diff --git "a/azb_Arab/new_cc_000003_remove.jsonl" "b/azb_Arab/new_cc_000003_remove.jsonl"
new file mode 100644--- /dev/null
+++ "b/azb_Arab/new_cc_000003_remove.jsonl"
@@ -0,0 +1,642 @@
+{"text":"آذربایجان تورک ادبیاتی‌نین یازیلی دؤنه‌مینی هجرتین دؤرد و بئشینجی یوز ایلینه عاید ائتمک دوغرو بیر ایش‌دیر. شوبهه یوخدور کی شفاهی ادبیاتیمیزین تاریخی بوندان چوخ اؤنجه‌یه گئدیب چاتیر. بیلدیگیمیز کیمی دده قورقود اثری‌نین ایلک یازیلاری – الیمیزه چاتان الیازما نسخه‌لریندن- نئچه یوز ایللر بویو اؤنجه‌یه عاید اولور. دده قورقود موضوعلاری‌نین یارانماسی، حتا دیل اؤزه‌للیک‌لری گنجه‌لی نظامی‌نین یارادیجلیغیندان ایره‌لی‌لره گئدیب چاتیر. نظامی‌نین یارادیجیلیغیندا تورک عنصرلری بیرینجی پلاندا دایانیر. نظامی خالقی‌نین دیلیندن آلیب یوزلرجه کیچیک حیکایه‌لری اؤز اثرلرینه قاتیبدیر. دده قورقود سیمالارینی اوزون منظومه‌لرینده جانلاندیریب، یوزلرجه خالق سؤزلرینی، مثل‌لرینی، دئییملرینی فارس ادبیاتینا هدیه وئریب و نهایت تورکجه غزللر، مثنوی‌لر و قطعه‌لر یازیب – یاردیبدیر.\nنظامی آلتیجی یوز ایلده آذربایجان دیلی و ادبیاتی‌نین تمثیلچیسی اولورسادا، یئددینجی عصرده بئله شاعیرلریمیزین ساییسی داها آرتیق‌دیر. مولانا جلال الدین محمد بلخی- مولوی، سلطان ولد، یونس امره، شیخ صفی‌الدین الدین، مولانا عتیقی زنجانی و اونلارجا باشقا شاعیرلریمیز دیلیمیزی و ادبیاتمیزی گلیشمه‌ده و زنگینلشدیرمه‌ده یاردیمچی اولموشلار.\nهله بو یوز ایلده، اسفراینلی حسن اوغلو، خواجه احمد فقیه، یوسف مداح، مصطفی ضریر و یوزلرجه باشقا شاعیرلریمیز واردیر. بونلارین شعر اؤزه للیک‌لری و دیل گؤزه للیک‌لری، ادبیاتیمیزین زنگین اولدوغونو گؤستریر. حسن اوغلونون غزللری، یوز ایللر بویو بوتون شاعیرلریمیزی حیران قویاراق، اونا بنزتمه‌لر یازماغا جلب ائتمیشدیر. حسن اوغلونون بوگونه قده‌ر بارماق ساییلاری قده‌ر تورک شعرلری تاپیلیبسادا، اونون ائتکیسی آلتیندا یازیلان غزللر نئچه کتابدان آرتیقدیر.\nیئددینجی یوز ایل آذربایجان تورک ادبیاتی‌نین گلیشمه دؤنمی‌دیر. بو زامان نئچه- نئچه گؤرکملی، ده‌یرلی و بؤیوک شاعیرلر اورتایا گلیرلر. بونلاردان بیری خواجه احمد فقیه دیر. خواجه فقیه تورک ادبیاتی تاریخینده- خواجه احمد یسوی- تورکستان پیری آدلانان بؤیوک عارفدن سونرا- ایکینجی تورک عارفی تانینیر. خواجه فقیه اؤز عرفانی یارادیجیلیغی ایله اسلام دونیاسیندا تورک دیلینه ده‌یرلی بیر یئر قازاندی. شاعیرین اولوم و اؤلوم تاریخی دقتله بیلینمه‌سه‌ده، تذکره‌لر و تاریخی قایناقلارین یازیلارینا آرخالاناراق اینانیریق کی یئددینجی یوزایلین ایلک یاریسیندا یاشاییرمیش. خواجه فقیه، ادبی قایناقلارا گؤره، مولوی‌نین آتاسی ایله یاخین دوستلوغو اولموشدور. اونون آتاسی- بهاءالدین ولد ۶۰۹ ه – ۱۲۳۹ م ایلینده وفات ائتمیشدیر. یئنه همین قایناقلارا آرخالاناراق اؤیره نیریک خواجه احمد فقیه، بهاءالدین ولددن(مولانانین آتاسیندان) کیچیک اولموش و اونون درس کلاسلاریندا اشتراک ائده‌رمیش. بئله اولورسا، معلوم اولور بهاءالدین ولد اؤلن چاغدا، خواجه احمد فقیه دیری ایمیش. مولوی ایله یاشید و یا اوندان بؤیوک اولموشدور.\nمولویه و بکتاشیه ادبی- عرفانی مکتبه طرفدار اولانلار، خواجه احمد فقیه اثرلریندن اوخویوب و اونلاری اؤز مکتب لرینه ارث سایمیشلار. خواجه فقیه دن نئچه- نئچه اثرلر قالمیشدیرکی بونلارین آراسیندا «چرخنامه» اثری هامیسیندان تانینمیش بیر اثردیر و دؤنه – دؤنه یاییلمیشدیر.\nشوبهه یوخدورکی – آنادولو ادیب لری‌نین دئدیک‌لری ده دوزگون اولاراق – یئددینجی یوز ایلده آذربایجان و آنادولو خالقلاری اؤز آنا دیللرینه اوز گتیریب، آنا دیللرینده شعر ایسته‌ییردیلر. سلجوقلار تورک دیللی اولا- اولا، فارس ادبیاتینی حمایه ائدیردیلر. آنجاق بو چاغدا خالق داها اؤز دیلینده شعر ایسته‌ییردی. مولوی، سلطان ولد و باشقالاری‌نین تورکجه یه اوز چئویرمه لری و تورکجه اثرلر یارادیجیلیقلارینا دلیل بو اولا بیلر. اونون آردیجا و یا اونونلا برابر خواجه احمد فقیه، یونس امره، حسن اوغلو اثرلرینی تورک دیلینده یارماقلا، خالق طرفیندن سئویلیرلر، قارشیلانیرلار، آلقیشلانیرلار. سلطان ولد نئچه- نئچه مثنوی‌لر: رباب نامه، ابتدانامه، انتها نامه و دیوان؛ شیاط حمزه- یوسف و زلیخا؛ احمد فقیه – چرخنامه؛ یوسف مداح- ورقاو گلشا، و نهایت مصطفی ضریر «یوسف و زلیخا»اثرینی خالق دیلینده – خالقین ایسته دیگی دیلده یازماغا مجبور اولورلار. دوغرودان دا آذربایجان و آنادولو ادبیاتی‌نین تورک دیلینده گلیشمه‌سی تکجه خالق ایستک لریندن، تاریخی گره‌کلیک‌لردن و ضرورتلردن ایره‌لی گلیر.\nشیاط حمزه ده همین زامانلادا میدانا گلیر و بیر الینه بالتا، بیر الینه کشکول آلیب خالق ایچینده گزیب- دولانیر و درویش پالتاریندا خالق ایچینده مذهبی- عرفانی شعرلر اوخویور. آشیقلار اللرینه ساز آلیب شنلیک شعرلری و هاوالارینی اوخویاراق، درویشلر ده معنویت یاییردیلار. شیاط حمزه ده بئله بیر زاماندا گؤزه‌ل عرفانی شعرلر اوخویور و خالقینی اوخشاییر. اونون عارفانه مثنوی لری ایله برابر «یوسف و زلیخا» اثری، آذربایجان خالقی‌نین ده یئرلی سیمالاریندان و قالارقی اثرلر صاحبی کیمی قیمتلندیرمک مومکوندور. اونون بو مثنویدن آرتیق، غزللری خالق دیلینده سئویله- سئویله اوخونوب و بوگون ده سئویلیر.\nبیلدیگمیز کیمی خالق یارادیجیلیغی بوتون تاریخ بویو داوام تاپمیش، بو یوزایلده ده گلیشمه‌سینی داوام ائتمیشدیر. زنگین و آغیر بیر شفاهی کولتوره مالیک اولان خلقیمیز، بو یوزایلده یارادیجیلیقدان دایانمامیش، آشیقلارین منظومه‌لریندن، داستانلاریندان علاوه، درویشلرین ده ناغیل و عرفانی یارادیجیلیقلاری اولموشدور. او جمله‌دن احمد حرامی داستانی، تکجه عشق داستانی یا ائپیک بیرداستان یوخ، بلکه عرفانی بیر داستاندیر. هم حماسه اوندا وار، هم سئوگی. آنجاق یارادیجیسی آشیقلار یوخ، بلکه درویشلردیر. بو ده‌یرلی مثنوی ۸۱۶ بیتده- هجا وزنینده یوخ – بلکه عروض وزنینده اولموشدور.\nخواجه علی خوارزمی ده یئددینجی یوزایلین ده‌یرلی شاعیرلریندن دیر. خواجه علی ده یوسف و زلیخا اثرینی هجرتین ۶۰۹ جی ایلینده یازمیشدیر. بو گؤرکملی شاعیریمیزین یارادیجیلیغی ادبیات تاریخیمیزین قیزیل صحیفه‌لریندن ساییلیر. ماراقلی بوراسی‌دیرکی خواجه علی اؤز مثنویسینی عروض وزنینده یوخ، بلکه هیجا وزنینده یازمیشدیر. خواجه علی تاتارلاردان اولورسادا، آذربایجان تورکجه‌سینده اثرینی یاراتمیشدیر و آذربایجان تورک ادبیاتی‌نین یئددینجی یوز ایلده زیرو سینده دایانان شاعیرلریمیزین بیریدیر .\nمولانا عتیقی زنجانی دا یئددینجی یوزایلین بؤیوک غزل شاعیرلریندن ساییلیر. او دا علم آدامی اولاراق تورک دیلینده ان آخیجی و ساده غزللر یازیر و آنادیلینه حؤرمت بسله‌ین خلقین ایستکلرینه دوزگون توخونوب، دیوانینی آنادیلینده یارادیر. او، دولت ساراییندا یاشاسادا، خلق ایستکلرینه لاقید قالمیر. معلومدور کی اونون آردیندان یارانان مجالس ‌الشعرا محفل‌لری اونون تاثیری آلتیندا اولموشدور. یوز ایل سونرا گلن سلطان حسین بایقارا، امیر علیشیر نوایی‌لار اوچون میدان آچیرمیش. اونون آردیجا گلن شاعیرلریمیز محنتی، عنبر اوغلو و باشقا غزل شاعیرلری، یئددینجی عصر آذربایجان ادبیاتی‌نین گلیشمه‌سی و انکشافینا زمینه حاضیرلایانلاردیرلار. بونلارین آردیجا تبریزلی عصار، ماراغالی اوحدی، باکیلی نصیری، بیرک قوشچواوغلو، آشیق پاشا ، یوسف مداح، قاضی احمد برهان‌الدین و باشقالاری‌نین گلمه‌سی دوغال و گؤزله‌نیلن بیر حرکت دیر. بونلار آذربایجان کلاسیک ادبیاتینا بؤیوک اثرلر باغشیلامیشلار و عمادالدین نسیمی‌نین گلمه‌سینه آلان آرامیشلار.\nبو عصرده، آذربایجان ادبیاتی اؤز فورمالاشما دؤورانینی کئچیرمیش و شعر ایکی ساحه‌ده عروض و هیجا- عروض عرب و فارس ادبیاتی ائتکیسی آلتیندا و هیجا اؤز یئرلی فورملاریلا برابر، تورک شعریندن قالخیب گلمیشدیر. آذربایجان شعری بو یوزایلده خلق ایچینده یاییلیر و فارس ادبیاتی ایله یاناشی یاریشیر. بئله بیر دورومدا آشیقلار یارادیجیلیغی دا تورک دیلینه داها گوج باغیشلامیش و خلق کوتله‌لری‌نین عموم کولتورونو فورمالاشدیریردی.\nآنجاق بونو دئمک ایسته‌ییرم کی مصطفی ضریر یئددینجی عصرین شاعری اولاراق، اونلارجا تورک ادبیاتی‌نین یئتیشدیردیگی شاعیرلری آراسیندا اؤزونو تاپیر. تورک ادبیاتی بو زامان زنگین، علمی و گئنیش اولماسایدی، ضریر کیمی بیر شاعیر ده بئله گؤزه ل دیله صاحب اولامازدی و بئله ساده، آخیجی و گؤزل اثر یارادا بیلمزدی.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\n2 پاسخ\nالناز تبریزی گفت:\nشنبه ۱۳ دی ۱۳۹۳ در ۱۷:۱۰\nگؤزل و اوخومالی بیر مقاله دی. عشق اولسون آذربایجان یولوندا چالیشانلارا، او جمله دن مقاله نین یازاری دکتر کریمی یه","num_words":1456,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":331885.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هر بیر شعیرین اوغوروندا حل ائدیجی رول اوینایان عونصورلاردان بیری اونون فضا یارادیلماسیندایر. هر بیر صنعت اثرینده‌کی فضا قورویوجو چتیر کیمی کومپونئنت و اِئلِمِنتلری احاطه‌‌ ائده‌رک اونلارا عصیرلر بویو قالارقیلیق، و یاشانماق ایمکانی وئریر و نتیجه‌ده اثرین عمومی قوخوسو مخاطب ایچین تقدیم اولونور. دیگر طرفدن، هر بیر صنعت اثرینده یام، یاشیل فضا یارادیلماسی اؤز خوصوصیتلارینا مالیکدیر و مؤوجود طلبلره اویغون اولاراق چئویک اولا بیلر. آنجاق حقیقت بودورکی، بو عونصور اثره علاوه‌ اولونان و یا تطبیق ائدیلن ظاهری حادثه‌‌ دئییل. و یاراندیغی آندا و بدن عضولری‌ایله بیرلیکده دوغولور و سوندا هر شئیه کؤلگه سالا بیلیر. ادبی اثرلرده فضا آرخیتئکتوراسی سؤز و اونلارین ایشلنمه اوصولو ایله یارادیلیر و چالارلا «لحن» سیخ علاقه‌‌ده اولور. همده بو وضعیتین طلبیندن آسیلی اولاراق مؤوضونو و عمومی احوال، روحییه‌نی یارادیر.\nرومانتیکا؛ آدینین عکسینه اولاراق کدر و حسرتین آجی آنلارینی عکس ائتدیرن شعیرلردن بیریدیر. بو شعیرین ائکزیستئنسیال فلسفه‌سی دورغون، آغیر، قارانلیق و آجی بیر آتموسفورا گئدن تاریخین و ایندیکی گئدیشاتین سوکوتودور. و اوولیندن آخیرا قدر بو شعیر نئچه میصراعلاردا یازیلمیشدیرکی هر بیری اوولکی میصراعنین مکان و فضاسینی تاماملایاراق، گوجلندیریر. بیرینجی میصراعدا فضانین قوجالماسیندا بوتؤولوکده عمومی بیر خبر وئریلیر و سونرا اوولدن باشلاییر. و شعیرین بوتون وارلیغینا کؤلگه سالیر و اوندان سونرا گلن هر شئی بو سندلی و پوئتیک خبرین خیدمتینده‌دیر یعنی دئمک اولارکی، شعیرین دیگر بندلری ایچین بوتون بند (معنا باخیمدان) حساب اولونور:\nسونرا چوخ شئیه ایناندیم\nقازانداکى قوزو کیمى\nسونرا کؤتویه‌جن یاندیم\nبیر فحله پاپریزى کیمى\nسونرا سنین یئرین گلدى\nآجى گلدى شیرین گلدى\nتوى گئجه‌سى اؤزون آسان\nقونشونون لال قیزی کیمى\nسونرا توختارسان دئدیلر\nیاراما دوُز دؤشه‌دیلر\nدوُز نه دوُز یازیق اورمونون\nیاراسینین دوُزو کیمى\nسونرا دردیم سورالاندى\nکلمه-کلمه دیلیم یاندى\nیاندى تبریزین باکى‌سی\nباکی‌نین تبریزى کیمى\nسونرا دا من شاعر اولدوم\nدَن-دَن ساققالیمى یولدوم\nسؤزوم هایدا کوی‌ده ایتدى\nدَییرمان خوروزو کیمى.\n«میشئل فوکو دئییر: بیر دلی‌نین (شاعرین) یئری چؤلونون ایچریسینده و یا ایچریسینین چؤلونده‌دیر» بو بؤیوک فوکونون سؤزلرینه اساسن، نادر الهی‌نین بو گؤزل شعیرینین متنی(ایچَریسی) پوست‌مودئرن فاکتورلارینی هر بیر فرقیلی باخیشی اولان بیر شاعر و یا تنقیدچی اوچون گؤستریر. و بونا دقت یئتیرمک پوست‌ مودئرن آب، هاوانی اؤزللیکله‌ده بوگونکو ادبییاتی داها یاخشی آنلاماغا یاردیم ائده بیلیر. بونا گؤره «ایچَری و چؤل» کیمی قبول ائدیلن واریانتلار و اونلارین آراسینداکی علاقه‌‌ چوخ‌سایلی چاغداش دیسکوریسلرده مختلف اوصوللارلا یارادیلیر. بونا باخمایاراق، ایچَری و چؤل مکان کونفیقوراسیاسی فیکریمیزجه چاغداش دوشونجه‌نین عمومی و اساس خوصوصییاتلاریندان بیریسی حسابلانیر و بیزه مختلف نؤوع ادبی و کؤک چئوریلمه‌لرینی گؤستریر. و بو ترانسفورماسیا سووئرئنلیک آنلاییشینا اساسلاناراق نظره آلیندیقدا خصوصیله آیدین گؤرونور. هابئله ائرکن چاغداش دؤورون سوسیال نظرییه‌چیلری، مثلا «هوب» وسدان و «روسو» یا قدر، نیظامی طبیعتین خاریجی نیظامینا ضد اولان و یا اونا قارشی چیخان محدود و داخیلی مکان حساب ائدیردیلر. شعیرین طبیعتی‌ایله باغلی بؤیوک «نیمایوشیج» پوئزییانین عمومی جهتلری حاقیندا بئله دئییر: «شعیر حرکتدن گلیر و حرکت زامانلا معنا ائدیلیر و شاعرین واختی ایندیکی خصوصییتلاری‌ایله یالنیز ایندیکی احوالیدیر»\nشعیر گونسل اولمالیدیر آمما گونده‌لیک(تکراری) اولمامالیدیر. بونا رغمن ریتمیکی، پوئتیکی و ایمگه‌سی اولمایان شعیرلر، شعیر معناسیندا، شعیر دئییل، و اولادا بیلمز. بو قیبیل شعیرلر، دیلینی یاندیریب آلووونو اطرافینا ساچان، اود کیمیدیر. بئله اوغورسوز شعیرلر اولدوقدا یالنیز یانیب و توستوسو قالیر. یعنی بیر دفه آلوولانیب، و بیر دفه‌ده سؤنوکور.\nآنجاق چوووخ اهمییتلی مسئله؛ آذربایجان شعیری، حتمن لازیمدی آذربایجانین اؤز مَدَنییتی و اؤز ادبییاتی اولمالیدیر. یعنی شاعر آذربایجان ادبییاتیندا دونیا دوشونجه‌لرینی نومایش ائتدیرملی و عینی حالدا یئرلی(بومی) اولماقلا برابر، قلوباللاشمالی اولمالیدیر. بو اَن قاباریق و گؤرکملی خصوصییاتلار سئوگیلی بؤیوک شاعر نادر الهی‌نین شعیرلرینده آپ، آیدینجاسینا گؤرونور.\nآلترناتیو شعیر، شاعرین تئخنیکا و ادبی صنعت و قورولوش سیندیرماسیندان و یابانجیلاشماسیندان، و کئچمیشین کؤهنه و تاپدالانمیش کلاسیک ادبییاتیندان گئریده قالاراق، شاعرین یاراتدیغی شعیردیر.\nاگر بو معنایا سؤیکه‌نیب و سایین شاعر نادر الهی معللیمین شعیرلرینه بیر قیساجا نظر سالا بیلسَک، گؤره‌ریک بو عزیز شاعریمیزین شعیرلری آلترناتیو شعیرلردن عیبارتدیر.\nنمونه اولاراق، دونیا نه‌قدر کیچیلیب عنوانلی شعیری اوخویون لوطفن:\nدونیا نه قَدَر کیچیلیب\nدونیا بیر کیچیک‌ کند اولوب\nبیر گون یئل گؤتوروب گئدر\nدونیا لاپ هئچه بند اولوب\nبیزیم ده سول بؤیروموزده\nبیر داغ وار، دنیزدی بلکه\nبلکه یاسلی اردبیلدی\nیارالی تبریزدی بلکه\nبلکه ده اورمو گؤلودو\nنه بیلیم هر نه‌سه آدی\nدوز داغیدی یارامیزین\nآخی دای لاپ ال بویدادی\nبلکه‌ ده قارا تورپاقدان\nچؤلده قالان الیمیزدی\nدامجی-دامجی، کلمه-کلمه\nایتیب باتان دیلیمیزدی\nدونیا نه قَدَر کیچیلیب\nبیز کیچیلمیشیک نه قَدَر\nبئله گئتسه بو‌ گون صاباح\nیئل بیزی گؤتوروب گئدر…\nهر شعیرده یئنی بیر فورما یاشانمالیدیر پئشه‌کار شاعر هر تجروبه‌لی فورمادان یورولوب و هر شعیرینده یئنیلشمه‌نی تام وسوسه‌ایله حیاتا کئچیریر. شاعر، هر بیر شعیرینه بنزه‌ین بیر شعیر یارادیب، یازاندا، بو شاعری چوخ یورقون سالیر. بئله‌لیکله یا شعیری قیراغا قویمالیدیر و یا یاندیریب، یوخ ائتمه‌لیدیر. چونکو او شعیر شاعرین تکرار، تکرار دوشونجه‌سیندن و درکیندن یارانیبدیر.\nحال، حاضیردا دونیا و آذربایجان ادبییاتیندا اَن اؤنملی پوئتیک و تئخنیکا مختلف پئرسوناژلاردان یارانیرکی، بو دا چالار «لحن» و دیل دَه‌ییشیکلییدیر. و یئنی دوشونجه یارادیر.\nمثلن؛ تی. اس. ائلیوتون یاندیریلمیش تورپاق اوزون پوئماسیدا بو پولیفونیک و فراقمئنتار(پارام، پارچالیق) کاراکتئرلر داشییر. اولا بیلسینکی، بو داغینتیلیق شاعر ایچین مختلف پارچالاری آرایا، و رنگارنگ یوزوملارا گتیریب، چیخارسین. چونکو شعیرده چوخ‌سایلی سسلر یاراداجاق بدیعی کومپوزیسیا سیستمی یاراتماغینا ایمکان وئریر. آمریکالی «استیوئن قرینبئلت» یئنی تاریخچیلیک نظرییه‌سینده تاریخین پولیفونیک و مختلف سسلری اِحتیوا ائدن باشقا بیر وئرسیاسینی تکلیف ائدیر. بلی، سئوگیلی نادیر الهی شعیری و ادبییاتی تاریخی نظردن، بیر چوخ حاللاردا لازیمدیر تکرارلی اولماسین. آنجاق، تکرارلانان بوشلوقلاری و فضالاری سیندیراراق، شعیرینه مین یوز سکسن فیکیر پنجره سیندن باخمالیدیررررر. یعنی کئچمیشله، معاصیرلیک آراسیندا بیر نؤوع پووئست و روایت یاراتمالیدیر. و بئله‌لیکله؛ دالغالانان فیکیرلری و کسکین تنقیدچیلری و پئشه‌کار شاعرلری، اؤزونه تعجبله‌ندیرمه‌لی و حئیران ائتمه‌سی گره‌کلیدیرررررر. سئوگیلی نادیر الهی‌نین بو شعیری کیمی:\nیاز دردیمی ساغالتمادی\nیاراما بیر قیش باغلایین\nگؤیلومه بولود دؤشه یین\nگؤزومه یاغیش باغلا یین\nتای توشو قول قاناد چالدی\nزیروه لرین اوستون آلدی\nچیرپینا چیرپینا قالدی\nاوره ییمه قوش باغلایین\nبوگونلرده کئچدی بلکه\nدورنا اولوب کوچدو بلکه\nبو قفس ده اوچدو بلکه\nآیاغینی بوش باغلایین\n« شاعر و یا یازیچی اؤز جامعه‌سینین و آرزولارینین و اخلاقینین دیلی اولمالیدیر.\nچاغداش غزل و یا غزلین بعضی مقاملاری و یا پوئتیکا اؤزه‌للیکلری، شعیر فورما اعتباری‌ایله غزلین عنعنه‌وی و کلاسیک فورماتینا مالیکدیر. آنجاق مضمون باخیمیندان عنعنه‌وی «کئچمیش اسکی» غزلدن آیریلاراق، چاغداش غزل نؤوعونا چئوریلیر. شاعر دوشونورکی، عینی حالدا اؤتوب، کئچمیش غزل فورماسینین آوجوونا دوشسه‌ده، اورَیی شعرینین معناسینی و روحونو سربست و آزاد حالدا اوچورماقیندادیررررر:\nاؤلن اولوب بو غزل آه… ایتَن اولوب بو غزل\nیازیق، یئتیم، ییه‌سیز بیر وطن اولوب بو غزل\nچینار بالام، یوخوما سن و بالتا بیر گلدیز\nدیدیک دیدیکدی یئنه آغ کفن اولوب بو غزل\nسنی آج، آج یولا سالدیق پاییز و من یاز اولوب\nقارانقوشوم قاییت اووجومدا دن اولوب بو غزل\nایچین ایچین بو کاغاذدا کیم آغلاییر آللاه\nبیر اوخشاما، بیر آغی، بیر شؤون ،اولوب بو غزل\nایلاهی توبا «توبه» باغیشلا منی اگر بیر گون\nدونوزلار اوتلایاجاق چؤل چمن اولوب بو غزل\nآنا، آنا بو بئشیک یوخ تابیت‌دی ییرغالاما\nاؤلن اولوب بو غزل، آه… ایتَن اولوب بو غزل\nایندی آذربایجانین بوگونکو غزلی باشقا دیللی چوخ‌سایلی و چوخ سسلی سؤزلرله دانیشا بیلیر. آرتیق، سؤزلر و کلمه‌لر کئچمیش شاعرلرین ایشله‌تدییی سؤزلر اولسادا بئله، اونلارین معناسی بو زامانین اورَییندن گلن معنا و محتوا و مضموندور. آنجاق بوونون صلاحییتی شاعرین الینده دئییل. بلکه زامانین الینده اولاراق، هر شاعر زامانیلا قارشی، سؤزه کاراختئر باغیشلاییر، و همچنین جان و حیات وئریر. و بوردادیر شاعر سؤزون و کلمه‌لرین الیندن توتاراق غرور دویور و داها کئفله‌نمه‌یه دوغرو آددیملار آتیررررر. سئوگیلی شاعر نادر الهی‌نین شعیرینی دئدیکلریمه اساسلاناراق اوخویون لوطفن:\nبیر عَطیر، بیرجه باخیش، یاز هوسیم وار نئیلیم\nنانا نرگیز کیمی بیرآز هوسیم وار نئیلیم…\nباخمیرام کی داها تویدا آشیق اویناتمیرلار\nهله‌ده سؤز هوسیم ، ساز هوسیم وار نئیلیم\nگؤلَه دؤنسم ،بیر ایکی جیرانا حسرت چکیرم\nگؤله دؤنسم ،بیر ایکی قاز هوسیم وار نئیلیم\nآلما آتماق هوسیم یوخ..”هَه” دئمه، سئودیجه‌ییم\n“یوخ” دِئ سندن هَلَه‌ده ناز هوسیم وار نئیلیم\nبالتا قارداش! بیر آز اَل ساخلا یامان داشلانیرام\nآخی سالخیم سؤیودَم ،یاز هوسیم وار نئیلیم.\nمنجه، اگر ایندیکی چاغداش تورک آزربایجان غزلیندن بنزین قوخوسو، اَتُم پارتلانیشی، قانلی چاخیر قوخوسو، وطن قوخوسو، شهید آرزولار قوخوسو و… گلمه‌سه، شعیر حسابلانمیرررر.\n(شعیرلردن داها بنزین قوخومور پؤسگورمور\nهانی شاعر یئنی بیر تانری یاراتسین، سؤزدن؟؟؟؟!) آمما… سئوگیلی شاعر نادر بئی الهی‌ حقیقتن کلمه‌لر آللاهی‌دیرررر. شعیرلری حرفه‌ای معنادا آتش‌دیر، اوددور، اوجاقدیر، موشک‌دیر و توپانچادیرررررر.\nآرتیق بوردا وورغولامالیام و شرافته آند ایچیرم من، سایین نادر الهی‌نی تعریف و تصویر ائتمیرم و بوش تعریفلردن و یالان شیشیرتمه‌لردن داها آجیخلی و نیفرت ائدیرم. آنجاق صاف بیر حقیقتدن سؤز آچیب و دانیشیرام و البتده نادر الهی‌نین بوتون شعیرلری، و اثرلری اؤز تعریفینی ایفاده ائدیر، من یوخ:\nقاپینى دؤیورم، گؤیولسوز آچیر\nیاوان اللریمه تیکیر گؤزونو\nنه اوره یى اسیر…\nنه رنگی قاچیر\nهله اوسته لیک ده توتور اؤزونو!\nقاپینى دؤیردیم…\nاو ایلیم_ایلیم\nایتیریب اؤزونو هؤیول قاچاردى\nگؤزومون ایچینه باخیب سئوگیلیم\nاوره یین اوزومه جوت تاغ آچاردى\nاوندادا گوناه یوخ… دَییشیر زامان،\nانسانى…،انسانین احتیاجینى\nمنیم سفره‌مده یوخ چؤره‌یه گومان\nسئوگى‌ده دویورمور ، چؤرک آجینى!\nگیلئى‌لیک داشلانیر هر سطیریندن\nچوخ واراقلامیشام باخیشلارینى\nدولو اوره ییمه فخر ائدردیم من\nیاوان اللریمین چکدیم عارینى\nباخیرام اوره‌ییم آلوودا پیشیر\nکؤینه‌ییم جانیمدان باهادیر، باها\nاو سئوگى، بو نفرت ، زمان دَییشیر\nاوْ دونن…\nبو بوگون…\nنه دئییم داها؟!\nبلی، نادر الهی شعیرینین پوئتیک دیلینده و رولوندا گؤزللیکلری داها چوخ ایفاده‌لی و اونون یئنیلیکلرینده گؤرمک اولار.\nآنجاق، اونون شعیرینین ماهییتی ائله باخیشدادیرکی، شاعر یالنیز اونو سئچیر. و من بونا عمومی حالدا یارادیجیلیق دئمیرم! نییه‌سی‌ایسه، اونون اعلا سئچیمی، گؤزه‌للیگی، آغیر دَیَرلیگی و داها ماوی یوکسکلیینده‌دیر.\nچونکو ایندییه قدر هئچ بیر نئوکلاسیک و مودرن بیر شاعر ادبییاتدا، بو یوکسکلیگه اَل تاپمامیشدیر. بونا رغمن، نادر الهی «استثنا» بیر شاعردیر. واللاهی عشق اولسون بو بؤیوک و سئوگیلی شاعر افندی نادر بئی الهی‌ ایچین.\nمدرسه لر آچیلدی\nآمما منه دئدیلر\nقوْی دیلین قالسین ائوده\nدیلسیز قالا قالا گل\nیا اوْنۇ تۆپۆر گئتسین\nآغزینی یاخالا گل .\nبؤیوک نادیرین شعیرییت دیلی چوخ شیریندیر. و هر اورَیی داشلی، و یوموشاق قلبی اولان انسانی، چوخ آسانلیقلا اویناغا گتیریر. منجه، سایین ناد الهی‌نین شعیر دیلی آذربایجانین بیر چوخ شاعرلرینده اولمایان شیرین دیللردن بیریدیر. نادر بئی گؤزل دانیشیر، گؤزل اوخویور و گؤزل شکیللرده یازیب، یارادیررررررر. هابئله قلبلرده اؤزونه موقدس یئر تاپیب و بونا گؤره‌ده نادر الهی ادبییاتی و شعیرررری سرحدلری آشمیش و باشقا خالقلارین قلبینده اؤزونه یئر آچمیشدیر. بو عزیز و بؤیوک شاعر شعیرین باشلانیشیندا ائله بیر یانیقلی سانجیرکی، آخیرا قدر هم شعیرین اَته‌یینی، یاخاسینی، و هم‌ده هر بیر اوخوجونون و مخاطبینین اورَیینی چالین، چارپازجاسینا یاندیریررررر، یاخیررررررررر. آی بونون باشینا دونوم:\nهانام یوخدو، خالیم یوخدو\nآریم یوخدو، بالیم یوخدو\nهئچ بیر قورومالیم یوخدو\nآمما اوغرودان قورخورام\nآی آللاه! ائوین آوادان\nدویمادیم آجی داوادان\nقوشام؛ قورخورام هاوادان\nبالیغام سودان قورخورام\nبو گئجه داش حیصار کیمی\nبو ائو غریب مزار کیمی\nناغیل‌سیز اوشاق‌لار کیمی\nیئتیم یوخودان قورخورام\nچوبان یئرده چوبالاییر\nایت یالاقدا قان یالاییر\nقورد هورور، قویون اولاییر\nمن بو قوزودان قورخورام\nدئمَک، نادر الهی آذربایجان تورک ادبییاتینین بؤیوک تکرار اولونماز شاعریدیر و بو خالق شاعری هئچ واخت تکرارلانمایاجاقدیررررر.\nگؤیون بولودلاری کی مندن آزدا آغلارلار\nمنیم کیمی نه پاییزدا، نه یازدا آغلارلار\nسؤزومده آغلاییرام من ،لاپ اینجه دردلریمی\nائلین عاشیق‌لارینا تای کی سازدا آغلارلار\nمن آغلارام قاراباغین شیکسته سی ایله، اگر\nشکسته قلبلی پیرلر، نمازدا آغلارلار\nبو لیل سو بیرده دورولماز بئله کی قان یاش‌لا\nگلیب او تایلی_بو‌ تایلی آرازدا آغلارلار\nاورکده آغلادیغیندا گؤزوم قالیب نادر\nنه حوری‌لر، نه ملَک لر بو نازدا آغلارلار .\nنادر الهی کلاسیک اثرلر یازسادا، اثرلرینده گؤرونن یارادیجیلیغینا گؤره، چوخ اعلا بیر چاغداش و مودرن شاعر ساییلیر. و عینی زاماندا شعیرلری کلاسیکدیرسه آمما هامیسی سربست آخارلی شعیرلردن حسابا گلیر. هابئله شاعرین گوجو ایسه غ��للرده، قوشمالاردا، و گرایلی‌دا هئچ واخت محدود اولمامیشدیر.\nچونکو اونون سؤز داغارجیغی کلمه‌لردن آشیب، داشمیش‌دیر و دیلده، معنادا گؤزل بیر اولای و اتفاق یاراتماغا چالیشمیش‌دیر. بونا گؤره‌ده عزیز شاعرین ایشله‌تدییی سؤزلر، و کلمه‌لر چوخ یوکسک پوتانسیالا مالیکدیر. البتده، بورادا چوخ اؤنملی اولان بودورکی، شاعر مختلف تئخنیکالاردان یارارلاناراق سؤزون ماکسیموم(حداکثر) پوتانسیالینی اوزه چیخاریب و استفاده آپارا بیلمیشدیر بو شعیری کیمی:\nقوْش اوْلۇب اۇچا بیلمه‌دی\nداش اوْلۇب سسیم داریٛخیٛر\nالیمدن قاچا بیلمه‌دی\nیازیٛق نفسیم داریٛخیٛر\nگۆل دئسه‌لر داریخیرام\nگول تک اؤزۆمدن چیخیرام\nبیلمیرم من داریخیرام\nیوْخسا هوسیم داریخیر\nاؤیرندیم بو سویا ،دنه\nقفس دوْغمالاشدی منه\nالهی دای گؤیلرینه\nمن یوْخ قفسیم داریخیر.\nآمما بورادا بیر اهمییتلی و تاریخی سؤزوم واردی و حتمن واجیب بیلیرم یئری گلمیشکن دئییم:\nایندیکی بو یاشادیغیمیز بو دؤورده و زاماندا چوخلو شاعرلر واردیرکی، سئوگیلی نادر الهی‌دن چوخلو تأثیرلنمیش و هله‌ده تأثیر آلتیندادیرلار. آمما بو یالان ایدعالی شاعرلرین هم سربست و هم‌ده کلاسیک اثرلرینده و پینتی یارادیجیلیقلاریندا، نادر الهی‌نین شعیر دیلی، و دوشونجه‌سی آیدین و آشکار گؤرونسه‌ده، بونو اینکار ائتمه‌لری چوخ تأسسوفلو و تَعجُبلودور!!!. آمما بؤیوک نادرین اساس و یوکسک خاراختئری (شخصییتی) ائله‌دیرکی، دئییر: «قوی مندن تأثیر آلسین!!!!! و یا آلسینلار!!! مندن تأثیر آلدیقلارینیدا دانسینلار آخیری نه اولاجاقمی کامیل جان!؟»\nآنجاق من بیریسی بونا اینام و اَمینم؛ گله‌جک تاریخ و زامان بو نامَردلیگی ( شاعرلرین بو تاثیرلرینی نادر الهی‌دن اینکار ائتمه‌لَرینی) کسگین باخیمدا و چوخ آمانسیزجاسینا قضاوته اوتوروب و موحاکیمه‌ ائده‌جکدیرررررر. و تانیمایاجاقدیر بو کیمدیر؟!!؟. چونکو دوزگون تاریخ و زامان چوخ رحمسیز و قدداردیر و اونلارین حؤکمو حقیقتله اَساسلاناجاقدیررررررر.\nبونون تأثیر دایره‌سی او درجه‌‌ده‌دیرکی؛ بؤیوک شاعر اوستاد محمد حسین شهریار اؤز یاشامیندا و شاعر اولدوغو مُدت‌ده، چووووخ آز شاعر ایچین شعیر تقدیم و حَصر ائتمیشدیر، آمما بؤیوک شاعرین اؤز زکاسینا و گؤزه‌للیینه گؤره، نادر الهی‌نی تورک دیلینین اَن گؤرکملی گله‌جک سیمالاریندان بیری کیمی قئید ائده‌رک، بو سئویملی شاعری آذربایجان شعیرینه و ادبییاتینا پارلاق گونشی آدلاندیریب و اونا شعیر یازیب و اتحاف ائتمیشدیرررررررر:\n(این نادر الهی ،شعرش متین و خوب است\nهم خالی از تکلف هم عاری از عیوب است\nساکن به شهر مشکین ،گاهی گذر به تبریز\nاینجا همه طلوع و آنجا همه غروب است\nسحر کلامش است و هرگز به خود ننازد\nآری عصای موسی ،در عین حال چوب است…‌\nاوستاد محمد حسین شهریار)\n«بو شعیرین آردی وار.»\nآرتیق دئمک لازیمدیر آذربایجان ادبییاتی نادر الهی دؤورونه قدر عینی تکرارلانان و تاپدالانمیش یوللا گئتمیشدیر، آنجاق بو عزیز شاعرین کشفی و اوزه چیخماسی‌ایله، اؤلومجول آذربایجان تورک شعیرینه و ادبییاتینا یئپ، یئنی اَبدی پارلایان قالارقی قان ووروب، داخیل ائتدی. هابئله تورک مدنیتینی، کولتورونو و فولکلورونو، هر بیر اساس ادبی باخیمدان، بوتون فورمالاردا، مضموندا، مؤوضودا، و اوبرازلاردا درین معنادا دَه‌یشیکلیکلر یاراتمیشدیررررر.\nآذربایجان بؤیوک یا��یچیسی، تنقیدچیسی و ادبییات‌شوناسی دوکتور سلیم زحمت دوست تورک غزلی‌نین نادر الهی‌ایله معنا تاپدیغینی بیلدیره‌رک، بو مشهور آذربایجان شاعرینین شعیرینی تحلیل ائدرکن دئییر: «مشهور دئییمه گؤره آذربایجان غزلی ۸۰۰ ایله یاخین تاریخ مالیکدیر. یعنی عزالدین حسن اوغلو و شیخ صفی‌الدین ایسحاقلا باشلانیب، نسیمی و فضولی‌ایله اویغونلاشاراق، داوام تاپیر. و سئید عظیم شیروانی و ابوالقاسیم نباتی‌ایله ذیروه‌یه چاتاراق، اوستاد شهریار و علی آغا واحدین غزللری‌ایله یئنیدن جانلانیر. آنجاق بو بؤیوکلردن هئچ بیری تورک غزلینی عرب و فارس غزل‌لرینین ایلکین تأثیریندن قورتارمایاراق، تورک غزلینه مستقیللیک و آیریجا اوبراز وئر بیلمه‌میشدیرلر. هابئله بوتون تورک‌ دیللی شاعرلر اؤز شعیرلرینه رغمن مُستقیل بیر اوبراز وئره بیلمه‌ین بیر اوسلوبدا تَلَیَه دوشموشدولر.\nآنجاق تورک شعیرینده‌کی بو حادثه‌‌نی آذربایجانین چاغداش شاعری (نادر الهی) تورکجه غزل یازیب، یاراتدیغیندا پوزدو. و اؤز دیلینده تورک غزلین ایچین، یئنی شخصیت باغیشلادی.» و…\nبلی، بورادا سایین دوکتور سلیم بئی زحمت دوستون سؤزلرینه اَساسلاناراق، علاوه‌ ائدیرم: سئوگیلی نادر الهی آذربایجانین تکجه، چاغداش غزلینده یوخ، بلکه بوتون ادبی شعیر فورمالاریندا اؤز باغیمسیز دیلی‌ایله، بیر اوجا کیملیک و هوویت قازانمیش‌دیر.\nهمچنین، اَدبییات‌شوناسلار و بؤیوک تورک شاعر و تنقیدچیلری و نادر الهی‌نین دوستلاری و یولداشلاری او جومله‌‌دن: دوکتور سلیم زحمت‌ دوست، دوکتور ابراهیم جهانبخش، دوکتور مجتبی جهانی، دوکتور چنگیز مولایی، دوکتور ابراهیم اقبالی، دوکتور صمد رحمانی، دوکتور رحیم رئیس‌نیا کوراوغلونون افسانه و تاریخ کیتابینین مشهور مؤللیفی و سایین همت بئی شهبازی و آذربایجانین باشقا و بؤیوک شخصیتلری کی اونیوئرسیتئت اوستادلاری حسابلانیب، ساییلیرلار، سایین نادر الهی‌نین اَدبی مؤوقعییتیندن و شخصییتیندن هر بیریسی بویالی و مختلف شکیللرده دانیشمیشلار. و بودا اَساسن شرف، حؤرمت و خوشبختلیک قایناقی‌دیر.\nآمما.. سئوگیلی نادر الهی‌نین «نادیر شخصییتی» همیشه اونون ادبی اثرلرینین لیدئری اولوب. یعنی: بؤیوک نادرین اینسانلیغی، و اَردَملییی و شخصییتی، شعیرلرینین اوستونه کؤلگه سالاراق، اؤرت، باسدیر ائتمیشدیر.\nنه قدر وطن وار، آذربایجان وار، ادبییات وار، شعیر وار، سئوگیلی نادر الهی‌ده وار و اولاجاقدیرررررر. بو شاعر ایندییه کیمی گؤردویوم اَن تأثیرلی و ایز قویوجو و عصیرلر بویو بیر قالارقی شاعردیر.\n… و بوردا جیسارتله اعتراف ائدیرم‌کی بو آذربایجانین خالق شاعری سایین سئوگیلی نادر الهی حاقیندا یازماق منیم اوچون چوخ چتین‌ایدیر. و اوزون ایللرایدیر کی، بو بؤیوک شاعرین اینسانلیقیندان، خاراختئریندن و شعیرلریندن نَسه یازماغی دوشونوردوم. آمما، هئی یازیب و جیرماغا داوام ائدیردیم.\nآنجاق بو دفه‌ اونون شعیرلرینین عهده‌سیندن یاخشی گلمه‌مه‌دییمی عینی زاماندا چوخ، اوتانا، اوتانا یازدیم.\nمنجه: نادرین گولوشو شعیردیر، یئریشی شعیردیر، دوروشو شعیردیر، زارافاتی شعیردیر، اونون شخصییتی شعیردیر، حیاتی شعیردیر، اونون هر نه‌یی شعیردیررر، شعیردیر، شعیردیر. «نادر» حاققی شعیردیرررررررر.","num_words":4218,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":157211.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"طبیعی قمر یا دا دوغال اویدو و یا طبیعی پئیک — بیر گزه‌گنین یا دا باشقا بیر پئیکین اطرافیندا بللی بیر مداردا دؤنن گؤی جیسیمی. صونعی پئیک‌لردن (قمر مصنوعی‌دن \/ ماهواره‌لردن) آییرماق مقصدی‌له طبیعی پئیک و یا طبیعی پئیک اولاراق دا آدلان‌دیری‌لار. دونیانین تک طبیعی پئیکی آی‌دیر. «آی» سؤزو، جینس آد اوْلاراق طبیعی پئیک معناسیندا دا ایستیفاده ائدی‌لر.","num_words":78,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":726689.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوزویل (لاتینجه: Uzwil) سوئیسین سانکت گالن کانتونونون ویل بؤلگه سینده یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلين نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۱۲۷۸۱ نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی �� برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (۱۲ October ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n^ Statistik der Schweizer Städte ۲۰۱۶ (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (۱۲ April ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اوزویل&oldid=604995»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۲۲:۵۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1555,"character_repetition_ratio":0.233,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.3,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.933,"perplexity_score":170383.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آرمان تبریز-روشن نوروزی \/ مسئول مدیر ایشیق؛ایلک دفعه یئنی‌یئتمه‌لیک چاغلاریمدا کرج شهرینده بیر شعر مجلسینده طنز شعرلری‌نین دینله‌ییجیسی اولدوم. بو طنطنه‌لی ادبی مجلسه تبریزدن ده ایکی شاعر گلمیشدی.\nآرمان تبریز-روشن نوروزی \/ مسئول مدیر ایشیق؛ایلک دفعه یئنی‌یئتمه‌لیک چاغلاریمدا کرج شهرینده بیر شعر مجلسینده طنز شعرلری‌نین دینله‌ییجیسی اولدوم. بو طنطنه‌لی ادبی مجلسه تبریزدن ده ایکی شاعر گلمیشدی.\nبو قوناق شاعرلر باشقالاریندان داها آرتیق شعر اوخویوردولار. اول بئله دوشونوردوم کی بو شاعرلرین دؤنه- دؤنه شعر اوخوماق‌لاری اونلارین قوناق کیمی مجلسده اشتراک ائتدیک‌لری اوچوندور؛ آنجاق مجلسین گئدیشاتیندا باشا دوشدوم کی بو ایش مجلس اشتراکچی‌لاری‌نین خواهشی ایله‌دیر. شاعرلرین بیری «سمندیه» آدلی اوزون بیر شعرینی ایکی دفعه، ایکینجی شاعر ایسه حافظ‌ین « الا یا ایهّا الساقی اَدِر کاَساً و ناوِلها» مصرعی ایله باشلانان شعرینه نظیره بیر شعری تکرار اوخودو. مجلسده تبریزدن اشتراک ائدن او ایکی قوناق شاعر، اونودولماز آذربایجان شاعرلری «حمید آرش» و «مجید یالقیز» ایدی.\nسونرالار «آذربایجان ادبی مدنی سیمالاری»نین عکاسلیق پروژه‌سینده، مطلق بو ایکی گؤرکملی آذربایجان شاعرلری‌نین سوراغینا گئتمگی اؤزوم‌له قرار قویموشدوم. ۱۳۸۶نجی ایلین قیشیندا بو قراریمی یئرینه یئتیرمک اوچون تبریزه گئتدیم. تبریزده یاشایان بیر چوخ ادبی-مدنی سیمالاری گؤروب، اونلارلا دانیشیب، شکیل‌لرینی چکدیم. بو سفرده تبریز ضیالی‌لاریندان صمد چایلی، حسن انداچه و سیف‌الله اکبری منه چوخلو یاردیمجی اولوب، بو شخصیت‌لرله گؤروشمگه شرایط یارادیردیلار.\nاوستاد «حمید آرش آزاد»ین گؤروشونه صمد چایلی و حسن انداچه ایله برابر گئتدیم. «آرش آزاد»ی او زامانا قدَر دئدیگیم کیمی بیر دفعه او ادبی مجلسده گؤرموشدوم؛ آنجاق اوندان سونرا اثرلرینی اوخویوب لذت آلیردیم.\nاوستادین ائوینه چاتدیقدا او گؤزل بیر کت شلوار گئییملی گؤرکمده بیزی قارشیلادی. گویا اؤنجه‌دن جناب انداچه و صمد چایلی اونا نه اوچون گلدیگیمیزی و اوندان شکیل چکه‌جگیمیزی سؤیله‌میشدیلر. اوستادین حیات یولداشی چوخ صمیمیت‌له بیزدن چای و میوه ایله پذیرالیق ائتدی. آرش اؤزو ده بیر ایکی شوخلوقدان سونرا، یئنی اثرلریندن اوخودو. من ایلک شکیلی ائله اونون بو احوال روحیه‌سیندن چکدیم؛ آنجاق نَسه اوره‌ییمه یاتمادی. چوخ رسمی بیر گؤرونوش ایدی. اونا همیشه اولدوغو کیمی اولماغینی دئمک ایسته‌ییردیم؛ آنجاق اوتانیردیم. نهایت جسارتیمی بیر یئره ییغیب، اوزومو اوستادا توتوب دئدیم: «دوزونو ایسته‌سز، من مستند پرتره‌لر چکیرم. من بو پروژه‌ده آذربایجانین فرهنگی شخصیت‌لرینی عادی حیاتلاریندا اولدوق‌لاری کیمی گؤسترمگ ایستیرم»\nاورک سؤزومو دئمیشدیم، آنجاق منظورومو نه قدر چاتدیردیغیما امین دئییلدیم. اوتاغین گوشه‌سینده‌کی میزی گؤستریب، دئدیم: «اوستاد، الان سیز چوخ رسمی بیر حالتده‌سیز. اگر معمولا بو میزین آرخاسیندا یازیرسیزسا، ایستیرم سیزدن بو میزین آرخاسیندا اوتوردوغوز حالدا بیر شکیل چکم»\nبو سؤزو دئدیگیم آن‌دا، زندان‌دان خلاص اولموش بیر انسان کیمی دریندن نفس چکیب، کُتینی چیخارتدی؛ اوتاغین گوشه‌سینده اولان بیر بالشی گؤتوروب، دیرسگی‌نین آلتیندا قویوب، یئره اوزاندی. قلم کاغاذینی الی‌نین آلتیندا توتوب دئدی: «واللاه من بئله یازیرام»!\nاشتراک گذاری :\nلینک کوتاه :\nhttps:\/\/www.armantabriz.ir\/?p=7517\nبرچسب ها\nاین مطلب بدون برچسب می باشد.\nاخبار مرتبط\nدر فقدان رئیس جمهوری ؛ اصل ۱۳۱ قانون اساسی به ما چه می گوید؟\nارتباط مؤثر و نقش آن در تعاملات اجتماعی\nبزرگداشت مقام شهدای سانحه دلخراش هوایی آذربایجان در مکه مکرمه\nاخبار مرتبط\n03 خرداد 1403\nدر فقدان رئیس جمهوری ؛ اصل ۱۳۱ قانون اساسی به ما چه می گوید؟\nآرمان تبریز-با نگاهی دقیق و آهسته بر مواد مربوط به ریاست جمهوری در قانون اساسی جمهوری اسلامی به ویژه اصل ۱۳۱ چند نکته از زوایای مختلف قابل تامل است.\n03 خرداد 1403\nارتباط مؤثر و نقش آن در تعاملات اجتماعی\nآرمان تبریز-ارتباط موثر فرآیند تبادل ایده ها، افکار، نظرات، دانش و داده ها است به طوری که پیام با وضوح و هدف دریافت و درک شود. وقتی به طور موثر ارتباط برقرار می کنیم، هم فرستنده و هم گیرنده احساس رضایت می کنند و پیام بدون کمترین مانع رد و بدل می شود.\n02 خرداد 1403\nبزرگداشت مقام شهدای سانحه دلخراش هوایی آذربایجان در مکه مکرمه\nآرمان تبریز-مراسم بزرگداشت یاد و خاطره شهدای سانحه دلخراش هوایی آذربایجان به همت بعثه مقام معظم رهبری،مدیران ارشد سازمان حج و زیارت کشور تعدادی از دیپلمات های وزارت خارجه مقیم عربستان سعودی ،مدیران گردشگری عربستان و کاروان‌های حج و جمعی از میهمانان خانه خدا در مکه مکرمه برگزار شد.","num_words":1000,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.111,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":208714.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"او گئجه شعر و موسیقی مراسمیندن سونرا همیشه‌­کی کافه‌­میزه گئتدیک. دئمه‌­لی هر آی شعر گئجه‌­سی قورتاراندان سونرا اوردا بیر یئره ییغیشیردیق. آشیق­لارین سازی­نین سسیندن سرخوش ایکن هیجان­لی هیجان­لی هنر و ادبیاته گؤره دانیشیردیق. کافه همشهری­لرین بیری­نین ایدی. اوردا یئدیییمیز اردبیلین غذا و شیرنی­لری، بیزه دئدیک­جه یاپیشیردی. تهراندا یاشایان بیز تورک­لره، او یئرلی غذالارین یئمه­یی، کافه‌­ده­‌کی فضا و آدام­لارین لهجه­‌لری آنا یوردوموزو یادا سالیردی. بو، دوغرودان دا غنیمت ایدی. شاعر دوست­لاریمیز شعر اوخویوردولار و بیزلره مخصوص اولان به به! ساغ اول! یاشا! کیمی تانیش کلمه‌­لر کافه­‌یه دولوردو.\nاو گئجه یاشلی بیر کیشی کافه‌­نین بیر بوجاغیندا اَیله­‌شیب قلیان چکیردی. سَس­سیز اولسایدی دا، آنجاق بحث­لره، دانیشیق­لارا قولاق آسیردی. اورا گلن­لرین چوخو تانیش اولوردو و بیر بیریمیزی تانیییردیق. او کیشی آمما غریبه ایدی؛ او واختاجاق اونو کافه­‌ده گؤرمه­‌میشدیک. دئدیک بلکه شاعیر اولا، آمما او دئدی کامیون سوروجوسودو و او آرادا ماشینی­نین یوکله‌­نمه­‌یینی گودوردو. گئجه یاریسی دا اردبیله طرف یولا دوشمه‌­لی ایدی. آشیق­لاردان سؤز دوشموشدو. اونلارا گؤره دانیشدیغیمیزدا، او غریبه کیشی ده بیر آشیغین عجیب ماجراسینی بیزه تعریف­له‌­دی. جدی دانیشدیغیندان، اونا قولاق آسان هرکس او عجیب ماجرانی اینانماغا باشلامیشدی. بیردن هامی ساکیت اولدو. او تای بو تایداکی میزلرده اَیله­‌شن­لر ده دؤنوب، اونا قولاق آسیردیلار. غریبه کیشی­نین بور سَسی کافه­‌یه دوشموشدو. او گئجه، او کیشی بیزه بئله سؤیله‌­دی:\nدئدیییم بو سؤز، کئچیب گئتمیشین­دی و اَللی ایل بوندان قاباق باش وئریب­دی. اوندا من تزه جاوان ایدیم. قارداشیم مشکین­دن او یانا، پرت بیر یئرده سرباز گئتمیشدی. گره­‌ک مئشه­دن کئچیب، یاریم گون ده یول گئدیردین. پادیگان چایین او تاییندایدی. بیلمیرم ایندی او چایین آدی نَدی. او ایل­لر یاغیش یاغمادیغیندان، یئردن بوغدازاد آز گؤتورولموشدو. دؤلت سربازلارین جیره­‌سینی یئتیریب وئره بیلمیردی. هر نئچه واختدان بیر، ائوده چؤرکدن­زاددان ـ اَلیمیزه گلن هر بیر زادی ـ توربایا ییغیب، قارداشیما آپارماق اوچون وئریردیلر منه. او پادیگاندا، آجلیقدان دَری­لری سوموک­لرینه یاپیشمیش چوخلو سرباز گؤرموشدوم. اونا گؤره ده، او یولون چَتین­لییینی جانیما آلیب، دوروب اردبیلدن مئشکینه گئدیردیم. اوردا مئشه‌­یه چاتمامیش، بالاجا بیر قفه‌­خانا واریدی. پادیگاندان قاییداندا، اوردا دینجه‌­لیب، چای­دان چؤرک­دن یئیه­‌ندن سونرا، ائوه ساری یولا دوشوردوم. او قفه‌­خانایا گئتدیییم هر زامان، آیاز آدلی بیر آشیق گؤروردوم. همیشه ده دیبده­‌کی صندلیده اَیله­‌شیب، گلیب گئده‌­نه باخیردی. او یازیق آشیغین اوزو چوخ محزون، همی ده قورخمالی ایدی. اوزونون بیر طرفی پیس وضعده جیریلیب، ییرتیق ییرتیق ایدی. ائله­‌بیل یابا، و یا عجیب بیر حئیوانین قییناغی­یلا جیریلمیشدی. قفه­‌نین او بوجاق­بوجاغیندا اونا گؤره چوخ سؤزلر دانیشیردیلار. قدیم­لر او صندلی­نین اوستونده، آشیق آیازین نه سازلار چالیب، ماهنی­لار اوخودوغونو ائشیتمیشدیم. من آنجاق هئچ واخت اونون اَلینده ساز گؤروب، سَسینی ائشیتمه­میشدیم. اونو دئییب، دانیشیب، گولَنده ده گؤرمه‌­میشدیم. دئییردیلر آروادی ایته‌­ندن سونرا، آشیق چالیب اوخوماغی ییغیشدیرمیشدی. بعضی­لری دئییردی اونون آروادی جاوان بیر کیشی ایله قویوب قاچیب اورسیه­‌ته. اوزونو ده ائله او کیشی او گونه سالیب­دی. بعضی­لری ده دئییردی جین­لر گلیب آروادینی آپاراندا، اونون دا اوزونو جیریب گئدیب­لر. آشیغین دالی­سوره بئله بئله سؤزلر و افسانه‌­لر وار ایدی. چوخ­لاری دا دئییردی آبریسینا گؤره آروادی­نین قاچدیغینی اؤرت­‌باسدیر ائله­‌سین دئیه او ناغیل­لاری قوشوب. من آنجاق او سؤزلره اینانمادیغیما، دوزدن دوزه او کیشی­نین اوزونه نه گلدیینی بیلمک ایسته‌­ییردیم. سونرالار، بیلمیرم نه جور اولدو، یاواش­یاواش آرام آشیقلا آچیلدی. بیر واخت گؤردوم، هر دفعه او قفه­‌خانایا گئتدیییمده اونون یانیندا اَیله­‌شیب اونونلا دانیشیرام. بیر گون او یان بو یاندان دانیشا دانیشا، بیلمه­‌دیم سؤز هاردان دوشدوسه، آشیق آیاز اوزنه نه گلدییی­نین ماجراسینی آچیب منه تعریف­له­‌دی. کئچیب گئتمیش سؤزدو، آمما یادیمدا قالان او یئره­‌جک آشیق بئله ناغیل ائله‌­دی: بیر گون صوبح ـ بئله بیله­‌م پاییزین اورتاسی ایمیش ـ سحر چاغی آشیق حَیطه چیخیب قاپی­نی آچاندا، گؤزو دوشور زیل قارا بیر پیشییین یاشیل گؤزلرینه. پیشیک ائیواندا، دوز قاپی­نین آغزیندا، شؤنگه­‌ییب، گؤزونو زیلله‌­میشمیش آشیغین گؤزلرینه. اوشاقلیغیندا آناسی اونا تاپشیرمیشمیش، هئچ واخت دایانیب، بیر پیشییین گؤزلرینه باخمایا. دئمیشمیش بیزیم گؤزوموزه پیشیک کیمی گؤرسَنن اونلار جین­­دیلر. بو سؤز آشیغین قولاغیندا قالیب، هئچ­واخت بئله پیشیک­لرین گؤزونه باخماییرمیش. حتتا قوجالیب آغ ساققال کیشی اولاندان سونرا دا، پیشیک قاباغینا چیخاندا، یئنه اوندان گؤز گؤتوروب آیری یئره باخیردی. آنجاق او لحظه، طلسم اولموش کیمی، پیشییین گؤزلریندن گؤز گؤتوره بیلمیر. بلکه اوشاقلیغینداکی قورخویا گؤره، او پیشییه باخماقدان اوشه‌­نیب­‌میش. اؤز دئییشی، او لحظه اوردا دایانیب پیشییه باخان اؤزونو، یاشلی بیر کیشی یوخ، بالاجا بیر اوغلان اوشاغی کیمی دویورموش. آشیقلا پیشیک نَم­نه قدَر دایانیب بیر بیرینه باخیب­لار. سونرا آشیق اؤزونه گلیب اونو پیشله­‌ییر، آنجاق پیشیک هئچ یئریندن بئله ترپنمه‌­ییر. عؤمورونده او جاساراتلیغا پیشیک گؤرمه‌­میشمیش. آخیردا حیرصیندن یا دا قورخوسوندان، باشماغینی اونا ساری توللاییر. پیشیک یئل کیمی گؤزونون قاباغیندان سوووشوب، دیوارین باشیندا اَیله­‌شیر. آشیق تای باشماق پیلله‌­لردن دوشوب، حَی­طده باشماغینی گَزنده، دیوارین باشی­نی پیشیک­له دولو گؤرور. او پیشیک­لره یئمک تؤکوب، اونلاری حَی­طه ییغدیغینا گؤره آروادی­نین اَلیندن حیرصله‌­نیر. آشیق اَل اوزونو یویوب سَرین هاوا اوزونه ده‌­یه‌ندن سونرا، دونن گئجه سازی­نین سیم­لری­نین قیریلماغی یادینا دوشور. آخشام سازی ساغ­ سالیم تاخچایا قویوب، یاتمیشمیش. گئجه یاریسی آیاق­یولونا ئدنده، سازی تاخچادان یئره ساللاندیغی حالدا گؤرور. سیم­لری ده قیریلمیشمش. بو ایش، نئچه دؤنه عئینی حالدا باشینل گلمیشمیش. گئجه یاریسی او سازین باشینا نه گلدیییندن آغزی آچیق قالیر. اؤزیله آروادیندان سونرا بیر آیریسی، او ائوده یاشاییب یا گئت­گَل ائله­‌میرمیش کی. آشیق اوتاغا قاییداندا، آروادی یوخودان دورووب سیماوارین قاباغیندا صوبحانه راهلاییرمیش. گئدیب تاخچادان سازینی گؤتوروب، او یان بو یانینا باخیر. هاوا ایشیقلانینجاق، اونونلا اَللـه‌­شیب، سیم­لرینی دوزه­‌لدیر. سَسینه آروادی هئچ یئریندن ده تَرپنمه‌­میش­میش. آشیق شک­لی شک­لی آروادا باخیب. آرواد شتته‌­سینی بَرک بَرک باغلاییب، ایستکان نعلبکی­لری یاخالاییرمیش. آرواد اونو اینجیتسه ده، آشیق اونو چوخ سئویرمیش. سوفرا باشیندا، سازا نه گلیب دئیه آرواددان سوروشاندا، آرواد باشلاییب آشیغی دانلاماغا. ـ یئنه صوبحه‌­جک او سازلا اویناییب­سان… آیری بیر ایش الیندن گلمیر کی… هامی گئتدی صنعت دالی­سوره، سن ده گئتدین تار قاوال دالی­سوره… گئت آروادلارین ده‌­یه‌رینه باخ! من گرگ بیر اوووج پنیردن ساری قاپی قاپی­یا دوشَم و بئله بئله سؤزلردن. همیشه­‌کی کیمی اَرینه دانلاق قالماییب ووروب. آشیق آروادین سؤزلریندن زارا گلمیشمیش دا. دورووب پئنجه‌­یینی گئییب، سازینی دا گؤتوروب، گئدیر قفه­‌خانایا. آشیغین دئمه­‌ییندن، او جور کی یادیمدادی، او گونو آخشاماجاق قفه‌خانادا اَیله‌­��یب، قلیان چکیب­دی. سازین فیکیری باشیندان چیخمیرمیش. گون اورتا چاغی بیر دسته سرباز قفه­‌خانایا دولوب، اورانی باش­لارینا گؤتورموشموش­لر. قفه‌­نین یییه­‌سی آشیغی فیکیرده گؤردوکده، دئییر: «کئف­سیزسن آشیق! قیزدیر سازینی، قوی بیر آز اوره‌­ییمیز آچیلسین!» آشیق دا سازی گؤتوروب، باشلاییر سربازلارین ساغلیغینا اوخوماغا. الینی سازین سیمینه چَکدیکجه، سیم­لرین قیریلماغینا دوشونورموش. ائله قوشمانی اوخویا اوخویا، لاپدان آروادی یادینا دوشور. همیشه اونونلا ساواشیب، سازیندان اَل چکمه‌­یینی ایسته‌­ییرمیش. دوشونور: اولمایا ائله سیم­لرین قیریلماغی آروادین ایشی­دی! آشیق آیاز او گونو غملی بیر قوشما اوخویور. اؤزو ده بیلمیرمیش نییه ائله اورکدن اوخویور. اَلینه ساز آلیب اوخودوغو او مجلیسین سونونجو مجلیسی اولدوغونو چوخ سونرالار باشا دوشدو. گون­باتان چاغی سربازلار داغیلیشیب گئدندن سونرا، آشیق دا سازینی گؤتوروب ائوه ساری یولا دوشور. باشینا گلن اویون­لارا دوشونه دوشونه، ائوه چاتیر. قاپینی آچیب حَی­طه گیره­نده، یئنه حَی­ط باجانی پشیک­له دولو گؤرور. آشیق آیاز منه بئله سؤیله­‌دی:\n«عؤمرومون آخیریناجاق یادیمدان چیخماز او گئجه! نئچه ایل­لر اوستوندن کئچسه ده، ایندیکی کیمی یادیمدادی… گون باتیب گئتمیشدی. حَیط قارانلیق ایدی، تکجه اوتاغین پنجره‌­سیندن جان­سیز بیر ایشیق پیلله‌­لره دوشموشدو. اول بئش آلتی پیشییین پیلله اوستونده اَیله‌­شیب میریلداشماسینی گؤردوم. دوزونو ایسته‌­سن بیر آز قورخموشدوم، صوبح کی کیمی. ائله دوردوغوم یئردن بیر داش گؤتوروب، ائیوانا ساری توللادیم. پیشیک­لر او یان بو یانا قاچیب، تئشتی قازانی آشیردیلار. چیغیرتی­لاری حَی­طی گؤتورموشدو. اوتاغا ساری گئدنده، دیوارلارین باشی­نین دا پیشیک­له دولو اولدوغونو باشا دوشدوم. گؤزلری قارانلیقدا ایشیلداییردی. او بئله پیشییین هاردان گلدییینی بیلمیردیم. قالمیشدیم اونلار منیم حَی­ط باجامدان نه ایسته­‌ییرلر. من اوتاغا کئچه­‌نده، دیوارین باشیندان منه باخیب، غضب­لی غضب­لی میریلداشیردیلار. آرواد چیراغی یاندیریب، قویموشدو پنجره‌­نین دالینا. اؤزو ده بوخاری­نین یانیندا، یئرینی سالیب یورغانین آلتیندا بوزولموشدو. منیم ده یئریمی همیشه­‌کی کیمی تاخچانین بو تاییندان سالمیشدی. سازی آپاریب تاخچایا قویاندا، اؤز اؤزومه دئدیم: بو گئجه بیله‌­جه‌­یم بو سازا نه گلیر. بوخاری­نین اوسته مرجی شورباسی قایناییردی. یئمه‌­یه گؤیلوم اولمادان، پالتاریمی ده‌­ییشیب یئریمه گیردیم. یئریمه گیرجه­‌ک، مین بیر فیکیر باشیما دولدو. ائویمین سس­سیز و غملی اولدوغونا فیکیرلَشدیم. آروادیمین اوشاغی اولمادیغینا. اوشاغیم اولسایدی، منیم ده ائویمدن شادلیق سسی گلردی و بئله شئی­لره. گئجه یاریسی یاواش یاواش گؤزلریم آغیرلاشیردی. ائله یوخو هاواسیندا آروادین یئریندن دورماغینی حیس ائله‌­دیم. یوخو باشیمدان قاچدی. دینمه‌­دن آنجاق اؤزومو یوخویا ووردوم. گلیب باشیمین اوسته دایانمیشدی. نفس­لری­نین سسینی ائشیدیردیم. بیرآزدان سونرا تاخچایا طرف گئتدییینی باشا دوشدوم. اوردا نه ایش گؤردویونو بیلمیردیم. یورغانین کونجونو قالخیزدیغیمدا، سازی گؤتوروب یاواشجانی دهلیزه گئتدییینی گؤردوم. ائله یئریمده اوجور قالیب، قولاق­لاریمی ایتیلدیم. قاپی­نین آچیلماغی­نین سَسینی ائشیدنده، آیاغا دوردوم. پئنجه­‌ییمی گئییب، ائه‌مال­جا آروادین دالی­سوره ائشییه چیخدیم. ایندیکی کیمی یادیمدادی. عجیب بیر گئجه ایدی. آی ایشیغی یئره سَپیلمیشدی. یامان دا سویوق یئل اسیردی. ائیوانین اوستوندن آروادی کوچه‌­نین باشیندا گؤردوم. باشماق­لاریمی آیاغیما تاخیب، دالیسی­جاق قاچدیم. یئل آز قالا آدامی آپارسین. پئنجه­‌ییمی بَرک بَرک اَینیمه بوکوب، مین بیر فیکیرله تئز تئز یئریییردیم. آرواد لئی تکین گئدیردی. پیشیک­لرده او یان بو یاندان اونون دالی­سوره قاچیردیلار. کوچه‌­لرین قورتاراجاغیندا، سایخین بیر یئرده، یییه‌­سیز بیر باغین قاباغیندا آیاق ساخلادی. من ده او گؤره­‌نمه­دییی بیر یئرده دایانیب، نفسیمی دَردیم. اونون گئجه یاریسی او جهنمده نه غلط دارتدیغینی باشا دوشه بیلمیردیم. پیشیک­لر دایانیب، گئندن باخیردیلار. آرواد سازی قوجاغینا آلیب، داش یا بئله بیر شئیین اوستونده اَیله­‌شدی. یاواش یاواش پیشیک­لر اونا یاخینلاشیب، باشینا توپلاشدیلار. باخ، ائله بو گؤزوم­له گؤردوم: بیر دسته پیشیک آروادین یان­یؤره­‌سینه ییغیشیب، اَیله‌شمیشدیلر. یئریمده قورویوب قالمیشدیم. او سفئه آرواد نییه پیشیک­لرین اورتاسیندا اَیله‌­شمیشدی؟! من تعجب­له او صحنه‌­یه باخاندا، آرواد باشلادی ساز چالماغا. اؤزو ده نه چالیردی! ایندی­یه‌­جک هئچ اوستادی او گؤزه‌­للیکده ساز چالاراق گؤرمه­‌میشدیم. حئیران حئیران دوشونوردوم ساز چالماغی هاردان اؤیر‌ه‌­نیب. نه عجیب سس ایدی او چالدیغی موسیقی! ائله‌­بیل آیری بیر دونیادان گلیردی. او سسین اؤز سازیمدان چیخماغینا اینانا بیلمیردیم. یئل سسی هاوایا یاییب، هر یانی دولدورموشدو. آی ایشیغی­نین آلتیندا، پیشیک­لر سس­سیزجه آروادیمین یان­یؤره‌­سینده اَیله­‌شیب، او موسیقی­یه قولاق آسیردیلار. من ده گؤزومو یوموب، نه قدَر اولدوغونو بیلمیرم، او غریبه سسه قولاق آسدیم. سیزاق اسیردی. تیتره‌­مه­‌یه دوشموشدوم. سویوقدان یوخسا آیری بیر سببدن دولایی اَسدیییمی بیلمیردیم. نه ائده‌­جه‌­ییمی ده بیلمیردیم. دوغروسو او آندا هئچ بیر ایشه قادر دئییلدیم. اوندان آرتیق اوردا دایانا بیلمه‌­دیم. آروادی پیشیک­لرین اورتاسیندا بوشلاییب، ائوه قاییتدیم. یئل سازین سسینی دالیم­سوره گتیریردی. بوتون کوچه­لر او موسیقی ایله دولموشدو. پنجره­لره باخدیغیمدا، هامی­نین سَسه باش چیخاریب ائشییه باخدیغینی ظن ائدیردیم. آنجاق پنجره‌­لر باغلی ایدی. جاماعات یاتمیشدی یوخسا او سسی ائشیتمیردیلر؟ بیلمیرم. بلکه ده، تکجه من او سسی ائشیدیردیم. یئل ائوین قاپی­سینی چیرپیردی. حَیط باجادا دا پیشک­زاد یوخ ایدی. گئدیب یئریمه گیریب، یورغانی باشیما چکدیم. دیش­لریم بیر بیرینه ده‌­ییردی. آروادیما فیکیرلَشدیم. جیرال باغیندا تویا چاغیریلمیشدیم. اونو اوردا گؤروب به‌یه‌نمیشدیم. د­َده‌­سیز ننه­سیز قیز ایدی. بیر قاری اونو یولدان تاپیب، آللاها گؤره ساخلامیشدی. قوهوم قونشولار دئییردیلر قاراچی­لار اوردان کئچنده، اونو قویوب گئتمیشدیلر. اونون یاشیل گؤزلرینه وورولدوغوما، بو سؤزلره اینانمامیشدیم…\nاو گئجه مین گئجه­‌جک منه کئچدی. بدنیم کئییب، یورغان دؤشه­‌ییمه یاپیشمیشدی. فیکیر خَیالدان اؤزومه گله بیلمیردیم. بئله بیله‌­م صوبحه یاخین ایدی، دهلیزین قاپی­سی جیریلتی­ـلا آچیلماسی. اؤزومه دئدیم هلبت پیشیک­لره ساز چالماقدان یورولوب، ائوه قاییدیب­. اوره‌­ییم چیرپینیردی. اونا نه دئیه­‌جه­‌ییمه دوشونوردوم. ایچَری کئچیب، سازی یاواشجا تاخچایا قویدو. نه ائله‌­یه­‌جه‌­ییمی بیلمیردیم. حیرصله­‌نمیشدیم. بیر یاندان دا اوره­‌ییمه غریبه بیر غَم دولموش، سینه­‌می سیخیردی. بیردن یورغانی بیر قیراغا ایته­‌له­‌ییب، دئدیم: «سازیمی هارا آپارمیشدین، آشیق؟» آروادین سسی چیخمادی. دووروب، یئریمده اَیله­‌شنده، تاخچانین قاباغیندا بؤیوک بیر پیشیک گؤردوم. یاشیل گؤزلرینی منه زیلله­‌ییب، دورموشدو اوردا. اوتوردوغوم حالدا قورویوب قالدیم. آنامین سؤزو یادیما دوشدو. صوبح او پیشییه باخدیغیما ایت کیمی پئشمان ایدیم. پیشیک یاواش یاواش منه طرف گلیب، قاباغیمدا دایاندی. دوز گؤزومون ایچینه باخیردی. گؤزلریمی گؤزوندن گؤتوره بیلمیردیم. اونون گؤزلرینده غریبه بیر شئی گؤروب، او اوندا باشیما گله­‌جکدن هئچ جوره قاچا بیلمه‌­دیییمی آنلادیم. پیشیک بیردن قییناغینی آتیب، اوزومو جیزدی. سونرا یئنه یاواش یاواش دالا قاییدیب، دهلیزه چیخدی. قییناق­لاری­نین ایزیندن جانیما بیر آغری دولدو. دئدیم ایندی اؤلجه­‌یه‌م آنجاق اؤلمه­‌دیم. اَیله‌­شدیییم یئرده آروادیمین بوش یورغان­‌دؤشه­‌یینه دونوخوب، قالمیشدیم. قان اوزومدن آخیب، بوغازیمین آلتینا سوزولوردو.»","num_words":3152,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":92236.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"39°5′32″N 44°32′40″E \/ 39.09222°N 44.54444°E \/ 39.09222; 44.54444موختصات: 39°5′32″N 44°32′40″E \/ 39.09222°N 44.54444°E \/ 39.09222; 44.54444\nLocation of قارا کیلیسا in Iran.\nقارا کیلیسا و یا قره کلیسا یادا موقدس تادئوس کیلیساسی (ارمنیجه:Սուրբ Թադէոս վան) ،(اینگلیسجه:St.Thaddeus Monastery) چالدیران بؤلگه‌سینده یئرلشن بیر کیلیسا دیر. تادئوس بیر مسیحی حواری ایدی. بو حواری ارمنیستان فلاتی نین گونئ‌نه مسیحیت تبلیغی اوچون گلمیشدیر. تادئوس نئچه نفری تبلیغات سببی‌نده مسیحیته گتیرمیشدیر او جومله‌دن شاهین قیزی سان دخت. تادئوس و یارلاری شاه دستوری ایله اعدام اولونورلار. تادئوس ایندی کی کلیسادا توپراقا تاپشیریلیب.\nقارا کیلیسا\nقایناقلار[دَییشدیر]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=قارا_کیلیسا&oldid=1557572»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه:\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۶ مارس ۲۰۲۴، ‏۲۱:۴۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":232,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.027,"special_characters_ratio":0.292,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":45904.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یک لقیش سین، ای منیم اللهم! هقیقتن، سَنین بو بَندَن و بو کَنیزین سِنین مِرحِمتینین کُلگِسینِ داکسیل اولوب و سِنین لوتف و سِخاوتینل قوووشوبلار. یا رب! سئنین بو دونیاندا و میل کوتوندا اونلارا یاردیم ایل و اوز کرامات و فزللینل اونلارا هر چیر خئییر-برهکت قیسمت ایله. یا رب! Onları Sənə bəndəlikdə müvəffəq eylə و Sənə xidmətdə onlara yardım et. اونلارا ایزن ور کی، سئنین آدینین بو دونیادا نیشانهلی اولسونلار. بو دونیادا و آکسیراتد توکنمز بیکسیشلرینل اونلاری ��یفز ایله. یا رب! اونلار سئنین مرهمت سئلتنتین یاالواریر و سئنین تکلیک هوکمرانلیغینی دیلیرلر. هقیقِتِن، اونلار سِنین هوکمون ایتا اِتِمِکلِ ایولِنیبلِر. Onları sonadək ahəng و birlik nişanələri eylə. هقیقتن، سِن قدیرسان، هر یِردَه وار اولان و قووووتلیسِن!","num_words":238,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.004,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":87029.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کاسپی دیللری ایران دیللری‌نین عائیله‌سی‌نین آلت قوللاریندان بیریدیر کی تات، گیلک، طبری و تالیش دیللریندن تشکیل تاپیبدیر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ http:\/\/www.iranicaonline.org\/articles\/dimli\n^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). \"Caspian\". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=کاسپی_دیللری&oldid=1510491»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nLanguages without family color codes\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۰ فوریه ۲۰۲۲، ‏۱۱:۲۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":178,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.972,"perplexity_score":30248.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"حسن ابن علی یادا ایمام حسن، علی و فاطمه‌نین بیرینجی اولادیدیر کی اۆچونجو هیجری ایلی‌نین شعبان آیی‌نین آراسیندا مدینه شهرینده آنادان اوْلوبدور. او شیعه‌لرین ایکینجی ایمامی و سونیلرین بئشینجی خلیفه‌سیدیر کی سگگیز آی خلافت و ۱۰ ایل ایمامت ائدیبدیر. البته سونیلرین بیر تعدادی اونو سونونجو راشد خلیفه بیلیرلر و بیر تعدادی‌دا بۇ موضوعنو قبول ائدمیرلر.","num_words":69,"character_repetition_ratio":0.024,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.014,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":1006953.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قادین حاقلاریندان مدافیعه و جینسی، صینفی و میللی آیری-سئچگیلییه قارشی چوخ مسئولیتلی و حساس بیر اجتماعی وظیفه‌نی اؤز اوزه‌رینه گؤتورن «آذفمینا» سایتی، ۸ مارس – دونیا قادین گونو – موناسیبتی ایله آذربایجانلی یازیچی و شاعر «رقیه خانیم کبیری» حاقدا اؤزل سایی حاضیرلاماغا قرار وئریب. بو چوخ تقدیره لاییق بیر ایش‌دیر. تقدیره لاییقدیر اونا گؤره کی تانینمیش بو صنعتکار ادبیاتیمیز و مدنیتیمیزین بوگونکو دؤرونده صمیمیتله چالیشان، اونو چیچکلندیرن و ملی وارلیغیمیزین کئشیگینده ایگیدجه‌سینه دوران صنعت فدایی‌لریندندیر.\nده‌یرلی «آذفمینا» سایتینین حؤرمتلی مدیرینین تکلیفینه بویون قویاراق، اؤز دویدوقلاریمی و دوشوندوکلریمی اثرلری سئویله- سئویله اوخونان «رقیه خانیم کبیری»نین باشقا اوخوجولاری‌لا پایلاشیرام. بو پایلاشیمدا یازیچی‌نین اثرلرینین تحلیلی و یاخود ادبیاتشناسلیق باخیمیندان آرتیق اسگیک‌لیک‌لریندن دانیشماق مقصدیم دئییل. نییه کی بو صلاحیتدار تنقیدچیلریمیزین و ادبیاتشناسلیقلا مشغول اولان صنعتکارلاریمیزین ایشی‌دیر. من یالنیز بیر اوخوجو کیمی بو اثرلرین اوخونوشوندان آلدیغیم ذؤوق و تاثراتیمدان سؤز آچماغی مقصد گؤتورموشم. «آذفمینا» سایتی‌نین مودیرلیگینه بو فرصتی منه یاراتدیغی و گؤستردیکلری اعتماد اوچون اؤز منتدارلیغ��می بیلدیریرم.\n۱٫ ایکی قات صنعتکارلیق؛\nادبیاتیمیزین ایکی اساس ژانرینین بیری نثر ژانری معین سببلر اوزره شعریمیزه نیسبت لاییقینجه انکشاف ائتمه‌میش و چوخ آز سایلی یازیچیلاریمیز بو ساحه‌ده آددیم آتمیشدیر. آز سایلی دئدیکده ایران آذربایجانی ادبیاتینی نظرده توتورام. بو دوروم تکجه بوگونوموزه عاید دئییل، کئچمیش اون ایللرده ده بئله اولموشدور. بو باخیمدان منجه هر بیر یازیچیمیزین بو ژانرا موراجعت ائتمه‌سی و ادبیاتیمیزین بو قولونو لاییقی سویه‌یه‌ قالدیرماسی ایکی قات صنعتکارلیقدیر. ائله بونا گؤره‌ده، بو ساحه‌ده آددیم آتان یازیچیلاریمیزین یارادیجیلیقلارینین نه قده‌ر ده‌یرلی و ادبیاتیمیزین ایره‌لیله‌مه‌سینده نه قده‌ر گرکلی اولدوغو لاییقینجه قیمتلندیریلمه‌لیدیر. من، رقیه خانیم کبیری‌نین یارادیجیلیغینا بو باخیمدان دا حؤرمتله یاناشیرام.\n۲٫گئنیش احاطه‌لی یارادیجیلیق؛\nرقیه خانیم کبیری‌نین بیر آذربایجان یازیچیسی کیمی معنویاتی دولغون، اثرلری بارلی بهرلی و یارادیجیلیق احاطه‌سی چوخ گئنیش‌دیر. اونون اثرلرینده حیات دوغمالیغی وار؛ اونلاردا تانیش کاراکترلر و ایناندیریجی اوبرازلار یاشاییر؛ چکیجی و تاثیر ائدیجی‌دیرلر. او اوخوجو اعتمادینی قازانمیش، اونلارلا یاخین علاقه و ایلگی یاراتمیش بیر صنعتکاردیر. بو باخیمدان اجتماعی بیر سرمایایا صاحیب خوشبخت بیر یازیچی‌دیر. نییه کی اوخوجو اونون اثرلریله یاخینلیق دویور؛ اثرین فضاسیندا اشتراک ائدیر و یازیچی‌یا اعتماد گؤستریر. طبیعی‌دیر کی بو خوشبختلیک و اجتماعی سرمایا آسانلیقلا اله گلمیر؛ آردیجیل زحمت و اؤزوندن کئچمه و فردی آساییشینی پوزماغا حاضیر اولماغی طلب ائدیر. عینی حالدا، یازیچی‌نین اؤزونه و اثرلرینه اولان صداقتیندن، یاشادیغی محیطه اولان قایغی‌کئشلیگیندن، خلقه وفادارلیغیندان، جمعیتده باش وئره‌ن حادثه‌لره حساسلیغیندان، رئال حقیقتلره موراجیعت ائتمه‌سیندن و گئجه گوندوز یارادیجیلیق قابلیتینی آرتیرماسیندان ایره‌لی گلیر. من رقیه خانیم کبیری‌نی بو کیمی صنعتکارلار جرگه‌سینده گؤرورم. بو یولدا او آذربایجانیمیزین زحمتکش و چالیشقان یازیچیلارینداندیر و بو بیزیم ادبیاتیمیزدا معین فردی، اجتماعی و تاریخی سبب‌لره گؤره آز گؤرونن یارادیجیلیق داورانیشیدیر.\nرقیه خانیم کبیری – خصوصیله ده بو سون ایللرده- بعضا اؤز اثرلرینین بیر اپیزودینی یاراتماغا ذئهنینده یاراتدیغی فضالاری رئال صورتده منیمسه‌ییب، بدیعی بیر چرچیوه‌ده اوخوجوسونا چاتدیرماق اوچون او فضالاری تمثیل ائدن مکان‌لاری تاپیب، اوردا یاشاییر و اؤز یارادیجیلیق چیرپینتیلارینی اثرلرینین رئاللاشماسینا صرف ائدیر.\nاو، آذربایجان ادبیاتینین بیر چوخ قول‌لاریندا اؤز یارادیجیلیق استعدادینی گؤستره بیلمیشدیر. باخمایاراق کی داها آرتیق حئکایه یازیچیسی کیمی اؤز یارادیجلیق قابلیتی و گوجونو ثبوتا یئتیرمیشدیر، آنجاق شعر یازیر، تدقیق آپاریر، معین واختلار ساتیرا ژانرینا موراجیعت ائدیر، اوسطوروی، فلسفی موضوعلاردان یوغرولموش ادبی- بدیعی اثرلر یازماغا جان آتیر؛ رومان یازیر، سیاحتلرینی قلمه آلیر و اؤزل مدنی خصوصیتلری اولان یئرلی انسان گروپلارینین ایچره‌سینده یاشاماقلا آنتروپولوژیک تدقیق‌لره ده مئیل گؤستریر. اونون سون واختلار کؤچری شاهسئون ائلی‌نین یایلاقلاریندا اولوب، کؤچری‌لرله یاشاماسی و بو تدقیق استقامتلی یاشاماقدان ایره‌لی گلن «ائندیم بولاق باشینا..» آدلی چاپا حاضیرلادیغی یئنی اثری یازیچی‌نین آراسی کسیلمه‌ین بدیعی آختاریشلارینین نتیجه‌سینین بیری‌دیر.\n۳٫ انسان‌سئورلیک وجمعیته باغلیلیق؛\nرقیه خانیم کبیری‌نین دونیا گوروشونون مرکزینده انسان و جمعیت دایانیر. بونو یازیچی‌نین مختلف ژانرلاردا یاراتدیغی ادبی اثرلرینده ده گؤرمک اولور. او اثرلرینده حقیقته، انسانا و جمعیتین ایچریسینده یاشایان عادی آداملارین معنوی دونیاسینا و اونلارین اجتماعی و مدنی ده‌یرلرینه بدیعی دیلده یاناشیر و او ده‌یرلری مذاکره ائدیر. بودا اونو ایستر ایسته‌مز جمعیتین گئرچکلیکلرینه واران و انسانلیق ده‌یرلرینی تعریفله‌ین بیر یازیچی مؤوقعینه گتیریب چیخاریر. اونون اثرلرینده شخصیتلر اوخوجویا تانیشدیر. اونلارین هامیسی جمعیتده یاشاییر؛ جمعیتده نفس آلیر؛ اوردا عؤمور سورور و اوردا دا اؤلور. بو شخصیت‌لر خیالی قهرمانلار یوخ، یازیچینین باجاریغی‌لا بیزیم فیکریمیزده، ذئهنیمیزده جانلانان، بدیعی‌لشن و عادی حیاتدا چوخدا نظریمیزی اؤزونه جلب ائتمه‌ین آداملاردیر. یازیچی بیز اوخوجولاری بیر داها هر گون راستلاشدیغیمیز بو عادی آداملارین طالعی‌له ماراقلاندیریر؛ روحوموزو اونلارین معنویاتینا ساریییر، قایغیلاریمیزی و انسانی حیس‌لریمیزی تلاطمه گتیریر و بیزی جمعیتین بیر عضوی کیمی هانکی بیر اجتماعی و انسانی مؤوقعده دایانماغیمیزا گتیریب چیخاریر.\nرقیه خانیم کبیری اوخوجولارینی اثرین قهرمانلاریلا بیر یئره گتیرمه‌یی یاخشی باجاریر. اوخوجو اؤزونو یارانان فضانین ایچینده و سانکی حادثه‌لرین ناظیری کیمی حیس ائدیر؛ گئت- گئده یازیچینی و اثرین یارانمیش اولدوغونو اونودور؛ یالنیز اثرین قهرمانلاری‌لا اونسیت قاتیر؛ اونلارلا آجی‌ییر، سئوینیر، سئویر و سئویلیر و یازیچی‌نین هارادا اولدوغونو آنلاماغادا بئله رغبت گؤسترمیر. بو اوندان ایره‌لی گلیرکی یازیچی اؤز باجاریغی‌لا اوخوجوسونو اثرین شخصیت‌لریله تک بوراخماغی و اونلارین آراسیندا ایلگی یاراتماغی و سونرا اؤزونو ایتیرمه‌یی یاخشی باجاریر. اوخوجوایسه اونون آرخاسینجا یوخ، اثرین قهرمانلارینین آردینجا سورونور و اوزون زامان اونلارین طالع‌لرینه دوشونور.\nسئویملی یازیچیمیزین باشقا بیر صنعتکارلیق قابلیتی ده اثرلرینده‌کی قهرمانلارین آراسیندا گئدن دانیشیقلارین دوغمالیغی‌دیر. بو دانیشیقلار هر بیر کاراکتئره اویغون ائله دوغما، آخارلی، هر بیر صنعی‌لیکدن اوزاق و ایناندیریجی‌دیر کی سن دیالوگلارلا اثرده کی شخصیتلری ذئهنینده جانلاندیرماغا باشلاییرسان؛ اونلاری اؤز یاخینلارینا، تانیشیلارینا و یاخود هنده‌ورینده هر گون گؤردویون آداملارا اوخشادیرسان؛ اونلارلا یاخینلیق دویورسان و دفعه‌لرله اونلاری کوچه خیاباندا گوردویونو و انسیت قاتدیغینی خاطیرلاییرسان.\n۴٫ سوژئت چئشیدلیگی و قادین وارلیغی؛\nرقیه خانیم کبیری سوژئت قیتلیغیندان اذیت چکمه‌ین یازیچیلار سیراسیندادیر. نییه کی، او جمعیتده آتدیغی هر بیر آددیمی، گؤردویو هر بیر حادثه‌نی و بیر قادین اولاراق اؤز معنویاتینی، روحیاتینی و کئچیردیگی اضطرابلارینی اثرلرینین آنا سوژئتینه چئویره بیلمه‌یی باجاریر؛ اونلاری فردی حیسیاتیندان اوزاقلاشدیریب و عمومی‌لشدیریر. بونا گؤره ده اوخوجو او حاللاری یاشایه بیله‌جه‌یینه و یاخوددا اؤز شخصی حیاتیندا بیر زامانلار یاشادیغینا اینانیر و اثرله سیخ ذئهنی باغلیلیق یارادا بیلیر.\nسوژئت چئشیدلیگینه رغما، رقیه خانیم کبیری‌نین آنا سؤژئتلرینین بیری قادین وارلیغینین تاریخی طالعی‌دیر. بو طالعین گوزگوسونده یازیچی بوتون محرومیت‌لری، شیددت‌لری، تحقیرلری ان یاخین آداملاردان توتموش تا جمعیته حاکم کسیلمیش قادین وارلیغینا قارشی مدنی ده‌یرسیزلیکلره کیمی، دوم- دورو گؤسترمه‌یه چالیشیر. بعضا بو وارلیغین داخیلی عالمین، بعضاده ائشیک اوزونو قهرمانلارینین عادی دیالوگلاریندا بئله اؤز اوخوجوسونا چاتدیریر؛ بعضاده «کؤله» حئکایه‌سینده اولدوغو کیمی تاریخی اؤزلشدیریر؛ اؤزونو تاریخلشدیریر و قادین وارلیغینین طالعینی بوگونکو سیمادا بروزا وئرمه‌یه و اونو اوخوجوسونا تانیتدیرماغا جان آتیر؛ «مدوسا» رقیه‌لشیر و «رقیه» مدوسالاشیر. بو پاندولیک ده‌ییشیک‌لیک‌لره واران یازیچی، دویونلری آچماغا چالیشدیقجا ال- آیاغینا دویونله‌نن کندیرلرین شاهیدی اولور و قادین وارلیغینین تاریخی طالعینین بوتون ده‌ییشیکلره رغما، هله ده عینی اوخشارلیقلاردان اذیت چکمه‌سیندن آجی‌ییر. بو اثرده اولدوغو کیمی «قمر» حئکایه‌سینده‌ده «قمر»ین و حتی «گوللو»نون آغریلی آجیلی طالعلری قادین وارلیغینا قنیم کسیلمیش فاناتیزمین، کیشی حاکیملیگی‌نین و ایرنج قایدا- قانونلارین ایچ اوزونون گؤستریجیسیدیر. بوردادا یازیچی‌نین معنویاتیندا قادین و بشریتین علویلیک ذیروه‌سی ساییلان بو وارلیغین تاریخا گوناهسیزکن گوناهکار کیمی ازیلمه‌سی باش قالدیریر. بونا گؤره‌ده، جمعیتده حؤکم سوره‌ن بیر چوخ گئریچیلیک ده‌یرلرینین هله ده دیرنمه‌یینه رغما، هاردا لازیم گؤرورسه بو قایدا- قانونلاری پوزماغا و قویولموش قاداغالاری آشیب کئچمه‌یه فرمان وئریر؛ کیشی یازیچیلاریمیزین معین ذئهنی و تاریخی سببلر اوزره تانیمادیغی قادین دونیاسینی و قادین معنویاتینی بوتون اؤنملی خیردالیقلاری ایله کاغاذا گتیرمکدن چکینمیر؛ چیرکینلیک‌لری، زوراکیلیق‌لاری قیناییر و اونلارین نه قده‌ر قادین وارلیغینا ضید اولدوغونو گؤستریر.\nسون سؤز:\n«رقیه خانیم کبیری» چوخ آز بیر مدتده اوزون یارادیجیلیق یولو کئچمیش و بو یولدا اوغورلار قازانمیش صنعتکاردیر. او بو گون تکجه ایران آذربایجانیندا یوخ، قونشو اؤلکه‌لرده و تورک دیللی ملت‌لر آراسیندادا تانینماغا و اوخونماغا باشلاییبدیر؛ بیر چوخ ادبی یاریشلارین غالبی اولوب و مکافاتلار الده ائتمیشدیر. آنجاق منجه اونون ان بؤیوک غورور وئریجی اوغورو و مکافاتی بو گون الده ائتدیگی اوخوجو سئوگیسی و میللت حؤرمتی‌دیر. او بوگون خصوصیله‌ده آذربایجان نثر ژانریندا اؤزونه مخصوص دست خطی و دئمه‌یه سؤزو اولان و چوخ اوخونان صنعتکارلاریمیزداندیر. سئویملی یازیچیمیزا داهادا یارادیجیلیق اوغورلاری، اوخوجو سئوگیسی و ملت حؤرمتی آرزولاییرام.","num_words":2019,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.183,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":245502.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"53°16′N 0°11′E \/ 53.26°N 0.18°E \/ 53.26; 0.18موختصات: 53°16′N 0°11′E \/ 53.26°N 0.18°E \/ 53.26; 0.18\nآلفورد، لینکلن‌شر (اینگیلیسی‌جه: Alford, Lincolnshire) بریتانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره 3459 نفر دیر. بۇ شهر اینگیل��س اؤلکه‌سینده یئرلشیب.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=آلفورد،_لینکلن‌شر&oldid=596223»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with OS grid coordinates\nچئویرمک یانلیش سئچیملر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nاسکریپت خطالاری اوْلان صفحه‌لر\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۸:۴۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":204,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.031,"special_characters_ratio":0.274,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":40270.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رقص آذربایجانی قایتاغی - وب سایت جامع رقص های آذری | آذربایجانی | وب سایت جامع رقص های آذری | آذربایجانی\nخط یک : 14 11 83 33 - 041\nخط دو : 92 58 84 33 - 041\nفیسبوک\nاینستاگرام\nلینکدین\nتلگرام\nتوئیتر\nYouTube\nصفحه اصلی\nمشاهیر رقص آذربایجانی\nگالری تصاویر\nارتباط با ما\nویدئوها\nدرباره ما\nآذربایجان\n0\nصفحه اصلی\nمشاهیر رقص آذربایجانی\nگالری تصاویر\nارتباط با ما\nویدئوها\nدرباره ما\nآذربایجان\n0\n0\nوبلاگ\nخانه \/ بلاگ \/ رقص آذربایجانی قایتاغی\nرقص آذربایجانی قایتاغی\nدر بلاگ, رقص های آذربایجان خرداد ۲۴, ۱۳۹۷\nرقص قایتاغی رقصی است نزدیک به لزگینکا با گستردگی وسیع در آذربایجان و منطقه قفقاز . نوع دیگری از رقص است که در آذربایجان با عناوین اوج دوست، یئددی قارداش ، اوغلانلار رقصی اجرا میگردد. از قایتاغی در آثاری از گلینکا، روبنشتین، برودین، نیازی، قلییف، حاجییف، رستم اوف و برخی دیگر از آهنگسازان استفاده شده است.\nحرکات رقص عبارت است از چرخشها و دور زدنهای فراوان ، پرشهای فراوان در حال ایستاده بر روی انگشتان پا، حرکات روان بدون حرکت شانه ها، گرفتن دستها بحالت مشت نیمه بسته، باز کردن یک بازو در حالی که بازوی دیگر نیمه بسته نگهداشته شده و در نهایت شباهت لباسها.\nمعرفی رقص قایتاغی به زبان ترکی:\nا‌ن چوخ مباحثه دوغوران رقصدیر. بو سؤز آذربایجانین ائل ـ اوباسیندا آرتیق اوزون عصرلر بویو ایشلنمک‌ده‌دیر. رقصین اؤزوایسه ریتمیک، حرکت‌لرینین قورلوشونا گؤره عادی لئزگینکایا یاخیندیر. اونداکی جلد تئمپ، حدسیز درجه‌ده بارماق اوسته دورما، دیز اوسته فیرلانما، دؤنمه‌لر ـ لئزگینکایا خاصدیر.\nهر شئی ده‌ن اول قید ائتمک لازیمدیرکی، «قایتاغی»نین یاییلما زوناسی یئرلی احاطه‌لیدیر. لئریکده، شاهبوزدا، نخجواندا، ایلیچ رایونوندا حتی قوجامان موسیقی‌چی‌لرده بو رقص حاققیندا هئچ بیر شئی ائشیتمه‌ییبلر. لنکراندا مشهور اولان خداداد «قایتاغی»نی اؤز رئپئرتوارینا داخیل ائتمیشدیر. بو، همین رقص حاققیندا یگانه معلوماتدیر. رقصین منبعی‌نی رسپوبلیکانین شمال رایونلارینا یاخین اولان یئرلرده آختاریب ـ تاپماق لازیم گلیردی. لاکین نه شکیده نه‌ده زاقاتالادا بو رقص باره‌سینده آیدین، درست بیر آنلاییش یوخ ایدی. شکی‌ده قوجامان تارزن عبادفتح‌الله اف دانیشیرکی، قاراباغدا چوخدان بری بئله بیر آرام «قایتاغی» رقصی اولوب. ع.فتح‌الله اف تردیدله دئییرکی، «دئیه‌سن بو رقصین آدینا «قایساغی» دئییردیلر».\nگؤرونورکی رقصین کؤکلری آذربایجاندا عمله گلمه‌ییب. حقیقتاً بئله‌دیر. عباسقولو آغا باکی‌خان اوف اؤزونون «گولوستانی ـ ارم» کیتابیندا گؤستریرکی، قایتاغ داغیستانین اوچ ایالتینده‌ن بیری اولوب، دربندده‌ن شمالدا یئرلشیب.\nداغیستاندا حاضیردادا قایتاغ رایونو وار. بورادا قوجالار ایندی‌ده «قایتاغی» اویناییرلار. تاریخده‌ن معلوم‌دورکی اولکی عصرلرده هم آذربایجان، هم‌ده داغیستان اهالی‌سی تئز ـ تئز بوتؤو قبیله‌لرله بیر دییاردان دیگرینه کؤچردیلر. داغیستاندا، خصوصاً دربند رایونوندا آذربایجانلیلار، آذربایجانین، قوبا، زاقاتالا، بالاکند رایونلاریندا لزگی‌لر چوخدور. ا‌ن بؤیوک کؤچمه‌لر فتحعلی خانین دؤورونده باش وئرمیشدی. یقین‌کی، داغیستان قبیله‌لرینده‌ن بیری، محض قایتاغی قبیله‌سی‌ده رقصین یارادیجی‌سی اولموشدور. «قایتاغی»نین ریتمینده و حرکت‌لرینده‌کی داغیستان خاراکتئری بورادان ایره‌لی گلیر. آذربایجانلیلار بو احتراصلی و قشنگ رقصی قبول ائتمیش و اوندا چوخ شئیی‌ ده‌ییشمیشلر. رقصین پوپولیارلیغی او درجه‌یه گلیب چیخمیشدیر کی، آذربایجانلیلار «قایتاغی» رقصی‌نی، قارداش قایتاغ خالقی‌ایله عینی اولان بایرام شنلیکلری و طنطنه‌لی مراسملرده اویناماقلا اونو اؤزلرینین رقصی حساب ائدیرلر. خالق «قایتاغی»‌نین آهنگی زمینینده رسپوبلیکانین شمال حصه‌سینده اؤز مئیلینه اویغون دوزوملو رقصلر یارادیر. مثلاً «آغامالی»، «گراتی»، «کندیری»، «کؤمورو» کیمی «قایتاغی» آهنگینه اویغون گلن آذربایجان رقصلری بئله یارانمیشدیر.\nمختلف «قایتاغی»لارا عینی حرکتلر خاصدیر. بونلار ـ چوخلو هرلنمه و فیرلانمالاردان، حدسیز رنگارنگ دوزوملرده‌ن، او جمله‌ده‌ن بارماق اوسته دوراراق توللانمالاردان، چیگینلری ترپتمه‌ده‌ن سوزگون طرزده اساس گزیشده‌ن، یوموروقلارین یاری دویولموش طرزده توتولماسیندان، قوللارین وضعیتینده‌ن، قولون بیری یاریم یانا آچیلدیغی حالدا، دیگر الین وزنه‌یه یاخین توتولماسی کیمی حرکتلرده‌ن و نهایت، گئییملرین اوخشارلیغیندان عبارتدیر.\nبونونلا، بیرلیکده بیزه ائله گلیرکی، «قایتاغی»نی تاماشایا حاضیرلایانلار طرفینده‌ن اونون فرقلنمه‌ین طرزده یعنی داغستان و یا گورجو لزگینکالاریندان اصلا سئچیلمه‌ین بیر طرزده قویولماسی یالنیشدیر. آذربایجان رقصلری داغستان رقصلرینده‌ن کسکین صورتده فرقله‌نیر. همده حتی، «قایتاغی» کیمی رقصده‌ن صحبت گئتدیکده بئله، آذربایجان میللی رقصلرینه خاص اولان حرکتلرین مختلف طرز دوزوملولویو، رنگارنگلیگی جهتینی یاددان چیخارماق اولماز.","num_words":986,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.029,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":163678.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو یازیدا IPA فونتیک نیشانلاری وار. دۆزگون رندر دستکلری اولماسا، مۆمکوندور یونیکود یئرینه سوال علامتی و یا آیری علامتلر گؤره‌سیز.\nایقبو دیلی (اینگیلیسی‌جه: Igbo language، عرب‌جه: لغة الإيجبو، فارسجا: زبان ایگبو) ۲۴ میلیون نفر بۇ دیلده دانیشماغی باشاریر. نیجر-کونقو دیللرینه باغلی بیر دیل‌دیر. نیجریه اؤلکه‌سینده دانیشیلیر.\n^ Heusing, Gerald (1999). Aspects of the morphology-syntax interface in four Nigerian languages. LIT erlag Münster. p. 3. ISBN 3-8258-3917-6.\n^ World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - Equatorial Guinea : Overview. UNHCR (20 May 2008). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-01-13. یوْخلانیلیب2012-12-18.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ایقبو_دیلی&oldid=1550438»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nIgbo دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nLanguages without family color codes\nLanguages with ISO 639-2 code\nLanguages with ISO 639-1 code\nLanguage articles without reference field\nدیللر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":277,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.958,"perplexity_score":67219.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ صفحه‌ده تاپیلان بعضی یازیلار تۆرک دیلی یازی قۇراللارینا اۇیغون دئییلدیر. اوْنلاری دۆزلتمک‌له ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nفوتبال یا دا فوتبول (اینگیلیسجه: football) — آیاق ایله اوینانیلان کومان‌دا ایدمان اویونو.[۱] فووت- آیاق، بولل-توپو سؤزلرین‌دن یارادیلیب.\nلیونل مسی، آدلیم بیر فوتبالچی\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخی\n۲ فوتبال ایستادیومو\n۳ فۇتبول اوزره دونیا چمپیوناتی\n۴ قایدالاری\n۴.۱ آفساید\n۴.۲ اوْیونون مدتی و داوام ائتمه واختی\n۵ عصرین مات‌چی\n۶ عادتلر\n۶.۱ کؤینک دییش‌دیرمک\n۷ ایستینادلار\n۸ خاریجی کئچیدلر\nتاریخی دَییشدیر\nتاریخی، ادبی قایناق‌لر هله ۴-جو-۵-جی اسلرده مۆختلیف اؤلکه‌لرده توْپلا اوْیونون مؤوجودلوغو باره‌ده معلومات وئریبلر. آرشیولردن بئله معلوماتلار دا تاپیلمیش‌دیر کی، داها قدیم دؤورلرده مۆختلیف خالقلار آیاقلا توْپ اوینامیشلار: مثلاً، قدیم رومدا، بؤیوک نووقوروددا، اوْرتا عصرلرده فرانسه دا و ایتالیادا.\nلاکین او اوْیونلار ایندیکی فۇتبولا چوْخ آز اوْخشامیش‌دیر. فۇتبولون وطنینین اینگیلیس اولدوغونو دۆشونه‌نلر چوْخ‌دور. اما، مۆعاصیر فۇتبولا چوْخ اوخشایان اوْیون ۲۰۰۰ ایل اوّل چین‌ده مؤوجود ایمیش. بۇ اوْیون تسو-جو آدلانیردی. بۇ اوْیون ایچینه قوش تۆکو دوْلدورولموش دری توْپلا اوینانیردی. توْپا یالنیز ال‌له توخونماق اوْلمازدی، الده‌ن باشقا بۆتون بدن عضولری ایله توخونماق، وۇرماق مۆمکون ایدی. مۆعاصیر تئرمینله دئسک،داها چوْخ قوْل وۇران غالیب اوْلوردو. قاپیلار دیرکلردن و توردان دوزل‌دیله‌ن مۆعاصیر فۇتبول قاپیلارینا چوْخ اوخشاییردی. فرق اوْندا ایدی کی،تورون اوْرتاسیندا دیامتری تخمیناً ۳۰ سانتیمئتر اوْلان دئشیک اوْلوردو و توْپو محض همین دئشیک‌دن کئچیرمک لازیم ایدی. تاخیملاردا ۲-دن ۱۶-یا قدر اوْیون‌چو اولا بیلردی.\nتسو-جونون بیر نئچه موختلیفی واردی. بیر وارینات‌دا رقیب تاخیملار توْپو قوووب رقیبین تورون‌دان کئچیرمه‌لی ایدیلر. بعضاً تاخیملارین هر بیرینین یان-یانا بیر نئچه قاپی‌سی اوْلوردو. بعضاً ایسه تاخیملار تماس‌دا اولموردو. قاپی اوْرتادا قوراشدیریلیردی و هر بیر تاخیم اوْنو میدانین اؤزونه عایید حیصّه ‌سیندن وۇروب توردان کئچیرمه‌یه چالیشیردی. تسو-جونون آدی ایلک دفعه میللاددان اوّل ۳-جو عصره عایید قایناق‌ده چکیلیر. «تسو» – توْپو وۇرماق، „جو» ایسه ایچی دوْلدورولموش دری دئمک‌دی. ایلک دؤورلرده عسگرلر اۆچون تمرینلردن اوْلان بۇ اوْیون داها سوْنرا زادگانلار آراسیندا دا دب دوشموش، نهایت سارایا یول تاپمیش‌دی. حتی سونق سولاله‌سین‌دن اوْلان ایمپراتور تایزو اؤزو ده تسو-جو اوینایاردی. بۇ اوْیون بایراملارین، فستیواللارین دا آیریلماز حیصّه ‌سی ایدی.\nتسو-جو ۱۷-جی عصردن باشلایاراق چین‌ده محبوبیّتینی ایتیریب. بۇ اوْیون مۆعاصیر فۇتبولا چوْخ اوْخشادیغینا گؤره، چین فۇتبولون وطنی ده ساییلا بیلر. تصادۆفی دئییل کی، ۲۰۰۴-جو ایلده فیفا رسمی‌سی بیلدیرمیش‌دی کی، تسو-جو مۆعاصیر فۇتبولون سلفلری آراسیندا ان قدیمی‌دیر.\n۱۸۶۳-جو ایلین اۇکتوبر ین‌دا لندندا توْپ اوْیونو آماتورلاری توْپلاشیرلار. اوْنلار آراسیندا مۆباحیثه گئدیر: فوتبالو \"یالنیز آیاقلا\" اوْیناسینلار، یوخ‌سا \"آیاق و ال‌له\"؟ \"یالنیز آیاقلا\" اوْیون طرفدارلاری اؤز اتفاقلارینی یارادیرلار. بۇ اتفاق دا اوْیونون ایلک قایدالارینی ایشله‌ییب-حازیرلاییرلار. همین قایدالار هئچ ده مۆکمّل دئییل‌دی و بیر نئچه اوْن ایللیک عرضین‌ده اونا علاوه‌لر اوْلدو، دییشیک‌لیکلر ائدیل‌دی.\nحاکم میدانا فیت(سوت) ایله یالنیز ۱۸۷۸-جی ایلده چیخمیش‌دیر. همین واختا قدر حاکم میدان‌دان کناردا اوتوروردو و اوْیون‌چولار اونا مراجعت ائتدیک‌ده اوْنلارین مۆباحیثه‌لرینی حل ائدیردی. اوْن بیرمترلیک جریمه ضربه‌سی (پنالتی) ۱۸۹۱-جی ایلده‌ن اوْیونون قایدالارینا داخیل ائدیلمیش‌دیر. ۱۹۲۶-جی ایلده‌ن ایسه بیرباشا کۆنج‌دن ضربه ایله وۇرولان قوْللاری دا حسابا آلماغا باشلامیشلار.[۱]\nفوتبال ایستادیومو دَییشدیر\nبرازیلیادا یئرلشن ماراکانا ایستادیومو\nفوتبال میدانی نین اوُزون‌لوغو ۹۰ - ۱۱۰ متر، ائنی ۶۰ - ۷۵ متر اوْلان دۆزبوجاق‌لی شکیل‌ده‌دیر. قیسا طرفلرین اوْرتاسیندا بیر-بیری ایله اوزبوز ایکی قاپی اوْلور، دری توْپو دا بۇ قاپیلاردان کئچیرمک لازیم‌دیر. فۇتبول قاپی‌سینین ساحه‌سی ۱۸ م-دیر (ائنی ۷.۳۲ م، هوندورلویو ۲.۴۴ م). دونیادا ان بؤیوک ایستادیوم برزیلنین ریو-ده-ژانیرو شهرین‌ده‌کی \"ماراکانا\" ایستادیومودور. \"ماراکانا\" ایستادیومو ۲۰۰ مین تاماشاچی تۇتومونا مالیک‌دیر.[۱]\nفۇتبول اوزره دونیا چمپیوناتی دَییشدیر\nاساس مقاله: فیفا دونیا کوبوکو\nفۇتبول اوزره دونیا چمپیوناتی دؤرد ایلده‌ن بیر تشکیل ائدیلیر. ۱۹۳۰-جو ایلده کئچیریله‌ن ایلک چمپیوناتین غالیبی اوروقوئه تاخیمی اوْلموش‌دور. سوْنونجو چمپیونات ۲۰۱۴-جو ایلده ۱۱ ژۇئن-۱۱ جۇلای تاریخلری آراسیندا برزیلدا کئچیریلمیش و آلمان میلّی تاخیمی چمپیون اوْلموش‌دور.\nقایدالاری دَییشدیر\nرقیبه تپیک وۇرماق، بادالاق گلمک، تهلوکه‌لی هوجوم ائتمک، اوْنون اۆستونه آتیلماق، اوْنو ال ایله توتماق و ایت‌له‌مک فۇتبول‌چویا قاداغان ائدیلیر. قاپی‌چی‌دان باشقا هئچ کیم بیله‌رک‌دن ال‌له اوینامامالی‌دیر. اوْیونون بۇ قایدالاری پوْزولدوق‌دا حاکم جریمه ضربه‌سی تعیین ائدیر. اگر اوْیون‌چو اوْیونون قایدالارینی پوزماق‌دا داوام ائدرسه، حاکم اونا خبردارلیق ائدیر. فۇتبول‌چو بۇندان سوْنرا دا اوْیون قایدالارینی پوْزورسا اوْنو میدان‌دان چیخاریرلار.[۱]\nآفساید دَییشدیر\nیان خط حاکمی اویون‌دان کنار وضعیت قئیده آلیب\nفۇتبول‌دا \"اویوندان کنار وضعیت\" دئییله‌ن چوْخ مؤهوم بیر آنلاییش وار. بئله بیر وضعیت یاراندیق‌دا اویناماق اوْلماز. اگر فۇتبول‌چو توْپو اؤز تاخیم یولداشینا اؤتوررکه‌ن یولداشی ایله رقیب قاپی‌چی آراسیندا تکجه رقیب قاپی‌چی قالیب‌سا�� اوْندا \"اویوندانکنار وضعیت یارانیر. باشقا سؤزله، اؤن هوجوم خطین‌ده مؤقع سئچرکه‌ن قارشین‌دا قاپی‌چی دا داخیل اولماقلا آزی ۱ اوْیون‌چو اوْلمالی‌دیر.[۱]\nاوْیونون مدتی و داوام ائتمه واختی دَییشدیر\nفۇتبول مات‌چی هر بیری ۴۵ دقیقه اوْلان ایکی حیصّه ‌دن عبارت‌دیر. هر بیر حیصّه فاصیله‌سیز داوام ائدیر، یعنی توْپ میدانین کنارین‌دا اولسا بئله، اوْیون دیانمیر. حیصّه ‌لر آراسیندا فاصیله عادتاً ۱۵ دقیقه چکیر. باش حاکم اوْیونون رسمی خرونومئتریست‌دیر و اوزئتمه‌لره، اوْیون‌چو زده‌لرینه و سایر دیاندیریلمالارا گؤره ایتیریله‌ن دقیقه‌لری او، حیصّه ‌نین سوْنونا علاوه ائده بیلر. علاوه واختین مدتی رئفئرینین صلاحیتین‌ده‌دیر. یالنیز باش حاکم اوْیونو باشا چات‌دیرا بیلر.\nعلاوه واخت ۱۸۹۱ ایلده اوْینانیلان ایستوک سیتی-آستون ویلا اوْیونون‌دا باش وئرن حادیثه‌دن سوْنرا فۇتبول‌دا تطبیق ائدیلمه‌یه باشلان‌دی. ایستوک سیتی ۰:۱ اودوزان واختی، اوْیونون سوْنون‌دا اوْنلار پنالتی ضربه‌سینی قازاندیلار، اما آستون ویلانین قاپی‌چی‌سی توْپو گؤیه وۇرموش‌دو، و توْپ مئیدانچانین لازیم اوْلان یئرینه قاییدانادک، اوْیون واختی بیتمیش‌دیر، و آرتیق حاکم اوْیونو دیاندیرمیش‌دیر.[۲] بیرده علاوه واخت قایداسی ایله بیرلیک‌ده قبول ائدیل‌دی کی، هر هان‌سی حیصّه ‌نین سوْنون‌دا ۱۱ متره‌لیک جرمه ضربه‌سی تعیین ائدیلرسه، او ضربه‌نی یئرینه یئتیرمه‌دن، اوْیون بیته بیلمز.[۳]\nلیقا یاریشلارین‌دا اوْیون هئچ-هئچه ده بیته بیلر. اساس واخت‌دا حساب هئچ-هئچه ایله بیت‌سه، اوْیونا علاوه ایکی دنه ۱۵ دقیقه‌لیک علاوه حیصّه ‌لر اوْینانیلا بیلر. اگر علاوه واختادا غالیب معیّن لشمه‌دی‌سه، اوْندا بعضی یاریشلاردا پنالتی سریاسی تطبیق اوْلونور. پنالتی ضربه‌لرین‌ده وۇرولان قوْللار، نهایی حسابا علاوه اولونمورلار.[۴]\nایکی اویونلوق یاریشلاردا هر بیر تاخیم اؤز میدانین‌دا بیر اوْیون کئچیردیر، و هان‌سی تاخیمین نؤوبتی مرحله‌یه کئچجیینی ایکی اوْیونون عمومی حسابی بل‌لی ائدیر. حساب برابر اولارسا، اوْندا قوناق ایستادیوم‌دا وۇرولان قوْللار غالیبی معیّن لشدیریر. بۇ کیمی اوْیونلاردا هئچ هئچه اولارسا بئله علاوه واختا و پنالتی سریاسینا احتیاج اولمور.[۴]\n۱۹۹۰ ایللرین سوْنلارین‌دا ۲۰۰۰ ایللرین اوّلین‌ده فۇتبول آسسوسیاسییالارینین بئینلخالق شوراسی پنالتی سریاسینی ایستیفاده ائتمه‌دن، غالیبی بللی ائتمک اۆچون تستلر کئچیردمه‌یه باشلادی. اوْنلار \"قیزیل\" (علاوه واخت‌دا ایلک قوْلو وۇران تاخیم، اوْیونون غالیبی اوْلور) و \"بورونج\" (علاوه واخت‌دا ایلک قوْلو وۇران تاخیم غالیب اولمور و اگر هان‌سی‌سا علاوه حیصّه ‌دن سوْنرا تاخیملاردان بیری حساب‌دا اؤنده‌دیرسه، اوْندا غالیب همین او، کلوب‌دو) توْپلاری تطبیق ائتمه‌یه باشلادیلار. قیزیل قوْل ۱۹۹۸ و ۲۰۰۲ ایلین دونیا چمپیوناتین ‌دا ایستیفاده اولونموش‌دور. دونیا چمپیوناتین ‌دا قیزیل قوْلون حل ائتدیی ایلک اوْیون ۱۹۹۸ ایلده کئچیریله‌ن فرانسه-پاراگوئه اوْلموش‌دور. آلمان میلّی‌سی قیزی توْپ سا‌سینده معتبر تورنمنتده ایلک غلبه قازانان تاخیم اوْلموش‌دور، اوْنلار یورو ۱۹۹۶ فینالین‌دا اولیور بیرهوفون قیزیل قوْلو ایله چک میلّی‌سینه غالیب گلمیش‌دیلر. بورونج قوْل یورو ۲۰۰۴ تطبیق ائدیلمیش‌دیر. هر ایکی تست فۇتبول آسوسیاسییالارینین بئینلخالق شوراسی طرفین‌دن لغو ائدیلمیش‌دیر.[۵]\nعصرین مات‌چی دَییشدیر\n۲۳ اۇکتوبر ۱۹۶۳-جو ایلده لندندا غئیری-عادی بیر فۇتبول مات‌چی کئچیریل‌دی. دونیانین ییغما تاخیمی اوْیناییردی. \"عصرین مات‌چی\" آدینی آلمیش بۇ اوْیونوتیلویزیون بۆتون دونیایا گؤستریردی. فۇتبولون یوزیل‌لیک یوبیلئیی بۇ جور قئید ائدیلیردی. اوْیونون لندندا کئچیریلمه‌سینین و تاخیملاردان بیرینین اینگیلیسنین ییغما تاخیمی اوْلماسینین ایضاحی ساده‌دیر: فۇتبولون وطنی اینگیلیس ساییلیر. اوْیونون غالیبی اینگیلیس اوْلدو (۲:۱).[۱]\nعادتلر دَییشدیر\nکؤینک دییش‌دیرمک دَییشدیر\nدونیادا فۇتبول ماتچین‌دان سوْنرا ایلک دفعه رقیبله کؤینک دییش‌دیرمک ریتوالی ۱۹۲۱-جی ایلده باش وئرمیش‌دیر. ۱۹۲۱-جی ایل ۱۴ مئیینا کیمی فرانسه اینگیلیس ایله ۱۵ اوْیون کئچیرسه ده، یالنیز ۱۹۲۱-جی ایلده غلبه قازانا بیلمیش‌دی. غئیری-حرفه ای فرانسه فۇتبول‌چولار ۳۵.۰۰۰ طرفدارین اؤنون‌ده ۵:۲ حسابلا حرفه ای اینگیلیس فۇتبول‌چولاری اۆزرینده غلبه قازانیرلار. دئیی‌لنه گؤره، فرانسهلار او قدر سئوینیرلر کی، خاطره اوْلسون دئیه، رقیب اوْیون‌چولارا کؤینکلرینی دییش‌دیرمک تکلیفی ائدیرلر. اینگیلیس لر تکلیفی قبول ائتمه‌یه مجبور اوْلورلار. بۇ زامان فرانسه لارین کؤینکلری پامبیق‌دان، اینگیلیسلرینکی ایسه ایپک‌دن ایمیش.[۶]\nایستینادلار دَییشدیر\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ اومومدونیا فوتبال گونو[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ تهئ سوندای تیمئس ایللوستراتئد هیستوری اوف فوتبال رئئد اینتئرناتیونال بووکس لیمیتئد ۱۹۹۶. پ.۱۱ ایسبن ۱-۸۵۶۱۳-۳۴۱-۹\n^ \"Laws اوف تهئ گامئ (Law ۷.۳–تهئ دوراتیون اوف تهئ ماتجه)\". فیفا. آرجهیوئد فروم تهئ اوریگینال\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ ایفاب. \"پروجئدورئس تو دئتئرمینئ تهئ winner اوف آ ماتجه اور هومئ-آند-away\". Laws اوف تهئ گامئ ۲۰۱۰\/۲۰۱۱ Archived 2019-11-13 at the Wayback Machine. (پدف). فیفا. پپ. ۵۱–۵۲.","num_words":2001,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":200287.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۶ بهمن، ایران تقویمینده ایلین ۳۲۲-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۴۳ گۆن (نورمال ایل) یا ۴۴ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.264,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":291056.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان ادبی دیلی آرتیق فورمالاشمیش بیر وارلیقدیر. او، هر گون زنگینلشیر و بوتون باشقا دیللر کیمی یئنی چالارلار کسب ائدیر. بورادا بیر شئیی آیدینلاشدیرماق چوخ واجیبدیر؛ او دا بودور کی، هر بیر جانلی دیلین یالنیز بیر ادبی دیلی اولا بیلر. جغرافیا عامیلی تک باشینا بیر قول یا بوداق یارادا بیلمز و یالنیز ادبی دیلده بیر سایاق سویه سینده تأثیر گؤسته ره بیلر. مثال اوچون فرانسیز و یا انگلیس دیلینی اؤرنگ اولاراق باخماق لازیمدیر. بورادا انگیلیس آداسندا اولان ادبی دیل ایله امریکادا اولان ادبی دیل آراسیندا ادبی دیل آنلامی باخیمیندان هئچ بیر فرق یوخدور. یالنیز سایاق باخیمیندان ، ایستر سؤزلرین معناسی و یا سؤزلرین جمله ده سیرالانماسیندا فرق اولا بیلر. ادبی دیلین یارانماسینا لازیم اولان شرایط و نورملار هر یئرده عینیدیر و دئییشیلمزدیر. خالقین دیلی او زامان ادبی دیل کیملییینی قازانا بیلر کی�� بوتون بو شرایط و نورملار موجود اولسون. اگر بیر دیل بیر یئرده بو شرایطه مالیک اولسا و ادبی دیل فورمالاشسا ، عینی زاماندا باشقا بیر یئرده (ایستر یاخین ، ایستر اوزاق) بو شرایط هله موجود اولماسا یئنه ادبی دیل فورمالاشمیش ساییلیر و حقوقی وارلیق ده یرینه مالیک اولور.\nآذربایجان ادبی دیلی اون دوققوزونجو عصرین آخیرلاریندا مکمللشمیش و بو حقوقو قازانمیشدیر. ادبی دیلین یارانماسی اوچون واجیب اولان شرطلردن بیرینجیسی نورمالارین ثابیتلشمه سی و ایکینجیسی اوسلوبلارین وارلیغیدیر. هر هانسی بیر دیلین ادبی فورماسینین یارانماسی اوچون اونون بدیعی اوسلوب ، علمی اوسلوب، دینی اوسلوب و پوبلیسیست اوسلوبلارین ان آزی بیرینین اورتادا اولماسی لازیمدیر.\nآذربایجان دیلینین ان قدیمدن – یازی دؤوروندن، بدیعی اوسلوبونون وارلیغی بیزه معلومدور. سونرالار دینی اوسلوب بورایا علاوه اولونور. دینی اوسلوب دئیه نده هرهانسی معین بیر دین نظره آلینماییر، بلکه مختلف دینلرین همین دیلده یارانمیش اثرلری داها اؤنملیدیر. علمی اوسلوبوموزا گلینجه بیز قدیم و اورتا عصرلردن علمی اثرلرین یازیلماسی و وارلیغیندان خبریمیز وار. البته اولا بیلسین کی، بوتون علم ساحه لرینده ایشلریمیز و اثرلریمیز اولماسین ، آنجاق بورادا صحبت اوسلوبون مئیدانا گلمه سیندن گئدیر؛ اونون گئنیشلیییندن یوخ. بئله لیکله اون دوققوزونجو عصرین سونوندا پوبلیسیست یازیلارین مئیدانا گلمه سی و ژورنال و قزئتلرین یارانماسی ایله آذربایجان ادبی دیلی دولغون بیر وارلیق کیمی اؤز موجودلوغونو اعلام ائدیر. سونراکی دؤورلرده ادبی دیل زنگینلشیر و بو پروسس بو دیل یاشایاناجان داوام ائدجکدیر .\nآذربایجان ادبی دیلینین مختلف اوسلوبلاری ایللر بویو گونئیده و قؤزئیده واحید بیر شکیلده مئیدانا گلمیش و اینکیشاف ائتمیشدیر . بونلاردان یالنیز پوبلیسیست اوسلوب اؤنجه قؤزئیده یارانمیش، سونرالار گونئیده مئیدانا گلمیشدیر.\nبیز بو یازیدا چالیشاجاییق حاضیردا گونئیده موجود اولان اوسلوبلار و نورمالارا گؤز گزدیرک و ادبی دیلیمیزین بو تایدا اولان اؤزونه مخصوص اؤزللیکلرینی آشکار ائدک.\nآختاریشیمیزا باشلانمادان قاباق، بیر عائله دن اولان دیللرین باشقالاشماسی و موستقیل بیر قولا چئوریلمه سینه گؤز گزدیرک. بوگون تورکییه اراضیسینده اولان تورک دیلی ایله آذربایجان تورپاقلاریندا اولان تورک دیلی آراسیندا فرقلر اونلارا موستقیل بیر کیملیک وئرمیش و اونلار بو یولدا اینکیشاف ائدیر. بورادا آیریلمانین ان مؤهوم عامیللریندن بیری ایکی خالقین مختلف مستقل سیاسی قورولوش و حؤکومتین نظارتی آلتیندا یاشاماسیدیر. سوروشا بیلرسیز کی، اگر بیزیم آرامیزدا جغرافیایی فاصله بئله بیر شرایط یارادیبدیر بس نئچون بو انگلیس و آمریکالیلارین آراسیندا ، یاخود آفریقادا اولان فرانسیز دیلی ایله فرانسادا اولان دیلین آراسیندا بو قدر فرق اورتایا گلمه میشدیر. بو سوآلین جاوابی یوخاریدا دئییله نلره گؤره چوخ آیدیندیر. انگلیس دیلی باشقا یئرلره او زامان گئدیبدیر کی، اونون بوتون اوسلوبلاری یارانمیش و آرتیق ثابت نورمایا مالک اولموشدور. هرگاه بونلار اولماسایدی ایندی بیز بیر گروپا داخل اولان ایکی یا بیر نئچه قارداش انگلیس دیلیندن صحبت ائده بیلردیک. تورکیه ده تورک دیلی اؤزونه مخصوص نورمالارینی تثبیت ائتمیش و اونون اساسیندا اؤزونه مخصوص سؤز ایمکانیندان یارارلانمیش و اوسلوبلارینی دا بو چرچیوه ده اورتایا قویموشدور. بئله لیکله بیز تورک ادبی دیلی و آذربایجان ادبی دیلی آدیندا ایکی مستقل قارداش وارلیقدان سؤز ائده بیلیریک . بونو دا دئمک یئرسیز دییل کی، اگر بو گون قؤزئی و گونئی آراسیندا هئچ بیر علاقه اولماسایدی و اونلار مختلف ضید حاکمیتلرین حؤکمؤ آلتیندا اوزون مددت یاشاسایدیلار، بلکه بیر نئچه ایلدن سونرا دیللرین آراسیندا مختلف اینکیشاف مئیللری اونلاری ائله یئره چاتدیراردی کی، بیز آرتیق ایکی قارداش دیلدن دانیشمالی اولاردیق. آنجاق حاضیرکی شرایط و دیللرین اوتای-بو تایدا سویه‌سی ایله آرامیزدا اولان باغلار دیلیمیزین فرقلی اینکیشافینا یئر قویمور.\nبوگون آذربایجان ادبی دیلینین نورمالاری یعنی گراماتیک و لئکسیک نورمالاری ثابت بیر وضعییتده دیر. آنجاق بو او دئمک دئییل کی، او تایدا و بو تایدا اونلارین آراسیندا هئچ بیر ده نه ده فرق یوخدور. وار، آنجاق بو فرق ثابتلشمیش بیر فرق دئییل و بو فرقلر ان چوخ لهجه لریمیزین تاثیری آلتیندادیر. بورادا دا چوخ لئکسیک فرقلر گؤزه چارپیر و بئله سؤزلر داها چوخ بدیعی دیلده ایشله نیلیر. بیرده قید ائتمک لازیمدیر کی، بیز قرافیک و یازی قایدالاریمیزدا دا ثابتلشمیش بیر نورمایا چاتمامیشیق و عینی زاماندا نشر اولونان دؤوری نشرییاتیمیزدا بونو گؤرمک بیر او قدر چتین دئییل. بیز بئله حاللارین اورتادا اولماسینی بیر نورما یوخ اونو داها چوخ نورمادان کنار حال ساییریق. نورمادان کنار حاللارین یارانماسی داها چوخ بو دیلین اوزون مددت تزییق آلتیندا اولماسیندان و اونون اؤیرنمک و اؤیره دیلمسینین قاداغان اولدوغو و باشقا عامیللردن آسیلی اولدوغونو آیدین بیلیریک. بیزیم بو تایدا نورمادان کناردا ایشله نیلن یئرلی سؤزلر پوبلیسیست یازیلاردا و دؤوری مطبوعاتدا ، دینی یازیلاردا و دینی تبلیغاتدا، علمی کاراکترلی یازیلاردا و ان چوخو نثر و شعر دیللرینده گؤروروک. بو بیر چاتمامازلیق یوخ داها چوخو اوسلوبلاردا و بو تایین دیلینده اولان چالارلاری گؤستریر. اوندان دوزگون و یئری یئرینده ایستفاده ائتمک بیزیم ادبی دیلیمیزه رنگارنگلیک و گؤزه للیک بخش ائده بیلر. آنجاق بوجور یارانمانین حدینی بیلمک لازیمدیر. حددی آشساق و ایفراطا وارساق دیلی کؤبود ائده بیلریک.\nقایناق: “آذربایجان ادبی دیلی‌نین گونئی قولو” کیتابینین مقدمه‌سی (بو کیتابین بوتونلوگونو ایشیق سایتیندا اوخویا بیلرسینیز)","num_words":1147,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":494717.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دونیا شهرتلی آذربایجانلی داغچی “عظیم قیچی‌ساز” “تبت”‌ین ۸۲۰۱ مترلیک “جوایو” ذیروه‌سینی فتح ائتمک‌له، دونیانین ۸۰۰۰ متردن اوجا ۱۴ ذیروه‌سیندن اون‌ایکینجی ذیروه‌سینه‌ده غالب گلدی. ایران مقیاسیندا بو باخیمدان رکورد صاحیبی اولان “عظیم قیچی‌ساز” بوندان اؤنجه دونیانین ۸۰۰۰ متردن اوجا ۱۱ ذیروه‌سینی‌ده فتح ائتمیشدیر. او ۱۳۸۴ینجی ایل ۲۴ یاشیندا ایکن ۸۸۴۸ مترلیک “اورست” ذیروه‌سینه اوکسیژ‌ندن استفاده ائتمه‌یه‌رک غلبه ائتمیشدیر.\nبیز بو یئنی نائلیتی و شرفی سارسیلماز وطنداشیمیز “عظیم قیچی‌ساز” جنابلارینا، اونون محترم عائله‌سینه، سئون‌لرینه، ایران و آذربایجان ملتینه صمیمیت‌له تبریک دئییر، آذربایجانین غیرتلی اوغلونا داهادا اوغورلار آرزولاییریق.","num_words":154,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.032,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":221874.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اورتا آسیا جمهوریتلری لیدئرلرینین عینی گونلره تقابل ائدن سفرلری و بو سفرلرین چوخ وئریملی گئچمه‌سی، بؤلگه اؤلکه‌لری آراسینداکی قایناشمانین سرعتله داوام ائتدیگینی اورتایا قویور\n25.04.2024 ~ 21.05.2024\n2132174\n۱۵ آوریل ۲۰۲۴ تاریخینده داشکند شهرینده عرب کؤرفز اؤلکه‌لری بیرلیگی-اورتا آسیا جمهوریتلری ۲.جی خاریجی ایشلر باخانلاری ییغینجاغی گئرچکلشدیریلدی. ییغینجاغا بحرین، بیرلشمیش عرب امرلیکلری، قازاقیستان، قطر، قیرقیزیستان، کویت، اؤزبکیستان، سعودی عربیستان، تاجیکیستان، تۆرکمنیستان و عمانین خاریجی ایشلر باخانلاری قاتیلدی. ییغینجاقدا ۲۰۲۳-۲۰۲۷ ایللرینی احاطه ائد‌ن اورتاق حرکت پلانینین آیرینتیلاری ماسایا یاتیردیلدی. ییغینجاق سونوندا اورتاق بیلدیری قبول ائدیلدی. عرب کؤرفز اؤلکه‌لری بیرلیگی-اورتا آسیا جمهوریتلری ذیروه‌سینین ۲۰۲۵-.جی ایلده اؤزبکیستاندا ائدیله‌جگی آچیقلاندی.\n۱۸-۱۹ آوریل ۲۰۲۴ تاریخلرینده اؤزبکیستان جمهورباشقانی شؤوکت میرضیایئو تاجیکیستانا دؤولت سفری گئرچکلشدیردی. تاجیکیستان جمهورباشقانی امامعلی رحمان اؤزبک قونومداشینی هاوالیمانیندا شخصاً قارشیلادی. ایکی اؤلکه جمهورباشقانلاری باش باشا و هیئتلر آراسی گؤروشمه‌لر ائتدیلر. گؤروشمه‌لر نتیجه‌سینده ایکی اؤلکه آراسیندا ۲۸ آنلاشما ایمضالاندی. جمهورباشقانلاری اؤزبکیستان و تاجیکیستان آراسیندا متفیقلیک آنلاشماسی ایمضالادیلار. رحمان و میرضیایئو \"مد این اوزبکیستان\" سرگیسینی بیرلیکده گزدیلر. جمهورباشقانلاری اؤزبکیستان دوشنبه ائلچیلیگینین یئنی بیناسینی بیرلیکده آچدیلار.\n۱۸-۱۹ آوریل ۲۰۲۴ تاریخلرینده قیرقیزیستان جمهورباشقانی سادیر جاپاروو قازاقیستانا رسمی سفر گئرچکلشدیردی. قازاقیستان جمهورباشقانی نقاسیم جؤمرد توکایئو قیرقیز قونومداشینی هاوالیمانیندا شخصاً قارشیلادی. آستانادا ایکی اؤلکه جمهورباشقانلاری وئریملی ایکیلی گؤروشمه گئرچکلشدیردیلر. جمهورباشقانلارینین باشقانلیغیندا ۶.جی قازاقیستان-قیرقیزیستان دؤولتلرآراسی یوکسک شورا ییغینجاغی گئرچکلشدیریلدی. ییغینجاق سونوندا ایکی اؤلکه آراسیندا ۷ آنلاشما ایمضالاندی. جمهورباشقانی قاسیم جؤمرد توکایئو قیرقیز قونومداشی سادیر جاپارووا دوستلوق نیشانی تقدیم ائتدی. جمهور باشقانلارینین آنا دیللرینده آچیقلاما وئرمه‌لری دقتلردن قاچمادی. سفر چرچیوه‌سینده ایکی اؤلکه نماینده‌لرینین قاتیلدیغی آغ‌ساققاللار و آیدینلار ییغینجاغی، قازاقیستان-قیرقیزیستان ایش فورومو، گنجلر فورومو، اولوسلارآراسی جوسوپ عبدرحمانوو کونفرانسی، قیرقیزیستان و قازاقیستانین گۆنجل پروبلئملرینین حلینده بیلیمین گلیشدیریلمه‌سی فورومو تشکیل ائدیلدی.\n***\nتاجیکیستان، ۲۰ آوریل ۲۰۲۴ تاریخیندن اعتباراً تۆرکیه وطنداشلارینا ویزا رژیمی گتیردی. ۲۲ مارس ۲۰۲۴ تاریخینده موسکوادا میدانا گلن ترور ائیلمیندن سونرا تۆرکیه تاجیکیستان وطنداشلارینا ویزا رژیمی باشلاتمیشدی.\nاؤته یاندان، تاجیک مئدیاسیندا تاجیکیستان پارلمانینین ۱۱ آوریل ۲۰۲۴ تاریخینده تۆرکیه ایله ۲۰۲۳.جو ایلده ایمضالانان عسگری تکنیکی آنلاشمانی اونایلادیغینا دایر خبرلر چیخ��ی. خبره گؤره، تۆرکیه تاجیکیستانا ایها (اینسانسیز هاوا آراجی) آلیشی اوچون ۱،۵ میلیون دلار، عسگری پرسنلین تعلیمی اوچون ۶۲ مین دلار تخصیص ائد‌جک.\nاورتا آسیا جمهوریتلری لیدئرلرینین عینی گونلره تقابل ائدن سفرلری و بو سفرلرین چوخ وئریملی گئچمه‌سی، بؤلگه اؤلکه‌لری آراسینداکی قایناشمانین سرعتله داوام ائتدیگینی اورتایا قویور. بؤلگه اؤلکه‌لری دیگر بؤیوک دؤولتلر و دونیاداکی بؤلگه‌سل قورولوشلار ایله گؤروشمه‌لرینی بیرلیکده ائتمه‌یی، چیخارلارینی بیرلیکده ساوونماغی گله‌نک حالینا گتیردیلر. قازاقیستاندا داوام ائد‌ن سئل فاجعه‌سینده اورتا آسیا اؤلکه‌لری ایلک اولاراق یاردیما گئتدیلر. سرحد پروبلئملری اولان تاجیکیستان و قیرقیزیستان سرحد تعیین ائتمه کومیسیونو باشقانلاری اورتاق بیلدیری یایینلاماغا باشلادیلار. بوتون بو گلیشمه‌لر اورتا آسیانین گله‌جگینین داها پارلاق اولاجاغیندان خبر وئریر.\nاتیکتلر: #گورجوستان , #سادیر جاپارو , #شؤوکت میرضیایئو , #اؤزبکیستان , #قازاقستان , #قیرقیزیستان , #داشکند , #اورتا آسیا جمهوریتلری\nایلگیلی‌لی خبرلر\nاورتا آسیا جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n24.05.2024\nدونیانین اؤنده گلن اؤلکه‌لری اورتا آسیا جمهوریتلرینی بیر بوتون اولاراق گؤرمه‌یه باشلادیلار\nآورآسیا جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌‌لر\n17.05.2024\n۷-۸ می ۲۰۲۴ تاریخلرینده آذربایجان باشباخانی علی اسدوو تۆرکیه‌یه رسمی سفر گئرچکلشدیردی\nتۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n10.05.2024\n۱ می ۲۰۲۴ تاریخینده قازاقیستان جمهورباشقانی قاسم جؤمرت توکایئو بیر بیلدیری یایینلایاراق آذربایجان-ارمنیستان باریش گؤروشمه‌لرینین آلماتی شهرینده ائدیله‌جگینی بیلدیردی\nتۆرک جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌لر\n03.05.2024\nموغولستانین اورتا آسیانین بئش اؤلکه‌سی ایله داها یاخین امکداشلیق یئریتمه‌سی و آدینین اونلارلا بیرلیکده چکیلمه‌یه باشلاماسی اؤنملیدیر\n2132174\nاورتا آسیا جمهوریتلرینین گوندمینده‌کی گلیشمه‌لر\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/7e65\/5a54\/df54\/650a2ba3c7354.JPG?time=1716693590\n\/turki\/prwqrmlr\/2024\/04\/25\/wrt-asy-jmhwrytlrynyn-gwndmyndhkhy-glyshmhlr-2132174\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":1066,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.059,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":104156.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ادبی توپلوموموز اوزون زامان حسرتینی چکن، چاغداش شعریمیزین نوماینده‌لریندن اولان و شعرلری هله چاپ اولمادان بیر سیرا ائتکی‌لر بوراخان اوستاد شاعیریمیز نادر الهی‌نین شعر توپلوسو نهایت کی «بو قفس ده اوچدو بلکه» باشلیغیندا چاپ اولدو. بو کیتاب��ا دیققتیمی چکن شاعیرین ایفاده اوسلوبو ایدی. اونون شعر اوسلوبونو (مضمونو استثنا ائده‌رک) ایکی جهتده آراشدیرماق اولار:\nالف) شعر قالیبی (بونون اوزرینده قیسا دایاناجاغام)\nب) شعر فورماسی (یا ایفاده اوبرازی)\nشعر قالیبی ایچه‌ریسینده: غزل، قوشما، گرایلی و حتتا سربست شعر قالیب‌لری و بونلارا عاید اولان وزن (اؤلچو)، قافیه و ردیف مسئله‌لری دورور.\nفورما ایسه، شعرین دئییم صنعتی و ایفاده تکنیک‌لرینه قاییدیر. گؤروندویو کیمی بونلار هر ایکیسی ده شعرین اوز و ظاهیری گؤرونتوسو ایله ایلگیده‌دیر. منیم ده بو یازیدا توخوناجاغیم مقام ائله ایکینجی اوسلوبدور.\nنادر الهی بیرینجی اوسلوبدا یعنی شعر قالیب‌لریندن استفاده ائتمکده کئچمیش عنعنه‌یه صادیق‌دیر. یعنی اونون شعرینده عروض، هئجا وزنی، قافیه، ردیف عنعنه‌سی کئچمیشده اولدوغو کیمی واردیر. حتتا او کلاسیک شعرده اولان مثلن قافیه، وزن فورمت‌لری اوزرینده ده دَییشیک‌لیک وئرمه‌ییر. وزن تکرار گلن و شعری ریتمیک‌لشدیرن چوخ سسلی حرف‌لردن تشکیل تاپان قافیه و تکرار کلمه‌لی ردیف‌لردن عیبارتدیر. وزنده عنعنه سینماییر. بونا گؤره بو حاقدا کلاسیک شعرله نادرین شعرینده فرقلنمه یوخدور.\nمنجه نادر الهی بو موضوعدا اؤز شعرینی کلاسیک شعردن آییرماق اوچون یوموشالتمالی ایدی. بو دا اؤلچو بؤلگولرینده ریتمی اویناقلیقدان سالماقلا مومکون اولا بیلردی. بونون اوچون او آربازامانلی، آرباهئجالی اولان ضربه‌ و تاققالاری آزالتمالی ایدی. سؤزون کسه‌سی: شعری اویناق ریتمدن سالمالی ایدی.\nاؤرنک اوچون:\nالف) قوشا ایشلک عینی سؤزلر (مثلن: بولود-بولود، چینار-چینار و… کیمی سؤزلر) شعری ریتمیک‌لشدیریر. تکرار و قوشا ایشله‌نن سؤزلر، شعرین گوجون آلیر (باخ ص ۵۴)\nب) «ردیف» موضوعسو منی داها چوخ قیجیقلاندیران مسئله‌لردن‌دیر. اونا گؤره کی تکجه نادرین شعرینده یوخ، عمومیتله کلاسیک قالیبینده یازیلان شعرلرده، ردیفین حذف اولماسی‌نین طرفدارییام. ردیف حذف اولدوقدا شعر ریتمدن دوشور. ریتمدن دوشنده کلاسیک شعرله فرقله‌نیر. ایکینجیسی ایسه، بئیتین اؤزایچینده، معنانین انکشافینا امکان یارانیر. اؤرنک اوچون:\nسسیم سکوتا بوروندو،غزل‌لریم اوشودو\nخزل – خزل آیاغا دوشدو، ال‌لریم اوشودو (ص۵۳)\n“اوشور” ردیفی حذف اولسا و ۴٫جو بئیت ایلک بئیت کیمی گئتسه ایدی شعر قافیه ایله ردیف‌له‌نه بیلردی (وزنی اویغونلاشدیرماق شرطی ایله):\nاو سئودا ساچلی پریشان پاییز، او قیز سولدو\nو من ساز اولدوم آسیلدیم و تئللریم اوشودو\nردیف حذف اولاندا شعر یئنی‌ چالار قبول ائدیر. قافیه «سولدو، گولدو، دولدو» کیمی سؤزلرله همقافیه اولسایدی شعر شابلون (کلیشه‌ای) ریتمدن چیخاردی.\nیا باشقا بیر شعرینده ردیفین شعرده هئچ بیر رولو یوخدور. ساده‌جه شعری ریتمیک‌لشدیریر و طبیعی کی کلاسیک شعرله ده اویغونلاشیر:\nباخمایین کی اونودولموش اوجاغیق، آی ائل‌لر\nداوا -درمان دولوسو، بور-بوجاغیق، آی ائل‌لر! (ص ۶۶)\nبو شعری ردیف‌سیز یعنی “آی ائل‌لر”سیز سوناجاق اوخوسانیز شعره هئچ بیر خلل گلمه‌یه‌جک، اوسته‌لیک بئیت‌لرله اویوشمایان و شعرده رولو اولمایان ردیفی ده حذف ائله‌مک اولور (مصراعلارین وزنینی اویغونلاشدیرماق شرطی ایله).\nبونلاری دئمکدن مقصد اودور کی بعضی شعرلرده ردیف و یا قافیه‌نین عینی حرف و کلمه‌لرله تکرار اولونماسی شعری هم ریتمیک‌لشدیریر مضمون باخیمیندان دا هر بیر بئیتده تکرار اولان مضمونا سبب اولور. یعنی تکرار کلمه‌لر یئنی مضمون گتیرمیر. قاباقکی مصراعدا اولان مضمونو، سونرا کی مصراعلارا کؤچورور. بعضن ده بو قافیه و ردیف‌لر، بئیتین اساس مضمونونو تشکیل ائدیر. یعنی بئیتین مضمونو، اؤز آنلامینی، قافیه و ردیف‌له تاماملاییر. داها دوغروسو مضمون، گؤزونو قافیه‌ یا ردیفه تیکیر. اونونلا اؤزونو تاماملاییر. بو مسئله ایله ده ایشیم یوخدور. بو عمومیتله کلاسیک قالیب‌لرده یازیلان شعرلرین چوخوندا واردیر و تکجه نادرین شعرینه عاید دئییل.\nبس نادر الهی‌نین شعرینی فرقلندیرن هانسی جهت‌لردیر؟ بو سوالین جاوابینی یوخاریدا دئدییم ایکینجی اوسلوب فورمتینده یعنی شعر فورماسیندا آختارماغا جهد ائده‌جه‌یم.\nمنیم سؤزوم نادر الهی‌نین شعر فورماسی و ایفاده اوبرازی اوزرینده‌دیر. بو اؤزللیکله نادرین شعرینه مخصوص اولاراق، بیر چوخ شعرلرینده اؤزونو گؤستریر. یوخاریدا دئدییم عروض و یا هئجا اؤلچوسو کلاسیک شعرده اولدوغو کیمی، نادرین ده شعرینده واردیر؛ آنجاق سؤزجوک‌لرین ایفاده حرکتی و تصویرلرین مودالاشماسی ایله قوتولاشیب آچیق قالماسی و شعر کاراکتئرلری‌نین فرقلنمه‌لری نادرین شعرینی کلاسیک شعرده اولدوغوندان فرقلندیریر. داها دوغروسو شعرین فورمال عنصرلری، کلاسیک شعرین فورمال عنصرلرینه اوخشامیر. بو ایفاده‌لرین، شعر ایچینده اوبرازلاشان جهت‌لری واردیر. (هه. آرا وئرمه‌دن آرتیرمالییام کی نادرین شعری کلاسیک شعرله مقایسه‌ده مضمون باخیمیندان دا استقامتینی رئال‌لاشما و گونده‌لیک انسان قایغیسی خئیرینه دَییشیر. (اؤرنک: صص ۱۰۹، ۱۱۰، ۱۱۴، ۱۲۰، ۱۲۴ و… شعرلر) بو اؤزو، باشقا بیر باشقا آراشدیرما طلب ائدیر).\nکلاسیک شعرده ده عینی اؤلچودن (وزن) استفاده ائله‌ین شاعیرلر وار. محمد فضولی استفاده ائله‌دییی مثلن بحر هزج‌دن قوسی تبریزی ده استفاده ائله‌ییر. آنجاق اونلاری قالارغی ائدن دئییم فورمتی یا شعر فورماسی‌دیر. نادر ده بونلارا تای. اصلینده نادرین شعری، سؤزلره بدیعی‌لیک واریانتینی یوکله‌ییر. اونون شعرینده ایفاده اوبرازلاشیر. شخصیت، کیملیک قازانیر. یعنی ایفاده‌نین ظاهیری گؤرونتوسونو عیانی تمثیلینی بیز تیپیک بیر کاراکتئر کیمی گؤروروک. اوبراز حکایه‌چیلیکده بوتون داورانیشلاری و ایفاده‌لری ایله سئچیلیب تانینیر. بونو نظره آلاراق بو اؤزللیک شعره قاتیلدیقدا، شعره آخدیقدا هانسی اؤزللیکله حکایه‌ده اولان اوبرازلا فرقله‌نیر؟ ایفاده ائستئتیکاسی ایله. اوبراز ائستئتیکا ایله بدیعی‌لشیر. حکایه‌چیلیکده اوبراز مختلیف شاخه‌لری ایله سئچیلیر: انسانی اوبرازلار، طبیعت و توپلوملا باغلی اوبرازلار.\nبونلاردان انسانی اوبراز ان یایغین اوبرازدیر حکایه‌چیلیکده. بو حاقدا شعرله حکایه‌نی فرق‌لریندن جهت‌لردن بیری بودور کی: شعرده انسان اؤزو کاراکتئر اولماییر. اونون دئییم و داورانیشلاری کاراکتیریستیک جهت‌لر آلیر. نادرین شعری بو کانتئکستده اوبرازلاشیر:\nشنگولوم! قاچ اؤزونو قورتار الیمدن هله‌لیک\nقورد وار منده… منیم نازلیم!… آیی وار منده (ص۴۱)\nگؤروندویو کیمی بوردا بیر بئیت، بیر حکایه‌نین ایشینی گؤرور. یعنی اونون شعرینده اؤرنک اوچون “آنا” اوبرازی‌نین تیپینی آییرد ائتمک اولماز. آنا تیپی‌نین نئجه داورانماسی نئجه ایفاده اولونماسی بؤیوک بیر تصووره چئوریلیر. بونا اوره‌ییمیز ایسته‌دییی قدر اؤرنک وئرمک اولار بیر ایکیسینه اشاره ائدیرم:\nصفحه ۱۰۹ دا ایکی بندده آتانین نه‌ قدر باشی آشاغی‌لیقلا ائوه قاییتماسینی اوبرازلاشدیران شاعیر، سون بندده آنانین موضوع‌لا نئجه داوراندیغینی، دویغوسال‌لیقلا اوخوجویا آشیلاییر. بوردا اساس کاراکتئر، شخص‌لر دئییل. دئییم‌لرین حرکتی ایله اوبرازلیق حددینه قالخان ایفاده تکنیک‌لری‌دیر.\nو یا:\n-«او گلسه ایت اولوب هوره‌جه‌یم من\nسو دا ایچه‌جه‌یم ایت بینه‌سیندن\nگؤره‌سن او گونو گوره‌جه‌یم من؟»\nدئدی، دیسگیندی بیر آیاق سسیندن! (ص۱۱۰)\nبالاسی‌نین یولونو گؤزله‌ین آنانین گؤزو، بالاسی‌نین پلاکی ایله راستلاشیر. بو اؤزلویونده عادی و رئال بیر روایت‌ و سوژئتدیر؛ آنجاق آنانین دیلیندن سؤیله‌نیلن ایفاده‌لر، آنانی یوخ، ایفاده‌لری تیپیک‌لشدیریر:\nآنا آختاردیغی گونو گؤرمه‌دی،\nاو داها دیسگینمیر آیاق سسیندن\nآنا ایت اولمادی، آنا هورمه‌دی\nآنا سو ایچمه‌دی ایت بینه‌سیندن. (ص ۱۱۰)\nو یا:\nصفحه ۱۱۴ ده آنانین زلزله‌ده تورپاق آلتدا قالان بالاسی‌نین زلزله‌دن قاباقلا زلزله‌دن سونرا کی ایفاده طرزی، انسانین طالعی ایله تورپاغین دانیشماغینا و آنا-بالا آغیتینا چئوریلیر. ایفاده، سوژئتین اؤن سیراسینا کئچیر. شعری اوخویاندا، آنانی، بالانی آرخادا ساخلاییرسان. گؤزون قاباغیندا صحنه‌لشدیریلن، جانلاشدیریلان مسئله ایفاده‌نین کیملیک و اوبراز قازانماسی‌دیر.\nو یا:\nاونو باشا سالماق، مصیبت اولوب\nمنیم قاری ننه‌م دوز دولت اولوب! (ص ۱۷۳)\nشاعیرین قصدی نه «قاری ننه» نه ده «دولت» اوبرازلارینی یاراتماق دئییل. شاعیر «دولت» قاورامی‌نین اوزرینده اولان آنلاییشی چوخالتماق ایسته‌ییر. یعنی ایفاده شاعیرین هم اوسلوبونو معین لشدیریر هم ده معناسینی چوخالدیر؛ تکثیر ائدیر. حکایه‌چیلیکده اوبراز تیپیک‌لشیرسه شعرده سؤزلر اوبرازا فیقور وئریر:\nساچلارینین حسرتیندن\nدئدیم داراغا دؤنه‌جک\nآه گولوم! نه بیله‌یدیم من\nالیم اوراغا دؤنه‌جک\nآی بو قارانلیغا قادام\nقویمادی بیر اولدوز دادام\nواللاه بو آسیلان آدام\nبیر گون چیراغا دؤنه‌جک (ص ۱۰۳)\nنادرین شعرینده کی ایفاده اوبرازی‌نین سئچیلن اؤزللیک‌لریندن بیری بودور کی ایفاده بوتون کاراکتئرچی‌لییی ایله اوبرازلاشیر. ساده سؤزله دئسک ایفاده کاراکتئردن اؤزل آنلاییش وئرن و اوخوجودا اوندان بیر تصوور یارادان اوسلوبدا یعنی جومله بوتؤولویونده اؤزونو گؤستریر. نثرده ایفاده کامیل اولماسا کاراکتئرین نه کیمی خصوصیت‌لره قاتیلدیغی آنلاشیلماز قالیر. یعنی کاراکتئر، جومله‌نین آنلاییشی‌نین معنالانماسی ایله کیملیک قازانیر. نادرین شعرینده، نثرین بو اؤزللییی کاراکتئری کامیل‌لشدیریر؛ یعنی شعر، نثرین جومله ایله تام معنالی‌لیغینی آلیر، اونا پوئتیک جهت‌لر قاتیر. بو فرقله کی شعرده داها کاراکتئر یارانمیر. شعرده فیقوراتیو اوبراز، ایفاده لحن‌لری، دئییم اینتوناسییاسی یارانیر.\nبیزیم عادت ائتدییمیز کیمی، شعرده ایفاده، کلمه‌نین مجازی اوسلوبوندا یا دا ترکیبی بیر جهتده اؤزونو گؤستریر (اؤرنک اوچون: توصیفی یا تشبیهی اضافه‌لرده، مجازلاردا و … ) بو کیمی ترکیب‌لرده «فعل»ین رولو کنارا وورولور بونو نادرین بیر شعری ایله آچیقلاماق ایستیرم:\nباشیم بیر آچیلسین دئییردیم، دوردوم…\nالیمده ایتمیشدی بالاجا الین\nاوشاق‌لار ائوی‌نین قاپیسی�� ووردوم\nحسرت بَی اولموشدور، آیریلیق گلین! (ص ۱۲۰)\nوردیش ائتدییمیز شعرلرده یوخاریدا گلن جومله‌‌لری ترکیب بیچیمینده ایشلنمه‌سینه شاهید اولموشوق: اؤرنک اوچون: «حسرت به‌یی (=داماد حسرت)، آیریلیق گلینی (=عروس جدایی) چیخدی» کیمی. بو ترکیب‌لره هرنه فعلی آرتیریلسا «فعل» سانکی گؤزدن دوشموش بیر کلمه اولاجاقدیر. فعلین رولو اولمایاجاقدیر. اوخوجونون دیققتینی چکن ترکیب‌لردیر. آنجاق «حسرت بَی اولموشدو» دئینده «اولموشدو» فعلی ده معنادا اشتراک ائتمکله یاناشی ایفاده‌نی بدیعی‌لشدیریر. دئمه‌ییم بودور کی: نادرین شعرینده، بو مسئله جومله‌یه یاییلیر. یعنی کئچمیشده قولاق آردینا وورولان «فعل» مسئله‌سی، نادرین شعرینده رول فبول ائده‌رک، ایفاده‌نین اوبرازلاشماسیندا اشتراک ائدیر. «فعل»ین ایفاده ده رول قبول ائتمه‌سی یعنی نثرین اؤزللیینی منیمسه‌مکدیر شعرده. شعرین ایفاده‌سینده بئکار قالان فعل بدیعی ایفاده‌ده رول قبول ائدیر. بو سؤز، نادرین شعرینی نثر اوسلوبوندا دئییلمه‌سی کیمی یانلیش تصووره یوزولماسین. چونکو نادرین شعری، نثرین بو اؤزللیینی شعرین خئیرینه باشقا بیر اؤزللیکله یاناشاراق، اونو شعر اوچون دوغمالاشدیریر. او دا یوخاریدا دئدییم ایفاده اوبرازی‌دیر.\n«آراز آخیر» دئدیکده، آراز چایی‌نین سویونون آخماسی نظرده توتولور. بورادا گؤروندویو کیمی تاکید بیر کلمه‌نین اوزرینده یعنی «آراز» کلمه‌سی‌نین اوزرینده‌دیر. «آخماق» فعلینه پوئتیک رول وئریلمیر. یالنیز «آراز» کلمه‌سی ایفاده‌نین بیر قیسم رولو اوزرینده دایانیر. بو معنادا، بو کیمی دئییم‌لر او قدر یایغین استفاده اولونوب و او قدر شابلونلاشمیش وضعیت آلمیش کی آرتیق اوخوجو اونون مجازی معنادا اولدوغونا وارمیر، ترسینه اونو بیر حقیقی معنا کیمی دوشونور. زامان کلمه‌نین آنلام دَیرینی یونتالاییب سوروشدورور (فرسایش). زامان اؤتدوکجه و کلمه‌لر آغیزدا، شعرده تکرار اولدوقجا آنلامینی دا کانکرئت‌لشدیریر. اؤزل اولماقدان چیخیر و عمومی‌لشیر. یعنی کلمه ایشلندیکجه، ایلک دفعه ایشلندییی معنانی، سونرالار وئرمیر. اونا گؤره کی تکرار اولور. بونو نظره آلاراق بعضن شعریمیزده، نادرین شعرینی یامسیلایان شعرلر ده گؤرورم. بو، شعریمیز اوچون خطرلی و ریسک‌لی بیر ایش‌دیر. اونا گؤره کی، نادرین ایشلتدییی ایفاده، دئییم و یوروتدویو کلمه حرکتی اؤزلویونده و هله اؤز شعرینده یاواش‌یاواش عادت و عنعنه‌یه چئوریلیر. اؤزو اوچون کیملیک قازانان بیر شعر اوبرازی اولموش نادرین شعری. بونا گؤره، بو شعر کیملییی، باشقاسی‌نین شعر کیملیینه گیردیکده، آچیق‌ـآیدین ساختا اولدوغو گؤرسه‌نیر.\nالبتده بونو دا وورغولاماق ایستردیم کی ایفاده‌‌نین اوبرازلاشماسی فارس ادبیاتیندا داها چوخ تورک دیللی فارس شاعیرلرین دیلینده اؤزللیکله خاقانی و صائب تبریزی‌نین دیلینده ده گؤرمک اولور. نادرین شعری ده، گونده‌لیک دئییم و اوسلوبدان یارارلاناندا هارداسا بو اوسلوبو خاطیرلادیر. حتتا صائب تبریزی‌نین دیلینده، اوسلوب یالنیز بیر بئیتده کامیل‌لشیر. بونا گؤره من بیر آز دا موضوع دایره‌سینی کیچیک‌لشدیره‌رک دئییرم کی:\nایفاده‌نین اوبرازلاشماسی، بیر کلمه‌دن توتموش شعرین سونونا قدر حرکتده اولان بوتون جهت‌لری چئوره‌یه بیلر. بعضن نادرین شعرینده، بیر کلمه اؤزو ایفاده‌نی کامیل‌لشدیریر. اؤنملی بودور ک�� ایفاده مستقل بیر جومله اولمامالیدیر. یعنی ایفاده اونونلا سونا چاتدیقدا، شعر اوبرازلاشمایاجاقدیر. شعری اوبرازلاشدیران ایفاده‌نین سورکلی اولماسی‌دیر. اؤرنک اوچون یوخاریدا سؤزو گئدن شعرده «دولت» سؤزو، ایفاده‌نی کامیل‌لشدیریر؛ آنجاق مستقل و آیریجا بیر ایفاده کیمی ایشلنمه‌یه امکان وئرمیر. اونون داوامی وار. یعنی «دولت» دئدیکده اوخوجو اونو اؤز سوبیئکتینده آنلامی‌نین اوجونو توتور، انکشاف ائتدیریر و اؤزو ایسته‌دییی یئرده قاباغینی باغلاییر آنلامین. یعنی آنلامی بیتیرن اوخوجودور. شاعیر ایفاده‌یه، توکنمز اوبراز وئره‌رک اوخوجونون بئینینه آخیدیر، اونونلا جالاشدیریر. اوخوجونون جیلدینه کئچیر؛ و اونونلا ایفاده ساکیت‌لشیر، طبیعی‌لشیر. یعنی عادی و مستقل بیر جومله و آنلاما چئوریلیر.\nبوتون بو دئدیک‌لریمدن بو نتیجه‌نی چیخارماق ایستیرم کی شعر فورمالاشماق اوچون شابلون و ذهنه اویغون و تانیش گلن و عادت اولونان ایفاده‌دن اوزاقلاشاراق، اونون استقامتینی یئنی آب-هاوایا یؤنلتمه‌لیدی. نادرین شعرینده، کلاسیک شعر کاراکتئرلری یوخدور. کلاسیک شعر کاراکتئرلری، کلاسیک شاعیرلرین شعرلرینده عینی ایله تکرار اولونور. مثلن گؤزو، نرگس دئیه‌رک مست و خومار آنلامینا کاراکتئریزه ائتمک اکثر شاعیرلرین شعرلرینده عینی ایفاده ایله گؤرمک اولور، آنجاق نادرین شعرین بو ایفاده‌لر هئچ ایشلنمیر. نادر الهی بونلارین یئرینی باشقا شعر تکنیک‌لری ایله دولدورور. بو او دئمکدیر کی او کلاسیک شعر فورماسینی‌نین ایفاده یؤن‌لرینی دَیردن سالیر؛ شعر قالیب‌لرینه توخونمادان یئنی بیر ایفاده فاکتورونو او قالیب‌لره یوکله‌ییر.\nمن نادرین شعرینی، کلاسیک شعر قالیب‌لریندن اؤزللیکله «گرایلی» قالیبیندن آیریلماسینی ایسته‌میرم. اونا گؤره کی اونون ایفاده اوبرازلاری «گرایلی» قالیبینده تاماملانماییر. ایفاده، شعرین بوتونونده اؤزونو گؤستریر. (اؤرنک اوچون ص ۹۶ شعرینه باخ). داها دوغروسو ایفاده، غزلده اولدوغو کیمی گرایلی قالیبینده مصراع و یا ان چوخو بئیتده سونا چاتماییر. ایفاده مصراعدان مصراعیا سوزولور و شعرین بوتونونو چئوره‌ییر. نادرین بعضی قوشمالاریندا دا ایفاده، هر بیر مصراعدا تک‌باشینا قالیر. حتتا بعضی قوشمالاردا ایفاده لازیم دئییل. مشهور شعرینده بیر ترجیع‌بند کیمی تکرارلانان «دونیانین اؤله‌یدی بالاسی بئله!» مصراعسینا دیققت یئتیریلسه تکرار اولان بو مصراع اصلینده بیر چوخ بندلرده گتیریلمه‌سی لازیم دئییل. معنانین، ایفاده‌نین تاماملانماسیندا دا رولو آزدیر. عینی حالدا، مضمون باخیمیندان دا دونیایا عاید شابلون بیر دوشونجه‌دیر. حال بو کی بیر چوخلارینا دونیا اؤیولمه‌یه دَیر بیر فءنومئن‌دیر. بو دوشونجه، کلاسیک شعرین قالیقلاری کیمی نادرین شعرینه داخیل اولدوقدا، ظاهیرن خوش دا گلسه، پروفسیونال بیر بوجاقدان یاناشدیقدا عدالت‌لی بیر باخیش دئییل دونیایا گؤره. تکلیف ائدیرم اوخوجولار بو شعری او مصراع‌سیز اوخوسونلار. منجه او مصراع اولماسا دا مضمون و ایفاده اؤز یئرینده و کامیل‌دیر.\nنادر الهی‌نین ایفاده اوبرازیندا، قاپالی‌لیق (ابهام) دا یوخدور. عادی اوخوجو دا اونون هم ایفاده اوبرازی‌نین نئجه‌لیینی کشف ائده بیلیر هم ده بو ایفاده‌نین آرخاسیندا گیزله‌نن معنانی دا چوخ راحاتجا آلا بیلیر. آشاغیدا کی بئیت‌له باشلایان شعرین ب��تونو بو سؤزه شاهیددیر:\nبولودام… آمما آغلاغان دئییلم\nاوره‌ییم دولماسا، یاغان دئییلم (ص ۴۶)\nیعنی شعر، هم پوئتیک‌دیر هم ده قاورانیلاسی مضمونو وار. بو ایکی ساحه‌نی جالاشدیریب اوخوجونو اؤزو ایله آیاقلاشدیران شعرلریمیزین سایی بارماق سایی قدردیر. بایاغی‌لاشان شعریمیز، پوئتیک‌لیکدن، پوئتیک‌لشن شعریمیز ایسه، بایاغی‌لاشان شعردن یوللارینی، جیغیرلارینی آییریب اوزاقلاشدیریرلار. یعنی نادرین شعرینده، نه شعری بایاغی‌لاشدیریب «کوتله ده باشا دوشسون» ایفاده‌سی، نه ده شعری پوئتیک قاپالی‌لیغا آپاراراق آیاغینی توپلومدان قیرما دئدی‌-قودوسو واردیر. نادرین شعر ایفاده‌سی، هم کوتله هم ده انتئلئکتووال توپلومون روحونو اوخشاییر.","num_words":3343,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":209626.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لیلا بابایی مییانالی‌دیر و 24 یاشیندادیر. جامعه‌شناسی لیسانسینی همدان‌ین بوعلی دانشگاهیندا اوخویوب، ایندی ایسه تبریزین سراسری دانشگاهیندا ارشد جامعه‌شناسی اوخویور. اصلینده مییانانین کوبلان کندندیرلر، او کند و اونون اطرافینداکی کندلر سوننودورلر. پایان‌نامه‌سینی ایسه آذربایجان‌دا سوننو-تورک قادینلار حاققیندا ایشله‌ییر.\n———————————————————————————————————-\n1. جمعیتیمیز اوزون ایللر بویونجا استبدادی قووه‌لر طرفیندن موختلیف سیتملره معروض قالدیقجا، سس‌سیزله‌شیب و یاشامین گیزلی قاتلارینا سیغینیب‌دیر. آمما بو جمعیت بوتؤو دئییل و فرقلی گروهلاردان عبارت‌دیر. بونونلا دا فرقلی گروه‌لارین کیملیک‌لری، اونلارین ثروت و قدرت قایناقلاریندان فاصیله‌لرینی معین‌لشدیریر. مستبد قووه‌لر، جمعیتی بوتؤولشدیرمه‌یه چالیشسالار دا، گئت-گئده همن فرقلی کیملیک‌لره مالیک اولان گروه‌لار اؤزلرینی هر بیر ساحه‌دن قیراقدا گؤردوک‌لری اوچون، هابئله دانیلیب ازیلدیکلرینه گؤره، نهایت بیر آرایا گلیب سس-سسه وئریب، اؤزلرینه رسمیت وئرمه‌یه چالیشاجاق‌لار. بو فرقلی‌‌لرین رسمیت تاپماسی دموکراسی‌نین بیرینجی شرطی اولان پلورالیسم‌دیر. دموکراسی‌نین ایکینجی شرطی اولان سکولاریزم ایسه دینی \/مذهبی سیاستدن اوزاق توتماقدیر. آمما ساده‌جه دینی \/مذهبی سیاستدن اوزاق توتوب فرقلی گروه‌لارین کیملیک‌لرینه رسمیت وئرمه‌مک وحتی تاپداماق بیزی صدام حسین و محمدریضا پهلوی‌ کیمی‌لره گتیریب چیخاردار، دموکراسی‌یه یوخ.\n2. بیز دینی آزینلیق اولدوغوموز اوچون نئچه قات داها آرتیق آیری سئچکی‌لییه معروض قالمیشیق. بو آیری سئچکی‌لیک‌لر همی تورک همی ده فارس شیعه‌لری طرفیندن اولموشدور. نییه‌کی بوتون شیعه‌لر، سیاسی شیعه‌نین تحصیل سیستمینده ائییدیب اؤیره‌دیلیب‌لر. سیاسی شیعه‌نین رادیو-تلویزیونونون موخاطبی اولوبلار. اونون قوردوغو توپلانتی‌لاریندا ایشتیراک ائتمیشلر. دئمه‌لی اوندان ائشیدن سؤزلری ایچلشدیریب، دونیا گؤروشلری ایسه بو سورجده فورمالاشمیشدیر. پس اؤزلریندن باشقا بیریلرینین کیملییی ایله یاشادیغی وضعیتین فرقینده اولا بیلمه‌دیکلری اوچون، ایستر-ایسته‌مز یا فرقلی‌لری گؤرمزدن گله‌جک‌لر یا دا آیریمچی داورانیشلاری ایله اونلاری ازمه‌یه جهد ائده‌جک‌لر.\n3. کئچن گونلرده کلاب هاوس‌دا «آذربایجان‌دا دینی اقلیت‌لر» آدلی بیر رو��دا یاشادیغیمیز آجیلاری باشقالاریلا پایلاشدیق. ساییمیز آز سسیمیز آلچاق اولسا دا، بو رومدا ایلک آددیم اولاراق سسیمیزی یوکسلدیب، بیزی چوخ زامان ائشیتمه‌ین قولاقلارا یئتیرمه‌یه چالیشدیق. دینی آزینلیقلارا عایید اولان اینسانلار هر زامان باسقی آلتیندا اولدوقلاری اوچون، حتتا اولارا گلین یاشادیغینیز تجروبه‌لرینیزدن دانیشین دئینده قبوللانماییب، سورادان اولار اوچون هزینه و موشکول یارانماقدان قورخورلار دئییرلر. آنجاق نهایت آذربایجانین فرقلی منطقه‌لریندن اولان موختلیف دینی و مذهبی آزینلیقلار؛ سوننو، کوره سوننو، اهل حق و یهودی تورک یولداشلارلا ایلگیله‌نیب بیر آرایا گله بیلدیک. آمما بو دانیشیقلاردان سونرا شیعه جمعیتیندن هم منفی و هم موثبت تپکی‌لر آلدیق. هم حیمایت و هم گئنه ‌ده دانیلدیق. آذربایجاندا دینی آزینلیقلارا بئله بیر تبعیض‌لر یوخدور و آذربایجانلی‌لار هئچ زامان بئله دئییلدیلر اؤز میللتلرینه گؤره سؤزونو بول-بول ائشیتدیک. او حالداکی بیز بیر تورک اولاراق شیعه تورک آکتیویست‌لرله هر زامان مرکزین فارسلاشدیرما سیاستینه قارشی اعتراضا قالخیریق، آمما همن شیعه آکتیویست دوستلار بیزه اولان دینی آیری سیئچکی‌لییی گؤرمزدن گلیرلر یا دا «سوننوچولوک ائتمه‌یین، تفرقه سالمایین، هله بو سؤزلرین واختی دئییل» دئمکله بیزی سوسدورماغا چالیشیرلار. دوغروسو بو گون بو سیرا سؤزلری دانیشماغین لاپ اصیل واختی‌دیر. بو گون آذربایجان حرکاتی‌نین سؤیله‌میینی دموکراتیکلشدیرمک اوچون سکولاریزمدن (میللی حرکتین بدنه‌سی‌نین سکولار اولدوغونا اینانیرام) علاوه پلورالیزمه ده مجهز ائتمه‌لیییک. نییه‌کی بیزده پلورالیزم اولماسا فقط توپلومو تورکلشدیرمه‌یی دوشونه بیله‌جه‌ییک.\nنوشته های مشابه\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, زنان\nماریا استادنیک اصالت اوکراینی و تابعیت آذربایجانی در ۳۵ سالگی باز جواز حضور در المپیک را توانست کسب کند ابراهیم ساوالان\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, حقوق بشر, زنان\nربابه قليزاده، فعال تورک و همسر فعال زندانی صیاد محمدیان به اداره ی اطلاعات کرج احضار شدند\nاخبار, حقوق بشر\nخانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی: نه فراموش می‌کنیم و نه می‌بخشیم\nحقوق بشر, مقالات\nدر روز جهانی مبارزه با ال‌جی‌بی‌تی‌‌ستیزی، حقوق جامعه ال‌جی‌بی‌تی را فریاد بزنیم.\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – سیمین صبری\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – صحرا حکاک پور\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nنیگار خانیم خیاوی نین فریدون ابراهیمیه اتحاف ائدن شعری ماریا استادنیک اصالت اوکراینی و تابعیت آذربایجانی در ۳۵ سالگی ... ربابه قليزاده، فعال تورک و همسر فعال زندانی صیاد محمدیان به اد... خانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی: نه فراموش می‌کنیم و ... در روز جهانی مبارزه با ال‌جی‌بی‌تی‌‌ستیزی، حقوق جامعه ال‌جی‌بی... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - سیمین... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - صحرا... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - نگار ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - ژاله ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار- سمینار برلین - اوما...","num_words":1136,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.132,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":278161.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۴ بهمن، ایران تقویمینده ایلین ۳۱۰-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۵۵ گۆن (نورمال ایل) یا ۵۶ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.266,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":291056.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دیل اجتماعی بیر وارلیق‌دیر. انسانلار، دیل واسطه‌سی ایله بیر ـ بیرلرینی آنلایـیر، باشا دوشور. بو باخیمدان دیل، اونسیت واسطه‌سی، تفکّور قالیبی، هم ده دونیانی درک ائتمه آلتی‌دیر. باشقا بیر سؤزله دئسک، انسانلار دیل واسطه‌سی ایله دوشونور، فیکیر‌لرینی تجسّوم ائدیر و باشقالاری ایله اونسیت‌ده اولور. دئمک، دیل انسان حیاتی‌نـین، انسان جمعیتی‌نین هم معناسی هم ده او وارلیغین انعکاسیدیر.\nدیل، جمعیتین مالیدیر. جمعیت یوخدورسا، دیل ده یوخدور. انسان جمعیتی ایله دیل بیرگه یارانیب، بیرگه انکشاف ائدیب و بوگونگو وضعیته چاتیبدیر. انسانلارین حیات طرزی، دونیا گؤروشلری یالنـیز دیل واسطه‌سی ایله آیدین‌لاشا بیلر. دوز دئـییرلر کی، دیل جامعه‌نین گوزگوسودور. دیل ائله بیر میثیل‌سیز اجتماعی حادثه‌دیر کی، انسان جمعیتی‌نین الده اولونموش علمی – مدنی تجربه‌لرینی محافظه ائده‌ر‌ک، اونلاری یاشاتدیریر، انکشاف ائتدیریر. دیل واسطه‌سی ایله‌دیر کی، کئچمیش نسیل‌لرین بیلیک و تجربه‌لرینی ایندیکی نسیل منیمسه‌ییب، اؤیره‌نیر و گله‌جک نسیل‌لره چاتدیرا بیلیرلر. بئله‌لیکله اجدادلارلا تؤره‌مه‌لر آراسیندا معنوی کؤرپو یارانیر.\nدیلین کمکی ایله انسانلار علم، تکنیک و باشقا مدنی ثروت‌لری الده ائده بیلیرلر. دیلین وارلیغی ایله، مدنیت‌لر یارانیر. دیلین واسطه‌سی ایله مدنیت‌لر بوتون بشریتین مالینا چئوریلیر. یئر کوره‌سی‌نین ملیت‌لری، مدنیت‌لری، دیل واسطه‌سی ایله بیر ـ بیرلری ایله علاقه ساخلایا بیلرلر. علمی کشف‌لر، بدیعی صنعت اثرلری، فلسفی، اخلاقی نظریه‌لر و…دیل واسطه‌سی ایله دونیادا یاییلیر. بئله حال‌لاردا زامان و مکان‌لا علاقه‌دار اولاراق دیلین یازیلی شکلیندن داها گئنیش استفاده اولونور. جمعیتین علمی – مدنی حیاتینین انکشافیندا دیل قده‌ر باشلیجا رول اوینایان باشقا بیر اجتماعی وارلیق یوخدور.\nهر بیر خالقین دیلی اونون، ملی اؤزونه مخصوص‌لوغونون تجسّومودور. او خالقین بوتون مدنی کئچمیشینی محافظه ائدن ان مهم واسطه، دیل‌دیر. پروفسور آغاموسا آخوندوون فیکیرینجه : « دیل بیر چوخ اجتماعی حادثه لردن فرق‌لنیر. دیل هئچ بیر حالدا عموم بشری اولماییب؛ دیل ملی سجیه داشیییب. دیل بیر اونسییت واسطه‌سی، فیکیرین ایفاده واسطه‌سی کیمی مختلف خالق‌لارین، ملت‌لرین دیلی کیمی موجوددور. هر دیلین اؤزونون سجیه‌وی خصوصیت‌لری وار .»\nیئر اوزونده، چوخ ملت‌لر، خالق‌لار، قووم‌لار یاشایـیر. اونلارین اؤز یوردو، مدنیتی، عادت – عنعنه‌سی اولدوغو کیمی، اؤز دیللری ده واردیر. هر خالقین دوغما دیلی اونون « آنادیلی » ساییلیر. آنا دیلی، او دیلدیر کی، انسانلار اونونلا دیل آچیر، اونونلا دانیشیر، اونونلا یاشاییر، اونونلا اؤلورلر. بیزیم ده آنادیلیمیز، آذربایجان دیلیدیر. آنامیزین بطنینده آنامیزین قانی ایله، دویغولاری ایله بیرگه دامارلاریمیزدا دولاشیب. اونون سئوگی و محبّتی‌نین ایشیغیندا، بیزیم جانیمیزدا کؤک سالیب و دوغولارکن دوداق‌لاریمیزدا چیچک‌لنیب، لایلالارلا، نازلامالارلا، بوی آتیب و عؤمروموز اوزونو بئینیمیزین، اوره‌ییمیزین، ایش‌لریمیزین، آرزو و ایستک‌لریمیزین ترجمانی اولوب. دئمک بئشیک باشیندان – قبیر داشیناجان دویغو و دوشونجه‌لریمیزین بوتون چالارلارینی قلبیمیزین ان درین قات‌لاریندا گیزلنن احتراص‌لاریمیزی، هیجان و اضطراب‌لاریمیزی تجسّوم و ایفاده ائدیر. آغی لارلا، اوخشامالار بیزی سون منزیله تاپشیریر.\nآکادئمیک میرزه ابراهیم اوو یازیر: « هر خالقین آنا دیلی، اونون ملی وارلیغینین، معنوی عالمی‌نین ایفاده‌سی‌دیر. بئله‌لیک‌له هر دیل بیر خالقین، ملتین وارلیغینی بیلدیرن، قورویان ان مهم عامیل‌لردن بیری‌دیر . »\nهر بیر خالقین، ملتین آنجاق بیر آنا دیلی واردیر. همین دیل، او خالقین و ملتین عمومی دیلی اولدوغو اوچون، او دیله عموم خالق دیلی دئییرلر. مثال اوچون بیزیم آنادیلیمیز، عموم خالق دیلیمیز آذربایجان دیلی‌دیر. بو دیل، آذربایجان خالقینین معنوی واری، و کیملییی‌دیر. عموم خالق دیلی ایکی مهم قولا آیریلیر: دانیشیق دیلی و ادبی دیل. ادبی دیل عموم خالق دیلی‌نین ان یوکسک فورماسیدیر. داها دوغروسو ادبی معیارلارین، اوسلوب‌لارین واسطه‌سی ایله فیکیرین دقیق، آیدین، سرراست و آنلاشیلان شکیلده ایفاده اولماسینا امکان یارادیر.\nادبی دیل، عموم خالق دیلینده، سئچمه، عوض ائتمه، آلینما، ایتیرمه، معیارلاشما عملیات‌لاری نتیجه‌سینده اوسلوب‌لار سیستمینه دوشور. بو عملیات‌لار اجتماعی ـ مدنی دییشیک‌لرله سیخ باغلیدیر. آنجاق هر بیر اوسلوب، دیلین ملی خصوصیت‌لری اساسیندا قورولور، تکمیل‌لشیر. آذربایجان دیلی انکشاف ائتمیش دیللر سیراسیندادیر. اونون دا یوکسک کئیفیته مالیک اولان ادبی دیلی واردیر.\nدونیا خالق‌لاری ادبی دیللر واسطه‌سی ایله بیر ـ بیرلری ایله ادبی، مدنی، اجتماعی علاقه ساخلاییر و فیکیر مبادله‌سینه گیریشیرلر. بو مبادله‌لرده عالیم‌لر، یازیچیلار، مطبوعات ایشچی‌لری و معلم‌لرین و … بؤیوک رولو اولور. بو ساحه‌ده هئچ کیم خالق دیلی ایله یازیچی و شاعرلر قده‌ر باغلی اولمور. چونکی بدیعی سؤز صنعتی‌نین اساسی سؤز اوسته قورولور. سؤز اونلارین هم ایفاده آلتی، هم‌ ده اثرلری‌نین جوهری، مایاسیدیر. اونلار سؤزه سویوق قانلی مناسبت بسله‌یه بیلمیرلر. سؤز شاعر ـ یازیچی اوچون دیری و جانلی بیر وارلیق‌دیر. اونلار اوچون سؤز چوخ معنالی، چوخ یؤنلودور. اونلار سؤزو بیلیر، دویور، لمس ائدیر، سؤزون رنگینی، عطرینی، چکی‌سینی سئزه بیلیرلر و سؤز یارادیجیلیغیندا بو قابلیت‌دن اولدوقجا یئرلی- یئرینده فایدالانماغی باجارا بیلیرلر. پروفسور توفیق حاجی‌یئو چوخ گؤزه‌ل دئییر: «او (سؤز اوستاسی)، سؤز ماتئریالینی یونور، جیلالاییر، صنعت فاکتینا چئویریر. اونو اوسلوبی داورانیش اوچون چئویک‌لشدیریر، حساس‌لاشدیریر.\nیازیچی ـ شاعر بو استقامتینده یارادیجیلیق فعالیتی‌نی موافق بدیعی ـ اوسلوبی ایشله برابر ان چوخ ادبی دیلین خئیرینه یؤنلیر… ».\nدونیانین بویوک یازیچیسی ماکسیم گورکی‌نین ایفاده‌سی ایله دئسک: «ادبیاتین اساس ماتئریالی سؤزدور. بیزیم بوتون تأثیرات‌لاریمیزی، دویغولاریمیزی، فیکیرلریمیزی فورمایا سالان سؤزدور».\nدئمه‌لی: «یازیچینین ان عالی مقصدی سؤزله حیاتا کئچیر، بدیعی اثرین ان یوکسک مطلبی، علوی فیکیرلری سؤزله ایفاده اولونور. »\nیازیچیلار، شاعرلر و هر هانسی بیر فیکیر آدامی، قلم صاحبی یوخاریداکی کیفییت‌لری ییه‌لنمک اوچون اؤز نطق مدنیتی‌نی انکشاف ائتدیرمه‌لی‌دیر. بونون اوچون، او دیلی دریندن، هر طرفلی اؤیرنمه‌لی و سؤزون سیرلر خزینه‌سینه یول تاپمالیدیر. چونکی دیلین داخلی قانونلارینی، اونون سؤز قورولوشو، سؤز بیرلشمه‌لری و جمله قورولوش‌لارینین سجیه‌لرینی اؤیرنیب، منیمسه‌مه‌دن، او دیلین گؤزه‌ل‌لی‌یینه، ایفاده‌لی‌لی‌ینه ییه‌لنمک امکان‌سیز‌دیر. هر کیم بو کیفیت‌لری اؤیرنیر و اونلاری منیمسه‌ییرسه، او آدام یوکسک نطق مدنیتینه صاحب اولا بیلیر.\nهر ملتین، خالقین مدنی گؤستریجی‌لریندن بیری ده شفاهی – یازیلی نطق سانیلیر. نطق مدنیتی دیلین امکان‌لاریندان معاصر سویه‌ده استفاده ائتمک باجاریغی دئمک‌دیر. دیلین گؤزه‌ل‌لی‌یینی ایفاده‌لی‌لی‌ینی اوز دانیشیق یاخود یازیسیندا آیدین، آچیق، آخیجی، موسیقی‌لی شکیلده عکس ائتدیره بیلن هر بیر کیمسه یوکسک نطق مدنیتینه یییه‌لنمیش آدام اولور.\nبوگون نطق مدنیتینه صاحب اولماق مدنی‌لیک معیارلاریندان بیری‌دیر. یوکسک مدنی نطق، معاصر ادبی دیلین انکشاف ائتمیش، معیارلاری ایله سس‌لشن اوسلوبلاری سیستمینده بوللورلاشان نطق دئمک‌دیر.\nحؤرمتلی عالیم، پروفسور یحیا کریم‌وو یازیر: «کفایت قده‌ر سؤز احتیاطینا مالک اولان، اونون معناسینی بیلن، سؤزدن یئرلی ـ یئرینده، دقیق معنادا استفاده ائتمه‌یی باجاران آدامین نطقی آیدین، جاذبه‌لی؛ سؤزو چوخ چئویک اولماقلا سئحیرلی بیر عالم یارادیر. دیلین دیگر واحدلری آنجاق سؤزون وارلیغی شرایطینده یارانیر ».\nهرهانسی بیر دیلی اؤیرندیکده، ایلک نووبه‌ده اونون سؤزلرینی، جمله‌لرینی، داها دوغروسو لغت ترکیبنی و دیل قورولوشو قایدالارینی اؤیرنیریک. بو قایدالار ایسه او دیلین اؤزونه مخصوص‌دور. دیلین وارلیغینی تأمین ائدن اساس قووه ایسه ائله بو قایدا – قانون‌لاردان عبارت‌دیر.\nگراماتیکا( دیل قورولوشو قایدالاری) هر شئی‌دن اول، بو و یا دیگر بیر دیلین صرف و نحوینی، یعنی سؤزلرین سس‌لردن یارانماسینی، دییشمه‌سینی، بیرلشمه‌سینی، قانونا اویغون شکیلده موجود اولماسینی و فعالییت گؤسترمه‌سینی عکس ائتدیریر. بو معنادا گراماتیکا تمامی ایله سجیه‌وی خصوصیت داشییر. یعنی او دیلین اؤزونه مخصوص مکانیزمینی عکس ائتدیریر. دیلچی‌لییه گیریش کتابیندا اوخویوروق: «انسان فیکیرلرینین مادی دیل شکلینه دوشمه‌سی اوچون لغت ترکیبینده سؤزلرین معیین قایدا ـ قانونلار اوزره دیلین، «گراماتیک» قورولوشو ایله اوزلاشماسی واجب‌دیر. بونلار اصلینده سؤزلرین دییشمه‌سی، بیرلشمه‌سی واسطه‌سی ایله عمله گلیر، ائله بو معنادا دیلین لغت ترکیبی ایله اونون «گراماتیک» قورولوشو قارشیلیق‌لی علاقه‌ده اولور. محض بونا گوره ده دیل سیستیمینده هر بیر دیلین بیر شئی و «گراماتیک» قورولوشون ایسه باشقا شئی اولدوغونو دوشونمک البتّه سهودیر. «گراماتیک» قورولوش انسان فیکیرلری‌نین ماددی دیل جیلدینه دوشمه‌سینه، انسانلار آراسیندا اونسییتین عمله گلمه‌سینه کومک ائدیر. ».\nهر بیر دیل، دانیشیق دیل سویه‌سیندن ادبی دیل سویه‌سینه ی��کسلدیکجه، او دیلده یازیب-یارادان و اوخویانلاردا، او دیلین قایدا ـ قانونلارینی اؤیرنمه‌سینه جان آتیر. بو ایش‌ده، یعنی دیلین اؤیرنیلمه و اؤیردیلمه‌سینده دیلچی عالیم‌لرین کومه‌یی بویوک اولور. اونلار ادبی دیلین قایدا ـ قانون‌لارینی، آراییر ـ آراشدیریر. اونون سیستیمینی، قایداسینی، نظاملاییر و علمی اساس‌لار اوزره تنظیم ائدیر و بو یول‌لا دیل‌لرین عمومی قانونو، هابئله عموم خالق دیللری‌نین، دیل قورولوشو قایدالاری سیستیملی صورتده یازیلیر.\nادبی دیلیمیزین ایشلنمه دایره‌سی گئنیش‌لندیکجه، اونون اؤیرنیلمه و اؤیردیلمه موضوعسودا آنا دیلینده یازان یازیچیلاریمیزی داها جدی شکیلده دوشونمه‌یه یؤنلتمیشدیر. بو اوزدن دیلیمیزین قورولوشو و صرف و نحوی‌نین چئشیدلی واحدلری ساحه‌سینده آراشدیرمالار آرتمیش و بیر چوخ مقاله و کتاب یازیلمیش‌دیر. بو اثرلرین داشیدیغی هدف‌لر باشقا ـ باشقا اولدوغو کیمی اونلارین مندرجه‌لری و علمی سویه‌لری ده مختلف‌دیر. مؤلف‌لری‌نین علمی بیلیییندن، مقصدیندن آسیلی اولاراق اونلارین متودلاری و آراشدیرما یول‌لاری و هدف‌لری ده آیری ـ آیری سجیه‌لر داشیییرلار. بو یازیلارین بعضی‌لری علمی نطقه‌یی نظردن دایازدیر. بعضی‌لری ایسه باشقا دیللرین ( عرب، فارس،…) قایدا- قانون‌لاری اساسیندا دیلیمیزی اؤیرنمه‌یه جان آتمیشلار. بو یانلیش آددیم‌لارا باخمایاراق بیر نئچه دیلچی عالیم طرفیندن دیلیمیزین قورولوش قایدالاری، او تایین آکادئمیک اثرلریندن قایناقلاناراق آکادئمیک سویه‌ده یازیلمیشدیر. بو عالیم‌لرین اثرلری چوخ اؤنملی اولسا دا، آنجاق هله ده ایران آذربایجانیندا، آنا دیلیمیزین قورولوش قایدالارینی، علمی اساس‌لار اوزره، ساده شکیلده ایضاح ائدن، معاصر اؤیردیجیلیک متودلارین یولو ایله ساده، ییغجام بیر دیلله اوخوجو کوتله‌لرینه آنلادان، اونلارین ایستک‌لرینی، احتیاج‌لارینی جدی صورتده اؤده‌مک مقصدی ایله یازیلان، عادی اوخوجودان دوتموش تا تجربه‌لی قلم صاحب‌لری‌نین یارارلاناجاغی بیر اثرین یئری بوش ایدی. بو بوشلوغون دولدورولماسی آنادیلیمیز ساحه‌سینده چالیشانلارین قارشیسیندا دوران ان اؤنملی وظیفه‌لردن بیری ایدی.\nبو گون آرتیق انادیلیمیزین دیرچلیش واختی‌دیر. ادبی دیلیمیزین یوکسلیشی ایله ادبی ـ بدیعی اوسلوبلارین ایشلنمه قوه‌سی‌نین آرتماسی و احاطه دایره سی نین گئنیشلنمه سی ایله، چئشیدلی یازی نوع‌لری‌نین‌ده چوخالماسی طبیعی سسلنیر. بونا اعتبارن دیلیمیزین علمی ـ ایشلک رولونو هر طرفلی اؤیرنمک مسئله سی اؤنملی بیر موضوعویا چئویریلمیش دیر .\nبوگون یاشلی قلم صاحب‌لریمیز سیراسینا، گنج و استعدادلی یازیچی و شاعر لرده قوشلوموشدور. بو سیرا گوندن – گونه سیخلاشیر و گوجلنیر. سون واختلار، دیلیمیزده اونلارجا رومان، حکایه لر مجموعه سی، ادبی ـ تنقیدی یازیلار، علمی ـ تدقیقی اثرلر یاییلمیشدیر. اجتماعی، تاریخی، مدنی ساحه لرین باشقاـ باشقا موضوعلاریندا چوخ بیتگین و دیرلی اثرلر یازیلمشدیر. فولکولور نمونه‌لری ایله برابرکلاسیک ادبی متن‌لر، دیوان‌لاردا گئنیش اوخوجو کوتله‌سی‌نین اختیارینا قویولموشدور. بو گون آنادیللی مطبوعاتمیز دا ماراقلی بیر دورومو یاشاماقدادیر: اونلارجا اؤیرنجی درگی‌لری، بیر نئچه فصلنامه، آیلیق، هفته‌لیک دیلیمیزده نشر اولونور . مطبوعات دیلیمیزین ��ایره سی و نفوذو گونو ـ گوندن آرتیر و گوجلنیر. ادبی دیلیمیزین ایشلنمه میدانی دا گئنیش‌لنیر. ایندی ادبی انجمن‌لرین، محفل‌لرین جلسه لرینده، اینترنت سایتلاریندا، وبلاق لاردا، تئاتر سالونلاریندا، تلویزیون کانال لاریندا دیلیمیزین ایشلنمه وضعیتی جدی بیر حال آلیبدیر. تأسف‌لر اولسون کی بئله بیر واختدا هله ده مکتب لرده آنا دیلیمیز تدریس اولونمور، هله‌دیر کی یوزلرله ضیالی و علم آداملاری‌نین « آنا دیلی میزین » اؤیرنیلمه‌سی بارده ایستکلری جاوابلانماییبدیر! بئله بیر حالدا ادبی دیلیمیزین اؤیرنیمله‌سی یازیچیلاریمیزین قارشیسیندا دوران ان بؤیوک و جدی مسئله لرین بیری دیر. چونکی، بو دیرچلیش و یوکسلیش آنلارنیدا ادبی دیلیمیزین گوجونون، زنگینلیی نین ،الوان لیغی و گؤزل لینی نین باش قالدیردیغی بیر واختدا، دیلیمیزده یازیب ـ یاردان قوه لر دیلیمیزین افاده لیک قابلیتینه ییه‌لنمک اوچون اونون لغت ترکیبینی، قورولوشونو، دریندن اؤیرنمه لی اولورلار. بئله حالدا اصیل ادبی ـ علمی متن لرله تانیش اولمادان، ایستر- ایستمز یانلیش مئیل لره توتولوب و باشفا تورک منشالی دیللره اوز توتمالی اولورلار. او دیللرین سؤزلری، سؤز بیرلشمه لری .سؤز یاراتما قایدالاری جمله قورما یول‌لاری ( شعورلو وشوعورسوز اولاراق ) بیزیم دیلده او یازیچی لارین اثرلری سیماسیندا اؤزونو گؤستریر.\nیئنی ـ یئنی ادبی قوه‌لرین، قلم صاحبلری‌نین فعالیتی‌نین گرگینلشدییی و معاصر ادبی دیلیمیزده یازیب – اوخوما ماراغی‌نین آرتدیغی بیر واختدا، ادبی دیلیمیزه باشقا دیللردن سؤز و ایفاده آخیمی‌نین‌دا گوجلنمه‌سینه‌ده شاهد اولوروق. بو حادثه، قلم صاحبلری‌نین ادبی دیلیمیزله لازیمینجا تانیش اولمامالاری، چئشیدلی ادبی – بدیعی متن لرین الده اولماماسی و شخصی ماراق لار بئله بیر آخینا یول آچیر. البته بو آخینمانین باشقا بیر سببی ده شعورلو صورتده آنا دیلیمیزی، هانسی‌سا بیر دیلین لهجه‌سی، یاخود قالینتیسی کیمی قلمه وئرنلرایسه دیلیمیزی پوزقونلاشدیران بو آخینی، گوجلندیرمه‌یه چالیشیرلار. یئنی ادبی قوه لر بیلمه‌دن، ادبی دیلیمیزله تانیش اولمادان، تورکیه تورکجه سینه اوز توتورلار. آنجاق بیر پارا دیرناق آراسی عالیم‌لر بیله ـ بیله، شعورلو اولاراق دیلیمیزه یاماق اولان، اونو پوزغون حالا سالان سؤز و افاده لرله دولدورماغا چالیشیرلار. حتی تورکیه دیلی نین صرف و نحوینی دیلیمیزده اجرا ائتمک‌له هانسی‌سا اویدورما تورک دیلی یاراتماغا جان آتیرلار .اونلار، دیلیمیزین عادی و دوغما سؤزلرینی، سؤز ییرلشمه‌لرینی و علمی ـ ادبی اصطلاح لارینی تورکیه تورکجه سینده کی قارشیلیق لاری ایله عوض ائدیرلر . تورک دیلی نین سؤز قورولوشو و جمله قورولوشو قایدالارینی دیلیمیزه سوخماقلا دیلیمیزین گراماتیک قانونلارینی پوزارق اونو تورکیه دیلی نین قویروغو، یا ان آزی بیر لهجه‌سی کیمی گؤسترمک ایسته ییرلر. البته دیلیمیز بئله یاد تأثیرلرین نتیجه‌سینده پوزقونلاشما تهلکه‌سی ایله قارشیلاشسادا امینیک کی سارسیلمایاجاق یئنه ده گونو ـ گوندن چیچکلنیب، زنگین‌لشیب داهادا جیلالانیب و دونیانین ان مدنی دیللری سیراسیندا اولدوغو کیمی انکشاف ائده‌جک‌دیر.\nادبی دیلیمیزده خلل گتیرن، کوبودلوقلارین و عیبجرلیک‌لرین باشقا بیر تظاهروده فارس و عرب سؤزلری‌نین، یئرسیز ایشلیدیلمه سی دیر: دیلیمیزده فارس وع��ب دیللری نین صرف ونحوی اساسیندا سؤزبیرلشمه لری و عباره لر دوزلدیرلرودیلیمیزین دوغما قایدا ـ قانون لارینی پوزاراق قوندارما و قوراما بیر دیل قوراشدیریر لار کی آدینی « دوه قوشو » دیلی قویماق اولار. چونکی بو یارامازلارین دیلینه نه فارس دیلی، نه عرب دیلی، نه ده کی آذربایجان دیلی دئمک اولار . بئله بیر دیل له اوخوجولار اؤزو یاخشی تانیش‌دیرلار. بو حادثه ایسه پهلوی شوونیست‌لری نین قالینتی‌لارینین تؤر- تؤکونتو‌لری‌ایله باغلی دیر.\nبو خسته‌لیک‌لرین ان اساس سببلریندن بیری دیلیمیزین مکتبلرده تدریس اولونماماسی و ادبی دیلیمیزده متن‌لرین یاییلماماسی اولسادا، منجه بو حادثه اوزون ایللر اؤزونو، پهلوی شوونیست‌لری نین آنا دیلیمیزین بوغازنیا جایناغینی ایلیشدیریب، اونو بوغوب، یوخ ائتمک ایسته دیکلریندن آسیلی دیر .\nادبی دیلیمیزین انکشافینا مانع اولان ایرینتی‌لردن بیری ده ادبی دیلیمیزده افراط شکیلده یئرلیچی لیک مئیلی نین آرتماسی‌دیر، آذربایجان ادبی دیلی‌ایله یاخشی تانیش اولمایان، اونون کلاسیک و معاصر متن لرینی اوخومایان ،یالنیز شفاهی ادبی دیل ایله محدود صورتده تانیش اولان بعضی قلم صاحبلری، یاشادیق لاری بؤلگله‌لرین، کندلرین یئرلی سؤزلرینی یازیلاریندا یئرلی ـ یئرسیز ایشلتمه‌لری دیر. اونلاردا ادبی دیلیمیزین دوغما و ایشلیک سؤزلرینی بیلمه دن یئرلی سؤزلرله دیشییرلر. بو دیشمه لر بعضان ائله گولونج اولور کی، سؤز اویونوندان باشقا هئچ بیر شئیه اوخشامیر. آنجاق بو یول‌لا اونلار، ادبی دیلیمیزین پوزغونلوغونا یول وئریرلر. بئله حال‌لار دیلی بایاغیلاشدیریر. حتی اونو پارچالانما، بؤلونمه تهلوکه سینه گتیریب چیخاردا بیلر. بئله عیبجرلیک‌لر بو گون ادبی دیلیمیزین قارشیسیندا دوران ان جدی مانعه لردن دیر…….\nمنیم فیکیریمجه بو گون معاصر آذربایجان ادبی دیلی‌نین اؤیرنیمله‌سی بؤیوک اؤنم داشییر. آنا دیلین علمی و مئتدودیک صورتده اؤیردیلمه‌سی، دیلیمیزین دوغرو و دوزگون انکشافینا خدمت ائدیر. دیلیمیزین قانونا اویقونلاری، قایدالاری علمی یول‌لا درین و اطرافلی شکیلده بوتون اینجه‌لیک‌لری ایله اؤیرنیلیرسه، ادبی دیلیمیزین، شفاهی نطقمیزین افاده قابلیتی آرتیر، دیلیمیزین ایشلنمه دایره‌سی گئنیشلیر. اوخوجو کوتله‌سی‌نین شفاهی و یازیلی نطق مدنیتی یوکسلیر. اونلار باجاریقلا، ثمره لی شکیلده دیلین افاده امکانلاریندان، سؤز خزینه سیندن یارارلانیرلار. نطق‌لری روانلاشیر، جلب ائدیجی و تأثیرلی اولور . بونلارا ادبی دیلیمیزین، بدیعی ادبیاتیمیزین بؤیوک اوغورلار قازاناجاغینا امکان یارادیر….\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\n2 پاسخ\nیاشار گفت:\nشنبه ۲۰ دی ۱۳۹۳ در ۰۱:۴۱\nیازار مقاله ده دیلین نه قده ر اؤنملی اولماسینا ایشاره ائدیر اما چوخ راحات آذربایجان تورک دیلینی قوندارما “آذربایجان دیلی” آدلاندیریر!!!!!!!!!!","num_words":3389,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":322442.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Muasir Azerbaycan Türkces -1- 2 – 3 -Fonetik – Əlifba – Orfoqrafya – Orfepija – Leksikloqya -Morfolojya - Sintaksis - Kiril -Baki – Elm Yayınları\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nت��روز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nدیل و دیلچیلیک\nMuasir Azerbaycan Türkces -1- 2 – 3 -Fonetik – Əlifba – Orfoqrafya – Orfepija – Leksikloqya -Morfolojya - Sintaksis - Kiril -Baki – Elm Yayınları\n10058\n0\n2018\/4\/15\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 7\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1753 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38733 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":377,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.288,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":77087.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Nayıb Ekber Ve Zeynebpaşa Poeması-Qehreman Heyder Xetibi-Yasan-Ehed Ferehmendi-Türkce-Ebced-1395-303s\nNayıb Ekber Ve Zeynebpaşa Poeması-Qehreman Heyder Xetibi-Yasan-Ehed Ferehmendi-Türkce-Ebced-1395-303s\n1058\n0\n« اؤنجه کی12345678910111213...246247سونراکی » سئچماق\nصفحه: 1 دان 247\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1689 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38733 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":275,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.211,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":40837.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجانین بؤیوک- بیلگین سیمالاریندان بیری دؤکتور ترابی اونلارجا ده‌یرلی کیتاب‌لارین مؤلفی‌دیر کی آنا دیلینین خدمتینده «ائینالی داغی» اثریله همیشه قالارقی اولاجاقدیر. آذربایجانین بیلیک عالیمینه و بشریت سعادتینه خدمت گؤسترن عالیملری آز اولمامیشدیر؛ دؤکتور علی اکبر ترابی دا بوسیرا شخصیتلردن ساییلیر. ترابی جنابلاری بیر عؤمور اؤلکه‌میزین اؤیره‌تیم دونیاسینا خدمت ائدیب و ده‌یرلی اثرلرین یاراتماسیلا بو خدمتلری همیشه‌لیک ساخلاییبدیر. تورک شعرلرینده «حلاج اوغلو» مشروطه قهرمانلارینی یاد ائده‌رک تخلوصونو سئچمیشدیر.\nحلاج اوغلو ۱۳۰۵ جی ایلده تبریزده آنادان اولوب، ایلک تحصیلاتینی اؤز دوغما شهرینده بیتیرمیش، عالی تحصیلاتینی دا بلژیک و فرانسادا سونا چاتدیرمیش و «سوربون» یونیوئرسیته‌سی‌نین سوسیولوژی، علملر فلسفه‌سی و مردم شناسی درسلرینی تدریس ائتمیش و علمی تحقیقلری ایران بیلیم یوردلاریندان ده‌یرلی اثرلر ساییلمیشدیر. عالیم، یونیوئرسینه فعالیتی ایله یاناشی گؤزه‌ل و علمی کیتابلارین مؤلفی‌دیر. کیتاب‌لارینین چوخو دؤنه- دؤنه چاپ اولوب و خالق طرفیندن قارشیلانیبدیر. علمی اثرلریندن آشاغیداکی کیتابلاری آد چکمک اولار:\n– مردم شناسی،\n– جامعه‌ شناسی و دینامیسم اجتماع،\n– شناخت علمی جامعه‌،\n– فلسفه‌ی علوم،\n– جامعه‌ شناسی روستایی،\n– مبانی جامعه‌ شناسی،\n– نظری در تاریخ ادیان،\n– لغات و اصطلاحات،\n– جامعه‌ شناسی در ایران امروز،\n– مکاتب جامعه‌ شناسی معاصر،\n– جامعه‌ شناسی و ادبیات،\n– جامعه‌ شناسی هنر و ادبیات،\n– ائینالی ائل داغی و …\nائینالی ائل داغی اثری ۱۳۷۲ ده نشر اولاراق گورولتولو آلقیشلارلا قارشیلاندی. دوغرودان دا بو اثرده شاعرین و بؤیوک عالیمین قدرتلی اراده‌سینین، ائل ـ اوبایا، دوغما خالقیمیزا و شانلی تاریخیمیزه بسله‌دیگی اینامین عطرینی دویوروق. ائینالی داغی، تاریخ بویو قوجامان تبریزین طبیعی دایاناغی و گؤرکمی اولدوغو و اونون قیزیل بویالی قامتی هر سحر هر تبریزلینین گؤزو اؤنونده جانلاندیغی حالدا، بو تبریزه لایلای چالان و یوز ایللر بویو تبریزیمیزین کئشیگینده قالان داغین حاققیندا چوخلو مطبلر یازیلمیشدیر. آنجاق دؤکتور ترابینین بو داغا توخوندوغو چوخ ده‌یرلی و اؤنملی‌دیر، چونکی بیر جامعه‌ شناس عالیم کیمی و خالقینا ـ وطنینه اوره‌ک دولوسو سئوگیسی اولان بیر بؤیوک اینسانین یاناشماسی کیمی دوغرودان ده‌یرلیدیر.\nحلاج اوغلونون بوراداکی گوجلو دویغو و دوشونجه‌‌سی، اونو چاغداش شعریمیزین پارلاق اولدوزو کیمی گؤز اؤنونده جانلاندیریر. هر اوخوجو بو اثری اوخویاندا «سهندیه»‌نین حال ـ هواسی‌نی دویور. حلاج اوغلونون بو مجموعه‌ده ائینالیدان علاوه آیری شعرلری ده واردیر او جمله‌دن: «سؤنمز اولدوزلار»، «شانلی آشیق، یئنی دنیا»، «شعرین عیاری» هر بیری اؤز یئرینده دوشونجه‌ ایله دولو اثرلردیر. پروفسور زهتابی دئمیشکن «مشروطه انقلابیندان بری، آذربایجان شاعرلری اؤز ائللری‌نین آرزو و دیلکلرینی، شن و کدرلی آغیر گونلرینی، ایگیدلیک و قهرمانلیقلارینی، هم ده شهرلریمیزین مشهور تاریخی آبیده‌‌لری‌نین دیلینده، یا اونلارا خطاب، و یا بو دیارین مشهور یئر، داغ و جغرافی آدلاری دیلیندن اونلارا خطاب دئمه‌یه باشلامیشلار. بیریانین «ارک» ـه حصر ائتدیگی گؤزه‌ل منظومه‌نی، شهریارین «حیدر بابا» و سهند» داغلارینا حصر ائتدیگی منظومه‌‌لرینی، موسوی اردبیلی‌نین «ساوالان» داغینا حصر ائتدیگی منظومه‌سینی، ائله‌جه ده م. شبسترلی‌نین «میشوون افسانه‌لری» اثرینی گؤسترمک اولار. (البتده بو سیرادا یوزلرجه اثری مختلف آبیدلره خیطاب یازیلدیغینی سیرالاماق اولار). بوتون بو اثرلرده شاعرلر، آبیده‌لری و داغلاری جانلاندیراراق، اونلارین دیلینده جامعه‌نین کئچدیگی تاریخی یولو، اوندا کی مختلف حادیثه‌لری، خالقین بو گونکو حیاتی، دوشونجه‌لری و صاباحیندان سؤز آچمیشدیر. ائینالی داغی تبریزین تاریخی بویو ک��چیردیگی بوتون تاریخی حادثه‌لرین شاهدی اولموشدور. بو قوجامان و اوره‌یی سرّلرله دولو داغین اوره‌یینی آچیب دانیشدیرماق شرفی «حلاج اوغلو»نا قسمت ایمیش.\nمعاصر ادبیاتیمیزدا، شعریمیز باشدان باشا جامعه‌‌یه، اونون حیاتی، بوگونو و گله‌جه‌یی، آرزی و دیلکلری، جوشغون احتراملاری، چتینلیکلرله یورولمادان مبارزه‌لری، ظولم و عدالتسیزلیگه باش ایمه‌مه‌لری، همیشه گونش سوراغیندا اولمالاری، صبر و طاقت ایله برابر عناد و دؤنمزلیکلری شعریمیزین اساس موضوعو و آپاریچی سوره‌سی اولموشدور. بیر سیرا اجتماعی و ادبی علتلره گؤره شعریمیزده اساس مضمونو تشکیل ائده‌ن جامعه‌‌میزین حیاتی واقعیت‌لری و تاریخیله علاقه دار اولان حقیقت‌لردیر و ۵۰ ایل تامام بو واقعیت‌لردن آسیلاراق شعریمیزین موضوعو داغلارا، تاریخی آبیده‌‌لره، جغرافی آدلار خطاب سؤیله‌نن سؤزلر اولموشدور. «حیدربابایا سلام» بیر مکتب یاراتمیش و اوندان سونرا ارک قالاسی، سهند داغی، ائل دایاغی، ائینالی داغی، و هر شهرین و حتا کندین داغی، دره سی، بولاغی و یا باشقا بیر آبیده‌‌سی او یوردون شاعرینه بیر سمبل اولاراق ائلی‌نین، یوردونون، حتا اؤزونون دردلرینی سؤیله‌مه‌یه مخاطب اولموشدور. بئله‌لیکله محمد بی‌ریا «ارک» قالاسینا، موسوی اردبیلی «ساوالانا» یئنه شهریار «سهند»ه . م شبسترلی «میشوو» ا و نهایت حلاج اوغلودا تبریزین باشی اوستده دایانان «ائینالی» داغینا خیطاب، جامعه‌‌نین دردلرینی سؤیله‌مه‌یه باشلامیشدیر.\n«ائینالی داغی تبریزین تاریخ بویو کئچیردیگی بوتون تاریخی حادثه‌لرین شاهیدی اولموش‌دور. بو قوجامان و اوره‌یی سرّلرله دولو داغین اوره‌یینی آچیب دانیشدیرماق شرفی، حلاج اوغلونا قسمت اولموشدور. تبریزین منلیگینه سمبول اولان باشی اوجا ائینالی داغی‌نین اورهیینده بو دیارین تاریخینی اؤزونده عکس ائتدیره‌ن آیناسی، سینه‌سینده آلاولاری، دردلری، زبانه چکن شعله‌لری، دئمک ایسته‌‌دیگی سونسوز سرلر، سؤزلر و حیکایه‌لری واردیر. بو آلوولار و شعله‌لردن دیرکی اونون یاماجلاری، دره و تپه‌لری، هر یاز چاغی آل بایراغلی لاله‌لرله بزهنیر. حلاج اوغلو بو لاله‌لرله اولو بابالاری‌نین باشدان گئچیردیگی حادثه‌لرله تانیش اولور، او شاعر گؤزویله بونلاری گؤرور و شعرینده داشلاری، توپراقلاری، گوللری- چیچک‌لری دیله گتیریر. اونلارین اوره‌ک خزینه‌سی‌نی آچاراق، کئچمیشی ایله تانیش اولماق ایسته‌ییر و اوخوجولارینا چاتدیریر. او، ائینالی داغی‌نی ائلی ایله بیرگه گؤرور و بئله سسله‌نیر:\nیاشاییرسان ائل ایله بیرگه، ائل ایله گؤرونورسن\nباخاراق تبریزه باغ- باغ آچیلیرسان، سئوینیرسن.\nشانلی تاریخینی گؤزدن کئچررکن اؤیونورسن.\nبو دیارین بوتون تاریخینه شاهد اولان ائینالی داغی‌نی دیله گتیرمک، شاعرین مقصدی اولور و تاریخین دردلریندن، بوگون.\nیارالاریندا دانیشیر و بئله‌لیکله ده خالقیمیزی اؤز دردلریله، وارلیغی ایله، منلیگی‌ ایله تانیش ائتدیریر. حلاج اوغلو بو اثریله ایسته‌‌ییرکی بوتون چاغداش شاعرلریمیز هر جور بدبین‌لیکدن اوزاق اولاراق، اومودلو و خوش‌بین‌لیک‌له، پاریلدایان گؤزلرله گله‌جه‌یین ایشیقلی اوفوقلارینا باخسینلار و ائل- اوبایا عشق و اومود اینجیسی یاغدیرسینلار:\nگله‌جک‌لر اوفوقون سئیر ائله‌ین شاعر، او قارتال\nقوی نسیل‌لرله پر آچسین\nال اوجا زیر��ه‌یه چاتسین\nابدیتله یاناشسین\nخیالیندان اؤلومو- ایتگینی آتسین\nباخاراق ائل- اوبایا تاریخی آنسین\nداها حاقلی اولاراق سؤنمه‌یی دانسین\nداغا دؤندوکده صلابتله دایانسین\nبولود اولدوقدا بوتون میرواری تؤکسون\nهاوالانسین.\nالبتده حلاج اوغلو تکجه اثری بو ائینالی داغی دئییلدیر، بلکه چوخلو شعرلری واردیر، آنجاق هامیسیندا، ائلدن- اوبادان مودافیعه ائتمک، ائل سئوه‌ر‌لیک، انسان سئوه‌رلیک، وطن سئوگیسی و بشریت قایغیسی اونلارین هامیسیندا دالغالانیر. اودلار یوردو، قاچاق نبی، شانلی تبریز دویغولارینی دیله گتیریر. ائینالی ائل داغی شعریندن نئچه سطر بیرگه اوخویالیم:\nشهریمین منلیگی آل آلنی آچیق ائینالی داغیم!\nسؤیله «عاشیقلر»یوین اودلو دیلیندن،\nباش اوجا شانلی ائلیندن،\nتاریخین چنلی بئلیندن\nبو بؤیوک ائللر اوچون قلب ده آئینه‌لرین وار.\nتوپلاییب تجربه تاریخ بویو گنجینه‌لرین وار.\n***\nقلبیوین داغلارین، ائی ائل داغی، آی ائینالی داغیم!\nبو اَسَن یئل سازی سؤیلر،\nاویانار سؤزلری دینلر\nهامی یئرلر هامی گؤیلر،\nسینه‌ن ایچره نه آلوولار\nنه اوجا شعله‌لرین وار،\nگنجلر قانی تؤره تمیش نه قیزیل لاله‌لرین وار.\nسن ووروشدون اوجا شانلی ایگید ائینالی داغیم!\nقارلا، طوفانلا، دومانلا الی یالین؛\nآجی اولموشسادا چوخ خاطره قلبینده، داریخما!\nبیر صدفلی سازی دیندیر،\nدئیه جکدیرکی\nواریندیر:\nبایاتی، قوشما، گرایلی\nاو شیرین دیلده نه بالین؛\nسؤیله آی ائینالی نه شیرین دیل- دوداغین وار،\nبیلیرم من، آتالاردان بابالاردان سوراغین وار.\n***\nنه دیر او ائل سسی\nگوللر نفسی،\nائینالی داغیم!\nسؤیله تا بلکه سؤنه قلبینده داغیم؛\nگرچه «کهلیک‌لی بولاغلار»\nبو یانان کؤنلومه آغلار.\nاو اوزاقلاردا چمنلر،\nاو چمنلرده گزه‌نلر:\nنه گول اوزلر،\nنه گؤزو یاشلی بولودلار،\nنه آچیق قلبلی دوزلر\nگول- چیچک رنگلی پروانه‌لرین وار،\nدلی کؤنلون قوشونا دانه‌لرین وار\n***\nائینالی! قوی داها جینگیلده‌یه شاعرلریوین اودلو سلامی،\nجینلاماندا او «بولود» قوی ائشیده عکس صدامی:\nسن دئدین بوی بیزه قورقود بابادان «سازلی سؤز» ایله،\nنه اوزاقلاردا قالان اولدوزو سئچدین؟!\nسن دولاشدین آ «بولود! ائل- اوبایا یاشلی گؤز ایله،\nیاغاراق، تارلالاری، کؤوشنی کئچدین.\nایلدیریمدان نه اوراقلار قاییریب، توولادین الده\nنه قارانلیقلاری بیچدین؟!\nنه اوجا سسله، گورولتویله باغیردین،\nهامینی حقّه چاغیردین.\nقوی اوسس، داغ- دره‌ده سسلنه‌ره‌ک هر یئره گئتسین،\nحاق سسی قوی او جالیب یئرکورهسیندن گؤیه یئتسین،\nدده قورقودسازی دیر توزلو سازیم، کور بونو گؤرسون!\nحق سئوه‌نلر بؤیودور بو سؤزوموز، کارلار ائشیتسین!\n***\nآی گؤزه‌ل ائینالی آی دردلریمین اورتاغی داغیم!\nگؤروم «حیدربابا» نی باشی اوجا قاف کیمی قالسین،\nاودلو «حاللاج» سسی- بو ائل نفه‌سی- عرشه اوجالسین\nگؤرمه ییم حق «سؤنمز»ی «منسیزله‌مه ده» بیرده سوزالسین\nگؤرمه‌ییم حق «هارای» ی، اود«آلاو»ی بیرده قارالسین\nقوی او یاسلی قولونو شاختا سازین بوینونا سالسین،\nباساراق سینه‌سینه ائل سازین عاشیق کیمی چالسین،\nقلبی‌نین آغریسی قویسون،\nکده ری بلکه آزالسین.\nجوشدور اوشانالی سهندین «بولود» ون\nتاکی قیزیشسین،\nیاراسی بلکه ساغالسین\n«سازینین سؤز» کیتابیندان یئنی بیر صفحه آچیلسین،\nگئجه‌لر ظلمتلی گئتسین،\nشن گونش نورو ساچیلسین،\n«بولود» ون گؤزلری یاشلا یئنه دولسون،\n«قول – بویون اولماق ایله ایستی گونشله»\nتزهدن بیرده دوغولسون،\nیئنی دن اؤز «آتاسیندان – دده قورقوددان – آد آلسین».\nتوک پاپاق باشدا، باشی عرشه دایانسین،\nائلدن الهام آلاراق، قوی داهادا باشی اوجالسین.\nگلهجکلر اوفوقون سئیر ائله‌ین شاعر، اوقارتال\nقوی نسیللرله پر آچسین،\nابدیت له یاناشسین، ان اوجا زیروهیه چاتسین،\nخیالیندا اؤلومو- ایتگینی آتسین،\nباخاراق ائل- اوبایا تاریخی آنسین.\nداها حقلی اولاراق سؤنمهگی دانسین\nداغا دؤندوکده، صلابتله دایانسین\nبولود اولدوقدا بوتون میرواری تؤکسون،\nهاوالانسین\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\n2 پاسخ\nیاشار ممد گفت:\nیکشنبه ۲۱ شهریور ۱۳۹۵ در ۲۲:۱۳\nساغ اولسون مهندس کریمی و ایشیق امکداشلاری.\nقُبایی گفت:\nجمعه ۸ مرداد ۱۳۹۵ در ۰۷:۱۴\nدکتر ترابی نین اثرلرینی اوخوماق، اونون دیری قالماسینی تضمین ائدیر. عالیملریمیزی اثرلریله دیری ساخلاماق گرک","num_words":2302,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":118477.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مهدویت: غیبت (غیبت صغری، غیبت کبرا)، انتظار، ظهور و رجعت • بدا • شفاعت و توسل • تقیه • عصمت • دینی مرجع‌لیگی، حوزه علمیه و تقلید • ولایت فقیه • متعه • شهادت ثالثه • جانشینی محمد • نظام حقوقی\nشخصیت‌لر\nاون‌دورد معصوم\nمحمد • علی ابن ابیطالب • فاطمه الزهرا • حسن ابن علی • حسین ابن علی • ایمام سجاد • محمد بن علی • ایمام صادق • ایمام کاظم • ایمام رضا (ع) • ایمام جواد (ع) (تقی) • علی النقی (امام هادی) (نقی) • ایمام عسکری (ع) (عسکری) • حضرت مهدی\nصحابه\nسلمان فارسی • مقداد بن اسود • میثم تمار • ابوذر غفاری • عمار یاسر • بلال حبشی • جعفر بن ابی‌طالب • مالک اشتر • محمد بن ابوبکر • عقیل • عثمان بن حنیف • کمیل بن زیاد • اویس قرنی • ابوایوب انصاری • جابر بن عبدالله انصاری • ابن‌عباس • ابن مسعود • ابوطالب • حمزه • یاسر • عثمان بن مظعون • عبدالله بن جعفر • خباب بن ارت • اسامة بن زید • خزیمة بن ثابت • مصعب بن عمیر • مالک بن نویره • زید بن حارثه\nزنان: فاطمه بنت اسد • حلیمه • زینب • ام کلثوم بنت علی • اسماء بنت عمیس • ام ایمن • صفیه بنت عبدالمطلب • سمیه\nرجال و علما\nکشته‌شدگان کربلا • فهرست رجال حدیث شیعه • اصحاب اجماع • روحانیان شیعه • عالمان شیعه • مراجع تقلید\nموحتشم یئرلر\nمکه و مسجدالحرام • مدینه، مسجد النبی و بقیع • بیت المقدس و مسجد الاقصی • نجف، حرم علی بن ابی‌طالب و مسجد کوفه • کربلا و حرم حسین بن علی • کاظمین و حرم کاظمین • سامرا و حرم عسکریین • مشهد و حرم علی بن موسی الرضا\nدمشق و زینب • قوم و حرم فاطمه معصومه • شیراز و شاه‌چراغ • کاشمر و حمزه بن حمزه بن موسی بن جعفر امامزاده سید مرتضی و آرامگاه سید حسن مدرس • آستانه اشرفیه و سید جلال‌الدین اشرف • رئی و حرم شاه عبدالعظیم\nمسجید • امامزاده • حسینیه\nموقدس گؤنلر\nاوروج بایرامی • قوربان بایرامی • غدیر خم • موحررم، تاسوعا، عاشورا و اربعین) • عید مبعث • میلاد پیامبر • تولد ائمه • ایام فاطمیه\nرویدادلار\nموباهیله • غدیر خم • سقیفه بنی‌ساعده • فدک • رویداد خانه فاطمه زهرا • عثمان بن عفان • جمل د��یوشو • نبرد صفین • نبرد نهروان • کربلا دؤیوشو • مؤتمر علماء بغداد • حدیث ثقلین • اصحاب کسا • آیه تطهیر • شیعه‌کُشی\nکیتاب‌لار\nقورآن • نهج‌البلاغه • صحیفه سجادیه\nکتب اربعه: الاستبصار • الکافی • تهذیب الاحکام • من لایحضره الفقیه\nمصحف فاطمه • مصحف علی • اسرار آل محمد\nوسائل‌الشیعه • بحارالانوار • الغدیر • مفاتیح‌الجنان\nتفسیر مجمع‌البیان • تفسیر المیزان • کتب شیعه\nبوداقلار\nاون‌ایکی ایماملی (اثنی‌عشری) • اسماعیلیه • زیدیه • غلاه • واقفیه\nاجتیهاد قایناقلاری\nقورآن • حدیث • عقل • اجماع\nب\nدان\nدییش\nحسین (ع) حرمی\nحسین (ع) ظریحی\nحسین قانی بیر داشین اوستونده\nمیصیرده اولان رأس‌حوسئین مقبره‌سی\nحُسَین بن علی بن ابی‌طالب شیعه‌لرین اۆچونجو ایمامیدیر. او علی بن ابی طالب و فاطمه زهرا نین اوْغلو و محمد بن عبدالله، ایسلام پیغمبرینین، نووه‌سی دیر. دؤردونجو هیجری ایلینین شعبان آیینین اۆچونجو گۆنونده مدینه شهرینده آنادان اوْلوبدور. حسین (ع) ۶۱ اینجی هیجری ایلینین مۇحرم آیینین اوْنونجو گۆنو (عاشورا)دا کربلا ساواشیندا شهادته چاتیبدیر. ایمام سجاد -شیعه‌لرین دؤردونجو ایمامی- اوْنون اوْغلودور.\nاۇشاقلیق[دَییشدیر]\nایمام حسین(ع) دؤردونجو هیجری ایلینین شعبان آیینین ایلک گۆنلرینده آنادان اوْلوبدور. محمد -موسلمانلارین پئیغمبری و حسینین بؤیوک‌آتاسی- اوْنون اۇشاقلیق دورانیندا دونیادان گئتدی. پئیغمبر حسین و اونون بؤیوک قارداشی -حسنه- خاص بیر علاقه‌سی واریدی و بۇ باره‌ده دئییر: «هرکس اوْنلاری سئوسه، منی سئویر و هرکس اوْنلاردان زهله‌سی گئتسه، مندن زهله‌سی گئدیر». شیعه‌نین عقیده‌سی اساسیندا، حسن و حسین‌نین ایمامتلرینین اصلی دلیلی، پئیغمبردن اوْلان بۇ سؤزدور: «حسن و حسین، جننتین جاوانلارینین آغاسیدیلار».\nجاوانلیق[دَییشدیر]\nعلی (ع) نین خیلافت دورانیندا، حسین آتاسی‌نین کناریندایدی و اوْنلا بیرلیکده ساواشلاردا مۇشاریکه ائدیردی. بۇ ساواشلارین ان اؤنملیلری، جمل دؤیوشو، صفین و نهروان ساواشلاریدیلر. حسنین ۵۰اینجی هیجری ایلینده اوْلماغیندان سوْنرا، معاویه ۱۰ ایل مۆدت ینده خلیفه مقامینی مۇحافیظه ائتدی. او سوْنوندا ۶۰اینجی هیجری ایلینده اؤلوب و اؤز اوْغلو -يزيد بن معاويهی- خیلافته سئچدی.\nکربلا قیامی[دَییشدیر]\nحسین (ع) یزیدیله بئیعتی قبول ائتمه‌دی. یزید مدینه‌نین والیسی‌نه بیر مکتوب یازیب و اوْندان ایسته‌دی کی یا حسین‌ین بئیعتین آلسین یادا اوْنو قتله چاتدیرسین. حسین(ع) بنی‌اومیهنین حاکیملری‌نین یوْلونو قبول ائتمیردی و بئیعتدن قاچماق اۆچون، عاییله‌سیله بیرلیکده مکه شهرینه گئتدی.\nبو زاماندا کوفه شهری‌نین اهالیسی‌ندن بیر سیراسی کی موعاوییه‌نین اؤلوموندن خبردار اوْلموشدولار، حسینه بیرنئچه مکتوب یازیب و اوْندان ایسته‌دیلر کی کوفه‌یه گله. حسین ده موسلیم ایبن عقیلی کوفه‌یه گؤندردی و کوفه‌لیلردن بیرنئچه نفری اوْنلا یولبیر اوْلدولار. آما عبیدالله بن زیادین -کی یزیدین جانیبیندن کوفه‌نین والیسی عونوانیندا سئچیلمیشدی- کوفه‌یه گلمه‌سیله، چوخلو اینسان حسینیله اوْلان بئیعتلرینی سیندیریب و اوْنلا موخالیفت ائتدیلر. حسین (ع)سوْنوندا عاشورا گۆنونده ۷۲ نفر یارلارییلا بیرلیکده کربلا چؤلونده قتله چاتدی.\nمقبره[دَییشدیر]\nحسین‌ین مقبره‌سی عراقین کربلا شهرینده یئرله‌شیبدیر. اوْنون قبری‌نین آشاغیسیندا و آیاغینین آلتیندا -علی‌اکبر- و اوْنون سینه‌سینین اۆستونده‌ده -علی‌اصغر- دفن اوْلوبدولار. همیده کربلادا اؤلنلرین قبرلری، حرمین آیری بیر گوشه‌سینده قرار تاپیبدیر.\nالبته افغانلارین دئییشی اساسیندا، حسینین کسیلمیش باشی، افغانیستانین گوندوز اوستانیندا دفن اوْلوبدور. همیده میصیرلیلرین عقیده‌سینه گؤره، رأس‌حسین مقبره‌سی که بۇ اؤلکه‌ده واقیع اوْلوبدور، حسینین باشینی اؤزونده یئرلشدیریبدیر.\nحسینین دؤورونده‌کی سیاسی-ایجتماعی وضعیت[دَییشدیر]\nاو دؤورلرده معاويه ایکینجی و اۆچونجو خلیفه طرفیندن شاما والی سئچیلمیشدی. معاويه والی اوْلدوغو بۇ مدتده اؤز مؤوقئيینی داها دا مؤحکملتمیش و ایسلام اؤلکه‌سی‌نین طالعيینی حل ائده‌رک خلیفه کیمی حاکمیتی اله کئچیرمیشدی.\nحسینین معاويه‌نین حؤکومتینه قارشی موباریزه‌لری[دَییشدیر]\nحسین هئچ کسین اعتراض ائتمه‌يه جورعتی اوْلمادیغی بیر دؤورده آياغا قالخیب باجاردیغی قدر معاويه‌يه قارشی موباریزه آپاریردی. ایندی حسینین معاويه ایله آپاردیغی موباریزه‌لردن اۆچونو آراشدیرماغا باشلايیریق.\n1) اعتراضلی مکتوبلار و چیخیشلار حسینین معاويه ایله آراسیندا بیر چوْخ مکتوبلاشمالار اوْلموشدور. بۇ دا حسینین معاویه‌نین موقابیلینده تۇتدوغو اینقیلابی و مؤحکم مؤوقئيی‌نین نیشانه‌سیدیر.حسین معاويه‌نین ایسلام دینینه ضید اوْلان هر هانسی بیر حرکتیندن سوْنرا اوْنو مؤحکم دانلايیر، تنقید ائدیر و همن ایشه اؤز اعتراضینی بیلدیریردی. بۇ ایشلرین ان اساسیندان بیری يزیدین ولی عهدلیگی ایدی.\nيزیدین ولی عهدلیگینه قارشی موباریزه[دَییشدیر]\nمعاويه يزیدی ولی عهد تعیین ائتمک مقصدی ایله ایره‌لی سۆردويو سیاستی داوام ائتدیره‌رک مدینه شهری‌نین جاماعتیندان، خصوصا ده، باشدا حسین اوْلماقلا شهرین آدلی-سانلی شخصیتلریندن يزید اۆچون بئيت آلماق مقصدی ایله مدینه شهرینه گلدی. معاویه مدینه‌يه گلدیکدن سوْنرا حسین و عبدالله ابن عباسلا گؤروشوب صؤحبت اسناسیندا يزیدین ولی عهدلیگی مسئله‌سینی اوْرتايا آتدی. او، چالیشیردی کی، اوْنلاری بۇ ایشه راضی سالسین.حسین معاويه‌نین بۇ سؤزو قارشیسیندا بیر موقددیمه (اؤن سؤز) قئيد ائتدیکدن سوْنرا سؤزه بئله باشلادی:\n\"سن اؤزونو اۆستون توْتماقلا ایفراطا دوچار اوْلموسان. جاماعتین عومومی مالینی غصب ائتمکله ظلم ائتمیسن! سن جاماعتین مالینی اوْنلارین اؤزلرینه قايتارماقدان چکیندین و بو ایشده خسیسلیک ائتدین. آچیق-آشکار او قدر غارتلر ائتدین کی، اؤز حدینی آشدین. حاق صاحیبلری‌نین حاقینی اؤزلرینه قايتارمادیغین اۆچون شیطان (سنی يولدان چیخارماقدا) اؤز آرزوسونا چاتدی. يزید اۆچون سايدیغین فضیلتلری و ایسلام اومتینی ایداره ائتمک اۆچون قئيد ائتدیگین لياقتلری باشا دؤشدوم. سن جاماعتا ائله آدامی تانیتدیرماق ایسته‌يیرسن کی، ائله بیل جاماعت اوْنون حیات سابیقه‌سینی تانیمیر. سانکی، بۇرادا اوْلمايان بیر نفردن خبر وئریرسن کی، جاماعت اوْنو گؤرمه‌يیب. ائله بیل کی، اوْنو آنجاق سن تانیيیرسان. خئير، يزید اؤز باطینینی آچیب آشکار ائتمیشدیر. يزیدی اوْلدوغو کیمی تانیتدیر. يزید ایتباز، قوشباز و کئيف آدامیدیر. او، عومرونو چالماق، اوْخوماق و عياشلیقلا کئچیریر. يزیدی بو جور تانیتدیر. بو بوْش تبلیغلرینی کنارا قوي! بو اومتین موقابیلینده بوينونا يیغدیغین اؤز گوناهلارین بسدیر. ائله بیر ایش گؤرمه کی، الله قارشیسیندا گوناهلارین بۇندان دا آغیر اوْلسون. سن او قدر اؤز باطیل و ظلم يوْلونا داوام ائدیب عاغیلسیزلیق، دۆشونجه‌سیزلیک اؤزوندن ظلملر ائتدین کی، آرتیق جاماعتین صبر کاساسینی دوْلدورموسان. ایندی سنینله اؤلوم آراسیندا بیر گؤز قیرپیمیندان آرتیق واخت قالمايیب. بۇنو بیل کی، سنین بؤتون عمللرین الله يانیندا قوْرونوب ساخلانیر و سن اوْنلاردان اؤترو جاواب وئرمه‌لی اوْلاجاقسان.\"\nمعاويه‌نین حسینین قیامیندان نیگارانچیلیغی[دَییشدیر]\nائله همن گۆنلرده معاويه طرفیندن بیر ایل مدینه‌يه والی سئچیلمیش مروان ابن هکم معاويه‌يه يازیر: \"عمر ابن عثمان خبر وئریب کی، عراق و حیجازین نفوذلو شخصیتلری ایمام حسینین يانینا گئت-گل ائدیرلر.\" داها سوْنرا بیلدیرمیشدی: \"من اینانمیرام کی، او، قيام ائتمه‌سین.\" مروان مکتوبدا علاوه ائدیب دئمیشدی: \"بو حاقدا آختاریش آپارمیشام. الده اوْلان معلوماتا گؤره هله اونون قیام ائتمک فیکری يوْخدور. آنجاق اینانمیرام کی، گله‌جکده ده بو جور اوْلسون. ایندی بو باره‌ده اؤز فیکرینی بیلدیر.\"\nمعاويه بۇ خبری ائشیتدیکدن سوْنرا مروانین مکتوبونا جاوابیندان علاوه آشاغیداکی مظموندا حسین ابن علی‌يه ده بیر مکتوب يازدی:\n\"سنین گؤردويون بعضی ایشلر باره‌ده منه خبر چاتمیشدیر. اگر بونلار دوْغرودورسا، من سنی بو ایشلره لايیق گؤرمورم. (بو ایشلر سنه ياراشماز.) آند اوْلسون اللها، کیم بیر نفرله عهد باغلاسا، گرک عهدینه وفا ائتسین. اگر منه گلیب چاتان خبرلر يالان اوْلارسا، سن بو ایشه (عهده وفالی اولماغا) ان لايیق آدامسان. اؤزوندن موغايات اوْل و عهدینه وفا ائت. اگر منیمله موخالیفتچیلیک ائتسن، موخالیفتچیلیکله، اگر پیسلیک ائتسن، پیسلیکله اۆزلشرسن. اومتین آراسیندا ایختیلاف سالماقدان چکین.\" [رئداکته] 4.3.1 ایمام حسینین (ه) معاويه‌يه يازدیغی جاواب\n\"سنین مکتوبونو آلدیم. يازمیسان کی، منیم بارمده سنه بعضی خبرلر چاتیر و سن منی او ایشلره لايیق گؤرمورسن. بۇنو دئيیم کی، اینسانی ياخشی ایشلره طرف جلب ائدن و ياخشی ایشلر گؤرمه‌يه کؤمک ائدن يالنیز الله‌دیر. منیم بارمده سنین قولاغینا چاتمیش خبرلرین هامیسی بوْش و اساسسیز سؤزلردیر. بو سؤزلری سنین يالان دانیشان يالتاقلارین اؤزلریندن دئيیرلر. بو دینسیز يالانچیلار يالان دئمیشلر. من سنه قارشی نه دؤيوش تداروکو گؤرموشم، نه ده سنه قارشی قیام ائتمک مقصدیم وار. سنین اؤزونون و دینسیز، ظالم و شیطانین قارداشلاری اوْلان دوستلاری‌نین علئيهینه قیام ائتمه‌مه‌يیمین سببی ده الله‌دان اوْلان قورخومدور.\nهیجر ابن ادی و دوستلاری‌نین قاتیلی سن دئيیلسن؟ اوْنلارین هامیسی ناماز قیلان، اللها ایطاعت ائدن اینسانلار ایدی. اوْنلار بیدتلره قارشی موباریزه آپاران شخصلر ایدی. اونلارین ایشی يالنیز امر بئ-معروف و نهي از-مونکر ایدی. سن اوْنلارا آمان وئردیکدن، کئچمیش ایشلرینه گؤره اوْنلارا هئچ بیر اذیت وئرمه‌يه‌جه‌يینه آند ایچدیکدن سوْنرا آندینی پوزاراق اوْنلاری وحشیجه‌سینه قتله يئتیردین. بو ایشینله اللها حؤرمتسیزلیک ائدیب اؤز عهدینی پوْزدون.\nتقوالی موسلمان، عبادتین چوخلوغوندان بدنی ضعیفله‌میش امر ابن همیقی سن اؤلدورمه‌دینمی؟ سن اوْنلارا اذیت وئرمه‌يه‌جه‌يین باره‌ده سؤز وئریب عهد باغلادیقدان سوْنرا اوْنلاری اؤلدوردون. اگر او عهد-پئيمانی چؤل جئيرانلارینا دا وئرسيدین، داغلاردان آشاغی ائنردیلر.\n(سميه‌نین اوْغلو) زیادی اؤزونه قارداش ائدن و اونو ابو سوفيانین اوغلو قله‌مه وئرن سن دئيیلسنمی؟ حال‌بوکی پئیغمبر بويورموشدور: \"اۇشاق آتايا باغلیدیر، زیناکار ایسه داشقالاق ائدیلمه‌لیدیر.\" (زیاد دا زینادان اوْلموش بیر اینسان ایدی.) کاش ایش بوْنونلا سوْنا يئتيدی. آنجاق بئله اوْلمادی. هله بۇ آزمیش کیمی سميه‌نین اوْغلونو اؤزونه قارداش اعلان ائتدیکدن سوْنرا موسلمانلارین باشی اۆستونه گتیردین. او دا سنین گۆجونه آرخالاناراق موسلمانلاری اؤلدوردو. ال-آياقلارینی کسدی، اوْنلاری خورما آغاجلاریندان آسدی.\nائي معاويه! سن موسلمانلارین وضعیتینی ائله چتینلشدیردین کی، ائله بیل هئچ سن بۇ اومتین آدامی و بۇ اومت ده سنین جاماعتین دئيیل.\nهزره‌مینی اؤلدورن سن دئيیلسنمی؟ اونون گوناهی بۇ ایدی کی، زیاد سنه خبر وئرمیشدی کی، او، علی‌نین شیعه‌لریندندیر. علی‌نین دینی ائله عمیسی اوْغلو محمّدین (س) دینیدیر. ایندی سن همن دین آدی ایله جاماعتا باشچیلیق ائدیرسن. اگر بۇ دین اولماسايدی، سن و اجدادین ایندی ده جاهیلیت ایچینده ياشاياردینیز. سیزین ان شرفلی ایشینیز ایلده ایکی دفعه - يايدا و قیشدا يمن و شاما گئتمک ایدی. آنجاق الله بیز اهلی-بئيتین سايه‌سینده سیزی بۇ آجیناجاقلی ياشايیشدان قورتاردی.\nائي معاويه! سنین سؤزلریندن بیری ده بۇ ایدی کی، دئيیرسن من جاماعت آراسیندا ایختیلاف و فیتنه ياراتمايیم. من بۇ اومت اۆچون سنین حؤکومتیندن بؤيوک فیتنه تانیمیرام.\nسؤزلریندن بیر باشقاسی بۇ ایدی کی، دئيیرسن رفتاریمدان موغايات اولوم و اؤز دینیمی و محمّد (س) اومتی‌نین دینینی قوْرويوم. (من اؤز وظیفه‌می دؤشونوب اؤزومون و محمّد (س) اومتی‌نین دینینه فیکیر وئرنده) سنینله ووروشماقدان بؤيوک وظیفه گؤرمورم. بۇ ووروش الله يولوندا جیهاد اوْلاجاق. اگر (بعضی سببلر اوزوندن) سنه قارشی قیيام ائتمکدن چکینیرمسه، بونون اۆچون اللهدان عذر ایسته‌يیرم. (چونکی اولا بیلر منیم بۇ سببلریم الله درگاهیندا اوزورلو سايیلمايا.) اللهدان ایسته‌يیرم کی، منی اؤزو راضی اوْلان ایشه يؤنلتسین.\nائي معاويه! سنین سؤزلریندن بیری ده بۇ ایدی کی، اگر سنه پیسلیک ائتسم، سن ده منه پیسلیک ائده‌جکسن، سنینله دوشمنچیلیک ائتسم، سن ده منیمله دوشمنچیلیک ائده‌جکسن. قوي بونو دئيیم کی، بۇ دونيادا ياخشی اینسانلار دایما پیس اینسانلارین دوشمنچیلیگی ایله اوزلشیبلر. من اومید ائدیرم کی، سنین دوشمنچیلیگین منه بیر زیان وورماياجاق، پیس فیکیرلری‌نین زیانی هامی اؤزونه دئيه‌جک و اؤز عمللرینی محو ائده‌جک. ائله ایسه نه قدر باجاریرسانسا، دوشمنچیلیک ائت.\nائي معاويه! اللهدان قورخ، بیل کی، بوتون گوناهلارین، ایستر بؤيوک، ایسترسه ده کیچیک الله يانیندا قورونوب ساخلانیر. بونو دا بیل کی، الله سنین تؤرتدیگین جینايتلری، صرف گومان نتیجه‌سینده جاماعتی قتله يئتیرمه‌يینی، اتهام ائده‌رک اونلاری توتوب حبس ائتمه‌يینی، شرابخور و ایتباز بیر اوشاغی حؤکومت باشینا گتیرمه‌يینی هئچ واخت اونوتماياجاق. سن بۇ ایشینله اؤزونو فلاکته سالدین (اؤز باشینا ایش آچدین)، اؤز دینینی الیندن وئردین و میللتین حقوقونو تاپدالادین.\"\nحسینین بؤيوک حج مراسیمینده سرت چیخیشی مواویيه‌نین اؤلوموندن بیر (يا دا ایکی) ایل قاباق حسین حج زیارتینه گئتدی. عبدالله ابن عباس و عبدالله ابن جعفر ده او حضرتله ایدیلر. او واخت جاماعت آراسیندا تقوا، خئيیر و پاکلیقلا تانینان پئیغمبرین (س) سهابه‌لری، تابعین و بوتون بنی هاشیم نوماینده‌لری حسینین میناداکی چادیرینا يیغیشماق ایسته‌دیلر. ایکی يوز نفر پئیغمبر سهابه‌سی و يئددی يوز نفر تابعین حسینین چادیری‌نین يانینا توپلاشدی. حسین آياغا قالخیب آشاغیداکی مظموندا بیر چیخیش ائتدی:\n\"گؤردونوزمو بو ظالم و قددار کیشی بیزه نئجه رفتار ائتدی؟ من ایندی بعضی مسئله‌لره توخونماق ایسته‌يیرم. اگر (دئدیکلریم) دوز اولارسا، تسدیق ائدین، يوخ اگر يالان اولارسا، تکزیب ائدین. منیم سؤزلریمی ائشیدین و دانیشیغیمی يازین. ائله کی، اؤز شهرلرینیزه قايیتدینیز، منیم سؤزلریمی اعتیبارلی و اینانیلمیش شخصلره چاتدیرین و اونلاری بیزه تابع اولماغا دعوت ائدین. من بوندان قورخورام کی، بو مسئله (جاماعتین بیز اهلی-بئيت طرفیندن ایداره اولونماسی) تامامیله اونودولا و حاق مغلوب اولوب آرادان گئده.\"\nسوْنرا حسین آتاسی‌نین و اهلی-بئيتین پارلاق سابیقه‌سینی، اونلارین فضیلتلرینی سادالادی و مواویيه‌نین حؤکومتی‌نین بیدتلرینی، جینايتلرینی و ایسلاما ضد اوْلان حرکتلرینی آچیقلادی. بئله‌لیکله ده، مواویيه‌نین پوزغون حؤکومتینه قارشی بؤيوک بیر تبلیغ ائده‌رک قیيام اۆچون زمینه ياراتدی.\nدؤردونجو عصرین (هیجری تاریخی ایله) گؤرکملی عالیمی حسن ابن الی ابن شوبه \"توهفول-اوقول\" کیتابیندا حسیندن تاریخی و هارادا سؤيله‌نیلدیگی معلوم اولمايان بیر خوطبه قئيد ائتمیشدیر. آنجاق بعضی نیشانه‌لردن و خوطبه‌نین مظمونوندان معلوم اولور کی، بۇ خوطبه ائله حسینین مینادا (حج مراسیمینده) بويوردوغو خوطبه‌دیر. ایندی همن خوطبه‌نی مؤوضوموزا موناسیب بیلیب بعضی حیصه‌لری‌نین ترجومه‌سینی اوخوجولارین نظرینه چاتدیریریق:\n\"...ائي قودرتلی کیشیلر! سیز جاماعت آراسیندا علمله، خئيیرخاهلیقلا تانینمیش آداملارسینیز. سیز اللهین دینی سايه‌سینده جاماعتین قلبینده يئر تاپمیسینیز. شرفلی اینسانلار سیزلردن آد آپاریر، ضعیفلر سیزه حؤرمت ائدیرلر. سیزینله برابر اوْلان اینسانلار اونلارا هئچ بیر میننتینیز اولمادیغی حالدا، سیزی اؤزلریندن اوستون حساب ائدیرلر...\nاللهین قايدا-قانونلاری‌نین، عهدی‌نین پوزولماسینی سیز اؤز گؤزلرینیزله گؤرورسونوز. آنجاق بوندان هئچ قورخمورسونوز. اؤز آتالارینیزین عهد-پئيمانی‌نین پوزولماسیندان تشویشه دوشورسونوز، آنجاق پئیغمبرین عهدی‌نین پوزولماسیندان، اونا قارشی حؤرمتسیزلیک اولماسیندان هئچ ناراحات اولمورسونوز. کور، لال، چولاق اینسانلار ایسلام اؤلکه‌سینده باشسیز قالمیش و اونلارا هئچ بیر رحم اوْلونمور. سیز اؤز مقام و مؤوقئيینیزین موقابیلینده هئچ بیر ایش گؤرمور، بۇ يولدا اؤز وظیفه‌سینی يئرینه يئتیرن آداما دا کؤمک ائتمیرسینیز. ظالملارلا سازیش باغلايیب اؤزونوزو راحت ائدیرسینیز. الله، پیس ایشلردن چکینميی و جاماعتی پیسلیکلردن قوروماغی امر ائتمیشدیر، آنجاق سیز بوندان قافیلسینیز. سیز - اوممت عالیملری‌نین موسیبتی هامیدان چوخدور. چونکی دین عالیملری‌نین مقامی قسب اوْلونموشدور. کاش کی، بونو باشا دوشيدینیز.\nحؤکومتی اللهین ائهکامیندان خبردار اوْلان، حالال-حرامی تانیيان آدام اله آلمالیدیر. بۇ مقاما سیز لايیق اوْلدوغونوز حالدا، اونو سیزین الینیزدن آلیبلار. بۇ مقامی او واخت سیزین الینیزدن آلدیلار کی، سیز حاقین اطرافیندان اوزاقلاشدینیز. آچیق-آشکار ثبوتلار اولا-اولا پئیغمبر سوننه‌سینده ایختیلاف ياراتدینیز. اگر الله يولوندا موشکولاتا قاتلاشیب عذاب-اذیته دؤزسيدینیز، ایندی حؤکومت سیزین الینیزده اولار و بوتون ایشلره سیز نظارت ائدردینیز. آنجاق سیز ظالملاری اؤز ایشلرینیزه رهبر توتدونوز و اللهین امانتینی (حؤکومتی) اونلارا وئردینیز. اونلار دا حالالی حراما قاتیب اؤز هوايی-هوسلرینه مشغول اوْلدولار. اونلاری حؤکومته گتیرن آنجاق سیزین اؤلومدن قاچیب بیر-ایکی گونلوک حیاتا بئل باغلاماغینیز اوْلدو. سیز وظیفه‌نیزده بۇ جور تنبللیک ائتمکله مظلوملاری اونلارا الالتی ائتدینیز. اونلار دا بونون نتیجه‌سینده بیر دسته‌نی اؤزلرینه نؤکر، خیدمتچی، بیر دسته‌نی ایسه دایما آجیناجاقلی حیات سورمه‌يه مجبور ائتدیلر. اونلار ظالملارا اطاعت ائده‌رک الله قارشیسیندا سوستلوک ائتمک نتیجه‌سینده حؤکومتی اؤز مئيللری اساسیندا ایداره ائدیب هوايی-هوسه تابع اوْلدولار. اونلار بوتون شهرلرده (اؤز مقصدلرینه نایل اولماق اۆچون) مینبر باشینا تبلیغاتچیلار گؤندریرلر. ایسلام اؤلکه‌سی تامامیله اونلارین ایختیياریندادیر. اللری هر يئرده آچیقدیر و جاماعت اونلارین نؤکرینه چئوریلمیشدیر. بۇ چاره‌سیز جاماعتا هر هانسی ایسته‌دیکلری ظلمو ائدیرلر، جاماعت ایسه اؤزونو مۆدافیعه ائده بیلمیر. اونلارین بعضیلری ائله ظالمدیرلار کی، هر بیر مظلوما اذیت وئریر، بعضیلری ائله حاکملردیر کی، هئچ اینسانی دیریلدن و اؤلدورن اللها دا ائتیقادی يوخدور.\nبو وضعیت چوْخ تعجبلودور! نئجه تعجب ائتمه‌يیم، حال‌بوکی اؤلکه ظالم و دیلغیر بیر شخصین ایختیياریندادیر و او مؤمینلره اورگی يانمادان و رحمسیزجه‌سینه باشچیلیق ائدیر. آرامیزداکی بعضی ایختیلافلارا الله اؤزو حاکمدیر و اؤز حؤکمو ایله قضاوت ائدیر.\nایلاهی! بیزیم حرکتیمیز (قیيامیمیز) نه حؤکومت باشینا گلمک اۆچوندور، نه ده مال-دؤولته يیيه‌لنمک اۆچون. مقصدیمیز يالنیز بودور کی، سنین دینینین نیشانه‌لرینی جاماعتا گؤسته‌رک و اصلاحاتی ایسلام اؤلکه‌سینده حیاتا کئچیرک. قوي بونون نتیجه‌سینده مظلوم بنده‌لر ظالملار الیندن آماندا اولسونلار و سنین ائهکامین و پئیغمبرین سوننه‌سی حیاتا کئچسین.\nایندی (ائي اوممتین قاباقجیللاری) اگر سیز منه کؤمک ائتمه‌سه‌نیز، ظالملار سیزه قالیب گله‌جک و پئیغمبریمیزین نورونو سؤندورمک اۆچون چالیشاجاقلار...\"\nدؤولت املاکی‌نین موسادیره ائدیلمه‌سی ائله همن گونلرده بیر قدر بئيتول-مال داشیيان بیر کاروان يمندن چیخیب مدینه‌نی کئچه‌رک شاما طرف گئدیردی. بوندان خبر توتان حسین کاروانین قارشیسینی کسیب ماللاری موسادیره ائده‌رک اونو بنی–هاشیم يوخسوللاری و دیگر يوخسوللار آراسیندا بؤلوشدوردو. سونرا آشاغیداکی مظموندا مواویيه‌يه بیر مکتوب يازدی:\n\"يمندن گلن کاروان بورادان کئچیردی. اونلار سنین اۆچون پول، موختلیف پارچالار و اتریات گتیریردیلر کی، سن اونلاری آلیب دمشق خزینه‌سینه تؤکسن و سونرا اونلاری قارین و جیبلری ایندیيه‌دک بئيتول-مال يئمکدن دولان قوهوملارین آراسیندا بؤلوشدوره‌سن. منیم او ماللارا احتیاجیم وار ایدی، اونا گؤره ده، اونلاری موسادیره ائتدیم. والسلام!\"\nمواویيه حسینین بۇ حرکتیندن برک ناراحات اوْلوب حسینه غضبلی بیر مکتوب يازدی.\nشوبهه‌سیز کی، ایمامین بۇ حرکتی مواویيه‌نین حؤکومتی‌نین قانونسوز و قئيری-شرعی تانیتدیرماسی يولوندا آتیلمیش آشکار آددیم حساب اوْلونور. ائله بیر زاماندا دا بئله بیر حرکتی گؤرمه‌يه ایمام حسیندن (ه) باشقا هئچ کیم جورت ائتمزدی.\nآشورا اینقیلابی‌نین ماهیتی و سببلری حسینین اینقیلابی باره‌ده بیر سیرا سواللار واردیر کی، او حضرتین اینقیلابی‌نین سببلری‌نین آيدین اولماسی محض او سواللارین جاوابیندان آسیلیدیر. سواللار بئله‌دیر:\n1.اگر يئزید حسیندن بئيت آلماق اۆچون اونو سیخیشدیرماسايدی، حسین يئنه قیيام ائده‌جکدی؟\n2.کوفه جاماعتی حسینی کوفه‌يه دعوت ائتمسيدی، يئنه بۇ قیيام باش وئره‌جکدی؟\n3. بۇ قیيام و چئوریلیش بۇ گونکو زمانه‌ده ماتئریالیستلرین ایره‌لی سوردويو کور-کورانا و حسابسیز اجتماعی پارتلايیشدیر، يوخسا حساب-کیتابلی و اولجه‌دن حاضرلیقلی بیر قیيام؟\nبو سواللارین جاوابلاری‌نین آيدین اولماسی اۆچون اولجه بونو قئيد ائتمه‌لی‌يیک کی، عادتا تکماهیتلی اوْلان طبیعی شئيلردن فرقلی اولاراق اجتماعی حادثه‌لر اولا بیلسین بیر نئچه ماهیته مالیک اولسون. مثلا، بیر فیلیز عئینی زاماندا هم قیزیل، هم ده میس ماهیتینی داشیيا بیلمز. آنجاق اجتماعی حادثه‌لرین عئینی زاماندا هم بیر نئچه جهتی اولا بیلر و هم ده اونون مئيدانا چیخماسیندا بیر نئچه واسطه تأثیر گؤستره بیلر. مثلا، بیر اینقیلاب اولا بیلر بیر ایشه قارشی رئاکسیيا اولسون، یعنی، اونون ماهیتی بیر ایشه قارشی رئاکسیيادان عبارت اولور. لاکین عئینی زاماندا همین اینقیلابین هوجوم ماهیتی ده اولا بیلر. اوسته‌لیک رئاکسیيا ماهیتی داشیدیغی آندا اولا بیلر بیر حادثه‌يه قارشی منفی رئاکسیيا وئرسین، دیگر بیر حادثه‌يه ایسه موسبت رئاکسیيا. حسینین اینقیلابی دا بۇ جور حادثه‌لردن ایدی و بۇ جهتلرین هامیسی اوندا مؤوجود اوْلموشدور. چونکی همن اینقیلابین موختلیف سببلری اوْلموشدور. ایندی همن سببلری سیزین نظرینیزه چاتدیریریق. حسینین اینقیلابی‌نین سببلری آشاغیدا قئيد ائده‌جه‌يیمیز اوچ سببین حسینین اینقیلابیندا بؤيوک تأثیری اوْلموشدور:\n1. حسیندن يئزید اۆچون بئيت آلماق و بۇ مقصدله حسینه تضییقلر گؤسترمک؛\n2.کوفه جاماعتی‌نین حسینی ایراقا (کوفه‌يه) دعوت ائتمه‌سی؛\n3.امر بئ-معروف و نهي از-مونکر عاملی. حسینین مدینه‌دن چیخدیغی آندان شواری دا محض بۇ اوْلموشدور.\nایندی بۇ سببلرین هر بیرینی آيری-آيریلیقدا ایضاه ائده‌جيیک. بونونلا دا، حسینین اینقیلابی‌نین بۇ سببلرینی نظره آلاراق هانسی ماهیت داشیدیغینی و بۇ سببلرین اینقیلابین يارانماسیندا نه قدر تأثیر گؤستردیگینی بیله‌جيیک.\nيئزیده بئيت ائتمه‌يه قارشی موخالیفت[دَییشدیر]\nزامان نؤقطه‌ی-نظریندن حسینین اینقیلابی‌نین ایلک سببی، يئزیدین حؤکومتی طرفیندن حسیندن بئيت ایسته‌مک و او حضرتین بونونلا موخالیفتی اوْلموشدور. تاریخچیلرین دئدیگی کیمی هیجرتین آلتیمیشینجی ایلی رجب آيینین اون بئشینده مواویيه اؤلدوکدن سوْنرا يئزید مدینه‌نین والیسی ولید ابن اوتبه ابن ابو سوفيانا مکتوب يازدی کی، حسیندن اونون اۆچون بئيت آلسین و بۇ ایشی اصلا يوباتماسین. مکتوب چاتان کیمی مدینه‌نین والیسی ایمام حسینی چاغیرتدیریب اونو مسئله‌دن آگاه ائتدی. هله مواویيه‌نین ساغلیغیندا يئزیدین ولی عهدلیگی ایله موخالیف اوْلان حسین بۇ دفعه د�� بئيتدن بويون قاچیرتدی. چونکی يئزیده بئيت ائتمک تکجه يئزید کیمی آلچاق بیر شخصین حاکمیتینی تسدیقله‌مک دئيیل، هم ده اساسینی مواویيه قويموش دیکتاتورا رئژیمی کیمی بؤيوک بیر بیدتی تسدیقله‌مک دئمک ایدی.\nمدینه‌نین حاکمی طرفیندن بیر نئچه گون تضییقلر داوام ائتدی. آنجاق بۇ تضییقلر حسین ابن الینین مقاومتینی قیرا بیلمه‌دی. تضییقلرین آرتماسی نتیجه‌سینده حسین رجب آيینین ایگیرمی سککیزینده عائله‌سی و بنی–هاشیمدن اوْلان بیر دسته ایله بیرلیکده مدینه‌نی مکه مقصدی ایله ترک ائتدی و شبان آيینین اوچو مکه‌يه چاتدی. شهرلر آراسیندان محض مکه‌نی سئچمه‌يین سببی اورانین امین-آمانلیق يئری اولماسی ایدی. بوندان دا علاوه، قارشیدان حج مراسیمی گلیردی. حاجیلارین تئز بیر زاماندا مکه‌يه يیغیلاجاغینی نظره آلدیقدا، بۇ شهر حسینین اؤز مقصدینی موسلمانلارا چاتدیرماسی اۆچون ان موناسیب يئر ایدی. حسینین اینقیلابی بورا قدر رئاکسیيا ماهیتی داشیيیردی. اؤزو ده قئيری-شرعی بیر ایسته‌يه قارشی منفی رئاکسیيا. چونکی يئزید حؤکومتی اوندان زور گوجونه بئيت آلماق ایسته‌يیر، آمّا حسین دا بونا راضی اولموردو. هر نئجه اولور-اولسون، بۇ مسئله معلومدور کی، حسینی کوفه اهالیسی دعوت ائتمزدن قاباق او حضرت يئزید حؤکومتی‌نین تضییقلرینه قارشی موخالیفت ائدیردی. اگر کوفه اهالیسی‌نین دعوتی اولماسايدی دا، حسین يئزیده بئيت ائتمه‌يه‌جکدی.\nکوفه‌لیلرین دعوتی[دَییشدیر]\nحسین شبان آيینین اۆچونده مکه‌يه چاتیب اورادا دوشرگه سالدی و حؤکومتین اصل ماهیتینی آچیب سؤيله‌مه‌يه مشغول اوْلدو.حسینین يئزیدین حؤکومتینه قارشی موخالیفتی و اونون مکه‌ده دوشرگه سالماسی خبری ایراقا چاتدی. تخمیناً ایگیرمی ایل قاباق حضرت الینین عدالتلی حاکمیتی يادیندا قالمیش، او حضرتین تعلیم-تربیيه‌سی هله تامامیله يادلاریندان چیخمامیش کوفه اهالیسی، او حضرتین بؤيوتدويو يئتیملر و حمایه‌سینه آلدیغی دول قادینلار بیر يئره توپلاشاراق وضعیتی يوخلادیقدان سوْنرا قرارا گلدیلر کی، يئزیدین حاکمیتینه قارشی چیخاراق ایمام حسینی کوفه‌يه دعوت ائدیب اونا اطاعت ائتسینلر.\nبو موزاکیره‌دن سوْنرا کوفه شیعه‌لری‌نین باشچیلاری، او جومله‌دن، سولئيمان ابن سورد، موسييیب ابن نجبه، روفاه ابن شددادی بجه‌لی و حبیب ابن مظاهیر حسینه مکتوب يازیب اونو دعوت ائتدیلر کی، ایراقا گلیب اونلارا رهبرلیک ائتسین. ایلک مکتوب هیجرتین آلتیمیشینجی ایلی رامازان آيینین اونوندا حسینه چاتدی.\nهر گون کوفه‌نین موختلیف شخصیت و دسته‌لری طرفیندن مکتوبلار گلمکده داوام ائدیردی. بئله کی، حسینه تکجه بیر گونده آلتی يوز مکتوب گلیب چاتدی. مکتوبلارین عومومی سايی تخمیناً اون ایکی مینه چاتیردی. حسین جاماعتین موسبت رئاکسیيا گؤسترمه‌سینی، مکتوبلارین آخینینی و ایستکلری نظره آلاراق ایراقلیلارین دعوتینه موسبت جاواب وئرميی قرارا آلدی. بونا گؤره ده، عمیسی اوْغلو موسلیم ابن اقیلی اورانین وضعیتینی آراشدیریب نتیجه‌نی اونا خبر وئرمک اۆچون ایراقا گؤندردی. اگر (ایراق) کوفه جاماعتی عملده، يازدیقلارینا وفالی قالاجاقدیلارسا، حسین اؤزو ده اورا يولا دوشه‌جکدی.\nگؤروندويو کیمی حسینین کوفه‌لیلرین دعوتینه قارشی موناسیبتی و موناسیبتین ماهیتی موسبت اوْلموش و ایراقلیلارلا بیر نؤو همکارلیق خوصوصیتی داشیمیشدیر. تاریخی فاکتلاردان معلوم اولور کی، ایمام حسینین مکه‌ده يئزیدین حؤکومتینه بئيت ائتمه‌مکدن باشقا وظیفه‌سی يوخ ایدی. اونو دا يئرینه يئتیرمیشدی. (یعنی، بئيت ائتمکدن ایمتینا ائتمیشدی.) آنجاق کوفه جاماعتی‌نین دعوتی حادثه‌يه تزه بیر جهت وئردی و حسین اۆچون يئنی بیر مسئولیت اورتايا چیخدی. ائله بیل حسین بئله بیر نتیجه‌يه گلدی کی، اگر کوفه جاماعتی بۇ جور هوسله منی دعوت ائدیرسه، اوندا من ده ایراقا گئتمه‌لیيم. اگر وعده‌لرینه وفا ائتسه‌لر، چوْخ ياخشی، اگر وفا ائتمسه‌لر، اوندا يئنه ده مکه‌يه قايیدارام، يا دا باشقا بیر ایسلامی منطقه‌يه گئده‌رم.\nبونا اساساً، زامان نؤقطه‌ی-نظریندن حسینین يئزیده بئيت ائتمکدن ایمتینا ائتمه‌سی کوفه‌لیلرین دعوتیندن قاباق اوْلموشدور. کوفه‌دن گلمیش ایلک مکتوب حسین مکه‌يه چاتدیقدان قیرخ گون سوْنرا يئتیشمیشدیر. مسئله بئله دئيیل کی، کوفه جاماعتی ایمامی دعوت ائتدیگی اۆچون حسین يئزیده بئيت ائتمکدن ایمتینا ائتمیشدی و کوفه اولماسايدی، جاماعت مکتوب گؤندرمسيدی، ایمام يئزیده بئيت ائده‌جکدی. خئير، حتی يئر اوزونو داریسقال ائتسيدیلر ده، يئنه حسین يئزیده بئيت ائتمه‌يه‌جکدی.\n3. امر بئ-معروف و نهي از-مونکر عاملی حسین ایلک گوندن مدینه‌دن امر بئ-معروف و نهي از-مونکر شواری ایله حرکت ائتمیشدی. بۇ جهتدن مسئله بئله دئيیلدی کی، حسیندن بئيت طلب اوْلوندوغونا گؤره او اینقیلاب ائتمیشدی. خئير، ایمامدان بئيت ایسته‌مسيدیلر بئله، يئنه ایمام اینقیلاب ائده‌جکدی. همچی‌نین، مسئله بئله دئيیلدی کی، کوفه جاماعتی ایمامی دعوت ائتدیگینه گؤره ایمام اینقیلاب ائتمیشدی. بوندان اول قئيد ائدیلدیگی کیمی ایمامین بئيتدن ایمتینا ائتمه‌سیندن بیر آي ياریم سوْنرا کوفه جاماعتی‌نین مکتوبلاری گلمه‌يه باشلامیشدی. بۇ باخیمدان حسینین منطیقی ایسلاما ضد اوْلان حؤکومته قارشی يؤنلمیش اعتراض و هوجوم منطیقیدیر.حسینین منطیقی بۇ ایدی کی، ایسلام عالمینی فساد بورودويو و حاکمیت فسادین منبعيینه چئوریلدیگی اۆچون او، اؤز شرعی و الله قارشیسیندا اوْلان بورجونو يئرینه يئتیرمکدن اؤترو اینقیلاب ائدیر.\nاؤنجه ده قئيد ائتدیگیمیز کیمی بۇ اوچ سببین هر بیری‌نین حسینین اینقیلابیندا رولو اوْلموش، اونلارین هر بیری حسین اۆچون يئنی بیر تکلیف و وظیفه ایره‌لی چیخارتمیشدی. حسینین بۇ اوچ عامله نیسبت مؤوقئيی بیر-بیریندن فرقلی اوْلموشدور.\nبیرینجی عامل باخیمیندان حسین مۆدافیعه رولونو اوينايیردی. چونکی اوندان زورلا بئيت ایسته‌يیردیلر، او دا بوندان ایمتینا ائدیردی.\nایکینجی عامل باخیمیندان حسین کؤمکچی رولونو ایفا ائدیردی. چونکی اونو (کوفه جاماعتی) همکارلیغا دعوت ائتمیش، او دا بۇ دعوته موسبت جاواب وئرمیشدی.\nاۆچونجو عامل باخیمیندان ایسه حسین اعتراض ائده‌رک هوجوما کئچمیشدی. چونکی حسیندن هئچ بئيت ایسته‌مسيدیلر ده او، حؤکومته قارشی اینقیلاب ائدیب اونو قئيری-ایسلامی حؤکومت آدلاندیراجاقدی.\nهر اوچ عاملین اؤز ديَری ایندی گلین گؤرک بۇ اوچ عاملدن هانسی بیری داها چوْخ اهمیت داشیيیر؟\nشوبهه‌سیز کی، کوفه جاماعتی‌نین دعوتینی قبول ائتمک عاملی‌نین اهمیتی واردیر. چونکی حسین يئزیدین قانونسوز حاکمیتینه اعتراض ائدیب هوسئيی رهبر اولماغا دعوت ائدن جاماعتا اؤز حاضرلیغینی بیلدیردی. اگر شرایط ياخشی اولسايدی، شوبهه‌سیز، ایمام ایسلامی حؤکومت قورا��اقدی. لاکین حسینین يئزیده بئيت ائتمکدن ایمتینا ائتمه‌سی عاملی بوندان داها چوْخ اهمیت داشیيیر. چونکی حسین دفعه‌لرله اعلان ائتمیشدی کی، نَيین باهاسینا اولورسا اولسون، بوتون تضییقلره دؤزوب يئزیده بئيت ائتمه‌يه‌جک. بو، حسینین تضییقه و زوراکیلیغا قارشی دؤزوم و مقاومتینی گؤستریر.\nسوننه‌نین مهو اولماسی، بیدتلرین يايیلماسی حسین مکه‌يه گلدیکدن سوْنرا بسره شهرینده‌کی قبیله‌لرین باشچیلارینا مکتوب يازدی. او، مکتوبدا بئله يازیر:\n\"...من اؤز قاصیدیمی بو مکتوبلا سیزه طرف گؤندریرم. سیزی اللهین کیتابی و پئیغمبرین سوننه‌سینه دعوت ائدیرم. ایندی ائله بیر وضعیتديیک کی، پئیغمبرین سوننه‌سی تامامیله ایتیب باتمیش، آرادان گئتمیش و اونون يئرینی بیدتلر توتموشدور. اگر منیم سؤزومه قولاق آسسانیز، سیزی دوز يولا هیدايت ائده‌رم. اللهین سلامی، رحمتی و برکتی سیزه اولسون!\"\nحسین ابن علی‌نین سولاله‌سی[دَییشدیر]\nMuhammad\ngrandfather\n(family tree)\nKhadijah bint Khuwaylid\ngrandmother\nFatimah\nmother\nAli\nfather\n1st Shia Imāmah, 4th Sunni Rashidun\nMuhsin ibn Ali\nbrother\nHasan ibn Ali\nbrother\n2nd Twelver\/Zaidiyyah and 1st Mustaali Imāmah\nHusayn ibn Ali\n3rd Twelver\/Zaidiyyah and 2nd Mustaali\/Nizari Imāmah\nUmm Kulthum bint Ali\nsister\nZaynab bint Ali\nsister\nShahrbanu\nwife\nRubab bint Imra al-Qais\nwife\nLayla bint Abi Murrah al-Thaqafi\nwife\nUmm Ishaq bint Talhah\nwife\nFatimah as-Sughra\ndaughter\nSakinah bint Husayn\ndaughter\nAli al-Asghar ibn Husayn\nson\nSukayna bint Husayn\ndaughter\nAli al-Akbar ibn Husayn\nson\nFatimah bint Husayn\ndaughter\nMother of ‘Umar\nAli ibn Husayn\nson\n4th Twelver\/Zaidiyyah and 3rdMustaali\/Nizari Imāmah\nFatimah bint al-Hasan\ndaughter-in-law\nJayda al-Sindhi\nUmar ibn Husayn\nson\n‘Umar al-Ashraf\nMuhammad al-Baqir\ngrandson\n5th Twelver and 4th Mustaali\/Nizari Imāmah\nFarwah bint al-Qasim\n(Umm Farwa)\nZayd ibn Ali\ngrandson\n5th Zaidiyyah Imāmah\nAbu Bakr ibn Husayn\nson\n‘Alī\nHamidah Khatun\nJa'far al-Sadiq\ngreat-grandson\n6th Twelver and 5th Mustaali\/Nizari Imāmah\nFatima bint al-Hussain'l-Athram bin al-Hasan bin Ali\nZaynab bint Husayn\ndaughter\nal-Ḥasan\nMusa al-Kadhim\ngreat-great-grandson\n7th Twelver Imāmah\nAbdullah al-Aftah ibn Ja'far al-Sadiq\ngreat-great-grandson\nIsma'il ibn Jafar\ngreat-great-grandson\n6th Mustaali\/Nizari Imāmah\nUnknown\nUmm Kulthum bint Husayn\ndaughter\n‘Alī\nUmmul Banīn Najmah\nal-Nāṣir al-Kabīr\nAli ar-Ridha\ngreat-great-great-grandson\n8th Twelver Imāmah\nSabīkah a.k.a. Khayzurān\nMuhammad ibn Ismail\ngreat-great-great-grandson\n7th and the last Sevener Imāmah and 7th Mustaali\/Nizari Imāmah\nFatima\nSumānah\nMuhammad al-Taqi\ngreat-great-great-great-\ngrandson\n9th Twelver Imāmah\nUnknown\nAhmad al-Wafi\ngreat-great-great-great-grandson\n8th Mustaali\/Nizari Imāmah\nOther issue\nAli al-Hadi\ngreat-great-great-great-great-grandson\n10th Twelver Imāmah\nHâdise ( Hadīthah ) \/ Suzan ( Sūsan ) \/ Sevil ( Savīl )\nOther issue\nMuhammad at-Taqi\ngreat-great-great-great-great-grandson\n9th Mustaali\/Nizari Imāmah\nUnknown\nHasan al-Askari\ngreat-great-great-great-great-great-grandson\n11th Twelver Imāmah\nNarjis\nRabi Abdullah\ngreat-great-great-great-great-great-grandson\n10th Mustaali\/Nizari Imāmah\nMuhammad al-Mahdi\ngreat-great-great-great-great-great-great-grandson\n12th and final Twelver Imāmah\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Shabbar, S.M.R. (1997). Story of the Holy Ka’aba. Muhammadi Trust of Great Britain. 23 May 2017-ده یوخلانیب.\n^ Nakash, Yitzhak (1 January 1993). \"An Attempt To Trace the Origin of the Rituals of Āshurā¸\". Die Welt des Islams. 33 (2): 161–181. doi:10.1163\/157006093X00063. 19 July 2016-ده یوخلانیب.\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ al-Qarashi, Baqir Shareef (2007). The life of Imam Husain. Qum: Ansariyan Publications. p. 58.\n^ Tirmidhi, Vol. II, p. 221 ; تاريخ الخلفاء، ص189 [History of the Caliphs]\n^ S. Manzoor Rizvi. The Sunshine Book. ISBN 1312600942. {{cite book}}: |website= ignored (کؤمک)\nاینگیلیسجه ویکی‌پئدییا\nبریتانیکا ائنسیکلوپئدییاسی\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ایمام_حسین&oldid=1510256»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nسی‌اس۱ خطالاری: periodical ignored\nPages using collapsible list with both background and text-align in titlestyle\nPages using infobox person with multiple spouses\nPages using infobox templates with ignored data cells\nشی��ه ایماملاری\nکربلا شهیدلری\nکیمسه‌لر\nایماملار\n۶۲۶-جی میلادی ایلده دوغولان‌لار\n680 deaths\nAssassinated Shia imams\nPeople killed at the Battle of Karbala\nMuslim martyrs\nFamily of Muhammad\nTwelver imams\nZaidi imams\nحسین ابن علی\n7th-century imams\nDeaths by blade weapons\nThe Fourteen Infallibles\nAhl al-Kisa\nAhl al-Bayt\nSahabah martyrs\nShia Islam\nPeople of the Second Fitna\nبنی هاشم\nShia belief and doctrine\nHussainia\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nعرب دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nنامعلوم پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nنامعلوم بوش پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nArticles with hCards\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ فوریه ۲۰۲۲، ‏۱۲:۰۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":7801,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":120653.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Felsefeye Giriş-Temel Qavramlar Ve Quramlar(Kazimierz Adjukiewicz) (Çeviri-Ahmed Cevizci) (Istanbul-1994)\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nFelsefe\nFelsefeye Giriş-Temel Qavramlar Ve Quramlar(Kazimierz Adjukiewicz) (Çeviri-Ahmed Cevizci) (Istanbul-1994)\n9490\n0\n2017\/3\/22\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 1\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 2990 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38699 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":325,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.177,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":39679.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۴۶۵ نفر اهالیسی و ۹۸ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۲۳۵ نفری کیشی و ۲۳۰ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۳۲۲ نفری ساوادلی و ۱۱۳ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\n��صبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سونتو_(ماهنشان)&oldid=1549580»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤ��مه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۰۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":929,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.322,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":132249.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آنا دیلی ایلکجه قازانیلار سونرا اؤیره‌نیلر. اونا گؤره ده، ساوادلانمادا قازانماـ‌اؤیرنمه قاتمارلیغی اورتایا چیخیر.\nساوادلانما پروسئسی‌‌نین بیر باشی قازانیش (acquisition) اوبیری باشی ایسه اؤیره‌نیش (learning) دیر. هر بیر یازماق و ساوادلانما ایسته‌گینده، اینسان اؤز ایلگی‌سینی دیلین قازانیلما فورماسیندان قیرمامالی دیر. دیلین قازانماسی قیراغا آتیلارسا، هارانین‌سا گؤیوندن توتولان اؤیرنمه پروسئسینده، دیلین سزیرگیسی محض قراردادلاناجاقدیر، ائله‌جه ده، ساوادلانمیش بیریسی‌نین بئیین‌ـ‌زئیینی قراردادلاردان آسیلی قالاجاقدیر.\nحال‌بوکی، دیل سزیرگیسی (شم زبانی) کورلانمامالی دیر.\nاساس آددیم اولاراق، اؤز اؤیره‌نیشیمیزی دیلین سزیرگیسی و قازانیش‌لا ایلگیلی ایره‌لی آپارمالییق. بو اوزدن، اؤیرنجی بیریسی، ایلک آددیمدا، دیلین گرچک دورومونو اؤز زئینینه ائندیرمه‌لی و اونونلا أرک‌لی اولاراق ایلگی قورمالی دیر؛ سونرا ایسه، دیلین قراردادلارینا یؤنلمه‌لی دیر.\nهله‌لیک، هر بیر ماراقلی اولوب اؤیرنمک ایسته‌یه‌نه اؤز نظریمیزی یازیشما واسیطه‌سی’له یئتیره بیله‌ریک.\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۵)\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۵) (بیرینجی پیلله!) اوغلان نه دئییر؟ ۱. اوغلان قیزا دئییر:«سوپورگه؟ بل…\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۴)\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۴) (بیرینجی پیلله!) قیز نه دئییر؟ ۱. قیز اوغلانا دئییر: …\nدیلـده دئیـَر‌لیکـدن ائدر‌لیگه (3)\nدیلـده دئیـَر‌لیکـدن ائدر‌لیگه (3) (بیرینجی پیلله!) اوغلان نه دئییر؟ ۱. اوغلان قیزا دئییر: «خ…\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۲)\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۲) إتگین‌لیک: functionality دیلین گلیشمه‌سینده، إتگین‌لیک (ائتگ…\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۱)\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۱) إتگین‌لیک: functionality دیلین گلیشمه‌سینده، إتگین‌لیک (ائتگ…\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۵)\nayhan 2017-03-18 دیلـده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه, دیلین قازانیش‌ـ‌اؤیره‌نیشی 0 2,039\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۵) (بیرینجی پیلله!) اوغلان نه دئییر؟ ۱. اوغلان قیزا دئییر:«سوپورگه؟ بلی کی، سوپورگه‌میز وار. تام، سوپورگه‌میز هاردا؟» ۲. اوغلان:«سوپورگه؟» سؤزونو تکرار دئیه‌ن کیمی سوروشدوقدا «بلی کی سوپورگه‌میز وار،» دئییر. سونرا دوستونا اؤز توتاراق:«تام، سوپورگه‌میز هاردا؟»سوروشور. (ایکینجی پیلله!) اوغلان نه ائدیر؟ ۱. اوغلان «سوپورگه؟» دئمک‌له قیزین ایسته‌دیگی‌نین …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۴)\nayhan 2017-03-02 دیلـده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه, دیلین قازانیش‌ـ‌اؤیره‌نیشی 0 1,807\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۴) (بیرینجی پیلله!) قیز نه دئییر؟ ۱. قیز اوغلانا دئییر: «اوز سالماقدان آجیغیم گلر، آنجاق سیزین سوپورگه‌ز وار می؟» ۲. « اوز سالماقدان آجیغیم گلر،» دئییر قیز. « آنجاق سیزین سوپورگه‌ز وار می؟» (ایکینجی پیلله!) قیز نه ائدیر؟ ۱. قیز، بیریسینه اوز سالماقدان آجیغی …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nدیلـده دئیـَر‌لیکـدن ائدر‌لیگه (3)\nayhan 2017-02-23 دیلـده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه, دیلین قازانیش‌ـ‌اؤیره‌نیشی 0 2,069\nدیلـده دئیـَر‌لیکـدن ائدر‌لیگه (3) (بیرینجی پیلله!) اوغلان نه دئییر؟ ۱. اوغلان قیزا دئییر: «خوش گلمیسیز!» ۲. اوغلان: «خوش گلمیسیز!» دئییر قیزا. (ایکینجی پیلله!) اوغلان نه ائدیر؟ ۱. اوغلان قیزی\/قیزلاری خوش‌گلدینله‌ییر [خوش‌گلدین‌لیـییر.] (اوچونجو پیلله!) (بو تاپشیریغین جومله‌سینـده یوروملاما اوچون بیرزاد یوخ دیر! اونا گؤره، اوچونجو پیلله ایشلنمه‌لی دئییل!) …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۲)\nayhan 2017-01-30 دیلـده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه, دیلین قازانیش‌ـ‌اؤیره‌نیشی 0 2,023\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۲) إتگین‌لیک: functionality دیلین گلیشمه‌سینده، إتگین‌لیک (ائتگین‌لیک) چوخ اؤزل بیر پروسئس ساییلا بیلر. دئمک، بو پروسئسده، دیل،«نه دئمک» پیلله‌سیندن «نه إتمک» پیلله‌سینه قالخیر! بئله‌لیک‌له ده، اؤز إتگین‌لیگیندن یئتگین‌لنیر! بیرینجی درس‌لیگین تاپشیریغی‌نین جواب‌لارینی آشاغیداکی کیمی اوخویوروق: قیز: من‘نن دوستوم تزه‌لیکده بو دامداشا گلمیشیک. آپارتمان 3Fـ‌ده‌ییک. (بیرینجی …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۱)\nayhan 2017-01-14 دیلـده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه, دیلین قازانیش‌ـ‌اؤیره‌نیشی 0 1,602\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۱) إتگین‌لیک: functionality دیلین گلیشمه‌سینده، إتگین‌لیک (ائتگین‌لیک) چوخ اؤزل بیر پروسئس ساییلا بیلر. دئمک، بو پروسئسده، دیل «نه دئمک» پیلله‌سیندن «نه إتمک» پیلله‌سینه قالخیر! بئله‌لیک‌له ده، اؤز إتگین‌لیگیندن یئتگین‌لنیر! بیز، بورادا، بو پیلله یوکسه‌لیشینی أن ساده بیر یول‌لا آچیقلایاجاغیق! اؤرنک: (بیر فیلمین باشلانان صحنه‌سی)بیر دامداشدا …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nنسیلدن نسیله کورلانان دیل سزیرگیسی! \/ ناصر منظوری\nayhan 2016-11-05 دیلین قازانیش‌ـ‌اؤیره‌نیشی 0 1,075\nنسیلدن نسیله کورلانان دیل سزیرگیسی! \/ ناصر منظوری عزیزیمیز آلاندا الینه قلمی دونیانین بولودلاری، داغ‌ـ‌دره‌لری، آغاجی، گؤی‌ـ‌گؤیرتیسی، سئوگیسی . . . ائله لاپ گؤز.گؤره‌سی بیرجه بیرجه چئوریلیر مربع اولور، مستطیل اولور، مکعب مستطیل اولور، قائم‌الزاویه بیر مثلث اولو . . . آی بالام، بئله نییه؟ * * * یوز ایل …","num_words":1295,"character_repetition_ratio":0.141,"word_repetition_ratio":0.467,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":87066.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"آذربایجان، ایشغالا سون وئره‌رک تورپاق بوتونلوگونو و اگمنلیگینی تامین ائتدی. آرتیق ارمنیستان-آذربایجان ایختیلافی تاری��ده قالدی\"\n14.05.2024 ~ 22.05.2024\n2139534\nآذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئو، اؤلکه‌سی ایله ارمنیستان آراسینداکی ایختیلافین حلی اوچون قورولان آوروپا گوونلیک و امکداشلیق تشکیلاتی (آگیت) مینسک قروپونون لغو ائدیلمه‌سینین زامانینین گلدیگینی سؤیله‌دی.\nایلهام علییئو، گؤروشمه‌لر اوچون آذربایجانا گئدن آگیت دؤنم باشقانی و مالتا خاریجی ایشلر، آوروپا ایشلری و تیجارت باخانی ایان بورگو قبول ائتدی.\nآذربایجان جمهورباشقانلیغیندان وئریلن آچیقلامایا گؤره، علییئو، قبولداکی دانیشماسیندا ارمنیستانلا یئریتدیکلری باریش مذاکیره‌لرینه باغلی، باریش اوچون تمل اصولون آذربایجان طرفیندن تکلیف ائدیلدیگینی، باریش آنلاشماسی متنینین ده آذربایجان طرفیندن حاضرلاناراق مذاکیره‌یه سونولدوغونو ایضاح ائتدی.\nایلهام علییئو، آذربایجان ایله ارمنیستان آراسینداکی ایختیلافین حلی مقصدی ایله یارادیلان آگیت مینسک قروپونون، پروبلئمین حلی اوچون هئچ بیر شئی ائتمه‌دیگینی ایفاده ائد‌رک بئله داوام ائتدی:\n\"آگیت مینسک قروپو باشقانلارینین ایللرجه یئریتدیگی موذاکیره سۆره‌جی آذربایجان تورپاقلارینین ایشغالینین داوام ائتدیریلمه‌سینه خیدمت ائتدی. آذربایجان، ایشغالا سون وئره‌رک تورپاق بوتونلوگونو و اگمنلیگینی تامین ائتدی. آرتیق ارمنیستان-آذربایجان ایختیلافی تاریخده قالدی. بو سببله آگیت مینسک قروپو و اونا باغلی بوتون قورولوشلارین لغو ائدیلمه‌سینین زامانی گلدی. آذربایجان بو قونونو گوند‌مه گتیردی. ارمنیستانین دا بونو قبول ائتمه‌مه‌سی اوچون هئچ بیر سبب یوخ\".\nآگیت مینسک قروپو، ارمنیستان-آذربایجان آنلاشمازلیغی و قاراباغ پروبلئمینین باریشچیل یوللارلا حل ائدیلمه‌سینی تشویق و طرفلر آراسیندا آراچیلیق ائتمک آماجییلا ۱۹۹۲ده قورولموشدو.\nباشقانلیغینی روسیا، فرانسا و آمریکا بیرلشمیش دؤولتلرینین یئریتدیگی آگیت مینسک قروپو، آرادان گئچه‌ن ایللرده بیر چوخ گیریشیمه باخمایاراق پروبلئمین حلینه دایر ملموس نتیجه‌لر الده ائده‌بیلمه‌میشدی.\nاتیکتلر: #ایان بورگ , #مینسک قروپو , #آگیت , #ارمنیستان , #قاراباغ , #علییئو , #ایلهام\nایلگیلی‌لی خبرلر\nایشغال آلتیندا توتولان دؤرد کند آذربایجانا قایتاریلدی\n24.05.2024\nآذربایجان و ارمنیستان آراسیندا دؤولت سرحدینین تعیین اولونماسی کمیسیونو ییغینجاقلاری چرچیوه‌سینده، دؤرد کندین قایتارما سۆره‌جی تاماملاندی\nتورکیه بؤیوک میللت مجلیسینین صدری نعمان کورتولموش اؤزبکیستاندا\n22.05.2024\nکورتولموش تورک دونیاسی اولاراق اورتا آسیادان آنادولو و بالکانلارا قدر اوزانان جغرافیادا علاقه‌لر، دوستلوق و قارداشلیغین گوجلندیریلمه‌سینین ضروری اولدوغونو وورغولاییب\nآذربایجان جمهوریتیندن رئیسی اوچون باش‌ساغلیغی\n20.05.2024\nآذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئو، ایران دینی لیدئری علی حامنه‌اییه باش‌ساغلیغی مئساژی گؤندردی\nنومان کورتولموش قازاخیستان-دا سفرده دیر\n20.05.2024\nتورکیه بؤیوک میللت مجلیسی‌نین صدری نومان کورتولموش، قازاخیستانین پایتاختی آستانادا، قازاخیستان مجلیسی‌سی‌نین صدری یئرلان کوشانوو ایله بیر آرایا گلدی.\n2139534\nعلییئو: مینسک قروپونون لغو ائدیلمه‌سینین زامانی گلدی\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/2bca\/4654\/a9b2\/6544b29d4021a.jpg?time=1716689860\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2024\/05\/14\/lyyy-w-mynskh-qrwpwnwn-lgw-y-dylmhsynyn-zmny-gldy-2139534\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":775,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.034,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":77916.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اسکی تورک مدنیتین‌ده‌ عائله‌‌یه‌، قادینا سایقی مقدس‌لیک اؤلچوسونده‌‌دیر. قامشامانلارین قادین اولماسی و یا قادین کیمی گئیینمه‌‌سی، عائله‌‌نی قورویان روحلارین قادین اولماسی بو دورومو ثبوت ائدیر. اسکی تورکلرین حیات طرزین‌ده‌، نه‌ اسکی ایران‌دا نه‌ ده‌ رومادا اولدوغو کیمی، آتانین مطلق حاکمیتی یوخ‌دور. قادینلارین و اوشاقلارین مختلف حقوقلارا مالیک اولدوغو بیر عائله‌ چئشیدی واردیر (اونای، ۲۰۱۲، ص. ۳۵۰، تئللی اوغلو، ۲۰۱۶، ص. ۲۱۱).\nقونار کؤچر دورومو نتیجه‌‌سینده‌ چکیرگه‌ عائله‌ تیپی(کؤچری عائله‌) گئنیش یاییلمیش‌دیر. چوخ ائولیلیگین گئنیش یاییلمادیغی اسکی تورک جمعیتینده‌، عمومیتله‌ قبیله‌نین ائشیگیندن ائولنمک دورومو واردیر (اؤگئل، ۱۹۸۸، ص. ۲۳۷، تئللی اوغلو، ۲۰۱۶، ص. ۲۱۱).\nعائله‌، دینی و اجتماعی ده‌‌یر‌لره‌ قودسانان بیر قوروم‌دور. یئنی ائو قورماق معناسین‌دا اولان و بو گونه‌ قدر ایشله‌‌نن بارق اولماق«ائو اولماق» افاده‌‌سی تاپیناق و معبد معناسیندادیر. یئنی عائله‌ قورماق معبد کیمی مقدس بیر دام تیکمک دئمک‌دیر (گؤک آلپ، ۱۹۹۱، ص. ۲۳۱۲۳۲، تئللی اوغلو، ۲۰۱۶، ص. ۲۱۱).\nاسکی تورکلرده‌ قادین، ائوین قودساللیغینی ساغلاییب تامین ائدیر. قادینین توپلوم و عائله‌‌ده‌‌کی یئری اسکی تورکلرین مدنی سوییه‌‌سینی گؤستره‌‌ن اؤنملی اؤلچودور. اسکی تورکلرین اؤز اوشاقلارینین جنسینه‌ گؤره‌ آیریسئچگی‌لیک ائتمه‌‌مه‌‌لری قادینا اولان باخیشلارینین اؤنملی گؤستریجی‌سی‌دیر. اسکی تورکلرده‌ قادینا اولان بئله‌ بیر باخیش و سایقینین قایناغی، قودسال اولان خانیم تانریچاسی اومای دیر. بیزجه‌ بئله‌ بیر سایقینین نه‌ده‌نی اومای آنایا تاپینماقدا اولسا دا کؤکو بو ائللرین دوغال و توپلومسال اولاراق یاشاماغیندادیر. اوغوز قاغان داستانیندا اوغوز خانین خانیمینین قارانلیق باسدیقدان سونرا گؤیدن ائنن، گونشدن و آیدان گلن پارلاق ایشیق کیمی تصویری (بانگرحمتی، ۲۰۱۲، ص. ۹۳، تئللی اوغلو، ۲۰۱۶، ص. ۲۱۳)، ه‌ولین داغیندا آغاجا ائنن گؤی(ماوی) ایشیق‌دان سونقور، کوتور، توکئل، اور و بؤگو تیگینین دوغولماسی کیمی اؤرنکلرده‌ بو دوروما اشاره‌ ائدیر. بانارلی بونلارین شکیلینی چکمیشدیر (بانارلی، ۱۹۷۱، ص. ۲۸، تئللی اوغلو، ۲۰۱۶، ص:۲۱۳).\nباشقا طرف‌دن، تانری اولگئنه‌ یاراتماسی اوچون بیر قادینین(آغ آناگون آنا) اله‌ام وئرمه‌‌سی دقته‌لایق‌دیر (بو قونودا دانیشاجاغیق). اودور کی، بو ال��‌امین یییه‌سی اولان «گون آنا» قادینلارین یانسیمی و تمثیلچیسی اولاراق تانری قاتیندا، کیشیلردن داه‌ا یوکسک بیر قونومدادیر (اوراز، ۱۹۹۴، ص. ۸۸۸۹ ، تئللی اوغلو، ۲۰۱۶، ص. ۲۱۳).\nتورک اینانج سیستئمینده‌ ائلی قورودوغونا اینانیلان و ائلین آناسی آدلاندیریلان «مایگیل آنا»، قادینلارین و اوشاقلارین قورویوجوسو اولان «اومای» آدینلی روحلارین دا اولدوغونو دوشونورلر (چوروه‌‌لو، ۲۰۰۰، ص. ۴۴، قید اولونان تئللی اوغلو، ۲۰۱۶، ص. ۲۱۳).\nبو مثاللار قادینلارین اجتماعی یادداشدا یئر آلماسی باخیمین‌دان چوخ ده‌‌یر‌لی‌دیر. (تئللی اوغلو، ۲۰۱۶، ص. ۲۱۳).\nتورک اینانجین‌دا اومای اینانجی دقت چکیر. اومای اینانجی اورتا آسیادا چوخ یاییلمیش بیر اینانج‌دیر و گولتیگین(تکین) عابده‌‌سینین قونوسو اولموشدور. اومای سیمبولو تورکلرین روح دونیاسیندا قادینا وئریلن ده‌‌یر‌ین ان اؤنملی گؤستریجیلریندن بیری‌دیر. ایلک دؤنه‌ گولتیگین عابده‌‌سینده‌ «آتام خان اوچاندا کیچیک قارداشیم گول تیگین یئددی یاشیندا ایدی. . . آنام اومای کیمی قادین دؤولتینین آدینی، کیچیک قارداشیم کول تیگین ار گؤتوردو. سؤزلری ایله‌ آدی کئچن اومای، تونیوکوک یازی‌سیندا گؤک تورکلری قورتاریب خلاص ائدن تانری‌دیر (محرم ائرگین، ۱۹۸۸، ص. ۲۵۲۶، آلینتی تئللیاوغلو، ۲۰۱۶، ص. ۲۱۴).\nتانری اولگئن آغاج و مئشه‌ کولتونون ان اؤنملی سیمبوللارین‌دان بیری اولان قایین آغاجینی قورویوجو و مرحمت‌لی اومای آنا ایله‌ بیرلیکده‌ قایین (اولخافیستیقراش) آغاجینی یئره‌ گؤندرمیشدیر. (اینان، ۱۹۷۶، ص. ۳۹، تئللیاوغلو، ۲۰۱۶، ص. ۲۱۴).\nاومای، قادینلار (آنا) و اوشاقلارلا علاقه‌‌لی بیر تانریچا و یا روح‌دور. او، خاقانین خانیمینی یانسیییب تمثیل ائدیر. او قادین و اوشاق‌لاری قورویان بیر روح‌دور. ه‌ر شئیه‌ جان وئره‌‌ن گونش، اومایلا باغلی‌دیر (چوروه‌‌لو، ۲۰۰۰، ص. ۳۹۴۱، تئللیاوغلو، ۲۰۱۶، ص. ۲۱۴).\nباشقا طرف‌دن، تورک میتولوژوسیندا گؤزل‌لیک تانریچاسی کیمی قبول ائدیلن آیزیتین(آیزیتآیشین) فیزیکی خصوصیتلرین‌دن ه‌ئچ واخت بحث ائدیلمه‌دییی حالدا، فضیلت، اخلاق و اردم سیمبولو اولاراق اجتماعی شعورون گؤرونوشو کیمی تصویر ائدیلیر (ضیا گؤک آلپ، ۱۹۹۱، ص. ۱۱۸؛ ع. ق. اینان، ۱۹۷۶، ص. ۲۶۲۷).\nاومای اینانجی دیل جوابی(شفاه‌ی) و یازی‌لی قایناقلاردا اوشاقلاری و قادینلاری قورویان روح کیمی گؤرونور. اومای قودسال روح اولاراق قورتاریجی و خیردعا وئره‌‌ن خصوصیتلری ایله‌ ده‌ تانینیر. او، اؤزونو سایقیلی بیر فضیلت‌لی قادین و یا اؤرنک گؤتوروله‌‌جک قادین مودلی کیمی گؤستریر.\nاومای آنا اینانجی\n«اومای» سؤزونه‌ نظر سالیندیقدا اویغور دیلین‌ده‌ «آنا» معناسینی وئره‌‌ن «اوم\/ اوما\/ئانا»، اسکی اوغوز دیلین‌ده‌ ایسه‌ «اینانماق» معناسینی وئره‌‌ن «اوم» سؤزلرینه‌ راست گلینیر(اووماق آذربایجان تورکجه‌سینده‌ آتا سؤزو: کؤنول اومدوغو یئردن کوسر اومید سؤزونون کؤکو دور. اومسوق: نا امید، اصلینده‌ داه‌ا اینانا بیلمه‌ین انسان آنلامیندا دیر). اسکی تورکجه‌‌ده‌ «روح\/قوش» معناسین‌دا اولان «اومی\/اومو» «باجارماق، بیلمک» کؤکلرینین پروتوتورکجه‌ «الاه‌ی» معناسینی وئره‌‌ن «آی» ایله‌ بیرلشمه‌‌سیندن تؤره‌نیب عمله‌ گلمیش‌دیر؛ سیمبولو آی اولان اومای، اوشاقلارین قورویوجوسو و دوغورقانلیق، اوره‌تیم و محصول��ارلیق روحو اولان آنا؛ گوجلو تانری کیمی تصویر ائدیلمیش‌دیر. بوندان علاوه‌، تورکجه‌ آی سؤزونون نورلو و آغ معنالارینی نظردن قاچیرماساق، نورلو، یاخشیلیغی ایسته‌ین روح آنلامینی دا افاده‌ ائدیر (فضولی بایات، ۲۰۰۷ ص. ۷۸، کایاباشی، اینتئرنئت).\nسیبیر تورک بویلاری آراسین‌دا مایائنه‌، پایانا، بایائنه‌، اومای ائنه‌، آییسیت کیمی دورلو آدلار آلتیندا وار اولان و یاشایان بو یییه‌، بو گون آنادولودا «ائش» و یا «سون» آدلاری ایله‌ مختلف عادتلرله‌ وارلیغینی داوام ائتدیریر. اونلار حاقین‌دا (دیلک، ۲۰۱۴ ص : ۱۸۹۱۹۰ سیتات گتیره‌‌ن کایاباشی، اینتئرنئت ۳). یازی‌لی، گؤرسل(تصویری) و سؤزلو قایناقلار، قادینلارین توپلومون گلیشمه‌‌سینده‌ اولان بؤیوک رولونو ه‌ر زمان اونایلاییب تصدیق ائدیر. دده‌ قورقود بویلاریندان توتموش میتولوژی حکایه‌‌لره‌، بدیعی اثرلردن توتموش یازیلی داش لوحه‌‌لره‌ قدر، قادینلارا بؤیوک یئر وئریلیر. اصلینده‌ تورک میتولوژوسوندا ایلک اینانج فورمالاریندا قادینین اؤزل یئری واردیر. میتولوژی و فولکلور متنلرینه‌ نظر سالدیق‌دا اجداد، تانری کیمی قودسال گؤرونور. چوخونلو(اکثر) قدیم دینلرده‌ و میتولوژودا قبیله‌‌نین اولو آنا و قورویوجو ساییلان بیر آنا تانریچاسی وار. تورک میتولوژوسوندا بو پئرسوناژین خصوصیتلری اومای الاه‌ه‌‌سینین اوزرینده‌ توپلانیر. (قاسیمووا. ۲۰۱۶. ص. ۸۱).\nاومای دا آنا تانریچاسی کیمی برکت وئرمه‌یی و دوغورقانلیغی سیمگه‌له‌مکده‌دیر. اومای سؤزونون معنالارین‌دان بیری ده‌ سونق(سونجوت)دیر. سونق، آنا ایله‌ اوشاغی بیرلش‌دیره‌‌ن ائشه‌(اردبیلده‌ جوت دئییرلر) وئریلن آددیر. دونیانین دیرچلیشینی و جانلانماسینی یانسیلایان مای(ماییس مای اوس) آیینین آدینی رومالیلار آسیا الاه‌ه‌‌سی اومایین آدیندان آلیندیغی دئییلیر. اومایا اینانان قیزلار باشلارینا بوینوز تاخاراق گنج یاشا چاتدیقلارینی گؤستریرلر (آتش، ۲۰۰۲، ص. ۱۵۱،۱۵۲).\nبونو میتولوژیک آنانین باشقا بیر خصوصیتی اولان اومایین اوچ بوینوزلو اولماسی دا تصدیق ائدیر (قاسیمووا. ۲۰۱۶. ص. ۸۲).\nباشقا بیر سیمبول آنا آغاج سیمبولودور. شامان تؤره‌نلرینده‌ شامانی بسله‌‌ین و بؤیودن آغاجا «آنا آغاجی» دئییلیر. بو زاماندا «آنا آغاجی» میتولوژویک آنانین سیمبولونا چئوریلیر. اومای سیمبوللاری آراسین‌دا بوغا اؤکوز اینک، آغاج (قایین) ائلئمئنتی، عنصرو اؤزونو گؤستریر. اومای سیمبوللاری تکجه‌ اؤکوز اینک و آغاج سیمبوللاریندان عبارت دئییلدیر. خاقاسلار اومایی، اوشاغا قان و ات وئره‌‌ن آغ قوش کیمی منیمسه‌میشلر. تئلئوتلارین، سایانلارین و آلتایلارین دئدیینه‌ گؤره‌، گوموش ساچلی گنج و گؤزل بیر قادین اولان اومای، گؤی قورشاغی بویونجا ائنیر و الینده‌‌‌کی یایلا اوشاقلاری خطردن قورویور. تیانشان قیرقیزلاری اوچون او، گؤیلرده‌ یووا قوران بیر قوش و یئرله‌ یئرآلتی دونیا آراسیندا باغلانتی قوران آراچی ایدی. بو ایناجلارداکی اورتاق یئر، اومایین قوش کیمی دوشونولمه‌‌سی، دیشی بیر وارلیق اولماسی و اوشاقلارین حیاتلارینین ه‌ر دؤنه‌مینده‌ اونلاری ه‌ر جور بیر ه‌ده‌ و خطردن قوروماسی‌دیر. آیریجا اونون ائتگینلیکلری آراسیندا، شامانین خصوصیتلری آراسین‌دا دا گؤرونن، یئرآلتی یئراوزو باغلانتینی قورماغی دا گؤرولمکده‌دیر (چئتین و کالافات. ۲۰۱۴. ص. ۲۷).\nبعضی تورکلرین اینانجلاریندا یئنه‌ آنا تانریچاسی بوغا، اینک و آی باغلانتیسی دقت چکیر. یئنه‌ دوغورقانلیقلا ایلگیلی سیمبولودور و چوخالمانی، اوره‌مه‌یی و تؤره‌مه‌یی سیمگه‌له‌مکده‌دیر. دوغورقانلیق آیینلری زامانی، بوینوزلو حیوان گئییملری شامانلار طرفین‌دن گئییلیر (آتئش، ۲۰۰۲، ص. ۱۵۴).\nبورادا دا شامانین چوخالماق و دوغورقانلیغا اؤنم وئردییی و بوینوزلو حیوانلارلا چوخالمانی، یعنی دوغورقانلیغی سیمبولیزه‌ ائتدیی گؤرونور. آلنیندا آغ لکه‌ اولان اینک(آلنیندا آلا اولان اینکقاشقای اینک) دوغورقانلیغی، یعنی اومایی سیمگه‌له‌مکده‌دیر. مصر میتولوژوسوندا عینی بو آیین، آپیس اینه‌یی تؤره‌نینده‌ واردیر. دوغورقانلیقدان باشقا بیر شئیدن تؤره‌مک فیکری، تورکلر آراسین‌دا دا یایغین‌دیر. مثلاً، قیرقیزلار اینک آتادان تؤره‌دیکرینه‌ اینانیرلار (آتئش، ۲۰۰۲، ص. ۱۵۳).\nتورکلر آیدان، ییرتیجی قوش‌دان و یا قورددان، اینک‌دن یا آنلام یوکله‌دیکلری جسم یا نسنه‌دن تؤره‌دیکلرینی دوشونوردولر. بو اینانجلار آراسین‌دا اوغوز قاغانین دا بوغادان تؤره‌مه‌سی بو اینانجلارین آراسیندادیر (Roux ، ۲۰۰۵، ص. ۳۶۶). بیر شئی‌دن ائنمه‌ و یا تؤره‌‌مه‌ اینانجی تورکلر اوچون مقدس‌لیک و قوتساللیق قاتی و سویه‌‌سی‌ده‌‌دیر. تورک اینانجیندا چوخ اؤنملی یئر توتان اومای اینانجی، باشقا آنا الاه‌ه‌ اینانجلاریندا اولدوغو کیمی دوغورقانلیغی و دوغومو سیمبوللاشدیریر. سیمبول اولاراق اؤکوز، اینک، آغاج، قوش، تورپاق، گونش، آی کیمی سیمبوللارلا افاده‌ ائدیلیر. اصلین‌ده‌ تورک توپلوملارین‌دا گؤروله‌‌ن اوجاق و اود کولتلارینین اومایلا باغلی اولدوغو گؤرونور. بو اینانجلا تورک مدنیتینده‌ قادینا، اوشاغا، عائله‌‌یه‌ وئریلن ده‌‌یر‌ مقدس‌لیک درجه‌‌سین‌ده‌ گؤرونور.\nاومای اینانجی ایله‌ ایلگیلی اولان تاریخی گؤرسئللر(تصویرلر)\nمقدس روح اولاراق قبول ائدیلن اومای اینانجیندا، بعضی فورما و سیمبوللاردان قوللانیلیر. بونلاردان بعضیلری اوچ بوینوزلودور، قوشا بنزه‌دیلیر، آغاج و بوینوزلو حیوانلارلا ایلیشگه‌لندیریلر. قازاقیستانین جامبول ماحالیندا تاپیلان و ایندی آ. کاستایئو آدینا دولت اینجه‌صنعت موزئیینده‌ یئرآلان بیر قایا اوزه‌رینده‌، اویما(یونتماق) تئکنیکاسی ایله‌ یاپیلمیش بیر اومای تصویری وار (شکیل ۱ باخ).\nگؤرسل(شکیل) ۱ دیلیملی(دیلیمله‌نمیش) تاج شکلینده‌ باشلیق، قاپاق دقت چکیجی‌دیر. چونکو بو باشلیق اومایی افاده‌ ائتدیگینه‌ اینانیلان بعضی ه‌یکللرده‌ و تصویرلرده‌ ده‌ واردیر. بو ه‌یکل اومای اولا بیلر و یا اومایا بنزه‌‌مه‌‌یه‌ چالیشان شامانا دا عاید اولا بیلر (قایناق: چوروه‌‌لو). اومای تصویرلری ایله‌ بو اورتاق نقطه‌، دین آداملارینین اومای‌دان کؤمک ایسته‌‌مه‌‌سی و یا کاه‌نلرین(دین آداملارینینشامانلارین) اومایا بنزه‌‌مک ایسته‌‌مه‌‌سی ایله‌ باغلی اولا بیلر (Çoruhlu, www. altaylı. net).\nگؤرسئل ۲ قیرقیزیستاندا بولونموش و اوماییی گؤستردییی قبول ائدیلن داش ه‌یکل (قایناق: رستم بوزاه‌ر)، قیرقیزیستاننین سونکؤل بؤلگه‌‌سینده‌ یاپیلان تورک کولتورونه‌ یؤنه‌‌لیک قازیلار (۱۹۹۷ چالیشمالاری)، اولوسلار آراسی دؤردونجو تورک کولتورو کنگره‌‌سی بیلدیریله‌ری ۴۷ کاسیم ۱۹۹۷، آنکارا، (Yay. Haz. A. Aktaş Yasa)، (آنکارا ۱۹۹۹، ص. ۱۳۴، ر. ۴). (Çoruhlu, www. altaylı. net).\nگؤرسئل ۲ده‌ سونولان شکیلده‌ ده‌ گؤرولدویو کیمی «آی اوزلو» دئدیییمیز تورک اوز شماسی(شماتیکی) ایله‌ تصویر ائدیلمیش و داش اوزه‌رینه‌ قازیلمیش اثرده‌ ده‌ دیلیم‌لی بیر تاج یا دا باشلیق گؤرولمه‌کده‌‌دیر (گؤرسل ۲). بو اؤرنه‌ک داه‌ا اؤنجه‌ سؤزو گلن شامان دئییلن ه‌یکللرله‌ اویوشدوغو کیمی، قیرقیزیستاندا بولونان و اومای اولاراق نیته‌له‌نن(واجد شرایط اولانqualified) بیر ه‌ئیکل و باشقا ه‌ئیکللرله‌ ده‌ اویوم ایچه‌ریسینده‌‌دیر (Çoruhlu, www. altaylı. net).\nگؤرسئل ۳ گؤک تورک دئورینه‌ عاید قودیرگه‌ قورقانیندان (کورقانیندان) چیخاریلمیش قایا اوزه‌رینه‌ یاپیلمیش دینی تؤره‌ن تصویریندن آیرینتی (بورادا سول طرفده‌ یئر آلان ساققال‌لی و بوغ‌لو ماسکه‌ شکلینده‌کی انسان اوزو یئر آلمامیشدیر). به‌االدین اؤگئل، اسلامیت دن اؤنجه‌کی تورک کولتور تاریخی (اورتا آسیا قایناق و تاپینتیلارینا گؤره‌)\nAnkara 1998, Levha 13\/1. (Çoruhlu, 2007, s. 181).\nبو گؤرسلده‌ اینجه‌له‌ندییینده‌ یینه‌ اومای چیزیمله‌ری(جیزماسی) دقت چکیجی‌دیر. داش قایا اوزه‌رینده‌ یئر آلان تصویر ده‌ حیوانلار، ماسک (اوز) و اومای تصویری گؤرونمه‌کده‌دیر. چوروه‌‌لو بو گؤرسلله‌ ایلگه‌‌لی بیلگیلری بو شکیلده‌ آچیقلاماقدادیر: گؤک تورک دئورینه‌ عاید آلتایلارداکی قودیرگه‌ قورقانلاریندان بیرینده‌ اورتایا چیخان بیر داشقایا اوزه‌رینده‌کی تصویر (محتمل VIجی یوزایل) بو قونو ایله‌ ایلگلیشگه‌لی اولاراق ائله‌ آلینابیله‌جک اؤنم‌لی بیر اؤرنکدیر. گئنل اولاراق بو سایتین بیر دینی تؤره‌نینی آنلاتدیغی ادعا ائدیلیر. بو صحنه‌ده‌ سولدا بیر ماسکه‌ کیمی جیزیلمیش بوغلو ساققال‌لی بیر شخص اونون ساغیندا آتلار و کیچیک ایکی انسان فیگورو واردیر. آتلار دا باشقا تصویرلرله‌ قارشی قارشیلاشدیرماقدا کیچیک جیزیلمیشدیر. آتلارین ساغیندا، ان ساغداکی باشقاسیندان داه‌ا کوچوک اولاراق تصویر ائدیلمیش ایکی فیگور واردیر. ایکی‌سی ده‌ کورک گئیمیش و کوپه‌‌لی(سیرغالی) اولان بو فیگورلاردان بؤیوک اولانی روس آراشدیرماچیلارین دا سؤز قونوسو ائتدییی کیمی تانریچا اومای اولابیلیر. بیزه‌ گؤره‌ بلیرله‌ییجی(حل ائدیجیآیدینلاشدیریجی) خصوص دیلیم‌لی تاجی و «آی اوزلو» دئیه‌ بلیردیلمه‌‌سی و بللی ائدیلمه‌سی، اومایا عاید اوز تیپی‌دیر.\nاؤته‌ یاندان اللرینی بیر جوره‌ ه‌ئیکللرده‌ گؤرولدویو کیمی گؤکسو اوستونده‌ بیرلشدیره‌ن و باغداش (بارداش) قورموش بو فیگورلرین اؤنونده‌، سول طرفده‌ کی آتلار آراسیندا گؤرونن ایکی کوچوک جیزیلمیش انسان فیگورو سایقی گؤستریر طرزده‌ اه‌ییلمیشدیر. (Çoruhlu, www. altaylı. net).\nگؤرسئل ۴ قیرقیزیستان دان اوچ دیلیم‌لی تاجی تاپیلان داش ه‌ئیکللر. محتمل گؤک تورک دئوری. تانریچا اومای تصویرینه‌ بنزه‌دیلیر. (G. Ş. Eleukenova, a. g. e. , R. 63Çoruhlu, 2007, s. 187).\nقیرقیزیستاندا یئر آلان داش ه‌یکللر اینجه‌لندییینده‌ اومای سیمگه‌له‌ری ایلگی چکیجی‌دیر. باشلاریندا اوچ دیلیم‌لی تاجلاری بولونان بو ه‌ئیکللر اومای ایله‌ ایلیشگیله‌ندیریله‌بیلیر (گؤرسئل ۴).\nگؤرسل ۵ نووییه‌ آنتیک گوزل صنعت اوبژه‌لری بولونتولاری. اسکی تورک صنعتینه‌ عاید اولان یئنی تاپینتیلار. روسیه‌تیان شان\nNovıye находки предметов изобразительного Искусства древних Ю. С. ХудайковК. Ш. Табаидиев О. С. Солтобаев. Yu. S. KhudaykovK. Sh. TabaidıevO. S. Soltobaev Tien Shan,Russkaya(Sovetskaya) Arkeologiya, 3, Moskova 1997, R. 2 Çoruhlu, 2007, s. 187))\nگؤک تورک دئورینه‌ تاریخله‌نن، تانری داغلاری، سودلو بولاق مزار سیته‌سیندن چیخاریلمیش سوموک اثر اوستونده‌ بیر یورد ایچینده‌ تاپیلان ائرکک و اومای تیپینده‌ قادین تصویری گؤرولمه‌کده‌‌دیر (قایناق: چوروه‌‌لو). اومای اولاراق نیتلندیریله‌ و دئییله‌ بیله‌جک، ساغداکی فیگورده‌ اوچ دیلیم‌لی تاجینین اولماسی یانیندا بیر ائرکک فیگورون یئر آلماسی دقتلری اوستونه‌ چکمکده‌‌دیر. اومای کیمی گؤستریلمه‌یه‌ چالیشیلمیش ده‌‌یر‌لی بیر قادین، شامان یا دا اومایین اؤزو اولابیلر.\nگؤرسل ۶ لحد داشی و بیر اوزونده‌ بولونان اوچ فیگورلو قابارتما رادلوف، موغولستان تاریخی اثرلری اطلسی.\nV. V. Radlov, Moğolistan Tarihi Eserleri Atlası, (Haz. D. Vasilyev), TlKA Yayını, Ankara 1995, s. 59). Çoruhlu, www. altaylı. net.\nتانریچا اومای ایله‌ ایلیشگیله‌ندیریله‌ن تصویرلرله‌ اک اولاراق گؤک تورک دئوریندن بیر لحد داشی قابارتماسی گؤرولمکده‌‌دیر (گؤرسئل ۶). چوروه‌‌لونون بو داش ایلا ایلیشگه‌لی اولاراق یورومو بو شکیلده‌‌دیر: بو تصویرده‌ اورتادا دیلیم‌لی باشلیق‌لی بیر فیگور، ایکی یاندان اونا ساری دؤنموش فرقلی باشلیق‌لی ایکی فیگور ایله‌ بیرلیکده‌ گؤستریلیر. یانلارداکی ایکی انسان فیگورو داه‌ا کیچیک گؤستریلمیشدیر. اورتاداکی فیگوره‌ سایقی‌لی بیر شکیلده‌ اونون اولدوغو طرفه‌ دؤنورلر. اوست بوجاقدا گؤک تورک الفباسیله‌ یازیلمیش بیر یازی و روح سیمبولو اولان دوغان بیر قوش تصویری گؤرولور. آراشدیرماجیلار بو صحنه‌نین لحد داشیندا اولماسیندان یولا چیخاراق(نظرده‌ آلاراق) اورتاداکی فیگورو آتا و باشقالارینی ایکی اوغلو اولدوغونو آچیقلامیشلار (چوروه‌‌لو). چوروه‌لو، بو داش قابارتمانین ساده‌جه‌ اومایدان یولا چیخاراق باشقا شئیلری افاده‌ ائده‌بیله‌جه‌یینه‌ گؤره‌ دانیشیر: یوخاریداکی اؤرنکلرده‌ بیلیندیردییی کیمی تاج ویا باشلیق گئیه‌ن شئماتیک آی اوزلو بیچیمینده‌ اله‌ آلینمیش ه‌ئیکل ویا تصویرلر، اویقورلار زامانیندا گلیشه‌رک، آنادولو سلجوقلو تصویر صنعتینه‌ قدر یئتیشه‌جک. آنادولو سلجوق‌لولاریندا بو قونوداکی ان تیپیک اؤرنک قونیا(قونیه‌) قالاسیندان آلیناراق قونیا اینجه‌ میناره‌‌لی مدرسه‌ موزه‌‌سینه‌ قونان (قایناق: بکز. گؤرسل ۷) داش قابارتما ملک فیگورلاری دیر.\nگؤرسل ۷ قونیا قالاسیندا ملک تصویری.\nگؤرسل ۸ آسیلمیش ایکی قافلان توتان قانادلی خانیم فیگورو. لوحه‌\nتونج، ساکا، ماد دئویری جیه‌ون گنجینه‌ سی\nگؤرسل ۹ ته‌ران، گولوستان سارایی تیمور(گوره‌کنقورکانلی)، صفوی و قاجار دئوری. قاپی باشیندا ایکی قانادلی ملک شکلی واردیر. Aleksei Dmitrievich Saltykov الکسیس سولتیکوف گزی نامه‌سی(سفر نامه‌) قاجار محمد شاه‌ین شکلی آرخاسیندا اولان اوچ دیلیملی بؤرک قویان اوچ قوروجویا باخین. محمد شاه‌ین اؤز بورکو ده‌ شوللایی آدی داشییان، گؤک تورک بؤرکو دور. (گول تگین عابده‌سی)\nگؤرسل ۱۰\nمخصوصا اوغلان اوشاغی دوغومونون گرچکلشمه‌‌سی اوچون اومایا اینانیلدیغینی، Xجو یوزایلده‌ یاشایان کاشغارلی محمود دا وورقوللاییر. اومایین کؤل تیگین (دوغو اوزو سطر: ۳۱)، تونیوکوک (سطر: ۳۸) و بئی اولاراق آدینین گلدییی(آدینین کئچدییی) یئنی‌سئی یازیتیندا و اولانباتورداکی بیر یازیتدا آدینین تاپیلماسی اونون گرچکدن ساییلان بیر تانری و یا روح اولدوغو یازی‌لی اولاراق اثبات ائدیلمیشدیر چونکو بو یازیتلاردا ساده‌جه‌ چوخ اؤنم‌لی اولایلار ویا قونولار ذکر ائدیلمیشدیر (چوروه‌‌لو). اومای، یوخاری‌دا دا دئدیییمیز کیمی احتمالا بیر تانریچا لاپ بئله‌ آنا تانریچادیر. او ان چوخ قادینلارین و اوشاقلارین قورویوجوسو اولاراق دوشونولور. برکتین و سویون سورمه‌سی اونون سیمبولو اولاراق، ظرافت و قودساللیقدیر.\nبیرینجی سونوج\nاومای اینانجی عائله‌، قادین، اوشاق فئنومئنی ایله‌ قوشالاشمیش و اوره‌تیم یا تولیدله‌ اؤزده‌شلشدیریلمیش‌، عینیلشدیریلمیش‌دیر. بو عینیلشدیرمه‌ تورک مدنیتینده‌ عائله‌ اولما فئنومئنینی اؤنملی دوروما گتیرمیشدیر. اومایا گؤره‌ چالیشماق، اسکی تورک توپلوملارینین حیات طرزلرینده‌ عائله‌‌یه‌ و قادینا وئریلن ده‌‌یر‌ه‌ گؤره‌ اؤنملی دیر. اومای تورک قادینلارینی سیمبولیزه‌ ائد‌ن قودسال بیر وارلیق کیمی گؤرونور. قادینا و عائله‌‌یه‌ عاید ائدیلن قودساللیق آنلاییشی دا اومای اینانجی ایلا ثبوتا یئتیریلیر. چیخاریلان و یا تاپیلان اثرلرده‌ بعضی تورک قادینلارینین اومای کیمی گؤستریلمه‌‌سی بونا ان بؤیوک بلگه‌ و ثبوت‌دور.\nاسکی تورکلر، گؤک تورکلرده‌، قادین اوغوشون، عائله‌نین باشی، کیشینین وفالی آرخاداشی، ه‌ر شئیدن اؤنجه‌ ائولادلارینین سایقیده‌‌یر‌ آناسی اولاراق تانینمیشدیر. (آکسوی،۲۰۱۷، ص. ۸). سایقیده‌‌یر‌ اولاراق تانینماسیندا قادینا عطف اولان قودساللیق و اومای اینانیشی ائتگی‌لی‌دیر. تورک میتولوژیوسو ایچریسینده‌ قادینلارین لیدر، قاباقدا گئدن بیر گؤرونتو یاراتدیقلاری یؤنونده‌ بیرچوخ آنلاتی و اوسطوره‌ یئر آلماقدادیر. بونلارین ان باشین‌دا اومای اینانجی ائتگی‌لی‌دیر (آجار، ۲۰۱۹، ص. ۳۹۷).\nدوغوم، برکت، اوغوش، عؤمور ایلیشگه‌‌سی چوخو توپلوم‌دا اولدوغو کیمی اسکی تورک توپلومونون ایچینده‌ اؤنم‌لی‌دیر. قادینا و عائله‌یه‌ وئردیکلری اؤنم تؤره‌لرینه‌ و اینانجلارینا لاپ بئله‌ صنعتلرینه‌ یانسیمیشدیر. چوخ سایی‌دا اومای تصویری تاپیلماسی بونون قانیتی و شاه‌دی دیر. تانریچا اومای تصویرلری صنعت تاریخی اوچون اؤنئم‌لی بیر قونویو تشکیل ائتمکده‌‌دیر. اورتا آسیانین بعضی یئرلرینده‌، قافقازدا ویا تورک جغرافیاسینین چئشید‌لی بؤلگه‌لرینده‌ (تورکمنستان، آذربایجان، قازاقیستان، اؤزبکیستان، باشقوردیستان و قیرقیزیستاندا. . . و تورکیه‌ ده‌ بیرچوخ یئرده‌ سو، پینار(بولاق)، بؤیوک بیر آغاج حتی چالیلیقلار اولان یئرده‌ کیچیک بیر بئز باغلانیر(اردبیل ماحالیندا بو بئزلر آردیچدان اولان پیر آغاجلارینا باغلانیر. ه‌یر شه‌رینین اسکی قالاسینین یاخینلیغیندا اولان قوتسال گؤزه‌نین یانیندا اولان آغاجدا بو بئزین باغلانماسینی گؤروب شکیل چکدیک. قاباقدا بو شکیلی گؤره‌جکسینیز). آیریجا بئشیکلره‌ چاپوت(اسکی پارچاجیندیر دا دئییلیر)پارچا تیکه‌سی باغلاندیغی گؤرولمکده‌‌دیر. چوروه‌‌لویه‌ گؤره‌ بئله‌ بیر ایشلرله‌( یئرسو اینانجینین اسلامی اینانیشلارین ایچینه‌ سیزماسی نتیجه‌سینده‌) تانری‌دان اوشاق ویا باشقا زادلار طلب ائدرلر. بو دوروم اصلینده‌ اومای اینانیشینین ایزله‌رینی افاده‌ ائده‌ بیلیر (چوروه‌‌لو. نئت). اومایین دیلیم‌لی تاج‌لی تصویر ائدیلمه‌‌سینین احتمالا دیلیم‌لی تاجی�� سیمبولیزمینده‌ یاتماقدادیر. چونکو بو تیپ تاجلار بلکه‌ ده‌ تانریچالارین و یا دینی یئتگیسی اولان شخصلرین باشلاری اطرافینداکی ه‌اله‌ ایله‌ ایلیشگه‌‌لی‌دیر. ه‌اله‌لر ایسه‌ گونشی ویا اودو افاده‌ ائدر. اومایلا ایلگی‌لی آراشدیرمالارا باخیلدیغین‌دا ه‌ردن دوغا اوزه‌رینده‌کی ائتگیسیندن یولا چیخیلاراق(نظره‌ آلیناراق) اونون گونش و یا اودلا (بو سون نقطه‌ آل قاری‌سی اولاراق خبیث بیر روح حالینه‌ گله‌رک، اورتا آسیادان آذربایجانا و آنادولویا گونوموزه‌دک یئتیشمیشدیر) ایلیشگه‌‌سی اولدوغو افاده‌ ائدیلمیشدیر (چوروه‌‌لو. نئت). گونوموزده‌ دوغان قادینلارین باشلارینا تاخدیغی قیرمیزی کوردئله‌(روبان بان) ده‌ اومایین باشینداکی تاجین‌دان گله‌ بیلیر. دوغوم یاپان قادینین باشینا تاخدیغی کوردئله‌نین و یاتدیغی یاتاغین قیرمیزی رنگ ده‌ قوللانیلماسینین سببی، آل قاری‌سینی قورخوتماق و آل باسماسینی اؤنله‌مکده‌‌دیر(چئویک و آلان، ۲۰۲۰، ص. ۱۶).\nاردبیل ماحالیندا قارا باسدی دئیرلر. بو ایشه‌ گؤره‌ بئله‌ بیر دئییم وار: قارا منی باسمامیش من قارانی باسیم. چئویک و آلانین سؤزونه‌(چئویک و آلان، ۲۰۲۰، ص. ۱۶) ان دوغرو و دوز دئییم ائله‌ بو اولا بیلر. پیسلیکلردن قورونماق آماجیلا یاپیلان بو ریتوئل و تؤره‌ن، اومای اینانیشیندان یارانا بیلر. اومای؛ آغاج، گونش، اوجاق، اود، آی، یئر، بوغا اینک، قوش، گؤیقورشاغی، فاطما خانیمین خیناسی کیمی بیرچوخ فرقلی شئی ایله‌ سیمبوللاشدیریلمیشدیر و بو دوروم اومای اینانیشینین اولدوقجا ائتگی‌لی اولدوغونو مستند ائدیب قانیتلاماقدادیر. اردبیلده‌ گؤی قورشاغینا فاطما خانیمین حناسی دا دئیرلر. گؤی قورشاغی گؤروننده‌ دئیرلر: فاطما خانیم حناسینی ساللادی. بیر ده‌ کی فاطما خانیم ناغیلی واردیر. ناغیلدا گیزه‌ملی بیر ساری اینک واردیر و ساری اولدوغودقت چکیجی دیر. بو ساری اینه‌یین اولاغان اوستو یئته‌نکلری واردیر چونکو لاپ بئله‌ کسیلندن سونرا دا فاطما خانیما یاردیم ائدیر. دوغرودان دا باشماق تیکن Coccinellidae بؤجویونه‌ نییه‌ فاطما خانیم دئییرلر؟ چوخ اولوسدا بو بؤجوک برکت سیمگه‌سی و شوومو یا یومنو یاخشی اولدوغونا آدلیم دیر. بیر یاندان دا قیرمیزی یا ساری رنگی ایلگینج دیر. باشقوردلارلا تاتار لار بو بؤجوگه‌ قامقا، موغوللار ائنقا، قازاقلار ایسه‌ قان قیز دئییرلر. دقتلی باخینجا، فاطما خانیم آدی گیزملی بیر قونونو باریندیریر او دا اومای تانریجاسی دیر. اومای اینانیشینین ائتگیلری صنعته‌ ده‌ یانسیمیش و بیرچوخ تورک بؤلگه‌سیندن اومایا عاید ه‌ئیکللر، شکیللر تاپیلمیشدیر. بو گؤرسئللر تورک صنعتی و کولتورو اوچون اولدوقجا اؤنئم‌لی‌دیر. میتولوژیک عنصرلار عاید اولدوقلاری توپلومون بیلینج آلتیندان(آلت شعوروندان) چئشید‌لی شکیللرله‌ آچیغا چیخاراق و آچیقلاناراق، توپلومداکی بیره‌یله‌رین( birey بیره‌ی، حقیقی شخص دئمکدیر) اینانیش و اویقولامالاریندا(تطبیق وئردیکلرینده‌) اؤزونو گؤسترمکده‌دیرلر. اونا گؤره‌ بیلینج آلتین‌دان گلن، آرخاییک و الاه‌ی اؤزه‌ل‌لیک داشییان بو عنصرلار ه‌ر زامان، توپلوم اوزه‌رینده‌ بؤیوک بیر ائتگییه‌ مالکدیر (کایاباشی. نئت). اومای، قادینی حامله‌‌لیک زامانی، دوغوش زامانی و دوغوش‌دان سونرا اوشاق بؤیویه‌‌نه‌ قدر ه‌ر جور پیس‌لیکلردن قورویاجاغینا و قورودوغونا اینانیلان بیر یییه‌دیر. اومای آدینین و اؤزللیکلرینین اورخون عابده‌لرینده‌ و دیوان الغات الترکده‌ گلمه‌سی، تورک توپلومو ایچینده‌کی وارلیغینین بلگه‌له‌ری اولماسی باخیمین‌دان اؤنم‌لی‌دیر (کایاباشی. نئت). تورک طایفالاری آراسیندا مایائنه‌، پایانا، بایائنه‌، اومای ائنه‌، آیییزیت کیمی آدلارلا تانیلان اومای، بوگون آنادولودا «ائش» ویا «سون» لاپ بئله‌ اود آنا، آل قاری‌سی ه‌ابئله‌ آذربایجاندا، آل قاری، آل آروادی، جوت، قارا باسدی آدلاریلا وارلیغینی سوردورمکده‌‌دیر. اوشاقلارین، آنالارین، عائله‌ اوجاغینین قورویوجوسو اولان اومایین میتولوژیک وارلیغی تاریخی گلیشمه‌ پروسئسینده‌ قطبلاشمیش(ایکی قطبلو اولماق)، یاخشی جه‌تلری ایله‌ یاناشی، اوشاق و قادینا دا ضرر وئره‌‌ن شر قایناغینا چئوریلمیش‌دیر. لاکین اسکی تورک قادینین اؤرنک آلاجاغی بیر قادین فورماسینی دا یاراتمیشدیر. تورک قادینینا توپلوم و اوغوش ایچینده‌ قودسال، سایقین بیر دوروم قازاندیرمیشدیر. عائله‌، اوشاق و قادین اولقوسونون اؤنه‌مینه‌ قاوراماق آچی‌سیندان اومای کولتورو آراشدیریلمایا ده‌‌یر‌ گؤرولموشدور.\n□□□\n□□□\nایکینجی بؤلومون قایناقلاری:\nAnahtar Sözcükler: Umay, Simgeler, Kadın, Alp Kadın\nAcar, H. (2019). İnsan&İnsan, Yıl\/Year 6, Sayı\/Issue 21, Yaz\/Summer 2019, 395411 DOI: https:\/\/doi. org\/10. 29224\/insanveinsan. 536610\nAksoy, İ. (۲۰۱۷). Toplumsal ve Siyasal Süreçte Türk Kadını. Yasama dergisi 32. https:\/\/dergipark. org. tr\/tr\/download\/articlefile\/1115392.\nAteş, M. Mitolojiler ve semboller. İstanbul: Milenyum Yayınları. ۲۰۱۲.\nÇetin, N, ve Kalafat,Y. (2014). Bodrum çevresi örnekleri ile halk inançlarında gök kuşağı inancının mitolojik boyutu. Kültür Evreni. Uluslararası hakemli dergi ed. İbrahim İmer, Ayşe İkiz.\nÇevik, A. ve Alan, S. Doğum Sonu Dönemde Yapılan Geleneksel Uygulamalar. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Ebelik Anabilim Dalı, https:\/\/orcid. org\/0000000296481667 Doç. Dr. Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Ebelik Anabilim Dalı, https:\/\/orcid. org\/0000000254033778.\nÇoruhlu, Y. (2007). Erken Devir Türk Sanatı. Kabalcı:İstanbul.\nİnternet 1: Göktürk Sanatında Dinî Nitelikli Heykeller Ve Tasvirler Yaşar Çoruhlu (https:\/\/www. altayli. net\/gokturksanatindadininitelikliheykellervetasvirler. html) 27. 12. 2021 tarihinde erişilmiştir.\nİnternet2:Pinterest. https:\/\/tr. pinterest. com\/pin\/448389706630234994\/) adresinden 27. 12. 2021 tarihinde erişilmiştir.\nİnternet 3: Kayabaşı, Onur Alp. Türk mitolojisinin kutsal dişisi Umay. https:\/\/www. altayli. net\/turkmitolojisininkutsaldisisiumay. html adresinden 07. 02. 2022 tarihinde erişilmiştir.\nKasımova, F. Türk mitoloji metinlerinde, ilk inançlarda kadın (şaman, ecdad, demiurg gibi). Geçmişten günümüze şehir ve kadın. Ed. Osman Köse. 2016. Samsun.\nRoux, J, P. Orta Asya’ da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar. İstanbul: Kobalcı Yayınları. ۲۰۰۵\nTellioğlu,İ. (۲۰۱۶). İslam Öncesi Türk Toplumunda Kadının Konumu Üzerine. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 55, ERZURUM.\nULUSLARARASI SEMPOZYUMTÜRK DÜNYASINDA ALP KADIN 810Mart2022–Gazi Üniversitesi–Ankara, Türkiye INTERNATIONAL SYMPOSIUM ALP WOMAN IN THE TURKISH WORLD – ۸–۱۰ Mart 2022 –Gazi University – Ankara, Turkey","num_words":5871,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":142042.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کرکوک خویراتلارینین بؤیوک بیر اکثریتی اورجینالدیر. لاکین اونلاریندا روحی افاده فورماسی بیزه یاخین و دوغمادیر.\nخویراتلار – بایاتیلار ان قیسا فورمادا افاده اولونموش اینسان دویغوسو، اینسان فیکریدیر. بو فورما ییغجاملیقدا، خیام رباعیلری ایله رقابت ائدن بیر دولغونلوغا، افاده قووه‌سینه مالیک‌دیر.اونلاری اوخودوقجا اوخوماق ایسته‌ییرسن. دوشوندوکجه دوشونورسن. شیرینی وار، آجیسی وار. بیرینی اوخویورسان گؤزلرین قارشیسیندا عظمتلی بیر منظره جانلانیر.:\nداغیت یوزه\nزولفونو داغیت یوزه\nقورخمورسان بیر آه چکم\nدؤندرم داغی دوزه\nباشقاسینی اوخویورسان، سؤزون آلووو کؤنلونو قارسیر:\nاوخویاندی\nیار کیتاب اوخویاندی\nاوخ اتدی منی وورسون\nسینمده اوخو یاندی\nگاه تشبیهین جسارتی آدامی حیرته سالیر:\nاوخو تر\nکامانی تر، اوخو تر\nآتما کؤنلوم ائوینه\nغم تونلوکدور، اوخ ایتر\nگاه اوبرازین یئنی‌لییی، غیرعادی‌لییی و عینی زاماندا پوئتیک درست‌لییی اینسانی درین دوشونجه‌لره غرق ائدیر، سؤزون بدیعی افاده امکانلارینین سوسوزلوغو افق افق قارشیندا آچیلیر:\nمن مسکین اولدوغومچون\nاوستومه غم قودوردو\nغم همیشه بیزده بیر حزینلیک، بیر سوکوت، داخیلی آغری تصوورو اویادیر. غملی آدامی گؤزونوزون قاباغینا گتیرین. باشینی آشاغی سالمیش، اوزونده سانکی بیر کؤلگه دونوب قالمیش، گؤزلرینی ایظطراب و ایشکنجه افاده سیندن داحا آرتیق بیر یورغونلوق، امیدسیزلیک پرده‌سی اؤرتموش بیر وارلیق!\nغمه نسبتا درد سؤزو داحا اینتئنسیو، داحا فعالدیر.تصوور ائدین کی، تئز تئز حیرصلنن، همیشه سرت جاوابلار وئرن بیر آدامین یئنه‌ده حیرصلندیینی، چیغیریب باغیردیغینی ائشیدیرسینیز. بو حادثه سیزده شبهه‌سیز، دئمک اولارکی، بؤیوک هیجان اویادیب، جوشغون ائموسیایا سبب اولمایاجاق. یاخود دیمه دوشر بیر آدامین، تئز تئز گؤزونون قوراسینی سیخان بیر آدامین یئنه‌ده آغلادیغی درین تاثیر اویادا بیلمز. آنجاق همیشه ساکیت، ملایم، حلیم خاصیت‌لی بیرینین بیردن بیره عصیان ائدیب اؤز اعتیراض یا حیددتینی غضبله بیلدیردیینی گؤرنده، سیز لاقئید قالا بیلمزسینیز.. فیکرینیزده بو تضاددان دوغان غیر عادی بیر سارسینتی باش قالدیراجاقدیر.\nیا خود همیشه شاد گؤردویونوز، دؤزوملو داواملی بیر آدامین بیردن بیره سرت کولکدن قانریلیب قوپان بوداق کیمی سیندیغینی، گؤز یاشلاریینی گیزلتمه دن هؤنکور هؤنکور آغلادیغینی گؤرنده، اونا اوز وئرمیش فلاکتین آغیرلیغی سیزینده حیس و اراده‌نیزی اؤز تاثیری آلتینا آلاجاقدیر. بدیعی سوزون قدرتیده معین فیکیر و حیسین افاده‌سی اوچون بئله تضادلاری تاپابیلمکده، سؤزون تاثیر قووه‌سینی ، اونون قیزمارلیغینی دؤنه دؤنه آرتیرا بیلمک‌ده دیر. فیکیرین جؤوهرینی ممکوون قدر کیچیک قلیبه یئرلشدیره بیلمک صنعتکارلیق طلب ائدیر. بیر سؤز، عادی، حرارتسیز سوکوت و یورغونلوقلا دولو جمله‌نی آلیشدیریب شفقلندیره بیلر.\n“غم قودوردو” افاده سی سؤزون بئله سئحیرکارلیغینا گؤزه‌ل نمونه دیر. گؤر ایش نه‌یئره چاتمیشدیرکی، عادی، ساکیت، دیلسیز آغیزسیز غم قودورموشدور، اینسانین اوستونه آتیلمیشدیر، اونو دیدیب پارچالاماق ایسته‌ییر.\nخویراتلار – بایاتیلار واردیرکی، اوخویورسان، ائله بیل غریب آخشاملارین یوموشاق کدری قلبینی یاواش یاواش سیخیر، اینجیتمه‌یه قویمور، لاکین سنه اؤز وارلیغینی بیلدیرمک ایسته ییر:\nباغچا باریچون آغلار\nهئیوا ناریچون آغلار\nقارلی داغ گونشیچون\nکونول یاریچون آغلار\nبعضا ساده دئییلمیش ایکیجه میصراعدا داستانلارا سیغمایان بیر حسرت، بیر یانغی واردیر. “اؤلندن یوز ایل سونرا بیر گؤز آچیب باخسایدیم” دئین ناکام اینسان، دوغرولمامیش امیدلرینین آجیسینی نه قدر قووتلی وئرمیشدیر!\nآیاقلار نئجه وارسین\nکؤنول وارمایان یئره\n-سطیرلرینی اوخودوقدا، کؤنول اینجیکلیینین سیزیلتیسی اینسانین بوتون وارلیغینا یاییلیر.\nبوتون بونلار خالقین یارادیجی دوهاسیندان خبر وئرن، حجمی کیچیک، معناسی بؤیوک صنعت نمونه‌لریدیر.\nخویراتلار و مانیلر ایچینده فضولی غزللرینین لئیت‌موتیوینی خاطیرلادانلاری چوخدور. بو، فضولی ایله تورک دیللی عراقلیلار آراسینداکی یاخینلیق و عضوی باغلیلیغی بیر داحا اثبات ائدیر:\nاوخو جاننان\nآچ کیتاب اوخو جاننان\nطبیب، قوربانبن اولوم\nچیخارتمت اوخو جاننان\nبوراداکی فداکارلیق، بوراداکی فریاد مجنونون فریادی ایله نئجه هماهنگدیر.\n“تمکینیمی بلای محبتله قیلما سست\nتا دوست طعن ائدیب دئمه‌یه بیوفامنی”\nبعضی اویناق میصراعلار اوبرازین حیاتا، تورپاغا باغلیلیغی، جانی باشی ساغلام بیر اینسان دویغولارینا باغلی مزاح آدامی گولدورور:\nعزرائیل، گئت ایشیوه\nمن یاردان دویمامیشام\nگئدنده یار یانینا\nچوخ یوبانما، یوز ایل قال\nیار یانینا گئدنده\nبیر یوخو باسدی منی\nبیر سحر گل، بیر آخشام\nبیرده گون اورتا چاغی\nبایاتیلاردا، باشقا ادبی یارادیجیلیق فورمالاری کیمی معین خاریجی شکله، وزن و قافیه سیلسیلسینه تابعدیر. لاکین بو خویراتلارین، بایاتیلارین-مانیلرین ان گؤزه‌ل نمونه لرینی اوخویاندا، فورمال، قایدا قانونلار، اثرلرین زامان سئلینده سیغاللانمیش، آهنگ یاتیمینا دوشموش جهتلر آدامی آز دوشوندورور. قلبیمیزده اویانان حیسلر، دویغولار، آرزو، امیدلر، تاسف، غرور، سیزیلتی، سئوینج، کؤورلمه، سرتلیک، ریقت، نیفرت، محبت، الفت تاثیری آلتیندا آدینی بیلمه دییمیز قدرتلی مؤللفین عالمینه دوشور. اونون حیس و هیجانلارینا اسیر اولوروق.\nآدسیز شاعیر “تورپاغیم، داشیم غریب” دئیه فریاد ائدنده، قلبیمیزین تئللری سیزلاییر. او، “اؤلندن یوز ایل سونرا بیر گؤز آچیب باخسایدیم” دئیه‌نده، بیز اونون قیریق امیدلرینین، ناکام آرزولارینین آغریسینی دویوروق. او، ” غم یاردان وفالیدیر هئچ چئویرمیر اوز مندن” دئیه‌نده، بیز اونون ایضطرابلارینا شریک اولوروق. او:\nگئدن گون گئری دؤنمز\nگونو گونه جالاسان\nعالم، گؤزون دیکیبمیش\nمن گؤزوم دیکن گوله\nدوققوز آی آل-یاشیلدی\nاوچ آیی قارا باغلار\n-دئیه‌نده، فیکریمیز خاطیره لر یولو ایله چیرپینا چیرپینا اوچور، یؤیوک عاشیقلریمیزی یادا سالیریق، العسگرین سسینی ائشیدیریک.\nخویراتلار و مانیلر بیر چوخ خصوصیتلری ایله ماراقلی تدقیقات ماتئریالی اولا بیلر. بعضا قافیه‌لرین کلاسیک دئدییمیز عنعنه‌دن آیریلماسی، سؤزلرین سسلنیشینده ائشیدیلمه پیرینسیپینین اساس گؤتورولمه‌سی ماراقلی و نظری جهتدن قیمتلیدیر. بئله قولاق قافیه‌لرینده – سؤزون آهنگی و موسیقینی اؤزونه تابع ائدن معین آپاریجی سسلرین اویغونلوغو اساسیندا دوزلمیش قافیه‌لرده سؤزون بوتؤولویونده حل ائدیجی اولمایان، ایکینجی درجه‌لی، تام ائشیدیلمه‌ین سسلر نظره آلینمیر. بو پیرینسیپ مسا‌له‌سیدیر. بئله فاکتلار تا قدیم زاماندان ، آذری شعرینده اولدوغو کیمی، کرکوک فولکولوروندادا قولاق قافیه‌لرینین مووجودلوغونو گؤستریر:\nسحر اولسون بیزه گل\nقیرمیزی گئی، بزن گل\nفله‌یین قهری منه\nهئچ یوخدور رحمی منه\nبیزده مشهور اولان بیر ماهنینی خاطیرلاییرام:\nشئشگیلان بیزیم اولایدی\nکرپیجی قیزیل اولایدی\nیاریم بیزه گلنده\nگئجه‌لر اوزون اولایدی\nبوراداکی اوچ سؤز یازیلیشیندا نه‌قدر فرقلی اولسادا، قولاغا چوخ اوخشار گلیر. ردیف ایسه، اونلاری دئمک اولارکی، هماه��گ ائله ییر. کرکوک خویرات و مانیلری ایکی حیسسه‌یه بؤلونور. بیر حیسسه‌سی جیناسلی، او بیر حیسسه‌سی قافیه‌لیدیر.\nجیناسلی خویراتلارین بیرینجی سطری اوچ یا دؤرد هئجالی یاریم سطیرلیدیر:\nیارا نئیلیم\nسیزیلدار یارا نئیلیم\nیول اوزون، منزل اوزاق\nیئتیشمم یارا نئیلیم\nایکینجی حیسسه بوتون سطیرلری برابر اولانلاردیر:\nشئشگیلان بیزیم اولایدی\nاطرافی اوزوم اولایدی\nاویار بیزه گلنده\nگئجه‌لر اوزون اولایدی\nکم سطیرلی خویراتلاردا بیرینجی اوچ دؤرد هئجالی سطیر بیر نوع باشلیق کیمیدیر، خویراتین خاراکتئری حاققیندا معین خبردارلیقدیر.\nخویراتلارین بیر قایدا اولاراق معین هاوا اوستونده اوخوندوغونو نظره آلساق، بیرینجی یاریم سطرین بیر کؤکلمه رولونو اوینادیغینی دئمک اولار. او، خویراتین اساس، مضمون، ائموسییانال مایا یوکونو داشییان اوچونجو، دؤردونجو سطیرلری اوچون یول باشی وظیفه‌سینی گؤرور. چوخ زاماندا آخیرینجی ایکی سطیرله آز باغلی اولان ایکینجی سطرین دایاغی عمومی خویراتین یول آریدیجیسی اولور.\nکرکوک خویرات و مانیلریندن منه معلوم اولان تخمینا ۱۵۰۰(مین بئش یوزه) یاخین پارچا ایچریسیندن”عزیزیم”، “عزیزییم” و “من عاشیق” سؤزلری ایله باشلایانلاری یوخدور. بو جهتدن اونلار بیزیم بایاتیلاریمیزدان فرقلنیر. لاکین بو، کرکوک خویراتلارینی بیزیم بایاتیلاردان و آغیلاردان روح، فورما، افاده طرزی جهتدن هئچده اوزاقلاشدیرمیر.\nیالنیز اوبراز سیلسیله‌سینین قورولماسیندا دئییل، آیری آیری سؤزلرین یئرینده ایشلنمه سی، اونلارین ان چوخ افاده‌لی و تاثیرلی اولا بیله‌جه‌یی یئری سئچیب تاپماق جهتیندنده کرکوک خویرات و مانیلری قیمتلی سنددیر:\nبولبول کیشیدی گلدی\nدرده توشودو گلدی\nبولبول گول هاواسینا\nحله قیش ایدی گلدی\nبو دؤرد سطیرلیک پارچادا ایشلدیلن سؤزلره، اونلارین یئرینه، افاده قووه‌سینه فیکیر وئرین. کیشیمک! تویوغو، جوجه‌نی قووالایاندا بیز “کیش کیش” دئییریک. گئت! چکیل! قاچ! بوردا کیشیمک سؤزو نه قدر یئرینده ایشلدیلمیشدیر . اگر ” بولبول گلدی” دئسه‌یدی، افاده نه قدر سؤنوک، عادی اولاردی. بولبول کیشییب گلیب، اونو نه‌ایسه قووالاییب، گلمه‌یه مجبور ائدیب، او قاچا قاچا گلمیشدیر. نه اوچون؟ چونکی “او، درده دوشوب”. درده راست گلیب. دردله اوز اوزه چیخیب. بلکه‌ده بو درد اونو کیشیدیب، قووالاییب. سونراکی سطیرلر بو ایکی سؤزون نه قدر یئرینده ایشله‌دیلدیینی یئنی بیر قووتله تصدیق ائدیر.\nبولبول نییه گلیب؟ او، “گول هاواسینا گلیب”. “گول سوراغینا” دئییلسه‌یدی بو قدر قووه‌تلی چیخمازدی. هاوا، سئودا معناسیندا اولدوغوندان حادثه‌یه علاوه بیر اینجه‌لیک وئریر، سؤز ایکینجی بیر معنا کسب ائدیر. بولبول یارینین قوخوسونو هاوادان آلمیشدی. بولبول “حله قیش ایدی گلدی”. حله – بو سؤز نه یئنی، نه ده درین معنا ایله دولو بیر سؤزدور. لاکین بورادا، بئله بیر یئرده اونون نئجه ایشلندیینه دیققت وئرین! گؤرون دؤرد سسدن یارانمیش بیر سؤز نه لر افاده ائده بیلیر: “حله قیشیدی گلدی”. بیر آنلیغا “حله” سؤزونو بورادان گؤتورون. “قیش ایدی گلدی”. بو جمله بئله‌لیک‌له‌ده چوخ افاده‌لیدیر. قیشدا بولبول گلمز. اونون گوله اولان محبتی نه قدر بؤیوکدورکی، بولبولو قیشدا گلمه‌یه مجبور ائتمیشدیر. بو بئله‌دیر! لاکین “حله قیش ایدی” جمله‌سینه باخین. “حله” سؤزو بورا نه ��لاوه ائتمیشدیر؟ حله قیش ایدی. قارشیدا یاز وار. بولبول‌له گولون محبت دمی وار. آنجاق حسرت، بؤیوک اینتیظار او قدر گوجلودورکی، بولبولون گؤزلمه‌یه تابی یوخدور. او فصیللرین قانونونا تابع اولماییب حله قیش ایکن گلمیشدیر.\n“اوستومه واخت دارالدی” کیمی افاده‌یه باخین، یا “دردیم باشدان اویاندی”. “دردیم منی مله‌دیر”. بو سطیرلردن بیزه معلوم اولان عادی سؤزلر نئجه صنعتکارلیقلا ایشلنمیشدیر. بیز “آخشامین بو دار واختی” دئییریک. بورادا اوستومه واخت دارالدی دئیه‌نده، آتومون(اتم) داخلینده اولان قووه اؤز چئوره‌سینی قیریب چیخاندا حئیرتلی بیر قووه‌ت کسب ائتدییی کیمی، سؤزده اؤز داخیلی انرژیسینی حرکته گتیرمیش، سارسیدیجی بیر تاثیر قووه‌سی قازانمیشدیر. آخشامین دار واختی معین بیر واخت افاده ائدن سؤزدور، “اوستومه واخت دارالدی” – بدیعی اوبرازدیر. سوزون قدرتیده بوردادیر. اونو اوبراز، بدیعی بیر فاکت ائله‌ینده بودور. “دردیم باشدان اویاندی افاده‌سی” دیلین رنگارنگ معنا چالارلاریلا نه قدر زنگین اولدوغونو گؤستریر. بورادا “یئنیدن”، “تزه دن”، “بیرده” سؤزلرینی ایشلتمک اولاردی. لاکین بو سؤزلر باشدان سؤزونون یئرینی وئره بیلمزدی. “باشدان” دئیه‌نده بو دردین اوزون بیر یولو اولدوغونا اینانیریق. بو یول اضطرابلی دیر. اونو یئنیدن گئتمک قورخوسو بیزده حزین بیر کدر، بیر نیگرانلیق دوغورور. “دردیم منی مله‌دیر” –فریاد یوخ، جوشغون بیر هیجان یوخ، مله مه! قوزو کیمی عاجیز، کؤمک‌سیز بیر وارلیغین اینیلتیسی.\nخویراتلار، مانیلر ایچینده یالنیز بیزیم بایاتیلارلا دئییل، بیربیرینه بنزه‌ینلریده واردیر. بودا طبیعیدیر. بو پوئتیک مینیاتورلار حیاتدان، مبارزه‌دن، امیدسیزلیکدن، سئوینجدن، اینتیظاردان، بیر سؤزله، اینسانا مخصوص دویغولاردان یارانمیش، اونلارین بدیعی افاده‌سیدیر. اجتماعی پیلله‌لرده بیر بیرینه یاخین اولان اینسانلارین، مبارزه، آرزو و مقصدلرینده بیر یاخینلیق واردیر. یاخین میللی کؤکلره، معین ظلملره منسوب اولان اینسانلارین کئفی و آرزولاری، محنت و سئوینجلری بوتون فرقلیلیینه باخمایاراق، بیر بیرینه اوخشاییر. کرکوک خویرات و مانیلرینین چوخو، بؤیوک بیر اکثریتی کدرلیدیر. هیجراندان، اینتیظاردان، الم و کدردن، عؤمرون، گونون آغیرلیغیندان گیلئییدیر:\nاؤلمه‌یه‌یدیم گؤره‌یدیم\nبیرده گؤزوم دولوسو\nنه گؤزه‌ل، نه طراوتلی،نه قدر معنالی افاده دیر. “آغیز دولوسو”، “قولاق دولوسو” عیباره‌لری بیزده ایشله‌نیلیر. بوراداکی گؤزوم دولوسو افاده‌سی بیر طرفدن دویونجا، ایسته‌دییم قدر، بس دئیینجه معناسی وئردییی کیمی، بیر طرفدنده حادثه‌نین تاریخینی بیزه حیس ائتدیریر.\nبعضا عادی سؤزون افاده شکلی اونون داخیلی تاثیر قووه سینی قات قات آرتیریر. بیر سؤز ، ایکی سؤز اطرافلی بیر جمله‌نی عوض ائدیر:\nداغلار داغلادی منی\nگؤره ن آغلادی منی\nبورادا “داغلادی منی”، “آغلادی منی” سؤزلری دولغون، گئنیش بیر جمله‌نی عوض ائدیر. حله “داغلار داغلادی” عباره‌سینده کی قووه‌ته فیکیر وئرین. داغلار ائله گونلری یادا سالمیشدیرکی، اینسانین اوره‌یینی یاندیرمیشدیر.\nائله مانیلر – بایاتیلار واردیرکی، آدام اونلاری اوخویاندا هوندور بیر داغا قالخمیش هیجاندان، تاثیریندن نفسینی درمک، کؤکسونو یئنیدن هاوا ایله دولدوروب، دویدوغو بدیعی ذووقو جان��نا یایماق ایسته‌ییر. آدسیز عاشیغین کدری قارشیسیندا حورمتله سوکوت ائتمک ایسته‌ییر:\nمیندیم نوح گمیسینه\nقورخوم وار گمی سینا\nفلک بیچینچی سالیب\nعؤمرومون زمیسینه\nاوزون ایللر دیلینی، عادت و عنعنه لرینی ظالیم اؤگئی آتادان یئتیم قورویان آنا کیمی قوروماغا مجبور اولان، اجتماعی و میللی برابرسیزلییین آغیر محنت یوکونو چکن بیر خالق، کؤنول ترجمانی دویغولارینی، امید و گیلئی‌لرینی بئله افاده ائتمه‌سین، نئیله‌سین؟\nخویرات و مانیلرده، همده اونلارلا مقایسه ائتمک مقصدیله یئنیدن تکرار تکرار اوخودوغوم اؤلمز بایاتیلاریمیزدا ائله افاده‌لی سؤزلر واردیرکی، اونلار یئرینده سلیقه‌ایله، معنا خطیرینه، اسلوب گؤزه‌للییی خطرینه، آز سؤزله چوخ شئی افاده ائتمک اوچون ایشله‌دیلسه، ادبی دیلیمیزی خئیلی زنگین‌لشدیره بیلریک.\nمیثال گتیردییم خویرات و مانیلرده، بایاتیلاریمیز، شیکسته‌لریمیز و آغیلاریمیزدا، بیر سؤزله فولکولور ادبیاتینین یاخشی نمونه‌لرینده بئله سؤزلره چوخ راست گلمک اولور. بونلاری سایماغا، میثال گتیرمه‌یه احتیاج یوخدور. گرامئر قایدالارینی بیلمک آزدیر. سؤزو دویماق لازیمدیر. ائله حاللار اولورکی، “سؤز”له “کلمه” نی قاریشدیریرلار. یئنی سؤز دئمک طلبینی یئنی کلمه یاراتماق طلبی کیمی باشا دوشورلر. بیر حالداکی، یئنی سؤز داحا گئنیش، داحا درین معنالیدیر.\nبو یئنی لیک طلبی یالنیز کلمه نین، یعنی محدود معنادا سؤزون یئنی لییی دئییلدیر. بو فیکیر، افاده یئنی‌لییی، ادراک و تصویر، ترنم یئنی‌لییی دئمکدیر. “یئنی سؤز” مفهومو یئنی “کلمه” نی اؤز ایچینه آلا بیلر، لاکین هئچ بیر زامان ائله بیر دار چرچیوه‌یه قیسیلیب قالا بیلمز.”سؤزون وار، سؤز دانیش” دئدیکده، هئچ‌ده کلمه‌ن وار دئمک ایسته‌میرلر. “فیکرین وار، رایین وار، بو و یا دیگر مساله‌یه علاقه‌ن، باخیشین نه دیر؟” دئمک ایسته‌ییرلر.\n“آرایا سؤز دوشدو”، “آدینا سؤز چیخدی”، “منده سؤزومو دئییم” و سایره سؤزو کلمه‌ایله قاریشدیرانلارین یانیلدیقلارینی آیدین گؤستریر.\nلاکین بیز سؤزون محدود معناسیندا کلمه‌یه‌ده بعضا لازیم اولان دیققتله یاناشمیریق. خالقین سؤز خزینه‌سینی زنگین‌لشدیرن بعضی کلمه‌لرله آتا مالینی داغیدان فرسیز اوغوللار کیمی رفتار ائدنلرده واردیر.\nقدیمدن بری دیلیمیزین آهنگ و قانونونا اویغون، ائل آراسیندا ایشله‌نن، دیلیمیزین عضوی فردی اولان نئچه نئچه کلمه‌نی هاردا، کیم ایسه بئله دانیشیر، بو سؤزلری ایشلدیر، دئیه، نؤیوتلو قارغایا دؤندریب، دیلدن، یازیدان قووموشوق. بو ایشده جانفشانلیق گؤسترن مجاهیدلر روس دیلینه یاخشی دیققت ائتسه‌لر، فایدالی اولار. روس دیلی قورولوشونا، اونون لغت ترکیبینه نه قدر قایغی، علمی مدیرلیک ایله یاناشیلدیغی عبرتلی بیر اؤرنک‌دیر. واختی ایله روس دیلینه داخیل اولموش، بو دیلده وطنداشلیق حقوقو قازانمیش بیر سیرا آلمان ماخذلی، آلمان کؤکلو سؤزلری آتماق، یا دییشمک بؤیوک وطن محاریبه‌سینین ان قیزغین گونلرینده آلمان فاشیستلرینه قارشی عمومی خالق نیفرتینین ، ان آلوولو، غضبلی واختیندا بئله، هئچ کسین آغلینا، دیلینه گلمیردی. چونکو دیلین یئیه‌سی بیر اوووج آوانتوریستلر، جانیلر دئییل، خالقدیر! فتنه‌کارلار، جانیلر محو اولوب گئدیر. خالق قالیر. خالقین دیل ثروتی قالیر. بیزده ایسه، گؤرورسن، خالق قارشیسندا هئچ بیر مجبوریت دویمایان آداملار، منشایی دوغما دیلیمیزدن گؤتورولن نئچه نئچه سؤزو، کلمه‌نی “اوف” دئمه دن، دیلدن قوپاریب آتیرلار. بعضا ده بیز کونکرئت تفکور فورماسی اولان دیلیمیزده مووجود بعضی کلمه‌لری ائله‌لری ایله عوض ائدیریک کی، اونلاری ایشلتمه‌یه اوتانیرسان.\nگئنیش معنادا سؤزو یئرینده، ماکزیمم افاده لی، دوزومونون ان یاخشی جمعینده ایشله‌ده بیلمک صنعتکارلیغیندا فولکولوروموزدان چوخ شئی اؤیرنمک اولار.\nخویرات و مانیلرده بو باخیمدان زنگین نمونه‌لر واردیر. کرکوک خویرات و مانیلرینی ترتیب ائدن جناب ترزی‌باشی، دئمک اولارکی؛ هر خویراتین، هر مانینین – بایاتینین بیر سیرا سؤزلرینه ایضاح وئرمیشدیر. بو ایضاحلار تورک دیللی عراقلیلارین اصل آتا بابا دیلی ایله بو گونکو ادبی دیلی آراسیندا بؤیوک فرق اولدوغونو گؤستریر. آشاغیداکی مثاللار بونا آیدین ثبوت دور. بورادا قئید ائتدییم سؤزلرین بیرینجی‌لری فولکولوردا – خالق آراسیندا ایشلنن سؤزلر، سونرا گلن سؤزلر ایسه ترزی‌باشینین ایضاح ائتمک مقصدیله گتیردییی سؤزلر، اونلارین معاصیر دئییلیش فورماسیدیر.\nتکین – کیبی، توی – دویون، نیشانلی – یاووقلو، دیشله – ائسیر، یایلیق – مندیل، هه‌نک – شاکا، خیار – سالاتالیق، تاپدیم – بولدوم، ایتیردیم – غئیب ائتدیم، قوجالدیم – اختیارلادیم و سایره. بعضا بو ایضاحلاردا سؤزلرین آنلاشیلمازلیغیدا گؤرونور. مثلا، “قوناق” سؤزو، مهمان کیمی ایضاح ائدیلمک عوضینه، “قونماق” کیمی ایضاح ائدیلیر.\nحورمتلی اوخوجولارا تقدیم ائتدییمیز کرکوک خویرات و مانیلری بئش مین میصراعیا یاخین پارچالار ایچریسیندن سئچیلمیشدیر. بو خویرات و مانیلرده تحلیل اولونمالی، ایضاح و شرح اولونمالی چوخ جهت واردیر. بو، گله‌جه‌یین ایشیدیر. بونونلا موافق ساحه‌ده چالیشان عالیم لریمیز مشغول اولمالیدیرلار. مثلا، چوخ ماراقلیدیرکی، کلاسیک ادبیاتیمیزدا، فضولی شعرینده راست گلدییمیز نئیشه(neyşə) فورماسی بو خویرات و بایاتیلاردادا واردیر. بو سؤز حبیبی وطنی برگشاد دولایلاریندا، بویات، تورکه‌چی، چینی کندلرینده ایندیده بو شکیلده ایشله‌نیر. هه‌کت(həkət) سؤزونو اوخودوقدا من کندیمیزی خاطیرلادیم. اوردا ایشله‌نن “یاخشی سؤزوه، هه‌کته دوشدوک” کیمی عباره‌لر یادیما دوشور. بو، خویراتلاردا ایشله نن توبالی، قولونج، دومبالان(یئر آلماسی) بوداماق و بو کیمی سؤزلر بیزیم گئنیش جاماهاتا معلوم اولان و محض بو شکیلده تلفظ اولونان سؤزلردیر.\nکرکوک خویرات و مانیلری ائله صنعت آبیده سیدیرکی، حساس قولاق اونلاردا قلبیمیزه مونیس اولان چوخ شئیی دویور، حساس اوره ک بو نادیر اینجی لری یارادان خالقین دوهاسینا درین منتدارلیق حیسی ایله چیرپینیر.","num_words":3807,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":151301.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سنت قالن کانتونو - لاتینجه: St. Gallen سوئیسده ۲۶ کانتون‌دان بیریدیر. سن‌گلان شهری یؤنتیم (اداری) مرکزی دیر. بو کانتونون ساحه‌سی 2.026 کیلومتر موربع دیر. سوْن نۆفوس ساییمی سوْنوجلارینا گؤره جمعیتی 499.065 و اها‌لی سیخلیغی 222 نفر دیر. آلمان دیلی بو کانتون‌دا رسمی دیلدیر.[۱]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n^ Regional Portraits: Cantons. Swiss Federal Statistical Office (2011). یوْخلانیلیب2015-12-21.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سنت_قالن_(کانتون)&oldid=574978»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۲ اوْکتوبر ۲۰۱۸، ‏۱۳:۳۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1533,"character_repetition_ratio":0.235,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.304,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.94,"perplexity_score":181468.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Sürgünde Güney Azərbaycan (İran) Qələm Əncüməni سورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی PEN South Azerbaijan (Iran) in Exile\nHome\nArticles\nPoems\nStories\nVideos\nAz. Turkic\nFarsi\nEnglish\nNews \/ Events\nMembership\nContact Us\nApr 20, 2018\nکرد سیاسی مهاجر‌لری‌نین باکی و مسکو مرکز‌لری آراسیندا اختلاف‌لار\nمؤلف: جمیل حسنلی - چئویرن: علی قبادیانی\nآذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرکزی کمیته‌سی‌نین اوچونجو کونفرانسیندا آذربایجان دموکرات‌لاری ایله کردستان دموکرات پارتیاسی (کردستان دموکرات پارتی‌سی) آراسیندا بیر سیرا اختلاف‌لار میدانا چیخدی. کرد دموکرا ت‌لاری‌نین باشچی‌سی رحیم قاضی ۱۹۶۰ نجی ایلین مارس آیی‌نین ۶ دا کونفرانسین ایشیندن و غلام یحیی دانشیانین حرکت‌لریندن، کونفرانسدا اؤزونون و کردلرین تحقیر ائدیلمه‌سیندن آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سینه ۹ صفحه‌لیک شکایت گؤندردی.\nاو، یازیردی: «کونفرانسدا منیم علیهیمه چیخیش ائد‌ن یولداش‌لارین بعضی‌لری یالنیز منی دگیل، منیم هلاک اولموش قارداشیمی و عمومیتله کرد خلقی‌نین شرفینی تحقیر ائتدی‌لر. بو چیخیش‌لار ملّتچی‌لیک کاراکتری داشیییر و هئچ وجه‌له بیزیم واحد پارتیا یاراتماق، ایرا‌نین بوتون دموکراتیک قوه‌‌لری‌نین فعالیّت بیرلیگینی محکم‌لندیرمک کیمی گونده‌لیک شعار‌لاریمیزا اویغون گلمیر. مثلاً، یولداش اصلانی دئدی: «آذربایجانلی‌لارا حمایه گره‌ک دگیل، بیز اؤزوموز اؤزوموزو اداره ائده بیله‌ریک...قاضی کیم‌دیر؟ عمومیتله کردستان‌دا هئچ کیم اونون فامیلیاسینی تانیمیر...» یولداش چشم‌آذر دئدی: «قاضی فئودال عائله‌سیندن چیخیب، اوندان نئجه خادم اولا بیلر...؟ بو سؤز‌لری ائشیدن یولداش دانشیان سوسدو، ایرا‌نین مترقّی قوّه‌‌لری‌نین بیرلیگینی تأمین ائتمگه «جهد» ائد‌ن یولداش سوسدو.» رحیم قاضی هله آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌‌نین ایکینجی کونفرانسینداکی چیخیشیندا کرد کادر‌لاریندان ثمره‌لی استفاده ائدیلمه‌مه‌سیندن ناراضی‌لیق ائتمیشدی و اقتصاد علم‌لری نامزدی، «آذربایجان» قزئتی‌نین رداکتورونون معاونی علی گلاویژی نظرده توتاراق بیلدیرمیشدی کی، آذربایجان سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسی علم‌لر آکادمیاسی‌نین اقتصادیات بؤلمه‌‌سینده بیر اقتصاد علم‌لری نامزدینی صابرین «هوپ‌هوپ‌نامه» کتابی حقّینده ایش یازماغا مجبور ائدیر‌لر.\nآذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرکزی کمیته‌سی‌ رهبرلیگی ایله یاناشی آذربایجان‌داکی کرد دموکراتیک پارتیاسی‌‌نین مسکو شهرینده‌کی کرد لیدری ملا مصطفی بارزانی ایله مناسبتی ده یاخشی دگیلدی و بارزانی دفعه‌‌لرله باکی‌داکی کرد دموکرات‌لاری‌نین باشچی‌سی کیمی رحیم سیف قاضی‌نین آذربایجان حاکمیّتی‌نین الینده بیر واسطه اولدوغو باره‌ده سووئت رهبرلیگینه شکایت‌لر یازمیشدی. ملا مصطفی‌نین مسکو شهرینده اوخویان قوهومو مصطفی سلماسی هله ۱۹۵۵ نجی ایلده باکی‌دا اولان کرد مهاجر‌لری حسامی حسن گرمیانی رحمانا یازدیغی مکتوبدااونلاری رحیم قاضی علیهینه امضا توپلاییب مسکو شهرینه گؤندرمگه تشویق ائدیردی. او، یازیردی: «بیز اونوتمامالیییق کی، قارشیمیزدا بؤیوک وظیفه دایانیر، باکی‌دا بؤیوک تأثیر‌لری اولان رحیمی (رحیم قاضی - ج. ح.) و گلاویژی (علی گلاویژ - ج.ح.) محو ائتمک وظیفه‌سی… بورادا رحیم‌ین و علی‌نین اوّلکی نفوذو قالماییب. دایی (ملا مصطفی بارزانی - ج.ح.) دئدیگی کیمی اونلاری بوردا آدام یئرینه قویمور‌لار. لاکن بیز ساکتلشمه‌مه‌لی‌ییک، دشمنی ضعیف بیلیب اؤزوموزو اؤیمه‌مه‌لی‌ییک. نئجه دئییل‌لر «باشی ازیلمه‌دن ایلان اؤلو ساییلمیر». ایندی اوغور قازانماق اوچون بیز بیر جرگه‌ده مبارزه آپارماغا جهد گؤسترمه‌لی‌ییک و امکان وئرمه‌مه‌لی‌ییک دشمن‌ بیزه قارشی بیر جبهه‌ده ب��رلشسین. مثلاً، تصور ائدین اگر بیزیم مراجعتیمیزده اوچ امضا‌نین یئرینه بئش امضا اولسا، اونون اهمیتی و قیمتی ۵۰۰ فایز آرتیق او‌لار… بو مسأله‌ده من ده سیزه کؤمک ائد‌ه‌جه‌گم، بو ایش اوچون فایدالی اولا بیله‌جک ساخته مکتوب‌لار حاضرلایاجاغام.» اصلینده، ملا مصطفی اؤزو ده بو ایشده ماراقلی ایدی و سووئت اتفاقیندا اولان کرد مهاجر‌لری‌نین یگانه تمثیلچی‌سی اولماق، آذربایجان‌داکی کرد دموکرات پارتیاسینی اؤزونه تابع ائتمک اوچون بوتون واسطه‌‌لردن استفاده ائدیردی. هله، ۱۹۵۴ نجو ایلده سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی یانیندا عالی پارتیا مکتبینده دینله‌ییجی او‌لارکن او، سووئت پارتیا رهبرلیگی ایله گؤروش ایسته‌میشدی و دسامبرین ۱۳ ده مرکزی کمیته‌نین خارجی علاقه‌‌لر شعبه‌سی‌‌نین امکداشی ف. وولوشین اونونلا گؤروشموشدو. صحبت زمانی بارزانی تأکیدله خواهش ائتمیشدی کی، یاخین گون‌لرده ایران آذربایجانی دموکرات پارتیاسی‌‌نین صدر معاونی تعیین ائدیلمیش رحیم قاضی حقّینده اونا معلوم اولان معلومات‌لاری سووئت یولداش‌لارین نظرینه چاتدیرسین.ملا مصطفی بیلدیردی کی، رحیم قاضی بو وظیفه‌یه تعیین ائدیلدیکدن سونرا باکی‌داکی کرد مهاجر‌لری سلماسی، رحمان گرمیانی، عزیز شامزانی و حسن حسامی‌دن مکتوب آلیب. اونلار تصدیق ائدیر‌لر کی، ایران آذربایجانی و کردستان‌دا دموکراتیک رژیم‌لرین دارماداغین ائدیلمه‌سی حقّینده ۱۹۴۷ نجی ایلده باکی‌دا معلومات آلاندا، همین وقت بو کرد یولداش‌لارلا بیرلیکده باکی‌دا حربی مکتبده اوخویان رحیم قاضی اؤز یولداش‌لارین توپلاییب و دئییب کی، «ردّ اولسون سووئت اتفاقی. یاشاسین قوام السلطنه.»اونلارین معلوماتینا گؤره ائله همین گون او، باکی‌دا ایران کونسول‌لوغونا گئدیب و اونا ایرانا قاییتماغا ویزا وئریلمه‌سینی خواهش ائدیب، اؤز یولداش‌لارینی دا بونا تحریک ائدیب. بارزانی ایله صحبتی باره‌ده مرکزی کمیته‌نین خارجی علاقه‌‌لر شعبه‌سینه معلومات حاضرلایان وولوشین یازیردی: «بارزانی‌یه مکتوب یازان کردلر و عینی زماندا بارزانی اؤزو حساب ائدیر کی، رحیم قاضی‌نین تعیناتی آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی‌نین بو آدامین اصل سیماسینی بیلمه‌مه‌سیندن ایره‌لی گلیر. بارزانی گمان ائدیر کی، رحیم قاضی بو وظیفه‌یه آذربایجان سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسی عالی سووئتی ریاست هیآتی‌نین صدری میرزا ابراهیموف طرفیندن ایره‌لی سورولوب. اونون معلوماتینا گؤره رحیم قاضی‌نین عمی‌سی محمد قاضی ۱۹۴۶ - ۱۹۴۷ نجی ایل‌لرده میرزا ابراهیموفا قیمتلی هدیه‌‌لر وئریب.» ف. وولوشی‌نین مصطفی بارزانی ایله صحبتی‌نین مضمونونو سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی‌نین خارجی کمونیست پارتیا‌لارلا علاقه‌‌لر شعبه‌سی‌‌نین مدیری‌نین معاونی ای. وینوقرادفو بیر گون سونرا آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی‌نین بیرینجی کاتبی امام مصطفی‌یئف‌ه گؤندرمیشدی و قاضی محمدین گویا میرزا ابراهیموفا «قیمتلی هدیه» وئرمه‌سینی آراشدیرماق اوچون مسکو شهریندن باکی‌یا کمسیون گلمیشدی. لاکن یوخلاما‌لار بارزا‌نی‌نین «گمان‌لارینی» تصدیق ائتمه‌میشدی.\nملا مصطفی بارزا‌نی آذربایجان رهبرلیگینه و سووئت آذربایجانین‌دا مهاجرت حیاتی کئچیره‌ن آزسایلی کرد مهاجر‌لرینه قارشی بئله مناسبتی داها چوخ مسکو شهریندن قایناقلانیردی. هله ۱۹۴۶ نجی ایلین دسامبریندا آذربایجان دموکرا ت‌لاری ایله یاناشی بارزا‌نی باشچی‌لیق ائتدیگی۲ مین نفر کرد آتلی‌سی جلفا منطقه‌سیندن سووئت آذربایجا‌نینا کئچه‌ن‌ده سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسیی دولت تهلکه‌سیزلیک ناظری ویکتور آباکوموفون گؤستریشی ایله اونلار نخجوا‌نین یئرلی اهالی‌سیندن تجرید ائدیلدی‌لر. همین وقت سووئت اتفاقی تلقراف آژانسی‌نین مخبری آدی آلتیندا سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسینه گلن آذربایجان دموکرا ت‌لاری و کرد حربی دسته‌‌لرینی مشایعت ائد‌ن دولت تهلکه‌سیزلیگی ناظرلیگی‌نین خارجی کشفیات و دیوئرسیا اداره‌سی‌‌نین رئیسی ژنرال پاوئل سوداپلاتوفا آباکوموفدان تاپشیریق گلدی کی، بارزانی ایله دانیشیق‌لارا گیرسین و اونا سیاسی سیغیناجاق وعد ائتسین، اونون دسته‌‌لری‌نین اؤزبکستان‌دا مسکونلاشدیریلاجاغین بیلدیرسین. عینی زماندا سووئت رهبرلیگی‌نین آدیندان بارزانی‌یه بیلدیریلدی کی، او، و اونون ضابط‌لری‌نین بیر حصّه‌سی سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسیی‌نین حربی مکتب‌‌لرینده و آکادمی‌لرینده خصوصی تعلیم‌لر کئچه بیلر. پاوئل سوداپلاتوف اؤز خاطره‌‌‌لرینده یازیر: «آباکوموف منه بارزانی ایله اولان صحبتی، خصوصی ایله استالین‌ین کرد ضابط‌لرینه بیزیم نظامی تحصیل مؤسسه‌‌‌لرینده حاضرلیق کئچمه‌‌لرینه راضی‌لیق وئرمه‌سینی آذربایجان کمونیست پارتیاسی‌‌نین رهبری باقروفا دئمه‌یی قدغن ائتدی. مسأله بوندا ایدی کی، باقروف بارزانی‌دن و اونون آدام‌لاریندان ایران آذربایجانین‌دا ثابت‌لیگی پوزماق اوچون استفاده ائتمه‌گه جهد گؤستریردی. لاکن مسکو حساب ائدیردی کی، بارزانی عراق‌دا انگلیس‌پرست رئژیمین دئوریلمه‌‌سینده داها مهم رول اوینایا بیلر. و بوندان علاوه، خصوصی ایله مهم اولانی، کردلرین کمکی ایله یاخین شرق و آرالیق دنیزینده (مدیترانه‌ده) بوتون انگلیس - آمریکا نظامی قروپلاشما‌لاری‌نین نفت محصول‌لاری ایله تأمین ائدیلمه‌‌سینده مستثنا اهمیته مالک اولان عراق‌داکی (موصل) نفت معدن‌لرینی اوزون مدّته سیرادان چیخارا بیلردیک.» بارزا‌نی باکی‌دا آذربایجان دموکرات فرقه‌سینه سیغینمیش کرد آزلیغینی و اونلاری حمایه ائد‌ن یئرلی رهبرلیگی تهدید ائتمه‌سی، پرسپکتیوده یاخین شرق‌ده ثابت‌لیگین پوزولما پروسه‌سینده موسکووین ملا مصطفی‌یا یوکسک «اعتمادی» ایله باغلی ایدی. ۱۹۵۷ نجی ایلدن باشلایاراق دولت تهلکه‌سیزلیک کرد ملّی تشکیلات‌لاری و کرد طایفه‌لاری ایچری‌‌سینده ایرانا مقاومت گؤسترمک مقصدی ایله آرتیق حاضرلیق ایش‌لرینه باشلامیشدی.\nآذربایجان دموکرات فرقه‌سی صدری‌نین معاونی اولان رحیم ابوالحسن اوغلو سیف قاضی ۱۹۲۶ نجی ایلده مهاباددا روحانی تورپاق صاحبکاری عائله‌‌سینده دوغولموشدو. اونون دئبوکری کرد قبیله‌سیندن اولان آتاسی ابوالحسن مهابادین قاضی‌سی و اهالی ایچری‌‌سینده گنیش نفوذو اولان تورپاق صاحبکاری ایدی. رحیم قاضی‌نین آناسی وجیهه سیف قاضی آذربایجانلی ایدی. او، اوّلجه مهاباددا ۳ ایل‌لیک مکتبده اوخوموش، ۱۹۳۵ - ۱۹۴۱ نجی ایل‌لرده اورتا مکتبده اوخوموشدو. ۱۹۴۱ نجی ایلده سووئت اوردوسو ایرانا گیردی‌دن سونرا رحیم قاضی عمی‌سی اوغلو قاضی محمدین ۱۹۴۳ نجو ایلده یاراتدیغی «کومله ژیینه کردستان» پارتیاسینا عضو اولموشدو. ۱۹۴۵ نجی ایلده محمد قاضی، صدر قاضی و رحیم قاضی‌نین بؤیوک قارداشی محمدحسین قاضی طرفیندن کردستان دموکرات پارتیاسی یارادیلاندا رحیم قاضی ده همین پارتیا‌نین عضوو اولموشدو. ۱۹۴۶ نجی ایلین اوّل‌‌لرینده کردستان ملّی حکومتی یارادیلاندا رحیم قاضی کردستان خلق اوردوسوندا خدمت ائتمیش و ۱۹۴۶ نجی ایلین آوریلینده تحصیل آلماق اوچون باکی نظامی مکتبینه گؤندریلمیشدی. مهاباد رسپوبلیکاسی قورولدوقدان سونرا کرد باشچی‌لاری مختلف واسطه‌‌لرله رضائیه (اورمیه)، خوی، شاپور، میاندوابین آذربایجانلی اهالی‌سی آراسیندا تبلیغات آپاریب اونلاری کرد رسپوبلیکاسینا بیرلشمگه تشویق ائدیردی‌لر و بئله تبلیغات آپاریردی‌لار کی، اگر بو شهر‌لرین آذربایجانلی اهالی‌سی کردلر طرفینه کئچسه‌‌لر اونلار وئرگی‌دن (مالیات) و نظامی مکلفیت‌دن آزاد اولوناجاق‌لار. بیر سیرا کرد باشچی‌لاری - عمر خان، نوری بگ، قوتاز بگ و باشقا‌لاری ایران آذربایجانی ملّی حکومتینی تانیمادیق‌لارین و سووئت اوردوسو چیخدیقدان سونرا سلاح گوجونه رضائیه (اورمیه)، خوی، شاپور و ماکونو کرد مختاریتین ترکیبینه قاتاجاق‌لارین آچیق افاده ائدیردی‌لر. بو مقصدله اونلار ۱۹۴۶ نجی ایلین آوریل آییندا بو شهر‌لری محاصره‌یه آلمیشدی‌لار و یالنیز آذربایجان ملّی حکومتی‌نین قطعیتی، سووئت حربی حصّه‌‌لری‌نین مداخله‌سیندن سونرا کرد سلاح‌لی دسته‌‌لری مهاباد حدود‌لارینا چکیلیب گئتمیشدی. کرد مهاباد رسپوبلیکاسی‌‌نین سقوطوندان سونرا رحیم قاضی باکی‌دا قالمیش اوّلجه آذربایجان دولت اونیوئرسیته‌سی‌نین تاریخ فاکولته‌سینه داخل اولموش، سونرا ایسه پارتیا مکتبینه گؤندریلمیشدی. ۱۹۵۱ نجی ایلده اونیورسیته‌نین آسپیرانتوراسینا داخل او‌لاراق «کردستان دموکرات پارتیاسی ایران کردستانی ملّی آزادلیق حرکاتی‌نین رهبری و تشکیلاتچی‌سی‌دیر (۱۹۴۵ - ۱۹۴۶)» موضوسون‌دا نامزدلیک تئزینی مدافعه ائتمیشدی. او، ۱۹۴۷ - ۱۹۵۳ نجو ایل‌لرده آذربایجان دموکرات پارتیاسی‌‌نین کرد بؤلمه‌سی‌نین رداکتورو و مدیری، عینی زماندا «کردستان» قزئتی‌نین رداکتورو ایشله‌میشدی. مهاباد رسپوبلیکاسی‌‌نین مغلوبیتیندن سونرا ۱۹۴۷ نجی ایلده رسپوبلیکا‌نین باشچی‌سی قاضی محمد، رحیم قاضی‌نین قارداش‌لاری مهاباددان ایران مجلسی‌‌نین عضوو صدر قاضی و کردستان ملّی حکومتی‌نین حربی ناظری محمدحسین سیف قاضی اعدام ائدیلمیشدی‌لر. هله بو حادثه‌دن اؤنجه ایران حکومتی باکی‌داکی کونسول‌لوغو واسطه‌سی ایله رحیم قاضینی ایرانا آپارماغا جهد گؤسترمیشدی، شخصاً باش ناظر قوام السلطنه‌دن اونا ایرانا قاییتماق اوچون دعوت گلمیشدی. لاکن آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی اونون ایرانا قاییتماسین مصلحت بیلمه‌میشدی. اونون مهاباددا کیچیک قارداشی عبدالله، حیات یولداشی گوهرتاژ، اوغلو حسن و باجی‌سی قالمیشدی. ۱۹۴۸ نجی ایلدن عائله عضو‌لری ایله علاقه‌سی کسیلمیشدی. رحیم سیف قاضی اوزون مدتآذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین ترکیبینده کرد بؤلمه‌سینه، سونرا ایسه کردستان دموکرات پارتیاسینا رهبرلیک ائتمیشدی. میر جعفر باقروفون رسپوبلیکا رهبرلیگیندن اوزاقلاشدیریلماسیندان سونرا آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرکزی کمیته‌سی‌نین کهنه گاردا قارشی مبارزه‌ده غلام یحیی رحیم قاضی‌نین «خدمت‌لریندن» استفاده ائدیردی. مثلاً، آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌‌نین ۱۹۵۴ نجو ایلین ژوئیه آیی‌نین ۱۸ ده طبّ حوزه‌‌سینده کئچیریلن توپلانتی‌سیندا مرکزی کمیته‌سی‌نین اجرائیه کمیته‌سی‌‌نین عضوو رحیم قاضی ملّی حکومتین عالی محکمه‌سی‌‌نین صدری اولموش زین‌العابدین قیامی‌نی «سفیه» آدلاندیردیغینا گؤره او، ژوئیه آیی‌نین ۲۲ ده پارتیا عضولوگوندن استعفا وئرمیش و آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرکزی کمیته‌سینه ۱۹ صفحه‌لیک اعتراض عریضه‌سی یازمیشدی. او، یازیردی کی، من ایران‌دا سیاسی مبارزه‌‌نین اؤنونده اولان‌دا «منی ایندی سفیه آدلاندیران رحیم قاضی‌نین آتاسی منیم شجاعتیم، مردلیگیم، متانتیم، عقلیم و دیانتیم حقّینده معروف شعر یازمازدی. من نه ائدیم کی، او کیشی‌نین صفت‌لریندن بوندا هئچ بیر اثر یوخدور.»\nآذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرکزی کمیته‌سی‌نین توپلانتی‌سیندا رحیم قاضی ملّی حکومتین خلق قوشونو ناظری اولموش جعفر کاویا‌ن‌ین عنوا‌نینا دا خوشاگلمز افاده‌‌لر ایشلتمیش و اجلاسین گیزلی قرارینی ۲ نمره‌لی طبّ حوزه‌سی‌‌نین اجلاسیندا آچیقلامیشدی. بونونلا باغلی کاویان ایمان مصطفی‌یئف‌ه یازیردی: « احتراملا معلوم ائدیرم کی، کئچن گون، یعنی ژوئیه‌نین ۱۸ ده آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌‌نین ۲ نمره‌لی حوزه‌‌نین او گونکو گیزلی قرارین بعضی‌لرینی رحیم قاضی ۳۰ - ۴۰ آدامین حضوروندا صحبت ائتمیشدیر. و شخصاً منی بیر خائن کیمی قلمه وئرمیش و دفعه‌‌لرله تکرار ائتمیشدیر. منیم قیزیم ایسه همین حوزه‌‌نین عضوو او‌لاراق قولاق آسمیش و جواب وئرمه‌میشدیر. سیزه معلوم اولدوغو کیمی ایران حکومتی منی خائن آدلاندیریب، غیابی اؤلوم جزاسینا محکوم ائتمیشدیر. اونا گؤره ده سیزدن خواهش ائدیرم، منی یوخلاییب اگر منی سووئت اؤلکه‌سی‌‌نین ده خائنی تانیر‌لار، اؤز جزاما چاتیم.»\nآذربایجان‌دا یئرلشمیش کرد دموکرات پارتیاسی‌‌نین رهبر‌لری بارزا‌نی‌نین تضییق‌لرینه مقاومت گؤسترمک اوچون اؤز فعالیّتینی گنیشلندیرمگه و مسکو ایله بیرباشا علاقه‌‌لر قورماغا چالیشیردی. آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سینه یازدیق‌لاری بیرگه مراجعتده رحیم قاضی، علی گلاویژ، قادر محمودزاده، عبدالله رزم‌آور، سلطان اوتامیشی و کریم ایّوبی یازیردی‌لار کی، «۱۹۴۶ نجی ایلده سووئت اتفاقینا گلمیش بیز کردلر اؤز قارشیمیزا اساس اعتباری ایله بیر وظیفه قویموشدوق. بو وظیفه ده سووئت تربیه‌سی آلیب، مارکسیزم - لنینیزم نظریه‌سی ایله سلاحلانماق و سون یاریم عصرده اؤز ملّی آزادلیغی و استقلالیتی اوغروندا مبارزه‌نی سرعتله انکشاف ائد‌ن کرد خلقینه خدمت ائتمکدن عبارت اولموشدور.» اونلار قید ائدیردی‌لر کی، ۱۹۴۷ نجی ایلین نوامبر آییندان ۱۹۵۳ نجو ایلین اوت آیینا قدر گیزلی رادیو استانسیاسیندان کردستان دموکرات پارتیاسی‌‌نین آدی ایله کرد خلقی اوچون تبلیغات آپاریلیب و هم ایران، هم ده عراق ارتجاعی‌‌نین تدبیر‌لری بو تبلیغاتین اهمیتینی تصدیق ائدیر. لاکن اونلارین فکرینجه رادیو وئریلیش‌لری‌نین دایاندیریلماسی باکی‌دا اولان مهاجر کردلری اؤز خلقینه خدمت ائتمکدن محروم ائتمیشدیر.ا ونلار مختلف وقت‌لرده سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سینه تکلیف‌لر وئرمیشدی‌لر کی، ۹ میلیونلوق کرد خلقینی حرکته گتیرمک اوچون کرد دیلینده نشر���لر حاضرلاییب کردستان‌دا یاییلماسینا کؤمک‌لیک ائدیلسین؛ مسکو و باکی رادیو‌لاری‌نین سارس، تورک و عرب وئریلیش‌‌لرینده کرد خلقی، اونون تاریخی و مبارزه‌سی حقّینده داها چوخ ماتریال‌لار وئریلسین؛ مسکو و یاخود باکی رادیوسوندان باشقا خارجی دیل‌لر کیمی کرد دیلینده ده وئریلیش‌لر وئرمک تشکیل ائدیلسین؛ گیزلی ایش آپارماق اوچون مهاجر‌لر کردستانا گؤندریلسین؛ مارکسیزم - لنینیزم کلاسسیک‌لری‌نین اثر‌لریندن کرد دیلینه ترجمه ائدیلیب کردستانا گؤندریلمه‌سینه شرایط یارادیلسین؛ سون آی‌لاردا کردستان تورپاق‌لاریندان کئچن سوریه و تورکیّه سرحد‌‌لرینده باش وئرمیش حادثه‌‌لرله علاقه‌دار کردلر آراسیندا ایش آپارماق اوچون مهاجر‌لرین سوریه‌یه گؤندریلمه‌سینه اجازه وئریلسین. اونلار شکایتله‌نیردی‌لر کی، «سووئت اتفاقیندا تربیه‌لنمیش و مارکسیزم - لنینیزم نظریه‌سی ایله سلاحلانمیش بیز‌لر حال - حاضردا تامامیله مبارزه‌دن آیریلیب و عملی صورتده خلقیمیزه هئچ بیر خدمت گؤستره بیلمیریک. ۱۹۴۷ نجی ایلدن اداره ائدیب بوراخدیغیمیز «کردستان» قزئتی کردستان‌دا کرد اوخوجو‌لارینا گئدیب چاتمیر. ائشیتدیگیمیزه گؤره سون زمان‌لاردا سووئت اتفاقیندا اولان ایران خلق پارتیاسی نماینده‌‌لرینه و هابئله آذربایجان دموکرات فرقه‌سینه سوسیالیست اؤلکه‌‌‌لرینده ایران خلق‌لری‌نین مبارزه‌سینه استقامت وئرمک اوچون رادیو واسطه‌سی ایله تبلیغات آپاریلماغا امکان یارادیلمیشدیر. ایران‌دا ۳ میلیونا یاخین کرد یاشاییر، کرد خلقی‌نین مبارزه‌سینه کردستان دموکرات پارتیاسی رهبرلیک ائدیر. ایران خلق‌لری‌نین آنتی‌امپریالیست مبارزه‌سینی جانلاندیرماق و اونو دوزگون استقامته سوق ائتمک مقصدی ایله آپاریلان تبلیغات‌دا کرد خلقینی و کردستان دموکرات پارتیاسینی اونوتماق اولماز. خصوصاً اونا گؤره کی، ایران‌دا کرد خلقی‌نین مبارزه‌سی مهم رول اویناییر. و بوندان علاوه آذربایجان دموکرات فرقه‌سی و کردستان دموکرات پارتیاسی‌‌نین آدی ایله ۶ ایلدن آرتیق رادیو واسطه‌سی ایله بیرگه تبلیغات آپاریلمیشدیر.» اونلار مکتوب‌لاری‌نین سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سینه چاتدیریلماسین و اونلاردان ایکی نفرین دانیشیق آپارماق اوچون مسکو شهرینه گؤندریلمه‌سینه اجازه وئریلمه‌سین خواهش ائدیردی‌لر.\nباکی‌دان کرد دیلینده وئریلن رادیو وئریلیش‌لری ۱۹۵۳ نجو ایلده دایاندیریلدیقدان سونرا رحیم قاضی کردلر آراسیندا تبلیغاتی جانلاندیرماق اوچون اونون برپاسی استقامتینده بیر سیرا تکلیف‌لرینی آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سینه تقدیم ائتمیشدی. ۱۹۵۴ نجو ایلین ژانویه آییندا مرکزی کمیته‌نین کاتبی میرتیمور یعقوبوف سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی کاتبی میخایل سوسلوفا یازیردی: «ایران کردستانیندان اولان آذربایجان دموکرات پارتیاسی‌‌نین رهبر کمیته‌سی‌‌نین عضوو رحیم سیف قاضی‌نین کردستان‌دا تبلیغات تدبیر‌لری‌نین یاخشیلاشدیریلماسی ایله باغلی تکلیف‌لرینی سیزه گؤندریرم. اؤز طرفیندن آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی رحیم سیف قاضی‌نین اساساً ایران، تورکیّه و عراق قوغشاغیندا یاشایان کرد اهالی‌سی اوچون سووئت رادیو استانسیا‌لاری‌نین بیرینده کرد دیلینده منتظم رادیو وئریلیش‌لری‌نین تشکیل�� حقّینده تکلیف‌لری‌نین قبول اولونماسین مقصده اویغون حساب ائدیر.» لاکن مسکو بو تکلیفی مثبت قارشیلامادی. سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی‌نین خارجی علاقه‌‌لر شعبه‌سی‌‌نین مدیر معاونی وینوقرادوف سوسلوفون تاپشیریغی ایله آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی‌نین یئنی بیرینجی کاتبی امام مصطفی‌یئف‌ه ۱۹۵۴ نجو ایلین مه آیی‌نین ۱۸ ده تلفونلا زنگ ائدیب بیلدیردی کی، سیزین سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسیی رادیو استانسیا‌لاری‌نین بیرینده کرد دیلینده رادیو وئریلیش‌لری وئریلمه‌سی حقّینده مکتوبونوزا باخیلمیشدیر و «حساب ائدیریک بو مسأله وقتیندن اوّل قالدیریلمیشدیر. بونونلا بئله، توصیه ائدیریک کی، مسکو و باکی‌دان هر گون تورک، فارس و عرب دیل‌لرینده یاییلان رادیو وئریلیش‌‌لرینده زاقافقازیادا یاشایان کردلرین حیاتی ایشیقلاندیریلسین.» بو تلفون دانیشیغیندان سونرا امام مصطفی‌یئف‌ ایدئولوژی مسأله‌‌لر اوزره مرکزی کمیته‌نین کاتبی ویتالی صمدوفا تعلیمات وئردی کی، بو مسأله ایله باغلی خارجی وئریلیش‌لر اوزره رادیو کمیته‌سینه موافق گؤستریش‌لر وئرسین.\nکرد دموکرات پارتیاسی‌‌نین باشچی‌سی رحیم قاضی عراق و ایران‌دا یاشایان کردلرین اونونلا علاقه ساخلادیغینی، مبارزه‌‌نین گئدیشینده داها چوخ اونا اعتبار ائتدیگینی نمایش ائتدیرمک اوچون آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی‌نین ایدئولوژی مسأله‌‌لر اوزره کاتبی ناظم حاجی‌یئف واسطه‌سی ایله سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سینه مکتوب گؤندرمیشدی. او، یازیردی کی، ۱۹۶۰ نجی ایلین مارس آیی‌نین ۲۰ ده حاضردا کردستان‌دا یاشایان، کردستان دموکرات پارتیاسی‌‌نین لیدر‌لریندن بیری اولان احمد توفیق‌دن (او، عینی زماندا سید عبدالله اسحاقی‌دیر) مکتوب آلمیشدیر. قاضی معلومات وئریردی کی، احمد توفیق ایران حاکمیّتی‌نین کرد دموکرات‌لارینا قارشی حیاتا کئچیردیگی تضییق‌لر نتیجه‌‌سینده اؤتن ایل ایران‌دان عراقا گلمیشدیر و منیم واسطه‌مله، کردستان دموکرات پارتی‌سی آدیندان سیزه چاتدیرماغی خواهش ائتمیشدیر کی، «اونلار سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی نماینده‌‌لری ایله گؤروشمگی چوخ ایسته‌ییر‌لر. او، یازیر: بیزیم «آتامیز» و «قارداشیمیز» (مرکزی کمیته و پارتیا عضو‌لرینی نظرده توتور) چوخ و حدّیندن چوخ ایسته‌ییر کی، «داهی آتا» ایله (سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی) گؤروشسون. هامی آرزولاییر و خواهش ائدیر کی، گؤروش تئز باش توتسون، چونکی چوخ مسأله‌‌لر واردیر کی، «داهی آتا‌نین» مصلحتی اولمادان اونلاری حلّ ائتمک اولماز. سیزدن خواهش ائدیریک بیزیم ریجامیزی «داهی آتا»یا چاتدیراسان. من و داها دیگر بیر یولداش بو گؤروشه حاضرلاشیریق و صبرسیزلیکله سیزین جهد‌لرینیزین نتیجه‌‌لرینی گؤزله‌ییریک.» رحیم قاضی علاوه ائدیردی کی، اگر ایران خلق پارتیاسی و آذربایجان دموکرات پارتیاسی آراسیندا واحد مارکسیست پارتیاسی یارادیلماسی مسأله‌سی حلّ ائدیلیرسه، اوندا کردستان دموکرات پارتیاسینی دا بو پروسه‌یه قوشماق لازم‌دیر. لاکن او، کردلر آراسیندا بو مسأله‌یه ایکی‌لی مناسبتین اولدوغون، بیر سیرا کرد لیدر‌لری‌نین ایران، عراق و تورکیّه داخل اولماقلا بوتون کردستان اوچون واحد کرد پارتیاسی یارادیلماسی ایده‌سی‌‌نین اولدوغونو، ها��ئله اونون رهبرلیک ائتدیگی کرد دموکرات پارتیاسی‌‌نین واحد ایران مارکسیست ایده‌سینه طرفدار اولدوغون وورغولاییردی. رحیم قاضی مکتوبون سونوندا یازیردی: «بیزه بئله گلیر کی، اگر کردستان دموکرات پارتیاسی‌‌نین رهبر‌لری سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی نماینده‌سی ایله گؤروشرسه اؤز‌لری بو مصلحت‌لری سیزدن ائشیدر و سؤزسوز کی، واحد ایران پارتیاسی‌‌نین یارادیلماسین تئزلیکله حیاتا کئچیرمکده دوغرو یول توتار. اگر سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی کردستان دموکرات پارتیاسی‌‌نین نماینده‌‌لرینی دعوت ائتمگی گره‌ک‌لی حساب ائتسه، بونو بغدادداکی سووئت سفیرلیگی واسطه‌سی ایله ائتمک او‌لار.» لاکن سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی‌نین خارجی علاقه‌‌لر شعبه‌سیندن شئولیاقین ناظم حاجی‌یئف واسطه‌سی ایله رحیم قاضی‌یه خبر گؤندردی کی، «سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی کردستان دموکرات پارتیاسی‌‌نین داخلی ایش‌لرینه مداخله ائتمیر و بئله بیر گؤروشو تشکیل ائده بیلمز.» بونون باشلیجا سببی سووئت‌لرین ملا مصطفی بارزانی ایله علاقه‌‌لره اوستونلوک وئرمه‌سی ایله باغلی ایدی.\nمؤلف: جمیل حسنلی - چئویرن: علی قبادیانی\nEmail ThisBlogThis!Share to TwitterShare to FacebookShare to Pinterest\nNo comments:\nPost a Comment\nNext Page Previous Page Home\nReceive by Email\nSubscribe to PEN S.Az. by Email\nAbout PEN South Azerbaijan in Exile\nOn September 1st and 2nd, 2011, a group of South Azerbaijani (Iran) poets, novelists, critics and journalists living in exile came together in Stockholm, Sweden and officially founded the South Azerbaijani chapter of PEN International, fully accepting the charter and rules of the International PEN, and founded on the United Nations Universal Declaration of Human rights. We would like to concentrate our efforts on the lines of the Charter of the International PEN to continue our efforts to promote South Azerbaijan’s culture and literature.\n* Articles reflect only the opinion of the authors.\n* Sürgündə Güney Azərbaycan (İran) Qələm Əncüməninin sitəsi yalnız Beynəlxalq Qələm Əncüməninin (PEN) mənşuru və İnsan Haqları Bəyannaməsinin çərçivəsində olan yazıları nəşr edir. Bu sitə önceden ayrı yerlərdə nəşr olunmuş yazıları təkcə Əncümənin Dəbirlər Heyəti lazım gördükdə yenidən nəşr edir.\n* وبگاه انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید تنها نوشته‌هایی را که اصول منشور انجمن قلم جهانی و ‏اعلامیه جهانی حقوق بشر را رعایت می‌کنند منتشر می‌کند. این وبگاه از بازنشر مطالبی که پیشتر در ‏رسانه‌های دیگر منتشر شده‌اند، معذور است، مگر با صلاحدید هیأت دبیران انجمن.\nانجمن قلم چیست، و چه نیست؟\nپن همه‌ی انسان‌های خواستار آزادی بیان و اندیشه را به یاری می‌خواند. پن می‌گوید: خواهران، ‏برادران، بیایید و در این سنگر به ما بپیوندید تا با قلم‌هایمان‏ و صدایمان از آزادی بیان و از آزادی ‏انسانی‌هایی که آزادی بیان می‌خواهند، دفاع کنیم؛ آزادی بیان و اندیشه را در سراسر گیتی ‏بخواهیم.\nاین جا کلیک کنید و بخوانید\nBulletin no 1\nعکس: سئویل سلیمانی\nاورتوقرافی سئمیناری‌نین قرارلاری اوزره یازی قایدالاری\nBreaking News \/ Events\nمدرسه لرین آچیلیشی موناسیبتی ایله بیانیه\nبیلدیریش:‏ قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی کئچیریلدی\nسورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی‌نین گوزاریشی‏\nانجومنین بیرینجی بولتنی \/ بولتن شماره یک انجمن\nاکرم آیلیسلی‌نین آزادلیغی‌نی قورویون!‏\nقلم انجومنی بولتن نشر ائده‌جک\nدونیا آنا دیلی گونو موناسیبتی ایله سمینار\nتکذیب\nSearch This Site\nTranslate\nSite Archive\n► 2024 (15)\n► April (4)\n► March (4)\n► February (3)\n► January (4)\n► 2023 (50)\n► December (8)\n► November (1)\n► October (6)\n► September (2)\n► August (3)\n► July (2)\n► June (3)\n► May (3)\n► April (7)\n► March (4)\n► February (7)\n► January (4)\n► 2022 (64)\n► December (3)\n► November (7)\n► October (7)\n► September (4)\n► August (7)\n► July (7)\n► June (1)\n► May (4)\n► April (5)\n► March (10)\n► February (7)\n► January (2)\n► 2021 (65)\n► December (4)\n► November (8)\n► October (1)\n► September (1)\n► August (3)\n► July (9)\n► June (4)\n► May (3)\n► April (9)\n► March (9)\n► February (5)\n► January (9)\n► 2020 (89)\n► December (8)\n► November (11)\n► October (11)\n► September (1)\n► August (6)\n► July (5)\n► June (8)\n► May (9)\n► April (10)\n► March (4)\n► February (10)\n► January (6)\n► 2019 (88)\n► December (10)\n► November (12)\n► October (11)\n► September (4)\n► August (4)\n► July (4)\n► June (6)\n► May (6)\n► April (10)\n► March (9)\n► February (4)\n► January (8)\n▼ 2018 (110)\n► December (12)\n► November (8)\n► October (4)\n► September (6)\n► August (12)\n► July (9)\n► June (14)\n► May (5)\n▼ April (12)\nبیاینه مشترک سه تشکل کارگری و اتحاد بازنشستگان به ...\nروحانی در تبریز و حاشیه های آن\nمسئله ارمنی از دیدگاه لالایان، مورخ ارمنی - \"نقش...\nکرد سیاسی مهاجر‌لری‌نین باکی و مسکو مرکز‌لری آراس...\nاورمو گؤلو؛ دریاچه ارومیه\nمنازعه ترک - ارمنی از دیدگاه \"بوریان\"\nخوش گلدین قارانقوش\nراه برون رفت از بحران،تشکیل دولت های محلی و مشارکت...\nراه کار های سر در گم و خشم دریاچه اورمیه\nگنج لرین شنبه مطالعه سی اوچون\nسیز «از جومله» ایستیرسیز بِله یازاسئز؟\nمهمانی رضا مریدی؛ چهار دانشمند مبدع ایرانی هم‌صحبت...\n► March (8)\n► February (8)\n► January (12)\n► 2017 (136)\n► December (8)\n► November (9)\n► October (12)\n► September (13)\n► August (6)\n► July (11)\n► June (11)\n► May (13)\n► April (16)\n► March (16)\n► February (12)\n► January (9)\n► 2016 (155)\n► December (15)\n► November (24)\n► October (29)\n► September (3)\n► August (11)\n► July (16)\n► June (12)\n► May (3)\n► April (14)\n► March (8)\n► February (10)\n► January (10)\n► 2015 (174)\n► December (23)\n► November (14)\n► October (12)\n► September (17)\n► August (14)\n► July (16)\n► June (11)\n► May (16)\n► April (6)\n► March (20)\n► February (13)\n► January (12)\n► 2014 (144)\n► December (7)\n► November (13)\n► October (8)\n► September (16)\n► August (24)\n► July (7)\n► June (6)\n► May (16)\n► April (8)\n► March (16)\n► February (10)\n► January (13)\n► 2013 (122)\n► December (10)\n► November (8)\n► October (2)\n► September (3)\n► August (12)\n► July (8)\n► June (9)\n► May (15)\n► April (12)\n► March (11)\n► February (17)\n► January (15)\n► 2012 (22)\n► December (12)\n► November (10)\nPopular Posts of All Time\nبدیعی اثرین دیلی - قیسادیلمیش\nگوندلیگیمده ن بیر صحیفه\nThe Case of Sakineh Ashtiani\nدانش – قدرت – خشونت: اندر حکایت پان‌فارس‌ها و پان‌ترک‌ها\nAnket Anketov\nنقدِ اندیشۀ آقای دکتر عباس جوادی - درموردِ \" نوشتار و الفباهای باستان \"\nYou, Me, Him and the Telephone\nاوختايين يالقيز قارا آغاج شعرينه باخيش‎\n\"حاج آقا گلابى\" و \"خودان شرابى\"\nحمله روسیه به اوکراین و نگرانی‌های امنیتی فقط برای بزرگ‌ترها؟\nPopular in Last 7 Days\nآنتی آذربایجان، ایرانپرست تورانچیلار: مئهران باهارلی و علی تبریزی\nآذربایجان موغاملاری \/آلتینجی بؤلوم : « اورتا ماهور موغامی »\nترجمه و تحقیق یا تحریف و تخریب؟ (درباره چند و چون بازنشر کتاب شهید فریدون ابراهیمی* حقوقدان دموکرات و دادستان حکومت ملی آذربایجان)\nقدرت و سکس\nسورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی‌نین گوزاریشی‏\nسفر ترک\nچوخ ساغ اول ولی\nنقدِ اندیشۀ آقای دکتر عباس جوادی - درموردِ \" نوشتار و الفباهای باستان \"\nسؤزلر، و اُلارئن یازئ دا یِرینه گؤره\nآموزش به زبان مادری، حق همگانی مردم است!\nقلم انجومنی نه دئمکدیر و نه دئمک دئییل؟\nپن بوتون سؤز و دوشونجه آزادلیغی‌نی ایسته‌ین انسانلاری کؤمگه چاغیریر. او دئیر: باجی‌لار، ‏قارداشلار، گلین بو سنگرده بیزه قوشولون تا قلمی‌میزله و سسی‌میزله سؤز آزادلیغی‌نی و سؤز ‏آزادلیغی‌نی ایسته‌ین انسان‌لاری قورویاق؛ سؤز و دوشونجه آزادلیغی‌نی بوتون یئر اوزونده ایسته‌یک. ‏\nبورانی تیققیلدادین و اوخویون. بورادان ائشیدین.\nQələm Əncüməni nə deməkdir və nə demək deyil?‎\nPEN bütün söz və düşüncə azadlğını istəyən insanları köməyə çağırır. O deyir: bacılar, ‎qardaşlar, gəlin bu səngərdə bizə qoşulun ta qələmimizlə və səsimizlə söz azadlığını və söz ‎azadlığını istəyən insanları qoruyaq; söz və düşüncə azadlığını bütün yer üzündə istəyək.\nBuranı tiqqildadın və oxuyun. Buradan eşidin.\nLinks\nKöhnə sitəmiz \/ Our old site\nTüzük \/ Bylaw\nPEN International\nPEN Charter\nPEN FAQs\n'PEN International' Magazine\nIPGA Campaign For Free Expression In Azerbaijan\nPEN International\nLoading...\nƏncümənin üzvləri \/ Our members\nDəbirlər \/ The Board\nReza Baraheni\nAli Gharajehlou\nAyda Amirhashemi\nAlireza Asgharzadeh\nSoudabeh Ardavan\nMohammad Azadgar\nLeyla Mojtahedi\nSamad Purmusavi\nAbolfazl Jorabchi\nDr. Mohammad Hossein Yahyai\nHadi Qaraçay\n...\n...\n28 Üzv \/ 28 Members\nMaliyyə \/ Financial Report\nSubscribe Now\nSubscribe in a reader\nYeni nəzərlər یئنی نظرلر\nLabels\n\"Dervish Oglu\" (32) 10 (1) 1Mai (1) 1may (1) 21Azer (20) 4.Gewalt (1) A.Memedov (1) A.Terbiat (2) AAgGueneili (1) Aban98 (2) AbasBabai (1) AbdulaGorKen (1) AbdulHosseinNahid (1) AbuzerJafari (1) Adabiiat (1) Adalati (8) AdelBaBayev (1) Adonis (1) AFarahmandi (2) Afganistan (1) AfganJungs (1) AfrasiabBedelBeyli (1) AgaMusaAxundov (2) Aghdashli (2) AHegcu (1) AhmadAsadollahi (1) AhmadAsgharpoor (1) AhmadRahimi (17) AhmadShaya (1) AhmedCemil (1) AhmedPoori (1) AhmedSadigi: EshrafNoranli (1) Aime Cesaire (1) AkhbarRooz (1) Alakbarli (1) AlbertMemi (1) AleksandrKlab (1) Aleman (1) AlexanderDugin (1) Alhavaz (1) AliAghaKorchaylu (1) AliAghaVahid (1) AliAghGuneili (1) AliAsharfDervishian (2) AliAshrafDervishian (1) AliceMonro (1) AliceShwartzer (1) AliDashgin (1) AliGubadiani (2) AliQaracalu (99) Amerika (3) Amerika-Chin (1) AminHajiloo (1) Amir Kianpoor (1) Amjedi (2) AmnestiInternational (1) AnaDili (7) ANagiOgli (1) ANahidiAzer (2) Analar (1) Anar Rizayev (4) ANChapar (2) Andelib (2) Anlama (2) Ansari (1) Antigone (2) APZafari (2) Aran (1) AreshTanhaii (1) Articels (18) Articles (734) AsadSeif (30) Asgar-Tajahmadi (1) AsgerFerhadi (1) AsgerTajAhmedi (1) Asgharzadeh (5) AshiqPari (1) AshrefDehghani (1) Ashwitz (1) Asim (1) AsliVeKeram (1) Atabay (1) AtbayMuganl (1) AtilaSerxosh (1) ATorabi (1) ATurabi (1) Avaye Tabiid (25) AWahedi (16) AWetenxah (1) AxevanSalis (1) AYalchin (1) Ayaz (1) Aygül Qurbanova (1) Ayvaz (1) Az.T (6) Azad (2) AzAdebi-Madeni-Dernek (1) Azerbaijan (14) AzerbaijanAdabiiat (2) Azeri (5) AzizNessin (4) AzT (506) BabekGalasi (1) Babk (1) BagerMortazavi (1) BaharGalir (1) BahramHosseini (1) BahramHusseini (1) Baku (1) Baraheni (22) Bayanname (1) BehramGefari (1) BehramHusseini (1) BehramMemedov (1) BehrangSamsami (2) BehroozDolatAbadi-ChaiOglu (2) BehroozH. (1) BehroozIsmaiilZadeh (1) BehroozSedig (1) BehzadBehzadi (3) BehzadKerimi (1) Beledci (1) BGhasimzadeh (1) bibici (1) Bildirish (1) Bluchistan (1) BulentEsinOglu (1) BuluQarachorlu (1) Buzzati (1) CanJoncel (1) Cavanshir Yusufli (1) Ceferov (1) CemilHesenli (3) Chagirish (1) ChangizMehdiPoor (1) Chaplin (1) CharlsBakster (1) Corona (5) D.S.Javid (1) Danishiq (3) DariushEgbali (1) DarvishOghlu (8) DavidPrecht (1) DavoodAhari (1) DDuvilpen (1) DedeGoorGood (2) Dergi (1) DieZeit (7) Dil (6) DimitriFormann (1) DinoButtsati (1) DIshchi (10) DoghuPerinjek (11) Dr.AlirezaAsgharzadeh (1) DW (1) Easys (1) Economy (1) Edamhaye67 (1) EdebiatSevenler (1) Eedam (1) EEyvazli (1) Ehmedoglu (1) EhmedRehimi (2) EldarMughanli (3) ElifShafak (2) ElirezaNabdel (3) ElmanMohammedov (1) ElmiraKerimi (1) ElmirNazirova (1) ElshanBojukog (1) ElshanBöyükvan (2) ElshenB (2) EltashSalehi (1) ElyadPolad (1) EmranSalahi (2) English (8) EnnieErnaux (1) Eremnistan (1) EricHapsbaum (1) ErichFromm (3) EricRunesson (1) Ermeni-Turk (5) Ermeni-Xocali (1) Ermenistan (5) EslahTelebi (1) EsmailXoii (1) Eterazat1396 (8) Etrazat (1) EzraPavend (1) FarahTaheri (1) FarhadGhabusi (2) FarhadJafari (1) Fars (2) Farsi (692) ّFarsi (7) Farsi. Mushibe (2) FatemeSadegi (1) FatimaKerimli (1) Faulkner (2) FazilSay (1) Federalism (1) FehimeFersaii (2) Ferhad (1) FerhadCeeferi (4) FerhadJafari (6) FeribaMortezaii (1) FeribaRezaii (1) FeribaVefi (2) FeridunEbrahimi (2) FermanFerziMolan (1) Fernood (1) Ferzane (8) FFarid (5) FFarzad (2) FikretAkirov (3) FikretAmirov (1) Firge (7) Firghe (14) firidun kocerli (1) FirusRefahi (3) FJafaroghlu (1) Forough_Asadpour (8) ForugFaroxzad (1) FRAlamdari (1) France (1) FridounIbrahimi (1) G-TabatabiMajd (1) Gadinlar (11) GahramanGenbari (13) GarciaMarkez (1) GencoErkal (1) GenjAliSebahi (1) GeroVonRandow (1) Ghadinlar (2) Gharacalu (2) Ghaza (1) Ghosi (2) GLevy (1) golamhosseinFarnood (3) GRTabatabaiMajd (1) Grub (1) GudretAbulhosseini (1) Gulgun (2) GültenAkin (1) Guzarish (1) H. Məcidzadə (Savalan) (1) Haaretz (1) HabibFarshbaf (4) HabibSahir (4) HabilAliev (2) HalukDoral (1) HamidAreshAzad (3) HamidBaxshmand (2) HanahArent (1) Handke (1)","num_words":7702,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.067,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":267897.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ای Bənzərsiz Allah! بو یازیق اوشاغا پهناه اول. Bu xətalı و qəmgin ruha bağışlayan و mehriban Mövla ol. ایلاهی، فایداسیز بیتکیلیر دُ اولساق، سِنین گولشینندنیک. Yarpaqsız و çiçəksiz fidanlar da olsaq, amma Sənin bağındanıq. ال ایس بو بیتکینی سئنین اینایهت بولودونون یاغیشلاری ایله بسله، روحانی بهارین نسیمی ایله بو سلموش فیدانا کانلیق و تَرَوَت باغیشلا. اونو آیلت، نسیب بیوت، هوشیار ایله و اونا بهدی هئیت بیکس ایله کی، سئنین مئلکوتوندا دایم یاشاسین.","num_words":152,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":93492.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دلی مکس: قیزغین یول (اینگیلیسجه. Mad Max: Fury Road) ایکی مین اون بئش اوسترالیا دوزلتمیش پوست آپوکالیپتیک(قیامت سوْنراسی) بیلیم - قورغو طرزینده ، 2016 نئچه اوسکار جایزه لری کاندیدی اولان، اکشن فیلمی‌دیر. جورج میللرین یازیب یؤنئتدیگی فیلم، دلی مکس سئری‌سینین دؤردونجو فیلمی اولما خصوصیتینی داشیماقدادیر. سئری‌نین آیری فیلملرینده مل گیبسون طرفیندن جانلان‌دیریلان \"مَد مکس راکاتانسکی\" کاراکترینی تام هاردی جانلاندیرماقدادیر. شارلیز ترون، نیکولاس هولت، و هوگ کایس-بیرن اویونچو کادریندا یئر آلماقدادیرلار.\nفیلمین قالاسی تی سی ال چین تئاتریندا 7 مئی 2015ده تصویرلنمیشدیر. 14 مئی 2015ده دونیا سویه سینده گؤستریمه گیردی.\nموضوع[دَییشدیر]\nاتومی ساواشیندان سوْنرا، دونیا، چؤللرین گنیشلنمه‌سی و سوسوزلوق موشکولون آرتدیغی بیر یئر حالینا گلمیش، عئینی نَدَنله مدنیت چؤکوشه دوغرو گئدیر. یاشاما غریزه سی)حاد صفحه ده اولان مکس (تام هاردی)، آروادی و اوشاغی نین ایتیرمه سی نین دالیسیجا آرامیش آختاراراق، ساواش اوشاقلاری طرفیندن توتوقلانیر. بؤلگه‌نین سو و بنزین کیمی قایناقلارینی الینده توتان باشچی اؤلوم‌سوز جونون (ایمورتان جو) بؤلگه‌سینده قان تورباسی اولاراق توتولان مکس، هر آن قاچیش اۆچون فورصت آختارماقدادیر.\nاؤلوم‌سوز جونون اَمریله بنزین عرضه سی اۆچون ماموریته چیخان ایمپاراتور فوریوزا (شارلیز ترون)، بللی اولموش مسیریندن چیخاندا، اؤلوم‌سوز جو و آدام‌لاری بیر موشکول اولدوغونو باشا دوشرلر. قیسا مۆدتده جو، آروادلاری نین فوریوزا طرفیندن قاچیریلدیغینی اؤیرنرک و ساواش اوشاقلاری ایله بیرلیکده فوریوزانین دالینا دوشورلر. قان تورباسی اولاراق بیر ماشینین قاباغینا باغلانان مکس ده ایستَر ایستَمز بو قووالاماجایا قاتیلیر.\nشیمیایی بیر چؤل فیرتیناسینین دالیسیجا زنجیرلریندن قورتولان دلی مکس، فوریوزا ایله یانینداکی آروادلاری اسیری اولاراق آلاجاق، قیسا سورَلی چیخار ایلیشکی‌سی یئرینی دوستلوغا بوراخیر. یاشیل یوردلاری آرایان فوریوزا، ان سوْنوندا اؤز خالقینی تاپاجاق آنجاق دالدا آرتیق یاشیل هئچ بیر شئیین قالمادیغینی اؤیرَندیگینده اومودونو ایتیرمه نوقطه سینه گلیر. دلی مکسین پلانیدا دالی دؤنوب، آرخالارینداکی تیران اؤلومسوز جویه آتلاتاراق اونون صاحیب اولدوغو قایناقلاری اَله گئچیرمئکدیر.\nسولدان: جورج میلر (دلی مکس فیلمی نین یؤنتمنی)، شارلیز ترون، و تام هاردی\nاویونچولار[دَییشدیر]\nتام هاردی - مکس راکاتانسکی\nشارلیز ترون - ایمپراتور فوریوزا\nنیکولاس هولت - نوکس\nهوگ کیایس بیرن - اؤلومسوز (ایمورتان) جو\nروزی هانتینگتون وایتلی - ایسپلندید آنقاراد\nریلی کیوق\nزوو کراویتز - کاپئیبل\nآبی لی - دئ دگ\nکورتنی ایتان - سینمالی چیدو دئ\nجاش هلمن - اسلیت\nتام هاردی، مل گیبسون ایله بیر گون اورتا یئمَگینده مکس رولونا گؤره دانیشدیقلارینی سؤیلَدی. گیبسون بو رولون اونون اۆچون یاخشی اولدوغونو سؤیلَدی و هاردییه خئیر دیلَدی. تام هاردی تارافین‌دان گئییلن جاکئت اوریجینال اوچلَمَنین سون ایکی فیلمینده مئل گیبسون طرفیندن گئییلن تک بیر کوپیسی‌دیر. هوگ کیایس بیرن 1979 یاپیمی ایلک دلی مکس فیلمینده ده اوینامیشدیر. شارلیز ترون، فوریوزا رولو اۆچون ساچینی دیبدن ووردوغونو یئنی باشلایان‌لار ایچین وحشی باتی فیلمینده پئروک (ساچلی بؤرک ، کلاه گیس) تاخماق زوروندا قالدی.\nطرحلر و اینجَلَملر[دَییشدیر]\nدَلی مکس: اؤفکه‌لی(قیزغین و غضبلی) یوللارین بیرینجیل تئمی حایاتدا قالماقدیر. مکس اۆچون اساس هدف یاشامدا قالماقدیر، بو تئم سئری‌نین قاباقکی بؤلوملریندن اویغونلاما دیر. آیریجا چئورَسَل چؤکوش و اخلاقی گئریلمَ کیمیم وضوعولارا دا دئگینیلیبدیر. جو میللر بیر آچیقلاماسیندا ' یاشاییشده قالماق کیلید نوقتطه دیر. منجه بونون نَدنی آمریکا وسترنین آمریکا سینما تاریخینده کؤک اولاراق داها یاخشی بیر پارچا اولماسی‌دیر. ' دئمیشدیر.\nاَک تئملر، اینتیقام، دایانیشما، یورد و دوغرویولدا اولماق، مونتقیدلر طرفیندن دیققته آلینمیشدیر. قاباقکی دلی مکس فیلملرینه بَنزر اولاراق، یورد مرکز تئم اولاراق اَله آلینمیش. مکسین ائوی یوخ ائدیلمیش، فوریوزا اؤزگه لر طرفیندن ائوده توتولموش و آیری بئش قادین اوشاقلارینی بؤیوتمک اۆچون یئنی بیر یورد آراییشی ایچیندَدیرلر. بو شخصیتلر آراسینداکی بیرلیک آیریجا عاییله اۆچون قورخو، یؤنتمئن میللرین فیلموقرافیسینده اورتاق تئم اولاراق ایشلنیلیر.\nدوزلتمَسی[دَییشدیر]\nگلیشیم[دَییشدیر]\nدلی مکس سئری‌سی‌نین دؤردونجو فیلمی ایچین قارالامالار مالی زورلوقلارا چارپدی و طرح 'گَلیشیم جهننمینده بیر نئچه ایل گئچیردی. 1995 ایلینده یؤنتمن میللر گلجک دلی مکس فیلملری‌نین حاقلارینی وارنر بروسدان یئنی‌دن ائدیندی. میللرین آغلینا دؤردونجو فیلمین فیکری لوس آنجلس قووشماسینا دوغرو گئدرکن گلدی. بیر ایل سوْنرا قدر لوس آنجلس‌دن اوسترالیایا سیاحت ائدرکن فیکیر یاخشیجا بئینینه باتدی. میللر حیکایه نی بو شکیلده طراحلیق ائتدی; 'شیددتلی یاغماجی‌لار پترول یادا مال ایچین دئییل آما اینسانلیغین وارولوشو ایچین ساواشیرلار. فیلم 20جی یوزایل فاکسین آراجیلیغییلا 2001ده چَکیلمه اوزئره آیارلاندی ، تکجه 11 سپتامبر سالدیری‌لاری نَدَنیله ائرتَلَندی. میللر 'آمریکا دولاری اوسترالیا دولاری قارشی‌سیندا چؤکدو و بیزیم بودجه میز بالون اولدو دئدی. اؤنجَکی اوچ فیلمده اوینایان مل گیبسون بو فیلم ایچینده باش‌رول اولاراق آیارلانمیشدی. میللر، گیبسوْنون چئورَسیندَکی چَکیشمَلَر و مکسین 'گونوموز ساواش‌چی‌سینا بَنزَر اولاراق داها گن�� اولماسینی ایستَمسیندن دولایی اوْیونجو یئنی‌لمَسینی دایاندیردی. میللر 2003ده دؤردونجو فیلم ایچین سناریونون یازیلدیغینی آچیقلادی. فیلمین مئی 2003ده اوسترالیادا چَکیملرینه باشلانماسی ایچین 100 میلیون آمریکا دولارینا یاشیل ایشیق یاخیلماسینا رغمن بیرلشمیش دولتلرین بیر چوخ اؤلکه ایله سیاحت و نقلیه قیسیتلاماسی ندنیله نامیبیاداکی فیلم سینامالاریندا گووَن‌لیک قورخولارینا ایلیشکیلی اولاراق آرادا قالیندی. عیراق ساواشی‌نین چیخماسییلا برابر دؤردونجو فیلم سیاسی آچیدان حسساس اولاراق دوشونولدو و بوراخیلدی. گیبسون اوْیونجو کادرینا گئری دؤنمسینه رغمن ایلگی‌سینی ایتیردی و سوْنراکی تولید ایبطال ائدیل‌دی.\nژانویه 2006دا، میللر قیزغین یول‌لاری دوزلتمک ایستَدیگینی بللی ائتدی و فیلمین گیبسون اولمادان دا یاپیلابیلَجگینی دوشوندو: 'بو گرچک بیر اومود دور. دوزلتمک ایستَدیگیم سون شئی آیری بیر دَلی مکس فیلمی دیر. تکجه سناریو یالنیز قالدی و من بونونلا بوتونلوکله اوزاقدا قالدیم. فیلمین سناریوسو اینگیلیس میزاح درگی‌سی یارادیجی‌سی برن‌ان مک کارتی ایله اورتاق یازیلمیشدیر؛ آیریجا بیرچوخ یئنی کیشی‌لیک و آراجلاری دا طراحلیق ائتمیشدی. گیبسوْنون یوخلوغوندا اؤلوموندن اؤنجه هیت لگر (Heath Ledger) دوشونولوردو.\n18 مئی 2009دا چکیملَر ایچین یئر آختاریلدیغی بیلدیریلدی. سوْنرا تولید وارنر بروس ایستودیولارینا داشیندی. اوکتوبر 2009دا میللر فیلمین کؤک چکیملرینه 2011 اؤنجه سی باشلاناجاغینی آچیقلادی. بو احساس اوسترالیادا گیبسوْنون مکس اولاراق گئری دؤنوب دؤنمَیَجگی ایله ایلگی‌لی اولاراق یئرلی باسینین دیققتینی چئکدی. عئینی آی شارلیز ترونون فیلمده اوینایاجاغی بیلدیریلیرکن، اینگیلیس اویونچو تام هاردی ایله مکس رولو ایچین گؤروشمَلَر یئرینه یئتیرلیردی. ژوئن 2010دا جومه گئجه سی جاناتان روس پروقرامیندا هاردی نین (اؤزگون دلی مکس فیلمی‌نین چکیمی‌نین باشلانغیجین‌دان تکجه 6 آی بؤیوک) باش رولو اوینایاجاغی آچیقلاندی.\nژانویه 2011ده گؤزلنیلمز شیددت‌لی یاغیشین چؤلده اؤزگه چیچکلری‌نین بؤیومَسینه نَدن اولماسین‌دان سوْنرا، چَکیملر نامیبیایا داشیندی.\nفیلم چَکیمی‌نین سورَجی (پروسه‌سی)[دَییشدیر]\nآنا چَکیملر 26 ژوئن 2012ده نامیبیادا باشلادی. آیریجا باتی سیدنیده پوتس هیل(Potts Hill) و پنریت لئیکس(Penrith Lakes)ده چکیملر باشلاندی. اوکتوبر 2012ده، هالیووود ریپورتر بروس.'ون اورَتیمین (تولیدین) دوام ائتمَسی ایچین بیر یؤنَتیجی گؤندَردیگینی بیلدیردی. فوریه 2013ده نامیبیا ساحیل قورونماسی طرفیندن بیر طرح سیزدیریلدی و یؤنَتیجی هئیاتی نامیب چؤلونه ضرر وئردیکلری گرَکچَسیله فیلم دوزلندلری سوچلادی. چوخ ساییدا بیتکی و حئیوان تورلری تهلوکه آلتیندایدی. نامیبیا فیلم کومیسیونو دوزلتمه سیراسینداکی سوْنراکی زیارتینده 'هیچ بیر یئر آییردیلمادیغینی دئدی. مدیا بو سوچلامالاری 'حاقسیز سؤیلَم اولاراق دَگرلندیردی. سپتامبر 2013ده چکیملرین ژانویه 2013ده یئنی‌دن باشلاناجیغینی بیلدیریلدی.\nیؤنتمن میللر سری‌نین اؤنجه کی فیلملرینه قییاسلا فیلم دوزلتمک طرحی شرطلرینه گؤره ازونو یاخشی حیسسئتمَدیگینی سؤیلَدی. بونون یئرینه اؤنجَکی فیلملره دؤنرَک هر ایکی دوزلتمک طریحینه ده گؤز آتماق و گئچن 30 ایلین دَییشیکلیکلرینی یانسیتماق ایستدی. یاپیم طراحی ıhgdk گیبسون فیلمین آراجلارینین ��امیسینی بوتون قوللانیش‌لی اولاراق طراحلیق ائتدی. بعضی آراجلارین یاپیمینا 2003ده باشلانیلمیشدی.\nسینماتوقراف جان سیلی (John Seale) چکیملر سیراسیندا امَکلییه (بازنیشسته لیگه) آیریلدی. اؤنجَکی ایکی فیلمین سینماتوقرافی‌سینی ائدن دیان سملر(Dean Semler)ین یئرینی آلمیشدی. جان سیلی آلتی Arri Alexa Pluses و دؤرتAlexa Ms ایله موجههز اولدو. سیلی بیرینجی دؤنه دیجیتال کامرالارلا چکیم ائتدی.\nجولای 2014ده میللر فیلمی \"چوخ ساده کینایه لی، معمولن تکرلکلرین اوزَریندَکی وسترن\" اولاراق تانیتدیردی. میللر افکتلرین %90ینین اویغولامالی اولدوغونو سؤیلَدی. ایکینجی تاخیم یؤنتمنی و دوبلور سیناوی کووردیناتورو اولان قای نوریس (Guy Norris)، و Cirque du Soleilین پئرفورمانسی ، و اولمپیک قاچیش یاریشماچیلاری داخیل 150 دوبلور پئرفورمانسین‌دان مسئول اولدو. میللر اویون یازاری و عئینی زاماندا فمینیست اولان ائو انسلئری(Eve Ensler) سئت دانیشمانی اولاراق سئته دعوت ائتدی. سناریونون دَرینلیگی ائتکیلَمَسی و فمینیست تئملره ده نه گؤردوگو ایله ایلگی‌لی اولاراق نامیبیادا یئددی گون گئچیردی. کیشی اویونچولارلا قادینا یؤنَلیک شیددت قونوسوندا دانیشدی.\nدوزلتمک سوْنراسی[دَییشدیر]\nدلی مکس: قیزغین یول فیلمینده، ۲۰۰۰ گؤرسَل (تصویری) افکت چَکیمی ایچَریسینده واردیر. قاباقجیل گؤرسل افکت شیرکتی ایلوورا (Iloura) فیلم ایچین 1500دن چوخ افکت گلیشدیردی. میللر فیلمی قورغولاماسی (تخیل ائتمک) ایچین آروادی مارقارت سیکسلی(Margaret Sixel) ایشه آلدی. سیکسلین گؤرونتولری قورغولاماق ایچین 480 ساعاتی واری ایدی; گؤزلَملَری 3 آی توتدو. فیلم بوتون اوزون‌وغو بویونجا 2700 قورغو ایچَرمَکده دیر و بو دقیقه ده 22.5 قورغویا اوست اوسته گلمکده دیر. دلی مکسین ایکینجی فیلمی ایسه 90 دقیقه ده 1200 قورغو ، یانی دقیقه ده 13.33 قورغو احتیوا ائدیر.\nگئجه صحنه لری آمریکا گئجه‌سی تکنیکی قوللانیلاراق چکیلدی. PG-13 و R-rated ایکی فرقلی شکیلده سیناماغا سوخولدو. R-rated سۆرۆمۆ ایزلَیَنلر طرفیندن قبول ائدیل‌دی و بو شکیلده یاییما گیردی.\nتنقید گؤروشلری[دَییشدیر]\nفیلم ایلین اَن باشاری‌لی فیلملری آراسینا آلدیغی اؤدوللردن آرتیق اؤوگولر و آلقیشلاری دا آلابیلدی. روتن توماتوسدا 333 باخیشدان %97لیک بیر باشاری اَلده ائتدی و 10 اوزریندن 8.6 پوان آلدی. متاکریتیکده ایسه 47 اَلَشدیرمن (تنقیدچی) باخیشندا 46سی اولوم‌لو (موثبت) یؤنده اولدو و فیلم 89 پوانا چاتدی. فیلم سایتیندا 2015ین ان چوخ تارتیشیلان فیلمی اولدو. آی ام دی بی(IMDb) ده 380.000ی آشقین ایشلدن سسینده 8.2 پوان الده ائتدی و ائن یاخشی 250 فیلم آراسیندا 157. سیرادا یئرینی آلدی.\nدوام فیلمی[دَییشدیر]\nیؤنتمن میللر دوام فیلملری‌نین اولاجاغینی آچیقلامیشدیر. ائله کی تام هاردی‌نین 3 آوریل 2015ده 3 دنه ده دلی مکس فیلمی ایچین ایمضا آتاجاغی ائشیدیلدی. آیری فیلمین آدی ایسه بو آندا گئچیجی(موقت) آد قونوموندا دلی مکس : کورلانمیش یورد(Mad Max: The Wasteland ) اولاراق آچیقلاندی.\nموزیکلر[دَییشدیر]\nبوتون پارچالار جانکی ایکس ال (Junkie XL) طرفیندن یازیلدی و واتر تاور موزیک (WaterTower Music) طرفیندن 12 مئی 2015ده یاییملاندی.\nقایناقلار[دَییشدیر]\nآنادولو تورکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Mad Max: Fury Road»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۰۱۶ ‏ژانویه‌سی‌نین ۲۰سی تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\n^ MAD MAX: FURY ROAD (15). British Board of Film Classification (5 May 2015).\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ Mad Max Fury Road. British Film Institute (2015).\n^ Mad Max: Fury Road (2015). The New York Times.\n^ Sperling, Nicole (7 July 2014). Drive Like Hell. Entertainment Weekly. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-12-13. یوْخلانیلیب2018-05-21.\n^ Lang, Brent (7 May 2015). Box Office: 'Mad Max: Fury Road,' 'Pitch Perfect 2' Eye $40 Million Openings. Variety. (Penske Media Corporation).\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام BOM وارد نشده است\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=دلی_مکس:_قیزغین_یول_(فیلم)&oldid=1474062»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nفیلملر ۲۰۱۵ (میلادی)\nEnglish-language films\n۲۰۱۵-جی ایلین فیلملری\nآمریکا فیملری\nاوسترالیا فیملری\nاینگیلیسجه فیلملر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیریلمیش فایل باغلانتیلاری اوْلان صحیفه‌لر\nقایناقلاما خطاسی اوْلان صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۷ آقوست ۲۰۲۱، ‏۰۴:۴۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":2714,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":113545.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یاناق، قولاق، گؤزون آلتی، بورون و چنه سوموگو آراسیندا قالان اتلی بؤلومدور. اینساندا و دیگر اوْمورغالیلاردا آلماجیق سوموگو ایله چنه سوموگو آراسیندا بیر یان دیوار روْلونو اوْیناییر.[۱]\nبیر قادین یاناغی\nقایناقلار دَییشدیر\n^ Klaus-Dieter Budras, Klaus-Dieter Budras (2003). Bovine Anatomy: An Illustrated Text. Schlütersche. p. 44. ISBN 3899930002.","num_words":75,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.013,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":136252.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳ آبان، ایران تقویمینده ایلین ۲۳۰-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۳۵ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۳۶ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کاردزهالی -(اینگیلیسجه: Veliko Tarnovo) بولغاریستانین کاردزهالی اوستانیندا یئرلشیب 2001 جی ایلینین نۆفوس ساییمی اساسیندا بۇ شهرین 45729 نفر و 2011-جی ایلین نۆفوس ساییمی اساسیندا 43880 نفر جمیعتی واریمیش. بۇ باخیم‌دان اۆلکه‌نین 23- اینجی شهری سایاگلیر.","num_words":47,"character_repetition_ratio":0.124,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.271,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":320304.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لیلا بابایی مییانالی‌دیر و 24 یاشیندادیر. جامعه‌شناسی لیسانسینی همدان‌ین بوعلی دانشگاهیندا اوخویوب، ایندی ایسه تبریزین سراسری دانشگاهیندا ارشد جامعه‌شناسی اوخویور. اصلینده مییانانین کوبلان کندندیرلر، او کند و اونون اطرافینداکی کندلر سوننودورلر. پایان‌نامه‌سینی ایسه آذربایجان‌دا سوننو-تورک قادینلار حاققیندا ایشله‌ییر.\n———————————————��———————————————————-\n1. جمعیتیمیز اوزون ایللر بویونجا استبدادی قووه‌لر طرفیندن موختلیف سیتملره معروض قالدیقجا، سس‌سیزله‌شیب و یاشامین گیزلی قاتلارینا سیغینیب‌دیر. آمما بو جمعیت بوتؤو دئییل و فرقلی گروهلاردان عبارت‌دیر. بونونلا دا فرقلی گروه‌لارین کیملیک‌لری، اونلارین ثروت و قدرت قایناقلاریندان فاصیله‌لرینی معین‌لشدیریر. مستبد قووه‌لر، جمعیتی بوتؤولشدیرمه‌یه چالیشسالار دا، گئت-گئده همن فرقلی کیملیک‌لره مالیک اولان گروه‌لار اؤزلرینی هر بیر ساحه‌دن قیراقدا گؤردوک‌لری اوچون، هابئله دانیلیب ازیلدیکلرینه گؤره، نهایت بیر آرایا گلیب سس-سسه وئریب، اؤزلرینه رسمیت وئرمه‌یه چالیشاجاق‌لار. بو فرقلی‌‌لرین رسمیت تاپماسی دموکراسی‌نین بیرینجی شرطی اولان پلورالیسم‌دیر. دموکراسی‌نین ایکینجی شرطی اولان سکولاریزم ایسه دینی \/مذهبی سیاستدن اوزاق توتماقدیر. آمما ساده‌جه دینی \/مذهبی سیاستدن اوزاق توتوب فرقلی گروه‌لارین کیملیک‌لرینه رسمیت وئرمه‌مک وحتی تاپداماق بیزی صدام حسین و محمدریضا پهلوی‌ کیمی‌لره گتیریب چیخاردار، دموکراسی‌یه یوخ.\n2. بیز دینی آزینلیق اولدوغوموز اوچون نئچه قات داها آرتیق آیری سئچکی‌لییه معروض قالمیشیق. بو آیری سئچکی‌لیک‌لر همی تورک همی ده فارس شیعه‌لری طرفیندن اولموشدور. نییه‌کی بوتون شیعه‌لر، سیاسی شیعه‌نین تحصیل سیستمینده ائییدیب اؤیره‌دیلیب‌لر. سیاسی شیعه‌نین رادیو-تلویزیونونون موخاطبی اولوبلار. اونون قوردوغو توپلانتی‌لاریندا ایشتیراک ائتمیشلر. دئمه‌لی اوندان ائشیدن سؤزلری ایچلشدیریب، دونیا گؤروشلری ایسه بو سورجده فورمالاشمیشدیر. پس اؤزلریندن باشقا بیریلرینین کیملییی ایله یاشادیغی وضعیتین فرقینده اولا بیلمه‌دیکلری اوچون، ایستر-ایسته‌مز یا فرقلی‌لری گؤرمزدن گله‌جک‌لر یا دا آیریمچی داورانیشلاری ایله اونلاری ازمه‌یه جهد ائده‌جک‌لر.\n3. کئچن گونلرده کلاب هاوس‌دا «آذربایجان‌دا دینی اقلیت‌لر» آدلی بیر رومدا یاشادیغیمیز آجیلاری باشقالاریلا پایلاشدیق. ساییمیز آز سسیمیز آلچاق اولسا دا، بو رومدا ایلک آددیم اولاراق سسیمیزی یوکسلدیب، بیزی چوخ زامان ائشیتمه‌ین قولاقلارا یئتیرمه‌یه چالیشدیق. دینی آزینلیقلارا عایید اولان اینسانلار هر زامان باسقی آلتیندا اولدوقلاری اوچون، حتتا اولارا گلین یاشادیغینیز تجروبه‌لرینیزدن دانیشین دئینده قبوللانماییب، سورادان اولار اوچون هزینه و موشکول یارانماقدان قورخورلار دئییرلر. آنجاق نهایت آذربایجانین فرقلی منطقه‌لریندن اولان موختلیف دینی و مذهبی آزینلیقلار؛ سوننو، کوره سوننو، اهل حق و یهودی تورک یولداشلارلا ایلگیله‌نیب بیر آرایا گله بیلدیک. آمما بو دانیشیقلاردان سونرا شیعه جمعیتیندن هم منفی و هم موثبت تپکی‌لر آلدیق. هم حیمایت و هم گئنه ‌ده دانیلدیق. آذربایجاندا دینی آزینلیقلارا بئله بیر تبعیض‌لر یوخدور و آذربایجانلی‌لار هئچ زامان بئله دئییلدیلر اؤز میللتلرینه گؤره سؤزونو بول-بول ائشیتدیک. او حالداکی بیز بیر تورک اولاراق شیعه تورک آکتیویست‌لرله هر زامان مرکزین فارسلاشدیرما سیاستینه قارشی اعتراضا قالخیریق، آمما همن شیعه آکتیویست دوستلار بیزه اولان دینی آیری سیئچکی‌لییی گؤرمزدن گلیرلر یا دا «سوننوچولوک ائتمه‌یین، تفرقه سالمایین، هله بو سؤزلرین واختی دئییل» ��ئمکله بیزی سوسدورماغا چالیشیرلار. دوغروسو بو گون بو سیرا سؤزلری دانیشماغین لاپ اصیل واختی‌دیر. بو گون آذربایجان حرکاتی‌نین سؤیله‌میینی دموکراتیکلشدیرمک اوچون سکولاریزمدن (میللی حرکتین بدنه‌سی‌نین سکولار اولدوغونا اینانیرام) علاوه پلورالیزمه ده مجهز ائتمه‌لیییک. نییه‌کی بیزده پلورالیزم اولماسا فقط توپلومو تورکلشدیرمه‌یی دوشونه بیله‌جه‌ییک.\nنوشته های مشابه\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, حقوق بشر, زنان\nربابه قليزاده، فعال تورک و همسر فعال زندانی صیاد محمدیان به اداره ی اطلاعات کرج احضار شدند\nاخبار, حقوق بشر\nخانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی: نه فراموش می‌کنیم و نه می‌بخشیم\nحقوق بشر, مقالات\nدر روز جهانی مبارزه با ال‌جی‌بی‌تی‌‌ستیزی، حقوق جامعه ال‌جی‌بی‌تی را فریاد بزنیم.\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – سیمین صبری\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – صحرا حکاک پور\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – نگار گلکار\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nربابه قليزاده، فعال تورک و همسر فعال زندانی صیاد محمدیان به اد... خانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی: نه فراموش می‌کنیم و ... در روز جهانی مبارزه با ال‌جی‌بی‌تی‌‌ستیزی، حقوق جامعه ال‌جی‌بی... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - سیمین... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - صحرا... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - نگار ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - ژاله ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار- سمینار برلین - اوما... سمینار «آذربایجان و روند شکل‌گیری دموکراسی پایدار» – رادیو زما... طرح «نور» در روزنامه ایران؛ مقنعه اجباری، شلوار جین ممنوع","num_words":1133,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.141,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":263703.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سالام٬ Arjanizary. بۆتونلوکله کؤنوللو ایشلدنلرین چالیشماسی ایله یارادیلان ویکی‌پدیا بیلیملیگی‌نین تۆرکجه دیلینده اوْلان ورژنینه خوْش گلیبسینیز.\nباشلامادان اؤنجه آشاغیداکی قایدالارلا تانیش اوْلمانیزی تؤوصیه ائدیریک:\nیارادیلان مقاله‌لری دَییشدیرمه‌یه و یا یئنی مقاله یاراتماغا تردید ائتمه‌یین، جسور اوْلون. بیر نئچه جۆمله‌لیک مقاله‌لر یاراتماقدان چکینمه‌یین.\nمقاله‌لرین بیلگی‌لیک، بیلیملیک‌لیک، طرفسیز و غرضسیز اوْلماسینا دیقّت ائدین.\nمقاله‌لری دَییشردیرمه‌دن اؤنجه دَییشدیرمه قایدالاری ایله تانیش اوْلون.\nسوْرغولارینیزا کؤمک صفحه‌لرینده جاواب آختارا بیلرسینیز. اوْردا جاواب تاپانماسانیز، ایلگیلی دانیشیق صفحه‌سینده سوْروشون.\nباشقا ایشلدنلردن یاردیم ایسته‌مکدن چکینمه‌یین، اوْنلارین دانیشیق صفحه‌لرینی دَییشدیره‌رک سواللارینیزی آرتیرین.\nیئنی یاراتدیغینیز مقاله‌لرین تۆرکجه دیلینده اوْلماسینا دیقّت ائدین. کؤچورمه یازیلیملارینی ایشه آپاران زامان یازی‌نین دیلینی یازی قۇراللاری ایله دقیقلشدیردیکدن سوْنرا مقاله‌یه آرتیرا بیلرسینیز.\nمقاله‌لرده و بۇنلارا ایلگیلی صفحه‌لرده (بؤلمه‌لر، شابلونلار و...) ایمضانیزی و آدینیزی یازمایین. عکسینه دانیشیق، سس‌وئرمه، سوال-جاواب و... فوْرمادا اوْلان یازیلارینیزین سوْنوندا ۴ تیله ~~~~ علاوه ائده‌رک ایمضالایین.\nمؤضوع سئچیمینده چتینلیک چکیرسینیزسه، آشاغیداکی صفحه‌لر سیزه یاردیم ائده‌جک:\nویکی‌پدیا:مقاله ایسته\nویکی‌پدیا: ۱۰۰۰ مقاله\nایسته‌نیلن مقاله‌لر\nیاراتماق ایسته‌دیگینیز مقاله‌نین آدینی آشاغیداکی بوْش یئره یازین و \"مقاله یارات\" دۆیمه‌سینه باسین. ایلک مقاله‌نیزی یارادین.\nویکی‌پدیا ایشلدنلری بیلیملیکلیک شخصلر دئییللرسه، اؤزلری حاقدا مقاله یارادا بیلمزلر. بۇجور بیلگیلری یالنیز اؤز ایشلدن صفحه‌لرینده وئره بیلرلر!\n--آلپ ار تونقا✉ ‏۲۵ سپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۳:۳۳ (UTC)جاواب\nسلاملار سیزه حورمتلی یولداش خوشگوردوک.E THP (دانیشیق) ‏۴ اوکتوبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۵:۲۷ (UTC)\nعلیکم السلام. منت دارام. Arjanizary (دانیشیق) ‏۴ اوکتوبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۹:۰۹ (UTC)\nسلام دَییشدیر\nساغ اول یاشا دوستوم. نه اولوب ویکی یاتیب هئچ کیم مقاله یاراتمیر!؟ گون به گون ده چالیشان عضولار سایی سی دؤشور! ۶۴ نفر ایکی آی قاباق ایندی اولوب ۳۷ نفر. بیلمیرم ندن ؟ اصلی مقاله یارادان لار دا ۱۰_ ۱۵ نفر آراسیندا .بؤیله دؤشونورم کی یازیلاریمیز میلت آراسیندا چوخ بینیلمییب یا نمنه !؟ حورمتلهاکتای (دانیشیق) ‏۵ دئسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۵:۳۰ (UTC)\nسلام حؤرمتلی اکتای بَی. ائله‌دیر. بیر آز داوالاریمیزدان آزالدیب و مقاله یازماغا آرتیرمالی‌ییق. هم‌ده تبلیغ اولماغی گرک دیر. یاخشی ایشلر تلگرام‌دا گؤرونور و من بو ایشی القیشلاییرام. بولارا هدفلی ایشلر ایسته‌ییر و هامی‌نین باشی قاریشیب! منجه هئچ چوخلاری بورانی تانیمیر، تانیتماق گرک. گوله گوله --Arjanizary (دانیشیق) ‏۲۴ دئسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۳:۳۹ (UTC)\nان شاالله اکتای (دانیشیق) ‏۲۴ دئسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۳:۴۱ (UTC)\nسلاملار. من بئله دوشونورم آنا صفحه سی اوستونده بیراز چوخ چالیشمالی ییق. مثلا اوردا آی مقاله سی آغیر و چتین دیلده یازیلدیغی اوچون یئنی اوخوجولاری قووور. اونون یئرینه داها راحات شکیلده یازیلمیش مقاله لر قویساق موثبت اثرینی گؤسترر. حؤرمتلهMatreeks (دانیشیق) ‏۲۴ دئسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۴:۱۲ (UTC)","num_words":639,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":160582.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بور دلیک، تریپانیشن آدلی دا تانینیر. بو، اورتاق خطین دئشینده، گلاسکو کوما سکیلینین 8 دن آز اولدوغو و بیر اؤیرنجی نین بؤیوک اولدوغو واخت، ایپیدورال یا دا سبدورال هیماتوما لارین درمانین اوچون یئرلشیریلیر. چوخ واخت نورورو جراحیله گؤرولسه ده، اگر ایلک سیرا موجود اولماساییرسا، او، اورژانس دوکتورینین طرفیندن گؤرولسه دیر.[۱]\nاو آدام عمومیتله باشلامادان قاباق آنتوبات اولونور. قانلاشما نین یئرلشیب سی تی اسکنینده تأکید اولونور و اوستونلوکده اولان جمجوقون قیسمی اؤلچولور. اوْلان یئر اوْلدوغو، سستریلده اولونموش و ایپینهفرین ایله لیدوکاین ایسه دوزلدیریلمیش دیر. بو سومويه قدر ۴ سانتی متر اوزونلوغو اولان بیر قاشقیر دوزولور. بو، عمومًا قاباق طرفده 2 بارماق و قولاق کانالینین اوستوندن 2 بارماقلا ايشله نیر. بیر چکمه چی درینین آچین اولماسی اوچون و بیر دَرین ده باش ساخلانیب باش ساخلاییب. ایپیدورال هیماتوما ایله قان چیخیر یا دا یاخشی سویوشمه احتیاجی وار. سوبدورال هئماتومدا، دورا تیزه بیر قوقارلا و اونون اوستونده X شکیلده بیر کَسله چیخاریلمالیدیر.[۱][۱][۱][۱][۱][۱][۱]\nآنتی بایوتیکلر یولوخلاماغین قاباغین آلماق اوچون وئریلیر و شخص نیوروسرژی له سونوندا گؤزلمه لی دیر. ترپانیاسیون تاریخده کی کیمسه لرله گؤروندوغو لاپ قدیم بیلینن جراحات نؤعیدیر. آنتروپولوگلار بونو ایلک روحاني مقصده، ایپلیپسی، باش آغریسی، باش یاراسی و ذهني بوزوکلوق اوچون آپاردیغینا اینانيرلار.[۲]\nقایناقلار:[دَییشدیر]\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ Unlocking Common ED Procedures – Crackin’ the Cranium: A Review of Cranial Burr Hole Decompression (en) (9 April 2020). یوْخلانیلیب15 March 2021.\n^ Faria, Miguel A. (2013-04-05). \"Violence, mental illness, and the brain – A brief history of psychosurgery: Part 1 – From trephination to lobotomy\". Surgical Neurology International. 4: 49. doi:10.4103\/2152-7806.110146. ISSN 2229-5097. PMC 3640229. PMID 23646259.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بور_دلیک&oldid=1548075»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۹ آقوست ۲۰۲۳، ‏۱۹:۴۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":492,"character_repetition_ratio":0.016,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":100992.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو بیر ساخلانیش بؤلمه دیر. ویکی‌پدیا پروژه‌سینین ساخلانیلماسی اوچون دیر، امّا بیلیکلیکین بیر حیصه‌سی‌دئییل. بو، مقاله صفحه‌لری (او صفحه‌لر کی مقاله دئییللر) ایحتیوا ائدیر، یادا وضعیت یئرینه مؤوضوع اساسیندا قروپلاشدیریر. بو بؤلمه‌نی مضمون بؤلمه‌لرینده داخیل ائتمیین.\nبو بیر گیزلی بؤلمه دیر. عوضو صفحه‌لرینده گوستریلمیر، اما اگر ترجیحلر صفحه‌سینده 'گیزلی بؤلمه‌لری گوستر' سئچیلسه بو بؤلمه‌لری گؤره بیلرسینیز.\nبو شابلون یالنیز category آدفضاسینا داخیل ائدیلمه‌لیدیر.\nEditnotices are automatically categorised here by {{[[شابلون:{{{1}}}|{{{1}}}]]}}\nشابلون بلگه‌له‌مه‌سی[یارات] [تمیزله‌مه]\nدییشدیریجیلر بو شابلونون قارالاما (یارات | آینا) و تست (یارات) صفحه‌لرینده تست ائده بیلرلر.\n\/بلگه آلت‌صفحه‌سینه بؤلمه‌لری علاوه ائدین. بو شابلون-ین آلت صفحه‌لری.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:Editnotice_category&oldid=1533503»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه:\nیانلیش آدفضالاریندا شابلونلاری اوْلان صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۶ نوْوامبر ۲۰۲۲، ‏۰۷:۵۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":276,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.004,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":55245.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تونیس آفریقادا بیر دؤولت . ساحه‌سی 162.155 km² - دیر .[۱] تونیس 1956-جی ایلده فیرانسیزلاردان موستقیل‌لیگینی قازانیب. بو تورپاق‌لار بیر دؤورده دوز 400 ایل عثمانلی دؤولتینه باغلی قالمیشدی. تونیسین اهالی‌سی 2008-جی ایلین رسمی تخمین‌لرینه اساساً 10326،6 مین نفردیر .[۲] اؤلکه‌نین باشکندی اؤلکه آدی ایله عئینی آدی داشیییر.\nقایناق‌لار دَییشدیر\n^ INSTITUT NATIONAL DE LA STATISTIQUE - TUNISIE : Emplacement de la Tunisie. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-11-17. یوْخلانیلیب2015-02-15.\n^ INSTITUT NATIONAL DE LA STATISTIQUE - TUNISIE : LES INDICATEURS LES PLUS RECENTS. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-11-17. یوْخلانیلیب2015-02-15.","num_words":129,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.083,"special_characters_ratio":0.304,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":47561.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تاج‌السلطنه(زهرا) ناصرالدین شاه و توران السلطنه‌نین قیزی 1262ه.ش – ( 1884.م )-جی ایلده تهراندا آنادان اولدو. تاج السلطنه 7 یاشیندا مکتبه گئتدی. فارسی دیلیندن علاوه او عربی و فرانسه دیلین‌ده چوخ یاخشی اؤرگندی .او 10 یاشیندا حسن خان شجاع ، شجاع السلطنه‌نین اوغلویلا اورغورسوز ائولی لیگی اولور. آیریلدیقدان سونرا قیزلارینی بئله اوندان آیردیلار. تاج‌السلطنه، آتاسی زامانی شاهین عزیز قیزی و دائم دیققتینده اولاردی . آنجاق آتاسی‌نین وفاتیندان سونرا مشروطه‌چیلردن مودافعه ائتمکدن دولایی مظفرالدین‌شاهین غضبینه دوچار اولدو. او، دربارین تربیه اصولونو و هم قاجار دؤنمینده انسانلارین مالی دورومونون برابرسیزلیگینی شیددتله قیناییردی. او خاریجی یازارلارین اثرلرین، او جومله‌دن ویکتور هوگو، ژان ژاک روسو و بیسمارکین اثرلرینی اوخوماغا ماراقلیدی و اونلاردان ایلهام آلیردی. همچنین ایران شاعیرلری میرزاده عشقی و عارف قزوینی تک اوزگورچو شاعیرلرله علاقه سی واریدی. عارف قزوینی شعرلری‌نین نئچه بیتینده اونو تعریف ائدیبدیر. تاج‌السلطنه خانیم خاطره یازماغا چوخ ماراق گؤستریردی . اونون “خاطرات تاج‌السلطنه” آدیندا اثری أل یازما شکلینده موجوددور. بو نوسخه ائدیتدن سونرا، گئنیش شکیلده جامعه ده یایلیبدیر. او کیتابدان بیر بؤلومو( خانم تاج‌السلطنه‌نین یاشایش گونلری‌نین تاریخی)1362- ده منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندی‌نین نظارتیله تهراندا چاپ اولوبدور. تاج‌السلطنه بو کیتابدا یازدیغی خاطره لرله بیرگه، اؤزنون مودرن دوشونجه لرینی عکس ائتدیریبدیر . اونون بیلگیلری‌نین گئنیشلیگی و آیدین دوشونجه‌سی بو کتابدا چوخ آیدین گؤرونور.\nتاج السلطنه موسیقی اؤرگنمیه ده چوخ ماراقلیدی.پیانو نو تار و پیانو اوستادی مفخم‌الممالک اؤرگنمیشدیر.”نادیده رخت” بیات ایصفاهان دستگاهیندا اوندان قالان یادگاری اثردیر.\nاو حیاتیندا و بوتون یازیلاریندا مشروطیتدن ، قادین حاقلاریندان، اؤزگورلوقدان، قانون و برابرلیکدن دفاع ائدیبدیر. “خاطرات تاج‌السلطنه” کتابی معاصیر تاریخیمیزی تانیماق قونوسوندا چوخ دگرلی بیر اثردیر. او بو کیتابدا ناصرالدین شاهین سون 5 ایل سلطنتی ، مظفری و ناصری درباریندان گئنیش بیلگیلر وئریر . رئژِی حادثه سی، ناصرالدین شاهی قتلی، و اوندان سونرا خزانه‌نین غارتی کیمی واقعه‌لردن یازیب و مظفرالدین شاهین سلطنتیندن، سید جمال اسد آبادی‌نین نقشی و امین السلطان حاقدا یاخشی بیلگر وئریبدبر. بو کتابدان ایکی خطی نسخه ألده دیر و اصلی بؤلومون بعضی بخشلری هله‌ده تا پیلمایب. تاج السلطنه خانیمدان بیر باشقا کتاب ” ایرانلی شاهزادا خانم طالعی” عنوانیلا نشر اولوبدور. البته بو کیتاب نشردن اؤنجه 1306-دا آت یازی شکلینده کوشش قزئته‌سینده نشر اولونموشدور. تاج السلطنه، سلطنتی عائله‌سیندن اولماغینا رغما، مشروطه انقلابی نین باشلانماسیلا، بو انقلابی دستکلیب و رفورمجو و مودرن قادینلارا عاید اولان انجمنلره قوشولورو بو انجمنلرده قادینلارین آرزی و ایستکلرینه چاتماسی اوچون چالیشیر.او باجیسی فروغ الدوله‌نین ائوینده قورولان ” انجمن اخوت” ین جلسه‌لرینده اشتراک ائدیر.\nهمچنین مشروطه دن سونرا ” حریت نسوان” آدیندا یاری گیزلی بیر انجمن‌ده اویه اولور تاج السلطنه همشه اؤز دئوری نین قادینلاری‌نین پوزقون دوروموندان، ساوادسیزلیقلاریندان، اؤلکه و جامعه دن خبرسیزلیکلریندن، ائوده اوتورماقدان، و کیشیله قادی‌نین برابرسیزلیگیندن شکایت ائدیردی. او قاجار قادینلاری‌نین حجابینی، جامعه ده حضور تاپماغا و علم ومعاریفلنمیه مانع بیلیردی. همچنین اؤلکه‌نین خوشا گلمه‌ین دوروموندان ، یانلیش سیاستلر، شاه ودرباردا اولانلارین تؤک داغیتلاریندان، شاهین خرجلی و فایداسیز سفرلریندن، اکونومونون وضعیندن و خالقین مالی دوروموندان گلایه ائدیردی. تاج السلطنه اؤزگورچو ” باغه آنوف”ون مشروطه قونوسوندا سوروسونا دئدی: ” مشروطه نین آنلامی آزدلیق شرطلرینه عمل ائتمک و خیانت و غرض سیز میللتین انکشافی‌دیر. ترقی ایستین بیر میلتین تکلیفی اونون حاقلارین ایستمکدیر. حاققی نئجه آلماق اولار؟ مشروطه اؤلکه‌سی دوز بیر سیستمین آلتیندا اولان زامان. ترقی هاردان تؤرنر؟ قانون. قانون نه زامان اجرا اولار؟ استبدادی حکومت آرادان گئدندن سونرا. لاکین مشروطه استبداد دان یاخشیدیر. همن مصاحبه ده قادینلارا گؤره دئییر: ” ایران قادینلاری نین تکلیفی، آوروپا قادینلاری تک، اؤز حاقلارینی ألده ائتمکدیر. اوشاق تربیه‌سی، کیشیلره یاردیم ، پاکلیق، عفت، وطن سئورلیک، خالقا خدمت، تنبلیکدن اوزاقلاشما و ائوده اوتورماماق، نقابی گؤتورمک.” تاج‌السلطنه نهایت ، ذی قعده‌نین اولینده 1315- جی ه.ش 52 یاشیندا وفات ائتدی. و اؤز وصیتینه گؤره ظهیرالدوله قبرستانیندا دفن اولدو. روحو شاد یولو دواملی اولسون.\nنوشته های مشابه\nUncategorized\nنگاهی به «جنبش زن، زندگی، آزادی» (به مناسبت تمدید مأموریت کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل متحد)\nUncategorized, اخبار, دیدگاه ها, زنان, مقالات\nاستاندارد دوگانه فمینیسم غربی – مریم الدوساری \/ برگردان: شیوا موسی‌زاد\nUncategorized\nاین ویدیو، تبلیغ سقط جنین نیست\nUncategorized, اخبار, بیانیه ها, زنان\nنه به خشونت علیه زنان : اطلاعيه مشترک به مناسبت ٢٥ نوامبر، روز جهانی مبارزه با خشونت عليه زنان\nUncategorized\nگذری به مصاحبه سیمین صبری در سال 2020 با کانال ایران اینترناسیونال در رابطه با اشغال قره باغ و جنگ دوم قره باغ\nUncategorized\nابراهیم ساوالان: قاتل همیشه به صحنه جرم برمی‌گردد\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nنیگار خانیم خیاوی نین فریدون ابراهیمیه اتحاف ائدن شعری ماریا استادنیک اصالت اوکراینی و تابعیت آذربایجانی در ۳۵ سالگی ... ربابه قليزاده، فعال تورک و همسر فعال زندانی صیاد محمدیان به اد... خانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی: نه فراموش می‌کنیم و ... در روز جهانی مبارزه با ال‌جی‌بی‌تی‌‌ستیزی، حقوق جامعه ال‌جی‌بی... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - سیمین... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - صحرا... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - نگار ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - ژاله ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار- سمینار برلین - اوما...","num_words":1208,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.027,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":232199.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"صلیب یۆروشلری و یا خاچ یۆروشلری (شابلون:Lang-lat، عربجه: الحملات الصليبي،فرانسه‌جه: Croisades،اینگیلیسجه: Crusades، ایسپانجا: Cruzadas) — غربی اوروپا اؤلکه‌لری‌نین فیلیسطینی و باشقا اراضیلری ایستیلا ائتمک آماچ‌له ۱۱-جی-۱۲-جی یوز ایل لرده اورتا شرقه ساواش سفرلری‌نین عۆمومیلشدیریلمیش آدی.\nایچینده‌کیلر\n۱ سَبَبلَری\n۲ نتیجه لری\n۳ گؤرونتولر\n۴ بیرده باخ\n۵ قایناقلار\nسَبَبلَری دَییشدیر\nداها اوّلکی یوز ایللرده روم ایمپیراتورلوغونی یوْخ ائدَرَک، غربی آوروپانی ایستیلا ائتمیش و بۇرادا بیر نئچه کراللیق قوراراق، مرکزی حاکمیّتی تام شکیل‌ده اللرینده جمع لشدیرمیش باربار کرال‌لیقلارینین چؤکمه دؤورو باشلامیشدی. حاکمیّت آرتیق مرکزدن قاچما سیاستی نتیجه‌سینده گئت-گئده پارچالانمیش، داها اوّل کراللارین الینده اوْلان اقتدار ایندی داها چوْخ یئرلی فئوداللارین الینده جمع لشمیش، اوْنلار دا مرکزی حکومتی تانیماق ایستمه‌یه‌رک، اؤزلری‌نین آرزولاری ایله ایستدیکلرینی ائتمه‌یه باشلامیش، داها اوّل \"حاکمی-موطلق\" اوْلان کراللار ایندی یالنیز \"برابرلر آراسیندا بیرینجی\" سِمتینه قدر ائنمه‌سی پروسسی باش وئرمیشدی. بۇ حادیثه‌لرین نتیجه‌سینده ده فئوداللارین بیر-بیری آراسیندا باش وئرن ساواش‌لرین سایی چوخالمیش، اینسان ایتکیلری آرتمیشدی.\nهم ده اوروپانین همین یوز ایللرده تکنیکی جهت‌دن چوخ گئری‌ده اوْلدوغونو نظره آلساق، چوخالان اهالینی یئدیزدیرمک اۆچون توْرپاقلارین گئت-گئده آزلیق ائتدیینی، داخیلی سارسینتیلاردان اذیّت چکن خالقین تئز-تئز آجلیق و نوخوشلوق نتیجه‌سینده دهشت‌لی صورت‌ده، کُلّی میقداردا قیریلدیغینی طبیعی قبول ائتمک لازیم گلیر. بۆتون بۇنلاردان عذاب چکن ساده خالقین، چاره‌نی مقدس توْرپاغا \"سۆد دولو چایلار و بال‌دان آخان دنیزلر\" اوْلان یئری اله کئچیرمک‌ده گؤرمه‌سینی آنلاماق مۆمکون‌دور.\nبۇرادا دیگر آسپکت ده آدی چکیلن دؤورده، یۆکسک زومره آراسیندا قهرمان‌لیق اوْبرازینین، دؤیوش واختی گؤستریلن رشادتین، یۆکسک هونرین بیر نؤع \"نفر‌لیک سمبولو\" کیمی قبول ائدیلدیینه گؤره، اصیل‌زاده صینفینه مخصوص هر بیر شخصین بۇ تیپ آرزولارلا یاشاماسی، ساواش فیکری ایله آلیشیب-یانماسی گئرچک قارشیلانمالی‌دیر. هم ده دۆشمن بۇرادا بتون دئییل، عۆمومی اوْلاراق گؤتورولوردو. بۆتون بۇنلارین نتیجه‌سینده هر بیر خیردا حرکت، کیچیجیک بیر سهو تئز-تئز قان تؤکولمه‌سینه، حتی ساواش‌لره ده گتیریب چیخاریردی. محض بۇنلارا گؤره‌دیر کی، زادگانلار دا خالقلا برابر تانیمادیقلاری، هئچ واخت گؤرمدیکلری فیلیسطی�� گئده‌رک \"عیسانین قبرینی خلاص ائتمه‌یه\" بؤیوک شؤوق و هوس‌له حاضیرلاشماغا باشلادیلار.\nبۇرادا بیر مقامی دا خاطیرلاتماغینا دَیَر. اوروپانین تیجارت‌له مشغول اوْلان دایره‌لری اورتا شرقده‌کی مؤهوم ایستراتژی منطقه‌لری الده ائتمک‌ده ماراقلی ایدیلر. چونکی، موسلمان حاکملری یوْللارین ایداره‌سینی الینده ساخلاییر و اوْنلاردان چوخ گؤمروک روسومو آلیردیلار. بئله‌لیک‌له اوْنلار دا صلیب یۆروشو ادّعاسینی دستکلمه‌یه باشلامیش‌دیلار.\nپاپنین صلیب یۆروشلرینه چاغیرماق قراری ایسه باشقا عامیللرله ایضاح اوْلونمالی‌دیر. اوّل‌ده دئییلدیی کیمی فئودال داغینیق‌لیغی دؤورونده چوْخلو بؤیوک و کیچیک ساواش‌لر باش وئریر، جزعی بیر سبب‌دن کۆتلوی(توده) صورت‌ده قان تؤکولمه‌لری و فلاکتلر باش وئریردی. بۇ سبب‌دن‌دیر کی، اینسانلارین داشان انرژی‌سینی بوشالتماق اۆچون یئنی بیر هدف، یئنی بیر دۆشمن گؤستریلمه‌سی سوْن درجه طبیعی‌دیر. محض بۇنا گؤره ده، پاپ اوروپایا کیفایت قدر یاخین و اۇزاق اوْلان بیر اراضی گؤسترمیشدی.\nبۇرادا باشقا بیر سببی ده قابارتماق مۆمکون‌دور. ایری اوروپا اؤلکه‌لرینده یوروشه اساساً فئوداللار چیخیر، اوْنلارین سوزرنی اوْلان کراللار ایسه سفره سوْن درجه هوس‌سیز گئدیر و ایلک ایمکان اله دوشن کیمی گئری قاییدیردیلار. بئله بیر فرضیه ایر‌لی سورمک مۆمکون‌دور کی، کراللار بۇ ساواش‌لرده اساساً ایری فئوداللارین ضعیفلمه‌سینی و گۆجلرینی تماماً صرف ائده‌رک اوْنونلا موباریزه آپارا بیلمه‌یه‌جک حالا گلمه‌سینی قارشییا مقصد قوْیموش‌دولار.\nبۇ دا ماراقلی بیر حقایق اوْلاراق اوْرتایا چیخیر کی، صلیب یۆروشلرینده اساس روْللاردان بیرینی اوْینامیش فرانسه، بۇ دؤوردن اوّل داغیلمیش و پارچالانمیش بیر دؤولت اوْلدوغو حال‌دا، شرقه دۇغرو اکسپان‌سییا بیتدیک‌دن آز سوْنرا دئمک اوْلار کی، تماماً بیرلشمیش و بوتونلشمیش، نَینکی اؤز مُستعمره لری، هم ده دیگر اوروپا دؤولتلری قارشیسیندا قودرتلی و گۆج‌لو بیر کرال‌لیق اوْلاراق چیخمیشدی.\nنتیجه لری دَییشدیر\nنچه بیر صلیبی ساواشلار اولاندان سونرا اوروپایی اولان عسگرلر و اونلارین صاحیبلری اِلیه بیلدیلر کی ایکی اولکه مقدس یئرلرینده قَییرسینلر:\nانطاکی پرَنس اولکلری\nاورشلیم شاهلیقی\nبو اولکله لیرین تشکیلیندن سونرا سلجوق اولان تورکلر و میصرلی حاکیملر اَل اَلَ وئریب و بو اولکه‌لرین علیهینه جیهاد سالدیلار کی اونلارین اَن تانینانی صلاح الدین ایوبی نین دویوش لری دیر.","num_words":897,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":221568.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اردبیل هالی‌سی هاچان – دا بیر واغتلار اسلام هالی‌لاردینینگ اینگ اولی وه اوادان هالی‌لارینینگ بیری بولوپ‌دیر. شیله هم اونونگ تاریخی…","num_words":36,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.883,"perplexity_score":232229.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۸۱ نفر اهالیسی و ۲۳ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۴۳ نفری کیشی و ۳۸ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۴۵ نفری ساوادلی و ۳۴ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=استی_گل_(ماهنشان)&oldid=1550208»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":929,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.322,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":132796.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کئچمیش دانیشقدا علی شریعتی نین روح خسته لیگی \"بیماری روحی\" آد وئردیگی ایفاده نی \"مدنیت راسیستلیگی\" دئیه ایضاح ائتدیک[i]، و مدنیت راسیستلریندن فارسلیق خدمتینه آلینمیش بعضی قوربانلارین آدینی و بعضیلری نین ده گؤروشلرینی گؤتور قوی ائتدیک. او چیخیشین داوامی اولاراق علی شریعتیدن گئنه ده اوخویوروق:\n\"سؤمورگه و ایستعمار هر هانکی بیر ملت ایله رابیطه-ده اولارکن اونو \"تسلیم\" آلماق، اؤزلوگوندن \"اؤزگه لشمک\" و نتیجه اولاراق تقلیده تابع توتماق ایسترکن اؤزونو مقدس بیر قیافتده، بشریتین بوتون فضیلتلرینه، عقل، عئلم، اخلاق، مدنیت و اوستون نژادا (نژاد برتر) مالیک اولدوغونو ادعا ائدر. بئله لیکله اؤزونه اوو و شیکار دئیه منظور ائتدیگی بیر ملتی بوتون زمینه لرده، خصلت، تاریخی دگر و ملی باخیمدان کیچیمسه یه رک و تحقیر ائده رک اؤز هوجوما معروض قویار. اونون تاریخی، ملیتی، مدنیتی، مذهبینی، عادت و عنعنه سینی، اخلاق و رفتارینی، یاشاییش طرزینی، حتی عرق و نژادینی مسخره ائدر. (ایستعمار) ائله بیل (گویا)، بیلگین و دانشمنددیر دئیه بو هوجومو و آخینی بیر چوخ دلیل ایله ایستر منطیق، تاریخی تانیق (شاهد)، علمی اوصول و ایسترسه ده گؤرونن اؤرنک و نمونه لر ایله ایستعمارا معروض قالمیش توپلومو پیسلمک و اوندان بیر پیس، نفرت ائدیجی قیافت ترسیم ائتمکله حیاتا کئچیرر\"[ii].\nعلی شریعتی نین اوسته ترسیم ائتدیگی مقاملار کئچمیش یوز ایلده فارسلیق طرفیندن سیستیماتیک ایستر فارس ادبیاتچیلاری و ایسترسه ده سینماچیلیغی طرفیندن تمام و کمال تورکلوک و عربلیک علیهینه حیاتا کئچمیش، یئرینه یئتیریلمیش. آذربایجان مشروطه حرکاتی یئنیلگه یه اوغروداغیندان سونرا آلمان امپراتورلوغو طرفیندن برلین شهرینده حیمایت اولونموش فارس مدنیت راسیستلری فارس مطبوعات اورقانی او جومله-دن ایرانشهر، فرهنگستان درگی و مجله لرینی یولا سالاراق فارسلیغی پارلاق و مدنی گؤسترمک و فارس نژادپرستلیک تئوریسینی \"آریا\" دئیه یایماغا و تورکلوگو \"تورک غولاملار\" دئیه پیسلمگه چالیشاراق[iii] تورک انسانیندان قورخونج و وحشی بیر کاراکتئر یونتاماغا چالیشمیشلار. بو ذاتلار تاریخ باخیمیندان فارسلیق ایله ایلگی و علاقه سی اولمایان ایسلاو دیل و مدنیتینه منسوب اولموش \"خاخام انشان\" طایفاسی نی آریالی و اصیل ایرانلی[iv] دئیه قونداریلمیش کوروشو، حقوق بشرچی[v] قلمه آلارکن مین ایله یاخین ایران ممالیکی محروسه سینه حاکیم اولموش تورک شاهلارینی غلام و غلامزاده قلمه آلمیشلار[vi]. یئری گلمیشکن دیل باخیمیندان نه اؤلچوده خاخام اَنشانلارین فارسلیق ایله ایلگی و ایلیشگیسی اولمادیغینی ایضاح ائتمک یئرینده ساییلار.\n\"خاخام انشان (خاخامنشیان)\" و اونلارین دیلی\nتاریخی افسانه لره گؤره بابل دؤلتیندن قالمیش \"نبونید\" داش یازیسیندا کوروش اؤزونو \"انشان\" شاهی آدلاندیرمیش، اورادا اوخویوروق: \"آستیاک شاهی، اؤز حکومتی نین آلتی ایللیگینده قوشونو اَنشان شاهی ساییلان کوروشون اوستونه هوجوم ائتمگه سفربر ائتدی. قوشون ایسه آستیاک شاهی نین اؤزونو حاکیمتدن دئویره رک حاکیمیتی کوروشا تسلیم ائتدی\". جغرافی باخیمدان \"اَنشان\" بوگونکو فارس ولایتی نین قوزئی گونباتان بؤلگه سی (شمالغربی) ساییلارمیش. تاریخی بللی اولمایان، بلکه ده یهود اجماعسی طرفیندن \"مادر سلیمان\" آد آلمیش بیر داش قالاغی اوزرینده، سونرادان فارسلیغا تاریخ یونتاماق اوچون اونا \"پاسارگاد\" آد وئردیکلری جعلی یازیلمیش یازیتدا (کتیبه) دا کوروش اؤزونو خاخامانشان (> خاخام + انشان) شاهی آدلاندیرمیش[i]. یهود اجماع سی نین یازدیغینا گؤره کوروشدان سونرا حاکیمیته گلمیشلر ده سیلسیله شاهلار اولاراق اؤزلرینی خاخامانشان ( خاخام انشان) شاهی آدلاندیرمیشلار. تاریخده کوروش او زامانکی یهودیلرین دین خادیملری نین (خاخاملارین) مالینا آرخالاناراق بابل دؤلتی نی ییخماسی و بابلده دوتساق و اسیر دوشموش یهودیلری آزاد ائتمه سی ایستر یالان، ایسترسه ده دوغرو \"خاخام انشان\" شاهلیغی اوزره یهود اجماعسی طرفیندن تاریخ دئیه ایضاحلار اؤز عکسینی تاپمیش گؤرونر. مسئله بئله اولدوقدا کوروش قوردوغو حاکیمیتی \"انشان\" آدلاندیرمیش. یهود اجماعسی دا کوروشون حاکیمیته گلمه سینده مالی کؤمک ائتمیش. دئمک، یهود خاخاملاری نین مالی کؤمگی و \"اَنشان\" طایفاسی نین فعالیتی نتیجه سینده بیر حؤکومت قورولموش. بو حؤکومت بیر ائتلاف و آنلاشما نتیجه سینده اورتایا چیخدیغی اوچون \"خاخام انشان\" آدینی آلمیش. آنجاق هر هانکی مصلحتلر اوزوندن \"خاخام انشان\" کلمه سی نی بوگونکو فارس دیلینه اویقونلاداراق \"هخامنشان\/ هخامنشیان\" یازدیقلاری، یوخسا سونرادان فارسچایا کؤچوردوکلرینی باشا دوشمک او قدر ده چتین اولماز. بو باخیمدان \"هخامنشان\" کلمه سی بیر مرکب کلمه اولدوغونو و او زامانکی بابل دؤلتی علیهینه قورولموش اتفاقی دا نظره آلارساق، بو کلمه آدی چکیلن ایکی گوجو تمثیل ائتدیگی آدلاردان اورتایا گلمه سی ده طبیعی گؤرونر. بئله لیکله \"خاخام انشنا\" کلمه سی نین یهود اجماعسی طرفیندن اورتایا آتیلدیغی قبوللوق گؤرر. دین اجماعلاری نین ناغیل یاراتماقدا اوستاد اولدوقلارینی نظره آلارساق، خاخامنشان یوخسا هخامنشان دئییم و اصطلاحی دا یهود اجماعسی طرفیندن اورتایا آتیلمیش بیر ایفاده ساییلار. بئله لیکله بو کلمه نین فارسچایا کؤچورولمه سی ایله کلمه و سؤز ق��رولوشونو نظره آلارساق، بو کلمه نین آییرد ائدیلمه سی و آچیقلیغا قاویشدیرلماسی داها دا راحات اؤز عکسینی تاپار:\n\"خاخامَنشان\" کلمه سی نین فارس بیچیمینه دوشدوگونو قبول ائدرسک، بئله اولموش:\nخاخام + انشان برابر اولار خاخامَنشان. سونرا خاخامنشیان تاریخ سورجینده و پروسه سینده خخامَنشیان < هخامنشیان بیچیمی و شکلینه ده دؤندوگو قبوللوق گؤره بیلر. یئری گلمیشکن بونو دا آرتیرماق لازیم: - فتحعلی شاهین اوغلو جلال الدین میرزه هیندوستاندا ناغیللار اساسیندا یازیلمیش دساتیر ادبیاتیندان \"پارسیان\" یوخسا فارس شاهلیغی دئیه اوشاقلار اوچون یازدیغی \"نامه خسروان\" آدلی اثرینده بیله تاریخی اساسی اولمایان \"آبادیان\"، \"پیشدادیان\"، \"شائیان\"، \"یاسائیان\"، \"گلشائیان\" و \"مه آبادیان\" سیلسیله آدلارینی سیرالاماسینا باخمایاراق \"خاخام انشان\" آدلی بیر ایفاده ده قلمه آلمامیش. دئمک، بو یالان روایتلر فارسلیغین یالان روایتلرینده ده اؤز عکسینی تاپمامیش.\n\"خاخام انشان (خاخامنشیان)\" دیلی\n\"خاخام انشان\"ا (هخامنشلره) نسبت وئریلن دیلده تک (مفرد)، جمع و ایکیلیک (دوآل)، جنسیت تانیملایان حرف (ارککلیگ، دیشیلیگ و خاصیتسیزلیگی بللی ائدن حرف) و جمله-ده آلتی حالتلر (آدلیق، یییه لیک، یؤنلوک، تأثیرلیک، آیریلماق، یئرلیک) وار ایمیش. اوسته لیک جنسیت بلیرلمک اوچون ژئرمن دیللری کیمی آددان اؤنجه و قاباقجا هر هانکی بیر تعریف کلمه سی (حرف تعریف) نمونه اولاراق اینگلیسچه the و آلمانجا der، die و das دئییل، ایسلاو دیللرینده اولدوغو کیمی بیر اَک و پسوند آدا یاپیشارمیش. اوسته لیک دوآل و ایکیلیک آنلاییشی دا عربجه ده اولماسینا باخمایاراق فارسچایا اؤزگه ساییلار. اؤرنک: نهرین: ایکی چای.\nتک (مفرد) Tək\nتوپلام (جمع) Toplam\nایکیلیک(دوآل) İkilik\nبچه uşaq\nبچه ها uşaqlar\n(یوخدور) yoxdur\nعلی شریعتی ده فارسلیغی یئنیدن تانیملایان (باز تعریف ائدن) \"بازشناسی هویتی ایرانی و اسلامی\" کتابیندا خاخام آنشان شاهلیغینا یئر وئرمدیگی بیر اؤلچوده بو ذاتین آییق اولماسینی سرگیله میش اولار. موضوعدان اوزاق دوشمک یاخشی اولماز دئیه بیر داها موضوعموزا دؤنمگی مقصده اویقون حئساب ائدیرم.\nفارس مدنیت راسیستلری فارس ادبیاتیندا تورکلوگو مدنیتسیز قلمه آلارکن چکیلمیش سینما فیلیملرینده ده تورکلره آشاغی روللار وئررلر و تورکلری مسخره ائدرلر. بو تحقیرلر و کیچیمسه مکلرین گوناهی نین بؤیوک بیر بؤلوگو ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورکلوگون اؤز ملی منلیگی و کیملیگینی درک ائتمه دیگینه اساسلانار. بو دا تورکچه نین قوشون، عربجه نین دین و فارسچانین دیوان دیلی اولماسی ایله حاکیمیتچیلیک باخیمیدان تورک ائلیتینده دیل بیلینجی و شوعورونون باسدیریلماسینا یول آچمیش تورکلر اوچون بیر بدبختلیک اولموش. دئمک، ملی دؤلتچیلیک دؤنمی و مرحله سینده قاجار یوخسا ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورکلر اؤز ملی کیملیکلرینی درک ائتمکدن عاجیز قالمیشلار. میرزه فتحعلی آخوندزاده و فتحعلی شاهین اوغلو جلال الدین میرزا زامانیندان باشلایاراق تورکلر آراسیندا فارس حئیرانلیغی و فارسلیغا تاریخ یونتاماق دیرچلمگه و زامان آخاریندا تورکلوگو هدف آلماغا باشلامیش. فارس مدنیت راسیستلری، او جمله-دن حسین کاظمزاده تبریزلی، تقی ارانی تبریزلی، یحیی ذکاء تبریزلی، ناطق ناصح اورمیه لی، فیروز منصور خویلو، منوچهر مرتضوی تبریزلی، جواد شیخ الاسلامی زنگانلی، ایسترسه ده بوگون سید جواد طباطبایی تبریزلی، حجت کلاشی اردبیللی، افشین جعفرزاده اورمیه لیلر ده تورک اولدوقلارینا باخمایاراق تورکلوگو تحقیر ائتمیش و تحقیر ائدرلر. جواد طباطباییدن اوخویوروق:\n\"... دؤلت فارس دیلی نی اجبار ائتمیش دئیه رک فارس دیلینه قارشین ساوش آپارماق اوچون \"آذری\" دیلی اجبار اولونسون دئییلر. یعنی فارس دیلینده دانیشماغین و یازیشماغین حتی رادیو تلویزیون وئریلیشلری نین قاباغینی آلماق و خالقی پان تورک اولماغا زورلاماق ایسترلر. بیر ایرانلی نی آذربایجانلی ایله به اصطلاح شمالی آذربایجانلی دئدیکلری ایله توتوشدورونوز و مقایسه ائدینیز. شخص نئچه کلمه روسچا و انگلیسچه بیلمزسه، باکی اونیوئرسیته سینده کی بیر اوستادین بیر ایران کندلیسیندن آرتیق بیلینج و شعورو یوخدور. بونو تجربه اساسیندا دئییرم! بیر نئچه باکیدان دوکترا اؤیرنجسی منه مراجعت ائتمیش. اونلار واسیطه سی ایله اورانین اونیوئرسیته لری نین و اوستادلاری نین بیلگیلری نین دوشوک اولدوغونو گؤرموشم. تورکچه اوخوماغی اجبار ائتمک فارسچانین بؤیوک یاراتدیغی و فارسچایا کؤچورولموش بیلیم سرمایاسیندان محروم قالماق ساییلار[vii]\".\nاوسته گؤروندوگو کیمی جواد طباطباییلره گؤره اؤز دیلینده یازیب اوخوماق گئری قالمیشلیغین علامتی ساییلارکن بیر نئچه کلمه انگلیسچه و روسچا بیلمک گلیشمگین و مدنی بیر مئیمون اولمانین گؤسترگه سی ساییلارمیش. دئمک، علی شریعتی نین ده منظور ائتدیگی جاواد طباطبایی کیمی اؤزگه لشمیش و اؤزگه بالتالارینا ساپ اولموش موجودلار ساییلار. علی شریعتی نین ایستعمار مسئله سینه یاناشماسی ایسه، ایران ممالیکی محروسه سی نین ایچریسینده کی فارس حاکیمیت سیستیمی و فارس مدنیت راسیستلیگی اساسیندا یارانمیش ایستعمارچیلیق سیاستینه آیدینلیق و آچیقلیق گتیرمک دئییل، فارس ایستعمارچیلیغینی گیزلی توتاراق دقتلری سرحدلردن قیراغا و خاریجه یؤنتمک، اوسته لیک فارس ایستعمارچیلیق سیستیمینه داها دا آرتیق نظم و دوزن وئرمک سیاستینه خدمت ائتمک منظور اولموش. جاواد طباطبایی نین فارس مدنیتی زنگینلیگیندن سؤز آچماسی ایسه بوذاتین بیر فارسچی نئهیلیست و فارس مدنیت راسیستی اولدوغونو اورتایا قویار. فارس دیلی و قابیلیتی ایله تانیش اولانلار فارسچانین نئجه بیر ضعیف دیل اولدوغوندان و فلسفی گؤروشلری ایفاده ائتمکده اورتایا چیخمیش چتینلیکلرینه تانیقلیق و شاهیدلیک ائدر دئیه دوشونورم. دئمک، قویونون ایچینده سو اولماسی لازیم. هر هانکی بیر چوخورا سو تؤکمک ایله اوندان درین سو قویوسو یاراتماق اولماز. انسان اؤز ملی دیلی و مدنیتینی دانماق و انکار ائتمک و حاکیم ایستعمار دیلی و مدنیتی نی تعریفلمک ایله مدنی بیر انسان اولابیلمز، اولسا اولسا، یالنیز بیر مئیمون اولابیلر. مئیمون دا مدنیلشدیکده بیر چوخ شئیلری یانسیلاماغا چالیشماسینا باخمایاراق اؤز منلیگی و کیملیگیندن آرتیق بیر شئی اورتایا قویابیلمز. جواد طباطباییدن بو دوغرولتودا اوخویوروق:\n\"تورکیه اون ایللر بوندان اؤنجه خلافت دؤورونون کئچدیگینی باشا دوشموش. بوگون تورکیه هامان خلافتی یئنیلمک اوچون باشقا بیچیمده و شکیلده چالیشار. بیز بونو یئنی عثمانچیلیق دئیه تانیملاییر و تعریف ائدیریک.... تورکیه گئنیشلنمک اوچون بؤلگه-ده ایسلام آدینا بیر بؤیوک تورک بؤلگه سی یاراتماق ایستر. بو دئدیکلریمیزه باخمایاراق اونون هدفی ب��شقا بیر شئیدیر. اؤرنک اوچون تورکیه اونیوئرسیته لرینده قورولاجاق بؤیوک تورکیه اوچون دبیرخانا یاراتماغا چالیشارلار. بو تورکیه نین سرحدلری شرق آوروپادان باشلایاجاق اؤزبکیستان و چین سرحدلرینه دک داوام ائده جکدیر. چوخ احتمال بؤیوک تورکوستان اولاجاقدیر. تورکیه بو ایشی تورکچه نی استاندارد بیر دیل ائتمک ایله حیاتا کئچیرمگه چالیشار\"[viii].\nاوسته گؤروندوگو کیمی جاواد طباطبایی ایرانشهر تئوریسی یانچیسی اولماسینا باخمایاراق اؤز پان ایرانیستلیک و فارس مدنیت راسیستلیگی گؤروشلرینه اجتماعیتده یالان دا اولسا، اساس یاراتماق اوچون تورکیه حؤکومتی اوزره مانور وئرمگه چالیشار. دئمک، طباطبایی تورک اولدوغونا باخمایاراق اؤز تورک ملی کیملیگی و منلیگینه کورک چئویره رک فارس ایستعمارچیلیغی اوچون یالتاقلیق ائتمگه چالیشار. جواد طباطباییدن گئنه ده اوخویوروق:\n\" تورک دیلی نین استاندارد دئییشی یوخدور، اولا دا بیلمز. .... تورک دیلی، تورک مدنیت دیلی اولمادیغی اوچون تورکچه دانیشانلار بیربیرلرینی باشادوشمزلر. هرکس اؤزونه دانیشار. فقط تورکیه دؤلتی تورکچه نی استاندارد ائتمگه چالیشار\"[ix]\nیئری گلمیشکن جواد طباطباییدن سوروشماق لازیم: - باشا دوشولمدیگی بیر دیلی کیمه و نئجه ایستاندارد ائتمک اولار؟ دئمک، جاواد طباطبایی اؤزو ده دانیشیقلاری نین یالان اولدوغونون فرقیندا اولارکن نه دئدیگینی باشا دوشمز. کؤر توتدوغونو بوراخمادیغی کیمی جواد طباطبایی ده \"گویش ترکی\" دئیه اؤز سازینی چالماغا چالیشار. دئمک، بوگون اونیوئرسیته لرده و دیل بیلیمی اوجاقلاریندا \"تورک دیللری\" و ادبیاتلاری درس وئریلدیگی بیر دؤنمده و زاماندا اؤزونو \"هئگئلیست\" دئیه تانیتماغا چالیشان ذات دیل ایله آغیز و لهجه نی تشخیص وئره بیلمدیگی نی سرگیلمیش مقامدا یئر آلار. دئمک، تورک جمهوریتلرینده تورک دیللری بیلیم و تحصیل اوجاقلاریندا و اداره چیلیک سیستیملرینده حاکیمیتچیلیک ساییمی نی (استاتوسو) قازانماسینا باخمایاراق جواد طباطبایی آدی چکیلن جمهوریتلرده کی حاکیم دیللری ده فارس ایستعمارچیلیغینا معروض قالمیش گونئی آذربایجان تورکلوگونون دیلی ایله بیر آشاما و مرحله-ده سرگیلمگه چالیشاسینا باخمایاراق آذربایجان ملی مسئله سی بو فارس مدنیت راسیستی نین جانینا بیت بیره سالمیش مقامدا یئر آلار. بو دوغرولتودا جواد طباطباییدن اوخویوروق:\n\"... تورکیه ایستراتئژیک چیخارلاری باخیمیندان آذربایجان جمهوریتی اؤنملی اویون مهره سی و عامیللریندن بیری اولابیلر. بیز ده مملکتین ایچریسینده هر هانکی اساسلی بیر تدبیرلی ایش گؤرمه میشیک. بیز بو مسئله لری جدی توتمادیغیمیز اوچون بو خطری ایچریده یئدک چکنلر و نماینده لیک ائدنلر بیزیم دقتیمیزدن یاییناراق و قاچیناراق بیزیم تورپاق بوتونلوگوموز اوچون بیر خطر اولابیلرلر. درین بیر آنالیز و تجزیه تحلیله مالیک اولمادیغیمیزا باخمایاراق خطرین اولدوغونو غریزه اساسیندا باشا دوشوروک. عوموم توپلوم و جمعیت اوچون بو مسئله نی مطرح ائتمک دوزگون ساییلماز. آذربایجانلیلار بو تبلیغاتا قولاق آسمازلار. سئچیم اولارسا، بئله بیر مسئله لر سس قازانمادیغینا باخمایاراق بحرانلی زامانلاردا سئچیم اولمادیغینی نظره آلاراق بو دئدیکلریم سؤز قونوسو و موضوع اولار... \"[x]\nاوسته گؤروندوگو کیمی فارس مدنیت راسیستلری دیل و مدنیت مسئله لرینی \"خطر\" دئیه خاریجی و قونشو دؤلتلره نسبت وئرمگه چالیشارلار. مدنی مسئله لری خاریجی دؤلتلره نسبت وئرمک جواد طباطبایی نین یئتنک و باشاریغیندان ایلری گلن بیر گؤروش دئییل، بو یاناشمانی او محمود افشار یزدی نین گؤروشلریندن اوتلادیغی و اؤزونو مئیمون دورومونا دوشوردوگوندن حکایت ائدر. محمود افشار یزدی رضاخان زامانی فارس میللیتچیلیگی و ایستعمارچیلیغی قارشیسیندا تورک وارلیغینی \"خطر زرد\"، کمونیستلیک ایدئولوژیسینی \"خطر سرخ\"، ایسلامیتی \"خطر سبز\" قلمه آلمیش.[xi] دیل و مدنیت مسئله لری نین حللی اوچون چیخیش یولو تکلیف ائتمک یئرینه جواد طباطبایی آذربایجان میللی حرکتینی قلع و قمع ائتمگی فارس حاکیمیتینه تکلیف ائدر. گئنه ده اوخویوروق:\n\"ایران تورپاق بوتونلوگونو قوروماق بیر وظیفه اولدوغونا باخمایاراق بیز بؤیوک ایران فرهنگی تورپاقلاری نین بیر بؤلوگو اولدوغوموز اوچون بیزیم رسالتلریمیزدن بیری ده \"ایران مدنیتی (ایران فرهنگی)\" آنلاییشینی قوروماق ساییلار. بؤیوک ایران مدنیتی (فرهنگی) آنلاییشی بیزیم چیگینلریمیزه بؤیوک بیر یوک قویموش. او دا داعیش، القاعده، عربستان سعودی و تورکیه نین بؤیوک تورکیستانی نین قارشیسیندا \"ایران فرهنگی\" تورپاقلارینی – اوخو: فارسلیق آنلاییشی اساسیندا- قوروماق ساییلار\"[xii].\nاوسته گؤروندوگو کیمی جواد طباطبایی \"ایران فرهنگی\" دئییمی نین دالیسیندا گیزلنمک ایله تورکلوک و عربلیک قارشیسیندا فارسلیغی یوموشاق دیل ایله \"پان ایرانیستلیک\" گؤروشلرینه بوکه رک و فارس اولمایان ملی توپلوملارا یئدیرمگه چالیشار. جواد طباطبایی گونئی آذربایجان تورکلوگو ایچریسینده میللی بیلینجین گلیشمه سی نین فرقینده اولاراق یازار:\n\"... بیز تاریخده تانیش اولدوغوموز بیر اتقاغین یارانماسینا گرک ایمکان وئرمه یک. بو دئدیگیمیز تورک غلاملاری ایله خلافت دستگاهی نین ایش بیرلیگی و ایرانا حده قورخو گلمه سی اولموش. بو اتفاق گئنه باش وئره بیلر. یعنی بؤیوک تورکوستان، داعیش خلافتی. عربستان بیزیم اوچون، بیزیم یاشاییشیمیز اوچون بیر بؤیوک خطر ساییلار\"[xiii].\nاوسته گؤروندوگو کیمی سیدجواد طباطبایی نین \"وحدت غلامان ترک و دستگاه خلافت\" دئدیگی سامانیلر علیهینه سلطان محمود و غزنه لیلرین دؤلتچیلیگی و حاکیمیتچیلیگی منظور اولونار. دئمک، ایسلامیت مسئله سینده بیله اؤزونو \"ایران فرهنگی\" و شیعه لیک طرفداری قلمه آلمیش علی شریعتی، فارس ملی مذهبیلری ایله فارس مدنیت راسیستلری و فارس ذاتچیلاری و باستانگرایلاری نین تورکلوک و عربلیک مسئله لرینده اورتاق اولوشدوردوقلاری باریناق و سیغیناقلاری وار. بونلار هامیسی فارس ایستعمارچیلیغینی قوروماق، تورک و عرب دیل و مدنیتلرینی یوخ ائتمکده اؤز عزملرینی جزم ائتمیش هئگئمون فارس ایستعمارچیلیق محفللری و عامیللری ساییلارلار.\nایشیق سؤنمز، 21.11.2018\n[i] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص. 300 -301.\n[ii] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص. 302 – 303.\n[iii] حسین کاظمزاده، مجله ایرانشهر، برلین 1301 – 1306 (1922 – 1927)\n[iv] ایشیق سؤنمز، \"خاخام انشان (خاخامنشیان)\" شاهلیغی و دیلی: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/Seite%20366.htm\n[v] Matthias Schulz, UN Treasure Honors Persian Despot, The Spiegel online, 15 July 2008: http:\/\/www.spiegel.de\/international\/world\/falling-for-ancient-propaganda-un-treasure-honors-persian-despot-a-566027.html\n[vi] ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران و قلمرو زبان فارسی، جلد 1، تهران، 1332.\n[vii] سید جواد طباطبایی، جدال قدیم و جدید، دیدگ��هها، زندگینامه و کارنامه علمی سید جواد طباطبایی در گفتگو با او، تاریخ نویسی جز با تکیه بر آگاهی ملی امکان پذیر نیست (آلینمیش: مهرنامه، تیر ماه 1392)، جمعه چهاردهم تیر 1392 ، - آن موقع به چه چیزهایی فکر می کردید؟ نمی توانم بگویم آن موقع چه فکرهایی داشتم. ... همیشه نوعی تصوری از بحران داشتم: http:\/\/gadim-va-jadid.blogfa.com\/post-308.aspx\n[viii] جوااد طباطبایی، قفقاز برای ایران بزرگ فرهنگی بسیار مهم است؛ دومین سمپوزیوم مناسبات فرهنگی، تاریخی و اجتماعی قفقاز، تاریخ مطلب: 1394\/11\/05ایرنا (خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران) مقاله: http:\/\/article.irna.ir\/fa\/c1_3970\/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4\/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D9%85%D9%BE%D9%88%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%85_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B","num_words":3711,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":147870.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بهستان (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، ماهنشان بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو و ماه نشان قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۳۷۰ نفر اهالیسی و ۸۱ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۱۸۸ نفری کیشی و ۱۸۲ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۲۵۶ نفری ساوادلی و ۷۴ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بهستان_(ماهنشان)&oldid=1549954»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":967,"character_repetition_ratio":0.221,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.318,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":133830.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایران تورکلرینده آتالار سؤزونون توپلانماسی، نشری و قلمه آلینما تاریخی(5) - پايگاه خبرى توران Turan News Agency\nارتباط با ما\nارتباط با ما\nپنج شنبه, ۱۰ خرداد , ۱۴۰۳\nThursday, 30 May , 2024\nصفحه نخست\nآذربایجان\nسیاسی\nاقتصادی\nفرهنگی\nاجتماعی\nبین المللی\nدانش و فن آوری\nشورا و شهرداری\nورزشی\nتورکی\nگزارش تصویری\nصفحه نخست\nآذربایجان\nسیاسی\nاقتصادی\nفرهنگی\nاجتماعی\nبین المللی\nدانش و فن آوری\nشورا و شهرداری\nورزشی\nتورکی\nگزارش تصویری\nدسترسی ها\nارتباط با ما\nشما اینجا هستید :\nصفحه اصلی\nآرشیو : تورکی\nایران تورکلرینده آتالار سؤزونون توپلانماسی، نشری و قلمه آلینما تاریخی(۵)\nارسال\nپرینت\nشناسه خبر : 175 | تاریخ انتشار : 25 تیر 1393 - 13:28 | تعداد دیدگاه : ۰ |\n– ‏بئشینجی بؤلوم پایگاه خبری توران – « آتالار سؤزو » : قاشقایی تورکجه ‏سینده ضرب‏ المثل‏لر بو دیرلی کیتابین توپلایانی « اسداله مردانی رحیمی » دیرکی ۱۳۷۸ – جی ایلده ۲۴۵ صحیفه ‏ده نشر اولموشدور. آتالار سؤزو کیتابی « آبی دوْنوم پیریللار، باغیرساغیم قوْرولار » مثلی ایله باشلانیب و « یئنگی یوردا گئدنده، کؤهنه […]\n– ‏بئشینجی بؤلوم\nپایگاه خبری توران – « آتالار سؤزو » : قاشقایی تورکجه ‏سینده ضرب‏ المثل‏لر بو دیرلی کیتابین توپلایانی « اسداله مردانی رحیمی » دیرکی ۱۳۷۸ – جی ایلده ۲۴۵ صحیفه ‏ده نشر اولموشدور. آتالار سؤزو کیتابی « آبی دوْنوم پیریللار، باغیرساغیم قوْرولار » مثلی ایله باشلانیب و « یئنگی یوردا گئدنده، کؤهنه یوردونگ قدرینی بیلدینگ » – له باشا چاتیر. قاشقایی آتالار سؤزونون قاباق – قارشی‏سیندا اونلارین فارسجا ترجومه ‏لری ده وئریلمیشدیر.\n– « دویست و بیست ضرب‏المثل » : بویوک محبی – نین توپلادیغی ۲۲۰ ضرب‏المثل ۷۹ – جی ایل تبریزده ۳۰ صحیفه‏ ده نشر اولموشدور. بو کیتابدا مثللر اساسا فارسجا و انگلیس‏جه وئریلسه ده آنجاق آراسیرا تورکجه ‏لره ده یئر وئریلمیشدیر.\n– « فرهنگ ضرب ‏المثل‏های افشار آذربایجان » : آذربایجان افشارلاری‏نین ضرب‏ المثل سؤزلویو آدی ایله گئدن بو کیتابی علی محمدی برنجه ۷۰ – جی ایل ۲۹۳ صحیفه‏ ده تهراندا نشر ائتمیشدیر. بو گؤزل کیفیت‏ده چاپ اولان کیتابدا اؤنجه، مثلین اؤزو، سونرا لاتین‏جاسی و داها سونرا فارسجا آچیقلاماسی وئریلمیشدیر. « فرهنگ ضرب‏ المثل‏های افشار آذربایجان »، « آت مینه‏ نین تانییار»، ایله باشلاییب و « یئییله‏ نیم یئییلدی، داغیلانیم داغیلدی، قوناغیم گلدی، گئتدی » سؤزو ایله ده سونا چاتیر.\n– « آتالار سؤزونون اینکیشافی » : بو تدقیقی ایشی سورگون تخلوصلو محرم پریزاد ایشله ‏میشدیر. بو اثرده یازار، محمود کاشغری‏نین «دیوان اللغات الترک » اثرینه موراجیعت ائده‏ رک ۲۳۳ آتالار سؤزونو اوندان چیخاریب و بو گونکو ایشله‏ نن موعادیل‏لری ایله برابر ۸۰ – جی ایلده تبریزده ۲۴۷ صحیفه‏ ده چاپا یئتیرمیشدیر.\n– « آتالار سؤزو » : آتالار سؤزو باشلیقلی بو کیتابی شیمالین بؤیوک فولکلورچوسو ابوالقاسم حسین‏زاده ایللر اول توپلامیش و اوتایدا چاپ اولموشدور. آنجاق ۱۳۸۱ – جی ایلده کیتاب جاوید کبیر قاسمی‏- نین همتی ایله کؤچورولوب ۲۸۹ صحیفه‏ ده تبریزده ایشیق اوزو گؤره بیلمیش‏دیر. بو کیتاب دا « وطنه گلدیم، ایمانا گلدیم » سؤزو ایله باشلانمیش و « مین خالا ییغیلسا، بیر آنا یئرین وئرمه‏ ز » – له سونا چاتیر.\n– « یوردومون د‏یرلی سؤزلری » : یوردومون دیرلی سؤزلری – نی فرنگیز خانیم حاجی ستاری، دئدییینه گؤره گنج چاغلاریندان توپلامیش و نهایت ۱۳۸۲ – جی ایلده ۲۶۴ صحیفه ‏ده چاپ اولونوب و یایینلانمیشدیر. بو کیتابدا آتالار سؤزونون بیر سیراسی اونلارین فارسجا ترجومه‏ سی ایله برابر وئریلمیشدیر. کیتاب « آباد اولاسان خالخال، یئل یاتار گرمیش قالخار » مثلی ایله باشلانمیش و « اؤلویه رحمت یئتیشر » – له سونا چاتیر.\n– « ادب خزینه ‏سی » : ادب خزینه‏ سی آدی ایله نشر اولان بو فولکلور مجموعه ‏سی ۱۳۵۹ – دا تهراندا شانجانلی علی اصغر خرم- ین تشبوثو ایله ۳۸۰ صحیفه ‏ده یایینلانمیشدیر. بو مجموعه، بایاتی، آشیق داستانلارینا داییر شعرلر، کلاسیک شعرلر و … ساییره‏ یه یئر وئریلمیش و نهایت کیتابین ۲۴۵ – جی صحیفه ‏سینده « آتالار سؤزو و ضرب‏ المثل‏لر » عونوانی ایله « آباد یئره سو گئدر » ایله باشلاییب و نهایت « یییه ‏نین و گییه ‏نین پایین آللاه یئتیرر» – له سونا چاتیر. خرم بو مجموعه‏ ده ۳۷۰۰ حودودوندا آتالار سؤزونه یئر آچمیشدیر.\n– « آذربایجان فولکلورو » : یئکانان منطقه ‏سی مونوقرافیاسی اساسیندا بو دیرلی مجموعه‏ نی مهندس میر هدایت حصاری جنابلاری ۵۰ ایلدن بری توپلادیغی ماتئرییاللارین اساسیندا تولامییش و ۱۳۷۹ – جی ایلده تابان و شهریور ناشیرلیک‏لری واسیطه ‏سی ایله چاپ عرفه‏ سینه چاتدیرا بیلمیشدی. بو فولکلور توپلوسوندا ۱۰۸۷ آتالار سؤزونه ده ماراقلار یئر وئریلمیشدیر. بیرینجی آتالار سؤزو « آت آت اولونجا، یییه‏ سی مات اولار » – لا باشلامیش و سونونجو ایسه « ییخیلانین دالیسیجا داش آتان چوخ اولار» – لا قورتولور.\n– « دنیای سبز آذری زبان‏ها » : فارسجا متنی اولان بو کیتابی ۷۹ – جو ایلین پاییزیندا اصغر جدائی قم شهرینده ۲۰۸ صحیفه‏ده « طاووس بهشت » ناشرلییی طرفیندن چاپ ائتدیره بیلدی. همین کیتابدا ماهنی‏لار، نغمه ‏لر، اؤیودلر و ساییرلرله برابر آتالار سؤزونه ده یئر آچیلمیشدیر. بو کیتابین بیرینجی آتالار سؤزو بئله‏ دیر:\n« همسایه‏ نین تویوغو نظره قاز گلر آدامین اؤز مالی نظره آز گلر »\nو « ائششه‏ یه گوجو چاتمیر پالانین دؤیور» ایله بیتیر. همین کیتابین ماراقلی حیصه ‏سی بوندان عیبارت‏دیر کی، آتالار سؤزونون ایشله ‏ندییی شهر آدی مثلین اوستونده وئریلیر.\n– « گؤیجه یازیلار » : گؤیجه یازیلار عونوانی داشییان ادبی، بدیعی مجموعه ۱۰۰۰ – دن چوخ آتالار سؤزو «ائلین سؤزو عقلین گؤزو » باشلیغی ایله حسن بیگ هادی و رحیم گؤزل – ین امک‏لری ایله قلمه آلینمیشدیر . «گؤیجه یازیلار» مجموعه‏ سی ۱۳۸۲ – جی ایل تبریزده حسن بیگ هادی- نین هیمتی ایله ۵۴ صحیفه ‏ده یایینلانمیشدیر. بورادا گلن آتالار سؤزو « آت آی‏لیغین، دوه ایل‏لییین دوشونور »سؤزو ایله باشلانیب و «یییه ‏سینه باخ، آتین ناللا » ایله بیتیر.\n– « تجرید اللغات » : تجرید االغات آدی ایله تانینمیش نیصابی، حاج مصطفی اوغلو آخوند میرزه علی بادکویی قوشوب ۱۳۱۴ قمری‏ده تهراندا چاپا یئتیرمیش‏دیر. همین نیصابدا بول – بول آتالار سؤزونه یئر وئریلمیشدیر.\n– « آتالار سؤزو » : بو کیتابی تبریزلی علامه مدرس، ۸ جیلدلیک «ریحاﻨﺔ الادب» صاحیبی ترتیب وئرمیشدیر. علامه مدرس – ین ۳۰۷ صحیفه ‏لیک بو دیرلی کیتابی چاپ عرفه‏ سینه چاتسا دا تاسوفله چاپ اولمامیشدیر.\n– « آتالار سؤزو » : « از صبا تا نیما » کیمی دیرلی مشروطه ادبییاتیندا یازیب، زحمتکش ژورنالیست رحمتلی یحیی آرین‏پور دا ال یازمالاری ایچره بیر دفتری ده « آتالار سؤزو» اولوب. نه یازیق کی، بو اثرده اوستاد آرین‏پور – ون بیر سیرا باشقا اثرلری کیمی هله ‏لیک چاپ اولمامیش‏دیر.\n– « فیروز آبادین یئرلی ضرب‏ المثل‏لری » : بو کیتابی دا قاشقای تدقیقاتچی‏سی اسداله مردانی رحیمی توپلامیشدیر و آدیندان بللی اولدوغو کیمی فیروزآباددا ایشله ‏نن آتالار سؤزلرینی ائحتیوا ائدیر.\n– « آتالار سؤزونون ایضاحی » : بو چاپ اولمامیش اثرده آذربایجانین شاعیر و عالیم‏لریندن بیری اولان رضا غفاری – نین‏دی. بو کیتابدا آتالار سؤزوندن یارانان حیکایه‏ لر و یا اوز وئرمیش ماجرالاردان تؤره ‏نن آتالار سؤزوندن سؤز گئدیر. بو کیتاب چاپ عرفه‏ سینه چاتسا دا هله ‏لیک ایشیق اوزو گؤره بیلمه ‏میش‏دیر.\nآشاغیدا بیر سیرا آتالار سؤزلریندن گتیریلمیشدیر:\n– آرپا یییه ‏نه بوغدا یئدیردرسن قودوروب قاچار؛ بوغدا یییه ‏نه آرپا یئدیردرسن قویوب قاچار\n-‏ هر کؤپوکلو سویا سئل دئمزلر\n– قوردونان قونشو اولان چوماغینی یئره قویمامالی‏دیر\n– لات لات اولماز، لاتین یئریشی لات اولار\n– ننه طرفی‏نین آغزی اوینایار، دده طرفی‏نین گؤزو\n– چؤمچه‏ دن داغیلان، قازانا داغیلار\n– آشاغیدان یوخاری گلن ائلین قدرین بیلمه ‏ز\n– کاسیب چیراغین یاندیرار دؤلتینین حئسابین گئدر\n– داشی آتارسان دوغرو ایته، اوغرو ایت اؤزون بللندیرر\n– زرگر توکا‏نینین توزو دا قیزیل اولار\n– قاطیرا دئدیلر نییه شیللاق آتیرسان؟ دئدی: آتام‏دان یادگاردی\n– دیلنچی‏ده دیل گرک یوخسا تورباسی بوش قالار\n– شهر قیزی حامام دییه ‏ر، کند قیزی خرمن دییه ‏ر آغلار!\n– اؤزگه اؤزگه ‏نین نامازین دستمازسیز قیلار\n– قوی دئسینلر حسن به ‏یین چوستو وار، کیم نه بیلیر آلتی یوخدو اوستو وار.\nتهیه و تنظیم : الهام عبادی ( دبیر سرویس تورکی )\nبه اشتراک بگذارید :\nhttp:\/\/turan.ir\/?p=175\nبرچسب ها\nاین مطلب بدون برچسب می باشد.\nمطالب مرتبط\nثبت دیدگاه\nدیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.\nپیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.\nپیام هایی که غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.\nΔ\nسرخط خبرها\nگزارش تصویری \/ جام حذفی فوتبال \/ تراکتور – مس رفسنجان\nحضور مردم تبریز در پای صندوق‌های رای انتخابات ۱۴۰۲\n۷۳ درصد مردم تبریز واجد شرایط رای هستند\nطرح سرمایه‌گذاری ۴۹ هزار میلیارد ریالی در منطقه آزاد ارس مصوب شد\n۱۴۹ واحد راکد آذربایجان شرقی احیا شد\nتداوم بارش‌های پراکنده برف و باران در آذربایجان‌شرقی تا شنبه آینده\n۱۳۸ حادثه گازگرفتگی در آذربایجان‌شرقی با ۱۵ فوتی\nافزایش مراجعه به بیمارستان کودکان تبریز به علت انواع مختلف عفونت‌های ویروسی\nروستای کندوان ظرفیت بزرگ گردشگری ایران است\nمازوت سوزی نیروگاه حرارتی تبریز متوقف شد\nآذربایجانآرشیو\nثبات قیمت ها و فراوانی کالاها خط قرمز است\nاستاندار آذربایجان شرقی تأکید کرد: تنظیم بازار و تأمین کالاهای اساسی و معیشت مردم، دغدغه اول آقای رئیس‌جمهور و دولت است، در آستانه انتخابات، ثبات در قیمت‌ها و فراوانی کالاها باید خط‌ قرمز ما است.","num_words":1911,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.09,"special_characters_ratio":0.253,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":407858.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ائله بیل گئنه ده چاش باش وورورام. آخی بو نه دئییم اولسون یئکه ساعات آمانیمی قیریب. تیق تیق تیق … بیلمیرم هانسی گون حیرصیمی یئمه‌‌ییب ووروب بو ساعاتی اوووق اووق ائله‌یه‌جه‌یم. اوندان آنام منه تپیله‌جک کی وای دده اؤکوزوم اؤلوب باشی قیزیلدان. بیر دؤنه بو ساعاتین باشینا قیشقیریب هده بیچیردیم:\n– سنی بئله بئله ائله‌یه‌جه‌یم، دوغرام دوغرام ائله‌یه‌جه‌‌یم، او منه باخان اوزونه بیر تپیک گئیدیره‌جه‌یم…\nائله اوندا بوینومون کؤکوندن باخیب گؤردوم وای ددم وای، آنام آستانادا دوروب منه باخیر. ساغ الینی سول الینین اوستونه چیرپیب دئدی:\n– باشیما خئییر. بو لاپ دلی اولوب.\nمن ده دئدیم:\n– سؤزوم گل گیر آغزیما.\nاؤلومدن قورخمورام آما دلی خانادان قورخورام. آخی اورادا آدامی ژاکت‌له قولبند ائله‌ییرلر. ایندی بیردن بورنونون اوجو یا کور��‌ییین قاشیندی نئیله‌یه‌جکسن؟ کیمی باشا سالیم کی اورا ائله جهنمین سول تایی‌دیر؟ دئسم دئیه‌جکلر، یوخ شیطانا لعنت. اورا دلی خانا دئییل، اورا دا ائله بیر تَهَر مریضخانادیر.\nبئله من سنه دئییم، ائله دلی خانانی اؤیه‌جکلر کی ائله بیله‌جکسن کمبریجدن، کالجدن زاددان‌دیر. اؤزو ده دیپلومی نه‌دیر؟ بو آغا دلی ایدی بوردا یاتمیشدی. یاخشی بیر نومره ایله بوردان ماذون اولدو…\nسیزه بیر خاطیره دئییم: سون دؤنه دلی خانادا اولاندا، دلی‌لرین بیریسی گلیب اوتوردو منیم یانیمدا. منیم قلم دفتریم بؤیرومده ایدی. قلمی گؤتوروب اووجوندا توتوب منه دئدی:\n– اووجومدا نه وار؟\nقلمین یاریسی دا اووجونون ائشیگینده قالمیشدی. دئدیم:\n– گامیش.\nقلمی یئره آتیب دئدی:\n– کوو دؤوور. گؤردون.\nاو زاماندان بویانا قلمه گامیش دئییرم. قوی بیرین ده دئییم آما یوخ دئمه‌سم یاخشی‌دیر. چون دئیه‌جکسیز پا آتاونان. گئنه ده بو دئیینگن گلیب باشیمیزین اوستونده اوروس آللاهی کیمین دوردو. آما من اؤلوم داها قالانین دئمه یین ها کی حتما آناسی انگ اتینه یئریکله‌ییب اؤزو ده گیروانکاسیلا. اؤزوم جهنم، قوی ننه مین حؤرمتی قالسین یئرینده. هردن اؤز الیمدن زارا گلیرم. او قدر دانیشیرام کی انگیم هئچ سول قولاغیم یورولوب مجبور اولورام اونو سوندوره‌م یانی تئرن آف ائله‌یم. سوروشساز به ساغ قولاغین نه اولور دئییم کی ساغ قولاغیم بئیار‌دیر. هئچ منی سایمیر کی یورولسون. ساغ قولاغیم فقط پول سؤزونو یاخشی سئچیر. بو بورادا قالسین، قاییداق ساعاتین مسئله‌سینه. سوروشورلار آخی سنین دردین بو ساعاتلا نه‌دیر؟\nدئییرم:\n– بونون سسی باشیما دوشور. هر تیق تیقدا بیلیرم کی ایکی تیق تیق قده‌ر قوجالدیم، هئچ نمنه ده اولمادیم. بیر ده منی لاپ دلی ائله ین بودور کی او دقیقه عقربه‌سینه نه قده‌ر باخیرام، اونون ترپشمه‌سینی گؤرمورم!\nدئییرلر:\n– بابام جان اونون حرکتینی هئچ کیم گؤرمز. سن نئجه اولوب کی بونو اؤزونه بیر درد ائله‌ییبسن؟\nدئییرم:\n– به نجور اولور بارماق بویدا لی لی پوتون شاهی اونون حرکتینی گؤرور من بویدا ایگید گؤره بیلمیرم؟\nسوروشورلار کی لی‌لی پوت نه‌دیر. دئییرم:\n– گالیوئرین کیتابین دا اوخوماساز کارتونونو کی گؤروبسوز. (آها، گرک لی لی پوتون یئرینه دئیم فئرلتیشییا). فئرلتیشییا دئیینجک دئییرلر:\n– آخی او کارتون دی!( باهو گؤر نه تئز یادلارینا گلدی).\nدئییرم:\n– به نئجه اولور کی بیر آز باشیم قال اولوب تزه‌دن دؤنوب باخینجا گؤرورم عقربه‌نین یئری ده‌ییشیلیب؟ هله هردن ساعاتین دا عقربه‌سی ده، بئله من گؤرمه‌میش، من بیلمه‌میش یئری ده‌ییشیلیر! آما او جینقیلی لی لی پوت شاهی اونو گؤرور؟\nآخیردا اله عاغیل وئرسین دئییب چیخیب گئدیرلر.\nهله بیرین ده دئییم. وای وای او تلوزیونون الیندن. بیر یالانلار دئییر کی آیاغیم یئره یاپیشیر. او ایره‌لی تروی فیلمینی وئریردی. ترویو هومر، ایکی مین ایلدن بیر آز چوخ قاباق، یانی میلاددان قاباق، ایلیاددا یازیب. ایکی مین ایلدی کی هامی بیلیر پریام اوغلو پاریس، منلائوسون یانی آگا ممنونون قارداشینین آروادی، یانی هلنی قاچیردیب. بیزیم تئلوزیوندا منلائوس گئتمیشدی هکتورون اوستونه کی نییه قارداشین منیم قیزیمی اوغورلاییب؟ هله اوشین قالسین. بابا اؤزومو ساخلایا بیلمیرم دا. هر دؤنه بو یالانلاری گؤرنده تلوزیونی یامانلاییرام. دؤنوب تلوزیونا ساری دیشیمین دیبیندن چیخانی دئییرم. دئییرم:\n– یالان دئیه نین دده سینه لعنت.\nخاطایا قالمیشام. گونده آذان واختی دورونجاق او تیق تیق‌لا تلویزیونون یالانلاری یادیما دوشوب یامان یوووزا باشلاییرام. خالق نامازین قیلیب کله پاچاسینی یئییب آغیز بورنونو تمیزله‌ییر هله منیم یامان یوووزوم قورتارمیر…\nبیر گون گلیب منی دیوانا آپاردیلار. قاضی دئدی:\n– اوغلوم سنین دردین نه‌دیر؟ نییه بئله ائلیرسن؟\nسوسدوم. دئدی:\n– اوندا یازیرام گئده‌سن دلی خانایا.\nدئدیم:\n– باشینا دولانارام قاضی منی اورا یازما اوردا هامی دلی‌دیر.\nدئدی:\n– سن نه دئییرسن اوردا یاخشی یاخشی دوقتورلار وار.\nدئدیم:\n– اورادا بیر سؤزلر دانیشیرلار کی لاپ بئینیم قاریشیر.\nدئدی:\n– مثلا نمنه دانیشیرلار.\nدئدیم :\n– بیر گون او دئدیگین دوقتورلارین بیری، دلی لرین بیرینه دئییردی کی کئچمیشینی بوراخ گئتسین. هر نه اولوب قورتاریب گئدیب. ایندیکی زامانا گل. کئچمیشه کئچمیش دئیرلر. دلی دئدی، به نییه دئییرسیز اولاجاغا چاره یوخدور؟ دوقتور دئدی، بابا گله‌جه‌یی بوشلا، ایندی دن دانیشیرام سنه. دلی دئدی، آخی دوقتور، ائله لاپ الان منه دئدیگین کئچمیشه کئچدی قالدی کئچمیشده. کئچمیشی بوراخیم، گله‌جه‌یی بوراخیم به نه یی توتوم؟ دوقتور دئدی، حال حاضری توت. دلی دئدی، آخی من ایسته‌دیییم الان غایب‌دیر! اونو ائشیدن‌دن بیلدیییمی ده قاریشدیرمیشام. باشینا دولانارام جناب قاضی او گامیشی آل الینه منیم عفوی یاز گئدیم ائوه.\nقاضی پؤرتوب دئدی:\n– نه؟ نه گامیشی؟\nدئدیم:\n– من قلمه گامیش دئیه‌رم!\nقاضی بیر آز منه باخیب سونرا دئدی:\n– حقینده چوخ راپورتلار وار. تلوزیونی نییه یامانلاییرسان؟\nدئدیم :\n– آخی یالان دانیشیر.\nقاضی جینله‌نیب دئدی:\n– به سن بیلمیرسن تلوزیون دولتین وکیلی، سؤزجوسودور؟ سن دؤلته یامان دئییرسن؟ هله ساعاتی نییه یامانلاییرسان به سن بیلمیرسن ساعات بیزیم شرعی واختلاریمیزی گؤرسه‌دیر. سن یا ضد انقلاب سان کی الان یازیرام سنی باسسینلار زیندانا یا دا دلی سن کی گرک اوندا یازام دلی خانایا!","num_words":1281,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":191154.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مدرن ‌شعرین اساس اؤزللییی اولان سربست‌لیک عنصرونو نظره آلساق، عمومیتله «سهند»ی حتی چاغداشلانما دؤرونه ده عاید اولدوغونا شوبهه ایله یاناشاجاغیق. بس اونو نه‌دن چاغداشلانما دؤرو شاعری کیمی تقدیم ائتمک فیکرینده‌یم. بونا قیساجا آیدینلیق گتیره‌جه‌یم. داها آرتیق ایضاح اوچون، اوخوجولاری «آذربایجان چاغداش شعری‌نین تنقیدی آراشدیرماسی» (۱۳۸۳) کیتابیمین «سهند» بؤلومونه مراجعت ائتمه‌لرینی ایستردیم.\nآذربایجان شعرینده «مضمون» باخیمیندان «سهند»ین شعرلری غرب شعرینده اولان نورمالارا اویغون بیر یئنی شعردیر. سهندین دوشونجه‌سینده، مدرنلشمه موضوعسو اجتماعی باخیمدان آچیقلانیر، بعضا مدرنیته اؤیولور بعضا پیسله‌نیر. دئمک اولار کی غربده اولان اؤزباشینالیق سهندین شرق دوشونجه‌سینده دموکراتیک جهت‌لری قاپساماقلا اومانیست‌لشیر. دوغرودور سهند ده، انسانین ماشینیزم قارشیسیندا اَزیلمه‌سینی گؤسترمکله و شعرینی دوشونجه‌لشدیرمکله غربین مدرن شاعرلری ایله سؤزبیر اولور، آنجاق او، هر بیر شئیه اونلار کیمی بدبین دئییل.\nواختی ایله یوخاریداکی فیکیرلریمی «یارپاق» قزئتی و سونرا دا «سؤزون سؤزو» سیته‌سینده اوخویان فیکرت ‌سلیمان‌اوغلو مسئله‌نی‌ بئله‌جه تصدیقله‌میشدی:\n«او [سهند]، ۱۹۴۷. جی ایلد‌ن باشلایاراق هئجا اؤلچوسوندن صرفنظر ائده‌‌رک، اساساً سیلابیک شعرلر یازیر. بئله حساب ائدیر کی، آذربایجان خالق دیلی‌نین پوئتیک خصوصیتلری اوچون هم ده بو فورما مقبولدور. لاکین اونون توتدوغو مدرنیزم یولو هئجادان تام آیری دئییلدی، تامامیله اؤزونه مخصوص بیر یول ایدی. بو باخیمدان ایران آذربایجان پوئزیاسی‌نین تدقیقاتچیلاریندان همت شهبازی‌نین «غربده اولان اؤزباشینالیق سهندین شرق‌ دوشونجه‌سینده دموکراتیک جهت‌لری قاپساماقلا هومانیستلشیر» فیکری ایله راضیلاشماماق مومکون دئییل؛ اما تدقیقاتچی‌نین سهندین ان سول‌ جریانلاردان بیری «فوتوریزمله یاخینلاشماسی» باره‌ده ادعاسینی دوغرو حساب ائتمیریک» (فیکرت سلیمان‌اوغلو، ۲۰۱۳: ۴۶۶).\n«سهند»ی دیوان شعریمیزدن آییران جهت‌لردن بیری، اونون فلسفی دوشونجه‌سی‌دیر. او کلاسیک «قوشما» قالیبینه یئنی مضمون آرتیریر. کلاسیک قوشمامیزی چئوره‌ین اساس آنلاییشلار: لیریکا و بعضی اخلاقی اؤیودلر ایدی. آنجاق «سهند» فلسفی دوشونجه‌نی ده قوشمامیزا آرتیراراق اوغور قازانمیشدیر. اؤرنک اوچون او قدیم شعریمیزی قاپسایان «صوفیزم» اوصوللاری حاقدا اؤزونون فلسفی دوشونجه‌سینی بئله آچیقلاییر:\nآغیزلارا دوشموش «فنا» سؤزونده\nنه حقیقت وار، نه ده کی معنا.\nهر بیر فانی‌لیین مرموز ایچینده\nگیزله‌نیب یاتمیشدیر یوکسک بیر «فنا»\nسهندین دوشونجه‌سینده «گئرچک‌لیکله دوشونجه‌سل‌لیک یوغرولور و بونلارین یوغرولماسیندان «فلسفی رئالیزم» شعریمیزده یارانیر» (شهبازی، ۱۳۸۳: ۱۶۱). اونون بو یئنی دوشونجه‌سینده انسان طالعی اساس یئر آلیر. اونون فلسفی رئالیزمی، قارشی طرفی ده صحنه‌یه چاغیریر. قارشی طرفله ده دیالوگ ائتمه‌یی سئویر. باختین دئمیشکن اؤزونون مناسبت‌لرینی باشقالاری‌نین مناسبت‌لری ایله جالاشدیریر: «منیم دیلیمده، منیم مسلکیمده \/ ملت‌لر هامیسی دوست‌دور، قارداش‌دیر» دئین شاعر، اؤزونون کیملیینی تانییاراق باشقالارینا دا اؤز آنلاریندا اشتراک ائتمه‌یه امکان یارادیر. بو آندا او، انسان وارلیغی‌نین فلسفه‌سینه واریر. انسانلار بیر بیری ایله دیدیشمک اوچون یوخ، قارداشلیق اوچون یارانمیشلار. بو ایسه، هر کسین اؤز حاقلارینی تانییب اونا قانع اولدوغوندان حیاتا کئچه بیلر. م.باختین «مناسبت‌لرین بیر بیری ایله ایچ ایچه گیریب قاوراماسینی «دیالوگ منطقی» آدلاندیریر» (احمدی، ۱۳۸۹: ۱۰۲).\nهر بیر کیمسه بوتون داورانیشلارینی، دانیشیق، دوشونجه، یاشام گئدیشاتینی باشقالاری‌نین حضورو ایله ایضاح ائدیر. داها دوغروسو، باختینین فیکرینجه، انسان اؤز کیملیینی باشقالاری‌نین مناسبت‌لری ایله اؤلچوب بیچندن سونرا تانییا بیلیر. باختین «دیالوگ منطقی»نی یالنیز سؤزون مثبت آنلاملی‌لیغا یئتیشمه‌سینی نظره آلمیردی. بو، اساسا اونا ضد بیر دوشونجه‌دیر. چونکی باختین «تک ‌سسلی»لیین علیهینه ایدی. بوتون دوشونجه و دیالوگلار، بیر بیری ایله مناسبته کئچمه‌دیکده تک‌سسلی و توتالیتار دوشونجه ایله نتیجه‌لنه‌جکدیر. اونون «دیالوگ منطقیندن» مقصد «نئچه‌سسلی»لییه یئتیشمک ایدی. بونو نظره آلدیقدا بیر انسان، باشقا انسانین مناسبت‌لرینه اعتراض ائتدیکده ده «دیالوگ منطقی» یارانیر؛ یعنی بئله دئمک اولارکی: سهندین شعرلرینده انسانلارین بیر بیری ایله قارداشلیق مسئله‌سی ایره‌لی سورولدوکده، باشقا طرفدن ایسه، اونون «بشر حقوقو»نو بهانه ائدیب انسانلارین حاقلارینی تاپدالاماسینا اعتراض ائتمه‌سی ده بیر نوع دیالوگا کئچمکدیر. «سهند» بورادا اؤز مناسبت‌لرینی، باشقالاری‌نین مناسبت‌لری ایله اؤلچوب بیچیر، مقایسه ائدیر و نهایتده اونلارلا ایلگی قوراراق اونلارین توتدوغو ایش‌لری‌نین نه قدر انسان دیالوگوندان اوزاق اولدوغونو دا سؤیله‌ییر. بو آندا سهند، ژولیا کریستوانین دوشونجه‌سی ایله آیاقلاشیر؛ یعنی کریستوا، باختین‌ین انسانلار آراسیندا دیالوگ یاراتماسیندان، اثرلر، متن‌لر آراسیندا دیالوگ یاراتماق دوشونجه‌سینه یئتیشیر (باخ: یئنه اورادا، ۱۰۳).\nهر بیر اثر، هر بیر متن باشقا اثر و متن‌له مناسبت قورور؛ دیالوگا کئچیر و بونونلا دا اؤز منطقینی قورور. سهندین دوشونجه‌سی بیر شرقلی دوشونجه (بیر متن کیمی) اولاراق، غرب دوشونجه‌سی (بیر متن کیمی) ایله دیالوگا کئچیر. اونا اعتراض ائدیر. اونونلا بوتون انسان، حیات و توپلوم داورانیشلارینی اؤلچور. بونونلا دا او، غرب متنینه کئچه‌رک بو آنلاییشی آشیلاییرکی اؤزوندن قیراق، باشقا متن‌لری ده ائشیدیب اؤزونون مونولوقونا آرتیرماقلا تک‌سسلی‌لیکدن چیخماق اولار.\n«توپلومون ‌یاخشی‌‌ پیس ‌رئال‌لیقلارینی آچیقجاسینا یوزماق سهند رئالیزمی‌نین اساس اؤزللیک‌لریندن‌دیر. بو گئرچک‌لیک‌لر بیر بدیعی قارشی قارشیلیق فضادا اوخوجو دوشونجه‌سینده پارالئل‌لیک یارادیر. چونکی اوخوجو، هئچ زامان، دونیا و دوشونجه‌نین آجی و پیس‌لیینی عکس ائتدیرمه‌ین، باشقا سؤزله تکجه اونون گؤزل‌لیینی گؤرن بدیعی صنعتی سئومه‌ییر. باشقا یاندان دا، تکجه پیس‌لیک‌لری عکس ائتدیرن صنعتی ده سئومه‌ییر؛ بونلارین هر ایکیسینده آشیری‌لیغا قاپیلماق، اوخوجونو رئال بدیعی‌لیکدن اوزاقلاشدیراراق بئزدیرمک واردیر. چونکی اوخوجو، دونیانین یاخشی‌لیقلارینی‌گؤرمکله یاناشی پیس‌لیک‌لرینی ده گؤرمک ایسته‌ییر. «سهند» ین ‌رئال انسانی دا بو ایکی پارالئل‌لیین یارانمیشی‌دیر. توپلومون یاخشی‌پیس مناسبت‌لری اونون شعری‌نین اوبرازینی تشکیل ائدیر… بیز یاخشی‌پیس وارلیقلار آراسیندا یارادان پارالئل‌لییه «محض رئالیزم» یاخود «رئال توصیف» آدلاندیریریق. آنجاق بو رئال‌لیقلارا شوبهه تؤره‌دن و اونلار حاقدا سورغو سوال یارادان رئال‌لیغا «فلسفی رئالیزم» دئییریک. «فلسفی رئالیزم»، «محض رئالیزم» له فرقلی اولاراق اجتماعی گئرچک‌لیک‌لری عکس ائتدیرمکله یاناشی اونلار حاقدا سورغو یاراتماغا باشلاییر» (شهبازی، ۱۳۸۳: ۱۵۸). «رولان بارت» بو حاقدا یازیر: «ادبیات دونیانی قطعی و آیدین جاوابلاندیرما ایله یوخ، ترسینه بیر سورغو کیمی گؤستریر… اوست اوسته ادبیات هر زامان غیررئال و فانتازیادیر. آنجاق ائله همین مسئله ادبیاتا او امکانی وئریر کی دونیادان هر زامان داهیانه سورغولار ائتسین. بو سورغولار هئچ زامان بیر باشا و بلاواسطه دئییل. «بالزاک» دونیایا تانری‌نین حاکیم اولدوغو دوشونجه‌سی ایله باشلایاراق، سوندا دونیایا شوبهه ایله یاناشاراق سورغو آلتینا آلدی اونو» (بارت، ۱۳۶۸: ۳-۴۲ شهبازی، ۱۳۸۳: ۱۵۸ دن نقل).\n«سهند»ین ده صنعتی بوکیمی سورغو و شوبهه‌لرله اؤزونو گؤستریر:\nانسان حقیقتین ایتیر‌ن گوندن باشـی داشدان داشا ده‌یدی\nسعادت جئیرانی قاچیر اؤنوندن سیلدیریم یوللاردا قالیر سرگردان!\nآزیب اؤزلویوندن ایتگین دوشندن قورد کیمی اؤزونون قانینی ایچیر!\nاؤزونو آختاریر بیلمم نره‌دن؟ چالی‌لار، تیکانلار آیاغین بیچیر!(سهند: ۴-۴۳)\n«توپلومون بطنینه دوشونجه‌نی هوپدورماق و اونو رئالیستی یوزماق «سهند»ین فلسفی رئالیزمی‌نین اساس اؤزللیک‌لریندن‌دیر. بئله‌ کی اکثر صنعتکارلار توپلومون ‌گئرچک‌لیک‌لرینی، اجتماعی مئیل‌لرین سجیه‌سی ایله ایلگی‌لندیریرلر. آنجاق بدیعی راسیونالیته‌نین هئگئمونلوغو و فیلوسوفجاسینا بدیعی جانلاندیرما «سهند» رئالیزمی‌نین باشقا اوزودور کی فلسفی بیچیمده و صنعت اوبرازیندا طبیعت و توپلومون فئنومئن‌لری و سیرلری حاقدا دوشونور. اصلینده او گئرچک‌لیک‌لری صاف‌ چوروک ائتمکله، وارلیغی سورغو سایاغی عکس ائتدیرمکله اجتماعی ‌فئنومئن‌لر حاقدا دا شوبهه‌لنیر. رئالیزمین ‌استقامت‌لری‌ حاقدا اونون راسیونال شوبهه‌سی، فلسفی رئالیزمین یارانماسینا سبب اولور.» (شهبازی، ۱۳۸۳: ۱۶۰).\nسهندین شعرینده ائپیک‌-‌لیریک ایفاده\n«آذربایجان شعری، سهندین شعری‌نین فلسفی ایفاده‌سی ایله، فلسفی دیل قازانیر. شاعر آذربایجان تورکجه‌سینه معجزه‌لی فلسفی قووه باغیشلاییر؛ بو دیل، هر زامان اؤزونون وقارلی و آغیر یوکوملولویو ایله سئچیلیر. اونون دیلی، لیریک شعرین اینجه دیلی ایله آزاجیق علاقه‌ده اولاراق داها چوخ کینایه‌لی، عصیانجیل و اجتماعی فلسفی بیر دیل‌له یاناشی‌دیر. بونلارین کناریندا، اونون موسیقی و ریتم ساده‌لییی، و ایفاده اوسلوبونون آخارلیغی هر بیر اوخوجونو اؤز آرخاسینجا چکیر. او کلمه‌لرین سئچیمینده و کئچمیش عادت و عنعنه‌لری و تاریخی اولای و گئرچک‌لیک‌لری رئال و فانتاستیک ‌جانلاندیرماسیندا یئنی ‌بیر اوسلوبا قاتلاشیر. دوغرودور او «دده‌قورقود» کیتابی‌نین آرخائیک سؤزلریندن استفاده ائتمکدن چکینمیر، آنجاق بونلاری او قده‌ر اوستالیقلا استفاده ائدیر کی سانکی بو سؤزلر بو گونون دوغما سؤزلری‌دیر. داها دوغروسو بو سؤزلر و تصویرلری بیز حال حاضیردا یاشادیقلارینا اینانیریق.\nیاغیلار آت تپدیلر \/ هریاندان اوخ سپدیلر\nاَر‌ن‌لر قوچاغی\nدایاغیم قاراچوبانیم\/ یئنیلمز قهرمانیم\nال ائیله‌دی سوپنگه\/ یئرـ گؤیو گتدی تنگه\nیاغی‌نین آشی پیشدی\/ کورکونه بیره توشدو… (سهند، ۳۴۱).\nاونون بوتون انسانی موضوعلار اطرافیندا ایره‌لی سوردویو دوشونجه ایفاده‌سی دقیق‌دیر. باشقا سؤزله او موضوعلاری سئچیب گونده‌مه گتیرمه‌سینده داهیانه و بوتؤو بیر اینانج‌لا عمل ائدیر. سهند، ائپیکانین فردی و اجتماعی اؤزللیک‌لری موضوعسونا واقیف اولاراق، فردی اجتماعی پسیکولوژینی عکس ائتدیرن بیر ایفاده اوسلوبونو سئچیر. او دا، «ائپیک-لیریک» ایفاده اوسلوبودور. چونکی لیریک ایفاده‌ده، فردی ایفاده‌نین سورعتلنمه‌سی و سرت‌لییی، ائپیک ایفاده‌ده ایسه کوللئکتیولییی، و اجتماعی ایفاده‌ده پرسپئکتیولییی ان دقت چکیجی مقاملاردان ساییلیر. سهند ائپیک ایفاده سئچیمی ایله، عاشیق شعرینه مخصوص اولان گرایلی لیریکاسینی، ائپیکانین جالاشماسیندن یارانان یئنی بیر شعر قالیبینی عرصه‌یه گتیریر:\nآریلیقدان، یالاپ‌‌یالاپ\nیالاپلانان اینجه دونلوم\nیئنی یاغمیش قار اوزونه \/ قان داملامیش آل یاناقلیم!\nقلمچی‌لر قلم چالیب\/ رسم ائتدییی قارا قاشلیم\nقوشا بادام، سیغینمایان\/ پسته دوداق دار آغیزلیم\nیاراشیقلی دال گردنده \/ قیرخ توتامدا اوزون ساچلیم\nبو سؤزلرله، بو ایشلرله\/ آی قیز سنی سیناردیم من\nباخ گؤر، سن تک گؤروکلومی\/ اؤلدورمه‌یه قییاردیم من (سهند، ۲۷۱)\nبو مسئله، سهندین پوئمالاریندا داها بدیعی اؤزونو گؤستریر. چونکی بعضی پوئمالاری ائپیک پوئزییا خطی آلدیغی حالدا چوخ دا قان آخیدیجی، اؤجشکن و دؤیوشکن یوخ، ترسینه لیریک‌دیر. سهندین ایفاده اوسلوبونون آخیجی‌لیغی، اوخوجونو شعرین اوسلوبو اوزرینده مانع اولاراق دایاندیرمیر. شعرین موسیقی‌سینه یاردیم ائده‌ن قافیه، عمومیتله سهندین بو ایفاده اوسلوبوندا صحنه‌دن چیخیر. آنجاق یئنه ده اثرین همان موسیقی، همان سوژئتلی و ائپیک ریتمی قالیر. یالنیز اوخوجو شعرین اوزرینده دایاندیقدا و اونون فورماسینا دوشوندوکده قافیه‌نی فیکیرلشمه‌یه باشلادیقدا بیلیر کی سوژئتلی شعرین مصراعلاری‌نین آراسیندا، قافیه‌لر عمومیتله بیر مصراعین ایچینده دؤرد هئجالی بؤلمه‌لر ده اؤزونو گؤستریر:\nجوان قیزلار\nآغلار، سیزلار\nبورادا، «قیزلار، آغلار و سیزلار» کلمه‌لری گیزلینجه‌سینه ایچ قافیه‌نی تشکیل ائدیرلر.\nبعضا بیر مصراعی، سککیز هئجالی بیر یا ایکی مصراعا بؤلمک شعرین ائپیک گوجونو آرتیرماق اوچون اولور. بئله کی او، ائپیک معنالی کلمه‌لری داها آرتیق تاثیر بوراخماق اوچون مصراعلارین ایلکینده گتیریر:\nقاری لئچک بو آنانین\nاور‌ک یاخان ناله‌لری\nآغلادیری، داغی‌ ‌داشی (سهند، ۶۰)» (شهبازی، ۱۳۸۳: ۲-۱۹۰).\n«سهندین گؤزونده، انسانا کیملیک بخش ائده‌ن «اولوسال کولتور»‌دور…\nاؤزگه چیراغینا یاغ اولماق بس‌دیر\nبابا دؤنـرگـه‌میـز قارانلیـقدادیـر\nیانیب یاندیرمایاق یادین اوْجاغین\nائویمیز‌ سویوقدور، قیشدیر، شاختادیر\nسهندین{شاعرین} بو فریادینا جاواب گلدیکده، ملی مدنیتیمیزین ایچینده‌‌کی یاد مدنیت‌لری دویدوقدا، دوغما مدنیتیمیزه غریبسه‌مه دویغوسونو دا اونوداجاغیق… او جانلی، دینامیک و اؤزگون بیر مدنیتین یارانماسینی، کئچمیش عنعنه‌لری قوروماقدا گؤره‌رک اؤلکه‌سی‌نین قهرمانلاری‌نین، ایگیدلری‌نین خاطیره‌لرینی یئنیدن جانلاندیرماغا جهد ائدیر. بونو بیز، اونونلا دده‌قورقود آراسیندا اولان نوستالژیک و حوزونلو دانیشیغیندا دا گؤره بیلیریک… «کیتاب دده‌قورقود» دا، «قورقود» شخصیتی چوخ آز شرایطده محزون و غملی گؤرونور. اونون دونیا گؤروشو، توپلومدا بویا-باشا چاتمیش، اونا تاثیر بوراخمیش بیر رئفورمچو فردین دونیا گؤروشودور. بونا گؤره ‌ده، بو کیتابین بوی‌لاریندا مختلیف تانری‌لاردان صحبت گئتمیر. بو مسئله، اونو باشقا ائپیک داستانلاردان آییران اؤنملی بیر جهت‌دیر».","num_words":2596,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":173411.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کئچمیشده فارس مدنیت راسیستلری نین گؤروشلرینی گؤتور قوی ائدرکن خالق آراسینداکی یایقین سؤزو خاطیرلاتمیشدیق، او دا بو: \"چاغریجیسی گولوم اولانین---- باشینا کۆلوم اولار\"[i].\nاۆسته کی سؤز و دئییم اؤز میللی منلیگی و کیملیگیدن آزقینلاشمیش و فارس ایستعمارچیلیق مفکوره سینه تاپینمیش احمد کسروی، حسین کاظیمزاده (ایرانشهر)، سیدحسن تقی زاده، تقی ارانی و بو اۆسته کی ذات اقدسلری فارسچیلیق مفکوره سی باخیمیندان ایزله گن و تعقیب ائدن، آنجاق میللی کیملیک باخیمیندان فارس ائتنیکینه باغلی اولمایان شخصلره (منوچهر مرتضوی، علی زرینه باف، سیدجواد طباطبایی، داریوش پیرنیاکان و ...) وئریله جک بیر ائتیکئت یوخسا مدال ساییلدیغی نی دا خاطیرلاتمیشدیق. بو ذاتلار فارس قوروم و تشکیلاتلارینا خیدمت ائتدیکلری بیر یانا قالسین، آذربایجان خالقی نین میللی کیملیگی و منلیگینی ده فارس ایستعمارچیلیق مفکوره سینده یوخ ائتمک ایسترلر. فارس مدنیت راسیستلری هله ده فارس دیلینی یاخشی یازابیلمدیکلرینه باخمایاراق فارس ایستعمارچیلیغی آچیسیندان فارس ایستعمار قووه لرینه خوش خدمتلیک ائتمگه چالیشار[ii]. او سیرادا بئلنچی فارس مدنیت راسیستلرینی قویروقلاماقدا ال آیاق تانیمایان کاظم آذری سیسی ایمضاسی ایله سیدحیدر بیاتین یازیسینا مناسبت بیلدیرن ذاتین یازیسی نی دا نقد ائتمگه چالیشمیشدیق[iii].\nفارس ایستعمارچیلیق ادبیاتیندا نقد و تنقید یایقین (رایج) اولمادیغی اوچون کاظم آذری سیسی یازیما مناسبت بیلدیرمک یئرینه، بو قلم صاحیبینی \"پان ترکیست\" دامغاسی ایله سوسدورماغا چالیشمیش. یئری گلمیشکن ایتیهامنامه نین بیر پاراقرافینی گؤتور قوی ائتمگه چالیشاق، اوخویوروق:\n\" ... بخاطر اينكه افنديم ايشيق سونمز را از حال هواي قرن نوزدهمي آگاه كنم همين قدر كافي است كه بداند قرن نوزدهم قرن جعل‌ها و سر برآوردن هويت‌هاي كاذب پان تركسيم، پان عربيسم و پان اسلاميسم بود. اروپائي‌ها تخم اين هويت‌هاي جعلي را در قرن نوزدهم كاشتند و محصول‌اش را در اوائل قرن ييستم همزمان با جنگ جهاني اول با موفقيت برداشت كردند\"[iv].\nکاظم آذری سیسی اوسته منیم آدرسیمه سیرالادیغی تهمتلر منیم یازیما یازیلاجاق جاواب دئییل،[v] \"پان\" مقوله سی اوزره فارس ایستعمار ادبیاتیندا یاییلمیش خزعبلات داستلانلاری و فارس ایستعمارچیلیغی نین خالق اجتماعیتینی تحمیق ائتمک چابالارینی بیر آرایا توپلاما سوپورگه چیلیگی ساییلار[vi]. دئمک، کاظم آذری سیسی آدلی ذات پان عربیسم، پان اسلامیسم و پان ترکسیم مقوله لرینی آوروپالیلارا نسبت وئرمزدن اؤنجه \"آوروپادا \"پان\" مقوله سی نین تاریخینه اینمه لی و بو مقوله نین هانکی اساسدا و هارادان باشلامیش و هارالاردا ایز بوراقدیغینا داییر اوخوجولارا بیلگی و معلومات وئرمه لی ایمیش. ترس دورومدا اؤز وقتینی داها آرتیق تلف ائتمز ایمیش. یئری گلمیشکن \"پان\" مقوله سی نین قیساجا دا اولسا، تاریخینه دئیینمگه چالیشاق.\nپان ژئرمانیسم\nبیرینجی یول \"پان\"[vii] حرکتی اورتاچاغدا (در قرون وسطا) \"پان ژئرمانیسم (آلمان دیل و مدنیتینه باغلی اولان توپلوملار)\" باشلیغی آلتیندا اورتایا آتیلمیش. پان ژئرمانیسمدن منظور آلمان دیلی و مدنیتینه منسوب اولموش توپلوملارین، لاتین و فرانسه دیل و مدنیتلری نین اتکی و تأثیر داییرسیندن چیخماقلاری و آلمان دیل و مدنیتی اطرافیندا بیر مملکتده بیر بایراق آلتیندا اؤز گلجکلرینه حاکیم اولمالاری منظور اولموش[viii]. بو حرکت (پان ژئرمانیسم) او زامانکی چوخلو آلمان بگلری نین شخصی چیخار و منفعتلرینه اویقون گؤرونمدیگی اوچون آلمان بگلیکلری بو حرکتی دستکلمه یه رک \"پان ژئرمانیسم\" آخینی اؤزونو دوغروتمامیش. آلماندا مارتین لوتئر (Martin Luther)، ایسوئچ-ده هولدریش چیوینقلی (Huldrych Zwingli) و یوهانئس کالوین (Johannes Calvin) آدلی آلمان دیللی کئشیشلری نین کیلیسانی رئفورما زورلامالاری آوروپادا مذهبی سرحدلرین چکیلمه سینه (1517 - 1648)، بونون آردینجا پیرویس (Preuss) و هابسبورگ (Habsburg) شاهلیغی (اؤتریش ایمپراتورلوغو) آراسیندا شیلیسلیش (schleslich) اوغروندا ساواشا یول آچمیش.[ix] بو ساواشین سونوچ و نتیجه سی پان ژئرمانیسم حرکتینه ایکینجی داها ساغالماز ضربه ایندیرمیش[x]. فرانسه بورژوازی انقلابیندان (1789) سونرا فرانسه ایستعمارچیلیغی، ناپلئون بناپارت باشدا اولماقلا قونشو قودرتلر علیهینه ائتلاف ساوشلاری آچدیغی آرتیق آوروپا تاریخی ایله ایلگله ننلر اوچون بللی اولموش. ناپلئونون آلمان دؤلتلرینه 1806 اینجی ایلین یولی آییندا روم ایمپراتورلوغونا قارشی قویمالاری دورومدا اونلارا کونفئدراسیون بیر آلمان دؤلتی یاراتما ایمکانی تانییاجاغینی تکلیف ائتمه سی[xi] روم ایمپراتورلوغونون بؤلگه ده تکلنمه سینه یول آچمیش. بئله لیکله 1806 اینجی ایلین آقوست آییندا روم ایمپراتورو Kaiser Franz .II حاکیمتدن واز کئچمک زوروندا قالاراق روم ایمپراتورلوغو اؤزلوگونده داغیلارکن ناپلئونون آلمان دؤلتلرینه کونفئدراسیون تکلیفی ده اؤزونو دوغروتمایاراق پان ژئرمانیسم اومود و آرزوسو دا ایفلاسا اوغرامیش[xii].\nاوسته گؤروندوگو کیمی فارس مدنیت راسیستلری و فارس ایستعمارچیلاری نین \"پان\" مقوله سینی اون دوقوزونجو یوز ایلده کی آوروپا دؤلتلرینه نسبت وئرمکلری تاریخی گئرچکلیکلر ایله اوست اوسته دوشمز. دئمک، پان مقوله سی هر هانکی توچلوملارین یوخسا بیر جغرافی آدی باشلیغی آلتیندا اولان توپلوملارین اورتاق چیخارلاری و منافعی و یوخسا اونلاری تحمیق ائتمک اوچون فرموله اولموش گؤروش ساییلار. آمریکادا قیطاسینداکی پان آخینلاری گؤز آردی ائدیلرسه، تاریخده ایکینجی \"پان\" آخینی \"پان ایسلاویسم\" ساییلار.\nپان ایسلاویسم\nفرانسه بورژوازی اینقلابیندان (1789) سونرا باشقا آوروپا ممکلتلرینده اولدوغو کیمی روسیه چارلیغیندا دا میللی بیلینج گلیشمک اوزره ایمیش. کئچمیشده عثمانلیلار قارشیسیندا، قیریم آداسیندا، روسلارین یئنیلمه سی (شیکست یئمه سی) ایقتیصادی باخیمدان روسیه نی زور دورومدا قویاراق بو مسئله روسلاری بالکانلاری اله کئچیرمک و عثمانلیلاری سیخیشدیراراق بؤلگه-دن چیخارماق اوچون دوشوندورورموش. بئله لیکله روسیه توپلومو آراسیندا اؤزللیکله نیظامیلر و اوخوموش کسیم آراسیندا پان ایسلاویسم آخین و مفکوره سی اؤزونه یئر آچماغا باشلامیش ایمیش. یازیلدیغی قایناقلارا گؤره ادبیات ماراقلیسی اولان روسیه داخیلی ایشلر ناظیریPjotr walujew ده پان ایسلاویستلر سیراسیندا یئر آلیرمیش[xiii]. باشقا یاندان ایسلاو خالقلاری نین غرب دؤولتلری طرفیندن کیچیمسنمه لری (حیقارت اولمالاری) و عثمانلی ایمپراتورلوغونون آلتیندا یاشامالاری بو خالقلارین قورتولوشونو دونیا گؤروشو آچیسیندان روس میللیتچیلیگینه باغلامیش ایمیش[xiv]. بئله لیکله بالکانلارداکی اسلاو خالقلاری آراسیندا میللی اویانیش باشلارکن اونلارین میللی مسئله لری بیر سیرا روسیه ده کی روس میللیتچی کسیمی نی ده اؤزونه جلب ائتمه گه باشلامیش ایمیش. اونلارین آراسیندا ژئنرال چئرنیایئو ده یئر آلیرمیش. 1876 اینجی ایل سئربلر عثمانلیلارا قارشین اؤز مملکتلرینده ساواش آچارکن (اعلان ائدرکن) چئرنیایئو ده 4000 روس کؤنوللوسو ایله عثمانلی قوشونلارینا قارشین دؤیوشمک اوچون سئربیستانا یولا دوشموش[xv]. چئرنیایئو بو ساواشدا بیر کؤنوللو عسکر دئییل، اؤزونو سئرب ساواشچیلاری نین باشچیسی کیمی گؤسترمگه چالیشیرمیش. چئرنیایئوین سئربلره بو یاناشیمی و داورانیشی ایسه یئرلی سئرب ساواشچیلاری نین خوشونا گلمیرمیش. سونوچ و نتیجه اولاراق چئرنیایئوا سئربیستاندا داها آرتیق قالمایاراق روسیه چارلیغینا گئری دؤنموش، سونراکی ایللر اورتا آسیادا تورک خالقلارینا قارشین روس ایمپئریاسی نین یاییلماسیندا باشاریق گؤستریرمیش. دئمک، روسیه میللیتچیلری نین یانلیش داورانیشلاری پان ایسلاویسم دونیا گؤروشونون سؤنمه سینه و یوخلوغا اوغراماسینا یول آچمیش[xvi].\nپان ایسلامیسم\nبیلیندیگی کیمی 19 اونجو یوز ایلده آوروپا ایستعمارچی دؤلتلری او جمله دن روسیه، هلند، بؤیوک بریتانیا و فرانسه چوخلو ایسلام مملکتلرینی اؤز ایستعمارچیلیغی آلتینا آلمیشیمیشلار. دین و مدنیت باخیمیندان فرقلی اولان آوروپا ایستعمارچیلاری نین ایسلام مملکتلرینه سوخولماسی، انگلیستان گوجلری نین Pangkor آنلاشماسینا (1874) اساسن مالئزی نی اله کئچیرمه سی و جنوب شرقی آسیانی اؤز کونترولو آلتینا آلماسی، 1880 اینجی ایل افغانیستان شاهینی (شیر محمدخان) انگلیس گوجلری Gandamak (1879) آنلاشماسینا اساسن ایش بیرلیگه زورلامالاری، فرانسه ایستعمارچی گوجلری نین 1881 اینجی ایل تونئسی ایشغال ائتمکلری و گئنه ده انگلیستانین 1882 اینجی ایل مصری ایشغال ائده رک ال آلتی حاکیمیت یاراتماسی ایسلامی مملکتلرده خالق آراسیندا \"ایسلامی دایانیشما ( ‏اتحاد الإسلام‎, ittiḥād al-islām)\" مفکوره سینه یول آچمیش. غرب ایستعمار دؤلتلری طرفیندن ایستر اؤز ایمپراتورلوغونو و ایسترسه ده ایسلامی مملکتلری سیخیشیق دورومدا گؤرن عثمانلی سلطانی ایکینجی عبدالحمید بئله بیر گرگین وضعیتدن چیخیش یولو دئیه روسیه و انگلیستان مستعمره چیلیگی آلتیندا اولموش ایسلامی تورپاقلاردا، ائله جه شیعه اولان قاجار ممالیکی محروسه سینده کی دینی عالیملر ایله ایلیشگی قورماغا چالیشاراق مککه-ده حج زیارتی زامانیندا حاجلارا اوز توتاراق ایسلامی مملکتلرده عثمانلی کونسوللوغو آچماق اوچون تبلیغات ائتمیش. هامان ایللرده (1884) سید جمال الدین ال اسد آبادی (ال افغانی) پاریسده بو \"اتحاد ال اسلام (پان ایسلامیسم[xvii]) مفکوره سینه اؤزنمیش انسانلاردان al-ʿUrwa al-wuthqā آدلی بیر محفل اولوشدورماغا چالیشمیش. بو محفل ایسلامی مملکتلری انگلیستان گوجلرینه قارشی قویماغا و عثمانلی حاکیمیتینه یاخینلیق ائتمگه چالیشیرمیش. بو محفلین یایین اورقانی دا al-ʿUrwa al-wuthqā آدلانیرمیش. سید جمال ال الدین محفلینه باغلی اولان محمد عبدوه 1890 اینجی ایل مصرین ال ازهر بیلیک یوردوندا رهبرلیک پوستونا یوکسه له رک \"اتحاد ایسلام\" تبلیغاتینی یایماغا و 1898 اینجی ایل سلطان عبدالحمید باشچیلیغی آلتیندا عموم ایسلام قورولتایی نین قورولماسینا چاغیریش ائتمیش. بو ایسلام دینی دویغولارینا اساسلاتمیش سؤیکنمک چابالارینا باخمایاراق زامان آخاریندا یازی دیلینه صاحیب اولان توپلوملار آراسیندا میللتلشمه سورجی داوام ائده رک \"اتحاد اسلام\" آنلاییشینی کؤلگه یه بوراخیلمیش. بیرینجی دونیا ساواشی باشلانارکن عثمانلی حکومتی \"اتحاد ایسلام\" یانچیلاریندان ایسلام مملکت و ولایتلرینده اؤز متحدلری اوچون فایدالانماغا چالیشسا دا، ایستر عثمانلی ممالیکی محروسه سینده (تورکیه و عرب مملکتلرینده) و ایسترسه ده باشقا مسلمان مملکتلرده دین بیلینجی دئییل، میللی بیلینجین گلیشمه سی \"اتحاد ایسلام\" محفلرینی باشاریقسیز دوروما دوشورموش. بئله لیکله ده پان ایسلامیسم دوشونجه و مفکوره سی ده پان ژئرمانیسم و پان ایسلاویسم دوشونجه سی کیمی تاریخه قاریشمیش.\nپان تورکیسم\nاوسته ایشاره اولدوغو کیمی روسیه ایستعمارچیلیغی بیر یاندان روسیه میللیتچیلیگی نی کؤروکلرکن، باشقا یاندان \"پان ایسلاویسم\" مقوله سیندن فایدالانماغا چالیشمیش. روسیه میللیتچیلری پان ایسلاویسمدن بیر شئی قازانا بیلمدیگیندن سونرا اورتا آسیادا روسیه ایستعمارچیلیغی نین یاییلماسیندا اولمازین کؤمگینی ائتمیش. روسیه میللیتچیلری نین بو چابالاری ایستر ایستمز، روسیه باسقیسی آلتیندا اولموش تورک ائتنوسلاری نی او جومله دن تاتار تورکلرینی ده دوشوندورمگه یول آچمیش. بئله لیکله تاتار تورکلری، تورک خالقلاری نین اورتاقلیغی دئیه قیریم تاتارلاریندان اولان اسماعیل قاسپیرالی باشچیلیغی ایله تورک دیل و مدنیتلری اوزره یوغونلاشماغا باشلامیشلار. اسماعیل قاسپیرالی باشچیلیغی ایله 1839 اونجو ایل توران جمعیتی قورولموش. بو جمعیت \"دیل-ده، دوشونجه-ده و ایش-ده بیرلیک\" شوعارینی یایماغلا گنج تورکلر حرکتی ایله ایلیشگی قورماغا چالیشمیش. گنج تورکلر حرکتی عثمانلی حؤکومتی نین گؤده (بدنه) سینده یئرلشدیگی اوچون بو ایلیشگی و ایش بیرلیگی ائتمکلر ایستر ایستمز او زامانکی بؤیوک گوجلر، او جومله دن انگلیستان، اؤتریش و روسیه نی ده راحاتسیز ائدیرمیش. بئله لیکله بو مملکتلره منسوب اولموشلار، اؤز ادبیاتلاریندا عثمانلی حاکیمیتینه \"پان تورکیست حؤکومتی یوخسا بؤیوک-تورک ایمپراتورلوغو\" آدی وئرمگه باشلامیشلار. بو یاناشمالار بیرینجی دونیا ساواشی زامانی ایستمدن ساواش ایچینه سوروکلنمیش گنج تورکلری ده سئوینجه گتیره رک اونلار دا \"اتحاد اسلام\" شوعارینی فایداسیز گؤردوکدن سونرا \"تورک بیرلیگی، توران بیرلیگی و پان تورک\" شوعارینا سرینمگه باشلامیشلار[xviii]. چوخ زامان کئچمه دن پان تورکلوک (بوتون تورک ائتنوسلاری نین بیر بایراق آلتیندا یاشایابیلمکلری دوشونجه سی) مفکوره سی ده بیر میللت آنلاییشی اولاراق تاریخه قاریشمیش.\nعثمانلی حکومتی نین بیرینجی دونیا ساواشیندا یئنیلمه سی و داغیلماسی ایله پان تورکلوک شعاری نین تاریخه قاریشماسینا باخمایاراق ایستر روسیه، چین و ایسترسه ده فارس ایستعمارچیلیق ادبیاتلاریندا بو حاکیمیتلرین باسقیسی آلتیندا قالمیش تورک ائتنوسلاری بوگون ده \"پان تورک\"[xix] ایتیهامی ایله باسقییا معروض قالارلار. دئمک، تورکیه جمهوریتی قورولدوقدان سونرا روسیه سؤیئتلیگی و چیندن تورکیه یه بعضیلری نین سورگون ائدیلمه سینه و اورادا سیغیناجاق تاپمالارینا باخمایاراق تورکیه بیر پارلامئنتار جمهوریت اولاراق باشقا تورک ائتنوسلاری، او جمله دن گونئی آذربایجان تورکلری نین بیله میللی و مدنی مسئله لرینه اؤز خاریجی سیاستینده رغبت گؤسترمز. تورکیه ده کی میللی کسیم ایسه، شعار دا تورکلوگو ساوینماسینا و دیفاع ائتمه سینه باخمایاراق دیل باخیمیندان عرب سؤزجوک و کلمه لری - ایستر متن یازماق و ایسترسه ده دانیشیق اولسون،- قوللانماقدا داها دا ماراقلی گؤرونر.\nپان عربیسم\nپانعربیسم دونیا گؤروشو اولاراق عرب دیل و مدنیتینه مالیک اولان بوتون عرب دیللیلرین بیر میللی دؤلتده یاشامالارینا اساسلانار[xx]. بئله لیکله پان عربیسم اؤزونو پان ایسلامیسم دوشونجه و مفکوره سیندن آییرمیش اولار. بونا اؤرنک شریف حسین-نین عثمانی ایمپیراتورلوغوندا (1917) عصیان ائتمه ��ینی و عرب شاهلیغی نین (1917- 1924) حجازدا (عربستاندا) یاراتماسینی گؤسترمک اولار. اؤنملی پانعربیسم شخصلردن Sāṭi` al-Ḥuṣrī ساطع الحصري (1880–1961) ساییلار. بو شخص ایلک اولاراق گنج تورکلر حرکتی سیرالاریندا اولماسینا باخمایاراق 1919 اونجو ایلدن آلمانیاداکی رومانتیک دؤنمه عایید میللیتچیلیکدن یولا چیخاراق عرب میللیتچیلیگی نی گلیشدیرمگه چالیشمیش. اونون تئوریلرینه اساسن 1945 اینجی ایل \"عرب بیرلیگی\" یاراناراق عربلیک هدفلرینی تعقیب ائتمیش. میشل افلق (1910- 1989) عربلیگین یئنیدن چیچکلنمه مفکوره سینی گلیشدیرر و بعث ایدئولوژیسینی عراق و سوریه اوچون دؤلت تئورسی ائدرکن جمال عبدالناصر عرب میللیتچیلیگینی دؤلت ایدئولوژیسی ساحه سینه قالدیرمیش و بیرلشیک عرب دؤلتچیلیگی نی تبلیغات ائتمیش. عبدالناصرین گؤروشلرینه اساسن عرب دؤلتی او زامانکی آمریکابیرلشمیش دؤلتلری و روسیه سؤیئتلیگی آراسیندا بیر آرا یول کیمی سیاست ایزلمه لی ایمیش. 1961-1958 اینجی ایللر مصر و سوریه نین بیرلشمه سی و عراقلا بو دوغرولتودا بیرلشمک دانیشیقلاری اولماسینا باخمایاراق، جمال عبدالناصرین بیرلشمیش عرب دؤلتی ایدئولوژیسی یئنیلگه یه (شکست) اوغرامیش. قیسا سؤز ایله دئسک، عرب مملکتلری نین چوخونون سعودی عربستانین نفت قایناقلارینا آسیلی اولمالاری پان عربیسم ایدئولوژیسینی ایفلاسا اوغراتمیش[xxi].\nاوسته گؤروندوگو کیمی \"پان ایسلامیم\"، پان ترکیسم\" و \"پان عربیسم\" گؤروشلری تاریخه قاریشمیش مقوله لر ساییلدیقلارینا باخمایاراق ایران ممالیکی محروسه سینی خارجی عامیللر واسطه سی ایله اله کئچیرمیش فارس ایستعمار عامیللری و مدنیت راسیستلری بو ممالیکی محروسه-ده فارسلیق اسارتینه توتولموش تورک، تورکمن، بلوچ،لور، عرب، کورد و باشقا ائتنیکلری فارس ایستعمارچیلیغی اساسیندا فارسلاتماق اوچون بو ممالیکی محروسه نین قونشولوغوندا یاپاق (مصنوعی) دوشمن دئیه \"پان تورک و پان عرب\" گؤرونومو (شکیل، قیافت) یاراتماغا چالیشارلار.\nپان ایرانیسم\nفارس ایستعمارچیلاری \"پان\" مقوله سینی باشقا ائتنیکلر اوزره پیسلدیکلرینه و اونو آوروپاداکی ایستعمارچی دؤلتلره نسبت وئردیکلرینه باخمایاراق فارسلیق سؤز قونوسو اولدوقدا \"پان\" مقوله سی دوغرو و دوزگون بیر سئچیم دئیه قلمه آلینارمیش. یئری گلمیشکن \"پان ایرانیسم\" مقوله سی ایله فارس ایستعمارچیلاری یازدیقلاری ایستعمار ادبیاتی اساسیندا تانیش اولماق، اوخویوروق:\n\" پان ایرانیسم نهضتی است که عقیده دارد همه ایرانیان باید در میهن حقیقی خود در زیر یک درفش زندگی کنند. ... پان ایرانیسم ها ... مرزهای سیاسی – نژادی و تاریخی ایران زمین را با آشنایی کافی بر مدارک تاریخی می شناسند و برای احقاق حقوق ملت ایران تلاش میکنند . این حزب گسترده .. اندیشه اش ایرانی بزرگ – متمدن و جهانی است . مسئله اول را تاریخ سیاسی یک قرن و نیم اخیر به نیکی پاسخ می دهد و به ما می فهماند که سیاست دولتهای بیگانه و خیانت طبقه حاکم ایران سبب شد که میهن حقیقی ما تجزیه شود و در شمال .شرق .جنوب و غرب گروهی از هم میهنان ما از دیگر برادران و خواهران خود به دور افتند.برای پاسخ مسئله دوم اسناد و مدارکی نیاز است که در برگهای تاریخ شش هزار ساله نهفته است و تاریخ ما بهترین شناسه کسانی است که ایرانی شناخته می شوند و در پدید آوردن فرهنگ ایرانی دست داشته اند. این دو مسئله پان ایرانیسم و راهنمای پاسخ دادن به آنهاست\"[xxii].\nاوسته گؤروندوگو کیمی فارس ایستعمارچیلاری و مدنیت راسیستلری نین \"پان ایرانیسم\" مقوله لری ائتنیک (خالق) دابانا اساسلانمیش دیل و میللت آنلاییشی اساسیندا دئییل، یالاندان تاریخ یونتادیقلاری خیالی \"ایرانیت\" مقوله سینه اساسلانار[xxiii]. اوسته لیک بو ایرانیتی جانلاندیران ائتنیک، میللی و مدنی بیر توپلوم دئییل، اویدوروق (جعل) تاریخ حئکایه لرینه سؤیکنمیش، بیر نئچه شخص طرفیندن فرموله اولموش ایفاده ساییلار. امانت رعایت اولسون دئیه آشاغیدا لازمسیز یئرلری ایزگی(...) ایله سرگیلمگه چالیشاق، اوخویوروق:\n\" تعریف پان ایرانیسم: پان ایرانیسم، ... به رستاخیز آزادگی خواه ویگانگی طلب ملت ایران گفته می‌شود. ... درلهجه‌ها وگویش‌های ایرانی واژه پهن به معنی وسیع وگسترده و… به کاربرده می‌شود. ... «پان ایرانیسم» مکتب یگانگی ووحدت طلب ملت ونیز آرمان ملت ایران در زمان فترت وپراکندگی است. «پان ایرانیسم» مکتب واندیشه ونهضت. و«پان ایرانیست» افراد وتشکیلاتی را که به پان ایرانیسم باور دارند مشخص می‌کند. ... با توجه به مطالب فوق روشن است پان ایرانیست کسی است که وحدت ویکپارچگی ملت ایران ازهمه اقوام ومذاهب را می‌خواهد. این مکتب می‌خواهد همه ایرانیان اختلاف ودشمنی راکنار گذاشته وشکاف قومی ومذهبی وطبقاتی را فعال نکنند، با یکدیگر روابط صمیمانه داشته باشند، وراه برادری وپیوند منسجم ملی را بپویند\"[xxiv].\nاوسته وئریلدیگی تعریفه اساسن فارس ایستعمارچیلاری و مدنیت راسیستلری اولدوقجا نابغه لی موجود اولمالیدیرلار. بئلنچی تانیم و تعریفلر هر هانکی بیر عطاری نین دا دوکانیندا تاپیلماز. دئمک، پان ایرانیستلر تورک و عرب ائتنوسو علیهینه \"پان\" کلمه سینی بیر نجیس کیمی قلمه آلدیقلارینا باخمایاراق فارسلیق منظور اولوندوقدا \"پان\" کلمه سی فارسچا \"پهن\" کلمه سینه اویقون بیر کلمه دئیه قلمه آلینار. اوسته لیک فارس اولمایان قارداش خالقلارین دیل و مدنیت اورتاقلیقلارینی و اونلارین بیربیرلرینه یاخینلیق دویقو و حیسلرینی بیر باغیشلانماز جنایت کیمی قلمه آلان فارس ایستعمارچیلاری و مدنیت راسیستلری \"ایرانیت\" باشلیغی آلتیندا مختلیف دیل و مدنیت صاحابلاری نین \"فارسلیق\"-دا تحلیل اولمالارینی و اونلاری بیر میللی وارلیق اولاراق یوخلوغا اوغرامالارینی جاییز قلمه آلارلار. پان ایرانیستلرین گؤروشونه اساسن ایران ممالیکی محروسه سینده ائتنیکلر آراسیندا دیل و مدنیت فرقلیکلری قیراغا قویولسون و اختلاف تؤرنمه سین دئیه فارسلیق اویقون وسیله ساییلارمیش.\nباشقالاری نین پان مقوله سیندن عبرت درسی آلمایان فارس ایستعمارچیلاری و مدنیت راسیستلری ایستر فارس حاکیمیتی داییره لرینده و ایسترسه ده حاکیمیته اؤزلرینی مخالف قلمه آلان شخص تشکیلاتلار آراسیندا فارس ایستعمارچیلیق، پان ایرانیستلیک و راسیستلیک گؤروشلرینی یایماغا چالیشارلار. فارس حاکیمیتی جمهور باشقانلیغینا کاندید اولان آیت الله سید محمدباقر خرازی[xxv] دئمیش:\n\" اگر رئیس‌جمهور شوم، تاجیکستان، ارمنستان و آذربایجان را به ایران برمی‌گردانم!\"[xxvi]\nفارس حاکیمیتینه یاخین اولان \"جمعیت فداییان اسلام باشقانی\" محمدمهدی عبدخدایی دئمیش: \"... طبق معاهده ترکمانچای، مناطقی مانند نخجوان، باکو و ... پس از 99 سال متعلق به خاک ایران هستند و اکنون که این مدت به پایان رسیده این مناطق باید به خاک ایران بازگردند\"[xxvii].\nباشقا بیر یازی رضا مهریزی ایمضاسی ایله آفتاب آدلی اینتئرنئت سیته سینده یازیلمیش:\n\"... ایران امروز برای تبدیل شدن به یک ابرقدرت جهانی احتیاج دارد وسعت و جمعیت بیشتری داشته باشد ... افغانستان و تاجیکستان نیز برای اینکه بتوانند از وضعیت فعلی و فقر و فلاکتی که متاسفانه دارند بدرآیند راهی جز اتحاد با ایران ندارند ... البته در این مسیر مشکلات و سنگلاخ هایی نیز وجود دارد که مهمترین آن مساله مذهب است ؛ مذهب ایران تشیع دوازده امامی است و مذهب این دو کشور تسنن .اما باید توجه داشت که علاوه بر اینکه تعداد شیعیان ، چه شیعه دوازده امامی در افغانستان و چه شیعه اسماعیلی در تاجیکستان پرشمار هستند ، وضعیت مذهبی اهل سنت در تاجیکستان و افغانستان در شرایط کنونی ، شبیه وضعیت مذهبی ایران در زمان پیش از صفویان است که می توان آن را تسنن دوازده امامی دانست ... . البته مساله دیگر پشتو زبان ها و ترک زبان ها در این دو کشور و به ویژه افغانستان هستند که البته آنها نیز می توانند مانند دیگر اقلیت های زبانی در ایران کنونی به زبان بومی خود پایبند باشند اما زبان رسمی و اداری مثل همین الآن در ایران ، تنها فارسی دری باشد\"[xxviii] .\nایران ایمضاسی ایله یازیلمیش یازی فارس ایستعمارچیلیغی و فاشیستلیگی نین داها ایچ اوزونو گؤرستمیش اولار، اوخویوروق:\n\" سربازان سرزمین اهورایمان ،ایران بزرگ ،اکنون زمان بیداری ملی ،برای نفی بردگی است.بردگی قرن 21 ام بردگی فرهنگی-اقتصادی است که حیات تمدن چندین هزاز ساله ما را تحدید میکند و برای رهایی از این بردگی چاره ای جز اتحاد دوباره باقی نمیماند.این اتحاد نه تنها در مرزهای کنونی ایران زمین لازم است بلکه فراتر از آن نیاز به اتحاد با دیگر ایرانیان در به اصطلاح کشور های :آذربایجان-ارمنستان-گرجستان-افقانستان-ترکمنستان-تاجیکستان-ازبکستان و سیستان بلوچستان پاکستان است و تشکیل آرمان و آرزویمان یعنی ایران بزرگ .\"[xxix]\nاوسته گؤروندوگو کیمی فارس ایستعمارچیلاری و اونلارا اجیر اولموش فارس مدنیت راسیستلری دیل و مدنیت اوغروندا فعالیت ائدن آذربایجان تورکلرینه \"پان تورک\" و عربلره \"پان عرب\" ایتیهامی وورماقلا اؤز ایستعمارچیلیق، راسیستلیک و فاشیستلیق دوشونجه و داورانیشلاری اوزره اؤرتوک توتماغا و ایران ممالیکی محروسه سینده کی دیل و مدنیت مسئله لری نین وار اولدوغونو دانماغا چالیشارلار.\nاتک یازی و قایناقلار\n[i] ایشیق سؤنمز، کاظم آذری سیسی یوخسا جواد طباطبایی نین آزقینلاشمیش دوشونجه لرینه باخیش: http:\/\/isiqsonmaz.com\/Seite%20325.htm\n[ii] ایشیق سؤنمز، فارس مدنیت راسیستی سیدجواد طباطبایی نین گؤروشلرینه باخیش: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/Seite%20321.htm\n[iii] باخ اوسته، ایشیق سؤنمز، کاظم آذری سیسی یوخسا جواد طباطبایی .... .\n[iv] کاظم آذری سسی، افنديم ايشيق سونمز و نفرت پراكنان قومي؛ تارنمای آذریها (تارنمای پان ایرانیستها)، دوشنبه 30 دی 1392: http:\/\/www.azariha.org\/?lang=fa&muid=51&item=1025\n[v] ایشیق سؤنمز، کاظم آذری سیسی یوخسا جواد طباطبایی نین آزقینلاشمیش دوشونجه لرینه باخیش: http:\/\/isiqsonmaz.com\/Seite%20325.htm\n[vi] کاظم آذری سسی، افنديم ايشيق سونمز و نفرت پراكنان قومي؛ تارنمای آذریها (تارنمای پان ایرانیستها)، دوشنبه 30 دی 1392: http:\/\/www.azariha.org\/?lang=fa&muid=51&item=1025\n[vii] Pan Ləlistan dilində “ağa” deməkdir. Bax. Wahrig Deutsches Wöterbuch, München, 1987, sayfa 966.\n[viii] Vorgeschichte des Pangermanismus: http:\/\/de.wikipedia.org\/wiki\/Pangermanismus#Vorgeschichte\n[ix] Schlesische Kriege: http:\/\/de.wikipedia.org\/wiki\/Schlesische_Kriege\n[x] Edith Simon: Great Ages of Man: The Reformation . Time-Life Books, 1966, ISBN 0-662-27820-8, S. 120–121.\n[xi] O zaman onaltı Alman Bəyliyi və Dövləti var imiş.\n[xii] Koalitionskriege: http:\/\/de.wikipedia.org\/wiki\/Koalitionskriege\n[xiii] Dnewnik Walujewa, Moskau 1961, Bd. 2, S. 381 (4.8.1876).\n[xiv] Geyer, Dietrich: Der russische Imperialismus. Studien über den Zusammenhang von innerer und auswärtiger Politik 1860-1914, Göttingen 1977; Petrovich, Michael Boro: The Emergence of Russian Panslavism 1865-1870, New York 19582; Narochnitskaya, Natalia: Spiritual and Geopolitical Rivalry in the Balkans at the Brink of the XXI Century. in: Eurobalkans, No. 32, Autumn 1998 [www.eurobalkans.co.yu\/324.htm.\n[xv] Geyer, Dietrich bax orada.\n[xvi] پان ایسلاویسم ایسلاو دیللی میللتلرین دیل و مدنیت بیرلیگینی اساس نظره آلیر.\n[xvii] پان ایسلامییسم ایسلامین سیادتی اوچون مسلمان مملکتلری نین بیرلیگینی و ایش بیرلیکلرینی نظره آلیر.\n[xviii] Pantürkismus: http:\/\/de.pluspedia.org\/wiki\/Panturkismus\n[xix] پان تورکیسم تورک دیللی میللتلرین دیل و مدنیت بیرلیگینی نظره آلیر.\n[xx] پان عربیسم، عرب دیللی میللتلرین دیل و مدنیت بیرلیگینی نظره آلیر.\n[xxi] Khalidi, R. u. a.: The Origins of Arab Nationalism, 1991. Və Christian Szyska, M.A, Universität Bonn, Orientalistik; alınmış Elger, Ralf\/Friederike Stolleis (Hg.): Kleines Islam-Lexikon. Geschichte - Alltag - Kultur. München: Beck 2001. Lizenzausgabe Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung 2002.\n[xxii] حزب پان ایرانیست ایران، تارنمای حزب پان ایرانیست ایران، مبانی نهضت ایران بزرگ: http:\/\/paniranist.org\/about-php\/\n[xxiii] ایشیق سؤنمز، ایران، ایرانویچ یوخسا ائران وئژ (پامیر): http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/54.htm\n[xxiv] حزب پان ایرانیست ایران، باخ اورادا.\n[xxv] سیدمحمدباقر خرازی فرزند آیت‌الله سید محسن خرازی (عضو مجلس خبرگان رهبری) است و برادرش محمدصادق و عمویش کمال خرازی است که در حوزه سیاست خارجی تجربه بسیار دارند. خواهرش با فرزند رهبری (مسعود خامنه‌ای) ازدواج کرده است.\n[xxvi] آیت الله سیدمحمدباقر خرازی، کاندیدایی که از بسم الله تاکتیک فوتبال در می آورد، 15 بهمن، 1391، تهران، سایت اینتئرنئتی تریبون: http:\/\/www.teribon.ir\/archives\/194852\/%D8%A7%DA%AF%D8%B1-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3%E2%80%8C%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%B4%D9%88%D9%85%D8%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3.html\n[xxvii] محمدمهدی عبدخدایی، تلاش دولت برای الحاق باکو و نخجوان به ایران، ارديبهشت ۱۳۸۶: http:\/\/aftabnews.ir\/fa\/news\/61118\/%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B4-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D9%82-%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88-%D9%88-%D9%86%D8%AE%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86\n[xxviii] رضا مهریزی، ضرورت اتحاد ایران و افغانستان و تاجیکستان و تشکیل کشور واحد به مرکزیت هرات، روزنامه اینتئرنئتی آفتاب دوشنبه ۲۶ اردیبهشت، ۱۳۹۰: http:\/\/www.aftabir.com\/lifestyle\/view\/160584\/%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88\n[xxix] ایران، پان ایرانیسم، ایران سرزمینی برای همه ایرانیان چهارشنبه ٥ بهمن،۱۳٩٠: http:\/\/paniranisme.persianblog.ir\/tag\/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86","num_words":5714,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":103367.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Sürgünde Güney Azərbaycan (İran) Qələm Əncüməni سورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی PEN South Azerbaijan (Iran) in Exile\nHome\nArticles\nPoems\nStories\nVideos\nAz. Turkic\nFarsi\nEnglish\nNews \/ Events\nMembership\nContact Us\nJan 10, 2016\nصداقت\nچارلز باکستئر- چئویرن: دوقتور فیروز رفاهی\nهرنقدر کی، اونو سئویرم، بیر او قدر ده آستیریدی دانلاییرام. آستیرید آروادیمین – کورینین بئینینه یئریتدی کی، شادلیغی ألده ائتمه‌یین یئگانه یولو منی ترک ائتمکدیر. چوخ ساد�� گؤرونوردو. “او آدامی بوراخ، او قاپیدان چیخ گئت، شادلیغی ألده ائدرسن، اوندا سربست اولارسان.” شادلیغی ألده ائت. ایندی، بو بیر سؤز بیرلشمه‌سیدیر. فورد ماشینی ایچینده آمئریکا یوللاریندا، آزادلیغا دوغرو، او زامانلاردا- بیر نسخه کیمی سؤنولوردو.\nمن ماشین یولوندا دایاندیم. او گون کی، او گئتدی قارلا یاقیش قاریشیق یاغیردی. من قبول ائتدیم کی، اونون دالینجا گئتمییم. گئتمیه او قدر هوسکار ایدی کی، بلوکون یاریسینا چاتاناجان اونوتموشدو اون جامین یاغیش سیلگیسینی خودلاسین. یولون تینیندن کئچدی، ماشینین قاباق حیصه سی بیردن سیلکه لندی، تکرلر سولاری أطرافا سپدی، سونرا گؤزدن ایتدی.\nاوغلومو مؤحکم قوجاغیمدا توتموشدوم، قاراژا گیردیم کی، بیر سیاهه حاضیرلاییم. جئرمی قوجاغیمدادیر. پاسلانمیش، کوهنه لمیش یوک ماشینیم. سینیخ دیرمیق، بوکولموش میشار، پرده لی آرخا پنجره نین آشاغی حره سینده پاسلانمیش تایمر چیراغی. مندن سوروشمایین نه اوچون بونلاری اورادا یازیرام. علاوه سیاهه: ائو اوچون سیاهه. یاشامیم اوچون. صحتیم اوچون. ایشیم اوچون. بیر صاندیق ماءالشعیرایچگیسی. آنام- دولورئس یوخاری قاتدا، اؤز اوتاغیندا. قوی بورا گلسینلر، هر نه اولورلار اولسونلار، بو منیم بیرینجی شوعاریمدیر، ایکینجیسی ده قوی قالسینلار.\nآستیرید دوشونوردو کی، شادلیق زواللی کورینین اووجونون ایچینده دیر، و هرگون بئله ده دئییردی. او، دئییردی، سنین اوچون شادلیق؛گونو وئسسیز گئچیرمک. سن دوغرو دئییرسن کی، وئس سنین باشینی شلوغا سالیر و سنی دولاشدیریر. او گون کی، سن او، آغزی پیس قوخویان آدامین نفسی اوزرینده اولمادان یوخودان اویاندین، او گون سنه خالیص قازانج اولار. آستیرید منیم باره مده چوخ رحمسیز ایدی. او کورینله بیر یئرده، ۳-ف آدلی طبی یاردیم مرکزینده چالیشیردی. خسته خانانین ساکیت گئجه لرینده بو توخوم سپیلمیشدی. “پرستارلار همیشه و هارادا ایستسلر ایش تاپارلار”. هئچ شؤبهه م یوخیدی کی، بونلار آستیریدین سؤزلریدیر.\nکورین مندن منه دئیینیردی ؛ او همیشه دئییردی کی، من عادی شئیلری بیلمیرم. هفته سونوندا چوخ ایچگی ایچیرم. ایتیم، ائسکوتر یاتاق اوتاغینی پوخا چئویریبدیر. ماغازادان گلنده أللریم همیشه باتیقدیر- و بونون کیمی جانا گتیرن دانلاقلار: گویا کی، من اونون ایستکلرینه، هرنه اولورسا، اولسون دیققتسیزم، سایمازام. کورین داها چوخ اؤزوندن، اؤزونون لاخلانمیش، بولانمیش حیاتیندان، قارماقاریشمیش دورومو، گؤرپه میزین حاققیندا قورخوسوندان، کیفایت قدر بیر موناسیب آنا اولاماماسیندان، کدرلریندن و بونا اوخشار شئیلردن شیکایت ائدیردی.\nآنجاق من اونو سئویردیم. او منی ترک ائتدی، گئتدی. سونرا من آستیریده عاشیق اولدوم و اونونلا ائولندیم. ایندی من اونونلا ائولییم، و هله ده اونو سئویرم. اونون – بو سؤزو ایشلتمه یه مجبورام، مکری وار. کورین- بیرینجی آروادیمین مکری یوخ ایدی. دوشونه بیلرسیز کی، هامییا پرستار کیمی اولان بیر آدام نئجه اولار. اؤز کؤرپه سینه یاخشی باخا بیلمه یب، گیجه لنه. آمما او، بئله ایدی. قهوه ای سیچان رنگلی ساچلاری، بوتون دئدی- قودولارین مووضوعسو ایدی. قوناقلارین اؤنونه قویولاسی بیر دوز مه لی خؤره ک حاضیر ائده بیلمه یین، أن چوخ سئویلن و هئچ واخت تایی اولمایا بیریسی ایدی. من کونلومو اونون باجاریقسیزلیق واختینا دؤنه –دؤنه وئردیم. دئمیرم کی، بو تقدیره لایق ��یر ایشدیر.\nائله اوندا کی، کورین چیخدی-گئتدی، آستیرید تاپیلدی. اوندان قاباق گؤزلریمیزده یاندیریجی، آجی باخیش آل-وئریندن آرتیق بیر شئی خاطیرلامیرام. او، منی اؤز ماهیر قوللارینا آلدی. اؤنجه سی بو تسکین ائدیجی و دردداشلیق ایدی، بلکه ده من بئله دوشونورم. من هیج واخت بیرزاد سوروشمادیم. فوتو ایستودیوسوندا بیر عکسین آرخاسیندا اولان مئشه نی بیر کرپیج دیوار ایله دییشمه سی واختی کیمی ، او، اوغلان دوستداشینی آتیب منه أتلی خوره کلر وئریب، سرین آرپاسویو بوطریلرینه قوناق ائدیردی. من، اونو و بونلاری غنیمت ساییردیم، آنجاق او منیم بئله دوشونمییمه اؤنم وئرمیردی. او، دئییردی،” وئس، سن من ایستییه سن. دوغروسو چاشیب، قالمیشام.” او، منیم بوتون چاتمامازلیقلاریمی گؤزدن ایراغا آتدی. بیرینجی آروادیم بیر جانلی شاهید کیمی ائعتیبارینی ایتیردی، اوزه ریمده سحر- ائدیجی بیر وارلیغی حیس ائتدیم. سونرادان یوموشالدیم. آستیریده اولان سئوگی بیر اوزوم مئینه سی کیمی اوره ییمدن اوجالدی. بیلمیرم بونو داها نئجه دیله گتیریم.\nاو چوخ أردملی ایدی، اوشاق تربیه سی اوچون گوونیلین و اوشاقلارین آجیغلاندیریجی دوروملاریندا چوخ ساکیت ایدی. تعطیل گونلرینده منیم یانیمدا اوتوروب، غزئتین سیاحت بؤلمه سینی اوخویوب، قلم ایله اوزاخ یئرلرین آدلارینی جیزیقلاییردی کی، بلکه گلجکده اورایا گئده سی اولدوق . قارما-قاریشیقلیق بو ائودن گؤچموشدو. ایندی بو ائوده بیر نئچه دایاق وار ایدی. اونلارین باشیندا آیدینلیق، پلان، سئوگی و لذت دوروردو. اؤز-اؤزومه دوشونوردوم، گؤر نئجه خوشبختلیک سنه اوز توتوب. گون گلیب گئدیردی، بیز بئله خوش یاشاییردیق. آستیرید هر شئییه پارلاقلیق گتیرمشیدی. آرتیق جرمی بوتون گونو زیریلدامیردی، گئت-گئده بویویوردو. دیش چیخمارق، آددیملاماق، دیل آچماق، دانیشماقدان باش-بئیین آپارماق.\nائوده یئنی اویونجاقلار تاپیلدی. بوشانما بوتون قایداسیندا گئتدی، کورین هیچ بیر شئی، حتی خرجلیک، طلب ائتمه دی. آستیرید ایله ائولندیم، چوخ چکمه دی کی، بیزیم باشقا ائولادیمیز اولدو، گوزل-گویچک بیز قیزاوشاغی. لوسی، حیاتیمیزدا یئنی بیر جیزگی اولدو.\nجرمی بؤیویوب دیل آچاندا، کورین هردن تلفون ائدردی، آنجاق اوغلونو گؤرمه یه ایمکان تاپمیردی. بونو اؤزو، باشی شولوغ اولدوغونا گؤره بیلدیریردی. او، چوخ حساس ایدی و دییردی کی، عادی معیشت و ایجتیماعی باقلارینا چوخ مؤحکم باغلانمیشدیر. گؤروشمک اونون وجودونون مدافعه سیستئمینه زیان گتیرر. هرحالدا، بو ایشی گؤره بیلمیردی، بونو اؤزو بئله دیله گتیریردی. جرمی، اونون یوخلوغوندان عذاب چکیردی، آنجاق آییریلیق اؤزون سورنده، او دا، آرتیق ساکیتلشمیشدی، چونکی آستیرید آناسینین یئرینی قایغی و سئوگی ایله دولدورموشدو. ائله بونا گؤره کورین گؤروشمک یئرینه تئلئفون ائدیردی، چوخ واختلاری دا مکتوب یازیردی.\nآللاه، او مکتوبلاری نه ایدی! آنالار هئچ واخت بئله مکتوبلار یازمامالیدیرلار. مکتوبدا قهوه دامجیلاری، پیس أل-جیزمالاری، معناسیز پاراگرافلار، فعلسیز و بوش جومله لر. کوریننین مکتوبلاریندان فرقلی اولاراق جرمینین مکتوبلاری اوشاقلیق خبرلری ایله دولو ایدی. بیر مدتدن سونرا، بو مکتوبلار ماراقسیز اولدولار، اونلار بئیسبال اویونلارینین نتیجه لری ایله دولوردو. جئرمینین مکتوبلاری گئت-گئده آزالدی.\nبیرواخت اولدو کی، کورین دئی-تام تئلئو��زیون شووندا گؤروندو. بو وئریلیش قاچان آنالار حاققیندا ایدی. صحنه ده اوچ آیری قادین ایله اوتورموشدو. هئچ واخت آنلایامادیم کی، نه اوچون او، بو وئریلیشده ایشتیراک ائتدی. وئریلیشین ایلک اون دقیقه سینده، وئریلیشین باشی سویوق آپاریجیسی ایله سورو سوروشان تاماشاچیلار چوخ منطیقی گؤرونوردولر. آنجاق واختین آخیرلاریندا هامی سینیرلنمیشدی. سون سیرادا اوتورانلار بارماقلا قاچان آنالاری گؤستریب،های-گوی سالیب، باغیریردیلار. باشقالاری دا تؤهمتلر یاغیلاندان سونرا اونلاری دوغرولاییب، أل چالیردیلار. من بونلارین هامیسینی قونشو قادیندان ائشیتدیم. بوتون گونو تئلئویزیون سئیر ائدن قونشوموز دئییردی کی، کورینین ساچلاری توم قهوه ای گؤرونوردو و سئیرک آلا-بولا آغ تئلر ده گؤزه چارپیردی.\nکورینه، اونون میللی تئلئویزیوندا گؤرونمک اوچون بئله أردمسیز هوسی اوچون اوریم سیخیلدی. اونون ایستودیادا اوتوراراق آوارالار طرفیندن توپ آتشه توتولموش زهرلی صیفتینی گؤزومون قارشیسیندا تصوور ائدیرم.\nکورین گئدندن سونرا آنام – دولورئس، بیزمله یاشاماق اوچون یانیمیزا گلدی و اوست مرتبه ده اولان آرتیق اوتاقدا یئرلشدی. او،دئییردی کی، جئرمییه یاردیم ائتمک ایسته ییر، بیر آرا یاردیم ائدیردی. چوخ واخت یوخاریدا اوتوروب، بیر شئی توخویور، پنجردن ائشییه باخیب، قونشولاری، گلیب – گئدن غریبه لری، یا آرا ساتیجیلاری یوخلاییردی. جوماآخشاملاری بیریج اویونلارینا قاتیلیردی، جومانین آخشامیندا دا اینجیل اوخونوشونا گئدیردی. آنام آدینا باخمیاراق ( لاتین دیلینده دولورئس غملی دئمکدیر) چوخ شأن بیریسیدیر. حیاتدان لذت آپارین اونون همیشه سؤیله دییی سؤز ایدی. آستیرید ایله او تئز قوووشدولار. آستیرید، بونو بیر سیرر کیمی مندن گیزلتمک ایسته ییردی، آنجاق من آناما یاخشی بلد ایدیم و بیلیردیم کی، او سمادان کنار بیر آدامدیر ( باخمیاراق کی، آند ایچمیش بیر جومهوریچی ایدی) و برک اینانیردی کی، بیرگون عیسی پیغمبر گئری دؤنه جک. او، دئییردی کی، بیز آخیرزاماندا یاشاییریق، و گرک حیات چتیلیگلری اوچون عیسایا اؤز توتاق.\nآستیرید اونونا شوخلوق ائدیردی، دوغروسو منیم یانیمدا بئله سؤیلشمه لردن قاچینیردیلار.\nلوسی دونیایا گلندن سونرا آنامین یاردیمی داها لازیم گؤرونموردو. آخی، لوسی هئچ واخت بیزه باش آغریسی وئرمدی. آستیرید اونو تکباشینا بویوده بیلردی. لوسی اوشاقلیق یولوندان بیر مذمت ائدیجی باخیشلا بو دونیایا آیاق باسدی.\nجئرمینین اون یئدی یاشی دولوب، بیر ژاپون سؤزو اولان، تاتو علامتی سول بالدیریندا واریدی. هله ده بیلمیریم او سؤزون معناسی ندیر، او دا کی، بونو آچیقلاماق ایسته میر. اومباسیندا دا بیر نارین تاتو وار؛ گوله رک دیشلری گؤرونن خیالی بیر حئیوانین أللری اومباسیندادیر. اوشاقلار و یئنی یئتمه لر اوچون تاتو یازدیرماق قاداغاندیر، آنجاق گؤرونور بونو یالنیز اؤز تای-توشلاری بیلن گیزلی بیر یئرده سالدیریبدیر. اوگون ژاپون تاتوسو بالدیریندا ائوه گلنده من جئرمییه قایداسیزلیق قانونونو اوخودوم، آنجاق او منی ماراقلا دینلدی، و بیر اینجه لیکله ائله أله سالدی گویا کی، من تاریخین صونعی یارانمیش بیر محصولویام. بیرده باخین قیشین شاختا واختیندا او، بیر جین شالواری، سیویتر و بیر ده بارماغی دمپایی گئییردی. یای پالتاری قیش چاتداماسیندا- قایداسیزلیغین بیر علامتی کیمی. او ایسته ییر بیر گنج آللاه کیمی فصیللری موباریزیه چاغیرسین. مینئسوتا شهرینده بو بیر شوجاعت سیمبولو ساییلیر و گنجلرین چوخو بونو یانسیلاییرلار. ائله بونا گؤره اونو سئویب، بیننلرین سایی چوخ چوخدور. اونون نئچه یوز دوستو وار، و اونلارلا تئکستلشمیه مشغولدور. اؤزونده آناسینا، کورینه، مخصوص اولان بیر قشنگلیک وار. ائوده اولان اوچ قادین خایلاغی اونو برک سئویرلر. اونلار ساچلارینی داراییر، أیر ائعتیراض ائتمسه، بئله باشماقلارینین قایتانلارینی دا باغلاماغا حاضیردیرلر. اوندان بالاجا اولان باجیسی، قارداشی اوتورماق همین شکلینی چکیر. تصوور ائدیرسیز نتیجه نه اولور: سیرتیق بیر اوشاق. او، هئچ ده سیرتیق دئییل، بلکه آرتیق خوشلوقدان کئف ایچینده دیر. او، طبیعی اولاراق گولر اوزلودور، آخی هئچ زحمت چکمدن بوقدر سئوگینی ألده ائدیر. مندن یان گئچنده منه بیر أتک یازیسی کیمی باخیر.\n****\nتزه خبر بودور کی، کورین شهریمیزه قایدیبدیر و بیز بئله بیر دوروم ایله اؤزبه اؤز اولموشوق. او، منه بیر پوست کارتی گؤندریب، دئییر کی، اوتوبوس ایله شهره گلیر، بونا گؤره من نئچه ساعات ایشیمدن قارژدا أل چکیب، شهر مرکزینه اونو گؤتورمک اوچون گئتدیم. گلمه یینین ندنی؟ هئچ. بلکه بعضی گؤندلیک موضوعلار اوچون؟ هئچ ایپ اوجوم یوخدور. گلمه سینین، بوقدر واخت گئتمه سیندن سونرا، هئچ بیر معناسی یوخدور.\nباخمیاراق کی، طبیعتیمده سیر ساخلاماق بیر هویوم یوخدور، کورینین دؤنمه سینی ائوده هئچ کیمه بیلدیرمه دیم. هاتورن خیابانیندا اولان گئریهانت دایاناجاغینا گیرنده، دایاناجاقلارا مخصوص اولان، نملی تورپاق ایله نیترات قارشیغی، اییی بورنومو قاشیندیردی. دایاناجاغا گیرنده ائله بیر ایسته ییرسن اینسانییتی یئنیدن رئداکته ائدسن. آنجاق بو آلینمیر، چونکی کورین آرتیق اورادا اوتوروبدور، بیر اوتوراجاق اوستونده گؤزله ییر. یانیندا قهوه ای رنگده ایکی کارتوندان تیکیلمیش چانتاسی وار. توزتورپاغلی پالتارلار، ایستی کؤینکلر و باشقا شئیلر چانتادان ائشیگه چیخیر، دیواردا اولان ساعات یانیندا دایانیبدیر.\nبورادا گرگ گئچمیش آروادیمین حالینی سیزه ایضاح ائدیم.\nاورتا یاشلی گؤزل بیر قادینی تصوور ائدین کی، دئیه سن تزه کارواشدان چیخیبدیر. دوغروسو قورلانیبدیر، آنجاق کارواش اونون اوست باشینا قیریشلار سالیب، ساچلارینین هره سی بیر یانا سیچراییب، اؤزونده مات قالمیش بیر گؤرونوش وار، آلنیندا نئچه پارالئل زولاق گؤرونور و گؤزلرینین أطرافی قیریشیلارلا دولودور. حیات اونو دیدیب، داغدیبدیر. آنجاق أساس مسأله بو دئییلدیر. أساس بودور کی، او هله ده منه گؤزل گؤرونور، بو دا چوخ غریبه دیر. بو ساغلام فیکیره ضید گؤرونور.\nأینینده چؤهره یی رنگلده بیر سیویتر وار کی، اوستونده تئلئویزیون شوونون آدی یازیلیبدیر. بو همان وئریلیشین آدیدیر کی، اورادا اونو أله سالدیلار. وئریلیشین آدی آلچاق، دار دوشونجه لی، اینجه بوقلو میلیونئرین آدی ایله عینی دیر. ألینی توتاندا باش قالدیریب منه باخدی. دویان کیمی قالخدی. منیم یاناقلاریمدان اؤپدو. او آندا ایستی دوداقلاری منه تانیش گلدی. أسکی بیر قاشینما آغریسینی حیس ائدیرم.\n“وئس” او، دئییر، ” بیلیردیم سن منی قورتاراسان.”\n” هله کی قورتارمامیشام، کورین.” دئیب، چالیشیرام شوخلوغا سالیم. اوندان هامبئرگئر، قیزارمیش یئرآلما ایله کئچاپ سوسون قوخوسو گلیر. فست فود قوخوسو. یازیغین بیریسی. گؤره سن باشینا نه گلیبدیر؟ “نئجه سن؟”\n” نئجه یم؟ نئجه گؤرورسن، ائله.”\nاؤنون یازیق گؤرونوشو گؤروب ده بیر شئی دئمیرم.\n“یاخشی” او، دئییر، ” یوخلاماغین قورتاردیمی؟ بو چانتالاردان بیرینی آلا بیلرسنمی؟ من ده او بیرینی گؤتوررم.” چانتالاردان بیرینی گؤتوردو. آشاغییا باخاندا گؤدوم کی، باشماقلاریندان بیرینین اوجو دلیکدیر. سول باشماقیندان بارماقلاری گؤرونور.\nیانیمدا اولان بیرینجی آروادیم ائوسیز بیر قادینا دؤنموشدو.\n****\nائوه گئدنده یوک ماشینینم ایچینده منه دئییر. ” مالی شرایط اوچون ایدی. چوخ أذیتی واردیی. وئس، سن همیشه یاغلانمیش مئیمونا اوخشاییردین، و همیشه ده ماشینلاری قاییرماق ایله اؤزووه بیر ایش تاپا بیلیردین. بونا گؤره ده بیر شئی بیلمیردین. آما اونلار منه چوخ شخصی یاناشیرلار و دئییرلر کی، من چوخ شئیلری اونودورام. بلکه ده من بئله ایدیم، آنجاق یالنیز آشام چاغلاری، اوندا کی ایشدن سونرا اؤز اؤزونله باش باشا اولوردوم بئله اولوردو، و موتخصیصلر ده بونو اینکار ائتمیر، اونلار ألبته بونا چالیشدیلار. دئمک اولار کی، بین الخالق بانکلار بو بلانی باشیما گتیردیلر، چونکی من اؤز گلیریمله یاشایا بیلمیردیم، و یاواش-یاواش منی خسته خانادان آزاد ائتدیلر، باخمیاراق کی، غوصه هئچ ده یولخوچو بیر مرض ساییلمیر، آنجاق خسته لرین بیریندن منیم جانیما دوشدو. او بیر کیش ایدی و بوتون گونو زاریلداییردی. اونون اینیلتی سسی منیم بئینیمه دوشدو و ائله اوراداجا قالدی. من، ایندی ده، او سسی ائشیدیرم. سن ده اونو ائشیده بیلیرسن می؟ یوخ؟ نقدر خوشبختسن. وئس، منیم قاباغیما چیخدیغین اوچون آللـه سندن راضی اولسون. بیلیرم کی، سنه خبردارلیقدان علاوه بیر ایش گؤرمه لی ایدیم، آنجاق باجارا بیلمه دیم. آللـه، نقدر هاوا سویوخدور.” بوینونا بیر بویون دسمالی سریرییر. آما، هاوا سویوخ دئییل. سویوخ اونون بئینینده یئرلشیبدیر. اوکتبر آیینین ایلک نملی و ایستی گونلریندن بیر گوندور؛ هاوا ۷۰ درجه دیر. هیندو یایی. جانینی ایسیندیرمک و ایستی قالماق اوچون بیر ننه کیمی اؤزونو سارمیشدی.\n” یاخشیدیر، کورین،” اونا دئییرم. ” دوغرودان، هارادا ققالاجاقسان؟”\nمنه باخیر.\n“دئمک ایسته ییرم، نقدر بورادا قالاجاقسان؟ بورادا ؟ بیزیمله ؟”\nگوزونو ائیشییه تیکیبدیر.” آمئریکانین شهرلری نقدر کیرلیدیر.” او، قاپیسی تاختالانمیش بیر دراگ ائستورا ایشاره ائدیر. “بویانلاردا بیر درمانخانانی خاطیرلاییرام.” چوخ معناسیز دانیشیر، ائله بیل بیر یئردن اوخویور. دریندن کوکسونو بوراخیر و ایکی کره اوسکورور. ” قوی بیر حئکایه نی سنه دانیشیم. بیر قادین واریدی. اونون أحوالاتی أوولر یاخشی ایدی، أری ده چوخ یاخشی ایدی، هیچ کیمی قیناماق اولماز. بو، أحوالات کئچمیشده باش وئردی. اونلار بیربیری ایله راحانت و مئریبانجا یاشاییردیلار. آنجاق سونرا، نه ایسه باش وئردی. قوی بئله دئییم، بیر وولکان داغی پارتلادی. و قادین هئچ آنلامادی نه باش وئردی. دئمک ایسته ییرم، بیلمدی کیم وولکانی پارتلاتدی، آنجاق بیلیردی کی، بیر شئی باش وئریبدیر، چونکی یاواش یاواش حیس ائدیردی کی، آرتیق هئچ شئی قاباغکی کیمی یاخشی گئتمیر. توز-تورپاق اونو اوسکورمیه سالدی، سو دا زهرلی اولموشدو، هاوا دا پیس قوخویوردو، وولکاندان پوسکورن پالچیقلاردان، و سس کوی واریدی، و او بئله آنلاییردی کی، بیر اوشاق دوغدوغو اوچون بویوک ��یر سهوه یول وئریبدیر. بو دونیایا، آی آللـه، نقدر دهشتلیدیر، و هئچ کیمین ده بیر شئی دئمیردی.”\n” دئمک بئله، کورین،” آنجاق بونو دئییه بیلدیم. باش آغریسی ائوده منی صبریسیزلیکله گؤزله ییر. چونکی من آروادیم آستیریده، یا آنام دولورئسه، اوغلوم جئرمییه، قیزیم لوسییه دئمه میشدیم کی، کورین شهریمیزه گلیر، باشیمیزا درد-بلا اولاجاق. نییه، هئچ کیمه دئیه بیلمدیم کی، اوتوبوس تئرمینالینا گئدیرم، اونو گوتورم؟ اؤزوم بیلیرم نیه. منه حاق وئرین. بوقدر ایلدن سونرا، اونو گؤرمک ایسته ییردیم، بونا گؤره ده اونو گؤرمه یه گئتدیم. من اونو باغیشلامیشدیم. ایندی ده اونو باغیشلاییرام. آنجاق، اونلار نئجه؟ مرج باقلاماغا دیمز. هله کی، من ائوین باشچیسییام.\nاو گونش قورویانی آشاغی ائندیریب، بیر آز سولا طرف ایت لییب، اونون گوزگوسوندن اؤزونه باخیر، ساچلارینی سهمانا سالیر. ” گؤر باشیما نه گتیریبلر. منی اؤزومه بوراخمیرلار.”\n“بیلیرم.”\n“وئس، ” اوُزونو منه دؤندریب، دئییر،” ألیمدن بیر ایش گلمیر. چوخ ائحتیاجیم وار بیر موُدت بیری منه باخسین.”\nاوُزوُنده اولان سویوقلوق محو اولموشدو. ایندی اورادا باشقا بیر ایفاده گؤرونوردو. کوچه بوجاغیندا قالان ائوسیز قهرمانلارین اوُزونده اولان یارلواریش گؤرونن ایفاده کیمی. یالواریش . گؤره سن عادی حیاتدا کیمسه بو سؤزو ایشله دیرمی؟ من کی بئله بئله دوشونمورم.\n” سندن خواهیش ائدیرم منه بیر ایش گؤره سن،” دئییر، آنجاق آرخاسینجا دئمیر مندن نه ایسته ییر. ” بورا سیزین محله دیر؟” سوروشور.\n“ایندی اورایا گیریریک،” من دئییرم.\nائولر بیربیر یان کئچیرلر، اؤنلرینده اوُزون ائیوان اولان، أسکی ائولر، و بو آندا اف-۱۵۰ –نین موتوروندان قیشغیریغا اوخشار بیر سس ائشیدیرم، گرگ قاییشی بوشالمیش اولسون.\n“وئس، ده گؤروم، من هئچ یادینا دوشوردوم می؟”\nبو سئوال چوخ گؤزلنیلمز ایدی. اونلار همیشه سئوگی و حیسلریندن چوخ آچیق سئوالار سورشورلار. آنجاق من ائحتیاط ائتمه لی ایدیم. منیم جاوابیم اؤزومه قاییدا بیلر. بیر آندا خیالا دالدیم.\n” هن، هردن بیر سنی خاطیرلادیردیم.”\n” حتا، آستیرید ایله ائولنندن سونرا؟”\n“هن.” بیرسورو بلوکلارا سورورم، سونرا دئییرم،” سنین اوچون چوخ نیگاران ایدیم.”\nبو، اونون ایسته دییی جاواب دئییلدی. آنجاق بیرآز راحاتلادی و آرخایا سؤیکندی. یوک ماشینین، یولجو طرفینده یئرده بیر بوش ماءالشعیر قوتوسو دوشموشدو، اونو آتماغی اونوتموشدوم. او ووقاری بیر حالدا ساغ آیاغینی اونون اوستونه دیرییب، قویمادی أطرافا اویناسین.\n” یقین ائدیردیم کی، سن منی خاطیرلایارسان. هردن سنی یوخودا گؤروردوم. یوخودا سن گنج بیر اوغلان ایدین، منه قارشی دا چوخ مئهریبان ایدین. بیر کره منی آلوولار ایچینده اولان بیر آپارتماندان قورتاردین.یوخودا بونو پولسوز ائله دین.”\n****\nبورادا ماشین یولوموزا داخیل اولوروق. گاراژدا پارک اولونان ماوی سیویک هوندا ماشیندان بیلیرم کی، آستیرید آرتیق ائوده دیر. آنام اؤز اوتاقیندا- بوگون چرشنبه دیر- یوخاریدا یا بیر شال توخویور، یا اینترنئتده جینایت داستنلارینی آختاریر یا دا یوحنا موکاشیفه لری کیتابینا باخیر. جئرمی اؤز دلی دوستالاری ایله آخشام یئمیینه قدر شهرده پیشیکلر کیمی آوارالانیر، آنجاق لوسی ائوده اؤز اوتاغیندا آت حاققیندا اولان کیتابلاریندان بیرینی اوخویور.\nأصلینده من گرگ کورینی بیر مئهمان��انایا آپاراردیم، تا کی باخاردیم نه ائتمک اولار. عوضینده اونون ایکی موقاوادان اولان چانتاسینی گؤتورودوم. یان قاپیدان ایچرییه گیریریک، بیر دقیقه باشماقلیغدا دایانیریق، سونرا اوچ پیله کنی قالخیب، آشپازخایا گیریریک، بیر نئچه جوت باشماقلارین یانیدان اؤتوروک. من آرخاسینجا گئدیرم، بوزارمیش ساچلارینا آرخادان باخیرام، بیر ده اوندان یاییلان فست فوت قوخوسونا دیقت ائدیرم.\nمیطباخدا، آستیرید سالومون بالیغی اوستونه أدویه سپیر. او باشینی قالدریب، یوخاری باخاندا کورینی گؤرور. کورین میطباخدا اولان لامپین ایشیغینا گؤره، بیر نئچه دقیقه دن قاباق داها پیس گؤرونور. آستیرید اؤنجه کورینه باخیر. سونرا دؤنوب منه باخیر، سونرا تکرار کورینه باخیر. اؤزونده گؤرونن باخیشلار ائله سرعتله دئییشیر کی، بیرینی گؤرمه دن او بیری یئرینی آلیر. اولی، چوخ گیجلنیر: قاشلاری چاتلاییر. او کیمدیر؟ سونرا گویا اونو یاخشی تانییر: آغزی آچیق قالیر، آنجاق،اوردادان هئچ بیر سؤز چیخمیر. دیلی ایله اوست دوداغینی یاشاردیر. سونرا اوندا مرحمت و یازی گلمه حیسی دوغولور، گؤزلریندن یاش آخیر. آردیندان شوک اولان کیمی اولور و ألینده لیمو ایله أللرینی گؤزلرینه ساری یاخیر. بیردن “اوخ” دئییر، آنجاق باشقا بیر شئی اؤز وئرمیر. یاناغیندا بیر آز أدوییه یاپیشمیش قالیر. سونرا حیرصدن منه ائله باخیر کی، گویا من بوتون بونلارین گوناهکارییام. آنجاق حیرص اؤزونده اوزون دایانمیر. اونون یئرینی ائله بیر باخیش آلیر کی، اونا بیر سؤز تاپا بیلمیرم. بو حالتی او آداملاردا گؤرورسن کی، بیردن بیره گؤزلنیلمز بیر شئیله قارشیلاشیرلار، چالیشیرلار هر شئیی اؤز آخارینا سالسینلار، آنجاق بونو باجارمیرلار. اویونجو آرتیسلر بئله باخیشی یامسییا بیلمزلر. او، یالنیز حقیقی یاشاییشدا یارانیلیر.\nآروادیم، قاباقکی آروادیما ساری ائله داورانیر کی، اونو قوحاقلاماق ایسته ییر. من، اورادا دایانیب، باخیرام کی، گؤرسن اونلار قوجاقلاشاجاق. آنجاق، آستیرید یولون اورتاسیندا آیاق ساخلاییر.\nائله بو آندا لوسی قاجا-قاچا آشپازخانایا گلیر، بیر باشا بوز دولابینا ساری گئدیر کی، ایچمک اوچون بیر شئی گوتورسون. او دؤنوب، کورینه باخیر. ” سن داها کیمسن؟” تربیه سیزجه سینه سوروشور.\nهئچ کیمین یادینا دوشمور، اونا جاواب وئرسین. بیردن بیره خیاباندا بیر ماشینین آلارمی سسلنیر، غریبه بیر ای ای ای ای ای سسی گلیر.\nلوسی منه باخیر، سونرا آناسینا دؤنور، آخیردا کورینه باخیر. “بورادا نه باش وئریر؟”\n“بو،” من دیله گلیب دئییرم، ” جئرمینین آناسیدیر، کوریندیر. او بیزی گؤرمک اوچون گلیبدیر.”\n“سنی گورمکدن چوخ شادام.” کورین دئییر.”سن لوسی اولمالیسان. نقدر تمیز گؤرونورسن. هم ده کؤزلسن. آستیرید سن ده بئله سن.” گولومسه ییرک آروادیما دئییر.”ألبته، سن همیشه بئله اولموسان. خسته خانایا گؤره دیر. اورانی همیشه یاخشی تمیزله ییرلر.”\n“آللاهیم، کورین، سنین باشینا نه گلیبدیر؟” آستیرید گؤزونو یوماراق سوروشور.\n” من اؤلدوم،” کورین دئییر، ” سونرا بیر اوتوبوسا مینیب، برایا گلدیم.”\n****\nآستیرید منه دئییر کی، سنینله سؤزوم وار. بیز باشماغلیغا ائنیریک کی، مصلحتلشک. من پوست کارتیندان دانیشیرام، آستیرید ده آرادا باشینی ترپدیر. او، سینیرلیدیر کی، نییه من دئمیشم، او جئرمینین آناسیدیر. اونون بورادا اولماسیندا، هم ده اونا بو بارده خبرسیز اولدوغونا داها دا چوخ حیرصلیدیر، آمما حادثه لرین گئدیشینه گؤره منی موقتی ده اولسا باغیشلاییر. بئله قرارلاشیریق کی، کورین آشاغی مرتبه ده، زئرزمیده اولان بوگولن یاتاقدا یاتسین. اولا بیلسین کی، زئرزمینی نملی گؤروب، اوندا آلئرژی یارادا، آنجاق حیات بئله دیر. نمی آلان دستگاه نمی یاخشیلادار. سونرا آستیرید منه دئییر،” بیر ده بئله ایش گؤرمویه سن،” گویا کی، کورینین گلمه سی منیم ایدئیام ایدی.\n“بو دفعه ده من بیر ایش گورمه میشم،” من دئییرم.\nآشپازخانایا دؤننده، آنام اوتاغیندان آشاغی ائنیب، کورین ایله ائله دانیشیردی کی، دئیه سن کورین بیر نئچه گوندور کی، بیزدن آییریلیبدیر. آنام ایشلری هئچ ده تعجب یاراتمیر. ایکی نفرلیک باش-باشا وئریب، چوخ آیدین صوحبتلشیردیلر: هاوادان، پایلاشدیقلاری حکیم نسخه سیندن، و عادی سویوخلامانین (zinc lozenges) درمان یوللاریندان. آستیرید سالمون بالیغینا باش قویور. گؤره سن هامی اوچون کیفایت ائده جک؟ هن، اگر تیکه لری داها دا کیچیک ائله سه. لوسییه تاپیشیریرام کی، سوفره نی حاضیر ائتسین، چوخ سئوینیر کی، اونون دا باشی بیر ایش ایله قاتیشیر. اونا تاپیشیریرام کی، کورین اوچون ده بیر یئر آییرسین. کورینین ایکی کاغاز چانتاسینی گؤتوروب، پیلله لردن آشاغییا داشییرام. بوگولن یاتاغی آچیب، اورادا نم آلان دستگاهین یانیندا، کؤهنه ائشکافدا ساخلانیلان ملحفه ایله پتو گؤتوروب، اونا سریرم.\nفیکریم جئرمینین یانیندادیر، پیله لردن یوخاری قالخیرام، میطباقدان گئچیب، قوناق اوتاغینا گیریب، اوردان اؤن حیطه گئدیرم. موبایلیمی آچیب، اونا تئلئفون ائدیرم. جواب وئرن کیمی، دئییرم،” تئز ائوه گل.”\n” ائوین یاخینلیغیندایام. نه اولوبدور؟” او سوروشور.\n” بیر ایش وار، سنه مربوطدور.ائوه گلنده دئیرم.” آنجاق بونو دئییرم.\n****\nچوخلاری باشا دوشمور کی، ماشین تعمیرگاهیندا بد خبرین قارشیسیندا، آدامین داورانیشیندا جوربجور علامتلری گؤرمک اولار. بعضی آداملار رواقی فلسفه سینی مشق ائدیرلر. آنجاق چوخ واختلار، بیرینه دئینده کی، اونون ماشینین برق ناقیللری قاپانیبدیر، و مین دولارا یاخین پول لازیمدیر، او حیرصلنیب، اؤز ماشینینا هجوم ائدیر. یا قیسمته قارشی. یا آللاها قارشی کی، نیه اونون ناقیلینی خاراب ائدیبدیر. یا دا منه قارشی کی، اونا پیس خبری چاتدیرمیشام. غضبلنمک آخماقلیقدیر. حیاتدا خیرخواهلیق یوخدور. بیزیم نه واریمیزدیر اونونلا ایداره ائتمه لیییک. من شیکایت ائتمیرم. منیم یوگونه قدر یاخشی حیاتیم اولوبدور. دبیرستانین فوتبال دسته سینده هجوچو ایدیم، و قیزلارین آردینجا دوشوب، و همیشه ماشینی سئویردیم. کورین ایله ائولنمکدن قاباق بیر آز شیلتاقلیغیم واریدی؛ بیر آز أخلاقسیرلیق، بیز آز سرخوشلوق. اؤز حددیمده قورص دا مصرف ائله دیم، نه اولسون؟ باشقا جوانلار کیمی، من ده دلی سوو ایدیم. بونو باش اوجالیغلا ئییه بیلرم کی، باشیم قیزیشاندادا، هئچ واخت دوستاق اولمادیم. دستلاریم منی قورویوردولار، بونا گؤره ده یاخشی جوانلیق ائتدیم. بونون اوچون سلامتلیقیم و عائله م اوچون شوکر ائدیرم. فوق دیپلومومو دا آلا بیلدیم. دئمک ایسته ییرم کی، هئچ ندن شیکایتیم یوخدور.\nآمما، کورین منی آتیب گئدنده، اؤریمی سیندیردی، بونا گؤره ده حاضیر ایدیم کی، ایلر بویو اوندان کوسکون اولوم. گونو گوندن حیرص مندن دامجی دامجی آخیب گئتدی. ایندی أیر او بورادا قالماق ایسته سه، گرگ راضیلیق وئریم. او هرشئیی اودوزوبدور. بو قدر ساده دیر. بیز اینسانین چوکمه سینین قارشیسیندا بورجلویوق. اونون باشینا گلنلر منیم، یا هر کیمینین ده باشینا گله بیلر.\nجئرمی ده، آمما، نه بیزیم حکمتیمیز، نه ده کاهلیلیغیمیز وار، و اونون ائوه گلمه یینی گؤزله یرک، اوره یم قفسده اولان دلی دووشانین اوره یی کیمی چیرپینیر. نهایت اونو گؤرورم کی، ائسکئیت بوردو ایله بلوکون تینیندن گلیر و موبایل تئلئفونو ایله دانیشیر.\nمطبخه چاتاندا او فئرین یانیندا دایانمیشدی، قادینلارین هامیسی اونا باخیردی، آنجاق هئچ کیم دانیشمیردی. گینه، سکوت. اونلارا نه اولوبدور؟ اوندا دا کی، بیر شئی یوخدور قادینلار باش بئیین توکورلرآ آما جیدی بیر ایش باش وئرنده هامیسی دینمزسؤیلمز اولور.\n” نه اولوبدور؟” او سوروشور. او کورینه باخیب، اونا ساری باشینی سالایاراق، دئییر “بو دا، کیمدیر؟” کورین بوزدولابینا یانینی وئریب، اورادا دایانمیشدی.\nگینه سکوت هر یئری بورویور. هئچ کیم بوشقاب اوچون یئریندن ترپنمیر. بونا گؤره من دئییرم، ” بو کوریندیر. کورین بو دا جئرمیدیر.”\nاونلا او قدر بیربیرینه اوخشاییرلار کی، اونو آنا بالادان باشقا بیر شئییه بنزتمک اولماز. جئرمی، اونا باخاراق بیردن بیره اؤز اوخشاریقلارینی باشا دوشور و توکلری اورپنیر.\nاوتانجاق باخیشلا دئییر ” سالام.” اوآنلینین قیریشلارینی، صافالدیر و اونون اوزونه گولومسه ییر. کورین اونو قوجاقلایا بیلمیر. اونو اوپه بیلمیر. هله کی، یوخ. آنجاق یئرینده ساکیت دایانیر.\nجئرمی اونا باخیر، سونرا آستیریده، سونرا دولورئسه و نهایت لوسییه گؤز کزدیریر. بونا گؤره ده لوسی دیل آچیر. “او سنین آناندیر.” او بونو ائله دئییر کی، ریپلینین بودور کی وار! موزه سیدیر.\nجئرمی آستیریدی گؤستریر، ” او، منین آنامدیر.”\n“دوغردور، هره میز بیر تهر،” کورین دئییر. “سن بئله دوشونمورسن؟” او، مکتب ایللرینین دانس قوناقلیقلاریندا اوتانجاق دایانان بیر قیزا اوخشاییردی کی، گؤزله ییردی بیر یاراشیقلی آدام گلیب اونو اؤزنه قایتارسین.\nجئرمی دئییر، “جیدی دئمیرسن،”\n“کوریننین حالی یاخشی اولانا قدر بیر مودت بیزیمله یاشایاجاق.” من دئییرم.\nبو آندا جئرمی رنگی قیزارمیش کیمی، حیرصلی منه ساری دونوب دیله گلیر. “حالی یاخشی اولاناجان؟” او، ایسته ییر اوتاقدان چیخیب، گئتسین، بو آندا کورین اونون قولاغینا ایشاره ائدیر.\n” سنین سیرقان وار،” او سوروشور. جئرمی باش ترپدیر، گؤرونور أل آیاغینی ایتیریر. سونرا او علاوه ائدیر، “من کیشیلرین بو داورانیشینا عادت ائده بیلمیرم. حتی یاشلی کیشیلرده. بیلیرم کی، بئله اولمالییام، هرکس کیمی، آمما ندنسه آلینمیر. عادت ائده بیلمیرم.” او، بو سؤزلرله چالیشیر، سوکوتا سون وئرسین. “هئچ کیم منه دئمهدی کی، سن بئله بیر گؤزل اوغلان اولموسان. من بیر آز گئری قالمیش آدامام. سن او سیرغالارلا غریبه گؤرونورسن.”\n” کورین!” آنام، مطبخده دیوارا سویکنمیش حالدا اوجادان دئییر، “سن بو سؤزو دئمه، هئچ کیم بئله دئمیر.”\nاو، اوتاناجاق دئییر، “بئله دیر. ” هئچ کیم من دئیینلری دئمز. بو منیم سوقوطومو گؤستریر.”\n“بیر شئی دئییل.” جئرمی دئییر. “آخی من عجیب غریب بیر آدامام. من باشدان آیاغا بیر قوللوقچویام. ایندی ده بو غریبه آدام یوخارییا گئدیر. خداحافیظ.”\nاو، های کوی یولا سالاراق بیزدن اوزاقلاشدی. بیر آز واخت وئریرم اوتاغیندا اوتوروب اؤزونه گلسین، سونرا دانیشماق اونون یانینا قالخیرام.\n“هر حالدا،” لوسی دئییر، ” بئله لرینه گئی دئییرلر. عجیبه-غریبه بیریسی اولاندا ئوییه بیلرسن کی، عجیبسن.”\n” اونلارین هامیسینین معناسی بیردیر، بئله دئییل می؟ او سؤزلرین هامیسی؟” کورین سوروشو، و چالیشیر اؤزو کولومسه لی گؤرونسون. آرزو ائدیرم، او، آرتیق دانیشماقدان أل چکسین.\n” دئمک، ماراقلیسی بودور کی،” آستیرید بیردن بیره اؤزونو بیزه دؤندریب، دئییر،” نییه جئرمی گئی اولماغی بیلدیرمک ایسته ییر، حالبوکی هر شئی بونون ترسینی گؤستریر، کورین، بیلیرم کی، سن بونو بیلمزسن.”\n” یوخ، بیلمیرم،” کورین جاوابیندا دئییر.\n” آلیسا حاققیندا اونا دئه،” لوسی آناسینا دئییر. “بالا پرنسئس خانیمدان؟ جهرایی رنگلی جورابلاردان؟ مئدالیون؟ مرحمت کارخانه سی؟”\n” یوخ، ائله صؤحبتلره گیریشمک لازیم دئییل،” آستیرید دئییر.\n” یاخشی کی، قیزی بویلو ائله مهدی،” من علاوه ائدیرم، “یاردیم اوچون دئییرم. اونلار قوروجودان ایستیفاده ائتدیرلر.”\n“ بو ایشی گؤره بیلردی،” لوسی غرورلا دئییر، “چالیشسایدی، اولاردی.”\n” دخلی اولمایان صوحیتی باشلامیشیق،” آستیرید دئییر،”کورین، سن چوخ یورغون اولمالیسان. هامیمیز سنی گؤرمکدن تعجوبلنمیشیک، شک ائتمیرم کی، سن بونو بیلیرسن. بلکه سنه بیر ایستکان سو گتیریم. اومایا آج اولاسان؟ سوسوز، نئجه؟ سالمون بالیغیمیز، ایندی حاضیر اولار، اوندا هامیمیز أیلشیب اونو یئیه ریک. کاشکی بیزه بیر بالاجا سؤز گؤندرردین. بیز سنین خبرلرینه قولاق آساریق!” آستیرید چالیشیر گولومسه سین.\n“منده هئچ بیر خبر یوخدور،” کورین دئییر، ” یانی، دئمک ایسته ییرم کی، هر شئی خبردیر، منیم اوچون هرشئی خبردیر. نه خبر دئییل کی،؟ بو تمیز، پاریلدایان مطبخ خبردیر! و لوسی: سن منه أن تازه خبرسن.” او، هامیمیزا گؤز گزدیریر، بیر بیر. ” آه، منه اؤره ییز یانمالیدیر،” او، دئییر، و سونرا آغلاماغا باشلاییر، و اوندا قادینلارین هامیسی اونا یاخینلاشیرلار.\n****\nیوخاریا گئدیب، جئرمینین قاپیسینی دویورم. او، دئمیر “گیرین،” من هرحالدا ایچری گیریرم. اوتاغیندان سیزه دانیشماغی بوراخیرام. او، یاتاغیندا اوزانیب، گؤزلری ده باغلیدیر. باشماقلارینی چیخاردیب، و یئکه آیاقلارینی یاتاغینین آخیرینه دایاییب، آغ جورابلار گئییب، أللرینی اؤزونه قویوب، گؤزلرینی گیزله دیبدیر. من تعجبلی درجه ده اوغلوما فخر ائدیرم. اونو چوخ سئویرم، آمما بونو گیزلتمه لییم.\n“جئرمی،” دئییرم، “مومکونسه، آشاغییا ائنمه لیسن.”\n“باجارمیرام.”\n” نیه باجارمیسان؟”\n“آخی، بو دوز دئییل. او، دوز دئمیر. یانی، او دلیلره اخشاییر. و من … گرگ اونو سئویم، یا بونون کیمی بیر شوی؟ چونکی، واختی ایله او منیم آنام ایدی؟ لعنته گلسین.”\n“سنه بیر شئی دئمک ایسته ییرم،” من دئییرم، ” آما بیلمیرم، نه دئییم.”\n“آتا، خواهیش ائدیرم. او عاقیللی شئیلردن أل چک، اولار؟ من عاقیلدان ایرنیرم. من او لعنته گلمیشدن ایرنیرم.”\n“یاخشی،” دئییرم، ” سن خوشبختین بیریسن. منیم بئله بختیم اولماییبدیر.”\n” یاخشی کی، بئله دیر. اولار می آییری شئیدن دانیشاق؟ یوخ، بیلیرم: بلکه هئچ دانیشمایاق.”\nسونرا بیر-ایکی دقیقه دانیشمیریق. اوندا جئرمی دئییر، “بو چوخ دا پیس دئییل.”\n“نه؟”\n” آنانینگلمه سی و دلیلر کیمی داورانماسی. چوخ دا پیس اولمادی. دئمک ایسته ییرم کی، بیلیرسن نئجه من ایندی دونیا جغرافیاسی ایله ماراقلانیرام؟”\n” هـه – هــن .”\n” و، دونیا جغرافیاسیندا، مسئله بئله دئییل کی، اولگه لر هاردا یئرلشیرلر، بلکه آداملار اورالاردا نه ائدیرلر، سن کی بیلیرسن؟ دئمک، بیر اولگه نی، میثال اوچون پاراگوئه نی فرض ائدک. سن بیلیرسن پاراگوئه هارادا یئرلشیر، دوزنو سؤیله.”\nباشیمی ترپدیرم. أصلینده بیلمیرم او، هاردا یئرلشیر. بولیوینین یاخینلیغیندا؟\n“پس” – بورادا او آیاغا قالخیر، ” پس یاخشی. پاراگوئه، بو اولگه جنوبی آمئریکانین مرکزینده دیر، و اونلارین هامیسی دا ایسپان دیلینده دانیشمیر، بلکه سیوکس کیمی غریبه بیر هیندو دیلینده دانیشیرلار، جنوبی آمئریکادا بو ایستیثنادیر، آنجاق شرایطه گؤره اورانین وضعیتی ده همیشه خوش دئییل. بلکه، ایندی بیرآز خوش اولا. آمما بیزیم کیتابیمیز نه دئییر؟ دئییر کی، اورادا اونلار حئزبلری ایشکنجه آلتینا توتورلار. بیر دفعه. اورادا، ایشکنجه وئرنلر سرخوش اولاندا سایماغی اون بیره قدر آرتیریرلار. شیلیده ده بو ایشی گؤردولر. و آرژانتینده. آداملارین دیرناخلارینی چکیر، برقی شوک و بئله شئیلر. من بونلاری اوخوموشام. من بونلار حاققیندا بیلیرم . ایشکنجه. کوبا دا اولدوغو کیمی، اوروپانین اورتا چاغلاریندا؟ روسیه ده. اونلاری سنی مفتیلدن آسیب، سنی جیزلاییرلار. سنین ده بدنین الکتریک ماساسیندا رقص ائدیر. آجینین نهایتی. هن، بو ایشکنجه لر قارشیسیندا، بو کی، بیر شئی دئییل.” او، دوشیه سؤیگنیر. گؤزلرینی باغلاییر. ” منیم آنام بیردن تاپیلیر، او دا دلیسی؟ بو کی، بیر شئی دئییل. ایکشنجه تاختاسی دئییل .\nمنیم گؤزلریمه دیک باخیب، منه بئله کونفرانس وئریر.\nمن آشاغی ائنیب، بئش نفرلیک ناهاریمیزی یئییریک. جئرمی بیزه قاتیلمیر. آخشام یاتاقد اوزانیب، قارنلیغدا تاواندان ساللانان پنکه یه باخیرام کی، آستیرید ایله من راضیلاشیریق من کورینه بیر بابت ائو تاپیب، حالی اؤز یئرینه گلینجه اورادا توپلادیم.\n****\nجئرمی صاباح سحر ده قلیانالتی اوچون بیزه قاتیلمادی، پنجردن ائشییه باخاندا گؤردوم دوچرخه سی یئرینده دئییل. بو واخت منیم تعجب ائتدییم بیر حالدا کورین سحر ایشیغیندا تاپیلدی، و شکایت ائتمدن بیلدیردی کی، گئجه نی یاخشی یاتیبدیر. منیم أولکی آروادیم بوتون گونی نه ایش ایله مشغول اولاجاق؟ آنام دئییر کی؛ هله لیک او کورین گؤزموغایت اولاجاق. بلکه، یورومک اوچون گئتدیلر، و آنام مسیح حاققیندا دانیشاجاق کی، نئجه او گینه گلیب بیزی یولا گتیرجک. جئرمی ده کی، همیشه لیک بئله قالمایاجاق. لوسی منیم اوزومدن اؤپوب، مدرسه ماشینینا مینیر. گؤرونور او، باش وئرن أحوالاتدان تأثیر گؤتورمه ییبدیر، آنجاق اونون اوچون کی، کورین اونون آناسی دئییل، و او گؤزله ییر کی، هر شئی اؤز أوولکی یئرینه دؤنسون.\nناهاردان سونرا، ساعات دؤرده یاخین گاراژدا بیر موتور ناسوسونا سیفاریش حاضیرلایاندا جئرمی دوچرخه سی ایله ایچری گیریر. او یان-یؤریه باخیر و راضی بیر حالدا بورنونو چکیر. پارچالار بؤلومونده تورموز یاغ قوطوسونو آختاریز. ایشچیلرین یانیندا ایسته میرم منه بیر سؤز دئسین، بونون اوچون اؤزونه باخیب، گولمورم، آنجاق اونو گؤرمکدن سئوینیرم.\n” سالام” دئییرم.\n“سالام،” او جاواب قایتاریر. باشیندان کاسکئتینی گؤتورور و ساچلارینی تومارلاییر. آدامی هیجانا گتیرندیر: بونا گؤره ده قیزلار اونا عاشیق اولورلار.\nألیمده کی قلمی کنارا قویورام. ایکیمیز موشتریلر بؤلمه سینه گئچیریک، کونجده اولان ایکی پلاستیک صندلیده أیله شیریک، یانیمیزدا بیز میزین اوستونده کاسموپولیتن و فیلد اند استیریم ژورنالاری نؤمره لری سپلنیبدیر. جئرمی بیر آن منه گؤز تیکیر، ائله بیل اون سکیز ایل بوندان قاباق کورینی گؤروب، اونونلا سئویشیب ده اونو دونیایا گتیردییمیز اوچون من خاطا ائتمیشم.\n“آتا، من گیج اولموشام،” او؛ دئییر،” اونون بورایا گلمه سی منی دوغرودان گیج ائدیبدیر.آنجاق بونو دئییه بیلیرم.”\n“بیلیرم،” من دئییرم. “بو، هامیمیز اوچون چتیندیر.”\n“او قدر کی، منه چتیندیر، سیزه بئله دئییل. من بوگون ائوه دؤنه بیلمییه جیم.”\n“هارایا گده بیلرسن.”\n“بیر یئر تاپارام،” او؛ دئییر. “دوستلاریمین یانینا.” دوغردور: اونون چوخ دوستلاری وار کی، اونلارین یانینا گئده بیلر. “دوغروسو، چوخ ایستردیم بورادان داشینام.” بیر آز گؤزله ییر. “آنجاق بو ایشی گؤرمه رم.”\n“نه ائتمک ایسته ییرسن؟” سوروشورام. اونا نه عاقیل وئره بیلیرم، نه اوکؤت. یالنیز ماراغیم آرتیبدیر.\n“بونون اوچون بوگون مدرسیه گئتدیم؟ آلیسانی تاپدیم. دئمک ایسته ییرم بیزیم کی، قورتاریبدیر، آنجاق هله ده، بیر تهر، دوستوق ائدیریک. بیلیرسن، آنام بیردن بیره تاپیلیر، او لعنته گلمیش، منه ده باخیب، دئییر من گئی ام، و آلیس ده دئییر، “واو،ائی آمما او سنین آناندیر و فیکیر ائدیر کی، سن چوخ یاراشیقلیسان و گئی دئییرسن”، و من گئدیرم، ” کیم آرانی پوخلاییر؟” و اودور، “سن گرگ،” من ده دئییرم،” آخی او، دلیدیر،” و بو واخت آلیسا لامپا گؤرونوشونو توتور و دئییر، “باخ، قوی هر شئیی سنین اوستونه ییخسنلار. بو، بئله سینه یاخشی اولار. “چونکی أیر سنین دوغما آنان بوقدر ماراق دوغان و عجیبدیر، هامی ایستر کی، اونو اوخوسون. مثلن: ” بئله فرض ائله، هامی دیققت، منیم آنام تاپیلیبدیر.”\nمنده بئله بیر حیس دوغولور کی، بو مسأله او و دوستلاری آراسینده بو نئچه ساعاتدا بویوک ایش اولوبدور و هامی اونون نه ائتمه یینه فیکیر اورتایا قویوبدور.\n” داها؟” من سوروشورام.\n” عجیبه اولماسی، بودور،” او، دئییر، ” منیم دوستلاریمین یاریسی سوروشولار کی، آنانین شخصی بلاگی وار یا یوخ. چونکی ایسته ییرلر اونا باش چکسینلر، لاپ ایندی.”\n“بلکه، بلاگ مسأله سینده سن اونا یاردیم ائده سن،” من دئییرم، چالیشیرام توختاقلیق تاپیم. “بلکه، اونا یاردیم ائده سن بیر بلاگ یولا سالا.”\n“هن، بو ایشی گؤره بیلرم. آمما،هله بیر نچه گون ده اونا قارشی نیفرت اتمه لییم.” او ساکیت اوتورور. “دوغرودان، هله بیر نچه گون ده اونا قارشی نیفرت اتمه لییم. باشا دوشورم کی، اونون باشینا هاوا گلیبدیر. بونو قاپدیم. آما اونا نیفرت ائتمه لییم کی، بیزه وفادار اولمادی.” او، بیزه سؤزونو ایشلتدی. نقدر ده من آستیریدی سئویرم، او دونن گئجه بو سؤزو ایشلتمه دی. هامیسی سن ایدی: سن بو ایشی گورمه لیسن، سن او ایشی گؤرمه لیسن.\n****\nنیفرت حیسی بیزیم گوُمانیمیزدان داها دا اوزون سوردو. بو مودتده بیز کورینی روحی خسته لیکلری حکیمینین یانینا آپاردیق کی، اونا لیتییوم تجویز ائله دی. اوللری بیر قدر گؤزه گؤرونن تأثیر گؤسترمدی.\nکورین چالیشیر او آشاغیدا و ناهار واختلاریندا گؤزدن ایتسین. من بو ایشینه گؤره اونا کئرئدیت وئریرم. بیلیرم اونا چتیندیر، آخی، بیردن گؤرورسن ناهار واختیندا باشلاییر وحشی حئیوانلاردان دا��یشماغا، اونلارین بیر بعضیسی ده خیالیدیر، هئچ کیم بوگونه قدر اوندان بیر سؤز دئمه ییبدیر. اونون بئنینده دایم قوردلار و لئمور میمونلاری جانلانیر، بوتون بو مودتده ده جئرمی میزینین باشیندا اؤز یئرینده تلاطومده دیر. او مئیلسیز کورینه گؤز تیکیر و یوخاری مرتبیه قاچماقدان و قاپینی مؤحکم باقلاماقدان قاباق خورکلرینی خوپلاییر.\nاوچ هفته گئچیر، آرتیق ائوده آب-هاوا یاواش-یاواش دئییشیر، دئیه سن اوزون بیر قوراقلیغدان سونرا آز تضییقلی بیر هاوا سیستئمی گلیب چیخیبدیر. بیرگون آخشام اوستو پیله لردن یوخاری قالخاندا جئرمی و کورینی کؤرورم کی، طتیاره لرین ائنمه ییندن دانیشیرلار. ایکی گوندن سونرا اونو جئرمینین اوتاغیندا گؤرورم، اورادا کامپیوتئرین قاباغیندا اوتورموشدو و جئرمی ده آرخاسیندا دایانمیشدی، و ساکیتجه سینه اونا مصلحت وئریردی. سوروشمادان بیلیرم کی، نه باش وئریر، بونا گؤره ده لوسینین قاپیسینی تاقیلدادیب، اورایا گیریرم. لوسی ائوده نه باش وئرسه، هامیدان قاباق بیلیر. دوزدور کی، او دوعا ائتمه یی خوشلاییر، آنجاق اوندا سوییئت جاسوسلارینین أحوال روحیه سی وار.\n” سالام، پرنسیس،” دئییرم. او یاتاقیندا اوزانیب، هری پاتئری اوخویور.\n“سالام.” او، دئییر.\n“هر شئی اؤز یئرینده دیر؟” سوروشورام.\n“هن بئله.” او بیر قولونو چنه سینه دایاییب و باشینی یوخاری ساخلایبدیر. اوتاغینین دیوارلاریندا بیر نئچه اولدوزلارین شکیلی آسلانیبدیر و أطرافا دا چهرایی رنگده قیسا أتک گئیمیش خانیملار سپه لنیبدیر. اوتاغینین تاوانینا اولدوزلار یاپیشدیریلیبدیر، و اونون عومور بویو سئودییی اویونجاق- ائلنور، رفده پارلاق پلاستیک گؤزلری ایله اونا باخیر. لوسی منله دانیشا دانیشا اوخوماغینا داوام ائدیر.\n“کورین و جئرمی آراسیندا نه باش وئریر؟ سن بیلیرسن می؟”\n“گرگ اونلارین اؤزلریندن سوروشاسان.”\n” بو ایش گؤره بیلمه رم.” من دئییرم.\n“اوندا،” او، کیتابی کنارا آتیر و منه باخاراق دئییر، ” او کورینه قاچان آنالار ایله یاردیم ائدیر.” او، منیم داورانیشیمی گؤزلرییر، سونرا گؤرنده کی، مندن بیر حرکت یوخدور، او دئییر، “جئرمی، داها اوندان نیفرت ائتمیر. او بئله دوشونور کی، آناسی داها گئتمییه جک.”\n” قاچان آنالار أحوالاتی ندیر؟”\n” بو اونون بلاگیدیر،” لوسی دئییر، دیک اوتوروب آیاقلارینی اوزادیر. “جئرمی اونا یاردیم ائدیر. بو چوخ پاپولار اولاجاق. مدرسه لرینده هامی اونو اوخوماق ایسته ییرلر.”\n” نه ؟ نیه؟”\n” آتا، سن هئچ قاچماق فیکرینه دوشوبسن می؟”\n“یوخ،” دئییرم، “هئچ واخت بئله فیکیر باشیمدا اولماییبدیر.”\n” بو چوخ عجیبدیر.،” او، دئییر، “هامی بئله فیکره دوشوبدور.”\n****\nایندی کورین شهرده یاشاییر، بیر تک اوتاقلی آپارتماندا. آنام جومه گونلری اورایا گئدیر و اونو ائنجیل کیلاسلارینا آپاریر. دؤولت کورینه علیل لیک آیلیغی وئریر، بیزیم قورخوموز بودور کی، بوگون صاباح بو آیلیغی کسرلر. او، هفته ده بیر ایکی دفعه بیزه گلیر، بیزده ناهار ائدیر. هامی اونا و هاواسینا هوی سالیبدیر، آنجاق آستیرید آرتیق سیگارا آلیشقان اولوبدور(دوزدور من چگندن دئییل) ناهاردان سونرا اؤن چمنلرین اوستونده چکیر، اورتا یاشدا اولان بیر قادین اوجون چوخ جسارتلیدیر.\nبیر دؤنه من کورینین بلاگینا باش چکدیم. بیر ایکی گون بوندان قاباق قاچان آنالار صحیفه سینی آچیب، کورین یازانلارین هامیسی��ی اوخودوم.\nحیاتین نئچه فصیللری وار؟ اونون بیر چوخ فصیللری وار، و بونا سیز اوندا دیقت ائدرسیز کی، یولجو قاتاری یالنیش سمتده حرکت ائتسین، اوندا اوقدر سرعتله ایره لی گئدیرسیز کی، صدمه گورمه دن اوندان ائنمک مومکون دئییل. من اؤزومو بو خصوصی ترندن دیشاری آتدیم، و ایللر بویو چوخ جیدی خسارت گؤردوم. کاش بیلردیم، آللاه بیزدن نه ایسته ییر. منجه، او آرتیق مندن بیر شئی گؤزله میر، آمما واختی ایله گؤزله ییردی، بونو اؤزو منه چاتدیریبدیر. بعضی واختلار قاچیرسیز کی، بیر شئیی آرخادا بوراخاسینیز، بعضن ده قاچیرسیز کی، بیر یئره چاتاسینیز. من ایکیسینی ده گؤردوم. یاخشی کی، سونوندا اؤزومو اؤلدورمه دیم. نهایت هیچ کیمی اؤلدورمه دیم.\nبونلاری همان شئیلر ایدی کی، من اونون بلاگیندا اوخوماق ایسته ییردیم. ساکیتجه گاراژ یولا دوشدوم، بیر ماءالشعیر آچیب، بیر نئچه سیگار توستوله دیم. فیکیر منی بوروموشدو.\nسکیز یاشیم اولاندا سورتمه م ایله شهرین بیر پارکینا گئتدیم. بو همان گون ایدی کی، برک قار یاغمیشدی، بیر نئچه اینچ، آنجاق اورایا چاتاناجان سوروشمه تپه سی بوشالمیشدی، یالنیز بیر نئچه اوشاق سورتمه و سوروشمه تاختالاری ایله اورادا قالمیشدیلار، هامیسی دا سئویندن قیشغیریق سالمیشدیلار. من تپه دن یوخاری قالخیب، اورادان آشاغی سوروشدوم، اوتوز دقیقه دن سونرا، من ده سئوینجدن قیشغیریردیم. او قدر اورادا قالدیم کی، آیاق بارماقلاریم دوندوُ، ائوه دوننده آنام منی وانین ایچینه تپدی. من او قدر سئوینیردیم کی، بارماقلاریمین دونماسی هئچ وئجیمه دئییلدی، آغریسی دا یوخ ایدی. یالنیز آجیشیردی. من اوگونلری هئچ یادیمدا ساخلامامیشام- سیز ده حتمن بئله شاد گونلرینیز خاطیرلامیرسیز- آمما من خاطیرلادیرام. بو چوخ گولوندور، شادلیقیق یاشانان حیسی. من سیگارئتمی قورتاریب و سیگار کؤتویونو، بوش آبجوقوطولاری ایله زیبیل قابینا آتیرام.\nآستیریدین سسی قولاغیما چاتیر،. “وئس؟” او،دئییر. “وئس؟ هاراداسان؟”\n” بورادایام،” گاراژدان باغیریرام.\n“شکریم، بورا گلسن آ،” او، منه دئییر، “شان واختیدیر.”\nآیاغا قالخیب ائوه گئچیرم، اورادا هامی منی گؤزله ییر.\nسون\nایضاح:\nآلتمیش بئش یاشیندا، حاضیردا مینئسوتا دانیشگاهیندا تدریس ائدن، چارلز باکستر آمئریکانین أن تانینمیش یازیچیلاریندا بیریدیر. او، بیرینجی ایشیق (۱۹۸۷)، کؤلگه اویونو (۱۹۹۳)، سئوگینین بایرامی (۲۰۰۰)، سائول و پاتسی (۲۰۰۳)، روح اوغروسو (۲۰۰۸) رومانلاری و دونیانین هارمونیاسی (۱۹۸۴)، ساغلام شبکه یولو یاله (۱۹۸۵)، گریفون (۱۹۸۵)، غریبه بیر قوهوم (۱۹۹۰)، اینانانلار (۱۹۹۷)، سنه بیر شئی دئمک ایسته‌ییرم (۲۰۱۵) کیچیک حئکایه توپولو و اوچ شعیر کیتابی – خیالی رسم أثرلری (۱۹۸۹)، جنوبی داکوتانین بلدچی کیتابی (۱۹۷۴)، بالاجا سوسمار (۱۹۷۰) مولیفیدیر. او، هم ده آمئریکانین National Book Awards أن یاخشی “کیچیک حئکایه” یازاری، میشیگان موللیفلر جایزه‌سی و بیر نئچه جایزه‌یه لایق گؤرونوبدور. اونون اوسلوبو گوندلیک حیات و اینسان پرابلئملریدیر. اونو اوخویارکن، أدبیاتین اصیل معناسی و ده‌ییرینی باشا دوشمک اولار. سیزه ترجومه اولان یازی اونون سون کیتابیندان سئچیلیبدیر.\nThere`s something I want you to do (short stories)\nwww.charlesbaxter.com\nEmail ThisBlogThis!Share to TwitterShare to FacebookShare to Pinterest\nNo comments:\nPost a Comment\nNext Page Previous Page Home\nReceive by Email\nSubscribe to PEN S.Az. by Email\nAbout PEN South Azerbaijan in Exile\nOn September 1st and 2nd, 2011, a group of South Azerbaijani (Iran) poets, novelists, critics and journalists living in exile came together in Stockholm, Sweden and officially founded the South Azerbaijani chapter of PEN International, fully accepting the charter and rules of the International PEN, and founded on the United Nations Universal Declaration of Human rights. We would like to concentrate our efforts on the lines of the Charter of the International PEN to continue our efforts to promote South Azerbaijan’s culture and literature.\n* Articles reflect only the opinion of the authors.\n* Sürgündə Güney Azərbaycan (İran) Qələm Əncüməninin sitəsi yalnız Beynəlxalq Qələm Əncüməninin (PEN) mənşuru və İnsan Haqları Bəyannaməsinin çərçivəsində olan yazıları nəşr edir. Bu sitə önceden ayrı yerlərdə nəşr olunmuş yazıları təkcə Əncümənin Dəbirlər Heyəti lazım gördükdə yenidən nəşr edir.\n* وبگاه انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید تنها نوشته‌هایی را که اصول منشور انجمن قلم جهانی و ‏اعلامیه جهانی حقوق بشر را رعایت می‌کنند منتشر می‌کند. این وبگاه از بازنشر مطالبی که پیشتر در ‏رسانه‌های دیگر منتشر شده‌اند، معذور است، مگر با صلاحدید هیأت دبیران انجمن.\nانجمن قلم چیست، و چه نیست؟\nپن همه‌ی انسان‌های خواستار آزادی بیان و اندیشه را به یاری می‌خواند. پن می‌گوید: خواهران، ‏برادران، بیایید و در این سنگر به ما بپیوندید تا با قلم‌هایمان‏ و صدایمان از آزادی بیان و از آزادی ‏انسانی‌هایی که آزادی بیان می‌خواهند، دفاع کنیم؛ آزادی بیان و اندیشه را در سراسر گیتی ‏بخواهیم.\nاین جا کلیک کنید و بخوانید\nBulletin no 1\nعکس: سئویل سلیمانی\nاورتوقرافی سئمیناری‌نین قرارلاری اوزره یازی قایدالاری\nBreaking News \/ Events\nمدرسه لرین آچیلیشی موناسیبتی ایله بیانیه\nبیلدیریش:‏ قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی کئچیریلدی\nسورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی‌نین گوزاریشی‏\nانجومنین بیرینجی بولتنی \/ بولتن شماره یک انجمن\nاکرم آیلیسلی‌نین آزادلیغی‌نی قورویون!‏\nقلم انجومنی بولتن نشر ائده‌جک\nدونیا آنا دیلی گونو موناسیبتی ایله سمینار\nتکذیب\nSearch This Site\nTranslate\nSite Archive\n► 2024 (15)\n► April (4)\n► March (4)\n► February (3)\n► January (4)\n► 2023 (50)\n► December (8)\n► November (1)\n► October (6)\n► September (2)\n► August (3)\n► July (2)\n► June (3)\n► May (3)\n► April (7)\n► March (4)\n► February (7)\n► January (4)\n► 2022 (64)\n► December (3)\n► November (7)\n► October (7)\n► September (4)\n► August (7)\n► July (7)\n► June (1)\n► May (4)\n► April (5)\n► March (10)\n► February (7)\n► January (2)\n► 2021 (65)\n► December (4)\n► November (8)\n► October (1)\n► September (1)\n► August (3)\n► July (9)\n► June (4)\n► May (3)\n► April (9)\n► March (9)\n► February (5)\n► January (9)\n► 2020 (89)\n► December (8)\n► November (11)\n► October (11)\n► September (1)\n► August (6)\n► July (5)\n► June (8)\n► May (9)\n► April (10)\n► March (4)\n► February (10)\n► January (6)\n► 2019 (88)\n► December (10)\n► November (12)\n► October (11)\n► September (4)\n► August (4)\n► July (4)\n► June (6)\n► May (6)\n► April (10)\n► March (9)\n► February (4)\n► January (8)\n► 2018 (110)\n► December (12)\n► November (8)\n► October (4)\n► September (6)\n► August (12)\n► July (9)\n► June (14)\n► May (5)\n► April (12)\n► March (8)\n► February (8)\n► January (12)\n► 2017 (136)\n► December (8)\n► November (9)\n► October (12)\n► September (13)\n► August (6)\n► July (11)\n► June (11)\n► May (13)\n► April (16)\n► March (16)\n► February (12)\n► January (9)\n▼ 2016 (155)\n► December (15)\n► November (24)\n► October (29)\n► September (3)\n► August (11)\n► July (16)\n► June (12)\n► May (3)\n► April (14)\n► March (8)\n► February (10)\n▼ January (10)\nنگاهی به نقاشی‌های محمد فاسونکی\nسنسیزلیک‌لر\nشعرلر\nبئش گنجین مانیفئستی - \"قارالاما مانیفئستی\"\n\"دهنامه\" شاه اسماعیل ختائی\nصداقت\nدیلده یئنیچی‌لیک\nتبریز\nکتاب «تاریخ موسیقی آذربایجان» منتشر شد\nنگاهی گذرا به جنبش 21 ��ذر ( بمناسبت هفتادمین سال، ...\n► 2015 (174)\n► December (23)\n► November (14)\n► October (12)\n► September (17)\n► August (14)\n► July (16)\n► June (11)\n► May (16)\n► April (6)\n► March (20)\n► February (13)\n► January (12)\n► 2014 (144)\n► December (7)\n► November (13)\n► October (8)\n► September (16)\n► August (24)\n► July (7)\n► June (6)\n► May (16)\n► April (8)\n► March (16)\n► February (10)\n► January (13)\n► 2013 (122)\n► December (10)\n► November (8)\n► October (2)\n► September (3)\n► August (12)\n► July (8)\n► June (9)\n► May (15)\n► April (12)\n► March (11)\n► February (17)\n► January (15)\n► 2012 (22)\n► December (12)\n► November (10)\nPopular Posts of All Time\nبدیعی اثرین دیلی - قیسادیلمیش\nگوندلیگیمده ن بیر صحیفه\nThe Case of Sakineh Ashtiani\nدانش – قدرت – خشونت: اندر حکایت پان‌فارس‌ها و پان‌ترک‌ها\nAnket Anketov\nنقدِ اندیشۀ آقای دکتر عباس جوادی - درموردِ \" نوشتار و الفباهای باستان \"\nYou, Me, Him and the Telephone\nاوختايين يالقيز قارا آغاج شعرينه باخيش‎\n\"حاج آقا گلابى\" و \"خودان شرابى\"\nحمله روسیه به اوکراین و نگرانی‌های امنیتی فقط برای بزرگ‌ترها؟\nPopular in Last 7 Days\nقدرت و سکس\nŞah İsmayılın Cinsi Zorakılığı və Füzulinin Homosexuallığı\nاستاد محمد حسین شهریار، شاعر ملی- میهنی آریائی را از نو بشناسیم!..‌ (7)\nآنتی آذربایجان، ایرانپرست تورانچیلار: مئهران باهارلی و علی تبریزی\nدانیشگاهدا بیر اوغلان بیر قیز ینان دانیشیر\nشوستاکوویچ و المیرا نظیرووا\nآزادليق، عدالت يا بيرليخ؟\nمراسم خاکسپاری زنده یاد دکتر رضا براهنی\nمرکز گرایی چگونه پیرامون را به فقر محکوم می کند\nترکیب اتنو – دموگرافیک و تحولات اجتماعی و اقتصادی آذربایجان 1905 - 1828\nقلم انجومنی نه دئمکدیر و نه دئمک دئییل؟\nپن بوتون سؤز و دوشونجه آزادلیغی‌نی ایسته‌ین انسانلاری کؤمگه چاغیریر. او دئیر: باجی‌لار، ‏قارداشلار، گلین بو سنگرده بیزه قوشولون تا قلمی‌میزله و سسی‌میزله سؤز آزادلیغی‌نی و سؤز ‏آزادلیغی‌نی ایسته‌ین انسان‌لاری قورویاق؛ سؤز و دوشونجه آزادلیغی‌نی بوتون یئر اوزونده ایسته‌یک. ‏\nبورانی تیققیلدادین و اوخویون. بورادان ائشیدین.\nQələm Əncüməni nə deməkdir və nə demək deyil?‎\nPEN bütün söz və düşüncə azadlğını istəyən insanları köməyə çağırır. O deyir: bacılar, ‎qardaşlar, gəlin bu səngərdə bizə qoşulun ta qələmimizlə və səsimizlə söz azadlığını və söz ‎azadlığını istəyən insanları qoruyaq; söz və düşüncə azadlığını bütün yer üzündə istəyək.\nBuranı tiqqildadın və oxuyun. Buradan eşidin.\nLinks\nKöhnə sitəmiz \/ Our old site\nTüzük \/ Bylaw\nPEN International\nPEN Charter\nPEN FAQs\n'PEN International' Magazine\nIPGA Campaign For Free Expression In Azerbaijan\nPEN International\nLoading...\nƏncümənin üzvləri \/ Our members\nDəbirlər \/ The Board\nReza Baraheni\nAli Gharajehlou\nAyda Amirhashemi\nAlireza Asgharzadeh\nSoudabeh Ardavan\nMohammad Azadgar\nLeyla Mojtahedi\nSamad Purmusavi\nAbolfazl Jorabchi\nDr. Mohammad Hossein Yahyai\nHadi Qaraçay\n...\n...\n28 Üzv \/ 28 Members\nMaliyyə \/ Financial Report\nSubscribe Now\nSubscribe in a reader\nYeni nəzərlər یئنی نظرلر\nLabels\n\"Dervish Oglu\" (32) 10 (1) 1Mai (1) 1may (1) 21Azer (20) 4.Gewalt (1) A.Memedov (1) A.Terbiat (2) AAgGueneili (1) Aban98 (2) AbasBabai (1) AbdulaGorKen (1) AbdulHosseinNahid (1) AbuzerJafari (1) Adabiiat (1) Adalati (8) AdelBaBayev (1) Adonis (1) AFarahmandi (2) Afganistan (1) AfganJungs (1) AfrasiabBedelBeyli (1) AgaMusaAxundov (2) Aghdashli (2) AHegcu (1) AhmadAsadollahi (1) AhmadAsgharpoor (1) AhmadRahimi (17) AhmadShaya (1) AhmedCemil (1) AhmedPoori (1) AhmedSadigi: EshrafNoranli (1) Aime Cesaire (1) AkhbarRooz (1) Alakbarli (1) AlbertMemi (1) AleksandrKlab (1) Aleman (1) AlexanderDugin (1) Alhavaz (1) AliAghaKorchaylu (1) AliAghaVahid (1) AliAghGuneili (1) AliAsharfDervishian (2) AliAshrafDervishian (1) AliceMonro (1) AliceShwartzer (1) AliDashgin (1) AliGubadiani (2) AliQaracalu (99) Amerika (3) Amerika-Chin (1) AminHajiloo (1) Amir Kianpoor (1) Amjedi (2) AmnestiInternational (1) AnaDili (7) ANagiOgli (1) ANahidiAzer (2) Analar (1) Anar Rizayev (4) ANChapar (2) Andelib (2) Anlama (2) Ansari (1) Antigone (2) APZafari (2) Aran (1) AreshTanhaii (1) Articels (18) Articles (734) AsadSeif (30) Asgar-Tajahmadi (1) AsgerFerhadi (1) AsgerTajAhmedi (1) Asgharzadeh (5) AshiqPari (1) AshrefDehghani (1) Ashwitz (1) Asim (1) AsliVeKeram (1) Atabay (1) AtbayMuganl (1) AtilaSerxosh (1) ATorabi (1) ATurabi (1) Avaye Tabiid (25) AWahedi (16) AWetenxah (1) AxevanSalis (1) AYalchin (1) Ayaz (1) Aygül Qurbanova (1) Ayvaz (1) Az.T (6) Azad (2) AzAdebi-Madeni-Dernek (1) Azerbaijan (14) AzerbaijanAdabiiat (2) Azeri (5) AzizNessin (4) AzT (506) BabekGalasi (1) Babk (1) BagerMortazavi (1) BaharGalir (1) BahramHosseini (1) BahramHusseini (1) Baku (1) Baraheni (22) Bayanname (1) BehramGefari (1) BehramHusseini (1) BehramMemedov (1) BehrangSamsami (2) BehroozDolatAbadi-ChaiOglu (2) BehroozH. (1) BehroozIsmaiilZadeh (1) BehroozSedig (1) BehzadBehzadi (3) BehzadKerimi (1) Beledci (1) BGhasimzadeh (1) bibici (1) Bildirish (1) Bluchistan (1) BulentEsinOglu (1) BuluQarachorlu (1) Buzzati (1) CanJoncel (1) Cavanshir Yusufli (1) Ceferov (1) CemilHesenli (3) Chagirish (1) ChangizMehdiPoor (1) Chaplin (1) CharlsBakster (1) Corona (5) D.S.Javid (1) Danishiq (3) DariushEgbali (1) DarvishOghlu (8) DavidPrecht (1) DavoodAhari (1) DDuvilpen (1) DedeGoorGood (2) Dergi (1) DieZeit (7) Dil (6) DimitriFormann (1) DinoButtsati (1) DIshchi (10) DoghuPerinjek (11) Dr.AlirezaAsgharzadeh (1) DW (1) Easys (1) Economy (1) Edamhaye67 (1) EdebiatSevenler (1) Eedam (1) EEyvazli (1) Ehmedoglu (1) EhmedRehimi (2) EldarMughanli (3) ElifShafak (2) ElirezaNabdel (3) ElmanMohammedov (1) ElmiraKerimi (1) ElmirNazirova (1) ElshanBojukog (1) ElshanBöyükvan (2) ElshenB (2) EltashSalehi (1) ElyadPolad (1) EmranSalahi (2) English (8) EnnieErnaux (1) Eremnistan (1) EricHapsbaum (1) ErichFromm (3) EricRunesson (1) Ermeni-Turk (5) Ermeni-Xocali (1) Ermenistan (5) EslahTelebi (1) EsmailXoii (1) Eterazat1396 (8) Etrazat (1) EzraPavend (1) FarahTaheri (1) FarhadGhabusi (2) FarhadJafari (1) Fars (2) Farsi (692) ّFarsi (7) Farsi. Mushibe (2) FatemeSadegi (1) FatimaKerimli (1) Faulkner (2) FazilSay (1) Federalism (1) FehimeFersaii (2) Ferhad (1) FerhadCeeferi (4) FerhadJafari (6) FeribaMortezaii (1) FeribaRezaii (1) FeribaVefi (2) FeridunEbrahimi (2) FermanFerziMolan (1) Fernood (1) Ferzane (8) FFarid (5) FFarzad (2) FikretAkirov (3) FikretAmirov (1) Firge (7) Firghe (14) firidun kocerli (1) FirusRefahi (3) FJafaroghlu (1) Forough_Asadpour (8) ForugFaroxzad (1) FRAlamdari (1) France (1) FridounIbrahimi (1) G-TabatabiMajd (1) Gadinlar (11) GahramanGenbari (13) GarciaMarkez (1) GencoErkal (1) GenjAliSebahi (1) GeroVonRandow (1) Ghadinlar (2) Gharacalu (2) Ghaza (1) Ghosi (2) GLevy (1) golamhosseinFarnood (3) GRTabatabaiMajd (1) Grub (1) GudretAbulhosseini (1) Gulgun (2) GültenAkin (1) Guzarish (1) H. Məcidzadə (Savalan) (1) Haaretz (1) HabibFarshbaf (4) HabibSahir (4) HabilAliev (2) HalukDoral (1) HamidAreshAzad (3) HamidBaxshmand (2) HanahArent (1) Handke (1) HaniehTabrizli-Ayman (1) HannaArendt (1) HannesGrasseger (1) HAnwar (20) HaraldWalzer (1) HArzu (1) HasanDemirchi (1) HasanPour (1) HashimKhosroshahi (3) HashimTarlan (2) HassanIldirim (3) HassanMoratzavi (1) HassanSafura (1) Hatamlui (49) HatifRhmani (1) HBilluri (3) HCabbarli (1) HebibFershbaf (1) Hegel (1) HeiderShadi (1) HeinrichBöll (1) Hemase (1) HematShahbazi (3) Hemingway (1) HermannHesse (1) HessenRushdieh (1) HFershbafAghaii (2) HGarachai (1) HicranHuseinova (1) Hikmet (1) HJorabchi (1) HMacidzade (1) HMuller (1) HMünkler (2) HNitqi (4) Hofstadter (1) Hokmavarli (1) Holderin (1) HormatRazawi (1) HosseinVahedi (1) HRiazi (5) HüseinJavid (1) HuseinVahidi (1) HushjarDehgani (1) HüsseinJavan (1) HusseinVahidi (1) HVahidi (1) Ibsen (1) IhsanYüce (1) ImanuelKant (1) IMuazzenzade (2) Ingelab (1) Ingilab (2) InterView (5) Intixabat (2) Iran (3) IranBenzinEtirazati (1) IranEngelabZanan (1) Iraq (2) IrinaBokova (1) IrisRadisch (1) Ishiq (37) IsmaiilValiev (1) IsmetÖzcilik (3) Israil (1) Itilaie (18) Itilaieh (45) J.Baxchaban (1) JabarBagcheban (1) JakobAugstein (3) Java (1) JemilHesenli (1) JeyhonMolazadeh (2) JHeyet (4) JMirdal (1) JohannesRau (1) JohnLennone (1) Jorabchi (4) Journal (3) JudithButler (1) Kacii Motociro (1) KanunNevisendegan (5) Kargeraler (2) KatiaNicodemus (1) Kawabata (1) KemalAbdulah (1) KendUsaghi (3) KendUshagi (1) Khabar (4) Kheber (2) KheirolahHagBegi (1) KhosrowBagerpoor (1) Khoy;YerTerpenmesi (1) KianXiav (1) KiaRostemi (1) Kitab (3) Kitablar (2) KoroluOperasi (1) Kundera (1) Kurd (7) Kürd (5) KurtTucholski (3) Kuzestan (1) Lalayan (1) Latif (2) Lavayi (1) Letters (1) LJavanshir (3) LMojtahedi (1) LuiAragon (1) M.A.Javad (3) M.Alar (1) M.Einali (15) M.H.T.P.Shehrek (2) M.Javanzade (1) M.Jevad (1) M.S.Garameleki (1) MAArjomendi (1) Maftun (13) MAhmediZadeh (1) MahmudJoshgun (5) MAJavad (6) MajidRezazad (1) MajidRezazadeh (1) MakhtumGholi (1) MAlardabili (1) Maliyye (1) Marefiname (1) Marx (1) MarzieAhmdeiUskui (4) MasudAzer (2) Matimeyxanasi (7) MatsMalm (1) MaximGoorki (3) MAZiaii (1) MAzizpoor (1) MBadriGültakin (7) MBadriGültekin (5) MBereguti (1) Mecelle (1) MecnunGöyceli (1) Meden (1) MedineGülgün (1) MehbubTishe (1) MehranBaharli (3) MehrdadFerehmand (1) MehrdadXoshkar (1) MehsaAmini (1) MemedAli (12) MemeGereKhani (1) MemiAlardebili (1) MEminMoayed (4) Mesih (1) MesumeGorbani (16) MeysamBadamchi (1) Mezah (1) MHuseyni (1) Miarli (3) MIbrahimov (1) Microfonnews (1) MikaelKrogerus (1) MiladBalsini (2) MilanKundera (1) MilliMesele (2) Mina Asadi (1) MirAliSelaet (1) MirAliSelaet;Ishiq (1) MirCelal (5) MirJalal (1) MirJalal Xelilov (2) Miyanali (4) MKaabi (1) MNehani (1) MNikfer (9) Moariffi (1) MocuzShabusteri (1) ModjatRezen (1) Moerifi (2) Mogedsi (1) MohamadBabaiBalanji (1) MohamadBabaii (1) MohamadGeraKhanlu (1) MohamadHosseinSadig (3) MohamadMaljoo (1) MohamadQazi (1) MohamadRezaShalguni (1) MohamdNoori (2) MohammadAli (2) MohammadAmin_ ResulZadeh (1) MohammadParincek (1) MohammedAli (1) MohammedAzadger (17) MohemedAli (1) MohemedAliHosseini (1) MohemedFanuseki (1) MohmadJavadTofig (2) MohsenRenani (1) Moradpoor (1) morefi (1) MortezaMelekMohamadi (1) Movies (1) MoYan (1) MPesianTabrizi (1) MRKerimi (1) MSchalev (1) MSebzi (1) MShams (1) MSTyrrell (3) MTajAhmedi (5) Muarifi (2) MuctebaNehani (1) Muerefi (4) Mugham (1) München (1) Musahibe (12) Musigi (6) MUskui (2) MuzaferDerafshi (1) MYahyai (158) MYelfani (2) NahidNazemi (1) NahidNosrat (2) NamiqHüsseinli (1) NaserDavaran (3) NaserMensuri (1) NazimHikmet (5) NegarNoruzi (2) NerimanAburrahmanlu (1) Neshrieh (2) Neshrieh. AvayeTabiid (3) News (10) NeyereTohidi (4) NigarRefibeyli (1) NikzadZengene (1) Nitq (1) NKhiavi (4) NNazim (2) Nobel (2) NoraChadovik (1) NRafibeyli (1) O-Rezaii (1) OHenri (1) Öjrenciler (1) oktavyu paz (1) OktayBeraheni (1) OliverStone (1) OmidRezaii (1) OMonatzeri (1) OmriBoehm (1) OnurSinanGözaltan (1) Opera (1) OrhanPamuk (1) PabloNeroda (1) ParyAnderson (1) PashaMuganli (1) PatrikChokbern (1) PeBuraPerincek (1) PenInternational (1) PenSouthazerbaijan (15) PenSweeden (1) PenWorld (1) PervizHabibpoor (1) PEtesami (2) Pfalsefe (1) Phnatism (1) PinarShakir (1) Pisheveri (1) PMemedli (1) Poems (181) PolElvar (1) Politzer (1) Pop (1) Psicho (1) Qadinlar (11) Qaflanti (1) Qarabag (11) Qarabg (1) Qehreman-Qenberi (1) QJafari (1) RabeMovehed (1) RadioFerda (1) Rahimi (2) RahimKakayi (1) RAliyev (1) RaminJabarli (1) RamizGuliev (1) RamizRoshan (2) RamizSavalan (1) Rase (1) Razmi (1) Rebiqa (1) RefetBalli (8) Refref (2) RehimReisNiia (3) ReinerMariaRilke (1) Report (2) Revolution (1) RezaAgnemi (1) RezaAmjedi (1) RezaHemraz (3) RezaMoridi (1) RezaNuri (1) RKabiri (24) RNouri (1) RogeyehAbdili (1) RohengizPoorNaseh (1) RoshanIshig (1) RoshanNoruzi (1) RSeyedHusseini (1) RubabeMuradova (1) RuhangizPurnaseh (1) Russieh (3) RVelizadeh (1) S.Seydavali (19) SadegSeba (1) Saedi (3) Safarkhan (1) SaidFuzat (2) SaidMetinpoor (1) SaidMuganli (1) SaidYusef (1) Salahi (7) SalmanRushdi (2) SarayMohamadRezaii (2) SavashChoban (1) SchahramKermin (1) Schostakovich (1) Seher - HamideReiszade (1) SeherBarani (1) SeherXiavi (1) SeidehPaknejad (1) SemadChaili (1) SemedBehrengi (1) Sened (1) SettarXan (1) SevilS (10) Seyl (1) ShahabBorhan (1) ShahaneMushfig (1) ShahIsmaiilXataii (1) ShahlaShafiq (1) Shahriar (1) Shahrvand (1) ShainÖzlem (1) ShatirOglan (1) Shiva (36) Shostakovitsch (1) ShurAmirov (1) SiasiIslam (1) SimaRastin (1) Sipah (1) SMuganli (1) SohrabMobesheri (1) SohrabTahir (1) Soleimani (1) SolmazCemali (1) SolmazMohamadRezaii (1) Soltanzadeh (44) SomjeShadkam (1) Spiegel (5) Stories (124) Suaar (1) Sudabe (2) SudabeTagizadeh (1) SuleimanRustem (1) Surieh (2) SusanNavadeRazi (1) SusanNevadeRazi (1) SvetlanaAlexiech (1) SyedJalilHosseini (1) T.Valiev (1) Tabriz (2) TabrizliMR (1) TahirXelecani (1) Talk (3) TarigAli (1) Tarix (1) Teater (2) Tenz (2) Terane (1) Tercume (2) TErdBring (1) Terjume (3) Terror (1) Theater (3) Theory (1) ThomasAssheuer (1) Tnidirma (1) TofigHciev (1) ToniMorison (1) ToomajSalehi (1) Tribun (6) Trump (1) Turk-Ermain (1) Türki (3) Türkie (22) Turkieh (40) Türkieh100 (1) TurkmenGamichi (1) TürkükBiz (1) Ukarine (2) Ukrain (2) Ukraine (1) UkrainPlane (1) UmbertoEco (1) Unesco (2) UrumiaSee (5) Urumieh (1) UstadHersisi (1) V.Navariv (1) VAghaii (1) VahabHajiZadeh (1) Vakili (1) VanReybrouck (1) VefaNagi (1) Venezuella (2) Video (1) Wachningen (1) Warliq (1) WiliamDoglas (1) WiliamEngdal (1) Xadimler (1) Xalilov (1) Xatireler (2) Xatirlama (2) Xeber (2) Xiavi (2) XuramanHussenZadeh (1) YachinSahand (1) YadullahKanani-Naminli (2) YalcinArmegan (1) YanRaynis (1) YasharKemal (4) YasharShadpoor (1) YashinZunuzlu (1) Yazdani (2) YeniTebriz (1) YokoOno (1) YShamli (1) YusofAliari (1) YuvalNoahHarari (1) Zaban (1) ZakariaGaderi (2) ZakaVilayetOglu (1) Zamane (3) Zamaneh (2) ZBunyadov (1) ZebanMaderi (1) Zehtabi (1) Zelzele (1) ZengeZoor (1) ZenZendegiAzadi (1) Zerif (1) ZeynebPasha (1) Zia (1) ZiaSedgi (1) ZiaSedr-e-Eshrafi (2) Ziba Kerbasi (3) Zinadni (1) ZKhalil (1) Zöhrə Əsgərova (1) ZulfugarKemali (5) ZumrudYagmur (1)","num_words":15123,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.03,"special_characters_ratio":0.265,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":118948.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عثم��نلی ایمپیراتورلوغو (عثمانلی تورکجه‌سی: دَوْلَتِ عَلِیّهٔ عُثمَانِیّه)[۱] یادا غرب دونیاسی‌نین دئییشیمی ایله تۆرک ایمپیراتورلوغو، ۱۲۹۹–۱۹۲۲ ایل‌لری آراسیندا حؤکومت ائتمیش بیر تورک دؤولتی‌دیر. ایمپیراتورلوق عؤمرو بوْیونجا دوغو اوروپا، گونئی‌باتی آسیا و قوزئی آفریقایا قدر توْرپاقلارینی گئنیشلتمیش و ۱۶. یوز ایلده دونیانین ان گوجلو ایمپیراتورلوغو اوْلموشدور.\nعثمانلی ایمپیراتورلوغو\nدَوْلَتِ عَلِیّهٔ عُثمَانِیّه\n۱۲۹۹–۱۹۲۲\nبایراق\nسیمگه\nشوعار: دولت ابد مدت\nعثمانلی ایمپیراتورلوغونون خریطه‌سی (۱۵۹۰–جی میلادی ایلینده).\nعثمانلی ایمپیراتورلوغونون خریطه‌سی ان گۆجلو اوْلدوغو زامان (۱۵۷۸–جی میلادی ایلینده).\nپایتخت\nسوغوت (۱۲۹۹ – ۱۳۰۱)\nیئنی‌شهر (۱۳۰۱ – ۱۳۲۶)\nبورسا (۱۳۲۶ – ۱۳۶۵)\nادیرنه (۱۳۶۵ – ۱۴۵۳)\nایستانبول (۱۴۵۳ – ۱۹۲۲)\nعۆموُمی دیللر\nعوثمانلی تورکجه‌سی (رسمی دیل)\nدین\nایسلام (حنفی سونیلیک)\nدؤولت\nموطلق سولطانلیق\n(۱۲۹۹–۱۸۷۶)\n(۱۸۷۸–۱۹۰۸)\n(۱۹۲۰–۱۹۲۲)\nمشروطیت\n(۱۷۷۶–۱۸۷۸)\n(۱۹۰۸–۱۹۲۰)\nپادیشاه\n• ۱۲۹۹–۱۳۲۳\nبیرینجی عثمان (بیرینجی)\n• ۱۹۱۸–۱۹۲۲\nآلتینجی محمد (سونونجو)\nخلیفه\n• ۱۵۱۷–۱۵۲۰\nبیرینجی سلیم (بیرینجی)\n• ۱۹۲۲–۱۹۲۴\nایکینجی عبدالمجید (سونونجو)\nباش ناظیر\n• ۱۳۲۰–۱۳۳۱\nعلاء الدین پاشا (بیرینجی)\n• ۱۹۲۰–۱۹۲۲\nاحمد توفیق پاشا (سونونجو)\nقانون اوقانی\nعام مجلیس\n• منتصبان\nاعیان مجلیسی\n• منتخبان\nمبعوثان مجلیسی\nتاریخی دؤنم\n• دؤولت قورولوشو\n۱۲۹۹\n• فیترت دورانی\n۱۴۰۲–۱۴۱۴\n• ایمپیراتورلوغا یۆکسلیش\n۱۴۵۳\n• بیرینجی مشروطه دورانی\n۱۸۷۶–۱۸۷۸\n• ایکینجی مشروطه دورانی\n۱۹۰۸–۱۹۲۰\n• ۱۹۱۳ کودتاسی\n۲۳ ژانویه ۱۹۱۳\n• ایمپیراتورلوغون ییٛخیلیشی\n۱ نوامبر ۱۹۲۲\n• دؤولت ییٛخیلیشی\n۲۹ اکتبر ۱۹۲۲\n• خیلافت ییٛخیلیشی\n۳ مارس ۱۹۲۴\nقاباقکی سونراکی\nروم سولطانلیغی\nبیزانس ایمپیراتورلوغو\nترابزون ایمپیراتورلوغو\nموریا امیرلیگی\nاپیروس امیرلیگی\nآنادولو بی‌لیکلری\nایکینجی بولقار ایمپراتورلوغو\nصربیستان ایستیبدادی\nمملوک سولطانلیغی (میصر)\nماجاریستان شاهلیغی\nایسپانیا ایمپیراتورلوغو\nآق قویونلو\nآنکارا حوکومتی\nیونان شاهلیغی\nمیصر سولطانلیغی\nاوتریش-ماجاریستان\nصربیستان شاهلیغی\nآلبانی پرنسلیغی\nرومانی شاهلیغی\nبولغاریستان کراللیغی\nبریتانیا قیبریسی\nبیرلشیک عراق شاهلیغی\nبیرلشیک کراللیک فیلیسطین مانداسی\nفرانسه الجزاییری\nحیجاز کراللیغی\nفرانسه کراللیک سوریه و لوبنان مانداسی\nایتالیا لیبی‌سی\nحیجاز کراللیغی\nعثمانلی دؤولتی‌نین ۱۶ اینجی عصردهکی حدودلاری\nدؤولتین قوروجوسو و عثمانلی خاندانینین آتاسی اوْلان عوثمان قاضی، اوغوزلارین یوزگات قولونون کایی بویون‌دان‌دیر. دؤولت، بیله‌جیک ائلینین سؤگوت محلینده قورولموشدور. عثمانلی دؤولتینین باغیم‌سیز بیر دؤولت اولاراق تاریخ صحنه‌سینه چیخماسی یایغین قبولا گؤره ۱۲۹۹ ایلین‌ده اوْلموشدور. آنجاق پروف. دؤکتور خلیل اینالجیک و اساسی دیگر عالیملر، عثمانلی دؤولتینین ۱۲۹۹ده سؤگوتده دئییل ۱۳۰۲ده یالووادا بیزانسا قارشی ائتدیگی بافئوس ساواشی سوْنراسین‌دا دؤولت نیته‌لیگینی قازاندیغینی ادعا ائدرلر.[۲][۳] ایستانبول ایله سینیرلی بیر شهر دؤولتینه دؤنوشموش اوْلان دوغو روم (بیزانس) ایمپیراطورلوغونو ییخمیش، اساسی تاریخ‌چیلره گؤره بۇ ی��نی چاغی باشلاتان حادثه اوْلموشدور. عثمانلی ایمپیراطورلوغو گوجونون دوروغون‌دا اوْلدوغو ۱۶-جی و ۱۷-جی قرنلرده اوچ کیتایا یاییلمیش و گونئی‌دوغو اوروپا، اورتا دوغو و قوزئی آفریقانین بؤیوک حیسه‌سینی اؤز آلتین‌دا توتموشدور. اؤلکه‌نین سینیرلاری باتی‌دا جبل‌الطارق بوغازی (و ۱۵۵۳–جی میلادی ایلده مراکش (فاس) کیییلارینا)، دوغودا خزر دنیزی و فارس کؤرفزینه، قوزئی‌ده اوتریش، مجاریستان و اوکراینین بیر حیسه‌سینه و گونئی‌ده سودان، اریتره، سومالی و یمنه اوزانماقدا ایدی.[۴] عثمانلی ایمپیراطورلوغو ۲۹ اوستان‌دن و وئرگییه باغلانمیش بوغدان، اردل و افلاک شاه‌زاده‌لیکلرین‌دن اولوشماقدا ایدی. دؤولت زامان زامان دنیز آشیری توْرپاقلاردا دا سؤز صاحبی اوْلموشدور. آتلانتیک اوقیانوسونداکی قیسا داوام‌لی توْرپاق قازانیملاری لانزاروته[۵] (۱۵۸۵)، مادئیرا (۱۶۱۷) و لوندی (۱۶۵۵) بۇ دوروما اؤرنک اولاراق گؤستریله بیلر.\nدؤولت آلتی قرن بویونجا دوغو دونیاسی ایله باتی دونیاسی آراسین‌دا بیر کؤرپو کیمی اوْلموشدور. حاکمیتی آلتین‌دا اوْلان توْرپاقلاردا یاشایان خالقلار زامان زامان، توپلو یا دا یئرلی قیاملار ایله عثمانلی اقتدارینا قارشی چیخمیشدیرلار. عومومیتله دین، دیل و عیرق آیریمین‌دان اوزاق دوردوغو اۆچون قرنلرجه بیر چوخ دؤولتی و میللتی حاکمیتی آلتین‌دا توتماغی باشارمیشدیر. عثمانلی ایمپیراطورلوغو، کؤهنه تورک عؤرف و عادتلرینین و ایسلام مدنیتینین عؤهده‌چی‌لیکلرینین دوغرولتوسون‌دا بیر رهبرلیک شکلی بلیرلمیشدیر. اساسی ۱۲۹۹-جو میلادی ایلده چاغداش تورکیه'نین بیله‌جیکنین سؤیودلو شهرینده عوثمان بی طرفیندن عوثمانوغوللاری بی‌لییی کیمی قۇیولموش‌دور. عثمانلی دؤولتی تاریخ‌ده مشهور بیزانس ایمپیراتورلوغونا سوْن قویاراق اوْنون باشکندی کونستانتینوپول و اله کچئیرمیش و اؤز باشکندینا چئویرمیش‌دیر. کونستانتینوپولون آدی دییشدیریلمیش و ایستانبول آدی وئریلمیش‌دیر. ۱۷-جی عصرده اؤزونون ان قودرت‌لی دؤورونو یاشایان دؤولت اۆچ قیطعه‌یه یاییلمیش‌دیر. دؤولت ان گئنیش سرحدلرینه ۱۶۸۳-جو ایلده - ۲-جی ویانا موهاسیرسیندک داوام ائتمیشدیر. بۇ زامان عثمانلی ایمپیراتورلوغو آوروپادا ماجاریستان‌دان آناپایا، آسیادا کیچیک آسیادان عیراق، آذربایجان و گونئی آذربایجانی ایحاطه ائتمیشدیر. آفریقا قاره‌سینده شیمالی الجزاییر، لیبی (ترابلوسقارپ)، میصر و سومالی عثمانلی طابع‌چیلیغینه کئچمیشدیر.\nدؤولتین قوروجوسو و عثمانلی سولاله‌سینین بانی‌سی اوْلان عوثمان بی اوغوز تورکلریین قایی بویون‌دان‌دیر. عثمانلینین ماهیتجه اساسی ۱۰۷۷-جی ایلده سلجوق‌لولار طرفیندن قۇرولان تۆرکیه (آنادولو سلجوق‌لو دؤولتی) دؤولتی‌نین تاریخینده ایکینجی مرحله‌نی نظرده تۇتور. ایمپراتورلوغو غرب‌ده تۆرکیه ایمپیراتورلوغو اوْلاراق تانینیردی. روسیه، آوروپا و غرب‌ده «تورکسکی» آدی ایله مشهور ایدی.\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخ\n۱.۱ بی‌لیکدن ایمپراتورلوغا\n۲ عوثمانلی ایمپراتورلوغونون سولطان‌لاری\n۳ آد\n۳.۱ ایمپیراطورلوق دؤنمی، ۱۴۵۳\n۴ گئچمیشی\n۴.۱ بَیلیک دؤورونون\n۵ جوغرافیاسی\n۵.۱ عوثمانلی ایمپیراتورلوغونون حودودلاری\n۶ گؤرونتولر\n۷ قایناق\n۷.۱ اتک‌یازی\nتاریخ دَییشدیر\nعثمانلی تورک ایمپیراتورلوغو تورکلرین تاریخی نفوذ دایره‌سی باخیمیندان ان بؤیوک موفقی��تی اوْلوب، ان گئنیش اراضینی ایحاطه ائدیر. ۶۲۳ ایل داوام ائدن بۇ بؤیوک ایمپراتورلوغو آرالیق دنیزی و قارا دنیزی ایحاطه ائدن آسیا، اوروپا و آفریقا قیطعه‌لرینده یوز ایللر بوْیو حؤکم سوروب. مۆختلیف ایرق و دینلردن اوْلان بیر چوْخ خالقی توْرپاقلاری ایله بیرلیکده بیر دؤولت‌ده بیرلشدیریب. تاریخ‌ده بئله گئنیش توْرپاقلارا بۇ قدر اۇزون حؤکمرانلیق ائدن دیگر قورولوش روم ایمپیراتورلوغو و بریتانیا ایمپیراتورلوغو اوْلموش‌دیر. عثمانلی تورک ایمپریاسیندا ۳۶ سولطان حؤکمرانلیق ائتمیش و ۱۵۱۷-جی ایلدن اعتباراً خلیفه‌لیک آدی ایله ده ایسلام دۆنیاسینین دینی حؤکمرانلیغینی اؤز اۆزرینه گؤتورموش‌دور. اوْنو دا قئید ائتمک لازیمدیر کی، دؤولت آفریقادا ۳۹۵ ایل (۱۵۱۷–۱۹۱۲)، آوروپادا ۵۶۱ ایل (۱۳۶۳–۱۹۱۲؛۱۹۱۳–۱۹۲۲)، آسیادا بۆتون حاکیمیتی بوْیو (۶۲۳ ایل) قالمیش‌دیر.\nبی‌لیکدن ایمپراتورلوغا دَییشدیر\nعثمانلی تورک ایمپراتورلوغونون اساسی ۱۲۹۹-جو ایلده چاغداش تورکیهنین بیلجیک ویلایتی‌نین سؤیودلو شهرینده عوثمان بی طرفیندن عوثمانوغوللاری بی‌لییی کیمی قۇیولموش‌دور. بعضی تاریخچیلره گؤره، عثمانلی دؤولتی‌نین قوروجوسو عوثمان بیین آتاسی ارتوغرول قاضی‌دیر. تۆرکیه‌نین \"ترت-۱\" کانالین‌دان یاییملانان \"دیریلیش ارتوغرول\" فیلمی محض بۇنا اساس‌لانیر. دیگر قایناق‌لرده اوْنون آتاسی گۆندوز آلپ (و یا سولیمان شاه) اوْنون آتاسی کایا آلپ، اوْنون آتاسی گۆندوز آلپ بیلیین اساسینی قوْیموش شخصلر کیمی تانینیر. بۇ آدلی-شانلی عائله اوْغوز تورکلری‌نین ۲۴ بویونون ان نفوذلولاریندان اوْلان قایی طایفه اتفاقینین باشچی‌سی ایدی. عوثمان بَیین آتاسی ارتوغرول قاضی، سلجوق سولطانی الددین طرفیندن بیزانس سرحددینه \"اۇج بیی\" اوْلاراق تعیین ائدیلمیشدی. ارتوغرول قاضییه یورد کیمی وئریلن اراضی بوگونکو بورسا، کوتاهیا و بیلجیک ویلایتلری‌نین سرحدلری‌نین بیرلشدیی یئردیر. سوْنرادان سؤیودلو قصبه‌سی بیزانس‌دان آلیناراق مرکز ائدیلیب. سلجوق‌لو دؤولتینده اۇج بی‌لیکلری‌نین وظیفه‌سی دؤولتین سرحدینی قوروماق و مسیحیلارا قارشی ساواش ائتمک‌دن عبارت ایدی. تاریخی قایناق‌لره اساساً ارتوغرول بی ۱۲۸۱ (۱۲۸۲)-جی ایلده وفات ائدیب. یئرینه ایسه عائله‌نین ان کیچیک اوْغلو اوْلماسینا باخمایاراق، چوْخ اۆستون کیفیتلره مالیک عوثمان بی سئچیلدی و اۇج بیی اوْلدو. عوثمان بی بیلینچلی سیاست و دؤیوش قابیلیتی ایله قوْنشولاری اوْلان بیزانس حاکملری ایله گاه دوستلوق موناسیبتلری قوروردو، گاه دا ساواش‌لر ائدیردی. بیلینچلی سیاست عوثمان آغایا یئنی اراضیلر قازاندیردی. قیسا زاماندا بیزانس‌دان چوخ توْرپاق اله کئچیرن عوثمان بی بورسا و ایزنیکی ده فتح ائتدی. یارحیصار و قاراجاحیصار حاکملاری ایله بیرلیک قوردو. بۇندان سوْنرا ۱۲۸۸-جی ایلده قاراجاحیصاری اله کئچیردی. عوثمان بی، بیلجیک و یارحیصار قالالارینی دا آلدی. ۱۲۹۹-جو ایلده یارحیصار حاکمی‌نین قیزی نیلوفرله اوْغلو اوْرخان بیی اولندیردی. بیرینجی موراد ایله سولیمان پاشا بۇ نیکاح‌دان دۆنیایا گلدیلر. عوثمان بی ۱۲۹۹-جو ایلده عثمانلی دؤولتی‌نین موستقیللیینی اعلان ائتدی. ۱۳۰۱-جی ایلده یئنی‌شهر ایله یوندحیصاری آلدی و یئنی‌شهری باشکند اعلان ائتدی. بۇندان سوْنرا یئنی‌شهرین اطرافین‌داکی کند و قصبه‌لری آلان عوثمان ب��، ۱۳۰۳-جو ایلده ایزنیکی اله کئچیردی و بورسا حاکمی‌نین توپلادیغی بیرلیگی داغیت‌دی. سوْنرا ایسه بۇ شهری آلدی. عوثمان بی، بورسانی فتح ائتدیی ایلده، ۱۳۲۶-جی ایلده وفات ائتدی.\nعوثمانلی ایمپراتورلوغونون سولطان‌لاری دَییشدیر\nبیرینجی عثمان\nبیرینجی اورخان\nبیرینجی مراد\nایلدیٛریٛم بایزید\nبیرینجی محمد\nایکینجی مراد\nفاتیح سولطان محمد\nایکینجی بایزید\nبیرینجی سلیم\nسلیمان قانونی\nایکینجی سلیم\nاۆچونجو مراد\nاۆچونجو محمد\nبیرینجی احمد\nبیرینجی مصطفی\nایکینجی عثمان\nدؤردونجو مراد\nبیرینجی ابراهیم\nدؤردونجو محمد\nایکینجی سلیمان\nایکینجی احمد\nایکینجی مصطفی\nاۆچونجو احمد\nبیرینجی محمود\nاۆچونجو عثمان\nاۆچونجو مصطفی\nبیرینجی عبدالحمید\nاۆچونجو سلیم\nدؤردونجو مصطفی\nایکینجی محمود\nعبدالمجید\nعبدالعزیز\nبئشینجی مراد\nایکینجی عبدالحمید\nبئشینجی محمد\nآلتینجی محمد\nایکینجی عبدالمجید\nآد دَییشدیر\nآنا مقاله: عثمانلی ایمپیراطورلوغونون آدلاری\nایمپیراطورلوق دؤنمی، ۱۴۵۳ دَییشدیر\nخالق لاتینجه‌سی: Turchia یادا Imperium Turcicum\nاینگیلیسجه: Turkey (خالق لاتینجه‌سیندن تؤره‌دیلمیش‌دیر) یادا Turkish Empire.\nاینگیلیسجه: Ottoman Empire, Osmanic Empire, Osmanian Empire\nعثمانلیجا: دولت علیه عثمانیه\nآنادولو تورکجه‌سی: عثمانلی ایمپیراطورلوغو، عثمانلی دؤولتی\nعربجه: الدولةُ العلیةُ العثمانیةُ\nصیربجا: Османско царство (عثمانلی ایمپیراطورلوغو)\nبولغارجا: Османска империя (عثمانلی ایمپیراطورلوغو)\nیونانجا: Οθωμανική Αυτοκρατορία؛ Othomanikí Aftokratoría (عثمانلی ایمپیراطورلوغو)\nگورجوجه: ოსმალეთის იმპერია؛ Osmaletis Imperia (عثمانلی ایمپیراطورلوغو)\nائرمنیجه: Օսմանյան Կայսրություն؛ Osmanyan Kaysroutyoun (عثمانلی ایمپیراطورلوغو)\nمجارجا: Oszmán Birodalom (عثمانلی ایمپیراطورلوغو)\nگئچمیشی دَییشدیر\nعثمانلی ایمپیراطورلوغو بلیرلی تاریخی دؤنملره آیریلاراق اینجه‌لنیر. دؤنملر، عثمانلی دؤولتینین رهبرلیک یاپیسینا و دونیا سیاستین‌دکی یئرینه گؤره بلیرلنمیشدیر. توْرپاق بویوک‌لوگونو تمل ساحه آیریشدیرمالاردان داها دئتال‌لی بیر باخیش آچیسینا ایجازه وئرمک‌ده‌دیر.\nبَیلیک دؤورونون دَییشدیر\nبَیلیک دؤورونون نه واخت باشلادیغی معلوم دئییل. عوثمان قاضی بیرلیکلری‌نین ۱۲۹۸-جی ایلده اینئگؤل و جیوارینی فتح ائتمه‌سی نتیجه سینده موستقیل‌لیگینی اعلان ائتدی[۶] و دؤورده بَیلیک دؤورو سوْنا چاتمیشدیر.\nمغول ایمپیراتورلوغو دؤورونده قاچان سلیمان شاه امرینده‌کی کاییلار ایلک اولاراق ۱۲۲۷-جی ایلده آنادولویا گلدیلر. آنادولو سلجوق‌لو دؤلتی حؤکمداری آلائددین کئیکوباد، قاییلاری قاراجاداغ و بؤلگه‌سینه یئرلشدیردی. قاییلار بۇ سیرادا ۵۰٫۰۰۰ نفر ایدی. سلیمان شاه‌ین فیرات چایین‌دان کئچه‌ندن، بوغولماسی اوزرینه، قایی بویوعنا منسوب بعضی شخصلر عرضوروم و ائرزینجان اطرافینا کؤچ ائتدیلر. بعضیلری ده سوریه‌یا و یئنیدن آنایوردلارینا کؤچ ائتدی.\nجوغرافیاسی دَییشدیر\nعوثمانلی ایمپیراتورلوغونون حودودلاری دَییشدیر\nگؤرونتولر دَییشدیر\nقایناق دَییشدیر\n^ عثمانلی بانک نوتو. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2017-03-28. یوْخلانیلیب2013-01-13.\n^ پروف. اینالجیک: عثمانلی ۱۳۰۲ده قورولدو. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-11-27. یوْخلانیلیب2013-01-13.\n^ علم. اورگ - \"\"عثمانلی ایمپیراطورلوغو سؤگوت‌ده دئییل یالووادا قورولموشدور\". ۲۳ مئی ۲۰۰۹ تاریخین‌ده باخیلمیشدیر.\n^ عثمانلی ایمپیراطورلوغونون ان گئنیش سینیرلارینی گؤسترن خریطه\n^ Directholidays - Lanzarote. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2009-01-20. یوْخلانیلیب2013-01-13.\n^ کیتاب، سون: Özdamarlar، ایلک: Metin،: ایلک آدیملار، ایل: 2009، یاییمجی: Timaş Yayıncılık، دیل: آنادولی تورکجه، id: ISBN 978-975-263-887-7، صحیفه‌لر: 12, 13 | بؤلوم: قورولوش.","num_words":2270,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":137354.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان تورکجه‌سی آذربایجان جومهوریتینده رسمی دیل اولاراق داغیستان جومهوریتینده ده رسمی دیللرین بیریدیر. ایراندا* تورکیه‌ده* عراقدا* سوریه‌ده* روسیه‌ده و گورجیستاندادا بو دیلده دانیشانلار یاشاییرلار.\nایلکین گؤرونمه: حاضیردا اوتوماتیک‍‌دوشمک اۆچون دیفالتدیر\nبو شابلونون ایلکین گؤرونمه‌سینی تعیین ائتمک اۆچون |state= پارامتریندن ایستیفاده اوْلونا بیلر:\nشابلونو باغلی گؤسترماق اؤچون: |state=collapsed شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{آذربایجان تورکجه‌سی ادبیاتی|state=collapsed}}\nشابلونو آچیق گؤسترماق اؤچون: |state=expanded شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{آذربایجان تورکجه‌سی ادبیاتی|state=expanded}}\nشابلونو اوتوماتیک گؤسترماق اؤچون: |state=autocollapse شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{آذربایجان تورکجه‌سی ادبیاتی|state=autocollapse}}\nاگر {{navbox}}، بیر {{sidebar}} و یا باشقا بیر جدول اولسا شابلونو باغلی گؤستریر\nصفحه‌ده باشقا هئچ بیر آیتم اولماسا، شابلونو آچیق گوستریر\nاگر |state= پارامترینه هئچ بیر حالت تعیین اولماسا، Collapsible option شابلونو ایلک گورونورلؤکون |default= پارامترینن آلار. بو صفحه‌ده کی شابلون، حال حاضیرده autocollapse حالتینده دیر.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:آذربایجان_تورکجه‌سی_ادبیاتی&oldid=1558997»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nآذربایجان تورکجه‌سی‌نین ادبیاتی\nگیزلی بؤلمه:\nNavboxes using background colours\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱ مئی ۲۰۲۴، ‏۱۶:۱۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":347,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.059,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":64926.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تیموریلر دؤولتی یا دا تیمورلولار و یا گورکانلار یا دا تیمورلو ایمپیراتورلوغو (اینگیلیسجه: Timurid Empire، فارسجا: تیموریان-گورکانیان) — ۱۳۷۰-۱۵۰۷-اینجی میلادی ایللر آراسیندا مؤوجود اوْلموش و اساسی تورکلشمیش موغول بوْیو اوْلان بارلاسلارین نماینده‌سی تیمور طرفیندن قۇیولموش تورک دؤولتی.\nTimurid Empire\nتیموریان\nتیمورلولار (تورکجه)\nگورکانیان (فارسجا)\nGūrkāniyān\n۱۳۷۰ میلادی (قورولماسی)–۱۴۱۰ میلادی (ضعیف‌لشمه‌سی) -\n۱۵۰۷ میلادی (ییخیلییشی)\nبایراق\nشوعار: راستى رستى، ساغلیق\nRāstī rastī\n\"In rectitude lies salvation\"\nThe Timurid Empire at Timur's death (1405)\nپایتخت\nسمرقند (1370–1405)\nهرات (1405–1507)\nعۆموُمی دیللر\nتورکجه و فارسجا (رسمی دیللر)\nجاغاتای تورکجه‌سی (سارای دیلی، آنادیلی و قوشون دیلی)\nدین\nایسلام (سونی)\nدؤولت\nحؤکمدارلیق\n• 1370–1405\nتیمور (بیریم��ی)\n• 1506–1507\nبدیع‌الزمان میرزا (آخیریمجی)\nتاریخی دؤنم\nاورتا عصرلر\n• بؤیوک بیگ‌لری تیمور\n۱۳۶۳ میلادی\n• Establishment of Timurid Empire\n۱۳۷۰ میلادی (قورولماسی)\n• Westward expansion begins\n۱۳۸۰ میلادی\n• آنکارا دؤیوشو\n۲۰ جولای ۱۴۰۲ میلادی\n• Fall of سمرقند\n۱۵۰۵ میلادی\n• Fall of هرات\n۱۴۱۰ میلادی (ضعیف‌لشمه‌سی) -\n۱۵۰۷ میلادی (ییخیلییشی)\n• Founding of the بؤیوک موغول ایمپیراتورلوغو\n۱۵۲۶ میلادی\nاراضی\n1405 est.\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value).\nقاباقکی سونراکی\nجیغاتای خانلیغی\nصوفیلر سولاله‌سی\nجلایر سولطانلیغی\nکرتیلر سولا‌له‌سی\nمظفریلر سولا‌له‌سی\nسربداریلر\nمرعشی‌لر\nچلاولیر (سولا‌له‌سی)\nقاراقویونلولار\nبوخارا خانلیغی\nقاراقویونلولار\nخیوه خانلیغی\nآغ‌قویونلولار\nصفویلر\nتیموریلر دؤنمینده تورکوستان و خوراسان ایسلام معمارلیغی باخیمیندان ان پارلاق دؤورونو یاشامیش، ۱۵. یوز ایلین سوْنلاریندان باشلایاراق تورکوستان، خارزم، کریمه، قازان و آذربایجان جومهوریتیدا چاغاتای تۆرکجه‌‌سی ده یۆکسک مدنی دیل حالینا گلمیش‌دیر. تیمور سمرقند شهرینی دؤولتین باشکندی ائتدیک‌دن سوْنرا اله کئچیریلمیش یئرلردن صنعتکارلار سمرقن‌ده کؤچورول‌دو. ایسپانیا ائلچی‌سی کلاویخو سمرقندده ۱۵۰ مین صنعتکار عائله‌سی اوْلماسینی سؤیلمیش‌‌دی. بۇ سبب‌دن ۱۴. یوز ایل-۱۵-جی یوز ایللرده سمرقند تاریخی‌نین قیزیل دؤورونو یاشامیش‌دی. تیمور و داوام‌چیلارینین دؤورونده اینکیشاف ائدن صنعتکارلیق و علم سببین‌دن بۇ دؤور تیموری رئنئسان‌سی اوْلاراق دا خاتیرلانماق‌دادیر. ۱۵۰۷-جی میلادی ایلده تیموریلر دؤولتی‌نین وارلیغینا اساسینی اؤزبک‌لرین قویدوغو شئیبانیلر دؤولتی طرفیندن سوْن قویول‌دو. تیموری سولاله‌سیندن اوْلان بابور موباریزه‌ده اۇغور قازانمادیق‌دان سوْنرا اوّلجه افغانیستانا، سوْنرا دا هیندوستانا چکیل‌دی و اوْرادا بؤیوک موغول ایمپیراتورلوغو (هیندیستان تیموریلری ایمپیراتورلوغو)نون اساسینی قوْیدو. بئله‌لیک‌له تیموریلر دؤولتی محو اوْلسا دا، سولاله اوْلاراق اؤز حاکمیّتینی بؤیوک موغول ایمپیراتورلوغو (هیند تیموریلری ایمپیراتورلوغو)'ندا داوام ائتدیره بیل‌دی.\nایچینده‌کیلر\n۱ سولاله‌نین ائتنوگئنئزی\n۲ امیر تیمورون ایلک ایللری و حاکمیّتی\n۲.۱ ایلک ایللری و ماورننهرین تابع ائدیلمه‌سی\n۲.۲ امیر تیمورون خوراسانا یوروشو\n۲.۳ امیر تیمورون اۆچ ایللیک یوروشو\n۲.۴ امیر تیمورون دشت-i قیپچاق اۆزرینه یوروشو\n۲.۵ امیر تیمورون بئش ایللیک یوروشو\n۲.۶ امیر تیمورون هیندوستان یوروشو\n۲.۷ امیر تیمورون یئددی ایللیک یوروشو\n۲.۷.۱ سیواسین امیر تیمور طرفیندن فتح اوْلونماسی\n۲.۷.۲ مملوکلرله دؤیوش\n۲.۸ ابو سیدین حاکمیّتی (۱۴۵۱-۱۴۶۹)\n۲.۹ حسین بایقارانین حاکمیّتی (۱۴۶۹-۱۵۰۶)\n۳ ایدارئتمه\n۴ اوْردو قۇرولوشو\n۴.۱ سمرقند مدره‌سه‌سی\n۴.۲ مدنیت\n۴.۲.۱ معمارلیق\n۵ میراث\n۶ قئیدلر\n۷ ایستینادلار\n۸ بیرده باخ\n۹ خاریجی کئچیدلر\nسولاله‌نین ائتنوگئنئزی دَییشدیر\nدؤولتین قوروجوسو تیمورون فرانسه سییاه آندره تئوئ‌نین کیتابیندا تصویری.\nتیموریلر دؤولتی‌نین اساسی تیمور (چاغاتایجا: تیمور ؛ تēمور) طرفیندن قۇیولموش‌دور. چاغاتای و موغول دیلینده تئمور و یا تئمیر سؤزلری \"دمیر\" معناسینی وئریر. امیر تیمور اسلن بارلاس بویون‌دان‌دیر. بارلاسلار اورتا آسیادا یاشایان تورکلشمیش بوْیو ایدی. موغوللارین گیزلی تاریخی (روسجا: Монголын Нууц Товчоо) آدلی اثره گؤره بارلاسلار بوروجیگینلرله بیر سوی‌دان گلیر. کارچار بارلاسلار بارلاس بویونون قوروجو اجدادلاری‌دیر.\nاورتا آسیانین یئرلی اهالیلری ایله سیخ علاقه‌لره گؤره بارلاسلار آراسیندا ایسلام دینین‌دن باشقا دیگر دینلره (بودیزم، شامانیزم) ده اینانانلار یاشاییردی. و چاغداش اؤزبک تورکجه‌سینین یارانماسیندا روْل اوْینامیش‌دی) گئنیش شکیل‌ده ایستیفاده ائدیردیلر.\nتیمور چینگیزلیلر سویون‌دان گلمیردی. بۇ سبب‌دن دؤورون قایدالارینا گؤره بؤیوک خان تیتولو داشییا بیلمزدی و اوْ، امیر تیتولونو گؤتوردو. ۱۳۷۰-جی ایلده چینگیزلیلر سویو ایله قوهوملاشان تیمور اؤزونه گورکان تیتولونو گؤتورور. گورکان موغول دیلینده کوروقئن و یا خورقئن سؤزونون فارس دیلینده اوْلان موختلیفی‌دیر و ترجومه‌سی \"کوره‌کن\" دئمک‌دیر. بۇ اوْ دئمک ایدی کی، چینگیزلیلر سولاله‌سی ایله قوهوملاشان تیمور اوْنلارین ائولرینده آزاد شکیل‌ده یاشایا و حرکت ائده بیلردی. بۇ سبب‌دن تیموریلر دؤولتی تیمورون آدی ایله آدلاندیریلماسیندان باشقا، قایناق‌لرده گورکāنī اوْلاراق دا خاطیرلانیر.\nامیر تیمورون ایلک ایللری و حاکمیّتی دَییشدیر\nاساس مقاله: امیر تیمور\nتیمور ۱۳۳۶-جی ایلده سمرقند یاخینلیغیندا یئرلشن کئش شهرینده آنادان اوْلوب. بۇ بؤلگه ۱۳۰۰-جو ایللرده موغول حاکمیّتی آلتیندا ایدی. همین دؤورده تورکلرله موغوللارین بیرلیکده یاشادیغی و قایناییب قاریشدیغی سوسیال مۆحیط مؤوجوددو. بۇ قۇرولوشون بیر تظاهرو اوْلاراق اوْنسوز دا تورک مدنیتین‌دن چوْخ تسیرلنمیش اوْلان موغوللار بؤلگه‌ده‌کی معنوی مۆحیطین ده ائتکیسی ایله ایسلامی قبول ائتمه‌یه باشلامیش‌دیلار. تیمورون منسوب اوْلدوغو طایفه دا بۇ مۆحیط‌دن تسیرلنمیش‌دی.\nایلک ایللری و ماورننهرین تابع ائدیلمه‌سی دَییشدیر\nتیمور بلخ دؤیوشون‌ده (۱۳۷۰). میرخوند راوزات ال-صفا طرفیندن چکیلمیش‌دیر. بریتانیا کیتابخاناسیندا ساخلانیلیر.\n... چینگیز خانین نوه‌سی توغلوق تیمور ماورننهر مملکتینی اله کئچیرمک آماچ ایله قوْشون چکیب، خوجند سۇیون‌دان آدلاییب کئچرکن منیم، امیر حاجی برلاسین و امیر بیازید جلاییری‌نین آدیمیزا یارلیق گؤندره‌رک طلب ائتمیش ‌دی کی، حضورونا گلک. امیر حاجی برلاسلا امیر بیازید من‌دن مصلحت ایسته‌دیلر کی، اؤز اۇلوسلاریندان کئچیب خوراسانا گئت‌سینلر، یوْخ‌سا توغلوق تیمور خانین حضورونا یوللان‌سینلار؟ من اوْنلارا بئله یوْل گؤستردیم: توغلوق تیمور خانین حضورونا گئت‌سه‌نیز، ایکی فای‌دا، بیر زیان گؤزلنیلیر، خوراسان طرفه کئچیب گئتمیین ایسه ایکی زیان، بیر فای‌داسی واردیر. اوْنلار منیم مصلحتیمه اهمیت وئرمه‌یه‌رک اؤز یوردلارینین ایچین‌دن کئچیب خوراسان طرفه یوللان‌دیلار. من ده چاش-باش قالدیم، بیلمدیم خوراسانا گئتسم یاخشی‌دیر، یوْخ‌سا توغلوق تیمور خانین یانینا. ایکی فیکیر آراسیندا قالدیم. دۇرومی بئله گؤرن‌ده پیریمه مکتوب گؤندریب اوْندان مصلحت ایستدیم. اوْ، بۇ مضمون‌دا جواب یازیب منه یوْللادی:\n\"دؤردونجو خلیفه هزرتی علی ابن ابو طالب‌دن (اوْنا تانرینین کره‌می و مرهمتی اوْلسون) بیر آدام سوروشوب کی، گؤیلر کامان، یئر اۆزو کامان کیریشی، اوْلایلار، بلالار، موسیبتلر اوْخ، اینسانلار دا همین یای-اوْخا هدف اوْلسالار، اوْخو آتان ایسه الله-تاله اوْلسا (اوْنون قودرتی داها دا اۇلو اوْلسون) آداملار هانسی طرفه قاچمالی‌دیر؟ خلیفه جواب وئریر کی، آداملار تانرینین قنشرینه قاچمالی‌دیر. بۇنا اوْخشار اوْلاراق سن ده توغلوق تیمور خانین قارشی‌سینا یوروش ائله و بۇ یای-اوْخونو چکیب الین‌دن آل\". بۇ جواب منه چاتان کیمی کؤنلوم قاناد آچدی و توغلوق تیمور خانین قاباغینا گئتمک قرارینا گلدیم. ...\nامیر تیمورون وصیّتلری اثرین‌دن، صحیفه ۱۱.\nتیمور گنج یاشلاریندا اوْلارکن دوغو تورکیستاندا حؤکم سورن ایلی موغوللارینین حؤکمداری توغلوق تیمورون ۱۳۶۰-جی ایلده ماورننهره گلدیی دؤورلرده بۇرادا اوْلان بعضی بیلرین بؤلگه‌نی ترک ائتمه‌سینه باخمایاراق اؤزو گئتممیش و توغلوق تیمورا تابع اوْلدوغونو بیلدیرمیش‌دی. قارشیلیغیندا ایسه آتالارینین مولکو اوْلان کئش شهری و اطرافی اوْنا وئریلمیش‌دی.\nتوغلوق تیمور ماورننهرین ایداره‌سینی اوْغلو ایلیاس خوجایا وئرمیش ، تیمورو دا اوْنون خیدمتینه تعیین ائتمیش ‌دی. ایلیاس خوجانین یانین‌داکی امیرلرین پیس رفتارینا گؤره تیمور امیر قازاغانین نوه‌سی امیر هوسئی‌نین یانینا گئت‌دی. بیرلیکده خوراسانا قاچارکن تورکمنلر طرفیندن توتول‌دولار و ماهان‌دا ۶۰ گۆن زین‌دان‌دا قالدیق‌دان سوْنرا آزادلیغا چیخیب ، سنجری قبیله‌سینین باشچی‌سی موبارکشاه‌دان کؤمک گؤردوک‌دن سوْنرا\nیارالاری ساغالدیق‌دان سوْنرا تیمور حسین‌له بیرلیکده یئنی‌دن ماورننهره گله‌رک تیرمیز، بلخ و کئش شهرلرینی ایلیاس خوجانین آداملارینین الین‌دن آلیب اؤزونو ده مغلوب ائتدیک‌دن سوْنرا قورولتای توْپلاییب تووا خانین نوه‌لریندن قابیلشاه اوْغلانی خان اعلان ائتدیلر. تیمور حسین‌له بیرلیکده اۇزون چکن موباریزه‌دن سوْنرا ماورننهره حاکم اوْلدولار. بۇ ایکی دوْست آراسیندا هوسئی‌نین باجی‌سی اۇلجای تورکان آغانین تیمورلا ائولنمه‌سی سببین‌دن قوهوملوق علاقه‌لری ده یارانمیشدی. امیر حسین عادیل خانین آدینا حرکت ائدیردی. تیمور دا بۇنا قارشی‌لیق اوْلاراق چینگیزلیلر نسلیندن سویورقاتمیش خانی تاختا چیخاراراق امیر هوسئی‌نین اۆستونه گئت‌دی. ۱۳۷۰-جی ایلده بلخ شهرینده موهاری‌سه‌یه آلینان امیر حسین توتول‌دو و خوتاللان حاکمی امیر کئیخوسرووون قارداشینی اؤلدوردویونه گؤره اؤلدورول‌دو.\nاؤزبک خانین سویون‌دان اوْلان و خان‌زاده لقبی ایله تانینان سویون بئک خانیملا تیمورون بؤیوک اوْغلو جهانگیر میرزا‌نین ائولندیریلمه‌سی قرارلاشدیریل‌دی.\n۱۳۷۹-جو ایلده خارزم مسئله‌سی یئنی‌دن آلوولان‌دی. خارزم حاکمی یوسیف صوفی تیمورون شرق‌ده مشغول اوْلماغین‌دان یارارلانماق ایستمیش، بوخارا و اطرافینا عسگر گؤندرمیش‌دی. امیر تیمور ائلچی گؤندرسه ده یوسیف صوفی بۇ ائلچینی توتدورموش‌دو. بۇندان سوْنرا تیمور هۆجوم ائده‌رک یوسیف سوفینی اۆچ آی محاصره‌ده ساخلادی. یوسیف صوفی‌نین خستلنیب اؤلمه‌سی نتیجه‌سینده یئرینه سولئیمان صوفی‌نین کئچمه‌سیندن سوْنرا راضی‌لیق الده اوْلون‌دو و یوروش باشا چاتدی. بئله‌لیک‌له خارزم بؤلگه‌سی تیموریلر دؤولتینه تابع اوْلدو، اما بیر مدت سوْنرا توختامیشین ائتکیسی ایله صوفی عائله‌سی یئنی‌دن تیمورا قارشی چیخدی. صوفی عائله‌سینین ده منسوب اوْلدوغو کونقورات بوْیو خارزمده حاکم‌د��. بۇ بوی آلتین اوردویا یاخین‌لیغی ایله سئچیلیردی. قیزیل اوْردا خانی توختامیشین آناسی دا بۇ بوی‌دان‌دی. بۇ بویا منسوب اوْلان امیرلرین آلتین اوردودا نفوذو بؤیوک‌دو. حتی علی بی کونقورات توختامیشین باش بیی ایدی. تیمور ۱۳۷۱-۱۳۷۹-جو ایللرده خارزمه ائتدیی دؤرد یوروش‌له بۇ بؤلگه‌نی تیموریلر دؤولتینه تابع ائتسه ده، صوفی عائله‌سینی و کونقوراتلاری تام شکیل‌ده تابع ائتدیینی دئمک دۇغرو اوْلمازدی. کونقوراتلار توختامیش خان آلتین اوردو دؤولتینی دیرچلتدیک‌دن سوْنرا اوْنا مئیل ائتدیلر و تیمور ۱۳۸۸-جی ایلده یئنی‌دن خارزمه یوروش ائده‌رک بۇ دفعه تام اوْلاراق خارزمی داغیت‌دی و اؤزونه تابع ائتدی.\nامیر تیمورون خوراسانا یوروشو دَییشدیر\nتیمورون خوراسان ایستیقامتینده یوروشو\nخوراسان مملکتی الیمیزه کئچن‌دن سوْنرا امیرلریم تکلیف ائل‌دیلر کی، آدلاری چکیلن اۆچ مملکته قوْشون گؤن‌ده‌رک. من دئدیم کی، اگر قوْشونون اؤزو تکباشینا بۇ ایشین عهده ‌سیندن گله بیلمه‌سه، نئجه اوْلسون؟ اوْندا اؤزومون اوْرا گئتمییم لازیم گله‌جک‌دی. منیم واجیب سایدیغیم اؤزگه ایشلر چوْخ ایدی. مصلحتیم بئله اوْلدو کی، همین دیارلارین حاکملرینی اؤز طرفیمه چکمک اۆچون اوْنلارا بۇ مضمون‌دا مکتوب یوللاییم: \"اگر منه قوشول‌سانیز، خلاص اوْلاجاقسینیز، منه قارشی چیخ‌سانیز، یئنی‌لجکسینیز. یئنی‌لجیینیز تق‌دیرده گؤزلرینیز چوْخ شئیلر گؤره‌جک\". بۇ تدبیر تالئییم‌له دۆز گتیردی. فرمانیم حؤکمدارلار ا یئتیشن کیمی ایتاتکار باشلارینی تابع‌چی‌لیک مقامینا قوْیدولار.\nامیر تیمورون وصیّتلری اثرین‌دن، صحیفه ۵۹-۶۰.\nتیمور خارزم مسئله‌سی حل اوْلوندوق‌دان سوْنرا هۆجوم ایستیقامتینی پارچالانمیش دۇروم‌ده اوْلان ایرانا چئویردی. اوْ دؤورده آمودریا چایین‌دان غربه دۇغرو بۇ دؤولتلر مؤوجوددو. مرکزی هرات اوْلماقلا خوراساندا کئرتلر (۱۲۴۵-۱۳۸۳)؛ مرکزی سبزوار اوْلماقلا خوراسانین غربینده سربدارلیلار؛ مرکزی گورگان اوْلماقلا آستراباد؛ بستام، دامغان و سیمناندا توغا تیمورلولار؛ مرکزی شیراز اوْلماقلا فارس اوستانی و کیرمان اوستانی اطرافیندا موزففریلر (۱۲۹۴-۱۳۹۳)؛ مرکزی بغداد اوْلماقلا عرب عیراقی، اجم عیراقی و آذربایجان بؤلگه‌لرینده ایسه جلایر سولطانلیغی دؤولتی حؤکمران‌لیق ائدیردی. تیمور کئرت دؤولتین‌دن باشلایاراق بۆتون بۇ بؤلگه‌لری تیموریلر دؤولتینه بیرلشدیردی.\nتیمور ۱۳۸۰-جی ایلده کئرتلرین حاکمیّتینده اوْلان هراتی اله کئچیردی. داها سوْنرا خوراسانین غربینه ایر‌لی‌له‌یه‌رک سربدارلیلارین مرکزی اوْلان سبزواری توتدو. ۱۳۸۱-جی ایلده ایسه امیر ولی‌نین حاکمیّتی آلتیندا اوْلان توغا تیمورلولارین اۆستونه هۆجوم ائتدی و ایسفرایئنی اله کئچیره‌رک آسترابادا قدر ایر‌لی‌له‌دی. تیمور گئری چکیلدیک‌دن سوْنرا امیر ولی یئنی‌دن اؤلکه‌سینه حاکم اوْلدو، اما ۱۳۸۴-جو ایلده تیمورون اوْردوسو یئنی‌دن گلدیک‌دن سوْنرا آذربایجان ایستیقامتینده قاچ‌دی و اؤلکه‌سینین توْرپاقلاری تماماً تیموریلر دؤولتی‌نین ترکیبینه قاتیل‌دی.\nامیر تیمورون اۆچ ایللیک یوروشو دَییشدیر\nتیمورون اۆچ ایللیک یوروشو\n...ایصفاهانی ضبط ائلدیم. ایصفاهان اهالی‌سینه ائهتیرام گؤستریب، ایصفاهان قالاسینی اوْنلارین اؤز ایختیارینا بوراخدیم. اوْنلار ایسه عۆصیان قال‌دیراراق تعیین ائلدییم دارغانی اؤلدوردولر و اۆچ عسگری‌می نیزه‌دن کئچیردیلر. من ده ایصفاهان اهالی‌سینی بیر اۇجدان قیرماق حاقیندا بویروق وئردیم.\nامیر تیمورون وصیّتلری اثرین‌دن، صحیفه ۶۲.\nتیمور خوراسان یوروشو مدتینده ایرانین دۇرومی ایله داها یاخین‌دان تانیش اوْلدوق‌دان سوْنرا ۱۳۸۶-جی ایلده بورانی تماماً اله کئچیرمیی قرارلاش‌دیراراق سمرقنددن حرکته باشلادی. هجج زیارتینه گئدن کاروانلارا هۆجوم ائتدیینی بهانه ائده‌رک لوریستان اوستانی حاکمی ملیک ایززددین و اوْغوللارینی اله کئچیریب سمرقنده گؤندردی. یایی تبریزده کئچیرن تیمور سوْنرا قزاوات آماچ ایله گورجولر اۆزرینه هۆجوما کئچدی. سۆرمه‌لی و قارس قالالارینی توتاراق داغیت‌دی. ناخجیوان و قارس اطرافینی نظارته آلدیق‌دان سوْنرا ایسه تفلیسه داخیل اوْلدو. تیمور گورجوستانا ائتدیی هۆجوم زامانی موسلمان اوْلان گورجولره توخونمامیش و حرکتلرینه گؤره اوْنلاری موکافاتلاندیرمیش‌دی. بونو نظره آلاراق گورجوستانا قزاوات آماچ ایله گلمه‌سینده صمیمی اوْلدوغونو دۆشونمک اوْلار. تیمور تفلیسی اله کئچیردیک‌دن سوْنرا شیروان اطرافی اراضیلری ده اؤزونه تابع ائدیب قیشی کئچیرمک اۆچون قاراباغا گئت‌دی. تیمور ۱۳۸۷-جی ایلده ایصفاهانا داخیل اوْلدو. ایصفاهان‌دا اوّلجه شهرین اؤ‌نملی شخصلری، سیدلر، عالیملر تیمورو قارشیلاماغا چیخدی و شهره آمان وئریلمه‌سی قارشیلیغیندا مال وئریلمه‌سی رازیلاشدیریل‌دی. مالی آلماق اۆچون شهره داخیل اوْلان عسگرلره بیر قروپ آدام هۆجوم ائل‌دی و هامی‌سینی اؤلدوردولر. ایصفاهان‌لیلارین عۆصیان قالدیرماسی سببین‌دن تیمور گئری دؤن‌دو و عۆصیان یاتیریل‌دی. شیرازین تام اوْلاراق آلینماسی ایسه محمد موزففر و اوْغوللارینین اؤلدورولمه‌سیندن سوْنرا شیرازین امیرزاده عمر شئیخه سویورقال کیمی وئریلمه‌سی ایله باشا چاتدی.\nامیر تیمورون دشت-i قیپچاق اۆزرینه یوروشو دَییشدیر\nتیمورون دشت-i قیپچاق اۆزرینه یوروشو.\nتیمور خارزمه یوروش ائدرکن اوْنون یوْخ‌لوغونو فورصت بیلن موغوللار ماورننهره هۆجوم ائده‌رک قارت ائتمه‌یه باشلامیش‌دیلار. امیر تیمور ۱۳۷۵-جی ایلین سوْنون‌دا دوغلات امیری کمردین اۆستونه هۆجوما کئچدی، اما قیش چَتین کئچدیین‌دن سمرقنده گئری دؤن‌دو. ۱۳۷۷-جی ایلده یئنی‌دن هۆجوما باشلادی و موغول امیری مغلوب اوْلاراق قاچ‌دی.\nچنگیزخانین اوْغلو جوچی خانین سویون‌دان گلن توختامیشین آتاسی آغ اوْردا حؤکمداری اۇروس خان طرفیندن اؤلدورولدوک‌دن سوْنرا توختامیش ۱۳۷۶-جی ایلده سمرقنده گله‌رک تیمورا سیغینمیش‌دی. تیموردان دستک آلدیق‌دان سوْنرا توختامیش ۱۳۷۷-جی ایلدن باشلایاراق شرقی دشت-i قیپچاغا ییلن‌دی و ۱۳۸۰-جی ایلده آلتین اوردو دؤولتینده حاکمیّتی اله کئچیردی. بۇ مؤقعیه یوکسلدیک‌دن سوْنرا تیمورون اوْنا ائتدیی کؤمکلری اۇنوت‌دو و اوْنو کیچیک حساب ائتمه‌یه باشلادی.\nاۇغور قازاندیق‌دان سوْنرا آلتین اوردو دؤولتینی کئچمیش سرحدلرینه چات‌دیرماق اۆچون تیموردان خارزمی گئری ایسته‌دی. بۇ ایستک امیر تیمورلا موناسیبتلری‌نین گرگینلشمه‌سینه سبب اوْلدو. توختامیش ۱۳۸۶-جی ایلده قارت آماچ ایله امیر تیمورون حاکمیّتی آلتیندا اوْلان آذربایجانا هۆجوم ائتمک‌دن چکینمه‌دی و همین ایل امیر تیمورون یوروش‌ده اوْلماسیندان ایستیفاده ائده‌رک اوْنون اوْغلو عمر شئیخی مغلوب ائدیب ماورننهری قارت ائتدی.\nتیمور توختامیشین اۆستونه هۆجوم ائتمزدن اوّل خارزم ایستیقامتینه ایر‌لی‌له‌دی. ۱۳۸۸-جی ایلده بئشینجی دفعه خارزمه داخیل اوْلان امیر تیمور توختامیشین ان اؤ‌نملی دستک‌چیلریندن اوْلان کونقوراتلارا آغیر ضربه وۇردو و اؤ‌نملی بیر موخالیفینی یوْخ ائتدی. اوْ، کؤهنه اورگنج شهرینی اله کئچیردی و اهالی‌سینی سمرقنده کؤچوردو. کؤهنه اورگنجی داغیت‌دی و یئرینه آرپا اکیلمه‌سی گؤستریشینی وئردی.\n۱۳۹۰-جی ایلده تیمور دشت-i قیپچاق اۆزرینه ایر‌لی‌له‌مک اۆچون سمرقنددن یوروشه باشلادی. اوترار یاخینلیغین‌داکی قارااسمان بؤلگه‌سینه چاتان‌دا توختامیشین ائلچیلری گلدی. بۇ گؤروش‌ده ائلچیلر توختامیشین عذر ایستدیینی چاتدیردیلار. تیمور ایسه جوابیندا توختامیش‌دان خوش داورانیش گؤرمدیینی و اوْنا گوونمدیینی بیلدیردی. تیمور تهلوکه‌سیزلیک آماچ ایله ائلچیلری توتدوردوق‌دان سوْنرا ۲۲ فوریه ۱۳۹۱-جی ایلده حرکته باشلادی. اوْ، بؤیوک مسافه قت ائده‌رک ۲۰ ژۇئن ۱۳۹۱-جی ایلده توختامیشین اوْردوسو ایله قارشیلاشمیش‌دی. بۇ مدت عرضینده اوْردوسون‌دا باش قالدیران جدی آجلیق و سوسوزلوق پروبلملری‌نین ده عهده ‌سیندن گلمیش‌دی. تیمور اوْردوسونو قدیمی اوْلاراق اۆچ یئره بؤلمک عوضینه یئددی یئره بؤلموش‌دو. آغیر کئچن دؤیوش‌دن سوْنرا تیمور غالیب گلمیش، توختامیش ایسه قاچماغی باجارمیش‌دی. توختامیشین امیر تیمورو اوْردوسو ایله بیرلیکده دشت-i قیپچاغین درین‌لیکلرینه دۇغرو چکیب محو ائتمک پلانی باش توتمامیش‌دی.\nامیر تیمورون بئش ایللیک یوروشو دَییشدیر\nدشت-i قیپچاق یوروشو مدتینده ایران‌داکی بعضی یئرلی حاکملر تیمورون یوخلوغون‌دان ایستیفاده ائده‌رک اوْنا قارشی چیخدیلار. امیر تیمور آداملارینی اوْرا گؤندره‌رک عسگر ییغمالارینی و دؤیوشه هازیرلاشماقلارینی ایسته‌دی. اؤزو ایسه ۱۳۹۲-جی ایلین ژۇئن آیین‌دا بوخارایا گلدی. بورادان آمودریا چایینی کئچه‌رک مازندران اوستانیا ایر‌لی‌له‌دی و بورانین قارشی چیخان حاکملرینی تابع ائتدی. بورادان گونئی ایرانا، فارس اوستانی بؤلگه‌سینه ایر‌لی‌له‌یه‌رک موزففریلرین اۆستونه هۆجوم ائتدی. شاه منسور تیمورون حاکمیّتینی تانیمایاراق شیرازا چکیل‌دی. امیر تیمور ۱۳۹۳-جو ایلین مارس آیین‌دا اوْرا هۆجوما کئچدی. شاه منسور آغیر شکیل‌ده مغلوبیته اۇغرادی و اله کئچیریلیب بۆتون خانه‌دان عضولری ایله بیرلیکده اؤلدورول‌دو. بۇ سبب‌دن تیمور اوّلجه بغدادا ایر‌لی‌له‌دی. باغ‌دادی اله کئچیردیک‌دن سوْنرا ارزینجان امیری، قاراقویون‌لو و آغقویون‌لو بیلری و سیواس-کایسئری بؤلگه‌سینین حاکمی قاضی برهان‌الدینه ائلچیلر گؤندره‌رک تابع اوْلمالارینی بیلدیردی. عئینی زاماندا مملوک سولطانلیغی (میصر)نه ده ائلچی هئیتی گؤندرمیش‌دی. آنجاق ائلچیلرین جوابینی گؤزلمه‌دن ایرلیلمیینه داوام ائده‌رک موصول، ماردین و دیاربکیری ضبط ائده‌رک وان گؤلونون شیمالین‌داکی آلاداغا گلمیش‌دی. بۇرادا اوْلارکن ارزینجان امیری تاهارتئن یانینا گله‌رک تابع اوْلدوغونو بیلدیرمیش‌دی. مملوک سلطانی ایسه تیمورون ائلچی هئیتینی اؤلدورموش‌دو. امیر تیمور بۇ سبب‌دن سوریه ایستیقامتینده ایر‌لی‌له‌مک قرارینی قبول ائتدی، اما قاضی برهان‌الدینین سیلری نتیجه‌سینده ایلدیٛریٛم بایزید، سلطا�� بئرقوق، توختامیش و قاضی برهان‌الدین آراسیندا اتفاق قۇرولموش‌دو. ارزروما قدر ایرلیلین تیمور جنوب‌دان مملوک سولطانلیغی (میصر)، شیمال‌دان ایسه توختامیشین قوه‌لری آراسیندا قالاجاغینی دۆشونه‌رک گئری دؤنوب توختامیشین اۆزرینه هۆجوما باشلادی.\nگئری دؤنرکن ایلک اوْلاراق گورجوستانین فتح اوْلونماسی ایله مشغول اوْلدو. بۇنون سببی ایسه کرال باقراتین تیمورا باغلی‌لیق‌دان ایمتیناع ائدیب عۆصیان ائتمه‌سی ایدی. باقراتین خیانتین‌دن سوْنرا امیر تیمور تفلیسه داخیل اوْلاراق اوْرانی قارت ائتدی و بۆتون کارت‌لی ایله کاخئتییا آراسینداکی بؤلگه‌نی داغیت‌دی. کریستیان دین خادیملری و عابیده‌لرینه هۆجوم ائدیل‌دی. قیرغین و قارت اۆست کارت‌لی‌نین بۆتون وادیلرینده حیاتا کئچیریل‌دی.\n۱۳۹۱-جی ایلده قوندوزجا دؤیوشون‌ده مغلوب اوْلماسینا باخمایاراق دشت-i قیپچاقداکی گۆجونو قورویان توختامیش مملوک سلطانی بئرقوقا ائلچیلر گؤندره‌رک تیمورا قارشی اوْنونلا اتفاق قۇرموش‌دو. قیساس آلماق اۆچون امیر تیمور ماردین و دیاربکیرده اوْلدوغو واخت هۆجوم ائده‌رک دربنددن کئچمیش و شیروانی تالان ائلمیش‌دی. تیمور توختامیشی مغلوب ائتسه ده اوْنو اله کئچیره بیلمه‌دی. توختامیشین یئنی‌دن قوه توْپلایاراق اوْنا قارشی گلمه‌سینین قارشی‌سینی آلماق اۆچون دنئپر چایی ایستیقامتینده ایر‌لی‌له‌یه‌رک توختامیشا دستک اوْلان قبیله‌لری قارت ائتمیش ، اوْنلاری بالکان یاریماداسینا سورگون ائتمیش ‌دی. تیمور ایرلیلمه‌یه داوام ائده‌رک هشترخان و سارای برکهنی جدی مقاومت‌له قارشیلاشمادان اله کئچیرمیشدی. بۇ یوروش‌له آلتین اوردو دؤولتینه بؤیوک ضربه وۇران تیمور قیزیل اوْردانین بۆتون گۆجونو دئمک اوْلار کی، یوْخ ائتمیش ‌دی.\nامیر تیمورون هیندوستان یوروشو دَییشدیر\nتیمورون هیندوستان یوروشو.\nتیمورون دهلی سلطانی نسیر ال-دین محمود توغلوق ایله دؤیوشونو تصویر ائدن صحنه، ۱۳۹۸. موللیف:شرافددین علی یزدی، (۱۵۹۵ - ۱۶۰۰.)\nتیمور ۱۳۹۸-جی ایلین مارس آیین‌دا هیندوستان یوروشونه باشلادی. بۇ یوروشون ظاهری سببی کافیرلرله جیهاد اوْلاراق گؤستریل‌سه ده، دهلی یاخینلاریندا ۲-جی محمود خانین اوْردوسو ایله قارشیلاشان امیر تیمور دهلی سلطانینین اوْردوسونو آغیر مغلوبیته اۇغرات‌دی. ۲-جی محمود خان قاچماقلا خلاص اوْلدو. تیمورون اوْردوسو دهلییه داخیل اوْلدو و شهر قارت اوْلون‌دو. امیر تیمورون الینه کئچن قنیمتین میقداری اوْ قدر چوْخ ایدی کی،\nصنعتکار، معمار و رسّاملار اثرلرینی تیموریلر دؤولتی‌نین باشکندیندا مئیدانا گتیرمه‌سی اۆچون سمرقنده گتیریل‌دی. بۇنلار آراسیندا دیوارچیلار، داشیونانلار یوروشون اۇغورلا تاماملانماسینا گؤره سمرقندده تیکی‌له‌جک اوْلان کبیر مسجی‌دی‌نین اینشا اوْلونماسیندا ایشله‌مک اۆچون تیمورون کومان‌دانلاری آراسیندا بؤلوشدورولدو. بۇ عابیده نین اینشا اوْلونماسیندا ایستیفاده اوْلونماسی اۆچون ناخیشلارلا بزدیلمیش داشلار و هیندو مبدلرین‌ده‌کی اشیالار سمرقنده داشین‌دی.\nتیمور آتشپرست هیندولاری گنگ چایینا کیمی تعقیب ائتدی. آتشپرستلر قانق چایی ساحلینده اؤلدورولدوک‌دن سوْنرا چایین قیرمیزی رنگ‌ده آخدیغی روایت اوْلونور.\nامیر تیمورون یئددی ایللیک یوروشو دَییشدیر\nتیمورون ۱۳۹۹-جو ایلده یئنی‌دن غرب ایستیقامتینده یوروشه باشلاماسینین سببی آذربایجان طرف‌دن، خصوصاً ده میران شاهیلا باغلی خوش اوْلمایان خبرلرین گلمه‌سی ایدی. خوراسان حاکمی اوْلدوق‌دان سوْنرا ۱۳۹۳-جو ایلده هولاکوخانین تاختینا تعیین اوْلونان، آذربایجان و اطراف اراضیلرین هاکیملیینه گتیریلن میرانشاه هیندوستان یوروشون‌ده ایشتیراک ائتممیش‌دی. تیمورا ایسه ایران و آذربایجان‌دا حاکمیّت بوْش‌لوغو و دؤولتین مالینین ساغا-سوْلا خرجلنمه‌سی خبرلری چاتمیش‌دی و اۆسته‌لیک گؤرکم‌لی تاریخچی رشیدالدین فضل الله همدانلیین توربه‌سینی اۇچوراراق اوْنون سۆموکلرینی یهودی قبریستانلیغیندا باسدیرتمیش‌دی\nبۇ سبب‌دن تیمور هیندوستان یوروشون‌دن دؤرد آیدیر کی، گئری دؤنمه‌سینه باخمایاراق یئنی بیر یوروشه باشلادی. یئددی ایللیک یوروش اوْلاراق آدلاندیریل‌سا دا بۇ یوروش بئش ایل داوام ائتمیش ‌دی و امیر تیمورون ان اۇزون مدت داوام ائدن یوروشو ایدی. تیمور ۱۳۹۹-۱۴۰۰-جو ایلین قیشینی قاراباغدا کئچیردی. سوْنرا آذربایجان، گورجوستان و عیراق‌دا نظارتی مؤهکملتدیک‌دن سوْنرا بینگؤله گلدی. بۇندان سوْنرا تیمورون اؤنون‌ده سوریه و آنادولونو اله کئچیرمک اۆچون مانعه قالمامیش‌دی.\nسیواسین امیر تیمور طرفیندن فتح اوْلونماسی دَییشدیر\nتیمورلا ایلدیٛریٛم بایزید آراسینداکی باش‌لیجا پروبلملردن بیری ارزینجان حاکمی تاهارتئن مسئله‌سی ایدی. تاهارتئن تیمورون داها اوّلکی یوروشون‌ده اوْنون حاکمیّتینی تانیمیش‌دی. ایلدیٛریٛم بایزید ۱۳۹۹-جو ایلده باشدا مالاتیا اوْلماقلا کاهتئ، دیوریغی و دارئندئ قالالارینی توْرپاقلارینا داخیل ائلمیش‌دی. بئله‌لیک‌له فرات چایینا قدر اوْلان توْرپاقلار عثمانلی ایمپیراتورلوغولارین الینه کئچمیش‌دی. آنادولوداکی سیاسی بیرلیین تامین اوْلونماسی اۆچون نؤوبه فرات چایین‌دان غرب‌ده یئرلشن هارپوت، دیاربکیر، ارزینجان و ارزروما گلمیش‌دی. ایلدیٛریٛم بایزید ارزینجان امیرینه اوْنا تابع اوْلماسینی بیلدیرمیش‌دی. تاهارتئن ایلدیٛریٛم بایزیده وئرگی وئرمیی قبول ائتمیش ، اما کئماهی عثمانلی ایمپیراتورلوغولارا وئرمیجیینی دئمیش‌دی. بۇنون ایسه ساده‌جه واختی اۇزاتماق اۆچون ائدیل‌دیی معلوم‌دور. تاهارتئن حاکمیّتینی تانیدیغی تیمورا ایلدیٛریٛم بایزیدین ایستکلرینی بیلدیرمیش و اوْنو شیکایت ائتمیش ‌دی.\nتاهارتئن اوْنون قبولونا گلدیک‌دن ۲ گۆن سوْنرا تیمور سیواس شهرینه گلدی. امیر تیمورون اوْردوسونا آغقویون‌لو بیی قارا یولوق عوثمان بی و تاهارتئن باشچی‌لیق ائدیردی. سیواس شهری یۆکسک قالا دیوارلاری ایله ایحاطه اوْلونموش‌دو. جنوب طرف‌دن سۇ خندیی واردی. قالانی بۇ طرف‌دن آشماق مۆمکون اوْلماسا دا، غرب طرف بۇ ایش اۆچون اۇیغون حساب ائدیلمیش و محاصره باشلامیش‌دی. شهرین آلتینا تونئل قازیلمیش و شهر اهالی‌سی بۇندان گئج خبر توتموش‌دو. عثمانلی ایمپیراتورلوغو تاریخچی‌سی ابن کمال یازیر کی، تیمورون عسگرلری هئچ دایانمادان، سانکی هئچ یئییب-ایچمه‌دن سحردن آخشاما قدر ایشلییردی. تونئل قازماق نتیجه وئرمیش و شهرده‌کیلر مقاومتین معناسیز اوْلدوغونو گؤردوک‌دن سوْنرا قالابیی مصطفی شهری تحویل وئرمه‌یه مجبور اوْلموش‌دو. تیمور سیواسی قان تؤکمه‌دن آلاجاغینا سؤز وئرمیش‌دی. سیواس آلینان‌دان سوْنرا ۳-۴ مین ائرمنینی قازدیردیغی بؤیوک چوخورا باسدیریر و سؤزونو توتدوغونو، قان تؤکمدیینی بیلدیریر. جوزام خسته‌لییی تورکوستاندا معلوم اوْلمادیغین‌دان تیمورون گؤستریشی ایله نوخوشلوق عسگرلرینه یولوخماسین دئیه جوزام خسته‌لری اؤلدورولموش‌دو. سیواسی قورویان ایلدیٛریٛم بایزیدین اوْغلو بیر نئچه گۆن قوروندوق‌دان سوْنرا اؤلدورول‌دو.\nتیمور سیواسی اله کئچیردیک‌دن سوْنرا چوْخ ایرلیلمه‌دی و سوریه ایستیقامتینه یؤنل‌دی. سیواسی توتماسینا باخمایاراق مالاتیا هله ده عثمانلی ایمپیراتورلوغولارین نظارتینده ایدی. اؤزون‌دن گئری‌ده نظارتینده اوْلمایان یئر ساخلاماق ایستمدیین‌دن گئری دؤنه‌رک مالاتیانی آلمیش،\nتیمورلا ایلدیٛریٛم بایزید آراسینداکی موباریزه‌ده سیواسین آلینماسی اؤ‌نملی بیر مرحله‌دیر. بئله‌لیک‌له امیر تیمور ایلک دفعه عثمانلی ایمپیراتورلوغولارا تابع اوْلان بیر بؤلگه‌نی اله کئچیرمیشدی. سیواسین ضبط اوْلونماسی خبری ایلدیٛریٛم بایزیده چاتدیق‌دان سوْنرا اوْ، کونستانتینوپولون محاصره‌سینی دایاندیریب آنادولویا کئچدی. ایلدیریم بیازیدین امیر تیمورون آنادولویا دۇغرو ایرلیلیجیینی دوشونموش اوْلدوغونو گومان ائتمک اوْلار. بئله کی، ایلدیٛریٛم بایزید قئیصریه (شهر)یه گله‌رک بۇرادا تیمورو گؤزلمه‌یه باشلامیش‌دی.\nمملوکلرله دؤیوش دَییشدیر\nتیمورلا سلطان فرجین دؤیوشونو تصویر ائدن صحنه. کمالددین بئهزاد طرفیندن چکیلمیش‌دیر.\nتیمور سیواسی اله کئچیردیک‌دن سوْنرا جنوبا، مملوک سولطانلیغی (میصر) اۆزرینه ایرلیلمه‌یه باشلادی. امیر تیمور مملوک سلطانی بئرقوقون اؤلومون‌دن سوْنرا مملوک سولطانلیغی (میصر)نده داخیلی دۇرومین قاریشیق اوْلدوغون‌دان خبرداردی و ایلدیٛریٛم بایزیدله قارشیلاشمازدان اوّل بۇ دۇروم‌دن فایدالانماق ایستییردی. تیمور بغدادی فتح ائتدیی زامان سلطان بئرقوقا گؤندردیی ائلچی اؤلدورولموش‌دو و قارا یوسیف طرفیندن حبس اوْلونان آونیک حاکمی آتلامیش دا قاهیرهیه گؤندریلمیش‌دی. شهرده قارت و قیرغین اوْلدو.\nحلب، هما و خومسو بیر-بیری‌نین آردینجا اله کئچیرن تیمور ۱۴۰۱-جی ایلین ژانویه آیین‌دا شاما یاخینلاش‌دی. مملوک اوْردوسو مغلوب اوْلدو. سلطان فرج شهری ترک ائدیب قاهیرهیه قاچ‌دی. ساغ قالانلار ایسه شام قالاسینا سیغین‌دیلار. شام محاصره‌ده اوْلارکن تیمورون یانینا شهره آمان وئرمه‌سی اۆچون بیر هئیت گلدی. ابن خلدون دا بۇ هئیتین ترکیبینده ایدی. امیر تیمور شام، حلب و بغدادی توتدوق‌دان سوْنرا قارا یوسیف و سلطان احمد جلاییر ایلدیٛریٛم بایزیده سیغین‌دی. بۇ ایلدیریم بیازیدله تیمورون موناسیبتلری‌نین داها دا گرگینلشمه‌سینه سبب اوْلدو. امیر تیمورلا ایلدیریم بیازیدین دؤیوش میدانیندا قارشیلاشمازدان اوّل مکتوبلاشدیقلاری معلوم‌دور،\nآنکارا دؤیوشونو تصویر ائدن صحنه. (ناملوم مؤلف طرفیندن چکیلمیش موغول ایللوستراسیاسی).\nتیمورو عثمانلی ایمپیراتورلوغو ایله دؤیوشمه‌یه تهریک ائدنلر ارزینجان امیری، آغقویون‌لو بیی و باشدا قارامان بی‌لییی اوْلماقلا دیگر آنادولو بی‌لیکلری ایدی. بۇندان باشقا ژنویا، فرانسه، و بیزانس ایمپیراتورلوغو کیمی دؤولتلر ده بۇ توققوشمانین اوْلماسیندا ماراقلی ایدی. کونستانتینوپولون ایلدیٛریٛم بایزید طرفیندن محاصره‌سی زامانی ایمپراتور ۲-جی مانوئل تیمورا تابع اوْلوب خراج وئرجیینی بیلدیرمیش‌دی. بۇندان علاوه تیمور آنادو��وداکی تاتار بیرلیکلرینه آدام گؤندره‌رک اوْنلارین دستیینی الده ائتمه‌یه چالیشیردی.\nتیمور قاراباغ قیشلاغیندا اوْلارکن گلن عثمانلی ایمپیراتورلوغو ائلچی‌سینه عثمانلیلار همیشه فیرنگلرله قضاء دؤیوشلری ائتدیین‌دن اوْنلارلا دؤیوشمک فیرنگلرین قوه‌لری‌نین آرتماسینا سبب اوْلار و بۇ سبب‌دن روم دیارینا ایر‌لی‌له‌مک طرفداری دئییلم شکلینده جواب وئرمیش‌دی. ایلدیٛریٛم بایزیده خبر گؤندریب شرطلرینی تکرار ائتدی. ایلدیریم بیازید ده تیمورا ائلچی گؤندردی. سیواسدا تیمورون اوْردوسو عثمانلی ایمپیراتورلوغو ائلچیلری‌نین قارشیسیندا رسمی کئچید ائتدی و یئنی‌دن باریش تکلیف اوْلون‌دو. امیر تیمورا ایلدیریم بیازیدین بؤیوک بیر اوْردو ایله اوْنا قارشی ایرلیلدیی خبری چاتدی. تیمورون اؤلومون‌دن سوْنرا قالیبیت‌لی ساواش‌لرله یوکشلیش یاشایان تیموریلر دؤولتی ضعیفلمه‌یه باشلادی. دؤولت‌ده آرا ساواش‌لری و تاخت-تاج چکیشمه‌لری باش قالدیردی. تیمور اؤلمزدن اوّل اوْغلو جهانگیر میرزا‌دن اوْلان نوه‌سی پیر محمدی واریثی اعلان ائتمیش ‌دی. آنجاق اوْنون اؤلومون‌دن سوْنرا دیگر اوْغوللاری و نوه‌لری پیر محمدین حاکمیّتینی تانیمایاراق موباریزه‌یه باشلادیلار. تیمورون نوه‌سی محمد سمرقندده، واریث اعلان اوْلونان پیر محمد و دیگر نوه‌سی ایسگندر ایراندا، میران شاهی بغداد و آذربایجان‌دا، شاهرۇخ ایسه هراتدا حاکمیّته صاحیب چیخدی. بۆتون بۇنلار دؤولتین اوّلکی قودرتینی ایتیرمه‌سینه، مرکزی حاکمیّتین ضعیف‌له‌یه‌رک دؤولتین تنززولونون باشلاماسینا سبب اوْلدو. خوراسانداکی حاکمیّتینی قورویا بیلمیش‌دی. شاهرۇخ دیگر امیرزاده‌لرین نظارتینده اوْلان بؤلگه‌لرین بیر حیصّه ‌سینی یئنی‌دن حاکمیّتینده بیرلش‌دیره بیلمیش‌دی. اوْ، گونئی و اوْرتا ایرانا، اله جه ده آذربایجانا قدر ایر‌لی‌له‌یه‌رک بۇ بؤلگه‌لری حاکمیّتینه تابع ائده بیلمیش‌دی. شاهرۇخون حاکمیّتی ایللرینده دؤولتین تنززولو یاواشلاسا دا بۇ پروسس دایانمادی. تیمورون دؤورونده دؤولته تابع اوْلان گئنیش اراضیلرین بیر قیسمی اوّلکی صاحیبلری‌نین نظارتینه کئچمیش‌دی. عثمانلی ایمپیراتورلوغولارین دستکلدیی جلایر سولطانلیغی بغدادداکی، قاراقویون‌لو و آغقویون‌لولار ایسه شرقی آنادولوداکی توْرپاقلارینی گئری قازانماق اۇغروندا موباریزه آپاریردی. مملوک سولطانلیغی (میصر)ندن اله کئچیریلن سوریهداکی توْرپاقلار دا ایتیریلمیش‌دی. چاغاتای موغوللاری ایسه هیز‌له گۆج‌لنه‌رک اؤ‌نملی پروبلمه چئوریلمیش‌دی.\nشاهرۇخ ۴۲ ایللیک حاکمیّتی مدتینده دؤولتین سوقوطونون قارشی‌سینی آلماغی باجاردی، اما تیموریلر دؤولتی تیمورون دؤورون‌ده‌کی گۆجونه بیر داها چاتا بیلمه‌دی. شاهرۇخ ۱۴۴۷-جی ایلده اؤلدوک‌دن سوْنرا آرا ساواش‌لری و تاخت-تاج چکیشمه‌لری یئنی‌دن باش قالدیردی. لاکین اوْ، سمرقند ویلایتین‌دن چیخا بیلمیر. شئیخلرین فتواسی ایله چاغیریلان دیوان‌دا اوْنو ظالم‌لیق‌دا، عدالت‌سیزلیکده گوناهلاندیریب اؤلوم هؤک‌مو ایله جزالاندیردیلار.\nمکه زیارتینه یوْلا دوشن اولوغ بیه چاپار سمرقنده یاخین کندلرین بیرینده یئتیشیر. بیلدیریر کی، خانین یئنی امری اوْلمادان هئچ یئره گئتممه‌لیدیر. چاپاردان سوْنرا بیر نئچه ایل اوّل اولوغ بیین امری ایله آتاسی اعدام ائدیلمیش نقدهلار نسلیند�� اوْلان عباس گلیر. اوْ، بیلدیریر کی، اولوغ بی ایسلام ائهکاملاریندان اۇزاقلاشماق‌دا گوناهلان‌دیریلاراق اؤلوم حؤکمونه محکوم ائدیلیب. آبباسین خیدمت‌چیلری اۇلوقبیین ال-قوْلونو باغلایاراق آرخین کنارینا گتیریر، دیز چؤکدورورلر و عباس قیلینجلا وۇردوغو بیر ضربه ایله اولوغ بیی اؤلدورور.\nابو سیدین حاکمیّتی (۱۴۵۱-۱۴۶۹) دَییشدیر\nاساس مقاله: Əbu Səid (Teymuri)\nابو سیدین ناملوم موغول رسّامی طرفیندن چکیلمیش تصویری.\nابو سیدین دؤورونده تیموریلر دؤولتی گئتدیکجه داغیلماغا باشلادی. تیموریلر نفوذ دایره‌سینه داخیل اوْلان غرب توْرپاقلارین‌داکی حاکمیّتینی تماماً ایتیردی. ماورننهره کۆتلوی(توده) شکیل‌ده اؤزبک کؤچلری اوْلدو. هله تیمورون دؤورونده باشلایان اؤزبک کؤچونون ابو سیدین دؤورونده داها دا شیددتلنمه‌سینین تیموریلر دؤولتینده جدی ائتکیسی اوْلدو. اؤزبک‌لرین دؤولت ایداره‌سینده و اوْردودا آرتان نفوذلاری اوْنلارین گله‌جک‌ده سیاسی اۆستونلویو ده اله کئچیرمه‌سینه شرایط یارات‌دی.\nقاراقویون‌لو حؤکمداری جهان‌شاهین اوزون‌حسنه مغلوب اوْلماسیندان سوْنرا سوْنرا تیموری ابو سید اؤز موتتفیقی هسنلینی مۆدافیه ائتمک آدی ایله آذربایجان اۆزرینه هۆجوما کئچدی. کئچمیش موتتفیقی شیروانشاهین کمکینه بئل باغلایان ابو سید شیروانا دۇغرو حرکت ائدیر. لاکین شیروانشاه ۱-جی فرروخ یاسار اردبیل حاکمی شیخ حیدرله بیرلیکده اوزون‌حسنین طرفینه کئچیر و ابو سیدین قوْشونلاری تماماً بلوکادایا آلینیر. اوْردودا آجلیق باش‌لانیر. اوزون‌حسن ابو سیدین دانیشیق تکلیفینی قبول ائتمیر و گؤزلنیلمه‌دن هۆجوم ائده‌رک ابو سی‌دی مغلوب ائدیر.\nحسین بایقارانین حاکمیّتی (۱۴۶۹-۱۵۰۶) دَییشدیر\nاساس مقاله: Hüseyn Bayqara\nسولطان حسین بایقارانین پورترئتی. (مؤلف:خارزمی). (۱۴۹۰)\nتیمورون نوه‌سی بایقارا میرزا‌نین اوْغلو اوْلان سولطان حسین بایقارا، اولوغ بیدن سوْنرا داوام ائدن چاخناشمالاردا یئنه امیر تیمورون نوه‌لریندن اوْلان و هراتدا حاکم‌لیک ائدن ابولقاسیم بابورون یانیندا خیدمت ائتمیش ‌دی. بۇرادا دؤولت ایداره‌سینده تجروبه قازاندی.\nهرات امیری بابور ۱۴۵۷-جی ایلده اؤلونجه، بۇرادا دا چکیشمه‌لر باشلادی و سولطان حسین بایقارا هراتدان آیریلاراق مروه کئچدی. بۇرادا بؤلگه‌نین حاکمی مویززوددین سنجرین قیزی ایله ائولن‌دی و اوْندان بؤیوک اوْغلو بدیززامان میرزا دۆنیایا گلدی.\nسولطان حسین بایقارا اؤزونه تابع اوْلان آز سای‌لی آداملارلا و اؤزبکلردن شادیبیین کمکی ایله آمودریانین اؤزبوی بؤلگه‌سینده کیچیک بیر بؤلگه‌نین ایداره‌سینی اله کئچیردی. آز سوْنرا شادیبیی کنارلاش‌دیراراق سرحدلرینی گئنیشلت‌دی و باشقا اؤزبک قوه‌لری‌نین کمکی ایله مازندران اوستانیی دا اله کئچیردی. بۇندان سوْنرا هراتا حاکم اوْلان ابو سیدله موباریزه‌یه باشلادی. ۱۴۶۹-جو ایلده ابو سید آغقویون‌لو حؤکمداری اوزون‌حسنه مغلوب اوْلونجا هراتی دا اله کئچیردی.\nایدارئتمه دَییشدیر\nپیریم زئینددین ابوبکر تایبادی منه یازمیش‌دیر کی، \"ابولمنسور تیمور، سلطنت ایشلرینده دؤرد شئیه رعایت ائلیین:\nگنشیک\nمشورت\nآییق-ساییق‌لیق\nاحتیاط‌لیق.\nگنشیک و مشورت‌سیز سلطنتی گؤردویو ایشلرین، سؤیلدیی سؤزلرین هامی‌سی یالان اوْلان جاهیل آداما یاراش‌دیرماق اوْلار: اوْنون سؤیلدیی سؤزلر، توتدوغو عمللر باشینا پئشمان‌چی‌لیق و قایغی-قارغاشا سالاجاق. بئله اوْلدوغو حال‌دا، سلطنتی ایداره ائلیرکن ایشینیزی مشورت‌له، مصلحت‌له، تدبیرله یئریدین کی، قایغییا-قارغاشایا قاتلاشمایاسینیز، پئشمان اوْلمایاسینیز. بونو دا بیلمیینیز گرک‌دیر کی، سلطنت ایشلری‌نین بیر قیسمی صبر و هوس ایله حاصیل اوْلورسا، باشقا بیر قیسمی ایسه بیلدیینی بیلمزلییه، گؤردویونو گؤرمزلییه وۇرماقلا باشا گلیر. سؤزون قیساسی، یئرینه یئتیریلمه‌سی ضروری اوْلان تدبیرلری مویینلشدیرن‌دن و دعا وئرن‌دن سوْنرا تکید ائدیلمسن کی، قتین، صبر، هوس‌له، جانساغ‌لیغی، آییق-ساییق‌لیق، احتیاط‌لی‌لیق و شجاعت ایله بۆتون ایشلرینی حیاتا کئچیره بیلسن. وسسالام\".\nامیر تیمورون وصیّتلری اثرین‌دن، صحیفه ۵-۶.\nتیموریلر دؤولتی گۆجونون زیروه‌سینده اوْلدوغو واختلاردا ایرتیشدان و ووْلقادان توتموش فارس خلیجینه قدر، گنگدان دمشقه و آسیا آرخیپئلاقینا قدر اراضیلری ایحاطه ائدیردی. تیمورون و واریثلری‌نین دؤورونده تیموریلر دؤولتی‌نین ایداره اوْلونماسی یاسالارا، تورک تؤره‌سینه، توزویه امیرلره موعاوین تعیین اوْلونوردو. اگر امیر اؤلرسه و یا وظیفه‌سیندن کنارلاش‌دیریلارسا موعاوینلر اوْنون یئرینه کئچردی و اوْنو \"امیرلییه نامیزد\" آدلان‌دیریردیلار. بۇندان باشقا صدر هر بیر ویلایته و شهره قازی، موفتی، موهتسیب تعیین ائدیر، سیدلره، اۆلمایا و دیگر دین خادیملرینه سویورقال مویینلش‌دیره‌رک اوْنلارا وظیفه وئریردی.\nتیمورون دؤورونده هر گۆن دیوانخانادا دورد وزیر اوْلوردو:\nمملکت و رعیت وزیری. اوْ، مملکت‌ده‌کی مؤهوم ایشلری، گۆن‌ده‌لیک داورانیشلاری، رعیتین دۇرومینی، ویلایتلردن گتیریلن محصول، وئرگی-تؤیجو و اوْنلارین بؤلوشدورولمه‌سی، گلیر-خرج، مملکتین آبادلیغی، اهالی‌نین فیراوانلیغینین نه یوْللا نیظاما سالیندیغینی حؤکمدارا بیلدیریردی. یوْلونا قویمالی، عسگرلرین ایشی چتینه دوشمه‌سین دئیه دایم اوْنلاردان خبر توتمالی و اوْنلارین دۇرومی حاقیندا حؤکمدارا معلومات وئرمه‌لی ایدی.\nبۇ وزیر باش‌سیز قالان عائله‌لره، اؤلنلرین آداملارینا و قاچقینلارا چاتاجاق ماللاری، اهالی‌دن ییغیلان زکاتی و باج-خراجی، گلیب-گئدن سؤودگارلاردان آلینان مالی، مملکلتین مال-قاراسینی، ناخیرلارین اؤروشلرینی، یایلاقلارینی، مملکت‌دن ییغیلان گلیرلری امانت اوْلاراق ساخلامالی، یوْخا چیخانلارین و اؤلنلرین مالی-مولکو قالیب‌سا، اوْنو واریثلرینه چاتدیرمالی ایدی.\nبۇ وزیر سلطنتین ایشلرینی آپاران وزیردیر. اوْنون سلطنتین بۆتون ایداره‌لری‌نین گلیر-خرجلریندن، خزینه‌دن صرف اوْلونان خرجلردن، حتی آتخانایا و سارای‌داکی باشقا جانلیلارا صرف اوْلونان خرجلردن آگاه اوْلماسی لازیم‌دی. معلوماتلارین اؤتورولمه‌سینی تامین ائتمک اۆچون امیر تیمورون دؤورونده پوچت منطقه‌لری یارادیلمیش‌دی. هر منطقه‌ده ۲۰۰ آت ساخلانیردی و خرجلری یئرلی اهالی‌نین حسابینا اؤدنیلیردی. اوروپایا هۆجوملار ائدن عثمانلی ایمپیراتورلوغولارا قارشی تیمورلا آوروپا دؤولتلری‌نین اتفاقینین یارانماسی احتیمالی وار ایدی. عثمانلی ایمپیراتورلوغو و مملوک سولطانلیغی (میصر) دؤولتلرینه هۆجوم ائتمک اۆچون آشکار سبب وار ایدی.\nبۇنلار هله یوز ایل اوّل اؤزل‌له عثمانلی ایمپیراتورلوغونین کونستانتینوپولو محاصره‌یه آلماسینا گؤره فرانسه-موغول اتفاقینین یارادیلماسی ایستیقامتینده جهدلرینی عکس ائتدیردی.\nتیمور ۶-جی کارلین سارایینا ائلچی اوْلاراق سۇلطانیه آرخیئپیسکوپو دومینیکان ژانی\nتیمور ۶-جی کارلا ایقتیصادی موناسیبتلرین اینکیشاف ائتدیریلمه‌سینی، بیرده هۆجوم و مۆدافیه اتفاقی تکلیف ائتدی. ۶-جی کارل خبری یالنیز تیمورون اؤلومون‌دن قیسا زامان اؤنجه گؤندره بیل‌دی.\nایسپانیا ایله ده علاقه‌لر اینکیشاف ائتدی. تیمور کاستی‌لییا سارایینا حاجی محمد ال قاضی آدلی چاغاتای‌لی ائلچینی، مکتوب و هدیّه ‌لرله یوللامیش‌دی. گؤندردیی ائلچیلرله پیس داورانیردی، روی قونزالئس ده کلاویخویا ایمپراتورون «اوْغرو و پیس آدام» اوْلدوغونو ایضاح ائدیب چین‌لی سفیرلری ایسپانیا صفیرلرین آرخاسیندا اوْتوزدوردو.\nکلاویخونون سمرقنده سفری مارکو پولونون چینه سفرین‌دن یوز ایل سوْنرا چوْخ آز آوروپانلینین گئدیب چاتا بیلدیی کاتای‌دان یئنی خبرلر بیلدیرمه‌یه ایمکان یارات‌دی. کلاویخونون معلوماتلاری، تحریف اوْلونموش اوْلسا بئله، ایمپراتور هونق وونون خلفلری آراسیندا اوْلان تاخت-تاج داواسی حاق‌دادیر. ایسپانیالار چین‌لی صفیرلرین بعضیلری ایله ایلئتیشیم ساخلایا و سمرقندله خانبالیق (پکن) آراسینداکی کاروان یوْللاری باره‌ده معلومات ییغا بیلیردیلر. آوروپالیلارا دۆنیانین ان بؤیوک شهری اوْلان کاتای دؤولتی‌نین باشکندی خانبالیق شهری ایله یاناشی، ساواش گۆجو حاق‌دا معلومات وئریب. اوْ، بیرده سهواً کاتای ایمپراتورونون سهواً کاتولیکلییی قبول ائتدیینی بیلدیریب.\nبایرنلی ماجراچی ایوهان شیلبئرگئر ۱۴۰۲-۱۴۰۵-جی ایللرده تیمورا خیدمت ائدیب. بۇندان باشقا سای‌سیز-حساب‌سیز ونیزلی و ژنویالی تاجیرلر بۇ زامان سۇلطانیهده فعّال فعالیّت گؤستریردیلر.\nاوْردو قۇرولوشو دَییشدیر\nتیموریلر دؤولتی‌نین اوْردوسونون ضربه قوه‌سینی آغیر زیرئه‌لی سوواری بیرلیکلری، یونگول زیرئه‌لی آتلی اوْخچولار تشکیل ائدیردی. بۇندان باشقا هیندوستان یوروشو زامانی دؤیوش فیللری ده اله کئچیریلمیش‌دی. مملوک سولطانلیغی (میصر)\nاوْردویا دۆشمن قوه‌لری‌نین سایین‌دان وابسته اوْلاراق حؤکمدارین اؤزو، امیرزاده‌لر و امیر ال-اۆمرا باشچی‌لیق ائدیردی. امیر ال-اۆمرا اوْردو تاخیمی ایدی. هونر گؤستریب فرق‌له‌نن شخصلر امیر تیتولو ایله موکافاتلاندیریلیردی. امیر تیتولو اوْن ایکی درجه‌دن عبارت‌دی. بیرینجی درجه‌دن باشلایاراق اوْن ایکینجی درجه‌یه قدر هر درجه‌یه عایید اوْلان امیر اؤزون‌دن یۇخاری درجه‌ده اوْلان امیرین موعاوینی حساب اوْلونوردو. اوْن ایکینجی امیر امیر ال-اۆمرانین، امیر ال-اۆمرا ایسه حؤکمدارین موعاوینی ایدی.\nاوْردو یوروش‌ده اوْلارکن اوْنا قوتوال تعیین ائدیردیلر. اوْ، اوْردونون کئشیینی چکیردی. بازار اهلین‌دن وئرگی توْپلاماق دا قوتواللارا حواله اوْلونوردو. اگر اوْردودان کیمین‌سه بیر شئیی اوْغورلانمیش اوْلسا، قوتواللار مسئولیّته جلب اوْلونوردو. تیمورون دؤورونده اوْردویا دؤرد چاپقین‌چی بؤلویو تعیین اوْلونوردو. اوْنلار قوْشونون یان طرفی ایله اوْندان دؤرد فرسنگ مسافه‌ده ایرلیلییر و کئشیک چکیردیلر. اگر قوْشون‌دان بیر نفرین اؤلدورولدویونو، یارالاندیغینی گؤرسه‌لر، اوْنون ایشی‌نی اؤز بویونلارینا گؤتورمه‌لی ایدیلر.\nتیموریلر دؤولتی‌نین اوْرد��سون‌دا گئجه باسقینلارینی حیاتا کئچیرن دسته‌لر چاپاوول آدلاندیریلیردی. اوْردونون مرکزی قوْل، ساغ جیناهی برنغار، سوْل جیهانی ایسه جرانغار آدلانیردی. اوْردو ایرلیلیرکن اوْندان ایر‌لی‌ده کشفیات بؤلوکلری ایرلیلیردی و اوْنلار قارووول آدلانیردی. کشفیات دسته‌سینین آرخاسینجا گئدن بؤلوک هیراوول آدلانیردی. اوْردونون سوْل جیناهینی قورویان بؤلوک ایسه شیقاوول آدلانیردی. بۇ بؤلگو دۆشمن بیرلیکلری‌نین سایین‌دان وابسته اوْلاراق داها دا مورککبلشه بیلردی. تیمورون دؤورونده تیموریلر دؤولتی‌نین مؤوجود اوْلان اوْردوسونون اۆچده بیری سرحدلری قوروماغا، اۆچده ایکی‌سی ایسه دؤولتین خیدمتینده دایم دایانماغا بورج‌لو ایدی. خصوصاً تیمورون نوه‌سی اولوغ بیین حاکم‌لییی ایللرینده شهر آبادلاشمیش، مۆختلیف دیارلاردان علم آداملاری سمرقنده گلمیش‌دی. اولوغ بی سمرقندده دؤولت ایداره‌سی ایله یاناشی علمی فعالیّت‌له ده مشغول اوْلوردو. اولوغ بی آسترونومی و ریاضیاتلا مشغول اوْلوردو. اوْ، سمرقندده مدره‌سه و رصدخانا تیکدیرمیش‌دی. تیکدیردیی مدره‌سه‌ده اؤزونو اینکیشاف ائتدیرمک اۆچون دؤورون عالیملری‌نین درسلرینده و موذاکیره‌لرینده ایشتیراک ائتمیشدیر. اولوغ بیین اطرافینا دؤورون ان مشهور عالیملری توپلانمیش‌دی. اوْ، قاضی‌زاده رومی و قیاسددین جمشید ال-کاشی کیمی مشهور عالیملرین درسلرینده ایشتیراک ائتمیش ‌دی.\nسمرقند مدره‌سه‌سی دَییشدیر\nسمرقند مدره‌سه‌سی (سوْل‌دا)\nسمرقند مدره‌سه‌سینین تیکینتی‌سینه اولوغ بیین گؤستریشی ایله ۱۴۱۷-جی ایلده باشلانمیش و ۱۴۲۱-جی ایلده تاماملانمیش‌دیر.\nبۇ مدره‌سه‌ده‌کی علمی فعالیّتلر حاقیندا قیاسددین جمشید ال-کاشی‌نین مکتوبون‌دان معلوماتلار اؤیرنیلمیش‌دیر. بۇ مکتوب‌ده دؤورون ان یاخشی عالیملری‌نین مدره‌سه‌یه جلب اوْلونماغین‌دان، بۆتون علملر اۆزره درس وئرن مودسسیرلرین مؤوجودلوغون‌دان و ریاضیات‌چیلارین فعالیّتین‌دن بحث اوْلونور. بیرده مدره‌سه‌ده کئچیریلن درسلردن علاوه بۇرادا دؤورون عالیملری‌نین موذاکیره‌لری ده باش تۇتوردو کی، بۇ موذاکیره‌لرده اولوغ بی ده ایشتیراک ائدیردی. رصدخانادان سمرقند مدره‌سه‌سین‌ده‌کی آسترونومی و ریاضیاتلا باغلی آراشدیرمالارین پراکتییایا اۇیقولاما اوْلونماسی اۆچون ایستیفاده اوْلونموش‌دور. رسدخانانین تیکینتی‌سی تاماملاندیق‌دان سوْنرا قیاسددین جمشید اوْنا اداره ائتمیش ‌دی. بۇرادا آپاریلان مۆشاهیده‌لر اوْن ایکی ایل داوام ائتمیش ‌دی. اوّلجه حسابلاما و مۆشاهیده ایشلرینی قیاسددین جمشید ائدیردی. قیاسددین جمشیدین ۱۴۲۹-جو ایلده اؤلمه‌سیندن سوْنرا قاضی‌زاده رومی بۇ ایشی یئرینه یئتیرمه‌یه باشلامیش‌دیر. ۱۴۳۰-جو ایلده قاضی‌زاده رومی ده اؤلدوک‌دن سوْنرا، اوْنون طلبه‌سی اوْلان علی قوش‌چو رصدخانایا اداره ائتمه‌یه باشلامیش‌دیر. اولوغ بی بۇرادا آپاریلان آراشتیرمالاردان سوْنرا مشهور زیجینی تماملایا بیلمیش‌دی. زیج گورکانی و یا زیج جدید سلطان آدی وئریلن بۇ اۇلدوز کاتالوقون‌دان غرب‌ده و شرق‌ده اۇزون ایللر بویونجا ایستیفاده اوْلونموش‌دو.\n۱۴۴۹-جو ایلده اولوغ بیین اؤلدورولمه‌سیندن سوْنرا رصدخانا دینی فاناتیکلر طرفیندن داغیدیلمیش‌دیر.\nمدنیت دَییشدیر\nشاهی-زین‌ده کومپلئکسینین ناخیش‌لی سوتونلاری\n۱۴. ی��ز ایلین سوْنلاریندان ۱۶. یوز ایلین اوّللرینه قدر اورتا آسیا و شرقی ایران توْرپاقلاری ایله بیرلیکده افغانیستانی دا ایحاطه ائدن اراضی‌ده تیموریلر صنعتکارلیق باخیمیندان اؤ‌نملی اثرلر مئیدانا گتیرمیش‌دیر. معمارلیق و مینیاتورون اینکیشاف ائده‌رک دَیَر قازاندیغی تیموری صنعتکارلیغی اورتا آسیا، ایران، افغانیستانین و حتی بؤیوک موغول ایمپیراتورلوغو دؤورونده هیند-ایسلام صنعتکارلیغینین اینکیشاف ائتمه‌سینده روْل اوْینامیش‌دیر. ایسلام صنعتکارلیغی باخیمیندان اؤ‌نملی اثرلرین مئیدانا گتیریلدیی بۇ دؤورده هر نه قدر واحید اۆسلوب‌دان دانیشماق مۆمکون اوْلماسا دا، محل‌لی فرقلی‌لیکلرین بیر سینتزینی گؤرمک مۆمکون‌دور. گؤز اوْخشایان اثرلرین مئیدانا گتیریلدیی یئرلر آراسیندا تیموری صنعتکارلیغینین عۆمومی رۇحونو اؤزون‌ده داشییان، اما اؤزون مخصوص صنعتکارلیق مرکزلری مئیدانا گلمیش‌دیر. بۇ باخیم‌دان سمرقند، هرات و شیراز صنعتکارلیق مرکزلرینه چئوریلمیش‌دیر.\nتیمورون سارایی، شهریسبز شهری\nتیموریلر دؤولتی‌نین باشکندی اوْلان سمرقندده اورتا آسیا و ایران‌دان اوْلان صنعتکارلاردان باشقا هیندوستان، آنادولو و سوریهدان کؤچورولموش صنعتکارلار وار مؤوجوددو. ایسپانیا ائلچی‌سی روی قونزالئس ده کلاویخو سمرقندده ۱۵۰ مین صنعتکار عائله‌سی اوْلماسینی سؤیلمیش‌‌دی. تیمورون دؤورونده صنعتکارلیق مرکزینه چئوریلن سمرقندده معمارلیق باخیمیندان اؤ‌نملی اثرلر مئیدانا گتیریلمیش‌دی. تیموری صنعتکارلیغینین ایکینجی پارلاق دؤورو تیمورون اوْغلو شاهرۇخون حاکمیّتی ایللرینه تصادوف ائدیر. شاهرۇخون حاکمیّتی ایللری تیموریلرین مدنی و صنعتکارلیق باخیمیندان ان گۆج‌لو دؤورودور. سلطان شاهروخ و فارس صنعتکارلاری حمایه ائدیردی. شاهرۇخون حاکمیّتی ایللرینده دؤولتین باشکندی هرات شهرینه کؤچورولموش‌دو. بۇ سبب‌دن اینکیشاف ائدن هرات تیموری رئنئسان‌سینین مرکزینه چئوریلمیش‌دی. عئینی زاماندا شاهرۇخون حاکمیّتی ایللرینده اوْغلو اولوغ بیین سمرقندده حاکم اوْلماسی سببین‌دن آبادلیق و قوروجولوق ایشلری اوْرادا دا داوام ائتدیریلمیش‌دی. شاهرۇخ و اولوغ بیین اؤلومون‌دن سوْنرا دۇرغونلوق یاشایان صنعتکارلیق ابو سید و سولطان حسین بایقارانین دؤورونده یئنی‌دن جانلانمیش‌دیر. سلطان حسین بایقارانین اؤلومون‌دن سوْنرا اوْغلو بزیززامانین حاکمیّتی ایللرینده دؤولت تنززوله اۇغراسا دا، تیموریلرین صنعتکارلیق عنعنه‌لری‌نین ائتکیسی بؤیوک موغول ایمپیراتورلوغو و صفویلر دؤولتینده حیس اوْلونماق‌دادیر.\nمعمارلیق دَییشدیر\nاساس مقاله: Teymuri memarlığı\nتیموری معمارلیغی اؤزون مخصوص جهتلری ایله فرق‌لنیر. اورتا آسیا و ایراندا اؤزون‌دن اوّل مؤوجود اوْلموش دؤولتلرین معمارلیغین‌دان ائتکی(تاثیر)له‌نن تیموری معمارلیغی بیر نؤع سینتز تشکیل ائدن اثرلرله تانینمیش‌دیر. اساساً توربه، مسجید، مدره‌سه و درگاه کیمی بؤلمه‌لری اوْلان کومپلکسلرین اساس اؤزللیکلریندن بیری فاسادینی اؤرتن موزایکا ایشلمه‌لری اوْلان کاشی، سوغانا بنزین خاریجی قوببه و داخیل‌ده‌کی یۆکسک ایچ قوببه‌نین مئیدانا گتیردیی قوببه سیستمینین اؤزون مخصوص جهتلری ایدی.\nتیموری مئمارلیغیندا ان اؤ‌نملی یئری توربه‌لر تۇتوردو. تیموری توربه معمارلیغینین ان اؤ‌نملی اؤرنکلریندن بی��ی سمرقندده‌کی شاهی-زین‌ده کومپلکسی‌دیر. بۇ کومپلکس‌ده تیموریلر سویون‌دان اؤ‌نملی شخصلرین توربه‌لری یئرلشیر. بیر دیگر نومونه کیمی سمرقندده یئرلشن و ۱۳۸۰-۱۳۹۰-جی ایللره عایید ائدیلن روهاباد توربه‌سینی گؤسترمک اوْلار. روهاباد توربه‌سی کوب فوْرمالی اساس بینانین اۆزرینده یئرلشن، سککیزبوجاق‌لی تمبورون داشیغی‌دی قوببه‌دن عبارت‌دیر. تیمورون حاکمیّتی ایللرینده تیکیلن توربه و اوْنا باغلی معمارلیق کومپلکسلری‌نین ان مشهورو گور-امیردیر. بۇ کومپلکسه مدره‌سه، مسجید، توربه و دیگر بؤلوملر داخیلدیر. ایلک دفعه تیکینتی‌سینه ۱۳۹۹-جو ایلده باشلانیل‌سا دا، تیمورون نوه‌سی محمد میرزا‌نین اؤلومون‌دن سوْنرا امیر تیمورون امری ایله ۱۴۰۴-جو ایلده بیر توربه تیکیلمه‌سینه قرار وئریلمیش‌دیر. تیموریلر سویون‌دان اؤ‌نملی شخصلرین مرازلارینین یئرلشدیی بۇ توربه‌یه ۱۴۰۵-جی ایلده تیمور دا دفن اوْلونموش‌دو. بیرده امیر تیمورون اوْغوللاری میران شاهی و شاهرۇخ، نوه‌لری پیر محمد میرزا و اولوغ بی، اله جه ده دین معلمی عزیز نور سید برکه ده بۇ توربه‌ده دفن اوْلونموش‌دور. تیمورون هیندوستان اۆزرینه اوْلان یوروشونو ابدیلش‌دیرمک آماچ ایله بیبیخانیم مسجی‌دی اینشا اوْلونموش‌دور. بیبیخانیم مسجی‌دی یۆکسک قوببه‌لری، ائیوانلاری، دیگر معمارلیق المنتلری و چینی ایشلمه‌لری ایله تیموریلر دؤولتی‌نین گۆجونون زیروه‌سینده اوْلدوغو دؤورو عکس ائتدیریر.\nتیکینتی‌سی ۱۴۱۷-جی ایلده سمرقندده اولوغ بی طرفیندن باشلادیلان و ۱۴۲۰-جی ایلده تاماملانان مدره‌سه کومپلکسی ایسه ایسلام مئمارلیغیندا اؤ‌نملی بیر یئره صاحیب‌دیر. بۇ مدره‌سه ۱۴۱۷-جی ایلده اولوغ بیین بوخارادا تیکدیردیی دیگر مدره‌سه‌نین پلانی اساسیندا اینشا اوْلونموش‌دو. اۇلوقبیین سمرقندده اینشا ائتدیردیی اثرلر آراسیندا ۱۴۰۹-جو ایلده تیکیلن رصدخانا دا اؤ‌نملی یئره صاحیب‌دیر. گؤوهر شادین گؤستریشی ایله مشهد شهرینده معمار کیواموددین ابن زئینددین شیرازی طرفیندن گؤوهر شاد مسجی‌دی اینشا اوْلونموش‌دو. دؤرد ائیوانی اوْلان مسجید بیر توربه ایله کومپلکس شکیل‌ده تیکیلمیش‌دی. عئینی زاماندا گؤوشر شاد طرفیندن کیواموددین ابن زئینددین شیرازییه اینشا ائتدیریلن تیکی‌لیلر آراسیندا هراتدا یئرلشن گازورگاه عابیده‌سی و گؤوهر شاد مدره‌سه‌سینی نومونه گؤسترمک اوْلار. گؤوهر شاه مدره‌سه‌سینده بیر توربه ده اینشا اوْلونموش‌دو. شاهرۇخون اوْغلو قیسددین بایسونقور و گؤوهر شاد بۇرادا دفن اوْلونموش‌دور. [[file:Туркестан.jpg|thumb|right|250px|خوجا احمد یسوی توربه‌سی، ۱۳۸۵-جی ایلده تیمورون امری ایله تیکیلیب. ۱۴۶۰-جی ایلدن سوْنرا بلخ شهرینده اینشا اوْلونان ابو نثر فارسا کومپلکسی ده تیموری معمارلیغینین عنعنه‌لرینی داشیییر. تیموری معمارلیغینین سوْن دؤورلرینه عایید اوْلان ان اؤ‌نملی اثرلردن بیری ده ابو سیدین خانیملاریندان بیری‌نین گؤستریشی ایله تیموریلر نسلیندن اوْلان قادینلارین دف‌نی اۆچون ۱۴۶۰-۱۴۶۴-جو ایللرده اینشا اوْلونان ایشرتخانا توربه‌سی‌دیر. ۱۴۶۰-۱۵۰۲-جی ایللرده قزنه شهرینده اولوغ بیین اوْغلو ابدوررززاق اۆچون اینشا اوْلونان توربه اوْرتادا یئرلشن اساس حیصّه و اوْنونلا الاقلندیریلن یان حیصّه ‌لرله بیر نؤع تاج محلین معمارلیق قۇرولوشونون اؤنجوسودور.\nتیموری سارایلاری حاقیندا تاریخی قایناق‌لرده و سیاهتنامه‌لرده اؤ‌نملی معلوماتلارا راست گلمک مۆمکون‌دور. قایناق‌لرده تیمورون سمرقند و اطراف شهرلرده اینشا ائتدیردیی گؤی سارای، باغ-ı دیلگوشه آدلی باخچادا یئرلشن نقش-i جهان، باغ-ı چئنار، باغ-ı شیمال و باغ-ı بئهیشت کیمی سارایلار حاقیندا معلومات وئریلیر. شهریسبزده‌کی سارایین قالینتیلاری دؤوروموزه قدر گلیب چیخمیش‌دیر. بۇنلاردان باشقا قایناق‌لرده اولوغ بی طرفیندن سمرقندده اینشا اوْلونان و باغیمئی‌دان‌دا یئرلشن چیهیلسوتون سارایین‌دان دا بحث اوْلونماق‌دادیر.\nمیراث دَییشدیر\nتیموریلر دؤولتی یاییلدیغی گئنیش اراضیلرین تاریخینده هللئدیجی روْل اوْینامیش‌دیر. تیموریلر دؤورونده اورتا آسیا و خوراسان اینکیشافینین زیروه‌سینه چاتمیش، سمرقند شهری تاریخی‌نین قیزیل دؤورونو یاشامیش‌دی. تیموریلر دؤورونده معمارلیق عنعنه‌لری داها دا اینکیشاف ائتمیش و بۇ معمارلیق عابیده‌لریندن بیر چوْخو گۆنوموزه قدر گلیب چاتمیش‌دیر. علم و صنعتکارلیغین اینکیشاف ائتمه‌سی نتیجه‌سینده بۇ دؤور \"تیموری رئنئسان‌سی\" اوْلاراق دا خاطیرلانیر. تیموریلر سویون‌دان گلن بابورون هیندوستان‌دا بؤیوک موغول ایمپیراتورلوغونی قورماسی نتیجه‌سینده تیموریلر سولاله‌سی وارلیغینی داوام ائتدیرمیش‌دی.\nتیموری حاکمیّتی آذربایجانا دا تسیرسیز اؤتوشممیش‌دی. تیموریلر دؤورونده آذربایجانا یئنی-یئنی تورک کؤچلری داوام ائتمیشدیر. بۇ کؤچلر آذربایجان‌دا خالقین و دیلین فوْرمالاشماسینا اؤز ائتکی(تاثیر)ینی گؤسترمیش‌دیر. بئله کی، ژنتیک اساس‌دا تورکجهنین دیالئکتلری ۲ حیصّه ‌یه آیریلیر. اوْغوز (شرق و جنوب قروپو) و قیپچاق (غرب و شیمال). بۇ لهجه‌لرین فونئتیک و لئکسیک جهت‌دن بللی فرقلی‌لیکلری وار. قلوتتوخرونولوژی اۆصولون‌دان ایستیفاده ائده‌رک دیل‌چی اوْلئق مودراک بئله بیر نتیجه‌یه گلمیش‌دیر کی، نوخا دیالئکتی استثنا اوْلماقلا بۆتون لهجه‌لری ایله بیرلیکده تورکجهنین فوْرمالاشماسی ۱۳۶۰-جی ایللره، تیموری دؤنمینه دۆشور. باشقا بیر مثال کیمی آلمان تاریخچی‌سی قوستاو تئودور پولون یازدیغینی گؤسترمک اوْلار. اوْ، اؤز اثرینده یازیردی: \"قافقاز تاتارلاری اؤزلرینی چینگیز خان و امیر تیمور اوْردالارینین تؤرمه‌لری ساییرلار؛ اوْنلار دایم بۇ اوْردالارین عظمت‌لی قودرتینی و اوْنلارا تابع اوْلموش بؤیوک اراضیلری خاتیرلاییرلار\".\nحال حاضیردا اؤزبکیستان تیموریلر دؤولتی‌نین ارثینه صاحیب چیخیر. چاغداش اؤزبک تورکجه‌سینین یارانماسیندا تیموریلر دؤورونده مدنی دیل سوییه‌سینه یوکسلمیش چاغاتایجانین بؤیوک روْلو اوْلموش‌دور. جاستین ماروززی تامئرلان اثرینده سفیر روی قونزالئس ده کلاویخونون تیموریلر دؤولتی‌نین دۇرومی ایله باغلی یازدیقلارینی چاغداش اؤزبکیستانین شهر حیاتی ایله مؤ قایسه ائده‌رک یازیر کی، بورالار تیموریلر دؤورون‌ده‌کی شؤهرتینی ایتیرسه ده، شهر حیاتینین چوْخ دا فرقلندیینی دئمک اوْلماز. اؤزبکیستان موستقیللیینی قازاندیق‌دان سوْنرا تیمورون شخصیتی یئنی‌دن دیقّت مرکزینه گلیر. ۱ سپتامبر ۱۹۹۳-جو ایلده اؤزبکیستانین موستقیل‌لیک گۆنو زامانی باشکان ایسلام کریموو تاشکند شهرینده تیمورون عابیده‌سینین آچیلیشینی ائتدی.[۱] ۱۹۹۶-جی ایلده ایسه تیمورون آنادان اوْلماسینین ۶۶۰-جی ایلی قئید ائ��یلن زامان تاشکند شهرینده فاتئهه حصر اوْلونموش موزه یی آچیلمیش و \"تیمور اوْردئ‌نی\" تأسیس ائدیلمیش‌دی.[۱]","num_words":10035,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.183,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":238790.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نئچه گون اؤنجه معاصر آذربایجان شاعیری حبیب فرشبافدان ۳۸ صحیفه‌لیک بیر توپلودا ۳۱ شعر اوخودوم. بو شعر مجموعه‌سی ایکی بؤلمه‌دن عبارت‌دیر. بیرینجی بؤلمه حجما کیچیک، معناجا بؤیوک بیر شعرله باشلاییر. شعر فورما اعتباری ایله سربست یازیلسادا حاصارلانمیش بیچیمی خالق معنویاتیندان کئچن، زنگین شفاهی خالق یارادیجیلیغی‌نین یئتگین قوتلاریندان اولان- بایاتیلاری یادا سالیر.\nحبیب فرشبافین بو شعرینده اؤنجه گلن مصراع‌لار مقصد یؤنلو اولاراق نه‌دن سؤز آچیرسادا خالق بایاتی‌لاریندا اولدوغی کیمی سونونجی ایکی مصراع‌لیق سؤزو دئمکدن خاطیر اورتایا چیخمیشدیر.\nمن، حبیب فرشبافین بو شعرینده مقصد یؤنلو یازیلان مصراع‌لاری دئییل، اونون اوره‌ییندن سوزوب گلن، شاعیرلیک ‌دونیاسیندان کئچن سونونجو ایکی مصراعنی مقصد گؤتورموشم.\nحبیب فرشباف «یولچو یولدا گره‌ک» آدلی بو شعرینی آشاغیدا تقدیم اولان مصراع‌لارلا سونوجلاییر:\nهر گئتمک\nیئتمک اوچون یوخ، دوستلار!\nهایدی!-\nیولچو یولدا گره ک!\nاوزون یوللار کئچیب گلن و «یولچو یولدا گره‌ک» یازان ‌لیریک دوشونجه‌لی، اینجه روحلو شاعیر هانسی یولدان، هانسی یول ارکانیندان سؤز آچیر؟\nفاکت اولاراق، حبیب فرشبافین «حیات» آدلی شعرینه بیر نظر سالاق. منجه اونون «حیات» شعری‌نین مصراع دوزومونده آشیلانان فیکیر نه‌دن دانیشیرسادا در حال اوخوجونو «یولچو یولدا گره‌ک» آدلی شعرین سونونا گتیریب چیخاراجاق.\n«حیات» شعرینده حبیب فرشباف بو قناعتده‌دیر کی،\nنه سئوینجینه بئل باغلا\nنه قاپانیب کدرینه قال.\nدؤزه بیلمه‌ینده\nآجیسینی شیرینینه قات\nبئله‌دیر حیات.\nحبیب فرشبافین شعر عالمینده حیاتا مناسبتده فیکیر، خیال، آرزو هارالاری دولاشسادا رئاللیغی درک ائتمکده مجبوریتینده‌دیر. اونون اؤزونون دئییم طرزیله دئسم، خیالین آیاقلاری قابار- قابار اولسادا حیاتا ائنمک ده لازیم‌دیر. ائله شاعیرین اؤزو کیمی:\nایستک‌سیز مومکونسه ده\nنیفرت‌سیز مومکون دئییل بیزیم یئرده یاشاماق!\nبئله دئییم طرزی، اوسته گل بئله دوشونجه‌ سیستمی قئید ائتمک اولار کی، ایکی بؤلمه‌دن عبارت بو توپلودا وئریلن اساس شعرلرین روحونا دوغما دئییل. داها دوغروسو اونلارین روحوندا گزن ایدییاللارلا تن دئییلدیر .حیاتدا اولان چاتیشمازلیقلارا بئله مناسیبت، حیاتین اؤزوندن قایناقلانسادا، ‌لیریک دوشونجه‌لی، اومانیست روحلو شاعیر حبیب فرشباف عالمینه اویغون گلمیر. اونون ایپه- ساپا دوزدویو مصراع‌لار، اوره‌ک دؤیونتولریندن قوپان حیس‌لر، هیجانلار بو بیچیمده کؤروکلنمیر. نییه کی، ایفاده‌سی سرت اولان بئله مناسیبت، اونون شعر عالمینده گزیشن روحا یاد،‌ لیریکایا ضد‌دیر.\nاو هردن حیات رئاللیغینی چیلپاق بیان ائتسه ده در حال اؤز عالمینه چکیلیر. سرعتله اؤز روحونون دینجلیک تاپا بیله‌جه‌یی مقاما قاییدیر. فیکیر یئلکه‌نی اونو هارا چکسه ده کؤنول تئللری اونو اؤزونه قایتاریر. اؤزونو درک ائتمه‌یه چاغیریر. اؤزونو اؤزونه سسله‌ییر. ایفاده‌سی کوبود سسلنسه ده او حیات رئاللیغیندان یول آلان فیکیرین دار، دوشونجه‌نین محدود بیچیمیندن چیخیر؛ ‌دونیاسینی واختسیز ده‌ییشمیش معاصرآذربایجان شاعیری مرحوم نصرت کسمنلی دئین کیمی دئسک دوشور در حال عادی‌لیک گئنیشلی‌یینه. بو عادی‌لیک گئنیشلییی دئییلن مفهوم ایسه حبیب فرشبافین ایچ دونیاسی، کؤنول عالمی‌دیر.\nاونون ‌دونیاسی، آنانین بالایا، بالانین آنایا محبتی کیمی ریاسیزدیر؛ علوی‌دیر؛ چرچیوه‌سیز‌دیر؛ صاف و تمیز‌دیر؛\nاولو داغلارین دؤشوندن آخان قاینار بولاقلارین سویو کیمی زولال‌دیر.\nبو زولاللیق، بو قاینارلیق، بو تمیزلیک، بو علوی‌لیک و بو صافلیق حبیب فرشباف ‌دونیاسیندا هاردان باشلاییر؟ منجه بو شعرلر توپلوسوندا ایکینجی بؤلمه‌نین آچیلیشی بو مصراعدان کئچیر:\nهر گئجه یوخومدا گؤرورم سنی\nنه یازیق، حسرتین گؤزومده قالیر.\nبو مصراع‌لار «ماهنی‌لار» آدلی ایکینجی بؤلمه‌نین بیرینجیسی، «تبریزیم » آدلی شعردن‌دیر. معاصر آذربایجان شاعیری حبیب فرشباف اؤزونه، اؤز معنویاتینا، اؤز ‌لیریکاسینا بو کونودان یول آلیر.\nاو «ساوالانیم » آدلی شعرینده ایسه بئله مصراعلانیر:\nامید تکجه سنه قالیب\nساوالانیم.\nتوت الیمدن-\nقوی یئنه ده هاوالانیم.\nشبهه‌سیزکی، بو مصراع‌لارین آت قاتیندا یاشی قدیم بیر اولو تاریخ یاتیر. شاعیر حبیب فرشباف ایسه اؤزونه آرخا، هایان همن تاریخی دئییر. همن ملی کیملییه اوز توتور، اوندان امید دیله‌ییر و او آرزولارلا هاوالانماق ایسته‌ییر. او، بو شعرین دیگر یئرینده هله گؤرون نئجه یاشی قدیم تزه سؤز یازیر:\nآیری دوشدوم دوستلاریمدان\nدوشدوم درده\nپرده‌لریم قاریشدیلار\nپرده – پرده.\nمذاکره‌یه بوراخیلان بو موضوع البته کی تکجه بونونلادا بیتیب توکنمیر. او، «خسته خانادا» آدلی شعرینده بو مناسبتی داهادا یوکسک‌لره قالدیریر. اونو هله نئجه ده علویلشدیریر:\nاؤلوم قوندو دووار اوسته\nاوره‌ییمدن بیر داغ کئچدی-\nبیرده سن!\nآنجاق سنی-\nائله گیزلی،\nائله گیزلی\nساخلادیم کی,\nاونلار تکجه کاغیذ اوسته\nداغ عکسینی چکدیلر.\nمن ائله فیکیرده‌یم کی، تقدیم اولان مصراع‌لار هامی دا بو حسی اویادیب کی، بو مصراع‌لار ائله شعرین هامیسی‌دیر. اونون هاراسیندان، هانسی حصه‌سیندن نمونه گؤسترمک اولاردی کی ، بو بیچیمده بیجیمله‌نن اوره‌ک دؤیونتولرینی، علویلشمیش سئوگینی گؤستره بیلسین؟ منجه بیر آز اؤنجه حبیب فرشباف شعریندن تقدیم ائتدی‌ییمیز:\nایستک‌سیز مومکونسه ده\nنیفرتسیز مومکون دئییل بیزیم یئرده یاشاماق-!\nایفاده‌سی حبیب فرشباف فیکرینده نئجه تصویرلنسه ده، اونون کؤنلونده یئر آلمامیشدی. آخی بئله سؤز وار کی، کؤنول ائله یئردی کی، اورا بیر قاپی‌دان نیفرت گلدیسه، باشقا بیر قاپیدان محبت چیخاندی. اورا قارانلیق چؤکدوسه، ایشیق اوچاندی. منیم تانیدیغیم حبیب فرشباف حیاتی و‌ دونیاسی ایسه بئله دئییل.\nاو، ایستک‌سیز مومکونسه ده، نیفرتسیز مومکون دئییل بیزیم یئرده یاشاماق!- یازاندا، فیکرینده، اینانجیندا بو تصویرلنسه ده تام ایناملا دئیه بیله‌رم کی، مطلق او بو معنانی یاشامامیشدی. اونون «اعتبار » شعریندن بیر پارچانی قئید ائتمک ایستردیم:\nالدن گئتسه اینسانین-\nاینسانا اعتباری.\nترکینه آلان اولماز\nیورغون پیادالاری.\nاؤزو اؤز الی ایله، اوسته گل کؤنول‌له وئردییی آتینی نامرد بیریسی النیدن چیخارانا نه دئمک اولار؟ نیفرت؟ – یوخسا اعتبار شعرینده کی، داخیلی عالمدن باش قالدیران او اوره‌ک چیرپینتی‌لارینی؟ او اوره‌ک آرزولارینی؟\nگؤیدن اوچ آلما دوشمه‌میش\nقیریلدی صؤحبتی.-\nقوش قانادی تک…\n-آتا!-\nبس سونرا نه اولدو؟\nسوروشدو قیزی.\nسینه‌سیندن توستوسونو\nبیر نفسه بوشالدیب\n-هئچ نه بالا- دئدی.\nآتام دا بو یئرده بیر کؤکس اؤتورموش\nآتامین آتاسی دا.\nدئمک-\nبیر آه لا نقطه‌لنمیش\nاوچ نسلین افسانه‌سی.\nفیکیرده، دوشونجه ده دوغمالیق وارسا، اونلار بو شعرین سونوندا گئدن او اوچ نسلین حیاتینا، دویغوسونا، یاشام طرزینه، کئچدییی یولا، تاریخه، مدنیته یاد اولا بیلمز.\nمنیم ادعاسیندا اولدوغوم حبیب فرشباف یارادایجیلیغی دا بئله‌دیر. قالان نه وارسا یاد دویغودور. اؤزگه بویاسی‌دیر.\nمنیم عالمیمده «حبیب» اؤزونو هارا وورسادا، هانسی کئچیددن کئچسه ده شعرینده استناد ائتدییی تکجه او اوچ نسیل دئییل. تاریخی قدیم بیر ملتین ائولادی‌دیر. همن ملتین آجیسینا آجییان، سئوینجینه سئوینن‌دیر. نییه کی، اودا یارادیجیلیغی‌نین یئتگین چاغیندا ملت شعوروندا فورمالاشان ایدییاللارا یؤن آلیر. اونلاردان ساده‌جه بیرینه بیر نظر سالاق:\nوئریر اؤز عؤمرونو هرکس بیر عشق اوغروندا عادت‌له:\nبوتون‌ دونیانی وئرسن آج گؤز آج‌دیر، دویماز عالمده.\nمن اینانیرام کی، اوزون یوللار کئچیب گلیب «یولچو یولدا گره‌ک» یازان ‌لیریک دوشونجه‌لی، اینجه روحلو, اومانیست فیکیرلی شاعیر حبیب فرشباف بوندان سونرا دا کؤنلونون ایشیغینی و ائله‌جه‌ده محبتینی یاشایاجاق. نیفرتسیز مومکون دئییل یوخ، محبت‌سیز مومکون دئییل یاشاماغی ترنوم ائده‌جک. اؤز کؤنلونون سسینه سس وئره جک. اؤز عالمینه، اؤز‌ دونیاسینا، اؤز بویاسینا چکیله‌جک. شعر‌ دونیاسیندا حیاتین چاتیشماز‌لیقلاریندان دئییل اؤز کؤنلونون علویلی‌ییندن یول آلاجاق. آخی صمیمیت اوخوجویا دئییل، اؤزونه صمیمی اولماقدیر. شاعیر حبیب فرشباف ایسه من اینانیرام کی، بو یولون ان ایناملی یولچولارینداندیر.\n«یولچی یولدا گره ک !»- قارداشیم! سنه داها اوغورلو یارادیجیلیق آرزولاریلا! یولون آچیق اولسون!- دئییرم. قلمین ایسه اؤز دونیانی یازان گؤزه‌للی‌یین ترنومچیسی.","num_words":1632,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":178640.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شیمیایی بیرلشمه، بیلَشیک یوخسا ترکیب ایکی یا داهاچوخ جینس‌ده آتومون یاراتدیغی مادده‌لره دئییلیر. بیرلشمه‌لرین اَن کیچیک قورولوشو موْلکۇل‌لاردیلار.\nبیرلشمه‌لرین خوصوصیتلری دَییشدیر\nبیرلشمه‌لرین چوْخو مولکولِر یاپیدادیر. آما دوز کیمی آتوم‌لو یاپیدا اوْلانلاردا واردیر.\nبیرلشمه‌لری بللی فرموللارلا ایفاده ائدیلیرلر.\nبیرلشمه‌یله قاریشیم‌ین فرقی:\nبیرلشمه‌لر بللی ساییدا المنت آتوم‌ونون شیمیایی بیر باغ ایله باغلانماسیلا یارانیر. آنجاق قاریشیم‌ین بللی بیر فوْرمولو یوخدور. بیرلشمه‌لری یارادان المنت‌لر بیر آرایا گلرک اؤز خوصوصیتلرینی ایتیرر آما قاریشیمی یارادان المنت‌لر اؤز خوصوصیتلرینی ایتیرمزلر.","num_words":120,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.164,"stopwords_ratio":0.042,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":242380.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هامی سوفره ماساسی نین آرخاسیندا شام یئمه یینده، آتا، آنا، قیز و بیرده اوغول. صحبت فیطیر بایرامیندان گئدیر. بیری دئییر جومه دیر؛ او بیریسی هفته نین بیرینجی گونو.\nآتا فیکیرلری ییغیر بیر یئره: قولاغ آسین، منجه فرقی یوخدور. جومه یا کی هفته نین بیرینجی. بیز صاباح گون اورتادان سونرا گئدیریک. آمما بیر شرطله : اگر فیطیر جومه گونو اولدو، گئری دؤنمه لی‌ییک.\nقرار قبول اولونور . هامی آتانین فیکرینی بیه نیر.\n۲- بئشینجی گون- آخشام اوستو ، هامی حیطده\nهره بیر ایش گؤرور . آتا ماشینی یویوب ، شوشه لرین تمیزله ییر. آنا ائوی ساهمانا سالیب لازیم اولان شئیلری ماشینا قویور. قیزلا – اوغلان دا اوز چانتالارینی حاضیرلاییب، آتا- آنالارینا کؤمک اولورلار. نهایت هرنه اوز یئرینده قرار توتور.\nماشین یولا دوشور . هره اوز فیکیر دونیاسیندادیر . ائله تزه جه شهرده ن چیخمیشدیلار کی آتا دئییر:\nخانیم بیزیم دورد- ساهات یاریم یولوموز وار. خبر وئر کی بئش ساهاتدان سونرا اورداییق. ائله ده اولور . یولون دؤنگه لرین احتیاتلا دؤنور، خطرلی دؤنگه لر گئریده قالیر. دوزنگاه باشلانیر. سوروجو یولون راحاتلیقین حیس ائده ره ک، سرعتی آرتیریر ، ساهاتدا یوز – یوز اون سرعتیله یولا داوام ائدیر.\nائله بو آن چوخ داوام چکمیر ، یول پولیسی قیرمیزی اعلان لا قاباغین کسیر:\nاو ماشینی یولدان کنار ساخلاییب ،یول پولیسینین ماشینینا یاخینلاشیب سندلرین وئریر.\nیول پولیسی سانکی بیر جانی یاخالاییب ، کوبود وغیر انسانی شکیلده اوتوردوغو یئرده اونا حده – قورخو گله‌ره‌ک بیر اییرمین لیک جریمه ایله سندلرین قایتاریر.\nاونون فیکری خارابلاشیر. عصبی حالدا ماشینا اوتورور. سرنشینلر هامیسی نیاران قالیرلار. بیر آز یولا داوام ائتدیکدن سونرا آنا باشلاییر:\nهئچ ناراحات اولما ایشدی اولدو.\nآتا جاواب وئریر: من او جریمه یه ناراحات دئییلم . پولیسین یئرسیز حرکتی منی یاندیریر.\nائله چوخ سؤزدن صحبتدن سونرا یئنه حال- احوال اولکی یئرینه قاییدیر . هامی مقصده فیکیرله شیر. سوروجو یولونا داوام ائدیر. یئنه دولایی یولار احتیاتلا آرخادا قالیر. یئنه دوزنگاه باشلانیر. یئنه یول پولیسی، یئنه قیرمیزی اعلان. یئنه اییرمی مین تومن لیک جریمه.\nسوروجو یول بویو دانشیر. عصبی و ناراحات یولونا داوام ائدیر. خوشبختلیکدن هئچ بیر یامان حادثه اوز وئرمیر .\nساغ-سالامات آذربایجانین نهنگ شهری تبریزه چاتیرلار. تبریزین سیماسی و اونون گؤرکمی بوتون یولدا اولانلاری یاددان چیخاریر.\n۳- جومه گونو\nتبریز شهرلرین شهری سایلیر. اونا گورا کی اؤزونه مخصوص بیر یئرده قرار توتور. اقلیم شرایطی اونو همشه بیرینجی‌لرده یئر وئریر. اونون تاریخی عابیده لری و دونیادا تانینمیش سیمالاری عوضسیزدیر. شهرین هر دؤنگه و کوچه سی جانلی اولاراق سنله دانشیر. جسارتله دئیه بیله رم بو شهر اؤزو بیر تاریخی عابیده دیر. اونون هر بیر داشی سنه بیر کتابدیر، اگر اوخویا بیله سن. چرنداب- سورخاب- چای قیراغی – قولله قفسی (ایندی اوندان اثر قالماییب) –مارالان – ششگلان – سامان بازاری- ثقه الاسلام ائوی- مشروطیت ائوی- ساهات مئیدانی – بلدیه بیناسی- ستارخان ائوی( ساتیلیب – سوولوب ایندی آرتیق بیر اوچوق خارابا قالیر) گوی مچید- قونقا باشی – شاعیرلر مقبره سی- قاجار موزه سی – آذربایجان موزه سی – گولوستان باغی – عاشیقلار قهوه خاناسی ( ایندی سوز – ساز مجلیسی قورولمور)-ائل گولو- کؤهنه بازاری و باغلار باغی- وشیرین دیل قوناق پرور اهالیسی.\nشام یئمه یندن سونرا ائوین خانیمی (تبریزین اورتا مکتب معلیمه سی) دئییر :\n– یئنی یئتمه لر بو آخشام منه قوناقدیلار.\nالینده ایکی ده نه بیلئت جمعه قوشولور و آرتیریر:\n– تبریز بلدیه سی فیطیر آخشامی یئنی یئتمه لری بو بیلئتلرله پولسوز “باغلار- باغینا” دعوت ائدیب.\nهامی اورررا چکه رک تبریز بلدیه سینی آلقیشلاییر .\nنهایت سگیز نفر اولوب، یولا دوشوب، باغلار- باغینا گئدیرلر. هر نفردن دؤرد یوز تومن آلیب، ایچری بوراخدیلار. هر اویونجاغا یاخینلاشدیلار دئدیلر کی او بیلئت اورایا شامیل اولمور.\nنهایت بیلئتین گرکسیز اولدوغونو باشا دوشوب بیر زیبیل قابی‌یا تولادیلار. او بیلئتلر واسیطه سیله او قده ر اینسان گلمیشدی کی او بویدا ییرمی ایکی هکتارلیق اراضی ده ایینه آتسایدین یئره دوشمزدی. یئنی یئتمه لرله ده کی باجارماق اولماز، مومکون قده‌ر جیبلرینی بوشالتدیلار. آرغین – یورغون گئجه نین یارسی ائوه دؤندولر.\n۴- هفته نین بیرینجی گونو (فیطیر بایرامی)\nگئجه نین یورغونلوغوندان هامی یوخویا قالمیشدی. سحر یئمه ییندن سونرا قوناقلار حاضیرلاشیب، ائو صاحیبیندن تشککور ائدیب یولا دوشدولر. آمما بو دؤنه سوروجو چوخ احتیاط ائدیردی. آخی او مالی جهتدن اورتاق بیر یاشام دا ایدی . اونون بو ولخرج لیگی اونا آغیر باشا گلیردی. گزمه یه چیخماق اوسته گل ایکی ده نه ییرمین لیک جریمه.\nیاواش – یاواش شهرلر و دولایی یولار آرخادا قالیردی. ائله اؤز شهر لرینه بیر اون- اون بئش کیلومتر قالیردی کی ، یئنه پولیس، یئنه کوبود حرکت، نهایت اوچونجو ییرمی مین‌لیک جریمه .","num_words":961,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":274851.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گونلرین بیرینده ایکی باجی وار ایدی. بیری دؤولتدی‌ایدی, بیری کاسیب. کاسیب باجی او قده‌ر مهربان‌ایدی کی بوتون وار یوخون وئریر دؤولتدی باجیسینا کی تزه دوغموشدی. بیر توپ مخمر آلیر. آمما دؤولتدی باجی اونو بَیَنمی‌ییب آتیر ایت‌درین قاباغینا. کاسیب باجی‌نین اوره‌یی سیخیلیر و ائله ناراحات اولور کی ائوه گلیب چیخینجا وختین‌نن قاباخ سانجیسی توتور. آللاها یالوار یاخار ائلی‌ییب و کؤمح ایستیر. بو حئین‌ده اوش پری اونون دؤوره‌سین آلیر و بیر قیز دونیایا گتیریر. پری‌لردن بیری دئییرکی من گولمه‌ییمی بو اوشاغا وئریرم و او ها زامان گولسه اطرافی گول چیچه‌یین‌نن دولاجاغ. بیری‌ده دئییر من آغلاماغیمی اونا وئریرم کی هر وخت آغلاسا آللاه اونو داردا قویمویا. اوچومجو پری‌نین‌ده بیر شه‌وه گردنبدی وارایدی کی اونو باغلیر اونون بوینونا.\nکاسیب باجی‌نین دیزلرینه قووه‌ت گلیب اوشاخ قوجاغیندا اؤزون یئتیریر ائولرینه و چوخ چَحمیر کی قیزی‌نین گولمَح‌لری هر یئری گول چیچه‌یی‌نن دولدورور و اونناری ساتیب دؤولتدَنیل‌لر. قیزین‌دا آدین گولعوذار قویوللار.\nاون- اون بئش ایل گئچیر و گون او گون اولور کی دؤولتدی باجی کاسیب‌لیر و قیزین‌دا گؤتوروب گئدیر قالیر باجیسی‌گیلده. بیرگون گولعوذار باغ باغاتی دولانیردی کی شاهین اوغلو اونو گؤرور و اورَح‌دن عاشیق اولور.گئدیر قصره و حال احوالی آتا آناسینا آنلاداننان سورا گولعوذارا ائلچی دورورلار. کبین‌نرین کسیللر و خالاسی دؤشون وئریر قاباغا کی گَرَح من اونو آپارام قصره. قصره گئتمه‌یه گرَح اوتسوز سوسوز بیر چؤل بییاباننان گئچردیلر کی خالاسی اونا نخشه ایشلیر. شور کابابلار پیشیریب وئریر اونون دَمینه و نه قدر سو ایستیر دئییر سو یوخدی. آز قالیر اوره‌یی کاباب اولا کی خال��سی دئییر سویو فَقط بیر شرطی‌نن وئررم کی قویاسان گؤزلزین چیخاردام. گولعوذار سوزلوق هارای تَپیپ هوشدان گئدیری و خالاسی تئز اونون گؤزلرین چیخاردیر. اونون توی پالتارلارینی‌دا قیزینا گئیدیریب گولعوذاری‌دا او جوره‌سینه چؤلده قویور. گئدیب چاتیللار شاهزاده‌نین قصرینه و شاهزاده گؤرور کی بو قیز گولعوذار دَییل آمما سسینی‌ده چیخاتمیر کی گؤره قضیه ندی.\nگولعوذار آژ سوز قالیر چؤلون اورتاسیندا و گؤزلرینین آغریسیننان آز قالیر نفسی کسیله کی بیر تیکانچی اونون سسین ائشیدیر. تیکانچی دئییر سن تَح جانینا بوردا نه قئییره‌سن و گؤزلرینه نولوب کی گولعوذار دئییر:\n– فقط منی بوردان آپار کی سوزلوخ دان آز قالیر جییه‌ریم چیخا .\nتیکانچی اونو آپاریر ائولرینه و قیزلارینا دئییر:\n– آللاه قوناغی‌دی وگَرَح موغاییت اولاخ گؤرَح کیم دی. باشی‌نین سرگوذشتی ندی.\nتیکانچی‌نین اوچ قیزی وارایدی کی هامیسی اَل اَله وئریب گولعوذارا داوا درمان ائلیرلر. نئچه گون‌نن سورا کی گولعوذارین حالی دوزه‌لیر و اونو اؤزلریینن آپاریللار بولاخ باشینا. بولاخ باشیندا بیر آغاج وارایدی کی گولعوذار اونون کؤلگه‌سین‌ده اوزانیب یوخویا گئدیر. یوخودا ایکی قوش گؤرور کی آغاجین شاخه‌سین‌ده دانیشیردیلار و بیر- بیرلرینه دئییریلر:\n– کاش گولعوذار بیزیم سسیمیزی ائشیدردی . اونون گؤزلری خالا قیزی‌سیندادادی. بو آغاج‌دان ایکی یارپاق قوپاردیب آتیرام کی گولعوذار اونلاری گؤتوروب ساخلامالی‌دی. گؤزلرین تاپیپ یئرینه قویاندا اگر اونلاری بو یارپاخلارینان باغلییا گؤزلری اوّل‌کی کیمی ساغ سلامت اولاجاخ. همی‌ده کاش گولردی کی هر یان گول چیَچح اولوب تیکانچی اونلاری قصره آپاریپ ساتاردی.\nگولعوذار یوخودان آییلماخ همی گولور و تیکانچی‌نین قیزلاری گؤرورلر هریان دولدی گول چیچه‌یه. قیزلار گوللری ییغیب آپاریللار ائوه و گولعوذار تیکانچی‌دان ایستیر او گوللری شاهزاده‌نین قصرینه آپاریب ساتا. آمما بیر شرطی‌نن کی گوللری پولوننان یوخ بلکه ایکی گؤزونن عوضلییه .\nتیکانچی قصره گئدیب گوللری ایستیر ساتا کی گولعوذارین خالا قیزی‌سی اوننارا موشتری دورور. ایستیر آلا کی تیکانچی دئییر:\n– بونناری نه قیزیلا ساتیرام نه پولا. بلکه ایکی گؤزونن عوض‌لییه‌جه‌یم. هرکسین واریدی او موشتری اولسون.\nگولعوذارین خالا قیزی‌سی تئز او گؤزلری وئریب چیچح‌لری آلیر و تیکانچی قئییدیر ائوه. قیزلار کؤمَح‌له‌شیب گؤلعوذارین گؤزلرینی قویوللار یئرینه و او قوشلارین وئردییی یارپاخلارینان باغلیللار. چوخ چَحمیر کی گولعوذارین گؤزلری توختور و اوّل‌لر کیمی ایشیلداماغا باشلیر.\nخالاسی‌نین کی خبری اولور قیزی نئچه دسته گول‌دن اؤتور گولعذارین گؤزلرین وئریب بیر اَلی اولور بیر باشی و سوروشا – سوروشا گئدیر تیکانچی‌نین ائوینه. خالاسی گولعوذاری ساغ سالیم گؤرمَح همی باشلیر دیل تؤحمه‌یه اونو باغیشلاسین کی بیردن بیره اَلی ایلیشیر اونون گردنبندینه و گولعوذار هوش‌دان گئدیر. خالاسی گولعوذاری او حالدا بوراخیب شه‌وه گردنبندی‌ده گؤتوروب قاچیر. تیکانچی‌نان قیزلاری کی گؤرورلر گولعوذاری یوخو آپاردی و نئنیللر آییلمیر.\nائشیدَح شاهزاده‌دن کی گئجه‌نی یاتیب‌دی و یوخوسونا بیر پری گلیر. پری باشلیر بوتون اولوب گئچه‌نی شاهزاده‌یه تعریف‌لیر و شاهزاده یوخودان دورماخ همی گئدیر شه‌وه گردنبندی گولعوذارین خالاسیننان آلیر. سورا گئدیر تیکانچی‌نین ائوینه و شه‌وه گردنبندی گولعذارین بوینونا باغلیر. گردنبندی باغلاماخ همی‌ده گولعوذار یوخودان آییلیر و ایکی سئوگیلی بیر – بیرلرینی تاپیپ قصره قئییدیللر. شاهزاده‌نین امری‌نن یئددی گئجه‌نن یئددی گونوز توی توتوللار و گولعوذارین خالاسی‌نان قیزینی زیندانا وئریب اونلاری موجازات ائلیر. تیکانچی‌نان قیزلارینادا پاداش وئریب اونناری قصره گتیتدیریر.\n————————————————————\nناغیلی سؤیله‌ین رحمتلی آنام علویه خانیم ( ۱۳۰۹-۱۳۷۹ه.ش)\/ روایت تاریخی ۲\/۱۰\/۱۳۶۵ – خوی ( بو ناغیل ادبی دیل ده یوخ بلکه خوی لهجه‌سینده یازیلیب)\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\n«استاد میر حسینقلی ریاحی‌فر»ین ادبی حیاتینا قیسا باخیش\nوقار نعمت\n«ائل اوغلو»نون «آرخادا قالان ایل‌لر» کیتابی باکی‌دا نشر ائدیلدی\nایشیق\nخئیر- دعا\nحاجی هریزلی\nچاپ\n2 پاسخ\nمرتضی مجدفر گفت:\nجمعه ۵ آبان ۱۳۹۱ در ۲۲:۰۰\nسلام. علیرضا ذیحق بیگین فولکلوروموز حاققیندا گوتوردویو آددیملار اونودولماز دیر. خویلو یازیچیمیز حاققیندا بو گونلر خوی نگار نشریه سینین ۲۵- نجی نمره سینده اوزون بیر مصاحبه بوراخیلمیشدیر. بو مصاحبه نی اوخودوقدا آداما بئله گلیر گوره سن علیرضانین چکدیگی زحمتلردن قدردانلیق ائتمک زامانی چاتماییبدیر. منجه خویلولار ال- قوللارین چیرمالاییب ایشه باشلامیرسالار باشقا شهرلرین یازیچی – شاعیر – ادیب- هوسکارلاری ایشه باشلاسینلار: علیرضا ذیحقین ۴۰ ایله یاخین ادبیاتیمیز و خصوصیله فولکلوروموزون حاققیندا چکدیگی زحمتلره عشق اولسون.","num_words":1463,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":224862.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ صفحه ویکی‌پدیا اۆچون بیر تاپشیرمادیر. تاپشیریقلار٬ رعایت اوْلونماسی لازیم اوْلان بیر ایستاندارد اوْلاراق ویکی‌پدیاچیلار طرفیندن قبول اوْلونماقدادیر. آنجاق دییشدیریلمه‌سی مۆمکوندور و ساغلام دۆشونجه ایله اله آلینماسی گرکدیر. صفحه‌ده دییشیک‌لیک ائتمه‌دن قاباق٬ بۇ دییشیک‌لیک‌لرین ویکی‌پدیاچیلاردان تأیید آلدیغینا امین اوْلون. اۇیغون گؤرمه‌دیگینیز بیر مادّه وارسا٬ دانیشیق صفحه‌سینده سببلری ایله آچیقجا یازین.\nقیسایول\nوپ:دت\nبۇ صفحه بیر باخیش‌دا: دایمی ترک ائتمک یانی، همیشه‌لیک ویکی‌پدیانی ترک ائدیب چالیشماماق قصدی اوْلان ایشلدن،ایشلدن آدی‌نین دییشدیریلمه‌سی، ایشلدن صفحه‌سی و دانیشیق صفحه‌سی‌نین و اؤزونو باغلی اوْلان دانیشیقلارین سیلینیشین ایسته‌یه بیلر. دایمی ترک ائتمک ایشلدن چالیشمالاری‌نین و عادی حالت‌ده دانیشیق صفحه‌سی‌نین سیلینیشینه شامیل اوْلماز.\nدایمی ترک ائتمک یانی: همیشه‌لیک ویکی‌پدیانی ترک ائدیب چالیشماماق قصدی اوْلان ایشلدن،ایشلدن آدی‌نین دییشدیریلمه‌سی، ایشلدن صفحه‌سی و دانیشیق صفحه‌سی‌نین و اؤزونو باغلی اوْلان دانیشیقلارین سیلینیشین ایسته‌یه بیلر. دایمی ترک ائتمک ایشلدن چالیشمالاری‌نین و عادی حالت‌ده دانیشیق صفحه‌سی‌نین سیلینیشینه شامیل اوْلماز.","num_words":221,"character_repetition_ratio":0.103,"word_repetition_ratio":0.509,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":351179.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Bir Ömrün Hikayesi-Semedağa Ağamelıoğlu-Salatın Ahmedova- Gülsüm Gülmez-Hüseyin Şerqi Derecek (Soytürk)-2021-183s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nBir Ömrün Hikayesi-Semedağa Ağamelıoğlu-Salatın Ahmedova- Gülsüm Gülmez-Hüseyin Şerqi Derecek (Soytürk)-2021-183s\n272\n0\n2024\/3\/28\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1900 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38752 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":339,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.212,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":42700.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اؤلکه‌میزین معاصیر شعرینده، داها دوغروسو فارس و آذربایجان دیللرینده یارانان یئنی مضمونلو شعرین یارانماسی، یاییلماسی ساحه‌سینده، حبیب ساهرین بؤیوک و ده‌یرلی امه‌یی اولموشدور. ساهر،‌ ایراندا، یئنی شعرین آتشین مودافیعه‌چیسی،‌ انقلابچی، ادیب و شاعر میرزا تقی‌خان رفعتین تاثیری آلتیندا اولور و شعر ساحه‌سینده، اونون، یئنیلی‌یه دوغرو آتدیغی آددیم لاری دا، اوستادی رفعتین زکاسی‌نین ‌ایشیغیندا اوز وئریر.\nساهر ‌ایلک اؤنجه اؤز اوستادی رفعتین واسیطه‌سی‌ایله و سونرا دا استانبول دا تحصیل آلدیغی زامان تورکیه‌نین قاباقجیل شعری‌نین عنعنه‌لرینی دریندن اؤیره‌نیر و عینی زامان دا فرانسه ادبیاتی‌نین یئنی شعری‌ایله دریندن تانیش اولوب و اؤزو اوچون یئنی پوئتیک اوسلوبو یارادا بیلمیشدی.\nایلکین یارادیجیلیقلاریندا، رومانتیک مئیلی ساهرده گوجلو اولسادا، آنجاق گئت به گئت او رومانتیک عالمیندن آیریلاراق «آتینی مینیب گونش پارلایان و ‌ایشیقلی رئال دونیاسینا سورور…»\n۱۳۲۵ ینجی‌ایلین آذر آییندا، آذربایجاندا گئدن آزادلیق و دموکراتیک حرکاتی‌نین قانا چکیلمه‌سی، ساهرین پوئتیک دونیاسیندا ائله درین ‌ایز بوراخیر کی اونون بوتون یارادیجیلیق چالارلاری، بو قانلی ـ قادالی فاجیعه‌نین چیرکینلیک‌لرینی عکس ائتدیرمگه یؤنه‌لیر؛ و بو دورومدا ساهر، اؤز دوغما یوردونون؛ ائلی‌نین باشینا گلن بلالر، مصیبت‌لر، قاجیعه‌لر، تضیق‌لر و ظولم‌لر حاقیندا «قالاق ـ قالاق» اثرلر یازیب یارادیر. بو اثرلرده، ساهرین یاراتدیغی بدیعی تصویرلر، او قده‌ر گوجلو، قدرتلی، توتارلی و تاثیر ائدیجی‌دیر کی، اوخوجو دئییر بس، ساهرین یارادیجیلیغی‌نین بیرینجی و اساس غایه‌سی، تکی، اؤز دوغما یوردوینان باغلی اولان موضوعلاری تصویر ائتمکدیر. آنجاق ساهرین‌ یاراد‌‌‌یجیلیق و صنعت دونیاسی چوخ گئنیش، اطر��فلی و انگین بیر دونیادیر. اونون یارادیجیلیغی‌نین اساس و آپاریجی غایه‌سی، بوتون عدالتسیزلیگه، ظولمه، قارانلیقلارا و اووهاماتدان دوغان چیر‌کینلیک‌لره قارشی دوروب، ‌اینسانلارین خوشباختلیغی، سعادتی و آغ گونه چیخماسی اوغروندا، قلم چالماقدیر.\nبو یازی‌دا ساهرین، پوئتیک اوسلوبلاریندان، بدیعی یارادیجیلیغیندان، رومانتیکا و لیریکاسیندان سؤز گئتمیر. بوحاقدا ادبیاتیمیزدا چالیشان، گؤرکملی تدقیقاتچی‌لار، تنقیدچی‌لر چوخ ده‌یرلی اثرلر یازیب و هله ده یازاجاقلار. بوردا آنجاق اونون یارادیجیلیق و صنعتکارلیق حیاتینا، چوخ قیسا و اؤتری بیر باخیشدان سؤز گئدیر.\nحبیب ساهر ۱۲۸۶ینجی گونش ایلی‌نین یاز فصلینده تبریزین سرخاب محله‌سینده آنادان اولور. اوشاقلیق یاشلاریندا ایکن اونون اتاسی میر قوام، تبریزین قانلی بیر بلواسیندا اؤلدورولور و ساهرین طالعینده یئتیم‌لیک حؤکمو یازیلیر. آتاسی اؤلندن سونرا ا ونون عائله‌سی آغیر بیر یاشاییشا و کسگین چتینلیک‌لره معروض قالیر. بو حاقدا ساهر اؤزو بئله یازیر: «…بئش یاشیما چاتدیم کندیمیزده فیرتانا قوپدو و آتام بیر پاییز گئجه‌سی قوناق گئتدی، بیر داها گئری دؤنمه‌دی، یئتیم قالدیق…آلتیمیزا کؤهنه کئچه سالدیق، آجلیق گؤردوک، کورلوق چکدیک… بؤیودوک…»\nساهر هله رسمی ‌‌تحصیل آلماق یاشینا چاتمازدان قاباق دا مکتبه گئد‌رمیش. دؤرد یاشیندا ایکن الفبا اؤیرنمک اوچون باجیسی ایلا بیرلیکده اونو «سردابا» مکتبخاناسیندا، بیر «ماللا باجی»یا تاپیشیریرلار. آلتی یاشیندا رسمی‌‌تحصیل آلماق اوچون اؤگئی قارداشی ایلا بیرلیک ده اونو «سید حمزه» و سونرا ایسه «حیدر تکیه‌سی» مکتبخاناسینا گؤندریرلرِ، داها سونرالار ساهر اؤز تحصیلینی مکتبخانالاردا یوخ یئنی اوصول‌ایلا اداره اولونان «مدارس معتمده»، «رشدیه» مدرسه لرینده داوام ائتدیریر؛ و نهایت اورتا تحصیل دؤورنو مرحوم امیرخیزی‌نین اداره ائتدیگی «مدرسه محمدیه» ده سونا چاتدیریر. ۱۳۰۴ینجی ایل دیپلوم آلدیقدان سونرا، فرانسیز دیلینی مکمل اؤیرنمک اوچون «کاتولیک لر» مدرسه‌سینه داخیل اولور و ۳ ایل همن مدرسه ده تحصیل آلیر.\nساهر «مدرسه محمد‌یه» ده تحصیل آلدیغی زامان، بؤیوک انقلابچی شیخ محمد خیابانی‌نین باش معاونی، گؤرکملی شاعر، ادیب وانقلابچی «میرزا تقی‌خان رفعت» اونون فرانسیز دیل و ادبیات معللیمی ‌‌اولموشدور. جوان ساهر مرحوم رفعتین واسیطه‌سی ایله تورکیه ده نشر اولونان «ثروت فنون»، «ادبیات جدیده» و «رسیملی‌ای» کیمی ‌‌ادبی ‌اجتماعی مجله‌لرله تانیش اولوب و درین ماراقلا اونلاری اوخویور. بو مجلله‌لرده، تورک، ادیب و شاعرلرینین او جومله‌دن «توفیق فیکرت» و «جلال ساهر» ین یئنی مضمونلو و یئنی فورمالی اثرلری و شعرلری ده نشر اولونارمیش. آدلارینی چکدیگیمیز ادیب و شاعرلرین ‌ایچینده، جلال ساهرین صنعتکارلیق دونیاسی و ائله‌جه‌ده یئنی مضمونلو اثرلری، جوان حبیب ده داها آرتیق تاثیر بوراخیر. او، بو معنوی تاثیری اؤزونده ابدی اولاراق ساخلاسین دئیه، جلال ساهرین آدینی اؤزونه سوی آد سئچیر. بو حاقدا ساهر بئله یازیر: «من ساهرین شعرلرینی، خیال‌انگیز خوش آهنگ اولدوقونا گؤره چوخ بیه‌نردیم. من اونون معنوی تاثیرینی یاددان چیخارتمایام دئیه ساهری اؤزومه سوی آدی سئچدیم.»\nساهرین، ایلک قلم تجربه‌لری لاپ اونون اوشاقلیق چاغلاریندا، دئملی مکتبخانالاردا درس اوخودوغو زامانلار اوز وئریبدیر. بوحاقدا، او اؤزو بئله یازیر: «یئددی یاشیمداایدیم بیر مکتبخانایا گئده‌ردیم. گئجه‌لر چیراق یاندیریب الیمه قلم آلاردیم. اؤز آنا دیلیمده شعر یازاردیم. متوسیطه‌نین اوچونجو کلاسیندا ایدیم فیرانسیز دیلیندن فارسجایا بیر شعر ترجمه ائله‌دیم «ren» باره‌سینده. سونرا شیخ محمدخیابانی نین اؤلومونه بیر مرثیه مانند بیر فارسی شعر یازدیم و مخبرالسلطنه‌نی اورادا نیفرین ائله‌دیم…». ساهر «کاتولیک‌لر» مدرسه‌سینده فیرانسیز دیلی‌نین تحصیلینی یاریمچیق بوراخیر و تبریزدن کوردوستانا گئدیر و بیر آز زامان اورادا «کاک میرزا» آدی ایله ائو معلمی ‌‌اولور. او سونرا یئنه ده تبریزه قاییدیر و نهایت ۱۳۰۶ینجی ایل ده عالی تحصیل آلماق اوچون باکی- تفلیس- باتوم یولو ایلا استانبولا سفر ائدیر.\nساهر، استانبول دا «دبستان ایرانیان» آدلی بیر مدرسه ده فارس دیلی و ادبیاتینی درس دئییر. او ۱۳۰۹ینجی ایل ده استانبول اؤنیورسیته‌سی نین جغرافیا علملر بؤلومونه قبول اولونور و نها یت ۱۳۱۲ینجی ایل ده جغرافیا علملری فاکولته‌سیندن لیسانس آلیر. همان ایلده ده ساهرین «جغرافیای طبیعی آذربایجان ایران» آدلی لیسانسلیق تئزی کیتابی «تورکیات» انیستیتوسو طرفیندن نشر اولونور.\nساهر، استانبول دا یاشادیغی زامان اؤز ادبی بیلیگینی، تورک و فرانسیزجا، ده‌یرلی، ادبی اثرلرین مطالعه‌سی ایله ‌ایمکانی قده‌ر زنگینلشدیره بیلیر. دئمک اولارکی استانبولدا، ساهرین ادبی فعالیتی اولمویوبدور. او بوحاقدا، بئله یازیر: «…شاعرلیک مرضیندن یاخامی ‌‌بوراخدیم…آنجاق اورادا ایکی دانا غزل دئمیشم کی استانبول تورکجه‌سینده‌دیر…»\nساهر ۷ ایل استانبولدا قالدیقدان سونرا ۱۳۱۲ینجی ایل ده، باتوم – تفلیس یول ایلا باکی‌یا گئدیر. بیر آز اورادا قالدیقدان سونرا نهایت باکی دان بندر انزلی‌یه و اوردان دا تهرانا گئدیر. ساهر تهران دا معارف اداره‌سینده معللیم یازیلیر و ۱۳۱۳ینجی ایلده زنجانا گؤندریلیر. او زنجاندا جغرافیا معللیمی ‌‌وظیفه‌سینده تدریسله مشغول اولور. ۱۳۱۵ینجی ایلده معارف ناظیرلیگی ساهرین «جغرافیای خمسه» آدلی کیتابینی زنجاندا نشر ائتدیریر. مولفین بوکیتابی مکافاتا لایق گؤرونور. درس کلاسلاریندا ‌اوشاقلارا اؤز آنا دیل‌لرینده درس دئمه‌گی، اونلارینان اؤز آنا دیللرینده دانیشماسی و وئریلن تذکورلری سایماماسی سبب اولورکی ساهری زنجاندان مازندرانا سورگون ائتسینلر. ساهر مازندراندا «مالاریا» خسته‌لیگینه توتولور و یئنی‌دن تهرانا قایتماغا مجبور اولور. «مالاریا» خسته‌لیگی ساهرین جانیندان چیخیب – چیخمامیش او تهراندان قزوینه گونده‌ریلیر. ساهر اوردا دا چوخ قالا بیلمیر و نهایت قزویندن تبریزه گؤنده‌ریلیر. ساهر تبریزده «دبیرستان نظام»، «دبیرستان فردوسی» و باشقا مدرسه لرده معللیم لیکله مشغول اولور و ۱۳۲۵ینجی ایل ده، تبریزدن سورگون ائدیلدیگی زامانا قده‌ر، اورادا یاشاییر. ساهرین ادبی‌ایرثینه اساسلاناراق دئمک اولار کی تبریزده یاشادیغی ایل‌لر، اونون ادبی و یارادیجیلیق حیاتی‌نین پارلاق و بارلی- بهره‌لی دؤورانلاریندان بیری اولوبدور.\n۱۳۲۰ینجی ایل رضا شاهین قارا‌ استبدادی ییخیلدیقدان سونرا بوتون ایراندا اولدوغو کیمی، آذربایجاندا دا بیر مدنیت دیرچلیشی اوز وئریر و ادبی فعالیتلر داها آرتیق گوجلنیر. مدنی-ادب�� اوجاقلارینین سایی آرتیر. همان زامان، حبیب ساهر جعفرخندان، عثمان ساری وللی و داها سونرالار بالاش آذراوغلو ایلا تانیش الور. عثمان ساری وللی ایله جعفرخندان ساهرین ‌استعدادلی و درین دوشونجه‌لی بیر شاعر اولدوغونو گؤرور و اونو اؤز آنا دیلینده یازیب یاراتماغا هوسلندیریرلر. بو تشویقلر ساهرین ادبی فعالیتلری‌نین آرتیب گوجلنمه‌سینه سبب اولور و بئله‌لیک له ساهر، یئنی – یئنی اثرلری ایله اوخوجولارینین رغبتینی و درین حؤرمتینی قازانا بیلیر. واختی ایلا اونون چوخ اثرلری تبریزده و ایرانین باشقا شهرلرینده نشر اولونان «آذربایجان»، «آزاد ملت»، «یئنی شرق»، «شفق» و «وطن یولو» نداکی، ادبی-‌اجتماعی مجلله لرده دؤنه- دؤنه نشر اولور.\nساهر، تبریزده یاشادیغی ایل لرده «افسانه شب»، «سایه‌ها»، «شقایق» و…آدلی فارسجا شعر کیتابلارینی دا نشر ائتدیره بیلیر. و نهایت ۱۳۲۵ینجی ایلین پاییزیندا شاهلیغین قارا استبدادی بیر داها تبریزه قاییتدیقدان سونرا، ساهری تبریزدن آییریب اردبیله سورگون ائدیرلر. همان ایل‌لری ساهر اؤزو بئله یازیر: «۱۳۲۰ دن ۱۳۲۵ ین پاییزینا قده‌ر منده شاعرلیک بحرانی باشلادی… آنا دیلیمده بوللو – بوللو شعر، حئکایه‌لر یازدیم…موزدیمی‌‌آلدیم…مدرسه دن قووولدوم…»\nساهر، اردبیلده اولان زامان «صفویه» مدرسه‌سینده معللیم‌لیک ائدیر. او اوردا تحت نظر اولماغینا باخمایاراق ۱۳۲۷ینجی ایل ده چوخ آغیر بیر وضعیت ده «اشعارجدیده» آدلی فارسجا شعر کیتابینی محدود نسخه‌لرده نشر ائتدیریر. او، اوچ‌ایل اردبیلده یاشادیقدان سونرا، یئنه‌ده اوردان چیخاریلیب، قزوینه گؤنده‌ریلیر.\nساهر، قزوینده اورتا مکتب لرده جغرافیا وادبیات معلمی ‌‌وظیفه سینده تدریسله مشغول اولور. همان ایل‌لرده، ساهر «کوشن» و «لیریک شعرلر» آدلی آذربایجانجا شعر کیتابلارینی دا گیزلینجه نشر ائتدیریر و سونرا دا «خوشه‌ها»، «اساطیر» و «اشعار برگزیده» آدلی فارسجا شعر کیتابلارینی دا نشر ائتدیره بیلیر. ساهر ۱۳ ایل قزوینده یاشادیقدان سونرا تهرانا گوندریلیر.\nساهر، قزویندن تهرانا گلدیکدن بیر ایل سونرا تقاعوده بوراخیلیر و عؤمورونون سونونا قدر تهراندا یاشاییر. ساهر ۱۳۵۰ده، «کتاب شعر ۱»(فارسجا شعرلر)،۱۳۵۵ ده «کتاب شعر ۲»(فارسجا شعرلر) و «میوه گس» (فارسجا حکایه لر و خاطیره‌لر)، ۱۳۵۸ده «سحر ایشیقلانیر»(آذربایجانجا شعرلر) و ۱۳۶۲ده «سؤنمه‌ین گونشلر»(فارس کلاسیک‌لردن آذربایجانجا ترجومه‌لر) اثرلرینی نشر ائتدیریر.\nبهمن انقلابی‌نین غلبه‌سیندن سونرا تبریزده، تهران دا، زنجان دا و…یئرلرده نشر اولونان «اولدوز»، «یولداش»، «اؤلکر»، «چنلی بئل»، «دده قورقود»، «گونش»، «انقلاب یولوندا»، «یئنی یول»، «کوراوغلی» کیمی‌‌ادبی ـ‌اجتماعی مجلله لرده ده ساهرین چوخلی شعرلری، خاطیره لری موصاحیبه لری نشر اولونوب. تاسفلر اولسون کی، بیر پارا علت‌لره گؤره ساهرین اثرلرینین چوخو، اؤزو دئمیشکن هله ده ایشیق اوزو گؤره بیلمه‌ییبدیر. بو باره‌ده ساهر بیر موصاحیبه ده بئله دئیبر: «منیم بیر قالاق نظم، نثر آثاریم واردیر، بعضی لری تایپ اولوب بیر چوخلاری دا ال یازیسی‌دیر… منیم نه حؤوصله و نه ده ائله مالی قودرتیم وار بو ایشدن اؤتری…»\nعؤمور بویو ادبی – بدیعی اثرلری ایله اؤز دوغما ائلی‌نین، یوردونون آرزی- ایستکلرینی، حسرتلرینی نیسگیللرینی بؤیوک بیر صنعتکارلیقلا ترن��م ائدن، آذربایجان خالقی‌نین بؤیوک، مودروک و انسان پرور شاعری، یازیچیسی استاد حبیب ساهر نهایت نیسگیللی بیر وضعیتده ۱۳۶۴ینجی گونش ایلی، آ ذر‌ آیی‌نین ۲۴ نجو گونو گئجه دونیادان کؤچوب و تهرانین بهشت زهرا قبیرستانلیغیندا تورپاغا تاپیشیریلیر.\nیارادیجییلیق حیاتی نیسگیللردن، حسرتلردن، سورگونلردن یوغرولموش، استاد حبیب ساهر جیسمی‌‌اعتیباری ایله دونیادان کؤچوب گئتسه ده، آنجاق آذربایجان و فارس شعیر خزینسینه باغیشلادیغی، زنگین بدیعی اثرلری اعتیباری ایله، ابدیته قووشوب، خالقیمیزین معنوی دونیاسی‌نین سماسیندا بیر «اؤلکر» سایاغی دائما پارلایاراق، آچیلان سحرین موژده‌چیسی اولاجاقدیر.","num_words":2316,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":220672.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Atainin Alemnüma (Sakiname) Mesnevisinin qarşılaşdırmalı Metni Ve Konu Bakımından Incelenmesi - Muhammet Kuzubaş\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nهر قونودان\nAtainin Alemnüma (Sakiname) Mesnevisinin qarşılaşdırmalı Metni Ve Konu Bakımından Incelenmesi - Muhammet Kuzubaş\n5950\n0\n2016\/9\/18\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1549 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38752 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":348,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.23,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":44295.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"51°37′07″N 0°16′22″W \/ 51.6185°N 0.2729°W \/ 51.6185; -0.2729موختصات: 51°37′07″N 0°16′22″W \/ 51.6185°N 0.2729°W \/ 51.6185; -0.2729\nاجور، لندن (اینگیلیسی‌جه: Edgware) بریتانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره 76056 نفر دیر. بۇ شهر اینگیلیس اؤلکه‌سینده یئرلشیب.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اجور،_لندن&oldid=598716»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with OS grid coordinates\nچئویرمک یانلیش سئچیملر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nاسکریپت خطالاری اوْلان صفحه‌لر\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۹:۳۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":199,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.032,"special_characters_ratio":0.305,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":46021.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"چوخ تاسفله یئنی ایل آستاناسیندا، اسفند آیی‌نین ۲۹نجی گونو آذربایجانین تانینمیش اجتماعی- مدنی شخصیتی، قیرخینجی ایللر تبریز ضیالی حرکاتی‌نین اشتراکچیلاریندان اولان بهروز دولت‌آبادی(چای اوغلو) تهرانین فیروزگر خسته‌خاناسیندا حیاتلا ابدی‌لیک وداعلاشمیشدیر.\nاؤز «چای اوغلو» لقبینی آذربایجانین انقلابچی شاعری «علیرضا نابدل»دن آلان بهروز دولت‌آبادی، تبریز ضیالی حرکاتی‌نین قیرخینجی ایل رهبرلریندن اولان «صمد بهرنگی»، «بهروز دهقانی» و «کاظم سعادتی»‌نین یاخین دوستو و اونلارلا بیرگه آذربایجان کندلرینده معلم‌لیک ائتمیش وطنپرور و خالق سئور بیر انسان‌؛ عینی حالدا، موسیقی صنعتینده اوستاد تارزن و آذربایجان ادبیاتیندا‌ ایسه تعهدلی و خالقا باغلی بیر شاعر ‌ایدی.\nبهروز دولت‌آبادی ۱۳۱۷نجی ایلین مهر آیی‌نین ۹یندا تبریزین «چای قیراغی» محله‌سینده چوخ سایلی بیر عائله‌ده آنادان اولموش، بیرینجی صینیفی ۱۳۲۴-۲۵نجی ایل آذربایجاندا یارانان میللی حؤکومت دؤرو آنا دیلینده اوخوموش، ابتدایی تحصیلاتینی «همام» مدرسه‌سینده و اورتا مکتبی ایسه تبریزین «منصور» دبیرستانیندا باشا وورموشدور. اونون سونرالار یاخین دوستو اولان «غلامحسین ساعدی» ایله ایلک تانیشلیغی دا ائله بو اورتا مکتبدن باشلانمیشدیر.\nبهروز دولت‌آبادی ۱۳۳۵-۱۳۳۴ایل اورتا مکتبی بیتیرمیش و تحصیلاتینی داوام وئرمه‌دن معلیملیک پئشه‌سینی یئیه‌لنیر و «کاغذکنان» ماحالی‌نین چوخ یوخسول و اهالیسی آجیناجاقلی بیر دورومدا یاشایان «قره‌بولاغ» کندینده معلملیگینی باشلاییر. بیر ایل قره‌بولاغ کندینده معللیملیک ائده‌ن «چای‌اوغلو» سونرالار «آذرشهر»ین «ممقان» کندینه گئتملی اولور و اورادا صمد بهرنگی، بهروز دهقانی و کاظم سعادتی ایله بیرگه «عنصری» مدرسه‌سینده درس وئرمگه باشلاییر.\nبهروز دولت‌آبادی‌نین معللیملیگی آذربایجانین مختلیف کندلرینده ده داواملانیر. او بو ایل‌لرده معللیملیک‌له یاناشی آذربایجان موسیقیسی‌ و شیفاهی خالق ادبیاتی نمونه‌لرینی‌ توپلاماقلا دا چوخ ماراقلانیر. ۱۳۴۷نجی ایل تبریز دانشگاهیندا بدیعی بیر موسیقی پارچاسی ایفا ائتدیگینه گؤره امنیت دایره‌لری طرفیندن سورغو سووالا آلینیر. نتیجه‌ده تهرانا کؤچمک مجبوریتینده قالیر و اورادا معللیملیک پئشه‌سینی داوام ائدیر. بو شهرده ده امنیت دایره‌لری طرفیندن گؤز آلتیندا اولدوغو اوچون مختلیف تضییق‌لرله قارشیلاشیر؛ بیر مدرسه‌ده معللیملیک ائتمه‌یینه مانع‌لر تؤره‌دیلیر و بو اوزدن مختلیف مدرسه‌لره گؤندریلیر. او معللیملیک‌له یاناشی آذربایجانین میللی شاعری «بولود قاراچورلو»(سهند)ین «تریکو سانترال‌» فابریکینده و «کانون پرورش فکری کودکان»دا دا فعالیت ائتمه‌یه باشلاییر. بو ایش یئرلرینده تانینمیش آذربایجان یازیچیسی «گنجعلی صباحی» و بیر چوخ شاه رئژیمی علیهینه مبارزه آپاران ضیالی گنج‌لرله دوستلوق و امکداشلیق ائدیر. نهایت ۱۳۴۹نجی ایلین سونوندا شاه رئژیمی علیهینه سیاسی فعالیت‌لری اوچون یاخالانیر و زندانا آتیلیر. زنداندا یاخین یولداشی آذربایجانین انقلابچی اوغلو بهروز دهقانی‌نین «ساواک»ین ایشکنجه‌سی آلتیندا اؤلدوگوندن خبردار اولور. زنداندان آزاد اولدوقدان سونرا ایشینه داوام وئرمک امکانی داهادا چتینلشیر و نهایت ۱۳۵۴نجی ایل، واختیندان تئز تقاعده چیخماق مجبوریتینده قالیر.\nبهروز دولت‌آبادی(چای‌اوغلو)نون ادبی و اینجه‌صنعت‌له باغلی یارادیجیلیغی انقلابدان سونرا داهادا چیچکلنیر؛ شعرلری دؤرو مطبوعاتدا نشر ائدیلیر؛ بسته‌له‌دیگی ملی احوال- روحیه داشییان موسیقی پارچالاری خصوصیله ده گنج‌لر و اؤیرنجی‌لر طرفیندن سئویله سئویله و گئنیش صورتده قارشیلانیر؛ شعرلری‌نین بیر قیسمی آذربایجانین دیگر شاعرلری حسین دوزگون، حبیب ساهر، عمران صلاحی و قافلانتی‌نین شعرلری ایله برابر «مجموعه» آدلی بیر کیتابدا «آذربایجان یازیچیلار هئیتی» طرفیندن ۱۳۵۷نجی ایلده و ایکینجی شعر کیتابی ایسه «بایاتی بایات اولماز» باشلیغی آلتیندا ۱۳۸۴نجی ایل «دنیای نو» نشریاتی طرفیندن یاییلیر. او عؤمرونون سونونا قده‌ر اوستاد بیر صنعتچی و سئویلن بیر ادبی اجتماعی شخصیت کیمی ادبی درنک‌لردن، مدنی ییغینجاق‌لاردان و اجتماعی فعالیت‌لردن ده اوزاق قالمیر. موسیقی تدریسی ایله مشغول اولور؛ مختلف موسیقی پارچالاری بسته‌له‌ییر؛ بیر نئچه ایل تهراندا فعالیت گؤسترن «صابر ادبی انجومنی»نین اداره هیاتی ترکیبینده فعالیت ائدیر و ادبی مدنی قوروم‌لارین تشکیلینده الیندن گلنی اسیرگمه‌ییر.\nچوخ تاسفله اوستاد بهروز دولت‌آبادی(چای‌اوغلو) ۱۳۹۹نجی ایلین ایلک یاریسیندان باغیرساق کانسرینه ایلیشیر؛ داوا-درمان تاثیر ائتمیر و نهایت اسفند آیی‌نین ۲۹نجی گونو ۸۲ یاشیندا حیاتلا ابدی‌لیک وداعلاشیر.\nایندی، قیرخینجی ایل‌لرین حال هواسیندا خالقین آزادلیغینی و اجتماعی عدالتی تامین ائتمک اوچون یئنی مبارزه یول‌لاری آختاران تبریز ضیالی گنج‌لرینین سیرالاریندا اجتماعی سیاسی فعالیتینه باشلایان و عؤمرونون سونونا قده‌ر او ایل‌لرله غرور حسی کئچیرن «بهروز دولت‌آبادی(چای اوغلو) آرامیزدا یوخدور و ابدیته قووشوبدور؛ نغمه‌لی تاری ابدی‌لیک سوسوبدور، و بیر داها «صمد …!» «صمد …!» نغمه‌لی فریادینی ائشیدن کیمسه اولمایاجاق.\n«ایشیق- آذربایجان ادبیات و اینجه صنعت سایتی» امکداشلاری خالقین سئویلن و شرفلی اوغلو اوستاد «بهروز دولت‌آبادی(چای اوغلو)نون ایتگیسینی خالقیمیزا، آذربایجانیمیزا، اوستادین حؤرمتلی عائله‌سینه، ادبیات و اینجه‌صنعت جمعیت‌لرینه باش ساغلیغی وئریر و اوستادین شرفلی خاطیره‌سینه عشق اولسون! دئییرلر.","num_words":976,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":302307.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شولقی (اینگیلیسی‌جه: Shulgi) بیر شاهزاده ایدی. ۲۰۲۹ میلادان قاباق– ۱۹۸۲ میلادان قاباق ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی اورنامو دیر. اورنامو اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب.","num_words":35,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.057,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":203175.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"صادق هدایت آوا (help·info) (دوْغوم‌گۆنو ۱۷ فئوریه ۱۹۰۳ تهران - اؤلوم‌گۆنو ۹ آپریل ۱۹۵۱ پاریس) ایرانلی یازیچی، تحقیقچی و ترجمه‌چی‌ایدی.\nحیاتی[دَییشدیر]\nشاه‌لیق ایرانینین نفوذلو بیر عائله‌سینه منسوب اوْلان صادق هیدایت ۱۷ فئوریه ۱۹۰۳ – جو ایلده تهران‌دا دونیایا گؤزلرینی آچیر. ابتدایی تحصیلینی تهران‌دا مدرسیی - علمییده تاماملادیق‌دان سوْنرا اوْرتا تحصیلینی یئنه تهران‌دا یئرلشه‌ن و بیر میسسیونئر مکتبی اوْلان ساینت لویس فران‌سیز کوللئجین‌ده داوام ائتدیریر. بوردا فران‌سیز دیلی و ادبیاتی ایله جدی بیر شکیل‌ده ماراق‌لانان هیدایت، ۱۹۲۵ – جی ایلده موهندیس‌لیک تحصیلی آلماق اۆچون بئلچیکایا گئدیر. بئلچیکادا آختاردیغینی تاپا بیلمیر و ادبیات تحصیلی آلماق مقصدی ایله پاری‌سه یولا دوشور. یازی حیاتینا بوردا باشلایان هیدایت ایلک اثرلرینی پاریس‌ده قله‌مه آلیر. بیر آرا بحرانا گیره‌رک پاریس یاخینلارین‌دا اینتیهار ائتمک مقصدی ایله اؤزونو دنیزه آتسا دا، بیر قاییقچینین کؤمک‌لیگی ایله خلاص اولور. ایلک اینتیهار جه‌دی اوغورسوزلوقلا نتیجه‌لنیر. ۱۹۳۰ – جو ایلده تهرانا قایی‌دان هیدایت، عائله‌سینین نفوذون‌دان فای‌دالانماق ایستمیر و اؤز ایمکانلاری ایله ایش تاپماغا چالیشیر. ایران میلّی بانکین‌دا ایشه باشلاییر. بۇ واخت یولداشلاری بوزورگ آلئوی، مسعود فرزاد و موجتبا مینووی ایله بیرلیک‌ده «دؤردلر» قروپونو یارادیر. بیر چوخ ایش و تشکیلات دییش‌دیره‌ن هیدایت، ایران شاهی رضا شاهین تضییقلرینه دؤزه بیلمه‌یه‌رک نهایت هیندوستانا اوز توتور. هیندوستان‌دا پهلوی فارسجاسینی اؤیره‌نمه‌یه باشلاییر. ایلک رومانی «کور بایقوش» او دا ائله هیندوستان‌دا نشر ائتدیریر. تکرار تهرانا دؤنه‌ن هیدایت دؤولت موسیقی ایداره‌سینده ایشله‌مه‌یه باشلاییر. ۱۹۴۸ – جی ایلده اؤزبکیستان اورتا آسییا دؤولت اونیوئرسیتئتینین دعوتی ایله داشکه‌ن‌ده گئدیر. ۱۹۵۰ – جی ایلده تکرار پاری‌سه قایی‌دان هیدایت، کئچیردیی معنوی بحرانلار نتیجه‌سینده یاشادیغی ائوده، ۹ آوریل ۱۹۵۱ – جی ایل تاریخین‌ده اؤزونو قازلا بوغاراق اینتیهار ائدیر و پاریس‌ده تورپاغا تاپشیریلیر. ان یاخین دوستو بوزورق آلوی، هیدایتین اؤلومونو بئله خاتیرلاییر: «پاریس‌ده گونلرله قازلا ایستی‌لنه‌ن بیر منزیل آختاردی. نهایت چئمپیونئت پروسپئکتین‌ده آختاردیغی منزی‌لی تاپ‌دی. ۹ آوریل ۱۹۵۱ – جی ایلده یاشادیغی ائوده‌ن چیخمادی و بوتون پنجره‌لری باغلادیق‌دان سوْنرا قاز کرانینی آچدی. صاباحی‌سی گون زیارتینه گلن بیر دوستو، اونو مطبخده یئرده یاتارکه‌ن تاپ‌دی. ترته‌میز گئیینمیش، تراش اولموش‌دو و جیبین‌ده چوخ پولو واردی. یاندیریلمیش اثرلرینین کوللری ایسه یئره سپلنمیش‌دی.»\nصادق هیدایت، محمّد علی جمال زاده ایله بیرلیک‌ده مۆعاصیر ایران نثرینین قوروجولارین‌دان ساییلماق‌دادیر. اثرلرین‌ده ساده ایفاده واسطه‌لرین‌دن و خالق دیلین‌دن ایستیفاده ائدن هیدایتین کاراکترلری ده سیراوی و اکثریت اعتباری ایله ازیلمیش، آشاغیلانمیش و جاهیل قالمیش خالق کوتله‌لری تشکیل ائتمک‌ده‌دیر. رئالیست تصویر واسطه‌لرین‌دن ایستیفاده ائدن صادق هیدایتین اثرلرین‌ده مودئرنیزمین ده جدی تأثیری اؤ��ونو گؤسترمک‌ده‌دیر. حتی ایرانین سورگون‌ده یاشایان یازار، فیلوسوف و تنقیدچیلرین‌دن اوْلان رضا براهه‌ن‌دی، هیدایتی رئالیست، مۆعاصیر و عئینی زامان‌دا پوست-مۆعاصیر بیر یازار کیمی سجیلندیریر. بونو هیدایتین ایران‌داکی سینفی قارشی‌دورمالاردان اوزاق قالماسی ایله آچیقلایان براهه‌ن‌دی، هیدایتین اؤزلری اۆچون اوستاد و هله تام آنلاشیلمایان بیر یازار اوْلدوغونو تکرارلاییر. فران‌سیز تنقیدچی‌سی آندرئ روسسئو دا هیدایتین عصریمیزین ادبیات تاریخین‌ده اؤن‌م‌لی بیر یئره صاحب اوْلدوغونو وورغولاییر. حکایه‌لرین‌ده‌کی کاراکترلرین یاشایان دونیادان اولماسینا دقت گؤستره‌ن هیدایت ایچین‌ده یاشادیغی چاغین و جمعیتین پروبلئملرین‌دن ده اصلاً یان کئچممیش‌دیر. اثرلرین‌ده قوت‌لی بیر ترانس حالی سئزیل‌سه ده شعورونو اصلاً اؤزون‌دن کنارلاشدیرمامیش و حکایه‌لرینی بیر مئمار حسّاس‌لیغی ایله اینشا ائتمیی قارشی‌سینا مقصد قویموش‌دور. بۇ باخیم‌دان اونون قله‌مه آلدیغی اثرلرده ایرونییا، تنقید و ساتیرا اؤزونو تئز – تئز گؤسترمک‌ده‌دیر. تصویر گوجو چوخ یوکسک اوْلان هیدایتین اثرلرین‌ده، بزه‌ن سیز اونون رئالیزمین سرحدلرینین آشیب کئچمه‌یه چالیشدیغینی و ناتورالیزمه یؤنلدیینی هیسس ائدجکسینیز. بئله کی، بعضی جینایت، خسته‌لیک و اؤلوم تصویرلری ائمیلئ زولئنی کؤلگه‌ده بوراخاجاق چیلپاق‌لیق‌دادیر. موبالیغه، سؤز صنعتلری و بزه‌مه‌لرله دولو مینیل‌لیک ایران ادبیاتینی گؤز اؤنون‌ده بولوندورساق، بۇ وضعیتین نه قدر یئنی، تهریکئدیجی و سرحدلری آشیب کئچمه‌یه ادعالی اوْلدوغونو تخمین ائتمک چتین اولماز. هر نه قدر غرب ادبیاتینا یاخین اوْلدوغو و حکایه تئکنیکاسین‌دا قربین ادبیات آخینلارینی تقلید ائتدیی موشاهیده ائدیل‌سه ده، هیدایتین اؤز اننوی قایناقلارین‌دان اوز چئویردیینی هئچ کیم ادعا ائدیله بیلمز. بیر مدت هیندوستانا گئدیب بورادا پهلوی فارسجاسینی اؤیره‌نمه‌سی و بۇ دیل‌دن مۆعاصیر فارسجایا ترجومه‌لر ائتمه‌سی ده هیدایتین اننوی مدنیتینه باغلی‌لیغینی گؤستریر. یئری گلدیکجه اننوی ایستینادلاردان فای‌دالانان هیدایته ان چوخ تأثیر ائدن و اثرلرینین ایچینه کیمی گیره‌ن ایران‌لی فیلوسوف، شاعر عمر خییام اوْلموش‌دور. بیر چوخ حکایه‌سینده خییامین روبایلرینه یئر وئرن و یا بیرباشا اونون اثرلرینه ایستیناد ائدن هیدایت، «ترانئیی – خییام» («خییامین ترانه‌لری») آدلی کیتابی و بۇ کیتابا یازدیغی اؤن سؤزو ایله خییاما اوْلان هئیران‌لیغینی گؤسترمیش و حاقین‌دا یئنی شرحلر اورتایا قویموش‌دور. اخلاقی درسلر و نصیحت وئرمک‌دن باجاردیقجا قاچماغا چالیشان هیدایت‌ده یئنه ده اوشاق ناغیللارینا یاخین نؤوده اؤیود وئریجی حکایه‌لره راست گلمک مومکون‌دور. خصوصیله «گومراه بئ-گور»(«دیری – دیری باس‌دیریلان») کیتابین‌دا یئر آلان آبی - حیات («حیات سویو») حکایه‌سینی ناغیل شکلین‌ده سؤیله‌یه‌ن هیدایت، بیر-بیرینه ضد کاراکترلی اوچ قارداشین حکایه‌سینی نقل ائدیر. بونلاردان کئچل حسینی و دونقار حسنی ایشی سئومه‌یه‌ن تنبل یارادیلیش‌لی و پیس‌لییه مئیل‌لی کاراکترلردیر. کیچیک قارداش اوْلان اهمدجیک ایسه چالیشقان، یاخشی اورک‌لی، قیزیل و سیررده گؤزو اولمایان اخلاق‌لی بیر گنج‌دیر. یوللاری بیر نقطه‌دن سوْنرا آیریلان قارداشل��ردان کئچل حسینی و دونقار حسنی ایکی آیری اؤلکه‌یه گئدر. کئچل حسینی خاشخاش اک‌ن و کار اینسانلارین یاشادیغی ماهیتاب اؤلکه‌سینه پادشاه اولارکه‌ن دونقار حسنی خالقی کورلاردان عبارت اوْلان قیزیل ساچان اؤلکه‌یه حؤکمران اولار. بورالاردا اؤزلرینی تانریلاش‌دیران حسینی و هاسئنی قارداشلار دا بیر مدت سوْنرا کور و کار اولارلار، لاکین زؤوق و صفا ایچری‌سینده یاشادیقلارین‌دان اؤترو حاللارین‌دان شیکایت ائتمزلر. بیر مدت سوْنرا حیات سویونون تاپیلدیغی مخمر چیچیی اؤلکه‌سینده یاشاماغا باشلایان اهمدجیک بؤیوک قارداشلارینین کورلار و کارلار اؤلکه‌سینده پادیشاه اوْلدوقلارینی اؤیرنیر. کورلوغون و کارلیغین آنجاق مخمر چیچیی اؤلکه‌سینده اوْلان حیات سویو ایله کئچدیینی اؤیره‌نه‌ن اهمدجیک، بؤیوک قارداشلارینی و بۇ اؤلکه‌لرین اینسانلارینی کورلوق‌دان و کارلیق‌دان قورتارماق اۆچون حیات سویونو بۇ اؤلکه‌لره آپارماق ایستییر. آنجاق، بؤیوک قارداشلاری ایله مۆحاریبه ائتمک مجبوریتین‌ده قالان اهمدجیک اوزون سۆرندؤیوشلردن سوْنرا قالیب گلیر. مخمر چیچیی اؤلکه‌سینه اوردو گؤندره‌ن قیزیل ساچان اؤلکه و ماهیتاب اؤلکه‌سینین عسگرلری مخمر چیچیی اؤلکه‌سینده حیات سویونو ایچیر و بوردا گؤزلری و قولاقلاری آچیلیر. مخمر چیچیی اؤلکه‌سی خالقی ایله دوست اولورلار و اونلاری یوخویا وئرن کراللارینا عصیان ائدرک اونلارا درسینی وئریرلر. بئله‌جه هر اوچ اؤلکه‌نین خالقی دا سوله ایچین‌ده یاشاماغا باشلاییرلار. «بیری وار ایمیش، بیر یوخ ایمیش» له باشلایان و «گؤی‌دن اوچ آلما دوش‌دو» ایله بیته‌ن بۇ کیچیک ناغیلواری حکایه‌ده صادق هیدایت چوخ درین و تعجب‌لو ایرونییالارا و ستیرالتی معنالارا یئر وئریر. ناغیل‌داکی ایکی پیس کاراکترین آدلارینین حسنی و حسینی اولماسی، گئتدیکلری اؤلکه‌لرده پیغمبر و یا تانری قبول ائدیلمه‌لری و وزلر وئره‌رک خالقی آلداتمالاری، هیدایتین دینی نفوذا قارشی گؤستردیی دقیق مؤقعنی عکس ائتدیرمه‌سی باخیمین‌دان ماراق‌لی‌دیر. بونا باخمایاراق صادق هیدایتین حکایه‌سینده قورانی – کریم‌ده‌کی یوسیف پیغمبرین قیس‌سه‌سین‌دن ایستیفاده ائتمه‌سی ده دقت چکیجی بیر وضعیت‌دیر. صادق هیدایتین حیات فلسفه‌سینی میدانا گتیره‌ن و هئچ بیر زامان آغلین‌دان چیخارمادیغی اینتیهار مؤوضوسونا بیر چوخ حکایه‌سینده راست گلمک مومکون‌دور. خصوصیله «سه قاتارا خون» (اوچ دامجی قان») آدلی کیتابین‌دا یئر آلان اون بیر حکایه‌نین یئددی‌سی اینتیهارلا نتیجه‌لنیر. حتی «سایه-روشئن» («آلاتوران‌لیق») کیتابینین ایلک حکایه‌سی اوْلان «س.گ.ل.ل.» ده قوردوغو علمی فانتاستیک دونیادا، اینسانلیغین مادی ریفاها قوووشماسینا باخمایاراق خوشبخت‌لیگی الده ائده بیلمه‌مه‌سینه و بونون نتیجه‌سینده توپ‌لو بیر شکیل‌ده اینتیهارا یؤنلمه‌لرینه دقتلری جلب ائدیر. س. هیدایت حکایه‌سینده گله‌جک دونیانی، مواسیرلشمه‌نین حدینی، سون حالینی تصویر ائتمه‌یه چالیشماق‌دادیر. منه گؤره بۇ حکایه‌سی، هیدایتین پوستمودئرنیستلیینی ده گؤسترمک‌ده‌دیر. دینین و عنعنه‌لرین یئر اوزون‌ده اونودولدوغو، مادی رفاهین سوییه‌سینین ان اوست سوییه‌یه چاتدیغی بیر گله‌جک یارادان هیدایت، قهره‌مانلارینا حیات، اؤلوم و اؤلوم سوْنراسی حیات حاقین‌دا درین و فلسفی دیالوقلار هازیرلاییر و مواسیرلشمه‌نین سرحدلرینی گؤسترمه‌یه سی ائدیر.\nصادق هیدایت، ایران – آوروپا - هیندوستان اوچبوجاغین‌دا کئچه‌ن بیر عؤمور یاشادی. اونو اوخودوقجا، چتین‌لییه دوشه‌نلر اۆچون کدرلنه‌ن، فداکارلیغا، گؤزل‌لییه دوشکون بیر یازی‌چی ایله تانیش اولوروق ییرمی بئش یاشین‌دا پاریس‌ده‌کی مارنه چایینا توللان‌دی، کؤرپونون آلتین‌دا سئویشه‌ن جوتلوک اونو گؤردو و خلاص ائتدی. آرادان ییرمی اوچ ایل کئچ‌دی… «پاریس‌ده گونلرله قازلا ایستی‌لنه‌ن بیر منزیل آختاردی. نهایت چئمپیونئت پروسپئکتین‌ده آختاردیغی منزی‌لی تاپ‌دی. ۹ آوریل ۱۹۵۱ – جی ایلده یاشادیغی ائوده‌ن چیخمادی و بوتون پنجره‌لری باغلادیق‌دان سوْنرا قاز کرانینی آچدی. صاباحی‌سی گون زیارتینه گلن بیر دوستو، اونو مطبخده یئرده یاتارکه‌ن تاپ‌دی. ترته‌میز گئیینمیش، تراش اولموش‌دو و جیبین‌ده چوخ پولو واردی. یاندیریلمیش اثرلرینین کوللری ایسه یئره سپلنمیش‌دی.» بئله اؤلموش‌دو مۆعاصیر ایران ادبیّات قوروجولارین‌دان اوْلان صادق هیدایت.\nایران – آوروپا - هیندوستان اوچبوجاغین‌دا کئچمیش بیر اؤمرون ان ساکیت صاحبی صادق هیدایت، باش‌لی - باشینا بیر دونیادیر. آغاجی، تورپاغی، داشی، هاواسی اوْلان بامباشقا بیر دونیا. اونو اوخودوقجا دونیانین پیس گئدیشاتینی، اینسانلارین زیان ایچین‌ده اولمالارینی گؤره‌ن بیر یازی‌چی ایله اوز – اوزه گلیرسن. قیساجاسی صادق هیدایت او قدر حسّاس آدام ایدی کی، دونیا همیشه اونون قلبینه توخونوب.\nآذربایجان تۆرکجه‌سینه ترجومه اولونموش اثرلری[دَییشدیر]\nصادق هیدایت. \"اوچ دامجی قان\" حکایه‌سی. ترجومه‌چی: جاهانگیر آتاکیشیئو.\"Manera.az\" مدنیت و ادبیات پورتالی. ۰۴٫۰۵٫۲۰۱۶\nایستینادلار[دَییشدیر]\nهمچینین باخ[دَییشدیر]\nهیدایت (سوی)\nخاریجی کئچیدلر[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ آخرین عکس صادق هدایت Archived 2014-02-22 at the Wayback Machine.، سایت رسمی «دفتر هدایت»، بازیابی ۲ فوریهٔ ۲۰۱۰\nشابلون:ویکیمنبه\n[۱]\n[۲]\n[۳][دائمی اولو باغلانتیلی]\n[۴]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=صادق_هدایت&oldid=1532219»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nمقالات دارای جعبه اطلاعات\nArticles with hAudio microformats\nهیدایتلر\nایران یازی‌چیلاری\nتهران‌دا دوغولانلار\nپاریس‌ده وفات ائدنلر\nپئر-لاشئز مزارلیغین‌دا دفن اولونانلار\nIranian male novelists\n۱۹۰۳-جو میلادی ایلده دوغولان‌لار\n۱۹۵۱-جی میلادی ایلده اؤلن‌لر\n۲۰. یوز ایلده رومانچیلار\n20th-century Iranian short story writers\nBurials at Père Lachaise Cemetery\nIranian agnostics\nIranian emigrants to France\nIranian novelists\nIranian nationalists\nIranian satirists\nIranian male short story writers\nModernism\nModernist writers\nتهرانلیلار\nSuicides by gas\nSuicides in France\nVegetarianism activists\nIranian fiction writers\nIranian male writers who committed suicide\nSadegh Hedayat\nLinguists of Persian\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nWebarchive template wayback links\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی بوتون مقاله‌لر\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر February 2021-دن\nArticles with invalid date parameter in template\nدائمی اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۳۰ اوْکتوبر ۲۰۲۲، ‏۱۸:۴۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":2541,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.075,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":241872.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ارسین تاتار روم طرفی ایله رسمی دانیشیقلاردا حاکمیت برابرلیگینین و برابر اولوسلارآراسی استاتوسون تصدیقی حوقوقلاریندان کئچمیه‌جکلرینی بیان ائدیب\n09.05.2024 ~ 22.05.2024\n2137300\nقوزئی قیبریس تورک جمهوریتینین پرزیدنتی ارسین تاتار روم طرفی ایله رسمی دانیشیقلاردا حاکمیت برابرلیگینین و برابر اولوسلارآراسی استاتوسون تصدیقی حوقوقلاریندان کئچمیه‌جکلرینی بَیان ائدیب، «بیز، بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتینا مؤقعیتیمیزده هئچ بیر دَییشیکلیک اولمادیغینی بیلدیردیک» دئدی.\nپرزیدنت ارسین تاتار بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی باش کاتیبینین خوصوصی نوماینده‌سی ماریا آنگلا هولگوین سوئللاری پرزیدنتلیک دفترینده قبول ائدیب.\nتخمینا 1 ساعات داوام ائدن گؤروشدن سونرا ژورنالیستلره آچیقلاما وئرن تاتار، یئنی و رسمی بیر پروسه‌ اوچون اورتاق بیر زمین اولوب-اولمادیغینی آراشدیرماغین سوئللارا وظیفه وئریلدیگینی خاطیرلاداراق، ”اورتاق نقطه یوخدورسا، گؤروشوب و یئنیدن گؤروشه باشلاماغا زمین حاضیرلاماغین معناسی یوخدور» دئدی.\nکلمبیالی دیپلومات سوئللارین 6 آیلیق صلاحیت مودتینین جولای آیینین 5-ده بیته‌جَیینه دقت چکن ارسین تاتار، سوئللارین وظیفه‌سینین سونوندا یازاجاغی حساباتین اوبجئکتیو و حقیقتی عکس ائتدیرمه‌سی لازیم اولدوغونو بیلدیریب.\nماسایا اوتورماق اوچون قبرس تورک طرفینین الده ائتدیگی حوقوقلارین قبول ائدیلمه‌لی اولدوغونو تکرارلایان تاتار، رسمی دانیشیقلار اوچون حاکمیت برابرلیگینین و برابر اولوسلارآراسی استاتوسون تصدیقی مسئله‌سینده تورک طرفینین حوقوقلاریندان کئچمیه‌جکلرینی بیلدیریب.\n\"بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتینا بیلدیردیک کی، مؤقعیتیمیزده هئچ بیر دَییشیکلیک یوخدور. بیر داها سوئللارا مؤقعیتیمیزی بیلدیردیم کی، بیز یالنیز حاکمیت برابرلیگی و برابر اولوسلارآراسی استاتوسون تصدیقی ایله دانیشیقلار ماساسینا گئده بیلریک\" شکلینده بیانات وئرن تاتار، بو سیاستلرینه تورکیه‌نین ‌ده تام دستک وئردیگینه ایشاره ائتدی.\nاتیکتلر: #تورکیه , #برابر اولوسلارآراسی استاتو , #حاکمیت برابرلیگی , #ارسین تاتار , #قوزئی قیبریس تورک جمهوریتی‌\nایلگیلی‌لی خبرلر\nایشغال آلتیندا توتولان دؤرد کند آذربایجانا قایتاریلدی\n24.05.2024\nآذربایجان و ارمنیستان آراسیندا دؤولت سرحدینین تعیین اولونماسی کمیسیونو ییغینجاقلاری چرچیوه‌سینده، دؤرد کندین قایتارما سۆره‌جی تاماملاندی\nتورکیه بؤیوک میللت مجلیسینین صدری نعمان کورتولموش اؤزبکیستاندا\n22.05.2024\nکورتولموش تورک دونیاسی اولاراق اورتا آسیادان آنادولو و بالکانلارا قدر اوزانان جغرافیادا علاقه‌لر، دوستلوق و قارداشلیغین گوجلندیریلمه‌سینین ضروری اولدوغونو وورغولاییب\nآذربایجان جمهوریتیندن رئیسی اوچون باش‌ساغلیغی\n20.05.2024\nآذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئو، ایران دینی لیدئری علی حامنه‌اییه باش‌ساغلیغی مئساژی گؤندردی\nنومان کورتولموش قازاخیستان-دا سفرده دیر\n20.05.2024\nتورکیه بؤیوک میللت مجلیسی‌نین صدری نومان کورتولموش، قازاخیستانین پایتاختی آستانادا، قازاخیستان مجلیسی‌سی‌نین صدری یئرلان کوشانوو ا��له بیر آرایا گلدی.\n2137300\nارسین تاتار بیرلشمیش میللتلر باش کاتیبینین خوصوصی نوماینده‌سی ایله گؤروشوب\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/bcb7\/5abd\/9f3e\/6631e88622244.jpg?time=1716688196\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2024\/05\/09\/rsyn-ttr-byrlshmysh-mylltlr-bsh-khtybynyn-khwswsy-nwmyndhsy-ylh-gw-rwshwb-2137300\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":767,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.047,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":85866.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"معلومات‌دا دئییلیر کی، ظریف ایران طرفی آدین‌دان قاراباغ‌داکی محاربه قوربانلارینا گؤره ارمنیستانا باش ساغ‌لیغی وئریب. ینی ناظر ارمنی تجاووزکارلارلا، ۲۷ ایل باشقا اؤلکه‌نین اراضی‌سینین ۲۰ فایزینی ایشغال آلتین‌دا ساخلایانلارلا، ۲۰-جی عصرین باربارلاری ایله، انسانلاری دیری-دیری یان‌دیرانلارلا، یاشاییش مسکنلرینی کوله دؤندره‌نلرله ائله لیکله عدالت‌لی محاربه‌یه قالخیب شهید اولانلاری تره زینین عینی گؤزونه قویماق ادعاسین‌دادیر. بئله‌لیکله ایشغالچینی، سیماسینی ایتیرمیش وحشیلری ده محاربه قوربانلاری آدلان‌دیرماقلا نه درجه‌ده اوبیئکتیو اولدوغونو نمایش ائتدیریب.\nآذربایجان اوردوسو، خالقیمیز جمعی ۴۴ گون عرضینده ارمنی فاشیزمینی دیز چؤک‌دوردو. بو شان‌لی غلبه بیر عصردن یوخاری چکن “بؤیوک ارمنیستان” اوتوپیک ایدئیاسینین عیانی ایفلاسی اولدو. ظریفین ده بون‌دان چوخ گؤزل خبری وار. بیر ناظر کیمی بیلگی‌سینی، گئنیش معلوماتا مالک اولماسینی سجییه‌له‌ن‌دیریرلر. اونا گؤره ده معلومات‌سیزلیق وئرسییاسی، تاریخه نابلد لیگی غیری-مقبول‌دور. بورادا آلمان فاشیزمینه قارشی محاربه‌ده سووت اتفاقی قهر‌مانی آدینا لاییق گؤرولموش موغان‌لی ایگیدله باغلی واختیله دیللر ازبری اولان لطیفه‌یه بنزر مثال یادا دوشور. قهر‌مانی تز تز گؤروشلره دعوت ائدیر، خاطره‌لرینی دینلییر، گول-چیچکله یولا سالیردیلار. ائله بیلیردی کی، کیم‌سه رهبردیر، یوکسک وظیفه توتور، اونا مطلق یولداش دئیه مراجعت اولونمالی‌دیر. محاربه‌یه عاید نؤوبتی تدبیرلرین بیرین‌ده قئیزله : “یولداشلار بیلمیرم یولداش هیتلر بیزدن نه ایسته ییردی ، یولداش موسولینی بیزدن نه ایستییردی” سؤزلرینی وورغولاماسی سالون‌دا گولوشله قارشیلان‌دی.\nدوزدور آد-سانینی نظره آلیب جزا لاندیرمادیلار، اما بون‌دان سونرا گؤروشلره ده دعوت ائدیلمه‌دی. ظریفین باش ساغ‌لیغی دا او رحمت‌لیکله باغلی مثالی خاطرلادیر. اؤتن عصرین ۸۰-جی ایللرین‌ده امپریالیست دؤولتلری طرفین‌دن شیرین لیک لندیریلن صدام رژیمی ایرانا غفلتن هوجوم ائتدی. ایشغالچینین قووولماسی اوچون دؤیوشلرده یوزمینلرله قوربانلار وئریل‌��ی. ایندی سوال وئریلیر: قونشو دؤولتلرین هر هان‌سی بیرینین رسمی سی اوخشار عینی لشدیرمه نی آپارساییدی ایرانین دؤولت رهبرلری بونا نئجه یاناشاردیلار؟!\nAzerbaycan-ruznamesi.org – دا تقدیم اولونان “اولو ئوندر حیدر علی یفین ایران رسم لری اوچون دیل و جغرافیا درسلری” یقین یادینیزدان چیخماییب. بیلیریک کی، ظریفه جغرافیادان درس دئمه‌یه احتیاج یوخ‌دور. شهیدلیک، قوربان افاده‌لرینه گلدیک‌ده بورادا وضعیت دییشیر. اونلار اسلام عالمینین ده رمزلری‌دیر. گؤرونور ناظرین اسلام‌دا مقدس‌لیک رمزی ساییلان شهیدلیک‌دن، حاقلا-ناحاققین، تجاووزه معروض قالانین سجیلندیریلمه‌سین‌دن ده درس کئچمه‌سی اوچون اونون معلمه احتیاجی وار.\nرحیم حسین زاده\nامکدار ژورنالیست\nپایلاش\nیازی شرح\nاول کی\nاستاندار آذربایجان شرقی: بیش از ۷۰ درصد ناوگان اتوبوس‌رانی تبریز فرسوده است\nنؤوبتی\nآدف ۲۰۲۱ -تبریکلر و یئنی ایل آرزوالری ایله قدم قویدو\nسیزین خوشونوزا گله بیلر مؤلف‌دن داها چوخ\nایتی بوجاقدان باخیش\nپرویز ثابتی؛ آیشمنی که محاکمه نشد\nایتی بوجاقدان باخیش\nفراخوان فرقه دموکرات آذربایجان برای انتخابات ریاست جمهوری، شوراهای شهر و روستا\nایران بو گون\nماراقلیدیر ، گورون کورد تروریست قوروپلاری دستکله نن نماینده لر نئجه فارسلارین…\nایران بو گون\nسعید ملازاده دونیاسینی دییشیب\nاول کی نؤوبتی\nComments are closed.\nسۏن ؽازؽلار\nاردیبهشت آیی‌نین 20سی «اوستاد یحیی شیدا»نین آد گونودور. (20 اردیبهشت 1303 – 29 مهر 1390)*\nآییل، ائی کارگر ! (محمد_بی _ریا)\nعسگراننی‌نین حیکایه‌لری – گولوستان باغی\nگؤرکملی ژورنالیست، شاعر، مترجم مژگان خانیم صیامی ابدیته قووشدو\n.\nAvqust 2021\nBE\nÇA\nÇ\nCA\nC\nŞ\nB\n1\n2 3 4 5 6 7 8\n9 10 11 12 13 14 15\n16 17 18 19 20 21 22\n23 24 25 26 27 28 29\n30 31\n« İyl Sen »\nآذربایجان دموکرات فرقه‌سی نین اورقانی اولان «آذربایجان» روزنامه‌سی نین بیرینجی سایی ۱۹۴۵-جی ایل سنتیابر آیینین ۵-ده چاپ‌دان چیخمیش‌دیر. «قزئت بیرینجی سایین‌دان باشلایاراق آذربایجان دیلین‌ده بوراخیلیردی. حاجی علی شبوستری (۱-۲۹-جو سایلار)، احمد موسوی (۹۸-۱۵۱-جی سایلار)، حمزه فتحی خوشگینابی (۱۵۲-۲۴۶-جی سایلار)، اسماعیل شمس (۲۴۷-۲۹۳-جی سایلار) روزنامه‌نین باش رئداکتورلاری اولموش‌دور. حال-حاضردا روزنامه‌نین باش رئداکتورو رحیم حسین‌زاده ‌دیر.","num_words":872,"character_repetition_ratio":0.035,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":175343.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قونشو ائوینده تاپیلان شخصین ۱۶ یاشیندا ایکه‌ن قاچیریلان و بو گون ۴۴ یاشیندا اولان عمر بن عمران اولدوغو، عائله‌سینین، ۱۹۹۰ ایللرینده سلاحلی قروپلار طرفیندن اؤلدورولدوگونو ساندیغی اورتایا چیخدی\n15.05.2024 ~ 24.05.2024\n2139850\nالجزایرده، قونشوسونو ۲۸ ایلدیر ائوینده توتدوغو بیر نفر گؤزآلتینا آلیندی.\nباشکند الجزیره‌نین ۳۰۰ کیلومتر گونئیینده‌کی جلفه ائلینین یارغی شوراسی یو مؤوضوع ایله باغ��ی یازیلی آچیقلاما یاییملادی.\nآچیقلامادا، بیر نفرین ۱۲ می‌ده باش ساوچیلیغا گئده‌رک، ۲۸ ایلدیر ایتکین اولان قارداشینین القدید شهرینده‌کی قونشوسونون ائوینده‌کی قویون آغیلیندا اولدوغونا دایر شیکایت‌ یازیسی وئردی.\nخبرین آردیندان گئنیش سوروشدورما باشلادیلاراق عدلی قوللوق قروپلارینین سؤزو گئدن ائوه گئتدیگی، ائدیله‌ن آختاریشدا ایتکین شخصین تاپیلدیغی، ائوین ۶۱ یاشینداکی صاحبینین ایسه گؤزآلتینا آلیندیغی ایفاده ائدیلدی.\nتاپیلان شخصین ۱۶ یاشیندا ایکه‌ن قاچیریلان و بو گون ۴۴ یاشیندا اولان عمر بن عمران اولدوغو، عائله‌سینین، ۱۹۹۰ ایللرینده سلاحلی قروپلار طرفیندن اؤلدورولدوگونو ساندیغی اورتایا چیخدی.\nاتیکتلر: #ایتکین شخص , #عمر بن عمران , #شکایت , #قونشو , #جلفه , #القدید , #الجزیره\nایلگیلی‌لی خبرلر\nپوتین موحاریبه‌نی دوندورماغا حاضیردیرمی؟\n24.05.2024\nایکی منبعه گؤره، پوتین حاضیرکی موحاریبه قازانجلارینی کیفایت قدر حئساب ائدیر و اونلاری روس خالقینا غلبه کیمی تقدیم ائتمه‌یه حاضیردیر\nاونروا: اردن چایینین باتی ساحیلینده‌کی موحاریبه دقتدن کناردا قالیر\n24.05.2024\nبیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی: اردن چایینین باتی ساحیلینده حربی عملیاتلار، داغینتیلار، حرکت محدودیتلری و یوخسوللوق فیلیسطین‌لیلر آراسیندا قورخو، غیر معیینلیک و ناراحاتلیق یارادیب\nنیجریه‌ده 64 اوشاق و قادین قاچیریلانلار طرفیندن آزاد ائدیلیب\n24.05.2024\nنیجریه‌نین بیر چوخ بؤلگه‌سی ‌ده سیلاحلی دسته‌لرین، همچینین بوکو حرام و ایشید-این غربی آفریکا ‌قولو اولان ایسواپ ترور تشکیلاتلارینین حوجوملاری ایله اوزلشیر\nروسیه‌ آندریوکا قصبه‌سینین کنترلونو آلیب\n23.05.2024\nروسیه‌: گونئی حربی بیرلشمه‌لر آکتیو حرکتلر نتیجه‌سینده دونتسک خالق جمهوریتینین آندریوکا قصبه‌سینی آزاد ائدیب\n2139850\nقونشوسونو ۲۸ ایل ائوینده اسیر توتان شخص گؤزآلتینا آلیندی\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/6be8\/2bcb\/4979\/62d5087e29fff.jpg?time=1716689504\n\/turki\/dwny\/2024\/05\/15\/qwnshwswnw-28-yl-y-wyndh-syr-twtn-shkhs-gw-zaltyn-alyndy-2139850\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":626,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.078,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":74753.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تفرش، مرکزی اوستانینین شهرلریندن دیر. بو شهر تفرش بؤلگه‌سی‌نین مرکزی دیر و بؤیوک خلجیستان سونّتی منطقه‌سینده یئرلشیب.","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":584625.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"موختصاتلار: 16°37′08″N 81°38′27″E \/ 16.618983°N 81.640820°E \/ 16.618983; 81.640820موختصات: 16°37′08″N 81°38′27″E \/ 16.618983°N 81.640820°E \/ 16.618983; 81.640820\nCountry\nهیندوستان\nایالت\nآندرا پرادش\nDistrict\nWest Godavari\nMandal\nPenumantra\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی +05:30 (IST)\nPincode\n534238\nپولامورو, باتی قوداواری دیستریکت(اینگیلیسجه:Polamuru, West Godavari district) هیندوستان اؤلکه‌سینین آندرا پرادش ایالتینده بیر کند دیر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\nبو هیندوستان- ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=پولامورو,_باتی_قوداواری_دیستریکت&oldid=1220378»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nهیندوستان-قارالاماری\nهیندوستان کندلری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nیاشاییش یئری معلومات قوتوسو ایستیفاده ائدن پیس یاشاییش یئرینین نووعو اولان صفحه‌لر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۹ فوریه ۲۰۲۰، ‏۰۷:۲۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":267,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.286,"stopwords_ratio":0.015,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":29142.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اریزو (لاتینجه: Herisau) سوئیسین آپنتزل آوسرهودن کانتونون‌دا یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلين نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۱۵۷۲۱ نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاور��ان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (۱۲ October ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n^ Statistik der Schweizer Städte ۲۰۱۶ (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (۱۲ April ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اریزو&oldid=119777»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ ژانویه ۲۰۱۷، ‏۱۷:۰۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1557,"character_repetition_ratio":0.232,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.3,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.932,"perplexity_score":167313.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قارلوق دیللری (اینگیلیسجه: Karluk languages، آنادوْلو تۆرکجه‌سی‌جه: Uygur grubu) آلتای دیللرینین عائیله‌سیندن ساییلیر.\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). \"Modern Uyghur-Uzbek\". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.\n^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). \"Uzbek\". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Karluk languages»، مقاله‌سیندن گؤتورو��وبدور.( ۹ فوریه ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده قارلوق دیللری گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=قارلوق_دیللری&oldid=1494091»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nFamilies rejected by Glottolog\nدیللر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۲ نوْوامبر ۲۰۲۱، ‏۱۹:۴۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":264,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.196,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.984,"perplexity_score":52450.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوزاق کئچمیشلرده صفوی‌لر‌ دؤرونده‌ اردبیل شهرینده‌ بوتون صمیمیت و‌ صداقتلره باغلی اولان‌ ایکی ‌یولداش یاشاییرمیشلار. ‌یولداشلار بیر – بیرلرینی عینی‌ دوغما‌ قارداش‌سانیب و ایلک ‌یولداشلیقلاریندان‌ بو چاغلارینا دک یاشامدا هر نه وارلارین مادی و مع‌نوی وارلیقلارین برابر حیسه‌یه بؤل‌موش‌موشلر. اورتاق ‌یولداشلیقلاریندا پاخیللیق و‌ قیسقانجلیق حیسلرینی سون ‌گوج‌لری ایله ‌کور ائدیب و‌ هئچ بیر قیراق دانیشیقلاری نظرده آلمازمیشلار. هر ایکیسینین ده چؤهره‌سیندن دوز‌لوک، ‌موروت‌ و‌ برابرلیک سوزولرمیش. ‌یولداشلارین‌ بیریسی‌نین‌ آدی‌ «صیدق» و او بیریسی‌نین‌ آدی ایسه «ایخلاص» ایمیش.\n‌کوتله‌ و‌ قو‌نوم‌ قون‌شو‌ ایچینده‌ ده ائله بو‌ آدیلا سسله‌نیلردیلر. یاخجیلیقلاری‌، الی‌ آچیقلیقلاری‌ شهرده بوتون‌ دیللرین ازبری اولدوغوندان‌ دولایی‌، ‌یوسیف‌ی زامان لقبی‌ ایله تانینارمیشلار‌. ‌یولداشلارین‌ او‌ قدر‌ دویغوسال‌ ایلیشگیلری‌ یاخجی ایمیش‌ کی محبت، بیرلیک‌لرینین اساس‌ بینؤوره‌سین‌ او‌لوشدورارمیش.\nاسکی آتا‌ بابا سؤزلرینی‌ اؤزللیک‌‌له‌ «بیرلیک‌‌دیریلیک‌دیر» مثلینی اورتاق یاشاملارینین‌ اساس تملی سئچیب و بو‌ بیرلیک‌لرله دوست دوشمان‌ ایچینده اؤز‌ جانلارینی قورو‌یوردولار. بیرلیک‌لرینی تکجه بو ‌‌جومله اؤزتله‌‌ییر:\n«سانکی بیر جان‌دیلار‌ ایکی گؤوده یه سیغینیب‌لار»\nائوده ایچه‌ریده سؤز اسراری، بازاردا باییردا ‌یول بیر اولماق و قارداش واری یاشاملاری داوام ائدردی.\nبو‌نونلا علاقه‌لی‌ اگر بیر قو‌نو ‌اوستونده ایسته‌مدن سؤزه گلسه‌یمیشلر، بیریسی سؤزده ‌گوده گلیب ‌یولداشینین‌ غورونرونا‌ توخانمادان گئری اوتورارمیش. بئله‌‌لیکله‌ ‌یولداشلیق‌ سایاق‌‌لارین‌ رعایت‌ ائتمه‌یه‌ گؤره‌ بیر شهرین سئچیلمیش و تانیلمیش اول‌گوسو ساییلیردیلار. اردبیل شهری‌نین بوتون یاخشیلیقلارینی تمثیل ائدن ‌یولداشلار‌ ایدیلار.\n‌‌گونلرین‌ بیریسینده‌ دوز‌‌گون‌ اینسانلاری‌ ‌یوللاریندان‌ جایدیران شیطان، بیلیک‌‌لی بیر عالیم شکلینه دو‌شوب‌ ساغ‌ الینده‌ یاغلی یاشیل تسبئح‌له ذیکیر دئیرک، ایخلاصین حوضورونا گلیر. سالاملاشیب گؤرو‌شور‌ بیرآز‌ حال احوال ائدندن سونرا ایخلاص او‌نون ایشیقلی چؤهره‌سینه‌ وورو‌لوب هوش‌لو‌ و‌ فراستلی‌ اولدوغونا‌ بیر‌ ذره قدر ‌شوبهه‌لنمیر. شیطان ایخلاص‌‌لا‌ صمیمی‌‌لشیب‌ اؤز حوققالاری‌ ایلا‌ اؤزو���نو‌ اونا یاخینلاشدیریر. قیسقانجلیق‌ و‌ پاخیللیق سؤز‌جوک‌‌لرینی‌ تکرارلایاراق ائحمالجاسینا آغزینی ایخلاصین قولاغینا‌ یاخینلاشدیریب بئله دئییر:\nایخلاص جان دوزدور‌ کی سن بو شهرده تانیلمیش بیر‌ اینسان‌‌سان، سنین تپه‌دن‌دیرناغا دک یاخجیلیقلارین هامی‌ خالقا‌ ایثبات او‌لون‌موشدور؛ آنجاق نه‌ یازیق کی بو‌ آرادا‌ بیرآز‌ ساده تئز‌ یانیلان و‌ بیلیک‌دن آز‌ پای آپارمیش بیر‌ اینسان‌سان. تانری کیشی بیلیک پایلایاندا سن هاردایدین؟ تانری اؤزو‌ بیلیر.\nایخلاص تعجبلنه‌رک‌ دئییر: آی‌ قارداش نه‌ او‌لوب؟\nنه ائتمئشم؟ سن‌ منی بتر فیکره سالدین‌. شیطان ‌گو‌لومسه‌یرک‌ بئله دئییر: ‌یولداشلیق‌ و‌ قارداشلیقدا اؤزونه‌ تای بیریسینی‌ سئچمه‌لیسن. اؤزونده‌ یاخجی‌ بیلیرسن‌ سنین باجاریق و‌ اردم‌لییین‌، صیدق قارداشیندان‌ قات – قات‌ ‌اوستوندور. من‌ سنین‌ بؤ‌یوک‌ قارداشین اولاراق، صیدق قارداشینی‌ سنه‌ اردملی‌ بیریسی‌ گؤر‌مورم. او سنه‌ هئچ‌ چاغ‌ یاراشمادی‌ و‌ یاراشمایاجاق‌ دا. شیطان بیرآز‌ عصب‌ لشرک‌ سؤزلرینه بئله داواملادی: دوغرو‌ دور کی او‌نون آدی‌ صیدق‌‌دیر، شاید‌ اؤتری و اوزده‌ هر قو‌نویلا‌ صادیق داورانا، آنجاق اوره‌یی‌ آچیق سن بونلارا امین اولمامالیسان، محبتینه کؤ‌نول‌ باغلامامالیسان، اصلینده او‌ ایکی‌ اوز‌لو‌ و‌ یالانچی بیر اینساندیر. سن نقدر اوندان‌ اوزاق گزه‌ بیلسن او‌ قدر سنه یاخجی‌دیر، اوندان اوزاق‌ گزمه‌یی هئچ چاغ او‌نوتما.\nتانری منیم گؤزو‌مو‌ بعضی قو‌نولارا آچیق قو‌یوب، منه گیزلی‌ و‌ سیحیرلی دونیادان‌ بیلگی‌لر باغیشلاییب. من یاخجینی یاماندان آییریرام. بونلاری سنه دئمه‌ییمین اصلی ندنی سنی کیچیک‌ قارداشیم تک سئومک و‌ پارلاق گله‌جه‌یینی‌ آیدینلاشدیرماقدیر. دئدیکلریمه‌ اینانسان‌ اؤز یاشامینین آیدین‌ آخیمینا‌ یاردیم ائدرسن، اینانمازسانکی آردینی‌ اؤزون‌ بیلرسن.\nبئله‌لیکله‌ شیطان یازیق ایخلاصین جیلدینه گیره‌رک او‌نو او‌ قدر‌ قیجیقلاییب و‌ وسوسه ائتدی کی ایخلاصین‌ بئینینده یاواش – یاواش‌ شیطانین سؤزلری غالیب گلیردی. ایخلاص بو سؤزلری ائشیدن‌دن سونرا‌ اوز‌‌گون‌ دورومدا دیزلرینی‌ قوجاقلاییب‌ بیرآز ساکیت اوتوردو، سونرا بیر‌ نئچه‌ آن درین بیر‌ فیکره دالدی. اؤزو‌ – اؤزونه‌ دانیشیردی:\nگؤره سن دوغرودور‌ ‌یوخسا ‌یوخ؟ اینانیم‌‌می؟ یا اینانماییم؟ بیرآزدان سونرا شیطانین چاشدیریجی سؤزلرینه ایناندی.\nدؤ‌نوب‌ آرخاسینا‌ باخیردی‌ کی‌ شیطان بو قو‌نو ‌اوستونده‌ او‌نونلا‌ آرتیق‌ دانیشسین، آنجاق شیطان‌ چوخدان‌ ایدی‌ کی‌ گئتمیشدی. ‌سانکی‌ بیر نئچه‌ دقیقه‌ بوندان‌ اؤنجه‌ هئچ اورادا‌ ‌یوخ ایمیش.\nبو‌ ماجرانین‌ صاباحیسی‌ ایکی‌ ‌یولداشین‌ آراسی‌ برک قاریشدی؛ حتی او‌ یئره یئتیشدی‌ کی‌ جان‌ دئییب جان‌ ائشیدن ‌یولداشلار‌ بیر – بیری‌‌لری‌ ایله قانلی‌ پیچاقلی اولدولار و‌ ‌کدورت‌‌له‌ داوراندیلار. آرالاریندا‌ کؤزرله‌نن‌ محبت‌ شمعینی‌ دا‌ قیسقانجلیق ‌کولک‌‌لری‌ ایله سؤندوردولر. دوست‌ دوشمانی‌ نظرده‌ آلمادان، آغ‌ ساققاللارین‌ سؤزلرینه قولاق آسمادان ‌اوزلرینی‌ بیر‌ – بیرلریندن‌ بیر‌ دفعه‌‌لیک‌ دؤندردیلر. ایخلاص بیر‌ نئچه ‌موددت‌ ‌یولداشسیز‌ یاشاییب‌ سونرالار اؤزونه‌ باشقا بیر‌ ‌یولداش‌ تاپدی. یئنی‌ سئچدیگی‌ ‌یولداشی‌‌نین‌ اوزوندن‌ ایکی‌ اوز‌لوک‌ و‌ پاخیللیق‌ تؤ‌کو‌لوردو‌، بو‌ آجی‌ اولایلار‌ باش وئرندن سونرا‌ شیطان‌ سئویندیگیندن‌ یئره گؤیه‌ سیغماییردی. ایخلاصین ایشینی‌ بیتمیش گؤرندن‌ سونرا بوتون‌ دیققتینی یازیق صیدق-ه طرف یؤنلتدی. ائله بو‌ چاشدیریجی سؤزلرله‌‌ صیدقی‌ ده‌ یانیلدیب‌ نیفرتلرینی‌ داها‌ دا‌ آرتیب و‌ چاشمیش‌ ایخلاصین ‌‌گو‌نونه‌ سالدی. بو آرادا‌ تکجه اؤز‌ آماجینا‌ یئتیشن و بوتون‌ ماجرانی قازانان شیطان ایدی.\n‌یولداشلارین‌ ‌‌گو‌نو‌ ‌‌گوندن‌ نیفرت‌‌لری،‌ کینه‌ ‌کدورت‌‌لری‌ چوخالیردی‌. یاخجیلیقلاری‌ اردبیلین‌ اورتا‌ محلله‌‌لریندن‌ دوتدو‌ تا‌ قیراق‌ کندلرینه بوتون‌ دیللرین‌ ازبری‌ اولان‌ بو‌ ‌یولداشلارین‌ ایندی‌ اورتالاریندا‌ مطلق بیر‌ قارانلیق حؤکم سوروردو‌. بو‌ اولایلارین‌ آردینجا‌ سو‌یوق‌لوق‌ و‌ سرت داورانیشلار‌ بوتون‌ محلله ده اگه‌منلیک‌ ائدیردی.\nایکی ‌یولداشین‌ چئوره‌سینی‌ یاخشیلیق‌ یئرینه‌ پیسلیک‌، شر‌ و‌ یامان‌ ‌‌گونلر‌ آلمیشدی. یالانلار‌ و‌ ایکی‌ اوز‌لو‌لوک‌‌لر‌ هله‌ ده‌ داوام ائدیردی. بو‌ چیرکین‌ داورانیشلار‌ او‌ قدر‌ گئنیشلندی‌ کی‌ ایخلاص‌ ایله‌ صیدق‌ بیر بیرلرینه‌ ایفتیرا‌ ووروب‌ و‌ قارا‌ یاخیردیلار. ایخلاص‌ صیدقه‌ و‌ صیدق‌ ایخلاصا‌ یامان‌ سؤ‌یوش‌ وئرندن‌ سونرا‌ بؤ‌یوک‌ ساواش مجبوریتینه‌ کئچدیلر. قاوقالار‌ دئییشمه‌‌لر‌ چوخ‌ شیددتله‌شندن سونرا‌ بعضی‌ ‌‌گونلرده‌ بیر بیرلرین‌ اؤ‌لوم‌ حددینه قدر‌ دؤ‌یوردولر.\nگئجه‌ ‌‌گوندوز‌ آرزولادیقلاری‌ بیر‌ بیرلرینین‌ اؤ‌لو‌مو‌نو‌ گؤرمک‌ ایدی، ‌یولداشلار‌ بیر‌ – بیرلرینه‌ دوشمان‌ ساییلیردیلار؛‌ او‌ اوزدن‌ هر‌ بیریسی‌ آیریجا‌ اؤز‌ طایفالارینین‌ آغ‌ ساققالی‌ و‌ بؤ‌یوک‌ باشلارینا‌ گیزلیجه‌ مکتوب‌ گؤندریب و‌ هامینی‌ بؤ‌یوک‌ بیر‌ ساواشا چاغیردیلار. بئله‌لیک‌‌له‌ ایکی‌ ‌یولداش چاغیریشی‌ ایلا اردبیل ده‌ بؤ‌یوک‌ بیر‌ طایفا ساواشی باش وئریردی‌.\nهر ایکی‌ طایفا آداملاری‌ یازیلان ‌‌گون‌ و‌ زاماندا‌ شهر‌ مئیدانلارین‌ بیریسینده حاظیر‌ او‌لوب و‌ قیلینجلارینی‌ تئز‌ تئز‌ ایتیلدیردیلر. بیر نئچه دقیقه‌دن سونرا ساواش باشلاندی.‌ ایلک دفعه ده قو‌شونلار‌ بیر‌ – بیرلرینه‌ چوخ سورعتله‌ شیغادیلار، سونرا قو‌شو‌نون‌ آرخا‌ وریندن‌ گؤیه باخاندا‌ اوخلار‌ یاغدی.‌ بیر نئچه‌ کیشی یاغدیریجی اوخلارین‌ قارشیسیندا‌ داوام گتیرمه‌‌ییب‌ جانی‌ جان‌ وئرنه باغیشلادیلار. اوخلار‌ آتیلیب قورتاراندان‌ سونرا‌ نؤوبه‌ توفنگ‌‌لره‌ یئتیشدی. شهر‌ مئیدانی‌‌نین‌ ‌کوچه‌ باجاسینی‌ توفنگ‌ سسی‌ بورو‌موشدو.‌ هر ایکی‌ طرفین کیشی‌‌لری‌ بیر‌ – بیرلری‌‌نین‌ ‌اوستونه‌ باغیرا‌ – باغیرا‌ هجوم ‌چکیردیلر، سونرا‌ اود‌لو‌ توفنگ‌‌لرله‌ قارشیلارینداکیلاری‌ هلاک ائدیردیلر.‌ هامی اوره‌کدن‌ دو‌یو‌شوب‌ و‌ اؤز‌ غالیب گلمه‌یینی‌ ایسته‌ییردی‌.\nنهایت‌ توفنگلرین‌ ‌گولله‌لری‌ قورتاراندان‌ سونرا‌ قیلینجلار‌ چکیلدی‌، قیلینج سسی‌ شیمشک‌ کیمی یئری گؤ‌یو‌ بورو‌یوردو‌. بیر‌ چوخ‌ آدامین‌ باشی‌ کسیلدیکدن‌ سونرا‌ بوتون‌ ‌کوچه‌نی‌ قان‌ بورو‌موشدو‌. بو‌ قانلی‌ ساواشدا‌ ایکی‌ طایفا آداملاری‌ هامیسی بیرلیکده سون‌ ساواشا‌ قدر جانلارینی الدن‌ وئردیلر. یئر‌ اوزه‌رینی‌ بوتون‌ جنازه‌لر دولدور‌موشدولار‌.\nآرتیق بیر‌ صیدق قالمیشدیر‌ بیرده‌ کی‌ ایخلاص، اونلاردا‌ بیر‌ نئچه‌ دقیقه‌ گؤز – گؤزه زیلله‌نندن‌ سونرا‌ کسیجی‌ قیلینجلاری‌‌نین‌ دسته‌ سینی اللرینده‌ مؤحکم‌ سیخاراق سون‌ ‌گوج‌‌لری‌ ایله بیر‌ – بیرلرینین‌ ‌اوستونه‌ هجوم‌ چکدیلر.\nبو ساواش اسکی چاغلارین‌ کیچیک‌ ساواشلارینا‌ هئچ‌ بنزه‌میردی، بو‌ دفعه‌ اؤ‌لوم‌ قالیم‌ قو‌نوسو‌ ایدی‌ کی‌ ایکی‌ ‌یولداشین‌ هر‌ نه‌ وارینا‌ سون قو‌یوردو.\nصیدق‌له‌ ایخلاص بیر‌ نئچه دقیقه وورو‌شوب ‌یورولدولار، سونرا سون‌ شیغامادا‌ ایکیسی ده دریندن یارالانیب دیزلری اوسته یئره چؤکدولر. ایکیسینین‌ ده‌ یاراسی‌ درین‌ و برک یارایدی‌.\n‌یولداشلار‌ بدنلریندن‌ قانلارین‌ سوزولمه‌‌سینه‌ شاهید‌ اولاراق اسکی‌ تانیشلیقلاریندان‌ و‌ اسکی‌ ‌یولداشلیقلاریندان‌ دانیشیردیلار‌. بیر‌ – بیرلرینین‌ گؤزلرینه‌ باخاراق‌ ‌گو‌لومسه‌ییردیلر. سونرا‌ باشلارینی‌ بیر‌ – بیرلری‌‌نین‌ چیینلرینه‌ دایاییب‌ یاواش‌ – یاواش‌ گؤزلرینی‌ بیر‌ دفعه‌‌لیک ‌یومدولار. بو‌ اولایلار‌ ‌یولداشلیقلاری‌ بوتون‌ اردبیل شهرینده‌ دیللرین ازبری‌ اولان ایکیسینی ده‌ قانلی‌ و آجی بیر‌ ساواشدا‌ تورپاق آلتینا گؤندردی.\nبو‌ ماجرا‌ صفوی‌‌لر‌ دؤورونده‌ اردبیل‌ شهرینده‌ باش‌ وئریبدیر.\nایخلاص و‌ صیدق-ین‌ حقیقی‌ حیکایه‌‌سینی‌ «اردبیللی جنونی» (۱۱و۱۲ ه.ق) ده شعر قالیبینده‌ نظمه چکیبدیر.\nشاعیر‌ و‌ یازیچی اردبیللی‌ جنونی‌ ۱۱۰۷ اینجی ایلده اردبیل شهرینده یاشاییرمیش، او‌نون‌ د‌یوانیندا یئرلهشن‌ غزل، ترجیع، قصیده و‌ رباعیاتلاری ۳۲۵۴ بیت‌‌دن‌ عیبارت‌دیر.\nجنونی‌ د‌یوانی و جنگ‌ نامه‌ منظومه‌ ترکیّه‌سی ‌سلطان‌القرائی‌ کیتابخاناسیندا‌ مؤو‌جوددور.\nجنونی‌ صیدق ایله ایخلاص حئکایه‌‌سینی شعر قالیبینده‌ یازیبدیر‌، او‌نو‌ نثره‌ کؤچوروب عئینی‌ شعرده‌ گلدیگی کیمی آرتیق‌ ایضاحاتلی‌ آچیقلادیق.\nجنونی‌ اردبیلی‌نین خطی‌ نسخه‌‌سینی‌ ۱۳۹۶-اینجی ایلده‌ «سعدالله ‌‌دنیوی‌ ‌موغانلی‌» جنابلاری دوزنله‌ییب «تصحیح» و‌ یایلیق‌ یاییم‌ ائوی‌ واسیطه‌‌سی ایله‌ چاپا‌ حاظیرلامیشدیر‌.","num_words":1986,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.176,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":289016.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هیندیستان شاناگولله‌سی (Nelumbo nucifera) – بو، بوزومتول-یاشیل، ایسلانمایان یارپاق‌لاری و چهرایی چیچک‌لری ایله فوسونکار، میستیک سو بیتکی‌سی‌دیر. بوددیست‌لر اوندان دینی مراسیم‌لر اوچون ایستیفاده ائدیرلر. بیتکی‌نین بوتون حیسه‌سی یئمه‌لی‌دیر (قیدادا اساساً توخوملاریندان‌ و یئرفیندیغین‌دان ایستیفاده ائدیلیر)، بوتون جنوب-شرقی آسیا اؤلکه‌لرینده موختلیف خؤرک‌لرین هازیرلانماسیندا ایستیفاده اولونور. بو باتاق‌لیق بیتکی‌سینی آغ سوزانباغی کیمی ده بئجرمک اولار. بیزده شاناگوللنی بئجرمک چتین دئییل، آنجاق بونو نئجه ائتمیی بیلمک لازیم‌دیر.\nتوخومو اکمزدن اول اونو سومباتا‌دان تمیزلمک لازیم‌دیر، اونلارین ستهینه خصوصی مادده هوپدورولور کی، سویونو تامامیله بوراخماسین. توخوم‌لار یاخشی ایسلانمادیغینا گؤره جوجرمه‌یه ده بیلر. توخوم سومباتا‌دان تمیزلنیلمه‌دن اؤز جوجرمه قابیلیتینی مین ایل ده ساخلایا بیلر، سیز اونو سومباتا‌دان تمیزلمه‌دن سویا قویسانیز، بیر نئچه ایل اونلارین جوجرمه‌سینی گؤزلمه‌لی اولاجاقسینیز.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 18:01 | چاپ ائدین | بیتکی‌لرین بئجریلمه‌سینه گؤستریش\nچؤرکاغاجی (Artocarpus odoratissimus)\nچؤرکاغاجی (Artocarpus) توت فسیله‌سین‌دن 60 نؤوو اولان همیشیاشیل تروپیک آغاج‌دیر، جنوب-شرقی آسیادا و ساکیت اوکئان آدا‌لاریندا بئجریلیر. او، انجیر آغاجی ایله عینی منشأ‌لی‌دیر (Ficus). داها چوخ یاییلمیش و بئجریلن طبیعی چؤرکاغاجی‌دیر (Artocarpus altilis). بو فسیله‌یه مئیوه آغاجی و کول شکلینده اولان دیگر نؤو‌لر ده عاید ائدیلیر، مسئلن، آدی آرتوکارپوس (Artocarpus communis)، جئمپئداک (Artocarpus integer)، Artocarpus heterophyllus (ژاجکفرویت، نانگکا) و مارانگ و یا تاراپ (Artocarpus odoratissimus).\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:56 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nهشراتیئین بیتکی‌لرین توخوم‌لاری‌نین سپیلمه‌سی قایداسی\nبالکان یاغلیجاوتو (Pinguicula balcanica)\nهشراتیئین بیتکی‌لرین توخوم‌لاری اؤز جوجرمه قابیلیت‌لرینی قیسا مدت عرضینده ساخلاییرلار. بیر ایلدن سونرا بیر چوخ نؤو‌لرین توخوم‌لاری‌نین جوجرمه قابیلیتی آزالیر. بونا گؤره ده بو بیتکی‌لرین توخوم‌لارینی الده ائدن کیمی سپمک لازیم‌دیر.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:53 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر, بیتکی‌لرین بئجریلمه‌سینه گؤستریش\nهیندیستان فیستیغی Pongamia pinnata\nPongamia pinnata\nPongamia pinnata (هیندیستان فیستیغی, Honge Tree, Pongam Tree, Panigrahi) پاخلا‌لی‌لار فسیله‌سین‌دن یارپاغی تؤکولن آغاج‌دیر (Fabaceae)، وطنی هیندیستان حساب اولونور، جنوب-شرقی آسیادا بئجریلیر.\nهون‌دورلوگو 15–25 مئتر اولور و بؤیوک چتیر عمله گتیریر. کیچیک، آغ، چهرایی، بنؤوشیی رنگ‌لی، اتیرلی چیچک‌لر آچیر.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:50 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nشاختایا داوام‌لی پالما، اوخلو کیرپی (Rhapidophyllum hystrix)\nRhapidophyllum hystrix پالما\nرهاپیدوپهیللوم هیستریخ دونیادا شاختایا داوام‌لی نؤو‌لردن بیری حساب اولونور و بونونلا یاناشی رهاپیدوپهیللوم مونوتیپ فسیله‌سین‌دن یئگانه نؤو‌دور. طبیعتده او، آبش-نین جنوب-شرقینده باتاق‌لیق یئرلرده بیتیر. – 20 °C شاختایا و سویوغا داوام‌لی‌لیغینا گؤره، بو نؤوو آچیق هاوادا و بیزیم شرایطده بئجرمک الوئریش‌لی‌دیر. اونو موسبت خاراکتئریستیکاسینا بؤیوک اولمایان هون‌دورلوگونو (ماکسیموم 1–3 مئتر) و تیکان‌لارلا سیخ اؤرتولموش گؤزل گؤوده‌سینی علاوه ائتمک اولار.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:48 | چاپ ائدین | پالما‌لار\nبیز بیتکیئین بؤجک‌لره قارشی موباریزه آپاریریق\nتسووور ائدین کی، بیتکی یئین بؤجک‌لر هامی طرفین‌دن آرزو اولونمازدیر. بو کیچیک بؤجک‌لره (3–4 مم)، دئمک اولار کی، هر یئرده متبخ‌دن توتموش پاخلا‌لی‌لارین توخوم‌لارینا قدر راست اولونور.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:41 | چاپ ائدین | زیانوئریجی‌لر\nبیز آووکادو بئجریریک\nآووکادو (آللیقاتور آرمود فورما‌لی – Persea americana) 6–20 م هون‌دورلوگو اولان تروپیک بیتکی‌دیر. اساساً مئکسیکا و برازیلیا اراضی‌سینده یاییلمیش‌دیر. حال-حاضردا ایسه تروپیک و سوبتروپیک اؤ��که‌لرده یئتیشدیریلیر.\nائللیپتیک، سیوری اوجلو، قالین دری‌لی، جیلا‌لی، پارلاق و یا توند یاشیل یارپاق‌لاری وار. یارپاغین عکس اوزو بوز رنگده‌دیر، پورتاغال یارپاغینی خاتیرلا‌دیر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 23:33 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nبیچیلمیش اوت ایله نه ائتمه‌لی؟\nبیچیلمیش اوت ایله نه ائتمه‌لی؟ اگر سیز گؤزل، قیسا قازوندا ضعیف‌لیک هیسس ائدرسینیزسه، اونو تئز-تئز بیچین. آنجاق تئز-تئز بیچیلمه نتیجه‌سینده چوخ‌لو میقداردا بیچیلمیش اوت ییغیلیر، هانسی کی، (اگر سیز هئچنه الده ائتمیرسینیزسه) سیزه مانع اولا‌جاق. اودور کی، تانیش باغبان‌لارین چوخو اونو توللاییرلار. آنجاق من تعجب‌لنیرم کی، نه اوچون اونلار ان اوجوز باشا گلن گوبره‌یه قناعت ائتمیرلر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 23:09 | چاپ ائدین | قازون\nقازونون دوزگون بیچیلمه قایداسی نئجه‌دیر؟\nسیخ قازون الده ائتمک اوچون، اونو دوزگون بیچمک لازیم‌دیر. اونا گؤره ده ایستنیلن جاوان آغ شام و یا شام آغاجی مهو اولموش قازوندا یاخشی گؤرونمز.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 22:30 | چاپ ائدین | قازون\nبیز یئنی قازون سالیریق\nیئنی قازونون و علاوه اوتون ان موناسیب اکیلمه واختی مای و یا یون آیلاری‌دیر، ایل یاغمورلو کئچرسه، یول آیی دا اکین اوچون الوئریش‌لی واخت حساب اولونور.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 22:07 | چاپ ائدین | قازون\nمانقونون توخوم واسطه‌سیله یئتیشدیریلمه‌سی\nیوکسک جوجرمه قابیلیتی اولان توخوم‌لاری الده ائتمک اوچون یالنیز توپلانمیش توخومو اکمک لازیم‌دیر. توخوم 20–25°C تئمپئراتوردا 2–6 ساعت عرضینده سودا ایسلادیلیر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 21:07 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nایندونئزیادا مانقونون نؤو‌لری\nاتیرلی مانقو (Mangifera odorata)\nایندونئزیادا بورنئو آداسیندا مانقونون 34 نؤوو مؤوجوددور (Mangifera)، طبیعتده بیتیر. بو نؤو‌لرین اکثریتینی مئشه‌لرین قیریلماسینا گؤره مهو اولماق تهلوکه‌سی گؤزلییر. مانقونون بیر نئچه نؤوونون، مسئلن، کالیمانتان مانقوسونون (Mangifera casturi) طبیعتده نس‌لی کسیلیب.\nبورنئو آداسیندا مانقو آغاجی‌نین بیر نئچه پئرسپئکتیو نؤوونو گؤسترمک اولار، مسئلن، Mangifera griffithi (مویین یئر آدلاری: asem raba و romian)، Mangifera pajang (asem payang)، Mangifera quadrifida (asem kipang) و Mangifera torquenda (asem putaran).\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 20:03 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nبیز پئپینو بئجریریک\nپئپینونون وطنی (بوتانیکی آدی Solanum muricatum) پئرو و یا کولومبیا اولماسی گومان ائدیلیر. حتی اونون سرهددینه باخمایا‌راق او، اورا‌دان بوتون لاتین آمئرکاسینا یاییلیب. حال حاضردا او داها چوخ بولیویادا، ائکوادوردا و یئنی زئلاندیادا بئجریلیر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 19:53 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nکیوانو Cucumis metuliferus\nکیوانو اوزون‌لوغو 10–15 سم اولان نارینجی بورانییا بنزییر، اونون „تیکان‌لاری“ اولور و اورتا عصرلره عاید سلاحی خاتیرلا‌دیر. مئیوه‌نین لتی یاشیل رنگده اولور و 5–10 مم اوزونلوقدا اولان چوخ‌لو سایدا آغ توخوم‌دان عبارت‌دیر. اگر او، کال‌دیرسا، تیکان‌لارا یاخین یاشیل زولاق‌لار اولور.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 19:29 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nContinue: 1-14 یوخارداکی آرخیوه\nکپر کلوب حاقیندا\nKPR − بیتکیچی‌لیک کلوبو بئینلخالق باغچی‌لیق تشکیلاتی‌د��ر. داها چوخ اوخویون\nتجروبه‌نیزه اساساً بیتکی‌لرین بئجریلمه و یئتیشدیریلمه اصولونو بیزیمله بؤلوشون. بو ماقاله حاقیندا یازین و بوتانیخ ژورنالیندا آنا دیلینیزده درج ائدین! دیگر معلومات‌لار اوچون بیزیمله علاقه ساخلایین.","num_words":1689,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.068,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":131425.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Sürgünde Güney Azərbaycan (İran) Qələm Əncüməni سورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی PEN South Azerbaijan (Iran) in Exile\nHome\nArticles\nPoems\nStories\nVideos\nAz. Turkic\nFarsi\nEnglish\nNews \/ Events\nMembership\nContact Us\nMay 24, 2017\nروح بیلیمی باخیشیندان فاناتیزم (5)\nدرویش اوغلو\nفاناتیک میللیتچیلیک\nبو یازینین اؤنجه کی بؤلوملرینی اوخومامیش اولان دیلداشلاردان بو بؤلومو اوخوماغا باشلاماقدان اؤنجه، قاباقکی دؤرد بؤلومو دیققت ایله اوخوماقلارینی خاهیش ائدیرم.\nبو یازینین اؤنجه کی بؤلوملرینده فاناتیک شخصیتین اولوشوم شرطلرینی، بیرئیسل (فردی) و اجتماعی بؤیوتلاریندان بیر پاراسینی آچیقلاماغا چالیشدیم. اؤنجه کی بؤلوملرین بیر خلاصه سینی قیسساجا تکرار ائدجک اولورسام:\nفانایک شخصیت دویغودان یوخسول، و بونون یانیندا بللی حؤکملرین مطلقلشدیریلدیگی و بللی شخصلرین مقدسلشدیریلدیگی اجتماعی جوّ ایچینده بؤیوموش اولماغین سونوجوندا یارانان شخصیت تیپی دیر. انسانلار آراسی ارتباطلاری گوبوت و دویغودان یوخسول اولان بیر توپلومدا اوزون زامان ایچینده بو شخصیت تیپی بو توپلومو اولوشدوران بیرئیلرین چوخلوغوندا گؤرونه بیلر و بئله جه فاناتیک شخصیت تیپی او توپلومون اورتالاما شخصیت تیپی حالینه گله بیلر. بئله بیر توپلومدا توپلومسال قایدا – قانونلار، عنعنه لر و نورملار دا فاناتیک بیر رنگ آلار.\nبیر توپلومو میللت حالینه گتیرن فاکتورلار او توپلومون جفرافیاسی، تاریخی، اقتصادی، دیلی، اینانجلاری، عنعنه لری، و بونلارین هامیسیندان داها اؤنملی اولان، او توپلومو اولوشدوران (تشکیل ائدن) بیرئی لرین بو دگرلری منیمسه میش اولماسی و اؤزونو او توپلوما منسوب حس ائتمه سی دیر. بیر میللت ایچینده یاشایان، آنجاق او میللتین دیلینی، تاریخینی اینانجلارینی و ... منیمسه مَمیش اولان، اؤزونو او میللته منسوب حس ائتمَین بیر انسانی زور و اجبار ایله \"سن بو میللتدن سن\" دئیه او میللتین ایچینه قاتماق اولماز. بونون آچیق میثالی قیرخ ـ اللی ایلدن بری مهاجرتده یاشایان، آنجاق اؤزونو ایچینده یاشادیغی توپلوما اویغونلاشدیرمایش، اؤزونو او میللته منسوب حس ائتمَیَن انسانلاردیر. بوگونکو آلمان میللتینین ایچینده، آلمان وطنداشلیغی اولان، آنجاق آلمان میللتینین میللی دگرلرینی منیمسه مَمیش و اؤزونو آلمان میللتینه منسوب حس ائتمَیَن انسانلارین ساییسی آز دگیلدیر. بو گؤرونگه (پدیده) یالنیز آلمان توپلوموندا دگیل، بئله انسانلار هر توپلومدا وار. بیر انسانین اؤزونو بیر میللته منسوب حس ائدیب ـ ائتمه مسی نین اؤن شرطی ده مهاجر اولماق دگیل. بو اولای تاماماً ترسه سینه ده اولابیلر. دئملی بیر جفرافیادا یاشایان بیر میللت آیری بیر میللت طرفیندن تهاجمه معروض قالیب، حاکم میللت طرفیندن دیلی، تاریخی، و میللی دگرلری آرادان آپاریلسا بئله، بو میللتین بیرئیلرینین بیر چوخوندا حاکم میللته منسوبلوق دویغوسونو یاراتماق امکانسیز قدر چتین دیر. بونون آچیق میثالی دا \"ایران\" آدی آلتیندا کئچن جفرافی بؤلگه سینده یاشایان، فارس میللتینین دیلینی، تاریخینی و اینانجلارینی نماینده لیک ائدن دؤلت طرفیندن فارسلاشدیریلماغا زورلانان آیری میللتلردیرلر. فارس میللتی و اونو نماینده لیک ائدن دؤلت، \"ایران\" آدی آلتیندا کئچن جفرافی بؤلگه سینین بوتونلوگونه صاحیب اولدوغونو دوشوندوگوندن \"ایران\" ایله \"فارس\" ی اؤزدشلشدیریب و اؤز ذهنینده واقعیتدن اوزاق بیر تصور یارادیب:\nفارس = ایران\nایران = فارس\nبو یازینین اؤنجه کی بؤلوملرینده آچیقلاماغا چالیشدیغیم کیمی فاناتیک شخصیتین دوشونجه دوزلگه سی (ساختاری) بئله دوگملارا دایانان بیر دوشونجه سیستمی دیر. فارس فاناتیک میللیتچی دوشونجه نین مقدسلشدیریگی ایسه \"تمامیت عرضی ایران\" دیر. دئملی \"ایران\" ین بوتونلوگو مقدسدیر. (چو ایران نباشد تن او مباد) بونلارین یانیندا بیرده بیر سورو \"کوروش\"، \"داریوش\" کیمی تخیللی شخصلر و \"دین زدتشت\"، \"آئین اوستا\"، \"زبان شیرین فارسی\" کیمی مقدسلیکلر ده بیری ـ بیرینه هورولوب، بو فاناتیک دوشونجه سیستمینی اولوشدوروبدور.\nگؤروندوگو کیمی فارس فاناتیک میللیتچی دوشونجه ده بیر فاناتیک دوشونجه سیستمی دیر و بو دوشونجه سیستمینین اؤنجه آچیقلادیغیم خصوصیتلرینه صاحیب دیر. آنجاق بو دوشونجه آخیمینین اؤز ایچینده بیر چوخ چاخناشمازلیقلار، باغداشمازلیقلار و بیری ـ بیرینه اویمایان، بیری ـ بیرینی نفی ائدن بیریملری وار.\nبللی شخص لرین مقدسلشدیریلدیگی: کوروش، زرتشت، فردوسی و .... بو آدلار بوگون فارس میللتی آراسیندا اوسطوره یه دؤنوشموش و مقدسلشدیریلمیشدیر. بونلارین دوغرولوغونا بونلارین بویوروقلارینا شک ائدیلمز. بونون یانیندا بو (خیالی) انسانلارا انسان عاغلینا سیغمایان صفت لر تاخیلیر. \"دونیانین الیک حقوق بشر مانیفستی کوروش طرفیندن یازیلیبدیر\" فارسلارین اؤز دئدیکلرینه اینانیرساق، تخت جمشیدین قالینتیلارینین بؤیوک و عظمتلی بیر شهرین قالینتیلاری اولاراق قبول ائدرسک، بو عظمتده بیر ایشین هانسی ایش گوجو ایله گؤرولدوگو سوروسو یارانار ذهنده. کؤله لیک (برده لیک) سیستمینه دایانمادان، برده لری زور، اجبار، شکنجه و آنجاق قارین دویوراجاق بیر معاش ایله ایشلتمدن، بئیله بیر بینالار یارانار می ایدی او عصرده؟ هانسی ایش گوجو بو عظمتلی بینالاری تیکیبدیر. \"اشراف\" و \"سردارلار\" می؟ توپراغین و حیوانین بول اولدوغو بیر دؤنمده، کیم اؤز ایستگی ایله ییغینچیلیغی، اکینچیلیگی، اووچولوغو، حیوانچیلیغی بیراخیب، اؤز آزادلیغینی بیراخیب، گلیب فیلان \"اشرافا\" برده اولاردی؟ منطقلی فیکیرلشرسک، دونیانین ایلک \"حقوق بشر مانیفستینی\" یازان کوروش، انسانلاری اؤزونه قول ائدیب، زور، اجبار، شکنجه و آنجاق قارین دویورابیلن بیر معاش قارشیلیغیندا \"تخت جمشید\" کیمی قصرلر دوزلتمیش اولسا گرک. کئچن اون ـ اون بئش ایل ایچریسینده تاریخچیلرین، فارسلارین اؤزلرینه تاریخ دوزلتدیگی \"ایران باستان\" ین وار اولمادیغینی آچیقلاماغا چالیشیبلار. من بونلارا هئچ دئیینمیرم. بوندان دا عاغیلا سیغمازی، لشکر چکیب، آیری توپراقلاری و آیری مییلتلیری \"فتح\" ائدن کوروش، \"حقوق بشرین ایلک مانفیستینی یازان\" آدام اولسا گرک. دئملی بو کوروش بیگ، اوبیری میللتلرین توپراغینی \"فتح\" ائتمک اوچون الینده گول دسته لری ایله گئدیرمیش، \"فتح\" اولونان میللتلر ده اؤز ایستکلری ایله کوروش بیگین پئشوازینا گلیرمیشلر. بئله تصور و تجسملر آنجاق فاناتیزمینین درینلیگیندن و آغیرلیغیندان، اوبژکتیولیگی (عینیلیگی) ذهنینه حاکم اولان دگم لار واسطه سی ایله آچیقلاماغا چالیشان فاناتیک شخصیتین ذهنینده یارانابیلر.\nفاناتیک فارس میللتچی دوشونجه آخیمینین \"ایران\" آدلانان جفرافی بؤلگه سینده اؤزوندن باشقا میللتلرین وارلیغینی انکار ائتمه سی، \"فارس\" ایله \"ایران\" قاوراملارینی اؤزدشلشدیرمه سی ده یئنه اوبیکتیو (عینی) واقعیتلری گؤرمک ایسته مه دیگینین آچیق بلگه سی دیر. یالنیزاؤزونون \"یران\" دئیلن جغرافی بؤلگه سینده حاکم اولماسینا و آیری میللتلری تانیماماسینا دایاناراق بو میللتلر ایله دوشمانلیق ائتمک، اونلاری یوخا سایدیغینین یایندا اوبژکتیو اولاراق دا یوخ ائتمه گه چالیشماسی ایسه فاناتیک دینلرده کی \"منیم اینانمادیغیما اینانمایان اؤلدورلمه گه لاییق دیر\" حؤکمونون عینی سی دیر. بو دوشونجه آخیمینین واقعیت قارشیسیندا کورلوغوندا اسرار ائتمه سینین خسته لیکلی (بیمارگونه) بیر خصوصیت اولدوغونو بو فیکیر آخیمینین 1987 میلادی ایلینده چیخان \"بدون دخترم هرگز\" آدلی بیر رومانا قارشی هیستیریک عکس العملینده گؤرمک مومکون ایدی. بتی لاور آدلی آمریکالی بیر خانیم، سید بزرگ محمودی آدلی ایرانلی فارس بیر حکیم ایله امریکادا ائولنیر. گونون بیرینده سید بزرگ خانیمیندان گیزلین ایرانا قاییتماق و ایراندا قالماق پلانی نی تؤکور و خانیمنا ایراندا قالماق ایسته دیگینی آچیقلامادان اونو و قیزلارینی \"تعطیله گئدیریک\" دئیه آلدادیب ایرانا گتیریر. بیر مدت ایراندا قالدیقدان سونرا بتی لاور سید بزرگون نیتیندن خبردار اولور و قیزینی دا یانینا آلیب ایراندان قاچیر. بو روماندا بتی لاور دوغرودان دا گؤردوکلرینی، باشیندان کئچنلری یازیبدیر. ایران باره سینده بؤیوک و آغلا سیغمایان اغراقلار یوخدور بو روماندا. آنجاق بیزیم \"فارس\" باجی ـ قارداشلاریمیز بو رومانین چیخدیغی ایلده و اوندان سونراکی ایکی ـ اوچ ایلده شالوارلارینا کؤز دوشموش کیمی یانیردیلار و هر بوجاقدان بو رومانا قارشی نقدلر و حتی رومانلار یازماغا چالیشان یئنی یئتمه یازارلار اورتایا چیخیردی. دئملی چئرییه \"گوزون ائگری دیر\" دئسن، بارماغینی سوخوب دئینین گؤزونو چیخاردار. بو ایلین (2016) ژوئن آیندا آلمانین مونیخ شهرینده ایران کؤکنلی (ایرانی تبار) فارس بیر جوانین شهرده تاپانچا ایله هدفسیز یئره جماعاتی گولله یاغیشینا توتوب، سکگیز نفری اؤلدورمه سی خبری قارشیسیندا ایسه، بیزیم فارس باجی ـ قارداشلاریمیز واقعیتی گؤرممک اوچون بو جوانین \"ایرانلی\" اولدوغونو انکار ائتمه گه قدر کؤرلوق گؤسترمه گه حاضیر ایدیلر.\nفارس فاناتیک میللتچی دوشونجه آخیمینین خسته لیکلی (بیمارگونه) بیر دوشونجه سیستمی اولدوغونو نئچه آی اؤنجه یازدیغیم \"اجتماعی شیزوفرنی\" آدلی یازیدا آچیقلاماغا چالیشمیشام. بو یازینی اوخومامیش اولان دیلداشلار اوچون، بوردا تکرار گتیریرم.\nشیزوفرنی، روح خستلیکلرینین ان آغیر و ان درینلریندن بیری دیر. شیزوفرن خسته لرینین چوخو گونلوک ایشلرینی گؤرمکده، اؤزلرینه باخماقدا و عینی زاماندا آیری انسانلار ایله ارتباط قورابیلمکده بؤیوک چتینلیکلر چکرلر. بیر شیزوفرن خسته یالنیز یاشارسا، باخارسان کی ایگیرمی گوندور یووونماییب، پالتارلارینی دگیشمه ییب، سحردن آخشاما بیر یئرده اوتوروب، هئچ ترپنمه ییب (کاتاتون شیزوفرنی). پارانوئید ��یزوفرن خسته سی ایسه، ساغ انسانلارا آنلاشیلماز اولان قورخولار ایچینده قیورانار. اؤزونون یئر، یوخسا گؤی دن، انس و جن دن تعقیب اولوندوغونو، دوشمانجا تهدید اولوندوغونو حس ائدر. بونون اوچون ده انسانلاردان چکینر. گؤردوگو انسانلار طرفیندن دوشمانجا تهدید و تعقیب اولوندوغونو حس ائدر. دئملی بیر یاندان رئال، گرچک دونیادا گؤردوگو انسانلاردان قورخار، بیر یاندان دا رئال دونیادا وار اولمایان، یالینز اؤز خیال و تصورونده اولان وارلیقلاردان قورخار. بو خستلیگین اوچونجو شکلی ده اپیلپتیک شیزوفرنی دیر. اپیلپتیک شیزوفرن خسته سی، چوخ زحمت و چتینلیک ایله گونلوک ایشلرینی قاباغا آپارار، انسانلار ایله ارتباط قورماقدان عاجز اولار. آنجاق او دا پارانوئید شیزوفرن خسته سینین دردینی چکر. دئملی پارانوئید شیزوفرینین قورخولارینی تجربه ائدر. بو قورخولار نورمال حالتلرینده خسته نین بیلینجینه چیخماز. دئملی پارانوئید شیزوفرن بو قورخولاری تجربه ائتدیگینین بیلینجینده اولدوغونا قارشین، اپیلپتیک شیزوفرن خسته سی بو قورخولاری بیلینجلی اولاراق حس ائتمز. بونون اوچون بو قورخولار زامان ایله ییغییشب و بیر ییغین (تراکم) شکلینه گلر. آنجاق بیر توفنگین لوله سینده سیخیشدیریلمیش باروت کیمی بیردن – بیره پاتلار، خسته ییخیلار، آغزی کؤپوکلنر، باشینی یئره، دووارا وورار، بوتون عضله لری سیخیشار و آغیر تشنجلر کئچیردر. خالق دیلینده بونا \"قش\" دئییرلر.\nشیزوفرن خسته لیگینین ایچ مکانیزمی ایسه، روح بیلیمینده شخصیتین پارچالانمیش اولدوغو ایله آچیقلانیر (توضیح وئریلر). زیگموند فرویدون دوشونوب، ییغجاملاشدیردیغی و اوندان سونرا اونون تئوریلرینین دوامچیلاری طرفیندن داها دا گلیشدیریلمیش، و بوگونکو روح بیلیمچیلر طرفیندن هله ده کئچرلی ساییلان، شخصیت تئوریسینه گؤره بیر انسانین شخصیتی اؤز ایچینده قیواملی (منسجم) قاتلاردان اولوشماقدادیر. بو قاتلار کؤک، اؤز، من، من اوستو و ایدآل من دن عبارت دیرلر. فارس دیلینده بو قاتلار نهاد، خود، من، ابرمن و من ایدآل سؤزلری ایله گؤستریلیر. ساغ بیر شخصیت دوزَلگه سینده (ساختاریندا) بو قاتلار بیر- بیری لری ایله اویوملو (متناسب) بیر ارتباطدا و آلیش – وئریشده دیرلر. کؤک انسانین بیولوژیک و فیزیولوژیک دوزلگه سیدیر. اؤز بو فیزیولوژیک و بیولوژیک دوزلگه نین بیلینجینده اولان بؤلومدور. من، اؤز ایله ائشیک دونیا آراسیندا بیر آراچی رولونو اوینایان بؤلومدور. من اوستو ائشیک دونیانین قویدوغو قایدا – قانونلاری تمثیل ائدن بؤلومدور. ایده آل من بیر انسانین ائده آللارینی، آماجلالرینی آرزولارینی و اؤزونون بو ایدآل دورومدا اولدوغوندان تصور و تجسمی دیر.\nبو تئورینی داها یاخیندان آنلاشیلیر و داها ال وئریشلی مثاللار ایله آنلاتماغا چالیشاجاق اولورسام، دئمک اولار کی کؤک بیر انسانین بیولوژیک و فیزیولوژیک گرکسینمه لرینی (احتیاجلارینی)، آجلیق، اوشومک، سوسوزلوق، جینسل دویغو و ....دئملی بیولوژیک یاشامی سوردوره بیلمک اوچون گرکلی اولان احتیاجلارینی تمثیل ائدن قات دیر.\nاؤز بو احتیاجلارین دویغو شکلینده بیلینجینده اولان قات دیر. دئملی آج اولدوغوموزدا بیر شئی یئمک، سوسوز اولدوغوموزدا بیر شئی ایچمک و اوشودوگوموزده ایستی بیر یئره گیرمک ایستَگی دیر. بو ایستَک، وار اولماسی اوچون اؤزوندن باشقا بیر شئیه گرگی یوخدور. دئملی قائم به ذات دیر. آج اولدوغوموزدا، یئمک ایسته ییریک. ال قاباغیندا یئیه جک بیر شئیین وار اولوب اولماماسی بو دویغونون اؤزونو گؤسترمه سی اوچون گرکلی دگیل. یئیه جک بیر شئین اؤز مالیم، اؤزگه مالی، حرام، حلال، اوغورولوق مال اولوب اولماماسینین آجلیق دویغوسونون اورتایا چیخماسیندا هئچ بیر رولو یوخدور.\nمن ایسه بو دویغو ایله ائشیک دونیادا قویولموش قایدا قانون آراسیندا آراجیلیق ائدن قات دیر. دئملی آج اولدوغوموزدا، آنجاق اؤزوموزه عاید اولان بیر ییه جک ییه ریک. جیبیمیزده پولوموز اولسا، گیریب بیر رستوراندا یئیه ریک. دئملی ائشیک دونیادا قویولموش بللی قایدا قوراللارا اویغون حرکت ایله احتیاجلاریمیزی قارشیلاریق. من بیولوژیک سیستمدن گلن آجلیق دویغوسو ایله ائشیک دونیادا وار اولان قایدا – قانونلار آراسیندا بیر آراجیلیق ائدر. آجلیق دئییر یئه. قایدا – قورال دئییر یئدیگینین پولونو وِرمَلی سن. جیبیمزده آنجاق یاوان بیر چؤرک آلاجاق قدر پول وارسا، بونون ایله یئتینیریک (بونا قانع اولاریق) جیبیمزده یئتری قدر پول وارسا لوکس بیر رستوراندا باهالی بیر یئمک یئیه بیلریک.\nمن اوستو ایسه، توپلومدا اولان قایدا قانونلارین بیلینجی دیر. دئملی رستوراندا یئمک یئیه جک اولورساق، پول وئرملی اولدوغوموزو بیلدیگیمیزدیر.\nایدآل من ایسه روح استروکترونون اؤز ایچینده یاراتدیغی و رئال دونیا ایله اولمادیغی کیمی، بیولوژیک سیستم ایله ده هئچ بیر ارتباطی اولمایان بیر تخیل و تجسم دور. ایدآل من ی جوانلاردا داها آیدین گؤرمک اولار. بیر جوانین دؤشونو قاباغا وئریب، \"اَه، کلیچکو بوکسور قارداشلار کیمدیر، من اونلارین ایکیسینی ده بیر یئرده وورارام\" دئدیگینده، بیر آز موزیکدن باشی چیخان بیر آدامین، \"اَه، رامیز قلی اوف کیمدیر، من بیر آز چالیشسام، اوندان داها یاخچی چالارام\" دئدیگینده، بیر صفحه لیک قیسسا ناغیل یازمیش اولان بیر جوانین، \"اَه، آنار رضایف، یوخسا رضا براهنی کیمدیر، من بیر آز حوصله ائله سم اونلاردان داها دگرلی رومالار یازارام\" دئدیگینده ایده آل من یندن دانیشیر. دئملی اؤز تخییلونده، اؤز تجسمونده اؤزونو اولدوغو کیمی یوخ، اولماق آرزوسوندا اولدوغو بیر شخص کیمی تجربه ائدیر. ساغ بیر انسان اؤز ایدآل منینه چاتماق اوچون چالیشماغا باشلادیغیندا رئال دونیادا دوغرودان او آرزو ائتدیگی شخص اولمادیغینی حس ائدر. دئملی اؤزونو دونیا قهرمانی بوکسور بیلن جوان بوکس ورزشینه باشلاسا، بیرینجی یول رینگه چیخدیغیندا، اؤزوندن آنجاق بیر نئچه آی تجربه لی اولان بیر جوان طرفیندن بیر یوموروق ایله یئره سریلدیگینده، موزیک چالماغا چالیشان بیر انسان، بیر نئچه آی مشق ائتدیکدن سونرا، ایلرله مه سینین اؤلچوسونو گؤزدن کئچیرتدیگینده، و دونیا مشهورو یازرارلیق آرزوسوندا اولان جوان، تخیلونده کی رومانی کاغاذا گتیرمگه چالیشدیغیندا، بو \"من\" این بیر تخیل اولدوغونو حس ائدر. ایده آل منینی بیراخماق ایسته مَیَن بیر انسان ایسه، اؤزونو رئالیته مهک داشینا یاخینلاشدیرماز. بوکس ورزشینه باشلاماز، بیر موسیقی آلتینی الینه آلماز، ایکی جمله یازماغا چالیشماز، آنجاق ایده آل منیندن ده ال چکمز. روحی بیر خستلیک اولان بؤیوکلوک جنونوندا یاشار.\nساغ بیر شخصیت دوزلگه سینده (ساختاریندا) شخصیتین بو آلت بؤلوملری، دئملی بو قاتلاری، بیر- بیری لری ایله بیر قیوام و اویوم (انسجام) ایچینده، بیر بیرلری ایله ایش ب��رلیگی آپارارلار. آجلیق دویغوسو (اؤز) بیر انسانی یئمگه زورلادیغیندا، بو اؤز من اوستو (توپلومدا وار اولان قایدا – قانونلارین تمثیلچیسی) ایله گئییشر (مشورتلرشر)، و بو ایکی قاتین مشورتلشمه سیندن \"آهان، جیبیمده کی پولومون یئتدیگی قدر یئیه بیلرم\" فیکری یارانار. ساغ بیر من، بیر یاندان آجلیق دویغوسونو دویورماق ایستدیگی نین یانیندا، اوبیری یاندان دا بو ایشی اجتماعی قایدا – قانونا اویغون شکیله سالار.\nشخصیتین بو آلت اورگانلاری آراسیندا اویوملو ایش بیرلیگی یارانمازسا، یوخسا یاراندیقدان سونرا تازادان پوزولورسا شیزوفرن شخصیت دوزَلگه سی یارانابیلر. شیزوفرن بیر شخصیت ده، شخصیتی اولوشدوران بو آلت بؤلوملر بیر- بییندن قوپوق، هر بیری اؤز باشینا ایشلر. بیرئی (فرد) فرقلی زامانلاردا، فرقلی بؤلوملرینین حاکمیتی آلتیندا حرکت ائدر. من اوستو حاکم اولدوغو لحظه بیرئی فاناتیک قایدا – قورالچی، فاناتیک سنت چی، فاناتیک دینچی و ..... توپلومسال قایدا قورالاری مطلق لشدیرن بیر انسان اولار. بئله بیر انسان، بو حالیندا، شخصیتینین اوبیری آلت اورگانلارینی بیلینجیندن قووالار. آجلیقدان اؤلسه بئله اوغورلوق اولان بیر تکه چؤرگی یئمز. بیریسینه \"قارداش منه بیر پارچا چؤرک وئر\" دئمز. بیر سونراکی وضعیت ده ایسه، شخصیتینین آیری بیر آلت اورگانی، میثال اوچون کؤک، حاکم اولدوغوندا، من و اوست من بیلینجدن قووالانار و کؤکدن گلن دویغولار مطلقلیک قازانار. بئله بیر انسان، بو وضعیتنده جانی چوخ باهالی بیر یئمک ایسترسه، جیبینده پولو اومازسا بئله، باهالی بیر رستورانا گیریب یئمک سیفارش وئرر و یئیر. جانی قارشی جنس دن بیریسی ایله بیرلشمک ایسترسه، گؤردوگونو آلتینا باسار. دئملی بو دورومدا، توپلومسال قایدا قوراللار اونون اوچون کئچمز. اوغورلولوق، جنایت، تجاوز، و بئله ایشلری گؤرمکدن چکینمز. بئله بیر انسان، آیری بیر زامان، مکان و موقعیت ده باخارسان کی چوخ عاغیللی، ادبلی، تربیه لی هوشلو، باشلی و یارادیجی بیر انسان اولار. آنجاق بو وضعیت، اوبیری وضعیتلر کیمی کئچیجی دیر. هر لحظه اوبیری وضعیتلردن بیریسینه کئچه بیلر.\nشیزوفرن خسته لر چوخ آنلاشیلماز، توتارسیز، سوزلرینه و عمللرینه گووَنیلمه ین انسانلاردیرلار. هانسی لحظه، هانسی موقعیت ده نه جور ترپَنَجکلرینی حسابلاماق، اؤن گؤرمک (پیش بینی ائتمک) چوخ چتین دیر. نورمال (معمولی) بیر انسان شیزوفرن خسته سینین نیه و هانسی عامللردن حرکت ائدرک بوگون بئله، آیری بیر گون آیری جور ترپندیگینی آنلاماقدا چوخ چوخ چتینلیک چکر.\nایده آل من ین حاکمیت قازاندیغی دؤنملرده ایسه، شیزوفرن خسته سی بؤیوکلوک جنونونا توتولار، اؤزونو هرکسه حاکم، هرکسدن داها آغیللی، هرکسدن داها گوجلو حس ائدر. بو خسته لردن بیر پاراسی بؤیوکلوک جنونونو تاریخدن اؤیگردیگی بیر شخصیت ایله اؤزدشلیک شکلینده تجربه ائدر. اؤزونون ناپلئون، آدولف هیتلر، و بئله شخصیت لردن بیری اولدوغونو حس ائدر و بونو آیریلارینا دا اثباتلاماغا چالیشار.\nبونلارین یانیندا بیرده روحسال دفاعی مکانیزملر، ائشیکله مه، معقوللاشدیرما، انکار، سوروشدورمه و بیر سورو آیری دفاغی مکانیزملر ایشلَمکده اولدوغو شیزوفرن شخصیتین ایچ مکانیزمینین آنلاماغینی قات – قات داها چتینلشدیرر.\nسؤزون قیسساسی: شیزوفرن شخصیتین ایچ مکانیزمی، شخصیتی اولوشدوران آلت دوزَلگه لرین بیری – بیریندن قوپوقلو��و، بیری – بیری ایله قیوامدا اولمایان، و چوخ زاماندا بیری – بیرینی قووالایان (دفع ائدن) بیر شکیلده ایشله ییشی دیر.\nبو قیسسا یازیدا آنلاتیلار، اوخویان اوچون آنلاشیلماز ایسه، موضوع نون چوخ گئنیش و درین اولدوغوندان دیر. بو موضوع نو آنلاماق اوچون ایللر بویو تئوری اوخوماق و اوندان داها چوخ عینی – عملی تجربه لر اله گتیرمک گرکیر. بو یازیدا زیگموند فرویدون بو شخصیت تئوریسنین نه قدر دوغرو – نه قدر یانلیش اولدوغونون سؤزو گئتمیر. بو تئوری ایستر دوغرو ایستر یانلیش اولسون، بوگونکو روح بیلیمچیلیکده کئچرلی ساییلیر.\nمنی بو یازینی یازماغا زورلایان ندن، سون زاماندا بیزیم فارس باجی – قارداشلاریمیزین اؤز بیلینجلرینین (خودآگاهی لرینین) گون موضوعسو اولدوغو دور. بیزیم فارس باجی – قارداشلاریمز دان بیر چوخو اؤز خودآگاهی لریندن حرکت ائدرک، آیری ملییتلری آشاغیلاماغا، اونلارا توهین ائتمگه، اؤزلرینی اونلاردان اوستون بیلمه گه اییلیم (تمایل) گؤستریرلر. بو فنومنه فارس فاناتیزمی و یا فارس شوئنیزیمی دئمک اولار. هر میلتین ایچینده بئله انسانلار تاپیلابیلر. آنجاق فارس میلتی ایراندا اؤزونو حاکیم میللت اولاراق تانیدیغی اوچون بو شوئنیزمینه بیر ده بیر افتخار دویغوسو قاتیب، دؤشونو قاباغا وئریب، \"من فارس اولدوغوم اوچون بوتون میللتلردن اوستونم\" کیمی بیر ادعا ائدیر.\nفارس فاناتیزمینین دوزلگه سی (ساختاری) شیزوفرن شخصیتین دوزلگه سی ایله چوخ بَنزش دیر.\nیوخاریدا آنلاتماغا چالیشدیغیم کیمی، شیزوفرن دوزلگه اؤز ایچینده اویومسوز، بیری- بیری ایله باغداشمایان، بیر – بیرینی قووالایان (دفع ائدن) آلت دوزلگه لردن اولدشدوغو اوچون، آیری جور آنلاتیلاجاق اولورسا، اوز ایچینده قیوامینین (انسجامینین) آرادان گئتدیگی اوچون شیزوفرن دیر. فاناتیک فارس ایدئولوژی سی ده اؤز ایچینده بیری- بیری ایله باغداشمایان، بیری- بیرینی قووالایان و قیوامی اولمایان آلت دوزلگه لردن اولوشور.\nفارس شونیزمی فارس میللتینین اصیللیگی، اوستونلوگو، دگرلیلیگی و آیری میللتلرین دگرسیزلیگی، آشاغیلیغی و غیر اصیللیگی فیکرینه دایاندیغی اوچون، بو فیکرین ایکی اساس عضوو، دئملی میللت و بو میللته وئیرن صفتلری آیری آیری اینجلمک گرکیر.\nبیر میللت، بیر توپراق بوتونلوگو اوستونده یاشایان، اؤز ایچینده، دئملی بو میللتی تشکیل وئرن بیرئیلر آراسیندا، دیل، تاریخ، اورتاقلاشا قاباغا آپاریلان اقتصاد، دین، سنت و کولتور، و بونلاردان داها اؤنملیسی، تعلق دویغوسو، اولان بیر توپلولوق اورلاراق تانیملانیر.\nفارس شونیستلرینین ذهنینده اولان بو میللتی اولوشدوران بیریملره باخدیغیمیزدا:\nتوپراق بوتونلوگو: فارس میللیتچیلیک فیکرینده اولان توپراق بوتونلوگو، بو میللتین دوغرودان و اوبیکتیو اولاراق اوستونده یاشادیغی توپراق مرزلرینی کئچیب، او میللته عاید اولمایان توپراقلارا داشماق ایسته مکده دیر. دئملی بو فیکیر بو میللتین اؤزونه عاید توپراقلاردان علاوه، تورکلرین یاشادیغی، کوردلرین یاشادیغی، عربلرین یاشادیغی، تورکمنلرین یاشادیغی توپراقلاری دا تصاحب ائتمه گه چالیشماسی، بو فیکرین ایچینده اولان اویوشمازلیقلاردان بیری دیر. شیزوفرن شخصیت ده اولان پارچالانما، قوپوقلوق، شخصیتی اولوشدوران آلت دوزلگه لرین بیر- بیرینه اویغونسوزلوغو بو فیکیرده آچیقجا گؤرونور. دئملی فارس شوئنیست دئوشونجه اؤزونه صاحب چیخماق ایسته دیگی توپراقلاردا آیری میلتلرین یاشادیغی اوچون بو توپراقلارین بو میللتلره عاید اولدوغونو آنلایابیلمیر. اجتماعی (دونیا سطحینده) قایدا قوراللاری گؤرمک وقبول ائتمک ایسته میر. فارس فاناتیزمی بو خصوصیتینده شیزوفرن شخصیتین بیر وضعیتی کیمی دیر. کؤک حاکم اولدوغو زامان اجتماعی قایدا قوراللاری تانیماماق، هر قیمته و هر شرایطده ایسته دیگینی اله گتیرمگه چالیشماسی کیمی دیر. شیزوفرن خسته نین بو حالینده جنایته، تجاووزه، اوغورلوغا میل گؤستردیگی کیمی، فارس شونیزمی ده بو خصوصیتینده، ایسته دیگینی اله گتیرمک اوچون هئچ بیر شئدن، هئچ بیر جنایت دن، هئچ بیر یالاندان و زوراکیلیقدان چکینمیر.\nدیل باره سینده فارس شونیزمی نین توتومو (موضع گیری سی) شیزوفبرن خسته سیندن ده داها آنلاشیلماز و داها واقعیت دن اوزاق دیر. \"منیم شیرین دیلیم\" دئه دانیشدیقلارینین اللی فائیزیندن چوخو عربجه دیر. بیر واراق فارسجا یازیدا اولان عربجه سؤزلرینی سئچیب، ایچیندن چیخارتساق، او یازیدان دیل اولاراق هئچ بیر شئی قالماز. فارس دیلینده بیر موضوعنو آنلاتابیلمک اوچون یئترلی قدر فعل یوخدور. بیزیم فارس باجی – قارداشلاریمیزین هامیسی عربجه دن عاریت آلدیقلاری کلمه لرین هامیسینی غلط تلفظ ائدیرلر. هامیسینی \"ز\" تلفظ ائتدیکلری ض، ذً، ظ و ز حرفلرینین هر بیری عربی دیلینده آیری بیر حرف دیر. آیری جور یازیلدیغی کیمی آیری جور تلفظ اولونار. ع، غ، ت، ط حرفلری، س، ص، ث حفلری ایله ارتباطدا دا عینی مسئله عارض دیر. بیزیم یو باجی – قارداشلاریمیز ناماز قیلاندا، قرآن اوخویاندا بو کلمه لری دوغرو تلفظ ائتمه گه چالیشارلار، چونکو او لحظه نه دئدیکلرینی، نه اوخودوقلارینی بیلمزلر. آنجاق یاریسیندان چوخونون بو کلمه لردن اولوشدوغو زبان شیرین فارسی، \"زبان مادری ما\" دئدیکلری دیلی دانیشاندا بو کلمه لرین هامیسینی غلط تلفظ ائدرلر. بونون یانیندا بو کلمه لری دوغرو تلفظ ائدن ایران عربلرینی مازاراتا، شماته ته و مسخره یه قویارلار. فارسی دیللی لر\nü , ö, ı, ch\nحرفلرینی تلظ ائده بیلمزلر. بو حرفلر تورکو دیللرینده اولدوغو کیمی، اوروپانین دا بیر چوخ دیللرینده وار. هئچ دگیل ایسه منیم بیلدیگیم قدر آلمانجادا و فرانسه جه ده وار. دئملی بو حرفلرین فارسجا دا اولمادیغی فارسجانین بیر اسگیکلیگی، بیر نقصانی دیر. بوتون بونلارا قارشی، فارس دیلینین عربجه دن آلدیغی قولتوق آغاچلارینین اوستونده یئریَن بیر چولاق وارلیق اولدوغونا قارشین، فارس باجی قارداشلاریمیز اؤز اسگیکلرینی گؤره جکلری یئرده، اوبیری دیللره، عربجه یه، توکجه یه شمامتت ائتمک ایله اؤزلرینی اؤوَرلر.\nبو وضعیت شیزوفرن خسته سیننین کئچیردیگی ان آغیر بحراندا اولدوغو حالینه بیزر. شیزوفرن خسته سی ده بحران حاللرینده، واقیتلرین گؤمکدن امتناع ائدر. اؤز تخیلونده یاراتدیغی \"ایده آل\" منی نه آسیلار و بو تخیلی منی نی واقیعت ایله اشتباه سالار. آنجاق بیزیم فارس شونیست لریمیز کیمی، اؤزوندن تخیل ائتدیگی بو من ین واقعیت اولدوغونو هرکسه اثباتلاماغا چالیشار.\nادبیات عرصه سینده ده عینی وضعیت وار. فارس ادبیاتینین بؤیوک بؤلومو پروین اعتصامی، صمد بهرنگی، علامحسین ساعدی، رضا براهنی و ..... کیمی تورک یازیچی و ادبیاتچیلار طرفیندن یاراتیلدیغینی دا گؤره بیلمه گوجو یوخدور بیزیم بو فارس باجی قارداشلاریمیزدا. بو انسانلاری اوتانمادان، چکینمه دن ایرانلی و فارس معرفی ائدرلر.\nتاریخ و دین باره سینده ایسه گئنه ده فارس شوئنیزمینین اؤز بیلینجی شیزوفرن خسته سینین اؤز بیلینجینه چوخ یاخین دیر. ایکی مین بئش یوز ایللیک تاریخیم وار دئیه اؤوونن فارس شونیسیتی بو تاریخدن اؤزونه قالان ایکی اوچ سینیخ ستوندان باشقا هئچ بیرشیئ تاپابیلمیر. بو \"اصیل تاریخ\" ای اولان میلتین دیلی و دینی اؤز تاریخیندن قوپوق و آیری دیر. اصیل فارس ایسن مسلمان اولابیلمزسن، بو حضرتلرین ادعاسینا گؤره فارس میللتینین دینی ذرتشتی دیر. آنجاق بوگون زرتشتی دینی اولانلاری \"کافر\" دئیه ائشیکله ییب، حتی اولدورورلر. دانیشدیغی، یازیب اوخودوغو دیلینین یاریسیندان چوخونون عربجه اولدوغو انسان نه تهر \"من اصیل فارسام\" دئیه بیلیر؟ گؤروندوگو کیمی فارس میلتینین اؤز بیلینجی پارچالانمیش و بیر- بیریندن قوپوق اجزا دان اولوشور. شیزوفرن خسته سینین روح دوزلگه سینی اولوشدوران جزء لرین بیر- بیرینده قوپوق و قیوامسیز (انسجام سیز) اولدوغو کیمی.\nبونلارین هامیسیندان داها دا قولایی، واقعیت دن اوزاق اولان بیر تصور، بؤیوکلوک جنونو، دئملی \"منیم دیلیم، و کولتوروم ایراندا یاشایان میللتلرین هامیسینا حاکم و اوستون دیل و کولتور\" دور ادعاسی دیر. بو اؤزللیک شیزوفرن خسته سینین واقعیت دن تاماماً قوپوق، اؤز تخیلونده یاراتدیغی بیر دونیادا یاشاماسینا بنزر. اؤزونون گونلوک ایشلرینی قاباغا آپارماقدان بئله عاجز اولان شیزوفرن خسته سی اؤزونو دونیانین ان بؤیوک بیلگینی، ان بؤیوک صنعتچیسی، ان بؤیوک حاکمی و ان بؤیوک سرداری بیلر. اؤزونه تخیلی بیر \"کوروش\" یارادیب، حقوق بشر منشورونون بو تخیلی وارلیق طرفیندن یازیلدیغیینی ادعا ائدن فارس شونیستینین بو فیکری ایسه، شیزوفرن خسته سینین اؤزونو دونیا بؤیوکلریندن بیریسی، ناپلئون، افلاتون، یوخسا بیر پیغمبر ایله اؤزدشلشدیرمه سینه بنزر. اؤزونو تخیلی بیر کوروشا باغلایان بیر انسان، البته کی \"من بو کوروشون دوامچیسییام\" دیه ادعا ائدرک اؤزونو بو تخیلی والیق ایله اؤزدشلشدیریر. بونون یانیندا هرکس طرفیندن تهاجمه معروض قالماق دویغوسوندان، هرکسین اؤزونه دوشمان اولدوغونو حس ائتدیگیندن حرکت ائدرک، (ایراندا) وار اولان بوتون دیللره و کولتورلره دوشمانلیق بسلمک و اونلاری یوخ ائتمگه چالیشماق دا، پارانوئد شیزوفرن خسته سینین دویغولارینین عینی سی دیر.\nمیللیتچیلیک، طبیعی شکلینده بللی بیر باغلیلیق، سئوگی و محبتین آنلاتیمی (بیان) دیر. بیر انسان، دوغوب بؤیودوگو جفرافی بؤلگه نین هاواسینا، سویونا، طبیعی گؤرونوشونه، فصللرینین اؤزللیگینه، داغینا، درسینه چایینا، گؤلونه، اوتونا - علفینه، آغاجینا، حیوانینا و .....بو جغرافی بؤلگه نی آیری جفرافی بؤلگه لردن آییران، اؤزللیکلرینین هامیسینا طبیعی اولاراق بیر باغلیلیق و علاقه گلیشدیرر. بونون یانیندا بللی بیر جغرافی بؤلگه ده یاشایان، بیر میللتی تشکیل ائدن بیرئیلرین ده اورتاق اؤزللیکلری، دیل، دین، عنعنه لری، تویلاری، یاسلاری و بیر انسان ییغینینی بیر میللت شکلینه گتیرن اؤزللیکلرین هامیسی او توپلولوق ایچینده یاشایان بیرئیده بیر علاقه، محبت و باغلیلیق یارادار. بیر انسانین میللتینی سئومه سی، میللتینه باغلی اولماسی ساده بیر دویغو یوخ، بیر یاندان بیر چوخ طبیعی فاکتورلارین بیر یاندان دا یئنه چوخ ساییدا اولان اجتماعی فاکتورلارین یاراتدی��ی بیر دویغو ییغینی دیر. بو دویغو ییغینی ایچینده \"من\" دویغوسو و منسوبلوق دویغوسو دا بؤیوک رول اویناماقدادیر. \"من\" دویغوسو بیر انسانین یاشادیغی جفرافی و اجتماعی محیطیده اولان فاکتورلارین اؤز ایچینده ییغیب، اؤزونه مال ائتمه ک پروسه سی سونوجوندا یارانان بیر دویغو دور. \"من\" چوخ ساییدا فاکتورلاردان اولوشان و بیر انسانین یالنیز بیرئسل یاشامیندان یوخ، عینی زاماندا اونون کئچمیش نسلرینین ییغدیغی تجربه لر و کئچمیش نسللرین خصوصیتلرینی ده ایچینه آلان بیر دویغو دور. بو دویغولارین هامیسی، دئملی جغرافی بؤلگه نین و اجتماعی محیطین اؤزللیکلرینین، بیر آرادا و ایچلنیلمیش شکلینده، \"من\" دویغوسونون بیر بؤلومو \"وطن\" و \"میللت\" سئوگیسی شکلینده اؤزونو گؤسدرر. مهاجرت ائتمیش و یاشادیغی جفرافی بؤلگه سیندن و میللتیندن اوزاقدا یاشایان انسانلار، قربتده وطن حسرتینی داها آیدین و ملموس حس ائدرلر. بو باره ده یازیلمیش بیر چوخ رومان، شعر و فیلمنامه وار.\nگونئی آذربایجانلینین بو دویغوسونو سایغیسیزلیقلا قارشیلایان، اونو آشاغیلایاراق توهینه معروض قیلان، گونئی آذربایجانلیا \"سن یوخسان\" دئمک ایسته ین فارس فاناتیک میللیتچیلگی البته کی بو توتومونون (موضع گیری سینین) قارشیسیندا عینی شکیلده بیر عکس العمل یارادماقدادیر. بیر انسانا \"سن یوخسان\" دئیه اثباتلاماغا چالیشماق ان درین و ان آغیر بیر دوشمانلیغین اعلان ادیلمه سی دیر. سون ایگیرمی ـ اوتوز ایل ایچریسینده گؤنئی آذربایجان میللتی ایچینده گلیشن میللی بیلینج بیر طبیعی و بالذات بیر میللی دویغو اولدوغونون یانیندا، بیر یاندان دا فارس میللتچیلیگینین بیزی هئچه سایماسینا و توهینه و آشاغیلاماغا معروض قویماسینا بیر عکس العمل اولاراق اورتایا چیخیر. بو عکس العمل دن حرکت ائرک گلیشن میللی دویغویا رِآکتیو (رِآکسیونا دایالی) دویغو وبو دویغودان حرکت ائدرک گلیشدیریلن میللیتچیلیگه رِآکتیو میللیتچیلیک دئمک اولار. طبیعی بیر میللی دویغویا دایاناراق گلییشدیریلمیش اولان میللیتچیلیگین و رِآکتیو میللتچیلیگین چیخیش نقطه لری (حرکت نقطه لری) و موتور گوجلری ایکی آیری دویغو اولدوغو کیمی گلیشیم شکیللری و هدفلری ده بیری بیریندن آیری دیر.\nگؤروندوگو کیمی فاناتیک میللیتچیلیکده فاناتیک دوشونجه سیستمینین خصوصیتلری آچیق ـ آیدین گؤرونمکده دیر؛ بللی سارسیلماز دوگملاردان حرکت ائتمک، بللی شخصیتلری مقدسلشدیرمک و بو فیکیره قارشی چیخانلارا دوشمانلیق دویغوسو بسلمک.\nفاناتیک میللتچیلیک یالنیز فارسا مخصوص دگیل. بو گؤرونگه (فنومن) تاریخ بویو بیر چوخ توپلومدا گؤرولموشدور. عرب فاناتیک میللیتچیلیگی، دین ایله یوغرولموش بیر شکیلده، بو گؤرونگه نین ائسگی نمونه لریندن دیر. ایگیرمی اینجی عصرین باشلاریندا ایتالیادا، اسپانیادا و آلماندا گلیشگینلیگینین زیروه سینه چاتان فاناتیک میللتچیلیک فاشیزم آدی ایله تاریخده سیلینمز ایزلر بیراخمیشدیر. بو فاشیستی حرکتلرین بللی بیر ایدئولوژی یه دایاندیغینی، بو ایدئولوژینین اورتا دیرگی ایسه اؤز میللیتینی آیری میللتلردن اوستون گؤرمک ائیلیمی، اؤز میللیتینین مطلقلشدیریلدیگی و مقدسلشدیریلدیگی و بللی شخص و سمبوللارین دا مطلق و مقدس ساییلدیغی آیدینجا گؤرونمکده دیر. بو فاشیستی حرکتلرین ایچ گلیشیم مکانیزمینه باخدیغیمیزدا، طبیعی اولاراق هر میللت ده وار اولان اؤز سئوگیس��، اؤز وارلیغینی قوروماق ایستگی، توپراغینی، طبیعی قایناقلارنی، دیلینی، کولتورونو، محافضه ائتمک ایستگینی بللی بیر فیکیر محورینده ایدئولوژی یه چئویرمک، اوبژکتیو اولاراق وار اولان احتمالی دوشمان میللتلردن گله بیلجک خطری قابارداراق، اغراق ائدیب، خالق ایچینده قورخو یاراتماق، و اؤز میللی اؤزللیکلرینین آیری میللتلره گؤره داها اوستون اولدوغونو، ایدئولوژیلشدیرمک پروسه سینی گؤرمک چتین دگیل. فاناتیک میللیتچیلیک ایدئولوژیسنین توپلومدا گوج قازانماسی ایله بو ایدئولوژینی نماینده لیک ائدن شخصلرین، دؤلت گوجونو اله کئچیرتدیکدن سونرا ادعا ائتدیگی و ایناندیغی اوستونلوگو ائیلمه (عمله) کئچیرتمک و آیری میللتلری یوخ ائتمک یولوندا اوزون دؤنملی و آغیر ساواشلارین باشلادیلماسی بو گلیشیم پروسه سینین قاچینیلماز (امتناع ناپذیر) سونوجودور.\nایتالیادا 1920 ایللرینده قدرت تاپان فاشیزم، موسولونی رهبرلیگینده، 1936 حاکمیتینی اؤز اؤلکه سینین محدوده سیندن چیخاردیب، آیری میللتلری و آیری توپراقلاری حاکمیتی آلتینا آلماغا باشلاییر و ایلک نوبه ده اتیوپی یه حمله ائدرک بو ایستگینی ائیلمه کئچیردیر. بونون یانیندا بیر چوخ آفریقا اؤلکه لرینی ده اشغال ائتمک پلانلارینی توکموشدو. عینی زاماندا آلمان فاشیزمی ایله بیرلیک یاراداراق دونیانین بیر چوخ اؤلکه سینی اشغال ائدیب حاکمیتی آلتنیا گتیرمک هدفینه ایکینجی دونیا ساواشینی باشلادیر. ایکینجی دنیا ساواشینین بیراخدیغی ضایعه لری آنلاتماق نئچه مین صفحه لیک کیتابلارا بئله سیغماز. آلمان فاشیزیمی ایکینجی دونیا ساواشینی یاراتماسا ایدی، بو ساواشدان اؤنجه یئتیشمیش اولان تکنیک، اقتصادی و اجتماعی سئویه نین اوستونده تکامولونه دوام ائتسه ایدی، بوگون یالنیز آلماندا دگیل، بوتون دونیادا یاشایان انسانلارین راحاتلیغی، ساغلیغی، رفاهی و بوگون وار اولان سئویه نین چوخ چوخ اوستونده اولابیلردی.\nبو یازینین بوراسینا قدر اوخویوب، بلکه ده به به، چه چه، آفرین، دئین دیلداشلاریمیزدان بیر پاراسی یازینین بوردان سونراسینی اوخوماغا دوام ائنده، اوزلرینی تورشادیب، دودقلارینی بوزوب، بو یازینی یازانا نفرت بسلمه گه باشلادیقلارینین یانیندا اونا \"تورک دوشمانی\"، \"فارس نوکری\"، \"کومونیست\"، \"مانقورت\" کیمی صفتلر باغلایاراق اؤز – اؤزلرینه ، \"بو دا سونوندا تورک دوشمانی چیخدی کی\" دئیه دئینمه گه باشلایاجاقلار. آنجاق ائل دیلینده بیر مثل وار، \"بیر ایگنه اؤزوه، بیر چوالدوز اؤزگه سینه\"\nآذربایجان میللی حرکتی اؤزلوگونده و بوتوتلوگونده چوخ دوغرو و یئرینده اولدوغونون یانیندا هر اجتماعی حرکت کیمی فرقلی فیکیر آخیملاریندان اولوشموشدور. بو حرکت ایچینده کئچن اون – اون بئش ایلده گلیشن فاناتیک تورکچو فیکیر آخیمی دا یوخاریدا آنلاتدیغیم عمومی شکیلده کی فاناتیک میللیتچیلیکدن چوخ فرقلی دگیلدیر.\nآذربایجان میللی حرکتی ایچینده کی فاناتیک تورکچولوک فیکیر آخیمی اؤز میللی وارلیغینی قوروماق، گلیشدیرمک، و انکشاف ائتدیرمک یئرینه بوتون فکیرینی فارس، کورد و ارمنی ایله دوشمانلیق دویغوسونو قابارتماق اوچون ایشلتمکده دیر. بو آرادا فارس فاناتیک میللیتچیلیگینین اؤزونه یاراتدیغی تاریخی نفی ائتمک، کوروش آدی یله باغلانان اؤزللیکلرین جعلی و کؤکسوز اولدوغونو اثباتلاماق بو دوشونجه آخیمینین سون زامندا ان چوخ اؤنم وئردیگی مو��وع اولموشدور. بو وطنداشلاردان چوخونلوغو اؤز آنا دیللرینده یازیب اوخوماغا قادر دگیللر. فارس تاریخینین جعلی اولدوغونو اثباتلاماقدا فارس دیلینده یازیرلار. فارس سؤزونو فارث یازماق، ایران سؤزونو عیران یازماق کیمی ایشلر بو وطنداشلارین آذربایجان میللی حرکتینه قاتیلماق و اؤزلرینی تورک حس ائتمگین یوللاریندان بیری دیر.\nایکی ایلدن بری ایستر اؤز فیس بوکومدا، ایستر آیری اینترنت صفحه لرینده چیخمیش اولان یازیلاریمدا بو وطنداشلاریمیزا \"بو ایشلرین یئرینه ایکی جمله آنا دیلینیزده یازیب اوخوماق اؤیگرنین\" دئیه یئترمگه چالیشیرام. سونوندا بیر فیس بوک یولداشیم بیر کاریکاتور گؤندردی منه (چوخ ساغ اولسون) کاریکاتورونودا بیر ائشگین باشینی قلم توتان بیر ال شکلینده چکیب، قلمین اوجودا یئرده دیر. بو فیس بوک \"دوستوم \" زحمت چکیب گؤندردیگی کاریکاتورون آلتیندا بئله یازیردی: \"اوخویوب یازانلاریمیزین چوخو ائشک دیر\" بو شکیلده دوشونن وطنداشلاریمیزین ساییسی بیر – ایکی دگیل دیر.\nگونئی آذربایجاندا فاناتیک تورکچولوک دوشونجه آخیمینی نماینده لیک ائدن وطنداشلاریمیز و بونلارین آرخاسینجا گئدن وطنداشلاریمیز کئچن اون – اون بئش ایل ایچینده اؤزلرینه بیر سمبل یارادیب و بو سمبولون آدینی \"بوزقورد\" قویوبلار. اوشاقلارینا آنا دیللرینده یازیب اوخوماق اؤیگرتمک یئرینه بارماقلارینی ایگری توتاراق \"بوزقورد\" سمبولو گؤسترمگی اؤیگردیرلر.\nکئچنلرده فیس بوک سایتیمدا بو باره ده بیر یازی قویموشدوم. بو یازینی بوردا گتیریرم:\nمحمد امین رسولزاده، آذربایجانلی بیر قزتجی و آیدین ایدی. 1884 ایلینده آنادان دوغولدو. اوزون ایللر بیر آیدین قزتجی کیمی ایشله ییردی و ایشینین ایجابی زامانیندا یاییلان قزته لرده چوخ ساییدا یازی، رپورتاژ، خبر، مقاله و سیاسی تفسیر یایماقدا ایدی. سیاسی فقالیتی سونوجو زامانینین گؤرکملی سیاستچیلریندن بیری اولاراق \"مساوات\" آدلی سیاسی تشکیلاتین باشچیلیغینی ائتدی و 1918 اینجی ایلده آذربایجان دموکراتیک دؤلتینی قوردو. دئملی محمد امین رسولزاده نین بیر چوخ سیاسی، اجتماعی و تاریخی یازیلاری واردیر. نه محمد امین رسولزاده نین قزتجی اولاق ایشلدیگی زامان یازدیقلاریندا، نه سیاسی فعالیتی چرچوه سینده یازدیغی یازیلاریندا، نطقلاریندا و بیلدیریلرینده و نه ده آذربایجان دموکراتیک دؤلتینین باشچیلیغینی ائتدیگی زامان یازدیغی یازیلاریندا، نطقلاریندا و دؤلت سندلرینده \"قورد\"، یوخسا \"بوزقورد\" دان بیر اثر یوخدور.\nمساوات حزبی نییه بو مقدس سمبول اولان \"بوزقورد\" و بایراغینا تیکمدی؟\nسیدجعفر پیشه وری، ( گونئی آذربایجان حکومتینین قوروجوسو) بیلگیلی و درین بیر قزته چی ایدی. باکی دا چیخان \"آچیق سؤز\" آدلی قزته ده یازیلار یازیب، سونراسی \"حریت\" آدلی قزته نین باش رداکتورو اولوب. اوزون زامان اجتماعی فعالیت گؤستریب و سونوندا آذربایجان دمکرات حوکومتینینین قورولوشوندا باش رولو اویناییب. پیشه وری نین یازیلاریندا، نقطلرینده، بیلدیرلرینده \"بوزقورد\" آ بنزر بیر سیاسی و میللی سمبول گؤرونورمو؟\nآذربایجان دمکرات فرقه سی نییه بو \"بوزقورد\"و اؤزونه سمبل سئچمدی؟\nشیخ محمد خیابانی درین، ساوادلی و درین بیر تاریخچی ایدی، میللی بیر انسان اولاراق مشروطه حرکاتیندا بؤیوک رول اویناییب، میللت وکیلی اولاراق مجلسه گیریب و سونوندا دا آزادستان آدی آلتیندا آذربایجان دؤلتی قورماغا چالیشیب. شیخ محد خیابانینین یازیلاریندا، نقطلرینده، بیلدیریلرینده \"بوزقورد\" کیمی بیر سیاسی سمبول تاپیلیرمی؟\nبهزاد بهزادی، درین تاریخ آراشدیریچی سی، قزته چی آذربایجان دیل وتاریخینده آییریتیلی آراشدیرمالار آپاریب و بیر چوخ کیتاب و مقاله یازیب. بو آرادا آذربایجان تورکجه سینه ان گئنیش و آیرینتیلی گرامر کتابی دا بهزاد بهزادی نین یازدیغی گرامر کیتابی دیر. بهزاد بهزادی نین یازیلاریندا \"بوزقورد\" سمبولونا توش گلمک اولار می؟\nمحمدعلی قوسی (فرزانه) ( آذربایجان تورکجه سینه گرامر کیتابی یازیب) محمد تقی زهتابی ( \"ایران تورکلرینین اسگی تاریخی\" آدیندا ایکی جلدلی بیر آراشدیرما یازیب) صمد بهرنگی، علی اکبر صابر، میرزه علی معجز، جواد هئیت، و نئچه بئله آذربایجان دیل، تاریخ و مدنیتینه بؤیوک خدمت لر ائدن انسانلاری سایابیلرم کی بارماقلارینی ائیگری توتماغی اؤیرنمک سعادتینه یئتیشمَیش واقتلارینی تلف ائله دیلر، گؤزلرینی کور ائله دیلر، آراشدیرمالار آپاردیلار، تاریخ یازدیلار، آذربایجان تورکجه سینه گرامر یازدیلار، اؤلوب گئتدیلر. یوخاریدا آدی کئچن یازارلارین اثرلری قید ائتدیگیم اثرلری ایله محدود دگیل. بو انسانلارین هر بیرینین آذربایجان تورکجه سینده بیر چوخ اثری وار. بو انسانلار نه اؤزلری بارماقلارینی ائیگری توتدولار، نه ده یازیلاریندا \"بوزقورد\" کیمی بیر تاریخی و سیاسی سمبل دان بیر اثر تاپماق مومکوندور.\nبونلاردان علاوه، داها ائسگیلره گئدرسک، محمد فضولی، نعیمی، نسیمی، صمد وورقون، شاه اسمائیل خطائی، تورکمن شاعیری مختوم قولو، مدینه گولگون، محمد حسین شهریار، سید عظیم شیروانی، میخائیل مشفق، و بئله انسانلار دا بارماقلارینی ائیگری توتماغی اؤیگرنمدیلر. شعرلرینده، یازیلاریندا دا \"بوزقورد\" دان بیر خبر یوخدور.\nبولوت قاراچورلو (سهند)، مفتون امینی، بختیار واهابزاده، مراغالی کریمی کیمی معاصر شاعرلیریمیز ده بو \"قورد\" افندی باره سینده بیر شئی یازماییبلار.\nجابار باغچه بان، تبریزده بیرینجی یول مدرسه آچان آدام، اوشاقلارا بارماقلارینین ائیگری توتماغینی اؤیگرتمه دی. اؤزو ده بو سعادته یئتیشمیشدی کی.\nعجاییب بیر شئی دیر، کوراوغلو دا بیزیم \"بوزقورد\" افندی نی تانیماق، و اونو اؤزونه سیمگه ائتمک قدر عاغیللی دگیل ایمیش.\nستارخان، باقرخان، اه، قوی جهنم اولسونلار، اونلار هئچ آدام بئله ساییلمازلار. \"بوزقوردو\" اؤزونه سمبل ائتمه ینلری آدام یئرینه قویماییریق.\nنادر شاه، شاه اسمائیل خطائی، شاه عباس، بوتون نئچه یوز ایللیک صفوی سلسله سینین پادشاهلاری، قاجار سلسله سینین پادشاهلاری، سلجوقلولولار، آغ قویونلولار (آغ قورتلولار اوخویابیلرسیز)، قارا قویونلولار (قارا قورتلولار اوخویابیلرسیز)، بیزیم بو \"بوزقورد\" و بایراقلارینا تیکمه دیلر. بیلمیرم نئیه؟\nآهان ایندی آنلاییرام. \"بؤزقورد\" دئمک کی آغ قویونلولار ایله قارا قویونلولارین سیمگه لرینین قاریشیغیندان عمله گلیب، آنجاق بیلمیرم نئیه \"بوزقویون\" اولماییب دا، \"بوزقورد\" اولوب. بونو دا داروین دن سوروشمالییق. یادا بیزیم بو یومورتادان تازا چیخمیش یئنی یئتمه لریمیزه سوروشماق گرک.\nآذربایجانین بؤیوک قهرمانی بابک ده \"بوزقوردون \" شکلینی قله سینین داشلاریندا قازدیرماییب، نه دانیشیقلاریندا، نه کتیبه لرینده، نه شعارلاریندا، بیزیم بو محترم \"بوزقوردا\" اشاره ائتمه ییب. بایراغینا دا تیکمه ییب!\nآذربایجان عاشق موسیقیسی، کئف اوچون بیر موسیقی اولماقدان داها چوخ خالقین ایچینده یایغین اولان و تانینان ناغیللاری، افسانه لری، عنعنه لری، تویدا – یاسدا اولوب کئچنلری آنلاتان بیر صنعت دیر. عاشیقلارین بیر چوخو عینی زاماندا شاعر ایدیلر. خالق ایچینده اولان ناغیل و افسانه لری ازبردن بیلر و ساز ائشلیگینده اوخویاردیلار. عاشیقلاریمیزین هئچ بیرینین شعرلرینده یوخسا اوخودوقلاریندا \"بوزقورد\" دان بیر اثر تاپماق مومکون دگیل. عاشیق عباس توفارقانلی ایله عاشق قریب سفویه دؤرونون باشلانقیجیندا یاشاییبلار، دئملی آلتی یوز ایل اؤنجه. شعرلرینده \"بوزقورد\" دئیلن بیر شئی یوخدور. خسته قاسم، ساری عاشیق، عاشیق علی عسگر ده چوخ قدیمی و گؤرکملی عاشقلاریمیزدان دیرلار. بونلارین اثرلرینده ده \"بوزقوردون\" یئری یوخدور.\nچاغداش موسیقیمیزده ده یوزلرجه حماسی، اسطوره یه دایانان، هابئله عنعنه لریمیزی، ناغیللاریمیزی، خالق ایچینده اولان اینانجلاری آنلاتان ماهنیلارین اولدوغونون یانیندا، بؤیوک سنفونی و اوپرالار وار. دونیانین ان گؤرکملی اوپرالاریندان بیر اولان کوراوغلو اوپراسی، شاه اسماعیل اوپراسی، بو ایکی اوپرانین آلتمیش ایلدن چوخ قدمتی وار، یوزلرجه یول جانلی اولاراق صحنه یه گتیریلییبلر. کسینلیک ایله حضورونوزا یئتیرملیم کی ایستر عاشق موسیقیمیزده، ایستر خالق ماهنیلاریندا، ایستر اوپرا و سنفونویلریمیزده \"بوزقورد\" دان بیر اثر یوخدور.\nاردیبل ده ماراغادا، تبریزده، اورومیه ده، زنجاندا، نخجواندا، اوردوباددا، شکی ده، باکی دا اولان نئچه یوز ایللیک بینالاردا، عابیده لرده \"قورد\" سمبولو گؤرورسونوز مو؟ دئملی او زامانلار آذربایجان میلتینین ایچینده \"بؤزقورد\" دئییلن بیر سمبول یوخ ایدی.\nقازینتیلاردان چیخان چوخ قدیم اثرلرده ده \"بوزقورد\" سمبولونو تاپماق مومکون اولمور. پروفسور زهتابی ده کسین کی \"ایران تورکلرینین اسگی تاریخیینی\" آراشدیررارکن، بیزیم بو \"بوزقورد\" افندی نی سیاسی بیر سیمگه اولاراق گؤرمه ییب!\nبیلمیرم بیزیم بو تازا نسلیمیز هاردان تاپدی بو \"بوزقورد\"و.\nفیس بوک و تلگرام نسلینین ذهنی اوخوماغا و یازماغا عادت ائتمه ییبدیر. کلیپلر و شکیللر بو نسلین بیلگی قایناغی دیر. بئش – آلتی سطیر یازی اوخودوقدان سونرا بئینی یورولور. \"بوزقورد\"ون دونیا تورکلری سمبلو اولدوغونا دایر الینده اولان تاریخی مدرکلر هامیسی فیس بوک و یا تلگرام کلیپلری و شکیلری دیر. اوخومامیش موللا اولوب، اوخوماغا نه گرک وار کی. یوخاریدا بیر پاراسینین آدی کئچن انسانلارین یازیلارینی اوخوماق، بیرینجی درجه ده اوخویابیلمه گوجونه صاحب اولماغی گرکدیریر. ایکینجی سی بیر آز حوصله و صبر گرکدیریر. اونا گؤره بونلارین یازیلارینی اوخوماغا گرک یوخدور، چونکو سوادیمیز چاتمیر. اؤیگرنمه یه ده گرک یوخدور. نیئه اؤزوموزو اینجیدک، اؤیرنمک چتین ایش دیر. بیزیم حوصله میز چاتماز. بیز بارماقلاریمیزی ائیگری توتماغی باشارساق یئتر. تورک دونیاسینا نه بیلگی، نه تاریخ، نه اؤز دیلینده علمی مطلبلر، نه اؤز دیلینده تکنیک، گرکمز.\nکئچن ایگیرمی ایل ایچینده اوشاقلاریمیزا بارماقلارینی ائیگری توتماغی اؤیگرتمک یئرینه اؤز آنا دیلینده یازیب اوخوماق اؤیگرتسه ایدیک، بوگون نئچه میلیون ساوادلیمیز اولاردی، دیلیمیزی بیلیم، صنعت، تکنیک دیلی سئویه سینه چاتدی��میش اولاردیق، فرهنگستانیمیزی اؤزوموز قوراردیق و \"من زبان مادریم را میخواهم\" دئیه آنادیلیمیزی دوشماندان دیلنمزدیک.\nآنجاق هله ده بارماقلاریمیزی ایگری توتماق ایله مشغولوق و اوخویوب – یازماق اؤیگرنمگه زامانیمیز یوخدور. ایگیرمی ایل سونرا دا فارس دؤلتینه \"من زبان مادریم را میخواهم\" دئیه اعتراض ائدجگیک.\nبو میللتین گلجگیندن چوخ قورخورام\nEmail ThisBlogThis!Share to TwitterShare to FacebookShare to Pinterest\nNo comments:\nPost a Comment\nNext Page Previous Page Home\nReceive by Email\nSubscribe to PEN S.Az. by Email\nAbout PEN South Azerbaijan in Exile\nOn September 1st and 2nd, 2011, a group of South Azerbaijani (Iran) poets, novelists, critics and journalists living in exile came together in Stockholm, Sweden and officially founded the South Azerbaijani chapter of PEN International, fully accepting the charter and rules of the International PEN, and founded on the United Nations Universal Declaration of Human rights. We would like to concentrate our efforts on the lines of the Charter of the International PEN to continue our efforts to promote South Azerbaijan’s culture and literature.\n* Articles reflect only the opinion of the authors.\n* Sürgündə Güney Azərbaycan (İran) Qələm Əncüməninin sitəsi yalnız Beynəlxalq Qələm Əncüməninin (PEN) mənşuru və İnsan Haqları Bəyannaməsinin çərçivəsində olan yazıları nəşr edir. Bu sitə önceden ayrı yerlərdə nəşr olunmuş yazıları təkcə Əncümənin Dəbirlər Heyəti lazım gördükdə yenidən nəşr edir.\n* وبگاه انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید تنها نوشته‌هایی را که اصول منشور انجمن قلم جهانی و ‏اعلامیه جهانی حقوق بشر را رعایت می‌کنند منتشر می‌کند. این وبگاه از بازنشر مطالبی که پیشتر در ‏رسانه‌های دیگر منتشر شده‌اند، معذور است، مگر با صلاحدید هیأت دبیران انجمن.\nانجمن قلم چیست، و چه نیست؟\nپن همه‌ی انسان‌های خواستار آزادی بیان و اندیشه را به یاری می‌خواند. پن می‌گوید: خواهران، ‏برادران، بیایید و در این سنگر به ما بپیوندید تا با قلم‌هایمان‏ و صدایمان از آزادی بیان و از آزادی ‏انسانی‌هایی که آزادی بیان می‌خواهند، دفاع کنیم؛ آزادی بیان و اندیشه را در سراسر گیتی ‏بخواهیم.\nاین جا کلیک کنید و بخوانید\nBulletin no 1\nعکس: سئویل سلیمانی\nاورتوقرافی سئمیناری‌نین قرارلاری اوزره یازی قایدالاری\nBreaking News \/ Events\nمدرسه لرین آچیلیشی موناسیبتی ایله بیانیه\nبیلدیریش:‏ قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی کئچیریلدی\nسورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی‌نین گوزاریشی‏\nانجومنین بیرینجی بولتنی \/ بولتن شماره یک انجمن\nاکرم آیلیسلی‌نین آزادلیغی‌نی قورویون!‏\nقلم انجومنی بولتن نشر ائده‌جک\nدونیا آنا دیلی گونو موناسیبتی ایله سمینار\nتکذیب\nSearch This Site\nTranslate\nSite Archive\n► 2024 (15)\n► April (4)\n► March (4)\n► February (3)\n► January (4)\n► 2023 (50)\n► December (8)\n► November (1)\n► October (6)\n► September (2)\n► August (3)\n► July (2)\n► June (3)\n► May (3)\n► April (7)\n► March (4)\n► February (7)\n► January (4)\n► 2022 (64)\n► December (3)\n► November (7)\n► October (7)\n► September (4)\n► August (7)\n► July (7)\n► June (1)\n► May (4)\n► April (5)\n► March (10)\n► February (7)\n► January (2)\n► 2021 (65)\n► December (4)\n► November (8)\n► October (1)\n► September (1)\n► August (3)\n► July (9)\n► June (4)\n► May (3)\n► April (9)\n► March (9)\n► February (5)\n► January (9)\n► 2020 (89)\n► December (8)\n► November (11)\n► October (11)\n► September (1)\n► August (6)\n► July (5)\n► June (8)\n► May (9)\n► April (10)\n► March (4)\n► February (10)\n► January (6)\n► 2019 (88)\n► December (10)\n► November (12)\n► October (11)\n► September (4)\n► August (4)\n► July (4)\n► June (6)\n► May (6)\n► April (10)\n► March (9)\n► February (4)\n► January (8)\n► 2018 (110)\n► December (12)\n► November (8)\n► October (4)\n► September (6)\n► August (12)\n► July (9)\n► June (14)\n► May (5)\n► April (12)\n► March (8)\n► February (8)\n► January (12)\n▼ 2017 (136)\n► December (8)\n► November (9)\n► October (12)\n► September (13)\n► August (6)\n► July (11)\n► June (11)\n▼ May (13)\nانتخابات در ایران و بن بست گریز از آزادی\nپایان یک نمایش دیگر و آغاز دوران اگر، مگر ها\nروح بیلیمی باخیشیندان فاناتیزم (5)\nانتشار فصلنامه آوای تبعید\n«آغاج»\nحسرته دوغرو آیریلدیق\nنامه اى از تاريكى\nبئش پلان و گؤزنظر دوعاسی\nنتایج رفراندوم در ترکیه (3)\nاوجادان دوشونورکن (1) - آرابسک\n«سئچیم»\nنوای بتهوون در تبریز طنین‌انداز شد\nنتایج رفراندوم ترکیه (2)\n► April (16)\n► March (16)\n► February (12)\n► January (9)\n► 2016 (155)\n► December (15)\n► November (24)\n► October (29)\n► September (3)\n► August (11)\n► July (16)\n► June (12)\n► May (3)\n► April (14)\n► March (8)\n► February (10)\n► January (10)\n► 2015 (174)\n► December (23)\n► November (14)\n► October (12)\n► September (17)\n► August (14)\n► July (16)\n► June (11)\n► May (16)\n► April (6)\n► March (20)\n► February (13)\n► January (12)\n► 2014 (144)\n► December (7)\n► November (13)\n► October (8)\n► September (16)\n► August (24)\n► July (7)\n► June (6)\n► May (16)\n► April (8)\n► March (16)\n► February (10)\n► January (13)\n► 2013 (122)\n► December (10)\n► November (8)\n► October (2)\n► September (3)\n► August (12)\n► July (8)\n► June (9)\n► May (15)\n► April (12)\n► March (11)\n► February (17)\n► January (15)\n► 2012 (22)\n► December (12)\n► November (10)\nPopular Posts of All Time\nبدیعی اثرین دیلی - قیسادیلمیش\nگوندلیگیمده ن بیر صحیفه\nThe Case of Sakineh Ashtiani\nدانش – قدرت – خشونت: اندر حکایت پان‌فارس‌ها و پان‌ترک‌ها\nAnket Anketov\nنقدِ اندیشۀ آقای دکتر عباس جوادی - درموردِ \" نوشتار و الفباهای باستان \"\nYou, Me, Him and the Telephone\nاوختايين يالقيز قارا آغاج شعرينه باخيش‎\n\"حاج آقا گلابى\" و \"خودان شرابى\"\nحمله روسیه به اوکراین و نگرانی‌های امنیتی فقط برای بزرگ‌ترها؟\nPopular in Last 7 Days\nقدرت و سکس\nŞah İsmayılın Cinsi Zorakılığı və Füzulinin Homosexuallığı\nاستاد محمد حسین شهریار، شاعر ملی- میهنی آریائی را از نو بشناسیم!..‌ (7)\nآنتی آذربایجان، ایرانپرست تورانچیلار: مئهران باهارلی و علی تبریزی\nدانیشگاهدا بیر اوغلان بیر قیز ینان دانیشیر\nشوستاکوویچ و المیرا نظیرووا\nآزادليق، عدالت يا بيرليخ؟\nمراسم خاکسپاری زنده یاد دکتر رضا براهنی\nمرکز گرایی چگونه پیرامون را به فقر محکوم می کند\nترکیب اتنو – دموگرافیک و تحولات اجتماعی و اقتصادی آذربایجان 1905 - 1828\nقلم انجومنی نه دئمکدیر و نه دئمک دئییل؟\nپن بوتون سؤز و دوشونجه آزادلیغی‌نی ایسته‌ین انسانلاری کؤمگه چاغیریر. او دئیر: باجی‌لار، ‏قارداشلار، گلین بو سنگرده بیزه قوشولون تا قلمی‌میزله و سسی‌میزله سؤز آزادلیغی‌نی و سؤز ‏آزادلیغی‌نی ایسته‌ین انسان‌لاری قورویاق؛ سؤز و دوشونجه آزادلیغی‌نی بوتون یئر اوزونده ایسته‌یک. ‏\nبورانی تیققیلدادین و اوخویون. بورادان ائشیدین.\nQələm Əncüməni nə deməkdir və nə demək deyil?‎\nPEN bütün söz və düşüncə azadlğını istəyən insanları köməyə çağırır. O deyir: bacılar, ‎qardaşlar, gəlin bu səngərdə bizə qoşulun ta qələmimizlə və səsimizlə söz azadlığını və söz ‎azadlığını istəyən insanları qoruyaq; söz və düşüncə azadlığını bütün yer üzündə istəyək.\nBuranı tiqqildadın və oxuyun. Buradan eşidin.\nLinks\nKöhnə sitəmiz \/ Our old site\nTüzük \/ Bylaw\nPEN International\nPEN Charter\nPEN FAQs\n'PEN International' Magazine\nIPGA Campaign For Free Expression In Azerbaijan\nPEN International\nLoading...\nƏncümənin üzvləri \/ Our members\nDəbirlər \/ The Board\nReza Baraheni\nAli Gharajehlou\nAyda Amirhashemi\nAlireza Asgharzadeh\nSoudabeh Ardavan\nMohammad Azadgar\nLeyla Mojtahedi\nSamad Purmusavi\nAbolfazl Jorabchi\nDr. Mohammad Hossein Yahyai\nHadi Qaraçay\n...\n...\n28 Üzv \/ 28 Members\nMaliyyə \/ Financial Report\nSubscribe Now\nSubscribe in a reader\nYeni nəzərlər یئنی نظرلر\nLabels\n\"Dervish Oglu\" (32) 10 (1) 1Mai (1) 1may (1) 21Azer (20) 4.Gewalt (1) A.Memedov (1) A.Terbiat (2) AAgGueneili (1) Aban98 (2) AbasBabai (1) AbdulaGorKen (1) AbdulHosseinNahid (1) AbuzerJafari (1) Adabiiat (1) Adalati (8) AdelBaBayev (1) Adonis (1) AFarahmandi (2) Afganistan (1) AfganJungs (1) AfrasiabBedelBeyli (1) AgaMusaAxundov (2) Aghdashli (2) AHegcu (1) AhmadAsadollahi (1) AhmadAsgharpoor (1) AhmadRahimi (17) AhmadShaya (1) AhmedCemil (1) AhmedPoori (1) AhmedSadigi: EshrafNoranli (1) Aime Cesaire (1) AkhbarRooz (1) Alakbarli (1) AlbertMemi (1) AleksandrKlab (1) Aleman (1) AlexanderDugin (1) Alhavaz (1) AliAghaKorchaylu (1) AliAghaVahid (1) AliAghGuneili (1) AliAsharfDervishian (2) AliAshrafDervishian (1) AliceMonro (1) AliceShwartzer (1) AliDashgin (1) AliGubadiani (2) AliQaracalu (99) Amerika (3) Amerika-Chin (1) AminHajiloo (1) Amir Kianpoor (1) Amjedi (2) AmnestiInternational (1) AnaDili (7) ANagiOgli (1) ANahidiAzer (2) Analar (1) Anar Rizayev (4) ANChapar (2) Andelib (2) Anlama (2) Ansari (1) Antigone (2) APZafari (2) Aran (1) AreshTanhaii (1) Articels (18) Articles (734) AsadSeif (30) Asgar-Tajahmadi (1) AsgerFerhadi (1) AsgerTajAhmedi (1) Asgharzadeh (5) AshiqPari (1) AshrefDehghani (1) Ashwitz (1) Asim (1) AsliVeKeram (1) Atabay (1) AtbayMuganl (1) AtilaSerxosh (1) ATorabi (1) ATurabi (1) Avaye Tabiid (25) AWahedi (16) AWetenxah (1) AxevanSalis (1) AYalchin (1) Ayaz (1) Aygül Qurbanova (1) Ayvaz (1) Az.T (6) Azad (2) AzAdebi-Madeni-Dernek (1) Azerbaijan (14) AzerbaijanAdabiiat (2) Azeri (5) AzizNessin (4) AzT (506) BabekGalasi (1) Babk (1) BagerMortazavi (1) BaharGalir (1) BahramHosseini (1) BahramHusseini (1) Baku (1) Baraheni (22) Bayanname (1) BehramGefari (1) BehramHusseini (1) BehramMemedov (1) BehrangSamsami (2) BehroozDolatAbadi-ChaiOglu (2) BehroozH. (1) BehroozIsmaiilZadeh (1) BehroozSedig (1) BehzadBehzadi (3) BehzadKerimi (1) Beledci (1) BGhasimzadeh (1) bibici (1) Bildirish (1) Bluchistan (1) BulentEsinOglu (1) BuluQarachorlu (1) Buzzati (1) CanJoncel (1) Cavanshir Yusufli (1) Ceferov (1) CemilHesenli (3) Chagirish (1) ChangizMehdiPoor (1) Chaplin (1) CharlsBakster (1) Corona (5) D.S.Javid (1) Danishiq (3) DariushEgbali (1) DarvishOghlu (8) DavidPrecht (1) DavoodAhari (1) DDuvilpen (1) DedeGoorGood (2) Dergi (1) DieZeit (7) Dil (6) DimitriFormann (1) DinoButtsati (1) DIshchi (10) DoghuPerinjek (11) Dr.AlirezaAsgharzadeh (1) DW (1) Easys (1) Economy (1) Edamhaye67 (1) EdebiatSevenler (1) Eedam (1) EEyvazli (1) Ehmedoglu (1) EhmedRehimi (2) EldarMughanli (3) ElifShafak (2) ElirezaNabdel (3) ElmanMohammedov (1) ElmiraKerimi (1) ElmirNazirova (1) ElshanBojukog (1) ElshanBöyükvan (2) ElshenB (2) EltashSalehi (1) ElyadPolad (1) EmranSalahi (2) English (8) EnnieErnaux (1) Eremnistan (1) EricHapsbaum (1) ErichFromm (3) EricRunesson (1) Ermeni-Turk (5) Ermeni-Xocali (1) Ermenistan (5) EslahTelebi (1) EsmailXoii (1) Eterazat1396 (8) Etrazat (1) EzraPavend (1) FarahTaheri (1) FarhadGhabusi (2) FarhadJafari (1) Fars (2) Farsi (692) ّFarsi (7) Farsi. Mushibe (2) FatemeSadegi (1) FatimaKerimli (1) Faulkner (2) FazilSay (1) Federalism (1) FehimeFersaii (2) Ferhad (1) FerhadCeeferi (4) FerhadJafari (6) FeribaMortezaii (1) FeribaRezaii (1) FeribaVefi (2) FeridunEbrahimi (2) FermanFerziMolan (1) Fernood (1) Ferzane (8) FFarid (5) FFarzad (2) FikretAkirov (3) FikretAmirov (1) Firge (7) Firghe (14) firidun kocerli (1) FirusRefahi (3) FJafaroghlu (1) Forough_Asadpour (8) ForugFaroxzad (1) FRAlamdari (1) France (1) FridounIbrahimi (1) G-TabatabiMajd (1) Gadinlar (11) GahramanGenbari (13) GarciaMarkez (1) GencoErkal (1) GenjAliSebahi (1) GeroVonRandow (1) Ghadinlar (2) Gharacalu (2) Ghaza (1) Ghosi (2) GLevy (1) golamhosseinFarnood (3) GRTabatabaiMajd (1) Grub (1) GudretAbulhosseini (1) Gulgun (2) GültenAkin (1) Guzarish (1) H. Məcidzadə (Savalan) (1) Haaretz (1) HabibFarshbaf (4) HabibSahir (4) HabilAliev (2) HalukDoral (1) HamidAreshAzad (3) HamidBaxshmand (2) HanahArent (1) Handke (1) HaniehTabrizli-Ayman (1) HannaArendt (1) HannesGrasseger (1) HAnwar (20) HaraldWalzer (1) HArzu (1) HasanDemirchi (1) HasanPour (1) HashimKhosroshahi (3) HashimTarlan (2) HassanIldirim (3) HassanMoratzavi (1) HassanSafura (1) Hatamlui (49) HatifRhmani (1) HBilluri (3) HCabbarli (1) HebibFershbaf (1) Hegel (1) HeiderShadi (1) HeinrichBöll (1) Hemase (1) HematShahbazi (3) Hemingway (1) HermannHesse (1) HessenRushdieh (1) HFershbafAghaii (2) HGarachai (1) HicranHuseinova (1) Hikmet (1) HJorabchi (1) HMacidzade (1) HMuller (1) HMünkler (2) HNitqi (4) Hofstadter (1) Hokmavarli (1) Holderin (1) HormatRazawi (1) HosseinVahedi (1) HRiazi (5) HüseinJavid (1) HuseinVahidi (1) HushjarDehgani (1) HüsseinJavan (1) HusseinVahidi (1) HVahidi (1) Ibsen (1) IhsanYüce (1) ImanuelKant (1) IMuazzenzade (2) Ingelab (1) Ingilab (2) InterView (5) Intixabat (2) Iran (3) IranBenzinEtirazati (1) IranEngelabZanan (1) Iraq (2) IrinaBokova (1) IrisRadisch (1) Ishiq (37) IsmaiilValiev (1) IsmetÖzcilik (3) Israil (1) Itilaie (18) Itilaieh (45) J.Baxchaban (1) JabarBagcheban (1) JakobAugstein (3) Java (1) JemilHesenli (1) JeyhonMolazadeh (2) JHeyet (4) JMirdal (1) JohannesRau (1) JohnLennone (1) Jorabchi (4) Journal (3) JudithButler (1) Kacii Motociro (1) KanunNevisendegan (5) Kargeraler (2) KatiaNicodemus (1) Kawabata (1) KemalAbdulah (1) KendUsaghi (3) KendUshagi (1) Khabar (4) Kheber (2) KheirolahHagBegi (1) KhosrowBagerpoor (1) Khoy;YerTerpenmesi (1) KianXiav (1) KiaRostemi (1) Kitab (3) Kitablar (2) KoroluOperasi (1) Kundera (1) Kurd (7) Kürd (5) KurtTucholski (3) Kuzestan (1) Lalayan (1) Latif (2) Lavayi (1) Letters (1) LJavanshir (3) LMojtahedi (1) LuiAragon (1) M.A.Javad (3) M.Alar (1) M.Einali (15) M.H.T.P.Shehrek (2) M.Javanzade (1) M.Jevad (1) M.S.Garameleki (1) MAArjomendi (1) Maftun (13) MAhmediZadeh (1) MahmudJoshgun (5) MAJavad (6) MajidRezazad (1) MajidRezazadeh (1) MakhtumGholi (1) MAlardabili (1) Maliyye (1) Marefiname (1) Marx (1) MarzieAhmdeiUskui (4) MasudAzer (2) Matimeyxanasi (7) MatsMalm (1) MaximGoorki (3) MAZiaii (1) MAzizpoor (1) MBadriGültakin (7) MBadriGültekin (5) MBereguti (1) Mecelle (1) MecnunGöyceli (1) Meden (1) MedineGülgün (1) MehbubTishe (1) MehranBaharli (3) MehrdadFerehmand (1) MehrdadXoshkar (1) MehsaAmini (1) MemedAli (12) MemeGereKhani (1) MemiAlardebili (1) MEminMoayed (4) Mesih (1) MesumeGorbani (16) MeysamBadamchi (1) Mezah (1) MHuseyni (1) Miarli (3) MIbrahimov (1) Microfonnews (1) MikaelKrogerus (1) MiladBalsini (2) MilanKundera (1) MilliMesele (2) Mina Asadi (1) MirAliSelaet (1) MirAliSelaet;Ishiq (1) MirCelal (5) MirJalal (1) MirJalal Xelilov (2) Miyanali (4) MKaabi (1) MNehani (1) MNikfer (9) Moariffi (1) MocuzShabusteri (1) ModjatRezen (1) Moerifi (2) Mogedsi (1) MohamadBabaiBalanji (1) MohamadBabaii (1) MohamadGeraKhanlu (1) MohamadHosseinSadig (3) MohamadMaljoo (1) MohamadQazi (1) MohamadRezaShalguni (1) MohamdNoori (2) MohammadAli (2) MohammadAmin_ ResulZadeh (1) MohammadParincek (1) MohammedAli (1) MohammedAzadger (17) MohemedAli (1) MohemedAliHosseini (1) MohemedFanuseki (1) MohmadJavadTofig (2) MohsenRenani (1) Moradpoor (1) morefi (1) MortezaMelekMohamadi (1) Movies (1) MoYan (1) MPesianTabrizi (1) MRKerimi (1) MSchalev (1) MSebzi (1) MShams (1) MSTyrrell (3) MTajAhmedi (5) Muarifi (2) MuctebaNehani (1) Muerefi (4) Mugham (1) München (1) Musahibe (12) Musigi (6) MUskui (2) MuzaferDerafshi (1) MYahyai (158) MYelfani (2) NahidNazemi (1) NahidNosrat (2) NamiqHüsseinli (1) NaserDavaran (3) NaserMensuri (1) NazimHikmet (5) NegarNoruzi (2) NerimanAburrahmanlu (1) Neshrieh (2) Neshrieh. AvayeTabiid (3) News (10) NeyereTohidi (4) NigarRefibeyli (1) NikzadZengene (1) Nitq (1) NKhiavi (4) NNazim (2) Nobel (2) NoraChadovik (1) NRafibeyli (1) O-Rezaii (1) OHenri (1) Öjrenciler (1) oktavyu paz (1) OktayBeraheni (1) OliverStone (1) OmidRezaii (1) OMonatzeri (1) OmriBoehm (1) OnurSinanGözaltan (1) Opera (1) OrhanPamuk (1) PabloNeroda (1) ParyAnderson (1) PashaMuganli (1) PatrikChokbern (1) PeBuraPerincek (1) PenInternational (1) PenSouthazerbaijan (15) PenSweeden (1) PenWorld (1) PervizHabibpoor (1) PEtesami (2) Pfalsefe (1) Phnatism (1) PinarShakir (1) Pisheveri (1) PMemedli (1) Poems (181) PolElvar (1) Politzer (1) Pop (1) Psicho (1) Qadinlar (11) Qaflanti (1) Qarabag (11) Qarabg (1) Qehreman-Qenberi (1) QJafari (1) RabeMovehed (1) RadioFerda (1) Rahimi (2) RahimKakayi (1) RAliyev (1) RaminJabarli (1) RamizGuliev (1) RamizRoshan (2) RamizSavalan (1) Rase (1) Razmi (1) Rebiqa (1) RefetBalli (8) Refref (2) RehimReisNiia (3) ReinerMariaRilke (1) Report (2) Revolution (1) RezaAgnemi (1) RezaAmjedi (1) RezaHemraz (3) RezaMoridi (1) RezaNuri (1) RKabiri (24) RNouri (1) RogeyehAbdili (1) RohengizPoorNaseh (1) RoshanIshig (1) RoshanNoruzi (1) RSeyedHusseini (1) RubabeMuradova (1) RuhangizPurnaseh (1) Russieh (3) RVelizadeh (1) S.Seydavali (19) SadegSeba (1) Saedi (3) Safarkhan (1) SaidFuzat (2) SaidMetinpoor (1) SaidMuganli (1) SaidYusef (1) Salahi (7) SalmanRushdi (2) SarayMohamadRezaii (2) SavashChoban (1) SchahramKermin (1) Schostakovich (1) Seher - HamideReiszade (1) SeherBarani (1) SeherXiavi (1) SeidehPaknejad (1) SemadChaili (1) SemedBehrengi (1) Sened (1) SettarXan (1) SevilS (10) Seyl (1) ShahabBorhan (1) ShahaneMushfig (1) ShahIsmaiilXataii (1) ShahlaShafiq (1) Shahriar (1) Shahrvand (1) ShainÖzlem (1) ShatirOglan (1) Shiva (36) Shostakovitsch (1) ShurAmirov (1) SiasiIslam (1) SimaRastin (1) Sipah (1) SMuganli (1) SohrabMobesheri (1) SohrabTahir (1) Soleimani (1) SolmazCemali (1) SolmazMohamadRezaii (1) Soltanzadeh (44) SomjeShadkam (1) Spiegel (5) Stories (124) Suaar (1) Sudabe (2) SudabeTagizadeh (1) SuleimanRustem (1) Surieh (2) SusanNavadeRazi (1) SusanNevadeRazi (1) SvetlanaAlexiech (1) SyedJalilHosseini (1) T.Valiev (1) Tabriz (2) TabrizliMR (1) TahirXelecani (1) Talk (3) TarigAli (1) Tarix (1) Teater (2) Tenz (2) Terane (1) Tercume (2) TErdBring (1) Terjume (3) Terror (1) Theater (3) Theory (1) ThomasAssheuer (1) Tnidirma (1) TofigHciev (1) ToniMorison (1) ToomajSalehi (1) Tribun (6) Trump (1) Turk-Ermain (1) Türki (3) Türkie (22) Turkieh (40) Türkieh100 (1) TurkmenGamichi (1) TürkükBiz (1) Ukarine (2) Ukrain (2) Ukraine (1) UkrainPlane (1) UmbertoEco (1) Unesco (2) UrumiaSee (5) Urumieh (1) UstadHersisi (1) V.Navariv (1) VAghaii (1) VahabHajiZadeh (1) Vakili (1) VanReybrouck (1) VefaNagi (1) Venezuella (2) Video (1) Wachningen (1) Warliq (1) WiliamDoglas (1) WiliamEngdal (1) Xadimler (1) Xalilov (1) Xatireler (2) Xatirlama (2) Xeber (2) Xiavi (2) XuramanHussenZadeh (1) YachinSahand (1) YadullahKanani-Naminli (2) YalcinArmegan (1) YanRaynis (1) YasharKemal (4) YasharShadpoor (1) YashinZunuzlu (1) Yazdani (2) YeniTebriz (1) YokoOno (1) YShamli (1) YusofAliari (1) YuvalNoahHarari (1) Zaban (1) ZakariaGaderi (2) ZakaVilayetOglu (1) Zamane (3) Zamaneh (2) ZBunyadov (1) ZebanMaderi (1) Zehtabi (1) Zelzele (1) ZengeZoor (1) ZenZendegiAzadi (1) Zerif (1) ZeynebPasha (1) Zia (1) ZiaSedgi (1) ZiaSedr-e-Eshrafi (2) Ziba Kerbasi (3) Zinadni (1) ZKhalil (1) Zöhrə Əsgərova (1) ZulfugarKemali (5) ZumrudYagmur (1)","num_words":14649,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.031,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":155241.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رپورتاژ؛ رقیه کبیری ‌ایله تورونتو اونیورسیته‌سی‌نین اورتا و یاخین شرق دپارتما‌نیندا گؤروش - تورکان بوزقورد و سارا ضروری - اتک‌یازی\nعلاقه\nبيزه ياز\nAzərbaycan Türkcəsi\nFacebook\nTwitter\nInstagram\nTelegram\nNavigate\nسوسیولوژی\nگئندئر\/جینسیت\nآنتروپولوژی\nسياست\nفلسفه\nچاغداش تاريخ\nصنعت\nباخيش\nچئوره\nموصاحيبه\nگزارش\nاولدوغونوز صحيفهآنا صحيفه»گزارش»رپورتاژ؛ رقیه کبیری ‌ایله تورونتو اونیورسیته‌سی‌نین اورتا و یاخین شرق دپارتما‌نیندا گؤروش\nگزارش\nرپورتاژ؛ رقیه کبیری ‌ایله تورونتو اونیورسیته‌سی‌نین اورتا و یاخین شرق دپارتما‌نیندا گؤروش\nتورکان بوزقورد و سارا ضروری 17-1-1403 05-04-2024 Şərh edilməmiş\nPaylaş Tweet Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email +\n۲۰۲۴-جو ایلین مارت آیی‌نین ۱۲-ده، ادبی اثرلری ایله تانینمیش یازیچی رقیه کبیری‌ تورونتو اونیورسیته‌سی‌نین قوناغی ایدی. بو گؤروش، مولیفین یارادیجیلیغی و فیکیر‌لری ا‌یله تانیش اولماق ایسته‌ین مختلیف اتنیک و آکادمیک منشألی اینسانلاری اؤزونه جلب ائتمیشدی. اؤیرنجیلر، پروفسور‌لار و اونیورسیته ایشچیلری، کبیر‌ینی دینله‌مک و اوندان میلّی آز‌لیق منسوبو بیر قادین یازیچی‌نین هانسی شراییطده یازدیغی باره‌ده اؤیرنمک اوچون گؤروشه قاتیلمیشدیلار. خصوصییله پروقراما قاتیلان فردلرین مختلیف یاش قروپلاریندان اولدوغونو گؤرمک ماراقلی ایدی.\nپروقرامین آچیلیش حیصّه‌سی بیتدیکدن سونرا کبیری اؤز حیاتی و اثر‌لر‌ی حاقّیندا قیسا معلومات وئریب، رومانلاری‌نین مؤوضو‌لاریندان، پرسوناژ‌لار‌دان و الهام قایناقلاریندان دانیشدی. او، یوکسک روح و احتیراصلا یارادیجیلیق پروسه‌سی حاقیندا فیکیرلر‌ سوندو و ادبیاتین اینسان تجروبه‌‌سینی ایشیقلاندیرماق گوجونه صاحیب اولدوغو حاقدا دوشونجه‌لرینی پایلاشدی. رومانلاریندا باشاردیغی کیمی دانیشیغیندا دا ادبیات و سوسیال مسأله‌‌لر آرا‌سیندا کؤرپو قورماغی باشاردی. یازارین دئدیکلرینه اساساً ادبیات، تاریخی عدالت‌سیز‌لیک و آکتوال سوسیال پروبلم‌لرله باغلی معاریفلندیرمه و امپاتی حیسّی قورما واسیطه‌سی اولا بیلیر. بونونلا باغلی کبیری خصوصییله رومان کاراکتر‌لریندن و یازیلاری‌نین الهام قایناقلاریندان دانیشدی. مثلا، اعدام جزاسی‌نین شاهیدی اولماق و یا بیر قادین اولاراق آیری-سئچکیلییه معروض قالماق کیمی حادیثه‌لرین رومان و حکایه پرسوناژلارینا نئجه یانسیدیغینی اثر‌لریندن نمونه‌‌لر وئررک گؤستردی.\nکبیری، آنا دیلی فارسجا اولمایان بیر قادین اولاراق ایراندا یاشادیغی چتین‌لیکلردن‌ده بحث ائتدی. ایراندا فارس دیلیندن باشقا هئچ بیر دیلده سیستملی تحصیله اجازه‌ وئریلمه‌دییی‌ اوچون، آذربایجان تورکجه‌‌سینده یازارکن قارشیلاشدیغی بیر چوخ چتینلیکدن دانیشدی. ایلک اؤنجه، دیلین یازیلی شکلینی اؤیرنمه‌یه چالیشارکن یاشادیغی چتینلیک‌لره اشاره‌ ائتدی. داها سونرا، نشریاتدا یازی ائدیتورلوغو یئتمزلییی کیمی پروبلملره توْخوندو. ان سونوندا اوخوجو آز‌لیغی مسأله‌سی اوزه‌رینده دوردو و دئدی کی، تورکجه کیتابلار بیر چوخ چتینلیکدن سونرا چاپ اولونسا دا، بو کیتابلاری آلیب اوخوماغا بؤیوک بیر کوتله یوخدور. کبیری بو آزلیغین اساس سببینی آنا دیلینده اوخوماق چتین‌لیینده گؤروردو. اینسانلار اؤز آنا دیلینده رسمی تحصیل آلا بیلمیرلر، سونوج اولاراق دا آنا دیلینده یازیلان ماتریاللاری اوخوماقدا چتین‌لیک چکیلرلر و اوخویارکن سیخیلدیقلاری اوچون کیتاب آلماقدان بئله واز کئچیرلر. نه ده اولسا، اوخونولمایاجاق بیر کیتابین ساده‌جه بیر گوشه ده قالاجاغینی دوشونورلر.\nکبیری‌نین دانیشیغی‌نین آنا بؤلوموندن سونرا، پروقرام ماراقلی سوال-جاواب اوتورومونا چئوریلدی و قاتیلانلار اوچون کبیری ا‌یله بیرباشا دانیشماغا ایمکان یاراندی. قاتیلانلار یازارین یارادیجیلیغی‌نین مختلیف جهتلری حاقدا، ائله‌جه ده حکایه‌ تکنیکلری و حکایه‌ده کاراکتر گلیشدیرمه‌سی حاقدا سوواللار وئردیلر. حتی کبیری‌نین یازیلاری‌نین گئنیش سوسیال و مدنی تأثیر‌لری حاقدا سورولار سوروشدو‌لار. سوال-جاواب بؤلومو چوخ جانلی و دوشوندوروجو ایدی و اؤیره‌نیله‌جک بیر چوخ شئی وار ایدی. کبیری هر سوالا دقیق و دوشونولموش شکیلده جاواب وئرمکله بیر‌لیکده شخصی حیاتیندان بعضی آجیلی-شیرینلی آنیلاری دا پایلاشدی و دینله‌ییجی‌لر آرا‌سیندا یازیچی اولماق ایسته‌ینلره مصلحت‌لر وئردی.\nپروقرام اولوسلارآراسی سوییه‌ده گونئی آذربایجان ادبیاتینا آچیلان بیر پنجره‌ ایدی و هم یازیچی اوچون هم‌ ده اورداکی آکادمیسینلر و اؤیرنجیلر اوچون بیر چوخ یئنی‌لیک ا‌یله دولو ایدی. بو ایسه هر کسده ماراق و هیجان اویاندیر‌یردی. مثلاً، پروقراما قاتیلان پروفسور‌لار‌دان بیری، آذربایجانلی مو‌لّیفلرین (müəllif) ایراندا قارشیلاشدیغی آیری-سئچکیلیک ا‌یله باغلی اولوسلارآراسی اجتیماعیّتی بیلگیلندیرمه‌یه احتیاج اولدوغونو دئدی و کبیری‌یه اثر‌لری‌نین اولوسلارآراسی پلاتفورملاردا تبلیغ اتتمک اوچون نئجه یاردیم ائده بیله‌جه‌یینی سوروشدو. کبیری بو سؤزلره شفّاف، متین و گؤزل جاوابلار وئردی. اوْنون سؤزلرینه گؤره، اینسانلاری بیلگیلندیرمک سیستماتیک دییشیکلیک طلب ائتسه ده، بو ایشه یاردیم ائتمه‌نین بیر چوخ یولو وار‌دیر. کبیری‌نین اؤنردییی (پیشنهاد ائتدییی) یوللار‌دان ایکیسی بوندان عبارت ایدی: ۱) بوگون اولدوغو کیمی، گونئی آذربایجاندان اولان یازیچیلارین اؤز اثر‌لری حاقّیندا دانیشا بیله‌جکلری پروقراملارا داها چوخ امکان یاراتماق و ۲) گونئی آذربایجاندان اولان اثرلرین داها گئنیش اوخوجویا صاحب اولماسینی تامین ائتمک اوچون اونلارین باشقا دیل‌لره ترجومه ائدیلمسینه دستک اولماق!\nپروقرامدا بیر چوخ ماراقلی سواالار سوروشولدو. بونلاردان بلکه ده ا‌ن ماراقلیسی هیندیستانلی بیر اؤیرنجی طرفیندن سوروشولان سوال ایدی. او، کبیری‌یه هیندیستانداکی مستملکه‌چیلیک ایله ایرانداکی وضعیت آرا‌سیندا هر هانسی بیر پارالل‌لیک اولوب-اولمادیغینی سوروشدو. اؤیرنجی، هیندیستاندا مستملکه‌چیلیک تاریخی‌نین قوللانیلدیغینی دئدی و بو سببدن هیندیستاندا بعضی آز‌لیق قوروپلارین اؤز آنا دیل‌لرینده تحصیل آلماق حقوقونا ما‌لیک اولمادیغینی سؤیله‌دی. او، خصوصاً ده اینگیلیس‌لردن اؤنجه هیندیستا‌نین تک بیر اؤلکه‌ اولمادیغی و داها کیچیک کیرال‌لیقلارادان عبارت اولدوغو ا‌یله باغلی آچیقلامالار وئردی. حتی ”هیندیستان“ سؤزونون بیر چوخلاری طرفیندن به‌ینیلمه‌دیینی (bəyənilmədiyini) وورغولادی، چونکی بو سؤز اؤلکه‌نین یالنیز هیندو‌لارا عاید اولدوغونو نظرده توتور.\nهیندیستان کؤکنلی اؤیرنجی‌نین سوالی‌نین داوامیندا، کبیری مستملکه‌ مؤوضوسو‌نون اونون اوزمانلیق آلانی اولمادیغینی و بو سوالا تام اولاراق جاواب وئره بیلمه‌یه‌جه‌یینی سؤیله‌سه ده، اوزمان اولمایان بیر شخصین بئله،‌ اؤز میلّتی‌نین تاریخی و تجروبه‌لری ایله اؤیرنجی‌نین دئدیکلرینی قارشیلاشدیردیغیندا بعضی پارالل‌لر گؤره بیله‌جه‌یینی وورغولادی. او دئدی کی، پهلویلر دؤورونده باشلایان مجبوری آسیمیلاسیون ایله هیندیستانلی اؤیرنجی‌نین آچیقلامالاری آرا‌سیندا اوخشار‌لیقلار گؤروروک. پهلویلردن اؤنجه مختلیف اتنیک قوروپلارین دیل و مدنیّت‌لرینی یوخ ائتمک اوچون بیر سیایت اویغولانمیردی. غئیری-فارسلارین دیللرینه و مدنیّت‌لرینه سیستملی قاداغا یالنیز پهلوی حکومتی عرصه‌یه گلدیکدن سونرا باشلادی. کبیری، پهلویلرین بو سیاستی‌ ایله اؤیرنجی‌نین آنلاتدیغی هیندیستاندا مستملکه‌چیلیک سیاستی آراسیندا بنزه‌رلیک اولا بیله‌جه‌یینی سؤیله‌دی.\nسوروشولان سون سوواللاردان بیری ده، یازیچیلیغین کبیری‌نین شخصی حیاتیندا نئجه قبول گؤردویو و قادین اولدوغونا گؤره هر هانسی خصوصی چتینلیکلرین اولوب-اولمادیغی حاقّیندا ایدی. کبیری اساساً قادینلارین یاشادیغی علاوه‌ توپلومسال قیسیتلامالارا اشاره ائده‌رک یازیچیلیق حیاتیندان نمونه‌لر وئردی. مثلاً، «قوشلار داها قورخمورلار» آدلی روما‌نینداکی بعضی صحنه‌لری داها دقتلی یازماق اوچون خزر دنیزی‌نین ساحیلینه گئتدیی گونلردن و اوردا باش وئرن بیر حادیثه‌دن دانیشدی و بو سوالین جاوابیندا او حادیثه‌نی اؤرنک گؤستردی. خزر ساحیلی‌نین آتموسفرینی داها یاخشی باشا دوشمک اوچون ساحیله یاخین بیر هتلده تک باشینا قالدیغی گونلرده، اؤزو ده قادین اولان بیر هتل صاحیبی‌نین شبهه‌لی رفتارلاری ایله قارشی-قارشییا قالدیغی و راحاتسیز ائدیلدییی اوچون هتلی ترک ائدیب تبریزه قاییتماغا مجبور قالدیغینی آنلاتدی.\nبو اوتورومدا منیم کیمی بیر چوخلاری‌نین دقتینی چکن شئی بلکه ‌‌ده کبیری‌نین آناسی‌نین بیر ایل‌لیک میلّی حکومت دؤنمینده آنا دیلینده تحصیل آلماسی مسئله‌سی ایدی. چونکی کبیری حتی اؤز اؤولاد‌لاری‌نین و دیگر عایله‌ عضو‌لری‌نین بئله‌ ایستر قادینا بیچیلمیش آنا‌لیق و حیات یولداشیلیق کیمی سوسیال نورم‌لار سببی ایله، ایسترسه‌ده آنا دیلده ائیتیم‌سیز‌لیک سببی ا‌یله اونا یئترلی قدر دستک اولمادیقلارینی، آما ا‌ن بؤیوک دستکچیسی‌نین آناسی اولدوغونو سؤیله‌دی. آناسی‌نین دستکلرینی آنالیز ائدرکن، اونون بو آنلاییشی‌نین اساس سببی‌نی ۱۹۴۵-جی ایلده قورولان آذربایجان میلّی حکومتی اولدوغونو دئدی. کبیری‌نین آناسی میلّی حکومتین قاناد‌لاری آلتیندا بیر ایل‌ ده اولموش اولسا، آنا دیلینده تحصیل آلمیشدیر. او عدالتین، برابر‌ حقوقا صاحیب اولمانین و آنا دیلی‌نین اهمیّتینی‌ میلّی حکومتده تجروبه ایله اؤیرنمیش و بو ده‌یر‌لری ایلک دفعه‌ یاشاماغا امکان تاپمیشدیر. اونا گؤره‌ ده اؤز قیزینا هر زامان دستک اولوب، اونو آرزو‌لاری‌نین آردینجا گئتمه‌یه هوسلندیرمیشدیر.\nسون اولاراق، خوی شهر‌یندن اولان رقیه کبیری‌نین تورونتو اونیورسیته‌سینده «تورک آراشدیرمالارینی گلیشدیرمه درنه‌یی»[1] طرفیندن آغیرلانماسی، اونون ادبیات عالمینه وئردییی اثرلری آکادمیک دونیایا تانیتماقلا یاناشی، اونیورسیته‌ده ایرانداکی آذربایجانلی‌لارین یارادیجیلیقلارینا ماراغی گوجلندیرمیش اولدو. بو پروقرام، ادبیاتین آکتوال‌لیغینا و توپلوملارین تجروبه‌لری‌نین ادبیات واسیطه‌سی ا‌یله یازیلی حافیظه‌یه کئچمسینه دقت چکن بنزر‌سیز بیر پروقرام ایدی.\nتورونتو\n۲ آپریل ۲۰۲۴\n[1] CSATS (Canadian Society for the Advancement of Turkish Studies)\nآذربایجان ادبیاتی اتک یازی تورک ادبیاتی تورکان بوزکورت رقیه کبیری سارا ضروری\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləکاریکاتور تجزیه\nسونراکي مقاله «کمونیست مانیفئستی»-نین اساس مقام‌لاری\nMüəllif haqqında\nتورکان بوزقورد و سارا ضروری\nRelated Posts\nآذربایجانین خردادی\nاتک‌یازی\nقورخوسوزلوغو قوجاقلاماق: رقیه کبیری‌ ایله تورونتو اونیورسیته‌سینده‌ گؤروشدن ایزلر\nلاله جوانشیر\n۲۰۲۰-جی ایلده گونئی آذربایجانلی‌لارین آذربایجانا دستک آکسییالاری\nرجب حسن‌بیلی\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nاینکلوزیو توپلوم فوندو فعالیّته باشلاییب\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nآذربایجانین خردادی\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":2075,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":252626.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"S ən سِن ای مهربان پیروِردیگر! بو روحلار مَلَلَکُتُون نیداسینی ایشیتمیش و گؤزلرینی هقیقت گؤنهسینین جئلالینا دیکمیشلر. Onlar məhəbbətin təravətləndirici səmasına yüksəlmişlər; onlar Sənin təbiətinə məftun olmuşlar و Sənin Camalına sitayiş edirlər. اؤزلرینی سینه تئرف چویرمیشلر، بیر-بیریل سندهن دانیشیرلار، سئنین مئکانینی آکسترلار و سئنین سما سَلَتِنتیندن آکسانوسولار.","num_words":135,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.167,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":32587.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گؤی‌تۆرک‌لر یا دا Göktürkler و یا Kök Türkler (گؤی‌تورکجه: 𐱅𐰇𐰼𐰰:𐰜𐰇𐰛 Kök Türük veya 𐱅𐰇𐰼𐰛 Türk[۱][۲]; (چینجه:{{{1}}}‎)) — قدیم دونیا و اورتا عصرلرده اورتا آسیا منطقه‌سینده گؤچه‌به بیر تۆرک کوْنفدراسیوْنۇیدۇ. بومین خاقانین اؤندرلیغینده‌کی گؤی‌تۆرکلر، گله‌جکین جوْغرافی قوْنۇمۇنۇ، کۆلتۆرۆنۆ، حاکیم اینانچلاری‌نی و گله‌جگینی شکیللندیره‌جک بیر چوْخ گؤچه‌به خاندانلی��‌لاریندان بیری اوْلان گؤی تورک خاقانلیغینی قۇردۇلار.\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Kultegin's Memorial Complex, TÜRIK BITIG شابلون:İng\n^ Bilge Kagan's Memorial Complex, TÜRIK BITIG شابلون:İng\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=گؤی_تورکلر&oldid=1425681»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with hatnote templates targeting a nonexistent page\nتورکلر\nتاریخی خالقلار\nتورک خالقلاری\nقدیم دونیا\nاورتا عصرلر\nگیزلی بؤلمه:\nچین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۱ آوریل ۲۰۲۰، ‏۱۶:۴۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":280,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.044,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":44808.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"خوجالی رایونو ۱۹۹۱ (میلادی)-جی ایل نوْامبر آیینین ۲۶-دا عسگران رایونو بازاسیندا یارادیلمیش‌دیر. رایونون اراضیسی ۱۹۹۱ (میلادی)-۱۹۹۲ (میلادی)-جی ایللرده ارمنی سیلاح‌لی قوه‌لری طرفیندن ایشغال ائدیلمیشدیر. ساحه‌سی ۰،۹۴ مین کیلومتر موربع، اهالی‌سی ۲۴۴۱۷ نفر (۱۹۹۱ (میلادی)-جی ایل). آذربایجان‌لیلار ۱۲۱۹۴ نفر (۲۰۰۴ (میلادی)-جو ایل)، غئیریلری ۱۲۲۲۳ نفر. رایون‌دا ۱ شهر، ۲ قصبه، ۵۰ کند اوْلموش‌دور. مرکزی خوجالی شهری‌دیر. آغدام شهری‌نین ۱۸، خان‌کندی شهری‌نین ۱۴ کیلومترلیینده، قاراباغ سیلسیله‌سینده یئرلشیر.\nجوغرافی مؤقیعتی[دَییشدیر]\nرایونون اراضیسی اساساً داغلیق‌دیر. ان هۆندور یۆکسک‌لییی قیزقالا و قیرخقیزدیر (۲۸۴۳ م، ۲۸۲۷ م). داغلیق اراضیلر استثنا اوْلماقلا، ایقلیمی مۆلاییم-ایستی‌دیر. یۆکسک داغلیق اراضیلری سوبالپ و آلپ چمنلردیر. اساس چایلاری بادارا و قارقاردیر. داغ-مشه و داغ-چمن توْرپاقلاری مؤوجوددور. اراضی‌نین ۴۰ %-ا قدری فیستیق، جؤکه، آغجاقایین، قارااغاج ایله زنگین‌دیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۲۰۰۹-جو ایل، ۱۵-۲۲ آوریل عۆمومؤلیکه سیاهیا آلماسینا اساساً خوجالی رایونونون ۲۶.۰۴۷[۱] (۱۲.۷۵۱[۱] نفر نفر، ۱۳.۲۹۶[۱] نفر قادین) نفر اهالیسینین ۷.۷۱۱[۱] (۳.۷۹۴[۱] نفر نفر، ۳.۹۱۷[۱] نفر قادین) نفری شهرده، ۱۸.۳۳۶[۱] (۸.۹۵۷[۱] نفری نفر، ۹.۳۷۹[۱] نفری قادین) نفری ایه کندلرده یاشامیش‌دیر .\nMilli tərkib : 2009[۱] s.a.\nاتنیک قروپلار\nجمعی\nکیشی\nقادین\nجمعی 26 047 12 751 13 296\nآذربایجان تورکلری 13 028 6 454 6 574\nائرمنیلر 12 929 6 255 6 674\nآخیسقا تورک‌‌‌لری 81 39 42\nلزگی‌‌لر 5 2 3\nروسلار 4 1 3\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ ۱٫۰۰ ۱٫۰۱ ۱٫۰۲ ۱٫۰۳ ۱٫۰۴ ۱٫۰۵ ۱٫۰۶ ۱٫۰۷ ۱٫۰۸ ۱٫۰۹ Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi :Xocalı rayonu Archived 2012-05-11 at the Wayback Machine.\nقارداش پروژه‌لرده خوجالی رایونو گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو آذربایجان جومهوریتی-ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\nصلاحیت کونترولو\nInternational\nVIAF\nNational\nIsrael\nUnited States\nGeographic\nMusicBrainz area\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=خوجالی_رایونو&oldid=1515222»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nآذربایجان جومهوریتی قارالامالاری\nMusicBrainz area شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nWebarchive template wayback links\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nVIAF شناسه‌سی‌له مقا��ه‌لر\nJ9U شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nLCCN شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nآذربایجان جومهوریتینین شهرلری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲ مئی ۲۰۲۲، ‏۰۱:۱۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":557,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":86899.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایل‌لرین یورغونلوغو و چکدییی آجی‌لار گؤزلرینده کی یئر سالمیش آغیر حوزون و کَدَر‌، اؤز ایزینی گؤسترسه ده آغارمیش باشی و آلنینداکی قیریشلار و بئینینده کئچن دولاشیق فیکیرلر اونو اؤزوندن بئزارلاداراق‌، دوشوندوکجه یومروقلاری دویونله‌نیردی. آمما داها یومروقلاری‌دا اسکیسی کیمی گوجلو‌، جسارتلی و ایراده‌لی دئییلدی. یئددی ایل حبسخانادا یاتماق اؤزوده آنا تورپاغدان اوتوبانلار و جاده‌لر واسیطه‌سیله یوزلرجه کیلومتر اوزاقدا اولماق‌، اونون غورورونو، گنجلییینی و کئچمیشده کی شوکتینی آیاقلار آلتدا تاپدالاییب، اَزسه ده‌، هله اوره‌یینده قیغیلجیم قَدَر بیر پاریلتی اونو یاشاما و وارلیغا باغلاییردی. بو یئددی ایل ده کیمسه‌دن بیر تئلفون یا مکتوب آلمادیغی‌دا اونو شاشیرتمیشدی و نه قَدَر چالیشسادا بیر باغلانتی قورانماییب و بیر نئچه گونلوک ایذین ده بیله‌سینه وئریلمه‌میشدی. بو ایل‌لری تکجه بیر چینارا سؤیکه‌نیب زیندانین تیکانلی سیملرله دؤوره‌له‌نن اوجا دووارلارین آردیندان اوچان قوشلارا باخارکن‌، چینارین قیش قورتولوب یاز گلسه‌ده نئچه یاپراغی‌نین تؤکولمه‌مه‌سی‌، اونا یئنیلمزلییی و سارسیلمازلیغی خاطیرلادیردی.\nایشلرین نه سایاق بوروشوب بورایا گلیب چاتماسینا‌، ایللر کئچسه ده یئنه اینانا بیلمیردی. اَلیندن توتدوغو و اونا یاردیم گؤستردییی جان یولداشی‌نین‌، اونو آرخادان وورماسی هئچ عقلینه گلمزدی. بیر گون اؤزونه بیر بَی، بؤیوک تاجیر‌، آبیرلی ناموسلی بیر عائیله‌نین ائولادی و یورد یووا صاحیبی اولان بیرجه قیزی و حیات یولداشینان سعادتلی بیر یاشام سوره‌ن اینسان ایدی. مکّه‌یه گئتمه‌میشدن دوستلار و تانیشلار اونا ایگیتلییی و مردلییینه خاطیر قوچ پولاد دئسه‌لرده سونرالار بازاردا‌، کوچه ده و محله ده هامی اونا حاجی پولاد دئییب، درین حؤرمت ائده‌ردیلر.\nاَل آچیقلیغی و خئیرخاهلیقی ایله‌، کیمسه‌سیز و یئتیم جوجوقلار ساخلایان دَرنَک‌لره اَلیندن گلدیکجه مادّی یاردیم ائدیب، چوخلی دده‌سیز قیزلارین جئهیزین آلیب اونلاری بخت ائوینه یوللامیشدی. آنجاق قلبی‌نین صافلیغی و بیر دوستا اینانماسی‌له بوتون وارلیغی خارابا و چؤکموش بیر دام کیمی باشینا تؤکولوب، اؤزونو تاپانا یوزلر یارا و بیرجه سینیق اوره‌یی‌نن اَللرینی کَلَفچه‌ده گؤروب، حیاتینی سورگونده و زیندان سورمه‌یه محکوم اولموشدور. کئچمیش اونا بیر گئرچک کیمی یوخ، بلکه بیر شیرین یوخو کیمی گلیردی کی اویانمادان‌، قارانلیق کابوسلار اونون دونیاسینی بورویوردو. بو یئددی ایلی سگگیز نفر اوچون ایکی قاتلی دؤرد تخت قویولموش بیر اُتاقدا یاشاسادا‌، یوزلرجه محکوم گلیب گئتسه ده ، آمما او هله آزادلیغینا قاووشماق اوچون‌، ایکی گون داها دؤزمه‌لی‌ایدی.\nاو بو سوره و زامان ایچره ائله آداملارلا گؤروشموشدو کی آداملیقدان‌دا اوره‌یی بولانیردی. کیشی‌لر گؤرموشدو کی کبینلی آروادلار و یئنی یئتمه گنج قیزلاری اوغورلاییب، یورد دیشیندا یابانجیلارا ساتمیشدیلار. آداملار گؤرموشدو کی اینسان باشی کسمک اونلار اوچون قوش باشینی اوزمکدن راحات ایدی و پولا خاطیر ساغلام اینسانلارین ایچ اورگانلارینی سیفاریشلر اوزره یئر آلتی دونیاسی‌نین چیرکین آلیش وئریشلرینده ساتیشا قویوردولار. قوماربازلار گؤرموشدو کی باکیره قیزلارینین ایلک گئجه‌لری اوزره‌، قومار ائدیب اودوب اودوزموشدولار.\nاینسان‌لاردا گؤرموشدو اوره‌ک‌لری قوش اوره‌ییندن اینجه و دوشونجه‌لری گوللر قَدَر عطیرلی اولاراق، ایناملاری و توتدوقلاری یولدا‌، دمیردن‌ده برک و دایاناقلی ایدیلار. دوسلوقلاری دوسلوقدان آشیب سئودیکلرینه یولداش یوخ بیر سیرداش ایدیلار و اونلارین جان ائوی‌، قارانلیقلاردا ایشیقلی بیر چیراغ. بونلاردان بیری ایسه سییاوَش ایدی. قوچ پولادلا جاندان، اوره‌کدن یولداش اولاراق‌، اوره‌ک‌لرینین دؤیونتوسویله‌، اورتاق دویغولار و دوشونجه‌لری ایله‌، بیرگه بیر نغمه‌نی ترنم ائدیردیلر.\nپولاد کی زیندانا دوشمه‌یینجه‌، دوداغینا تکجه بیرسیقارا دا دَیمه‌میشدی‌، سییاوَش‌له گؤروشدویو زامان ایکی بسته سیقارا چکمه‌یی سو ایچیم کیمی بیر شئی ایدی. آمما بیر گون سییاوش‌، اونون سیقارالارینی گیزله‌درکن گئجه یاریسی اَلینی تختین آلتینا آتدیقدا‌، گؤرور سیقارلاری بسته‌نن یوخدی. دوشوب اویان بویانی آختارارکن دلی کیمی اولور و اُتاقی باشینا آلیب آغزیندان چیخانی دییه‌رکن هامینی یوخودان آییلدیر. اؤزگه‌لر دورومو آنلاییب اونا سیقارا وئرینجه سییاوَش توتوب اونلارین اَلیندن آلاراق‌، پولادین قانی قانین کسیر. آمما مکّه‌یه گئتمه‌دن یومروقلاری ایله قوچ آدی قازانسادا‌، بیر آن‌دا کعبه‌ده کی ایلقاری تانری‌نان یادینا دوشه‌رک، یومروقلارینی سییاوَشه ساری یوخ، بلکه دووارا تاپداییب، اَللریندن قان آچیلیر. او گئجه شییاوَش‌، تر کؤینه‌یینی چیخاردیب جیراراق اونون یارالی بارماقلارینا باغلارکن سیقارالارینی قایتاریر :\n” بو سیقارا چوخ چکمز سنی آیاقدان سالار. بیر آز آزاتسان یاخچی دی!”\nسونرا پولاد چکدییی سیقارا دومانلاری ایچره یاتماغا چالیشیر. صاباحدان آمما دوسلوقلاری باشلاییر و اورا چاتیر کی سییاوَش بیر نئچه گون سورا چیخاراق‌، اونلارین یولداشلیغی ایکی سیرداش کیمی ایللر بویو دوام ائدیر. قوربت بیر ائلده و کیمسه‌سیز بیر حالدا کی حتتا قوهوم اَقرَبادان‌دا خبر یوخ ایدی، سییاوشی اَن یاخین اینسان بیلیب و اونون تاپشیریقی ایله یومروقلارینی برکیتمه‌یه چالیشیر. آمما هله ده کئچمیشده کی قوچ پولاددان بکله‌نن جسارتی اونلاردا گؤرموردو.\nسییاوَش اونو تک قویمادان آراسیرا مولاقاتینا گلیب، دمیر بارماقلیقلار دالیندان‌، اونون اَلینی سیخیب باشینا نه اویون گلمه‌سی حاققیندا داها آرتیق بیلمه‌سی اوچون هئی اونو سورغو سوآلا چکیردی.\nایکی گون آزادلیغینا قالیرسادا‌، اوره‌یینی داها سیخیلمیش و توتغون گؤروب همه‌شه کی کیمی او قوجامان چینارا سؤیکه‌نرک مینلر فیکیر خییال بئنینده دالغا ووروب، وارلیغینی طوفانلی بیر دنیزده تک قالمیش بیر گمی‌یه چئویریردی.\nگله جک اونو گؤرونمز و معمالار دولو بیر آدا کیمی ،حئیرانلیغا جومدوروب و او آدا دا باشینا گلنلری بیلمه‌دن آجی دویغولار و قورخولو فیکیرلر لحظه‌لرینی دهشتلی کابوسلارلا دولدوروردو. قارداشلاری‌، قوهوملاری و خانیمی ایله بیرجه قیزینین بو ایللرده اوندان خبر توتماماقلاری‌، اونو داها آرتیق کدره دالدیریردی. یوزلرجه دوشونجه ذهنیندن کئچه‌رک‌، خیانتین قوخوموش و پیس اییی مئعده‌سینی بولاندیرارکن قولاقلاریندا عصبلرینی پوزان بیر سس جینگیلدیردی. بو گونه‌جن‌، اوزونه گولوب آرخادان اونو عقله گلمه‌ین بیر تؤهمت و سوچلا حبسه سالدیران دوستو افشینی اؤز ایچَری دونیاسیندا مینلر دفعه اؤلدوروب، اینتیقام آلاولاری ایچره آلیشسادا‌، آدسیز نیشانسیز قورخولار اونو چولقالاییب جاندان اورکدن سئودیگی قیزی “سئوگی” نین تقدیری بیله‌سینی داها آرتیق اینجیدیب و نیگَران ائدیردی.\nحبسخانانین سون گئجه‌سی ایدی و ایلک دوشوندویو تکجه ایرانشهردن آیریلینجا ” کرمان ” شهرینه گئدیب سییاوَش ایله ویداعلاشماقی و یئددی ایل اؤنجه جیبیندن چیخاریب زینداندا امانت اولان صدف دسته‌لی زنگان بیچاغینی آلماق ایدی کی اوزه‌رینده ” یا حسین ” سؤزونو قیزیللا یازدیریب و پولاد تیغه‌سینی گوموش سویو ایله زاغلاندیرمیشدی.\nپولاد کی قارا بوغلاری و دولغون پارلاق ساچلاری ایله بیر گون اؤز شَهرینده آد-سان صاحیبی ایدی و عاشورا گونلری محله دسته‌سینین ایکی یوز ایللیک قارا عَلَمینی داشیییب، ائوینین اؤنونده دسته‌نین آیاقلاری آلتیندا قوربانلار کسدیریب و بوتون زنجیر ووران‌، نوحه دییه‌ن و سینه ووران حسینچی‌لره احسان ائده‌ردی و قاپیسینا گلن کیمسه‌نی اَلی بوش یولا سالمازدی، بو آنلاردا‌، یاشادیغی دیدرگین احوالاتینی دوشونوردو.\nاو سربازلیقدان قاییدیب بازاردا بیر زرگر توکانی یولا سالاراق‌، تانرینین برکتی اونون وار دؤولتینی گونو گوندن آرتیراراق، باغ باغات صاحیبی اولوب، اؤز شهرینین سؤزو کئچن آداملاریندان بیری ساییلیردی. آمما ایندی پولاد‌، دوغما یوردونا قاییدیب نه سایاق قارشیلانماسی اوچون فیکره دالدیقجا بو قَدَر قوهوم اَقرَبانین بیردن یوخا چیخماسی اونو لاپ دلی ائدیردی.\nسون گئجه‌نی نئیله‌سه‌ده یاتا بیلمه‌دی و صوبح اذانی اولونجا‌، چانتاسینی باغلاییب گؤزله‌دی کی دمیر بارماقلیقلار دالیندان اونو چاغیریب آزادلیق حؤکمونو اَلینه آلارکن یئنی بیر یاشامین ایلک آددیملارینی آتا. ائله ده اولدو و اونون یئددی ایل اؤنجه کی پالتارینی بیله‌سینه قایتارارکن‌، اونلار اَینینه گئن گلدی. لیباسلار اَینینده تاولانسادا باشقا بیر سئچه‌نه‌یی یوخ ایدی. آنجاق اونا حبسی‌نین سونا چاتدیغی اوچون آزادلیق کاغاذی وئریلیب یولا دوشونجه‌، سیجیللی‌سینی اَله آلدیقدا‌، اونون فتو شکیلی اؤزونه عایید اولوب آدی و سوی آدی دوز اولسادا‌، نه رحمتلی آتاسی‌نین آدی دوز ایدی نه ده دوغوم ایلی ایله دوغولدوغو یئر. هم ده سیجیللی ده نه خانیمی‌نین آدی وارایدی نه ده اوشاغی‌نین. بو ایشه حئیران قالیب اعتراض ائدینجه بیلگی سایارا باخیب دئدیلر :\n” سن ائله بیل قاریشدیریبسان. سن دییه‌ن بیر آیری آدام ایدی کی زیندانا گلدیکدن ایکی آی سونرا اؤله‌رک قبری ایرانشهرین قبریستانلیغیندا، یئتمیش یئددینجی سیرادادی.”\nدونیا پولادین باشینا دولاناراق دینمز دانیشماز چانتاسینی گؤتوروب یئنی بیر کیملیک‌له دیشاری چیخدی. جیبلری بوش و کیمسه‌سیز قریب بو اینسان‌، اؤزونو بیر آن دا او قَدَر یالنیز و یازیق حیس ائتدی کی ایره‌لی گئتدیکجه باشی گیجه‌لرکن یئریمه‌یه ایمکانی اولمادی. آزجا دوروخوب اؤزونو تاپارکن زرگر بازارین آدرِسینی سوروشدی. گؤزونون تیکه‌جه‌یی تکجه بیر عقیق قاشلی قیزیل اوزوگ ایدی کی اونو ساتماقلا بیر تَهَر یولونو توتوب یوردونا دؤنمه‌لی ایدی. اوزوگو ساتیب یولا دوشمه‌دن اوّل بیر تاکسی توتوب گئتدی قبریستانلیغا و مزارینی آراییب تاپاراق، اؤزونه بیر فاتحه وئردی.\nپولادی قات قاریشیق فیکیرلر آز قالا سئفئه ائدیردی کی اؤزونو اُتوبوسلا کرمانا یئتیردی. افشین‌ین فیکری و اونون اَلی ایله نئجه اَزیلدییی یادینا دوشه‌رک اوره‌یی آز قالا پاتلیردی.\nکرماندا چتینلیکله جان یولداشی سییاوشین ائوینی آرارکن‌، قارا گؤزلو‌، قره‌شین و اوجا بویلو بیر قادین قاپینی اونون اوزونه آچیب، باشی آچیق اولدوغونا گؤره‌، اؤزونو قاپی آردیندا گیزله‌دیب اونون کیم اولدوغونو سوروشدو. پولاد او قادینین گؤزلرینه باخارکن سییاوَشیین گؤزلری نظریندن کئچدی: ” حاجی پولادام. سییاوشین دوسلاریندان. گلمیشدیم خدافیظلییه.”\nبونو ائشیدن قادین‌، هئچ چکینمه‌دن پولادا خوش گلدین دئییب، بیله‌سینی ایچری آلدی. آناسینی سسلرکن اونو قیخلیق فرشلر و مُخدّه‌لرله دؤشنمیش بیر اوتاغا کئچیرتدی. پولاد اؤزونو تاپانا سییاوشین آغ بیرچک آناسی کی قیزی اونو عزیز سسلیردی ایچری گیره‌ن کیمی اونون آیاغینا دوردو و بو آن‌دا باشی گیجه‌له‌رک زور گوج ایله اؤزونو ساخلاشدیریب ،اوتوردو یئره. عزیز دئدی:\n” صفا گتیریبسیز. سییاوش سیزدن او قَدَر دانیشیب کی سنی گؤرمه‌سم ده بیر آنا کیمی قایغینی چکیردیم. سییاوش سنی قارشیلاماق اوچون ایکی گون بوندان قاباق یولا دوشسه‌ده، ماشینی یولدا کیچیک بیر قضا کئچیریب، سنی گلیب تاپانماییب. دونندندی ائله تئلفون ائدیر کی سن گلیب چیخیبسان یا یوخ ! “\nعزیز بو آندا قیزی رعنانی چاغیریب، تئزراق چای و قلیان گتیرمه‌سین ایسته‌دی. سونرا سسلندی :\n” هم ده سییاوشه بیر زنگ آچ و حاجی‌نین گلمه‌سین دئه.”\nرعنا چای و میوه گتیردیکدن سونرا ایکی قلیان‌دا گتیریب اوتوردو آناسینین یانیندا. پولادین گؤزلری یئنی بیر کره رعنانین باخیشینا ساتاشارکن‌، دونیا قادینلاریندا اولان بوتون گؤزللیک‌لری اونون معصوم و گولر اوزونده گؤردی. او قوچ پولاد اولدوغو گونلری یادا سالیب بیر لوطی کیمی قلیان چکمه‌یی اونودماغا خاطیر، بیر آن یومروقلاری دویونلندی.\nرعنا سوفره آچیب یئمک ایچمک حاضیرلایانا قَدَر اونو یاتاق اوداسینا کئچیریب، دوش توتوب دینجلمه‌یین ایسته‌دی. پولاد حامامدان چیخیب جانینی قورولارکن، بیله‌سینه حاضیرلانمیش تزه بیر کؤینک و پیژامه گؤروب‌، اَیین باشینی بوسبوتون دَییشدی. آزجا اوزانیب دینجین آلینجا‌، بیله‌سینی ائله یوخو آپاردی کی شام یئمه‌یینه اویاندیرسالاردا اونو یاتمیش گؤروب داها سسلمه‌دیلر. سونکی گون ناهارا یاخین ایدی کی گؤردویو بیر کابوسلا دیکسه‌نیب یوخودان دوردی. او یوخودا اؤز قبرینی گؤره‌رکن‌، اَل ده بئل قبرینی قازماقدا ایدی کی داشلار و سال‌لار آلتیندا بیر اسکلت گؤروب نه قَدَر باخسادا اؤزونه بنزه‌دنمه‌دی و اَل آتدی جومجومه‌سینی گؤتوره کی گؤزلرینین بوشلوغوندا ایکی بؤیوک ایلانین اونا ساری بویلانیب، داشلانماسی‌، پولادی ق��رخودوب آییلتدی. ندنسه او ایلان‌لارین گؤزلری افشین‌له افشانه‌نین گؤزلرینه اوخشاییردی و آییلسادا یئنه بدنی تیتره‌ییب اَسیردی.\nرعنا پولادین پیلله‌لرده اوتورماسینی گؤرونجه اونا ساری گئدیب، ناهار یئمک اوچون اونلارا قاتیلماغین ایسته‌دی. رعنا اونو بو تَهَر کئفسیز و رنگی قاچمیش گؤردوکده دئدی:\n– ” گوجونو توپلاییب آللاها توکّل ائت کی کیمسه تقدیرله ساواشا بیلمز. یئنی بیر باشلانیش اوچون قدم گؤتور و اودو سویو‌، تورپاغی و اَسَن یئل‌لری بوتون وارلیغینلا حیس ائت و قیزین ” سئوگی ” نی دوشون. سییاوش سندن بیزه او قَدَر دانیشیب کی حدّی یوخدی.”\n– ” ایندی کی بئله‌دی سییاوشین بو کئفده غم غوصه‌یه باتماسینداندا منه دئه. اؤزوندن و کئچمیشیندن منه هئچ نه دئمه‌ییب.آمما گؤزلری سانکی ایللرجه آغلاییبدی. همه‌شه ائله توتغون و پوزغوندور؟”\n– ” او چکن دردی داغ چکسه‌یدی اَریمیشدی. نئجه دییه‌رلر غم، غم اوسته یاغیب بیله‌سینه. ایران عراق جنگینده بیرجه اوغلونو شهید وئریب خانیمیدا دِپِرسییونا گیره‌رک اینتحار ائدیبدیر. اونو دونیایا باغلایان تکجه بیر زاد اولسادا آنام لا منیم وارلیغیمدیر. “\n– ” مندن داها نه‌لر دئییب ؟”\n– ” سنین دلی سوولوغوندان. هم ده گوناهسیز یئره حبیس یاتاراق یئددی ایل تامام بوتون کئچمیشیندن خبرسیز قالماغیندان. حتتا دئییب کی سن‌، سن دئییل سن…”\n– ” باشا دوشمه‌دیم. نئجه یانی من‌، من دئییلم ؟”\n– ” یاخشی بیلمیرم. شاید ده منظوری اوایمیش کی زیندان سنی سینیخدیریبدی. گئنه سن سن کی دوام گتیریبسن. یوخسا کیم اولسایدی ایندییه جان یوز دفعه کفن چوروتموشدی.”\nرعنانین سؤزو هله بیتمه‌میشدی کی پولادین حالی قاریشیب بدنی دوشدو تیتره‌مه‌یه. آمما آز سونرا اؤزونو توپارلارکن رعنایا باخدیقدا دوروخدو :\n– ” سن دوز دئییرسن، نه من و نه سییاوش داها کئچمیشده کی آداملار دئییلیک. ایسته‌سک ده بئله اولا بیلمه‌ریک. آمما سن نئجه؟ همان آدامسان کی وار ایدین یا سن ده همان آدام دئییلسن؟ دانیشیغیندا دنیزلر قَدَر غم دالغاسی واردیر و گولر اوزونده گیزلی بیر سیر، باخیشلاریندا اوچان سئوینج گؤیرچینلری‌، سانکی چنلی دومانلی بیر توزاناقدان چیخمیش کیمی‌دیلر. “\n– رعنا گؤز یاشلارینا حاکیم اولمادان پولادین گؤزلرینه دالیب، گولومسه‌سه‌ده هیچقیرتلی بیر آغلاییشلا اوندان آیریلدی. پولادین اوره‌یی بو گؤرونوشله بام باشقا بیر تَهَر اولاراق، جوانلیقدا تجربه ائتدییی عشق دویغولارینین آلاوینی یوخ، آمما ایشیلتی‌لارینی خاطیرلادی. اؤزونو رعنایا چاتدیریب تسلّی وئره‌رکن دئدی :\n– ” بو گؤز یاشلاری‌، سنین هله سن اولدوغونو آنلادیر. بیر آدام آغلایا بیلیرسه یعنی هله اینساندیر.\n– زمانه هره‌نی بیر جوره آغلادیر. من ده ائله سنه و سییاوشه تای بیرییم. بیر قادینین بخت اولدوزونون سؤنمه‌سی ده ائله کیچیک یارا دئییل. یالنیزلیق‌، آجیلیق و آجیمالار اونودولان بیر زاد دئییل‌لر. “\n– ” دئمه‌میش ده سؤزونو آنلاییرام. آتام اؤلدوکده‌، آنام اوننان سورا ایللر یاشاسادا ائله او آندان اودا اؤلموش ساییلیردی. “\n– ” آمما قادینلارین کؤنولو گول یارپاغیندان اینجه اولسادا‌، سؤکوب دیده‌ن تیکانلاری دا واردی. هامی دا ائله سنین رحمتلیک آنان کیمی ایلقارلی وفالی چیخماز. “\n– پولاد گولومسرکن رعنانین اوزونه بیر اُووج سو چیله‌رکن دئدی :\n– ” اؤزگه‌لرله هله ایشیم یوخ. آمما سنین گول‌لر کیمی عطیرلی روحون‌، منه بیر گولو یوخ، گولن بیر گولوستانی خاطیرلادیر و آنام دا دویدوغوم ووقاری. گؤزلر یالان سؤیله‌مزلر و سنین هر باخیشیندا‌، چؤل چیمنده بیتن آل الوان گوللری گؤرورم کی ذاتَن تیکانسیزدیلار. “\n– ” سن یوخودان دوراندان، احوالاتین چوخ دَییشیکدیر. رنگین قاچیب و اللرین تیتره‌ییری. سببی نه دیر ؟”\n– ” یوخودا ایکی ایلان گؤردوم. بیرینین گؤزلری لاپ افشانه‌نین گؤزلری ایدی. “\n– ” افشانه کیم ؟”\n– ” حیات یولداشیم. گؤزلریندن اود پوسکوروردی و ندنسه اونو دوشوندوکجه حالیم بوسبوتون دَییشیلیری.”\n– “گوجلو اول ! گوجدن گوج دوغار و کیشی‌یه صبیر یاراشار. هر زاد دوز‌ه‌لندی. فقط بیر آز دؤزوم لازیمدی.”\nرعنا پولادین حوزونلی و چوخورا دوشموش گؤزلرینه باخیب باشینی آشاغی سالاراق سوسدو و گئتدی اوتاغا. پولاد دا ایچری گیریب عزیزه سلام وئره‌رکن کئچدی سوفره‌نین باشینا. یئمک ییه‌رکن گؤزلری ساتاشدی بیر عَکیزه کی سییاوشله آنا باجیسینی مکّه‌ده گؤستریردی. بو عکیز اونا کئچمیشی خاطیر لاداراق آناسی‌نان حجّه گئده‌ن گونلری یادینا دوشوب دولوخساندی. هم ده پیچاقی یادینا دوشدو کی مکّه‌یه گئتمه‌میش اوزه‌رینده یاحسین یازدیریب، آند ایچمیشدی کی فقط اؤز آبیر و ناموسونو قُوروماقدان اؤتور اونون ضامینینه فیشار وئریب لاتدیقی بیر یوللوق قویا یئره.\nپولاد او زامانلار بارماق ساییندان آرتیق گؤزله وورولسادا، ائولنمه‌یی دوشونمه‌مک اوزره‌، بوتون سئویب سئویشدییی قیزلاری گؤزو گؤررکن بخت ائوینه آپاریردیلار و بو دردلر یاندیریجی زهر کیمی اوره‌یینی دئشسه‌ده‌، یئنه‌ده بو آجی‌لاری اؤز ایچینده داشیییب، او قیزلارا بیر ضرر وئرمزدی. سربازچیلیقدان قاییداراق بازار ایشینه قاتیلیب مکّه‌یه گئتمکله‌، کئچمیشیندن فاصیله آچیردی. داها پیچاق چکیب، بوی دئمه‌یی قویور یئره و الکل قوخویان ضیافتلردن کنارا چکیلیر. قوچ پولاد، حاجی پولاد اولماقلا حیات طرزینی بوسبوتون ده‌ییشیرک هر ایش ده آللاهین رضاسینی دوشونور. تا کی بیر گون قدیم دوستو افشین اونون یانینا گلمکله‌، ایسته‌ییر کی بیله‌سینه بیر ایش تاپسین. افشین‌ین بیر نئچه گون گلیب گئتمه‌یی‌نن اونودا اؤزو کیمی ناماز قیلان‌، آللاهدان قورخان و کئچمیشیندن توبه ائله‌میش گؤرورو. بو اوزدن ایسه اونو اؤز توکانیندا بیر گؤزه‌تچی کیمی اوتوردوب، بانک ایشلرینی اونا تاپشیریری. بیر ایل کئچدیکدن سونرا‌، اونو دوز‌، امین و باش آشاغی گؤروب‌، آیلیق معاشینی آرتیراراق داها دا آرتیقجا اؤز قانادی آلتینا آلیر.\nپولادین مشتری‌لریندن چوخو قادین اولماغا گؤره‌، توکانا قیز گلین گلرکن افشین دیشاری چیخیب اونلار گئدندن سونرا ایچری گیرردی کی بو عادت پولادین اعتیمادینی اونون ناموسلو دَبَشدی‌یینه داها چوخ جلب ائده‌ردی. مشتریلر ایچره بیر آنا بالا دا وار ایدی کی چوخ حیالی و محجوب نظره گلمکله‌، قیزین ماوی گؤزلری و ساریشین صیفَتی ایستر ایسته‌مز حاجی‌نین قلبینده بیر محبت حیسّی اویادیردی. هردن ده او قیز گؤز آلتی اونا باخاراق گولومسه‌مه‌یی ایله لاپ اوره‌یینده یئر آچیردی. حاجی پولاد بو اوزدن افشینله دوستجا دانیشاراق اوندان ایسته‌دی کی بو قیزین عائیله دوروموندان بیر خبرلر اَله کئچیرتسین. سونرا آناسینا دا مصلحت ائتدی کی آناسی یئتیشیب یئتیرندن سونرا‌، گؤیولدن او ��یشه هئچ راضی اولماسادا پولادین ائتدییی ایصرار اوزره او قیزا ائلچی گئتدی.\nبیر آی ایچره ائوله‌نیب توی ائده‌رکن، توکانی افشینه تاپشیریب خانیمی افشانه ایله بال آیی اوچون کربلایا گئدیب ایلقارلارینی امام حسین ین بارگاهیندا بیر داها تَزه‌له‌دیلر.\nیوردا دؤنوب اورتاق حیاتلارینی باشلارکن افشانه پولادا او قَدَر محبت و سئوگی گؤستریردی کی بیر لحظه حاجی‌نی پوزغون و یورغون گؤرنده آز قالا اؤزونو اؤلدوروردی. پولادین باشینی دیزینه آلیب او قَدَر اونو اَزدیریردی کی بلکه بوتون کدرلرینی اونودموش اولا. بئله‌لیکله اونلار شن بیر یاشام سوره‌رک ” سئوگی ” آدلی بیر قیز صاحیبی اولورلار. بئله‌لیکله آرادان سگگیز ایل کئچه‌رک سئوگی نین یئددی یاشی تامام اولدوق دا اونون دوغوم گونو اوچون بیر جشن توتوب کئفلرینه کئف چیخمیری. آمما ندنسه آز کئچمه‌دن‌، تقدیر اونون حیاتینی ائله آلت اوست ائدیر کی تکجه بیر داهادا قیزی‌نین گؤزلرینه باخماق اوچون یئددی ایل هیجرانی، عذابی و عقربلی یاتاقلاری زیندان حوجره‌لرینده تاب گتیرمکله اینتحار دان چکینیری. ایندی ده سونو بللی اولمایان بیر یولون موسافیری اولموشدی. حتتا اؤزو اؤز قبری اوسته گئده‌رک جعلی بیر سیجیللی ایله صاباحا دغرو قدم آتمالی ایدی. اؤزل‌لیکله رعنانین ” سن‌، سن دئییلسن ” دئمه‌سی لاپ اونو داغیتمیشدی. رعنانین اوزون قارا ساچلاری چییینلری اوسته تؤکولسه ده‌، حاجی پولاد باخیشلارینی گیزله‌دیب سئیر ائتمکدن چکینیردی. کربلادا کی ایلقاری یادینا دوشوردی و عشق‌، اونو قورخودوردی.\nاو گونو سیاوش گئژ گلیب چاتسادا آخیردا گلدی و ایکی یولداش بیر-بیرلرینه ساریلیب سؤز صؤحبتلری اوجالدی :\n– ” گلمیشدیم دالینجا آمما حئییف کی یئتیرنمه‌دیم. سنی بیر داها گؤرمه‌مکدن چوخ قورخوردوم. نییه کی بیلدیییم بیر پارا سؤزلر وار ایدی کی گرک سنه آنلادایدیم. سیجیللی‌نینده قضیّه‌سینی ائشید‌ه‌رک لاپ اوزولدوم. شَهَره چیخیب دولاشماغا نه دئییر سن؟ بوردا دا گؤزل آز دئییل. هم ده بیر توکانا باش ووراق کی نئچه گوندی باغلی‌دی. خوی‌، تبریز و آذر شهر فرشلریمه ده بیر باخ و اونلاری کرمان دا توخونان فرشلرله بیر توتوشدور. سیزین خالچالاردا طبیعتین الوانلیغی باشاردیقجا گؤزه گلسه ده بیزیم خالچالاردا آمما کَویرین گونشی گؤرونور. “\nکرمانین پاییز گونلرینین بیری ایدی و آخشامی خییابانلاردا گزیب دولانماق‌، نئون‌لو توکانلارین قاباغیندا دایانیب ویترینلره باخماق و بیر پارا ماغازالارین یئنیجه شکیل تاپمالاری کی چئشیدلی فیلملر ساتیب یا کیرایه وئریردیلر و جوره به جوره تئلویزیون‌، موبایل و اینترنتی شیرکت‌لرین ووجودا گلمه‌سی بیله‌سینه عجیب گلمه‌سه‌ده ایتیرمیش ایل‌لرینی خاطیرلاییردی. ماشینلارین مدلی دَییشیلدییی کیمی خلقین ترپه‌نیشی و گئییمی ده او قدر فرقلی اولموشدی. خورما آغاجلارینا گؤز تیکه‌رک دوغما یوردوندا کی سؤیودلر‌، قره آغاجلار و قَلَمه‌لر یادینا دوشوب قلبیندن کیچیردی کی کاش بو آندا دوغولدوغو خوی شهری‌نین چارراهیندان کئچردی و مقبره‌یه ساری آددیملایاراق دؤنردی کوچه‌لرینه. بو خیال‌لاردایدی کی سییاوش اونو بیر بوتیکه چکیب ایصرارلا بیله‌سینه یئنی کت شالوار، آیاق قابی و آیری پالتارلار آلدی. بیر سلمانییادا گئدیب پولادین ساچلارینی مرتب ائتدیردی و بئله‌لیک پولاد اوز-گؤزونه صفا وئردیکدن سونر�� اوجا بوی بوخونو و مردانه سیماسینان حیس ائتدی کی سانکی یئنی بیر دونیایا آیاق باسیبدیر.\nپولاد‌، سییاوشین توکانیندا اوتوروب اوننان دانیشاراق اوتانجاقدان قیزارمیش کیمی ایدی :\n– ” سنین بو محبتلرین منی سئویندیرسه ده او قَدَر ده عذاب وئریر. کاش کی ائله کؤهنه پالتارلاریملا گزیب دولاشاردیم و اوزونه باخدیقدا هئچ واخت اوتانمایایدیم.سؤز وئرمه‌لیسن کی هرنه خَشلی‌ییبسن قیرانیناجان آلاسان.”\n– ” کاش منی دوغرام دوغرام ائده‌ردین آمما بئله بیر دوروم دا بوراخمازدین. نییه کی سن اگر منیم یئریمه اولسایدین محبتین منه یوز قات آرتیق اولاجاقدی. بونلار نه سؤزدی کیشی ؟ اوغلومون روحونا آند ایچه‌رک سنی بو دولاشیق وضعیتدن قورتارماق اوچون اؤز ویجدانیما سؤز وئرمیشم.”\nبو آندا ایدی کی هابئله سییاوش قلیانی بوراخیب اَل آتدی جیبینه و اوچ عکیز میزین اوستونه قویاراق، پولاد گؤروب تعجبلندی و دینمز دانیشماز بیر نئچه آن دوروخارکن باشینین گیجللمه‌سی چوخالدی :\n– ” بونلار منیم دوسلاریم. هره‌سی واختیندا اؤزونه بیر ایییت. آمما ندنسه زمانه بونلارادا اثر قویوبدور و چوخ دوشگون گؤرونورلر. عؤمور تیرئنی منی آیاقلایان کیمی سانکی اونلاری دا اَزیب کئچیبدیر.”\nسییاوش پولادین قیزارمیش گؤزلرینه باخاراق دئدی :\n– ” سنین حَققینده بیلدیغیم چوخ شئی‌لر وار. روشوت ییین و اؤزلرینی پولا ساتان اینسانلار بعضی یئرلرده مقام – منصب صاحیبی اولاراق‌، هرنه اَللریندن رذالت گلیردی سنین حاققیندا ائدیبلر. ایشلر باشی دا افشین ایدی. گیزلینجه سنین ماشینیندا اویوشدوروجو و سیلاح گیزله‌درک سنی شیطانلاییب اَله وئره‌رک باشاردیقجا دا سنی محو ائتمه‌یه چالیشیبدیر. اؤلومون اوچون ساختا سَنَدلر جورله‌یه‌رک‌، یئنی بیر کیملیک و دوسیه ایله سنی دوستاقلاردا آغیر بیر دوروم دا بوراخیبدی.”\n– ” ائویمدن اوشاغیمدان نه خبر؟ دوسلار نئینه‌ییرلر ؟”\n– ” ایذین وئر دانیشماییم. حالین خوش دئییل. “\n– ” سن ده منه حقیقتی آنلاتمایاجاقسان پس کیم آنلاداجاق ؟ دووارلار، داش‌لار یا کی ساتقین آدام لار !منیم اوچون قورخما. هرنه بیلیرسن دئه. صاباح یولا چیخمالییام و گرک کی هر زادی بیلمیش اولام. “\n– ” سنین ائولیلییین ده ائله بیر توزاق ایمیش. وار دؤولتینی اَله کئچیرمک اوچون بیر نقشه ایدی. “\n– ” اولا بیلمز. افشانه بیر بیاض ملک ایدی. مهربان و جان یاندیران. بَیه ایندی نه اولوب کی ؟ “\n– ” سنین اؤلوم دامغاسی یئمیش سیجیللینله احصار وَرَثه چیخارداراق بوتون وار یوخونا صاحاب اولاراق قیزین سئوگی نین ده وکالتین آلیب هر زادی آدینا کئچیره رک قویوب گئدیب تهرانا. هم ده… دور گئده ک … ایندی شاما منتظردیلر. “\n– ” هم ده نه ؟ من دن هئچ نه گیزلتمه. آدام بیر اوچوق دامین آلتیندا بَیه قراردی نئچه دفعه قالا ؟ افشین‌دن نه خبر؟ “\n– ” قوهوم اَقرَبان و دوسلاریندا سنی اؤلموش بیلیب آدین گلدیکده سنه رحمت اوخویورلار. افشانه ده اَره گئدیب. افشین ین خانیمی‌دیر.”\n– ” پس قیزیم سئوگی ؟ “\nپولادین دیلی توتار توتماز سئوگی‌نین آدینی چکسه‌ده بیله‌سینه تشنّج گلیب دوشدو اَسمه‌یه. اونو تئز اورژانسا گؤتوروب ایینه داوا گوجو ایله حالی اؤزونه گلن کیمی قایتاردی ائوه.\nپولادین آیاق اوسته دورماغا گوجو اولمادان گیردی یاتاغینا. سونرا سییاوَش‌ین اَللرینی اَلینه آلاراق رعنانی سوروشدو و سییاوَش باشلادی اونون قضا قَدَریندن دئمه‌یه :\n– ” رعنا نین کئشمَکئشلی بیر یاشامی اولوبدور. اَری جیبهه‌ده شیمیایی اولوب، آیلار بویو اونو خسته‌خانالارا چکیبدی. سونوندا دا اونو اَلدن وئره‌رک حامیله قالدیغی بیر اوغلان اوشاغینی دوغورارکن اوشاغی‌دا یئدینجی گون اکسیژن چاتیشمامازلیغی اوزره اؤلموشدی. او گرک اَریندن حامیله قالمایایدی کی دوکتورلار اوّلدن ائله بَبه‌یین ناقیص اولماسینا امین ایدیلر. آمما دونیادی دا‌، اولمویان ایشلر گؤرور سن آدامین باشینا گلیر. “\nپولاد یئنه قیزی سئوگی دن خبر ایستیردی توتا کی یئنه حالی کورلانیب دیلی گلمز اولدی. بو حال دا سییاوَش هر نه اولور اولسون دییه رعنادان ایسته‌دی پولادا بیر مُرفین ایینه‌سی ویرا. پولاد کی یاری آییق یاری یوخودا ایدی اونا گئرچک‌لری بئله آنلاتدی :\n– ” منی قانا قویورسان حاجی! آمما ایندی ده دئمه‌سم آخیردا گرک دییه‌م. گؤردویومه گؤره شاید اون بئش یاشی اولا. افشین‌له افشانه‌نین چیرکین حیاتلاری اونودا پوزوب سینسیدیبدیر. ساغلیغی یئرینده اولسادا سئچدییی یول دوز دئییل. اونو تاپیپ سنه تاپشیرماق منیم بوینوما… سن نیگَران اولما…”\nسییاوش دانیشاراق پولادی دا یوخو آپاردی. اؤزوده پوزغون و یوخوسوز ایدی. باشینی آتدی یئره یاتسین کی رعنا‌یا تاپشیردی پولادا گؤز اولا. پولاد یاتسادا اؤز – اؤزونه اوجادان دانیشیردی، آمما رعنا آنلاملارینی هئچ آنلامیردی. فقط اونون چکدییی آغیر نَفَسلردن و یئرینده چیرپینیب چابالاماسیندان‌، بونو آنلیردی کی قورخولو کابوسلار ایچره اَل آیاق چالیری.\nپولادین بو دورومو سگگیز دوققوز گون دوام ائده‌رک، یوخودان آییلسادا آنجاق او، تووالئته گئتمک قَدَر اؤزونده گوج حیسّ ائدیردی. دوکتورلار باشی اوسته گلیب سِرُم آلتیندا قالاراق سییاوَش له رعنا اونو هئچ تک قویموردولار. تا کی بیر گون پولاد اؤزونو توپارلاراق آزجا حالینی یاخشی گؤروب آیاغا قالخارکن رعنانی گؤردو کی ساچلاری یاناغینی اؤرترکن اونون باشی اوسته‌، اوتوردوغو یئرده یوخلاییبدیر. اونو آییلتمادان دیشاری چیخیب ووجودوندا بیر یونگوللوک و ساغلاملیق دویدی. پولاد ائوین باغچاسیندا بیر نئچه دقیقه قدم ووراراق بیر دن گؤردو رعنا اونو ایزله‌ییری. اونا یاخینلاشیب دئدی :\n– ” بیلمیرم کی نئچه گوندی یاتاقدایام ، آمما هر آییلدیقدا‌، یا سنی‌، یادا سییاوَشی باشیم اوسته گؤروب سیزه وئردیییم بو قَدَر آجییا اؤزوم ده ناراحاتام. منی اؤز عائیله‌زدن بیری بیلیب بو کئفده محبتیز اوچون دوغوردان ساغ اولون. من بوتون سئودیییم گؤزللری واختیندا ایتیرسَم ده بو دفعه سنی اَلدن وئرمه‌یه هئچ نیّتیم یوخدور. سنی سئویرم رعنا. اگر ده اوره‌ک ایسته‌ییمی بو کئف ده جسارتله دئییره‌م‌، منی باغیشلا. سئوگی گوناه دئییل. سن ده سئویرسن اگر دورومو سییاوَشه اؤزوم آچیقلامالییام. آمما ایندی یوخ. قیزیم سئوگی نی تاپیپ افشیندن ایتیقامیمی آلاندان سونرا‌، اگر بو آرادا اؤلمه‌یم و قالام‌، یقین بیل کی سندن باشقا کیمسه منی بو دونیایا باغلایانمایاجاق.”\nرعنا اوتانجیندان یاناقلاری قیزاراراق گؤز اوجونان پولادا باخیب اونودا اؤزو کیمی پؤرتولموش و اوتانجاق گؤردو. حیس ائتدی کی پولادین جوابیندا بیر سؤز دئمه‌سه او بیر داها باشینی قاغزاییب اونون اوزونه باخانمایاجاق. اؤز اوره‌یی و دویغوسونا باخدیقدا ایسه‌، پولادی جاندان سئودییی بیر وارلیق گؤروب گولو��سه‌دی :\n– ” ندن بیر داها قادینلارا اینانماق ایستیرسن ؟ سن کی بیر قادین اوزوندن یاشامینی اؤلوم پنجه‌لرینده آز قالا ایتیریردین. فیکر ائله‌میسن کی یانیلیرسان ؟ “\n– ” من بیر قادین اوزره یوخ بلکه بیر خیانت اوزوندن آجی چکیرم. خسته یاتدیغیم گونلر ده هردن باشیم اوسته آغ قانادلی بیر مَلَک گؤروردوم و هئچ اراده‌م اولمادان‌، ووجودوم کوره ده کی دمیر کیمی اود توتوب یانسادا‌، رحمتلی آنامین بیر سؤزو هئی یادیما دوشوب منی دوشوندورورک، اؤزومه سؤز وئرمیشدیم کی بو دفعه عشقیمی گیزلتمه ‌یم.”\n– ” بَیه او نه دئمیشدی کی بو جان قماریندا سنی بو قَدَر دوشوندوروردی ؟ “\nپولاد گؤز یاشلارینی توتانمادان بیر آلما آغاجینا دایاناراق دئدی :\n” او دییه‌ردی کی جان وایینا قالان بیر انسانین اوره‌یی اونا یالان دانیشماز. او آنلاردا انسان دویغولاری بیر بولاغ کیمی چاغلاییب آخاراق دورولوق و صافلیقدان باشقا هئچ نه اوندا گؤرونمز. بو واختلاردا نه‌یی حیسّ ائتسن اونا اینانمالیسان !”\nرعنا بارماق لارینان اونون گؤز یاشلارینی سیله‌رک دئدی :\n– ” پارچالانمیش اوره‌کلرده هایلادیلار. یاشاییشدا چوخلی درده و کدره اوغراسام دا جانا دویدوقدا هئچ واخت عاغلیما یوخ اوره‌ییمه قولاغ آسارام. محبت بیر زاد دیر کی اونو گیزلتمک اولمور. سنی سئویرم پولاد !”\n– پولاداونون سئویج دولو گؤز یاشلارینی گؤررکن دؤزه بیلمه دن جانینا دوشن لاوغانان گئتدی کی تک باشینا، بیر آز داها دوشونمک اوچون دینجلسین.\nگونلر گئچه‌رک پولاد اؤزونو قیوراق و سالیم حیس ائتمکله اراده‌لی بیر سایاقدا گله‌جه‌یه ساری آددیملاماق اوچون آیاقلاریندا گوج دویوب و بیر گون ویداعلاشماق قرارینا گلدیک ده سییاوش دئدی :\n– ” سن‌، منسیز بیر یئره گئتمه‌یه‌جکسن. ایلک ایشیمیز گئدیب بیر ایستیشهاد دوزلتمک و وکیل توتاراق سنین اصیل کیملی‌یینی بیر داها اؤزونه قایتارمالی‌ییق. “\nپولاد سیاوشین بو کئفده دوسلوغونا حئیران قالیب هئچ نه دئمه‌دن سوسدی و صاباحی گؤزله‌دی. سون کی گون عزیز‌، ائولادی سییاوشی قوینونا باسار کیمی پولادی دا بیر آنا سئوگیسی‌نن باغرینا آلیب اونلارا خئییر دوعا ائتدی. رعنا دا پولادین گؤزلرینه گؤز تیکه‌رک دامجی – دامجی آخان گؤز یاشلارینی گیزلتمک ایسته‌سه‌ده اونلارلا خدافیظ‌لشرکن هیچقیرتی ایله آیریلیب باشین قویدی عزیزین چیی‌نینه.\nپولادلا سییاوش یوللاری سورعتله گئریده قویوب تهرانا یئتیردیکده پولاد دؤنوب دئدی :\n– ” منجه سئوگی‌نی قورتارمادان خویا گئتمک‌، بیله‌مه بیر جوره غیرتسیزلیق گلیر. کیشیلی‌یه یاراشمایان بیر زاد و قایغیسیز بیر آتا اولماق کیمی. منه ایذین وئر بیر پارا ایشلری بیتیریم حاجی !”\n– ” سن فیکر ائلیرسن سنین قلبینده کئچنلری من بیلمیرم ؟ یارالی اوره‌یین‌دن آخان قانلارین شیریلتیسینی دویورام، آمما اؤنجه سنین قانون قارشیندا وارلیغین و یاشامین اوزه چیخمالی‌دی. هر زادین فیکرینی ائتمیشم و مولا علی نین ذولفَقارینا آند ایچیرم کی خوی دان قاییتدیقدان سورا‌، سن نه دئسن او اولا.”\nپولاد اوره ک قانینی اودارکن دینمز دانیشماز گئجه‌نی سییاوَش‌له بیر لیک ده فیروزه آدلی بیر هتل ده کئچیریب سحری حسابلارینی اؤده‌مک ایسترکن صاندیق باشیندا کی گنج بیر کیشی دئدی :\n– ” سیزدن پول آلماغا ایذنیم یوخ دی. حسابیز اؤده‌نیبدی.”\nهر ایکیسی بو ایشه مات قالاراق کیمین اؤده‌مه‌سینی سوروشدولار کی دئدی :\n– ” هتل ین مدیری. دئییردی پولاد لا چوخ قدیم دوسلوقلاری واردی. “\nپولاد اونون کیم اولدوسونو سوروشاراق او هئچ نه دئمه دن ،بیر تئلفون آچیب گؤزله‌مه‌لرین ایسته‌دی.\nپولادلا سییاوَش رستورانا کئچیب بیر چای ایچَنه‌، بیرینین اونلارا ساری گلمه‌سین گؤردولر. پولاد دقّتله باخیب اونو تانیدیقدا گؤردو اسکی دوستو ” ماحمود ” دی. اؤپوشوب گؤروشوب اوردان بوردان سؤز آچارکن ماحمود دئدی :\n– ” تهرانا کؤچمه‌ییمیز کی یادیندادی ؟ ائله او کؤچمک ایله بیر یوللوق بوردا قالمالی اولوب، قدیم یولداشلاردان خبرسیز قالدیم. آنجاق بیر گون خویا گئدینجه ائشیتدیم کی اؤلوبسن. حتمن منه گوله‌جکسن! آمما بو سؤزی هر آغیزدان ائشیدیردیم. دئمک کی یالان ایمیش. دونن سنی گؤردوکده گؤزلریمه اینانماسام دا، آمما بَیه قوچ پولادی اونوتماق دا اولار می؟\n– قیرقی کیمی ساواشیب پیچاغیندان بیر شَهَرین حساب آپاردیغی پولادی دا اولار کی بیر دوستودا تانی مایا ؟”\n– ” سؤیود آغاجینا چیخیب لاپ اوجا بوداقدان زلزله بولاغینا شیرجه وورماغین هله یادیمدادی. مئیخانادان چیخیب کئفلی – کئفلی گئجه‌لری اوخوماغیمیزی دا هله اونوتمامیشام. آمما زامان هر ایکیمیزی ده دَییشیب. نه من او قوچ پولادام ،نه سن او ماحمود فیروزه. فیروزه کی اونون گؤزللییین ده شَهَرده بیر قیز یوخ ایدی. آمما نئینه‌دین؟ بیله‌سین آلدین یا کی ائله اوندان دا هتل اوسته قویدوغون بیر آد قالیبدی ؟”\n– ” بولوردون کی بوتون عشقیم فیروزه ایدی و ایندی ایللردی کی حیات یولداشیمدی. بو گئجه‌نی شاما بیزده‌سیز کی فیروزه ده سیزی صبیرسیزلیکله گؤزله‌ییر. همه‌شه دئیه‌ر کی پولادین قورخوسوندان هئچ کس اوناسؤز آتانمازدی.”\nسییاوَش اونلارین تورکجه دانیشدیقلاری اوچون بیر زاد آنلامادی، آمما پولادین آلنیندان سوزولن ترلردن بیلدی کی آنلاشیلماز بیر هیجان یاشاییر. سونرا پولاد ،گئتدیکلرین دن سؤز آچاراق ماحمود ائو و جیب تئلفونون نومره‌لرینی اونا وئره‌رک سایقیلارلا اونلاری یولا سالدی.\nپولادلا سییاوش ین اون ایکی ساعاتلیق بیر یول قارشیلاریندا اولاراق‌، تهران کرج اُتوبانی له یولا دوشدولر.\nسییاوش یولدا کئچمیشین دن‌، اوغلوندان و خانیمی نان یاشادیغی گونلردن و اؤزللیکله عائیله ایله بیرلیکده تبریزه گئتدیک‌لریندن سؤز آچدی و تبریزه چاتدیقدا هر کسی کدرلی گؤروب توکان بازارین باغلی‌لیغیندان و خلقین کوچه خییاباندا کی ایزدَحامینا متعجب قالدیقلاریندان سؤز آچدی.سونرا ائشیتدیکلری خبردن غوصصه‌له‌نیب خلقه قوشولمالاریندان دئدی :\n– ” آلدیغیمیز خبر استادشهریارین ایتگی سی ایدی. بیزده جماعته قاتیشاراق” شهریار” ین طاهیر و ملکوتی بدنی نی شاعیر لر مقبره سینه جان تشییع ائتدیک. هامی نین دیلینده استاد شهریارین شعر ی وار ایدی و هر دیلدن حیدربابایا سلام ائشیدیلیردی. “\nپولاد بوسؤزلری ائشیده رک هردن ده جوموردی اؤزاحوالینا و قوچ پولاد اولدوغو گونلری خاطیر لاییردی و محله نین ناموسونو اؤز ناموسو بیلن گونلری. هردن ده الی جیبین ده کی پیچاقا گئدیب اینتیقام دویغولاری اونا یاشام گوجو وئریردی. رعنانین سئویملی گؤزلری و اوزونده کی گیزلی گولوش لری ایسه یادینا دوشوب گله جک اونا قارانلیق و سونسوز بیر تونل کیمی گلیردی.\nسییاوَش یورولماق بیلمه دن ماشین سوروردی و تبریزه یئتیره نه کیمی فقط نمار و ناهار یئمه یی اوچون ماشینی سا خلامیشدی. تبریزه چاتدیقدا پولادین اسکی دوسلاریندان بیری “سلیمان ” یادینا دوشوب و سییاوَش دن ایسته دی کی او دییه ن یول ایله گئتسین. تاکی پولادین ایسته یی له بیر قاپی نین اؤنون ده ساخلارکن پولاد یئنیب زنگی چالدی. آیفون دان سلیمانی سوروشارکن قاپی آچیلسادا ایچَری گیرمه دن دؤزدی کی بیر ی قاپی یا گله. قاپی اؤنونده سلیمانی گؤره رک اینانیلماز بیر شکیل ده ایکی سی ده توتولدولار. سلیمان ین بیر قیچی اولمادان قولتوق آغاجینا دایانارکن اونا باخیردی و اودا سلیمانا.\n– ” نییه به بو حالدا سلیمان ؟ “\n– ” سن ده داها او پهلوان دئییل سن کیشی ! قیوریم ساچلی و قارتال باخیشلی قوچ پولاد دا داها او قوچ لوق قالماییب. بو ایللرده نییه به هئچ دئمه ییب سن سلیمان اؤلوری قالیری یا کی ؟… هله کئچ ایچری گؤره ک بو ایللری هاردایدین و بو آیریلیقین سببی نه ایمیش؟ “\nپولاد‌، سییاوش دن ماشینی پارک ائدیب ایچری گیریب آزجا دینجَلمک لرین رجا ائده رک سلیمان دا قادینی نی چاغیریب آیاغینی ایسته دی. قادینی اونون قیچین گتیریب یئرینه سالاراق قولتوق آغاجینی کنار ا قویوب چیخدی کوچه قاپیسینا کی قوناقلارا خوش گلدین دییه.\nپولاد‌، سییاوَش له سلیمانی بیر – بیر لری ایله تانیش ائده رک ایچری کئچیب بیر چای ایچه رک سؤزسؤزو گتیردی آرشین بئزی :\n– ” جیبهه ده یارالانیب اؤلومه جان گئتسه م ده تکجه بیر قیچیمی ال دن وئردیم. ایکی قیزیم واردی کی مدرسه ده دیلرو خانیمیم د ا دای قیزیم دی. سن نئجه ؟ نییه بو مدت یوخ ایدین. بیر ایکی سری ده خبر توتدوم کی سئر سئفئه سؤزلر دئدیلر. دئییردیلر قاچاق چی ایدی و اؤلدوروب لر… “\nپولاد دینمه دن‌، بیر آه چکیب آزجا دینجه لدیک دن سورا خودافیظ له شه رک سلیمان دان آیریلاراق خویا ساری یولا دوشدولر.\nدونیا سانکی پولادی‌، سییاوشی‌، سلیمانی و مین لرجه او نسلین اینسانین‌، قارقیمیشدی و اینانجی اولان هر بیر شرف بایراقی داشی یان دوز اینسانی‌، سرنوشت پیس جوره اَزمیشدی.\nخویا یئتیرینجه پولاد یوزلر دفعه اؤلوب دیریلسه ده اوره یی دؤیونوب چیرپینیردی.گؤزلرینه اینانمادان دوغما یوردو خویون هاواسینی جی یَر لرینه چکیردی و کئچمیش‌، دالی یا چکیلمیش بیر ویدئو فیلمی کیمی گؤزلرین ده جانلانیب هیجان ایچره چیر پینیردی.پاییز گئجه لری نین اوره ک سیخیجی گونلرین دن بیر ایدی و سازاق وار گوجو ایله آغاجلارین یارپاقینی قوپاریردی.\nسییاوش خوی شهرینه یئتیرجک فرمانی آلدی بیر خییابانا ساری و نئچه کوچه دؤندوکدن سورا دایاندی :\n– ” ایندی دییه‌جکسن سییاوش بورانی هاردان تانی‌ییر؟ “\n– ” بورا اصلان گیلین ائوی‌دی. یولو لاپ دوز گلیب سن. آمما نییه بورا ؟”\n– ” تبریزدن چیخاندا زنگ آچیب جریانی اصلانا دئمکله هامی اَقرَبان و سنی سئوه‌ن و تانییان همشهری‌لرین ییغیلیب لار بورا. شهریزین عدلیه رئیسی ده بیر وکیل‌له بیرگه بوردا اولاجاق لار. گرک کی تئزلیکله اداری ایشلری بیتیریب گئده‌ک تهرانا. اصلی ایشیمیز هله اوردادی. “\nائوین قاپیسینی چالاراق سییاوشین سسینی دینله‌ین اصلان‌، قیرخا یاخین آدام‌لا بیرگه، قاپی‌یا چیخیب، پولادی قوینولارینا آلاراق،سلام صلوات‌لا قاباغیندا بیر قوربان کسدیلر.\nدوسلار و قوهوم قونشولار، اونو اؤپوپ، گؤز یاشلارینی توتانمادان ، باشلاییرلار اونا توتدوقلاری یاسدان دانیشیب و افشانه‌نین دؤزمه‌دن اره گئتمه‌سیندن. گئجه‌نی سحره یاخین اوتوروب دانیشسالاردا سحر اولجاق هامی آیریلارکن اصلاندان ایستیر کی اونو آناسی‌نین مزاری اوسته آپارا. اصلان اونون مدرسه یولداشی اولسادا بؤیودوکجه دوسلوقلاری برکیییب، بوتون دعوالاردا ویریب ویریلسالاردا‌، هئچ زامان بیر – بیرلرینی تک قویمازدیلار. دعوالاردا یا محله قیزلاری‌نین اوستونده ایدی یا کی قمار اوزره. شَهَرده بیر نئچه روسپی‌ده وار ایدی کی هردن اونلاری اؤز ضییافتلرینده اوینادیب، قوناق ائده‌رک کئفلی‌لیک عالمینده دوشَردیلر بیر – بیرلرینین جانینا.\nاصلان بیر نئچه گون شَهَری گزیب بوتون تار- تانیشلارلا گؤرو‌شه‌رک، حقوقی و قانونی ایشلرده وکیل طرفیندن اؤز سئیرینی سورورودی. هردن‌ده اسکی دوسلار و قوهوملارین باغلاردا و ائولرده وئردیکلری ضیافتلره قوشولوب منتظر ایدی کی ایشلر بلکه تئزلیکله بیتمیش اولا.\nخوی‌ون پاییزی یئنه همه‌شه کی کیمی سویوق ایدی و سییاوش اوچون بو سویوق چوخ عجیب گلیردی. کرمان‌ین طبیعتیله اورانین طبیعتی یئردن گؤیه قده‌ر فرقلی ایدی. بیر گون سییاوشی ده گؤتوروب گئتدیلر زلزله بولاغینا و اصلان تونقال قوروب قیزیشسالاردا بیردن بیره پولاد چیپلاق حالدا اؤزونو ووردی بولاغین سویونا کی اوچ دؤرد متر درینلییی ایدی و سویو آدامی بوز کیمی کسیردی. شاپپیلتی سسینه سیاوش‌له پولاد دؤنوب باخارکن گؤردولر کی پولاد شیرین – شیرین چیممک‌ده‌دیر. بولاغین سویو گؤزه – گؤزه درینلیک‌لردن چاغلاییب قاینار حالدا سویون اوزونه یاییلسادا پولادین هئی چیخیب شیرجه وورماسی قاینار کؤپوکلری ایتیریردی. اصلان اونا آند وئره‌رک زور بیللاه لا سودان چیخیب اَینی باشین قورولارکن دئدی :\n– ” بوزلو سویون بو تَهَر قایناماسی دا دوغرودان عجاییب بیر شئی دی. “\nاصلان‌دا ” سن ائله اؤزون ده عجاییب بیر زاد سان ” دئیه رک هر اوچونو گولمک توتوب ییغیشدیلار تونقالین باشینا.\nپولاد “بو چیممک منه قول‌لاریم‌دا و بیلک‌لرده هله قالان گوجومو خاطیرلارکن اوجا آغاجلارا دیرماشیب، گؤی‌دن ماغاللاق ویریب سویا شیرجه گئدن گونلریمی ده یادا سالدی. “\nبیر نئچه گون سونرا ایدی کی اونون گئرچک کیملییی عدلیه قووه‌لرینه ثابیت اولدی و ساختا سندلر دوزه‌نله‌ین آداملاری آراشدیریب تاپماقی گیزلی پُلیس تشکیلاتینا تاپشیردیلار. پولادین اصیل کیملییی صادر اولدی و بو ماجرادا موجود اولان ایپ اوج‌لاری اله کئچیریلینجه افشانه ایله افشین علیهینه ده شیکایت اولوندی.\nپولادلا سییاوش تهرانا گئده‌رک گئجه‌نی هتلده‌ایدیلر کی سئوگی دن آلدیقلاری خبر اوزره پولاد اوزون سییاوشه توتاراق دئدی :\n– ” حاجی‌جان منه بیر زاد اولورسا سئوگی‌یه صاحاب‌دور. اونو بو باتلاق‌دان چیخارتماق منه دوشسه‌ده آنجاق جان قورتارانماسام سؤز وئر کی اونا ائولاد کیمی باخاسان. بیر ده دوسلوق‌دا بیر زادی سندن گیزلتسَم کیشی لیکدن دئییل. اودا او کی رعنانی مندن اسیرگه‌مه. سئویب سئومک بعضن آدامین اؤز الینده دئییل !”\nسییاوَش پولادین تیتره‌ر اللرینی سیخارکن دئدی :\n– ” من هئچ نه‌یی آنلاماسام دا عشقی و دویغونو یاخشی آنلارام. نییه کی گل ها گل ده رعنا سنی منه تاپشیراراق حیس ائتدیم کی اودا سنی سئویری. ایشیمیز بیتدیک ده اونودا دوشونه‌ریک قوچ پولاد ! ایندی تکجه فیکریم سئوگی نی قورتارماق و افشین‌له افشانه ‌قانون الینه وئریب، سنین کئچمیش شوکتینی بیر داها گئری قایتارماغیمدیر.”\nپولادلا سییاوش یاتاقا گیریب یاتماق ایسته‌سه‌لرده پولادین فیکری سییاوشی یوخویا وئریب گیزلینجه اَکیلمک ایدی. جان دوستو اصلان دان افشین‌ین آدرسینی ده بیر تَهَر اله کئچیریب نیّتی بو گئجه اونو گؤرمک ایدی. پولاد‌، سییاوشی یوخویا وئردیکده پالتارلارین گئییب ال آتدی پیچاغینا و نیفرت دولو اوره‌ک‌له‌، هتل‌دن دیشاری چیخدی. اؤزونو چاتدیردی شیمرانین باغ باغاتلی کوچه‌لرینه و بیر باغین اؤنونده کی ایچینده نئچه قاتلی بیر محتشم ساختمان وار ایدی دایاندی. پولاد اَن بیر اویغون یئر سئچیب، دووارا دیرمانارکن دوشدو ویلایا. اؤزونو اِهمالجا پنجره‌لرین اؤنونه وئره‌رک اوتاقلارین بیرینده بیر ایشیلتی گؤردوکده چیخدی ایکینجی قاتا. دقتله باخدیقدا افشانه‌نی بیرینین قوینوندا گؤره‌رک صبری قالماییب گیردی ائوه و او اوتاقی تاپیپ وار گوجو ایله قاپینی دووارا چیرپاراق افشانه اونو باشی اوسته گؤردو. آنجاق اَلی پیچاغا گئدیب افشانه‌نی وورماق ایسته‌ینده گؤزو ساتاشدی سئوگی یه کی آناسی‌نین یانیندا یاتمیشدی.\nپولادین بیر گؤزو سئوگی ده اولسادا اَل آتدی افشانه‌نین ساچلارینا و اونو دیشاری چکه‌رک پیچاقی یئندیرمک ایسترکن سیرتینا بیر تاپانچا دایاندی. افشین گوله‌رک اونو بوراخیب قیزینا صاحاب دورماغین ایسته‌دی:\n– ” گئت قیزین ییغیشدیر کی نئشه حالدا گونده بیرینین قوجاغیندادی. آمما حئییف کی اونودا باشارانمایاجاقسان. نییه کی او هله قوللاندیغی هروئین‌ین تأثیریندن چیخمامیش سنین جانین چیخاجاقدیر. خبرینی آلمیشدیم و بیلیردیم کی تئز گئژ دالیمجا گلیب زهرینی تؤکه‌جکسن ! “\nپیچاق پولادین اَلینده قورویان کیمی اولوب گئری‌یه دؤنرکن بیر گولله آچیلدی. گولله دوواری دئشیب سؤکسه ده افشین‌ین تاپانچاسیندان دئییلدی. چون او اؤزی ده دیکسه‌نه‌رک اویان بویانا باخیردی کی پولاد پیچاقینی بیردن توزارلارکن افشین‌ین بوینونا توخونوب دوشدی یئره. افشین بو اوزدن یارالانسادا‌، پولادی ایستیردی گولله‌لسین کی‌، آچیلمیش یئنی بیر گولله اونو شاشیرداراق گؤردو کی نئچه پلیس اونو دؤوره‌له‌دی.\nپولاد باخدیقدا دوستو سییاوشی ده گؤردو کی یونیفورم گئیمه‌سه ده پُلیس‌لر اونون امرینده دیلر.\nپلیس ماشینلاری یئتیریب افشین‌له افشانه‌نی توتوقلویوب آپاراراق پولاد قیزی سئوگی‌نی باغرینا باسیب گؤتوردی اورژانس ماشینینا. سییاوش ده پولادین قانلی پیچاقینی یئردن گؤتوروب قاتلارکن قایتاردی پولادا :\n– ” قراریمیز بو دئییلدی یولداش. آز قالمیشدی هر زادی بیر داها یوخ ائده‌سن. آمما نئیله‌مک کی قوچ پولادادا ائله بو یاراشیری. سن هتل دن چیخارکن پُلیس‌لر بو اطرافی گیزلی حالدا کنترل ائده‌رکن دووارا هله دیرمانمامیشدین کی من ایچری‌ده‌یدیم.”\nپولادین کی بوتون فیکری سئوگی نین یانیندا ایدی و اونون بایقینلیق کئچیرمه‌سی لاپ بیله‌سینی اوزموشدو سانکی هئچ نه ائشیتمیردی.\nسئوگی‌نین حالی بیر نئچه گون ایچره یئرینه گلدیکده، اونون اعتیادینی ترک ائتدیرمک اوچون بیر کلینیکه گؤتوردولر. پولاد قیزیندان آیریلماق ایسته مه‌یینجه رعنانی گؤردو و بیر قادینی کی اوّل اونو تانیماسادا سورا بیلدی کی فیروزه دیر. اونلار سؤز وئردیلر کی سئوگی نین باشی اوسته اولاراق هئچ واخت اونو تک قویمایالار.\nآرادان بیر هفته کئچمیشدی کی بیر گون پولاد‌، سحری یوخودان قالخاراق قیزی سئوگی‌نی باشی اوسته گؤروب فیروزه نین سسینی ائشیتدی کی دئییردی :\n– ” سحرلیک یئمک اوچون اَل آیاق ائدین کی حاجی سییاوش‌له ماحمود آجلاریندان آز قالا قیریلیرلار. “\nپولاد بو دورومو تعجبله قارشیلارکن سئوگی نی قوجاغینا آلیب سئوینجیندن بیلمیردی آغلاسین یا گولسون.\nاو گونو هامی‌لیغان شامی بیر رستوراندا یییه‌رک سییاوِش رعنانان پولادی اَل اَله وئره‌رک یئنی بیر یاشام اوچون حاضیرلانماقلارین ایسته‌دی. سورادا سئوگی ایله فیروزه هره‌سی بیر حلقه چیخاریب قویدولار میزین اوستونه. ماحمودلا سییاوش ده موبارک اولسون دییه رعنانان پولادی نیشانلادیلار. سونرا سئوگی رعنانی بیر آنا کیمی باغرینا باسیب رستوراندان دؤنمک ایسته‌دیلر. ماحمود‌گیله یئتیردیکده گؤردولر چال چاغیردی و دئمه کی ماحمودون اوغلونان قیزی سورپیرایز اولسون دییه بو شنلیک مجلیسینی‌، اونلارین سئوینجی اوچون قوروبلار. قیز اوغلانلار موزیکین دالغالاری ایله شور سالاراق پولاد لا سییاوَشین ده اویناماقلارین ایسته‌دیلر.\nمجلیس سونا چاتدیقدا‌، سییاوش پولادا بیر هدیه وئرمک اوچون هامی‌نین سوسماسین ایسترکن جیبیندن عقیق قاشلی قیزیل بیر اوزوک چیخارتدی. پولاد گؤردو کی اؤز اوزویودی و سییاوشی اؤپه‌رک اوجادان دئدی :\n– ” باجین بیر ملک اولسادا سن ده چوخ کلکسن حاجی. دوزون دئه گؤروم سن کیمسن ؟ “\nسیاوش گوله‌رک رعنایا گؤز ائله‌دی و رعنا ایره‌لی گله‌رک دئدی :\n– ” سییاوش‌، ائله سییاوش‌دی. بیر فرش تاجیری. منیم قارداشیم. آنجاق دولتده نفوذلی دوسلاری اولاراق هردنده سؤزونو یئره سالمازلار. زیندانا دوشمه‌سی‌ده بیر تصادف اوزره ایدی کی بیر نئچه گون سونرا اونو بوراخماق ایسته‌سه‌لرده سنین دورومون اونون ایلگیسینی چکه‌رک اؤز ایسته‌یی ایله اوردا قالمیشدی. “\nبو آن دا پولاد اوزونو قوناقلارا توتاراق‌، سییاوش وئره‌ن اوزویو یادیگار اولسون دییه هدیه ائتدی ماحمودا و اونا بوسعادتی یاشادان هامییا تشکّرلرینی بیلدیره‌رک، سئوگی‌نی و بوتون جوانلاری اؤز جمع‌لرینه چاغیرارکن هامی بیرلیکده اَل اَله وئریب باشلادیلار یاللی گئتمه‌یه.","num_words":9860,"character_repetition_ratio":0.022,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":329361.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آستارا رایونو — آذربایجان جومهوریتینده اینضیباطی – اراضی واحیدی. آستارا رایونو آذربایجانین جنوب حیصّه ‌سینده یئرلشیر. جنوب‌دان و غربدن ایرانلا همسرحددیر.\nAstara\nرایون\nRoad sign at the entrance to Astara Rayon\nMap of Azerbaijan showing Astara Rayon\nCountry\nآذربایجان جومهوریتی\nCapital\nآستارا (آذربایجان)\nاراضی\n• جمع\n۶۲۰ km2 (۲۴۰ sq mi)\nجمعیت\n(2018)[۱]\n• جمع\n۱۰۷٬۶۰۰\n• سیخلیق\n۱۷۴\/km2 (۴۵۰\/sq mi)\nTelephone code\n(+994) 25[۲]\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخی\n۱.۱ قدیم تاریخ\n۲ آذربایجان رایونلاری\n۳ قایناقلار\nتاریخی دَییشدیر\nقدیم تاریخ دَییشدیر\nقدیم دۆنیانین گؤرکم‌لی ریاضیات‌چی‌سی، آسترونومو و جوغرافیاشوناسی ایسکندریه‌لی کلاودی پتولومی چاغمیزین ۹۰-۱۶۰-جی ایللرینده یاشایاراق قدیم آراشتیرما‌چیلاردان بیری اوْلموش و ۲-جی – عصره عایید خزر دنیزینین خریطه‌سینی ترتیب ائتمیش ، اوْنون ساحللرینده یئرلشن جوغرافی آدلار، شئیلر و یاشاییش منطقه‌لری باره‌ده عۆمومی قایدا ایله دقیق معلومات وئرمیش‌دیر. کی پتولومی بۇ خریطه‌ده آلبانینین اوْنا معلوم اوْلان بیر چوْخ شهر و کندلرین آدلارینی چکمیش و آستارانین آدی یونانجا \"آستاراتا\" کیمی قئید اوْلونموش‌دور.\nآستارا بیر قدیم یاشاییش منطقه‌سی اوْلماقلا، تاریخی ایپک یوْلو اوْنون اراضی‌سیندن کئچمیش، اوْرتا، اؤن، کیچیک آسیا، چین، هیندوستان و عرب دۆنیاسی ایله گئنیش علاقه‌لر قۇرولموش‌دور. آستارا شهری‌نین جنوب – غرب حیصّه ‌سینده یئرلشن قاپیچی محله کندی‌نین اراضیسینده آستارا چایینین کناریندا چوْخ قدیم تاریخه مالیک اوْلماقلا کاروانسارا مؤوجود اوْلموش‌دور. همین کاروانسارانین قالیقلاری آشکار ائدیلمیش و اوْنون ۷-جی عصره عایید اوْلماسی بَللی اوْلونموش‌دور.\nآستارا ۱۷۴۷ (میلادی)-جی ایله کیمی تالیش محلینین باشکندی اوْلموش، سوْنرالار آستارا حاکمی قاراخان باشکندی لنکرانا کؤچورموش‌دور. باشکند لنکرانا کؤچورولرکن بیر چوْخ مؤهوم قدیم تیکینتی و معمارلیق شئیلری، ایستهکاملاری دا سؤکونتویه معروض قالمیش‌دیر.\nآستارا رایونو ۸ آقوست ۱۹۳۰ (میلادی)-جو ایلده تشکیل اوْلونموش‌دور، ۴ ژانویه ۱۹۶۳ (میلادی)-جو ایلده لغو ائدیلیب لنکران رایونونا بیرلشدیریلمیش، ۶ ژانویه ۱۹۶۵ (میلادی)-جی ایلده آیریلاراق یئنی‌دن موستقیل رایون اوْلموش‌دور. تاریخی حقایقلار تصدیق ائدیر کی، آستارا شهری آذربایجانین تالیش محلینین قدیم و اینکیشاف ائتمیش منطقه‌لریندن بیری اوْلموش‌دور. آستارا شهری‌نین آدی قدیم دۆنیا عالیملری‌نین کیتابلاریندا، سییاهلارین قئیدلرینده، جوغرافیاشوناسلارین خاطره‌لرینده اؤز عکسینی تاپمیش، بۇ منطقه باره‌ده بللی ماراقلی معلوماتلار وئریلمیش‌دیر.\nآذربایجان رایونلاری دَییشدیر\nآذربایجان رایونلاری\n1. آبشرون\n2. آغجابه‌دی\n3. آغدام\n4. آغداش\n5. آغستافا\n6. آغ‌سو\n7. شیروان (آذربایجان جومهوریتی) (شهر)\n8. آستارا\n9. باکی (شهر)\n10. بالاکن\n11. برده\n12. بئیلقان\n13. بیله‌سووار\n14. جبراییل\n15. جلیل آباد رایونو\n16. داش‌کسن\n17. شابران رایونو\n18. فوضولی\n19. گده‌بی\n20. گنجه (شهر)\n21. گورانبوی\n22. گؤی‌چای\n23. حاجی قبول\n24. ايميشلى\n25. ایسماعیللی\n26. کلبجر\n27. کوردمیر\n28. لاچین\n29. لنکران\n30. لنکران (شهر)\n31. لریک\n32. ماساللی رایونو\n33. مینگه‌چئویر (شهر)\n34. نافتالان (شهر)\n35. نفتچالا 36. اوغوز\n37. قبه‌له\n38. قاخ\n39. قازاخ\n40. قبوستان\n41. قوبا\n42. قوبادلی\n43. قوسار\n44. ساعاتلی\n45. صابیرآباد\n46. شکی\n47. شکی (شهر)\n48. سالیان رایونو\n49. شاماخی\n50. شمکیر\n51. ساموخ\n52. سیه‌زن\n53. سومقاییت (شهر)\n54. شوشا\n55. شوشا (شهر)\n56. ترتر\n57. توووز\n58. اوجار\n59. خاچماز\n60. خان‌کندی (شهر)\n61. گؤی‌گؤل\n62. خیزی\n63. خوجالی\n64. خوجاوند\n65. یاردیملی\n66. یئولاخ\n67. یئولاخ (شهر)\n68. زنگیلان\n69. زاقاتالا\n70. زرداب\nقایناقلار دَییشدیر\n^ Astara Rayonu Academic System Archived September 4, 2011, at the Wayback Machine.\n^ Şəhərlərarası telefon kodları. Aztelekom İB. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2018-05-03. یوْخلانیلیب19 August 2015. (تورکجه)\nبو آذربایجان جومهوریتی-ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.","num_words":622,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.268,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":116233.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"-قریبه بیر ایشدیر بو! بو حکایه بورا کیمی یازیلدیغیندا ائله بیل بیزه هله بیر شئی دئییلمه‌ییب. نه‌دنسه دئییله‌جک بیر سؤزون هامی‌سینی بیر یازی، بیر حکایه، بیر پووئست، بیر روماندان بئله آنلاماق اولمور. بونو یازان اؤزو ده بیلمه‌لی‌یدی کی سؤزلرین چوخو اورک‌دن کئچیب آغیزا گلیر، آنجاق نه‌دنسه یازیلماغا گلنده بیر تور یازیلمیر. سانیلیر کی یازیچی بعضن یازماییب، یوخسا دا یازماق ایسته‌مه‌ییب. دئیه‌سن لاپ یاخشی ایش گؤروب. کافکا، مارکئز و باشقا بونلارا تای یازیچی‌لار بوتون قونولاردا یازیبدیلارسا، داها او نه یازمالی‌یدی کی؟! او بیلمیرمی هر حکایه، هر پووئست، یوخسا هر تور باشقا یازیدا سون جمله‌نین سون نقطه‌سینی قویاندا، “بو یازی دا داها کؤهنلدی” دئمه‌لی‌دیر؟ یوخ، هله اوخویاق گؤرک نه اولور؟ نه اولور اولسون یازیچی‌لار هر زامان بیر تزه مؤوضوع آختاریرلار یازماغا. یازماق یالقیز اینسان‌لارین تکجه چیخیش یولودور. نه دئدیک؟ یالقیزمی؟ دئمه‌لی بیزیم ده بو حکایه یوخسا پووئستده‌کی متینله بیر ایلگیمیز وارمی؟ گل گؤر بیز اوخوجولار دا یالقیزیقمی؟ یوخ آنجاق بیز یازمیریق کی، اوخویوروق. یاخشی‌سی بودور گؤرک بو پووئست نه دئمک ایسته‌ییر؟! یازماقدان کی چؤرک چیخمیر، یاخشی‌سی بودور اوخویاق. آنجاق بونون یازیچی‌سی بو پووئستی یازدیغیندا چؤرک آردینجا دئییل کی، ائله‌می؟! او دا باشقا یازارلار کیمی ساده‌جه یازیب دااا، نه اولار؟! بیز اوخوماغیمیزدا اولاق! یازی‌لار اوخویانلارا بیر شئی آرتیرماسا دا، اوندان بیر شئی اسکیلتمیر ده. بیر یازی‌نین اهمیتی ده ائله بوراسیندا‌دیر. اونون دا بو یازدیق‌لاری ائله آیری یازارلارین یازدیق‌لاری کیمی، فؤوق‌العاده اولماسا دا، اوتانج وئریجی ده دئییلدی. یوخسا ائله دئییلمی؟! بونو، بونون یازیچی‌سی ان آزیندان دؤوره برینده‌کی اوخوجولارین اونونلا نئجه علاقه‌لنمک‌لریندن سئزه بیله‌جک یقین. بیز یاخشی‌دیر اوخوماغیمیزدا اولاق! یقین اونون دا آیری یازیچی‌لار کیمی باشیندان بارماق‌لارینا کئچمه‌ین حکایه‌لری وار. حکایه‌لرین بئله‌لری ائله دیله گلمه‌مک اوچون یارانیرلار. دئییلمی؟! گئرچکده یالقیز اینسان‌لارین ایچینده دیله گلمه‌مک اوچون دیره‌نیب دوران حکایه‌لر چوخ اولار. آنجاق مه‌یر بونو یازان اؤزو ده یالقیزمی؟ بو کی ساده‌جه بیر یالقیز کاراکتئرین ماجرا‌لارینی بیزه روایت ائدیر. دئییلمی؟! نه بیلک، بلکه ائله بورداکی متین همان بورداکی یازیچی‌دیر. یانی بئله بیر شئی اولا بیلرمی؟! یاخشی‌سی بودور بیز بو باره‌ده دوشونمه‌یک و ماجرا‌لارین دالینی باشلاییب اوخویاق! یازیچی‌لار بئله دئییل‌لر یقین. اونلار تزه بیر مؤوضوع اولمایینجا یقین اؤزلریندن حکایه توخویوب یئددی دره‌نین سویونو بیر- بیرینه قاریشدیریب اوخوجولارا دیرسیز یالان‌لاری سیریماقدان چکینرلر. آنجاق مه‌یر حکایه‌لرین ده ان گؤزه‌لی لاپ او یالان اولان‌لاری دئییل‌دیر؟! هر حالدا یالان‌لارین دا گرک بیر جوره گؤزل‌لییی اولسون دااا! گرک بیر سیرا گؤزل‌لیک‌لری اؤزونده توپلاسین داااا، یوخسا یوخ؟! گرک بیر جوره… هله بوشلایاق بو سؤزلری! دالینی اوخویاق گؤرک بو روایت نه دئییر، سونرا روایتین نئجه اولدوغونو دانیشاریق. یاخشی، گلین اوخویاق! بو آن بونون یازیچی‌سی تزه بیر مؤوضوعون اولدوغونو ایره‌لی سورمه‌سینی ادعا ائله‌میر کی یازیق! اما ائله بیل نه‌ییسه یئنه ده بیزه آنلاتماق ایسته‌ییر. یاخشی، دؤنک حکایه‌نین، یوخسا پووئستین آردینا!…\n** ***\nایللر اؤنجه متین آیلیغینی آلماق اوچون معلم ایشله‌دییی اوجقار بیر کندین بانکینا گئدیب پولونو آلیب چیخاندا بیردن چوخ برک بیر یئل گلیب الینده سایدیغی بیر ییغین پولو آلیب هاوایا سووورور. آلتمیش مین تومنه یاخین مین‌لیک- ایکی مین‌لیک پولو دارما- داغین پاییز یارپاق‌لاری کیمی کندین گؤیونده اوچوشور. پول‌لارین هامی‌سی هاوادا اوچوشاندان سونرا آلتمیش- یئتمیش مئتیرلیکده یئیین- یئیین یئرده سورونمه‌یه باشلاییر. متین اونلاری توتماق ایسته‌سه ده، باشارا بیلمیر…\n** ***\n-یانی نه؟ یانی بونون حکایه‌سی بو ایدی؟ بو کی حکایه ساییلماز! هله اوخویاق گؤرک اوریی‌نین سؤزو ندیر؟!…\n** ***\nبو اولای نئچه گون ایچینی سارسیدیب اونو آجینا‌جاق‌لی بیر دوروما سالدی. عاییله‌سی چوخ اوزاقدایدی. کیمسه‌دن بورج آلماغا دا اوزو گلن بیر آدام دئییل. اونا گؤره ده ائله اوندا دا یالقیز بیر اینسان اولدوغونو دوشوندو. نئجه یالقیز اولدوغونو اونوتسون دئیه، بیر داها بانکا قاییدیب، بیر آز بوش- بوشونا دوروب کیمسه‌یه نه‌سه دئمه‌دن ائشییه چیخدی. یالقیزلیغی‌یلا بیرگه ایندی موتسوزلوغونو دا گؤتوروب گئتمه‌یه کندده بیر قفه بئله یوخ ایدی. متین بو موتسوزلوغوندان نئچه گون قورتولا بیلمه‌دی. نئچه گون یوخسول بیر دورومدا گئجه‌سی گوندوز، گوندوزوسه بوش- بوشونا گئجه اولدو. یئنه قاتار قفه‌سی اوردا اولسایدی، اوسته‌لیک یاشار دوستو دا یانیندا اولسایدی، بو آجینا‌جاق‌لی دورومو آز دا اولسا اونا دؤزوله‌سی ائدردی. کسین اؤز شهری اولسایدی، آخشام چاغی‌لاری قاتار قفه‌سیندن گلن لامپا ایشیقلاریندان‌ بیر آز اومودلانا بیلردی. او اوجقار کندده قاتار قفه‌سینی آنیب دوشوندویونده کیرایه توتدوغو ائوین آلتمیشلیق لامپاسی‌نین چلیمسیز ایشیغی گؤزلرینی آجیدیب یاشارتدی. بیر آن ایشیق دئییلن سؤزجوک بئله گؤزلرینه تیکان باتیب ایچینی قاناتدی…\n** ***\n-بو ماجرانی ائله اوندا او کندده یازا‌جاقدی دااا! اما یوخ، هله اوخویاق گؤرک نه اولور؟! ائله بیل بو سایاق دوشونجه‌لردن دولایی یازیلان‌لاری هئچ بو یازیچی یازمیر! بلکه دوغرودان یازیچی بوردا اؤزونو روایت ائدیر! یانی دوغرودان بو متین ائله یازیچی‌نین اؤزومو؟! هر حالدا اوخوماغیمیزین ضرری یوخ‌دور کی! واخت دا ایتیرمیریک. نه اولسا، بیز اوخویانلاریق. یانی نه اولسا دا سؤز اوخوماق ان اهمیت‌لی ایشلریمیزدن اولا بیلر! اونسوز دا سانیلیر کی بونلاری یازان، یازیچی‌نین اؤزو دئییل. اصلینده سانکی یازیلان یازیچی‌نین اؤزودور بو سطرلرین الی‌یله! آخی نییه بورادا مئهری خانیمدان دئمه‌سین کی؟! بو قدر متیندن نییه یازیر؟ هه، ائله بیل بوراسی بیر آز دوشوندوروجودور. یوخسا اونسوز دا اؤزونو بئله روایت ائدن یازیچی‌لار نارسیسیزمه قاپیلان بیری‌سی دئییل‌لر. دئییلمی؟! بلکه ده – نه بیلک؟ – یازیچی بوردا اؤز یالقیزلیغی‌یلا دانقازلیق ائدیر! هر حالدا بو یازیلان یازی‌لار بیز اوخوجولارین اوخوماغی اوچون یازیلیب‌لار دااا. یوخسا اینسان اؤز باشینا گلن‌لری اؤزونه آنلادا بیلمز کی، بیلرمی؟! بیر یازار فقط اؤزونه گؤره یازا بیلمز کی، یازارمی؟! بونون یازاری دا ائله بیل متینین باشینا گلن‌لری، یا – نه بیلک؟ – اؤزونون باشینا گلن‌لری ائله بیل هئچ سیراسی‌یلا بوردا روایت ائده بیلمیر. ائله بیل هئچ متینین یوخسا اؤزونون باشیندان کئچن حادثه‌لرین حکایه یا پووئست اوچون اهمیت‌لی- اهمیت‌سیزلرینی بیر- بیریندن آییرا دا بیلمیر. آنجاق بیر یازار اؤزو بونلاری بیلیرسه اؤز با��ینا اویون آچماز کی! آچارمی؟! آنجاق دوغرودان دا متین همن بو یازارین اؤزودورسه یقین کی چوخ یالقیزدیر. و یالقیز یازار گئرچک‌دن ده یازماسا اؤله بیلر. یوخسا بیلمیریکمی مه‌یر، یازماق یالقیز اینسان اوچون تک بیر چیخیش یولودور؟! نه اولور اولسون، بو دا بیر حکایه‌دیر یازیلیب دااا. گؤرونور کی باشاردیقجا اولوب- اولمایان حادثه‌لری هله یازا‌جاق. یازارلیقدا یالان- گئرچک فرق‌لی دئییل کی، فرقلیمی؟! تکی یازیلان گؤزل اولسون، بو یئتر، یوخسا یئتمزمی؟! هله کی اوخوماغیمیز پیس اولماییب. اوخویاق گؤرک داها نه‌لر کئچه‌جک متینین باشیندان! گؤزل اولماسا دا بئله، یازی یازماق، یازی اوخوماق بیر چوخ آیری گؤزل ساییلان ایشلردن قات- قات یاخشی بیر ایشدیر. بونا کی شککیمیز یوخ‌دور. واردیرمی؟! اولا بیلسین بیر گون بو حکایه یوخسا پووئست ده بیر کیتاب، بیر قزئت، بیر درگیده چاپ اولاندان سونرا یازیچی‌سی اؤز- اؤزونه اوتانا‌جاق. یقین بونون یازاری اؤزو ده بیر اوخوجو مقامیندا ایمگه- سیمگه‌لی یازی‌لاری، ائموسیونال دویغولارا قاپیلمیش متن‌لری، و نهایت روایت اولماغا دیمز حکایه‌لری سئویب به‌یه‌نه بیلمیر. یقین او اؤزو ده گونده‌لیکده اولان وضعیتله باریشان بیر آدام، یا دا گوندم گؤل‌لرینده اؤزونو آتیب بوغماغا جان آتان بیری‌سی دئییل. اصلینده یازیچی اولماسایدی، گئدیب هر ییرتیجی‌لیق یولویلا پول- پارا قازانیب گزیب دولانماغیندا اولاردی دااا؛ دئییلمی؟! هر حالدا یازیچی بیر بارماق باغی دا اولسا اوخوجودان اوسته دورموش آدام‌دیر دااا، یوخسا یوخ؟! بوردا آیری بیر شئی اولماسا دا بیر یالقیزلیق روایتی وار یا یوخ؟! و بیز اؤزوموز اصلینده نه‌ییک کی؟! مه‌یر هامیمیز اؤز خلوتیمیزده یالقیز آدام‌لار دئییلیکمی؟! حتی آیری سؤیله‌یه بیله‌جه‌یی بیر سؤزو اولماسا دا، روایت‌دیر دااا، اوخویوروق. یاخشی، سونونا کیمی اوخویاق گؤرک داها نه باش وئریر، ضرری یوخ‌دور کی؛ واردیرمی؟!…\n** ***\nپول- پارانین اونا ده‌یری یوخ ایدی. اونا گؤره ده هاوایا سوورولان آیلیغیندان بیرجه ایکی مین تومن‌لییی ده اؤزونه قایتارسین دئیین چوخ چالیشمادی. دئمک او بیر ییغین پولو بیر ده الینه آلیب اللمه‌یی قالدی گلن آیا. متین پول‌لاری اللمک‌دن نه‌دنسه خوشلانیردی. بو بلکه ده پولون کاغیذ جینسیندن اولماسیندان آسیلی‌یدی. اونون گؤزونده کاغیذ بیر نسنه دئییل ده، دیپ- دیری جان‌لی بیر وارلیق ایدی. او کاغیذلاری نه‌دنسه باشقا نسنه‌لر کیمی گؤرموردو. بونا گؤره ده پول‌لاری الینه آلدیغیندا اونلاری اللمک‌دن داد آلیردی. بعضن پول‌لاری هئچ یئره قویماق ایسته‌میردی. دئییردی کاغیذدیلار دااا، کاغیذدان هئچ ضرر گلمز. باخیشیندا سانکی کاغیذلارین یاراری باشقا نسنه‌لرین یاراریندان فرقلی‌یدی. دئییردی آیری شئی‌لر اینساندان نه‌سه ایسته‌میر، آنجاق کاغیذلار اینسان‌لاردان ائله بیل بیر شئی‌لر ایسته‌ییرلر. دئییردی بوتون کاغیذلارین دیلی وار ائله بیل. دئییردی کاغیذلار آدامنان دانیشیر، آدام‌لاری ائشیدیر. سؤزسوز اونون آماجی بو سؤزدن پول- پارا دئییلدی. اونون لاپ اوشاق‌لیق چاغلاریندان‌ کاغیذ- کیتابلا سیخ باغلی‌لیغی وار ایدی. آنجاق پول- پارایا چوخ ده‌یر وئرمزدی. دئیردی پول‌لارین کاغیذلاری بئله آدام‌لارلا دانیشمایان، آدام‌لاری ائشیتمه‌ین بیر شئی‌دیر آیری شئی‌لر کیمی. او گون ده برک اسن کولک پول‌لارینی الیندن آلیب کند بویو هاوایا سوووراندان سونرا تکی بو بیرجه سؤز اوره‌ییندن کئچدی:\n-نه اولاردی تکی بو پول‌لار کاغیذ جینسیندن اولماسایدی؟! نه اولاردی پول‌لارین هامی‌سی دمیردن اولسایدی؟!\nهمن او گونون آخشام چاغی هاوا چوخ سویودو. متین اوچ کاپشنی‌نین بیرینی ده گئیمه‌میشدی. اوسته‌لیک کؤینه‌یی‌نین ده یاخاسی بیر دویمه آرتیق آچیق ایدی. کنددین تکجه بیر اوزون خیابانی وار ایدی. اورانی دؤرد- بئش سئری آماج‌سیز- آماج‌سیز وئیسلله‌نندن سونرا بیر داها اؤزو بیلمه‌دن بانکین قاباغینا گئتدی. بانک هر زامانکی آخشام اوستو کیمی آغیر- آغیر قیفیل‌لارلا باغلییدی. بانکین قاباغیندان توتدوغو کیرایه ائوه گئدینجه سویوق کولک سانکی باغرینی سؤکوب یاندیردی. کؤینه‌یی‌نین یاخاسینی بئله باغلامادی:\n-کؤینه‌یین یاخاسی هئچ باغلانارمی؟ بدنیمیزه همیشه تزه- تزه هاوا‌لار دولما‌لی‌دیر، دئدی اؤز- اؤزونه.\nائوده قفیلدن بیر اوشوتمه توتدو. اوستونه بیر یورقان بیر پتی چکیب یاتدی. اوچ ساعات‌دان سونرا قالخدی. الینی آتیب تئلویزیونون قیراغینداکی دفتر- قلمه، گؤتوروب اوچ- دؤرد واراق قارالادی. یئنه ده بده‌نینه بیر اوشوتمه گلدی اولمایان کیمی. بیر یاندان دا قیزیشما بوتون بدنی‌نین چرچیوه‌سینی سارمیشدی. ایچینده سانکی اوجاق یاندیرمیشدی‌لار. دوروب آشپازخانا‌داکی ائو یییه‌سی‌نین آرتیق ایکی آیاغیندان آخساق کابینئتیندن بیر پروفئن، بیر ایستامینوفون کودئیین… بو دؤنه ایکی آیاغیندان آخساق کابینئت او بیری ایکی آیاغی اوستونده دورا بیلمه‌ییب اوستونه گلدی. بیر آن ساندی اجل اوستونه قوندو. اورانی ائله اؤز حالینداجا بوراخیب اوتاغا گیرجک بو دؤنه ایکی یورقان بیر پتینی اوست- اوسته باشینا چکیب اؤزو ده بیلمه‌دی نئجه یاتا بیلدی. ائله بو گون‌لر ده متین ائله گؤرونور کی او اوشوتمه هله ده جانیندا‌دیر…\n** ***\n-دییه‌سن اجل بیزیم ده اوستوموزه قونا‌جاق. دییه‌سن بو یازیچی بیزی حئکایه‌سی‌یله دنگه‌سر ائده‌جک. اما گئنه دؤزمه‌لی‌ییک. بیز اوخوجویوق آخی. یقین یازیچی‌نین اؤزونه ده بئله حکایه‌لرین یازیلیب- یازیلماماغی چوخ دا اهمیت‌لی دییل. اما نه اولور اولسون، گؤزل روایت‌دیر. آزیندان بیزی بیر نئچه ساعات، نئچه دقیقه خیال قیریق‌لیغینا اوغرادا بیلیر. یازیچی‌نین دا ائله ایشی بودور دااا؛ دئییلمی؟! یاخشی‌سی بودور بورا کیمی اوخودوغوموز کیمی گئنه اوخویاق و بو قدر اونون آرخاسییجا “بو یازیچی نه ایسته‌ییر جانیمیزدان” دئمه‌یک! یقین کی بو روایتله بو یازیچی‌نین اللیدن چوخ یازی‌سی وار. گرک گئدیب ائوده‌کی کیتابلیغیمیزا بیر باخاق! حکایه نه اولور اولسون، دئیه‌سن بیز بوندان واز کئچه بیلمه‌یه‌جه‌ییک. هر حالدا بیز اوخوجویوق. ایستر- ایسته‌مز اوخویاجاغیق. بونو اولدوغو کیمی بلکه هئچ اینجه‌له‌یه بیلمه‌دیک. آخی یازیچی‌لارین یازدیق‌لاری دئییرلر کی اونلارین چکدیک‌لری‌نین اون مینده بیری دئییل. و اونلارین چکدیک‌لری ده کی هئچ ده هئچ اینجه‌لنمز. یقین بونون اؤز کیتابلیغینداکی کیتاب‌لارین دا ایچینده هارداسا هاچانسا یازیب آتدیغی موختلیف نوت‌لار و یا ایشله‌یه‌جه‌یی مؤوضوعدا توپلادیغی ماتئریال‌لار وار. بیز نه بیلک؟ بلکه او نوت‌لاری بیر- بیر کیتاب‌لاری‌نین ایچینه گؤموب، ایللر بویو هئچ اوزلرینه ده باخماییب. یقین حؤوصله‌یله، سلقه- سهمانل�� یازدیغی الیازما‌لاری دا وار. یقین جوان‌لیق چاغ‌لاری لاپ بئله حاللی- دوللو دا یازیرمیش. بیز بونلاری هاردان بیلک؟ احتیمال بو یازیچی‌لارین جوان‌لیقدا یازدیغی اثرلرین ایچینده بیز اوخوجولارین بیر چیمدیک بئله قوپاردا بیلمه‌یه‌جه‌ییمیز منطیق اتی ده یوخ‌دور. اما بیزیم اوخوماقدان آیری چاره‌میز نه‌دیر؟! هر حالدا هر یازیچی‌نین حتی باشدان آیاغا ائحساسی یازدیق‌لاری‌نین هئچ اولماسا آلت قاتیندا غریبه- غریبه دوشونجه‌لره ده یئتیشه بیلمک اولار. اولمازمی؟! هله قضاوت ائله‌مه‌یه تئزدیر. اوخویاق گؤرک داها نه وار؟!…\n** ***\nبو اوشوتمه اونون جانیندا لاپ گنج‌لییی‌نین اوغلان چاغیندان وار. اؤزو یاشارا بئله دئییر. ایندی بو چای قیراغیندا متینین او آز گؤرونن دانیشماغی‌نین دئیه‌سن لاپ شیدیرقی چاغی‌دیر:\n-او قیزی نئجه ده دلیجه‌سینه سئویردیم. او قیش گونونون آخشام چاغینی هئچ اونوتمارام. او گون ائویمیزدن یاریم ساعاتا گئتدیک اونلارین ائولرینه. پادیقان اؤنوندن بئله کئچنده ده قول- بویون ایدیق. اوچ الی توفک‌لی سرباز غضب‌لی- غضب‌لی بیزه باخیردی‌لار. سونرا بارماق‌لاریمیزی بیر- بیرینه دونله‌ییب گئتدیک. بیر دؤنه منیم، ایکی دؤنه ده اونون آیاغی زویودو. بیر- بیریمیزدن یاپیشمیش اولماسایدیق، کسین ییخیلدیغیمیز یئردن دورا بیلمه‌یه‌جکدیک. بیز پادیقانین یانینا یئتیشنده آرتیق قاش قارالمیشدی. اونلارین ائولرینه تئز یئتیشک دئیین مزارلی کوچه‌سیندن کئچمه‌لی اولدوق. شهرین باش مئیدانیندا گؤزلری‌نین یاشینی توتا بیلمه‌دی. ائله من ده. منی ائویمیزه آپارما دئدی. منی قایتار اؤز ائویزه. قوی اوردا سنین اوتاغیندا قالیم! منی اؤز یانیندا ساخلا، قوی یانیندا اؤلوم قالیم! آغلادی، چوخ آغلادی. نئچه دؤنه گؤزلری‌نین ایچینه زیلله‌دیم گؤزلریمی. قیشین او اوغلان چاغیندا دوپ- دورو بیر بولاق گؤزه‌سی دیبینده قاپ- قارا بیر داش کیمی پارلاییردی گؤزلری. گؤزلری‌نین گیله‌سی او قارا قارانداشدان دا (یاشارین کوتونون دؤش جیبیندن اوجو گؤرونن قارانداشا ایشاره‌یله باخدی) قارایدی. من ده داها اؤزومو ساخلایا بیلمه‌دیم. ایچیم دولدو. آغلادیم… ایچیمی بیر بوشالدیرام ایکی دولور نه‌دنسه، یاشار! اینسان بعضن آغلادیقجا آغلاییر. بعضی زامان‌لار آغلاییشین دالی کسیلمیر. او سویوق گون اونو حیط قاپی‌لاریندا قویوب ائوه دؤندویومده بوتون یول بویو گؤزلریمدن یاش اله‌نیردی. هانکیسا بیر تانیشا توش گلمه‌ییم دئیین یولومو شهرین قیراقلاریندان‌ سالدیم. ائوه یئتیشدیکده اؤزوم بیلمه‌دن یاتاق اوتاغینداکی آینانین قاباغیندایدیم. اوتاغیمداکی صندلینی گتیریب آینانین اؤنونه قویموشدوم. آینا ماساسی‌نین اوستونه دیرسکله‌نیب بیر توو یاش‌لی گؤزلریمه باخدیم. باخدیقجا اورکله‌نیردیم. باشیمی قول‌لاریمین اوستونه قویوب اوّل تیخچینا- تیخچینا، سونرا هؤرکوتمه‌یله آغلادیم. مارینا ائوده دئییلدی. قونشوموز نسترن خانیم گیله گئتمیشدی. اولسایدی دا قاباغیمی آلا بیلمه‌یه‌جکدی.\nمتین آرتیق چایین اوستونده‌کی یاغیشینا دولموش بولود کیمی اولور. سونوندا دا یاغمایا بیلمیر. سانکی نئچه ایللیک اوره‌یینده قالانانلارین هامی‌سی بیر آندا ایکی دامجی اولوب گؤزلریندن دوشور. بونو یاشار، متین الی‌نین دالینی سس‌سیزجه گؤزلری‌نین اوستونه آپاراندا آنلاییر. یاشار واختیندا دوروب الینی چینی��ه قویوب، “دئییرم قاتارین واختی‌دیر، گئدک؟” دئیه سوروشور. و متین “هه، گئدک، گئدک!” دئییب آیاغا دورا‌راق یئنیجه چایین گؤیوندن چیله‌مه‌یه باشلایان یاغیشین آلتیندا بیر سیقارئت آلیشدیریب قاتارا دوغرو یولا دوشورلر…\n** ***\n-گؤرورسوز؟ یازیچی بوردا متینین آغلاماغی‌نین شدت‌لی اولماسینی روایت ائله‌یه بیلمیر. گوجو چاتمیر دئیه‌سن. ائله بیل متینین یوخ دا اؤزونون باشینا گلن‌لرین هامی‌سینی روایت ائله‌یه بیلمیر. اما بیز گرک دؤزک. بیز هامیمیز بوردا محض بیر اوخوجویوق. قورتاراندان سونرا اما بو باره‌ده دانیشا بیله‌ریک. ائله بیل بوردا یازیچی یالاندان بیر شئی‌لری روایت‌لرینه آرتیریر. نه بیلک؟ بلکه ده هئچ یالان دئمیر. یالان دئسه ده مه‌یر حکایه‌لرین هامی‌سی دوزدن اولور؟! یالان اولماسا، یانی بو گؤزل یالان‌لار اولماسا هئچ بو قدر حکایه‌لر یازیلا بیلرلرمی؟! یازیلمازلار کی! بلکه ده ائله یازیچی‌لارین اؤزلرینی اؤزلریندن و بوتؤولوکله حیاتلاریندان‌ ائدن‌لر ده ائله بئله حادثه‌لری اولدوغو کیمی روایت ائله‌یه بیلمه‌دیک‌لریندن‌دیر. دئییلمی؟! هر حالدا گئنه اوخوماغیمیز یاخشی‌دیر. دالینی توتاق!…\n** ***\nسانیلیر کی متین بو باشینا گله‌نی، قاباقجا بیر دؤنه ده یاشارا دئییب‌دیر. بونو، “باغیشلا یاشار، اؤزومدن چیخدیم. آخی من بونو سنه دئمیشدیم دااا!” سؤزوندن آنلاماق اولور. متین او گون چوخ آغلایاندان سونرا بیر آن اؤزونو اله آلیب گؤزیاش‌لارینی ایکی اووجونون ایچی‌یله سیلیب صنده‌لی‌نین اوستوندن قالخیر. او گون آینا اونون اوچون هر زامانکی آینا دئییلمیش سانکی. آینانی ماسانین اوستوندن گؤتوروب یئرده دووارا دایاییر. سونرا گئدیب ال- اوزونو یویوب گلیر. گلنده اؤزو بیلمه‌دن الینده داراق وار ایمیش. آینانی قالدیریب یئنه ماسانین اوستونه قویور. آینانین او گون نه بیچیم بیر گؤرونتو اولدوغو سانکی هله ده متینه گؤره آنلاشیلمازدیر. هله ده آینانین اونا آنلامی نه‌دیر بیلمیر. چای ایچی‌یله قاتار قفه‌سینه دوغرو گئده‌رک یاشارا دئدیک‌لریندن بللی‌دیر کی متین آینانین هانکی بویادا اولدوسونو بئله هئچ زامان اؤزونه بلیرده بیلمه‌ییب:\n-هامی دئییر آغدیر، آنجاق آغدیرمی؟\nمتین آینا‌داکی آغلیغی آغ بویاسینا باغلایا بیلمیر. آنجاق اونون ماسا اوستونده یاخشی گؤرونمه‌سینه هئچ سؤزو یوخ‌دور:\n-آینا آدامی تااا درین‌لرینه کیمی آپاریر.\nمتین او درین‌لره گئتمه‌یی سئویر. مین بیر فیکیر، مین بیر خیاللا آینانین درین‌لیک‌لرینده اؤزونو سئیر ائتمه‌یی خوشلاییر نه‌دنسه. او گون ده گئدیر تااا دیبینه کیمی. آینانین سونسوزلوغوندا اؤزونو اؤزگور بوراخیر. او دورومدا آینایا باخماقدان ساوای هئچ بیر شئیی دوشونمور. باخیر، باخیر، باخیر، آنجاق نه‌سه دویمور. نه‌سه آنلامیر:\n-آینا منه نه وئریردی، یوخسا من اونا نه‌یی آشیلاماق ایسته‌ییردیم بیلمیردیم. آینادا هله جوانکن قاش- گؤزونون آغارماسینی گؤرمه‌سن اولمازمی؟ جوانکن ساچ- ساققالیما دوشن دن‌لری گؤرمه‌یین نه لوطفو وار ایدی کی؟!\nمتین آینایا باخدیغی چاغ‌لار، سانکی یالنیز بیر تک شئی دورور قارشی‌سیندا: شاشقین‌لیق.اونا گؤره شاشقین‌لیق هر زامان آینادا ان قاباریق بیر دوروم‌دور. آنجاق متین بونو چوخ دا اؤنملی سایمیر. چون، دوشونور کی بورادا نه‌سه یوخ‌دور. داغین دا ساچی آغاریر. داشین دا، سویون دا بئله. هر زامان آینادا گؤزلرینی اوخشایان تک بیر نه‌سه وارسا دا، او دا موطلق گؤزلری‌نین اؤزودور. اؤزل‌لیکله بیر آز دا گؤزلری‌نین آلتی ساللانمیش اولسا. گؤزلری چوخ‌لو واخت‌لار اود کیمی یانیر. اوجو قیزمیش بیر پیچاق گؤرور گؤزلرینه باخاندا. گؤزلرینه باخماقدان دویمور آینادا. هره‌سینده قیپ- قیرمیزی قیزارمیش بیر کؤزون چیتیرتی‌سی دولور بئینینه. نه‌ییندن ده راضی گؤرونمه‌سه، ایکی آلا گؤزلرینه اؤزو ده عاشیق‌دیر. کیمی زامان‌لار قان چاناغینا دا بنزه‌دیر اونو. هله آلتی ساللاناندا گؤزلریم کیمی دونیادا گؤز یوخ‌دور دئییب دوشونور. بعضن سانیر آینا گؤزلرینده اود کؤهولونه دؤنور. سانکی کؤهولون گؤزه گلمز دیبیندن میف دونیاسینا عایید بیر قورخونج دئو آغزیندان آلوو پوسگورور دیشارییا. آینا قاباغیندا دوروب باخدیقجا سانیر کی اونون باخیشلاریندان‌ آینایلا اونون آز اولان آراسی دا قیپ- قیزیل بیر رنگه چالیر. ائرته اولور اولسون، گئجه گؤزو اولور اولسون، دونیا بوتون گون باتیشینا ساری اوغراییر. گؤزلرینی چیخاندا قیافه‌سینده هئچ بیر ساغلام یئر گؤرمور. بو، بئله اولماسا دا اؤزو بئله دوشونور. منظر باجی‌سی دئمیشکن قارا زیغلا یویولموش بیر چوبان دورور قارشی‌سیندا. بورنونون سومویونده اوشاق‌لیق چاغیندان قالما بیر باتیق، سول یاناغیندا اوشاق‌لیقدا پیلله‌کاندان اوزو قویلو یئره ییخیلا‌راق چکمه‌سی‌نین تینکه‌سی‌نین سالدیغی ایز، و بیغ‌لاری‌نین ایکی یاندان قاتار قفه‌سینده سلحشور آغا دئمیشکن بیسیکلئت فرمانینا اوخشار ساللاق اوجلاری. بیغینی قاتار قفه‌سینده بیر تور نیچه‌نین بیغینا بنزه‌دن ان یاخین دوستو یاشار بو بیسیکلئت فرمانی‌یلا هئچ راضیلاشمیر. اویسا بونلار متینین اؤزو اوچون هئچ اؤنملی بیر نه‌سه ساییلمیر. بیر بیغدان هانکیسا بیر آنلامی چیخارماغین یئری یوخ‌دور دئییر. نه‌یسه، آینادا اؤزونه باخینجا آینادا اولان جانلییا جانسیز بیر یارادیق دئیه بیلمیر. نه اولور اولسون، قارا زیغلا یویولموش چوبان‌لار دا جانلی بیر یارادیق‌دیرلار. اوسته‌لیک متین گیلین گنج‌لیک چاغیندا تئاتر اوینارکن اوز- گؤزونو کؤمورله قارالدان عجم قولو آدلی کومیک بیر تئاتر اویونچولاری وار ایدی. اویونچولارین هامی‌سی عجم قولونو یالنیز او تیپده سئوه‌ردیلر. آنجاق عجم قولو تئاتر سالونونون آیناسیندا اؤزونه باخاندا تئاتر یؤنتمن‌لریندن بیر آز کوسگون دوشردی. متین آنجاق ذاتاً قارا اولدوغونو هئچ آلدیرمیر. قاتار یولداش‌لاری دا بو قونودا نه‌سه دئدیک‌لری زامان، متین تئز- تئز گولومسه‌ییب، آنا- آتا‌لارین سؤزونو اونلار اوچون ایشله‌دیر. قاتار اها‌لی‌سی ده سانکی ائله آغین آدی، قارانینسا دادی اولدوغونا اینانیرلار. سونرا باشلانیر هر یئردن بیر آنا- آتا سؤزو چیخیر: “آغ آیرانی ایته تؤکرلر، قارا کیشمیشی جیبه!” یوخسا دا، “قارا بالایا سؤز دئمک اولماز!” و باشقا- باشقا سؤزلر. حیات بویو متینین اؤز آنا- آتاسی‌نین دا اونا “قارا بالا” دئمک‌لری اونون اوچون بو دوروم‌لاردا اولوملو بیر ائنئرژی اولور. بونا گؤره ده آینایا باخاندا قارا اولدوغونا داهاجا دا چوخ سئوینمیش اولور. بونلا بئله، آینایا چوخ باخانین دا ده‌لی اولا بیله‌جه‌یی احتیمالدان اوزاق دئییل دئیه دوشونور. او بیلیر کی پئسیکولوژی باخیمیندان آینایا چوخ باخان اینساندا نارسیسیزم سایری‌لیغی دا اولا ��یلر. و بیلیر کی آینایا چوخ باخماق اینسانی بیر تور اؤزبه‌ینمیش‌لییه ساری یؤنلده بیلر. آنجاق متین اؤزونو موطلق بو سایری‌لیق‌لاردان اوزاقدا بیری‌سی گؤرور. اونو یاخیندان گؤروب تانییان‌لار، اونونلا یاخیندان یاشایان‌لار گئرچک‌دن ده اونو اؤزونو به‌ینمه‌ین بیر اینسان گؤرورلر. بونلا بئله کیمی زامان‌لار آینا‌لارا داهاجا دا چوخ باخما‌لی اولور. چون، سون واخت‌لار هر زامان آینایا باخاندا، سانکی اؤلودن ده بتر بیر یارادیقلا اوزله‌شیر. دوشونور کی هانکیسا بؤیوک بیر یالقیزلیغا دوشموش دؤل نه اولسا دا آجیسیز- آغریسیز بیر اؤلودن دورومو یاخشی دئییل. گؤره‌سن اونون باخدیغی آینا‌لار اونون اوستونده نه دوشونور؟ او کی اؤزونو قاراقانچیل اولموش بیر ات پارچاسی گؤرور آینادا. کسین اونون یاشادیغی بو شهری بؤلته‌له‌ییب ساتا‌جاق بیر قصّب تاپیلسایدی اونو بو شهرین گؤوده‌سیندن کسیب قوپاریب زیبیل قابینا آتاردی. تکی آینا‌لارا یاخیندان باخینجا دئییلن کیمی گؤزلری و گؤزلری‌نین آلتی چوخ گؤزل گؤرونور. اوجو قیزمیش پیچاق‌لاری اونودا بیلسه اونلاری بیر جوت ایری شار کیمی پارلایان بیر ایگیدین ایکی اینسان گؤزلرینه ده بنزه‌ده بیلیر. چونکو بو گؤزلرین تایی سانکی دوغرودان دا بو شهرده یوخ‌دور دئیب سانیر. اولسا دا ایچینده‌کی قیزیل دورولوق، ایچینده‌کی دویغولار، دوشونجه‌لر، گؤروش‌لر و باخیش‌لاری اوندا چتین تاپیلار. دئمک بئله ده سانیب دوشونور کیمی آنلار. “ایری، باخار، سئوگیلی، و ایچینده بیر قوش اوره‌یی‌نین چیرپینتی‌سی کیمی گؤزل گؤزلریم” اؤز- اؤزونه دئییر. ائله بیل اؤز گؤزلرینه گئرچک‌دن ده عاشیق کیمی‌دیر. اؤز گؤزلرینه باخاندا، آینادا سانیر بیر سیرا بیریجیک قوش‌لار اوچورلار. گنج‌لیک بویو ان ایچدن سئودییی بیریجیک قیزی آنیبان گؤزلری یاشلا دولور. اؤزونو آینا ماساسی‌نین اوستونه یوکله‌ییر. آینایا دوپ- دولو بیر یاغیش یاغیر. اوزو آینادا گؤرونمور. سانکی گؤزو یوخ، بورنو یوخ، آغزی یوخ، دوداق‌لاری یوخ‌دور. بو دوروموندا سانکی اینسانا بنزه‌ین هئچ بیر یارادیق اولمور اونلا آینا آراسیندا. یاواش- یاواش آینادا یاغیش کسیر. سیریییب سونرا کسیر. بیردن بیره نیچه‌نین بیغی آسلانیر آسلاقدان. آغزی بیر قوش یوواسی اولور. او بیریجیک قیز دا بیر گون بیر قوش یوواسی گؤسترمیشدی اونا. نئچه ایل اوستوندن کئچسه ده هله ده او یووانین اوستونده و قیراق‌لارینداکی هئیوا توکونون یوموشاق‌لیغی ال- اوزوندن گئتمه‌ییب سانیر. او گون متین ال- اوزونو هئیوا توکونه سورتونجه سانکی هئیوانین توکویله بیرلیکده هاوایا سوورولوردو. بیر یووا قالیردی، بیر ده شوشه بیر هئیوانین شومار پارلاق‌لیغی. هله ده دویور کی او توک‌لر هاوادا دئییل، بورنونون دلیک‌لرینده و دیلی‌نین اوجوندا ایلیشیب قالیب. سانکی نئچه ایلدیر نه یئییب هئیوا دادیب، نه قوخلاییب هئیوا قوخلاییب. قاتار قفه‌سینده ایندی ده ده سؤز آینا‌دان، هئیوا‌دان و حیاتدان گئدیر. متین بو دؤنه کؤهنه بیر قالایا باخان پنجره‌نین قاباغیندا کؤهنه بیر کتیلین اوستونده اوتوروب قیچ‌لارینی باشیندا اوتوردوغو ماسانین آلتیندان قفه‌نین تن اورتاسینا ساری اوزالدیب دینجینی آلان آدام‌لار کیمی آرخایینجا یاواش- یاواش اوزونو سول بؤیرونده ایله‌شن یاشارا توتوب دانیشیر:\n-حیات دئدییین، یاشار، اینسان اوزونه قوندوران ساپ- ساری سیجاق، یوموشاق توکلری‌یله زینه بولاقدان سوزولوب گلن بیر سویون اوزونده اوزن بیر هئیوا‌دیر. اونا گؤره ده حیاتی دؤزمک اولور. دئمک ایسته‌ییرم کی گؤزل بیر هئیوانین سئوداسی‌یلا بیر حیاتی بوتون آجی- آغریلاری‌یلا یاشاماق اولار. یاشاماق چوخ دا بیزیم ساندیغیمیز دئییل. او هئچ ده اینسان‌لارلا اؤزگه دئییل.\n-یاخشی، به سن نییه بو قدر عصبلریوی اووورسان؟\n-عصب‌لریمی اووورام؟ نه بیلیم؟ منیم ساده‌جه بعضن بیر آز اینجیک‌لیک‌لریم اولور. اؤزوملوک دئییل بو دا.\n-آخیر کی من بیلمه‌دیم سن یاشاماغی چوخ ایستیسن، یا یوخ، اونا نیفرت ائلییسن!\nمتین یئنه باشینی آشاغی سالیب گولومسه‌ییر:\n-منیم چوخ ایسته‌مه‌ییمین یوخسا نیفرتیمین نه اهمیتی وار، یاشار؟! نه اولور اولسون، یاشاماغین آدی یاشاماق‌دیر دااا. بیز ده یاشامیریق نئیلیریک؟!\n-من جدی دئییرم متین! بیز یانی یاشاییریق بو یاشاماغی؟\n-یاشاییریق کی، نه دئییم؟! یاشاییر کیمی اولوروق.\n-من فلسفه اوخومامیشام متین! سؤزلریوین بعضی‌سیندن باش آچمیرام.\n-منیم سؤزوم فلسفی دییل کی یاشار! منجه بیز بو یاشاماغی اولدوغو کیمی یاشامامیشیق، یاشامیش کیمی اولموشوق ساده‌جه.\n-گؤره‌سن بئله یاشاماق، بو قدر چکیلن یالقیزلیغا ده‌یر؟\n-اوندان دا منه دئییرسن فلسفه… باخ، یاشار، بو منیم ده گونباشی اؤزومه سوردوغوم سورودور. جوابینی تاپاندا منه ده دئیرسن!\nایکی‌سی ده گولوشورلر…\n***\nمتین بو گون‌لر ائله بیل قاباقدان دا داها چوخ یاشارلا سینیشه بیلیر. البته اونسوز دا متینین حیاتی بویو اوره‌یینده سونسوز ایچدن سئویملی- سئوگیلی اینسان‌لار یاشاییب. اونلارین سایی آز اولسا دا اؤزلری متین اوچون چوخ بؤیوک اولوب. قوشقوسوز یاشار دا بونلارین بیری‌دیر. بو اینسان‌لار متینین دوشدویو یالقیزلیق باتلاغیندا متین اوچون حیاتی دؤزوله‌سی ائدیب. متین بو سون واخت‌لار قاباقکی‌لاردان داها چوخ اؤزونه چکیلیر، اؤزونه دالیر. سانکی اؤزونده بیر یئرلره واریب گئدیر. اورا‌لارین هارا اولدوغونو یالنیز اؤزو بیله بیلر. هئچ بلکه اؤزو ده بیلمیر. بونو آنلاماق چتین‌دیر. هر حالدا متینین اوره‌یی‌نین اینسان‌لاری اونون بوتون حیاتی‌دیر. اونلار حیاتین ان گؤزل، ان سئوینج وئرن، ان دوشوندورن، و متینی روحونون ان گرگین چاغ‌لاریندا داغیلیب تیکه- تیکه تؤکولمه‌سیندن قورتاران اینسان‌لاری‌دیر. بو آرادا یاشارین اونا بامباشقا یئری وار. یاشارلا گونباشی گزیب- اوتوروب- دانیشدیغیندا اونا حیاتدان، اؤلومدن، یوخسا باشقا نه‌سه‌لردن سؤز آچیب نه‌سه‌لری اونا آشیلاسا دا، سانیر کی بو یاشاردیر کی حیاتی اونا تعریفله‌ییر. بئله اولور کی بیر کره ده چای قیراغیندا سؤز گلیشی یاشارا دئییر:\n-اینسان‌لار وار کی اؤز- اؤزلوک‌لرینده حیاتین تعریفی‌دیرلر.\nهله اوندان قاباق بیر کره ده دئمیشدی کی:\n-حیاتیندا بعضی‌لری‌نین حضورونون نئجه لازیم اولماغینی دوشونوب آنلاماغا، یالقیزلیغین ان گرگین، ان قورخونج آنینا یئتیشمه‌لی‌دیر اینسان.\nیاشار گولوب دئمیشدی کی:\n-بابام فلسفی دانیشما، اؤزوم اؤلوم باش آچمیرام. منه سنین اؤزون لازیمسان. من بیلمیرم نییه سنین اؤزووه عاشیقم. منه اؤزوندن دانیش، هم ده گوله- گوله دانیش متین، نه اولار؟!\nو متینین سانکی چوخدان یادیرقادیغی گولمک یادینا دوشموش کیمی اؤنجه بیر اورک‌دن گولوب، سونرا دا بیر آز جدی، بیر آز شوخلوقلا دئمیشدی:\n-من حیاتیم بویو چوخ اوتوزموشام، یاشار! چوخ سی…ه کئچیب، چوخ گؤ…ه گئتمیشم. حیاتدا یانلیش‌لیق‌لاریم چوخدان بیر آز دا چوخ اولوب. عؤمروم بویو هئچ بیر کسله، دوشمنیم کی یوخ‌دور – البته بونو دا دئمک اولماز-، اولسادا بئله، هئچ دوشمنیمله ده الله‌شیب ووروشمامیشام. هر کیم بیلمه‌سه ده سن بیلیرسن کی من هامیدان چوخ اؤز جانیما قییمیشام. هامیدان چوخ اؤزومله ال- یاخا اولوب دؤیوشموشم. بو سون اوچ ایلده ده دؤنه‌لرجه داغیلیب تیکه- تیکه اولماغین لاپ آستاناسینا یئتیشمیشم. آنجاق هر زامان دا منیم حیاتیمدا دونیا‌لاری دونیامدان بؤیوک، باخیش‌لاری باخیشیمدان گئنیش، اورک‌لری اوره‌ییمدن کؤو‌رک، و اللری اللریمدن آچیق اینسان‌لار اولوب.\n-بو اینسان‌لار سنی چوخ سئویرلر متین. اینان منه. من سندن چوخ قاتار قفه‌سینده اولورام. گؤرورم کی هره بیر جور سنی اورکدن سئویر. بو قدر بو جماعتدن یان دولانما، اوزاق گزمه، نه اولار؟\n-بیلیرم یاشار، بیلیرم. من هر زامان بو چئورمده‌کی اینسان‌لارلا دیری قالیب یاشامیشام. اونلار اوچون الیمدن بیر شئی گلمه‌ییب، آنجاق گلن تک بیر شئی اولسا دا، او دا اونلاری اورک‌دن سئودیییم اولوب. اینان، من بو اینسان‌لاری اؤز یانیمدا بعضی جهتدن قارداشلاریمدان‌ آییرسام، نامردم. بیلیرسن کی، بعضی‌لری‌نین حضورونون ضرورتی، سنین اوره‌یینده، یالنیز حیاتی‌نین گرگین چاغ‌لاریندا معنا تاپیر. بیلیرسن دااا هانکی چاغ‌لاری دئییرم؟ او سوقوطا اوغراماقدا اولدوغون چاغ‌لاری دئییرم. او بیر یوللوق ییخیلماق آستاناسینا یئتیشدییین چاغ‌لاری. باخ، او دویونجا یار- یولداش‌لاردان، کس- ناکسدن، مرد- نامرددن یئدییین چاغ‌لاری دئییرم. باشا دوشورسن نه دئییرم؟\n-بو آرا‌لار مئهری خانیم نئجه؟ هئچ سنی یوخلاییبدی او؟\n-اونلا باغلی دانیشماق ایسته‌میرم یاشار!او منیم اوچون آیری بیر اینسان‌دیر. بوتون اینسان‌لار اینسانی. باخ، او چاغ‌لاری دئدیم هااا، همن او چاغ‌لار، او سوقوطا اوغرادیغین چاغ‌لار بیردن بیری‌سی تاپیلیر سنی سئویر، اؤزو ده ده‌لیجه سئویر. او چاغ‌لار، او زامان‌لار، ییخیلدیغین، دوشدویون یئریندن قالخاسان دئیین، بیری‌سی هئچ اؤزو بیلمه‌دن بوتون سئویملی‌لییینی، بوتون سئوگیلی‌لییینی اللرینه توپلاییب گتیریب قویور اللری‌نین اوستونه. سئوه- سئوه قولتوغوندان یاپیشیر. او وارکن داها هئچ کیمسه گره‌یین اولمور. باخ، او “او” وارکن دئییرم هااا، مئهری خانیم منه اودور. او اولاندا منه هئچ کیم لازیم اولمور. حتتا سن یاشار، حتی سن. بیر ده بیر سؤز دئییم یاشار! باخ، بو دا فلسفی دئییل هااا! هامی اوره‌یینده‌کی اینسان‌لارجا یاشاییر. و منیم حال- حاضردا اوره‌ییمده بیر تک اینسان وار، او دا کی مئهری خانیم‌دیر.\nبئله‌لیکله متینله یاشار قاباقکی‌لاردان داها دا چوخ بیر- بیری‌یله یاخینلاشیرلار. اولا بیلسین آرا‌لاریندا اولان، بو کیمی دوستجا- قارداشجا یاخین‌لیق‌لار متین اوچون بؤیوک بیر سبب اولور کی اؤزونو بونجا اینجیتمکدن قورتارسین. بئله اولور کی متین اؤزونو هر زامان یالقیزلیغیندان قورتارماغا چالیشیر. آنجاق ائله بیل اولمور کی اولمور. بو سون واخت‌لار دوروموندان دا بللی‌دیر کی اولانا دا بنزه‌میر. یوخسا گونباشی یاتاق اوتاق‌لاریندا ماسا اوستونده‌کی آینادا مین اویون چیخارماز اؤز- اؤزونه. قاش- گؤزونون فیقورونو هئی آینادا ده‌ییشی��. آغزی- بورنونو اییب دیلینی چیخاریر. گولور آنجاق گولوشو ایچیندن اولمور. اللری‌یله چنه‌سینی دال- قاباق ائدیب انگی‌نین سوموک‌لرینی آغرییینجایا دک اوووشدورور. بو آندا “بؤیوک مئتود” فیلمی یادینا دوشور. او فیلمده کئییرا نایتلی نئجه چنه‌سینی آلت- اوست ائدیب اؤنه- آرخایا چکیب گوستاو یونگلا دانیشدیغینی گؤزو قاباغینا گتیریر. بیردن یادینا گلیر کی او فیلمدن مئهری خانیمین دا چوخ خوشو گلمیشدی. آینانی بوراخیب گلیر اوتاغیندا بیر توو اوزو قویلو دوشور. سونرا آرخاسی اوسته اوزانیب، سول الی‌نی باشی‌نین آلتینا، ساغ الینی ده قارنی‌نین اوستونه قویوب اوزاق- اوزاق فیکیرلره دالا‌راق اؤز- اؤزویله حزین- حزین یاواشجا‌دان دیلی‌نین آلتیندا دانیشیر:\n-آخ، مئهری خانیم، آخ، سنه نه اولدو؟ کیم مندن سنه نه دئدی؟ قولاق‌لارینی نییه قویدون اونلارین ایختیاریندا؟ سنه نه گلدی بیردن بیره؟ سنین بوش بیر شئیه آجیغین توتدو. توتمامالی‌یدی مئهری خانیم، توتمامالی‌یدی. بو البته عیللت‌سیز اولا بیلمزدی. سن اؤزووو اؤزگور و گوجلو ساندین. آنجاق دؤور- و برینده‌کی اینسان‌لارا قولای- قولای اؤزووو تسلیم ائتدین. من سنی هئچ بونجا موطیع بیر شخصیت بیلمیردیم. مئهری خانیم، مئهری خانیم، مئهری خانیم، سنی چوخ سئویردیم دئیین، چوخ ایشلریوی اوزووه چالمیردیم. چوخ شئی‌لری سنه دئمه‌دیم. اؤلونجه دئمه‌یه‌جه‌یم ده. سنی قیرمادیم، قیرمارام دا. آنجاق هئچ اؤزون بیلیرسن کی نئجه سطحی اخلاق‌لارین وار؟ گاه اؤزووو اؤزگور سانیب قاداغا‌لار چرچیوه‌سیندن چیخماغی اؤزووه اوستونلوک ساییرسان، گاه دا اؤزووو قاداغا‌لار چرچیوه‌سینه سالیب، اؤزون بیلمه‌دن اؤزگورلویووو دانیرسان. هر زامان بیر مؤهومات ایچینده‌سن، بیلیردینمی؟ اؤزووو لازیم اولمایان ادب- ارکان قایدا‌لاریندا سیخیب بوغورسان. نه بتر ده یالانچی‌یمیشسان، بونو هئچ اینانمازدیم. یئرسیز آد- سان آختاریرسان. گاه طبیعی ایستکلریوه گؤره موباریزه آپارماق نامینه هر کسه اؤزوندن بیر قاپی آچیب ایذین وئریرسن، گاه دا همن طبیعی ایستکلریوی اؤز ایچینده دفن ائتمک ادعاسینداسان. گؤره‌سن بونلاری هئچ اؤزون باشا دوشوبسن؟ من دئمه‌دیم مئهری خانیم، قورخدوم سنی الدن وئریم، نه بیله‌یدیم اونسوز دا آیری‌لاری‌نین سؤزویله سنی الدن وئره‌جکمیشم؟ اما کاش بونلاری اؤزون باشا دوشه‌سن! بیلیرسن؟ سنده بو گاه- گاه‌لار چوخدو. مثلن گاه ان گیزلی سیرلریوی آیری‌لارینا آچیب دئییرسن، گاه دا آچیق- ساچیق فیکیرلریوی حتی اؤزوندن ده گیزله‌دیرسن. من بونلاری سنین کیمی گؤزه‌لیم بیر اینساندان گؤزله‌مزدیم هئچ. بونلاری اؤله‌نه کیمی اؤز دیلیمله سنه دئمه‌یه‌جه‌یم. بیر ذرره ده مندن اینجیک دوشمه‌یه‌سن دئیین، اما کاش بیری تاپیلا سنه دئیه بو سؤزلری، یا دا اؤزون بیر تهر باشا دوشه‌سن. آه، مئهری خانیم، آه! هئچ بیلیرسن کی سنده چوخ پیس و قاباریق مغرورلوق ادعاسی وار؟ حئییف سن بونو بیلمیرسن کی حتی سنین مغرورلوق ادعان دا بوتؤو ایجتیماعیتده تامین اولونمامیش مغرورلوغوندان ایره‌لی گلیر. سنده عجیب و هئچ منیم خوشوم گلمه‌ین بیر پیس اخلاق دا وار. هئچ بیلیرسن او نه‌دیر؟ او بودور کی سن هر زامان دوشونورسن کی اؤز عاییله‌وین راحات‌لیغی و معیشتینی همیشه سن تامین ائله‌ییبسن. اونا گؤره ده بیر جوره اؤز عاییله‌وه بئله حؤکمران‌لیق ائتمک حیسسین وار. سن ه��یشه دئییردین کی جینسی چالیشما‌لارین هئچ واخت آلینمیر. اما اینان کی هامییا اؤزوندن قاپی آچیب اونون- بونون اؤنونده تسلیم اولماغیوا ایذین وئردییین ده موطلق بو جینسی چالیشمالاریوین اوغورسوز اولدوغوندان سو ایچیر. سن قاباقجا سئویب ائولندییین، سونرا دا سئومه‌دییین بیر ائرکه‌یی تحقیر ائتمه‌یه چالیشا‌راق اونون مثلن اؤزون دئدییینله معنا‌سیز حیات سورمه‌یینی، یا مثلن اونلا خوشبخت اولا بیلمه‌دیییوی هامییا دئییرسن، اما اینان کی سن بو ایشینله اؤز اؤزووون میسکینلیییوی، اؤز اؤزووون یازیقلیغیوی اورتایا قویورسان. چوخ چالیشدیم بونلاری دئییم سنه، اما دییه بیلمه‌دیم. بیلیرم دئسه‌یدیم اینجییه‌جکدین. اونون- بونون یالان- پالانی‌یلا آدامدان اینجیین گؤر اؤز حقیقی چئهره‌سینی همن آدامدان ائشیتسه نئجه اینجییر؟ حئییف کی سن دوغوردان دا یازیق بیر آدام ایدین. بونلا بئله سئو دئدین سئودیم. بیر سؤز دئمه‌دن سئودیم. قولاق آس دئدین قولاق آسدیم. باخ دئدین باخدیم. گل دئدین گلدیم. قال دئدین قالدیم. بونلارین هامی‌سین بیر سؤز دئمه‌دن یاپدیم. چونکو منی سئودییینه اینانمیشدیم. و سونوندا دا گئت دئدین، یئنه ده بیر سؤز دئمه‌دن گئتدیم. گئتمزدیم ده. لاپ بئله قووالاسایدین دا گئتمزدیم. آنجاق خیانت‌لرین گئت- گئده اوزه چیخدی. آخ، منی نییه آلداتدین مئهری خانیم؟! منی نییه اوچ ایل بویونجا آلداتدین؟ و ایندی نییه آغلادیرسان مئهری خانیم؟! منی نییه آغلادیرسان؟ آغلادیرسان! آغلادیرسان! آغلادیرسان. بو ایشلریوین سنین اوچون نه لذتی وار ایدی بیلمیرم، اما همن بو رفتارلارین سنی تئز- تئز اؤلومجول بیر حالا سالدی. هله من هئچ، سن اؤزووه ده هئچ وفا قیلمادین. سن اؤزووو ده اینجیتدین. کوناهکارسان مئهری خانیم! گوناهکارسان. نییه منی آغلادیرسان؟ سن گوناهکارسان، گوناهکار، بیلیرسن؟!\nمتین بورادا اؤزویله بیرگه گؤز یاش‌لارینی دا ساخلایا بیلمیر. یئنه بدنینی چؤنده‌ریب آغزی اوسته اوزونو دیدن خالچا اوستونه اوزانیب هؤنکور- هؤنکور آغلاییر. و آغلاماق حالیندا بو دؤنه بیر آز اوجا‌دان و تیخچینا- تیخچینا دئییر:\n-گوناهکارسان مئهری خانیم. سن دونیانین ان بؤیوک گوناهکاریسان. بیز گؤر نه قدر نشئه‌لی اوزاق سفرلره چیخدیق! گؤر نه قدر بیر- بیریمیزله یادداشیمیزی دولدوردوق! آخی بیردن بیره سنه نه اولدو کی بوتؤو خوش خاطیره‌لریمیزی ائله بیل یادداشیندان دا سیلدین. مننن گؤر نه قدر یول‌لار گئتدین! به نییه مننن قاییتمادین؟ نییه منی یاری یولدا قویدون؟ منی بیردن بیره عیللت‌سیز ترک ائله‌یه‌جکدینسه اوندا نییه اوّلده منی سئودین؟ نییه منی اؤزووه عادت وئردین ده سونرا بیردن بیره… نییه؟ نییه؟ نییه؟… گوناهکارسان. بیوفاسان. نامردسن… آخ، گؤره‌سن او بیرلیکده گئتدیییمیز یول‌لار، شهرلر، قفه‌لر، باغچا‌لار، کوچه‌لر، خیابان‌لار… یانی هامی‌سی بوشا چیخدی؟ بوشا چیخدی؟ بوشا؟… سن هارا‌لارداسان ایندی؟ هارا‌لاردا؟ نییه او قدر آرامیزداکی جانلی حیس‌لری اؤلدوردون؟ نییه او بؤیوک رؤیا‌لاریمیزی قیردین؟ نییه؟ نییه؟… من بی آز پولسوز ایدیم دااا، نه اولسون کی؟ بو وئران قالمیش شهردن تئز- تئز گله بیلمیردیم دااا یانیوا، نئیله‌ییم آخی؟ یوخسول‌لارا یوخسوللوغو باغیشلاماق اولار آخی دئییردین؟ ماشینیم یوخ ایدی دا یوخ ایدی دااا. سنه نه لازیم ایدی آخی؟ اوّلیندن بیلیردین دااا من نه‌چی���یم، به منی نییه سئویردین؟ به اؤزووی نییه سئودیردین منه؟ به بیز آخی… آخی من نئیله‌یه‌یدیم کی یوکسک طبقه‌لی آدام دئییلدیم؟ نئیلیم کی من… باخ گؤر نئله‌ییبسن آخی؟… دئ گؤروم ایندی سن هارا‌لارداسان؟ نییه یوخسان؟ یانی بیر یوللوق منی اونوتدون گئتدیم ایشیمه؟ ایندی کیمنن گولوشمه‌یینده‌سن دئ، کیمنن آغلاشماغینداسان؟ هانکی او ان جیلیز خسته بؤجک سنی مندن آلدی؟ باخ گؤر کیمه ایذین وئردین؟ باخ گؤر کیمه تسلیم اولدون؟ کیم سنه مندن نه دئدی؟… گوناهکارسان. اما اولسون، اولسون جانین، اولسون منیم ایکی گؤزوم. من سنی گئنه سئویرم، اؤلونجه ده سئوه‌جه‌یم.\nسونرا متین اؤزونه بیر تهر توختاق‌لیق وئریب دوروب دووارا سؤیکه‌نیب دوز ناظیم حیکمتله نیچه‌نین شکیلی آلتیندا اوتورور. ایندی گؤزلری آغلاماقدان بیر آز شیشیب و هله اؤزو سئودییی کیمی ده گؤزلری‌نین آلتی بیر آز ساللانیب. خالچانین اوستو بیر چیچک یارپاغی بویدا ایسلانیب. گؤزلرینی ایکی الی‌نین ایچی‌یله اوووب اوووشدوروب سیلیر، آنجاق هله دئیه‌سن یئنه ده اوره‌یی تام بوشالماییب. بیر آز دا اوتوردوغو یئردن دوز فوروغون شکیلی اوسته زوم ائدیب بو دؤنه آغیر- آغیر و سانکی مئهری خانیملا اوز- اوزه اوتورموش کیمی اؤز- اؤزونه آستاجا دانیشیر:\n-اینان کی کوناهکارسان سن. بیلیرم کی آرتیق آد- سان قازانماق دا سنین حیات عقیده‌وه دؤنوب. اما منیم عزیزیم، اینسانین ان بؤیوک اوستونلویو اینسان کیمی، هه، ساده‌جه اینسان کیمی یاشاماق‌دیر. ایندی اؤزون دئ بئله یاشایا بیلیرسنمی؟ گؤرورسن دااا، منی بیر گون صمیمی بیر ائحتیراصلا ده‌لیجه‌سینه سئویب اؤزووه ساری چکدین، سونرا دا بیردن بیره مین بهانه‌یله یان چکیلیب آیریلدین. اینان مئهری خانیم، اینان منیم عزیز خانیم، پادیشاهیم، اینان کی کوناهکارسان. بیر سؤز ده دئییم اینجیمه! سن حتی گوناهین دا باش توتاجاغیندان قورخمایان بیر قادین ایدین. اما اعتراف ائله کی بی آز دا قورخدون سونرا‌لار. یا دا اؤز- اؤزووو قورخماغا ووردون. یا دا کی بو قورخو- فیلان دا سنین مین بیرینجی بهانه‌ن اولدو. هر حالدا من سنی گئنه ده سئویرم. اونوتما!\nبونو دئییب آیاغا قالخیر. آیاغی‌نین آلتی‌یلا خالچانین اوستونده بیر چیچک یارپاغی بویدا یئری سورتور. جورابیندان آیاغینا آز دا اولسا نم کئچیر. و سونرا اؤزو بیلمه‌دن یئنه ده یاتاق اوتاغیندا آینانین قاباغیندا اؤزونون قارشی‌سیندا دورور. ایندی اللرینی ماسانین ایکی قیراغینا قویوب آزاجیق شیشیک گؤزلری‌یله زیلله‌نیب آینایا، و آینا‌داکی بئینی‌یله دوشونوب، آینا‌داکی آغزی‌یلا دا اؤز- اؤزویله دانیشیر:\n-دئیه‌سن ده‌لی اولموشام، هه؟ گؤرورسن دااا، ائله بیل من ده یاواش- یاواش روحی خسته‌لیک توتورام! گؤره‌سن منه ده فروید یوخسا یونگ کیمی بیر پئسیکانالیزور لازیمدی؟ ایندی من اونلاری نئجه آیری مملکتین قبریستانلاریندان‌ خورتدادیب گتیریم بورا؟\nمتین بوردا گؤزلرینی آینا‌دان چکیب آشاغی سالا‌راق بیر توو باشینی اویان- بویانا سیلکه‌له‌یه‌رک، سانکی، منه باخ ائئئ منه، دئییب همن دوداق‌لارینداکی گولومسه‌مه‌یله یئنه آینایا دؤنور. سانکی اونلار باشقا سورو آینا‌داکی بئینینی دولاشیب چیخیر…\n** ***\n-گؤره‌سن بیز بوردا پووئست اوخویوروق یا پئسیکانالیز تئوری‌سی؟ گؤره‌سن بورداکی متین، یا بونون یازیچی‌سی پئسیکانالیز تئوری‌سینی اوخویوب یا یوخ؟ گؤره‌سن بو پووئستده پئسیکولوقلوغا اینانیلار یا…؟ هله کی بونلارین باره‌سینده قضاوت ائله‌مک تئزدیر. عومومیتله خاص تیپ‌لرین باخشیشندا پئسیکولوق‌لار فقط خسته قارا کوتله‌نین جیب‌لرینی بوشالتماق اوچون یارانیب‌لار. گؤره‌سن بو پووئستدن سونرا بو مسئله‌یه ده توخونماق اولار؟ هله اوخویاق گؤرک هئچ بو یازی‌نین اوستونده دانیشماغا ده‌یر یا یوخ؟ ده‌یسه یقین دانیشاجاغیق باره‌سینده، ده‌یمه‌سه ده بیر شئی ایتیرمیریک کی! هئچ بیر متنی اوخوماقدا ضرر یوخدو کی خئیر ده وار. بیز هر حالدا بونو اوخویوب قورتارمالی‌ییق. بیز بونو یا باشلامامالی‌یدیق، یا دا باشلامیشیقسا قورتارماغیمیز یاخشی‌دیر. هم ده کی قورتارماغینا دا آز قالیر دئیه‌سن. یاخشی، دالینی توتاق!…\n** ***\nدیش‌لرینی بیر- بیرینه سورته‌رک قورخونج بیر جانلی شکیلینه دؤندردی اؤزونو. قاش‌لارینی دویونله‌ییب گؤزلرینی قییدی. باشقا- باشقا دئیلیب- اؤیولمز اویونلاردان دا چیخدی. سونرا بیردن بئینیندن بیر فیکیر بیر آن ایلدیریم کیمی چاخیب کئچدی. بیر آن یوموروق‌لارینی دا بئله دویونله‌ییب آچدی. سانکی ایسته‌ییردی آینانین دوز آلنی‌نین چاتینا بیر یوموروق دویونله‌سین. ساندی کی آینا هئچ زامان اونا اؤز ایسته‌دییینی گؤسترمیر. هانکیسا آختاردیغینی آینادا تاپا بیلمیر. او آینادا، او اینسان حیاتینا گیرن ان اسکی نسنه‌ده نه گؤروردو بیلینمیردی. بیردن آینانین قاباغیندان باشینی بیر قولاج قدر دالییا چکدی. اللرینی ایکی شالوار جیبینه قویوب اوزونو آینایا توتدو:\n-سن داها کیمسن؟ نه‌سن؟ نه‌یین نه‌سیسن؟ و من سنه نییه هر گون باخیرام؟ اؤزوم کی بونو بیلمیرم، سن نئجه؟ آخی سنده منیم ایشیمین آدی نه‌دیر؟ سنده منی اؤزومدن باشقا گؤرن کیم‌دیر. سن نییه – باخ – بوراداسان؟ من کی شاه دئییلم، ملئیکه دئییلم. من کی نارسیسیست، یوخسا دا ده‌لی- دوشوک بیر اینسان دئییلم. و سن کی هر زامان بو دری‌لری بیر قوروشا ده‌یمزلرین قوللوغوندا اولوبسان. یوخسا منیم دوشوندویوم کیمی ده دئییل؟… سؤزسوز بو دا اولا بیلر. اولا بیلسین من ائله سنله ده باغلی یانلیش دوشونورم. حیاتدا آز یانلیشلیغیم اولماییب کی، باخ، بو دا بیری. هه، باغیشلا آینا، منی باغیشلا. سنی ده بیر آن مئهری خانیم کیمی ساندیم. من کی اونو هئچ قیرمادیم، سنی ده قیرمارام، قیرمارام، قادان آلیم! باخ، من هر زامان سنین قاباغینا گلنده، مین‌لر دؤنه سنده گؤردویومو بیر داها گؤره‌جه‌ییمی بیلیر ده یئنه سورکلی اولا‌راق بو ایشی گؤرورم. آنجاق دئدیم کی سن ده مئهری خانیم کیمیسن. سیزله چوخلو اوغراشان‌لارین یقین ساغلام روحو اولماز. سنده، و ائله اوندا دا هانکیسا بیر یئنی‌لیک، هانکیسا بیر ده‌ییشیک‌لیک باش وئرمه‌لی‌دیر.\nبونلاری دئیندن سونرا یئنی‌دن اوچ- دؤرد دؤنه ده آینایا یاخینلاشیب اوزاقلاشدی. بؤیودو، کیچیلدی، یئنه ده بؤیودو، یئنه ده کیچیلدی. سونوندا دا اؤزونو کیچیمسه‌یه‌رک آینا‌دان آیریلماق ایسته‌دی. آیریلدی. ساغ الینی بنؤوشه چالار کؤینه‌یی‌نین یاخاسیندان سول دؤشونون اوستونه آپاریب بیر آز اوووشدورا‌راق آینا‌دان آیریلدی. سانکی یاخاسینی آینانین الیندن قورتاردی. ائوی دؤرد چئوره اؤز باشینا دولاندی. اوتوردو، دوردو، یئنه اوتوردو، یئنه دوردو. یئنه دالغین، پریشان، و قرارسیز ایدی. هارا گئتمه‌لی، کیمه، نه‌یه سیغینمالی‌یدی بیلمیردی. سونون��ا اوتاغینا گیریب پنجره‌نی آچدی. آچاندا پنجره‌نین ال یئری‌سی الینده گلدی. چوخدان ایدی پیچی بوشالمیشدی. دقیقه‌لرله بو پیچی برکیتمه‌یه چالیشمیشدی دا اولمامیشدی کی اولمامیشدی. بیری‌سینی گتیریب دوزلتدیره‌جکدی. اونو دا کیرت اونوتموشدو. ال یئرینی بیر داها یئرینه قویوب پیچینی باغلادی. بیر داها پنجره‌نی آچدیقدا ال یئری یئنه ده الینده گلدی. ال یئرینی اوتاقدا هره‌سی بیر یئره داغیلمیش کیتاب- کاغیذلارین ایچینده بیر یئره آتیب قالدی. یوخوسوزلوقدان گؤزلری‌نین قاپاق‌لاری ائنیب- قالخیردی. اؤزو بیلمه‌دن سیقارئت پاکاتینی آختاردی. هارایا قویموشدو بیلمیردی. سونوندا کیتاب‌لیغی‌نین اوستوندن تاپدی اونو. فنده‌یی ده یانیندایدی. بیر سیقارئت یاندیریب گلدی یئنه پنجره‌نین قیراغینا. سول الی‌نین آیاسینی قویدو پنجره‌نین قیراغینداکی دووارا. سیقارئت اورتا بارماغی‌یلا باشالا بارماغی‌نین آراسیندا توستوله‌ییردی. کوچه‌نین اوستوندن گلن قوجا کیشینی گؤردوکده اوره‌یی سیخیلدی.\nقوجا کیشی باشینداکی بؤرکو، الینده‌کی چلییی‌یله کوچه‌نی اوزو آشاغی گلیردی. اوست شالواری یوخ ایدی. ائله چیت بوز رنگ‌لی تومانی‌یلا گلیردی. تومانی‌نین بیر قیچی جورابدایدی، او بیری قیچی‌نین آیاغیسا اؤزویله سوروتله‌دییی نایلون باشماغین آلتینا ایلیشیردی. قوجا اوچ- دؤرد آددیم آتیب دایانیردی. بیر اؤزونه دالیردی، یئنه اوچ- دؤرد آددیم یولا دوشوردو. یئریشیندن بیلدی کی حاجی آدیشیرین‌دیر. حاجی آدیشیرینین یئتمیشله سکسان آراسی یاشی اولاردی. دونیا‌لیق واری وار ایدی، آنجاق نه بیر اوغول، نه بیر قیز. اوچ ایلدن آرتیق ایدی آغیر خسته‌لییه دوشموش، بیر حیات یولداشی‌نین، بیر ده اوزاق قوهوم‌لاری‌نین اومودونا قالمیشدی. چوخلو قارداشی اوغلان‌لاری اونو او شهر- بو شهر دوکتورلارا، خسته خانا‌لارا سورویوردولر. حاجی آدیشیرین چوخدان کنددن گلیب شهره. ائوی‌نین بیر قاتینی یئرلی‌لری‌نین بیرینه وئریب. کیرایه آز آلیر. اونون ائوینده اوتوران گنج بیر اوغلان‌دیر. یئنیجه ائولنمیش، و ایندی حاجی آدیشیرینین آلدیغی تاکسی‌یلا ایشله‌ییب آرواد- اوشاغینی دولاندیریر. اوسته‌لیک حاجی آدیشیرینین ده داوا- درمان ایشلرینه یئتیشیر. حاجی آدیشیرین یئنه اوچ- دؤرد آددیم آتیب، دایانیب گؤیه باخیردی. دوداق‌لاری‌نین آلتیندا سانکی تانری‌سینا نه‌سه پیچیلداییردی. حاجی آدیشیرین هر زامان اؤز وضعیتیندن راضی بیری‌سی‌دیر. گلیب- گلیب دوز حیط قاپی‌سی‌نین قاباغیندا دایاندی. کوچه‌ده اسن یئل حاجی آدیشیرینین تومانینی ایکی قیچی‌نین آراسینا یاپیشدیریردی. چلییی سول الینه وئریب ساغ الی‌یله تومانی ایکی قیچی‌نین آراسیندا ایلیشن یئردن چکیب چیخاردی. الی- آیاغی اسه- اسه یئنه ده اوزو آشاغی یولا دوشدو. کوچه‌نین آغزینا ساری گئتدی. بو دؤنه متین اونو آرخاسیندان گؤروردو. یئنه ده یئل ووروب تومانینی ایکی یانی‌نین آراسینا سوخوردو. دایانیب یئنه ده چلییی سول الینه ایته‌له‌ییب تومانینی ایکی یانی‌نین آراسیندان چیخاردی. حاجی آدیشیرینین اوچ- دؤرد ایل اؤنجه‌یه کیمی مئتیر- اؤلچویه راست گلمه‌ین کوره‌یینی قاتلایا بیلن اولمازمیش. یئریینده قوجا آسلان کیمی یئرییرمیش. ایندیسه متینین گؤزو اؤنونده گئدن سانکی او دئییلدی. اینچه‌لیب- اینچه‌لیب اوشاق بویدا اولموشدو حاجی آدیشیرین. آرتیق کوچه‌نی�� آغزینا یئتیشدی. ائوینه گئتمک ایسته‌سه‌یدی، ساغا دؤنمه‌لی‌یدی. اورا‌دان ائوینه سکسان- دوخسان مئتیر یئریمه‌سی گره‌کیردی. بو یئریشی‌یله کسین بئش- آلتی دقیقه سوره‌جکدی. متینسه پنجره‌نین قیراغیندا آرتیق دایانا بیلمه‌یه‌جه‌یینی دوشوندو. حاجی آدیشیرین ائوینه یئتیشه‌نه کیمی آزیندان یئددی- سککیز دؤنه دایانیب، یئنی‌دن یولا دوشه‌جکدی. آرتیق کوچه‌نین آغزیندان ساغا دؤندو. متینسه سانکی بیر آن اوندا اؤز گله‌جه‌یینی گؤردو. ائله اورادا، او کوچه‌ده، او ائوده، او اوتاقدا ایندیسیندن بیر آز دا داها دالغین، داها دوشگون، داها پریشان اولاجاغینی بیر آن گؤز اؤنونه گتیردی. بئله بیر قوجالیغین اونا نه قازانجی اولاجاغینی بیله بیلمه‌دی. اؤز- اؤزونه ائله پنجره قیراغینداجا گولدو:\n-هه‌ح‌ح‌ح! جوانلیغیم نه پوخ ایدی کی قوجالیغیم دا نه پوخ اولا!\nدوشوندو کی، ایندی حاجی آدیشیرین هارداسا دوروب- دایانیب تؤشگوین نفسینی ده‌ریر. اولا بیلسین ایندی یئل اونون بؤرکونو ده باشیندان گؤتوروب اؤزویله آپاریر. متین بونو نئجه دوشونوردو، نئجه و هاردان گؤروردو؟ یوخسا او ایندیدن اؤز گله‌جه‌یینه وارمیشدیمی؟ هاچانسا اونون دا بؤرکونو باشیندان قاپیب هاراسا آپارا‌جاقدی یئل؟ آنجاق او کی بؤرک قویموردو باشینا. بورا کیمی کی هله بؤرک قویمامیشدی. گله‌جه‌یینی آنجاق بیلمیردی. بیر آن اؤزونده دوشوندو. کیم نه بیلسین کی گله‌جک نه اولا‌جاق! آغزیندا دئییرسن گله‌جک. دئمک هله گلمه‌ییب، سونرا گله‌جک. گله‌جک، گله‌جک آرتیق. گله‌جه‌یین گله‌جه‌یی کسین‌دیر دئمک. ائله حاجی آدیشیرینین ده ایندی تومانی‌نین بیر قیچی دابانی‌نین آلتیندا قالدیغی کسین‌دیر. اینسان عؤمرو دئییلن بودور آرتیق. یئل کیمی بیر گؤز قیرپیمیندا گلیب کئچیر. اینسانین نه باشیندا بؤرک، نه ده یانیندا تومان قویور قالسین. بوتون گئییمینی اینیندن سیییریب- سیییریب لوت- چیلپاق هاراسیزلیغا توللاییر. سئزیلمه‌ین، بیلینمه‌ین، تانینمایان بیر یئره. سویوق، قارانلیق بیر یئرده بوتون ایچالاتینی یئم ائدیر قورت- قوش‌لارا. بیر ده گؤرورسن حاجی آدیشیرینین بیر ییغین اپریمیش اتی ده چورودو گئتدی ایشینه. بونا ایسه کیمسه‌نین هئچ بیر سؤزو یوخ. نه آنلاییش، نه قاوراییش بورادا کار کسمیر. وار اولان بوتون کیمسه‌نین، وار اولان بوتون نسنه‌نین سونو “یوخ” دور. ایلکینیندن یوخموش کیمی بیر “وار”، بیر وارلیق. متین اوچون بو سورونا شاشیرماق بئله گرکلی دئییلدی. او اولدوقجا اؤنجه‌دن بو سورون‌لاری دوشونموشدو. اونا گؤره ده هئچ شاشما‌دان بیر ده حاجی آدیشیرینی دوشوندو. ایندی او کسین ائوینه یئتیشمیش، قول- قیچینی اوزالدیب یاتمیشدی. سؤزسوز اولا بیلسین بؤرکسوز و تومانسیز یاتیب، لاپ بئله گنج‌لیک چاغ‌لارینی یوخو گؤروردو. متین بیر ده اؤزونه دؤندو. بارماق‌لاری‌نین آراسینداکی سیقارئتی اؤزو بویدا کوله دؤنموش، بوینو بوکوک بیر اینسانا بنزه‌ییردی. پنجره‌نی باغلادی. پنجره‌نین ال یئرینیسه بیر ییغین اوتاق اوزونه داغیلمیش کیتاب- کاغیذلارین ایچیندن تاپیب بیر تهر یئرینده ایلیشدیریب اوتوزدوردو. قول ساعاتینی یوخلادی. هاوادا یئل اولدوغونا گؤره قاپی‌نین دالیندان آسلانمیش ساری کاپشنینی گؤتوردو. سیقارئت پاکاتینی قولتوق جیبینه، فنده‌ییسه یان جیب‌لری‌نین بیرینه قویدو. قاتار قفه‌سی‌نین واختی‌یدی!…","num_words":10361,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":282796.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Kentucky»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۲ آقوست ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).","num_words":17,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.159,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":440529.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ملک عبدالعزیز (اینگیلیسی‌جه: Ibn Saud) بیر شاهزاده ایدی. ۲۳ سپتامبر ۱۹۳۲ – ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی عبد رحمن بن فیصل بن ترکی سعود دیر.","num_words":30,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":685792.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایران توپلومو پروبلم‌لری و اونلارین حل یوللاری‌نین اساسلاری حاقدا آذربایجان دموکراسی طرفدارلارینین بیانیّه‌سی ‌","num_words":19,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.126,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":981484.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان خالقی آزی یوز ایلدن بری، عموم ایران خالقلاری‌نین ملی- دموکراتیک مبارزه‌لرینده اؤن‌سیراسیندا دؤیوشن خالقلاردان اولوب. ایستر مشروطه حرکاتی، ایسترسه ده اوندان سونرا ایران سویه‌سینده گئدن آزادلیق حرکاتی‌نین باش لؤوحه‌سینی، آذربایجان و اونون یئنیلمز اراده‌لی خالقی یازمیشدیر. مشروطه‌نهضتی، شیخ محمد خیابانی حرکاتی، ایکینجی دونیا ساواشی‌نین آخیرلاریندا ایرانین شمال غرب و غرب منطقه‌لرینده باش وئره‌ن آزادلیق حرکاتلاری، بهمن انقلابی و سایر حرکاتلاردا، آذربایجان خالقی‌نین مثل‌سیز و تاریخده قالار رولو اولموشدور. بو بؤیوک و شانلی خالقین مبارزه تاریخی ده، اونون ایگید و فداکار اوغول و قیزلاری‌نین پارلاق‌سیمالاریلا ایشیقلانمیشدیر. حیدر خان عمو اوغلو، شیخ محمد خیابانی، ستارخان، باقرخان، دکتر ارانی، و یوزلرجه باشقا فداکار، یئنیلمز و سارسیلماز اراده‌لی اینسانلار بو جرگه ده یئر دوتانلارداندیرلار.\nمعاصر ایران خالقلاری‌نین مبارزه تاریخینده آدی محبس‌لری تیتره‌دن، جلادلارین و قولدورلارین اوره‌یینه ولوله سالان و شرفله ۳۲ ایل‌دن آرتیق عؤمرونو انسانی ایده‌آللاری و خالقی‌نین آزادلیغی اوغروندا صرف ائدن صفرخان، ایستر آذربایجان خالقی‌نین، ایسترسه ده ایران خالقلاری‌نین فخری حساب ائدیلیر. اونون تکجه وطنیمیزده دئییل، بلکه بوتون دونیادا بشریتین سعادتی و انسانی آماللاری اوغروندا عؤمرونو مبارزه‌یه حصر ائدن اینسانلار‌سیراسیندا یئری واردیر. خالقیمیز، وطنیمیز بئله بیر یئنیلمز، دؤزوملو، جسارتلی و مبارز انسانین شرفلی خاطیره‌سینی عزیز ساخلایاراق، اونونلا همیشه‌لیک فخر ائده‌جکدیر.\nصفر قهرمانیان (صفرخان) گونش ایلی ۱۳۰۰ده، عجبشیر ماحالی‌نین شیشوان کندینده محمد حسین کیشی‌نین عائله‌سینده دونیایا گوز آچیر. او یئنی یئتمه‌لیک ایل‌لرینه‌دک آتاسی ایله بیرلیکده اکینچیلیک‌له مشغول اولور.\nجمعیتده کئچن معیشت گرگین‌لیگی، آجلیق، مولکدارلارین ظولمو، کند کوتله‌سی‌نین غیر انسانی بیر شرایطده یاشاماسی، زوراکارلیق و قولدور رضانین میراث قویدوغو فلاکت و بدبخت‌لیک، گنج صفرخانی بئله بیر دورومون علیهینه عصیان قالدیرماغا یؤنلدیر. او اوچ‌نفر یولداشلاری‌لا بیر‌لیکده ۱۳۲۱-‌نجی ایلده‌سیلاحلی دسته تشکیل ائدیب، مولکدارلارلا مبارزه‌یه گیریر. بو‌سیلاحلی دؤیوش ۱۳۲۴-‌نجی ایله‌دک دوام ائدیر و بو ایلده گنج صفر عائله قورور.\nآذربایجانین مختلف ماحال‌لاریندا ۲۰-‌نجی ایل‌لرین اوللرینده باش قالدیران مولکدارلار علیهینه کندلی‌لرین‌سیلاحلی حرکاتی،‌نهایت ۱۳۲۴-‌نجی ایلین اورتالاریندا بوتون آذربایجاندا‌سیلاحلی دؤیوشه چئوریلیر. همین ایلین آذر آییندا، آذربایجاندا ایلک دفعه اولاراق ملی حکومت یارانیر. صفرخان ملی قوشونا قوشولور و آذربایجانی و خالقین الده ائتدیگی ‌نائلیت‌لری قوروماغا چالیشیر.\nآذربایجاندا قورولان ملی حکومتین عؤمرو اوزون چکمیر. ۱۳۲۵-‌نجی ایلین آذر آییندا مرکزدن گوندریلمیش شاه اوردوسو آذربایجانا باسقین ائدیر. یئرلی مولکدارلار،‌سیماسیز و لومپن شخص‌لر شاه قوشونونون حمایه‌سی آلتیندا، مینلر جنایته ال ووراراق و مینلرجه گوناهسیز انسانی غدارجاسینا اؤلدوره‌رک، او مقدس ‌نهضتی قانا چکیرلر و‌ نهایت مینلرجه عائله اؤز یورد- یوواسیندان دیدرگین دوشور و سورگون ائدیلیر.\nبئله بیر وضعیتده صفرخان بیر ‌سیرا ‌سیلاحلی یولداشلاریلا برابر، کوردوستانا کئچیر و اورادا دؤیوشن ‌سیلاحلی دسته‌لرله سرحددن آشیب، عراق اؤلکه‌سینه کئتمگه مجبور قالیر. آنجاق ۱۳۲۷-‌نجی ایلده اورادا یاخالانیب، ایران حکومتینه تحویل وئریلیر و اورمیه حبس خاناسیندا دوستاق ائدیلیر.\n۱۳۲۹-‌نجی ایلده صفرخان تبریزین‌ نظامی محکمه‌سینه وئریلیر و او محکمه ده، شاهلیق رژیمی علیهینه‌ سیلاحلی دؤیوش آپاردیغی اوچون، اؤلوم جزاسینا محکوم اولور. عینی حالدا قارداشی حسنعلی‌یه اون ایل و آتاسی محمد حسین کیشی‌یه ایکی ایل ایش کسیلیر.\n۱۳۳۰-‌نجی ایلده ایران سویه‌سینده باش وئرن میللی حرکات، میللی دولتی قوردوقدان سونرا، صفرخانین دوسیاسی اونون اعتراضی اساسیندا تبریزین ‌نظامی محکمه‌سیندن اورمیه‌یه و اورادان ایسه مرکزین عالی محکمه‌سینه گؤنده‌ریلیر.\n۱۳۳۲-‌نجی ایلین مرداد آییندا، آمریکا و انگلیس دولتلری‌نین توطئه‌لری ‌نتیجه‌سینده مصدقین ملی دولتی دئوریلیر و اوندان سونرا صفرخانین دوسیاسی یئنی‌دن ‌نظامی محکمه‌یه گونده‌ریلیر.‌ نهایت ۱۳۳۳-‌نجی ایلده صفرخانین اؤلوم حؤکمو، عومورلوک دوستاقا چئوریلیر.\nصفرخان دوستاقدا اولارکن خالقین محبوس ائولادلاری‌نین ایشگنجه‌گاهلاردا آپاردیقلاری مبارزه‌ده فعالجاسینا اشتراک ائدیر و بیر مقاومت ‌سیمبلی کیمی، مبارزه‌یه گوج وئرن و اعتراض سسینی یوکسلدن قوه‌یه چئوریلیر.‌ نهایت تبریز زندانیندان، اورمیه حبس خاناسینا گوندریلیر و ۱۳۳۷-‌نجی ایلده، برازجانین دهشتلی قازاماتینا سورگون ائدیلیر. بو قازاماتین دهشتلی اولدوغو او گونکو بوتون مبارزلره و انقلابچی‌لارا یاخشی تانیش ایدی. آنجاق صفرخانین اراده‌سی، اونون مقاومتی و ظولم اؤنونده دیره‌نیشی، برازجان قازاماتین دا سارسیلدیر.\n۱۳۴۱-��نجی ایلده صفرخانین فداکار حیات یولداشی، تهراندا اونون گؤروشونه گلدیگی زامان خسته‌لنیر و دونیادان گؤز یومور. بو بیرگه یاشامین یگانه محصولو “مهین” آتا اوزونه حسرتیلیک‌له برابر، آناسیز دا قالیر. بیر ایلدن سونرا صفرخانین آتاسی و آناسی دا دونیادان کؤچور.\n۱۳۴۶-‌نجی ایلده صفرخانین ایلک دفعه اولاراق گؤروشچوسو اولور. او ییرمی ایلدن سونرا قیزی مهین، بالاجا ‌نوه‌سی بهروز و قیزی‌نین حیات یولداشی محسن عباسی‌نین اوزونو گؤرور.\n۱۳۴۷-‌نجی ایلده شاهلیق رژیمی صفرخانین سارسیلمایان اراده‌سینه تسلیم اولاراق، اونو برازجاندان تهرانین قصر دوستاغینا منتقل ائدیر. بورادا صفرخان تجربه‌لی و مقاومت گؤسترن قدیمی بیر محبوس کیمی، گنج محبوسلارین دایاناجاغی، اومید اوجاغی و اونلارین مقاومتینده ایلهام منبعینه چئوریلیر.\n۱۳۵۲-‌نجی ایلده ساواک مامورلاری، دوستاقلاردا گئده‌ن مقاومت مبارزه‌سینی ‌سیندیرماق اوچون تهرانین و بیر چوخ بویوک شهرلرین دوستاقلارینا هجوم گتیریر. شرایط گرگینلشیر، آنجاق خالقین قهرمان اوغول و قیزلاری‌نین مبارزه‌سی بیر آن دا اولسون دایانمیر.\n۱۳۵۴-‌نجی ایلده صفرخانی، یالنیز آدی دهشت تؤره‌دن “کمیته مشترک” ایشکنجه‌گاهینا منتقل ائدیر و اؤز اینامیندان ال گؤتورمه‌مه‌یی اوچون ایشکنجه آلتینا آلیرلار. اوندان “توبه” اومورلار. آنجاق کئچمیش ییرمی دوققوز ایلده اولدوغو کیمی، یئنه ده صفرخان غالیب چیخیر و اونون “یوخ” جاوابی جلادلاری‌ ناکام قویور.\n۱۳۵۵-‌نجی ایلده یئنی‌دن صفرخانی “کمیته مشترک” ایشکنجه‌گاهینا آپاریب و اونو آغیر ایشکنجه‌لر آلتیندا اؤلمه‌یه و یا “آریامهر”دن عفو ایسته‌مک مجبوریتینده قویورلار. آنجاق صفرخانین بیر جاوابی اولور: یوخ!\n۱۳۵۶-‌نجی ایلده بین‌الخالق قیرمیزی خاچ جمعیتیندن بیر گروپ، ایران دوستاقلاریندان گؤروش اوچون تهرانا گلیر. ساواک صفرخانی گیزلتسه ده، آنجاق صفرخانین دونیا شهرتی و اونون ایرانین ان قدیم ‌سیاسی محبوسو اولدوغو، ساواکی اونون یئرین بو جمعیتین ‌نماینده‌لرینه گؤسترمه‌یه مجبور ائدیر.\n۱۳۵۷-‌نجی ایلین شهریور آییندا، شاهین ۱۷ شهریور قیرغینینا اعتراض اولاراق، صفرخان بیر چوخ محبوسلارلا برابر آجلیق اعلان ائدیر.\nنهایت ۱۳۵۷-‌نجی ایلین آبان آیی‌نین اوچونده شاهلیق علیهینه عصیان قالدیران خالق، دوستاقلارین قاپیسینی آچیر و اؤز ایگید و قهرمان ائولادلارینی قارا دوستاقلاردان قورتاریر. صفرخان دا بیر‌ سیرا باشقا محبوسلارلا بیرگه ۳۲ ایلدن سونرا ایشیق اوزو گؤرور و اونا چوخ غریبه گلن تهران شهرینده، یگانه ائولادی- قیزی مهین خانیمین ائوینه گتیریلیر، اورادان ایسه آنا یوردو آذربایجانا و قهرمان تبریز شهرینه گئدیر و اورادا مثلی گؤرونمه‌ین طمطراقلا، آذربایجانین هر گوشه‌سیندن تبریزه گلن وطنداشلاری طرفیندن قارشیلانیر.\nنهایت شانلی بهمن انقلابی غلبه چالیر، شاهلیق رژیمی دئوریلیر و صفرخانین دا اوزون ایللر اوره‌یینده قالان آرزولاری چیچکلنمه‌یه باشلاییر.\nبو گون خالقیمیزین فخری، ایران مبارزه تاریخی‌نین پارلاق اولدوزو صفرخانین شرفلی خاطیره‌سینی عزیز ساخلاماقلا، یئنه ده داهی`پیشه‌وری‌نین بو سؤزونو خاطیرلادیریق:\n“کئچمیش انقلابچیلاری، خالق یولوندا جان وئرنلری یاددان چیخاران بیر میللت، جانباز و فداکار اوغوللار تربیه ائده بیلمز. کئچمیش انقلابچی��اری بؤیودوب، قهرمان تانیدا بیلمه‌ین بیر میللتین ایچه‌ریسیندن قهرمانلار چیخماز….”","num_words":1459,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":295429.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قاجار خاندانی — تورک سویلو بیر خاندان دیرلار کی ایراندا قاجار ایمپیراتورلوغو'نو قوردولار. بو خاندانین کؤکو قاجار ائلیندن دیر.","num_words":21,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.176,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":604964.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گونئی شعرینه یئنی بیر شاعر گلیب«توحید نامور»آدلی. بو سطیر‌لرین یازاری «توحید»ی ایلک آددیملاریندان تانییر. «صنعت‌لرین ان قانلیسی شاعر لیک»یوردوندا آتدیغی آددیملاردان، و اونون ادبی چاباسی‌نین«روشن»قفه‌سیندن تانیغی‌دیر.\nموغان ادبیاتی بیر باخیمدان فارس ادبیاتی‌نین۴۰-جی ایللرده شاعر‌لری و یازارلاری توپلانان «ریویرا» و «نادری»قفه‌سیندن درین اوخشارلیق‌لاری یاشامیش دئسک هئچ ده یئرسیز دئییل بلکه. ۷۰جی ایللرده «روشن»قفه‌سینده بوتون وجودونو شعره بلشدیرمیش هر چیلغین بیر شاعره ان آزیندان ایکی اوچ فینجان شعیر پای دوشوردو. او گونلرین بارلی و ده‌یرلی توپلانتیلاریندان «سید جلیل، دادمان، بابک، عاریف، ارسطو، اسماعیل، بصیر، آصف شهرین دام – دوواریندان سانکی شعیر و سؤز یاغماسینا تانری‌نین ان صادیق ائلچی‌لری‌دیلر.\nتوحید ده شعره وورغون کیمی بو ییغینجاقدان اؤز پایینا دوشنی بؤیوک ماراقلا درده بویلو‌سینه-‌سینه توپلاییب و داها مؤحکم آددیملاماغا اؤزونده گوج توپلاییردی.\nمنیم فیکریمجه «کامال عبدالله»نین «رامیز روشن» حاققیندا قلمه آلدیغی بیر یازی بیزیم آدینی چکدییمیز گنج و استعدادلی شاعریمیز توحید اوچون ده یاراشاندیر: «رامیز روشن بوتون اصیل استعداد صاحیب‌لری کیمی چاپ اولونماغا آسان یوللا گلیب چیخمادی. اودا اؤز تجروبه‌سی‌له «یئفتوشونکونون»مشهور مصراع‌لارینداکی بو حقیقتی بیر داها تصدیقلدی. استعدادا کؤمک ائله، یول گؤستر، استعدادسیز اونسوز دا یول تاپاجاق.»\nتوحیدین یارادیجیلیغیندا منه ماراقلی گلن بیر قونودا وار. اودا بو کی قوزئی آذربایجان کینوسوندا ابدیلشمیش کاراکترلری یئرلی و یئترلی و چوخ ماهرانه بیر اسلوبدا اؤز یارادیجیلیغیندا یئر وئره بیلمیشدیر.\nاؤلوم\nیئکه‌پر\nقورخونج\nو قاتیل گؤرکمینده بیر کیشی دئییل تانییب\nگیزله‌نه‌سن اوندان\nبعضن تاخار ماسکاسینی\nگؤزل\nو گؤیچک بیر قیزین دا\nاؤلوم\nاصلینده «قورد جبراییل»دیر\n«فتاح دایی» اوبرازیندا(آرخادان ضربه کینوسوندان)\nیا:\nائله بیل هومای‌دان کئچیب بوداغدا\n«جالال»ی اؤلدورن«گارای»آم ایندی(یئددی اوغول ایسترم کینوسوندان)\nیا:\nشعیر یازماق\nدینامیت قویولموش داغدا\nایت بورنو چیچک‌لری درمک‌دیر\nاؤنجه گره‌ک ایچینده\nدجل بیر«ایسماییل»دوغاسان. (اؤگئی آنا کینوسوندان)\nیوخ. تانری مرحمتیله یوخدان وار اولان انسانین دوشونجه‌سینده‌سیلینمز ایز قویان بو قونو شاعرین اولو شهریارین شهریمیزین«دیلغیر بیر مئیدانچایا»قویولموش هئیکلینه اعتراض علامتی اولاراق هئیکل‌تراشا یوخ دئمکله مئفیک‌لشمیش و ال چاتماز شاعریمیز شهریارین وار اولماغینی جسورجاسینا‌دیله‌میشدیر و فاغیر گؤرونوشو بئینمیرم دئمکله شاعری داغ لاردان اوجا گؤرمه‌یی ایسته‌میش‌دیر.\n. . .‌دیلغیر بیر مئی��انچایا\nسنی‌سیغیشدیردیلار\nشهریار!\nهئیکلین اؤزونه اؤزگه، بیزه یاد\nاینجیمه سؤزومدن ای اولو اوستاد\nاؤزونده بیر عصرین دردین عکس ائده‌ن\nگوزگونو گؤزونده گؤرمورم سنین\nهئیکلین اؤزوندن ‌وئرمه‌ییر سوراغ\nبیر شاعر اولاراق\nمنی قانع ائتمیر بئله طمطراق\nهاردادیر\nهانی او هئیکل تراش\nدئیین کی بو ایشی من بینمیرم\nفاغیر گؤزونوشو من بینمیرم\nهانی ساچلاریندا بیر عصرین قاری\nداغدان اوجا یارات سن شهریاری\nبو شعرین منیم خوشوما گلن و اوره‌ییمدن تیکان چیخاران جهتی اونون ائپیک و حماسه‌لی‌دیلی‌دی. بو شعری ‌دینله‌دیک ده سانکی سوزجوک‌لری خاشابلاییرسان قاباقدا اولان آغیر بیر دویوش‌چون یاراقلانماغا.\nآتا بابالاریمیزدان قانیمیزا و جانیمیزا هوپموش بیر گؤزل دئییم وار: تورپاغین ایتیرن بیر عؤمور آغلار، عزیزین ایتیرن بیر ایل. قاراباغ فاجیعه‌سی بو یوردون و تورپاغین وورغونلاری اوچون قاسناق باغلامایان بیر یارادیر. قاراباغ حاقدا الی قلم توتان بوتون شاعر‌لریمیز بو آغرینی، آجینی آزاراق دا اولسا شعیر‌لرینده تصویره چکمه‌یین اونوتمامیشدیلار هئچ زامان. آمما توحیدین قلمیندن قوپان بو نیسگیل منجه چوخ فرقلی و ایرینن بیر یارادیر. هر سؤزجوک دویونلنمیش بیر یوموروق‌دیر. هر سطیر آغیر و چیخیلماز بیر قایادیر. شاعر قاراباغ شعرینده حیرصیندن ،غضبیندن تئلویزیونو ‌سیندیرماق ایسته‌ییر و بو ایشی‌له بو دؤزولمز یارانی همیشه‌لیک گؤم- گؤی ساخلاماق!\n. . . ایشکنجه اولونور سسی بولبولون\nهر ائوه آچیلان کانال شو بورو\nایندی گل اؤزونو اؤزوندن قورو\nباخیرکن حیرصیندن آز قالا آدام\nسیندیرماق ایسته‌ییر تئلویزیورو.\nچونکو بو یارا اونودولورسا اؤزون اؤز الین‌له کئچمیشینی، کیملیینی و حتتا گله‌جه‌یینی ده اونوتموش اولورسان.\n«قاری دوشمانین پاییز الی ده‌یمیش» بو تورپاغین یاراسینی و آجیسینی قطعیتله دئیه بیلرم کی چوخ آز شاعر بو درجه‌ده ائتگیلی و یانقیلی یازا بیلمیشدیر\nبو دردین سونو یوخدور\nدردین اووسونو یوخدور\nاون بیر باش عایله‌نین\nسانادیم اونو یوخدو!\nبیلمیرم هانسی‌سا بیر یازاردان هارداسا بئله بیر سؤز یادیمدا قالمیش: بیر شاعری تکجه اونون اوزون شعری ثبوته یئتیره بیلر. منجه توحید قاراباغ آدلی شعری‌له بیزیم موقاویمت شعیر‌لریمیز ‌سیراسیندا اؤن ‌سیرادا گئدنلر‌دن و قالارقی سس‌لردن ساییلاجاقدیر. شاعر باشقا بیر قیسا شعرینده بو یارانی بؤیله‌جه آنیمسامیشدی.\nکؤرپه مئییت تاپیلیب\n«هورادیز»دن یوخاری\nبیر آز باشدان آشاغی\nبیر آز‌ دیزدن یوخاری!.\n“سئوگی بیر نووع قالارقیلیق مانیفستی‌دیر «آلن بدیو»دئمیش. سئوگی‌دن باشلامایان کیمسه هچ واخت فلسفه‌نین وارلیغینا وارا بیلمز‌ دییر افلاطون. سئوگی فیلسوفو آلن بدیو «سئوگی‌نین اویمه‌سی» کیتابیندا سئوگی‌دن هاوادار چیخیر و بو چاغین اینسانلارین سئومکدن قورخمامامازلیغا و چکینمه‌مه‌یه هارالاییر؛ و آرتور رمبونون فیکرینه سؤیکنیر کی سئوگینی یئنی‌دن یاراتمالی‌سان. بو توپلونون یازاری دا لیریک شعیرلره اؤز کیتابیندا یترینجه‌سینه یئر آییرمیشدیر. آجلیق فلاکت ایش‌سیزلیک و دوشمانچیلیق‌لا دولو و گونو گوندن داها شیدتلشه‌رک دونیامیزی چیرکابلارا طرف یؤنلدن بو آجی ندن‌لری و بونلاردان تؤره‌نن‌لری تکی سئوگی و محبتین ینیلمز گوجویله گوجلندیر‌مه‌یی دوشونورک سئومه‌یی داش داشیماق کیمی آغیر بی�� ایش بیله-بیله بیر گئجه‌لیکده اولورسا داواسیز شاواسیز اؤزونو بدن جومهورتینه پریزیدنت سئچمکله ایجی‌نین هوره‌ین ایتینی سوسدورماق‌دیله‌میش.\nشاعرین «میانمار »شعرینه نظر سالدیقدا شاعرین دونیادا گئدن فاجیعه‌لره لاقئید قالمادیغینی یاخشی‌جاسینا گؤره بیله‌ریک.\nسنی تانییرام میانمارلی‌سان\nسنی تئلویزیادا گؤستریردیلر\nگؤرورم\nدرد ساری یامان وارلی‌سان\nییغیشیب، دردیندن درد دریردیلر\nکیمسه کوره‌یینه ووروب سوووشدو\nکئچمیش اولسون دئییب تسللی وئردی\nکیمسه باریشمادی. . .\nکیمسه باریشدی:\nبوتون اینسان‌لارین سونو قبیردی.\nآجیندان آغزینی آچمیش بو تورپاق\nیقین سئوینه‌جک بو یاوانلیـغا\nداغیلمیش داخمانین یوخ کانداریندان\nاوچ مئییت گئده‌جک قبریستانلیغا\nاوچ مئییت دئییرم بو گون، اوچ مئییت\nدونن دئییب گولن اوچ اوشاق ایدی\nبیری قارا ساچلی، بیری قونور گؤز\nبیری‌سه یاناغی آغ آپباق ایدی\nبو قانسیز اؤلومه، سویوق‌قانلیغا\nباخدیقجا آدامین دونور گؤزلری\nآه! اؤلوم نه قانیر آغ بنیز ندیر\nآه! اؤلوم نه قانیر قونور گؤزلری. . . .\nغریبسن، تنهاسان بو یئر اوزونده\nسندن گؤی اوزونده بیرجه آه قالیب\nآللاهی سوووشوب نه گزیر آهین؟\nآهیندان آشاغی بیر آللاه قالیب. . . .\nگؤرورم درد ساری یامان وارلی‌سان\nییغیشیب ،دردیندن درد دریردیلر\nسنی تانییرام میانمارلی‌سان\nسنی تئلویزیادا گؤستریردیلر.\nشاعر اؤز اینسانی بورجو بیله‌رک بشریتین بوتون آغری و آجی‌لارلا قارشیلاشدیغی درد‌لری اؤزونونکو سایاراق دونیامیزی چیرکینلیگه طرف یؤنلدنلره قارشی چیخاراق یازیر:\nبو اللر ال اولسا کرکی چیخماسا\nآصلان بیلدییمیز تولکو چیخماسا\nدونیایا آدامین چیرکی چیخماسا\nبو دونیا تر-تمیز قالار ایلاهی.\nتوحیدی هردن بؤیوک شاعریمیز«رامیز روشن»له حیسیات و ‌دیل باخیمیندان بیر چوخ دوستلار یاخین بیلیرلر. منجه توحیدین یارادیجیلیغینی دریندن ایزله‌ینده بونو دوشونمک اولور کی بو هئچ ده بیز ساندیغیمیز کیمی دئییل. اولورسادا نئجه ده خوش و سئویندیریجی. ائله بیر شاعردن ائتگی‌لنرک اؤزونو یازماق و یاراتماق.\nآه نرگیز باخیشلی\nچلتیک قوخولو قیز\nهله ده دوداقلاریندا\nبؤرتیکان\nتامسینیرمی کولک‌لر؟\nتاپشیر\nتور توتسون\nپنجره‌لری آتان\nغروب آرپا بوغدالیغیندا\nدادینی پایلاشیر\nآغجا قانادلار\nیارین\n«قیام»مئیدانچاسیندا\nتوتالیتار\nباخیش باتوم‌لاری‌لا\nیاتیریلاجاق\nعصیانکارغورورون\nو\n«جامع»مسجیدی‌نین اؤنونده\nداش سکی‌لردن\nتوپوق‌لارینا‌ دیره‌نه‌جک\nتانری قوللارینین\nآتئیست گؤزلری\nآه نرگیز باخیشلی\nچلتیک قوخولو قیز\nیاری اویاق\nیاری\nیوخولو قیز.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\n4 پاسخ\nاحسان گفت:\nیکشنبه ۱۰ دی ۱۴۰۲ در ۲۰:۴۲\nعزیز توحید نامور(ادلیم) سیزدن گوزل شعرلرینزی اوز سسینزدن روحا ناخش سالماخ اوچون گوزلیریک سسلی شعر سوزلرینی یوکلین بو عنوانا ساغ اولون","num_words":1880,"character_repetition_ratio":0.025,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":128470.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"– «بو خارابا اوتاخدان بی چؤله چیخ دنه. گولسارا خالا گئنه سنی سوروشور. دای اوزوم ده گلمیر دئیه‌م کیتاب اوخویور. دئییر های دوشوب قیزون بوشانیر. گؤرورسن؟! سؤزلریمی قولاغوندا سیرغا ائله‌مه‌دون، بو دا آخیری.»‌\nآنام حیرصلی-حیرصلی یوخاری‌دان آشاغی منی سوزور. آجی باخیشلاری‌لا آز قالیر منی دئشیک-دئشیک ائله‌سین… یان دؤوره‌مه نیفرت‌له گؤز گزدیریر. دیرسکلریمی سؤیکه‌دییم ماسانین اوزه‌ریندن گؤتوروب اوتوراجاقدا دیک اوتورورام. گؤزومو اوخودوغوم کیتابین سطیرلریندن آلیرام. اللریم‌له هر ایکی یاندان ساچلاریمی ییغیب باشیمین آرخاسیندا توپالاییرام. «او آرواد هئچ نه‌یین آغینی بوزونو بیلمه‌دی. همیشه قازانی قاریشدیریر، چاخناشما سالیر. غرورو، بیجلییی، سایقی‌سیزلیغی یئره گؤیه سیغمیر.»دئییرم.\n– «دوشموشوک آغیزلارا؛ آنجاق سنین آغزیندان هله ده گولسارا خالا دوشمور. نییه باشا دوشمورسن؟ سود‌امر اوشاغدا بیلدی بونو، سن بیلمه‌دون.»\nکوره‌یینی دایادیغی دیواردان گؤتوروب منه ساری گلیر. ماسانین اوزه‌ریندن اوخودوغوم کیتابی قالدیریب اللرینی آلتدان اونون هر ایکی طرفینه قویور؛ شاپبیلتی‌لا باغلاییب ماسامین اوزه‌رینه توللاییر. اوره‌ییمده اینجه-اینجه آغری‌لار دولاشیر.\n– «اؤزوزو آللاتمئیین، اورتادا منیم «قیز» دوغولماغیمنان باشقا بیر پروبلم یوخدو. سیز هله ده یوز ایل بوندان قاباغین دبینه اویوب اونون بونون سؤزینن قیزلاریزین گونون توتوسوز گؤی اسکی‌یه. آلی قیزی اونو دئییر، اوروج قیزی بونو دئییر. اؤزل سؤزلریزی بئله اوننان-بوننان پایلاشیرسیز.»\nدانیشدیقجا ایچیمده اسیردیم. نفسیم گوجله چیخیردی.\n– «اوتوروب اونون بونون دالیجاق دانیشماق هونر ده‌ییر. او آروادین بو آروادین باشماغیننان، دوْنوننان دانیشماغی ائله هامی باشارار.»\nساغ الیمی آلنیما قویوب ائهمالجا اؤوکله‌ییرم. ال آتیب اؤزومو ساچلاماق ایسته‌ییرم.\n– بئش یاشیمدان هئی گؤزونو آغارتدین، دیلینی دیشله‌دین. دئدین اوجادان گولمه؛ اوروج قیزی دووارین دئشیییندن گؤرر، حاج جلیل ائشیدر. اویناما! آلی قیزی نه دئیر آداما!!؟ اونو گئیمه، بونو گئیمه.»\nنه زامان آغلادیغیمی، گؤزومون یاشی نئجه اوزومدن بوینوما آخیب گئتدیینی بیلمیردیم.\n– ساغ-سولومو تانیمادان منی بی‌بی‌م اوغلونا وئردیز؛ آنادان اولجاق بیزی دئییلگی ائتمیشدیز. من هله تزه- تزه، اوشاقلیغیمدا، قوهوملاریمیزین من‌له اونو بیر یئرده گؤردوکلرینده قاش گؤز اویناتمالاری‌نین، شوخلوق دولو گولوش‌لرینین ندنین آنلئییرام…»\nگونش آلوولانمیشدی. یومشاق اسینتی باجانین طول پرده‌لرینی یونگول-یونگول ترپه‌دیردی.\n– «آروات آجی باغیرساق کیمی اوزاتدیقجا اوزادیر. قیرمیزی-قیرمیزی بئله سؤزون یئتیریر سانکی ایرضا سنه گؤره آروادین بوشئییر. او دا قورخور دنه یازیق آروات. ..»\nآنام اللرینی اؤوکله‌یه-اؤوکله‌یه تیترک سس‌له داوام ائله‌ییر.\nاوتوردوغوم یئرده ائله‌جه قورویوب قالیرام. بیر نئچه آنلیق ماسامین‌ اوزه‌رینده تیکانلی، یارپاقسیز، اتلی گؤوده‌سی اولان کاکتوس گولومه گؤزوم ساتاشیر. آچیق باجادان جیریلتی‌لاری ایچری دولوب اوتاغین سس‌سیزلییینی پوزان جیرجیرامالارین سسی، قفیل هؤنکورتومون ایچینده ایتیر. آنام ال_آیاغینی ایتیریر:\n– «قیزیم قیناما بیزی. بیز ده گؤزوموزو آچیب بئله گؤروب اؤرگشمیشیک. باشووا دؤنوم آی بالا دای سنه هئچ نه دئمییه‌جم.»\nقیوراقجا قاپی‌دان چیخارکن:-«آیناز باخ آغلاما ها، ایه‌م بیرده سنه بی سؤز دئدیم، نه دئسن دئ.» دئییب گئدیر.\n۲\nقارداشیم‌لا آنام��ن پیچیلتیلارینی دویورام. منی گؤرونجه سس‌لری اوجالیر:\n– «هله باشی آچیق عکسین قویور اینستایا، تئلگیراما! سنون اختیارون کئشگه منده اولوردو.»\nقارداشیمین گؤزلریندن نیفرت فیشقیریر.\n– «ایندییه‌جک بئبیله کیتاب اوخویوبسان نولوب؟ بوینوننان میدال آسیبلار؟ جیبووی پولنان دولدوروبلار.»\nآنام هر زامانکی کیمی سرت باخیشلارینی گؤزلریمه توشلاییر؛ گؤزلرینی بره‌لدیر. اللرینی اؤلچه-اؤلچه دوداغینی دیشله‌ییر:\n– «من اولسام کیتابنان اؤزومو اؤلدورمک یئرینه قشح دورارام ماهنینی قویارام قیزیمنان اوینئییب دینگیلده‌رم. گئدیب گلیب میوه‌دن‌ یییه‌رم، قیزیمی یئدیردرم. آااز ائله بیلئیسن آرواتسان؟ سن هئچ. .. دا دؤورسن.»\nاوره‌ییمده‌کی آغری، بوتون جانیمی دولاشیب آیاق‌لاریما آخیر. آشاغی سس‌له میزیلدانیرام:\n– منی آسساز دا کس‌سز ده، او دئدیکلریزی سئومیرم.»\nچؤکوب اوتوردوغو یئردن سیچراییب اوز به اوزومده دورور. نفسینی درمه‌دن بیر دوزونه دانیشیر:\n– آی قیز هامی سنین اوجوز، کتدی مودئل پال-پالتارینی دانیشیرئه. ..»\nآنامین آغزی کؤپوکله‌نیردی، دامجی‌لاری اوزومه سیچراییردی. آماجی منی ساققالاماق اولدوغو اوچون ایسته‌دیکلرینی زورلا بئینیمه یئریتمک ایسته‌ییردی. اونون بو حالینی گؤرنده اوشاقلیغیمدا‌ منی قفسده ساخلادیغینی خاطیرلاییرکن، همن قورخو منی چولغاییردی… خاطیره‌لر گؤرونتو کیمی گؤزومون اؤنونده بولانیب اؤزو-اؤزونه دالغالانماغا، ایتیپ تاپیلماغا باشلاییر.\nبیرگون اولمادی آنام‌لا قارداشیمین یئرینه اؤزوم بازارا گئدم. ایسته‌دیییم پال-پالتاری بیه‌‌نیب سئوه‌رک آلام. هئچ ائله‌بیل، بیزلرله اونلارین آراسیندا بو بویدا زامان مسافه‌سی یوخ‌ایدی. آنجاق و آنجاق گئییملریمیز ده‌ییشمیشدی.\n۳\nگون باتماق اوزره‌دیر. یئر اوزو آلا-بولا اولور. گون عرضینده سسلری چیخمایان قارانقوشلارین قیوراق اوچوشلارینی سئیر ائدیرم. ائیواندا توپلانیب اوردان-بوردان دانیشیرلار. حیه‌طین ساغ بوجاغیندا دامی، دیواری چؤکموش تندیرخانایا ساری بویلانیب باخیرام. اوشاقلیغیمی خاطیرلاییرام؛ تندیرین باشیندا ایله‌شیب آیاقلاریمی ایچینه ساللاماق ایسته‌ییرم. یانان آغاجلارین چیرتا-چیرت سسی، اؤزل قوخوسو، تزه‌ چؤره‌یین اییسی هریانی بورویوب. تندیرخانانین دیوارینداکی میسمارلادان چوواللار، توربالار آسیلیب.\nکئچمیشده گونش، چیی کرپیج‌له تیکیلمیش تندیرخانانین کیچیک دئشیییندن اوزون، ساری بیر قیلینج کیمی ایچری دورتولردی. پاییزدا تاوانیندان دامان یاغیشین ایزلری گؤرونردی. ایندی ایسه دیوارلاری چؤکموش تندیرخانا، کؤلگه‌سینی کول‌ کوسون، اوتلارین اوزه‌رینه توتقون خالچا کیمی دؤشه‌میشدی. گؤیلوک بؤجه‌کلری یام-یاشیل اوتلاری سارمیشدی. بیر واخت‌لار همن او اوتلارین اوزه‌رینه اوزانیب کوره‌ییمده، بوینومون دالیندا اینجه توخونوشلارینی حیس ائدردیم. بعضن قانادلاری خاللی کپنک‌لر اوتلارین آراسیندا ائهمال حرکت‌لرله یوخوشلو ائنیشلی اوچوشاردی‌لار، اونلارا قیسقاناردیم. ائشیتدیییم آجی سؤزلر اوغولتوایله بئینیمه ایشله‌ییب قاسیرغا قوپاردیغی آن، حیط‌ده گزیشیب گؤز یاشلاریمی سیله-سیله چیچک درردیم، یارپاق درردیم. ایچیمده بؤلوک-بؤلوک بولودلار دولوب_بوشالاردی. .. اوت‌لارین آراسیندان آجیلیق‌لا دولو یوخویا بنزر حیاتیمی هله ده دفعه‌لرله کابوس کیم�� گؤرورم:\n– «آی بالا بئله ال آیاغووون سوموگو گؤرسه‌نیرئه. باشووو زیندگووه، ارووه، اوشاغووا قات. یالاننان نه‌یه دوروب گلیبسن؟»\nیاشلیلیقدان قیریشمیش دوداقلارینین قیراغیندا آشاغیلاییجی بیر ایفاده واردی. ایری آیاغینی یانا چکیلمیش تومان‌ کؤینه‌ییندن گؤروردوم. آیاغی‌نین بارماقلارینی اوینادیردی:\n– گولسارانی هله ده بعضی گئجه‌لر اری دؤیر. اؤزوده هئسادین اوستونده…»\nننه‌م ناراحات_ناراحات دئییر.\n– «هه نولسون؟ آرواتدا آغیل اولماز. ..»\nگولسارا خالا سسینی اوجالدیر.\n– ایرضا جانی، اوروج قیزی دئییردی او گوله‌بتی‌نین اریننن بوشانان قیزی یوخدو؟»\nننم‌له آنام «هه، هه» دئیه-دئیه باشلارینی ترپه‌دیرلر.\n– «دئییرلر آلاهی کیشی‌نن توتوبلار. بی تونلوک وارایمیش. تیفاغون داغیلسین قیز اولان بنده. بیزیم زامان اولسئیدی دده‌سی، قارداش‌لاری شاققالاردی‌لار قیزی.»\nقییا باخدیقجا کیچیک گؤزلریله ائله بیل اوره‌ییمین دوز ایچینه گیرمک ایسته‌ییر.\n– «تای هاممی توکو توکدن سئچیر. هامیمیز یوللاری، ایزلری، جیغیرلاری، اوبالاری بیر-بیر گزیب بورا چاتمیشوق.»\nحیله‌لی باخیشینی گؤزلریم‌دن چکمیر. بو خینا او خینادان دئییل‌دی دئیه‌سن.\nگونشی ایچینه سوموروب کؤلگه‌سینی یان دؤوره‌سینه سره‌ن تندیر‌خانانی سوزورم. اورادا خاطیره‌لرین تانیش قیرینتی‌لاری کؤپوکله‌نیردی.\n– «اوره‌ییمی قارا-قارا شبهه‌لر گمیریر. باشیمیزا کول اله‌نه‌جک.»\nآنام بو سؤزو آز قالا پیچیلتی‌ ایله اؤزو-اؤزونه دئییر. دیزی اوستونه قویدوغو الی آستاجا اسمه‌یه باشلاییر.\nیونگول یئل اسیر. تیکانلی اوت‌لارین، کول-کوسون اییسی، تزه چؤرک ایییسی‌ قوخویان هاوانی چولغاییر. هئی‌سیز، اوتانجاق سس‌یم سورونوب بوغازیمدان چیخیر:\n– «من ایسته‌میرم سیزه اوخشییام.»\nایللر بویو او قادینا، ننه‌مه، آناما اوخشارام دئیه چوخ قورخاردیم. اونلارین گولوش‌لری، باخیش‌لاری بئله چوخ قورخونج ایدی. قورو تورپاق کیمی چات-چات اولموش اوزلرینده یوخسونلوغون دولاشدیغینی سئزیردیم.\nننه‌م اؤرت-باسدیر ائله‌ییب سؤزون یؤنونو دییشدیرمه‌یه چالیش‌سا دا اوخ آرتیق یای‌دان چیخمیشدی. قاشلاری چاتیلیر. بارماقلارینی سانکی گؤزومه تپه‌جک کیمی هاوادا اوینادیر. قادین بیردن گؤتورولور. سؤزو آغزیندان فیشقیریر:\n– «لئچه‌یو اؤرت چؤله دوشموش! اوردان بوردان باخان اولار.»\nسسی یاواش-یاواش سرتله‌شیر. کولک، الیمده برک-برک توتدوغوم «اؤزگه» کیتابین‌ین قیراقلارینی خیشیلدادیر.\n«قادین»، قادین دوغولمور، «قادین» اولونور. بو جومله بئینیمین قارانلیغیندا یئلله‌نیر، گؤزومون دنیزینده لپه‌له‌نیر. لپه‌له‌نیب لپه‌له‌نیب بوتون وجودوما یاییلیر، یازیلیر. سانکی چای‌لارین، بولاق‌لارین شیریلتیسینا بئله قاریشیر.\nآنامین گؤزلری قیرپیلمادان ‌بیر نقطه‌یه دیکیلمیشدی. ننه‌م آیسونون کیچیک اللرینه سیغال چکه‌رک کئفسیز و یورغون سسی‌له آغیر_آغیر اوخویوردو:\nآی‌سو بالام بی قطره\nگئده بولاغدان سو گتیره\nسویو وئره آتاسینا\nآتاسی تؤکه زمیسینه\nآیسو اللرینی بیر-بیرینه چیرپیر، سئوینجک قیشقیریر: -«ائلچین آتام؟»\nآلتی گؤز چؤنوب منه باخیر. ننه‌م دوشونجه‌لرینه دالیر. او، موتککه‌یه دیرسه‌کله‌‌نیب نالچا اوسته اوزانمیشدی. دیلی‌نین آلتیندا حزین-حزین باشقا بیر بایاتی اوخویور:\nآی مستانا مستانا\nآیسو گیریب ب��ستانا\nقورخییام یاغیش یاغا\nقیزیمین دونو ایسلانا\nآیسو اوغونور. ننه‌م چاتیق قاشلارینی گؤیه قالدیریر:\n– دوز دان یئری سؤکولندن اویانمیشام. خمیر ائله، گود آجیسین. کونده‌له، تندیری سال، کولفه‌نی آچ، تاختا اوخلونو ایلفیده‌نی ایراهلا، سورا یای، یاپ بیشیر. دای دوز اؤلورم بالا(آناما باخاراق) جانیم چیخیر.»\nدوداغیم قاچیر. گؤزآلتی گولسارا خالانین ننه‌مه قارشی باخیشینا باخیرام.\n– آی قیز تای یازیخ‌لارا آز قان اوتدور. قشه ار هلم-هلم تاپیلماز. ارون بئناوادی بیرین ده دوغ قوی اوغلو اولسون.»\nاوز-گؤزونو تورشودور. بیر زهمله باخیر کی ساناسان اؤدومو یاراجاق. قادین‌ین آجیغی هله ده سویومامیشدی.\nننه‌م ایچین_ایچین گولمه‌یه باشلاییر. نسه خاطیرلامیشدی:\n– یادیمدادی تک محمدی دوغموشدوم. گؤردوم آلی قیزی، اوروج قیزی ایکیسین دوغوب اوچونجوسونه بویلودولار. ائله‌بیل قارنیما ایلان سوخدولار. دوردوم قاچدیم زرنیسه‌نین یانینا، دئدیم قارنیمی باغلا اوشاغا قالیم.»\nشاققیلداییب گولورلر.\n– «ننه‌م نالی میخا دؤیور میخی نالا. باااه ددؤنن منی قینییان.»\n۴\nاوتاقدان آتامین من ائشیدیم دئیه اوجا سس‌له دئدییی سؤزلری دویورام:\n– «تای بی سئری اؤزومو اؤلدوره‌جم بو قیزین الیننن. ائوین-ائشیگین بوشلئییب گلیب بورا کی نولا؟ او کیتابلاردا نه وار؟! گئجه یاریسیناجان یوخو گؤزومه گیرمیر، یئرین ایچینده ‌سحر آچیلینجاق چابالئییرام.»\nقاپینی آچیب اوتاقدان چیخیرام. آتامین حیرصلی باخیشلاری سینیرلریمی گریر. کیچیک قارداشیم دوداغی قاچمیش منه زیلله‌نیر.\n– «من باشیمی آشاغی سالیب سئودیییم ایشی گؤرورم. بونون نه‌یی سیزه آغیر گلیر؟ بورنومو اونون بونون حیاتینا سوخمورام. بیر-بیریمیزین دوشونجه‌سینه، گئییمینه، یاشاییشینا سایقیمیز اولسون لوطفن.»\nیئنه دیلیم سؤز توتمور. دولاشیق-قاریشیق سؤزلر بیر-بیرینه قاریشیر.\nقارداشیم میسمیریغینی ساللاییر. سرت باخیشلاری اوزومده دونوب قالیر:\n– «ائله بو بؤیوک-بؤیوک دانیشماق‌لاری او کیتابلاردان اؤرگه‌شیسن. بیزیم آبریمیزی آپاریب سالیبسان آغیزلارا هله اوتانمادان دانیشیسان دا. بوردا شؤنگویوب گؤزونو کیتابنان اینستایا زیلله‌مک یئرینه گئت اوتور ائوینده ارووه اوشاغووا محبت ائله. ائله محبت گؤرمیین ار جانو آلیب اونون بونون یانینا گئدر.»\nآتاما باخیب گورولداییر:\n– «کیتابلارین اوتدئیون، موبایلین سیندورون. بی شیلله ده یاپیشدورون آغزینا بلکه آدام اولدو.»\n– «بو ائوده منی اینجیدن سایقینین اولماماغیدی، عدالتسیزلیکدی، آیری سئچکیلیکدی. بؤیوک کیچیک ساییلمیر بو ائوده. نجور اولور دا منی آدام گؤرموسوز!؟» آتاما باخیب قارداشیمی توشلایاراق دئییرم.\n– «آز سن فرلی قیز اولسئیدون دئیردون دده‌مین ننه‌مین سؤزو یئره دوشونجک قوی منیم باشیم یئره دوشسون.»\nسس-کویلو آرسیز قارغالار چیلپاق بوداقلارا شیغییان کیمی آنام کسکین سؤزو‌ایله اوستومه شیغیییر. بیردن-بیره اوزو گؤم-گؤی گؤیه‌ریر. هؤنکوروب بوْزلاییر.\n– «سویوندور با سؤزونو. دئمه‌یین ندی؟»\nآتام نه‌یی‌ایسه بئینینده گؤتور-قوی ائدیردی. توتقون اولوب قاتی حیرصلنمیشدی.\nبو سؤزلری سحر چاغی ائودن چیخیب گئجه یاریسی ائوه دؤنن آتام‌دان ائشیدیرم. واختینین چوخونو عایله‌سیله یوخ دوستلاری‌لا پایلاشان آتام‌دان. ماشینی گؤتوروب سحردن آخشاما خیابانلاری بوشونا دولاشان، او قیزا بو ��یزا قوللوق ائدن، یوکسک ‌لیسانس علمی درجه‌سی اولان و مندن یاشجا خیردا اولان قارداشیم‌دان ائشیدیرم. کیشی دوغولوب بوتون قیرمیزی جیزگی‌‌لری کئچه‌بیلمه‌یی کشیلیک‌لرینه دوغرو بیلن‌لردن ائشیدیرم.\nسؤزلری داراق کیمی بیر-بیرینه کئچیریلمیشدی؛ بیلیردیم بو سؤزلرین سونو هارا یئتیشه‌جک.\n– «قاییت اؤز ائوینه، ناغایرئیسان اوردا ائله. سن یولونو آزیبسان دئیه‌سن.»\nآتام گؤزلرینی یومور. ساغ الی‌له آلنینی تومارلایا_تومارلایا آستادان دیلله‌نیر. اوره‌ییمده نسه، ائله‌بیل ساپ قیریلیر. -«نه زامان دایاق اولدون کی»، دیشیمی-دیشیمه سیخاراق میزیلدانیرام. گؤزلرینی گؤزلریمه دیکیر:\n– «گوناهووی اوز-گؤزونده یوخ، اوره‌یینده گز تاپ.»\nگؤزلریمی عایله‌م دئدییم انسانلارین اوزونده گزدیریرم. -«سیزلر منه بیر «حیات» بورجلوسوز.»دئییرم. آتامین مات قالمیش گؤزلرینه زیلله‌نیرم:\n– «او اللرینی همیشه قیزیندان اسیرگه‌دین.»\nآتام آیاغا دورور، حوزون دولو بیر باخیش آتیر منه ساری؛ هئچ بیر سؤز دئمه‌دن آغیر-آغیر چؤله چیخیر. اوره‌ییم زوققول_زوققول زوققولداییر. حیاتیمین هر آنیندا منه یاشاتدیغی و قارشیسینی آلمادیغی بو حیس‌ هئچ اونوتمایاجاغیم بیر شکیلده یادداشیما جیزیلیردی. حاضیرلانیرام؛ هئچ بیر زامان منیمسه‌مه‌دیییم اوْ ائوه قاییدیرام.\n۵\nباجانین یان دیوارینا سؤیکه‌نیب قارانلیق حیطه زیلله‌نیرم.\n– «قاییتدین؟»\nبیرآز سوسورام. بئینیمده دالغالانان، لپه‌لنن ایستک‌لره، آرزولارا نیسگیلله‌نیرم. بو شه‌هر بؤیویه-بؤیویه روحومو اودموش، منلیییمی، اینسانلیغیمی کولتورون، توپلومون سیخلیغیندا سومورموشدو. بو آجیلیق‌لاری، ایرینلی یارالاری اوره‌ییمین مزارلیغینا ییغا-ییغا اؤزومو گؤمموشدوم. کؤلگه‌لر سوسقون حیه‌طده گزیشیردی‌لر. آغیزلاری-باشلاری بللی دئییلدی. باجانین شوشه‌سیندن گؤزونو بیزدن چکمه‌ین قیزیمی گؤرورم. قولچاغی قوجاغیندا بیزدن بیرآز آرالی بارداشین قوروب یئرده اوتوروب.\nباجانین ائنلی تاخچاسینا دوزدویوم دوغال گوللریمه زیلله‌نیرم. -«بو جهنم او جهنمنن داها یاخجیدی.»دئییرم.\n– «قارداشین زنگ ائله‌میشدی. دئدی سنه دئیم کیتابلارینین دالیجاق گئتمییه‌سن.»\nگؤزلریمی گوللریمدن آلیرام. چؤنوب قیزیمین اوزونه گولومسه‌ییرم. سکسکه‌لی اوره‌یی‌له قولچاغینی داها دا اؤزونه سیخیب گولومسه‌ییر.\nاللرینی شالوارینین جیبینه سالیر. قیمیشیر:‌\n– «هامیسین تندیرخانادا قالاییب یاندیریب‌لار…»\nنوشته های مشابه\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, حقوق بشر, زنان\nربابه قليزاده، فعال تورک و همسر فعال زندانی صیاد محمدیان به اداره ی اطلاعات کرج احضار شدند\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – سیمین صبری\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – صحرا حکاک پور\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – نگار گلکار\nحقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – ژاله تبربزی\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, مقالات, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار- سمینار برلین – اومای راد مهر\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nربابه قليزاده، فعال تورک و همسر فعال زندانی صیاد محمدیان به اد... خانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی: نه فراموش می‌کنیم و ... در روز جهانی مبارزه با ال‌جی‌بی‌تی‌‌ستیزی، حقوق جامعه ال‌جی‌بی... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - سیمین... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - صحرا... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - نگار ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - ژاله ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار- سمینار برلین - اوما... سمینار «آذربایجان و روند شکل‌گیری دموکراسی پایدار» – رادیو زما... طرح «نور» در روزنامه ایران؛ مقنعه اجباری، شلوار جین ممنوع","num_words":3676,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.033,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":107460.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"باشقالارینا نه قدر چوخ حؤرمت ائتسک، اونلاری ديیشمه‌یه بیر او قدر ائتکیلی شکیلده ایناندیرا بیلریک. هئچ واخت تحقیر ائتمکدن آلت ...","num_words":28,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":548134.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"– دئین شاعر، فطرتاً شاعر دوغولوب، گؤزللییی سئویب، عؤمرو بویو ائلینه، یوردونا اوره‌کدن باغلی اولوب، همیشه وطن و گؤزللیک عشقیله اوره‌یی چیرپینان عصریمیزین یگانه شاعری، بؤیوک عارف شاعریمیز فضولی‌نین نجیب خلَفی و لیاقتلی وارثی، محمدقلی اوغلو علی‌آقا واحددیر.\nزمانیمیزین فوق‌العاده استعدادلی شاعری واحد، اؤز سئودییی ائل و خلقی‌نین شعر انکشافیندا گوجلو تأثیری اولموشدو. او، اؤز صمیمیّتی ایله اوستون یئر توتور؛ او، بؤیوک انسان‌لاردا اولان صفت‌لره یییه‌لنمیش بیر صنعتکار اولوب، حیالی و ایگیدلییی ایله بیرلیکده تواضعکار شاعردیر. او، آلتی یوزدن آرتیق گؤزل غزل‌لریله فضولی‌میزین عنعنه‌لرینه دوامچی اولاراق شعرلری‌نین بیرینده دئییر:\nدئیردیم اهل قلم، واحد، عفو ائدرسه منی،\nبؤیوک فضولی‌میزین یادگاری من اؤزومم!\nبو فخردیر منه واحد، کی خلق شاعری‌یم،\nبؤیوک فضولی‌لرین خاک پایی‌نین بیری‌یم.\nالبته بونو دا قید ائتمک گرکلی‌دیر کی، فضولی یادگاری و فضولی عنعنه‌سینی داشیماق و یا بو ادّعانی ائتمک نه‌قدر بؤیوک و نه‌قدر چتین‌دیر.\n۱۶-جی عصر، فضولی عصریندن بری چوخ‌لاری غزل دئییب و یا باشقا سؤزله دئمک اولار کی، هر شاعر اؤزونو سیناماق اوچون ده اولسا غزل و یا غزل‌لر یازیب و بعضاً بیر، ایکی و یا بئش قطعه گؤزل غزل یازان‌لار دا اولوب؛ اما دیلیمیزده دؤرد-بئش یوز اعلا غزل‌لر فضولی و سیّد عظیمی چیخساق قوشان اولماییب. البته ذاکر، راجی، صراف، صابر ذکری و فکری اردبیلی، خورشید خانیم ناتوان، نباتی، حئیران خانیم و یا مثال اوچون بؤیوک غزل شاعری حاج سید عظیم شیروانی بیر چوخ اعلا غزل‌لر یازمیشلار؛ اما بونلارین هامیسیندان چوخ اوخونان واحدین غزل‌لری اولموشدور.\nحتی بؤیوک ادبیات‌شناس و غزل‌شناس و عالیم‌لر ده واحدین غزل‌لرینه صنعتکارلیق باخیمیندا کامل، ساده‌لیک و معاصرلیک، خلقی‌لیک و حیاتی‌لیک کیمی اؤزللیک‌لره یییه‌له‌نن، گؤزل و اعلا سجیّه‌وی‌دیر – دئمیشلر.\nاو، فضولی و سیّد عظیم کیمی قدرتلی شاعرلرین دوامچیسی او��دوغو اوچون اونو بیر غزل شاعری کیمی تانیییرلار؛ اما واحد شعرین هر نوعوندا اؤزونو سیناییب، موفقیتله، عالی وضعده سیناقدان چیخمیشدیر. ایکی یوز اللی‌دن چوخ اجتماعی، تنقیدی معنالار داشییان، صابر مکتبیندن الهام آلمیش صابرانه اعلا طنز شعرلری واردیر. مثلاً بیر آز بازارین تعاونی‌لشمیش یعنی «تولیددن مصرفه» دوشموش وضعیتینه گؤره بعضی انصاف‌سیزلارین ایشی رونق‌دن دوشور. بازارداکی آل-وئرچی‌لرین دیلیجه یازیلمیش بیر طنزیندن نئچه مصراعسینی اوخویاق:\nچیخدی صد حیف، الیمیزدن اوْل عدالت کانی،\nاو، ژولیک‌لر یاتاغی؛ کؤهنه قوبا میدانی.\nوار ایدیق بیر نئچه دلّال هامی پاکیزه‌نژاد،\nمختصر کیم بیزیم الیمیزده ایدی هر بیر زاد،\nخلق گر حیله‌ده شیطانی ساییر کان فساد،\nبیزه شاگرد اولامازدی، هله قالسین اوستاد،\nحیله و مکر ایله فسخ ائتمیش ایدیک شیطانی.\n***\nایشیمیز صبح و مسا عالمی آلداتماق ایدی،\nبیره بئش خلقه باها قیمته شئی ساتماق ایدی،\nغرض، عادت بیزهآسوده یئییب، یاتماق ایدی،\nگؤز گؤره خلقی بوتون کاریمیز آلداتماق ایدی،\nبیزه یارب! یئنه قسمت ائله، او دوورانی!..\nواحدین نیّتی طنز یازماقدا اجتماعی شعورون اویانماسی، کوتله‌وی شکیلده انکشاف تاپماسینا یاردیم ائتمک اولوب، بو ایشده موفق ده اولوب؛ مثلاً:\nلذّت خِیری گؤرن شرّ ایشه اقدام ائتمز\nمرد عاقل اؤزونو ناکس ایّام ائتمز\nاو، جامعه‌سی‌نین چیرکین دوشونجه‌لی بدخواه‌لارینا دفعه‌لرله گؤزل شکیلده کسگین جواب‌لار وئریر؛ مثلاً:\nمظلومه ظلم ائدن یئته‌جکدیر جزاسینا،\nمطلق بودور عدولارا قطعی جوابیمیز.\n***\nبدخواه خلق اولان گؤره‌جک اؤز قیامتین،\nوقتا، قورولدو عدلیله یوم‌الحسابیمیز.\n***\nاؤلسک ده خوشدو حق و عدالت یولوندا بیز،\nدشمن مین اولسا، ذرّه‌جه یوخ اضطرابیمیز.\nاو، جامعه‌سینده وفاسیزجاسینا جامعه‌نی سایمایان حیاسیزلارا و خلقین احتیاج‌لارینا اعتناسیز اولوب، انصاف‌سیزلیق‌لا پول توپلایان‌لارا:\nاولما وفالی، عهد و وفادن نه فایده؟\nاول بی ادا، وفا و ادادن نه فایده؟\n***\nوئرمه فقیره، سعی ائله ییغ بانگا پول‌لاری!\nاهل سخاوت اولما، سخادن نه فایده؟\n***\nخلقین مالینی جهد ائله یئ، خوش کئچیرت گونون،\nقدر حیانی بیلمه، حیادن نه فایده؟..\nع. واحد دورونون عالیم، یازیچی، شاعر و مترقّی انسان‌لاری ایله صمیمی علاقه ساخلاییب، تئز-تئز محیطی‌نین ده‌یرلی شخصیت‌لری ایله گؤروشو اولارمیش. او «ملانصرالدین» مجموعه‌سی‌نین مدیری، جلیل محمّد قلی‌زاده ایله گؤروشونو بئله نقل ائدیر: «ایلک دفعه منی ادبیات‌شناس عالیم «سلمان ممتاز» ۱۹۲۵-جی ایلین بهاریندا میرزه جلیل ایله تانیش ائتدی. میرزه جلیل منی خوش و گولر اوزله قارشیلادی و منه ایلک گؤروشده بیرجه بونو دئدی: «بیز گرک چوخدان تانیش اولایدیق؛ سن «ملانصرالدین» اوچون تئز-تئز شعرلر یازایدین. ایندی ده هئچ گئج دئییل» – دئییب، منی یئنی طنز یازماغا روحلاندیردی.\nمن، ائله ایلک گؤروشده میرزه جلیل‌دن موضوع ایسته‌دیم.\n– چوخدور موضوع، – دئدی. نوروز بایرامی یاخینلاشیر؛ گؤتور بیر بایرام نغمه‌سی یاز!\nمن میرزه جلیلین تاپشیریغینا عمل ائدیب، دئدییی «بایرام نغمه‌سی»نی یازدیم و همین شعر ژورنالین ۱۹۲۵-جی ایل ۱۴ مارت تاریخلی ساییسیندا چاپ اولوندو.\n۱۹۲۷-جی ایلین آپریلینده یئنی یازدیغیم «طنز» شعری گؤتوروب میرزه جلیلین اداره‌سینه گئتدیم.میرزه جلیلین ع��ئله‌سی ده اداره‌نین یئرلشدییی بنانین اؤزونده یاشاییردی. او، میزین آرخاسیندا اَیلشمیشدی. قاباقکی اوتاق‌دا مجموعه‌نین ایشچی‌لری اوتورموشدولار. قاباغیندا، اوستو گونده‌لیک‌لر و مجموعه‌لرله قالاخلانمیش بیر میز وار ایدی. قاپی‌نین ساغ یانیندا یاناشی قویولموش ایشقابلاردا، مختلف کتابلار گؤزه چارپیردی. میرزه جلیل منی گؤرن کیمی آیاغا قالخیب قاباغا گلدی؛ قاپی آغزیندا منی قارشیلادی، گؤروشدو، چکه-چکه گتیریب یانینداکی صندلده اَیلشدیردی.\n– بیزه تزه نه گتیریب‌سن؟ – دئیه سوروشدو.\n– الی‌بوش گلمه‌میشم، میرزه! شهریمیزین عمومی خدمات اداره‌لری‌نین پیشخدمت‌لریندن بیر مستزاد یازمیشام – دئدیم. میرزه جلیل شعری اوخوماغی مندن خواهش ائتدی. من شعری اوخودوم. شعر، میرزه جلیلین خوشونا گلدی و دئدی:\n– لاپ صابرانه یازیلیب دئدی. – او، مجموعه‌نین امکداش‌لاریندان بیرینی چاغیریب تاپشیردی: – بو شعری حاضیرلا گؤندر مطبعه‌یه!\nایش گونونون آخری ایدی. میرزه ساعتینه باخیب سونرا پنجره‌دن باتان گونشه بیر باخدی؛ آیاغا قالخیب قولومدان یاپیشدی. بویورون گئدک بیر چای ایچک – دئیه منی ائوینه دعوت ائتدی. دوغروسو، من اوتاندیم، گئتمک ایسته‌مه‌دیم.\n– میرزه! باشقا بیر گونده گلسم داها یاخشی اولمازمی؟ – دئدیم.\n– خیر، بو گوندن یاخشی‌سی اولماز.او، قولومو بوراخمادی. میرزه جلیلین منزلی ایکی اوتاقدان عبارت ایدی. آروادی حمیده خانیم کی، اؤزو اوخوموش بیر ادیبه خانیم ایدی، بیزی آستانادا قارشیلادی.میرزه جلیل گوله-گوله دئدی:\n– سن شاعرلره خدمت ائتمه‌یی سئویرسن؛ شاعر واحده بیر یاخشی چای حاضیرلا! حمیده خانیم گولومسونوب دئدی:\n– بویورون ایچری.\nکئچیب اوتاقدا میرزه ایله اوتوردوق؛ حمیده خانیم ائو پالتاریندا ایدی. دن دوشموش ساچ‌لاری چیینینه تؤکولموشدو. گولر اوز و خوش سیما قادین ایدی. او بیری اوتاقدا اوشاق‌لار اوجادان دانیشیردیلار. میرزه ده اوجادان دئدی: – «مدحت»! درس‌لری‌نیزی اوخویون، آدام قوناق یانیندا اوجادان دانیشماز داها. او اتاقدان سس-سمیر ائشیدیلمه‌دی.\nحمیده خانیم اوّل چای، سونرا دا شام یئمه‌یی گتیردی. یئمکدن سونرا یئنه مربا ایله چای ایچدیک. میرزه جلیل منه مجموعه‌نین ایشی حقینده دانیشدی و گله‌جک سایی‌لارا یازاجاغیم شعر، لطیفه و گولمه‌لی موضوع‌لاری آیدینلاشدیردی. حتّی او، منه بیر نئچه مخفی امضالار دا سؤیله‌دی کی، اگر قورخسام دا شعرلریمی مستعار «تنبل شاعر»، «ملحد»، «تنبل»، «حاجی عقرب»، «قاهر عیّار»، «نوفئل»، «آوارا قولو» امضالایام. من گئتمک اوچون گؤروشوب آیاغا قالخاندا، قاپی دؤیولدو. «اوردوبادی» گلدی.\n– سعید، گئجیکیب‌سن، کوفته‌نی واحد یئدی – دئیه میرزه جلیل اونو دا دوزلو ظرافتله قبول ائله‌دی.\nمحمد سعید گولومسه‌نیب، – شاعرین پایی شاعره حلال‌دیر!– دئدی. من قالمالی اولدوم. یئنی‌دن مجلس قیزیشدی؛ اردوبادی اؤز یازدیغینی چای ایچه-ایچه اوخودو.میرزه قاش‌لارینی چاتمیشدی، دقّتله قولاق آسیردی؛ حمیده خانیم یانیمیزدا آیاق اوسته دایانمیشدی. ساغ الینی میرزه جلیلین چیینینه قویموشدو.اوردوبادی اوخودو. میرزه موضوع و یازینی به‌یندی.\nبیز گئجه‌دن چوخ کئچمیشدی، میرزه جلیل ایله، حمیده خانیم‌لا خداحافظ‌لشیب آیریلدیق».\nواحدین اؤزونه‌مخصوص مدریک‌لییی، ذکاسی، تواضع‌کارلیق‌لا مؤدب‌لییی و حاضرجوابلیغی حیرتلندیریجی ایدی.اونون دوست‌لاریندان بیری میرزه جواد شیرینوو واحدین حقینده خاطره‌لری‌نین بیر قسمینده یازیر:\n«او، جوانلیغیندا «رندانه» آدلی شعر مجلسینه گئدیب-گلن‌لردن ایدی.بورادا مشهدی آذر، عبدالخالق یوسف، آقا داداش منیری، عبدالخالق جنّتی، صمد منصور کیمی او چاغین گؤرکملی، ماهر شاعرلری‌ اشتراک ائدردیلر. بورادا، آذربایجان، تورکیه و فارس شعری‌نین اینجه‌لیک‌لرینه واقف اولان بو شعر زرگرلری اولوردو. بیر گون بئله بیر مجلس «بُوزوْونا»دا مشهدی آذرین دانیشیغی، یعنی اونون قدرتلی شاعرلرین شعرلرینی آراشدیریب، تحلیل ائتمه صحبت‌لرینی ائشیتمه‌یه گئتمیشدیک. دانیشیق فضولی یارادیجیلیغیندان گئدیردی. فضولی‌نین حبیبی غزلینه یازدیغی تخمیس اوخوندو، آراشدیریلیب، تحلیل اولدو. صحبت اثناسیندا علی فهمی واحددن سوروشدو: – سنین ادبی انکشافینا فضولی‌نین نه کیمی تأثیری اولموشدور؟!\nواحد دئدی: – منیم اوستادلاریم میرزه عبدالخالق یوسف، میرزه هادی ثابت دؤنه-دؤنه فضولی‌نین اؤلمز غزل‌لرینی منیم اوچون اوخویوب تحلیل ائتمیشلر. نه تکجه من، میرزه هادی ثابت دئیردی کی، «فضولی اولماسایدی، من شاعر اولا بیلمزدیم». میرزه عبدالخالق یوسفی، عبدالخالق جنتّی‌نی، مشهدی‌ آذری، میرزه آقا داداش منیرینی، هاشم بیک ثاقبی ده شاعر ائدن فضولی یارادیجیلیغی، خصوصاً اونون اؤلمز غزل‌لری اولموشدور.\nسونرا مجلسین آغ‌ساققالی علی آقادان خواهش ائله‌دی کی، هئچ یئرده نشر ائدیلمه‌میش و ائشیدیلمه‌میش غزل‌لریندن اوخوسون. علی آقا واحد اَیله‌شن‌لردن عذر ایسته‌یه‌رک الینی پئنجه‌یی‌نین قولتوق جیبینه سالیب، بیر توپا ازیک کاغذ چیخاریب آراسیندان بیرینی سئچیب بو مطلع ایله:\nای گول! سنی کیم آیری سالیب‌دیر چمنین‌دن؟\nآچ گیزلی معمّانی او غنچه دهنیندن.\nباشلانان غزلینی سونونا قدر اوخودو، سونرا بیر قورتوم عطیرلی چاییندان ایچیب:\nقارا زلفو او مه رخساره ای گول سایه‌بان ائتمه،\nهلالی، ظلمت شب‌ده بولود ایچره نهان ائتمه!..\nمطلعی ایله باشلانان غزلینی سونان قدر اوخودو؛ مجلس‌ده‌کی‌لردن کیم ایسه وجده گلیب دئدی:\n– احسن واحد! بو بیت‌لرین دوغرودان دا فضولی‌یانه دئییلیب. یئنه ده واحد تواضع‌کارلیق‌لا: – آ کیشی‌لر! سیز نه دئییرسینیز؟! من فضولی‌نین شاگردی‌نین شاگردی اولا بیملرم. او کیشی عالیم اولوب، آد قویوب گئدیب؛ اونون اثرلری دریادیر. من ده او دریادان بیرجه قاشیق گؤتورموشمسه، او دا چای قاشیغی‌دیر! من بو باره‌ده یازمیشام:\nبؤیوک فضولی‌لرین خاک پایی‌نین بیری‌یم…\nبورادا یئرلی‌دیر کی، واحدین دوستو میرزه جواد شیرین‌اوو اوچون دانیشدیق‌لاریندان بیر قیسمینی ده اوخویاق:\n– من میرزه عبدالخالق یوسف‌له تانیش اولاندان سونرا، اونون ائوینده تشکیل اولان ادبی ییغینجاق‌لاردا اولاردیم. اورانین ثابت عضولری مشهدی آذر، سید زرگر، میرزه هادی ثاقب، حسن سیّار، هاشم بیک ثاقب، عبدالخالق جنّتی، آقا داداش منیری کیمی غزل شاعرلری اونا حرمت ائدر، تئز-تئز ائوینه ییغیشاردیلار. شیرین صحبت‌لری اولاردی؛ کئچمیش شاعرلرین مثلاً نظامی، سعدی، حافظ، فضولی کیمی بؤیوک شاعرلرین شعرلرینی تحلیل ائدر و نظیره‌لر یازاردیلار. یازدیق‌لاری نظیره‌نی مجلس‌ده اوخویوب مذاکره ائدردیلر. من اونلارا نسبتاً جوان اولدوغومدان یانلاریندا چوخ دانیشماز، مجلسین آشاغی باشیندا اَیله���شیب، اونلارین شیرین کلام صحبت‌لرینه دقّتله قولاق آساردیم. من هر دفعه مجلس‌دن چیخیب ائوه گئدنده، ائله ظن ائدردیم کی، بوتون علم‌لری تحصیل ائدیب گئری قاییدیرام. اونو دا دئییم کی، مجلس‌ده دئییلن شعرلرین چوخونو ازبرلردیم…\nواحد سؤزونه دوام ائتدیریب دئییر:\n– بیر گون یئنه ده مجلس آراسته ایدی.قوناق‌لارین قارشیسیندا دملی خوش رنگ چایلا لبالب استکان‌لار بوغلانیردی. شعردن صحبت آچیلمیشدی؛ صحبت حاج سیّد عظیم‌دن دوشدو. اونو تعریفله‌ین ده، تنقید ائدن ده اولدو. میرزه عبدالخالق یوسف، سیّد عظیمین یارادیجیلیغینا مثبت قیمت وئردی. سؤزونو دَییشدی، بیر قافیه آچ! – دئیه عبدالخالق جنّتی‌یه مراجعه ائتدی. جنّتی قاش‌لارینی چاتدی. بالاجا فکره گئدندن سونرا دئدی:\nپیر طبعیمدن جوان‌لار ایسته‌میش‌لر تازه سؤز،\nاونلارین ظنّیجه وار طبیعمده بی‌اندازه سؤز.\nبونا یوسف بئله جواب وئردی:\nعارفاً بالله اولان هر گون یازار مین تازه سؤز\nصاحب طبع سلیم یازمازدی بی‌اندازه سؤز.\nیوسف بیتی قورتاراندا من هیجانا گلدیم؛ ائله بیل یوسف منیم بو حالیمی سئزدی.\n– اوغلوم، علی آقا! بلکه دالینی گتیره‌سن…\nیوسفین گولر اوزله، اینام‌لا منه اوز توتماسی اوره‌ییمه سئوینج، الهامیما قوّت وئردی؛ هئچ بیلمیرم سؤزلر ذهنیمه نه وقت دولدو. آشاغیداکی مصراع‌لاری سؤیله‌دیم:\nتنگ‌دیر غنچه دهانین، گئج گلیر آوازه سؤز،\nبیر صنم‌دیر نازنین قویموش اؤزونو نازه سؤز.\nسوردوم آغزین سرّینی هر کیمسه‌دن، ای تازه گول!\nتاپمادی، یوز مین خیال ائتدی بو مخفی رازه سؤز.\nاولماسا اوستاد بزمینده سؤزون بالله قبول،\nپیرلر یازسین جوان‌لارچین یئنه بیر تازه سؤز.\nشعری قورتاران کیمی میرزه عبدالخالق یوسف یئریندن قالخیب، گلدی آشاغا باشدا منی قوجاقلادی و آلنیمدان اؤپدو و دئدی:\n– علی آقا! بو دوزدور کی من سنه اومیدسیز باخیردیم، ایندی، بئله مجلسیمیزین هم عضوی، هم ده واحد شاعری اولدون. من بوندان سونرا سنه «واحد» لقبی وئریرم و بو غزلین آخیرینجی بیتیندن «بالله» سؤزونو «واحد» سؤزو ایله عوض ائت، یعنی:\nاولماسا اوستاد بزمینده سؤزون واحد قبول،\nپیرلر یازسین جوان‌لارچین یئنه بیر تازه سؤز.\nواحد تئز بیر زماندا مجلس عضولری‌نین نظرینی جلب ائتدی و اونلارین آراسیندا مشهورلاشدی. بو معروفلاشما ادیب‌لر، شاعرلر و ضیالی‌لار آراسیندا ایدی. غزل بهادری واحدین ائل، خلق و بوتون جمعیت آراسیندا معروفلاشماسی، ذاتی و فطری استعدادیندان‌دیر. اونو، طبعی‌نین روانلیغی معروف ائدیردی؛ هر کس بیرجه یول واحدی گؤرسه‌یدی، دانیشدیرسایدی، اونون فوق‌العاده اولان استعدادینا حیران اولاردی. او، چوخ قدرتلی بدیهه شاعری اولوب. او، هر یئرده، هر موضوع اوچون گرکلی اولان شعر دئمکده سیخیلماییب، چتین‌لیک چکمه‌میش‌دیر. بیر گون ۱۹۳۹-جو ایل‌ده فیلارمونیادا مغنّی قادین‌لاردان حقیقت خانیم، ثریّا قاجار، منوّر خانیم و یاور خانیم کلنترلی و جهان خانیم تالیشینسکی اونو دوره‌یه آلیب ظرافتله دئییرلر: – آی واحد قارداش! سن بو قدر گؤزل غزل‌لر یازیرسان، بس نییه بیزی یادا سالمیرسان؟ واحد گولومسه‌نیب: – «سیز همیشه منیم اوره‌ییمده‌سینیز» دئییب همان لحظه‌ده آشاغیداکی بیتی سؤیله‌ییر:\n«حقیقت»یمده «جهان» پارلاییر «ثریّا» تک،\n«منوّر» اؤلکه‌مین هر بیر زماندا «یاور»یم.\nواحدین آیری بیر حاضرجوابلیغی، اونون آذربایجانین مشهور خواننده‌لری ایله، او جمله‌دن جبّار قاریاغدی اوغلو، سیّد شوشونسکی، علعسگر عبداللهئو، اسلام عبداللهئو و باشقالاری ایله صمیمی دوستلوغو و گؤروش‌لری اولارمیش. بیر گون واحدی، ایچری شهرده دوستونون اوغلونون تویونا چاغیریبمیشلار. مشهور خواننده‌لردن مطلّم مطلّم اوغلو دا اوردا ایمیش؛ اوندان تویا عائد بیر وصفیّه اوخوماسینی ایسته‌ییرلر. او دا اوزونو واحده توتوب دئیر: «منی بو داردان سن قورتاراجاقسان!» واحد گؤز اوسته – دئییب بداهتاً بو غزلی دئییر:\nچکدی سنی طالع بو گلستانه گؤزل قیز،\nشوقیله یاناش بولبول نالانه، گؤزل قیز!\nبو غزل «ز» حرفی سیراسیندا کتابدا چاپ اولدوغونودان بیر بیتله کفایتله‌نیریک. بوردا میرزه جوادین واحد حقینده اولان خاطره‌لریندن بیری‌نین ده گتیریلمه‌سی یئرینه دوشر. ۱۹۳۹-جو ایلین پاییز فصلی ایدی؛ بیر گون واحد منه دئدی:\n– صمدی اوره‌ییم ایستیر، دور گئده‌ک اونون یانینا. من ممنونیّتله راضی اولدوم. او وقت صمد وورغون «فیولئتوف» کوچه‌سینده ۶۰ نمره‌لی بنادا یاشاییردی. قاپینی دؤیدوک؛اورتا یاشلی، باشی گنجه کلاغایلی قادین قاپینی آچدی. ایچری کئچدیک. حرمتلی یازیچی و شاعریمیز عبدالله شائقی ده صمد وورغونون یانیندا گؤروب چوخ شاد اولدوق. اونلار بیز گله‌نه قدر اوخویورموش‌لار. ائو صاحبی بیزی مهربانلیق‌لا قارشیلادی. واحدین قولوندان یاپیشیب، دیوانین «بؤیوک مبل»ون اوستوده اَیلشدیلر.\n– نه یاخشی گلیبسن؛ من سنی گؤرنده همیشه بؤیوک فضولی یادیما دوشور. منه ائله گلیر کی، او دا سنین کیمی خوش‌صفت، اوره‌یی محبّتله دولو بیر شاعر اولوب.\nشائق معلم صحبته قاریشدی:\n– آی صمد! واحدین آذربایجان‌دا فضولی یادگاری اولدوغونو من ده تصدیق ائدیرم. اما گرک اونو بیر امتحانه چکم.\nشائق گؤزلرینی یومدو؛ واحده خطاباً فضولی‌دن بو بیتی اوخودو:\nدئییلسن چوخدان ای گردون جهان سئیرینده یولداشیم،\nنولا خم اولسا قدّین، سندن آرتیق‌دیر منیم یاشیم.\nصمد اوزونو واحده توتوب دئدی:\n– هه، آی آذربایجانین یئنی فضولی‌سی! معلمیمیز فضولی‌نین بو سؤزلرینه، نه آرتیریب، نه علاوه ائده بیلرسن؟!\nواحد صمیمی گولوش‌له:\n– اجازه وئرین – دئدی، فضولی‌‌نین بو بیتی‌نی تخمیس ائدیم. بداهتاً باشلادی:\nدیار عشقه سلطانم، بلالر چوخ چکیب باشیم،\nجلال شوکتیم غم‌دیر، هجوم درد فرّاشیم،\nعؤمورلردیر آخار کویینده یارین‌قانلی گؤزیاشیم،\n«دئییلسن چوخدان ای گردون جهان سئیرینده یولداشیم،\nنولا خم اولسا قدّین، سندن آرتیق‌دیر منیم یاشیم».\nصمد ووروغون عبدالله شائقه اوز توتوب دئدی:\n– شائق معلم! فضولی‌نین شاگردی امتحاندان نئجه چیخدی؟\nشائق گولومسه‌نیب دئدی:\n– واحد بو امتحاندان واحد کیمی چیخدی.\nالبته واحدین بئله تئز، گؤزل و اعلا، یاراشیقلی و بدیعی شکیلده وئردییی جوابین اساس کؤکو بیرینجی اونون اؤزونه‌مخصوص اولان استعدادی ایسه، ایکینجی عنصر اونون شعر نوع‌لرینده چوخ ایشله‌مه‌سی و چوخ شعر یازماسیندان تؤره‌نیر.\nع. واحدین شعرلری ۱۹۱۴دن چاپ اولماغا باشلاییب ۱۹۲۵-جی ایلده کتابی، ۱۹۳۸ده دیگر کتابی، ۱۹۳۹دا غزل‌لر کتابی، ۱۹۲۴ده دؤیوش غزل‌لری، ۱۹۴۴ده باشقا بیر غزل‌لر کتابی، هر ایکی ایلدن، اوچ ایلدن بیر واحدین یئنی یازدیغی غزل‌لری چاپ اولوب خلقه چاتدیریلیب. او، شعر دئمکده هئچ چتینه‌ دوشمه‌میش‌دیر. هر ساده دانیشیق سؤزلریندن آغیر معنالار داشییان روان غزل‌لر یازیب؛ ائله بونا گؤره او غزل شاعرلری آراسیندان ان چوخ اوخونان شاعر اولوب.اونون آلتمیش ایلدن چوخ یازیب یاراتدیغی سؤزلرین هامیسی مغنی‌لر طرفیندن اوخونوب خلقه چاتمیشدیر. او، دانیشدیغی‌نین هاراسیندا سؤزون کسنده دانیشدیغی شعر مصرعی و سؤزون کسیلن یئر قافیه‌سی اولوب، یعنی واحدین شعرلرینده بؤیوک صنعتکارلیق‌لا بدیعی شکیلده ایشله‌نن ساده‌لیک وحدتی آز شاعرین شعرینده تاپیلار.\nادیب و شاعر تبریزلی علی‌نین، واحد حقینده مفصل یازدیغیندان نئچه سطرینی اوخویاق: «واحد واحی و یالانچی بیر خیال عالمینده گؤزه گؤرونمز بیر معشوقه (بت) دوزلتمیر؛ اونون واقعی غزل‌لری روح ایله دانیشدیغی حالدا، اوخویانی و ائشیدنی اویدورمور، سارساخلاتمیر. واحدین غزل‌لری انسانی تأثیر آلتینا آلیر، آغلادیر، گولدورور، متأسف ائدیر، ذوقه گتیریر، باریشدیریر، کوسدورور». واحدین شعری‌نین قوّتلی جهتی چوخ اوستادلیق‌لا ساده یازیلماسیندادیر. مثلاً:\nدیندیرمه‌دی ای دل سنی جانان، عجب اولدو!\nو یا بو مصراع‌لار:\nگؤزَ‌لیم! ائل دویار آخر، منه آز قاش-گؤز ائله!\nبیر ده آلدانمارام اؤلسم ده وفاسیز گؤزله\nواحدین یارادیجیلیغیندا همین خصوصیت‌لری آشاغی بیت‌لرده داها دا آیدین گؤروروک:\nآلاجاقسان، بیلیرم، جانیمی مین نازیله،\nچوخ گئجیکدیرمه گولوم! هر نه بیلیرسن تئز ائله!\nباشقا یئرده:\nاوره‌کدن ائیله‌میشم من بو عهدی تاریم ایله،\nگونوم کئچه‌یدی همیشه او نازلی یاریم ایله.\nو یا بو غزل:\nهر کیم محبّت اهلینی سالمیش اذیّته،\nیوخ اؤزگه قارقیشیم اونا، دوشسون محبّته.\nو یا بو غزل:\nیا رب! ایتیرمیشم نئچه گوندور نگاریمی،\nتئزلیک ایله یئتیر منیم اول نازلی یاریمی.\nو یاخود دلبرین وصفینده ساده یازدیغی، اوخوجونو ماراقلاندیریر:\nهر کسین دهرده سن تک گؤزَ‌لیم، دلبری وار،\nخوش اونون حالینا دونیاده نه دردسری وار!\nقورخورام، نازیله چوخ باخما، یامان گؤز چوخدور،\nهر گؤرن سؤیله‌ییر حسرتله: عجب گؤزلری وار!..\nبو مصراع‌لارداکی افاده طرزی دانیشیق دیلی قدر جانلی، طبیعی، عینی زماندا بدیعی تأثیره مالکدیر: «گؤزو چیخسین»، «انشاءالله»، «اؤزو بیلسین»، «آخیری یوخدور»، «بس ایندی نئجه اولسون»، «بیرده‌نه‌سن»، «هردن بیر»، «ائوده قالیب» و بو کیمی ردیف‌لرله یازیلان غزل‌لری، هر ائشیدن و اوخویان تئز باشا دوشور.\nواحدین بیر چوخ شعرلرینده طبیعی معنالار داشیماقدان علاوه نجیب خلقی‌لیک گؤز اؤنونه گلیر:\nاؤزگه بیر اووچونون آهوسونا ذوقوم یوخدور\nیالنیز آواره‌یم اؤز سئوگیلی جانانیم اوچون\nهر سئویملی گولون اؤز عاشقی، اؤز بولبولو وار\nمن ده بیر بولبولم اؤز غنچه‌ی خندانیم اوچون…\nو یا بو غزل‌ده:\nهر عاشقه اؤز ایسته‌دییی یاری گؤزَ‌ل‌دیر\nهر بولبوله اؤز سئودییی گلزاری گؤزَ‌ل‌دیر\nو یا دیگر غزل‌ده:\nاؤزگه معشوقه‌سینی ایسته‌مه‌رم حوری اولا\nربّیم هر عاشقین اؤز ماه‌لقاسین وئرسین\nواحدین اسلام بایراغینی داها یوکسک‌لره اوجالدان، شهیدلرین آقاسی، مردلیک و ایگیدلیک مرشدی و پیشواسی امام حسین (ع) حقینده یازدیغی نوحه‌لری‌ ده ائله غزل‌لری کیمی آغیر معنالی، درین مضمونلو و ساده سؤزلودور:\nشمر دون ایله حسین (ع) عشقین دوشوب سئوداسینا\nری هواسینه بیری، بیرسی بلا صحراسینا.\n***\nشمر دون یغمایا وئردی دین ایله ایمانینی،\nملک ری‌دن اؤترو ترک ائتدی بوتون وجدانینی،\nتشنه اؤلدوردو سو اوسته کربلا مهمانینی،\nباخمادی نه اصغر و نه اکبر و عبّاسینا.\n***\nباده‌ی عشقی حسین (ع) جرعه کیمی نوش ائله‌دی،\nجانینی، اولادینی یکسر فراموش ائله‌دی،\nمحنت و درد و غمه اؤز جانینی توش ائله‌دی،\nآتدی بیر دمده اؤزون عشقین درین دریاسینا.\n***\nوئر خبر باد صبا یعقوبه، سونرا هاجره،\nآغلاما اسماعیله، یا یوسف مه‌پیکره،\nاؤلمک اوچون زینت ائیلر لیلی اوغلو اکبره،\nبیر باخین عشق حسینه (ع)، اکبر و لیلاسینا.\n***\nعشق ملکینی حسین تک کیمسه آباد ائتمه‌دی،\nکیمدی منصور؟ کیمدی مجنون؟ بؤیله بیر آد ائتمه‌دی،\nاوز وئریب یوز غم اونا، بیر لحظه فریاد ائتمه‌دی،\nمرحبا، صد مرحبا بو عاشقین سئوداسینا.\n***\nوار یئری اولسا اگر عیسی بن مریم چاکری،\nنوح و موسی پاسبانی اولموش، آدم چاکری،\nبو حسینون اولدو بالله جمله عالم چاکری،\nمریم و سارا کنیز اول زینب علیاسینا.\n***\nکعبه‌ی کویین اگر اولسایدی قسمت واحده،\nجمله‌ی حضّار ایلن اول پاک تربت واحده،\nروز محشرده فراموش ائتمه رحمت واحده،\nجانینی ائتدی فدا بو امتین خولیاسینا.\nواحدین بؤیوک ایگیدلییی ده بوندا اولوب فقر ایله یاشاییب، جامعه‌سینی ریاسته فدا قیلان یاغلی تیکه‌لر اوچون هر نه‌لرین ساتان‌لاری سایماییب؛ نئجه کی دئیر:\nروزی فکرین چکمه واحد، اعتقادین پاک قیل،\nخلق ائدن کس ناامید اولما دولانماق وئرمه‌سین.\nقید ائتمه‌لی‌ییک بیزیم قدرتلی نوحه و مرثیه شاعرلریمیز وار؛ بو شاعرلردن بعضیسی هم یاخشی مرثیه شعری قوشوبلار، هم ده یاخشی عرفانی غزل یازیبلار. او جمله‌دن تبریزلی مرحوم حاج رضا صرّاف و باشقالاری. آما بیر نئچه شاعرلریمیز واردیر کی، ائمه‌ی اطهار (ع) حقینده بیر نئچه مرثیه‌دن چوخ یازماییب‌لار، آما اوره‌ک‌لری او مقدّس نقطه‌یه برک باغلی اولوب، یازدیق‌لاری غزل‌لرینده فقهی و مذهبی کلمه، سؤیلم و دئییم‌لردن استفاده ائدیب‌لر. بونلارین باشدا گلنی آذربایجان شعری و ادبیاتی‌نین فخری بؤیوک عارف شاعریمیز ملامحمد فضولی‌دن سونرا مرحوم حاج سیّد عظیم شیروانی‌دیر. آما بو نوع شعرین چوخ روان، عامّه‌فهم یازانی علی آقا واحددیر. واحد اؤز غزل‌لرینده بو سبکدن یاخشی بارینیب، یازدیغی غزل‌لرینده چوخ ساده، خلقین اعتقادینا باغلی ائل آغزیندا ایشله‌نیب، راحت آنلاشیلان بیر طرزیله شعرلرینی یازیب. مثلاً:\nگل جور ائله من یالواریم حقّه، سن اینانما\nتانریم گؤره‌ک آخر سنی نئیلر، منی نئیلر!..\nواحدین ذاتیندا اولان تمیز شخصیتی اونون مصراع‌لاریندا گؤرمک اولور، نئجه کی:\nواحد! دوشون اؤز قدرینی، نامرده اَییلمه،\nگؤز تیک ائله بیر قدرته کی، روزی‌رسان‌دیر!..\nو یا بو بیت:\nالتجا ائیله‌مز هئچ بیر کسه حقدن غیری،\nظلمدن تنگه گلن دردینی سرداره دئیر.\nو یا بو بیتی اوخویاق:\nمحبّت ایله سئویر قلبیمیز گول‌اوزلولری،\nحقیقت اهلی‌ییک، اهل مجازیمیز یوخدور.\nاو، اؤزوندن اوتوز ایل سونراکی گله‌جه‌یی نه گؤزل گؤرورموش:\nچکیلدی پرده‌ی ظلمت، ییخیلدی اهل نفاق\nیاییلدی عالمه گون تک ضیاسی عرفانین.\nو یا:\nشرفله عمرونو صرف ائت معارف اوغروندا\nگؤزه‌تله عزّت نفسین، اونوتما وجدانین.\nشاعر اؤز معشوقونو خیالیله خلوت ائدیر، گؤرک نه‌ دئییر:\nبیگانه منی حسرت وصلین‌له قوجالتدی،\nچوخ چکمز اونو حق اؤزو مندن بئتر ائیلر.\n«اؤزگه‌دور» ردیفلی غزلینده:\nنازنین‌لر بیر طرف، بیر یاندا رند مِی‌پرست،\nبیر اشاره عارفه ائیلر کفایت، اؤزگه‌دور.\nائل آراسیندا اولان فقهی و مذهبی کلمه‌لردن گؤر نه یاخشی بارینیر:\nذکات حسنون ایله آل تصدّق عاشقدن،\nهمیشه فکر و خیال ائیله‌مه، وجاهت اولور!\nو یا بو بیت‌لر:\nآپاریر آیه فلک مهر جمالیندان نور،\nبدنظرلر نظریندن ائله‌سین حق سنی دور.\nخط گلیب عارض جانانی توتوب سرتاسر،\nساناسان ملک سلیمانی توتوب لشکر مور.\nواحدین چوخ شیرین، اوخومالی و ائشیتمه‌لی عشق ماجراسی واردیر.زولفیه آدلی بیر اؤزبک قیزینا برک عاشق اولور، اونون آردیجا اورتا آسیایا اؤزبکستانا گئدیر، اوردا اؤزبک ادیب‌لری و شاعرلری ایله نئجه گؤروشور و پاک بیر عشق ماجراسیندان یازاجاغیق. انشاءالله بونو دا عزیز اوخوجولاریمیزا چاتدیرماغی وعد ائدیریک. بورادا شاعر سلیمان رستمین واحد حقینده قوشدوغو ۳۸ بیت‌لی شعریندن ۸ بیتینی گتیریریک. او، واحدی غزل دونیاسی‌نین سون‌بئشییی آدلاندیریر:\n«ماسازیر» کندیندن گلن بیر اوشاق،\nباکی‌دا قوجامان شاعره دؤندو.\nاو، غزل مولکونده یاندیری چیراق،\nگئجه‌نین ظلمتی گؤزونده سؤندو.\n***\nگؤردوم اوزو گولر اونو هر زمان،\nگؤرمه‌دیم حیاتدا اوساندیغینی.\nتوز کیمی هوایه سوووردو یامان،\nاوزون ایل‌لر بویو قازاندیغینی.\n***\nقولوندا بیر گؤزل گؤرن اولمادی،\nلاکن گؤزل‌لره یازدی مین غزل.\nدونیانین دردینی وئجه آلمادی،\nچیرکین ده گؤزونه گؤروندو گؤزل.\n***\nآدینی چکدیلر هر یئرده تکرار،\nاؤزونو مجلسه چاغیرمادیلار.\nاو، بونو درد ائدیب گیلئی‌لنمه‌دی،\nاؤز غزل تختیندن یئره ائنمه‌دی…\nبو دا بللی‌دیر نییه چاغیرمادیلار؛ چونکو او حقیقتاً شاعر ایدی، حاکم‌لر مدّاحی، اویون آشیغی یوخ.\nدلا! منّت چکینجه بو وفاسیز آشنالردن،\nیاخینلاش درگه حقّه، اوزاقلاش بی‌وفا‌لردن.\nواحد، ۱۸۹۵-جی ایلده باکی شهری‌نین یاخینلیغیندا ۱۳ کیلومترلییینده اولان «ماسازیر» کندینده فئورالین ۱۸-ینده آنادان دوغولموشدور. ایلک تحصیلینی آلاندان سونرا عائله دولانیشیغی آغیر وضعیتده اولدوغونودان، علی کیچیک و آز یاش‌لاریندان ایشله‌مه‌یه باشلامیشدیر. بیر مدّت بقّال و سونرا خرّاط شاگردی اولموشدور. البته بو استاد خراط واحدین اؤز داییسی اولور. استعدادلی اولدوغوندان، آز بیر زماندان قابل اوستادلار جرگه‌سینه کئچن واحدین دوغوم تاریخی بوتون یازیلی متن‌لرده اوسته اولدوغو کیمی‌دیر. آما من اؤزوم بو سون سفریمده باکی‌دا گؤردویوم واحد حقینده بیر ادبی گئجه‌نین آپاریجیسی واحدشناس محمد آقا معلّم بئله دئدی: «هامی واحدی ۱۸۹۵-جی ایل ماسازیر کندینده دوغولدوغونو یازیر و دئیرلرسه بو سهودیر. واحد ۱۸۹۴-جی ایل فئورالین ۱۸ینده باکی‌نین قدیرلی کوچه‌سی ۱۱۳ نومره‌لی ائوده دونیایه گلیبدیر.» – دئدی.\nواحد حیاتی‌نین یوخسوللوق فیرتیناسیندان باشی اوجا چیخیب، دیریلییینده ذرّه‌جه یالتاقلیق و خیانت اولماییب. ائلینی و یوردونو قیزغین محبّتله سئوه-سئوه یاشاییب، و ائل ده اونو سئویب. اونون شعری بیر چوخ جهت‌لردن قوّتلی‌دیر. شعریّت، عشق، امید، وطن‌سئورلیک، اجتماعی‌لیک، معاصرلیک و ذاتیندا اولان ایگیدلیک و پاکلیق گؤزه چارپیر. او، حقیقتاً قدرتلی بیر شاعردیر.\nواحدین ده بعضاً شعرلرینده قوشا هدف وار. بو هدف‌لر معنا باخیمیندان آیری اولسالار دا، هر هدف اؤزلویونده گؤزل معنا داشیییر، مثلاً:\nمجنون‌لا لیلی بیر گئجه ووردو آراسینی\nرسوای قیلدی عالمه بخت قراسینی\nفرهاد ووردو باشینه شستیله تیشه‌نی\n��یرین الیله باغلادی شیرین یاراسینی\nبوردا شاعر تبریزلی علی‌نین واحد حقینده یازدیغی‌نین نئچه سطرینی ده اوخویاق:\n«واحدین غزل‌لری روحی و عاطفه‌نی خیال عالمینده دولاندیریر، بوتون اورکدن کئچن و اومیده باغلی اولان آرزولاری تجسّم ائدیر، انسان شاعرانه بیر دونیادا قاناد چالیب اوچور، غزل دونیاسیندا ایسته‌دییی یئرلری گزیر، گلزارلاردا یاسمن، بنفشه و قیزیل‌ گو‌ل‌لر یانیندا اوتورور؛ سانکی اونلارین عطریله مست اولور. دونیا اونا گئنیشله‌نیر، بوغونتولاردان آزاد اولور. یاواش-یاواش سئودییی معشوقه‌سین یانیندا گؤرور، ائله سانیر کی بو غزل‌لر اؤز اوره‌ییندن چیخیب و هجران شکایت‌لرین اؤز سئوگیلیسینه سؤیله‌ییر. لاکن واحدین غزل‌لری روحی و عاطفه‌نی خیال عالمینده دولاندیرسا دا، همان عالمده دولاندیریر کی وجودی وار، خرافی بیر دونیا دئییل.\nواحدین غزل‌لری انسان غریزه‌سی‌دیر، انسان آرزوسودور، همان آرزولار کی، هر بیر سالم و ساغلام یاشایان انسان اوچون بو آرزولار لازم و گرکلی¬دیر و آدام غریزتاً واقعیتده اونلارا ال تاپا بیلیر».\nواحدین کیچیک یاش‌لاریندا اوخودوغو مکتبین حیات شرایطینی عمومیتله آغیر و سیخینتیلی قیش زمانینی بئله تصویر ائدیر:\nقار، سویوق‌دا شوشه‌سیز پنجره‌سی\nقاپی‌لار بیر یانا دوشموش هره‌سی\nاوچولور ائو هله تورپاق تؤکولور\nداشا، دیوارا دَییرسن سؤکولور\nقورو، بوش منزل، هامی تیر-تیر اسیر\nقاباغیندا قوطو، آلتیندا حصیر…\nایندی یازیمیزین بوراسیندا عزیز اوخوجولاری یورماماق اوچون علی آقا واحدین اساس حیات و یارادیجیلیغی حقینده اطرافلی دانیشیق‌لاریمیزی آیری بیر فرصته بوراخیریق. واحدین حقینده دانیشماغا چوخ موضوع‌لار وار؛ او جمله‌دن واحد و شهریار:\nواحد! بو شعری تبریزه گؤندرمک ایسته‌رم،\nقسمت اولایدی، بیر گؤروشک شهریار ایله.\nبو کیمی یازاجاغیمیز سؤزلر قالیر؛ چونکو واحدین حقینده ۱۳۳۳دن بو یانا معلومات‌لاری توپلامیشام‌سا حیف اولا ایندییه‌دک سیز عزیز وطنداش و دیلداش واحد سئون‌لره چاتدیرماغا فرصت اولماییب، آما ایندی آللاها شکر مقدّس اسلامی انقلابیمیزین سایه‌سینده اؤز دیلیمیزده مطبوعات، گونده‌لیک، روزنامه‌لر، مجله‌لر و کتاب‌لار چیخیر. هله‌لیک واحدین غزل‌لرینی سیز عزیز اوخوجولاریمیزا چاتدیراق، انشاءالله!\nموسیقی ذوقو هلاکولارا تأثیر ائتمیش\nاوخو تاریخی گؤر اوردا نه روایت‌لری وار.\nبیر گون آذربایجانین ماراغا شهرین اؤز حکومتینه پایتخت قرار وئرمیش موغول سلسله‌سیندن هلاکوخان بیر قادیندان پیس بیر عمل گؤرور، وزیری خواجه نصیر طوسی‌یه امر ائدیر: صاباح سحر من یوخودان آییلانا قدر بوتون قادین‌لاری قیلینجدان کئچیرتمیش اولارسان!.. وزیر گؤرور بو بؤیوک بیر فاجعه و مصیبت تؤره‌ده بیلن امر یئرینه یئتیشسه، کیم اوشاق‌لاری ساخلار، کیم چؤرک و یئمک حاضیرلار و کیم بیر دوینا بو کیمی ایش‌لری گؤرر؟! چاره‌سیز قالیب بئینینه بیر آز گوج گتیریر کی، نئیله‌سین. آخیردا نه قدر لایق و اوستاد صعنتکار قادین طایفاسی واریمیش ییغیر گتیریر، اونلارا قاندیریر کی، سیز چالقیچی قادین‌لار بو گئجه ائله بیر موسیقی سسی و ائله بیر چالقی چالاجاق‌سیز، بلکه اؤزونوزون و باشقا قادین‌لارین جان‌لارینی نجات وئره‌سیز. خانیم‌لارین بیری چنگ، بیری ساز و هئی بو کیمی هر هانسی‌نی یاخشی چالیردیسا الینه آلیب چوخ گؤزل، ��اناسینر بیر موسیقی سسی و خوش بیر هاوا چالینیر. اوّل‌لری آستاجا، یاواش-یاواش گئتدیکجه اوستالیق‌لا جاناسینر حالا گلنده هلاکو خان یوخوسوندا همان خوشا گلن، جاناسیر موسیقی سسینی ائشیدیر. آییلماق ایسته‌میر، آنجاق آییلیر و گؤرور ائشیتدییی موسیقینی یوخوسوندا دئییل، آشکاردا صنعتکار چالقیچی قادین‌لاردیر چالیر. یاخشی قولاق آسیب، سونرا وزیری چاغیریر. وزیر حاضر اولور. هلاکوخان سوروشور: حؤکمو یئرینه یئتیردین‌می؟! وزیر تئز دئییر قوربان هله سحره چوخ قالیر. هلاکو دئییر: او حؤکمدن کئچ!..\nواحد ۱۳۴۴-جو ایلین پاییزی مهر آیی‌نین یئددی‌سینده ۱۹۶۵-جی ایل سنتیابرین ۳۰وندا اولو تانری‌نین چاغیریشینا لبّیک دئییب الله تبارک و تعالی‌نین رحمتینه قوووشدو. همان گون واحدین اؤلوم خبرینی رادیودان ائشیدیب بو مرثیه‌نی قوشدوم:\nپاییز چاغی سولدو ائلیمین گول‌لری واحد،\nمأیوس اولوب آغلاشدی دا بولبول‌لری واحد.\nبو سس یاییلیب تئزلیکیله صحن چمنده،\nغملندی بوتون سوسنی، سونبول‌لری واحد.\n«واقف»له «ودادی» کیمی تعریف ائله‌دین چوخ،\nشعر ایله گؤزل اینجه اولان بئل‌لری واحد.\nدهشتلی خبر چون یاییلیب ائل‌لریمیزده،\nیاس توتدو گول اوزلرده قارا تئل‌لری واحد.\nای طبعی روان! اینجی تؤکوردون قلمیندن،\nآخدی ائلینه شعر و غزل سئل‌لری واحد.\nشعرین‌له «فضولی» و «نوائی» کیمی دائم،\nسئیقلله‌دین اؤز دوغما بیزیم دیل‌لری واحد.\nسن قبرده راحت یاتیب اؤز اؤلمه‌دییین بیل،\nساخلار اوره‌یینده سنی تورک ائل‌لری واحد.\nگؤزیاشی تؤکورکن دئدیم ای دان یئلی تئز گئت!\nاؤپ قبرینی، قوی اوستونه خوش گول‌لری! واحد.\nایستر ساوالان قبری اونون نوریله دولسون،\nقیمتله‌نیب آثاری، گزر ال‌لری واحد…\nحرمتلی عالم دوست و قلمداش‌لارین بیری یازیر: «علی آقا واحد آذربایجان، ایران و تورکستان اؤلکه‌لرینده غزل شاعری کیمی شهرت قازانمیش‌دیر. واحد ۱۸۹۵ده باکی‌نین یاخینلیغیندا ماساجیر کندینده آنادان اولموشدور».\nآیری یئرده یازیر:\n«او، مستقل اولاراق شعر اصولونو اوخویوب ۱۹۱۴ده ایلک شعرینی اقبال قزئتینده نشر ائتدیرمیش‌دیر. واحدین گنجلییینده داها چوخ غزل شاعرلری طرفیندن قورولان و اداره ائدیلن شعر مجلس‌لری دایر ایدی. واحد ده بیر مدّت باکی‌دا بئله رندانه شعر مجلسینه (عبدالخالق یوسفین ائوینده توپلانان شعر مجلسینه) گئدردی. بو مجلس‌ده زمانین ان گؤرکملی ماهر شاعرلری اشتراک ائدردیلر. کلاسیک آذربایجان، ایران و تورک شعری‌نین اینجه‌لیک‌لرینه واقف اولان بو شعر زرگرلری‌نین فکرینه گؤره شعرین معناسی نه قدر معمّالی اولوب نه قدر چتین آنلاشیلسا، شاعرین هنری ده او قدر چوخ قیمتلندیریلیردی. اونلار بو ساحه‌ده هنرلرینی گؤسترمک اوچون بعضاً بیر-بیریله یاریش‌لارا گیرردی. او، عشق و محبّت شاعری اولان فضولی یولونو تعقیب ائتمیش و معاصرلری طرفیندن فضولی یادگاری لقبی آلمیش‌دیر.\nواحدین ۱۹۱۶جی ایلده «طمعین نتیجه‌سی» آدیندا ایلک منظوم کتابچاسی چیخمیش‌دیر. ۱۹۳۸ده «ملّاخانا» و ۱۹۳۹دا «غزل‌لر» آدلی کتاب‌لاری نشر ائدیلمیش‌دیر. ۱۹۴۳-جو ایلده اونا اینجه‌صنعت خادمی‌ فخری آدی وئریلمیش‌دیر».\nبورادا باشقا بیر عالیم و پروفسور دوستومون، بؤیوک صنعتکار و بؤیوک غزل شاعری علی آقا واحد حقینده دانیشدیغی سؤز و قوشدوغو شعری‌نین ده گتیریلمه‌سینی یئرلی گؤرورم؛ او دئییردی: «غزل اوستادی واحدین اؤلوم خبرینی ائشیدیب، ائوینه گئتدیم. چوخ داریسقال و یوخسول بیر اوتاق‌دا جنازه‌نی آغاج تابوتدا نیمداش بیر جئجیم‌له اؤرتولموش گؤردوم، چوخ درین کدرلندیم».\nواحدی داخمادا یاتمیش گؤردوم\nگنجی ویرانه‌‌ده باتمیش گؤردوم\nآیین اؤرتموشدو بولود چهره‌سینی\nگونشی مغربه چاتمیش گؤردوم\nبو وفاسیز فلکین هرزه الی\nیوسفی هئچ نه‌یه ساتمیش گؤردوم\nاو غزل مولکونه سلطان اولانین\nبالینا آغونو قاتمیش گؤردوم\nیئنه باخدیم، کیمی گؤردوم هامیسین\nبیر دَرین ماتمه باتمیش گؤردوم\nگؤی گؤلو، خان آرازی، میل دوزونو\nبوسبوتون شنلییین آتمیش گؤردوم\nحُسنو، وورغونلوغو، شعری، غزلی\nماتمین زهرینی دادمیش گؤردوم\nبیگدلی!واحدیمیز اؤلمزدیر،\nشاعری، شعری یاشاتمیش گؤردوم\nباکی، سنتیابر، ۱۹۶۵\nبو یئرده حورمتلی شاعریمیز مرحوم محمدعلی فخرالدینی (محزون) دا وقتیله واحدین دونیادان کؤچمه‌سینی ائشیدیب اؤز تأ‌ثیراتینی بیر غزل کیمی یازمیشدیر:\nدیل‌لرده قالدی سئوگیلی واحد غزل‌لرین\nافسوس توتماز اولدو قلم بیر ده ال‌لرین\nاوچدون خزان بولبولی تک لاله‌زاردن\nپژمرده اولدو باغ حیاتیندا گول‌لرین\nشعر و غزل‌له روح وئریب جمله عالمه\nوصفین جهانه یایمیش ایدین سن گؤزل‌لرین\nقلبین همیشه باغلی ایدی خلقه، اؤلکه‌نه\nساخلار وطن دؤشونده سنی، آغلار ائل‌لرین\nشعر و غزل زمانه‌ده چوخ‌لار یازیب، ولی\nواحد! سن ایدین ازبری هر یئرده دیل‌لرین\nهردن «فضولی‌»دن آلیب الهام شعرینی\nیازدین غزل جمالینه سن اینجه‌بئل‌لرین\nگه «واقف»ین اثرلری تک هر غزلده‌سن\nتعریف قیلدین هر صنمین قاره تئل‌لرین\nآسوده یات کی، دائمی‌دیر شعر گلشنین\nسولماز چمندی آفتی دَیسه مین ایل‌لرین\nمحزون! دئیرسن اؤلمه‌میسن، وارسان هر زمان\nهر عصر، هر زماندا اوخورلار غزل‌لرین!\nو بو یئرده عزیز دوستلاریم ع. ک. منظوری، ک. م. سؤنمز، علی خالط آبادی‌دن و بیر چوخ عزیز و حرمتلی دوستلاریم کی، منیم بو ایشه شوق و ذوقومو آرتیریب، اؤز یاردیم‌لارینی اسیرگه‌مه‌دیلر هامیسیندان تشکر ائدیرم. او دوستلار کی بو کتابین چاپا حاضیرلانما زحمت‌لرینی اؤز عهده‌لرینه گؤتوردولر، بو ایشیمده منی داهادا جدّی‌لشدیردیلر ساغ اول دئییب تشکرلریمی بیلدیرمکله، بو شخص‌لره ادبیاتیمیز اوغروندا داها چوخ موفقیّت‌لر آرزو ائدیرم و دیلیمیزده بو کیمی کتاب‌لارین چیخماسینا هر یئرده قلم ووروب زحمت چکن قارداش‌لاریمیزا قادر آللاه‌دان سلامتلیک و موفقیت‌لر آرزو ائدیرم. سون اولاراق اوغلوم بابک‌دن بو کتابین ایلک چاپیندا دوزنله‌مه ایش‌لرینه ائتدییی کؤمه‌یی اوچون و اوغلوم آسلان¬ین کتابدا وئرمکدن اؤترو واحدین شکلینی چکمه‌سی اوچون هر ایکیسیندن تشکر ائدیب اؤز ایش و درس‌لرینده موفق اولمالارینی آرزو ائدیرم. بیر ده حرمتلی دوستلاریم آقالار ذکریّا طرزمی، مظفر روحنواز و بال‌اوغلان روحنوازدان قلباً تشکر ائدیرم کی، بو کتابین چاپ اولوب چیخماسی اوچون همت و محبت‌لریله اؤز یاردیم‌لارینی اسیرگه‌مه‌دیلر.","num_words":7753,"character_repetition_ratio":0.024,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":162963.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"چناقبلاغ (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، ماهنشان بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو و قزل گچيلو قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۱۶۳ نفر اهالیسی و ۳۶ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۷۸ نفری کیشی و ۸۵ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۱۱۲ نفری ساوادلی و ۳۹ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصی��آباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=چناقبلاغ_(ماهنشان)&oldid=1550348»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":971,"character_repetition_ratio":0.221,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.317,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":131843.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ویکی‌ده یئنی ایشلدنسینیزسه خوش گلیدینیز! صفحه‌سینی اوخویون. دَییشدیرمه قایدالاری ایله تانیش اولون. چتینلیک وارسا کؤمک میزینده سواللارینیزی سوروشون.\nبۇرا فوروم دئییل، تکجه مقاله‌یه گؤره دانیشین.\nنزاکتلی اوْلون\nیاخشی وطنداش اوْلون\nشخصی حمله ائتمه‌یین\nیئنی ایشلدنلری اینجیتمه‌یین\nسلام! هر واقتینیز خیر اولسون حؤرمتلی Ebrahimi-amir به‌ی و باشقا ویکی‌داش‌لار، ادبیات شابلونونون عنوانی، «آذربایجان تورکجه‌سی‌نین ادبیاتی» عنوانیندان، «تورک ادبیاتی» شابلونونا دییشیلیرسه، آذربایجان جوغرافییاسی و لهجه‌سینده یارانان ادبیاتی‌دا ایچه‌رر، آمما همین عنواندا قالیرسا، بیر چوخ شخصلری گؤرمزدن گلمه‌لی اولوروق و بو مسئله اؤزلجه اسکی ادبیاتیمیزدا بوشلوق یارادا بیلر. ویکیمیز عنوانینی «تورکجه» سئچدیلدیگی کیمی، بیز آذربایجان تورکجه‌سینی ده دونیا تورک ادبیاتی ایچینده گؤرسک پیس اولماز. بو ایشین قرینه‌سی بونا بنزر کی «ایران فارسجاسی ادبیاتی» عنوانیندا شابلون اولسون و مثلا تاجیکجه ادبیاتی فارسی ادبیات ایچینده گؤرونمه‌سین کی استراتژیک بیر یانیلما اولا بیلیر. امیر علیشیر نوایی ده، فضولی قدر بیزیم شاعیریمیزدیر و ادبیات تاریخیمیزده ائتگی بوراخیب دیر. بو اوزدن اولورسا، شابلون «تورکجه ادبیاتی» اولسون و قات‌لاردا قرن‌لر اساسیندا بؤلونسون. سایقیلارلا! Qarqushu (دانیشیق) ‏۲۶ سپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۲۳:۱۶ (UTC)[پاسخ]\nحؤرمتلی Qarqushu بَی. دۆز بویورورسوز. قدیم ادبیاتیمیز گؤز اؤنوندن کاناردا قالیبدیر. فیکر ائدیرم ایکی بؤلوم شابلونا آرتیرساق گؤرر. بیریسی «اوْرتاق تۆرکجه ادبیاتی» بیریده «اوْبیری تۆرک قوللاریندا آدلیملار». بو ایکی بؤلومو بۆتون تۆرک ادبیاتی اۆچون شابلونلاردا یئرلشدیرمک اوْلار. اؤرنک اوچون آنادولو تورکجه سی نین ادبیاتی شابلونو یارادیلیرسا اوْندادا بو ایکی بوْلوم اوْلسا اوْندا دئمک اوْلار تۆرک ادبیاتین بیربیرلرینه باغلامایا بیلمیشیک.))) ایسته‌سک بۆت��ن تۆرک قوْللارین بیر یئره ییغاق اوْندا مۇعاصیر زاماندا چتینلیک یاراناجاقدیر. حؤرمتله--Ebrahimi-amir (دانیشیق) ‏۲۷ سپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۳:۵۰ (UTC)[پاسخ]\nاللرینیز آغریماسین به‌ی، سورونون بیر بؤلومو چؤزولدو. اگر موافق اولساز «حماسه‌لر و افسانه‌لر» گلسین اورتاق یازیچی‌لارین آشاغیسینا، بیرده کی ، اورتاق بؤلومده اولان «شفاهی ادبیات» یئرینه «دستانلار» عنوانی یازیلسین. بیرده اسکی داش‌یازمالارین آلتیندا دا بیر بؤلوم آیریلسین «اسکی ال‌یازمالار» عنوانیندا، کی تورفان و باشقا یازما تاپینتی‌لاری اوردا گلسین کی «آلتون یاروق»، «کشانتي قيلولوق نوم بيتيک»، «ويتالاک ايرتينيردساسوترا» و باشقا اثرلر گلسین. سایقیلارلا!Qarqushu (دانیشیق) ‏۲۷ سپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۱:۵۳ (UTC)[پاسخ]\nدئدیگلرینیزی ائتدیم. یاخچی اولدومو؟--Ebrahimi-amir (دانیشیق) ‏۲۸ سپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۲:۵۰ (UTC)[پاسخ]\nاللرینیز آغلریماسین به‌ی، چوخ گؤزل و مؤحتشم اولوب. اؤزلجه دده قورقود کیتابینا ایشله‌دیگینیز شابلون. اینشاللا هله ده سامباللاشاجاق و ائله بیر باخیشدا یازینسال و قوشوق ادبیاتیمیزین اساس چیزگیلرینی گؤسترر. آنجاق شابلون دوزولوشونه یئنه اؤنریم وار. صلاح بیلسز «شفاهی ادبیات»ی اورتاق بؤلومدن چیخاریب گتیرین آشاغیدا آذربایجانا اؤزل بؤلومه. «اورتاق یازیچی‌لار» بؤلومونوده، «اسکی الیازمالار»دان سونرا قرار وئرسز، ترتیب تاریخی باخیمیندان یاخشی اولار. بیر اؤنریم ده وار ایدی به‌ی، بو «ییغیشلات» و «گئنیشلت» سؤزلری یئرینه، «ییغ\/یا\/بۆک Bük» و «سه‌ر Sər» سؤزلری یازیلسا یئترلی اولماز می؟ ساغ اولاسیز! Qarqushu (دانیشیق) ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۰:۳۳ (UTC)[پاسخ]\nچکدیگینیز زحمت لر اوچون چوخ تشکر ائدیرم. البته شابلون آدی (آذربایجان تورکجه سی نین ادبیاتی) آذربایجان تورکجه سی ادبیاتی اولارسا داها دوز اولار.حامد (دانیشیق) ‏۲۹ سپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۱:۲۷ (UTC)[پاسخ]\nگئنه باخین گؤرون ایراد وارسا دوزلدک.))) show\/hide سؤزجوکلرینین قارشیلیغینا گؤره بوردا گئدن سس وئرمه یه باخا بیلرسینیز. سیزده سس وئره بیلرسینیز، اؤنرینیزیده ایره لی سوره بیلرسینیز. حؤرمتله--Ebrahimi-amir (دانیشیق) ‏۳۰ سپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۹:۱۱ (UTC)[پاسخ]\nیورولمایاسیز امیر به‌ی، اللرینیز آغریماسین دوغرودان. چوخ گؤزل اولوب. سایقی‌لارلا! Qarqushu (دانیشیق) ‏۳۰ سپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۹:۱۳ (UTC)[پاسخ]\nیورولماسین Ebrahimi-amir بی. بو شابلوندا ایشتیباها [بو صفحه‌یه] اینترویکی باغلانتیسی وئریلیب و آلت‌لر دوز ایشله‌مه‌دیگی اوچون اونو سیلمک اولمور. هانسی صفحه ده کی بو شابلون ایشلنیبدیر بو باغلانتی گوروشور. حورمتله--Hekim qasim oglu (دانیشیق) ‏۴ اوکتوبر ۲۰۱۵، ساعت ۲۰:۵۸ (UTC)\nHekim qasim oglu بَی دیقتینیزه گؤره تشکور ائدیرم. فیکر ائدیرم حل اولدو. حؤرمتله--Ebrahimi-amir (دانیشیق) ‏۵ اوکتوبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۶:۴۹ (UTC)\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون_دانیشیغی:آذربایجان_تورکجه‌سی_ادبیاتی&oldid=52454»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ اوْکتوبر ۲۰۱۵، ‏۰۶:۴۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1066,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.066,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":96818.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قازاخیستان (قازاقجا: Қазақстан, Qazaqstan, \/qɑzɑqstɑ́n\/) آسیا قاره‌سینده بیر اؤلکه‌دیر. اوْرتا آسیادا ساحه‌سینه گؤره ان بؤیوک اؤلکه قازاخیستاندیر. باشکندی آستانا شهریدیر. قازاخیستان قوزئیده، قوزئی-دوغودا و قوزئی-باتی‌دا روسیا ایله، دوغودا چین، گونئی‌ده ایسه تورکمنیستان، اؤزبکیستان و قیرغیزیستان ایله سینیرلاری وار. باتی‌دا خزر دنیزی ایله حودودلانیر. قازاخسیتان دونیا اوقیانوسلاریندان چوخ اوزاقدادیر. اما اطرافینداکی اؤلکه‌لرله قازاخسیتان اوْلدوقجا سیخ قارشیلیق‌لی ایلگیلره مالیک‌دیر.\nقازاقیستان جومهوریتی\nҚазақстан Республикасы\nQazaqstan Respublïkası\nРеспублика Казахстан\nRespublika Kazakhstan\nKazakh Eli\nبایراق\nEmblem\nمیلی مارش: Meniñ Qazaqstanım\nپایتخت\nآستانا\nبؤیوک شهری\nآلماتی\nرسمی دیللر\nقازاق تورکجه‌سی ()\nروس دیلی ()\nاتنیک قروپلار\n(۲۰۰۹)\n63.1% قازاق\n23.7% روس\n2.9% اوزبک\n2.1% اوکراینلی\n1.4%اویغور\n1.3% تاتار\n1.1% جرمن\n4.5% باشقا قروپلار\n[۱]\nدمونیم(لر)\nقازاق\nدؤولت\nجومهوریت\nایستیقلال\nشوروی بیرلیگیندن\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (9th)\n• سو (%)\n1.7\nجمعیت\n• 2011 تخمینی\n16,600,000 (62nd)\n• 2009 census\n16,004,800\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (224th)\nاچ‌دی‌آی (2010)\n0.714\nیوخاری\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+5\/6 (West\/East)\nسوروجولوک طرفی\nساغ\nتیلفون کودو\n+7-6xx, +7-7xx\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.kz\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخ\n۲ فیزیکی-جوغرافی خصوصیّت\n۳ ایقلیمی\n۴ اینضیباطی اراضی بؤلگوسو\n۵ ایقتصادیات\n۶ کند چیفتلیک (مزرعه)\n۷ اهالی‌سی\n۷.۱ ائتنیک ترکیبی\n۷.۲ قازاخیستان‌دا آذربایجان دیاسپوراسی\n۸ آذربایجان-قازاخیستان علاقه‌لری\n۹ دیل\n۱۰ دین\n۱۱ مدنیت\n۱۲ ایدمان\n۱۳ علم\n۱۴ تحصیل\n۱۵ صحیّه\n۱۶ مطبخ\n۱۷ کیو\n۱۸ نقلیات\n۱۹ سیاست\n۲۰ سیلاح‌لی قوه‌لر\n۲۱ ایستینادلار\n۲۲ خاریجی کئچیدلر\n۲۳ قالری\n۲۴ گؤرونتولر\n۲۵ بیرده باخ\n۲۶ قایناقلار\nتاریخ دَییشدیر\nقازاخلار تورکلرین قیپچاق قولونون ان بؤیوک خالقی‌دیر. قازاخ آدینا کئچمیش‌دن قازاخلارلا علاقه قوران یازی مدنیتینه صاحب مملکتلرین یازی‌لی قایناقلارین‌دا راست گلمک مومکون‌دور. بونلار؛ چین، روس، عرب، فارس، بیزانس، موغول و تورک دیللرین‌ده یازیلان اثرلردیر. بۇ اثرلرین دیل خصوصیتلرینه گؤره \"قازاخ\" آدی، آسا، کاسا، هاسا، هایساک، کاسوک، قاساق، هاسیق، قزاق، کازساک و س. مۆختلیف شکیللرله یازیلمیش‌دیر. قازاخ آدینین نه زامان میدانا چیخدیغی تام اولاراق بیلینمیر. چونکی \"قازاخ\" کلمه‌سینین آدین اتیمولوژی(دیلین کؤکلرینی آراشدیرما بیلیم) تاریخین درین‌لیکلرینه گئدیر. قازاخلار حاقیندا تاریخچیلر مۆختلیف دلیللر گتیریرلر. مثلاً؛ آکادمیک مارر: \"قافقازدا قازاخلار یاشاییرلار\"، چک تاریخچی‌سی گروزنی: \"قازاخلار میلاددان اوّل خزر دنیزینین شرق بؤلگه‌سین‌ده یاشایان هونلارین نوه‌لری و قافقاز کاسپین سؤزلرینین قاز، قاس کؤکون‌دن تؤرمیش اولدوغو، قازاخ آدینین دا بو کؤک‌دن قایناقلاندیغینی بیلدیریر\". ائرمه‌نی تاریخچی‌سی موسا هئرئنی ایران پادشاهی وئلیریتتی‌سین دؤورون‌ده میلاددان اوّل ۱۹۷-۱۲۶-جی ایللرده قازاخلارین فارسلارلا ووروشدوغونو یازیر.\nمۆعاصیر قازاخیستانین کؤکلری ۱۴۰۰-جو ایللره قدر گئتمک‌ده‌دیر. ۱۴۰۰-جو ایللرده مۆختلیف تورک طایفه لارینین بیرلشمه‌سی ایله مرکزی آسیادا یئنی بیر بوی یارانمیش‌دیر. قیزیل اوردا دؤولتی داغیلدیق‌دان سوْنرا تورک طایفه لری نوقای خان اطرافین‌دا بیرلشه‌رک نوقای خان‌لیغینی قوردولار. بۇ خان‌لیق سوْنرادان قازاخ خان‌لیغینا چئوریلدی. قازاخ خان‌لیغی اوچ حیصّه دن عبارت ایدی: اولو ژوز، کیچیک ژوز و اورتا ژوز. ۱۷۷۱-جی ایلده‌ن اعتباراً اونلار بیر-بیرین‌دن وابسته اولمایان سیاست یئریتمه‌یه باشلادیلار. ۱۷۷۰-جی ایلین سونلارین‌دا قازاخ ژوزلاری روسیه و چین آراسیندا موباریزه میدانینا چئوریلدی. بۇ موباریزه روسلارین غلبه‌سی ایله باشا چات‌دی. بون‌دان سوْنرا روسلار ایشغال ائتدیکلری قازاخلارین اؤلکه‌سین‌ده موستملکه‌چی‌لیک سیاستی یئریتمه‌یه باشلادیلار. بۇ توْرپاقلارین بوتون ایمکانلارینی منیم‌سه‌دیلر. یئرلی قازاخلاری کؤچه مجبور ائتدیلر. قازاخلارین دیلینه، دینینه و یاشاییشینا مۆختلیف قاداغالار قویولموش‌دور.\nآجلیق و سیاسی سببلرله ۱۹۱۲-۱۷ جی ایللر آراسیندا روس حکومتینه قارشی اعتراض باشلادی. ۱۹۱۷-جی ایلده روسیهدا چارلیغین دئوریلمه‌سی ایله علاقه دار اولاراق مرکزی آسیا بیر مدت موستقیل اوْلدو. ۱۹۱۷-۲۰ جی ایللر آراسیندا کئچمیش قازاخ ژوزلاری بیرلشه‌رک \"آلاش اوردا دؤولتی\"نی قوردولار. بو دؤولت اوچ ایل یاشایا بیل‌دی. ۱۹۲۰-جی ایلده‌ن سوْنرا روسلار حاکمیّتی اله کئچیردیلر و بو تاریخ‌دن سوْنرا شوروی دؤورو باشلادی. روس حکومتی قازاخلارین میلّی شعورونو ایتیرمه‌سی اۆچون مۆختلیف یوللارا ال آتدی. ایستالینین واختین‌دا قازاخجادان عرب و فارسجا سؤزلر چیخاریلاراق بونلارین یئرینه روسجا کلمه‌لر قویول‌دو. گونوموزده ده قازاخجادا اولان بعضی کلمه‌لر اۆچون روس سؤزلری ایشلدیلیر. سووت حاکمیّتی آلتین‌دا اولان دؤورده ۱۹۳۳-جو ایلده صونعی آجلیق، ۱۹۳۷-۳۸-جی ایللرده سویقیریم، ۱۹۵۴-جو ایلده ۶ میلیون ۳۰۰ مین هئکتار یئرین زورلا روس موهاجیرلرینه پایلانماسی، ۱۹۶۰-جی ایللره قدر روس کؤچلری یئرلش‌دیرمه پلانلارینین حیاتا کئچیریلمه‌سی، ۱۹۸۶-جی ایلده مشهور \"جئلتوک‌سان\" حادثه‌سینی سؤیله‌مک مومکون‌دور.\n۱۹۹۰-جی ایلده ایقتیصادی بحران و شوروی-نین سوقوطون‌دانا سوْنرا ۱۹۹۱-جی ایلده موستقیل اولاراق دونیا آرناسیندا اؤز یئرینی تاپ‌دی. نورسولتان نازاربایئو اؤلکه‌نین ایلک یاشکان اوْلدو.\n۱۹۹۲-جی ایلده قازاخیستان روسیه نین تشببوسونه اساساً ژانویه‌ده کوللئکتیو تهلوکه‌سیزلیک موقاویله‌سی ایمضالامیش‌دیر.\n۱۹۹۷-جی ایلده باشکند آلماتی‌دان آستانایا کئچیریلمیش‌دیر.\nقازاخیستانین خاریجی سیاست پریوریتئتلری روسیه، چین، آمریکا بیرلشمیش ایالتلری، آوروپا بیرلیگی، اوْرتا آسیا دؤولتلری. همچینین دونیا اؤلکه‌لری ایله قارشی‌لیق‌لی فایدالی امکداشلیغین اینکیشاف ائتدیریلمه‌سینه یؤنلمیش‌دیر.\nقئید: م. V. لومونوسوو آدینا موسکو دؤولت اونیوئرسیتئتینین آنالیتیک-بیلیشیم مرکزینین ائکسپئرت قروپونون رهبری آلکسی ولاسوو دوشونور کی، گورجوستان-اوسئتییا موناقیشه‌سی قازاخیستانین ۲۰۱۰-جو ایلده آتت-ا صدرلیگی زامانی پریوریتئتلر آراسیندا اولمایاجاق. بۇ گون گورجوستانا عایید اوْلان بۇ مسئله‌لر سیاسی‌دیر و بوردا ایقتیصادی مسئله‌لردن صحبت گ��ده بیلمز. آنلاماق لازیم‌دیر کی، اگر آذربایجانلا ائرمنیستانین وضعیتین‌ده تورک-ائرمه‌نی سرحدلرینین آچیلماسی اۆچون هله‌ده ایقتیصادی سببلر تاپماق اولسا دا بۇ روسیه و یا تۆرکیه بیزنئ‌سینین و ده ائرمه‌نی دیاسپورونون ماراقلاری‌دیر. گورجوستان ایله علاقه‌لر ایسه سیاسی‌دیر. بورادا ایقتیصادی منتیق ایشله‌مه‌یه‌جک.\nایسئسجو شوراسی سون ایجلاسین‌دا ۲۰۱۵-جی ایلده ایسلام مدنیتی شهری اعلان اوْلونماسی ایله باغلی آلماتینین نامیزدلیینی تصدیقله‌ییب.\nفیزیکی-جوغرافی خصوصیّت دَییشدیر\nقازاخیستان اراضی‌سینین چؤللری چوخ دا مورکّب دئییل‌دیر. دوزه‌ن‌لیکلر داها گئنیش ساحه‌نی تۇتور. غرب‌ده خزریانی اووالیق و اوستورت یایلاسی، شرق‌ده ایسه قازاخیستان خیردا تپه‌لیگی دقتی جلب ائدیر. جنوب‌دا توران اووالیغینین بیر حیصّه سی قازاخیستان اراضی‌سینه داخیل اولور. شیمال‌دا تورغای چؤکک‌لیگی قازاخیستان اراضی‌سی ایله غربی سیبیر اووالیغینی بیرلشدیریر. اؤلکه‌نین ان هون‌دور یئری شرق‌ده آلتای داغلارینین قازاخیستان اراضی‌سینه داخیل اوْلدوغو حیصّه دیر. ان آلچاق یئر ایسه غرب‌ده خزر ساحللرین‌ده یئرلشه‌ن کاراگیئ چؤکک‌لیگی‌دیر (-۳۲ متر). قازاخیستان اراضی‌سین‌ده بیر سیرا فایدالی قازینتیلارین زنگین یاتاقلاری واردیر. بونلاردان قاراغان‌دی،ائکیباستوز و تورغای داش کؤمور یاتاقلارینی، جئزقازغان،ساییک،بوزشاکول،بالخاش و کوونراد،قازاخیستان خیردا تپه‌لیگی میس معده‌نلرینی، تورغای،کوستانای ویلایتین‌ده‌کی دمیر فیلیزی یاتاقلارینی خصوصی قئید ائتمک اولار. قازاخیستان اراضی‌سی چوخ زنگین آلیمینیوم یاتاقلارینا، و ده قورغوشون، سینک، گوموش، وولفرام، فوسفوریت(مانغیستاو،کاراتاو)، نیکل، قیزیل و باشقا نادر دمیر یاتاقلارینا مالیک‌دیر. جومهوریتی اراضی‌سینین غرب (خزرساهی‌لی) حیصّه لرین‌ده زنگین نفت(تنگیز،تورغای،مانغیستاو) و قاز یاتاقلاری(مانغیستاو،قاراجانباس،اؤزئن) دا واردیر. بئله‌لیکله، دئمک اولار کی، قازاخسیتان یاناجاغا و ان باش‌لیجا صنایع ساحه‌لری اۆچون لازیم اوْلان بوتون خام احتیاطلارینا مالیک‌دیر.\nایقلیمی دَییشدیر\nاؤلکه اراضی‌سینین ایقلی‌می کسکین کونتینئنتال‌دیر. قیشی چوخ سویوق کئچیر. آرکتیک هاوا کوتله‌لرینین اراضییه مانعه‌سیز داخیل اولماسی نتیجه‌سین‌ده شیمال و مرکز حیصّه لرده شاختالار داها گۆج‌لو (شیمال‌دا -۴۵°سی، مرکزده -۳۵°سی) اولور. یای ایسه چوخ ایستی کئچیر. اوْرتا ایول تئمپئراتورو شیمال‌دا +۲۴°سی، جنوب‌دا +۲۸°سی-دیر. بعضاً ایستیلار +۴۴°سی-یه کیمی چاتیر. یاغینتیلارین میقداری آزدیر. گئنیش دوزه‌ن‌لیک ساحه‌لرده ایللیک یاغینتیلار جمعی ۲۰۰-۴۰۰ مم-دیر. خزر ساحللرین‌ده و مرکزین دوزه‌ن‌لیک حیصّه لرین‌ده ایسه داها آزدیر (۵۰-۱۰۰ مم). بۇ یئرلرده سهرا و یاریم صحرا لاندشافتلاری اوستونلوک تشکیل ائدیر. یالنیز داغلارین اتکلرین‌ده و یاماجلاردا (جنوب-شرق‌ده) یاغینتیلار چوخ آرتیر (۴۰۰-۱۶۰۰ مم). قازاخیستانین ایقلی‌می کسکین کونتینئنتال اوْلدوغونا گؤره چای شبکه‌سی ده ضعیف‌دیر. نیسبتاً ایری چایلارین‌دان سیردریا، اورال، امبا، ایلئ، ایرتیش، اسیل چایینی گؤسترمک اولار. دیگر چایلارینین اکثریتی یای‌دا قورویور. چایلار بؤیوک سووارما اهمیتینه مالیک‌دیر. ایری گؤللرین‌دن بالخاش و زایسان گؤللرینی گؤسترمک اولار. آرال و خزر دنیزینین ده بیر حیصّه سی قازاخیستان اراضی‌سین‌ده‌دیر. قازاخیستان اراضی‌سینین شیمال و شیمال-شرق حیصّه لرین‌ده مونبیت توْرپاقلاری اوْلان چؤل زوناسی گئنیش ساحه‌نی ایحاطه ائدیر. قازاخیستانین ان بؤیوک تاخیل‌چی‌لیق رایونلاری دا ائله بورادادیر. جنوبا گئتدیکجه یاریم صحرالار و صحرالار بیر-بیرینی عوض ائدیر. صونعی سووارما شرایطین‌ده بۇ توْرپاقلاردا دا مۆختلیف کند چیفتلیک (مزرعه) بیتکیلری (پامبیق، اوزوم، چلتیک، آلما، اریک، نار) بئجرمک اولور.\nاینضیباطی اراضی بؤلگوسو دَییشدیر\nقازاخیستان جومهوریتی اینضیباطی جهت‌دن ۱۴ اوستان، ایکی اوستان وضیّعت شهر، ۸۳ شهر، ۱۶۰ منطقه، ۲۰۰ قصبه، ۷۷۴۳ کنددن عبارت‌دیر. باشکند آستانا و ان بؤیوک شهر آلماتی ایلت ایستاتوسونا صاحب‌دیر.\nایقتصادیات دَییشدیر\nتخمیناً اؤتن عصرین ۶۰-جی ایللرینه کیمی قازاخیستان حئیواندارلیق (خصوصیله قویونچولوق) چیفتلیک (مزرعه) ایله فرق‌لنه‌ن بیر اؤلکه ایدی. لاکین حاضیردا او، الوان متالوژی، کؤمورچیخارما، کیمیا، ماشینقاییرما، یونگول و یئیینتی صنایع‌سی اوْلان بیر اؤلکه‌یه چئوریلمیش‌دیر. یاناجاق صنایع‌سین‌ده کاراغان‌دی و ائکیباستوز کؤمور حؤوزه‌لرینین بؤیوک اهمیتی واردیر. کؤمورله ایشله‌یه‌ن اونلارلا الکتریک مرکزلارین‌دان ان بؤیویو ائکیباستوزدا یئرلشیر. ان بؤیوک میس ائمالی زاوودلاری بالخاش و جئزقازغان شهرلرین‌ده‌دیر. ائرتیس چایی اوزرین‌ده‌کی سو الکتریک مرکزلارینین انرژی‌سی و زنگین پولیمئتال یاتاقلاری اساسین‌دا اؤسکمندئ، پاولوداردا مۆختلیف الوان دمیرلار و عالیمینیوم اۆرتیم (تولید) ائدن کومبیناتلار یارادیلمیش‌دیر. قارا متالوژی صنایع‌سی ده (چوقون، پولاد، پروکات اۆرتیم (تولید)ی) گئتدیکجه اینکیشاف ائدیر. اونون اساس موس‌سی‌سه‌لری تمیرتاو و رودنی شهرلرین‌ده یئرلشیر. قازاخیستانین کیمیا صنایع‌سین‌ده مینرال گوبره اۆرتیم (تولید)ی اساس یئر تۇتور. جامبیل شهرین‌ده نهنگ سوپئرفوسفات زاوودو تیکیلمیش‌دیر. قازاخیستان‌دا ماشینقاییرما صنایع‌سی ده اینکیشاف ائدیر. پئتروپاول و آقمولادا کند چیفتلیک (مزرعه) ماشینلاری، آلماتی‌دا ائلئکتروتئخنیکی ماشین و آوادان‌لیقلار اۆرتیم (تولید) اوْلونور. قازاخیستان هم ده اینکیشاف ائتمیش یئیینتی و یونگول صنایعیه مالیک‌دیر. سمی، پئتروپاول، آلماتی، شیمکند (چیمکند) یئیینتی و یونگول صنایعنین ایری مرکزلری‌دیر. کند چیفتلیک (مزرعه)ندا بوغ‌دا، قارغی‌دالی، پامبیق و چلتیک بیتکیلری، همچینین قویونچولوق باش‌لیجا ساحه‌لردیر. اکین ساحه‌لرینین ۷۰%-دن چوخون‌دا دن‌لی بیتکیلر (اساساً یازلیق بوغ‌دا، قارغی‌دالی، چلییک، داری) اکیلیر. بوغ‌دا اکینی ساحه‌لری اساساً قازاخیستانین شیمال حیصّه سین‌ده یئرلشیر. قازاخیستان بئجردیی بوغ‌دانین بؤیوک حیصّه‌سینی خاریجی اؤلکه‌لره ایخراج ائدیر. پامبیق و چلتیک ایسه جنوب‌دا (جامبیل و شیمکند اوستانلری) سوواریلان توْرپاقلاردادیر. هئیواندارلیغین اساس چیفتلیک (مزرعه) ساحه‌لری شیمال، مرکز و شرق رایونلارین‌دادیر. اؤلکه‌ده ۳۵ میلیون داوار، ۸ میلیون قارامال ساخلانیلیر. حئیواندارلیق محصوللارینین دا (ات-سود محصوللاری، یون) بؤیوک حیصّه سی خاریجی اؤلکه‌لره ایخراج اوْلونور.\nقازاخیستان‌دا BP شیرکتینین معلوماتینا گؤره ۲۰۰۹-جو ایلین اوّلین‌ده نفتین ثبوت ائدیلمیش احتیاطلارینین حجمی ۳۹،۶ میلیارد باررئل و یا ۶،۵ میلیارد تون تشکیل ائدیر، بۇ دا عمومی دونیا احتیاطلارینین ۳،۲%-نی تشکیل ائدیر. نفتین پروقنوزلاش‌دیریلان احتیاطلاری یالنیز خزر دنیزینین قازاخیستان قیسمتونا عایید اوْلان یئرلرین‌ده ۱۷ میلیارد تون‌دان چوخ اوْلدوغو تخمین ائدیلیر. مرکزی کشفیات ایداره‌سینین ایستاتیستیکاسینا اساساً قازاخیستان ۲۰۰۹-جو ایلده ۷۵ میلیون تون نفت حاصیل ائتمیش‌دیر. قازاخیستان حکومتی ۲۰۱۱-جی ایلده نفت هاسیلاتینی ۱۰۰ میلیون تونا، ۲۰۱۵-جی ایلده ایسه ۱۵۰ میلیون تونا قدر آرتیرماغی پلانلاشدیریر. قازاسیتان موستقیل‌لیک ایللرین‌ده نفت‌دن چوخ بؤیوک گلیرلر الده ائتمیش و بونون نتیجه‌سین‌ده قازاخیستان آسیادا ان یوکسک حیات سوییه‌سینه مالیک اوْلان اؤلکه‌لردن بیرینه چئوریلمک‌ده‌دیر. ۲۰۰۹-جو ایلین اوّلینه اوْلان معلوماتا گؤره قازاخیستانین آشکار ائدیلمیش طبیعی قاز احتیاطلاری ۱،۸۲ تریلیون م³ (بپ-نین حسابلامالارینا اساساً) تشکیل ائدیر کی، بۇ دا دونیا احتیاطلارینین ۱،۷%-نه برابردیر. قازاخیستانین مانغیستاو (مانقیشلاق) یاریماداسین‌دا بؤیوک نفت و قاز صنایع‌سی یارادیلمیش‌دیر.\nکند چیفتلیک (مزرعه) دَییشدیر\nقازاخیستانین آقرار ترکیب اؤزون‌ده ۴۹۱۹ غیری-دؤولت موس‌سی‌سه‌سینی و ۶۵ دؤولت حۆقوقی شخصی اؤزون‌ده بیرلشدیریر. قازاخیستان جومهوریتی ۲۰۰۶-جی ایلده آقرار-صنایع کومپلکسینین ۲۰۰۶-۲۰۱۰-جو ایللرده داوام‌لی اینکیشاف کومپانییاسی قبول ائدیلمیش و ۲۰۰۶-۲۰۰۸-جی ایللرده اونون گئرچکلشدیریلمه‌سی اوزره پروقرام ایشلنیب حاضیرلانمیش‌دیر. ۲۰۰۶-جی ایلده کند چیفتلیک (مزرعه)ین‌دا عمومی محصولون حجمی میلیارد دوللار تشکیل ائتمیش‌دیر. اکیله‌ن توْرپاقلارین عمومی حجمین‌ده دن‌لی بیتکیلر اوستونلوک تشکیل ائدیر.\nاهالی‌سی دَییشدیر\nقازاخیستان جومهوریتینده اوْرتا حسابلا ۱ km²-ا ۶ نفر اهالی دوشور. لاکین اهالی اراضی اوزره غیری-برابر مسکونلاشیب. اؤلکه‌نین شیمال، شیمال-شرق و جنوبون‌دا داغتیی حیصّه لرده (خصوصیله آلماتی و اونون اطرافین‌دا) اهالی نیسبتاً سیخ‌دیر. اؤلکه‌نین اساس اهالی‌سی قازاخلاردیر.\nائتنیک ترکیبی دَییشدیر\nاساس مقاله: Qazaxıstan əhalisi\nقازاخسیتان جومهوریتی ایستاتیستیکا آگئنت‌لیگی ۲۰۰۹-جو ایل\nمیللیت\nسایی[۲]\nاهالی ایچین‌ده پایی (فایزله)\nتوپلام اهالی ۱۶،۰۰۴،۸۰۰ ۱۰۰%\nقازاخ ۱۰،۰۹۸،۶۰۰ ۶۳،۱%\nروس ۳.۷۹۷.۰۰۰ ۲۳،۷%\nاؤزبک ۴۵۷.۲۰۰ ۲،۸%\nاوکراینلی ۳۳۳.۲۰۰ ۲،۱%\nاویغور ۲۲۳.۱۰۰ ۱،۴%\nتاتار ۲۰۳.۳۰۰ ۱،۳%\nآلمان ۱۷۸.۲۰۰ ۱،۱%\nدیگر ۷۱۴.۲۰۰ ۴،۵%\nائتنیک کؤکو\n۱۸۹۷ %\n۱۹۱۱ %\n۱۹۲۶ %\n۱۹۳۹ %\n۱۹۵۹ %\n۱۹۷۰ %\n۱۹۷۹ %\n۱۹۸۹ %\n۱۹۹۹ %\n۲۰۰۶ %\nقازاخ ۷۴،۹ ۶۰،۸ ۵۹،۵ ۳۸ ۳۰ ۳۲،۶ ۳۶ ۳۹،۷ ۵۳،۴ ۶۲،۲\nروس ۱۰،۸ ۲۷،۰ ۱۸،۰ ۴۰،۲ ۴۲،۷ ۴۲،۴ ۴۰،۸ ۳۷،۴ ۲۹،۹ ۱۵،۶\nاوکراینلی * * ۱۲،۴ ۱۰،۸ ۸،۲ ۷،۲ ۶،۱ ۵،۴ ۳،۷ ۰،۹\nآلمان - - ۰،۷ ۱،۵ ۷،۱ ۶،۶ ۶،۱ ۵،۸ ۲،۴ ۰،۴\nتاتار ۱،۲ ۱،۱ ۰،۷ ۱،۶ ۱،۵ ۲،۲ ۲،۱ ۲ ۱،۷ ۵،۹\nاؤزبک ۱،۳ ۱،۱ ۳،۲ ۱،۷ ۱،۱ ۱،۷ ۱،۸ ۲ ۲،۵ ۸،۹\nبلاروس * * - ۰،۵ ۱،۲ ۱،۵ ۱،۲ ۱،۱ ۰،۸ -\nاویغور - - - - ۰،۶ ۰،۹ ۱،۰ ۱،۱ ۱،۴ ۶،۵\nدیگر - - - - ۰،۱ ۰،۲ ۰،۱ ۰،۱ ۰.۳ -\nقازاخیستان‌دا آذربایجان دیاسپوراسی دَییشدیر\nرسمی معلوماتلارا گؤره حال-حاضیردا قازاخیستان‌دا یوز مین، غیری-رسمی معلوماتلارا گؤره اوچ یوز مین آذرب��یجان‌لی یاشاییر. قازاخیستان‌دا یاشایان آذربایجان‌لیلار علم، اینجه صنعت، کند چیفتلیک (مزرعه)، کیچیک، اوْرتا بیزنئس و دیگر ساحه‌لرده چالیشیرلار. عئینی زامان‌دا اونلار قازاخیستان جومهوریتی اجتماعی-سیاسی حیاتین‌دا یاخین‌دان ایشتیراک ائدیر، دؤولت اورقانلارین‌دا تمثیل اوْلونورلار. بونونلا یاناشی، هموته‌نلریمیز قازاخیستان جومهوریتی قانونلارینا اویغون اولاراق اؤزلرینین بیر نئچه میلّی-مدنیت تشکیلاتلارینی یاراتمیشلار. قازاخیستان جومهوریتینده \"قازاخیستان خالقی آسسامبلئیاسی\" یارائدیلمیش و باشکان نظربایف بۇ آسامبلیانین صدری‌دیر. ۱۹۹۰-جی ایللردن اعتباراً آلماتی‌دا \"توران\"، آکتؤبئ ویلایتین‌ده \"دوستلوق\"، ژامبول ویلایتین‌ده \"آذری\"، غربی-قازاخیستان ویلایتین‌ده \"بیرلیک\"، قاراغان‌دی ویلایتین‌ده \"ناموس\"، کوستانای ویلایتین‌ده \"حیدر\"، پاولودار ویلایتین‌ده \"وطن\" و س. آذربایجان مدنیت مرکزلری فعالیّت گؤستریر. بۇ جمعیتلر عئینی زامان‌دا \"قازاخیستان خالقی آسساملئیاسی\"نین عضولری‌دیر. باشکند آستانادا دیاسپورانین چوخسای‌لی نماینده‌لرینی اطرافین‌دا بیرلشدیرمیی باجارمیش \"خزر\" میلّی-مدنیت مرکزی فعالیّت گؤستریر. بونونلا یاناشی، ۲۰۰۳-جو ایلده آستانادا \"دونیا آذربایجان‌لیلارینین مدنیت مرکزی\" اجتماعی تشکیلاتینین نماینده‌لیگی آچیلمیش‌دیر کی، بۇ دا قازاخیستان‌داکی بوتون آذربایجان میلّی-مدنیت مرکزلرینی اؤزون‌ده بیرلشدیریر. سون دؤورلر خاریجی اؤلکه‌لرده یاشایان آذربایجان‌لیلارلا ایش اوزره دؤولت کومیته‌سینین دستیی ایله قازاخیستانین تالدیکورغان شهرین‌ده \"نخچیوان\"، شو شهرین‌ده \"آذربایجان‌لیلارین مدنیت مرکزی\" تأسیس ائدیلمیش و آستانا، آلماتی، تالدیکورغان، قاراغان‌دی شهرلرین‌ده آذربایجان دیلینده \"بازار گونو\" مکتبلری آچیلمیش‌دیر. ۷ سپتامبر ۲۰۰۴-جو ایل تاریخین‌ده آستانا شهرینین \"توریست\" مئهمانخاناسینین کونفرانس زالین‌دا آستانا شهری آکیمینین موعاوینی، آستانا شهری مطبوعات مرکزینین فخری یاشکان و آذربایجان جومهوریتی قازاخیستان جومهوریتیسین‌داکی سفیری ل.قندیلووون آستانا ایجتیمایتینین و کۆتلوی(توده) بیلیشیم واسطه‌لرینین ایشتیراکی ایله آذربایجان \"خزر\" میلّی-مدنیت مرکزینین تأسیس ائتدیی بئینلخالق اجتماعی-سیاسی، روس و قازاخ دیللرین‌ده نشری نظرده توتولموش آیلیق \"توران-ائکسپرئسس\" قزئتینین تقدیمات مراسی‌می کئچیریلمیش‌دیر. ۲۵ سپتامبر ۲۰۰۶-جی ایل تاریخین‌ده قازاخیستانین ژامبول ویلایتینین شو رایونون‌دا ۵ مین‌دن آرتیق سویداشیمیزین یاشادیغی یئنی یول-\"نوویی پوت\" کندین‌ده \"نسی‌می\" آذربایجان مدنیت مرکزی یارادیلمیش‌دیر.\nآذربایجان-قازاخیستان علاقه‌لری دَییشدیر\nآذربایجان جومهوریتی ایله قازاخیستان جومهوریتی آراسیندا دیپلوماتیک علاقه‌لر ۳۰ آوقوست ۱۹۹۲-جی ایل تاریخین‌ده یارادیلمیش‌دیر. ۹ ژانویه ۱۹۹۳-جو ایلده قازاخیستان جومهوریتی آذربایجان جومهوریتیسین‌داکی، ۱ مارس ۲۰۰۴-جو ایلده آذربایجان جومهوریتی قازاخیستان جومهوریتیسین‌داکی سفیرلیکلری فعالیّته باشلامیش‌دیر. ایبراهیم آمانقالیئو قازاخیستان جومهوریتی آذربایجان‌دا ایلک سفیری اوْلموشدور. ۲۰۰۸-جی ایلین ژانویه آیین‌دان اعتباراً پریمبئتوو سئریک دوستانوویچ قازاخیستان جومهوریتی آذربایجا�� جومهوریتیسین‌داکی یئنی فوق العاده و صلاحیت‌لی سفیری کیمی فعالیّت گؤستریر. ۲۹ ژانویه ۲۰۰۴-جو ایل تاریخین‌ده لتیف قندیلوو آذربایجان جومهوریتی قازاخیستان جومهوریتینده سفیری تعیین ائدیلمیش‌دیر. ۱۳ ۶ سپتامبر ۲۰۰۸-جی ایل تاریخین‌دن آذربایجان جومهوریتی آکتاو شهرین‌ده‌کی باش کونسول v.i.ائ. ر.محمد اوف فعالیّتینه باشلامیش‌دیر. ایکی اؤلکه آراسیندا ایندیدک سیاسی موناسیبتلرده دئمک اولار کی، هئچ بیر پروبلم مؤوجود اولمامیش‌دیر. بۇ موناسیبتلر ۱-۲ مارس ۲۰۰۴-جو ایل تاریخلرین‌ده قازاخیستان جومهوریتی یاشکان نظربایف دعوتیله آذربایجان جومهوریتی یاشکان İ.الیئوین قازاخیستانا و ۲۴-۲۵ مای ۲۰۰۵-جی ایل تاریخلرین‌ده آذربایجان جومهوریتی یاشکان İ.الیئوین دعوتی ایله قازاخیستان جومهوریتی یاشکان نظربایف اؤلکه‌میزه رسمی سفرلرین‌دن سوْنرا کئیفیتجه یئنی مرحله‌یه قده‌م قویموش‌دور. آذربایجان طرفی قازاخیستانین آسیادا تهلوکسیزلیین مؤحکمله‌نمه‌سی ساحه‌سین‌ده \"آسیادا قارشی‌لیق‌لی ایشداش‌لیق و اعتیماد تدبیرلری اوزره موشاویره\"نین (آقئم) یارادیلماسی تشببوسونو تام دستکلمیش‌دیر. ۲۰۰۶-جی ایلین ایول آیین‌دا آر خین طرفیندن غیری-رسمی قایناق‌لر واسطه‌سیله آلماتی شهرین‌ده کئچیریلمیش \"اوتوموبیل احتیاط حیصّه لری، قاراژ تجهیزاتلاری و یاناجاقدول‌دورما مرکزلاری\" اوزره ۳-جو بئینلخالق سرگینین (تهئ تهیرد اینتئرناتیونال ائخهیبیتیون فور آوتوپارتس، گاراگئ ائقویپمئنت & پئترول ایستاتیون) رئکلام بروشوراسی الده اوْلونموش‌دور. بۇ بروشورادا عکس اوْلونموش رنگ‌لی خریطه‌ده آذربایجان جومهوریتی اراضی‌سین‌ده داغ‌لیق قاراباغ بؤلگه‌سی خصوصی اولاراق و ائرمنیستان اراضی‌سینین عکس اوْلوندوغو رنگ‌ده وئریلمیش‌دیر. بونونلا علاقه دار، قئید اوْلونان رئکلام بروشوراسین‌دا وئریلمیش سهوین دوزلدیلمه‌سی ایله باغلی جدی تدبیرلرین گؤرولمه‌سی اۆچون قازاخیستان جومهوریتی خاریجی ایشلر نازیرلیینه، هابئله سؤزوگئ‌دن تدبیرین تشکیلات‌چیلارینا مراجعت ائدیلمه‌سی حاقیندا آر خین طرفیندن قازاخیستان‌داکی سفیرلییمیزه مۆافیق تلیمات وئریلمیش، عئینی زامان‌دا قر-ین باکی‌داکی سفیرلیینه مراجعت ائدیلمیش‌دیر. مسئله ایله باغلی سفیرلییمیز قر-ین خاریجی ایشلر نازیرلیینه نوتا ایله مراجعت ائدرک رئکلام بروشورون‌دا بوراخیلمیش سهوین آرادان قالدیریلماسینی طلب ائتمیش‌دیر. ۲۰۰۶-جی ایلین ۱۱ آوقوست تاریخین‌ده قازاخیستان خین-دن سفیرلییمیزین اونوانینا داخیل اوْلموش نوتادا سرگی تشکیلات‌چیلارینین باش وئرمیش حادثه ایله باغلی مؤقیعتی آچیقلانمیش، اونلارین بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی-نین باش آسسامبلئیاسی و تهلوکه‌سیزلیک شوراسینین داغ‌لیق قاراباغا دایر قبول ائتدیکلری قرارلاری دستکلدیکلری، رئکلام بروشورونون نشری زامانی یول وئریلمیش سهوین تکنیکی سبب‌دن باش وئردیی و گله‌جک‌ده بۇ کیمی حاللارین تکرارلانماماسی اۆچون داها دقت‌لی اوْلاجاقلاری بیلدیریلمیش‌دیر. بونونلا یاناشی، سفیرلییمیز طرفیندن سرگینین تشکیلات‌چی‌سی M.Arslanla علاقه ساخلانیلمیش، صحبت زامانی او، رئکلام بروشورلارینین نشری زامانی یول وئریلمیش سهوین تکنیکی سبب‌دن باش وئردیینی بیل‌دیره‌رک، بونا گؤره رسمی عذر ایستمیش و آرتیق یئنی رئکلام بروشورلارینین سیفاریش وئر��لدیینی قئید ائتمیش‌دیر. ۱۴ مارس ۲۰۰۸-جی ایل تاریخین‌ده بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی باش آسامبلیاسینین ۶۲-جی سئس‌سییاسین‌دا \"آذربایجانین ایشغال اولونموش اراضیلرین‌ده وضعیت\" آدلی قتنامه لاییحه‌سینه دایر کئچیریلمیش سسوئرمه‌ده قازاخیستان جومهوریتی بیترف سس وئرمیش‌دیر.\nدیل دَییشدیر\nقازاخ دیلی (қазақ тілі، قازاق ٴتیلی، قازاق تیلی).قازاخیستان جومهوریتینین رسمی دؤولت دیلی قازاخ دیلی‌دیر.\nقازاخ دیلی تورک دیللرینین قیپچاق آلتقروپونا (تاتار، باشقیرد، قاراچای-چرکز، قوموق، قارایم، کریمتاتار، قاراقالپاق، قاراقاش، نوقای) داخیل‌دیر . نوقای، قاراقالپاق و قاراقاش دیللری ایله بیرلیک‌ده قیپچاق - نوقای قولونا عاییددیر.\nدین دَییشدیر\nاؤلکه اهالی‌سینین ۷۰ %-نی موسلمانلار، ۲۶%-نی ایسه پراووسلاو مسیحییانلاری (اساساً روسلار) تشکیل ائدیر.\nمدنیت دَییشدیر\nایدمان دَییشدیر\nعلم دَییشدیر\nتحصیل دَییشدیر\nصحیّه دَییشدیر\nمطبخ دَییشدیر\nکورداک، کازی، بسبارماق، لاقمان، پیلاو و مانتی قزاخیستانین دادلی یئمک لریندن دیر\nکیو دَییشدیر\nنقلیات دَییشدیر\nسیاست دَییشدیر\nسیلاح‌لی قوه‌لر دَییشدیر\nایستینادلار دَییشدیر\n^ Перепись населения Республики Казахстан 2009 года. Краткие итоги. (Census for the Republic of Kazakhstan 2009. Short Summary) (Russian). Republic of Kazakhstan Statistical Agency. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-07-23. یوْخلانیلیب10 December 2010.\n^ Агентство Республики Казахстан по статистике : Численность населения Республики Казахстан по итогам переписи населения ۲۰۰۹ года Archived 2010-02-08 at the Wayback Machine....Численность населения Республики Казахстан по итогам переписи населения ۲۰۰۹ года на момент счета на ۱۲ часов ночи с ۲۴ на ۲۵ февраля ۲۰۰۹г. составила ۱۶۰۰۴،۸ тыс. человек . Доля уйгуров в общей численности населения страны составила – ۱،۴%.Численность казахов увеличилась по сравнению с предыдущей переписью на ۲۶،۱% и составила ۱۰۰۹۸،۶ тыс. человек. Увеличилась численность узбеков на ۲۳،۳%، составив ۴۵۷،۲ тыс. человек، уйгур – на ۶%، составив ۲۲۳،۱ тыс. человек. Снизилась численность русских на ۱۵،۳%، составив ۳۷۹۷،۰ тыс. человек؛ немцев – на ۴۹،۶%، составив ۱۷۸،۲ тыс. человек؛ украинцев – на ۳۹،۱%، составив ۳۳۳،۲ тыс. человек؛ татар – на ۱۸،۴%، составив ۲۰۳،۳ тыс. человек؛ других этносов – на ۵،۸%، составив ۷۱۴،۲ тыс. человек.","num_words":4642,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.034,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":114285.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"… آذر آیینین اون آلتیسیندا وطن یولوندا قزئتیندن مکتوب آلدیم. اونلار منى ایشه دعوت ائدیردیلر. من او گوندن تبریزه قایتماق فیکرینه دوشدوم. لازم اولان تدارکلرى گؤروردوم. آذر آیینین اییرمی بیرینده تبریزده قیام گونو باشلانمیشدى. تبریز پادگانى تسلیم اولوب سیلاحلارى یئره قویموشدولار. ملى مجلس تشکیل تاپمیشدى. بو مجلسده فرقه رهبرى آغاى پیشه‏ورى ملى دؤلتین باش وزیرلیگینه سئچیلدى. اوردا دؤلت عضولرینى مجلسه تقدیم ائتدى.\nآذر آینین اییرمی ایکیسینده تهراندا ایکى نفر آذربایجانلى جاوان ایله اوز به اوز اولدوم. اونلار تبریزدن یئنى یئتیشمیشدیلر. پالتار آلماق ایسته‏ییردیلر. من اونلاردان تبریزده���کى وضعیّتى خبر آلدیم. بیرى:\n– تبریزدن دئمه، تبریز اود توتوب یانیر. فدائیلر هر بیر ایشى اؤز اللرینه آلیبلار. بیز قویوب قاچمیشیق.\nمن:\n– نه اوچون قاچیبسیز؟\n– بیز آرتشده گروهبان ایدیک. تبریز پادگانى تسلیم اولدو. بیز ده تهرانا گلدیک. ایندى یئتیشمیشیک.\n– نه اوچون قاچیبسینیز؟ سیز کى، سر لشکر دئییلدیز. اوردا قالیب ملى دؤلت ایله همکارلیق ائتسه‏یدیز کیم سیزه بیر سؤز دئیه بیلردى.\nاونلار منه أیرى-أیرى باخیب بیرى خبر آلدى:\n– سن ده اونلاردانسان؟\n– من ده آذربایجانلییام. هر کیم بو خالقین حقوقونو مدافعه ائتسه اونون طرفدارییام.\nاونلار منیم بو سؤزلریمدن دیسکیندیلر. بیر سؤز دئمه‏ییب گئتدیلر……….\n……من آذر آینین اییرمیسینده تبریزه گئتملى ایدیم. وضعیّتى بو جور گؤروب آیین اییرمی اوچونده تهراندان چیخدیم. اییرمی بیر آذر قیامیندان سونرا تبریزى گؤرمک اوچون تله‏سیردیم. ایندى اوردا وجودا گلن بو دگیشیکلیکلرى اؤز گؤزومله گؤروب، اؤلچوب بیچمک ایسته‏ییردیم. مرکزى دؤلت آذربایجاندا جریاندا اولان بو احوالاتلاردان چوخ ناراحات ایدى. بونا گؤره ده آذربایجانا گلیب گئدن مسافرلرى قزوین شهرینده کنترل ائدیب شکلى اولدوقلارى آداملارى جلب ائدیردیلر. من تبریزه اؤزومله آپاردیغیم شعرلریمدن نگران ایدیم. بو شعرلرى الیمدن آلماسینلار دئیه اونلارى پالتومون آستاریندا گیزلتمیشدیم. بئله‏لیکله قزوینده مسافرلرین شئیلرینى آختارماغا باشلادیلار. خوشبختلیکدن شعرلریمى تاپا بیلمه‏دیلر. بیز قزویندن کئچیب بیر ساعاتدان سونرا دوغما آذربایجاندا حرکت ائدیردیک. پاییزین سون چاغلارى اولدوغونا گؤره هاوا سویوق ایدى. من اطرافا دقتله باخیردیم. تاکیستاندا آرا بیر سیلاحلى آداملارا راست گلیردیم. آمما بونلارین کیم اولدوقلارینى تعیین ائده بیلمیردیم. خرمدره‏یه چاتاندا هر شئى منه معلوم اولدو. ماشینیمیز قهوه‏خانا قاباغیندا دایانان کیمى سیلاحلى جاوان بیر فدائى اتوبوسون داخیلینه وارد اولدو. او دقتله مسافرلرى سوزمه‏یه باشلادى. ماشینین آرخا طرفینده اوتوران بیر نفره گؤز دیکیب دئدى:\n– سیز گلین آشاغى.\nبو آدام دؤلتین پاسبانلاریندان ایدى. او اؤزونو بیلمه‏مزلیگه ووروب یئریندن ترپنمدى. فدائینین سسى یئنه اوجالدى:\n– سنى دئییرم، او کى پاپاغینا آت نالى یاپیشدیریب.\nبئله‏لیکله پاسبانى ماشیندان دوشوردوب آپاردیلار. سونرا هامییا ماشیندان دوشمه‏یه اجازه وئردیلر. قهوه‏خانانین قاباغى سیلاحلى فدائیلرله دولو ایدى. سئوینجیمى ابراز ائتمگى باجارمیردیم. ائله احساس ائدیردیم کى، دونیانین تمام آزادلیقلارینى منه بخش ائدیبلر. قهوه‏خانا پالچیقدان تیکیلمیش اولسا دا بؤیوک ایدى. قاپینى آچیب ایچه‏رى وارد اولاندا جمعیّتین چوخلوغوندان حیرت ائتدیم. بیر یئر تاپیب اوتوردوم. اگنیمده‌کى پالتونو چیخاردیب آستارینا تیکدیگیم شعرلرى تاپماق اوچون بعضى تیکیشلرى سؤکملى ایدیم. هامى منه باخسا دا نه ائتمک ایسته‏دیگیمى بیلمیردیلر. بیر آزدان آستارین آلتیندان چیخارتدیغیم کاغیذلارى گؤرنده هامى تعجب ائتدى. باشیمین اوستونده دایانیب منه گؤز دیکن بیر فدائى سوروشدو:\n– او کاغیذلار ندیر؟\n– بونلارین هامیسى شعردیر. ایندى سیزه اوخویاجاغام.\n– اجازه وئر باخیم.\nمن اوخوماق ایسته‏دیگیم شعرى اونا تقدیم ائتدیم. فدائى بیر مدت شعره باخدى و اوزونو قهوه‏خاناداکى جماعتا توتوب دئدى:\n– ساکت اولون دوستوموز بیزه شعر اوخویاجاقدیر.\nمن شعرى اوندان آلیب تاختین اوستونه چیخدیم. “منیمدیر” آدلى شعریمى اوخوماغا باشلادیم:\nآذربایجان… سنین دوغما ائلینده،\nبیتن لاله، آچان گوللر منیمدیر.\nبو شؤکتلى، عظمتلى تورپاغین،\nقوینونداکى ایگید ائللر منیمدیر.\nشعرین بیرینجى بندى قورتاران کیمى هورا سسلرى قهوه‏خانانى بورودو. فدائیلر توفنگلرینى گؤیه قالدیریب جماعتى هیجانا گتیریردیلر. قهوه‏خانادان اوجالان سسلره ائشیکده‏کى آداملار دا ایچه‏رى وارد اولدولار. بیر آزدان سونرا قهوه‏خانادا اینه سالماغا یئر یوخ ایدى. من ایندیه قدر اؤزومو بو قدر آزاد و خوشبخت حسّ ائتمه‏میشدیم. منفور شووینیست محمدرضانین سیاستى ایرانین بیر پارچاسى اولان وطنیمیز آذربایجانا دار گؤزله باخیب، اونون بارلى تورپاغیندان اؤزونه سارایلار تیکدیریب، گؤیلرینده‏کى اولدوزلاردان بو سارایلارا زینت وئریب وطنیمیزى آج یالاواج قویموشدو. خالقیمیز مشروطه زامانى کیمى یئنه آیاغا قالخمیش اؤز اجدادلارى ستارخان و باغیرخان کیمى حق و حقیقت بایراقلارینى گؤیه قالدیرمیشدیلار. قهوه‏خاناداکى بو سسلر ده مشروطه شهیدلرینین بوغازلاریندا یاریمچیلیق قالان سسلرین آردى ایدى. هامى شعریمین آردینى اوخوماغیمى ایسته‏ییردى. من هیجانلى ایدیم. بورداکى آداملارین هئچ بیرى منى تانیمیردى. من ده اونلارى تانیمیردیم. آمما اورکدن اوره‏گه یول اولان کیمى من اؤز شعریمله بو آداملارین اوره‏گینه یول تاپمیشدیم. هامى ساکت اولموشدو هامى. گؤزلرینى منه دیکمیشدى. من شعرین ایکینجى بندینى اوخوماغا باشلادیم:\nآصلان کیمى خالقیمداکى چوخ هنر،\nتاریخ بیلیر وقارلیدیر داغ قدر،\nبولبول کیمى نغمه دئین هر سحر،\nسازیمداکى سسلى تئللر منیمدیر.\nیئنه ده هورا سسلرى اوجالدى. توفنگلر گؤیده اویناییردى. سورکلى آلقیشلار آمان وئرمیردى. من ایسه بو آلقیشلارین آلتیندا ایتیب باتمیشدیم…\n(۲)….\n… ۱۳۲۴-نجو ایل آذر آیینین اییرمی دؤردونده تبریزه وارد اولموشدوم. گؤى مسجددن بیر آز آشاغى کهنه بازارین اوّلینده‏کى غفارى مسافرخاناسیندا یئرلشدیم. شهرى دویونجا گؤرمک ایسته‏ییردیم. تلسدیگیمه گؤره صبحانه یئییب شهره چیخدیم. “وطن یولوندا” قزئتینه باش وورمالى ایدیم. منیم بو قزئتدن آلدیغیم مکتوبدان بیر هفته‏دن چوخ کئچیردى. مسافرخانادان چیخیب کهنه بازارا آددیم قویدوم. بازار همیشه‏کى کیمى آچیق ایدى. دوکاندارلار اؤز ایشلرینه مشغول ایدیلر. کهنه خیابانین او تاییندا ایکى نفر جاوان آدام، چیینینده توفنگ جیگر کبابى ساتانین قاباغیندا دایانمیشدیلار. یاخیندان اونلارى گؤرندن سونرا یقین ائتدیم کى اونلار اییرمی بیر آذرین یئتیردیگى فدائیلردندیر. یولوما داوام ائدیب ساعات قاباغینا گئتدیکجه تبریزى نئچه آى قاباق گؤردویوم تبریزه اوخشادا بیلمدیم. ساعات قاباغینداکى میداندا جماعت چوخ ایدى. او زامان فرقه‏نین بیر چوخ ییغینجاقلارى بو بنادا تشکیل اولوردو. فدائیلر ایندى بو بنانین قاباغیندا کئشیک وئریب نظم انتظاما مشغول ایدیلر. گله‏جکده ستارخان آدینى قازانان خیابانلا اوزو آشاغا گئتدیکجه معلوم اولدو کى، کئچمیش پاسبانلارین یئرینه فدائیلر انجام وظیفه ائدیرلر. نه ایسه فدائیلر شهرین زینتى اولموشدولار. هر یانا باخیردین چیینلرى توفنگلى فدائیلر گؤزه چارپیردى. اییرمی بیر آذر قیامیندان سونرا ظاهرده تبریزده اولان دگیشیک��یک هر یئرده فدائیلرین اولماسى ایدى. آمما فرقه رهبرلرینین نظرینجه قیام هله دوام ائدیردى. چونکى آذربایجانین بعضى شهر و کندلرینده اربابلار و خانلار هله تسلیم اولمامیشدیلار. اونلار اؤز دار و دسته‏لرى ایله داغلارا چکیلیب اؤز مبارزه‏لرینه داوام ائدیردیلر. “تورپاق کندلیلریندیر”، شعارى فرقه‏نین گونده‏لیگینده ایدى و اربابلار آسانلیقلا بو تورپاقلاردان ال چکمک ایسته‏میردیلر. بونون اوچون فرقه‏نین فعاللارى شهر و کندلرده فدائیلر دسته‏سینى تشکیل وئریب خانلارلا مبارزه‏یه یوللاییردیلار. تبریزده و آذربایجانین بؤیوک شهرلرینده اولان اوباشلار، لوطولار، خالقین حسابینا دولانان بوینو یوغونلارلا مبارزه فدائیلرین اوزه‏رینده ایدى.\n(۳)….\n… من تبریزه گلندن بیر هفته سونرا فرقه‏یه عضو اولدوم. بوندان اؤترو تبریزین بئش حومه‏سینه مراجعه ائتدیم. هفته‏ده بیر گون حوزه‏لرین بیرینده حاضر اولوردوم. بو اجلاسدا اشتراک ائدنلرین سیاسى معلوماتینى یوخارى آپارماقدان اؤترو بحثلر اوزانیردى. اونا گؤره ده ایراندا و عینى حالدا جهاندا جریاندا اولان سیاسى مسئله‏لر باره‏سینده صحبت‏لر گئدیر و فرقه‏نین بو سیاسى جریانلارین قارشیسیندا آپاردیغى مناسبتلردن دانیشیقلار اولوردو…\nتبریزده اولان حومه‏لرین سایى گوندن گونه آرتیردى. فرقه‏یه عضو اولانلار حوزه‏لرده یئرلشیردیلر. تبریز ایرانین ان سیاسى نقطه‏سینه چئویریلمیشدى. فدائیلرین سایى او قدر چوخالمیشدى کى، بالاجا مکتب اوشاقلارى دا فدائیلرى تقلید ائدیردیلر. اونلار تاختادان اؤزلرینه توفنگ دوزلدیب چیگینلریندن آسیب کوچه‏لرده سرود اوخویا- اوخویا مشق ائدیردیلر. بیر نفر ده اوشاقلاردان اونلارا فرمانده‏لیک ائدیر ، الینده‏کى سوتو چالا- چالا فرمان وئریردى:\n– بیر-ایکى، بیر-ایکى، ساغا دؤن!\nاییرمی بیرآذرده اؤز وارلیغینى اعلان ائدن ملى دؤلیتین قارشیسیندا بؤیوک وظیفه‏لر دوروردو. بونلارین ان اساسلیسى آنا دیلینده مکتبلرین آچیلماسى ایدى. بونا گؤره ده ایندیدن درس کتابلارینین یازیلیب انتشارینا باشلانماسى لازیم ایدى. آز مدتده بو ایش حیاتا کئچیب ایلک دفعه اولاراق آذرى بالالارى اؤز آنا دیللرینده درس اوخوماغا باشلادیلار. بو مسئله آذربایجان تاریخینده بؤیوک اهمیته مالک اولا بیلردى. خالقین اؤز آنا دیلینه اولان علاقه‏سى قاینار بولاق کیمى اؤز شفافلیغین گؤستریردى. فرقه حوزه‏لرینده تشکیل اولان درس صینیفلرى آنا دیلینده حیاتا کئچیردى. سونرا ساوادسیزلیغى لغو ائتمک عنوانى ایله باشلانان مبارزه خصوصى اولاراق مکتبلرده آنا دیلینده فعالیّته باشلادى. دئمک اولار کى، آذربایجان مدنیت اوجاغینا چئوریلمیشدى.\nایکینجى دونیا محاربه‏سى قورتارماق اؤزره ایدى. فاشیزیم اؤز اللریله اؤزلرینه قازیدیقلارى مزاردا دفن اولماق ایدى. شوروى‏نین قوشونلارى برلینین دروازالارینى دؤیمکده ایدیلر. میلیونلارلا قوربان وئرن بو محاربه آوروپانى باشدان- باشا خرابه‏زارا دؤندرمیشدى. مینلرله کارخانالار دونیادا اود یاغدیران بومباردیمان نتیجه‏سنیده داغیلیب یئرله یکسان اولموشدو. محاربه گئدن اؤلکه‏لرده ساغ قالانلار آت و ایت اتینى یئمکدن بئله چکینمیردیلر.\nدونیانین هر یئرینده باهالیق حکمرانلیق ائدیردى. ایندى محاربه قورتارماق اؤزره ایدى. هامینین گله‏جه‏یه امیدى آرتمیشدى. تبریزده و ایرانین هر یئرینده جماعتین اوزونده سئوینج علامتى گؤرونوردو. خصوصى اولاراق “وطن یولوندا” قزئتینین امکداشلارى ایچینده شادلیق گؤرونوردو. بئله بیر زاماندا آذربایجانین مشهور آهنگسازى جهانگیر جهانگیروو تبریزده ایدى. او تبریز فیلارمونیاسینى حاضرلاماق اوچون فعالیت ائدیردى. نئچه گوندن سونرا فیلارمونیانین آچیلیشى اعلان اولدو. او زامان تبریزده چیخان قزئتلر بو خبرى درج ائتدیلر. فیلارمونیانین هر طرفى بزنمیشدى. آفیشالاردا او آخشامین برنامه‏سى قید اولموشدو. تبریزده میثلى گؤرونمه‏میش بو حادثه هامییا تعجبلو گلیردى. بیلیط آلماق ایسته‏یه‏نلر تله‏سیردیلر. ایلک برنامه تبریزین مشهور مغنیسى اصغر رضوانین سسى ایله باشلاناجاقدى. اونون گؤزل ملاحتلى سسینى هامى سئویردى. او، آذربایجانین مشهور کلاسیک شاعرلرى نظامینین سنسیز غزلینى اوخویاجاقدى. بو ایلک آچیلیشدا فرقه و حکومت باشچیلارى دا اشتراک ائده‏جکدى. هله تهراندا وجودا گلمه‏میش فیلارمونیا تبریز صنعتکارلارینین فعال اشتراکیله سهندین، عینالینین قوینوندا سسلنیردى. من ایلک آخشام واجب ایشیم اولدوغونا تاماشایا گئده بیلمه‏دیم. سونکى آخشاملارین بیرینده فیلارمونیا تاماشاسینا گئتدیم. یاددا قالمالى بیر آخشام ایدى. وئریلن نمایشلر چوخ گؤزل ایفا اولونوردو. خصوصاً اون یا اون ایکی یاشلى بیر اوغلان ایله بیر قیزین چیخیشلارى هامینى حیران ائتمیشدى. اونلارین اولدوقجا گؤزل ملاحتلى سسلرى اولماقلا برابر ایفاء ائتدیکلرى برنامه ده گؤزل ایدى. او زاماندان أللی ایلدن آرتیق اؤتمه‏سینه باخمایاراق حتّى کیچیک نقطه‏لرى ده یادیمدان چیخماییب….\n(۴)….\n… آذربایجانین بوتون کند، شهرلرینده ییغینجاقلار تشکیل اولونوردو. بو ییغینجاقلاردا آغاى پیشه‏ورینین هله اییرمی بیر آذردن قاباق آبان آیینین اییرمی دوققوزوندا بؤیوک قورولتایدا سؤیله‏دیگى مشهور نطقینده دئدیگى کیمى: “بیز آرتیق اؤزوموزو اداره ائتمک ایسته‏ییریک. بیز آذربایجانى ایراندان آییرماق ایسته‏میریک. بیز آذربایجانین داخلى مختاریتینى ایسته‏ییریک” سؤزلرینى شعار ائدیب قطعنامه‏لرله اؤز آرزولارینى بیلدیریردیلر.\nفرقه‏نین اورقانى اولان آذربایجان قزئتى هرگون بئله قطعنامه‏لرله دولو اولوردو. بئله‏لیکله آغاى پیشه‏ورى غرب ایله محکم رابطه‏ده اولان شاه اصول اداره‏سینین قارشیسیندا دایانمیشدى. آذربایجاندا وجودا گلن بو حرکتلر. تهراندا مرکزى دؤلتین پایه‏لرینى سارسیدیریدى. بونا گؤره ده او بو حرکتى آرادان آپارماق اوچون الیندن گلنى اسیرگه‏میردى. بئله‏لیکله آذربایجانى اقتصادى محاصریه سالمیشدى. هم مادّى هم معنوى جهتدن اونو سیخینتیا سالیب تهراندان آذربایجانا گلن اقتصادى، پولى منبع‏لرین قاباغینى کسمیشدى. آمما آذربایجان اؤز یولونا دوام ائدیردى. پول آزلیغینین قاباغینى آلماق اوچون حکومت پول چاپ ائله‏دى. یادیمدا قالان دوز اولسا بو پوللار بئش و اون قیرانلیق پوللار ایدى. بو پوللارین قیمتى آشاغا گلمه‏مک اوچون مخصوص ماغازالار آچیلدى. اون قیرانلیق پولو اون بیر قیرانا قبول ائدیردى. بو دا سبب اولموشدو هامى حکومتین یئنى چاپدان چیخمیش پولونو دؤلت پولوندان اوستون توتسون. بئله‏لیکله ایشلر اؤز یولوندا گئدیردى. هله مرکزى دؤلت زامانى حکم ائدن اؤزباشینالیق بوتونلوکله آرادان گئتمه‏میشدى. اوباشلارین، لوطولارین بوینویوغونلارین سسلرى کسیلمیشدى. بیر زامان تبریز محلله‏لرینده جماعتا میدان اوخویان قولچوماقلارین هارادا گیزلندیکلرى معلوم دئییلدى. تبریزین کلانتریلرى یئنیدن اساسلى شکیلده قورولموشدو…\nمرکزى دؤلت او زامانا قدر آذربایجانین شهر و کندلرینه اهمیت وئرمه‏میشدى. تبریز، اورمیا، اردبیل و باشقا شهرلر اؤز باشینا بوراخیلمیشدى. کوچه، خیابانلاردا توز تورپاق الیندن نفس چکمک اولموردو. شهرلرین آبادانلیق خرجلرى فقط تهرانا خرج اولوردو. پایتخت گوندن گونه گؤزللشیردى. خیابانلار، کوچه‏لر آسفالت اولوردو. اوجا مرتبه‏لى ائولر تیکیلیردى. آمما ایرانین باشقا شهرلرى او جمله‏دن آذربایجان شهرلرینه اهمیت وئریلمیردى. ملى حکومت بو باره‏ده ایشلر گؤرملى ایدى. تبریزین پهلوى آدلانان باش خیابانینین آدینى عوض ائدیب خالق قهرمانى سردار ملى‏نین آدینى وئردیلر. ستارخان آدینى آلان بو خیابان اونون صاحبینین آدینا لایق اولمالى ایدى. تبریز اهالیسى بیر گون سحر تئزدن یوخودان گؤزلرینى آچیب بو خیابانین آسفالت اولماسینین شاهدى اولدو. بو هامییا تعجبلو ایدى. آخى تبریزلیلر او زامانا قدر خیابانلارین نئجه آسفالت اولدوغونو گؤرمه‏میشدیلر. ساعات میدانیندان گولوستان باغینا قدر مسافه جمعى ایکی یا اوچ گونون عرضینده آسفالت اولدو. او گونلر یاخشى یادیمدادیر. ماشینلار آسفالتى خیابانا تؤکنده تبریزلیلر خیابان بویو صف چکیب فهله‏لرین ایشله‏مه‏سینه تاماشا ائدیردیلر. بو تبریزین گؤزل بیر شهره چئوریلمه‏سینده ایلک آددیم ایدى. ستارخان خیابانى آینا کیمى شفاف اولموشدو.\nتبریزین گؤزل گولوستان باغیندا بؤیوک شنلیک وار ایدى. حکومت باشچیلاریندان دا بو شنلیکده اشتراک ائدیردیلر. تبریز اهالیسى گولوستان باغینا طرف حرکتده ایدیلر. بو شنلیکده ستارخانین هیکلى بو باغین مرکزینده رسمى شکیلده نصب اولاجاقدى. هیکلین آلت ستونو قاباقجادان آماده اولموشدو. موسیقى سسله‌نیردى. لازیمى دانیشیقلاردان سونرا ستارخانین هیکلى ستونون اوستونه نصب ائدیلمه‏لى ایدى. ایکى نفر آدام اونو یئریندن ترپه‏ده بیلمیردى. کمال آدلى تبریز ورزشکارلاریندان بیر جاوان اوغلان ستارخانین هیکلینى چیگنینه آلیب نردبان‏لا یوخارى چیخاردیب ستونون اوستونه قویدو. بو زامان سورکلى آلقیشلار باشلاندى. بئله‏لیکله آذربایجان خالقى اؤز ملى قهرمانینا اولان وظیفه‏سینى ادا ائتدى. او گوندن سونرا گولوستان باغینا گزمه‏یه گئدن تبریزلیلر بو هیکلین قارشیسیندا دایانیب بو ملى قهرمانین مشروطه زامانیندا گؤستردیگى رشادتلرى و رهبرلیگى دوشونوردو.\nتبریز هر گون سحر یئنى غلبه ایله گؤزلرینى آچیردى. اونون آلنینداکى غم قیریشیقلارى پارلاق گونشین شعالارى آلتیندا اریمکده ایدى. آذربایجانین چیرپینام قلبى اولان تبریزین یارالارى چوخ آغیر ایدى. بو یارالار آذربایجانین هر نقطه‏سیندن باشلاییب بو قوجامان شهرین اؤره‏یینده بیرلشیردیلر. تبریز آذربایجان ایدى، آذربایجان دا تبریز. بو یارالارین درمانى هارادان باشلانسا فرقى یوخ ایدى. آذربایجانین اکثر اهالیسینى کندلیلر تشکیل ائدیردى. مرکزى دؤلت تورپاقدان لعل چیخاردان کندلیلرین دردینى درک ائتمیردى.\nهله شهریورین اون ایکیسینده فرقه‏نین وئردیگى بیانیه‏ده کندلیلر باره‏سینده اؤز فیکرینى سؤیله‏میشدى. “خالصه یئرلر کندلیلر آراسیندا بولونمه‏لیدیر”. ایندیه قدر کندلیلر تورپاق صاحبلرى طرفیندن استثمار ا��لونوب “الیم خمیر قارنیم آج” شکلینده یاشامیشدیلار. اونلار تورپاقدان گؤتوردوکلرى محصولو دوققوز قسمته بؤلوب ایکى قسمتینى مالکه وئریردیلر. قالان قسمتلریندن ده اربابا بایراملیق، تویوق، قوزو و اربابلارا کسیلن قوربانلیق. مباشر و اونون نؤکرلرینین اوچ آیلیق خرجى و باشقا وئرگیلر کندلیلرى آیاقدان سالمیشدى. ملى حکومت دوققوزدان ایکى عوضینه دوققوزدان بیر وئریلن بهره‏نى تصویب ائله‏دى. بو، ایراندا و آذربایجاندا بهره مالکانه باره‏سینده ایلک قانون اولدو. باشقا وئرگیلرده لغو اولوندو. کندلیلر راحات نفس آلماغا باشلادیلار. داها اونلار مالکلر طرفیندن تهدید اولموردولار…\n(۵)….\n… ۱۳۲۵-نجى ایلدن مکتبلرین ابتدائى صینیفلرینده آنا دیلینده تدریس اولونمالى ایدى. بونا گؤره ده درس کتابلارى حاضرلاماق اوچون آذربایجانین دیلچى عالملریندن خصوصى کومیسسیا یارانمیش فعال ایش نتیجه‏سینده بو کتابلار چاپدان چیخمیش و مکتبلرده تدریس باشلانمیشدى. آذربایجانین آنا دیلینده ساوادلى جاوانلارا احتیاجى وار ایدى. آمما بو جاوانلار او زامان بیرینجى کلاسدان فارس دیلینده اوخویوب یازدیقلارینا گؤره اؤز آنا دیللرینده اوخویوب یازماقدان عاجز ایدیلر. آمما دانشگاهین یئرى بوش گؤرونوردو. آنا دیلینده درس وئرن معلملرین یئرى بوش اولدوغونا گؤره دانشگاه اوجاغینین یارادیلماسى لازیم گلیردى. بو ایشى یوباندیرماق اولمازدى. ملى حکومت دانشگاهین تشکیلى باره‏سینده حکم وئردى. آز مدتین ایچینده لیاقتلى لازمى آداملار بو ایشه جلب اولدو. ایلک دفعه اولاراق آذربایجاندا ملى دانشگاه اؤز مؤجودیّتینى تاپدى. او گونلر تبریزین بوتون مطبوعاتى بو دانشگاهین پارلاق شعالاریندان یازیردیلار. اؤز آنا دیلینى سئون جاوانلار رغبت‏له بو علم اوجاغینین محصلى اولدولار. او زامانلار بونا اینانمایانلار دا تاپیلیردى. “آخى نئجه اولا بیلر تشکیلى بیر ایله چاتمایان حکومت دانشگاه یارادا بیلسین؟”، دئینلر اؤز گؤزلریله گؤرندن سونرا ایناندیلار و بیلدیلر کى، خالقین اؤز ایچیندن چیخان رهبرلرین الینده ان چتین ایشلر آسان اولور. او زامان آذربایجانین گؤرکملى یازیچیسى گنجعلى صباحى ده بو دانشگاه‏دا آنا دیلینده ادبیّاتدان تدریس ائتمگه دعوت اولموشدو….\n…. بئله‏لیکله تبریز دانشگاهینین شعالارى فاسد شاهین و اونون دؤلت باشچیسى قوامین گؤزلرینه اوخ کیمى سانجیلیردى. اونلار آذربایجاندا اولان حرکتین بوتون ایرانا سرایت ائتمه‏سیندن قورخاراق بو قیامى تئزلیک‏له بوغماغا جان آتیردیلار. اونلار ملى حکومت باشچیلارینى و بو ایشده فعالیت ائدنلرى متجاسر آدلاندیریب آذربایجانى ایراندان آییرماق ایسته‏ینلر کیمى قلمه وئریردیلر. ایکینجى طرفدن آذربایجان دمکرات فرقه‏سى دفعه‏لرله اعلان ائتمیشدى:\n“بیز آذربایجاندا ایالت و ولایت انجمنلرینین قورولماسینى طلب ائدیریک. مرکزى دؤلت بیزیم طلبیمیزى قبول ائتمه‏سه مجبوروق بیز آذربایجانى حکومت شکلینده اؤزوموز اداره ائدک”.\nبئله‏لیکله مرکزى دؤلت آذربایجاندا وجودا گلن یئنیلیکلره دؤزه بیلمیردى. تبریزده ایکى گؤن کارخاناسى و ایکى کبریت کارخاناسى وار ایدى (یادیمدا قالان). آذربایجان کیمى مهم بؤیوک بیر اوستاندا بو کارخانالار اصلاً نظره چارپمیردى. جاوانلار بئکارچیلیق الیندن انگلیسلرین دستورى ایله تهران- جنوب دمیر یولوندا گونده بئش قیرانا ایشله‏مگه چوخ قاباقدان یولا دؤشموشدولر. آمما ملى حکومت آز مدتین ایچینده “ظفر” آدلى توخوجولوق کارخاناسینى ایشه سالدى. بئکارچیلیق‏دان تنگه گلمیش فهله‏لرین بیر قسمتى ایش قازاندیلار. یوزلرله عایله‏لرین حیاتى نسبتاً یاخیشلاشدى. ایندى ملى حکومتین دوشمنلرى ده بو قوروجولوغا مات قالمیشدیلار.\nتبریز فیلارمونیاسى اؤز ایشینه دوام ائدیردى. فیلارمونیانان اؤزونه مخصوص اورکئسترى وار ایدى. تبریزین گؤرکملى مغنى و چالیغچیلارى بو اورکئسترده فعالیّت ائدیردیلر. گونلر اؤتدوکجه فیلارمونیانین برنامه‏لریده تکمیللشیردى. اورکئستره رهبرلیک ائدن آذربایجانین گؤرکملى بسته‏کارى جهانگیر جهانگیروو ایدى. اونون آذربایجان موسیقیسینده بؤیوک رولو اولماقلا برابر جنوبى آذربایجاندا اؤزوندن موسیقى میراثلارى قویوب گئتمیشدیر. وطنیمیز آذربایجانین مشهور تارزن‌لریندن على سلیمى او زامانلار فیلارمونیانین جاوان عضولریندن بیرى اولموشدو.\nبئله‏لیکله ایلک دفعه آذربایجاندا موسیقیمیزین دیرچلمه‏سى اوچون یئنى آددیملار گؤتورولدو. دوغرودان دا آذربایجاندا بو مکتبین یئرى بوش ایدى. بو مکتب نئچه ایللر بوندان قاباق تشکیل اولمالى ایدى. آمما ایرانین شووینیست ایدئیالارینى داشییان مرکزى دؤلت آذربایجان خالقینین غدار دوشمنى کیمى رفتار ائدیردى. تهراندان آذربایجانا گوندریلن والى‏لر بو خالقین مدنیّتى ایله دوشمن اولان آداملارین ایچیندن سئچیلیردى. اونلار آذربایجانا گلندن سونرا موسیقیمیزین، دیلیمیزین، ادبیّاتیمیزین بوتونلوکله مدنیّتیمیزین آرادان گئتمه‏سینه چالیشیردیلار.\nآذربایجان رادیوسو ایشه باشلامیشدى. بو ایراندا ایلک دفعه اولاراق تهراندان سونرا ایران مقیاسیندا تشکیل اولان رادیو تشکیلاتى ایدى. بو رادیونون سسى اوزاقلارا یاییلاراق آذربایجان خالقینین آرزو ایستکلرینى دونیایا یاییردى. ملى حکومتین آذربایجاندا مثلى گؤرونمه‏میش گؤردویو ایشلرى، هر گون وجودا گلن یئنیلیکلرى بو رادیونون وسیله‏سیله اعلان ائدیردى. بو رادیونون موسیقى اورکئسترى اؤز خواننده‏لرینین ملاحتلى سسینى دالغالارا یایاراق عصرلر بویو آذربایجانین بوغولموش سسینى ساوالانین، سهندین قارلى زیروه‏لریندن آشیریب اوزاق نقطه‏لره آپاریردى. تبریز و باشقا شهرلرین شاعرلرى گون-گوندن چیچکلنن شعر صنعتینین عطرینى خالقیمیزا تقدیم ائدیردى. شاعرلر هفته‏ده بیر گون گونده‏لیک مؤضوعولارا عایدیازدیقلارى شعرلرى رادیودا اوخویوردولار. بئله بیر ادبى شعر گئجه‏لرینین مسئولو شاعر بالاش آذر اوغلو ایدى.\nآذربایجان تئاترینین مؤجودیّتى ملى حکومتدن چوخ قاباق باشلانسا دا بو صنعتین کیفیّتى ایله مرکزى دؤلت هئچ بیر زامان ماراقلانمامیشدیر. تبریزده استعدادلى آکتیورلاریمیز وار ایدى. اونلار تئاتر صنعتینه واقف اولدوقلارى اوچون اونو هر یول ایله اولسون یاشاتماق ایسته‏ییردیلر. امکانین و مادى وضعیّتین آغیر اولماسینا باخمایاراق تئاتریمیزین گله‏جه‏یى اوچون وار قوه‏لرى ایله چالیشیردیلار. صمد صباحى، عرب‏زاده، حاجى‏زاده، شفیعى، مزدورى، ولى‏زاده، محمدى، ساراخانم، لیلا محسن‏پور و ب. بو یولون یولچولارى ایدیلر. اونلار مادى باخیمدان آغیر شرایطده اولسالار دا تئاتر صنعتینى جانلى حالدا ساخلاماق ایسته‏ییردیلر. اونلار تبریزین تئاتر صحنه‏سینده بیر چوخ پیئسلرى صحنه‏یه قویوب بؤیوک موفقیّتلر الد�� ائتمیشدیلر. او جمله‏دن “آرشین مال آلان، مشهدى عباد، آنامین کتابى و بیر چوخ درام، کمئدیالى اثرلرى صحنه‏یه قویموشدولار. ایندى بو پریشان حالدا فعالیت ائدن تئاتر صحنه‏سینى نظاما سالماق واختى چاتمیشدى. اونا گؤره ده ملى دؤلت تئاترى یارادیلدى و معین برنامه‏لرله ایشه باشلادى. آذربایجانین استعدادلى آکتیورلارى بو صحنه‏یه جلب اولوب اؤز هنرلرینى خالقین اختیاریندا قویدولار. آذربایجاندا دمکراتیک حرکت غلبه چالمیشدى. ملى حکومتین نائلیّتلرى خالقین نائلیّتى اولدوغونا گؤره اقتصادى جهتدن گئریده قالمیش، صاحبسیز و یئتیم اوشاقلارین تعلیم تربیه‏سى اوچون قرار قبول ائدیلدى. بو قرارین قبولو بو دئمک ایدى کى، داها یئتیم اوشاقلار کوچه‏لرده آوارا سرگردان اولوب دیلنچیلیک‏له مشغول اولماسینلار\nاو زامانلار آذربایجاندا تعلیم-تربیه اوجاقلارى و مکتبلر حدیندن آرتیق آز ایدى. بو دا مرکزى دؤلتین آذربایجانا اؤگئیلیک گؤزو ایله باخماسیندان ایره‏لى گلیردى. کندلرده وضعیته سون قویماق اوچون قیسا مدتده اوچ یوز اییرمی بئش ابتدائى و سکسن ایکی اورتا مکتب آچیلدى. ساوادسیزلیغى لغو ائتمک اوچون اکابرلر تاسیس اولدو. شرقین اوفوقلریندن باش قوزایان گونش آسمانا قالخدیغى هر گون یئنى مترقى قانونلارین حیاتی کئچمه‏سى دمکراتیک حرکتلرین میدانا چیخماسى انسان قلبینى نوازش ائدیردى.\nتبریزده وطن یولوندا قزئتینین نزدینده‏کى شاعرلر مجلسى اؤز ایشینه داوام ائدیردى. “شاعرلر مجلسى” کتابى چاپدان چیخمیشدى. بو کتاب نفیس ادبى کتاب اولماقلا آذربایجانین حیاتدا اولان شاعرلرینین شکیللرى، قیسا حالدا ترجمه حاللارى چاپ اولموشدو. شاعرلر مجلسینه هله ده یئنى عضولر جلب اولماقدا ایدى. محمدعلى فرزانه بو مجلسین قدیم اشتراکچیسى اولماقلا فعالیت ائدیردى. او، شاعر اولماسا دا ادبى مقاله‏لرله چیخیش ائدیردى. وطن یولوندا قزئتى قاباقکی‌لار کیمى چاپ اولوردو. بو قزئت دئمک اولار کى، او زامانین منظم و اطرافلى منتشر اولان قاباقجیل قزئتلریندن بیرى ایدى. اونون صحیفه‏لرینده دونیادا داوام ائدن محاربه‏دن و اونون سیاسى وضعیّتیندن گون آشیرى خبرلردن درج اولوردو. سیاسى تفسیرلر خبرلر “نظرلى” آدلى بیر نفر سیاسى یازیچینین طرفیندن انجام تاپیردى. او درین سیاسى معلوماتا مالیک ایدى.ستارخان خیابانیندا شوروینین بؤیوک بیر دفترى وار ایدى. بو دفترده بؤیوک نقشه‏لر اؤزه‏رینده محاربه‏نین فعالیّتى نشان وئریلیردى. هر هفته جمعه گونلرى سیاسى مفسر نظرلی‌نین معروضه‏سى اولاردى. بئله زاماندا دفترین ایچى و خیاباندا ازدحام اولاردى. نظرلى آذربایجان دیلینده شیرین و گؤزل بیانا مالیک ایدى. خیاباندان کئچنلرى اؤزونه جلب ائدیردى.\nآذربایجاندا هر گون یئنى خارقه‏لر یارانیردى. اقتصادى جهتدن هئچ بیر نگرانچیلیق یوخ ایدى. امنیت ساریدان ایندیه قدر آذربایجاندا بئله بیر امن آمانلیق اولمامیشدى. قولدورلارین بعضلرى تهرانا قاچمیش، قاچمایانلار ایسه تبریزین هانسى گوشه‏سینده ایسه گیزلنمیشدیلر. رییس کلانتریلر ملى حکومت طرفیندن تعیین اولموشدولار. کئچمیش رییس کلانتریلرین بعضلرى تهرانا قاچیمشدیلار. قاچمایانلار ایسه ملى حکومت ایله همکارلیق ائدیردیلر. اونلار یئنى تعیین اولموش کلانترى رییسلرینین معاونى کیمى خدمت ائدیب چالیشیردیلار. بیر زامان تریاک یا شیره چکنلرین مسکنى اولان تبریزین قهوه‏خانالارى اونلارین وجودوندان پاک اولموشدو. نظمییه‏ده یا کلانتریلرده خدمت ائدن آژانلارین دا بیر چوخلارى ملى حکومته خدمت ائدیردیلر. کلانترى اداره‏لرى کئچمیش حالتیندن آیریلمیش خالق ایله یاخیندان رابطه ساخلایان اداره‏لره دؤنموشدولر. ملى حکومتدن قاباقکى رییس کلانتریلرى ملاقات ائتمک، اونلارلا گؤروشمک، اؤز دردینى اونلارا چاتدیرماق چوخ چتین اولسا دا، ایندى کلانترى رییس‏لرى خالقین گؤروشونه گئدیردیلر. اونلار محله‏لرى، کوچه‏لرى دولانیب اهالى ایله یاخیندان رابطه ساخلاییر و اونلارلا مصلحت‏لشیردیلر. اهالى ده اونلارى سئویردى.\n(۶)….\n… ۱۹۴۵-نجى ایلین ماى آیینین دوققوزوندا دونیا محاربه‏سى قورتاردى. فاشیزم دونیا خالقلارینین قدرتى قارشیسیندا دیز چؤکدو. بوتون دونیا خالقلارى بو گونو بایرام گونوکیمى قبول ائتدیلر. دونیانى قان دریاسیندا غرق ائدنلر محکوم اولوب رسوا اولدولار. ایندى دونیا گله‏جگه بویلانیب اؤز طالعى باره‏سینده دوشونوردو. خرابه‏زارا دونموش شهرلر، کندلر و مدنیت اوجاقلارى یئنیدن آباد اولمالى ایدى. او زامان منیم وطن یولوندا قزئتینده چاپ اولان شعریم بئله باشلانیردى:\nآخان چایلار، گور بولاقلار تملیندن دورولدو\nغالبیت بایرامیندا ظفر طبلى وورولدو\nتسلیم اولدو قارى دوشمن ابدیلیک اؤلومه،\nگله‏جه‏یین دینج حیاتى بخش ائدیلدى عالمه.\nبو قانلى محاربه‏دن زیان گؤرموش آذربایجان خالقى دا تبریزده و باشقا شهرلرده بو غالبیت گونونو بایرام کیمى قارشیلادیلار. بو بایرام خصوصى اولاراق وطن یولوندا قزئتینده اؤز عکسینى تاپیردى. بو قزئت او گون خصوصى شماره‏ده قزئتین بیرینجى صحیفه‏سینده استالینین رنگلى پورتیرئتینى چاپ ائله‏میشدى. محاربه‏نین قورتارماسى ایله بازاردا گون-گوندن باهالانان ماللارین قیمتلرى آشاغى ائنمگه باشلادى. محتکرلر آنبارلاردا اولان ماللارینى آشکارا چیخارتماغا مجبور اولدولار. بئله‏لیکله محاربه نتیجه‏سینده وجودا گلن باهالیق فلاکتى یاواش-یاواش آرادان گئتمه‏یه باشلادى. محاربه قورتارماقلا ایراندا اولان آمریکا و انگلیس قوشونلارى ایرانى ترک ائتدیلر. آمما شوروى قوشونلارى هله ایراندا ایدیلر. آمریکا و انگلیس دؤلتلرى آذربایجاندا یارانان ملى حکومتین قانلى دوشمنلریندن ایدیلر. اونلار تهراندا مرکزى دؤلتین باش وزیرى قوام‏السلطنه‏نى آذربایجانین ملى حکومتینین علیهینه تحریک ائدیردیلر. قوام اؤز آغالارینین فرمانینى اجرا ائتمک اوچون قوجا تولکولر کیمى هر گون یئنى حیله‏لره ال آتیردى. آمما آذربایجاندا ملى حکومت طرفیندن گؤرولن ایشلر خالقین بو حکومتدن طرفدارلیغى مرکزى دؤلتى وادار ائتمیشدى آدربایجان خالقینین آرزو-ایستکلرینى رسمیتله تانیسین و اونون دمکراتیک حرکتلرینى تصدیق ائتسین. بونونلا بئله مرکزى دؤلتله ملى حکومت آراسیندا دانیشیقلار گئدیردى…\nایکینجى دنیا محاربه‏سینین قورتارماسیله دونیا خالقلارى ویران اولموش اؤلکه‏لرده یئنیدن آبادانلاقا باشلامیشدیلار. فاشیزم تمامیله تارومار اولموشدو. حربى توققوشمالار آزالسا دا سیاسى توققوشمالار گونو-گوندن آرتماقدا ایدى. آمریکا قرارداد اوزره شوروینین ایرانى تخلیه ائتمه‏سینى طلب ائدیردى. بئله بیر زاماندا آمریکا تسلیم اولماق ایسته‏مه‏ین ژاپون دؤلتینین هیروشیما و ناکازاکى شهرلرینى آتوم بومباسى ایله بومباردیمان ائتدى. آمریکا دؤلتى بو آزغین عملى ایله اؤز قدرتینى دونیا خالقلارینا گؤسترمکله گله‏جکده اؤز امپریالیستى سیاستینى حیاتا کئچیرمک اوچون زمین یارادیردى. بو مانورون باشلیجا طرفى شوروى دؤلتى ایدى. ایندى شوروى اؤز قوشونلارینى ایراندان آپارماغا حاضرلاشیردى. وطن یولوندا قزئتى آخیرینجى شماره‏سینده اؤز اوخوجولارى ایله الوداع ائدیب حیاتینا سون وئردى. اوزون ایللر بویو دونیا محاربه‏سى باشلاناندان قورتارانا کیمى اؤز منظم، مرتب و دولغون انتشارى ایله آذربایجاندا سیاسى، اجتماعى، هنرى، ادبى تاثیر قویان بو قزئت ایندى تبریزى ترک ائدیردى. وطن یولوندا قزئتینین اداره‏سنیده حاضرلیق ایشلرى گئدیردى. آمما بو آخشام خداخافظلیک عنوانى ایله بو قزئتین مسئوللارى طرفیندن ضیافت وئریله‏جکدى. بو ضیافتده آدلى سانلى شاعرلر، ملى حکومتین معارف مسئوللارى، صنعتکارلار و وطن یولوندا قزئتینى اداره ائدن یازیچى و شاعرلر اشتراک ائدیردیلر. بو اونودولماز بیر گئجه ایدى. جعفر خندان رضا قولویئو باشقالارى صحبت ائتدیلر. شاعرلردن شعر اوخودولار. آمما مجلسى قیزدیران عاشیق حسین جاوان ایدى. عاشیق حسین جاوان سانکى اؤز هنرینین محصولدار چاغینى بو آخشاما ساخلامیشدى. اونون ملاحتلى سسى خصوصى اولاراق بو مجلسده اشتراک ائدن آذربایجانلى عالى رتبه‏لى افسرلرى داها دا آرتیق روحلاندیریردى. شاعرلردن على فطرت، اعتماد، صحاف، آذر اوغلو، على توده، کامیل، من و باشقالارى اشتراک ائدیردى. مشهور کرد شاعرى هیژار‌دا بو مجلسده ایدى. بئله‏لیکله بو اونودولماز گئجه وطن یولوندا قزئتینین امکداشلاریله سون گؤروش اولدو…\n(۷)….\n… ۱۳۲۵-نجى ایلین خرداد آیینین آخیرلارى ایدى. تبریزین هاواسى عادت اوزره معتدیل اولماسینا باخمایاراق گونو-گوندن قیزماغا گئدیردى. آذربایجانین او جمله‏دن تبریزین اقتصادى جهتدن هئچ نگرانلیغى یوخ ایدى. تهران ایله آذربایجانین اقتصادى یوللارى باغلى اولسا دا چاتیشمامازلیق یوخ ایدى. اییرمی بیر آذر قیامیندان و اوندان قاباق ایشدن دوشموش کارگاه و کارخانالار یئنیدن ایشه دوشموشدولر. تبریز بازارى اؤز عادى حالیندا اولماقلا برابر دوکانلار آغزینا قدر مال ایله دولو ایدى. احتکارلیق ایله آمانسیز مبارزه گئدیردى.\nتزه آسفالت اولموش ستارخان خیابانیندان دسته- دسته اؤتن فدائیلر آذربایجان سرودونو اوخویاندا سسلرى ارک قالاسینین باشیندان آشیب سهند و عینالى‏نین یاماجلاریندا عکس اولونوردو. اونلارین دالینجا یئنى تشکیل اولموش ستارخان آتلیلارى حرکت ائدیردى. اون بئش نفره یاخین بو آتلیلار ایینلرینده آغ کؤینه‏یین اوستوندن باغلادیقلارى کمربندلرى، باشلارینداکى قارا پاپاقلارى، قارا شالوارین اوستونه چکیلن قارا اوزون چکمه‏لرى. دوداقلارینین اوستونده قارا توپا بوغلارى اونلارا حدیندن آرتیق احتشام باغیشلاییردى. بونلارا ستارخان آتلیلارى آدى وئریلمیشدى. بو آتلیلار دسته‏سینین سرکرده‏سى على قهرمانى ایدى. او همیشه آتلیلارین قاباغیندا حرکت ائدیردى. باشقا آتلیلاردان قاسیم قازاق اونون آردینجا حرکت ائدیردیلر.\nبونلار خیابانا چیخاندا جماعت ساغ و سول طرفدن اؤز یئرلرینده دایانیب تاماشایا دوروردولار. فدائیلرین اوخودوغو آذربایجان سرودو، آتلارین دیرناقلاریندان قوپان سسه قوشولوب اوزاقلارا یاییلیردى:\nاى توپراقى لعل مرجان آذربایجان، آذربایجان\nمن وئره‏رم اوغروندا جان آذربایج��ن،آذربایجان\nاى وطنیم دوشمن عجب، باغرینى آل قان ائله‏دى\nسویدو رذالتله سنى، ظلمیله تالان ائله‏دى\nباغلارینى ووردو خزان، گؤر نئجه ویران ائله‏دى\nظلمت کئچیب دؤندو زامان آذربایجان، آذربایجان\nاى تورپاقى لعل مرجان آذربایجان، آذربایجان\n(۸)….\n… وطن یولوندا قزئتى‏نین آذربایجاندان گئتمه‏سى ایله شاعرلر مجلسى ده تعطیل اولموشدو. بو مجلسین یئرى بوش اولا بیلمزدى. ایندیه قدر ملى حکومتین دؤورونده هله آذربایجانین یازیچیلار تشکیلاتى تشکیل اولمامیشدى. آذربایجانین یازیچیلار جمعیتینین تشکیلى باره‏سینده فرمان صادر اولدو. تبریزین و باشقا شهرلرین شاعر یازیچیلارى بو جمعیتى تشکیل وئرمکدن اؤترو دعوت اولدولار. بؤیوک بیر ییغینجاقدا شاعرلر آغاى کامیلى یازیچیلار جمعیتینه صدر سئچدیلر و آغاى فخرالدین محزون کاتب اولدو. بئله‏لیکه بو جمعییت اؤز ایشینه باشلادى. بو، آذربایجاندا ایلک یازیچیلار جمعیتى ایدى. بوتون شاعر و یازیچیلارى اؤز اطرافینا آلمیشدى. بو جمعیتین اؤزونون قزئت اورقانى اولمالى ایدى. بو ایشه هله تئز اولدوغونا گؤره هله‏لیک فرقه‏نین اورقانى اولان آذربایجان قزئتى ایله علاقه‏ده اولماغى مصلحت گؤروندو. او گوندن سونرا شاعرلرین شعرلرى آذربایجان قزئتینین بزگى اولدو. بو قزئتین مسئولو یایچیلاردان آغاى خشکنابى ایدى. او قدرتلى یازیچیلاردان حساب اولوردو. خشکنابى‏نین “پولادلار نئجه سوواریلدى” رومانى سریال شکلینده آذربایجان قزئتینده چاپ اولوردو. آذربایجان یازیچیلار جمعیتینین یئنى بناسى تربیت خیابانیندا یئرلشیردى. شاعرلرین هفته‏لیک اجلاسى بو بنادا تشکیل اولوردو.\nبونودا قید ائتملى‏یم کى، من هله تهراندان تبریزه گلمه‏میشدن قاباق وطن یولوندا قزئتینین اداره‏سى طرفیندن اوچ مهم مسئله انجام تاپمیشدى. بونلارین بیرى سردار ملى ستارخانا یازیلاجاق شعر باره‏سینده مسابقه ایدى. بو مسابقه‏یه جایزه ده تعیین اولموشدو. شاعرلرین چوخو بو مسابقه‏ده اشتراک ائدیب یازدیقلارى شعرلرى وطن یولوندا قزئتینه تقدیم ائتمیشدیلر. بو شعرلره قیمت وئرمک اوچون هئیت تشکیل اولموشدو. بو هیئتین نظرى ایله جایزه‌نى شاعرلردن على فطرت بیرینجى، بالاش آذراوغلو ایکینجى یئرى توتموشدولار. شاعرلر مجلسى طرفیندن ادبى ساتیریک جهتدن مهم ساییلان میرزه على معجزون ادبى یارادیجیلیغى باره‏سینده گؤرولن ایشلر ایدى. میرزه‏على معجز جنوبى آذربایجانین صابرى حساب اولوردو. اونون اؤزونه مخصوص طنز شعرلرى خالق آراسیندا مهم یئر توتموشدو. سئویله- سئویله اوخونان بو شعرلر شاعرین خالق آراسیندا اولان عیبه‏جرلیکلرى دریندن درک ائتمه‏سیندن قاباغا گلیردى. گؤزلرى اوزاق گؤرن بو شاعرین اجتماعادا حکم ائدن خرافاتین چیرکین قیافه‏سینى قامچیلاییر و اونلارى افشا ائدیردى. معجز خالقى اؤزونه جذب ائده بیلدیگى کیمى شاعرلر مجلسینده اولان شاعرلرى ده جذب ائتمیشدى. بونا گؤره ده بو شاعرى دریندن اؤیرنمک و اونون یارادیجیلیغى باره‏ده تدقیقات آپارماق اوچون آلینان قرارا گؤره شاعرلر مجلسینین عضولرى بیرلیکده معجزین یاشاییب یاراتدیغى شبستر شهرینه گئدیرلر. بو تدقیقات سفرینده وطن یولوندا قزئتینین مسئوللاریندان جعفرخندان، غلام محمدلى، قیلمان موسائیو و باشقالارى اشتراک ائتمیشدیلر. معجزون یاشادیغى ائوین حیطینده دسته‏جمعى حالیندا تاریخى شکیل ده چکدیرمیشدیلر. اوردا ادیبلر و شاعرلردن معجزون حیاتى و یارادیجیلیغى باره‏سینده معروضه ائتمیشدیلر.\n۱۹۴۵-نجى ایلین آپرئل آیینین اییرمی سککیزینده شیمالى آذربایجانین اییرمی بئش ایللیگى مناسبتیله ایراندان دا بؤیوک بیر هیئت دعوت اولموشدو. بو هیئت ایرانین مشهور شاعرلریندن ملک‏الشعرا بهارین باشچیلیغى ایله باکى شهرینه گئتمیشدیلر. آذربایجانداندا شاعرلر مجلسینین عضولریندن على‏فطرت، میرمهدى اعتماد، بالاش آذراوغلو، مهدى چاووشى و باشقالارى دعوت اولموشدولار. او زامان دونیا محاربه‏سینین یئنى قورتارماسینا باخمایاراق بو بایرام گونو چوخ شانلى کئچمیش و ایران و آذربایجاندان گئدن نماینده‏لر بؤیوک روح یوکسکلیگى ایله گئرى قاییتمیشدیلار. اونلار باکى‏دا گؤردوکلرى باره‏ده مقاله‏لرله چیخیش ائتمیشدیلر. تبریزدن گئدن نماینده‏لر ده وطنه قاییداندان سونرا بایرام گونونه شعرلر یازمیشدیلار. بالاش آذراوغلو “باکى سفرى” آدلى مشهور شعرینى یازیب تبریزده چاپ ائتدیرمیشدى.\n(۹)….\n… مرکزى دؤلت ایله آذربایجانین ملى حکومتى آراسیندا چکیشمه‏لر داوام ائدیردى. آذربایجاندان تهرانا گئدن نماینده‏لر هئچ بیر راضیلیق الده ائتمه‏دن تبریزه قایتمیشدیلار. مرکزى دؤلت آذربایجانین الده ائتدیگى موفقیتلرى قبول ائتمک ایسته‏میردى. نخست وزیر قوام‏السلطنه بو مسئله‏نى اون بئشینجى مجلسین سرانجامینا وئرمیشدى. خرداد آییندا ایکینجى نماینده هیئتى آذربایجانین ملى حکومتى طرفیندن تهرانا گئتملى اولدو. بو هیئتین رهبرلیگى آغاى پیشه‏ورینین عهدسینده ایدى. هله نئچه گون قاباقدان آذربایجانین هر نقطه‏سیندن تبریزه نامه‏لر، تئلقراملار گؤندریلمکده ایدى. بونلارین هامیسى آذربایجان قزئتینده چاپ اولوردو. بو نامه و تئلقراملار بوتون آذربایجان خالقینین ملى دؤلتین آرخاسیندا دایاندیقلاریندان خبر وئریردى. اونلار یازیردیلار کى، بیز قانیمیز باهاسینا الده ائتدیگیمیز موفقیّتلرى حفظ ائدیب ایران‏داخلینده یاشاماقلا اؤز داخلى ایشلریمیزى اؤزوموز حیاتا کئچیرملى‏ییک. آغاى پیشه‏ورینى و اونون رهبرلیگیى آلتیندا تهرانا گئدن هیئتى یولا سالماق اوچون تبریزلیلر طیّاره میدانینا طرف آخیشماقدا ایدى. میداندا بؤیوک ازدحام وار ایدى. اونلار اؤز صداقتلرینى اؤز نماینده‏لرینه بیلدیرمک اوچون بورا گلمیشدیلر. بو تاریخى بیر گون ایدى. من اؤزوم ده اوردا ایدیم. عینالى داغینین اته‏گینده، آجى چایین کناریندا یئرله‏شن بو طیاره میدانیندا حاضر اولانلار اؤز طالعلرینین حلى اوچون تهرانا گؤندردیکلرى نماینده‏لرى یولا سالیردیلار. آغاى پیشه‏ورى قیسا بیاناتدان سونرا طیاره ایله تهرانا اوچدو. تهراندا گئدن بیر چوخ دانیشیقلاردان سونرا مرکزى دؤلت ایله آذربایجان ملى حکومتى آراسیندا مقاوله باغلاندى. بو مقاوله‏نین اساسیندا آذربایجان ملى حکومتینین آدى آذربایجان ایالت و ولایت انجمنینه چئوریلدى. مرکزى دؤلت آذربایجاندا ایندیه قدر حیاتا کئچمیش دمکراتیک اصلاحاتلارین هامیسینى رسمیتله تانیدى. ایراندا مجلس شورانین تئزلیک‏له باشلانماسى قرارا آلیندى. مجلس شورادا آذربایجان نماینده‏لرینین آز اولدوغونا گؤره اونلارین تعدادلارینین آرتماسى نظره آلیندى. آذربایجانین داخلى وزارتى اوستاندار آدى ایله عوض اولدو. فدائیلرین آذربایجانین نظامى قوه‏لرى ترکیبینده فعالیت گؤسترمه‏سى تصدیق اولدو. بونونلا برابر ایالت و ولایت انجمنلرینین سئچگیلرى اوچون تهراندان آذربایجانا تامینیه قوه‏لرى آدى ایله حربى قوه‏لرین گلمه‏سى باره‏ده قرار قبول ائدیلدى. بونونلا بئله ملى حکومتین آرزولارى تامین اولوندو. آذربایجان دمکرات فرقه‏سینین یارادیلماسى دا بو آرزولارین اساسیندا قورولموشدو.\n(۱۰)….\nآذربایجان دمکرات فرقه‏سى گونو-گوندن اؤز سیرالارینى گئنیشلندیریر و محکملندیریردى. حومه‏لرین سایى آرتماقلا، حوزه‏لرین عضولرى ده آرتیردى. تبریزین منجم خیابانیندا یئنى بیر حومه ده تاسیس اولدو. بو حومه آخیرینجى حومه ایدى. تبریزین جنوبوندا لاله آدلى بیر کند وار ایدى. بو کندین حوزه‏سى ده آلتینجى حومه‏یه قوشولدو. مرکزى دؤلتله آذربایجان آراسیندا باغلانان قرارداددان سونرا فرقه‏نین سیرالارینا یئنى عضولر جلب اولماقدا ایدى. مرکزى دؤلت و بعضى بدخواه آداملار بئله شایعه یایمیشدیلار کى، گویا آذربایجانین ملى رهبرلرى آذربایجانى ایراندان آییرماق ایسته‏ییرلر. آمما آغاى پیشه‏ورینین بیر هیئت‏له تهرانا گئتمه‏سى و مرکزى دؤلت ایله باغلادیغى مقاویله شایعه‏لرین اؤز قیمتینى ایتیرمه‏سینه سبب اولدو. ایندى مسئله آیدین اولموشدو. تردید و گماندا اولانلار فرقه‏یه طرف گلمکده ایدیلر. تبریزین دمیر یولو واغزالیندا اولان گمرک اداره‏سینده ایکى حوزه تشکیل وئرملى ایدیک. بو حوزه‏لرین تشکیلینده من و تشکیلات مسئولو انور مسگرزاده اشتراک ائتملى ایدیک. دوغروسو من بو اشتراکیمدان چکینیردیم. ائشیتدیگیمه گؤره گمرک ایشچیلرى عالى ساوادلى آداملار ایدیلر. “بو عالى رتبه‏لى ایشچیلرین بیزه وئردیگى سواللارین عهده‏سیندن گله بیله‏جه‏ییکمى؟”، دئیه اؤز-اؤزومه فیکیرله‏شیردیم. بو فیکیرلرله گمرکده‏کى ایکى حوزه‏نى تشکیل وئردیک. هر حوزه‏یه بیر صدر و مالى بیر مسئول سئچیلدى. بو حوزه‏لرى حومه ایله علاقه‏لندیرمک اوچون باش مسئول دا سئچیلدى. باش مسئول دئییلدیگینه گؤره مشروطه‏ده اشتراک ائدن‏لردن ایدى. یاشى یئتمیش یاخین اولاردى. بو آدام قاباقجادان حومه‏نین عضوى ایدى. ایندى حومه‏دن واغزال حوزه‏لرینه منتقل اولموشدو. حومه‏ده بؤیوک احترامى وار ایدى. معلوم اولدوغو کیمى بو حوزه‏لرده سوال جاوابلار اولدو. آمما من بو سواللارین عهده‏سیندن لایقینجه چیخدیم. اصلینده بو ایشچیلر عالى ساوادلى اولسالار دا هله سیاسى، اجتماعى معلومات باره‏سینده گئریده ایدیلر.\nآلتینجى حومه‏نین یئرلشدیگى بنا ملى حکومتدن قاباق کلانترى ایدى. بو حومه‏نین یئرى کیچیک اولدوغونا گؤره مجبور ایدیک عمومى بؤیوک موسسه‏لرده حوزه‏لرى اؤز اولدوقلارى مکاندا تشکیل وئرک. بئله موسسه‏لردن بیرى ملى حکومتین نقلیّات گاراژى، بیرى ده ایران گؤن کارخانه‏سى. نقلیّات گاراژى بؤیوک بیر گاراژ ایدى. ملى حکومتین آذربایجان مقیاسیندا بوتون یوک داشییان ماشینلارى بوردا یئرلشیردى. بورانین اکثر آداملارینى سوروجولر تشکیل وئریردى. بو گاراژین بؤیوک بیر سالونو وار ایدى. نیمکت دوزولموش بو سالون ایکى حوزه‏نى اؤزونده یئر وئره بیلیردى. بو گاراژین مدیرى ستارخان آتلیلارینین باشچیسى على قهرمانى ایدى. او فرقه‏نین آدلى سانلى آداملاریندان ساییلیردى. بئله‏لیکله بو موسسه‏لرین حوزه‏لرى اؤزونده تشکیل اولوردو. بئله حوزه‏لرین اجلاسلاریندا اؤزوم ده اشتراک ائدیردیم.\n(۱۱)….\n…دونیا فهله سندیکالارینین رهبرى لوىسایا�� و معاونى مصطفى الریش تهرانا گلمیشدیلر. اونلار ایران فهله‏لرینین تشکیلاتیندان، سندیکالارین وضعیتى باره‏سینده اولان معلوماتلارى تکمیل ائتمکدن اؤترو ایرانا گلمیشدیلر. اونلارین بو گلیشى آذربایجاندا قورولان یئنى حیاتین مبارزه‏سینه تصادف ائتمیشدى. لوى سایان آذربایجان فهله‏لرى و اونلارین تشکیلاتلارى ایله یاخیندان تانیش اولماق اوچون تبریزه گلمیشدى. قزئتلرین یازدیغینا گؤره تبریزده بؤیوک میتینگ اولاجاقدى. بو میتینگ گولوستان باغینین شیمالیندا، آچیق میداندا یئرله‏شه‏جکدى. بو میتینگده لوى سایان و معاونى مصطفى الریش آتشین نطقلر سؤیله‏دیلر. اونلار یئنى قورولان گنجلر تشکیلاتینین عضولرینى گؤرنده بیر آزدا هیجانا گلیب اونلارى آلقیشلادیلار. لوى سایان اؤز نطقینده دونیا فهله‏لرینین آذربایجانین مبارز فهله‏لرینین آرخاسیندا اولوب، اونلارا اؤز وطنینده یئنى حیات قورماقدا و اؤز صنفى حقوقلارینى قوروماقدا یاردیم ائده‏جکلرینه سؤز وئردى. سونرا آذربایجان فهله‏لر اتحادیه‏سینین صدرى و فهله‏لردن بیر نئچه‏سى دانیشدیلار. دونیا فهله اتحادیه‏لرینین رهبرلرى آذربایجان فهله‏لر اتحادیه‏سینین قوناقلارى ایدیلر. بونا گؤره ده بو میتینگین آذربایجانا بؤیوک اهمیتى وار ایدى. اونلار آذربایجان خالقینین اؤز حقوقلارى باره‏سینده آپاردیقلارى مبارزه‏نى تصدیق ائدیردیلر…\nآذربایجانلیلار حیله‏گر قوامین و متفقلر ایراندان گئدندن سونرا اؤز یئرینى محکملندیرن خایین محمدرضانین و آذربایجان نماینده‏لرینین آراسیندا باغلانان قراردادا اینانیردیلار. بونا گؤره ده فرقه آرخایین اولاراق اؤز داخلى ایشلرینه مشغول ایدى.\n(۱۲)….\n… تبریز شهر کمیته‏سینده آذرى دیلینین تدریسى اوچون کلاس آچیلمیشدى. بو کلاسدا فرقه مسئوللارى اشتراک ائده بیلردى. حومه مسئولاریندان توتموش شهر کمیته‏سى مسئولارینا قدر آذربایجان دیلینده یاخشى اوخویوب یازا بیلمه‏یه‏نلر بو کلاسدا آد یازدیرمیشدیلار. شاهین شووینیزم سیاستى دؤرونده بوتون درسلر فارس دیلینده اولدوغونا گؤره آذربایجانلى ضیالیلارین چوخو اؤز آنا دیلینده اوخویوب یازا بیلمیردیلر. بو دوغرودان دا اورک سیخیجى بیر حال ایدى. هر حالدا ملى حکومت زامانیندا بو آغیر درده سون قویولمالى ایدى. بونو نظره آلاراق هله‏لیک ده اولسا آنا دیلینه واقف اولوب اونو اؤیرنمک لازیم ایدى. من ده بو کلاسدا اشتراک ائدیردیم. تدریس ائدن آغاى گنجعلى صیاحى ایدى. من اونو بیرینجى دفعه ایدى گؤروردوم. آغاى صباحى اوشاقلیق زامانیندا اؤز عمیسى ایله باکى‏یا گئتمیشدى. اوردا مکتبه گئدیر. درسه کتابا علاقه‏سى آرتیق اولان صباحى اؤز جاوانلیق دؤورونو آرخادا قویوب مکتب یوللارینى آخیرا کیمى اؤتوب معلم اولور و سونرالار “گنجه” شهرینده ادبیّاتدان درس وئرمگه باشلاییر. صباحى ایرانلى اولدوغونا گؤره ۱۹۳۸-نجى ایلده اونو عائله‏سى ایله قازاخیستانا سورگون ائدیرلر.\nگنجعلى صباحى او زامانلار آذربایجاندا ادبى دیلیمیزى منیمسه‏میش اولان یگانه معلملردن ایدى. او وطنیمیزده یئنى تاسیس اولموش دانشگاهدا استاد عنوانى ایله ادبیّاتدان درس وئرمه‏یه جلب اولونموشدو. تبریز رادیوسو ایشه باشلایاندان سونرا رادیونون ادبى شعبه‏سینده فعالیته باشلامیشدى. تبریزده تشکیل اولان یازیچیلار و شاعرلر جمعیتینده بیز اونونلا یاخیندان تانیش اولدوق. صباحى عؤمرو بویو اؤز ادبى فعالیتیندن گئرى قالمادى! و بیر چوخ ادبى اثرلر یاراتدى. اونون یازدیغى حکایه‏لر قزئتلرده و سونرا کتاب شکلینده چاپ اولدو. صباحى حقیقى انسان ایدى.\n(۱۳)….\n… آذربایجاندا امن آممانلیق و فراوانلیق حکم سوروردو. ملى حکومتین بختیندن اکینچیلرین زحمتى هدره گئتمه‏میشدى. ایلین خوش، یاغیشین بول اولماسیندان کندلیلر گؤتوردوکلرى محصولو یئربه‏یئر ائده بیلمیردیلر. اونلار اؤز روزیلریندن آرتیغینى دؤلته ساتیردیلار. ملى حکومت کندلیلردن آلینان تاخیلدان اؤترو فرقه‏چیلرى سفر بر ائدیب اطراف ماحاللارا یوللاییردى. بو مهم مسئله اولدوغونا گؤره ملى حکومتین برنامه‏سینده قرار توتموشدو. چونکى شهرلرده چؤرکچیلره لازیم اولان تاخیلى تأمین ائتمک لازیم ایدى. عصرلر بویو آذربایجانین تاخیل و تام کند محصولاتى تهرادا حمل اولونوردو. ایلک دفعه اولاراق آذربایجانین کند محصولاتى اؤز ائوینده قالیردى. بو دا تمام اهالینین سئوینجینه باعث اولموشدو. سهند داغینین قوزئیینده یئرله‏شن “قیرخ بولاقلارین” سولارى آرتمیشدى. سارابى، اردبیلى، مشکین شهرى، اهرى، آلان‏بیراغوش ماحالینى اؤز بالالارى کیمى اطرافینا آلان آنامیز ساوالان داغى باشینین اوستونده‏کى آغلى، قارالى بولودلاردان امدیگى سودو، اؤز بالالارینا سخاوتله تقدیم ائدیردى. ساوالان دئدیم، داغلاریمیزین داغى اولان بو داغ اورمیا گؤلونده‏کى یئنیلیکلرى مشتولوق پیغامى کیمى خزره یئتیرنده او دا باشینین اوستونده‏کى بولودلارین گؤز یاشلارینى اؤز اطرافینا نثار ائدیردى. آستارادان سالماسا، ماکودان زنگانا اوزانان یوللار آذربایجانین قلبى اولان تبریزده بیرله‏شیب، اوردان کیچیک قان دامارلارى وسیله‏سیله وطنیمیزین هر طرفینه یاییلماقدا ایدى. ایرانین قانون اساسیندا قید اولان، هئچ بیر زامان حیات اوزو گؤرمه‏ین “انجمنهاى آیالتى و ولایتى” ایندى ایلک دفعه اولاراق آذربایجاندا حقیقت اوزو گؤرموشدو. آذربایجانین گئجه‏لرى آیلى، اولدوزلو، گوندوزلرى ایسه شفاف بولاق کیمى قایناییردى. تهراندا سلطنتین قان چاناغینا تکیه وئرن، چیگینلرینده “ماردوش” ضحّاکین پاقونلارینى داشییان شاه و اونون دؤلت باشچیسى حیله‏گر قوام ایلان کیمى قیوریلماقدا ایدیلر. آذربایجانین گؤیلرینده پاریلدایان آل شفقلر بیچاق کیمى اونلارین گؤزلرینه سانجیلیرى. هله گله‏جکده نه‏لر باش وئره‏جه‏گینى هئچ کیم بیلمیردى. فعلاً آذربایجان بؤیوک آددیملارلا ایره‏لى گئدیردى.\nاییرمی بیر آذر قیامیندا اؤزوندن فداکارلیق گؤسترمه‏سینه و ملى حکومتین قورولماسیندا ائتدیگى خدمتلرینه گؤره ملى تئاتر صحنه‏سینده بؤیوک ییغینجاق وار ایدى. بو ییغینجاقدا اونلارا اییرمی بیر آذر مئدالى وئریله‏جکدى. آغاى پیشه‏ورى باشدا اولماقلا بوتون دؤلت و فرقه مسئوللارى گلمیشدیلر. ییغینجاق آغاى پیشه‏ورینین نطقى ایله باشلاندى. اونون صحبتینین اساسینى آذربایجان ایله تهران آراسیندا گئدن دانیشیقلار تشکیل ائدیردى. او دئییردى:\n“تهران دؤلتینین بیزه قارشى آپاردیغى سیاسته باخمایاراق، توتدوغوموز یول ایله گئده‏جه‏ییک. چونکى توتدوغوموز یول قانونى و مقدسدیر.”\nاییرمی بیر آذر مئدالى وئریلن گون تشکیل اولان بو ییغینجاق اؤز تاریخى اعتبارینا گؤره بؤیوک اهمییته مالیک ایدى. خصوصاً آغاى پیشه‏ورینین و فرقه مسئوللارینین اشتراکى بونو ثابت ائدیردى. بو ��یغینجاقدا یوزلرله اییرمی بیر آذر مئدالى ایله تلطیف ائدیلدى. بو مئدال بیر ایللیک دؤرده بیرینجى و آخرینجى مدال ایدى. من ایندى ده جسارتله دئیه بیله‏رم کى، بو مئدال ایله تلطیف اولانلار ایندى ده او مئدالى اؤزلرى ایله ساخلاییرلار. او گوندن سونرا تبریز خیابانلاریندا سینه‏سى مئداللى آداملارا چوخ راست گلمک اولوردو. اونلار سینه‏لرینى قاباغا وئره‏رک فخر ایله آددیملاییردیلار. اییرمی بیر آذر مئدالى فقط تبریزه عاید دئییل، بوتون آذربایجاندا ملى حکومتین قورولماسیندا فعال اشتراک ائدنلره حصر اولونموشدو. فدائى دسته‏لرینده خدمت ائدنلر و اونلارین باشچیلارى اییرمی بیر آذر مئدالى تلطیفینده هامیدان ایره‏لیده گئدیردیلر. چونکى ملى حکومت فدائیلرین قدرتیندن وجودا گلمیشدى.\n(۱۴)….\n… تبریزین سرو آغاجلارى هله یام- یاشیل ایدى. سهندین قارلى باشیندان اسن کولکلر آدامین روحونو اوخشاییردى. شهرین اطرافینداکى ایده‏لیکلرین عطرى هر طرفى بوروموشدو. هر چنار باشیندا یووا سالان یئرلى قوشلارین نواسى اوغورلو بشریت سیمفونیاسینى ترنم ائتمکده ایدى. تبریزین باشى اوستوندن اؤتن دورنالار آزادلیق نامینه اؤز له‏لکلرینى بو قوجامان شهره نثار ائدیردیلر. عینالى داغى بیر مورخ کیمى اؤز بالاسى اولان بو قهرمان شهرین دفعه‏لرله پروازلاندیغین و قانسیز اووچولارین آمانسیز اوخو ایله یارالاندیغین تاریخ دفترینه یازماقدا ایدى:\nیئنه تازه‏لندى کهنه دردلریم،\nشاعرین دوشوبدور یادینا تبریز.\nهر سؤز باغچاسیندان بیر چیچک دریب،\nبو شعرى باغلادیم آدینا تبریز.\nایندى ستارخانلارین، باغیرخانلارین، حیدر عم‏اوغلولارین، على مسیولارین، حسین باغبانلارین، شیخ خیابانیلرین یاریمچیق قالان قیاملارینین سکانى‏نى ائل اوغلو پیشه‏ورى اؤز الینه آلمیشدى. تبریزین قلبى دؤیونوردو. دونیا خالقلارى گؤزلرینى بو شهره دیکمیشدى. اونلار بیلیردیلر کى، تبریزین کؤهلن آتى شاهه قالخاندا هئچ بیر قدرت اونون قاباغینى آلا بیلمز. او دؤرد نالا چاپیردى.\n(۱۵)….\n… ۱۳۲۵-نجى ایلین آخیرلاریندا آذربایجان اؤز شیرین رؤیالاریندا غرق اولموشدو. مرکزى دؤلت ایله آذربایجان آراسیندا باغلانان قراردادا باخمایاراق حیات اؤز منوالیله حرکتینه داوام ائدیردى. هئچ بیر نگرانچیلیق نظره گلمیردى. عینالى داغینین و سهندین باشیندان اسیب گلن کولک ارک قالاسینین کلله‏سینده بیرلشیب اؤز عطرینى تبریزه یایماقلا اونون جمالینى اوخشاییردى. آمما تهراندا حیله‏گر قوام‏السلطنه‏نین دؤرد دیوارلار آراسیندا گیزلى خیانت پلانلارینین چکیلمه‏سیندن هئچ کیمین خبرى یوخ ایدى. نهایت مرکزى دؤلت بئله بیر زاماندا اؤز قارا قوشونلارینى زنگانا یئریتمکله ایرانین خصوصى اولاراق آذربایجانین حیرتینه سبب اولدو. اول بئله گمان اولوردو کى، گویا آذربایجاندا انتخابات اولماق اوچون قرارداد اؤزره نظرده توتولان تأمینیه قوه‏لرى زنگانا گلمیشدیر. آمما تئزلیکله زنگاندا گئدن جریانلاردان معلوم اولدو کى، مرکزى دؤلتین بو حربى عملیاتدان باشقا مقصدى واردیر. زنگانین باشینین اوستونو قارا بولودلار آلمیشدى. بو قارا بولودلار اؤز اتکلرینى نارین- نارین آذربایجانین هر طرفینه یایماقدا ایدى. تبریز غضبلى ایدى. اونون گؤزلریندن اود یاغیردى. اونا آرخادان آتیلان اوخون آغریسیندان قیوریلیردى. اونون بوغازیندان چیخان نعره‏لرین سسیندن نه اینکى ساو��لان، سهند حتى دماوند ده تیتره‏یه‏مه باشلامیشدى. تبریزین کؤکسونده‏کى آغریلارى اونون کوچه خیابانلارداکى آداملاریندا دا گؤرمک اولوردو. اؤزلرینى آشکارا وئرمه‏ین، دالدالاردا دولانان مخالفلرین تبسملرینى ده سئزمک اولوردو.\nآذربایجانین باشقا شهر و کندلرینده اولان هیجانلار داها آرتیق ایدى. مرکزى دؤلتین زنگانا اولان هجوموندان بیر گون سونرا اونلار اؤز تلقراملارى ایله تبریز قزئتلرینین صحیفه‏لرینى دولدورموشدولار. تبریز رادیوسونون برنامه‏لرى ده بئله تلگراملارلا دولو ایدى. تبریز گئتدیکجه اؤزونه حربى گؤرکم آلیردى. ایندیه قدر یارادیجیلیق ایشلرینه باخان فرقه‏نین گؤزلرى تهرانا زیللنمیشدى. تهران خیانت دامغاسى ایله دامغالانیردى. آذربایجان دمکرات فرقه‏سینین عضولرى روشنفیکرلردن، کندلیلردن، فهله‏لردن و خالقین آشاغى طبقه‏سیندن عبارت اولدوغو اوچون تهران شوینیستلرینه دئییردیلر:\n– سیز اؤز آرزولارینیزا چاتماق اوچون بیزیم نعشیمیزین اوستوندن کئچمه‏لى اولاجاقسینیز.\nتبریزین خیابانلاریندا فدائیلر دسته‏سینین آددیملارى گئتدیکجه آرتیق سسله‏نیردى. نظام-انتظاما اهمیت وئریلیردى. ستارخان آتلیلارى خیاباندا رئژه گئدیردیلر. فرقه‏نین امرى ایله حربى وضعیت یارانمیشدى. تبریز حومه‏لرینین عهده‏سینه دوشن وظیفه داها دا آغیر ایدى. توتولان تصمیمه گؤره تمام عضولر سیلاحلانمالى ایدیلر. بونا گؤره ده اوّلجه سیلاحین قورولوشونا و اوندان استفاده ائتمک اصولونا وارد اولماق اوچون حاضرلیق لازیم ایدى. ایکى گوندن سونرا حیدر تکیه‏سى اولان بیر محله‏ده بؤیوک بنا نظرده توتولدو. بو بنا تبریزین قدیم بنالاریندان ایدى. اورانین بؤیوک هیئتى، چوخلو اوتاقلارى وار ایدى. هر گون تبریزده اولان حومه‏لردن هره‏سیندن یوز نفر بوردا تعلیمات گؤرمه‏یه باشلامیشدیلار. آلتینجى حومه‏ده معین تاپشیریق ایله هر آخشام یوز نفر حاضر اولوردولار. اونلارى حومه قاباغیندا سیرایا دوزوب حومه مسئوللارینین بیرینین رهبرلیگى آلتیندا ستارخان خیابانى ایله حیدر تکیه‏سینه طرف حرکت ائدیردیلر. اوردا اولان کارشناسلارین وسیله‏سیله عضولره سیلاحین نئجه آچیلیب-باغلانماسى، نئجه تمیزلنمه‏سى و هدفى نشان آلماق اصوللارینى اؤیردیردیلر. بو عمل هر آخشام انجام تاپیردى. اوردا تعلیم گؤرن عضولر ائرته‏سى گون کامیون ایله تبریزین اطرافینداکى چؤللره گئدیب، اوردا نشانه‏گیرلیک ائدیب حقیقى گولله‏لرله هدفه آتیردیلار. بو دسته‏لره رهبرلیک ائدن تعلیماتى تهران افسرلریندن سلیمى آدلى بیر سرگرد ایدى. او تهراندان قاچیب ملى حکومته پناه گتیرمیش، سفربر افسرلردن ساییلیردى. سلیمى فارس اولسا دا آذربایجانین ملى قوشونو ایله یاخیندان و جدیّتله امکداشلیق ائدیردى. بئله تعلیماتى ایشلر تکجه آلتینجى حومه‏نى یوخ، تمام تبریز حومه‏لرینى احاطه ائدیردى. سیلاحا یییه‏لنمک، اونو اطرافلى شکیلده اؤیره‏نیب دؤیوشه حاضر اولماق مسئله‏سى فرقه‏چیلرى روحلاندیریردى. اونلار بؤیوک روح یوکسکلیگى ایله بئله تعلیماتچیلیق عملیّاتینى قارشیلاییردیلار. حتى نشانه‏یه گولله آتیب هدفى وورماقدا قادینلار دا اشتراک ائدیردیلر. قادینلارین بعضیلرى گولله آتماقدا کیشیلردن دالى قالمیردى. اونلار زینب پاشا، قاچاق‏نبى‏نین هجرى کیمى اؤز هنرلرینى گؤستریردیلر.\n(۱۶)….\nزنگاندان هر گون تبریزه دهشتلى خبرلر یئ��یشیردى. مرکزى دؤلتین قوشونلارى زنگانا تأمینیه قوه‏لرى آدى ایله یوخ، زنگان اهالیسیندن انتقام آلماق اوچون او دیارا سوخولموشدى. اونلارین گلیشى ایله کهنه‏کار ظالم فئودال باشچیلارى ذوالفقاریلر ده زنگاندا و اونون اطراف کندلرینده فرقه‏چیلره فدائیلره دیوان توتماغا باشلامیشدیلار. ذوالفقاریلر ملى حکومتین دوشمنى اولوب اونونلا مبارزه‏لرى خاطرینه اونلارین حدیندن آرتیق کندلرینى، باغلارینى غصب ائدیب کندلیلر آراسیندا تقسیم ائتمیشدى. ذوالفقاریلر بیر ایلدن چوخ ایدى قاچاق اولوب اؤز املاکلاریندان آیرى دوشموشدولر. ایندى قودوز حیوانلار کیمى کندلیلرین جانینا دوشوب انتقام حسّى ایله اونلارى سویوب، جانلارینى دا بئله اللریندن آلیردیلار. دؤلت قوشونلارى اوباشلارین میدانینى آچیق قویوب مرتکیب اولدوقلارى قتل و جنایته گؤز یوموردولار. زنگان قانلى بیر میدانا دؤنموشدو. فرقه عضولرینه، فدائیلره، مهاجرلره رحم ائتمک یوخ ایدى. اونلارى داملارین اوستوندن یئره آتیردیلار. زور ایله ائولرینى اودلایب ماللارینى غارت ائدیردیلر. ذوالفقاریلرین آداملارى هر کس ایله کهنه خیردا حسابى وار ایدیسه اونلارى دا فدائى آدیله دامغالاییب محو ائدیردیلر. زنگاندا بیر ایلین مدتینده وجودا گلن آزادلیغین شیرینلیکلرینى اللریندن آلیب عوضینده اونلارا زهر ایچیردیردیلر. حتى زنگاندا بیر نفر عالم روحانى فرقه‏چیلرله برابر ظلم و ستم علیهینه مبارزه آپاریردى. اونو دا متجاسر آدیله آرادان آپاردیلار. بو مهلکه‏دن جان قورتاریب تبریزه گلنلر مرکزى دؤلتین، ذوالفقارى و باشقا فئودال عنصرلرین زنگاندا و اونون اطراف کندلرینده تؤرتدیکلرى جنایتلردن دانیشاندا قولاق آسانلارین توکلرى بیز- بیز اولوردو. جان قورتاریب گلنلرین بیرى ده آغاى قنبرى ایدى. او بیر آى قاباق تبریزدن زنگانا مأموریته گئتمیشدى. او حیات یولداشى شاعره حؤکومه بللورى ایله بو معرکه‏دن جان قورتارا بیلمیشدى. اونلار تبریزه گلن گونون ائرته‏سى تبریزده ساعات قاباغى میدانیندا تشکیل اولان بؤیوک میتینگده نطق ائله‏دیلر. اونلار زنگاندا دؤلت و اونلارین اوباشلارى طرفیندن عمله گلن جنایتلردن و تؤکدوکلرى قانلاردان دانیشدیقجا میتینگده اشتراک ائدن اهالى هیجانا گلیردى.\nزنگاندان گلن قارا خبرلر نه اینکى تبریزى، بوتون آذربایجانى هیجانا گتیرمیشدى. شهر و کندلردن گلن تلگرام و خبرلر آذربایجان قزئتینده درج اولور و تبریز رادیوسوندان سسلنیردى. اونلارین آرزو و ایستکلرى بو ایدى: “ملى حکومت بیزه اجازه وئرسین بیز زنگانلى قارداشلاریمیزین کمگینه گئدک”. مرکزى دؤلت ایسه بو فاجعه‏لردن آد آپارماییب دئیردى: “بیز زنگانى متجاسرلرین الیندن آلدیق”. خائن شاه و حیله‏گر قوام‏السلطنه شادلیقلاریندان سئوینیب اؤزلرینه گووه‏نیردیلر. مرکزى دؤلتین طرفدارلارى اولان قزئتلر اؤز یالان خبرلرى ایله ایران و دونیا خالقلارینى گمراه ائدیب یازیردیلار: شاهنشاهین غیور قوشونلارى زنگانى، آذربایجانى ایراندان آییرانلارلاردان خلاص ائتدى. اونلار بو آغ یالانلارى ایله ایران خالقینى آلداتماق ایسته‏ییردیلر. آمما حقیقتى آختارسان آذربایجان دمکرات فرقه‏سى‏نین مرامى دفعه‏لر دئدیگى کیمى ایرانین قانون اساسیسى موجبینجه ایالتى و ولایتى انجمنلرینین یارادیلماسى ایدى. مرکزى دؤلت ملى حکومت‏له باغلادیغى قراردادین مرکبى قورومامیش زنگانا قوشون پیاده ائدیب بو منطقه‏نى قانا چکیردى. آذربایجانین قاشلارى چاتیلمیش و غضبلى آسلانا بنزه‏ییردى. اونون قلبى دؤیوندوکجه عصبلرى دارتیر، کؤکره‏میش کؤهلنلر کیمى شاهه قالخیردى. اؤزونو مهارلانمیش گؤرنده چاره‏سیز قالیب گؤزلرى زنگانا دیکیلى قالیردى. گونلر آغیر-آغیر کئچیردى. فرقه‏چیلر تبریزده “حیدر تکیه‏سنیده” سیلاحى اؤیره‏نمک، اونون دوزگون استفاده ائتمک یولونو بیلمک تعلیمینى هر گون داوام ائدیردیلر. یئنه ده هر گون تبریز چؤللرینده تیراندازلیق اصولونا یییه‏لنمک اوچون اللرینده توفنگ آتش میدانلاریندا تعلیم گؤروردولر. هامى دؤلت قوشونلارینین زنگاندان میانایا، اوردان آذربایجانین بوتون نقطه‏لرینه هجوم ائتمکلرینى گمان ائدیردى. بونا گؤره بو هجومون قارشیسینى آلماق اوچون فدائى قوشونلارى میانادا قافلانتى داغلارینین شرق اتکلرینده “قیز کورپوسو” کنارلاریندا استحکاماتا مشغول ایدیلر. قدیم قیز کؤرپوسو قیزیل اؤزه‏ن چایینین اوستونده قرار توتموشدو. فدائى قوشونلارینین فرماندهلیگى قولامیحیى دانشیانین عهده‏سینه قویولموشدو. اونون اختیاریندا اولان فدائى قوشونلارینین سایى آز اولسا دا تبریزدن کمک قوه‏لرینین گؤندریلمه‏سى وعده‏سى وئریلمیشدى. فدائیلر دوشمن قاباغینى کسمک اوچون اؤزلرینه سنگر قازیب قافلانتى داغلارینى باسیلماز بیر قالایا دؤندرمیشدیلر. بورا مقاومت گؤسترمک اوچون الوئریشلى بیر مکان اولماقلا استراتژیک نقطه ساییلیردى. آذربایجانین هر گؤشه‏سیندن میانایا گلن فدائیلرین مقصدلرى بو استراتژیک نقطه‏نى مدافعه ائتمک ایدى. میانا فدائیلر شهرى اولسا دا اونلارین سایى‏نین آز اولماغى قولام‏یحیى دانشیانى ناراحات ائدیردى. اونون هر گون یولونو گؤزله‏دیگى یئنى فدائى قوه‏لرى یوبانیردى.\n(۱۷)….\n… آذر آیینین اون دوققوزو ایدى. حومه‏ده ایشلر اؤز قایداسیندا گئدیردى. من ناهارى حومه‏ده قالدیم. ساعات دؤردده ایران گؤن کارخاناسینا گئتملى ایدیم. بو کارخانادا بیزیم ایکى حوزه‏میز واردى. بیر گون قاباقدان آلینمیش قرارا گؤره بو حوزه‏لرین ایکیسى بیر یئرده اجلاس کئچیرمه‏لى و من ده اوردا اشتراک ائتملى ایدیم. ساعات اوچ یاریمدا حومه‏دن حرکت ائتدیم. ساعات دؤردده کارگرلر ایشدن چیخمیش، بؤیوک بیر سالوندا جمع اولموشدولار. حوزه صدرلرینین بیرى صحبته مشغول ایدى. بیر آزدان سونرا صحبت منیم ایدى. دانیشیقلارین هامیسى دؤلت قوشونلارینین زنگانا هجوموندان، تؤرتدیکلرى جنایتلردن و آذربایجان خالقینین اؤز آرزولارینین اوستونده محکم دایانماسیندان گئدیردى. بئله بیر آندا بیر نفر منه یاخینلاشیب دئدى:\n– سیزى تلفوندا ایسته‏ییرلر.\nمن “چوخ گؤزل، ایندى گلیرم”، دئییب صحبته مشغول اولدوم. یئنه همین آدام گلیب یئنه همین سؤزلرى تکرار ائتدى. من سؤزلریمى یاریمچیق قویوب دفتره گئدیب تلفونلا دانیشماغا باشلادیم. خطین او طره‏فینده حومه‏نین تشکیلات مسئولو انور مسگرى ایدى. او دئییردى:\n– تئز اول قاییت حومه‏یه!\n– نه اولوب؟\n– تلفوندا دئیه بیلمیرم، تئز اول گل حومه‏یه.\nاو تلفونو کسدى. من ناچار قالیب حومه‏یه قاییتمالى اولدوم. یولدا درین فیکره گئتمیشدیم. حومه‏ده نه خبر واردیر کى، بئله تأکید ائدیرلر. خیالیمدان چوخ فیکیرلر اؤتدو. آممابو خیاللارین هامیسى یئسیز ایدى. حومه‏یه وارد اولاندا اول میرحسین منى قارشیلادى. او یاواشجادان دئد��:\n– خبرین وار؟\n– هانسى خبردن؟\n– رهبرلر تبریزى ترک ائدیبلر.\n– نه‏دانیشیرسان!؟\n– بلى، آغاى پیشه‏ورى و باشقالارى.\nمن یئریمده قورویوب قالمیشدیم. یئنه خبر آلدیم:\n– هارا دوغرو ترک ائدیبلر؟\n– بیلمیرم، دئییب سونرا علاوه ائتدى: یقین کى، او تایا.\nمنیم داها اونا دئملى سؤزوم یوخ ایدى. حومه‏نین دفترینه گیردیم. انور مسگرى منه یاخینلاشیب دئدى:\n– ائشیتدین نه خبر اولوب؟\nحومه‏ده سکوت حکم سوروردو. هامینین باشى آشاغى أییلیب فیکره گئتمیشدیلر. عضولر حومه‏نین کتابخاناسینا ییغیشسالار دا نه کتاب اوخویان وار ایدى، ن ده بیر تفریح ائدن. هامى فرقه‏نین و اؤزونون گله‏جگینى دوشونوردو. حومه ائله بیل دوننکى حومه دئییلدى. سونرا معلوم اولدو کى، فرقه و حکومت رهبرلرى مرکزى دؤلت قوشونلارینین زنگاندان میانایا و بوتون آذربایجانا هجوم ائتمک ایسته‏دیگینى بیلیب. اونا گؤره ده همین گون سحر تصمیم توتماق اوچون اجلاس تشکیل وئریرلر. بو اجلاسدا آغاى پیشه‏ورى مرکزى دؤلتین قوشونلارینین قارشیسیندا دایانماق، آذربایجان خالقینا وئریلن وعده‏نى یئرینه یئتیرمک، بیر ایلین مدتینده گؤرولن اصلاحاتى داوام ائتدیرمک، خالقیمیزین، فرقه‏میزین قدرتینى مرکزى دؤلته گؤسترمک و عهده‏میزه گؤتوردویوموز وظیفه‏لرى لایقینجه یئرینه یئتیرمک مسئله‏سینى ایره‏لى سورور. بو اجلاسدا معلوم اولور کى، فرقه و حکومت باشچیلارى تام بیر فیکرین صاحبى دئییللر. آغاى پیشه‏ورینین ایره‏لى سوردویو فیکیرلرین قارشیسیندا دایانانلار دا واردیر. مخالفلر دئییرلر: بیز مرکزى دؤلتین قوشونلارینین قارشیسیندا دایانا بیلمه‏ریک. اونلارین حربى قدرتى بیزدن چوخ چوخ آرتیقدیر. بو دا قارداش قانى‏نین تؤکولمه‏سینه سبب اولاجاق. نه ایسه چوخ دانیشیقدان سونرا قرار بو اولور، مرکزى دؤلت قوشونلارینین قارشیسیندا دایانیب مقاومت گؤستریلسین، یا یوخ، باره‏سینده رأى آلینسین. رأى آلیناندان سونرا معلوم اولور کى، آغاى پیشه‏ورینین ایره‏لى سوردویو تدبیرلر اقلیتده‏دیر. البته آغاى پیشه‏ورى تک قالمامیشدى. من بیلدیگیمه گؤره اونون اؤزوندن سونرا بئش نفر طرفدارى وار ایدى. اونلار دا مرکزى دؤلتین قوشونلارینین قارشیسیندا مقاومت فیکرینده ایدیلر. آمما عدم مقاومت طرفدارلارینین تعدادى آرتیق ایدى. وضعییتى بئله گؤرن آغاى پیشه‏ورى دئییر:\n– منیم فیکریم تصدیق اولماسا استعفا وئریرم.\nآغاى پیشه ورى بو تاریخى اجلاسدا استعفا وئریر. اونون طرفدارلارى دا استعفا وئریب پیشه‏ورینین کناریندا دورورلار و معارف وزیرى آغاى‏محمد بى‏ریانى فرقه‏نین رهبرى سئچیرلر. همین گون، گون اورتادان سونرا اونلار تبریزى ترک ائدیرلر. بو خبر بوتون آذربایجانى او جمله‏دن تبریزى سارسیتدى. اوگونه قدر فرقه‏نین وئدیگى،”اؤلدو واردیر دؤندو یوخ” شعارین اؤزو آرتیق سؤالا دؤنموشدو.\n(۱۸)….\nتبریزین گؤیلرینى قارا دومانلار بوروموشدو. ارک قالاسى، عینالى داغى کدرلى گؤرونوردو. آسماندا هر گئجه تبریزه گؤز ووران اولدوزلار چیسگین دومانلارین آراسیندا گؤزدن ایتمیشدیلر. میشو و دند داغلاریندان اسن کولکلر اؤز طراوتینى الدن وئرمیشدى. پاییزین سون چاغلارى اولدوغونا باخمایاراق شهرین کناریندان آخان آجى چاى اؤز کؤپوکلو سولارینى ساحللره چیرپاراق صاباحین بیلینمه‏ین آجى روزگاریندان نه‏لر باش وئره‏جه‏گینى دوشونوردو. ستارخان خیابانیندا نئچه گون قاباقکى اؤتن آداملارین گؤزلرینده فرحلى گولوشلردن اثر یوخ ایدى. آمما هله تبریزده ساکت‏لیک حس اولونوردو. پوزغونلوق نشانه‏سى گؤرونموردو.\nمن ستارخان خیابانى ایله اوزو یوخارى اؤز منزیلیمه طرف حرکت ائدیردیم. مرکزى کمیته‏نین بناسى قاباغیندا بیر آز دایانیب تاماشا ائتمگه باشلادیم. مرکزى کمیته‏نین بناسى قارشیسیندا بیر خبر یوخ ایدى. هر گون گلیشلى -گئدیشلى اولان بو بنا ایندى سؤنوک گؤرونوردو. یولوما داوام ائدیب منزیلیمه گلدیم. داغینیق فیکیرلر منى اؤز قوینونا آلمیشدى. بو فیکیرلرى باشیمدان آتماق اوچون هر بیر ایشه ال آتدیم، ینئه خیاللاردان یاخا قورتارا بیلمه‏دیم. ساعات اون ایکی اولاردى کى، قاپى دؤیولدو. قاپینى آچاندا قونشومو گؤردوم. بو جاوان افسر سارابین قیزیل کئچى آدلى کندیندن ایدى. او منى شهرده‏کى وضعیتدن آگاه ائتدى. او دئیردى:\n– من ایندیه قدر نظمییه‏ده کشیگیم ایدى. بوتون پاسبانلار، عسگرلر انتظامات مأمورلارى سیلاحلارینى نظمیّه‏یه تحویل وئریب گئدیردیلر. نظمیّه سیلاح ایله دولودور. من مسئول افسرلرین ده غیب اولدوقلارینى گؤروب اؤز پستومو ترک ائدیب ائوه گلدیم.\nاو سؤزلرینى قورتارمامیشدى کى، مسلسلدن رگبار آچیلدى. او یئنه دئدى:\n– گؤردونمو!؟\nبو گولله سسلرى بیرینجى گولله سسى ایدى تبریزده ائشیدیلیردى. افسر تأکیدله دئدى: – من ایسته‏ییرم تبریزى ترک ائدم، منیمله گلیر سنمى؟\nمن اونون گؤزلرینه باخیب دئدیم:\n– یوخ دوستوم من تبریزى ترک ائده بیلمرم. چونکى بو باره‏ده منه هئچ بیر امر یوخدور.\nاو منه باخا-باخا دئدى:\n– اؤزون بیلرسن، آمما من گئدیرم.\nاو بو سؤزلرى دئییب اؤز اوتاغینا گئتدى. یاریم ساعاتدان سونرا قاپینى دؤیوب ساغوللاشدى و گؤزدن ایتدى. من یئنه پوزغون خیاللاریملا تک قالدیم . یوخوم گلمیردى.\nمن عمومیّتله نیکبین اولدوغوما گؤره صاباحکى وضعیتى چوخ آغیر گؤرموردوم. فیکر ائدیردیم، مرکزى کمیته اؤز یئرینده‏دیر. نهایت تأمینیه قوه‏لرى گلینجه نظم برقرار اولار. بو فیکیرلرین قوینوندا اولارکن سحره یاخین منى یوخو آپاریب آزار ائدیجى خیاللاردان آزاد ائتدى. ساعات سککیزده یوخودان اویاندیم. صبحانه اوچون پئندیر آلمالى ایدیم. پالتار گئیینیب بازارا چیخدیم. باققال دوکانینین قاباغیندا ایکى نفر صحبت ائدیردى. اونلارین بیرى دئییردى:\n– من بیر ساعات بوندان قاباق قونقا باشیندان گلیردیم. ایکى نفر سیلاحلى فدائى یول ایله گئدیردیلر. بیر آزدان سونرا اون یا اون بئش نفرین فدائیلرى تعقیب ائتدیگینى گؤردوم. اونلارین بعضیلرینین الینده سیلاح وار ایدى. خیاللارى فدائیلرى ترک سیلاح ائتمک ایدى. فدائیلر بونو دوشونوب سیلاحا ال آتدیلار، آتیشما باشلاندى. فدائیلر هر یئرى مناسب گؤرنده اورانى اؤزلرینه سنگر ائدیردیلر. نهایت بو آتیشمالار ستارخان خیابانینن اولینده اولان فردوسى مدرسه‏سینین قاباغینا قدر داوام ائتدى.\nمن بو صحبتلرى ائشیدن کیمى خوشبینلیک عالمیندن آیریلدیم. ایندى بدبینلیک عالمینده ایدیم. بوندان سونرا نه‏لر باش وئره‏جگینى بیلیردیم. ایندى بیلیردیم کى، آذربایجانین باشینین اوستونو آلان قارا بولودلاردان رحمت یوخ دؤلت اوباشلارینین اللرى ایله قیزیل قانلار یاغاجاق. من باققال دوکانینین قاباغیندان بیر شئى آلمامیش ائوه قاییتدیم. جیبیمده اولان شناسنامه و باشقا مدرکلرى ائوده قویوب خیابانا چیخدیم. ساعات میدانیندان کئچی�� تربیت خیابانى ایله فردوسى خیابانینین آراسیندا اولان قهوه‏خانایا گیردیم. بو قهوه‏خانا اؤزکندلى‏میزین ایدى. بوش واختلاریم بوردا کئچیردى. بورا فرقه چیلرین، فدائیلرین مرکزى اولسا دا ایندى اونلاردان اثر یوخ ایدى. من صبحانه یئمه‏یه مشغول ایدیم. خیاباندا سس-کوى اوجالدى. ائشیگه چیخدیم. بیر آز آشاغیدا ایکى ماشین دایانمیش و اطرافینى ازدحام آلمیشدى. من اورا یاخینلاشاندا آغ سوارى ماشیندان بى‏ریا ایله میررحیم ولاینین چیخدیغینى گؤردوم. او بیرى ماشین ایسه حربى جیب ماشینى ایدى. اوندان دا استاندار دوکتور جاوید پیاده اولدو. اونلارى گؤرن کیمى بیر آز اوره‏گیم توختادى. اؤز اؤزومه دئدیم:\n– دئیه‏سن ایشلر اؤز قایداسیندادیر.\nبو زامان میررحیم ولایى‏نین گؤزلرى منه ساتاشدى. ولایى، ناخوش سویوق وورموش آداملارا اوخشاییردى. اونون دوداقلارى اوچوقلامیش و یارالى ایدى. منى گؤرن کیمى دئدى:\n– بوردا نه اوچون دایانیبسان؟ گئت حومه‏یه عضولرى سیرایا دؤزوب مرکزى کمیته‏نین قاباغینا گتیرین، اوردا کئشیک چکسینلر.\nمیررحیم ولایى‏نین میر فاضل آدلى کیچیک قارداشى وار ایدى. او بیر اولدوزلو افسر ایدى. بوینوندان بیر آفتومات آسمیشدى. او بیردن-بیره اورا ییغیلان آداملارین بیرینه آفتاماتلا هجوم ائتدى. او آدام جاوان ایدى. پنجه‏گینین آلتیندا ایکى قاتار گولله گؤرونوردو. میرفاضل اونون پئنجه‏یین کنارا چکیب سوروشدو:\n– بونلارى هارادان اله گتیریبسن؟\nجاوان آدامین رنگى آغارمیشدى. دیلى توتار-توتماز دئدى:\n– من مارالاندان گلیردیم. سربازخانانین قاباغیندان کئچنده گؤردوم اورانى غارت ائدیرلر. منیم ده الیمه بونلار کئچدى.\nمیرفاضل او جاوانین سؤزلرینه اینانماییر هده‏له‏دى. دوکتور جاوید بو زامان دئدى: – سیلاح‏لا یوخ، سیللى ایله وور، قاتارلارى اوندان آلین.\nبئله‏لیکله قاتارلارى اوندان آلیب اؤزونو بوراخدیلار. مسئله قورتاراندان سونرا بى‏ریا، ولایى، میرفاضل سوارى ماشینا مینیب اوزو آشاغى گولوستان باغینا طرف حرکت ائتدیلر. استاندار دوکتور جاوید ایسه ساعات میدانى طرفینه گئتدى. من ولایى‏نین ماشینین آردینجا یولا دؤشدوم. ستارخان خیابانى ساکت‏لیک ایدى. بى نظملیک گؤزه گؤرنموردو. ماغازالارین بعضیلرى باغلى ایدى. آذر آیینین اییرمیسى اولدوغونا باخمایاراق گونش اؤز ملاییم شعالارینى تبریزدن اسیرگه‏میردى. فردوسى خیابانینى رد اولاندان سونرا آشاغیدا بیر عدّه آداملارین ازدحامینى گؤردوم. بیر آزدان سونرا اورا یاخینلاشدیم. هله نه اتّفاق دوشدویونو بیلمیردیم. بو زامان آداملارین آراسیندا آغ سوارى ماشین گؤروندو. بیر عده اوباش ماشینین اوتاغینین اوستونه چیخیب اونو آیاقلاییردیلار. ماشینین اوتاغى ایچه‏رى باتمیشدى. بیر نفردن خبر آلدیم: – بوردا نه اولوب؟\nاو جاواب وئردى:\n– بى‏ریا ایله میررحیم ولایى بوردان اؤتنده اونلارین ماشینینا گولله آتدیلار. گولله بى‏ریانین آیاغینى یارالادى. اونلار اؤزلرینى گوجله شورویلرین مریضیخاناسینا یئتیردیلر. داها بو آجیناجاقلى منظره‏یه دؤزه بیلمه‏ییب حومه‏یه طرف یولا دوشدوم. احتیاطى نظره آلیب گولوستان باغینین شیمالیندان گئتملى اولدوم. ایندى حومه‏نى گؤروردوم. اونون قاپیسى باغلى ایدى. بو ایلک دفعه ایدى کى، حومه‏نى باغلى گؤروردوم. واغزالا گئدن خیابانا طرف باخاندا بیر دسته اوباشین حومه‏یه طرف گلدیگینى گؤردوم. اونلار اون بئش نفره یاخین اولاردى. قاباقداکى سیرادا اولانلارین اللرینده توفنگ وار ایدى. اونلار بؤیوک آددیملارلا حومه‏یه طرف گلیردیلر. قاپییا چاتان کیمى اونو توفنگ قونداغى ایله وورماغا باشلادیلار. بیر دقیقه‏دن سونرا قاپى آچیله‏ى. اوباشلار ایچه‏رى وارد اولان کیمى ایکى گولله سسى ائشیتدیم. بو زامان حومه‏نین سرایدارى قولو قاوالچى یادیما دوشدو. گولله‏لرین اونا ده‏یدیگینى گمان ائتدیم. گومانیم دوغرو ایدى. سونرالار تحقیق نتیجه‏سینده اؤیره‏ندیم کى، قولو قاوالچینى اوباشلار ایکى گولله ایله اؤلدورموشدولر. داها اوردا دایانا بیلمه‏ییب گئرى قاییتدیم. ستارخان خیابانى ایله ساعات میدانى‏نا طرف یئرییردیم. خیابانلاردا بیر نفر ده اولسون فدائى، فرقه‏چى یا خود مهاجر گؤزه گؤرونموردو. اونلارین بعضیلرى تبریزى ترک ائتمیش، بعضیلرى ایسه هاردا اولسالار دا گؤزه گؤرونموردولر. میدان بیر ایل تمام ملى حکومت زامانیندا نفس چکه بیلمه‏ین اوباشلارین الینه کئچمیشدى. اونلار فرقه‏چیلرى، فدائیلرى و اونلارین طرفدارلارینى آختارماق اوچون هر ائوه اجازه‏سیز سوخولوب خالقین ناموسونا توخونوب امواللارینى غارت ائدیردیلر. من ساعات قاباغیندان کئچیب او زامانلار کهنه خیابان آدلانان ملى حکومت زامانیندا بو آد عوض اولوب فدائى آدلانان خیابانا گیردیم.‏گؤى مسجیدین قاباغیندان باشلانان بازار بوردا قورتاریردى. بو خیاباندا بیر قهوه‏خانا وار ایدى. بو قهوه‏خانادان منى آدیملا سسله‏دیلر. سس صاحبلرى بیزیم اؤز کندلریمیزدن ایدى. اونلار اون گون قاباق فرقه‏نین چاغیریشى ایله سفربر اولاراق تبریزده فدائى دسته‏لرینه قوشولموشدولار. ایندى آوارا سرگردان بو قهوه‏خانادا اوتورموشدولار. گون اورتایا آز قالیردى. من اؤز کندلیلریمیزله قهوه‏خانادا صحبت ائدیردیم. بو آندا خیاباندا سس-کوى قوپدو. بیر نفرى آلتی نفر آیاقلارینین آلتینا سالیب ته‏پیک، یومروق ایله دؤیوردولر. بو بیر فدائى اولسا دا سیلاحسیز ایدى. اوزو اوسته یئره اوزانمیشدى. اوباشلار آمانسیز شکیلده اونون باشینى آیاقلارى ایله ازیشدیریردیلر. فدائى قان ایچینده بوغولوردو. آمما اونلار ال چکمک ایسته‏میردیلر. اوباشلار گؤزله‏ییردیلر هر کس فدائى‏یه طرفدار چیخسا، اونو دا فدائى آدیله اؤله‏نه قدر وورسونلار. بیر آزدان سونرا فدائى حرکتدن دوشموشدو. من بو عیبه‏جر حالا دؤزه بیلمه‏ییب اؤز کندلیلریمیزله بیزیم منزیله گلدیک. ناهاردان سونرا استراحت ائدیردیک. ساعات بئش اولاردى. کندلیلریمیز کنده قایتماغا حاضرلاشیردیلار. اونلار مصلحت گؤروردولر، من ده اونلارلا کنده قاییدیم. آمما من تبریزده قالیب بو آجى وضعیتى آخیرا قدر ایزله‏مک ایسته‏ییردیم.\n(۱۹)….\n… تبریز عادى حالدا دئییلدى. اکثر آداملار ائولرینده قالیب قاپینى دالدان باغلامیشدیلار. فقط دربارین قیرینتى هدیّه‏سى ایله دولانان اوباشلار اللرینده توفنگ کوچه خیابانلاردا ملى حکومت ایله همکارلیق ائدنلرى اولاییب یوخ ائدیردیلر.\nکریم‏خان میدانیندا هامى بلندگودان اخبارا قولاق آسیردى. بو آز آداملارین ایچینده ابراهیم خلیلى ایتیرمیشدیم. من اونو آختاران زامان مهربان کندینین قدیم کندخداسینى گؤردوم. او سیلاحلى ایدى. ابراهیم خلیلین یاخاسیندان توتوب سیلکه‏له‏ییب دئییردى:\n– سیزین کیمى فرقه‏چیلر بیر ایل تمام منى کنددن قاچاق سالیبلار. ایندى یاخشى منیم الیمه دوشوبسن. مهربانین کندخداسینین آدى محسن‏آغا ایدى. او منى یاخشى تانییردى. منه راست گلسیدى، ایشیم یاش اولاجاقدى. بونا گؤره ده ساعات میدانینا طرف یولا دوشدوم. هله اورا چاتمامیش سول طرفده یئنى ساختمان عملیّاتى گئدن خرابه بیر یئرده نئچه نفرین صحبتینى ائشیتدیم. اونلارین بیرى دئییردى:\n– بوستان‏آبادین صدرى على‏اکبر فردى‏نى ووروبلار هله اؤلمه‏ییب جان وئریر. من على‏اکبر فردى‏نین آدین ائشیدن کیمى قورویوب قالدیم. اونو یاخشى تانییردیم. مهربان حومه‏سى او زامانلار بوستان‏آبادا باغلى اولدوغو اوچون اونو مهرباندا چوخ گؤرموشدوم. ایندى اونو بوردا اوباشلار تانییب اؤلدورموشدولر. آرتیق یوخارى چیخیب اونون قانلى جنازه‏سینى گؤرمک ایسته‏مه‏دیم. چونکى هیجان منى بوروموشدو. اورادان قاییدیب گؤى مسجیدین کوچه‏سیندن کهنه بازارا گیردیم. یاشادیغیم مسافرخانا بو بازارین اوّلینده ایدى. مسافرخانادا نه‏لر باش وئردیگینى بیلمک ایسته‏ییردیم. بازارین دوکانلارى باغلى ایدى. فقط چؤرک ساتان و باققاللار آچیق گؤرونوردو. مسافرخانانین قاباغیندان اؤتنده سیلاحلى اوباشلارین هله ده اورادا اولدوغونو حسّ ائتدیم. اؤزومو لاقید گؤستریب بازارى اوزو آشاغى یئریدیم. بورانین آخیرى کهنه خیابانا چیخیردى. بازار آغزیندا آدام‏لار چوخ ایدى. من اونلارا یئتیشنده سیلاحلى اولدوقلارینى گؤردوم. اونا گؤره ده بورا گلدیگیمه پشیمان اولدوم. نهایت ایش ایشدن کئچمیشدى. من بورادان آیریلمالى ایدیم. هله اونلار منى گؤرمه‏میشدیلر. آمما کهنه خیابان خلوت ایدى. بیر نفر ده اولسا خیاباندا گؤرونموردو. اونلارین ائتدیگى صحبتلره گؤره بازارلا روبرو ائوین دامیندا ایکى مهاجر آتا، اوغول سنگر توتموشدولار. سیلاحلى اوباشلار جسارت ائدیب خیابانا باش اوزادا بیلمیردیلر. بئله دئییردیلر کى، مهاجر فدائیلرین دامین اوستونده مسلسل قویوب اؤزلرینى مدافعه ائدیردیلر.\n(۲۰)….\nبازار باغلى اولدوغونا گؤره خلوت ایدى. مال ساتاندان مال آلاندان خبر یوخ ایدى. من وضعیّتى بئله گؤروب گئرى قاییتماق قرارینا گلدیم. ائله‏جه ده گلدیگیم یول‏لا گئرى‏یه دوغرو یئریدیم. هله اونلاردان اوتوز آددیم آرالانمامیشدیم کى، ایست سسى بازارین دیوارلارینى سارسیتدى. من دایانیب اونلارا باخدیم. بازار آغزیندا جمع اولان اوباشلارین هامیسى منه طرف قاچیردیلار. اونلارین آتدیقلارى هاوایى گولله‏لر بازارین سقفلرینه توخونوب توزاناق سالمیشدى. بیر آزدان سونرا اونلار منى احاطه ائتمیشدیلر. قاپیسى باغلى بیر دوکانا دایانمیشدیم. اونلار منه امر ائدیردیلر:\n– اللرینى یوخارى قالدیر!\nاونلاردان سوروشوردوم:\n– مندن نه ایسته‏ییرسینیز؟\nبیرى، “سن فدائى‏سن”، او بیرى “سن فرقه‏چى‏سن”، بیر باشقاسى ایسه “سن مهاجرسن”، دئییردى.\nمن اونلارا دئییردیم:\n– سیز دئیینلرین هئچ بیریسى دئییلم. کنددن گلمیشم، تبریزده ایشیم وار ایدى.\nمنى احاطه ائدنلرین بیرى یانینداکى بیر نفره دئدى:\n– احمدآغا سن اونون بدنینى، جیبلرینى آختار!\nاحمدآغا دا باشقاسینا امر ائتدى. بئله‏لیکله اونلارین بیرى سیلاحینى باشقاسینا وئریب منیم بدنیمى، جیبلریمى آختارماغا باشلادى. شالوار جیبیمده اییرمی اوچ تومن پول وار ایدى. منى آختاران آدام پوللارى اؤز جیبینه قویاندا او بیرى اوباشلارین حسدى توتدو. آخى اییرمی اوچ تومن پولو اؤز آرالاریندا تقسیم ائتسه‏ی��یلر هره‏سینه بیر تومن ده یئتیشمزدى. اونا گؤره ده پولو جیبیمه قویدولار. آختاریش قورتاراندان سونرا دئدیلر:\n– دوش قاباغا!\nبو زامان بیرینجى توفنگ قونداغى کوره‏گیمه ده‏یدى. باشقالارى دا ته‏پیک و توفنگ قونداغى ایله وورماغا باشلادیلار. من یئره یخیلاندا اونلار تپیک ایله ووروب منى آیاق اوسته قالدیریب ایره‏لیه طرف ایته‏له‏ییردیلر. بازار خلوت ایدى. گل-گئت چوخ آز ایدى. فقط اوباشلارین سسى بازارى بوروموشدو. اونلار منه ووردوقلارى توفنگ قونداغیندان لذت آپاریردیلار. شاققلتى گولوش سسلرى خلوت بازارى باشینا گؤتورموشدو. من ایسه اؤزومو ضربه‏لردن قوروماق اوچون هر تشبّوثه ال آتیردیم. اونلار منیم اعتراض سسلریمى ائشیتمک ایسته‏میردیلر. اونلار منیم کیملیگیمى، هانسى یووانین قوشو و هارالى اولدوغومو بیلمیردیلر. یوخسا اؤزلرینه زحمت وئرمه‏زدیلر. آمما اللرینده مدرک اولمادیغى اوچون ایندى قاباقلارینا قاتیلمیش بیر اسیر ایدیم. توفنگ، ته‏پیک ضربه‏لرینین آلتیندا فیرفیرا کیمى ساغا-سولا فیرلانیردیم. اوباشلار منى اولدوغوم مسافرخانایا طرف آپاریردیلار. بو آرالاردا منى تانییان فقط بیر نفر اولا بیلردى، او دا مسافرخانا صاحبى ایدى. اونون ملى حکومته میلى وار ایدى و منه احترام بسله‏ییردى. منیم راحاتلیغیم اوچون الیندن گلنى اسیرگه‏مزدى. قارشیدا سنگکچى وار ایدى. اونون قاپیسیندا پئندیر، کره، قایماق و بعضى گؤیرتیلر ساتان جاوان بیر اوغلان تاباق اوستونده آل-وئر ائدیردى. منى اوزاقدان-اوزاغا تانیسا دا کیم و نه کاره اولدوغومو بیلمیردى. آرامیز ساز ایدى. اونون ساتدیغى شئیلردن آلاردیم. ایندى اوباشلار منى چؤرکچى دوکانینا طرف آپاریردیلار. امیدیم همین جاوان اوغلانا گلیردى. اؤز-اؤزومه دوشونوردوم کى، بلکه ده تانیش اولدوغوم جاوان اوغلان منى بو ظالملارین الیندن قورتارا بیلدى. او منى اوباشلارین الینده اسیر گؤرنده نه اینکى کمک‌لیک ائتمه‌دى، اوسته‏لیک اؤزو اولارا قوشولوب کؤتک وورماغا باشلادى. ضربه‏لر او قدر شدّتلى ایدى کى، اؤزومو ایتیریب جاوان اوغلانین چهارپایى اوستونده قویدوغو تاباغین اوستونه ییخیلدیم. تاباق یئره آشدى. ساتیشا قویدوغو کره، پئندیر، قایماق و باشقا ساتدیغى شئیلر آیاق آلتیندا قالدى. چؤرکچیده اولان مشتریلرین هامیسى تاماشا ائدیردیلر. اونلارین منیم ظالملارین الینده اسیر اولماغیما اورکلرى یانیردى. من بونو اونلارین گؤزلریندن اوخویوردوم. آمما هئچ کیم بو اوباشلارا اعتراض ائده بیلمیردى. اونلار اللرینده‏کى سیلاحا گووه‏نیب هر بیر شقاوته ال آتیردیلار. گؤزلرى قیزاریب حدقه‏سنیدن چیخمیشدى. بیر ایل ملى حکومتین زامانیندا عربده چکیب باج آلماقدان محروم قالانلار ایندى انتقام آلماغا جان آتیردیلار. هله منى هارا آپارماقلارینى بیلمیردیم. چؤرکچینین قاباغیندان کئچیب یاشادیغیم مسافرخانایا طرف گئدیردیک. اونلار آرخادان توفنگ قونداغى ایله ووروب ایره‏لیه دوغرو ایته‏له‏ییردیلر. مسافرخانایا آز قالیردیق. هر گون اونونلا سالاملاشیب و خرید ائله‏دیگیم قوجا باققال کیشى دوکانین آغزیندا گؤروندو. بیر ایل تمام ایدى سحر چاغلارى اونونلا اوز به اوز اولوردوم. یوخاریدا یازدیغیم کیمى بیر دفعه بیر کندلیدن کره آلاندا کندلینین اونا ائتدیگى اعتراض منى وادار ائتمیشدى قوجا باققالا “بوندان سونرا سنین رسمى چکى داشلارین اولمالیدیر. بو دؤل��ین قانونودور. یوخسا منیمله طرفسن”، دئییم. ایندى اونون دوکانینین قاباغیندان منى دؤیه-دویه، سؤیه-سؤیه، اوستو باشى قانلى معلوم اولمایان بیر نقطه‏یه دوغرو آپاریردیلار. اونون بیر نئچه کلمه سؤزو حیاتیمدا دگیشیکلیکلر عمله گتیره بیلردى. قوجا باققال منى گؤرن کیمى تانیدى. آمما اؤزونو گؤرمه‏مزلیگه ووروب دوکانا قاییتدى. من اونو چؤرکچى قاباغیندا پئندیر کره ساتان جاوان اوغلان ایله اؤز فیکریمده مقایسه ائدیردیم. ایندى مسافرخانانین قاباغیندان اؤتوردوق. گؤز آلتى اورا باخا-باخا مسافرخانانى آرخادا قویدوق. من یاشادیغیم یئرین دالانداریندان احتیاط ائدیردیم. بئله‏لیکله بورانى خطرسیز آرخادا قویدوق. گؤى مسجیدین قارشیسیندان اؤتنده ایکى نفر اؤز کندلیلریمیزله اوز به اوز اولدوق. اونلارین تبریزده اولماقلارینى سونرادان بیلدیم. اونلار تهران قوشونلارى ایله مبارزه ائتمک اوچون فرقه‏نین چاغیریشى ایله کؤنوللو فدائى دسته‏لرینه قوشولموشدولار. ایندى ایسه آوارا، سرگردان تبریز کؤچه‏لرینده دولانیردیلار. من اونلارى گؤرن کیمى آز اولسا دا یئریمده دایاندیم. بوینومون آردیندان ده‏ین توفنگ قونداغیندان یئره سریلدیم. اونلار کنده قاییداندان سونرا منیمله نه شکیلده رفتار اولوب و منى اوباشلار نئجه آپاردیقلارینى دانیشمیشدیلار. عائله‏میز و کندلیلریمیز مندن داها ال اؤزموشدولر. بیزیم حرکت ائتدیگیمیز خیابان او زامانلار دمیرچى و نعلبندلرین مکانى ایدى. باشقا گونلر بوردا چکیج، سندان سسیندن قولاق باتاردى. ایندى بوتون دوکانلار باغلى اولدوغونا گؤره ساکت‏لیک ایدى. خیابانین آخیرى کریم‏خان میدانینا چیخیردى. اوباش دسته‏سى منى قاباقلارینا سالیب بو میدانا طرف سوروکله‏ییردیلر.\n(۲۱)….\nتبریزین هر طرفیندن گولله سسى ائشیدیلیردى. آرا-سیرا مسلسللردن آچیلان رگبار شهرى تیتره‏دیردى. بو گون آذر آیینین اییرمی بیر ایدى. قلبینده یاشادیغیم تبریز اؤز آغیر گونلرینى کئچیریردى. بیز کریم‏خان میدانینا آز قالمیشدیق. اگنیمده‏کى پالتارلاریم پالچیقلى، توزلو-تورپاقلى ایدى. پیس وضعیتده کریم‏خان میدانینا یئتیشدیک. میداندا ازدحام وار ایدى. هامى بیر یئره توپلاشمیشدى. اونلار منى گتیرن اوباشلارى گؤرن کیمى هورا چکدیلر. بو آندا جمعیت آرالاندى. اورتادا بیر جنازه گؤروندو. اونو تازه شکار ائدیب اؤلدورموشدولر. جنازه قان ایچینده ایدى. یانینا دوشموش کئپى‏سیندن مهاجره اوخشاییردى. منى جنازه‏نین یانینا ایته‏له‏دیلر. جنازه آدلاندیردیغیم آدام هله اؤلمه‏میشدى. من اونون قیرمیزى قانلار آراسیندا بدنى‏نین تیتره‏مه‏سینى گؤروردوم. اطرافینا جمع اولموش اوباشلار ایسه اؤز داش قلبى و قان چاناغینا دؤنموش گؤزلرى ایله بو مدحش جان وئرمک منظره‏سینه اشتیاق ایله تاماشا ائدیردیلر. دؤره‏یه ییغیلمیش آداملارین اکثریّتى سیلاحلى ایدى. من جنازه‏نین یانیندا آیاق اوسته دایانمیشدیم. ایندى عؤمرومده ایللر، آیلار، گونلر، دقیقه‏لر، یوخ، ثانیه‏لر حساب اولونمالى ایدى. قلبیم نفرتله دولو ایدى. مشروطه زامانى شجاع الدوله‏نین قوشونلارى، شیخ محمدخیابانى دؤره‏سینده رضاخانین و روس قازاقلارینین قوشونلارى، ایندى ایسه منفور محمدرضانین اوباشلارى آزادلیق سئون آذربایجان خالقینا دیوان توتاراق، اونلارى بیگانه کیمى یئرله یکسان ائدیردیلر. دؤوره‏مى آلمیش اوباشلار اللرینده‏کى توفنگین گلن گئده‏نینى چکیب لوله‏سینى منه طرف توشلامیشدیلار. من داها اؤلومومو گؤزومون قاباغیندا گؤروردوم. بو آندا اؤز-اؤزومه فیکیرلشدیم: “من اؤله‏جه‏یم. هئچ اولمازسا اؤز نفرتیمى بونلارا بیلدیرمک اوچون قلبیمده‏کى سؤزلرى بو اوباشلارا دئمه‏لى‏یم”. بو فیکرین ایچینده ایدیم، دؤوره‏مده‏کى آداملاردان بیر سس گلدى:\n– آند اولسون حضرت ابوالفضلین دوشن قوللارینا هر کس اونو وورسا من ده اونو ووراجاغام دئییب، الینده‏کى توفنگین چاخماغینى چکدى. سس گلن طرفه باخدیم. او اورتا یاشلى بیر کیشى ایدى. اگنینده قیریشیقلى قدیمکى پاسبانلارین پالتارلارى وار ایدى. بو ملى حکومتدن قاباق خدمت ائدن پاسبانلارا اوخشاییردى. پالتارلارین قیریشیقلى اولماغى دا بونو ثابت ائدیردى. او منه طرف گلیب بیر قولونو بوینوما سالدى. او بیرى ایله توفنگى اوباشلارین اوستونه توتوب” هئچ کسین بونو (منى) وورماغا حاققى یوخدور، بو آدام گناهکاردیرسا اونو کلانتریه تحویل وئرملى‏ییک، بیز بونو قانونا تاپشیرمالى‏ییق”، دئدى. پاسبان منى قوجاقلامیشدى. او منه باخیب دئییردى:\n– قورخما، سنى گولله ایله وورسالار گرک منى ده وورسونلار.\nاو منى اوباشلارین ایچیندن چیخاریب کلانتریه آپارماق ایسته‏ییردى. آمما پاسبانین قاباغین کسمیشدیلر. من اونو تانیمیردیم. او دا منى تانیمیردى. قانون پرستلیک هاردان اونون قلبینه قونموشدوسا بیلمیردیم. بو، اوباشلارین ایچینده نادر بیر آداما اوخشاییردى. منى آرادان چیخارتماق ایسته‏ییردى. باشقالارى ایسه بیر الیمدن توتوب پاسبانین الیندن آلماق ایسته‏ییردیلر. بو آندا او عصبانى اولوب منیم الیمدن توتوب گئرییه چکنلرین اوستونه قیشقیردى:\n– من گرک بو آدامى کلانتریه تحویل وئریم، دئییب توفنگینى اونلارا طرف توتدو.\nنه ایسه منیم خلاصکاریم غالب چیخدى. کلانترى ایله یوز آددیم فاصله‏میز وار ایدى. منى کلانتریه آپاریردى. میدانداکى آداملارین یاریسى دالیمیزجا گلیردى. بورا تبریزین بیرینجى کلانتریسى ایدى. اورانین قاپیسیندا آدام چوخ ایدى. پاسبان دئدیگیم بو آدام منى کلانترى مسئوللارینا تاپشیردى. بئله‏لیکله او دهشتلى منظره‏دن، او دونیانین سون پیلله‏سیندن گئرى قاییتدیم. کلانتریده منى بوش قورو کیچیک بیر اوتاغا سالیب قاپیسینى باغلادیلار. ایندیه قدر توفنگ، تپیک، یومروق ضربه‏لرینین آغریسینى حسّ ائتمه‏ین جانیمین ایندى هر طرفى آغریماغا باشلامیشدى. بوینومون آردینا وورولان توفنگ قونداغینین آغریسى منى الدن سالمیشدى. بوینوم هر طرفه دؤنوردوسه سانجیسى آمانیمى قیریردى. یاواش-یاواش بو سلولون دیوارینا سؤیکنیب قورو یئرده اوزاندیم. فیکر ائدیردیم. واختیندا اؤز جانیمى بو معرکه‏دن قورتارمادیغیم اوچون پئشمان دئییلدیم. او زامان منیم اییرمی اوچ یاشیم اولسا دا مبارزه یوللارینى یاخشى تانییردیم. اؤزومو بئله گونلره حاضرلامیشدیم. بو منیم بیرینجى امتحانیم ایدى….","num_words":18451,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":136954.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"روسیا صلح‌مراملی کونتینگنتینین آذربایجاندان واختیندان ۱،۵ ایل تئز چیخماسی اؤلکه‌ده جدی شکلده مذاکره ائدیلیر و هر کس «گؤرسه‌ن بونون قارشیلیغیندا باکی مسکوایا نه وعد ائدیب» سوالینا جواب تاپماغا چالیشیر. دوغروسو، بو مذاکره تصادفی دئییل، اما بو قدر گئنیش شکلده نسه وعد ائتدییمیزی تاپماغا چالیشماق و بونونلا باغلی مختلف احتماللار ایر‌لی سورمک، حساب ائدیرم کی، آشیریدی و شیشیردیلمیش جهددیر.\nبو سؤزلری Axar.az-آ آچیقلاماسیندا پولیتولوق آینور جمال روسیا صلح‌مراملی کونتینگنتینین آذربایجاندان چیخماغا باشلاماسی ایله باغلی گئدن مذاکره‌لر حاقدا قید ائدیب.\nاو بیلدیریب کی، اوزون ایللر روسیانین گیردیی یئردن هئچ بیر شکلده چیخمادیغی، مطلق نسه قوپاردیغی حاقدا تصورلر فورمالاشدیغی اوچون بو مذاکره‌لرین گئتمه‌سینه طبیعی یاناشیر:\n«آنجاق روس صلح‌مراملیلارین آذربایجاندا آرتیق هئچ بیر ایشی قالمادیغی حاقدا آنتی‌ترور تدبیرلریندن سونرا روسیالی پولیتولوقلارین اؤزلری آچیقلاما وئریردیلر. ایکینجی‌سی، روسیانین قاراباغ اقتصادی رایونوندا ساخلادیغی حربی تکنیکا و قوه سایینین آچیقلانماسی گؤستردی کی، اصلینده بو پروسس چوخ‌دان باشلاییب و روس صلح‌مراملیلارین جزعی حصه‌سی ساده‌جه گؤرونتو وئرمک اوچون قالیبمیش.\nاوچونجو و ان اساسی: روسیانین آذربایجاندا هانسی‌سا آد آلتیندا کونتینگنت ساخلاماسی ممکون دئییل – بو، نه اؤلکه قانونوئریجیلیینه اویغوندور، نه ده آذربایجانین حربی استراتگییاسینا. آذربایجان تورکیه ایله حربی متفقدیر و اردوسو تورکیه مدلینه سرعتله اویغونلاشدیریلیر. ۹\/۱۰ نویابر ۲۰۲۰-جی ایلده امضالانان بیاناتدان درحال سونرا قاراباغا گؤندریله‌ن روس صلح‌مراملی کونتینگنتینین مانداتی یوخ‌دور و ۳،۵ ایل مدتینده آذربایجان بونو حتی مذاکره ائتمیی بئله لازم بیلمه‌ییب. هئچ بیر ماندات وئریلمه‌یه‌ن، آرتیق حاضردا قالماق اوچون سببی ده اولمایان روسیا صلح‌مراملیلارینین چیخماسی اوچون آذربایجانین کیملره‌سه هانسی‌سا وعد وئرمه‌سینین منتیقی یوخ‌دور».\nپولیتولوق آذربایجانین روسیایا اوچونجو قوه‌لری رگیونا بوراخماماق و یاخود آوراسیا اقتصادی اتفاقینا قوشولماقلا باغلی «وعد وئردیی» حاقدا ادعالارا دا توخونوب:\n«اولا، آذربایجانین عمومیتله موقعیی رگیوندان‌کنار قوه‌لرین رگیونا داخل اولماسینا قارشیدیر و بو مسئله‌ده پرینسیپیال اولاراق سیاسی اراده نمایش ائتدیریر. تصادفی دئییل کی، آذربایجان آوروپا بیرلیی میسیاسینین آذربایجاندا یئرلشدیریلمه‌سینه قطعیتله قارشی چیخدی. رسمی باکی ارمنیستانلا صلح سازشینین امضالانماسینین هانسی‌سا گلوبال گوج پایتاختلاریندا دئییل، تفلیسده و یا سرحدده حیاتا کئچیریلمه‌سینین ممکونلویونه اشاره ائدیب. ایکینجی‌سی، آذربایجانین بو قطعی موقعیینه گؤره آوروپا سیاسی مرکزلریندن، او جمله‌دن فرانسادان غیر-آدکوات مناسبت و «تضییق» گؤرور. یعنی بونونلا باغلی روسیایا «وعد وئرمه‌یه» هئچ بیر احتیاج یوخ‌دور.\nاو کی قالدی آوراسیا اقتصادی اتفاقی-نا قوشولماق مسئله‌سینه، رسمی باکی اقتصادی-سیاسی استقامتینی استراتژی متفقی تورکیه ایله کوردیناسییا ائدیر. آوراسیا اقتصادی اتفاقی-نا عضو اؤلکه‌لرله، خصوصاً تورک دولتلری ایله هم آذربایجانین، هم ده تورکیه‌نین اقتصادی-سیاسی مناسبتلری انکشاف دورونو یاشاییر و بوتون سیاسی-اقتصادی پریوریتت ده تورک دولتلر تشکیلاتی-دیر – بونو جناب پرزیدنت ایلهام علیئو بو ایلین یانوار آییندا یئرلی مدیایا مصاحبه‌سینده ده بیلدیرمیشدی».\nآینور جمال وورغولاییب کی، روسیایا اسرارلا نسه وعد ائدیلدیینی «آختارماغا» احتیاج یوخ‌دور:\n«خاطیرلاییرسینیزسا، شوشا دا داخل اولماقلا، خانکندی و دیگر رایون-شهرلریمیزین آزاد ائدیلمه‌سی مسئله‌سی بیر چوخلاری اوچون «ممکون دئییل» سوییه‌سینده ایدی. آذربایجانین مظفر عالی باش کماندانی آرتیق سون ۴ ایلده دفعه‌لرله ثبوت ائدیب کی، چوخلارینین خیال بئله ائتمدیینی رئاللاشدیرماق اوچون فنومنال اراده‌یه، گئنیش‌مقیاسلی سیاسی تفکوره، مدریکلییه مالکدیر. هئچ بیر کامپانییا، هئچ بیر قیجیقلانما ریتوریکاسی اولمادان بیر ده «اویانیرسینیز» کی، آنتی‌ترور عملیاتی نه‌اینکی باشلادی، آرتیق بیتدی؛ بیر ده گؤرورسونوز کی، روسیا صلح‌مراملیلاری یولا سالیندی و سایر. و بونا گؤره ده نتیجه‌دن فرحلنمیی و غرورلانماغی باجاراق، چونکی ایلهام علیئو نه‌یی نه واخت و نئجه ائتمک لازم اولدوغونو ایده‌آلجاسینا بیلیر».\n#https:\/\/ca.axar.az\/\nتاریخ\n2024.04.18 \/ 22:38\nمولف\nAxar.az\nShare\nشرح لر\nدیگر خبرلر\nرئیسینین هلیکوپتیرینین قضایا اوغراماسی تصادفدور؟\nبو هئچ بیر اوغور گتیرمه‌یه‌جک:عاملی\n۲۰ یاشلی آذربایجانلی گنج اعدام ائدیلدی\nارمنستانلا سرحدده تیکان‌لی مفتیللر چکیلدی - فوتو\nزنگیلان مسجیدین‌دن گؤرونتولر - ویدئو\n«زنگیلان» و «شاییفلی» سو الکتریک استانسالاری‌نین آچیلیشی اولدو\nحربی هاوا قوه‌لرینه یئنی کوماندان تعیین ائدیلدی\nپرزیدنت جبراییل‌دا دؤرد کندین تملینی قویدو\nایران محکمه‌سی ۱۵ بهایی قادینا حبس جزاسی وئردی\nابراهیم رشیدی محکمه‌یه چاغیریلدی\nخبر خطّی\nهلیکوپتر قزاسی: آختاریش آپاریلان اراضییه قار یاغیر - سون دوروم\n00:41\nروسییادان ایرانا: خیلاص.ائدیجی گؤندرمه‌یه حازضیریق!\n00:30\nامارات-دان ایرانا چاغیریش: دستک وئرمه‌یه حاضیریق!\n19 مای 23:46\nحماس-دان ایرانلا باغلی مساژ...\n19 مای 23:25\nمسکوا تهرانا چاغیریش ائتدی\n19 مای 23:05\nاردوغاندان رئیسینین هلیکوپتر قضاسی ایله باغلی آچیقلاما...\n19 مای 22:20\nرئیسی بو گون ایروانا گئدجکمیش، سون آندا…\n19 مای 21:50\nرئیسینی داشییان هلیکوپترین نؤعو باره‌ده معلومات آچیقلاندی\n19 مای 21:07\nقضا یئریندن نوبتی گؤرونتولر - ویدئو\n19 مای 20:53\nمیشل-دن رئیسینین دوشدویو قضا ایله باغلی آچیقلاما...\n19 مای 20:50\nعراق رئیسی ایله باغلی گؤستریش وئردی\n19 مای 20:50\nرئیسینین اولدوغو هلیکوپتری آختاران خلاص‌ائدیجیلر ایتکین دوشدو\n19 مای 20:39\nباقری امر وئردی: بوتون اردو آختاریشلارا جلب اولوندو\n19 مای 20:20\nایرانا دوست و قارداش خالق کیمی دستک وئرمه‌یه حاضیریق - رسمی\n19 مای 20:16\nرئیسینین هلیکوپترینین سرحدیمیزدن سون - فوتوسو\n19 مای 19:48\nرئیسینین هلیکوپتیرینین قضایا اوغراماسی تصادفدور؟\n19 مای 19:30\nرئیسی و عبداللهیان تهلوکه‌ده‌دیر - ایرانلی رسمی\n19 مای 19:18\nبونو آچیق دئیه‌ن ایلک اؤلکه‌لردن اولموشوق - رئیسی\n19 مای 18:59\nرئیسینین هوادان آختاریشلاری دایاندیریلدی\n19 مای 18:59\nپرزیدنتی مشایعت ائد‌نلر آراسیندا ضرر چکه‌نلرین اولماسی قطعی‌دیری\n19 مای 18:44\nایران‌دا بحران قرارگاهی یارادیلدی\n19 مای 18:14\nعلیئو و رئیسینین دولت سرحدینده صحبتی - متن\n19 مای 18:13\nرئیسینین هلیکوپترینین قضادان اؤنجه گؤرونتولری - ویدئو\n19 مای 17:54\nرئیسینین هلیکوپتری بونا گؤره قضایا اوغراییب – تفرعات\n19 مای 17:31\nتورکیه اردوسو ۵ پ.ک.ک-چینی محو ائتدی\n19 مای 17:05\nایران-آذربایجان علاقه‌سی تکجه قونشولوق دئییل – رئیسی\n19 مای 16:40\nبو هئچ بیر اوغور گتیرمه‌یه‌جک:عاملی\n19 مای 16:17\nارمنیستان اردوسو تعلیم کئچیر – آسریان ایزله‌دی\n19 مای 15:54\nایلهام علیئو رئیسی ایله گؤروشدو - فوتو\n19 مای 15:40\nایران و آذربایجان گوجلو سیاسی اراده گؤستریر - علیئو\n19 مای 15:31\nایستفاده قایدالاری مؤلیف حقوقلاری قوُرونور. معلوماتدان ایستیفاده ائتدیکده ایستیناد مطلق دیر. معلومات اینترنئت صحیفه لرینده ایستیفاده ائدیلدیکده موافیق کئچیدین قویولماسی مطلق دیر.","num_words":1428,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":157117.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"چانکایا (تورکیه تورکجه‌سی: Çankaya)، آنکارا اوستانی‌نین بیر ایلچه‌سی دیر.[۱] آنکارا اوستانی‌نین اوْرتا قیسمتینده یئرلشن ایلچه،[۲] آنکارانین باشکند اوْلماسی ایله بیرلیکده تورکیه‌نین ایداره مرکزی حالینا گلمیشدیر. ۲۰۲۴ ایلی نوفوس ساییلارینا گؤره آنکارا اوستانی‌نین بیرینجی، تورکیه‌نین ایسه ان بؤیوک ایکینجی ایلچه‌سی دیر. تورکیه‌نین ان جمعیتلی ایلچه‌لریندن بیری اوْلاراق اهالی‌سی چوْخ اوستاندان داها فازلا دیر.[۳][۴] حتی گۆن ایچینده ایکی میلیونا قدر چیخابیلمکده دیر. آیریجا ۱۰۲ لیسه و ۱۳ بیلیم‌یوردو ایله، ایلچه اؤنملی بیر تحصیل مرکزی دیر.[۵][۶][۷]\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Çankaya Kaymakamlığı sitesi İlçe Tanıtımı bölümü. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2009-12-13. یوْخلانیلیب2024-03-11.\n^ Ankara districts گؤرونتوسو گؤرولدوگو کیمی\n^ بۇ اوستانلارا اؤرنک اوْلاراق؛ تونجه‌لی، حکاری و قارامان اوستانلاری‌نی آد آپارماق اوْلار.\n^ En kalabalık ilçe Esenyurt'un nüfusu, 57 ili geçti (Türkçe). آنادولو آژانسی.\n^ Çankaya Millî Eğitim Müdürlüğü ilkokullar sayfası. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2008-09-14. یوْخلانیلیب2024-03-11.\n^ Çankaya Millî Eğitim Müdürlüğü liseler sayfası. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2008-09-14. یوْخلانیلیب2024-03-11.\n^ YÖK Universiteler. www.yok.gov.tr.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=چانکایا&oldid=1557262»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nیاشاییش یئری معلومات قوتوسو ایستیفاده ائدن پیس یاشاییش یئرینین نووعو اولان صفحه‌لر\nتورکیه تورکجه‌سی دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ مارس ۲۰۲۴، ‏۱۸:۵۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":416,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.059,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":70870.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اردبیله تزه چاتمیشام؛ آتام ائوینده‌یم. خوش- بئش‌دن سونرا، بیر آز دینجه‌لیم دئیه، اوست قاتا چیخیرام. تزه هوشلانمیشام، قاپی‌نین مؤحکم چیرپینیش سسی‌ایله دیکسینیب، یوخودان آتیلیرام. قاپینی آچماق اوچون تله‌سیک آشاغی گلیرم. کیمسه یوخدو. هارداسا قونشو قاپیسی‌نین چالینماسینی آنلاییرام. کیمسه مؤحکم ضربه‌لر ویریر؛ قاپی سسی اینیلتی سسینه قاریشیبدیر. تعجب‌له آناما باخیرام. -«بالا، گئتمه! بو نازی خالا‌دی. گلینی قاپینی ائشیکدن باغلاییب گئدیب.»- دئییر. ندنینی سوروشدوقدا جواب وئریر:\n– بالا، نازی خالا هوشون ایتیریب. گئدیب چؤلده ایتیر، یا دا بیر به بیر قونشولارین قاپیسینی دؤیور؛ بیریندن چاینیک ایسته‌ییر، بیریندن قند، بیریندن چای؛ گویا کی بو گون رؤضه‌سی وار. یا دا دئییر: تئز وئرین گئدیم، تلسیرم. ایندی کیشی چؤلدن قاییدار قاپی‌دا قالار؛ گئدیم چای چؤرک قویوم. بونا گؤره، تک قالاندا ائوین قاپیسینی کلیدله‌ییب گئدیرلر. بیلیرسن ده، نازی خالانین اری اوتوز ایل‌دی اؤلوبدو!\nبیر آن دونوب قالیرام. بو نئجه اولا بیلر! نازی خالا ایله نئچه آی بوندان قاباقکی گؤروشوموز گؤز اؤنومده جانلانیر. گلدیگیمی ائشیدیب، ائویمیزه گلمیشدی. همیشه‌کی کیمی باغرینا باسیب گؤزلریمدن اؤپموشدو. ظارافتلا – «دای تهران قیزی اولوبسان ها! بیزلری یاددان چیخاردیبسان» – دئمیشدی. سونرادا ائو- ائشیگیمدن، دولانیشیغیمدان سوروشموشدو. من -«یاخشی‌دی خالا»- جواب وئردیکده، – «آللاها شوکور. ائله اولسون بالا. سن ده غریب یئرده‌سن. آللاه اوستونده پناه اولسون»- دئمیشدی. هر دؤنه ده تهرانا قاییتدیغیمدا مرجی‌دن، پئندیردن، نبات‌دان بیر پای کیمی یولوما قویاردی؛ -«منیم ده بونا گوجوم چاتیر بالا! آپار ائوینه!»- دئیردی. هئج بیلمیرم منی ندن سئویردی! ائله اوشاقلیغیمدان سئوردی. کوچه ده گؤرنده اؤز یانینا چاغیریب، گؤزلریمدن اؤپردی. من اونا هئچ بیر ایش ده گؤرمه‌میشدیم، آمما همیشه آنامدان احوالیمی و -«تهرانداکی قیز نه واخت گله‌جک؟» سوروشارمیش. ایندی بونلارین هامیسی‌نین اونودولماسی اوره‌ییمی سیخیردی.\nنازی خالانین اوجا بویو، آغ بنیزی، یاراشیق‌لی ال‌لری و اوزون بارماق‌لاری ذهنیمده جانلانیر. دفعه‌لرله ال‌لرینی الیمه آلاندا سانکی بیر گؤیرچینی الیمه آلمیشام کیمی هیجان کئچیرمیشدیم. اونو گؤرمک ایسته‌ییرم. قاپینی آچیب کوچه‌یه چیخیرام. آنام دئییر: «بالا، ایشین اولماسین! قاپینی آچمایاسان ها! چیخار، بیر شئی زاد اولار، ایشه قالاریق.» قولاق وئرمیرم؛ قاپیلارینا طرف قاچیرام. آنام دالدان چیغیریر: «بالا، کلید‌له‌ییب قاپینی. آچسان دا، قاپیدان او اوزو آچا بیلمییه‌جکسن.»\nنازی خالانین قاپیسینا آز قالیرام. قاپینی ائله دؤیور آز قالا یئریندن چیخسین. هر دؤیولدویونده قاپی اؤز هاواسینا کؤکوندن تیتره‌ییر. اوجا بیر قاپی‌دیر؛ جفته‌سینه الیم چاتمیر؛ یوخاری‌یادا چیخا بیلمیرم. نازی خالا کیمسه‌نین قاپی ‌دالیندا اولدوغونو دویوبدور. آردیجیل مؤحکم ضربه‌لر ائندیرمگه دوام ائدیر. ایندی من بو تایدان قاپی‌یا سؤیکنمیشم، نازی خالا ایسه قاپی‌نین آرخاسیندا تلاشدادیر. تیترک سسیم‌له – «نازی خالا! منم تارلا. ائشیدیرسن؟» دئییرم. نازی خالا آنلاشیلماز سؤزلرله بیر شئی‌لر دئییر، آنجاق امینم کی منی تانیماییب، هئچ یادینا دا دوشمه‌میشم.\nهیجان ایچینده نازی خالانین گؤیرچین ال‌لرینی، یاراشیق‌لی بارماقلارینی دوشونورم. او ال‌لر نه ده گؤزل‌ایدی. هر زمان او ال‌لری الیمه آلاندا -«کاش کی منیم ده قوجالاندا بئله ال‌لریم و بارماق‌لاریم اولایدی» آرزوسو اوره‌ییمدن کئچمیشدی. ایندی، او گؤیرچین ال‌لر نازی خالانین دوننده دونموش حیاتینی قانادلاندیرماغا چالیشیر. قاپی اؤز هاواسینا کؤکوندن تیتره‌ییر؛ من قفسده چیرپینان هراسان بیر گؤیرچینی دوشونورم…","num_words":760,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.004,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":157012.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جوزف هال (اینگیلیسجه: Joseph Hall ) آمریکالی سیاستچی ، ۱۷۹۳ ایلینده دۆنیایا گؤز آچیب و ۱۸۵۹ میلادی ایلینده حیاتین دَییشدی.","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":675326.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آنادیلیمیز: اوغلو دونیایا گؤز آچان کیمی، اونا سیجیللی آلماق فیکرینه دوشدو. اوشاق، اوغلان ایدی و اوشاق اولمادان اونون آدینی »ائلدار« قویموشدو.اوشاغین آتاسی، اوشاق اوچ گونلوک اولان گونو »ثبت-ی احوال« ایداره‌سینه ساری یوللاندی. ثبت-ی احوال ایداره‌سی‌نین مأمورلاری »ائلدار« آدینی تانیمیردیلار و اوشاغین آتاسی اونلارلا چکیش- برکیش‌ده ایدی. سیجیللی وئرن مأمور دئییردی »آد قحط‌لییی دئییل کی، آدین دییش. نه چوخ آد…« و اوشاغین آتاسی دا دلیل‌لر گتیره‌رک، قبول ائتمیردی. مأمور دئییردی: »ائلدار… ائلدار… دوغرودان ائلدار نه دئمک‌دیر؟« و آتا ایسه ایضاح ائدیردی.\nدؤرد گون سحردن آخشاما قده‌ر ثبت-ی احوال ایداره‌سینده بو اوتاقدان او اوتاغا یوللانیلدی و نهایت قرار اولدو ثبت-ی احوال-ی مرکزله مکتوب‌لاشسین و بو حاقدا »استعلام« ائتسین.ایییرمی یئددی گون »ائلدار«ین آدی اوشاق ایدی. بؤیوک ننه ایسه، قیز نوه‌لری ایله قاریشماسین دئیه، اوشاغا »اوغلان اوشاغی« دئییردی.»ائلدار«ین آتاسی ایییرمی سکگیزینجی گون سحر، ساعآت سکگیزی سکگیز دقیقه کئچنده ثبت-ی احوال ایداره‌سی‌نین ایشچی‌لری آغیزالما بساط‌لارینی دؤشه‌دیکلری زامان، ایچری گیردی. اورادا ایشله‌ین‌لر یاخود‌هامان قلین‌آلتی یئیه‌نلر بیرلیکده گوله‌رک دئدیلر: »ائلدارین آتاسی گلدی…« و سونرا دئمک ایداره نین مسئولو مرکزدن گلن مکتوبو اوخودو و دئدی: »مرکزدن دئییبلر بو آد، آدلار کیتابیندا یوخدور و ائلدار آدینا سیجیللی وئره بیلمه‌ریک.\nآنجاق مکتوبون سونوندا یازیبلار سیزین اعتراض حاققینیز دا محفوظ‌دور و الده اولدوغونوز مدرک‌لرله برابر، بیر داها ائلدار آدینی ایسته‌یه بیلرسینیز«.اوشاغین آتاسی، ائوده ده چتین‌لیکله اوز- اوزه ایدی. هره اوشاغا بیر آد وئریردی و چوخلاری ایسه اونو بو مخمسه‌دن قورتارماق ایسته‌ییردیلر. آنجاق او، بو آجی و تیکانلی سؤزلری قیرخینجی گون قورتارانا قده‌ر دینله‌دی و هئچ نه دئمه دی.قیرخ بیرینجی گون، ثبت-ی احوال ایداره‌سینه ساری یولا دوشدو. اؤز- اوزونه بئله دوشونوردو کی، »قیرخ بیر مقدس عدددیر و یقین بو گون اوشاغا سیجیللی آلاجاقدیر… و نه یاخشی کی سیجیللی‌سی اولسون«.ثبت-ی احوال ایداره‌سی همیشه‌کی کیمی شولوق ایدی. آنجاق اونو‌هامی، خصوصیله ایداره نین رییسی تانیردی و یوزلرجه موراجیعه ائده نین آراسیندان اونو سئچمک مومکون ایدی. رییس خوش‌ باخیش و گولر اوزله ائلدارین آتاسینی قارشیلادی و دئدی: »زحمت‌لرینیز نتیجه وئردی و داها بوندان سونرا هر کس بیزدن ائلدار آدی ایسته‌سه، هئچ بیر موشکول اولمادان بو آدی اونا وئره بیله‌ریک«.ائلدارین آتاسی سئویندی و رییس‌دن تشککور ائتدی. ثبت-ی احوال رییسی دئدی: »ائلدار آدی ایله موافقت ائدیبلر. آنجاق دئییبلر »ائلدار« گرک »الدار« یازیلسین. و الی ایله میزین اوستونده »ائلدار« و »الدار« کلمه لری‌نین ایملاسینی یازدی.ائلدارین جانا گلمیش آتاسی اونلاردان ایسته‌دی، آدین دوز اوخونماسی اوچون لااقل »اِلدار« یازسینلار و نهایت ثبت-ی احوالین یئنی‌دن مرک��له مکتوب‌لاشماسی قورخوسوندان »الدار« آدینا راضی‌لاشدی و اوغلو آدلاندی.او گئجه، ائلدارین آدقویما قوناقلیغی اوچ آیدان سونرا قورولدو و ائلدارین آتاسی، ماجرانی بیرینجی گوندن بو گونه قده‌ر ایضاح ائتدی و نهایت دئدی: »بیز اوشاغین آدینی سسله‌یه‌جه‌ییک، یازاندا ایسه‌هامی‌میز بیلیریک« الدار»‌هامان «ائلدار»دیر«.\nیئددی ایل، او گونلردن کئچمیش ایدی. »ائلدار« یاخود »الدار« بیرینجی کیلاسی یاریلارا چاتدیرمیشدیر. آذر آیی‌نین سویوق گونلری گلیب چاتمیش، الیفبا اؤیرنمه‌سی‌نین چتین گونلری ائلداری، اونون آتاسینی و آناسینی جانا گتیرمیشدیر. چاتیشمازلیق‌لار، حددن آرتیق گؤزه چارپیردی. کئچن یئددی ایلده ائلدارین آتا- آناسی ائوده اونونلا آنا دیلینده دانیشمیشلار و بئش- آلتی یاشیندان جیزما- قارا بیر زادلار کاغیذا یازدیغی زامان »ائلدار« کلمه‌سینی ده، ائله همزه ایله اویرنمیش و یازماغا باشلامیشدیر. بوندان علاوه، ائله و نئچه آیین ایچینده، هردن بیر معللیم و ناظیم لر اونو غلط تلفّوظ‌لرله سؤیله‌میشلر.\nبیرینجی کیلاس سونا چاتمیش، ایکینجی اوچونجو و دؤردونجو صینیف‌لر ده گلیب کئچمیشدیر و چاتیشمازلیق‌لار هله ده داوام ائتمیش، ائلداری، هم ده اونون آتا- آناسینی بئزیکدیرمیشدیر. داها ائلدار، اؤز آدینی الدار یازیردی و اوّل‌لرده کی کیمی »اِلدار« یازدیغیندان دا ال چکمیشدیر.ائلدار، اون یاشیندا اولموشدور و نئچه گوندن سونرا اونون بیر باجی‌سی و یا قارداشی دونیایا گؤز آچاجاق ایدی.\nائلدارین آتاسی بو دؤنه اوشاغین آدی حاققیندا قاباقجادان هئچ نه فیکره دالمامیشدی. ائلدار کیچیک اولاندا، اونون باجی‌سی اولدوقدا، آدینی »نیگار« و قارداشی اولدوقدا، آدینی »یاشار« قویاجاغینی چوخ دوشونموشدو. آنجاق بو دونه »نیگار« ایله »ائلدار« و »یاشار« ایله »ائلدار« آراسیندا قافیه دوزلتمک فیکرینده دئییلدی و‌هامی‌دان چوخ اوشاغین و آناسی‌نین سالیم اولماسی اونون فیکرینی مشغول ائتمیشدی.\nنهایت، اوشاق دونیایا گؤز آچدی و ائلدارین قارداشی، اونو و اونلارین عایله‌سینی سئویندیردی. اوشاق، سون درجه‌ده سئومه لی و گؤزل ایدی. قار توک- باشی، گؤی گؤزلری اونون برابر نسبت‌له آتا- آناسیندان سهم آپاردیغینی گؤستریردی.اوشاغین اوچ گونو قورتارمامیش، آتاسی ثبت-ی احوال ایداره‌سینه ساری یوللاندی. مأمورلاردان هئچ بیری داها اونو تانیمیردیلار. قصدینی اونلارا سؤیله‌دی. مأمورلار ایسه اوشاغین آدینی سوروشدولار. ائلدارین آتاسی دئدی: »هئچ بیر مشخّص آد دالینجا دئییلم لوطفن آد کیتابچانیزی منه وئرین«.کیتابچانی آلدی و حافیظ یا فضولی دیوان‌لاریندان فال توتدوغوموز کیمی، وئرد کیمی بیر زادلار اوخویوب، کیتابی آچدی. »پ« صحیفه‌سی گلمیشدی. اورادان »پیام« آدینی سئچدی و مأمورا سؤیله‌دی: »لوطفن، یازین پیام«.پیام و ائلدارگیلین سوی آدلاری، واختیله بؤیوک دده‌لری تاجیر اولدوغونا گؤره، هم ده بؤیوک دده لری‌نین بیر قیسا مدت »بازرگان« شهرینده یاشادیغی اوچون »بازرگانی« ایدی. »ائلدار بازرگانی«، »پیام بازرگانی«.پیام، هئچ بیر موشکول اولمادان بؤیودو. چونکی، هم سالم اوشاق ایدی، هم ده اونون آدی اونا هئچ بیر چتین‌لیک یاراتمامیشدیر. آتا- آناسی دا راحات ایدیلر. آدی‌نین یازماسی دا، اوخوماسی دا بیر چتین‌لیکله اوز- اوزه دورموردو.پیام ابتدایی دؤورونو قورتاردی و راهنمایی کی��اس‌لارینی باشلادی. ائلدار نئچه ایل قاباق دیپلوم آلمیشدی و ائلدارین نئجه اوخونوب یازیلماسی، داها اونون اوچون عادی اولموشدور. آنجاق پیامین آغیر گونلری، راهنمایی کیلاس‌لاریندا اولان یئنی‌یئتمه‌لرین شوخلوق‌لاری اوزره، باشلانماقدا ایدی. اونون آدی و سوی آدی اوشاقلار اوچون ایلنجه یاراتمیشدیر. »پیام بازرگانی« آدی کیلاسدا سسله‌نن زامان حتمن اوشاقلارین طرفیندن بئله- بئله سوزلر ائشیدیلیردی: »صاایران- هر روز بهتر از دیروز، اشی‌مشی طلایی، هر سیاهی پارسی‌کولا نمیشه، پاک یادت نره، بوتان- انتخابی مطمئن گالینا بلانکا- قل‌قل…« و پیام هر بیر واخت اوشاقلارین آتماجالاریندان چتین لیکده ایدی. بو آرادا، ائلدارلا پیامین آتاسی، اؤزونو دانلایارکن آدقویما مراسیمینده کیمین تقصیرچی اولدوغوندان دانیشمیردی. او، کئچمیش ایییرمی ایکی ایلین جریان‌لارین بیر- بیر آراییر و اوز اوشاقلاری‌نین ایتمیش آدلارینی آختاریردی. او هم ده آتاسیندان، بو عایله‌نین سوی آدینی »بازرگانی« قویماق اوچون آجیقلی ایدی. ائلدار و پیامین آتاسی هوویتی تالانمیش بیر اینسان ایدی. او »آدسیز بازرگانی« آدلی بیر کیشی ایدی.\nائلدارین آتاسی بئش- آلتی گونلوک مؤهلت ایسته‌دی. ایداره‌نین مسئولو دئدی »ایسته‌دییین قده‌ر دؤزه بیلرسن… آنجاق اوشاغی شیناسنامه‌سیز قویما، هوویت‌سیز آدامین باشینا مین بیر اویون گلر… گل بو کیتابین ایچیندن اوشاغینا بیر آد سئچ قوی اوشاغین آدلانسین…«.\nائلدارین آتاسی، سؤزونون اوستونده‌ ایدی. او دا ثبت-ی احوال ایداره‌سی‌نین ایشچی‌ری کیمی ایداره ایشچی‌سی ایدی. ائلدارین سیجیللی‌سینی آلماق اوچون دفه‌لرله ایداره‌دن مرخص‌چیلیک آلمیشدی و ایداره‌لری‌نین مودیری اونون الیندن زارا گلمیشدی. بو بیر- ایکی ساعآتلیق مرخص‌چیلیک‌لری، دئمک ائلدارین آتاسی‌نین بیر ایل لیک مرخص‌چیلیک‌لرینی آرادان آپارمیشدی.اوشاغین آتاسی یورولموشدو، آنجاق اوزدن گئتمه‌میشدیر. اونا گؤره یئنه ایداره‌سی‌نین رییسیندن ایسته‌میشدی نهایت، بیر- ایکی گون ده اونا یاردیم‌چیلیق ائتسین. سونرا ایشین- گوجون بوراخمیش و شهرین بوتون کیتاب ساتان دوکانلارینی دولانماغا باشلامیشدی. نتیجه مثبت ایدی. اوچ کیتاب الده ائتمیشدی: »آذربایجان دیلینده اوشاق آدلاری«، »تورکجه اینسان آدلاری« و »آدلار و دادلار«. هم ده تورکو دیلینده چیخان نشریه‌لرین بیر- ایکی‌سینده اوچ- دؤرد مقاله‌لره راست گلمیشدیر.‌هامی‌سیندا دا »ائلدار« آدی، معناسی‌نین ایضاحی ایله قئید اولونموشدور. اوشاغین آتاسی بو کیتابی و نشریه‌لری تاپماق اوچون بئش گون چالیشمیشدی.کیتابلاری، نشریه‌لرله بیرلیکده، بیر ایداری مکتوب‌لا برابر، شهرین ثبت-ی احوال ایداره‌سینه تحویل وئردی و مکتوبون دفترده ثبت اولونما نومره‌سینی آلدی. نومره‌نین آلتیندا یازیلان تاریخه باخدی. بو گون »ائلدار« قیرخ گونلوک اولموشدو: قیرخ گون هوویت‌سیز.ثبت-ی احوال ایداره‌سی‌نین مأمورلاری بو دؤنه گولمه‌دیلر و چوخ عصبانیت‌له، اونون ثبت اولونموش مکتوبونو، کیتابلار و نشریه‌لر ایله برابر آلدیلار و دئدیلر: »مرکزله مکتوب‌لاشمالی‌ییق و لاپ آزی قیرخ گون چکه‌جکدیر«.\nArazazarbaijzn.anadilimiz@gmail.com\nنوشته شده توسط admin در شنبه, ۱۱ اسفند ۱۳۹۷ ساعت ۱:۲۲ ب.ظ\n۰ نظر\n466 بازدید\nتویت\nچاپ\nمطالب مرتبط با : آنادیلیمیز\nگؤره‌سن ائویمین چیراغی یئنه ده منه ایشیق ساچاجاق\nقیرمیزی پاپیون\nنوروز بایرامی و اونونلا علاقه‌ دار مراسیم لر\nقوی دئسین لر\nقارا فیکیرلری بوراخ\nقارا فیکیرلری بوراخ\nجانلی اثر نه اولا بیلر\nدیدگاه\nنام (الزامی)\nایمیل (پست الکترونیک شما منتشر نخواهد شد ) (الزامی)\nصفحه اینترنتی شما\nبرای صرف نظر کردن از پاسخگویی اینجا را کلیک کنید\n9 + = پانزده\nآخرین ها از آراز\nسامانه بارشی در آذربایجان‌غربی تقویت می‌شود\nآب تالاب آق‌قلعه نقده سرریز کرد\nبا موتور سواران متخلف در آذربایجان غربی برخورد می شود\nحمایت از سرمایه گذاران اولویت دولت در آذربایجان غربی است\nبورس و سرمایه‌هایی که بر باد رفت\nدولت شجاعت داشته باشد، یارانه‌های پنهان را حذف کند\nآغاز سال تحصیلی می‌تواند از مهر نباشد\nبحران سلامت دندان با تعرفه‌های سلیقه‌ای و هزینه‌های کمرشکن\nحوزه و روحانیت از دیرپاترین و مهم‌ترین نهادها در تاریخ ایران است\nتاثیر اختلالات تغذیه ای بر سلامت جنسی افراد\nموضوعات خبری\nیادداشت\nگوناگون\nکونگ فو\nکاراته\nچایپاره\nچالدران\nپیرانشهر\nپلدشت\nپرونده\nویدئو\nورزشی\nوالیبال\nنقده\nمیاندواب\nمهاباد\nمنشور اخلاقی روزنامه آراز آذربایجان\nماکو\nلیگ برتر\nفوتبال\nفرهنگ و هنر\nصدای شهروند\nشوط\nشهرستان ها\nشاهین دژ\nسیاسی\nسلماس\nسردشت\nدوچرخه سواری\nدو و میدانی\nدریاچه ارومیه\nخوی\nجودو\nتکاب\nبوکان\nبه قلم سردبیر\nبسکتبال\nاقتصادی\nاشنویه\nارومیه\nاخبار ویژه\nاجتماعی\nآنادیلیمیز\n© کپی برداری از مطالب سایت فقط با ذکر منبع بلامانع میباشد – کلیه حقوق سایت متعلق است به آراز آذربایجان - روزنامه خبری آذربایجان غربی – طراحی شده توسط پارسه وب\n'); $(\"#menu ul > li:has(ul)\").append(''); $(\"#linklist > li:has(ul)\").append(''); $(\"#menu > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); $(this).addClass('active-tab'); $(this).append(''); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); $(this).removeClass('active-tab'); $(\".arrow\").remove(); }); $(\"#menu ul > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); $(this).addClass('active-tab-child'); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); $(this).removeClass('active-tab-child'); }); $(\"#linklist > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); }); \/\/ clear forms on focus $('.clearfield').each(function() { var default_value = this.value; $(this).css('color', '#555'); \/\/ this could be in the style sheet instead $(this).focus(function() { if(this.value == default_value) { this.value = ''; } }); $(this).blur(function() { if(this.value == '') { this.value = default_value; } }); }); \/\/ same height calculations $(\".slidingposts li div.title\").equalHeights(); $(\".slidingposts li div.excerpt\").equalHeights(); $(\".wea-column\").equalHeights(); $(\".story p\").equalHeights(); $(\".story .thumbntitle\").equalHeights(); $(\".bottom-cat .equal\").equalHeights(); $(\".bottom-cat p\").equalHeights(); \/\/ rounded corners calculations $(\".toptabs a\").corner(\"top 3px\"); $(\".tabbox ol\").corner(\"bottom 5px\"); $(\".morevideo a, .sliding, .next, .prev, .all, .widget_tag_cloud a, .sidebar li:parent, .rounded-regular, .rounded-orange, .rounded-black, #footer\").corner(\"5px\"); $(\"#reset\").corner(\"10px\"); $(\".post .taglist li a\").corner(\"10px\"); \/\/ force css modifications and fixes $(\".tabbox ol li:last-child\").css({'border-bottom':'0'}); $(\".removeRightBorder\").css({'border-right':'0'}); $(\".widget_tag_cloud a, .next, .prev, .all, .morevideo a, .rounded-regular\").hover( function(){ $(this).fadeTo(1, 0).css({\"background\": \"slateGray\", \"color\": \"#fff\", \"text-decoration\": \"none\"}).fadeTo(300, 1); },function(){ $(this).css({\"background\": \"#fff\", \"color\":\"#15527e\"}); } ); \/\/ plus\/minus on main page $('div.lisummary').css({'display':'none'}); $('.item-more').toggle( function() { $(this).css({'background-position' : 'bottom'}); $(this).parent().children('div').show(); }, function() { $(this).css({'background-position' : 'top'}); $(this).parent().children('div').hide(); } ); \/\/ hot news slideshow $(\"#hotnewshide\").tabs(\"#hotnews ul li\", { effect: \"slide\", fadeInSpeed: 1000, fadeOutSpeed: 200, rotate: true }).slideshow({autoplay: true, interval: 5000, clickable: false}); \/\/ main slideshow $(\".slideposts\").tabs(\".item\", { event: \"click\", effect: \"fade\", fadeInSpeed: 1000, fadeOutSpeed: 200, rotate: true }).slideshow({autoplay: true, interval: 5000, clickable: false}); \/\/ sidebar gallery $(\".gallery-items\").tabs(\".gallery a\", { effect: \"slide\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false, next: '.nextgal', prev: '.prevgal'}); \/\/ main tabs $(\".toptabs ul\").tabs(\".tabbox\", { event: \"click\", effect: \"default\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false}); \/\/ scrollable tabs $(\"ul.slidingtabs\").tabs(\"div.slidingcontent\", { event: \"click\", effect: \"default\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false}); \/\/ initialize scrollables $(\".scrollable\").scrollable({ speed: 800 }); \/\/ zooming and images $(\"a.zoom\").fancybox({ centerOnScroll: true, hideOnContentClick: true }); $(\"a.zoomgallery\").fancybox({ centerOnScroll: true, hideOnContentClick: false, titlePosition: 'over', cyclic: true }); \/\/ control threaded replies $(\"ol.commentlist li ol.children\").css({'display':'none'}); $(\"ol.commentlist li ol.children\").each(function(){ var parentCommentID = $(this).parent().attr('id'); var num = $(this).children('li').length; if (num > 0) { $(this).parent().children('div').children('div.reply').append('| نمایش پاسخ ها (' + num + ')'); if ($.cookie(parentCommentID) == 'showthread') { $(this).toggle(); } } }); \/\/ replies - threads $(\".viewreplies\").live('click', function(){ $(this).parent().parent().parent().parent().children('ol.children').toggle(); var childs = $(this).parent().parent().parent().parent().children('ol.children'); var parentCommentID = $(this).parent().parent().parent().parent().attr('id'); if (childs.is(':visible')) { \/\/ register visible cookie $.cookie(parentCommentID, 'showthread', { path: '\/', expires: 100 }); } else { $.cookie(parentCommentID, 'hidethread', { path: '\/', expires: 100 }); } }); }) (jQuery);","num_words":3480,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.081,"special_characters_ratio":0.269,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":54569.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۹ آبان، ایران تقویمینده ایلین ۲۲۶-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۳۹ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۴۰ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان دموکرات فرقه‌سی گونئی آذربایجان میللی حکومتینین ۷۸-جی ایلدؤنومو مناسبتی ایله «۲۱ آذر هفته‌سی» چرچیوه‌سینده تدبیرلرینی…\nسۏن ؽازؽلار\nاردیبهشت آیی‌نین 20سی «اوستاد یحیی شیدا»نین آد گونودور. (20 اردیبهشت 1303 – 29 مهر 1390)*\nآییل، ائی کارگر ! (محمد_بی _ریا)\nعسگراننی‌نین حیکایه‌لری – گولوستان باغی\nگؤرکملی ژورنالیست، شاعر، مترجم مژگان خانیم صیامی ابدیته قووشدو\n.\nİyul 2021\nBE\nÇA\nÇ\nCA\nC\nŞ\nB\n1 2 3 4\n5 6 7 8 9 10 11\n12 13 14 15 16 17 18\n19 20 21 22 23 24 25\n26 27 28 29 30 31\n« İyn Avq »\nآذربایجان دموکرات فرقه‌سی نین اورقانی اولان «آذربایجان» روزنامه‌سی نین بیرینجی سایی ۱۹۴۵-جی ایل سنتیابر آیینین ۵-ده چاپ‌دان چیخمیش‌دیر. «قزئت بیرینجی سایین‌دان باشلایاراق آذربایجان دیلین‌ده بوراخیلیردی. حاجی علی شبوستری (۱-۲۹-جو سایلار)، احمد موسوی (۹۸-۱۵۱-جی سایلار)، حمزه فتحی خوشگینابی (۱۵۲-۲۴۶-جی سایلار)، اسماعیل شمس (۲۴۷-۲۹۳-جی سایلار) روزنامه‌نین باش رئداکتورلاری اولموش‌دور. حال-حاضردا روزنامه‌نین باش رئداکتورو رحیم حسین‌زاده ‌دیر.","num_words":224,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.079,"special_characters_ratio":0.314,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":126158.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"حورمتلی قربان زاده ، سوزلری داها آرتیق اینجه له دین ، اولسون کی بیر گون هایکو قالیبینه چئویرین ، عنصرودون گؤزللیکلری الهیانه دیر. ۵ ـ نجی شعرینیز آچیق وقلبه توخاناندیر آنجاق گؤزلدیر ،همن شعیری داها گؤزل قیلین . ایکی هایکو سیز اوچون تقدیم ائدیرهم :","num_words":67,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.03,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":296057.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تۆرکمن‌ائلی یا تورکمان‌ائلی (تورکیه تورکجه‌سی: Türkmeneli)، هابئله تورکمن‌لند[۱] کیمی تانینان و هابئله تاریخاً تورکمانیه[۲] آدلانان، عراق تورکمنلری‌نین یاشاییش یئرلرینه دئییلیر.[۳] بو بؤلگه‌یه بعضاً عراق تورکمنیستانی دا دئییلیر. تورکمن‌ائلی هابئله عراق تورکمنلرینین حساب ائدیلدیگی گئنیش اراضیلری تصویر ائتمک اوچون سیاسی ایصطیلاح‌دیر. بو ایصطیلاح عراقین تورکیه و سوریه ایله سرحدّیندن باشلایان و مۆوَرّب شکیلده اولاراق ایرانلا سرحدّه قدر اوزانان تورکمن\/عراق تورکمنلرینین وطنی‌دیر.[۲]\nقالری[دَییشدیر]\nتورکجه و عربجه ایکی دیللی علامت\nتورکجه و عربجه ایکی دیللی علامت\nتورکجه و عربجه ایکی دیللی علامت\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ {{cite book}}: Empty citation (کؤمک)\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ {{cite book}}: Empty citation (کؤمک)\n^ {{cite book}}: Empty citation (کؤمک)\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=تورکمن‌ائلی&oldid=1526309»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nسی‌اس۱ خطالاری: empty citation\nعراق جوغرافیاسی\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲، ‏۱۰:۲۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":250,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.046,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":107404.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Açıqqara-Xeyalı Qayalı Heqqe Dayalı Dergi-61 Sayı-Mart-Tayyib Atmaca-2023-20s+Bilim Tarixinin Tarixi-Ehsan Fazlıoğlu-2023-11s\nAçıqqara-Xeyalı Qayalı Heqqe Dayalı Dergi-61 Sayı-Mart-Tayyib Atmaca-2023-20s + Bilim Tarixinin Tarixi-Ehsan Fazlıoğlu-2023-11s\n1484\n0\n« اؤنجه کی12345678910111213...246247سونراکی » سئچماق\nصفحه: 1 دان 247\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1627 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38733 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":287,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.165,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":35915.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"XX عصر آذربایجان ادبیاتیندا اؤزونه خاص یئری اولان، لاکین چوخ تأسف‌لر اولسون کی، توتالیتار سووئت قورولوشو و پهلوی رژیمی‌نین سرت قاداغا‌لاری اوزوندن اؤیرنیلمه‌سینه، اثرلری‌نین چاپینا قاداغا‌لار قویولان، دؤرد جیلدلیک گونئی ادبیاتی آنتولو‍ژيسینه آدی بئله سالینمایان باشی بلا‌لی، تپه‌دن دیرناغاجان ملی-مذهبي روحلو شاعـر و آزادلیق تشنه‌سی اولان محمد بی­ریا آذربایجاندا 1930-1940-جی ایللرده گئنیشلنمکده اولان مجادله‌‌نین تأثیری ایله یئتیشن قدرت‌لی قلم صاحب‌لریندن‌دیر.\nآذربایجاندا 1979-جو ایل ایران اسلام انقلابینا قدر آدی‌نین چکیلمه‌سی ده یاساق اولونان، سووئت‌لر اتفاقیندا ایسه 1947-جی ایلدن بو یانا عمرونون ایگیرمی ایلدن چوخونو حبس‌خانا‌لاردا کئچیرن محمد بی­ریانین بیوقرافیسی باره‌ده ایلک و بیر قدر گئنیش معلوماتا «شاعـرلر مجلسی» مجموعه‌سی‌نین 1945-جی ایلده چیخان 3-4-جو نمره‌لرینده راست گلیریک. مجموعه بو بوراخیلیشیندا محمد بی­ریانین اون اوچ شعرینی چاپ ائتمکله یاناشی، بیوقرافیسینه ده یئر آییرمیش، شاعـرین 1945-جی ایله قدرکی حیات یولو و اثرلری باره‌ده مختصر معلومات وئرمیشدیر. مجموعه‌دکی معلوماتدا اوخویوروق: «معاصر آذربایجان ادبیاتیندا مبارز شاعـر کیمی تانینمیش حاجی غلام اوغلو محمد بی­ریا 1918-جی ایلده تبریز شهرینده دونیایا گلمیش‌دیر». بو معلومات، یعنی غلام ممدلی‌نین گؤستردیگی تاریخ محمد بی­ریا ایله باغلی سندلرین هئچ بیرینده تصدیق‌لنمیر و بلکه ده بو تاریخ بیر مطبعه خطاسی دا اولا بیلر. «شاعـرلر مجموعه‌سی»نده­کی تاریخ استثنا اولماقلا، بیزه معلوم اولان سند و ماتئریال‌لارین هامی‌سیندا بی­ریانین دوغوم تاریخی 1914-جو ایل کیمی گؤستریلمیش‌دیر. معلوم سندلرین هامی‌سینی بیر طرفه قویساق، هئچ شوبهه‌سیز کی، بی­ریانین اؤز قلمی ایله یازدیغی عریضه‌ده گؤستردیگی دوغوم تاریخینه اینانماماغا حاققیمیز یوخدور. 1954-جو ایلین 14 یولوندا SSRİ -نین او واختکی رهبرلریندن بیری اولان گ. م. مالئنکووا عنوانلانمیش عریضه‌دن اوخویوروق: «من 1914-جو ایلده تبریزده آنا‌دان اولموشام». بی­ریانین 1944-جو ایلده باکیدا چاپ اولونموش «اورک سؤزو» کـتابینا اؤن سؤز یازان محمد سعيد اوردوبادی شاعـرین دوغوم تاریخی باره‌ده بیر سؤز دئمه‌سه ده، نه واخت یارادیجیلیغا باشلاماسی باره‌ده آشاغیداکی‌لاری قـید ائتمیش‌دیر: «بی­ریا 1930-جو ایلدن یازماغا باشلامیش‌دیر. اول‌لرده اونون آذربایجان و فارس دیلینده اولان شعرلری ان چوخ غزللردن و مضمونو معیشت‌دن آلینمیش خیردا هجو‌لردن عبارت ایدی»\nبیز بی­ریانین 1914-جو ایلده تبریزده آنا‌دان اولدوغونو قبول ائدیریک. بس اونون اوشاقلیق و گنج‌لیک ایللری هارادا کئچمیش، او، هارادا تحصیل آلمیش و جاوانلیغیندا هانسی ایشلرله مشغول اولموشدور؟ الده اولان فاکت‌لار و یازیلان‌لار ضدیت‌لی‌دیر. 12 آوقوست 1948-جی ایلده یازیلمیش بیر استنتاق پرونده­سينده محمد بی­ریانین ایستینتاق شعبه‌سی‌نین مدیری پادارووا وئردیگی جوابدان اوخویوروق: «ایلک دفعه سووئت اتفاقینا اوشاقکن آتام، آنام و حاضردا تبریزده یاشایان قارداشیم مهدی ایله 1920-جی ایلده گلمیشم. بیر ایل سونرا عائله‌لیکله خراسانا (ایرانا) قاییتدیق و 1923-جو ایله­دک اورادا قالدیق. سونرا آنامین خسته‌لیگی ایله علاقه‌دار عائله‌میز یئنی‌دن 1923-جو ایلده باکییا قاییتدی و بورادا مسکونلاشدی. 1929-جو ایلده من باکی‌داکی 37 ن-لی 7-ایللیک مکتبی بیتیردیم. ایل یاریم نفت ماشین قاییرما تکنیک بوروسوندا اوخودوم. 1931-جی ایلده آنامین وفاتی و عائله وضعیتیمیزین چتینلشمه‌سی ایله علاقه‌دار اولا‌راق تبریزه قاییتدیق… تبریزده من تحصیلیمی داوام ائتدیریردیم، عینی زاماندا آتاما کمک ائدیردیم. ایکی ایلدن سونرا تحصیلیمی باشا ووروب تبریزده نشر اولونان «شاهین» قزئتی يازارلار هئيتي کیمی ایشه گؤتورولدوم».\n1934–جو ایلده تبریزده بلدیه اداره‌سینده خدمته گیرن بی­ریا بورادا ایشلرکن راست گلدیگی حق‌سیزلیك‌لره قارشی چیخیر، حق سؤزو دئمک‌دن چکینمزمیش. بیر دفعه او اداره رئیسی جهانگیری­یه شعرله مراجعت ائد‌رک یازمیشدی:\nروحوموز روز ازلده مطلقاً آزاد ایکن،\nباغلانیب زنجیر ظلمه دایما فریاد ائدر.\nحبس اولونموشدور جمله استبداد ایچره جانیمیز،\nگؤزله­ییر گؤرسون نه واخت خالِـق اونو آزاد ائدر.\nائتسه قانون بشر پامال اگر افکاریمی،\nقیدی یوخ اصلا، حقیقت حقّه استمداد ائدر.\nمحمد بی­ریا 1939-جو ایله كيمي -ایران اوردوسوندا حربی خـدمته چاغیریلانا قدر- تبریز بلدیه‌سینده قیدیاتچی وظیفه‌سینده چالیشیر. اوردودا خـدمت ائتدیگی واختلاردا ضابیط‌لرین عسگرلرله قابا داورانیشینی گؤرن محمد بی­ریا:\nشاللاغا بیر باخ، من اؤلوم، شاللاغا،\nحاضر اولوب‌لار بیزی اؤلدورمه‌یه،\nمصراع­‌لاری ایله باشلایان بیر شعر یازیر. بو شعر عسگرلر آراسیندا ماهنی کیمی اوخونا‌راق دیللر ازبری اولور. فرمانده­لر شاعـرین عسگرلر آراسیندا قالماسینی زیانلی حساب ائده‌رک اونون یئرینی حربی حیصه‌دکی کئچید منطقه‌سینه دَییشیرلر کی، بی­ریا ایله عسگرلرین بیرباشا اونسیّتی اولماسین. لاکین عسگرلر یئنه ده آختاریب بی­ریانی تاپیر، یازدیغی شعر و ماهنی‌لاری آلا‌راق سئوه-سئوه اوخویورلار.\nتبریزدکی 27-جی آلایین 3-جو بؤلمه­سينده سیراوی عسگر کیمی خـدمت ائدن محمد بی­ریا اوردودان ترخیص اولوندوقدان سونرا تبریزدکی سو اداره‌سینده کاتیب وظیفه‌سینده امک فعالیتینی داوام ائتدیریر. بیر مدت‌دن سونرا او، ایش یئرینی دَییشه‌رک تبریز-تهران دمیر یولوندا حسابلاییجی وظیفه‌سینده چالیشیر.\n1941-جی ایلین اوکتیابریندا قوزئی­دن سووئت اوردوسو سیرا‌لاریندا تبریزه گئدن ضیا‌لی‌لار «وطن یولوندا» قزئتینی نشر ائتمه‌یه باشلادیقدا، محمد بی­ریا دا اؤز آلوو‌لو شعرلری ایله قزئتین ایشینده فعال اشتراک ائدیر. همین ایللرده او، اثرلرینی عینی زاماندا تهراندا چیخان «مردم»، «ظفر»، «دماوند»، «شعله­ور»، رشتده چاپ اولونان «سپیدرود»، تبریزده نشره باشلایان «آذربایجان» و «خاور نو» قزئت‌لرینده ده نشر ائتدیریر.\nشاعـر 40-جی ایللرده گئنیشلنمکده اولان آزادلیق حرکاتینا قوشولور، اونون آزادلیغی و ملی بیرلیگی تبلیغ ائدن شعرلری کوچه و میدانلاردا گئنیش کوتله‌لر طرفیندن نغمه کیمی اوخونور. 1941-جی ایلین سونلاریندا سووئت حکومتی‌نین دعوتی ایله بیر قروپ ضیا‌لی ایله بیرگه باکی­یا گلن و اون بئش گون باکیدا اولان محمد بی­ریا ایرانا قاییداندان سونرا تعقیب‌لرله قارشیلاشیر و اؤزونون یازدیغی کیمی آذربایجان SSRداخـلی ایشلر ناظری‌نین معاوینی آتاکیشی­يئوین یاردیمی ایله باکی­یا قاچماغا موفق اولور. او، 1943-جو ایلین یانوارینا قدر باکی­دا یاشاییر، بو مدتده آذربایجان یازیچیلار اتفاقیندا و آذربایجان رادیو کمیته‌سینده ایشله­ییر. سیاسی سیغینا‌جاق ایسته­یی ایله باکییا گلن محمد بیریا 1943-جو ایلین یانواریندا تبریزه قاییتماغا مجبور اول��ر و قاییدیشینین سببینی بئله آچیقلاییر: «بیر دفعه منی آذربایجان SSR DIN-ه چاغیریب دین خطی ایله چالیشماغی تکلیف ائتدیلر. من راضیلیق وئرمه­دیم. لاکین زور ایشلتمکله من‌دن راضیلیق باره‌ده التزام آلدیلار. ائرته‌سی گون من ایران کونسوللوغونا گئدیب وطنه دؤنمکده منه کمک ائتمه‌لرینی خاهیش ائتدیم. کونسوللوغون کمکی ایله یئنی‌دن ایرانا کئچمه‌یه نایل اولدوم.»\nتبریزه قاییتدیقدان سونرا، اوردا گئنیشلنمکده اولان آنتی‌فاشیت و آنتی‌امپریالیست حرکاتینین رهبرلریندن بیرینه چئوریلیر. 1943-جو ایلدن 1945-جی ایله قدر فعالیت گؤسترن «ادبیات صحیفه‌سی» آدلی قزئت چیخارماغا باشلاییر. محمد بیریا همین ایللرده «چتیربازلار»، «روزنامه اداره‌سینده»، «استالینگراد»، «ارباب و اکینچی» کیمی کیچیک پیئس‌لر یازا‌راق تاماشایا قویدورور.\nمحمد بیریا 1943-جو ایلده ایران آذربایجانی همکارلار اتفاقینین صدری وظیفه‌سینه سئچیلیر و 1945-جی ایلده پاریس­ده کئچیریلمیش عموم­دونیا همکارلار اتفافی کنگره­سینده ائلچی کیمی اشتراک ائدیر. او، 1945-جی ایلین اوکتیابریندا کئچیریلن آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین بیرینجی قورولتاییندا ملي كميته­نين اصلي و بوروسونون عضوو سئچیلیر. 1945-جی ایلین دکابریندا آذربایجان ملی مجلسی‌نین تبریز سئچکی دایره‌سی اوزره وكيلي سئچیلن محمد بی­ریا حکومت دؤورونده معارف ناظری کیمی حکومتین ترکیبینه داخـل ائدیلیر. 1946-جی ایلین دکابریندا محمد رضا شاهین خارجده­کی هاوادارلارینین کمکی ایله قان ایچینده بوغدوردوغو حکومتین باسیلدیغیندان سونرا حزبين بیر چوخ رهبرلری سووئت­لر بيرليگينه کؤچور، محمد بی­ریا ایسه ملي كميته­نين قراری ایله آذربایجان دموکرات پارتیاسینین 1-نجی کاتیبی کیمی تبریزده قالیب فعالیتینی داوام ائتدیریر.\n1947-جی ایلین مارتیندا دموکراتیک حرکاتین داغیلماسیندان سونرا تبریزده قالیب گیزلی شکیلده فعالیت گؤسترن بیر چوخ سلاحداشلاری کیمی محمد بی­ریا دا SSRی کونسوللوغو امکداش‌لارینین کمکی ایله باکی­یا قاچیریلیر. 1947-جی ایلده باکی­دا ADF-نین مرکزی کمیته‌سی برپا اولونور و بی­ریا MK -نین عضوو و تبلیغات شعبه‌سی‌نین مدیری سئچیلیر. 1947-جی ایلین سونلاریندا بی­ریا تزه‌دن ایران پاسپورتو آلماق، تبریزه، عایله‌سی‌نین یانینا قاییتماق قرارینا گلیر. دکابرین 9-وندا او، بو باره‌ده MK-نین ایکی عضوونه- پادگانا و غلام یحیي­یا فـکرینی بیلدیریر. اونلار اونو فـکریندن داشیندیرماق ایسته­ییر، لاکین بی­ریانین فـکریندن دؤنمه­یه­جه­یینی قت ائتدیک‌دن سونرا بو باره‌ده آذربایجان دولت تهلوکه­سیزلیک کمیته‌سینه معلومات وئریرلر. بیر نئچه گونلوک ایزلمه‌دن سونرا او زامان‌لار آذربایجان SSR KP MK -نین بیرینجی کاتیبی وظیفه‌سینده چالیشان م.ج. باغیرووون گؤستریشی ایله دکابرین 28-ده بیریا گیزلیجه آرا‌دان گؤتورولور.\nبی­ریا اوچون جنایت ایشی آچیلیر و او، 10 آوقوست 1948-جی ایلده آذربایجان SSR جنایت مجله­سی‌نین 68-جی مادده‌سی‌نین 1 حصه‌سینده گؤستریلمیش جنایت عملینی تؤرتمکده شوبهه‌لی بیلینه‌رک حبس اولونور. 27 نویابر 1948-جی ایلده جنایت مجله‌سی‌نین 61-1 و 156-جی ماده­لریله تقصیرکار حساب اولونان شاعـر 10 ایل مدتینه آزادلیقدان محروم ائدیلیر، جزاسینی چکمک اوچون SSRİ DİN -این 4 ن-لی خصوصی دوشرگه‌سینه گؤندریلیر. 13 آوقوست 1954-جو ایل تاریخدن ایسه او، کاراقاندا شهر 415 ن-لی اصلاح امک دوشرگه‌سینده جزا چکمه‌لی اولور.\n9 ایل روسیانین بوزلو-شاختا‌لی حبس دوشرگه‌لرینده ساخلاندیقدان سونرا 30 آوقوست 1956-جی ایلده بی­ریا برائت قازانیر و اونون حاقققیندا بئله بیر قرار قبول ائدیلیر: «باقرزاده، بی­ریا محمد غلام اوغلو باره‌دهDTN – SSRی یانیندا خصوصی ییغینجاغین 27 نویابر 1948-جی ایل قراری لغو ائدیلسین، ترکیبینده جنایت ترکیبی اولمادیغینا گؤره ایشه ختام وئریلسین و دوستاق آزاد ائدیلسین».\n1956-جی ایلده بی­ریا باکی­یا قاییدا بیلیر، زندان حیاتی، اونا ناحاققدان وئریلن اشكنجه‌لر باره‌ده آجی-آجی گیلئی‌لنیر. چوخ کئچمیر کی، گویا، حکومت علیهینه تبلیغات آپاردیغی اوچون یئنی‌دن حبس اولونور و عمرونون 10 ایلینی ده مختلف شهرلرین حبس‌خانا‌لاریندا چوروتمه‌لی اولور. 10 ایللیک تورمه حیاتیندان سونرا باکی­یا قاییدان بیریا تبریزه –تک اوغلو فاییق و حیات یولداشی حمیده خانیمین یانینا گئتمک ایسته­ییر. باکی­دا ویزا آلماق ممکون اولمور. ویزا آلماق اومیدیله موسکووا یوللانیر و بورادا «سوئت پولیسینی تحقیر ائتدیگینه گؤره 2 ایل مدتینه آزادلیق‌دان مهروم اولونا‌راق تامبوو ویلایتینه گؤندریلیر.» تهلوکه‌سیزلیک اورقان‌لاری حبس مدتی بیتدیک‌دن سونرا آذربایجانا قاییدان محمد بی­ریانین باکیدا یاشاماغینا اجازه وئرمیر و او، شاماخی­یا سورگون ائدیلیر. اوچ ایلدن سونرا باکی­یا قاییدا بیلن شاعـر، انقلابچی، ناظـر و ان باشلیجاسی وطنینی و ملتینی جانین‌دان آرتیق سئون بیر ضیا‌لی باکی قبریستان‌لیق‌لاریندا موللا‌لیق ائتمکله گون کئچیریر. مغرور و داو‌طلب بیر شخص اولدوغوندان او، هئچ کسین یاردیمینی قبول ائتمیر و تبریزه قاییتماق آرزوسو ایله یاشاییر.\nایران اسلام انقلابی (1979) شاعـرین وطنه قاییدیشی اوچون امکان یارا‌دیر. بی­ریا 33 ایللیک آغیر عزابلاردان سونرا 1980-جی ایل سئنتیابرین 29-دا تبریزه قاییدا بیلیر، لاکین حسرتینده اولدوغو حیات یولداشی و یگانه اوغلو ایله گؤروشمک اونا قسمت اولمور. او، حیات‌دان الی اوزولموش حالدا تمامیله سارسیلیر، سووئت‌لر اتفاقیندا اوزلشدیکلری آزمیش کیمی، وط‌نینده بونلاردان دا بئتریله اوزلشمه‌لی اولور. شاهچي­لار شاعـری محو ائتمک قرارینا گلیرلر. «شاه حکومتي علیهینه شعرلر یازیر، سؤز دانیشیر،»- دئیه بهانه ایله حبس اولونور و 1985-جی ایلده حبسخانادا اؤلور. بئله‌جه، اوغورسوز طالعلی شاعـرین عؤمرو سونا چاتیر.","num_words":2380,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":192046.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"«ع. اورمولو» ایله مشهور اولان «علی احمدی‌آده» حیاتینی کؤلگه‌ده، های‌سیز- کوی‌سیز یاشادیغی کیمی، ائله های‌سیز- کوی‌سیز ده دونیاسینی دییشدی. تصوور ائدین من دؤرد آی اؤلوموندن سونرا بو گون (۱۳۹۹\/۴\/۶) خبردار اولموشام. بو بویدا مجازی فضادا هر گون هر نه پایلاشیریق؛ آنجاق عؤمور بویو ادبیاتیمیزا صمیمتله خدمت ائدن بیر شاعریمیزین اؤلوم خبرینی ده یایماقدان چکینمیشیک.\nانستا صفحه‌مده بئله بیر خبری یایدیقدا حؤرمتلی «ائلدار موغانلی» جنابلاری عزیز شاعریمیز «ع.اورمولو»نون «ایشیق درگیسی»نه سلیقه‌لی و گؤزل خط‌له، ساغلام دیللی بیر دیل‌له ۱۳۹۸\/۶\/۹ تاریخلی مکتوبونو منه یوللایاراق آلچاق کؤنول‌لوکله اوندان فایدالانماغیما اجازه وئرمیشلر. ظنیمجه بو م��توب ادبی تاریخیمیزده قالاسی مکتوبلاردان‌دیر. چوخ صمیمی بیر دیل‌له اونون ادبیاتیمیزا اولان یوکسک سوییه‌ده قایغی‌کئش‌لیینی گؤستریر.\nسئویملی ائلدار_موغانلی معلمدن بو اجازه‌نی وئردیکلری اوچون تشکر ائدیرم. بیر کیچیک یازی اونون شعری حاقدا پایلاشیرام. لوطفن اوخویون.\n***\nپوئتیکادا عنعنه‌نین رولو (ع. اورمولو شعری)\nهر زامان کؤلگه‌ده قالان و ادبی محیطده هئچ زامان گؤرونمه‌ین شاعر «علی احمدی‌آده»‌ «گؤزو یاشلی کوچه‌لر» (۱۳۶۹)، «نارگیله» (۱۳۷۸) و «و زامان بیر بهانه‌دیر» (۱۳۸۷) کیتابلاری‌نین مولفی‌دیر. شاعری بیز داها چوخ «ع. اورمولو» آدی ایله تانییریق. او، ایلک دفعه اولاراق «گؤزو یاشلی کوچه‌لری» ایله ادبی دونیامیزا، اؤزللیکله شعریمیزه داخیل اولدوقدا دا ائله اؤزونه مخصوصلوغو ایله گلیر…. «گؤزو یاشلی‌کوچه‌لر»ده، بیز بیر نوع‌ آرخایینلیق آختارماق گؤروروک اوخوجو اوچون. بو آرخایینلیق شعرده اؤزونو گؤستریر. یعنی اوخوجو، بو شعرلری اوخودوقدا دینجلیک تاپیر. گون بویو ایشله‌ییب یورغون ائوه گلن بیر ایشچی دینج‌لییی کیمی:\nفانیسلارلا گولونج کؤلگه‌لر اویونوندا\nپیچیلتیلار توشلاییرسا یولچو توپوغونو\nاینجینمه‌لر\/ اینجی‌یه دؤنور\/ اوزاق ایشارانتی گؤروشوندن.\n«چئینه قوی آغزینا» ساققیزین باغیشلامیش دونَنه‌\nمندیلینده\/ بیر اووج بوغدا ایله آینا گؤز بولاق\nیورغونلوق پوچور-پوچور\/ خاللاییر ائنیش‌-‌یوخوشو.\nآرخاسی\/ یارین‌لار آرخایین‌لیغی‌دیر\nکی شعرین\/ گونش کلاغایی‌سین\nو \/ فانیسلی‌لار قولاغیندا\/ بولاق شیریلتیسی (ع. اورمولو، ۱۳۶۹: ۱۰-۹).\nمدرن‌ شعر هم «عنعنه»‌نی، هم ده «عنعنه‌وی شعر»ین قایدالارینی قیراغا قویماقدا دَریدن قابیقدان‌ چیخدیغی‌ آندا، بیر سیرا یئنیچی‌لییه مئیلی اولان شاعرلر، اونلارین ائتدیینی بوراخمادان یئنی‌لشمه‌یه استقامت‌لنیرلر. بونلارین یارادیجیلیقلاریندا عنعنه‌وی شعرین هم فورم، هم ده قالیب باخیمیندان حضورونو گؤروروک. داها دوغروسو بونلار، بو عنعنه‌لر بنزرسیز‌لیک‌لرینی گؤستره‌رک، اونون بعضی ائلئمانلاریندان دا ال چکمیرلر.بو ائلئمانلاردان اونا گؤره استفاده ائدیرلر کی بونلارین‌ شعرینده اؤز تاثیرینی‌گؤستریر. «ع. اورمولو» بو تیپ‌ شاعرلره داخیل‌دیر. اونون سربست هئجا شعرینده، عنعنه‌وی شعرین ائلئمانلاریندان اولان «قافیه»، «وزن= هئجا وزنی» خصوصی حضورو واردیر. شاعر بو ائلئمانلاردان شعری‌نین گلیشمه‌سی نامینه چوخ اوستاجاسینا فایدالانیر. مدرن شعریمیزین چیچکلنمه زامانیندا، شعریمیزین اوز توتدوغو ساحه‌لر، دونیا پوئزیاسی‌نین مراجعت ائتدییی ائلئمانلارا خطابا استقامت‌لندییی حاللاردا ع. اورمولو اؤز کؤکونده اولان عنعنه‌وی دئتال‌لارا مراجعت ائدیر:\nآینالاردان آینالارا قول آچیلیر\/ ایکی هاچا یول آچیلیر\nآینالارین اوزونده گؤز\/ آینالارین دیلینده کؤز\nآینالاردا قیریق ‌قیریق گیلئی سسی\/ گاه نئی سسی\nآینالاردا ممدخانین میناره‌سی آیاق توتور\nناققا بالیق آدام اودور (اورادا، ۳۶).\nبو باخیمدان اونون اثرینده بیر سیرا سربست هئجا شعرلری، عنعنه‌وی شعریمیزه دایاناراق یازیلدی. اونون شعرینده، عنعنه‌وی شعرین اوچ ائلئمانی‌نین اؤنملی حضورو وار: قافیه، وزن و قالیب.\nقاپی‌لار\/ قاپی‌لار\/ باغلی قاپی‌لار\nقیریق پنجره‌لر\/ داغلی قاپی‌لار\nنه گول وئرن قالیب نه گولوش وئرن\nنه بیر دانیشان وار نه گلیب‌-‌گئدن\nدولانیر کوچه‌ده هیچقیریق سسی\nکرپیچ سیزیلتیسی\/ کرپیچ ناله‌سی (اورادا، ۶۵)\nماراقلی‌دیر سربست‌ شعرین‌ ایچینده، قافیه ایله وزنین‌حضورونو گؤرموشدوک. آنجاق «اورمولو»نون سربست‌ شعرینده، شعر قالیبی‌نین ده حضورونو‌ گؤروروک.اونون بیر چوخ سربست شعرلرینی، مثنوی آدلاندیرماق هوسی بئینیمدن اؤتور. چونکی بو شعرین ایچینده چوخ زامان عنعنه‌‌وی ریتم اؤن سیرایا کئچیر. بونون حیاتا کئچمه‌سینده وزن ایله قافیه‌نین اؤنملی رولو واردیر. بونونلا برابر، هئجا اؤلچوسونده یازیلان مثنوی قورولوشو، همی ده اونون قافیه‌لنمه سیستئمینی عنعنه‌وی شعره باغلاسا دا، شعرین ایچینده ایفاده و بدیعی تصویر اوسلوبلاری یئنی چالارلارلا اؤزونو گؤستریر. بو چالارلار اسکی ایله یئنی قوهوملوغونو صمیمی‌لشدیره‌رک همی ده فرقلی خاصیت‌لرینی ده گؤسترمه‌یه جهد ائدیر.. شعرده «وزن» عنصرونون عنعنه‌وی اولماسینا باخمایاراق، قافیه‌لشمه سیتئمینده مختلیف موتیو‌لری سینادیغینی دا گؤروروک.\nع. اورمولو «عنعنه‌وی شعر»ده اؤزونون داخیلی «من»ینی پوئتیک فورمایا چئویریب عکس ائتدیردییی اوچون، هله ده کؤهنه قالیب‌لری‌ سیندیرا بیلمیر. آنجاق ‌سیندیرا بیلمه‌دییی مرحله‌ده ده ائله کامیل و یئتکین بیر یئنیچی‌لییی منیمسه‌یه بیلیر..\nع. اورمولو شعرین مدرن‌لیینه قاتلاشدیقدا باجاریقلی نمونه‌لر ده یازیر:\nقوزئیده یولا چیخان\nگونئیده آسیلدی دؤرد قناره‌دن\nکولک دؤرد دروازادان آت سوردو\nگؤیردی دؤرد دسته گول\nقیرمیزی‌لار اوددا بیتدیلر\nقارالار سودا ایتدیلر\nآغ‌لار تورپاغی منیمسه‌دیلر\nیاشیل‌لار یئل قوجاغین\nو او گون\nانسانلیق اؤلن چاغدا\nعشق آسیلدی بئشینجی دروازادا (اورادا، ۸۶).\n*یازی، چاپا حاضیر اولان «آذربایجان شعرینده مدرنیزم» کیتابیمدان آلینیبدیر\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\n4 پاسخ\nجعفر+بزرگ+امین گفت:\nیکشنبه ۸ تیر ۱۳۹۹ در ۱۰:۲۵\nسایین ایشیقچی دوستلار: نه تحقیری، نه توهینی؟ من شخصلره توخونمادان متنلریله ایلگیله‌نیرم. ایرنج نثر تحقیر یوخسا توهینمی؟ ایرنج نثر عربجه- فارسجا سوزجوکلرله دولو، نثریمیزی دوغمالیقدان سالان اوگئی ایرنج قوزئی نثری دورومونو گونئی‌ده دونه‌له‌مک دیمکدیر.(ندن آرینمیش ساغلام تورکجه نثری‌نین قایغیسینی چکن یوخدور؟ بو تنبللیک هاچان آرادان قالدیریلاجاق؟ تحقیر توهینی ده آغیزلاردا پنیر چورک کیمی هی قوللانیرسینیز. استقامت‌لنیر نه دئمک؟ و مین‌لر بونا تای ایشیق‌دا) من شخصلرله سورونوم یوخ. حتا ایواز طاهانین انستاسیندا بو تومجه‌نی گوردوم: خانم رقیه کبیری‌نین نثری پروبلئماتیک اولادان..‌‌. بو نثرلر تورکجه‌می؟ پروبلماتیک نه دئمک. یاز دیل سورونو یوخ. بونلاری تنقید ائتمک تحقیرمی یوخسا توهین‌می؟ رحمتلیک بهزاد بهزادی‌نین بیر ویدیو چکیلیش دانیشیغینی دینله‌یندن سونرا یازدیم: بئله بیر آدلیم عالم ندن تورکجه‌نی آخیجی ساغلام دانیشا بیلمیر. بونلارین تنقیدی تحقیرمی یوخسا توهین‌می؟ بیلیرم بو کامنتی‌ده پایلاشمایاجاقسینیز. یا سانسور ایده‌جکسینیز؟ دموکراسیا دوغرو اینانان متنی آینی دوروندا پایلاشمالیدیر. نه دیه‌للر قویون منه دئسینلر. سیز کولتورل دموکراتیک گوره‌وی‌نیزی یاپین. یاشایین.\nایشیق گفت:\nشنبه ۷ تیر ۱۳۹۹ در ۱۵:۰۵\nحؤرمتلی بزرگ امین جنابلاری!\nایشیق سایتی سیزین ادبیات نظریه‌لرینه اساسلانان یازیلارینیزی و ائله‌جه ده شعرلرینیزی یایماقدان چکینمیر. نئجه کی ایندییه قده‌ر ده یاییبدیر. آنجاق تنقید باشلیغی آلتیندا «تنقید» ائتدیگینیز شخصیتلره دایر ایره‌لی سوردویونوز اتهام و تحقیر ائدیجی سؤزلر ایشیق سایتی‌نین سیاستینه مغایر اولدوغو اوچون سیزدن شرمنده اولوروق. سیزین «گونئی نثری» و «آذربایجان عروضی» موضوعلاری حاقیندا ایره‌لی سوردویونوز فیکیرلری ادبی مدنی شخصیتلریمیزی تحقیر ائتمه‌مک و اونلارین حاقیندا تاسفله ایرنج سؤزلر ایشلتمه‌مک شرطیله یایماغا حاضیریق.(تاسفله سیزین بو کامنتینیزده ده بیر ایکی سؤزلری پوزماق مجبوریتینده قالدیق) حؤرمتله: ایشیق\nجعفر+بزرگ+امین گفت:\nشنبه ۷ تیر ۱۳۹۹ در ۱۰:۱۶\nگونئی یازاری گونئیین دورومویلا باغلی اوز معیار تورکجه یازیسی اولمالی. یازی‌نین نحو قورولوشودا تام عربجه فارسجادیر. بوندان باشقا رحمتلیک احمدی آده نین شعرلری تام یاپما، زورلا دیزه لره دولدورما ایچه ریکلر اولاراق، نه یازیق چاغداش شعریمیزه هئچ نه آرتیرا بیلمه میش.آینی اولکر مددی نین شعری کیمی. اولکره یازدیغیم نقدده ع . اورمولونون دا یاپما کاراکترلی شعرینه ده توخونموشام ایللر اونجه.\nایشیق محافظه کارلیق ایدیب منیم تنقیدی جاوابلاریمین یایمادیغینی اونجه دن بیلیرم. ادبی توپلوموموزدا تنقیدن قورخما، تنقیده قارشی چیخما عادی بیر گیدیشدی.یاشایین\nمسعود اسلامی گفت:\nشنبه ۷ تیر ۱۳۹۹ در ۰۴:۴۱\nسایین شهبازی جناب‌لاری حؤرمتلی اللشدیرمن، یازیچی و شاعیر دوغروداندا سیزین و سیزین کیمی لرین وجودو هابئله قلملری آذربایجان ادبیاتی اوچون قنیمتدیر. نیه کی سیزلرین قلمینیزین واسیط‌‌ سیله یاددان چیخان‌لاردا گاهدان یادا دوشورلر ائله بو دا اؤز یئرینده دیرلی‌دیر. تانری سیزی قوروسون عزیز، قلمینیز همشه یازار اولسون.","num_words":1821,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.003,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":177549.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کاماترون دؤیوشو (اینگیلیسجه: Battle of Kamatero) عثمانلی ایمپیراتورلوغو و بیرینجی یونان جومهوریتی قوشونو آراسیندا باش وئرن دؤیوش.یونان باغیمسیزلیق ساواشینین بیر قیسمی‌دیر. یونان یئرینده اوز وئرمیش‌دیر بۇ وۇروشون سوْنو عثمانلی ایمپیراتورلوغو غلبه‌سیله بیتمیش‌دیر\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ Spyridon Trikoupis [Σπυρίδων Τρικούπης], Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Έκδοσις τρίτη επιθεωρηθείσα και διορθωθείσα υπ' αυτού του συγγραφέως, εκ του τυπογραφείου της Ώρας, Εν Αθήναις 1888, vol.4 (Δ’), p.79.\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام c وارد نشده است\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Finlay, pp. 131-132 وارد نشده است\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Battle of Kamatero»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده کاماترون دؤیوشو گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو ساواش ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=کاماترون_دؤیوشو&oldid=679009»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nساواشلار\nعوثمانلی ایمپیراتورلوغونون دؤیوشولری\n۱۸۲۷-جی ایلده یونان\n۱۸۲۷-جی ایلده عثمانلی ایمپیراتورلوغو\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقایناقلاما خطاسی اوْلان صفحه‌لر\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۲۱:۴۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":350,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.065,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":107425.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله هئچ بیر قایناقا ایستیناد ائتمیر. لطفاً، اعتیبارلی قایناقلارا ایستیناد ائتمکله بۇ مقاله-نین تکمیللشدیرمه‌سینه کؤمک ائدین. قایناقسیز یازیلار گله‌جکده سیلینه بیلر.\nمنبعلری تاپین: \"بیرلشمیش ایالتلرین حوقوقی سیستمی\" – خبرلر · روزنامه‌لر · کیتابلار · scholar · JSTOR (بو شابلون پیامینین نئجه و نه‌وقت سیلینه‌جه‌ینی اؤیره‌نین)\nبۇ صفحه‌ده تاپیلان بعضی یازیلار تۆرک دیلی یازی قۇراللارینا اۇیغون دئییلدیر. اوْنلاری دۆزلتمک‌له ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nبیرلشمیش ایالت لرین ده کیفری سیستمین ده\nبیرلشمیش ایالتلرین حوقوق اؤتکی یوخسا تاریخی[دَییشدیر]\nایلک آمریکایا گلن اینگیلیسلی لر، ۱۷ یوز ایلینده. بیر نئچه موستعمیره یوخسا کولونی ویرجینیا (۱۶۰۷)، پلیموت(۱۶۲۰)، ماساچوست (۱۶۳۰) و مریلند(۱۶۲۳)دوزلتدیر لر . نیویورکدا اصل ده نیوآمستردام میش کی اینگیلیسلی لر اورانی هولندی لرین الینن آلدیلار ۱۶۶۲ پنسیلوانیا دا ایلک سوئدلی لرین میش ۱۶۸۱اینگیلیسین اولدو. ۱۷۲۲ جک اون اوچ مستعمیره یوخسا کولونی دوزلدی. کالوین داواسیندا ۱۶۰۸ گلیپ کی اینگیلیس کامن لو سی حاکیم دیر بوتون اینگیس خالقینا او زامانکی اویقارلی میلتلرین الینده اولمییان یئرده دیرلر (موستعمیره لر).۱\nآمریکانین حوقوق سیستمی تیکینی یوخسا ساختاردا[دَییشدیر]\nآمریکا حوقوقی، اساس دا کامن لو عاییله سیندن دیر . اینگیلیس و آمریکا دا اولان حوقوق دوشونجه لری بیر دیر. اینگیلیس ده و آمریکا دا ، کلیت ده ، حوقوق بولومونده و آنلام لاری بیر دیر و حوقوق قورال لاریندا دا دوشونجه لر بیر بیرینه بنزر .کامن لو آنلام لاری اینصاف یوخسا دوغرو پایلاشیم ، مدنی سوچلاری، امانتی عقدلر یوخسا تاپشیرما آنلاشما لار و تراست لار آنلام لار دیر لار کی بیر آمریکالی حوقوقچی ،اینگیلیسلی حوقوقچی کیمین دوغال یوخسا طبیعی بیلیر.\nحوقوق، آمریکالی حوقوقچی نین باخیشیندا اینگیلیسلی حوقوقچی کیمین اساس دا محکمه لرین اویلارینون اوستونده دیر . یاسایارادانلارین دوزلتدیغی یاسالار، نه قدر چوخ اولورسا بو حوقوقچی لارا گورا اوزوجی دیر و دوغال حوقوق قوراللار لرینن ساییلمیر . بو قوراللار او زامان آمریکا حوقوقون سیستمیندن ساییلیر کی محکمه لر اونلاری آراشدیریپ ایشلده لر .بیر رکورد اولمیان یرده آمریکا محکمه سی یاسا اولارکن ده چوخ قولایلیقنان دییر بو سوروندا هچ بیر رکورد یوخ دور .[۱]۱\nآمریکانین یاسا سیستمی[دَییشدیر]\nآمریکانین یاسا سیستمی نچه سطحدن یوخسا یوخاریلیق دا۲ [۲]دوزلییر کود اولونموش و کود اولونمامیش یاسا فورم لاری ان چوخ اونملیسی ده میلتین یوخسا اولوسون آنایاساسی دیر کی آمریکا بیرلشمیش ایالت لرین فدرال دولت لری قاباخدان یازیلیپ یوخسا تجویز اولونوپ فدرال دولته اله کی مدنی اوزگورلوقلیق لره آنایاسا فدرال یاسا لاری سیخیشدیریر یوخسا محدود ادیر و آمریکا کنگره سینین ده یاپدیخلاریندا گورور۳.[۳]بین الخالق آنلاشمالار سنانین تاییدینن دیر.۴\nقایناقلار[دَییشدیر]\n۱-رنه داوید و کامی ژوفره اسپینوزی کتابینان ایکی بویوک چاغداش حوقوق سیستمی.[۴]\n۲-https:\/\/en.m.wikipedia.org\/wiki\/Law_of_the_United_States#cite_ref-1\n۳-https:\/\/en.m.wikipedia.org\/wiki\/Law_of_the_United_States#cite_ref-2\n۴-https:\/\/en.m.wikipedia.org\/wiki\/Law_of_the_United_States#cite_ref-3\n^ رنه داوید کیتابینان\n^ اینگیلیسجه ویکیپدیا\n^ اینگیلیسجه ویکیپدیا\n^ رنه داوید\nAydın Sümərinli (دانیشیق) ‏۸ آقوست ۲۰۲۲، ساعت ۰۶:۰۶ (UTC)\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بیرلشمیش_ایالتلرین_حوقوقی_سیستمی&oldid=1521973»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nیازی قۇراللارینی پوْزان مقاله‌لر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقایناق‌سیز مقاله‌لر\nبۆتون قایناق‌سیز مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۸ آقوست ۲۰۲۲، ‏۰۶:۰۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":722,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.046,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":74849.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عزالدین آیبک (بۆتون آد: الملك المعز عز الدين أيبك التركماني الجاشنكير الصالحى) میصر مملوک سۇلطانلیغینین بیرینجی سۇلطانی. آیبک صالح ایّوبون خاتینی شجر الدُرلا بیرلیکده، گۆجون ایّوبی‌لردن مملوکلارا یئتیشمه‌سینده بؤیوک تاثیر قوْیموشلار.\nالملك المعز عز الدين أيبك التركماني الجاشنكير الصالحى\nمیصر مملۆک سۇلطانی\nایللر\nمیلادی ۱۲۵۰ و ۱۲۵۴-۱۲۵۷ ایللری\nکامیل آد\nالملك المعز عز الدين أيبك التركماني الجاشنكير الصالحى\nاؤلوم\nمیلادی ۱۲۵۷-جی ایل\nباسدیریلان یئر\nقاهره\nسونراکی شاه\nمنصور علی\nاؤنجه‌کی شاه\nاشرف موسی\nآرواد\nشجر الدُر\nسولاله\nبحری طایفاسی\nدین\nایسلام\nایچینده‌کیلر\n۱ گۆجلنمه‌سی\n۲ آیبک و مملوکلارین بؤلگه‌ده اثری\n۳ گؤرونتولر\n۴ قایناقلار\nگۆجلنمه‌سی\nآیبک سۇلطانلیقدان اؤنجه ایّوبی‌لر دؤولتینین خیدمتینده اوْلان تۆرک ساواشچیلاردانیدی. باشاراجیقلی‌لیغی اۆچون امیرلیک، سوْنرا جوشن‌گیرلیک و محاسبلیق مقامینا یئتیشدی. میلادی ۱۲۴۹-جۇ ایلده صلیبی‌لر یۆروشونده ایّوبی سۇلطانی صالح ایّوبون شهید اوْلماسیندان سوْنرا خاتینی شجر الدر صلیبی تهدیدین دۆشونرک مملوکلار حمایتییله میصرده سۇلطان اوْلدو لکن عباسی خلیفه‌سییله ایّوبی‌لر شجر الدرّو سۇلطانلیغا قبول ائتمه‌دیلر. شجر الدر آیبکی آتابگ سئچیب سوْنرا اوْنونلا ائولندی. عباسی‌لار و ایّوبی‌لرین رضایتی اۆچون سوریه ایّوبی‌لریندن اوْلان آلتی یاشلی ملک شرف مظفرالدین، شجر الدُر یئرینه سولطان سئچیلدی لکن گۆج مملوکلار و باشدا آیبکین الینده‌یدی. آیبک ایّوبی‌لره و صالح ایّوبا باغلیلیغین گؤرستمک اۆچون صالح ایّوب اۆچون یاس عزا تۇتوب، اوْنو صالح ایّوب اؤزو اؤلوموندن اؤنجه حاضیرلایان، قاهره‌��ین بین القصرَینینده یئرلشن مقبره ده قۇیلادی. آیبک گؤرن ایشلرین ترسینه ایّوبی‌لر مملوکلارلا ساواشا حاضیرلاندیلار. الناصر یوسفین اوْردوسو غزّه یاخینلیغیندا اوْلان ساواشدا فارس‌الدین آقتایا مغلوب اوْلدو. بۇندان سوْنرا الناصر یوسف قاهره‌یه یاخین اوْلان الصالحیه‌ده بیر دفعه ده آیبک اوْردوسویلا اۆزلشدی. بو ساواشین نتیجه‌سینده الناصر یوسفین اوْغلو تورانشاه، قارداشی نصرة‌الدین و حلب حاکیمی ملک الأشرف تۇتساق اوْلدولار. بۇ حادیثه‌لردن سوْنرا ایّوبی‌لرله مملوکلار آراسیندا اوْلان آنلاشمادا ایّوبی‌لر و اوْنلارلا بیر عباسی‌لر مملوک حاکمیّتین رسمیته تانیدیلار و آیبک میلادی ۱۲۵۲-جی ایلده سیف‌الدین قوتازی اؤزوندن سوْنرا سۇلطان سئچدی. مملوکلارین میصر ایله شام بؤلگه‌سینده گۆجلنمه‌سینده شجر الدُرّون نقشی آیدین دیر. تاریخچی‌لرین چوْخو شجر الدُرّو تۆرک کؤکلو بیلدیرمیشلر.\nآیبک و مملوکلارین بؤلگه‌ده اثری\nآیبک گۆجلنمه‌سیندن سوْنرا دؤرد گۆج مملوکلاری تهدید ائدیردی؛ امیر فارس‌الدین آقتای و اوْنون کیمی ایچری مخالیفلر، ایّوبی‌لر دؤولتیندن قالانلار، هولاکو باشچی‌لیغییلا موْغوللار و صلیبیلر. مملوکلار بۇ تهدیدلرین هاممیسینین قارشیسیندا دایانیب، عوْثمانلیلارین گۆجلنمه‌سینه‌جه بؤلگه‌ده اقتدارلا حؤکم سۆردولر. مملوکلار حاکمیتی میصر تاریخینده بیر پارلاق صفحه بیلینیر.\nگؤرونتولر\nمملوکلار گۆجله‌نیرکن ایّوبی سلطنتینین توپراقلاری\nقایناقلار\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Aybak»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۱۷ دسامبر ۲۰۱۶ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nبو تورک تاریخی ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.","num_words":686,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.058,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":131030.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تونیس آفریقادا بیر دؤولت . ساحه‌سی 162.155 km² - دیر .[۱] تونیس 1956-جی ایلده فیرانسیزلاردان موستقیل‌لیگینی قازانیب. بو تورپاق‌لار بیر دؤورده دوز 400 ایل عثمانلی دؤولتینه باغلی قالمیشدی. تونیسین اهالی‌سی 2008-جی ایلین رسمی تخمین‌لرینه اساساً 10326،6 مین نفردیر .[۲] اؤلکه‌نین باشکندی اؤلکه آدی ایله عئینی آدی داشیییر.\nقایناق‌لار دَییشدیر\n^ INSTITUT NATIONAL DE LA STATISTIQUE - TUNISIE : Emplacement de la Tunisie. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-11-17. یوْخلانیلیب2015-02-15.\n^ INSTITUT NATIONAL DE LA STATISTIQUE - TUNISIE : LES INDICATEURS LES PLUS RECENTS. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-11-17. یوْخلانیلیب2015-02-15.","num_words":129,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.083,"special_characters_ratio":0.304,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":47561.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۲۴ آبان، ایران تقویمینده ایلین ۲۴۱-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۲۴ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۲۵ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یاریشما دورومو (اینگیلیسجه: race condition) و یا یاریشما خطری (اینگیلیسجه: race hazard)، بیر الکترونیک، یازیلیم و یا باشقا بیر سیستئمین اساس داورانیشینین کنترل ائدیله‌مه‌ین حادیثه‌لرین آردیجیلیغیندان و یا واختیندان آسیلی اولما دورومودور. بو دوروم گؤزله‌نیلمز، کاریخدیریجی و اویغون اولمایان سونوجلار الده ائدیر. اولاسی (مومکون) داورانیش‌لار‌دان بیری و یا بیر نئچه‌سی ایستنمه‌ین اولدوغوندا بیر باگ حالینا گلیر.\nیاریشما دورومو قاورامی ذاتن ۱۹۵۴-جو ایلده، اؤرنک اولاراق، دوید آ. هافمن‌‌'نین \"The synthesis of sequential switching circuits\" آدلی دوکتورلوق تئزینده قوللانیلمیشدیر.\nیاریشما دورومو اؤزللیکله منطق دئوره‌لرینده، چوخ-ایپ‌لی (multithreaded) و یا داغیتیلمیش (distributed) یازیلیم پروقرام‌لاریندا باش وئره بیلر.\nیازیلیمدا[دَییشدیر]\nبیلگی‌سایار پروقرامیندا عینی آندا بیر نئچه کود یولو اولدوغوندا، پروقرامدا یاریشما دورومو باش وئره بیلر. بیردن چوخ کود یول‌لاری گؤزله‌نیلندن فرقلی واخت آلیرسالار، گؤزله‌نیلدیغیندن فرقلی ترتیبده تاماملانا بیلر و گؤزله‌نیلمز داورانیش سونوجوندا باگ‌ ایله سونوجلانا بیلر. ایکی پروقرام آرا‌سیندا امنیتی سورونلارینا ندن اولا بیله‌جک یاریشمادا باش وئره بیلر.\nکریتیک (حیاتی) یاریشما دوروملاری گئچرسیز ایجرا و یازیلیم باگ‌لارینا سبب اولور. حیاتی یاریشما دوروملاری عمومیتله ایشلم‌لرین و یا ایپ‌لرین (thread) بعضی پایلاشیلان دوروملارا (state) آسیلی اولدوغوندا باش وئریر. پایلاشیلان دوروملار اوزره ایشلم‌لر بیر-بیر‌ینی دیشلایان (mutually exclusive) کریتیک بؤلمه‌لرده باش وئریلیر. بو قایدایا عمل ائدیلمه‌مه‌سی پایلاشیلان دورومو پوزا بیلر.\nسون سونوج بلیرله‌ییجی اولمادیغینا گؤره (غیر-قطعی) و متداخل ایپ‌لرین آراسیندا اولان نسبی زامانا باغلی اولدوغونا گؤره، یاریشما دورومونون یئنیدن اوره‌تیلمه‌سی (تولیدی) و دیباگی چتین اولا بیلر. بونا گؤره ده، بئله بیر سورونلار، دیباگ مودوندا ایشلرکن، داها چوخ لاگ و یا بیر دیباگر آرتیریرکن اورتادان یوخ اولا بیلرلر. دیباگ زامانی بو شکیلده یوخا چیخان باگ چوخ واخت \"هایزنباگ\" آد‌لانیر. بونا گؤره دیققتلی یازیلیم تاساریمی ایله یاریشما دوروملاریندان قاچماق داها یاخشی‌دیر.\nاؤرنک[دَییشدیر]\nتوتاق کی، ایکی ایپ (thread) هر بیری قلوبال بیر دییشگن ده‌یه‌ر‌ینی ۱ سایی قدر آرتیریر. ایده‌آل اولاراق، آشاغیداکی حرکت‌لر آردیجیللیغی باش وئریر:\n۱. ایپ\n۲. ایپ\nسایی\n0\nده‌یه‌ری اوخو (آل) → 0\nده‌یه‌ری آرتیر 0\nده‌یه‌ری یاز (ساخلا) ← 1\nده‌یه‌ری اوخو (آل) → 1\nده‌یه‌ری آرتیر 1\nده‌یه‌ری یاز (ساخلا) ← 2\nیوخاریدا گؤسته‌ریلن دورومدا گؤزله‌نیلن کیمی سون ده‌یه‌ر ۲-‌دیر. بو‌نونلا بئله‌، ایکی ایپ عینی واختدا کیلیدلنمدن (lock) و یا سینک ائدیلمه‌دن (سئمافور‌لار واسطه‌سیله) ایشله‌ییرسه، ایشله‌مین سونوجو یانلیش اولا بیلر. آشاغیداکی آلتئرناتیو ایشلم‌لرین آردیجیللیغی بو سناریویو گؤسته‌ریر:\n۱. ایپ\n۲. ایپ\nسایی\n0\nده‌یه‌ری اوخو (آل) → 0\nده‌یه‌ری اوخو (آل) → 0\nده‌یه‌ری آرتیر 0\nده‌یه‌ری آرتیر 0\nده‌یه‌ری یاز (ساخلا) ← 1\nده‌یه‌ری یاز (ساخلا) ← 1\nبو حالدا، سون ده‌یه‌ر گؤزله‌نیلن ۲-‌نین یئرینه ۱-‌دیر. بو‌نون ندنی، آرتیم ایشلم‌لرینین بورادا بیر-بیر‌ینی استثنا ائتمه‌مه‌سیدیر. قارشیلیقلی استثنالی ایشلم‌لر مموری آدرسی کیمی بعضی قایناقلارا گیررکن کسیله بیلمه‌ین ایشلم‌لردیر.\nآشاغیدا گولنگ یازیلیملاما دیلینده یازیلان پروقرامدا بیردن چوخ گوروتین (گو دیلینده ائش زامانلی ایپ و یا ایشلم آنلامیندا) عینی واختدا counter دییشگه‌نینی آرتیریر. بو ایشلم وئری‌یی اوخودوقدان سونرا یازماسینا گؤره اتومیک (atomic) بیر ایشلم دئییل. mutex و یا کانال‌ کیمی دوزگون بیر سینک مکانیزمی قوللانیلمادیغینا گؤره، counter دییشگه‌نین سون ده‌یه‌ری گؤزلندیغی کیمی اولمایا بیله‌جه‌یی یاریشما دورومونا گتیریب چیخارا بیلر.\npackage main\n\nimport (\n\t\"fmt\"\n\t\"sync\"\n)\n\nfunc main() {\n\tvar wg sync.WaitGroup\n\tvar counter int\n\n\tfor i := 0; i < 1000; i++ {\n\t\twg.Add(1)\n\t\tgo func() {\n\t\t\tcounter++ \/\/ Accessing and modifying the counter concurrently without synchronization\n\t\t\twg.Done()\n\t\t}()\n\t}\n\n\twg.Wait()\n\tfmt.Println(\"Final Counter:\", counter)\n}\nبو یاریشما دورومونو دوزلتمک اوچون mutex کیمی سینک مکانیزم‌لری قوللانیلا بیلر. موتئکسی قوللانماق اوچون پروقرام بئله‌ دییشه بیلر:\npackage main\n\nimport (\n\t\"fmt\"\n\t\"sync\"\n)\n\nfunc main() {\n\tvar wg sync.WaitGroup\n\tvar counter int\n\tvar mu sync.Mutex \/\/ Mutex to synchronize access to counter\n\n\tfor i := 0; i < 1000; i++ {\n\t\twg.Add(1)\n\t\tgo func() {\n\t\t\tmu.Lock() \/\/ Acquire the lock before accessing\/modifying the counter\n\t\t\tcounter++\n\t\t\tmu.Unlock() \/\/ Release the lock after modifying the counter\n\t\t\twg.Done()\n\t\t}()\n\t}\n\n\twg.Wait()\n\tfmt.Println(\"Final Counter:\", counter)\n}\nقایناقلار[دَییشدیر]\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Race condition»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۱ آپریل ۲۰۲۴ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=یاریشما_دورومو&oldid=1557816»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nبیلگی‌سایار\nبیلگی سایار بیلیمی\nیازیلیم\nگیزلی بؤلمه:\nاینگیلیس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲ آوریل ۲۰۲۴، ‏۱۴:۴۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1134,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.116,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":116979.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رپپرسویل-جونا (لاتینجه: Rapperswil-Jona) سوئیسین سانکت گالن کانتونونون سی گسته بؤلگه سینده یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلين نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۲۶۸۷۵ نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلان��ونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوف��وزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (۱۲ October ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n^ Statistik der Schweizer Städte ۲۰۱۶ (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (۱۲ April ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=رپپرسویل-جونا&oldid=630575»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۶:۴۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1564,"character_repetition_ratio":0.232,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.299,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.932,"perplexity_score":160545.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تانینمیش آذربایجان شاعری «حسن مجیدزاده (ساوالان)» ۸۰ یاشینی آرخادا قویدو. اردبیلین «نیر» شهرینده دونیایا گؤز آچان حسن مجیدزاده، آذربایجان ادبی جمعیتینده «ساوالان» تخلصی ایله تانینیر و یئنی یئتمه‌لیگیندن شعر دئمه‌یه باشلاییبدیر. انقلابین غلبه‌سیندن سونرا، ۱۳۵۸نجی ایلدن «وارلیق» درگیسی‌نین یازیچیلار هئیتی ترکیبینده ژورنالیسم فعالیتلریله ده مشغول اولموشدور.\nاوستاد ساوالان بیر چوخ ادبی مقاله‌لر موللیفی‌دیر و اونون اثرلریندن «آپاردی سئللر سارانی» و «دویغو چیچکلری»نی آد چکمک اولار.\nایشیق – آذربایجان ادبیات و اینجه صنعت سایتی – امکداشلاری آدیندان اوستاد «ساوالان»ی آد گونو موناسیبتیله تبریک ائدیر، اونا جان ساغلیغی و داهادا یارادیجیلیق اوغورلاری آرزولاییریق.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\n3 پاسخ\nجعفر بزرگ امین گفت:\nشنبه ۲۷ آذر ۱۴۰۰ در ۰۹:۵۴\nایشیق چی افندیلر: ۸۰ یاشی آرخادا قویدو : ۸۰ سال را پشت سر گذاشت.ندن ساغلام تورکجه قورولوشو یازمیرسینیز یوخسا باجارمیسینیز.کسین باجاریرسینیز..تنبللیک ائدیرسینیز…۸۰ یاشینا دولدو تامام\nفریباا مرتضایی گفت:\nدوشنبه ۲۴ آبان ۱۴۰۰ در ۱۷:۱۲\n???تبریکلر و‌اوغورلار حؤرمتلی ساوالان جنابلارینا آد گونللری موناسیبت ایله ، اوزون عؤمور و‌جان سالیغی آرزولاییرام ،ایشیق سایتیندا چالیشان امکداشلاردان بو خاطیرلاتما اوچون تشککور ائدیرم?\nففریبا مرتضایی گفت:\nدوشنبه ۲۴ آبان ۱۴۰۰ در ۱۷:۱۲\n???تبریکلر و‌اوغورلار حؤرمتلی ساوالان جنابلارینا آد گونللری موناسیبت ایله ، اوزون عؤمور و‌جان سالیغی آرزولاییرام ،ایشیق سایتیندا چالیشان امکداشلاردان بو خاطیرلاتما اوچون تشککور ائدیرم?","num_words":363,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.26,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":106273.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (224th)\nاچ‌دی‌آی (2010)\n0.714\nیوخاری\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+5\/6 (West\/East)\nسوروجولوک طرفی\nساغ\nتیلفون کودو\n+7-6xx, +7-7xx\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.kz\nقازاخیستان (قازاقجا: Қазақстан, Qazaqstan, \/qɑzɑqstɑ́n\/) آسیا قاره‌سینده بیر اؤلکه‌دیر. اوْرتا آسیادا ساحه‌سینه گؤره ان بؤیوک اؤلکه قازاخیستاندیر. باشکندی آستانا شهریدیر. قازاخیستان قوزئیده، قوزئی-دوغودا و قوزئی-باتی‌دا روسیا ایله، دوغودا چین، گونئی‌ده ایسه تورکمنیستان، اؤزبکیستان و قیرغیزیستان ایله سینیرلاری وار. باتی‌دا خزر دنیزی ایله حودودلانیر. قازاخسیتان دونیا اوقیانوسلاریندان چوخ اوزاقدادیر. اما اطرافینداکی اؤلکه‌لرله قازاخسیتان اوْلدوقجا سیخ قارشیلیق‌لی ایلگیلره مالیک‌دیر.\nتاریخ[دَییشدیر]\nقازاخلار تورکلرین قیپچاق قولونون ان بؤیوک خالقی‌دیر. قازاخ آدینا کئچمیش‌دن قازاخلارلا علاقه قوران یازی مدنیتینه صاحب مملکتلرین یازی‌لی قایناقلارین‌دا راست گلمک مومکون‌دور. بونلار؛ چین، روس، عرب، فارس، بیزانس، موغول و تورک دیللرین‌ده یازیلان اثرلردیر. بۇ اثرلرین دیل خصوصیتلرینه گؤره \"قازاخ\" آدی، آسا، کاسا، هاسا، هایساک، کاسوک، قاساق، هاسیق، قزاق، کازساک و س. مۆختلیف شکیللرله یازیلمیش‌دیر. قازاخ آدینین نه زامان میدانا چیخدیغی تام اولاراق بیلینمیر. چونکی \"قازاخ\" کلمه‌سینین آدین اتیمولوژی(دیلین کؤکلرینی آراشدیرما بیلیم) تاریخین درین‌لیکلرینه گئدیر. قازاخلار حاقیندا تاریخچیلر مۆختلیف دلیللر گتیریرلر. مثلاً؛ آکادمیک مارر: \"قافقازدا قازاخلار یاشاییرلار\"، چک تاریخچی‌سی گروزنی: \"قازاخلار میلاددان اوّل خزر دنیزینین شرق بؤلگه‌سین‌ده یاشایان هونلارین نوه‌لر�� و قافقاز کاسپین سؤزلرینین قاز، قاس کؤکون‌دن تؤرمیش اولدوغو، قازاخ آدینین دا بو کؤک‌دن قایناقلاندیغینی بیلدیریر\". ائرمه‌نی تاریخچی‌سی موسا هئرئنی ایران پادشاهی وئلیریتتی‌سین دؤورون‌ده میلاددان اوّل ۱۹۷-۱۲۶-جی ایللرده قازاخلارین فارسلارلا ووروشدوغونو یازیر.\nمۆعاصیر قازاخیستانین کؤکلری ۱۴۰۰-جو ایللره قدر گئتمک‌ده‌دیر. ۱۴۰۰-جو ایللرده مۆختلیف تورک طایفه لارینین بیرلشمه‌سی ایله مرکزی آسیادا یئنی بیر بوی یارانمیش‌دیر. قیزیل اوردا دؤولتی داغیلدیق‌دان سوْنرا تورک طایفه لری نوقای خان اطرافین‌دا بیرلشه‌رک نوقای خان‌لیغینی قوردولار. بۇ خان‌لیق سوْنرادان قازاخ خان‌لیغینا چئوریلدی. قازاخ خان‌لیغی اوچ حیصّه دن عبارت ایدی: اولو ژوز، کیچیک ژوز و اورتا ژوز. ۱۷۷۱-جی ایلده‌ن اعتباراً اونلار بیر-بیرین‌دن وابسته اولمایان سیاست یئریتمه‌یه باشلادیلار. ۱۷۷۰-جی ایلین سونلارین‌دا قازاخ ژوزلاری روسیه و چین آراسیندا موباریزه میدانینا چئوریلدی. بۇ موباریزه روسلارین غلبه‌سی ایله باشا چات‌دی. بون‌دان سوْنرا روسلار ایشغال ائتدیکلری قازاخلارین اؤلکه‌سین‌ده موستملکه‌چی‌لیک سیاستی یئریتمه‌یه باشلادیلار. بۇ توْرپاقلارین بوتون ایمکانلارینی منیم‌سه‌دیلر. یئرلی قازاخلاری کؤچه مجبور ائتدیلر. قازاخلارین دیلینه، دینینه و یاشاییشینا مۆختلیف قاداغالار قویولموش‌دور.\nآجلیق و سیاسی سببلرله ۱۹۱۲-۱۷ جی ایللر آراسیندا روس حکومتینه قارشی اعتراض باشلادی. ۱۹۱۷-جی ایلده روسیهدا چارلیغین دئوریلمه‌سی ایله علاقه دار اولاراق مرکزی آسیا بیر مدت موستقیل اوْلدو. ۱۹۱۷-۲۰ جی ایللر آراسیندا کئچمیش قازاخ ژوزلاری بیرلشه‌رک \"آلاش اوردا دؤولتی\"نی قوردولار. بو دؤولت اوچ ایل یاشایا بیل‌دی. ۱۹۲۰-جی ایلده‌ن سوْنرا روسلار حاکمیّتی اله کئچیردیلر و بو تاریخ‌دن سوْنرا شوروی دؤورو باشلادی. روس حکومتی قازاخلارین میلّی شعورونو ایتیرمه‌سی اۆچون مۆختلیف یوللارا ال آتدی. ایستالینین واختین‌دا قازاخجادان عرب و فارسجا سؤزلر چیخاریلاراق بونلارین یئرینه روسجا کلمه‌لر قویول‌دو. گونوموزده ده قازاخجادا اولان بعضی کلمه‌لر اۆچون روس سؤزلری ایشلدیلیر. سووت حاکمیّتی آلتین‌دا اولان دؤورده ۱۹۳۳-جو ایلده صونعی آجلیق، ۱۹۳۷-۳۸-جی ایللرده سویقیریم، ۱۹۵۴-جو ایلده ۶ میلیون ۳۰۰ مین هئکتار یئرین زورلا روس موهاجیرلرینه پایلانماسی، ۱۹۶۰-جی ایللره قدر روس کؤچلری یئرلش‌دیرمه پلانلارینین حیاتا کئچیریلمه‌سی، ۱۹۸۶-جی ایلده مشهور \"جئلتوک‌سان\" حادثه‌سینی سؤیله‌مک مومکون‌دور.\n۱۹۹۰-جی ایلده ایقتیصادی بحران و شوروی-نین سوقوطون‌دانا سوْنرا ۱۹۹۱-جی ایلده موستقیل اولاراق دونیا آرناسیندا اؤز یئرینی تاپ‌دی. نورسولتان نازاربایئو اؤلکه‌نین ایلک یاشکان اوْلدو.\n۱۹۹۲-جی ایلده قازاخیستان روسیه نین تشببوسونه اساساً ژانویه‌ده کوللئکتیو تهلوکه‌سیزلیک موقاویله‌سی ایمضالامیش‌دیر.\n۱۹۹۷-جی ایلده باشکند آلماتی‌دان آستانایا کئچیریلمیش‌دیر.\nقازاخیستانین خاریجی سیاست پریوریتئتلری روسیه، چین، آمریکا بیرلشمیش ایالتلری، آوروپا بیرلیگی، اوْرتا آسیا دؤولتلری. همچینین دونیا اؤلکه‌لری ایله قارشی‌لیق‌لی فایدالی امکداشلیغین اینکیشاف ائتدیریلمه‌سینه یؤنلمیش‌دیر.\nقئید: م. V. لومونوسوو آدینا موسکو دؤولت اونیوئرسیتئتینین آنالیت��ک-بیلیشیم مرکزینین ائکسپئرت قروپونون رهبری آلکسی ولاسوو دوشونور کی، گورجوستان-اوسئتییا موناقیشه‌سی قازاخیستانین ۲۰۱۰-جو ایلده آتت-ا صدرلیگی زامانی پریوریتئتلر آراسیندا اولمایاجاق. بۇ گون گورجوستانا عایید اوْلان بۇ مسئله‌لر سیاسی‌دیر و بوردا ایقتیصادی مسئله‌لردن صحبت گئده بیلمز. آنلاماق لازیم‌دیر کی، اگر آذربایجانلا ائرمنیستانین وضعیتین‌ده تورک-ائرمه‌نی سرحدلرینین آچیلماسی اۆچون هله‌ده ایقتیصادی سببلر تاپماق اولسا دا بۇ روسیه و یا تۆرکیه بیزنئ‌سینین و ده ائرمه‌نی دیاسپورونون ماراقلاری‌دیر. گورجوستان ایله علاقه‌لر ایسه سیاسی‌دیر. بورادا ایقتیصادی منتیق ایشله‌مه‌یه‌جک.\nایسئسجو شوراسی سون ایجلاسین‌دا ۲۰۱۵-جی ایلده ایسلام مدنیتی شهری اعلان اوْلونماسی ایله باغلی آلماتینین نامیزدلیینی تصدیقله‌ییب.\nفیزیکی-جوغرافی خصوصیّت[دَییشدیر]\nقازاخیستان اراضی‌سینین چؤللری چوخ دا مورکّب دئییل‌دیر. دوزه‌ن‌لیکلر داها گئنیش ساحه‌نی تۇتور. غرب‌ده خزریانی اووالیق و اوستورت یایلاسی، شرق‌ده ایسه قازاخیستان خیردا تپه‌لیگی دقتی جلب ائدیر. جنوب‌دا توران اووالیغینین بیر حیصّه سی قازاخیستان اراضی‌سینه داخیل اولور. شیمال‌دا تورغای چؤکک‌لیگی قازاخیستان اراضی‌سی ایله غربی سیبیر اووالیغینی بیرلشدیریر. اؤلکه‌نین ان هون‌دور یئری شرق‌ده آلتای داغلارینین قازاخیستان اراضی‌سینه داخیل اوْلدوغو حیصّه دیر. ان آلچاق یئر ایسه غرب‌ده خزر ساحللرین‌ده یئرلشه‌ن کاراگیئ چؤکک‌لیگی‌دیر (-۳۲ متر). قازاخیستان اراضی‌سین‌ده بیر سیرا فایدالی قازینتیلارین زنگین یاتاقلاری واردیر. بونلاردان قاراغان‌دی،ائکیباستوز و تورغای داش کؤمور یاتاقلارینی، جئزقازغان،ساییک،بوزشاکول،بالخاش و کوونراد،قازاخیستان خیردا تپه‌لیگی میس معده‌نلرینی، تورغای،کوستانای ویلایتین‌ده‌کی دمیر فیلیزی یاتاقلارینی خصوصی قئید ائتمک اولار. قازاخیستان اراضی‌سی چوخ زنگین آلیمینیوم یاتاقلارینا، و ده قورغوشون، سینک، گوموش، وولفرام، فوسفوریت(مانغیستاو،کاراتاو)، نیکل، قیزیل و باشقا نادر دمیر یاتاقلارینا مالیک‌دیر. جومهوریتی اراضی‌سینین غرب (خزرساهی‌لی) حیصّه لرین‌ده زنگین نفت(تنگیز،تورغای،مانغیستاو) و قاز یاتاقلاری(مانغیستاو،قاراجانباس،اؤزئن) دا واردیر. بئله‌لیکله، دئمک اولار کی، قازاخسیتان یاناجاغا و ان باش‌لیجا صنایع ساحه‌لری اۆچون لازیم اوْلان بوتون خام احتیاطلارینا مالیک‌دیر.\nایقلیمی[دَییشدیر]\nاؤلکه اراضی‌سینین ایقلی‌می کسکین کونتینئنتال‌دیر. قیشی چوخ سویوق کئچیر. آرکتیک هاوا کوتله‌لرینین اراضییه مانعه‌سیز داخیل اولماسی نتیجه‌سین‌ده شیمال و مرکز حیصّه لرده شاختالار داها گۆج‌لو (شیمال‌دا -۴۵°سی، مرکزده -۳۵°سی) اولور. یای ایسه چوخ ایستی کئچیر. اوْرتا ایول تئمپئراتورو شیمال‌دا +۲۴°سی، جنوب‌دا +۲۸°سی-دیر. بعضاً ایستیلار +۴۴°سی-یه کیمی چاتیر. یاغینتیلارین میقداری آزدیر. گئنیش دوزه‌ن‌لیک ساحه‌لرده ایللیک یاغینتیلار جمعی ۲۰۰-۴۰۰ مم-دیر. خزر ساحللرین‌ده و مرکزین دوزه‌ن‌لیک حیصّه لرین‌ده ایسه داها آزدیر (۵۰-۱۰۰ مم). بۇ یئرلرده سهرا و یاریم صحرا لاندشافتلاری اوستونلوک تشکیل ائدیر. یالنیز داغلارین اتکلرین‌ده و یاماجلاردا (جنوب-شرق‌ده) یاغینتیلار چوخ آرتیر (۴۰۰-۱۶۰۰ مم). قازاخیستانین ا��قلی‌می کسکین کونتینئنتال اوْلدوغونا گؤره چای شبکه‌سی ده ضعیف‌دیر. نیسبتاً ایری چایلارین‌دان سیردریا، اورال، امبا، ایلئ، ایرتیش، اسیل چایینی گؤسترمک اولار. دیگر چایلارینین اکثریتی یای‌دا قورویور. چایلار بؤیوک سووارما اهمیتینه مالیک‌دیر. ایری گؤللرین‌دن بالخاش و زایسان گؤللرینی گؤسترمک اولار. آرال و خزر دنیزینین ده بیر حیصّه سی قازاخیستان اراضی‌سین‌ده‌دیر. قازاخیستان اراضی‌سینین شیمال و شیمال-شرق حیصّه لرین‌ده مونبیت توْرپاقلاری اوْلان چؤل زوناسی گئنیش ساحه‌نی ایحاطه ائدیر. قازاخیستانین ان بؤیوک تاخیل‌چی‌لیق رایونلاری دا ائله بورادادیر. جنوبا گئتدیکجه یاریم صحرالار و صحرالار بیر-بیرینی عوض ائدیر. صونعی سووارما شرایطین‌ده بۇ توْرپاقلاردا دا مۆختلیف کند چیفتلیک (مزرعه) بیتکیلری (پامبیق، اوزوم، چلتیک، آلما، اریک، نار) بئجرمک اولور.\nاینضیباطی اراضی بؤلگوسو[دَییشدیر]\nقازاخیستان جومهوریتی اینضیباطی جهت‌دن ۱۴ اوستان، ایکی اوستان وضیّعت شهر، ۸۳ شهر، ۱۶۰ منطقه، ۲۰۰ قصبه، ۷۷۴۳ کنددن عبارت‌دیر. باشکند آستانا و ان بؤیوک شهر آلماتی ایلت ایستاتوسونا صاحب‌دیر.\nایقتصادیات[دَییشدیر]\nتخمیناً اؤتن عصرین ۶۰-جی ایللرینه کیمی قازاخیستان حئیواندارلیق (خصوصیله قویونچولوق) چیفتلیک (مزرعه) ایله فرق‌لنه‌ن بیر اؤلکه ایدی. لاکین حاضیردا او، الوان متالوژی، کؤمورچیخارما، کیمیا، ماشینقاییرما، یونگول و یئیینتی صنایع‌سی اوْلان بیر اؤلکه‌یه چئوریلمیش‌دیر. یاناجاق صنایع‌سین‌ده کاراغان‌دی و ائکیباستوز کؤمور حؤوزه‌لرینین بؤیوک اهمیتی واردیر. کؤمورله ایشله‌یه‌ن اونلارلا الکتریک مرکزلارین‌دان ان بؤیویو ائکیباستوزدا یئرلشیر. ان بؤیوک میس ائمالی زاوودلاری بالخاش و جئزقازغان شهرلرین‌ده‌دیر. ائرتیس چایی اوزرین‌ده‌کی سو الکتریک مرکزلارینین انرژی‌سی و زنگین پولیمئتال یاتاقلاری اساسین‌دا اؤسکمندئ، پاولوداردا مۆختلیف الوان دمیرلار و عالیمینیوم اۆرتیم (تولید) ائدن کومبیناتلار یارادیلمیش‌دیر. قارا متالوژی صنایع‌سی ده (چوقون، پولاد، پروکات اۆرتیم (تولید)ی) گئتدیکجه اینکیشاف ائدیر. اونون اساس موس‌سی‌سه‌لری تمیرتاو و رودنی شهرلرین‌ده یئرلشیر. قازاخیستانین کیمیا صنایع‌سین‌ده مینرال گوبره اۆرتیم (تولید)ی اساس یئر تۇتور. جامبیل شهرین‌ده نهنگ سوپئرفوسفات زاوودو تیکیلمیش‌دیر. قازاخیستان‌دا ماشینقاییرما صنایع‌سی ده اینکیشاف ائدیر. پئتروپاول و آقمولادا کند چیفتلیک (مزرعه) ماشینلاری، آلماتی‌دا ائلئکتروتئخنیکی ماشین و آوادان‌لیقلار اۆرتیم (تولید) اوْلونور. قازاخیستان هم ده اینکیشاف ائتمیش یئیینتی و یونگول صنایعیه مالیک‌دیر. سمی، پئتروپاول، آلماتی، شیمکند (چیمکند) یئیینتی و یونگول صنایعنین ایری مرکزلری‌دیر. کند چیفتلیک (مزرعه)ندا بوغ‌دا، قارغی‌دالی، پامبیق و چلتیک بیتکیلری، همچینین قویونچولوق باش‌لیجا ساحه‌لردیر. اکین ساحه‌لرینین ۷۰%-دن چوخون‌دا دن‌لی بیتکیلر (اساساً یازلیق بوغ‌دا، قارغی‌دالی، چلییک، داری) اکیلیر. بوغ‌دا اکینی ساحه‌لری اساساً قازاخیستانین شیمال حیصّه سین‌ده یئرلشیر. قازاخیستان بئجردیی بوغ‌دانین بؤیوک حیصّه‌سینی خاریجی اؤلکه‌لره ایخراج ائدیر. پامبیق و چلتیک ایسه جنوب‌دا (جامبیل و شیمکند اوستانلری) سوواریلان توْرپاقلاردادیر. هئیواندارلیغین اساس چیفتلیک (مزرعه) ساحه‌لری شیمال، مرکز و شرق رایونلارین‌دادیر. اؤلکه‌ده ۳۵ میلیون داوار، ۸ میلیون قارامال ساخلانیلیر. حئیواندارلیق محصوللارینین دا (ات-سود محصوللاری، یون) بؤیوک حیصّه سی خاریجی اؤلکه‌لره ایخراج اوْلونور.\nقازاخیستان‌دا BP شیرکتینین معلوماتینا گؤره ۲۰۰۹-جو ایلین اوّلین‌ده نفتین ثبوت ائدیلمیش احتیاطلارینین حجمی ۳۹،۶ میلیارد باررئل و یا ۶،۵ میلیارد تون تشکیل ائدیر، بۇ دا عمومی دونیا احتیاطلارینین ۳،۲%-نی تشکیل ائدیر. نفتین پروقنوزلاش‌دیریلان احتیاطلاری یالنیز خزر دنیزینین قازاخیستان قیسمتونا عایید اوْلان یئرلرین‌ده ۱۷ میلیارد تون‌دان چوخ اوْلدوغو تخمین ائدیلیر. مرکزی کشفیات ایداره‌سینین ایستاتیستیکاسینا اساساً قازاخیستان ۲۰۰۹-جو ایلده ۷۵ میلیون تون نفت حاصیل ائتمیش‌دیر. قازاخیستان حکومتی ۲۰۱۱-جی ایلده نفت هاسیلاتینی ۱۰۰ میلیون تونا، ۲۰۱۵-جی ایلده ایسه ۱۵۰ میلیون تونا قدر آرتیرماغی پلانلاشدیریر. قازاسیتان موستقیل‌لیک ایللرین‌ده نفت‌دن چوخ بؤیوک گلیرلر الده ائتمیش و بونون نتیجه‌سین‌ده قازاخیستان آسیادا ان یوکسک حیات سوییه‌سینه مالیک اوْلان اؤلکه‌لردن بیرینه چئوریلمک‌ده‌دیر. ۲۰۰۹-جو ایلین اوّلینه اوْلان معلوماتا گؤره قازاخیستانین آشکار ائدیلمیش طبیعی قاز احتیاطلاری ۱،۸۲ تریلیون م³ (بپ-نین حسابلامالارینا اساساً) تشکیل ائدیر کی، بۇ دا دونیا احتیاطلارینین ۱،۷%-نه برابردیر. قازاخیستانین مانغیستاو (مانقیشلاق) یاریماداسین‌دا بؤیوک نفت و قاز صنایع‌سی یارادیلمیش‌دیر.\nکند چیفتلیک (مزرعه)[دَییشدیر]\nقازاخیستانین آقرار ترکیب اؤزون‌ده ۴۹۱۹ غیری-دؤولت موس‌سی‌سه‌سینی و ۶۵ دؤولت حۆقوقی شخصی اؤزون‌ده بیرلشدیریر. قازاخیستان جومهوریتی ۲۰۰۶-جی ایلده آقرار-صنایع کومپلکسینین ۲۰۰۶-۲۰۱۰-جو ایللرده داوام‌لی اینکیشاف کومپانییاسی قبول ائدیلمیش و ۲۰۰۶-۲۰۰۸-جی ایللرده اونون گئرچکلشدیریلمه‌سی اوزره پروقرام ایشلنیب حاضیرلانمیش‌دیر. ۲۰۰۶-جی ایلده کند چیفتلیک (مزرعه)ین‌دا عمومی محصولون حجمی میلیارد دوللار تشکیل ائتمیش‌دیر. اکیله‌ن توْرپاقلارین عمومی حجمین‌ده دن‌لی بیتکیلر اوستونلوک تشکیل ائدیر.\nاهالی‌سی[دَییشدیر]\nقازاخیستان جومهوریتینده اوْرتا حسابلا ۱ km²-ا ۶ نفر اهالی دوشور. لاکین اهالی اراضی اوزره غیری-برابر مسکونلاشیب. اؤلکه‌نین شیمال، شیمال-شرق و جنوبون‌دا داغتیی حیصّه لرده (خصوصیله آلماتی و اونون اطرافین‌دا) اهالی نیسبتاً سیخ‌دیر. اؤلکه‌نین اساس اهالی‌سی قازاخلاردیر.\nائتنیک ترکیبی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: Qazaxıstan əhalisi\nقازاخسیتان جومهوریتی ایستاتیستیکا آگئنت‌لیگی ۲۰۰۹-جو ایل\nمیللیت\nسایی[۲]\nاهالی ایچین‌ده پایی (فایزله)\nتوپلام اهالی ۱۶،۰۰۴،۸۰۰ ۱۰۰%\nقازاخ ۱۰،۰۹۸،۶۰۰ ۶۳،۱%\nروس ۳.۷۹۷.۰۰۰ ۲۳،۷%\nاؤزبک ۴۵۷.۲۰۰ ۲،۸%\nاوکراینلی ۳۳۳.۲۰۰ ۲،۱%\nاویغور ۲۲۳.۱۰۰ ۱،۴%\nتاتار ۲۰۳.۳۰۰ ۱،۳%\nآلمان ۱۷۸.۲۰۰ ۱،۱%\nدیگر ۷۱۴.۲۰۰ ۴،۵%\nائتنیک کؤکو\n۱۸۹۷ %\n۱۹۱۱ %\n۱۹۲۶ %\n۱۹۳۹ %\n۱۹۵۹ %\n۱۹۷۰ %\n۱۹۷۹ %\n۱۹۸۹ %\n۱۹۹۹ %\n۲۰۰۶ %\nقازاخ ۷۴،۹ ۶۰،۸ ۵۹،۵ ۳۸ ۳۰ ۳۲،۶ ۳۶ ۳۹،۷ ۵۳،۴ ۶۲،۲\nروس ۱۰،۸ ۲۷،۰ ۱۸،۰ ۴۰،۲ ۴۲،۷ ۴۲،۴ ۴۰،۸ ۳۷،۴ ۲۹،۹ ۱۵،۶\nاوکراینلی * * ۱۲،۴ ۱۰،۸ ۸،۲ ۷،۲ ۶،۱ ۵،۴ ۳،۷ ۰،۹\nآلمان - - ۰،۷ ۱،۵ ۷،۱ ۶،۶ ۶،۱ ۵،۸ ۲،۴ ۰،۴\nتاتار ۱،۲ ۱،۱ ۰،۷ ۱،۶ ۱،۵ ۲،۲ ۲،۱ ۲ ۱،۷ ۵،۹\nاؤزبک ۱،۳ ۱،۱ ۳،۲ ۱،۷ ۱،۱ ۱،۷ ۱،۸ ۲ ۲،۵ ۸،۹\nبلاروس * * - ۰،۵ ۱،۲ ۱،۵ ۱،۲ ۱،۱ ۰،۸ -\nاویغور - - - - ۰،۶ ۰،۹ ۱،۰ ۱،۱ ۱،۴ ۶،۵\nدیگر - - - - ۰،۱ ۰،۲ ۰،۱ ۰،۱ ۰.۳ -\nقازاخیستان‌دا آذربایجان دیاسپوراسی[دَییشدیر]\nرسمی معلوماتلارا گؤره حال-حاضیردا قازاخیستان‌دا یوز مین، غیری-رسمی معلوماتلارا گؤره اوچ یوز مین آذربایجان‌لی یاشاییر. قازاخیستان‌دا یاشایان آذربایجان‌لیلار علم، اینجه صنعت، کند چیفتلیک (مزرعه)، کیچیک، اوْرتا بیزنئس و دیگر ساحه‌لرده چالیشیرلار. عئینی زامان‌دا اونلار قازاخیستان جومهوریتی اجتماعی-سیاسی حیاتین‌دا یاخین‌دان ایشتیراک ائدیر، دؤولت اورقانلارین‌دا تمثیل اوْلونورلار. بونونلا یاناشی، هموته‌نلریمیز قازاخیستان جومهوریتی قانونلارینا اویغون اولاراق اؤزلرینین بیر نئچه میلّی-مدنیت تشکیلاتلارینی یاراتمیشلار. قازاخیستان جومهوریتینده \"قازاخیستان خالقی آسسامبلئیاسی\" یارائدیلمیش و باشکان نظربایف بۇ آسامبلیانین صدری‌دیر. ۱۹۹۰-جی ایللردن اعتباراً آلماتی‌دا \"توران\"، آکتؤبئ ویلایتین‌ده \"دوستلوق\"، ژامبول ویلایتین‌ده \"آذری\"، غربی-قازاخیستان ویلایتین‌ده \"بیرلیک\"، قاراغان‌دی ویلایتین‌ده \"ناموس\"، کوستانای ویلایتین‌ده \"حیدر\"، پاولودار ویلایتین‌ده \"وطن\" و س. آذربایجان مدنیت مرکزلری فعالیّت گؤستریر. بۇ جمعیتلر عئینی زامان‌دا \"قازاخیستان خالقی آسساملئیاسی\"نین عضولری‌دیر. باشکند آستانادا دیاسپورانین چوخسای‌لی نماینده‌لرینی اطرافین‌دا بیرلشدیرمیی باجارمیش \"خزر\" میلّی-مدنیت مرکزی فعالیّت گؤستریر. بونونلا یاناشی، ۲۰۰۳-جو ایلده آستانادا \"دونیا آذربایجان‌لیلارینین مدنیت مرکزی\" اجتماعی تشکیلاتینین نماینده‌لیگی آچیلمیش‌دیر کی، بۇ دا قازاخیستان‌داکی بوتون آذربایجان میلّی-مدنیت مرکزلرینی اؤزون‌ده بیرلشدیریر. سون دؤورلر خاریجی اؤلکه‌لرده یاشایان آذربایجان‌لیلارلا ایش اوزره دؤولت کومیته‌سینین دستیی ایله قازاخیستانین تالدیکورغان شهرین‌ده \"نخچیوان\"، شو شهرین‌ده \"آذربایجان‌لیلارین مدنیت مرکزی\" تأسیس ائدیلمیش و آستانا، آلماتی، تالدیکورغان، قاراغان‌دی شهرلرین‌ده آذربایجان دیلینده \"بازار گونو\" مکتبلری آچیلمیش‌دیر. ۷ سپتامبر ۲۰۰۴-جو ایل تاریخین‌ده آستانا شهرینین \"توریست\" مئهمانخاناسینین کونفرانس زالین‌دا آستانا شهری آکیمینین موعاوینی، آستانا شهری مطبوعات مرکزینین فخری یاشکان و آذربایجان جومهوریتی قازاخیستان جومهوریتیسین‌داکی سفیری ل.قندیلووون آستانا ایجتیمایتینین و کۆتلوی(توده) بیلیشیم واسطه‌لرینین ایشتیراکی ایله آذربایجان \"خزر\" میلّی-مدنیت مرکزینین تأسیس ائتدیی بئینلخالق اجتماعی-سیاسی، روس و قازاخ دیللرین‌ده نشری نظرده توتولموش آیلیق \"توران-ائکسپرئسس\" قزئتینین تقدیمات مراسی‌می کئچیریلمیش‌دیر. ۲۵ سپتامبر ۲۰۰۶-جی ایل تاریخین‌ده قازاخیستانین ژامبول ویلایتینین شو رایونون‌دا ۵ مین‌دن آرتیق سویداشیمیزین یاشادیغی یئنی یول-\"نوویی پوت\" کندین‌ده \"نسی‌می\" آذربایجان مدنیت مرکزی یارادیلمیش‌دیر.\nآذربایجان-قازاخیستان علاقه‌لری[دَییشدیر]\nآذربایجان جومهوریتی ایله قازاخیستان جومهوریتی آراسیندا دیپلوماتیک علاقه‌لر ۳۰ آوقوست ۱۹۹۲-جی ایل تاریخین‌ده یارادیلمیش‌دیر. ۹ ژانویه ۱۹۹۳-جو ایلده قازاخیستان جومهوریتی آذربایجان جومهوریتیسین‌داکی، ۱ مارس ۲۰۰۴-جو ایلده آذربایجان جومهوریتی قازاخیستان جومهوریتیسین‌داکی سفیرلیکلری فعالیّته باشلامیش‌دیر. ایبراهیم آمانقالیئو قازاخیستان جومهوریتی آذربایجان‌دا ایلک سفیری اوْلموشدور. ۲۰۰۸-جی ایلین ژانویه آیین‌دان اعتباراً پریمبئتوو سئریک دوستانوویچ قازاخیستان جومهوریتی آذربایجان جومهوریتیسین‌داکی یئنی فوق العاده و صلاحیت‌لی سفیری کیمی فعالیّت گؤستریر. ۲۹ ژانویه ۲۰۰۴-جو ایل تاریخین‌ده لتیف قندیلوو آذربایجان جومهوریتی قازاخیستان جومهوریتینده سفیری تعیین ائدیلمیش‌دیر. ۱۳ ۶ سپتامبر ۲۰۰۸-جی ایل تاریخین‌دن آذربایجان جومهوریتی آکتاو شهرین‌ده‌کی باش کونسول v.i.ائ. ر.محمد اوف فعالیّتینه باشلامیش‌دیر. ایکی اؤلکه آراسیندا ایندیدک سیاسی موناسیبتلرده دئمک اولار کی، هئچ بیر پروبلم مؤوجود اولمامیش‌دیر. بۇ موناسیبتلر ۱-۲ مارس ۲۰۰۴-جو ایل تاریخلرین‌ده قازاخیستان جومهوریتی یاشکان نظربایف دعوتیله آذربایجان جومهوریتی یاشکان İ.الیئوین قازاخیستانا و ۲۴-۲۵ مای ۲۰۰۵-جی ایل تاریخلرین‌ده آذربایجان جومهوریتی یاشکان İ.الیئوین دعوتی ایله قازاخیستان جومهوریتی یاشکان نظربایف اؤلکه‌میزه رسمی سفرلرین‌دن سوْنرا کئیفیتجه یئنی مرحله‌یه قده‌م قویموش‌دور. آذربایجان طرفی قازاخیستانین آسیادا تهلوکسیزلیین مؤحکمله‌نمه‌سی ساحه‌سین‌ده \"آسیادا قارشی‌لیق‌لی ایشداش‌لیق و اعتیماد تدبیرلری اوزره موشاویره\"نین (آقئم) یارادیلماسی تشببوسونو تام دستکلمیش‌دیر. ۲۰۰۶-جی ایلین ایول آیین‌دا آر خین طرفیندن غیری-رسمی قایناق‌لر واسطه‌سیله آلماتی شهرین‌ده کئچیریلمیش \"اوتوموبیل احتیاط حیصّه لری، قاراژ تجهیزاتلاری و یاناجاقدول‌دورما مرکزلاری\" اوزره ۳-جو بئینلخالق سرگینین (تهئ تهیرد اینتئرناتیونال ائخهیبیتیون فور آوتوپارتس، گاراگئ ائقویپمئنت & پئترول ایستاتیون) رئکلام بروشوراسی الده اوْلونموش‌دور. بۇ بروشورادا عکس اوْلونموش رنگ‌لی خریطه‌ده آذربایجان جومهوریتی اراضی‌سین‌ده داغ‌لیق قاراباغ بؤلگه‌سی خصوصی اولاراق و ائرمنیستان اراضی‌سینین عکس اوْلوندوغو رنگ‌ده وئریلمیش‌دیر. بونونلا علاقه دار، قئید اوْلونان رئکلام بروشوراسین‌دا وئریلمیش سهوین دوزلدیلمه‌سی ایله باغلی جدی تدبیرلرین گؤرولمه‌سی اۆچون قازاخیستان جومهوریتی خاریجی ایشلر نازیرلیینه، هابئله سؤزوگئ‌دن تدبیرین تشکیلات‌چیلارینا مراجعت ائدیلمه‌سی حاقیندا آر خین طرفیندن قازاخیستان‌داکی سفیرلییمیزه مۆافیق تلیمات وئریلمیش، عئینی زامان‌دا قر-ین باکی‌داکی سفیرلیینه مراجعت ائدیلمیش‌دیر. مسئله ایله باغلی سفیرلییمیز قر-ین خاریجی ایشلر نازیرلیینه نوتا ایله مراجعت ائدرک رئکلام بروشورون‌دا بوراخیلمیش سهوین آرادان قالدیریلماسینی طلب ائتمیش‌دیر. ۲۰۰۶-جی ایلین ۱۱ آوقوست تاریخین‌ده قازاخیستان خین-دن سفیرلییمیزین اونوانینا داخیل اوْلموش نوتادا سرگی تشکیلات‌چیلارینین باش وئرمیش حادثه ایله باغلی مؤقیعتی آچیقلانمیش، اونلارین بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی-نین باش آسسامبلئیاسی و تهلوکه‌سیزلیک شوراسینین داغ‌لیق قاراباغا دایر قبول ائتدیکلری قرارلاری دستکلدیکلری، رئکلام بروشورونون نشری زامانی یول وئریلمیش سهوین تکنیکی سبب‌دن باش وئردیی و گله‌جک‌ده بۇ کیمی حاللارین تکرارلانماماسی اۆچون داها دقت‌لی اوْلاجاقلاری بیلدیری��میش‌دیر. بونونلا یاناشی، سفیرلییمیز طرفیندن سرگینین تشکیلات‌چی‌سی M.Arslanla علاقه ساخلانیلمیش، صحبت زامانی او، رئکلام بروشورلارینین نشری زامانی یول وئریلمیش سهوین تکنیکی سبب‌دن باش وئردیینی بیل‌دیره‌رک، بونا گؤره رسمی عذر ایستمیش و آرتیق یئنی رئکلام بروشورلارینین سیفاریش وئریلدیینی قئید ائتمیش‌دیر. ۱۴ مارس ۲۰۰۸-جی ایل تاریخین‌ده بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی باش آسامبلیاسینین ۶۲-جی سئس‌سییاسین‌دا \"آذربایجانین ایشغال اولونموش اراضیلرین‌ده وضعیت\" آدلی قتنامه لاییحه‌سینه دایر کئچیریلمیش سسوئرمه‌ده قازاخیستان جومهوریتی بیترف سس وئرمیش‌دیر.\nدیل[دَییشدیر]\nقازاخ دیلی (қазақ тілі، قازاق ٴتیلی، قازاق تیلی).قازاخیستان جومهوریتینین رسمی دؤولت دیلی قازاخ دیلی‌دیر.\nقازاخ دیلی تورک دیللرینین قیپچاق آلتقروپونا (تاتار، باشقیرد، قاراچای-چرکز، قوموق، قارایم، کریمتاتار، قاراقالپاق، قاراقاش، نوقای) داخیل‌دیر . نوقای، قاراقالپاق و قاراقاش دیللری ایله بیرلیک‌ده قیپچاق - نوقای قولونا عاییددیر.\nدین[دَییشدیر]\nاؤلکه اهالی‌سینین ۷۰ %-نی موسلمانلار، ۲۶%-نی ایسه پراووسلاو مسیحییانلاری (اساساً روسلار) تشکیل ائدیر.\nمدنیت[دَییشدیر]\nایدمان[دَییشدیر]\nعلم[دَییشدیر]\nتحصیل[دَییشدیر]\nصحیّه[دَییشدیر]\nمطبخ[دَییشدیر]\nکورداک، کازی، بسبارماق، لاقمان، پیلاو و مانتی قزاخیستانین دادلی یئمک لریندن دیر\nکیو[دَییشدیر]\nنقلیات[دَییشدیر]\nسیاست[دَییشدیر]\nسیلاح‌لی قوه‌لر[دَییشدیر]\nایستینادلار[دَییشدیر]\n^ Перепись населения Республики Казахстан 2009 года. Краткие итоги. (Census for the Republic of Kazakhstan 2009. Short Summary) (Russian). Republic of Kazakhstan Statistical Agency. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-07-23. یوْخلانیلیب10 December 2010.\n^ Агентство Республики Казахстан по статистике : Численность населения Республики Казахстан по итогам переписи населения ۲۰۰۹ года Archived 2010-02-08 at the Wayback Machine....Численность населения Республики Казахстан по итогам переписи населения ۲۰۰۹ года на момент счета на ۱۲ часов ночи с ۲۴ на ۲۵ февраля ۲۰۰۹г. составила ۱۶۰۰۴،۸ тыс. человек . Доля уйгуров в общей численности населения страны составила – ۱،۴%.Численность казахов увеличилась по сравнению с предыдущей переписью на ۲۶،۱% и составила ۱۰۰۹۸،۶ тыс. человек. Увеличилась численность узбеков на ۲۳،۳%، составив ۴۵۷،۲ тыс. человек، уйгур – на ۶%، составив ۲۲۳،۱ тыс. человек. Снизилась численность русских на ۱۵،۳%، составив ۳۷۹۷،۰ тыс. человек؛ немцев – на ۴۹،۶%، составив ۱۷۸،۲ тыс. человек؛ украинцев – на ۳۹،۱%، составив ۳۳۳،۲ тыс. человек؛ татар – на ۱۸،۴%، составив ۲۰۳،۳ тыс. человек؛ других этносов – на ۵،۸%، составив ۷۱۴،۲ тыс. человек.\nخاریجی کئچیدلر[دَییشدیر]\nقالری[دَییشدیر]\nLe lac Kucherla\nفایل:Ancient Taraz Kazakhstan.jpg\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nپورتال:قازاخیستان\nقازاخیستان فۇتبول اتفاقی\nقازاخیستان باش نازیرلرینین سیاهی‌سی (۱۹۹۱-جی ایلده‌ن)\nقازاخیستان مطبخی\nقازاخیستان‌دا نفت صنایع‌سی\nقایناقلار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nاوروپانین اؤلکه‌لری و آسیلیلیقلاری\nدؤولت حوکومتی\nآلبانی\nآندورا\nارمنیستان۲\nاوتریش\nآذربایجان۱\nبلاروس\nبلژیک\nبوسنی و هرزقووین\nبولغاریستان\nکوروواسی\nقیبریس۲\nچک جومهوریتی\nدانمارک\nایستونی\nفنلاند\nفرانسه\nگورجوستان۱\nآلمان\nیونان\nماجاریستان\nایسلند۳\nایرلند\nایتالیا\nقازاخیستان۱\nلتونی\nلیختن ایشتاین\nلیتوانی\nلوکزامبورق\nمالت\nمولداوی\nموناکو\nمونتینیقرو\nهولند\nشومالی مقدونیه\nنوروژ\nلهیستان\nپورتوقال\nرومانی\nروسیه۱\nسان مارینو\nصربیستان\nایسلوواکی\nایسلوونی\nایسپانیا\nسوئد\nسوئیس\nتورکیه۱\nاوکراین\nبیرلشمیش شاهلیق\nواتیکان\nمحدود تانینماسی\nاولان دؤولتلر\nآبخازیا۲\nقوندارما داغلیق قاراباغ۲\nکوزووو\nشومالی قیبریس۲\nجنوبی اوستیا۲\nترانسنیستریا\nآسیلی\nتوپراقلار\nدانمارک\nفارو آدالاری۳\nدانمار شاهلیغینین موختار اؤلکه‌سی\nبیرلشمیش شاهلیق\nآکراتاری و داکیلیا۲\nجبل الطارق (بریتانیا خاریجی تورپاقلاری)\nتاجدان آسیلیلیقلار\nقرنزی\nآلدرنی\nقوئرنسی\nسارک\nجرسی\nمان آداسی\nداخیلی\nحاکیمیتلیگین\nخوصوصی ساحه‌لری\nفنلاند\nآلند (۱۹۲۱-جی ایل آلند کونوانسیونونا تابع اولان موختار منطقه)\nنوروژ\nسوالبار (سوالبارد مۆقاویله‌سینه تابع اولمایان اَراضی)\nبیرلشمیش شاهلیق\nاینگیلیس\nایسکاتلند\nولز\nشومالی ایرلند (بریتانییا-ایرلند سازیشینه تابع اولان بیرلشمیش شاهلیق اؤلکه‌سی)\n۱ اوروپا ایله باشقا قاره آراسینداکی شرطی سرحدی اَحاطه ائدیر.\n۲ مدنی، سیاسی و تاریخی سببلره گؤره اوروپالی ساییلیر، لاکین جوغرافی جهتدن غربی آسیادادیر.\n۳ اوروپانین یاخینلیغینداکی اوقیانوس آدالاری، قاره قروپوندا دیئرلشمه‌سه‌لر ده، عادتن قاره ایله قروپلاشدیریلیر.\nبؤلمه\nاوروپا پوْرتالی\nب\nدان\nدییش\nآسیا اؤلکه‌لری\nباغیمسیز دؤولتلر\nافغانیستان\nائرمنیستان\nآذربایجان جومهوریتی\nبحرئین\nبنقلادش\nبوتان شاهلیغی\nبرونئی\nکامبوج\nچین\nقیبریس جومهوریتی\nمیصر\nگورجیستان\nهیندوستان\nاندونزی\nایران\nعراق\nايسرائيل\nژاپون\nاوردون\nقازاخیستان\nقوزئی کوره\nگونئی کوره\nکویت\nقیرغیزیستان\nلائوس\nلوبنان\nمالزی\nمالدیو\nموغولیستان\nمیانمار\nنپال\nعومان\nفیلیسطین دؤولتی\nپاکیستان\nفیلیپین\nقطر\nروسیه\nعربیستان\nسنقاپور\nسری لانکا\nسوریه\nتاجیکیستان\nتایلند\nدوغو تیمور\nتورکیه\nتورکمنیستان\nایمارات\nاؤزبکیستان\nویئتنام\nیمن\nمحدود تانینان دؤولتلر\nآبخازیا\nداغلیق قاراباغ جومهوریتی\nقوزئی قیبریس تورک جومهوریتی\nجنوبی اوستیا\nتایوان\nباغیملی و اؤزل ایداری بؤلگه‌لر\nاوسترالیا\nکریسمس آداسی\nکوکوس آدالاری\nچین\nهونق کونق\nماکائو\nبریتانیا\nآکروتیری و دیکلیا\nبریتانیا اراضیسی هیند اوقیانوسوندا\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=قازاخیستان&oldid=1547598»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with hatnote templates targeting a nonexistent page\nاوروپا اؤلکه‌لری\nتورک دیللی اؤلکه‌لر\nقازاقیستان\nاورتا آسیا اؤلکه‌لری\nدنیزه چیخیشی اولمایان اؤلکه‌لر\nایسلام ایش‌بیرلیگی تشکیلاتی اؤلکه‌لری\nبیرلشمیش میلت‌لر اؤیه‌سی اؤلکه‌لر\nقازاخیستان\nشرقی اوروپا اؤلکه‌لری\nEurasian Steppe\nMember states of the Commonwealth of Independent States\nموعاصیر تورک دوولتلری\nجومهوریتلر\nروس‌جا دانیشان بؤلگه‌لر و اؤلکه‌لر\n۱۹۹۱ میلادی ایلده قورولان بؤلگه‌لر و اؤلکه‌لر\n1991 establishments in Asia\n1991 establishments in Europe\nآسیا اؤلکه‌لری\nاوروپادا اؤلکه‌لر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nتیکراری دیتا قالیبلریندن ایشلنمیش صفحه‌لر\nاسکریپت خطالاری اوْلان صفحه‌لر\nWebarchive template wayback links\nقیریلمیش فایل باغلانتیلاری اوْلان صحیفه‌لر\nنامعلوم پارامترلری اولان اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nسیمبول باشلیقی و یا تیپ پارامترلری ایله اؤلکه معلومات قوتوسوندان و یا کئچمیش اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۸ آقوست ۲۰۲۳، ‏۱۰:۴۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":5308,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.193,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":96745.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اطلس اوقیانوسو یا آتلانتیک اوقیانوسو یئر کوره‌سینین ساکیت یا آرام اوقیانوسوندان سونرا ایکینجی بؤیوک اوقیانوسو دور. بۇ اوقیانوس اوروپا، آفریقا و آمریکا قارّه‌لری آراسیندا یئرلشیبدیر.[۱]","num_words":28,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.168,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":1196110.3999999999,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Edebi Körpü-Aylıq Edebi Dergi-Yay-35-ci Say-Şiir Dergisi-Hesen Riyazı (ıldırım)-Sexavet Izzeti-Latin-Ebced-2021-32s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nشعر\nEdebi Körpü-Aylıq Edebi Dergi-Yay-35-ci Say-Şiir Dergisi-Hesen Riyazı (ıldırım)-Sexavet Izzeti-Latin-Ebced-2021-32s\n3056\n0\n2021\/9\/6\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 2279 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38700 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":335,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.196,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":28779.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اؤزبکیستان (اؤزبکجه: O‘zbekiston) اورتا آسیا اؤلکه‌لری‌نین بیری‌دیر. بۇ اؤلکه چین، افغانیستان، قیرقیزیستان، تورکمنیستان، قازاقیستان و تاجیکیستان اؤلکه‌لری‌له قونشودور.\nاؤزبکیستان جومهوریتی\nRepublic of Uzbekistan\nOʻzbekiston Respublikasi (اؤزبک)\nبایراق\nState emblem[۱]\nمیلی مارش: Oʻzbekiston Respublikasining davlat madhiyasi \"Serquyosh hur oʻlkam\"\n(اینگیلیسجه: State Anthem of the Republic of Uzbekistan \"My sunny free land\")\nاؤزبکیستان یئری نقشه اوستونده (green)\nپایتخت\nو بؤیوک شهری\nتاشکند\n41°19′N 69°16′E \/ 41.317°N 69.267°E \/ 41.317; 69.267\nرسمی دیللر\nاؤزبک تورکجه‌سی[۲]\nRecognised regional languages\nقاراقالپاق تورکجه‌سی (قاراقالپاغیستان بؤلگه‌سینده)[۲]\nInter-ethnic languages\nاؤزبک دیلی[۳][۴]\nقاراقالپاق دیلی\nقازاق دیلی\nروس دیلی\nتاجیک دیلی\nتاتار دیلی\nتورکمن دیلی\nقیرغیز دیلی\nاوکراین دیلی\nCentral Asian Arabic\nاتنیک قروپلار\n(2017[۵])\n83.8% اؤزبک تورکلری\n4.8% تاجیک‌لر\n2.5% قازاخ‌لار\n2.3% روسلار\n2.2% قاراقالپاق‌لار\n1.5% تاتارلار\n4.5% باشقا ائتنیک‌لر\nدین\n96.6% موسلمان\n2.3% مسیحی\n0.1% مزدیسنا\n1.0% Non-religious and others\nدمونیم(لر)\nUzbek, Uzbekistani\nدؤولت\nUnitary presidential constitutional secular republic\n• President\nShavkat Mirziyoyev\n• Prime Minister\nAbdulla Aripov\n• Chairman of the Senate\nTanzila Narbayeva\n• Chairman of the Legislative Chamber\nNurdinjan Ismailov\nقانون اوقانی\nSupreme Assembly\n• یوخاری مجلیس\nSenate\n• آشاغی مجلیس\nLegislative Chamber\nFormation\n• Emirate of Bukhara proclaimed\n1785\n• Bukharan People's Soviet Republic established\n30 April 1920\n• Uzbek SSR established after national delimitation\n27 October 1924\n• Declared independence from the Soviet Union\n1 September 1991a\n• Formally recognised\n26 December 1991\n• Admitted to the United Nations\n2 March 1992\n• Current constitution\n8 December 1992\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (56th)\n• سو (%)\n4.9\nجمعیت\n• 2020 تخمینی\n34,036,800[۶] (41st)\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (132nd)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n2020 تخمینی\n• جمعی\n$310,738 billion[۷] (55)\n• آدام‌باشی\n$9,595[۷] (113th)\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n2020 تخمینی\n• جمعی\n$60.490 billion[۷] (78th)\n• آدام‌باشی\n$1,831[۷] (144th)\nجینی (2013)\n36.7[۸][۹]\nاورتا · 88th\nاچ‌دی‌آی (2018)\n0.710[۱۰]\nیوخاری · 108th\nپول واحیدی\nUzbek som (UZS)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+5 (UZT)\nسوروجولوک طرفی\nright\nتیلفون کودو\n+998\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.uz\nOn 31 August 1991, the Supreme Soviet of the Uzbek SSR voted to declare the country independent from the Soviet Union. The next day was then declared a national holiday and a day off from work by the Uzbek government, thus became Uzbekistan's Independence Day.\nاؤزبکیستان بؤیوک بیر تاریخی اوْلان قدیم اؤلکه‌دیر. بورادا سانکی زامان اؤز \"ایمضاسینی\" قویوب. ان مؤهوم شهرلری داشکند، سمرقند، بوخارا، خیوه، کوکاند، ترمز، مویناک، شهری‌سبز دیر. اؤلکه‌ده مۆختلیف تاریخی عابیده، مسجید و موزه ییلر وار. اوْنلارین سیراسیندا بیبیخانیم مسجی‌دی، اۇلوقبی رصدخاناسی و مدره‌سه‌سی، شاخی زین‌دا مقبره‌سی، امیر تیمور و اوْنون نسلینین اۇیودوغو قور-امیر ماوزولیی، آغ-سارای، رقیستان میدانی نین آدینی چکمک اوْلار. تکجه مرکزی آسیانین مقدس شهری آدلان‌دیریلان بوخارادا ۱۴۰-آ یاخین معماری عابیده‌سی وار. قدیم خیوه ایسه مۆختلیف عصر و خالقلارا مخصوص تاریخی عابیده‌لرین مکانی اوْلدوغو اۆچون ۱۹۶۷-جی ایلده، ایچان-قالا ایسه۱۹۹۰-دا یونسکو-نون عوموم دونیا ارثینه داخیل ائدیلیب.\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخی\n۲ جوغرافیاسی\n۲.۱ فایدالی قازینتیلاری\n۳ اینضیباطی اراضی\n۴ اهالی‌سی\n۴.۱ خالق\n۵ مدنیّتی\n۶ معمارلیغی\n۷ گؤرمه‌لی یئرلر\n۸ عنعنه‌لر\n۹ اؤزبکیستان جومهوریتی آنا یاساسی\n۱۰ گؤرونتولر\n۱۱ ایستینادلار\n۱۲ خاریجی کچیدلر\n۱۳ قایناقلار\nتاریخی دَییشدیر\nاساس مقاله: اؤزبکیستان تاریخی\nخوارزم دیوار رسمی‌نین بیر پارچاسی.ب.ا.ا ۶-۳-جو عصر\nupleft\nساسانیلر ایمپراتورلوغونون اراضی‌سی\nسمرقندده شردور مدره‌سه‌سی\nبوخارادا اسماعیل سامانینین مقبره‌سی\nروس عسگرلری قالا قاپیلاری یاخینلیغین‌دا\nاؤزبکیستان جومهوریتی اوْرتا آسیادا، افقانیستانین قوزیین‌ده یئرلشن موستقیل تورک دؤولتی‌دیر. آلتای دیل قروپونا داخیل اوْلان مۆختلیف تورک طایفه لارینین بۇ اراضی‌ده (آمودریا و سیردریا چایلاری آراسیندا ) مسکونلاشماسی پروسسی هله قدیم دؤورلردن باشلانمیش‌دیر. ا.ا ۳-جو عصرده بۇ اراضییه کؤچ اد‌ن طایفه لر آراسیندا هونلار دا اوْلموش‌دور. هونلار داها سوْنرا اراضیلرینی گئنیشله‌ن‌دیره‌رک جنوبا و غربه دوغرو حرکت اتمیشلر. ۸-جی عصرده عرب خیلافتینین ماورننهری (ایکی چای آراسیندا آمودریا و سیردریا چایلاری آراسیندا یئرلشن توْرپاق) ایشغال اتمه‌سین‌دن سوْنرا بۇ اراضی خیلافتین سوسیال و مدنی حیاتین‌دا اساس رول اوْینایان بؤلگه لارین‌دان بیرینه چئوریلدی. اراضی‌دن کچه‌ن بؤیوک ایپک یولو شرقله-غربی بیرلشدیریر، جنوب‌دان شیمالا، شیمال‌دان جنوبا گئدن اینسانلار بۇ توْرپاقلاردان کچمه‌لی اوْلوردولار. بۇ بؤلگه‌ده یئرلشن بوخارا، سمرقند و کونیا-اۇرگنج شهرلری هیندوستان، چین، میصر، بیزانس و ایسلاو اؤلکه‌لرین‌دن گلن کاروان یوللارینین قووشاغین‌دا یئرلشیردیلر. خیلافتین یارانماسی ایسلام دینینین یاییلماسی ایله نتیجه‌له‌ن‌دی. اوْ دؤوردن ایسلام بۇ بؤلگه ‌دا حؤکمران دینه چئوریلدی و بوراداکی مدنیتین اساسینی تشکیل اتدی. ۹-جو عصرین سوْنلارین‌دا بؤلگه اینکیشاف اتدی و باشکندی بوخارا اوْلان سامانی دؤولتی یاران‌دی. سامانیلر دؤولتینین حؤکمران سولاله‌سی عرب منشأ‌لی اوْلسادا، دؤولت تورک دؤولتی ایدی. بۇ دؤولت ۱۰-جو عصرین سوْنلارینا قدر یاشادی. ۱۰-۱۲-جی عصرلر عرضینده خوراسان و ماورننهر اراضی‌سین‌ده قاراخانیلر، قزنویلر، سلجوقلار، خارزمشاهلار (تورک سولاله‌لرینین حؤکمران اوْلدوغو تورک دؤولتلری) دؤولتلری مؤوجود اوْلموش‌دور. ارازینین دایمی محاربه‌لره معروض قالماسینا باخمایاراق بۇ دؤورده مدنیت و علم یۆکسک سوییه‌ده اینکیشاف اتمیش‌دیر. سیاسی جهت‌دن موستقیل و موختار دؤولتلرین یارانماسی بؤلگه ‌دا ایقتیصادی و مدنی اینکیشافین گۆجله‌نمه‌سینه گئنیش ایمکانلار آچمیش‌دیر. بۇ دؤور تاریخ‌ده \"شرقی اینتیباه دؤورو\" کیمی تانینیر. چونکی، بۇ دؤور ایسلام و تورک عالمینه، محمود کاشغاری (XI عصرده اوْرتا آسیانین ایلک تورکشوناس-انسیکلوپ‌دییاچی عالیمی، جوغرافیاشوناس و سییاهی)، ال بیرونی (بؤیوک انسیکلوپ‌دییاچی عالیم، تاریخ، اتنوقرافییا، تبیتشوناس‌لیق، ریاضیات، نوجوم، مینرولوژی و باشقا علم ساحه‌لرینه عایید ۱۵۰-دن چوْخ اثرین مؤلفی)، ابن سینا (موسلمان دونیاسینین ان بویوک تبیبی)، خوجا احمد یاسوی (ریاضیات‌چی، جوغرافیاشوناس عالیم) کیمی آیری-آیری علم و صنعت ساحه‌سینه یئنی‌لیکلر گتیرمیش بیر چوْخ اینسانلاری بخش اتمیش‌دیر.\nبۇ دؤورلرده بیرده ایسمایلییه، سوفیزم کیمی ینی ایسلامی حرکاتلار دا میدانا چیخمیش‌دیر. بوخارا، سمرقند، مرو، اۇرگنج و خیوه ایسلام دونیاسینین مرکزی شهرلرینه چوریلمیش‌دیر. معمارلیق و اینجه صنعت سۆرعتله اینکیشاف ادیردی. ۱۱-جی عصرین اوّللرین‌ده خارزمشاه ممونون رهبرلیگی آلت��ندا خارزم‌ده شرق عالیملرینین اساس علمی مرکزی اوْلان ینی آراش‌دیرما مرکزی یارادیلمیش‌دیر. بۇ مرکز سوْنرادان خارزمشاها حصر اوْلونموش و مرکزی آسیانین ایلک آکادمیسی آدلانمیش‌دیر. عرب ایستیلاسین‌دان سوْنرا اراضی آردیجیل اوْلاراق موخته‌لی تورک دؤولتلرینین – چینگیز اۇلوسونون، قیزیل اوْردا دؤولتینین و تیموریلر ایمپراتورلوغونون اراضی‌سینه داخیل اوْلموش‌دور. بۇ سۆرعت‌لی اینکیشاف ۱۳-جو عصرین اوّللرین‌ده ضعیفله‌مه‌یه باشلامیش‌دیر. بورادا اوْلان بۆتون شهرلر، سووارما سیستملری، مدنیت مرکزلری داغیلیب سیرادان چیخمیش‌دیر. لاکین امیر تیمورون و اوْنون واریثلرینین حاکمیّتی دؤورونده ارازینین سیاسی، ایقتیصادی و مدنی اینکیشافینا سمره‌لی شرایط یارانمیش‌دیر. تیمورون حاکمیّتی دؤورونده دؤولت ایداتتمه‌سی اوْنون اساس پرینسیپلرینی عکس اتدیره‌ن \"تیمور قانوننامه‌سی\" آدلانان قانون اساسین‌دا حیاتا کچیریلیردی. تیمورون اؤلومون‌دن سوْنرا اوْنون واریثلری داها جؤخ اینجه صنعتین، بیلیمین و مدنیتین اینکیشافینا دقت آییرمیش‌دیلار. خصوصیله اۇلوق بیین، شاهروخ و حسین بیقارانین دؤورلرین‌ده مدنیتین اینکیشافی اؤز زیروه‌سینه چات‌دی. ماورننهر و خوراسان نَینکی شرق‌ده و ده بۆتون آوروپادا تانین‌دی. بۇ دؤور مرکزی آسیانین ایکینجی \"اینتیباه دؤورو\" ایدی. بؤیوک فیلوسوفلار الیشیر نوای، اۇلوقبی، خوجازاده رومی، علی قوش‌چو، میرشریف گورجانی، خوجا اکرار، لیتوفی، خوندمیر، بابور و بیر چوْخ دیگر مشهورلار محض بۇ دؤورده یاشامیشلار. الیشیر نوای ۱۵-جی عصرده یاشامیش و شاه اثرلر یاراتمیش، یالنیز علم و صنعت آردینجا دییل، اؤلکه‌نین مدنی حالا گلمه‌سین‌ده، تکنیکی صنعتلرین اینکیشافین‌دا و اقتصادیاتینین گۆجله‌نمه‌سین‌ده ده بؤیوک خیدمتلری اوْلموش بیر شخصیت‌دیر. اوْ، بیرده یاخشی بیر دؤولت خادیمی، زامانین بستکار و رس‌ساملارینی ان چوْخ تشویق و حمایه اد‌نلردن بیری کیمی تانینمیش‌دیر. آنجاق اوْنون اساس بؤیوک خیدمتی \"تورکلوک\" و \"تورک دیل‌چی‌لیگی\" ساحه‌سین‌ده اوْلموش‌دور. تیموریلردن اوْلان اۇلوقبی سمرقندده‌کی علمی مرکزین تیکیلمه‌سینه شخصاً مسئول اوْلموش و بۇ مرکز حال-حاضیردا اۇلوقبی آکادمیسی آدلانیر. بۇ دؤور بیرده معمارلیق عابیده‌لرینین یارانماسی، اؤزبک شعرینین سۆرعت‌لی اینکیشافی، مینیاتور صنعتینین، الیازمالارین، نوجومنین، ریاضیاتین، تاریخین و طیبین گئنیش اینکیشافی دؤورو کیمی تانینیر. لاکین ۱۵-جی عصرین سوْنو ۱۶-جی عصرین اوّللرین‌ده تز-تز باش وره‌ن داخیلی چکیشمه‌لر تیموریلر دؤولتینین محوینی لابود اتدی. لاکین بۇ یالنیز دؤولتین محوی ایدی. بئله کی، ۱۷-جی عصرین اوّللرین‌ده تیمور نسلین‌دن اوْلان فرقانه حاکمی بابور هیندوستانی ایشغال اتدی و ینی قوردوغو دؤولتی بؤیوک بابور ایمپیراتورلوغو آدلاندیردی. اینگیلیس لر گلنه قدر هیندوستانی محض تیموریلر ایداره اتدی. ۱۷-جی عصردن اعتباراً ماورننهر درین سوسیال و ایقتیصادی چؤکوشه معروض قالدی. ۱۹-جو عصرده محمد رحیم خان خارزیم‌ده تاریخین و ادبیاتین اینکیشافینا بؤیوک دقت ورمیش‌دیر. مونیس، کومیل خارزی‌می، آغای، بیانی بۇ دؤورون یتیرمه‌لرین‌دن‌دیر. ۱۹-جو عصرین ایکینجی یاریسیندا تورکوستان حیاتی چتین سوسیال، ایقتیصادی و سیاسی حادثه‌لرله زنگین‌دیر. ۱۹-جو عصرین سوْنلارین‌دا ایسه اؤزبکیستان آیری-آیری خان‌لیقلارا پارچالانمیش شکیل‌ده روسیه ایمپیراتورلوغو طرفیندن ایشغال ادیلمیش‌دیر. عومومیتله مرکزی آسیا توْرپاقلارینین روسیه ایمپیراتورلوغو طرفیندن ایشغالی ۳ مرحله‌ده حیاتا کچیریلمیش‌دیر. بیرینجی مرحله ۱۸۶۴-۱۸۶۵-جی ایللری ایحاطه ادیر و بۇ دؤورده کوکاند خان‌لیغینین چوْخ حیصّه ‌سی ایشغال ادیلمیش‌دیر. ۱۸۶۶-۱۸۷۳-جو ایللری ایحاطه اد‌ن ایکینجی مرحله‌ده بوخارا و خیوه خان‌لیقلاری تابع ادیلمیش‌دیر. ۱۸۶۹-۱۸۸۴-جو ایللرده ایسه تورکمنیستانین ایشغالی باشا چاتدیریلمیش‌دیر. بۇ اراضی‌ده یاشایان تورکلره اؤزبک آدی ایلک دفعه ۱۳۱۳-۱۳۴۲-جی ایللرده قیزیل اوْردا دؤولتینین حؤکمداری اوْلموش قیاسددین محمد اؤزبک خان طرفیندن وریلمیش‌دیر. اؤزبک تورکلری ایسلامی محض قیزیل اوْردا دؤولتینین مؤوجود اوْلدوغو دؤورده قبول اتمیشلر. بئله کی، موسلمان اؤلکه‌لری ایله اوْلان گئنیش ایقتیصادی و سیاسی علاقه‌لر ایسلامین زادگانلار و خالق کۆتله‌لری آراسیندا گئنیش یاییلماسینا الوریش‌لی ایمکان یاراتمیش‌دیر. باتی خانین قارداشی برکه خان موسلمان‌لیغی قبول اتسه ده، ایسلام محض اؤزبک خانین حاکمیّتی دؤورونده قیزیل اوْردانین رسمی دینی اعلان اوْلونموش‌دور. امیر تیمورون اؤلومون‌دن سوْنرا ضعیفله‌یه‌ن تیمور ایمپراتورلوغونون توْرپاقلارینین آرال گؤلو و سیهون چایینین قوزیین‌ده‌کی بؤلگه‌لرین‌ده داغینیق یاشایان، سوْنرالار شیبانیلر کیمی تانینان اؤزبکلر ابول هاییر خانین رهبرلیگی آلتیندا بیرلشمیشلر. ابول هاییر خان ۱۴۲۸-جی ایلده تورادا (هازیرکی توبولسک) تاختا چیخمیش و ۴۰ ایل حؤکمران‌لیق اتمیش‌دیر. ابول هاییر خان چینگیز خانین اوْغلو جوجینین بشینجی اوْغلو و باتی خانین قارداشی اوْلان شیبانین سولاله‌سین‌دن ایدی. شیبانی خان‌لیغی (اؤزبک خان‌لیغی) ۱۴۶۸-ده تیموریلر ترفینفه‌ن لغو ائدیلمیش و ۱۵۰۰-جو ایلده محمد شیبانی خان طرفیندن (۱۴۵۱-۱۵۱۰) یئنی‌دن قۇرولموش‌دور. ابول هاییر قیسا مۆدت‌ده قوت‌لنه‌رک اطراف‌داکی دیگر بویلاری دا حاکمیّتی آلتیندا بیرلشدیرمیش، جیهون چایی ساحلین‌ده‌کی سیغناک، آرکوک، سوزاک و اؤزکنت شهرلرینی اله کچیرمیش، سیغناغی باشکند اعلان اتدیمیش‌دیر. ۱۵۶۱-ده ایسه خانلیغین باشکندی بوخارایا کؤچورولموش‌دور. کالمیکلار اۆزرینه یوروشون مغلوبیتله نتیجه‌له‌نمه‌سین‌دن سوْنرا کانای و جانیبی آدلی باشبوغلار بعضی طرفدارلاری ایله بیرلیک‌ده جیغاتای خانینین حمایه‌سینه سیغینمیش و سوْنرالار بؤلگه‌دن آیریلان بۇ اؤزبکلره قازاخ و یا قیرغیز قازاخلاری آدی وریلمیش‌دیر. ۱۵۹۹-جو ایلده شیبانیلر خان‌لیغی اصله‌ن هشترخان خان‌لیغیندان اوْلان جان خانین اوْغوللاری دین محمد، باکی محمد و والی محمد طرفیندن سوْن قۇیولموش و اراضی‌سی هشترخان خان‌لیغینا (جانوغوللاری خانه‌دانی) بیرلشدیریلمیش‌دیر.\nشیبانیلر دؤولتینین سوقوطون‌دان سوْنرا اوْنون یرلشدیی اراضی‌ده مۆختلیف واختلاردا اۆچ اساس خان‌لیق – بوخارا، خیوه و کوکاند خان‌لیقلاری یاران‌دی و بۇ خان‌لیقلار ۱۹-جو عصرین اوّللرینه قدر مؤوجود اوْلدو. بوخارا خان‌لیغی ۱۸۵ ایللیک (۱۵۹۹-۱۷۸۵) مؤوجودیتی مدتین‌ده فتح سیاستی حیاتا کچیرمه‌ییب، یالنیز اؤز موستقیللیینی قوروماقلا مشغول اوْلموش‌دور. شهر ۱۷۴۰–جی ای��ده نادر شاه افشار طرفیندن ایشغال اوْلونموش‌دور. اوْنون اؤلومون‌دن سوْنرا بوخارا اؤزبک امیری خودایار بیین ایداره‌چی‌لیگی آلتینا کچمیش و ۱۷۸۵-جی ایلدک مؤوجود اوْلموش‌دور. اساسی مانگیرد سولاله‌سین‌دن اوْلان شاه موراد طرفیندن قۇیولموش و ۱۷۸۵-جی ایلده‌ن بوخارا امیرلیگی آدلانان دؤولت ۱۹۲۰-جی ایلدک مؤوجود اوْلموش‌دور. مانگیردلر سارای‌دا آتابی‌لیک و وزیرلیک وظیفه‌سینی توتوردولار.\nجوغرافیاسی دَییشدیر\nاؤزبکیستانین اوزای‌دان چکیلمیش شکلی\nآرال دنیزینین ۱۹۸۹ و ۲۰۰۸-جی ایللرده ساحه‌سی\nاؤک‌نین اراضی‌سی ۴۴۸.۹۰۰ km²-دیر، اوْنون ۴۲۶.۸۰۰ km²-i قورو، ۲۲.۰۰۰ km²-i ایسه سو ساحه‌سی‌دیر. اؤزبکیستان اساساً توران اوْوالیغیندا یئرلشیر. آمودریا و سیردریا چایلاری آراسینداکی گئنیش قیزیلقوم سهراسی ارازینین داها چوْخ حیصّه ‌سینی توتور. عومومیتله، اراضی‌سینین ۷۰%-i سهرا و یاریم صحرالاردان عبارت‌دیر. جومهوریتی اراضی‌سینین قالان حیصّه ‌سینی داغاراسی وادیلر (فرقانه، چیرچیک) و اوْنلاری ایحاطه اد‌ن داغلار (تیانشان، پامیر، آلتای) ایحاطه ادیر. اؤز منبع یینی داغلارداکی بوزلاقلاردان گؤتوره‌ن، حتی یایین ایستی‌سین‌ده بئله اؤز سویونو آزالتمایان آمودریا و سیردریا کیمی چایلار اوْنون طبیعتین‌ده و چیفتلیک (مزرعه)ین‌دا مؤهوم رول اوْیناییر. چایلاردان سووارما آماچله گئنیش ایستیفاده اوْلونور. چای سولارینین چوْخ حیصّه ‌سینین سووارما اۆچون ایشلدیلمه‌سی، گوبره‌لردن گئنیش ایستیفاده اکولوژی تارازلیغین پوزولماسینا گتیریب چیخاریر. آرال گؤلونده باش وره‌ن فلاکت بونا مثال اوْلا بیلر. آرال گؤلو ایندی تمام یوخ اوْلماق تهلوکه‌سی قارشی‌سین‌دادیر. بۇ، اؤزبکیستان‌دا طبیعتی مۆحافیظه تدبیرلرینین گوجلندیریلمه‌سینی، بۇ مسئله‌یه داها جدی و هرترف‌لی یاناشماغی طلب ادیر.\nفایدالی قازینتیلاری دَییشدیر\nاؤزبکیستان‌دا ۱۰۰ نؤعدن آرتیق مینرال احتیاط وار. اوْرتا آسیانین دیگر اؤلکه‌لرین‌دن فرق‌لی اوْلاراق اؤزبکیستانین اساس یاناجاق احتیاطی ضعیف‌دیر. کؤمور احتیاطی نیسبتاً آز اوْلسا دا، آنقرن (داشکند ویلایتین‌ده)، شارقون و بایسون (سورخاندریا ویلایتین‌ده) یاتاقلاری اساس کؤمور یاتاقلاری‌دیر. کؤمورون کشف اوْلونموش احتیاطی ۲ ملرد تون‌دور. طبیعی قاز اساس یاناجاق-انرژی سروتی‌دیر. ۲۰۰۵-جی ایلده اؤلکه اراضی‌سین‌ده ۱۳۰-دان چوْخ قاز یاتاغی آشکار ادیلمیش‌دیر. صنایع اهمیت‌لی احتیاطینین عمومی حجمی ۳ تریلیون کوب متر هسابلانمیش‌دیر. قاز احتیاطلارینین ۹۰%-i بوخارا-خیوه بؤلگه‌سین‌ده جملنیب.\nقیزیل احتیاطینا گؤره دونیادا ۵-جی یئری توتور. ۳۰-دان چوْخ قیزیل یاتاغین‌دا بیرلیک‌ده تقریباً ۴۰۰۰ تون قیزیل احتیاطی وار. قیزیل هاسیلاتینین مرکزی مورونتاو رایونودور. بۇندان باشقا داشکند، جیززخ و نامانقان ویلایتلرین‌ده قیزیل یاتاقلاری یئرلشیر.\nاؤزبکیستان‌دا اۇران احتیاطی دا چوْخ‌دور. رادیواکتیو دمیرلارین احتیاطینا گؤره دونیادا ۷-جی یئری توتور. کشف اوْلونموش احتیاطی ایسه ۵۵ مین تون‌دور. اینقیچکی (سمرقند ویلایتی) و کویتاشادا (جیززخ ویلایتی) ایسه وولفرام یاتاقلاری ایله زنگین‌دیر.\nاینضیباطی اراضی دَییشدیر\nاؤزبکیستان اراضی‌سین‌ده ۱۲ ویلایت، بیر موختار جومهوریتی وار. بۇ ویلایتلره بوخارا، جیززخ، نوای، قاشقادریا، سمرقند، سیردریا، سورخاندریا، داشکند، فرقانه، اندیجان، نامانقان، خارزم داخیل‌دیر. اؤزبکیستان مرکزی آسیانین ان چوْخ اهالی یاشایان حیصّه ‌سی‌دیر. بورادا ۲۹،۶ میلیون نفر اهالی یاشاییر. اتنیک ترکیبینه گؤره اهالینین ۸۲%-i اؤزبکلردیر. موستقیل‌لیک ایللرین‌ده اؤزبکیستان‌دا اقتصادیات، مدنیت، ایدمان و توریزم ساحه‌سین‌ده اهمیت‌لی اینکیشاف باش ورمیش‌دیر. اؤزبکیستان حال-حاضیردا کوریانین داوو آوتو کومپانییاسی ایله بیرلیک‌ده مینیک آوتوموبی‌لی، تۆرکیه‌نین سامکوج آوتو شیرکتلری ایله بیرلیک‌ده کیچیک آوتوبوسلار و یوک ماشینلاری، ژاپوننین ایزوسو موتور شیرکتی ایله بیرلیک‌ده آوتوبوس و یوک ماشینلاری اۆرتیم (تولید) ادیر. اؤزبکیستانین میلّی پولو سوم‌دور. اؤزبکیستان‌دا صحیّه‌نینین اینکیشافینا گئنیش دقت آیریلیر. اهالینین هر ۲۹۵ نفرینه ۱ حکیم (تراپوت) دوشور. عمومی‌لیک‌ده اؤلکه اراضی‌سین‌ده ۳۰۰۰ پولیکلینیکا فعالیّت گؤستریر. حال-حاضیردا اؤلکه‌ده ۶۰-دان چوْخ اؤزل کلینیکا وار. تخمیناً ۳۰۰۰ حکیم اؤزل قیسمتدا چالیشیر. اهالینین اوْرتا اۇزون اؤمورلولویو ۷۲ ایله برابردیر. دموقرافیک آرتیم ایلده هر ۱۰۰۰ نفره ۲۳ نفردیر.\nاهالی‌سی دَییشدیر\nاؤزبکیستان مرکزی آسیا جومهوریتیلاری سیاهی‌سینا داخیل‌دیر. اراضی‌سینین بؤیوک حیصّه ‌سی آموردریا و سیردریا چایلاری آراسیندا یئرلشیر. اؤلکه‌نین عمومی ساحه‌سی رسمی معلوماتلارا اساساً ۴۴۸.۹ مین km²[۱۱] ، ۱ ژانویه ۲۰۱۳-جو ایله اوْلان معلوماتا اساساً دایمی اهالی‌سی ایسه ۲۹.۹۹۴.۶۰۰[۱۲] نفردیر و اوْنون ۸۱.۷ %-i[۱۱] اؤزبکلردن عبارت‌دیر.\nخالق دَییشدیر\nاؤزبکیستان اهالی‌سی‌نین چوخونلوغون تورک خالقلاری تشکیل ائدیرلر. اؤزبکیستان اهالی‌سی عومومیت‌ده اؤزبک تورکلری دیرلار و اؤزبک تورکجه‌سینده دانیشیرلار. اؤزبک‌لردن سوْنرا قاراقالپاق‌لار و تاجیک‌لر ده بو اؤلکه‌ده یاشاییرلار.\nاؤزبک تورکجه‌سینین خریطه‌سی.\nاؤزبکیستان‌دا یاشایان تاجیک‌لرین خریطه‌سی.\nمدنیّتی دَییشدیر\nاؤزبک مدنیتی شرقین ان پارلاق و اوْرژینال نومونه‌لرین‌دن بیری‌دیر. اوْنون میسیل‌سیز موسیقی‌سی، رسملری، تصویری صنعتی، اؤزون مخصوص مطبخی، گییم مدنیتی و معمارلیغی وار. اؤزبکلر اؤزلرینین کلاسیک و کؤنول اوْخشایان خالق ماهنیلاری ایله مشهوردور. بۇ موسیقیلر مۆختلیف ژانر و مؤوضوعلارلا کاراکتریزه اوْلونور. اؤزبک کلاسیک موسیقی‌سی شاشمقام آدلانیر. بۇ موغام ۱۶–جی عصرین سوْنلارین‌دا بوخارادا فورمالاشمیش‌دیر. ۲۰-جی عصرین ۵۰-جی ایللرین‌دن باشلایاراق بورادا کلاسیک موسیقیلرین ایفاسی رادیولاردا قاداغان ادیلمیش، آدلاری دییشدیریلریک \"فودال موسیقی‌سی\" آدلاندیریلمیش‌دیر. شاشمقام آذربایجان و اۇیغور موغاملاری ایله یاخین‌دیر. بۇ آد ترجومه‌ده آلتی موغام دمک‌دیر و موسیقینین ترکیب ایله علاقه‌لی‌دیر. شاشمقام مۆختلیف بؤلمه‌لردن عبارت‌دیر. \"کوشک\" آدلانان خالق موسیقی‌سی ده اؤزبک خالقینین میلّی-معنوی دَیَرلرین‌دن‌دیر. بۇ ماهنیلار \"او نغمه‌لری\" آدلانیر. بۇ ملودییا ژانری کومیک رقصلرله ده مۆشاهیده اوْلونور. ماهنینین متنلرینی شرقین میلّی پومالارینین حیصّه ‌لری تشکیل ادیر. لاپار – دیالوق (دییشمه) موسیقی‌دیر و اؤزبکیستانین دیگر میلّی موسیقی نؤعودور. اؤلکه‌نین بعضی یئرلرین‌ده لاپار \"اۇلان\" آدلانیر و توی مراسیملرین‌ده ایستیفاده اوْلونور (بورادا اوْ قادینین و کیشینین دیالوقو کیمی ایفا ائدیلیر). یال‌لی رقصین اؤزبکیستان‌دا ایکی نؤعو تانینیر. کلاسیک و خالق موسیقی‌سی ایله یاناشی اؤزبکیستان‌دا پوپولیار موسیقی ده اینکیشاف اتمک‌ده‌دیر.\nمعمارلیغی دَییشدیر\nبوخارادا مسجید\nاؤزبکیستان اراضی‌سی مدنی عابیده‌لرله اوْلدوقجا زنگین‌دیر. خصوصیله شهری و بۇ شهرلری بزه‌یه‌ن تاریخی و معمارلیق عابیده‌لری اؤزبک مدنیتینین آیریلماز حیصّه ‌لری‌دیر. داشکند، سمرقند، بوخارا، خیوه، کوکاند، ترمز، مویناک، شهریسبز – بونلار اؤزبکیستانین ان مؤهوم شهرلرین‌دن‌دیر. سمرقند شهری زرفشان چایی وادی‌سین‌ده یئرلشیر و اؤزبکیستانین ایکینجی بؤیوک شهری‌دیر. اوْنون یاشی بابیل و روم شهرلرینین یاشی ایله مؤ قایسه اوْلونا بیلر. بعضی قایناق‌لر اوْنون یاشینین ۲۵۰۰ ایل اوْلدوغونو گؤستریر. بۇ شهری شاعرلر و تاریخچیلر \"شرقین روم\"سی، \"گؤیلر آلتیندا اوْلان ان گؤزل شهر\"، \"شرق ایسلامینین میرواری‌سی\" آدلاندیرمیشلار. بیبی خانیم مسجی‌دی، رقیستان میدانی، قور-امیر مووزولیی شهرین ان مؤهتشم معمارلیق عابیده‌لرین‌دن‌دیر. مووزلی‌ده امیر تیموردان و محمد سلطان‌دان باشقا، اۇلوقبی، میرانشاه، شاهروخ خان و امیر تیمورون معنوی معلمی میر سید باراکا دا دفن اوْلونموشلار. اۇلوق بیین حاکمیّتی دؤورونده امیر تیمورون قبرینین اۆزری توند یاشیل رنگ‌لی هاده (ژاده-متامورفیک، بزک داش) داشی ایله اؤرتولموش‌دور. تیمورون قبرینی ایکی دفعه آچماغا جهد اوْلونموش‌دور. بیرینجی دفعه بۇ جه‌دی ۱۷۴۰-جی ایلده نادر شاه افشار، ایکینجی دفعه ایسه ۱۹۴۱-جی ایلده سووت باستان شیناسلاری طرفیندن ادیلمیش‌دیر. سونونجولار طرفیندن قبیر داغیدیلمیش‌دیر. قئید ادک کی، تیمورون قبری ایله یاناشی، اۇلوقبیین ده قبری آچیلمیش‌دیر و اوْنلارین سکلتلری ۱۹۴۲-جی ایلین نویابیرین‌دا ایستالینقراد دؤیوشلری باشلایارکه‌ن تکرار همین یئرده دفن ادیلمیش‌دیر. بیبی خانیم مسجی‌دی تکجه سمرقندین و اؤزبکیستانین دییل بۆتون ایسلام تورکوستانینین تانینمیش تاریخی مسجی‌دی‌دیر. مسجیدین تیکینتی‌سینه ۱۳۹۹-جو ایلده تیمور هیندوستان یوروشلرین‌دن قاییتدیق‌دان سوْنرا باشلامیش و ۱۴۰۴-جو ایلده بیتمیش‌دیر. مسجید-سارایین هئیأتین‌ده بؤیوک مرمر قوران یئرلشیر. سمرقندین دیگر معجزه‌سی اوْلان رگیستان کومپلکسی شهرین اۆریی ساییلیر. بورادا اۆچ مدره‌سه اۇلوق بی مدره‌سه‌سی (۱۴۱۷-۱۴۲۰)، شعر-دور بی مدره‌سه‌سی (۱۶۱۹-۱۶۳۶)، تیلیا-کوری بی مدره‌سه‌سی (۱۶۴۶-۱۶۶۰) یئرلشیر.\nگؤرمه‌لی یئرلر دَییشدیر\nسمرقند\nاؤلکه‌ده مۆختلیف تاریخی عابیده، مسجید و موزه ییلر وار. اوْنلارین سیراسیندا بیبیخانیم مسجی‌دی، اۇلوقبی رصدخاناسی و مدره‌سه‌سی، شاخی زین‌دا مقبره‌سی، امیر تیمور و اوْنون نسلینین اۇیودوغو قور-امیر مووزولیی، آغ-سارای، رقیستان میدانینین آدینی چکمک اوْلار. تکجه اوْرتا آسیانین مقدس شهری آدلان‌دیریلان بوخارادا ۱۴۰-آ یاخین معماری عابیده‌سی وار. قدیم خیوه ایسه مۆختلیف عصر و خالقلارا مخصوص تاریخی عابیده‌لرین مکانی اوْلدوغو اۆچون ۱۹۶۷-جی ایلده، ایچان-قالا ایسه ۱۹۹۰-جو ایلده یونسکو-نون عوموم دونیا ارثینه داخیل ائدیلیب.[۱۳]\nعنعنه‌لر دَییشدیر\nاؤزبک پلووو\nاؤزبکلره مخصوص اساس خصوصیتلردن بیری قوناقپرورلیک‌دیر. بورادا قوناق قارشیلاماق سوفره‌نین زنگین‌لیگی و عائله‌ده‌کی چاتیشمازلیقلاردان اؤنده دورور. ناهار و یا شام یمیینه دعوت‌دن ایمتیناع ائتمک دوزگون ساییلمیر، قوناق اۆچون‌سه ان اساسی دقیق‌لیک‌دیر. قوناق گدرکه‌ن سوونیر و اۇشاقلار اۆچون شیرنیات آپارماق آرزوولونان‌دیر. حؤرمت‌لی قوناقلاری او صاحبلری هئیأت‌ده قارشیلاییب حال-احوال توتدوق‌دان سوْنرا اوه دعوت ائدیرلر. سوفره‌یه ایلک اؤنجه شیرنیات، سوْنرا ایسه آغیر یئمکلر وریلیر. عومومیتله، اؤزبکلرده چاییچمه خصوصی مراسیم حساب اوْلونور. اوْنو کیشیلر دمله‌ییب پیاله‌لرده سوفره‌یه وریرلر. اگر قوناق او صاحبینین سویم‌لی‌سی‌دیرسه، اوْنون پیاله‌سینه چای آز سوزولور. بۇ، قوناقلا او صاحبی آراسینداکی قارشی‌لیق‌لی حؤرمتله ایضاح اوْلونور. بئله کی چایینی ایچ‌ن آدام یئنی‌دن اوْنا چای سوزولمه‌سینی خاهیش ادیر و بئله‌لیکله بۇ حال بیر نئچه دفعه تکرارلانیر. چاغریلمامیش قوناقلارا ایسه چایلا دولو پیاله وریلیر.[۱۳]\nاؤزبکیستان جومهوریتی آنا یاساسی دَییشدیر\nاؤزبکیستان جومهوریتی آنا یاساسی ۱۹۹۲-جی ایل دکابیرین ۸-i اؤزبکیستان عالی شوراسینین ۱۲-جی سس‌سییاسینین ۱۱-جی چاغیریشین‌دا قبول اوْلون‌دو. آنا یاسا پرامبولادان، ۶ بؤلمه، ۲۶ فسیل و ۱۲۸ ماده‌دن عبارت‌دیر. بیرینجی بؤلمه آنا یاسانین تمل پرینسیپلرینی، ایکینجی بؤلمه اینسان و وطنداشلارین اساس حۆقوق، آزادلیق و وظیفه‌لرینین تأمیناتینی، اۆچونجو بؤمه دؤولتین ایقتیساس‌دی و سوسیال اساسلارینی، دؤردونجو بؤلمه ایدارتمه‌نی، اراضی و دؤولت ایستوکتورونو بللی ادیر، سونونجو بؤلمه ایسه آنا یاسایا دوزلیشلرین قایداسینی ایفاده ادیر. قئید ائتمک لازیم‌دیر کی، آنا یاسانین ۱۲۸ ماده‌سین‌دن ۶۰-ı اؤزبک خالقینین و وطنداشلارینین حۆقوقی ایستاتوسنا حصر ائدیلیب. آنا یاسانین قبول ائدیلدیی گون – ۸ دسامبر اؤلکه‌ده آنا یاسا گونو کیمی قئید ائدیلیر.\nگؤرونتولر دَییشدیر\nایستینادلار دَییشدیر\n^ Constitution of the Republic of Uzbekistan. ksu.uz. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 27 June 2016. یوْخلانیلیب1 January 2015.\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ Uzbekistan: Law \"On Official Language\".\n^ Uzbek Community Profile. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2019-08-08. یوْخلانیلیب2020-06-29.\n^ Юрий Подпоренко. Бесправен, но востребован. Русский язык в Узбекистане.\n^ The World Factbook: Central Asia - Uzbekistan. Central Intelligence Agency. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2019-01-05. یوْخلانیلیب19 May 2019.\n^ Демографическая ситуация (январь-март 2020 года) (2020-04-27). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-09-04. یوْخلانیلیب2020-06-29.\n^ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ Uzbekistan. International Monetary Fund\n^ Income Gini coefficient | Human Development Reports. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 10 June 2010.\n^ GINI index – Uzbekistan. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 4 April 2015.\n^ Human Development Report 2019 (en) (PDF). United Nations Development Programme (10 December 2019). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-05-23. یوْخلانیلیب10 December 2019.\n^ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Государственный комитет Республики Узбекистан по статистике : Сведения о Республике Узбекистан Archived 2011-02-06 at the Wayback Machine.\n^ Посольство Республики Узбекистан в Кыргызстане: Численность постоянного населения составила ۲۹،۹۹۴ млн. человек Archived 2014-08-14 at the Wayback Machine. Источник: газета اۇزدایلی: Численность постоянного населения составила ۲۹،۹۹۴ млн. человек Archived 2016-08-23 at the Wayback Machine.\n^ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ بؤیوک تاریخی اوْلان قدیم، گزمه‌لی اؤلکه-اؤزبکیستان Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine. آنسپرسس. تاریخی:۲۰۰۹.۰۹.۲۸","num_words":4870,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.047,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":198280.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایسپانیا ایسپانجا: España - رسمی آدی ایسپانیا کراللیغی ایسپانجا: Reino de España اوْلان آوروپانین گونئی-غربینده، قیسمن آفریقادا سۇورن دؤولت، اوروپا بیرلیگی و ناتو-نون عضوو. ایسپانیانین باشکندی مادرید شهری‌دیر. ایسپانیا بوتون دونیا اؤلکه‌لریندن قوناق قبول ائدن گؤزل دنیز ساحیللری اؤلکه‌سیدیر. لاکین، ایسپانیا ساحیللری یالنیز دنیز ایستیراحتی یوخ، عئینی زاماندا داغ خیزکلری، بالنولوژی مرکزلر، ایختیصاص‌لاشدیریلمیش ایدمان مرکزلری و بیر چوخ باشقا شئیلردن عیبارتدیر.\nایسپانیا کراللیغی\nReino de España\nSpain\nبایراق\nمیلی نیشان\nشوعار: \"Further Beyond\"\nمیلی مارش: Marcha Real Española (Spanish Royal March)\nایسپانیا یئری نقشه اوستونده (توْخ یاشیٛل)\n– in اوروپا (یاشیٛل & بوْز)\n– in the اوروپا بیرلیگی (یاشیٛل)\nپایتخت\nو بؤیوک شهری\nمادرید\n40°26′N 3°42′W \/ 40.433°N 3.700°W \/ 40.433; -3.700\nرسمی دیللر\nand national language\nایسپانیا دیلی[a]\nباشقا دیللر\nin certain autonomous\ncommunities\nکاتالان\nقالیسی دیلی\nباسک دیلی\nOccitan\nاتنیک قروپلار\n(۲۰۱۵)\n۸۹٫۹٪ ایسپانیولی\n۱۰٫۱٪ باشقا\nدین\n(۲۰۱۷[۲])\n۶۸٪ کاتولیک\n۲۷٪ Irreligious\n۲٪ باشقا دینلر\nدمونیم(لر)\nSpanish\nSpaniard\nدؤولت\nUnitary parliamentary مشروطیت\n• پادیشاه\nآلتیجی فیلیپ\n• باش وزیر\nماریانو راخوی\n• باش وزیرینین موعاوینی\nSoraya Sáenz de Santamaría\n• سنا رئیسی\nPío García-Escudero\n• President of the Congress of Deputies\nAna Pastor Julián\n• President of the Supreme Court\nCarlos Lesmes Serrano\nقانون اوقانی\nCortes Generales\n• یوخاری مجلیس\nSenate\n• آشاغی مجلیس\nCongress of Deputies\nتشکیل\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (۵۱ اینجی)\n• سو (%)\n۱٫۰۴\nجمعیت\n• ۲۰۱۶ census\n۴۷٬۴۵۴٬۳۲۱ [b] (۳۰ اینجی)\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (۱۱۲ اینجی)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n۲۰۱۸ تخمینی\n• جمعی\n$1.769 trillion[۵] (۱۶ اینجی)\n• آدام‌باشی\n$۳۹٬۹۴۴[۵] (۳۱ اینجی)\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n۲۰۱۸ تخمینی\n• جمعی\n$۱٫۳۰۷ تریلیون[۵] (۱۲ اینجی)\n• آدام‌باشی\n$۳۰٬۶۸۹[۵] (30th)\nجینی (۲۰۱۶)\n۳۴٫۵[۶]\nError: Invalid Gini value\nاچ‌دی‌آی (۲۰۱۵)\n۰٫۸۸۴[۷]\nError: Invalid HDI value · ۲۷ اینجی\nپول واحیدی\nیورو[c] (€) (EUR)\nچاغ بؤلگه‌سی\nCET (دونیانین ایستاندارد زمانی+1)\nWET (دونیانین ایستاندارد زمانی)\n• یای (دی‌اس‌تی)\nUTC+1 (CEST (دونیانین ایستاندارد زمانی+2)\nWEST)\nNote: Spain observes CET\/CEST, except the Canary Islands which observe WET\/WEST\nتاریخ فورمتی\ndd\/mm\/yyyy (CE)\nسوروجولوک طرفی\nright\nتیلفون کودو\n+34\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nES\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.es[d]\nایچینده‌کیلر\n۱ عۆمومی معلومات\n۲ تحصیل\n۳ اهالی‌سی\n۴ دؤولت دیلی\n۵ ایقتصادیاتی\n۵.۱ پول واحیدی\n۶ بایرام و استراحت گۆنلری\n۷ ایسپانیادا توریزم\n۷.۱ کوستا بلانکا\n۷.۲ کوستا براوا\n۷.۳ کوستا دورادا\n۷.۴ مالیورکا\n۷.۵ تنریفه\n۷.۶ آونتورا پورتو\n۷.۷ بنیدورم\n۷.۸ سیتخس\n۷.۹ سالوو\n۸ گؤرونتولر\n۹ خاریجی کئچیدلر\n۱۰ بیرده باخ\n۱۱ قایناقلار\nعۆمومی معلومات دَییشدیر\nایسپانیا ایمپیراتورلوغو ۱۵۸۱–۱۶۴۰\nایسپانیا ۷ اؤلکه ایله همسرحددیر. باتی‌ده پورتوقال، قوزئی‌دا فرانسه، قوزئی-شرق‌ده آندوررا، شرق‌ده ایتالیا، گونئی‌دا سوتا و مراکش، گونئی-شرق‌ده ایسه الجزاییر. بۇندان باشقا، شرق‌ده ایتالیا ایله ایسپانیا آراسیندا بالار دنیزی وار. قوزئی-غربینده بیسکای کؤرفزی یئرلشیر.\nایسپانیا تانینمیش دنیز کورورتلاری اؤلکه‌سیدیر. عئینی زاماندا داغ خیزکلری، ایستی سو مرکزلر، ایختیصاصلاشدیریلمیش ایدمان مرکزلری و سایره مؤوجوددور.\nتحصیل دَییشدیر\nمادریدین کمپلوتنسه بیلیم یوردوسی\nایسپانیادا بیلیم یوردولاری کنترو آدلان‌دیریرلار. ایسپانیا قانونونا گؤره آنجاق بۇ مکتبلر عالی تحصیل وره بیلر. بۇ معنادا ایسپانیا مۆحافیظه کار اؤلکه کیمی قئید اوْلونور. ایسپانیا بیلیم یوردولاری ۳ بؤلمه‌یا بؤلونور: دؤولت (۴۳-دن چوْخ)، اؤزل (۳) و بۆتون دۆنیا اۆچون بیر دنه نادر عالی مکتب نؤعو و یا کلیسا حمایه‌سینده اوْلان – دینی (روحانی) عالی مکتب.\nایسپانیا عالی مکتبلری قدیمی تاریخ و جوغرافی، لاتین دیلی، فلسفه، فیزیک تدریسینده اساس ساییلیرلار. یئنی تانینمیش ایستیقامتلردن بیومکانیک، بیلیشیم تکنولوژیلاری، اکولوژی ایستیفاده ائدیلیر. ایسپانیا تحصیلی‌نین اساس جهتلریندن بیری – مدنیتین اؤیرنیلمه‌سی‌دیر.\nبیلیم یوردولر اینضیباطی ۴ تیپ تدریس شعبه‌سینه بؤلونور:\n- بیلیم یوردو فاکولته‌لری (فاجولتادس اۇنیورسیتاریاس) – تکنیکی فن لردن باشقا بۆتون فن لری تدقیق ائدن عالی مکتبلردیر. اوْرادا هر اۆچ عالی درجه اۆزره تحصیل آلماق اوْلار (لیسانس، یۆکسک لیسانس، علملر دوکتورو).\n- عالی تکنیکی مکتبلر (اسجولاس تجنیجاس سوپریورس) ایسه عکسینه، تکنیکی یؤنوملودور و هر اۆچ تحصیل دؤورونو اؤزون‌ده بیرلشدیریر.\n- بیلیم یوردو مکتبلری (اسجولاس اۇنیورسیتاریاس) بللی پشه ایستیقامتینه مالیک‌دیر و طلبه‌نی آنجاق بیرینجی مرحله اوْلان – لیسانسا کیمی آپاریر.\nبیلیم یوردولرده اؤزل‌له نفوذو اوْلان فاکولته‌لر ده وار کی، بۇ دا عالی مۆهندیس مکتبلری‌دیر. بۇ مکتبلر معمار، مۆهندیس و تکنولوق حاضیرلاییر . بۇرادا پروقرام داها مضمون‌لودور و عالی مۆهندیس مکتبلری بیلیم یوردو عنعنه‌لرینه و چاغداش حرفه ای حاضیرلاما رئاللاغینا اۇیغونلاشیر. بۇ مکتبلره قبول اوْلانلار ان جدی سئچیمدن کچیرلر. آماری جهتتن گؤره مۆهندیس‌لیک مکتبینده تحصیل آلان بیرینجی کورسلارین اۆچده بیر حیصّه سی ایکینجی ایله قالیر و یالنیز بۆتون داخیل اوْلانلارین دؤردده بیر حیصّه سی دیپلوم آلیر.\nایسپانیا بیلیم یوردولرینده آکادمیک ایل ۲ نیمساله آیریلیر. بیرینجی نیمسال سپتامبرین اوْرتالاریندان دسامبر ین ۲۰-نه کیمی داوام ائدیر. ایکینجی نیمسال ایسه ۹–۱۶ فوْریه‌دا باشلاییر و ۲۲–۲۹ مئی‌دا بیتیر. بۆتون بیلیم یوردولرده تحصیل ۵–۶ ایل داوام ائدیر. تحصیل ایسپانیا دیلینده‌دیر. تحصیل پروقراملاری لیسانس درجه‌سی. ایسپانیادا تحصیلین بیرینجی مرحله‌سینی بیتیرن بیلیم یوردو طلبه‌لری‌نین ییلندیی لیسانس درجه‌سی ۳ اساس درجه‌یه برابردیر:\n- \"Arguitecto Tecnico\" – درجه‌سی، یالنیز معمارلیق ساحه‌سینده تحصیل آلان طلبلره وئریلیر - \"Ingeniero Tecnico\" – درجه‌سی، تکنیکی ایختیصاص‌لی طلبه‌لره وئریلیر - \"دیپلومادو\" – درجه‌سی، دیگر بۆتون ایستیقامتلرده تحصیل آلان طلبه‌لره وئریلیر.\nیۆکسک لیسانس درجه‌سی. ایسپانیادا تحصیلین ایکینجی دؤورونو بیتیررکن ایختیصاصا اۇیغون یۆکسک لیسانس درجه‌سی وئریلیر. - یۆکسک لیسانس – آراش��یرماچی – ایسپانیادا عادتاً اوْنا بللی ایختیصاص – «ماستر»، «دیپلومادو»، «اخپرتو» و .. اۇیغون گلیر. اوْ حاضیرکی کورسو تشکیل ائدن بیلیم یوردو طرفیندن تعیین اوْلونور و تحصیلین اۆچونجو دؤورونو بیتیرن‌دن سوْنرا وریرلیر.\nدوکتور درجه‌سی. ایسپانیادا اوْ، اکثریت توسعه ائتمیش اؤلکه‌لرده اوْلدوغو کیمی – دوکتور درجه‌سی (\"دوکتور\") آدلانیر. اوْنو عالی تحصیلین اۆچونجو مرحله‌سینه قالخان‌دان سوْنرا آلماق اوْلار.\nایسپانیانین عالی مکتبلرینه داخیل اوْلارکن عۆمومی طلبلر - تحصیل آلماق اۆچون اساس لازیlی شرطلردن بیری دیل بیلمک‌دیر. - د.ا.ل.ا. ایسپانیا دیلی اۆزره ایمتاحان ورمک. ایمتاحانلار مئی‌دا و دسامبر کئچیریلیر. - سئچیلمیش ایختیصاص اۆزره اساس سواللاری بیلمک. - دیل حاضیرلیغی کچمک اۆچون تکنیکی ایختیصاصلارا داخیل اوْلان نامیزدلر ایسپانیا دیلی‌نین سوپریور د.س.ا. سوییه‌سینی بیلملیدیرلر. - معاریفلندیریجی سندلرین قانونیلشدیرمه‌سی پروسه سیندن کئچمک. لیسانسلار اۆچون اوْرتا تحصیل حاقیندا آتتستات و ۹، ۱۰، ۱۱-جی صینیفلرده کئچیریلمیش ساعتلار و قیمتلر حاقیندا چیخاریشین (خلاصه) وئریلمه‌سی لازیمدیر. یۆکسک لیسانسلر اۆچون عالی تحصیل حاقیندا دیپلوم، دوکتورلار اۆچون ایسه یۆکسک لیسانس دیپلومو و عالی تحصیل حاقیندا دیپلومون وئریلمه‌سی واجیب‌دیر.\nاهالی‌سی دَییشدیر\nایسپانیانین توپلام اهالی‌سی تخمیناً ۴۰ میلیون‌دور. ایسپانیالار مۆختلیف تاریخی ویلایتلرین و اتنیک قروپلارین اساسیندا فوْرمالاشمیش واحید دؤولت‌دیر. بۇنلاردان ان اساسلاری آشاغیداکیلاردیر؛ کاتالونیالیلار، کاستیلیالیلار، والنسیالیلار، قاللیلیلار و باسکلار. ایری شهرلرده اهالی\nدؤولت دیلی دَییشدیر\nایسپانیانین رسمی دیلی ایسپانیا دیلیدیر لاکین بعضی بؤلگه لاردا یئرلی دیللر ده رسمی دیل ساییلیر. بۇنلارین آراسیندا کاتالونیا، باسک (اوسکرا)، والنسیا و قاللی دیللری وار.\nایقتصادیاتی دَییشدیر\n۲۰۱۲-جی ایلین اوّلینده رسمی آماری جهتتن ایسپانیا اهالیسینین دؤردده بیری ایشسیزدیر. صحبت تخمیناً ۵٬۳ میلیون اینسان‌دان گئدیر. ایشسیزلیین سببلری کیمی دۆنیا مالییه بحرانی و حؤکومتین بودجه سفراسیندا آپاردیغی اصلاحاتلار گؤستریلیر. ایسپانیادا ایشسیزلیین سوییه‌سی اوْرتا حسابلا آوروزونایا داخیل اوْلان دیگر اؤلکه‌لرده‌کی رقم‌دن ایکی دفعه چوْخ‌دور.[۸]\nپول واحیدی دَییشدیر\nایسپانیادا پول واحیدی یورودور. اؤلکه‌یه پول گتیریلمه‌سی محدود دییل‌دیر. ۱۰۰۰۰ آمریکا بیرلشمیش ایالتلری دولاریندان چوْخ پول گتیردیک‌ده اوْنو گؤمروک دکلاراسی‌سینا داخیل اتملیسینیز. پول ایخراجی – ماخ. ۳٬۵ مین $. اعتیبار کارتلاری، آوروچکلر، توریستیک و پوچت چکلری دمک اوْلار کی، هر یئرده قبول اوْلونور. بانکلار موشتریلره عادی گۆنلرده ساعت ۰۸:۱۵–۱۴:۰۰ کیمی، شنبه گۆنون‌ده ۱۳:۰۰ کیمی خیدمت گؤستریرلر. بازار گۆنو ایسه استراحت گۆنودور. خاریجی والیوتانی بانک شعبه‌لرینده و مۆبادیله منطقه‌لرینده، بیرده آروپورت‌دا دییش‌دیرمک اوْلار (بانک کومیسیاسی نیسبتاً یۆکسک‌دیر)\nبایرام و استراحت گۆنلری دَییشدیر\nایسپانیادا رسمی توریست مؤوسومو مئیین ۲-ده آچیلیر. ۱ ژانویه – یئنی ایل ۶ ژانویه – مقدس یپیفانی گۆنو ۱۹ مارس- مقدس یوسیف گۆنو ۱ مئی- ایش گۆنو (زحمتکشلر ین هم ری‌لییی گۆنو) ۲۵ جۇلای- آپوستو�� ایاک‌اوف گۆنو ۱۵ آگوست – اۇسپنیه گۆنو ۱۲ اۇکتوبر - ایسپانیا سیویلیزاسیاسی گۆنو، آمریکانین کشف ائدیلمه‌سی گۆنو، کولومب گۆنو ۱ نوْامبر- بۆتون مقدسلرین گۆنو ۶ دسامبر - آنا یاسا گۆنو ۲۵ دسامبر - میلاد\nایسپانیادا توریزم دَییشدیر\nکوستا بلانکا دَییشدیر\nکوستا بلانکونون ایسپانیا دیلین‌دن حرفی معناسی «آغ ساحل» دئمک‌دیر. بۇ ایسپانیانین ان اساس کورورتلاریندان بیریدیر. بۆتون دۆنیا توریستلری آراسیندا کوستا بلانکونون تانینمیشلیغی هر شئی‌دن اوّل الوریش‌لی ایقلیم شرایطی ایله ایضاح اوْلونور؛ آماری جهتتن گؤره، کوستا بلانکودا ایلین ۳۰۵ گۆنو گۆنش‌لی اوْلور. ایلین ان سوْیوق آیی اوْلان ژانویهدا تموپراتور دمک اوْلار کی، هئچ واخت +۱۰ سی-دن آشاغی دوشمور. عئینی زاماندا بورانین یایی ایستی اما قیزمار دییل. توریستیک فصلین ان قیزغین چاغیندا هاوانین تِمپراتورو +۲۶ سی، سۇیون تِمپراتورو ایسه +۲۴ سی-ا قدر یوکسلیر. کوستا بلانکو هر شئی‌دن اوّل اؤز اۇلترا چاغداش هُتل لری ایله فرق‌لنیر. بۇرادا دۆنیانین ان هۆندور ۴۰ بیناسینین سیاهی‌سینا داخیل اوْلان مشهور گران هوتل بالی هُتلی یئرلشیر. بۇ گۆن کوستا بلانکو ایسپانیانین شرق حیصّه سین‌ده‌کی رنگبرنگ موزایکانین بیر داشی‌دیر.\nکوستا براوا دَییشدیر\nکوستا براوو و یا «چیلپاق ساحل» ایسپانیانین آرالیق دنیزی‌نین قوزئی حیصّه سینده یئرلشیر. بۇنا گؤره ده بۇرادا چیمرلیک مؤوسومو دیگر کورورتلارا نیسبتاً قیسادیر – ژۇئنون اوّلین‌دن اۇکتوبر ا قدر. کوستا براوونون ساحل خطینی منزره‌لی بوختالار و قوم‌لو چیمرلیکلر تشکیل ائدیر. چیمرلیکلر بیر قایدا اوْلاراق قیزی‌لی قوملا اؤرتولموش‌دور. کوستا براوودا سۇ ایدمان تۆره لری، اؤزل‌له ده دایوینق گئنیش یاییلمیش‌دیر. سوالتی ماغارالارین چوْخ‌لوغو دایوینق آماتورلارینی بورا جلب ائدیر. گئجه حیاتینی و شن استراحتی سونلره ایسه، کوستا براوونون اینضیباطی و توریستیک مرکزی اوْلان لیورت ده مار شهرجیینده مسکونلاشماغی ملهت گؤروروک. کوستا زؤوقه اۇیغون کورورتلار دئمک‌دیر.\nکوستا دورادا دَییشدیر\nکوستا دورادا – «قیزیل ساحل» اؤز آدینی تصادوفی قازانمامیشدیر؛ سوْن‌سوز چیمرلیکلرین نارین قومو آرالیق دنیزی سولاریندا قیزیل مدنلری کیمی پارلاییر. اما حقیقتاً ده کوستا دورادانی توریستلر قیزیلا چویریبلر. خریطه‌یه باخین؛ آرالیق دنیزی ساحلی قوزئی‌دان و غربدن اوّلجه پیرنی داغلاری ایله سوْنرا کاتالون داغلاری ایله کولک و سیکلونلاردان قورونور. بۇ داغلار هم لاندشافتا گؤزل‌لیک وئریر، هم ده گؤزل ثابت ایقلیم یارادیرلار. بۇرادا مارس‌دان اۇکتوبر ا کیمی هاوا یاخشی اوْلور، ایلبویو بورا استراحتی سونلر گلیرلر و محض بنا گؤره ده قیزیل ساحله دوللار، پست، فرانک، مارکا، مانات یاغیشی یاغیر. کوستا دورادادا ان تانینمیش کورورت سالوودور (بارسلونادان ۱۰۰ km گونئی‌دا). رایونون جوغرافی یئری، گؤزل پیزاژ و اله ایقلیمی هله اؤتن عصرین اوّللریندن بورا توریستلری جلب ائدیردی. بۇ گۆن شهر بؤیویور و چیچکلنیر؛ چیمرلیکلرین اطرافیندا بؤیوک پالمالار و شام آغاجلار بیتیر، میریمار و خایمه پروسپکتلری‌نین کسیشدیی یئرده یئرلَشن ایشیق-موسیقی فونتانی ایسه گؤزل‌لییی ایله توریستلری حئیران ائدیر. توریستلره سرفینق، سۇ خیزیی کیمی ایدمان تۆره لری ایله مشغول اوْلماق اۆچون هر جور شرایط یارادیلمیش‌دیر.\nمالیورکا دَییشدیر\nبالار آرخیپلاقینا داخیل اوْلان مایورکا آداسی هر شئی‌دن اوّل ایسپانیا کرالی و اوْنون عائله‌سینین قدیمی استراحت یئری‌دیر. هر ایلین آگوست آیین‌دا کرال عائله‌سی بۇرادا استراحت ائدیر – بۇ، دا فرضیمیزجه ان یاخشی ری‌دیر. اوْنا گؤره ده مایورکانین گؤزل‌لیکلرینی و اۆستونلوکلرینی سایماق‌دان واز کچیریک. کرالین مایورکایا سفری موناسیبتی‌له کچیریلن تدبیرلردن ان اهمیت‌لی‌سی کرال کوبوکو اۇغروندا یل‌کن‌لی رقاتا یاریشلاری‌دیر. یئرلی ساکینلر اؤزل مایورکا دیالکتینده دانیشیرلار کی، بۇ دا کاستیل (ایسپانیا) و کاتالون دیللری‌نین قاریشیغی‌دیر. بۇنونلا برابر خیدمت پرسونالینین اکثریتی آوروپا دیللرینده – اینگیلیس، فرانسه و یا آلمان دیللرینده کیفایت قدر یاخشی دانیشیر. بۇرادا بؤیوک آکواپارکلار، مارینلند، ریتسار تورنمنتی، کازینو، دیسکوتکالار یئرلشیر. بۇ گۆن مایورکا اکولوژی جهت‌دن آرالیق دنیزی‌نین ان تمیز کورورتلاریندان بیریدیر. آدانین ۴۰-دان چوْخ طبیعی زوناسی دؤولت طرفیندن مۆحافیظه اوْلونور. «گئج قوجالما اۆچون اله یئر» – اۇنامونو آدادا اوْلموش و اوْنو بئله کاراکتریزه ائتمیشدیر. دۇغرودان دا مایورکا ساکینلری‌نین حیات اۇزونؤمورلولویو ایسپانیادا ان یۆکسک‌دیر.\nتنریفه دَییشدیر\nتنریفه – کانار آرخیپلاقینین ان بؤیوک و ان مشهور آداسی‌دیر. بۇ آدا ساکینلردن چوْخ رومانتیک و جلبدیجی آد آلمیشدیر – ابدی باهار آداسی. اما قئید ادک کی، تنریفه ابدی باهار آداسیندان‌سا، داها چوْخ ابدی یای آداسیندا بنزییر. آدانین شیمالیندا ایلبویو هاوا ایستی و رۆطوبت‌لیدیر، گونئی‌دا ایسه – قۇرو و گۆنش‌لیدیر. قریبه‌دیر کی، ایسپانیانین ان هۆندور نقطه‌سی محض بۇ آدادا یئرلشیر. بۇ تیده سؤنموش یانارداغی‌دیر، اوْنون هوندورلویو ۳۷۱۸ م چاتیر. آدادا توریستیک فصل ایل بوْیو داوام ائدیر.\nآونتورا پورتو دَییشدیر\nآونتورا پورتو – بۆتون آوروپادا یگانه اؤزون مخصوص تماتیک پارک‌دیر. اوْ کوستا داورادا ساحللرین‌ده‌کی ایستی چیمرلیکلر یاخینلیغیندا یئرلشیر. سیزین قارشینیزدا ۵ افسانوی دۆنیا آچیلیر. سیز اؤتن عصردن قالمیش آرالیق دنیزی توْرپاغینین فوسونکارلیغینی، موستملکه مکزیک و داغیلمیش مایانین عطیر و رنگلرینی، پولینزی اکزوتیکاسینی، سیررلی چین ایمپیراتورلوغو و وحشی غربی کشف ائتمیش اوْلاجاقسینیز. چین جونکاسینین بورتونا، پولینزی کاتامارانینا و یا آرالیق دنیزی شخونونا مینیب ۵ اؤلکه‌نین ساحللرینی یویان بؤیوک گؤل‌ده سیاهته چیخا بیلرسینیز.\nبنیدورم دَییشدیر\nبنیدورم کوستا بلانکو ساحللری‌نین ان ایری توریستیک مرکزی، ایسپانیانین مشهور کورورتلاریندان بیریدیر. شهر والنسیا آوتونوم دایره‌سینین آلیکانته ایالتینده، بنیدورم کؤرفزی ساحلینده یئرلشیر. اؤز الوریش‌لی ایقلیم شرایطینه گؤره بنیدورم‌دا ایل بوْیو استراحت ائتمک اوْلار. یایین ایستی واختیندا توسعه ائتمیش آلت یاپی (زیر ساخت) ا مالیک بۇ دنیز کورورتو آوروپانین مۆختلیف حیصّه لریندن گلن گنجلر اۆچون داها جازیبداردیر. بنیدورمون گئجه حیاتینا گلدیک‌ده ایسه، امین‌لیک‌له دمک اوْلار کی، ایسپانیانین هئچ بیر باشقا شهرینده اوْ بئله گؤزل و فیراوان دییل. گئجه بنیدورمو – آراسی کسیلمین موسیقی، ایلنجه و والهدیجی شن‌لیک دئمک‌دیر.\nسیتخس دَ��یشدیر\n۳۰۰px\nقدیم کاتالون شهری و کوستا دل قارراف ساحللری‌نین ان مشهور کورورتو اوْلان سیتخس بارسلونادان گونئی‌دا یئرلشیر. بارسلونانین و ایسپانیانین دیگر شیهرلریندن اوْلان بیر چوْخ وارلی کاتالونلار و ایسپانیالار اؤز یای ویلالاری و ایقامتگاهلاری اۆچون محض سیتخس سی سئچمیشلر. سیتخس موزه ییلر شهری کیمی ده تانینیر. بۇنلاردان ان مشهورلاری مودرن‌له تاریخ آراسینداکی نقطه‌ده دایانان ماریجل، سانتیاقو روسینیول و ال قرکو کیمی مشهور رسّاملارین و اوْنلارین کوللکسیلارینین گؤروش یئری اوْلان جاو فررات موزه ییینی گؤسترمک اوْلار. بۇندان باشقا بورانین مدنی تدبیرلر و فستیواللار تقوی‌می ده چوْخ زنگین‌دیر. شهرده هر ایل گئنیش تاماشاچی کۆتله‌سی توپلایان سس-کوی‌لو کارناواللار، کؤهنه آوتوموبیللرین رالی‌سی، گۆللرین کوچه سئرگی لری، بیرده فانتاستیک و قوْرخولو فیلملرین بینلخالق فستیوالی کچیریلیر.\nسالوو دَییشدیر\n۳۰۰px\nبارسلونادان گونئی‌دا، تارراقون شهری یاخینلیغیندا کوستا داورادا ساحللری‌نین توریستیک مرکزی اوْلان سالوو کورورتو یئرلشیر. ساحل خطی بوْیونجا اۇزانان کورورت رایونلاری قوزئی‌دا لا پیند جوغرافی بورونو ایله، گونئی‌دا – جامبریلس کن‌دی ایله قورتاریر. اله چیمرلیکلردن عبارت گئنیش زولاقلار و ساهیلیانی اراضیلرده یئرلَشن چوْخلو سایدا بارلار، رستوران، کافه و ماغازالار دیقّتی جلب ائدیر. سالوو بؤلگه نین ان یاخشی قاسترونومی و تیجارت مرکزلریندن بیری حساب اوْلونور. شهرده هم ایسپانیا، هم ده خاریجی اۆرتیم (تولید) چیلارین تکلیف اتدیکلری ماللار ساتیلان گئنیش ماغازالار شبکه‌سی واردیر. سالوودان بیر نئچه km آرالی‌دا مشهور ایسپانیا دیسنیلندی – پورت آونتورا یئرلشیر.\nگؤرونتولر دَییشدیر\nخاریجی کئچیدلر دَییشدیر\n[۱] Archived 2011-11-13 at the Wayback Machine.\n[۲][دائمی اولو باغلانتیلی]\n[۳] Archived 2011-11-13 at the Wayback Machine.\nبیرده باخ دَییشدیر\nایسپانیا وطنداش ساواشی\nقایناقلار دَییشدیر\n^ The Spanish Constitution. Lamoncloa.gob.es. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 25 March 2013. یوْخلانیلیب26 April 2013.\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام CIS وارد نشده است\n^ Anuario estadístico de España 2008. 1ª parte: entorno físico y medio ambiente. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 24 September 2015. یوْخلانیلیب14 April 2015.\n^ Cifras de Población a 1 de julio de 2016. Estadística de migraciones. Primer semestre de 2016. Datos Provisionales (es). Instituto Nacional de Estadística (INE) (16 December 2016). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 28 June 2017.\n^ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ Spain. International Monetary Fund. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 8 February 2018. یوْخلانیلیب8 May 2017.\n^ Gini coefficient of equivalized disposable income (source: SILC). Eurostat Data Explorer. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 4 March 2016.\n^ 2016 Human Development Report. United Nations Development Programme (2016). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 22 March 2017. یوْخلانیلیب23 March 2017.\n^ ایسپانیادا ایشسیزلیک ۲۵%-ا چاتیب\nقایناق خطاسی برچسب <ref> برای گروهی به نام «lower-alpha» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group=\"lower-alpha\"\/> یافت نشد.","num_words":3642,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":164845.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بالزاک «ساررازین» نووئللاسیندا قادین پالتاری گئیینمیش خدیم کیشی حاققیندا دانیشارکن بئله بیر جومله ایشله‌دیر: «و ائله اصیل قادین ایدی، قفیلدن باش قالدیران قورخو حیسسی، آنلاشیلماز شیلتاقلیقلاری، اینستینکتیو هیجانلاری، سبب‌سیز قابالیغی، حریصلییی و بیر ده فسونکار، اینجه حیس‌لری ایله بیرگه…» بو سؤزلری دئین کیمدی بئله؟ بلکه قادین‌لیباسی آلتیندا خدیمی سئزمه‌مه‌یه چالیشان نووئل قهرمانی؟ یا بلکه اؤز شخصی تجروبه‌سیندن قادین حاققیندا فیکیر یورودن بالزاک – فرد؟ یاخود قادین ناتوراسی باره ده حؤکم سورَن ادبی تصوورلری ایزله‌ین یازیچی بالزاک؟ بلکه عموم بشری حکمتدی بو؟ کیم بیلیر؟! رومانتیک پسیخولوژی اووقاتین تظاهورودورمو بو؟ نه‌دیرسه، بیز اونو هئچ وعده بیله بیلمیه‌جه‌ییک، بئله بیر سببدن کی، محض آدینا یازی دئدیییمیزده سس، منبع، مأخذ باره ده هر جور آنلاییش، ساده‌جه گؤمولور! یازی – بلیرسیز‌لیین، غئیری-یئکجینس‌لیین، ایکی معنالی‌لیغین ائله بیر مکانیدیر کی، بورادا بیزیم سوبیئکتیولییمیزین ایزلری یوخ اولور. بو، ائله بیر آغ-قارا لابیرینتیدیر کی، هر جور اؤزونه بنزرلیک و ایلک نؤوبه ده یازان آدامین جیسمانی نشانه‌سی ایتیب گئدیر.\nگؤرونور، بو ائله همیشه بئله اولوب: اگر احوالات ائله احوالات خاطیرینه ناغیل ائدیلیرسه، بو پروسئسده گئرچکلییه بیرباشا تاثیر و مداخیله دن، یعنی سون نتیجه ده سیموولیک فعالیتدن اؤزگه هر هانسی فونکسییادان [کارکرد، ایشلک] سؤز گئتمیرسه، – سس اؤز منبعیندن قوپوب آیریلیر، مؤللیفین «حجره‌سینه» اؤلوم تشریف گتیریر و یازی دا ائله بو مقامدان باشلانیر. آنجاق مختلیف دؤنملرده بو حادیثه فرقلی شکیلده قاورانیلیب. بئله کی، ابتدایی جمعیتلرده ناغیلچیلیقدا ساده بیر آدام یوخ، خوصوصی مئدیاتور-شامان، یاخود ناغیلچی مشغول اولوردو؛ نه دئییرسینیز دئیین، اونون تحکییه کودلاری ایله رفتاریندان («پئرفورماسییا») لاپ شؤوقه ده گلمک مومکوندور، آمما هئچ وجهله «دوها»سیندان یوخ… مؤللیف فیقورو، اصلینده یئنی دؤوره مخصوصدور؛ بئله چیخیر کی، بو آنلاییشی اینسان جمعیتی اؤزو اوچون ائله بیر مقامدا آشکارلاییب کی، (شوبهه‌سیز، اینگیلیس ائمپیریزمی، فرانسیز راسیونالیزمی و رئفورماسییانین تثبیت ائتدییی شخصی اعتقاد سایه‌سینده)، بو دؤورده- اورتا عصرلرین سونا یئتدییی زاماندا فردی‌لیاقت گوجلنمه‌یه باشلاییب. فیکریمیزین منطیقی آخاری اونا دیره‌نیر کی، ادبیات عالمینده «موللیف شخصیتی» کاپیتالیزمین ایدئولوگییاسینی یئکونلاشدیران پوزیتیویزمده [اولوملولوق] داها گئنیش قاباریقلاشیب. گونو بو گون ده مؤللیف ادبیات تاریخی درسلیکلرینده، یازیچیلارین بیوقرافییاسیندا، ژورنال مصاحبه‌لرینده و شخصیتی ایله یارادیجیلیغینی بیر اینتیم گونده‌لیک فورماسیندا بیرلشدیرمه‌یه جهدده بولونان ادیبلرین تفککورونده حؤکمرانلیق ائدیر. بیزیم مدنیتده مؤوجود ادبیات اوبرازی‌نین کئچیلمز حدودلاریندا مؤللیف شریک‌سیز حاکیم‌لیک ائدیر – شخصیتی، حیات تاریخچه‌سی، ذؤوقو، ائحتیراسلاری ایله؛ تنقید اوچون گونو بو گون ده بودلئرین بوتون یارادیجیلیغی اونون، نئجه دئیرلر، حیاتی‌نین آلینماماسیندادیر؛ وان‌گوگون بوتون یارادیجیلیغی اونون اوره‌ک خسته‌لیینده، چایکووسکی‌نین بوتون صنعتی اونون معلوم قوصوروندادیر؛ یارادیلان اثرین شرحی و ایضاحی اول-آخیر گلیب مؤللیف اوزرینه دیره‌نیر، ائله‌بیل کی، هر دفعه، هر بیر اثرده آز و یا چوخ درجه ده شفاف آللئقوریک [تمثیلی] معنا قاتینی کئچیب عئینی بیر شخصین – مؤللیفین سسینه اوغراشیریق.\n***\nمؤللیفین حاکیمیتی هله چوخ گوجلو ایسه ده (یئنی تنقید اونون مؤقعینی بیر قدر ده محکم‌لندیردی)، شوبهه‌سیز کی، آرتیق بعضی یازیچیلار اونو چوخدان یئریندن لاخلادا بیلمیشلر. فرانسادا بو ایشی ایلکین اولاراق، هئچ شوبهه‌سیز، مالارمه گؤرموشدو، او، قلبی‌نین، روحونون هر ذره‌سیله اولجه دن گؤروردو کی، دیلین اؤزونو اونون صاحیبی‌نین یئرینه قویماق لازیمدیر. مالارمه گومان ائدیر کی، – بو هم ده ائله بیزیم حاضیرکی تصوورلریمیزله اوست-اوسته دوشور، – دانیشان مؤللیف یوخ، دیلین اؤزودور؛ یازی ازلدن سیماسیزلاشدیریلمیش بیر فعالیت دیر (بو شخصسیزلشدیرمه نی هئچ بیر حالدا یازیچی رئالیستین «آختالانمیش» اوبیئکتیولییی ایله قاریشدیرمامالی)، ائله بیر فعالیت کی، «من»ین یوخ، دیلین اؤزونون فعالیتینه شرایط یارادیر؛ بوتون مالارمه پوئتیکاسی‌نین مغزی ائله مؤللیفی اوزاقلاشدیرماغیندا، اونو یازی ایله عوض ائتمه‌سینده دیر، – بو ایسه، بیزیم گؤره‌جه ییمیز کیمی، اونا اوخوجو استاتوسو حوقوقو قازاندیرماقدیر. پسیخولوژی «من» نظریه‌سی ایله ال-آیاغی باغلانمیش والئری، مالارمه نین ایدئیالارینی خیلی یومشالتمیشدی؛ آنجاق اؤزونون کلاسیک ذؤوقونه آرخالاناراق او، ریتوریکا [فن بیان] تجروبه‌سینه اوز توتدو؛ ائله بو سببدن دؤنمه دن مؤللیفی شوبهه یه و مسخره یه معروض قویور، اونون فعالیتی‌نین دیل آسپئکتینی [سرشت] و «گؤزله نیلمز» خاراکتئرینی قاباردیر، هم ده اؤزونون بوتون نثر اثرلرینده اعتیراف ائتمه یی طلب ائدیردی کی، ادبیاتین ماهیتی – سؤزده دیر، یازیچی‌نین قلب دونیاسینا هر نؤوع ایسنادلار ایسه – مؤوهوماتدان اؤزگه بیر شئی دئییلدیر. حتتا مشهور پسیخولوگیزمی ایله تانینان قلب اوستاسی پروست دا – ساده‌جه تفررعات خیردالامیردی، تفررعاتین درین‌لیکلرینه گئتمکله یازیچی ایله اونون پئرسوناژلاری‌نین موناسیبت لرینی مرکب لشدیریر – آچیق-آشکار قارشیسیندا دوران وظیفه نی بوندا گؤروردو… پروست تحکیه چی قیسمینده نه ایسه گؤرن، عذاب چکن آدامی یوخ، حتتا یازان آدامی دا سئچمیردی، ائله بیریسینی سئچیردی کی، او، هله یازماق حاققیندا دوشونور (اونون رومانینداکی جاوان اوغلان، – یئری گلمیشکن، اونون نئچه یاشی وار، کیمدیر، نه ایشله مشغولدور – یازماق ایسته ییر، آنجاق باشلایا بیلمیر و رومان دا او زامان بیتیر کی، نهایت، یازی آلینیر، ایلک جومله‌سی یازیلیر)، بو یوللا پروست موعاصیر یازی ائپوپئیاسی [حماسه] یاراتدی. بو ساحه ده او، کؤکلو چئوریلیشه نایل اولدو؛ روماندا اؤز حیاتینی تصویر ائتمک یئرینه، – آخی چوخ زامان مالی مالا قاتیب ائله بئله ده دئییرلر،-او، اؤز کیتابی‌نین نمونه‌سینده ائله اؤز حیاتینی، عؤمرونو ادبی اثره دؤندره بیلمیشدی و بیزه آیدین اولور: شارل کی مونتئسکیو دان کؤچورولمه میشدیر، عکسینه، محض مونتئسکیو اؤزونون گئرچک-تاریخی حرکت و علامتلریله اولسا-اولسا شارل دان گلمه معین فراقمئنتی [پارچا]، یاخود «قیرینتی»نی تمثیل ائدیر. بو سیرادا سونونجوسو سوررئالیزم دیر، او، شوبهه‌سیز کی، دیلین سووئرئن [حاکیم، استعلا] حقوقلارینی قبول ائتمک اقتیداریندا دئییلدی؛ دیل سیستئم اولدوغو اوچون و رومانتیزم روحوندا بو حرکتین مقصدی هر جور کودون دارماداغین ائدیلمه‌سی اولدوغو اوچون (بو ایللوزور [رویکرد] مقصددیر، چونکی کودو عمومن داغیتماق مومکونسوزدور، اونو ی��لنیز «آزدیرماق» اولار) سوررئالیزم بونا گئده بیلمزدی؛ آنجاق سوررئالیزم دایم معنانین کسکین‌لیکله و بیله رکدن پوزولماسینا چاغیریردی (بدنام «معنا قامارلاما» حادیثه‌سی)، او، طلب ائدیردی کی، باشین هله عاغلینا گلمه ین لری بئله ال مومکون قدر تئز قئیده آلسین (اوتوماتیک یازی). سوررئالیزم قروپلا (بیرگه) یازینی پرینسیپجه قبول ائدیب، رئال اولاراق پراکتیکادان کئچیردیینه و بوتون بونلارا گؤره مؤللیفین مقدس‌لیک تاختیندان دوشورولمه‌سی ایشینه (دئساکرالیزاسییا) بؤیوک تؤحفه وئردی. نهایت، ادبیاتین چرچیوه‌لریندن کناردا (یئری گلمیشکن، ایندی بئله بیر حد قویما اؤزونو توکتمیشدیر) مؤللیف فیقورونون آنالیزی و داغیدیلماسی اوچون ان دیرلی سیلاحی موعاصیر‌لینقویستیکا [دیلچی‌لیک، زبانشناسی] وئردی، بئله بیر ساده حقیقتی پیچیلدادی کی، اؤز-اؤزلویونده سؤیلم – بوشونا بیر پروسئسدیر [گئدیش]، اؤز-اؤزونه ده باشا چاتیر، بئله کی، اونو دانیشانلارین شخصیتی ایله دولدورماغا لزوم یوخدور.‌لینقویستیکا نؤقطه ی-نظریندن مؤللیف یالنیز و یالنیز یازان آدامدیر، نئجه کی، «من» ده ائله دانیشاندا «من» دئیندیر؛ دیل «شخصیتی» یوخ، «سوبیئکت»ی تانییر و یالنیز نیطق آکتی‌نین [مقاوله] داخیلینده معین لشن، اوردان کناردا هئچ بیر مندریجه‌سی اولمایان بو سوبیئکت بوتونلوکده دیلی اؤزونه «ییغیب»، اونون ایمکانلارینی تامامن توکتمه‌یه ده بس ائله ییر.\n***\nمؤللیفین کنارلاشدیریلماسی (برئشتین دالینجا بورادا اصل «اؤزگلشمه دن» سؤز آچماق مومکوندور – ادبی «صحنه‌نین» ان درین بیر گوشه‌سینده بالاجا بیر فیقور کیمی مؤللیفین بویو گئتدیکجه کیچیلیر) – تکجه تاریخی فاکت، یاخود یازی‌نین ائفئکتی دئییلدیر: بوتون موعاصیر متن اؤزولونه، کؤکونه قدر دییشیر و بئله دئیک، بو دفعه او، ائله شکیلده یارادیلیر و اوخونور کی، مؤللیف بوتون سوییه‌لرده کنارلاشدیریلمیش اولور. هر شئیدن اؤنجه زامان پئرسپئکتیوی باشقا شکله دوشور. هله ده مؤللیفه اینانانلار اوچون او هر آن کئچمیش زاماندا، اونون کیتابینا نظرن دوشونولور؛ مؤللیف ده، کیتابدا اؤز-اؤزلویونده «قدر»له «سونرا» آراسیندا استقامتلندیریلمیش عمومی اوخا «کئچیریلمیشدیر»، بئله حساب ائدیلیر کی، مؤللیف کیتابی بئینینده، فیکرینده بسله ییر، اوندان اول مؤجود اولدوغو اوچون عذاب چکیر، اونون اوچون یاشاییر، بو ائله آتانین اوغولدان اؤنجه گلمه‌سی کیمی دیر. موعاصیر سکریپتورا [کاتیب] گلدیکده، او، متن له عئینی زاماندا مئیدانا چیخیر، یازییا قدر و یازی خاریجینده هئچ بیر مؤجودلوق علامتینه مالیک دئییل دیر؛ بو قطعیین او سوبیئکت ده دئییل کی، اونا نظرن مؤللیفین کیتابی پرئدیکات اولسون؛ اورتادا یالنیز بیرجه زامان قالیر – نیطق آکتی زامانی، هر هانسی متن ده دایم «ایندی» و «بوراداجا» یازیلمیش اولور. بونون نتیجه‌سی (و یا سببی) کیمی «یازماق» فعلی‌نین معناسی ایندن بئله نه ایسه قئیده آلماق؛ تصویر ائتمک، کلاسیک لرین بویوردوقلاری کیمی «رسم ائتمک» دئیه نظرده توتولمامالی، اوکسفورد مکتبیندن اولان فیلوسوفلارین آردینجا‌لینقویست لرین «پئرفورماتیو» {رفتار} آدلاندیردیق لاریندا مؤجود اولمالیدیر – بئله بیر نادیر فعل فورماسی وار، یالنیز و یالنیز ایندیکی زامانی گؤستریر و بو حالدا ایفاده آکتی اؤزونده بو آکتدان غئیری باشقا مضمونو (باشقا دئییمی) احتیوا ائتمیر: مثلا، حؤکمدارین دیلیندن دئییلن: «فرمان اولدو کی…» یاخود قدیم شاعیرین دیلینده: «اوزان سؤیله میش»… (مقایسه ائت: «آشیق دئیر»- ترجمه‌چی). دئمه‌لی مؤللیف‌له اوزلشن موعاصیر سکریپتور اؤز سلفی‌نین پاتئتیک [بیهوده] باخیشلارینا اویغون، ظن ائده بیلمز داها، بس ال فیکرین، یاخود دویغولارین آردینجا چاتدیرا بیلمیر، اگر بو، دوغرودان دا بئله دیرسه، او، قدرله راضیلاشیب اؤزو بو مقامی نظره چارپدیرماغا و دایم اثری‌نین فورماسینی جیلالاماغا بورجلو اولاردی؛ عکسینه، سسله هر جور علاقه نی کسن ال تام جیزگی ژئستی (ایفاده ژئستی یوخ!) ایجرا ائدیر و باشلانغیجی، چیخیش نؤقطه‌سی اولمایان هر هانسی ایشاره وی ساحه جیزیر؛ هر حالدا بو ساحه یالنیز دیلین اؤزوندن نشت ائدیر، یارانیر، او ایسه اوسانمادان باشلانغیج نؤقطه‌ حاققینداکی هر دورلو تصوورو شوبهه آلتینا آلیر.\n***\nایندی بیز بیلیریک کی، متن واحید، تئولوژی [خداشناسانه] معنا ایفاده ائدن (مؤللیف – آللاهین «ایراده‌سی») خطی سؤز سیراسی دئییل دیر، عکسینه، ائله بیر چوخ اؤلچولو مکاندیر کی، اورادا یازی‌نین مختلیف نؤعلری بیر آرایا گلیر، بحثه گیریر و اونلاردان هئچ بیری باشلانغیج، ایلکین حساب ائدیلمیر؛ متن مینلرله مدنیت منبعلرینی‌ نیشان وئرن سیتات [منبع، مراکز] لاردان هؤرولور. یازیچی الده قلم دایانمادان یازان بووار و پئکوشئیه بنزه ییر، عئینی زاماندا هم بؤیوک، هم ده گولونج اولان بو فردلرین درین کومیزمی [بلاهت] اؤزونده محض یازی حقیقتینی حفظ ائدیر؛ او، یالنیز اول یازیلان بیر شئیی تقلید ائده بیلر، اونون قلمه آلدیغی هئچ وعده ایلکین اولا بیلمز؛ اونون حاکیمیتی مختلیف یازی نؤع لرینی بیر-بیرینه قاریشدیرماق؛ – اونون ایختیاریندا اولان بودور – اونلاری باش-باشا گتیریب توققوشدورور و هئچ زامان اونلاردان بیرینه بوتونلوک له اساسلانمیر؛ اؤزونو ایفاده مقامینا یئتیشرسه ده، اونا بیلمک گرکدیر کی، «وئرمک» ایسته دییی داخیلی «ماهیت» – ایچینده کی سؤزلرین آنجاق دیگر سؤزلرین کؤمه یی ایله ایضاح اولوندوغو حاضیر سؤزلوکدن باشقا بیر شئی دئییل دیر و بو – سونسوز بیر ایش دیر. توماس دئ کوینسی‌نین اوغراشدیغی بیر احوالاتی بونا ان پارلاق نمونه سایماق مومکوندور: بودلئرین دئدیینه گؤره، او، یونان دیلی‌نین اؤیره نیلمه‌سینده او درجه ده «یئتیشمیشدی» کی، بیر گون ان موعاصیر اوبراز و فیکیرلری بو اؤلو دیل واسیطه‌سیله ایفاده ائتمک عشقینه دوشموش، بو مقصدله همیشه قوللوغوندا حاضیر دوراجاق بیر لوغت ده حاضیرلامیشدی، بو لوغت – اساسی سؤزون اصل معناسیندا تمیز ادبی ترجومه‌لره علاوه ائدیلن شرح لردن عیبارت کیتابدان چوخ-چوخ بؤیوک و ایری حجم‌لی آلینمیشدی. مؤللیفین یئرینی توتان سکریپتور، ائحتیراس، اوقات، حیس-هیجان و تصورات یوخ کی، بو نهنگ لوغتدن عیبارتدیر، یازیسی آنسیزین بورادان بارینیر؛ بئله کی، حیات اولسا-اولسا کیتابی تقلید ائدیر، کیتابین اؤزو ایسه، ایشاره‌لردن هؤرولمک له، هانسیسا اونودولموش نسنه‌لره تقلید ائدیر و بئله‌جه سونو بیلینمزلییه قدر.\n***\nمادام کی، مؤللیفین کنارلاشدیریلماسی آرتیق باشا چاتمیشدیر، متنین هر جور آچیلیشینا ادعالار دا اساسسیز سسلنه جک. متنه مؤللیف وئرمک – آرتیق متنی اَیلتمک کیمی بیر شئیدیر، بو، هم ده اونو یئک معنایا منجر ائتمکله یازینی قاپاماقدیر. بئله بیر باخیش اساس وظیفه‌سینی اثرده مؤللیفی (و یا اونون مختلیف: – جمعیت، تاریخ، قلب، آزادلیق و س. کیمی‌نیشانه‌لرینی) تاپماقدا گؤرن تنقیدی تامامیله تامین ائدیر: اگر مؤللیف تاپیلیبسا، دئمک متن ده «ایضاح ائدیلیب» و تنقیدچی غلبه چالیب. تعججب لو دئییل کی، تاریخن مؤللیفین حاکیم‌لییی هم ده ائله تنقیدچی‌نین حاکیم‌لییی اولوب و او دا تعججب لو دئییل کی، بو گون مؤللیف له بیرگه تنقیدین ده مؤقعیی لاخلامیش اولدو (قوی لاپ یئنی تنقید اولسون). دوغرودان دا، چوخ اؤلچولو یازیدا آچیقلانمالی نه وار کی، یالنیز و یالنیز کلف لری آچماق لازیم گلیر: استروکتورو [قورولوش]، بوتون تکرار و سوییه‌لرینده نظردن کئچیرمک، چکیب-چکیب (جوراب هؤررکن بوشالمیش ایلمه نی چکدییین تک) برکه ده چکمک اولار، سونونا وارماق ایسه یوخ؛ یازی مکانی، – یاریب کئچمک اوچون یوخ کی، – بیزه قاچیش اوچون وئریلیب – یازی دایم معنالار دوغور، «تؤره ییر» – آمما بوراداجا – او اوچوب یوخ اولور، – معنانین سیستئماتیک آزاد اولونماسی گئدیر. بونونلا ادبیات (ایندن بئله، یازی دئمک داها دوغرو اولاردی) متنین ده (بیر متن کیمی بوتون دونیانین دا) آرخاسیندا هانسیسا بیر سیرر گیزلندییی، یعنی یئک معنا اولدوغو مؤقعیندن ال چکه رک، ماهیتجه کونترتئولوژی {ضد خداشناسانه}، اینقیلابی فعالیتینه تام رواج وئریر، بئله کی، معنا سئلی‌نین قارشیسینی آلماماق – نهایتده ائله آللاهین اؤزونو و اونون بوتون نیشانه‌لرینی – راسیونال [عقلانی] نیظامی، علمی و قانونو ردد ائتمک دئمکدیر.\n***\nبیر داها بالزاکین جومله‌سینه قاییداق. بو جومله نی هئچ کس دئمیر (هئچ کس، – یعنی هئچ بیر شخص): اگر اونون منبعی و سسی مؤجوددورسا دا، یازیدا یوخ، اوخودا مؤجوددور. بونو آنلاماق اوچون چوخ دقیق بیر آنالوگییا [تحلیل] کؤمه ییمیزه یئتیشه بیلر. سون زامانلارین تدقیقاتلاریندا (ژ.پ.وئرنان) یونان فاجیعه‌سی‌نین اساسینی تشکیل ائدن ایکی معنالی‌لیغی نوماییش ائتدیریرلر: اونون متنی هر بیر پئرسوناژین بیرطرفلی باشا دوشدویو ایکی معناسی اولان سؤزلردن هؤرولموشدور («فاجیعه وی»لیک ده محض بو دایمی آنلاشیلمازلیقدان ایره‌لی گلیر)؛ آنجاق کیمسه ده وار کی، هر بیر سؤزو بوتؤولوکده – ایکی‌لییی ایله ائشیده – قاورایا بیلیر، حتتا قارشیسیندا دانیشان پئرسوناژلارین «کارلیغینی» دا ائشیدیر، بو «کیمسه» – اوخوجو، (کونکرئت حالدا دینله ییجی)دیر. یازی‌نین بوتؤولوک ماهیتی بئله‌جه آشکارلانیر: متن فرقلی مدنیت لردن گلن، بیری دیگریله دیالوژی [مکالمه]، پارودیک [هجو آمیز]، مباحیثه وی موناسیبت لره گیرن چئشیدلی یازی نؤع لریندن قورولور، آنجاق بوتون بو چوخلوق معین بیر نؤقطه یه فوکوسلانیر [متمرکز، اوداقلاشماق] و بو نؤقطه‌ ایندیه جن ایصرار اولوندوغو کیمی مؤللیف یوخ، اوخوجودور. اوخوجو – او مکاندیر کی، بورادا یازینی تشکیل ائدن هر شئی واحید سیتاتا قدر حک اولونور؛ متن واحیدلیینی تؤرنیشیندن دئییل، یؤنلدیینده قازانیر، آمما بو یؤنلنمه شخصی عنوانی نظرده توتمور؛ اوخوجو – تاریخی، بیوقرافییاسی، پسیخولوگییاسی اولمایان بیر کسدیر، او، یالنیز یازیلی متنین تشکیل اولوندوغو شتریخ لری [قلمرو] بیر آرایا گتیریب بیرلشدیرن کیمسنه دیر. اؤزونو رییاکارجاسینا اوخوجو حقوقلاری‌نین مدافعه چیسی قیسمینده تقدیم ائدیب ان یئنی یازینی هانسیسا هومانیزم آدینا محاکمه ائتمک جهدلری بو سببدن گولونج دور. اوخوجو کلاسسیک طرزده تنقیدی هئچ وعده ماراقلاندیرمامیشدی، اونون اوچون ادبیاتدا یالنیز یازان آدام مؤجوددور. بیزی داها بو سایاق آنتیفراسیس [ظاهرفریب]لرله آلداتماق اولماز، چونکی بو یوللا یوکسک جمعیت عالی جنابجاسینا غیظله او کسین مدافعه‌سینه قالخیر کی، عملییه یه گلدیکده محض اونو سیخیشدیریب ردد ائدیر، ازیب – محوه سوروکله ییر. ایندی بیز بیلیریک: یازی‌نین گله‌جه یینی تامین ائتمک اوچون اونون باره‌سینده کی میفی ایچ ائتمک گرکدیر – اوخوجونون دوغوشو مؤللیفین اؤلومو باهاسینادیر.\n۱۹۶۸. «مانتئیا»\nایضاح: بو یازی حؤرمتلی همت شهبازی واسطه‌سیله یازیمیزا کؤچورولوبدور. بوتون ایکی کروشه [] آراسیندا گلن آچیقلامالار کؤچورن طرفیندن یازیلیبدیر.\n*: رولان بارت (به فرانسوی: Roland Barthes) (زادهٔ ۱۲ نوامبر ۱۹۱۵-درگذشتهٔ ۲۵ مارس ۱۹۸۰) نویسنده، فیلسوف و نشانه‌شناس معروف فرانسوی است. بارت در دوران فعالیت حرفه‌ایش نحله‌های گوناگونی را آزمود؛ از جمله مؤلفه‌های مهم کار او ساختارگرایی (Structuralism)، پساساختارگرایی، واسازی دریدایی، لذت گرایی و همچنین تحلیل نشانه‌شناسانهٔ متأثر از سوسور هستند.(منبع: ویکی پدیا)\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nرولان بارت\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\nیک پاسخ\nduman jahed گفت:\nچهارشنبه ۲۵ تیر ۱۳۹۳ در ۰۰:۰۲\nادبیاتین ان گوزل مقاله سی‌دیر بو. اونون مترجیمینین و کؤچوره‌نین الی آغریماسین. ایشیق سایتیدان خواهش ائلیرم بو کیمی یازیلار آرتیق یئر آییرسین.","num_words":3651,"character_repetition_ratio":0.021,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":172939.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۷۹۳ - ناپلئون بوناپارت ایلک حربی اۇغورونو اینگیلیس طرفیندن آلینمیش تالونو تۇتماقلا قازانمیشدیر و بۇ ظفرینه گؤره بریگارد جنرالی اوْلموشدور.","num_words":27,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.165,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":474269.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Ana Dili -Türkmən Köpçiliyinə Dəğişli, Iliştirili Qoşular - Mənsur Təbəri -Türkməncə Əbcəd-1381 - 47s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nشعر\nAna Dili -Türkmən Köpçiliyinə Dəğişli, Iliştirili Qoşular - Mənsur Təbəri -Türkməncə Əbcəd-1381 - 47s\n6018\n0\n2016\/7\/9\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 7\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1903 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38726 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":348,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.236,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":41461.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پارس ایکی آنلايێشی‌وارمیش؛ بیری ایران‌نین گونئی‌یندا بیر قوم یا ایالتین آدی و بیریده ایراندا بیر قوم و خالق و ایران‌نین گئچمیشی‌نین آدی‌دیر.پارس پادشاهلاری‌نین باشلانجیقی 550ایل میلادان قاباقا قایدیر و330ایل میلادان قاباق آرادان گؤتورولوب و منقرض اولدولار.[۱]","num_words":59,"character_repetition_ratio":0.12,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.181,"stopwords_ratio":0.017,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":349241.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پاییزین کدرلی گونشی، گون باتارین قانلی گؤلونده‌ بوغولدوقدا، سون شعآلارینی نیسگیل بویالی شه‌‌هرین پنجره‌‌لریندن یـیغیشدیریر. ائولرین بیرینده‌ گنج بیر قادین، تلفونون دسته‌‎یین الینده‌ سیخیر. ذهنی‎نین آلاتورانلیغیندا یولونو ایتیرمیش قادین، یالواریجی لحن ایله‌ دانیشیر: «… یوخ دوکتور! یوخ دوکتور! یوخ. سیزدن خاهیش ائله‌‎ییر‎م ائوه‌ تشریف گتیریز، خاهیش ائله‌‎ییر‎م دوکتور…، بو ائشییه‌ چیخارتمالی دئییل. هامییا دئمیشم گئدیب موسافیرته‌… بیلمیرم نئجه‌ دئییم! عجیب- غریب دانیشیر. اصلن باشا دوشمک اولمور نه‌ دئییر؛ من کی گیجلمیشم دوکتور. دئمه‌‎ینن اولماز، گره‌‎ک گلیب گوره‌‎سیز».\nآرواد دسته‌‎یی قویور؛ کاناپایا سؤیکه‌‎نیب، فیکره‌ دالیر. «صادیق»ین کئچن اوچ گونده‌ دانیشدیغی قات- قاریشیق سؤزلر، اونون ذهنینده‌ یان- یانا دوزولور: «یانی نه‌ اولسون؟! بیرد‎ن- بیره‌ بونون باشینا نه‌ گلدی؟!…»\nلحظه‌‎لر آغیر – آغیر سورونور. ساعاتـین سسی آیدینجاسینا ائوه‌ یایـیلیر. هله‌ اوتاقدان بیر سس گلمیر، آمما او، هر لحظه‌ صادیق‌ین باغیرتیسینی گؤزله‌‎ییر. آرتـیق دیکسینمیر، عادت ائله‌‎ییب سانکی!\nجاملارین دالیندان قاتی قارانلیق ایچری سیزیر؛ آروادین ذهنینه‌ چؤکور. گؤزلری باخارکن اویغویا قاپسانیر: قدیم حیط‎لریدی. تای- توشلاری ایله‌ «آیاق جیزیغی» اویناییرلار. ساللاخ ممی، الینده‌ بیر پیچاق، یاللاه‌ دئیه‌- دئیه‌ دالانین پیلله‌‎لریندن حیطه‌ یئنیر. نئچه‌ کلمه‌ آناسی‌لا دانیشدیقدان سونرا، الین آتـیب «مریم»ین خوروزونون قانادیندان توتور؛ آیاغی‎نین آلتـینا قویور. مریم، هله‌ نه‌ اولاجاغینی باشا دوشمه‌‎میش، خوروزون باشی کسیلیر. باشسیز خوروز گؤزله‌‌نیلمز بیر چیرپینتی‌لا قانادینی ممی‎نین آیاغی‎نین آلتـیندان قورتاریر، اؤزونو باخچایا آتـیر. اونون چیرپینتـی‎سیندان، باخچاداکی گول- گؤیرنتـی‎لر آل قانا بویانیر. مریم قیشقیراراق، اؤزونو بؤیوک آناسینا یئتـیریب، اونون دیزلرینی قوجاقلاییر…\nاؤز قیشقیرتـیسیندان‎‎می‎دی، یوخسا صادیق‌ین باغیرتیسیندان، آنجاق او یئریندن سیچراییب، اؤزونو اوتاغا یئتـیریر. صادیق قان – تر ایچینده‌، گؤزلرین تاوانا دیره‌‎ییب: «دی گؤر نه‌‎ قده‌‎ر چابالاییب مریم؟! گؤر نه‌ قده‌‎ر چیرپینیب مریم؟!» جومله‌‎سینی تـکرار- تـکرار دئدیکده‌، سانکی چیلغین روحونا سیغیناجاق آختاریر. مریم مطبخه‌ قاچیر. بیر بارداق سو ایله‌ قاییدیر. سویو صادیق‌ین اوزونه‌ چیله‌‎ییب، اونو اؤزونه‌ گتـیریر. صادیق، آستا- آستا توختاییب اویور. مریم ایسه‌ اویغودا گؤردویو اوشاقلیق خاطیره‌‎سینه‌ یئنی‎دن قاییتدیقدا، خوروزو بیر داه‌ا ذهنینده‌ یارادیر: «سحرین آلا تورانیندا، خوروز خوجانیشین‎ده‌ غرور ایله‌ باشینی دیک توتوب، سوکوتو یاران بانی‎ ایله‌، یاتانلاری آییلتماغا چاغیریر… سونرا ساللاخ ممی…، اونون رحم‎سیز پیچاغی …. مریم‎ین اوره‌‎یی سیخیلیر، گؤزلری یاشالیر…\nدرین دویغولارا دالمیش مریم، زنگین چالینماسی ایله‌ آییلیر. دوکتوردی؛ «نئجه‌‎سیز مریم خانیم»- دئیه‌، ایچری گیریر. مریم‎له‌ بیرلیکده‌ اوتاغا کئچیرلر. دوکتور تختـین قیراغیندا اوتورور. الین صادیق‌ین آلنینا قویوب، سسله‌‎ییر:\n– صادیق … صادیق! منم سیاووش. دور گؤروم نه‌‎یین‎دی!.\nصادیق‌ین گؤزلری آچیلیر. قیزارمیش گؤزلرینین قیراغی شیشیب پؤرتموشدو. قیزمار نفسیندن قایساقلانمیش دوداقلاری چاتلاییب، شیریم- شیریم اولموشدو. اوزون زامان دینمز- دانیشماز، دونوق باخیشلا دوکتورو سوزور؛ سونرا سوروشور:\n– سن ده‌ گؤردون اونو؟ گؤردون نه‌ گونه‌ سالمیشدیلار؟! دئییرم آخی بی‌شرف…. بی‌شرف… قیچیندان نییه‌ بس؟! دئییر: اوشاقلارین اللری ا‎سیب. سؤزه‌ باخ، سؤزه‌! اوشاقلارین اللری اسیب! باخ سؤزه‌… باخ سؤزه‌!\nالین اوزادیب، دوکتورون الیندن یاپیشیب، اؤزونه‌ ساری چکیر: «الیوی بیر قوی باشیما، گؤر نئجه‌ زوققولداییر، بئینیم!… بئینیم ترپه‌‎نیب سیاووش! یوخ دای… یوخ، من دوزه‌‎لن دئییلم. دای من دوز‎لمم، سیاووش»- دئیه‌، سوسور. سیاووش مریم‌ـه‌ ساری دؤنور: «قیزماسی چوخ یوخاری‎دی»- دئیه‌، ایسلاق بیر دسمال ایسته‌‎ییر. مریم بیر له‌‎ین سو، بیر دسمال، بیر شیشه‌ آلکول گتـیریر. سیاووش دسمالی ایسلادیب، صادیق‌ین آلنینا قویور. صادیق دسمالی آلنیندان آتـیب باغیریر:\n– بوشلا بابا، بوشلا منی! من دوزه‌‎لن دئییلم… من دوز… من دو….\nسیاووش اونون چیینیندن باسیر: «دی دایان، قوی قیزدیرمانی یئندیریم. آخی‎!- دئیه‌، اونو یئنی‎دن یاتـیردیر. صادیق‎، آغیر نفس آلا- آلا زاریلدایاراق، ساییقلاییر:\n– گؤزومو یومورام، گلیر یوخوما. ال چکمیر او، گولور منه‌… او… او منیم سققه‌‎لیمه‌ گولور. آخی سن ده‌‎ کیشی‌سن؟! سن… سن ده‌ ده‌ شرف وار؟! یوخ، یوخدور. دوز… دوز دئییر او، یوخدور… یوخدور. گیریب منیم بئینیمه‌ سیاووش!، بئینیمده‌ چابالیر او؛ چیرپینیر سیاووش… چیرپینیر…!»!\nسیاووش، هله‌‎ده‌، اونون آیاقلارین له‌‌ین‌ده‌ سرینله‌‎دیر، آمما قیزدیرما یئنن دئییل. صادیق‎ ائله‌‎جه‌ صادالاییر:\n– کئشگه‌…، کئشگه‌ گؤرمه‌‎یئیدیم اونو. آخ یانداخ کولو… یانداخ کولو…! بیر یانداخ کولون الینده‌ سیخیب ساخلامیش، دیک منه‌ ساری، ائله‌ او جور… ائله‌ او حالدا، قولو قورویوب، قالمیشدی… ائله‌ بیل منه‌ وئریردی؛ ائله‌ بیل دئییردی گل!… گل! آقای دوکتور بو دا دسته‌ گول! گل… گل آپار قوی د‎ده‌‌وین گؤرونا… گه‌… گه‌… گل آپار!».\nقیزدیرما اطرافا یاییلیر. صادیق‎‎ین بارلانمیش آغزی قوخویور. جووجولرینده‌ قایساقلانمیش آغ کؤپوک گؤزه‌ چارپیر. قه‌‌هر بوغازینا ییغیشدیقدا زورلا اؤزونو توپلاییر:\n– آخ‎خ… سیاووش بودو… بو… بو… بودونون بیر طرفی‌نین اتی بوتون گئتمیشدی؛ گئدیب لاپ سومویونه‌ چیخمیشدی. بی شرف دئییر اوشاقلارین الی اسیب… بی… بی‎شرف…، بی‎شرفلر. گؤره‌‌سن آللاه‌، گؤر نه‌‎ قده‌‎ر چابالاییب، گؤر نه‌ قده���‎ر چیرپینیب، سیاووش، گو… گو… گؤر، نئجه‌… گؤر…!\nسؤزون چاتدیرا بیلمه‌‎د‎ن صادیق، هؤنکورتو ایله‌ آغلاماغا باشلاییر. سیاووش، مریم‌دن صادیق‌ین درمانلارینی گتیرمه‌‌یی ایسته‌‌ییر. الی اسه‌- اسه‌، بیر آمپول سورنگه‌ چکیب، صادیق‌ـا وورور. صادیق‎، یواش- یواش ساکیت‎‎لشیب، اویور.\nاوتاقدان چیخیرلار. سیاووش بیر لیوان سو ایسته‌‎ییر؛ سویو ایچیر، توما گئدیر. سونرا سوروشور:\n– جریان نه‌‎دی؟، هاچاندان بئله‌ اولوب؟\nمریم دئییر:\n– چرشنبه‌… او گئجه‌ چوخ بئواقت گلدی. گئجه‌ یاریسی ایدی گلدی، یاتدی. صاباح، سحر تئزدن، گون تازا چیخمیشدی، «پزشک قانونی»دن تلفون آچدیلار. شه‌لندیم؛ دئدیم، ایندی کی پزشک قانونی اولماز. دئدیلر دسته‌‎یی وئر دوکتورون اؤزونه‌. آییلتدیم؛ دانیشدی. بیلافاصیله‌ گئییندی، گئتدی. بیر ساعات چکمه‌‎دی قاییتدی. من، صبحانه‌‎نی دؤشه‌‎دیم، گؤردوم کی سیغار یاندیردی. دئدیم: آج قارنینا نه‌ خبردی؟ دینمه‌‎دی. بیر دنه‌ چای ایچدی، یئنی‎دن سیغار یاندیردی. گؤردوم ناراحات‎دی. سوروشدوم: نه‌ خبر ایدی؟ دئدی: اؤلونو باسدیرماق اوچون ایجازه‌‎نامه‌ ایسته‌‎ییردیلر. گؤردوم، قه‌‌هر‎دن دوداغی اسیر. دئدیم: اونون‎دا ناراحاتچیلیغی وار؟ دئدی: آخی، جاوان قیز ایدی. سوروشدوم: کیم‎ایدی… دئدی، بیلمه‌‎دیم. دئدیم: نییه‌ اؤلموشدو؟ بیردن اؤزوندن چیخدی، اوستومه‌ چیغیردی: «مفتّیش‎لییی قورتاریرسان یا یوخ». دای من بیر سؤز دئمه‌‎دیم. گئتدی ایداره‌‎یه‌. ساعات اون‎‌بیر ایدی قاییتدی؛ گیردی اوتاغا. گئتدیم گؤردوم پالتارلی تختین اوستونده‌ اوزانیب، یاتـیب. ائله‌ او یاتـیش‎دی کی یاتـیب. داییم یوخو گؤرور. سایقیلاییر یوخودا…،پیس وضعیتده‌ یوخودان قالخیر…».\nسیاووشون گؤزلری قالی‎نین گول‎لرینه‌ زیلله‌‎نیب، باشین قالدیرمادان سوروشور:\n– یاخشی، نه‌ دئییر؟\nمریم‌ین سسی سانکی قویودان چیخیر:\n– نه‌ دئیه‌‎جک! ایندی دئدیک‎لرینی؛ قاتـیر قاریشدیریر. بیر سؤزو بلکه‌ یوز دفه‌ دئییر… من نئیله‌‎ملی‎یم؟ قورخورام دوکتور… قورخورام د‎لی اولا آخیردا…!\nمریم قه‌‌هرلنیر. سیاووش هئچ نه‌ دئمیر. مریم ایسته‌‌دیی کیمی اوره‌‎یین بوشالدیر؛ سونرا گؤزلری‎نین یاشینی سیلیب، سارسیلمیش حالدا «نئیله‌‎مه‌‎لی‎ییک دوکتور!؟»- دئیه‌، گؤزلرین سیاووشا تیکیر. سیاووش «شاید ائوده‌ توختادا بیلک، آنجاق اگر بیماریستانلیق اولسا، بوردا یاتا بیلمز. بوردا یاتسا، ایش چیخاردار»- دئیه‌، کؤکسون اؤتورور…\n٭٭٭\nگونلر بیر – بیری نین آردینجا سوووشور. سیاووش، هر گون صادیق‌ا باش چکیر. اونون داوا – درمانینا یئتیشیر. صادیق ایسه‌ ایندی نه‌ قیزدیریر، نه‌ سایقیلاییر، نه‌ ده‌ باغیریر؛ آنجاق هئچ بیر سوز دانیشمیر؛ داییم توموب، فیکره‌ دالیر. سوسقون حالدا گؤزو بیر نوقطه‌‎یه‌ دیره‌‌نیر؛ اؤز ایچینده‌ یاشاییر. سون گؤروشده‌ سیاووش اونو محبتّ‎له‌ سوزوب، سونرا دئییر:\n– شوکور آللاه‌ا دای حالین یاخشیلاشیب. من دئییرم یاپیشاسان مریم‌ین الیندن، بئش- اون گون گئده‌‌سن شیمالا. قوی بیر آب- هاوان دا د‎ییشیلسین.\nصادیق اونون جاوابیندا «فعلن کی استعفامی یوللامیشام ایداره‌‎یه‌، جاواب گؤزله‌‎ییرم» – دئییر. سونرا درین بیر آه‌ چکه‌‎ر‎ک، سؤزونون آردینی توتور: «اوننان سونرا گؤروم نئیله‌‎ملی‎یم»\nبو لحظه‌، مریم، سؤزه‌ قار��شیر:\n– تصمیمی وار گئده‌، آمما تک گئدیر. منی آپارماق ایسته‌‎میر. دئییرم تک گئتسن من نیگران قاللام آخی…\nمریم سؤزونون قالمیشینی اوتور. نئچه‌ لحظه‌ سوکوت ایله‌ اؤتور. سیاووش باخیشی ایله‌ صادیق‎دان جاواب ایسته‌‎ییر. صادیق جاواب وئریر:\n– ایستیرم گئدم، آمما شیمالا گئتمک ایسته‌‎میرم. من ایستیرم «بوزقوش»ا گئده‌‌م. مریم‌ی من اوردا نئیله‌‎ییم. اوبادا منیم تار- تانیشیم چوخدور، آمما آروادیلان جور گلمز. بیر ده‌ دوزون ایسته‌‎سن ایسته‌‎ییرم بیر مدت تک اولام. تک‎لیک آختاریرام. فقط ایسته‌‎ییرم تک اولام. ناراحات اولما مریم، بو منه‌ لازیمدی. من بیر سا‎یخاش یئر آختاریرام بیر آز فیکیر‎لشم. بالاخره‌، من اؤز تکلیفیمی گره‌‎ک مشخّص ائله‌‎‎یم. آخی من بو دونیادا نه‌‎چی‎یم. سن دیء سیاووش، من نه‌‎چی‎یم… نه‌‎چی‎یم؟».\nصادیق‎ سؤزون بیتیریب سوروجو گؤزلرینی سیاووشا تیکیر. «من نه‌‎چی‎یم؟» سؤزو اوتاغین فضاسیندا هر‎له‌‎نیر؛ قاسیرغا کیمی تاوانا، در- دووارا ده‌‎ییب قاییدیر؛ عکس صداسی سیاووشون قولاغیندا سسله‌‎نیر: «من نه‌‎چی‎یم؟…»، «من نه‌‎چی‎یم؟…»\nمریم‌ین یاناغینا آخان یاش و بیردن- بیره‌ اوره‌‎یینی بوشالتماسی بیر نئچه‌ آنلیق اولورسادا، سیاووشو بو بورولغاندان قورتاریر:\n– منی بو حالدا قویوب، گئتمه‌… من سننن‎ ده‌ پیس گونده‌‎یم، صادیق! بس من‎نن نییه‌ قاچیرسان؟.\nمریم دانیشیر، آمما سیاووش اونون دئدییی‎نین، اونون گیلایه‌‎لرینین بیرین ائشیدیر، بئشین ائشیتمیر. او دوشدویو دورومدان چیخماغا چالیشیر. صادیق ایسه‌ مریم‌ی توختادماق ایسته‌‌ییر؛ اونون اوره‌‎یین آلماغا، چالیشیر:\n– من ایندی اؤزومدن قاچیرام مریم! یاخشی، اگر اؤزون ایستیرسن گل؛ یاخشی، گل!\nآمما، سیاووش اؤز عالمینده‌‎دیر. او اؤز ایچینده‌ چیرپینیر؛ بوغولان آداما بنزه‌‌ییر. هردن بیر کلمه‌، بعضا ده‌ بیر جومله‌ ائشیدیر؛ بیر شئیی سئچیر، آنجاق یئنی‎دن اؤزونه‌ دالیر. اونجا اوتاغین تاوانی گئتدیکجه‌ آلچاقلاشیر؛ دووارلار بیر بیرینه‌ یاخینلاشیر؛ اوتاق کیچیلیر؛ فضا دارالیر.\nسیاووش، نه‌ واخت ائودن چیخماسینی دویمادان، اؤزونو ائشیکده‌ حیسّ ائله‌‎ییر. گئجه‌ یاریسینا یاخینلاشیر؛ یول سایخاش، شه‌‎هر دینج‎دیر؛ تکه‌- توک آدام گل- گئت‌ده‌‌دیر، آمما سیاووش اونلارین هئچ بیریسینی گؤرمور. «من نه‌‎چی‎یم؟» سورغوسو دالبادال قولاغیندا سسله‌‎نیر. سانکی صادیق اونون آردینجا اؤز سورغوسونو تکرار- تکرار سوروشور. سیاووش بیر آن حیسّ ائله‌‎ییر بو صادیق‌ین سسی دئییل، بو اونون اؤز سسی‎دی. هویوخور، یان یؤوره‌‎سینه‌ باخیر، ا‌ؤزونه‌ گلیر: «من هارا گئدیرم؟! ائله‌ بیل یولو سهو گلمیشم!”- دئیه‌، گئرییه‌ دؤنور. زیل قارانلیقدا گؤزلری یاخشی سئچمیر؛ اوچ- دورد یول گؤزلرین اوووشدورور؛ مؤحکم یوموب آچیر، سونرا ایسه‌ یئنی‌دن یولا دوشور…","num_words":2428,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.014,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":135166.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"… آذر آیینین اون آلتیسیندا وطن یولوندا قزئتیندن مکتوب آلدیم. اونلار منى ایشه دعوت ائدیردیلر. من او گوندن تبریزه قایتماق فیکرینه دوشدوم. لازم اولان تدارکلرى گؤروردوم. آذر آیینین اییرمی بیرینده تبریزده قیام گونو باشلانمیشدى. تبریز پادگانى تسلیم اولوب سیلاحلارى یئره قویموشدولار. ملى مجلس تشکیل تاپمیشدى. بو مجلسده فرقه رهبرى آغاى پیشه‏ورى ملى دؤلتین باش وزیرلیگینه سئچیلدى. اوردا دؤلت عضولرینى مجلسه تقدیم ائتدى.\nآذر آینین اییرمی ایکیسینده تهراندا ایکى نفر آذربایجانلى جاوان ایله اوز به اوز اولدوم. اونلار تبریزدن یئنى یئتیشمیشدیلر. پالتار آلماق ایسته‏ییردیلر. من اونلاردان تبریزده‏کى وضعیّتى خبر آلدیم. بیرى:\n– تبریزدن دئمه، تبریز اود توتوب یانیر. فدائیلر هر بیر ایشى اؤز اللرینه آلیبلار. بیز قویوب قاچمیشیق.\nمن:\n– نه اوچون قاچیبسیز؟\n– بیز آرتشده گروهبان ایدیک. تبریز پادگانى تسلیم اولدو. بیز ده تهرانا گلدیک. ایندى یئتیشمیشیک.\n– نه اوچون قاچیبسینیز؟ سیز کى، سر لشکر دئییلدیز. اوردا قالیب ملى دؤلت ایله همکارلیق ائتسه‏یدیز کیم سیزه بیر سؤز دئیه بیلردى.\nاونلار منه أیرى-أیرى باخیب بیرى خبر آلدى:\n– سن ده اونلاردانسان؟\n– من ده آذربایجانلییام. هر کیم بو خالقین حقوقونو مدافعه ائتسه اونون طرفدارییام.\nاونلار منیم بو سؤزلریمدن دیسکیندیلر. بیر سؤز دئمه‏ییب گئتدیلر……….\n……من آذر آینین اییرمیسینده تبریزه گئتملى ایدیم. وضعیّتى بو جور گؤروب آیین اییرمی اوچونده تهراندان چیخدیم. اییرمی بیر آذر قیامیندان سونرا تبریزى گؤرمک اوچون تله‏سیردیم. ایندى اوردا وجودا گلن بو دگیشیکلیکلرى اؤز گؤزومله گؤروب، اؤلچوب بیچمک ایسته‌‏ییردیم. مرکزى دؤلت آذربایجاندا جریاندا اولان بو احوالاتلاردان چوخ ناراحات ایدى. بونا گؤره ده آذربایجانا گلیب گئدن مسافرلرى قزوین شهرینده کنترل ائدیب شکلى اولدوقلارى آداملارى جلب ائدیردیلر. من تبریزه اؤزومله آپاردیغیم شعرلریمدن نگران ایدیم. بو شعرلرى الیمدن آلماسینلار دئیه اونلارى پالتومون آستاریندا گیزلتمیشدیم. بئله‏لیکله قزوینده مسافرلرین شئیلرینى آختارماغا باشلادیلار. خوشبختلیکدن شعرلریمى تاپا بیلمه‏دیلر. بیز قزویندن کئچیب بیر ساعاتدان سونرا دوغما آذربایجاندا حرکت ائدیردیک. پاییزین سون چاغلارى اولدوغونا گؤره هاوا سویوق ایدى. من اطرافا دقتله باخیردیم. تاکیستاندا آرا بیر سیلاحلى آداملارا راست گلیردیم. آمما بونلارین کیم اولدوقلارینى تعیین ائده بیلمیردیم. خرمدره‏یه چاتاندا هر شئى منه معلوم اولدو. ماشینیمیز قهوه‏‌خانا قاباغیندا دایانان کیمى سیلاحلى جاوان بیر فدائى اتوبوسون داخیلینه وارد اولدو. او دقتله مسافرلرى سوزمه‌‏یه باشلادى. ماشینین آرخا طرفینده اوتوران بیر نفره گؤز دیکیب دئدى:\n– سیز گلین آشاغى.\nبو آدام دؤلتین پاسبانلاریندان ایدى. او اؤزونو بیلمه‌‏مزلیگه ووروب یئریندن ترپنمدى. فدائینین سسى یئنه اوجالدى:\n– سنى دئییرم، او کى پاپاغینا آت نالى یاپیشدیریب.\nبئله‏‌لیکله پاسبانى ماشیندان دوشوردوب آپاردیلار. سونرا هامییا ماشیندان دوشمه‏‌یه اجازه وئردیلر. قهوه‏‌خانانین قاباغى سیلاحلى فدائیلرله دولو ایدى. سئوینجیمى ابراز ائتمگى باجارمیردیم. ائله احساس ائدیردیم کى، دونیانین تمام آزادلیقلارینى منه بخش ائدیبلر. قهوه‏‌خانا پالچیقدان تیکیلمیش اولسا دا بؤیوک ایدى. قاپینى آچیب ایچه‏‌رى وارد اولاندا جمعیّتین چوخلوغوندان حیرت ائتدیم. بیر یئر تاپیب اوتوردوم. اگنیمده‌کى پالتونو چیخاردیب آستارینا تیکدیگیم شعرلرى تاپماق اوچون بعضى تیکیشلرى سؤکملى ایدیم. هامى منه باخسا دا نه ائتمک ایسته‏‌دیگیمى بیلمیردی��ر. بیر آزدان آستارین آلتیندان چیخارتدیغیم کاغیذلارى گؤرنده هامى تعجب ائتدى. باشیمین اوستونده دایانیب منه گؤز دیکن بیر فدائى سوروشدو:\n– او کاغیذلار ندیر؟\n– بونلارین هامیسى شعردیر. ایندى سیزه اوخویاجاغام.\n– اجازه وئر باخیم.\nمن اوخوماق ایسته‌‏دیگیم شعرى اونا تقدیم ائتدیم. فدائى بیر مدت شعره باخدى و اوزونو قهوه‏‌خاناداکى جماعتا توتوب دئدى:\n– ساکت اولون دوستوموز بیزه شعر اوخویاجاقدیر.\nمن شعرى اوندان آلیب تاختین اوستونه چیخدیم. “منیمدیر” آدلى شعریمى اوخوماغا باشلادیم:\nآذربایجان… سنین دوغما ائلینده،\nبیتن لاله، آچان گوللر منیمدیر.\nبو شؤکتلى، عظمتلى تورپاغین،\nقوینونداکى ایگید ائللر منیمدیر.\nشعرین بیرینجى بندى قورتاران کیمى هورا سسلرى قهوه‏‌خانانى بورودو. فدائیلر توفنگلرینى گؤیه قالدیریب جماعتى هیجانا گتیریردیلر. قهوه‏‌خانادان اوجالان سسلره ائشیکده‏‌کى آداملار دا ایچه‏‌رى وارد اولدولار. بیر آزدان سونرا قهوه‏‌خانادا اینه سالماغا یئر یوخ ایدى. من ایندیه قدر اؤزومو بو قدر آزاد و خوشبخت حسّ ائتمه‏‌میشدیم. منفور شووینیست محمدرضانین سیاستى ایرانین بیر پارچاسى اولان وطنیمیز آذربایجانا دار گؤزله باخیب، اونون بارلى تورپاغیندان اؤزونه سارایلار تیکدیریب، گؤیلرینده‏‌کى اولدوزلاردان بو سارایلارا زینت وئریب وطنیمیزى آج یالاواج قویموشدو. خالقیمیز مشروطه زامانى کیمى یئنه آیاغا قالخمیش اؤز اجدادلارى ستارخان و باغیرخان کیمى حق و حقیقت بایراقلارینى گؤیه قالدیرمیشدیلار. قهوه‌‏خاناداکى بو سسلر ده مشروطه شهیدلرینین بوغازلاریندا یاریمچیلیق قالان سسلرین آردى ایدى. هامى شعریمین آردینى اوخوماغیمى ایسته‏‌ییردى. من هیجانلى ایدیم. بورداکى آداملارین هئچ بیرى منى تانیمیردى. من ده اونلارى تانیمیردیم. آمما اورکدن اوره‏گه یول اولان کیمى من اؤز شعریمله بو آداملارین اوره‏گینه یول تاپمیشدیم. هامى ساکت اولموشدو هامى. گؤزلرینى منه دیکمیشدى. من شعرین ایکینجى بندینى اوخوماغا باشلادیم:\nااصلان کیمى خالقیمداکى چوخ هنر،\nتاریخ بیلیر وقارلیدیر داغ قدر،\nبولبول کیمى نغمه دئین هر سحر،\nسازیمداکى سسلى تئللر منیمدیر.\nیئنه ده هورا سسلرى اوجالدى. توفنگلر گؤیده اویناییردى. سورکلى آلقیشلار آمان وئرمیردى. من ایسه بو آلقیشلارین آلتیندا ایتیب باتمیشدیم…\n(۲)….\n… ۱۳۲۴-نجو ایل آذر آیینین اییرمی دؤردونده تبریزه وارد اولموشدوم. گؤى مسجددن بیر آز آشاغى کهنه بازارین اوّلینده‏‌کى غفارى مسافرخاناسیندا یئرلشدیم. شهرى دویونجا گؤرمک ایسته‏‌ییردیم. تلسدیگیمه گؤره صبحانه یئییب شهره چیخدیم. “وطن یولوندا” قزئتینه باش وورمالى ایدیم. منیم بو قزئتدن آلدیغیم مکتوبدان بیر هفته‏‌دن چوخ کئچیردى. مسافرخانادان چیخیب کهنه بازارا آددیم قویدوم. بازار همیشه‏‌کى کیمى آچیق ایدى. دوکاندارلار اؤز ایشلرینه مشغول ایدیلر. کهنه خیابانین او تاییندا ایکى نفر جاوان آدام، چیینینده توفنگ جیگر کبابى ساتانین قاباغیندا دایانمیشدیلار. یاخیندان اونلارى گؤرندن سونرا یقین ائتدیم کى اونلار اییرمی بیر آذرین یئتیردیگى فدائیلردندیر. یولوما داوام ائدیب ساعات قاباغینا گئتدیکجه تبریزى نئچه آى قاباق گؤردویوم تبریزه اوخشادا بیلمدیم. ساعات قاباغینداکى میداندا جماعت چوخ ایدى. او زامان فرقه‏‌نین بیر چوخ ییغینجاقلارى بو بنادا تشکیل اولوردو. فدائیلر ایندى بو بنانین قاباغیندا کئشیک وئریب نظم انتظاما مشغول ایدیلر. گله‏‌جکده ستارخان آدینى قازانان خیابانلا اوزو آشاغا گئتدیکجه معلوم اولدو کى، کئچمیش پاسبانلارین یئرینه فدائیلر انجام وظیفه ائدیرلر. نه ایسه فدائیلر شهرین زینتى اولموشدولار. هر یانا باخیردین چیینلرى توفنگلى فدائیلر گؤزه چارپیردى. اییرمی بیر آذر قیامیندان سونرا ظاهرده تبریزده اولان دگیشیکلیک هر یئرده فدائیلرین اولماسى ایدى. آمما فرقه رهبرلرینین نظرینجه قیام هله دوام ائدیردى. چونکى آذربایجانین بعضى شهر و کندلرینده اربابلار و خانلار هله تسلیم اولمامیشدیلار. اونلار اؤز دار و دسته‏لرى ایله داغلارا چکیلیب اؤز مبارزه‏‌لرینه داوام ائدیردیلر. “تورپاق کندلیلریندیر”، شعارى فرقه‏نین گونده‌‏لیگینده ایدى و اربابلار آسانلیقلا بو تورپاقلاردان ال چکمک ایسته‏‌میردیلر. بونون اوچون فرقه‏‌نین فعاللارى شهر و کندلرده فدائیلر دسته‏‌سینى تشکیل وئریب خانلارلا مبارزه‌‏یه یوللاییردیلار. تبریزده و آذربایجانین بؤیوک شهرلرینده اولان اوباشلار، لوطولار، خالقین حسابینا دولانان بوینو یوغونلارلا مبارزه فدائیلرین اوزه‏‌رینده ایدى.\n(۳)….\n… من تبریزه گلندن بیر هفته سونرا فرقه‏‌یه عضو اولدوم. بوندان اؤترو تبریزین بئش حومه‏‌سینه مراجعه ائتدیم. هفته‏‌ده بیر گون حوزه‏‌لرین بیرینده حاضر اولوردوم. بو اجلاسدا اشتراک ائدنلرین سیاسى معلوماتینى یوخارى آپارماقدان اؤترو بحثلر اوزانیردى. اونا گؤره ده ایراندا و عینى حالدا جهاندا جریاندا اولان سیاسى مسئله‌‏لر باره‏‌سینده صحبت‏لر گئدیر و فرقه‌‏نین بو سیاسى جریانلارین قارشیسیندا آپاردیغى مناسبتلردن دانیشیقلار اولوردو…\nتبریزده اولان حومه‏‌لرین سایى گوندن گونه آرتیردى. فرقه‏‌یه عضو اولانلار حوزه‌‏لرده یئرلشیردیلر. تبریز ایرانین ان سیاسى نقطه‏‌سینه چئویریلمیشدى. فدائیلرین سایى او قدر چوخالمیشدى کى، بالاجا مکتب اوشاقلارى دا فدائیلرى تقلید ائدیردیلر. اونلار تاختادان اؤزلرینه توفنگ دوزلدیب چیگینلریندن آسیب کوچه‏‌لرده سرود اوخویا- اوخویا مشق ائدیردیلر. بیر نفر ده اوشاقلاردان اونلارا فرمانده‏‌لیک ائدیر ، الینده‏‌کى سوتو چالا- چالا فرمان وئریردى: – بیر-ایکى، بیر-ایکى، ساغا دؤن!\n۲۱ آذرده اؤز وارلیغینى اعلان ائدن ملى دؤلیتین قارشیسیندا بؤیوک وظیفه‏‌لر دوروردو. بونلارین ان اساسلیسى آنا دیلینده مکتبلرین آچیلماسى ایدى. بونا گؤره ده ایندیدن درس کتابلارینین یازیلیب انتشارینا باشلانماسى لازیم ایدى. آز مدتده بو ایش حیاتا کئچیب ایلک دفعه اولاراق آذرى بالالارى اؤز آنا دیللرینده درس اوخوماغا باشلادیلار. بو مسئله آذربایجان تاریخینده بؤیوک اهمیته مالک اولا بیلردى. خالقین اؤز آنا دیلینه اولان علاقه‏‌سى قاینار بولاق کیمى اؤز شفافلیغین گؤستریردى. فرقه حوزه‏‌لرینده تشکیل اولان درس صینیفلرى آنا دیلینده حیاتا کئچیردى. سونرا ساوادسیزلیغى لغو ائتمک عنوانى ایله باشلانان مبارزه خصوصى اولاراق مکتبلرده آنا دیلینده فعالیّته باشلادى. دئمک اولار کى، آذربایجان مدنیت اوجاغینا چئوریلمیشدى.\nایکینجى دونیا محاربه‏‌سى قورتارماق اؤزره ایدى. فاشیزیم اؤز اللریله اؤزلرینه قازیدیقلارى مزاردا دفن اولماق ایدى. شوروى‏نین قوشونلارى برلینین دروازالارینى دؤیمکده ایدیلر. میلیونلارلا قوربان وئرن بو محاربه آوروپانى باشدان- باشا خرابه‏‌زارا دؤندرمیشدى. مینلرله کارخانالار دونیادا اود یاغدیران بومباردیمان نتیجه‏‌سنیده داغیلیب یئرله یکسان اولموشدو. محاربه گئدن اؤلکه‏‌لرده ساغ قالانلار آت و ایت اتینى یئمکدن بئله چکینمیردیلر.\nدونیانین هر یئرینده باهالیق حکمرانلیق ائدیردى. ایندى محاربه قورتارماق اؤزره ایدى. هامینین گله‏‌جه‏‌یه امیدى آرتمیشدى. تبریزده و ایرانین هر یئرینده جماعتین اوزونده سئوینج علامتى گؤرونوردو. خصوصى اولاراق “وطن یولوندا” قزئتینین امکداشلارى ایچینده شادلیق گؤرونوردو. بئله بیر زاماندا آذربایجانین مشهور آهنگسازى جهانگیر جهانگیروو تبریزده ایدى. او تبریز فیلارمونیاسینى حاضرلاماق اوچون فعالیت ائدیردى. نئچه گوندن سونرا فیلارمونیانین آچیلیشى اعلان اولدو. او زامان تبریزده چیخان قزئتلر بو خبرى درج ائتدیلر. فیلارمونیانین هر طرفى بزنمیشدى. آفیشالاردا او آخشامین برنامه‏‌سى قید اولموشدو. تبریزده میثلى گؤرونمه‏‌میش بو حادثه هامییا تعجبلو گلیردى. بیلیط آلماق ایسته‏‌ینلر تله‌‏سیردیلر. ایلک برنامه تبریزین مشهور مغنیسى اصغر رضوانین سسى ایله باشلاناجاقدى. اونون گؤزل ملاحتلى سسینى هامى سئویردى. او، آذربایجانین مشهور کلاسیک شاعرلرى نظامینین سنسیز غزلینى اوخویاجاقدى. بو ایلک آچیلیشدا فرقه و حکومت باشچیلارى دا اشتراک ائده‏‌جکدى. هله تهراندا وجودا گلمه‏میش فیلارمونیا تبریز صنعتکارلارینین فعال اشتراکیله سهندین، عینالینین قوینوندا سسلنیردى. من ایلک آخشام واجب ایشیم اولدوغونا تاماشایا گئده بیلمه‏دیم. سونکى آخشاملارین بیرینده فیلارمونیا تاماشاسینا گئتدیم. یاددا قالمالى بیر آخشام ایدى. وئریلن نمایشلر چوخ گؤزل ایفا اولونوردو. خصوصاً اون یا اون ایکی یاشلى بیر اوغلان ایله بیر قیزین چیخیشلارى هامینى حیران ائتمیشدى. اونلارین اولدوقجا گؤزل ملاحتلى سسلرى اولماقلا برابر ایفاء ائتدیکلرى برنامه ده گؤزل ایدى. او زاماندان أللی ایلدن آرتیق اؤتمه‏‌سینه باخمایاراق حتّى کیچیک نقطه‏‌لرى ده یادیمدان چیخماییب….\n(۴)….\n… آذربایجانین بوتون کند، شهرلرینده ییغینجاقلار تشکیل اولونوردو. بو ییغینجاقلاردا آغاى پیشه‏‌ورینین هله اییرمی بیر آذردن قاباق آبان آیینین اییرمی دوققوزوندا بؤیوک قورولتایدا سؤیله‏‌دیگى مشهور نطقینده دئدیگى کیمى: “بیز آرتیق اؤزوموزو اداره ائتمک ایسته‌‏ییریک. بیز آذربایجانى ایراندان آییرماق ایسته‏‌میریک. بیز آذربایجانین داخلى مختاریتینى ایسته‏‌ییریک” سؤزلرینى شعار ائدیب قطعنامه‏‌لرله اؤز آرزولارینى بیلدیریردیلر.\nفرقه‏‌نین اورقانى اولان آذربایجان قزئتى هرگون بئله قطعنامه‏‌لرله دولو اولوردو. بئله‏‌لیکله آغاى پیشه‏‌ورى غرب ایله محکم رابطه‏‌ده اولان شاه اصول اداره‏‌سینین قارشیسیندا دایانمیشدى. آذربایجاندا وجودا گلن بو حرکتلر. تهراندا مرکزى دؤلتین پایه‌‏لرینى سارسیدیریدى. بونا گؤره ده او بو حرکتى آرادان آپارماق اوچون الیندن گلنى اسیرگه‏‌میردى. بئله‏‌لیکله آذربایجانى اقتصادى محاصریه سالمیشدى. هم مادّى هم معنوى جهتدن اونو سیخینتیا سالیب تهراندان آذربایجانا گلن اقتصادى، پولى منبع‏لرین قاباغینى کسمیشدى. آمما آذربایجان اؤز یولونا دوام ائدیردى. پول آزلیغینین قاباغینى آلماق اوچون حکومت پول چاپ ائله‏‌دى. یادیمدا قالان دوز اولسا بو پوللار بئش و اون قیرانلیق پوللار ایدى. بو پوللارین قیمتى آشاغا گلمه‏‌مک اوچون مخصوص ماغازالار آچیلدى. اون قیرانلیق پولو اون بیر قیرانا قبول ائدیردى. بو دا سبب اولموشدو هامى حکومتین یئنى چاپدان چیخمیش پولونو دؤلت پولوندان اوستون توتسون. بئله‌‏لیکله ایشلر اؤز یولوندا گئدیردى. هله مرکزى دؤلت زامانى حکم ائدن اؤزباشینالیق بوتونلوکله آرادان گئتمه‏‌میشدى. اوباشلارین، لوطولارین بوینویوغونلارین سسلرى کسیلمیشدى. بیر زامان تبریز محلله‏‌لرینده جماعتا میدان اوخویان قولچوماقلارین هارادا گیزلندیکلرى معلوم دئییلدى. تبریزین کلانتریلرى یئنیدن اساسلى شکیلده قورولموشدو…\nمرکزى دؤلت او زامانا قدر آذربایجانین شهر و کندلرینه اهمیت وئرمه‏‌میشدى. تبریز، اورمیا، اردبیل و باشقا شهرلر اؤز باشینا بوراخیلمیشدى. کوچه، خیابانلاردا توز تورپاق الیندن نفس چکمک اولموردو. شهرلرین آبادانلیق خرجلرى فقط تهرانا خرج اولوردو. پایتخت گوندن گونه گؤزللشیردى. خیابانلار، کوچه‌‏لر آسفالت اولوردو. اوجا مرتبه‏‌لى ائولر تیکیلیردى. آمما ایرانین باشقا شهرلرى او جمله‏‌دن آذربایجان شهرلرینه اهمیت وئریلمیردى. ملى حکومت بو باره‌‏ده ایشلر گؤرملى ایدى. تبریزین پهلوى آدلانان باش خیابانینین آدینى عوض ائدیب خالق قهرمانى سردار ملى‏نین آدینى وئردیلر. ستارخان آدینى آلان بو خیابان اونون صاحبینین آدینا لایق اولمالى ایدى. تبریز اهالیسى بیر گون سحر تئزدن یوخودان گؤزلرینى آچیب بو خیابانین آسفالت اولماسینین شاهدى اولدو. بو هامییا تعجبلو ایدى. آخى تبریزلیلر او زامانا قدر خیابانلارین نئجه آسفالت اولدوغونو گؤرمه‏‌میشدیلر. ساعات میدانیندان گولوستان باغینا قدر مسافه جمعى ایکی یا اوچ گونون عرضینده آسفالت اولدو. او گونلر یاخشى یادیمدادیر. ماشینلار آسفالتى خیابانا تؤکنده تبریزلیلر خیابان بویو صف چکیب فهله‌‏لرین ایشله‏‌مه‏‌سینه تاماشا ائدیردیلر. بو تبریزین گؤزل بیر شهره چئوریلمه‏‌سینده ایلک آددیم ایدى. ستارخان خیابانى آینا کیمى شفاف اولموشدو.\nتبریزین گؤزل گولوستان باغیندا بؤیوک شنلیک وار ایدى. حکومت باشچیلاریندان دا بو شنلیکده اشتراک ائدیردیلر. تبریز اهالیسى گولوستان باغینا طرف حرکتده ایدیلر. بو شنلیکده ستارخانین هیکلى بو باغین مرکزینده رسمى شکیلده نصب اولاجاقدى. هیکلین آلت ستونو قاباقجادان آماده اولموشدو. موسیقى سسله‌نیردى. لازیمى دانیشیقلاردان سونرا ستارخانین هیکلى ستونون اوستونه نصب ائدیلمه‌‏لى ایدى. ایکى نفر آدام اونو یئریندن ترپه‏ده بیلمیردى. کمال آدلى تبریز ورزشکارلاریندان بیر جاوان اوغلان ستارخانین هیکلینى چیگنینه آلیب نردبان‏لا یوخارى چیخاردیب ستونون اوستونه قویدو. بو زامان سورکلى آلقیشلار باشلاندى. بئله‏‌لیکله آذربایجان خالقى اؤز ملى قهرمانینا اولان وظیفه‏‌سینى ادا ائتدى. او گوندن سونرا گولوستان باغینا گزمه‏‌یه گئدن تبریزلیلر بو هیکلین قارشیسیندا دایانیب بو ملى قهرمانین مشروطه زامانیندا گؤستردیگى رشادتلرى و رهبرلیگى دوشونوردو.\nتبریز هر گون سحر یئنى غلبه ایله گؤزلرینى آچیردى. اونون آلنینداکى غم قیریشیقلارى پارلاق گونشین شعالارى آلتیندا اریمکده ایدى. آذربایجانین چیرپینام قلبى اولان تبریزین یارالارى چوخ آغیر ایدى. بو یارالار آذربایجانین ه�� نقطه‏‌سیندن باشلاییب بو قوجامان شهرین اؤره‌‏یینده بیرلشیردیلر. تبریز آذربایجان ایدى، آذربایجان دا تبریز. بو یارالارین درمانى هارادان باشلانسا فرقى یوخ ایدى. آذربایجانین اکثر اهالیسینى کندلیلر تشکیل ائدیردى. مرکزى دؤلت تورپاقدان لعل چیخاردان کندلیلرین دردینى درک ائتمیردى.\nهله شهریورین اون ایکیسینده فرقه‌‏نین وئردیگى بیانیه‏‌ده کندلیلر باره‌‏سینده اؤز فیکرینى سؤیله‏‌میشدى. “خالصه یئرلر کندلیلر آراسیندا بولونمه‏‌لیدیر”. ایندیه قدر کندلیلر تورپاق صاحبلرى طرفیندن استثمار اولونوب “الیم خمیر قارنیم آج” شکلینده یاشامیشدیلار. اونلار تورپاقدان گؤتوردوکلرى محصولو دوققوز قسمته بؤلوب ایکى قسمتینى مالکه وئریردیلر. قالان قسمتلریندن ده اربابا بایراملیق، تویوق، قوزو و اربابلارا کسیلن قوربانلیق. مباشر و اونون نؤکرلرینین اوچ آیلیق خرجى و باشقا وئرگیلر کندلیلرى آیاقدان سالمیشدى. ملى حکومت دوققوزدان ایکى عوضینه دوققوزدان بیر وئریلن بهره‌‏نى تصویب ائله‏‌دى. بو، ایراندا و آذربایجاندا بهره مالکانه باره‌‏سینده ایلک قانون اولدو. باشقا وئرگیلرده لغو اولوندو. کندلیلر راحات نفس آلماغا باشلادیلار. داها اونلار مالکلر طرفیندن تهدید اولموردولار…\n(۵)….\n… ۱۳۲۵-نجى ایلدن مکتبلرین ابتدائى صینیفلرینده آنا دیلینده تدریس اولونمالى ایدى. بونا گؤره ده درس کتابلارى حاضرلاماق اوچون آذربایجانین دیلچى عالملریندن خصوصى کومیسسیا یارانمیش فعال ایش نتیجه‏‌سینده بو کتابلار چاپدان چیخمیش و مکتبلرده تدریس باشلانمیشدى. آذربایجانین آنا دیلینده ساوادلى جاوانلارا احتیاجى وار ایدى. آمما بو جاوانلار او زامان بیرینجى کلاسدان فارس دیلینده اوخویوب یازدیقلارینا گؤره اؤز آنا دیللرینده اوخویوب یازماقدان عاجز ایدیلر. آمما دانشگاهین یئرى بوش گؤرونوردو. آنا دیلینده درس وئرن معلملرین یئرى بوش اولدوغونا گؤره دانشگاه اوجاغینین یارادیلماسى لازیم گلیردى. بو ایشى یوباندیرماق اولمازدى. ملى حکومت دانشگاهین تشکیلى باره‏سینده حکم وئردى. آز مدتین ایچینده لیاقتلى لازمى آداملار بو ایشه جلب اولدو. ایلک دفعه اولاراق آذربایجاندا ملى دانشگاه اؤز مؤجودیّتینى تاپدى. او گونلر تبریزین بوتون مطبوعاتى بو دانشگاهین پارلاق شعالاریندان یازیردیلار. اؤز آنا دیلینى سئون جاوانلار رغبت‏له بو علم اوجاغینین محصلى اولدولار. او زامانلار بونا اینانمایانلار دا تاپیلیردى. “آخى نئجه اولا بیلر تشکیلى بیر ایله چاتمایان حکومت دانشگاه یارادا بیلسین؟”، دئینلر اؤز گؤزلریله گؤرندن سونرا ایناندیلار و بیلدیلر کى، خالقین اؤز ایچیندن چیخان رهبرلرین الینده ان چتین ایشلر آسان اولور. او زامان آذربایجانین گؤرکملى یازیچیسى گنجعلى صباحى ده بو دانشگاه‏دا آنا دیلینده ادبیّاتدان تدریس ائتمگه دعوت اولموشدو….\n…. بئله‏‌لیکله تبریز دانشگاهینین شعالارى فاسد شاهین و اونون دؤلت باشچیسى قوامین گؤزلرینه اوخ کیمى سانجیلیردى. اونلار آذربایجاندا اولان حرکتین بوتون ایرانا سرایت ائتمه‏‌سیندن قورخاراق بو قیامى تئزلیک‏له بوغماغا جان آتیردیلار. اونلار ملى حکومت باشچیلارینى و بو ایشده فعالیت ائدنلرى متجاسر آدلاندیریب آذربایجانى ایراندان آییرماق ایسته‏‌ینلر کیمى قلمه وئریردیلر. ایکینجى طرفدن آذربایجان دمکرات فرقه‏‌سى دفعه‏‌لرله اعلان ائت��یشدى:\n“بیز آذربایجاندا ایالت و ولایت انجمنلرینین قورولماسینى طلب ائدیریک. مرکزى دؤلت بیزیم طلبیمیزى قبول ائتمه‏سه مجبوروق بیز آذربایجانى حکومت شکلینده اؤزوموز اداره ائدک”.\nبئله‏‌لیکله مرکزى دؤلت آذربایجاندا وجودا گلن یئنیلیکلره دؤزه بیلمیردى. تبریزده ایکى گؤن کارخاناسى و ایکى کبریت کارخاناسى وار ایدى (یادیمدا قالان). آذربایجان کیمى مهم بؤیوک بیر اوستاندا بو کارخانالار اصلاً نظره چارپمیردى. جاوانلار بئکارچیلیق الیندن انگلیسلرین دستورى ایله تهران- جنوب دمیر یولوندا گونده بئش قیرانا ایشله‏‌مگه چوخ قاباقدان یولا دؤشموشدولر. آمما ملى حکومت آز مدتین ایچینده “ظفر” آدلى توخوجولوق کارخاناسینى ایشه سالدى. بئکارچیلیق‏دان تنگه گلمیش فهله‏‌لرین بیر قسمتى ایش قازاندیلار. یوزلرله عایله‏‌لرین حیاتى نسبتاً یاخیشلاشدى. ایندى ملى حکومتین دوشمنلرى ده بو قوروجولوغا مات قالمیشدیلار.\nتبریز فیلارمونیاسى اؤز ایشینه دوام ائدیردى. فیلارمونیانان اؤزونه مخصوص اورکئسترى وار ایدى. تبریزین گؤرکملى مغنى و چالیغچیلارى بو اورکئسترده فعالیّت ائدیردیلر. گونلر اؤتدوکجه فیلارمونیانین برنامه‏‌لریده تکمیللشیردى. اورکئستره رهبرلیک ائدن آذربایجانین گؤرکملى بسته‏کارى جهانگیر جهانگیروو ایدى. اونون آذربایجان موسیقیسینده بؤیوک رولو اولماقلا برابر جنوبى آذربایجاندا اؤزوندن موسیقى میراثلارى قویوب گئتمیشدیر. وطنیمیز آذربایجانین مشهور تارزن‌لریندن على سلیمى او زامانلار فیلارمونیانین جاوان عضولریندن بیرى اولموشدو. بئله‏لیکله ایلک دفعه آذربایجاندا موسیقیمیزین دیرچلمه‏سى اوچون یئنى آددیملار گؤتورولدو. دوغرودان دا آذربایجاندا بو مکتبین یئرى بوش ایدى. بو مکتب نئچه ایللر بوندان قاباق تشکیل اولمالى ایدى. آمما ایرانین شووینیست ایدئیالارینى داشییان مرکزى دؤلت آذربایجان خالقینین غدار دوشمنى کیمى رفتار ائدیردى. تهراندان آذربایجانا گوندریلن والى‏لر بو خالقین مدنیّتى ایله دوشمن اولان آداملارین ایچیندن سئچیلیردى. اونلار آذربایجانا گلندن سونرا موسیقیمیزین، دیلیمیزین، ادبیّاتیمیزین بوتونلوکله مدنیّتیمیزین آرادان گئتمه‏‌سینه چالیشیردیلار.\nآذربایجان رادیوسو ایشه باشلامیشدى. بو ایراندا ایلک دفعه اولاراق تهراندان سونرا ایران مقیاسیندا تشکیل اولان رادیو تشکیلاتى ایدى. بو رادیونون سسى اوزاقلارا یاییلاراق آذربایجان خالقینین آرزو ایستکلرینى دونیایا یاییردى. ملى حکومتین آذربایجاندا مثلى گؤرونمه‏‌میش گؤردویو ایشلرى، هر گون وجودا گلن یئنیلیکلرى بو رادیونون وسیله‏‌سیله اعلان ائدیردى. بو رادیونون موسیقى اورکئسترى اؤز خواننده‌‏لرینین ملاحتلى سسینى دالغالارا یایاراق عصرلر بویو آذربایجانین بوغولموش سسینى ساوالانین، سهندین قارلى زیروه‌‏لریندن آشیریب اوزاق نقطه‏لره آپاریردى. تبریز و باشقا شهرلرین شاعرلرى گون-گوندن چیچکلنن شعر صنعتینین عطرینى خالقیمیزا تقدیم ائدیردى. شاعرلر هفته‌‏ده بیر گون گونده‌‏لیک مؤضوعولارا عایدیازدیقلارى شعرلرى رادیودا اوخویوردولار. بئله بیر ادبى شعر گئجه‌‏لرینین مسئولو شاعر بالاش آذر اوغلو ایدى.\nآذربایجان تئاترینین مؤجودیّتى ملى حکومتدن چوخ قاباق باشلانسا دا بو صنعتین کیفیّتى ایله مرکزى دؤلت هئچ بیر زامان ماراقلانمامیشدیر. تبریزده استعدادلى آکتیورل��ریمیز وار ایدى. اونلار تئاتر صنعتینه واقف اولدوقلارى اوچون اونو هر یول ایله اولسون یاشاتماق ایسته‏‌ییردیلر. امکانین و مادى وضعیّتین آغیر اولماسینا باخمایاراق تئاتریمیزین گله‏‌جه‏‌یى اوچون وار قوه‌‏لرى ایله چالیشیردیلار. صمد صباحى، عرب‏زاده، حاجى‏زاده، شفیعى، مزدورى، ولى‏زاده، محمدى، ساراخانم، لیلا محسن‏پور و ب. بو یولون یولچولارى ایدیلر. اونلار مادى باخیمدان آغیر شرایطده اولسالار دا تئاتر صنعتینى جانلى حالدا ساخلاماق ایسته‏‌ییردیلر. اونلار تبریزین تئاتر صحنه‏‌سینده بیر چوخ پیئسلرى صحنه‏یه قویوب بؤیوک موفقیّتلر الده ائتمیشدیلر. او جمله‏دن “آرشین مال آلان، مشهدى عباد، آنامین کتابى و بیر چوخ درام، کمئدیالى اثرلرى صحنه‏‌یه قویموشدولار. ایندى بو پریشان حالدا فعالیت ائدن تئاتر صحنه‏‌سینى نظاما سالماق واختى چاتمیشدى. اونا گؤره ده ملى دؤلت تئاترى یارادیلدى و معین برنامه‏‌لرله ایشه باشلادى. آذربایجانین استعدادلى آکتیورلارى بو صحنه‏یه جلب اولوب اؤز هنرلرینى خالقین اختیاریندا قویدولار. آذربایجاندا دمکراتیک حرکت غلبه چالمیشدى. ملى حکومتین نائلیّتلرى خالقین نائلیّتى اولدوغونا گؤره اقتصادى جهتدن گئریده قالمیش، صاحبسیز و یئتیم اوشاقلارین تعلیم تربیه‏سى اوچون قرار قبول ائدیلدى. بو قرارین قبولو بو دئمک ایدى کى، داها یئتیم اوشاقلار کوچه‏‌لرده آوارا سرگردان اولوب دیلنچیلیک‏له مشغول اولماسینلار.\nاو زامانلار آذربایجاندا تعلیم-تربیه اوجاقلارى و مکتبلر حدیندن آرتیق آز ایدى. بو دا مرکزى دؤلتین آذربایجانا اؤگئیلیک گؤزو ایله باخماسیندان ایره‏‌لى گلیردى. کندلرده وضعیته سون قویماق اوچون قیسا مدتده اوچ یوز اییرمی بئش ابتدائى و سکسن ایکی اورتا مکتب آچیلدى. ساوادسیزلیغى لغو ائتمک اوچون اکابرلر تاسیس اولدو. شرقین اوفوقلریندن باش قوزایان گونش آسمانا قالخدیغى هر گون یئنى مترقى قانونلارین حیاتی کئچمه‌‏سى دمکراتیک حرکتلرین میدانا چیخماسى انسان قلبینى نوازش ائدیردى.\nتبریزده وطن یولوندا قزئتینین نزدینده‌‏کى شاعرلر مجلسى اؤز ایشینه داوام ائدیردى. “شاعرلر مجلسى” کتابى چاپدان چیخمیشدى. بو کتاب نفیس ادبى کتاب اولماقلا آذربایجانین حیاتدا اولان شاعرلرینین شکیللرى، قیسا حالدا ترجمه حاللارى چاپ اولموشدو. شاعرلر مجلسینه هله ده یئنى عضولر جلب اولماقدا ایدى. محمدعلى فرزانه بو مجلسین قدیم اشتراکچیسى اولماقلا فعالیت ائدیردى. او، شاعر اولماسا دا ادبى مقاله‏‌لرله چیخیش ائدیردى. وطن یولوندا قزئتى قاباقکی‌لار کیمى چاپ اولوردو. بو قزئت دئمک اولار کى، او زامانین منظم و اطرافلى منتشر اولان قاباقجیل قزئتلریندن بیرى ایدى. اونون صحیفه‏‌لرینده دونیادا داوام ائدن محاربه‏‌دن و اونون سیاسى وضعیّتیندن گون آشیرى خبرلردن درج اولوردو. سیاسى تفسیرلر خبرلر “نظرلى” آدلى بیر نفر سیاسى یازیچینین طرفیندن انجام تاپیردى. او درین سیاسى معلوماتا مالیک ایدى.ستارخان خیابانیندا شوروینین بؤیوک بیر دفترى وار ایدى. بو دفترده بؤیوک نقشه‏‌لر اؤزه‏‌رینده محاربه‏‌نین فعالیّتى نشان وئریلیردى. هر هفته جمعه گونلرى سیاسى مفسر نظرلی‌نین معروضه‏‌سى اولاردى. بئله زاماندا دفترین ایچى و خیاباندا ازدحام اولاردى. نظرلى آذربایجان دیلینده شیرین و گؤزل بیانا مالیک ایدى. خیاباندان کئچنلرى اؤزونه جلب ائدیردى.\nآذربایجاندا هر گون یئنى خارقه‏‌لر یارانیردى. اقتصادى جهتدن هئچ بیر نگرانچیلیق یوخ ایدى. امنیت ساریدان ایندیه قدر آذربایجاندا بئله بیر امن آمانلیق اولمامیشدى. قولدورلارین بعضلرى تهرانا قاچمیش، قاچمایانلار ایسه تبریزین هانسى گوشه‌‏سینده ایسه گیزلنمیشدیلر. رییس کلانتریلر ملى حکومت طرفیندن تعیین اولموشدولار. کئچمیش رییس کلانتریلرین بعضلرى تهرانا قاچیمشدیلار. قاچمایانلار ایسه ملى حکومت ایله همکارلیق ائدیردیلر. اونلار یئنى تعیین اولموش کلانترى رییسلرینین معاونى کیمى خدمت ائدیب چالیشیردیلار. بیر زامان تریاک یا شیره چکنلرین مسکنى اولان تبریزین قهوه‌‏خانالارى اونلارین وجودوندان پاک اولموشدو. نظمییه‏‌ده یا کلانتریلرده خدمت ائدن آژانلارین دا بیر چوخلارى ملى حکومته خدمت ائدیردیلر. کلانترى اداره‌‏لرى کئچمیش حالتیندن آیریلمیش خالق ایله یاخیندان رابطه ساخلایان اداره‏‌لره دؤنموشدولر. ملى حکومتدن قاباقکى رییس کلانتریلرى ملاقات ائتمک، اونلارلا گؤروشمک، اؤز دردینى اونلارا چاتدیرماق چوخ چتین اولسا دا، ایندى کلانترى رییس‏لرى خالقین گؤروشونه گئدیردیلر. اونلار محله‏‌لرى، کوچه‏‌لرى دولانیب اهالى ایله یاخیندان رابطه ساخلاییر و اونلارلا مصلحت‏لشیردیلر. اهالى ده اونلارى سئویردى.\n(۶)….\n… ۱۹۴۵-نجى ایلین ماى آیینین دوققوزوندا دونیا محاربه‏‌سى قورتاردى. فاشیزم دونیا خالقلارینین قدرتى قارشیسیندا دیز چؤکدو. بوتون دونیا خالقلارى بو گونو بایرام گونوکیمى قبول ائتدیلر. دونیانى قان دریاسیندا غرق ائدنلر محکوم اولوب رسوا اولدولار. ایندى دونیا گله‏‌جگه بویلانیب اؤز طالعى باره‏‌سینده دوشونوردو. خرابه‏‌زارا دونموش شهرلر، کندلر و مدنیت اوجاقلارى یئنیدن آباد اولمالى ایدى. او زامان منیم وطن یولوندا قزئتینده چاپ اولان شعریم بئله باشلانیردى:\nآخان چایلار، گور بولاقلار تملیندن دورولدو\nغالبیت بایرامیندا ظفر طبلى وورولدو\nتسلیم اولدو قارى دوشمن ابدیلیک اؤلومه،\nگله‏‌جه‌‏یین دینج حیاتى بخش ائدیلدى عالمه.\nبو قانلى محاربه‏‌دن زیان گؤرموش آذربایجان خالقى دا تبریزده و باشقا شهرلرده بو غالبیت گونونو بایرام کیمى قارشیلادیلار. بو بایرام خصوصى اولاراق وطن یولوندا قزئتینده اؤز عکسینى تاپیردى. بو قزئت او گون خصوصى شماره‏‌ده قزئتین بیرینجى صحیفه‏‌سینده استالینین رنگلى پورتیرئتینى چاپ ائله‏‌میشدى. محاربه‏‌نین قورتارماسى ایله بازاردا گون-گوندن باهالانان ماللارین قیمتلرى آشاغى ائنمگه باشلادى. محتکرلر آنبارلاردا اولان ماللارینى آشکارا چیخارتماغا مجبور اولدولار. بئله‏‌لیکله محاربه نتیجه‏‌سینده وجودا گلن باهالیق فلاکتى یاواش-یاواش آرادان گئتمه‌‏یه باشلادى. محاربه قورتارماقلا ایراندا اولان آمریکا و انگلیس قوشونلارى ایرانى ترک ائتدیلر. آمما شوروى قوشونلارى هله ایراندا ایدیلر. آمریکا و انگلیس دؤلتلرى آذربایجاندا یارانان ملى حکومتین قانلى دوشمنلریندن ایدیلر. اونلار تهراندا مرکزى دؤلتین باش وزیرى قوام‏‌السلطنه‌‏نى آذربایجانین ملى حکومتینین علیهینه تحریک ائدیردیلر. قوام اؤز آغالارینین فرمانینى اجرا ائتمک اوچون قوجا تولکولر کیمى هر گون یئنى حیله‏‌لره ال آتیردى. آمما آذربایجاندا ملى حکومت طرفیندن گؤرولن ایشلر خالقین بو حکومتدن طرفدارلیغى مرکزى دؤلتى وادار ائ��میشدى آدربایجان خالقینین آرزو-ایستکلرینى رسمیتله تانیسین و اونون دمکراتیک حرکتلرینى تصدیق ائتسین. بونونلا بئله مرکزى دؤلتله ملى حکومت آراسیندا دانیشیقلار گئدیردى…\nایکینجى دنیا محاربه‌‏سینین قورتارماسیله دونیا خالقلارى ویران اولموش اؤلکه‏‌لرده یئنیدن آبادانلاقا باشلامیشدیلار. فاشیزم تمامیله تارومار اولموشدو. حربى توققوشمالار آزالسا دا سیاسى توققوشمالار گونو-گوندن آرتماقدا ایدى. آمریکا قرارداد اوزره شوروینین ایرانى تخلیه ائتمه‏سینى طلب ائدیردى. بئله بیر زاماندا آمریکا تسلیم اولماق ایسته‏‌مه‏‌ین ژاپون دؤلتینین هیروشیما و ناکازاکى شهرلرینى آتوم بومباسى ایله بومباردیمان ائتدى. آمریکا دؤلتى بو آزغین عملى ایله اؤز قدرتینى دونیا خالقلارینا گؤسترمکله گله‏‌جکده اؤز امپریالیستى سیاستینى حیاتا کئچیرمک اوچون زمین یارادیردى. بو مانورون باشلیجا طرفى شوروى دؤلتى ایدى. ایندى شوروى اؤز قوشونلارینى ایراندان آپارماغا حاضرلاشیردى. وطن یولوندا قزئتى آخیرینجى شماره‌‏سینده اؤز اوخوجولارى ایله الوداع ائدیب حیاتینا سون وئردى. اوزون ایللر بویو دونیا محاربه‏‌سى باشلاناندان قورتارانا کیمى اؤز منظم، مرتب و دولغون انتشارى ایله آذربایجاندا سیاسى، اجتماعى، هنرى، ادبى تاثیر قویان بو قزئت ایندى تبریزى ترک ائدیردى. وطن یولوندا قزئتینین اداره‏‌سنیده حاضرلیق ایشلرى گئدیردى. آمما بو آخشام خداخافظلیک عنوانى ایله بو قزئتین مسئوللارى طرفیندن ضیافت وئریله‏‌جکدى. بو ضیافتده آدلى سانلى شاعرلر، ملى حکومتین معارف مسئوللارى، صنعتکارلار و وطن یولوندا قزئتینى اداره ائدن یازیچى و شاعرلر اشتراک ائدیردیلر. بو اونودولماز بیر گئجه ایدى. جعفر خندان رضا قولویئو باشقالارى صحبت ائتدیلر. شاعرلردن شعر اوخودولار. آمما مجلسى قیزدیران عاشیق حسین جاوان ایدى. عاشیق حسین جاوان سانکى اؤز هنرینین محصولدار چاغینى بو آخشاما ساخلامیشدى. اونون ملاحتلى سسى خصوصى اولاراق بو مجلسده اشتراک ائدن آذربایجانلى عالى رتبه‏لى افسرلرى داها دا آرتیق روحلاندیریردى. شاعرلردن على فطرت، اعتماد، صحاف، آذر اوغلو، على توده، کامیل، من و باشقالارى اشتراک ائدیردى. مشهور کرد شاعرى هیژار‌دا بو مجلسده ایدى. بئله‏‌لیکله بو اونودولماز گئجه وطن یولوندا قزئتینین امکداشلاریله سون گؤروش اولدو…\n(۷)….\n… ۱۳۲۵-نجى ایلین خرداد آیینین آخیرلارى ایدى. تبریزین هاواسى عادت اوزره معتدیل اولماسینا باخمایاراق گونو-گوندن قیزماغا گئدیردى. آذربایجانین او جمله‏‌دن تبریزین اقتصادى جهتدن هئچ نگرانلیغى یوخ ایدى. تهران ایله آذربایجانین اقتصادى یوللارى باغلى اولسا دا چاتیشمامازلیق یوخ ایدى. اییرمی بیر آذر قیامیندان و اوندان قاباق ایشدن دوشموش کارگاه و کارخانالار یئنیدن ایشه دوشموشدولر. تبریز بازارى اؤز عادى حالیندا اولماقلا برابر دوکانلار آغزینا قدر مال ایله دولو ایدى. احتکارلیق ایله آمانسیز مبارزه گئدیردى.\nتزه آسفالت اولموش ستارخان خیابانیندان دسته- دسته اؤتن فدائیلر آذربایجان سرودونو اوخویاندا سسلرى ارک قالاسینین باشیندان آشیب سهند و عینالى‏نین یاماجلاریندا عکس اولونوردو. اونلارین دالینجا یئنى تشکیل اولموش ستارخان آتلیلارى حرکت ائدیردى. اون بئش نفره یاخین بو آتلیلار ایینلرینده آغ کؤینه‏یین اوستوندن باغلادیقلارى کمربندلرى، باشلار��نداکى قارا پاپاقلارى، قارا شالوارین اوستونه چکیلن قارا اوزون چکمه‏لرى. دوداقلارینین اوستونده قارا توپا بوغلارى اونلارا حدیندن آرتیق احتشام باغیشلاییردى. بونلارا ستارخان آتلیلارى آدى وئریلمیشدى. بو آتلیلار دسته‌‏سینین سرکرده‏‌سى على قهرمانى ایدى. او همیشه آتلیلارین قاباغیندا حرکت ائدیردى. باشقا آتلیلاردان قاسیم قازاق اونون آردینجا حرکت ائدیردیلر.\nبونلار خیابانا چیخاندا جماعت ساغ و سول طرفدن اؤز یئرلرینده دایانیب تاماشایا دوروردولار. فدائیلرین اوخودوغو آذربایجان سرودو، آتلارین دیرناقلاریندان قوپان سسه قوشولوب اوزاقلارا یاییلیردى:\nاى توپراقى لعل مرجان آذربایجان، آذربایجان\nمن وئره‏‌رم اوغروندا جان آذربایجان،آذربایجان\nاى وطنیم دوشمن عجب، باغرینى آل قان ائله‌‏دى\nسویدو رذالتله سنى، ظلمیله تالان ائله‌‏دى\nباغلارینى ووردو خزان، گؤر نئجه ویران ائله‏‌دى\nظلمت کئچیب دؤندو زامان آذربایجان، آذربایجان\nاى تورپاقى لعل مرجان آذربایجان، آذربایجان\n(۸)….\n… وطن یولوندا قزئتى‏نین آذربایجاندان گئتمه‏‌سى ایله شاعرلر مجلسى ده تعطیل اولموشدو. بو مجلسین یئرى بوش اولا بیلمزدى. ایندیه قدر ملى حکومتین دؤورونده هله آذربایجانین یازیچیلار تشکیلاتى تشکیل اولمامیشدى. آذربایجانین یازیچیلار جمعیتینین تشکیلى باره‌‏سینده فرمان صادر اولدو. تبریزین و باشقا شهرلرین شاعر یازیچیلارى بو جمعیتى تشکیل وئرمکدن اؤترو دعوت اولدولار. بؤیوک بیر ییغینجاقدا شاعرلر آغاى کامیلى یازیچیلار جمعیتینه صدر سئچدیلر و آغاى فخرالدین محزون کاتب اولدو. بئله‏لیکه بو جمعییت اؤز ایشینه باشلادى. بو، آذربایجاندا ایلک یازیچیلار جمعیتى ایدى. بوتون شاعر و یازیچیلارى اؤز اطرافینا آلمیشدى. بو جمعیتین اؤزونون قزئت اورقانى اولمالى ایدى. بو ایشه هله تئز اولدوغونا گؤره هله‌‏لیک فرقه‏‌نین اورقانى اولان آذربایجان قزئتى ایله علاقه‏ده اولماغى مصلحت گؤروندو. او گوندن سونرا شاعرلرین شعرلرى آذربایجان قزئتینین بزگى اولدو. بو قزئتین مسئولو یایچیلاردان آغاى خشکنابى ایدى. او قدرتلى یازیچیلاردان حساب اولوردو. خشکنابى‏نین “پولادلار نئجه سوواریلدى” رومانى سریال شکلینده آذربایجان قزئتینده چاپ اولوردو. آذربایجان یازیچیلار جمعیتینین یئنى بناسى تربیت خیابانیندا یئرلشیردى. شاعرلرین هفته‏‌لیک اجلاسى بو بنادا تشکیل اولوردو.\nبونودا قید ائتملى‏یم کى، من هله تهراندان تبریزه گلمه‏‌میشدن قاباق وطن یولوندا قزئتینین اداره‏‌سى طرفیندن اوچ مهم مسئله انجام تاپمیشدى. بونلارین بیرى سردار ملى ستارخانا یازیلاجاق شعر باره‏‌سینده مسابقه ایدى. بو مسابقه‏‌یه جایزه ده تعیین اولموشدو. شاعرلرین چوخو بو مسابقه‏‌ده اشتراک ائدیب یازدیقلارى شعرلرى وطن یولوندا قزئتینه تقدیم ائتمیشدیلر. بو شعرلره قیمت وئرمک اوچون هئیت تشکیل اولموشدو. بو هیئتین نظرى ایله جایزه‌نى شاعرلردن على فطرت بیرینجى، بالاش آذراوغلو ایکینجى یئرى توتموشدولار. شاعرلر مجلسى طرفیندن ادبى ساتیریک جهتدن مهم ساییلان میرزه على معجزون ادبى یارادیجیلیغى باره‌‏سینده گؤرولن ایشلر ایدى. میرزه‌‏على معجز جنوبى آذربایجانین صابرى حساب اولوردو. اونون اؤزونه مخصوص طنز شعرلرى خالق آراسیندا مهم یئر توتموشدو. سئویله- سئویله اوخونان بو شعرلر شاعرین خالق آراسیندا اولان عیبه‏���جرلیکلرى دریندن درک ائتمه‏سیندن قاباغا گلیردى. گؤزلرى اوزاق گؤرن بو شاعرین اجتماعادا حکم ائدن خرافاتین چیرکین قیافه‏‌سینى قامچیلاییر و اونلارى افشا ائدیردى. معجز خالقى اؤزونه جذب ائده بیلدیگى کیمى شاعرلر مجلسینده اولان شاعرلرى ده جذب ائتمیشدى. بونا گؤره ده بو شاعرى دریندن اؤیرنمک و اونون یارادیجیلیغى باره‏‌ده تدقیقات آپارماق اوچون آلینان قرارا گؤره شاعرلر مجلسینین عضولرى بیرلیکده معجزین یاشاییب یاراتدیغى شبستر شهرینه گئدیرلر. بو تدقیقات سفرینده وطن یولوندا قزئتینین مسئوللاریندان جعفرخندان، غلام محمدلى، قیلمان موسائیو و باشقالارى اشتراک ائتمیشدیلر. معجزون یاشادیغى ائوین حیطینده دسته‏‌جمعى حالیندا تاریخى شکیل ده چکدیرمیشدیلر. اوردا ادیبلر و شاعرلردن معجزون حیاتى و یارادیجیلیغى باره‌‏سینده معروضه ائتمیشدیلر.\n۱۹۴۵-نجى ایلین آپرئل آیینین اییرمی سککیزینده شیمالى آذربایجانین اییرمی بئش ایللیگى مناسبتیله ایراندان دا بؤیوک بیر هیئت دعوت اولموشدو. بو هیئت ایرانین مشهور شاعرلریندن ملک‌‏الشعرا بهارین باشچیلیغى ایله باکى شهرینه گئتمیشدیلر. آذربایجانداندا شاعرلر مجلسینین عضولریندن على‏ فطرت، میرمهدى اعتماد، بالاش آذراوغلو، مهدى چاووشى و باشقالارى دعوت اولموشدولار. او زامان دونیا محاربه‌‏سینین یئنى قورتارماسینا باخمایاراق بو بایرام گونو چوخ شانلى کئچمیش و ایران و آذربایجاندان گئدن نماینده‌‏لر بؤیوک روح یوکسکلیگى ایله گئرى قاییتمیشدیلار. اونلار باکى‏دا گؤردوکلرى باره‏‌ده مقاله‏‌لرله چیخیش ائتمیشدیلر. تبریزدن گئدن نماینده‌‏لر ده وطنه قاییداندان سونرا بایرام گونونه شعرلر یازمیشدیلار. بالاش آذراوغلو “باکى سفرى” آدلى مشهور شعرینى یازیب تبریزده چاپ ائتدیرمیشدى.\n(۹)….\n… مرکزى دؤلت ایله آذربایجانین ملى حکومتى آراسیندا چکیشمه‏‌لر داوام ائدیردى. آذربایجاندان تهرانا گئدن نماینده‌‏لر هئچ بیر راضیلیق الده ائتمه‏‌دن تبریزه قایتمیشدیلار. مرکزى دؤلت آذربایجانین الده ائتدیگى موفقیتلرى قبول ائتمک ایسته‏‌میردى. نخست وزیر قوام‏‌السلطنه بو مسئله‏‌نى اون بئشینجى مجلسین سرانجامینا وئرمیشدى. خرداد آییندا ایکینجى نماینده هیئتى آذربایجانین ملى حکومتى طرفیندن تهرانا گئتملى اولدو. بو هیئتین رهبرلیگى آغاى پیشه‏‌ورینین عهدسینده ایدى. هله نئچه گون قاباقدان آذربایجانین هر نقطه‌‏سیندن تبریزه نامه‌‏لر، تئلقراملار گؤندریلمکده ایدى. بونلارین هامیسى آذربایجان قزئتینده چاپ اولوردو. بو نامه و تئلقراملار بوتون آذربایجان خالقینین ملى دؤلتین آرخاسیندا دایاندیقلاریندان خبر وئریردى. اونلار یازیردیلار کى، بیز قانیمیز باهاسینا الده ائتدیگیمیز موفقیّتلرى حفظ ائدیب ایران‏داخلینده یاشاماقلا اؤز داخلى ایشلریمیزى اؤزوموز حیاتا کئچیرملى‏ییک. آغاى پیشه‏ ورینى و اونون رهبرلیگیى آلتیندا تهرانا گئدن هیئتى یولا سالماق اوچون تبریزلیلر طیّاره میدانینا طرف آخیشماقدا ایدى. میداندا بؤیوک ازدحام وار ایدى. اونلار اؤز صداقتلرینى اؤز نماینده‏‌لرینه بیلدیرمک اوچون بورا گلمیشدیلر. بو تاریخى بیر گون ایدى. من اؤزوم ده اوردا ایدیم. عینالى داغینین اته‏‌گینده، آجى چایین کناریندا یئرله‌‏شن بو طیاره میدانیندا حاضر اولانلار اؤز طالعلرینین حلى اوچون تهرانا گؤندردیکلرى نمایند��‌‏لرى یولا سالیردیلار. آغاى پیشه‏‌ورى قیسا بیاناتدان سونرا طیاره ایله تهرانا اوچدو. تهراندا گئدن بیر چوخ دانیشیقلاردان سونرا مرکزى دؤلت ایله آذربایجان ملى حکومتى آراسیندا مقاوله باغلاندى. بو مقاوله‏‌نین اساسیندا آذربایجان ملى حکومتینین آدى آذربایجان ایالت و ولایت انجمنینه چئوریلدى. مرکزى دؤلت آذربایجاندا ایندیه قدر حیاتا کئچمیش دمکراتیک اصلاحاتلارین هامیسینى رسمیتله تانیدى. ایراندا مجلس شورانین تئزلیک‏له باشلانماسى قرارا آلیندى. مجلس شورادا آذربایجان نماینده‌‏لرینین آز اولدوغونا گؤره اونلارین تعدادلارینین آرتماسى نظره آلیندى. آذربایجانین داخلى وزارتى اوستاندار آدى ایله عوض اولدو. فدائیلرین آذربایجانین نظامى قوه‌‏لرى ترکیبینده فعالیت گؤسترمه‌‏سى تصدیق اولدو. بونونلا برابر ایالت و ولایت انجمنلرینین سئچگیلرى اوچون تهراندان آذربایجانا تامینیه قوه‌‏لرى آدى ایله حربى قوه‌‏لرین گلمه‌‏سى باره‏‌ده قرار قبول ائدیلدى. بونونلا بئله ملى حکومتین آرزولارى تامین اولوندو. آذربایجان دمکرات فرقه‏‌سینین یارادیلماسى دا بو آرزولارین اساسیندا قورولموشدو.\n(۱۰)….\nآذربایجان دمکرات فرقه‌‏سى گونو-گوندن اؤز سیرالارینى گئنیشلندیریر و محکملندیریردى. حومه‏‌لرین سایى آرتماقلا، حوزه‏‌لرین عضولرى ده آرتیردى. تبریزین منجم خیابانیندا یئنى بیر حومه ده تاسیس اولدو. بو حومه آخیرینجى حومه ایدى. تبریزین جنوبوندا لاله آدلى بیر کند وار ایدى. بو کندین حوزه‌‏سى ده آلتینجى حومه‏‌یه قوشولدو. مرکزى دؤلتله آذربایجان آراسیندا باغلانان قرارداددان سونرا فرقه‏‌نین سیرالارینا یئنى عضولر جلب اولماقدا ایدى. مرکزى دؤلت و بعضى بدخواه آداملار بئله شایعه یایمیشدیلار کى، گویا آذربایجانین ملى رهبرلرى آذربایجانى ایراندان آییرماق ایسته‏‌ییرلر. آمما آغاى پیشه‏‌ورینین بیر هیئت‏له تهرانا گئتمه‌‏سى و مرکزى دؤلت ایله باغلادیغى مقاویله شایعه‌‏لرین اؤز قیمتینى ایتیرمه‏‌سینه سبب اولدو. ایندى مسئله آیدین اولموشدو. تردید و گماندا اولانلار فرقه‏‌یه طرف گلمکده ایدیلر. تبریزین دمیر یولو واغزالیندا اولان گمرک اداره‌‏سینده ایکى حوزه تشکیل وئرملى ایدیک. بو حوزه‏‌لرین تشکیلینده من و تشکیلات مسئولو انور مسگرزاده اشتراک ائتملى ایدیک. دوغروسو من بو اشتراکیمدان چکینیردیم. ائشیتدیگیمه گؤره گمرک ایشچیلرى عالى ساوادلى آداملار ایدیلر. “بو عالى رتبه‏‌لى ایشچیلرین بیزه وئردیگى سواللارین عهده‏‌سیندن گله بیله‏‌جه‏‌ییمى؟”، دئیه اؤز-اؤزومه فیکیرله‏‌شیردیم. بو فیکیرلرله گمرکده‏‌کى ایکى حوزه‏‌نى تشکیل وئردیک. هر حوزه‏‌یه بیر صدر و مالى بیر مسئول سئچیلدى. بو حوزه‌‏لرى حومه ایله علاقه‌‏لندیرمک اوچون باش مسئول دا سئچیلدى. باش مسئول دئییلدیگینه گؤره مشروطه‌‏ده اشتراک ائدن‏لردن ایدى. یاشى یئتمیش یاخین اولاردى. بو آدام قاباقجادان حومه‌‏نین عضوى ایدى. ایندى حومه‏‌دن واغزال حوزه‏‌لرینه منتقل اولموشدو. حومه‏‌ده بؤیوک احترامى وار ایدى. معلوم اولدوغو کیمى بو حوزه‏‌لرده سوال جاوابلار اولدو. آمما من بو سواللارین عهده‌‏سیندن لایقینجه چیخدیم. اصلینده بو ایشچیلر عالى ساوادلى اولسالار دا هله سیاسى، اجتماعى معلومات باره‏‌سینده گئریده ایدیلر.\nآلتینجى حومه‏‌نین یئرلشدیگى بنا ملى حکومتدن قاباق کلانترى ایدى. بو حومه‏‌نین یئرى کیچیک اولدوغونا گؤره مجبور ایدیک عمومى بؤیوک موسسه‏‌لرده حوزه‌‏لرى اؤز اولدوقلارى مکاندا تشکیل وئرک. بئله موسسه‏‌لردن بیرى ملى حکومتین نقلیّات گاراژى، بیرى ده ایران گؤن کارخانه‌‏سى. نقلیّات گاراژى بؤیوک بیر گاراژ ایدى. ملى حکومتین آذربایجان مقیاسیندا بوتون یوک داشییان ماشینلارى بوردا یئرلشیردى. بورانین اکثر آداملارینى سوروجولر تشکیل وئریردى. بو گاراژین بؤیوک بیر سالونو وار ایدى. نیمکت دوزولموش بو سالون ایکى حوزه‌‏نى اؤزونده یئر وئره بیلیردى. بو گاراژین مدیرى ستارخان آتلیلارینین باشچیسى على قهرمانى ایدى. او فرقه‌‏نین آدلى سانلى آداملاریندان ساییلیردى. بئله‏‌لیکله بو موسسه‏‌لرین حوزه‏‌لرى اؤزونده تشکیل اولوردو. بئله حوزه‏‌لرین اجلاسلاریندا اؤزوم ده اشتراک ائدیردیم.\n(۱۱)….\n…دونیا فهله سندیکالارینین رهبرى لوىسایان و معاونى مصطفى الریش تهرانا گلمیشدیلر. اونلار ایران فهله‏‌لرینین تشکیلاتیندان، سندیکالارین وضعیتى باره‏‌سینده اولان معلوماتلارى تکمیل ائتمکدن اؤترو ایرانا گلمیشدیلر. اونلارین بو گلیشى آذربایجاندا قورولان یئنى حیاتین مبارزه‏‌سینه تصادف ائتمیشدى. لوى سایان آذربایجان فهله‏‌لرى و اونلارین تشکیلاتلارى ایله یاخیندان تانیش اولماق اوچون تبریزه گلمیشدى. قزئتلرین یازدیغینا گؤره تبریزده بؤیوک میتینگ اولاجاقدى. بو میتینگ گولوستان باغینین شیمالیندا، آچیق میداندا یئرلشه‏‌جکدى. بو میتینگده لوى سایان و معاونى مصطفى الریش آتشین نطقلر سؤیله‏‌دیلر. اونلار یئنى قورولان گنجلر تشکیلاتینین عضولرینى گؤرنده بیر آزدا هیجانا گلیب اونلارى آلقیشلادیلار. لوى سایان اؤز نطقینده دونیا فهله‏‌لرینین آذربایجانین مبارز فهله‌‏لرینین آرخاسیندا اولوب، اونلارا اؤز وطنینده یئنى حیات قورماقدا و اؤز صنفى حقوقلارینى قوروماقدا یاردیم ائده‏‌جکلرینه سؤز وئردى. سونرا آذربایجان فهله‏‌لر اتحادیه‏‌سینین صدرى و فهله‏‌لردن بیر نئچه‌‏سى دانیشدیلار. دونیا فهله اتحادیه‏‌لرینین رهبرلرى آذربایجان فهله‏‌لر اتحادیه‏‌سینین قوناقلارى ایدیلر. بونا گؤره ده بو میتینگین آذربایجانا بؤیوک اهمیتى وار ایدى. اونلار آذربایجان خالقینین اؤز حقوقلارى باره‏‌سینده آپاردیقلارى مبارزه‌‏نى تصدیق ائدیردیلر…\nآذربایجانلیلار حیله‏‌گر قوامین و متفقلر ایراندان گئدندن سونرا اؤز یئرینى محکملندیرن خایین محمدرضانین و آذربایجان نماینده‏‌لرینین آراسیندا باغلانان قراردادا اینانیردیلار. بونا گؤره ده فرقه آرخایین اولاراق اؤز داخلى ایشلرینه مشغول ایدى.\n(۱۲)….\n… تبریز شهر کمیته‏‌سینده آذرباىجان دیلینین تدریسى اوچون کلاس آچیلمیشدى. بو کلاسدا فرقه مسئوللارى اشتراک ائده بیلردى. حومه مسئولاریندان توتموش شهر کمیته‏‌سى مسئولارینا قدر آذربایجان دیلینده یاخشى اوخویوب یازا بیلمه‏‌ینلر بو کلاسدا آد یازدیرمیشدیلار. شاهین شووینیزم سیاستى دؤرونده بوتون درسلر فارس دیلینده اولدوغونا گؤره آذربایجانلى ضیالیلارین چوخو اؤز آنا دیلینده اوخویوب یازا بیلمیردیلر. بو دوغرودان دا اورک سیخیجى بیر حال ایدى. هر حالدا ملى حکومت زامانیندا بو آغیر درده سون قویولمالى ایدى. بونو نظره آلاراق هله‏‌لیک ده اولسا آنا دیلینه واقف اولوب اونو اؤیرنمک لازیم ایدى. من ده بو کلاسدا اشتراک ائدیردیم. تدریس ائدن آغاى گنجعلى صیاحى ایدى. من اونو بیرینجى دفعه ایدى گؤروردوم. آغاى صباحى اوشاقلیق زامانیندا اؤز عمیسى ایله باکى‏یا گئتمیشدى. اوردا مکتبه گئدیر. درسه کتابا علاقه‏‌سى آرتیق اولان صباحى اؤز جاوانلیق دؤورونو آرخادا قویوب مکتب یوللارینى آخیرا کیمى اؤتوب معلم اولور و سونرالار “گنجه” شهرینده ادبیّاتدان درس وئرمگه باشلاییر. صباحى ایرانلى اولدوغونا گؤره ۱۹۳۸-نجى ایلده اونو عائله‏‌سى ایله قازاخیستانا سورگون ائدیرلر.\nگنجعلى صباحى او زامانلار آذربایجاندا ادبى دیلیمیزى منیمسه‏‌میش اولان یگانه معلملردن ایدى. او وطنیمیزده یئنى تاسیس اولموش دانشگاهدا استاد عنوانى ایله ادبیّاتدان درس وئرمه‏‌یه جلب اولونموشدو. تبریز رادیوسو ایشه باشلایاندان سونرا رادیونون ادبى شعبه‌‏سینده فعالیته باشلامیشدى. تبریزده تشکیل اولان یازیچیلار و شاعرلر جمعیتینده بیز اونونلا یاخیندان تانیش اولدوق. صباحى عؤمرو بویو اؤز ادبى فعالیتیندن گئرى قالمادى! و بیر چوخ ادبى اثرلر یاراتدى. اونون یازدیغى حکایه‏‌لر قزئتلرده و سونرا کتاب شکلینده چاپ اولدو. صباحى حقیقى انسان ایدى.\n(۱۳)….\n… آذربایجاندا امن آممانلیق و فراوانلیق حکم سوروردو. ملى حکومتین بختیندن اکینچیلرین زحمتى هدره گئتمه‏‌میشدى. ایلین خوش، یاغیشین بول اولماسیندان کندلیلر گؤتوردوکلرى محصولو یئربه‏یئر ائده بیلمیردیلر. اونلار اؤز روزیلریندن آرتیغینى دؤلته ساتیردیلار. ملى حکومت کندلیلردن آلینان تاخیلدان اؤترو فرقه‏‌چیلرى سفر بر ائدیب اطراف ماحاللارا یوللاییردى. بو مهم مسئله اولدوغونا گؤره ملى حکومتین برنامه‏‌سینده قرار توتموشدو. چونکى شهرلرده چؤرکچیلره لازیم اولان تاخیلى تأمین ائتمک لازیم ایدى. عصرلر بویو آذربایجانین تاخیل و تام کند محصولاتى تهرادا حمل اولونوردو. ایلک دفعه اولاراق آذربایجانین کند محصولاتى اؤز ائوینده قالیردى. بو دا تمام اهالینین سئوینجینه باعث اولموشدو. سهند داغینین قوزئیینده یئرله‏‌شن “قیرخ بولاقلارین” سولارى آرتمیشدى. سارابى، اردبیلى، مشکین شهرى، اهرى، آلان‏بیراغوش ماحالینى اؤز بالالارى کیمى اطرافینا آلان آنامیز ساوالان داغى باشینین اوستونده‏‌کى آغلى، قارالى بولودلاردان امدیگى سودو، اؤز بالالارینا سخاوتله تقدیم ائدیردى. ساوالان دئدیم، داغلاریمیزین داغى اولان بو داغ اورمیا گؤلونده‏‌کى یئنیلیکلرى مشتولوق پیغامى کیمى خزره یئتیرنده او دا باشینین اوستونده‏‌کى بولودلارین گؤز یاشلارینى اؤز اطرافینا نثار ائدیردى. آستارادان سالماسا، ماکودان زنگانا اوزانان یوللار آذربایجانین قلبى اولان تبریزده بیرله‌‏شیب، اوردان کیچیک قان دامارلارى وسیله‏‌سیله وطنیمیزین هر طرفینه یاییلماقدا ایدى. ایرانین قانون اساسیندا قید اولان، هئچ بیر زامان حیات اوزو گؤرمه‏‌ین “انجمنهاى آیالتى و ولایتى” ایندى ایلک دفعه اولاراق آذربایجاندا حقیقت اوزو گؤرموشدو. آذربایجانین گئجه‏‌لرى آیلى، اولدوزلو، گوندوزلرى ایسه شفاف بولاق کیمى قایناییردى. تهراندا سلطنتین قان چاناغینا تکیه وئرن، چیگینلرینده “ماردوش” ضحّاکین پاقونلارینى داشییان شاه و اونون دؤلت باشچیسى حیله‏‌گر قوام ایلان کیمى قیوریلماقدا ایدیلر. آذربایجانین گؤیلرینده پاریلدایان آل شفقلر بیچاق کیمى اونلارین گؤزلرینه سانجیلیرى. هله گ��ه‏‌جکده نه‏‌لر باش وئره‏‌جه‏‌گینى هئچ کیم بیلمیردى. فعلاً آذربایجان بؤیوک آددیملارلا ایره‏‌لى گئدیردى.\nاییرمی بیر آذر قیامیندا اؤزوندن فداکارلیق گؤسترمه‏‌سینه و ملى حکومتین قورولماسیندا ائتدیگى خدمتلرینه گؤره ملى تئاتر صحنه‏‌سینده بؤیوک ییغینجاق وار ایدى. بو ییغینجاقدا اونلارا اییرمی بیر آذر مئدالى وئریله‏‌جکدى. آغاى پیشه‏‌ورى باشدا اولماقلا بوتون دؤلت و فرقه مسئوللارى گلمیشدیلر. ییغینجاق آغاى پیشه‌‏ورینین نطقى ایله باشلاندى. اونون صحبتینین اساسینى آذربایجان ایله تهران آراسیندا گئدن دانیشیقلار تشکیل ائدیردى. او دئییردى:\n“تهران دؤلتینین بیزه قارشى آپاردیغى سیاسته باخمایاراق، توتدوغوموز یول ایله گئده‌‏جه‌‏ییک. چونکى توتدوغوموز یول قانونى و مقدسدیر.”\nاییرمی بیر آذر مئدالى وئریلن گون تشکیل اولان بو ییغینجاق اؤز تاریخى اعتبارینا گؤره بؤیوک اهمییته مالیک ایدى. خصوصاً آغاى پیشه‏‌ورینین و فرقه مسئوللارینین اشتراکى بونو ثابت ائدیردى. بو ییغینجاقدا یوزلرله اییرمی بیر آذر مئدالى ایله تلطیف ائدیلدى. بو مئدال بیر ایللیک دؤرده بیرینجى و آخرینجى مدال ایدى. من ایندى ده جسارتله دئیه بیله‏‌رم کى، بو مئدال ایله تلطیف اولانلار ایندى ده او مئدالى اؤزلرى ایله ساخلاییرلار. او گوندن سونرا تبریز خیابانلاریندا سینه‏‌سى مئداللى آداملارا چوخ راست گلمک اولوردو. اونلار سینه‏‌لرینى قاباغا وئره‏رک فخر ایله آددیملاییردیلار. اییرمی بیر آذر مئدالى فقط تبریزه عاید دئییل، بوتون آذربایجاندا ملى حکومتین قورولماسیندا فعال اشتراک ائدنلره حصر اولونموشدو. فدائى دسته‏‌لرینده خدمت ائدنلر و اونلارین باشچیلارى اییرمی بیر آذر مئدالى تلطیفینده هامیدان ایره‏‌لیده گئدیردیلر. چونکى ملى حکومت فدائیلرین قدرتیندن وجودا گلمیشدى.\n(۱۴)….\n… تبریزین سرو آغاجلارى هله یام- یاشیل ایدى. سهندین قارلى باشیندان اسن کولکلر آدامین روحونو اوخشاییردى. شهرین اطرافینداکى ایده‌‏لیکلرین عطرى هر طرفى بوروموشدو. هر چنار باشیندا یووا سالان یئرلى قوشلارین نواسى اوغورلو بشریت سیمفونیاسینى ترنم ائتمکده ایدى. تبریزین باشى اوستوندن اؤتن دورنالار آزادلیق نامینه اؤز لله‌کلرینى بو قوجامان شهره نثار ائدیردیلر. عینالى داغى بیر مورخ کیمى اؤز بالاسى اولان بو قهرمان شهرین دفعه‏‌لرله پروازلاندیغین و قانسیز اووچولارین آمانسیز اوخو ایله یارالاندیغین تاریخ دفترینه یازماقدا ایدى:\nیئنه تازه‏‌لندى کهنه دردلریم،\nشاعرین دوشوبدور یادینا تبریز.\nهر سؤز باغچاسیندان بیر چیچک دریب،\nبو شعرى باغلادیم آدینا تبریز.\nایندى ستارخانلارین، باغیرخانلارین، حیدر عم‏اوغلولارین، على مسیولارین، حسین باغبانلارین، شیخ خیابانیلرین یاریمچیق قالان قیاملارینین سکانى‏نى ائل اوغلو پیشه‏‌ورى اؤز الینه آلمیشدى. تبریزین قلبى دؤیونوردو. دونیا خالقلارى گؤزلرینى بو شهره دیکمیشدى. اونلار بیلیردیلر کى، تبریزین کؤهلن آتى شاهه قالخاندا هئچ بیر قدرت اونون قاباغینى آلا بیلمز. او دؤرد نالا چاپیردى.\n(۱۵)….\n… ۱۳۲۵-نجى ایلین آخیرلاریندا آذربایجان اؤز شیرین رؤیالاریندا غرق اولموشدو. مرکزى دؤلت ایله آذربایجان آراسیندا باغلانان قراردادا باخمایاراق حیات اؤز منوالیله حرکتینه داوام ائدیردى. هئچ بیر نگرانچیلیق نظره گلمیردى. عینالى داغینین و سهندین باشیندان اسیب گلن کولک ارک قالاسینین کلله‏‌سینده بیرلشیب اؤز عطرینى تبریزه یایماقلا اونون جمالینى اوخشاییردى. آمما تهراندا حیله‏گر قوام‏‌ا‌لسلطنه‏‌نین دؤرد دیوارلار آراسیندا گیزلى خیانت پلانلارینین چکیلمه‏‌سیندن هئچ کیمین خبرى یوخ ایدى. نهایت مرکزى دؤلت بئله بیر زاماندا اؤز قارا قوشونلارینى زنگانا یئریتمکله ایرانین خصوصى اولاراق آذربایجانین حیرتینه سبب اولدو. اول بئله گمان اولوردو کى، گویا آذربایجاندا انتخابات اولماق اوچون قرارداد اؤزره نظرده توتولان تأمینیه قوه‏‌لرى زنگانا گلمیشدیر. آمما تئزلیکله زنگاندا گئدن جریانلاردان معلوم اولدو کى، مرکزى دؤلتین بو حربى عملیاتدان باشقا مقصدى واردیر. زنگانین باشینین اوستونو قارا بولودلار آلمیشدى. بو قارا بولودلار اؤز اتکلرینى نارین- نارین آذربایجانین هر طرفینه یایماقدا ایدى. تبریز غضبلى ایدى. اونون گؤزلریندن اود یاغیردى. اونا آرخادان آتیلان اوخون آغریسیندان قیوریلیردى. اونون بوغازیندان چیخان نعره‏‌لرین سسیندن نه اینکى ساوالان، سهند حتى دماوند ده تیتره‌‏میه باشلامیشدى. تبریزین کؤکسونده‏‌کى آغریلارى اونون کوچه خیابانلارداکى آداملاریندا دا گؤرمک اولوردو. اؤزلرینى آشکارا وئرمه‏‌ین، دالدالاردا دولانان مخالفلرین تبسملرینى ده سئزمک اولوردو.\nآذربایجانین باشقا شهر و کندلرینده اولان هیجانلار داها آرتیق ایدى. مرکزى دؤلتین زنگانا اولان هجوموندان بیر گون سونرا اونلار اؤز تلقراملارى ایله تبریز قزئتلرینین صحیفه‏‌لرینى دولدورموشدولار. تبریز رادیوسونون برنامه‏‌لرى ده بئله تلگراملارلا دولو ایدى. تبریز گئتدیکجه اؤزونه حربى گؤرکم آلیردى. ایندیه قدر یارادیجیلیق ایشلرینه باخان فرقه‏‌نین گؤزلرى تهرانا زیللنمیشدى. تهران خیانت دامغاسى ایله دامغالانیردى. آذربایجان دمکرات فرقه‏‌سینین عضولرى روشنفیکرلردن، کندلیلردن، فهله‏‌لردن و خالقین آشاغى طبقه‏‌سیندن عبارت اولدوغو اوچون تهران شوینیستلرینه دئییردیلر:\n– سیز اؤز آرزولارینیزا چاتماق اوچون بیزیم نعشیمیزین اوستوندن کئچمه‏‌لى اولاجاقسینیز.\nتبریزین خیابانلاریندا فدائیلر دسته‏‌سینین آددیملارى گئتدیکجه آرتیق سسله‏‌نیردى. نظام-انتظاما اهمیت وئریلیردى. ستارخان آتلیلارى خیاباندا رئژه گئدیردیلر. فرقه‏‌نین امرى ایله حربى وضعیت یارانمیشدى. تبریز حومه‏‌لرینین عهده‌‏سینه دوشن وظیفه داها دا آغیر ایدى. توتولان تصمیمه گؤره تمام عضولر سیلاحلانمالى ایدیلر. بونا گؤره ده اوّلجه سیلاحین قورولوشونا و اوندان استفاده ائتمک اصولونا وارد اولماق اوچون حاضرلیق لازیم ایدى. ایکى گوندن سونرا حیدر تکیه‏‌سى اولان بیر محله‏ده بؤیوک بنا نظرده توتولدو. بو بنا تبریزین قدیم بنالاریندان ایدى. اورانین بؤیوک هیئتى، چوخلو اوتاقلارى وار ایدى. هر گون تبریزده اولان حومه‏لردن هره‏‌سیندن یوز نفر بوردا تعلیمات گؤرمه‏‌یه باشلامیشدیلار. آلتینجى حومه‏‌ده معین تاپشیریق ایله هر آخشام یوز نفر حاضر اولوردولار. اونلارى حومه قاباغیندا سیرایا دوزوب حومه مسئوللارینین بیرینین رهبرلیگى آلتیندا ستارخان خیابانى ایله حیدر تکیه‏‌سینه طرف حرکت ائدیردیلر. اوردا اولان کارشناسلارین وسیله‏‌سیله عضولره سیلاحین نئجه آچیلیب-باغلانماسى، نئجه تمیزلنمه‏‌سى و هدفى نشان آلماق اصوللارینى اؤیردیردیلر. بو عمل هر آخشام انجام تاپیردى. اوردا تعلیم گؤرن عضولر ائرته‏‌سى گون کامیون ایله تبریزین اطرافینداکى چؤللره گئدیب، اوردا نشانه‏‌گیرلیک ائدیب حقیقى گولله‏‌لرله هدفه آتیردیلار. بو دسته‏‌لره رهبرلیک ائدن تعلیماتى تهران افسرلریندن سلیمى آدلى بیر سرگرد ایدى. او تهراندان قاچیب ملى حکومته پناه گتیرمیش، سفربر افسرلردن ساییلیردى. سلیمى فارس اولسا دا آذربایجانین ملى قوشونو ایله یاخیندان و جدیّتله امکداشلیق ائدیردى. بئله تعلیماتى ایشلر تکجه آلتینجى حومه‏‌نى یوخ، تمام تبریز حومه‏‌لرینى احاطه ائدیردى. سیلاحا یییه‏‌لنمک، اونو اطرافلى شکیلده اؤیره‏نیب دؤیوشه حاضر اولماق مسئله‏‌سى فرقه‏‌چیلرى روحلاندیریردى. اونلار بؤیوک روح یوکسکلیگى ایله بئله تعلیماتچیلیق عملیّاتینى قارشیلاییردیلار. حتى نشانه‏‌یه گولله آتیب هدفى وورماقدا قادینلار دا اشتراک ائدیردیلر. قادینلارین بعضیلرى گولله آتماقدا کیشیلردن دالى قالمیردى. اونلار زینب پاشا، قاچاق‏نبى‏نین هجرى کیمى اؤز هنرلرینى گؤستریردیلر.\n(۱۶)….\nزنگاندان هر گون تبریزه دهشتلى خبرلر یئتیشیردى. مرکزى دؤلتین قوشونلارى زنگانا تأمینیه قوه‌لری آدى ایله یوخ، زنگان اهالیسیندن انتقام آلماق اوچون او دیارا سوخولموشدى. اونلارین گلیشى ایله کهنه‌کار ظالم فئودال باشچیلارى ذوالفقاریلر ده زنگاندا و اونون اطراف کندلرینده وئره‏‌‌‌‏چیلره فدائیلره دیوان توتماغا باشلامیشدیلار. ذوالفقاریلر ملى حکومتین دوشمنى اولوب اونونلا مبارزه‏‌لرى خاطرینه اونلارین حدیندن آرتیق کندلرینى، باغلارینى غصب ائدیب کندلیلر آراسیندا تقسیم ائتمیشدى. ذوالفقاریلر بیر ایلدن چوخ ایدى قاچاق اولوب اؤز املاکلاریندان آیرى دوشموشدولر. ایندى قودوز حیوانلار کیمى کندلیلرین جانینا دوشوب انتقام حسّى ایله اونلارى سویوب، جانلارینى دا بئله‌ اللریندن آلیردیلار. دؤلت قوشونلارى اوباشلارین میدانینى آچیق قویوب مرتکیب اولدوقلارى قتل و جنایته گؤز یوموردولار. زنگان قانلى بیر میدانا دؤنموشدو. وئره‏‌‌‌ عضولرینه، فدائیلره، مهاجرلره رحم ائتمک یوخ ایدى. اونلارى داملارین اوستوندن یئره آتیردیلار. زور ایله ائولرینى اودلایب ماللارینى غارت ائدیردیلر. ذوالفقاریلرین آداملارى هر کس ایله کهنه خیردا حسابى وار ایدیسه اونلارى دا فدائى آدیله دامغالاییب محو ائدیردیلر. زنگاندا بیر ایلین مدتینده وجودا گلن آزادلیغین شیرینلیکلرینى اللریندن آلیب عوضینده اونلارا زهر ایچیردیردیلر. حتى زنگاندا بیر نفر عالم روحانى وئره‏‌‌‌‏چیلرله برابر ظلم و ستم علیهینه مبارزه آپاریردى. اونو دا متجاسر آدیله آرادان آپاردیلار. بو مهلکه‌‏دن جان قورتاریب تبریزه گلنلر مرکزى دؤلتین، ذوالفقارى و باشقا فئودال عنصرلرین زنگاندا و اونون اطراف کندلرینده تؤرتدیکلرى جنایتلردن دانیشاندا قولاق آسانلارین توکلرى بیز- بیز اولوردو. جان قورتاریب گلنلرین بیرى ده آغاى قنبرى ایدى. او بیر آى قاباق تبریزدن زنگانا مأموریته گئتمیشدى. او حیات یولداشى شاعره حؤکومه بللورى ایله بو معرکه‏‌دن جان قورتارا بیلمیشدى. اونلار تبریزه گلن گونون ائرته‌‏سى تبریزده ساعات قاباغى میدانیندا تشکیل اولان بؤیوک میتینگده نطق ائله‏دیلر. اونلار زنگاندا دؤلت و اونلارین اوباشلارى طرفیندن عمله گلن جنایتلردن و تؤکدوکلرى قانلاردان دانیشدیقجا میتینگده اشتراک ائدن اهالى هیجانا گلیردى.\nزنگاندان گلن قارا خبرلر نه اینکى تبریزى، بوتون آذربایجانى هیجانا گتیرمیشدى. شهر و کندلردن گلن تلگرام و خبرلر آذربایجان قزئتینده درج اولور و تبریز رادیوسوندان سسلنیردى. اونلارین آرزو و ایستکلرى بو ایدى: “ملى حکومت بیزه اجازه وئرسین بیز زنگانلى قارداشلاریمیزین کمگینه گئدک”. مرکزى دؤلت ایسه بو فاجعه‌‏لردن آد آپارماییب دئیردى: “بیز زنگانى متجاسرلرین الیندن آلدیق”. خائن شاه و حیله‌‏گر قوام‌السلطنه‌ شادلیقلاریندان سئوینیب اؤزلرینه گووه‏نیردیلر. مرکزى دؤلتین طرفدارلارى اولان قزئتلر اؤز یالان خبرلرى ایله ایران و دونیا خالقلارینى گمراه ائدیب یازیردیلار: شاهنشاهین غیور قوشونلارى زنگانى، آذربایجانى ایراندان آییرانلارلاردان خلاص ائتدى. اونلار بو آغ یالانلارى ایله ایران خالقینى آلداتماق ایسته‏ییردیلر. آمما حقیقتى آختارسان آذربایجان دمکرات وئره‏‌‌‌‏سى‏نین مرامى دفعه‏لر دئدیگى کیمى ایرانین قانون اساسیسى موجبینجه ایالتى و ولایتى انجمنلرینین یارادیلماسى ایدى. مرکزى دؤلت ملى حکومت‏له باغلادیغى قراردادین مرکبى قورومامیش زنگانا قوشون پیاده ائدیب بو منطقه‏نى قانا چکیردى. آذربایجانین قاشلارى چاتیلمیش و غضبلى آسلانا بنزه‏‌ییردى. اونون قلبى دؤیوندوکجه عصبلرى دارتیر، کؤکره‏میش کؤهلنلر کیمى شاهه قالخیردى. اؤزونو مهارلانمیش گؤرنده چاره‏سیز قالیب گؤزلرى زنگانا دیکیلى قالیردى. گونلر آغیر-آغیر کئچیردى. وئره‏‌‌‌‏چیلر تبریزده “حیدر تکیه‌‏سنیده” سیلاحى اؤیرنمک، اونون دوزگون استفاده ائتمک یولونو بیلمک تعلیمینى هر گون داوام ائدیردیلر. یئنه ده هر گون تبریز چؤللرینده تیراندازلیق اصولونا ییه‌لنمک اوچون اللرینده توفنگ آتش میدانلاریندا تعلیم گؤروردولر. هامى دؤلت قوشونلارینین زنگاندان میانایا، اوردان آذربایجانین بوتون نقطه‏لرینه هجوم ائتمکلرینى گمان ائدیردى. بونا گؤره بو هجومون قارشیسینى آلماق اوچون فدائى قوشونلارى میانادا قافلانتى داغلارینین شرق اتکلرینده “قیز کورپوسو” کنارلاریندا استحکاماتا مشغول ایدیلر. قدیم قیز کؤرپوسو قیزیل اؤزه‏ن چایینین اوستونده قرار توتموشدو. فدائى قوشونلارینین فرمانده‌لیگى قولامیحیى دانشیانین عهده‌‏سینه قویولموشدو. اونون اختیاریندا اولان فدائى قوشونلارینین سایى آز اولسا دا تبریزدن کمک قوه‏‌لرینین گؤندریلمه‌‏سى وعده‌‏سى وئریلمیشدى. فدائیلر دوشمن قاباغینى کسمک اوچون اؤزلرینه سنگر قازیب قافلانتى داغلارینى باسیلماز بیر قالایا دؤندرمیشدیلر. بورا مقاومت گؤسترمک اوچون الوئریشلى بیر مکان اولماقلا استراتژیک نقطه ساییلیردى. آذربایجانین هر گؤشه‏سیندن میانایا گلن فدائیلرین مقصدلرى بو استراتژیک نقطه‌‏نى مدافعه ائتمک ایدى. میانا فدائیلر شهرى اولسا دا اونلارین سایى‏نین آز اولماغى قولام‏یحیى دانشیانى ناراحات ائدیردى. اونون هر گون یولونو گؤزله‌دیگى یئنى فدائى قوه‌لری یوبانیردى.\n(۱۷)….\n… آذر آیینین اون دوققوزو ایدى. حومه‌‌‏ده ایشلر اؤز قایداسیندا گئدیردى. من ناهارى حومه‌‌‏ده قالدیم. ساعات دؤردده ایران گؤن کارخاناسینا گئتملى ایدیم. بو کارخانادا بیزیم ایکى حوزه‌‏میز واردى. بیر گون قاباقدان آلینمیش قرارا گؤره بو حوزه‏‌لرین ایکیسى بیر یئرده اجلاس کئچیرمه‏‌لى و من ده اوردا اشتراک ��ئتملى ایدیم. ساعات اوچ یاریمدا حومه‌‌‏دن حرکت ائتدیم. ساعات دؤردده کارگرلر ایشدن چیخمیش، بؤیوک بیر سالوندا جمع اولموشدولار. حوزه صدرلرینین بیرى صحبته مشغول ایدى. بیر آزدان سونرا صحبت منیم ایدى. دانیشیقلارین هامیسى دؤلت قوشونلارینین زنگانا هجوموندان، تؤرتدیکلرى جنایتلردن و آذربایجان خالقینین اؤز آرزولارینین اوستونده محکم دایانماسیندان گئدیردى. بئله‌ بیر آندا بیر نفر منه یاخینلاشیب دئدى:\n– سیزى تلفوندا ایسته‏‌ییرلر.\nمن “چوخ گؤزل، ایندى گلیرم”، دئییب صحبته مشغول اولدوم. یئنه همین آدام گلیب یئنه همین سؤزلرى تکرار ائتدى. من سؤزلریمى یاریمچیق قویوب دفتره گئدیب تلفونلا دانیشماغا باشلادیم. خطین او طر‏فینده حومه‌‌‏نین تشکیلات مسئولو انور مسگرى ایدى. او دئییردى:\n– تئز اول قاییت حومه‌‌‏یه!\n– نه اولوب؟\n– تلفوندا دئیه بیلمیرم، تئز اول گل حومه‌‌‏یه.\nاو تلفونو کسدى. من ناچار قالیب حومه‌‌‏یه قاییتمالى اولدوم. یولدا درین فیکره گئتمیشدیم. حومه‌‌‏ده نه خبر واردیر کى، بئله‌ تأکید ائدیرلر. خیالیمدان چوخ فیکیرلر اؤتدو. آممابو خیاللارین هامیسى یئسیز ایدى. حومه‌‌‏یه وارد اولاندا اول میرحسین منى قارشیلادى. او یاواشجادان دئدى:\n– خبرین وار؟\n– هانسى خبردن؟\n– رهبرلر تبریزى ترک ائدیبلر.\n– نه‏ دانیشیرسان!؟\n– بلى، آغاى پیشه‌‏ورى و باشقالارى.\nمن یئریمده قورویوب قالمیشدیم. یئنه خبر آلدیم:\n– هارا دوغرو ترک ائدیبلر؟\n– بیلمیرم، دئییب سونرا علاوه ائتدى: یقین کى، او تایا.\nمنیم داها اونا دئملى سؤزوم یوخ ایدى. حومه‌‌‏نین دفترینه گیردیم. انور مسگرى منه یاخینلاشیب دئدى:\n– ائشیتدین نه خبر اولوب؟\nحومه‌‌‏ده سکوت حکم سوروردو. هامینین باشى آشاغى أییلیب فیکره گئتمیشدیلر. عضولر حومه‌‌‏نین کتابخاناسینا ییغیشسالار دا نه کتاب اوخویان وار ایدى، ن ده بیر تفریح ائدن. هامى وئره‏‌‌‌‏نین و اؤزونون گله‏جگینى دوشونوردو. حومه‌‌ ائله بیل دوننکى حومه‌‌ دئییلدى. سونرا معلوم اولدو کى، وئره‏‌‌‌ و حکومت رهبرلرى مرکزى دؤلت قوشونلارینین زنگاندان میانایا و بوتون آذربایجانا هجوم ائتمک ایسته‏‌دیگینى بیلیب. اونا گؤره ده همین گون سحر تصمیم توتماق اوچون اجلاس تشکیل وئریرلر. بو اجلاسدا آغاى پیشه‌‏ورى مرکزى دؤلتین قوشونلارینین قارشیسیندا دایانماق، آذربایجان خالقینا وئریلن وعده‌‏نى یئرینه یئتیرمک، بیر ایلین مدتینده گؤرولن اصلاحاتى داوام ائتدیرمک، خالقیمیزین، وئره‏‌‌‌‏میزین قدرتینى مرکزى دؤلته گؤسترمک و عهده‌‏میزه گؤتوردویوموز وظیفه‏لرى لایقینجه یئرینه یئتیرمک مسئله‏‌سینى ایره‏لى سورور. بو اجلاسدا معلوم اولور کى، وئره‏‌‌‌ و حکومت باشچیلارى تام بیر فیکرین صاحبى دئییللر. آغاى پیشه‌‏ورینین ایره‏لى سوردویو فیکیرلرین قارشیسیندا دایانانلار دا واردیر. مخالفلر دئییرلر: بیز مرکزى دؤلتین قوشونلارینین قارشیسیندا دایانا بیلمه‏ریک. اونلارین حربى قدرتى بیزدن چوخ چوخ آرتیقدیر. بو دا قارداش قانى‏نین تؤکولمه‏‌سینه سبب اولاجاق. نه ایسه چوخ دانیشیقدان سونرا قرار بو اولور، مرکزى دؤلت قوشونلارینین قارشیسیندا دایانیب مقاومت گؤستریلسین، یا یوخ، باره‏‌سینده رأى آلینسین. رأى آلیناندان سونرا معلوم اولور کى، آغاى پیشه‌‏ورینین ایره‏لى سوردویو تدبیرلر اقلیتده‌‏دیر. البته آغاى پیشه‌‏ورى تک قالمامیشدى. من بیلدیگیمه گؤره اونون اؤزوندن سونرا بئش نفر طرفدارى وار ایدى. اونلار دا مرکزى دؤلتین قوشونلارینین قارشیسیندا مقاومت فیکرینده ایدیلر. آمما عدم مقاومت طرفدارلارینین تعدادى آرتیق ایدى. وضعییتى بئله‌ گؤرن آغاى پیشه‌‏ورى دئییر:\n– منیم فیکریم تصدیق اولماسا استعفا وئریرم.\nآغاى پیشه‌‌ورى بو تاریخى اجلاسدا استعفا وئریر. اونون طرفدارلارى دا استعفا وئریب پیشه‌‏ورینین کناریندا دورورلار و معارف وزیرى آغاى‏ محمد بى‏ریانى وئره‏‌‌‌‏نین رهبرى سئچیرلر. همین گون، گون اورتادان سونرا اونلار تبریزى ترک ائدیرلر. بو خبر بوتون آذربایجانى او جمله‌‏دن تبریزى سارسیتدى. اوگونه قدر وئره‏‌‌‌‏نین وئدیگى،”اؤلدو واردیر دؤندو یوخ” شعارین اؤزو آرتیق سؤالا دؤنموشدو.\n(۱۸)….\nتبریزین گؤیلرینى قارا دومانلار بوروموشدو. ارک قالاسى، عینالى داغى کدرلى گؤرونوردو. آسماندا هر گئجه تبریزه گؤز ووران اولدوزلار چیسگین دومانلارین آراسیندا گؤزدن ایتمیشدیلر. میشو و دند داغلاریندان اسن کولکلر اؤز طراوتینى الدن وئرمیشدى. پاییزین سون چاغلارى اولدوغونا باخمایاراق شهرین کناریندان آخان آجى چاى اؤز کؤپوکلو سولارینى ساحللره چیرپاراق صاباحین بیلینمه‏‌ین آجى روزگاریندان نه‏لر باش وئره‏‌جه‏‌گینى دوشونوردو. ستارخان خیابانیندا نئچه گون قاباقکى اؤتن آداملارین گؤزلرینده فرحلى گولوشلردن اثر یوخ ایدى. آمما هله تبریزده ساکت‏لیک حس اولونوردو. پوزغونلوق نشانه‏سى گؤرونموردو.\nمن ستارخان خیابانى ایله اوزو یوخارى اؤز منزیلیمه طرف حرکت ائدیردیم. مرکزى کمیته‌‏نین بناسى قاباغیندا بیر آز دایانیب تاماشا ائتمگه باشلادیم. مرکزى کمیته‌‏نین بناسى قارشیسیندا بیر خبر یوخ ایدى. هر گون گلیشلى -گئدیشلى اولان بو بنا ایندى سؤنوک گؤرونوردو. یولوما داوام ائدیب منزیلیمه گلدیم. داغینیق فیکیرلر منى اؤز قوینونا آلمیشدى. بو فیکیرلرى باشیمدان آتماق اوچون هر بیر ایشه ال آتدیم، ینئه خیاللاردان یاخا قورتارا بیلمه‏‌دیم. ساعات اون ایکی اولاردى کى، قاپى دؤیولدو. قاپینى آچاندا قونشومو گؤردوم. بو جاوان افسر سارابین قیزیل کئچى آدلى کندیندن ایدى. او منى شهرده‌‏کى وضعیتدن آگاه ائتدى. او دئیردى:\n– من ایندیه قدر نظمییه‌‏ده کشیگیم ایدى. بوتون پاسبانلار، عسگرلر انتظامات مأمورلارى سیلاحلارینى نظمیّه‏‌یه تحویل وئریب گئدیردیلر. نظمیّه سیلاح ایله دولودور. من مسئول افسرلرین ده غیب اولدوقلارینى گؤروب اؤز پستومو ترک ائدیب ائوه گلدیم.\nاو سؤزلرینى قورتارمامیشدى کى، مسلسلدن رگبار آچیلدى. او یئنه دئدى:\n– گؤردونمو!؟\nبو گولله سسلرى بیرینجى گولله سسى ایدى تبریزده ائشیدیلیردى. افسر تأکیدله دئدى: – من ایسته‏‌ییرم تبریزى ترک ائدم، منیمله گلیر سنمى؟\nمن اونون گؤزلرینه باخیب دئدیم:\n– یوخ دوستوم من تبریزى ترک ائده بیلمرم. چونکى بو باره‌‏ده منه هئچ بیر امر یوخدور.\nاو منه باخا-باخا دئدى:\n– اؤزون بیلرسن، آمما من گئدیرم.\nاو بو سؤزلرى دئییب اؤز اوتاغینا گئتدى. یاریم ساعاتدان سونرا قاپینى دؤیوب ساغوللاشدى و گؤزدن ایتدى. من یئنه پوزغون خیاللاریملا تک قالدیم. یوخوم گلمیردى.\nمن عمومیّتله نیکبین اولدوغوما گؤره صاباحکى وضعیتى چوخ آغیر گؤرموردوم. فیکر ائدیردیم، مرکزى کمیته‌ اؤز یئرینده‌‏دیر. نهایت تأمینیه قوه‌لری گلینجه نظم برقرار اولار. بو فیکیرلرین قوینوندا اولارکن سحره یاخین منى یوخو آپاریب آزار ائدیجى خیاللاردان آزاد ائتدى. ساعات سککیزده یوخودان اویاندیم. صبحانه اوچون پئندیر آلمالى ایدیم. پالتار گئیینیب بازارا چیخدیم. باققال دوکانینین قاباغیندا ایکى نفر صحبت ائدیردى. اونلارین بیرى دئییردى:\n– من بیر ساعات بوندان قاباق قونقا باشیندان گلیردیم. ایکى نفر سیلاحلى فدائى یول ایله گئدیردیلر. بیر آزدان سونرا اون یا اون بئش نفرین فدائیلرى تعقیب ائتدیگینى گؤردوم. اونلارین بعضیلرینین الینده سیلاح وار ایدى. خیاللارى فدائیلرى ترک سیلاح ائتمک ایدى. فدائیلر بونو دوشونوب سیلاحا ال آتدیلار، آتیشما باشلاندى. فدائیلر هر یئرى مناسب گؤرنده اورانى اؤزلرینه سنگر ائدیردیلر. نهایت بو آتیشمالار ستارخان خیابانینن اولینده اولان فردوسى مدرسه‏سینین قاباغینا قدر داوام ائتدى.\nمن بو صحبتلرى ائشیدن کیمى خوشبینلیک عالمیندن آیریلدیم. ایندى بدبینلیک عالمینده ایدیم. بوندان سونرا نه‏لر باش وئره‏‌جگینى بیلیردیم. ایندى بیلیردیم کى، آذربایجانین باشینین اوستونو آلان قارا بولودلاردان رحمت یوخ دؤلت اوباشلارینین اللرى ایله قیزیل قانلار یاغاجاق. من باققال دوکانینین قاباغیندان بیر شئى آلمامیش ائوه قاییتدیم. جیبیمده اولان شناسنامه و باشقا مدرکلرى ائوده قویوب خیابانا چیخدیم. ساعات میدانیندان کئچیب تربیت خیابانى ایله فردوسى خیابانینین آراسیندا اولان قهوه‌‏خانایا گیردیم. بو قهوه‌‏خانا اؤزکندلى‏میزین ایدى. بوش واختلاریم بوردا کئچیردى. بورا وئره‏‌‌‌ چیلرین، فدائیلرین مرکزى اولسا دا ایندى اونلاردان اثر یوخ ایدى. من صبحانه یئمه‌‏یه مشغول ایدیم. خیاباندا سس-کوى اوجالدى. ائشیگه چیخدیم. بیر آز آشاغیدا ایکى ماشین دایانمیش و اطرافینى ازدحام آلمیشدى. من اورا یاخینلاشاندا آغ سوارى ماشیندان بى‏ریا ایله میررحیم ولاینین چیخدیغینى گؤردوم. او بیرى ماشین ایسه حربى جیب ماشینى ایدى. اوندان دا استاندار دوکتور جاوید پیاده اولدو. اونلارى گؤرن کیمى بیر آز اوره‌گیم توختادى. اؤز اؤزومه دئدیم:\n– دئیه‏‌سن ایشلر اؤز قایداسیندادیر.\nبو زامان میررحیم ولایى‏نین گؤزلرى منه ساتاشدى. ولایى، ناخوش سویوق وورموش آداملارا اوخشاییردى. اونون دوداقلارى اوچوقلامیش و یارالى ایدى. منى گؤرن کیمى دئدى:\n– بوردا نه اوچون دایانیبسان؟ گئت حومه‌‌‏یه عضولرى سیرایا دؤزوب مرکزى کمیته‌‏نین قاباغینا گتیرین، اوردا کئشیک چکسینلر.\nمیررحیم ولایى‏نین میر فاضل آدلى کیچیک قارداشى وار ایدى. او بیر اولدوزلو افسر ایدى. بوینوندان بیر آفتومات آسمیشدى. او بیردن-بیره اورا ییغیلان آداملارین بیرینه آفتاماتلا هجوم ائتدى. او آدام جاوان ایدى. پنجه‌‏گینین آلتیندا ایکى قاتار گولله گؤرونوردو. میرفاضل اونون پئنجه‏‌یین کنارا چکیب سوروشدو:\n– بونلارى هارادان اله گتیریبسن؟\nجاوان آدامین رنگى آغارمیشدى. دیلى توتار-توتماز دئدى:\n– من مارالاندان گلیردیم. سربازخانانین قاباغیندان کئچنده گؤردوم اورانى غارت ائدیرلر. منیم ده الیمه بونلار کئچدى.\nمیرفاضل او جاوانین سؤزلرینه اینانماییر هده‏‌له‏‌دى. دوکتور جاوید بو زامان دئدى: – سیلاح‏لا یوخ، سیللى ایله وور، قاتارلارى اوندان آلین.\nبئله‌‏لیکله قاتارلارى اوندان آلیب اؤزونو بوراخدیلار. مسئله قورتاراندان سونرا بى‏ریا، ولایى، میرفاضل سوارى ماشی��ا مینیب اوزو آشاغى گولوستان باغینا طرف حرکت ائتدیلر. استاندار دوکتور جاوید ایسه ساعات میدانى طرفینه گئتدى. من ولایى‏نین ماشینین آردینجا یولا دؤشدوم. ستارخان خیابانى ساکت‏لیک ایدى. بى نظملیک گؤزه گؤرنموردو. ماغازالارین بعضیلرى باغلى ایدى. آذر آیینین اییرمیسى اولدوغونا باخمایاراق گونش اؤز ملاییم شعالارینى تبریزدن اسیرگه‏میردى. فردوسى خیابانینى رد اولاندان سونرا آشاغیدا بیر عدّه آداملارین ازدحامینى گؤردوم. بیر آزدان سونرا اورا یاخینلاشدیم. هله نه اتّفاق دوشدویونو بیلمیردیم. بو زامان آداملارین آراسیندا آغ سوارى ماشین گؤروندو. بیر عده اوباش ماشینین اوتاغینین اوستونه چیخیب اونو آیاقلاییردیلار. ماشینین اوتاغى ایچه‏‌رى باتمیشدى. بیر نفردن خبر آلدیم: – بوردا نه اولوب؟\nاو جاواب وئردى:\n– بى‏ریا ایله میررحیم ولایى بوردان اؤتنده اونلارین ماشینینا گولله آتدیلار. گولله بى‏ریانین آیاغینى یارالادى. اونلار اؤزلرینى گوجله شورویلرین مریضیخاناسینا یئتیردیلر. داها بو آجیناجاقلى منظره‏یه دؤزه بیلمه‏ییب حومه‌‌‏یه طرف یولا دوشدوم. احتیاطى نظره آلیب گولوستان باغینین شیمالیندان گئتملى اولدوم. ایندى حومه‌‌‏نى گؤروردوم. اونون قاپیسى باغلى ایدى. بو ایلک دفعه ایدى کى، حومه‌‌‏نى باغلى گؤروردوم. واغزالا گئدن خیابانا طرف باخاندا بیر دسته اوباشین حومه‌‌‏یه طرف گلدیگینى گؤردوم. اونلار اون بئش نفره یاخین اولاردى. قاباقداکى سیرادا اولانلارین اللرینده توفنگ وار ایدى. اونلار بؤیوک آددیملارلا حومه‌‌‏یه طرف گلیردیلر. قاپییا چاتان کیمى اونو توفنگ قونداغى ایله وورماغا باشلادیلار. بیر دقیقه‏دن سونرا قاپى آچیله‏ى. اوباشلار ایچه‏رى وارد اولان کیمى ایکى گولله سسى ائشیتدیم. بو زامان حومه‌‌‏نین سرایدارى قولو قاوالچى یادیما دوشدو. گولله‏لرین اونا ده‏یدیگینى گمان ائتدیم. گومانیم دوغرو ایدى. سونرالار تحقیق نتیجه‏سینده اؤیره‏ندیم کى، قولو قاوالچینى اوباشلار ایکى گولله ایله اؤلدورموشدولر. داها اوردا دایانا بیلمه‏ییب گئرى قاییتدیم. ستارخان خیابانى ایله ساعات میدانى‏نا طرف یئرییردیم. خیابانلاردا بیر نفر ده اولسون فدائى، وئره‏‌‌‌‏چى یا خود مهاجر گؤزه گؤرونموردو. اونلارین بعضیلرى تبریزى ترک ائتمیش، بعضیلرى ایسه هاردا اولسالار دا گؤزه گؤرونموردولر. میدان بیر ایل تمام ملى حکومت زامانیندا نفس چکه بیلمه‏ین اوباشلارین الینه کئچمیشدى. اونلار وئره‏‌‌‌‏چیلرى، فدائیلرى و اونلارین طرفدارلارینى آختارماق اوچون هر ائوه اجازه‏‌سیز سوخولوب خالقین ناموسونا توخونوب امواللارینى غارت ائدیردیلر. من ساعات قاباغیندان کئچیب او زامانلار کهنه خیابان آدلانان ملى حکومت زامانیندا بو آد عوض اولوب فدائى آدلانان خیابانا گیردیم.‏گؤى مسجیدین قاباغیندان باشلانان بازار بوردا قورتاریردى. بو خیاباندا بیر قهوه‌‏خانا وار ایدى. بو قهوه‌‏خانادان منى آدیملا سسله‏دیلر. سس صاحبلرى بیزیم اؤز کندلریمیزدن ایدى. اونلار اون گون قاباق وئره‏‌‌‌‏نین چاغیریشى ایله سفربر اولاراق تبریزده فدائى دسته‏لرینه قوشولموشدولار. ایندى آوارا سرگردان بو قهوه‌‏خانادا اوتورموشدولار. گون اورتایا آز قالیردى. من اؤز کندلیلریمیزله قهوه‌‏خانادا صحبت ائدیردیم. بو آندا خیاباندا سس-کوى قوپدو. بیر نفرى آلتی نفر آیاقلارینین آلتینا سالیب ته‏پیک، یومروق ایله دؤیوردولر. بو بیر فدائى اولسا دا سیلاحسیز ایدى. اوزو اوسته یئره اوزانمیشدى. اوباشلار آمانسیز شکیلده اونون باشینى آیاقلارى ایله ازیشدیریردیلر. فدائى قان ایچینده بوغولوردو. آمما اونلار ال چکمک ایسته‏‌میردیلر. اوباشلار گؤزله‏‌ییردیلر هر کس فدائى‏یه طرفدار چیخسا، اونو دا فدائى آدیله اؤله‏نه قدر وورسونلار. بیر آزدان سونرا فدائى حرکتدن دوشموشدو. من بو عیبه‏جر حالا دؤزه بیلمه‏ییب اؤز کندلیلریمیزله بیزیم منزیله گلدیک. ناهاردان سونرا استراحت ائدیردیک. ساعات بئش اولاردى. کندلیلریمیز کنده قایتماغا حاضرلاشیردیلار. اونلار مصلحت گؤروردولر، من ده اونلارلا کنده قاییدیم. آمما من تبریزده قالیب بو آجى وضعیتى آخیرا قدر ایزله‏‌مک ایسته‏‌ییردیم.\n(۱۹)….\n… تبریز عادى حالدا دئییلدى. اکثر آداملار ائولرینده قالیب قاپینى دالدان باغلامیشدیلار. فقط دربارین قیرینتى هدیّه‏‌سى ایله دولانان اوباشلار اللرینده توفنگ کوچه خیابانلاردا ملى حکومت ایله همکارلیق ائدنلرى اولاییب یوخ ائدیردیلر.\nکریم‏خان میدانیندا هامى بلندگودان اخبارا قولاق آسیردى. بو آز آداملارین ایچینده ابراهیم خلیلى ایتیرمیشدیم. من اونو آختاران زامان مهربان کندینین قدیم کندخداسینى گؤردوم. او سیلاحلى ایدى. ابراهیم خلیلین یاخاسیندان توتوب سیلکه‏‌له‏‌ییب دئییردى:\n– سیزین کیمى وئره‏‌‌‌‏چیلر بیر ایل تمام منى کنددن قاچاق سالیبلار. ایندى یاخشى منیم الیمه دوشوبسن. مهربانین کندخداسینین آدى محسن‏آغا ایدى. او منى یاخشى تانییردى. منه راست گلسیدى، ایشیم یاش اولاجاقدى. بونا گؤره ده ساعات میدانینا طرف یولا دوشدوم. هله اورا چاتمامیش سول طرفده یئنى ساختمان عملیّاتى گئدن خرابه بیر یئرده نئچه نفرین صحبتینى ائشیتدیم. اونلارین بیرى دئییردى:\n– بوستان‏آبادین صدرى على‏‌اکبر فردى‏نى ووروبلار هله اؤلمه‏‌ییب جان وئریر. من على‏‌اکبر فردى‏نین آدین ائشیدن کیمى قورویوب قالدیم. اونو یاخشى تانییردیم. مهربان حومه‌‌‏سى او زامانلار بوستان‏آبادا باغلى اولدوغو اوچون اونو مهرباندا چوخ گؤرموشدوم. ایندى اونو بوردا اوباشلار تانییب اؤلدورموشدولر. آرتیق یوخارى چیخیب اونون قانلى جنازه‏سینى گؤرمک ایسته‏‌مه‏‌دیم. چونکى هیجان منى بوروموشدو. اورادان قاییدیب گؤى مسجیدین کوچه‏‌سیندن کهنه بازارا گیردیم. یاشادیغیم مسافرخانا بو بازارین اوّلینده ایدى. مسافرخانادا نه‏‌لر باش وئردیگینى بیلمک ایسته‏‌ییردیم. بازارین دوکانلارى باغلى ایدى. فقط چؤرک ساتان و باققاللار آچیق گؤرونوردو. مسافرخانانین قاباغیندان اؤتنده سیلاحلى اوباشلارین هله ده اورادا اولدوغونو حسّ ائتدیم. اؤزومو لاقید گؤستریب بازارى اوزو آشاغى یئریدیم. بورانین آخیرى کهنه خیابانا چیخیردى. بازار آغزیندا آدام‏لار چوخ ایدى. من اونلارا یئتیشنده سیلاحلى اولدوقلارینى گؤردوم. اونا گؤره ده بورا گلدیگیمه پشیمان اولدوم. نهایت ایش ایشدن کئچمیشدى. من بورادان آیریلمالى ایدیم. هله اونلار منى گؤرمه‏‌میشدیلر. آمما کهنه خیابان خلوت ایدى. بیر نفر ده اولسا خیاباندا گؤرونموردو. اونلارین ائتدیگى صحبتلره گؤره بازارلا روبرو ائوین دامیندا ایکى مهاجر آتا، اوغول سنگر توتموشدولار. سیلاحلى اوباشلار جسارت ائدیب خیابانا باش اوزادا بیلمیردیلر. بئله‌ دئییردیلر کى، مهاجر فدائیلرین ��امین اوستونده مسلسل قویوب اؤزلرینى مدافعه ائدیردیلر.\n(۲۰)….\nبازار باغلى اولدوغونا گؤره خلوت ایدى. مال ساتاندان مال آلاندان خبر یوخ ایدى. من وضعیّتى بئله‌ گؤروب گئرى قاییتماق قرارینا گلدیم. ائله‏جه ده گلدیگیم یول‏لا گئرى‏یه دوغرو یئریدیم. هله اونلاردان اوتوز آددیم آرالانمامیشدیم کى، ایست سسى بازارین دیوارلارینى سارسیتدى. من دایانیب اونلارا باخدیم. بازار آغزیندا جمع اولان اوباشلارین هامیسى منه طرف قاچیردیلار. اونلارین آتدیقلارى هاوایى گولله‏‌لر بازارین سقفلرینه توخونوب توزاناق سالمیشدى. بیر آزدان سونرا اونلار منى احاطه ائتمیشدیلر. قاپیسى باغلى بیر دوکانا دایانمیشدیم. اونلار منه امر ائدیردیلر:\n– اللرینى یوخارى قالدیر!\nاونلاردان سوروشوردوم:\n– مندن نه ایسته‏‌ییرسینیز؟\nبیرى، “سن فدائى‏سن”، او بیرى “سن وئره‏‌‌‌‏چى‏سن”، بیر باشقاسى ایسه “سن مهاجرسن”، دئییردى.\nمن اونلارا دئییردیم:\n– سیز دئیینلرین هئچ بیریسى دئییلم. کنددن گلمیشم، تبریزده ایشیم وار ایدى.\nمنى احاطه ائدنلرین بیرى یانینداکى بیر نفره دئدى:\n– احمدآغا سن اونون بدنینى، جیبلرینى آختار!\nاحمدآغا دا باشقاسینا امر ائتدى. بئله‌‏لیکله اونلارین بیرى سیلاحینى باشقاسینا وئریب منیم بدنیمى، جیبلریمى آختارماغا باشلادى. شالوار جیبیمده اییرمی اوچ تومن پول وار ایدى. منى آختاران آدام پوللارى اؤز جیبینه قویاندا او بیرى اوباشلارین حسدى توتدو. آخى اییرمی اوچ تومن پولو اؤز آرالاریندا تقسیم ائتسه‏یدیلر هره‏‌سینه بیر تومن ده یئتیشمزدى. اونا گؤره ده پولو جیبیمه قویدولار. آختاریش قورتاراندان سونرا دئدیلر:\n– دوش قاباغا!\nبو زامان بیرینجى توفنگ قونداغى کوره‌‏گیمه ده‏‌یدى. باشقالارى دا تپیک و توفنگ قونداغى ایله وورماغا باشلادیلار. من یئره یخیلاندا اونلار تپیک ایله ووروب منى آیاق اوسته قالدیریب ایره‏لیه طرف ایته‏‌له‏‌ییردیلر. بازار خلوت ایدى. گل-گئت چوخ آز ایدى. فقط اوباشلارین سسى بازارى بوروموشدو. اونلار منه ووردوقلارى توفنگ قونداغیندان لذت آپاریردیلار. شاققلتى گولوش سسلرى خلوت بازارى باشینا گؤتورموشدو. من ایسه اؤزومو ضربه‏‌لردن قوروماق اوچون هر تشبّوثه ال آتیردیم. اونلار منیم اعتراض سسلریمى ائشیتمک ایسته‏‌میردیلر. اونلار منیم کیملیگیمى، هانسى یووانین قوشو و هارالى اولدوغومو بیلمیردیلر. یوخسا اؤزلرینه زحمت وئرمزدیلر. آمما اللرینده مدرک اولمادیغى اوچون ایندى قاباقلارینا قاتیلمیش بیر اسیر ایدیم. توفنگ، ته‏پیک ضربه‏لرینین آلتیندا فیرفیرا کیمى ساغا-سولا فیرلانیردیم. اوباشلار منى اولدوغوم مسافرخانایا طرف آپاریردیلار. بو آرالاردا منى تانییان فقط بیر نفر اولا بیلردى، او دا مسافرخانا صاحبى ایدى. اونون ملى حکومته میلى وار ایدى و منه احترام بسله‏‌ییردى. منیم راحاتلیغیم اوچون الیندن گلنى اسیرگه‏‌مزدى. قارشیدا سنگکچى وار ایدى. اونون قاپیسیندا پئندیر، کره، قایماق و بعضى گؤیرتیلر ساتان جاوان بیر اوغلان تاباق اوستونده آل-وئر ائدیردى. منى اوزاقدان-اوزاغا تانیسا دا کیم و نه کاره اولدوغومو بیلمیردى. آرامیز ساز ایدى. اونون ساتدیغى شئیلردن آلاردیم. ایندى اوباشلار منى چؤرکچى دوکانینا طرف آپاریردیلار. امیدیم همین جاوان اوغلانا گلیردى. اؤز-اؤزومه دوشونوردوم کى، بلکه ده تانیش اولدوغوم جاوان اوغلان منى بو ظالملارین الیندن قورتارا بیلدى. او منى اوباشلارین الینده اسیر گؤرنده نه اینکى کمک‌لیک ائتمه‌دى، اوسته‏‌لیک اؤزو اولارا قوشولوب کؤتک وورماغا باشلادى. ضربه‏‌لر او قدر شدّتلى ایدى کى، اؤزومو ایتیریب جاوان اوغلانین چهارپایى اوستونده قویدوغو تاباغین اوستونه ییخیلدیم. تاباق یئره آشدى. ساتیشا قویدوغو کره، پئندیر، قایماق و باشقا ساتدیغى شئیلر آیاق آلتیندا قالدى. چؤرکچیده اولان مشتریلرین هامیسى تاماشا ائدیردیلر. اونلارین منیم ظالملارین الینده اسیر اولماغیما اورکلرى یانیردى. من بونو اونلارین گؤزلریندن اوخویوردوم. آمما هئچ کیم بو اوباشلارا اعتراض ائده بیلمیردى. اونلار اللرینده‏‌کى سیلاحا گووه‏‌نیب هر بیر شقاوته ال آتیردیلار. گؤزلرى قیزاریب حدقه‏‌سنیدن چیخمیشدى. بیر ایل ملى حکومتین زامانیندا عربده چکیب باج آلماقدان محروم قالانلار ایندى انتقام آلماغا جان آتیردیلار. هله منى هارا آپارماقلارینى بیلمیردیم. چؤرکچینین قاباغیندان کئچیب یاشادیغیم مسافرخانایا طرف گئدیردیک. اونلار آرخادان توفنگ قونداغى ایله ووروب ایره‏لیه دوغرو ایته‏‌ل‏ییردیلر. مسافرخانایا آز قالیردیق. هر گون اونونلا سالاملاشیب و خرید ائله‌‏دیگیم قوجا باققال کیشى دوکانین آغزیندا گؤروندو. بیر ایل تمام ایدى سحر چاغلارى اونونلا اوز به اوز اولوردوم. یوخاریدا یازدیغیم کیمى بیر دفعه بیر کندلیدن کره آلاندا کندلینین اونا ائتدیگى اعتراض منى وادار ائتمیشدى قوجا باققالا “بوندان سونرا سنین رسمى چکى داشلارین اولمالیدیر. بو دؤلتین قانونودور. یوخسا منیمله طرفسن”، دئییم. ایندى اونون دوکانینین قاباغیندان منى دؤیه-دویه، سؤیه-سؤیه، اوستو باشى قانلى معلوم اولمایان بیر نقطه‏‌یه دوغرو آپاریردیلار. اونون بیر نئچه کلمه سؤزو حیاتیمدا دگیشیکلیکلر عمله گتیره بیلردى. قوجا باققال منى گؤرن کیمى تانیدى. آمما اؤزونو گؤرمه‏‌مزلیگه ووروب دوکانا قاییتدى. من اونو چؤرکچى قاباغیندا پئندیر کره ساتان جاوان اوغلان ایله اؤز فیکریمده مقایسه ائدیردیم. ایندى مسافرخانانین قاباغیندان اؤتوردوق. گؤز آلتى اورا باخا-باخا مسافرخانانى آرخادا قویدوق. من یاشادیغیم یئرین دالانداریندان احتیاط ائدیردیم. بئله‌‏لیکله بورانى خطرسیز آرخادا قویدوق. گؤى مسجیدین قارشیسیندان اؤتنده ایکى نفر اؤز کندلیلریمیزله اوز به اوز اولدوق. اونلارین تبریزده اولماقلارینى سونرادان بیلدیم. اونلار تهران قوشونلارى ایله مبارزه ائتمک اوچون وئره‏‌‌‌‏نین چاغیریشى ایله کؤنوللو فدائى دسته‏لرینه قوشولموشدولار. ایندى ایسه آوارا، سرگردان تبریز کوچه‌‏لرینده دولانیردیلار. من اونلارى گؤرن کیمى آز اولسا دا یئریمده دایاندیم. بوینومون آردیندان ده‏ین توفنگ قونداغیندان یئره سریلدیم. اونلار کنده قاییداندان سونرا منیمله نه شکیلده رفتار اولوب و منى اوباشلار نئجه آپاردیقلارینى دانیشمیشدیلار. عائله‏‌میز و کندلیلریمیز مندن داها ال اؤزموشدولر. بیزیم حرکت ائتدیگیمیز خیابان او زامانلار دمیرچى و نعلبندلرین مکانى ایدى. باشقا گونلر بوردا چکیج، سندان سسیندن قولاق باتاردى. ایندى بوتون دوکانلار باغلى اولدوغونا گؤره ساکت‏لیک ایدى. خیابانین آخیرى کریم‏خان میدانینا چیخیردى. اوباش دسته‏‌سى منى قاباقلارینا سالیب بو میدانا طرف سوروکله‏‌ییردیلر.\n(۲۱)….\nتبریزین هر طرفیندن گولله سسى ائشیدیلیردى. آرا-سیرا مسلسللردن آچیلان رگبار شهرى تیتره‏‌دیردى. بو گون آذر آیینین اییرمی بیر ایدى. قلبینده یاشادیغیم تبریز اؤز آغیر گونلرینى کئچیریردى. بیز کریم‏خان میدانینا آز قالمیشدیق. اگنیمده‏‌کى پالتارلاریم پالچیقلى، توزلو-تورپاقلى ایدى. پیس وضعیتده کریم‏خان میدانینا یئتیشدیک. میداندا ازدحام وار ایدى. هامى بیر یئره توپلاشمیشدى. اونلار منى گتیرن اوباشلارى گؤرن کیمى هورا چکدیلر. بو آندا جمعیت آرالاندى. اورتادا بیر جنازه گؤروندو. اونو تازه شکار ائدیب اؤلدورموشدولر. جنازه قان ایچینده ایدى. یانینا دوشموش کئپى‏سیندن مهاجره اوخشاییردى. منى جنازه‏نین یانینا ایته‏‌له‏‌دیلر. جنازه آدلاندیردیغیم آدام هله اؤلمه‏‌میشدى. من اونون قیرمیزى قانلار آراسیندا بدنى‏نین تیتره‏‌مه‏‌سینى گؤروردوم. اطرافینا جمع اولموش اوباشلار ایسه اؤز داش قلبى و قان چاناغینا دؤنموش گؤزلرى ایله بو مدحش جان وئرمک منظره‏سینه اشتیاق ایله تاماشا ائدیردیلر. دؤره‏یه ییغیلمیش آداملارین اکثریّتى سیلاحلى ایدى. من جنازه‏‌نین یانیندا آیاق اوسته دایانمیشدیم. ایندى عؤمرومده ایللر، آیلار، گونلر، دقیقه‏لر، یوخ، ثانیه‏لر حساب اولونمالى ایدى. قلبیم نفرتله دولو ایدى. مشروطه زامانى شجاع الدوله‏‌نین قوشونلارى، شیخ محمدخیابانى دؤره‏سینده رضاخانین و روس قازاقلارینین قوشونلارى، ایندى ایسه منفور محمدرضانین اوباشلارى آزادلیق سئون آذربایجان خالقینا دیوان توتاراق، اونلارى بیگانه کیمى یئرله یکسان ائدیردیلر. دؤوره‏مى آلمیش اوباشلار اللرینده‏‌کى توفنگین گلن گئده‏نینى چکیب لوله‏‌سینى منه طرف توشلامیشدیلار. من داها اؤلومومو گؤزومون قاباغیندا گؤروردوم. بو آندا اؤز-اؤزومه فیکیرلشدیم: “من اؤله‏جه‏یم. هئچ اولمازسا اؤز نفرتیمى بونلارا بیلدیرمک اوچون قلبیمده‏کى سؤزلرى بو اوباشلارا دئمه‏‌لى‏یم”. بو فیکرین ایچینده ایدیم، دؤوره‏‌مده‌‏کى آداملاردان بیر سس گلدى:\n– آند اولسون حضرت ابوالفضلین دوشن قوللارینا هر کس اونو وورسا من ده اونو ووراجاغام دئییب، الینده‏‌کى توفنگین چاخماغینى چکدى. سس گلن طرفه باخدیم. او اورتا یاشلى بیر کیشى ایدى. اگنینده قیریشیقلى قدیمکى پاسبانلارین پالتارلارى وار ایدى. بو ملى حکومتدن قاباق خدمت ائدن پاسبانلارا اوخشاییردى. پالتارلارین قیریشیقلى اولماغى دا بونو ثابت ائدیردى. او منه طرف گلیب بیر قولونو بوینوما سالدى. او بیرى ایله توفنگى اوباشلارین اوستونه توتوب” هئچ کسین بونو (منى) وورماغا حاققى یوخدور، بو آدام گناهکاردیرسا اونو کلانتریه تحویل وئرملى‏ییک، بیز بونو قانونا تاپشیرمالى‏ییق”، دئدى. پاسبان منى قوجاقلامیشدى. او منه باخیب دئییردى:\n– قورخما، سنى گولله ایله وورسالار گرک منى ده وورسونلار.\nاو منى اوباشلارین ایچیندن چیخاریب کلانتریه آپارماق ایسته‏‌ییردى. آمما پاسبانین قاباغین کسمیشدیلر. من اونو تانیمیردیم. او دا منى تانیمیردى. قانون پرستلیک هاردان اونون قلبینه قونموشدوسا بیلمیردیم. بو، اوباشلارین ایچینده نادر بیر آداما اوخشاییردى. منى آرادان چیخارتماق ایسته‏‌ییردى. باشقالارى ایسه بیر الیمدن توتوب پاسبانین الیندن آلماق ایسته‏‌ییردیلر. بو آندا او عصبانى اولوب منیم الیمدن توتوب گئرییه چکنلرین اوستونه قیشقیردى:\n– من گرک بو آدامى کلانتریه تحویل وئریم، دئییب توفنگینى اون��ارا طرف توتدو.\nنه ایسه منیم خلاصکاریم غالب چیخدى. کلانترى ایله یوز آددیم فاصله‏‌میز وار ایدى. منى کلانتریه آپاریردى. میدانداکى آداملارین یاریسى دالیمیزجا گلیردى. بورا تبریزین بیرینجى کلانتریسى ایدى. اورانین قاپیسیندا آدام چوخ ایدى. پاسبان دئدیگیم بو آدام منى کلانترى مسئوللارینا تاپشیردى. بئله‌‏لیکله او دهشتلى منظره‌‏دن، او دونیانین سون پیلله‏‌سیندن گئرى قاییتدیم. کلانتریده منى بوش قورو کیچیک بیر اوتاغا سالیب قاپیسینى باغلادیلار. ایندیه قدر توفنگ، تپیک، یومروق ضربه‏‌لرینین آغریسینى حسّ ائتمه‏‌ین جانیمین ایندى هر طرفى آغریماغا باشلامیشدى. بوینومون آردینا وورولان توفنگ قونداغینین آغریسى منى الدن سالمیشدى. بوینوم هر طرفه دؤنوردوسه سانجیسى آمانیمى قیریردى. یاواش-یاواش بو سلولون دیوارینا سؤیکنیب قورو یئرده اوزاندیم. فیکر ائدیردیم. واختیندا اؤز جانیمى بو معرکه‏‌دن قورتارمادیغیم اوچون پئشمان دئییلدیم. او زامان منیم اییرمی اوچ یاشیم اولسا دا مبارزه یوللارینى یاخشى تانییردیم. اؤزومو بئله‌ گونلره حاضرلامیشدیم. بو منیم بیرینجى امتحانیم ایدى….","num_words":18442,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":136909.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کئچن ایل “ایشیق” آذربایجان ادبیات و اینجه صنعت سایتیندا یاییلان اثرلر آراسیندا ان چوخ اوخونان یازی لارین سیاهه سی و سایتین اوخوجولاری و آذربایجان ادبی جمعیتی اوچون ایل لیک گزارشی حاضیرلانماقدادیر. یاخین گونلرده بو گزارشی ایشیق سایتیندا اوخوماق اولاجاقدیر. هله لیک ان چوخ اوخونان اثرلرین بیرینجی لرینی آچیقلاییریق.","num_words":61,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.016,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":353466.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جیاقینق (ایمپیراتور) (اینگیلیسی‌جه: Jiaqing Emperor) بیر ایمپیراتور ایدی. ۹ فوریه ۱۷۹۶ – ۲ سپتامبر ۱۸۲۰ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی چیان‌لونق (ایمپیراتور) دیر. چیان‌لونق (ایمپیراتور) اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا دائو قوآنق (ایمپیراتور) واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":60,"character_repetition_ratio":0.149,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":442906.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اربون، سوئیس (لاتینجه: Arbon) سوئیسین تورگاو کانتونونون اربون بؤلگه سینده یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلین نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۱۴۲۶۶ نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌ل��ی\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موری�� بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\nمنابع[دَییشدیر]\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (۱۲ October ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n^ Statistik der Schweizer Städte ۲۰۱۶ (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (۱۲ April ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اربون،_سوئیس&oldid=599482»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۹:۵۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1561,"character_repetition_ratio":0.232,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.299,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.934,"perplexity_score":166393.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۹ اوردیبهشت، ایران تقویمینده ایلین ۵۰-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۳۱۵ گۆن (نورمال ایل) یا ۳۱۶ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":295263.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله رابرت لانگلی طرفیندن ۲۰۲۲-جی ایلین مارت آیی‌نین ۲-ده ThoughtCo سایتیندا درج ائدیلیب و اتک‌یازی ترجومه قروپو اونو آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیب.\nتوتالیتاریزم، آوتوریتاریزم و فاشیزمین هامیسی مجبوریت و تضییق یولو ایله فردی حیاتین بوتون آسپئکت‌لرینی ایداره ائتمه‌یه و یؤنلندیرمه‌یه چالیشان گوجلو بیر مرکزی اصوللا کاراکتئریزه اولونان ایداره‌ائتمه فورمالاریدیر.\nآمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لری مرکزی کشفیات ایداره‌سی‌نین «World Factbook »-دا قئید اولوندوغو کیمی، بوتون خالق‌لار رسمی حکومت نؤعونه مالیکدیر. بونونلا بئله، بیر میللتین اؤزونون ایداره‌ائتمه فورماسینا داییر تعریفی چوخ واخت اوبیئکتیو دئییل. مثلاً، کئچمیش سووئت اتفاقی اؤزونو دئموکراتیک اؤلکه اعلان ائتسه ده، سئچکی‌لر «آزاد و عدالتلی» دئییلدی، چونکی دؤولت طرفیندن تصدیق ائدیلمیش نامیزدلری اولان یالنیز بیر پارتی تمثیل اولونوردو. سوئیت سوسیالیست رئسپوبلیکالاری ایتیفاقی، سوسیالیست رئسپوبلیکا کیمی تعریفله‌نمه‌سی داها دوزگوندور.\nبوندان علاوه، موختلیف ایداره‌ائتمه فورمالاری چوخ واخت اوست-اوسته دوشن خصوصیت‌لره مالیک اولا بیلر و یا سرحدلری چتین معین ائدیله بیلر. توتالیتاریزم، آوتوریتاریزم و فاشیزم ده بئله‌دیر.\nتوتالیتاریزم ندیر؟\nتوتالیتاریزم دؤولتین گوجونون غیرمحدود اولدوغو و ایجتیماعی و شخصی حیاتین فاکتیکی اولاراق بوتون آسپئکت‌لرینه نظارت ائتدیگی ایداره‌ائتمه فورماسیدیر. بو نظارت بوتون سیاسی و مالییه مسئله‌لری ایله یاناشی، اینسان‌لارین رفتارلارینا، اخلاقینا و اینانج‌لارینا شامیل ائدیلیر.\nتوتالیتاریزم آنلاییشی ۱۹۲۰-جی ایل‌لرده ایتالیا فاشیست‌لری طرفیندن ایشله‌نیب حاضیرلانیب. اونلار توتالیتاریزمین جمعیت اوچون «مثبت مقصدلری» اولدوغونو حساب ائتدیکلری شئی‌لره ایستیناد ائده‌‌رک بو قاورامی مثبت گؤسترمه‌یه چالیشدیلار. بونونلا بئله، اکثر غرب مدنیت‌لری و حکومت‌لری توتالیتاریزم آنلاییشینی تئز بیر زاماندا رد ائتدیلر و بو گون ده رد ائدیرلر.\nتوتالیتار حکومت‌لرین فرقلندیریجی خصوصیت‌لریندن بیری آچیق و یا اؤرتولو شکیلده میللی ایدئولوژی‌نین، یعنی بوتون جمعیته معنا و ایستیقامت وئرمک مقصدی داشییان بیر سیرا اینانج‌لار توپلوسونون مؤوجودلوغودور.\nروس تاریخی اوزره متخصص و یازیچی ریچارد پایپس-ا گؤره، فاشیست ایتالیانین باش ناظیری بنیتو موسولینی توتالیتاریزمین اساسینی بیر دفعه بئله خلاصه ائتمیشدی: «هر شئی دؤولتین داخیلینده، دؤولتدن کناردا، دؤولته قارشی هئچ نه یوخدور».\nتوتالیتار دؤولتده مؤوجود اولا بیله‌جک خصوصیت‌لره مثال اولاراق بونلاری گؤسترمک اولار:\nتک بیر دیکتاتور طرفیندن تطبیق ائدیلن ایداره‌ائتمه.\nتک حاکیم سیاسی پارتی‌نین اولماسی.\nمطبوعاتا تام نظارت اولماسا دا، سرت سانسور.\nدایم حؤکومت‌یؤنلو تبلیغاتین یاییلماسی.\nبوتون وطنداش‌لار اوچون مجبوری حربی خیدمت.\nمجبوری اهالی نظارتی پراکتیکالاری.\nمعین دینی و یا سیاسی قروپ‌لارین و عادت‌لرین قاداغان ائدیلمه‌سی.\nحاکمیته قارشی هر هانسی فورمادا ایجتیماعی تنقیدین قاداغان ائدیلمه‌سی.\nگیزلی پلیس قوه‌لری و یا حربچی‌لر طرفیندن تطبیق ائدیلن قانون‌لار.\nتیپیک اولاراق توتالیتار بیر دؤولتین خصوصیت‌لری، اینسان‌لارین حکومت‌لریندن قورخمالارینا سبب اولماغا مئییللی‌دیر. توتالیتار حؤکمدارلار بو قورخونو یاتیرماغا چالیشماق عوضینه، اونو تشویق ائدیر و خالقین امکداشلیغینی تامین ائتمک اوچون اوندان ایستیفاده ائدیرلر.\nتوتالیتار دؤولت‌لرین ایلک نومونه‌لرینه آدولف هیتلر دؤورونده آلمان و بنیتو موسولینی‌نین رهبرلیگی آلتیندا ایتالیا داخیلدیر. توتالیتار دؤولت‌لرین داها یئنی نومونه‌لرینه صدام حسین دؤورونده عراق و کیم جونگ اون-ون دؤورونده شمالی کره‌نی گؤستره بیله‌ریک.\nروس تاریخی اوزره متخصص و یازیچی ریچارد پایپس-ا گؤره، ایتالیانین فاشیست باش ناظیری بنیتو موسولینی ۱۹۲۰-جی ایل‌لرین اوّل‌لرینده ایتالیانین یئنی فاشیست دؤولتینی تصویر ائتمک اوچون «توتالیتاریو» ایفاده‌سینی ایشله‌دیب و اونو داها سونرا «هر شئی دؤولتین داخیلینده، دؤولتدن کناردا، دؤولته قارشی هئچ نه یوخدور.» آدلاندیریب. ۲-جی دونیا موحاریبه‌سینین اوّلینده توتالیتارلیق موطلق و ظالم تک‌پارتیلی ایداره‌چی‌لیگین مترادیفینه چئوریلمیشدی.\nتوتالیتاریزم تیپیک اولاراق دیکتاتورلوقدان، اوتوکراسیدن و یا ایستیبدادادان بوتون مؤوجود سیاسی قوروم‌لاری یئنی‌لری ایله عوض ائتمک و بوتون حقوقی، سوسیال و سیاسی عنعنه‌لری آرادان قالدیرماق مقصدلری ایله فر‌قله‌نیر. توتالیتار حکومت‌لر عادتا صنایعلشمه و یا امپئریالیزم کیمی خصوصی مقصد یولوندا اهالینی اؤز خئیرینه سفربر ائتمک ایسته‌ییر. ایقتیصادی و یا سوسیال دَیَریندن آسیلی اولمایاراق، بوتون رئسورس‌لار خصوصی مقصده چاتماق اوچون صرف اولونور. حکومتین هر بیر فعالیتی بو مقصدین حیاتا کئچیریلمه‌سی باخیمیندان ایضاح اولونور. بو، توتالیتار دؤولته ایسته‌نیلن ایداره‌ائتمه فورماسی ایچینده ان گئنیش فعالیت دایره‌سی یارادیر. هئچ بیر فرقلی فیکیر و یا داخیلی سیاسی فیکیر آیریلیغینا یول وئریلمیر. مقصده یئتیشمک توتالیتار دؤولتین اساسینی تشکیل ائتدیگی اوچون، مقصده چاتماق هئچ واخت اعتراف ائدیلمیر.\nآوتوریتاریزم ندیر؟\nآوتوریتار (اقتدارگرا) دؤولت اینسان‌لارا محدود درجه‌ده سیاسی آزادلیق وئرن، گوجلو مرکزی حکومت ایله کاراکتئریزه اولونور. بونونلا بئله، سیاسی سورج، ائله‌جه ده بوتون فردی آزادلیق‌لار، هئچ بیر آنایاسا مسئولیتی اولمادان حکومت طرفیندن ایداره اولونور.\n۱۹۶۴-جو ایلده ییل اونیوئرسیته‌سی‌نین سوسیولوگییا و سیاسی علم‌لر اوزره فخری پروفسورو خوان خوزه لینز آوتوریتار دؤولت‌لرین ان چوخ تانینان دؤرد خصوصیتینی بئله تصویر ائتمیشدیر:\nقانون‌وئریجی ارگان‌لار، سیاسی پارتی‌لر و ماراق (و یا لابی) قروپ‌لاری کیمی سیاسی قوروم‌لار و قروپ‌لار اوزَرینده جدی حکومت نظارتی ایله محدود سیاسی آزادلیق.\nآجلیق، یوخسوللوق و زوراکیلیق داشییان عصیان‌لار کیمی «آسانلیقلا گؤرونن ایجتیماعی پروبلئم‌لرین» عهده‌سیندن گلمه‌یه قادیر اولان «ضروری شر» کیمی اؤزونو خالقا (حاقلی) گؤستر‌ن کونترولچو رژیم.\nسیاسی موخالیف‌لرین سیخیشدیریلماسی و رژیم علیهینه فعالیت کیمی سوسیال آزادلیق‌لارا حکومتین تطبیق ائتدیگی سرت محدودیت‌لر.\nدییشکن و غیرمعین صلاحیت‌لره مالیک اولان ایجرا حاکمیتی‌نین وار اولماسی.\nهوگو چاوزین دؤورونده ونزوئلا و فیدئل کاسترونون دؤورونده کوبا کیمی معاصر دیکتاتورلار، آوتوریتار حکومت‌لرین تیپیک نومونه‌لریدیر.\nمائو زدونگ-ون رهبرلیگی آلتیندا چین خالق رئسپوبلیکاسی توتالیتار دؤولت حساب ائدیلسه ده، معاصر چین دا��ا دقیق شکیلده آوتوریتار دؤولت کیمی تصویر ائدیلیر، چونکی ایندی وطنداش‌لارینا بعضی محدود شخصی آزادلیق‌لار وئریلیر.\nآوتوریتار لیدئرلر حاکمیتی مؤوجود قانون‌لار و یا آنایاسا محدودیت‌لرینی نظره آلمادان اؤزباشینا ایداره ائدیرلر و عومومیتله (بو لیدئرلر) سربست کئچیریلن سئچکی‌لر واسیطه‌سیله وطنداش‌لار طرفیندن دییشدیریله بیلمزلر. آوتوریتار دؤولت‌لرده حاکم قروپلا حاکمیت اوغروندا رقابت آپارا بیله‌جک موخالیف سیاسی پارتی‌لر یاراتماق حقوقو یا محدوددور، یا دا قاداغاندیر. بو معنادا آوتوریتاریزم دموکراسی ایله کؤکلو شکیلده ضدیت تشکیل ائدیر. بونونلا بئله آوتوریتار حکومت‌لرده عادتا یول گؤستر‌ن میللی بیر ایدئولوژی و یا مقصد یوخدور و ایجتیماعی تشکیلاتلانمادا معین درجه‌ده فرقلیلییه دؤزورلر. ائله بو باخیمدان دا او، توتالیتاریزمدن فرقله‌نیر. بوتون اهالینی میللی مقصدلره نایل اولماق اوچون خالقی سفربر ائتمک گوجو و یا احتیاجی اولمادان آوتوریتار حکومت‌لر، اؤز گوج‌لرینی آز-چوخ اؤن‌گؤروله بیلن حدلر داخیلینده حیاتا کئچیرمه‌یه مئیللیدیرلر. بعضی عالیم‌لرین فیکرینجه، آوتوریتار رژیم‌لره مثال اولاراق ۲۰-جی عصرین ایکینجی یاریسیندا لاتین آمئریکاسیندا و باشقا یئرلرده مؤوجود اولموش غرب‌یؤنوملو حربی دیکتاتورلاری گؤسترمک اولار.\nتوتالیتار و آوتوریتار حکومت‌لرین فرقی\nتوتالیتار دؤولتده حکومتین خالق اوزَرینده نظارت دایره‌سی فاکتیکی اولاراق غیرمحدوددور. حکومت ایقتیصادیاتا، سیاسته، مدنیته و جمعیتین دئمک اولار کی بوتون ساحه‌لرینه نظارت ائدیر. تحصیل، دین، اینجه‌صنعت و علم‌لر، حتی اخلاق و تؤره‌مه (تولید مثل) حقوق‌لار توتالیتار حکومت‌لر طرفیندن ایداره اولونور.\nآوتوریتار حکومتده بوتون حاکمیت تک بیر دیکتاتور و یا قروپا مخصوص اولسا دا، اینسان‌لارا محدود درجه‌ده سیاسی آزادلیق وئریلیر.\nفاشیزم ندیر؟\n۱۹۴۵-جی ایلده ایکینجی دونیا موحاریبه‌سی باشا چاتدیقدان سونرا نادیر حال‌لاردا ایستیفاده ائدیلن فاشیزم هم توتالیتاریزمین، هم ده آوتوریتاریزمین ان ایفراط جهت‌لرینی بیرلشدیرن بیر ایداره‌ائتمه فورماسیدیر. حدیندن آرتیق میللتچی ایدئولوژی‌لرله موقاییسه‌ده بئله، فاشیزمین عادتا سیاسی طیفین ان اوج ساغیندا یئرلشدیگی حساب اولونور.\nفاشیزم دیکتاتور حاکمیتی‌نین زورلا تطبیقی، حکومتین صنایع و تیجارته نظارت ائتمه‌سی و موخالیفتین چوخ واخت اوردو و یا گیزلی پلیس قوه‌لرینین الی ایله، زورلا یاتیریلماسی ایله کاراکتئریزه اولونور. فاشیزم ایلک دفعه بیرینجی دونیا موحاریبه‌سی زامانی ایتالیادا گؤروندو، داها سونرا ایکینجی دونیا موحاریبه‌سی زامانی آلمان و دیگر آوروپا اؤلکه‌لرینه یاییلدی.\nفاشیزمین اساس‌لاری\nفاشیزمین تملی آشیری میللتچیلیکله یاناشی خالق آراسیندا گئنیش شکیلده یاییلمیش اینامین بیرلشمه‌سیدیر. بو میللتین بیر شکیلده خلاص ائدیلمه‌سی و یا “یئنیدن دوغولماسی” واجیبلیگی و بونون موطلق شکیلده باش وئره‌جه‌یینه دایر بیر اینامدیر. فاشیست حؤکمدارلار ایقتیصادی، سیاسی و سوسیال پروبلئم‌لرین کونکرئت حلی اوچون چالیشماق عوضینه، میللی دیرچه‌لیش احتیاجی ایدئیاسینی ویرتوال(سانال، مجازی) بیر دین وضعیتینه گتیرمکله خالقین دقتینی یاییندیریراراق ایجتیماعی دسته‌یی قازانیرلار. بو مقصدله فاشیست��لر میللی بیرلیک و عیرقی تمیزلیک آیین‌‌لرینین بؤیومه‌سینی تشویق ائدیرلر.\nایکینجی دونیا موحاریبه‌سیندن اوّل آوروپادا فاشیست حرکات‌لاری، غیرآوروپالی‌لارین ژئنئتیک جهتدن آوروپالی‌لاردان داها آشاغی اولماسی اینامینی تبلیغ ائتمه‌یه مئییللی ایدیلر. عیرقی سافلیغا اولان بو احتیراص، فاشیست لیدئرلری صونعی سئچمه یولو ایله صاف «میللی عیرق» یاراتماق اوچون مجبوری ژئنئتیک اصلاح پروقرام‌لاری حیاتا کئچیرمه‌یه وادار ائدیردی.\nتاریخاً فاشیست رژیم‌لرینین اساس فونکسییاسی خالقی دایم موحاریبه‌یه حاضر وضعیتده ساخلاماق اولوب. فاشیست‌لر بیرینجی دونیا موحاریبه‌سی زامانی سرعتلی، کوتله‌وی حربی سفربرلیک‌لرین مولکی وطنداش‌لارلا عسگرلرین رول‌لاری آراسینداکی سرحدلری نئجه بولاندیردیغینی موشاهیده ائتدیلر. فاشیست حؤکمدارلار بو تجروبه‌لره اساسلاناراق، «حربی وطنداشلیق» آدلی قودوز میللتچی مدنیت یاراتماغا چالیشیر. بو کولتوره گؤره بوتون وطنداش‌لار موحاریبه زامانی، او جمله‌دن فاکتیکی دؤیوش‌لرده بعضی حربی وظیفه‌لری اؤز اوزَرینه گؤتورمه‌یه حاضر و ایراده‌لی اولمالیدیرلار.\nبوندان علاوه، فاشیست‌لر دئموکراسییه و سئچکی پروسئسینه دایمی حربی حاضیرلیغین قورونماسی اوچون کؤهنلمیش و لازیمسیز مانعه کیمی باخیرلار. اونلار همچینین توتالیتار، بیرپارتیلی دؤولتی خالقی موحاریبه‌یه و بونون نتیجه‌سینده یارانان ایقتیصادی و سوسیال چتینلیک‌لره حاضیرلاماغین چاره‌سی حساب ائدیرلر.\nبو گون چوخ آز حکومت آچیق شکیلده اؤزلرینی فاشیست کیمی قلمه وئریر. بونون عوضینه، بو ائتیکئت داها چوخ بعضی خصوصی حکومت‌لری و یا لیدئرلری تنقید ائد‌نلر طرفیندن آلچالدیجی شکیلده ایستیفاده اولونور. مثلاً، «نئوفاشیست» تئرمینی ایکینجی دونیا موحاریبه‌سی فاشیست دؤولت‌لرینین ایدئولوژی‌لرینه بنزر رادیکال، ایفراط ساغچی سیاسی ایدئولوژی‌لری مدافعه ائد‌ن حکومت‌لری و یا شخص‌لری تصویر ائدیر.\nآوتوریتاریزم اتک یازی اتک یازی ترجمه توتالیتاریزم رابرت لانگلی فاشیزم\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqalə«کمونیست مانیفئستی»-نین اساس مقام‌لاری\nسونراکي مقاله میللتچیلیک ندیر؟ تعریف و نومونه‌لر\nMüəllif haqqında\nرابرت لانگلی\nRelated Posts\nبیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی‌نین تاریخی و پرینسیپ‌لری\nآماندا برینی\nسیاسی سورج نظرییه‌سی؛ سوسیال حرکات‌لارین اساس نظرییه‌سینه عمومی باخیش\nاشلی کراسمن\nیونان فاجعه‌سینده اولدوغو کیمی، یاخین شرقده ده عدالت اخلاقی موطلقیتدن اوستون اولمالیدیر\nکنعان مالیک\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nاینکلوزیو توپلوم فوندو فعالیّته باشلاییب\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nآذربایجانین خردادی\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":2314,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":243781.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Sibeveyhin El Kitabinda Ele Aldığı Bezi Nehv Qonuları-Işleme Yöntemi Ve Qoyduğu Qurallar Ali Bulut-2003 318\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nدیل و دیلچیلیک\nSibeveyhin El Kitabinda Ele Aldığı Bezi Nehv Qonuları-Işleme Yöntemi Ve Qoyduğu Qurallar Ali Bulut-2003 318\n2502\n0\n2020\/7\/16\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 2580 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38700 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":342,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.216,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":52760.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مدرن شعره؛ مدرن شاعیر، مدرن تنقیدچی و مدرن اوخوجو گرک‌دیر. حالبوکی بیزیم شعریمیزده چوخ واختلار بو اوچ عامیل بیرلشمه‌دن آخساقلیقلار یارانیر. کیتابلاری یاییملانان شاعیرلرین چوخو اؤز شعرلرینی مدرن سانسالار دا بیر چوخ حاللاردا تاسسوفله بئله دئییل. آدام وار اون کیتابی یاییملانیب هله مدرن شاعیر یوخ، حتتا اونا شاعیر\/ یازار دا دئمک اولماز. آدام دا وار بیر کیتابی یاییملانیب و او بیر کیتابلا دا اؤزونو گئرچک بیر شاعیر اولدوغونو ثبوت ائدیبدیر. بو، ساده‌جه بیزیم ادبیاتا یوخ، باشقا دیللی ادبیاتا دا صادیق‌دیر. ایش بوردادی کی مدرن دئدیییمیز بوتون یئنی‌لیکلر زامانلا دییشیرلر. اگر بیر یئنی‌لیک اون ایل بوندان اؤنجه یئنی تانینیردی ایندی اسکی حساب اولور و بیز تاسسوفله هله یئنی‌لشمه‌نین ایلکین فاکتورلارینا چاتان شعرلریمیزین آز اولدوغونو بیلیریک. باشقا سؤزله بارماق سایی‌ قدر شاعیرلریمیزی مدرن آدلاندیرا بیله‌ریک.\nتورکجه سربست شعرلریمیزین دوخسان بئش فاییزیندا فورم یوخدور؛ شاعیرلریمیز یالنیز مضمونا اهمیت وئریرلر.\nبونا گؤره، ادبی قطعه یا نثر، گزارش و خاطیره کیمی یازیلار اورتایا قویولور. بوندان علاوه آغ شعر آدیلا یازیلان شعرلرین چوخو آغ شعر دئییل‌لر. اونا گؤره کی بونلارین چوخو، کیلاسیک تفکر‌ایله یازیلان شعرلردیر. بعضی شاعیرلر بئله دوشونورلر کی اگر تانینماز سؤزجوک یازسالار، یا فیلسوفلاردان آد گتیرسه‌لر یا… شعر مدرن اولور. حالبوکی او‌ کلمه‌لر شعار کیمی گلنده شعری مدرن ائتمیرلر بلکه یاماق کیمی شعره یاپیشیرلار. شعر بیر قوندارما شعر اولور، قوراما شکیلینه دوشور، اصلن اوره‌یه یاتمیر. و چوخ آیدین گؤرسه‌‌نیر‌ کی نه شعر شاعیرین ایچینه گیریب نه شاعیر شعرین ایچینده گزیبدیر. یانی شاعیر شعری ایچسل‌لشدیرمه‌ییبدیر. قادین شعرلرینده، مطبخ‌دن دانیشماق و مطبخ اثاثینین آدین گتیرمک دب اولوبدور. حالبوکی بونلاری گتیرمک شعری قادین شعری یاپمیر. ذهنیتی قادینسال اولمویان شعره هئی کفگیر، قاشیق، بوشقاب باغلا، هارا گئده‌جک؟ کلمه شعره یاخیلماسا اوخوجویا نه‌لر وئره‌جه‌یی بللی دئییل‌. شعرلرده او قدر آچیق ایفاده‌لیک واردیر کی آلت‌آلتا یازیلماسا فیکر ائدیلیر بیر اینشا یازیلیبدیر. شعرده گیزلی قات‌لار گؤرونمور، شعر خطی بیر روایت‌له باشلاییب دوم دوز گئدیر و اکثرن تخمین ووردوغوموز یئرده بیتیر. ائله‌بیل وزن و قافیه‌سیز کلاسیک شعریدیر. مضمونلار محدود‌دیر، هردن نصیحت‌ ده قدیم‌سایاغی شعرده رول اویناییر. بو‌ شعرلر کوتله‌وی ماراق قازانسا دا، اونلاری راضی سالسا دا، گئرچک ادبیاتچی‌نی مطلقن قانع ائده بیلمیر. بو آرادا نئچه سبب، شعریمیزی آشاغی سوییه‌ده ساخلاییر: بنیه‌سی اولمایان اوخونوشلار، ژورنالیستی تنقید، تعریف‌ و تمجیدلر، نقدلر و اوخونوشلاردا شعره دویغو ایله یاناشماق، اورتا و آشاغی سوییه‌ده اولان شاعیرلری اوجالارا قالدیرماق، چاپ اولونان تدقیق کیتابلارینی اوخوماماق، بعضی ناشیرلرین ساده‌جه اؤز چیخارلارینا اؤنم وئرمه‌لری، بعضی کانال ادمین‌لرینین شعر ساوادی اولماماغی و شعری تانیماماغی و هرنه‌کی آنا دیلینده یازیلیر شعر آدلاندیرماق و زیروه‌لره آپارماغی و…\nآرتیرمالییام گئرچک سربست شعرلرده سایسیز شعر فورمالارینا راست گلیریک. شاعیر شعرلرینین ساییسی قدر، چئشیدلی فورم‌لاردان ایستیفاده ائده بیلر. یانی فورمو تیکرارلاماق گرکمیر. حالبوکی کلاسیک شعرلرده عمومن ثابیت فورم‌لاردان ایستیفاده ائدیرلر. بو ثابیت فورم‌لاری بیراز فرق‌‌ایله؛ قافیه‌نی، وزنی حذف ائتمک‌له سربست‌ شعره داشیماق، حقیقتن کلاسیک شعرینی بیر باشقا گئییم‌ده تیکرارلاماق‌دیر. اوکتاویو پاز دئییر: شاعیر او دئییل کی نسنه‌لره آد وئریر، شاعیر اودور کی آدلاری حذف ائدیر.\nتاسسوفله بیز ایل‌لردیر کی شابلون، عادت ائدیلمیش آدلارلا شعر یازیریق. بو آرادا اؤنملی اولان باشقا بیر قونو دا بودور کی گئرچک مدرن شعردن شاعیر و اوخوجولارین چوخو باش چیخارتمادیغی اوچون شعری ده آنلاشیلماز سانیرلار. راحات باشا دوشمک اوچون کوتله‌سئور (پاپولار)، زحمت‌سیز و شعار سایاغی شعرلره اوستونلوک وئریرلر. بونا تک‌بویوتلو و آشاغی سوییه‌لی مضموندا اولان مثلن ائروتیک شعرلری ده آرتیرمالییام. ائروتیک شعری تانیمایانلار قادین شاعیرلرده شعرین نازیل ائروتیکی اولاندا بونو‌ قادین شعری بیلیب و او تیپ یازان قادینلاری جسارت‌لی و اورکلی آدلاندیریرلار. شعرده بیر دوداق بیر اؤپوش گلنده اونون شاعیرینی فروغ آدلاندیریب آلقیشلاییرلار. تاسسوفله بیلمیرلرکی فروغ‌فرخزادین «تولدی دیگر» کیتابیندا باشقا فضا وار. بو سبب‌لره گؤره شعریمیز گئریه قالاراق بعضی چاپ اولان کیفیت‌سیز کیتابلارین آنا دیلینه نئجه ضربه ووردوغونو هله باشا دوشمه‌میشیک.\nتاسسوفله بونلار گله‌جک‌ده اؤزونو گؤستره‌جکدیر. سانیرام کیتاب، چاپ و ناشیره گؤره‌ ده بیر تدقیق یازیلسا یاخشی اولار. او طرفدن‌ ده عکسینه دیرلی یازیلان کیتابلارلا یابانجی‌‌ اولاراق اوخوموروق. ایندی سورورام بس نه ائدک‌ کی شعریمیز پارلاسین، قالارغی شعر اولسون؟ البت آنا دیلینده یازماق چوخ اؤنملی‌دیر. آمما آنا دیلینده سانباللی میراث قویماق‌ دا او قدر اؤنم داشیییر‌.\nبو مقدمه‌ ایله «آذربایجان شعرینده مدرنیزم» کیتابینین اوخوماسی‌نین نه قدر اؤنملی اولدوغونو وورغولاییرام. البته بیر کیتاب‌کی ۱۲۴۴ صحیفه‌ده یازیلیب و اون ایل اونا زامان صرف ائدیلیبدیر، اونا قیساجا باخماق اولماز. آمما چاره یوخدور. سایین همت شهبازی‌دن ایلک اؤنجه اوخودوغوم کیتاب «نقد شعر معاصر آذربایجان» آدلی کیتاب ایدی. بو آرادا بیر مسأله‌به ده توخونورام. من تورکجه‌ اوخویوب یازماغا چوخ گئج باشلادیم و هله‌ ده اؤیره‌نیرم. آمما یاخشی یادیمدادیر کی تورکجه‌نی ایلک اؤیرندییم زامان‌لار شعرلره یازیلان اوخونوشلارین چوخو ایله راضیلاشمیردیم و ‌ایندی‌ده چؤخ یازیلارلا راضیلاشمیرام. یازینین ایلک سطیرلرینده یازدیغیم کیمی اوخونوشلار عمومن بیلگی وئرمیردیلر، چوخلو‌ تعریفدن عیبارت اولوب اوخوجونون بیلیک چانتاسینا بیر شئیلر آرتیرمیردیلار. اوخونوشلار دا، باخیش‌لاردا، یئرسیزجه آلقیشلارا راست گلیردیم. ائله بلکه چؤخ شاعیرین مطالعه ائتمه‌یه احتیاج بیلمه‌دیینه بو آلقیشلار سبب اولوردو. هردن اوخونوش شعردن گوجلو ایدی!!! بو دا بیزیم اوخونوشلارین سیحیرلی اولدوغونو گؤستریردی! بونلاری اوخویاندا و یا مجازی فضادا یئرسیز آلقیشلاری گؤرنده اوره‌ییمده دئییردیم: سیز مین دفه بیرینه اوستاد دئیین من ساده‌جه اثره و شعرین اؤزونه باخیرام.\nگئرچک‌دن بیر جامع تنقید کیتابینین بیزیم آذربایجان شعرینده یئری بوش ایدی. منجه شاعیرلر و شعر سئونلر آذربایجان شعرینده مدرنیزم کیتابینی اوخومالیدیرلار. شعر قونوسوندا بیلگی‌لری آز اولانلار، شعرلره باخیش یازانلارا چوخ یارارلی اولا بیلر. آذربایجان شعرینی یاخشیجا تانیماق اوچون بو کیتابلا تانیش اولسونلار. بیر یازیچی‌نین اوتوز ایل اوخودوغو قونولار، اون ایل صرف اولوب و ایکی جیلدلی بیر کیتابدا چاپ اولوبدور. یانی بیر یازار ایللرجه عومرون بو کیتابا صرف ائدیبدیر. اوخوجونون بو‌ کیتابی اوخویوب، الی دولو چیخدیغیندان امینم. البت بوندان دا امینم کی بعضی شاعیرلر اوخوماغا احتیاج‌لاری اولدوغونو اینانمیرلار و بئله سانیرلار کی هرنه‌یی بیلیرلر.\nچوخ قونولار کی مجازی، حقیقی توپلومدا دارتیشیلیر بو‌ کیتابدا جاوابلانیبدیر.\nیازار کیتابدا معتبر قایناق‌لاردان یارارلاناراق اؤنملی موضوعلارا توخونور. او، شعری یاخشیجا تانیییر.\nکیتابی اوخویاندا بیر گؤزل دوشونجه‌یه ده راستلاشدیم:\n“یئنی‌لیک آختاران هر بیر شاعیر چئوره‌دییی آخیمین تام تمثیلچی‌سی دئییل. بونو غرب مدرن‌لری حاقدا دا سؤیله‌مک اولار. راینئر ماریا ریلکه، شارل بودلئر کیمی آدلیم مدرنیست‌لرین شعرلرین‌ده سانتیمانتال‌لیغین ایدئولوژی سایاغیندا یوخ، رومانتیزمی قاورایان خولیاوی روح دوشکونلویونو گؤروروک. اونلار گئت‌گئده چئوره‌دییی مدرن آخیمینا اؤزللیک‌لر آرتیراراق مدرنیست ساییلیرلار.”\nشهبازی بو کیتابدا شعرلرین کؤشه‌-بوجاقلارینی دیقت‌له آختاریر. او بو کیتابی یازان زامان آذربایجاندا بوتون چاپ اولان شعر کیتابلارین بیر به بیر اوخویوبدور. بو حجم‌ده کیتابی یازماق راحات دئییل، حدسیز زحمت ایسته‌ییر. یازار ایسته‌سئیدی مثلن یئددی یوز صحیفه‌ده قونونو بیتیریب و ک��تابی چاپ ائدردی. آمما کیتاب اطرفلی بیر کیتاب اولمازدیر. اونونچون دئییرم بو کیتابی یازماق درین مطالعه، فداکارلیق، درین ساواد، گئنیش واخت آییرماق ایسته‌ییر و هرکس بو حجم‌ده زحمتی قبول ائتمز.\nشهبازی‌نین یازدیقلارینی اوخویاندا و بوللو قایناغینا باخاندا گؤرونور کی یازار شعر ساحه‌سینده اولان فارسجا تنقید کیتابلارین، ترجمه تنقید کیتابلارین، وسواس ایله اوخویوبدور. هم ده چوخ شعر کیتابلاری، درگی‌لر، کیریل و لاتینجه قایناقلاردان دا فایدالانیبدیر. تاسسوفله بو کیتابی چوخلاری آلسا دا اونو اوخومادیقلارینی گؤرمک چتین دئییل. چونکی ظن ائدیرم بو کیتابی اوخوماقلا چوخلاری‌نین شعرلرینده اولان آخساقلیقلار، اؤز حلینی تاپا بیلردی.\nبیزیم ادبیاتدا مدرن شعرده آز سایلی گوجلو شاعیرلرین کناریندا، یالاندان شاعیر آدلانانلار دا چوخدور. تقلید ائدن‌‌لر، شعرین ایدئیاسینی یا یئنی ترکیب‌لرینی اوغورلایان‌لار دا واردیر.\nبونلاری دئمکدن مقصدیم بودور کی کیتاب اوخویان و شعری تانییان بونلارا احاطه‌سی اولا بیلر و تاسسوفله یئنه دئییرم بیزده کیتاب خصوصیله تنقید کیتابلاری آز اوخونولور.\nشهبازی بو‌ کیتابدا هر قونو باره‌سینده گئنیش و اطرافلی بحث ائدیر؛ هئچ قونونو یاریمچیق بوراخمیر. کیتابی اوخویاندا هردن موضوعنون باشلانیش و یا اورتاسیندا ذهنه گلن سورولاری چوخ زامان چکمه‌دیکده درحال باشقا پاراگرافلاردا جاوابینی تاپیرسان.\nهر حالدا بو دیرلی کیتابین بیرینجی و ایکینجی جیلدینده آیدینلانما دؤرو، چاغداشلانما دؤرو، مدرنلشمه\/ مدرنیزمه گیریش، مدرن شعریمیز، مدرن شعریمیزین باشلانغیجی، ۷۰.جی اون ایللیین مدرن شعری، بو اون ایللیکدن سونرا یازیلان مدرن شعریمیزه گؤره چوخ دیرلی قونولار اوخویا بیله‌ریک. بیر قونونو دا وورغولامالییام کی بعضن ائشیدیلیر کی نه‌دن بو‌ کیتابدا گوجسوز شعر اؤرنک گتیریلیبدیر؟ دئمه‌لی‌یم کی شعرین ایرادلارین یازماغا گوجسوز شعر ده لازیمدی. بیر ده اؤرنک‌لر آذربایجانین موجود اثر و شاعیرلریندن گتیریلیبدیر. آرتیرمالییام بیر کیتابدا بیر شعری گتیرمک او‌ شعری یا شاعیری تایید ائتمک آنلامیندا دئییل. سیزجه اؤرنک اینگلیسجه یا فارسجا کیتابلاردان‌‌می گله‌جکدی؟ اؤرنک اولماسایدی، اؤرنک‌سیز تنقید کیتابی نه‌یه یاراردی؟ گله‌جک گؤستره‌جک همت شهبازینین کیتابی چوخ یوخاری سویه‌ده بیر کیتابدیر و مدرن شعر قونولارینی آکادمیک طرز ایله آچیقلایاراق شعر اوخوجولارینا ایتحاف ائدیبدیر.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\n«استاد میر حسینقلی ریاحی‌فر»ین ادبی حیاتینا قیسا باخیش\nوقار نعمت\nچاپ\n10 پاسخ\nجعفر بزرگ امین گفت:\nجمعه ۱۸ شهریور ۱۴۰۱ در ۰۹:۲۴\nاونجه بو خانیمین یازیسینی یانیتلامیشدیم..گورونن ادمین لر یایماییبلار..توهین فلان دا یوخویدو…نسه بو اینجه لمه ساغلام تورکجه سوز دیزیمی همده دوزومو باخیمدان هئچ اه تورکجه دئییل، تام فآذری دیر..بو گنللیکله ایران تورکلری نین شعریله دوز یازی سینین تمل چاتیشمازلیغیدیر..نسه بو مثلا تنقیدی یازی نین ایچه ریک همده قورامسال باخیمدان تمل چاتیشمازلیقلاری وار..‌اورنه گین بیریسینی گوز اونونه چکیم..بو خانیمین تخصصی ادبی قونولاردان بیلگیسیزلیگی همده یاد اولدوغونو خاطیرلادیم..یا��یر : کلاسیک شعرده فورما ثابیت دیر..گورونن بو خانیم هله قالب ایله فورم یا بیچیمین یاپیسالچیلیق باخیمیندان( بحث ساختار) آیریمینی آییرد ائده بیلمه میشدیر..کلاسیک شعرده فورم دیییل قالب یا ظرف و مظروف سوز قونوسودور..نیمادان بو یانا، یانی چاغداش همده یئنی شعرده، اوزه للیکله مدرن شعرده فورم یا بیچیم قالیبین یئرینی دوتور..کلاسیک شعرده ایچه ریکلر مکانیکی و دولدورماکیمی قالب ، یا هامان بحرلرین ایچینه دولدورولور…بحرلر ظرف و کلمه لر مظروف کیمی، بیربیرلریله اورگنسل، دیالکتیکسیز ایلگیله یان یانا دوزولورلر.بیتلرین آراسیندا یاپی ، همده دیکینه توخونوش یوخدور..هر بیت بیر باغیمسیز دورومدا خیال، ایچه ریک ، ایمگه و بیر دونیایا ییه له نیر..نسه نیمادان بو یانا یاپس، بافت عمودی همده فورم یا بیچیم آرایا گلیر…فورم‌داها قالب کیمی ظرف و مظروف دئییل، بلکه ایچه ریکلردن، دوشونجه دن، خیال، ایمگه لردن اولوشان بیر بیچیمدیر..بیر آلیاژدیر..بیربیریندن آیریلماز اویه لردیلر…تام بیر سکه نین ایکی اوزو کیمی.سونوندا فرم ایله قالبین زیبایی شناختی ساختاری فرقینی بیلمه ین بیریسی نئجه بو آنالیزی تئوریک باخیمدان ساغلام ساغلایا بیلر؟؟ اومودوم وار ایشیق سایتی نین سایقی دیر ادمینلری بو تنقیدیمی گیزله دیب یا سیلمیه لر..دموکراسیه همده نئچه سسلیلیه اولان اینانجلارینی عملده گوستره لر.‌یاشاسین ایشیق سایتی نین امکچیلری\nجعفر بزرگ امین گفت:\nجمعه ۱۸ شهریور ۱۴۰۱ در ۰۹:۰۴\nکامیل دوستوم ندن اوزون او گره کلی دوشوندوگون جوابی مقاله کیمی یازمیرسان؟ باشقالارینا بوراخیرسان؟؟\nجعفر بزرگ امین گفت:\nیکشنبه ۱۳ شهریور ۱۴۰۱ در ۱۰:۵۷\nمنی عصبی له شدیریرسینیز قارداش..من سیزلری سئومه سم و بو سیته نی اوزومدن بیلمسم ندن گلیب بوردا تنقیدلریمی یازیرام..اونجه لر چوخ سئودیگیم یولداشیمیز ایلدار موغانلیا : بو سیته نی پئشه کار ، گونجل ائتمیه قوروپلاشمانیزی سویله میشدیم..یانی چئشیتلی ادبی ایشلر اوزه رینده حرفه ای قوروپلار ساغلایین : تنقید قوروپو، چئویری، اویکوایله رومان، و…هانی ؟؟ وئجینه گلن وار؟ یانلیز فله ای هر یازینی یاییماق گونجل آوانگارد ادبیات دئمک دئییل..منجه حیفدی بو ادبی سیته اوزرینده ایللردیر امک قویورسونوز..نسه حرفه ای لشه بیلمیر؟ چون تنقیدی قوروپونوز یوخدو؟ هئچ نه تنقید سوزگه جیندن کئچمیر. هرنه یوللولار بوردا یاییلیر..یاشایین سیزی سئون آجی دیللی جعفر بزرگ امین\nآ.ح گفت:\nشنبه ۵ شهریور ۱۴۰۱ در ۱۶:۱۷\nخانیم خیاوی باجیمین بو‌یازیسین ماراقلا اوخودوم. ایکی اوچ ایل بوندان اونجه خانیم خلیق خیاوی ،پروین اعتصامی آدینا قورولان بین‌الخالق فستیوالیندا فارسی شعر بؤلومونده بیرینجی اودولو قازانمیشدی. او زامان دئدیم کئشکه بو خانیم آنا دیلیمیزده بیرینجی اولایدی. بویازینی اوخویاندان سونرا قیزیمیزین ائل و دیلیمیزه اؤنم وئردیگینه ایناندیم. امینم چوخ زنگین اثرلر یاراداجاق. یاشاسین قیزیمیز، یاشاسین ایشیق\nایشیق گفت:\nیکشنبه ۳۰ مرداد ۱۴۰۱ در ۰۰:۱۹\nجناب جعفر بزرگ امین\nسیزین یامان یووز و تحقیر ائدیجی سؤزلردن اوزاق مقاله لرینیزی ممنونیتله یایماغا حاضیریق. نئجه کی ایندییه کیمی گؤندردیگینیز بیر چوخ یازی و شعرلرینیزی نشر ائتمیشیک. آنجاق تاسفله سیز یالنیز تحقیر ائدیجی کامنت‌لر یازیچیسی کیمی اؤزونوزو آپاریرسینیز. بودا ایشیق سایتینین نشر سیاستلرینه ضیددیر. س��غ اولون\nنادر پاشا گفت:\nجمعه ۲۸ مرداد ۱۴۰۱ در ۱۳:۰۷\nسلاملار\nبو یازینی چوخ بیندیم. آجی دوغاللار. یازار خانیمین اللرینه ساغلیق، آما ائله دوْشوندوم کی شهبازی جنابلارینین بو کیتابینی خانیم خیاوی کامل اوخوماییب. چوخ یاخشی اولاردی کیتابی بوندان آرتیق آراشدیرا بیلیدی. خاتم خلیق خیاوی نین باخیشی منجه او قدر یارارلیدیر کیم اگر بو ایکی جیلدلیک کینابی اوخویوب اونو هرطرفلی آراشدیریب بیر کیتاب فورموندا چاپا وئرسه لر، بیزیم ادعاسیز، یئنی لیک آختاران شاعر و یازارلاریمیزا چوخ فایدالی اولار.‌یئنه ده اللریز آغریماسین.\nجعفر بزرگ امین گفت:\nسه شنبه ۲۵ مرداد ۱۴۰۱ در ۲۱:۱۷\nاوتانمیرسیز منیم یازیمی یایمیرسیز؟ همه شه در دست بررسی کیمی مزخرف دورومدا آسیلی ساخلاییرسینیز؟؟ هامیدان ماله کشی گوزلورسوز؟؟ چکین قاپیسین قاپادین بو اوشاخ یانا سایتین؟","num_words":2957,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":263587.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"طبیب و یا حکیم یا دا دوکتور، عالی طیب تحصیلی اولان، بو ساحه ده الده ائتدیی بیلیک و باجاریقلارینین موعالیجه سینه، اینسان ساغلاملیغی نین قورونماسی و ساخلانیلماسینا حسر ائدن اینسان.","num_words":36,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":597139.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سیز بورداسینیزائو»گوندلیک»گۆنئی آذربایجان سسی یایین یؤنتمه‌نی- کورشاد آغ دره لی ( بير ميللتين گله جه يی)\nگۆنئی آذربایجان سسی یایین یؤنتمه‌نی- کورشاد آغ دره لی ( بير ميللتين گله جه يی)\n0\nBy varliginsesi on نوامبر 20, 2023 گوندلیک\nپایلاش\nFacebook Twitter LinkedIn Pinterest Email Tumblr Reddit VKontakte Telegram WhatsApp Copy Link\nبیر میللّتین گله‌جه‌یی\nبیر میللّتین گله‌جه‌یی، اؤز ميللی و دئموکراتیک دؤولتینه باغلیدیر. بئله بیر دؤولتین یارانماسی دا، اؤز ميللتی نین ایراده‌سینه و اۇزمان کادرلاری‌نین وارلیغیندان آسیلیدیر. گۆنئی آذربایجان ميللی حرکاتی بیر دؤولت قوُرما مۆجادیله‌سی اوْلاراق حرکاتینا داوام ائتمکده‌دیر. آذربایجان ميللی حرکاتی، سیاسی حیاتیندا گنج حرکات دیر و بو سببدن آتیلماسی گره‌کن چوخ ساییدا آددیملارین واجیب اوْلدوغونا اینانیرام. بو آددیملارین ان اؤنملی‌سی ده کادرولاشماقدان عیبارتدیر. بو دوُرومدا وار اوْلان دؤولت آنلاییشینا مالیک اوْلان صادق قۆّه‌لری تانی‌ییب تانیتماق، اؤزونه مخصوص اهمیته مالیکدیر.\nسوْن گۆنلرده ایستانبول شهرینده بو ایستیقامتده چوخ اؤنملی بیر یيغینجاق گرچکلشدیریلدی. بو تشبّوث، سایین دوْقتور ضياء صدر الاشرافی جنابلاری‌نین ۷۷- جی آد گۆنو مۆناسیبتیله آکادمیک و کۆلتورل آتموسفئر ایچری‌سینده یاشاندی.\nمیللّته صادق و شفّاف عمل ائدن سیاسی قۆّه‌لرین قدرینی بیلمک، یئنی و مۆتخصّیص کادرلاریندا عرصه‌یه گلمه‌سینه یاخشی شرایط یارادا بیلر. گؤرکملی عاليم دوْقتور ضياء صدر الاشرافی جنابلاری ایله بیر آرادا اوْلماق، چوخ بیلگین، صمیمی، دۆزگون و آذربایجان سئور بیر شخصیت‌دن عیبارت اوْلدوغونو یاخیندان بیزه گؤسترمیش اوْلدو.\nبو تشبّوث ده اَمَگی گئچن هر کسه، اؤزه للیکله ده «وارلیغین سسی» درگی‌سی‌نین ایداره هئیأتینه اؤز درین میننتدارلیغیمی بیلدیریرم.\nسایین دوْقتور ضياء صدر الاشرافی جنابلاری‌نین، ۷۷- جی آد گۆنونو بو وسیله ایله تکراردان تبریک ائدیرم و اؤزونه، حؤرمتلی عائله‌سینه اوُزون عؤمور و مؤحکم جان ساغلیغی آرزولاییرام. سوْن اوْلاراق دا اوُمود ائدیرم کی، یاخیندا، قوْجامان تبریز ده و اؤز دؤولت بایراغیمیزین آلتیندا داها دا طنطنه لی یوُبیلئیلرده بیرلیکده ایشتیراک ائدَک!\nگۆنئی آذربایجان سسی یایین یؤنتمه‌نی\nکۆرشاد آغدره‌لی\nایستانبول، ۲۱ اکتیابر ۲۰۲۳\nShare. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email Reddit VKontakte Telegram WhatsApp Copy Link\nPrevious Articleدوقتور ضياء صدر الاشرافی حاققيندا \/ علی آردی\nNext Article وارليغين سسی درگی سی نين طرفيندن \/ ميرموسا هاشيمی\nیازی ایله باغلی\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين طنطنه لی 77 ايلليک ياش يوبيلئيی مناسبتينه اؤن سؤز\nنوامبر 20, 2023\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين اؤتوبیوقرافيياسی\nنوامبر 20, 2023\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين چيخيشی\nنوامبر 20, 2023\nFacebook X (Twitter) Instagram YouTube RSS\nوارلیغین سسی ۱۹۹۹-۲۰۲۴موعلف حقوقلاری گورونور. معلوماتدان ایستفاده ادرکن لینکدن ایستیناد اولونمالیدیر. © 2024","num_words":656,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.096,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":145720.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"چاغیریلمامیش قوناق یانی نه؟ یانی بیری کی یا الله باشین آشاغی سالیب‌دیر‌رولاما بیر ییغیناغا گیره. اونا چاغیریلمامیش قوناق دئیر. مثلا بیر توی وار. سیزی چاغیرماییبلار! سیز دوروب او تویا گئتسز سیزه نه دئیرلر؟ توی یییه‌سی دئیر:\n– اده بیز بونو چاغیرمامیشدیق بو نه اوزله دوروب گلیب؟ اوز دؤورکی آیاق داشی‌دیر‌!\nبئله لاپ اولا بیلر کی توی یئرینی تای دَییشک سالیب گئده‌سیز. گؤره‌جکسیز هئچ کیم سیزه تانیش گلمیر. آما او ییغیناجاغین ایچینده بیری سیزی تانییاجاق یا نه بیلیم تانیمایاجاق. آما اردبیل کیمین یئرده حتما بیری سیزی تانییاجاق. کئچیب قاباغا سیزه دئیه‌جک:\n– وئی سیز ده بوردا سیز؟ کیمین آدامی سیز؟ بَی گیلین آدامی سیز یوخسا گلین گیلین؟\nایندی سیز کیشی مجلسینده اولساز هئچ کیم سیزینله ایشی اولمایاجاق. چون بو اردبیلین کیشی توی مجلیسرینده ایت یییه‌سینی تانیمیر. بَی آدامی دئیه‌جک بو گلین آدامیندان‌دیر‌. گلین آدامی دا دئیه‌جک بو بَی آدامیندان‌دیر‌. دای دئمیرم سیز اؤزوز باشا دوشه‌سیز کی تای دَییشک گلیب سیز. اوندا تئز دوروب پئزینی وئره‌جک‌سیز. آما خانیم مجلیسی اولسا، ایش دَییشیلیر. اولا بیلرکی بیر چاغیریلمامیش خانیم گلیب سیزه. دئیه‌جکلر:\n– آی خانیم کیمین تویونا گلیب سیز؟\nهله کی بیلیندی تای دییشیک گلیبسیز، سیزه دئیه‌جکلر باس بایرا. آخی کیشیلره باخمایین خانیملار مجلیسینده اولان هر کیمین نه‌چی، کیمین آدامی اولدوغونو بیلیرلر. ائله بیل سؤز چوخ اوزاندی. آما سؤزون لاپ چیلخاسی بودورکی اگر بو دونیایا، چاغیریلمامیش بیر قوناق کیمین گلسز اوندا نه اولاجاق؟ او سیرتیق قویرقلو کروموزوملار زنبیل قویمامیش سیره‌یه سوخولسالار نه باش وئره‌جک؟ تای دییشیک گلمه‌یینیزی بیلن کیمی پئزینی وئره بیلَجکسیز؟ یوخسا قولاغیزدان دوتوب دئیه جکلر باس باییرا؟ قالیب هانسی مجلیسه گیرمیش اولاسیز، هه؟ هل البت بیر ایش ده وار! بلکه بیری بئله بیر چاغیریلمامیش قوناق اولماغیزا قاهمار چیخا. مثلا اؤز بیبیزکیمی! اوندا داها مجلیس یییه‌لری سیزی قووالایا بیلمه‌یه‌جکلر. سیز نئجه؟ مجلیس دن قاچا بیله جکسیز؟\nبو مجلیسه گلمه‌یین مین یولو وارسا، بو مجلیسدن قاچماغا بیر یول وار. اونا اؤلوم دئییرلر! او دا هر اوغولون ایشی دئییل…\nائله بیل گینه چوخ دانیشدیم. من بوردا سیزه باش آغری وئرمک ایسته‌میرم، تکجه دانیشماق ایسته‌دیم. آما منیم بو سؤزلریمی غربته سالمایین. هل البت سیزه چوخ ایپ اوجو وئردیم و سیز ده حتما کله‌فه‌نی چؤزوبسوز!\nمن الان نه اوچون بونلاری یازیرام، داها دوغروسو بیلمیرم. بلکه ده ایستیرم بیر یئنی اؤیکو یازام!\nآخی بئله ده بیر اؤیکو اولار؟ اؤیکونون اؤزونه گؤره بیر عادتی وار، یاساسی وار. انیشی، یوقوشو، نه بیلیم پلاتی وار. بو اؤیکو اولسا و اگر اونو تزه میدانا آتساز هئچ کیم گؤتورمز. آما اؤز آرامیزدی بئله لاپ چیخوفون دا اؤیکوسونو تزه میدانا آتساز هئچ کیم گؤتورمز. آخی تزه مئیدانین اؤزوندن اؤیکو یازانلار چیخیر. آنجاق منجه اؤز بئیینلرینده یازیرلار. هر نه دئسن اوردا وار. مثلا فولکلور! بالیق ساتان دئییر:\n– گؤرنه قشنگ بالیقسان.\nمیوه ساتان دئییر:\n– گلین آلین مندن قوی آل وئر اولسون منیم جیبیم بول اولسون.\nآما منیم قولاغیم هامیدان چوخ او داشقادا میوه ساتانین سسین ائشیدیر. نئچه کیلو میوه‌سیندن قالیب. اونلاری دا ساتسا گئده‌جک ائولرینه. قیشقیریر:\n– آی منی آزاد ائله‌ین! آی منی آزاد ائله‌ین!\nبو چاغیریلمامیش قوناقلارین بیری دئییردی:\n– قاپی دؤیولدو. قاچدیم قاپینی آچدیم. عمی اوغلو قاپیدا ایدی(عمی اوغلو دئییبن آتا ننه‌مین باجیسی اریندن دانیشیردی). بیردن بیر گؤرونتو گؤردوم. بیر ماشین عمی اوغلونون اوغلونو باسلادی. من عمی اوغلونون اوغلانلارینین آدینی یاخشی آییرد ائله‌یه بیلمیردیم. ائله دیلیمه گلیب دئدیم:\n– رسولو ماشین باسلادی.\nعمی اوغلونون رنگی روفو آغاریب، ائله اوردان قاییدیب گئتدی. نه واختدان نه واختا گلیب خان ننمله آتام گیله هرنه‌یی دئدی. رسول ساغ ایدی. اونا گؤره منیم آدیمی یالانچی قویدولار. بو یالانچیلیغی منه چوخ یاراشدیران قارداشیم‌لا کیچیک عمیم ایدیلر. منه جوره به جوره آد قویوردولار. مثلا کذب، کاذب، استکذاب…\nآما بیر ایل اوندان سونرا عمی اوغلونون اوغلونو یانی صاحبی، ماشین باسلادی. یازیق شیل کوت اولموشدو. آما هئچ کیم منیم سؤزومو خاطیرلامادی. من گؤردویومو دئمیشیدیم. هئچ کیم ده سوروشمادی کی آی بالا نییه بو سؤزو دئمیشیدن؟\n***\nاو بیری چاغیریلمامیش قوناق بئله دئییردی:\n– قیش گئجه‌لری اودون پیچیمیز یاناندا (او قورتوم قورتوم نؤووت ایچن پیچی دئییرم) او قیرمیزی مینجیقلار دال با دال دوزولوب چیققیلدایا چیققیلدایا گؤیده اوچوردولار. هر کیمدن سوروشدوم دوداغینی بوزوردو. هئچ کیم بئله بیر شئی گؤرمه میشدی به من نییه گؤروردوم؟\n***\nبیر گون بو چاغیریلمامیش قوناقلارین بیری، دوستونون ب- ام – و ماشینینا مینیب او بیری دوستلاریلا گئدیر آستارایا. قاییدیش باشی، ب- ام- و نین شوفری، ماشینی دایامیشمیش بیر بؤیوک ماشینین آرخاسینا کی اونو اؤتسون. ائله اوندا بو چاغیریلمامیش قوناق بیردن قیشقیریر:\n– تورموز ائله.\nشوفر آیاغینی تورموزا باسینجا، بؤیوک ماشین دا تورموز ائله‌ییر. تئز تورموز ائله‌مه‌سه ایدیک …\n***\nنئچه دقیقه‌دی بو قاباغیمداکی آداملا یولا کؤرپو سالمیشیق. دئییر:\n– زهلم گئدیر بوتون بو آدام لاردان. والله منیم الیمده اولسا هامیسینی یوخ ائله‌رم.\nدئییرم:\n– نییه بئله آجیقلی سان بو جماعتدن؟\nدئییر:\n– قیش گئجه سی قاتیق آلیب دورموشدوم تاکسی یا. هاردا؟ مجسمه‌ده. بیردن بی��ی گلیب الیمده کی قاتیغا بیر دنه ووردو. قاتیق بوتون پالتاریمی بولادی. آدامین اوزونه باخیب گؤردوم زیر دلی‌دیر‌. مجسمه‌نین تینینده بیر رنگ ساتان وار ایدی. قاچیب گیردیم اونون توکانینا. دئدیم کی گؤردوز او گئده نه ایش گؤردوی؟ منه شاهد کئچرسیز؟\nبیر ده گؤردوم منه باخیب گولورلر. اونلارین بیری دئدی کی به سن اونا بیر شئی دئمه‌دین؟ بیر دنه قویوردون قولاغینین دیبیندن دای. ائله اوندا دؤنوب توکاندان چیخدیم آخی من عؤمرومده بیریله ساواشمامیشام کی!\n***\nصاباحیسی گینه او حیرصلی آدامی اوتوبوسدا گؤردوم. اؤزومو اونا ساری وئریب دئدیم:\n– نئجه سن آی کیشی گینه حیرصلی باخیرسان هر یئره گینه ایسته‌ییرسن دونیا چؤیرولسون بو آداملارین باشینا؟\n– هه ایستیرم لاپ بئله دارماداغین اولسون.\n– گینه نه اولدی آی کیشی؟\n– نه اولاجاق باشیما گلنلره فیکیرله‌شیرم. بیلیرسن من تبریز دانیشگاهیندا درس اوخوموشام. چوخدان ایدی الـله‌شیردیم یاخشی شعر یازام.\n– بو شعر هوسی سنده هاردان یارانمیشدی؟\n– من ریاضی اوخویوردوم. بیر گون میرزه علی اکبر صابیرین هوپ هوپ نامه سیندن اوخودوم. او قدر وورولدوم کی گل گؤهره‌سن خصوصا او شعری وار ها دئییر، اؤتوشدن چیخان بیر جماعت گلیر،\/ ائدیب جمله اقوامه سبقت گلیر،\/ وئریب هر کیمه درس عبرت گلیر،\/ قاچ اوغلان قاچ آت باسدی ملت گلیر. بیرده کی آتام حیدربابانین شعرینی اوخویوردو. او زاماندان سونرا او قدر شعر یازدیم کی گل گؤره‌سن، آما باکیلی‌لار دئمیشگن آلینمیردی. لاچین اشغال اولان گون اوره‌ییمدن بیر شعر گلدی، قوشما یازدیم. یازیقلیقدان ائوده ده هئچ کیم یوخ ایدی کی شعریمی اونا اوخویام. آما من ائله قیمسانمیشدیم کی گرک شعریمی بیرینه اوخویوردوم. دوروب گئتدیم دانیشگاها. شانسدان بیر خیل باکیلی گلمیشدی دانیشگاها. اؤزومو ساخلایا بیلمه‌دیم. شعریمی اونلارا اوخودوم. اونلار شعریمدن چوخ خوشلاری گلدی. دئدیلرکی باخ گؤر دیل بوتایدا نه ساغلام قالیب. اوکی وار بویوما اوخشادیلار. اونلار اویانا منی توتوب آپاریب سوخدولار بیر اوتاغا. دئدیلر لاچینین، قاراباغین بیزه نه داخلی وار؟ منه بیر گلیش گلدیلر کی فیکر ائدیرم کیشیلیکدن دوشدوم. آخی من بیر قورخاق آدامام. منه بیر آش پیشیردیلر کی ایگیرمی ایل دادی آغزیمدان گئتمه‌دی. من ده داها سوسدوم. شعر زاد یازمادیم. ایندی او ایره‌لی گؤردوم کی دئییلر، اورالار اسلام توپراغی‌دیر‌. هر کیم اورادا اؤلسه شهیددیر. ایندی کی اورانین بیزه داخلی وار به ایگیرمی ایل بوندان قاباق منی اؤجور قوپالاماغا گؤتورمکلری نه ایدی؟ تزه آییلیبلار کی اورا مسلمانلارین توپراغی‌دیر‌؟\nمن چوخ قورخاق بیر آدامام. بو ایگیرمی ایل چکدیگیم قورخونون گوناهی کیمین بوینونادیر؟ او خه‌دیم منی قورخوتموشدولار کی ائوله‌نندن سونرا دا ائولندیگیدن پئشمان اولموشدوم. اویان بویاندان ائشیتدیکلریمه گؤره لاپ بئله ناموسومدان قورخوردوم. آخی هئچ کیم منله آیدین دانیشمیردی. قورخوردم منه گؤره خانیمیما ساتاشالار.\n– نییه بئله قورخوردون؟\n– اون بئش یاشیندا اولان قارداشیما بیر نئچه کاغاذ پارا اوستونده اوچ ایل زیندان وئرمکلری یادیمد ایدی. آتامین دیغلاماغی یادیمدا ایدی، بو گئده‌کی آدینی اصلاح طلب قویمدوشدو او کئچلی دئییرم، دئییردی دوستلاقلارین آروادینا توخانیرلار. اوندان قورخوردوم…\nبیردن بؤیروموزده اولان بیری دئدی:\n– آی بالا نه‌خه��دیم دانشیرسیز. ماشاالله سؤز آغزیردان گاللاه گلیر.\nدئدیم:- عمی نه دئییرسن؟\nدئدی:\n– سیز منی باشا سالین. پوتون گئییب گئدیرم چؤله. آیاغیمین له‌پیری چوخ بؤیوک اولور. دؤرد ایت آیاغینین له‌پیری بویدا، اوچ قوردون آیاغینین له‌پیری بویدا. آما هر ایکیسی ده جییر ائله‌ییب منه جومورلار. و حال عنده‌کی آیینین آیاق له‌پیرینی گؤره‌نده اونا هئچ جوممورلار. نییه؟ بیزسوسدوق..\n***\nداها اوندان سونرا او کیشینی اوتوبوسدا گؤرمه‌دیم. بیر گون آلاقاپی مچیدینین قیراغیندان سووشاندا اعلامیه‌سینی گؤردوم. یازیق کیشی چیخمیشدی تیره. دئییردیلر اونو کورونا اؤلدوروب آما من باشا دوشدوم هرنه‌یی. آخی یوخوما گلمیشدی منه دئدی کی، من دیغلادیم سیز ساغ اولون.\nدوستلاریمین بیرینی گؤردوم… اسه اسه زنگ ووروردو. تلفن آچیلینجا دئدیم:\n– کیمه زنگ ائله‌ییرسن؟\n– داییما\n– دایینا نه گلیب کی بئله قارا قاییت داسان؟\n***\n– الو سلام دایی سن سن؟\n– هه\n– یوخو دا سنی گؤروردوم. گؤردوم یامان مریض اولوبسان. سن آللاه بیر شئی وار؟\nتلفونون او بیری طرفیندن گلن سسی ائشیدیردیم کی دئییر، آی باجی اوغلی، ماشاالله ساغام، یئتمیشدن چوخ یاشیم وار. هر گون سحر ساعات بئشده دوروب گئدیب شورابیلی دولانیرام. قورخما هئچ زادیم یوخدی.\nدئدیم:\n– آی دوست نییه دایینی بئله قارا قاییت دا قویدون؟\n***\nئئچه آی لار سووشدو. کورونا آدینلی مریضچیلیک گلدی. همان دوستومو گؤردوم. قان تر ایچینده ایدی. دئدیم کی نه اولوب. دئدی:\n– داییم کورونا توتوب.\n– هارا گئدیرسن؟\n– اونلارین ائوینه!\n– به سن ده توتارسان آخی.\n– یوخ، من گئتمه‌سم داییم اؤلر.\nبونو دئییب چیخیب گئتدی. نئچه واخت دان سونرا ائشیتدیم کی داییسی‌دیر‌ی قالیب.\n***\n-نه دی بئله حیرصلیسن؟\n– سنه نه؟\n– منه هئچ داخلی یوخدی. اما منه دئسن بلکه بیر آز یونگوللشدین.\n– من بیر مهندیسم. بیر ساختمان یییه‌سی خلاف ائله میشدی قونشوسودا شکایت ائله‌میشدی. من اونون پایان‌کارینین تصدیقین ایمضالامادیم. نه‌خه‌دیم دئدیلر امضالامادیم. بیر آخشام یاخین دوستلاریمین بیری منه زنگ ووروب دئدی کی امنیت دئییرکی او بینانین تصدیقی امضالانسین. دئدیم کی من امنیتله ایشله‌میرم گئتسینلر مهندیسلر نظامینا دئسینلر.\nدئدی:\n– سفئی اولما ایندی امنیتدن سنه زنگ ووراجاقلار. من تلفونو باسیب کسدیم سسینی. بیر آزدان بیر اَیبه‌جر شماره دوشدو تلفونوما؛ توکلریم بیز بیز دوردو. آخی من قورخاغام. تئز دوستوما زنگ ائلهدیم. دئدی گل زینال تینینه. گئدیب اونو میندیردیم. اؤنجه بیر کولت گؤرستدی منه. تئز کاغاذلاری آلیب امضالاییب مؤهورله‌دیم…\nاوندان نئچه گون سونرا مهندسی نظام دان منه زنگ ائله‌ییب دئدیلر:\n– بو نقشه دن پولونو آلیبسان ؟\nدئدیم:\n– یوخ.\nدئدیلر:\n– ائو یییه‌سی بیر بلگه وئریب کی پولونو آلمیسان. بلگه‌ده امضان دا وار…\nدوست لاریمین بیرینی گؤتوروب گئتدیم. ائو یییه‌سی اصل بلگه‌نی قویدو قاباغیما. امضا جعل ایدی. دئدیم :\n– بو نه دی؟\nدئدی:\n– دوستون منه دئدی کی سن نقشه‌نی امضالاماغا رشوت آلیبسان و بو بلگه سی‌دیر‌.\nدوستوما زنگ ووردوم آغزیما گلنی دئدیم:\n– نئجه جرات ائله ییرسنکی منیم طرفیمدن رشوت آلیب امضا دا وورورسان؟\nدئدی:\n– گلیب سنی اَزَرم\nمن ده قورخاق. آما قورخماقدان چوخ اوتاندیم داها دوغروسو. اوزاماندان سونرا بیری اینترنت ده منله بحث ائله‌ینده دئییرم:\n– گلیب سنی ازه��َم.\nیامانلاییرام. بودا منه ایش آچیر.\n– به سن نه دن ناراحات سان؟\n– هئچ واخت یادیمدان چیخمیر\n– نمنه؟\n– تهراندا، قصر زیندانینین پارکیندا اوتورموشدوم اؤزوم ده افسر وظیفه ایدیم. بیردن بیر جاوان اوغلان هورکموش آت کیمین گلیب منه دئدی:\n– دور قاچ. کمیته گلیر.\nمن اؤز اؤزومه دئدیم. من بیر افسرم. کیم منه بیر سؤز دئه بیلر. بیرده گؤردوم اوزاقدان بیر دسته کمیته یا تزه دیلده نیروی انتظامی گلیر. بیر سیقار چیخاردیب آلیشدیردیم. دسته منه یئتیشن کیمین قولومدان یاپیشیب منی آتدیلار پارکین اورتاسینا. دیبیرلاندیم. دوروب تورکو دیلده دئدیم:\n– اَده هوزی من ده نیظامییم. سن قوروهبان‌سان من ستوانام.\nدئدی:\n– بونودا آپارین میندیرین ماشینا من فقط باشاردیم کی ستوانلیق کارتیمی چیخاردام کارتیمی آلیب باخیب اوندان کارتی چیرپدی اوزومه.\nدئدی:\n– دور جهنم اول بوردان.\nدئدیم:\n– هر پوخ یئییرسن یئ.\nدوشدولر جانیما. من ده ساغ باشیمی گؤتوروب قاچدیم…\n***\nبیر گون او کمیته مامورونو گؤردوم. دالیجا گئتدیم.\nبیر یئرده حامامین پوخ قویوسونو بوشالدیردیلار و بو مامور قویویا باخیردی. بو دؤنه قورخمادیم. قاباغا گئدیب اونا بیر تیمبا ووردوم. دوشدو پوخ قویوسونا. من ده یامان کئف ائلهدیم.\n***\nگینه اوتوبوسدا همان حیرصلی آدامی گؤردوم. آغزیمی آچینجا دئدی:\n– بیر گون دانیشگاهدا ریاضی اوستادی درس وئریردی. ذهنیمه بیر سورقوش گلدی. الـلشدیم او سورقوشو فارسی دیلینده سوروشام آما قوراشدیرا بیلمه‌دیم. اودور تورکو دیلده سوروشدوم.\nاوستاد باشا دوشوب منیم سورقوشوما فارس دیلینده دیلمانج اولوب جوابینی دا فارسی دیلده وئردی. فارس همکلاسلاریم دوروب اعتراض ائله دیلر کی بو نییه تورکو دانیشیر. منی یاش یوووب قورو سردیلر. اللریمی قولاغیما قویدوم. دوروب کیلاسدان چیخیب کئچدیم سئلف سرویسه. هر یئر دولو ایدی. بیر دؤرد آداملیق یئمک میزینده بیر نفره یئر وار ایدی. اونلار فارس ایدیلار. فارسجا اونلاردان سوروشدوم کی بو یئرده اوتورا بیله‌رم؟ اونلار منیم تورکو لهجه‌می ساریییب دویونجا گولدولر. قانیم جوشدو. آما حراست و او شعر مسئله‌سی یادیما دوشونجک بیر سؤز دئمه‌دیم. گئدیب سئلف سرویس نگهبانینا هر نه یی دئدیم. دئدی:\n– به نییه جوابلارین وئرمه‌دین؟\n– حراست دن قورخدوم.\nاو منی گؤتوروب گتیردی میز باشینا آما اونلار گئتمیشدیلر. نگهبانین رنگی سارالدی. هه اونلار پئزینی وئرمیشدیلر آما من نئچه آی اؤز ایچیمی یئدیم کی نییه اونلارا جواب وئرمه‌میشم؟ آخی ایسته‌سَیدم جواب وئرم اونلار گینه منی سارایاجاقدیلار. اوندان داعوا دوشه‌جکدی. دئین یوخ ایدی کی بیرین ووروب ایکیسین یئییردین دا؟ به نییه دبرمه‌دین؟ آما حراستین منطقی یادیما دوشوردو. اونلار منه پان تورکیست دئیه‌جکدیلر…\n***\nبئله بئله چاغیریلمامیش قوناقلاری تانیماقدا بیلنده اولدوم. ائله اوتوبوسدا هرکیمی گؤروردوم کی بوغونو چئینه‌ییر یوخسا حیرصلی حیرصلی باخیر گؤیده ووروردوم کی بو بیر یئردن یارالی‌دیر‌.\n***\nبیرداها اتوبوسا میننده همان حیرصلی آدامی گؤردوم. بو دؤنو گؤردوم بوغلاری گولور. دئدیم:\n– گون هایاندان چیخیب کی بوغلارین گولور؟\n– سوروشما. آخیر ایشیمی گؤردوم.\n– نه ایشی\n– داها بو دؤنه اودمادیم. قوی اولدن دئییم. بیر اونله شیرکت ده امتحان وئرمیشدیم. علمی روتبه‌نین بیرینجی یئرینی قازاندیم. آما داها خبر اولمادی. بیر آی، ایکی آی ک��چدی، خبر اولمادی. گئتدیم شرکته. هر نه‌یی دئیینجک منه دئدیلر کی سنین یئرینه آدام سئچیلیب. ائله بیل دونیانی ییخدیلار باشیما. دئدیم کی نییه؟ دئدیلر سن مصاحیبه‌یه گئتمه‌ییبسن. اودور یئرینه آلاهی آدامی سئچیبلر. دئدیم:\n– کیم منی مصاحیبه‌یه چاغیریب کی من گئتمه‌میشم؟\nدئدیلر:\n– بیز بیلمیریک گئت تهراندا دانیش!\nیوللانیب گئتدیم تهرانا. او آدام کی ایش الینده ایدی دئدی:\n– چاغیریبلار گلمه‌ییبسن!\n– منه بلگه گؤرست؟\n– پوست ائله‌یه‌جه‌ییک!\nاردبیلده گلیب آختاریشدیم. بعلی، باشی اتلی آداملارین بیرینین اوغلونو منیم یئریمه سالمیشدیلار.\nگئدیب یاخیندان اونو سوزدوم. اونا بیر ائو بیر ده اوجا شاسیلی ماشین وئرمیشدیلر. آلدیغی آیلیق منیم اون آییمین حقوقو ایدی. ائله او گونلر نامه تهراندان یئتیشدی. بئله یازمیشدی:\n– آی فیلانی کتبی امتحان جلسه‌سینده مصاحیبه تاریخی دئییلمیشدی و بو نا گؤره سنین هئچ حقین یوخدی.\nدؤزه بیلمه‌دیم. دوروب گئتدیم تهرانا. اویانا بویانا، هئچ کیم منی آدام یئرینه قویمادی. اوره‌ییم دوروردو. اؤزو ده او زامان ائوده اولان گرگینلیکلره گؤره منه تزه و یاخشی ایش گرک ایدی. اول ایسته‌دیم اؤزومو قورتارام. آما ائله بیل آتالاریمین روحو منه دور دئدیلر. بیر اولگوج، بیر بالتا، بیر ده قیی گؤتوروب گئتدیم. یاخشی بیلگیلر آلمیشدیم. او تهرانلی یاخشی پول آلیب بیرینی منیم یئریمه سوخموشدو. گل گئت یئرینی تاپدیم. آخشامین قارانلیغیندا اونو کیرتیمه سالیب دئدیم:\n– باغیشلا رئیس منیم بیر سؤزوم وار.\n– نه سؤزون وار؟\n– اداری ایشیم وار.\n– اداری ایش اداره‌ده اولار. صاباح گلرسن اداره‌ده دانیشاریق.\nباشیمدا کی بؤرکو چیخاردیب دئدیم:\n– منی تانیدین؟\n– یوخ!\n– من همانام کی منیم یئریمه آلاهیسین سوخوبسان ایشه!\nمنی تانیدی. دئدی:\n– سنه نامه گؤندردیک!\n– اوندا دای ایشیمیز اداری دؤوور! ایشیمیز شخصی‌دیر‌.\nبالتامی چیخارتدیم. او الیمده بالتانی گؤرونجک اوز قویدو قاچماغا. بالتانی چیرپدیم ساغ آیاغینین توپوغونا. ییخیلیب باشلادی زاریلداماغا:\n– سن الله منن ایشین اولماسین!\n– نقدر پول آلیب منیم یئریمه آلاهیسین سوخوبسان؟\n– من قانونی ایشیمی گؤرموشم.\nبالتانی قالخیزیب ووردوم سول قیچینین دیزینه. جییردن قیشقیردی. دئدیم :\n– قیشقیرماقدان بیر شئی چیخماز. دئنن نه‌خه‌دیم آلیبسان قوی بو واکمنه ضبط اولسون.\n– هئچ زاد، هئچ زاد…\nبو دؤنه بالتانی قالخیزیب ووروب ساغ آیاغینین بارماقلارینی قیردیم. ساغ الینی منه آتدی. بالتانی ائله ووردوم کی ساغ الینین سوموگونون سینماق سسی گلدی. سول الینی‌دیر‌ه‌دی یئره. بالتانی قویدوم بارماقلارینین اوستونه. دئدی:\n– دایان، دایان. یوز میلیون پول آلمیشام.\nآیاغیمی بالتانین آیاق توتان یئرینه قویوب باسدیم. دؤرد بارماغی اوزولوب یئره دوشدو. دئدیم:\n– دوزون دئنن.\nآغلایا آغلایا دئدی:\n– اوچ یوز میلیون تمام.\n– بیلیرسن سنی نئیله‌یه‌جهیم؟\n– آی دیوس سنی توتاجاقلار!\n– هه منی توتوب فقط دارا چکه‌جکلر. آما سن هله عذاب چکه‌جکسن. چون منه بوندان پیس عذاب وئریبسن.\nاوندان اولگوجو چیخاردیب ساغ گؤزونون گؤز قاپاغینی دیقتله کسدیم. بیر گؤزو آچیق قالدی. قییناغی دا سوخوب اوبیریسی گؤزونو چیخارتدیم. اوندان اونو ائله قویوب اکیلدیم. …..\n***\nاو کیشینین سؤزلرینه آوارا قالدیم. دئدیم:\n– سن نه وای قیل سیز آدام ایمیشسان؟\n– سنین قورخاقلیغین منی بو گونه سالدی!\nائله اوندا نئچه مامور ایچه‌رییه گیریب منه توپانچا توتوب دئدیلر:\n– ترپشمه!\n– من دؤوورم، بو قاباغیمدا کی‌دیر‌.\nمن ائوین سئرویسینده ایدیم. قاباغیما باخینجا سئرویسین آیناسیندا اؤزومو گؤردوم.\n۱-۹-۹۹ – ۲۵-۱-۱۴۰۰\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\nیک پاسخ\nعبدالرضا گفت:\nجمعه ۹ اردیبهشت ۱۴۰۱ در ۱۲:۱۰\nاقا فیوضات لاپ محشر یازیبسان هم اخومالی دی هم دوشونملی گرک نئچه سری اوخیاسان تا یاخشی با شا دوشه سن یازی دا چوخ رواندی و سوزلرین چوخو تورکجه دی","num_words":3997,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":167025.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سحر خانیمی چوخلو سانال دونیاسیندا ادبی قروپلاردان تانییرام؛ ظنیمجه ائله بئله نقد، مباحثه فضا‌لاریندا انسان‌لارین ایشین و کارکتئرین تانیماق اولار. سحر خانیم اورتا یاشلی بیر قادین شاعر اولاراق همشه دوشونجه و فیکیرده جزملیک‌دن اوزاق گزن بیریسی اولوب؛ اونونچون ده گنج‌لرله چوخلو دوست سایاغی داورانیب و کؤهنه فضالاردان اوزاقلاشیب؛ همشه اؤیرنمه‌یه جان آتماق اونون کاراکتئرینده ان آلقیشلی نوقطه‌دی. بونونلا بئله سحر خانیمین ایلک شعر توپلوسونا فئمینیستی باخیشلا، هئچ اولماسا قادین مرکزلی دوشونجه ایله اوخونوش‌لا و باخیش‌لا توخوناجاغام.\nفئمینیستی نقدده چوخلو بیزیم قایناغیمیز آمریکالی ادبیات تنقیدچیسی«الاین شوالترShowalter Elaine »‌دیر، ایلک اودور کی علمی بیر باخیش‌لا، قادین ادبیاتینی، تاریخسل دؤورلرینی آچیقلاییب و قادین یازیسی و ادبیاتین اورتایا قویوب. البت فیرانسالی فیلسوف و ادبیات تنقیدچیسی «هلن سیکسو Helene Cixous»، بولغارلی رومان یازاری و ادبیات تنقیدچیسی «ژولیا کریستووا Julia Kristeva» و باشقالاری دا، اؤزه‌ل قادین دیلینی، ادبیاتینی دوشونوبلر؛ آنجاق قادین یازی‌لارینی آراشدیراندا چوخلو «شوالتر»ه ال قویماق اولار. البت «شوالتر»ده نقده معروض قالیب سون ایللرده؛ آنجاق بونونلا بئله «شوالتر»دن فایدالانماق چوخلو یارارلی‌دیر.\n«شوالتر» قادین ادبیاتینی اوچ دؤوردن عبارت بیلیر:\n– ایلک دؤور؛ زنانه یا قادینسل ادبیات‌دیر. بو دؤورده قادین یازیچییا اوخوجو اولاراق ائرککسل دوشونجه و ادبیاتینا معروض قالیب، او ادبیاتی داواملاییر.\n– ایکینجی دؤور؛ یعنی فئمینیستی و انتقادی دؤورده، قادین چوخلو مصرفچی‌دیر؛ یعنی هله قادین متنی و ادبیاتی یارانماییب؛ آنجاق قادینا ائرککسل باخیش دیلده و ادبیاتدا انتقادلا اؤز‌لشیر.\n– اوچونجو دؤور؛ قادین مرکزلی ادبیات دؤورو یارانیر. بو دؤورده قادین مصرفچی دئییل، بلکه متن و ادبیات یارادیجیسی‌دیر؛ قادی‌نین مستقل و اؤزه‌ل دیلی و ادبیاتی بو دؤورده یارانیر.\nآنجاق اؤز ادبیاتیمیزا گلنده بیز هله ��یرینجی و ایکینجی دؤورده آوارا قالمیشیق؛ یعنی هله ادبیاتیمیز تام ایکینجی دؤوره داخیل اولماییب؛ بونا باخمایاراق کی بیزیم کیمی ائرککسل توپلومدا هله نقد و اعتراض دؤورونه آددیم آتماق دا جسارت ایسته‌ییر.\nکیتابین آدی«… و قادین دانیشیر» (قادین) و (دانیشیق)دان عبارت‌دیر؛ ائله بیل کی بو آدلا کیتابین ایچینده‌کیلره یئتیشمک اولار؛ بیر قادینین دانیشیغی یوخ، بلکه قادین بیر جینس اولاراق دانیشاجاق. البت اؤن سؤزو اوخویارکن ناشیرین بو همشه‌لیک سؤزویله کی«شاعر هئچ ایسمه باغلی دئییل و انسانلیقدان دانیشیر» ادعاسیلا و شاعرین تاکیدله فئمینیست اولمادیغیلا دا راستلاشیرام. بو ادعانین عکسینه، فئمینیزم بیر دوشونجه اولاراق باشلانیشدان ایندییه قده‌ر قادینی انسان اولاراق گؤرونمه‌سیندن و انسان حاقلاریندان مدافعه ائدیبدیر. آنجاق منجه اؤن سؤزده بئله بیر ادعانی بوراخیب کیتابین ایچینی گؤز اؤنونه آلمالی‌ییق. اؤنجه شاعر اؤزونو وطنی ایله ایلگیلی آذربایجان قادینی تانیتدیریر:\n«یاشماقلی گرکدیر\nسئوگیمده!\nمن آذربایجان قادینی‌یام»\nمنه بئله گلیر کی بو شعر کیتابیندا آددیم- آددیم شاعرین دویغو دوشونجه‌لری گئنیشلنیر. بعضاً «وولف»ون رومان‌لاریندا کی پارادوکسلو قادین دورومویلا دا اؤزلشیریک، شاعر بیر یاندان ائرککسل بیر توپلومدا یاشادیغی و اونونلا باغلی اولدوغو اوچون ایستر- ایسته‌مز او توپلومو یاشادان سؤزجوکلر و آنلاملاری داواملاییر، دیگر طرفدن ایسه اعتراض روحو، اطرافلی باخیشیندا باش قالدیریر. شاعرین شعری بعضا اونون تنقیدلی و اعتراضلی دوشونجه‌سین ده داشییر؛ او زامان کی شاعر میللی دویغولو بیر شعرده یاشماقدان کولتوروموزده نجابت سیمبولو اولاراق فایدالانیر و تمیز سئوگیسی‌نین یاشماقلی اولدوغونا تاکید اولاراق اونون نه‌دنین آذربایجانلی اولدوغوندا بیلیر، بو اسکی سؤزجوک واسیطه‌سیله قادینین نجابتینی بیزیم کولتوروموزده اؤرپکده گیزلنن تنینده خولاصه ائدیر:\n«یوخ کیشیلیگین\nقادینلیغیمین قارشیندا\nتر تؤکور»\nبورا یئتیشنده شاعرین دیلی بیر آز فرقلنیر؛ قادینلیغینی مدافیعه ائدیر. بلکه او «یوخ کیشیلیگین» یئرینه تکجه کیشیلیک ایشلتسه‌یدی سئکسیزمدن اوزاق اولاردی؛ «یوخ کیشیلیک» کیشیلیگی تام فضیلتی بیلیب و اونون یوخلوغوندا قادینلیغین گوجلندیریر.\nکیتابی اوخویارکن من شاعرین سئوگیسل، حوزونلو، حسرتله دولو و البت میللی دویغو‌لارینی گؤرورم، سئوگیسل بیر شعرینده:\n«اوخویایدین منی\nسطیر – سطیر\nدقتله»\nبوردا توپلومداکی سئوگیسل دوروم آچیقلانیر؛ قادین همیشه ایسته‌نیلیر؛ سئویلیر؛ معشوقه‌دیر؛ انفعالدادیر. واراقلاییرکن یاواش-\nیاواش شاعرین اؤز دورومونو یا قادین حاقدا دوشونجه‌لرینی ده دویوروق:\n«بو ائوده\nبیر قادین یاشاییر\nگؤرموشم\nقلم‌له، واراق‌لا، کیتاب‌لا\nسیرداشلیغین»\nبوردا من شاعرین اؤزونو دوشونمه‌یین گؤرورم. البت دوشوندویو قادین قلم‌لی، کیتاب‌لی‌دیر؛ آنجاق نیسگیل‌له بیرگه: «دن دوشن ساچ‌لارینی، اوزونون جیزگیلرینی روژلا، ماتیک‌له گیزله‌دن قادین و البت باتی کومپانیا‌لارینی پوللاندیران.» ائله بیز قلم‌لی اولسامیزدا توپلوم بیزی تنده، جیسم گؤزه‌للیگینده قضاوت ائدیر. بو شاعر «قارانلیق گئجه‌لری گیجللنیر، اؤرپکلری، اوزونون بزکلری سیلینیر و آینادا اؤزونو گؤرور. ایللر بیر جانلی کؤلگه کیمی یاشادیغی��دان قورخور، اؤزوندن هورکور» و نه گؤزه‌ل دئییلیر بو توپلومدا قادین همیشه کؤلگه‌دیر.\nآنجاق شاعر اؤرتوکسوز، بزکسیز دویغو‌لاریندا آددیملاییر و گوندوزلر وورغونلوغوندان دانیشیر. یعنی هله ده اومودله یاشاییر. «قیزلیغی یالقیزلیغی‌لا بیرگه اولان» شاعر بیر قیز اوشاغینی نوستالژی اولاراق حسرت چکیر. «گئجه‌لر اولدوزلاری درمک آرزوسویلا یاتان قیز» یئنه تکرارلی اؤزونو بیر قادین اولاراق «توزلو گوزگو»ده گؤرور. «آغیرلیقلار»، حتی «آنا آغیرلیغی» چیگنینه یوک اولان قادین شاعر بئله بیر اعتراضلا اوره‌گینده‌کی«معصوم گوناه‌»دان دانیشیر و چوخ یئرلی؛ چونکو قادین همیشه یاساقلارا معروض قالیر، سوچلانیر، معصوم‌جاسینا سوچلانیر. «یالقیز بیر قادین یاشامیندان نه داد آلیب نه تام،» آنجاق یئنی بیر باخیشلا اؤزو اؤز ایچینده باهار یاراتماغی تکلیف ائدیر. یعنی یاواش- یاواش قادین انفعالدان چیخیر.\nائرککسل دوشونجه کیشی منفعتلی دوشونجه اولسادا بیر دوشونجه‌دیر و نه چوخ زامانلار کی قادینلار کیشیلردن چوخ بو دوشونجه‌نی مدافعه ائدیبلر. قادینین قادینا قارشیلیغی شاعرین «یاساق سئوگیسی‌نین کوچه قادین‌لاری‌نین سؤزبازلیغی» ایله آچیقلانیر. آنجاق هله ده اینانمیر قارانلیغینا:\n«و بویلو فلق\nگونش آدلی قیز دوغاجاق»\n«تکلیگی ایله حیطده آددیملایان» قادین یارادیجی اولور.\n«بارماق‌لاریندان شعر یاغیر»\nیئنه توپلومداکی قادین و اؤلوم:\n«آخ -آخ\nسئوینمه‌یین چوخدا\nبو اؤلو\nایللر اؤلمزدن قاباغ اؤلموشدو»\nگوزگولر همیشه یالانچی شاهید اولورلار اونون ‌دیری اولدوغونا. بو توپلومدا البت کی بو «بویاتیمیش خوره‌ک» همیشه کؤلگه‌دیر؛ اؤلودور. شاعرین هیجانلی دویغولاری بعضاً گئرچک چیرکینلیکلردن سولور، بعضن‌ده ایشیقلی بیر اومود ایچینده سئودالی دوشونجه‌لریندن جوشور:\n«کیم دئییر\nپاییز غملی مؤوسیم‌دیر\nاو اورتا یاشلی\nووقارلی بیر قادین‌دیر»\nشاعر پوشک شعرینده سئوگیسل بیر فضادا اینانیر کی،\n«من قادین اولموشدوم\nسن کیشی\nشوبهه‌میز هئچ واقت آلینمادی»\nپاییزی مؤحتشم بیر قادین گؤره‌ن، قوجالیر، «قیرخ یئددینجی تقویمده تؤکولور یارپاقلاری.» بیر کینایه ده وورور اقتصادی دوروموموزا؛ یعنی«آز قالیر میللی اولسون نفت» و سوروشور: «نئچه تقویمله واراقلاناجاقمی!» قادین اتفاقینا دوشونن بیر شاعرین\n«رژه گئدیر بئینیمده\nتاخ تاخلی دیک دابانلار\nچالینیر قاب، قاشیقلار\nسیندیریلیر آینالار\nآیاقلانیر روژ – میداد»\nبئله ایسه شاعر عصیرلر بویو قادینین، مطبخله، جینسللیکله تعریف اولونماسینا عصیان ائدیر، اونوندا «بیر رؤیاسی وار فالاچینین شعاریلا، غاده‌نین علمی ایله و سعادین یاردیمجیل اللریله، نیگارین یوموروقویلا»، حتی گنج قادین شاعرلرین کاراکتریله، بئینینده کی همشه مظلوم بو منفعل قویونون عدالتسیزلییه هوجوم چکن بیر قورد اولماغیندان دانیشیر. بونونلا بئله هله ده بیلمه‌یه، دوشونمه‌یه احتیاج دویور. «نه چوخدور بیلدیکلریم قارشیندا بیلمه‌دیکلریم!» بو اوغورلو گئدیشده بعضا نوقصان دا یارانیر؛ سئوگیده یالنیز قادینی پاخیللیغا محکوم ائده‌ن ائرککسل دوشونجه دومانلار آلتیندان اوزه چیخیر:\n«سئوگیده پاخیل اولمایان\nقادین دئییل»\nیئنه حسرته دولماق، یئنه اؤز دوروموندان، یعنی قادین دوروموندان شکایت:\n«هردن دوشونورم\nکئشگه کیشی شاعری اولایدیم\nداریخمالاریمی تؤکمک‌چین\nسیقارا، قهوه‌خانایا، تپه‌یه\nگؤیله قووشماق‌چین»\nنه یازیق کی قادین بوتون بو مکانلارا قریبه‌دیر؛ حتی شاعر، یازار اولسادا ائوده محبوسدور:\n«حئییف حئییف منه\nکیشی شاعری دئییلم\nگونئیلی آلچاق دووار قادینی‌یام\nسوغان سویماق بهانه‌سیله آغلاماق وورغونو.»\nحسرت چکمک، بو گئرچکلری گؤرمک، اونلاری یازماق اؤزو اعتراضدیر و البت جسارت طلب ائدیر. حتی بئله تام سئکسیستی بیر فضانی شاعر اولدوغونون نه‌دنی اولاراق آچیقلاماق!\n«یالان دئدیلر\nگول درمه‌یه گئتمه‌میشدیم\nگولابدا گتیرمه‌دیم\nیالنیز بؤیوکلرین ایسته‌یینه وکیل سن! دئدیم»\nبو شاعر قادین، شعری بئی‌ده گؤرور، کنشگر، ایسته‌ین.\n«یالوارا- یالوارا\nاوره‌ییمین زنگینی چالیب\nائلچی گلمه‌سن منه\nمن ایسه نازلانا- نازلانا\nهه دئییب\nیازان دئییلم سنی\nقادینلیق غروروم\nباشیمدادیر هله»\nدئملی بوردا بیر گؤرونتو ائرککسل توپلومدان گؤرسنیر. قادینین دورغونلوغون، انفعالین غرور آدلاندیرماق یعنی؛ چونکی قادین ایسته‌ییب چالیشاندا آلچاق اولور، غرورسوز اولور. بونون دالیجا شعر قادینلاشیر. بودا ائله همن دئدیگیم پارادوکسلو بیر دورومدان عبارت‌دیر:\n«شعرلریم بیر قادین‌دیر، اوشویور اللری\nنئجه کی قادینین اللری»\nنییه کی گونش روحوندان ،پنجره‌سیندن کوسموش و شعرلری قارانلیغینا معروض قالمیش. یئنه ده قادینا عنعنوی باخیش جانلانیر:\n«کئشگه بیرده دؤنئیدیک دوننه\nو من تیترک الده چای\nاؤرکک باخایدیم سنه\nنئجه اولدو اوتانقاجاق یاناقلاریم؟»\nو حسرت، ایشیق حسرتی\n«ایچیمده کی بو قادین\nالی قوینوندا\nحسرتلی باخیشلا\nبویلانیر پنجره‌دن.»\nو سئکسیستی بیر آنلاما قاییدیش، اوخونماق ایسته‌مک، کشف اولماق ایسته‌مک! اؤزو اوخوماغا چالیشمادان.\n«مغرور قادینلار آچماز کی اوره‌یینی\nاوخو گؤزلریمی!»\nالبت شاعر قادینی مبتذل گؤرمه‌یه، قادینی تکجه تن گؤرمه‌یه ده اوزولور؛ اعتراض ائدیر:\n«من بو اؤسکورکلی\nمسلول خیاوان‌لارین\nقیزمالی شهوت گؤزلری\nگؤوده‌سینین درین دایازیندا سوزن مانکن دئییلم\nنه اینجه بیر قادین سسی\nنه نازیک بیر پری گؤوده‌سی\nآختارما بو سؤزجوکلرده»\nبو شعر گؤزه‌ل قورتاریر. شاعرجه «یانیب – یانیب کول اولوب، یئنی‌دن دوغولماقدا وار» قادینا. نسه سئوگییه قاییدیشدا ائرککسل دوشونجه ائله بیل تاریخسل ذهنیتیمیز اولاراق بیزدن ال چکن دئییل:\n«من ناز\nسن نیاز، آرت منی\nچوخ آرت منی»\nنیگار خانیما یازیلان شعرده یئنه قادین اتفاقی گؤزه ده‌ییر. «چونکو اؤلمه‌ییب سارا» و قادین قادینی قورتارا بیلر. سونرا باشقا شعرده دئییر کی «گولوشلرینی قورو خاتین،\/ قارقالارلا ال بیردی بو تولکو کیشی،\/ قاپ قارا قارقالار دیله‌ییرلر گولوشلرینی» البت کی بوردا قادین گوجلو اولماغا، چالیشماغا دعوت اولونور\n«بو آینادا کی قادینی دینه‌دیر\nبورو اونو ایستی شعرینین کورکونه»\nبوردا شاعر اؤزو اؤزونه یاردیمجی‌دیر؛ نجات یولودور. او منلیگین‌ده آختاریر و دوشونور کی «گاه آنا، یاشام یولداشی، گاه اؤیرتمن.» اصلینده توپلوم تحمیل ائتدییی بو یئرلر، نقشلر او دئییل و کیملیگینی بیلمک ایسته‌ییر. شاعر گونده‌لیکلردن یورولور؛ حبس اولدوغو ائودن، مطبخدن. «بیلیک‌لری تاوانی آشیب داشسادا» سونوندا توپلوم اونو کیشی ایله تعریف ائدیر. بو دوروما اوزولور؛ شاعر اکسیژن آز گتیریر؛ آنجاق بو «یالنیزلیق خیاواندا، قادین دؤنگه‌سینده�� کینی قورتارماق‌چین آغالاردان یاردیم اومور. شعرده لاپ سئکسیستی سؤزجوک باکیره اکسیژن‌دیر. تمیز هاوا دیله‌نن قادین، باکیره، ال ده‌ییلمه‌میش قادینین باکیره‌لیک افسانه‌سینی خاطیرلادان، اوندان تؤره‌نن ظولملری ائرککسل توپلومدا ایستر- ایسته‌مز اوخوجونون ذهنینه گتیریر:\n«دوغوردان نه‌یین آجی‌دیر!\nبو گونلر روحوم»\nشاعر گرگین و پارادوکسلو دویغو‌لارین سرگردانی‌دیر:\n«ایللردیر کولکلردن\nیوردسوز اوچورام\nسفیل، سرگردان\nحواس‌سیز، هاواسیز\nو دؤرد فصیلیم همشه پاییز»\nو البت بو سرگردانلیغین نه‌دنی شاعرین حساس دوشونجه‌لیگیندن، بو عدالتسیزلیکلره اعتناسیز اولمادیغیندان آسیلی‌دیر.\n«قویون کیمی یاشاماق\nبؤیوک نعمت‌دیر یولداش!\nایچیرسن بیلیکلر زهرین\nسیغیشمیرسان دونیایا»\nبو بیلیک‌لردن و اوندان تؤره‌نن مسئولیتلردن ده اوزولور:\n«کئشگه اوجقاردا کی\nکندلی قادین سایاق\nآیین شایین، آرخایین\nیاشایا بیلئیدیم»\nدئمه‌لی بیر قادینین حزین کولکلی سسین بو سؤزجوکلردن ائشیدیرسیزمی؟ سونرا شاعر گؤزل سونوجلاییر:\n«گئدیرم اؤزومو تاپام\nاؤزومو سئوم\nال چکین\nبو یالانچی عشق آدلانمیش\nافسانه‌لردن!»\nالبت کی بوردا عشق افسانه‌سی بو ائرککسل توپلومدان تؤره‌نن افسانه‌دیر. منجه شاعرین عصیان نوقطه‌سی بوردادیر، حتی سئوگیسل بیر شعر مکتوبو اولسادا:","num_words":2614,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":136472.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شرق دؤیوش هۆنرلری — دیفاع، حمله و یا ورزیش هدفی ایله گؤرولن تکنیکلر و حرکتلر. کاراته، تکواندو، جودو و کونگ فو بۇ هۆنرلردن ساییلیر. [۱]","num_words":33,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.284,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":235154.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"50°55′N 1°29′W \/ 50.92°N 1.49°W \/ 50.92; -1.49موختصات: 50°55′N 1°29′W \/ 50.92°N 1.49°W \/ 50.92; -1.49\nتوتون و الینق (اینگیلیسی‌جه: Totton and Eling) بریتانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره 28300 نفر دیر. بۇ شهر اینگیلیس اؤلکه‌سینده یئرلشیب.\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nبریتانیا شهرلرین لیستی\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ Civil Parish population 2011. Neighbourhood Statistics. Office for National Statistics. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-12-23. یوْخلانیلیب12 December 2016.\nبو شهرلر ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=توتون_و_الینق&oldid=1448676»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with OS grid coordinates\nشهرلر قارالامالاری\nبریتانیا شهرلری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۷ فوریه ۲۰۲۱، ‏۱۸:۲۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":276,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.273,"stopwords_ratio":0.018,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":47375.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گونلرین بیرینده آوچی بیر اوغلان واریدی آدی احمد. احمد گون ده چیخاردی آوا و ویردیغی شیکارلاری ائوه گتیریب، آناسی ساتدیغین ساتاردی قالانین دا پیشیریب دوشورردی. بیر گون آوچی احمد داغلاردا بیر آوو قاوالیردی کی بیر تولانین اینیلتیسی اونی دایاندیردی و یاخینا گئدَنده گؤردی کی بَح یارالی‌دی. آوچی احمد ایش گوجونو بوراخیب او تولانی گتیریر ائوه و باشلیر یاراسین باغلاماغا. سونکی گون گینه آوچی احمد چیخیر شیکارا، آمما هله شیکار ویرمامیش بیرکؤرپه پیشیح گؤرور کی ائله اونون دؤوره‌سینده ویرنیخیر و بیله‌سین‌نن اَل چَحمیر. پیشییه باخیب اوره‌یی یانیر و گینه بیر آوو ویرمامیش قئییدیر ائوه. آناسی کی گؤرور آوچی احمدین ایشی اولوب اَلی بوش ائوه گلمَح و واختینی ایت پیشی‌نن گئچیتمَح، حیصله‌نیر و دئییر: «صاباحی هاردان اولمالی‌دی بیر آوو ووروب گلمه‌لی‌سن کی یئمه‌یه هئش زاد یوخوموزدی!»\nآوچی احمد سحری تئزدن یولا دوشوب داغ داشی آو دالیجا آت ویریب اوس چیخیردی کی بیر گؤل گؤروب بئش اون اؤرَدَح ویریر. سورا گئدیر اونناری سودان چیخارداکی گؤزو‌دییر بیر ایلانا کی بیر قَجیر آز قالیر اونی‌دیده‌له‌سین. ایلانی قورتارانمیر، آمما اونون بالاسینی گؤتوروب سالیر توربایا و ویردیغی اؤردَح‌لری‌نن برابر گتیریر ائوه.\nگونلر ساویشدیقجا او ایلان بؤیویوری تا کی بیر گون‌دیل آچیب احمده دئییر: «من ایلان‌لار سولطانی‌نین نوه‌سی‌یَم و بوردا قالماغیم داها مصلحت‌دیی. دده‌می اَلدن وئرسَم ده بابام منی ایندی ایلیم – ایلیم آختاریر. منی یئتیر اونا، آمما دئسه کی نه پاداش ایستیرسن دئه گینه هئش زاد. آخیردا گؤردون کی چوخ ایصرار ائلیر فقط دئه او اَلینده‌کی یاقوت اوزویی.»\nآوچی احمد ایلانی آپاریر او یئره کی او دئییری و ایچری گیرینجه گؤرورکی یئردن گؤیدن ایلان‌دی کی قئینیر.\nنئچه داش قاپی اوزونه آچیلاننان سورا گیریر بیر قصره کی گؤرور اژدها بویوندا ایلانلار وار و قیزیل بیر تخت اوستونده شاهمار بیر ایلان کی باشی ایلاندی و بدِنی آدام کیمی. سولطان، نوه‌سی‌نی ساغ سالیم گؤروب بوله‌سینی قوجاخلیری و آوچی احمده دئییر: «سنین بو یاخچیلیغین یاددان چیخاتماغ اولماز. دونیا مالیندان نه ایسته‌سن ایسته کی سنه یو خ دئمییه‌جه‌یم!»\nآوچی احمد هئش نه ایسته‌میر و دوزه‌لیر یولا گئتسین کی سولطان دئییر: «بوردان اَلی بوش گئتمه‌یین ایلان‌لار دونیاسینا بیر بؤیوح توهین‌دی. آرزون نَدی دئه کی سن‌نن هئش زاد اسیرگه‌مییه‌جه‌یم.»\nآخیردا آوچی احمد دئییر: «منه هئش نه لازیم ‌دیی. وئرسن اگر او بارماغیندا کی اوزویو وئر کی یادیگار ساخلی‌ییم!»\nایلان‌لار سولطانی بیر آن دوروخوب باخسادا، اوزویونو چیخاردیب وئریر اونا و دئییر: «سن منیم لاپ جان داماریمنان یاپیشدین. آمما حلالین اولسون. فقط صاحاب اول کی هئش واخ اؤزگه اَلینه گئشمه‌سین. بو جادو اوزوح‌دی و گؤیلوندن نه گئشسه، اونو اؤپوپ گؤزون اوسته قویماخ همی سنه ظاهیر اولاجاخدی.»\nآوچی احمد یورقون آزقین گلیردی کی یئتیردی بیر بولاغا و اَل اوزون یویاندا قلبیندن گئشدی کی کاش بو لحظه ائوده اولاردی. بو اوزدن ده اوزویو اؤپوپ گؤزو اوستونه قویماخ همی اؤزون ائوده گؤرور. گئجه‌نی نئینیر یوخوسو گلمیر و فیکیری گئدیر شاهین قیزی «شهزاده ناهید»ین یانینا. سحر کی اولور یئییب ایچَن‌نن سورا آناسینا دئییر: «قدیم‌نن دئییبلر کی اؤلمَح اؤلمَح���دی خیریلداماخ نه‌دی. دوزی چوخداندی کی منیم گؤزوم شاهین قیزیندادی و نئینیرَم اونون عشقین باشیمنان آتانمیرام. بویون گَرح دوروب گئده‌سن ائلچی کی گؤرَح باشیمیزا نه گلیر.»\nآناسی گؤرور ائله بیر احمدین باشینا هاوا زاد گلیب و دئییر: «آنان ملر قالسین بالا، ائله بیر سئفئه زاد اولوبسان منیم خبریم یوخ‌دی هن؟ سحرین گؤزون‌نن دوروبسان ائله بونی منه ‌دییه‌سن؟»\nآوچی احمدین آناسی چوخ دئسه ده آز ائشیدیر و آخیردا گؤرور کی او ‌دییه‌نه باخماسا اَلین‌نن قورتولمویاجاخ‌دی. او‌دی کی دوز گئدیر شاهین قاپی‌سینا و اوتورور ائلچی داشی‌نین اوستونده. هاننان گئژدن اونی آپاریللار شاهین یانینا و ائشیدیر کی قیزی شازدایا ائلچی گلیب‌دی. بو فیکیری‌نن کی دلی زاد اولوب‌دی تاپشیریر بوله‌سینه بئش اون چؤرَح وئریب یولا سالالار.\nاحمدین آناسی شیلدیریم ویرا – ویرا گیریر ائوه و احمد حال احوالی بولن‌نن سورا دئییر: «صاباح سحری تئزدن دوروب گینه گئده‌جه‌سن ائلچی. آمما بو دَفه آغیرلیغینجا قیزیل وئرسه لرده قویوب گلمییه‌جه‌سن. ‌دییه‌جه‌سن فغط شرطیزی دئیین؟»\nصاباحی شاها خبر وئریللر کی او دوننکی آرواد گینه گلیبدی و نئنیریح ده قویوب گئتمیر. شاه دئییر:«ائله بیر اونون عَغلی کی قاچیب هئش بلکه اَجَلی ده آزیب‌دی. بویونو ده قویون گلسین ایچری آمما صاباح دا بئله ائله سه، ‌دینمز دانیشماز باشین وئرین جلّاد اَلینه.»\nپادشاه، احمدین آناسینی کی ‌دیندیریر و گؤرور اوغلونون زورونان دوروب گلیبدی دئییر: «منیم هئش سؤزوم یوخ. آمما من قیزیمی اونا وئررم کی یئتمیش یئددی دوه‌سی اولا و دوه‌لرین ده یوکو و اوزَنگیسی قیزیل. ها زامان سنین اوغلون بونناری جورلولو‌یه بولدی، اونو دا گؤتو گل ائلچی کی آیری بیر شَط‌لریم ده اولاجاخدی!»\nاحمدین آناسی ائوه گلیب و شاهین بوتون دئدیحلرین اوغلونا ‌دییه‌ننن سورا، احمد دئییر: «پس گئجه‌نی تئز گئت یات کی سحری دوه‌لرین سسی، سنی بیردن بئخاب ائلر و ایسته‌میرَم آخشاماجان گیج اولاسان.»\nاحمدین آناسی باشینی توولویوب دئییر: «پس سن ده گئت یات کی بلکه بوننارین هامیسین یوخودا گؤره‌سن.»\nصاباح گون چیخار چیخماز، دوه‌لرین سسی آروادی آییدیب دورور باخا گؤره نه خبر کی گؤرور بئش کوچه دال با دال دوه‌دی کی دوروب‌دی. گؤزلرینه اینانمیر آمما جَماتین هویوخا – هویوخا قاپییا ییغیشماسی ائله بیل کی یاتمیشدی بیرده اونی اویادیر. گئدیر اوغلونو آییدا کی گؤرور اوغلو شاهانه بیر لیباسی‌نان اوتوروب سوفره باشیندا و اونی گؤزلور. سورا دا اونا زرباف بیر دون وئریب دئیی دو حاضیرلان کی قیزیل بیر ‌سینه‌ریز ده وار کی تاخاجاسان بوینی‌ان.\nبوردایدی کی ائله احمدین آناسی آننیر کی اوغلو ائله اونی عبث یئره شاه قاپی‌سینا ائلچی یوللامیر و بو ایشده بیر سیر وار کی او هله بولمور.\nهله اوننار ائودن چیخمامیش خبر چاتیر شاهین قولاغینا و اودا بو ایشه حئیران قالیر. تاکی دئییللر اوننار قصرین قاپی‌سیندادیلار و اوتوروب‌لار ائلچی داشی‌نین اوستونده.\nشاه تئز چیخیر قصرین ائشییینه و گؤرور کی او هر نه ایستی‌ییب هامیسی قاپیسیندا حاضیردی. شاهین امری‌نن قصرین قاپی‌لاری تاغ باتاغ آچیلیب دوه‌لرین یوح‌لرینی بوشالدیللار کی گؤرور ائله هامیسی قیزیل جواهرات‌دی و او ‌دیین کیمی اوزَنگ‌لری قیزیلدان.\nشاهین گؤزلری گولوری و گئچیر مئهمانخانی‌یا. سورا اوزون توتور اوغ��انا و دئییر: «سؤزوم‌نن قاچان دَییرم. «ناهید» قیزیم سنین‌دی، آمما من ده کی قیزیمی گؤتوروب ائله بئله‌سینه سنه وئرنمه‌رم؟ گرح شهزاده‌نین شَنینه لاییق بیر عمارتین ده اولا کی من ده دوس دوشمن یانیندا خاراب اولمویام.»\nآوچی احمد دئییر: «منیم قصریم حاضیردی و کوله فیرنگی‌یه چیخیب گون باتانا باخساز گؤره‌جَحسیز؛ او گون کیمی ایشیلدیری.»\nشاه چیخیر کوله فیرنگی‌یه و دوربون‌نن باخاندا گؤرور، نئجه کی او دئییری ائله او جوردی. قصرین بیر کرپیشی قیزیل‌دی بیر کرپیشی گوموش.\nشاه دا سؤزون‌نن دؤنمور و گئدیب اورانی یاخین‌نان گؤره‌ن‌نن سورا اوننارا بؤیوح بیر توی توتور.\nگوننر شیرین‌نی‌نن گلیب گئچیر‌دیلر کی بیر گون «شوش قولاخ دئو»ین خبری اولورکی ایلان‌لار سولطانی‌نین جادو اوزویی آوچی احمدین بارماغیندا‌دی. او کی یوز ایلدن چوخودی او اوزویون دالسیندایدی، تئز سئحیر ائلی‌ییب دوشور بیر «کوف قَری»سی‌نین قیلیغینا. شیرین‌ دیللی و خوش گئییمنی بیر قَری کی اوووج – اوووج قیزیل خدمه‌لره وئرمه‌یی‌نن بیر باهانان اؤزون یئتیریر شهزاده ناهیدین یانینا. سورا تاس آتیب بیر فال توتاننان سورا دئییر: «هئش بولورسن کی خانلار خانی احمدخان اوزویون سن‌نن چوخ ایستیر ؟»\nمارال خانیم بَح‌دن گولوب دئییر: «سن اوجور شئی‌لردن اؤتور فیکرین خاراب ائله‌مه. من اونا جان دئسم وئرر هاردا قالسین کی بیر اوزوح ! اینانمیسان اگر صاباح بو واخ گه گؤر کی اوزوح من ده یا یوخ !»\nگئجه یاریسی ایدی کی ناهیدی‌نن احمد شیرین – شیرین دئییب گولوردولر کی بیردن شَهزاده اونون اوزویون ایستیر.\nآوچی احمد ده تئز اَل آتیب اوزویون چیخاردیر وئریر اونا. آمما اوزویو وئرنده بَح بَح تاپشیریرکی فیکر ائله بو اوزوح منیم جانیم‌دی و هئش واخ اونی بارماغین‌نان چیخاردیب اؤزگه اَلینه وئرمه.\nکوف قری‌سی صاباحی ائله دوز وَختینده اؤزون یئتیریر قصره و اوزویو ناهیدین بارماغیندا گؤرمَح همی سَوینجَح‌دن آز قالیر چیچه‌یی چاتی‌یا. کوف قری‌سی دئییر: «قیزیم، سن ‌دیین لاپ دوزوموش. دونن دئمه من سَهو ائله‌میشم و تاسین یازی‌لارین دوز اوخومامیشام. گلمیشدیم ائله ‌دییم کی او سنی جانین‌نان دا چوخ ایستیر و لازیم ‌دیی کی اوزویو بیرده ایستییه‌سن. فَغط منیم ده دونیادا بیر آروزوم وار اودا بوکی عؤمروم ده بیر دفه ده اولمالی‌دی الیم ‌دیه او اوزویه کی ناهید اوزویو بارماغیننان چیخاتماخ همی قَری الین‌نن توتوب آلیری و بیر گؤز آچیب یومونجا قصر، یئرلی کؤکلی توز دومان ایچینده گؤیه قالخیر.\nآوچی احمد کی آخشام اوستی ائوه دؤنوردی گؤردو هر یان چؤل لو بییاباندی و قصردن خبر یوخ‌دی. فیکیرده‌یدی کی گؤردو دئولر یوردوندا بیر زاد ایشیلدیر و‌ دیقّت ائلیین ده گؤردو اؤز ائوی‌دی. اورادا ائله بیر یئر ایدی کی قوش گئتسه‌یدی قاناد سالاردی، آت گئتسه‌یدی ‌دیرناق. چوخ دوشونسه ده گؤردو عغلی بیر یئره چاتمیر و باشینا هر کول اَلَنسه ده ائله اؤزی اَلی‌ییب و اؤز اؤزونه دئدی: «یئددی ده باشا دوشموین یئتمیشده ده باشا دوشمَز. من نییه گَرَح ایلان‌لار سولطانی‌نین سؤزون قوربته سالاردیم و اوزویو وئره‌یدیم شهزادی‌یه؟ ائرمنی‌لر ائله یاخچی دئییبلر کی کاش موسَلمانین سونکی عَقلی بیز ده اولایدی!»\nآوچی احمدین فیکری گئتمیشدی ناهید خانیمین یانینا و احساس ائلیردی کی کیشیلیح ده بیر حقّی یوخ‌دی. اودی کی اوتدوغو یئرده اوتدی گؤره نئینه‌ملی‌دی.\nآمما ایندی ائشیدَح ناهید خانیم‌نان کی گؤزونون قاباغیندا او کوف قری‌سی بیر قورخولی دئوه چؤندی و اونون اوزونه گولمَح همی آز قالدی باغری چاتدی‌یا. دئو کی گوله – گوله اَسنیردی گؤردو یوخوسو گلیر و گئتدی یاتدی. بو آرادا ایت پیشیح کی هر زاد دان خبردار ایدی‌لار ناهید خانیمین یانینا گلیب دئدیلر: «هئش قَم یئمه! بیزیم شانسیمیز اوردا کسیب کی دئو شیرین یوخودادی. دئولرین ده یوخوسودا آغیر اولار. اونا گؤره ده یاتاندا اوزویو قویوب آغزینا یاتیب کی بیردن گئدیب اونی بارماغین‌نان چیخاتمییاسان. آمما بیزیم ده بیر نَخشه‌میز وار.»\nپیشیح قویروغون سیرکییه بولور و دئوین بورنونا سوخاندا، دئو بَتَر دَن آسقیریب اوزوح آتدانیر ائشییه. ایت ده آتدانیب اوزویو گؤیده توتور و وئریر ناهید خانیما کی اؤپوپ گؤزی اوسته قویماغی‌نان دئوین اوت آلیب کول اولماسی‌نان قصرین اؤز یئرینه بیرده قئییتمه‌یین، قلبینده نیّت توتا.\nناهید خانیم دا بو ایشی گؤرمَح همی، گینه توزدومان قالخیر و بیر گؤز یوموب آچانا دئوین کول اولماسین گؤرور و قصرین گینه اؤز یئرینه قئییتمه‌سین. آمما هله یئرین‌نن گؤیون آراسیندایدیلار کی ایتی‌نن پیشی‌یین گؤیلوندن شوخلوخ گئچیر و اوزویو آتیب توتوب اوینادیللار کی بیردن اوزوح اَل‌لرین‌نن قورتولوب دوشور دریایا و دریایا دوشمَح همی ناققا بیر بالیخ اونی اودوری.\nآوچی احمد کی فیکیرده‌یدی گؤرور قصر، گؤی ده اوچا اوچا گلیری و بوتون چؤللی بییابان باشلیر دؤنور باغلارا و چیمَن‌نَره. قصرین ایچینه گئدیب شَهزاده ناهیدی ساغ سالیم گؤرَن کیمی اوره‌یی یئرینه گلیر و اونو آغلاماخدان آویداننان سورا، ایتی‌نن پیشی‌یی سؤزه توتوب هر زادی آننیر و دئییر: «قَم یئمی‌یین کی اونون دا چاره‌سی واردی!»\nسَحَر کی اولور آوچی احمد ایتی‌نن پیشی‌یی ده گؤتوروب گئدیر دریانین کنارینا و بوتون بالیخچی‌لارا دئییر کی هر ناققا بالیغا بیر قیزیل وئره‌جَح‌دی. بالیخچی‌لار دا کی هامیسی اونی تانیردیلار قاییخ گمی‌لری گؤتوروب گئدیللر تور آتیب ناققا بالیخ توتماغا. بو اوزدن ده هره اؤز توتدوغی بالیغی گتیریر ساحیله و هر بالیغا بیر قیزیل آلیب گینه گئدیر بیر آیریسین توتا. ایت ده کی ائله یئددی آغاش‌دان اوزویون اییین آنناردی، بالیخ‌لاری اییلییه اییلییه قاباغا گئدیردی. تا کی بالیخ‌لارین بیرین بللی‌ییب احمده گؤرسَتمَح همی، احمد باشلیر اونون قارنین سؤکوب ایچ آلاتین ائشییه تؤهمه‌یه و بیردن بیر ه گؤزو ساتاشیر اوزویه و اونی تاپماخ همی ائله بیل کی دونیانی اونا وئریللر.\nایتی‌نن پیشیح ده تئز قاچیب شهزاده ناهیده موشتولوخ وئریللر و او دا سَوینجَح، آوچی احمدین قاباغینا چیخیب اونو چکیر باغرینا.","num_words":2831,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":280207.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله‌نی دوغرولاما اوچون علاوه ایستینادلار لازیم دیر. اعتیبارلی قایناقلارا ایستیناد ائیله‌ماغینان لوطفاً بو مقاله‌نین تکمیللشدیرمه‌سینه کومک ائدین. قایناقسیز متریاللارا اعتیراض و یا آرادان قالدیریلا بیلینر.\nمنبعلری تاپین: \"تورکمن‌چای موعاهیده‌سی\" – خبرلر · روزنامه‌لر · کیتابلار · scholar · JSTOR (بو شابلون پیامینین نئجه و نه‌وقت سیلینه‌جه‌ینی اؤیره‌نین)\nTreaty of Turkmenchay\nTreaty of Peace between روسیه ایمپیراتورلوغو and the قاجار خاندانی\nSigning ceremony of the treaty\nیئر\nتورکمان‌چای\nایجرا\n22 February 1828\nایمضالایانلار\nایوان پاسکوویچ\nعباس میرزا\nروسیه و ممالک محروسه ایران سرحدلری ترکمنچای مقاوله‌سیندن قاباق و مقاوله‌دن سونرا\nتورکمن‌چای موعاهیده‌سی یا تورکمن‌چای موقاویله‌سی ، ۱۸۲۸-جی ایل ۱۰ فئوریه روسیه ایله ایران آراسیندا باغلانیب. بۇ موقاویله اساسیندا آذربایجان ایكی بؤلومه (گونئی آذربایجان-قوزئی آذربایجان) بؤلونور و گونئی آذربایجان و قوزئی آذربایجان قاجار تورک ایمپراتورلو و روسیه آراسیندا بؤلونور.\nتورکمنچای موقاویله متنی[دَییشدیر]\nبیرینجی مادّه[دَییشدیر]\nبوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری آراسیندا، اونلارین ورثه‌لری و تخت-تاجین واریث‌لری، اونلارین دؤولت‌لری و قارشیلیق‌لی صورت‌ده تبعه‌لری آراسیندا بوندان سونرا ابدی صولح، دوستلوق و تام راضی‌لیق اولاجاق‌دیر.[۱]\nایکینجی مادّه[دَییشدیر]\nبوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری حؤرمت‌له قبول ائدیرلر کی، راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لر آراسیندا باش وئرمیش و ایندی خوشبخت‌لیک‌دن قورتارمیش موحاریبه‌ایله گولوستان موقاویله‌سی‌نین قوووه‌سی اوزره قارشیلیق‌لی تعههودلر ده باشا چاتمیش‌دیر؛ اونلار گؤستریلن گولوستان موقاویله‌سی روسیه و ایران آراسیندا یاخین و اوزاق گلجه‌یه صولح و دوستلوق موناسیبت‌لری قورمالی و تصدیق ائتمه‌لی اوْلان ایندی‌کی شرط‌لر و قرارلارلا عوض ائتمه‌یی ضروری حساب ائتدی‌لر.\nاۆچونجو مادّه[دَییشدیر]\nایران شاهی حضرت‌لری اؤز آدیندان و اؤز ورثه‌لری و واریث‌لری آدیندان آرازین او تایی و بۇ تایی اوزره ایروان خانلیغی‌نی و ناخچیوان خانلیغی‌نی روسیه ایمپئرییاسی‌نین تام مولکییت‌ینه گوذشته گئدیر. شاه حضرت‌لری بۇ گوذشت نتیجه‌سی‌نده، حاضیرکی موقاویله‌نین ایمضالانماسیندان ساییلماق‌لا آلتی آی‌دان گئج اولمایاراق، یوخاری‌دا آدلاری چکیلن هر ایکی خان‌لارین ایداره ائدیلمه‌سینه عایید اوْلان بوتون آرخیولری و ایجتیماعی سندلری روسیه رییس‌لیگینه وئرمه‌یی وعد ائدیر.\nدوردونجو مادّه[دَییشدیر]\nموقاویله‌یه قوشولان یوکسک طرف‌لرین راضی‌لیغی ایله هر ایکی دؤولت آراسیندا سرحدلر آشاغیداکی حودوددا قرارا آلینیر:\nسرحد خططی تورکیه تورپاق‌لاری‌نین اوجونداکی کیچیک آراراتانین زیروه‌سیندن آرالی‌دا دوز ایستیقامتده ان یاخین نؤقطه‌دن باشلایاراق او داغ‌لارین زیروه‌سیندن کئچیر؛ بورادان مایل‌لیک اوزره آراراتانین جنوب طرفیندن آخان آشاغی قاراسو چایی‌نین یوخاری‌لاری‌نا دوشور، سونرا سرحد خطی او چایین آخاری اوزره شرور قارشی‌سیندا اونون آرازا تؤکولدویو یئره‌دک داوام ائدیر؛ بۇ منطقه‌دن عابباس‌آباد قالاسی‌نادک آراز چایی‌نین یاتاغی اوزره گئدیر؛ بورادا قالانین آرازین ساغ ساحیلینده یئرلشن خاریجی ایستحکام‌لاری یانیندا یاریم آغاج، یعنی 3 1 \/ 2 روسیه وئرستی ائنینده بوتون ایستیقامت‌لرده دؤوره حاشییه‌لنه‌جک و او اطراف‌دا اوْلان تورپاق ساحه‌سی بوسبوتون محض مخصوص اولاجاق‌دیر و بۇ گوندن ساییلماق‌لا ایکی آی عرضینده ان یوکسک دقیق‌لیک‌له آیریلاجاق‌دیر. سرحد خططی او یئردن، گؤستریلن دؤوره‌نین شرق طرف‌دن آرازین ساحیلی‌نه بیرلشدیگی یئردن باشلایاراق بیر داها او چایین یاتاغی‌ایله یئددی��بولاق بره‌سینه‌دک گئدیر؛ بورادا ایران تورپاق‌لاری آراز چایی‌نین یاتاغی اوزره اوچ آغاجا، یعنی 21 روسیه وئرستی اوزاناجاق‌دیر: سونرا سرحد موغان دوزو واسیطه‌سی‌له بولقارچایادک، ایکی کیچیجیک آدینابازار و ساریقامیش چای‌لاری‌نین بیرلشمه‌سینده اوچ آغاج یعنی 21 روس وئرستی آشاغی‌دا اوْلان تورپاق‌لارا گئدیر؛ سرحد بورادان بولقارچایین سول ساحیلی‌ایله یوخاری؛ آدلاری چکیلن کیچیک آدینابازار و ساریقامیش چای‌لاری‌نین بیرلشمه‌سینه‌دک، سونرا شرقی آدینابازار چایی‌نین ساغ ساحیلی اوزره اونون یوخاری‌لارینادک داوام ائدیر، بورادان ایسه جیکویر یوکسک‌لیگی‌نین زیروه‌سینه‌دک ائله داوام ائدیر کی، او یوکسک‌لیک‌دن خزر دنیزی‌نه تؤکولن بوتون سولار مخصوص اولاجاق‌دیر، ایران طرفه آخان بوتون سولار ایسه ایرانا مخصوص اولاجاق‌دیر. بورادا ایکی دؤولت آراسینداکی سرحد داغ زیروه‌لری‌له موعه‌ییه‌ن ائدیلیر؛ قرارلاشدیریلمیش‌دیر کی، اونلارین خزر دنیزینه دوغرو ائنیشی مخصوص اولمالی‌دیر، او بیری یانداکی ائنیشی ایسه ایرانا مخصوص‌دور. سرحد جیکویر یوکسکلیگی زیروه‌سیندن، تالیشی رش دایره سیندن آییران داغ لار اوزره قمرکوهوم زیروه سینه دک کئچیر. سولارین آخارینی ایکی یئره بؤلن داغ لارین باشی، یوخاری دا آدینابازارین یوخاری آخاری و جیکویر زیروه‌سی آراسینداکی ساحه حاقّیندا دئییلن کیمی، بورادا دا ائلجه سرحد حودودونو تشکیل ائده‌جک‌دیر. سونرا سرحد خططی سولارین آخارینا عایید یوخاری‌دا شرح اولونان قایدالارا آرامسیز عمل ائتمک‌له قمرکوهون زیروه‌سیندن زوواند و رش دایره‌لرینی آییران داغ سیلسیله‌سی اوزره وئلگیج دایره‌سی‌نین سرحدلرینه دک اوزاناجاق‌دیر. بئله‌لیک‌له، آدی چکیلن داغین زیروه‌سیندن عکس طرف‌ده یئرلشن حیصصه‌سی ایستیثنا اولماق‌لا زوواند دایره‌سی بیرلشیر. هر ایکی دؤولت آراسینداکی سرحد خططی سو آخینی‌نین یوخاریدا قئید اولونان قایدالارینا دایما اویغون اولاراق، وئلکیج دایره‌سی سرحددیندن کلوپوتانین زیروه‌سی و وئلکیج دایره‌سینده کی داغ‌لارین باش سیلسیله‌سی اوزره آستارا چایی‌نین شیمال منبعیینه‌دک، بورادان او چایین یاتاغی بویو اونون خزر دنیزی‌نه تؤکولدویو یئره‌دک داوام ائده‌جک کی، بورادا دا روسیه تورپاق‌لارینی ایران‌دان آییرمالی اوْلان سرحد خططی قورتاریر.\nبئشینجی مادّه[دَییشدیر]\nایران شاهی حضرت‌لری بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری‌نه اؤز صمیمی دوستلوغونا ثوبوت اولاراق، بۇ مادّه ایله هم اؤز ورثه‌لری و ایران تخت-تاجی نین واریث‌لری آدیندان، یوخاری‌دا گؤستریلن سرحد خططی آراسیندا و قافقاز سیرا داغ‌لاری و خزر دنیزی آراسیندا یئرلشن بوتون تورپاق‌لارین و بوتون آدالارین، بونون‌لا برابر همین مملکت‌لرده یاشایان بوتون کؤچری و باشقا خالق‌لارین ابدی زامانه دک روسیه ایمپئرییاسینا مخصوص اولدوغونو طنطنه ایله تانیییر.\nآلتینجی مادّه[دَییشدیر]\nایران شاهی حضرت‌لری هر ایکی دؤولت آراسیندا باش وئرمیش موحاریبه‌ایله روسیه ایمپئرییاسینا وورولموش خئیلی زیانا، همچینین روسیه تبعه‌لری نین دوچار اولدوغو قوربان‌لارا و ایتکییه حؤرمت علامتی اولاراق، اونلارین عوضینی پول تضمیناتی ایله اؤده‌مه‌یی عؤهده‌سینه گؤتورور. موقاویله‌یه قوشولان هر ایکی یوکسک طرف او موکافاتین مبلغینی اون کورور تومن رایجه و یا ایگیرمی میلیون گوموش مانات قرارلاشدیرمیش‌دیر، اونون واختی، اؤده‌نیش قایداسی و تامیناتی سؤزبه‌سؤز حاضیرکی تراکتاتا داخیل ائدیله بیله‌جک قوووه‌یه مالیک اوْلان خوصوصی موقاویله‌ده قرارلاشدیریلمیش‌دیر.\nیئددینجی مادّه[دَییشدیر]\nایران شاهی حضرت‌لری اؤز اعلاءحضرت اوغلو شاهزاده عباس میرزا نین اؤز ورثه‌سی و تخت-تاجین واریثی تعیین ائتمک ایلتیفاتیندا بولونان کیمی، بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری اؤز دوستلوق موناسیبت‌لرینی و بۇ واریث‌لیک قایداسی نین تصدیقینه کؤمک ائتمک آرزوسونو آچیق-آشکار ثوبوت ائتمک‌دن اؤترو بوندان سونرا شاهزاده عباس میرزا حضرت‌لری نین سیماسیندا ایران تاخت-تاجی‌نین ورثه‌سی و واریثی‌نی، اونون تاختا چیخماسیندان سونرا ایسه اونو او دؤولتین قانونی حؤکم‌داری حساب ائتمه‌یی عؤهده‌سینه گؤتورور.\nسككیزینجی مادّه[دَییشدیر]\nروسیهنین تیجارت گمی‌لری، اوول‌کی قایدا اوزره، خزر دنیزی‌نده و اونون ساحیل‌لری بویونجا آزاد اوزمک و بونونلا برابر اونلارا یاخینلاشماق حوقوقونا مالیک‌دیر؛ گمی قضاسی حال‌لاریندا ایران‌دا اونلارا هر جور کؤمک ائدیلمه‌لی‌دیر. بۇ اوصول‌لا ایران تیجارت گمی‌لرینده ده خزر دنیزی‌نده اوول‌کی قایدا ایله اوزمک و روسیه ساحیل‌لرینه یان آلماق حوقوقو وئریلیر کی، اورادا گمی قضاسی حال‌لاریندا اونلارا قارشیلیق‌لی صورت‌ده هر جور کؤمک گؤستریلمه‌لی‌دیر. حربی گمی‌لره گلدیک‌ده ایسه، قدیم‌ده اولدوغو کیمی، یالنیز روسیه حربی بایراغی آلتیندا اوْلان حربی گمی‌لر خزر دنیزینده اوزه بیلرلر؛ بۇ سبب‌دن ده اوول‌کی موستثنا حوقوق ایندی‌ده اونلارا وئریلیر و تصدیق ائدیلیر کی، روسیهدان باشقا هئچ بیر دؤولتین خزر دنیزینده حربی گمی‌لری اولا بیلمز.\nدوققوزونجو مادّه[دَییشدیر]\nبوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری هر واسیطه‌ایله اونلار آراسیندا بۇ قدر خوشبخت‌لیک‌له برپا اولونموش صولح و دوستلوغو برقرار ائتمه‌یی آرزولایاراق، مووققت‌ی تاپشیریق‌لارین ایجراسی و یا داییمی قالماق اۆچون بۇ و یا او بیری دؤولته گؤندریلن یوکسک سارای‌لارین (حؤکومت‌لرین) سفیرلری‌نین، ناظیرلری‌نین و ایش‌لر مووكکیل‌لری‌نین، اونلارین درجه‌سینه، راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لرین شرفینه، اونلاری بیرلشدیرن صمیمی دوست‌لوغا و یئرلی عادت‌لره اویغون اولاراق، احتیرام‌لا و (هر بیری‌نین) آیری‌لیق‌دا قبول ائدیلمه‌سینی قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده روا بیلیرلر. خوصوصی پروتوکول ایله بۇ و یا او بیری طرفین عمل ائتمه‌سی اۆچون بۇ مضمون‌دا مراسیم قرارلاشدیریلاجاق‌دیر.\nاونونجو مادّه[دَییشدیر]\nبوتون روسیه حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری هر ایکی دؤولت آراسیندا تیجارت علاقه‌لری‌نین برپا اولونماسینی و گئنیشلنمه‌سینی صولح‌ون برقرار اولماسی‌نین ان باشلیجا خئییرخواه نتیجه‌لری‌ندن بیری سایدیق‌لاری اۆچون، تام قارشی‌لیق‌لی راضی‌لیق اساسیندا حؤکم وئردی‌لر کی، تیجارته حاکیم‌لیک ائدیلمه‌سینه و قارشی‌لیق‌لی صورت ده تبعه‌لرین تهلوکه سیزلیگینه عایید اوْلان بوتون سرانجام‌لار سعادت‌له یولونا قویولسون و اونلار اونو قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده مووککیل‌لر طرفیندن باغلاناجاق بۇ صولح موقاویله‌سی نین عئینی گوج‌لو حیصصه‌سی ساییلمالی اوْلان و اونا علاوه ائدیلن آیریجا آکت ایله ایضاح ائتسین‌لر. ایران شاهی حضرت‌لری، قاباق‌لار اولدوغو کیمی، تیجارتین خئیرینه طلب اولونان هر یئره کونسول‌لار و تیجارت آژئنت‌لری تعیین ائتمک حوقوقو وئریر و عؤهده‌سینه گؤتورور کی، هر ایکی‌سی‌نین میتی اون نفردن چوخ اولمایاجاق کونسول و آژئنت‌لره هامی‌لیک گؤسترسین کی، اونلار اؤز روتبه‌لرینه وئریلمیش شان-شؤوکت و اوستون‌لوک‌لردن ایستیفاده ائتسین‌لر. بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری اؤز طرفیندن ایران شاهی حضرت‌لری نین کونسول و یا تیجارت آژئنت‌لری‌نه موناسیبت‌ده بونا تام مووافیق عمل ائدیلمه‌سینه وعد وئریر. ایران حؤکومتی‌نین روسیه آژئنتینه و یا کونسولونا اساس‌لی شیکایتی اولارسا، روسیه ناظیری (سفیری) و یا اونون شاه حضرت‌لری سارایی یانیندا ایش‌لر مووککیل‌ی، یادا اونلارین بیلاواسیطه رییسی اؤز مولاحیظه‌سینه اساساً گوناه‌کاری وظیفه‌سیندن اوزاقلاشدیرا و اونو مووققت‌ی اولاراق دیگر شخصه حواله ائده بیلر.\nاون‌بیرینجی مادّه[دَییشدیر]\nقارشی‌لیق‌لی صورت‌ده تبعه‌لرین بوتون طلب‌لری و موحاریبه‌ایله دایاندیریلمیش باشقا ایش‌لر صولح باغلاندیق‌دان سونرا عدالت‌له برپا اولوناجاق و حلل ائدیله‌جک‌دیر. قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده تبعه‌لرین اؤز آرالاریندا بۇ و یا او بیری حؤکومتین خزینه‌سینه موقاویله تعههودلری درحال و تامامی‌له تامین ائدیلمه‌لی‌دیر.\nاون‌ایكینجی مادّه[دَییشدیر]\nباریشیغا گلن یوکسک طرف‌لر تبعه‌لرین خئیری اۆچون اؤزلری‌نین عومومی راضی‌لیغی اوزره قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده قرارا آلمیش‌دیر: اونلاردان آرازین هر ایکی طرفینده ترپنمز املاکا مالیک اولانلاری‌نا اوچ ایل واخت وئریلمه‌لی‌دیر کی، اونلار بۇ مۆدت عرضینده اونو آزاد صورت‌ده ساتسین‌لار و ده‌ییشسین‌لر. لاکین بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری اونا عایید اولدوغونا گؤره، کئچمیش ایروان سرداری حوسئین خانی، اونون قارداشی حسن خانی و کئچمیش ناخچیوان حاکیمی کریم خانی بۇ ایلتیفات‌لی سرانجام‌دان کانار ائدیر.\nاون‌اۆچونجو مادّه[دَییشدیر]\nآخیرینجی و یا بوندان قاباق‌کی موحاریبه‌نین گئدیشینده اسیر آلینمیش هر ایکی طرفین بوتون حربی اسیرلری، بونونلا برابر هر ایکی حؤکومتین نه واختسا اسیر دوشموش تبعه لری قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده آزاد ائدیلمه‌لی و دؤرد آی عرضینده قایتاریلمالی‌دیر؛ اونلار حیاتی آذوقه و دیگر طلبات‌لارلا تامین ائدیلمه‌لی و اونلاری قبول ائتمک و سونراکی یاشاییش یئرینه یوللاماغا سرانجام وئرمک اۆچون هر ایکی طرف‌دن آیریلمیش کومیسسارلارا وئرمک‌دن اؤترو عابباس‌آبادا گؤندریلمه‌لی‌دیرلر. راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لر هر ایکی طرف‌دن اسیر دوشموش، لاکین اولدوق‌لاری یئرین اوزاق لیغینا و یا باشقا بیر سببه و یا وضعیته گؤره گؤستریلن مۆدت ه قایتاریلا بیلمه‌یه‌جک بوتون حربی اسیرلره، هابئله روسیه و ایران تبعه‌لرینه‌ده بۇ یول‌لا یاناشاجاق‌لار. هر ایکی دؤولت بئله‌لری‌نین هر بیر واخت طلب ائدیلمه‌سینده اؤزونه دقیق و غئیری-محدود حوقوق وئریر و عؤهده‌سینه گؤتورور کی، اونلار آشکار ائدیلدیک‌ده و یا اونلار حاقّیندا طلب‌لر آلیندیقدا قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده اونلاری (بیر-بیرین) قایتارسین‌لار.\nاون‌دوردونجو مادّه[دَییشدیر]\nراضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لردن هئچ بیری آخیرینجی موحاریبه‌نین باشلانماسینادک و یا او واختی دیگری نین تبعه‌لیگینه کئچمیش اوْلان ساتقین‌لارین و فراری‌لرین وئریلمه‌سی‌نی طلب ائتمه‌یه‌جک‌دیر. ایران حؤکومتی بۇ قاچقین‌لاردان بعضی‌لری‌نین و اونلارین کؤهنه هم‌وطن‌لری‌نین و یا حاکیمیتی آلتیندا اولان‌لارین آراسیندا غرض‌لی علاقه‌لردن قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده باش وئره‌بیله‌جک ضررلی نتیجه‌لرین قارشیسینی آلماق اۆچون، عؤهده‌سینه گؤتورور کی، ایندی و یا سونرالار روسیه حؤکومتی نین آدبااد گؤستردیگی آدام‌لارین آرازلا چارا چایی‌نین، اورمییا گؤلونون، جاکاتو چایی‌نین و قیزیل اوزن چایی‌نین خزر دنیزینه تؤکولدویو یئر آراسیندا یاراتدیغی حودودداکی اؤز تورپاق‌لاریندا اولماسینی قاداغان ائده‌جک‌دیر. بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری اؤز طرفیندن ایران قاچقین‌لاری نین قاراباغ و ناخچیوان خانلیق‌لاریندا و ایروان خانلیغی‌نین آراز چایی‌نین ساغ ساحیلینده یئرلشن حیصصه‌سینده یورد سالماسینا و یا یاشاماسینا (هر هانسی) بیر قراردا ایجازه وئرمه‌یه‌جه‌یی‌نی وعد ائدیر. لاکین اؤزلوگونده آیدین‌دیر کی، آنجاق رسمی روتبه داشییان و یا موعه‌ییه‌ن لیاقت صاحیبی اوْلان آدام‌لارا: شخصی نومونه‌لری، نصیحت و گیزلی علاقه‌لری ایله کئچمیش‌ده اونلارین ایداره‌سینده و یا حاکیمیتی آلتیندا اوْلان اوول‌کی هم‌وطن‌لرینه ضررلی تاثیر گؤستره بیلن خان، به‌ی و دینی رییس‌لر و یا موللالارا قارشی بۇ شرطین گوجو وار و اولاجاق‌دیر. عومومییت‌له، هر ایکی دؤولتین ساکین‌لرینه گلدیک‌ده ایسه، راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لر قرارا آلیر کی، هر ایکی طرفین بیر دؤولت‌دن او بیرینه کئچمیش و یا بون‌دان سونرا کئچه‌جک تبعه‌لری اونلارین کئچدیگی حؤکومتین ایجازه وئردیگی هر یئرده یورد سالا و یاشایا بیلر.\nاون‌بئشینجی مادّه[دَییشدیر]\nشاه حضرت‌لری اؤز دؤولتینه ساکیت‌لیگی قایتارماق و اؤز تبعه‌لریندن حاضیرکی موقاویله‌ایله بۇ قدر خوشبخت‌لیک‌له باشا چاتمیش موحاریبه‌ده تؤره‌دیلمیش بدبخت‌لیک‌لری داها دا آرتیرا بیلن هر شئیی کانار ائتمک کیمی خئییرلی، خیلاص‌ائدیجی نییت‌له حرکت ائده‌رک، آذربایجان آدلانان ویلایتین بوتون اهالی‌سینه و مأمورلارینا بوسبوتون و تام باغیشلانما عطا ائدیر. هانسی درجه‌یه مخصوص اولماسیندان آسیلی اولمایاراق، اونلاردان هئچ کس اؤز حرکتینه و یا موحاریبه عرضینده و یا روس اوردوسونون آدی چکیلن ویلایتی مووققت‌ی توتدوغو زامان داورانیشینا گؤره تعقیب‌ه، دینی عقیده‌سینه گؤره تحقیره معروض قالمامالی‌دیر. بوندان باشقا او مأمور و ساکین‌لره بۇ گون‌دن باشلایاراق اؤز عاییله‌سی ایله بیرلیک‌ده ایران ویلایتی‌ندن سربست کئچمک، حؤکومت و یئرلی رییس‌لیگین هئچ بیر مانع‌چیلیگی اولمادان اونلارین ساتلیق مالینا و یا املاکینا و اشیالارینا هر هانسی گؤمروک و وئرگی قویولمادان ترپنن مولکییت‌ینی آپارماق و ساتماق اۆچون بیر ایل واخت وئریلیر. ترپنمز مولکه گلدیک‌ده ایسه، اونون ساتیلماسی و یا اونون حاقیندا اؤزخوشونا سرانجام اۆچون بئش ایل‌لیک مۆدت موعه‌ییه‌ن ائدیلیر. لاکین بۇ باغیشلانما قئید اولونان بیر ایل‌لیک مودت باشا چاتانادک محکمه جزاسی دوشن گوناه و یا جینایت ایشله‌میش آدام‌لارا شامیل ائدیلمیر.\nاون‌آلتینجی مادّه[دَییشدیر]\nمووککیل‌لر ��ۇ صولح موقاویله‌سی ایمضالاندیقدان سونرا، قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده تاخیره سالینمادان تعجیلی اولاراق، حربی عملییات‌لارین کسیلمه‌سی حاقّیندا بوتون یئرلره خبر و لازیمی فرمان گؤندرمه‌لی‌دیر. عئینی مضمون‌دا ایکی نوسخه‌ده ترتیب ائدیلمیش، هر ایکی طرفین مووککیل‌لری طرفیندن ایمضالانمیش، اونلارین گئرب‌لی مؤهورلری ایله تصدیق ائدیلمیش و قارشی‌لیق‌لی اولاراق بیر-بیرینه وئریلمیش بۇ صولح موقاویله‌سی بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری طرفیندن تصدیق و راتیفاکسییا ائدیلمه‌لی و اونلارین ایمضالادیغی راتیفیکاسییا متن‌لری طنطنه‌لی شکیل‌ده هر ایکی طرفین مووکكیل‌لری طرفینجدن دؤرد آی عرضینده و یا مۆمکون اولدوقجا داها تئز ده‌ییش‌دیریلمه‌لی‌دیر. فئوریه آیی نین 10-دا عیسانین آنادان اولماسی نین 1828-جی ایلینده تورکمنچای کندینده باغلانمیش‌دیر.\nاصلینه قول چکمیش‌لر (امضالار): یوان پاسکوویچ، ا. اوبرئزکوو.\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Türkmənçay müqaviləsinin mətni\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=تورکمن‌چای_موعاهیده‌سی&oldid=1555425»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles needing additional references\nAll articles needing additional references\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۳ ژانویه ۲۰۲۴، ‏۲۱:۴۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":3314,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":457544.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۶ آبان، ایران تقویمینده ایلین ۲۳۳-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۳۲ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۳۳ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آنادیلیمیز:پاییزین کدرلی گونشی، گون باتارین قانلی گؤلونده بوغولدیقدا، سون شوعآلارینی نیسگیل بویالی شهرین آتیشکا‎لاریندان یـیغیشدیریر. ائولرین بیرینده، گنج بیرقادین، تلفونون دسته‎یین، الینده سیخیر. ذهنی‎نین آلاتورانلیغیندا یولونو ایتیرمیش قادین، یالواریجی لحن ایله دانیشیر: … یوخ دوکتور! یوخ دوکتور! یوخ. سیزدن خاهیش ائله‎ییر‎م ائوه تشریف گتیریز, خاهیش ائله‎ییر‎م دوکتور…، بو ائشیگه چیخارتمالی دئییل. هامییا دئمیشم، گئدیب موسافیرته… بیلمیرم نئجه دئییم، عجیب- قریب دانیشیر. اصلن باشا دوشمک اولمور نه دئییر, من کی گیجلمیشم دوکتور. دئمه‎ینن اولماز، گره‎ک گلیب گوره‎سیز….\nآرواد دسته‎یی قویور, کاناپایا سؤیکه‎نیب, فیکره دالیر، »صادق«ین ،کئچن اوچ گونده دانیشدیغی قات- قاریشیق سؤزلر، اونون ذهنینده یان- یانا دوزولور: »یانی نه اولسون، بیرد‎ن- بیره بونون باشینا نه گلدی؟…” لحظه‎لر آغیر – آغیر سورونور. ساعاتـین سسی، آیدینجاسینا، ائوه یایـیلیر. هله اوتاقدان بیر سس گلمیر، آمما او، هر لحظه »صادق«ین باغیرتی‎سین گؤزله‎ییر. آرتـیق دیکسینمیر, عادت ائله‎ییب سانکی! جاملارین دالیندان قاتی قارانلیق، ایچری سیزیر. قارانلیق آروادین ذهنینه چؤکور. گؤزلری باخارکن، اویغویا قاپسانیر: قدیم حیط‎لریدی. تای- توشلاری ایله »آیاق جیزیغی« اویناییرلار. ساللاخ ممی، الینده بیر پیچاق، یاللاه دییه- دییه دالانین پیلله‎لریندن حیطه یئنیر. نئچه کلمه آناسیلا دانیشدیقدان سونرا، الین آتـیب »مریم«ین خوروزونون قانادیندان توتور. آیاغی‎نین آلتـینا قویور. »مریم«، نه‎سه اولاجاغی باشا دوشمه‎میش خوروزون باشی کسیلیر. باشسیز خوروز، مؤحکم بیر حرکت‎له، قانادینی، ممی‎نین آیاغی‎نین آلتـیندان قورتاریر. اؤزون باخچایا آتـیر. اونون چیرپینتـی‎سیندان، باخچاداکی گول- گؤیه‎رنتـی‎لر، آل قانا بویانیر. »مریم« قیشقیراراق، اؤزون، بویوک آناسینا یئتـیریب، اونون دیزلرین قوجاقلاییر… اؤز قیشقیرتـی‎سیندان‎‎می‎دی, یوخسا »صادق«ین‎کیندان, آنجاق او یئریندن سیچراییب، اؤزون اوتاغا یئتـیریر. »صادق« قان تر ایچینده ،گؤزلرین تاوانا دیره‎ییب:«دی گور نه‎ قده‎ر چابالاییب، »مریم«! گور نه قده‎ر چیرپینیب، »مریم«! جومله‎سینی تـیکرار- تـیکرار دئدیکده، سانکی، چیلغین روحونا سیغیناجاق آختاریر. »مریم« مطبخه قاچیر. بیر قاب سو ایله قاییدیر. سویو »صادق«‎ین اوزونه چیله‎ییب، اونو اؤزونه گتـیریر. »صادق«، آستا- آستا توختاییب اویور. »مریم« ایسه، اویغودا گوردویو، اوشاقلیق خاطیره‎سینه، یئنی‎دن موراجیعت ائتدیکده، خوروزو بیر داها، ذهنینده یارادیر: سحرین آلا تورانیندا، خوروز خوجانیشین‎ده غرور ایله, باشین دیک توتوب سوکوتو یاران بانی‎ ایله، یاتانلاری آییلتماغا چاغیریر…. سونرا ساللاخ ممی…، اونون رحم‎سیز پیچاغی …. »مریم«‎ین، اوره‎یی سیخیلیر, گؤزلری یاشالیر… درین دویغولارا دالمیش »مریم«، زنگین چالینماسی ایله، آییلیر. دوکتور دی، »نئجه‎سیز مریم خانیم«- دئیه، ایچه‎ری گلیر. »مریم«‎له بیرلیکده اوتاغا کئچیرلر. دوکتور، تختـین قیراغیندا اوتورور. الین ،»صادق«‎ین، آلنینا قویوب، سسله‎ییر: »صادق«…»صادق«، منم سیاووش. دور گؤروم نه‎یین‎دی! »صادق«ین گؤزلری آچیلیر. قیزارمیش گؤزلرینین حاشیه‎سی شیشیب پورتموشدور. قیزمار نفسیندن، قایساقلانمیش دوداقلاری چاتلاییب، شیریم- شیریم اولموشدور. اوزون زامان دینمز- دانیشماز، دونوق باخیشلا، دوکتورو سوزور، سونرا سوروشور: »سن ده! گؤردون اونو؟ گؤردون نه گونه سالمیشدیلار؟! دئییرم آخی شرفسیز…. بی‎شرف قیچیندان نییه بس؟!… دئییر… دئییر، اوشاقلارین اللری ا‎سیب، سؤزه باخ، سؤزه! اوشاقلارین اللری اسیب! باخ سؤزه… باخ سؤزه!«\nالین اوزادیب، دوکتورون الیندن یاپیشیب، اؤزونه ساری چکیر: »الیوی بیر قوی باشیما, گؤر نئجه زوققولداییر, بئیینیم!… بئینیم، ترپه‎نیب سیاووش. یوخ دای… یوخ، من دوزه‎لن دئییلم. دای من دوز‎لمم، سیاووش« دئیه، سوسور. سیاووش، »مریم«ـه ساری دؤنور, »تبی چوخ یوخاری‎دی«- دئیه، سویو‌ایلا دسمال ایسته‎ییر. »مریم« بیر له‎ین سو, بیر دسمال، بیر شیشه آلکول گتـیریر. سیاووش دسمالی ایسلادیر، »صادق«‎ین آلنینا قویور. »صادق« دسمالی آلنیندان آتـیب باغیریر: »بوشلا بابا, بوشلا منی! من دوزه‎لن دئییلم… من دوز… من دو…«. سیاووش اونون چیینیندن باسیر: »دی دایان، قوی قیزدیرمانی یئندیریم. آخی‎!«دئیه، اونو یئنی‎دن یاتـیردیر. »صادق«‎، آغیر نفس آلا- آلا زاریلدایاراق، ساییقلاییر.«گؤزومو یومورام، گلیر یوخوما. ال چکمیر او, گولور منه… او… او منیم سققه‎لیمه گولور. آخی سنده‎ کیشی سن؟ سن… سنده ده، شرف وار, یوخ، یوخدور. دوز… دوز دئییر او، یوخدور… یوخدور. گیریب منیم بئینیمه، سیاووش. بئینیمده چابالیر او، چیرپینیر سیاووش… چیرپینیر! سیاووش، هله‎ده، اونون آیاقلارین تئشت‎ده سرین‎له‎دیر. آمما قیزدیرما، یئنن دئییل. »صادق«‎ ائله‎جه صادالاییر: کئشگه…، کئشگه گؤرمه‎یئیدیم اونو. آخ یانداخ کولو… یانداخ کولو… ، بیر یانداخ کولون، الینده سیخیب ساخلامیش, دیک منه ساری, ائله او جور… ائله او حالدا، قولو قورویوب، قالمیشدی… ائله بیل منه وئریردی، ائله بیل دئییردی گل… گل! آقای دوکتور بو دا دسته گول! گل… گل آپار قوی د‎ده‌وین گؤرونا… گه… گه… گل آپار!«. قیزدیرما اطرافا یاییلیر. »صادق«‎‎ین، بارلانمیش آغزی، قوخویور. جووجولرینده قایساقلانمیش آغ کؤپوک گؤزه چارپیر. قه‌هر بوغازینا ییغیشدیقدا زور ایله اؤزون توپلاییر: »آخ‎خ… سیاووش بودو… بو… بو… بودونون بیر طرفینین اتی، بوتون گئتمیشدی, گئدیب لاپ سومویینه چیخمیشدی. دئییر: اوشاقلارین الی اسیب… بی… بی‎شرف…, بی‎شرفلر. گؤره سن آللاه، گؤر نه‎ قده‎ر چابالاییب, گؤر نه قده‎ر چیرپینیب، سیاووش, گو… گو… گؤر، نئجه… گؤر…, سؤزون چاتدیرا بیلمه‎د‎ن, »صادق«‎، هؤنکورتو ایله آغلاییر. سیاووش، »مریم«ـه دؤنور، دئییر. »گئت داوالاری گتیر«. سیاووش الی اسه- اسه، بیر آمپول سورنگه چکیب، »صادیق«ـا وورور. »صادق«‎، آستا- آستا ساکیت‎‎لشیب اویور. اوتاقدان چیخیرلار. سیاووش بیر لیوان سو ایسته‎ییر، سویو ایچیر، توما گئدیر. سونرا سوروشور، جریان نه‎دی؟, هاچاندان بئله اولوب. »مریم« دئییر: چرشنبه… او گئجه، چوخ بئواقت گلدی. گئجه یاریسئ ایدئ, گلدی، یاتدی. صاباح، سحر تئزدن، گون تازا چیخمیشدئ کی، »پزشک قانونی«دن تئلفون ائله‎دیلر. شهلندیم. دئدیم، ایندی کی پزشک قانونی اولماز. دئدیلر، دسته‎یی وئر دوکتورون اؤزونه. آییلتدیم، دانیشدی. بیلافاصیله گئییندی، گئتدی. بیر ساعات چکمه‎دی قاییتدی. من، صبحانه‎نی دؤشه‎دیم ،گؤردوم کی، سیغار یاندیردی. دئدیم، آج قارنینا نه خبردی؟ دینمه‎دی. بیر دنه چای ایچدی، یئنی‎دن، سیغار یاندیردی .گؤردوم ناراحات‎دی. سوروشدوم، نه خبر ایدی؟ دئدی، اؤلونو باسدیرماق اوچون ایجازه‎نامه ایسته‎ییردیلر. گؤردوم، قه‌هر‎دن دوداغی اسیر. دئدیم، اونون‎دا ناراحات‎چیلیغی وار؟ دئدی، آخی ،جاوان قیز ایدی. سوروشدوم، کیم‎ایدی… دئدی، بیلمه‎دیم. دئدیم نییه اؤلموشدو؟ بیردن اؤزوندن چیخدی، اوستومه چیغیردی »مفتّیش‎لییی قورتاریرسان، یا یوخ«. دای من بیر سؤز دئمه‎دیم. گئتدی ایداره‎یه. ساعات اون‎ بیر ایدی قاییتدی. گئتدی اوتاغا. گئتدیم گؤردوم، پالتارایلان تختین اوستونده اوزانیب، یاتـیب. ائله او یاتـیش‎دی کی یاتـیب. داییم یوخو گؤرور. سایقیلاییر یوخودا…،پیس وضعیت‎ده یوخودان قالخیر.سیاووشون گؤزلری قالی‎نین گول‎لرینه زیلله‎نیب، باشین قالدیرمادان سوروشور:»خوب نه دئییر؟« »مریم«ین سسی، سانکی، قویودان چیخیر: نه دییه‎جک، الان دئدیک‎لرینی، قاتـیر قاریشدیریر. بیر سؤزو بلکه یوز دفه دئییر… من نئیله‎ملی‎یم؟ قورخورام دوکتور… قورخورام، د‎لی اولا آخیردا… »مریم«ی قه‌هر بوغور. سیاووش، هئچ نه دئمه‎دن قویور»مریم« اوره‎یین بوشالدیر. »مریم« گؤزلری‎نین یاشین سیلیب، سارسیلمیش حالدا، دوکتوره باخیر: و نئیله‎مه‎لی‎ییک دوکتور؟- دئیه، گؤزلرین سیاووشا تیکیر. سیاووش ” شای�� ائوده توختادا بیلک، آنجاق، اگر بیماریستانلیق اولسا، بوردا یاتا بیلمز, بوردا یاتسا، ایش چیخاردار- دئیه، کؤکسون اوتورور.???گونلر بیر – بیری نین آردینجا گلیر، سوووشور.\nسیاووش، هر گون »صادق«ا باش چکیر. اونون داوا – درمانینا چالیشیر. »صادق« ایسه, ایندی، نه قیزدیریر, نه سایقیلاییر، نه ده قیشقیریر. آنجاق، او هئچ بیر سوز دانیشمیر, داییم توموب، فیکره دالیر. سوسقون حالدا، گؤزو بیر نوقطه‎یه دیره‌نیر, اؤز ایچینده یاشاییر، سون گؤروشده سیاووش اونو محبتّ‎له سوزوب، سونرا دئییر: شوکور آللاها دای حالین یاخشی‎لاشیب. من دئییرم، یاپیشاسان »مریم«ین، الیندن, بئش- اون گون گئده‌سن شیمالا. قوی بیر آب- هاوان د‎ییشیلسین. »صادق« اونون جاوابیندا دئییر: فعلن کی استعفامی یوللامیشام ایداره‎یه، اونون جاوابین گؤزله‎ییرم. آه چکه‎ر‎ک, ادامه وئریر: »اوننان سونرا گؤروم نئیله‎ملی‎یم«. بو لحظه، »مریم«، سؤزه قاریشیر: »تصمیمی وار گئده، آمما تک گئدیر. منی آپارماق ایسته‎میر. دئییرم تک گئتسن، من نیگران قاللام آخی…«. »مریم« سؤزونون قالمیشینی اوتور. نئچه لحظه سوکوت ایله اؤتور. سیاووش باخیشی ایله »صادق«‎دان جاواب ایسته‎ییر. »صادق« دئییر: »ایستیرم گئدم،آمما شیمالا گئتمک، ایسته‎میرم. من ایستیرم، بوزقوشا گئدم. »مریم«ی من اوردا نئیله‎ییم. اوبادا منبم تار- تانیشیم چوخدور. آمما آروادیلان جور گلمز. بیر ده دوزون ایسته‎سن ایسته‎ییرم بیر مدت تک اولام. تک‎لیک آختاریرام. فقط ایسته‎ییرم تک اولام. ناراحات اولما »مریم«, بو منه لازیمدی. من بیر سا‎یخاش یئر آختاریرام بیر آز فیکیر‎لشم. بالاخره، من اؤز تکلیفی‎می گره‎ک مشخّص ائله‎‎یم. آخی من بو دونیادا نه‎چی‎یم. سن دیء سیاووش، من نه‎چی‎یم… نه‎چی‎یم؟«. »صادق«‎، سؤزون بیتیریب سوروجو گؤزلرین، سیاووشا تیکیر، سیاووش قفیلدن طرح اولونموش سوآلین آردیندا، »من نه‎چی‎ام؟« سؤزو اوتاغین فضاسیندا هر‎له‎نیر، قاسیرغا کیمی تاوانا, دره- دووارا ده‎ییب قاییدیر و اونون، عکس صداسی سیاووشون قولاغیندا سسله‎نیر: من نه‎چی‎یم؟ مریمین یاناغینا آخان یاش و نهایت بیردن- بیره آچیلیب، هر نه اوره‎یینده وارسا، ائشیگه تؤکمه‎سی بیر نئچه آنلیق اولورسا دا، سیاووشو بو بورولغاندان قورتاریر: »… منی بو حالدا قویوب، گئتمه… من سننن‎ ده پیس گونده‎یم، »صادق«… بس من‎نن نییه قاچیرسان…« »مریم« دانیشیر، آمما سیاووش اونون دئدیگی‎نین، اونون گیلایه‎لرینین بیرین ائشیدیر، بئشین ائشیتمیر. او اولدوغو فضادان چیخا بیلمه‎ییر. »صادق« ایسه… مریمی توختاقلیغا چاغیریر. اونون اوره‎یین آلماغا، چالیشیر: »…. من ایندی اؤزومدن قاچیرام »مریم«… یاخشی اگر اؤزون ایستیرسن گل… یاخشی گل….«، آمما، سیاووش، اؤز عالمینده‎دیر. او اؤز ایچینده چیرپینیر، بوغولان بیر آدام تک، گاه سویون آلتـینا گئدیر، گاه اوزه چیخیر. هردن بیر کلمه, یوخسا بیر جومله ائشیدیر، بیر شئیی سئچیر، یئنی‎دن اؤزونه دالیر. اونجا اوتاغین تاوانی گئتدیکجه آلچاقلاشیر، دووارلار یاخینلاشیر، اوتاق کیچیلیر، فضا دارالیر.سیاووش، هاچان ائودن چیخماسینی دویمادان، اؤزونون ائشیکده اولماسینی، حیسّ ائله‎ییر. گئجه، یاریسینا یاخینلاشیر, یول سایخاش, شه‎هر دینج‎دیر، تکه- توک آدام گلیر کئچیر، آمما سیاووش اونلارین هئچ بیریسین گؤرمور. »من نه‎چی‎یم؟« سؤزو اونون قولاغیندا س��له‎نیر. »صادق« اونون آردینجا گلیر. اوز سورغوسون تیکرار- تیکرار سورور. سیاووش بیر آن حیسّ ائله‎ییر بو »صادق«ین سسی دئییل، بو اونون اوز سسی‎دی. هویوخور، یان یؤوره‎سینه باخیر، ا‌ؤزونه گلیر: »من هارا گئدیرم؟! یولو اشتیباه گلمیشم!”- دییه، گئری‎یه دؤنور.\nزیل قارانلیق‎دیر. گؤزلری یاخشی سئچمیر, گؤزلرین اوووشدورور. اوچ- دورد یول، گؤزلرین، مؤحکم یوموب آچیر, سونرا یولا دوشور…\nنوشته شده توسط admin در شنبه, ۱۲ تیر ۱۳۹۵ ساعت ۶:۴۸ ق.ظ\n۰ نظر\n943 بازدید\nتویت\nچاپ\nمطالب مرتبط با : آنادیلیمیز\nوطن اوچون چیرپینان اوره ک\nتره‌زی\nگئجه‌لر آی ایشیغیندا\nامام رضانین (ع) مختلف دین عالملری ایله معروف مناظره‌لری\nشیعه‌لیک مهدویت\nشیعه‌لیک مهدویت\nمن‌هانکی گوناهین صاحیبییم\nدیدگاه\nنام (الزامی)\nایمیل (پست الکترونیک شما منتشر نخواهد شد ) (الزامی)\nصفحه اینترنتی شما\nبرای صرف نظر کردن از پاسخگویی اینجا را کلیک کنید\nپنج + 2 =\nآخرین ها از آراز\nسامانه بارشی در آذربایجان‌غربی تقویت می‌شود\nآب تالاب آق‌قلعه نقده سرریز کرد\nبا موتور سواران متخلف در آذربایجان غربی برخورد می شود\nحمایت از سرمایه گذاران اولویت دولت در آذربایجان غربی است\nبورس و سرمایه‌هایی که بر باد رفت\nدولت شجاعت داشته باشد، یارانه‌های پنهان را حذف کند\nآغاز سال تحصیلی می‌تواند از مهر نباشد\nبحران سلامت دندان با تعرفه‌های سلیقه‌ای و هزینه‌های کمرشکن\nحوزه و روحانیت از دیرپاترین و مهم‌ترین نهادها در تاریخ ایران است\nتاثیر اختلالات تغذیه ای بر سلامت جنسی افراد\nموضوعات خبری\nیادداشت\nگوناگون\nکونگ فو\nکاراته\nچایپاره\nچالدران\nپیرانشهر\nپلدشت\nپرونده\nویدئو\nورزشی\nوالیبال\nنقده\nمیاندواب\nمهاباد\nمنشور اخلاقی روزنامه آراز آذربایجان\nماکو\nلیگ برتر\nفوتبال\nفرهنگ و هنر\nصدای شهروند\nشوط\nشهرستان ها\nشاهین دژ\nسیاسی\nسلماس\nسردشت\nدوچرخه سواری\nدو و میدانی\nدریاچه ارومیه\nخوی\nجودو\nتکاب\nبوکان\nبه قلم سردبیر\nبسکتبال\nاقتصادی\nاشنویه\nارومیه\nاخبار ویژه\nاجتماعی\nآنادیلیمیز\n© کپی برداری از مطالب سایت فقط با ذکر منبع بلامانع میباشد – کلیه حقوق سایت متعلق است به آراز آذربایجان - روزنامه خبری آذربایجان غربی – طراحی شده توسط پارسه وب\n'); $(\"#menu ul > li:has(ul)\").append(''); $(\"#linklist > li:has(ul)\").append(''); $(\"#menu > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); $(this).addClass('active-tab'); $(this).append(''); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); $(this).removeClass('active-tab'); $(\".arrow\").remove(); }); $(\"#menu ul > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); $(this).addClass('active-tab-child'); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); $(this).removeClass('active-tab-child'); }); $(\"#linklist > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); }); \/\/ clear forms on focus $('.clearfield').each(function() { var default_value = this.value; $(this).css('color', '#555'); \/\/ this could be in the style sheet instead $(this).focus(function() { if(this.value == default_value) { this.value = ''; } }); $(this).blur(function() { if(this.value == '') { this.value = default_value; } }); }); \/\/ same height calculations $(\".slidingposts li div.title\").equalHeights(); $(\".slidingposts li div.excerpt\").equalHeights(); $(\".wea-column\").equalHeights(); $(\".story p\").equalHeights(); $(\".story .thumbntitle\").equalHeights(); $(\".bottom-cat .equal\").equalHeights(); $(\".bottom-cat p\").equalHeights(); \/\/ rounded corners calculations $(\".toptabs a\").corner(\"top 3px\"); $(\".tabbox ol\").corner(\"bottom 5px\"); $(\".morevideo a, .sliding, .next, .prev, .all, .widget_tag_cloud a, .sidebar li:parent, .rounded-regular, .rounded-orange, .rounded-black, #footer\").corner(\"5px\"); $(\"#reset\").corner(\"10px\"); $(\".post .taglist li a\").corner(\"10px\"); \/\/ force css modifications and fixes $(\".tabbox ol li:last-child\").css({'border-bottom':'0'}); $(\".removeRightBorder\").css({'border-right':'0'}); $(\".widget_tag_cloud a, .next, .prev, .all, .morevideo a, .rounded-regular\").hover( function(){ $(this).fadeTo(1, 0).css({\"background\": \"slateGray\", \"color\": \"#fff\", \"text-decoration\": \"none\"}).fadeTo(300, 1); },function(){ $(this).css({\"background\": \"#fff\", \"color\":\"#15527e\"}); } ); \/\/ plus\/minus on main page $('div.lisummary').css({'display':'none'}); $('.item-more').toggle( function() { $(this).css({'background-position' : 'bottom'}); $(this).parent().children('div').show(); }, function() { $(this).css({'background-position' : 'top'}); $(this).parent().children('div').hide(); } ); \/\/ hot news slideshow $(\"#hotnewshide\").tabs(\"#hotnews ul li\", { effect: \"slide\", fadeInSpeed: 1000, fadeOutSpeed: 200, rotate: true }).slideshow({autoplay: true, interval: 5000, clickable: false}); \/\/ main slideshow $(\".slideposts\").tabs(\".item\", { event: \"click\", effect: \"fade\", fadeInSpeed: 1000, fadeOutSpeed: 200, rotate: true }).slideshow({autoplay: true, interval: 5000, clickable: false}); \/\/ sidebar gallery $(\".gallery-items\").tabs(\".gallery a\", { effect: \"slide\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false, next: '.nextgal', prev: '.prevgal'}); \/\/ main tabs $(\".toptabs ul\").tabs(\".tabbox\", { event: \"click\", effect: \"default\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false}); \/\/ scrollable tabs $(\"ul.slidingtabs\").tabs(\"div.slidingcontent\", { event: \"click\", effect: \"default\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false}); \/\/ initialize scrollables $(\".scrollable\").scrollable({ speed: 800 }); \/\/ zooming and images $(\"a.zoom\").fancybox({ centerOnScroll: true, hideOnContentClick: true }); $(\"a.zoomgallery\").fancybox({ centerOnScroll: true, hideOnContentClick: false, titlePosition: 'over', cyclic: true }); \/\/ control threaded replies $(\"ol.commentlist li ol.children\").css({'display':'none'}); $(\"ol.commentlist li ol.children\").each(function(){ var parentCommentID = $(this).parent().attr('id'); var num = $(this).children('li').length; if (num > 0) { $(this).parent().children('div').children('div.reply').append('| نمایش پاسخ ها (' + num + ')'); if ($.cookie(parentCommentID) == 'showthread') { $(this).toggle(); } } }); \/\/ replies - threads $(\".viewreplies\").live('click', function(){ $(this).parent().parent().parent().parent().children('ol.children').toggle(); var childs = $(this).parent().parent().parent().parent().children('ol.children'); var parentCommentID = $(this).parent().parent().parent().parent().attr('id'); if (childs.is(':visible')) { \/\/ register visible cookie $.cookie(parentCommentID, 'showthread', { path: '\/', expires: 100 }); } else { $.cookie(parentCommentID, 'hidethread', { path: '\/', expires: 100 }); } }); }) (jQuery);","num_words":4165,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.067,"special_characters_ratio":0.282,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":45548.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ صفحه‌ده تاپیلان بعضی یازیلار تۆرک دیلی یازی قۇراللارینا اۇیغون دئییلدیر. اوْنلاری دۆزلتمک‌له ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nآنالیتیک کیمیا — ماده لرین ترکیبینین تدقیقات مئتودلاری حاقّیندا علم. آنالیتیک کیمیانین پرئدمئتی آنالیز مئتودلاری ایشلیب حاضیرلاماق، اوْنلارین پراکتیکی حیاتا کئچیریلمسینی معینلشدیرمکله یاناشی بۇ مئتودلارین نظری اساسلارینی یاراتماقدان عیبارتدیر. اوْ ایکی مۆختلیف بؤلمدن عیبارتدیر: کئیفیت آنالیزی (وصفی آنالیز) و میقداری آنالیز. وصفی آنالیز اۆصوللارینین کؤمی ایله بیزی ماراقلاندیران ماده نین هانسی کیمیوی کوْمپونئنتلردن تشکیل اوْلوندوغونو معیین ائتمک اوْلار. میقداری آنالیزین مقصدی آنالیز اوْلونان ماده نین ترکیبینه داخیل اوْلان کیمیوی ائلئمئنتلرین میقدارجا نیسبتینی معیین ائتمکدیر. ائلجه ده آنالیز اوْلونان نۆمۇننین واحید حجمینه و یا کۆتلسینه داخیل اوْلان ائلئمئنتین و یا دیگر ترکیب هیسینین کۆتلسینی و یا قاتیلیغینی بیلمک چوْخ واجیبدیر\nقاز کروماتوگرافی\nایچینده‌کیلر\n۱ نوع لری\n۲ آنالیز مئتودلاری\n۳ تاریخی\n۴ ایستیفاده اوْلوندوغو ساحلر\n۵ ایستینادلار\n۶ خاریجی کئچیدلر\n۷ قایناقلار\nنوع لری دَییشدیر\nکیمیوی آنالیز سیراسیلا کالیتاتیف (کئیفیت) و کانتیتاتیف (نیجئل) اوْلماق اۆزره ایکی شکیلده تطبیق اوْلونور. بیر ماده نین هانسی کوْمپونئنتلردن ( ائلئمئنت و یا مۆرکبلردن) مئیدانا گلدینی تاپماغا یارایان آنالیز نؤونه کالیتاتیف; بۇ کوْمپونئنتلردن هر بیرینین نه فوْرمادا اوْلدوغونو تاپماغا یارایان آنالیز نؤونه ده کانتیتاتیف آنالیز دئیلیر.\n۲00 px\nکانتیتاتیف آنالیز، مئتودلار جهتدن کلاسیک و معاصیر اوْلماق اۆزره ایکیه آیریلار. کلاسیک مئتودلار ماده نین آغیرلیق و حجم خۆصوصیتلرینه سؤیکنن مئتودلاردیر. ماده نین آغیرلیغی گؤز اؤنۆنه آلیناراق ائدیلن آنالیزه گراویمئتریک، حجم گؤز اؤنۆنه آلیناراق ائدیلنه ده ووْلۇمئتریک آنالیز دئیلیر. گراویمئتریک و ووْلۇمئتریک آنالیزلرین هر ایکیسی ده ایندیکی واختدا چوْخ ایستیفاده ائدیلمکددیر. خۆصوصیله فن و شهرچیلین اینکیشافیلا، مدنیتی تهدید ائتمیه باشلیان اطراف مسئله رینین تثبیتی ایشلری بۇ مئتودلارین اهمیتینی بیر قات داها آرتیرمیشدیر.\nمعاصیر مئتودلارا اینسترۇمئنتال مئتودلار (ائنسترۆمئنتال آنالیز) ده دئیلمکده اوْلوب، ۱9۳0-جۇ ایلدن سوْنرا سۆرتلی اوْلاراق اینکیشافا باشلامیشدیر. بۇ مئتودلار، ماده نین ایشیق آبسوربسیونو، ایشیق ائمیسیونو، ماگنئتیک، ائلئکتریک، رادیواکتیفلیک کیمی خۆصوصیتلری اۆزرینه قۇرولموشدۇر. بۇ گۆن یالنیز بیر خۆصوصیت اۆزرینه قۇرولموش اوْلان مئتودلار دریلرله کیتاب دوْلدورولاجاق قدر چوْخالمیشدیر. اینسترۇمئنتال آنالیز کلاسیک آنالیزدن داها حساس، داها آز زامان آلیجی و داها آسان اوْلماقلا بیرلیکد، نتیجلندیررینین قیمتلندیریلمسی باخیمیندان مۆتخصیص کیمیاچیلارا ائحتیاج گؤسترر.\nبیر آنالیز اۆچون تطبیق اوْلوناجاق آنالیز مئتودۇ ماده میقدارینا باغلی اوْلاراق دیشر. 50 مگدن داها چوْخ ماده میقداری ایله ائدیلن آنالیزه ماکروْ آنالیز، ۱0-50 میلی گرم آراسینداکی میقدارلا ائدیلن آنالیزه یاری-میکروْ آنالیز، ۱-۱0 میلی گرم آراسینداکی میقدارلا ائدیلن آنالیزه میکروْ آنالیز، 0،00۱-۱ میلی گرم آراسینداکی میقدارلا ائدیلن آنالیزه اۇلترا-میکروْ آنالیز و 0،00۱ مگین آلتیندا قالان میقدارلا ائدیلن آنالیزه ده سۇب-میکروْ آنالیز دئیلیر. میکروْ، اۇلترا-میکروْ و سۇب-میکروْ آنالیزلره علمی ایشلرده مۆراجیعت ائدیلر.\nآنالیز مئتودلاری دَییشدیر\nغیری - اۆزوی ماده لری آنالیز ائتدیکده هر شئیدن اول کیمیوی ائلئمئنتلر و یونلار تعیین ائدیلیر. اۆزوی طبیعتلی ماتئریاللار و یا ماده لری تعیین ائدرکن ائلئمئنت و موْلئکۇلیار آنالیز چوْخ گئنیش تطبیق ساحسینه مالیکدیر. اوْ، مۆهۆم تصرۆفات و علمی-تئکنیکی مسئله رین حل ائدیلمسینده چوْخ واجیبدیر. اریدیلمه زامانی پوْلادین ترکیبینین آنالیزی مئتاللورگیا پروْسئسینینین لازیمی شرایطده آپاریلماسینا کؤمک ائدیر. سۇیو و هاوانی چیرکلندیرن قاریشیقلارین قاتیلیغینی تعیین ائتمدن اطراف مۆحیطین وضیعتینه نظارت ائتمک اوْلور. داغ معدنلرینین و فیلیزلرینین کیمیوی آنالیزی قیمتلی مینئراللارین آختاریشینین و کشفیاتینین مۆهۆم ترکیب هیسیدیر. کوْسمیک تدقیقاتلارین مقصدی ایسه کوْسمیک اوْبیئکتلرین – وئنئرانین آتموسفئریندکی قازلارین، مارس داکی داغ م��دنلرینین آیداکی قرۇنتلارین کیمیوی آنالیزیدیر انالیز اوْلونان نۆمونوی پارچالامادان – حل ائتمدن، اریتمدن .آپاریلان غیری-دئسترۇکتیو آنالیز مئتودلارینا چوْخلو بیلیک، سئچیجیلیک، یارادیجیلیق ائنئرژیسی صرف ائتمک لازیمدیر. ان مۆرکب مسئله ردن بیری اۇزاق مسافدن آنالیز مئتودلارینین یارادیلماسیدیر. بۇ مئتودلار اوْکئانین دیبینده و کوْسموْسدا گئدن پروْسئسلری لابوْراتوریادا آنالیز ائتمیه ایمکان وئریر. ائلجه ده سۆرتله و عئینی زاماندا دقیق آنالیز آپارماق اۆچون ائکسپرئس-مئتودلار لازیمدیر.[۱]\nتاریخی دَییشدیر\n۲00px\n۲00 px\nآنالیتیک کیمیا بؤیۆک اینکیشاف یوْلۇ کئچمیشدیر. اون سککیز عصرده و اوندوکوز عصرین باشلانغیجیندا بۆتون کیمیا چوق درجده آنالیتیک کیمیایا مئیللی اوْلموشدور. حقیقتاً ده مۆختلیف طبیعی بیرلشملرین ترکیبینین اؤیرنیلمسی، یئنی ائلئمئنتلرین کشفی، ماده لرین کئیفیت ترکیبینین معیین ائدیلمسی مۆختلیف آنالیتیک مللرین حلی ایله حیاتا کئچیریلدی کیمیوی آنالیز تئرمینی اون سککیز عصرده اینگیلیس روْبئرت بوْیل تکلیف ائتمیشدیر. اون سککیز عصرده و اوندوکوز عصرین باشلانغیجیندا کارل ویلهئم شئیئلئ، انتۇان لاوۇازیئ، ق.دئوی، یئنس یاکوو بئرتسئلیوس گؤرکملی آنالیتیکلر اوْلمیشدۇلار. آنالیتیک کیمیا ایله ان چوْخ مشغول اوْلان سوئیس علمی ت.بئرقمان اوْلموشدور. اوْنۇ ایلک پئشکار آنالیتیک-کیمیاچی حساب ائتمک اوْلار. کیمیوی آنالیزین اهمیتینی باشا دۆشرک م.و.ایضاح و اؤز تدقیقاتلاریندا اوْندان ایستیفاده ائتمیشدیر.\nاوندوکوز عصرده کلاسیک آنالیز مئتودلاری – قراویمئتریک، تیتریمئتریک، قاز آنالیز مئتودلاری اینکیشاف ائتدی. اوندوکوز یۆزیللین سوْنۇندا و.وْستوالد محلۇلدا ایوْنلارین تارازلیغینا اساسلاناراق آنالیتیک کیمیانین نظری اساسلارینی یاراتدی.\nیئرمی عصر آنالیتیک کیمیانی چوْخ ائففئکتیو آنالیز مئتودلاری ایله زنگینلشدیردی. معاصیر آنالیتیکلر اؤز ایشلرینده کیمیوی، فیزیکی-کیمیوی، فیزیکی و حتتا بیوْلوژی تدقیقات اۆصوللاریندان ایستیفاده ائدیرلر. ان دقیق آنالیز مئتودلاریندان بیری رادیاکتیواسیا مئتودودور. بۇاۆصول نۆمۇنده کیمیوی ائلئمئنتین میلیوْندا بیر فایزینی معیین ائتمیه ایمکان وئریر. بۇنون اۆچون معاصیر جیحازلار یارائدیلیر، صنایئده جۆربجور آنالیتیک رئاکتیولر ایستحصال اوْلونور\nایستیفاده اوْلوندوغو ساحلر دَییشدیر\nعلمین، تئخنوْلوْگیانین، کلینیکالارین ائحتیاجلارینا گؤره مۆختلیف جیحاز و مئتودلار اینکیشاف ائتدیریلمیشدیر. مثلاً شکر فابریکلرینده نیظاملانمیش پوْلاریمئترئلئر کؤمیله شکر چۇغۇندورونداکی شکر نیسبتی اؤلچوله بیلدی کیمی، کلینیکالاردا قان و سیدیکدکی تؤره، شکر، آزوْت; نیظاملی واسیطه لرله تعیین ائدیله بیلمکددیر.\nایستینادلار دَییشدیر\n^ G.L. David - Analytical Chemistry\nخاریجی کئچیدلر دَییشدیر\nhttp:\/\/www.ufuksaglam.com\/۲0۱۳\/۱۲\/0۳\/analitik-kimya-klasikleri[دائمی اولو باغلانتیلی]\nSkoog, D.A.; West, D.M.; Holler, F.J. Fundamentals of Analytical Chemistry New York: Saunders College Publishing, 5th Edition, ۱988.\nBard, A.J.; Faulkner, L.R. Electrochemical Methods: Fundamentals and Applications. New York: John Wiley & Sons, ۲nd Edition, ۲000.\nBettencourt da Silva, R; Bulska, E; Godlewska-Zylkiewicz, B; Hedrich, M; Majcen, N; Magnusson, B; Marincic, S; Papadakis, I; Patriarca, M; Vassileva, E; Taylor, P; Analytical measurement: measurement uncertainty and statistics, ۲0۱۲, ISBN 978-9۲-79-۲۳070-7.","num_words":1539,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":57884.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"« گؤزللیک»، فلسفه و ادبیاتین اورتاق چیزگیلریندن ساییلیر، سون یوز ایللیکلرده فلسفه‌دن قوپوب باغیمسیز بیر علم کیمی حیاتا کئچسه ده؛ ائستاتیکا منجه قادیندیر. بو قاورام بیولوژیک و پئسیکولوژیک باخیمدان قادینی خاطیرلادیر منه:\nگؤزللیک، اینسان بئینی و عصب باخیمیندان قادین جئندئرین بیولوگیاسیلا داها اویغونلوق گؤستریر. بئینین سول حیصه‌سی صنعت و گؤزللیگین مرکزیدیر، بوراسی تخیل، دویغو، هیجان و.. گؤزللیگین ایجادینا و داوامینا زمین اولان ساییره اؤزللیکلرین چالیشما مرکزیدیر. قادین سئکسی(جنسی) بو حیصه ده کیشی جنسیندن داها باجاریقلی و گوجلودور.\nبئیینده دیل مرکزی و عصبلری ادبی گؤزللیگی وارلیغا کئچیریر. گؤزللیک اوزرینده هیجان و دویغولارین رولونو خاطیرلایاندا، رفتار و کاراکتئر باخیمیندان‌دا گؤزللیگین قادینلا یاناشی گئتدیگینین ندنینی آنلاییرام. قادین جئندئرینین(جنسیتی) مشهور اولان پئسیکولوژیک اؤزللیکلرله اورتاقدیر گؤزللیک. بو اوزدن سؤیله‌نیلیر: صنعتچیلرین قادین یانا کاراکتئرلری وار!\nقادینین ائرکه‌یه گؤره داها اوغور قازاندیغی بیولوژیک_ پئسیکولوژیک اؤزللیکلرله گؤزللیگین مستقیم ایلگیسینه محدودلانماییر، بلکه گؤزللیگین قاباریق ایچه‌ریگی( محتواسی) ده قادیندیر!\nگؤزللیکله قادینلیقلا ایلگیسینی ندنلیک( سبب اولما، سبب_ مسبب) و تانیتیجیلیق، یاناشیلیق( مجاورت) بیلیرم.\nاینسانین قادینلیق آدلانان بیولوژیک_ پئسیکولوژیک وارلیغی گؤزللیگین تانریسیدیر، آیریجا ایلک حیاتیندان بری ایچرله‌دیگی گؤزللیگین تانیتیجیسی دا همین قادینلیقدیر. تاریخه موراجیعتله بو دوشونجه‌می ایره‌لی سورمک ایسته ییرم:\nگؤزللیگین تاریخینی اوج گئنل دؤنمه بؤلوروک: ایلک چاغ، میتولوگیا و ایلکل دین غلبه‌سیله تانینیر؛\nاورتا چاغ، یوخسا کیلاسیزم آدیلا تانینان دؤنم، عاغیلچیلیق_ فلسفه چیلیکله بزه نیر؛\nسون چاغ، چاغداش دونیامیز اولاراق مودئرنیزم عنوانیله سسله نیر.\nقادینا گؤره گؤزللیگین تاریخینی اؤزتله‌سک، دئمه‌لییک ایلک چاغدا قادین، گؤزللیگین هم تانریسیدیر هم آپاریجیسی!\nاورتا چاقدان مغلوبلوق یاشاییر قادین، آنجاق نئجه گؤرونوشو کیشی مرکزلی سیستمه محکوم اولسا دا، گؤزللیکین قونوسودور یئنه؛\nچاغداشلیغا گلینجه قادین اورتایا گئریدن دؤنوب گؤزللیکدن پایینی آلماق ایستدی، آنجاق “تانریشاهلیق” روللارینی گئری قازانماغا یوباندیغینی دا بیلیریک، بو اورتامدا قادین رولو اورتاقلیق، امکداشلیق و گؤزللیگین ایداره‌سینده دئموکراتیک مودورلوک اولا بیلر.\nگؤزللیگین تاریخینده قادین:\nتاریخدن اؤنجه: بیلیریک شعرین ایلک وئرژئنی دین، دینین ده ایلکل قیلیغی اوسطوره‌دیر. ایلک سطیرلرده ساووندوغوموز بیولوژیک نه دنلردن اؤترو ایلک اوسطوره چیلری ده، دین یالاواجلاری دا، یانی سیراسیندا ایلک شاعیرلری ده قادین اولدوغونو سؤیلمک اولار. نئجه کی بیلیریک تورک شامانیزمینده بئله ایلک شامانلار قادینلار اولوبلار. ائلین کؤچمنلیک یاشادیغی دؤنمدیر بوراسی.تاریخدن اؤته‌لیک: آناشاهلیق دؤنمی!\nتاریخ و سونراسی: کیلاسیزم دؤنمی آدلاناراق، بو چاغلاردا انسانلارین یئرلشیمی( سکونت) باشلاییر، یئنی چاغین طلب ائتدیکلرینه گؤره میتولوژیک دوشونجه سیستمیله ساواش گئدیر، یئرینه عاغیل، منطیق و فلسفه چیلیک( لوگوس مرکزلیلیک) اوتورور. اسکی یوناندان باشلانمیش بو حرکتده گؤزللیک سویوت( انتزاعی)قاوراملارلا تعریفله نیر، منطقی اؤلچولرله یاسالانیر: بیان،معانی( ریتوریقا) و بدیع آدلانان کیلاسیک گؤزللیگین فلسفی تمللری بو چاغدا قورولور. یئرلشمیش توپلوم قادینی یاتاق، مطبخ کونجونه سورگون گؤندریر. آنالیق و اوشاق دوغوب بئجرمه ماسکاسینا گؤمور، قادینلیغی قاداغان ائدیر؛ توپلومون هر ساحه‌سینده تک سسه مالیک اولان کیشی گؤزللیگی الده ائدیر، اؤز پنجره سیندن گؤردویو قادینا محتوالیق رولو وئریر. آتاشاهلیق باشلانیر.\nتاریخ اؤته‌سی و یا مودئرنیزم: ایکی مین نئچه عصیر سورن کلاسیزم اون سککیزینجی یوز ایللیگین اورتالاریندان بری بیتیب یئرینی مودئرنیزم آدلانان یئنی چاغا وئریر. بوراسی سئلوقانلیق( شعاری) اولسادا گؤزللیگه قادینلیق یؤنلرینی قایتارماق اددعاسینین باشلانقیجیدیر.قادین اؤز جنسیتییله توپلوما و البته صنعته قاتیلیر، گؤزللیکدن پایینی آلماغا باشلاییر. کیشی گؤزوندن یوخ اؤز پنجره سیندن هرنه یه و او جومله دن ده اؤزلویونه باخیب گؤسترمک ایسته ییر، قادین سسی ادبیاتدا ائشیدیلمه یه اؤیره نیر..\nسون: اورتاچاغدا اقتصاد و تولید شیوه‌سی قادینی توپلومدان آتدی، اؤزو ده توپلوما گئری گتیردی سون چاغدا. گؤزللیکده کی پایی دا اقتصاد و تولید شیوه‌سینه باغلیدیر…","num_words":866,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.005,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":129048.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هاروارد اونیوئرسیته‌سینین فرانسه تاریخی اوز‌ره فخری پروفسورو پاتریس هیگونت بو تئرمین‌لرین تاریخچه‌سینین ۱۷۸۹-جو ایلین یاییندا فرانسه‌ده باشلادیغینی دئییر. فرانسه اینقیلابینین بؤیومه‌سی ایله غضبلی کوتله‌لر باستیل-ه هوجوم ائتمیشدیلر. اینقیلابی حکومتین فعالیتینی تعمین ائتمک اوچون میللی مجلیس قورولدو. مجلیسین اساس مقصدی ایسه یئنی بیر آنایاسا یازماق ایدی.\n۱۴ ایول ۱۷۸۹-جو ایلده باستیل‌ین آلینماسی لیتوگرافی‌سی.\nپرینستون اونیوئرسیته‌سینین معاصر فرانسه تاریخینین ائرکن چاغ‌لاری اوز‌ره پروفسورو دیوید آ. بئل دئییر: «مجلیسین موذاکیره ائتدیگی اساس مسئله‌لردن بیری شاهین نه قدر گوجه صاحب اولماسی ایدی. موطلق وتو حقوقونا مالیک اولمالیدیرمی؟ موذاکیره زامانی شاهین موطلق وتو قویماسی لازیم اولدوغونو دوشونن‌لر ایسپیکئرین(مجلیس رئیسی\/رئیس مجلس) ساغیندا و عکسینی دئینلر ایسه – داها رادیکال باخیشا صاحب اولانلار کیمی – ایسپیکئرین سولوندا اوتوردولار. باشقا سؤزله دئسک، سیاسی عنعنه‌یه صادق اولانلار ساغدا، داها چوخ سیاسی دییشیکلیک‌لییه مئیللی اولانلار ایسه سولدا ایدیلر».\n«بئله‌لیکله، بو قروپلاشمالار سول و ساغ کیمی تانیندی. بیزیم ایزینه دوشدویوموز تاریخچه‌نین باشلانغیجی ایسه تام بورادیر»،– بئل «تایم» درگیسینه دئدی.\nبو جور اوتورما اصولو سونراکی قانون‌وئریجی ارگان‌لاردا و پارلامئنت‌لرده ده تکرارلاندی. بئل: «بو تئرمین‌لر خالق دیلینده ده اولدوقجا تئز یاییلدی. میللی مجلیسله باغلی خبر درج ائد‌ن قزئت‌لرده بو تئرمین‌لردن ایستیفاده اولونوردو»، – دئییردی.\n«سول» و «ساغ» دونیایا نئجه یاییلدی؟\nبوتون دونیا فرانسه اینقیلابینی ایزله‌ییر، اینقیلابلا باغلی تئرمین‌لر بوتون دونیایا یاییلماغا باشلاییردی، آنجا�� بو بیر گئجه‌ده باش وئرمه‌ییب. فرانسه تاریخچی مارسل گاو‌شه‌نین «ساغ و سول» آدلی مقاله‌سینه اساساً، ساغین و سولون سیاسی کیملیک کیمی فورمالاشماسی «۱۹-جی عصرین سون ۲۵ ایلیندن و ۲۰-جی عصرین ایلک اون‌ایللیینه قدر داوام ائد‌ن بیر پروسئس» کیمی گؤتورولوردو.\nبولشئویک روسیه‌سینده و سووئت اتفاقینین ایلک ایل‌لرینده سول و ساغ تئرمین‌لرینین یایغین اولماسی بو سؤزلرین یاییلماسینین اساس نومونه‌سیدیر.\nییل اونیوئرسیته‌سینین آوروپانین مدنیت و اینتئللئکتوال تاریخی پروفسورو مارسی شور ایمیل واسطه‌سی ایله «تایم»-آ بئله یازیردی: «بولشئویک‌لر فرانسه اینقیلابینا حئیران ایدیلر. اونلار شعورلو شکیلده فرانسه اینقیلابینین میراثینی داوام ائتدیرمه‌یه و داها یوکسک سوییه‌یه قالدیرماغا چالیشیردیرلار». اونلار تاریخی پروسئسده بونو کومونیزمه آپاراجاق ضروری بیر آددیم کیمی قیمتلندیردیلر.\nاونلار اوچون سول و ساغ یئنی اؤزل معنالار داشیییردی. کومونیست پارتی خطیندن اوزاقلاشانلاری عکس طرفده، خصوصیله ایستالین دؤورونده سولچو و یا ساغچی ساپقین‌لار کیمی آدلاندیردیلار. سولا مئیل ائتمک اساساً رادیکال بین‌الخالق ایشچی اینقیلابینی قبول ائتمک آنلامینا گلیردی و ساغا یؤنلمک ایسه عادتا میللی احوال-روحیه‌نی منیمسه‌مک حساب اولونوردو. آنجاق بو ایضاحات‌لار دییشکن ایدی و داییم دییشن پارتی خطینه گؤره دییشیردی.\nدونیا موحاریبه‌لری آراسینداکی دؤورده اینسان‌لار میللی و صینفی سیاستله مشغول اولاندا بوتون آوروپادا سول و ساغ تئرمین‌لریندن ایستیفاده اولونوردو. شور یازیر: «آوروپانین ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰-جو ایل‌لری حاقیندا دانیشارکن «ساغ» و «سول» مسئله‌سینی داواملی اولاراق وورغولاماماق مومکون دئییل. اصلینده اونلارا توخونمادان او ایل‌لری شرح ائتمک چوخ چتین‌دیر». بو چوخ دقیق مسئله‌دیر. اونا گؤره کی موحاریبه‌لر آراسی ایل‌لر سیاسی قطبلشمه دؤورو ایدی. او زامان ساغ و سول دا داها رادیکال اولدولار؛ لیبرال مرکز ایسه «هاوایا اوچدو» (مارکسین ایفاده‌سی ایله دئسک).\n«سول» و «ساغ» تئرمین‌لری آمئریکا سیاستینده نئجه یاییلدی؟\nجرج ‌تاون اونیوئرسیته‌سینده آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لری سیاستی و اجتماعی حرکات‌لاری پروفسورو مایکل کازین-ه گؤره، تئرمین‌لر یالنیز ۲۰-جی عصرده آمئریکانین خالق دیلینده تطبیق اولوندو و «Google Ngram» آختاریش سیستمی ایله ده سولچو و ساغچی آنلاییش‌لارینین یالنیز ۱۹۲۰-جی ایل‌لرده کیتاب‌لاردا گئنیش ایستیفاده‌یه باشلاندیغی گؤرونور.\nآنجاق تئرمین‌لر داها چوخ یاییلدیقجا اوندان ان چوخ ایستیفاده ائده بیله‌جک اینسان‌لار چکینیب همین تئرمین‌لردن ایستیفاده ائتمکدن یاییندیلار. پنسیلوانیا اونیوئرسیته‌سینده ۲۰-جی عصر آمئریکا تاریخی پروفسورو برنت سبول دئییر: «۱۹۲۰-۳۰-جو ایل‌لرده آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرینده فعالیت گؤسته‌ر‌ن «ویجدانلی» کومونیست‌لر و سوسیالیست‌لر وار ایدی. لاکین بیر چوخ سببدن اؤزلرینی «سولچو» آدلاندیرمیردیلار.\nبیرینجیسی، ۱۹۳۰-جو ایل‌لرده پرئزیدئنت فراتعییننکلین د. روزولت «یئنی خط»-ه اساساً، اؤزل شیرکت‌لرله باریشان لیبرالیزم دؤورونه باشلادی. آکتیو سوسیالیست اولان بیر چوخ اینسان‌لار سیاستین و اساس پارتی‌لرین ایره‌لیله‌ییشی نامینه داها رادیکال ایدئولوگییالارینی قوربان وئره‌رک «یئنی خط»-ی دستکله‌مه‌یی سئچدیلر.\nفدر ۱۹۳۳-جو ایلده تعجیلی اولاراق بانکچیلیق قانونونو ایمضالاییر.\nسونرا ۱۹۴۰-۵۰-جی ایل‌لرده سویوق موحاریبه و قیرمیزی قورخو سول مئیللی اینسان‌لار اوچون ریسکی آرتیردی. سبول دئییر: «سوسیالیست و یا کومونیست کیمی دانیشسایدینیز، حکومتده‌کی ایشینیزی ایتیرردینیز. بئله‌لیکله، بو اؤزونو سولچو کیمی تانیدانلارا بؤیوک تهدید مئساژی ایدی». موحافیظه‌کار متفکرلر لیبرال دؤولتین بؤیومه‌سینی سولچولوق آدلاندیراراق اونو کومونیست‌لرله علاقه‌لندیرمه‌یه باشلادیلار. «حقیقتا ده، سول دوشونجه‌سینی یاشادان(اساساً سیاست سوییه‌سینده) ساغ‌دیر»، – دئیه او ادعا ائدیر.\nاستنفورد اونیوئرسیته‌سینده ۲۰-جی عصر آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لری تاریخینین پروفسورو و هوور اینستیتوتونون علمی ایشچیسی جنیفر بورنز دئییر: «اینسان‌لار ۱۹۶۰-جی ایل‌لرده بو سؤزو یئنیدن ایستیفاده ائتمه‌یه باشلادیلار».\nدییشمه‌یه نه سبب اولدو؟ بیرینجیسی، سیاسی پارتی‌لر کئچمیشده چوخ واخت بؤلگه‌سل و اقتصادی ماراق‌لاری اساسیندا ایداره اولونوردوسا، سونرالار ایدئولوژی اینانج‌لارلا مؤحکملنمه‌یه باشلادیلار. ایکینجیسی، هم ساغچی‌لار، هم ده سولچولار کؤهنه سیاسی بیرلیگی کنارا قویدولار. موحافیظه‌کارلار حکومتین گئنیشلنمه فلسفی اساس‌لاری ایله راضیلاشماییب یئنی بیر فیکیر ایره‌‌لی سورمک اوچون چالیشیردیلار. دیگر طرفدن، فعال طلبه‌لر بورنزون دئدیگی کیمی «هئگئمون لیبرالیزم» و ویتنام موحاریبه‌سینه قارشی چیخدیلار.\nبو چوخ واجیب ایدی مقام ایدی: اینسان‌لار فیکیر آیریلیق‌لارینی ایفاده ائتمک اوچون بیر یول لازیم اولاندا سول و ساغا اوز توتوب اؤز دوشونجه‌لرینی ایفاده ائدیردیلر. بو ایسه آمئریکا سیاستینده سول و ساغین فایدالی اولماسینا گتیریب چیخاردی.\nبورنز دئییر: «بیردن-بیره سول و ساغی داها چوخ تعیین ائدیلمیش بیر وضعیت یاراندی، چونکی هر ایکی طرف اورتاداکی موسسه‌لر و گوج‌لرین هر شئیی قاتیب-قاریشدیردیغینی و خئییرلی بیر ایش گؤرمه‌دیگینی دوشوندو». بو سولون سیاسی ایسپئکترده (طیفده) یوکسلمه‌سینه بیر سبب اولا بیلر، چونکی موحافیظه‌کار اولمایان، لیبرالیزمله ده راضیلاشمایان اینسان‌لار اؤزلرینی آدلاندیرماق اوچون بیر سؤزه احتیاج‌لاری وار ایدی، بونا گؤره ده اؤزلرینی سولچو آدلاندیرا بیلرلر دئیه دوشوندولر…[و] اینسان‌لار گئنیشلنمیش بیر حکومته و یا اقتصادی و یا اجتماعی و سیاسی حیاتا گئنیش موداخیله طلب ائتمدیکلرینی باشا دوشه‌رک اؤزلرینی دؤورون موحافیظه‌کار حرکاتیندان فرقله‌ندیرمک اوچون «ساغ» سؤزوندن اوزاق دوردولار».\nبو گون «سول» و «ساغ» نه دئمک‌دیر؟\nپن سوفیا روزنفیلدین دئدیگی کیمی تئرمین‌لر هاردا و هانسی کونتئکستده(زمینه‌ده) ایشلندیگینه گؤره دییشکن معنالارا صاحب آلتدیرلر. بو تئرمین‌لر فرانسه اینقیلابیندا خصوصی بیر معنا داشیییردیسا، آوروپادا سوسیالیزمین، میللتچیلیگین یوکسلیشینده و آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرینده طلبه حرکات‌لارینین باشلانغیجیندا باشقا-باشقا معنالار ایفاده ائدیردیلر.\nبو گون آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرینده سول مترقی‌لیک و ساغ موحافیظه‌کارلیغی گؤسته‌ریر. آنجاق مرکزین تعریفی هله ده دییشمکده‌دیر. مکلچی یازیردی کی، بایدن معتدل نامزد حساب اولونسا دا، سیاسی گونده‌لیگی اؤزو��دن یالنیز ۴ ایل اوولکی کلینتون‌‌دان قات-قات مترقی ایدی.\nبیر جریان اؤزونو دوغرولتماغا مئیللیدیر: مرکز چؤکنده سول و ساغ داها سیاسی گوجلو اولورلار. بعضیلری بونون ۲۰۱۹-جو ایلده باش وئردیگینی ادعا ائدیرلر.\nبورنز: «فیکریمجه، ساغ تئرمینی بو گون یئنیدن ایستیفاده اولونماغا باشلاییر، چونکی حقیقتا لیبرال اولمایان اینسان‌لار آراسیندا چوخ آیدین گؤرونن فرق‌لر وار» – دئییر.\nکازین دئییر کی، بو تئرمین‌لر سیاسی موباریزه‌ده ده گئتدیکجه داها چوخ ایستیفاده اولونور. سیاستچی‌لر رقیب‌لرینین فعالیت‌لرینی غیر-قانونی گؤسترمک اوچون تئز-تئز اونلارین چوخ سول و یا چوخ ساغ اولدوقلارینی دئییرلر.\nسول و ساغین معنالاری یئنه ده دییشه بیلر.\nکازین‌ هم ده دئییر:«من تاریخچی‌یم، تئرمین‌لرین موباحیثه‌سیز معنالاری اولدوغونا اینانمیرام. تئرمین نه قدر اهمیت‌لی‌دیرسه، معناسینین نه اولدوغو بیر او قدر موباحیثه‌لی‌دیر.».\nبو مقاله اتک‌یازی سایتی طرفیندن اینگیلیسجه‌دن ترجومه ائدیلمیشدیر.\nایدئولوژی ایدئولوگییا ساغچی ساغچیلیق سولچو سولچولوق مادیلین کارلایل\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləایران‌ین کیملیک سیاستی پروبلئمی\nسونراکي مقاله جیرتدان آمازون‌دا\nMüəllif haqqında\nمادیلین کارلایل\nRelated Posts\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nوین دیویس\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nجودی بئگز\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nاینکلوزیو توپلوم فوندو فعالیّته باشلاییب\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nآذربایجانین خردادی\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":1884,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.193,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":227605.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سیخ قازون الده ائتمک اوچون، اونو دوزگون بیچمک لازیم‌دیر. اونا گؤره ده ایستنیلن جاوان آغ شام و یا شام آغاجی مهو اولموش قازوندا یاخشی گؤرونمز.\nدوزگون بیچیلمه زامانی قازون اوولکی هودورلوگونون 1\/3 قدر قیسالیر. بو او دئمک‌دیر کی، اگر بیز قازونو 6سم هوندورلوگونده بیچیریکسه، 4 سم ساخلاماق لازیم‌دیر. قازونون اوپتیمال هون‌دورلوگو 2–3 سم اولور. داها آشاغی‌دان بیچی‌لرسه، قازونون قوروما تهلوکه‌سی یارانار. اگر تامامیله قیسا قازون ایستییرسینیزسه، بیچین‌دن سونرا اونو یاخشی سولاماق لازیمدر (مسئلن 1 م² اوچون 10–15 ل سو).\nسیزه 2 نؤو اوتچالان ماشین لازیم‌دیر – کلاسسک و مولچا.\nمولچا اوتچالانی بیچیلمیش اوتلاری توپلامیر، آنجاق کیچیک حیسه‌لره بؤلور و قازونو سپلییر. بئله اولدوقدا قازون هر بیچیلمه‌دن سونرا آوتوماتیک اولا‌راق گوبره‌لنیر. اگر قازونون یاخینلیغیندا هوووز وارسا، بو ��وتچالان ماشینی اونا یاخین توتمایین چونکی، کیچیک اوت قیرینتی‌لاری هوووزدا آیاق آلتیندا قالا بیلر. بئله قازون‌لار اوچون سبتی اولان کلاسسیک اوتچالان ماشین‌لار الوئریش‌لی‌دیر.\nهازیرکی دؤوروموزده اوتچالان ماشین‌لارین کئچی نؤو‌لری وار. اگر سیز اونلارا بیچیلمیش اوتلاری توپلاماق اوچون سبت یئرلش‌دیرسه‌نیز – کلاسسیک اوتچالان ماشین الده ائتمیش اولاجاقسینیز، اگر سبت یئرلشمزسه، مولچا آلینا‌جاق.\nاوتچالان ماشین‌لار یالنیز 15° دن آشاغی اییلمه‌سی اولان قازون‌لار اوچون الوئریش‌لی‌دیر. اگر سیزین قازون شاقولی تورپاق ساحه‌سینده یئرلشیرسه، کرنتی‌دن ایستیفاده ائدین. همچی‌نین کرنتینی کول و آغاج‌لارا یاخین مسافه‌ده ایستیفاده ائتمک داها اویغون‌دور، هم ده چوخیل‌لیک بیتکی‌لر قازوندا و یا گناردا بئجریلیر.\n««« اوولکی مقاله: بیز یئنی قازون سالیریق نؤوبتی مقاله: بیچیلمیش اوت ایله نه ائتمه‌لی؟ »»»\nدۇزگونو 27.12.2023 22:30 | چاپ ائدین | قازون\nکپر کلوب حاقیندا\nKPR − بیتکیچی‌لیک کلوبو بئینلخالق باغچی‌لیق تشکیلاتی‌دیر. داها چوخ اوخویون\nتجروبه‌نیزه اساساً بیتکی‌لرین بئجریلمه و یئتیشدیریلمه اصولونو بیزیمله بؤلوشون. بو ماقاله حاقیندا یازین و بوتانیخ ژورنالیندا آنا دیلینیزده درج ائدین! دیگر معلومات‌لار اوچون بیزیمله علاقه ساخلایین.","num_words":462,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.004,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":196980.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کوتله دیلی ایله یازماق ساوادسیزلیغی کوتله دیلی آلتیندا اؤرت-باسدیر ائتمک دئییل.کوتله‌نین دیلی ایله یازماق دئیه من رافیق تاغی یازیلارینا دئیه‌رم؛ اونون حئکایه‌لرینده‌کی لئکسیکون کوتله لئکسیکونودور؛ باخین: «بو جور قبیر دوزلتدیرمه‌ییم نه‌دی، گئدیب تزه بیرینی گتیرمه‌ییم نه‌ اولار»؟ «آی ائله آسدیم، آی بئله کسدیم». «سنین ائوین ائله‌ده‌دی، یا بئله‌ده»؟ اؤرنه‌یین یازمیر؛ «قادینلارین آبورتو» باخمایاراق کی حکیم‌دی، بو تور تئرمینلری هر کسدن ایی بیلیر؛ دئییر: «قادین زیان ائیلر بیردن» هارداسا حئکایه‌لری اوخویا-اوخویا هئی رحمت‌لیک آنام یادیما دوشوردو. رافیقین هؤروتو بیر بدن کوتله‌نی آشیب آرتیق عایله دیله ایله اوخوجوسویلا دانیشیر. آنجاق بو عایله دیلی یا دا کوتله دیلی اؤزونو بیلمز سیرادان بیر دیل دئییل. یازیچینی زحمت‌لر آلتیندان قاچیردان، امه‌یه گؤز یوموب، ناشی- ناشی نئچه دیل‌دن یاپیلمیش آش دئییل. بو دیل، اینتئللئکتوال دوشونجه‌نین اؤزل یونتوسو اولان سولوق آلا بیلن جانلی دیل‌دیر. دیلین آرخاسیندا دوشونور بیر یازار چئشیدلی دوشونوم خارالی ایله دورور. حئکایه‌لر بهانه‌دیر دوشونجه‌سینی اویقولاییب گؤزللیک، یاخشی‌لیق یایا بیلسین. بو کوتله دیلی ایله برابر بیزی قارشیلایان ائلیت بیر دیل ده واردیر کی، اوخوجونون هم دوشونجه‌سینی وارسیللاشدیریر؛ هم ساده‌جه کوتله دیلی ایله یئتینمه‌ییب قلوبال بیر یازینی اونیوئرسال یازیچی‌دان سرگیله‌ییشینی اورتایا قویور. حئکایه‌لرین بایاغی صاف کاراکتئرلری آلتیندا دونیا اؤلچوسونده اؤلکه‌لر یؤنه‌تیجی‌سی، سؤیله‌نیلن صمیمی اللـه‌نه‌جک ایچرلیکلرین آلتیندا میللتین قارتیمیش کؤهنه دردلری‌نین قایغیلارینین آچیقجا سئوینجه دؤنوشه بیله‌جک فلسفه یؤنتملی چؤزوملری بوی گؤستریر.\n-کیشی گؤر نئچه واخت‌دی کندین بو اوجقاریندا جانلا ال‌به‌یاخادی، داشادؤنموشلر بیر گلیب دَیمیرلر ده. قویاسان قاچاق-قولدوردان ناغیل-داستان آچالار. هامی‌سی دا گوْپ… ص١٣١\nهارداسا هؤروتونون تک-تک تومجه‌سی یازارلار اورتامیندا هر هانسی بیر صینیف‌ده اوزه‌ریندن یازیچیلیق درسی کئچیریله بیله‌جک قدر واردیر.\nبیر ده وار کی، کوتله، دیلده اینکیشافا باخماز، -باخاماز. کوتله‌نین، دیلین اوزه‌رینده فیکیرلشمه‌یه نه واختی اولار، نه ده حؤوصله‌سی. کوتله بیر تیکه چؤرک فیکرینده؛ ذاتن دیلی چوخو گونو کئچسین، آج قالماسین، حیاتدا قالا بیلسین دئیه قوللانار. هله دیلین تاریخینده اولان اونودولموش گوجلو سؤزجوکلری آراشدیریب تاپیب قوللانماق اوزون یارادیجی زامان طلب ائدیر آراشدیریجی‌سیندان. بو لازیملی، آرخالی، ائییتیلمیش گوجلو سؤزجوکلر چوخ زامان یازیلمیش یازی تورلرینین یازغی‌سینی بلله‌ییر. بونلار اولمادان هؤروتون دیرلی اولان آلینماز یئرلرینی بولامازسینیز. حربی بیریم‌لرین ساده‌جه عسگرلیک گون‌لرینی قورتارماق ایسته‌ین، سیلاحی اؤله-اؤله آچیب-قوشان آزجانا ائییتیلمیش بیرئیلری ایله کیم، هانکی ساواشی قازانا بیلر کی؟ اوزه‌رینه بارماق قویدوغوم بو تاپینتی سؤزجوکلر، دوز اؤزل ائییتیلمیش ظابیطلره بنزرلر ساواشدا. ساواشین یازغی‌سینی یالنیز اونلار بلیرترلر. باشقالاری، اونلارین وارلیغیندان ان آزی، اونلار قدر اولارلار. شوشانی خاطیرلایین. پولاد هشیم‌اوولار، تهران منسوم‌اوولار یاخود دا بونلارا بنزر خصوصی تأییناتلی اؤزل قووّه‌لر اولماسایدی، هانسی قارا عسگر او اوجالیقدا یئرله‌شن گوللـه یاغیشی آلتیندا اولان، قارالارا بورونموش، ساواش آلانی گؤزلر نورو، سئوه‌جن شوشایا گیره بیلردی.\nاؤرنک وئریرم رافیقین «اوجابوی لی‌لی‌پوت» حئکایه توپلوسوندان:\n«…چکمه‌سینین قونجوندان قامچی‌سینی چیخاردیب…» بو اؤرنه‌یین ریتمینه، ائستئتیکینه بیر ده «قونج» سؤزجویونو آرادان چیخاریب یئنی‌دن اوخویون.\nقونج: جورابین، چکمه‌نین، آیاق‌قابیلارین دیزه قدر قالخان حیصّه‌سی.\nیا«بولودلار یئلین کیمی دولموشدو»\n«خیرچیلتی و فیشیلتیلاردان ات اؤرپه‌شیردی»\n«موحوبونو دوزدو»\n«اونلارین اییی-جییی بو دونیادا اولمایاندا»\n«ییخیلماماق اوچون چیخاجاغین اوست پیلله‌کنلریندن بیرینه چؤکوب اوتوردو»\n«کیشی اویاناناجان»\n«گئده‌نه ساری سمتلندی»\n«گلین‌لری اونون گونونو گؤی اسکی‌یه بوکوب»\n«جانتاراق، فندگیر، خورنا، نفس‌لیک، گندالاش، توماج، توره‌مشیک، مایکا، فاتال، باتال، بلانک، لَچر، قیرچین، قاخیلیب(قاخیلماق)، ائمبلئم، دیلئنما، خیرپادان، جیزبیز، بونلار و بونلارا بنزر قولاغا دیمه‌ینلر یا دا آز دَیَن قورتاریجی سؤزجوکلردیر یازار اوچون.\nرومانچیلیق و حئکایه‌چیلک باره‌سینده اؤلمز ‘ویرجینیا وولف’ون دیرلی سؤزو واردیر کی؛ بورادا اونون دوشونجه‌سی رافیقین یازیسی آراجیلیغی ایله منیم ده دئدیکلریمی داها دا برکیشدیره‌جک‌دیر سانیرام. «رومان یا هر هانسی ادبی هؤروت دوشونجه‌سیز آرد-آردا گلن بسیط تومجه‌لردن دئییل، رفلنمیش و طاقلانمیش تومجه‌لردن اولوشور.» چوخ دیرلی بو دوشونجه‌نی گؤز اؤنونده بولوندوراراق بئله قرارا گلمک اولار کی دوشونجه‌دن یوخسون، آلت قاتی اولمایان، دیلی بیلمه‌ییب بایاغی بسیط تومجه‌لرین ییغینینا کیمسه رومان یا حئکای�� آد قویوب بیلگینلرین قیرلی الشتیریسیندن یاخالارینی قورتارا بیلمز.بئله تومجه‌لری همیشه دیل ازبری اولان گونلوک قوللانیملی سؤزجوکلرله قورماق اولمور. بوروشوق اولایلار آز باشا گلدییی کیمی، بو تور اولایلاری آنلاتا بیلمک اوچون ده اورتالیقدا آز گؤروکن سؤزجوکلر، کلمه‌لر یاردیمی ایله آنلاتیلیر. البته گونده‌لیک، تانیش سؤزجوکلرله ده بؤیله تومجه‌لر، جورونو بیلدیکدن سونرا قورولا بیلیر. بوردا یازیچی یئته‌نه‌یی ایش گؤرور. بو، رفلنمیش، سای‌سئچمه تومجه‌لری دونیانین گوجلو یازیچیلاری میخائیل بولگاکوف، اورهان پاموک، ویرجینیا وولف، رافیق تاغی و باشقا بو آغیرلیق چکی‌‌سینده اولان قلم آداملاریندا گؤرمک چتین کی آنلامایاجاق قدر موشکول اولسون.\nهله‌لیک اؤرنک اوچون رافیقین «اوجا بوب لی‌لی‌پوت» حئکایه‌لر توپلوسو کیتابیندان بیر نئچه رفلنمیش تومجه گتیریرم؛ هرچند اونون بوتون جومله‌لرینی رفلنمیش سانیرام:\n-قارداشی مندن سواستیفاده ائتدییینه گؤره، رحمت‌لیک دوستوما یازیغیم گلدی. ص٣٢٩\n-باغدا اریک، سونرا دا سالام‌علئیک قورتارانداسا – دالینا بیر تپیک ص۵۶\n-سئوگی سؤزلرینین بیری بیر قپییه دوشوردو. ص۵۶\n-خوشبخت‌لیک گؤزللیکله باغلی شئی‌دیر.ص٧١\n-اونلار «یئمه‌یی» «احسان» آدی ایله مدنی‌لشدیریلمه‌سینین علئیهینه‌یدیلر.\n-جان اوسته اولانلار هله‌لیک جانلا اوزولوشمک ایسته‌میر.ص٢۶٧\n-بو ماشین قابیرغا نازیک‌لیک‌ده یوللارا گوجله سیغیر.ص٢۶٨\nادبی کانالدا فردیناند دو سوسورون «یئرینه اوتورما صنعتیندن» مطلبلر قویموشدوم. عینی معنانی داشییان ایکی فرقلی سؤزجوک چئشیدلی جومله‌لرده بیر-بیرینین یئرینه اوتورامازلار. اونلارین قوللانیم اؤزل‌لیک‌لری واردیر. بورادا یازیچینین اونلاری تانیییب یئرینه اوتوردا بیلمه‌سی اونون یوکسک یا دا عکسینه آلچاق پئرفورمانسینی راحتجا اوزه چیخاردا بیلر.\n-کومئدییا زینب اوچون حیاتین رمزی، اونون صحنه‌یه دوشن ایشیغی ایدی.ص١٣۵\n-صحنه‌ده‌کی فاجیعه‌لر اسد اوچون اؤزونون قارشیداکی اؤلومونون (سانکی اونا اؤلوم حؤکمو کسیلیب) رمزلری‌دیر.ص١٣۶\n-سامان زنبیل‌لر یوکلر اوزه‌رینده جنوب ائمبلئمی شکلینده گؤرسه‌نیر.ص١١٣\n‘رمز’له ‘ائمبلئم’ بیرگه آنلام داشیییرلار. آنجاق یوخاریداکی تومجه‌لرده یئر دییشدیرسه‌لر ساچما اولمازمی سیزجه! طبیعی‌دیر کی آکسی ده، یازارا بللی بیر سوییه قاتیر.\nالبته فردیناند دو سوسور’ون و اوندان سونرا گلن بو یولون یولچوسو آراشدیریجیلار، پیلله-پیلله بو دوشونجه‌نی اینکیشاف ائتدیریب داها یوکسک یئرلره گؤتوره بیلیب‌لر. اوستده گؤستردیییم آنالوگ بو آراشدیرمانین ان پریمیتیو و بسیط حالی‌دیر. بو تئکنیک سونرالار باشقا بویوتا کئچیب، آنلاملی فرقلی بیچیمده سؤزجوکلری یئرله‌می، قوخو ایله‌می، گؤرونتو ایله علاقه‌دار بیر-بیرلرینین یئرینه کئچیره بیلدی‌لر.\nیازارین یازیسی جانا یاتماییب، اورکدن تیکان چیخاردا بیلمیرسه، چوخونلوقدا سئمانتیکی قوللانا بیلمه‌دیییندن‌دیر. یازیچی سؤزجویون تکجه‌نه سئمانتییینی هاردانسا ازبرله‌ییر، اولار-اولماز ایره‌لی‌ده‌کی دوشونجه‌لرینی همن تکجه سئمانتیکین اوزه‌ریندن قورماغا چالیشیر. آنلایاجاغانیز تومجه‌سینی همن سئمانتیکه اویغون فورمالاشدیریر. دیلی گؤزلجه بیلیب سئمانتیکینه تانیش اولانداسا ایش دییشیر. یازار تومجه‌نی ایسته‌دییی حالا سالیب هارداسا هؤروتو الینده خمیر کیمی یوغورا بیلیر. البته بورادا سؤزجوک باگاژینین دا دولو اولماسی چوخ اؤنملی‌دی. ذاتن سؤزوکدن یوخسون‌دورسا باشقا یئتنکلرینی آراشدیرماق آنلامسیزدیر؛ الینده سرمایه‌سی اولمایان تاجیر کیمی اولورسان. سئمانتیک یوخسونلوغو، اوخوماماق هم ده آراشدیرماماقدان ایره‌لی گلیر. چوخلو یازارلارین هؤروتونون یاوان گؤروکمه‌سی البته سینتاکسیس یوخسونلوغو ایله بیرگه سئمانتیک یوخسونلوغوندان ایره‌لی گلیر. رافیق’ین «اوجابوی لی‌لی‌پوت» کیتابیندان سئمانتیک آغیرلی بیر نئجه تومجه گتیریرم:\n-کیشی اویاناناجان ص٣۴٠\n-‘افقان’ سئوگیلی‌سینی تاپدیرماق فیکرینده ایدی.ص٧١\n-اوسلوب اوخشاییشی بؤیوکدو. ص٢٨٨\n-ابدیّت هوسکارلاری بدیعی‌لییه مئییل‌لی‌دیر. ص٢٨٨\n-موعللیم ده کئچل اولدو آت گئتسین. هئچ اوشاغینی ائله‌سینه اوخوتدورماق‌ دا ایسته‌مزسن.ص٢٧٣\n-آخیشماغا باشلادی\n-ان آزی اوشاقلار بیر-بیرینه ایسنیشر.\n-شکّ ائلنمه‌مه‌لی‌دیر\n-دالجا دانیشماق نه عادتدی سنده\nالبته یازارین تومجه قورماقدا سئمانتیکله برابر سینتاکسیس تالانتی دا چوخ اؤنملی‌دیر. بو یئته‌نک گؤز آردی ائدیرلرسه آرتیق گؤز اؤنونه قویماغا هؤروت بولامازسینیز. لازیملی و دوزگون سؤزجوک تومجه‌نین دوزگون یئرینده، عین حالدا دوزگون تومجه، هؤروتون لازیملی هم ده دوزگون پاراگرافیندا ایسته‌نیلن هؤروتو سونوب اورتایا قویا بیلر. بونو بیلمه‌ینله، یازی-پوزو حاقدا دانیشماق آبسورددور. دوروست سؤزجوک تومجه‌نین دوزگون یئرینده طیبّ‌ده جراحی اوپئراسیونو نه ائده بیلیرسه اونو ائدیر. جان قورتاریر. اورک ایشیقلاندیریب، گؤز آیدینلادیر. همن کیتابدان بیر-ایکی دنه ده سئنتاکسیس آغیرلیغی اولان تومجه‌لر گتیریرم. خاطیرلاتماق ایسته‌ییرم کی، پاراگراف اولاراق آرد-آردا تومجه‌لری، یازیم اوزانماسین دئیه گتیره بیلمیرم. ذاتن کیتابین ان آغیر باسان یؤنو ده ائله پاراگرافلار و اونلارین سیرالانیب حئکایه‌یه دؤنوشمه‌سی‌دی. اؤرنکلر:\n-صوحبتین اورتاسی قیرخین اورتاسیندان خئیلی اوّل‌ده ایدی. قیرخین اورتاسی بلکه یالنیز صؤحبتین آخیری ایله اوزلاشا.\n-دونن اتچه بالامین اوردک کیمی یان باسا-باسا یئریمه‌یینین سببینی نییه گئج بیلدیم.\n-قتلده سیرر آچیلمیرسا، دئییر، دئمه‌لی، اونو آچماغا قویمایانلار وار.ص۶٢\n-گؤردوم بونو دئمکده ممّدقولونون نیّتی مراسیمی یووارلاقلاشدیرماق، قبریستاندان چیخماق‌دیر.ص٣٢۶\n-نئجه یئره چیرپدی‌سا بئناوا «هیقق» ائله‌دی.ص١٢٢\n-بو ووروب اونا سالیردی، او ووروب بونا.ص١٢٨\nطبیعتده وار اولوب یا دا آنیندا اولوشا بیلن، چیخاجاق چئشیدلی ‘سس’لری حئکایه‌لرده، رومانلاردا اولدوغو تک سسلندیره بیلمک یازیچی‌دان ظریف اوستالیق ایستر. هارداسا کونسئرته گئتمه‌ین بیرینه ماهنی‌نی، رومانسی بیره-بیر اونو سسلندیرن اوخوجو تک اوخومانی زومزومه ائتمک‌دیر. ائشیتمه‌ین بیرینه یاردیمیجی قولاق‌جیق تک‌دیر سس‌لرین ایفاده‌سی رومان‌دا، حئکایه‌ده. یازاردان گوجلو پئرفورمانس ایسته‌ین، اونو قیسناشدیرا بیله‌جک بیر اولوشومدور. مندن سوروشسانیز، هارداسا یازارین بوتون یئته‌نک‌لری بیر یانا، بو پئرفورمانسی سرگیله‌یه بیلمه‌سی بیر یانادیر. ‘سس’ نه قدر اؤنملی، نئجه ده گرکلی‌دیر. ذاتن مجازی آنلامدا هر یازاری بیر ‘سس’ اولاراق آنلاتماغا چال��شمیریق‌می بیر-بیریمیزه. بو آنلاییشلا، رومان‌می، حئکایه‌می، هر هانسی هؤروت اؤزو ‘سس’ ساییلمیرمی. اؤیله‌سه اونو آنلاتا بیلمک ده بایا اؤنملی اولمالی‌دی. ‘سس‌لری’، قوش دیمدیی ایله یووایا قویارجاسینا ایفاده ائدن یازارلار، قارانلیق مئشه‌ده فنرین ایچیندن چیخاجاق ایشیغا برابر یازیلارینی پارلادا بیلیرلر. ‘سسلری، تانییب گؤستره بیلن یازارلار کرالی‌نین ‘سسلر کومپوزیسییا‌سینا’ اؤترگی بیر گؤز آتاق:\n-دیشلری بیر-بیرینه دییب شاققیلداشاردی.ص١٢٨\n-خیردا آددیملارلا تاپپیر-توپپور یئریمه‌یی وار.\n-تهمز آخیر الینی خارتیلتی‌یلا جود توکلو باشینا چکیب.ص١٢۴\n-ایچینده شیرهاشیر دیریلیک سویو\n-عالی مکتبه شیپپیلتی‌یلا گیره‌جک.ص٣٣٨\n-حیرصیندن دیشلری کیلیدله‌نیر، خیرچیلداییردی.\n-خیرچیلتی و فیشیلتی‌لاردان ات اؤرپه‌شیردی.\n-سویو شورولدادیردی.ص٣١٣\n-شاققاشاراق(اویناقلاریمداکی)ص٢۶٩\n-اوستومده زاغ-زاغ اسیر.\n-قیی‌یه چکدیم.\n-والای وورا-وورا\n-شاققاناق چکدی\n-خیسین-خیسین گوله‌جک\n-قاردی-قوردوسوندان خبرداردی\n-تویوقلار قاغاناقلایا-قاغاناقلایا یان اؤتدولر.ص٣١۴\n-قاشیقلار جینگیلتی‌یله یئره تؤکولور.ص١٣٩\nرافیق’ین یازیلاری حاقدا آراشدیرماغا ملزمه ایسته‌دیین قدر واردیر. باخیر سن نه پئشینده اولاسان. حئکایه‌چیلیکدن دانیشیریق‌سا، بوراداکی دئیملرین اوزه‌زینه بارماق قویوب، اونلاری اؤزل دانیشماق گره‌کیر. دئییملرین بوتون میللت‌لر آرا هانسی‌سا مکتب‌ده، اونیوئرستئتده اؤیره‌تیم آلانی یوخدور. ‘دئییم’‌لر، دیل کیمی میللتلرین میللی واری ساییلیر. اونلاری ماهنی ایچینده‌می، هانسی‌سا اؤیرتمن درس ایچینده‌می، اؤزللیکله یازارلار شاعیرلر شعر یا حئکایه-رومان یا مقاله فالان ایچینده اوخوجولارینا، دینله‌ییجی‌لرینه آنلاتارلار. ‘اوجابوی لی‌لی‌پوت’ کیتابیندا دئییم‌لر یازینی اؤیله اینجه بیر بیچیمده یولداشلاییر کی، چوخ واخت دئییم هانسی، هؤروت هانسی آییرا بیلمیرسن. دئییملر ائرکک-ائرکک هؤروت‌ده باش قالدیرمیر؛ آکسینه اوخوجو دئییمین وارلیغینی حیس بئله ائتمیر. سانکی بو دئییم ازلدن بو هؤروتون بویونا بیچیلیب‌میش.\n-داشی اته‌ییندن تؤک، گل سنی باکی‌یا آپاریم.\n-باکیدا ایتیم آزیب؟\n-باغدا اریک، سونرا دا سالام‌علئیک قورتارانداسا – دالینا بیر تپیک ص۵۶\n-آنجاق بیر ایش وار کی، دیل آلتدا قالان دئییل.ص١۴٠\nیازیچینین حئکایه‌یه گیریشیم سببی، یازیچیلیغا ال آتما قایناغی، قوشقوسوز اونون بئینینده آغیر گلن، اونلاری بوشالدیب، یونگوللشمک ایسته‌ین دوشونجه‌لری‌دیر. اصلینده حئکایه‌نین، رومانین جان مایاسی بودور. یازاری بو آلانا سوروکله‌ین بلکه تکجه‌نه اساس قووّ ده ائله اؤزودور. چوخلارینین قشنگ دوشونجه‌سی اولور، آمما یازا بیلمیرلر. چونکی یازیچیلیق بیر صنعت‌دیر. تئکنیکا طلب ائدیر. دوشونجه‌نی ده ‘حَح’ دئیه اؤنونو-آردینی دوشونمه‌دن بیر ییغین کیمی اورتایا آتسان، کیمسه‌نی اؤزونه چکمز. نئجه اوره‌تیب، صاحیبینه ایلتمک ده اساس یؤنلردن‌دی. دوشونجه‌نی اوستده دانیشدیغیمیز رفلنمیش، طاقلانمیش تومجه‌لرله اینسانلارا آختارماغا چالیشارسان‌سا ایشین ایش‌دیر. دوشونجه ده آبیرا مینر. دوشونجه‌نین اؤزو ده بو، رفلنمیش تومجه‌نین ایچینده اوخوجونون یا دا دینله‌ییجینین بئینینه یئدیرتدیریلیرسه داها گؤزل اولمازمی!؟ دیققت و��رسه‌نیز، بوردا ایکی مسأله‌نی آراشدیردیق: ایلک دوشونجه‌نین وارلیغی، داها سونرا اونو نئجه ایلتمه‌میز. بیر یازیچی بونلارین ایکی‌سینی ده، بیر یازی‌دا بوتون نیته‌لییی ایله اویقولایار.\nقاباق ‘رادیو’ باره‌سینده آذربایجاندا آراشدیرما اؤزه‌ره بیر تلویزیون-کینوسو چکیلمیشدی. اورادا گئرچک اولاراق دئییردی کی؛ «رادیو دینله‌ییجینین دؤیمه‌یه ال آتماسی ایله بیتر. چوخ امک وئرمک لازیم‌دیر کی، دینله‌ییجی بئزمه‌سین پروگرامدان.» یازیچیلیقدا دا رادیودا اولدوغو تک، ناشیلیغا یئر یوخدور. ‘اوجابوی لی‌لی‌پوت’ تک کیتابلارین اوخونولماسی گله‌جک یازارلارین یازیسینین اوخونماماسینین،. رادیوسونون سؤندورولمه‌سینه مانع اولا بیلر سانیرام. بو آرادا مادام بوراجان آنلاتدیقلاریما اؤرنک گتیرمیشم، قوی دوشونجه اوزه‌رینه دانیشدیقلاریمی دا بیر نئچه نمونه ایله گتیریم:\n-کاراته‌یه اعتیقادی اونون ایچینده‌کی بوشلوقلاری فاش ائله‌دی.\n-جمال عادی دیلغیری دا بیرینجی صؤحبت مؤضوعسو ائده بیلردی.ص١٨٣\n-یالنیز ایته یال وئریب اوندان صداقت گؤزله‌یرلر. هرچند ایت صداقتی افکتی من‌ده ‘صمد’دن گوجلو آلینمیشدی.ص١٨٣\n-من اونا باخاندا اوشاق، باجیما باخانداسا درحال بؤیوک اولوردوم.\n-جوغرافی فرقی بخته-بخت شئی‌دی.\nآداما اینسکلوپئدییا دئسم، اینانین آز دئمیشم. آدام تورک ایضاحلی لوغتدن اؤته‌سینده‌دیر. چوخلو کلمه‌لری ایضاحلی لوغتدن آختاریردیم، یوخ ایدی. بونونلا بیرگه روسجایا روسلارین یازارلاری قدر بیلدیینی حئکایه‌لریندن آنلاماق اولور. بو آرادا فارسجانین دا یابانچی‌سی دئییل. بونلاری دوشوننده بو آدام نئچه دیلین سؤزلوک باردانینی سیرتیندا داشییب. حئکایه‌لرینده گوجلو جوتلو و یازیلاریندا آنلاملی سؤزجوکلرینه اؤزل بیر آیراج آچیب آراشدیرماق لازمدی. جوتلو سؤزجوکلر بیبر فیلفیل کیمی هؤروته خصوصی داد وئریر:\nاؤرنک اوچون:\nتاپپیر-توپپور، آروادین قار-قورو، سیتیر-پیتیر، هاییل-ماییل اولوردو، چوخ دا اؤز آریق-توروغوندان‌دان یاریماییب، اَیَر-اکسیک، دئیینیب-دانساناردی، لاغ-لوغاز، پال-پالتار، بیش-دوش، چات-چات، آرین-آرخایین، آمان-زامان، آیری-آیریلیقدا، قوناق-قارا، مر-مئبیللی…\nرافیق و اونون دیرلی حئکایه‌لری حاقدا اؤلمه‌سم ساغ قالسام، شوبهه‌سیز اوخویوب-آراشدیری اوچون دفعه‌لرله یئنه-یئنه دولانیب قاییداجاغام اوستونه. رافیق منیم اوچون ادبیات‌دا بیر تاپینتی‌دی. فلسفه آغیرلی دیرلی دوشونجه‌لری تورک میللتینین قالیتیمی ساییلمالی منجه. من رافیقی بیر یازار کیمی دئییل، حیاتیمدا قارشیما چیخان تکجه‌نه شانسلار کیمی دیرلندیرمه‌یه چالیشدیم. من اونونلا یاشادیم سانیرام، بو، منیم اوچون اؤلومجول یاشانتیمدا واز کئچیلمز اولای ایدی.\nحئکایه‌ده یئگانه خوشوما گلمه‌ین جهت ایشله‌دیلمیش روسجا، فارسجا سؤزجوکلر ایدی. تامام، بیر یازارین حاققی چاتیر کی بیلدییی یابانچی دیللردن یئری گلدیک‌ده حئکایه‌سینده، رومانیندا ایشله‌ده. آنجاق، بورادا یئرسیزجه ایشله‌دیلمیش روسجا، فارسجا کلمه‌لر وار ایدی کی، بو، بو قدر دیرلی یاپیتی آزجیق‌ دا اولسا گؤزدن سالا بیلر منجه. اؤزللیکله فارسجا ایشله‌دیلمیش ایکیلی بیتیشیک سؤزجوکلر، دوغما دیلین اوغورونو اکسیلده بیلر. آشاغی‌دا همن سؤزجوکلردن اؤرنک وئریرم:\n-آپتئک(داواخانا) -چه‌زیان -چه‌حاصیل -استانسی��ا(دایاناجاق) -سوژئت -تأیینات -بونون دهانیندان چیخان حیکمته بیر باخ… -srok’lu)روسجا؛ موددتلی، مؤهلتلی، وعده‌لی، -رادیکولیتی‌یئلی -فارماکوپئیا -دئفیسیت(چیخارین گلیردن چوخ اولماسی) -آدئنوما -نام‌خودا – بوْمژ(سفیل) – کیشی کیمی(سئکسیستی)’ص١۴٠ کابلوُک -ابله -یئک کلمه کسمه‌دیلر ص١۵١ – چی‌فایدا ص٢۵١ – پاتالوْک ص٢۴۴ -پئرپئندیکوُل(شاقولی)ص٢٧٠ – وئدوْموس(سیاهی،لیست)، –\nاوْتکریتکا(آچیق مکتوب، تبریک کارتی) – شپارقالکا(کوْپیا) – مئتریکا(دوغوم شهادت‌نامه‌سی) ص٣۵٢ – جاغ‌به‌جاغ(جابه‌جا) ‘فارسجا’ ص۶١ – کونیونکتور(وضعیت،شرایط) ص٧۵ – برای-احتیاط ص٨٧ – پئتکا(ایکون) ص٨٩ – کثیف ص١١۵ کثافت – ذلیل‌چه ص١١۵ – زنن ص١١۵\nروسجا و فارسجا سؤزجوکلرین اوخویا-اوخویا نوت گؤتورموشدوم. بیردن گؤزوم (کیشی کیمی؛سئکسیستی) سؤزجوکلرینه دوشدو. بونو، قصدن نوتلاریمین آراسیندان گؤتورمه‌دیم کی، نه‌دن بو اؤنملی مؤوضوع‌نون سونا قالماسی اوخوجولارا بللی اولسون. دئدیم بونو وورقولامادان اؤتوشدورمک دوز اولماز. حئکایه‌لرده ‘کیشی کیمی’، ‘آرواد آغیز’، ‘آرواد دئییلسن کی’ قاوراملارا اوزوله‌رک راس گلمک اولور. آنجاق بو آذربایجان شهرلرینده، قصبه‌لرینده، کند‌لرینده اؤرت-باسدیر ائدیلمه‌یه‌جک قدر آزمان گئرچکدی. حئکایه‌لریمیزین گئرچکلیک‌دن آلمیش پایی‌دیر. بو سؤزلر کاراکتئرلر دیلی ایله سؤیله‌نیر؛ بو، او دئمک دئییل کی، رافیق تاغی’نین دا دوشونجه‌سی اودور. عکسینه، رافیق تاغی بونلار گؤزه سوخماقلا، نه‌لری‌سه اینسان یاخشیلیغینا دوغرو دییشمک چاباسیندادیر. بلکه هانسی‌سا فئمئنیست بو حئکایه‌لری اوخویا بیلمه‌یه، یا آجی چکه‌رک اوخویا؛ آنجاق، سورونو چؤزمه‌دن اوّل اونون دردینین چاره‌سینی بولماق اولماز سانیرام. بوندا دا، حئکایه‌‌لریمیزین، شعرلریمیزین، ادبیاتیمیزین دیرلی امه‌یی اولوب، اولاجاق دا.","num_words":4013,"character_repetition_ratio":0.025,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":110739.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هیجان — اینسانین عۆضوی (اورقانیک) احتیاجینین تأمین اوْلونوب-اوْلونماماسی ایله علاقه‌دار دیر. هیجان جانلی وارلیغین، اوْرقانیزمین دۇرومونو و خاریجی ائتکیلری‌نین بیولوژی اهمیّتینی مۆعیّنلشدیرمک احتیاجی ایله باغلیدیر.\nهیجانلار اینسان تجروبه‌سینین حیسّی حساب اوْلونور. اوْنلار اطراف عالمله، جمعیّتله قارشیلیق‌لی موناسیبتلری زنگینلشدیریر و خاطیره‌لره دینامیکلیک وئریر.\nهیجان آنلاییشی[دَییشدیر]\nپسیکولوقلارین فرقلی شرحلرینی عۆمومیلشدیره‌رک بئله بیر نتیجه‌یه گلمک اوْلار کی، چوْخ حاللاردا هیجانلار اینسانین ایندیکی آندا نه‌یه‌سه و یا کیمه‌سه موناسیبتی‌له علاقه دار کئچیردیگی یاشانتیلار کیمی آنلاشیلیر.\nهیجانی ایفاده‌لر[دَییشدیر]\nمحبّت، سئوینج، خوشبخت‌لیک\nتعجّوب\nایضطیراب، قوْرخو\nقطعیّت، غضب\nایکراه\nهیجان داها ساده حیسّ اوْلوب، اساساً اورقانیک احتیاجلارین، مثلاً، یئمه‌یه، تمیز هاوایا، سویا و .. اوْلان احتیاجلارین اؤده‌نیلمه‌سی ایله علاقه‌دار دیر. بۇ جهتدن هیجان حئیوانلاردا دا واردیر.\nبیر ده باخ[دَییشدیر]\nدویغو\nپسیکولوژی\nخاریجی کئچیدلر[دَییشدیر]\nهیجان\nقایناقلار[دَییشدیر]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=هیجان&oldid=1540884»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nEmotion\nLimbic system\nSubjective experience\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ مارس ۲۰۲۳، ‏۲۳:۰۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":312,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.003,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":45954.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تك اغاج (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، ماهنشان بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو و ماه نشان قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۱۷۳ نفر اهالیسی و ۳۷ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۸۱ نفری کیشی و ۹۲ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۱۱۲ نفری ساوادلی و ۴۲ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=تک_آغاج_(ماهنشان)&oldid=1549685»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۰۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":968,"character_repetition_ratio":0.221,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.318,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":134389.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سیجیللی‌لریمیزه باخیب گؤزلرینی گؤزوموزه زیلله‌دیللر. هَره‌یه بارماق باسدیریب تابوتونو وئریب گئتدیلر. اوره¬ییمدن سوووشدو هامیدان گیزلین تابوتومو آپاریم وئریم سئودیییم قیزا. فیکیرلشدیم: آغام تابوتون بیرینین اَسکیلمه‌یینی بیلسه قان سالار. دؤرد قارداش حیَطه دوزدویوموز تابوتلارین باش طرفینده دایانیب، اَلی اَلیمیزین اوستونه قویوب باشیمیزی آشاغا سالدیق. آغام زورنا چالدی. زورنانی بیزه، تابوتلارا توتدو. آغلاماغا نیققاندیق، آنجاق آغلایا بیلمه‌دیک. آغام زورناسینی قولتوغونا ووروب، ائیوانداکی سیماور چاینیکدن اؤزونه چای تؤکدو. چایینی تؤکجه‌یین ایچیب، آغزینی اَلیله‌ یئلپیله‌دی. بیز فینجانداکی چایینی باشیمیزا چکدیک. آغزیمیزی یئلپیله‌ییب، آغلادیق. آغزیمیزداکی قندی ‌توپوردوک یئره. آغام تابوتون بیرینه چیرتماق ووروب، تاققیلتی سسینی ائشیتجه‌یین دئدی: عجب نه قوری آغاجی وار. جان وئرر کابابا.\nاونون سؤزو آغزیندا قالمیشدی‌کی، بیز تابوتون بیرینی آیاغیمیزین آلتیندا سیندیریب، تؤکدوک مانقالین ایچینه. آلیشدیرماغا بیر زادیمیز یوخ ایدی. هامی بیرـ بیرینه باخدی. آغام جیبیندن سیجیلیسینی چیخاردیب، بیر صفحه‌سین�� جیردی. بویلانیب باخاندا گؤردوم ائولیلیک صفحه‌سی‌دیر. صفحه‌نی کیبریتله اودلادی. اود توتان کاغیذی‌ آتدی مانقالین ایچینه. کیبریت چؤپونو ده وئردی منه. من چؤپو پیله‌ییب آتدیم آیاغیمین آلتینا. آغاجین بیر تیکه‌سی آزاراق آلیشجایین سئویندیک. آغام اَییلیب اودون بؤیروندن پیله‌دی. ماشایلا کؤزرمیش آغاجلاری او یان ـ بو یان ائله‌دی. بیری سَییزیدن بئش دنه یئر آلما گؤتوروب، بیچاقلا ایکی بؤلدو. بیری یئرآلمالارا دوز سپدی. بیر آیریسی یئرآلمالاری یاواشجاسینا کؤزون ایچینه آتدی. نم‌کیم یئلپیله‌دی. آغام فیشدیراق وئره‌ـ وئره دئدی: بئله دولتدن کیم اینجیر؟ کاباب آغاجین ‌دا گتیریب قاپی ـ قاپی وئریرلر.\nآغام مانقالین قیراغیندا اوتوروب زورنا چالدی. یئرآلما چیرت‌ـ چیرت ائله‌دی. بیری ماشایلا پارا یئرآلمانی گؤتوروب، پیله‌یه‌ـ پیله‌یه دیشینه چکدی. آغام دئدی: اوت ایتیدی پیشیب.\nهره ماشانین آراسینداکی یئرآلمایا چیمیدیک ووروب آغزینا قویدو. بیری تامسینیب دئدی: لاپ دؤیمه کابابین دادین وئریر.\nمن یئرآلمانی آغزیمدا توولاییب دئدیم: یوخ ائی بؤیرح کابابینا اوخشئییر.\nاورتانجیلیمیز دئدی: آغزوزون دادین بیلمیرسوز دای. من کی، ائله بیلیرم قره جییر یئییم.\nلاپ خیردامیز اوتاناـ اوتانا دئدی: باغارساق اولسا نئجه؟!\nبیری ائودن دوْنموش اَتی گتیریب اودون اوستونه توتدو. اَته ایستی دَیدیکجه‌یین یوموشالیب، سویو اودا دامدی. آغام اَتی اَلینده توتانا گؤزونو آغارتدی. نم‌کیم تئز سیماوردان داغ‌سو آلیب گتیردی. اَتی قویدوق داغ‌سویون ایچینه. بیشمیش یئرآلمالارین قابیغینی سویوب، دوز سپیب یئدیک. بیری اودون بؤیرونه چاینیکی قویوب دئدی: قَه‌ینه‌سین چای قویاخ.\nجیبیمدن بیچاغی چیخاردیب وئردیم آغاما. هامینین گؤزو بَرلدی. دئدیم: تابوتومون اوستونه بیر زاد یاز!\nآغام گولومسه‌ییب، باشیما دولانا‌ـ دولانا ساغلیغیما زورنا چالدی. زورنانی منه وئریب، تابوتون بؤیرونده اَیلشدی. بیچاغی آغاجین اوستونه قویجایین سوروشدو: آدون ندی؟\nرنگیم قاچیب قالدیم آوارا. داها اؤز آدیمی بیلمیردیم. چوخدان ایدی تابوت گتیرنلر آدیمیزی دال با دال دَییشدیتدیریردیلر. هر هفته اونلاردان بیری سیجللیمیزه باخاندا دئییردی: بو دا اولدی آد؟\nبیز اونلارا دئییردیک: سیز بویرون نه آددان خوشوز گلیر یاریم ساعاتا دَییشدیریخ.\nاونلار تکجه قاش قاباقلارینی ساللاییب، سیجیللی ده اوخونولماز بیر آد یازیب وئردیلر بیزه. بیز هر نه قدر سیجیللینی او تای بو تایا دؤندردیکسه ‌ده اوخویا بیلمه‌دیک. بیر دفه سئودیییم قیزلا گؤروشنده او دئدی: آغامین یادینا گلنن آغاسی‌نین آدی یوخ ایمیش. ایندی سن آدی نئنئی‌سن؟\nآغامدان سوروشدوم: سن دییه بیلسون آغوون آدی ندی من…\nایسته‌دیم دئیم‌ آدیمی دَییشدیتدیرم آنجاق گؤردوم دفتردن تابوت گتیرنلر قاباقجادان بو ایشی گؤروبلر. آغام بوینونون دالینی قاشییب دئدی: نه ربطی وار؟\nدئدیم: اصلن آغوون آدین تابوتومون اوستونه یاز.\nبیرینین جینقیری چیخمادی. آغام منه باخدی، من داغ‌سوداکی آچیلان اَته. بیری اَتی میله تاخدی. آیریسی اودو یئلپیله‌دی. آغام بیچاغی آتدی تابوتون اوستونه. جیبیندن سیجیللیسینی چیخاردیب اوستومه آتیب دئدی: گه بو میراثا قالمیشدان آدووو تاپ.\nسئوینه‌ـ سئوینه سیجیللینی آلدیم. اوردا هئچ کیمین آدی یوخ ایدی. بیردن یادیما توشدو آغام بیر صفحه‌سینی جیرمیشدی. دئد��م: اودو آلیشدیراندا آدداریمیز اولان صفحه‌نی یاندیریبسان.\nاو یئریندن سیچراییب باشیما چیغیردی: ایندی تابوتون اوستونده آدون اولماسا اؤله بیلمیه‌جخسن؟\nهئچ زاد دئمه‌دیم. او کابابلارا باخیب یئنه قیشقیردی: نییه بیلاری قویدوز یانا؟\nهره‌میزه بیر میل کاباب وئردی. میل‌دن اَت چکیب قویدوق آغزیمیزا. یوموشاق اَتیدی. بیری هامییا بیر به بیر بیچاق پایلادی. بیر آیریسی یئر آلما تایینی تؤکدو مانقالین قیراغینا. یئرآلمالاری ایکی بؤلوب دوزدوک اودون اوستونه. دؤرد قارداشلیغا شهرین ملّی پارکیندا یئرآلما کابابی ساتیردیق. آغام دا شهرین گیره‌جه‌یینده بالیق کابابی ساتیردی. همیشه ائویمیزده تای ـ تای یئرآلما اولاردی. بیری یئکه آغاجلاری تیکه‌ـ تیکه ائله‌ییب ییغدی اَلیمیزین آلتینا. آغام دیشینی قورتدالایا‌ـ قورتدالایا دئدی: سیندیرون، سیندیرون، هفته‌نین آخیریندا گلیب تابوتلاری ایسته‌سه‌لر نئلیه‌جخسوز؟\nهامیمیز اودون اوستونده‌کی یئرآلمالارا باخدیق. او حیرصلنیب یئنه سوروشدو: بیز بو ائوده‌ بئش نفروخ، آنجاق دؤرد تابوتوموز وار!\nبیری فینجانلارا داغ‌سو تؤکدو. هامی داغ‌سونو پیله‌یه‌ـ پیله‌یه ایچدی، فیکیرلشدی. سوروشسایدیلار بئشینیجی تابوت نئجه اولوب قالاجایدیق آوارا. آغام فینجانداکی داغ‌سونو پؤشته‌‌یه‌ـ پؤشته‌یه ایچدی، بیر یئره دونوخدو. یئرآلما بَلله‌سی بوغازیمیزدان آشمادی. اونلاین دفترینه همیشه یئرآلما کابابینی آپاریب وئریردیک. اونلار آرتیق آرتیغینادا پولوموزو وئریردیلر. آنجاق تابوت مسئله‌سینه گلنده هئچ کیمله شوخلوقلاری یوخ ایدی. دئییردیلر اونلاردان بیری قارداشینی اؤلدورموشدو. بئله‌کی، قارداشی گئجه‌لر گلیب دفترین حیَطیندن تابوت اوغورلاییب، آپاریب شهرین یوخاری باشیندا باها‌ـ باها ساتیرمیش.\nهمیشه دفتردن گلنلر حیَطده اؤلونون صیفتینی، سیجیللی‌سینده‌کی عکسی‌له توتوشدوردلار. یئنی تابوت وئریردیلر. اؤلونو تابوتا قویوب، چییینلرینه گؤتوروردولر. طبیل شیپورلا‌ دا اوردان گئدیردیلر.\nآغام اؤله بیلمه‌دییندن داها کوچه باجادا باشینی اوجا توتا بیلمیردی. گئجه‌لر سحره‌جن ائیواندا اَیلشیب سیگار چکیردی. صاباح بیزه تزه سنگک آلیب، چای دمله‌ییردی. صبحانه یئییب، کوچه قاپیسیندا آغامدان گیزلین سیگار چکیردیک. یای گونلری ایدی. هاوالار گئجه سرین اولوردو. بیز تابوتدا یاتیردیق. آغام سحره‌جن حیَطی دولانیب سیگاری، سیگارا توتوردو. گئجه یاریسی گؤیلو ایسته‌ین اویانیب، یئرینی وئریردی آغاما. او تابوتدا اوزانجایین خورت دوشوردو. صاباحیسی دفتردن گلن‌لر، اؤلوسو اولان ائوه، آدام باشی بیر تابوت وئریردیلر. هره گرک اؤز تابوتونو آلیب لیستده بارماق باسایدی. او گونلر ایدی کی، آغام قاپیدا وانتدن دوشوب بیزی چاغیردی. راننده وانتین دال قاپیسینی آچدی. گؤردوک اورادا قبر داشی وار. داشین اوستونده ایکی اوچ دنه ضربدر چکیلمیشدی. کؤمکله‌شیب داشی حیَطه گتیردیک. آغام قبر داشینی تابوتلارین قیراغینا قویوب گئجه‌لر اوستونده اوزاندی. آنجاق یئنه یاتا بیلمه‌دی. دوروب چای دمله‌دی. بیزی ‌ده اویادیب، تابوتون ایچینده اوتوردوب، چای وئردی. قونشولار صبح تئزدن اؤلنلرینی تابوتا قویوب، تابوتو دا قویوردولار قاپییا. قاپیدا بیر چاراپایا اوستونده ده بیر بولوت خورما قویوردولار. قاپی‌نین او تاییندا دا آغام اوتوروب زورنا چالیردی. کوچه��یه زورنا سسی یاییلیردی. تابوت پایلایانلار دولو تابوتو آپاریب یئرینه بوش تابوت وئریردیلر. قونشولار تله‌سیردی اؤلمه‌یه. آغام اؤلمه‌مه‌ییندن داریخیردی. آغاملا هر گئجه گئدیب قبر داشی گتیریب، کوچه‌ده سو لوله‌سینه گؤره قازیلان یئرلره دوزدوک. تکجه قبر داشلارینین اوستویله گئدیب گلدیک. قبر داشلارینین بیر باشی بیزیم قاپییا چاتیب او بیری باشیدا قبرستانلیغا یئتیشیردی. آغام هر گون او یولو گئدیب گلیردی. ایسته‌ییردی اؤلسه‌ده او یولدا اؤلسون. ائله او گوندن قانونلار دَییشیلدی. دفترین ایشچیلری گلیب، تابوت لیستی‌نین اوزویله قاپیلارین قاباغیندا قبر قازیب، گئتدیلر. گئده‌ـ گئده ده دئدیلر: بیز سیزون فیکریندیوخ. بوننان سورا تشریفاتنان تابیتی آپارما مراسیمینه یالاننان پول خشدنمیه‌جخ.\nآروادلار قبرین اطرافینی سوپوروب سولادیلار. اوردا یئکه سمیاور قویدولار. کیشیلرین بعضی‌سی قبرین ایچینده اوتوروب،‌ بعضیلری‌ ده آیاقلارینی قبره ساللادیلار. قلیان چکیب چای ایچدیلر. کوچه‌یه تنبکی اییسی دولدو. کوچه‌نین شولوغلوغوندا ائودن اَکیلدیم. گئتدیم سئو‌دیییم قیز گیلین قاپیسینا. اورادا بیر آز دایاندیم. او، قاپیلاریندا اوتوران آروادلارین ایچدیکلری چایی‌نین بوش استکانینی سینی‌یه قویوردو. اونلارا یاخینلاشجایین آروادلار اوست باشلارینی چیرپیب گئتدیلر. سینی‌ده ایکی استکان چای واریدی. دئدیم: گؤیدن ایکی فینجان چای گلدی بیری منیم بیری سنین.\nسونرا اوتاندیغیمدان یئره باخدیم. باشماغیم ایشیلداییردی. اونو زورنا سسیله واکسلامیشدیم. سئو‌دیییم قیز چای اَلینده گئدیب قبرده اوزاندی. من‌ ده سئوینه‌ـ سئوینه اونونلا یاپیشیقلی قبره تپیلیب اوزاندیم. او دیرسه‌یی اوسته قالخیب منه چای وئردی. من ده اونا یئرآلما کابابی وئردیم. او دئدی: یامان آج ایدیم!\nدئدیم: آل بینی دا.\nاو اَلینی قبردن قالخیزیب منه طرف توتدو. اووجونا دوز تؤکدوم. چایینی ایچدیم. ایلمانقی ایدی. آغاما ایلمانقی چای وئرسیدون تؤکردی باشووا. سونرا دا دئیردی: گرک چاینیک‌دن چایی تؤحجه‌یین چکه‌سن باشووا.\nقیز مندن سوروشدو: نئچه تابوتوز وار؟\nدئدیم: دؤرت دنه.\nدئدی: آخی ائشیتمیشم سیز بئش نفرسوز.\nدیلیمی دیشله‌ییب دئدیم: شوخلوق ائله‌دیم ائی!\nدئدی: به سنون آغون هاچان اؤله‌جغ؟\nسوروشدوم: نئجه. بیرینه نه دخلی وار؟\nدئدی: آخی آغام دئییر سنون آغون اؤلمه‌سه مومکوندی بیزیم تابوت سهمیه‌میزی کسه‌لر.\nدئدیم: جهنّمه گؤرا.\nآغلادی. نلبکینی قویدوم قبرین ایچینه. نلبکی‌نین ایچینه ده بیر یئرآلما کابابی قویدوم. سس‌سیز‌جه اوردان قاچدیم. قاپیمیزداکی قبرده اوزانیب سیگار چکدیم، دئییندیم: «کیمه نه! آغام اؤلمور.» ‌ائله او آندا آغام حیَطدن چیخدی قاپییا. سیگاری باشماغیمی‌نین آلتینا باسیب سؤندوردوم. آغام قبرلرین اطرافیندا اَکدییی گول‌لره سو وئردی. منه گؤزو ساتاشجایین چیغیردی: گون اورتادی آخی به هاچان دوراجاغسان بالا؟\nقارداشلاریم حیَطدن گلیب اونا یالواردیلار: اجازه وئر بئبئله بوش تابوتون بیرینده اوزانیب سنون یئرووه اؤلغ.\nآغام دئدی: اوندا قاپی قونشو نه دییَر؟ اَیَر منیم عورضه‌م یوخدوسا اؤلم قوی دیری قالیم.\nقبردن چؤله چیخدیم. نئچه گون ایدی آغام بالیق ساتماغا گئدنده بیریمیزی اؤزویله آپاریردی. اونونلا گئدن قارداش اؤزویله تابوت گزدیریردی. آغام دئییردی: کیم نه بیلیر بلکه بیردن اؤلدوم!\n��ر گون بیرینین نوبه‌سی‌ایدی. بیر گون قارداشلاریمین بیری تابوتو سوروتله‌یه‌ـ سوروتله‌یه حیشطه گیردی. سونرا تابوتون ایچیندن قیزارمیش بالیق چیخارتدی. بیز هئچ نه سوروشمادیق، آنجاق او دئدی: آغام زورنا چالا‌ـ چالا شهرین اوستونده‌کی تپه‌دن اؤزون آتدی آشاغی.\nسونرا تابوتون ایچینده چؤمبه‌لتمه اَیلشیب دئدی: «آغام اؤزونو آتمامیشدان قاباق منه دئدی من چالییام سن اوینا.» دئدیم: «اویناماغ بیلمییم.» آغام زورنا چالیب اوینادی. او حالدا ‌دا اؤزونو اتوبانا آتدی. اَیلیب باخدیم اتوبان سایخین ایدی.\nسیگار آلیشدیردیق. تپه‌نین لاپ آشاغیسی اتوبان ایدی. او اتوبانی دوزلدنده بیز ده اورادا ایشله‌دیک. شهرین یاخینلیغینداکی نئچه هکتار یئرآلما زَمیسی اتوبان طرحینه توشموشدو. هر ندن قاباق بولدوزئرلر اورالاری هامارلادیلار. زَمیلری اؤلچوب، اَللی قدم‌دن بیر تاختا میخی چالدیق. هر میخین اوستونده اولچدوغوموز متراژی یازمیشدیق. هله یئردن یئر آلما چیخیردی. ناهارا چیخاندا اورالاردان یئرآلما چیخاردیب کاباب ائله‌دیک.\nسیگار داماغیمیزدا، تابوتلاری چییینیمیزه آتیب گئتدیک اتوبانا طرف. گؤیلو ایسته‌‌‌‌ین یاری یولدا ایچینده یاتا بیلردی، اؤله بیلردی. ایسته‌ییردیک آغامین جنازه‌سیندن بیر زاد قالمیش اولسا قایتاراق. اورا یئتیشجه‌یین تپه‌نین اوستونده دایانیب دومان باسمیش اوتوبانا باخدیق. دومان یوخاری قالخدی. اَل‌ـ اَله وئردیک. بارماقلاریمیزی بیرـ بیرینه قیفیللادیق. دوماندا ایتدیک.","num_words":2671,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":123065.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Soviet-Ukrainian human rights activist and politicianشابلون:SHORTDESC:Soviet-Ukrainian human rights activist and politician\nMustafa Əbdülcəmil Qırımoğlu\n1st قیريم تاتار خالقی مجليسی‌نين 1-جی صدری\nایشده\n1991–2013\nقاباقکی\nپوست قورولدو\nسونراکی\nرفعت چوباراف\nاوکراين پرزيدنتی‌نين قیريم تاتار خالقی‌نين ايشلري اوزره کوميسری\nایشده\n2014–2019\nقاباقکی\nپوست قورولدو\nسونراکی\nپوست بوشدور\nPeople's Deputy of Ukraine\nایشده\n1998 – Present\n8th convocation\nایشده\n27نوامبر2014 – 29 آقوست 2019\nسئچکی دایره‌سی\nPetro Poroshenko Bloc, No.5\n9th convocation\nموتَصدی\nایشه باشلادی\n29آقوست 2019\nسئچکی دایره‌سی\nEuropean Solidarity, No.6\nشخصی بیلگیلر\nدوغوم\nمصطفی عبدالجمیل\n۱۳ نوامبر ۱۹۴۳ ‏(۸۰ یاش)\nAy-Serez, Crimea, Russian SFSR, Soviet Union\nوطنداشلیق\nاوکراین‌لی\nمیلیت\nقیریم تاتار تورکو\nسیاسی حزبی\nاوکراین خالق حرکاتی\nآیری سیاسی\nباغلانتیلاری\nبیزیم اوکراین\nاؤدول‌لر\nOrder of Prince Yaroslav the Wise\nOrder of the Republic\nOrder for Merits to Lithuania\nمصطفی عبدالجمیل قیریم‌اوغلو (13 نوامبر 1943، آی-سرز قصبه‌سی) — 1943-جو ایلین 13 نوامبردا او زامان روسیه فدراسیونونون ترکیبینده اولان قیریم موختار شووری سوسیالیست جومهوریتی‌‌نین سوداک ویلایتی‌نین آی-سرز قصبه سینده چوخ‌اوشاقلی عاییله‌ده آنادان اولوب. بوتون قیریم تاتارلاری کیمی اونون دا عاییله‌سی 1944-جو ایل 18 مئی تاریخینده قیریمدان اورتا آسیایا کؤچورولوب.\nحاشیه: \"International Relations and Security Network\"مدیا آژانسینا 2009-جو ایل ژوئیه‌نین اوّل‌لرینده وئردیگی موصاحیبه‌سینده مصطفی جمیل‌اوغلو دئییب:\n\" بیزیم خالق سوی‌قیریمین قوربانی‌دیر. ایکینجی دونیا ساواشی سونوندا بیزیم میلتی ایستالین‌ین امری ایله اورتا آسیایا کؤچوردولر. حئیوان‌لار اوچون نظرده توتولموش واقون‌لاردا کؤچورولرکن و اورتا آسیاداکی یئنی یئرلرده قیریم تاتارلاری‌نین یاریسی آجیندان، خسته‌لیکدن محو اولدو... من اوشاق اولاندا، آنا و آتامین آخشام‌لار گؤز یاشی ایچینده پیچیلداشمالاریندان آنلادیم کی، بیزیم وطنیمیز اولوب. بو وطن – چاغداش موستقیل اوکراین‌ین ترکیبینده اولان قیریمدیر.‌\"\nیاشاییشی[دَییشدیر]\n1959-جو ایلده اورتا مکتبی بیتیرن مصطفی بیگ سندلرینی تاشکندده کی اورتا آسیا بیلیم‌یوردونون شرق‌شوناسلیق فاکولته‌سینه وئریر. لاکین اونا بیلدیریلیر کی، قیریم تاتارلارینی بو فاکولته‌یه قبول ائتمیرلر. بوندان سونرا جمیل‌اوغلو اؤزبکیستانین میرزه‌چاوُل تعمیر-مکانیکی کارخانه‌سینده چیلینگر، توْکار (خرّاط)، الکتروچیلینگر ایشله‌ییر، داها سونرا تاشکنده کؤچه‌رک هاواچی‌لیق کارخانه‌سینده توکار صنعتینده چالیشیر.\n1961-جی ایلده م. جمیل‌اوغلو گیزلی یارادیلمیش \" قیریم تاتار گنجلری‌نین ایتیفاقی(قتگی)‌\" تشکیلاتیندا تاریخی شؤعبه‌یه باشچی‌لیق ائدیر. تشکیلات بیر نئچه آی فعالیت گؤستریر و شوروی \"دؤولت تهلوکه سیزلیک کومیته سی (د‌تک)\" طرفیندن رپرسسیایا (تمیزله‌مه‌یه) معروض قالیر. تشکیلاتین رهبرلری مارات عمروف و سید حمزه عمروف حبس ائدیله‌رک، 3 و 4 ایل اولماقلا جیدی رژیملی امک-ایصلاح کولونوندا جزایا محکوم ائدیلیرلر. گنج مصطفی بیگ \"آنتی‌ شووری فعالیتینده \" ایتّیهام ائدیله‌رک ایشدن چیخاریلیر و \"دتک\"-‌نین نظارتینه گؤتورولور.\n1962-جی ایلده او، تاشکند سووارما اینستیتوتونون هیدرومالیوراسیون فاکولته‌سینه داخیل اولور. 1965-جی ایلده ایسه، میلتچی‌لیک و آنتی-شوروی باخیش‌لاری اوستونده اینستیتوتدان قووولور. اساس سبب ایسه اونون قتگی-نی برپا ائتمه‌سی و طلبه لر آراسیندا اؤزونون یازدیغی \"‌13 – 18. عصرلرده قیریمین تورک مدنیتی‌نین قیسا تاریخی اوچرک‌لری‌\" اثرینی یایماسی اولور. 1966-جی ایلده او، \" شوروی اوردوسوندا قوللوقدان یایینما‌\" کیمی فورمال ایتّیهاملا 6 آی مودتینه حبس ائدیلیر.\nحبسدن آزاد اولدوقدان سونرا جمیل‌اوغلو موسکو حوقوق مودافیعه‌چی‌لری ایله یاخینلاشیر، شوروی-ده اینسان حوقوق‌لاری‌نین تاپدانماسی، 1968-جی ایلده چکسلواکی‌نین شوروی ایشغالی علهینه سندلرین حاضیرلانماسی و ایمضالانماسیندا فعال ایشتیراک ائدیر. موسکودا مؤعتبر کوتلوی اینفورماسیا وسیطه‌لری‌ نوماینده‌لری واسیطه‌سیله قیریم تاتارلاری‌نین پروبلمینی دونیایا چاتدیرماغا چالیشیر.\n1969-جو ایلین مئیینده دیگر مشهور حوقوق مودافیعه‌چی‌لری ایله بیرگه \"شوروی-ده اینسان حوقوق‌لاری‌نین مودافیعه‌سی تشبوث قروپونون‌\" تأسیسچی‌لریندن بیری اولور. همین ایلین سپتامبریندا جمیل‌اوغلو یئنیدن حبس ائدیلیر. \"‌شوروی دؤولت و ایجتیماعی قورولوشونا بؤهتان آتماق‌\" ایتّیهامی ایله اونا قارشی قالدیریلمیش جینایت ایشی، آرتیق حبسده اولان دونیا اوزره تانینمیش حوقوق مودافیعه‌چی‌لری پیوتر قریقوْرنکوْ و ایلیا قابای‌ین جینایت ایشلری ایله بیرلشدیریلیر.\n1970-جی ایل 19 ژانویه تاریخینده محکمه سالونوندا اونون سون چیخیشی شوروی ایمپیراتورلوغونا و کومونیست رژیمینه قارشی ایتّیهام مانیفستی کیمی قییمتلندیریله بیلر. بو چیخیش سونرالار الدن‌اله گزه‌رک شوروی-دکی آزادفیکیرلی اینسان‌لاری آیاغا قالدیریردی. حاشیه: اونون چیخیشی‌نین سون سؤزلری:\n\" قیریم ت��تار خالقینا قارشی غدار رپرسیالارا اعتیراض اولاراق، بو خالقین موقدس حوقوقونون – وطنه اولان حوقوقونون تاپدانماسینا اعتیراض اولاراق، بیزیم اؤلکه‌ده اینسان حوقوق‌لاری‌نین کوبود صورتده پوزولماسینا اعتیراض اولاراق، من قیریم تاتار خالقی‌نین میلّی حرکاتی‌نین ایشتیراکچیسی کیمی، شوروی-ده اینسان حوقوق‌لاری‌نین مودافیعه‌سی اوزره تشبوث قروپونون عوضوو کیمی اوتوز گونلوک آجلیق اعتصابی اعلان ائدیرم.\nمن تام درک ائدیرم کی، بو اعتصاب منیم ساغلاملیغیم و حتّی حیاتیم حسابینا باش وئره بیلر. لاکین اؤز میلّی و وطنداش حوقوقل‌اریمین بو جور کسکین مودافیعه فورماسینا ال آتاراق، من اومید ائدیرم کی، بو اولای بیر چوخ اینسانین یاتمیش ویجدانینی اویادا بیله‌جک.\nیا وطن، یا اؤلوم! یاشاسین آزادلیق! \"\nتاشکند شهر محکمه‌سی‌نین حؤکمو ایله، جمیل‌اوغلو و قابای 3 ایل حبس جزاسینا، قریقوْرنکْو ایسه، \"روحی قوصورلو \" اعلان ائدیله‌رک، 5 ایل مودتینه دتک-‌نین خوصوصی روحی‌خسته‌لر خسته‌خاناسیندا مجبوری \"موعالیجه‌یه \" محکوم ائدیلیرلر. بو عدالت‌سیز قرارا اعتیراض علامتی اولاراق مصطفی جمیل‌اوغلو تاشکند ایستینطاق تجریدخاناسیندا 30 گون داوام ائدن آجلیق اعتصابی کئچیریر.\n1972-جی ایلین سپتامبرریندا آزاد اولوناراق، \" ایصلاح ائدیلمه میش، آنتی‌شوروی باخیشلی المنت \" کیمی کاراکتریزه ایله گولوستان شهرینده (اؤزبکیستان) دتک-نین آچیق نظارتینه گؤتورولور. بو آرادا اوراداکی سووخوزدا موهندیس کیمی چالیشیر.\n1974-جو ایلده ایسه، یئنیدن حبس و 1 ایللیک محکوملوق. ایتیهامنامه‌یه گؤره، گویا اوردو سیرالارینا چاغیریشدان ایمتیناع ائدیب. اصلینده ایسه، دتک-نین یئرلی شؤعبه‌سینه معلومات داخیل اولموشدو کی، جمیل‌اوغلو موسکوا صفر ائتمگه حاضیرلاشیر. بئله کی، همین ایل آمریکا پرزیدنتی نیکسون موسکوا گله‌جکدی و دتک چکینیردی کی، جمیل‌اوغلو موسکودا نیکسونا قیریم تاتارلاری‌نین حوقوق‌لاری‌نین تاپدانماسی باره ده دیلکچه تقدیم ائدر و یا اعتصاب تشکیل ائتمک نیتینده دیر.\nبو جزاسینی مصطفی بیگ اومسک‌داکی جیدی رژیملی دوشرگه‌ده چکیر. آزاد اولونماسینا 3 گون قالمیش اونا قارشی یئنی جینایت ایشی آچیلیر. بو دفعه او، جزا موسیسه‌سینده محکوم‌لار آراسیندا آنتی‌شوروی تبلیغاتی اوستونده ایتّیهام ائدیلیر. بو ایتّیهاما قارشی اعتیراض علامتی اولاراق جمیل‌اوغلو آجلیق اعتصابینا باشلاییر. آرتیق \"‌آزادلیق‌\" و \"‌آزاد اوروپا‌\" رادیودالغالاریندا اونون آدی گئنینه-بولونا چکیلیردی. اؤلومه دک آجلیق اعلان ائتمیش مصطفی جمیل‌اوغلونو ایجباراً معدسینه سوْند یئریتمکله قیدالاندیرماغا باشلاییرلار.\nمصطفی جمیل‌اوغلوین بو محکوملوغونون سونونا یاخین محکوم دوشرگه‌سینده اونا قارشی \" آنتی-شوروی تبلیغاتی و پان‌تورکیزم‌\" ایتّیهامی ایله یئنی جینایت ایشی آچیلیر. لاکین 15 گونلوک آجلیق اعتصابیندان سونرا، بین الخالق مدیادا شوروی-نین تنقیدی کامپانیاسیندان قورتولماق اوچون اونو آزاد ائدیرلر و خوصوصی طیاره ایله تاشکنده گتیریب 1977-جی ایلین دسامبریندا شوروی DİN--نین آچیق نظارتی آلتیندا آزاد بوراخیرلار.\nقیریم تاتارلاری آراسیندا اونون نوفوذو او قدر یوکسک ایدی کی، حتّی اؤزبکیستانداکی قیریم تاتارلاری‌نین دیگر مسکن‌لرینه سفری یاساق ائدیلمیشدی.\nآما تاشکنددن کنارا چیخدیغی اوچون 1979-جو ایلده ایل یاریم مودته حبسه محکوم ائدیلیر. تئزلیکله بو محکوملوق 4 ایللیک یاکوتیستانا سورگونله عوض ائدیلیر. محکمه ایجلاسی قاپالی کئچیریلیردی، قوهوم‌لاری و موسکودان گلمیش آکادمیک ساخاروف محکمه سالونونا بوراخیلمادیلار.\n1980-جی ایلین 20 ژوئیه‌ده سورگونده مصطفی جمیل‌اوغلو ایللردن بری اونون یولونو گؤزله‌ین صافینار خانیملا عاییله قورور. اونلار سورگونده دوغولموش اوغول‌لاری‌نین آدینی هئیسر قویورلار.\nسورگون بیتدیکدن سونرا مصطفی جمیل‌اوغلو حیات یولداشی و اوشاغی ایله بیرگه قیریما کؤچور. اوچ گون سونرا قیریمدان چیخاریلیر. DİN-ین آچیق ایداری نظارتی آلتیندا تاشکند ویلایتی‌نین یئنگی‌یول شهرینده یاشاییب چیلینگر ایشله‌ییر.\n1983-جو ایلین نوامبریندا 6-جی دفعه \" آنتی-شوروی تبلیغاتی، میلتچی‌لیک و پان‌تورکیزم \" ایتّیهاملاری ایله حبس ائدیلیر. همچنین، حبسی عرفه سینده مصطفی جمیل‌اوغلوین آتاسی وفات ائدیر. او، آتاسی‌نین جنازه‌سینی وطنده – قیریمدا دفن ائتمک اوچون اونونلا همفیکیر اولموش هم‌سوی‌لاری‌نین موشایعتی ایله تاشکند هاوا آلانینا ماتم یوروشو تشکیل ائدیر. \"ایغتیشاش‌لارا تشویق\" مادّه‌سی ده یئنی جینایت ایشینه علاوه ائدیلیر. 3 ایللیک محبسی ماقادان ویلایتی‌نین \" اوپتار \" آدلی خوصوصی رژیملی دوشرگه ده کئچیر.\n1986-جی ایلین دسامبریندا دوشرگه مودیریتی اونا قارشی \" آزادلیقدان محروم ائتمه یئرلری‌نین قایدالارینی پوزماق و محکوم‌لار آراسیندا آنتی-شوروی تبلیغاتی \" ایتّیهامی ایله یئنی جینایت ایشی آچیر. اوچ ایله‌دک قاپالی رژیملی موسیسه ده محکوملوغو نظرده توتان ایتّیهامنامه‌یه باخمایاراق، آرتیق شوروی-ده \"پروسترویکا\" ووسعت آلمیشدی. دموکراتیک دونیانین قورباچوف روسیه‌سی قارشیسیندا قویدوغو طلب‌لردن بیری ده محض، قیریم تاتار خالقی‌نین بؤیوک اوغلو مصطفی جمیل‌اوغلوین آزاد ائدیلمه‌سی ایدی. آرتیق 70-جی ایللردن اونون آدی قیریم تاتارلاری‌نین لیدری و گؤرکملی حوقوق مودافیعه‌چیسی کیمی بوتون دونیایا بللی ایدی.\nاونو بئش ایل سیناق مودتلی اوچ ایل شرطی جزا ایله آزاد ائدیرلر. 1987-جی ایلین آوریلینده قیریم تاتار فعال‌لاری‌نین (قتف) عوموم‌ایتّیفاق قورولتاییندا قیریم تاتار میلّی حرکاتی‌نین مرکزی تشبوث قروپونا عوضو سئچیلیر. \" قیریم تاتارلاری‌نین میلّی حرکاتی‌نین خبرلری \" درگیسی‌نین باش رداکتورو ایشله‌ییر.\nقتف-این نؤوبتی قورولتاییندا قیریم تاتارلاری‌نین میلّی حرکاتی تشکیلاتی (قتمح) تأسیس ائدیلیر. \" قیریم‌ اوغلو \" تخلوصونو آلمیش مصطفی جمیل‌اوغلو قتمح-ین مرکزی شوراسی‌نین کاتیبی سئچیلیر. ائله همین ایل ده او، قیریمین باخچاسارای شهرینه کؤچور. بئله‌لیکله ده قیریم تاتارلاری‌نین اؤز وطن‌لرینه دؤنوشو باشلاییر. 1991-جی ایلین ژوئن‌دن بو گونه دک او، قیریم تاتار خالق مجلیسی‌نین عوض‌سیز صدری‌دیر. 2014-جو ایلده روسیه‌یه بیرلشدیریلن قیریمدا تخریبات‌لارین تشکیلینده شوبهه ‌لی بیلینن مصطفی جمیل‌اوغلو اؤز یوردوندان 5 ایللیک دپورت اولونوب. روسیه پرزیدنتی ولادیمیر پوتین له تلفونلا دانیشماسینا باخمایاراق جمیل‌اوغلو تاتارلاری قیریمدا کئچیریلن رفرندومو بویکوت ائتمگه چاغیریب. 2014-جو ایلین آقوستون 20-ده اوکراین پئزیدنتی پترو پوروشنکو قیریم تاتارلاری‌نین لیدری مصطفی جمیل قیریم‌اوغلونو شخصی نوماینده‌سی تعیین ائتمه‌سی حاقدا سرنجام ایمضالاییب.\nروسیه‌یه قارشی موناسیبتی[دَییشدیر]\nحاشیه: کرملین‌دن گلمیش دؤولت نوماینده لری او زامان مصطفی جمیل‌اوغلونا بیلدیریرلر کی، روسیه قتمح-نه ایسته‌نیلن دستگی وئره‌جک. لاکین بیر شرطله: قیریم تاتارلاری 1954-جو ایلده قیریمین روسیه‌دن اوکراینا وئریلمه‌سی باره ده قراری تانیمامالی‌دیرلار و قیریما کؤچنده ده روسیه‌یه بیرلشمگه جان آتمالی‌دیرلار. جاوابیندا قیریم‌اوغلو اونلارا بئله بیر سوال وئردی:\n\"نه‌یه گؤره تاریخی 1954-جو ایلدن باشلایاق؟ 1773-جو ایلده روس ایمپراتریچاسی ا2. یکاترینا قیریمی ایشغال ائتدی و بیزیم قارا گونلریمیز او زاماندان باشلادی. تاریخه قالسا، بیز قیریم تاتارلاری گرک 1773-جو ایلده یکاترینانین قیریم خانلیغینی لغو ائدن مانیفستیندن باشلامالی‌ییق، سونرا ایسه، 1954-جو ایل قرارینا دا گلیب چیخاریق. اونوتمایین کی، تاریخه قالسا، بو اراضی قیریم تاتارلاری‌نین‌دیر. قیریم خانلیغی قیریمدا، اوکراین و روسیه‌نین جنوبونو احاطه ائتمیش تورک اویغارلیغی‌نین سون دؤولت قورومو ایدی. تورک و موسلمان خالقی کیمی روسیه‌نین ترکیبینده قالماغین نه اولدوغونو بیز چوخ گؤزل بیلیریک. بو بیر دفعه اولدو، داها اولمایاجاق. \"\nموکافات‌لاری[دَییشدیر]\nاو، 1995-جی ایلین 8 نوامبریندا ایزمیر شهر بلدیه‌سی‌نین اینسان حاقلاری ساحه‌سینده بین الخالق موکافاتینا لاییق گؤرولور. اونون آدینا آنکارادا پارک، آنکارادا، سونقورلودا و دیگر تورکیه شهرلرینده کوچه، سلجوق بیلیم‌یوردوندا موحاضیره سالونو، قیریق‌قالا بیلیم‌یوردونون کیتابخاناسی وار. او، کاستامونو و قیریق‌قالا شهرلری‌نین فخری وطنداشی‌دیر.\n1998-جی ایلده اونا ب‌م‌ت عالی کومیسارلیغی‌نین قاچقین‌لار اوزره ف. نانسن آدینا موکافاتی وئریلیر. اوکراین راداسی‌نین (1998-جی ایل و 2002-جی ایل چاغیریش لاری) ایکی دفعه عوضوو سئچیلیب. 2009-جو ایل مئیین 25-ده اوکراین ضیالی‌لاری اینسان حوقوق‌لاری‌نین مودافیعه‌سی ساحه‌سینده خیدمت‌لرینه گؤره نوبل موکافاتینا لاییق گؤرولمه‌سی اوچون مصطفی جمیل‌اوغلوین نامیزدلیگینی ایره‌لی سوردولر.\nقایناق[دَییشدیر]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=مصطفی_عبدالجمیل_قیریم‌اوغلو&oldid=1513326»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nتاتار سیاستچی‌سی\nتورکچولر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۹ مارس ۲۰۲۲، ‏۲۱:۲۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":2610,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":173242.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۳۴-ونجو گونش ایلینده ایران رادیوسوندان بیر فرقلی آذان ائفیره چیخدی. بو آذان او گونه قدر ایراندا وئریلن باشقا آذان‌لاردان بیر نئچه باخیمدان فرقلنیردی. او جومله‌دن بوتون آذان‌لار – چوخلو عرب موسیقیسی و بارماق ساییندان دا اولان بیر نئچه‌سی فارس (ایران) موسیقیسی اساسیندایدی. بو یئنی آذانین مولیفی «اردبیللی حاج رحیم موذن » ایدی.\nاو ۱۳۰۴ گونش ایلینده اردبیلین آدلیم موذن‌لر عاییله‌سینده دوغولموشدو. اونون اؤز دئدیکلرینه اساسلاناراق گویا آذان وئرمک اونلارین عاییله‌سینده ۱۵۰ ایللیک سابیقه‌سی وار ایمیش. رحیم اوشاق ایکن مکتبخانادا میرزه عزیز آدلی بیر شخصین یانیندا قورآن کریم و موغام دستگاه‌لارینی اؤیرنمگه باشلاییر، نوحه خوانلیق و آذان وئرمگی ده اؤیرندیکدن سونرا آتاسی شیخ عبد‌الکریم ایله بیرگه اردبیل مچیدینده و ها بئله تالیش بولگه‌سینه‌ده نوحه خوانلیق ائدرمیش. آتاسی ۱۳۲۹- نجی ایله قدر ایران رادیوسوندا موناجات اوخویوب، آذان وئررمیش. آنجاق بو ایلدن اعتباراً آتاسی حیاتدان ویداعلاشندان سونرا او قوم شهرینده طلبه‌لیگی بوراخیب ایران رادیوسوندا آتاسی‌نین یئرینه آذان وئرمک مقصد ایله تهران شهرینه گئتملی اولور. او دونیا شهرتی قازانمیش آذانینی ۵ ایل سونرا ایران رادیوسونون آلتینجی استودیوسوندا لئنته یازدیریر. حاج رحیمین دئدیکلرینه اساسلاناراق او آذانی یازییا آلینما زامانی بایاتی تورک موغامی‌نین بوتون شعبه‌لری و گوشه‌لرینده گزیشیر، نهایتده «آختاردیغینی تاپیب » دئیه تکجه روح الارواح گوشه‌سینده وئردیگی آذان آلینیر.\nحاج رحیم بو آذاندان سونرا چوخ یاشاییر، آنجاق اینقلابدان سونرا اوندان خبر توتان لار تکجه «رحیم موذن انقلابین ایلک ایللرینده حیاتینی دگیشیب» سؤزونو دفعه‌لرله ائشیدیرلر. گویا یالنیز اونون عاییله‌سی و بیر نئچه یاخین یولداشلاری اونون دیری اولدوغونو بیلیرمیشلر. بو ایتگینلیک وضعیتی ۲۵ ایل داوام ائدیر. بو مودتده رحیم موذن –ین دولانیشیغی چتینلیکله اولورموش و مالیه باخیمیندان او عاییله‌نین باشینی تهران مچیدلرینده موناجات و نوحه اوخوماقلا دولاندیریمیش و ایلده عاشورا گئجه‌سینده اردبیللی‌لر مچیدینده مجلیسی اولارمیش. نهایتده ایکی ایل حاج رحیم موذنین اؤلومونه قالمیش اوندان بیر سوراغ تاپیلیر و یئنی‌دن آدی دیللره دوشور. آنجاق تاسوفله آرتیق گئج اولموشدور و عؤمور بویو عزتله شرفله یوخسوللوق یوکونو بوینوندا داشییان حاج رحیمین ۸ ایل ایمیش کی خرچنگ (سرطان) خسته‌لیگی بوتون ووجودونو بوروموش ایمیش.\nبو تمناسیز آذان وئرنی ایران رادیو و تلویزیونو طرفیندن مکه زیارتینه آپاریرلار. او حجّدن قاییداندان سونرا اوغلونون بو وئردیگی سوالینی کی اورادا نه‌لر گوردون، «تکجه بونو دئییم کی گئتدیم الله-ی گؤردوم، گلدیم» دئیه جوابلاندیرمیشدی. دئییلن‌لره گوره حاج رحیم هئچ بیر دفعه‌ده اوز خسته لیگیندن هئچ بیر کیمسه یه گیلئیلنمه‌میش، عکسینه اولاراق حیاتی‌نین سون دقیقه‌لرینه قدر خالقین دردلری ایله یاشامیش ایمیش. اوغلونون روایتینه اساسلاناراق او بیر دفعه خسته‌خانادا گؤروشونه گلن ارشاد وزیرینه بیر ۲۵۰۰ نفرلیک گنج‌لرین آدی سیاهیسینی ایچینه آلان کاغاذی گؤسترمیش و اونا خطاب اولاراق تاپشیرمیشدیر کی «بو گنجلرین هامیسی‌نین موشکول‌لری وار … ، سیز کی وزیرسیز، اونلار صاباح پیس ایشلره دوغرو گئتسه‌لر بو ایشین تقصیری سیزین بوینوزدادیر … ، بو گنج‌لر مملکتین دردینه دَیَن انسانلاردیلار … اونلار اوچون بیر چاره قیلمالی سیز.»\nبیر ائله حاج رحیمین آذانینی رئکلام ائدن رادیو تلویزیون مسئول‌لاری و بوتون دؤولت آدام‌لاری تکجه حاج رحیم ایله سون دقیقه‌لرده خاطیره‌لی شکیل‌لر چکدیریرلر، اونون خسته خانا و یاس مجلسیندن عاییله‌سینین بوینونا دوشن ۳۵ میلیون تومنلیک خرجدن – بورجدان هئچ بیر قیرانینی‌دا اؤده‌ین اولماییر. بئله‌لیکله حاج رحیم موذن یاشادیغی ۸۰ ایل شرفلی حیاتدان سونرا ۱۳۸۴ گونشده بو دونیایا گؤز یومدو ، آنجاق او زنگین بیر ارث قویوب گئتدی. ایندی تخمیناً ۶۰ ایله یاخیندیر کی موسلمان مملکت‌لرده اؤزللیکله ایراندا و آذربایجاندا اونون وئردیگی آذان موسلمانلارین اوره‌گینی اوخشاییر، بیر نئچه دقیقه اولموش اولسا دا دینله‌ییجی‌لرین روحونو بو مادی دونیادان اوزوب معنویات عالمینه باغلاییر.\nحاج رحیم موذنین وئردیگی آذان اؤز دئدیکلرینه اساسلاناراق بایاتی تورک موغامی‌نین روح‌الارواح گوشه‌سی اوستونده‌دیر. بایاتی تورک آذربایجان موغام‌لاریندان بیریسی و راست موغامی‌نین عاییله‌سینه باغلی اولان کیچیک حجملی بیر موغام دیر. بو موغام ایراندا و آذربایجانین جنوبوندا بو آدلا تانینیر، آنجاق آذربایجانین شیمالیندا بایاتی قاجار موغامی آدیله شؤهرت تاپمیشدیر. بو گون آذربایجاندا موغام ایفاچی‌لاری بو موغامی آشاغیداکی شعبه‌لر و گوشه‌لر ایله ایفا ائدیرلر:\nگیریش (برداشت) ، تمل(مایه) ، حسینی ، شکسته فارس ، زیل بایاتی قاجار، زمین خاره ، دوگاه ، روح الارواح ، ماورالنهر ، شاه ختایی ، بایاتی قاجارا اَیاق.\nآنجاق واخت‌ایله بایاتی قاجار و دوگاه موغام لارینین اوخونماسی دینی مضمون داشیدیقلارینا گوره و موناجاتدا ، آذاندا و مذهبی موسیقی‌لرده سسلندیگینه گوره(داها دوغروسو کومینیست‌لر باخیمیندان بو موغام لارین گئریچیلیک علامتی اولاراق) آذربایجاندا ساوئتلر (شوروی) حاکمیتی دؤورونده یاساق اولونموشدو. او دور کی بو موغام‌لارین تدریسی اون ایللر بویو موغام مکتب‌لرینده کئچیریلمیردی. آنجاق بو موغام‌لارین واخت‌ایله گؤزه‌ل و مهارتلی ایفاچی‌لاری اولوب. دئییلن‌لره گوره بایاتی قاجاری قدیم مغنی‌لردن متعلم متعلموو چوخ گؤزه‌ل شکیلده ایفا ائدرمیش. اوندان علاوه قولو عسگروو و باکیر هاشمیوو دا بو موغامی مهارتله ایفا ائدنلر جرگه‌سینه داخیلدیرلر. بیزیم زمانه‌میزده بو موغام‌لاری اوستالیقلا ایفا ائدنلری آغاخان عبدالله یئو (بایاتی قاجار) و جانعلی اکبروو (دوگاه) دیر.\nروح الارواح گوشه‌سی اوسته صادالاندیغی کیمی بایاتی قاجار موغامیندا و ها بئله راست موغامی عاییله‌سی‌نین باشقا بیر عوضوو اولان دوگاه موغامیندا دا مؤوجودور. بو گوشه بایاتی قاجار موغامیندا دوگاه و ماورالنهر شعبه‌لر و گوشه‌لری آراسیندا ایفا اولونور .دوگاه موغامیندا ایسه بایاتی قاجار و زمین خاره شعبه‌لری آراسیندا اوخونور. روح‌الارواح عین حالدا گویا سون ایللره قده‌ر شور موغامیندا سماء شمس شعبه‌سی داخیلینده ده ایفا اولونارمیش. بو بیر حالدادیر کی فارس موسیقیسی‌نین روح الارواح گوشه‌سی بو آذانا هئچ بنزه‌میر. بئله‌لیکله حاج رحیم موذن وئردیگی آذانیندا بایاتی قاجار موغامی‌نین ایکی حیصه‌سیندن فایدالانمیشدیر: بایاتی قاجارین تملی\/ مایه‌سی و روح‌الارواح گوشه‌سی.\nاو آذانی باشلاماقدان اونجه قورآن-ین اسری سوره سی ۱۱۱-ینجی آیه‌سینی «توکلتُ علی الحی الذی لا یموت و الحمد الله الّذی لم یتّخذ صاحبه و لا ولداً ولم یکن له شریک فی الملک و لم یکن له ولی من الذلَ و کبّره تکبیراً» بایاتی قاجارین مایه سینده اوخویور. آرتیرمالی‌ییق کی بو موسیقی حیصه‌سینه \/ بایاتی قاجارین مایه‌سینه تکجه آذربایجان موغام موسیقیسینده راست گلمک اولور. فارس موسیقیسی‌نین بایاتی تورک دستگاهیندا بو موسیقی حیصه‌سی مؤوجود دگیل. یئری گلمیشکن خاطیرلاتماق لازیمدیر کی بوگون آذربایجان موغام موسیقی‌سینده بو موسیقی پارچاسی بایاتی قاجار موغامی‌نین مایه‌سی\/تملییندن علاوه، عین حالدا شور موغامیندا «شور – شهناز» شعبه‌سیندن سونرا و ها بئله دوگاه موغامیندا بو موغامین مایه سیندن سونرا اوخونماقدادیر.\nحاج رحیم موذن بو قورآن آیه‌سینی بایاتی قاجارین مایه‌سینده اوخودوقدان سونرا ایسه «الله اکبر» دن روح‌الارواح گوشه‌سی اوستونده گزیشمگه باشلاییب، بو گزیشمه‌لری، آذربایجان موغامینا مخصوص اولان موختلیف خیردالیقلار، بوغازلار و زنگوله‌لر واسیطه‌سی ایله داوام ائتمکله برابر نهایتده «حی علی الصلاه» – ین بیرینجی جومله‌سینده ان زیل پرده یه یوکسلیر. سونرا «لا اله الا الله» دان «الله اکبر»-ه دوغرو ، گئتدیکجه یاواش ملود ایله سونونجو «الله اکبر» ده روح الارواحا اَیاق وئریلیر و نهایتده آذان سونا چاتیر. بئله لیکله روح الارواح گوشه‌سی ایله الله اکبردن باشلانان آذان یئنه‌ده همین گوشه واسیطه‌سی‌ایله الله اکبرده بیتیر. بو حساب‌لا حاج رحیم موذنین آذانی آذربایجان موغام لاریندان اولان بایاتی قاجار موغامی‌نین مایه شعبه‌سی و روح الارواح گوشه سی اوزرینده قورولموشدور.\nبورادا بئله بیر سوالین یئری وار کی بو آذان بایاتی قاجار موغامی اوزه‌رینده‌دیرسه بس نییه اونون بوتون شعبه‌لری و گوشه‌لری بو آذاندا ایفا اولونمور؟ و نهایتده نییه مایه‌دن بیر دفعه‌لیک روح‌الارواح شعبه‌سینه کئچرک موغام ایفاچیلغی‌نین قایدا – قانونلاری پوزولور؟ بو سوالی بئله جاوابلاندیرماق اولار کی قورآنی صوت ایله اوخوماقدا، نوحه‌خوانلیقدا، موناجات اوخوماقدا و بو کیمی مذهبی موسیقی نؤوع‌لرینین قورولوشو موغام‌لار و دستگاه‌لار اساسیندا دگیل. باشقا سؤزله دئسک بورادا موغام یا دستگاه آنلاییشی یوخدور و موغامین بوتون شعبه‌لری و گوشه‌لری بیرلیکده اوخونمور، بلکه ده بورادا شعبه‌لر و گوشه‌لر هر بیریسی تکلیکده اوخونورلار میثال اوچون ، زمین خارا ، افشاری ، حیجاز و … . حتی قورآن اوخوماقدا عرب موسیقیسی نین بیر نئچه موسیقی شعبه‌سی اؤنملی رول اویناییر و بوتؤولوکده تلاوت‌لر بو شعبه‌لر اساسیندا اولور «صُنَع بِسَحَر »: صبا ، نهاوند ، عجم ، بایات ، سئگاه ، حیجاز ، رست یا راست و گاهدان چاهارگاه. بورادا بونلارین هر بیریسی‌نین شعبه اولمالارینا باخمایاراق هر بیریسی بیر دستگاه ساییلیر و اوچ موختلیف پرده ده اوخونور : قرار ، جواب ، جواب جواب و بئله ده آدلاندیریلیر: قرار صبا ، جواب صبا ، جواب جواب صبا. بو بولوملرین آراسیندا بعضی کیچیک گوشه‌لر ده اوخونور. بو سیستمی آذربایجان موغامی قورولوشو ایله قیاس ائتدیکده «قرار»؛ دانیشیق تونالیته‌سی ایله اوخونان پرده لر دئمکدیر و داها دوغروسو «مایه\/تمل» ایله عینی‌لشدیریلیر. «جواب» اورتا پرده لرله و «جواب جواب» ایسه زیل پرده لرله اویغون گلیر. بو آذاندا ، آذاندان اؤنجه بایاتی قاجار مایه‌سینده اوخونان قورآن آیه‌سی قورآن تلاوتینده «قرار»لا و ها بئله روح الارواح اوستونده اوخونان آذانین بوتؤولوگو «جواب جواب»لا عینی‌لشدیریلیر. بو آرادا تکجه بیر استثنا مؤوجود دور. او دا بو دور کی قورآن تلاوتینده جواب و جواب جواب ��ئلودی باخیمیندان قرار-ین تکرارلانماسیندان عیبارتدی. حال بو کی بورادا بایاتی قاجارین مایه‌سی ایله روح الارواح فرقلی مئلودی‌لره مالیکدیرلر.\nبئله لیکه بو نتیجه‌نی چیخارماق اولار کی حاج رحیم موذنین وئردیگی آذانین موسیقیسی بایاتی قاجار موغامی اوزه‌رینده اولدوغونا باخمایاراق، اونون ایفاچیلیق طرزی و قورولوشو چوخلو قورآن کریمین تلاوتی سیستمینه بنزه‌ییر. اونا گوره بو اثردن بونو اومماق اولماز کی بایاتی قاجارین بوتون شعبه‌لر و گوشه‌لری بو آذاندا گوستریلسین. او دور کی بو آذاندا یالنیز بایاتی قاجار مایه‌سی و روح الارواح گوشه‌سی اوخونور.\nحاج رحیم موذن دن اؤنجه‌ده ایراندا بیر نئچه فارس مغنیسی فارس موسیقی دستگاهلاری اوزه‌رینده آذان‌لارینی سینامیشلار. بونلارین چوخو بایاتی تورک آوازی (فارس موسیقی‌سینده بو دستگاها آواز دئییلیر) اساسیندا اولموشدور. او جومله‌دن تاج اصفهانی، ابوالحسن دماوندی و جواد ذبیحی‌نی آد اپارماق اولار. حتی جهانبخش کوردی‌زاده آدلی بیر شخص شور دستگاهیندا و عطاالله امیدوار فارس موسیقی سینده دؤنه دؤنه موراجیعت اولونان همایون دستگاهی اساسیندا آذان وئرمیشلر. آنجاق بونلارین بیر نئچه‌سی فارس موسیقیسی‌نین بایاتی تورک آوازینا بنزه‌سه‌لرده، آنجاق هئچ بیری مئلودی باخیمیندان رحیم موذنین وئردیگی آذانا بنزمیر. بیرینجی – بونا گوره کی فارس موسیقیسینه عایید اولان بایاتی تورک آوازی آذربایجان موغام‌لاریندان ساییلان بایاتی تورک یا بایاتی قاجار موغامی ایله تام فرقلیدی. ایکینجی – بو آذاندا (رحیم موذنین آذانیندا) اولان موسیقی پارچاسی( بایاتی قاجارین مایه‌سی \/تملی) فارس موسیقیسی‌نین بایاتی تورک دستگاهیندا مؤوجود دگیل. باشقا سؤزله دئسک «توکلت علی الحی…» جومله‌سینده عکس اولونان بایاتی قاجار مایه‌سی‌نین موسیقی مئلودیسی تکجه آذربایجان موغامینا عاییددیر. اوچونجو – اوسته سادالادیغیمیز فارس موسیقیسی اساسیندا وئریلن آذان‌لارین هئچ بیری روح الارواح گوشه‌سی اوستونده اولمامیش, حتی بو گوشه‌دن آذاندا هئچ بیر کیچیک موسیقی پارچاسی کیمی ده ایشلدیلمه‌میشدیر.فارس بایاتی تورکونون شعبه و گوشه‌لری بونلاردان عیبارتدیر:\nدرآمد اول، دوگاه، فرود، درآمد دوم , درآمد سوم ، حاجی حسنی ، بسته‌نگار، زنگوله، خسروانی، نغمه، فِیلی، مهربانی، جامه‌دران، مهدی ضرّابی، روح‌الارواح.\nبو قلم صاحابی بو دستگاهین بیر نئچه موختلیف اینسترومنتال (تکجه موسیقی آلت‌لرینین موشاییعتی ایله اولونان ایفا) ایفالارینی او جومله‌دن اوستاد غلامحسین بیگجه‌خانی(فارس تاری) و اوستاد حاج محمود فرنامین (قاوال) بیرگه ائتدیگی ایفا، اوستادجلیل شهنازین(فارس تاری) اینسترومنتال ایفاسی و بیر نئچه باشقا اینسترومنتال ایفالاری و ها بئله بیر پارا ووکال (خواننده و موسیقی آلت‌لرینین موشاییعت ایله اولونان ایفا) ایفانی او جومله دن آذربایجانین اؤلمز مغنیسی ابوالحسن خان اقبال آذرین ایفاسی، جناب ابوالحسن دماوندی، محمود کریمی، سید جواد ذبیحی، اوستاد محمد رضا شجریان کیمی فارس مغنی‌لری‌نین ووکال ایفاسینی دفعه‌لرله دینله‌دیکده روح‌الارواح گوشه‌سینه راست گلمه‌دی و یا اوسته‌لیک حاج رحیم موذنین آذانینداکی روح الارواح ایله اولان اویغون بیر روح الارواحا هله‌لیک راستلاشماییبدیر.\nبئله‌لیکله فارس موسیقیسی‌نین روح الارواح گوشه‌سی آذربایجان موغامی‌نین روح‌الارواحی و ها بئله بونون اساسیندا حاج رحیم موذنین وئردیگی آذانداکی روح الارواح دان فرقله‌نیر. گویا فارس و آذربایجان روح الارواح لاری تکجه آددا بیر – بیرینه بنزه‌ییرلر, یوخسا مئلودی باخیمیندان تام فرقلی موسیقی پارچالاری‌دیلار. فارس موسیقی‌سینده روح الارواح گوشه‌سی نادیر حال‌لاردا بایاتی تورک آوازی و یا شور دستگاهی ترکیبینده اوخونار. حال بو کی روح الارواح آذرباجان موغام‌لاریندان اولان بایاتی تورکده دوگاه شعبه‌سی ایله ماورالنهر گوشه‌سی آراسیندا و ها بئله دوگاه موغامیندا بایاتی قاجار و زمین خاره گوشه‌لری آراسیندا ایفا اولونار. گؤره‌سن نییه فارس موسیقی‌سینده روح الارواح خاطیرلردن چیخمیش ایمیش، ایندی ایسه حاج رحیم موذنین آذانیندان بری ایندی روح‌الارواح خاطیرلارا دوشور؟! بو موسیقی پارچاسی اونلارین موسیقی‌سینده‌ده واریمیشسا بس نییه فارس موسیقیسی‌نین موختلیف ووکال و اینسترومنتال ایفالاریندا یوخدور ؟! ، گؤره سن نه واخت اونو صاندیقدان چیخاردیب ایفا ائدجکلر ؟!\nبئله لیکله حاج رحیم موذنین وئردیگی آذان ایکی موغام شعبه و گوشه‌سی: بایاتی قاجارین مایه‌سی و روح الارواح اوستونده اولموش و تام آذربایجان موغامینا عایید اولان بیر اثر دیر. بو آذانین هر بیر موسیقی جومله‌سی، کیچیک موسیقی تکنیک‌لری او جومله‌دن خیردالیق‌لار، بوغاز لار، زنگوله ‌لر و … هامیسی آذربایجان موسیقیسی و موغام اساسیندادیر و اوندا هئچ بیر یاد نفس و یا اؤزگه موسیقیسی‌نین ایزی گؤرونمور. بو آذانی آذربایجان موغامی‌نین بیر دانیلماز اثری کیمی دونیادا تانیتدیرماق و بو عونوانلا یونسکودا قئید ائتدیرمک لازیمدیر.\nقایناق لار:\nموغامات آذربایجان ، رامیز زهرابوو ، تبریز ، ۱۳۸۶.\nزندگینامه رحیم موذن‌زاده اردبیلی : http:\/\/hamshahrionline.ir\/details\/90102\nاوستاد درسی تلویزیا وئرلیشی؛ بایاتی قاجار (وامیق محمد علی یئو(\nاوستاد درسی تلویزیا وئرلیشی؛ دوگاه (رافیق موسی زاده)\nفارس موسیقیسی بایاتی تورک دستگاهی‌نین موختلیف ایفالاری.\nآذربایجان موغامی بایاتی قاجار و دوگاه موغامی‌نین موختلیف ایفالاری.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\n2 پاسخ\nاردبیللی گفت:\nیکشنبه ۱۰ خرداد ۱۳۹۴ در ۱۱:۵۱\nعزیز دوستوم بو یازیدا مرحوم حاجی رحیم پیغمبر حدینده یازلماییب بلکه اولانلار یازیلیب چون بیز به عائیله نی چوخ یاخیندان تانییروخ\nبیر اوخوجو گفت:\nپنجشنبه ۳۱ مرداد ۱۳۹۲ در ۲۲:۳۳\nموذن زاده نین اذانی یئرینده. تاریخ کیمی قورونسون. اما من باشا دوشمورم فرهاد جعفر اوغلو نیه بیزه بیر نوحه خواندان پیغمبر دوزه لدیر. یازینی بیرده اوخویون. ایشیق سایتی نیه یاییر بئله یازیلاری؟","num_words":3106,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":336067.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"İ alahi، الهی! Mən kiçik bir körpəyəm. اوز مرهمت دوشوندن بسل مِنی، سِنین مِهَبَت آغوشوندا بیویت مینی، سِنین تَربیَه مِکْتَبِندِ مِنْتَینِکِرَمِلِم. قارانلیقدان قورتر، پارلاق بیر ایشیق ایله مِنی; qəmginlikdən ذخیره eylə, gülşənin gülü eylə məni; سئنین آستناندا بیندلیک اتمک وچون من ایذن ور، پاک مومینلرین خاسییه و اگزلاقی باغیشلا منه. مِنِی انسان آلمینه خئییر وِرِن ایله و اِبِدی هَیات تاچی ایل خوبیمی شَرَفَلَندیر.","num_words":157,"character_repetition_ratio":0.005,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":43522.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایسکاتلند اوروپا قیطعه سینده بیر اؤلکه. ایسکاتلند بؤیوک بریتانییا کرال‌لیغینا داخیل اوْلان تاریخی و اینضیباطی اراضی. بؤیوک بریتانییا آداسینین قوزئی حیسه‌سین‌ده یئرلشیر. باشکندی ادینبورقدور. ایسکاتلندنین ان بؤیوک شهری قلاسقودور. ایسکاتلند اؤزونون قالالاری و داغ‌لیق پئیزاژی ایله تامامیله باشقا اؤلکه تسوراتینی یارادیر. ایسکاتلنددا ۷۸۷ آدا واردیر، دئمک اولار کی، هامی‌سین‌دا اهالی مسکونلاشیب. مشهور هایلندس (\"یوکسک یئرلر\") ویلایتی، اؤلکه‌نین قوزئی-قربین‌ده داغلار دنیزلرله، چمه‌نلر، مئشه‌لرله اوز اولونان تکرارولونماز طبیعی لاندشافت‌دیر. ایسکاتلند اطرافی اوکئان و دنیز دونیادا بیلوژی جان‌لیلارین ان چوْخ یاشادیغی سو هؤوزه‌سی ساییلیر، اورادا ۴۰ مین نؤو وار. ۱۷۰۷-جی ایلده‌ن بیرلشمیش کراللیغین بیر حیسه‌سی کیمی یاشایان، بؤیویه‌ن و اینکیشافا چالیشان ایسکاتلند، بیرلشمیش کرال‌لیغی میدانا گتیره‌ن دؤرد بؤیوک قورو پارچاسین‌دان بیری‌دیر. هر نه قدر ایسکاتلند پارلامئنتی لوندونا باغلی اولسا دا، ایسکاتلندنین آوتونوم بیر حقوق سیستئ‌می و کیل‌سه‌سی مؤوجوددور.\nایچینده‌کیلر\n۱ ائتیمولوگییا\n۲ حاکمیت و سیاست\n۲.۱ کونستیتوسییا دییشیک‌لیکلری\n۲.۲ اینضیباطی اراضی بؤلگوسو\n۳ حقوق و عدالت سیستئ‌می\n۴ جوغرافیا و طبیعی تاریخی\n۴.۱ گئولوگییا و گئومورفولوگییا\n۴.۲ ایقلی‌می\n۴.۳ فلورا و فاونا\n۵ اقتصادیات و اینفراستروکتورا\n۵.۱ فلورا و فاونا\n۵.۲ والیوتا\n۵.۳ نقلیات\n۶ اهالی\n۶.۱ تحصیل\n۶.۲ دین\n۶.۳ سهییه\n۷ اوردو\n۸ مدنیت\n۸.۱ ایدمان\n۸.۲ میلّی سیمووللاری\n۹ همچینین باخ\n۱۰ شکیللر\n۱۱ ایستینادلار\n۱۲ خاریجی کئچیدلر\n۱۳ قایناقلار\n۱۴ منابع\nائتیمولوگییا دَییشدیر\n\"سجوتلاند\" سؤزو لاتین دیلین‌ده قائللری آدلان‌دیریلان — \"سجوتی\" سؤزون‌دن یارانمیش‌دیر. گئج لاتین سؤزو اوْلان \"سجوتیا\" ایلکین زامانلاردا ایرلان‌دییایا مراجعت ائتمک اۆچون ایستیفاده ائدیلمیش‌دیر.[۱]\nحاکمیت و سیاست دَییشدیر\nکونستیتوسییا دییشیک‌لیکلری دَییشدیر\nاینضیباطی اراضی بؤلگوسو دَییشدیر\nحقوق و عدالت سیستئ‌می دَییشدیر\nجوغرافیا و طبیعی تاریخی دَییشدیر\nگئولوگییا و گئومورفولوگییا دَییشدیر\nایقلی‌می دَییشدیر\nفلورا و فاونا دَییشدیر\nاقتصادیات و اینفراستروکتورا دَییشدیر\nفلورا و فاونا دَییشدیر\nوالیوتا دَییشدیر\nبانک اوف ائنگلاند بؤیوک بریتانییا اۆچون مرکزی بانک اولسا دا، اوچ شوتلاند کلیرینق بانکلاری هله ده اؤز ایستئرلینق بانکنوتلارین بوراخیلماسین‌دا ایشتیراک ائدیر: بانک اوف سجوتلاند، رویال بانک اوف سجوتلاند و جلیدئسدالئ بانک. ۲۰۱۳-جو ایلده دؤورییه‌ده اوْلان ایسکاتلند پول نیشانلارینین دیری بانک اوف ائنگلاند طرفین‌دن £۳٬۸ میلیارد مبلغین‌ده دیرلنمیش‌دیر.[۲]\nنقلیات دَییشدیر\nباررا هاوا لیمانی، دونیادا تعیین خیدمتلری اۆچون، چیمرلیگی اوچوش-ائنمه زولاغینی کیمی ایستیفاده دونیادا یئگانه هاوا لیمانی‌دیر.[۳]\nایسکاتلنددا بئش اساس بئینلخالق هاوا لیمانی (قلازقو، ائدینبورق، آبئردین، اینوئرنئسس، پرئستویک) یئرلشیر؛ هان‌سی کی، بیرلیک‌ده ۱۵۰ بئینلخالق مکان ایستیقامتین‌ده موختلیف تعیین و نیزامنامه اوچوشلاری خیدمت ائدیر.[۴] گیپ ائدینبورق هاوا لیمانینی، اینفراتیل پرئستویکی، Heathrow آیرپورت هولدینگس آبئردین و قلازقو بئینلخالق هاوا لیمانلارینی، هالبوکی هیگهلاندس آند ایسلاندس آیرپورتس ۱۱ رئگیونال هاوا لیمانینی، او جمله‌دن، اینوئرنئس‌سی، هان‌سی کی، داها اوزاق یئرلره خیدمت ائدیر.[۵]\nاهالی دَییشدیر\nایسکاتلنددا ائتنیک قروپلار (۲۰۱۱)\n% اوف بوتون\nاهالینین\nاهالی\nایسکاتلندلی (آغ)\n۸۴٫۰ ۴٬۴۴۵٬۶۷۸\nدیگر بریتانییالی (آغ)\n۷٫۹ ۴۱۷٬۱۰۹\nایرلان‌دییالی (آغ)\n۱٫۰ ۵۴٬۰۹۰\nآغ قاراچی\/ایرلاند قاراچی\n۰٫۱ ۴٬۲۱۲\nپولیاک\n۱٫۲ ۶۱٬۲۰۱\nدیگر آغ ائتنیک قروپلار\n۱٫۹ ۱۰۲٬۱۱۷\nتوپلام آغلار\n۹۶٫۰\n۵٬۰۸۴٬۴۰۷\nپاکیستان‌لی\n۰٫۹ ۴۹٬۳۸۱\nهیندیستان‌لی\n۰٫۶ ۳۲٬۷۰۶\nبانقلادئش‌لی\n۰٫۱ ۳٬۷۸۸\nچین‌لی\n۰٫۶ ۳۳٬۷۰۶\nدیگر\n۰٫۴ ۲۱٬۰۹۷\nآسییالی\n۲٫۷\n۱۴۰٬۶۷۸\nکاریب‌لی\n۰٫۱ ۳٬۴۳۰\nقارا\n۰٫۰ ۲٬۳۸۰\nکاریب و یا دیگر قارا\n۰٫۰ ۷۳۰\nکاریب و یا قارا\n۰٫۱\n۶٬۵۴۰\nآفریقان‌لی\n۰٫۶ ۲۹٬۱۸۶\nدیگر آفریقانلار\n۰٫۰ ۴۵۲\nآفریقان‌لی\n۰٫۶\n۲۹٬۶۳۸\nقاریشیق و یا بیر نئچه ائتنیک قروپلار\n۰٫۴\n۱۹٬۸۱۵\nعرب\n۰٫۲ ۹٬۳۶۶\nدیگر\n۰٫۱ ۴٬۹۵۹\nدیگر ائتنیک قروپلار\n۰٫۳\n۱۴٬۳۲۵\nبوتون اهالی\n۱۰۰٫۰۰\n۵٬۲۹۵٬۴۰۳\nتحصیل دَییشدیر\nبیرلشمیش کراللیغ‌دان فرق‌لی اولاراق، ایسکاتلندنین تحصیل سیستئ‌می همیشه گئنیش تحصیل خاراکتئریکلری اوزرین‌ده یؤنلمیش‌دیر.[۶]\nدین دَییشدیر\nاساس مقاله: ایسکاتلنددا دین\nایونا آببات‌لیغی، ایسکاتلنددا مسیحیتین ائرکه‌ن مرکزی\n۲۰۱۱-جی ایل سیاهییاالماسین‌دا ایسکاتلند اهالی‌سینین یاری‌دان چوْخو (۵۴٪) اؤزونو خریستیان‌لیق دینینه عایید ائتسه ده، اهالینین ۳۷٪-i آتئیست کیمی قئید اولونوب.[۷]]]-جی ایل ایسکاتلند رئفورماسییاسین‌دان سوْنرا، میلّی کیل‌سه (ایسکاتلند کیل‌سهسی، بزه‌ن کیرک کیمی ده تانینیر) پروتئستانت‌لیق و کالوینیزم‌دن عبارت‌دیر. ۱۶۸۹-جو ایلده‌ن میلّی کیل‌سه پرئسبیتئریان کیل‌سه حؤکومت سیستئ‌می مؤوجود اولموش و دؤولت‌دن موستقیل‌لییه مالیک‌دیر.[۸] اؤلکه اهالی‌سینین حاضردا ۱۲٪-i ایسکاتلند کیل‌سه‌سینین عضوو، ۴۰٪-i ایسه کیل‌سه‌یه یاخین اوْلدوغو ادعا اوْلونور. کیل‌سه ایسکاتلنددا هر ایجمادا یئرلی جامااتی اوْلان اراضی کیلسئ ایستروکتورو سیستئمین‌ده فعالیت گؤستریر.\nایسکاتلنددا اهمیت‌لی روما کاتولیک اهالی‌سی وار، اهالینین ۱۹٪-i، خصوصیله باتی‌ده، کاتولیک کیمی قئید اولونوب.[۹] رئفورماسییادان سوْنرا، ایسکاتلنددا کاتولیک‌لیک هایلئندس و اویست و باررا کیمی باتی آدالارین‌دا داوام ائتدیریلمیش و ۱۹-جو عصرده ایرلان‌دییادان گلن ایممیقراسییا نتیجه‌سین‌ده گوجلنمیش‌دیر. ایسکاتلنددا دیگر خریستیان مذهبلردن آزاد ایسکاتلند کیل‌سه‌سی، موختلیف پرئبیستئریان جرهیانلاری و ایسکاتلند یئپیسکوپ کیل‌سه‌سی مؤوجوددور.\nاؤلکه‌ده ایسلام ان بؤیوک غئیری-خریستیان دین‌دیر (۴۰٬۰۰۰ اطرافین‌دا قیمتلندیریلیر، اهالینین ۰٫۹٪-i تشکیل ائدیر)،[۱۰] و خصوصیله قلازقودا، همچینین اهمیت‌لی یهودی، هین‌دو و سیکخ ایجمالاری وار.[۱۰] Eskdeylmyurda Kagyu Samye Ling Monastırı, 2007-ci ildə 40 illiyini qeyd etmiş və Qərbi Avropada ilk Buddist monastırdır.[۱۱]\nسهییه دَییشدیر\nایسکاتلنددا سهییه اساساً ایسکاتلندنین دؤولت سهییه سیستئ‌می اوْلان «نهس سجوتلاند» طرفین‌دن تعمین ائدیلیر.\nاوردو دَییشدیر\n۲۰۱۳-جو ایلده بؤیوک بریتانییانین مدافعه‌یه‌سینه خرج‌لنه‌ن پولون، تخمیناً £۳٬۳ میلیون ایسکاتلندیا عایید ائدیله بیلر.\nمدنیت دَییشدیر\nاساس مقاله: ایسکاتلند مدنیتی‎\nشابلون:همچینین باخ ایسکاتلندلی تولوق زورناچی‌سی. ایسکاتلند موسیقی‌سی میلّی مدنیتینین اهمیت‌لی بیر حیسه‌سی‌دیر. مشهور اننوی ایسکاتلند موسیقی آلتی قرئیت هایلئند تولوق زورناسی — چالغیچینین قولتوغو آلتین‌دا یئرلشه‌ن اوفورولموش تولوق تدریجه‌ن سیخیلیر و بۇ زامان موسیقی آلتینین بوروسون‌دان چیخان هاوا بارماقلارلا چالینیر. تولوق زورناسی و موختلیف نؤو زرب آلتلرین‌دن عبارت اوْلان تولوق زورنا دسته‌لری، شوتلاند موسیقی اوسلوبلارینی نوماییش ائتدیریر و دونیادا گئنیش شکیل‌ده یاییلمیش‌دیر. کلارساخ (آرفا)، سکریپکا و آککوردئون دا اننوی ایسکاتلند آلتلری ساییلیر و سونونجو ایکی موسیقی آلتی سیخ شکیل‌ده ایسکاتلند کانتری رقصی دسته‌لرین‌ده یئر آلیر. بۇ گون ایسکاتلنددا موختلیف ایندیویدوال و موسیقی قروپلاری موختلیف اوسلوب‌دا اوغور قازانیر، اونلاردان ائننی لئننوکس، ائمی ماکدونالد، رونریگ، یوونگ فاتهئرس، جوجتئاو Twins، دئاجون بلوئ، فرانز فئردیناند، سوزان بویل، پاولو نوتینی، کئلوین هارریس، ائمئ‌لی ساندئ، تئخاس، تهئ View، تهئ فراتئللیس، Twin آتلانتیج، بیففی جلیرو و شیرلی مئنسوننو قئید ائتمک اولار.[۱۲] ایسکاتلند اورتا عصرلردن باشلایان ادبی ارثه مالیک‌دیر. ائرکه‌ن قالمیش ادبیات‌دا، ۶-جی عصردن قالمیش بریتونیک نیطق ایسکاتلنددا یاران‌سا دا، اوئلس ادبیاتینین حیسه‌سی کیمی ساخلانیلیر.[۱۳] گئج اورتا عصرلر ادبیاتینا لاتین،[۱۴] شوتلاند کئلت،[۱۵] قدیم اینگیلیس[۱۶] و فران‌سیز دیللرین‌ده اثرلر داخیل‌دیر.[۱۷] ائرکه‌ن شوتلاند دیلین‌ده ایلک اساس قالان متن، ۱۴-جو عصر شاعری جون باربورون داستانی اوْلان بریوس، ۱-جی روبئرتین حیاتی حاقین‌دا یؤنلمیش،[۱۸] و تئزلیکله بیر سیرا آنا رومانس و نسر اثرلری ایله داوام ائدیلمیش‌دیر.[۱۹] ۱۶-جی عصرده کرال حمایه‌سی شوتلاند دراما و پوئزییاسینین اینکیشافینا یاردیم ائتدی،[۲۰] لاکین ژامئس ۶-جی-اونون اینگیلیس تاجینا قوشولماسی ادبی حمایه‌سی اوْلان اساس مرکزینی چیخارت‌دی و شوتلاند ادبی دیلینی خاریج ائتدی.[۲۱] ایسکاتلند ادبیاتینا ماراق ۱۸-جی عصرده جئیمس ماکفئرسون کیمی خادیملرین نتیجه‌سین‌ده برپا ائدیلمیش‌دیر. ماکفئرسونون اوسسیان دؤورو اونو بئینلخالق نفوذ قازانان ایلک ایسکاتلند شاعری ائتدی و آوروپا مااریفچیلیینه بؤیوک تأثیری اولموش‌دور.[۲۲] اثر ایسکاتلندنین خالق شاعری کیمی تانینان روبئرت بئرنسه[۲۳] و والتئر سکوتتا بؤیوک تأثیر ائتمیش‌دیر.[۲۴] ویکتورییا دؤورونون سونون‌دا روبئرت لیویس ایستئوئنسون، آرتور کانن دویل، ج. م. بئرری و جورج ماکدونالد کیمی ایسکاتلند یازی‌چیلاری بئینلخالق نفوذ قازانمیش‌دیلار.[۲۵] ۲۰-جی عصرده ایسکاتلند اینتیباه دؤورو ادبی فعالیتین دالغاسینی گؤردو و شوتلاند دیلی جدی ادبیات اۆچون ایستیفاده اولونماغا باشلادی.[۲۶] حرکاتینین عضولری مۆحاریبه سوْنراسی یئنی نسیل شاعرلری ل طرفین‌دن تعقیب ائدیل‌دی: ۲۰۰۴-جو ایلده ائدوین مورقان، ایلک ایسکاتلند حؤکومتی طرفین‌دن، ایلک ایسکاتلند ماکاری سئچیل‌دی.[۲۷] ۱۹۸۰-جی ایلده‌ن ایسکاتلند ادبیاتین‌دا خصوصیله ایروین اوئلش و او جمله‌دن بیر قروپ یازی‌چی ایله باغلی یئنی بؤیوک دیرچلیش یاران‌دی.[۲۶] عئینی دؤورده اورتایا چیخان ایسکاتلند شاعرلرین‌دن، کئرول ائنن داففی، هان‌سی کی، ۲۰۰۹-جو ایلده، بؤیوک بریتانییا شاعری لاورئاتینا آدینا گؤروله‌ن ایلک شوتلاند اوْلدو.[۲۸] شوتلاند ایختیراچی جون لوقی بئیرد ۱۹۲۶-جی ایل ۲۶ ژانویه ایلک ایشله‌ن تلویزیون سیستئمینی نوماییش ائتدیردی.[۲۹] ایسکاتلنددا تلویزیون اساساً بریتانییادا گؤستریله‌ن وئریلیشلرله عئینی اولسا دا، میلّی یاییم‌چی ببج سجوتلاند-دیر. ببج سجوتلاند-آ اوچ میلّی تلویزیون ایستان‌سییالاری، و میلّی رادیو ایستان‌سییالاری - ببج رادیو سجوتلاند، ببج رادیو نان گایدهئال و باشقالاری داخیل‌دیر. ایسکاتلنددا بعضی وئریلیشلر شوتلاند کئلت دیلین‌ده یاییم‌لانیر. ببج آلبا شوتلاند کئلت دیلین‌ده یاییم‌لانان میلّی کانال‌دیر. اساس ایسکاتلند کوممئرسییا تلویزیون ایستان‌سییاسی ایسه ایستو-دیر. میلّی قزئتلر اوْلان دایلی رئجورد، تهئ سجوتسمان و تهئ هئرالد، ایسکاتلنددا ایستئهسال اوْلونور.[۳۰] واجیب رئگیونال قزئتلردن، ائدینبورقون ائدینبورگه ائوئنینگ News، داندینین تهئ جووریئر و آبئردینین تهئ پرئسس آند ژوورنال قزئتلرینی قئید ائتمک اولار.[۳۰] ایسکاتلند هم ده جئلتیج مدیا فئستیوالدا تمثیل اوْلونور، هاردا کی، کئلت اؤلکه‌لری فیلم و تلویزیون وئریلیشلرینی سرگیلییرلر. ۱۹۸۰-جی ایلده‌ن باشلایان فئستیوال‌دا ایسکاتلندنین نماینده‌لری چوْخ موکافات قازانمیشلار.[۳۱] دیگر کئلت خالقلاری کیمی، ایسکاتلند و ایسکاتلند مدنیتی اؤلکه‌ده و دونیادا اینتئرکئلت تدبیرلرده تمثیل اوْلونور. ایسکاتلنددا موختلیف موسیقی فئستیواللاری کئچیریلیر، بونلاردان جئلتیج جوننئجتیونس و ت این تهئ پارک فئستیواللارینی قئید ائتمک اولار. فئستیوال اینتئرجئلتیقوئ دئ لوریئنت، پان جئلتیج فئستیوال و میلّی کئلت فئستیوال کیمی کئلت مدنیتینی قئید ائدن فئستیواللار، ایسکاتلند مدنیتین‌دن موسیقی، دیلینی و رقصلرینین ائلئمئنتلرین‌دن عبارت‌دیر.[۳۲][۳۳][۳۴][۳۵][۳۶][۳۷][۳۸]\nایدمان دَییشدیر\nایدمان ایسکاتلند مدنیتینین موهوم حیسه‌سی‌دیر. ایسکاتلند بیر چوْخ بئینلخالق ایدمان تدبیرلرین‌ده، او جمله‌دن فیفا دونیا کوبوکو، رئقبی دونیا کوبوکو، رئقبی لیقاسی دونیا کوبوکو، کریکئت دونیا کوبوکو و بیرلیک اویونلاریندا موستقیل اؤلکه کیمی، اولیمپییا اویونلاریندا ایسه، شوتلاند ایدمان‌چیلار بؤیوک بریتانییا کومان‌داسینین بیر حیسه‌سی کیمی تمثیل اوْلونور. ایسکاتلندنین ایسکاتلند فوتبول فئدئراسییاسی (دونیادا ایکینجی ان قدیم میلّی فوتبول آسسوسیاسییاسی)[۳۹] و ایسکاتلند رئقبی بیرلیگی کیمی اؤز میلّی ایدارئتمه اورقانلاری وار. فوتبولون موختلیف واریانتلاری ایسکاتلنددا عصرلر بویو، ائرکه‌ن ۱۴۲۴-جو ایلده‌ن مؤوجود اولموش‌دور.[۴۰] فوتبول ایسکاتلنددا ان پوپولیار ایدمان نؤوودور؛ دونیانین ان قدیم میلّی کوبوک ایسه ایسکاتلند کوبوکودور.[۴۱] ۱۸۷۲-جی ایلده قلازقودا فوتبول اوزره ایلک بئینلخالق گؤروش کئچیریلمیش‌دیر و بۇ زامان ایسکاتلند میلّی فوتبول کومان‌داسی و اینگیلیس میلّی فوتبول کومان‌داسی قارشیلاشمیش‌دی.[۴۲] ایسکاتلند فوتبول کلوبلاری آوروپا یاریشلارین‌دا او��ورلو اولموش‌دور: سئلتیک ۱۹۶۷-جی ایلده آوروپا کوبوکونو، رئینجئرس ۱۹۷۲-جی ایلده اوئفا کوبوکلار کوبوکونو، آبئردین ۱۹۸۳-جو ایلده اوئفا کوبوکلار کوبوکونو و اوئفا سوپئرکوبوکونو قازانمیش‌دیر. ۱۹۸۷-جی ایلده دان‌دی یونایتئد اوئفا کوبوکونون فینالینا چات‌سا دا، ایفک گؤتئبورق کومان‌داسینا آقرئقات‌دا ۲–۱ مغلوب اولموش‌دور. مۆعاصیر قولف اویونو ایسکاتلنددا ۱۵-جی عصرده یارانمیش‌دیر و اؤلکه قولفون ائوی کیمی تبلیغ اوْلونور.[۴۳][۴۴][۴۵] ۱۵۷۴-جو ایلده سئنت-ائندریوسده یئرلشه‌ن «اولد جوورسئ»، بیر چوْخ قولف‌چولار اۆچون زیارت بیر مکانی کیمی حساب اوْلونور.[۴۶] دونیانین ان کؤهنه قولف تورنیری اوْلان تهئ اوپئن جهامپیونسهیپ، ایلک دفعه پرئستویجک قولف کلوبون‌دا ۱۷ اوْکتوبر ۱۸۶۰-جی ایلده کئچیریلمیش‌دیر.[۴۷] ایسکاتلنددا چوْخ‌لو قولف کورسلاری، او جمله‌دن مویرفیئلد، گلئنئاگلئس، رویال تروون و جارنووستیئ یئرلشیر. اؤلکه‌نین میلّی ایدمان مدنیتینین دیگر فرق‌لی خصوصیتلرینه هایلئند اویونلاری، کؤرلینق و شینتی عاییددیر. ایسکاتلنددان ۱۳ دونیا بوکس چئمپیونو اولموش‌دور، او جمله‌دن آلئکس آرتور، بئننی لینچ و جیم اووتت و قئید ائتمک اولار. ۱۹۳۰-جو ایلده‌ن ایسکاتلند هر بیرلیک اویونلارین‌دا ایشتیراک ائتمیش و ۳۵۶ مئدال (۹۱ قیزیل، ۱۰۴ گوموش و ۱۶۱ بورونج) قازانمیش‌دیر.[۴۸] بیرلیک اویونلارینا ائدینبورق ایکی دفعه — ۱۹۷۰ و ۱۹۸۶-جی ایللرده، قلازقو ایسه ۲۰۱۴-جو ایلده ائو صاحب‌لیگی ائتمیش‌دیر.[۴۹]\nمیلّی سیمووللاری دَییشدیر\nشابلون:ماین هواری آندرئی. سئنت-ائندریوسون گئربی، ۱۶-جی عصر. ایلک دفعه ایسکاتلند کرال‌لیغیندا ۱۰-جو-فورمالی چارمیخ‌دا هواری آندرئیین رس‌می، اویلیام I-نین دؤورون‌ده میدانا گلمیش‌دی.[۵۰]۱۲۸۶-جی ایلده کرال آلئکساندر III-نون اؤلومون‌دن سوْنرا، هواری آندرئیین رس‌می ایسکاتلند گؤزت‌چیلرینین مؤهورون‌ده ایستیفاده اولونموش‌دور.<\/ref> آندرئی خاچینین ایسکاتلند بایراغیندا ایشلنیلمه‌سی ۱۴-جو عصره تصادف ائدیر؛ ۱۳۸۵-جی ایلده ایسکاتلند پارلامئنتینین فرمانینا گؤره، ایسکاتلندنین عسگرلری اؤن و آرخا فورمالارین‌دا آغ رنگ‌لی آندرئی خاچینی گئیینمه‌لی ایدیلر.[۵۱] آندرئی خاچی اۆچون ماوی فونون ایستیفاده اولونماسی ان آزی ۱۵-جی عصره تصادف ائدیر.[۵۲] ۱۶۰۶-جی ایلده‌ن آندرئی خاچی بؤیوک بریتانییا بایراغیندا ایستیفاده اولونموش‌دور. ایسکاتلندنین دیگر رس‌می و یا غئیری-رس‌می رمزلرین‌دن شئیتانقانقالی، آربروت بیاننامه‌سی، ایسکاتلند کرال ایستاندارتیندا عکس اولونان قیرمیزی رنگ‌لی شیری قئید ائتمک اولار.[۵۳][۵۴][۵۵] ۱۷۸۲-جی ایلده جئیمس قرئام، مونتروزون ۳-جو هئرسوقونون ۱۷۴۷-جی ایل آکتینی لغو ائتمه‌سی نتیجه‌سین‌ده، هایلئندلیلر قاداغادان سوْنرا یئنی‌دن تارتان گئیینه بیلمیش‌دیلر.[۵۶] ایسکاتلندنین رس‌می هیمنی اولماسا دا، Flower اوف سجوتلاند ایسکاتلندنین میلّی ایدمان کومان‌دالاری و اؤلکه‌ده کئچیریله‌ن ایدمان یاریشلاری، و بیرلیک اویونلاری زامانی ایستیفاده اوْلونور.[۵۷][۵۸] ایسکاتلندنین میلّی هیمنی اۆچون حاضردا پوپولیار نامیزدلرینه: سجوتلاند تهئ براوئ، هیگهلاند جاتهئدرال، سجوتس Wha هائ، جالئدونیا و آ مان'س آ مان فور آ' تهات ماهنیلاری داخیل‌دیر.[۵۹] ۳۰ نویابردا کئچیریله‌ن مقدس آندرئی گونو، ایسکاتلنددا میل��ی بایرام کیمی قئید اولون‌سا دا، بؤرنس شام یئمیی داها گئنیش قئید اوْلونور. ۲۰۰۶-جی ایلده ایسکاتلند پارلامئنتینین چیخارتدیغی فرمانا گؤره، مقدس آندرئی گونو رس‌می بانک استراحت گونو کیمی قئید اوْلونور.[۶۰] ۱۲-جی عصردن ایسکاتلندنین هئرالدیکاسین‌دا ایستیفاده اولونان تکبوینوز — ایسکاتلندنین رس‌می حیوانی‌دیر.[۶۱]\nهمچینین باخ دَییشدیر\nقلازقو\nشکیللر دَییشدیر\nایستینادلار دَییشدیر\nشابلون:رئفلیست\nخاریجی کئچیدلر دَییشدیر\nشابلون:بؤیوک بریتانییا ایسکاتلند\nقایناقلار دَییشدیر\n^ The History Of Ireland. 17 September 2014-ده یوخلانیب.\n^\n^ Barra Airport Today. Barra Airport. Highlands and Islands Airports. یوْخلانیلیب19 September 2010.[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ The Scotsman 27 March 2007. \"Special Report—Business Class\"\n^ Highlands and Islands Airports – Airport Information. یوْخلانیلیب17 September 2014.\n^ A Guide to Education and Training in Scotland – \"the broad education long regarded as characteristic of Scotland\". Scottish Government. یوْخلانیلیب18 October 2007.\n^ Scotland's Census 2011 – National Records of Scotland\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Keay وارد نشده است\n^ Andrew Collier, \"Scotland's Confident Catholics,\" The Tablet 10 January 2009, 16.\n^ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ Analysis of Religion in the 2001 Census. General Register Office for Scotland. یوْخلانیلیب26 September 2007.\n^ In the Scottish Lowlands, Europe's first Buddhist monastery turns 40. یوْخلانیلیب17 September 2014.\n^\n^ ر. ت. لامبدین آند ل.ج. لامبدین، ائنجیجلوپئ‌دیا اوف مئدیئوال لیتئراتورئ (لوندون: Greenwood، ۲۰۰۰)، ایسبن ۰-۳۱۳-۳۰۰۵۴-۲، پ. ۵۰۸.\n^ ی. Brown، ت. Owen جلانجی، م. پیتتوجک، س. ماننینگ، ائدس، تهئ ائدینبورگه هیستوری اوف سجوتتیسه لیتئراتورئ: فروم جولومبا تو تهئ اونیون، اونتیل ۱۷۰۷ (ائدینبورگه: ائدینبورگه اونیوئرسیتی پرئسس، ۲۰۰۷)، ایسبن ۰-۷۴۸۶-۱۶۱۵-۲، پ. ۹۴.\n^ ژ. ت. کوجه، جئلتیج جولتورئ: آ هیستوریجال ائنجیجلوپئ‌دیا (آبج-جلیو، ۲۰۰۶)، ایسبن ۱-۸۵۱۰۹-۴۴۰-۷، پ. ۹۹۹.\n^ ائ. م. ترئهارنئ، اولد آند میددلئ ائنگلیسه ج. ۸۹۰-ج. ۱۴۰۰: آن آنتهولوگی (Wiley-Blackwell، ۲۰۰۴)، ایسبن ۱-۴۰۵۱-۱۳۱۳-۸، پ. ۱۰۸.\n^ م. فری، ائدینبورگه (لوندون: پان ماجمیللان، ۲۰۱۱)، ایسبن ۰-۳۳۰-۵۳۹۹۷-۳.\n^ ن. ژایاپالان، هیستوری اوف ائنگلیسه لیتئراتورئ (آتلانتیج، ۲۰۰۱)، ایسبن ۸۱-۲۶۹-۰۰۴۱-۵، پ. ۲۳.\n^ ژ. Wormald، جوورت، کیرک، آند جوممونیتی: سجوتلاند، ۱۴۷۰–۱۶۲۵ (ائدینبورگه: ائدینبورگه اونیوئرسیتی پرئسس، ۱۹۹۱)، ایسبن ۰-۷۴۸۶-۰۲۷۶-۳، پپ. ۶۰–۷.\n^ ی. Brown، ت. Owen جلانجی، م. پیتتوجک، س. ماننینگ، ائدس، تهئ ائدینبورگه هیستوری اوف سجوتتیسه لیتئراتورئ: فروم جولومبا تو تهئ اونیون، اونتیل ۱۷۰۷ (ائدینبورگه: ائدینبورگه اونیوئرسیتی پرئسس، ۲۰۰۷)، ایسبن ۰-۷۴۸۶-۱۶۱۵-۲، پپ. ۲۵۶–۷.\n^ ر. د.س. ژاجک، \"پوئتری اوندئر کینگ ژامئس VI\"، این ج. جایرنس، ائد. تهئ هیستوری اوف سجوتتیسه لیتئراتورئ (آبئردئئن اونیوئرسیتی پرئسس، ۱۹۸۸)، وول. ۱، ایسبن ۰-۰۸-۰۳۷۷۲۸-۹، پپ. ۱۳۷–۸.\n^ شابلون:جیتئ بووک\n^ شابلون:جیتئ ژوورنال\n^ شابلون:جیتئ بووک\n^ شابلون:جیتئ ژوورنال\n^ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ شابلون:جیتئ ژوورنال\n^ شابلون:جیتئ ژوورنال\n^ شابلون:جیتئ ژوورنال\n^ شابلون:جیتئ news\n^ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱\n^\n^ شابلون:جیتئ بووک\n^ شابلون:جیتئ بووک\n^\n^\n^\n^\n^\n^ سوججئر این سووته آسیا: ائمپیرئ، ناتیون، دیاسپورا. بی ژامئس میللس، پاول دیمئو: پاگئ ۱۸ – اولدئست فووتبالل آسسوجیاتیون ایس ائنگلاند'س فا، تهئن سجوتلاند آند تهیرد اولدئست ایس تهئ ایندیان فا.\n^\n^\n^ شابلون:جیتئ news\n^\n^\n^ کئای (۱۹۹۴) اوپ جیت پاگئ ۸۳۹. \"این ۱۸۳۴ تهئ رویال آند آنجیئنت گولف جلوب دئجلارئد ست. Andrews 'تهئ آلما ماتئر اوف گولف'\".\n^ جوجهرانئ، آلیستایر (ائد) سجیئنجئ آند گولف IV: پروجئئدینگس اوف تهئ World سجیئنتیفیج جونگرئسس اوف گولف. پاگئ ۸۴۹. رووتلئدگئ.\n^ تهئ اوپئن جهامپیونسهیپ – مورئ سجوتتیسه تهان بریتیسه Archived 2012-10-02 at the Wayback Machine. پگا توور. رئتریئوئد ۲۳ سئپتئمبئر ۲۰۱۱\n^\n^\n^ \"فئاتورئ: ساینت Andrew سئالس سجوتلاند'س ایندئپئندئنجئ\" Archived 2013-09-16 at the Wayback Machine.، تهئ ناتیونال آرجهیوئس اوف سجوتلاند، ۲۸ نووئمبئر ۲۰۰۷، رئتریئوئد ۱۲ سئپتئمبئر ۲۰۰۹.\n^ دیجکینسون، دونالدسون، میلنئ (ائدس)، آ سوورجئ بووک اوف سجوتتیسه هیستوری، نئلسون آند سونس لتد، ائدینبورگه ۱۹۵۲، پ. ۲۰۵\n^ گ. بارترام، www.flaginstitute.org بریتیسه فلاگس & ائمبلئمس Archived 2012-11-09 at the Wayback Machine. (ائدینبورگه: Tuckwell پرئسس، ۲۰۰۴)، ایسبن ۱-۸۶۲۳۲-۲۹۷-X، پ. ۱۰.\n^ \"ناتیونال ایدئنتیتی\" این م. لینجه (ائد)، تهئ اوخفورد جومپانیون تو سجوتتیسه هیستوری، (اوخفورد، ۲۰۰۱)، پپ. ۴۳۷–۴۴۴.\n^ کئای، ژ. & کئای، ژ. (۱۹۹۴) جوللینس ائنجیجلوپائ‌دیا اوف سجوتلاند. لوندون. هارپئرجوللینس. پاگئ ۹۳۶.\n^\n^ شابلون:جیتئ بووک\n^ شابلون:جیتئ news\n^ شابلون:جیتئ news\n^\n^ \"ائخپلاناتوری نوتئس تو ست. Andrew'س دای بانک هولیدای (سجوتلاند) آجت ۲۰۰۷\" Archived 2007-10-01 at the Wayback Machine. اوففیجئ اوف پوبلیج سئجتور اینفورماتیون. رئتریئوئد ۲۲ سئپتئمبئر ۲۰۰۷.","num_words":4179,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.039,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":91127.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوّلکی مکتوبومدا منی نئجه بیر های- کوی‌له تعجیلی یاردیم ماشینینا آتیب آپاردیقلارینی یازمیشدیم. ایندی ده اوندان سونرا مئییدیمین باشینا گلن احوالاتلاری من دئییم، سن ده قولاق آس. «ایییرمی مین کیلومتر سو آلتیندا» رومانینداکی احوالاتلار منیم تعجیلی یاردیم ماشینیندا بیر گونلوک سیاحتیمین یانیندا، هئچ بیر شئی‌دیر. منی ماشینین آرخاسینا آتمیشدیلار. بیردن منه ائله گلدی کی، شوفئرین پول ایسته‌یه‌جه‌یینی یادیما سالاندا قورخویا دوشدوم. سونرا اؤلو اولدوغومو خاطیرلاییب آرخایینلاشدیم.\nهئچ بئش یوز مئتر گئتمه‌میشدیک کی، ماشینین موتورو تیرلاییب دایاندی. فیسیلداییب سؤندو. شوفئر اؤز سیاسی رقیبینه هوجوم چکن اجتماعی خادیم کیمی کوکره‌‎دی، سؤیوب- سؤیلندی، موتورو قوردالادی. اویان- بویانا فـیرلاندی، نه قده‌ر اللشدی‌سه ماشین یـئریندن ترپنمه‎دی. ائله بیل قازیب یئره بئتونلامیشدیلار. بیر آندا آداملار باشیمیزا جومالاشدیلار. شوفئر اوزونو توتدو:\n– بیر شئی اولان کیمی جاماعات تؤکولوب گلیر. بیز معرکه سئویریک. ایندی ییغیلیب‌سینیز، کؤمک ائله‌یین، ماشینی دالدان ایته‌له‌یین- دئیه یالواردی. شوفئر بونلاری گؤر‌نده اوزونو کؤمکچیسینه توتدو:\n– گؤردونمو، بونلاری نئجه داغیتیم. ائله کی باشینا ییغیلانلاری داغیتماق ایسته‌دین، بیر بالاجا ایشه بویور گؤر نئجه قاچ‌ ها- قاچ باشلاییر…\nشوفئر ماشینین یانیندان گئتمه‌ییب «وطن»، «ملت»، «وجدان» دئیه- دئیه ال- قول آتان بئش- آلتی کیشی‌یه یاخینلاشدی. کؤمک ائله‌مه‎‌لرینی خواهش ائله‌دی. اونلار دا آیاقلارینی سورویه- سورویه اوزاقلاشدیلار.\nکؤمک‌چی: – اوستا، قوی اؤزوم ماشینی ایته‌له‌ییم- دئدی.\n– سن اوتور یئرینده. بو ساعآت من اونلاری قئیرته گتیریم، سن ده تاماشا ائله- دئیه شوفئر جاواب وئردی.\n– ائی آللاهینی سئون‎لر آللاه ریضاسینا ماشینین دالیندان بیر آز ایته‌له‌یین.\nشوفئرین «آللاه ریضاسی» دئمه ایله داغیلماقدا اولان خالقیمیزا قئیرت گلدی. قاریشقا شیره‌یه داراشان کیمی ماشینا داراشدیلار. هره بیر طرفدن- کیمی ماشینین تکریندن، کیمی یانیندان، کیمی ساغ طرفیندن، کیمی سول- یاندان جومولدو. کیمی قاپی‌دان توتدو، کیمی چارخلاردان. بیری قاباغا کئچدی، او بیری دال طرفه. باشلادیلار ایته‌لمه‌یه. اصلینه ایسه هئچ کس ماشینی ایته‌له‌میردی. اللرینی توخوندوروب دایانمیشدیلار. بارماقلاری‎نین اوجونو قویموشدولار ماشینین اوستونه. دی گل بیر های- هارای سالمیشدیلار کی، آدامین قولاغی توتولوردو. ائله بیل دونیا یئریندن قوپاجاقدی. هم ده بیر- بیرینه اورک- دیرک وئریب قئیرته گتیریردیلر.\n– آی، ائللی‌لر ایته‌له‌یین!\n– هه، بیر، ایکی، اوچ … هووپ!\nکیمیسی امر وئریر، کیمیسی یالواریر، کیمیسی یول گؤستریردی. کیمیسی ده بویوروردو، آمما هئچ بیری ماشینی! اور‌کدن و گئرچکدن ایته‌لمه‌دیییندن ماشین یئریندن ترپنمیردی. هئچ بیرجه بارماق دا قاباغا گئتمیردی.\n– هه! دوستلار! ایته‌له‌یین ائی دین قارداشلاری!\n– بیر آز دایانین! …\n– بو ماشین واختیندا خسته‌خانایا چاتماسا نه اولار کی؟…\n– دایانین بیر! آز ال ساخلایین، آی موسلمانلار!\n– هه، هامی بیردن…\n– باشلادیق، هووپ!\nاونلارین گورولتوسونو ائشیدنده آداما ائله گلیردی کی، آرخمئدین آختاردیغی ایستیناد نؤقطه‌سینی تاپیبلار و بو ساعآت کورئی-ی ارضی یئریندن اویناداجاقلار. اصلینده ایسه دؤرد تکر اوستونده دایانان ماشین یئریندن قیمیلدانیب، بیرجه بارماق دا، ایره‌لی گئتمیردی.\n– گلین، تزه‌دن ایته‌له‌یک…\n– هه، بیر یئرده… هووپ…\nکابینه‌ده اوتوران شوفئرین بورنوندان، شیپیر- شیپیر تر آخیردی. اصلینه باخسان ماشینی شوفئردن باشقا ایته‌له‌ین یوخ ایدی. او دا الی رول‌دا ایچری‎دن ایته‌له‌دییی اوچون ماشین ترپنمیردی.\n– آز قالدی، باشینیزا دؤنوم!\n– ایته‌له‌یین آی جاماعآت ثاوابدیر…\nبیر آزجا قیمیلدانسا، یئریندن ترپنسه الینیزی بوراخین، گئده‌جک- دئیه شوفئر اونلاری هوس‌لندیریریدی.\nکؤمکچی سؤزه قاریشدی:\n– اوستا قیمیلداسا گئده‌جک‌می؟\n– نئجه یعنی گئده‌جک‌می؟ اوچاجاق. اوچاندا هئچ دایانمیر. اوندا گرک آللاه اؤزو کؤمه‌ییمیزه گلسین.\nیاشلی بیر کیشی اوزاقدا دایانیب:\n– همت الرجال تأک الجبال- دئییرم.\n– بو سؤزلر معناسی نه‌دیر آی بابا؟\n– یعنی اوغلوم ایلاهی ایسته‌سه ماشینی داغین کلله‌سینه آتار.\n– داغین کلله‌سی لازیم دئییل، بیرجه بارماق قیمیلداسا بسدیر.\nاوشاقلار دا ماشینی ایته‌له‌ینلری آرخادان ایته‌له‌ییردیلر.\nآروادلار الک‌چی‌نین قیل وئره‌نی کیمی اوزاقدان- اوزاغا های وئریب ماشینی ایته‌له‌ینلری جوشدوروردولار.\n– دایانین، قارداشلار، ال ساخلایین!\n– سیز آللاه، قویون نفسیمیزی دره‌ک. جهننم اولسون بو میره‌ت.\n– ایندی بو آمئریکادا اولسایدی قاناد آچیب اوچموشدو.\n– نییه آمئریکادا اوچاردی کی؟\n– دئییرم کی، اورادا اوچاردی. آمما بیزه گلیب چیخان ماشینلار، موتورلار، سو گؤرموش عناد ائششک کیمی تیرر دئییب دایانیرلار. ناحاق یئره اؤزونوزه اذیت وئرمه‌یین. بوش- بوشونا ایته‌له‌ییریک، یئریندن ترپنمه‌یه‌جک. ایلک ایلیکتیریک قاتارینین گلیشی یادینیزدادیرمی؟ او د�� یئریندن ترپنمه‌دی.\n– آغا، بونلارین هامیسی مملکتین هاواسیندان و سویونداندیر.\n– گؤر اؤزگه نه تاپیرسان.\n– دوغرو سؤزومدور. بیر واخت آلمانییادان بیر گمی ساتین آلینمیشدی. گمی ساعآتدا ایییرمی میل‌می، اوتوز میل‌می، یوخسا آلتمیش میل‌می گئدیرمیش…\n– یوخ بیر … دوه…\n– دوه یوخ، گمی دئییرم سنه… هه، گمی بیزیم قارا سولاریمیزا قد‌ر بو قایدا ایله گلمیش، بورایا چاتاندا ایسه هئچ بیر میل ده گئتمه‌ییب یئرینده‌جه دایانمیشدی. هئچ دالغالار دا گمینی ترپه‌ده بیلمه‌ییب. نه بیزیمکی‌لر، نه ده آلمان کاپیتانی گمینی سوره بیلیب، سونرا گمی‌نین آغزینی گئری چئویریب‌لر. او ساعآت حرکته گلیب، سونرا گمینی تزه‌دن بیزه طرف دؤنده‎ریب‌لر. بیزیم قاراسولارا چاتان کیمی گمی یئنی‌دن آت کیمی شاهه قالخیب، یئرینده‌جه میخ‌لانیب قالیب.\n– اولا بیلمز.\n– او واخت قزئت‌لرده یازمیشدیلار. اوخوماییب‌سینیزمی؟!\n– یاخشی, آخی نییه گمی بیزیم قاراسولاریمیزدا ایشله‌میرمیش؟\n– مملکتین هاواسیندان، سویوندان آسیلی‌دیر بوتون بو ایشلر. ماشین یا دا موتور دوز‌لدنده هر اؤلکه‌نین هاواسینی- سویونو نظره آلیرلار.\n– باخ بونا سؤزوم یوخدور. عزیزیم بیزیم محلّه‌ده ایشله‌ین اوتوبوسلار، اؤز محله‌میزدن باشقا هئچ یئرده ایشله‌میرلر. اونا گؤره کی، کابینه‌نین اوستونه «یا آللاه» سؤزو یازیلیب، ماشینی ایشله‌دن بو سؤزدور.\n– یوخ جانیم مسله ائله دئییل. ایندی کئچمیش‌ ده اولان کاپیتانلار یوخدور. بیزیم اوّلکی کاپیتانلاریمیز ساغ اولسایدیلار، نه اینکی کافیر گمیسینی، لاپ آدالارین اؤزونو ده یئرید‌ردیلر. اونلار بیر گئجه‌نین ایچینده کپیری گتیریب قاراگؤی لیمانینا باغلاییردیلار.\n– حتّا بیزیم دریا کاپیتانلاریندان هانسی‌نین‌سا بیر سؤزو وار…\n– هه، بیلدیم، یا بارباروس‌دور یا دا میمارسینان.\n– هه، اونلارین هانسی‌سا دئمیش کی، «سیز منه ایسته‌دیییم یئلکنی وئرین، من ده سیزه کیریت آداسینی اوزدوروب گتیریم».\n– گتیره بیلرمی؟\n– یوخ اونون ایسته‌دییی یئلکنی دوز‌لده بیلمه‌ییب‌لر. اگر دوز‌لتمیشلر، دریالار پاشاسی کاپیتان آدالاری گمی کیمی حرکته گتیریب، بؤیوک بیر ناوگان دوزلدرمیش.\n– بوش صؤحبتی قورتارین…\n– هه، بیر یئرده ایته‌له‌یین، هوپ….!\n– بیر، ایکی، اوچ…\n– لاپ یورولدوق، بیر آز آرا وئرین. قویون پاپریز چکک.\n– او زامانلار چوخدان کئچیب، قارداش، ائله واختلار ایندی هارادادیر، گؤزل گونلر ایمیش. بیزیم «یانچار(۱)»-لاریمیز واریمیش، اونلارین بیغلارینین هر طرفیندن بیر دوشمن عسگری آسارلارمیش. باشا دوش، گؤر نئجه بیغ ایمیش. موسیقی تاقـیم‌لاریمیز واریمیش. یانچار طبیلچیسی طبیلی ائله دانقیلدادارمیش کی، یئر- گؤی یئریندن اوینارمیش، دوشمنین قورخودان باغری یاریلیب دوداقلاری پارتلایارمیش. یئر- گؤی تیر- تیر تیتره‌یرمیش. گمی‌لرده ائله ایییدلر وارمیش کی، بیرجه دفه نعره چکنده دنیزلرده فیرتینا قوپارمیش، دوشمن گمیلری قرق اولورموش.\n– گؤر داها نه اویدورورسان.\n– بونلاری تاریخ‌ ده یازیبلار. تاریخ ‌ده. آمما ایندیکی حالیمیزا باخ. قیرخ- اللی کیشی توپلاشمیشیق، بیر قیریق ماشینی یئریندن قالدیرا بیلمیریک.\n– واللاه دوغرو دئییرسن. سن او یانچاری گتیر، اونون طبیلینی ده گتیر، قوی آغاجینی دؤشه‌ییب، طبیلی گورولدتسین. گؤر‌ک بو ماشین یئریندن دوراجاق‌می؟! واللاه دوز سؤ��وم‌دور، یانچار طبیلچیسی طبیل چالسا، بو ماشین قاناد آچیب اوچار، هئچ دالیندان چاتماق اولماز.\n– اونو- بونو بیلمیرم، آنجاق آلمان گمیسینی ایشله‌ده بیلمه‌ییب‌لر.\n– حرکته گلین، دین قارداشلاری، هایدی آسلانلار….\nماشینین ایچینده اوتورماق‌ دان قان‌- تره باتمیش شوفئر دیللندی:\n– بیرآزجا یئریندن ترپنسه، اؤزو یولا دوشه‌جک.\n– گؤره‌سن باشقا اؤلکه‌لرده ایشله‌ین گمیلر، قاتارلار، اوتوبوسلار نییه بیزیم مملکته گلن کیمی دایانیرلار؟\n– یا یادیرغاییرلار یا دا مملکتین هاواسیندان‌دیر.\n– بلی، بو ماشینلار، موتورلار او اؤلکه‌نین هاواسینا اویغون دوزلدیلیب‌لر. بیزیم هاوامیز اونلارا یاراماییر. ماشین دا اینسان کیمی‌دیر. هر هاوادا یاشایا بیلمیر. اینسانین کیمی‌سینه داغ هاواسی، کیمی‌سینه دنیز هاواسی، کیمی‌سینه ده سحر هاواسی دوشور.\n– سن ایندی دوز سؤز دانیشمادین. بیزیم مملکتین هاواسی کیمی هاوا هاردا وار؟\n– استغفوروللا، بیزیم مملکتین هاواسینا سؤز اولا بیلمز، بیرجه گؤزل هاوامیز وار. او دا اولماسا ….. من اونو دئمک ایسته‌میرم، یعنی دئمک ایسته‌ییرم کی، اؤز فابریک زاوودلاریمیز اولسا، اؤز هاوامیزا اویغون ماشینلار دوزلدردیلر.\n– دایانین!\n– هایدی ایته‌له‌یین!\nهم یئرلی‌لریمین وضعییتی منی ائله سارسیتدی کی، آز قالدیم اؤلو اولدوغومو اونودام و اونلارا قوشولوب ماشینی ایته‌له‌یم. اؤلو اولماغین پیس جهتی‌ ده بودور کی، ایسته‌سن ده، ایسته‌مه‌سن ده دیریلره کؤمک الینی اوزادا بیلمیرسن. بوندان بئتری ده اودور کی، هئچ اولمازسا کناردا دایانیب، «هوپ» دئیه باغیرا دا بیلمیرسن.\nسئویملی ائششک آریسی،\nبیز اؤلولو- دیریلی، بیر- بیریمیزی قیزیشدیرماغا چالیشارکن، بیردن- بیره آرخادان بیر ماشین چیخیب بیزیم تعجیلی یاردیما ضرب‌له توخونمادیمی! بیزیم ماشینین موتورو بو ضربه‌دن هیرس‌لنیب، گورولده‌دی. ماشین کئشیکچی ایتی کیمی قیزیشیب ایره‌لی آتیلدی. آللاهی سئو‌‌ن بیزیم ماشینین قاباغینی کسمه‌سین! ماشینیمیز گولـله کیمی گئتمه‌یه- گئتمه‌یه یوخ، اوچماغا باشلادی! شوفئر دوز دئییرمیش «بیرآز ترپنسه دایانمایاجاق!». موتور گئتدیکجه گورولتوسونو آرتیردی. ماشین قیزیشدی، دؤنگه‌لردن یئل کیمی اؤتدو، شوفئر قورخویا دوشدو. اوزونو کؤمک‌چیسینه توتدو:\n– او ماشین بیزی آرخادان چوخ برک ووردو. قورخورام ماشینیمیزی داها ساخلایا بیلمه‌یک.\nمن ایچری‌ده اولدوغومدان باییری گؤره بیلمیردیم. آمما باشا دوشدوم کی، ماشین ایلک یاردیم خسته‌خاناسی‎نـین یانـیندان کئچدی. شوفئر ماشینی ساخلایا بیلمه‌دی و کؤمک‌چیسینه آجیقلاندی:\n– اوغلان ماشینا بئنزین توًکوبسن یوخسا نئفت؟\nکؤمکچی سسینی چیخارتمادی. ایستانبول کوچه‌لرینی خئیلی دولاشدیقدان سونرا دایاندیق. شوفئرین کابینه‌سی یاخشی اولدوغوندان چوخ شوکور هئچ بیر قضا باش وئرمه‌دی. اؤزومون دردیمی چکمیرم. یاشاما ایسته‌ین شوفئرله کؤمک‌چیسی‌نین سالامات قالماسینا شوکور اوخویورام.\nسئویملی ائششک آریسی،\nتعجیلی یاردیم ماشینیندان بایرام گزینتی‌سینه اوخشار سیاحتیمده باشیما داها نه‌لر گلدییینی گله‌جک مکتوبومدا یازاجام. بلکه یئر اوزونده‌کی سیاست آداملاری‎نین داوا- دالاشماسینا عاید یازیلاری اوخودوقجا غصّه‌یه باتان سیر- صیفتین منیم یازیلاریمی اوخویاندا بیر بالاجا آچیلا.\nسالامات قال سئویملی ائش��ک آریسی\nاؤلموش ائششک.\n***\n(۱): سلطان اورخان طرفیندن خیریستان اوشاقلاردان تشکیل ائدیلمیش قوشون حیصه‌سی. بوقوشونلاری ایکنجی محمود لغو ائتمیشدیر","num_words":2306,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":153228.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"الکتریک آخیمی‌نین اثرینده جیسیم‌لرده و یا مۆحیط‌لرده یارانان رئاکسیا و یا الکتریک آخیمی یارادان رئاکسیالاری اینجه‌له‌یَن، کیمیا علمی‌نین بۇ بؤلومونه، الکتروْ کیمیا و یا الکتروْشیمی دئ‌ییلیر. بئله رئاکسیالاردا، المنت‌لرین اوْکسیداسیوْن سویّه‌سی آزالیب چوْخالماق‌لا دگیشیلیر.\nاینگیلیس عالیملری جان دنیل (سوْل‌دان) و مایکل فارادی (ساغ‌دان) الکتروشیمینین بانی‌سی حساب ائدیلیرلر\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخی\n۱.۱ ۱۶-جی عصر\n۱.۲ 17-جی عصر\n۱.۳ 19-جی عصر\n۱.۴ 20 جی عصر\n۲ الکتریک جریانی\n۳ الکترولیت\n۴ الکترولیز\n۵ باتاریالاردا ائلکترولیز\n۵.۱ قورو باتاریا\n۵.۲ جیوه‌لی باتاریا\n۵.۳ قورغوشون باتاریاسی\n۵.۴ یاناجاق باتاریاسی\n۶ فارادیین الکترولیز قانونلاری\n۶.۱ بیرینجی\n۶.۲ اکینجی قانون\n۶.۳ تورش موحیط\n۶.۴ قلوی موحیط\n۷ الکتریک خاناسی\n۸ الکتروکیمیوی المنت\n۹ کورروزییا\n۱۰ نرنست تن‌لیگی\n۱۱ خصوصیّت\n۱۲ محلوللاردا الکتریک کچیرمه\n۱۳ الکتروکیمیوی سیستملر\n۱۴ تطبیقی\n۱۵ عالیملر\nتاریخی دَییشدیر\n۱۶-جی عصر دَییشدیر\n۱۶-جی عصرده الکتریکین یاواش-یاواش باشا دوشولمه‌یه باشلاندیغی عصر اوْلموش‌دور. بۇ عصرده، اینگیلیس عالیمی ویلیام گیلبرت ۱۷ ایل بویونجا ماقنیت و الکتریک اۆزرینه چالیشمیش و بۇ ایشلری اوْنا \"مغناطیسی خاصیّتنین آتاسی\" اۆنوانینی قازاندیرمیش‌دیر. گیلبرت، ماقنیتلرین اۆرتیم (تولید)ی و گوجلندیریلمه‌سی اۆزرینه فرق‌لی یوْللار کشف ائتمیش‌دیر. سورتونمه قوه‌سی اۆزرینده چالیشاراق ایستاتیک الکتریک چیخاران ایلک الکتریک گنراتورونو اینکیشاف ائتدیردی\n17-جی عصر دَییشدیر\n۱۷۰۰-جی ایللرین اوْرتالارین‌دا، فرانسه شیمیچی شارل فرانسوا دوفئ عئینی یوکلرین بیر-بیرینی ایتتیی، ضد یوکلرین بیر-بیرینی چکدیی ایکی نؤع فرق‌لی ایستاتیک الکتریکین وارلیغینی کشف ائتدی.\nشارل کولون یوکلنمیش جیسیملرین، هم ده ماقنیتلرین قوتبلرینین قارشی‌لیق‌لی تأثیرینی اؤیرنمیش، سورتونمه قوه‌لرینی تدقیق ائتمیش‌دیر. ۱۷۸۵-جی ایلده ایسه شارل کولون \"کولون قانونونو\" کشف ائدیر. ایتالیا حکیمی و آناتومییا متخصصی لویجی قالوانی ۱۷۹۱-جی ایلده یازدیغی اثرین‌ده شابلون:الکتریکین عضله حرکتلرینه تأثیری اۆزرینه شرحلر) کیمیوی تئپکیلر و الکتریک آراسیندا بیر کؤرپو قوراراق الکتروشیمینین یارادیلیشینی ائتدی.\n۱۸۰۰-جی ایلده اینگیلیس شیمیچیلاری ویلیام نیکولسون و یوهان ریتتر سویو ائلکترولیز یولویلا هیدروژن و اوکسیژنه آییرماغی باجاردیلار.\n19-جی عصر دَییشدیر\nایتالیا فیزیکی آلسساندرو وولتا ایختیراع ائتدیی \"باتاریا\"نی فرانسه ایمپراتورو ناپولون بوناپارتا نۆماییش ائتدیررکه‌ن\nایتالیا فیزیکی آلسساندرو وولتا ایختیراع ائتدیی \"باتاریا\"نی فرانسه ایمپراتورو ناپولون بوناپارتا نۆماییش ائتدیررکه‌ن\n۱۸۱۰-جو ایلده ویلیام هید اۇوللاستون، قالوانیک پیلی داها دا اینکیشاف ائتدیریلمیش‌دیر. هامپری دوینین ائلکترولیز اۆزرینئ ائتدیی چالیشمالار، بسیط ائلکترولیتیک هوجیره‌لرده حاضیرلانان الکتریکین یوک‌لو ماده‌لر آراسینداکی کیمیوی تئپکینین و کیمیوی باغلانمانین بیر فاکتی اوْلدوغونو گؤستردی.\n۱۸۲۰-جی ایلده هانس ائرستد الکتریک آخیمینین ماقنیتیک اثری‌سینی کشف ائتدی. آندره ماری آمپر ائرستدین چالیشمالارینی تکرارلادی و ریاضی دوستورونو کشف ائتدی. ۱۸۲۱-جی ایلده ائستون اصیل‌لی آلمان فیزیکی توماس یوهانن سیبک ایکی فرق‌لی دمیرین یرلرین‌ده ایستی‌لیک فرقی اوْلدوغون‌دا، ائلکتریکلشدیریلمیش بیر آچیغا چیکمامیش یاراندیغینی گؤستردی.\n۱۸۰۰-جی ایللر اینگیلیس شیمیچیلاری ویلیام نیکولسون و یوهانن ریتتر سویو ائلکترولیز یولو ایله هیدروژن و اوکسیژنه ائتمیی باجاردیلار. قیسا مدت سوْنرا ریتتر، الکترو-اؤرتمه پروسسینی کشف ائتدی و ائلکترولیتیک بیر پروسس‌ده اؤرتوله‌ن دمیر ایله چیخاریلان اوکسیژن میقدارینین ائلکترودلار آراسینداکی مسافه‌یه باغلی اوْلدوغونو مۆشاهیده ائتدی.[۱]\n۱۸۱۰-جی ایلده ویلیام هید اۇوللاستون قالوانیک باتاریانی داها دا اینکیشاف ائتدیردی. هامپری دوینین ائلکترولیز اۆزرینه ائتدیی ایشلر، ساده ائلکترولیتیک هوجیره‌لرده چیخاریلان الکتریکین ضد یوک‌لو ماده‌لر آراسینداکی کیمیوی تئپکینین و کیمیوی باغلانمانین بیر نتیجه‌سی اوْلدوغونو گؤستردی.\nویلیام قروو ایلک یاناجاق المنتینی ۱۸۳۹-جو ایلده چیخاردی. ۱۸۴۶-جی ایلده ویلهلم وبر الکترو-دینامومتری ایجاد ائدیر. ۱۸۶۶-جی ایلده جورج لسلانش ایندیکی واخت‌دا بۆتون دونیادا مشهور اوْلاراق ایستیفاده ائدیلن سینک-کربون پیلته‌سینین ایلک قاباقجی‌لی قبول ائدیله بیله‌جک المنتینین پاتنتینی(ایختراع ثبتی) (ایختیراعچییا ایختیراعسینا گؤره تقدیم اوْلونان سند) آلدی.\n۱۸۹۴-جو ایلده فریدریخ اوْستوالد اوْرقانیک تورشولارینین الکتریک کچیریجی‌لیگی و ائلکترولیتیک پارچالانماسی اۆزرینه ائتدیی ایشلرینی تماملادی. والتر هرمان نرنست ۱۸۸۸-جی ایلده آخینی چیخاران کیمیوی تئپکینین سربست انرژی‌سینین نجه هسابلاناجاغینی آچیقلایان و ایندیکی واخت‌دا نرنست تن‌لیگی اوْلاراق بیلینه‌ن برابرلیگی میدانا گتیردی. ۱۸۹۸-جو ایلده فریتس هابر، ائلکترولیتیک پروسسلری کاتوت آچیغا چیکمامیشی ثابت اوْلدوق‌دا بللی ردوک‌سییا محصوللارینین میدانا گله بیلجیینی گؤستردی.\n20 جی عصر دَییشدیر\n۱۹۰۲-جی ایل: \"الکتروشیمی جمعیتی\" یارادیل‌دی.[۲]\n۱۹۴۹-جو ایل: \"بینلخالق الکتروشیمی جمعیتی\" یارادیل‌دی.[۳]\n۱۹۵۹-جو ایل: یاروسلاو قیرووسکی پولیاروقرافییانی ایختیراع ائتدیینه گؤره نوبل اؤدولی آلیر.[۴][۵]\nالکتریک جریانی دَییشدیر\nشابلون:ماین الکتریک جریانی – یوک‌لو زررجیکلرین نیظام‌لی (ایستیقامتلنمیش) حرکتینه دئییلیر. الکتریک جریانینین مؤوجود اوْلماسی اۆچون ضروری شرطلر آشاغی‌داکیلاردیر:\nیوک‌لو زررجیکلر\nالکتریک ساحه‌سی\nناقیلین اۇجلارین‌دا آچیغا چیکمامیشلار فرقی\nالکتریک جریانینین آشاغی‌داکی تأثیرلری واردیر:\nایستی‌لیک تأثیری (ایفراتکچیریجیلرده ایستی‌لیک آیریلمیر)؛\nکیمیوی تأثیر (آنجاق الکترولیتلرده مۆشاهیده اوْلونور)؛\nماقنیت تأثیرلری ( بۆتون ناقیللرده مۆشاهیده اوْلونور).\nائلکتروتلاردان جریان کچیریرلر. بۇ زامان ائلترولیت‌ده باش وره‌ن حادثه‌نی محض شیمینین \"الکتروشیمی\" بؤلمه‌سی اؤیرنیر.\nالکترولیت دَییشدیر\nشابلون:ماین الکترولیتلر - حل ائتدیک‌ده و یا ا��یتدیک‌ده الکتریک جریانینی کچیره‌ن ماده‌لردیر. اوْنداکی گئدن پروسسلری \"الکتروشیمی\" بؤلمه‌سی اؤیرنیر. سودا محلوللاری و یا ارینتیلری الکتریک جریانینی کچیرمه‌یه‌ن ماده‌لر غیری-الکترولیتلر آدلانیر. الکتریک جریانی وریلدیک‌ده موثبت و منفی یوکلرین حرکتی باش وریر، اوْنلار اؤزونو بیرینجی نؤع کچیریجی اوْلان حرکت ائد‌ن الکترون قازینا اوْخشادیر.\nالکترولیتلر یالنیز محلول‌دا، اوْنلاردان بیر نئچه‌سی ایسه اریتدیک‌ده الکتریک جریانینی کچیریر. کریستال‌لیک (برک) حال‌دا اوْنلار الکتریک جریانینی چوْخ پیس کئچیریر و یا هچ کچیرمیر. تیپیک الکترولیتلره مثال اوْلاراق ناتریوم-خلوری‌دی گؤسترمک اوْلار.\nالکترولیتلره تورشولار، اساسلار و دۇزلار عاییددیر. سودا حل ائد‌ن زامان اوْنلار یونلارینا دیسسوسیاسییا ائدیر. یونلارین عمله گلمه‌سی غیری-الکترولیتلرله مؤ قایسه‌ده الکترولیتلرین خصوصی خاصه‌یه مالیک اوْلماسینی گؤستریر.\nالکترولیز دَییشدیر\nالکترولیز - الکتریک جریانین‌دان کچدیک‌دن سوْنرا الکترودلاردا ایکینجی تئپکیلردان یارانان حل اوْلونموش ماده‌لرین آیریلماسینی تامین ائد‌ن فیزیکی-کیمیوی پروسس‌دیر. الکتریک قایناق‌نین اوْلماسینی طلب ائدیر. ائلکترولیز الکترولیت‌دن الکتریک جریانی کچه‌ن زامان ائلکترودلار اۆزرینده ماده توْپلانماسینا دئییلیر. الکترولیت الکتریک جریانی کچیره‌ن دۇز،تورشو و قلوی محلولونا دئییلیر. الکترولیتیک دیسسوسیاسییا سودا نیترال موْلکوللارین پارچالانماسی زامانی منفی و موثبت یونلارین عمله گلمه‌سینه دئییلیر.\nباتاریالاردا ائلکترولیز دَییشدیر\nقورو باتاریا دَییشدیر\nA n o d : Z n ( s ) → Z n 2 + ( a q ) + 2 e − {\\displaystyle Anod:Zn(s)\\rightarrow Zn^{2+}(aq)+2e^{-}\\,}\nK a t o d : 2 N H 4 + ( a q ) + 2 M n O 2 ( s ) + 2 e − → M n 2 O 3 ( s ) + 2 N H 3 ( a q ) + H 2 O ( l ) {\\displaystyle Katod:2NH_{4}^{+}(aq)+2MnO_{2}(s)+2e^{-}\\rightarrow Mn_{2}O_{3}(s)+2NH_{3}(aq)+H_{2}O(l)\\,}\nÜmumi reaksiya: Z n ( s ) + 2 N H 4 + ( a q ) + 2 M n O 2 ( s ) → Z n 2 + ( a q ) + M n 2 O 3 ( s ) + 2 N H 3 ( a q ) + H 2 O ( l ) {\\displaystyle {\\mbox{Ümumi reaksiya:}}Zn(s)+2NH_{4}^{+}(aq)+2MnO_{2}(s)\\rightarrow Zn^{2+}(aq)+Mn_{2}O_{3}(s)+2NH_{3}(aq)+H_{2}O(l)\\,}\nجیوه‌لی باتاریا دَییشدیر\nA n o d : Z n ( H g ) + 2 O H − ( a q ) → Z n O ( s ) + H 2 O ( l ) + 2 e − {\\displaystyle Anod:Zn(Hg)+2OH^{-}(aq)\\rightarrow ZnO(s)+H_{2}O(l)+2e^{-}\\,}\nK a t o d : H g O ( s ) + H 2 O ( l ) + 2 e − → H g ( l ) + 2 O H − ( a q ) {\\displaystyle Katod:HgO(s)+H_{2}O(l)+2e^{-}\\rightarrow Hg(l)+2OH^{-}(aq)\\,}\nÜmumi reaksiya: Z n ( H g ) + H g O ( s ) → Z n O ( s ) + H g ( l ) {\\displaystyle {\\mbox{Ümumi reaksiya:}}Zn(Hg)+HgO(s)\\rightarrow ZnO(s)+Hg(l)\\,}\nقورغوشون باتاریاسی دَییشدیر\nA n o d : P b ( s ) + S O 4 2 − ( a q ) → P b S O 4 ( s ) + 2 e − {\\displaystyle Anod:Pb(s)+SO_{4}^{2-}(aq)\\rightarrow PbSO_{4}(s)+2e^{-}\\,}\nK a t o d : P b O 2 ( s ) + 4 H + ( a q ) + S O 4 2 − ( a q ) + 2 e − → P b S O 4 ( s ) + 2 H 2 O ( l ) {\\displaystyle Katod:PbO_{2}(s)+4H^{+}(aq)+SO_{4}^{2-}(aq)+2e^{-}\\rightarrow PbSO_{4}(s)+2H_{2}O(l)\\,}\nÜmumi reaksiya: P b ( s ) + P b O 2 ( s ) + 4 H + ( a q ) + 2 S O 4 2 − ( a q ) → 2 P b S O 4 ( s ) + 2 H 2 O ( l ) {\\displaystyle {\\mbox{Ümumi reaksiya:}}Pb(s)+PbO_{2}(s)+4H^{+}(aq)+2SO_{4}^{2-}(aq)\\rightarrow 2PbSO_{4}(s)+2H_{2}O(l)}\nیاناجاق باتاریاسی دَییشدیر\nA n o d : 2 H 2 ( g ) + 4 O H − ( a q ) → 4 H 2 O ( l ) + 4 e − {\\displaystyle Anod:2H_{2}(g)+4OH^{-}(aq)\\rightarrow 4H_{2}O(l)+4e^{-}\\,}\nK a t o d : O 2 ( g ) + 2 H 2 O ( l ) + 4 e − → 4 O H − ( a q ) {\\displaystyle Katod:O_{2}(g)+2H_{2}O(l)+4e^{-}\\rightarrow 4OH^{-}(aq)\\,}\nÜmumi reaksiya: 2 H 2 ( g ) + O 2 ( g ) → 2 H 2 O ( l ) {\\displaystyle {\\mbox{Ümumi reaksiya:}}2H_{2}(g)+O_{2}(g)\\rightarrow 2H_{2}O(l)\\,}\nفارادیین الکترولیز قانونلاری دَییشدیر\nبیرینجی دَییشدیر\nm = m i N i {\\displaystyle m=m_{i}N_{i}\\,\\!}\n(1)\nm i = μ N A {\\displaystyle m_{i}={\\frac {\\mu }{N_{A}}}}\n(2)\nN i = Δ q q i {\\displaystyle N_{i}={\\frac {\\Delta q}{q_{i}}}}\n(3)\nΔ q = I Δ t {\\displaystyle \\Delta q=I\\Delta t\\,\\!}\n(4)\nq i = e z {\\displaystyle q_{i}=ez\\,\\!}\n(5)\nm = μ z e N A I Δ t {\\displaystyle m={\\frac {\\mu }{zeN_{A}}}I\\Delta t}\nm = μ z F I Δ t {\\displaystyle m={\\frac {\\mu }{zF}}I\\Delta t}\nF = e N A {\\displaystyle ~F=eN_{A}}\nk = μ F z {\\displaystyle k={\\frac {\\mu }{Fz}}}\nm = k I Δ t {\\displaystyle m=kI\\Delta t\\,\\!}\n(Faradeyin birinci qanunu)\nاکینجی قانون دَییشدیر\nm = M ⋅ I ⋅ Δ t n ⋅ F {\\displaystyle ~m={\\frac {M{\\cdot }I{\\cdot }{\\Delta }t}{n{\\cdot }F}}}\nتورش موحیط دَییشدیر\nÜmumi reaksiya: Mn 2 + ( a q ) + NaBiO 3 ( s ) → Bi 3 + ( a q ) + MnO 4 − ( a q ) {\\displaystyle {\\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\\mbox{Mn}}^{2+}(aq)+{\\mbox{NaBiO}}_{3}(s)\\rightarrow {\\mbox{Bi}}^{3+}(aq)+{\\mbox{MnO}}_{4}^{-}(aq)\\,}\nOksidleşme: 4H 2 O ( l ) + Mn 2 + ( a q ) → MnO 4 − ( a q ) + 8H + ( a q ) + 5e − {\\displaystyle {\\mbox{Oksidleşme: }}{\\mbox{4H}}_{2}{\\mbox{O}}(l)+{\\mbox{Mn}}^{2+}(aq)\\rightarrow {\\mbox{MnO}}_{4}^{-}(aq)+{\\mbox{8H}}^{+}(aq)+{\\mbox{5e}}^{-}\\,}\nReduksiya: 2e − + 6H + ( a q ) + BiO 3 − ( s ) → Bi 3 + ( a q ) + 3H 2 O ( l ) {\\displaystyle {\\mbox{Reduksiya: }}{\\mbox{2e}}^{-}+{\\mbox{6H}}^{+}(aq)+{\\mbox{BiO}}_{3}^{-}(s)\\rightarrow {\\mbox{Bi}}^{3+}(aq)+{\\mbox{3H}}_{2}{\\mbox{O}}(l)\\,}\nNəhayət, bu reaksiya digər reaksiyadakı elektronlarla tutuşdurularaq yazılır:\nOksidleşme: 8H 2 O ( l ) + 2Mn 2 + ( a q ) → 2MnO 4 − ( a q ) + 16H + ( a q ) + 10e − {\\displaystyle {\\mbox{Oksidleşme: }}{\\mbox{8H}}_{2}{\\mbox{O}}(l)+{\\mbox{2Mn}}^{2+}(aq)\\rightarrow {\\mbox{2MnO}}_{4}^{-}(aq)+{\\mbox{16H}}^{+}(aq)+{\\mbox{10e}}^{-}\\,}\nReduksiya: 10e − + 30H + ( a q ) + 5BiO 3 − ( s ) → 5Bi 3 + ( a q ) + 15H 2 O ( l ) {\\displaystyle {\\mbox{Reduksiya: }}{\\mbox{10e}}^{-}+{\\mbox{30H}}^{+}(aq)+{\\mbox{5BiO}}_{3}^{-}(s)\\rightarrow {\\mbox{5Bi}}^{3+}(aq)+{\\mbox{15H}}_{2}{\\mbox{O}}(l)\\,}\nÜmumi reaksiya: 14H + ( a q ) + 2Mn 2 + ( a q ) + 5NaBiO 3 ( s ) → 7H 2 O ( l ) + 2MnO 4 − ( a q ) + 5Bi 3 + ( a q ) + 5Na + ( a q ) {\\displaystyle {\\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\\mbox{14H}}^{+}(aq)+{\\mbox{2Mn}}^{2+}(aq)+{\\mbox{5NaBiO}}_{3}(s)\\rightarrow {\\mbox{7H}}_{2}{\\mbox{O}}(l)+{\\mbox{2MnO}}_{4}^{-}(aq)+{\\mbox{5Bi}}^{3+}(aq)+{\\mbox{5Na}}^{+}(aq)\\,}\nقلوی موحیط دَییشدیر\nÜmumi reaksiya: KMnO 4 + Na 2 SO 3 + H 2 O → MnO 2 + Na 2 SO 4 + KOH {\\displaystyle {\\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\\mbox{KMnO}}_{4}+{\\mbox{Na}}_{2}{\\mbox{SO}}_{3}+{\\mbox{H}}_{2}{\\mbox{O}}\\rightarrow {\\mbox{MnO}}_{2}+{\\mbox{Na}}_{2}{\\mbox{SO}}_{4}+{\\mbox{KOH}}\\,}\nOksidleşme: 2OH − + SO 3 2 − → SO 4 2 − + H 2 O + 2e − {\\displaystyle {\\mbox{Oksidleşme: }}{\\mbox{2OH}}^{-}+{\\mbox{SO}}_{3}^{2-}\\rightarrow {\\mbox{SO}}_{4}^{2-}+{\\mbox{H}}_{2}{\\mbox{O}}+{\\mbox{2e}}^{-}\\,}\nReduksiya: 3e − + 2H 2 O + MnO 4 − → MnO 2 + 4OH − {\\displaystyle {\\mbox{Reduksiya: }}{\\mbox{3e}}^{-}+{\\mbox{2H}}_{2}{\\mbox{O}}+{\\mbox{MnO}}_{4}^{-}\\rightarrow {\\mbox{MnO}}_{2}+{\\mbox{4OH}}^{-}\\,}\nNəhayət, bu reaksiya digər reaksiyadakı elektronlarla tutuşdurularaq yazılır:\nOksidleşme: 6e − + 4H 2 O + 2MnO 4 − → 2MnO 2 + 8OH − {\\displaystyle {\\mbox{Oksidleşme: }}{\\mbox{6e}}^{-}+{\\mbox{4H}}_{2}{\\mbox{O}}+{\\mbox{2MnO}}_{4}^{-}\\rightarrow {\\mbox{2MnO}}_{2}+{\\mbox{8OH}}^{-}\\,}\nReduksiya: 6OH − + 3SO 3 2 − → 3SO 4 2 − + 3H 2 O + 6e − {\\displaystyle {\\mbox{Reduksiya: }}{\\mbox{6OH}}^{-}+{\\mbox{3SO}}_{3}^{2-}\\rightarrow {\\mbox{3SO}}_{4}^{2-}+{\\mbox{3H}}_{2}{\\mbox{O}}+{\\mbox{6e}}^{-}\\,}\nÜmumi reaksiya: 2KMnO 4 + 3Na 2 SO 3 + H 2 O → 2MnO 2 + 3Na 2 SO 4 + 2KOH {\\displaystyle {\\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\\mbox{2KMnO}}_{4}+{\\mbox{3Na}}_{2}{\\mbox{SO}}_{3}+{\\mbox{H}}_{2}{\\mbox{O}}\\rightarrow {\\mbox{2MnO}}_{2}+{\\mbox{3Na}}_{2}{\\mbox{SO}}_{4}+{\\mbox{2KOH}}\\,}\nElektrokimya\nÜmumi reaksiya: C 3 H 8 + O 2 → CO 2 + H 2 O {\\displaystyle {\\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\\mbox{C}}_{3}{\\mbox{H}}_{8}+{\\mbox{O}}_{2}\\rightarrow {\\mbox{CO}}_{2}+{\\mbox{H}}_{2}{\\mbox{O}}\\,}\nReduksiya: 4H + + O 2 + 4e − → 2H 2 O {\\displaystyle {\\mbox{Reduksiya: }}{\\mbox{4H}}^{+}+{\\mbox{O}}_{2}+{\\mbox{4e}}^{-}\\rightarrow {\\mbox{2H}}_{2}{\\mbox{O}}\\,}\nOksidleşme: 6H 2 O + C 3 H 8 → 3CO 2 + 20e − + 20H + {\\displaystyle {\\mbox{Oksidleşme: }}{\\mbox{6H}}_{2}{\\mbox{O}}+{\\mbox{C}}_{3}{\\mbox{H}}_{8}\\rightarrow {\\mbox{3CO}}_{2}+{\\mbox{20e}}^{-}+{\\mbox{20H}}^{+}\\,}\nNəhayət, bu reaksiya digər reaksiyadakı elektronlarla tutuşdurularaq yazılır:\nOksidleşme: 20H + + 5O 2 + 20e − → 10H 2 O {\\displaystyle {\\mbox{Oksidleşme: }}{\\mbox{20H}}^{+}+{\\mbox{5O}}_{2}+{\\mbox{20e}}^{-}\\rightarrow {\\mbox{10H}}_{2}{\\mbox{O}}\\,}\nReduksiya: 6H 2 O + C 3 H 8 → 3CO 2 + 20e − + 20H + {\\displaystyle {\\mbox{Reduksiya: }}{\\mbox{6H}}_{2}{\\mbox{O}}+{\\mbox{C}}_{3}{\\mbox{H}}_{8}\\rightarrow {\\mbox{3CO}}_{2}+{\\mbox{20e}}^{-}+{\\mbox{20H}}^{+}\\,}\nÜmumi reaksiya: C 3 H 8 + 5O 2 → 3CO 2 + 4H 2 O {\\displaystyle {\\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\\mbox{C}}_{3}{\\mbox{H}}_{8}+{\\mbox{5O}}_{2}\\rightarrow {\\mbox{3CO}}_{2}+{\\mbox{4H}}_{2}{\\mbox{O}}\\,}\nالکتریک خاناسی دَییشدیر\nالکتریک خاناسی - الکترولیت دؤوره‌سینه قوشولان ۲ قایناق ائلکتروددان عبارت اوْلان ائلکتروکیمیوی تئپکیلری تامین ائد‌ن ائلکتروکیمیوی مکانیزمم‌دیر. ائلکترولیزده ایستیفاده اوْلونور. ایلک دفعه بۇ قورغو XVIII عصرده لویجی قالوانی و آلسساندرو وولتا طرفین‌دن ایختیراع ائیدلمیش‌دیر. قورغودان فیزیکی مودللش‌دیرمه‌ده ایستیفاده ائدیلیر. چوْخ واختی بۇ قورغو ایله ائلکترود حادثه‌لری اؤیرنیلیر. ائلکترود ۲ جور اوْلور: کاتود و آنود.\nAnod: Zn ( s ) → Zn 2 + ( a q ) + 2e − {\\displaystyle {\\mbox{Anod: }}{\\mbox{Zn}}(s)\\rightarrow {\\mbox{Zn}}^{2+}(aq)+{\\mbox{2e}}^{-}\\,}\nKatod: Cu 2 + ( a q ) + 2e − → Cu ( s ) {\\displaystyle {\\mbox{Katod: }}{\\mbox{Cu}}^{2+}(aq)+{\\mbox{2e}}^{-}\\rightarrow {\\mbox{Cu}}(s)\\,}\nÜmumi reaksiya: Zn ( s ) + Cu 2 + ( a q ) → Cu ( s ) + Zn 2 + ( a q ) {\\displaystyle {\\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\\mbox{Zn}}(s)+{\\mbox{Cu}}^{2+}(aq)\\rightarrow {\\mbox{Cu}}(s)+{\\mbox{Zn}}^{2+}(aq)\\,}\nالکتروکیمیوی المنت دَییشدیر\nالکتروشیمی آراشدیرمالارین‌دا ایستیفاده ائدیلن قورغو\nبیر ائلکتروشیمیسال هلمنت، اؤزباشینا اینکیشاف ائد‌ن بیر اوْکسیدلشمه-ردوک‌سییا تئپکیسینی اوْرتایا چیخاردیغی انرژی‌دن الکتریک جریانی چیخارا بیله‌ن بیر جیهازدیر. بۇ جور بیر المنت لویجی قالوانی و آلسساندرو وولتایا ایتهافن قالوانیک هوجیره و یا وولتانیک هوجیره اوْلاراق دا بیلینیر. هر ایکی علم آدامی XVIII عصرین سوْنلارین‌دا کیمیوی تئپکیلر و الکتریک جریانی ایله علاقه دار بیر چوْخ تجروبه ائتمیشلر. قالوانیک المنت‌ده آنود اوْکسیدلشدیریجینین، کاتود ایسه ردوکسیادیجینین راللاشدیغی ائلکترود اوْلاراق تعیین اوْلونار.\nقالوانیک المنت‌ده‌کی دمیرلار فرق‌لی یاری-هوجیره تئپکیلرا گؤره چؤزوندوغو اۆچون فرق‌لی حل اوْلما سرعتلرینه ساهیبدیرلر و بۇ دا هر دمیر ایله الکترولیت آراسیندا فرق‌لی ائلکترود آچیغا چیکمامیشی میدانا گلمه‌سینه سبب اوْلار. اگر ایکی دمیر آراسیندا الکتریک بیر علاقه (مثلاً، بیر تلله) الده ائدیل‌سه، دمیرلار آراسیندا الکتریک آخیشی راللاشار.\nالکترودلار سینک و میس اوْلان و سیراسییلا سینک سولفات و میس سولفات محلوللارین‌دا بیر ائلکتروکیمیسال هوجیره دانیل المنتی اوْلاراق بیلینیر.\nSink (Anod): Zn ( s ) → Zn 2 + ( a q ) + 2e − {\\displaystyle {\\mbox{Sink (Anod): }}{\\mbox{Zn}}(s)\\rightarrow {\\mbox{Zn}}^{2+}(aq)+{\\mbox{2e}}^{-}\\,}\nMis (Katod): Cu 2 + ( a q ) + 2e − → Cu ( s ) {\\displaystyle {\\mbox{Mis (Katod): }}{\\mbox{Cu}}^{2+}(aq)+{\\mbox{2e}}^{-}\\rightarrow {\\mbox{Cu}}(s)\\,}\nآنود آیریلیشین‌دا موثبت یوکلرین ییغیلماسینی اؤنجه‌له‌مک اۆچون، دۇز کؤرپوسو آدی وئریلن و بیر الکترولیت ایله دوْلدورولموش بیر اۇ-توبو ترس چوریله‌رک المنتی یرلشدیریلیر. بئله‌جه، یونلارین آخیشی و الکتریک جریانی اۆرتیم (تولید)ی تامین ائدیلمیش اوْلور.\nبیر وولتمتر واسطه‌سیله آنود و کاتود آراسینداکی آچیغا چیکمامیش اؤلچوله بیلر. ائلکتروکیمیوی المنتی آچیغا چیکمامیشی عئینی زامان‌دا ائلکتروموتور قوت و یا ائهم (الکتریک حرکت قوه‌سی) اوْلاراق دا آدلان‌دیریلار. الکترونلارین ائلکتروکیمیوی المنت‌ده ایزلدیی یولو ایفاده ائتمک مقصدیله بیر هوجیره دیاقرامی چکیلر. مثلاً، دانیل ائلمنتیوچون هوجیره دیاقرامی بۇ شکیل‌ده‌دیر:\nZn ( s ) | Zn 2 + ( 1 M ) | | Cu 2 + ( 1 M ) | Cu ( s ) {\\displaystyle {\\mbox{Zn}}(s)|{\\mbox{Zn}}^{2+}(1M)||{\\mbox{Cu}}^{2+}(1M)|{\\mbox{Cu}}(s)\\,}\nاوّل، آنوددا اوْکسیدلشه‌ن دمیرین (زن) ردوکسیالانمیش فوْرماسی یازیلیر. بۇ فوْرما اوْکسیدلشمیش فوْرماسین‌دا (زن-اوْکسیدلشمه درجه‌سی:۲+)، فازالار آراسینداکی سرحدی ایفاده ائد‌ن شاقولی بیر خط ایله آیریلیر. جوت شاقولی خط، المنت‌ده‌کی دۇز کؤرپوسونون ایشارلییر. نهایت، کاتوددا ردوکسیالانمیش دمیرین اوْکسیدلشمیش فوْرماسی و ینه بیر شاقولی خط سوْنراسین‌دا دا ردوکسیالانمیش فوْرماسی یازیلیر.\nکورروزییا دَییشدیر\nکورروزییا - اطراف موحیط نتیجه‌سینده دمیرلارین پاسلانماسی‌دیر. آشاغی‌داکی دمیر ائلمنتینین پاسلانمااسی وریلمیش‌دیر:\nF e ( s ) → F e 2 + ( a c ) + 2 e − {\\displaystyle Fe(s)\\rightarrow Fe^{2+}(ac)+2e^{-}\\,}\n2 F e ( s ) + O 2 ( g ) + 4 H + ( a q ) → 2 F e 2 + ( a q ) + 2 H 2 O ( l ) {\\displaystyle 2Fe(s)+O_{2}(g)+4H^{+}(aq)\\rightarrow 2Fe^{2+}(aq)+2H_{2}O(l)\\,}\n2 F e ( s ) + O 2 ( g ) + 4 H + ( a q ) → 2 F e 2 + ( a q ) + 2 H 2 O ( l ) {\\displaystyle 2Fe(s)+O_{2}(g)+4H^{+}(aq)\\rightarrow 2Fe^{2+}(aq)+2H_{2}O(l)\\,}\nE o = E K a t o d o − E A n o d o {\\displaystyle E^{o}=E_{Katod}^{o}-E_{Anod}^{o}\\,}\nE o = 1 , 23 V − ( − 0 , 44 V ) = 1 , 67 V {\\displaystyle E^{o}=1,23V-(-0,44V)=1,67V\\,}\n4 F e 2 + ( a c ) + O 2 ( g ) + ( 4 + 2 x ) H 2 O ( l ) → 2 F e 2 O 3 + x H 2 O ( s ) + 8 H + ( a c ) {\\displaystyle 4Fe^{2+}(ac)+O_{2}(g)+(4+2x)H_{2}O(l)\\rightarrow 2Fe_{2}O_{3}+xH_{2}O(s)+8H^{+}(ac)\\,}\nنرنست تن‌لیگی دَییشدیر\nنرنست تن‌لیگی - اوْکسیدلشمه-ردوک‌سییا تئپکیسینین فعّال ماده‌لرله علاقه‌سینی یارادیر. بۇ تن‌لیک آشاغی‌داکی کیمی‌دیر:\nE = E 0 + R T n F ln ⁡ a O x a R e d {\\displaystyle E=E^{0}+{\\frac {RT}{nF}}\\ln {\\frac {a_{\\rm {Ox}}}{a_{\\rm {Red}}}}}\nخصوصیّت دَییشدیر\nائلکتروکیمیوی پروسسلر بیر نئچه مرحله‌دن عبارت‌دیر: دیففوزییا، الکتریک ساحه‌سینین تأثیری آلتیندا یوک‌لو ذراتین میقراسییاسی (یرینی دییشمه‌سی)، ماده نین یوکونون و کۆتله‌سینین (یون شکلین‌ده) کؤچورولمه‌سی.\nالکتروشیمی آنالیتیک شیمیدا ماده‌لرین تدقیقی اۆصوللارین‌دا ان گئنیش تطبیق اوْلونان پولیاروقرافییا اۆصولونو وردی. تدقیق اوْلونان ماده نین کیفیت و کیمیوی ترکیبی جریانین گۆجونون جیوه دامجی‌سی ائلکترودونون آچیغا چیکمامیشین‌دان وابسته‌لیغینا گؤره بللی ائدیلیر. پولیاروقرافییا یوْللارینین مواسیرلشدیریلمه‌سی بیر میللیلیتر محلول‌داکی قاریشیق شکلین‌ده اوْلان ماده نی ۱۰–۱۰ ق ترتیبین‌ده تعیین ائتمه‌یه ایمکان وریر.\nقالوانیک المنتلرده الکتریک حرکت قوه‌سینین (ائ.ه.ق.) اؤلچولمه‌سین‌ده ایستیفاده ائدیلن ائلکتروکیمیوی یوْللار تئپکیلرین مکانیزممینی، ترمودینامیکاسینی و کینتیکاسینی اؤیره‌نمه‌یه ایمکان وریر. صنایع‌ده الکتروشیمینین کمکی ایله سودا، قلوی دمیرلار، آلومینیوم و بۇ کیمی مؤهوم محصوللارین اۆرتیم (تولید)ی اۆصوللارینین اساسلاری ایشلنیلمیش‌دیر. الوان و نادر دمیرلارین قاریشیقلاردان تمیزله‌نمه‌سین‌ده ائلکتروکیمیوی رافیندیلمه (تمیزله‌مه) اۆصوللاری گئنیش تطبیق ائدیلیر. ائلکتروسینتزین کمکی ایله ینی کیمیوی محصوللار آلیرلار. بیزیم دؤوروموزده اورقانیک سینتز ساحه‌سین‌ده الکتروشیمی قارشی‌سین‌دا بؤیوک ایمکانلار آچیلیر. بئله کی، الکتریک جریانی واسطه‌سیله چوْخ‌لو اورقانیک دیمرلر و پوْلیمرلر آلینمیش‌دیر. الکتروشیمینین هم ده ایکی اساس اۆصولو دمیرلارین کورروزییاسینا قارشی موباریزه‌ده کؤمک ائدیر:\nقالوانیک اؤرتوک املگتیرمه\nکاتود و آنود مدافعه‌سی.\nمحلوللاردا الکتریک کچیرمه دَییشدیر\nمحلوللارین الکتریک کچیریجی‌لیگی حل اوْلان ماده‌لرین و هللدیجینین تبیتهین‌دن، محلولون قاتیلیغین‌دان، تِمپراتوردان و س.-دن وابسته‌دیر. محلوللار ایکینجی نؤع ناقیللردیر. بونلاردا الکتریک کچیریجیلیینی یونلار تامین ائلییرلر. خصوصی و مولیار الکتریک کچیریجی‌لیکلری فرقلندیریلیر. ساحه‌لری ۱ م۲ اوْلوب، بیر-بیرین‌دن ۱ م مسافه‌ده پارالل یرلشمیش ائلکترودلار آراسینداکی محلولون الکتریک کچیریجیلیینه خصوصی الکتریک کچیریجی‌لیگی دئییلیر و æ ایله ایشاره اوْلونور. خصوصی الکتریک کچیریجی‌لیگی خصوصی مقاومتین ترس قیمتی‌دیر. تِمپراتور آرتدیقجا æ آرتیر. بۇ اوْنونلا ایضاح اوْلونور کی، تِمپراتور آرتدیقجا یونلارین هیدراتلاشما درجه‌سی و هللدیجینین اؤزلولویو آزالیر. مولیار الکتریک کچیریجی‌لیگی بیر-بیرین‌دن ۱ م مسافه‌ده پارالل یرلشدیریلمیش و ایچریسینده ‌ ۱ مول حل اوْلان ماده اوْلان محلولون الکتریک کچیریجی‌لیگی‌دیر.\nالکتروکیمیوی سیستملر دَییشدیر\nائنرژینین کیمیوی و الکتریک فوْرمالارینین قارشی‌لیق‌لی چوریلمه‌سی باش وره‌ن سیستملره الکتروکیمیوی سیستملر و یا دؤوره‌لر دئییلیر. اگر ائلکتروکیمیوی سیستملرده الکتریک انرژی‌سی کیمیوی انرژییه چوریلیرسه، بۇ سیستملره ائلکترولیزیور دئییلیر. کیمیوی انرژینین الکتریک انرژی‌سینه چوریلدیی سیستملره جریانین کیمیوی قایناق‌لری و یا قالوانیک المنت دئییلیر. الکتروکیمیوی سیستملر ۳ اساس حیصّه ‌دن عبارت اوْلورلار:\nیون کچیریجیلیینه مالیک اوْلان محلول و یا ارینتی الکترولیت آدلانیر.\nالکترولیته سالینمیش دمیر‌لیک لؤوهه الکترود آدلانیر. ائلکترودلار الکترولیتله یون و یا الکترون مۆبادیله‌سین‌ده اوْلورلار.\nائلکترودلاری بیرلش‌دیره‌ن و اوْنلار آراسیندا الکترونلارین اؤتورولمه‌سینی تامین ائد‌ن دمیر‌لیک ناقیللره خاریجی دؤوره دئییلیر.\nائلکتروزیوردا «-» یوک‌لو الکترودا کاتود، «+» یوک‌لو الکترودا آنود دئییلیر. قالوانیک المنت‌ده«+» یوک‌لو الکترودا کاتود، «-» یوک‌لو الکترودا آنود دئییلیر. هر ایکی حال‌دا کاتودون سطحین‌ده ردوک‌سییا پروسسی، آنودون سطحین‌ده اوْکسیدلشمه پروسسی باش وریر. واحید موثبت یوکون دؤوره بویونجا تام دؤور ائتمه‌سی اۆچون گؤرولمه‌سی لازیم گلن ایشه الکتریک حرکت قوه‌سی (ائ.ه.ق.) دئییلیر و ائ ایله ایشاره اوْلونور. آیدین‌دیر کی، ائ.ه.ق.-نی الکتریک قوه‌لری یارادا بیلمز.\nتطبیقی دَییشدیر\nالکتروشیمی تکنیک و معیشته جریانین چوْخ‌لو قایناق‌لرینی – قالوانیک المنتلری (باتاریالاری)، باطریلاری، یاناجاق المنتلرینی ورمیش‌دیر. اۇزونموددت‌لی تأثیره مالیک المنتلری قلوی الکترولیت و سینک آنوددان حازیرلاییرلار. کاتود رولونو میسین، مانقانین و جیوه‌نین اوْکسیدلری اوْیناییر. باطریلاردان ان موهومو قورغوشون باطریودور (الکترولیت – سولفات تورشوسو، ائلکترودلار ایسه قورغوشون و قورغوشون-دیوکسیددیر: پبو۲). قورغوشون باطریلاردان آوتوموبیللرده ایستیفاده ائدیلیر. یاناجاق المنتلری – آنود راگنتی کیمی برک، مایع و قاز یاناجاق‌دان ایستیفاده ائدیلن قالوانیک المنتلردیر.[۶][۷][۸][۹]\nعالیملر دَییشدیر\nهمفری دیوی\nسوانت آرنیوس\nValter Nernst\nÇarlz Martin Holl\nمایکل فارادی (1842)\nYohan Tomas Zeebek\nUilyam Robert Qorve\nCon Frederik Deniel\nUilyam Cilbert\nهانس کریستین اورستد\nVilhelm Ostvald\nRobert Milliken\nPol Herolt\nآندره-ماری آمپر\nآلساندرو ولت\nیاکوب برسلیوس\nرودلف کلاوزیوس\nVilhelm Eduard Veber\nLuici Qalvani\nVilhelm Yohan Ritter (1804)\nŞarl Düfey\nThis مقاله has not been added to any content categories. Please help out by adding categories to it so that it can be listed with similar مقالهsشابلون:Stub other. (سپتامبر ۲۰۱۸)\n^ جهارلس کنیگهت (ائد.)\n^ ائجس هیستوری جنتر\n^ wیللیام ل. ماسترتون، ججیلئ ن. هورلی جهمیستری: پرینجیپلس و راجتیونس، جنگاگئ لارنینگ (۲۰۰۸) ایٛسبن ۰-۴۹۵-۱۲۶۷۱-۳ پ. ۳۷۹","num_words":6257,"character_repetition_ratio":0.103,"word_repetition_ratio":0.217,"special_characters_ratio":0.324,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":58869.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آنا ایستوارت (اینگیلیسی‌جه: Anne Queen of Great Britain) بیر شاهزاده ایدی. ۸ مارس ۱۷۰۲ – ۱ مئی ۱۷۰۷ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب.","num_words":28,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":690767.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"امام حسین علیه السلام مکه ده ن چیخیب تنعیم آدلی بیر منطقه یه یئتیشدی (بو منطقه مکه نین ایکی آغاجلیغیندادیر) اورادا بیر قافله گؤردو.\nاو قافله یئمن واليسی بحیر بن ریسان طرفیندن معاویه اوغلو یزیده هديه آپاریردی. قافله نین یوکو ورس آغاجی و بزه ک لوازماتی ایدی. امام حسین علیه السلام اونلارین آپاردیغینی آلیب و دوه صاحبلرینه دئدی:\nزور دئییل کیم ایسته ییرسه بیزیمله عراق گئده کرایه سینی وئریب يولداشلیق انده ریک ایسته مه ین بورا یا قدر گلدیگی یولون کرایه سینی آلیب گئده بیلر.\nاونلاردان بیر تعدادی کرایه سینی آلیب آیریلدی. بعضیلری ایسه حضرتین قوللوغوندا عراقا گئتدیلر.\nصفاح دوشرگه سی\nعبد الله بن سليم و مذری بن مشمعل دئییرلر: یولوموزو داوام ائتديریب صفاح منطقه سینه چاتديقدا شاعر غالب اوغلو فرزدقی گؤرودک. او امامین قارشیسیندا دوروب دئدی:\nآللاه ایستدیگینی وئرسین و سئودیگین آرزونا چاتدیرسین سنی. حضرت فرزدقدن: آرخاسیندا کی جماعتدن دانیشماغینی ایستدی. فرزدق دئدی:\nبو سؤزو بیلن آدامدان سوردون. اهالینین اوره گی سنینله قیلینجی ایسه بنی امیه ایلن دیر. یازی (طالع) گؤیدن ائنر.\nآللاه اؤز ایستدیگینی ائدر. امام دئدی: دوز دئدین امر آللاهيندیر. او اؤز ایستدیگنی ائدر. تانریمیزین دا هر گون بیر ایستگی واردیر گؤیدن یئره ائنن مقدرات سئودیگیمیزه اویغون اولارسا اونا شکر انده ریک.\nاو دا شکر ائتمکده بیزه یول گؤسترر. يوخسا مقدرات طلبيميزه مانع اولارسا نیتی حاقق اولوب اورگی تقوا ایله دولموش آدام حاقدان چیخماییب و چیخمایاجاقدير.\nسونرا امام حسین فرزدقله وداعلاشيب سفرينه داوام ائتدیردی ، امام حسین علیه السلامين مکه ده ن چیخیب کوفه یه دوغرو گلمه گینین خبری زیاد اوغلونا چاتدیقدا اؤز قاراووللارینین باشچیسی حصین بن تمیمی بیر اوردو ایله گوندردی.\nاونلار گلیب قادسيه ده امام حسین علیه السلامين پوسقوسوندا دایاندیلار، حصین آتلیلاری قادسيه خفان ، قطقطانه و لعلع قصبه لرینین آراسیندا سیرایا دوزدو.\nحاجر دوشرگه سی\nدیگر طرفدن امام حسین علیه السلام گلیب حاجر منطقه سینه یئتیشدی. بو مضموندا بیر مکتوب یازیب قیس بن مسهردن کوفه اهلینه گؤندردی.\nرحمان و رحیم اولان آللاهين آدی ایله\nعلى اوغلو حسيندن مؤمن و مسلمان قارداشلارينا\nسلام علیکم شکر اولسون آللاها کی ، اوندان باشقا بیر آللاه یوخدور.\nسونرا سیزین گؤزل نیتلی و اخلاقلى اولدوغونوزا دایر عقیل اوغلونون مکتوبو گلیب یئتیشدی. مکتوبدا اهالینین توپلانیب حاققيمیزی آلماق اوچون بیزه کؤمک ائده جکلری گؤرسنیر.\nآللاهدان ایشیمیزین آواند اولماغی نی و سیزه چوخ ثواب وئرمگینی دیله ییرم. چرشنبه آخشامی ترویه گونو ۸۔ ذیحجه ده اؤز ائلچیمی گوندردیم. او سيزه – یئتیشدیکده ایشینیزی برک توتون.\nانشاء الله بو گونلر من سيزه چاتارام. والسلام علیکم و رحمة الله و بركاته .\nبئله لیکله قيس بن مسهر کوفه یه طرف يوللاندى. قادسیه شهرینه چاتديقدا حصین اونو ياخالايبب کوفه یه زیاد اوغلونا گوندردی.\nقیسی زیاد اوغلونون یانینا آپارديلار. او ملعون دئدی: سارایین دامینا چیخیب او یالانچی اوغلو یالانچیا یامان دئگیلن (مقصدی امام حسین علیه السلام ایدی) او سارایین دامینا چیخیب اوجا سسله دئدی:\nای جماعت آللاه خلق ائتدیکلرینین ان یاخشیسی پیغمبر قیزی فاطمه نین اوغلو حسین بن علی حاجر منطقه سینده دیر. من اونون ائلچیسی قاباقجا گلدیم اودا گلیر .\nچیخین اونا بویون اگیب یاردیمینا جاواب وئرین. او سونرا زیاد اوغلونا و اونون آقاسينا لعنت ائديب و علی بن ابیطالبه صلوات گتیریب رحمت گوندردی.\nزیاد اوغلونون امری ایله اونو دامدان یئره آتديلار. بدنی او وخالارنیب آللاهين رحمتينه گئتدی.\nعرب سولاریندان بیری\nدیگر طرفدن امام حسین علیه السلام حرکت ائدیب عرب سولاریندان بیرینه یئتیشدی. مطیع اوغلو عبدالله اورادا ائنمیشدی.\nامامی گؤردوکده اونو قارشیلاییب دئدی: آتام آنام سنه قوربان هانسی سبب سنی بورایا گتیرمیشدير؟\nامام بویوردو: عراق اهلي منه مکتوب یازیب دعوت ائتمیشلر.\nعبدالله دئدی: سنه آللاهی و اسلام حؤرمتینی خاطیرلادیرام ای پیغمبر بالاسی. آللاها آند اولسون اگر بنی امیه الينده کین ایسته سن سن اولدوررلر.\nسنی اولدوررلرسه بیر کیمسه دن قورخمازلار. بئله لیکله آللاهين ، اسلامین ، قریشین و عربلرین حؤرمتی آرادان گنده ر. بوشلا بو ایشی و کوفه یه گئدیب بنی امیه یه دولاشما.\nامام حسین عليه السلام بو سؤزلره باخماییب یولونا داوام ائتدیردی نهایت گلیب خزیمیه دوشرگه سینه یئتیشدی.\nقین اوغلو زهیر امام حسینه (ع) قوشولور\nفزاره طایفاسیندان بیری دئییر: زهير ایله بیرلیکده مکه ده ن چیخدیق. بیز امام حسین علیه السلام يول گندیردیک. امام حرکت ائننده زهير دالی قالیردی. اوتراق ائدیردی. امام استراحت اوچون اوتراق ائتدیکده زهير قاباغا کئچیردی، نهایت بیر دوشرگه یه چاتدیق کی ، اورادا اوتراق ائتمکدن باشقا یول یوخ ایدی.\nبئله لیکله دوشرگه نین بیر طرفينده زهیر دیگر طرفینده ایسه امام حسین علیه السلام اوتراق ائتدی ، بیز اوتوروب خؤره ک یئییردیک.\nامامین ائلچیسی یانیمیزا گلیب سلامدان سونرا دئدی: ای زهیر امام منی گوندریب سنی ایسته ییر . هر کسين الينده کی شئی یئره دوشدو سانکی باشیمیزین اوستونده بیر آلیجی قوش دورموشدو.\nزهیرین آروادی دلهم دئییر کی، من اونا دئدیم: پیغمبر بالاسی دالينجا آدام گونده ریب گئتمیر سنمی؟ سبحان الله گئت قوللوغونا سؤزونو دینله سونرا قاییت.\nزهير گندیب تئز قاییتدی. اوزونده سئوینج گولوشو واردی. او اؤز اصحابينا دؤنوب دئدی: سیزلردن کیم ایسته سه منه تابع اولسون یوخسا عهدیمین سونودور. ایندی بیر حدیث دئییم سيز اوچون:\nغزوه لرین بیرینده آللاهين کؤمکلیگی ایله خزر شهرين آلديق و چوخلو غنیمت اله کئچیردیک. سلمان باهلی (بیر چوخ کتابلاردا سلمان فراسی) الده ائتدیگینیز غنيمتلره گؤره سئوینیرسیزمی؟ دئیه سوردو. ائله دیر دئدیک.\nسلمان دندی محمد اؤولادینین گنجلرینی گؤرسنیز داها چوخ سئوینین. اونلارا کؤمک ائدین. اونلارین بایراغی آلتیندا دؤیوشمگی بو غنيمتدن داها یاخشی بیلین…\nسونرا زهير آرتیردی «من سیزلری آللاها تاپشیریرام» آروادينا دا، «آزادسان» دئدی. قوشول اؤز آداملارينا چونکی منه گؤره بیرینه خئيردن باشقا بیر زاد یئتیشمگه راضی دئییلم.\nامام حسین علیه السلام او دوشرگه ده عبدالله بن يقطری عقیل اوغلو مسلمین یانینا گوندردی. حصین بن تميم قوشونو اونو یاخالاييب زیاد اوغلونا گؤندردیلر.\nاو ملعون چیخ سارایین دامینا دئدی یالانچی اوغلو یالانچیا (مقصد امام حسین (ع) دیر) قارغیش ائت. سونرا گوروم سنله نئجه یاناشاجاغام.\nاو دامین اوستونه چیخیب اوجا سسله دئدی: ای جماعت من پیغمبر قیزی فاطمه اوغلونون سیزه گؤندردیگی ائلچیم. چیخین مرجانه و سمیه نین والدلزنا اوغلونون ضدینه و اماما یاردیم ائدين.\nزیاد اوغلونون امری ایله او مؤمن دامدان یئره آتیلدى. بدنی اووخارلاندی ، لاکين هله جانی چیخامیشدی. عمير اوغلو عبد الملک گلیب باشینی کسدی. بئله لیکله او آللاهين رحمتينه گئتدی.\nامام حسین علیه السلام زرود دوشرگه سینده\nعبدالله بن سليم ومذری بن مشعل دئییر: حج مراسيمینی قورتارديقدان سونرا حسین علیه السلاما اؤزوموزو یئتیریب اونون ایشینین نه اولاجاغینی بیلمکدن باشقا بیر شنی ایستمیردیک.\nيولدا دوه لردن یئره دوشوب توونان (سرعلته) گئدیب زرود منطقه سینده اماما چاتدیق. (زرود منطقه سی ثعلبيه ایله خزیمیه آراسیندا بیر یئردیر .)\nامام حسین عليه السلاما ياخینلاشديقدا کوفه لیلردن بیرینی گؤردوک کی ، امامی گؤروب ایره لیلدی. امام حسین عليه السلام دایاندی.\nبئله ظن ائتدی کی ، او شخص بونون یانینا گلير. لاکين او آدام سووشوب گئتدی. بیز بیر – بیرمیزه دئدیک: گئدک بو آدام کوفه دن خبرلیدیرسه احوالاتی سوراق.\nاونا یاخینلاشيب سالام وئردیک. او دا جاواب وئردی. کیملردنسن؟ دئیه سوردوق اسد طایفاسيندان دئدی. بیز ده او طایفادانيق دئدیک آدین نه دیر؟\nاو بکیر بن شعبه دنیه جاواب وئردی. بیز – بیریمیزی تانیدیق. سونرا سوردوق: کوفه لیلردن دانیش.\nاو دئدی: من کوفه دن چیخماميش عقيل اوغلونو و هانینی اؤلدوردولر. کوفه بازاريندا جنازه لرینین آیاقلاریندان توتوب سورویوردولر . اونونلا وداع لاشيب امام حسین علیه السلاما دوغرو گئتدیک. و ثعلبيه دوشرگه سینده اونونلا بیرلیکده اوتراق ائتدیک.\nامام حسین علیه السلام ثعلبیه دوشرگه سینده\nامام حسین علیه السلامين قوللوغونا گلیب دیدیک:\nآللاه سنه رحمت ائتسین بیزده بیر خبر واردیر. ایسته ییرسنسه گیزلی یا خود دا آچیق دانیشاق؟ او حضرت اؤز صحابه لرینه باخيب «بونلار ایله منیم آرامدا گیزلی سؤز یوخدور» دئدی .\nدئدیک دونن آخشام سیزه دوغرو گلن او آدامی گؤردونمو؟ حضرت بویوردو : بلی اوندان سؤز سورماق دا ایسته ییردیم. او آدام اسد طایفاسینداندیر دئدیک عقل و فیکیر صاحیبدیر.\nاو بیزه دئدی: من کوفه دن چیخماميش عقيل اوغلونو و هانی نی اؤلدوردولر. اونلارین جنازه سینی کوفه بازاريندا سورویوردولر. حضرت انا لله و انا اليه راجعون آللاهیم اونلارا رحمت ائتسین دنیه بو سؤزو نئچه دفعه تکرار ائتدی\nبیز دیدیک: ای حضرت! آللاها آند وئریریک اؤزونو و آرواد اوشاغینی قورو. گئری دؤن. چونکی کوفه ده سنه بیر آدام شیعه و کؤمکچی یوخدور.\nقورخوروق اوستونه قیلینج چکه لر. عقیلین اوغلانلاری آتلانيب دئدیلر: يوخ آللاها آند اولسون گیری دؤنمریک یا قارداشیمیزین حاییفینی آلاريق یاخود دا شهید اولاريق.\nامام حسین بیزه باخیب ، «بونلاردان سونرا یاشاماق نه یه گرکدير ؟» دئدی. بئله لیکه بیلدیک کی ، امام حسین علیه السلام کوفه یه گئتمک عزمینده دیر .\nدیدیک: آللاه سنین قارشینا خئیر چیخارسین. او حضرت «آللاه سیزه رحمت ائتسین» دندی. سونرا حضرت ابا عبد الله او باشدانا دک گودوب سحر آچیلدیقدا گنج لره سو مشکلرینی دولدوروب حيوانلاری سو وارماغا امر ائتدی.\nزباله دوشرگه سینده\nسونرا يولا دوشوب زباله آدلی بیر منطقه یه یئتیشدیلر. اورادا امامین سود قارداشی عبد الله بن يقطرین شهید اولماق خبری یئتیشدی. او حضرت جماعتی توپلاییب بیر مکتوب چیخاریب دئدی:\nرحمان و رحیم اولان آللاهين آدی ایله.\nسونرا ، بیزه اورک یاندیریجی بیر خبر یئتیشیب. مسلم بن عقیل، هانی بن عروه و عبد الله بن يقطر شهید اولوب.\nسؤز یوخدور کی ، شیعه لریمیز حيله ائدیب. کیم قاييتماق ایسته ییرسه قاییتسین ، بیزیم كفالتيميزدن خارج دير. بئله لیکله جماعت داغیلدی او حضرتین ساق – سولوندا مدينه دن گلن صحابه لریندن باشقا بیر کیمسه قالمادی.\nحضرت بیلدی کی ، بونلار طمع اوزوندن بیعت ائتمیشدیلر. قارشیدا اؤلومون اولماغی معلوم اولدوقدا داغیلدیلار.\nدان یئری سوکولنده حضرت امری ایله گنجلر قافله نی سیراب ائدیب مشکلری دولدوروب یولا دوشدولر.\nبطن العقبه دوشرگه سینده\nبو منطقه یه چاتدیقدا حضرت امر ائدیب قافله اوتراق ائتدی. مکرمه طایفاسیندان بیری اماما دئدی: سنی آند وئریرم آللاها گئری دؤن. واللاه اوخدان وقیلینجدان باشقا بیر شئی گئیمه میسن.\nبو جماعت سنی دعوت ائتمیشدی. نه قدر سنه خیانت ائتمه میشدیلر و سنله دؤیوشه چیخمامیشدیلار اورا یا گئتمگین عقله سیغیان بیرایش ایدی.\nلاکین ایندیجه خبرینی وئردیگین بئله بير وضعيتده (یعنی عقيل اوغلونونون وهائینین اؤلمگی و شیعه لرین اؤز بیعتلرینی سیندیرماغی بیروضعيتده) بو ایشی گورمگینی دوز گؤرمورم.\nحضرت بویوردو : ای آللاهين بنده سی: دئدیگین سؤز منه گیزلی دیئیلدير. منیم ده فیكریم سنینکی کیمیدیر . لاكین آللاه تعالی امریندن دؤنمز.\nشراف دوشرگه سی\nبئله لیلکه حضرت حرکت ائدیب شراف منطقه سینه یئتیشدی. او باشدان چاغی حضرت گنجلری سو دولدورماغا امر ائتدی. گون اورتا اولدوقدا بیر نفر سسلندى: الله اكبر .\nامام حسین علیه السلام «نه یه گؤره الله اکبر دئییرسن» دیئه سوردو، او آدام «خورما آغاجلارینی گؤردوم» دئدی. عبد الله بن سليم و مذری بن مشعل دئدیلر : بیز بو یئرده خورما آغاجی گؤرمه میشیک.\nامام حسین علیه السلام دئدی: سیزین رایینیز ندير؟\nایکی نفر اسد طایفاسیندان دئدیلر: بیز آتلارین باشلارینی گؤروروک\nالله اكبر دئیه سسله نن آدام دا دئدی: و آللاه منده اوجور گؤرورم.\nذوحسم داغلاریندا\nحضرت بویوردو : بورادا بیر سیغیناجاق یوخدورمو؟ گلن جماعتله قارشیلاشماق اوچون اونا آرخالاناق؟\nایکی نفر اسد طایفاسیندان دئدیلر: سول طرفینده ذوحسم داغلاری واردیر. اونلاردان اؤنجه اورا چاتا بیلسن ایستدیگین کیمی اولاجاقدير. بئله لیکله قافله نين يولونو اگیب اونلاردان تئز ذوحسم داغینا یئتیشدیک.\nاونلار بیزلری گؤردوکده یولدان چیخیب بیزه دوغرو گلديلر. قافله اوتراق ائدیب حضرتین امری ایله چادرلار قورولدو. بیر آزدان سونرا بیزه دوغرو گلنلرین آتلاری گؤرسندی. اللرینده کی بایراقلار قوش قانادینا اوخشاییردی. نهایت گلیب یئتیشدیلر، حربن یزید تمیمی نین امرى آلتيندا مین نفر آتلی واردی.\nحر اؤز قوشونو ایله امام حسین علیه السلامين قارشیسیندا دایاندیلار ، حضرت ایسه اؤز صحابه لری ایله دؤیوش لباسی گئییب اللرینده قیلینج دورموشدولار.\nامام گنجلره دؤنوب بویوردو : اونلارین اؤزلرینه و آتلارینا سو وئرین. گنجلر سو مشکلرینی گتیریب اونلارا سو وئردیلر. ناماز واختی چاتديقدا امامین امری ایله مسروق اوغلو حجاج آذان دئییب جماعت نامازینین صفی دوزولدو.\nامام اگنینده بیر کؤینک بیر عبا و آیاغیندا نعلین چادیریندان ائشيگه چیخدی. اونلارین قارشیسیندا دایانیب بویوردو : آللاها حمد و ثنادان سونرا، ای جماعت! من آللاهدان وسيزدن عذر ایسته ییرم. من سیزه طرف گلمزدیم لاکین مکتوبلارينيز و ائلچيلرینیز گلیب منی «امامیمیز یوخدور گل گیلن بلکه ده آللاه سنینله بیزی هدایت یولونا يؤنلندی» دئیه دعوت ائتمیشلر.\nاگر سؤزونوزون اوستونده دورموشونوزسا من گلمیشم. آند ایچیب سؤز وئرین تا اورکدن امین اولوب شهرینیزده قاليم ، یوخسا سؤز وئرمیرسینیز سه و منیم بورادا قالماغیما راضی دئیلیسینیزسه من گئرى دؤنه رم. سیزده گلدیگینیز یئره قاییدین.\nاونلار اماما جاواب وئرمه ییب مؤذنه ، نامازی باشلا دئدیلر.\nامام حسین علیه السلام بویوردو : ای حر اؤز آداملارينلا ناماز قیلماق ایسته ییرسنمی؟ حر «يوخ» دئدی «سن ناماز قیل بیز ایسه سنه تابع اولاريق» امام جماعت نامازینی قیلیب سونرا چادیرینا گئتدی.\nصحابه لری گلیب باشینا ییغیشدیلار. دیگر طرفدن حر اوز چادیرینا گئدیب نئچه نفر اؤز آداملاریندان باشینا ییغیشدیلار. قالان آداملار ایسه آتینین جیلوووندان توتوب کؤلگه سینده اوتوردو ….\nایکیندی اولدوقدا امام حسین علیه السلام حرکت ائتمک اوچون کجاوه لری حاضیرلاماق امرینی وئردی. سونرا چادیردان چیخیب موذندن اقامه دئمگی ایستدی.\nنامازدان سونرا حضرت بویوردو : ای جماعت! اگر پرهیزکار اولوب حاققي اؤز صاحیبینین بیلسه نیز آللاهين رضایتینى الده ائتمیش اولارسینیز .\nبيز اهل بیت سیزین ولايتنيزه هامیدان آرتیق لایقیک. ولایت ، سیزه ظلم ائدیب زورلا حؤکم سوره ن مدعی لرین دییلدیر. اگر بیزلردن خوشونوز گلمیرسه اوندا مکتوبلارینیزدا یازدیغینیز وائلچيلر گؤنده ردیگنیز فیکرینیز ده گیشیب. بئله سه سیزلرده ن ال چکیب باشقا یره گئده رم.\nحربن یزید دئدی: وآللاه بيز دئدیگین بو مکتوبلارین نه اولدوغونو بیلمیریک. حضرتین امری ایله سمعان اوغلو عقبه خورجوندا کی مکتوبلاری گتیریب اونلارین قارشیسیندا یئره تؤكدو.\nحربن یزید دئدی: بیزلر بو مکتوبلاری یازانلاردان دیئیلیک. آلدیغیمیز امره گؤره هارادا سنه چاتساق ال چکمه ییب سنی زیاد اوغلونون یانینا آپاراجاغیق. حضرت بویوردو : سنه اؤلوم بو ايشدن داها یاخيندير.\nامام حسین علیه السلامين امری ایله صحابه لر آتلارینا مینديلر\nصحابه لر آتلانيب قادينلارین دا مینمگین گؤزله دیلر سونرا یولادوشوب گئری دؤنمک ایستدیکده حر بن یزیدین آداملاری مانع اولدولار.\nامام حسین علیه السلام بویوردو: ای حر آنان سنسیز قالسین نه ائديرسن؟\nحر دئدی: آللاها آند اولسون عربلرده سندن باشقاسی اؤزوده سنین ایندیکی وضعیتینده بوسؤزو منه دئسه ایدی. آناسینی آغلار قویاردیم. لاکين آند اولسون آللاها نه ائدیم کی ، سنین آنانین آدی خئيردن باشقا چکیلملی دئییلدیر.\nامام حسین علیه السلام «ائله سه نه ایسته ییرسن» ؟ دئدی. حر دئدی واللاه سنی زیاد اوغلونون یانینا آپارماق ایسته ییرم. حضرت « واللاه س��ه تابع اولمارام» دئدی. حر دئدی واللاه سندن ال چکمرم.\nبئله لیکله سؤز چوخالديقدا حر دئدی: من سنينله ساواشماغا امر اولونمامیشام. سنی کوفه یه آپارماغا امر اولونموشام. سن ایسه کوفه یه گئتمک ایسته میرسنسه مدینه یه آپاریب چیخارمایان بیر یول توت گئت.\nایسته سن معاویه اوغلو یزیده یا خود زیاد اوغلونا بير مکتوب یاز. من ده زیاد اوغلونا بیر مکتوب یازارام اولسون کی ، تانری سئین ایشیندن منی خلاص ائده. ایندی سن عذيب و قادسیه یولونو توتوب سولا دوغرو گئت گیلن.\nنهایت امام حسین علیه السلام او یول ایله گئتمگه باشلادی ، یزید اوغلو حر ده اونون سول طرفینده گئدیردی. اونلار گلیب بیضه دوشرگه سینه چاتدیلار.\nامام حسین علیه السلام بيضه دوشرگه سینده\nبو دوشرگه ده امام اؤزونون و حرون صحابه لرینه خطاب بیر چیخیش ائتدی: تانریا اؤو گودن سونرا :\nای جماعت آللاهین پیغمبری بویورموشدور: (سیزین هر بیرینیز، بیر ظالم پادشاهی بیر حالدا گؤره کی ، تانرینین حلالینی حارام ائدیر، عهد و پیمانینی سیندیریر و آلاه پیغمبريئين عنعنه سيله مخالفت ائدير. تانرینین بنده لری آراسیندا گناهلی صورتده و دوشمانليقلا حوکم سورور ، و او پادشاهین قارشیسیندا عمل ایله و سؤز ایله دایانماسا اونو اولدورمک اولار.)\nمعلوم اولدوغو اوزره، بونلار (معاویه سلاله سی) تانری اطاعتيندن دؤنوب شيطانا بويون اگیب ، فساد ایشلری یاییب ، آللاه احکامینی بوراخيب حلالی حارام ، حارامی ایسه حلال ائدیب. بونونلا دا بو وضعیتی دؤندرمگه من هامیدان داها چوخ حاقليام.\nمنه بيعت ائدیب دوشمان الينده گرفتار ائتمه یه جگینیزه دائر گوندر دیگینیز مکتوبلار و ائلچیلر منه چاتمیشدیر. اگر اؤز بيعتينيزی سیندیرمایيب و اونا عمل ائدیرسینیز سه عقله سیغییان بیر ایش گؤرورسونوز.\nبئله سه من على اوغلو، پیغمبر قیزی فاطمه نين بالاسی حسینم جانیم جانینیزدیر، عائلم عائله نیزدیر، و سیزین امامینیزام. یوخسا بئله دئییلسه ، سیز سؤزونوزو گئری آلیب بیعتینیزی گؤتورورسونوزسه ، اوز جانیما آند ایچیرم بو ایش سیزدن اوزاق دیئیلدير.\nسیز بو اویونو آتام على قارداشیم حسن و عمیم اوغلو مسلمین ده باشینا گتیردینیز . سیزه آلدانان گئرچکده اؤزونو آلدادیب. سیز اؤز شانسينيزي الينيزدن وئرمیشسینیز.\nامام سونرا بو آیه نی اوخودو: و من نکث فانما ینکث على نفسه پیمانی سیندیران بیر کیمسه ، گئرچکده اؤزوندن اؤترو سیندیرار. (یعنی عهد ین سینماغیندان ایرلی گلن زیان اؤزونه قاییدار .) تانری بیزی سیزدن آسیلی ائتمیه جکدير.\nاماملا یاناشی گئدن حر حضرته یاخینلاشیب دئدی: ای حسین من تانرینی سنه آند گتیریرم و دئييرم کی ، بئله بیر وضعيتده سن ساواشا گیرسن اؤله جکسن، اونلار سنینله ساواشسا هلاکته دوشسه جکسن.\nامام، «مني اؤلوم ایله قورخودور سانمی؟» دئدی «منی اؤلدورمک سیزین الينيزدن گلرمی؟ بیلمیرم نه دیئیم لاکین اوس قارداشینین عمیسی اوغلونا دئدیگینی سنه دئییرم او پیغمبرین کؤمگینه گئدن «اوس» و گؤروب دئدی: هارا بئله؟ اؤلرسن؟ اوس جواب وئردی:\nسامضى و ما بالموت عار على الفتی\nدؤنمه رم یولدان اؤلوم عار دئییل گنجلره\nاذا مانوی حقا و جاهد مسلما\nچونکی حق نیتی قلبیمده جهاد ائیله ییرم\nو آسى الرجال الصالحون بنفسه\nصالح انسانلارا صالح ياناشارام\nحر، امام حسین علیه السلامدان بو سؤزلری ائشیتدیکده گیری چکلیب اؤز آداملاری ایله بیرلیکده حضرتله یاناشی يوللارینی داوام ائتدیردیلر.\nامام حسین علیه السلام عذيب الهجانات دوشرگه سینده\nاونلار نهایت عذيب الهجانات منطقه سینه چاتدیلار، و گوردولر کی ، دؤرد نفر هلال اوغلو نافعین آتی یئده کلرینده کوفه طرفیندن گلیرلر. اونلار گلیب امام حسین علیه السلاما چاتديقدا بوشعري اوخودولار\nیاناقتي لا تذعوی من زجری\nوشعری قبل طلوع الفجر\nبخير ركبان وخير سفر\nحتی تخلی بکریم النجر\nالماجد الحر رحيب الصدر\nاتی به الله لخير امر\nثمت ابقاه بقاء الدهر\nای منیم ده وه م سنی قووماغیمدان اینجینمه. دان يئری سؤکولمزدن اول مقصده چات. یاخچی سفر اوچون یاخچی آدام مینیب سنی. عزیز، آزاد و گئنیش سینه صاحبی بیر کیمسه نی تانری خیر ایش اوچون گتیرمیشدیر. آللاه اونو دونيا وار کن ساخلاسین.\nامام حسین علیه السلام بویوردو : آللاها آند اولسون منیمده ایستگیم اودور کی ، اؤلسک ده ، غلبه ده چالساق اللاه بیزه خير اراده ائتسین. بو حالدا حر ایره لیله ییب. دئدی: بونلار کوفه لیدیرلر و سنلن گلنلردن دییللر اودور کی ، اونلارین حبسه آلينماقلاری یوخسا کوفيه قايتارماق اختیاری منده دیره.\nامام بویوردو : اؤزومو (پیس ایشدن) چکیندیردیگیم قدر سنی بونلاردان چگیندیریرم. بونلار منیم کؤمکلریمدیرلر. سن ایسه زیاد اوغلونون مكتوبو گلیب چیخینجا منه دولاشمایا جاغینا سؤز وئرمیشن. و حر، «دوز دیئیرسن لاکین بونلار سنینله گلمه میشلر» دئدی.\nحسین علیه السلام بویوردو: بونلار منیم اصحابیمدیرلار. و منیمله گلمیش کیمیدیرلر. اگر آرامیزدا کی عهدی قیریبسانسا منیمله دؤیوشه چیخ.\nوضعیت بورا گلیب چیخدیقدا حر او دؤرت نفردن ال چکدی ، سونرا حضرت امام او دؤرت نفردن کوفه اخبارینی وئرمه لرینی ایستدی. عبداله عائذی اوغلو مجمع دئدی:\nاعیانلار رشوه لری چوخالديب مغرور گنجلرى توپلايبلار. و کوفه اهلی سنه قارشی بیرلشیب ، لاکین قالان آداملارین هله ده سنه رغبتی واردیر.\nامام حسین ائلچیم سیزه چاتدی می؟ دئیه سوردو. ائلچین کیم ایدی دئدیلر ؟\nامام دئدی: منیم ائلچيم قيس بن مسهر صیداوی ایدی. «بلی یئتیشدی» دیدیلر «لاکین تمیم اوغلو اونو توتوب زیاد اوغلونا گؤندردی. زیاد اوغلو ، سنه و سنین آتان علی علیه السلاما يامان دئمگه امر ائتدی. او ایسه سیزلره صلوات چئویریب تئزللیکله کوفه یه گله جگینی اهالیه دیئیب اونلاری سیزه کؤمک ائتمه یه چاغیردی.\nبئله لیکله او مؤمن زیاد اوغلونون امری ایله سارای دامیندان یئره آتیلدی. امامین گؤزلریندن یاش آخا آخا بو آیه نی اوخودو:\nمنهم من قضى نحبه ومنهم من ينتظر وما بدلوا تبديلا.\nيعني اونلاردان بیر تعدادی شهادته چاتیب بیر تعدادی دا شهادت انتظاریندا دیر و اصلا اراده لرینده دگیشیکلیک تورنمز.\nایلاهی بهشتی اونلارین و بیزلرین دوشرگه سی قرا روئر. و بيزلری اونلارلا بیرلیکده اؤز رحمتینین و ثوابینین یانیندا مستقر ائت گیلن.\nسونرا طرماح بن عدی یاخینلاشیب دئدی: واللاه من کی ، سنینله بير آدام گؤرمورم. اگر سنين يولونو کسن بو آداملاردان باشقاسی سنینله ساواشماسادا بونلار سنی اؤلدوره بیلرلر.\nمن کوفه دن چیخمازدان بیر گون اول گوردوم شهرين آرخا طرفينده چوخ بیر تعداد ییغیشیبلار. اونلاردان توپلاشمالارینین سببینی سوردوم دئدیلر : قدرت گؤسترمک اوچون توپلاشمیشیلار و ائرته سی گون حسینین ساواشينا گوندریله جكلر.\nایندی ایسه من سندن ایسته ییرم کی ، بیر قاریج دا اولسون بونلارا دوغرو گئتمه. ایسته ییرسنسه بیر شهره گئت گیلن بلکه تانر�� دوشمنینی سندن چكينديره. سونرا اؤزون اؤز رایینی معینلشدیررسن.\nبئله لیکله گئت «اجاء» آدلی داغلاریمیزا . من ده سنینله گئدیب سنی طایفا میزین ایچینه آپارارام.\nامام حسین علیه السلام دئدی: آللاه سنه و سنين طايفانا خیر جزاسی وئرسین. بیزیمله بونلارین آراسیندا بیر سؤز واردير. بونلاردان ال چکه بیلمه ریک. آرامیزدا کی ایشین هارا چاتاجاغینی دا بیلمیریک.\nطرماح دئيير : « اللاه انس و جن شررینی سندن اوزاق ائتسین » دئیه اماملا وداعلاشدیم بئله لیکله امام علیه السلام اؤزسفرینی داوام ائتدیریب بنی مقاتل قصرینه چاتدیلار.\nبنی مقاتل قصری\nهاشم اؤولادینین کاروانی بنی مقاتل قصرینه یئتیشیب اوتراق ائتدیکده قورولموش بیر چادیر گوردولر . امام ، بو چادیر صاحیبینین کیم اولدوغونو سوردو. دئدیلر چادر صاحبي عبيد الله بن حر جعفی دیر. حضرت آدام گؤنده ریب اونو اؤز یانینا چاغیریتدیردی.\nحر اوغلو عبيد الله ائلچیه دئدی: انا لله و انا اليه راجعون واللاه من اونا گؤره کوفه دن چیخدیم کی، حسین کوفه یه گیرنده من اورادا اولمایام.\nآند اولسون آللاها ایسته میرم نه من اونو گؤرم نه ده او منی گؤره. ائلچی اونون جاوابینی امام عليه السلاما دیدی. امام باشماقلارینی گئییب گلدی اونون خیمه سینه گیریب سالام وئردی.\nسونرا اگلشیب اؤنجه اونو اؤز کؤمگینه دعوت ائتدی. عبيد الله ائلچیه دئدیگی سؤزونو بیر داها تكرارلادی.\nحضرت دئدی: بیزه یاردیم ائتمیرسنسه باری بیزی اؤلدورمک اوچون ساواشيميزا گلنلردن اولماغینا گؤره آللاهدان قورخ گیلن. آند اولسون آللاها هارایمیزی ائشیدیب کؤمگیمیزه گلمه ین آدام هلاکته دوشه جکدير. سونرا حضرت قاليب اؤز خیمه سينه گئتدی.\nسمعان اوغلو عقبه دئییر: گئجه نین سون چاغلاریندا ، امام علیه السلام کاروانین چاتیشماسینا امر وئردی. بیر ساعت یول گئتدیکدن سونرا حضرت گؤزونون آجیسینی دریب یوخودان آییلدی وایکی اوچ دفعه انا لله و انا اليه راجعون والحمد لله رب العالمین سؤزونو تکرار ائتدی.\nاوغلو جناب علی اکبر آت اوستونده حضرتین قوللوغونا گلیب «قوربانین اولوم آتا نه اوچون بو سؤزو تکرار ائتدین؟» دئیه سوردو. امام بویوردو : اوغول یوخودا بیر آتلینی گؤردوم منه دئدی:\nبو جماعت گئدیر ببر حالدا کی ، اؤلوم اونلارا دوغرو گئدير. من ایسه بیلدیم کی اؤز نفسیمیزدیر بیزی گئتمکدن چکیندیریر.\nعلی اکبر دئدی: آتاجان آللاه سنه پیسلیک گؤسترمه سین بیز حاقلی دئییلیک می؟\nحضرت بویوردی بوتون بنده لرین سیغیناجاغی اولان تانریا آند اولسون بیز حاقلی ییق. علی اکبر دئدی: بئله سه حاق اوسته اولمکدن قورخوموز یوخدور. حضرت بویوردو: تانری سنه خئير جزاسی وئرسین. آتا بالاسینا وئردیگی خئیر جزاسی کیمی.\nبئله لیکله کاروان اؤز يولونو داوام ائتدیریب ، صبح نامازی چاتديقدا امام حسین علیه السلام ائنیب ناماز قیلیب در حال و تله سیک یولا دوشمک امرینی وئردی.\nاؤز صحابه لرینی صول طرفه دوغرو يؤنلتمک ایسته ییردی سه حر بن یزید قویماییردی. حر ده اونلاری کوفه یه طرف آپارماق ایستدیکده امام مانع اولوردو. بئله لیکله بو کاروان گلیب نینوا منطقه سینه چاتدی.\nقایناق : کربلا ماجراسی ، روایت : ابو مخنف لوط بن یحیاداندیر ، نشر ائدن : اسلامی تبلیغات تشکیلاتی ، تدقیقاتچی : شیخ محمد هادی یوسفی ، چئویرن : شیخ عباس امامی کرکوکلو ، دیجیتال یاییمجیلیک : ائل اوبا\nاشتراک در\nوارد شدن\nاطلاع از\nنظرات جدید دنبال شده پاسخ جدید به دیدگاه های من\nاجازه می دهم از آدرس ایمیل من برای اعلان نظرات و پاسخ های جدید استفاده گردد (می توانید هر زمان كه بخواهید آنرا لغو کنید).\nLabel\nاسم*\nایمیل\nآدرس سایت\nΔ\nLabel\nاسم*\nایمیل\nآدرس سایت\nΔ\n0 نظرات\nبازخورد (Feedback) های اینلاین\nمشاهده همه دیدگاه ها\nمطالب جالب\nاحکام\nدين و انديشه\nجایگاه عقل و شهوت در ملائکه ، انسان و حیوانات\nدين و انديشه\nفیلم مذهبی\nتواشیح ؛ غیر از علی (ع) که خوانده محمد (ص) برادرش\nدين و انديشه\nفیلم مذهبی\nاسماء الحسنی به زبان ترکی\nجستجو برای:\nنوشته‌های تازه\nدانلود فرهنگ جغتايي – فارسي\nدانشمندان آمریکایی اعلام کردند: غذایی که با لذت مصرف شود مغز را جوان می کند.\nسینما امپایر\nبیمارستان سینا\nپمپ بنزین دروازه دولت\nعمارت قزاقخانه\nاتوبوس‌های دو طبقه در تهران قدیم\nآخرین دیدگاه‌ها\nالمیرا جولا در آران ، ولایتی است از آذربایجان\nاحمد در اهورا مزدا – نگاهی به تحریف و جعل در تاریخ\nیاشار در پروتوترک ها : خاستگاه ، نژاد ، فرهنگ و خط هیتی ها\nیاسر در روزشمار تاریخ ایران ؛ شكست اكراد در سلدوز و كشته شدن پسر اسماعيل سميتقو در 15 فروردين 1300\nEloba در تاپماجا (چیستان ها و معماهای ترکی به صورت شعر)\nما در رسانه ها\nفیسبوک\nتویتر\nلینکدین\nوی کی\nیوتیوب\nاینستاگرام\nنوشته‌های تازه\nدانلود فرهنگ جغتايي – فارسي\nدانشمندان آمریکایی اعلام کردند: غذایی که با لذت مصرف شود مغز را جوان می کند.\nسینما امپایر\nبیمارستان سینا\nپمپ بنزین دروازه دولت\nجستجو برای:\nدرباره ما\nادبیات ، فرهنگ ، تاریخ ، گردشگری ، زبان ، آثار تاریخی ، اقتصاد ، هنر و دین اقوام ایران.\nدرباره ما\nتماس با ما\nپیوندها\nفیسبوک\nتویتر\nلینکدین\nوی کی\nیوتیوب\nاینستاگرام\nتمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به نشریه الکترونیکی ائل اوبا بوده و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است | by .","num_words":5903,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":210989.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوسته کی مثل ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس ایستعمارچیلیغینی دانماغا چالیشانلارین حئکایه سی ساییلار. بونلار اؤزلری بیر عؤمور دوشونجه و ایدئولوژی باخیمیندان فارس ایستعمار یؤنلو تشکیلاتلاردا آیاقچیلیق ائتدیکلری و ایرانیتچیلیک (اوخو: فارسلیق) مفکوره سی ایله بسلندیکلری اوچون ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سینی گؤتور قوی ائتمگه چالیشارکن ایرانلیلیق آدینا فارسلیق باتلاغیندان اوزاقلاشابیلمزلر.[i] بئله لیکله ده ایستعمارچیلیق مقوله سی آچیسیندان ایستعمار دؤنمی (زامانی) کئمیش دئیه خالق اجتماعیتینده عوامفریبلیک ائتمگه چالیشارلار. بو ذالتلاردان بیری ده دنیز ایشچی ایمضاسی ایله قلم ووران ذات ساییلار. دنیز ایشچی نین دؤنه دؤنه اؤنه سوردوکلری گؤروشلر نقد اولدوغونا باخمایاراق نقدلره جاواب وئرمکدن یاییناراق گئنه ده کهنه ناغیللارینی یئنیلمگه (تیکرارلاماغا) چالیشار.[ii] یئری گلمیشکن بیر داها دنیز ایشچی ذات عالی نین کهنه ناغیللارینی ایردلمگه (تجزیه و تحلیل ائتمگه) چالیشاق، اوخویوروق:\n\"بر اساس بینش این دوستان و یک چنین ارزیابی، \"آذربایجان\"، بعنوان یک هویت ارگانیسم مستقل ملی و کشوری که توسط دولت یک کشور دیگر اشغال شده و بصورت مستعمره آن تبدیل گردیده است تعریف می گردد. نه فقط آنچه در خارج از مرزهای آذربایجان اتفاق می افتد، به ما مربوط نیست و یک مساله خارجی می باشد، بلکه در ادامه چنین بینشی نیروهای ارتش رهائی بخش دوستان ما باید در داخل چهارچوبه جغرافیائی آذربایجان در مقابل نیروهای ارتشی، نظامی ، امنیتی و اقتصادی نیروی های اشغال گر صف آرائی بکنند، زیرا که آین دوستان ما میخواهند سلطه گران خارجی را از سرزمین خود بیرون بکنند. تصویری که در ذهن خیالی این دوستان ترسیم می شود، با واقعیتهای عینی دنیای امروز، زمین تا آسمان فاصله دارد.\"[iii]\nاوسته کی گؤروشلر هر هانکی دوشونجه و فیکیر صاحابی نین یئرینه ولیلیک وظیفه سینی اوستلنمیش دنیز ایشچی نین ایفاده لری ساییلار. دئمک، دنیز ایشچی نین بو یاناشماسی نقد ائتمک مقوله سیندن اولدوقجا اوزاق گؤرونر. بو یاخلاشیم و یاناشما یالنیز دنیز ایشچیلر اوچون کئچرلی دئییل، فارس ایستعمارچیلیق مکتبینده نقد مقوله سی نین اولمادیغیندان قایناقلانان بیر داورانیش ساییلار. آذربایجان تورکلری مقوله سی آچیسیندان گونئی آذربایجانلیلار بوگون فارس ایستعمارچیلیغینا تابع توتولدوغو اوچون گونئی آذربایجانی مستقیل میللت و کشور دئیه قلمه آلماق دوزگون گؤرونمز. ائله اوندان یانا دا ایران ممالیکی محروسه سی اوزره فارس ایستعمارچیلیغی حاکیمدیر دئیه دوشونجه و فیکیر یئریدیلرکن گونئی آذربایجانلیلار اوزره ایچ ایستعمار و فارس ایستعمارچیلیغی مقوله سی موضوع اولونمالیدیر دئیه دوشونجه و فیکیر یئریدیلر. دئمک، حاکیم نیظام و اینتیظام ظاهیرده ائتنیک آذربایجان تورکلرینی وطنداش دئیه قلمه آلماسینا، بیر وطنداش کیمی آذربایجان تورکلریندن لازیملی وظیفه لری یئرینه یئتریمکلرینی ایستدیگینه باخمایاراق فارس حاکیمیتی آذربایجان میللی کیملیگی، دیل، مدنیتی، گلنک، گؤرنکلرینی یوخ سایاراق اونلاری فارسلاتماق سیاستینه تابع توتار. فارس حاکیمیتی آذربایجان تورکلری نین یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلارینی فارس ایستعمارچیلیق مقوله سینه تابع توتاراق اونلارین ذهنی و فیزیکی گوجلرینی ده فارسلیق خیدمتینه آلاراق اونلاری بیر میللی وارلیق اولاراق فارسلیق ایچریسینده هضم، جزم ائتمگه و یوخ ائتمگه چالیشار. دنیز ایشچیدن گئنه ده اوخویوروق:\n\"... این جنبش های ملی دموکراتیک بودند که بر علیه قدرتهای اقتصادی کمپرادوری استعماری مبارزه می کردند تا با کسب قدرت ملی دموکراتیک سیاسی ملتهای خود، بصورتی مستقل در معادلات سیاسی اقتصادی بین المللی وارد گردند. اگر یکی از دلایل برچیده شدن نظام سلطنتی پهلوی در ایران را قدرت گیری پتانسیل های ضد استعمار نوین در درون این نظام بدانیم، باز هم باید اقرار کرد که در کلیت خود و بصورت غالب، حکومت سیاسی پهلوی ها در ایران خصلتی وابسته به نو استعماری داشت و سرنخ رشته ها در لندن و واشینگتن و پاریس رقم زده میشد.\"[iv]\nاوسته گؤروندوگو کیمی دنیز ایشچی ایمضاسی ایله دوشونجه و فیکیرلرینی توپلوما آشیلاماغا چالیشان ذات، ایستر کئچمیشده نقد اولموش گؤروشلرینی ساوینماق، ایسترسه ده یانلیش گؤروشلریندن واز گئچمک نیتینده اولمادیغی و بو گؤروشلری منسوب اولدوغو فارس تشکیلاتی نین گؤروشلرینه اویقون گؤرمدیگی اوچون گئنه ده کئچمیش کهنه گؤروشلرینی دورمادان یئنیلمگه (تیکرارلاماغا) چالیشار. دئمک، ایران ممالیکی محروسه سینده خاریجی گوجلر واسیطه سی ایله فارسلیق مفکوره سی نین گلیشمه سی ده فارس دیل و مدنیتینی اساس گؤتورموش ایران آدی آلتیندا فار�� تشکیلاتلاری نین قورولماغینا یول آچمیش. فارس دیلینی دوغرو و دوزگون بیلمگن حئیدرعمی اوغلولار بیله سوسیال دمکراسی آدی آلتیندا 1909. ایل مشهده گئده رک بیر فارس میللیتچیسی کیمی تانینان محمدتقی بهارا تشکیلاتین نه اولدوغونو اؤیرده رک ایران آدی آلیتندا فارس دئمکرات تشکیلاتی نین ذهنی باخیمدان یارانماسینا ایمکان یاراتمیش[v]. ائله او دؤنمدن باشلایاراق \"ایران ممالیکی محروسه سی\" دئییمی یئرینه \"ایران\" کلمه سی ایشلنمگه و یایقینلاشماغا باشلامیش. 1945- 1946 اینجی ایل آذربایجان و کوردیستان دئمکرات فرقه لری نین آذربایجان و کوردوستان اوزره فعالیت و خدمتلری گؤز آردی ائدیلرسه، ایران ممالیکی محروسه سی نین ده قورولموش بوتون تشکیلاتلار (ایستر قانونی، ایستر یاساق) فارس دیل و مدنیتی اساس گؤتوردوکلری اوچون فارس تشکیلاتلاری اولموشلار. دئمک، دنیز ایشچی ذات عالی نین میللی دمکراتیک ایفاده سی ده میللی مسئله آچیسیندان فارس حاکیمیتینه پوزیسیون ساییلان فارس تشکیلاتلارینی منظور ائدر دئیه دوشونمه لی ییک. دئمک، ایستر حزب توده، سازمان فدائییان خلق ... ، ایسترسه ده سازمان مجاهدین خلق و و ... تشکیلاتلار، مختلیف آدلار آلتیندا قورولموش بوتون تشکیلاتلار فارس دیل و مدنیتی اساس گؤتوردوکلری، یازی دیللری فارسچا اولدوقلاری اوچون فارس تشکیلاتی اولموشلار. بو تشکیلاتلارین عضولری نین سایی باخیمیندان، فارسلاردان سایلاری چوخ اولان تورکلرین دیلی (تورکچه) ایکینجی کانال دئیه سیرادان چیخاریلمیش. دئمک، میللی مفکوره آچیسیندان فارس تشکیلاتلاریندا آیاقچیلیق ائدن فارس اولمایان شخصلر بیله میللی دوشونجه باخیمیندان قیسیرلاندیقلاری و اؤز میللی منلیک و کیملیکلریندن اوزاق ائدیلدیکلری اوچون اونلارین دؤیوش و مباریزه لری بیله فارسلیق مفکوره سی خیدمتینه آلینمیش و فارسلیق موباریزه سی نین ترکیب حیصصه سی ساییلمیشلار. دنیز ایشچی گئنه ده یازمیش:\n\".. حمله جمهوری اسلامی ایران به کردستان را بیشتر می شود به حمله خلفای اسلام به سرزمین کفار، از خاور دور گرفته تا افریقا در جهت صدور اسلام توجیه کرد، تا حمله حکومت استعماری فارس به ملیتهای غیر فارس. خصوصا که خلفای جمهوری اسلامی با سوار شدن بر اسب شیعه گری، به جنگ کفار کرد و ترکمن و بلوچ می رفتند. گرچه حکومت جمهوری اسلامی ایران میراث خوار یک نظام نو استعماری بود و ارتش بازمانده از نظام قبلی بر اساس یک چنین سیاستهایی ساختار بندی شده بودند، ولی این در شرایطی بود که از طرف دیگر سیاستهای کشورهای استعمارگر کهنه در منطقه طرح های نوینی را تدارک می دیدند. بعد از برداشته شدن جنگ سرد، سیاستهای سرمایه داری کلان بین المللی در راستای ایجاد کردستان بزرگ، آذربایجان بزرگ، بلوچستان بزرگ، عربستان بزرگ و غیره هدف بندی گردیده است.\"[vi]\nاوسته گؤروندوگو کیمی مؤللیف هاج واج قالماغا باشلامیش. او بیر طرفدن فارس دیل و مدنیتی اساس گؤتورموش جمهوری ایسلامی حاکیمیتینی خاریجی گوج (خلفای اسلام) دئیه گوناهلاندیرماغا، باشقا یاندان جمهوری ایسلامی حاکیمیتینی فارس ایستعمارچیلیق حاکیمیت سیستیمی نین قالیغی (میراث) اولماقلا سوجلارکن گئنه ده فارس ایستعمارچیلیق مفکوره سینی پالاز آلتیندا باسدیرماغا و باریندیرماغا چالیشار. دئمک، کوردوستانا، آذربایجانا، تورکمن صحرایا، عربستانا و باشقا ولایتلره هر هانکی اولموش بیر سالدیریق و هوجوملار فارس دیل و مدنیتینی اساس گؤتورموش گوجلر واسیطه سی ایله حیاتا کئچمیش. بو گوجلر، فارس حاکیمیتی نین ایجرایی و قهریه گوجو اولدوقلاری اوچون فارس دیل و مدنیت صاحابلاری و اونلاری تمثیل ائدن فارس حاکیمیتی نین بو باسقیلاردا الی یوخ دئیه فارس ایستعمارچیلیغینا براعت قازاندیرماق بیلینجلی اولماسا بیله، فارس ایستعمار عامیلی اولماقدان باشقا بیر ماهیت داشییابیلمز دئیه دوشونمه لی ییک. دنیز ایشچی ایمضاسی ایله یازیلمیش یازیدان اوخویوروق:\n\"این دوستان اگر میخواهند ویژگیهای امروزین ستم ملی و تبعیض ملی در ایران را توصیف بکنند، بهتر است با واژه های نوین و امروزین به میدان بیایند. استفاده نادرست از واژه \"استعمار\" در این مورد، دقیقا در خدمت پیش برد سیاستهای \"استعمارگران پیر\" در منطقه می باشد. پاک کردن آثار ستم ملی در ایران و زدودن اندیشه های تبعیض گرانه علیه ملیتهای دیگر و افشا و نابود کردن تمامی آثار اندیشه های نژاد پرستانه با نیتهای تحقیر ملیتهای غیر خودی وظیفه تمامی انسانهای شرافتمند و آزاده از هر نژاد و ملیتی می باشد. باورمندی به آزادگی و شرافت انسانی مرزهای ملی ندارد. بخش قدرتمندی از رشته های تنیده شده و در هم بافته شده ای که سازمان های سیاسی سرتاسری ایران را که اعضا و فعالین آنها را فرزندان ترک، کرد، بلوچ، فارس و ترکمن و عرب تشکیل می دهند، باورمندی به ارزشهای آزادگی و شرافت انسانی می باشد.\"\nاوسته گؤروندوگو کیمی مؤللیف ایران ممالیکی محروسه سینده ایستر میللی ظولمون و آیری سئچکیلیگین، ایسترسه ده فارس ایستعمار کولتورونون یوکسک توتولماسینی (تحقیر ملیتهای غیر خودی) درک ائتمیش بیر شخص ساییلار. بونلارا باخمایاراق اوینورام اوینامیرام دئیه آذربایجان میللی حرکتی فعاللاریندان یئنی ایضاحلار ایستمک ایله فارس ایستعمارچیلیغینی خالق اجتماعیتی نین دیققتیندن یاییندیرماغا چالیشار. بو دا مؤللیفین فارس ایستعمار تشکیلاتلارینا آیاقچیلیق ائتدیگیندن تؤرنمیش و بیر ایستعمار عامیلی کیمی داوراندیغیندان ایرلی گلن گؤرونوم و داورانیش ساییلار[vii]. یئری گلمیشکن بیر داها ایچ ایستعمار و فارس ایستعمارچیلیق حاکیمیتی نین نه اولدوغونو سرگیله یه رک یالانچینی ائوینه دک قاوماغا چالیشاق.\n\"سؤمورگه چیلیک یوخسا ایستعمارچیلیق بیر تور (نوع) حاکیمیتچیلیک آدیدیر. بو حاکیمیتچیلیک سیستیمینده سؤمورگه آلتیندا قالمیشلار و مستعمره اولموشلار دیل و مدنیت باخیمیندن فرقلی ساییلان، مرکزی دؤلتین چیخار و منفعتلرینه خاطیر و یئرلیلرین مدنیتی نی گؤز آردی ائدن و اونلارین یاشاییشلارینا حاکیم کسیلن قووه لر طرفیندن یؤنلدیکلری اوچون حاکیم گوج سؤمورگه چی و ایستعمارچی ساییلار. یئنی زامانه ده سؤمورگه چی و ایستعمار گوجلری اؤزلری نین اوستون و حاقلی اولمالارینی ایدئولوژی تئوریلر ایله ده اساسلاندیرماغا چالیشارلار.\"[viii]\nاوسته کی Jürgen Osterhammel این گؤروشلری فارس حاکیمیتی نین ایران ممالیکی محروسه سی نین فارس اولمایان ائتنوسلار یاشادیقلاری بؤلگه لرده یئریتدیگی سیاستی نین جانی اولاراق فارس ایستعمارچیلیغی دئیه کاغیذ اوزره آلابیله جگیمیز آکادئمیک داییره لرده ایشلنیلمیش علمی سندی ساییلار. بیلیندیگی کیمی فارس ایستعمارچیلاری فارس اولمایان ولایتلرده فارس دیل و مدنیتی اساسیندا قوردوقلاری فارس ایداره لری وسیله سی ایله فارس مرکزیتچیلیگی نین چیخار و منفعتلرینی نظره آل��راق یئرلی خالقلارین دیل و مدنیتلرینی گؤز آردی ائتمک ایله بو دیل و مدنیتلره دیوان توتماغا چالیشار. اوسته لیک \"نژاد آریا (نژاد پاک)[ix]، زبان فارسی (زبان پاک)[x]، اینتئرنئت تمیز[xi] دئیه فارس دیل و مدنیتی نین اوستون ساییلماسینی ایران ممالیکی محروسه سینده کی توپلوملارا آشیلاماغا چالیشاراق دوشونجه و فیکیر باخیمیندان فارس اولمایان میللتلردن و فارس ایستعمارچیلیق کؤله لیگینی قبول ائتمیشلردن ده کؤمک آلماغا چالیشارلار[xii].\nآفریقا تاریخچی سی فیلیپ کورتین-ه ((Philip Curtin گؤره ده هر هانکی بیر مدنیت صاحیبلری نین فرقلی بیر مدنیتده اولان خالق یوخسا ملتین یاشاییشینا دیل و مدنیت باخیمیندان حاکیم کسیلمه سی ایستعمارچیلیق دئمکدیر[xiii]. فیلیپ کورتین نین گلدیگی بو عئلمی قناعته باخمایاراق بعضن اؤلکه لرده اؤزگه دیل و مدنیت حاکیملیگی هر هانکی بیر توپلومدا غیر قانونی ساییلمامیش. اؤرنک اولاراق 1571- 1798 اینجی ایللر مصر تورپاقلارینا عثمانلی تورکلری نین حاکیمیتچیلیگی بیر چوخ یئرلی عربلر طرفیندن ایسلامیت آچیسیندان قانونی ساییلارمیش. عثمانلی حاکیمیتی مسلمان اولدوغو اوچون عثمانلی تورکلری و عثمانلی تورکچه سینی اؤزلرینه حاکیمیت دیلی ائتدیکلرینه باخمایاراق مصر تورپاقلارینا حاکیم کسیلمه لری مصرلی عربلری ناراحات ائتمیش دئییل، عثمانلی حاکیمیتی ایسلامیته سؤیکندیگی و ایسلام آدی آلتیندا حکومت ائتدیگی اوچون مصرین عرب خالقی امتچیلیگین تحمیغینه اوغرایاراق و امتچیلیک مقوله سیندن یولاچیخاراق عثمانلی حاکیمیتی نی مصر تورپاقلاریندا قانونی مصر حکومتی کیمی قبول ائتمیش ایمیش\".[xiv]\nتاریخده اوسته کی گؤرونومون بنزری ایران ممالیکی محروسه سینده تورک حاکیمتلری و تورک اولمایان باشقا ائتنوسلار، او جومله دن فارس، عرب، کورد، لور، بلوچ و باشقالاری اوچون ده کئچرلی ساییلارمیش. غزنه تورکلری باشلاریندا سلطان محمود حاکیمیتچیلیگی سامانیلردن اله کئچره رک فارسچانی دیوان دیلی ائتمیش، اوندان سونرا دا سلجوقلولار گئنه ده فارسچانی دیوان دیلی دئیه خوارزملره، اونلار موغوللار، آق قویونلو، قارا قویونلو، صفویلر، افشارلار و قاجارلارا الدن اله تسلیم ائده رک ایسلامیت آدینا حاکیمیت ائتمیشلر. او زامانلار آوروپاداکی سوسیال دئموکراسی اتکی و تأثیر داییره سینه دوشموش آذربایجان باشدا تبریز شهری اولاراق میللی مسئله و میللی کیملیک اوزره آغیرلیق قویماق و تورکچه نی رسمی ائتمک یئرینه بوگون ده بیر چوخ بصیرت باغلی آنجاق اؤزلرینی سولچو و دئموکرات آدلاندیران آذربایجانلی مایماقلار اولاراق فارس ایستعمارچیلیق و حاکیمیتچیلیک مسئله سی نی یالنیز دیکتاتورلوق و دئموکراتلیق اساسیندا یوروملادیقلاری کیمی او زامانلار دا آذربایجان مشروطیت حرکاتی نین یئنیلگه سی (شکست یئدیگی) نین سونوجو اولاراق ایران ممالیکی محروسه سی نین رسمی مذهبی شیعه دئیه بو کلمه نی \"قانون اساسی ایران (فارس)\" متممینه آرتیرماقلا آذربایجان تورک آیدینی تحمیغه اوغرایاراق ایران ممالیکی محروسه سینی فارسلیق حاکیمیتی نین شخصی مولکو کیمی قبول ائتمیش، اوخویوروق:\n\"مذهب رسمی ممالکی محروسه ایران اسلام و طریقۀ حقّۀ جعفریۀ اثنی عشریه است. باید پادشاه ممالکی محروسه ایران دارا و مروّج این مذهب باشد\"[xv].\nشیعه لیک اساسیندا قورولموش میللی دؤلتچیلیک مقوله سی او گونه دک اؤز دیلینده ساوادسیز یاشامیش اوزدن ایراق آذربایجان تورک آیدینی داها آرتیق اؤز کیملیگی و منلیگی اوزره دوشونمک فورصتی تاپمایاراق قافقاز واسیطه سی ایله روسیه سوسیال دئموکراسیسیندان و عثمانلی واسیطه سی ایله غرب دئموکراسی سیندن بیر شئیلر اؤیرندیگینی دئموکرات بیر توپلوم، نیظام و انتظام یاراتماق آدینا تشکیلات و حزب یاراتماق ایسترکن فارس دیلی اساسیندا گئرچک آنلامدا فارسلار اوچون تشکیلاتلار بیچیملندیرمگه و فورمالاشدیرماغا باشلامیش. فارس میللیتچیلری بو تشکیلاتلارا قانع اولمایاراق کئچمیش یازیلاردا ایشاره اولوندوغو کیمی، علی دشتی \"ایران نو\" و علی اکبر سیاسی \"ایران جوان\" و محمد تقی بهار دا \"حزب دمکرات ایران\" فارس تشکیلاتلارینی یاراتماغا باشلامیشلار. بئله لیکله کئچمیشدن او گونه دک دیوان دیلی دئیه تانینان فارسچا، تشکیلاتچیلیق باخیمیندان دا ایستر حاکیمیت داییره لرینده و ایسترسه ده ایران ممالیکی محروسه سی نین مخالفت تشکیلاتلاریندا رسمیلشمگه باشلایاراق آذربایجان تورکلری شیعه مذهب اولدوقلاری اوچون مشروطه آنایاساسی آرتیریمینا (متمم) شیعه لیک مقوله سی نین اکلنمه سی (آرتیریلماسی) ایله میللی بیلینج آچیسیندان آذربایجان تورکلرینی بؤیوک تحمیقه اوغراداراق الی یاراقلی و سیلاحلی آذربایجان مجاهیدلرینی داها دا زور دوروما دوشورموش. بیر چوخ اوزدن ایراق آذربایجان سیاستچیلری، او جومله دن آذربایجان مشروطه تاریخینی یازمیش احمد کسروی، آنایاسا آرتیریمینی (متمم قانون اساسی نی) یازماقدا اشتراک ائدن سیدحسن تقی زاده، \"ایران جوان\" محفلی نین خاریجده کی تمثیلجیسی حسین کاظمزاده تبریزی و بیر چوخلاری میللی مسئله آچیسیندان فارس نئهیلیستیگینه قاپیلاراق فارس میللتچیلری سیراسیندا یئر آلماقلا و آذربایجان تورکلوگونو فارس ایستعمارچیلیغی قارشیسیندا تک و باشسیز قویموشلار. بئله لیکله 1268 (1889) اینجی ایلدن میرزا حسن رشدیه تبریزلی باشچیلیغی ایله ایران ممالیکی محروسه سینه گتیریلمیش یئنی تحصیل سیستیمی آذربایجان تورکلری نین میللی چیخارلاری دئییل، فارس ایستعمارچیلیق مفکوره سینه یارامیش مقامدا یئر آلمیش[xvi].\nفارس ایستعمار حاکیمیتلری اؤز ایستعمارچی نیتلرینی حیاتا کئچیرمک اوچون فارس دیلینی فارس اولمایان ائتنیکلرین ایالت و ولایتلرینده ده اداره دیلی ائده رک اونلارا فارسلیغی، فارس دیل و مدنیتی نی آشیلاماق واسیطه سی ایله بو انسانلاری ذهنی باخیمدان ایرانلی (اوخو: فارس) ائتمگه، بئله لیکله ده چوخ راحاتلیقلا بو خالقلارین یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلارینی سؤمورمگه باشلامیشلار. بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سینده فارس ایستعمارچیلیغی فارس حاکیمیتی و فارس تشکیلاتلاری طرفیندن فارس اولمایان ائتنوسلار علیهینه حیاتا کئچمکده دیر.\nایچ ایستعمار (عربچه: الاستعمار الداخلی، آلمانچا: Innerer Kolonialismus، انگلیسچه internal colonialism)\nایچ ایستعمار دئییمی هر هانکی باسقی آلتنیدا اولموش ائتنیکلری اشغال آلتیندا توتان حاکیمیت سیستیمینه وئریلمیش آد ساییلار. ایچ ایستعمار حاکیم اولموش مملکتلرده کی یئرلی خالقلار یئنی ایستعمار (Neokolonialismus) سیستیمینده ایداره اولموش میللتلر دک آشاغیداکی قوشول و شرطلرده یاشامالی اولارلار:\n1 میللی حاکیمیت: حاکیمیت قورما اقتدارینی مرکز حاکیمیت اونلارین الیندن آلماسینا باخمایاراق اونلار اؤز بؤلگه لرینده یاشاما اولاناق و ایمکانینا مالیک اولارلار (ایران ممالیکی م��روسه سینده بو وضعیت داها دا آجیناجاقلیدیر. اؤرنک اولاراق آذربایجان تورکو، ایستر فارسلیق خیدمتینه آلینمیش سرمایاسینی بؤیوتمک، ایسترسه ده اؤز یاشاییشینی سورمک اوچون آذربایجان تورپاقلارینی ترک ائتمک مجبوریتینده قالاراق ذهنی و فیکیزی گوجونو فارس حاکیمییتی نین اختیارینا قویمالی اولار).\n2 اؤز میللتلری نین چیخاری و منفعتی دوغرولتوسوندا تصمیم توتما: حاکیم میللتین سئچگینلری (Elite) ایله قارشیلاشدیردیقدا اونلار اؤز میللتلری نین چیخاری و منفعتلری دوغرولتوسوندا تصمیم توتماغا گوج اعمال ائده بیلمزلر.\n3 سیاسی و حقوقی باخیمدان: اونلاری ایداره ائتمک مرکز حاکیمیت و بو حاکیمیتین ایالت و ولایتلرده کی نماینده لیکلری نین الینه وئریلر.\n4 دیل و مدنیت اعمال ائتمک باخیمیندان: اونلار سیاسی و نیظامی ایداره لرده هئچ بیر اتکی و تأثیر صاحابی اولمازلار.\n5 یئرلی ساکینلرین حق و حقوقلاری: مرکز حاکیمیت طرفیندن بلله نر و معینله شر.\n6 میللی کیملیک آچیسیندان: اونلار حاکیم دیل و مدنیته عایید دئییل، باشقا ائتنیک (Rasse) قوروپلار اولوشدورلارلار (تشکیل ائدرلر)\n7 منسوبیت آچیسیندان: مرکز حاکیمیت طرفیندن میللی (nationale) ساییلان دیل و مدنیته عایید دئییل، اونلار چوخونلوق اولاراق باشقا دیل و مدنیته عایید ساییلارلار.\nاستثمارچیلیق و فارس استثمارچیلیغی\nاستثمار (انگلیسچه Exploitation، آلمانجا Ausbeutung) کیمسه نی قییمسیزجا (رحمسیزجه سینه) سؤمورمک و جانینی اوخوماق داورانیشلارینا ایشارتدیر. مارکسیست تئوریلرینه گؤره باشقا بیریسی نین طرفیندن ساغیلماق و قصب اولماق استثمار ساییلار. چوخ زامانلار قییمسیزجا بیری نین انسانی گوجونو ساغماق منظور اولونار. بعضن کیشیلرین قادینلاردان و صنعتی دؤلتلرین گلیشمکده اولان مملکتلردن یئرسیز و یانلیش فایدالانماسی یوخسا طبیعی قایناقلارینی تالاماق، بعضن ده اؤلچو و حددن آرتیق باهاچیللیق (احتکار و باها ساتماق) ائتمک و آرتیق پول آلماغا چالیشماق دا استثمار مقوله سینه اساسلانار. استثمارین کیلاسیک بیچیمی و شکیلی کؤله لیکدیر (قوللوقدور). چوخلاری چوخلارینی ایستر اقتصادی، اجتماعی و ایسترسه ده دویقو باخیمیندان (احساسی) سؤمورمک و استثمار ائتمک ایستر. دینی باخیمدان سؤمورمک و استثمار ائتمک ده تانینمیش استثمار ساییلار. مؤمینلر اینانجلاری آچیسیندان دئییل، هر هانکی بیر ماللا یوخسا شارلاتانین وعده سی اساسیندا بهشته گئده رم دئیه ذکات و خمس وئررسه، استثمار اولونموش ساییلار. اوندان یانا دا انسانلارین دین اینانجلاریندان یانلیش فایدالانانلار استثمارچی ساییلار ....\nکؤله چیلیکده (کؤله ساخلاماقدا) هر شئی آچیق و آشکار و دوزگونجه سینه (صادیقانه) اورتادا گؤرونمه سینه باخمایاراق آشاغیداکی اوزرینده دوراجاغیمیز سؤمورگچیلیک و استثمارچیلیق آل ائدیلمیش و آلداتیلمیش بویوتلاردا حیاتا کئچرلر:\nاقتصادی استثمار (َökonomische Ausbeutung):\nکئچمیشده عدالتسیز مزد دئییل، ایشلگه نین یاشاییشینی مالی باخیمدان تأمین ائتمک اوچون وئریلمه سی گره کن مزد سؤز قونوسو یئترلی و کافیدیر دئیه سؤز قونوسو اولماسینا باخمایاراق گونوموزده وئریلمیش مزد، گؤرولموش ایش ایله اؤتوشمزسه، اقتصادی استثمار حیاتا کئچمیش ساییلار. بیر ده، هفته ده 40 ساعاتدان آرتیق ایش گؤرولرسه، گؤرولن ایش اوچون ساعاتینا داها آرتیق مزد وئریلمه لیدیر. بو مسئله سونقولانماسا (رعیت ائدیلمزسه)، استثمار سؤز قونوسو اولار. ایداره لرده چالیشانلار نئچه ایللردن سونرا اؤدول و انعام آلمالی دئییل، زامانیندا وئردیکلری امک اوچون مزد آلمالیدیرلار. بیر چوخ ایشچیلر ایش یئریندن قاویلارلار دئیه مزد اوزره دیرنمک ایستمه یه رک دؤلت طرفیندن اقتصادی استثمار اولونارلار.\nاقتصادی استعمار و استثمار (ökonomische Kolonialisierung und Ausbeutung)\n1925 اینجی ایلدن فارس حاکیمیتلری ایران ممالیکی محروسه سی نین ائتنیک فارس اولمایان تورپاقلاریندا فارس ایداره چیلیک سیستیمی نی قوراراق و فارسلیق چیخار و منافعی اساسیندا فارس اولمایان بؤلگه لرده یاتیریم و سرمایا یاتیرماغین قاباغینی آلارکن، فارس مفکوره سی نی یایماقلا آذربایجان سرمایاداری اوچون فارس بؤلگه لرینده یاتیریم یاتیرماغا اویقون قوشول و شراییط یارادیلمیش دئیه آذربایجان یاتیریم و سرمایاسینی فارس توپلومونون خیدمتینه آلماغا چالیشماسی اقتصادی استعمار و استثمار ساییلار. بو دوروم آذربایجان تورپاقلاریندان فارس ولایتلرینه یاتیریم و سرمایانین آخیمینا یولو هامارلارکن ائتینک آذربایجان تورپاقلاریندا ایشسیزلیگه یول آچاراق خالق کیتله سی نین سفالت دوروما دوشمه سینه یول آچمیش و یول آچار. فارس اولمایان ائتنیکلرین اقتصادی وضعیتلری نین سفالت دورومونا دوشدوکلرینه باخمایاراق قان ایچن سولوک (زالو) دک فارس ایستعمارچیلیغی و استثمارچیلیغی ایستر میللتلر و ایسترسه ده شخصلر چاپیندا ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان بؤلگه لری چاپیپ تالامانی اؤزو اوچون بیرینجی هدف دئیه سئچمیش ساییلار.\nظالیمجه سینه استثمار و ایستعمار (Ausbeutung aus Ungerechtigkeit):\nفارس اولمایان ائتنوسلارا منسوب اولان انسانلار اوسته کی چتینلیکلری گئدرمک و اؤزلری و عاییله لرینی عابیرلی آیاق اوسته توتماق و دیری ساخلاماق و مادی باخیمدان اؤلمه یاشا دئیه کئچینمک اوچون آتا و بابا تورپاقلارینی فارس حاکیمیتی نین ایش یئری دئیه شراییط یاراتدیغی تورپاقلارا دوغرو ترک ائده رک ائتنیک و میللی توخوشلارینی الدن وئره رک بیر میللی و مدنی توپلوم دئییل، تکجه بیر انسان، یوخسا آوارا دوروما دوشموش دوشمن کیمی فارسلیق سیستیمی نین خیدمتینده اریمگه محکوم اولارلار. دئمک، ایلک آشامادا فارس اولمایان ائتنوسلارین یاتیریم و سرمایالارینی فارس حاکیمیتی اویقون گؤردوگو ولایتلره آخیتماق، سونرا دا اونلاری بیر میللی وارلیق اولاراق اؤز ائتنیک باغلاریندان قوپارماغی فارس حاکیمیتلری اؤزلری اوچون بیر هدف دئیه نظره آلمیش ساییلارلار. مسئله بونلا دا سونا چاتاجاق دئییل، فارس اولمایان ائتنوسلارین فیزیکی گوجلری فارسلیق خیدمتینه آلیندیقدان سونرا فارس حاکیمیتی اونلارین یئر آلتی، یئر اوستو قایناقلارینی و خادم مادده لرینی ده ماشینلارلا فارس ولایتلرینه فارسلیق توپلومونو دیرچلتمک و گلیشدیرمک اوچون سفربر ائتمگه چالیشار.\nمیللی استثمار (nationale Ausbeutung):\nفارس ایستعمارچیلیغی و استثمارلیغیی فارس اولمایان ائتنوسلارین یاتیریم، سرمایا و یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلارینا دا یئتینمه یه رک (قناعت ائتمه یه رک) فارس دیلی ارتباط دیلی و رسمی دیل دئیه اؤیرنیم و اؤیرتمه سیستیمی واسیطه سی ایله فارس دیل و مدنیتی نی فارس اولمایان ائتنوسلارین ایستر فارس ولایتلرینه آخین ائتمیش کسیمینده، ایسترسه ده اونلارین ائتنیک بؤلگه لرینده کی توپلوملار آراسی انسانلارا \"ایرانیت\" و \"میللیت ایرانی آدی آلتیندا آشیلاماق (تزریق ائتمک) ایله بیر یاندان اونلاردا اولان میللی بیلینجی باسدیرار، باشقا یاندان اونلاری فارس ایداره اورقانلاری، سیاسی و اجتماعی تشکیلاتلارینا قوشاراق اونلاری اریتمکله فارسلیغین آیریلماز ترکیبب حیصصه سی ائده رک فارس سیستیمینی ائتینک باخیمدان گوونجه آلتینا آلمیش اولار[xvii].\nدیل و مدنیت استعمارلیغی و استثمارلیغی (sprachliche und kulturelle Ausbeutung)\nفارس حاکیمیت سیستیمی باشقا دیل و مدنیتلری اریتمه آشاماسینا چاتدیقدان سونرا قان سوران سولوک (زالوsülük ) دک فارس حاکیمیت دیلی بو ائتنیکلرین دیللرینی یوخ ائتمک ایله فارس حاکیمیت اورقانلاری یئرلی خالقلارین یئر آلتیندان چیخمیش و گلجکده تاریخلرینه آیدینلیق گتیره بیلچک و بو خالقلاری دونیا توپلوملارینا بیر مدنی خالق کیمی تقدیم ائده بیلجک تاریخی و مدنی عابیده لرینی (Artefakten) فارسلیق اساسیندا یوزدورمانین یانی سیرا بوگون فارسلیغین باشکندی ساییلان تهران موزه لرینه داشیماقدان بیله چکینمزلر. فارس حاکیمیتچیلیگی یئرلی خالقلارین گلنک و گؤره نک لری نین (عادت و عنعنه لری نین) بیر بؤلومونو فارس مدنیتی ایله عئینیلشدیره رک باشقا بؤلومونو ده فارسلیق اوچون قازاناراق فارسلیغین اؤزونونکو کیمی گؤسترمگه چالیشار. بوگون فارس دیل آغالیغی نین واسیطه سی ایله فارس اولمایان ائتنیکلر آراسیندا بیله فارسچا دوشونمه لره تانیق اولوروق. بو اولونتو و گؤرونوم (Phänomen) فارسچا اوخوموش کسیم آراسیندا داها دا قاباریق گؤرونمکده دیر. دیل باخیمیندان اؤرنکلر:\nساده جومله: گئدیم ائوه باش ووروم (آذرباجانلی ائوه گئدر، آنجاق ائوه باشینی وورماز) – بروم به خانه سری بزنم.\nاله سالماق (آذربایجان تورکچه سینده آدامی اله سالمازلار، آنجاق آدامی اوینادارلار. آدام ایله اوشاق ایله داوراندیقلاری کیمی داورانارلار)- کسی را دست انداختن.\nسؤزو یئره سالماق (ائشیتمه مک، سؤز ائشیتمه مک)- حرف کسی را به زمین انداختین.\nتئلفون وورماق (تئلفونلاشماق) – تلفن زدن.\nهاوا یئمک (هاوالانماق) – هوا خوردن.\nسویوق دگمک (اوشوتمک) - سرما خوردن\nکؤتک یئمک (دؤیولمک) – کتک خوردن\nیئره دگمک (ییخیلماق، دوشمک) – زمین خوردن\nبونلار فارسچادا \"زدن، خوردن، انداختن\" یاردیمجی فعللری ایله تورکچه اگلملرین (فعللرین) یئرینه اوتورموش و تورکچه کیمی ایفاده اولونان عیبارتلردیر. جومله قورولوشو دا فارس ایستثمار آفتیندن اماندا قالمامیش:\nگلدیم بورا سنی گؤرم (سنی گؤرمک اوچون بورایا گلدیم) – آمدم اینجا ترا ببینم.\nبعضی دوروم و حاللاردا بیلینج آلتی اولاراق شخص آنا دیلی نین اتکی و تأثیریندن اوزاقلانابیلمه یه رک \"غلط\" فارسچا دانیشماغا زورلارنار، اؤرنک اولاراق:\nبرای اینکه سنی گؤروم گلدیم بورا (سنی گؤرمک اوچون بورایا گلدیم)- آمدم اینجا که، ترا ببینم.\nدیل دوشونمه نین آیریلماز بیر بؤلومو اولدوغو اوچون ایستعمار دیلی ایله تربیتلنمک انسانلاری اؤز میللی کیملیک و منلیکلرینه اؤزگه یاشاداراق بیر چوخ زامان بعضیلرینی اؤز دیل و مدنیتلرینه و حتی اؤزلرینه دوشمن و غنیم ده ائده بیلر. بوگون پان ایرانیست و فارس مدنیت راسیستلری نین سیراسیندا بیر چوخ ائتنیک منسوبیتی تورک اولان شخصلره تانیق اولمامیز (اؤرنک اولاراق کئچمیشده آذربایجان دئمکورات فرقه سی حاکیمیتی نین معاریف وزیری اولموش نصرت الله جهانشاهلو، نادر پیمائی، محمد ارسی، سالار سیف الدینی، پی��ان پاکمهر، بابک امیر خسروی، زینال لهراسبی و ....) بیزلری چاشدیرارکن فارس ایستعمارچیلیق جنایتی نین درینلیگینی داها دا یاخشی قاورامالی و درک ائتمه لی ییک. بونلارا گؤره انسانلیق فارسلیق ایله باشلامیش، فارس اولوب و فارس قالماقلا دا سونا چاتمالیدیر!!!. اوندان یانا دا ایرانلی ساییلماق فارس اولماق ایله ائشیت و برابر ساییلارمیش!!\nسیاسی استثمار (politische Ausbeutung):\nسیاسی استثمار ایستر کئچمیشده و ایسترسه ده گونوموزده آشاغیداکی آلانلاردا حیاتا کئچر:\n- ایستعمار ایله اوزلشمیش بؤلگه و مملکتلرده\n- گئری قالمیش مملکتلرده\n- گئری قالمیش مملکتلری ایداره ائتمک ایشلرینده\n- بیر سیاسی اختلافا قاتیلماغا زورلاماقدا (آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین باشقا دؤلتلری عراق ساواشینا جلب ائتمه سی و ...)\nفارس حاکیمیتی فارس اولمایان ائتنوسلارا سیاسی قوروم و جمعیت یاراتماغا اجازه وئرمه یه رک بو ائتنیکلری سیاست یئریتمک، اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینی قوروماق آچیسیندان یوخ دورومونا دوشورمک ایستر. بئله لیکله ده بو ائتنیکلره منسوب اولان و سیاست ایله ایلگیلنمک ایستگن شخصلر فارس حاکیمیت داییره لری، اجتماعی، سیاسی و مدنی اورقانلاریندا بیر آیاقچی خادیم کیمی ایشلمک زوروندا قالارلار. بوگون ایستر فارس حاکیمیتی نین حاکیمیتده اولان جمهوری ایسلامی، ایسترسه حاکیمیتچیلیک و ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللیتلر آچیسیندان جمهوری ایسلامی حاکیمیتینه پوزیسیون ساییلان جبهه مشارکت، سازمان مجاهدین انقلاب، جبهه فاشیستی میللی فارس (حزب ملت، حزب پرگهر، حزب ملت، حزب پان ایرانیست و ...)، فارس ملی مذهبیلری (نهضت آزادی، جنبش مسلمان مبارز، مستضعفین و ....)، مجاهدین خلق فارس، حزب توده فارس، زولیخا جیگری دک پارام پارچا اولان فارسلیغین فدایی قالیقلاری (فداییان خلق – اکثریت، اتحاد فداییان، چریکهای فداییان خلق، چریکهای فداییان خلق –اقلیت،.... و ایسترسه ده راه کارگر فارس سیرالاریندا دوشونجه و فیکیر دوستاغی ساییلان و فارس اولمایان ائتنوسلار منسوب اولان ذاتلار آدی چکیلن تشکیلاتلار طرفیندن بیر موزدور و اجیر کیمی فارس اولمایان میللیتلرین (اؤز میللتلری نین)، او جومله دن آذربایجان میللی حرکتی نین صفلرینه بئشینجی دیرک (Fünfte Kolonne) کیمی سوخولماغی، یئری گلرکن بو میللیتلرین میللی حرکتلرینی ایدئولوژی نیهیلیستلیگی و فارسلیق آدینا یئنیلگه یه اوغراتماغی اؤزلری اوچون میللی وظیفه و شرف بیلن ذاتلار فارس استثمار سیاستی نین کؤله و برده لری ساییلار.\nاجتماعی استثمار\nاجتماعی استثمار موختلیف بویوتلاردا و زمینه لرده اؤرنک اولاراق انسانلارین وظیفه لنمه لرینده یوخسا سئچگینلر (Elite) بؤلومونده یئر آللابیلمدیکلرینده و باشقا .... اؤزونو گؤسترر.:\n1- انسانلارین وظیفه لنمه سی: بیر انسان یالنیز وظیفه لنسه و وظیفه لی گؤرونسه، شخصیت اولاراق تانینمادیغی اوچون استثمار اولونار. بو مسئله ایش یئرلرینده ده حیاتا کئچر، اؤرنک اولاراق: بیر ایش انسانین ایلگی و علاقه سی و باشاریغی ایله اویوشمازسا، باشقا ایشی داها یاخشی گؤره بیلررسه، آنجاق چاره سیزلیک اوزوندن باشقا ایشی گؤرمک زوروندا قالارسا، استثمارا تابع توتولموش اولار. انسانی وظیفه لندیرمک انساندان سایقی و بؤیوکلوگو اسیرگمک (دریغ ائتمک) ساییلار. کانت بؤیوکلوگه (شرفه) اؤزنمگی (دقت یئتیرمگی) بئله ایفاده ائتمیش: \"داورانیشین��ا انسانلیغی ایستر اؤز شخصینده، ایسترسه ده هر هانکی باشقا بیر شخصده یالنیز بیر آراچ و وسیله دئییل، بیر هدف کیمی قوللانماغا (ایشه سالماغا) چالیش[xviii]. کانت-آ گؤره: \"بیر نسنه (شئی ء) قیمتلی اولدوقدا باشقا بیر نسنه ایله دگیشیله بیلر. بیر نسنه بوتون قیمتلردن اوستون ساییلدیقدا باشقا بیر نسنه ایله دگیشیله جک دئییل، او بؤیوک و عظمتلی بیر مقاما یییه لنمیش اولار[xix]. انسان دگیشیله جک بیر جنس اولمادیغی اوچون اونا قیمت قویماق اولماز. انسانین وارلیغی اقتصاد بازاریندا چکی داشینا (وزن) گلمز. انسان بیر اؤزنه (فاعل) اولاراق بؤیوکلوگه یییه دیر. اوندان یانا فایدالی و گرکلی اولماق مقوله لریندن اوزاق ساییلار. باشقا سؤزله دئسک، انسانلارین بیربیرلری ایله برابر گؤرونمه لری اونلاری بیر بیرلری ایله قارشیلاشدیریلماماقدادیر (مقایسه ائتمه مکده دیر). بو نئجه لیک (کیفیت) بؤیوکلوک (عزت و شرف) ساییلار. آلمان آنایاساسیندا یازیلمیش: \"انسانین بؤیوکلوگو (عزت، شرف) توخونولمازدیرDie Würde der Menschen ist untastbar! !\".\n2- انسانین سئچگینلر بؤلومده قبول اولونماماسی: بیر انسان اجتماعی بیر سیستیمده، یوخسا سئچگینلر بؤلومونده یئر آلماغا چالیشارسا، اونا بو دوغرولتودا بوش وعده لر وئریله رک اونون اومودو یئرینه یئتیشمزسه، او شحص اجتماعی استثمارا تابع توتولموش ساییلار. بو دئدیگیمی بیر اؤرنک ایله آچیقلاماغا چالیشاجاغام. تورکیه ده ماستئرلیگینی یازمیش و دوکتورا اؤیرنجیسی اولاراق ایستر تورکیه و ایسترسه ده آلمانیا مملکتی نین آکادئمیک سئچگینلر بؤلومونده یئر آلماغی اؤزونه بیر آماج ائدن اؤیرنجی دؤرد ایل آلمانیادا بیر پروفئسور ایله امکداشلیق ائتمیش دوکتورا کتابی اؤلچو و حددینه چاتمیش، آنجاق عئین زاماندا تورکیه ده اؤنجه کی پروفئسورونون یانیندا اؤنجه یاپدیغی دوکتورا چالیشماسینی ساویناراق دوکتورا عنوانینی قازانار و آلمانیادا دا دوکتورا عنوانینی آلماغا قالخارکن آلمانیاداکی پروفئسورو اونا اؤز توتوب؛ \"افندیم، سن تورکیه دن دوکتورسون، داها بورادا دوکتورا آلماغا ائحتیاجین یوخ!\" دئدیکده، اؤیرنجی سویو سوزولموش کئچمیش دؤرت ایل چکدیگی زحمتلرینی هئچه گئتمیش سایار. بو دا اؤزلوگونده اجتماعی استثمار ساییلار.\n3- یالاندان سوسیال دامغاسی وورماق: Friedrich August von Hayek –آ گؤره سوسیال سؤزجوگو دقیق اولمادیغی اوچون سوسیال دوزگونلوک دئیه بیر گئرچکلیک ده یوخدور. سوسیال اقتصادی بازار، اقتصادی بازار دئییل، دؤلت اتکی و تأثیر داییره سینه آلینمیش و پلانلانمیش اقتصاد ساییلار. سوسیال عدالتین عدالت ایله هرهانکی بیر ایلگی و ایلیشگی سی یوخدور. Laut Ulpain آ گؤره عدالت ثابت و دگیشیلمز بیر آنلاییش اولاراق هر کسین اؤز حقینا یئتیشمه سی بیر ایستک و آرزو ساییلار[xx]. بو حق اجتماعی عدالت ده اولاناقسیز اولدوغو اوچون اجتماعی عدالت دئییمی ده بیر دئییم اولاراق اؤز اؤنمینی ایتیرمیش اولار. اجتماعی عدالت دئییمی روسیه سؤیئتلیگینده اولدوغو کیمی دوگم اولاراق قلمه آلیندیقدا چوخلو انسانلاری ظلمه ایله اوزلشدیره بیلره رک اجتماعی ایستثمارا یول آچار.\nقایناقلار:\n[i] فارس تشکیلاتلارینا گؤره فارس دیل و مدنیتینی بیر میللی آتریبوت کیمی قبول ائتمگنلر ایرانلی ساییلابیلمزلر.\n[ii] ایشیق سؤنمز، \"کور رنگی\" در جنبش ملی آذربایجان\" باشلیغی ایله یازیلمیش یازییا باخیش: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/Seite%20309.htm\n[iii] دنیز ایشچی، استع��ار سیاست، یا سیاست استعمار در جنبش ملی آذربایجان، شنبه, مارس 9, 2013، ایرانگلوبال: http:\/\/iranglobal.info\/node\/16887 .\n[iv] دنیز ایشچی، باخ اورادا.\n[v] ایشیق سؤنمز، آذربایجان مشروطه حرکاتی نین یئنیلمه سی نین سونوچ و نتیجه سی اولاراق فارس ایستعمارچیلیغینا گئدن یول: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/Seite257.htm ، حزب دمکرات ایران.\n[vi] دنیز ایشچی، باخ اورادا.\n[vii] دوشونجه باخيميندان فارس ايستعمار عاميللري نين ايران مماليکي محروسه‌سينده‌کي اقوام حئکايه لري: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/Seite%20308-A.htm\n[viii] Jürgen Osterhammel, Kolonialismus: Geschichte, Formen und Folgen, München, 1995, S.21.\n[ix] انجمنهای گفتگو، فقط پان ایرانیست ها و نئونازی ها بخوانند: در ایران پان ایرانیسم بر مبنای اندیشه های نازیسم وجود ندارد: http:\/\/donbaleh.com\/viewtopic\/609\n[x] Əhməd Kəsrəvi, Zabān-i Pāk, Tehran, çap 1324 (1945).\n[xi] اینترنت تمیز و آبکشی می‌شود و به صورت اینترنت ملی «اینترانت»‌ وارد مدرسه می‌شود: http:\/\/www.tabnak.ir\/fa\/news\/193239\/\n[xii] Bax. Hizbe Pan Iranist; Frmane Ariya (Areya Najadi Bartar ast): http:\/\/farmane-ariya.blogspot.com\/; Payegahe Daryushe Bozurg: http:\/\/ahura2500.persianblog.ir\/ ; Areya Arman: http:\/\/www.ariarman.com\/ ; Hushang Taleª; Hezbe Pan Iranist; Azarabadegan: http:\/\/www.azarpadgan.com\/ Iran Sarzamine Parsiyan: http:\/\/azarpad.persianblog.ir\/\n[xiii] Philip D. Curtin: The Black Experience of Colonialism and Imperialism, in: Sidney W. Mintz: Slavery, Colonialism and Racism, W W Norton & Co Ltd., 1975.\n[xiv] Bax. Üstə Jürgen Osterhammel, S. 19.\n[xv] Supplementary Fundamental Laws of October 7, 1907, in Browne, The Persian Revolution, pp 372-84.\n[xvi] داها آرتیق بیلگی اوچون باخ. ایشیق سؤنمز، آذربایجان مشروطه حرکاتی نین یئنیلمه سی نین سونوچ و نتیجه سی اولاراق فارس ایستعمارچیلیغینا گئدن یول: http:\/\/durna.eu\/sonmez_mesh.htm\n[xvii] آوروپایا هر هانکی بیر مملکتدن گلن کوچموشلری اریتمه و آسیمیلاسیون دئییل، اینتیگریته ایفاده سی ایله یئرلی توپلوملا آیاقلاشدیرماغا چالیشارلار.","num_words":7154,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":214182.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رقیه کبیری‌نین “ائویم” رومانی‌نین باکیدا چاپ اولما خبرینی ائشیتدیییمده، یئنیدن بیر داها (اوچونجو دؤنه) بو کیتابی اوخودوم. بو دؤنه هئچ بیر نوت گؤتورمه‌دیم، هئچ بیر شئی یازماق فیکرینده دئییلم دئیه. ساده‌جه بیر اوتورومدا بیر دوزونه اوخودوم. ساده‌جه “اوخوماق!” نه بیلیم، بلکه بو “اوخوماق” اینسان ذهنینده یارانان فلسفی سورونلارا بیر جواب آختارماق یولو کیمی عمل ائدیر. همن بو “اوخوماق” مسئله‌سی، بیر دؤنه ده منله “ائویم”‌ین آراسیندا، تانیملایا بیلمه‌یه‌جه‌ییم، آچیب- آچیقلایا بیلمه‌یه‌جه‌ییم بؤیوک بیر موناسیبت یاراتدی. آخی بیر “اوخوماق” اولور، بیر ده “یئنیدن اوخوماق!” بو “یئنیدن اوخوماق” دا چئشیدلی اوخوماغین بیر تورودور. ایکی دؤنه اوخودوغون بیر کیتابی بیر داها بیله‌رکدن “سئچیب”، دوروب کیتابلیغیندان گؤتوروب، الینه آلیب “اوخوماق!” بو، سؤزسوز “فرقلی بیر اوخوماق”‌دیر.\nنئچه دؤنه نئچه تورده اوخوماغین ادبی تنقیدچیلیکدن قایناقلاندیغینی هامیمیز بیلیریک. اویسا من اؤزومو ادبی تنقیدچی مقامیندا دا بیلمیرم آخی. اوسته‌لیک من بو دؤنه “ائویم”‌ی تنقید ائتمک ایسته‌میردیم. ائویمین قورولوشو، فورمو، ایچه‌رییی بئله کاریمدا دئییلدی. قصدیم بو دؤنه ائویمی ائویم کیمی اوخوماق و ساده‌جه اونو بیر رومان کیمی اولوشدوران متنله – سن اوخو متنده – یاشاماق‌ایدی. یازارینین کیم اولدوغونو بئله اونوتموشدوم. روماندا گئدن متن هر شئیدن قاباق و اؤنملی‌یدی. بلکه ده اوخوماقدان اؤنجه بونون یازیچیسینین، یارادیجیسینین کیم اولدوغونو بیلیردیم: “بیلمک!” آنجاق بو “یئنیدن اوخوماق” ایسته‌یی، “بیلمک”‌دن داها باشقا یئرلره وارماق اوچون آیاغیمین آلتینا قویولان بیر نردیوان‌ایدی. منیم اوتاغیمداکی کیتابلیق بیر آز اوجادیر. تاوانا یاخین بیر کیتابلیقدیر. “ائویم”‌ی اونون ان اوست قاتینا قویموشدوم. خبری ائشیتدیییمده، سانکی بیریسی اوستونده اوتوردوغوم صندلینی چکیب آیاغیمین آلتینا قویدو. گؤتوردوم. الیمه آلدیم. آنجاق اؤزومو بیر اوخوجو کیمی و رقیه کبیری‌نی ده بیر یازیچی کیمی قیراغا قویدوم. ساده‌جه اوخوماغا باشلادیم و اوخودوم. سطیردن سطیره دورولوب، آخیجیلاشیب گئدن روایتده بعضا دایانیب بیر شئیلری اؤزوم اوچون یوروملاییردیم. سونرا یئنه اوخویوردوم. بو یوروملاماق اوخوماغین – سن اوخو اوخونوشون – اؤزو دئییلمی؟! ائویمله منیم آرامدا ایچسل بیر دییالئکتیک یارانماقدایدی: ایکی دونیا دییالئکتیکی: ائویم رومانی دونیاسی و منیم بیر اوخوجو کیمی اؤز دونیام. من ائویم دونیاسیندا یئرلشمک اوچون یئددی ساعاتدان آرتیق بیر اوتاق، ساده‌جه بیر اوتاق آختاریردیم. و تاپدیم. ائویم رومانی اؤزو بو اوتاغی منه گؤرستدی. “موقّتی” یوخسا “داییمی” اولماسی اؤنملی دئییل، اؤنملی اولان ائویمده اؤزومو یئرلشدیره بیلدیییم‌ایدی. اوخودوقجا بعضی سطیرلر یوخسا پاراقرافلارلا توتوشور، قاپیشیر و دارتیشیردیم بئله. آنجاق بو توتوشوب- دارتیشمالار اصلینده روایتین اؤزونده اولان اولایلارین (حادیثه‌لرین) آراسیندایدی. دقیقه- دقیقه ایره‌لیله‌دیکده، “یئنی”‌دن “داها یئنی” فضالارا یول آچیردیم. “ائویم” سانکی اوندان ایسته‌دیییم شئیلری منه گؤرسه‌دیردی، گیزلی بیر شئیلری اوزه چیخاردیردی و اؤزوندن باشقا فضالارا بئله آپاریردی. سانکی من بو فضالاری چوخدان گؤزله‌ییرمیشم!\nرومانی صحیفه- صحیفه اوخودوقجا اؤزوم اوچون داها یئنی آلقیلامالاریم اولوردو. بو، گؤره‌سن همن چاغداش فلسفه‌ده دارتیشما قونوسو اولان “آلقیلاییش ائستئتیکاسی”‌یدی؟ بونو هله‌لیک آچیب- آچیقلاماقدان چکینیرم. کسینلیکله بو رومانی یازیچیسی‌یلا بیرلیکده اوخوسایدیق، ذهنه گلن بیر چوخ قونولار اوستونده دانیشیلاردی! آنجاق اوخوجویلا یازیچینین بیرلیکده‌لییی یوخدورسا، “اوخوماق”، “یئنیدن اوخوماق” و “یئنیدن یئنه ده بیر داها اوخوماق” یازیچی‌یلا اوخوجونون بیرلیکده‌لییینه یئنیدن باشلاماقدیر: “باشلانغیج!” بیر اثری نئچه دؤنه و نئچه تورده اوخوماق نه‌دن تؤره‌نیر؟ بو، اولا بیلسین منیم دونیاملا ائویم رومانی‌نین دنیاسی آراسینداکی دییالئکتیکدن یارانیر. چون، من ائویمی چاپ اولمامیشدان اؤنجه اوخودوغومدا اوندان هانکیسا بیر یوروم اوزه چیخارماق ایسته‌میشدیم، ایندی‌یسه بامباشقا بیر اوخوماق تورویله اوخودوم. گؤرونور بوتون “اوخوماق”‌لار، یورماق- یوروملاماق آنلامینا گلمیر، آنجاق بوتون یوروملار بیر چئشید اوخوماق – اوخونوش – دیرلار و بونلارین هامیسی موطلق “اوخوماق”‌دان قایناقلانیر. یوخسا “اوخوماق” اولمازسا، دونیانین و اینسانین هئچ بیر حقیقتی اوزه چیخانا بنزه‌میر سانکی. اوخوماق (اوخونوش) و یوروملاماق بیر- بیری‌یله سیخ ایلگیده اولدوغونو، اوسته‌لیک هر روایتین هانکیسا بیر آنلام داشیدی��ینی آرتیق هامیمیز بیلیریک. بیلیریک ده هئرمئنوتیک هانکیسا بیر متنده‌کی گیزلی بیر آنلامی اوزه چیخارماقدیر. ایندی “ائویم”‌ده‌کی گیزلی آنلام نه‌دیر؟ و گؤره‌سن بو تایلی- او تایلی آذربایجاندا “ائویم” رومانینی، اونداکی گیزلی آنلاملاری اوزه چیخاریب یوروملاماق اوچون اوخویان وارمی؟ بؤیله بیر “اوخوماق” وارسا، کسین او، “اوخوماق” تورونون ان اؤزلی و گؤزلی ساییلیر. چون، اؤزل اوخوماغین اؤزللییی ده، اوخونان بیر روایتی یوروملایا بیلمک دئمکدیر: هئرمئنوتیک! اوخوماق اؤز اؤزلویونده اوزه چیخارماقدیر. آیدینلانماق اؤز اؤزلویونده آیدینلاتماق کیمی بیر شئی. “ائویم”‌ی “اوخوماق” ائویمده‌کی فضانی، قورولوشو و باش کاراکتئرین (سئللولدا یاشایان گنج مارکسیست بیر قیزین) گوجونو و بو گوجدن دولایی چکدییی آجی- آغریلاری دانیب باسقیلار و سیخینتیلارا معروض قویان بوتون گؤزه گلمه‌ین و آنلاشیلماز اولانلاری (بیر سیستئم، بیر گوج اورقانی، بیر قوروم، بیر قورام- تئوری، بیر ایدئولوژیکی باخیش و ب…) اوزه چیخاردیب، آیدینلانیب و چئوره‌نی آیدینلاتماقدیر. آنجاق من بو دؤنه بو رومانی نه‌ییسه آنلاتماق اوچون دئییل، ساده‌جه “اوخوماغین ائوریمه و اؤزونو تانیماغا دوغرو یؤنلتمک ماهیّتی”‌نی دوشونه‌رک اوخودوم و ائویمی اؤزومله بیرلشدیرمه‌یه چالیشاراق، اؤزومو باش کاراکتئرین یئرینه قویوب تانیماغا باشلادیم. “باشلانغیجدان سونرا بیر داها باشلانغیج!” باش کاراکتئرله سطیردن سطیره، پاراقرافدان پاراقرافا چئشیدلی دوروملار یاشادیم. سانکی آرتیق من بیر اوخوجو دئییلدیم، باشقا بیر اینسانا دؤنموشدوم. بو، باشقاسینا دؤنوب- دؤنوشمک، “اوخوماق”‌دا اوخوجویا تام اؤزونو تانیماق قدر اؤنملیدیر. بونا گؤره ده بعضا بیر رومانی ایچدن آلقیلاماق و قاوراماق قصدی‌یله اوخوماقلا همن او رومانی یوروملاماق یوخسا آچیقلاماق قصدی‌یله اوخوماق آراسیندا اولان – ان آزیندان اوخوجونون اؤزو اوچون – بؤیوک فرقلر بللی اولور. اوزه چیخارماق عملینی “اوخوماق”‌ین ده‌ییشدیریجی و بعضا داغیدیجی ماهیّتینی آییرماق اولماسا دا، سن آرتیق هئچ نه‌یی اوزه چیخارماق و اوخودوغونلا باغلی هئچ بیر قضاوت ائتمک ایسته‌میرسن. چون بیلیرسن: گئنللیکله اوخونان بیر متنی اولدوغو کیمی آلیب- آلقیلایاندان سونرا اونو آچیقلاماق یوخسا اونلا باغلی هانکیسا بیر قضاوته – اولوملو- اولومسوز فرق ائتمیر – یؤنلمک، اوخونان متنین ایچ قاتیندا اولان یوخاری سویّه‌لی آنلامین ده‌یرینی اولدوقجا آشاغی ائندیرمکدیر. بیر رومان یوخسا باشقا بیر ژانردا یازیلان اثر یالنیز قضاوت هئرمئنوتیکی‌یله اورتایا چیخان مسئله‌لرله آچیقلانمالیدیر. بیر کیتابین ایچردییی قونولاری یوزوب یوروملایا بیلمک، اوندا قوللانیلان آچار سؤزجوکلری تانیماق، دیلین آنلامیندان قیراقدا قوللانیمینی بیلمک و سونرا محض اوخونان متنین ایچردییینی قضاوته قالخماق، قضاوت هئرمئنوتیکینین نئجه اساسلی و ده‌یرلی اولدوغونو وورغولاییر. ساده‌جه بئله بیر یوللا هانکیسا بیر ادبی متنی آچیب- آچیقلاماق، قورالا دؤنور. بئله‌لیکله بیز بیر متنین اوستونده قضاوت ائتمیش اولوروق: هئرمئنوتیک! بونلا بئله “ائویم”‌ی هر “اوخوماق”‌لا اوندا اولان چئشید قونولارین هامیسینی آنلادیب آنلاتماق اولمازین ایشدیر. چون، منجه بو روماندا اولان گوج، نه اونو اوخوماقدا اولور، نه ده اوخوماقدان سونرا اؤنه چیخا بیله‌جک یوروم و قضاوت کیمی عمللرده. سؤزسوز، بیر رومان اوخوندوقدا، نه‌سه اوخوجونو هانکیسا بیر یوروم و قضاوته چاغیریر. آنجاق بونلار محض متنین اؤزویله باغلی اولمالیدیر. اویسا “ائویم”‌ده هله‌لیک آچیقلانماسی چتین اولان گیزلی آنلاملار وار و من سانیرام بیر متنده بعضی گیزلیلری اوزه چیخارماق بیر تور او گیزلیلره سایقیسیزلیق اولا بیلر. بیر روماندا – و بورادا ائویم رومانیندا – منجه او قدر درینلیک وار کی ساده‌جه بیر دؤنه اوخوماقلا او درینلییه وارماق اولماز. بو درینلیکلری آنلاییب آنلاتماق اوچون بعضی اثرلری نئچه دؤنه اوخوماق گره‌کیر.\nائویم رومانیندا آچیق- ساچیق یازیلماسا دا (یازیلمامالیدیر دا) تاریخی اولایلارا دا ایشاره‌لر وار. بونلا بئله ائویم، ایچردییی تاریخی اولایلاری‌یلا دئییل، محض “ائویم” اولدوغو اوچون “ائویم”‌دیر: متن اوچون بیر متن! بو متن بیر سیرا تاریخی گئرچکلیکلری اؤز رومانلیق ائتگیسی آلتینا آلیر و همن او گئرچکلیکلره هانکیسا بیر آنلامی یوکله‌مه‌یه چالیشیر. من ائویمی اوچونجو دؤنه سئچه‌رک اوخودوغومدا بیر نه‌دنیم ده ایراندا باش وئرن ۶۰ ینجی ایللرین بیر سیرا اولایلارینی اوخوماق ایسته‌دیییم‌ایدی. بیلدیییمیز کیمی هر اوخوماقدا بیر سئچه‌نک اولمالیدیر. اونسوز دا سئچه‌نک، اوخوماغین ماهیّتینده وار. نئچه دؤنه اوخوماقدا دا یوروملارین چئشیدلری اورتایا چیخیر. بو یوروملارین هامیسی هانکیسا بیر حقیقتی آختارماق و تاپماقدیر. آنجاق هئچ بیری تاریخی گئرچکلیکلرین هامیسینی ایچرمیر. چون، هر زامان اؤزل اوخوماغین قالانی قالیر و بو بیر داها یئنیدن اوخوماغین بؤیوک نه‌دنی اولور. سن بیر رومانی سئچیرسن، اونون اوستونده اؤز قضاوتلرین اولور، اونو قاوراییب یوروملاییرسان و بیر داها اوخوماغین ماهیّتینی دوشونه‌رک اونو اوخوماغا قرار وئریرسن. (من “ائویم”‌له تام بو ایشی گؤردوم.) و بو، سنین ساده‌جه اؤز خیالیندا اؤزونو باش کاراکتئرین یئرینه قویماق و اونون فیقوروندا اؤزونو تانیماق ایسته‌ییندن ایره‌لی گلیر: ego! بوردا سن قضاوت دئییل، سانکی بؤیوک بیر خیال ایقلیمینده‌سن؛ خیالین چوخ رولو اولمایان خیال ایقلیمینده! آیدیندیر کی بیز هر بیر رومانی اوخودوغوموزدا اؤز ذهنیمیزده بیر سیرا تجروبه‌لر الده ائدیریک. سانکی گؤرمه‌دیییمیز و یاشامادیغیمیز بیر دونیانی یاشاماق ایسته‌ییریک. او بیر سیرا تجروبه‌لر بیزی بیر سیرا یوروملارا ساری سوروکله‌ییر. اوخویاجاغیمیز بیر رومانی سؤزسوز ایرادی اولاراق سئچمه‌یه ده بیله‌ریک، آنجاق بیر اوخوجو هر زامان اؤزونو بعضی کاراکتئرلره بنزه‌دیب، عدالتلی اولاراق اونلارلا اؤزدشلیک (همذات‌پنداری) ائتمه‌یه چالیشیر. ادبیات دونیاسیندا اوخوجونون بو اؤزدشلییه حاققی چاتیر. بو، اولا بیلسین همن دنگه‌لی عدالتدیر. منجه “ائویم” رومانیندا دا اوخوجویا بئله بیر حق وئرن دنگه‌لی عدالتین گیزلی حوضورو وار. من ائویمی اوخودوقدا بو اؤزدشلیک آنلارینی چوخ یاشادیم و سانیرام هر بیر اوخوجو اوچون همن “اوخوماق” عملینده، بو ان اؤنملی آنلاردیر. اونا گؤره ده اینانیرام کی هر اوخوجو “ائویم”‌دن هر تور یوروم و قضاوت چیخارا بیلرسه، اونون بونا حاققی چاتیر. تکی “ائویم”‌ین بیر سیرا قونولاری ایچردییی اوچون، اوخوجولار موغایات اولمالیدیرلار کی اؤز اوره‌کلری ایسته‌ین آشیری ایئولوژیک یوروملاری اورتایا قویماسینلار. بئله اولمازسا، هر اوخوجو بو رومانی اوخودوقدا ائموسییونال سفسطه‌یه یول وئره بیلر. بوردادیر کی “اوخوماق” داها اوخودوغو متنله بیرگه اؤزونو تانیماق آنلامینا دئییل ده، متنله بیرگه اؤزویله ساواشماق- دؤیوشمک آنلامینا گلر. ساواش- دؤیوشون سونو اؤلومدور. اویسا اوخوجو اوخودوغو هر جانلی متنی دیریلتمه‌لیدیر. بئله‌لیکله آیدین اولور کی “اوخوماق”‌ین ماهیّتینده “دیریلیش” ده وار. سؤزسوز متنین اؤزو ده بو ساحه‌ده اوخوجویا یاردیم ائتمه‌لیدیر. منجه “ائویم”‌ده گره‌کینجه بو باشاری وار و بیر تور اؤزونو اؤز اوخوجوسونا یوروده بیلیر. سؤزسوز بو آرادا فورمون دا بؤیوک رولونو دانماق اولماز و “ائویم”‌ده فورم دا اوخوجونو اؤز آردینجا چکه بیلیر. اولا بیلسین هئچ “اؤز آردینجا چکه بیلیر” دئمه‌مه‌لی‌یدیم ده، “اؤزویله اوز- اوزه اوتورتماق ایسته‌ییر” دئمه‌لی‌یدیم! چون، اؤزل اوخوماق بیر متنله بیر اوخوجونون اوز- اوزه اوتورماغیندان یارانیر. یالنیز اوخوماق بؤیله اؤزل اولارسا، قاباقجا دئدیییم کیمی اوخوجویلا متنین آراسیندا دییالئکتیکی بیر ایلیشکی قورولا بیلر. بئله‌لیکله اوخوجولار حاققی چاتان چئشید یوروملار و قضاوتلرینی اوزه چیخارار. بو آرادا متنین یازیچیسی‌یلا باشقا بیره‌ر اوخوجولار دا بو قضاوت و یوروملاری قبول ائتمه‌سه‌لر ده، ان آزیندان اونو ائشیتمه‌لیدیرلر. بو داورانیش، اولا بیلسین گونوموزده‌کی – اؤزللیکله بو تای آذربایجاندا – اوخوجولاری ائویم رومانی‌یلا بوندان آرتیق باریشدیرار و بورا کیمی اوخویانلار بئله بیر داها دا – بو دؤنه اؤزل اوخوماقلا – بو رومانا دؤنمکلرینه جان آتارلار. چون، نه اولور اولسون، ادبیاتدا ان اؤنملی ایش “اوخوماق”‌دیر. و یئنه ده اوخوماقدیر کی متن دونیاسی‌یلا اوخوجو دونیاسینی بیر- بیرینه قوووشدوروب کسیشدیریر.\nدئمه‌سی گره‌کمیر کی بوتون رومانلارین قاپیسی هانکیسا بیر یوروما آچیقدیر. آنجاق هر رومان دا یازیلاندا، اؤز- اؤزلویونده نئجه قاورانیب یوروملانا بیله‌جه‌یینی دوشونور. منجه “ائویم” بونلارداندیر. او فورم و روایت باخیمیندان سانکی اؤز- اؤزونو قاورایاراق یوروملاییب و اوخوجوسونون بوینونا اوخوماقدان باشقا بیر عمل قویمادیغی قدر اؤزگون- اورژینالدیر. سؤزسوز بو رومان دا باشقا رومانلار کیمی یوروملانماقدان قاچمیر، آنجاق آرتیق اؤز اوخوجولارینا تانینمیش اولان بیر ایدئولوژیکی قونونو محض تانیدان و آیدینلادان بیر سوژه کیمی اؤزونده یئرلشدیردییینده، بوتون ائموسییونال سفسطه‌لرین قاباغینی اؤنجه‌دن آلیر. ائویمین ان بؤیوک اوغورو دا ائله بوراسیندادیر! منجه ائویمین دوغرو- دوزگون یورومو و گیزلی آنلاملاری تام اؤزونده‌دیر. بونلار چوخ گؤزل و ادبی بیر فورمدا اؤز یئرلرینده اوتوروبلار، آنجاق گیزلیدیرلر. اوخوجو اؤزو بونو الده ائتمه‌لیدیر. من اونو اؤز ایسته‌دیییم و دوشوندویوم کیمی، اوچونجو دؤنه اوخودوم. اؤنجه‌دن ایکی دؤنه اوخودوغوم و بیر اوخونوش یازدیغیمدا اونون نه‌لر ایچردییینی بیلیردیم. آنجاق بو روماندان بیر شئیلر گؤزله‌دیییمدن دولایی بیر داها دا یئنیدن اوخودوم. دئدیییم کیمی نه‌سه یازماغی دوشونموردوم. آنجاق یوروملاماق ایشلوی بو یازینی یازماغیما مانئع تؤره‌ده بیلمه‌دی. بو، هئچ یوروم اولمایا دا ب��لر. اولا بیلسین بو رومانلا باغلی بیلگیسی و گؤزلنتیسی منیم بیلگیلریمه و گؤزلنتیلریمه بنزه‌ین باشقا بیر یوروملاییجی تاپیلدی دا، باشقا- باشقا یوروملار اورتالیغا قویولدو. بللیدیر کی هانکیسا بیر متن یوروملارین سینیرلی بیر فضاسی اولسا دا، بیر یاندان هئچ اثردن یالنیز بیر یوروم یوخدور، بیر یاندان دا بیر اثردن سونسوز یوروم دا یوخدور. ائویمین ده سؤزسوز اؤز سینیری وار و اونو باشقا بیر تور یوروملاماق اوچون باشقا بیر تور ده اوخوماق گره‌کیر.\nبو آن سونسوز سئویب- سایدیغیم بیر شاعیری، بیر حئکایه و رومان یازارینی دوشونورم: رقیه کبیری! او، دونیا رومان دئولرینین اؤنونده رومان یازماغا حاقلیدیر یوخسا حاقلی دئییل، دئمیرم. آنجاق اونون “ائویم”‌دن باشقا رومانلار دا ادبی توپلولوغوموزا سونا بیله‌جه‌یی قدر رومان یازماغا گوجو وار. بو یازی گره‌کدیییندن اوزون اولدوغونا گؤره، من بوردا “یازماق” اخلاقیندان دانیشماق ایسته‌میرم، آنجاق ائستئتیکسی ائتگیلر هر روماندا دا اولا بیلمیر و یوروملاماق آزادلیغینی اوخوجوسونون الیندن آلیر. من کیان خیاو اولاراق دئییرم: بو تای آذربایجان ادبیّاتی ائویمه مینّتداردیر. هم ائستئتیکسی، هم ده اخلاقی بیر آنلامدا: مینّتدار! بیز اثرلرینی سئوه- سئوه اوخودوغوموز بو یازیچییا اؤز بورجلاریمیزی، اؤتن عؤمروموزه ساعاتلاری اؤده‌دیییمیز کیمی، اؤده‌مه‌لیییک! قوشقوسوز بو دا تام ادبیاتین اؤزو کیمی، حیات و اینسان حقیقتینین آختاریشیندا اولماغین بیر یولودور!","num_words":3151,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":183663.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کیریل الیفباسی چوْخلو اسلاو دیل لرده و قازاق، تاتار، قیرقیز و موغول دیلرینده ده ایشله نیر. بۇ الیفبایا صاحیب اولان ان بؤیوک دیل لر روسجا و اوکراین دیلی دیر.","num_words":31,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":745038.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رحمتلیک فهی زن دایی‌نین اؤلن گونوندن قولام دایی‌نین ایکی گؤزو اولور بیر ده شهرین دول آروادلارینین اوزو. کیشی بو ایشی دوغوردان دا چوخ ماهارتیله قاباغا آپاریر. تعزیه مجلیس‌لرینده، اوندان سونراکی قوهوم – قونشونون گل – گئدینده، هر یئرده کی الینه گئره‌وه دوشوردو – خصوصن آرواد اولان یئرلرده، یا خود ائوینده، عایله‌سینده دول آرواد اولانلارین یانیندا- باشلاییردی فهی زن دایی‌دان تعریف توصیفه. اوولجه آدام آلدانیردیسا دا، سونرا دیبینه گئدنده گؤروردو اده بو آدام فهی زن دایی‌نین یوخ، اصلینده اؤز داشین دؤشونه دؤیور؛ او یازیق تکجه بیر باهانه دیر :\n– رحمتلیک آرواد دئییلدی کی، بیرجه دانا فرشته ایدی. اخلاق، یک. ادب-ارکان، یک. مریفت، انسانیت، خانملیق، یک. بو ائوه گلنده نئچه یاشی واریدی؟ هامیسی اون اوش یاش؛ صاغیر بیر اوشاق ایدی؛ دده یوخ، ننه دئینده تورک آوارانین بیری. آمما، آلیردی ها، تربیه‌نی. دئییلن سؤزو گؤیده قاپیردی. بئله من اونو لاپ الیمده اوووجومدا بؤیوتدوم بآا. عجیب دی کی اونون اؤلمه‌سی ده ائله همن جور اولدو؛ دوز بیر قوش کیمی الیمین، اوووجومون ایچیندن پیرریلداییب گئتدی. هئچ بئله بیر گون دئیه‌سن ناخوش زاد دا اولمادی هآا. دئدی قولام کوره‌ییم آغریر. باشلادیم کوره‌یین اووماغا؛ بیردن بیره گؤزو آخیندی، بیرجه دنه ��خ دئییب تاپیشیردی. لاپ بئله الیمین ایچینده قورتاردی بآا. دئییرم آی ناانصاف بیر دوهتورلوک، مریضخانالیق اولایدین باری! گؤره‌یدین وار- یوخومو خشلییرم سنه یا یوخ ؟ گؤره‌یدین گؤتوروب خاریجه آپاریرام سنی یا یوخ ؟ بس بو نه ظولم ایدی منه روا بیلدین؟ بوینومداکی تکلیفی اؤده‌مه‌یه نئیه منه آمان وئرمه‌دین، آاخ …، آاخ، من سنه نه دئییم، الله سنه غنی-غنی رحمت ائله‌سین آی آرواد…، باشیزی آغریتدیم، گوزشت ائله‌یین، دای نئینیم، دردلی دئیینگن اولور دآا …، الفآاااتحهم الصلوات!\nباشقا پرده ده او اؤز سونسوزلوقون دا بئچارا آروادین حسابینا یازیردی:\n– رحمتلیگین بی وارث اولماسی لاپ منیم اوره‌ییمی اویوور بااخ. دئییرم من اؤلندن سونرا او یازیغین قبیرینه کیم بیر دولچا سو آخیداجاق. نئیلییم قیسمت دئییلمیش دآا ! باخ هر یئره دئیه‌سن آپاردیم، تهران، تبریز، هارا، هارا، دای یئر قالمادی گئتمه‌یک. دوهتور،داوا، دووا، درمان، نه، نه…، خئیر، اولمادی. دئدیلر اینگیلیس، دئدیم اولسون ماشینی ساتیم گئده‌ک، دئدی یوخ، کیم اوشاغیننان ته‌مسیک آنلاییب کی من دالا قالمیش اولام. اوشاغی نئیلیرم، سن منه هم اوشاغسان هم ده بؤیوک، … باخمادی، سؤزه باخمادی،… بئله، … قاتیب قاریشدیریرام هآا . والله هئچ اؤزوم ده بیلمیرم نه دانیشیرام؛ گوزشت ائله‌یین ‌سیز آلله … بی واریث لرین حاققیندا الفآاااتحهم الصلوات!\nتعزیه گونلریندن آرا آشدیقجا قولام دایی‌نین پرده لری ده یاواش-یاواش شن‌لشیردی:\n– بیرجه گون اینانین قویمازدیم کورروخ چکه بآا. سحر چاغی ائودن چیخاندا بیر قیزیل اونلوق قویاردیم تاخچایا. آخشام ائوه قاییداندا گؤرسه‌یدیم گؤتوروب، بیرین ده قویاردیم. گاهدان گوله – گوله دئیردی قولام بیرین ده قوی. دئیردیم باش اوسته، سن مندن جان ایسته. رحمتلیک چوخ ال آچیق ایدی. پولو سامان کیمی سوووراردی. هر ‌سیرویزیمده هانسی شهره گئتسه‌یدیم یوکو بوشالدیب کئچردیم بازارا، بو نه دی دیهدابان باشماق، بو نه دی پئشنه‌خاب، خودری چادیرالیق، ژوژئت دونلوق، لایلون جوراب؛ بئله داا، دای نه دئییم …چوخ شئیی‌لرین آدین آپارماق یاخشی اولماز، هه، آلیب تؤکردیم ماشینا . دئیردی بیر بئله شئیی نه‌یه آلیب گتیریرسن کیشی؟ دئیردیم سنه قوزوم، سنه. قوخما، یئ، ایچ، گئی، گز، دولان! انیوه اوزونوا خشله! نه‌دن قورخورسان؟ …آی ی یای، دئین یوخدو قولام اوننان سورا سن نئیلیه‌جکسن؟ باشیوا هارانین داشین سالاجاقسان، هارانین؟… دوز دئییبلر آرواد بلادیر، آمما، هئچ ائو بلاسیز اولماسین به حقق فاطمه‌ی زهرا…!\nدئییلنلره گؤره هله فهی زن دایی‌نین قیرخی چیخمامیش قولام دایی اوچ-دؤرد یئره ده ال آلتی ائلچی گؤنده‌ریر. آنام قضییه‌نی دویور، باجی‌لارین ییغیر باشینا برک – برک تاپیشیریر کی:\n– نابا – نابا اوزوزه گتیره‌سیزهآا، یوخسا پرده گؤتورولر؛ بونون اوزو آچیلسا قاباغیندا دورماق چتین اولار. بیر جور باشین قاتین! فهی‌نین ایلی چیخینجا سئی – سئی ائله‌یین گؤره‌ک نه چیخار!\nقولام دایی‌نین دؤرد باجی‌سینین دؤردو ده پروانه کیمی اونون باشینا دولانیرلار کی اولمویا کیشی کوورلوق چکه، شیلتاخلانیب ائولنمه‌یه چیرمانا. ائو– ائشیگینی، پال – پالتارینی یویوب تمیزله‌ییردیلر؛ چوخ گونلر او بیر یئره یوخ بغضن ایکی یئره دعوت اولونوردو. بونونلا بئله کیشی ادا – اطواریلا هامینی دیله گتیرمیشدی. منیم کیچیک خال��م خدیجه بیر گون آجی‌ییب دئمیشدی :\n– قیزا کیشی بئله ازلیر کی ائله بیل ایلک قارینا ایکیز دوغموش زاهی‌دی؛ والله من کی دای جانیخمیشام!\nاو بیریسی خالام دردلی – دردلی شیکایته گلمیشدی کی:\n– ایشیکده گؤرنده کیشی آت کیمی چاپیر، ائوه گلنده آدام دئییر بدبختین الینه بیر چه‌لیک وئریم!\nحتتا منیم آنام تکجه قارداشینی دلیجه‌سینه سئودیگی حالدا ایستر– ایسته‌مز، گئت گئده، خصوصن فهی زن‌دایی اؤلندن بری اونا نیسبت نظری ده‌ییشمیشدی. گویا بیر گون باجی‌لارینین بیرینه دئمیشدی:\n– او زامان کی جاوان ایدی نادانلیغینین، گیژلیگینین دردین چکردیم؛ ایندی ده کی قوجالیر بیژلیگی باشیمین بلاسی اولوب. دئییرم گؤره‌سن آلله بو ائله اوولدن بئله تولکویموش؟\nآنجاق قولام دایی آروادینین قیرخی چیخیب – چیخمامیش خیردا – خیردا باشلاییر ایسته‌یینی اوزه چیخارتماغا:\n– بابام من آروادی نئیلیرم، دئییرم بیر قولاق یولداشی تاپین کی صاباح کی گون فهی کیمی آخ دئییب تاپیشیرسام اقلیکم ‌سیزه بیر خبر وئرن اولسون آخی؛ یوسا بیلیب گلمه‌یزه قالسا منیم جنازه‌م شیشیب شیشیب تولوغا دونر! گلیز هم اؤز آبریزی ساتین آلین، هم ده منی خیجالاتدان چیخاردین! بابام والله بیللاه دای من اوتانیرام . هاچانا جان زحمت وئره‌جه‌یم‌ سیزه!؟\nباجی لاردان بیر ایکیسی کورکله‌نیب، اورکلرینده “آخ قادان اوره‌ییمه قارداش، عؤمورونون آخیر- آخیریندا گؤر نه گونه قالدی؟» دئییرلر. آمما خدیجه خالام، قولام دایی ائودن چیخجاق دئییر:\n– زاریماغینا باخمایین! من بیلیم آللهیم سؤزلرینین هامیسی هاوادی، لاپ واللهی بیر ماممیلی – ماتانین آختاریر. من اؤلو،‌ سیز دیری، ایه‌ر من دئین اولماسا توپورون منیم اوزومه!\nگونلر گئچدیکجه قولام دایی‌نین ال آلتی چالیشمالاری، عین حالدا باجیلارینین یانیندا ازیلیب زاریمالاری شیددتلنیر. آخیردا بیر گون آنام دئییر:\n– آی قارداش باشیوا دولانیم، هر ائلین بیر دبی وار، بیر رسمی – روسومو وار. آمان وئر قوی فهی‌نین ایلی چیخسین، باش اوسته اؤزوم دوشه‌رم قاپی – قاپی اختاررام بیرین تاپارام سنه. دوزونو سوروشسان بیر ایکیسینی ده گؤز آلتیندا یاتیتمیشام، آرخایین اول، واخ – وعده‌سینده گئده‌جه‌یم قاپیلارینا.\nآمما قولام دایینین داماغی ایسلانمیر:\n– بابام من دئمیرم کی ائله گونو بو گون یاپیش قولوندان گؤتور گتیر بورا، یوخ، ائله دئمیرم، دئییرم لاپ ایندی‌دن باشلاساز، ایل چیخانا قورتولا یا فلک، یوخسا سئی – سئی ائله‌سز او تایدان گره‌ک آلتی آی دا دایانام، … بابام آللها باخین! دای دؤزه …لاالاهه الا الله !\nنهایت آنام سؤزه سون قویور:\n– یاخشی دای نه دئییرم، باشلاریخ، لاپ گونو صاباحدان!\nقولام دایی گئدندن سونرا آنام خدیجه خالانین دونقودانماسینین قاباغیندا دئییر:\n– قیز سن ده نه جیت قوز اولموسان! ائله صاباح ائلچی‌لییه گئتمه‌دیک کی، قولامی آلداتماغا نه وار!\nخدیجه خالا آجی – آجی گولومسه‌ییر:\n– اونون قارنیندا یئددی دانا تولکوو یاتیب باجی، بیز هئچ، بیزدن بؤیوگو ده اونو آللادانماز.\nبونونلا بئله آخیردا یئنه آنام دئین اولور؛ دوزدور کی قولام دایی اوش – دؤرد یئره ائلچی ده گؤنده‌ریر، آمما نهایت بیر ایش باشا سالامماییر.","num_words":1659,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":197155.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دیلیمیزین، ائلیمیزین ائله بیر گونودورکی، ساده‌جه بیر مزار داشینا قازیلان بیر بند تورکجه شعر، ساچلاری فشئن بیر یئنی یئتمه‌نین شیکسته بسته تورکجه یازدیغی بیر مئساژا عینادی، هر گون دوغولان کؤرپه‌لریمیزین ثبت احوال اداره‌لرینده بئش آلتی آی یوبانان تورکجه آدلارینین حیکایه‌لری، ساده‌جه بیر املاک چینین، بیر آلیش وئریش مرکزینین و … تورکجه رئکلاملاری بیزی اؤیله‌سینه سئویندیریرکی… حله قالسین بو کیتاب کیتاب شعرلریمیزین و حیکایه‌لریمیزین بیزه وئردییی سئوینج! حله قالسین!…\nآما بو او دئمک دئییل کی، بوسئوینجین حئسابینا بیر سیرا جیددیه آلیناجاق شئیلری جیددیه آلمایاق! بو دوغرو دئییلدیر. شعر، پوئزیا، ادبیات ائله بیر یئردیرکی، اورا شوخلوق گؤتورمز. اورا جیددییه آلینمالیدیر. بونو هامی قلمه اینانانلار بؤیله‌سینه ایسترلر. او اوزدنده ادبی محیطلرده، حتی تنقیددن اؤز آراسیندا اینجیین‌لرده، اوزه واری تنقیدی سئودیک‌لرینی دئیرلر. البت دوغرو تنقیدی. ایچینده غرض، ایچینده حسادت اولان تنقید البته کی، یالان کیمی قویروغو چاغال اولار. اولا بیلر غرضسیز بیر منتقد دوغرو اولمایان شئیلرده سؤیله‌سین، البت بودا سئچیلر و …\nادبی محیطیمیزه قدم قویان هر بیر ایمضا، هر بیر کیتاب بیزی سئویندیردییی کیمی، سایین دوستوموز بولود مرادی جنابلارینین دا بو کیتابی بیزی اؤیله‌سینه سئویندیردی. مجازی دونیادان خبرینی آلدیم. حله کیتابی آلمامیشدیم، بولود بی‌یین “اوخوجوما ریپورتاژ” آدلی بیر پایلاشیمینی گؤردوم. ماراقلا اوخودوم. اوخوجولارینی آییرمیشدیلار و منیم اوخوجو طبقه‌م بونلار و بونلار دئمیشدیلر و … دوغروسو ماراقلاندیم، هم کیتابی تئز اوخوماغا، هم اؤزومون هانسی اوخوجو گروپونا عاید اولدوغوما!.. خلاصه کی، کیتابی آلدیم و باشلادیم اوخوماغا. هر شئیدن قاباق کیتابین آدینا دئیه‌جک بیر شئیلریم وار؛ من ائله بیلیردیم کیتابین آدی “یوخولاری یاتاقدان ائندیرک” دیر. آما کیتابی گؤرونجه گؤردوم آدی “یوخولاری یاتاقدان ائندیرمک”‌دیر. باخین اگر بو آدلاری بیر بیرینین یانینا قویوب هر ایکیسینی ایکی اوچ دفعه تکرار اوخوسانیز، البته کی او فرقی دویاجاقسینیز. “ائندیرک”فعلی، یعنی بولود بی اؤزو بو ایشی گؤرور و باشقالارینیندا گؤرمه‌سینی ایسته ییر. آما “ائندیرمک” فعلی خنثی بیر آنلام داشییر. یعنی یوخولاری یاتاقدان ائندیرمک دویوروسو وار، آما هئچ حله اؤزونه ده قبوللاندیرا بیلمه‌ییب کی، بو ایش اولسون یا اولماسین. آیریجا بیر کیتاب آدی کیمی قولاقلاردا سسلنمه‌سیده بیر او قدر یاخشی حیس‌لر دوغورمور. کئشگه بو کیتابین آدی “یوخولاری یاتاقدان ائندیرک”اولایدی!..\nباشلادیم اوخوماغا. من خصوصیله گنجلییمیزی چوخ جیددی اوخویارام. بو اؤز آرامدا اؤزومله تعهدومه قاییدیر. بیرده دئییم کی، من ائله بئله‌سینه شعردن بیلمه‌ین، چوخ اوخومایان و شعرین آغیرلیغی آلتیندا قالان بیریسی دئییلم. بیلدیینیز کیمی شعرین اؤزونون ذاتی بیر آغیرلیغی وار، او آغیرلیق، شاعیرین بئجریسیزلییندن شعره یوکله‌دییی آغیرلیقدان باشقادیر. بو جمله‌نین بیر داحا آلتینی چیزمک ایسته‌ییرم؛ شاعیرین بئجریسیزلییندن شعره یوکله‌دییی آغیرلیق!… بو گون او تای آذربایجان، تورکیه معاصیر شاعیرلرینین شعرلرینی یا ایلک اوخدوغومدا تام قاورایارام یادا ایکینجی دفعه اوخودوغومدا. من اوخوجولوقدا نه‌یم ، نه قدرم اؤزوم ان یاخشی بیلیرم، بونلاری سیز اوخوجولاردا اؤزوم ساریدان گووه‌ن یاراتماق اوچون دئییرم ساده‌جه. یوخسا بئله شئیلرین یئری دئییلدیر بورا اصلا.\nاؤز اؤزومه دئییرم؛ الهی اگر من بیلمیرم، بس اوندا نییه مثلا نجیب فاضل قیسا کوره‌کین “ساکاریا” شعرینی ازبردن بیلیرم، اونون اوزون اوزادی تحیلیلینه واریرام! بس اوندا نییه عصمتی اؤزه‌لی، اردم بایازیدی، آتیلا ایلهانی، ناظیمی، سئزایی نی و …. اوتاییمیزین بوتون آلتمیشینجیلارینی و بوتون گنجلیینی تام اولدوغو کیمی قاوراییب، اولدوغو کیمی بیله بیلیرم. آما بو تاییمیزدا بعضی ایمضالاردا ایلیشیب قالیرام؟! من امینم سیزده عیناً بو حیس‌لری یاشییرسیز بو گنجلریمیزی اوخورکن. حله امینم کی، سیز من قدر جیددی ده اولاماسینیز بو ایشده. چون من بو اوخوماقلاردان لذت دن اؤته‌ده بیر شئی دالیندایام، آما سیز ساده‌جه اوخویوب، لذت آلیب و گنجلییمیزه اؤیونمک اوچون وارسینیز و بیر شئیلر آلماق اوچون همده.\nآنلاشا بیلمه‌ییمیزه دستک اولسون دئیه، شعردن بیر آنلاتی وئرمک ایسته ییرم؛ باخین، شاعیرین بیر سوبیئکت دونیاسی اولار. یعنی ساده دیلله دئسک، بیر تخییل عالمی اولار، او عالمده شاعیرین مثلا “سئوگی” دن اؤزه ل بیر آنلاتیسی اولار و گلر ایچینده یاشادیغی جمعیتین “ادبی دیل”ی واسیطه سیله و بیرده اوخوجولارا تانیش بو اوبیئکت‌لره سؤیکنرک، او آنلاتینی اؤز جمعیتینه و اوخوجوسونا اؤتورمک ایستر. اگر بو پروسه‌نی باشارا بیلرسه، دئملی باشاریلی بیر اثر اورتایا قویوبدور، یوخ اگر باشارا بیلمزسه دئملی، باشاریلی بیر اثر اورتایا قویا بیلمه‌ییبدیر. نئجه کی، ائله بو کیتابین اؤزونده بولود بی یین “سئوگی” دن بیر آنلاتیسی وار. دئییر؛ “سئوگی بیر آپارتماندیر”. سونرا گلیر بو خالقین ادبی دیلی و تداعی، تخییل دیلی واسیطه‌سیله بونو آنلاتماغا و جمعیته اؤتورمه‌یه چالیشیر. آما گؤردویونوز کیمی ایلک باشدا یاخشی باشلاسادا،\n“سنسیزلیک مشقی‌یم!\nقارالاییرام یوللاری\nدؤنه دؤنه\nازبرله‌ییرم ال‌لریمی ایتمه‌یم… یادیما گل!\nهر گون بیر دورنا ائرته‌سی، هر آن یالنیزلیق سونراسی‌یام …”\nسونرادان او بئجه‌رینی ایتیریر و اوخوجویلا، آنلاتیسی آراسیندا کی ایلمه‌لری و ایلیشگیلری قیریر. دئمک اولار بو چاتیشمازلیق بولود بی یین بو کیتابیندا یئر آلان شعرلرینین یوزده چوخوندا واردیر.\nگنجلییمیزی اوخورکن، همشه بئله بیر آرزوم اولار؛ کئشگه الیمدن توتاجاق شعرلر اولا بو کیتابدا و او شعرلری بو کیتابدان آیری و اؤزه‌ل شکیلده ادبی محیطیمیزه تقدیم ائده بیلک! اوللدن بئش اون شعر اوخوموشدوم، ائله بیر شعرلره راستلامایاجاغیمین قورخوسو منی آلدی و دوشوندویوم کیمی، نه یازیق کی، ائله بیر شعرلره راستلامادیم دا. دئمیرم یوخ ایدی، واردی. عهده‌سیندن گلدییی شعرلرده واردی، آما سیرادان دیرلار. آما بول بول باشاریلی میصراعلارلا دولودور بو کیتاب. بیر داحا وورغولاییرام بول بول باشاریلی میصراعلار! بو میصراعلار هر تک تکی اؤزلویونده بیر دونیادیر. هم بدیعی جهتدن ساییلار، هم دوشوندوروجودورلر. ائله کی، شعری اوخورکن، شعرلر دئییل، مصراعلار سنی آلیب گؤتورور. بو البته کی، یالنیز میصراعلاری نظرده آلدیقدا بؤیوک باشاریدی، آما بو میصراعلارین باشینی بیر یئره ییغیب و شعر ائدجک بوتؤو بیر آنلام یا یوخدور، یادا وار، آما شاعیر باشارماییب‌دیر. البت میصراع ایله، شعر آراسیندا بیر تعادل و تناسب اولمالیدیر. اگر گوجونو میصراع‌یا وورارسان‌سا، البته کی، شعر گوجوسوز و آلینماز حالا گلر! و من یئری گلمیشکن او میصراعلاردان بیر نئچه‌سینی ادبی محیطیمیزه تقدیم ائدیرم؛\nسن یئریینده بایراق دا عاشیق دورور\/ چیخماز بیر جمله‌دیر آنا گؤزلرین – اوخوجوسو و کاتیبی‌یم\/ و عشق دیک دابان باشماقلاری ایله، دانشکده‌نین پیلله‌لرینده قوجالاجاق\/ اورمونون سوقاتی آجی دوزدور ایندن بئله!\/ گؤرسم پئرفئسیونال لیمون رنگینده گونش‌لرینی\/ سسیم‌می قاناییر؟ بیزه نه اولدو یار(البت بو میصراع‌نین شعری اؤزو باشاریلی بیر شعردیر)\/ باش تاپمادیم گؤزلریندن چتین ایدی دونیا کیمی\/ یومما، گؤزلرین تورپاغین بیوگرافیسیدیر\/ اؤنملی‌دیر گئجه کیمی سحره، دلی کیمی شهره\/ گؤیلومدن کئچیرسن چیخ گل یادیما\/ اؤلوم قوجا بیر تاکسی دیر یاشیل چیراقلاری سئچمز گؤزو\/ شعر سونسوز بیر تدفین آخشامی‌دیر یالنیز\/ داریخمیشام سنه چیخماز بیر کوچه کیمی\/ بارماقلاریمین هره‌سینه بیر آد وئریرم، هامیسینی سنین آدینلا چاغیریرام\/ نغمه‌سینی ایتیرمیش بیر قوش دور اومودوم\/ ال‌لریمه باخ: نه ال آتدی گوندوزون یاریمچیق بیناسینا، نه باشماق تایی هانسی‌سا قیرخ ال‌لی پرئزدئنته\/ گؤیدن آیریلماز دنیز، بیربیریمیزدن بیز\/ قونور اشیالارین اوستونه، گؤزومه سسیمه کؤینه‌ییمه…\/ هر چاغیردیقجا سنی بیر جئیران دوغولور\/ نه زامان نه رنگ ده بیر شعر اولسام\/ آچیق قالیر سطیرلرین سونو یارالارین باشی\/ منیم اؤلوموم بارماقلاریمدان باشلاناجاق، سنین اؤلومون ساچلاریندان\/ داشیندیغیم بو دیشی چیچک‌لر، داشیندیغیم قوش‌لار، داشیندیغیم سس‌لر(عمومیتله بو داشیندیغیم عیباره‌لری دهشت افاده‌لردیرلر)\/ باجارمادیغیم بیر دیلده جاوابسان اللریمه، گؤزلریمه\/ … یعنی دئدییم کیمی بول بول باشاریلی میصراعلار! بلکه بیر کیتاب باشاریلی میصراعلاردا دئسک یانیلمامیشیق! چوخ حاللاردا بو میصراعلارین باشلارینی بیر یئره ییغان شعرلرده اولوب، آما عمومیتله، شعردن چوخ، شعر دیلینده سایاقلامالارا بنزه‌ییر! هر میصراع اؤزو دوغرو بیر افاده، آما چوخ حاللاردا بیر بیرینه اویمایان، بیر بیرینه یاخین گلمه‌ین سایاقلامالارا بنزه‌ییرلر دوغروسو!\nبعضاً میصراعلاری آشیر و “بند”لشیر او باشاریلار. مثلا؛\n“…\nیوخلاییر دؤشه‌مه‌نی تاپماییر آختاردیغینی قادین\nیالقیزلیق اییسی گلیر اوتاقدان\nاییله‌ییر یاتاغینی سوسور\nبیر آزدان اوردان اودا گئده‌جک\nیوخولارینین قالانی بالینجینین ایچینده آغریماغا داوام ائده جک …” (کیمسه‌نین ناغیلی یوخ شعریندن)\nیا\n“…\nقوپوز یونورام گئجه گوندوز\nنوت لاری دوزورم گؤزوندن آخان میرواری کیمی ..” (قوپوز یونورام شعریندن)\nیا\n“…\nگؤیون دمیر یوللاری وار جین‌لر ایله شاعیرلر تانییار یالنیز\nاوردا سنی گؤزلمک‌له مشهورام\nبایرام سفره‌سی آچارام واغزالدا چای دملرم\nپاییز تؤکر ایچریک یارپاق یارپاق اورمو چؤللرینی اونوتمادان\nیای دا قاتیلار بیزه بوغدا باشاقلاری ایله بیر ساری کؤینک قونار واغزالا\nهر قونودان دئییب اؤتریک ساعاتلارا عیناد\nگونده لیک ایشیمیزدیر حیات …” (اؤلومه باخمایاراق شعریندن)\nو …\nبلکه بیریلری بو میصراعلاری اوخورکن،\n“ماشینلاردایام ال‌لریمدن یاپیشیب دوشمه‌یم قیشا”\n“بیز خیاباندان قیشی میندیریب آپارمادیق ائوه”\n“بیر قیشدان میندیرسین تبریزی هر قیشدا ائندیرسین او شورگؤز تاکسی”\nواقیف صمد اوغلونون “بیر آخشام تاکسی‌دن ائندیک پاییزا” مشهور میصراعسینی خاطیرلایا و اونون گؤرونمز تاثیرینی و پلاگیات اولدوغونو دوشونه! آما بولودون شعر دیلینی اینجه‌له‌یینجه، باشا دوشرکی، بئله حاللار بولودون شعر دیلینده بول بول دور و بو تاثیردن، فیلاندان یارانان بیر شئی دئییلدیر.\nبیرده بولودون اؤزونه مخصوص بیر شعر دیلیمی دئییم، بیر دئییم طرزیمی دئییم، بیر چوخ شعرلرده و میصراعلاردا اؤزونو باشاریلا گؤستریر و اودا شعره بیر ریتم و آهنگ گتیریر و چوخ گؤزه‌ل‌دیر. مثلا “گؤزلرین” شعرینده بئله میصراعلاردا اؤزونو دوغرولدور؛\n“بارماقلاریندان قاغایی سیچراییر شعریمه قاغایی”\n“یاغیش یاغیر یئنی الیفبادا یاغیش”\nاؤیله جامید بیر قارانلیق گؤزلرین اؤیله”\n…\nیعنی بیر کلمه‌نین عینی میصراع دا تکرار گئتمه‌سی و اونون یاراتدیغی اؤزه‌للییی دئییرم. عمومیتله بو “گؤزلرین” شعری منی چوخ ساخلادی. بعضی اوفاجیق سرپمه‌لری گؤزه آلماساق بو شعر ساییلیر بیر شعردیر و ده باشاریلی.\nبولودون میصراعلاریندان واز کئچمک اولمور. دئسم کی، بعضی میصراعلاری وار، اؤزو بیر شعر قدردیر، بلکه یانیلمامیش اولارام. اؤرنک اوچون بو میصراعلار؛\nایشیق ساخلاییر ساغی سولو، عاشیق ساخلاییر یولو\/ اؤیله جامید بیر قارانلیق گؤزلرین اؤیله\/آتیلمیش بایراق دیر روزگار الینده بو آیاغیمادک اوزانان ساچلاریم!\/ سنه گؤره یازدیم گؤزلریمی، آیاغیمی، الیمی\/ سنه گؤره یازدیم دونیانی\/ هر گون بیر دورنا ائرته سی، هر آن یالقیزلیق سونراسی یام\/ ساچلارینا دالدیقجا چوخالیر بارماقلاریم\/ آرخامدان آتیلیر داشیندیغیم کؤلگه لر\/ اون هئجه لی بیر هایکودور ال لرین!\/ ….\nبیرده بیزیم ادبی محیطلریمیزده بعضی یانلیش تابلو‌لار وار؛ مثلا بیر سیرا هماهنگ دوستلوقلارین اؤزلرینی حددیندن چوخ رئکلام و منم‌لیک اوبیئکتینه چئویرمه‌لریدیر. بونلارین یئنی یئتمه قلملریمیزه جیددی آسیب‌لری ده‌ییر و ده‌یمکده‌دیر. صحبتیمیز قونوسو اولان سایین دوستوموزدا ائله دوستلوقلاردان ساییلیر. اورتایا قویدوغو اثرلرده کی، بئله جیددی چاتیشمازلیقلارلا اوز به اوزدور. او بیری طرفدن دئدییمیز یئنی یئتمه نسیل او رئکلام و تبلیغات سایه سینده بونلاردان باشقا بیر کس گؤرمور و بونلارین آغیزلارینا باخیر، کیتابلارینین یولونو گؤزله‌ییر، سونرا شعردن بونلار وئردیک‌لرینی بیلیر و گلیر کیتابلارینی و اثرلرینی اوخورکن آچیب آغاردا بیلمه‌یه‌جک سورونلار و سورغولارلا اوزله‌شیر نتیجه ده ایسه، نه ائده‌جه‌یینی بیلمیر و بیر استعداد کیمی جاییر قویور چیخیر گئدیر. نه یازیق کی، بونلار بو گونوموزون ان جیددی ادبی پرابلئملری و یانلیش تابلو لاریدیر و بو تابلو لار سیندیریلمالیدیر. بو همن عصمت اؤزه‌ل ین یوخاریدا گتیردییمیز؛”دیلجه سوسوب\/ بدنجه دانیشیلان بیر چاغدا\/بیلیرم، آسان آنلاشیلمایاجاق” سؤزونون و دویوروسونون بیزیم ادبی محیطلریمیزده اولان گئرچک مصداقی دیر. کئشگه، بدنجه دانیشمالاریمیز اولمایادی! کئشگه!…","num_words":2582,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":174355.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Geleneksel Kültürümüzde Çiçek Motiflerinin Kullanım Alanlarından Örnekler Ve Dekoratif Sanatlar Eğitiminde Kullanımı\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتی��یم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nتورکولوژی\nGeleneksel Kültürümüzde Çiçek Motiflerinin Kullanım Alanlarından Örnekler Ve Dekoratif Sanatlar Eğitiminde Kullanımı\n4241\n0\n2012\/1\/10\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1674 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38700 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":349,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.235,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":37211.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اؤزونو چوخ بیلیجی بیر انسان بیلیب، جمع ایچینده هانسی قونودان سؤز آچیلسایدی، یئردن–گؤیدن سؤز ییغیب اؤزونو بیلگیلی بیریسی گؤسترردی. قوهوملار و تانیشلار گولونج اوزوندن آدینی «چوخ بیلمیش قولو» دئییردیلر!\nگئییمی‌ده چوخ ماراقلی ایدی، یایین لاپ ایستی گونلرینده‌ده، کوْتونو چیخارتمازدی. بو ایشله اؤزونو کلاسلی و بیلیجی گؤسترمک ایسته‌ییردی!!\nقولونون دیشلری‌ده اؤز یئرینده دقت ائله‌ملی ایدیلر. اونون دیشلری ایللر ایدی دیش فیرچاسی(مسواک) گؤرمه‌میشدیلر، لاپ موزه‌یه قویمالی ایدیلار و حسابلاسایدیلار لاپ بئله گینئس کتابیندا یازیمالی ایدی! آخی بیری یوخ ایدی دئیه‌: آرواد– اوشاغین گوناهی نه‌دی سنین او پاسلی دیشلرینی تحمل ائده‌لر؟!\nچوخ دانیشماغی آروادی‌دا دیغلاتمیشدی. قولو چوخ دانیشدیغی زامان، آرواد؛ «قیریق رادیو قورتار» دئیه‌ردی! گونلرین بیرینده، بحث ائله‌ینده، آروادا قاییدیب «هئچ سن بیلیرسن من گونده نئچه درگی(مجله)، گونده‌لیک(روزنامه)، … اوخویورام؟» دئدی. آرواد ایسه «آخی قیریق رادیو، نییه بیز اونلاری گؤرموروک، هاردا گیزله‌دیبسن؟» جاواب وئردی!\nقولو : «آرواد چوخ دانیشما!، اونلار دکه‌لرین قیراغیندادی، من گونده اداره‌دن قاییداندا، یاریم ساعات دکه‌لرین قاباغیندا یئریمی سالیرام» دئدی!!\nار-آروادین داعواسی، نه دئیه‌رلر؟ بلی، عینی یازین هاواسی! قولو کیشی بیر گون ایشدن ائوه قاییداندا، اوره‌گی آیران ایسته‌ییر و یول اوستونده بیر باققال دوکانیندان دؤرد کیلو آیران آلیر.\nایندینین‌ده آیرانلاری چوخ ایچمه‌لیدیرلر! آیراندان سونرا، هر نه‌یین دادین تاپماق اولار!!\nدوکانچی دئییر: آغا دببه وارینیزدی؟ قولو: «دده‌م دببه‌نی نئیلیرسن؟ من آیرانی بؤرکومده ائله آپارارام بیر دامجی‌دا یئره تؤکولمز» دئدی!!\nکیشی آیرانی موشامبایا تؤکنده اوره‌گینده «اینشالاه تؤکولر اوست–باشییان، اوندا بللی اولار نه جور آپارار��ان؟» دئییب، آیرانی قولویا وئردی!\nقولو گونده‌کی کیمین یولو اوستونده اولان دکه‌دن بیلگی(معلومات) ییغماغا گئدر! آیرانی‌دا اوینادا–اوینادا بو الیندن او بیری الینه وئره–وئره دکه‌چینین یئره سردیگی نشریه‌لرین باشی اوستونده دورار.\nائله بیل بوگون فرقلی گوندور و بیر آز چوخ بیلگی دالیسیجادیر و درگیلری و گونده‌لیکلری واراقلاییردی، اورادان قاچان بیر اوغلان اوشاغینین اویونجاغی(اسباب بازیسی) آیرانین موشامباسینا ایلیشیب، اونو ییرتار. قولو اوغلانا دؤنوب باخاندا، آیران نشریه‌لرین چوخونون اوستونه سپیلیب ایسلادار. دکه‌چینین هارایی گؤیه گئدر و اوغلان اوشاغی دا آرادان یوخ اولار!\nایندی قولونون یاخاسی اوجا بویلو و قوللو–بویونلو دکه‌چینین الینده قالیب، گؤزلوگوده یئره دوشوب، آیاقلاری آلتیندا ازیلر!\nدکه‌چی هاوار چکیب دئیه‌ر:‌ آخماق کیشی! سنین ۵۰۰ تومنین یوخدو گونده‌لیگی آلیب ائوه آپاریب، آرخایینچیلیقلا اوخویاسان؟! قورخوسوندان ال–آیاغی تیتره‌ین قولو: «آغا، گوناه او قاچان اوغلاندایدی، منی باغیشلا، هامیسینین پولون وئره‌جگم» دئدی!!\nدکه‌چی قولونو دکه‌نین ایچینه سالیب، آیرانلی نشریه‌لری آییریب، قیمتلرین چیخاردیب، قولونو ائشیگه چکیب: « آخماق کیشی ۱۰ مین تومن ائله‌دی، تئز پولو وئر و یوخ اول!!» دئدی.\nچوخ بیلمیش قولو! هر جیبدن بیر آز چیخاردیب جریمه‌نی وئرر و دکه‌چی: « ایندی جانین راحات اولدو؟ جریمه وئردیگین نشریه‌لر سنیندیر، گؤتور آپار ائوده اوخو!» دئییب، ایشینه گئتدی.\nقولو دا توبه ائدیب اللری، آیاقلاریندان اوزون یولا دوشدو، یولدا گئده–گئده، اؤز–اؤزونه : «اوجور اولار ها، ۴۰۰–۵۰۰ تومنی هر گون وئریب، گونده‌لیگی آلیب ائوه آپاریب راحاتجا اوخوسایدین، بیر یئره ییغیشیب ۱۰ مین تومن اولمازدی» دئییردی!!\nدئییرم نه اولار دکه‌لر قاباغیندا صف چکیب نشریه‌لره فقط باخانلارین!! هامیسینین الینده آیران اولایدی!!\n————————————————————-\nآچیقلاما:\nمؤللیفین یازدیغینا اساسا، بو حیکایه، ۱۳۹۱جی ایلین یاز فصیلینده، “نسلی از آفتاب” فستیوالیندا، طنز حیکایه بؤلومونده بیرینجی حیکایه سئچیلیب دیر. بو فئستیوال، ۶ اوستانین آراسیندا شمال-غرب ده دؤرد ایلدیر، قورولور.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\n4 پاسخ\nاسماعیل خاتینجانلی گفت:\nیکشنبه ۱۶ تیر ۱۳۹۲ در ۲۰:۰۷\nایندی ماشاللاه چوخ بیلمیش قولویا تای چوخ بیلمیش آدام چوخ چوخدور\nاللرییز آغریماسین تورکجه یازانلاریمیز\nسالار اورمولو گفت:\nچهارشنبه ۱۳ دی ۱۳۹۱ در ۱۶:۵۲\nگؤلؤش غنچالارین اؤزؤمؤرده اکدین اؤزون گؤلسؤن بی.\nبو حیکاینی یاراتماغینیزا گؤره آیریجا تشکؤز ائدیرم.\nاحمد اسدی گفت:\nدوشنبه ۱۱ دی ۱۳۹۱ در ۰۰:۴۹\nسلاملار\nیاشاسین بیزیم استعدادلی گنجلریمیز….حسین بگ واحدیه تشکرلر….. یازسین…یاراتسین..اورمونو اوجالتسین…..چوخ ساغ اولون…","num_words":971,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":129522.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۰۲ - عثمانلی ایمپیراتورلوغو، بیزانس ایمپیراتورلوغو لا اوْلان ایلک ساواشی قویون حیصار ساواشیین قازانماسی","num_words":15,"character_repetition_ratio":0.125,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":792385.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ترک (آذربایجان تورکجه‌سیینده اوخونوشو: Tərk) ایرانین شهرلریندن بیری دیر کی دوغو آذربایجان اوستانینده واقع اوْلوب دیر.\nترک شهری میانا شهرستانی نین ۲۴ کیلومترلیگینده دیر. بۇ شهر بوزقوش داغلاری نین اتگینده اوْلدوغو اۆچون سویوق و سولو بیر منطقه دیر. بۇ منطقه‌نین آلما محصولو چوخ آدلی دیر و ترک شهری میانانین کندوان بخشی نین مرکزی دیر.\nرک شهرینین مرکزینده چوخ آدلی بیر تاریخی مسجید وار. بۇ مسجید اهالی نین آراسیندا داش مسجید آدلانیر و رسمی آدی مسجد سنگی ترک دیر.\nداش مسجید دن باشقا شهرده بیر حمام بیناسی وار ایمیش کی اونون تیکیلمه تاریخی قاجارلار زمانینا نسبت وئریلیر. تاسّوف لر اولسون کی بۇ حمام شهر ده کی کوچه و یوللاری گنیشلندیرمک زامانیندا تماماً اوچورولوب و همیشه لیک آرادان گئدیب.","num_words":136,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":756856.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یؤنتن سیستمی یا ایشلتیم سیستمی (اینگیلیسجه‌ده: Operating System) بیلگی‌سایاریٛن منابعیٛن باشقاران و پروْقیٛرام‌لاریٛن یۆرۆتمه‌غینه آلتلیٛق یارادان یاسدال(سخت افزار)دیٛر. ایشلتیم سیستمی بیلگی‌سایاریٛن یاسدال سیستمینین ان اؤنملی قیٛرپیٛلاریٛندان ساییٛلیٛر. عۇمۇمییتله پروقیٛراملار یۆرۆمه‌غه بیر ایشلتیم سیستمینه ائحتییاجلاریٛ اوْلۇر. چاغ پایلانیٛشلیٛ یؤنتن سیستم‌لری، سیستمی داها یاخشیٛ و تاثیرلی ایشلدمغینه پروسسور چاغیٛنیٛن اساسیٛندا تاپشیٛریٛقلاریٛ پلنلشدیریرلر.\nگیریش و بۇراخیٛلیٛش و بَللَک اؤزگۆله‌مکی کیمین گؤرگَولره یؤنتن سیستمی بیلگی‌سایاریٛن یاپدالداللا پیٛروقراملاریٛن آراسیٛندا بیر آراچیٛ اوْینۇن اوْینۇماغینا [۱] باخمایاراق عۇمۇییتله پیٛروْقیٛراملاریٛن کوْدۇ مۆستقیم یاپدال الیله یۆرۆنۆر و تئز-تئز سیستمی بیر یؤنتن سیستمینین گؤرگَوین اوْلۇنماسیٛنا یا یؤنتن سیستمینین الیله کسیلمغه چاغیٛریٛر(سیستم چاغیٛریٛشلاریٛ).\nاوْین کوْنسۇللاریٛندان و وئب سئروئرلریندن و سۇپئرکامپییوْتئرلردن تۇتدۇ موْبایللارادک و بۆتۆن بیلگی‌سایارلیٛ آراچلار یؤنتن سیستملری واردیٛر.\nاندروید، بیٛلک‌بئری، بی‌ائس‌دی، کیٛروْم‌اوْ‌ائس، آی‌اوْ‌ائس، قئنوْ‌لینۇکس، اوْ‌ائس‌ایکس، کیۇائن‌ایکس، لینۇکس ،مایکروْسافت ویندوْز، ایستیم‌اوْ‌ائس، ویندوْز فوْن، زئد‍‍‍\/اوْ‌ائس تانیٛنمیٛش چاغاتیٛ یؤنتن سیستملرینه اؤرنکدیرلر.ایلک سککیز اؤرنکین کؤکلری یۇنیکسدیر.فیٛری‌آرتی‌اوْ‌ائس، میکروْسی\/اوْ‌ائس، وی‌ایکس‌ووْرکس تانیٛنمیٛش گئجیکسیز یؤنتن سیستملریندن دیرلر.\nایچینده‌کیلر\n۱ نوع‌لار\n۱.۱ بیر و نئچه-تاپشیریقلی\n۱.۲ بیر و نئچه-ایشلدیجی\n۱.۳ یاییلمیش\n۱.۴ قالیبلنمیش\n۱.۵ گؤمۆلمۆش\n۱.۶ گئجیکسیز\n۲ کئچمیش\n۳ اؤرنکلری\n۳.۱ یۇنیکس و یۇنیکس‌کیمین یؤنتن سیستملری\n۳.۲ بی‌ائس‌دی و اونۇن اۇرۇغۇندان اولان یؤنتن سیستملری\n۳.۳ اوائس ایکس\n۳.۴ لینۇکس\n۳.۵ کرومیوم اوائس\n۳.۶ ویندوز\n۳.۷ باشقا\n۴ قیرپلار\n۴.۱ نۆوه\n۴.۲ اؤرکل قۇرماقی\n۴.۳ گۆونلیک\n۴.۴ ایشلدیجی آرااۆزۆ\n۵ ایشلتیم سیتئملرینین بازاردا پایی\n۶ قایناقلار\nنوع‌لار دَییشدیر\nبیر و نئچه-تاپشیریقلی دَییشدیر\nبیر-تاپشیریقلی یؤنتن سیستملری بیر آندا یالنیز بیر پروقرامی یۆرۆیه بیلرلر آنجاق نئچه-تاپشیریقلی یؤنتن سیستملری پروقراملارین قوشۇتلۇقدا یۆرۆمه‌غینه ایجازه وئریر.نئچه-تاپشیریقلیلیق چاغ پایلانیش ایله اله گلیر.\nبیر و نئچه-ایشلدیجی دَییشدیر\nبیر-ایشلدیجی یؤنتن سیستملری ایشلیجیلرین آییرماغینا گۆجلری یوخدۇر،آنجاق نئچه پروقرامی آردآردا یۆرۆیه بیلرلر.[۲] نئچه-ایشلدیجی یؤنتن سیستملری نئچه-تاپشیریقلیغین تمل آنلاییشین گئنیشلدمکله یؤنتن سیستمینه سۆرجلرین و منابعین تانیماق گۆجۆن وئریرلر.اؤرنک اۆچۆن دیسکده‌کی فضا نئچه ایشلدیجینین اولۇر و سیستم نئچه ایشلدیجیه بیر آندا یؤنتن سیستمله ایشلمکین ایمکانین وئریر.\nیاییلمیش دَییشدیر\nقالیبلنمیش دَییشدیر\nگؤمۆلمۆش دَییشدیر\nگئجیکسیز دَییشدیر\nبیر گئجیکسیز یؤنتن سیستمی بیر سۆرج و یا وئرگینین بللی سۆره‌ده ساتقاماغین قارانیتیر.بیر گئجیکسیز یؤنتن سیستمی بیر-تاپشیریقلی یا نئچه-تاپشیریقلی اولا بیلر،آنجاق نئچه-تاپشیریقلی یؤنتن سیستمی گرک اؤزل القوریتملرله پیشبینی اولۇنمۇش کیمین یۆرۆنه.بۇ سیستملر پروسسورۆن چاغین سۆرجلری آراسیندا اونلارین اۆستۆنلۆک اساسیندا پایلئییرلار.[۳]\nکئچمیش دَییشدیر\nاؤرنکلری دَییشدیر\nیۇنیکس و یۇنیکس‌کیمین یؤنتن سیستملری دَییشدیر\nیۇنیکس یونتن سیستمیلرینین تکامۇلۇ\nاصلی مقاله : یۇنیکس\nایلکده یۇنیکس اسئمبئلی دیلینده یازیلمیشدی. 1973 ایلینده یۇنیکسین دؤردۆمجۆ نۆسخه‌سینده سی دیلینده یئنیدن یازیلدی.[۴] ایندیکی یؤنتن سیستملرینین چوخۇ یۇنیکسدن تاثیر آلمیشدیر.\nبی‌ائس‌دی و اونۇن اۇرۇغۇندان اولان یؤنتن سیستملری دَییشدیر\nاصلی مقاله : بی‌اس‌دی\nیۇنیکس یؤنتن سیستمینین عائیله‌سینین آلت‌کۆمه‌سینده بیر توپلۇدۇر.فیری‌بی‌ائس‌دی ، نئت‌بی‌ائس‌دی و اوپئن‌بی‌ائس‌دی بۇ توپلۇدان ساییلیر.\nاوائس ایکس دَییشدیر\nاصلی مقاله : اوائس ایکس\nاوْائس‌ایکس(کئچمیشده:«مک اوْ‌ائس‌ایکس»)یۇنیکسه دایانان قیٛرافیکی ایشلدیجی اینتئرفئیسی اوْلان یؤنتن سیستملرینین بیر سئریسی‌دیر.بۇ یؤنتن سیستمی اپئل شیرکتینین الیله توسعه وئریلیب و بازاردا پایلانیٛبدیٛر.اوْ‌ائس‌ایکس مکینتاش بیلگی‌سایارلاریٛن اۆزرینده یۇرۆتمغه طراحیٛ اوْلۇندۇ و ۲۰۰۲ ایلیندن ایندیه‌دک بۆتۆن مک بیلگی‌سایارلاریٛندا یئرلشمیش یؤنتن سیستمی‌دیر.\nلینۇکس دَییشدیر\nبیر اؤزگۆر و آچیق-قایناغ کوْدلۇ یازیلیم موْدئلینین اۆزرینده یازیلمیش یۇنیکسه-اوْخشار یؤنتن‌سیستمی‌دیر.بؤیۆک بؤلۆمۆ پازیکس ایستانداردیلا اۇیۇملۇدۇر. لینۇکس اؤزۆ بیر یؤنتن‌سیستمینین چکیردگی و قنئوْ پروْژه‌سینین پروْقرملریله بیرلیکده ایشلتیم سیستمی ساییلیر بۇنا گؤره اؤزگۆر یاسدال سازمانی قئنوْ|لینۇکس سؤزجۆکۆن بۇ یؤنتن‌سیستمینین آدینا ایشلدیر عادی حال دا اله لینوکس قولانیر.\nکرومیوم اوائس دَییشدیر\nویندوز دَییشدیر\nمایکروسافت یارادان ایشلتیم سیستملریندن بیری دیر. بو ایشلتیم سیستمی ماسا اوستو (اینگیلیسجه: Desktop‎) بیلگی‌سایار، جیب‌تلفن‌لاری و تبلت‌لر اۆچون قولانیلیر. ویندوز 1985 ایلینده ایشلمه‌یه باشلادی. ایندیکی سون داغینیشی ویندوز 10 دور.\nباشقا دَییشدیر\nقیرپلار دَییشدیر\nنۆوه دَییشدیر\nاؤرکل قۇرماقی دَییشدیر\nگۆونلیک دَییشدیر\nایشلدیجی آرااۆزۆ دَییشدیر\nایشلتیم سیتئملرینین بازاردا پایی دَییشدیر\nماسااۆستۆبیلگی‌سایارلارین یؤنتن سیستملرینین بازاردا پا��ی[۵]:\nایشلتیم سیستمی\n2013\n2014\nویندوز ۹۱.۳۴٪ ۹۱.۲۷٪\nمک ۷.۲۷٪ ۷.۱۷٪\nگئنو\/لینۇکس ۱.۳۸٪ ۱.۵۵٪\nباشقا ۰٪ ۰٪\nقایناقلار دَییشدیر\n^ Stallings (2005). Operating Systems, Internals and Design Principles. Pearson: Prentice Hall. p. 6.\n^ Lorch, Jacob R., and Alan Jay Smith. \"Reducing processor power consumption by improving processor time management in a single-user operating system.\" Proceedings of the 2nd annual international conference on Mobile computing and networking. ACM, 1996.","num_words":1309,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.173,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":31455.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو کتیابین موضوعسو آذربایجان آیین دوشونجه سینده «آی»‌ین یئری دیر. کیتاب ماجراجیل بیر ذهن‌ین(ص ۱۲) (متودونون) نتیجه‌سی دیر. مؤلفین اساس فرضی بو دیر کی، «آی» آذربایجان آیین دوشونجه‌سینده و دیلینده مرکزده یئر توتان مفهوم دیر. او نهایت کیتابین سونلارینا دوغرو «آذربایجان» آدینی دا «آی» مفهومو ایله معنی ائدیر: «آیین اؤلکه‌سی». بو کیتابدا آیین مختلف معنالارینین ایزی دیوان لغات‌الترک ده گلن «آذ» مفهومونا کیمی ایزلنیلیر.\n«آی»ین مغلوب ائتدیریلمه سینی آنلایاق!\nمولف اوّلده دوغوم یئریندن باشلاماقلا اؤز آیاق یئرینی مؤحکم‌لندیریر. اوردان سفره چیخیر. او اوخوجونو اؤز دوغوم یئرینه آپاریر. اورانی آیین اؤلکه‌سی آدلاندیریر (بونا گؤره «چاراویماق»ی «چار آیماق» اوخویور. ص ۱۸) او دئییر بورا «گون»‌له «آی»ین عاشقانه رابطه‌سینی حکومتی‌لشدیرنلرین طرفدارلارینین هجوموندان اماندا ساخلایان سیغینجاق دیر. یازیر بوردا «آی‌لا گونون رابطه‌سی عشق دیر» آما باشقا یئرلرده بونلار ساواشیرلار و سوندا «آی» مغلوب اولوب اؤلور. دئمک کیتابین سونراکی بحث‌لریندن آلاجاغیمیز نتیجه ایله، ایندیدن دئیه‌بیلریک کی، مؤلفین دوغوم یئری میترائیسم‌ین حاکم اولا بیلمه‌دیگی یئر دیر.\nمؤلف دوغوم یئرینی بئله تانیتدیریر «اینجا سرزمین شب است» (۲۰) (بورا گئجه‌نین تورپاغی دیر). او، اؤز دوغوم یئری‌نین دؤرد چئوره‌سینده کی طبیعی عوارضین آدلارینی یورا ـ یورا بو نتیجه‌یه یئتیشیر. اونون دوغوم یئرینین شمالیندان «قررنقو چایی» آخیر، جنوبوندا «آی دوغموش چایی» سووشور؛ شرقده «قره زیارات» آدیندا و غرب‌ده «چیراغ مردان» آدیندا داغلار وار. هابئله بونلارین اورتاسیندا «قارغا دولانماز» آدیندا مرکزی بیر داغ یئرلشیر. ائله بو جمله (قارغا دولانماز) میترائیسم‌ین جاسوسو قارغانین بورایا چاتا بیلمه‌دیگینی آچیق آشکار بیان ائدیرمولفین نظرییجه. میترائیسم گونون حاکمیتی ساییلا بیلسه، او زامان، او حاکمیتدن آماندا قالان بو یئر آیین حاکمیتی ساییلمالی دیر. ائله اونا گؤره ده هامی یئر آدلاری «آی»لا، «آی»ین یاتاغی «گئجه» ایله، گئجه‌نین «قارانلیغی» ایله، گئجه‌نین گونوزه قوووشان «دان»ی ایله ایلگی‌لندیریلیر. قارانلیق «قارنقوشا» دا ایلگی‌لندیریلیر. قارانقوش حروفاتین تبدیلینده «پرستو» اولا بیلر. پرستو «پرستش» ـه مربوط اولا بیلر. (بلکه گئجه نین قارانلیغی و وحشتی طبیعی اولاراق انسان‌لاری قورخویا سالیب بیر امید یئری آختارماغا و گئجه‌نین صاحیبی نه یالوارماغا مجبور ائدیب. نییه کی، تاپینماق و پرستش، احتیاج زامانی، وحشت زامانی معنا وئرر. گؤرونور کی من ده، مؤلف کیمی ماجراجیل ذهن‌له بو یولو داواملاندیریرام!).\nمؤلف، کلمه‌لرده گیزلی قالان آی‌لا باغلی اولان مفهوملاری اوزه چیخارتماقلا اونلارین میترائیسم‌دن قاباقکی دوره مربوط اولماسینی مطرح ائدرک، بو حرکتده بو اؤلکه‌نین میترائیسم‌دن قاباقکی «آیین دوشونجه»سینه (اسطوره‌ای تفکرونه) ال تاپدیغی ادعاسیندا بولونماقدا دیر.\nبیرینجی بؤلوم، کیتابین هامیسی‌نین خلاصه‌سی دیر. ائله او دور کی، هر نئچه سطردن بیر دئییر کی بونو همین کیتابین داوامیندا بحث ائده‌جه‌ییک. مفهومی بیر یوماغین ساپلاری اوزانیب کیتابین قارنینا.\nمولف بو کیتابیندا قاباقکی کیتابلاری‌نین دا رمزلریندن بیر ایکی سینی آچیر. مثال اوچون آواوا رومانی‌نا اشاره ائدرک «سنتیا» شخصیتی‌نین آدینی ایضاح ائدیر. (ص ۳۳)\nیونان اساطیری نین رولو\nبو کیتاب،«آی»‌لا باغلی آیین دوشونجه‌نین کؤلگه ده قالدیغی‌نین سببی‌نی یونان و روم آیین‌لارینین گئنیش سطح ده یاییلدییغیندا گؤرور: «اساطیر یونانی و رومی همه چیز را تغییر داده‌اند». (ص‌۳۳ – یونانی و رومی آیین‌لار هر نه‌یی دَییشیبلر).\nکیتابین بیر بؤلومونده آیین اوصافینی آرد آردا دوزمکله اونون حقینده بیر اوخشاما یازماق حالیندا گؤرونور مؤلف. (ص‌۳۴). مؤلف، «نییه آذربایجاندا، سومرده، بین النهرین‌ده، عبری‌‌ده و عربی‌ده کیشی اولان آی، یونانجا دا مؤنث اولوب» سوروشماقلا، اصلینده معشوقه‌سی‌نین غمینده (کیشی‌لیکدن سالیندیغیندا) آغی سؤیله‌ییر.\nبو سؤزلردن بو معنانی آلماق اولار کی، یونان و لاتین، دونیایا حاکم اولالی یئرلی خلق‌لرین تانری‌لاری بوکولدو. ایندی ده کی ایندی دیر، دونیانین مثلا علمی حوزه‌سی، یونان لاتین بارماغی اوستونده دولانیر.\nمؤلفین بوندان قاباقکی کیتابی «مفهوم مؤنث در زبان- فکر» (دیل- دوشونجه‌ ده قادین مفهومی) ایدی. ائله اونا گؤره، «آذ» کیتابینی دا یئنی بیر آدلاندیرمادا بیز «مفهوم مذکر در زبان- فکر» (دیل – دوشونجده کیشی مفهومی) آدلاندیرا بیلریک. بئله‌لیکله، بو کیتاب قاباقکی‌نین منطقی داوامی و قارشیلیغی اولار.\nهوش نه‌دن یارانیر؟\nبو کیتابین تزه سؤزلریندن بیری آذربایجان منطقه‌سی‌نین دیل‌لرین و هوشون یارانماسی‌نین مرکزی اولماسی دیر. «انسانلارین دونیادا یاییلماسی آفریقادان آسیایا گیردیکدن سونرا اوز وئریب بو داغیلیش دا ایندیکی عراق قافقاز چوخ مهم نقطه دیر. آذربایجان بو منطقه‌دن بیر نقطه دیر». (ص‌۵۳۴)\nمؤلف بو فیکیرده دیر کی، زامانلاردا «دان» زامانی و مکانلاردان «آذربایجان» مکانی بشر ذهنینی آییق ساییق سالیب اونون نتیجه‌سینده ده دیل‌لر یارانماغا باشلاییبلار.\nمستند بیر فیلم کیمی\nبو کیتاب «چراغ مردان»لا باشلانمیشدی. قورتاراندان دا بیر ضمیمه آدی‌نان بیزی یئنه گتیریر«چراغ مردان»ین باشیندا اوتوتدورور. اونون آدینی اینجه‌له‌ییر. بو کیتابی بیر اسطوره‌ای و مستند فیلم کیمی اوخوماق اولار. بئله کی، فیلم بیزی «چراغ مردان»دان «تاق بستان»لارا، اوردان موزه‌لره، اوردان ائلیمیزین شفاهی موزه‌لرینه آپاریر. «یای»لارین آخیریندا آشیق اویناماقلاری گؤرستریر. گئجه‌لرینه «ماللا هارای» اویناماقلارینی نشان وئریر. پاییزلاردا توی چالدیریر.آشیق‌لارین سازلارینی «ساز»لاییر. «سار»لاری اوزاقلاشدیریر. نهایتده آی اؤلکه‌سی‌نین آدینی و آی‌ینی بیزه تانیتدیریر. آخیر دا چراغ مردان‌دا بیر چای‌نان آیریلیریق.\nکیتابین مفهومی تصویری\nآذ کیتابی‌نین خطی و دوزیولا آخارینی باشا ووراندان سونرا اونون بوتؤن بیر مفهومی تصویرینی کشف ائتمک آختاریشی هله د�� اوخوجونو الدن قویمور. بو یئر گزینتی‌سینی، مفهوملار یورونتوسونو، موزه‌لر آختاریشینی نه ده خلاصه ائله‌مک اولار؟ مؤلف بو یئرلرده نه آختاریر؟ اونون قلبینده کی نه‌دیر کی بو یئرلرده اونا دلیل و ثبوت آختاریر؟ دئمک او قلبینده کینه یئتیشیب دیر. آنجاق اونو بیزه چاتدیرماق اوچون خارجی عالم ده مدرک و شاهد گؤسترمَلی دیر. ایندی که بو شاهد مدرک‌لری گؤردوک اونون قلبینده کی مفهومون نقشه‌سینی چکه بیلریک می؟\nآی- گون – اوچ مرحله\nبئله گؤرونور کی، بیر انتزاعی مفهوم ذهنین گؤیونده ان یوخاری قاتلاردا پارلاییر. او دا «آی»‌لا «گون»ون رابطه‌سی دیر. بو رابطه تکرار اولان اوچ مرحله ایچیندن کئچیر و یئنه ده تکرار اولور. بو اوچ مرحله اوّل‌ده بیرلیک دیر، سونرا آیریلماق دیر، سونرا یئنه ده بیرلشمک دیر. بئله کی «آی»‌لا «گون» هئچ نه یوخ ایدی بیر ایدیلر. بو اونلارین ان شیرین و خوشبخت آن‌لاری ایدی. آنجاق نسه اونلاری بیرـ بیریندن آیریلماغا مجبور ائدیر. بو آیریلماق اونوتماق دئییل. بلکه تزه‌دن اؤز ایراده گوجو ایله بیرـ بیرینه قووشماق گوجونو گرچکلشدیرمک اوچون بیر امتحان دیر. بو آیریلیقدان سونرا آی گونون آردینجا یولا چیخیر و چتین‌لیک‌لری سووشدوردوقدان سونرا تزه‌دن – بو دفعه اؤز چالیشماسی ایله گونه چاتیر و ایلک سعادتی تزه‌دن یارادیر.\nهمین مرحله‌لر خالق ناغیل‌لاریندا دا تکرار اولور. راوی ناغیلین قهرمانی‌نی بیر فرصت‌ده معشوقه‌سی اولاجاق شخص‌له اوزلشدیریر، سونرا دوشمن یا طبیعت واسطه‌سی ایله اونلاری بیرـ بیریندن آییریر و سونرا دورور دالدا عاشیقین معشوقه‌سی‌نین دالییجا گئتمه‌سینه تاماشا ائدیر. گویا اوّل معشوقه‌نی گؤسترنده عاشیقه بئله دئمک ایسته‌ییرمیش کی بو سنین معشوقه‌ن دیر، ایندی اونو سندن آلیرام (یا گیزلدیرم) ایندی هونرین گؤستر و اونو تاپ! بوردا راوی‌له قهرمانین اویونو جالب دیر.\nمؤلفین ذهنینده کی بو اولو مفهوم خارجی مصداقی‌نی تاپماق اوچون ایلک اؤنجه «چراغ مردان» کیمی داغلاردا تجلی ائدیر. بو داغ‌لارین نظیره‌سی اولان «تاغ»‌لار دا ماجرایا قاتیلیر. داغلار و تاغلاردان سونرا بشرین یاراتدیغی بینالاردا بو مطلب آختاریلیر. تورکیه ده «مهری ماه» مسجدلری و آیا سوفیا بونون نمونه‌سی دیر.\nبینالاردان کئچدیکدن سونرا، «آی»‌لا «گون»ون محبت رابطه‌سی و بو رابطه نین خارجی عامل‌لرله بولاندیریلماسی موزه‌لرده کی لوحه‌لرده آختاریلیر. همین لوحه‌لر اوجباتیندان میترائیسم بحثی و اونون لوحه‌لری اورتایا گیریر.\nموزه‌لردن کئچدیکده دیلین ایچینده کی مفهوملار باشقا انتزاعی بیر فضا کیمی قارشیمیزا آچیلیر. بوردا دیل موزه‌سینده او اولو مفهومو اؤزونده عکس ائتدیرن آینالاری کلمه‌لر شکلینده گؤرورک. همین فضادا «اُستان»‌لا «آیماق»لارین قارشیلیغی جلوه ائدیر. «مهر»‌نن «شهریور» آیلارینین مفهومو و بؤیوک شاعر «شهریارین» آدی‌نین و یاشاییشی‌نین اؤزللیگی اوخوجویا ایلگی‌لندیریلیر.\nدیل حوزه‌سینده آذربایجانین شفاهی ادبیاتین‌نی اؤنملی سیماسی ساییلان آشیق مفهومونا چاتیریق. بوردا دا «ساز»‌لا «سار» اولو مفهومون یئرده عکس اولونموش تصویرلری ساییلا بیلر.\nدیل‌ده کی «یار»لار آلمانین «یاریلماسیندان» عمله گلیب سونرا بیرـ بیرینه چاتماسی بو اولو مفهومو گوجلندیریر.","num_words":1828,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":227592.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آغ اوْغلانلار (و يا آغ ارلر) — تۆرک و آلتای میفوْلوْژیسینده خئيیر تانریلاری. اۆلگن خانین اوْغوللاریدیرلار. کێياتلار آدی دا وئریلیر. يئددی قارداشدیرلار. يئددی آلتای بوْيونون قوْرويوجولاریدیر. يئددی مرتبه يئرآلتینی سیمووْللاشدیریرلار. کێيات سؤزو عئینی آدلی بیر مغول بوْيونو آغلا گتیرر. مغوللاردا کێيات و کێيان آدلی ایکی قوْهوم بوْي واردیر. آغ اوْغلانلارین آدلاری بۇ شکیلده‌دیر:\nقاراقوش خان: قۇشلار تانریسی\nقارشیت خان: تمیزلیک تانریسی\nپۇرا خان: آت تانریسی\nبۇرچا خان: رفاه تانریسی\nياشیل خان: طبیعت تانریسی\nقانیم خان: اینام تانریسی\nباخدی خان: لۆطف تانریسی\nخصوصيتلر[دَییشدیر]\nقاراقوش[دَییشدیر]\nقاراقوش خان - تۆرک و آلتای میفوْلوْژیسینده (اسطوره شناسلیغیندا) قۇشلار تانریسی. کاراگوش و يا هاراهوس اوْلاراق دا خاطیرلانیر. قاراغوش شکلینده ده دئيیلر. قۇشلارا حؤکم ائدر. تانری اۆلگنین اوْغلودور. قاراقوش آنادوْلودا تۆرکلرده بؤيوک و يێرتیجی قۇشلاری تعیین ائتمکده ایستیفاده ائدیلن اوْرتاق بیر تعبیردیر. بۇندان باشقا، قامین آيین اثناسیندا ائتدیگی حرکتلرین، بعضی بؤلگه‌لرده راست گلینن قارتال اوْيونو ایله تمثیل ائدیلدیگی گؤرولمکده‌دیر. قارتال اوْيونو سییرتده \"هاراهوستا\"، اۇرفا و آدیياماندا \"کاراکوستانا\" شکلینده دئيیلیر. هێنیسدا ایسه \"يارکوستا\" اوْيونو دئيیلیر. بۇ اوْيونون قاراقوش خانا بیر حؤرمت احتوا ائتمه‌سی‌ده اوْلابیله‌جکدیر. سؤز، قارا (هارا) و قۇش (کۇش) سؤزلری‌نین مرکب حالیدیر. قارتال معناسینی وئرر.\nقارشیت[دَییشدیر]\nقارشیت خان - تۆرک و آلتای میفوْلوْژیسینده تمیزلیک تانریسی. کارزیت اوْلاراق دا تانینیر. اینسانلارا تمیزلیگی اؤيرتمیشدیر. اۆلگن خانین اوْغلودور. اۆلگن اوْغوللاری ایچینده ان دۇيغولو اوْلانیدیر. تمیزلیک تۆرک مدنیتینده چوْخ اهمیتلی بیر يئره مالیکدیر. سۇ، آتش، توْرپاق تمیزليیجی عنصرلار اوْلاراق گؤرولموشدور. سۇ ان اهمیتلی تمیزليیجیدیر. آتشین ده گؤزله گؤرولمه‌ين میکروْسکوْپیک جانلیلاری اؤلدوردويو گۆنوموزده علمی بیر گئرچکدیر. توْرپاق ایسه اؤلن جانلیلارین باسدیریلماسی خسته‌لیکلره سبب اوْلمالارینی مانع اوْلار. کندلرده قادینلار، شیمیایی تمیزليیجیلری اوْلمادیغی دؤورلرده قاب، چاناق کیمی مطبخ وسایطلرینی چای و دره ساحللرینده میل ایله (پالچیقلی قۇم) و يا کۆل‌له اوْوالاياراق تمیزله‌يیردیلر. سؤز، (کار\/قار) کؤکوندن تؤره‌میشدیر. آغلیق معناسی واردیر. قار سۆ ایله علاقه‌‌لیدیر.\nپۇرا[دَییشدیر]\nپۇرا خان - تۆرک و آلتای میفوْلوْژیسینده آت تانریسی. بۇرا خان اوْلاراق‌دا تانینمیشدیر. شامانلارین گؤيه چێخماق اۆچون ایستیفاده ائتدیکلری آتلارا پۇرا (بۇرا) آدی وئریلر. سوْنرالار ایسلامداکی بۆراق آدلی آت ایله عئینیلشدیریلمیشدیر. بۇ حئیوانلار قۇرد باشلی اوْلاراق تصویر ائدیلیرلر. بۇ آتلاری اوْنلارا پۇرا خان گتیرر. پۇرا خان و پۇرالار سامانی پیس رۇحلاردان قوْرويارلار. اۆلگن خانین اوْغلودور. شامانلارین سمايا چێخماق اۆچون ایستیفاده ائتدیکلری، قۇرد باشلی آتلارین آدی. بۇ آتلار شامانلاری پیس رۇحلاردان قوْروياردو. سؤز، (بۇر\/پۇر) کؤکوندن تؤره‌میشدیر. بۇ کؤک، آت، مارال، دوه کیمی معنالار احتوا ائدر. بۇرا \/ بۇرچین (مارال)، بۆرجو (عطیر) سؤزلری ایله بیر کؤکدندیر. بۇغرا سؤزو ایله عئینی کؤکدن گلیر. بۇغرا، کیشی دوه دئمکدیر. پوْرهان (شامان) سؤزو ایله ده علاقه‌‌لیدیر.\nبۇرچا[دَییشدیر]\nبۇرچا خان - تۆرک و آلتای میفوْلوْژیسینده رفاه تانریسی. يئر اۆزونده‌کی دینجلیک و رفاه مئيدانا گتیریر. تانری اۆلگنین اوْغلودور. سؤز، (بۇر) کؤکوندن تؤره‌میشدیر. حضور، رفاه معنالاری واردیر. بۇرچا\/ بۇرچین (مارال) و بۆرجو (عطیر) سؤزلری ایله عئینی کؤکدن گلیر. بۇرچوکماق، عزت اکرام ائتمک دئمکدیر.\nياشیل[دَییشدیر]\nياشیل خان - تۆرک و آلتای میفوْلوْژیسینده طبیعت تانریسی. ياشیل خان و يا جئجیل (جئجیل، جئجیل) خان اوْلاراق دا دئيیلر. طبیعتی قوْرويار، بیتکیلره جان وئرر. يئددی آلتای بوْيوندان بیری‌نین قوْرويوجوسودور. طبیعتین ياشیللاشماسینی و دوْغوشونو (باهاری) ایداره ائدر. تانری اۆلگنین اوْغلودور. تۆرک مدنیتی طبیعتله بۆتؤو و اوْنو اؤز حیصه‌‌سی کیمی گؤرن بیر ياناشمايا مالیکدیر. طبیعتی استهلاک ائتمه‌يی و اوْنو جانسیز بیر اوْبژه گؤرمه‌يی هئچ بیر زامان قبول ائتمه‌میشدیر. بۇنون ان مستند نۆمونه‌سی ياشیل خاندیر. سؤز، (ياش\/يئش\/چاش\/جاش) کؤکوندن تؤره‌میشدیر. ياشیل رنگ دئمکدیر. حیات، ياشاماق سؤزلری ایله عئینی کؤکدندیر. جانلیلیق بیلدیریر. عئینی کؤک ایشیق معناسینی وئرن ياشوک \/ ياشیک سؤزلریيله‌ده علاقه‌‌لیدیر.\nار-قانیم[دَییشدیر]\nقانیم خان - تۆرک و آلتای میفوْلوْژیسینده اینام تانریسی. يئر اۆزونده‌کی دۆروست و اعتیبارلی اینسانلاری قوْرويور. اۆلگن خانین اوْغلودور. ار قانیم اوْلاراق خاطیرلانار. گۆوَن، تۆرک اینانج سیستمینده‌کی اهمیتلی آنلايیشلاردان بیریدیر. سؤز، (قان\/کان) کؤکوندن تؤره‌میشدیر. اصیل‌زاده‌لیک، اینانج، گۆون کیمی معنالاری واردیر.\nباخدی[دَییشدیر]\nباخدی خان - تۆرک و آلتای میفوْلوْژیسینده لطف تانریسی. پاقتی خان اوْلاراق دا دئيیلر. آدینا پاقتا مراسیمی تشکیل ائدیلیر. يئر اۆزونده‌کی ياخشیلیقلارا سبب اوْلار. اێنسانلارا لۆطف وئرر. تانری اۆلگنین اوْغلودور. شوْرلاردا پايیز مؤوسومونده اوْنون شرفینه \"پاکتیگان\" آدی وئریلن بیر مراسیم کئچیریلیر. آدی قوْجا خان ایله بیرلیکده خاتطیرلانار. کؤک (باهار) مؤوسومونده ایسه \"کوْچاگان\" مراسیمی حیاتا کئچیریلیر. سؤز،(باخ\/پاک\/باک) کؤکوندن تؤره‌میشدیر. گۆدن، گؤزله‌ين دئمکدیر. باخماق حرکتی ایله عئینی منشأ‌يه مالیکدیر. باخشی (شامان) سؤزو ایله ده علاقه‌‌لی گؤرونمکده‌دیر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\nآذربایجان جۆمهۇریتی تۆرکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Ağ oğlanlar»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۲ اوْکتوبر ۲۰۱۷ میلادی تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nTürk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) Archived 2022-03-21 at the Wayback Machine.\nدیل کودو اعتیبارسیز دیر.\nائشیگه باغلانتیلار[دَییشدیر]\nTürk Mifologiya Sözlüyü, Pınar Karaca (Pura - Pura Han)\nدیل کودو اعتیبارسیز دیر.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nآغ قیزلار\nقارا قیزلار\nقارا اوغلانلار\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=آغ_اوغلانلار&oldid=1558990»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nتورک میفولوژیسی\nتورک تانریلاری\nگیزلی بؤلمه:\nWebarchive template wayback links\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱ مئی ۲۰۲۴، ‏۱۲:۲۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1281,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":74350.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله نیکی لیسا کولی طرفیندن ۲۰۱۹-جی ایلین نویابر آیینداThoughtCo سایتیندا درج ائدیلیب و اتک‌یازی ترجومه قروپو اونو آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیب.\n۱۸۴۸-جی ایلده کارل مارکس و فردریش انگلس طرفیندن یازیلمیش «کمونیست مانیفئستی» سوسیولوگییادا ان چوخ اؤیره‌دیلن متن‌لردن بیریدیر. اوّلجه آلمان دیلینده نشر اولونان بو اثر، لندن-ده‌کی کمونیست بیرلیگی طرفیندن سیفاریش ائدیلیب. او زامان بو، آوروپادا کمونیست حرکاتی اوچون سیاسی بیر چاغیریش کیمی قبول ائدیلیردی. بو گون ایسه او، کاپیتالیزمین و اونون سوسیال و مدنی نتیجه‌لرینین ذکالی و ائرکن تنقیدینی تقدیم ائدیر.\nسوسیولوگییا طلبه‌لری اوچون بو متن مارکسین کاپیتالیزمی تنقید ائتمه‌سینده فایدالی بیر الیفبا کیمیدیر، لاکین بو ساحه‌دن کناردا اولانلار اوچون چتین گله بیلر. مانیفئستین اساس مقام‌لارینی سئچن خلاصه، سوسیولوگییا ایله یئنی تانیش اولان اوخوجولار اوچون هضم ائدیلمه‌سینی آسانلاشدیرا بیلر.\nمانیفئستین تاریخی\n«کمونیست مانیفئستی» مارکس و انگلسین ایدئیالارینی بیرگه اینکیشاف ائتدیرمه‌لریندن قایناقلانیب، لاکین سون لاییحه‌سینی مارکس اؤزو یازیب. متن آلمان ایجتیماعیتینه اهمیتلی سیاسی تأثیر ائتدی و مارکسین اؤلکه‌دن قووولماسینا سبب اولدو. بو، اونون دایمی اولاراق لندن-ه کؤچمه‌سینه و ایلک دفعه اولاراق ۱۸۵۰-جی ایلده انگلیس دیلینده کیتابچانین نشرینه سبب اولدو.\nآلمان‌-دا موباحیثه‌لره سبب اولماسینا و مارکسین حیاتیندا مهم رول اویناماسینا باخمایاراق، متن ۱۸۷۰-جی ایل‌لره قدر چوخ دقت چکمه‌دی. سونرا مارکس بیرینجی اینتئرناسیونالدا گؤرکملی رول آلدی و ۱۸۷۱-جی ایل پاریس کمونونو و سوسیالیست حرکاتینی آچیق شکیلده دستکله‌دی. متن هم ده آلمان سوسیال دموکرات پارتیسی‌نین لیدئرلرینه قارشی کئچیریلن وطنه خیانت محکمه‌سینده اوینادیغی رولا گؤره پوپولیارلیق قازاندی.\nداها گئنیش شکیلده تانیندیقدان سونرا مارکس و انگلس کیتابی یئنیدن ایشله‌ییب بو گون اوخوجولارا تانیش اولدوغو واریانتدا یئنیدن نشر ائتدیردیلر. مانیفئست ۱۹-جو عصرین سون‌لاریندان بری بوتون دونیادا گئنیش اوخونور و کاپیتالیزمین تنقیدی اوچون تمل اولاراق قالیر. او ایستیثمار عوضینه برابرلیک و دموکراسی ایله تشکیل ائدیلن سوسیال، ایقتیصادی و سیاسی سیستئم‌لره یؤنلمیش چاغیریش‌لارین ایلهام قایناغی اولوب.\nمانیفئسته گیریش\n«بیر روح آوروپانی لرزه‌یه سالیر- کمونیزم روحو.»\nمارکس و انگلس مانیفئسته، آوروپا گوج‌لرینین کمونیزمی تهلوکه اولاراق تعیین ائتدیکلرینه ایشاره ائتمکله باشلاییرلار. بو لیدئرلر کمونیزمین گوج ایستروکتورونو و کاپیتالیزم کیمی تانینان ایقتیصادی سیستئمی دییشدیره بیله‌جه‌یینه اینانیرلار. پوتانسیئلینی نظره آلاراق، مارکس و انگلسین فیکرینجه، کمونیست حرکاتی بیر مانیفئست طلب ائدیر و سؤزوگئدن متن ده محض بو طلبی یئرینه یئتیرمک نیتینده‌دیر.\n۱-جی حیصه: بورژوا و پرولئتارلار\n«بو گونه قدر مؤوجود بوتون جمعیت‌لرین تاریخی، صینفی موباریزه‌لرین تاریخیدیر.»\nمانیفئستین بیرینجی حیصه‌سینده مارکس و انگلس کاپیتالیزمین تکامولونو و اونون نتیجه‌سینده یارانان ایستیثمارچی صینفی قورولوشو ایضاح ائدیرلر. سیاسی اینقیلاب‌لار فئودالیزمین غیربرابر هیرارشی‌لرینی آلت-اوست ائده‌‌رک، اونلارین یئرینه ایلک نؤوبه‌ده بورژوازی‌دن (ایستئحصال واسیطه‌لرینین صاحیب‌لریندن) و پرولئتاریا‌‌دان (موزدلو ایشچی‌لردن) عبارت یئنی صینیف سیستئمی یاراندی. مارکس و انگلس بونو بئله ایضاح ائدیردیلر:\n«فئودال جمعیتی‌نین خارابالیق‌لاریندان جوجرمیش معاصر بورژوا جمعیتی صینفی ضدیت‌لری آرادان قالدیرمادی، کؤهنه‌لرین عوضینه یئنی صینیف‌لر، یئنی ظلم شرایطی، یئنی موباریزه فورمالاری یاراتدی».\nبورژوازی پست-فئودال سیاسی سیستئمی یاراداراق و اونا نظارت ائده‌‌رک دؤولت حاکمیتینه نایل اولدو. بئله‌لیکله مارکس و انگلس ایضاح ائدیرلر کی، دؤولت جمعیتین اکثریتینی تشکیل ائد‌ن پرولئتاریانین دئییل، وارلی و گوجلو آزلیغین دونیا گؤروش‌لرینی و ماراق‌لارینی عکس ائتدیریر.\nسونرا مارکس و انگلس، ایشچی‌لرین یاشادیغی غدار و ایستیثمارچی رئاللیغی موذاکیره ائدیرلر. ایشچی‌لر بیر-بیری ایله رقابت آپارماغا و امک‌لرینی سرمایه صاحب‌لرینه ساتماغا مجبور اولورلار. بو باش وئردیکده، اوّل‌لر اینسان‌لاری بیر-بیرینه باغلایان سوسیال باغ‌لار یوخ اولور. ایشچی‌لر خرجله‌نه بیلن و دییشدیریله بیلن«شی‌لر» اولورلار کی بو آنلاییش «مادی علاقه(cash nexus)» کیمی تانینیر.\nکاپیتالیست سیستئمی بؤیودوکجه، گئنیشلندیکجه و تکامول ائتدیکجه، داخیلینده اونون اصول‌لاری، ایستئحصال و ملکیت موناسیبت‌لری داها چوخ مرکزله‌شیر. بوگونکو کاپیتالیست ایقتیصادیاتی‌نین قلوبال میقیاسی و ثروتین قلوبال ائلیت آراسیندا حدیندن آرتیق جمعلشمه‌سی بیزه مارکس و انگلسین ۱۹-جو عصر موشاهیده‌لرینین دقیق اولدوغونو گؤستریر.\nکاپیتالیزم گئنیش یاییلمیش ایقتیصادی سیستئم اولسا دا، مارکس و انگلس اونون اوغورسوزلوق اوچون یارادیلدیغینی ادعا ائدیرلر. اونا گؤره کی، ملکیت و ثروت جمعلشدیکجه موزدلو ایشچی‌لرین ایستیثمار شرط‌لری زامان کئچدیکجه پیسله‌شیر و عصیان توخومو اکیلیر. مؤلف‌لر اصلینده بو قیامین آرتیق قیزیشدیغینی و کمونیست پارتیسی‌نین یوکسلیشی‌نین بونون خبرچیسی اولدوغونو ادعا ائدیرلر. مارکس و انگلس بو حیصه‌نی بو نتیجه ایله بیتیریرلر:\n«بونا گؤره ده بورژوازی‌نین ایستئحصال ائتدیگی شئی، هر شئیدن اوّل، اؤز مزار قازانلاریدیر. اونون سوقوطو و پرولئتارلارین غلبه‌سی عینی درجه‌ده قاچیلمازدیر.»\nتئز-تئز سیتات گتیریلن متنین بو بؤلمه‌سی مانیفئستین اساس حیصه‌سی حساب اولونور. او، هم ده ایختیصار ائدیلمیش واریانت کیمی طلبه‌لره اؤیره‌دیلیر. متنین دیگر حیصه‌لری داها آز بیلینیر.\n۲-جی حیصه: پرولئتارلار و کمونیست‌لر\n«صینیف‌لری و صینفی ضدیتلری ایله بیرلیکه قدیم بورژوا جمعیتی‌نین یئرینه، هر بیر اینسانین آزاد اینکیشافی‌، هامینین آزاد اینکیشافی‌نین شرطی اولدوغو بیر بیرلیک یاراناجاقدیر».\nبو بؤلمه‌ده مارکس و انگلس کمونیست پارتیسی‌نین جمعیت اوچون نه ایسته‌دیگینی ایضاح ائدیرلر. اونلار تشکیلاتین ایشچی‌لرین معین بیر فراکسییاسینی تمثیل ائتمه‌دیگی اوچون فرقلندیگینی قئید ائتمکله باشلاییرلار. داها دوغروسو تشکیلات، بوتؤولوکده ایشچی‌لرین (پرولئتاریاتین) ماراق‌لارینی تمثیل ائدیر. کاپیتالیزمین یاراتدیغی و بورژوازی‌نین ایداره ائتدیگی صینفی ضدیت‌لر، میللی سرحدلری آشان بو ماراق‌لاری فورمالاشدیریر.\nکمونیست پارتیسی پرولئتارلاری آیدین و صینفی منفعت‌لرینه صاحیب واحید صینفه چئویرمه‌یه، بورژوازی‌نین حاکمیتینی دئویرمه‌یه، سیاسی حاکمیتی اله کئچیرمه‌یه و یئنیدن بؤلوشدورمه‌یه چالیشیر. مارکس و انگلس دئییرلر کی بونو ائتمه‌نین یولو، خصوصی مولکیتین لغویدیر. مارکس و انگلس بورژوازی‌نین بو تکلیفه ریشخند و ایستئهزا ایله قارشیلیق وئره‌جه‌یینی قبول ائدیردیلر. مؤلف‌لر بونا بئله جاواب وئریرلر:\n«سیز بیزیم شخصی مولکیتی لغو ائتمک نیتیمیزدن دهشته گلیرسینیز. اما سیزین مؤوجود جمعیتینیزده اهالی‌نین اوندا دوققوزو اوچون شخصی مولکیت اونسوز دا یوخدور؛ شخصی مولکیتینیز، آنجاق اوندا دوققوزون بونا صاحب اولماماسی سایه‌سینده وارلیغینی قورویور. دئمه‌لی، جمعیتین بؤیوک اکثریتی اوچون هئچ بیر مولکیتین اولماماسینی ضروریلشدیرن بیر مولکیت فورماسینی آرادان قالدیرماق ایسته‌دیگیمیز اوچون بیزی مذمت ائدیرسینیز.»\nشخصی مولکیتین اهمیتیندن و ضروریلیگیندن یاپیشماق کاپیتالیست جمعیتده آنجاق بورژوازیه خئییر وئریر. قالان هر کسین اوندان ایستیفاده حقی یا چوخ آزدیر یا دا هئچ یوخدور و اونون حاکمیتی آلتیندا اذیت چکیر. (معاصر کونتئکستده آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‎لرینده ثروتین بؤیوک درجه‌ده غیربرابر پایلانماسینی و اهالی‌نین اکثریتینی قویلایان منزیل و تحصیل بورجو داغی مانعینی نظردن کئچیرین.)\nمارکس و انگلس داها سونرا کمونیست پارتیسی‌نین ۱۰ مقصدینی بیان ائدیرلر:\n۱. تورپاقدا مولکیتین لغوی و بوتون تورپاق ایجاره‌لرینین ایجتیماعی مقصدلر اوچون تطبیق ائدیلمه‌سی.\n۲. آغیر آرتان فاییزلی و یا مرحله‌لی گلیر وئرگیسی.\n۳. بوتون ورثه‌لیک حقوق‌لارینین لغوی.\n۴. بوتون موهاجیرلرین و عصیانچی‌لارین املاکی‌نین موصادیره ائدیلمه‌سی.\n۵. دؤولت سرمایه‌لی و انحصاردا اولان میللی بانک واسیطه‌سیله کردیتین(اعتبارین، سرمایه‌نین) دؤولتین الینده مرکزلشدیریلمه‌سی.\n۶. نقلیات واسطه‌لرینین دؤولتین الینده مرکزلشدیریلمه‌سی.\n۷. دؤولتین صاحب اولدوغو زاوودلارین(کارخانالارین) و ایستئحصال آلت‌لرینین گئنیشلندیریلمه‌سی؛ بوش تورپاق‌لارین اکیلمه‌سی، عمومی پلانا اویغون اولاراق تورپاغین یاخشیلاشدیریلماسی.\n۸. هامینین ایشله‌مک اوچون برابر مسئولیتی. خصوصیله کند تصروفاتی اوچون صنایع اوردولارینین یارادیلماسی.\n۹. کند تصروفاتی‌نین ایستئحصال صنایعی ایله بیرلشمه‌سی؛ اهالی‌نین اؤلکه اوزره داها برابر پایلانماسی ایله شهر و کند آراسینداکی بوتون فرق‌لرین تدریجا آرادان قالدیریلماسی.\n۱۰. دؤولت مکتب‌لرینده بوتون اوشاق‌لار اوچون پولسوز تحصیل. ایندیکی فورمادا اوشاق ایشچیلیگی‌نین لغوی. تحصیلین صنایع ایستئحصالی ایله بیرلشمه‌سی و سایره.\n۳-جو حیصه: سوسیالیست و کمونیست ادبیاتی\nمانیفئستین اوچونجو حیصه‌سینده مارکس و انگلس بورژوازیه قارشی اوچ نوع تنقیدین ایجمالینی تقدیم ائدیرلر. بونلارا مرتجع سوسیالیزم، موحافیظه‌کار و یا بورژوا سوسیالیزمی و تنقیدی-اوتوپیک سوسیالیزم و یا کمونیزم داخیلدیر. اونلار ایضاح ائدیرل�� کی، بیرینجی تیپ یا فئودال قورولوشونا قاییتماغا چالیشیر، یا دا شرط‌لری اولدوغو کیمی قورویوب ساخلاییر. بو نؤع اصلینده کمونیست پارتیسی‌نین مقصدلرینه قارشیدیر.\nموحافیظه‌کار و یا بورژوا سوسیالیزمی سیستئمی اولدوغو کیمی ساخلاماق اوچون پرولئتارلارین بعضی شیکایت‌لرینی حل ائتمک لازیم اولدوغونو بیله‌جک قدر فراستلی بورژوازی عضولریندن تؤرَنیر. مارکس و انگلس قئید ائدیرلر کی، ایقتیصادچی‌لار، خئیرییه‌چی‌لر، هومانیتار اینسان‌لار، خئیرییه تشکیلات‌لارینی ایداره ائد‌نلر و بیر چوخ باشقا «یاخشیلیق ائد‌نلر»، دییشیکلیکدنسه سیستئمده کیچیک دوزلیش‌لر ائتمه‌یه چالیشانلار، بو خصوصی ایدئولوژینی مدافعه و ایستئحصال ائدیرلر.\nنهایت، تنقیدی-اوتوپیک سوسیالیزم و یا کمونیزم صینفی و ایجتیماعی قورولوشون رئال تنقیدینی تکلیف ائدیر. بو تیپ کمونیزمین نه اولا بیله‌جه‌یه دایر بیر باخیشی اولماقلا، مقصدین مؤوجود اولاندا اصلاحات کئچیرمک اوچون موباریزه آپارماقدانسا، یئنی و آیری جمعیت‌لر یاراتماق اولدوغونو گؤستریر. او، پرولئتاریاین کوللئکتیو موباریزه‌سینه قارشی چیخیر.\n۴-جو حیصه: موختلیف مؤوجود موخالیفت پارتی‌لرینه موناسیبتده کمونیست‌لرین مؤوقعی\n«کمونیست مانیفئستی‌»-نین یئکون بؤلمه‌سینده مارکس و انگلس قئید ائدیرلر کی، کمونیست پارتیسی مؤوجود ایجتیماعی و سیاسی نیظاما میدان اوخویان بوتون اینقیلابی حرکات‌لاری دستکله‌ییر. مانیفئست پرولئتاریانین، یعنی فهله صینفی‌نین بیر آرایا گلمه‌سی چاغیریشی ایله بیتیر. مارکس و انگلس مشهور میتینگ فریادلارینی سسلندیره‌رک دئییرلر: «بوتون اؤلکه‌لرین پرولئتارلاری، بیرله‌شین!»\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləرپورتاژ؛ رقیه کبیری ‌ایله تورونتو اونیورسیته‌سی‌نین اورتا و یاخین شرق دپارتما‌نیندا گؤروش\nسونراکي مقاله توتالیتاریزم، آوتوریتاریزم و فاشیزم؛ فرق ندیر؟\nMüəllif haqqında\nنیکی لیسا کولی\nRelated Posts\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nوین دیویس\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nجودی بئگز\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nاینکلوزیو توپلوم فوندو فعالیّته باشلاییب\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nآذربایجانین خردادی\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":2252,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":219106.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نفرتیتی (اینگیلیسی‌جه: Nefertiti) بیر شاهزاده ایدی.۱۳۵۳–۱۳۳۶ میلادان قاباق۱۳۵۱–۱۳۳۴ میلادان قاباق ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب.\n^ Akhenaton. Encyclopædia Britannica. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2007-05-26.\n^ Jürgen von Beckerath, Chronologie des Pharaonischen Ägypten. Philipp von Zabern, Mainz, (1997), p.190\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=نفرتیتی&oldid=659938»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nشاهلار\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۵:۵۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":160,"character_repetition_ratio":0.014,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.013,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":37349.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"^ Seigel, Rachel (June 1, 2018). \"Samsonite CEO resigns after falsely claiming he had a PhD in business administration\". Washington Post. https:\/\/www.washingtonpost.com\/news\/business\/wp\/2018\/06\/01\/samsonite-ceo-resigns-after-falsely-claiming-he-had-a-phd-in-business-administration\/. Retrieved June 2, 2018.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Samsonite»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۰ دسامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده سامسونیت گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو شیرکت‌لر ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\nصلاحیت کونترولو\nInternational\nVIAF\nNational\nFrance\nBnF data\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سامسونیت&oldid=764933»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nشیرکتلر قارالامالاری\nشیرکت‌لر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nVIAF شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nBNF شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nBNFdata شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۴ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۲۰:۴۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":282,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":25415.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تحقیر اولونموش بیر دوروستلوک ایله اخلاقی جسارتین موباریزه‌سی؛ شیرین عبادی‌نین «نامردجه ائو صاحبلیگی» بلگه‌سلی حاقیندا گؤروشو -\nSkip to content\nMenu\nخانه\nاخبار\nمقالات\nحقوق بشر\nویدیو\nاسناد تشکیلاتی\nبیانیه ها\nتماس با ما\nانتخاب زبان\nفارسی\nTürkcə\nTürkce\nEnglish\nClose Menu\n25 آگوست 2020\nتحقیر اولونموش بیر دوروستلوک ایله اخلاقی جسارتین موباریزه‌سی؛ شیرین عبادی‌نین «نامردجه ائو صاحبلیگی» بلگه‌سلی حاقیندا گؤروشو\nاینگیلتره‌ده یاشایان ایرانلی اینسان حاقلاری مودافیه‌چیسی و حوقوقچو شیرین عبادی، لبنان-آمریکا وطنداشی اولان نزار زکانین حبس گونلری حاقیندا مازیار بهاری‌نین چکدیگی «نامردجه ائو صاحیبلیگی» فیلمینی ایزله‌دیکدن سونرا نزار زکانین اخلاقی جسارتینی اؤودویونو سؤیله‌دی.\nاو علاوه‌‌ ائتدی کی، ایراندا دفعه‌‌لرله «جاسوسلوق» اتهامی ایله حبس اولونان ایکیلی وطنداشلارین گیروو گؤتورولدویو شخصلری تمثیل ائدیب، لاکین اکثريتی مسئله‌نی آچیقلاماق و معلومات وئرمک ایستمیرلر.\nنزار زکا لبنان-آمریکا وطنداشیدیر کی، ۱۳۹۴-جی ایلده ایران جمهورباشقانی‌نین قادینلار و عائله‌‌‌ ایشلری اوزره معاونی شهیندخت مولاوردی‌نین دعوتی ایله «داواملی گلیشمه‌ده قادینلارین رولو»، اوزرینده کئچیریلن بین الخلق کنفرانسدا ایشتیراک ائتمک اوچون گلدیکدن سونرا «متخاصیم اولکه‌یه جاسوسلوق ائتمک»، اتهامی ایله توتوقلاندی.\nنزار زکا حاقیندا ائشیتمه‌دن اؤنجه بئله حادثه‌لرله قارشیلاشمیسینیز؟\n– بلی؛ ایسلام جومهوریییتی‌نین جناب نزار زکا ایله رفتاری یئنی و گؤرونمه‌میش بیر داورانیش دئییل. سیاسی هدفلره چاتماق اوچون حؤکومتین بو جور توتوقلامالاری گئچمیشدن دوام ائدیر. من اؤزوم وکیل اولاراق بو کیمی ایشلرله مشغول اولموشام. خاتیرلیرام کی، بیر ایران-آمریکا وطنداشی اولان و اصلینده ایران مسئله‌‌لرینی آراشدیران مو‌کیللریمدن بیری ایللر اؤنجه ایرانا سفر ائتدیگی زامان بئله بیر پروبلئمله قارشیلاشمیشدی. ایرانا گئتمیشدی و یولا دوشمه‌یه حاضرلاشارکن هاوا لیمانیندان ائوه گئدرکن بیر اتومبیل و بیر نئچه موتورسیکلتچی اونون اوتوردوغو تاکسییی موحاصیره‌‌‌یه آلمیشدی. تاکسی دایاندیریرلار، چانتاسینی و شخصی اشیالارینی اله کئچیره‌رک مووکیلیمه هوجوم ائدیرلر. چانتاسیندا تلفونو و شخصی اشیالاری، کیملیک سندلری و کامپیوتری وار ایدی. حادثه‌‌‌نین شدتی و سرعتی او قدر ایدی کی، موکیلیم اؤنجه سویغونلا قارشیلاشدیغینی دوشوندو و ائرته‌سی گون سویغون حادثه‌‌‌سینی ایضاح ائتمک اوچون پولیسه گئتدی. زیارتدن سونرا و بیر نئچه سؤال و جاوابدان سونرا حبس اولوندو. پرونده‌یه اورادا قاریشدیم و عائله‌‌‌سی طرفیندن اونون پرونده‌سینی ایزله‌ییب مودافیه ائتمه‌سی اوچون سئچیلدیم.\nمودافیه ائتمه‌یه ایجازه وئردیلرمی؟\n– یوخ؛ او سربست بوراخیلانا قدر داوانی اوخویا بیلمه‌دیم، حتی مو‌کیلیمی گؤره بیلمه‌دیم. اؤنجه‌دن خبردار ائدیلمه‌دن سربست بوراخیلدیم.\nموکیلینیزین آدینی سوروشا بیله‌رممی؟\n– مسئله‌نی اؤزلری آچیقلامادیلار، البتده کی بیر وکیله وئریلمیش وظیفه‌‌‌لره گؤره موکیلریمین سیرلرینی آچا بیلمیرم. آنجاق بیلیرم کی، بیر چوخ اینسانین جناب نزار زکا ایله عینی طالعیی وار و چوخ اذيت چکیب؛ سربست بوراخیلدیقدان سونرا ندنسه حکایه‌‌لرینی چیلپاق و آچیق شکیلده اجتماعی رای‌ایله و بین الخلق ایجتماعیتله اوزه چیخمایانلار وار. بونا گؤره عریضه‌لریمین باشلانقیجیندا دئدیم کی، جناب نزار زکانین اخلاقی جسارتینه حئیرانام. چونکی او، مئدیادا باش وئرنلری و ان باشلیجاسی بو فیلمده اطرافلی تصویر ائتمیشدیر. تأسف کی، موکیلیمین بو باغلیلیغی و جسارتی یوخدو.\nاو فیلمین سونوندا بیر گؤزل سؤز دئییر «روحوم یارالاندی، آما من اونو ساغالدا بیلرم و دیگر گیروولارا کؤمک ائتمک و باش وئرنلری ایفشا ائتمک و ایران حؤکومتی‌نین داورانیشلارینی ایفشا ائتمک بونون بیر یولودو.»\nبو، اونون عدالته باغلیلیغی‌نین بیر علامتیدیر. بیلدیگیمه گؤره، حاضردا ایراندا حبس‌خانادا تخمیناً ۳۵ایکیلی وطنداش وار و اکثريتینین آدلارینی بیلمیریک.\nسیز چوخ اینسانین ایستیناد نؤقطه‌‌‌سیسینیز، ایراندا موکیلرینیزدن باشقا، اوزبه‌اوز اولدوغونوز باشقا بیر شئی اولوبمو؟\n– بلی؛ فرانسادا یاشایان بیر آدامدان کی، فرانسانین «سوسیالیست پارتییاسی»یندا بیر مؤوقئ توتوردو ائشیتدیم کی عائله‌‌‌سینی گؤرمک نيتی ایله ایللر سونرا ایرانا گئتمیشدی و توتوقلاناراق، تضییق آلتیندا اونا ایران حؤکومتی ایله ایش بیرلیگینین لازیم اولدوغونو دئمیشدیلر. دایم قولاغینا حِکایه‌‌ اوخویوردولار کی، سن ایرانلی اولدوغونو اونوتما و اؤلکه‌نین مصلحت و ماراقلارینی نظره آلمالیسان. تجروبه‌لی بیر سیاستچی اولان بو آدام من سیزینله ایشله‌یه‌جه‌یم دئییب . هئچ کیمین سئزمه‌دیگی گیزلی بیر شکیلده اونلارلا علاقه‌‌‌ قورماق اوچون اونا ایکی تلفون نؤمره‌سی و بیر نئچه کد وئریرلر. تعلیم آلیر و سونرا آیریلماغینا ایجازه وئریرلر. منه ایضاح ائتدی کی، ائتدیگیم ایلک شئی، حتی هاوا لیمانیندان ائوه گئتمه‌میشدن اول عینی لوازیماتلا و سیاحت اشیالاریم ایله ایلگیلی یئرلره بیلگی وئرمه‌یه گئتدیم، منه بئله بیر ایسته‌یین وئریلدیگی و منده اؤلکه‌یی ترک ائده بیلمم اوچون ایشبیرلیگی سؤزو وئردیگیمی ایضاح ائتدیم. فرانسا حؤکومتی، کیشیدن درحال شهر و یاشام یئرینی، تلفون نؤمره‌سینی ديیشدیرمه‌سینی ایسته‌میشدی. صلاحیتلی شخصلرین تهلوکه‌‌‌سیزلیک طلبی ایله مسئله‌‌ ایله باغلی معلومات وئرمسه ده، بوتون بونلار فرانسا خاریجی ایشلر ناظرلیگینده قئیدیاتا آلینمیشدیر.\nباشقا بیر وضعيتده، ایرانا سفری زامانی دلیلسیز توتوقلانان بیر ایرانلی-کانادالی قادینی تانیییرام. بوندان اول دفعه‌‌لرله ایرانا سفر ائتمیشدی و هئچ حبس اولونمامیشدی. بیر مدت اذیته معروض قالدی و سونرا سربست بوراخیلدی. بو گیروو گؤتورمه اوصولو ایله ایران حؤکومتی بعضی پروبلئملرینی حل ائتمه‌یه و دولایی مئساژلار گؤندرمه‌یه چالیشیر.\nنجور مئساژلاری قصد ائدیرسینیز؟ داخیلی بیر آلیجییا صاحب اولان مئساژلار؟\n– ایران حؤکومتی بو ساحه‌‌‌یه بیر نئچه مقصدله گیریر. امید کوکبی‌نین طالعیینه دقت ائدین؛ ایرانا یالنیز عائله‌‌‌سینی زیارت ائتمک اوچون گئدن گنج آراشدیرماجی و باشاشاغی عالیم او قدر حبس‌خانادا توتولار کی بؤیرک سراتانی خسته‌لیگینه یاخالاندی.\nبیر سیرا تانینمیش بین الخلق فیزیک استادلاری، امید کوکبی‌نین گوناهکار اولمادیغینی و سربست بوراخیلمالی اولدوقلارینی یازدیلار. یاخود یاخینلاردا سربست بوراخیلمیش و گوگل‌ده پروقرام یازما تجروبه‌سی اولان بیری عائله‌‌‌سینی زیارت ائتمه‌یه گئتمیشدی. اساساً، نییه اونو حبس ائدیب بوتون شخصی معلوماتلارینی گؤتوروب سونرا ایسلام جمهوریییتینه جاسوسلوق ائتمه‌سینی ایسته‌مه‌لیدیرلر؟ بو شخص عاغیللی شکیلده ایشبیرلیگی ائده‌جه‌یینه سؤز وئریر و ایراندان آیریلدیقدا شخصی منفعتلری نظره آلینمادان گلیر و آچیق شکیلده بیلدیریر کی، بئله بیر عهده‌‌لیک گؤتوره‌رک ایراندان ائشییه چیخا بیلمیشم. آما ایران حؤکومتی ائله بیر سیستمدیر کی ایراندان کناردا اینسان حاقلاری فعاللاری‌نین بیلگیلرینی توپلاییب و اونلارا معلومات وئرمه‌ییمی ایسته‌دی.\nائشیتدیگینیزه گؤره، بو ایستکلر یالنیز جاسوسلوق و موخبیرلیک ائتمکله‌می محدودلاشیر؟\n– هر بیر شخصدن فرقلی بیر ایستک وار؛ بیری مبادیله و تیجارت اوچون، بیری معلومات اوچون، اوچونجوسونو جاسوسلوق اوچون توتوللار. حتی اونلاری اؤز تشکیلاتلاری ایله ایشبیرلیگینه مجبور ائدیرلر؛ امید کوکبی کیمی بیرینی اتم انرژیسی تشکیلاتی ایله ایشبیرلیگینه مجبور ائدیردیلر، لاکین مقاومت گؤسترنده «آمریکالی بیر جاسوس اولمالیسان!»، اونلارین ایستیی هر وضعيتده فرقلیدیر.\nبو آرادا تبلیغات مقصدیده وارمی؟\n– بلی؛ چونکی عینی زاماندا، گوجلرینی قارشی طرفه گؤسترمک ایسته‌دیکلرینی دوشونورم؛ بیلین کی، بو گوجوموز وار. عینی زاماندا، بین الخلق ایجتماعیته بیر مئساژ گؤندرمک ایسته‌ییرلر کی، ایرانلا بیر آرایا گلمک ایسته‌ییرسینیزسه، هانسی قروپلا علاقه‌‌‌لی اولدوغونوزو و کیمه ایمتیاز وئلمه‌لی اولدوغونوزو و حقیقی گوجون کیم الینده اولدوغونو بیلمه‌لیسینیز.\nایراندا حقیقی گوجون هارادا اولدوغونو و کیمین الینده اولدوغونو بیلمک اوچون بیر نؤوع سیقنال و موراجعتدیر. البته‌‌‌ کی، بو عامللر زامان و مکان شرایطیندن آسیلی اولاراق ديیشیر؛ مثلا، بو گون بیر قروپ گوجون باشیندا، نؤوبتی دفعه‌‌ ایسه باشقا بیر قروپ.\nجناب زکانین باشینا گلن حادثه‌‌‌ده خانیم ملاوردی‌نی مسوول اولاراق گؤرورسونوزمو؟\n– منجه، خانیم ملاوردی‌نین الیندن بیر ایش گلمیردی. گوجوم اولمادیغینی سؤیله‌دیگی یالان دئییل. آما من بو قروپو «تحقیر اولونموش دوروستکارلار» آدلاندیریرام. نییه؟ حکایه‌‌نی سیزه دانیشیم. خانیم ملاوردی‌نین جناب مازیار بهاری‌نین تلفون دانیشیغی ایله عینی قارشیدورماسی بیر حقیقتی گتیریر؛ «آنایاسایا» اساسلانان ایرانین قانونی قورولوشونون قوصورلو و تحریف اولوندوغونو، ایسلام مشورت مجلیسی و جمهورباشقانی کیمی سئچیلمیش شخصلر محکمه‌‌ اورقانی کیمی تعیین اولونموش وظیفه‌‌‌لی شخصلرین اوزرینده دئمک اولار کی، هئچ بیر گوجو یوخدور. سونوندا بوتون بو گوج پراکتیک اولاراق بیر شخصین، یعنی رهبرین و اونون نوماینده‌‌لری‌نین انحصاریندادیر. خانیم مولاوردی‌نین گوجو یوخدور، آما دیگر طرفدن اونون بئله بیر مسئله‌‌یه یاناشماسینی حقارت حساب ائدیرم. بیر مؤوقئیی قبول ائدن و گؤزو قارشیسیندا قئیری-اینسانی بیر شئیین باش وئردیگینی گؤرن و هئچ بیر شئی ائده بیلمه‌ین بیر آدام نییه مؤوقئیینده‌کی صندلینی بوراخمیر؟ منطیقله قوناغین تهلوکه‌‌‌سیزلیگی ائو صاحبی‌نین مسوولیتیدیر. هئچ نه ائده بیلمه‌دیگینی دئیه بیلمز. بو مؤوضودا بیر شئی ائده بیلمه‌دیگینیز باشا دوشولندیر، آنجاق او قوناغی قوروماق اوچون بیر شئی ائتمیسینیز؟ نییه حقارتله او صندلیدن یاپیشدین و حِکایه‌‌نین سونونا قدر همین اینسانا ائدیلن ظولمو ایزله‌دین؟ حتی ایکینجی کابینده، وظیفه‌‌‌دن اوزاقلاشدیریلدیغینیز و باشقا بیر وظیفه‌‌‌ وئردیکلری زامان یئنه ده بو مؤوقئدن یاپیشدینیز و آیریلمادینیز؟ قانونی وظیفه‌‌‌لرینیزی یئرینه یئتیرمه‌یه ایجازه وئریلمه‌ینده، نییه بو وظیفه‌‌‌نی ترک ائتمه‌میسینیز؟\nشوو اوچون بیر مقامدا قالماق، گؤزل بیر کاریئر قورماق و معاش آلماق، عینی زاماندا ظولمون موشاهیده‌چیسی اولماق و ویجدانینیزی راحتلاماق اوچون هئچ بیر شئی ائده بیلمه‌دیم دئییب سیزین کیمی اینسانلارین آدینی «تحقیر اولونموش دوروستکارلار»، قویورام.\nحل ائتمک یولو ندیر؟\n– آنایاسانین ديیشمه‌سی. حاضردا بوتون مومکون گوجلر ایران رهبری‌نین الینده‌دیر. آنایاسادا دا دئییلن انحصارلاریندان بیری سیستمین عومومی سیاستینی تعیین ائتمکدیر. بو گیروو گؤتورمه‌ده سیستمین عومومی سیاستیندن بیریدیر. زکانین داواسی‌نین تصادوف و بنزرسیز اولدوغونو دوشونمه‌یین. ایندی ایرانداکی ۳۵ایکیلی وطنداشلی محبوس حاقیندا بیلیریک، آما اینانین‌کی گیروولارین سایی بوندان داها چوخدور. چونکی سیزه دئدیگیم کیمی بو وضعيتده سیخیشان و معلومات وئرمه‌ین اینسانلارلا چوخ تجروبم وار.\nعمومیتله، جناب زکانین بو زامانا قدر ایسلام جمهوریییتیندن الده ائتدیگی بیلگیلری نئجه قیمتلندیریرسینیز؟\n– بو بلگه‌سلده ایزلییجییه ایران حؤکومتی‌نین و خوصوصاً اینقیلاب محکمه‌‌لری‌نین ماهیتی حاقیندا یاخشی معلوماتلار وئریلیر؛ خوصوصیله جناب نزار زکا حاکم ابوالقاسم صلواتی حاقیندا دانیشارکن تامامیله دوزگون بیر معلوماتا صاحبدیر. قئید ائتمک لازیمدیر کی، بو حاکم اؤلوم حؤکملری‌نین چوخونو چیخاردی و سیاسی موتهیملرین اکثريتی‌نین پرونده‌سی اونون الینده‌دیر. سیستمین موحاکیمه‌‌ اولونماسینی ایسته‌ین هر کسین پرونده‌سی اونا و بیر نئچه دیگر خوصوصی حاکمه گؤندریلیر.\nنوشته های مشابه\nحقوق بشر, مقالات\nدر روز جهانی مبارزه با ال‌جی‌بی‌تی‌‌ستیزی، حقوق جامعه ال‌جی‌بی‌تی را فریاد بزنیم.\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – سیمین صبری\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – صحرا حکاک پور\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – نگار گلکار\nحقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – ژاله تبربزی\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, مقالات, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار- سمینار برلین – اومای راد مهر\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nدر روز جهانی مبارزه با ال‌جی‌بی‌تی‌‌ستیزی، حقوق جامعه ال‌جی‌بی... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - سیمین... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - صحرا... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - نگار ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - ژاله ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار- سمینار برلین - اوما... سمینار «آذربایجان و روند شکل‌گیری دموکراسی پایدار» – رادیو زما... طرح «نور» در روزنامه ایران؛ مقنعه اجباری، شلوار جین ممنوع قورخوسوزلوغو قوجاقلاماق: رقیه کبیری‌ ایله تورونتو اونیورسیته‌... حدود یک‌سوم دانش‌آموزان دختر به دبیرستان نمی‌روند.","num_words":2537,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.066,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":230422.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رابرت می، بارون می اکسفورد (اینگیلیسجه: Robert May, Baron May of Oxford) بیلیم اینسان. ۸ ژانویه ۱۹۳۶ تاریخینده دۆنیایا گؤز آچیب. رابرت می، بارون می اکسفورد سیدنی بیلیم‌یوردودا درس اوْخویوب. چالیشدیغی یئرلریندن بیری لندن ایمپیراتورلوغ کالجی‌دیر.\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Robert May, Baron May of Oxford»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۷ سپتامبر ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده رابرت می، بارون می اکسفورد گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=رابرت_می،_بارون_می_اکسفورد&oldid=627794»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nعالیم\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nنامعلوم پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nنامعلوم بوش پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nArticles with hCards\nاینگیلیس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۵:۵۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":237,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.035,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":79778.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لاپ بئله آناسینی بئزدیرمیشدی. گوندن قورخماق دا هئچ آساد بیر ایش دئییل ایمیش. ائودن ائشیگه چیخا بیلمه‌ین احمدین هر ایشینی آناسی گؤروردو. آخی بویا- باشا چاتیب ایگید بیر اوغلان اولدوغونا باخمایاراق بیزیم احمدین دردی غلیظ مسئله ایدی. او گوندن قورخوردو. پاهو….ایشه باخ! آدام دا گوندن قورخا بیلر؟! آما اولور دا. اینسان قورخاندا قورخور. کیمسه اؤز کؤلگه‌سیندن بئله قورخور.\nدئییرلر قورخولو باش – ساغ اولور، اما بیزیم بو احمد لاپ بئله شیتینی-شورونو چیخارتمیشدی. گونش دوغان کیمی حَیه‌ته چیخماغا قورخوردو. یازیق آناسی هم ائوین کیشیسی ایدی، هم آروادی. گئدیب ایشله‌یه‌جی کیمی او ائوده – بو ائوده ایشله‌ییب ,بازاردان نه لازیم ‌ایدیسه آلیب, گتیریب احمدین قارنینی دویوروردو. احمدده کی دویان دئییلدی. ائله بیل قارنیندا جوغ وار ایدی. ائله دئییردی: آی آنا اوره‌ییم گئتدی, منه بیر قایقاناق پیشیرسنه؟ یازیق آنا, پیشیریب –دوشوروب قویوردو قورخاق اوغلانین قاباغینا.\nبئله آخی دردینی کیمسه‌یه دئیه بیلمیردی. نئجه آچیب آغاردا بیلردی. آی جماعت منیم اوغلوم یئکه دَوه اولوب آما گوندن قورخور! بونو نئجه دئمک اولاردی آخی.\nیازیق آرواد بئله لاپ باشینی ایتیرمیشدی. هردن قارغیش یاغدیریردی. دئییردی:سنی گؤروم یوخ اولاسان .آخی سنین بویونو یئره سوخوم ,نئجه بیر آدامسان سن! ائله بیر سؤزلر دئییرسن کی پیشمیش تویوغون گولمه‌گی گلیر. یئرآلمادا دامار وار، اما سنده یوخدور.\nاما سونرا دئدیگی قارغیش‌لارا , پئشمان اولوب، اؤز اوغلونا قییا بیلمه‌ییردی. گؤر نئجه ایشی ترس اولموشدو. آخی قارانلیقدان قورخماق یئنه ده اوتمالی بیر سؤز ایدی, آما گونش دن قورخماق بئله لاپ شَبه‌ده ایدی! لاپ بئله سوقت ایدی بو اوغلان.\nیازیق آرواد بیلمه ییردی پول قازانسین, او یئکه دَوه‌نین قارنینی دویورسون, یادا اونون نیسگیلینی داشی‌سین. هر بیر سحرچاغی درد قارنینا دولوردو.\nبئله چوخ آدام احمدین وارلیغیندان خبری یوخ ایدی. چونکو هئچ کیمین گؤزونه گؤرسنمیردی آخی. آناسی اؤیود وئریردی, دئییردی آی اوغول دئنن گؤروم آخی سن گونشین نه‌ییندن قورخورسان؟ گونش سنی یئمه‌یه‌جک کی؟\nاحمد دئییردی: هاردان بیلیر سن؟ یئدی – یئدی.\nآناسی دئدی: بس بیزی نییه یئمیر,ائله بیر دنه قاشی –گؤزو قارا سن سن؟\nاحمد بو سؤزلری بیر قولاغیندان آلیب، او بیریسی قولاغیندان بوشلاییردی. یازیق آناسی‌دا ائله غم-غصه یئییردی. نئیله‌سین الله اونا بیر اوغول وئرمیشدی, اودا نه اؤلویه یاراییردی، نه ‌ده‌ دیری‌یه. قوهوم ایچینده ده باشی سرکیلی اولموشدو. ائله قوهوملار اونون اوغلونا “گوندن قورخان احمد” ��ئییب, گولوردولر. اوغلاندا ائله بیل جوجه باسدیرمیشدی, هئچ یئریندن تَرپَنمیردی. ائله آغزینی آچمیشدی هاوایا گودوردو آناسی گتیرسین اودا یئسین.\nیازیق آرواد لاپ بئله الدن گئتمیشدی. بیر یاندان نیسگیلی, بیر یاندان دا گونده گئدیب ایشله‌مک دوغوردان دا اونو سینسیتمیشدی. یازیق آرواد نئیله‌دیسه, اوغلانی یولا گتیره بیلمه‌دی. ائله اوغلان اؤزونو وورموشدو علی‌نین قیلینجینا. دئییردی ائله آغا نظرم، بئله گزرم. الیندن ده بئش قارا پوللوق ایش گلمه‌ییردی.\nبیر گئجه یازیق آرواد اوتوروب فیکیره دالدی .سحره قدر یوخو گؤزلرینه گلمه‌دی، ائله دئییردی , آی الله نئیله‌ییم, نئجه بو دیغانین الیندن قورتاریم؟ داها آرتیق بو اوغلانین الینده, آز قالیرام باشیمی گؤتوروب قاچام. باشینا سؤزکئچمه‌ییر. ائله دئییر نادم کی نادم. آخی اینسان گوندن قورخادا بیلر؟!\nبیردن ایلدیریم کیمی بیر فیکیر بینینه دوشدو. گولومسوندی. دئدی: من بو اوغلانین قورخوسونو تؤکمه‌لی‌یم. من بیر ساعات بو اوغلانی ائشیکده ساخلایا بیلسم بونون قورخوسو تؤکولر. سونرا دئدی: بیر ساعات بونو ائشیکده ساخلاماغا نه وار کی.\nآروادین اویونو ائله او گوندن باشلادی. سحر احمد یئمک ایسته‌ینده دئدی: احمد قیتلیق دوشوب، داها آرتیق یئمه‌گه هئچ نه تاپیلمیر. گرک دؤزه‌سن بو آجلیغا.\nاحمد دئدی: یانی نه آنا؟ آجیمیزدان اؤله‌ریک آخی. بس نئیله‌یک؟\nآرواد دئدی: ائله بیل اینانمیرسان هه؟ اینانمیرسانسا دور آیاغا اؤزون گئت بازارا!\nبو سؤزو ائشیدن احمد سوسدو.\nآرواد بو اویونی‌لا احمدی ایکی گون آج ساخلادی. سونرا گئدیب بازاردان سولو آلما آلدی. ایکینجی گونون گون‌اورتا چاغی یئریندن دوروب، گئدیب تزه آلدیغی آلمالاردان گؤتوروب، حَیت قاپیسیندان بئله دوزمه‌گه باشلادی. آلمالاری کوچه‌یه قدر دوزدو. سحر یئنی آچیلمیشدی. گئدیب احمدین یاتاغینین باشی اوستونده دوروب بیردن قیشقیردی: آی احمد، آی احمد…!\nاحمد هوله‌سک یوخودان داشلاندی. دئدی: نه اولوب آی آنا، اوغورو گیریب ائوه؟\nآرواد دئدی: یوخ اَده دور آیاغا گؤر نه اولوب آخی. ائله باشینی آتیب یئددی یوخویاگئتمیسن, دور آیاغا باخ!\nاحمد دئدی: آی آنا نه یه باخیم؟\nآرواد دئدی: دور آیاغا باخ ، دونن گئجه گؤیدن آلما یاغیب، باخ حَیته! آلما الیندن یئر یوخ دی. دور تئز او آلمالاری توپلا.\nایکی گون آج قالان احمد دیک آیاغا دوردو. داها آرتیق دؤزه بیلمه‌دی. آجیندان بئله اللری اسیردی. یومولدی حیته. تئزقاپینین آغزیندا کی آلمانی گؤتوردو, دیشینه چکیب گؤزله‌مه‌دن باشقا آلمالارا جومدی. آلمالاری یئیه –یئیه, کوچه قاپی‌سینا ساری گئتدی. آرواد دا آرخاسیجاق گئدیردی. احمدین باشی او قدر آلمالارا قال ایدی کی , آناسی نین آرخاسیجاق گلمه‌گینی بئله بیلمه‌دی. آچیق کوچه قاپیسیندان ائشیگه چیخان کیمی، آناسی اونا بیر تیمبا ووروب قاپیدان سالدی ائشیگه, سونرا قاپینی تئز باغلاییب, جفته‌سینی سالدی.\nکوچه‌ده یالنیز قالان احمد, بیردن اؤزونه گلیب، اؤزونو گوندوز گون اورتاچاغی کوچه‌ده گؤردو. گونش, گؤیده ایشیلداییردی. احمد قورویوب قالدی. قورخو بوتون گؤوده‌سینی ساریدی. اوجادان قیشقیریب، قوجاغینا ییغدیغی آلمالاری یئره تؤکدو. قیشقیرا –قیشقیرا قاپینی دؤیمه‌گه باشلادی. نه قدر قاپینی دؤیدوسه, هئچ بیر خبر آلمادی. قیشقیریردی:آی آنا, قاپینی آچ ایندی گون منی یئیر! سونرا یالواریب, سیتقاماغا باشلادی. آی آنا قوربانین اولوم , بو گونش منی یئمه‌میش قاپینی آچ! او قدر قاپینی چالدی آخیردا هئ‌دن گئتدی. آیاق اوسته دورا بیلمه‌ییب، قاپینین قاباغیندا یئره سیریلدی.\nنه واختدان نه واختا, اؤزونه گلدی. بیردن گؤزو قاپینین قاباغینا توپلانان جماعته دوشدو. جماعت اورادا دوروب , اونا باخیب گؤلوردولر. هره بیر سؤزآتیردی. بیری دئییردی: احمد نه اولدو, ائله بیل گون سندن خوشو گلمه‌دی, او بیریسی دئدی: احمد ائله بیل گون سنی چئینه- توپور ائله‌ییبدی. آخی یئره سریلییبسن.\nسؤزلر احمدی سانجیردی, اودا حیرصلنیردی, سونرا یاواش-یاواش اوتانماغا باشلادی. باشینی آشاغی سالدی. هرنه ایی باشا دوشدو. نه قدر بوش بیر قورخونو یاشاماغیندان پئشمان اولوب، بئله لاپ ترله‌دی. سویوق تر آلنیندان سوزولوب, گؤزلرینین یاشینا قاریشدی. اؤزونو دانلاماغا باشلادی, ائله جه بیر داها بوش-بوش شئ‌لردن قورخمایاجاغینا اؤزونه سؤز وئردی.","num_words":1365,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":190084.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۹ دی، ایران تقویمینده ایلین ۲۹۵-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۷۰ گۆن (نورمال ایل) یا ۷۱ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":291056.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شابلونو باغلی گؤسترماق اؤچون: |state=collapsed شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{ایران اوْستانلاری‌نین مرکزلری|state=collapsed}}\nشابلونو آچیق گؤسترماق اؤچون: |state=expanded شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{ایران اوْستانلاری‌نین مرکزلری|state=expanded}}\nشابلونو اوتوماتیک گؤسترماق اؤچون: |state=autocollapse شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{ایران اوْستانلاری‌نین مرکزلری|state=autocollapse}}\nاگر {{navbox}}، بیر {{sidebar}} و یا باشقا بیر جدول اولسا شابلونو باغلی گؤستریر\nصفحه‌ده باشقا هئچ بیر آیتم اولماسا، شابلونو آچیق گوستریر\nاگر |state= پارامترینه هئچ بیر حالت تعیین اولماسا، Collapsible option شابلونو ایلک گورونورلؤکون |default= پارامترینن آلار. بو صفحه‌ده کی شابلون، حال حاضیرده autocollapse حالتینده دیر.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:ایران_اوْستانلاری‌نین_مرکزلری&oldid=389162»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nایران اوستانلاری‌نین شابلونلاری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۴ مئی ۲۰۱۸، ‏۰۶:۳۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":284,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.095,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":43654.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"This is the TemplateData documentation for this template used by VisualEditor and other tools; click here to see a monthly parameter usage report for this template.\nTemplateData for TemplateDataHeader\nشابلون بلگه‌له‌مه‌سی[یارات] [تمیزله‌مه]\nدییشدیریجیلر بو شابلونون قارالاما (یارات | آینا) و تست (یارات) صفحه‌لرینده تست ائده بیلرلر.\n\/بلگه آلت‌صفحه‌سینه بؤلمه‌لری علاوه ائدین. بو شابلون-ین آلت صفحه‌لری.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:TemplateDataHeader&oldid=1472370»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۹ آقوست ۲۰۲۱، ‏۲۳:۱۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":208,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":38744.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ائرمنیستان، داغلیق قاراباغ و اونون اطرافینداکی رایون لاری ایشغال ائتدی و داغلیق قاراباغ جومهوریتین قۇرولدو.\nدویوشچولر\n۱۹۸۸–۱۹۹۱\nائرمنیستان شوروی سوسیالیست جومهوریتی ۱۹۸۸–۱۹۹۱\nآذربایجان شوروی سوسیالیست جومهوریتی\n۱۹۹۱–۱۹۹۴\nداغلیق قاراباغ جومهوریتی\nارمنیستان\nشومالی اوستیا-آلانیا[۱] حربی دستک:\nروسیه[۲]\nیونان[۳]\nایران[۴][۵][۶]\n۱۹۹۱–۱۹۹۴\nآذربایجان جومهوریتی\nتورکیه[۷]\nافغانیستان ایسلام دؤولتی[۸]\nچچن ایچکریا جومهوریتی[۹] حربی دستک:\nایسرائیل[۱۰][۱۱]\nاوکراین[۱۲]\nپاکیستان[۱۳]\nباشچیلار و لیدرلر\nلوون تر-پتروسیان\nوازگن سارکیسیان\nگورگن دالیبالتایان\nوازگن مانوکیان\nنورات تر-گریگوریانتس\nسرژ سارگسیان\nروبرت کوچاریان\nسامول بابایان\nمونته ملکونیان ☪\nآرکادی تر-تادوسیان\nسیران اوهانیان\nکریستاپور ایوانیان ایاز مطلب‌اف\nابوالفضل ائلچی‌بَی\nحیدر علیئو\nایسکندر حمیدوف\nصورت حسینئف\nصفر ابیئف\nرحیم قاضیئف\nتورگوت اوزال\nسولیمان دمیرل\nشامیل باسایئف[۱۴]\nگلبدین حکمتیار[۱۵]\nگوج\n۲۸٬۰۰۰ نفر جمعی ۶۴،۰۰۰ نفر\nافغان مۆجاهیدلری: ۱٬۰۰۰–۳٬۰۰۰[۱۵][۱۶]\nچچن حربچی‌لری: ۳۰۰[۱۶]\n۳۵۰ نفر تورکیه افسرلری[۱۷]\n۲۰۰ نفر بوزقورد[۱۸]\nتلفاتلار و ایتکیلر\nاؤلوم:\n۶٬۰۰۰–۵٬۸۵۶[۱۹][۲۰]\nیارالی:۲۰٬۰۰۰[۲۱]\nایتکین:۱۹۶[۲۰] اؤلوم:\n۲۰٬۰۰۰–۳۰٬۰۰۰[۱۹][۲۰]\nیارالی:۵۰٬۰۰۰[۱۹]\nایتکین:۴٬۲۱۰[۲۲]\nاؤلموش مۆلکی شخصلر:\n۱٬۲۶۴ ائرمنی مۆلکی شخص[۲۰]\n۱۶۷ تا ۷۶۳ آذربایجانلی مۆلکی شخص ۱۹۹۲-جی ایلده ائرمنی لر طرفیندن اؤلدورولدو. هلاک اؤلموش شخصلرین تام سایی‌سی بیلینمیر.[۲۳]\nایتکین مۆلکی شخصلر:\n۴۰۰ نفر ائرمنیستان کوْمیسیونونا گؤره[۲۲]\n۷۴۹ آذربایجان کوْمیسیونونا گؤره[۲۲]\nقاچقینلار و مجبوری کؤچکونلر:\n۱،۰۰۰،۰۰۰-نا یاخین آذربایجانلی[۲۴]\n۳۰۰٬۰۰۰–۵۰۰٬۰۰۰ ائرمنی[۲۴]\nقاراباغ ساواشی گؤرونتوسو پوست تمبرینده\nبیرینجی قاراباغ ساواشی — ۱۹۹۱-۱۹۹۴-جی ایللرده آذربایجان جومهوریتی نین داغلیق قاراباغ اراضی‌سی اوستونده ائرمنیستانلا آذربایجان آراسیندا شیددت‌لی حربی چاتیشما. موحاربه ۱۹۸۸-جی ایلدن باشلایاراق ائرمنیستان شوروی سوسیالیست جومهوریتی نین آذربایجان سوسیالیست شوروی جومهوریتینه قارشی ایره‌لی سوردوگو اراضی ادعالارینا اساس‌لانان قاراباغ موناقیشه‌سی‌نین دوامی اولموش‌دور.\nحربی اوپراسیونلار ۱۹۹۴-جی ایلین مئی آییندا آذربایجان و ا��رمنیستان آراسیندا ایمضالانمیش آتَشکسله باشا چاتمیش‌دیر. ایختیلافین نتیجه‌سینده ۳۰۰۰۰ یاخین اینسان هلاک اولموش، آذربایجانین داغ‌لیق قاراباغ اراضی‌سی و اطرافیندا یئرلشن ۷ اینضیباظی بؤلگه سی ائرمنیستان سیلاح‌لی گوجلری‌نین ایشغالینا معروض قالمیش‌دیر.\nموناقیشه[دَییشدیر]\n۱۹۶۰-جی ایللرین اورتالاریندا ائرمنیستان شوروی جومهوریتینده نؤوبتی دفعه آنتی‌آذربایجان‌لی و آنتی تورک حرکات قیزیشدی. ۱۹۶۵-جی ایل آوریلین ۲۳-ده \"سؤزده ائرمنی سوی قیریمی\"نین ۵۰ ایللیگی، آندرونیکین ایسه ۱۰۰ ایللیگی ائرمنیستاندا گئنیش قئید ائدیلدی و بو دا بو تورپاق‌لاردا یاشایان آذربایجان‌لی‌لارین داها دا سیخیشدیریلماسینا یئنی، گوج‌لو تکان وئردی. د.ق.م.و-ده ائرمنی میللت‌چی‌لیگی آچیق صورتده درین کؤک سالیردی. ویلایتین آذربایجان‌لی‌لار یاشایان منطقه‌لرینه کؤمک ائتمک مقصدیله ۱۹۶۷-جی ایلده آیریلان وسایتین باکیدا د.ق.م.و-نین رایون‌لاری اوزره کونکرئت طلب‌لر اوزره بؤلونوب تصدیق اولونماسی جهدینه ائرمنی لوببی‌سی جیددی مقاومت گؤستردی. همین ایل ایستپاناکئرتده بیر نئچه آذربایجان‌لی قتله یئتیریلدی.\nگونئی قافقازین ایکی دؤولتی آراسینداکی موناقیشه ۱۹۸۸-جی ایلده، ائرمنیستانین آذربایجانا اراضی ادعالاری شکلینده باشلاییب. آذربایجان ۲۰% اراضی‌سی – کئچمیش داغ‌لیق قاراباغ موختار ویلایتی و اونا یاخین ۷ اینضیباطی رایون ائرمنیستان سلاح‌لی قوه‌لری‌نین ایشغالی آلتیندادیر. ۱۹۹۴-جی ایلین ماییندا طرف‌لر آراسیندا آتشکس ایمضالانیب و روسیه، فرانسه و آمریکا بیرلشمیش ایالتلری کیمی دؤولت‌لرین بیرجه باشلیق ائتدیگی آتَت-این (ATƏT) مینسک قروپونون واسیطه‌چی‌لیگی آلتیندا باشلانیلان باریش دانیشیق‌لاری هله ده اوغورسوز شکیلده داوام ائدیر. ایشغال آلتیندا اولان آذربایجان اراضی‌لری‌نین قئید-شرط‌سیز بوشالدیلماسی حاقدا بیرلشمیش میللتلر تهلوکه سیزلیک (ب.م.ت) شوراسی طرفین‌دن قبول ائدیلمیش دؤرد سؤزلشمه ائرمنیستان طرفین‌دن ایجرا ائدیلممیش اولاراق قالیر. ساواش ایللرینده آذربایجانا بؤیوک مادی و معنوی ضرر دَیمیش، چوخو گوناه‌سیز دینج ساکین اولان ۳۰ مین آذربایجان‌لی ائرمنی‌لر طرفین‌دن قتل ائدیلمیش، بیر میلیونا یاخین اینسان قاچقین و زوراکی کؤچکونه چئوریلمیش‌دیر. ایشغال ائدیلمیش اراضی‌لرده ۶۰۰ مکتب، ۶۵ پئشه مکتبی و ۷۰۰ ساغلیق مرکزی، ائرمنیستان سلاح‌لی قوه‌لری طرفین‌دن داغیدیلیب.\nائرمنی تورپاق گنیشلندیرمه سی[دَییشدیر]\n۱۹۸۵-جی ایلده میخاییل قورباچوف شوروی سوسیالیست جوهموریتلری بیرلیگی نین کوممونیست پارتیسی مرکزی کومیته‌سی‌نین باش کاتیبی وظیفه‌سینه سئچیلن‌دن سونرا آذربایجان‌لی‌لارا قارشی ائرمنی تورپاق گنیشلندیرمه سی نؤوبتی مرحله‌سی باشلاییر. آرتیق ۱۹۸۷-جی ایلین سون‌لارین‌دان اعتباراً ائرمنیستان شوروی جومهوریتی نین باشکندی ایروان شهرینده داغ‌لیق قاراباغ موختار ویلایتی‌نین ائرمنیستانا بیرلشدیریلمه‌سی طلب‌لری ایله کوتلوی آکسیالارا باشلانیلیر. عئینی زاماندا، ایستر شوروی ائرمنی‌لری، ایستره‌سه ده خاریج‌دکی ائرمنی دیاسپورو طرفین‌دن میاتسومون حیاتا کئچیریلمه‌سی اۆچون چالیشقان ایدئولوژی حاضرلیق حیاتا کئچیریلیر. قورباچوفون موشاویری شوروی اقتصادچی عالیمی آکادمیک آ. آقانبئکیان \"هومانیتئ\" قزئ��ینه ۱۹۸۷-جی ایلین اوکتوبر آییندا وئردیگی موصاحیبه‌ده، داغ‌لیق قاراباغ موختار ویلایتی‌نین سانکی آذربایجانلا دئییل، محض ائرمنیستانلا داها سیخ تاریخی، اقتصادی-تصرروفات ایلیشکیلرینه مالیک اولماسینی بیل‌دیره‌رک، موختار ویلایتین ائرمنیستانا بیرلشدیریلمه‌سی بیاناتی ایله چیخیش ائدیر. بو دؤنم هم ده، ائرمنی‌لرین شووینست-میللت‌چی‌لیگینه خیدمت ائدن قاراباغ و کرونک قوروملارینین فعالیتی، \"ضیالی\" پرده‌سینه بورونموش سیلوا کاپوتیکیان، زوری بالایان و ... شخص‌لرین بو ایستیقامتده جانفشان‌لیغی ایله کاراکتئریزه اولونور.\nآذربایجانلیلارین ائرمنیستاندان کوتلَوی شکیلده ائشیگه چیخاردیلمالاری[دَییشدیر]\n۱۹۸۸-جی ایلین ژانویه آیین‌دان اعتبارن، شوروی-نین یوکسک اؤندرلیگی‌نین حیمایتی ایله آرخالانان ائرمنی‌لر ائرمنیستان ش.ج-ده یاشایان تورکلرین تاریخی تورپاق‌لارین‌دان کوتلوی دئپورتونا باشلاییرلار. ائرمنیستان‌دان قووولان آذربایجان تورکلری نین بیرینجی دالغاسی ۱۹۸۸-جی ژانویه نین ۲۵-ده آذربایجانا یئتیشیر. ۱۹۸۸-جی ایل فوریه نین ۱۹-دان اعتباراً ایرواندا کوتلوی ییغینتیلار باش‌لانیر. میتینگ قاتیلیمچی‌لاری \"ائرمنیستانی تورک‌لردن تمیزلمه‌لی!\"، \"ائرمنیستان یالنیز ائرمنی‌لر اۆچون‌دور!\" کیمی شوعارلار ایره‌لی سوروردولر. میتینگلرین اۆچونجو گونو ایرواندا ساغلام قالمیش تکجه مسجید بیناسی (۲۰-جی یوز ایل اول‌لرینده شهرده ۸ مسجید اولموش‌دور) و آذربایجان‌لی اورتا مکتبی، ج. جاببارلی آدینا ایروان آذربایجان‌لی درام تئاترینین لوازیمی یاندیریلدی. ایرواندا بو حادیثه‌لره قارشی اعتراضینی بیلدیرن آذربایجان‌لی‌لارین ائولرینه اود ووردولار. ائرمنی میللت‌چی‌لری اۆچون ائرمنیستاندا ان مونبیت بؤلگه لرده یاشایان ۲۰۰ مین‌دن آرتیق آذربایجان‌لی‌لاری اورادان چیخارماق قاراباغ مسئله‌سینی چؤزمک قدر واجیب ایدی. بو پروسس ۱۹۸۹-جو ایلده باشا چاتدیریلیر، همین ایللر عرضینده ۲۲۰۰۰۰-دن چوخ تورک ائرمنیستاندان ائشیگه چیخارتماغا معروض قالیر.\nسومقاییت اولایلاری[دَییشدیر]\n\"سومقاییت قیرغینلاری\" پروقرامینین آپاریجیلارین‌دان ان فعالینین ۱۹۵۹-جو ایلده آنادان اولموش ادوارد روبئرتوویچ قریقوریان آدیندا ائرمنی ایدی. اؤلدورولن ۲۶ ائرمنی‌دن ۶ نفری اونون پایینا دوشوردو. اولایدن ۱۰ گون اؤنجه، سومقاییتین بوتون امانت کاسسالارین‌دان ائرمنی‌لرین اؤز امانت‌لرینی کوتلوی شکیلده گؤتورمه‌لری، قیرغین‌لاردان ویدئو چکیلمه سی اۆچون ائرمنی اوپراتورلارینین اولجه‌دن حادیثه‌لرین پلان‌لی شکیلده تؤردیلجیی یئرلرده اؤزلرینه خلوتی چکیلیش موقعیتی سئچمه‌لری، ایکی گون‌دن سونرا همین ویدئولارین مونتاژ ائدیلیب بوتون دونیانی دولاشدیریلماسی، \"سومقاییت قوربان‌لاری\"نین خاطره‌سینی \"ابدی‌لش‌دیرمک\" اۆچون اولجه‌دن حاضیرلانمیش آبیده‌نین درحال خان‌کندی نده (ایستپاناکئرتده) قویولماسی و بو کیمی فاکت‌لار ثبوت ائدیر کی، بوتون بون‌لار ائرمنی‌لری، ائله‌جه ده دونیا توپلومونو آذربایجان خالقینا قارشی آیاغا قال‌دیرماق، اونون \"وحشی\" اوبرازینی یاراتماق مقصدینی گودموش‌دور. سومقاییت قیرغین‌لارینین فعال تشکیلات‌چی‌لارین‌دان ائرمنی اوهانیانین، سامویلوف و پاولوفسکینین آدلاری ایسه اوزون مدت متبوعات‌دان گیزلی ساخلانمیشدی. سونرالار لئوون تئر-پئتروسیان اؤز دانیشیقلاری‌نین بیرینده دئمیشدی کی: سومقاییت اولایلارین‌دان سونرا آذربایجان خالقی شوک وضعیتینه دوشموشدو. اگر اؤلکه اؤندرلیگی بو مقام‌دان ایستیفاده ائدیب د.ق.م.و-نین ائرمنیستانا بیرلشدیریلمه‌سی حاقیندا قرار چیخارسایدیز آذربایجان خالقی بونا اعتراض ائده بیلمه‌یه‌جکدی.\" بو سؤزلر آیدین ثبوت ائدیر کی، سومقاییت فاجعه‌سی ائرمنی‌لره اؤز آیریمچی‌لیق آکسیالارینی و قاراباغی ایشغالینی حیاتا کئچیرمک‌دن اؤترو لازیم اولموش‌دور.\nساواشین باشلانماسی[دَییشدیر]\nقاراباغ ساواشیندا، ایشغالچی ائرمنیلرین سالدیریلاریندا غیرنیظامی و سیویل اینسانلارین یارالانماسی\n۱۹۸۹-جو ایلین ایکینجی یاری‌سین‌دان اعتبارن شوروی قیرمیز اوردوسون‌دان قالان حربی دسته‌یه آرخالانان ائرمنی سیلاح‌لی بیرلشمه‌لری‌نین داغ‌لیق قاراباغ موختار ویلایتی‌نین آذربایجان‌لی‌لار مسکونلاشمیش یاشاییش منطقه‌لرینه و موختلیف نقلیات واسطه‌لرینه سالدیرما باشلاییرلار.\n۱۹۸۸-جی ایلده داغ‌لیق قاراباغدا ائرمنی‌لرین کومپاکت یاشادیغی یاشاییش منطقه‌لرین‌دن آذربایجان‌لی‌لار قووولماغا باشلاییر. همین ایلین سپتامبر آییندا داغ‌لیق قاراباغین ان بؤیوک یاشاییش منطقه‌سی اولان خانکندی‌دن بوتون آذربایجان‌لی‌لار، شوشادان ایسه ائرمنی‌لر قووولور.\n۱۹۸۸-جی ایل سپتامبرین ۲۱-ده قاراباغدا اؤزل ایداره رئژیمی اعلان اولونور. نووامبر آییندا آذربایجان‌لی‌لارین ائرمنیستان‌دان کوتلوی شکیلده ائشیگه چیخارتماق تشکیل اولونور. بونا جاواب اولاراق باکیدا کوتلوی میتینق‌لر کئچیریلیر. ۱۹۸۸-جی ایلده ائرمنیستاندا کوتلوی داغینتی‌لارا سبب اولان ایسپیتاک زلزه‌له‌سی باش وئریر. قاراباغدا اؤزل ایداره کومیته‌سی تشکیل اولونور، اونون باشچی‌سی ایسه موسکودان تعیین اولونان آرکادی وولسکی ایدی. نوامبر آییندا همین کومیته بوراخیلیر. ۱۹۸۹-جو ایل جولای آیینین ۲۹-دا ائرمنیستان اراضی‌سینده آذربایجان‌دان گئدن قاتارلارا اولان هوجوم‌لار نتیجه‌سینده ائرمنیستانلا آذربایجان آراسیندا دمیر یولو ایلگیسی کسیلیر. ائرمنیستان طرفین‌دن آذربایجانین ناخچیوان موختار رئسپوب‌لیکاسینین تجریدینه باشلانیلیر. بونون اوزینده آذربایجان ش.ج. ائرمنیستانین بلوکادایا آلینماسی باره‌ده قرار قبول ائدیر. بو قرار ائرمنیستان ایقتیصادیاتینا آغیر ضربه وورور، بئله کی، ائرمنیستانا گلن مال‌لارین ۲\/۳-سی آذربایجان اراضی‌سین‌دن کئچیردی. دسامبر آیینین ۱-ده ائرمنیستان سسر-نین یوکسک شوروی قانونسوز شکیلده \"داغ‌لیق قاراباغ موختار ویلایتی\"نین ائرمنیستان ش.ج-یه بیرلشدیریلمه‌سی حاقیندا\" قرار قبول ائتدی.\n۱۹۹۰-جی ایلده ائرمنیستان آچیق شکیلده آذربایجانا قارشی ایشغال‌چی‌لیق فعالیتینه ایستارت وئردی. ۱۹۹۰-جی ایلین مارسین ۲۴-ده ائرمنی‌لر قازاخ رایونونون باغانیس آیریم کندینی ایشغال ائدیرلر. ایشغال نتیجه‌سینده ۱۰ نفر آذربایجان‌لی اؤلدورولور، ۱۰۰-دن چوخ ائو یاندیریلیب و کندین ساغ قالان اهالی‌سی اؤز تورپاق‌لارین‌دان قووولوب. ۱۹۹۰-جی ایل ژانویه آییندا باکییا شوروی قوشون‌لاری یئریدیلیر، قانلی ژانویه گئجه‌سینده ۱۰۰-دن چوخ اینسان اؤلدورولور. ۲۰ ژانویه ده آیاز موتللیبوف آذربایجان کوممونیست پارتیسینین باشچی‌سی تعیین اولونور، ایکینج�� کاتیب ویکتور پولیانیچکو ایسه داغ‌لیق قاراباغی ایداره ائدن اؤزل تمثیلچی سی کیمی اورا گؤندریلیر. جولای آیینین ۲۵-ده شوروی رهبرلیگی داغ‌لیق قاراباغ‌داکی بوتون قانون‌سوز سیلاح‌لی بیرلشمه‌لرین سیلاح بوراخماق امرینی وئریر.\nقاراباغ ساواشیندا شهید اولانلارین مزاری باکیدا\n۱۹۹۱-جی ایلین اولینده ائرمنی‌لرین قازاخ و گؤی‌گؤل رایون‌لارینا اولان سالدیریلاری اینتئنسیولشدی. ائرمنی سیلاح‌لی قول‌دور دسته‌لری آذربایجان‌لی‌لارین یاشادیغی کندلره داها تئز-تئز هوجوم ائده‌رک اونلاری یاندیریر، دینج اهالینی گوللـه‌لییردی‌لر. بونا جاواب اولاراق آذربایجان خ.ت.پ.د-سی همین رایون‌لاردا ائرمنی سیلاح‌لی‌لارینا قارشی چایکند عملیاتینی حیاتا کئچیریر.\nائرمنیستانین ایشغال‌چی‌لیق سیاستینی پرده‌لمک مقصدیله ۱۹۹۱-جی ایل سپتامبر آیینین ۲-ده ائرمنی آیریمچی‌لاری آذربایجان جومهوریتی نین داغ‌لیق قاراباغ رایونوندا قانونسوز اولاراق \"داغ‌لیق قاراباغ جومهوریتی\"نین قورولماسینی بیان ائتدی‌لر.\nسپتامبر آیینین ۲۳-ده ائرمنیستان و آذربایجان جومهور باشقانلاری‌نین روسیه نین ژلزنووودسک شهرینده روسیه و قازاقیستان جومهور باشقانلاری‌نین واسیطه‌چی‌لیگی ایله گؤروشو کئچیریلدی. گؤروش زامانی جومهور باشقانلاری موناقیشه‌نین باریش یولو ایله چؤزومونه گؤره راضیلیغا گلدی‌لر. الده اولونموش راضیلاشمایا باخمایاراق، ائرمنی حربی بیرلشمه‌لری خوجاوند و هادروت رایون‌لاری اراضی‌سینده آذربایجان‌لی اهالییه قارشی کوتلوی سالدیریلارا باشلادی‌لار. سونوجدا بو بؤلگه لرین تورکلر یاشایان کندلری‌نین چوخو ایشغال اولوندو، آذربایجان‌لی اهالی ایسه گوجله اؤز تورپاق‌لارینی تَرک ائتمک مجبوریتی قارشی‌سیندا قالدی. نوامبرین ۲۰-ده قاراکند گؤیونده باریش دانیشیق‌لاری اۆچون قاراباغا گئدن و ایچری‌سینده آذربایجان، روسیه و قازاخیستانین حکومت نماینده‌لری‌نین اولدوغو هلیکوپتئر وورولور. بونا جاواب اولاراق نووامبرین ۲۰-ده آرتیق موستقیل اولان آذربایجان مجلیسی داغ‌لیق قاراباغین موختار ایستاتوسونو لغو ائدیر و ایستپاناکئرت شهری‌نین آدینی خانکندینه دییشدیریر.\nساواشین اکتیو دورومو[دَییشدیر]\nائرمنیستان ایشغال ائدن بؤلگه لرین یاریسیندا هئچ ائرمنی یاشاماییرمیش\nساواشین ایلک گون‌لرینده‌جه آذربایجان و ائرمنیستان قارشی‌لیق‌لی هوجوما کئچیر. ۱۹۹۲-جی ایل ژانویه ۲۶-دا یئنی قورولموش آذربایجان اوردوسو شوشا یاخینلیغیندا داش‌اَلتی عملیاتینی کئچیریر و مغلوب اولور. فوریه آییندا ائرمنی‌لر روس قوشون‌لاری ایله برابر قاراباغدا هوجوما کئچه‌رک بیر نئچه کندی توتور، فئوریه‌نین ۲۶-دا ایسه خوجالینی اله کئچیره‌رک دینج اهالییه قارشی قیرغین تؤره‌دیرلر. ۹ مئی ده ائرمنی‌لر شوشانی، ۱۸ مئی ده ایسه لاچین شهرینی ایشغال ائدیرلر. ۷ ژوئن ابلفضل ائلچی‌بَی آذربایجان جومهور باشقانی سئچیلیر، بون‌دان درحال سونرا ژوئنین ۱۲-ده آذربایجان اوردوسو جبهه‌ده هوجوما کئچیر. هوجوم نتیجه‌سینده آذربایجان‌لی‌لار تئزلیکله شاومیان رایونونو، یولون ۴-ده ایسه آغدَره نی اله کئچیریرلر. سپتامبر آیینین ۱-ده آذربایجان اوردوسو سیرخاوند کندینی ایشغال‌دان آزاد ائدیر، بو زامان آرتیق داغ‌لیق قاراباغین اراضی‌سی‌نین یاری‌سی آذربایجان اوردوسونون نظارتی آلتیندا ایدی. بون‌دان سونرا روسیه ائرمنی‌لره ائتدیگی یاردیم‌لارین هجمینی آرتیرماغا باشلاییر، اوکتوبرون ۲۴-ده ایسه آمریکا کونقرئسی آذربایجانا دؤولت یاردیمینی قاداغان ائدن ۹۰۷-جی دوزلیشی قبول ائدیر. بؤیوک دؤولت‌لرین ائرمنیستانا ائتدیگی آرخادورما تئزلیکله اؤز بهره‌سینی وئریر.\nشوشا شهرینین ایشغالی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: شوشانین ایشغالی\nمارس آیینین ۲-ده آذربایجان جومهوریتی بیرلشمیش میللت‌لر قورومونون عوضوو سئچیلدی. مارس آیینین ۱۱-ده آوروپا شوراسی ناظیرلر کومیته‌سی آذربایجان جومهوریتی نین داغلیق قاراباغ منطقه ده دینج اهالییه قارشی باش وئرمیش زوراکی‌لیق آکت‌لارینی پیسلَیَن بیاناتلا چیخیش ائتدی. مارس آیینین ۲۴-ده آ.تَ.م-این آرخا دورماسی ایله داغلیق قاراباغ موناقیشه‌سی ایله باغلی توپلانتیسی چاغیریلماسی قرارا آلینیر. مئی آیینین ۷-ده ائرمنیستان و آذربایجان دؤولت باشچی‌لارینین موناقیشه‌نین نیظاملانماسی ایله ایلگیلی ایرانین واسیطه‌چی‌لیگی ایله تهراندا گؤروشو کئچیریلیر. گؤروشون سونوندا دؤولت باشچی‌لاری کومونیک ایمضالاییرلار. بو کومونیک ایمضالانان‌دان تئزلیکله سونرا مئی آیینین ۸-ده ائرمنی حربی بیرلشمه‌لری طرفین‌دن شوشا شهری ایشغال اولونور. مئی آیینین ۱۷-ده ایسه موناقیشه‌نین نیظاملانماسی ایله باغلی موختلیف سویَه‌لرده دانیشیق‌لارین داوام ائتدیگی بیر واختدا ائرمنی حربی بیرلشمه‌لری لاچین شهرینی ده ایشغال ائتدی‌لر.\nآذربایجان اوردوسونون ۱۹۹۲-جی ایل یای عملیاتلاری[دَییشدیر]\nاساس مقاله: گورانبوی عملیاتی\n۱۹۹۲-جی ایله قدر ائرمنیستان جومهوریتی نین میلّی اوردوسو وار ایکن آذربایجان حاکمیتی‌نین میلّی اوردو ایشینه سویوق باخماسی سونوجوندا ائرمنی‌لر آذربایجان تورپاق‌لارینین %۵-اینی ایشغال ائتمیش‌دیر. ۱ ژوئن ۱۹۹۲-جی ایلده ائلچی‌بَی جومهور باشقانی سئچیلمیش و بو اَرَفه‌ده آذربایجان اوردوسو هوجوما کئچمیش‌دیر. ۱۹۹۲-جی ایلین ۱۲ ژوئنینده آشاغی آغجاکند، ۷ یولدا آغدَرَه اولماق اوزره ایشغال ائدیلمیش تورپاق‌لارین %۳،۵-ی گئری آلینمیش‌دیر.\nائرمنیستان ایشغالچیلیق ساواشی[دَییشدیر]\nقاراباغ ساواشی نین سونوجدا قاچقین اولموش آنا\nسپتامبر آیینین ۱۹-دا ائرمنیستان و آذربایجان مدافیعه باخانلاری(وزیرلری) روسیه نین سوچی شهرینده حربی عملیات‌لارین دایاندیریلماسی ایله باغ‌لی راضیلاشما الده ائتدی‌لر. همین ایل دسامبر آییندا بو راضیلاشمانی پوزان ائرمنیستان طرفی آذربایجان جومهوریتی نین زنگیلان رایونونون ۸ کندینی ایشغال ائتدی.\n۱۹۹۳-جو ایل آوریل آیینین ۳-ده ائرمنی حربی بیرلشمه‌لری طرفین‌دن آذربایجان جومهوریتی نین کَلبَجَر بؤلمه سینی ایشغال اولوندو. آوریل آیینین ۶-دا ب.م.ت تهلوکه‌سیزلیک شوراسینین باشچیسی کلبجر رایونون ایشغالینی پیسلَیَن بیانات وئردی. آوریل آیینین ۱۵-ده ایسه آوروپا شوراسی ناظیرلر کومیته‌سی موناقیشه‌نین کسکینلشمه‌سی ایله باغلی بیاننامه ایله چیخیش ائتدی. آوریل آیینین ۱۵-ده ایسه آوروپا شوراسینین ناظیرلر کومیته‌سی داغلیق قاراباغدا موناقیشه وضعیتی‌نین گرگینلشمه‌سی ایله باغی بیانات قبول ائتدی. آوریل آیینین ۲۵-۲۹-دا ایسلام توپلانتیسی قورومو (اسلامی کنفرانس تشکیلاتی) آذربایجان جومهوریتی نین اراضی‌لری‌نین ایشغالینی پیسله‌ین قطعنامه قبول ائتدی. آوریل آیینین ۳۰-دا ایسه ب.م.ت تهلوکه‌سیزلیک شوراسی آذربایجان جومهوریتی نین کلبجر و دیگر ایشغال اولونموش رایون‌لارین‌دان بوتون ایشغال‌چی قووَه‌لرین فی‌الفور چیخاریلماسی طلبینی اؤزونده عکس ائتدیرن ۸۲۲ سای‌لی قطعنامه قبول ائتدی.\nجولای آیینین ۲۳-ده ائرمنی حربی بیرلشمه‌لری آذربایجان جومهوریتی نین آغدام رایونونو ایشغال ائتدی‌لر. یول آیینین ۲۹-دا ب.م.ت تهلوکه‌سیزلیک شوراسی ایشغالی‌چی گوجلرین قئید شرط‌سیز و فی‌الفور ایشغال اولونموش آغدام و آیری اراضی‌لردن چیخاریلماسی طلبینی اؤزونده عکس ائتدیرن ۸۵۳ سای‌لی قتنامه قبول ائتدی. آوقوست آیینین ۱۸-ده ایسه ب.م.ت تهلوکه‌سیزلیک شوراسینین باشچیسی مووافیق طلب‌لری اؤزونده عکس ائتدیرن بیاناتلا چیخیش ائتدی. ب.م.ت و آ.تَ.ت-این اویاری‌لارینا باخمایاراق، آوقوست آیی‌نین ۲۳-۲۶-دا فیضولی و جبراییل، ائله بو آیین ۳۱-ده ایسه قوبادلی رایونو ائرمنیستان سیلاح‌لی قوه‌لری طرفین‌دن ایشغال اولوندو.\nاوکتوبر آیینین ۱۴-ده ب.م.ت-نین تهلوکه‌سیزلیک شوراسی ایشغال‌چی قووَه لرین ضبط اولونموش اراضی‌لردن چیخاریلماسی طلبینی اؤزونده ایفاده ائدن، آردیجیل ۸۷۴ سای‌لی قطعنامه قبول ائتدی. اوکتوبر آیینین ۲۸-نووامبر آیینین ۱-ی آرالیغیندا هورادیز قصبه‌سی و زنگیلان شهری ایشغال ائدیلدی. نووامبر آیینین ۱۱-ده ایشغال اولونموش اراضی‌لرین فی‌الفور آزاد اولونماسی طلبینی عکس ائتدیرن ب.م.ت تهلوکه‌سیزلیک شوراسینین نؤوبتی، ۸۸۴ سای‌لی قتنامه‌سی قبول ائدیلدی.\n۱۹۹۴-جو ایل ژانویه آیینین ۱۰-۱۱-ده قوزئی آتلانتیک سؤزلَشمه‌سی قورومو (ناتو) عوضو دؤولت و حکومت باش‌چی‌لاری طرفین‌دن اراضی الده ائدیلمه‌سینده گوج ایستیفاده‌سینی پیسلَیَن، همده، منطقه ده باریش و ثباتین قورولماسی، امکداشلیغینگلیشدیریلمَسی اۆچون آرنملی اهمیت کسب ائدن آذربایجان، گورجوستان و ائرمنیستانین اؤزگور ثباتی(sovereignty)، موستقیل‌لیگی و اراضی بوتؤولوگونه سایغی ایفاده ائدن بیاننامه قبول ائدیلدی.\nائله بو ایل آوریل آیینین ۱۵-ده م.د.ب عوضو دؤولت‌لری‌نین اؤزگور ثباتی(sovereignty)، اراضی بوتؤولوگو و سینیرلاری‌نین توخونولمازلیغینا حؤرمتی ایفاده ائدن تشکیلاتین بیاننامه‌سی قبول اولوندو. ائرمنیستان م.د.ب-نین عوضوو اولان و بو بیاننامه‌یه قوشولمایان تکجه دؤولت اولدو. بیشکئک پروتوکولو ایمضالاندیق‌دان (۱۰.۰۵.۱۹۹۴) سونرا، مئی آیینین ۱۲-ده جبهه چیزگی سینده (خطینده) آتَشکَسه گؤره راضیلاشما قووَه یه میندی.\nسونوج[دَییشدیر]\nائرمنیستان حربی تجاووزو نتیجه‌سینده آذربایجان جومهوریتی نین داغلیق قاراباغ اراضی‌سی و اونون اطرافین‌داکی ۷ رایونو ایشغال آلتینا دوشموش‌دور.\n۱۹۸۸–۱۹۹۳-جی ایللرده آذربایجانین ۱۲۲۴۶.۶ km² اراضی‌سی ایشغال ائدیلمیش‌دیر\n۲۶ نووامبر ۱۹۹۱-جی ایل تاریخینه دَک اولان اینضیباطی اراضی بؤلگوسونه اساساً:\nناخچیوان موختار شوروی سوسیالیست جومهوریتی نین ایلیچ رایونونون کرکی کندی (۱۹ km²) ۱۸ و ۱۹ ژانویه ۱۹۹۰-جی ایلده ایشغال اولونموش‌دور.\nقازاخ بؤلگه سی نین ایچینده اولان ۷ کند ایشغال اولونموش‌دور: ایشغال تاریخی – ۲۴ مارس ۱۹۹۰-جی ایل-۱۴ یون ۱۹۹۲-جی ایل، ایشغال اولونان اراضی ۷۷ ک.م.².\nداغلیق قاراباغ م.و.: ایشغال تاریخی – ۱۹۸۸-۱۹۹۳-جو ایللر، اراضی‌سی ۴۳۸۸ km² (شوشا رایونو-۲۸۹ km²، خان‌کندی شهری-۸ km²، عسگران رایونو-۹۲۸ km²�� خوجاوند رایونو-۷۷۹ km²، آغدره رایونو-۱۷۰۵ km²، هادروت رایونو-۶۷۹ km²); اراضی‌سی‌نین ۴۰۸۸ km²-ی ائرمنی ایشغالی آلتیندا، ۳۰۰ km²-ی (آغدره رایونونون ۱۰۸.۵ km²-ی، خوجاوند رایونونون ۱۹۱.۵ km²-ی) ایسه آذربایجان جومهوریتی نین نظارتی آلتیندادیر.\nلاچین رایونو: ایشغال تاریخی – ۱۸ مای ۱۹۹۲-جی ایل، اراضی‌سی – ۱۸۳۵ km²; اراضی‌سی بوتونلوکله ایشغال اولونموش‌دور.\nکلبجر رایونو: ایشغال تاریخی – ۲ آوریل ۱۹۹۳-جو ایل، اراضی‌سی – ۱۹۳۶ km²; اراضی‌سی بوتونلوکله ایشغال اولونموش‌دور.\nآغدام ائرمنیلرین ایشغالیندان سونرا\nآغدام رایونو: ایشغال تاریخی – ۲۳ یول ۱۹۹۳-جو ایل، اراضی‌سی – ۱۰۹۴ km²; اراضی‌سی‌نین ۸۴۶.۸ km²-ی ائرمنی ایشغالی آلتیندا، ۲۴۷.۲ km²-ی ایسه آذربایجان جومهوریتی نین نظارتی آلتیندادیر.\nجبراییل رایونو: ایشغال تاریخی – ۲۳ آوقوست ۱۹۹۳-جو ایل، اراضی‌سی – ۱۰۴۹.۸ km²; جوجوق مرجانلی کندی ایستیثنا اولماقلا بوتون یاشاییش منطقه‌لری ایشغال اولونموش‌دور.\nفضولی رایونو: ایشغال تاریخی – ۲۳ آوقوست ۱۹۹۳-جو ایل، اراضی‌سی – ۱۳۸۶ km²; اراضی‌سی‌نین یاخلاشیق ۸۸۶ km²-ی ائرمنی ایشغالی آلتیندا، ۵۰۰ km²-ی ایسه آذربایجان جومهوریتی نین نظارتی آلتیندادیر.\nقوبادلی رایونو: ایشغال تاریخی – ۳۱ آوقوست ۱۹۹۳-جو ایل، اراضی‌سی – ۸۰۲ km²; اراضی‌سی بوتونلوکله ایشغال اولونموش‌دور.\nزنگیلان رایونو: ایشغال تاریخی – ۳۰ اوکتوبر ۱۹۹۳-جو ایل، اراضی‌سی – ۷۰۷ km²; اراضی‌سی بوتونلوکله ایشغال اولونموش‌دور.\nبو حربی تجاووز سونوجوندا آذربایجان اراضی‌لری‌نین ۱۴.۱۴%-ی ایشغال ائدیلمیش، ۲۰ مین‌دن چوخ اینسان قَتله یئتیریلمیش، ۵۰ مین‌دن آرتیق آدام یارالانمیش و شیکست اولموش‌دور. بیر میلیون‌دان آرتیق اینسان قاچقین و زوراکی کؤچکون شرایطینده یاشاماقدادیر.\nآذربایجان جومهوریتینه دَیَن مادی ضرر[دَییشدیر]\nخوجالی سوی‌قیریمیندان قاچماق زوروندا قالان تورکلر\nایشغال نتیجه‌سینده آذربایجان جومهوریتی عاید جمعی اوزون‌لوغو ۲۵ مین ک.م. اولان ماشین یولو، یئنه جمعی اوزونلوغو ۳۹۸۴ م اولان ۱۶۰ کؤرپو، ۱۴،۵ مین ک.م. اوزونلوغوندا الکتریک خطی، ۲۵۰۰ الکتریک ترانسفورماتورو، ۲ مین ک.م. قاز بورو (لوله سی) خطی، ۱۶۰ سو دئپوسو، ۳۴-دن چوخ قاز داغیتیم دوراغی ، ائرمنی ایشغال‌چی‌لار طرفین‌دن داغیدیلمیش‌دیر.\nایشغال ائدیلمیش بؤلگه‌لرده جمعی ۱۴۰ مین موحصصیلین(اؤیرنجی نین) اوخودوغو اولان ۶۰۰ اوخول، ۵۳ مین اؤیرنجی نین تحصیل آدلیغی ۶۵ پئشه مکتبی، ۲ یوکسک اؤیرنیم قورومو محو ائدیلیب. ۷۰۰ ساغلیق اوجاغی، بو باغلامدا ۸۰۰ نفرلیک مریضخانا، پولی کلینیکالار، دوغوم ائولری، آپتئک بینالاری، اورژانس یاردیم مریضخانالاری داغیتیلمیشتیر. ساغلیق خیدمتینه دَیَن عمومی اقتصادی زیان ۱،۲ میلیارد دولارا یاخین‌دیر.\nآذربایجانا عایید ۹۰۳ دؤولت قئیدیاتیندا اولان، ۱۵۰۰ دؤولت قئیدیاتیندا اولمایان تاریخ و مدنیت عابده‌لری، مین‌لرجه اثرین قوروندوغو ۲۶ موزه، ۸ رسیم سرگی‌سی، ۴،۶ میلیون کیتاب و ال‌یازما ساخ‌لانان ۹۲۷ کیتاب‌ائوی، ۸۵ اینجه صنعت اوخولو، ۲۰ مدنیت سارایی، ۴ دؤولت تئاتری ائرمنی‌لر طرفین‌دن ایشغال ائدیلیب. آذربایجاندا پروفئسیونال موسیقی سنتی‌نین اساسینی قویان موسیقی‌چی بولبولون، موسیقی‌چی و رسسام میر مؤحسون نووابین خاطیره موزئیی تالان ائدیلیب. خوجالیداکی \"دایروی معبد\"(۱۳۵۶-۱۳۵۷) و \"توربه\"-نین (۱۴-جی یوز ایل) عاقیبتی معلوم دئییل.\nساواش سونوجوندا آذربایجان جومهوریتی توپلام ۲۲ میلیارد آمریکا دولار مبلغینده زیانا معروض قالیب.\nموناقیشه دؤنمینده سیویل اهالی یه قارشی تؤره دیلمیش جینایتلر و سوی قیریملار[دَییشدیر]\nقوقارک قیرغینی[دَییشدیر]\n۱۹۸۸-جی ایلین نوامبر آییندا ائرمنیستانین قوقارک رایونوندا ائرمنی‌لر طرفین‌دن ۱۵ نفر یاندیریلاراق ۲۱ آذربایجان‌لی اؤلدورولموش‌دور.\nقاراکند فاجیعه سی[دَییشدیر]\n۱۹۹۱-جی ایل نوامبر آیینین ۲۰-ده خوجاوند رایونونون قاراکند کندی یاخینلیغیندا ائرمنی تئررورچولاری آذربایجان، روسیه و قازاخستانی تمثیل ائدن بیر قروپ یوکسک وظیفه‌لی دؤولت مامورو و ژورنالیستی آپاران \"می-۸\" وئرتولیوتونو گوللَلَدیلر. نتیجه‌ده ۲۲ نفر تانینمیش دؤولت، ایجتیتماعی و حربی خادیم قتله یئتیریلدی.\nخوجالی سوی قیریمی[دَییشدیر]\nاؤزل یازی: خوجالی سوی‌قیریمی\nخوجالی شهیدلرینه هولند ده بیر عابیده\n۱۹۹۲-جی ایل فوریه آیینین ۲۵ و ۲۶ سیندا ائرمنی سیلاحلی بیرلشمه‌لری خانکندیده یئرلشن روسیه یه اؤزل ۳۶۶-جی آلایین ایله آذربایجان‌لی‌لار یاشایان خوجالی شهرینه هوجوم ائده‌رک دینج اهالییه قارشی خصوصی قددارلیقلا موشایعت اولونان سوی قیریم آکتینی حیاتا کئچیردی‌لر. بو فاجعه نتیجه‌سینده ۶۱۳ دینج ساکین قتله یئتیریلمیش، ۴۸۷ نفر یارالانمیش، ۱۲۷۵ نفر ایسه اسیر گؤتورولموش‌دور. اونلاردان بیر چوخو اسیرلیک‌دن قاییتمامیش و سونراکی طالعیینه گؤره ده هر هانسی معلومات یوخ‌دور. ۳۶۶-جی آلای خانکندی‌دن چیخاریلدیق‌دان سونرا بو حربی حیصصه‌یه مخصوص اولان سیلاح‌لی تئکنیکانین اؤنملی حیصّه‌سی ائرمنی آیریمچی‌لارینا وئریلدی.\nآغدابان سوی قیریمی[دَییشدیر]\n۱۹۹۲-جی ایلین آوریل آیینین ۸-ده ائرمنی ایشغال‌چی‌لاری کلبجرین آغدابان کندینه هوجوم ائده‌رک ۶۷ نفری قتل ائتمیش، ۱۷ کند ساکینی دیری دیری یاندیرمیش‌دیر.\nبیر ده باخ[دَییشدیر]\nداغلیق قاراباغ موناقیشه‌سی\nقاراباغدا دؤیوشلر (سپتامبر ۲۰۲۳)\n۲۰۱۶ آذربایجان-ارمنیستان آتیشماسی\nایکینجی قاراباغ ساواشی\nقایناقلار[دَییشدیر]\nQarabağ Muharibəsi\n^ https:\/\/web.archive.org\/web\/20200829225457\/https:\/\/presidentruo.org\/leonid-tibilov-pozdravil-bako-saakyana-s-25-j-godovshhinoj-obrazovaniya-nagorno-karabaxskoj-respubliki\/print\/\n^ بِرِت بنسون، ساختار امنیت بین‌المللی:اتحاد، بازدارندگی و مخاطرات اخلاقی.انتشارات دانشگاه کمبریج، سال 2012 میلادی. شابک:۹۷۸۱۱۰۷۰۲۷۲۴۴\n^ میزان و تأثیر استراتژیک، بخارست:دانشگاه دفاع ملی رومانی، مرکز مطالعات دفاع و پشتیبانی تحقیقات استراتژیک. سال۲۰۱۰. ص. ۳۵\n^ شابلون:Web kaynağı\n^ Chufrin, Gennadij Illarionovič (2001). The Security of the Caspian Sea Region. Oxford: Oxford University Press. p. 270. ISBN 9780199250202.\n^ Herszenhorn, David M. (5 June 2012). \"Iran and Azerbaijan, Already Wary Neighbors, Find Even Less to Agree On\". The New York Times. Retrieved 17 June 2013.\n^ . ISBN 9780739178287. {{cite book}}: Missing or empty |title= (کؤمک); Unknown parameter |ad= ignored (|first= suggested) (کؤمک); Unknown parameter |alıntı= ignored (کؤمک); Unknown parameter |başlık= ignored (|title= suggested) (کؤمک); Unknown parameter |sayfa= ignored (|page= suggested) (کؤمک); Unknown parameter |soyadı= ignored (|last= suggested) (کؤمک); Unknown parameter |yayıncı= ignored (|publisher= suggested) (کؤمک); Unknown parameter |yıl= ignored (|date= suggested) (کؤمک)\n^ Cooley, Unholy Wars: Afghanistan, America and International Terrorism. London: Pluto Press. ISBN 0-7453-1917-3.\n^ Griffin, Nicholas, Caucasus: A Journey to the Land Between Christianity and Islam, University of Chicago Press, Chicago, 2004, pp. 185–186. ISBN 0-226-30859-6.\n^ ریچارد دکم��یان و سیومنیان هووان، آبهای آشفته: ژئوپولیتیک منطقه خزر، صفحه ۱۲۵، سال ۲۰۰۳ میلادی، شابک:9781860649226\n^ آلکساندر مورینسون:امنیت در خاورمیانه و مطالعات سیاسی، اکتبر ۲۰۱۴ میلادی\n^ آزادیان ادموند:در گذر تاریخ:دیدگاه‌ها، مصاحبه‌ها و مقالات در مسائل مربوط به ارمنستان،انتشارات:دانشگاه وین استیت، صفحه ۱۷۳، شابک:۹۷۸۰۸۱۴۳۲۹۱۶۰\n^ شیرین هانتر:اسلام در روسیه: سیاست هویت و تأمین امنیت، سال ۲۰۰۴ میلادی، صفحه:۳۴۹، شابک:۰۷۶۵۶۱۲۸۲۸\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام ReferenceB وارد نشده است\n^ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام ReferenceA وارد نشده است\n^ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ایوانیس چارالامپیدیس: مزدوران و شبکه‌های تروریستی در آذربایجان، مسکو سال 2013 میلادی\n^ هایک دمویان:ترکیه و بحران قره‌باغ:شرح مختصر، به زبان انگلیسی و روسی انتشارت ایروان صفحه:226 سال 2006 میلادی\n^ زیبیگنیو برژینسکی، روسیه و کشورهای مستقل مشترک‌المنافع: اسناد، داده‌ها، و تجزیه و تحلیل، صفحه ۶۱۶ میلادی، سال:۱۹۹۷ میلادی،انتشارات:ام ای شارپ، شابک:۹۷۸۱۵۶۳۲۴۶۳۷۱\n^ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام ReferenceC وارد نشده است\n^ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ ۲۰٫۲ ۲۰٫۳ آرسن شاه ناظاروف:قره‌باغ کوهستانی: حقایق علیه دروغ\n^ تقاطع و تعارض: امنیت و سیاست خارجی در قفقاز و آسیای مرکزی، سال ۱۹۹۹ میلادی، صفحه:۲۹۷، شابک:۰–۴۱۵–۹۲۲۷۳–۹\n^ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ ۲۲٫۲ کارینه اوهانیان و زارما ولیخانووا:بررسی: قره‌باغ: مفقودین در عملیات جنگی - زنده یا مرده؟، سال 12 می 2004 میلادی\n^ برنامه اوپسالا تبادل اطلاعات، جمهوری قره‌باغ کوهستانی - غیر نظامیان، مشاهدات، ۲۰۱۳–۰۵–۰۳\n^ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ هانس هایدر، زنگ خطر در جنگ سرد، مقاله‌ای در روزنامه اطریشی وینر سایتونگ،2 ژانویه 2013 میلادی\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بیرینجی_قاراباغ_ساواشی&oldid=1550909»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with hatnote templates targeting a nonexistent page\nائرمنیستانین ساواش‌لاری\nآذربایجان جومهوریتینین ساواش‌لاری\nسی‌اس۱ خطالاری: unsupported parameter\nسی‌اس۱ خطالاری: missing title\nصفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان\nگیزلی بؤلمه:\nقایناقلاما خطاسی اوْلان صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۹ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۲۳:۵۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":5410,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.021,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":146699.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نروژده یاشایان ژورنالیست و قادین آراشدیرمالاری ساحه‌‌‌سینده چالیشان آسیه امینی، مازیار بهاری‌نین ��ؤنئتدیگی «نامردجه ائو صاحبلیگی» بلگه‌سلی‌نین، دؤرد ایللیک حبس حیاتی ایله علاقه دار لبنانلی آمریکالی نزار زکا ایله موصاحیبه‌سی‌نین اؤنملی و شوک‌ائدیجی اولدوغونو سؤیله‌دی.\nنزار زکا لبنان-آمریکا وطنداشیدیر کی، 1394-جی ایلده ایران جمهورباشقانی‌نین قادینلار و عائله‌‌‌ ایشلری اوزره معاونی شهیندخت مولاوردی‌نین دعوتی ایله «داواملی گلیشمه‌ده قادینلارین رولو»، اوزرینده کئچیریلن بین الخلق کنفرانسدا ایشتیراک ائتمک اوچون گلدیکدن سونرا «متخاصیم اولکه‌یه جاسوسلوق ائتمک»، اتهامی ایله توتوقلاندی.\nآسیه امینی دئییر کی، دفعه‌‌لرله بئله آغریلی تجروبه‌لری ائشیتمه‌یه معروض قالسا دا، فیلمین اؤزوندن باشقا بیر اؤنمه صاحب اولان شئی خاریجی بیر وطنداشین گیروو گؤتورولمه‌سی کیمی واجیب بیر مؤوضویا عاید دئتایلارین پارلاماسی ایدی؛ ساده وضعيتده ایرانا دعوت اولونان بیر وطنداش، داواملی گلیشمه‌ده قادینلارین رولونا دایر بین الخلق کنفرانسدا بیر موتخصیص و معروضه‌چی اولاراق چوخ مورکب بیر تهلوکه‌‌‌سیزلیک سیستمینه و وضعيته قاریشدی و عومرونون دؤرد ایلینی اذیتله کئچیردی.\nاونون گؤروشونه گؤره، بو ویدئودا «گیریفتار اولماق» مسئله‌‌سی آیدیندیر و نزارین موصاحیبه بویونجا و حتی خانیم شهیندخت مولاوردی‌یه خیطاباً تکرارلادیغیدیر. «منه ظولم اولوندو» اونون اوچون چوخ آغریلی و واجیب ایدی.\nایندییه قدر خاریجی وطنداشلارین ایراندا گیروو گؤتورولمه‌سی ایله باغلی موختلیف حِکایه‌‌لر ائشیتمیشیک. بو موصاحیبه‌دکی نزار زکانین ایضاحلاری و یا رئاکسییالاری، ائشیتدیگیمیز دیگر روایتلرین هانسی حیصه‌‌‌سیندن فرقلندی؟\nاونون وئردیگی تفروعاتلار. بو فیلمی گؤرمه‌میشدن اول اوخشار مؤوضولارین و جریانلارین ایکی طرفی ایله قارشیلاشدیم. بیر طرفدن تهلوکه‌‌‌سیزلیک و جاسوسلوق مؤوضولاری روایت ائدیلدیکده دونیانین بو طرفینده هالیوود حالینا گلیر. خوصوصیله سون ایللرده، ایرانین سیاسی و تهلوکه‌‌‌سیزلیک جریانلاری هالیوود حِکایه‌‌لرینه دؤنوشنده ایزلییجییه اعتبار حیسی وئره بیله‌جیی؛ و باش وئرن هر هانسی بیر شئیین دوغرو اولدوغونو ایما ائتمک و بو شکیلده اعتبار قازانارکن قوربانین یئنیدن قوربان اولماسینا سبب اولا بیلر. دیگر طرفدن، ایران حؤکومتی بو جریانلاردان ان یاخشی ایستیفادینی ائتدی. دئمک ایسته‌ییرم کی، ضررچکمیش آدام هر ایکی طرفدن تضییق آلتیندا اولا بیلر. لاکین بو بلگه‌سل هالیوودلاشما مئتودونو رد ائدیر و مسئله‌نین ماهیتینی ساده دیلده دئییر.\nدئتایلارا ایشاره ائتدینیز. هانسی دئتاللاری نظرده توتورسونوز؟\nبو ویدئودا هئچ بیر فورما اولمادان بیر اینسانین چتین وضعيته دوشدویو ایله قارشیلاشیریق. جناب زکا گؤزلرینی قیرپماغا باشلادیغی یئرده و یا جناب بهاری، خانیم شهیندخت مولاوردی ایله صؤحبته گیردیگینده و طبیعی اولاراق بیر ژورنالیست کیمی فرقلی سؤاللاری وار. قیسا مدتده بیر دفعه‌‌ مسوولیتلی بیر وضعيتده اولان، آما مؤوجود اولان و یئرینه یئتیریلمه‌ین گؤزلنتیلری یئنیدن سوروشماق فورصتیم اولمایاجاق و بو سؤاللارین هامیسینی بو قیسا مدت عرضینده وئرمک ایسته‌ییر. آنجاق زکانین یالنیز بیر سؤالی وار: «نییه منیم طالعییمه لاقئید قالدینیز»، و یا «نییه بو دؤرد ایلده منی مودافیه ائتمه‌یه گلمه‌دینیز؟»، بو بلکه ده بیر سیستمین قورب��نلاری‌نین هامیسی‌نین عومرو بویو سؤالدیر. بونا گؤره دئییرم کی، فیلمین اهميتینی ایکی قات آرتیران دئتایلاردیر.\nفیلم شرحسیز بو باخیشی چورودور کی عبری، عرب و اینگیلیس دیللرینده دانیشان و تهلوکه‌‌‌سیزلیک، اینفورماسییا تکنولوژی‌سی و اینتِرنِت ساحه‌‌‌لرینده چالیشان بیر آمریکا و یا لبنان پاسپورتو اولان بیری‌نین موطلق بیر جاسوس اولمادیغینی سؤیله‌ییر. بو اینسانین گؤزلرینه باخین. هر بیریمیز راحتلیقلا اونون اؤزو اولا بیلریک.\nموصاحیبه‌جی خانیم شهیندخت مولاوردی‌یه منطیقلی و فرقلی سؤاللار وئررکن، نزار زکا حیسلریندن دانیشیر. چونکی ایرانین سیاسی و حوقوقی سیستمی‌نین نه اولدوغو و هارادا ایشله‌دیگی و یا ایشله‌مه‌‌مه‌سینه اهميت وئرمیر. اونون اوچون واجیب اولان شئی، بو شرایطده گیروو گؤتورولن اینسانلارین حیاتیندا باش وئرنلر و اینسانلارین نییه فردیلیگینه و حیات ایمکانلارینا محل قویولماماسیدیر.\nائمپاتی حیس ائتدینیزمی؟\nمنی خالچا سئجچمه‌یه آپاردیقلارینی سؤیله‌دیگی آن آغلادیم. اینسانین چکدیگی عذابلاری و وارلیغی‌نین ازیلمه‌سی او قدر ديرسیز ساییلیر کی، اونو ایپک خالچا ایله عوض ائده بیله‌جکلرینی سانیرلار. آسانلیقلا «عوذر ایسته‌ییرم، صحو ائتدیم» و یا «اونوتماغا چالیشین» دئییرلر. آنجاق بو و بونا بنزر فیلملر اونوتمایا قارشیدیر؛ کومپلو تئوریسی ضدیدیر. بو اؤنملیدیر. گیروو گؤتورولن شخص اوچون موطلق اؤنملی دئییل، باخمایاراق کی، بو، جناب نزار زکانین واختی‌نین اهميتسیز اولدوغونو آنلامینا گلمیر. عکسینه، دئمک ایسته‌ییرم کی، بیر سیستمده هئچ بیر شئیه قاپیلمایان و بو رئاللیقلا قارشی-قارشییا قالان، ایران حؤکومتی و یا هالیوودون ائتدیگی کیمی دئییل، باشقا بیر اینسانین عذابلاری ایله ساده‌جه و ساده بیر شکیلده مشغول اولورسونوز و غنیملی اولان چیلپاق حقیقتدیر.\nسیزجه خانیم مولاوردی‌نین آچیقلاماسی ایناندیریجی ایدی؟\nایران سیاسی سیستمی‌نین حیاتینی اوزون مدت آییرمیشیق و فیکیر آیریلیقلاریندان دانیشمیشیق. بلکه بو باغیمسیز اولاراق گؤرمه‌نین بیر کنارا قویماغین واختی گلدی، چونکی فاسید بیر سیاسی سیستمده ایشتیراک ائدن اینسانلارین اؤزلریده یولوخورلار.\nمن اینکار ائتمیرم کی، او پوزولموش سیاسی سیستم ایچریسینده جمعيتین بیر حیصه‌‌‌سینی باجاردیقلاری قدر قورتارماغا چالیشان و یا هئچ اولماسا ریفاه یاراتماغا چالیشان اینسانلار وار، آما حقیقت بودور کی، فساد بوتون بدنی بیر انفکسیون کیمی یولوخدورموش. بو فساد سیستمین اووردوزونا سبب اولوب. آرتیق بو چوروک بیر اعضا ایله داوام ائده بیلمزسینیز و بو شرطلره باخمایاراق گوجونوزده قالسانیز و آسانلیقلا «بیلمیردیم» و یا «وضعيتی دوزلتمه‌یه چالیشدیم آما اولمادی» دئیه بیلرسینیز و بورادا جدی سؤاللا قارشیلاشیرسینیز کی سن نییه گئتمه‌دین؟ نییه حاکیميتده قالدینیز؟ نییه عینی واختدا او آدامی دعوت ائتمه‌دن و دؤرد ایللیک عومرونو خاراب ائتمه‌دن، قارداشیم من بو پروسیه قارشی چیخمایاجام و گلمه‌مه‌نیزی اؤنریرم دئمه‌دین؟ بو ایللر عرضینده بیزده تکجه بیر نزار زکا یوخ، یوزلرله اوخشار حادثه‌‌‌ اولموشدو، حتی اؤزونوز ده بو باره‌ده بحث ائتدیگینیز و دانیشدیغینیز حاللار اولموشدور. عینی سیستمده ایدینیز و اؤنملی گؤرولرینیز\nواردی و اونلار سیزی کنارا قویانا قدر قالدینی�� و یالنیز بوندان سونرا گلدیگینیزی سؤیله‌دینیز و جهد ائتدیگینیزی آنجاق باجارامادیغینیزی دئدینیز. بو مقبول دئییل و بو جومله‌‌‌لرله اؤزونوزو مسوولیتدن ده آزاد ائتمیرسینیز، آنجاق اؤزونوزه حاق قازاندیرمایا چالیشیرسینیز. بو سیستمده آزادلیغا اینانانلارین اولا بیله‌جه‌یینه اینانماق اوچون بیر عومور بویو چالیشدیق، آما آرتیق بو مرحله‌‌‌نی کئچدیک و ایندی اینسانلارلا سیزین آرانیزدا درین بیر بوشلوق وار؛ کیم اولورسان اول، یا خالقین طرفینده‌سن، یا یوخسان. اینسانلارین طرفینده اولمادیقدا، هانسی قروپا منصوب اولماغینیزین و بیلمه‌مه‌یینیزین و یا مسوولیت داشیمادیغینیزین فرقی یوخدور و یا چالیشدیم و اوغورسوز اولدوم دئمک، بونلارین اصلا اهميتی یوخدور.\nجناب زکا خانیم مولاوردی ایله قارشیلاشاندا اونون قرارسیز اولدوغونو گؤروروک؟\nبلی. زکا خانیم مولاوردی‌نین موصاحیبه‌ده آدی کئچدیگینده آچیقجا قرارسیزدیر. محکمه‌‌، وکیل، حؤکم اورتادا یوخدور و هئچ کیم آغرینیزی موعالیجه‌‌‌ ائتمه‌یه‌جک، یالنیز دردینیزه گؤره سورملو اولدوغونو دوشوندویونوز بیری ایله قارشیلاشدینیز، آنجاق بو مسوولیتدن قاچدی. بوتون بو مرحله‌‌‌لرده زکانین گؤزلرینده قورخو، سؤال و اذيت گؤرورسونوز. او، تیتره‌دیکدن سونرا آیاغا قالخیب مازیار بهاری‌نین سؤزلری‌نین آراسینا سیچراییب: «مندن سوروش: عذابیمی باشا دوشورسه، او منیم یئریم اولا بیلرمی؟.»\nجناب مازیار بهاری‌نین خانیم مولاوردی ایله تلفون باغلانتیسی قورولاندا اورگیم دؤیونمیه باشلادی.\nو یا زکانین موصاحیبه‌ده دئدیگی یاخشیلاشاجاغام، آنجاق سنین آغرین قدارلیقدی و هئچ واخت یاخشیلاشمایاجاقدیر. منیم اوچون بیر تاماشاچی اولاراق بو سؤال یارانیر، باشقالاری‌نین عذابیندان نه ذؤوق آلیرسان؟ بیر محبوسون دیرناغینی چکمکله و اونو قورخودماقلا نه منفعت گؤرورسن؟ باشقالارینا ضرر وئره‌رک اؤزلرینده کیملیک یارادان اینسانلار حاقیندا نه قدر حِکایه‌‌لریمیز واردیر. یاخود حاکمین «صلواتی»نی ان یاخشی شکیلده تصویر ائتدیگی یئر.\nجناب زکانین سؤیله‌دیکلری‌نین هانسی حیصه‌‌‌سی اؤنملییدی؟\nدوشونورم کی، دئدیگی هر شئی اؤنملییدی. دئدیگی هر شئی دقته لاییق ایدی. خانیم مولاوردی‌نین قارشیسیندا اصل و صمیمی حیسینی ایفاده ائتمک شوک ائدیجیدی. بو قیسا مدتده باشقالارینی گؤردویونو و باشینا گلن بلالاری تصویر ائتدیگینی سؤیله‌مکدن چکینمه‌دی. قیساجا و اؤنملی تصویرلر، لاکین داغیدیجی. سانکی گوجلو بیر یازار اوتوروب باشینا گلن هر شئیی تصویره چکیب.\nنوشته های مشابه\nآذربایجان و زنان ترک, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر\nنیگار خانیم خیاوی نین فریدون ابراهیمیه اتحاف ائدن شعری\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, زنان\nماریا استادنیک اصالت اوکراینی و تابعیت آذربایجانی در ۳۵ سالگی باز جواز حضور در المپیک را توانست کسب کند ابراهیم ساوالان\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, حقوق بشر, زنان\nربابه قليزاده، فعال تورک و همسر فعال زندانی صیاد محمدیان به اداره ی اطلاعات کرج احضار شدند\nاخبار, حقوق بشر\nخانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی: نه فراموش می‌کنیم و نه می‌بخشیم\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – سیمین صبری\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – صحرا حکاک پور\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nنیگار خانیم خیاوی نین فریدون ابراهیمیه اتحاف ائدن شعری ماریا استادنیک اصالت اوکراینی و تابعیت آذربایجانی در ۳۵ سالگی ... ربابه قليزاده، فعال تورک و همسر فعال زندانی صیاد محمدیان به اد... خانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی: نه فراموش می‌کنیم و ... در روز جهانی مبارزه با ال‌جی‌بی‌تی‌‌ستیزی، حقوق جامعه ال‌جی‌بی... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - سیمین... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - صحرا... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - نگار ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - ژاله ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار- سمینار برلین - اوما...","num_words":2145,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.053,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":221156.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"…. 1325نجی ایلین آذر آیی‌نین ایگیرمیسی هاوا قارالان کیمی، شهرين کنار محله‌لرینده گولله سس‌لری ائشیدیلمگه باشلادی. بو گولله‌لرین چوخو آدام‌لاری واهیمه‌یه سالماق اوچون هاوایا آتیلان گولله‌لر ایدی. یولوم ستارخان کوچه‌سيندن ایدی. يولدا «فریدون ابراهیمی»یه راست گلدیم، گؤروشدوک. چوخ پرت ایدی، هارا گئتدیگینی سوروشدوم. مرکزی کمیته‌نی گؤستردی.\nمن ائوه چاتاندا آتامین حیط قاپیسی آغزیندا نگران دایاندیغینی گؤردوم. مسئله آیدین ایدی، بیر طرفدن ده گولله سس‌لری چوخالیردی. آتام منی قورخوتماماق اوچون تمکینینی پوزمادان آستادان: «اوشاق‌لار، «علی توده»، «عاشیق حسین جوان» بیر ده «يعقوب دایی» سنین دالينجا گلمیشدیلر، آنجاق سنی گؤزله‌مگه واخت‌لاری اولمادیغی اوچون دئدیلر کی بیز گئتدیک دمیر یولو واغزالينا، ائوه گلن کیمی او دا گلسین اورا. هامی جولفایا گئدیر…» من بیر سؤز دئمه‌دیم، چونکی آرتیق گئج ایدی، هم ده واغزال طرفدن داها چوخ گولله سس‌لری ائشیدیلیردی. آتام يئنه تمكین‌له: «گل ایجری، گؤره‌ک نه اولور. آللاه کریم‌دیر. گئجه‌نین خئيريندن گوندوزون شری یاخشی‌دیر» – دئدی.\nائویمیزده هامی نگران، هم ده ناراحات ایدی. ائوده اولان کتابلاريمي و ال یازمالاریمی آتام کؤمور تورباسینا ییغيب آپاریب آنباردا کؤمور‌لرین ایچینده گیزلتدی. آتام آنباردان گئج گلدی، آنجاق هئچکس بونون فرقينه وارمادان دينمز – دانیشماز، یاشلی آدام‌لار کیمی، خالچانین اوستونده اوتوروب، هره اؤز عالمينه دالمیشدی. من ایشین آخیرینا قدر اداره‌ده قالدیغیم اوچون اؤزوم – اؤزومو دانلاییردیم. بیر قدر تئز ايشدن چیخسایدیم، من ده یا «على توده» ایله، یادا تانیشلاردان بیری‌نین ماشينينا اوتوروب جولفایا گئدر‌دیم، ائوه ده سیفاریش گؤندرردیم کی نگران قالماسینلار. سونرا فیکیرلشیر‌دیم کی «چشم‌آذر» یوخ ایدی، من راديونو نئجه باشلی باشینا قویا بیلردیم؟ و کیم بیلیر بو قاریشیقلیقدا کیم میکروفونا کئچیب اؤلکه‌یه هانسی شایعه‌لری یایاردی.\nآتام آنباردان گلیب بیر طرفده اوتوردو. بئله‌جه سحره قدر کیمسه گؤزونو يوممادی. سحر تئزدن حیط قاپیسی مؤحكم دؤیولدو. آتام آستادان «گلديلر» دئدی و منی آنبارا آپاردی. قیش اوچون دوغراتديريب سلیقه ایله ییغیلمیش اودون‌لارین آرخاسینا کئچیردی، کئچیدی تئز هؤروب قاپینی آچماغا گئتدی. گلن‌لر: «کیشی! اوغلون هانی؟» دئییب آتامین باشینا قیشقیردیلار. آتام: «دونن آخشامدان گلمه‌ییب، هئچ بیزیم ده خبریمیز یوخدور» – دئدی. کیشینی اؤلوم‌له هده‌له‌دیلر. آتام تمکین‌له: «اینانمیرسینیز گلین آختارین»، دئدی. سس – کوی‌له یوخاری قالخديق‌لارینی ائشیتديم. پیلله‌لردن ائننده یئنه آتامی هده‌له‌دیلر. «اوغلونو تاپ، دئنه کی گلسین ناحیه‌یه، پلیس اداره‌سینه، یوخسا گلیب سنین اؤزونو آپاراجاغيق.» بو زامان بير نفر آنبارا داخل اولدو. سلیقه ایله ییغیلمیش اودون‌لارا و کؤمور کیسه‌لرینه باخیب قاییتدی. – «گئده‌یین!»دئدی. – «بورادا واخت ایتیرمگه دیمز». گئتدیلر.\nآلتی آی سو آنباریندا\nآتام آتبارا گلیب آستادان دئدی: «داریخما، آللاها شوكور هله‌لیک خطر سووشدو. گؤره‌ک نه اولور.» آتام بو سؤزلری دئییب گئتدی. تقریبا بیر ساعاتدان سونرا يئنه آنبارا گلیب «داریخما» دئدی. «انشاللاه، آخشام هاوا قارالاندا سنی سالامات یئره آپاراجاغام.»\nآتامين دئدیگی «سالامات يئر» حقینده آخشاما قدر فیکیرلشدیم. آنجاق هارا اولدوغونو تاپا بیلمه‌دیم. آخشامدان خئیلی کئچمیش آتام يئنه‌ده آنبارا گلدی، اودون‌لاردان گؤتوروب کئچید آچدی و «آردیمجاگل» – دئدی، حيطدن چیخدیق. کوچه بویو صؤحبت ائدیریک کیمی یاناشی گئتدیک. چوخ دا اوزاقدا اولمایان بير حيطين قاپیسینی آچدی. ایچری کئچدیک. بورا کیمسه یاشامايان بوش پیر حیط ایدی. آنام منی بینانین آلتینداکی سو آنباری‌نین وانینا گتیريب آستادان دئدی: «آنبارین اوستو تاختا ایله دولودور. یورغان- دؤشک ده اوردادیر، کئچ یات، چالیش گوندوز حیطه چیخما، گؤره‌ک نه اولور.» من آتامدان سوروشدوم: «سالامات دئدیگین یئر بورادیر؟» آتام دئدی: «بورا محله باققالیمیز مشدی حسن‌ین بوش حیطی‌دیر. چوخ یاخشی کیشی‌دیر، آلله آدامی‌دیر. اومیدیم تک اونا گلدی. گئتدیم خواهش ائله‌دیم. آللاه ایمانین کامل ائله‌سین، راضی اولدو. آللاه کریم‌دیر، گؤزله‌یک گؤره‌ک نه اولور.»\nمشدی حسنی من ده تانییردیم، کوچه باققالی ایدی. بیز «قره‌آغاج» محله‌سیندن کؤچندن سونرا بوتون آل- وئری اونونلا ائدردیک. آتام ساعاتلارلا گئدیب اونون دوکانیندا اوتورور صؤحبت ائدردیلر. آتام دئییردی کی مشدی حسن ده قدیم باکیلی‌لارداندیر، آتاسی اؤلندن سونرا آناسی اونو تبریزه گتیریب. او زامان 8-10 یاشی اولارمیش. باکی گوجله یادینا گلیر. هر دفعه آتامدان خواهش ائدیرمیش کی باکی حقینده اونا صؤحبت ائتسین. حسن کیشی چوخ چالیشیب کی باکی‌یا گئتسین، دوغولدوغو شهری گؤرسون، آتاسی‌نین قبرینی زیارت ائتسین، آنجاق آرزوسو باش توتماییب.\nمن بوتون گونو آنباردا اودون‌لارین دامیندا آیاق اوسته دوردوغومدان چوخ یورغون ایدیم. اودور کی آتام گئدن کیمی یئریمه گیریب اوزاندیم. آنجاق یاتمادیم. فکرلشیردیم کی «بئله قورخولو زاماندا گؤره‌سن حسن کیشی دوغرودانمی منه اوره‌گی یانیب، بو حیطده قالماغیما اجازه وئریب، یوخسا بورادا باشقا بیر کلک وار؟! بلکه سحر گئدیب پلیسه خبر وئره‌جک کی بیر دموکرات منیم حیطیمده گیزلنيب، گلین آپارین». سونرا فكرلشدیم کی «پلیس حسن کیشی‌یه اینانماز، اونون اؤزونو ده سورغو – سوالا چکر. یقین مشدی حسن بونو بیلمه‌میش دئییل.» سونرا آتامین گئدنده دئدیگی سؤزلری یادیما دوشدو. -«مشدی حسن دئدی کی من حیط اوچو�� هئچ کرایه ده ایسته‌میرم. آللاه ائله‌سین ایشلر دوزلسین، اوغلون ساغ – سالامات اولسون، مشدی «آللاه باغیش!» آتالار دئییب «شر دئمه‌سن، خئير گلمز»، ایش‌دیر بیلیب ائله‌ین اولسا، منیم بو ایشدن خبریم یوخدور» بو فکرلر ایچینده نه واخت یوخویا گئتمیشدیم‌سه، سحر قونشو حیطدن گلن اوشاق و قادين سسينه اویاندیم. هارادا اولدوغومو اونوتموشدوم. دوروب حيطه چیخماق ایسته‌دیم. بیردن آتامین سؤزلری یادیما دوشدو.- «گوندوزلر حيطه چيخما، گؤرن اولار»\nهر آخشام آتام گلیر آستادان، تمکین‌له شهرده باش وئرن حادثه‌لردن دانیشیردی. حس ائدیردیم کی دهشتلی‌لرینی دئمیر، منی قورخوتماق ایسته‌میر، بو زامان بیز حیطين قونشو اولمایان، کوچه‌یه باخان قارانلیق طرفینده دایانیب صؤحبت ائدیر، عینی زاماندا من هاوا آلیر و کئیمیش آیاقلاریمی آستادان یئره ووروردوم. آتامين صؤحبت‌لریندن اؤیرندیم کی شاه قوشونو اوچ گون شهره گیرمه‌ییب. یقین امکان وئریب کی تبریز اهلی بیر – بیرینی اؤزلری قیرسین. اوچ گوندن سونرا حبس‌لر باشلاییب. دونن دموکراتیادان دم ووران بعضی آدام‌لار ایندی سوخولوب دموکرات آختاریرلار کی توتوب دؤولته تحویل وئرسینلر. آتام دئییردی کی زندان و کاروانسارالار محبوس‌لارلا دولودور، سحردن آخشاما قدر «آلله اكبر» قیشقیریر، اؤز اعتراض‌لارینی بیلدیریرلر، دؤولت ده هم بو اعتراضی هم ده بو قدر آدامی حبسده ساخلاماغین ممکن اولمایاجاغینی نظره آلاراق تبریزلی‌لردن کومیسیا دوزلديب محبوسلاری یوخلاییر، شبهه‌لي اولمايانلاری آزاد ائدیر.\nبیر گون آخشام آتام، «تیمور هاشمی»‌نین بیزه گلدیگینی سؤیله‌دی. من ائله بیلیردیم کی تیمور ایندی اردبیلده‌دیر. سن دئمه تیمور همین حادثه‌لر باش وئرن گونلرده اردبیله گئدرکن یولدا اونو تانی‌ییب، حبس ائدیرلر. ۱۵ گون حبسده قالیر، ایندی آزاد اولونسا دا تبريزدن چیخماغا قورخور. تیمور منیم هله ده گیزلندیگیمی بیلنده سئوینیر، آتاما دئیبر کی «شهردن چیخماغا هله تلسمه‌سين. قوی آرا بیر آزدا ساکتلشسین.»\nآرتیق 1325نجی ایلین اسفند آیی گلمیشدی. نوروز بایرامینا آز قالیردی. آتام هرگون گلسه ده، بوتون گونو تک قالدیغیم اوچون چوخ داریخیردیم. اوره‌گیمدن بیر گئجه شهردن چیخیب گئتمگی کئچیریردیم. قاچيب قورتارا بیلسم نه یاخشی، توتوب زندانا سالسالار یئنه زندان بوردا قالماقدان یاخشی اولاردی. هئچ اولماسا محبوس‌لارلا حیط گزینتیسینده گؤروشردیم. من بو فکرلریمی آتاما دئیه بیلمیردیم. اونسوز دا خئیلی عذاب چکن کیشینی يئني‌دن عذابا سالیردیم. سس‌سیز – خبرسیز گئتمگیم ایسه هئچ شبهه‌سیز قوجالارین اؤلومونه سبب اولاردی.\nبیر آخشام آتام یانیما خبرلری دانیشماغا يوخ، بلکه ده مصلحت اوچون گلمیشدی. او شهر ده «تیمور هاشمی»نی گؤردوگونو و اونون منه سالام گؤندردیگینی دئدی. دئدی کی «نوروز بایرامی گونلری تهرانا یولا دوشور. قارداشی سیفاریش گؤندریب کی اردبیله گلمه‌سین.» سوروشدوم کی «یولداکی پوست‌لاردان نئجه، خبرلری وار؟» دئدی کی «داها پوست‌لاری گؤتوروبلر. بیرده تبریزده «نجات جمعیتی» یارانیب، اونلارین ماشینیندا گئده‌جک. منه دئدی کی «آذراوغلونا دئ کی بو جمعیتین مقصدی تبریزده گیزلنیب قالمیش تانینمیش یولداشلاری آختارماق و اونلارا شهردن چیخماغا کؤمک ائتمکدی. بیلدیگیمه گؤره خئیلی آدامی تهران و سرحده يولا ساليبلار. بو یاخشی امکان‌دیر. ��یسته‌سه‌نیز من سیزی بیر نفرله تانیش ائده‌رم. او جمعیتین عضوودور. آذراوغلونا کؤمک ائدر.» آتام بو خبردن سونرا اؤز فكرینی دئمه‌سه ده من باشا دوشدوم کی او راضی‌دیر، آنجاق منیم فکریمی اؤیرنمک ایسته‌ییر. من بو خبری ائشیدن کیمی سئویندیم. بو، سو آنباری‌نین اوستونده کی اؤلوم باتاغیندان قورتارماق اوچون یاخشی امکان ایدی. بیر ده چوخ کتابلاردا اوخوموشدوم کی بیر چوخ اؤلکه‌لرده انقلاب مغلوب اولاندا پارتیا کادرلارینی خلاص ائتمک اوچون مخفی تشکیلاتلار یارادیلیر. خیلی صؤحبتدن سونرا بئله قرارا گلدیک کی «هاشمی» آتامی او آدام‌لا تانیش ائتسین. تهرانا ساغ- سالامات چاتدیغینی دا بیزه مکتوبلا خبر وئرسین.\nتبریزده نجات کمیته‌سی\nبو صؤحبتیمیزدن تقریبا ایکی هفته سونرا تهراندان «تیمور هاشمی»دن مکتوب گلدی. او آقای «نقدعلی اخلاقی»نین تهراندا اولدوغونو و بیزه سلام گؤندردیگینی بیلدیریردی (یو بیزیم آرامیزدا اشاره ایدی) داها هر شئی آیدین ایدی. جمعیته اینانماق اولاردی. قرار اولدو کی آتام همین آدام‌لا گؤروشسون. گونون، واخت و گؤروش یئرینی تعیین ائتسینلر. گؤروش گونو قارشیداکی هفته‌نین جمعه آخشامینا، آخشام ساعت ۱۰دا گولستان باغی‌نین آرخا کوچه‌سینده اولاجاقدی. او کوچه‌ده بیر مینیک ماشینی دایاناجاق. سوروجو تکری دوزلتمک‌له مشغول اولاجاقدی.\nهمین گونو آخشام آتام‌لا ائویمیزه گلدیم. آنام و «نوبار» آغلاییردیلار. آتام اونلاری دانلادی کی سفره چيخانين دالینجا آغلامازلار. سو آتارلار کی یولو آیدین اولسون.\nگولستان باغی «قره آغاج» محله‌سيندن چوخ اوزاق دئییلدی، یقین کی جمعیت (یولدا چوخ آداما راست گلمه‌ییم) دئیه، بورانی تعیین ائتمیشدی. بو یئر منیم اوچون چوخ مناسب ایدی. نئچه آیدان بری یول گئتمه‌دیگیم اوچون آیاقلاریم یئر توتموردو. یاخشی یئرییه بیلمیردیم. آتامين قولوندان توتموشدوم۔ آتام دا گؤزونه قارا عینک وورموشدو. گویا، قوجا کیشی‌نین گؤزلری یاخشی گؤرمور، من اونون قولوندان توتوب آپاریرام. اصلینده آتام منی آپاریردی، قورخوردو موازنه‌می ایتیرم.\nبیز گؤروش یئرینه چاتاندا بورادا بیر مینیک ماشینی دایانمیشدی. سوروجو ده تکری دوزلدیردی. من ماشینا میننده، آتام عینکینی چیخارتدی، ماشینین ایچینه باخدی کی گؤرسون باشقا آدام دا وار یا یوخ. سوروجو تئز تكری دوزلدیب، ماشینی سوردو. ماشین شهرين مركزينه یاخین يئرده، دروازالی بیر حیطه داخل اولدو. بیزی قارشیلادیلار و حیطین باش طرفینده ایشیق گلن بیر مرتبه‌لی بینایا آپاردیلار. اوتاغین قاباغيندا بؤیوک بیر شوشه بند وار ایدی. اوتاغا داخل اولاندا آقای «اخگری»نی گوردوم. گؤروشوب اؤپوشدوک. هر ایکیمیز ساغ قالدیغیمیز اوچون سئویندیک. «اخگری»(جعفر) کؤهنه انقلابچی‌لاردان ایدی. ایکی گون مندن قاباق گلمیش و منیم گله‌جگیمی اونا دئمیشدیلر. «اخگری» دئدی کی بیزدن قاباق «بی‌ریا»، «میررحیم» و «چشم‌آذر» بورادا اولوب، اونلاری یولا سالیبلار. صاباحسي آخشام «علي شميده»نی گتیردیلر، «شمیده» کندلی پالتاریندا ایدی. ساچ- ساققال باسدیغیندان تانینماز اولموشدو. داها کیمین گله‌جگی بللی دئییلدی. اودور کی اوچوموز ده بئله قرارا گلدیک کی تهرانا گئتمه‌یک. اورادا بیزی تانییان چوخ اولار. یاخشیسی بودور آرازین او تایینا کئچک. بو قراردان سونرا آتاما کاغاذ یازیب ساغ- سالامات اولدوغومو، آنجاق تهرانا یوخ، باشقا يئره گئده‌جگیمی و چاتان کیمی مکتوب یازاجاغیمی بیلدیردیم (فقط اونلارا ایلک مکتوبومو ۱۹50نجی ایلده عاشیق حسین جوان‌ین مکتوبونون ایچینه قویوب گؤندره بیلدیم). قراریمیزی دوستلارا بيلديرنده مصلحت گوردولر کی گلن هفته‌نین جمعه آخشامی حرکت ائده‌ک.\nبو آیریلیق ابدی اولدو\n1326نجی ایلین باهاریندا آخشام هاوا قارالاندان سونرا ماشینیمیز تبریزدن شمالا حرکت ائدنده ایچیمده ایلک دفعه آیریلیغین کدرینی دویدوم. بو کدر هارادان گلدی؟ نییه بیردن قلبیمه دولوب اونو سیخماغا باشلادی؟ اؤلومون پنجه‌سیندن، زندانین ایشکنجه‌لریندن یاخا قورتاریب گئتدیگیم زامان بو نه کدرلنمک ایدی؟ بلکه بو کدر آیریلدیغیم عائله‌مین، قویوب گئتدیگیم تبریزین، ایتیردیگیم آزادلیغین، شهید اولموش دوستلاریمین، گله‌جکده خاطره‌یه دؤنه‌جک و خاطرلاندیقجا منه عذاب وئره‌جک گونلرین ایلک علامتی ایدی؟ بلکه ۲۶ یاشیندا اولان بیر گنجین سونو اولمایان طالع سفری‌نین ایلک قارانقوشو ایدی بو کدر؟ نه ايسه… یانیمیزدان اؤتن فايتونون آتلاری‌نین آسفالتا ده‌ین ناللاری‌نین سسی منی بوکدردن آییردی. دؤنوب سون دفعه آرخادا قالان، «دومانلی تبریز»ه باخديم و غیراختیاری «قاراگیله» ماهنیسی‌نین ایلک مصراعلارینی اوخودوم. سونرالار، ایل‌لر کئچندن سونرا باکی‌دا «شمیده» ایله گؤروشنده او بو مصراعلاری یادیما سالار، اؤزو ده کؤوره‌لر و منی ده کؤورلدردی…\nایراندا انقلاب\n1357نجی ایلین بهمن انقلابیندان سونرا بیزیم ایران آذربایجانی ایله علاقه‌لریمیز داهادا گئنیشلندی. ایران آذربایجانیندان چوخلو كتاب‌لار آلیردیق؛ بونون عوضینده بیز ده اونلارا «آذربایجان ائنیسكلوپدیاسی»‌نین جلدلرینی، «ايضاحلى لغت» و یازیچی‌لارین، شاعرلرین کتابيني گؤندریردیک. تبریزده کی عنوان «تربیت» كتابخاناسي ايدي. بللي اولدوغو کيمي اورادا آیدا بیر دفعه «یحیی شیدا»نین باشچیلیغی ایله شاعرلرين يیغينجاق‌لاری کئچیریلیردی. آنجاق بو شرايط تقريبا بیر ایل چکدي. بیر ایلدن سونرا علاقه‌لریمیز پوزولدو. اوندان سونرا بیز کتابلاري تهرانا «ملی مجلسين كتابخاناسينا» گؤندردیک، آنجاق اولکي علاقه‌لریمیز برپا اولمادي. کتابلارين مبادله‌سي فاصله‌لرله داوام ائتدي.\nايراندان دعوتنامه آلديم. ۱۹۹۳نجو ايلين ماي آیي ایدی. بیر گون عمیم نوه‌سی «سهیلا» تهراندان منه تلفون ائدیب دئدی کی «سیزه دعوتنامه گؤندرمیشیک، ایرانین باکی‌داکی سفیرلیگینه مراجعت ائت.» باکی‌دان چیخاجاغیم گونو تلفونلا خبر وئردیم و دئدیم کی، طیاره مئیدانینا گلسینلر. باکی‌دان سحر ساعات 10دا اوچان طیاره‌میز خزر دنیزی اوستوندن اوچوب، ساعات یاریمدان سونرا تهران طیاره مئیدانیندا ائندی….\nسئوگیلی تبریزله گؤروش\nتهراندا قرار قویموشدوق کي، من اول اردبیله، سونرا تبریزه گئدیم. اردبیلدن قاییتدیغیم گونون صاباحيسي آقای «علیایی»، عمیم اوغلو «حسین»، بیر ده من طیاره ایله تبريزه اوچدوق. سئوگیلیسی‌نین گؤروشونه گئدن آدام کیمی قلبیم دؤیونوردو، منه ائله گليردي کی، طیاره چوخ یاواش اوچور، بلکه ماشين‌لا گئتسئیدیک داها تنز چاتاردیق. فكریمدن کئچیردی کي، تبريزه چاتان كيمي دوشوب قدمیمی وطن تورپاغبنا قویان کيمي اییلیب ۵۰ ایل قاباق آیریلدیغیم شهرين تورپاغیندان اؤپوم. سونرا فكرلشيرديم کي، گؤره‌سن مسافرلر بونا نئجه باخارلار، یقین مني دلي ساناجاقلار … من فكريمده بیر قرارا گله بیلمیردیم. دئدیلر طباره‌میز تبریز شهرينه چاتدي. بیر آن دا اولسا من طیاره‌دن یانار داغي، واسمينجي، سهندی سئیر ائتدبم؛ کؤهنه خاطره‌لر اویاندي؛ کئچن گونلریم گلیب گؤزومون قاباغیندان کئچدی. آیاغيمي وطن تورپاغینا قویاندا قراربما گؤره اییلیب تورپاغی اؤپمک ایسته‌ینده بیزي قارشیلاماغا گلن دوستلار منه گول دسته‌سي وئردیلر. من تورپاق عوضینه تبریز گوللريني اؤپوب سینه‌مه سيخديم. بیزې قارشیلاماغا گلن تبریز شاعرلریندن «سلیمان ثالث»، «چای اوغلو»، «غلامحسن صدیق» و باشقالاری ایله گؤروشدوم. اونلار منی ایللرجه حسرتيني چکدیگي، ایلک دفعه گؤردوک‌لري ان یاخین آدام‌لارې کیمی باغریلارینا باسیردیلار. ماشینی سورن «غلامحسن» قرارلارینا اساسن اولجه بیزی «صمد بهرنگي»نین قبريني زيارته آپاردي. سونرا شهرین ایچی ایله خئیلی یول گئتدیک؛ بیرده گؤردوم اؤنوموزده «شاه گؤلو» (ایندی اورا تبریزلی‌لر «ائل گؤلو» دئییرلر) آنجاق شهر هله قورتارماییب. اول‌لر بو گؤل شهردن 10 کیلومتر آرالی ایدی. بیز بورا ماشین یادا فایتونلا گلیردیک. «غلامحسن»ین ائوی بو گؤلون یانیندا اوچ مرتبه‌لی عمارت ایدی. «غلامحسن»ین عائله‌سی بیزی چوخ حؤرمتله قارشیلادی. خانیمی‌نین آدی «زهرا» ایدی. آنام زهرا یادیما دوشدو؛ آنجاق تئز اؤزومو اله آلدیم. بیزیم گلیشیمیزدن خبردار اولان شاعر و ادبیاتچی‌لار آخشام گؤروشوموزه گلدیلر. گلن‌لرین آراسیندا ایکی عاشیق و ایکی آرتیست ده وار ایدی. تهراندان گلن‌لر ده وار ایدی. گؤروشوموزده عاشیق‌لار، شاعرلر شعر اوخودولار؛ ایکی نفر آرتیست (اونلار ار-آرواد ایدی‌لار) بالئتدن پارچالار گؤستردیلر. گؤروش گئجه ساعات ایکی‌یه قدر داوام ائتدی.\nصاباحسي گونو آقای«علیایی»، «سلیمان ثالث»، عمی اوغلوم و من آقای«غلامحسن‌»ین ماشینیندا تبريزي گزمگه چیخدیق، تبریز او قدر بؤیوموش، آبادلاشیب، دییشميشدي کی، « گولوستان باغی»ندان، بیرده حاصارا سالینمیش «ارک قالاسی»ندان باشقا هر یئر تزه و آباد ایدی.\nتبریزی اوچ گون گزدیم، آنجاق دویمادیم. عاشیقلار دئمیش، آدام سئوگیلیسیندن دویارمی؟ طیاره مئیدانینا گلنده گؤزوم آرخادا قالمیشدی. کوچه‌لری بیرده، بیرده گؤرمک ایسته‌ییردیم. یانیمدا اولان آدام‌لاردان اوتانماسایدیم یول بویو شهرله خداحافیظلشر کیمی قوللاریمی آچیب هاوانی سینه‌مه سیخیب دئیردیم: «سالامات قال آرزولاریمین، اومیدلریمین شهری! سندن دویمادیم. عؤمور وفا قیلسا بیرده گؤروشونه گله‌جگم، گؤزله منی تبریز….!»","num_words":3633,"character_repetition_ratio":0.022,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":176297.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شکی خانلیغی (اینگیلیسجه: Shaki Khanate، فارسجا: خانات شکی، فرانسه‌جه: Khanat de Chaki، آلمانجا: Khanat Scheki، روسجا: Шекинское ханство) اوروپادا، اون سککیزینجی عصرده آذربایجان اراضیسینده مؤوجود اولموش ان گوجلو خانلیقلاردان بیری.\nعومومی معلومات[دَییشدیر]\nشکی خانلیغی اون سککیزینجی عصرین ۴۰-جی ایللری‌نین سونلارینا یاخین گوجلو سیاسی قووّه‌یه چئوریلمیشدیر. نتیجه‌ده قبَله و ارَش سولطانلاری شکی خانی‌نین حاکیمیتینی تانیماغا مجبور اولدولار. ۱۷۵۱-جی ایلده شکی خانی موعین مودّته قازاخ و بورچالی ماحاللارینی دا اؤزونه تابئع ائتدی.\nحاجی چلبی‌نین حاکیمیتی دؤورونده شکی خانلیغی یئنی تورپاقلار اله کئچیرمک اوغروندا کارتلی-کاخئتی چارلیغی ایله فاصیله‌سیز موحاریبه‌لر آپاریردی. طرفلرین نؤوبه ایله غلبه چالدیغی بو موحاریبه‌لر هر ایکی اؤلکه‌نین محصولدار قووّه‌لری‌نین وضعیتینه داغیدیجی تاثیر گؤستریردی.حاجی چلبی‌نین اؤلوموندن سونرا (۱۷۵۵) حاکیمیت اوغلو آغاکیشی بیگ، اونون اؤلدورولمه‌سیندن ۳۰-۴۰ گون سونرا ایسه حسین خانا کئچدی. بو دؤورده شکی خانلیغی آرتیق خئیلی ضعیفله‌میشدی.\n۱۷۶۸.جی ایلده بیر-بیریله ایتّیفاق باغلایان شکی و قوبا خانلاری شاماخی خانلیغینا هوجوم ائدیب، اونو اؤز آرالاریندا بؤلوشدوردولر. بیر نئچه ایلدن سونرا شکی خانلاری‌نین قوهوملاری آراسیندا باش وئرن چکیشمه‌لر اونا گتیریب چیخاردی کی، ۱۷۸۰-جی ایلده محمدحسین خانین اؤلوموندن سونرا حاکیمیت عبدالقادر، ۱۷۸۳-جی ایلده محمدحسن خانا، ۱۷۹۵-جی ایلین دئکابریندا ایسه سلیم خانا کئچدی. سلیم خان ایکی دفعه− بیرینجی دفعه۱۷۹۵ -۱۷۹۷، ایکینجی دفعه ایسه ۱۸۰۵-۱۸۰۶-جی ایللرده، هر دفعه ده ۲ ایلدن ده آز مودّت عرضینده حاکیمیتده اولموشدو. سلیم خان شکی خانی ایکن حاکیمیتینی مؤحکملندیرمک و دوشمنلرینه قارشی حربی دستک آلماق اۆچون اوّل خانلیغینی روسیه ایمپراتورلوغونون ترکیبینه قاتمیشسا دا، ۱۸۰۶-جی ایلین یاییندا باجیسی‌نین - قاراباغ خانی ابراهیم خلیل خانین آروادی‌نین قاراباغدا روسلار طرفیندن اؤلدورولمه‌سیندن سونرا، درحال شکی خانلیغی اراضیسینده‌کی روس قوشونونو بو اراضیدن چیخارتمیش، لاکین سوندا مغلوب اولاراق ایرانا موهاجیرت ائتمیشدی.\nآذربایجانین دیگر خانلیقلاریندا اولدوغو کیمی، شکی خانلیغیندا دا کند تصروفاتی‌نین آپاریجی ساحه‌سی اکینچیلیک و مالدارلیق ایدی. ایقتیصادیاتدا ایپکچیلیک موهوم یئر توتوردو. دئمک اولار کی، هر بیر حَیَطده توت آغاجلاری واردی. کندلرین اهالیسی ایپک سالیماقلا مشغول اولوردو. شکی ایپگی آذربایجانین حودودلاریندان کناردا دا مشهور اولوب، روسیه، ایتالیا، تورکیه و ایرانا ایخراج ائدیلیردی.\nکند تصروفاتی ایله برابر صنعتکارلیق و تیجارت ده اینکیشاف ائتمیشدی. شکی خانلیغیندا ایپک پارچالار، میس قابلار، سیلاح، کند تصروفاتی آلتلری، معیشت اشیالاری و س. حاضیرلانیردی. موختلیف سئخ تشکیلاتلاریندا – اصنافلاردا دمیرچیلر، میسگرلر، توخوجولار، دولوسچولار، بویاقچیلار، دابّاغلار، بنّالار، دولگرلر، پینه‌چیلر، صابون‌بیشیرنلر، درزیلر، زرگرلر، سیلاح‌سازلار و ب. بیرلشیردی. صنعتکارلیق ایستحصالی بعضی کندلرده چوخ اینکیشاف ائتمیشدی. بوتون صنعتکارلیق محصوللارینا وئرگیلر قویولوردو. شهر اهالیسی ایسه اساساً تیجارتله مشغول اولوردو.\nشکی خانلیغی قونشو آذربایجان خانلیقلاری، گورجوستان، داغیستان، ایران و دیگر دؤولتلرله گئنیش تیجارت آپاریردی. بو دؤورده روسیه ایله تیجارت دورمادان آرتیردی. شکی خانلیغی روسیه ایله ایکی یوللا – دربند واسیطه‌سیله قورو یوللا و باکی واسیطه‌سیله خزر دنیزی ایله تیجارت علاقه‌لری ساخلاییردی. چوخسایلی گؤمروک نؤوعلری تیجارتین اینکیشافینا بؤیوک انگل تؤره‌دیردی. خانلیغا گتیریلن و اورادان آپاریلان بوتون ماللاردان گؤمروک توپلانیردی. محمد حسن خانین دؤورونده خانلیقدا وئرگیلرین توپلانماسینی حوقوقی جهتدن مؤحکملندیرن و حاکیم صینفین منافئعلرینی تامین ائدن «دستور الامال» (آذرب. «قانونلار مجموعه‌سی»‎) ��اضیرلانمیشدی. ایلتیزام سیستئمی، پول، اؤلچو و چکی واحیدلری‌نین موختلیفلیگی، گؤمروک مانعه‌لری، همچنین ناتورال تصروفاتین حؤکمرانلیغی تیجارت و صنعتکارلیغی‌نین اینکیشافینا مانع اولور، امتعه-پول موناسیبتلری‌نین آرتیمینی لنگیدیردی.\nشکی خانلیغیندا آشاغیداکی تورپاق مولکیتی فورمالاری – دؤولت تورپاقلاری، مولکلر، محصول و ایجماع تورپاقلاری مؤوجود ایدی. شکی خانلیغی‌نین سوسیال اساسینی فئوداللار و کندلیلر تشکیل ائدیردیلر. نوخا شهری‌نین اهالیسی ایسه اساساً تیجارتله مشغول اولوردو.\nنوخا شهری خانلیغین اینضیباطی مرکزی ایدی. نوخا شهرینده فئودال اوشاقلاری‌نین اوخودوقلاری مکتبلر – مدرسه‌لر فعالیت گؤستریردی. آذربایجان ادبیاتیندا رئالیست ایستیقامت داها دا اینکیشاف ائدیردی. یارادیجیلیغینی شیفاهی خالق ادبیاتیندان گؤتورن شاعیرلر – نبی سلیمان، رازی پوئزییانین گؤرکملی نوماینده‌لری ساییلیردیلار. شکی شاعیرلری آراسیندا شکیلیلرین نادر شاها قارشی قهرمانلیق موباریزه‌سینی ترنّوم ائدن نبی اؤنملی یئر توتوردو. تطبیقی اینجه‌صنعت و مئعمارلیق یوکسک سویّه‌یه چاتمیشدی. آغاج اوزرینده بدیعی اویما، قیزیل، گوموش و میسدن حاضیرلانمیش معمولات، تیکمه‌لر صنعتکارلارین یارادیجیلیغیندا موهوم یئر توتوردو. ۱۸. عصرده آذربایجانین قیمتلی مئعمارلیق آبیده‌لریندن بیری عصرین سونوندا شیرازلی مئعمار حاجی زین‌العابدین طرفیندن تیکیلمیش شکی خانلاری‌نین سارایی ایدی. سارایین دیوارلاری بو گونه قدر اؤز طراوتینی ساخلایان رسملرله بزه‌دیلمیشدیر. آذربایجانین اون سککیزینجی عصر و اون دوققوزونجو عصرین اوّللرینه عایید اولان دیگر گؤزل مئعمارلیق آبیده‌لری – شکی خانوولارین ائوی، جومه مسجیدی و س. اساسیندا خالق ایستعدادلاری‌نین یارادیجیلیغینا دایر فیکیر یوروتمک مومکوندور.\nاینضیباطی بؤلگو[دَییشدیر]\n۱۸۱۹.جو ایلده ترتیب اولونموش سنده گؤره شکی خانلیغی‌نین اراضیسی ۱۰ اینضیباطی واحیده بؤلونوردو:\nشکی ماحالی\nگؤینوک ماحالی\nآغداش ماحالی\nارَش ماحالی\nآلپاوُت ماحالی\nخاچماز ماحالی\nپادار ماحالی\nقوتقاشین ماحالی\nبوم ماحالی\nنوخا شهری\nاهالی‌نین سایی و میلّی ترکیب[دَییشدیر]\nصینفی ترکیب[دَییشدیر]\n۱.بیگلر-بیگیملر و آغالار (اونلار اساساً شهرده و ماحاللارین اینضیباطی مرکزلری اولان کندلرده یاشاییردیلار. اونلارین اؤزلرینه مخصوص ۵-۱۰ عاییله‌لیک کیچیک کندلری ده اولا بیلیردی و بو حالدا همین کندلرین وئرگیسی و تؤیجوسو اونلارا چاتیردی؛ ۱۸۲۴-جو ایل سییاهیا آلینماسیندا بیگلرین سایی ۲۷۶ نفر اولموشدور. ان چوخ بیگ ایسه بوم کندینده (۶۱ نفر) و نوخا شهرینده (۵۰ نفر) قئیده آلینمیشدی. بیگیملرین سایی باره‌ده معلومات یوخدور. \"آغاً – خان‌زاده‌لرین، یعنی خان ائولادلاری‌نین داشیدیغی تیتول ایدی. مثلا، کریم آغا فتحعلی خانین اوغلو اولوب، طوطی آغا ایسه محمدحسن خانین قیزی ایدی.\n۲.روحانیلر (موللالار، افندیلر، کئشیشلر – اونلار وئرگی و تؤیجودن آزاد ایدیلر).\n۳.معافلار (اونلارین تورپاغی وار ایدی، اکیب-بئجریردیلر، وئرگی و تؤیجودن آزاد ایدیلر، اونلار اؤز پوللاری ایله سیلاح آلمالی و موحاریبه زامانی خانین اوردوسوندا اولمالی ایدیلر؛ شکی خانلیغیندا معافلارین سایی ۵۰۰-دن چوخ ایدی، ان چوخ معاف ایسه بوم کندینده (۱۴۹)، قوتقاشین کندینده (۱۳۳) و خاچماز کندینده (۶۵) یاشاییردی).\n۴.تیجارت اهلی (اونلار ایکی کاتئقورییایا آیریلیردی: تاجیرلره و دلّال‌لارا، اونلارین عاییله‌لری شهر اهالیسی‌نین بؤیوک اکثریتینی تشکیل ائدیردی. مثلاً، نوخا شهرینده ۱۵۰-دن چوخ تاجیر و ۱۳۰۰-دن چوخ دلّال یاشاییردی).\n۵.صنعتکارلار (اونلار یالنیز کندلرده یاشاییردیلار و ایستحصال ائله‌دیکلری محصولو شهرده ساتیردیلار).\n۶.رنجبرلر (اونلارین تورپاغی اولموردو، اساساً خانا، یاخود هانسیسا فئودالا مخصوص تورپاقلاردا ایشله‌ایردیلر. توخوم و امک آلتلری تورپاق صاحیبی طرفیندن وئریلیردی، یئتیشدیردیکلری محصولون ۵۰٪ ایسه اونلارا قالیردی).\n۷. تورپاغی اولان آزاد کندلیلر (اونلار ناغد پول شکلینده اولان تؤیجو ایله بیرلیکده، یئتیشدیردیکلری محصولون بیر حیصه‌سینی ده خانا وئریردیلر).\n۸. سرحدچیلر (شین، داشاغیل، فیلفیلی و بعضی سرحد کندلرینده یاشایان لزگیلر واختیله شکی خانی طرفیندن داغیستاندان، یاخود قوبادان کؤچورولموشدور، اونلارین مسکولاشدیقلاری کندلر داغیستانا گئدن داغ یوللاری‌نین اوستونده ایدی، اونلار همین یوللاری قورومالی، همین یولارلا داغیستاندان ائدیلن باسقینلارین قارشیسینی آلمالی ایدیلر و بونا گؤره ده وئرگی و تؤیجودن آزاد ائدیلمیشدیلر).\nشکی خانلیغی‌نین پولو – چوُلوُق[دَییشدیر]\nاسماعیل خانین دؤورونده شکی خانلیغیندا پول ایصلاحاتی کئچیریلمیشدی. لاکین ۱۸۱۹-جو ایله عایید سنددن معلوم اولور کی دؤوریه‌ده اساساً محمدحسن خانین پوللاری ایشله‌نیب (شکی خانلیغی‌نین لغو ائدیلمه‌سیندن خئیلی سونرا دا محمدحسن خانین پوللاری دؤوریّه‌ده قالیب!) ۱۸۱۹-جو ایله عایید سندده گؤستریلیر کی، ۱ گوموش روس ماناتی «чулук» آدلانان ۱۳ کؤهنه، یاخود اسماعیل خانین ۸ یئنی شکی عباسی‌سینا و ۲۰ میس قپیگه (۸ مانات ۲۰ قپیک) بارابر ایدی. بازارا اویغون اولاراق مزنده دگیشیردی، ۱۸۱۹-جو ایلده ۱ روس چئروونونا ۳۸ کؤهنه عباسی وئریردیلر. کؤهنه عباسی، داها دوغروسو چولوک ایسه ۲۰ قپیک میس پول قیمتینده ایدی. اسماعیل خانین یئنی عباسیلاری ایله ایسه ۱ روس چئروونونا ۲۵ و ۱۰ قپیک میس پول (۲۵ مانات ۱۰ قپیک) وئریرلر. یئنی عباسیلار ۳۰ میس قپیگه برابردیر. و روسون ۱ چئروونو یئرلی میس پوللا ۷ مانات ۶۰ قپیکدیر. دئمه‌لی،\nمحمدحسن خانین ۱ گوموش چولوغو (عباسی‌سی) = ۲۰ دنه میس قپیگی؛\nاسماعیل خانین ۱ گوموش چولوغو (عباسی‌سی) = ۳۰ دنه میس قپیگی؛\n۱ روس چئروونو = محمدحسن خانین ۳۸ گوموش چولوغونا (عباسی‌سینا)، اسماعیل خانین ۲۵ گوموش چولوغونا (عباسی‌سینا) + میس ۱۰ قپیگی، یاخود میس ۷۶۰ قپیی، یاخود ۷ مانات ۶۰ قپیگی؛\n۱ روس ماناتی = محمدحسن خانین ۱۳ گوموش چولوغونا (عباسی‌سینا)، یاخود اسماعیل خانین ۸ گوموش چولوغونا (عباسی‌سینا)+ میس ۲۰ قپیگی، یاخود میس ۲۶۰ قپیی، یاخود ۲ مانات ۶۰ قپییه.\nلاکین ۱۸۱۹-جو ایله عایید سنددن گؤرونور کی شکی خانلیغیندا مالیّه حسابلاری گوموش چولوقلا یوخ، میس قپیکله و بو قپیکلرین ۱۰۰ میثلی اولان شرطی ماناتلا آپاریلیرمیش. مثلا، ۳۲۰ قپیگی، ۳ مانات ۲۰ قپیک کیمی یازیردیلار. بوندان باشقا، خانلیغین اهالیسی هم ده خانین خزینه‌سینه چئروونلا تؤیجو اؤده‌ایردی.\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nتاریخ\nایمپیراتورلوق\nساحه اساسیندا اؤلکه‌لر\nساحه اساسیندا ایمپیراتورلوقلار\nقایناقلار[دَییشدیر]\nاینگلیسیجه ویکی پدیا\nب\nدان\nدییش\nآذربایجان خانلیقلاری\nاردبیل خان‌لیغی\nجاواد خانلیغی\nباکی خانلیغی\nدربند خانلیغی\nایروان خانلیغی\nگنجه خانلیغی\nقاراباغ خانلیغی\nقاراداغ خانلیغی\nخالخال خانلیغی\nخوی خانلیغی\nماکو خانلیغی\nماراغا خانلیغی\nمرند خانلیغی\nناخچیوان خانلیغی\nقوبا خانلیغی\nسراب خانلیغی\nسالیان خانلیغی\nشکی خانلیغی\nشیروان خانلیغی\nتبریز خانلیغی\nتالیش خانلیغی\nاورمیه خانلیغی\nزنجان خانلیغی\nب\nدان\nدییش\nایمپیراتورلوقلار\nقدیم دؤور\n(Colonies)\nآکد\nمیصر\nآشور\nبابیل\nکارتاژ\nچینی‌لر\nچین\nهان\nThree Kingdoms\nجین\nNorth and South\nHellenistic\nمقدونیه\nسلوکیلر\nهیتیتلر\nIndian\nناندا\nموریا\nSatavahana\nشونقا\nقوپتا\nHarsha\nهخامنشلر\nعیلام\nماد\nهخامنشلر\nاشکانیلر\nساسانیلر\nکوشان\nMongol\nشیان‌بئی\nهون\nروم\nغربی روم\nبیزانس\nTeotihuacan\nکلاسیک دؤوردن سونرا\nخیلافت\nرشیدی\nاوموی\nعباسی\nفاطمی\nکورداوفا\nAragonese\nانجوین\nآزتک\nBenin\nBornu\nبرونی\nبولقار\nبیرینجی بولقار\nایکینجی بولقار\nبیزانس\nنیکیا\nترابزون\nChinese\nسوئی\nتان\nسون\nYuan\nاتیوپی ایمپراتورلوغو\nZagwe\nSolomonic\nگورجیستان\nهونلار\nاینکا ایمپیراتورلوغو\nIndian\nChola\nGurjara-Pratihara\nپالا\nEastern Ganga dynasty\nدهلی سولطانلیغی\nویجایاناقار ایمپیراتورلوغو\nهخامنشلر\nسامانیلر\nKanem\nخمر ایمپراتورلوغو\nلاتین ایمپراتورلوغو\nMajapahit\nMalaccan\nمالی ایمپیراتورلوغو\nموغول ایمپیراتورلوغو\nYuan\nآلتین اوردو\nجیغاتای خانلیغی\nائلخانیلر\nMoroccan\nادریسیلر سولا‌له‌سی\nمرابطایلر\nموحدون\nمرینیلر سولا‌له‌سی\nNorth Sea\nاویو ایمپراتورلوغو\nمقدس روم ژرمن ایمپراتورلوغو\nکارولنژ ایمپراتورلوغو\nSerbian\nSomali\nAjuran\nایفات سولطانلیغی\nAdalite\nMogadishan\nوارسانقالی سولطانلیغی\nسونغای ایمپراتورلوغو\nSrivijaya\nتبت ایمپراتورلوغو\nTurko-Persian\nغزنوی لر\nبؤیوک سلجوق دؤولتی\nخارزمشاهلار سولا‌له‌سی\nتیموریلر\nVietnamese\nLy\nTran\nLe\nقانا ایمپیراتورلوغو\nیئنی دؤور\nآشانتی ایمپراتورلوغو\nاوتریش ایمپیراتورلوغو\nاوتریش-ماجاریستان\nبرزیل ایمپیراتورلوغو\nاوْرتا آفریقا ایمپراتورلوغو\nChinese\nمین سولا‌له‌سی\nچینق سولا‌له‌سی\nچین ایمپیراتورلوغو (1916–1915)\nمانچوکوئو\nاتیوپی ایمپراتورلوغو\nHaitian\nFrench\nFirst\nایکینجی فرانسه ایمپراتورلوغو\nGerman\nمقدس روم ژرمن ایمپراتورلوغو\nآلمان ایمپیراتورلوغو\nنازی آلمان\nIndian\nماراتها ایمپیراتورلوغو\nسیک ایمپراتورلوغو\nبؤیوک موغول ایمپیراتورلوغو\nبریتانیا هیندوستانی\nهخامنشلر\nصفویلر\nافشارلار (سولا‌له‌سی)\nژاپون ایمپیراتورلوغو\nJohor\nکوره ایمپراتورلوغو\nMexican\nبیرینجی مکزیک ایمپیراتورلوغو\nSecond\nMoroccan\nسعدی سولا‌له‌سی\nAlaouite\nروسیه ایمپیراتورلوغو\nSomali\nGobroon\nMajeerteen\nهوبیو سولطانلیغی\nDervish\nSoviet\nSwedish\nتوی تونقا ایمپراتورلوغو\nTurkish\nعثمانلی ایمپیراتورلوغو\nKaraman\nRamazan\nVietnamese\nتای سون سولا‌له‌سی\nNguyen\nویتنام ایمپیراتورلوغو\nاستعمارچی ایمپیراتورلوقلار\nAmerican\nBelgian\nبریتانیا ایمپیراتورلوغو\nEnglish\nدانمارک ایمپیراتورلوغو\nهولند ایمپیراتورلوغو\nفرانسه سؤمورگه ایمپراتورلوغو\nGerman\nItalian\nJapanese\nمسقط و عمان\nلهیستان-لیتوانی بیرلیگی\nCouronian\nپورتوقال ایمپیراتورلوغو\nSovereign Military Order of Malta\nایسپانیا ایمپیراتورلوغو\nسوئد سؤمورگه ایمپراتورلوغو\nلیستلر\nEmpires\nساحه اساسیندا ایمپیراتورلوقلار\nancient great powers\nmedieval great powers\nmodern great powers\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شکی_خانلیغی&oldid=1510608»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nتاریخی دؤول��لر\nآذربایجان تاریخی\nآذربایجان خانلیقلاری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nنامعلوم پارامترلری اولان اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nبایراق باشلیقی و یا تیپ پارامترلری ایله اؤلکه معلومات قوتوسوندان و یا کئچمیش اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nاینگیلیس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nفارس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nفرانسه دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nآلمان دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nروس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۰ فوریه ۲۰۲۲، ‏۱۴:۱۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":2692,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":100580.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بعضاً‌مقدمه‌سیز باشلاماق ایسته‌ییرسن! بعضاًده‌مقدمه‌سیز باشلاماق اولمور! بعضاً‌مقدمه‌یه‌ده باشلاماق اولمور، آنجاق سن همن باشلاماق ایسته‌ییرسن؛ همن باشلاماق. او زامان اولا بیلر هئچ نه ایله‌ده باشلایاسان، اولا بیلر بیر یانلیش سؤزله، یا بیر یانلیش جومله‌ ایله‌ده باشلایاسان! اساس باشلاماقدیر. سونرا هر شئی یولونا دوشور. بو یالنیز یازیدا دئییل، گئرچک عالمده‌ده بئله‌دیر.\nبو یازینی دا، اصلینده ائله‌مقدمه‌سیزجه‌سینه باشلاماق ایسته‌ییردیم. آما باشلایینجا،‌مقدمه‌سیز یورومییه‌جه‌یینی گؤردوم، یوروسه‌ده یاریمییاجاغینی. بیر‌مدت‌دیر، سانکی ادبی جریانیمیز کریشکن بیر وضعیت یاشاییر! بلکه “کریشکن” سؤزو، بو وضعیته بیر آز بؤیوک اولار، آما دوشونورم دوغرو افاده‌دیرده بو وضعیته. کریشکن دئیینجه، یعنی سانکی نه ائده‌جه‌یینی بیلمیر! بعضی سورونلارلا اوزبه اوزدور. بیر‌سیرا اقناع ائدیجی جاوابلار آلمایان سورغولاری وار کیمی گؤرونور سانکی. بعضا اؤفکه‌لی، هیجانلی اولدوغو قاباریر، بعضاً عصیانلارا یول وئریر، بعضاً لام آخیر کیمی گؤرونور! بیردن قاطی‌میللتچی‌دیر دئییرسن بس، بیردن بیر آماتور‌سیاستچی کیمی اؤزونو گؤستریر، هردن‌ده، هر شئیی بوراخیب کیمی گلیر آداما!\nبیز بو یازیدا چالیشاجاغیق بونلارا واراق، بونلاری اورتایا قویاق و دوشونوب، داشینماسینی ساغلایاق، البت الیمیزدن گلدییی قدر.\nبوردا بیر اؤفکه‌دن، هیجاندان صؤحبت گئتدی. بو یاخشی بیر هیجان دئییل! اونو باسماغی باشارماساق، دوشونورم بیزی یانلیش یئرلره گؤتورر. اونو‌من بوندان قاباق “پست‌مدرنیزم، بیز و ادبیاتیمز” آدلی‌مقاله‌مده‌ده اورتایا قویموشدوم و او پارچانی عیناً بوردا گتیرمک ایستیرم؛\n“لاپدان یوخودان اویانان گنج‌لییمیز نه‌لر گؤردولر؟ بیر یاندا دونیانین سرعتلی انکشافی حتی قونشو قارداش اؤلکه‌لرین بئله، او بیر یاندا اؤزونون اولدوقجا گئریده قالماسی و گونو گوندنده گئریلمه‌سی. طبیعی‌دیرکی، بونو جان گؤنولدن درک ائدینجه آیاق باش اولاجاقدی. طبیعی‌دیرکی، هیجان و اؤفکه اولدوقجا صبرین و دؤزومون‌مئیدانینی دارالداجاقدیر. در حال باشلامالی و بیر شئیلر ائتمه‌لیدی و باشلادیلاردا. بیلدیینیز کیمی بو کیمی حاللاردا آرتیق اینتئلئکتین و فلسفه‌نین دئییل، هیجانین و احساسین آتی یورویور. گؤر گؤتور! ائله بیلدی، آوروپانی آوروپا ائله‌ین بو کیمی آنلاییشلارین اولماسیدی. درحال کوپیه‌سینی آلدی و باشلادی یولجولوغا. سونوج ایسه‌معلوم و گؤز قاباغیندا. ”\nباخ باسیلماسی گره‌کن هیجانیمیز بودور. عیناً بو. یوخسا دئدییم کیمی، بیزی یانلیش یئرلره گؤتوره بیلمه‌سه‌ده، ان آزی یولوموزدان سرپدیرر بیر‌مدت. و دوشونورم ائله‌ده اولوبدور. آما آتالاریمیز دئمیشکن، ضررین هاراسیندان قاییتسان، خئییردیر. حله اوسته‌لیک بوندان چوخ‌دیرلی درس‌ده گؤتوره بیلریک.\nدونیا کیچیلیر دئییرلر. یعنی او، بو اؤلکه‌ده قولاقلاریمیزین وردیش ائتدییی سؤزجوک‌له دئسک “دهگده”لشیر یعنی. همن بو قلوباللاشما‌مساله‌سی. بو دوغرو. همده دوس دوغرو. سونرا دئییرلر، داحا دوغروسو بیزه دئییب، گولورلر؛ “آی یازیقلار، آرتیق نه‌یینیزه گرک‌دیر آنا دیل، فیلان بوندان بئله، داحا اؤلدو او دده‌لر؟!” بونلارین بو سؤزونه اینانماساق دا، بیزده بوراخدیغی تاثیر دانیلمازدیر. یئری گلنده بو سایاق سؤزلر اؤز ایشینی چوخ یاخشی گؤرور و دئییم کی، بلکه هئچ گوجون گؤره بیلمه‌دییی ایشی گؤرور. و ایندی بونو ائله بئله‌سینه اورتالیغا آتماییبلارکی. کسینلیکله دوشونولموش بیر‌سیاست وار، بیر پلان وار بونون آرخاسیندا. و اؤز آرالاریندا، “تا بونلار بو سؤزدن باش آچا بیر اییرمی ایل اؤتوب، کئچیب” کیمی سؤزلرده دئییرلر حله . . .\nایندی دئییرسیز، یاخشی، بس ندیر بو دونیانین کیچیلمه‌مساله‌سی و‌ دهگده لشمه‌سی؟ یعنی نه بونلار؟ نه اولاجاق؟ بیز نه اولاجاغیق؟ یا نه ائتمه‌لی‌ییک؟ بیز بورادا هاردا اولاجاغیق؟‌میللت‌لر نه ائتمه‌لی بورادا؟ بیر بیریندن نه آلمالی، نه وئرمه‌لی‌دیرلر؟ یا بونلارین بیزیم ادبی جریانیمیزا نه دخلی وار؟!\nاولا، “دونیا کیچیلیر” نه دئمک‌دیر؟ بلی، دونیا کیچیلیر. یعنی ساده دیلله دئسک، بو قونشولوق، همسایه‌لیک وارهااا بیزده، بورادا آرتیق ائولر دئییل،‌میللت‌لر،‌مدنیت‌لر قونشو و همسایه اولورلار. دئدیک،‌میللت‌لر و‌مدنیت‌لر قونشو اولورلار، دئمه دیک کی، اؤلکه‌لر قونشو اولورلار! بوردا سؤز وار. همده چوخ جیددی. اصلینده‌میللت‌لر و‌مدنیت‌لر قونشو اولورلار. آما بیر‌سیرا بیزیم اؤلکه‌میز کیمی اوچونجو دونیا اؤلکه‌لرینه عاید اولان اؤلکه‌لر بونو قصداً “اؤلکه‌لر قونشولوغو” آنلامیندا یوروملاماق ایسته‌ییرلر. نه‌یه گؤره؟ ائله اونلاردا یانلیش دوشونورلر! بو ائله اونلارین اؤزونه‌ده قازانماز اصلینده. دئییرلر بس، جمعیت چوخلوغو بیر اؤلکه‌ده (سیاسی جغرافیا آنلامیندا)، او اؤلکه‌نین یئرینی بو آشیمادا و بو آلاندا داحادا‌محکم ائلر. بیر حالدا کی، بیر اؤلکه‌نین جمعیتی نه قدر چوخ اولور اولسون، اگر بو قونشولوقدا، قونشولارینا وئره بیله‌جک بیر شئیلری اولماسا الینده، دئمیریک قونشولوقدان چیخاردارلار، یوخ، ساده جه او قونشولارین و او‌مدنیت‌لرین بیرینین ایچینده هضم اولوب گئدر هئچ اؤزو‌ده بیلمه‌دن.\nبو قونشولوغا، و بو قونشولوقدا سنین دونیایا، باشقا‌میللت‌لره، باشقا قونشولارینا وئره بیله‌جک بیر شئیلرین اولمالی داحا دوغروسو. ‌ملی‌مطبخیندن، گئییم کئچیمیندن، گله‌نک‌لریندن، عادت عنعنعه‌لریندن توت تا ادبی،‌سیاسی، اقتصادی، علمی، یعنی بوتون ساحه‌لرده سنین گؤروش‌لرین اولمالی. اؤره‌تی‌لرین اولم��لی. بو ‌دهگده، هئچ آزینلیق سئومیرکی، اصلینده چوغونلوق سئویر. رنگارنگ‌لیک سئویر. او اوزدن اصلا سنی باشقاسیندا اریتمک ایسته‌میر. اصلا سنی یوخ ائتمک و هضم ائتمک ایستمیر. بو سن اؤزونسن کی، باش آیاق اولورسان، دوغرو دوشونوب داشینمادیغینا گؤره. و داحا گوجلولر، داحا رنگ‌لی‌لر ایچریسینده ایستر ایستمز هضم اولوب گئدیرسن. قابیندا، قاباغا قویماغا بیر شئیین اولمالی. اؤرنک اوچون، بو گون گوندمده اولان و‌مستقل شیمالی اذربایجاندا کئچیریلن ۲۰۱۵ آوروپا اویونلارینی‌مثال گتیرمک ایستیرم. آچیلیش‌مراسیمینی هامینیز گؤردونوز. ‌میللی رقصلری،‌موسیقی‌لری، خالچالاری، بیر‌سیرا گله‌نک‌سل برنامه‌لری هامیسی یئرلی یئرینده و هامیسیدا اؤزلرینین و اؤز اؤره‌تدیک‌لری. ایندی بو ایییرمی گونلوک قوناقلیقدا حله گؤر نلر دوشونوبلر. ؛‌میللی یئمک‌لرینی، خوره‌ک‌لرینی اورتایا قویماق، بو خالقا عاید اولان ائو اشیالارینین او جومله‌‌دن خالچا، خالی، کلیم، سونرا گئییم، کئچیم‌لرینین رنگارنگ ساتیش یئرلری، داورانیش‌مدنیت‌لری حتی هاوایا اؤتوردوک‌لری‌سیجاق نفس بئله گلن قونشولارا، دونیالیلارا خوش تاثیر بوراخمالی، اونلاردا یاخشی تاثرات اویاتمالی و اونلار گئدرکن اؤزلریله بیر چوخ یاخشی شئیلر آپارمالی کی، بیر داحا بو اؤلکه‌یه دؤنسونلر –دئیه، بیر داحا پول پارا گتیرسنلر –دئیه، یاتیریملار یاتیرسینلار–دئیه. یعنی تام بیر باشاری و تام بیر قازانج. همده‌مدنی بیر قازانج. ایندی گل‌ده بونلارین اولماسین! بو او دئمک‌دیر کی، یعنی سن یوخسان!\nبیر جمعیت اوچون و بو آلاندا وار اولماق اوچون او جمعیتین، او‌میللتین بوتون ساحه‌لرده گلیشمه‌سی گره‌کیر. هر ساحه‌نینده اؤزونون آداملاری وار. علم ساحه‌سینده علم آداملاری چالیشمالی، اقتصاد ساحه‌سینده اقتصاد آداملاری اولمالی، پوئزیا و ادبیات ساحه‌سینده شاعیرلر و یازیچیلار اولمالی و هامی ساحه‌لرده او‌میللت آرتیق جیددی دوشونمه‌لی و ساغلام آددیملار آتمالیدیر.\nایندی دونیانین بئله بیر دوروموندا، داحا دوغروسو، دونیا بئله بیر اورتاما دوغرو یورورکن، هئچ اوزاغی دئمیریک، گلین ائله او تاییمیزدان بو تاییمیزا آدلایاق! یعنی ایران آذربایجانیمیزا! ایسته‌ییردیم دئیه‌م، بیر بالاجا‌ مقایسه ائدرسک، گؤردوم اونودا دئمک اولمور؛ چون هئچ فارسلار دئمیشکن، “قابل‌ مقایسه” دئییل! بیر یاندا دونیانین سرعتلی انکشافی حتی قونشو قارداش اؤلکه‌لرین بئله، او بیر یاندا اؤزوموزون اولدوقجا گئریده قالمامیز و گونو گوندنده گئریله‌مه‌ییمیز. البته کی، بونو جان گؤنولدن درک ائدینجه آیاق باش اولاجاغیق! البته کی، اؤفکه و عصیانیمیز، بیزی آیاق باش ائده‌جک! (بورادا ائله چیخماسین کی، او تای آذربایجانیمیزین بو بؤیوک انکشافی و بو یولدا یورویوشونو بیز ایسته‌میریک، یوخ عکسینه، او قدرده غرور دویوروق کی! قوی ایسته‌مه‌ینلر چاتلاسین!) البته کی، تلسمک ایسته‌یه‌جه‌ییک و تلسدیکده، حالادا تلسیریک! حالا او باسا بیلمه‌دییمیز اؤفکه‌نین و هیجانین آلتینی چکیریک، آما دوشونورم بلکه‌ده بو ائله بئله اولمالیدی. ‌مهم بونلاردان درس گؤتورمک و بوندان بویانا دوغرو باسماقدیر. . . .\nیاخشی، بس بیر آسیمیله اولموش ‌میللت کیمی، هاردان باشلامالییق؟ بو سورغونو دوشونمک لازیم‌دیر. همده چوخ دوشونمک. . .\nالبت چوخدان باشلامیشیق. چوخدا یول گلمیشیک. ساده‌جه بیر آز بو آرالار سانکی یوخاریدادا دئدییم کیمی کریشکن بیر حالداییق! سانکی بیر تهر باخانلار وار بیزه! بیزی یولوموزدان ائله‌مک ایسته‌ینلر وار سانکی! و بیزیم‌ده قصدیمیز بونلاری دانیشماقدیر.\nبورادا دونیانین کیچیلدییندن صؤحبت‌لر گئتدی. بو ائله بئله اولمادی. اصلینده بو صؤحبت‌لری ایره‌لی سورمکده دئمک ایسته‌دییم بعضی شئیلر وار. دونیا کیچیلیر. بو دوغرو. یعنی یئنی قورولوشلو بیر دونیایا دوغرو آددیملاییر. بو یئنی دونیادا بیر یئریمیز اولماق اوچون هر شئیدن قاباق، بیر‌ میللت کیمی، بیر ‌مدنیت صاحیبی کیمی اؤزوموزو تصدیق‌له‌مه‌لییک. ایمضا صاحیبی اولمالییق. ایمضا دئیینجه،‌ میللی‌متفکریمیز‌محمد هادی یادیما دوشور؛\n“آتمیش هامی ایمضاسینی اوراق زمانه\nیوخ ‌میللتیمین خطی بو ایمضالار ایچینده”\nبو‌مفکوره‌نین واختیله بیر شاعیر طرفیندن ایره‌لی سورولمه‌سی‌ده بؤیوک آنلام داشییر. بو ائله بئله‌سینه دئییلدیر، و بو‌مفکوره او واختدان بری ‌معنوی بایراقیمیز اولوبدور. حالادا اؤیله‌دیر. چون بو بیزیم حاققیمیزدیر. ‌میللت‌لییمیزی یئنیدن برپا ائتمک، حاققیمیزدیر. چون او پتانسیل وار بیزده، و او پتانسیل او قدر گوجلودورکی، اؤزو اؤزونه بئله وار اولماغا قادیردیر….\n… آما بو تصدیقله‌مه‌نین بیز شاعیرلر و یازارلارا نه دخلی وار –دئیه، سوروشماق ایسته‌سک، دئییم کی، دخلی وار، همده چوخ وار. یوخاریدا‌ محمد هادی‌ مفکوره‌سیندن سؤز آچارکن، دئدیک کی، بو ‌مفکوره‌نین بیر شاعیر طرفیندن ایره‌لی سورولمه‌سی بؤیوک آنلام داشییر. بیزده شاعیریک و بیزده یازاریق. دئملی بو اؤزوموزو تصدیقله‌مه ‌مساله‌سی، بلاواسیطه او‌ میللتین شاعیرلری و یازیچیلاریندان دا سوووشور. شاعیرلر و یازیچیلار کیمدیرلر؟ او‌ میللتین شعور عصاره‌لریدیرلر بیر جومله‌‌ده دئسک. او شعور قازانیلیر بیر شئی دئییلدیر. او شعور اونلارلا دوغولور. اونلارین ذاتیندا، طینتینده اولور. اونلار اؤزلریده بیلمه‌دن سانکی بیر قووه‌لر ساریدان گؤره‌و‌لندیریلیرلر! او قووه‌لر، او ‌میللتین اوتو، سویو، هاواسی، او ‌میللتین آللاهین چیزگیلرینی پوزوب، اؤزونو چیزماق، اؤزونو یازماق ایسته‌ینلرین قاباغیندا دایانان ‌میللی عزمی، اراده‌سی و ‌میللی ‌دیره‌نیشیدیر و اونلار یالنیزدا دئییللر، بیر آز عمومی‌لشدیررسک، دوشونور و یازار آداملاری او ‌میللتین؛ ایندی ایستر‌ سیاستچی اولسون، ایستر اقتصاد، علم آدامی، ایسترده شاعیر و ادبی‌ مدنی آداملار اولسون. یعنی تخیل قووه‌سی و تخیل گوجو اولان آداملاری او‌ میللتین.\nیالنیز بو آداملاردا او اوبیئکت و سوبیئکت عالم‌لر شکل تاپا بیلیر. یعنی “من بونو ایسته‌میرم” یا “من ایسته‌دییم بو دئییلدیر” دوشونجه‌سینه ‌مالیک اولان و دئین آداملار. یعنی اورتادا اولان و ایچینده بولوندوقلاری بو اوبیئکت عالمی قبوللانا بیلمه‌ین و اونو ایسته‌دیک‌لری کیمی یعنی او تخیل‌لرینده یاراتدیقلاری سوبیئکت عالم کیمی ده‌ییشیب قورماق ایسته‌ین آداملار. یعنی “منیم ایسته‌دییم بودور” یا “‌من بئله بیر دونیا قورماق و بئله بیر دونیادا یاشاماق ایستیرم” دئین و جمعیت‌لرینی‌ده او اساسدا یؤنه‌تن آداملار.\nقاییدیب بو ‌میللتین کئچمیشینه بیر اؤتری نظر یئتیررسک، بو آداملاریمیز زامان زامان اولوبلار. یعنی هاردا بیر میللت آدیندا بیر جمعیت وارسا، یعنی اونو ‌میللت ائله‌ین بوتون فاکتورلاری ایله -یوخسا هر جمعیته ‌میللت دئییلمزکی- او‌ میللتین هر زامان بئله بئله عصاره‌لری اولار. اولمامیش اولماز. ساده‌جه بعضی ‌مقطع‌لرده، بعضی آشیمالاردا ضعیف دوشموش اولا بیلرلر! یعنی گوجلری او ده‌ییشیک‌لیک‌لری یاراتماغا یئتمه‌میش اولا بیلرلر. بیزده اگر ایندی بئله بیر وضعیتده‌ییک‌سه، ‌من واختیله بو آداملاریمیزین ضعیف دوشدوکلرینه اینانیرام. اولمادیقلارینا اینانمیرام و تاریخ‌ده بونو تصدیقله‌ییر.\nمیللت‌لرین ‌میللتلشمه پروسه‌سی آشیما آشیمادیر. پیلله پیلله‌دیر دئمه‌دیک، دئدیک آشیما آشیمادیر. چونکو پیلله‌لری ایکیسینی، اوچونو بیر ائله‌ییب آدلاماق اولار، آنجاق آشیمالاری یالنیز و یالنیز بیر بیر گرک آرخادا قویاسان. ایندی بیز اؤزوموزو تصدیقله‌مه آشیماسینداییق. بیر میللت کیمی ایمضا صاحیبی اولماق آشیماسیندا و بو آشیمانی آشمادان یئنی دونیادا یئریمیز یوخدور. دئدییم کیمی، بو‌ مدنیت‌لرین بیری ایچریسینده یاواش یاواش هضم اولوب گئتمه‌لییک.\nشاید بیریلری دئیه کی، اولسون. نه فرق ائده‌ر؟ هضم اولدوق نه اولاجاق؟\nگلین هئچ بو جور آداملاری قینامایاق دا. باخسانیز بونلار عادی آداملاردیرلار. ناظیم حکمت دئمیشکن؛ “دوشونمک قابیلیتی اولمایان” آداملاردیرلار. گوناهلاریدا یوخدور. حله اونلاریندا سوروملولوغو دوشور بو خالقین دوشونور آداملارینین اوزه‌رینه.\nبو سورغونون جاوابی هم چوخ بسیط‌دیر، همده چوخ‌ مرکب!‌ مرکب اونا گؤره کی، پسیخولوژی آچیسندان باخارساق (پسیخولوژی‌ده دئیه‌نده، بئله چیخماسین کی ‌من پسیخولوق، فیلانام، یوخ! ساده جه اوخودوقلاریم اولوب بو باره‌ده)، بو تیپ آسیمیله اولموش جمعیتین فرد فردی نه کیمی سورونلارلا اوزله‌شیر، نه کیمی بیر شخصیت صاحیبی اولور، بونلارین دئییم کی، کیتاب کیتاب جاوابلاری وار. سونرا بو جمعیتین تک تک فردینه نجور باخیلیر، بونلارین یئنه اوزون اوزون حکایه‌لری وار و نه درجه‌ده بیر شهروند اولورلار، بونلار وار و داحا نه‌لر وار. . .\nجوابی چوخ بسیط‌دیر، اونا گؤره کی، ان آزی بونو بیر میللت کیمی بیز یاشادیق، تجربه ائله‌دیک و حالادا یاشاییر و تجربه ائدیریک. چوخ ساده و بسیط، جمعیتینین سایی اعتباری ایله سندن رئیس جمهور اولمالیدی، آما هئچ وزیرین‌ده اولمور. اوچونجو، دؤردونجو درجه‌لی شهروند اولورسان. سونرا جبهه‌لر‌ده خط‌مقدم سنین اولور. ان چوخ ایشله‌ین، ان آز یئین سن اولورسان و عینی ایله چوخ چوخ سایماق اولار. . .\nدئملی بو آشیما آشیلمادان اولمور. و بو ائله بیر شئیدیرکی، هر ‌میللت اؤزو تجربه ائله‌مه‌لیدی بونو. بیرده دئدیک کی، آرتیق بو حرکت چوخدان باشلانیب و چوخدا یول گلمیشیک. بودا دوغرو. دئملی واختیلا بوتون‌ مقطع‌لرده، بیزیم بو صؤحبت‌لرینی آپاردیغیمیز دوشونور و یازارلاریمیز دوغرو دوشونموش و دوغرو قرار وئرمیش و دوغرو دا باسمیش آیاقلارینی. یعنی همن آذربایجانچیلیق ‌مفکوره‌سی، سونرا اؤزوموزه قاییدیش و دؤنوش پروسه‌سی و‌ میللی وارلیق و ‌میللی اویانیش حرکاتی و او اساسدا گؤرولن بوتون ایشلر.\nبیرده دئدیک کی، ساده‌جه ائله حیس اولونور کی، نسه بیزی ائله بیل یولوموزدان آلا قویانلار و بو اساسدا چابا گؤسترنلر وار. اصلینده بو ائله دوغرودوردا! یوخسا نییه گلیب بیزیم بو حرکاتیمیزی، ‌دهگده‌لشمه‌ مساله‌سیله لا��ا قویورلار ! دوشوندوروجو دئییلمی؟\nو بو چوخ طبیعی‌دیر کی، بونلار گلیب بو ‌میللتین و بو حرکاتین ان اکتیو ساحه‌سی اولان دوشونور و یازار آداملارینی نیشان آلمیشلار. بونلارین او سوبیئکت عالمینی زده‌لسینلر –دئیه، ان آزی بیر ‌مدت ایچری‌لرینه بیر چور، بیر آزار سالسینلار –دئیه. . .\nو گؤرونور‌موفق‌ده اولوبلار. و دئییم کی، ادبی جریانیمیزدا ایره‌لی گلن بو وضعیت، سونرا نه ائده‌جه‌ییمیزی بیلمه‌دیک‌لریمیز بونون عینی ثبوتو و تصدیقی‌دیر.\nیا باشقا بیر تصدیقینی دوشونسک؛ آدینی فارسجادا اولسا “تورک ستیزی” قویورام. قویورام دا دئینده، بیر تهر چیخماسین، آرتیق قویولوبدور. یعنی بو آنتی تورک پروسه‌سی همن. بو، بو گون اؤیله ‌ملموسدورکی دونیادا، آرتیق هر کس بیلیر. البت بونوندا سببلری وار. بلکه‌ده بیر قیسمی ائله تورک‌لرین او تاریخی سلطه‌لرینه و او ذهنیتین بیر‌سیرا روانی تیک‌لره سبب اولماسینا دؤنور و . . .\nبونلارا‌ من شخصا طبیعی باخیرام. الیمیزدن گلن بو اولا بیلر کی، بئله حاللار، ان آزی دوشونور و یازارلاریمیز اورتامیندا آنالیز ائدیلمه‌لی و گره‌کن نتیجه‌لر چیخاریلمالیدیر. بو “دوشمان” سؤزونو ایشلتمک ایسته‌میرم، ساده‌جه اولاراق دئییرم بیزیم وار اولمامیزدان، گوج اولمامیزدان قوشقولانانلار ساریدان اولور و آدام دا دئدییم کیمی نرمال باخیر بونا. آما‌ منی اینجیدن بو آشیمادا اؤزوموزون اؤزوموزدن قیسیلمامیز و چکینمه‌میزدیر. بو هم اوتاییمیزدا وار، هم بوتاییمیزدا. ان چوخ دا بو ادبی،‌ مدنی‌محیطلریمیزده اؤزونو گؤسترمک‌ده‌دیر.\nباخسانیز، اؤزوموزدن قاچماق دئمه‌دیک، قیسیلماق و چکینمک دئدیک. البت تام اولاراق دا دئییل، اؤزوموزون بعضی داورانیشلاریمیزدان. یعنی بیر شئیلرین آدی گلنده، ‌مثلا ان چوخ شعریمیزده بیر شئیلردن بحث اولوناندا بئله چکینمه‌لر اولور. اؤرنک اوچون، شعریمیزده ‌میللی‌دیرلریمیز باره‌ده، وطن حاقدا، سونرا ‌میللیتچی احوال روحیه‌لی اثرلره ایکی جور، بیر جور باخیلیر. سانکی بئله اثرلر اولونجا، بیزیم گئریچیلییمیزی گؤستریر. سانکی اوتانیر، قیسیلیریق. باخ بونلار آرتیق دانیلماز فاکتلاردیرلار. ایندی بونون سبب‌لری باره‌ده دوشونمک ایسترسک، بئله دئمک اولار؛\nبیرینجیسی بو دونیانین کیچیلمه ‌مساله‌سی و بیر اولایین آنینداجا دونیا ‌مئدیاسیندا پاتلاماسی‌دیر. ‌مثلا بئله دئمک اولارکی، بیزیمکیلر بئله دوشونه بیلرلرکی، گؤر خالقلار ندن دانیشیر، بیز ندن دانیشیریق؟! یا اونلار هاردا، بیز هارداییق؟! و بو کیمی توتوشدورمالار. . .\nایکینجیسی، بو ان چوخ شاعیرلر و یازارلارا عاید‌دیر. بودورکی، بیزیم بیر چوخ شاعیرلر و یازارلار بئله دوشونورلر کی، وطن‌مؤوضوعسو،‌ میللیتچی احوال روحیه‌لی اثرلر ‌مقطعی اولورلار و او آشیمانی آشدیقدان سونرا آرتیق آرشیولشیر و اونلاری اوزون زامان اوزاقلارا گؤتوره بیلمیر. بو البته کی، انسانین بو همیشه‌لیک و جاودانه‌لیک آرزوسوندان ایره‌لی گلیر. بودا دوغرو. بیزده هئچ بونلاری قینامیریق. یازسینلار، یاراتسینلار آما ان آزی بونلاردان ایسته‌ییمیز بودورکی، بو آذربایجانچیلیق‌ مفکوره‌میزی، ان آزی دستک‌لسینلر و اؤزلری گؤره بیلمه‌دیک‌لری ایشی، باشقالاری گؤرورسه اگر، اونلاری گئریچی، سونرا نه بیلیم نچی آدلانیرماسینلار و حله بیر آزدا اونلارا سایقی و حورمت‌له یاناشسینلار. آما بو باره‌ده بیر علاوه‌ده ائتمک ایستیرم. بیلیرسینیز بو تیپ یازارلاریمیز اگر بو جمعتین ایچریسینده یاشاییرلارسا، اگر وطن، ‌میللیتچی‌ مؤوضولاردان یازماییب و سئوگیدن، سونرا اینتئلئکتوال و فلسقی ‌مؤوضولاردان یازیرلارسا، ائله یئنه بو‌ میللتدن یازیرلار و بو جمعیتدن یازیرلار.\nاوچونجوسو و ‌منجه ان اساسی بودور؛ اؤزلریندن قاباقکی نسلین دوشونور و یازارلارینی گئریچی آدلاندیرماق و اونلاری قیراغا قویماق و حتی لاغا قویماق کیمی داورانیشلار! بونلار گلیرلر، اؤزلریله، اؤزلریندن قاباق کی نسلی بیر بیرلرینین قاباغیندا قرار وئریرلر. بونون آچیق ‌مثالی، او تایدا آلتمیشینجیلارلا، آلاتورانچیلارین و آزاد یازارلارین ‌مجادله‌سیدیر و ائله اوردان دا بو تاییمیزا یانسییان عینی فیکیر.\nیئنیچی، گئریچی! نه یعنی؟! یعنی بیز یئنی دوشونوروک و ‌سیز گئری! یعنی بیز تازا شئیلردن یازماق ایستیریک و‌ سیز کؤهنه شئیلردن! توتالیم ‌سیزین یئنی شئیلردن یازماغینیزا بیر آنلام وئردیک، یاخشی بس، گئری و کؤهنه شئیلر نه دئمک‌دیر؟! آلتمیشینجیلار نه‌لردن یازدیلار و کیمدیرلر اونلار؟ بختیار واهاب زاده‌لر،‌ ممد آرازلار، سلیمان رستم‌لر، نبی خزری‌لر، رامیز رؤوشن‌لر و . . . . ندن یازدیلار؟! ‌میللتدن، ‌میللیتچی‌لیکدن، وطن پرولیک‌دن و . . . . یعنی ایندی سنی چیمچشدیرن ‌مؤوضولاردان یازدیلار. یعنی زامانیندا ان دوغرو اولانی و سنی سن ائله‌ین ‌مؤوضولاردان یازدیلار. اونلار سنی سن ائله‌دیلر، سنی دوغدولار، بلدیلر، بؤیوتدولر بیر ائولاد کیمی یئتیردیلر آما اگر سنین بعضی حرکت‌لرینین قاباغیندا دورورلارسا، دئملی دوغرو باسمادیغینی گؤرورلر. دئملی دوغرو دوشونمه دیینی گؤرورلر، دئملی یانلیش یاپدیغینی گؤرورلر. ‌من یئنه بونا پیس باخمیرام؛ بیر آتا ائولاد ‌مجادله‌سینه بنزه‌دیرم و گؤرونور ائله یئنه آتالار دوغرو دئییرمیشلر و اونلار حاقلیمیشلار. اونلار او آشیمانی چوخ باشاریلا آشدیلار و یئنی بیر دؤوره قدم قویدولار. ایندی سنه دوشن ندیر؟ دوغرو بیلدیینی یاپماق و اؤزوندن بؤیوک‌لره، دوشونور و یازار آتا آنالارینا سایقی و حؤرمت‌له یاناشماق و ‌مصلحت‌لر آلماق. بونون نه‌ییی پیسدیرکی! آما سن نه ائدیرسن؟ اوزلرینه گلیرسن، اونلاری گئریچی آدلاندیریرسان و . . . . ‌من هئچ اخلاق اوسته دئمیرم بونلاری، ساده‌جه اینسانلیغا یاراشمایان داورانیشلار کیمی گؤرورم و باشقا بیر شئی یوخ.\nقالدی بوتاییمیز! دئدیک کی، عینی فیکیر بو تاییمیزادا یانسیدی. هئچ دوشونمه‌دن کی؛ آخی اونلارین دورومو ایله، بیزیم دوروموموز عینی دئییلدیر. بیزه ایندی بختیارلار،‌ ممد آرازلار، نبی خزری‌لر، رامیز رؤوشن‌لر و . . . گرکیر. اونلار اؤتدویو یولو بیز ایندی کئچیریک. باخ بونلاری دوشونمه‌دن بو یئنیچی و گئریچی ‌مجادله‌سینی عیناً بو تایا گتیرنلر دوغرو حرکت ائتمه‌دیلر و بو، بیزده همن او دئدییمیز کریشکنلییی اورتایا چیخاردان سبب‌لردن اولدو و ایندی او باتلاقدا ال آیاق ووروروق. . . .\nبیرده بو تیپ دوشونورلریمیز ساریدان بیر باسقی وار بیزده. دئییرلر بس شاعیرلرین هامیسی گرک فیلسوف اولسون. ‌متفکر اولسون. بیر بیلسه‌نیز بو تورلو باخیش کئچن اون ایلده بیزیم ادبیاتیمیزا نه قدر ضربه ووردو! پست‌مدرنیزم آنلاییشیلا نه قدر ایچینده سؤر سؤیوش اولمایان اثرلر قیسیلدی اوردا بوردا قالدی! نه قدر ایمضالار چاشدیلار، یوللاریندان اولدولار! حالادا اؤیله‌دیر.\nدئمیریک ده‌ییشیک‌لیک ایسته‌میریک، همده چوخ ایستیریک. آنجاق بو بئله اولمازکی، باشقا ساحه‌لرینده اؤرنک اوچون فلسفه‌نین‌ده، اقتصادیندا بوینونا دوشنلرین هامیسنی شعردن و ادبی اثرلریمیزدن و آداملاریمیزدان ایسته‌یک. بو دوغرو دئییلدیر. شاعیرلر ایچریسینده ‌متفکر شاعیرلر اولار، یازارلار ایچریسینده‌ده عینی ایله. بو چوخ یاخشیدیر. قنیمت سایلیر بونلار. آنجاق بو او دئمک دئییل کی، گرک هامی بئله اولسون و بئله اولمایان هئچ شاعیر دئییل. ناثر دئییل.\nدوغروسو، شعردن چوخ شئی ایسته‌ییریک! اونا گؤره‌ده ایندی هئچ چوخ شاعیرلر یازدیقلارینین چوخونون شعر اولوب، اولمادیغینی بئله آییرد ائده بیلمیرلر. حتی اوخوجولاردا ائله! چوخ واخت هئچ آچیب آغاردانمیرلاردا! آما آچیب آغاردا بیلسه‌لرده، بیلمه‌سه‌لرده نه یازیق کی بو بئله‌دیر.\nدئدیک کی، بو آشیمانی آشمالییق. باشقادا یولو یوخدور. یعنی اؤزوموزو تصدیقله‌مه‌لییک بیر میللت کیمی. اصلینده ائله بیر سوره‌نین‌ده ایچینده‌ییک. . .\nبیرده دئدیک کی، ائله حیس اولونورکی، سانکی بیزیم بو حرکتیمیزی ایسته‌مه‌ینلر وار، بیزی یولوموزدان آلا قویانلار وار و . . سونرادا دئدیک کی، بونون اوچون‌ده گلیب‌لر بو ‌میللتین ان اکتیو ساحه‌سی اولان دوشونور و یازار آداملارینی نشان آلمیشلار! ایندی صؤحبت بودور؛ ندن بو طیفی توشلاییبلاردا و ندن باشقا طیف‌لری دوشونمورلر؟! بو سورغونو دوشونونجه، بئله دئمک اولارکی؛\nمثلا اقتصاد آداملاری چوخ قازانجا‌ مئیللی اولورلار. و حاکمیت راحاتجاسینا بو تیپ آداملارین یاتیریمینی اؤز ایسته‌دییی کیمی یؤنه‌ته بیلیر. او هئچ واخت ائله بیر یئرده یاتیریم یاتیرمازکی ضرر ائله‌سین. هامیسیدا کی،‌ میللتچی اولماز بونلارین. تک توک اولار ایچلرینده، اودا اگر او سرمایا، یاتیریم و قازانج قوراللارینا اویماسا، هر نه‌یین الدن وئرر و گلر اولار ‌منه، سنه تای. ‌سیاستچیلر‌ سیخیشدیریلا بیلر، قیراغا قویولا بیلر، تهدید، تطمیع اولا بیلر. زندانا، سورگونه اوغرایا بیلرلر. نئجه کی اؤیله‌دیر. بس کیملر قالیر، او کسلر کی، نه یاتیریمی وار، نه‌سیاست آدامیدیر، نه ایشی وار کی، الیندن وئرسین، نه‌ده باشقا بیر شئیی. یعنی شاعیرلر و یازارلار نسلی او ‌میللتین؛ اؤز دیلیمیزله دئسک، دلی‌لری او ‌میللتین و بونلاردیرلار کی،‌سهراب طاهیر دئمیشکن گرک پوئزیا یوموروقلاریلا او قدر بئتون دیوارلارین ساغیر قولاقلارینا یوموروقلایالارکی. . .\nایندی سن گل‌ده، بو آذربایجانچیلیق ‌مفکوره‌سیندن دانیشما، گل‌ده بونو ترنم ائله‌مه، گل‌ده بو‌ مفکوره‌نی‌منعکس ائدن اثرلره دوداق بوز، گل‌ده یئنیچی‌لیک، گئریچیلیک‌لرده بولون. گل‌ده یازمیرسان یازمیرسان، یازانلاردا دستک اولما! گل‌ده، دئنن ‌من‌ مقطعی ‌مؤوضوعلاردان یازانمام، تئز آرشیولشمک ایسته‌میرم! یوخ قاداسی بو بئله اولماز! دوشونمک لازیم‌دیر درین درین. . .\nناظیم حکمتی دئییرم بس اوخومایان اولماز، ان آزی آدینی ائشیتمه‌ین. ناظیم حیکمت قدر بیر‌ میللیتچی شاعیر البت شؤهرت باخیمیندان دئییرم بس آز آز اولار. اونون بیر کیتابی وار ؛ “قوای ‌ملیه” یا “مملکتیمدن اینسان ‌منظره‌لری” کیتابی. او جمعیتدن قیراق نه یازدی، نه پوزدو. نلر چکدی‌ده هامی لاپ یاخشی بیلیر. آی بو‌ مقطعی‌مؤوضوعلاردیر، نه بیلیم بونلاردان یازسام تئز آرشیولشرم و. . . بونلار بوش شئیلردیر.\nدئملی ائله بیر شرایط‌ده و ائله بیر یئرده‌ییک کی، ان دوغرو قراری وئرمه‌لی و ان دوغرو اولانی ساغلامالییق. بو‌ مفکوره چوخ ‌مهم‌دیر. بو گون بیزیم شعریمیز، بیزیم نثریمیز ایکی بیر بیرلریله توتمایان آخیمی بیر یئرده تجربه ائتمک ایسته‌ییر. بیر آذربایجانچیلیق ‌مفکوره‌سی، بیرده پست‌مدرنیزم دئییلن آنلاییشین بیزده قاباران تظاهری. ‌من بو حاقدا “پست‌مدرنیزم، بیز و ادبیاتیمز” آدلی‌مقاله‌مده یازمیشام و بورادا تکرار ائتمک ایسته‌میرم. ساده جه اولاراق اهمیتینه گؤره بیر داحا وورغولاماق ایسته‌ییرم.\nپست‌مدرنیزیم بیلدیینیز کیمی ‌مدرنیزمین ادامه‌سیدیر، اونو تنقید ائده ائده. . چوخلو تظاهرلری وار، بیزده کی تظاهری بلاواسیطه ‌میللی‌ معنوی ‌دیرلریمیزی زده‌له‌مکده و جمعیتین اینانجیلارینا و اعتقادلارینا توخونماقدا اولدو و اولور. ‌من بونو همشه دئییرم، بیزیم دوستلاریمیز وار، بیر یاندان “وطن” اوسته زیندانلارا دوشورلر، او بیری یاندان “وطن” سؤزونه گلیب “و تن” قافیه‌سی قوشماقلا اونا توخونورلار. بلکه بئله توجیه ائله‌یه نلر اولار کی، بو بیر ائلئشتیریدیر او کسلره کی، وطنین حالا نه اولدوغونو قاوراماییبلار و اونون اوچون‌ده بیر شئیلر یاپماییرلار. بو ائلئشتیری دوغرو آنجاق نییه او کسلری بیر شئیلرله قافیه‌لندیرمیرلر؟! باخ بو جور پارادوکساللار دوشونولمه‌لیدیر.\nبونلار اؤز ظن‌لریجه، هم بو آشیمانی آشماق ایستیرلر، همده بؤیوک و تمللی بیر ده‌ییشیک‌لیک یاراتماق. ‌مثلا لائیک بیر جمعیت قورماق. بو هئچ دوغرو دئییل. بیر‌ مذهبی‌ میللتی گؤتوروب بیردن بیره لائیک ائتمک، عیناً فارسلارین بیزی فارس ائله‌مه‌سینه بنزه‌ییر. بونون دا ‌سیاسی چؤزومو وار. سن حله بیر میللت اول سونرا دموکراسینی تعریفله و سونرادا احزاب و پارتیلره یئر وئر. اوندا سنین لائیکینده اولار. ‌مذهبینده، حله باشقا پارتیلرینده. عینی بدبخت حرکتی او تایدادا آلاتورانچیلار ائتدیلر. قاراباغا قوربان قوربان شهید لازیم ایکن، گلدیلر شهید حاقدا پست‌مدرن حیکایه‌لر یازدیلار و اورادا‌ مثلا بیر ‌میللی قهرمان آدی وئریلمیش شهیدین اوبرازینی یاراتدیلار و نجور زورلا، یا هانسیسا بیر باسقی ایلا جبهه‌یه گئتدیینی‌ منعکس ائتدیلر. سونوج ایسه‌ معلوم. . . ائله بیر دونیادا یاشاییریق کی، یوز ایللر، ایکی یوز ایللر بوندان قاباق اؤزونو تصدیقله‌میش‌ مستقل‌ میللت‌لر ایندی‌ده ‌مستقل‌لیک‌لری اوغروندا شهیدلر وئریر، آما بیز بو آشیمادا حالا بونو ائتمه‌یی باجارمیریق!. .\nایندی سورغو بودور؛ بئله بیر وضعیت‌ده چؤزوم ندیر؟ نئیله‌مه‌لییک؟\nدئدییمیز کیمی بو آندا بیر آذربایجانچیلیق‌ مفکوره‌سی، بیرده پست‌مدرن آنلاییشینین بیزده کی تظاهرلری ایله قارشی قارشییاییق. بو ‌مفکوره گتیردییمیز دلیل و ثبوتلارا گؤره بیزیم اوچون هم قوتسال‌دی، هم واز کئچیلمز. باشقا یولودا یوخدور. بس بونو هامی دستکلمه‌لیدیر. قالیر بو پست‌مدرن آنلاییشین بیزده اولان تظاهرلرینه، گلین بئله دوشونک، توتالیم گیریشدیک و تام بیر رادیکال کیمی باشلادیق او بنیادی و تمللی ده‌ییشیک‌لری ایسته‌مه‌یه و یاراتماغا همده سرعتله. دوشونورم بو بیزه بو آشیمادا یاراماز! نه‌یه گؤره یاراماز؟‌مثلا بو‌ میللتین اؤنده گئدن دوشونور و یازارلاری کیمی بیز�� اولان گووه‌نی چوخ تئز ایتیره بیلریک. نئجه کی، اونون کیچیک ‌مصداقلارینین شاهیدی اولدوق؛‌ مثلا، خالق بو پارادوکساللری اؤزونده جمعلشدیرن دوشونورموزو سئومه‌دی. خوش قارشیلامادی. بوراسینی ‌معین سبب‌لره گؤره اولدوغو‌ مصداقللاری ایله چؤزمک ایسته‌میرم و هئچ دوزده اولماز!\nبس نه ائتملی‌ییک؟ ‌منجه بونلاری یاناشی یاشاماقدا اولار فقط بو ‌مفکوره‌میزه توخونان و اونا ضرر وئرن جهت‌لرینی بیر آز یوموشالتماقلا و بیلرکدن بونو ساغلاماقلا یاشاماق اولار دئییرم بس. یعنی بیر آز تلسمه‌مک لازیم‌دیر و چوخ دوشونمک. اؤلچوب بیچمک لازیمدیر. بیر آرایا گلمک و بو قونولاری تکرار و تکرار دوشونمک و دارتیشماق لازیم‌دیر. ‌من دئمیرم بوردا اورتایا قویدوقلاریمیزین هامیسی دوغرودور. و دئدیک‌لریمیزین هامیسی حجت‌دیر. یوخ بعضاً بیر سورونون اوستونه یانلیشجاسینا بارماق قویماق بئله اونون آچیلیب چؤزولمه‌سینه و دوغرو یولا دوشمه‌سینه سبب اولور.\nهامی گؤزله‌ییر سانکی! بیریلری گلیب، بیر شئیلر ائده‌جه‌یینی گؤزله‌ییر! گلیب بیر ایشین قولپوندان یاپیشاجاغینی، گلیب بیر ایشی باشلایاجاغینی گؤزله ییر! اویسا، هئچ گلن اولمایاجاق، یوز ایللر، ‌مین ایللر بئله گؤزله‌سک‌ده!\nباشلاماق لازیم‌دیر، همن باشلاماق. . . حکم‌ده دئییلدیر همشه دوغرو ایله باشلایاسان! بعضاً بیر یانلیش لادا باشلاماق اولار! بعضاً هئچ نه ایله‌ده! اساس باشلاماقدیر، سونرا هر شئی یولونا دوشور. . .\n۱۳۹۴- یاز یای آراسی\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\nیک پاسخ\nاکبر صالحی قاداش گفت:\nسه شنبه ۱۵ دی ۱۳۹۴ در ۱۶:۳۰\nافراسیاب به ی یازیسیندا چوخ گؤزللیک لر گؤروب اللرینیز آغریماسین سئویملی دوست دئیه رک فرقلی دوشوندویوم یئرلر ده اولدو. بیری دوشونجه، باشقاسی بیر سیرا سؤز و سؤز بیرلشمه لرینی اورتایا چیخارماق باخیمیندان.\n– افراسیاب به یین بو پاراقرافینا دیقت ائدک! «بونلار اؤز ظن‌لریجه، هم بو آشیمانی آشماق ایستیرلر، همده بؤیوک و تمللی بیر ده‌ییشیک‌لیک یاراتماق. ‌مثلا لائیک بیر جمعیت قورماق. بو هئچ دوغرو دئییل. بیر‌ مذهبی‌ میللتی گؤتوروب بیردن بیره لائیک ائتمک، عیناً فارسلارین بیزی فارس ائله‌مه‌سینه بنزه‌ییر. بونون دا ‌سیاسی چؤزومو وار. سن حله بیر میللت اول سونرا دموکراسینی تعریفله و سونرادا احزاب و پارتیلره یئر وئر. اوندا سنین لائیکینده اولار. ‌مذهبینده، حله باشقا پارتیلرینده. عینی بدبخت حرکتی او تایدادا آلاتورانچیلار ائتدیلر. قاراباغا قوربان قوربان شهید لازیم ایکن، گلدیلر شهید حاقدا پست‌مدرن حیکایه‌لر یازدیلار و اورادا‌ مثلا بیر ‌میللی قهرمان آدی وئریلمیش شهیدین اوبرازینی یاراتدیلار و نجور زورلا، یا هانسیسا بیر باسقی ایلا جبهه‌یه گئتدیینی‌ منعکس ائتدیلر. سونوج ایسه‌ معلوم. . . ائله بیر دونیادا یاشاییریق کی، یوز ایللر، ایکی یوز ایللر بوندان قاباق اؤزونو تصدیقله‌میش‌ مستقل‌ میللت‌لر ایندی‌ده ‌مستقل‌لیک‌لری اوغروندا شهیدلر وئریر، آما بیز بو آشیمادا حالا بونو ائتمه‌یی باجارمیریق!. .»\nمیلیتچی آدیندا بیر جیزیق چکه سن، سونرا باشلایاسان میلت ایچینده گلیشمه ده اولان دوشونجه لری، آشیق اوینایان کیمی، میلیتچی آدلی ساققا ایله اونلاری جیزیقدان چیخارماق ایسته یه سن، سونرا دا دئیه سن کی، جیزیغین ایچینی سوپوروندن سونرا کؤنلوموز ایسته یه آشیقلاری جیزیغا دوزه ریک دا! بو حاقدا بو قده ر!\n– آشیما\/ ائلئشتیری\/ یاتیریم\/ دوشونور- یازار\/ یازار آداملاری\nآشیما : مانئع، کئچید، آشماق آماجیندا اولان تپه آنلامیندا ایشله نیب دیر. بو سؤز حاقدا دوشونمک ایسته سک بو سؤزجوکلره دیقت ائدک: ایچیم(بیر ایچیم سو)، آشیم(تپه) . منجه قایداسیز یئنی سؤز یاراتماق زوروندا دئییلیک.\nیاتیریم: دیلیمیزده یاتیم کیمی آغزیمیزدا یاغ کیمی آخان سؤز واردیر. ایشی یاتیمینا سالدی، (یاتیم و آشیم بیر قادا ایله، امر فئل کؤکو+ یم اکی ایله یارانیبلار.\nیازار آداملاری: یازیچیلار، (یازار آداملاری من آلدیغیم کیمی اولسا یانلیش سؤز بیرلشدیرمک دیر.)\nدوشونور- یازار: دوشونور تاخما سؤزو ضیالی یئرینه ایشله نیبدیر. ضیالی سؤزجویونه یاخین آنلاملی اولاراق دوشونجه لی، دوشونن، آیدین فیکیر، سؤز و سؤز بیرلشمه لری واریمیز دیر.\nائلئشتیری: بو سؤز دن باش چیخارا بیلمه دیم. ایکینج هئجاسیندا “ئ” اولدوغو اوچون آذربایجانجا اولماماغینا دوشوندوم.","num_words":6479,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.068,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":214328.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ویلد پارک آلمانین کارلسروهه شهرینده یئر‌لشن ایستادیوم. کارلسروهه فوتبول کولوبو ائو اوْیونلارینی بۇرادا کئچیریر. توْپلام تۇتومو ۲۹٬۶۹۹ سئیرجی دیر. بۇ استادیوم 1923 -جی ایلده قۇرولدو.","num_words":27,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":533966.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اردیبهشت آیی‌نین ۲۳نجی گونو گؤرکملی آذربایجان شاعری و اجتماعی شخصیتی اوستاد «حبیب فرشباف»ین ۸۰ یاشی تمام اولدو. (۲۳ اردیبهشت ۱۳۲۳- تبریز) بو موناسیبتله، تهرانین ایران صنعتکارلار ائوینین(خانه هنرمندان ایران) شهنازی زالیندا اوستادین۴۰نجی ایللرده آذربایجانین اوجقار کندلریندن چکدیگی «آرازین ساحیللریندن» عنوانلی فوتوشکیل‌لر مجموعه‌سیله باغلی طنطنه‌لی تدبیر کئچیریلدی و اوستاد، سئونلری طرفیندن تبریک اولوندو.\nبیز، «ایشیق» سایتی امکداشلاری، آذربایجان خالقی‌نین سئویملی اوغلو، ایشیقلیغا، نورا بند اولان اوستادیمیزی ۸۰ یاشی موناسیبتیله تبریک ائدیر، شرفی و شخصیتی قارشیسیندا باش اییر، هامیمیزین سئویملیسی «حبیب عمی»‌یه جان ساغلیغی، اوزون عؤمور و داهادا یارادیجیلیق اوغورلاری آرزولاییریق. یوز یاشاسینلار!.","num_words":147,"character_repetition_ratio":0.01,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.007,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":147814.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان ادبیاتی تاریخینده حقیقتن ده شجاعت گؤسترمیش، داستان‌لار یارادان قادین‌لار چووخ اولموش‌لار. داستان دئدییمده یعنی بو دئمکدیرکی هم ائوده، هم ده اجتماعی فعالیتده جنگاورلیک نمایش ائتدیرن، آد‌لاری بشر تاریخی بویو پارلایان قادین‌لار اولوبدور.\nادبیاتدا یئنی و فرقلی ادبی اوسلوب و یا ترانسفورماسیا یارادان قادین‌لار دا اولوب. اونلارین آد‌لاری و شخصیت‌‌لری همیشه اؤنملی‌دیر‌لر. طبیعی کی، آذربایجان ادبیاتی تاریخی‌نین یازیلماسی پاتریارخال خاراختئر داشیدیغیندان متفکر قادین‌لارین اثر‌‌‌لری‌نین تاپیلماسی بعضی حال‌لاردا بیر چوخ پرابلئم و آختاریش‌لارلا اوزله‌شیر.\nفئمینیست «feminist» ادبیات قادین‌لارین جامعه‌ده، نئجه مؤوقع توتدوقلارینا اساسلانان ادبیاتدیر.\nاوول‌لر کیشی‌‌‌لرین معین ائتدییی مؤوقع، ایندی قادین‌لار کیشی‌لره قارشی پرابلئم‌‌‌لرینی، آیری- سئچکیلیینی، حیس‌‌‌لرینی غئیر برابر مؤوقع‌‌‌لرینی گوندمه گتیررک کیشی‌لره اعتراض ائدیر‌لر. بو نوع ادبیاتین مؤوضوعسو، ایستر، ایسته‌مز سوسیال وضعیتینه گؤره کیشی‌لردن آشاغی پیلله‌‌لرده اولان و پسیخولوژی باخیم‌لار ایله بعضن اؤز نقطه‌یی نظردن عینی روتبه‌ده اولمایان، بو ادبیات نؤوعو قادین‌لارین ایتیردیک‌‌لری حقوق‌لاری و ایتیردیک‌‌لری ایستاتوس‌لاری ایله باغلی شعورسوزلوقلارینی اویادیر. هابئله کیشیسل جامعه‌نی تنقید ائتمه‌یه چالیشیر.\nهابئله… قادین‌لارین قادینا خاص، فیزیکی و روحسال خصوصیات‌لاری نظره آلینمالی و اونلارین جامعه‌ده کی روحی و فیزیکی گوجلری‌نین امکان وئردییی سیاسی و سوسیال حقوق‌لار و مسئله‌‌لرله عینی اهمیت وئرمه‌لیدیر.\nمنجه: ادبیاتدا قادین‌لا-کیشی قارشی دورماسی اولمامالی‌دیر و منجه قادین هر باخیمدان کیشی حسابلانماغی واجیب اولماقلا و قادینین هر وضعیتینه باخمایاراق بیر کیشی حسابلانمالیدیر و بو فئمینیست ادبیاتیندا داوا، دالاش کئچمیش زامان‌لارا عایید او‌لاراق کؤهنه بئیین‌لر طرفیندن عزیز قادین‌لار ایچین هله اونودولماز سورون و پرابلئم یاراتمیشلار.\nایندیسه بو زامان، قادین ایچین، هم باخیش‌لار متفاوتلشمیشدیر، هم دونیا بو وضعیتی مقبول سوییه‌‌لره گتیررکن قادینی عینی زاماندا بیر کیشی سانیلماسینی اؤیرتمیشدیر. و… بو منجه چووخ موبارک بیر اولای‌دیر. تکجه تورک آذربایجان ادبیاتیندا یوخ، بلکه تامام ایله دونیادا و گلوبال دونیا ادبیاتیندا.\nفئمینیست ادبیات قادین‌لارین لیاقتینی «پسیخولوگیا وضعیتی» مودافیعه ائتملی و بونا اویغون او‌لاراق اونلاری حقوق‌لار باخیمیندان برابر اینسان کیمی یاردیم ائتمه‌لیدیر. قادینی کیشی ایله مقایسه ائدن بیری گئریده قالمیش فئمینیزم فورماسیندان اذیت چکیرررر.\nآمما آذربایجان قادین ادبیاتی مسئله‌سینده اوزون ایل‌لردیر منی مهم بیر مسئله، مشغول ائتمیشدیررر.\nاونا گؤره ده بو گون آذربایجان قادین‌لاری ایندیکی گونسل شعیریمیزده «اؤز قادینلیق‌لاریندان داهاااااا اوزاق دوشموش‌لر و اؤزلوک‌‌‌لریندن یازمایاراق، هویت‌‌‌لرینی باسدیرمیش‌لار. ( کاش بئله اولمایایدی) بوگون قادین ادبیاتی‌نین بوتون اثر‌‌‌لرینه نظر سالساق گؤره‌ریک بو شاعر‌‌‌لرین اکثریتی کیشی ادبیاتی و شعیری کیمی، یازیب و یارادیب‌لار.\nمنجه و فیکریمجه؛ فئمینیست ادبیات آذربایجان کلاسیک و چاغداش ادبیاتیندا اؤز لاییقلی و اؤزونه عایید اولان یئرینی تاپمامیشدیر. چونکو فئمینیست «قادین» ادبیات صیرف قادین ایچین بیر اؤزل و خاص ادبیاتی‌دیر. هابئله قادین شاعر‌لر ایسه اؤز شعیر‌‌‌لرینده یاشام‌لارینی و قادینلیق‌لاریندان یازیب و دانیشمالیدیر‌لار. منجه، قادین ادبیاتی‌نین ان اؤنملى چاتیشمازلیغی دا بودور.\nبونلاری نمونه گتیردییمده سایین قادین شاعریمیز «ویدا حشمتی» افندی‌نین یاشامی و شعیر‌‌لری آماجیمین اساسی‌دیر.\nبو شاعر نئچه ایل‌لردیر تانیدیغیما گؤره، ادبیات ساحه‌سینده داها چالیشاجاغی بیزیم چاغداش تورک آذربایجان قادین شعیریمیزده آیدین و گؤرکملی‌دیر.\nسئوگیلی ویدا حشمتی شعیر‌‌لری تورک آنا دیلینده بیر نؤوع محبت، وطن سئوگیسی، هومانیتار و اینسانلیق سئوگیسی و عینی زاماندا اعتراضدیررررر. هابئله شاعرین بوتون قادینلیعینا اویار بایکوتلوغونا اعتراضی دا بو قبیل‌دیرررر.\nبو سایین شاعر اؤز یارادیجیلیغیندا، یوخسا قادین اولماسینا اعتراض ائدرکن، وارلیق سیستئمینده قادینین اولماسینا اعتراض یوموروغونو گؤیلره قالدیریرررر.\nاعتراضین بو فورما‌لاری نتیجه اعتباری ایله فرقلی اولسادا، آمما ماهیت و هویت باخیمیندان بیر نوقطه و مقاما اشاره ائدیر و سؤیله‌ییر؛ قادین اولماق و بوتون مسئولیت‌لر یوکونو داشیماق، بو جامعه ده داها گوناه و یئرسیزدیر.\n۱\nبورادا ایستیرم محتوا باخیمیندان سایین خانیم ویدا حشمتی‌نین پوئتیک اوصوللاریندان آزاراق اولسادا سؤز آچیم. چونکو اونلار عمومیتله یاخشی گؤرونور شعیرلرینده.\nبلی دئدیم ویدا خانیم اعتراض شاعری‌دیر و اثرلرینده بیر قادین اولاراق، قادینلارین بایکوت و تجرید اولونماسینا سبب اولان شئیلره اعتراضلانیر. ویدا بیر شعیرینده دئییر:\nقینامایین آلچاق دوواریمی\nاؤگئی دوغولموشام بلکه\nآزغی سوزولموشم دئیه‌سن\nدونیانین بیر باجاسیندان\nبوتون آیه‌لر منسیز\nگؤیسومده اوچوشان گؤیرچینلر دنسیز…\nبوردا آیدینجاسینا شاعرین دوشونجه‌سینی آلا بیلیریک.\nویدا حشمتی سیرلی، آغلار و فریاد شاعری‌دیر. قیشقیریغی شعیر نداسی‌دیر. شعیرینین مایاسی چئوریلیشدن توتولموشدور. تاریخ بویو و ان آزی بوگون قادین جامعه‌سیندن دانیشان بیر حقیقت انقلابیندان سؤزلر آرایا قویور:\nبوتون یوواسیز قوشلار\nقادین ماهنی‌لاریندان\nیاد گئتمیش گوزگولرده سینان گمی‌لر\nقادین ساچلاریندا لؤوبر سالار آنجاق\nیئنه ساریمساق گئینیب هاوا\nگوموشو گیلاوارینی\nدالغالانیر پرده‌لریمده\nدنیز قوشلاری‌نین آغوووش دیمدییی\nمن نئیه سارالیم\nمن نئیه سولوم؟\nمنیم کی قوشامدان\nارنلر سوت امیب\nمنیم کی یاشیمدان\nایپک یولو کئچیب\nمن نییه کؤوره‌لیم\nمن نییه دولوم؟\nگونه باخان کؤلگه‌سی ده یاخمادیم یاراما\nقوی دئسینلر بو قادینی\nبیر چینار اوخشادی.\nشاعر هابئله کئچمیش قارا اولایلارینی خاطیرلایارکن، اؤزونه اوره‌ک وئریر و اویودور. چونکو هر بیر میللتی کئچمیش تاریخ ایله وورغولارلار بونلارا گؤره، ویدا خانیم اؤزونو آلچاق دووارلی ساناراق؛ من نییه کؤوره‌لیم، من نییه دولوم! دئییر و دانیشیر. و…\nشعیر دیلی بو دئمکدیر کی؛ شاعر همیشه بو سؤز و سؤزجوکلرله اویناییر، اونلاری پئشه‌کارجاسینا دئییشدیریر و یا اونا نسه علاوه ائدیر. بعضن شاعر آنجاق سؤز دوزموموندن لذت آلیر و بو ذؤوقو اوخوجو ایله بؤلوشمک ایسته‌ییر. ویدا حشمتی‌نین شعیرلری دیل باخیمیندان بعضن اورتا باب، بعضن ده چاغداش‌دیر. مثلن بو میصراعلارا موراجیعت ائده بیله‌ریک:\nبوتون پای-بؤلوشلردن\nمنه قالان اؤزلم اولدو\nسانکی\nکلیسالار خاچیندان آسیلان من دئییلمیشم\nسانکی\nبارماقلاریمدان امیزدیرمه‌میشم بو ائرکک دونیانی\nاته‌ییمده دالغالانان چین دیواری\nگؤزلریمدن داشلانان هئراکلیت چایی\nیاناغیما سوزولن باش ساری تئل\n«سانکی\nبیر حکایه‌دیر» قادین، قودا، خودا\nقینامایین آلچاق دوواریمی\nاؤگئی دوغولموشام بلکه!\nآزغی سوزولموشم دئیه‌سن\nدونیانین بیر باجاسیندان!\nبیر شاعرین دیگر شاعرلردن فرقی، اونون سؤزلرله قارشیلانماسیندا و گؤزللیک یارات��اق ایچین اونلارین آراسیندا علاقه تاپماسیندادیررررر، و اصلینده دیل شاعرین هدفه چاتماق واسیطه‌سی دئییل. هدفین اؤزودور.\nمنجه، شاعرلری هامییا تانیدان یالنیز «دیلی‌دیر». شاعری باشقا شاعردن و یا شاعرلردن آییرماق ایچین، اونلارین پوئتیک دیلینه باخماق لازیمدیر و گوجلو شاعری هامییا تانیتدیران یالنیز دیلی‌دیررررر.\nبوراسی اؤلکه‌دیر\nاؤلمک یئری!!\nبورانین قار چیچه‌یی\nسون بئشیک باجیم‌دیر\nسوبای لالالاری قانقارداشیم\nبوردا تانری\nساغلیق وئرر اللرینی\nبویدا، بویدا ایستیکانلارا\nگونش مزه‌سی‌ ایله سرخوشلایار\nپاییزلامیش دوداقلاری\nدایناسور قاش، قاباغیندا\nگولومسه‌ین قیرمیزی کپه‌نکلر\nگونش قادینلارمیش…\nاو شاعرلرکی (کیشی و قادین) بو گون چاغداش آزربایجان ادبیاتیندا ایز قویمایان و هر حالدا تکرارچیلیقلا، تقلیدله مشغولدورلار و آرتیق سس‌لری یوخ اولاراق، بیر یئره چیخمادان، اؤزلرینده بوغولوب قالمیشلار، ادبیاتی بوراخمالی و قیراغا قویمالیدیرلار.","num_words":1533,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":200651.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"خیدیر نبی و یا خیدیر ایلیاس قدیم تاریخه مالیک اولان و ائل آراسیندا گئنیش یاییلمیش بایراملاردان بیری‌دیر. بو بایرام بیر-بیریندن جوزی فرق‌لرله دئمک اولار کی، آذربایجانین بوتون بؤلگه‌لرینده کئچیریلیر. خیدیر ایلیاس عادتاً طبیعتین اویانماسی، اوتلارین جوجرمه‌سی، آخار سویون تمیزلنمه‌سی و س. طبیعی پروسه‌لرله موشاییعت ائدیلیر. تدقیقات‌لاردا خیدیر نبی بیر شخصیت اولاراق \"‌سویون، کولک و هاوانین حیمایه‌چیسی\" کیمی تقدیم اولونور[۱]، خیزیر پئیغمبرله عئینی‌لشدیریلیر.\nدده بابادان قایدادیر کی، هر ایل قیش یاری اولاندا بؤیوک چیلله ایله کیچیک چیلله آراسیندا خیدیر بایرامی کئچیریلردی. بعضی یئرلرده خیزیر نبی، بعضی یئرلرده ایسه خیدیر ایلیاس آدی ایله تانینان بو ائل بایرامی اؤتن اَیام‌لاردا بؤیوک طمطراقلا قئید اولوناردی. کؤهنه کیشی‌لرین حسابینا گؤره کیچیک چیلله‌نین اوّلینده، ایندیکی واختلا گؤتوردوکده تقریباً فوریه‌نین 1-جی اون‌گونلوگو عرضینده آخشام شر قاریشاندان سونرا اوشاق‌لار، جاوان‌لار بیر یئره توپلاشار، دستله‌نیب خیدیر نغمه‌سی اوخویا-اوخویا قاپی‌لاری دؤیر، خیدیر آدینا پای ییغاردیلار.[۲]\nباشقا منبع‌لرده ایسه همین گئجه‌نین ایکینجی چیلله‌نین قورتارماسینا 2-5 گون قالمیش کئچیریلدیگی بیلدیریلیر. و همین بو مراسیم \"خیدیر نبی\" بایرامی آدلاندیریلیر.\nکیچیک چیلله‌نین چیخماسی موناسیبتیله کئچیریلن خیدیر نبی بایرامی هم ده قدیم اکینچی‌لیک گؤروش‌لری ایله علاقه‌داردیر. اوچ گوندن عیبارت اولان خیدیر نبی بایرامی‌نین بیرینجی گونو تورپاق تعریف اولوناردی. تورپاغین اوستونده اود قالاناردی کی، تورپاغین نفسی قیزینسین. باغلار تمیزلنر، چؤر-چؤپ، خزل ییغیلیب یاندیریلاردی. بایرامین ایکینجی گونو ائوده کی هر اؤکوزون آدینا اوچ دوزسوز کؤمبه بیشیریلیب اؤکوزلرین قارنی‌نین آلتیندان دیگیرله‌یر و اوخویاردیلار:\nخیدیر نبی، خیدیر ایلیاس یتدی چیچک، اولدو یاز!\nبایرامین اوچونجو گونو جوتجو و اکینچی‌نین شخصینده تورپاغی بئجرن، شوم شوملایان، اکین اکن امکچی‌لر تعریف اولوناردی. بوز آت اوزرینده گله‌جک خیدیر نبی‌نین الینده اود او��اجاغی گومان ائدیلردی. اونون تورپاغی ایسیدن، اودلا یاناشی گونش و سو، آدام‌لارا ساغلام‌لیق گتیره‌جگی دوشونولردی. مراسیمده اکینچی، جوتچو و سایاچی نغمه‌لری اوخونار، \"‌خیدیر نبی‌\"‌یه نغمه‌لر، شعیرلر قوشولاردی. بایرامین هر اوچ گونونده جاوان‌لار اکین یئرلریندن کئچیب خیدیر نبینی آختارماغا گئدردی. اونلارا \"خیدیرچی‌\" دئیرمیشلر. خیدیرچی‌لار هاوا ایشیقلانمازدان اول ال‌لرینده شام خیزیرین دالینجا گئدر و نغمه‌لر اوخویاردیلار.\nبو بایرام دئمک اولار کی، بوتون تورک خالق‌لاریندا کئچیریلیر. داها چوخ خیدیره‌للز، هیدیره‌للز بایرامی آدی ایله تانینیر. هیدیره‌للز بؤیوک چوخلوقلا آنادولو و بالکان تورکلری آراسیندا قئید ائدیلمکده‌دیر. قدیمدن روزی-هیزیر (خیزیر گونو)، یعنی خیدیره‌للز خالق آراسینداکی ایناما گؤره خیزیرلا ایلیاسین بیر آرایا گلمه‌سی خاطیرینه کئچیریلیر. بو بایرام یئنی تقویمه گؤره هر ایل 6 مئی‌ده قئید اولونور. ژولینی تقویمینه گؤره ایسه 23 آوریله دوشور. تورکیه‌ده قدیم تقویمه گؤره ایل ایکی‌یه بؤلونور. 23 آوریلدن (6 مئی) 28 اوکتوبرا (8 نوامبر) قدر 186 گون هیزیر گونلری آدییلا یاز مراسیمی، بو تاریخدن تکرار 23 آوریله (6 مئی) قدر داوام ائدن 179 گون ده نووامبر گونلری آدییلا قیش مؤوسومو مئیدانا گیریر. باشقا بیر فیکره گؤره خیزیر نبی بایرامی ایرانلی‌لارین نوروزوندان بئش هفته اوّل، ینی شوبات آیی نین اورتالارینا تصادوف ائدیر. بونون قدیم اون ایکی حئیوانلی تورک تقویمینده کی ایل‌باشی ایله عئینی اولدوغونو، دولاییسی ایله بو بایرامین اصلینده قدیم تورکلرین یئنی ایل بایرامی حساب ائدیلدیگینی گؤسترن منبع‌لر وار[۳].\nبو بایرام آذربایجاندا خیزیر نبی بایرامی، ایراندا اهلی-حاق زومره‌لری آراسیندا ذاتی موطلق ( عالی) شرفینه علی-حئیدر آدییلا، تبریز اطرافینداکی قیزیلباش‌لار زومره‌سینده ایسه یئنه ده خیزیر نبی بایرامی آدی ایله تانینیر[۴].\nیوخاریدا دئییلن‌لردن ده گؤروندوگو کیمی همین بایرامین کئچیریلمه‌سی، قئید اولونما تاریخی سبب‌لرینده موختلیف‌لیک اولسا دا نتیجه ده کئچیریلن مراسیم‌لر، ایجرا اولونان عادت‌لر سوندا بیرلشیر.\nخیزیر نبی بایرامی نین نه واختدان بری کئچیریلدیگی تام معلوم اولماسا دا اونون تورک خالق‌لاری آراسیندا گئنیش یاییلدیغینا شوبهه یوخدور. خیزیر نبی بایرامی یوخاریدا دئدیگیمیز کیمی نوروز بایرامیندان اول کئچیریلیر. اصلینده ایسه بوتون نوروز بایرامی عرفه‌سی چرشنبه‌لرله بیرلیکده خیزیر پئیغمبرین آدی ایله باغلی‌دیر. خیزیرین یازین گلیشی - 4 عونصور: سو، اود، تورپاق، هاوا ایله باغلی‌لیغینا اینانان خالق اونو او قدر ایلاهی‌لشدیرمیشدیر کی، حیاتین باشلانغیجی کیمی گؤتورولن عونصورلری محض اونون آدی ایله باغلاییر.\nخالقین خیزیر پئیغمبره اولان اینامی او حدده مالیکدیر کی، بو آد اینسان‌لارین آند یئرینه چئوریلمیشدیر. \"خیزیر ایلیاس حاقی\" ، \"خیزیرا آند اولسون\" ، \"خیدیر زیندی بابایا آند اولسون\" و بو سپکیلی دیگر آندلار خالقین محبت و اینامیندان دوغموشدور. بعضی آلقیشلار دا محض خیزیر پئیغمبرین آدی ایله باغلی‌دیر. مثلا، \"خیدیرین دیلگی اوستونده اولسون\" ، \"خیدیر نبی کؤمگین اولسون\" ، \"خیدیر نبی هایینا یئتسین\" ، \"خیدیر نبی کؤمک الینی اوستوندن اسکیک ائلمه‌سین\" ، \"خیزیر کؤمگینه یئتسین\" ، \"خیزیر سنی دار��ان قورتارسین\" ، \"خیزیر سنی یولدا قویماسین\" ، \"خیزیرا راست گله‌سن\" ، \"خیزیر پایینی وئرسین\" ، \"خیدیرزینده دیلگینی قبول ائتسین\" ، \"خیدیرزینده دیلگینی خئییره یازسین\" ، \"خیدیرزینده یه آپاردیغین قوربان سنین آرزونو وئرسین\" [۵].\nآذربایجان فولکلوروندا خیزیرلا باغلی اینام‌لار دا سایجا اوستون‌لوک تشکیل ائدیر. عئینی زاماندا همین اینام‌لاری چوخ‌شاخه‌لی ده آدلاندیرماق اولار. مثلا، \"توت آغاجینی قورومامیش کسمک گوناهدیر\" . دئییلنه گؤره بو آغاجی خیزیر پئیغمبر احسان‌لیق اوچون اکیب[۶]. یاخود \"خیزیر گئجه‌سی\" پئیغمبر هانسی قاپیدان اؤز بوغدا پایینی آپارارسا، همین ایل او ائوین روزیسی آرتار، بین-برکتی اولار.[۷]\nتورکیه‌نین برقاما، بالیق‌اسیر و تکیرداغی بؤلگه‌لرینده خیدیره‌للز گونو تارلادان توپلانان چیچک‌لری قایناداراق سویوندان ایچمک خسته‌لره شفا ساییلیر. بو سودان 40 گون بویونجا گونش چیخمامیشدان اول گؤزه سورتمه‌نین گنجلیک، گؤزل‌لیک و اوزون‌عؤمورلولوک وئره‌جگینه اینانیرلار [۸]. بوندان باشقا چمن‌لیکدن توپلانان یئییله بیلن اوتلارلا چؤرک و بازلامالارین بیشیریلمه‌سی‌نین ده درده دوا اولدوغونا، خیدیره‌للز گئجه‌سینده بوتون سولارا نور یاییلدیغی اوچون بو گئجه سویا گیرن‌لرین خسته‌لیگی‌نین آرادان قالخاجاغینا اینانیلیر[۹].\nاتک یازی‌لار[دَییشدیر]\n^ Kitabi – Dədə Qorqud. Yazıçı. 1988.s.137\n^ AzərTAc. \"Bu gün Naxçıvanda Xıdır Nəbi bayramı qeyd olunur\" (az.).Youtube.com. 09.02.2017. İstifadə tarixi: 2017-02-09.\n^ Ahundov, 1978: 433\n^ Meltkof, 1971: 60-61\n^ Mərasimlər, adətlər, alqışlar, 1993: 160.\n^ El düzgüləri, elat söyləmələri,1993: 176\n^ Lider TV. \"Bu gün Xıdır Nəbi bayramıdır\" (az.). Youtube.com. 09.02.2017.İstifadə tarixi: 2017-02-11.\n^ Rumi, 1612: 181; Nevevi, 1283: 8314\n^ Ögel, 1989: 52\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=خیدیر_نبی_بایرامی&oldid=1492347»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nInfobox holiday (other)\nبایراملار\nبایرام\nمیفولوژی\nآیین و مراسیم‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۹ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ‏۱۶:۵۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1532,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.024,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":133007.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پیام مخابرات شیراز فوتبال کولوبو (اینگیلیسی‌جه: Payam Mokhaberat Shiraz F.C.) بیر فوتبال کولوبودور. ایرانین آزادگان لیگی دَسته‌سینده موسابیقه آپاریر. اوْیونلارینی دا ۲۰٬۰۰۰ نفرلیک حافظیه ایستادیومدا اوْیناییر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسینین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Payam Mokhaberat Shiraz F.C.»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ‏۲۷ دسامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده پیام مخابرات شیراز فوتبال کولوبو گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو فوتبال ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=پیام_مخابرات_شیراز_فوتبال_کولوبو&oldid=771013»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nفوتبال قارالامالاری\nفوتبال کولوبلاری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله ��قاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nقیریلمیش فایل باغلانتیلاری اوْلان صحیفه‌لر\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۷ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۲۰:۵۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":259,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.015,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":49171.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کئچن بؤلمه‌لرده قئید ائتدیک کی‌, ادبی دیلیمیزین ایکی تظاهور فورماسی وار ؛ بیری یازیلی ادبی دیل‌, بیری ده‌ شیفاهی ادبی دیل. یازیلی دیل ایله شیفاهی دیل آراسیندا یالنیز سس و یازینین ایشتیراکی فرق یاراتماییر‌, بورادا فرقلز چوخ گئنیشدیر. بورادا فرقلر‌ هم مورفولوژی، ‌ لئکزیک باخیمد‌ان‌, هم ده سینتکتیک و بیرلشمه‌لر باخیمد‌ان فرقلر مؤوجوددور. ‌ان قاباریق فرق اوند‌ان عیبارتدیر کی، یازیلی دیلده سؤیله‌نیلن مطلب تامام اولمالیدیر‌, فیکیری چاتدیرماق اوچون بیر چوخ سؤزدن ایستیفاده اولونور‌ و فیکیر اوزون جومله‌لر واسیطه‌سیله ایفاده اولونور. ‌انجاق شیفاهی دیلده چوخ حاللاردا جومله‌لر تامام اولماییر، ایشلکده اولن سؤزلرین سایی چوخ آزدیر (هر بیر دیلی د‌انیشماق اوچوق ۱۰۰۰ سؤز لازیمدیر) و فیکیر قیسسا جومله‌لرده سؤیله‌نیلیر.‌ بورادا شیفاهی دیل و شیفاهی ادبی دیل آراسیندا اولان فرقلره‌ دیقّت‌ ائتمک چوخ بؤیوک اؤنم داشیییر. شیفاهی ادبی دیل کوتله آراسیندا علاقه یاراتماق اوچون ایشلنیلن دیلدیر. بو دیلین موختلیف چالارلاری اولا بیلر. بو چالارلار تاریخ بویو جوربجور ایقتیصادی- ایجتیماعی و جغرافی ندنلر اوزره یار‌انا بیلر. هر بیر چالارین گئنیشلییی و محدود اولماسی‌دا تاریخی و معین بیر دؤور اوچون سجیه‌وی اولور. بیر چالار یا دیلچیلیک سؤزو ایله دئسک دیالئکت-شیوه معین بیر زاماندا گوجلنیب و یا گوجونو ایتیره بیلر. میثال اوچون زامان – زامان‌ ماراغا‌, تبریز‌, أردبیل و خوی دیالئکتلری (چالارلاری) ایقتصادی ندنلره گؤره چوخ گئنیش بیر منطقه ده فعالیت ائدیبلر و سونرالار اوز فعالیتلرینی باشقا چالارلارا وئررک او منطقه‌لردن گئری چکیلیبلر.\nشیفاهی ادبی دیل دئینده معین بیر اوصول و قایدالارا دایاناراق خالق آراسیندا ایشلک اولان ادبی دیلین بیر فورماسینی نظرده توتوروق.‌ بونا گؤره ده شیفاهی ادبی دیلینین أساس قایناغی ائله ادبی دیلین اؤزودور. شیفاهی ادبی دیلین عملی – ایشلک شکلی‌ نیطق مدنیتینی یارادیر.‌ باشقا سؤزله دئیه بیلریک کی، شیفاهی ادبی دیلدن دوزگون یارارلانماق نیطق مدنیتینین گؤستریجیسی ساییلیر. نه قدر بیر توپلو آراسیندا ادبی دیل یایغین اولسا‌, بیر او قدر شیفاهی ادبی دیل‌, باشقا سؤزله نیطق مدنیتی گوجلو اولار.\nشیفاهی ادبی دیلین أسکی بیر تظاهور فورماسی عاشیق صنعتینده اؤزونو گؤستریر. عاشیق تاریخ بویوندا خالق داستانلارینی شیفاهی اولاراق کوتله‌یه روایت ائدیب و اوندا کی حیس ائدیردی دینله‌ییجی یورولا بیلر‌, سازی أله آلیب موختلیف هاوالاری داستان اویغون اوخویوردو. ألبتده، بورادا عاشیق مجلیسین آب هاواسینا گؤره یئرلی سؤزلردن و حتا یئرلی دئییم طرزیندن فایدالانیر. بو دا شیفاهی ادبی دیلین شیفاهی بدیعی قولونا خلل گتیرمه‌ییردی. بورادا‌ ادبی دیلین أساس نورمالاری‌, او جومله دن قراماتیک و سینتاکس و فرازئولوؤیک نورمالاری رعایت اولونوردو. بو گون موختلیف وسائطلرین اورتادا اولماسی نتیجه سینده عاشیقلیغین أساس وظیفه‌سی بیر آزجادا اولسا‌ دارالیب‌ و یالنیز اونون ساز چالماق‌, شعر یاراتماق و گئچمیش عاشیقلارین عنعنه‌سینین داوامچیسی اولماق شعورو اورتادادیر.\nمعاصر دؤرده شیفاهی ادبی دیلدن یارارلانماق بیر نئچه ایستقامتده اؤزونو گؤستریر؛ بونلارد‌ان بیری تلفوظدور. دئمک سسلر و‌ سؤزلرین‌ آیدین- آشکار تلفوظو و هر هانسی بیر فونئتیک حادیثه دن ( شیفاهی دیله مخصوص اولان حادیثه لردن ) قاچماق گؤزل نیطقه مالیک اولماغین ایلکین‌ أساس و واجیب شرطی حئساب اولونور. بئله بیر شرایط نه زامان یار‌انا بیلر ؟ ‌انجاق اوخوماق و ا‌ؤیرنمک سایه‌سینده. بری باشد‌ان قئید ائتمک لازیمدیر کی، بیز سؤزلریمیزی و جومله لریمیزی کیتابلاردا اولدوغو کیمی دئمه‌ملی‌ییک. بئله بیر وضعییتده د‌انیشیق چوخ صونعی و غیرطبیعی گؤرونر. ‌آنجاق یازی ایله تلفوظ آراسیندا چوخ دا اوچوروم اولمامالیدیر. أیر بیز سؤزلری پیس تلفوظ ائتسک و بونادا گؤبود بیر وورغو ( intonation) قاتساق‌, اوندا شیفاهی ادبی دیل قایدالارینا چوخ منفی یاناشمیش اولاریق. باشقا معنادا دیلیمیزدن‌ چوخ گؤبود صورتده‌ فایدالانیریق. بو مسأله هر زامان جمعیت قارشیسیندا أهمیتلی‌دیر. بونا گؤره ده‌ « آذربایجان دیلینین اورفوائپییا لوغتی»‌ سؤزلری دوزگون تلفوظ ائتمک اوچون حاضیرلانیبدیر. بو کیتابین اؤن سؤزونده قئید اولونور کی‌, رادیو-تلویزیون تشکیلاتلاریندا‌, تئیاتر ایشلرینده‌, عمومی خیدمت یئرلرینده دوزگون تلفوظ اوچون همین کیتابد‌ان فایدالانماق اولار.\nایکینجی ایستیقامت‌ نئچه دیللی ( bilingual) توپلومدا اولان غیرطبیعی‌لیکدیر. بوردا نیطیقده‌ ایکی دیلدن بیرزاماندا‌ فایدالاناراق‌ قارماقاریشیق بیر دیل‌ ( pidgin) اورتایا چیخیر.‌ بو شکیلده‌ دیلدن یارارلانماق جنایت تؤرتمک کیمین بیر عمل ساییلیر. جنایتین ایضاحیندا فرده و جمعیته قارشی و اونلارا‌ زیان چاتدیر‌ان هر بیر عمل نظره توتولورسا؛ قارماقاریشیق بیر دیلدن ایستیفاده ائتمک جمعیتین کیملییینه‌, عادتینه‌, مدنتیتینه تؤره‌دیلن بیر زیانکار ایشدن باشقا بیر شئی اولا بیلمز.\nکوتله و اونون ساده عضولری دیلی طبیعی بیر صورتده ایشلدیرلر و دیله گوندن گونه گوزللیک بخش ائدیرلر. ‌آنجاق جمعیتین ائلیتلری (ضیالیلاری)؛ شیفاهی ادبی دیلی ایشه درک دیلین داها بیر وارلی‌, فایدالی شکلینی کوتله آراسیندا یایمالی اولورلار. عکس حالدا دیله زیان گتیریرلر. شیفاهی دیلده ایکی دیله عاید و بیر معنا چاتدیر‌ان سؤزلری یان-یانا ایشلتمک دوزگون ساییلمیر.‌ خصوصن رسمی یئرلرده و او یئرلرده کی‌, شیفاهی نیطقدن ایستیفاده ائتمک ( چیخیشلاردا‌, تدریسده‌, شعر مجلیسلرینده و س.) لازیم اولور. شخصی موشاهیدلریم گؤستریر کی، ناطیق هیجانلاناندا‌ نکته عوضیه نقطه‌ ایشله‌دیب و س.\nشیفاهی ادبی دیله زیان گتیرن و باشقا غیرطبیعی بیر ایستیقامتی‌ دیلین ترجومه سیدیر. بو وضعیتده د‌انیشان بئینینده فارسجا دوشونور و سونرا اونو سورعتله ‌آنا دیلینه چوخ گوبوت بیر دیلده ترجومه ائدیب ائشیدنلرین قولاقلارینا یوروش ائدیر. بئله شیفا��ی نیطقین زیانی یالنیز دوشونن اوچون دئییل ؛ ائشیدنلرین هامیسینا زیان گتیریر.‌ منیم شخصی ملاحیظه‌م‌ بودور کی، بیز عادی صوحبتلریمیزده ‌آنا سؤز و جومله‌لریمیزی ایشله دیریک‌, ‌آنجاق اوندا کی، ایسته‌ییریک علمی-ایقتیصادی و یا سیاسی بیر مووضود‌ان د‌انیشاق ذئهنی ترجومه یه مئیل ائدیریک.‌ آیدین میثال گؤسترمک اوچون « صدا و سیما» وئریلیشلرین «سحر» آدلی آذربایجان دیلینده یاییملانان بیر برنامه‌سیندن بیر نئچه میثال گؤسترمک چوخ یئرینده اولار. تهر‌ان و اورمو د‌انیشانلاری آراسیندا د‌انیشق گئدیر و تهر‌انداکی آپاریجی اورمود‌ان‌ گزارش طلب ائدیر. اورموداکی آپاریجی اؤز سؤزلری آراسیندا بئله ایفاده‌لر ایشله‌دیر: «د‌انشمندلریمیز‌… یوخاری گئدیبلر… دقیقن أیام ۲۲ بهمن شاید ۵۷ ایدی. مملکتیمیز ایر‌ان در اختیار اونلارین ازنابی ایدی… استان آذربایجان غربی برغم بویی‌ که‌,‌ سویوق ایدی… خالق آیاق اوسته دوروبلار کی، …». ماراغلی بودور کی، اورمو آپاریجی تهر‌انداکی ایشداشیند‌ان عذر ایسته‌ییر کی‌, بو دیلی ( ‌انلامادیم هانسی دیلی دئییر) یاخشی بیلمیر و اوند‌ان ایسته ییر کی‌, او بو سؤزلره آرتیق ایضاحات وئرسین.\nأیر دیلین شیفاهی شکلینده ایشلتمکده چوخ حساس اولماساق دیل اورا چاتار کی‌, مثلن بوگون همد‌ان أطرافیندا اولان تورکلر کیمین دئیه‌ریک اییرمی و بئش، اوتوز و یئدی‌, یوز و ایکی ( و « او» تلفوظ اولونمالیدیر).\nشیفاهی ادبی دیلین باشقا بیر غیرطبیعی ایشلتمه سی‌, سؤزلرین سیر‌الانماسیندادیر. شیفاهی دیلدن فرقلی اولاراق شیفاهی ادبی دیلده سؤزلرین چوخ موحکم سیرالانماسی اولمالیدیر. یازیلی ادبی دیلده (خصوصن بدیعی دیلده) سؤز سیراسی بدیعی تصویر‌, تاثیر و گؤزل ریتم یاراتماق اوچون دیلین یوکسلمه نامینه یئربه یئر اولا بیلر. ساده شیفاهی دیلده ده سیر‌انی بیزیم د‌انیشیق طرزیمیز تعیین ائده بیلر. ‌انجاق شیفاهی ادبی دیلده بوقدر سربستلیک ایمکانسیز گؤزونور. گؤزل بیر نطیق و تاثیرلی بیر د‌انیشیق چوخ آیدین و دوزگون سؤز سیراسی ایله یار‌انا بیلر.\nچوخ تاسوفله دئمه‌لییم کی، بوتون بو قئید اولونان غیرطبیعیلیک بو تایدا باش وئریر. بونون بیر باغیشلانان یانی بودور کی، بیز اؤز ‌آنا دیلیمیزده اوخویا بیلمیریک و ائله بونا گؤره ده د‌انیشیغیمیز طبیعی حالتدن چیخیر. بونون گوناهی اونلارین بوینونادیر کی، بیزی بئله بیر طبیعی حاقیمیزد‌ان محروم ساخلاماق ایسته ییرلر.‌ بیزیم اؤز دیلیمیزده د‌انیشماغیمیز سون ایللرده خارجه مملکتلره کوچ ائدن وطنداشلاریمیزین دیلینه اوخشاییر. اونلاردا فارسجا د‌انیشاندا نیطقلرینده ایستر – ایستمز خارجی سؤزدن ایستیفاده ائدیرلر.‌ فرق بوردادیر کی، اونلار اؤز شرایطلرینی اؤزلری سئچیبلر و یاشاییرلار‌, بیز ایسه بئله بیر شرایطته ایسته‌مدن دوشموشوک.\nدئمک شیفاهی ادبی دیل آذربایجان ادبی دیلینین جنوب قولوندا چوخ ضعیف اینکیشاف ائدیبدیر. بورادا ضیالیلاریمیزین رولو چوخ شرفلی و حساسدیر.‌ دیلین بئله بیر فورماسینین ایشلتمه‌سی ائلیتلریمیزه‌ بیر وطنداشلیق بورج‌ کیمیدیر. هئچ اولماسا رسمی و یاریم-رسمی اولان یئرلرده.‌ بئله وظیفه‌ گرگ ضیالیلاریمیز اوچون بیر یاریش ساییلسین. هارادا بیردن چوخ آذربایجانلی وار و اورادا ضیالیلاریمیز ایشتیراک ائدیرلر گرگ چالیشسینلار شیفاهی ادبی دیلدن یارارلانسینلار و بو یولدا ��یر-بیری ایله رقابت آپارسینلار. ضیالی اودور کی، گؤزل دوشونسون‌, تمیز د‌انیشسین و عمللریندن‌ اینسانلارا‌ زیان گلمسین.","num_words":1736,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":386519.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۸ دسامبر ۱۹۹۲ (۲۷ آذر ۱۳۷۱) تاریخینده، بیرلشمیش میلت‌لر تشکیلاتی‌نین گئنل قورولو «میلی یا قومی، دین یا دیل آزینلیقلارینا عایید شخص‌لرین حاقلاری ایله ایلگیلی» بیر بیان‌نامه تصدیق ائتمیشدیر. بو بیان‌نامه‌نین گیریش بؤلومونده ایسه «قادین‌لارلا ارکک‌لرین و میلت‌لرین، یئتیشگیندن اوشاقلارا قدر…","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.007,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":693146.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"5-Dedequrqud Metinler üzerinde Yeni Düzeltmeler-Sadettin özçelik-20s+Dedequrqud Ve Islav Destanlari-10s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nده ده قورقود\n5-Dedequrqud Metinler üzerinde Yeni Düzeltmeler-Sadettin özçelik-20s+Dedequrqud Ve Islav Destanlari-10s\n2778\n0\n2020\/5\/28\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1920 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38752 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":334,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.197,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":38581.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اقبرت تن ایک (اینگیلیسجه: Egbert Ten Eyck) آمریکالی سیاستچی ، جومهوری حزبینین عوضوو ایدی. ویلیامز بیلیم یوردا تحصیل ائله‌ییب. ۱۷۷۹ ایلینده دۆنیایا گؤز آچیب و ۱۸۴۴ میلادی ایلینده حیاتین دَییشدی.","num_words":37,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":530656.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ویدین - بولغاریستانین ویدین اوستانیندا یئرلشیب ۲۰۰۱ جی ایلینین نۆفوس ساییمی اساسیندا بۇ شهرین ۵۷۶۱۴ نفر و ۲۰۱۱-جی ایلین نۆفوس ساییمی اساسیندا ۴۸۰۷۱ نفر جمیعتی واریمیش. بۇ باخیم‌دان اۆلکه‌نین ۲۰- اینجی شهری سایاگلیر.","num_words":36,"character_repetition_ratio":0.126,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.186,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":717067.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سایتین مقصدی – یئرلی چئخ تویوق جینس‌لری‌نین یاییلماسینا و قوشچولوق بیوموختلیف‌لیگی‌نین قورونماسینا دستک اولماق. هالهازیردا چئخیادا یالنیز 2 تویوق جینس‌لری یئتیشدیریلیر – چئخ قیزیل خال‌لی تویوغو و شوماوا تویوغو.","num_words":50,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.167,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":506620.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بئشینجی شارل (فرانسه) (اینگیلیسی‌جه: Charles V of France) بیر شاهی ایدی. ۸ آوریل ۱۳۶۴ – ۱۶ سپتامبر ۱۳۸۰ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی ایکینجی ژان (فرانسه) دیر.","num_words":34,"character_repetition_ratio":0.013,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":412112.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Qısa Sözlük-20s+Arqonun Niteliği Ve Arqoya Baxış Achimiz-Musa Cifçi-4s+Bektaşi Fikralarında Arqo-Hüseyin Özcan-10s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nسؤزلوک\nQısa Sözlük-20s+Arqonun Niteliği Ve Arqoya Baxış Achimiz-Musa Cifçi-4s+Bektaşi Fikralarında Arqo-Hüseyin Özcan-10s\n3584\n0\n2019\/11\/10\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1848 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38733 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":348,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.224,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":30135.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوغلان آچاری چیخاردیب، قاپی‌یا سالاندا، ائوده‌کی‌لر هامیسی دیک داشلاندیلار. آتاسی اوز دؤندریب، پنجره‌یه دوغرو باخدی. هئچ یئریندن ده ترپنمه‌دی. آداقلیسی سولغون حالدا اللرین ماسایا دایاق ائدرکن، دوداقلاری تپیدی. بیر سؤز دئمه‌یه دوداقلاری بیر یئره یوووشمادی. اوغلانین چاشکا- لوشکا یولداشی باشینی بولادی… تکجه آناسی دستمال الینده باغرین آچیب، ایکی آددیم قاباغا ایرلندی. دئدی، هاردایدین؟.. سؤزونون دالیسینی گتیرنمه‌دی. قوللارین یانا آچیب، کؤکسونو اؤتوردو. هاردایدین اوغلوم؟!\nاوغلان آرخا چانتاسی چیینینده شاشمیشدی. هویوق-هویوق ائوده‌کی‌لره باخیردی.\n×\n…، اوره‌یینی بوشالدیب، نفه‌سینی دردی. آرخا چانتاسینی باشینین آلتینا قویوب، آرخاسی اوسته اوزاندی. قول-قیچینی تیر اوزالتدی. گؤزلرینی دامچانین تاوانیندا کی تیرلره زیلله‌دی. چوخ چکمه‌دی کیرپیکلری یومولوب، درین بیر یوخویا بوروندو…\n×\n… ،اؤتن گئجه یاتمامیشدی. ایشدن قاییدیب گلنده بیر باش اوتاغینا گئدیب، آرخاسی اوسته یاتاغیندا اوزانمیشدی. گؤزلرینی تاوانینین دوم آغ بویاسینا زیلله‌میشدی. همیشه کی سایاق هئچ ائوده‌کی‌لری ده یوخلاییب، سالاملاشمامیشدی. آناسی اونو یورقون سانیب، دیندیرمه‌میشدی. تکجه شام چاغی اوتاغینین قاپیسینی دؤیوب، شاما سسله‌میشدی. اوغلان یاتمامیشدی. سسی ائشیتمیشدی. ندنسه دورماغا هئچ ماراغی اولمامیشدی. اوتاغین قاپیسی بیر داها دؤیولدو.” اوغول سنی گؤزله‌ییریک ها!..” آناسی دیللنمیشدی… داها دؤزمه‌میشدی. دیک دوروب، سیرفا باشیندا اؤتورموشدو. یئمک یئمه‌میشدی. آناسی اونا گؤز قویموشدو. یئمه‌یینن قوردالانمیشدی.” اوغول نییه قوردالانیسان؟ یئمه‌یینی یئ‌ده.” دیللنمیشدی. اوغلان ها جان آتمیشدی، گوجو بیللاه بیر- ایکی قاشیق یئمه‌کدن یئمیشدی. آناسی چوخ اوستون وورمامیشدی.” یقین یورقوندو.” دوشونرک، چوخ دا برکین ائلمه‌میشدی… سیرفا ییغیشمامیش دوروب، اؤز اوتاغینا کئچمیشدی… دوز ایشیقلانا‌دک اؤزو ایله وورنوخوب، دارتیشمیشدی. سیگاری سیگارین کؤتویونه آلیشدیرمیشدی. تئلویزیونو آچیب، اونا باخمادان اوتاقدا آددیملاییردی. اؤزو ایله دانیشارکن، آجی-آجی گولومسونوردو. شاققاناه چکیب، گولوشوردو. آغ دوواردا یارانان کؤلگه‌سینین دؤرره‌سینه جیزیق چکیب، ترپنمه‌دن اونو جیزیغین اورتاسیندا حبسه سالیردی. یاواش یاواش دووارا یاخینلاشیب، قوللارین آچیردی. کؤلگه‌سینی قوجاقلاییب، باغیرینا باسیردی. ال- قولونو دووارا سورتوشدوررکن کؤلگه‌سینه ترپنمه‌یه ایمکان وئرمیردی. دوداقلارینی دووارا یاپیشدیریب کؤلگه‌سینی سوروردو. سوروب سوموروب، ایچریسینه چکیردی. گئری چکیلیب، بیر داها گؤزلرینی دووارا زیلله‌ییردی. کؤلگه‌سی آرتیق جانلانیردی. چاره سیزلیکدن ال- قولونو یانا سالیب، اوتاقدا آدیملاییردی. قوللارین سینه سینه چارپازلاییب، اؤزونه سیغینیب قیسیلیردی… ائشییه باخماقدان اوشونوردو. اوشونوب چکینیردی. چکینسه‌ده دؤزه بیلمه‌دی. پنجره‌یه یاخینلاشیب، پرده‌نی یانا چکدی. اوردان خیاوانا دالدی. باییردا بیر ایت ده اولامیردی. سکوتدان دوداقلاری تپیدی. دیزلری تیتره‌دی. تکجه آرا- سیرا گاهدان گاها خیاواندان اؤتوب کئچن ماشینلارین سسی اونو اؤزوندن آلیب، اؤزونه قایتاریردیلار… باشینی دیکلدیب، بیر آز اوزاقلارا باخدی. عینالینین چیراقلاری ایشاریردی. خئیلی اونلارا گؤز تیکدی. اؤزونو ایشیقلاردان چوخ اوزاق دویدو. بیردن بیره اوشوندو. حیس ائله‌دی بوم- بوز بیر شئی بالدیرلاریندا دولاندی. جانینی گزیب، فیرلانا- فیرلانا یوخاری‌لارا لاپ بئله اوره‌یی‌نین باشینا قالخیب؛ اورداجا یاتاق سالدی. الین آتیب، اوره‌یی‌نین باشینی اووخالادی. قیوریلیب صندلین اوسته دیزلرینی قارنینا ییغدی. نه ایدی آخی. ایچین-ایچین ایچینی چکدی… بیلمیردی…\n… ، آرتیق ایشیقلانمیشدی. سحرین آلا-تورانلیقی اوتاغادا چؤکموشدو. گئیینیب کئچیندی. آسقی‌دان آسلانمیش آرخا چانتاسینی گؤتوروب ایشه دوزلدی. ائشییه چیخاندا آناسی صوبح نامازینا دوروب، یئنی جه نیت ائله‌مکده ایدی.” الله اکبر!..”\n×\n… ، افسر شکیلی گؤرن همین بیر آز دوروخدو. شوبهه‌لندی. آنجاق چوخ چکمه‌دی کی گؤرموشم دئدی، کئچن گئجه دوز قاپینیزین آغزیندا گؤردوم. البت کی افسر دوز دئییردی.گئجه، اوغلان هاوا آلماغا خیاوانا چیخاندا یولونو ساعات قاباغیندان سالمیشدی. سیگار آلیب، فیکرلی- فیکرلی ائوه ساری قاییداندایدی کی او کئفلی‌لرله راستلاشمیشدی. منصور چارراهین دؤنوب، مارالانا گلن خیاوانین دؤنگه‌سینده او دؤرد نفر زیر کئفلی‌یه توش گلیب،… بیله‌سینی قومارالامیشدیلار.\n، آ!.. تؤک ائشییه!..\nچوخ چکدی اوغلان اؤزونه گلیب، اؤزونو تاپسین. کئفلی‌لرین بیری بیر داها اونون سینه سینه چالدی. آ… تؤک ائشییه. جیبینده نه وار تؤک ائشییه.\n… ،\n، آ!..آ…\n، هئشزاد یوخومدو.\nکئفلی‌لر بونو ائشیدن همین شاققاناه چکیب گولوشدولر.\n، اوهه!.. دئمه‌سن آلداتدیم. آ… تؤک ائشییه. خ خ خ خوش دیلینن دئییرم هه!..\nغریب ایلیشمیشدی. گؤردوکلرینه اینانمیردی. بیلمیردی خیالدی، گئرچکدی. کیرپیکلرینی دؤنه-دؤنه چالیب، گؤزلرینی یوموب آچدی. کار کسمه‌دی. بیردن سینه سینه دؤیولن یوموروق اونو اؤزونه گتیردی. نئچه یاندان ال-قولوندان بوروب دووارا دایادیلار. نه قده‌ر دارتینسا دا بیر ایش گؤره بیلمه‌دی.\n، گئده!.. سننن دئییلوخ به. یا آدام دیلی باشا دوشمورسن، سن.\n، سن کیمسن آخی. ال چک یاخامدان بیر گؤروم.\nدانیشان کئفلی او بیریسی‌لره، بوشلایین گؤراخ نه غلط دارتاجاخ. اوغلان پال- پالتارینی دوزلدیب، اونلاری سایمادان گئدیردی کی آرخادان کؤینه‌ییندن یاپیشدیلار.\n، باخ گئده!.. دا مزه‌لنمه. هئیکلیوه ایشه‌رم ها. خوشلوغونان نه‌یین وار وئر گلسین. وآللاه ایشه‌ییم گلیر. بایاخدان بیر یئر آختاریرام پئل-پئل پئللی‌یم. یولداشلارینا باخیب، گولوشدولر…\nغریبه ایلیشدیخ ها، اوغلانین آغزیندان چیخان همین بیله‌سینی یاخالاییب؛ قوللارینی بوردولار. اوزو قویلو یئره اوزالتدیلار. جیبلرینده نه وار ایدی چکیب، چیخارتدیلار.\n، آ… اوغراش!.. دئدیم کی هئیکلیوه پئل-پئل پئللی‌یه‌جم. شالوارین آشاغی سی‌ییریب اوغلانین باشینا پئلله-دی… شاققاناه ایچینده شالوارینی یوخاری چکیب، اوزاقلاشدیلار… شاققاناهلاری بوم-بوش خیاواندا سسله‌نیردی… ،\nدوز قاپی‌لارینین آغزینا چاتمیشدی کی دایاندی. قاباغا ایرلنمه‌یه یئر یوخودو. ماشین قاباغینی آلمیشدی.گئجه‌نین بو چاغی خئیر اولا. پلیس ماشینین ایچیندن دئدی، هه!.. خئیر اولا. اوغلان بیلمه‌دی نه دئسین. اوتقونوب افسره باخدی. افسر اونو اتک –باش سوزدو. هه!.. هاردان بئله، هارا بئله.” دئیه الینی ترپتدی. ائوه گئدیردیم دئیه، الینن ائولرینی گؤرستدی.” گئجه‌نین بو چاغی!.. افسر سؤزونون دالیسینی گتیرمه‌ییب، اوغلانین اوزونه باخدی. ” چیخمیشدیم بیر هاوام دییشیلسین.” ، ایشین کسبین نه‌دی؟..دئیه اوغلانی بیر داها دا سوزدو. ” گرافیستم!” ، … دئدین ائویز اورادی دا. یاخچی گئت ائویزه گؤروم!..\nاوغلان قاپینی آچیب، ایچری کئچه‌نه جک اوردا دایانیب، دالیسینجا باخدی…\n×\n… ، آخشام چاغی ایدی یوخودان اویاندی. اوزاندیغی یئرده گؤزلری آچیلدی. دؤنه-دؤنه کیرپیکلرینی چالدی. هنده‌ورینی اتک- باش سوزدو. اللری قورویوب، بارماقلاری بیر- بیرینه یاپیشمیشدی. اللری گؤینه‌ییردی. اللرینی قالدیریب، باخدی. خئیلی باخدی. باخا-باخا دوروب بارداش قوروب اوتوردو…\n… ، صوبح ائودن چیخاندا هارا گئده‌جه‌یینی اؤزو ده بیلمیردی. کئییمیش ایدی. بیلیب-بیلمه‌دن گلیب، عینالی‌دان باش چیخارمیشدی. چانتاسی چیینینده پیادا گلیب چیخیمیش��ی داغا. داغ اته‌یینده آراییب، کسه یولونان چیخمیشدی… خیر داشلار آیاغینین آلتیندا زویوشوردولر. زویوشدوکجه اوغلان اوزو قویلو یئره گلیردی. سایمیردی. نه تهر داغا دیرماشیردی، بیلمیردی. قاباغا ایرلندیکجه آیاقلاری ایله داشلاری گئری تؤکوردو. داشلاری تپیکله‌ییب، دره‌یه هئلله‌دیردی. ” آمان آللاه!.. نه‌دی آخی. نه‌دی؟..” نه اولدوغونو بیلمه‌دن نفه‌سی تنگی‌ییب، گؤزلری داریلیردی. سارسینیب، وار گوجو ایله داغا دیرماشیردی… نفه‌سینی سینه سینه قاپساییب، بیر باشا قایالاری دولاشیردی. ایمکله‌یه-ایمکله‌یه. خیر- خومو اووجوندا سیخیردی. سیخیب داغ آشاغی هاوایا سپیردی. اللری یاییم-یاییم اولموشدو. قان اللریندن سوزوردو. داشلاری گؤتوروب، اوزو آشاغی دره‌یه ساری هئلله‌دیردی. وار گوجو ایله گوجو چاتان داشلاری گؤتوروب دره‌یه هئلله‌دیردی. نفه‌سدن دوشموشدو. هوندور دیک داشلارین باشیندا اوتوروب، نفه‌سینی دردی. گؤزلری داریلدی. قهر بوغازینی کسدی. ” آمان آللاه!.. نه‌دی آخی؟.. نه‌دی…” اؤزو ده بیلمیردی نه ایدی. بیر جاوابا چاتمادان کووه‌ردی. آرخاسی اوسته اوزاندی. اللرین باشینین آلتیندا چارپازلادی. گؤم-گؤی گؤیو گؤزلری ایشله‌دیکجه سوزدو. توپپا-توپپا آغ بولودلارین شکیللرینه باخا-باخا کؤکسونو اؤتوردو… آیاغا دوراندا یومورو داشلاردان بیرینی وار گوجو ایله یئردن اوزوب، اوزو آشاغی دره‌یه دوغرو هئلله‌تدی… آرخاسینجا دا داشین دیغیرلانماغینا باخدی…\nکهلیک بولاغینداکی دامچایا چاتاندا، آرتیق گون اورتانین شاخلووو ایدی… اللری، دیزلری تپیییردی. چانتاسینی الینده ساخلاماغا اینجاری یوخودو. چانتا زویوشوب الیندن یئره دوشدو. اؤزو ده ائله اورداجا شئت دوشدو. باشینی چانتاسینین اوسته قویوب، درین یوخویا جومدو…\n×\n… ، تلفونون زنگی ائوی اؤزونه بورویوب، بوکدو. آرواد صوبح یئمه‌یی یئییردی کی تلفن زنگ چالدی. گئجه‌دن اوره‌یی دؤیونتوده ایدی. دسته‌یی گؤتوروب گؤتورمه‌یینده شوبهه‌لی ایدی. چوخ چکمه‌دی گؤتوردو. اوره‌یی‌نین دؤیونتوسو یئرسیز دئییلدی. زنگ آچان اوغلونون ایش ییه‌سی ایدی. اوغلان ایشه گلمه‌ییب. ایش ییه‌سی بیر آز دا های- بودوروق سالدی کی هر شئی دییب بیر-بیرینه. ناماهلاما قاباقدان دا دئمه‌ییب کی بیز ده چاره‌میزی بیله‌ک!..\nآرواد مین بیر فیکر خیال ایچینده، ایچی ایچین یئییردی. ناهارا چاغ هؤوشنه ایچینده بیلمیردی نئینه‌سین. قولاغی تلفوندا، گؤزو قاپیدایدی…. کیشی خسته ایدی. ایللر ایدی خسته ایدی. یاتاقدا ایدی. گاهدان دوروب گوجو بیللاه ائوده گزیردی. آرواد نه‌یین نه اولدوغونو اونا آغارتماسا دا، کیشی اونون صور- صوفتیندن، دویونلنمیش قاشلاریندان نسه بیر زاد اولدوغونو دویموشدو. آرواددان نسه سوروشدو. آرواد دینمه‌دی. کیشی اونون گؤزلرینه ائله باخدی کی آرواد اونون باخیشلارینا تابلاشانمادی. دیللندی. آچیب سؤزون آچیغینی دئدی.”…، اوغلان ایشه گئتمه‌ییب…” بیلیردی کیشی نه سوروشاجاق.”…، بللی دئییل هارا قویوب گئدیب…”\nکیشی سارسیندی. آیاق اوسته دایانماغا دایاناتی اولمادی. گئدیب یاتاغیندا اوزاندی. اوزانیب، باشینی چکدی… ائوین دولانیشیغی اوغلانین اوزه‌رینه ایدی. بونو یاخشی دویوردولار. ائو-ائشیکلرینین گؤزو اونون الینده ایدی. اوغلان عسگرلیکدن سویونوب گلندن چالیشیردی. بیر آن دایانمادان گئجه-گوندوز چالیشیردی. باجیلارینین جئهی��ینی اؤزو قوشوب یولا سالمیشدی. بونا دا چوخلو گووه‌نیردی… آرواد بونلارا دوشوننده دولدو. نسه فیکریندن کئچدی. تلفن یئنه زنگ چالدی. حمید ایدی. اوغلانین ایش‌داشی. ارصلانی سوراقلاشیردی. دئدی، سؤز وئرمیشدی بویون منیم یئریمه ده ایشله‌سین. من بویون مرخصی ده ایدیم… مجبور اولدوم بیر ده قاییدام ایشه…\n، بالام نه دئییم آخی!..\n، هئچ سیزه بیر سؤز زاد دئییب، ائلمه‌دی.\n، یوخ بالام.\n، سیز نیگران قالمایین. اؤزوم سوراقلاشیب تاپارام بیله‌سین… بیر خبر اولسا دا سیزه دییه‌رم…\n، !!!\n، گؤره‌سن هارا گئدیب دا… داریخمایین آخشام ایشدن چیخاندا گلرم…\n، ساغ اول بالام… قادا بالاوی آلارام.\n، …\n، قادان اورییمه!..\n، …\n، …\nآرواد لاپ اوزولموشدو. صوبحدن‌نن نئچه دؤنه کئچیب اوغلانین اوتاغینی دولاشمیشدی. اوتاق قوپ- قوخو ایدی. سیگار قوخوسو باش چاتلادیردی… کول قابی دولو ایدی کؤتویونن. تئلویزیون آچیق قالمیشدی… دووار جیزیق-جیزیق اولموشدو… آرواد غیر عادی بیر اولایین باش وئردییینه دوشونوردو. آمما نه اولدوغونو هئچ ده آنلایانمیردی. نه ائده‌جه‌یینده سله‌ وئرن قالمیشدی…\nآخشاما یاخین ایدی. داها دؤزنمه‌دی. اوغلانین آداقلی‌سینا زنگ آچدی. قیز نه ایللاه ائلسه ده، آرواد هئچ نه آغارتمادی. تکجه، بیر باش گل بیزه!.. دئدی.\n… ، اوغلانین اوتاغیندایدیلار. قیز یازی ماسانین آرخاسیندا دایانمیشدی. دیل- دوداغی تپیییردی. قاین آناسی اونو اتک-باش سوزدو… قاپ-قارا ساچلاری اورتادان تن آیریلمیشدی. آغ-آپباق یایلیغی باشیندان زویوشوب، چیینینه دوشموشدو. آل دوداقلاری دری‌سینین آغلیغیندا پار- پار پاریلداییردی. قیز، چنه‌سینین آلتیندا گوجله سئچیله‌جک بوخاغینا سوواشان ترلی ساچلارینین اوجونو تئز-تئز بوینونون دالینا ییغیردی… آروادین اوره‌یینده نسه کئچدی. ایسته‌دی بیر سؤز دئسین. دئمه‌دی. اوتقوندو. اوتقونوب، سؤزونو بوغازیندا قوروتدو!.. قیز بونو دویدو. تابلاشانمادی. آنا واللاه منیم ده خبریم یوخدو. دئدی بو گئجه ده شامی بیزه گلجه‌یدی. آرواد یایلیغینین اوجونو الینده سیغاللادیقدا قیزین گؤزلرینه باخدی. هئچ بیر سؤز-سوووموز دا اولمامیشدی. دئیه قیز دیللندی. آرواد کؤکسونو آلیب، قیزیم من نه دئییرم کی آخی!.. آروادین سسی تیتره‌ییردی. سسی، قیزی سارسیتدی. ائله بیل سسی قویونون دیبیندن چیخیردی. بیر آنلیق اولسا دا باخیشلارین بیر-بیریندن قاچیرتدیلار. ایکیسی ده کووریب دولسالار دا، اؤزلرینی بیر یئره توپلاییب قوجاقلاشدیلار…\n… ، آرتیق قاش قارالیب، چیراقلار یانیردی کی پاسگاها گئتدیلر…\n×\n… ، قاش قارالمیشدی. دامچانین ایچی قاپ-قارانلیق ایدی. اوغلان باییرا چیخاندا هاوا دوپ-دورو ایدی. آی شیغیییب، یئر-گؤیو ایشیقلاندیرمیشدی. اولدوزلار گؤیده اله‌نیردی. اوغلان آشاغی یئنیب بولاق باشیندا اوتوردو. سو دوپ-دورو ایدی. سویا دوشن شکیلینه باخدی. خئیلی باخدی. اوندا نسه بیر یادلیق دویدو. غریبه بیر یادلیق. اوندان چوخ اوزاق ایدی. او قده‌ر کی هئچ بئینینده ده سیغیشمیردی. اللرین سویا باسدی. شکیلینی پوزدو. ندنسه شکیلیندن اوشونوب چکینیردی… ال-آیاغینی یویوب، آیاغا قالخدی. بولاق آشاغی اکیلن تومورجوقلارا دالدی. اسگی ده آیین-شایینلیق چاغلاری بورالارا چوخ گلردی. یولداشلاریلا بیرگه، هفته باشی جمعه گونلرینین چوخلوسو بوردا کئچردی. آمما ایندی نه ایدی. نه جمعه ایدی، نه ده یولداشلاردان خبر-اتر وار ایدی. نه ده دلخوشلوغا چیخمیشدی. پس نه ایدی. آلت-اوست اولموشدو. اؤزونه ده نه اولدوغو آیدین دئییلدی. دارتینیردی. دارتینیردی بلکه بیر جاوابا چاتسین. کلفجه‌نین اوجو الیندن چیخمیشدی. بوکولوب یوماغا دؤنموشدو. سارسیلدی. سورغونون باشینی بیر یئره باغلایانمادان دوروب هنده‌وری سوزدو. آرالیغا تؤکولن قابلاردان گؤتوروب، بولاقدان دولدوردو. تومورجوقلارین دیبلرینی سویونان دولدوروب، سوواردی. بیر به بیر. هئچ بیرینی آددا-بودداق سالمادان هامیسینین دیبلرینی دولدوردو… ایندیکی کیمی یادیندایدی. هئچ ده اونوتمامیشدی بو آغاجلارین بیرینی ده یولداشی حمید ایله بیرگه اکمیشدیلر. نه قدر ده گولوشموشدولر. بوش-بوشونا ائله دانیشا-دانیشا گولوشوب شاققیلدامیشدیلار. شاققاناهلاری قایالاری آغزینا آلمیشدی… ایندیکی کیمی یادیندایدی گولوشلری قولاقلاریندا دینگیلدنیردی… اکدیگی آغاجی لاپ یاخشی تانیییردی. بوداقلاری اینجه-اینجه یام-یاشیل یارپاقلارلا بورونموشدو. یارپاقلارین یاشیللیغینا گؤزلری ایشیقلاندی. یارپاقلاری سیغاللادی. سیغاللاییب، بارماقلارینی آغاجین بوداقلاریندا گزدیردی. دیز چؤکوب شئه تورپاغی قوخولادی. کؤکسونو آلیب، ائله اورداجا آغاجین بؤیرونده آرخاسی اوسته اوزاندی. اللرین باشینین آلتیندا چارپازلادی… اولدوزلار گؤیده زیف-زیف ایشاریردی. اولدوزلاری ساییب، سایینی ایتیریردی. یئنی دن باشلاییب، ساییردی. ساییردی. ساییردی… ساییب حئسابی الیندن چیخیردی. گؤزلری دولوردو. اوره‌یی سیخیلیردی. ” آمان آللاهیم!.. نه‌دی آخی!.. منه نه اولور. باشیما نه گلیر…” قهر بوغازینی کسیب، دیلی توتولوردو. ایچریسی آلوولانیب یانیردی. بیر جاوابا چاتمادان سوسوردو. سوسوب گؤیون درینلی‌یینده باخیشلارینی بوراخیردی. باخیشلارینی بوراخیب، اؤزوندن آیریلیردی…\n… ، اسیم اسیردی. سپ-سرین اسیم، اسیم-اسیم اسیردی. اسیب، یاناقلاریندان آخان داملالاری اوزونه یاییردی. سرینلییی، جیزگیسی روحونو اوخشاییردی. جانین بدنیندن آییریب، اوزاقلارا، لاپ بئله ال چاتماز یئرلره آپاریب، بوراخیردی…\n×\n… ، هاردایدین؟..\nبونو آناسی دئییب، ایکی آددیم اوغلونا دوغرو ایرلندی. دستمال الینده، گؤزلری قیپ-قیرمیزی قیزارمیشدی…\nاوغلان آچاری چیخاردیب، قاپی یا سالاندا، ائوده‌کی‌لر هامیسی دیک داشلاندیلار. آتاسی اوز دؤندریب، پنجره‌یه دوغرو باخدی. هئچ یئریندن ده ترپنمه‌دی. آداقلیسی سولغون حالدا اللرین ماسایا دایاق ائدرکن، دوداقلاری تپیدی. بیر سؤز دئمه یه دوداقلاری بیر یئره یوووشمادی. اوغلانین چاشکا-لوشکا یولداشی باشینی بولادی… تکجه آناسی دستمال الینده باغرین آچیب، ایکی آددیم قاباغا ایرلندی. دئدی، هاردایدین؟.. سؤزونون دالیسینی گتیرنمه دی. قوللارین یانا آچیب، کؤکسونو اؤتوردو. هاردایدین اوغلوم؟..\nاوغلان آرخا چانتاسی چیینینده شاشمیشدی. هویوق-هویوق ائوده کی لره باخیردی…. ،\nقیش۱۳۸۹\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\n2 پاسخ\nایرج محسنی گفت:\nشنبه ۱۱ شهریور ۱۳۹۱ در ۱۹:۴۱\nحیکایه نی اوخومامیش دئییرم کی چوخ گوزلدی،واله معلیم سنی ماراغادا گوزلییریک\nرقیه کبیری گفت:\nجمعه ۱۳ مرداد ۱۳۹۱ در ۲۰:۳۹\nواله شیری نین یازیلاری بو گونوموزون نثر ادبیاتیندا اوخوجونون دقتینی جلب ائدن یازیلارداندی . اونون اؤزونه عائید حیکایه فرماسی و دیلی وار. بو اؤزللیک بیر یازارین امضاسی کیمی ساییلا بیلر.","num_words":3471,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.064,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":98519.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بؤلمه:نامعلوم پارامترلری اوْلان تلویزیون کانالی معلومات قوتولاریندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر - ویکی‌پدیا\nپرش به محتوا\nمنوی اصلی\nمنوی اصلی\nانتقال به نوار کناری\nنهفتن\nدوْلانماق\nآنا صفحه\nکند مئیدانی\nایندیکی حادیثه‌لر\nسوْن دَییشیکلیکلر\nتصادوفی صفحه\nکؤمک\nباغیشلا\nآختار\nآختار\nحساب یارات\nگیریش ائت\nشخصی آراجلار\nحساب یارات\nگیریش ائت\nسیستمدن چیخمیش دَییشدیریجیلر اۆچون صفحه‌لر داها چوْخ اؤیرنین\nچالیشمالار\nدانیشیق\nبؤلمه:نامعلوم پارامترلری اوْلان تلویزیون کانالی معلومات قوتولاریندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\n۶ دیل‌لر\nEnglish\nفارسی\nРусский\nSimple English\nSlovenščina\nไทย\nباغلانتیلاری دَییشدیر\nبؤلمه\nدانیشیق\nتۆرکجه\nاوْخو\nدَییشدیر\nگئچمیشه باخ\nآلتلر\nابزارها\nانتقال به نوار کناری\nنهفتن\nعمل‌ها\nاوْخو\nدَییشدیر\nگئچمیشه باخ\nعمومی\nبۇ صفحه‌‌يه باغلانتیلار\nباغلی دَییشیکلیک‌لر\nفایل یۆکله‌\nاؤزل صفحه‌لر\nثابیت لینک\nصفحه ایطلاعاتی\nدریافت نشانی کوتاه‌شده\nدریافت کیوآر کد\nویکی‌دئیتا آیتمی\nچاپ\/ائشیگه یوللا\nکیتاب یارات\nPDF کیمی ائندیر\nچاپ اۆچون نۆسخه\nکؤمک\nویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن\nایداره‌چی‌لر: بو بؤلمه بوْش اولسادا لوطفا اونو سیلمیین!\nبو بؤلمه بعضی واخت و یا حتی چوخ واخت بوْش اولا بیلر.\nبو بیر ساخلانیش بؤلمه دیر. ویکی‌پدیا پروژه‌سینین ساخلانیلماسی اوچون دیر، امّا بیلیکلیکین بیر حیصه‌سی‌دئییل. بو، مقاله صفحه‌لری (او صفحه‌لر کی مقاله دئییللر) ایحتیوا ائدیر، یادا وضعیت یئرینه مؤوضوع اساسیندا قروپلاشدیریر. بو بؤلمه‌نی مضمون بؤلمه‌لرینده داخیل ائتمیین.\nبو بیر ایزلین بؤلمه دیر. اؤزو اوچون ایلک نووبتده صفحه‌لرین لیستین قورور و ساخلاییر. شابلونلار توسوطیله صفحه‌لری ایزلمه بولمه‌لرینه علاوه ائدیر. اونلار بیلیکلیکین بؤلمه‌لره آیریلماق طرحینین بیر حیصه‌سیندن دئیللر.\nبو بؤلمه ایشلدنلره گیزلیدیر. ایشلدنلر بو بؤلمه‌نی گورمک اوچون ترجیحلر صفحه‌سینده عوض ائده بیلرلر (گورونوش←گیزلی بؤلمه‌لری گوستر).\nبو بؤلمه‌لر «چوخ دیقت» طلب ائدن صفحه‌لرین سیاهیسینی ایزله‌مک، یاراتماق و تشکیل ائتمک اوچون ایستیفاده ائدیله بیلر (مثلا، کوهنلمیش سینتکسلردن ایستفاده ائدن صفحه‌لر)، و یا کیمینسه ان قیسا زاماندا دییشیکلیک ائدیلمه‌سی لازیم اولا بیلر.\nبو بؤلمه‌لر همچینین عوضولرینی و یا آلت-بؤلمه‌لری داها بؤیوک و داها ثمرلی لیستده بیرلشدیرمه‌یه خیدمت ائدیر (discriminated by classifications).\nThis category contains pages transcluding Template:Infobox television channel (talk) with unknown parameters (undefined, misspelled, etc.).\nPages are typically sorted alphabetically by the unknown parameter that is used, e.g. pages using unknown parameter |foo= will be sorted under \"F\". The name of the page is typically used as a secondary sort key.\nUnknown parameters can be detected using Module:Check for unknown parameters in the template. To show the information listed here on a category page, use {{Unknown parameters category}} on the category page.\n«نامعلوم پارامترلری اوْلان تلویزیون کانالی معلومات قوتولاریندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر» بؤلمه‌سینده صفحه‌لر\nبۇ بؤلمه‌ده جمعی ۵ صفحه‌دن، آشاغیداکی ۵ صفحه واردیر.\nB\nآذ تی وی کانالی\nسی ان ان\nL\nآذربایجان کانالی\nS\nتی‌آرتی چوجوک\nشما شبکه‌سی\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بؤلمه:نامعلوم_پارامترلری_اوْلان_تلویزیون_کانالی_معلومات_قوتولاریندان_ایستیفاده_ائدن_صفحه‌لر&oldid=1547183»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nنامعلوم پارامترلری اولان معلومات قوتولار\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nاسکریپت خطالاری اوْلان صفحه‌لر\nگیزلی بؤلمه‌لر\nایزلین بؤلمه‌لر\nCatAutoTOC generates no TOC\nسیلینمیش و یا یونلاندیریلمیش شابلون اوچون نامعلوم پارامترلر بؤلمه‌سی\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۳ جولای ۲۰۲۳، ‏۱۳:۰۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":840,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":87451.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوغلانجیغاز پیچاغین تبیه‌سینی اوزون بیر قامیشین بوداغینا دایاییب، ساپیندانسا باسدی. پیچاغین تییه‌سی قامیشین جانینا ایشله‌یرکن، هاردانسا تییه‌نین اوزه‌رینه دوشن ایشیق، اوغلانجیغازین گؤزلرینی قاماشدیردی.\nگؤی گورلادی، گؤلمه‌جه‌ده اوزن سو قوشلاری اورکک اوچوب، قامیشلیغا سیغیندیلار. شیدیرغی بیر یاغش بوتون قامیشلیغی بورویوب، گؤلمه‌جه‌نین سویونو دئشیک – دئشیک ائدیب، چوپورلاتدی. قالین دومان یاغیشا قاریشارکن، گئتدیکجه هاوانی قارالدیردی.\nاوغلانجیغاز دوغرادیغی خیردا قامیشلاردان بیرینی گؤتوروب، ساغ گؤزونه دایایاراق، اونون داییره‌وی دئشیییندن، گؤلمه‌جه‌نین اوتاییندا قامیشلیغا باخدی.\nقامیشین داییره‌وی دومانلی دئشییینده تورپاق رنگلی اوچ جیپ ماشینی اونون گؤزونه ساتاشدی. اوزون – قارا یاغمورلوق گئیمیش بیر نئچه نفر او “جیپ” ماشینلاریندان یئره ائندیلر، آنجاق دومانلی یاغیشین آلتیندا یاغمورلوقلاری‌نین بورکونو باشلارینا چکمیش قارا گئییملی‌لرین اوزو آیدین سئیچیلمیردی.\nاوغلانجیغازین اوره‌یی دؤیونمه‌یه باشلادی. قامیشی گؤزوندن چکیب، قورخا – قورخا بیر پارچا بولوت یونگوللویونده ایره لی یئریییب، حئیرتلی باخیشلارینی قامیشلارین آراسیندان گؤلمه‌جه‌نین اوتایینا زیلله‌دی.\nاوزلری شیدیرغی یاغیشدان زولاغلانمیش قارا گئییملی‌لر، جبپ ماشینلاریندان، گؤزلری آق پارچایلا باعلانمیش سکگیز نفری یئره ائندیریب، دلیجه‌سینه یاغان شیدیرغی یاغیشین آلتیندا چوخ تله‌سیک و سرعتله اونلارین هامیسینی بیر سیرادا بیر- بیری‌نین یانینا دوزدولر. سیراداکی‌لاردا بیرینجی نفرین ساغ قولونون آق ساریغیندان سوزن قان، اونون ساریمتیل- یوموشاق بیغلاریندان آخان یاغیشین دامجیلاریلا بیرلیکده یئره دامیردی.\nیاغمورلوقلاری‌نین اوزون اته‌یی ایاقلارینا دولاشماغینا باخمایاراق، او قارا گئییملی‌لر چوخ تله‌سیک و سرعتله گل- گئتده‌ایدیلر. یاغیشدان ایسلانمیش اوغلانجیغاز اؤز یئرینده قوروموش کیمی، ترپنمه دن اووجونداکی قامیشلاری سیخا- سیخا، مات مات گؤلمه‌جه‌نین اوتایینا باخیردی. یاغیشین زولال ساچاغلاری دومان پارچالاری نین جانینا هوپوردو.\nقارا گئییملی‌لر توفنگ‌لرینی یاغمورلوقلاری‌نین آلتیندان چیخاریب، ساغ دیزلری اوسته یئره چؤکدولر. یئر ایسلانمیش‌ایدی. گؤلمه‌جه دولوب – داشماقدایدی. قارا گئییملی‌لرین بیری قولتوق جئبیندن بیر پارچا کاغاذ چیخاریب، دیلی دوتار- دوتماز تئز- تئز اوخوسادا، آنجاق اوغلانجیغاز اونون نه اوخودوغوندان هئچ نه آنلامادی. او قارا گئییملی، ایسلانیب الینه سوواشمیش کاغاذ پارچاسینی چوخ چتینلیک له تیکه- تیکه قوپاریب، یئره چیرپدی. همن کاغاذین بیر تیکه‌سی اونون قارا گئییمی‌نین اته‌یینه یاپیشیب، قالدی. دهشتلی بیر گورولتو، یاغیشین بیللور ساچاقلارینی تیترتدی. قامیشلیغا سیغینان سو قوشلاری چؤر- چؤپ‌لرین آراسینا سوخولوب، گیزلندیلر. قولو ساریقلی سیرادان چیخیب، دویونلو یوموروقلارینی گؤیه قالدیردی. آچیلمیش گولله‌لرین گوجوندن سیراداکی‌لارین اوچونجو و دؤردونجوسو، بیر نئچه قاریش بویدا گؤیه قالخیب، دوشدولر. اونلار سیراداکی‌لارین ان آریغی و ائله‌جه‌ده یئنی‌یئتمه‌لری ایدلر.\nاوزواقدا نسه پارتلادی. یاغیش داها آرتیق شیدیرغیلاشدی. پارتلاییشین سسیندن قورخموش بیر سو قوشو، اوغلانجیغازین آیاغی‌نین دیبیندنسه کئچیب، باشینی قامیشلیغین اته‌یینده‌کی چؤر- چؤپ توپاسی‌نین آراسینا سوخسادا، آنجاق اونون قویروغو و ساریمتیل پرده‌لی آیاقلاری، چؤر- چؤپ توپاسیندان ائشیکده قالدی. قوشون آیاقلاری‌نین ساریمتیل پرده‌سی‌نین تیتره‌ییشی اوغلانجیغازی داها آرتیق دهشتلندیردی. گولله‌لرین یایلیم سسیندن سونرا، اطرافی سوکوت بورودو. قورخودان باشینی گیزلتمیش سو قوشو، دارتینیب چؤر- چؤپ توپاسی‌نین آراسیندان ائشیگه چیخدی. معین فاصله‌لرله تک- تک آچیلان گولله‌لرین سسیندن یئرینده قورویوب قالمیش قوشون خیردا باشی، هر بیر گولله‌نین آچیلیشی‌لا تیتره‌ییردی. او اؤزونو گؤلمه‌جه‌یه ووروب، سودا باتدی.\nیاغیش آچدی… دومان چکیلدی. حئیرتدن کیریمیش اوغلانجیغاز اؤزونه گلدی. اسیم- اسیم اسیردی. اونون اوره‌یی ایستی بیر گونش هوه‌سی‌ایله آلیشدی. قونشولاری “خالوسیاوخش” هله‌ده گلیب، چاتمامیشدی. او آرخالیغی‌نین اته‌یی‌له اوزونو سیلرکن، خالونون سسی اوزاقلاردان ائشیدیلدی:\n– آهوی… هوی… هوی!\n– آهوی… هوی… هوی- دئیه، احوالی پوزولموش اوغلانجیغاز تیترک بیر سسله خالونون سسینه سس وئردی.\nبیر آز سونرا خالو قاچا- قاچا قامیشلیقدان چیخیب، تؤوشه‌یه- تؤوشه‌یه اوغلانجیغازلا اوز به اوز گلدی:\n– نه پیس گوندور. هاوانین بئله اولاجاغینی بیلسئیدیک گلمزدیک- دئیه، خالو ایسلانمیش شلمه‌سینی باشیندان آچیب، سیخدی.\nاوغلانجیغاز بیر داها حئیرتلی و آغیر باخیشلارینی قامیشلیغدا بارماغی‌لا گؤستردییی یئره دیکیب، دئدی:\n– بیردن گلدیلر. شیدیرغی یاغیشلا، اوردا…\n– جومجولوق سو اولموشوق. قامیش توپلاماقدان اول، اود یاندیرمالی‌ییق- دئیه، خالو شلمه‌ ‌سینی چیینینه آتیب، لوت آیاقلاری سودان دولموش رئزین باشماقلاری‌نین ایچیند�� لاققیلدایاراق، اودون گتیرمک اوچون قامیشلیغا دوغرو گئتدی.\nتونقالین آلووو جانا سینار ایستی‌سینی اطرافا یاییردی. اونلارین پالتارلاری یاواش- یاواش بوغلانیردی. خالو پیچاغی‌نین ایتی اولوب اولماماسینی یوخلاسین دئیه، اونون تییه‌سینی دیرناغینا چکدی. اوغلانجیغازین الی اسه- اسه گؤلمه‌جه‌نین او تایینی گؤستریب، قورخا- قورخا دئدی:\n– اوردا… قامیشلیغین دالیندا…\n– هه، اوردا نه اولوب؟\n– اوردا… اووچولار یامان قیردیلار.\nخالو گؤزلرینی اوغلانجیغازین گؤزلرینه زیلله‌ییب، سوروشدو:\n– نییه بئز کیمی آغاریبسان قاغام؟ گل گؤستر گؤروم نه اولوب؟\nاوغلانجیغازین گؤستردییی یئره چاتدیلار. آیاقلاری‌نین دیبینده قان قاریشیق یاغیش سویو اؤزونه یول آچیب، آخیردی. خالو یئره اییلیب، بیر- بیرینه قاریشمیش ایزلره باخیب، تعجب‌لندی:\n– اووچولار سحرین بو واختی، بو تئزلیکده؟!\n– گولله سسی گلدی… شیدیرغی یاغیش… سو قوشلاری یامانجا قورخدولار.\nاونلار- دئیه، اوغلانجیغاز اسیم – اسیم اسدی.\n– بئله‌کی گؤرونور جئیرانلارداندا ووروبلار.\nاوغلانجیغاز تیترک بیر سسله دئدی:\n– سکگیز نفر‌ایدیلر.\n– کیملر؟\n– مارال‌لار. بلکه یوخو گؤرموشم! ائله دانیشیردیلار کی من هئچ بیر شئی آنلایاممادیم.\nخالو چؤمبه‌لیب، تئز- تئز پالچیقلاری قورتدایارکن دئدی:\n– بولار کی آدام ایزی‌دیر. بورا باخ جئیرانلارین ایزی پوزولوب.\nخالو اشاره بارماغی‌لا قان قاریشیق آخان یاغیش سویوندان، اؤلموش گچه بنزر آق یوموشاق بیر شئی گؤتوروب، اودغونا- اودغونا دئدی:\n– باشلارینا گولله چاخیبلار، اؤزوده لاپ یاخیندان.\nبیر آز فیکره دالیب، سونرا گؤزلرینی قامیشلیغا تیکدی:\n– اولمایا قافیلدان توتوبلار؟!\nاوغلانجیغازین سسی داها آرتیق تیتره‌دی:\n– بلکه‌ده!\nاونلار تونقالین ایستیسینده اوتوروب، قامیشلاری چوخ دقتله خیردا- خیردا دوغراییب، چانتالارینا ییغیردیلار. خالو قامیشلارین بیرینی تعجبله سوزه‌رک، دئدی:\n– بورا باخ، قامیشلارین اوستونه قان چیله‌نیب!!\nاوغلانجیغاز الینده‌کی قامیشلاری اویان بویانا چئویریب، دئدی:\n– ننه‌م دئیردی قامیشلیغدا ایلدیریم چاخسا قامیشلارین اوستونه قان چیله‌نر.\n– هه، دوزدور من‌ده ائشیتمیشم.\nخالو توتک قاییرماق اوچون تونقالدان بیر کؤز گؤتوروب، یاواشجا پوله‌ییب، قیزارتدی. سونرا ایکی خیردا قامیشین صاف اوزونو معین فاصله‌لرله بیر سیرادا، قیزارتدیغی کؤزله داغلاییب، دلدی. دلدییی ایکی قامیشی بیر- بیری‌نین یانینا قویوب، موملانمیش ساپلا ساریییب، برکیتدی. سونرا ایکی نازیک گودک قامیشی‌دا پیچاغلا اورتادان یاریب، دوزلتدییی بؤیوک قامیشلارین ایچینه یئرلشدیریب، دئدی:\n– چوخ یاخشی. ایندی گؤره‌ک نئجه توتک اولدو.\nاو اللرینی تونقالین ایستی‌سینده قیزدیریب، نملی شلمه‌سینی باشینا دولاییب، دوزلتدییی توتکی دوداقلارینا دایادی. توتک اینله‌مه‌یه باشلایاندا بیردن بیره قامیشلیق‌دا، گؤلمه‌جه‌ده و سانکی بوتون عالم درین بیر سوکوتا دالدی. توتکین سسی هر یئره یاییلیردی:\n“توتکین‌له یای هر یانا:\nسحر واختی نمیشلیکده\nاووچولارین الی‌له بیز\nگولله‌لندیک قمیشلیکده.”\nخالو توتکی دوداغیندان چکیب، اوغلانجیغازدان سوروشدو:\n– – ائشیتدینمی؟ اوزاق قامیشلیغلاردا کیمسه ماهنی اوخویور!\nاوغلانجیغاز تعجبلی باخیشینی خالویا زیلله‌ییب، دئدی:\n– سن اؤزون اوخویوردون کی خالو!\n– من؟! منکی توتک چالیردیم۱\nخالو توتکین اویان بویانینی دقتله یوخلاییر، یئنه‌ده دوداقلارینا دایاییب، بیر داها چالماغا باشلادی:\n“توتکین‌له یای هر یانا:\nسحر واختی نمیشلیکده\nاووچولارین الی‌له بیز\nگولله‌لندیک قمیشلیکده.”\nخالو درحال توتکینی قولتوق جئبینده احتیاطلا گیزلدرک دئدی:\n– هه، دوزدور. کیمسه اوزاقلاردا منیم توتکیمین سسی‌له ماهنی اوخویور. گؤر نئجه‌ده غملی، نئجه‌ده یانیغلی اوخویور!\n×××××××\nائرته‌سی گون اوغلانجیغاز معلیمی‌نین یانینا گئدیب، قامیشلیغدان توپلادیغی قامیشلاری معلیمینه وئردی. معلیم اوغلانجیغازین قیزارمیش گؤزلرینی گؤرجک، اونون کیچیک و اینجه اللرینی الینه آلیب، سوروشدو:\n– اللریندن لاپ اود چیخیر کی اوغلوم! نییه بوجوذ قیزدیرمالیسان، هه؟!\n– دونن گئتمیشدیم قامیشلیغا قلملیک کسمه‌یه. گورشادا دوشدوم- دئیه، اوغلانجیغاز یاواشجا سیزلادی.\nمعلیم باشینی بولایا- بولایا سطیر باشی یازیب، اوغلانجیغازا وئریب، دئدی:\n– گل بودا سنین سطیر باشین… نئچه گون ائوده قالیب خط مشقی‌ایله باشینی قات، قیزدیرمان چکیلندن سونرا…\nاوغلانجیغاز بیر هفته قیزدیرمادان یاندی. حالی اؤزونه گلن کیمی، معلیمی وئردییی خط باشینی یازیب، معلیمی‌نین یانینا گئدیب، خط مشقلرینی اونا وئردی. معلیم اونون یازدیغی خطی گؤرن کیمی تعجبدن آغیزی آچیلا قالدی:\n– قیامت ائله‌ییبسن کی اوغلوم! بونلاری… بو خط‌لری سنمی یازیبسان؟!\nاوغلانجیغازین اوتاندیقدان لاپ قولاقلاری‌دا قیزاردی.\n– بعلی آقا معلیم.\nمعلیم حئیرتلی باخیشینی کاغاذ واراغی‌نین اوزه‌رینده گزدیریب، اوز- گؤزونو تورشاداراق، دئدی:\n– آنجاق بو… او… من وئردیییم خط باشی‌لاری دئییل. بونلاری هارادان…..؟\nاوغلانجیغاز اؤزون ایتیرن کیمی اولوب، یاواشجا سیزلادی:\n– اینانین آقا معلیم، اؤز الیمده دئییلدی. سانکی… قامیش قلم کاغاذ اوزه‌رینده اؤز- اؤزونه سوزوب گئدیردی.\nمعلیم گؤزلویونو بورنونون اوستونده ساهمانلاییب، اوغلانجیغازین یازدیغی خط مشقینی اوخوماغا باشلادی:\nقورخوم یوخدور…ر\nایستر قارا گئجه‌نی… ن قاریشیق یوخوسوندا… ا\nایسترسه…ه\nقیزدیرمالی… ی آنلارین ساییغلاماسیندا… ا\nایسترسه… ه\nاویاغلیغیمدا… ا\nایسترسه‌ده… ه\nدوشگون… ن، جانیمین آغریلاریندا گؤرونسون بو رؤیا… ا\nمعلیمین دومانلی گؤزلری آئله‌جه‌ده کاغاذین اوزه‌رینده‌ایدی:\nزامان- زامان قانیمیزی… ی تؤکوبلر… ر\nاونوتما…ا\nقیرغینلاردان… ن بیزه… ه تکجه\nبرکتسیز… ز سوفره… ه‌میزده…ه یاوان قورو چؤره‌ک قالیب.”\nمعلیم بیدن اؤزوندن چیخیب، حیرصلندی:\n– من سنه دئمه‌میشدیم کی قیزدیرمالی واختلاریندا خط یازما اوغلوم؟ هه؟\nاوغلانجیغاز توتک کیمی حزین- حزین اینله‌دی:\n– یاخشیلاشمیشدیم ٱقا معلیم، والله توخدایاندان سونرا یازدیم…\nمعلیم هله‌ده حیرصلی‌ایدی.\n– قیزدیرما. ساییقلاما.\nاوغلانجیغاز سو قوشونون، ایپه‌یی بئلی‌نین تیتره‌مه‌سینی، اونون آیاقلاری‌نین تیترک پرده‌لرینی آناراق، قورخا قورخا سیزلادی:\n– آقا معلیم! آللاها آند اولسون حالیم چوخ یاخشی‌ایدی. اولا بیلسین کی حالی… حالیم… اولا بیلسین کی….\nاوغلانجیغازین گوناهسیز و مهربان باخیشلاری معلیمین اوره‌یینی یوموشالتدی. معلیم یئنه‌ده باخیشینی کاغاذین اوزه‌رینده‌کی یازیلارا تیکدی. اوزاق کوچه‌لردن اونون قولاغینا توتک سسی گلدی. سانکی دونیانین بوتون قوشلاری توتکین سسینه سس وئریب، یانیغلی- یانیغلی اوخویوردولار..\n“توتکین‌له یای هر یانا:\nسحر واختی نمیشلیکده\nاووچولارین الی‌له بیز\nگولله‌لندیک قمیشلیکده.”\nبو یانیغلی ماهنی معلیمی غصه‌لندیردی. او درین فیکره دالیب، مهربانجاسینا دئدی:\n– مجبورام تزه‌دن سنه خط باشی وئرم. او قامیش قلمینی وئر گؤروم!\n– بویورون آقا معلیم!- دئیه اوغلانجیغاز قامیش قلمی معلیمه وئردی.\nمعلیم خط باشی یازدیغی کاغاذی اوغلانجیغازا وئریب، مهربانجاسینا دئدی:\n– توت! منیم اوچون اوخو گؤروم! اوجا سسله اوخو!\nاوغلانجیغاز ایپک یوموشاقلیغدا بیر سسله معلیمین یازدیغینی اوخودو:\nقورخوم یوخدور…ر\nایستر قارا گئجه‌نین قاریشیق یوخوسوندا\nایسترسه\nقیزدیرمالی آنلارین ساییغلاماسیندا\nایسترسه\nاویاغلیغیمدا\nایسترسه‌ده\nدوشگون جانیمین آغریلاریندا گؤرونسون بو رؤیا،\nمن قورخمورام.\nمن یازدیغیمی اوخو اوغلوم، اؤز یازدیغینی یوخ!\nبو ائله … بو سیزین یازدیغینیز مشق‌دیر آقا معلیم!\nمعلیم حیرصله کاغاذ واراغینی اوغلانجیغازین الیندن آلیب، اؤز یازدیغی خطه باخیب، قورودو. الینده تیتره‌ین قامیش قلمه باخیب، تومدو:\nبو قلم! بو قان لکه‌لی قامیش قلم!\nاوغلانجیغاز قیزدیرمالی گؤزلرینی اوتاغین یئرینه دؤشنمیش کیلیمده توخونان بویاسی سوزارمیش قوشون شکلینه تیکیب، دئدی:","num_words":2648,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":89718.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یک لقیش سِنَه، ای رَبِبِم، مَنِیم اللهِم! یالوارام سئنه، مِنی و سِنین امرینه کومک ادئنلری باغیشلا. Həqiqətən، Sən hökmran Allahsan، Bağışlayan و Ən Səxavətlisən. ای منم اللهم! Bixəbər Qalmış Bəndələrini Öz Əmrinə daxil olmağa qabil eylə; چونکی اونلار سئنین حققیندا بیل کیمی، قیامت گؤنون دوغرولوغونا شهادت وئر و سئنین فئزلینین تئزاهورلری ایل موباهیس اتمهزله. اونلارا سئنین فئزلینین نیشانه لیرینی نازیل ایله و سئنین بینندهلرین آراسیندا ئن مومینلرین مون ئتدییندن اونلارا، هارادا یاشاسالار دا، بولیل پی. Sən، həqiqətən، Ali Hökmran، Ən Kəramətli و Ən Comərdsən.\n​\nای منم اللهم! قوی سئنین یانیندن نماتلرین و خیر-بئرکتین، سئنین مئرهمتینین بیر نیشانسی و اینایتینین بیر الامکتی کیمی، ساکینلری سری سئنین یمرینی ائشل. Həqiqətən، باغışlamaqda Səndən ucası yoxdur. سئنین مرهمین بیر کیمسدن کسیلسه، سئنین گؤنونده یا سئنین دینین اردیسیللاری آراسیندا نه سائیلا بیلیر؟\n​\nMənə، ای mənim Allahim به، təyin olunmuş Gündə Sənin əlamətlərinə ایمان gətirəcək kəslərə və ürəklərində mənim məhəbbətimi bəsləyənlərə xeyir-دعا نسخه - O məhəbbət کی، Sən onların ürəyinə salmısan. Həqiqətən، Sənsən adil Sultan və Ən Uca.","num_words":403,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.802,"perplexity_score":38736.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بوک، سن‌گلان (لاتینجه: Buchs (SG)) سوئیسین سانکت گالن کانتونون‌دا یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلين نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۱۲۴۱۴ نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبل��نزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیش��فزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (۱۲ October ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n^ Statistik der Schweizer Städte ۲۰۱۶ (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (۱۲ April ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بوک،_سن‌گلان&oldid=613436»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۱:۲۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1556,"character_repetition_ratio":0.233,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.3,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.936,"perplexity_score":169126.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کریئن لاتینجه: Kriens سوئیسین لوسرن کانتونونون لوسرن بؤلگه سینده یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلين نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۲۷۰۴۶ نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (۱۲ October ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n^ Statistik der Schweizer Städte ۲۰۱۶ (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (۱۲ April ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=کریئن&oldid=305246»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۳ فوریه ۲۰۱۸، ‏۱۷:۰۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1552,"character_repetition_ratio":0.233,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.3,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.934,"perplexity_score":170986.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکی صفحه‌نین موازی گئچمیشلری وارسا، گئچمیش بیرلشدیرمک ایستگی یئرینه ویکی‌پدیا:صفحه‌لری بیرلشدیرمک اساسیندا اعمال ائدین.\nیئنی دانیشیق آرتیرماق اۆچون بۇرا کیلیک ائدین\nایداره‌چیلر اوچون: موازی گئچمیشلری بیرلشدیرمه‌یین. گئچمیشلری بیرل��دیرمک اۆچون اؤزل:ادغام تاریخچه صفحه‌سیندن فایدالانین.بۇ ایش اوْلمازسا، وپ:بیرلشدیرمه صفحه‌سینه عمل ائتمه‌لیسینیز.(گئچمیشلری دییییشدیرمک اۆچون آرتیق ایطلاعاتا گؤره اینگیلیسجه کؤمک صفحه‌سینه باخین.)\nآرشیو: ۱\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ویکی‌پدیا:گئچمیشلری_بیرلشدیرمک_ایستکلری&oldid=766377»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":117,"character_repetition_ratio":0.103,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.034,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":24341.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو محله تهرانین ۱۶–اینجی منطقه‌سینده یئرلشیب و یاخلاشیق ۱۶ اینجی منطقه‌نین ۴–جو ناحیه‌سینه شامیل اولور. یاخچی‌آباد ۱۳۳۰ اینجی گونشلی ایلینده بینا اولونوب، یاخچی‌آبادا یاخین اولان محله‌لردن نازی‌آباد، خزانه بوخارایی، خانی‌آبادنودان آد آپارا بیلریک.\nیاخچی آباد محله‌سی ۱۶ اینجی منطقه‌نین گونئی باتیسیندا یئرلشیب. بو محله قوزئی دن تولایی خیاوانینا، گونئی‌دن آزادگان اوتوبانینا، دوغودان شهید رجایی خیاوانینا و باتی‌دان بهمنیار خیاوانینا محدود اولور.[۱]\nیاخچی‌آباد اهالیسی‌نین چوخونلوغو تورکلردن عیبارت اولور، بونا گؤره ده بو محله‌نین آدی تورکجه بیر آد دیر. بو محلیه بونا گؤره یاخچی+آباد دییرلر کی بو محله‌نین قدیم زامان یاشیل یئرلری و گوزل هاواسی واریمیش.[۲] یاخچی آباد دان سونرا باشقا آد کی بو محللیه دییرلر «یاغچی‌آباد» آدی‌دیر. بعضی قدیمکیلرین دئدیکلرینه، بونا گؤره کی بو محلله‌نین یاخینلیقیندا \"نوباتی یاغ کرخاناسی\" واریمیش، بو محللیه یاغچی‌آباد دا دییرلر. سون ایللرده منطقه‌نین بلدیه مسئوللاری نئچه یول ایستییردیلر کی بو محله‌نین آدین دئییشدیرسینلر و عربجه آدلار قویالار، مثلاً؛ رضوان، رجائیه و باشقا آدلار، اما بیر مودتدن سونرا «یاخچی‌آباد» آدی اوبیری آدلاردان اۆست چیخیب و بلدیه مسئوللاری دا «یاخچی‌آباد» آدین رسمیته تانییبلار.[۳]\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ همشهری محله | یاخچی‌آباد (1). (2018). Mahaleh.hamshahrilinks.org. Retrieved 12 June 2018, from [۱][دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ همشهری محله | یاخچی‌آباد. (2018). Mahaleh.hamshahrilinks.org. Retrieved 12 June 2018, from [۲][دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ http:\/\/mahaleh.hamshahrilinks.org\/Print?itemid=265655[دائمی اولو باغلانتیلی]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=یاخچی‌آباد&oldid=1453294»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nتهران\nتهران محله‌لری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی بوتون مقاله‌لر\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر February 2021-دن\nArticles with invalid date parameter in template\nدائمی اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ فوریه ۲۰۲۱، ‏۱۱:۱۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":458,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.058,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":115542.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آرچورا - تۆرک و چۇواش میفوْلوْژیسینده مئشه جینی. آرچورای (آرچوری، آرسوری، آرچوری) اوْلاراق دا دئيیلر. مئشه‌لرده ياشايان شیطان، کؤتوجول وارلیق. اۇزون ساچلی، قارا گؤرونوشلو، بۆتون بدنی تۆکلرله اؤرتولودور. ایکیسی قاباقدا ایکیسی آرخادا دؤرد گؤزو وار. اۆچ قوْلو و اۆچ آياغی واردیر. ساچلاری يئره ديَه‌جک قدر اۇزوندور. اؤلدورمز، آمّا اینسانا بدنله ضرر وئرر. کیشی و يا قادین نوْعلری واردیر. بۇ آکتیوین راحتلیغینی پوْزماق تهلوکه‌‌لیدیر. قۇربان ایستر. اینسانلاری قیدیقلایاراق اؤلدوردويو ادعالاری دا واردیر. قێرمیزی گؤزلودور. گئجه آت بئلینده گزمه‌يی سئور. گئجه‌لری سۇ ساحلینده ساچ دارايان قێزلار طرفیندن سێخلیقلا گؤرولور. ایسته‌دیگی شکله \"کابولگار\" (فوْرما ديَیشدیرر). گؤز آچیب قاپايانا قدر آغ‌ساققاللی بیر آدام، يايینبالیغی، قۇش، کئچی وس. اوْلا بیلر. قهقهه‌لر آتاراق و يۇمروق ساخلاماسی کیمی دانیشاراق اینسانلاری چاغیریر. بۇ سسه دؤنوب باخان اوْلسا اوْ آداما ضرر وئرر. اوْنون قێر ساققاللی بیر قوْجا و يا ياراشیقلی بیر گنج قێلیغیندا اوْلدوغونا اینانیلماقدادیر. بعضا اۆچ الی، اۆچ آياغی و اۆچ گؤزو واردیر: بیری قاباقدا، ایکیسی آرخادا. مئشه ده قهقهه چکر و تۇتدوغو اینسانلارین دیشلرینی چکر. چۇواشلارین اینانجلارینا گؤره مئشه رۇحو دئيیلن شیطانی بیر وارلیقدیر.\nپااسوْنئن سؤزلویونده اۇزون بوْيو، يئره ديَه‌جک قدر اۇزون ساچلاری شکلینده تعیین اوْلونار. ایری، اۇزون و يئللنن سینه‌لرینی چیگینلری اۆزریندن گئریيه دوْغرو تعیین ائدر. آنجاق کیشی گؤرونوشونده ده تصور ائدیلیر. اێنانجلارا گؤره بۇ رۇح اینسانی کئچدی، بدنینه ضرر وئرر.\nآرچورا، چۇواش اینانجلاریندا مسیحیتین قبولوندان سوْنرا پیس بیر رۇح اوْلاراق قبول ائدیلمه‌يه باشلانمیشدیر. اوْوون اۇغورلو کئچیب کئچمه‌مه‌سی اوْنون الینده ایدی. مئشه ده اوْنو ناراحات ائدیجی بیر سسله بیر-بیرلرینی چاغیرانلارین عاغیلیندا تۇتار، سوْنرا تۇتوب قیدیقلایاراق اؤلدورردی. قۇربان ایسته‌ين بۇ وارلیغی ناراحات ائتمک تهلوکه‌‌لی اوْلاردی. آت بئلینده گزمکدن خوْشلايان بۇ وارلیغا بعضا سۇ کنارلاریندا دا راستلانیلیردی. ديَیشنلیک بئجریسیيله ایسته‌دیگینده آغ ساققاللی آدام، ایسته‌دیگینده بالینا اوْلا بیلن بۇ وارلیق گؤز آچیب قاپايینجايا قدر بیر چوْخ اوْبيئکته دؤنوشه بیلیردی. ان چوْخ خوْشلاندیغی ایسه يۇمروق سسینه بنزه‌ين سسیيله اۆرپردیجی بیر قهقهه آتاراق اینسانلاری چاغیرماق. اگر بیری دؤنوب باخارسا بۇ سسه، اوْنا ضرر وئرر. زامانسیز اؤلنلرین و يا اجلی ايله اؤلمه‌يَنلرین رۇحلاری‌نین اؤلدوکدن سوْنرا آرچوری يه چئوریلدیگینه اینانیلار.\nائتیموْلوْژی[دَییشدیر]\n(آر\/ائر\/ار) کؤکوندن تؤره‌میشدیر. بۇ کؤکده؛ گئریده اوْلان، گؤرونمه‌ين معناسی واردیر. چۇرا قیسیمی ایسه اسکیکلیک، ياریملیک معنالاری وئرر. چوْر آنلايیشیيلا دا علاقه داردیر.\nبیرده باخین[دَییشدیر]\nبیچورا\nقایناقلار[دَییشدیر]\nآذربایجان جۆمهۇریتی تۆرکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Arçura»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۴ اوْکتوبر ۲۰۱۷ میلادی تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nTürk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) Archived 2022-03-21 at the Wayback Machine.\nTürk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi\nМифологический словарь\/Гл. ред. Мелетинский Е.М. - М.: Советская энциклопедия, 1990 г.- 672 с.\nМифы народов мира\/под ред. Токарева С. А. - М., Советская энциклопедия, 1992 г. - т.2 - 719 с.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=آرچورا&oldid=1558987»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nتورک میفولوژیسی\nگیزلی بؤلمه:\nWebarchive template wayback links\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱ مئی ۲۰۲۴، ‏۱۱:۰۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":839,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":66022.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دونن آخشام اوغوز تی وی نین ۱۸۰ درجه پروگرامیندا «آذربایجان شهیدی کیمدیر؟» عنوانی آلتیندا مصاحبه ده ، ایکی قیمتلی ، یاخیندان گوروب تانیش اولدوغوم سوی داشیمین چوخ اونملی بیر موضوع حقینده کی مباحثه لرینی ایزله دیم، و کامرانی بئی و بوتون اوغوز تی وی ائمک داشلارینا بوایله فایدالی و یون وئریجی پروگراملاری حاضیرلادیقلاری اوچون منت دارلیغیمی بیلدیرمه لیم .\nعزیز سویداشلار، آزادلیق سئور اینسانلار!\nبو دوستلارین صداقت، وطن سئورلیک، و اوره کلرینین آزادلیق اوچون چارپدیقلارینا هئچ بیر شبهه م یوخ ، هر ایکیسی ایللر بویو میللی حرکت ده ائمک وئره ن عزیز قارداشیمدیلار!\nاما طبیعی اولاراق اوراداکی تارتیشما و اورتایا قویولان موضوع ایستر–ایسته مز بوتون آذربایجانلیلاری و اوزللیک ایله میللی فعاللاری ایلگیلندیردیغی اوچون منی ده بو قونودا بیرنئچه مسئله یه آچیقلیق گئتیرمه یه مجبور ائتدی!\nمنیم بیلدیغیم و اینادیغیم دوشونجه ده ، بیراولکه نین اونجو و آیدینی ، و اوزللیک ایله ایشغال، آسیمیلاسیون، خرافه و سومورو آلتیندا اولان میللتین ضیالیلاری چالیشمالیدیرلار ،میللتلرینی آیدینلاتاراق یانلیش بیلگی ، خرافه و آسیمیلاسیون سیاستلری کی اونلارا ایللر بویو دیکته اولونوب و یانلیشی دوغرو گوردوغو دوشونجه لری میللتین بینیندن سیلیب آزادلیق ، عیدالت و انسان حاقلری مفکوره سینی اونلارا وئره ره ک ، قورتولوش و قیام اوچون حاضیرلاسینلار، یوخسا اونلارین دوشوندوک لرینی دوغرو گوروب و خالقین ایستک لری دوغرولتوسوندا حرکت ائتسه لر، آیدین و اونجو یوخ ساده جه پوپولیست سیاست یوروتن و …سیاستچی اولورلار.\n۱-عزیز دیره نیش کادرلاریندان اولان «مجید آراز» بئی «ملا حسنی» ، «قاضی پور» و رئژیم عسگرلرینه میللت!!! طرفیندن قهرمان عنوانی وئریلدیغی اوچون ؛اونلاردا عینی عنوان و القابی قولانمالارینی دوغری گوروب وسونرا سانکی تبریز و اردبیللی وگونئی آذربایجانین باشقا بولگه لرینده یاشایانلار بونو درک ائده بیلمزلر دیه بیر ایمادا بولوندی ! (خوشبختانه کاظیم بئی کی بو مفکوره یه تام قارشی دیر اوزو باتی آذربایجانین قوشا چای شهریندندی ، بو سوز و ادعانی مطلقا سوال آلتینا آلیر) حال بو کی بودوستوموز بیرتشکیلات منصوبی اولاراق بو خطایه دوشمه مه لیدیر. دوشمنین آماجی پهلوی ایله باشلایب و بو رئژیم ایله دوام ائتدیرن بیرسیاستی وار ایدی و او تبریزلی ایله اردبیلینی ، اورومیه ایله …. یعنی تورکلری بیربیرینه سالاراق بیرلیک و برابرلییمیزه ضرر وئرماق ایدی !\nو بوگونه قده ر میللی حرکت ده ،باشاری ایله یوروتولن سیاست ایسه بو اویونو بوزماق و بیرلییمیزی ساغلاماق اولموشدور!\nباتی آذربایجان ایله دوغونو سانکی ایلکه لر و دوشونجه لری فرقلی گوسترمک تاکتیک سل یوخ بلکه استراتژیک بیرخطا سایلیر!\n۲- گونئی آذربایجان ، ایستر باتی آذربایجان ، ایستر دیگر بولگه لر یعنی اردبیل، زنگان ، قزوین ، قوم و…. ولایت لری نین آماجی و ایلکه لری عینی دیر و شهرلر و بولگه لریمیزی آیری آیری گوسترمک و بیربیرلرینین سانکی دردلری آیری و آنلاماقدا زورلوق چکدیک لری ، منجه حرکته و او حرکتی تمثیل ائدن تشکیلاتلاردان بیریسی اولان «دیره نیش»ه ضرر دن سونرا فایداسی اولماز!\n۳- تورکمن صحرا ، احواز و … جنایتلرینی یارادان، یونه تن و اجرا ائده ن فارس ایرقچی ، سوزده ایسلامچی دوشونجه اولموش و اورایا گونده ریلن رئژیمین جنایتکار قوه لرینده ، بوتون ایران آدلانان میللت لر و او زینداندا یاشایان شخصلر ایشتراک ائتمیش و بونو بیر میللی حرکتین فعالی وسیاسی تشکیلاتینا منصوب اولان شخص، ساده جه تبریزلیلر اولاراق گوسترمه سی نه تاریخی آچیدان گئرچک لیک پایی وار ونه تورکمن سوی داشلار و عرب قارداشلاریمیز ایله وئردیغیمیز مشترک ایرقچی-ایشغالچی رئژیم ایله مباریزه یه فایداسی اولور! بو سندسیز ادعا ساده جه ایرقچی فارسلارا وئریلن بیرآتو اولا بیلیر! امید ائدیرم بو ساده جه جانلی یاینین گئتیردیغی گئرگین لیک ایله دیله گئتیریلمیش بیر یانلیش سوزاولسون ، نه باخیش آچیسی.\n۴- مجید بئی تورکییه دن مثال گه تیریب و کوردلرین سیلاحلی قوه لرینین ۱۰۰۰۰۰ نفره اولاشماسینی حقلی اولاراق خطر گورور اما بیر نئچه نقطه یه دیققت ائتمه میشلر:\nآ) کورد لر ایللر بویو عراقین ؛ تورکییه نین، سورییه نین و ایران آدلانان زندانین ،اردولاریندا یوز مینلرجه عسگری و سوبایی وار ایدی آما اونلاری کوردوستان و میللتینین قورتاریجیسی اولاراق گورمه یب و اوز میللی سیلاحلی قووه لرین یاراتدیلار، عراق و سورییه ده، ده نگه لر دئیشیرکن اونلارین بیربولومو بو سیلاحلی قووه لره قاتیلدیلار!\nب) کورد لر هئچ بیرزامان دولته چالیشان سویداشلارین، اوزلریندن گورمه یب و امانسیز اونلاری ایله مجادیله ائدیبلر ، حتی اونلاری آشاغالماق اوچون «جاش» آدی تاخمیش و خطاب الیرلر! ( جذب و اونلارین ایچینده نقوذ ائتمک باشقا بیر موضوع دیر)\n؛کوی قوروجولارین صرف تورک دولتی ایله بیرلیک ده حرکت ائتدیک لری اوچون اولدورور و تورک اوردوسو ایچینده کی کورد عسگرلرکی داعش ایله مبارزه ده جان وئریللر بئله شهید دئمه میر و دئمزده!\n۵- میللی حرکت آدی و ماهییتیندن ده آنلاشیلیرکی ، صینیف سل ، دین سل و… بیر داوا دئیل و قورتولوش و اوز مقددراتینی اوز الینه آلانا قده ر بوتون طیف لری ایچینده باریندیران بیر حرکتدیر، طبیعی اولاراق رئژیمین بوتون اورگانلاریندا و اوزللیک ایله حربی قوه لرده وظیفه لی تورکلر، و ایرانچی تشکیلاتلاردا فعالیت ائدن هر بیر سوی داشیمیزی آسیمیلاسیون سیاستیندن قورتارماق و اونلاری میللی مفکوره ایله تانیشدیریب و حرکته جذب ائتمک مجادیله میزین واز کئچیلمز ایلکه سیدیر ، اما رئژیم و ایرانچی تشکیلاتلاردا ایرقچی سیاسته قوللوق ائدن و وطن و میللتینه خیانت ائدن مانقورت لاری اوزوموزدن گورمک یانلیش و چئلیشکیلی بیر سیاست دیر.\nامید ائدیرم بو دوستوموز اوردو و سپاه ین ایچینده کی تورک لری میللی حرکته قازاندیرماق ایله اونلارین جنایت لرینی و ایرقچیلیغین عمرونون اوزاماسینداکی مخرب نقش لرینیین آراسینداکی فرقلیغا واقیف دیر.","num_words":1175,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":376525.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کیتاب دده قورقود، تورک دونیاسی‌نین باتی بؤلومونده ان تانینمیش و ده‌یرلی اثردیر کی بشریت دونیاسینا باغیشلانمیش و بوتون یئر کوره‌سینده یاشایان اینسان‌لار اوچون ایده‌آللار دونیاسینی تصویره چکمیش و یاشاییشین ده‌یرلی بوجاقلارینی آیدینجاسینا بللندیرمیشدیر.\nکیتاب دده قورقودون یازیلیش دورانی اسلام ظهورونون ایلک یوز ایللرینه باغلانیر؛ آنجاق اوندان چوخ اؤنجه‌لر یارانمیش اولدوغو دا اینانیلیر. بو کیتاب حاققیندا علمی متودلار اساسیندا مختلف عرصه‌لرده آراشدیرمالار ایره‌لی سورولموش و دده قورقود دونیاسی‌نین رمزلری مختلف باخیشلار و گؤروشلرله آچیقلانمیشدیر. بونونلا بئله اونون سوسیال ایده‌آللاری هله آراشدیریلمامیش قالمیشدیر و بو چالیشمانین اساس هدفی بو عرصه‌نی آچیقلاماق، ها بئله آذربایجان تاریخی و فلسفی گئدیشلریله ده باغلیلیغینی گؤسترمکدیر.\nکیتاب دده قورقود مین ایل بوندان اؤنجه یازیلمیشسا دا، اونون حادثه‌لری بوندان داها اؤنجه‌لره گئدیب چاتیر. بلکه ده اوسطوره‌لر زامانینا عاید اولماسی داها ایناندیریجی‌دیر. بورادا یاشایان اینسان‌لارین هوندورلویو بوگونکو عادی اینسان‌لاردان داها بؤیوک، گؤردویو ایشلر خارقه‌لر کیمی نظره گلیر و بیر سیرا دوشونجه‌لره ده توخونماق اولور کی هله اینسان‌ بیلیگی گئنیشلنمه‌میش و دوغال اولایلارین نه دنلری تانینمامیشدیر. بورادا دلی دومرول عزرائیلدن هئچ بیر تصوورو اولمادان، آنجاق بیر اینسان‌ اوره یی اولدوغو اوچون اونون دؤیوشونه چیخیر. تپه گؤز بیر گؤزلو جاناوار یوخ، بلکه بیر اینسان‌ین پری)ملائکه(‌یه نسبت خیانت ائده‌رک – یانی اینسان‌لا پری‌نین یارانیشی‌دیر، آمما گؤر کی نه جنایت‌لر تؤره ده بیلیر. بونلار دوغال بیر اولایلار دئییلدیر، آتجاق اینسان‌ اولغونلوق دورانینی کئچیرمه میش و اؤنوم دوشونجه لریندن یارانمیشدیر. بلکه ده اوسطوره‌لر دونیاسی نین یارادیلمیشلاری دیرلار.\nهله بونلاری دا نظره آلدیقدا، کیتاب دده قورقود چوخ اؤنملی و ده یرلی بیر اثردیر. بیز بو کیتابدا اینسان‌ین ایده‌آللارینی، اؤزه للیکله توپلوم حاققیندا تاپیریق. ان قدیم زامانلاردان بیلگین‌لر، حاکیم‌لر و حکیم‌لر ان ایده‌آل، ان ایسته‌نیلن بیر توپلومو گؤرمک اوچون دوشونجه ایله، قلم ایله و قیلینج ایله چالیشمیشلار. افلاطون بیر اوتوپیا یاراتمیش و اورادا هر بیر اینسان‌ی بیر مهره کیمی اؤزر یئرینده اوتورتموشدور، مقدونیه‌لی اسکندر دونیانی آلیب، بیر اؤلکه ائتمکله بئله بیر اوتوپیانی یاراتماغا جان آتیرمیش! یوسف بالاساغونلو اؤز ده‌یرلی اثری “قوتادغو بیلیک”ده قوتلو بیر توپلومون قایدا –قانونلارینی و اینسان‌لارین نئجه اولدوقلارینی یازیر و تورک سولاله‌لری قاراخانلیلار بئله بیر اؤلکه‌نی یاراتماغا چالیشیرلار. اسلام بیلگین‌لری و سوسیال دوشونجه‌لی عالیم‌لری مدینه فاضله‌نین نئجه بیر توپلوم اولماسی و اینسان‌لارین نه حاللاردا اولدوقلارینی آچیقلاییرلار. نظامی گنجوی کیمی درین دوشونجه‌لی بیر حکیم ده “آرمانشهر” دئیه، بوتون علمی – ادبی بیلگی‌لرینی بیر یئره توپلویوب بشریته تقدیم ائدیر. آنجاق بو ایده‌آللار دونیاسی اولان اوتوپیا، مدینه فاضله یا آرمانشهر، دده قورقود کیتابیندا چوخ گؤزه‌ل و آچیق صورتده تصویره آلینیر و بو، بیر حالدادیر کی هئچ ادعا دا اولونمور.\nدده قورقود کیتابی ۱۲ بویدان یارانمیش، اوندا بیر ملت و بیر خلق یاشاییر کی بیر سیرا اصلی سیمالار اورتاقدیر. قازان خان، باییندیرخان، بورلا خاتون و باشقالاری بیر بویدا یوخ، بلکه بیر نئچه بویدا اشتراک ائدیرلر. بو گؤسته‌ریر کی کیتابین اولایلاری بیر اؤلکه ده اوز وئریر کی خاقانی و خاتونو بللی دیر؛ آنجاق باشقا بویلار گاهدان مستقل بیر سیما اوچون یارانیر. مثلا دلی دومرول بویوندا قازان خان یوخدورسا، آنجاق دده قورقود یوردوندا باش وئریر. دوغرودان دا ۱۲ بویو بیر رومان کیمی بیر – بیرینه باغلاماق اولور. بیر سیرا بیلگین‌لر حقلی اولاراق بونو بیر اوزون تاریخ کیمی بیلیرلر و بیر سیرا آراشدیریجیلار اونون اون اوچونجو بویونون اینمه‌سینی ادعا ائدیرلر.\nکیتاب دده قورقود داستانلاری آذربایجاندا اوز وئرمیش و بوگون ده آذربایجانین هر بیر بوجاغیندان، هر داغیندان و هر دره‌سیندن دده قورقود اییسی گلیر. کیتابدا آدلاری گلن سیمالار هامی اوچون تانیشدیر. حتا داغلار، دره لر، بولاقلار اونلارین آدلارینا دئییلمکده دیر. اوروز داغی، باییندیر داغی، بورلا بولاغی، چیچک بولاغی و باشقا – باشقا آدلار خالقین دیلینده گزیر. دده قورقود مقبره‌سی قوزئیده اولورسا، بورلاخاتون بورادا – اورمودادیر. بیر سیرا اولایلار گؤیچه گؤلونده و یا گنجه ده باش وئرسه ده، بیر سیرا اولایلار قاراداغیمیزدا باش آلمیشدیر. دده قورقود بویلاری مختلف فورمالاردا خالقیمیزین کولتورونه، ذهنینه و ائوینه سوزوب گیرمیشدیر. دده قورقود بویلاری افسانه‌لریمیزده، ناغیللاریمیزدا دا سؤیلنمکده‌دیر. اونون عطری –اییسی و قوخوسو یاشاییشیمیزدا دویولور. اوندا یارانان دونیا بوگون آذربایجان خالقی‌نین دونیاسی‌دیر. بو ایده‌آللار دونیاسیندا آنا محبتی، آتا عشقی، اوغول – بالا، آنا – آتا، ار – قادین سئوگیسی، قهرمانلار دونیاسی، عاشقلر دونیاسی، رزم ایله بزم دونیاسی، بوتون یاخشیلیقلار، گؤزه‌للیکلر، فداکارلیق، درین محبت اینسان‌لار آراسیندا، سئوگی و سئودا، آزادلیق و برابرلیک، وطن سئورلیک، اینسان‌ پرورلیک، اینسان‌لارین مثبت سیمالاری بو دونیادا جانلی –جانلی یاشاییر. قهرمانلار سیماسی فیلسوفلارین بگندیگی و تصویره آلدیغی سیمالاردیر؛ سئوگیلی‌لرین عاشقلرین و معشوقلارین محبتی صاف، تمیز، دوغرو و درین سئوگیدن تؤرنمیش مقدس‌دیر؛ آتالار و آنالار، اوغول – قیزلاری اوچون بؤیوک فداکارلیقلار گؤسته‌رن، ار – قادینلار بیر – بیرینه ان وفالی و فداکار، غنی‌لر همیشه فقیرلرین یادیندا و آج – یالین – چیلپاق اولمایان بیر توپلوم یاراتماق اوچون چالیشماق، هامی ال – بیر اولوب مقدس بیر یولدا دؤیوشمک، یاخشیلیقلارا ده یر وئرمک، پیس خاصیت‌لری آرادان قالدیرماق بو دونیانین اؤزه ‌للیکلری‌دیر.\nدده قورقود کیتابیندا و یا دونیاسیندا پیس بیر اینسان‌لا اوز – اوزه گلمیریک، بگه‌نیلمه‌میش بیر گئدیشی گؤرموروک؛ اوغرولوق، آدام اؤلدورمه، خیانت و . . . بو دونیادا یئری یوخدور. بونلار واردیر، آنجاق دده قورقود دونیاسیندان ائشیکده‌دیرلر و بو یوردون قهرمانلاری – ایگیدلری و قادینلاری اونلارلا دؤیوش اوچون آیاغا قالخیرلار بلکه آنایوردلاریندا بو اؤزه للیک‌لر پوزولماسین. یوخسا بورادا دا قهرمانلار اؤلدورولورلر، یاخشیلارین باشینا مین بیر بلا گلیر، بونلار اولماسایدی اصلا قهرمانلیق دونیاسی یارانمازدی. داها دؤیوشه، ساواشا نه نیاز قالیردی؟\n۱)آنا محبتی – دده قورقود کیتابیندا بوتون بویلاری آنا محبتی بزه‌میشدیر؛ لیریک پارچالاردا آنالار بوتون وارلیقلاریلا اوغلو – قیزا باغلی اولدوقلاری، اونلارین وارلیغینی اؤز عؤمورلریندن واجب و عزیز اولدوغونو یوکسک محبت ترانه‌لری ایله سؤیله نیلیر. آنا هیجانی، آنا محبتی جوشغون و دورو وارلیغیندان قالخاراق درین اجتماعی – حیاتی معنانین احاطه‌سینده هیجان مقامیندا اؤزونه یئر تاپیر. بورادا داستانلار بویو و شعر اوزونو آنا طبیعتی‌نین حسی، احساسی دورومو افاده ائده‌ن بدیعی لوحه‌لر یارادیر. آنا محبتی بو لوحه‌لرین اساس موضوعودور، بو محبت نه خارقه‌لر کی یاراتمامیش!؟ ان بؤیوک قهرمانلار بو محبتدن ائله گوج آلیرلار کی هوندور حیوانلاری قالخیزیب یئره چالیرلار؛ ان غدار دوشمنی باسیرلار و مقدس آرزیلاری دیریلدیرلر. دده قورقود کیتابیندا اولان آنا محبتی، هئچ بیر اوتوپیادا بئله گؤزه‌ل و اینسان‌ی صورتده گؤسته‌ریلمه‌میشدیر. بورادا ان گؤزه ل و ائیته‌تیک ایده‌آللارین تجسومونو گؤرمک اولور.\n۲)قهرمانلار بورادا ایده‌آل یوللار اوچون دؤیوشورلر؛ ساواشیرلار و ان گؤزه‌ل قهرمانلیقلار صحنه‌لری یارادیرلار. فداکارلیق، اینسان‌ شجاعتی، اینسان‌ جسارتی الهی بیر گوجه یاخینلاشیر. دوغروسو دا بودور کی خالق یارادان اوتوپیا، تکجه بیر بیلگینین یارادیشیندان گؤزه‌ل و دولغون اولور. قهرمان گوجلو اولاراق، جسارتلی اولاراق، پیسلیک‌لره قارشی، ظولمه، ظولمته، جهالته، جنایته، خیانته قارشی مبارزه‌یه چیخیر و خالق ایسته‌یی، قهرمانین غلبه‌سی‌دیر و بئله ده اولور. بو، ایده آل دونیادیر.\n۳) سئوگی – محبت دونیاسی، اینسان‌ین یارانیش نه‌دنی کیمی تعریفله‌نیر و نه گؤزه‌ل بدیعی اؤرنک‌لر وئریر. اوغلان قیزدان اؤتور فداکارلیق ائدیر و قیز اوغلاندان اؤتور. ار، قادینی اوچون جاندان اسیرگمه‌ییر و قادین اری اوچون. آتا و آنا اوشاقلاری نین محبتی یولوندا بوتون وارلیقلارین قورویورلار، اوغلان – قیزلار دا آتا – آنالاری اوچون ان بؤیوک سایغینی بسله‌ییب هئچ بیر زاد و شئی ایله ده‌ییشمیرلر. جانلی صحنه‌لری دده قورقود کیتابیندا اوخویاندا هر اوخوجونون توکلری بیز – بیز دایانیر.\n۴) بورادا هامی باشی اوجا یاشامالی‌دیر. آرادا هئچ بیر ظلم، خانلیق، زوراکیلیق یوخدور. هامی آزاد یاشاییر. آزادجاسینا یوردون آبادانلیغی؛، خالقین رفاهی اوچون چالیشیر. زامانی گلنده هامیسی ال بیر اولوب بیرگه چالیشیرلار، دؤیوشورلر، توی توتورلار، یاسلاردا بیرگه یاشیرلار. بورا دده قورقود دونیاسی‌دیر. آذربایجان ایده آللار دونیاسی.\n۵)بورادا ایگیدلرله قادینلارین فرقی یوخدور؛ ایگید ده دؤیوشه چیخیر، زحمتلره قاتلانیر، آنجاق سئویب سئویلیر ده. قادین دا ایگیدله چیگین چیگینه دؤیوشه چیخیر، زحمتلره قاتلانیر، حتا سئویب سئویلمک حاققینی الدن وئرمیر. بیر سیرا بویلاردا – قانتورالی بویوندا – سالجان خاتون اؤز ایگیدیندن ده دؤیوشکن، هر ایشده اوندان قاباق حاضر اولان بیر قادین دیر. سئوگی و سئودا آلانیندا دا قانتورالیسدان دالا قالمیر. بو دا دده قورقود دونیاسی‌نین ان ده‌یرلی اؤزه‌للیکلریندن‌دیر.\nدوغرودان بو دونیا ایله – دده قورقود دونیاسی ایله کوراوغلو یارادان اوتوپیادا – چنلی بئلده بنزه‌رلیکلر نه قده‌ر یاخیندیر؟ چنلی بئلده قهرمانلار وار گوجلریله دؤیوشه قالخیرلار، زحمتلره قاتلانیرلار، سئویب سئویلیرلر. بورادا ایگیدلرله قادینلار بیردیرلر. محبت دالغالانیر، دؤیوش وقتی دؤیوش، توی زامانی توی، یاس وقتی ده یاس توتولور. آنجاق هامی بیردیر. کوراوغلو باشقا دلیلرله بیر اوتوروب، بیر یئییب – ایچیر، اونلارلا بیرگه ده چالیشیر، دؤیوشور و سئویشیر. نگار دا کوراوغلودان دال قالان دئییل!\nدده قورقود دونیاسی نین قایدا – قانونلاری کوراوغلونون چنلی بئلینده داوام ائدیر. بو داوام قیریلمامیش، هله آذربایجان ایده‌آللار دونیاسی‌دیر! . . . (آردی وار)","num_words":1883,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":321564.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوروپانین جنوبوندا یئرلَشن بیر اؤلکه دیر.[۱۰] بوسنییا و هرزقووین (شابلون:Lang2، (صربجه:Босна и Херцеговина, БиХ‎)) — بالکان یاریماداسینا یئرلَشن کونفدراتیو دؤولت.اؤلکه بیر بۆتونو میدانا گتیره‌ن اۆچ ائتنیک قروپا ائو صاحب‌لیگی ائتمک‌ده‌دیر: بوشناکلار، صربلر و کروْواتلار. اینگیلیسجه‌ده و داها بیر چوْخ دیل‌ده ائتنیک شخصیت گؤز قارشی‌سین‌دا تۇتولمادان بۆتون بوسنییا-هرزوقووینا خالقینا بوسنییالی دئییلیر. آنجاق تورکجه‌ده تاریخ‌دن گلن یاخین‌لیق‌دان اؤتری بوسنییالی دئییلدیی وا بوشناکلار یعنی بوسنییالی موسلمانلار لوغتی نظرده توتولار. آیریجا اؤلکه‌ده بوسنییالی و یا هرزوقووینالی اوْلماق دا آیری ائتنیک شخصیتی وورغولاماق اۆچون ایستیفاده ائدیلر. بوسنییالییام دئمک موسلمانام دئمک‌دیر. هرزوقووینالی دئمک کروْواتام دئمک‌دیر. اؤلکه اداره باخیمین‌دان ایکی عئینی دؤولت‌چی‌لییه بؤلونموش وضعیت‌ده‌دیر. بونلار، بوسنییا-هرزوقووینا فدراسییاسی و صرب جومهوریتی‌دیر.\nBosnia and Herzegovina\nBosna i Hercegovina\nБосна и Херцеговина\nبایراق\nمیلی نیشان\nمیلی مارش:\nDržavna himna Bosne i Hercegovine\nNational Anthem of Bosnia and Herzegovina\nفایل:Bosnia and Herzegovina anthem.ogg\nپایتخت\nو بؤیوک شهری\nSarajevo[۱]\n43°52′N 18°25′E \/ 43.867°N 18.417°E \/ 43.867; 18.417\nOfficial languages\nBosnian,\nCroatian and\nSerbian (de facto)\nNone (de jure)\nاتنیک قروپلار\n(2013 census[۲])\nsahib xn NN des as SS\nse zoom PSD sseanmoi\nse as ses NN km titeew\nدمونیم(لر)\nsahib xn NN des as SS\nse zoom PSD sseanmoi\nse as ses NN km titeew\nدؤولت\nFederal parliamentary\nجومهوریت[۳]\n• High Representative\nValentin Inzkoa\n• Chairman of the Presidency\nMladen Ivanićb\n• Members of the Presidency\nDragan Čovićc\nBakir Izetbegovićd\n• Prime Minister\nDenis Zvizdić\nقانون اوقانی\nParliamentary Assembly\n• یوخاری مجلیس\nHouse of Peoples\n• آشاغی مجلیس\nHouse of Representatives\nEstablishment history\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (127th)\n• سو (%)\n0.8%\nجمعیت\n• 2013 census\n3,531,159[۴]\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value).\nجی‌دی‌پی (PPP)\n2016 تخمینی\n• جمعی\n$41.127 billion[۵]\n• آدام‌باشی\n$11,647[۵]\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n2016 تخمینی\n• جمعی\n$16.306 billion[۶]\n• آدام‌باشی\n$4,617.75[۶]\nجینی (2013)\n36.2[۷]\nاورتا\nاچ‌دی‌آی (2014)\n0.733[۸]\nیوخاری · 85th\nپول واحیدی\nConvertible mark (BAM)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+1 (CET)\n• یای (دی‌اس‌تی)\nUTC+2 (CEST)\nتاریخ فورمتی\ndd. mm. yyyy. (CE)\nسوروجولوک طرفی\nright\nتیلفون کودو\n387\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nBA\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.ba\nNot a government member; the High Representative is an international civilian overseer of the Dayton peace agreement with authority to dismiss elected and non-elected officials and enact legislation.\nChair of current presidency (صرب‌‌لر)\nCurrent presidency member (کوروات‌لار)\nCurrent presidency member (Bosniak)\nاؤلکه‌نی، شیمال، غرب و جنوب‌دان کروواسی، شرق‌دن صربیستان، یئنه جنوب‌دان مونتنقرو چئویرمک‌ده، آدریاتیک دنیزینه ایسه نم شهرینین تاپیلدیغی یئرده یالنیز ۲۰ km-لیک (لیمانی اوْلمایان) بیر ساحلی واردیر. اؤلکه‌نین جوغرافیاسی مرکز و جنوب‌دا داغ‌لیق، شیمال-غرب‌ده تپه‌لیک، شیمال-شرق‌ده دوزلوک بیر خصوصیّت سرگیلییر. دؤولتین باشکندی و ان بؤیوک شهری سارایبوسنا، بیر چوْخ یۆکسک داغلا اترافلانمیش‌دیر. بۇ جوغرافی خصوصیتین‌دن اؤتری شهر قیش توریزمینه الوئریش‌لی‌دیر و ۱۹۸۴ قیش اوْلیمپیادالارینا ائو صاحب‌لیگی ائتمیش‌دیر.\nاؤلکه‌نین اکثریتینی اؤرته‌ن بوسنییا بؤلگه‌سین‌ده ایلیمان یئر ایقلیم گؤرولر، بۇ بؤلگه‌ده یایلاری ایستی، قیشلاری قار یاغمورلو و سویوق‌دور. اؤلکه‌نین جنوب ساحللرین‌ده‌کی داها کیچیک هرزوقووینا بؤلگه‌سین‌ده ایسه تیپیک آرالیق دنیزی ایقلی‌می گؤرولر. بوسنییا-هرزوقووینا طبیعی قایناقلار باخیمین‌دان دا زنگین بیر اؤلکه‌دیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ آدین آدین اتیمولوژی(دیلین کؤکلرینی آراشدیرما بیلیم)\n۲ تاریخ\n۳ جوغرافیا\n۳.۱ ایقلیم\n۴ شهرلر\n۴.۱ اینضیباطی اراضیلر\n۴.۲ بوسنییا و هرزقووین فدراسییاسی\n۴.۳ صرب جومهوریتی\n۴.۴ برچکو دایره‌سی\n۵ حکومت\n۶ سیاست\n۷ برچکو دایره‌سی\n۸ خاریجی علاقه‌لر\n۹ سیلاح‌لی قوه‌لر\n۱۰ ایقتصادیات\n۱۱ داشینما و کوممونیکاسییالار\n۱۲ دموقرافییا\n۱۲.۱ میللتلر\n۱۳ دیل\n۱۴ دین\n۱۵ ایستینادلار\n۱۶ خاریجی کئچیدلر\n۱۷ قایناق‌لار\n۱۸ گؤرونتولر\nآدین آدین اتیمولوژی(دیلین کؤکلرینی آراشدیرما بیلیم) دَییشدیر\nبوسنا چایینین و ماجار دیلین‌ده \"هئرسئق\" (\"بویئوودا\" دئمک‌دیر) سؤزون‌دن یارانمیش‌دیر.\nتاریخ دَییشدیر\nآرالیق دنیزی ساحلین‌ده‌کی دیگر شهرلر کیمی بوسنییادا تاریخ سهنه‌سین‌ده‌کی یئرینی روم ایمپراتورلوغو ایچریسینده ‌ گؤتورموش‌دور. روم ایمپئراتورلوغونون چؤکوشون‌دن سوْنرا بوسنییانین رهبرلیگی ۱۲۰۰-جو ایللرده موستقیللیینی الده ائد‌نه قدر مۆختلیف روللارا ال دییشدیرمیش‌دیر. موستقیللیینی ۲۶۰ ایلده‌ن چوْخ بیر مدت قورویان بوسنییا کرال‌لیغی بۇ مدت بویونجا ماجارلار و صربلره قارشی تورپاقلارینی مۆدافیعه ائتمک مجبوریتین‌ده قالمیش‌دیر.\n۱۴۶۳-جو ایلده عثمانلی ایداره‌سی آلتینا کئچه‌ن بوشناکلار عئینی زامان‌دا موسلمان‌لیغی دا منیمسمیش‌دیر. موسلمان‌لیغی قبول ائد‌ن بوشناکلارین دینی عهده ‌چی‌لیکلرینی یئرینه یئتیرمه‌سینه ایجازه وئره‌ن عثمانلی ایداره‌سی بوسنییا تورپاقلارین‌دا تیکدیی یاپیسال(ساختار)لار و مسجیدلرله عئینی زامان‌دا بوشناکلارین عنعنه‌لری ایله مدنیتینه ده تأثیر ائتمیش‌دیر. ۱۸۷۸-جی ایله قدر داوام ائد‌جک اوْلان عثمانلی ایداره‌سی آلتین‌داکی دؤورده چوْخ چوْخ بوشناک عثمانلی ایداره‌سین‌ده، دؤولت رهبرلیین‌ده اهمیت‌لی وظیفه‌لره گتیریلمیش‌دیر. ضعیفله‌یه‌ن عثمانلی ایمپراتورلوغوسینی پارچالاماغا قرار وئره‌ن موتتفیقلرین مالی چتین‌لیکلر ایچری‌سین‌ده‌کی ایستانبولا نشر تضییقی نتیجه‌سینده بوسنییاداکی عثمانلی ایداره‌سی دؤیوشولمه‌دن، ایستول باشین‌دا سوْنا چاتاراق اوتریش-ماجاریستان ایمپئراتورلوغونون ایداره‌سینه کئچمیش‌دیر.\n۱۹۱۸-جی ایله قدر سوره‌جک اوْلان اوتریش-ماجاریستان ایمپر��تورلوغو ایداره‌سی آلتین‌داکی دؤورده اؤلکه یئنی‌دن قۇرولوشلان‌دیریلاراق چؤکمک‌ده اوْلان عثمانلی ایمپراتورلوغو ایداره‌سی آلتین‌داکی دؤورون سوْنلارین‌دا یاشادیغی چتین‌لیکلردن اۇزاقلاشاراق ریفاها قوووشاجاق. بۇ اینکیشافلارین بؤیوک صربیستان قۇرولماسینی مقصد قویان روسیه نین مالی دستیی ایله رئاللاشدیغی شوبهه‌سیزدیر. بوسنییاداکی موسلمان نۆفوس ون عثمانلی ایداره‌سی آلتین‌داکی دیگر تورپاقلارا کؤچو و اوْنلارین ترک ائتدیی یئرلره صربلرین یئرله‌شمسیله بوسنییاداکی ائتنیک قۇرولوشون دییشمه‌سی بۇ دؤورده یاشانمیش‌دیر.\n۱۹۱۸-۱۹۴۱-جی ایللر آراسینداکی دؤور یوقوسلاوییانین ایچ قاریشیق‌لیقلاری و دؤیوشله کئچمیش‌دیر. ۱۹۴۱-۱۹۴۵-جی ایللری آراسینداکی ایکینجی دونیا دؤیوشو اثناسیندا نازیلار یوقوسلاوییانی ایشغال ائد‌رک سلووئنیانی آلمان، کروواسینی، ایتالیایا و ماکئدونییانی بولقاریستانا باغلایاراق خصوصیله یهودی و قاراچیلارا قارشی بیر ائتنیک تمیزلیک حرکتینه گیریشه‌رک توْپلاما دوشرگه‌لرین‌ده مینلرله اینسانی اؤلدوردولر.\n۱۹۴۵-۱۹۹۰-جی ایللر آراسینداکی سویوق دؤیوش دؤورونون ۳۵ ایللی تیتونون رهبرلیگی آلتیندا کئچدی. بۇ دؤورده بوسنییا – هرزوقووینانین سرحدلری ۱۹۱۸ اوّلی دؤن‌دو و بوشناکلار مدنی شخصیتلرینه یئنی‌دن قوووش‌دولار. غربین دستیی ایله یوقوسلاوییادا دؤیوشون ایزلری تئز سیلین‌دی. غرب‌لی اؤلکه‌لر یوقوسلاوییانی یالنیز ایقتیصادی دئییل عئینی زامان‌دا عسگری و سیاسی ساحه‌ده ده دستکله‌دی. ۱۹۷۰-جی ایللرده سووت موداخیله‌سی ریسکی ایله قارشیلاشیلدیغین‌دا آمریکا بیرلشمیش دؤولتلری یوقوسلاوییانی مۆدافیعه ائتمک اۆچون نۆوه گۆجه مراجعت ائده بیلجیینی آچیقلادی. سویوق دؤیوشون سوْنا چاتماسی و سوْنا چاتان کومونیست رژیمله بیرلیک‌ده پارچالانان سووتلر بیرلیین‌دن یوقوسلاوییادا تأثیرله‌ن‌دی.\n۱۹۸۶-۱۹۹۲-جی ایللر آراسیندا یاشانان قان‌لی وطنداش محاربه‌لرینین سوْنراسین‌دا یوقوسلاوییا پارچالان‌دی. حَددیندن آرتیق میللیت‌چی سلوبودان میلوسهئویجه و اوْنون دستکلدیی خادیملر طرفین‌دن بؤیوک سئربیاس(ن)ı قورما خیاللاری ایله سیستئماتیک بیر سویقیریم رئاللاشدیریل‌دی. بۇ دؤورده ۱۰.۰۰۰ین اۆزرینده بوشناک حیاتینی ایتیردی. صربلرین باشدا سارایبوسنا اوْلماق اوزره ایحاطه ائتمه آلتیندا توتدوغو شهرلری بومبالاماسینا، سنیپئر آتشی ایله گوناه‌سیز وطنداشلاری اؤلدورمه‌سینه، باشدا ضیالیلار اوْلماق اوزره سئچیلمیش کسلرین توْپلاما دوشرگه‌لرین‌ده اؤلدورولمه‌سی ایله رئاللاش‌دیریلان ائتنیک تمیزلیک حرکتینه غرب‌لی اؤلکه‌لر اۇزون مدت لازیم اوْلان تئپکینی گؤسترمه‌یه‌رک سویقیریما تاماشاچی قالدی.\n۱۹۹۲-جی لین فوْریهین‌دا موستقیللیینی اعلان ائد‌ن بوسنییا – هرزوقووینا ۷ آوریل ۱۹۹۲-جی ایلده ده آمریکا بیرلشمیش ایالتلری و دیگر غرب‌لی اؤلکه‌لر طرفین‌دن تانین‌دی و ۲۲ مئی ۱۹۹۲-جی ایلده بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتینا قبول ائدیل‌دی.\nبوسنییاداکی دؤیوش ۱۹۹۲-جی ایلین یازین‌دا باشلادی. بوسنییانین قوزئینی هدف آلان هوجوملارین آماچ بۇ بؤلگه‌لردن بوشناک و کروْواتلاری اۇزاقلاش‌دیراراق صرب دؤولتینی قورماق ایدی. صربلرین بۇ هوجوملاری بؤلگه‌ده‌کی دیگر ائتنیک قروپلار اۆچون تام بیر فلاکته چئوریلدی.\nدؤیوشون ایلک آیلارین‌دا شرق‌ده‌کی چوْخ چوْخ بوشناک شهری صربلرین هوجوملاری نتیجس(ن)i آسانجا دۆشدو. آنجاق شهری چئویره‌ن تپه‌لرین‌ده کؤمییله سرئبرئنیزکا هوجوملارا قارشی اؤزونو موفقیتله مۆدافیعه ائتدی.\n۱۹۹۳-جو ایلده بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی آلتی مسکونلاشما واحیدینی \"اعتیبارلی بؤلگه\" اعلان ائتدی، سرئبرئنیت‌سادا بونلاردان بیری ایدی. مقصد سرحدلری قورونا بیلر حالا گتیره‌رک باریش اۆچون گؤروشوله بیلر بیر زمین یاراتماق ایدی. کؤمکلرین اعتیبارلی بؤلگه‌لره چاتدیریلماسی گون‌ده‌مه گلینجه بۇ تطبیق ایشغال‌چی-تجاووزکار گۆجلرله بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی عسگرلرینین ایشداش‌لیق ائتمه‌سینی طلب ائد‌رک آماچ ایله تام بیر تزاد میدانا گتیرر حالا گلدی\n۱۹۹۵-جیلین مئی یاین‌دا صربلر سارایبوسناداکی ایحاطه ائتمیی شیددتلندیردی و ناتو صربلره قارشی هاوا هوجومو تشکیل ائدیل‌دی. بونا میسسیللئمئ اوْلاراق صربلر ۶ اعتیبارلی بؤلگه‌نی بومبالایاراق ۳۰۰ بیرلشمیش میللتلر عسگرینی گیروو گؤتوردو. جۇلای ۱۹۹۵-جی ایلده گئنئرال ملادیج امرین‌ده‌کی صرب گۆجلری سرئبرئنیزکاداکی هولندلی بیرلشمیش میللتلر گۆجلرینی تسیرسیز حالا گتیره‌رک شهری هدف آلدی. تخمیناً ۲۵،۰۰۰ بوشناک صرب حده‌سی اۆزرینه شهری ترک ائد‌رک بیر باشقا اعتیبارلی بؤلگه اوْلان پوتوجارییه چات‌دی. ۵۰۰۰ موهاجیرین دوشرگه‌یه گیرمه‌سینین آردین‌دان هولندلی باریش گۆجو عسگرلری دوشرگه‌نین دولدوغونو بیل‌دیره‌رک دوشرگه‌نین گیریشینی باغلادی. بۇ حادثه، دوشرگه‌نین یاخینلارین‌داکی تخمیناً ۲۰،۰۰۰ بوشناغین صربلرین اؤلوم حده‌سینه قارشی ساوونماسیز قالماسینا یولاچتی. صربلر بؤلگه‌ده‌کی بوشناکلاری چیخارماغا باشلادیغین‌دا هولندلی بیرلیکلر موداخیله تاپیلمادی، حتی عملیّاتلارین دوز بیر شکیل‌ده رئاللاشدیریلماسی اۆچون تشکیلات‌دا کؤمک‌چی بئله اوْلدو. قادین و اۇشاقلار آیریلدیق‌دان سوْنرا عسگرلیک چاغینا گلمیش اوْلان کیشیلر آوتوبوسلارا میندیریلدیک‌دن سوْنرا دوشرگه‌نین یاخینین‌دا گولله‌یه دوزوله‌رک اؤلدورول‌دو. ایکینجی دونیا دؤیوشون‌دن سوْنراکی بۇ ان بؤیوک سویقیریم‌دا ۱۰ – ۱۵ مین بوشناکین قتل ائدیلدیی ادعا ائدیلمک‌ده‌دیر. قیزیلخاچ صلاحیت‌لیلری بۇ حادثه‌لر اثناسیندا ۷.۵۰۰ آدامین ایتدیینی بیلدیرمیش‌دیر.\nجوغرافیا دَییشدیر\nایقلیم دَییشدیر\nبوسنا-هرزوقووینادا یئرلی ایقلیم حاکم‌دیر. هاوا ایستی‌لیکلری، ان ایستی آیلار اوْلان جۇلای و آگوست‌دا ۳۰ درجه‌یه قدر چیخارکه‌ن، ان سویوق گونلر ایسه، دسامبر\nو ژانویه آیلارین‌دا یاشانماق‌دا و ایستی‌لیک -۲۰ درجه‌یه قدر دۆشمک‌ده‌دیر. عومومیتله ۴ فصل بول یاغیش آلان\/ساحه اؤلکه‌ده ان یاغیش‌لی آی ژۇئن (۱۱۰-۱۱۵ مم)، ان قوراق آی ایسه دسامبر\nدیر (۴۰-۷۰ مم). اؤلکه‌نین جنوب-غرب سئقمئنتین‌ده و نئرئتوا وادی‌سین‌ده آرالیق دنیزی ایقلی‌می گؤرولر. بۇ بؤلگه‌لرده مئیوه-تروز باغچالاری، اۆزوم باغلاری واردیر. حئیواندارلیق ایسه، اؤلکه‌نین بۆتونون‌ده ائدیلمک‌ده‌دیر.\nباش‌لیجا چایلاری اۇنا، سنه، درینا، سووا، بوسنییا و موستار کؤرپوسونون آلتین‌دان آخان نئرئتوادیر.\nباش‌لیجا طبیعی قایناقلاری کؤمور، دمیر، بوکسیت، مانقان، مئشه‌لر، میس، خروم، سینک، گولله، دۇز، باریت، آسبست، کاولین و گیپس‌دیر.\nاؤلکه‌ده‌ک�� الاوس(ن)ایله بیلر تورپاقلارین نیسبتی %۱۴، اوْتلاق و مئرالارین نیسبتی %۲۰، مئشه و آغاج‌لیق ساحه‌لرین نیسبتی %۳۹، دیگر تورپاقلارین نیسبتی ده %۲۷'دیر. سولانا بیله‌ن اراضی ۲۰ کم۲دیر.\nشهرلر دَییشدیر\nاساس مقاله: بوسنییا و هرزوقووینا شهرلرینین سیاهی‌سی\nاینضیباطی اراضیلر دَییشدیر\nدؤولت آیری فعالیّت گؤستره‌ن بوسنییا و هرزقووین فدراسییاسی،صرب جومهوریتی و برچکو دایره‌سین‌دن عبارت‌دیر.\nبوسنییا و هرزقووین فدراسییاسی دَییشدیر\nبوسنییا و هرزقو\nاۇنسک-سان\nپوساو\nتوزلا\nزئنیت‌سا-دوبوی\nبوسنا-پودرین\nاوْرتا بوسنییا\nهرزقووین-نرتوان\nغربی هرزقووین\nسارایوو\nغربی بوسنییا\nصرب جومهوریتی دَییشدیر\nصرب جومهوریتی ۷ بؤلگه و ۶۳ بلدییه‌دن عبارت‌دیر.\nبانیا-لوکا\nدوبوی\nبیئلینا\nزوورنیک\nسارایئوو-رومنییا\nفوچا\nتربینیئ\nبرچکو دایره‌سی دَییشدیر\nحکومت دَییشدیر\nعالی قانونوئریجی اوْرقان – میلّی پالاتا؛ خالق پالاتاسی.\nسیاست دَییشدیر\nسیاسی پارتییالار:\n. دموکراتیک حرکات پارتییاسی، رهبری S.Tixiچ؛\n. بوسنییا و هرزقووین اۇغرون‌دا پارتییا، رهبری س.خلیلوویچ؛\n. دموکراتیک خالق اتفاقی (بوسنییالیلار)، رهبری F.Abdایچ؛\n. دموکراتیک کروْوات بیرلیگی، رهبری B.Kolak؛\n. صرب دموکرات پارتییاسی، رهبری D.Kaviچ؛\n. بوسنییا و هرزقووین سوسیال – دموکراتیک پارتییاسی، رهبری Z.Laqumciya.\nبرچکو دایره‌سی دَییشدیر\nبرچکو دایره‌سی عئینی زامان‌دا هم بوسنییا و هرزقووین فئدئراسییاسینین هم ده صرب جومهوریتی ترکیب حیصّه ‌سی‌دیر.\nخاریجی علاقه‌لر دَییشدیر\nسیلاح‌لی قوه‌لر دَییشدیر\nایللیک حربی خرجلر – ۲۳۴،۳ ملن. دول. (۲۰۰۴)\nایقتصادیات دَییشدیر\nایخراجات: پالتار، کیمیوی ماده‌لر، مئبئل.\nایدخال: ماشین و آوادان‌لیقلار آلیجی تلاباتی ماللاری، ارزاق ماللاری.\nداشینما و کوممونیکاسییالار دَییشدیر\nدموقرافییا دَییشدیر\n۲۰۰۷-جی ایلین ژۇئن آیینین ۳۰ – نا اوْلان رسمی تخمینلره اساساً اؤلکه‌ده ۳.۸۴۲.۹۴۲ نفر اهالی یاشاییر.[۱۱]\nمیللتلر دَییشدیر\nبوشناکلار ۴۸% (۲.۱۸۴.۹۶۰)\nصربلر ۳۷،۱% (۱.۶۸۴.۲۴۰)\nکروْواتلار ۱۴،۳% (۶۳۷.۰۰۰)\nدیل دَییشدیر\nبوشناک دیلی، صرب دیلی، کروْوات دیلی\nدین دَییشدیر\nایسلام ۵۱% (۲.۳۲۱.۵۲۰)\nمسیحیّت ۴۷% (۲.۱۳۹.۴۴۰)\nموسلمانلار – ۴۰% پراووسلاولار – ۳۱% کاتولیکلر و پروتئستانتلار – ۱۹%\nایستینادلار دَییشدیر\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Constitution وارد نشده است\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Popis2013 وارد نشده است\n^ CIA.\n^ \"Bosnia releases disputed census results\". Politico. 1 July 2016. http:\/\/www.politico.eu\/article\/bosnia-releases-disputed-census-results\/. Retrieved 1 July 2016.\n^ ۵٫۰ ۵٫۱ Report for Selected Countries and Subjects.\n^ ۶٫۰ ۶٫۱ Bosnia and Herzegovina. International Monetary Fund. یوْخلانیلیب5 October 2015.\n^ Distribution of family income – Gini index. The World Factbook. CIA. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-07-23. یوْخلانیلیب1 September 2009.\n^ Human Development Report 2015. United Nations (2015). یوْخلانیلیب14 December 2015.\n^ Peace Implementation Council, High Representative for Bosnia and Herzegovina, Constitutional Court of Bosnia and Herzegovina#Composition of the court, European Union Police Mission in Bosnia and Herzegovina, EUFOR Althea\n^ Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook:ٍ Europa\n^ بوسنییا و هرزوقووینا دؤولت آمار آگئنت‌لیگی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-12-10. یوْخلانیلیب2016-11-03.\nخاریجی کئچیدلر دَییشدیر\nآگئنجی فور ایستاتیستیجس اوْف بوسنی و هرزقووین : دئموگراپهی Archived 2009-10-04 at the Wayback Machine.","num_words":3161,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.034,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":102042.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سولدوتنا، آلاسکا (اینگیلیسجه: Soldotna, Alaska) آمریکانین آلاسکا ایالتیندا یئر آلان بیر شهردیر و ۱۹ کیلومتر موربّع ساحه سی وار. ۲۰۱۰-جی ایلين نۆفوس ساییمی اساسیندا ۴۱۶۳ نفر و اها‌لی سیخلیغی ۲۴۳٫۰۴ اینسان کیلومتر موربّع دیر. سولدوتنا دنیز سئوییه‌سیندن ۳۲ متر اۇجالیقیدا یئرلشیر.\nسولدوتنا، آلاسکا\nشهر\nLocation of Soldotna, Alaska\nموختصاتلار: 60°29′12″N 151°4′31″W \/ 60.48667°N 151.07528°W \/ 60.48667; -151.07528موختصات: 60°29′12″N 151°4′31″W \/ 60.48667°N 151.07528°W \/ 60.48667; -151.07528","num_words":103,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.064,"special_characters_ratio":0.416,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":42865.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Öğretmen Ve 99 Qardash -Ramiz Abdullayev-Çevirmenler-Gülsüm Gülmez ( Bütün).-Hüseyin Şerqiderecek (Soytürk)-2020-140s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nÖğretmen Ve 99 Qardash -Ramiz Abdullayev-Çevirmenler-Gülsüm Gülmez ( Bütün).-Hüseyin Şerqiderecek (Soytürk)-2020-140s\n252\n0\n2024\/3\/27\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 2056 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38715 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":343,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.228,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":37300.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۹ خورداد، ایران تقویمینده ایلین ۸۱-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۲۸۴ گۆن (نورمال ایل) یا ۲۸۵ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":295263.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عرب خیلافتی خیلافته باشچیلیق ائدن شخص خلیفه‌ آدلانیر. محمدین وفاتیندان ۱۳. یوز ایل موغول یوروشونه قدر عرب دۆنیاسیندا رسمی دؤولت‌چی‌لیک ایداره اۆصولو کیمی ایشله‌نمیش، داها سوْنرال��ر ایسه بیر سیرا موسلمان دؤولتلرینده سیاسی ایدولوژی معناسینی داشیمیش‌دیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ خیلافت آنلاییشی\n۲ تاریخی\n۳ اومویلر خیلافتی\n۴ عباسی خلافتی\n۵ کورداوفا خیلافتی\n۶ فاطمی خلافتی\n۷ عثمانلی ایمپیراتورلوغو\n۸ خیلافت‌ده ایقتصادیات\n۹ خیلافت‌ده مدنیت\n۹.۱ خیلافت‌ده ادبیات\n۹.۲ خیلافت‌ده اینجه صنعت\nخیلافت آنلاییشی دَییشدیر\nخیلافت دۆشونجه‌سی داها چوْخ ایسلامین سونی قانادیندا قبول ائدیلمیشدیر. شیعه قانادی سونی قانادین قبول ائتدیی خیلافت ایداره اۆصولونو تانیمیر و اوْنا عکس اوْلاراق ایمامت دینی دؤولت‌چی‌لیک دۆشونجه‌سینی قبول ائدیر، باخمایاراق کی، بئله بیر دینی دؤولت‌چی‌لیک ایداره‌سی تاریخ‌ده اوْلمامیش‌دیر. خلیفه ایلک اوّل سئچکی اساسیندا تعیین ائدیلسه‌ده، امویلر حاکمیّته گلدیک‌دن سوْنرا سلطنت شکلینی آلمیشدیر. عباسیلر سولاله‌سینین ۱۰. یوز ایلده ضعیفلمه‌سینه قدر دؤولته باشچیلیق ائدن خلیفه‌لر داها سوْنرا ایسلام دۆنیاسیندا روحانی رهبر روْلونا مالیک اوْلموشلار.\nتاریخی دَییشدیر\n۶۳۲-جی ایلده محمد وفات ائتدی. اوْ وفات ائدن‌دن سوْنرا عرب فتحلری گئنیشلندی. عربلرین ساواش فتحلری‌نین اۇغورلارینا سبب اوْلان عامیللر ایچریسینده ‌ بیزانس ایله ایران آراسیندا اۇزون ایللر گئدن ساواش‌لر هر ایکی طرفین ضعیفلمه‌سی، عرب قوشونلاریندا دؤیوش‌چولرین، اؤزل ایله هیز‌له حرکت ائدن سوواریلرین سایینین چوْخ‌لوغو، اساساً ده بیزانس و ایران اهالیسینین آغیر وئرگیلردن آزاد اوْلماق اۆچون داها عدالت‌لی دؤولت‌چی‌لیک و سوسیال سیاست یورودن موسلمانلارا خیلاسکار کیمی باخاراق، اوْنلارین طرفینه کئچمه‌سی تاریخچیلرین دیقّتین‌دن یایینمامیش‌دیر.\nخلیفه ابو بکر (۶۳۲-۶۳۴)، عمر بن خطاب (۶۳۴-۶۴۴)، عوثمان (۶۴۴-۶۵۶) دؤورونده فوتوحات ساواش‌لری گئنیشلندی. بیرینجی خلیفه و محمد پیغمبرین واریثی ابو-بکرین دؤورونده سوریه و ایرانین فتحینه باشلاندی. عمر سوریه، عیراق و میصریین فتحینی باشا چاتدیردی. ۶۳۶-جی ایلده باش وئرن یرموق دؤیوشونده بیزانس، ۶۳۸-جی ایلده قادیسیه یاخینلیغیندا ایران قوشونو مغلوب اوْلدو. خلیفه عمرین دؤورونده ایسلام دینی ایرانا، سوریهیا، میصره و لیویانین تاریخی ویلایتی بنقازییه یاییل‌دی. عمرین واختیندا تشکول تاپماغا باشلامیش عرب موسلمان ایمپراتورلوغونون بۆتون اساس اینضیباطی-حۆقوقی تسیساتلاری و ایلک نؤوبه‌ده اوْنون وئرگی-روسوم سیستمی مویینلش‌دیری‌له‌رک قانونیلشدیریلمیش‌دیر. ۶۳۸-جی ایلده قودس ایلحاق ائدیله‌رک موسلمان شهرینه چئوریلدی. ۶۴۲-جی ایلده ناهاوند ووروشماسیندا موسلمانلار ساسانی ایمپراتورلوغوسینی چتین دۇرومه سالدیلار. ایرانین باشکندی مداین ۴ آی محاصره‌ده قالدی. مداین (کتسفون) ۶۵۲-جی ایلده توتول‌دو و ساسانیلر دؤولتینه سوْن قویول‌دو.\nعرب خیلافتی‌نین ۲-جی دؤورو ۶۶۱-۷۵۰-جی ایللری ایحاطه ائدیر. ۶۶۱-جی ایلده ۴-جو راشی‌دی خلیفه ساییلان علی ابن ابو طالب کوفهده ناماز قیلارکن خواریجیلر طرفیندن اؤلدورول‌دو. داها سوْنرا حاکمیّته اوْنون اوْغلو حسن گلدی. بیر نئچه سببه گؤره حسن ابن علی چوْخ کچممیش حاکمیّتی معاویه ابن ابو-سوفیانا تهفیل وئردی. بۇندان سوْنرا خیلافت ایداره اۆصولون‌دا سئچکی سیستمی آتادان اوْغولا واریث‌لیک سیستمینه دییش‌دی و مواوییه حاکمیّته اوْغلو یزید واریث تعیین ائتدی. بۇ سولاله امویلر سولاله‌سی آدلانیردی. بۇ سولاله‌نین دؤورونده خیلافتین باشکندی مدینهدن شام (دمشق) شهرینه کؤچورول‌دو.\nاومویلر خیلافتی دَییشدیر\nامویلر دؤورونده موسلمان فتحلری داها دا گئنیشلندی. ۸-جی عصرین اوّللرینده عربلر شیمالی آفریقانی توتدولار. ۷۱۱-جی ایلده عرب سرکرده‌سی تاریق اؤز اوْردوسو ایله آفریقا و آوروپا آراسینداکی بوغازی کچیب ایسپانیایا داخیل اوْلدو. بوراداکی اوْست-قوت کرال‌لیغینی مغلوب ائتدی. بۇ بوغاز تاریقین آدی ایله جبللوتاریق آدلانیر. عربلر ۷۳۲-جی ایلده پواتیه شهری یاخینلیغیندا فرانکلارا مغلوب اوْلدولار و آوروپانین مرکزینه ایر‌لی‌له‌یه بیلمه‌دیلر. ایسلام اوْردوسو قافقاز و مرکزی آسیانی ۸-جی عصرین اوّلینده توتدو، ۷۱۲-جی ایلده چینه و هیند چایینا گدیب چیخدی. بئله‌لیک‌له، ۷-جی عصر و ۸-جی عصرین ۱-جی یاریسیندا آتلانتیک اوقیانوسین‌دان هیندوستان و چینه قدر اۇزانان گئنیش بیر اراضینی ایحاطه ائدن عرب دؤولتی یاراندی. بۇ دؤولت خیلافت آدلانیردی.\nعرب خیلافتی‌نین اراضیسی امیرلیکلردن (ویلایتلردن) عبارت ایدی. ویلایتلرین ایداره اوْلونماسی امیرلره (جانیشینلره) تاپشیریلیردی. دؤولت دیلی عرب دیلی ایدی. خیلافت‌ده گوموش دیرهم و قیزیل دینارلارلا آلور ائتمک و وئرگی ورمک اوْلاردی. قانون قارشیسیندا بۆتون موسلمانلار برابر ایدی. آنجاق وارلیلار چوْخ، یوخسوللار آز وئرگی وریردیلر. عرب خیلافتینده فودالیزم قورولوشونون میدانا گلمه‌سینین خۆصیّتلری آشاغی‌داکیلاردیر: توْرپاق دؤولت مولکیتی ایدی، خلیفه تعیین ائتدیی جانیشینلره خیدمتلری عوضینده ایقتا وریردی، وابسته کندلیلر وئرگی اؤدییردیلر. بۇ وئرگی خلیفه‌نین خزینه‌سینه داخیل اوْلوردو.\nعربلر آیری-آیری شخصلری، عائله‌لری، بوتؤو طایفه لری ایشغال اتدیکلری اراضیلره کؤچوروردولر. بۇرادا اوْنلارین آماچلاری:\nدؤولت تقاود آلان آداملاری بورایا کؤچورمک‌له دؤولت خزینه‌سینی بۇ آداملاردان آزاد ائدیردیلر.\nاؤزلرینه بۇرادا اتنیک دایاق یارادیردیلار.\nعباسی خلافتی دَییشدیر\nعرب خیلافتی‌نین عباسیلر دؤورو ۷۵۰-۱۲۵۸-جی ایللری ایحاطه ائدیر. عباسیلر ۷۵۰-جی ایلده کوفه مسجیدینده امویلرین سونونجو نماینده‌سی مروانی قوهوملاری ایله اعدام ائتدیلر و حاکمیّته گلدیلر. اوْنلار ۷۶۲-جی ایلده بغداد شهری‌نین اساسینی قوْیدولار و باشکندی دمشقدن باغ‌دادا کؤچوردولر. اله بۇنا گؤره ده بۇ دؤولت باغداد خیلافتی آدلانیر. آرتیق ۹-جو عصرین اوْرتالاریندا باغداد ۴ مین هکتار ساحه‌نی ایحاطه ائدیردی، دۆنیانین ان بؤیوک شهری ایدی. باغداددان ۱۲۰km شیمال‌دا خلیفه اۆچون ایقامتگاه تیکیل‌دی و بۇ ایقامتگاه سامیره آدلان‌دی. خیلافت‌ده تیجارت چوْخ اینکیشاف ائتمیش ‌دی. تکجه دمشق‌ده ۴۰ بازار وار ایدی. بورا خیلافتین تیجارت مرکزلریندن بیری ایدی. ایپک یولو یئنی‌دن جانلان‌دی. هیندوستان و شرقی آفریقادان گلن ماللار سوویشه، اوْرادان دا الکزاندریا ، (رومانی)یه، داها سوْنرا اوروپایا آپاریلیردی.\nایشغال ائدیلمیش اؤلکه‌لرده عرب زول‌مو خالق عۆصیانلارینا سبب اوْلوردو. بۇ عۆصیانلارین سببلری بۇنلاردیر:\nایری فوداللار اوْلان جانیشینلرین (امیرلرین) موستقیل‌لییی‌نین آرتماسی.\nخالقلارین آزادلیق موباریزه‌سی.\n۸-جی عصرین ۷۰-۸۰-جی ایللرینده مرکزی آسیادا عرب ظلمونه و فودال ��سارتینه قارشی موقننانین باشچی‌لیغی آلتیندا عۆصیان باش وئردی. اوْنون اصل آدی هاشیم ابن حاکم ایدی. عۆصیان ۷۸۳-۷۸۵-جی ایللرده یاتیریل‌دی. موقننا اله کچیب آلچالماماق اۆچون اؤزونو اؤلدوردو. بابکین باشچی‌لیغی آلتیندا اوْلان عۆصیان عرب خیلافتینی زیفلت‌دی. عرب اوْردوسون‌دا تورکلرین نفوذو گئتدیکجه آرتیردی. بۇنون بیر سببی خلیفه مؤتسیمین (۸۳۳-۸۴۲) آناسینین تورک قیزی اوْلماسی ایدی. اوْ، گنجلیینده تورکوستان‌دا اوْلموش و بۇرادا تورکلرین دؤیوش مهارتی‌نین شاهی‌دی اوْلموش‌دو. گؤرکم‌لی سرکرده آفشین، ابو ساج و باشقالاری تورک ایدیلر. تورکلرین اعتیبارلی اوْلماسی اوْنلارین نفوذونو یوکسلدیردی. مثلاً، تولون سولاله‌سینین اساسینی قوْیان تولون بوخارادا وئرگی عوضینه آلینان بیر دؤیوش‌چو ایدی. اوْنون اوْغلو احمد-ابن تولون میصرده اوّل جانیشین کؤمک‌چی‌سی، سوْنرا جانیشین اوْلموش‌دو. میصر تاریخچیلری اوْنون دؤورونو میصرین قیزیل دؤورو آدلاندیرمیشلار.\n۸-جی عصردن باشلایاراق عرب خیلافتی تنززول ائتدی. ۸-جی عصرین اوْرتالاریندا ایسپانیادا کورداوفا خیلافتی یاراندی. عرب خیلافتی پارچالان‌دی. خلیفه‌نین الینده قالان توْرپاقلار باغداد خیلافتینه داخیل اوْلدو. ۹-جو عصرده باغداد خیلافتی داغیلدی. میصر، اورتا آسیا، ایران و افغانیستان اوْندان آیریلدی. باغداد خیلافتی‌نین ترکیبینده آنجاق بین‌النهرین قالدی. بئله‌لیک‌له، ایری فوداللارین گوجلنمه‌سی و خالق عۆصیانلاری نتیجه‌سینده عرب خیلافتی سوقوطا اۇغرادی. موغوللارین ۱۲۵۸-جی ایلده بغدادی اله کئچیرمه‌لریندن سوْنرا، خیلافتین مرکزی میصرده مملوک سولاله‌سینین نظارتینه کئچمیشدیر.\nکورداوفا خیلافتی دَییشدیر\nفاطمی خلافتی دَییشدیر\nعثمانلی ایمپیراتورلوغو دَییشدیر\nعثمانلی دؤولتی‌نین ۱۶ اینجی عصرده‌کی حدودلاری\n۱۶. یوز ایلده ایسه عثمانلی یاووز سلطان سلیمین مملوک دؤولتینه سوْن قویماسی ایله سونونجو عرب خلیفه‌سینی ۳-جو موتوککیلی ایستانبولا گتیردی و پیغمبرین خلیفه‌نین آنجاق قوریش طایفه‌سیندان بیرین اوْلا بیلجیی حاقیندا حدیثینه باخمایاراق اوْنو آیاسوفیا مسجیدینده سلی‌می خلیفه اعلان ائتمه‌یه مجبور ائتدی. ۱۹۲۴-جو ایلین ۳ مارسیندا تۆرکیه بؤیوک میلّت مجلیسینین قراری ایله خیلافت رسمی اوْلاراق لغو ائدیلمیشدیر.\nخیلافت‌ده ایقتصادیات دَییشدیر\nعباسیلرین حاکمیّتی‌نین ایلک ایللرینده (۸-۹-جو عصرلر) ایران و اورتا آسیا فوداللاری اؤزل مؤقعیه مالیک ایدیلر. عرب زدگانلاری ایسه گئتدیکجه اؤز مؤقع و ایمتیازلارینی ایتیریردیلر. خیلافتین اساس محصولدار قوه‌لری وابسته کندلیلر، اساس اۆرتیم (تولید) ساحه‌سی صونعی سۇوارما یا اساسلانان ‌اکینچی‌لیک ایدی. مالدارلیق دا مؤهوم اهمیت کسب ائدیردی. خیلافت‌ده اساس توْرپاق مولکیت فوْرماسی مولک ایدی. عرب دیلینده \"مولکیت\" مالیکانه دمک‌دیر. مولک صاحیبی مرکزی حؤکومت قارشیسیندا ایجباری خیدمت و یا موکللفیت داشیمیردی. مولک شرطی توْرپاق دا ساییلمیردی. بۇنا گؤره ده سربست اوْلاراق ساتیلا، گیروو قویولا، باغیش‌لانا و یا ایرسن کچه بیلردی. ایقتا توْرپاق صاحیب‌لییی ده گئنیش یاییلمیش‌دی. بۇ، خیدمت موقابیلینده فوداللارا وئریلمیش شرطی اوْلاراق مولکیت ایدی. ایقتا توْرپاقلاری دؤولت توْرپاقلاری حساب ائدیل‌سه ده، ۹-جو یوزیل‌لیکده فاکتیکی اوْلاراق فودال شخصی توْرپاق مولکیتینه چوریلمیش‌دی. ایقتا توْرپاقلاریندا وئرگیلرین توپلانماسی و اوْنلارین ایداره اوْلونماسی ایقتادارلارین الینده توپلانمیشدی. ایقتا دؤورونده میدانا گلن وقف، عربجه دینی و یا خیرییه آماچ ایله دؤولتین و یاخود آیری-آیری وطنداشلارین کؤنول‌لو باغیشلادیغی داشینان و داشینماز املاکا دییلیردی. وقف اوْلونموش توْرپاق ساتیلا و یا باغیش‌لانا بیلمزدی.\nتوْرپاق وئرگی‌سی اوْلان خراج دا گئنیش یاییلمیش‌دی. خراج پول و یا ناتورا شکلینده توپلانیردی. خراج بعضاً بۆتون توْرپاق وئرگیلری‌نین جمعی اوْلوردو. جیزیه وئرگی‌سی ده خیلافت دؤورونده یاییلمیش‌دی. بۇ وئرگی غیری-موسلمان اهالی‌دن اوْردودا خیدمت اتمدیکلری‌نین موقابیلین‌دن اوْنلاردان آلینان وئرگی نؤعو ایدی. جیزیه آنجاق نفرلردن آلینیردی و اساساً پول ایله اؤدنیلیردی. بۇندان باشقا خیلافت‌ده دینی وئرگیلر اوْلان زکات، خومس و تیتره ده آلینیردی. زکات شریعت قانونو ایله املاک و گلیر اۆزرینه قویولان وئرگی‌دیر. بۇ وئرگی ایجمانین احتیاجلارینا صرف اوْلونور و یوخسول موسلمانلار آراسیندا بؤلوشدورولوردو. زکاتین عادی مبلغی ایللیک گلیرین ۲،۵%-نی تشکیل ائدیر. بونو عائله باشچی‌سی اؤدییردی. خومس (و یا خومس) مۆختلیف مولکیت و قنیمت نؤعلریندن (قازانجادان، دفینه‌لردن، ساواش قنیمتلردن) خزینه‌یه اؤدنیلیردی. فیتره ایسه عائله‌نین هر بیر یاش‌لی عضوون‌دن اوروجلوقندا اوْروجلوق اوْلان گۆن آلینیر و پایلانیردی. بۇ وئرگی نؤعو آنجاق وارلی شهرلیلردن آلینیردی. خیلافت‌ده شهر اهالی‌سی خیردا تیجارت‌له علاقه دار اوْلان مۆختلیف پشه‌لرله مشغول ایدی. توخوجولوق، بزک و زرگرلیک ماللاری اۆرتیم (تولید)ی، دمیر امالی یۆکسک درجه‌ده اینکیشاف ائتمیش ‌دی. صنعتکارلیق و تیجارتین گئنیشلنمه‌سی شهرلرین اینکیشاف ائتمه‌سینه کؤمک ائدیردی. بغداد و قاهیره مؤهوم صنعتکارلیق و مدنیت مرکزلری ایدی. خاریجی تیجاارتی وارلی تاجیرلر آپاریردیلار. ۸-جی عصرین سوْنون‌دا عرب و ایران دنیز سییاهلاری اندونزی و مالاییا دنیز ساحللرینه، سوْنرا ایسه سینقاپور بوغازی ایله بؤیوک اوقیانوسا چیخاراق، چینله تیجارت ائدیردیلر. قوانشژوو (کانتون) شهرینده خیلافت‌دن گلن موسلمان تاجیرلری‌نین محله‌سی وار ایدی. شرقی اوروپا خالقلاری ایله ده دایمی تیجارت علاقه‌لری یارادیلمیش‌دی. خیلافت‌ده فودال جمعیتی‌نین کاراکتریک جهتی بۇرادا گۆج‌لو قولدارلیق-پاتریارخال قایدالارین اۇزون مدت قالماسی ایدی. قول امیین‌دن گئنیش ایستیفاده اوْلونوردو.\nعرب خیلافتینده توْرپاق صاحیب‌لییی‌نین آشاغی‌داکی فوْرمالاری واردی:\nخلیفه و دؤولته مخصوص مولکلر — بورادان گلن گلیر خزینه‌یه گدیردی.\nمولک — یئرلی فوداللارا مخصوص ایدی.\nایقتا — خیدمت عوضینه وئریلن توْرپاقلار.\nوقف — دینی موس‌سی‌سه‌لره مخصوص توْرپاقلار.\nایجما توْرپاقلاری — کندلرین اکین یئری، اوْتلاقلار، بیچنکلر، قبریستان‌لیق و س.\nخیلافت دؤورونده آشاغی‌داکی وئرگیلر آلینیردی:\nخراج — توْرپاق وئرگی‌سی (محصوللا توْرپاغی اوْلانلاردان آلینیردی).\nجیزیه — جان وئرگی‌سی. غیری-موسلمان نفرلردن آلینیردی.\nآشاغی‌داکی دینی وئرگیلر آلینیردی.\nخومس — داشینا بیلن املاک‌دان، آداملارین فایدالاندیغی بۆتون شئیلردن آلینیردی.\nزکات (سدقه) — مالدار��یق‌دان، تیجارت و صنعتکارلیق‌دان، اکین و میوه‌دن آلینیردی. شیکستلرین، علاج‌سیزلارین احتیاجی زکات‌دان اؤدنیلیردی.\nخیلافت‌ده مدنیت دَییشدیر\nاوّللر مدنیتین اینکیشاف سوییه‌سینه گؤره عربلر اسارت آلتینا آلینمیش خالقلارین اکثریتین‌دن چوْخ-چوْخ آشاغی‌دا دوروردولار. لاکین عربلر یاواش-یاواش بۇ خالقلارین علم و اینجه صنعت ساحه‌سین‌ده‌کی موفقیّتلرینی منیم‌سه‌دیلر. خیلافتین ترکیبینده یۆکسک اینکیشاف ائتمیش قدیم مدنیتی اوْلان میصر، سوریه، فیلیسطین، مسوپوتومییا، اورتا آسیا کیمی چوْخ اؤلکه‌لر داخیل ایدی. عرب دیلی بۇ اؤلکه‌لرده گئنیش یاییل‌دی. محکمه ایشلری بۇ دیل‌ده آپاریلیر، مکتبلرده بۇ دیل اؤیردیلیردی. عرب دیلی ادبیات و علم دیلینه چوریلمیش‌دی. سوریه، ایران و اوْرتا آسیانین بیر چوْخ عالیم و یازی‌چیلاری اؤز اثرلرینی بۇ دیل‌ده یازیردیلار. بئله‌لیک‌له، خیلافتین مدنیتینی تکجه عربلر دییل، خیلافتین ترکیبینه داخیل اوْلان بۆتون خالقلار یارادیردیلار. چیفتلیک (مزرعه) ساحه‌سین‌ده‌کی اۇغورلار مدنیتین اینکیشافینا کؤمک ائدیردی. سوواریلان توْرپاقلارا آرپا و بۇغدا سپیر، اوْرادا خورما و شکر قامیشی یتیش‌دیریردیلر. آسیانین باشقا اؤلکه‌لریندن عربلر پامبیق و چلتیک، پورتاغال و لیمون گتیریب اکدیلر. ماهیر صنعتکارلار پامبیق و یون‌دان یونگول و داواملی پارچالار توخویوردولار. ایران اؤز خالچالاری ایله مشهور ایدی. سوریهدا ایپک پارچالار توخونور، شوشه قابلار هازیرلانیردی.سوریانین سیلاح اۇستالاری بۆتون دۆنیادا شؤهرت قازانمیش‌دیلار. دمشق پولادین‌دان حاضیرلانمیش قیلینجلاری و زیره‌لی گییملری بۆتون اؤلکه‌لرین جنگاورلری یۆکسک قیمتلن‌دیریردیلر. عرب تاجیرلری چوْخ گئنیش اراضی‌ده تیجارت ائدیردیلر. اوْنلار بورکولو صحرالاری و اۇجا داغلاری آشاراق چیندن ایپک و قاب-قاجاق گتیریردیلر. دنیز یوْلو ایله هیندوستاندان مۆختلیف پارچالار و قیمت‌لی داش-قاشلار گتیریلیردی. عرب تاجیرلری تئز-تئز آوروپایا دا گدیردیلر.\nخیلافت‌ده ریاضیات، نوجوم، جوغرافیا کیمی علملر اۇغورلا اینکیشاف ائدیردی. بؤیوک شهرلرده عالی مکتبلر آچیلیردی. باغداددا یونان عالیملری‌نین الیازیلاریندان عبارت کیتابخانا آچیلمیش‌دی. بۇ کیتابخانانی \"مودرویک‌لیک خزینه‌سی\" آدلان‌دیریردیلار. اقلیدسین هندسهیه عایید اثرلری، هیند آسترونوملاری و ریاضیات‌چیلارینین آراشدیرمالاری عرب ریاضیات‌چیلارینا معلوم ایدی. اوْنلار جبر (عربجه \"الجبر\" – حساب) علمی‌نین اساسینی قوْیدولار، هیند رقملریندن ایستیفاده ائتمه‌یه باشلادیلار. سوْنرادا بۇ رقملری عربلردن آوروپالیلار اؤیرن‌دیلر. ایندیدک آوروپادا بۇ رقملری \"عرب رقملری\" آدلان‌دیریرلار. باغداد و دمشق شهرلرینده رصدخانالار آچیل‌دی. آسترونوملار مورکّب آلتلردن ایستیفاده ائده‌رک یئر کوره‌سینین تخمینی بؤیوکلویونو حسابلایا بیل‌دیلر. اوْنلار سمادا گؤزله اؤرونن اۇلدوزلارین دۇرومینی تصویر ائدیردیلر. اوْرتا آسیا عالیمی بیرونی یئرین گونش اطرافیندا فیرلانماسی ادّعاسینی ایر‌لی سورموش‌دو، اوْ زامان اۆچون بۇ داهیانه فرضیه حساب اوْلونوردو. عربلر جوغرافیایا بؤیوک شرافت گؤستریردیلر. بونو بئله بیر آتالار سؤزو ثبوت ائدیر \"کیم علم نامینه سیاهته چیخیرسا، جننت قاپیلاری اوْنون اۆزونه آچیق‌دیر.\" جوغرافیاشوناسلار یالنیز باشقا اؤلکه‌لر حاقیندا کیتابلار اوْخوماقلا کیفایت‌لنمیر، اؤزلری همین اؤلکه‌لرده اوْلماغا جان آتیر، حیاتلارینی تهلوکه قارشیسیندا قویاراق اۇزاق اؤلکه‌لره سیاهته چیخیردیلار. عرب سییاهلاری خیلافت اؤلکه‌لرینی، هیندوستانی، چینی تصویر ائتمیش ، آفریقانین و شرقی اوروپانین لاپ ایچریلرینه گدیب چیخمیش‌دیلار. اوْنلار اؤزلرینه معلوم اوْلان اؤلکه‌لرین و دنیزلرین خریطه‌لرینی چکمیش‌دیلر. خیلافت‌ده طبابت اۇغورلا اینکیشاف ائدیردی. اوْرتا آسیادا بؤیوک عالیم ابن سینا (۹۸۰-۱۰۳۷) یاشاییردی. آوروپادا اوْنو آویسننا آدلان‌دیریردیلار. ابن سینا تبیب کیمی اؤزل‌له بؤیوک شؤهرت قازانمیش‌دی. اوْ، اؤزون‌دن اوّل هئچ کسین آییرد ائده بیلمدیی بیر چوْخ نوخوشلوقلرین علامتلرینی تصویر ائتمیش ‌دی. اوْنو یوزدن چوْخ علمی اثری واردی. شرق‌ده اوْنو \"عالیملرین باشچی‌سی\" آدلان‌دیریردیلار.\nخیلافت‌ده ادبیات دَییشدیر\nتاجیرلر و ساربانلار باشقا اؤلکه‌لردن قیمت‌لی ماللار گتیرمک‌له یاناشی، همین اؤلکه‌لر باره‌ده قریبه ناغیللار دا دانیشیردیلار. بۇ ناغیللار خلیفه و ایانلارین سارایلاریندا، بازارلاردا، کوچه‌لرده، باغدادین اولرینده دانیشیلیردی. وارلیلار معجزه‌لی سیاهتلر و ماجرالار باره‌ده ناغیللار دینلمیی خوشلاییردیلار. بۇ ناغیللار اساسیندا سوْنرالار بۆتون دۆنیادا مشهور اوْلان ناغیل توْپ‌لوسو – مین بیر گئجه ناغیللاری یارادیلدی. عرب شاعرلری اؤز شعرلرینده کؤچریلرین معیشتینی و ساواش قهرمان‌لیق هونرلرینی ترننوم ائدیردیلر. شعر ساحه‌سینده ایراندا و اوْرتا آسیادا اؤزل‌له بؤیوک اۇغورلار قازانیلمیش‌دی. بۇرادا شاعرلر اؤز اثرلرینی آدیتین تاجیک-فارس دیللرینده یازیردیلار. ان مشهور شاعرلردن بیری فردوسی ایدی. اوْ، شاهنامه شعرلری اۆزرینده ۳۰ ایلدن چوْخ ایشلمیش‌دی. بۇ پومادا ایران خالقینین ایشغال‌چیلارا قارشی موباریزه‌سی تصویر اوْلونور، افسانوی قهرمانلارین ایگیدلیکلری ترننوم ائدیلیردی.\nخیلافت‌ده اینجه صنعت دَییشدیر\nخیلافت‌ده اینجه صنعتین بۆتون نؤعلریندن ان چوْخ اینکیشاف ائدنی معمارلیق ایدی. معمارلار خلیفه‌لر اۆچون گؤزل سارایلار، توربه‌لر و قالالار تیکیردیلر. قرانادادا (ایسپانیا) یئر‌لشن عرب حاکملری‌نین سارایی الهامبرا بۆتون دۆنیادا مشهوردور. خیلافت معمارلاری هم ده مسجیدلر تیکیردیلر. مسجید بیناسی عادتاً دؤردکونج اوْلور، اۆزرینده گۆنبز اۇجالیردی. مسجیدین هاسارلاری ایچریسینده ‌ بؤیوک هئیأتی، هئیأت‌ده ایسه حوووضو اوْلوردو. حوووضون دؤوره‌سینده چوْخلو سوتونلاری اوْلان ایوان، اوْنا یاپیشیق ایسه بؤیوک سالون تیکیلیردی. موسلمانلار بۇ سالونا ناماز اۆچون توْپلاشیرلار. مسجیدین یانیندا اۇجا قول‌له اوْلان میناره اۇجالدیلیردی. بۇ میناره‌دن دیندارلاری نامازا دعوت ائتمک اۆچون اذان اوْخویورلار. خیلافت دؤورونده تیکیلیلرده داش اؤزرینده اوْیما ناخیشلارلا، کاشی ایله، دیوارلاردا و دؤشمه‌لرده موزایکلار یاراتماقلا زنگین بزک وورولوردو. بینالارین دیوارلاری ایسه مورکّب شبکه ناخیشلارلا بزدیلیردی. اوْیما شبکه ناخیش و الوان تصویرلر اله حیس اوْیادیردی کی، سانکی همین دیوارلار آغیر داشلاردان هؤرولممیش‌دیر. ایسلام دینی اینسان و حئیوانلارین شکلینی چکمیی قاداغان ائدیردی. بۇنا گؤره ده خیلافت اؤلکه‌لرینده اوْرتا عصرلرین ایلک یوز ایللرینده هیکلتاراش‌لیق و رسّام‌لیق، دئمک اوْلار اینکیشاف ائتمه‌دی. سوْنرالار ایسه کیتابلاردا خالق حیاتین‌دان گؤتورولموش صحنه‌لری، خلیفه سارایین‌داکی حادیثه‌لری، معجزه‌لی حئیوانلاری و قوشلاری اوْلان اۇزاق اؤلکه‌لری تصویر ائدن مینیاتورلر وئریلمه‌یه باشلاندی.\nThis مقاله has not been added to any content categories. Please help out by adding categories to it so that it can be listed with similar مقالهsشابلون:Stub other. (سپتامبر ۲۰۱۸)","num_words":3486,"character_repetition_ratio":0.035,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":223887.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ صفحه‌ده تاپیلان بعضی یازیلار تۆرک دیلی یازی قۇراللارینا اۇیغون دئییلدیر. اوْنلاری دۆزلتمک‌له ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nشرقی روم ایمپیراتورلوغو (یونان دیلی: Βασιλεία Ῥωμαίων, Ῥωμανία، «روم ایمپیراتورلوغو»؛ لاتین دیلی: ایمپئریوم رومانوم). بیزانس ایمپیراتورلوغو، روم ایمپیراتورلوغونین ۳۹۵-جی ایلده شرق و باتی حیصّه لرینه پارچالانماسی ایله مئیدانا چیخدی. باشکندی روم اوْلان غربی روم ایمپیراتورلوغو ۵-جی عصرده قوت قبیلهلرینین ایتالیا ایستیلا ائتمه‌سی ایله سوقوطا اۇغرادی. مرکزی کونستانتینوپولایس (بوگونکو ایستانبول) اوْلان و بیزانس ایمپیراتورلوغو دا دئییلن شرقی روم ایمپاراتورلوغو ایسه مین ایلدن آرتیق وارلیغینی قورویا بیل‌دی. بیزان‌سین میدانا گلمه‌سی، روم ایمپیراتورو بیرینجی کونستانتینین باشکندی رومدان بوگونکو ایستانبولا داشیماسییلا دا باغلیدیر.\nبیزانس ایمپیراتورلوغو\nconventional_long_name = Βασιλεία Ῥωμαίων, Ῥωμανία\nفایل:File:Flag of Palaeologus Emperor - Libro del conosçimiento de todos los rregnos.svg فایل:File:Byzantine Palaiologos Eagle.svg\nبایراق گرب\nبیزانس ایمپیراتورلوغو\nباشکند کوْنستانتینوْپوْل\nکونستانتینوپل\nدیل(لر) لاتینجا (گئنل)\nیونانجا\nدین روم تانریلاری (۳۸۰-ا کیمی)\nمسئحی‌لیک\nروم ایمپاراتورو بیرینجی کونستانتین (بویوک کونستانتین)، ۳۳۰-جو ایلده ایمپئراتورلوغون باشکندینی قدیم یونان شهری بیزانتیونا (بیزانس) دییش‌دی و یئنی باشکندا «نووا روم» (یئنی روم) آدینی وئرسه ده ایمپیراتورون اؤلومون‌دن سوْنرا «بیرینجی کونستانتین شهری» آنلامینا گلن «کونستانتینوپول» آدی ایستیفاده اوْلونموش‌دور. بیرینجی کونستانتین، رومدان سئناتورلار و یۆکسک مأمورلار گتیره‌رک کونستانتینوپول‌دا یئنی ایداره میدانا گتیردی و شهری یئنی‌دن آبادلاشدیردی. روم چوْخ تانری‌لی اوْلماسینا باخمایاراق، کونستاتینوپولو مسیحیت شهری ائتدی و اؤزو ده بۇ دینی قبول ائتدی.\nبیزان‌سین ایداره‌چیلری اؤزلرینی روم ایمپیراتورلوغو گئرچک میراث‌چیلاری اوْلاراق قبول ائتدیلر، لاکین باشقا طرف‌دن ده روم ایله علاقه‌لرینی ده داوام ائتدیردیلر. غربی روم ایمپیراتورلوغو کیچیک دؤولتلره آیریلیب پارچالانارکن، بیزانس ایمپیراتورلوغو بوتونلویونو قوروماغی باجاردی. بئله‌لیک‌له بیزانس ایمپرراتورلوغو، کلاسیک یونان و روم ایمپیراتورلوغو مدنییتلارینین سوْن مرکزی اوْلدو.\nعثمانلی ایمپیراتورلوغونین ایشغاللاریندان سوْنرا بیزانس ایمپیراتورلوغونون الینده دئمک اوْلار کی، تکجه ایستانبول قالمیش‌دی. ۱۴۵۳-جو ایلده فاتیح سولطان محمد ایستانبول و فتح ائتمه‌سیندن سوْنرا بیزانس ایمپیراتورلوغو تامالی���له داغیل‌دی. (ایستانبولون فتحی)\nایچینده‌کیلر\n۱ آدین اتیمولوژی (دیلین کؤکلرینی آراشدیرما بیلیم)\n۲ تاریخی\n۲.۱ قۇرولوشو\n۲.۲ بیزانس اراضی‌سینه موسلمان آخینلاری (۶۱۰–۸۶۷)\n۲.۳ بیزانس ایمپیراتورلوغونون قیزیل دؤورو (۸۶۷–۱۰۸۱)\n۲.۴ خاچ یوروشلری (۱۰۸۱–۱۲۰۴)\n۲.۵ لاتین ایمپیراتورلوغو (۱۲۰۴–۱۲۶۱)\n۲.۶ سوقوطو (۱۲۶۱–۱۴۵۳)\n۳ مدنیتی\n۳.۱ معمارلیق\n۳.۲ رسّام‌لیق\n۴ اهالی‌سی\n۵ اوْردو\n۶ ایقتصادیات\n۷ گؤرونتولر\n۸ بیرده باخ\n۹ قایناقلار\n۱۰ خاریجی کئچیدلر\n۱۱ قایناقلار\n۱۲ منابع\nآدین اتیمولوژی (دیلین کؤکلرینی آراشدیرما بیلیم) دَییشدیر\n\"بیزانس ایمپیراتورلوغو\" آدی تاریخچیلرین شرقی روم ایمپیراتورلوغوسینا وئردیی آددیر و ایمپئریانین مؤوجود اوْلدوغو دؤورده هئچ بیر قایناق‌ده آدی بئله کئچممیش‌دیر. ایمپئریانین یونان دیلی آدی \"باسیلئیا تؤن رومنیا\" (روم ایمپیراتورلوغو) و یا ساده‌جه اوْلاراق \"رومنیا\" ایدی. شرقی روم خالقی دا اؤزلرینی روملی اوْلاراق آدلان‌دیریردی. تورکلر و عربلر ایسه روم کلمه‌سینی ایستیفاده ائدیردی.[۱] غربی آوروپادا ایمپئریانین آدینین ایلک دفعه \"بیزانس\" اوْلاراق کئچمه‌یه باشلانماسی آلمان تاریخچی هایرونیموس وولفون ۱۵۵۷-جی ایلده \"جورپوس هیستوریاه بیزانتینæ\" آدلی اثری ایله باشلانمیش‌دیر. ۱۶۴۸-جی ایلده \"بیزانتینه دو لوووره\" (\"جورپوس سجریپتوروم هیستوریæ بیزانتینæ\") و ۱۶۸۰-جی ایلده ده دو شارلین \"هیستوریا بیزانتینا\" آدلی اثرلرین یاییملانماسیندان سوْنرا شارل لوی مونتئسکیؤ کیمی فرانسه معاریف‌چیلر آراسیندا \"بیزانس\" آدی مهشورلاشماغا باشلادی.\nداها اوّللر باتی اوروپادا ایمپیراتورلوغو \"ایمپئریوم گرائجوروم\" (یونانلارین ایمپیراتورلوغو) اوْلاراق آدلاندیریلیردی. اؤزل‌له ده ۸۰۰-جو ایلده شارلمانین پاپ III. لئو طرفیندن مقدس روم ژرمن ایمپیراتورلوغو ایمپیراتورو (ایمپئراتور آوگوستوس) اوْلاراق تاجلاندیریلماسیندان سوْنرا روم میراثی کۇنوسون‌دا رقابت باشلامیش‌دی. پاپلار یا دا باتی‌ده‌کی ایداره‌چیلر شرقی روم ایمپیراتورلاریندان بحث ائدن زامان \"ایمپئراتور رومæاوْروم\" دئییردیلر، چونکی \"ایمپئراتور رومانوروم\" آدی شارلمان و اوْنون خلفلرینه عاییددیر. بۇ سببلردن تاریخچیلر بئله قناعته گلیر کی، \"بیزانس\" لوغتی‌نین ایستیفاده اوْلونماسیندا مقصد، مقدس روم ژرمن ایمپیراتورلوغو رقیبی شرقی روم ایمپیراتورلوغوسینی تاریخ صحنه‌سیندن سیلمک کیمی دوشونولور.\nتاریخی دَییشدیر\nقۇرولوشو دَییشدیر\nروم ایمپیراتورو مورتد یولیانین دؤورونده (۳۶۲–۳۶۳) کؤهنه اینانجلاری گئری قایتارماق ایستنیل‌دی و کریستیانلارین فعالیّتلری قاداغان ائدیلدی. یولیانین اؤلومون‌دن سوْنرا مسیحیّت یئنی‌دن گۆج قازاندی. ۴-جو عصردن باشلایاراق روم توْرپاقلاری باربار آخینلارینا معروض قالدی. I فئودوسی (۳۷۹–۳۹۵) رومنی اله کئچیرمک ایستین ویزی قوتلار بالکانلاردا و دونای چایینین جنوبونا دۇغرو ایرلیلمه‌لرینه مانع اوْلدو. کریستیان‌لیغی منیمسین I فئودوسی روم ایمپیراتورلوغو شرق و باتی سئقمئنتلرینی ایداره ائدن سوْن ایمپیراتور اوْلدو. ۳۹۵-جی ایلده I فئودوسی اؤلدو و روم ایمپیراتورلوغو ایکی حیصّه یه بؤلون‌دو.\nغربی روم ایمپیراتورلوغو توْرپاقلارینا هۆجوم ائدن وئستقوتلار ۴۱۰-جو ایلده رومانی اله کئچیردیلر. دیگر باربار قوملردن واندالل��ر قوزئی آفریکانی، ایسپانیانی و ایتالیانی یاغمالادیلار. باربار آخینلارینین آردی-آراسی کسیلمه‌دی و ۵-جی عصرین سوْنلاریندا قرمانلار غربی روم ایمپیراتورلوغو سوقوطا اۇغرات‌دیلار. بیزانس ایمپیراتورلوغو ایسه بۇ هۆجوملارا مقاومت گؤستره بیل‌دی. بالکانلاردا ایسلاولاری، شرق‌ده ده ساسانیلر مغلوبیته اۇغرات‌دی.\nبیزانس ایمپیراتورو I یوستینیان (۵۲۷–۵۶۵) اۇزون سورن اقتداری دؤورونده شیمالی آفریقا، ایتالیا و ایسپانیا یئنی‌دن اله کئچیردی. ساسانیلر شاهاییلا باریش باغلایاراق شرق سرحدلرینی قورودو. لاکین اؤلکه‌نین داخیلین‌ده‌کی سیاسی و دینی مۆناقیشه‌لرین قارشی‌سینی آلا بیلمه‌دی. بۇ مۆناقیشه‌لر ۵۳۲-جی ایلده خالق عۆصیانینا چئوریلدی. تاریخ‌ده \"نیکا آیاقلانماسی\" آدییلا تانینان بۇ قیام، کومان‌دیر وئلیساری طرفیندن باشکندداکی هیپپودروم‌دا (بوگونکو سولتاناهمئت میدانی) یاتیریل‌دی و ۳۰ مین آدام اؤلدورول‌دو.\nبئله‌جه اؤلکه داخیلینده ثابت‌لییی تأمین ائدن I یوستینیان مۆختلیف ساحه‌لرده اصلاحاتلارا باشلادی. اوْنون ان اۇغورلو اصلاحاتلاریندان بیری روم حۆقوقو کۇنوسون‌دا کومیس‌سییا یاراتماسی اوْلدو. بۇ کومیسسیانین اۇزون چالیشمالارینین سوْنون‌دا میدانا گتیردیی \"جورپوس لوریس جیویلیس\" (\"مدنی حۆقوق قانونلاری\") بوگونکو چاغداش آوروپا حۆقوقونون اینکیشافیندا دا اساس تشکیل ائتمیشدیر.\nبیزانس اراضی‌سینه موسلمان آخینلاری (۶۱۰–۸۶۷) دَییشدیر\nبیزانس ایمپیراتورلوغو ۷-جی و ۸-جی عصرلرده شرق‌ده موسلمان و فارسلار اوْردولارینین، باتی‌ده ایسه ایسلاولارین هۆجوملارینا معروض قالدی. ۶۱۰-جو ایلده بیزانس تاختینی اله کئچرن I ایراک‌لی فارسلارین هۆجوملارینی دایاندیردی و باشکندین مۆدافیه‌سینی گوجلندیردی. دونای چایینی کئچه‌رک بیزانس توْرپاقلارینا هۆجوما کئچن آوارلاری دا مغلوب ائتدی. بۇ دؤورده عربلر ایسلام دینینی یایماق اۆچون هۆجوملارا باشلامیش‌دیلار. عرب اوْردولاری ۶۳۲-جی ایلده سوریه و فیلیسطینی اله کئچیردی. الکزاندریا ، (رومانی) تسلیم اوْلماسیندان سوْنرا عربلر ۶۴۲-جی ایلده میصرین بۆتون اراضی‌سینی اؤز نظارتلری آلتینا آلدیلار. ۶۷۴–۶۷۸-جی ایللر آراسیندا عربلر بیر نئچه دفعه کونستانتینوپول و محاصره‌یه آلسالار دا، اله کئچیره بیلمه‌دیلر.\nبۇ ساواش ایللرینده بیزانس‌دا روم مدنیتی‌نین و لاتین دیلی یئرینی یونان دیلی و مدنیتی عوضله‌دی. بۇنا دینی فرقلر ده علاوه اوْلوندوق‌دان سوْنرا ایسه ایمپئراتورلوغون غربی ایله شرقی آراسیندا قطعی فرقلر میدانا گلدی.\nبیزانس ایمپیراتورلوغونون قیزیل دؤورو (۸۶۷–۱۰۸۱) دَییشدیر\nبیزانس ایمپیراتورلوغو ۸۶۷-۱۰۵۶ ایللر آراسیندا ایمپیراتورلوغو ایداره ائدن ماکئدونییا خانه‌دانی دؤورونده قیزیل دؤورونو یاشادی. ماکئدونییا خانه‌دانینین قوروجوسو ۱-جی واسیلی (۸۶۷-۸۸۶) داها اوّل ایتیریلمیش آنادولوداکی توپراقلاری یئنی‌دن ایمپئراتورلوغون سرحدلرینه قات‌دی. ۱-جی واسیلی و آردیجی‌لی ۶-جی لئوین (۸۸۶-۹۱۲) حاکمیّتلری دؤورونده ایمپئراتورلوغون حۆقوق سیستمی یئنی‌دن تشکیل ائدیلدی. ۲-جی نیکیفور فوکا (۹۶۳-۹۶۹) کرت و قیبریس جومهوریتیی یئنی‌دن ایمپئراتورلوغا قات‌دی، سوریه و بالکانلاردا یئنی توْرپاقلار اله کئچیردی.\n۲-جی واسیلی (۹۷۶-۱۰۲۵) ۱۰۰۱-جی ایلده قوزئی سوریهنی دؤولتین ترکیبینه ق��ت‌دی. ۱۰۱۸-جی ایلده بولقار توْرپاقلارینی و آنادولوداکی کؤهنه بیزانس ایمپیراتورلوغو توْرپاقلارینی ایمپئراتورلوغا قات‌دی. ۲-جی واسیلی‌دن سوْنرا ایتالیادا و بالکانلاردا قیاملار میدانا گلدی. دوغوده بؤیوک سلجوق‌لولار آنادولویا آخینلار ائتمه‌یه باشلادی. ایمپیراتور رومان دیوژن ۱۰۷۱-جی ایلده مالازگیرد دؤیوشو دؤیوشون‌ده بؤیوک سلجوق‌لو سلطانی آلپ ارسلانا مغلوب اوْلاراق اسیر دۆشدو. بؤیوک سلجوق‌لو کومان‌دیرلری آنادولو ایچلرینه دۇغرو ایرلیددیکجه ۳ ایل (۱۰۷۴ ایلین‌ده) عرضینده باشکند کونستانتینوپولون سرحدلرینه قدر گلیب چیخدیلار. ۱۰۷۴-جو ایلده باشکندی ایزنیک (نیکéآ) اوْلان آنادولو سلجوق‌لو دؤولتی قۇرولدو.\nبۇ دؤورده کونستانتینوپولون گۆج‌لو پاتریخی ایله پاپ آراسینداکی گؤروش آیری‌لیقلاری چَتین مۆباحیثه‌لره گتیریب چیخاردی و ۱۰۵۴-جو ایلده روم کاتولیک کلیساسی ایله شرق اوْرتودوکس کلیساسی موستقیل کلیسالر حالینا گلدیلر.\nخاچ یوروشلری (۱۰۸۱–۱۲۰۴) دَییشدیر\nلاتین ایمپیراتورلوغو (۱۲۰۴–۱۲۶۱) دَییشدیر\nسوقوطو (۱۲۶۱–۱۴۵۳) دَییشدیر\nمدنیتی دَییشدیر\nاوْرتا عصرلرین اوّلینده بیزانس‌دا مدنیت غربی آوروپاداکی کیمی سوقوطا اۇغرامادی. بیزانس بیر چوْخ اؤلکه‌لرله تیجارت ائدیر، علاقه ساخلاییردی. بیزانس شهرلری یالنیز صنعت و تیجارت مرکزلری دئییل، عئینی زاماندا مدنیت اوْجاغی ایدیلر. ۷-جی-۸-جی عصرلرده بیزانس اراضیسی کیچی‌له‌رک بالکان یاریماداسی و کیچیک آسیادان عبارت اوْلدوق‌دا، یونان دیلی ایمپئریانین دؤولت دیلینه چئوریلدی. بیزانس‌دا ساوادلی آداملار غربی آوروپاداکینا نیسبتاً داها چوْخ ایدی. حتی کندلیلر و صنعتکارلار ایچریسینده ده ساوادلی آداملار واردی. کلیسا مکتبلری ایله یاناشی دؤولت مکتبلری و اؤزل مکتبلر ده آچیلیردی. وارلی والیدئینلرین اۇشاقلاری بۇ مکتبلرده یازماغی و هئسابلاماغی اؤیرنیردیلر. مکتبلرده دینی کیتابلاردان باشقا قدیم دؤورون عالیملری‌نین اثرلرینی، هومئرین پوئمالارینی، ائسخیلین و سوفوکلون تراگیکومئ‌دییالارینی اؤیرنیردیلر. آوروپادا ایلک عالی مکتب کونستانتینوپول‌دا آچیلمیش‌دی. بۇرادا عالی طیب مکتبی ده یارادیلمیش‌دی.\nبیزانس‌دا ریاضیات، اؤزل‌له هندسه اۇغورلا توسعه ائدیردی. حؤکمدار تاختی اۆچون آوتومات قورغو دوزلدیلمیش‌دی. مۆختلیف صنعتلرین و طبابتین اینکیشافی کیمیانین اؤیرنیلمه‌سینه کؤمک ائتدی. شوشه و بویا اۆرتیم (تولید) ینین قدیم اۆصوللاری قالماق‌دا ایدی. یونان اوْدو آدلانان یاندیریجی ماده ده بیزانس‌دا ایختیراع ائدیلدی. نفت و قاتران قاریشیغین‌دان دوزلدیلن یونان اوْدونو سۇ ایله سؤن‌دورمک اوْلموردو. اوْنو اؤزل اوْلاراق دوزلدیلمیش بورولاردان دۆشمن گمیلرینه، قالالارینا یؤنل‌دیر و یان‌دیریردیلار. بیزانس‌لیلار یونان اوْدونون کمکی ایله قۇرودا و دنیزده بیر چوْخ غلبه‌لر قازانمیش‌دیلار. بیزانس‌دا تاریخ و جوغرافیا دا چوْخ توسعه ائتمیش دی. جوغرافیاشوناسلار خریطه‌لر و شهرلرین پلانلارینی چکه بیلیردیلر. بۇ اوْ زامان باتی‌ده گؤرونممیش بیر ایش ایدی.\nاوْرتا عصرلرین باشلانغیجیندا بیزانس آوروپانین ان مدنی اؤلکه‌سی ایدی. باشقا اؤلکه‌لرین کراللاری، کنیازلاری، یئپیسکوپلاری اؤز سارایلارینا بیزانس‌دان رسّاملار، معمارلار و زرگرلر چاغیریردیلار. علمه هوس گؤسترن گنجلر کونستانتینوپول‌دا ریاضیات، طبابت، روم قانونلارینی اؤیرنمه‌یه گلیردیلر. بیزانس مدنیتی گونئی و شرق ایسلاولارینین مدنیتینه اؤزل‌له بؤیوک ائتکی گؤسترمیش‌دیر. بولغاریستان، صربیستان و کی یف روس دؤولتی مسیحیتنی بیزانس‌دان قبول ائتمیشدیر. یونان دیلین‌دن ایسلاو دیللرینه چوْخلو کیتاب ترجومه اوْلونموش‌دو. کی یف روس دؤولتینده ایلک داش مبدلری بیزانس معمارلاری تیکمیشلر. بیزانس‌دا آنتیک یازی‌چیلارین و عالیملرین چوْخلو الیازیلاری قالمیش‌دی. بۇنون سایه‌سینده همین اثرلر دؤوروموزدک گلیب چاتمیش‌دیر.\nمعمارلیق دَییشدیر\nبیزانس‌دا آنتیک اینجه صنعتین بیر چوْخ عابیده‌لری قالمیش‌دی. اوْنلاری اؤلکه‌نین هر یئرین‌دن آختاریب باشکندی بزه‌مک اۆچون گتیریردیلر. کونستانتینوپول غئیری-عادی تمته‌راقلا آبادلاشدیریلمیش‌دی. اوْنون باش کوچه‌لرینده اوْنلارلا مؤهتشم ایمارتلر و مبدلر اۇجالیردی. عظمت‌لی بینالار بئله فیکیر اوْیاتمالی ایدی کی، ایمپیراتور حاکمیّتی قودرت‌لی و مؤهتشم‌دیر. کریستیان دینی مبد تیکینتیسینده ده دییشیک‌لیکلر ائدیلدی. مبد تیکیلرکن قارشییا قویولان مقصد دییش‌دی. قدیم یونان مبدلری ایچری‌سینه اللهلارین هیکللرینی قویوردولار. دینی مراسیم ایسه مئیدان‌دا کئچیریلیردی. بۇنا گؤره ده یونان مبدینی خاریجی گؤرونوشجه اؤزل‌له یاراشیق‌لی تیکمه‌یه چالیشیردیلار. کریستیانلار ایسه عۆمومی عبادت اۆچون کلیسانین ایچری‌سینه توپلاشیردیلار. بۇنا گؤره ده معمارلار مبدین داخیلین‌ده‌کی اوْتاقلارین گؤزل اوْلماسی اۆچون اؤزل سی گؤستریردیلر. بیزانس مئمارلیغینین ان گؤزل نومونه‌سی یوستینیان زامانیندا کونستانتینوپول‌دا تیکیلمیش مقدس سوفییا کلیساسیدیر. بۇ کلیسانی معجزه‌لر معجزه‌سی آدلاندیریر، شعرلرده ترننوم ائدیردیلر. ایمپیراتور بۇ مبه‌دی باشکندین و بۆتون ایمپئریانین باش کلیساسینه چئویرمک ایستییردی. مبه‌دی ۱۰ مین آدام بئش ایل عرضینده تیکدی. اوْ دؤور اۆچون مبد چوْخ تئز تیکیل‌دی.\nرسّام‌لیق دَییشدیر\nمبدلرین و سارایلارین دیوارلارینی موزایکالار، مۆختلیف رنگ‌لی خیردا داشلاری‌دان و شفاف اوْلمایان رنگ‌لی شوشه قیریقلاریندان - سمالتادان دوزلدیلمیش تسویرلر بزییردی. سمالتانی تزه وورولموش سوواغین اۆستونه مۆختلیف مایل‌لیک‌له دوزوردولر. تاماشاچی بینانین ایچریسینده حرکت ائتدیک‌ده موزایکا ایشیغی عکس ائتدیره‌رک مۆختلیف رنگلره دییشیردی. کلیسالره ایکونالار قویولوردو. ایکونالار اللهین، مقدسلرین و مقدس کیتابلاردان گؤتورولموش آیری-آیری صحنه‌لرین تصویرلریندن عبارت ایدی. رسّاملار ایکونالاری هامار تاختا لؤوهه‌لر اۆزرینده بویاقلا چکیردیلر. تسویرلرده نیسبت گؤزلنیلمیردی. اینسانین شکلینی باشقالاریندان داها بؤیوک چکیر، قول‌له‌لری و آغاجلاری ایسه اوْنلارین یانیندا دورموش آداملاردان کیچیک گؤستریردیلر.\nاهالی‌سی دَییشدیر\nایمپئریانین توْرپاقلاریندا مۆختلیف طایفه لر و خالقلار: یونانلار، فراکییالیلار، ایللیرییالیلار، داکییالیلار، ائللینلشدیریلمیش کیچیک آسیا طایفه لری، قافقاز خالقلاری، سوریهلیلار، کل‌دانیلر، قیبتیلر یاشاییردیلار. اوْنلارین آراسیندا یونانلار حاکم مؤقع‌ده دوروردولار و یونان دیلی ایمپئریانین رسمی دیلی ایدی.\nاوْردو دَییشدیر\nبیزانس‌دا اوْردونون تشکی‌لی روم ایمپیراتورلوغوندان آلینما ایدی. لاکین ۴-جو - ۶-جی عصرلرده بۇ ایشده مؤهوم دییشیک‌لیکلر باش وئردی. اوّللر توْرپاق صاحیبلری اوْردویا سیلاح‌لی عسگر وئرمک مجبوریتینده ایدی‌سه، سوْنرالار اوْنلاردان داها تئز-تئز پول آلینماغا باشلانیردی. مۆختلیف باربار طایفهلاریندان اوْلان موزدلو عسگرلر اوْردودا گئتدیکجه داها چوْخ روْل اوْیناییردیلار. بیزانس‌دا بۇ پروسس داوام ائدرکن اؤزل‌له دونانما عضولری هله ده آزاد اهالی آراسیندان سئچیلمک‌ده ایدی. بۇنا سبب دونانمانین اوْردو ایشین‌ده داها یۆکسک مؤقع‌ده دورماسی ایدی. اوْردونو پیادا قوشون اوْلان لیمیتانئیلر، کومیتاتئنسئسلر و اوْردونون اساس حیصّه سی اوْلان سوواری کاتافراکتلار تشکیل ائدیردی. هر بیر بؤلمه‌یه تریبونلار باشچی‌لیق ائدیردی.\nایقتصادیات دَییشدیر\nچوْخلو طبیعی لیمانلارینین اوْلماسی و الوئریش‌لی جوغرافی شرایط بیزان‌سی قودرت‌لی دنیز دؤولتینه چئویرمیش‌دی. اؤزل‌له قارا دنیز و آرالیق دنیزینی بیرلشدیرن بوغازلار اۆزرینده حؤکمران‌لیق ائتمه‌سی بیزانس‌دا دنیزچیلیین و دنیز تیجارتی‌نین اینکیشافینا کؤمک ائدیردی. بیزانس تاجیرلری شرق‌ده هیندوستان، تاپروبان (سئیلون) و چینه، گونئی‌دا آکسوم پادشاه‌لیغینا (ائفیوپییا)، هابئ‌له عربیستانا گئدیب چیخیردیلار. ایران و سوقدیانا ایله قۇرودا تیجارت یوْللاری واردی. بیزانس سیککه‌لری - قیزیل سولید - بئینلخالق پول روْلو اوْیناییردی.\nگؤرونتولر دَییشدیر\nبیرده باخ دَییشدیر\nتاریخ\nایمپیراتورلوق\nساحه اساسیندا اؤلکه‌لر\nساحه اساسیندا ایمپیراتورلوقلار\nقایناقلار دَییشدیر\n^ اوْرتایلی، ایلبئر (۲۰۰۶). سوْن ایمپاراتورلوک عثمانلی. ایستانبول: تیماش یایینلاری.ایسبن ۹۷۵-۲۶۳-۴۹۰-۷ س.۴۴-۴۵.","num_words":2922,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":172038.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیرینجی ابراهیم (اینگیلیسی‌جه: Ibrahim of the Ottoman Empire) عثمانی سولطانی. ۹ فوریه ۱۶۴۰ – ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. ایسلام دینینه اعتیقاد ائتمیشدی. آتاسی بیرینجی احمد دیر. دؤردونجو مراد اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا دؤردونجو محمد واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":53,"character_repetition_ratio":0.014,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":946232.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۸۸ نفر اهالیسی و ۲۱ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۳۸ نفری کیشی و ۵۰ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۵۳ نفری ساوادلی و ۲۵ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=خضرآباد_(ماهنشان)&oldid=1550112»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":930,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.322,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":132993.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آوراسیا، آوروپا ایله آسیانی قاپسایان جوغرافی بؤلگه‌یه وئریلن آد. آوراسییا – یئرین ان بؤیوک قارّهسی‌دیر. آوروپا و آسيا قارّه‌لریندن عیبارتدیر. آوراسیا کلیمه‌سی، آوروپا ایله آسیا (یانی آور ایله آسیا) سؤزجوکلرینین بیرلشمسیندن اولوشور.\nآدالارلا بیرلیکده ساحه‌سی 53 893 کم²-دیر، دونیا قورو اراضیسی‌نین 36%-نی تشکیل ائدیر[1]. اهالیسی 4،3 میلیارددان چوخدور و دونیا اهالیسی‌نین 3\/4 بؤلومونی تشکیل ائدیر[2]. ان اوجقار نؤقطه‌لری: قوزئیده چئلیوسکین بورنو (77°43 شم.ائ.)، گونئی‌دا پیای بورنو (1°16 شم.ائ.)، باتی‌دا روکا بورنو (9°34 ق.او.)، دوغودا دئژنیوو بورنو (169°40 ق.او.). یئر کوره‌سینین ان یوکسک زیروه‌سی ائوئرئست داغی و قورودا ان آلچاق موطلق نوقطه‌سی اؤلو دنیز (سویییه‌سی -395 م)، ان درین گؤلو بایکال و ان روطوبتلی ساحه‌سی چئراپونجی آوراسییادادیر. آوراسییانی باتی‌دان آتلانتیک اوقیانوس، قوزئیدن قوزئی بوزلو اوقیانوس، گونئی‌دن هیند اوقیانوسی، دوغودان ساکیت اوقیانوس ایحاطه ائدیر.\nآدینین یارانماسی[دَییشدیر]\nقارّه‌یه بیر چوخ آدلار وئریلمیشدیر. آلئکساندر قومبولدت اراضییه \"آسيا\" آدینی وئرمیشدیر. کارل قوستاو رویشلئ 1858-جی ایلده \"هاندبوجه دئر ژئوگراپهیئ\" کیتابیندا \"ائلئردتهئیل عاصیئن-ائوروپا\" تئرمینی ایشلتمیشدیر. \"آوراسییا\" آدینی ایلک دفعه1883-جو ایلده ژئولوق ائدوارد زوسس وئرمیشدیر.\nژئولوژی کاراکتئریستیکاسی[دَییشدیر]\nقارّه قوزئی یاریمکوره‌سینده تخمیناً 9° ق. او. و 169° ق. او. آراسیندا یئرلشیر. عئینی زاماندا آوراسییا آدالارینین بیر بؤلومو گونئی یاریمکوره‌سینده‌دیر. آوراسییانین بیر بؤلومو دوغو یاریم‌کوره‌سینده، سون باتی و دوغو بؤلومو ایسه باتی یاریمکوره‌سینده‌دیر. دونیانین ایکی بؤلومو: آوروپا و آسيانی اؤزونده بیرلشدیریر. اونلار آراسیندا سرحد آشاغیداکی ختله گئدیر: اورال داغلاری‌نین دوغو یاماجی، اورال چایی، ائمبا چایی، خزر دنیزینین باتی ساهیلی، کوما چایی، کوما–مانیج شلاله‌سی، مانیچ چایی، قارا دنیزین دوغو ساهیلی، قارا دنیزین گونئی ساهیلی، بوسفور بوغازی، مرمره دنیزی، داردانئل بوغازی، ائگئی دنیزی و آرالیق دنیزی، همچنین هیبرالتار بوغازی. بۇ سرحد تاریخی اولاراق یارانیبدیر، طبیعتده اونلار آراسیندا طبیعی سرحد یوخدور. قارّه بیر قرونت لایینین اوستونده‌دیر و واحید طبیعته مالیکدیر.\nآوراسییا یئر کوره‌سی‌نین دؤرد اوقیانوسی ایله ایحاطه اولونوب[دَییشدیر]\nقارّه باتی‌دان دوغویا 16 مین کیلومتر، قوزئی‌دن گونئی‌ا 8 مین کیلومتر اوزانیب. ساحه‌سی 53،4 میلیون کم²-دیر. بۇ قورو بؤلومون اوچده بیریدیر. آوراسییانین آدالارینین عومومی ساحه‌سی 2،75 میلیون کم²-دیر.\nایقلیمی[دَییشدیر]\nآوراسییا ان مورککب ایقلیم شراییطینه مالیک قارّه‌دیر. بونون سببلری قاره‌نین چوخ نهنگ اولماسی (باتیدن-دوغویا، قوزئی‌دن-گونئی‌ا بؤیوک مسافه‌ده اوزانماسی)، رئلیئفین ��ورککب‌لیگی، قاره‌نین مرکزینین اوقیانوسلاردان آرالی اولماسی، بؤیوک داغ سیستئملری‌نین یئرلشمه‌سیدیر. قاره‌نین قوزئی‌دن گونئی‌ا بؤیوک مسافه‌ده اوزانماسی اونون سطحینده گونشدن گلن ایستیلیگین غئیری-برابر پایلانماسینا سبب اولور. گونئی ائنلیلیکلرینده گونش شوعالاری یئر سطحینه داها بؤیوک بوجاق آلتیندا دوشدویونه گؤره بورا داها چوخ ایستیلیک آلیر. قوزئیا دوغرو گونش شوعالارینین دوشمه بوجاغی آزالیر و سطحین آلدیغی ایستیلیگین میقداری دا آشاغی دوشور. نتیجه‌ده قاره‌نین گونئی‌و ایله قوزئیی آراسیندا کسکین تئمپئراتور فرقی یارانیر. بؤیوک ایقلیم فرقلری قاره‌نین کنار باتی و دوغو، ائلجه ده داخیلی بؤلوم‌لری آراسیندا دا مؤوجوددور. بونون سببی قاره‌نین داخیلی بؤلوم‌لرینین ایقلیمینه اوقیانوسلارین تاثیرینین زیفله‌مه‌سیدیر. نتیجه‌ده قاره‌نین مرکزینین اوقیانوسلاردان اوزاقلیغی کونتینئنتال ایقلیم شراییطی یارادیر. بئله کی، آتلانتیک اوقیانوسی اوزریندن گلن مولاییم و روطوبتلی هاوا کوتله‌لری باتیه - آوروپایا بول یاغینتی گتیریر، ایقلیمی یومشالدیر. دوغویا حرکت ائتدیکجه بۇ هاوا کوتله‌لرینین روطوبتلیگی و ایقلیمین کونتینئنتاللیغی آزالیر. قاره‌نین ایقلیمینه قوزئی بوزلو اوقیانوسینین دا تاثیری بؤیوکدور. بۇ اوقیانوسین اوزرینده یارانان قورو و سویوق هاوا کوتله‌لری قاره‌نین گئنیش قوزئی اراضیلرینه داخیل اولاراق قیشدا شاختالی، یایدا سرین هاوا شراییطی یارادیر. قاره‌نین دوغو و گونئی بؤلوم‌لرینین ایقلیمی ایسه ایلین ایستی دؤورونده ساکیت و هیند اوقیانوسلاریندان گلن موسسون کولکلرینین تاثیری آلتیندا فورمالاشیر. یای موسسونلاری قاره‌نین کنار زونالارینا بول یاغینتی گتیردیگی حالدا، قیش موسسونلاری قارّه‌دن اوقیانوسا اسدیگیندن قیشدا بورادا قورو، آیدین هاوالار حاکیم اولور. هیند اوقیانوسیندان گلن ایستی و روطوبتلی هاوا کوتله‌لری یالنیز گونئی‌ی آسيانین ایقلیمینه تاثیر ائدیر. هوندورلوگو 7-8 کم-دن آرتیق اوْلان هیمالای داغلاری روطوبتلی موسسونلاری قاره‌نین داخیلی بؤلوم‌لرینه بوراخمیر. نتیجه‌ده هیمالای داغلارینین گونئی یاماجلارینا چوخ، قوزئی یاماجلارینا – تیبئت و مرکزی آسيایا اولدوقجا آز یاغینتی دوشور.\nایقلیم خریته‌سی قارّه‌ده تئمپئراتور و یاغینتیلارین پایلانماسی خوصوصیتلرینی آیدینلاشدیرماغا ایمکان وئریر. قیشدا قاره‌نین چوخ بؤلومونده اورتا تئمپئراتور 0 درجه‌دن آشاغی اولور. یالنیز آتلانتیک اوقیانوسی، آرالیق و قارا دنیز ساهیللرینده قیشدا تئمپئراتور 0 درجه‌دن یوخاری اولور. گونئی‌ی آسيادا ایسه قیش آیلاری مولاییم، حتّی ایستی اولور. قیشدا ژانویه آیینین اورتا تئمپئراتورونو گؤسترن ایزوتئرملر باتیدن دوغویا مئریدیان ایستیقامتینده دییشیر و قوزئی-دوغویا دوغرو آزالدیغی موشاهیده اولونور. آوراسییانین، ائلجه ده بوتون قوزئی یاریمکوره‌سینین \"سویوقلوق قوتبونون\" (ویمیاکون -71 درج) بورادا اولماسی تصادوفی دئییل.\nیای تئمپئراتورو قارّه‌ده بیر قدر یوکسکدیر. جولای ایزوتئرملری ائنلیک ایستیقامتینده گئدیر و یالنیز داخیلی بؤلوم‌لرده بیر قدر قوزئی-دوغویا دوغرو مئیل ائدیر. جولای آیینین اورتا تئمپئراتورو قوزئی و قوزئی-دوغو ساهیللری ایستیثنا اولماقلا هر یئرده 10 درجه‌دن یوکسکدیر. قارّه‌ده ان یوکسک ��ئمپئراتور عربیستان یاریماداسیندا +54 درجه موشاهیده اولونموشدور.\nایقلیم خریته‌سینده یاغینتیلارین دا غئیری-برابر پایلاندیغینی موشاهیده ائدیلیر. آتلانتیک اوقیانوسی ساهیللری ایل بویو برابر میقداردا بول یاغینتی آلیر. قاره‌نین ساکیت و هیند اوقیانوسلارینین تاثیری آلتیندا قالان دوغو و گونئی بؤلوم‌لری ده بول یاغینتی ایله تمین اولونور. دونیادا ایکینجی ان چوخ یاغینتی دوشن یئر، هیمالای داغلارینین گونئی-دوغو یاماجی – چئراپونجا (12000 مم) محض بۇ قارّه اراضیسینده‌دیر. لاکین بورادا یاغینتیلار اساساً یای آیلاریندا دوشور. قاره‌نین چوخ بؤیوک بؤلومو ایلده 500 مم-دن آز یاغینتی آلیر. داخیلی بؤلوم‌لره – مرکزی آسيایا، عربیستان یاریماداسینا، ایران یایلاسینین بعضی یئرلرینه حتّی 50 مم-دن ده آز یاغینتی دوشور. بونون سببی اوقیانوسدان اوزاقلاشدیقجا هاوا کوتله‌لرینین اؤز روطوبتینی ایتیرمه‌سی، سیرا داغلارین روطوبتلی هاوا کوتله‌لرینین قارشیسینی کسمسی ایله ایضاح ائدیلیر. قاره‌نین اراضیسینده ان آز یاغینتی روبع الخالی صحراسیندا (10 مم-ه قدر) قئیده آلینیب.\nآوراسییا یئگانه قارّه‌دیر کی، بوتون ایقلیم قورشاقلاریندا یئرلشیر. اوفوقی زوناللیق قانوناویغونلوغونا مووافیق اولاراق بورادا ائکواتوریال قورشاقدان قوتب قورشاغینا قدر بوتون قورشاقلار نؤوبلشیر: قوزئی بوزلو اوقیانوسینداکی آدالار و قوزئی ساهیلبویو آرکتیک، ایسلاندییا آداسیندان باشلامیش دوغویا دوغرو زولاق شکلینده سوبارکتیک ایقلیم قورشاقلاری یئرلشیر. آوراسییانین ان گئنیش بؤلومو مولاییم قورشاقدا یئرلشیر و مورککبلیگی ایله سئچیلیر. باتیدا، آتلانتیک اوقیانوسی ساهیللرینده مولاییم دنیز ایقلیمی، دوغویا دوغرو آردیجیل اولاراق مولاییم کونتینئنتال، کسکین کونتینئنتال، ساکیت اوقیانوس ساهیللرینده ایسه موسسون و مولاییم دنیز ایقلیم تیپلری حاکیمدیر. باتی‌دا، پرینئی یاریماداسیندان دوغود، ساکیت اوقیانوسین ساهیللرینه قدر زولاق شکلینده سوبتروپیک ایقلیم قورشاغی یئرلشیر و آرالیق دنیز ایقلیمی، کونتینئنتال، موسسون ایقلیم تیپلری آیریلیر. عربیستان یاریماداسی، فارس کؤرفزی اطرافی، ایران یایلاسینین گونئی بؤلومو، هیند-قانق اووالیغینین باتی تروپیک کونتینئنتال، هیندیستان و هیند-چین یاریمادالاری، شری-لانکا آداسی سوبئکواتوریال ایقلیم قورشاقلاریندا یئرلشیر. مالاککا یاریماداسی و زوند آدالاریندا ائکواتوریال ایقلیم قورشاغی حاکیمدیر.\nچایلاری و گؤللری[دَییشدیر]\nداخیلی سولارین حجمینه گؤره آوراسییا ان زنگین قارّه حساب اولونور. داخیلی سولارین ایستر اراضی اوزره پایلانماسینا، ایسترسه ده قیدالانماسینا و رئژیمینه گؤره قاره‌نین آیری-آیری بؤلوم‌لری آراسیندا خئیلی فرق وار. دونیادا اوزونلوغو 4000 کم-دن چوخ اوْلان 14 چایدان 7-سی محض بۇ قارّه‌ده یئرلشیر. ان بؤیوک گؤلو خزر، ان اوزون چایی یانتسزیدیر – 5800 کم. دونیانین ان درین شیرینسولو گؤلو بایکال ،ن دوزلو گؤلو اؤلو دنیز محض آوراسییا قاره‌نینده‌دیر. پامیر داغلاریندا ایسه اوزون داغ-دره بوزلاغی – فئدچئنکو بوزلاغی یئرلشیر. آوراسییانین چایلارینین فیزیکی خریته‌نی نظردن کئچیرسک، قاره‌نین کنارلاریندا چای شبکه‌سینین داها سیخ، گونئی-باتی بؤلومونده و داخیلی رایونلاریندا ایسه سئیرک اولدوغونو موشاهیده ائدریک. چایلار قاره‌نین داخیلینده‌کیداغلاردان، یوکسکلیک و یایلاردان باشلایاراق موختلیف ایستیقامتلرده آخیر. تؤکولدویو یئردن آسیلی اولاراق، آوراسییانین چایلاری 5 حوزه‌یه بؤلونور. بورادا دؤرد بؤیوک اوقیانوس حوزه‌سی ایله یاناشی دونیا اوقیانوسینا چیخیشی اولمایان داخیلی (اخارسیز) حوزه ده گئنیش ساحهتوتور. داخیلی حوزه قاره‌نین 1\/3 بؤلومونی ایحاطه ائدیر. ایقلیم شراییطیندن آسیلی اولاراق، قیدالانماسینا و رئژیمینه گؤره چایلار بیر-بیریندن خئیلی فرقله‌نیر. موختلیف حوزه لره مخصوص چایلارین قیدالانماسیندا و سو رئژیمینده‌کیفرقلرین اساس سببی یاغینتیلارین ایللیک میقداری، اونون فصیللر اوزره پایلانماسی و بوخارلانمادیر. آوراسییانین قوزئی بوزلو اوقیانوسی حوزه‌سینه عایید اوْلان چایلاری – اوب، یئنیسئی، لئنا،پئچورا و س. بۇ چایلاردان اوب ان اوزون، یئنیسئی ایسه ان بول سولو چای حساب اولونور. حوزه‌نین چایلاری یوخاری آخاردا داغ چایلاری، اورتا و آشاغی آخارلاردا ایسه تیپیک دوزنلیک چایلاریدیر. چایلارین بؤیوک مسافه‌ده گونئی‌دان قوزئیا و موختلیف ایقلیمه مالیک اوْلان اراضیلردن کئچمه‌سی اونلارین رئژیمینین مورککبلیگینه سبب اولموشدور. بۇ چایلارین اکثریتینین قیدالانماسیندا قار و یاغیش سولاری اوستونلوک تشکیل ائدیر. ایلین چوخ بؤلومونی بۇ چایلار دونور. یازدا بوزدان آزاد اوْلان چایلاردا گوجلو داشقینلار عمله گلیر. آتلانتیک اوقیانوسی حوزه‌سینین چایلاری آوروپانین یوکسکلیکلریندن، داغلاردان باشلاییر. بورادا چای شبکه‌سی داها سیخ اولسا دا، اوزون چایلار یوخدور. ان بؤیوک چای دونای چاییدیر. بۇ چای اوزونلوغونا گؤره آوروپادا ایکینجی چایدیر. دونای چایی بیر نئچه داغی، یوکسکلیگی، اووالیغی کئچه‌رک قارا دنیزه تؤکولور و منصبینده دئلتا عمله گتیریر. دونای یوخاری آخاردا تیپیک داغ چاییدیر، خیردا قوللار قبول ائدیر. اورتا آخاردا اونا ایری قوللار – دراوا، تیسا، ساوا و س. بیرلشیر. دونای بؤیوک مسافه‌ده گمیچیلیک اۆچون چوخ یارارلیدیر. چونکی او، بیر نئچه دؤولتلرین اراضیسیندن کئچیر و اونلارین چوخو اۆچون دنیزه یئگانه چیخیش یولودور. دیگر موهوم چایلاری قوزئی و بالتیک دنیزینه تؤکولن – رئین، ائلبا، ویسلا، اودئر چایلاریدیر. بۇ چایلار بول سولو اولماقلا ایل بویو گمیچیلیک اۆچون یارارلیدیر. بۇ چایلاری بیرلشدیرن کاناللارین چکیلمه‌سی اونلارین نقلیات اهمیتینی خئیلی آرتیرمیشدیر. گونئی‌ی آوروپادا آرالیق دنیزینه (رونا، پو) و بیرباشا آتلانتیک اوقیانوسینا (تاخو، قوادیانا، لاورا) تؤکولن چایلارین اکثریتی قیسا و آزسولو، گمیچیلیک اۆچون او قدر ده یارارلی اولمایان چایلاردیر. بۇ چایلار قیشدا بولسولو اولور، یایدا ایسه اولدوقجا دایازلاشیر، بعضیلری ایسه حتّی قورویور. لاکین بۇ چایلارین سووارما اهمیتی بؤیوکدور. ساکیت اوقیانوس حوزه‌سینه عایید چایلاری – یانتسزی، خوانخئ، مئکونق آمور و س. چایلاریدیر. بۇ چایلار منبعلرینی یوکسک داغلاردان و یایلالاردان گؤتورمکله دوغویا آخیر. یوخاری آخاردا چایلار داغ چایلاریدیر. سورعتلی آخینا مالیک اولدوقلاری اۆچون دوزنلییه چیخدیقدا اؤزلری ایله بیرلیکده گتیردیکلری چوخلو میقداردا قیرینتی و آسیلی ماتئریاللاری چؤکدورور. اکثر چایلاری دئلتا عمله گتیریر. بۇ حوزه‌یه عایید اوْلان چایلارین قیدالانماسیندا یاغیش سولاری اوستونل��ک تشکیل ائدیر. قیدالانمادا موسسون رئژیمی اؤزونو گؤستریر. یای موسسونلارینین یاراتدیغی گوجلو یاغیشلار نتیجه‌سینده تئز-تئز داشقینلار عمله گتیریر. باشلانغیجینی یوکسک داغلارداکی بوزلاقلاردان گؤتورن چایلاردا یای داشقینلاری بوزلاقلارین اریمه‌سی ایله داها دا گوجله‌نیر. مولاییم قورشاقدا آخان چایلار قیشدا دونور. بونا گؤره اونلاردا قار و بوزلارین اریمه‌سی نتیجه‌سینده یازدا داشقینلار باش وئریر. یانتسزی چایی دوغو چین دنیزینه تؤکولرکن بؤیوک دئلتا یاراتمیشدیر. بۇ چای آوراسییانین ان اوزون چاییدیر. بؤیوک مسافه‌ده گمیچیلیک اۆچون یارارلیدیر، سووارمادا گئنیش ایستیفاده اولونور. چین اهالیسینین دؤردده بیر بؤلومو یانتسزی چایینین حوزه‌سینده یاشاییر. آوراسییانین هیند، قانق، براهماپوترا چایلاری هیند اوقیانوسی حوزه‌سینه عایید اوْلان چایلاردیر. بۇ چایلارین قیدالانماسیندا و سو رئژیمینده ده موسسون یاغیلاری بؤیوک رول اویناییر. قانق چایی سولولوغونا گؤره یالنیز آمازونکا و کونقو چایلاریندان گئری قالیر. اؤز منبعیینی هیمالای داغلاریندان گؤتورن قانق و اونون قوللاری قاره‌نین ان بول یاغینتیلی اراضیسیندن آخیر و بئنقال کؤرفزینده بؤیوک دئلتا یارادیر. گونئی و گونئی-دوغو بؤلوم‌ده چایلار داها سیخ شبکه عمله گتیریر. بۇ زونادا دا باش وئرن داشقینلار و تایفونلار رئگیونون تصروفاتینا گوجلو زییان وورور. گونئی-باتی‌دا هیند اوقیانوسینا آخان چایلاری – دجله و فرات چایلاریدیر. بۇ اراضی سوبتروپیک و تروپیک ایقلیم قورشاقلاریندا یئرلشیر و قوراق ایقلیمه مالیکدیر. بونا گؤره چایلار آزسولودور. داخیلی حوزه‌نین چایلاری قاره‌نین گونئی-باتی و داخیلی بؤلوم‌لرینده گئنیش اراضی ایحاطه ائدیر. دوغو آوروپا دوزنلیگیندن خزر دنیزینه آخان چایلارین قیدالانماسیندا قار سولاری داها اوستوندور. صحرا و یاریمسهرالاردان کئچن آمودریا، سیردریا، تاریم و س. چایلاری اؤز باشلانغیجینی قارلی-بوزلو داغلاردان گؤتوردویونه گؤره یایدا بولسولو اولورلار. وولقا چایی اوزونلوغونا گؤره آوروپانین ان بؤیوک چاییدیر. اونون اوزونلوغو 3630 کم-دیر. بیر چوخ قوللاری وار. اونلاردان اوکا و کاما ان بؤیوک قوللاریدیر. وولقا خزر دنیزینه تؤکولرکن بؤیوک دئلتا عمله گتیریر. وولقا چایی اوزرینده بیر چوخ سو آنبارلاری، هیدروتئخنیکی قورغولار یارادیلیب و سئس-لر تیکیلمیشدیر. وولقانین بؤیوک نقلیات اهمیتی واردیر. آوراسییا قاره‌نینده گؤللر چوخدور، لاکین اونلارین جوغرافی یاییلماسینا گؤره قاره‌نین آیری-آیری بؤلوم‌لری آراسیندا بؤیوک فرقلر واردیر. قوزئی- باتی‌دا گؤللر داها چوخدور. آوروپانین ان ایری گؤللری – لادوقا، اونئقا، بالاتون، سایما، وانئرن، وئتتئرن بورادا یئرلشیر. گؤللرین چوخو دؤرد دؤور بوزلاشمالارین عمله گتیردیگی سایسیز میقداردا چؤککلیکلرده یارانمیشدیر. ایقلیمین قوراق و ایستی اولدوغو داخیلی آخارسیز حوزه‌ده گؤللر آزدیر و اونلارین اکثریتی دوزلو گؤللردیر. بۇ اراضیده یئرلشن ایری گؤللر – خزر، بالخاش، آرال واختیله مؤوجود اولموش تئتیس اوقیانوسونون قالیغی حساب ائدیلیر. خزر دونیادا ساحه‌سینه گؤره ان بؤیوک گؤلدور. اونون سطحی دنیز سویییه‌سیندن -27 متر آشاغیدا یئرلشیر. خزرین ماکسیمال درینلیگی 1025 متردیر. سویون اورتا دوزلولوغو 11-13 پرومیلدیر. خزرین شئلف ساحه‌سینده و دیبینین تکینده زنگین نفت و قاز احتیاطی وار. باکی نفت رایونو کیمی دونیادا مشهوردور. بورادا دنیزدن یوکسک کئیفیتلی نفت و گاز چیخاریلیر. داغلیق اراضیلرده یئرلشن ایری گؤللرین بیر چوخ ایسه تئکتونیک منشالیدیر. اونلار یئر قابیغینین قیریلدیغی قاتلاردا یارانمیشدیر. بایکال، جئنئور، بودئن، اورمییا، ایسسیک-کول و س. محض تئکتونیک منشالی گؤللره عاییددیرلر. بایکال گؤلو 6000 کم-دن آرتیق مسافه‌ده اوزانان چؤکک‌لیگی توتور. گؤلون ائنی 25 کم-دن 80 کم-ه قدردیر. دونیانین ان درین گؤلو حساب اولونان بایکالین درینلیگی 1620 متردیر. بۇ گؤل آوراسییانین ان بؤیوک شیرین سو آنباریدیر. بایکالا 360-آ قدر چای تؤکولور. آوراسییا قاره‌نینده گؤللرین بؤیوک تصروفات اهمیتی واردیر. اونلار موهوم ایستیراحت، توریزم، کورورت اهمیتینه مالیک اولماقلا سووارمادا، معیشتد، گمیچیلیگین اینکیشافیندا بؤیوک رول اویناییر.\nآوراسییانین قوزئی بوزلو اوقیانوسی حوزه‌سینه عایید اوْلان باشلیجا چایلار: اوب، لئنا، یئنی‌سئی، پئچوره، کولیما، ایندیگیرکا و.\nآوراسییانین آتلانتیک اوقیانوسی حوزه‌سینه عایید اوْلان چایلار: دونای، سئنا، رئین، دنئپر، ویسلا، اودئر، تئمزا، قیزیل ایرماق، یئشیلیرماک، پو، ائلبا\nآوراسییانین ساکیت اوقیانوسا تؤکولن ان بؤیوک چایلاری: آمور، خوانخه، یانتسیزی، مئکونق و اورخون آوراسییانین هیند اوقیانوسی حوزه‌سینه عایید اوْلان چایلاری:هیند، قانق، براهماپوترا، ایراوادی، دجله-فرات، سالوین و س\nآوراسییادا داخیلی آخارسیز حوزه‌یه عایید اوْلان چایلار:\nخزره تؤکولنلر: وولقا، آستاراچای، اورال، قیزیل اؤزن، ائمبا، تئرئک، کور، اتراک.\nآرالا تؤکولنلر: آمودریا، سیردریا و س.\nبالخاشا تؤکولنلر: ایلیوه و س.\nطبیعی زونالاری[دَییشدیر]\nآوراسییا قاره‌نینده یئر کوره‌سینده مؤوجود اوْلان بوتون طبیعی زونالارا راست گلمک مومکوندور. بونون اساس سببی قاره‌نین بوتون ایقلیم قورشاقلاریندا یئرلشمه‌سیدیر. طبیعی زونالار خریته‌سینه نظر یئتیرسک گؤرریک کی، قارّه‌ده قوزئی یاریمکوره‌سی اۆچون کاراکتئریک اوْلان طبیعی زونالارین هامیسینی گؤره بیلریک. بۇ دا اونون ائکواتوردان قوتب، دوغودان باتی‌یا دوغرو گئنیش مسافه‌ده اوزانماسینین نتیجه‌سی حساب اولونا بیلر. آوراسییادا طبیعی شراییطین حددن چوخ زنگینلیگی و ایقلیم قورشاقلارینین یئرلشمه‌سی، باتی‌دان-دوغویا ایقلیم تیپلرینین کونتینئنتاللیغینین آرتماسی و مورککب رئلیئف قورولوشونون اولماسی طبیعی زونالارین آشاغیداکی شکیلده یئرلشمه‌سینه گتیریب چیخارمیشدیر. آرکتیکا صحرالار زوناسی قوزئی بوزلو اوقیانوسدا یئرلشن آدالاری ایحاطه ائدیر. بوتؤولوکله آرکتیکا ایقلیم قورشاغیندا یئرلشیر. اوندان گونئی‌ا دوغرو توندرا و مئشه توندرا زونالاری اوزانیر. طبیعی زونالار خریته‌سینی نظردن کئچیرسک گؤرریک کی، باتی‌دان دوغویا دوغرو توندرا داها دا گئنیشله‌نیر. آوروپا ساهیللرینده توندرا زوناسی ائنسیز دار زولاق شکلینده باشلاییر و دوغویا طرف اونون سرحدی خئیلی گونئی‌ا مئیل ائدیر. بۇ خوصوصیت باتی‌دان دوغویا گئتدیکجه ایقلیمده کونتینئنتاللیغین آرتماسی ایله علاقه داردیر. گؤستریلن طبیعی زونالارین هامیسی اوزون سورن شاختالی قیش، چوخ قیسا یای، دایمی دونوشلوغو، بوزلاق و باتاقلیقلارین گئنیش یاییلماسی ایله سجیییله‌نیر. تورپاق ا��رتویو یاخشی اینکیشاف ائتمه‌میشدیر، بیتکی اؤرتویو نؤوجه کاساددیر. بورا کاراکتئریک تورپاقلار قلئیلی، تورفلو، باتاقلیق تورپاقلاریدیر. آرکتیکا صحرالاری و توندرا زونالارینین طبیعتی آنتروپوگئن تاثیر نتیجه‌سینده آز دییشیلیب. بونونلا بئله بعضی هئیوانلارین آزالماسی موشاهیده اولونور، بعضی یئرلر، خوصوصیله نفت و گاز چیخاریلان یئرلر چیرکلنمه‌یه معروض قالمیشدیر. آوراسییادا مئشه زوناسی گئنیش ساحهتوتور. مئشه زوناسی بورادا اوچ یاریمزونادان عیبارتدیر. قوزئی‌ده ساحه جه داها بؤیوک اراضینی ایحاطه ائدن تایقا مئشه‌لری زوناسی اوزانیر. توندرا و مئشه-توندرا زوناسینا نیسبتن بۇ زونادا یای داها ایستی و داواملی اولدوغوندان، آغاج بیتکیلری گئنیش ساحهتوتور. تایقا زوناسی دا توندرا زوناسی کیمی دوغویا دوغرو گئتدیکجه چوخ گئنیشله‌نیر. دوغویا دوغرو ایقلیمین کونتینئنتاللیغینین آرتدیغی اۆچون آوروپانین ائنسیز تایقا مئشه‌لری دوغویا طرف گئنیشله‌نیر و بؤیوک بیر اراضی توتور. تایقا زوناسیندا سویوغاداواملی – کسکین کونتینئنتال ایقلیمینده بئله یاخشی اینکیشاف ائدن آغاج نؤولری، کوکنار و شام آغاجی بیتیر. تایقادا پودزول تورپاقلار یاخشی اینکیشاف ائتمیشدیر. آوروپا اراضیسینده گئنیش ساحهتوتان قاریشیق و ائنلییارپاقلی مئشه‌لر زوناسی دوغویا گئتدیکجه ائنسیزلشیر و تامامیله یوخا چیخیر. اونلار یئنیدن یالنیز دوغودا – ساکیت اوقیانوس ساهیللرینده ائنلییارپاقلی و قاریشیق مئشه‌لر زوناسی یارادیر. قاریشیق مئشه‌لرده چیملی-پودزول تورپاقلار یاییلمیشدیر. ائنلییارپاقلی و قاریشیق مئشه‌لر زوناسی اینسانلار طرفیندن خئیلی قیریلمیشدیر. اینسان فعالیتینین تاثیری آز اوْلان تایقا مئشه‌لری قاره‌نین دوغو بؤلومونده و داغلیق اراضیلرده گئنیش ساحهتوتور. چؤل و مئشه-چؤل زونالاری اینسان فعالیتی نتیجه‌سینده داها چوخ دییشیکلره معروض قالمیشدیر. بۇ زونالار دا قاره‌نین داخیلینده تام زولاق عمله گتیرمیر. چؤللر باتی‌دا کارپات داغلاری اتکلریندن و قارا دنیز ساهیللریندن باشلایاراق، دوغودا آلتای و بؤیوک خینقان داغلارینا قدر گئنیش بیر اراضیده یارانمیشدیر. محصولدار قارا تورپاقلار بۇ زونادا اکینچیلیگین اینکیشاف ائتمه‌سینه سبب اولموشدور. زونادا یای اوزون و ایستی کئچیر. صحرا و یاریمسهرا طبیعی زونالاری قارّه‌ده هم مولاییم قورشاقدا هم ده تروپیک و سوبتروپیک قورشاقلاردا یاییلمیشدیر. بیتکی و هئیوانلار عالمینین کاسادلیغی آز محصولدار تورپاقلارین، بعضی حاللاردا ایسه شورانلیقلارین اینکیشافی بۇ زونالارین قورو کونتینئنتال ایقلیمی ایله باغلیدیر. اوقیانوسلاردان قارّه‌یه داخیل اوْلان مولاییم و روطوبتلی هاوا کوتله‌لری داخیلی رئگیونلارا ایره‌لیله‌دیکجه اؤز روطوبتلیگینی ایتیریر. بونا گؤره داخیلی صحرا و یاریمسهرالار آز میقداردا یاغینتی آلیر. سوبتروپیک جودیارپاقلی همیشیاشیل مئشه و کوللوقلار زوناسی آرالیق دنیزی ساهیللرینی ایحاطه ائدیر. بۇ زونادا قیش آیلاری مولاییم یای آیلاری قورو و ایستی کئچیر. محصولدار قهوگی تورپاقلار اینکیشاف ائتمیشدیر. زونانین بیتکی اؤرتویو اینسانین تصروفات فعالیتینین تاثیری ایله خئیلی دییشمیشدیر. مئشه‌لر قیریلمیش، یئرینده اکین ساحه لری و پلانتاسییالار سالینمیشدیر. چینین و یاپونییانین گونئی‌ونو ایحاطه ائدن سوبتروپیک قورشاغین دوغوسوندا موسسون مئشه‌لری گئنیش ساحهتوتور. ساواننا، سوبئکواتوریال و ائکواتوریال مئشه زونالاری قاره‌نین گونئی، گونئی-دوغو بؤلوم‌لرینی و بوراداکی آدالاری ایحاطه ائدیر. ساواننا زوناسی سوبئکواتوریال قورشاغین دوزنلیک ساحه لریند، مؤوسومی روطوبتلی مئشه‌لر زوناسی ایسه هیندیستان و هیند-چین یاریمادالارینین ساهیلبویو بؤلوم‌لرینده و داغلیق اراضیلرده یاییلمیشدیر. ائکواتوریال مئشه‌لر باشلیجا اولاراق بؤیوک و کیچیک زوند آدلارینین ائکواتوربویو قورشاغیندا یئرلشیر. بۇ مئشه‌لر دایم روطوبتلی، همیشه یاشیل و چوخ زنگین ترکیبلی اولماسی ایله سئچیلیر. هر ایکی زونانین هئیوانلار عالمی اؤز زنگینلیگی ایله سئچیلیر.\nآوراسییانین ان اوجقار نوقطه‌لری[دَییشدیر]\nقارّه نوقطه‌لری\nچئلیوسکین بورنو (روسیه)، 77°43 ش. ائ. — ان اوجقار قوزئی نوقطه‌سی.\nپیای بورنو (مالایزییا) 1°16 ش. ائ. — ان اوجقار گونئی نوقطه‌سی.\nروک بورنو (پورتوقالییا)، 9º31 ق. او. — ان اوجقار باتی نوقطه‌سی.\nدئژنیوو بورنو (روسیه)، 169°42 ق. او. — ان اوجقار دوغو نوقطه‌سی.\nآدا نوقطه‌لری[دَییشدیر]\nفلیقئل بورنو (روسیه)، 81°52 ش. ائ. — ان اوجقار قوزئی آدا نوقطه‌سی.\nگونئی آداسی (کوکوس آدالاری) 12°4 ج. ائ. — ان اوجقار گونئی آدا نوقطه‌سی.\nمونشیک قایاسی (ازور آدالاری) 31º16 ق. او. — ان اوجقار باتی آدا نوقطه‌سی.\nراتمانوو آداسی (روسیه) 169°0 з. او. — ان اوجقار دوغو آدا نوقطه‌سی.\nبؤیوک یاریمادالاری[دَییشدیر]\nعربیستان یاریماداسی\nکیچیک آسيا یاریماداسی\nپیرئنئی یاریماداسی\nاسکاندیناوییا یاریماداسی\nتایمیر یاریماداسی\nچوکوت یاریماداسی\nکامچاتکا یاریماداسی\nهیند–چین یاریماداسی\nهیندیستان یاریماداسی\nآپپئنین یارماداسی\nبالکان یارماداسی\nژئولوژی کاراکتئریستیکاسی[دَییشدیر]\nآوراسییا ستروکتورونون اساس ائلئمئنتلری بئش پلاتفورما حساب ائدیلیر:\nدوغو آوروپا پلاتفورماسی — بالتیک قالخانی و اوکراینا قالخانی ایله بیرلیکده.\nسیبیر پلاتفورماسی — آلدان قالخانی ایله بیرلیکده.\nچین–کورئیا پلاتفورماسی.\nگونئی‌ی چین پلاتفورماسی.\nهیند پلاتفورماسی\nنوبی–رب قالخانینین بیر بؤلومو ده قارّه‌یه عایید ائدیلیر.\nرئلیئفی[دَییشدیر]\nدوغو آسيا و آلپ–هیمالای ژئوسیکلینال کمری موعاصیر دؤورده داها چوخ حرکتده‌دیر. قیسسارو–الایدان چوکوتکایادک اوْلان موختلیف دؤورلو ستروکتورلار داها چوخ نئوتوکتونیک حرکتده‌دیرلر. یوکسک سئیسمیک آکتیولیک داها چوخ مرکزی آسيا، اورتا آسيا و دوغو آسيا، مالای آرخیپئلاقی اۆچون کاراکتئریکدیر. فعالیتده اوْلان وولکانلار کامچاتکا یاریماداسیندا، دوغو آسيا آدالاریندا و گونئی–دوغو آسيا، ایسلاندییا و آرالیق دنیزی اراضیسینده‌دیر.\nکونتینئنتین اورتا هوندورلوگو 830 متردیر، داغ و داغتگی زونالار اونون اراضیسینین 65 % تشکیل ائدیر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\nآذربایجان ویکی پدیاسی\nخاریجی کئچیدلر[دَییشدیر]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اوْراسیا&oldid=1425981»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nجوغرافیا\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۳ آوریل ۲۰۲۰، ‏۱۴:۱۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌��دیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":4738,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":129767.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (127th)\n• سو (%)\n0.8%\nجمعیت\n• 2013 census\n3,531,159[۴]\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value).\nجی‌دی‌پی (PPP)\n2016 تخمینی\n• جمعی\n$41.127 billion[۵]\n• آدام‌باشی\n$11,647[۵]\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n2016 تخمینی\n• جمعی\n$16.306 billion[۶]\n• آدام‌باشی\n$4,617.75[۶]\nجینی (2013)\n36.2[۷]\nاورتا\nاچ‌دی‌آی (2014)\n0.733[۸]\nیوخاری · 85th\nپول واحیدی\nConvertible mark (BAM)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+1 (CET)\n• یای (دی‌اس‌تی)\nUTC+2 (CEST)\nتاریخ فورمتی\ndd. mm. yyyy. (CE)\nسوروجولوک طرفی\nright\nتیلفون کودو\n387\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nBA\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.ba\nNot a government member; the High Representative is an international civilian overseer of the Dayton peace agreement with authority to dismiss elected and non-elected officials and enact legislation.\nChair of current presidency (صرب‌‌لر)\nCurrent presidency member (کوروات‌لار)\nCurrent presidency member (Bosniak)\nاوروپانین جنوبوندا یئرلَشن بیر اؤلکه دیر.[۱۰] بوسنییا و هرزقووین (شابلون:Lang2، (صربجه:Босна и Херцеговина, БиХ‎)) — بالکان یاریماداسینا یئرلَشن کونفدراتیو دؤولت.اؤلکه بیر بۆتونو میدانا گتیره‌ن اۆچ ائتنیک قروپا ائو صاحب‌لیگی ائتمک‌ده‌دیر: بوشناکلار، صربلر و کروْواتلار. اینگیلیسجه‌ده و داها بیر چوْخ دیل‌ده ائتنیک شخصیت گؤز قارشی‌سین‌دا تۇتولمادان بۆتون بوسنییا-هرزوقووینا خالقینا بوسنییالی دئییلیر. آنجاق تورکجه‌ده تاریخ‌دن گلن یاخین‌لیق‌دان اؤتری بوسنییالی دئییلدیی وا بوشناکلار یعنی بوسنییالی موسلمانلار لوغتی نظرده توتولار. آیریجا اؤلکه‌ده بوسنییالی و یا هرزوقووینالی اوْلماق دا آیری ائتنیک شخصیتی وورغولاماق اۆچون ایستیفاده ائدیلر. بوسنییالییام دئمک موسلمانام دئمک‌دیر. هرزوقووینالی دئمک کروْواتام دئمک‌دیر. اؤلکه اداره باخیمین‌دان ایکی عئینی دؤولت‌چی‌لییه بؤلونموش وضعیت‌ده‌دیر. بونلار، بوسنییا-هرزوقووینا فدراسییاسی و صرب جومهوریتی‌دیر.\nاؤلکه‌نی، شیمال، غرب و جنوب‌دان کروواسی، شرق‌دن صربیستان، یئنه جنوب‌دان مونتنقرو چئویرمک‌ده، آدریاتیک دنیزینه ایسه نم شهرینین تاپیلدیغی یئرده یالنیز ۲۰ km-لیک (لیمانی اوْلمایان) بیر ساحلی واردیر. اؤلکه‌نین جوغرافیاسی مرکز و جنوب‌دا داغ‌لیق، شیمال-غرب‌ده تپه‌لیک، شیمال-شرق‌ده دوزلوک بیر خصوصیّت سرگیلییر. دؤولتین باشکندی و ان بؤیوک شهری سارایبوسنا، بیر چوْخ یۆکسک داغلا اترافلانمیش‌دیر. بۇ جوغرافی خصوصیتین‌دن اؤتری شهر قیش توریزمینه الوئریش‌لی‌دیر و ۱۹۸۴ قیش اوْلیمپیادالارینا ائو صاحب‌لیگی ائتمیش‌دیر.\nاؤلکه‌نین اکثریتینی اؤرته‌ن بوسنییا بؤلگه‌سین‌ده ایلیمان یئر ایقلیم گؤرولر، بۇ بؤلگه‌ده یایلاری ایستی، قیشلاری قار یاغمورلو و سویوق‌دور. اؤلکه‌نین جنوب ساحللرین‌ده‌کی داها کیچیک هرزوقووینا بؤلگه‌سین‌ده ایسه تیپیک آرالیق دنیزی ایقلی‌می گؤرولر. بوسنییا-هرزوقووینا طبیعی قایناقلار باخیمین‌دان دا زنگین بیر اؤلکه‌دیر.\nآدین آدین اتیمولوژی(دیلین کؤکلرینی آراشدیرما بیلیم)[دَییشدیر]\nبوسنا چایینین و ماجار دیلین‌ده \"هئرسئق\" (\"بویئوودا\" دئمک‌دیر) سؤزون‌دن یارانمیش‌دیر.\nتاریخ[دَییشدیر]\nآرالیق دنیزی ��احلین‌ده‌کی دیگر شهرلر کیمی بوسنییادا تاریخ سهنه‌سین‌ده‌کی یئرینی روم ایمپراتورلوغو ایچریسینده ‌ گؤتورموش‌دور. روم ایمپئراتورلوغونون چؤکوشون‌دن سوْنرا بوسنییانین رهبرلیگی ۱۲۰۰-جو ایللرده موستقیللیینی الده ائد‌نه قدر مۆختلیف روللارا ال دییشدیرمیش‌دیر. موستقیللیینی ۲۶۰ ایلده‌ن چوْخ بیر مدت قورویان بوسنییا کرال‌لیغی بۇ مدت بویونجا ماجارلار و صربلره قارشی تورپاقلارینی مۆدافیعه ائتمک مجبوریتین‌ده قالمیش‌دیر.\n۱۴۶۳-جو ایلده عثمانلی ایداره‌سی آلتینا کئچه‌ن بوشناکلار عئینی زامان‌دا موسلمان‌لیغی دا منیمسمیش‌دیر. موسلمان‌لیغی قبول ائد‌ن بوشناکلارین دینی عهده ‌چی‌لیکلرینی یئرینه یئتیرمه‌سینه ایجازه وئره‌ن عثمانلی ایداره‌سی بوسنییا تورپاقلارین‌دا تیکدیی یاپیسال(ساختار)لار و مسجیدلرله عئینی زامان‌دا بوشناکلارین عنعنه‌لری ایله مدنیتینه ده تأثیر ائتمیش‌دیر. ۱۸۷۸-جی ایله قدر داوام ائد‌جک اوْلان عثمانلی ایداره‌سی آلتین‌داکی دؤورده چوْخ چوْخ بوشناک عثمانلی ایداره‌سین‌ده، دؤولت رهبرلیین‌ده اهمیت‌لی وظیفه‌لره گتیریلمیش‌دیر. ضعیفله‌یه‌ن عثمانلی ایمپراتورلوغوسینی پارچالاماغا قرار وئره‌ن موتتفیقلرین مالی چتین‌لیکلر ایچری‌سین‌ده‌کی ایستانبولا نشر تضییقی نتیجه‌سینده بوسنییاداکی عثمانلی ایداره‌سی دؤیوشولمه‌دن، ایستول باشین‌دا سوْنا چاتاراق اوتریش-ماجاریستان ایمپئراتورلوغونون ایداره‌سینه کئچمیش‌دیر.\n۱۹۱۸-جی ایله قدر سوره‌جک اوْلان اوتریش-ماجاریستان ایمپراتورلوغو ایداره‌سی آلتین‌داکی دؤورده اؤلکه یئنی‌دن قۇرولوشلان‌دیریلاراق چؤکمک‌ده اوْلان عثمانلی ایمپراتورلوغو ایداره‌سی آلتین‌داکی دؤورون سوْنلارین‌دا یاشادیغی چتین‌لیکلردن اۇزاقلاشاراق ریفاها قوووشاجاق. بۇ اینکیشافلارین بؤیوک صربیستان قۇرولماسینی مقصد قویان روسیه نین مالی دستیی ایله رئاللاشدیغی شوبهه‌سیزدیر. بوسنییاداکی موسلمان نۆفوس ون عثمانلی ایداره‌سی آلتین‌داکی دیگر تورپاقلارا کؤچو و اوْنلارین ترک ائتدیی یئرلره صربلرین یئرله‌شمسیله بوسنییاداکی ائتنیک قۇرولوشون دییشمه‌سی بۇ دؤورده یاشانمیش‌دیر.\n۱۹۱۸-۱۹۴۱-جی ایللر آراسینداکی دؤور یوقوسلاوییانین ایچ قاریشیق‌لیقلاری و دؤیوشله کئچمیش‌دیر. ۱۹۴۱-۱۹۴۵-جی ایللری آراسینداکی ایکینجی دونیا دؤیوشو اثناسیندا نازیلار یوقوسلاوییانی ایشغال ائد‌رک سلووئنیانی آلمان، کروواسینی، ایتالیایا و ماکئدونییانی بولقاریستانا باغلایاراق خصوصیله یهودی و قاراچیلارا قارشی بیر ائتنیک تمیزلیک حرکتینه گیریشه‌رک توْپلاما دوشرگه‌لرین‌ده مینلرله اینسانی اؤلدوردولر.\n۱۹۴۵-۱۹۹۰-جی ایللر آراسینداکی سویوق دؤیوش دؤورونون ۳۵ ایللی تیتونون رهبرلیگی آلتیندا کئچدی. بۇ دؤورده بوسنییا – هرزوقووینانین سرحدلری ۱۹۱۸ اوّلی دؤن‌دو و بوشناکلار مدنی شخصیتلرینه یئنی‌دن قوووش‌دولار. غربین دستیی ایله یوقوسلاوییادا دؤیوشون ایزلری تئز سیلین‌دی. غرب‌لی اؤلکه‌لر یوقوسلاوییانی یالنیز ایقتیصادی دئییل عئینی زامان‌دا عسگری و سیاسی ساحه‌ده ده دستکله‌دی. ۱۹۷۰-جی ایللرده سووت موداخیله‌سی ریسکی ایله قارشیلاشیلدیغین‌دا آمریکا بیرلشمیش دؤولتلری یوقوسلاوییانی مۆدافیعه ائتمک اۆچون نۆوه گۆجه مراجعت ائده بیلجیینی آچیقلادی. سویوق دؤیوشون سوْنا چاتماسی و سوْنا چاتان کومونیست رژیمله بیرلیک‌ده پارچالانان سووتلر بیرلیین‌دن یوقوسلاوییادا تأثیرله‌ن‌دی.\n۱۹۸۶-۱۹۹۲-جی ایللر آراسیندا یاشانان قان‌لی وطنداش محاربه‌لرینین سوْنراسین‌دا یوقوسلاوییا پارچالان‌دی. حَددیندن آرتیق میللیت‌چی سلوبودان میلوسهئویجه و اوْنون دستکلدیی خادیملر طرفین‌دن بؤیوک سئربیاس(ن)ı قورما خیاللاری ایله سیستئماتیک بیر سویقیریم رئاللاشدیریل‌دی. بۇ دؤورده ۱۰.۰۰۰ین اۆزرینده بوشناک حیاتینی ایتیردی. صربلرین باشدا سارایبوسنا اوْلماق اوزره ایحاطه ائتمه آلتیندا توتدوغو شهرلری بومبالاماسینا، سنیپئر آتشی ایله گوناه‌سیز وطنداشلاری اؤلدورمه‌سینه، باشدا ضیالیلار اوْلماق اوزره سئچیلمیش کسلرین توْپلاما دوشرگه‌لرین‌ده اؤلدورولمه‌سی ایله رئاللاش‌دیریلان ائتنیک تمیزلیک حرکتینه غرب‌لی اؤلکه‌لر اۇزون مدت لازیم اوْلان تئپکینی گؤسترمه‌یه‌رک سویقیریما تاماشاچی قالدی.\n۱۹۹۲-جی لین فوْریهین‌دا موستقیللیینی اعلان ائد‌ن بوسنییا – هرزوقووینا ۷ آوریل ۱۹۹۲-جی ایلده ده آمریکا بیرلشمیش ایالتلری و دیگر غرب‌لی اؤلکه‌لر طرفین‌دن تانین‌دی و ۲۲ مئی ۱۹۹۲-جی ایلده بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتینا قبول ائدیل‌دی.\nبوسنییاداکی دؤیوش ۱۹۹۲-جی ایلین یازین‌دا باشلادی. بوسنییانین قوزئینی هدف آلان هوجوملارین آماچ بۇ بؤلگه‌لردن بوشناک و کروْواتلاری اۇزاقلاش‌دیراراق صرب دؤولتینی قورماق ایدی. صربلرین بۇ هوجوملاری بؤلگه‌ده‌کی دیگر ائتنیک قروپلار اۆچون تام بیر فلاکته چئوریلدی.\nدؤیوشون ایلک آیلارین‌دا شرق‌ده‌کی چوْخ چوْخ بوشناک شهری صربلرین هوجوملاری نتیجس(ن)i آسانجا دۆشدو. آنجاق شهری چئویره‌ن تپه‌لرین‌ده کؤمییله سرئبرئنیزکا هوجوملارا قارشی اؤزونو موفقیتله مۆدافیعه ائتدی.\n۱۹۹۳-جو ایلده بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی آلتی مسکونلاشما واحیدینی \"اعتیبارلی بؤلگه\" اعلان ائتدی، سرئبرئنیت‌سادا بونلاردان بیری ایدی. مقصد سرحدلری قورونا بیلر حالا گتیره‌رک باریش اۆچون گؤروشوله بیلر بیر زمین یاراتماق ایدی. کؤمکلرین اعتیبارلی بؤلگه‌لره چاتدیریلماسی گون‌ده‌مه گلینجه بۇ تطبیق ایشغال‌چی-تجاووزکار گۆجلرله بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی عسگرلرینین ایشداش‌لیق ائتمه‌سینی طلب ائد‌رک آماچ ایله تام بیر تزاد میدانا گتیرر حالا گلدی\n۱۹۹۵-جیلین مئی یاین‌دا صربلر سارایبوسناداکی ایحاطه ائتمیی شیددتلندیردی و ناتو صربلره قارشی هاوا هوجومو تشکیل ائدیل‌دی. بونا میسسیللئمئ اوْلاراق صربلر ۶ اعتیبارلی بؤلگه‌نی بومبالایاراق ۳۰۰ بیرلشمیش میللتلر عسگرینی گیروو گؤتوردو. جۇلای ۱۹۹۵-جی ایلده گئنئرال ملادیج امرین‌ده‌کی صرب گۆجلری سرئبرئنیزکاداکی هولندلی بیرلشمیش میللتلر گۆجلرینی تسیرسیز حالا گتیره‌رک شهری هدف آلدی. تخمیناً ۲۵،۰۰۰ بوشناک صرب حده‌سی اۆزرینه شهری ترک ائد‌رک بیر باشقا اعتیبارلی بؤلگه اوْلان پوتوجارییه چات‌دی. ۵۰۰۰ موهاجیرین دوشرگه‌یه گیرمه‌سینین آردین‌دان هولندلی باریش گۆجو عسگرلری دوشرگه‌نین دولدوغونو بیل‌دیره‌رک دوشرگه‌نین گیریشینی باغلادی. بۇ حادثه، دوشرگه‌نین یاخینلارین‌داکی تخمیناً ۲۰،۰۰۰ بوشناغین صربلرین اؤلوم حده‌سینه قارشی ساوونماسیز قالماسینا یولاچتی. صربلر بؤلگه‌ده‌کی بوشناکلاری چیخارماغا باشلادیغین‌دا هولندلی بیرلیکلر موداخیله تاپیلمادی، حتی عملیّاتلارین دوز بیر شکیل‌ده رئاللاشدیریلماسی اۆچون تشکیلات‌دا کؤمک‌چی بئله اوْلدو. قادین و اۇشاقلار آیریلدیق‌دان سوْنرا عسگرلیک چاغینا گلمیش اوْلان کیشیلر آوتوبوسلارا میندیریلدیک‌دن سوْنرا دوشرگه‌نین یاخینین‌دا گولله‌یه دوزوله‌رک اؤلدورول‌دو. ایکینجی دونیا دؤیوشون‌دن سوْنراکی بۇ ان بؤیوک سویقیریم‌دا ۱۰ – ۱۵ مین بوشناکین قتل ائدیلدیی ادعا ائدیلمک‌ده‌دیر. قیزیلخاچ صلاحیت‌لیلری بۇ حادثه‌لر اثناسیندا ۷.۵۰۰ آدامین ایتدیینی بیلدیرمیش‌دیر.\nجوغرافیا[دَییشدیر]\nایقلیم[دَییشدیر]\nبوسنا-هرزوقووینادا یئرلی ایقلیم حاکم‌دیر. هاوا ایستی‌لیکلری، ان ایستی آیلار اوْلان جۇلای و آگوست‌دا ۳۰ درجه‌یه قدر چیخارکه‌ن، ان سویوق گونلر ایسه، دسامبر\nو ژانویه آیلارین‌دا یاشانماق‌دا و ایستی‌لیک -۲۰ درجه‌یه قدر دۆشمک‌ده‌دیر. عومومیتله ۴ فصل بول یاغیش آلان\/ساحه اؤلکه‌ده ان یاغیش‌لی آی ژۇئن (۱۱۰-۱۱۵ مم)، ان قوراق آی ایسه دسامبر\nدیر (۴۰-۷۰ مم). اؤلکه‌نین جنوب-غرب سئقمئنتین‌ده و نئرئتوا وادی‌سین‌ده آرالیق دنیزی ایقلی‌می گؤرولر. بۇ بؤلگه‌لرده مئیوه-تروز باغچالاری، اۆزوم باغلاری واردیر. حئیواندارلیق ایسه، اؤلکه‌نین بۆتونون‌ده ائدیلمک‌ده‌دیر.\nباش‌لیجا چایلاری اۇنا، سنه، درینا، سووا، بوسنییا و موستار کؤرپوسونون آلتین‌دان آخان نئرئتوادیر.\nباش‌لیجا طبیعی قایناقلاری کؤمور، دمیر، بوکسیت، مانقان، مئشه‌لر، میس، خروم، سینک، گولله، دۇز، باریت، آسبست، کاولین و گیپس‌دیر.\nاؤلکه‌ده‌کی الاوس(ن)ایله بیلر تورپاقلارین نیسبتی %۱۴، اوْتلاق و مئرالارین نیسبتی %۲۰، مئشه و آغاج‌لیق ساحه‌لرین نیسبتی %۳۹، دیگر تورپاقلارین نیسبتی ده %۲۷'دیر. سولانا بیله‌ن اراضی ۲۰ کم۲دیر.\nشهرلر[دَییشدیر]\nاساس مقاله: بوسنییا و هرزوقووینا شهرلرینین سیاهی‌سی\nاینضیباطی اراضیلر[دَییشدیر]\nدؤولت آیری فعالیّت گؤستره‌ن بوسنییا و هرزقووین فدراسییاسی،صرب جومهوریتی و برچکو دایره‌سین‌دن عبارت‌دیر.\nبوسنییا و هرزقووین فدراسییاسی[دَییشدیر]\nبوسنییا و هرزقو\nاۇنسک-سان\nپوساو\nتوزلا\nزئنیت‌سا-دوبوی\nبوسنا-پودرین\nاوْرتا بوسنییا\nهرزقووین-نرتوان\nغربی هرزقووین\nسارایوو\nغربی بوسنییا\nصرب جومهوریتی[دَییشدیر]\nصرب جومهوریتی ۷ بؤلگه و ۶۳ بلدییه‌دن عبارت‌دیر.\nبانیا-لوکا\nدوبوی\nبیئلینا\nزوورنیک\nسارایئوو-رومنییا\nفوچا\nتربینیئ\nبرچکو دایره‌سی[دَییشدیر]\nحکومت[دَییشدیر]\nعالی قانونوئریجی اوْرقان – میلّی پالاتا؛ خالق پالاتاسی.\nسیاست[دَییشدیر]\nسیاسی پارتییالار:\n. دموکراتیک حرکات پارتییاسی، رهبری S.Tixiچ؛\n. بوسنییا و هرزقووین اۇغرون‌دا پارتییا، رهبری س.خلیلوویچ؛\n. دموکراتیک خالق اتفاقی (بوسنییالیلار)، رهبری F.Abdایچ؛\n. دموکراتیک کروْوات بیرلیگی، رهبری B.Kolak؛\n. صرب دموکرات پارتییاسی، رهبری D.Kaviچ؛\n. بوسنییا و هرزقووین سوسیال – دموکراتیک پارتییاسی، رهبری Z.Laqumciya.\nبرچکو دایره‌سی[دَییشدیر]\nبرچکو دایره‌سی عئینی زامان‌دا هم بوسنییا و هرزقووین فئدئراسییاسینین هم ده صرب جومهوریتی ترکیب حیصّه ‌سی‌دیر.\nخاریجی علاقه‌لر[دَییشدیر]\nسیلاح‌لی قوه‌لر[دَییشدیر]\nایللیک حربی خرجلر – ۲۳۴،۳ ملن. دول. (۲۰۰۴)\nایقتصادیات[دَییشدیر]\nایخراجات: پالتار، کیمیوی ماده‌لر، مئبئل.\nایدخال: ماشین و آوادان‌لیقلار آلیجی تلاباتی ماللاری، ارزاق ماللاری.\nداشینما و کوممونیکاسییالار[دَییشدیر]\nدموقرافییا[دَییشدیر]\n۲۰۰۷-جی ایلین ژۇئن آیینین ۳۰ – نا اوْلان رسمی تخمینلره اساساً اؤلکه‌ده ۳.۸۴۲.۹۴۲ نفر اهالی یاشاییر.[۱۱]\nمیللتلر[دَییشدیر]\nبوشناکلار ۴۸% (۲.۱۸۴.۹۶۰)\nصربلر ۳۷،۱% (۱.۶۸۴.۲۴۰)\nکروْواتلار ۱۴،۳% (۶۳۷.۰۰۰)\nدیل[دَییشدیر]\nبوشناک دیلی، صرب دیلی، کروْوات دیلی\nدین[دَییشدیر]\nایسلام ۵۱% (۲.۳۲۱.۵۲۰)\nمسیحیّت ۴۷% (۲.۱۳۹.۴۴۰)\nموسلمانلار – ۴۰% پراووسلاولار – ۳۱% کاتولیکلر و پروتئستانتلار – ۱۹%\nایستینادلار[دَییشدیر]\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Constitution وارد نشده است\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Popis2013 وارد نشده است\n^ CIA.\n^ \"Bosnia releases disputed census results\". Politico. 1 July 2016. http:\/\/www.politico.eu\/article\/bosnia-releases-disputed-census-results\/. Retrieved 1 July 2016.\n^ ۵٫۰ ۵٫۱ Report for Selected Countries and Subjects.\n^ ۶٫۰ ۶٫۱ Bosnia and Herzegovina. International Monetary Fund. یوْخلانیلیب5 October 2015.\n^ Distribution of family income – Gini index. The World Factbook. CIA. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-07-23. یوْخلانیلیب1 September 2009.\n^ Human Development Report 2015. United Nations (2015). یوْخلانیلیب14 December 2015.\n^ Peace Implementation Council, High Representative for Bosnia and Herzegovina, Constitutional Court of Bosnia and Herzegovina#Composition of the court, European Union Police Mission in Bosnia and Herzegovina, EUFOR Althea\n^ Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook:ٍ Europa\n^ بوسنییا و هرزوقووینا دؤولت آمار آگئنت‌لیگی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-12-10. یوْخلانیلیب2016-11-03.\nخاریجی کئچیدلر[دَییشدیر]\nآگئنجی فور ایستاتیستیجس اوْف بوسنی و هرزقووین : دئموگراپهی Archived 2009-10-04 at the Wayback Machine.\nNews[دائمی اولو باغلانتیلی]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nاوروپانین اؤلکه‌لری و آسیلیلیقلاری\nدؤولت حوکومتی\nآلبانی\nآندورا\nارمنیستان۲\nاوتریش\nآذربایجان۱\nبلاروس\nبلژیک\nبوسنی و هرزقووین\nبولغاریستان\nکوروواسی\nقیبریس۲\nچک جومهوریتی\nدانمارک\nایستونی\nفنلاند\nفرانسه\nگورجوستان۱\nآلمان\nیونان\nماجاریستان\nایسلند۳\nایرلند\nایتالیا\nقازاخیستان۱\nلتونی\nلیختن ایشتاین\nلیتوانی\nلوکزامبورق\nمالت\nمولداوی\nموناکو\nمونتینیقرو\nهولند\nشومالی مقدونیه\nنوروژ\nلهیستان\nپورتوقال\nرومانی\nروسیه۱\nسان مارینو\nصربیستان\nایسلوواکی\nایسلوونی\nایسپانیا\nسوئد\nسوئیس\nتورکیه۱\nاوکراین\nبیرلشمیش شاهلیق\nواتیکان\nمحدود تانینماسی\nاولان دؤولتلر\nآبخازیا۲\nقوندارما داغلیق قاراباغ۲\nکوزووو\nشومالی قیبریس۲\nجنوبی اوستیا۲\nترانسنیستریا\nآسیلی\nتوپراقلار\nدانمارک\nفارو آدالاری۳\nدانمار شاهلیغینین موختار اؤلکه‌سی\nبیرلشمیش شاهلیق\nآکراتاری و داکیلیا۲\nجبل الطارق (بریتانیا خاریجی تورپاقلاری)\nتاجدان آسیلیلیقلار\nقرنزی\nآلدرنی\nقوئرنسی\nسارک\nجرسی\nمان آداسی\nداخیلی\nحاکیمیتلیگین\nخوصوصی ساحه‌لری\nفنلاند\nآلند (۱۹۲۱-جی ایل آلند کونوانسیونونا تابع اولان موختار منطقه)\nنوروژ\nسوالبار (سوالبارد مۆقاویله‌سینه تابع اولمایان اَراضی)\nبیرلشمیش شاهلیق\nاینگیلیس\nایسکاتلند\nولز\nشومالی ایرلند (بریتانییا-ایرلند سازیشینه تابع اولان بیرلشمیش شاهلیق اؤلکه‌سی)\n۱ اوروپا ایله باشقا قاره آراسینداکی شرطی سرحدی اَحاطه ائدیر.\n۲ مدنی، سیاسی و تاریخی سببلره گؤره اوروپالی ساییلیر، لاکین جوغرافی جهتدن غربی آسیادادیر.\n۳ اوروپانین یاخینلیغینداکی اوقیانوس آدالاری، قاره قروپوندا دیئرلشمه‌سه‌لر ��ه، عادتن قاره ایله قروپلاشدیریلیر.\nبؤلمه\nاوروپا پوْرتالی\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nفایل:0\nفایل:0\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بوسنی_و_هرزقووین&oldid=1497653»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nSerbian دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nArticles with hatnote templates targeting a nonexistent page\nجوغرافیا قارالامالاری\nاؤلکه قارالامالاری\nسیاسی جوغرافیا\nبوسنی‌جه دانیشان بؤلگه‌لر و اؤلکه‌لر\nکوروواسی‌جه دانیشان بؤلگه‌لر و اؤلکه‌لر\nبیرلشمیش میلت‌لر اؤیه‌سی اؤلکه‌لر\nصیربجا دانیشان بؤلگه‌لر و اؤلکه‌لر\nبوسنی و هرزقووین\nبالکان اؤلکه‌لری\nفدرال جومهوریتلر\nاوروپا شوراسینین عوضو اولان دؤولتلر\nآرالیق دنیز بیرلییینین عوضو دؤولتلری\nایسلاو اؤلکه‌لر و اراضی‌لر\nاوروپانین جنوب‌شرقی اؤلکه‌لری\nجنوبی اوروپا اؤلکه‌لری\n۱۹۹۲ میلادی ایلده قورولان بؤلگه‌لر و اؤلکه‌لر\nاوروپادا اؤلکه‌لر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nاسکریپت خطالاری اوْلان صفحه‌لر\nقایناقلاما خطاسی اوْلان صفحه‌لر\nقیریلمیش فایل باغلانتیلاری اوْلان صحیفه‌لر\nWebarchive template wayback links\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی بوتون مقاله‌لر\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر February 2021-دن\nArticles with invalid date parameter in template\nدائمی اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۱ دسامبر ۲۰۲۱، ‏۱۰:۵۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":3500,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":84427.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عادل رضا اوغلو اسکندروو ۱۹۱۰-جو ایل مایین ۵-ده گنجه‌ده بئی عائله‌سینده دنیایا گلیب. عائله‌ده ۴ قارداش، بیر باجی اولوبلار. عادلین ۶ یاشی اولاندا آتاسی رحمته گئدیب. او، عائله دشمنچیلیینین قربانی اولوب. گنجه اجرا حاکمیتینین بناسینین یئرینده اوللر کاروانسرا اولوب، اونون بیر حصه‌سی عادل اسکندروون آنا باباسی محسن بئیه عاید اولوب.\n۱۰ یاشیندان گنجه‌ده‌کی پیونر ائوینده اؤزفالیت درنیینه قوشولوب. اولدن تئاترا میللی اولوب. حتی ۱۳ یاشیندا \"قاچاق کرم\" تماشاسینی قوروب. کرم اوبرازینی اؤزو اویناییب. یارادیجی آداملار باخیبلار کی، بو، بؤیوک بیر تئاترین تماشاسی‌دیر. ائله بونا گؤره ده اونو باکییا گتیریبلر. باکی تئاتر تکنیکوموندا آلدیغی تحصیلدن سونرا عادل اسکندروو آ. لوناچارسکی آدینا مسکوا تئاتر صنعتی اینستیتوتوندا اوخویوب. مسکوا بدایی و واختانگوو تئاترلاریندا تجربه کئچیب. بیر ایل سونرا اونو آکادمیک ملی تئاترین باش رژیسسورو تعیین ائدیبلر. اوزون مدت تئاتردا فعالیت گؤستریب، صحنه‌یه یئنی تماشالار قویوب. اونون دورونده \"آذ دراما\"یا هامی \"اسکندروون ت��اتری\" دئییب.\nحیات یولداشی زینا خانیمین دا آکتریسالیق قابلیتی اولوب. اونلار درام درنیینده تانیش اولوبلار. عادل معلم اوندان ۷-۸ یاش بؤیوک اولوب. حیات یولداشینین ایشلمیینه راضی اولماییب. زینا خانیم اونون خاصیتینی بیلدییندن بو مسئله‌ده اسرار ائتمه‌ییب.\n۱۹۶۶-جی ایله قدر عادل اسکندروو کینودا آکتیور کیمی اشتراک ائدیب. ایلک دفعه حسین سیدزاده عادل اسکندرووا \"او اولماسین، بو اولسون\" فیلمینده قوچو رولونو وئریر. او، بازاردا قوچو عسگرله آتیشان قوچو اوبرازینی جانلاندیریر. ۱۹۵۸-جی ایلده ایسه \"اوزاق ساحللرده\" فیلمینده صاحبکار روسلینینین رولونو ایفا ائدیر. بوندان سونرا ایسه \"قارا داشلار\"، \"محبت داستانی\"، \"۲۶ باکی کمیساری\"، «قانون نامینه» و \"آخیرینجی آشیریم\" فیلملرینه چکیلیر. ۱۹۶۶-جی ایلدن باشلایاراق «آذربایجان‌فیلم» کینوستودییاسینا رهبرلیک ائتمه‌یه باشلاییر. یالنیز «احمد هارادادیر؟» فیلمینین قورولوشچو رژیسورو اولور. ۱۹۳۷-جی ایلدن اؤمرونون سونونا قدر اینجه‌صنعت اینستیتوتوندا درس دئییب.\n«آخیرینجی آشیریم» فیلمینین تبیلیسی‌ده نمایشدن سونرا باش رولون – کربلایی اسماعیل اوبرازینین ایفاچی‌سی مکافاتا لایق گؤرولور. عادل اسکندروو مکافاتدان امتنا ائدیر، بؤیوک اورکله همین مکافاتی قملویا - ملیک داداشووا وئرمیی مصلحت گؤرور.\nعادل اسکندروون تئاتردان گئتمه‌سینه سبب خروشوون چیخاردیغی قرار اولور. خروشوو قرار چیخاریر کی، بیر آدام ایکی وظیفه داشییا بیلمز. اسکندروو یا باش رژیسور اولمالی ایدی، یا دا تئاترین دیرکتورو. بو قرار اونو سئومه‌یه‌نلرین الینه بؤیوک فرصت وئریر.\nعادل بئی ده بئله شیلری قبول ائده بیلمیر. بونا گؤره ده تئاردان اوزاقلاشیر.\nعادل اسکندروو ساده اولدوغو قدر ده ضابطه‌لی انسان اولوب. مسکوانین کینواستودییالاریندا هامی قیراغا چکیلیب، اونا یول وئریرمیش. بئی بالاسی اولماسی اونون شخصیتینده ده اؤزونو گؤستریب. شاهدلرین دئدیینه گؤره او، \"آذ دراما\"یا گیرنده هیأتده، دهلیزده بیر آدام قالمیرمیش.\nصمد وورغون «واقف» پیسینی یازاندان سونرا بیر گروپ آداملار میرجعفر باغیرووا دونوس یازیرلار کی، پیسده‌کی آغا محمد شاه قاجار اوبرازی اونون پروتوتیپی‌دیر. صمد وورغون اونو باش کسه‌ن، قان ایچن کیمی گؤسترمک ایستییر. همین واختلار عادل اسکندروو \"واقف\" پیسینی صحنه‌لشدیریر. خبر گلیر کی، میرجعفر باغیروو گلیب تماشایا باخاجاق و زالدا اوندان باشقا هئچ کیم اولمایاجاق. صمد وورغون دا، عادل اسکندروو دا چوخ هیجان کئچیریبلر. تماشانین یاخشی آلینماسی اوچون اللریندن گلنی ائدیبلر. همین گون ائودکیلرله ساغوللاشیبلار کی، بیردن قاییتمازلار.\nمیرجعفر باغیرووا دونوس یازانلار گؤزله‌ییبلر کی، تماشادان سونرا عادل اسکندرووو دا، صمد وورغونو دا ماشینا قویوب آپاراجاقلار. آنجاق عکسینه اولوب. باغیروو تماشانی چوخ بینیب. بونا گؤره اونلارا تشکور ائدیب. سحری گون عادل اسکندرووا خدمتی ماشین هدیه اولونوب.\nملیک داداشوولا عادل اسکندروون گنجلیک ایللریندن مناسبتلری یاخشی اولسا دا، سونرالار بیلینمه‌یه‌ن سببلردن اونلار ایکی دوشمه‌نه چئوریلیرلر.\nعادل معلمین یاخشی بیش-دوش قابلیتی اولوب. بیر گون پیتی بیشیریب قارداشی اوغلونو دا عائله‌سی ایله قوناق چاغیریب. قوناقلار پیتی‌دن دادیب نظامی کینوتئاترینا کینویا گئدیرلر. عادل معلم�� تکلیف ائتسه‌لر ده، امتنا ائدیب دئییر: \"قادام، سیز گئدین، کینودان گلندن سونرا چای دملیرم ایچریک\". همین گئجه عادل اسکندروون اوریی توتور. تعجیلی یاریم چاغریلسا دا، اونون حیاتینی خلاص ائتمک ممکون اولمور.\nو بئله‌جه عادل اسکندروو ۱۹۷۸-جی ایل سنتیابرین ۱۵-ده وفات ائدیر...\nهمین گون ل.ای.برژنئو باکییا نوبتی رسمی سفره گلیبمیش. رهبرین گلیشیندن یارانان بایرام احوال-روحیه‌سی پوزولماسین دئیه، اونون تابوتونو گیزلینجه ایندیکی ایکینجی فخری خیابانا آپاریرلار و سسیز-سمیرسیز تورپاغا تاپشیریبلار.\n#https:\/\/ca.axar.az\/\nتاریخ\n2024.05.05 \/ 12:13\nمولف\nاسماعیلووا سوزاننا\nShare\nشرح لر\nدیگر خبرلر\n«من بو جهانا سیغمازام» بیتیر: کاینارجا یئنی لاییحه‌ده...\nجنیفر لوپز آذربایجان‌دا چیخیش ائده بیلر\nآروادی اسیر دوشدو، عمرو بویو گولمه‌دی – شاه اسماعیل نئجه ختایی اولدو؟\n\"آینا\"- آذربایجان دیلین‌ده جیزگی فیلمی\nطالعسیز قادین: نایله میرمممدلی\nطاهر سالاح‌اووون حیاتیندان ماراقلی فاکتلار...\nدده علسگرین آشیق اوغلو: طالیب\nمشهور تورک سریالیندا آذربایجان ماهنی‌سی – ویدئو\nستار سوقی دونیاسینی دییشدی\nپاریسدن اینانیلماز: باکی‌نین گوجونون اعترافی، هم ده بو جور؟..\nخبر خطّی\nاردوغان زلزله‌ده اؤلکه‌یه دین ضرری آچیقلادی\n25 مای 22:06\nآمریکا چینین حربی تعلیمین‌دن ناراحاتدیر\n25 مای 21:41\nمصر غزه‌ده دانیشیقلاری برپا ائتمه‌یه چالیشیر - مطبوعات\n25 مای 21:32\nرسمی باکی‌دان ایوردانییا ایله باغلی پایلاشیم\n25 مای 21:15\nاوکراینادا محبوسلار جبهه‌یه گؤندریلیر - ناظر\n25 مای 20:49\nپاشینیانی یولدا قویان هلیکوپتر هانسی مودل‌دیر؟\n25 مای 19:25\n«من بو جهانا سیغمازام» بیتیر: کاینارجا یئنی لاییحه‌ده...\n25 مای 19:05\nارمنیستان سرحدیمیزده مشاهده منطقه‌لری تیکیر\n25 مای 18:44\nروسییا حربی سفربرلییه حاضیرلاشیر؟ - پسکوو\n25 مای 18:23\nتورک فرمرین آذربایجانی تبریکی غرور وئردی - ویدئو\n25 مای 18:02\nایراندان آذربایجانا نارکوتیک کئچیریلمه‌سینین قارشی‌سی آلیندی\n25 مای 17:41\nایراندا گاز کمرینده پارتلاییش: اؤلنلر وار\n25 مای 17:20\nنیکولون گؤروشو: ژورنالیستی زالدان سورویوب چیخاردیلار - ویدئو\n25 مای 16:59\nخامنه‌ای پاشینیانلا گؤروشده کیمه «دوشمن» دئییب؟\n25 مای 16:38\nآذربایجان اراضیلرینی گئری قایتاردی، بیز ده بونا چالیشیریق\n25 مای 16:17\nپاشینیان آذربایجانلا سرحدده - ویدئو\n25 مای 16:04\nتبریزه اوچان طیاره اردبیل‌ده تعجیلی ائنیش ائتدی\n25 مای 15:56\nدونیا لیدرلری ایلهام علیئوی تبریک ائدیر\n25 مای 15:35\nبایدن علیئوه مکتوب گؤندردی\n25 مای 15:14\nلوکاشئنکودان علیئوه: بونو صمیمیتله خاطیرلاییرام\n25 مای 14:53\nباکی ایله مناسیبتلره بؤیوک اهمیت وئریریک - پوتین\n25 مای 14:32\nپرزیدنت ایکی سفیرین اعتمادنامه‌سینی قبول ائتدی\n25 مای 14:11\nپاشینیانین هلیکوپتری مجبوری ائنیش ائتدی\n25 مای 13:51\nگون‌ده نئچه دفعه قوجاقلاشمالیسینیز؟\n25 مای 13:30\nکرمل قطعی آددیم آتدی: نیکول «صاف-چوروک» ائدیلیر - آرکوو\n25 مای 13:09\nتورکییه ۲۳ شهیدین قیصاصینی آلدی: بو تررورچو محو ائدیلدی\n25 مای 12:48\nنفت هفته‌نی بو قیمتله یئکونلاشدیردی\n25 مای 12:27\nبو، آمریکانین یئنی فیریلداغی‌دیر، هامی آنلاییر - روسییا\n25 مای 12:06\nدنیا لیدرلری ایلهام علیئوی تبریک ائدیر\n25 مای 11:45\nاردوغان ایلهام علیئوی تبریک ائتدی\n25 مای 11:30\nایستفاده قایدالاری مؤلیف حقوقلاری قوُرونور. معلوماتدان ای��تیفاده ائتدیکده ایستیناد مطلق دیر. معلومات اینترنئت صحیفه لرینده ایستیفاده ائدیلدیکده موافیق کئچیدین قویولماسی مطلق دیر.","num_words":1559,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":133170.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سهندین طرفیندن بشریتین آجینا‌جاقلی میفی و اونا حاکیم قانون‌لاری چاغداش فورمادا اورتایا قویولوشو بیر نوع اونتولوگیا‌دیر [هستی‌شناختی] کی، چاغداش توپلومسال جیلوه‌لر، چاغداش ائپوسا چئوریلمیش‌دیر و صنایعلی دونیا، چاغداش میف‌لرین تانریسی سانیلمیش‌دیر. اؤز اکتشافاتلارینا اؤیونن و بشر حاقلاریندان دم ووران دونیا. آمما سهندین باخیشیندا انسان شخصیتینی و حاقلارینی آیاق آلتینا آتماق بو میفیک دونیانین ان ساده قانونودور. بو حاقدا «سهند تپه گؤز پوئماسیندا گونده‌لیک سیاسی مسئله‌لره توخانیب و آمئریکا‌لی مصلحتچی‌لری کی، گویا یئنی مدنیت و بشر حاقلارینین ایراندا تبلیغچی‌لری‌دیرلر «تپه‌گؤز»ه بنزتمیش‌دیر».۱ بیر گؤزله دونیایا باخان و انسان وارلیغینی اودان تپه‌گؤز. او، صنعتکارلیقلا بو اکتشافلارینی میفیک سیناقلارا کئچمک اوچون تکجه قایناق بیلن دونیانین تراژیک سوژئتینی تصویره گتیرمیش‌دیر. بو سوژئت اؤزلرینی «دلی دومرول» کیمی اؤلومسوز سانان انسانلارین یاشامینا خبردارلیق و باشلانغیج‌دیر. چاغداش ائپوس اؤزونه اؤیونور، آمما او، بو ائپوسون کولمیناسیا نؤقطه‌سینی[نقطه اوج] فاجعه‌لی گؤرور. ائله همن فاجعه‌لی ائپوس، اونو بیر چیخیش یولو آختارماغا مجبور ائتمیش و نتیجه‌ده بو فاجعه‌لی‌ بشری قانون اوچون بوتون انسان‌سئور قانونلارین گئنیش‌لییی قدر بیر قئید الده ائده بیلیر و بو محمد مختاری دئمیشکن «باشقاسی‌‌نین بیریسینین وارلیغینی درک ائتمک»دیر.\nبو قونویا کئچید اوچون، «ارمغان ۲» شعریندن بیر نئچه بند بورادا گتیریلیر. بو شعر شهریارا خیطاب نظمه چکیلمیش بیر مکتوبدور. بو همن اثردیر کی، شهریاری «سهندیه» کیمی اثر یاراتماغا سؤوق ائدیر. «ارمغان ۲» سهندین انسان‌سئور و فلسفی مکتبینی درک ائتمک اوچون بیر بیلدیریش‌دیر. بو شعر شاعیرین انسانی مسئله‌لر حاقدا دوشونجه‌سی‌نین یؤنونو گؤستریر و منجه ۷۰.جی ایللرین شاعیرلری اوچون شعر ایچریک‌لرینی اولوسال ائموسیونال چرچیوه‌لردن چیخاران انسانی یؤن وئرمه‌لرینده بیر اؤرنک اولموشدور. بو مقامی خاطیرلاتما‌لییام کی، سهندین باشقا بیریسی‌نین وارلیغینی درک ائتمک اوچون تکلیفی، اؤزونون، مدنیت و کیملییی‌نین درکی‌دیر، بو اوزون شعردن نئچه بندی بورادا گتیریلیر.\n۱.قارقیش زمانه‌نین قانونلارینا\nقارقیش اورک‌لری آییرانلارا\nقارقیش انسانلاری قفسه سالیب\n«بشر حقوقوندان» دم وورانلارا\n۲. کیمه دئمه‌لییک دردیمیزی بیز\nدرد بیلن کیمدی، «سؤز آنلایان» کیمدی؟\nاسیر بیر میللته، محکوم بیر ائله\nقایغی چکن کیمدی، آغلایان کیمدی؟\n۳. دئمیرم دونیادا اسارت یوخدور\nچوخ یئرلره سونگو تاخمیش استعمار\nآنجاق بیزیم کیمی ازیلن آزدیر\nهاردا «حاق وئرمز» وار، «حاق باتیرماز» وار؟\n۴.بو«شرف»، بو«شؤکت»، بو«قدرت»، بو «شان»\nهورا، دوغرودان دا بیزه عار اولسون\nحیاتین آمان‌سیز بیر قانونو وار\nتعصوب‌سوز میللت گرک خار اولسون\n۵. گرک گؤزلریندن گؤز اؤرته بیر کس\nقارغا یوواسینا یاناشا اگر\nنییه وطنیمی سئومه‌ییم نییه؟\nمن بیر قارغا‌دان د�� اسکییم مگر؟\n۶. من دئمیرم اوستون نیژاددانام من\nدئمیرم ائللریم ائللردن باش‌دیر\nمنیم مسلکیمده، منیم یولومدا\nمیللت‌لر هامیسی دوستدو، قارداش‌دیر\n۷. چاپماق ایسته‌میرم من هئچ میللتین\nنه دیلین، نه یئرین، نه ده امه‌یین\nتحقیر ائتمه‌ییرم، هَده‌له‌میرم\nکئچمیشین ایندیسین یا گله‌جه‌یین\n۸. پوزماق ایسته‌میرم من بیرلیک‌لری\nانسانلیق بیرلییی ایدئالیم‌دیر\nقارداشلیق، یولداشلیق، ابدی باریش\nدونیادا ان بؤیوک آرزولاریم‌دیر\n۹. آنجاق بیر سؤزوم وار، من ده انسانام\nدیلیم وار، خالقیم وار، یوردوم-یووام وار\nیئردن چیخمامیشام گؤبه‌لک کیمی\nآدامام حاققیم وار، ائلیم- اوبام وار\n۱۰. قول یارانمامیشام یاراناندا من\nهئچ کسه اولمارام نه قول، نه اسیر\nقورتولوش عصری‌دیر انسانا بو عصر\nاسیر اولانلاردا بوخووون کسیر۲\n«سهند» صداقتله اعتراف ائدیر کی، هئچ بیر فردین یا میللتین حاققینی تاپداماسی اوچون چالیشمیر و هئچ کسین دجلجه‌سینه حاققی ایمیش کیمی اؤزونه حاق تانیماسینی قبول ائتمه‌یه‌جک و انسان استعدادلارینی هر چرچیوه و فردی و توپلومسال ساحه‌ده گئنیشلتمه‌یه چالیشیر. بو دوشونجه مصلحت‌لی اولدوغو اوچون دئییل، بلکه میللت‌لر و انسانلارین حاقلارینا دَیَر وئریلمه‌سی‌نین گرک‌لییی اوچوندور. بو هومانیتار باخیشلا «سهند»ی یالنیز بیر میللی شاعیر چرچیوه‌سینه یئرلشدیرمک دوغرو اولمازدی. بئله اولدوقدا اونون دوشونجه‌لرینی دَیرلندیرمکده بؤیوک یانلیشلیغا یول وئرمیش اولوروق. چونکی اونون دوشونجه‌لری «باشقاسی‌‌نین وارلیغینی» انسان‌سئور یؤنوملر و اورک آچیقلیغی ایله یانسیدیر. او، خالقا دینج یاشام ایسته‌ییر. سهند، میللت‌لره برابر حاق تانیماغی ایله بیرگه، خالقی زوراکیلیق و استبدادا قارشی اولماغا چاغیریر.\n«باشقاسی‌نین وارلیغینی درک ائتمک» دئموکراتیک بیر آنلام داشیماقدا‌دیر و بو آنلاییشدا هر کس اؤزونو حاقلی بیلدییی حالدا، اؤز حاقسیزلیغینا دا اعتراف ائدیر. باشقا‌لارینی تنقید ائتدییی حالدا، باشقا‌لارینین دا تنقید ائده بیله‌جه‌یینی قبول ائدیر. بو آنلاییش و درک اوچون ائله بیر بیلیمسل دوشونجه‌یه قاتلانماق لازیم‌دیر کی، اوندا هئچ بیر دویغوسال دوشونجه‌لره یول وئریلمه‌سین. داها دوغروسو هانسیسا شخصین، ائتنیکین و یا بیر میللتین وارلیغینی دانماق «باشقاسی‌نین وارلیغینی»۳ گؤرمزلیک‌دیر. بونون سونوجو ایسه بیلیمسل‌لییی و گئرچک‌لییی اولمایان لووغا‌لیقدان باشقا هئچ نه اولا بیلمز. بونلار اؤز «وارلیقلارینا حاق قازاندیرماق اوچون» «باشقاسی‌نین وارلیغینی دایما دانماق»دا بیلیرلر. بونون اوچون ده اونلارین دوشونجه‌لری‌نین «مستبد قورولوش»ـو واردیر. «بو استبدادی قورولوش بوتون دونیا و انسانلاری انسانلار آراسی ایلیشکی اوچون اؤلچو گؤتورمور، بلکه انسانلار ایلیشکی‌سینی، بیر سیرا انسانلارین بللی ائتدییی دَیرلرله تعیین ائدیر.» ۴\n«هر حالدا بو قابیق هاردان اولورسا اولسون سویولماغا باشلاسین و دئموکراتیک انسان وارلیغینا یاراشان بیر بیچیمده دوشونجه تنقیدی بو تورپاقدا یاییلسین». آمما «شعرده انساندان آنلاییش و گؤرونوش، اسکی‌دن الده اولونموشدوسا، انساندان اساسی بیر اؤزللیکله آنلاییش و گؤرونوش، چاغداش شعرده یئنی و اؤزگون ذئهنی جیلوه‌لردن‌دیر. من بو اؤزللیک و یئنی جیلوه‌نی «باشقاسی‌نین وارلیغینی درک ائتمک» آدلاندیریرام». ۵\nمرحوم محمد مختاری همن بحثی‌نین آردینجا انسان دوشونجه ائوریمینی (تکامولونو) اوچ آشامایا (مرحله) بؤلور. او اساسدا «سهند» ده اوچونجو آشامادا یئرلشیر. بو اوچ آشاما بونلاردیلار:\n۱. انسان فردیتینه یؤنه‌لیش، رونئسانس دؤنمیندن بؤیوک فرانسا دئوریمینه قدر (آیدینلانما دؤنمی)\n۲. انسانجیل‌لیق؛ عدالت‌سئورلی‌لیک و توپلومسال قونولارا تاکید ائده‌رک، ایش و اؤده‌نیشین برابرلییی، اون دوققوزونجو یوزایللیکدن اییرمینجی یوزایللیین بیرینجی یاریسینا قدر (توپلومسال عدالت دؤنمی)\n۳. باشقاسی‌نین وارلیغینی درک ائتمک، اییرمینجی یوزایللیین اورتاسیندان بو گونه قدر (انسانا یئنی یؤنه‌لیش دؤنمی)۶\nاؤتن‌لرده «سهند»ین انسان‌سئور یؤنه‌لیش‌لری و انسانین توپلومسال یاشامی‌ باشقا اؤلچولر ایله اولان دَیرلندیریلمه‌لر، داها چوخ مرحوم مختاری‌نین یازدیغینی ایلک ایکی آشامانین یوزوملاری ایله اوست-اوسته دوشور. او اوزدن، بورادا اوچونجو آشامانین مفهومو و سهندین دوشونجه‌لرینی او اؤلچو ایله دَیرلندیره‌جه‌ییک. سهندده ده بعضن “آیدینلانما دؤنمی”ـندن اؤنجه‌یه تمایول گؤزه چارپیر. داها دوغروسو اونون دوشونجه‌سی‌نین باشلانیشی بیرینجی آشاما‌دان (آیدینلانما دؤنمیندن) باشلایا‌راق، ائوریمه (تکاموله) دوغرو گئدیر. اؤرنک اولا‌راق قدرچی‌لیک و گله‌نکسل آنلاییشلار آیدینلانما دؤنمیندن اؤنجه‌کی دؤنمه باغلی‌دیر. سهند، اونلاری دانیر. بو باخیمدان اونون شعری اوسچولوغا (راسیونالیزم) دوغرودور.\n«انسانا یؤنه‌لیک یئنی تمایول، انسانلارین فردی و توپلومسال یاشام دَیرلرینی قبول ائتمک‌دیر. یاشامین هر نه‌یینی انسان اوچون و هر شئیین انسانا خئییرلی اولماسینی ایسته‌ییر. هم توپلومسال قورولوشو، هم ایدئولوژی و هم ایدئیانی.»۷ مرحوم مختاری انسانا دوغرو بئله بیر تمایولو «چاغداش آلچاق کؤنوللو(تواضعکار) بیلگین‌لیک» آدلاندیرا‌راق دئییر: «آلچاق کؤنوللو بیلگین‌لیک کی، انسانی هر تور کسینچی‌لیک و دوقماتیزم ویا کسین‌سانما و سونوجچولوقدان قورتارماق ایسته‌ییر. بونون اوچون ده نه اؤزبیلینج و تاریخی آنلاییشین گئنللشدیرمه‌سی‌نین گرکلی‌لیینده شوبهه‌لنیر و نه «لیریک باخیشلار»لا باغلیلیغیندان گؤز یومور. آلچاق کؤنوللو بیلگین‌لیک، انسانین توپلومسال و ذئهنی چالیشما‌لارینین سونوجودور…. انسان ایراده‌سی یعنی، اؤز هدف‌لری حاقدا بیلگیلی اولماق. بو دا اؤز نؤوبه‌سینده بلیرلی باجاریقلارین تانیماسی و داورانیشدا اونلارین ایکیسی‌نین ده ایشلتمه و ایفاده ائتمه توتالغاسی‌دیر (ابزاری). بو اوزدن بو قاورامین ایلک طرفی اؤز دورومونون تانیماسی و اونون آییرد ائتمه‌سی‌دیر. بو دورومون فردی جیلوه‌سی یوخدور، بلکه ضروری‌لیکله توپلومسال بیر جیلوه‌سی وار. بونون آنلامی توپلومسال قونوم و دورومو آییرد ائده بیلمک‌دیر. اؤز دورومونا اوخشار انسانلارین قونومونو تانیماق‌دیر. بو تانیماق، یوکسک انسانجیل دیلک و ایستک‌لره دوغرو سیچراییش اوچوندور.بئله بیر بیلگین انسان الی آغاجلی چوبان دئییل، بلکه معنوی، ائتیک و توپلومسال یاشامین اؤیرتمنی‌دیر».۸ «انسان ایلیشکی‌لری‌نین سون حددی و یوکسه‌لیشین سون درجه‌سی انسانلا انسان آراسیندا واسطه‌سیز ایلگی قورماق‌دیر. بو آنلامدا واسیطه‌سیز ایلگی، بوتون فاصیله‌لر، چتین‌لیک‌لر، اختلاف��ارین چؤزولمه‌سی، واسطه‌لر و دایاندیریجی‌لارین اوزاقلاشدیرماسی و چلیشکی (تضاد) و داوا-دالاشین آرا‌دان قالدیرماسی‌دیر.»۹\nسهند ده انسانی، باریش‌سئورلییی اوچون سئویر. اونون باریش‌سئورلییی بیر باشا ایچسل تپکی‌لری [رئاکسیا‌لار] ایله باغلی‌دیر. بو تپکی‌لر یارادیجی‌لیقلا بیرلشنده انسانی دریندن ائتکیله‌ییر و اونون دوشونجه‌لرینی گئرچک بیر ائوریمه دوغرو یؤنلدیر. سهندین باریش‌سئورلییی، اونون انسان‌سئور دوشونجه‌لری ایله باغلی‌دیر. بو او آنلامدا دئییل کی، سهند، انسانلارین هر زامان دینج یاشامینا راضی‌دیر. ترسینه، او، میللت‌لرین ائشیت (برابر) حاقلارینی گؤز اؤنونه آلا‌راق، انسانلاری استبداد و دیکتاتورلوغا قارشی عصیانا چاغیریر.\nانسانین حیات یولوندا گؤردویو ایشلریندن لذت دویماسی، اونون اؤز وارلیغینین کئیفیتیندن راضی‌لیق ائتمه‌سی آنلامیندا‌دیر (۴-جو بند، اؤرنک اولا‌راق یازیلان شعر) بو دینج وارلیق، اوزوجو فاجعه‌لره باطیل ائدیجی مؤهور وورماقلا، یئنی دوغولان دوشونجه و تفککورلرین یارانماسینا سبب اولموشدور (۵-جی بند) سهندین فیکرینه گؤره انسانلارین حیاتا یاشاماق لیاقتی وئره بیله‌جک لیاقت و دَیرلری وار. بو لیاقتین کولمیناسییاسی اوردا‌دیر کی، اونو باجاریقلا ایره‌لی آپارماقلا بیر ائپیک-دویغوسال اثرین یاراتماسینا باشلاسین. بیر یاشام ائپوسو کی، اوندا تکجه فاجعه‌لی تراژیک یارادیلیب و اثرین گئدیشی ائپیک دئییل، بلکه گیزلین، آشکار، یاندیریجی و پاسیو سئوگی و ایشارت ده ائپیک بیر آسپئکت قازانیر. بونا گؤره ده سهند صنایع دونیاسی‌نین فاجعه‌لی ائپوسونون قارشی‌سینا «دویغوسال ائپوس»لا چیخیر.\n«دویغوسال ائپوس» ان یوکسک آسپئکتدیر کی، یاشام هر زامان اونو اؤز درینلیکلرینه کؤچورمه‌لیدیر. بو اؤزللیک انسانلارین یاشامینی فردیت‌دن چیخاریب، بوتون داورانیشلارینی باشقا انسانلارلا برابرلیینی دَیرلندیرمه‌یه سبب اولا‌جاق‌دیر. سهندین شعرینده بو ایشین سجیه‌سی ائپیک فورمادا گؤرونموشدور. آمما او شئی کی، اونا رحیملی‌لیک و قایغی‌کئش‌لیک استعدادی، یعنی «باشقاسی‌‌نین وارلیغینی و انسانلاری درک ائتمک» باجاریغی وئریر، اونون آییق و انسان‌سئور حیسیاتی‌دیر (۲-جی بند). تکجه بو اؤزللیکلرله یاشاماقلا یاشام اؤزونه انسان‌سئور آنلام و خاصیت قازانا‌جاق‌دیر و دونیا انسانلارین بیر- بیری ایله دینج یاشاماسی اوچون بیر یئر اولا‌جاق، اونون پیس‌لیک و چاتیشمازلیق‌لاری، یاخشی‌لیق‌لارینین توزونا دا بئله یئتیشه بیلمه‌یه‌جک(۳-جو بند).\nاونون باخیشینا گؤره انسانین کمالی، انسانین فردیتی‌نین بیر باشقا انسانین فردیتی ایله بیرلشمه‌سینده‌دیر. (۱-جی بند) بو فردیت‌دن چیخمیش بوتون آجیقلار، کوبودلوق و توپلومسال آلچالتما‌لارین کؤکونو کسه‌جک، انسانین سایغی و دَیرینی ان یوکسک درجه‌یه یئتیره‌جک‌دیر (۳-جو بند- ایلک ایکی مصراع). سهنده گؤره، ائپیک- دویغوسال یاشام فلسفه‌سی‌نین سونونجو و یارادیلیش سیستئمی‌نین گئرچکچی فلسفه‌سی‌نین ان ایدئا‌لی دا تکامولچو ویجدانین توپلومدا گئنیشلتمک و درینلشدیرمک‌دیر. بئله اولدوغوندا انسان، روحو ایستک‌لرینی اؤده‌مکله برابر، باشقا‌لارینین دا وارلیغینین سیرریندن یارارلانماغا سبب اولا‌جاق‌دیر(۴-جو بند). آرزولارین دا دَیر و اعتبارینی مدرن لیاقت‌سیزلیک‌لرین دییشمه‌سینده اولدوغونو سؤیله‌ییر کی، کوبود آنلام‌سیز آنلارین چئوره‌سینی سینیرلاشدیریب، انسانی ائوریمچی(تکامولچو) ایرا‌ده‌نی گئنیشلتمه‌یه اوز گتیرسین.\nقایناقلار:\n۱. شمس تبریز قزئتی سای ۹۳\n۲. دوستلار گؤروشو، سلام الله جاوید صص ۹-۴۳\n۳ و۴ و ۵ و ۶ و ۷ و ۸ و ۹ باخ: چاغداش شعرده انسان، محمد مختاری\nقایناق:\nیازی فارسجا یازیلان آشاغیداکی قایناقدان چئوریلدی:\nآذربایجان چاغداش شعرینین تنقیدی\/ همت شهبازی\/ تبریز: اختر یایین ائوی ۱۳۸۳ صص۱۸۲-۱۸۷\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nهمت شهبازی\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\nیک پاسخ\nجمال گفت:\nجمعه ۲۲ فروردین ۱۳۹۹ در ۰۰:۰۸\nخیلی دلم میخواست این مطلبو‌بخونم،بخصوص به زبان ترکی آذربایجانی.متاسفانه کلمات برایم کاملا نامانوس بودند وموجب انصرافم شدند. فکرکردم این قبیل نوشته هابرای استفاده افرادی خاص است، نه برای عامه‌مردم","num_words":2706,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":188716.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سیا كندی، 1385 اینجی ایلین نوفوس سایی سی اساسی ندا، 38 نفر اهالی سی وار. بۇ كندین اهالی تورك دور لر و آذربایجان توركجه سی نده دانیشیرلار.[۲][۳]\nایقتیصادیات دَییشدیر\nبو کندین اهالی سی اکینچیلیک و مال داوارچیلیغلا یاشاییش سورولر. اونملی محصول لاریندان بوغدا و آرپا نی آد آپارماق اولار.[۱]","num_words":51,"character_repetition_ratio":0.022,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":641370.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ سیاست چوخلو ایشلدنلر طرفیندن قبول اوْلونماقدادیر و بۆتون ایشلدنلر اونو رعایت ائتمه‌لیدیر. بۇ سیاستلرده هر دییشیک‌لیک اۆچون اؤنجه اوْنون اۆستونده ایجماع اوْلمالیدیر.\nقیسایول\nوپ:دئییل\nبۇ صفحه بیر باخیش‌دا: ویکی‌پدیا بیر آنلاین بیلیک‌لیک‌دیر و یوخاری کیفیت‌لی بیلیک‌لیک ياراتماق وظیفه‌‌سی قوْيموش کؤنوللو ایشلدن‌لر امگی حسابینا گلیشیر. ویکی‌پدیادان آیری یوْل‌لاردا ایشلتمک دۆشونجه‌سیندن وازگئچین.\nویکی‌پدیا آنلاين بیلیک‌لیکدیر و قاباق‌لارینا یوخاری کئیفیت‌لی بیلیک‌لیک ياراتماق وظیفه‌‌سی قوْيموش کؤنوللو ایشلدن‌لر امگی حسابینا بؤیویور. ویکی‌پدیا ویکی‌جمعیت عۆضولری‌نین مۆتقابیل احتیرامی اساسیندا چالیشیر. ویکی‌پدیانین بئش کؤک داشین نظره آلاراق بۆتون ایشلدن‌لر بیلمه‌لی‌دیرلر کی، ویکی‌پدیا آشاغی‌داکی‌لار دئيیل:\nایچینده‌کیلر\n۱ ایستیل و فوْرمت\n۱.۱ ویکی‌پدیا کاغیذ بیلیک‌لیک دئيیل\n۲ موضوع\n۲.۱ ویکی‌پدیا سؤزلوک دئيیل\n۲.۲ ویکی‌پدیا شخصی آراشدیرما يئری دئيیل\n۲.۳ ویکی‌پدیا آزاد تریبون، منبر یا دا تبلیغات یئری دئيیل\n۲.۴ ویکی‌پدیا باغلانتی‌لار، مدیا فايل‌لار و يا گؤرونتولر اۆچون کوْلکسیون دئيیل\n۲.۵ ویکی‌پدیا وبلاق، پۇل‌سوز هاست، اجتماعی شبکه و خاطیره سايتی دئيیل\n۲.۶ ویکی‌پدیا کاتالوق دئيیل\n۲.۷ ویکی‌پدیا تعلیمات کیتابچاسی، يوْل گؤرسدن و يا درسلیک دئيیل\n۳ جمعیت\n۳.۱ ویکی‌پدیا دموکراسی یئری دئيیل\n۳.۲ ویکی‌پدیا بۇروکراسی دئيیل\n۳.۳ ویکی‌پدیا دؤيوش مئيدانی دئيیل\n۳.۴ ویکی‌پدیا آنارشیسم دئيیل\n۳.۵ ایشلدن صفحه‌‌نیز شخصی مالینیز دئيیل\n۳.۶ و آنجاق...\n۳.۷ نه ائتمه‌لی او��لدوغونوزو بیلمه‌دیکده\nایستیل و فوْرمت دَییشدیر\nویکی‌پدیا کاغیذ بیلیک‌لیک دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:کاغیذ\nویکی‌پدیا کاغیذ بیلیک‌لیک دئيیل. بۇرادان بئله چیٛخیر کی، حقیقت‌لرین گئچرلیگی و بۇ صفحه‌‌ده گؤرسدیله‌جک باشقا اصل‌لری پوْزماماق شرطی ایله موضوع سايینا و مضمون حجمینه هئچ بیر محدوديت يوْخ‌دور.\nبۇ قانون مقاله موضوعلارینا آزادلیق وئرمیر. مقاله موضوعو بئش کؤک داشا اۇيغون اوْلمالی‌دیر.\nبیرده مقاله‌لر اوْخوناق‌لی اوْلمالی، دیال-آپ و بعضی تیپ بروزرلرین ایشلدن‌لرین بیلیک‌لیک‌دن داها راحات فایدالانماغی اۆچون بللی، منطقی ایله اۇيغون حد چرچیوه‌سینده اوْلمالی‌دیر.\nبللی بیر حددن سوْنرا مقاله‌لرین موضوعلاری طبیعی اوْلاراق داها کوْنکرئت باشلیق‌لار آلتیندا بؤلونمه‌سینه احتیاج يارانیر. بۇ زامان مقاله‌نین مۆقدمه‌سینده اوْنون قێسا مضمونو قالیر. کاغیذ-چاپ بیلیک‌لیک‌لرینده بعضی موضوعلاری چوْخ قێسا، قۇرو و يا تکجه ساییم بیلگی‌لر مجموعه سی کیمی گؤرسدیلمیش‌دیر. ویکی‌پديادا کاغیذا قناعت ائتمگه احتیاج اوْلمادیغی اۆچون بۇرادا ایسته‌نیلن موضوع گئنیش شکیلده عکس ائتدیرمک، باغلی باغلانتی‌لار آرتیرماق، مقاله‌نین موضوعونو و آختاشیری يئنیله‌مک و س. اوْلار.\nبۇ هم ده اوْ دئمک‌دیر کی، باغلیب موضوعدا مقاله‌لری تکجه بیر آدین باشقاسیندان داها گئنیش شکیلده ایشلندیگی اۆچون یوْللاندیرما صفحه‌لریندن فایدالانماق‌لا بیرلشدیریلمه‌سینه احتیاج يوْخ‌دور. بئله حال‌لاردا \"بیرده باخ\" بؤلومونده بۇ جۆر مقاله آدلارینی گیردیرمک گرک‌دیر کی، اوْخوجو موضوع ایله باغلی بۆتون بیلگی‌لر ایله تانیش اوْلا بیلسین.\nموضوع دَییشدیر\nویکی‌پدیا بیلگی‌لرین آغینا-بوْزونا باخمادان يازیلدیغی توْپلو دئيیل؛ هر هانسی بیر بیلگی‌نین دوْغرو و يا فايدالی اوْلماسی هئچ ده بۇ بیلگی‌نین مطلق بیلیک‌لیکه گیردیرمه‌سینه حق وئرمیر. بیرده بللی تیپ بیلگی‌لرین ویکی‌پدیايا گیردیریلمه‌سینه گؤره دانیشیق‌لاردا اجماع يارانماسی اۆچون آشاغی‌دا گؤرسدیلن “ویکی‌پدیا نه دئيیل” قانونلاری گؤزل میثالدیر.\nویکی‌پدیا سؤزلوک دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:سؤزلوک\nویکی‌پدیا سؤزلوک و يا سؤز و دئییم‌لرین فایدالانماسی اۆچون بیلگی کیتابچاسی دئيیل. ویکی‌پدیا مقاله‌لری آشاغی‌داکی‌لار دئيیل:\n1. سؤزلرین معناسینی ایفاده ائدیلدیگی يئر – ویکی‌پدیا سؤزلوک اوْلمادیغی اۆچون هر هانسیسا بیردئییم‌ین و يا سؤزون معناسینا ایفاده ائتمک اۆچون يئنی بیر مقاله ياراتماق لازیم دئيیل. بۇ جۆر ایفاده تکجه مقاله‌نین اولینده وئریلمه‌لی‌دیر. اگر سیزین قاباغینیزا بۇ جۆر موضوعلو مقاله چێخارسا، چالیشین اوْنو بیلیک‌لیک‌ معلومات ایله وارلی‌لاشدیرین. بعضی حال‌لاردا سؤز و افاده اؤزو بیلیک‌لیک‌ مقاله موضوعو اوْلا بیلر. بیرده، رقم‌لره گؤره مقاله‌لر ده استثنادیر.\n2. سؤزلرین معناسینی ایفاده ائدیلدیگی لیست – یوْللاندیرما صفحه‌لر و فهرست‌لری چێخماق شرطی ایله سؤزلرین و يا ایفاده‌لرین معنالاری گؤرسدیلمیش لیست‌لر ده ویکی‌پدیادا اوْلمامالی‌دیر.\n3. سؤزلرین يئرلرینه گؤره ایشلدیلمه‌سی و يا ژارقوْن و فرازئوْلوْژی ایفاده‌لرین ایشله‌دیلمه‌سی اۆچون بیلگی کیتابچاسی دئيیل – ویکی‌پدیا قاباغیندا بۇ و يا آیری افاده‌نین نطق‌ده يئرینی بل��ی‌لشدیرمک کیمی وظیفه‌‌لر قوْيمامیش‌دیر. بۇرادا اینسان‌لارا گؤزل نطقین سیرلری اؤيردیلمیر. آنجاق بللی حال‌لاردا بیلیک‌لیک‌ مقاله موضوعوندا بۇ و يا آیری سؤزلردن معنا فرقی وئرمه‌سی اۆچون هارادا فایدالانماسی بیلدیریله بیلر.\nبیرده، ویکی‌پدیانین قارداش پروژه‌سی - ویکی‌سؤزلوک‌ده واردیر کی، محض اوْندان سؤزلوک کیمی فایدالانا بیلرسینیز.\nویکی‌پدیا شخصی آراشدیرما يئری دئيیل دَییشدیر\nقیسایول‌لار\nوپ:فوروم\nوپ:ایلکین آراشدیرما\nویکی‌پدیا سیزین اؤز دوشونجه‌لرینیزی و اورجینال آراشدیرما نتیجه‌لرینی و يا يئنی، قاباقجا هئچ بیر يئرده چاپ اوْلونمامیش معلوماتلاری يئرلشدیرمه‌نیز اۆچون يئر دئيیل‌دیر. بۇنا گؤره ده آشاغی‌داکی تیپ معلوماتلارین ویکی‌پدیادا يئرلشدیریلمه‌سی ممنوعدور: ‌\n1. ایلکین (اوْرجینال) آراشدیرما نتیجه‌لری، یعنی يئنی نظریه‌‌لرین تقدیم اوْلونماسی، يئنی حل يوْل‌لاری، اورجینال ادعالار، مؤوجود دئییم‌لرین يئنی تعریف‌لرین وئریلمه‌سی، يئنی يارادیلمیش دئییم‌لرین و س. اگر سیز هر هانسیسا بیر موضوعدا اورجینال آراشدیرماز وارسا، چالیشین آراشدیرمالارینیزین نتیجه‌لرینی تانینمیش، گئچرلی نشرلرده و يا اینترنتده مشهور پوْرتال‌لاردا يئرلشدیره‌سینیز. سیزین ایشینیزین نتیجه‌لری تکجه اوْ زامان ویکی‌پديادا گؤرونه‌جک کی، اوْ، هامی طرفیندن قبول ائدیلمیش معلومات اوْلسون. سؤزسوز کو، رئسئنزیيالی (نئچه نفر طرفيندن گوزدن گئچن) درگی‌لر ویکی‌پدیانین تکجه بیلگی قایناغی دئيیل، آنجاق سیز چالیشمالیسینیز کی، سیزین وئردیگیز بیلگی‌لر گئچرلی قایناق‌لاردان اوْلسون و يوْخلانیلا بیلسین. سیزین کیتاب و آیری چاپ نشرلرینه و يا معتبر وب-قایناق‌لارینا استناد ائتمه‌نیز گیردیردیگیز بیلگی‌نین تکجه سیزین دۆشونجه‌نیز اوْلمادیغینا و اوْنون گئچرلیگینی گؤرسدیر.\n2. اوْرجینال کشف. اگر سیز بیلیمه يئنی بیر تعریف و يا آنلايیش داخیل ائتمیسینیزسه، يئنی اوْيون قۇرال‌لاری، يئنی رقص حرکت‌لری و س. بۇ کیمی اوْرجینال کشف‌لرینیز گؤره بیلگی‌نی ویکی‌پديادا ساخلاماق ایسته‌يیرسینیزسه بۇ موضوعدا آیری بیر گئچرلی قایناق بیلگی وئرمه‌لی‌دیر. ویکی‌پدیا \"۱ گۆنلوک ادعالار\" اۆچون يئر دئيیل‌دیر.\n3. شخصی مقاله دئيیل‌دیر کی، بۇرادا سیز بۇ و يا آیری موضوع ایله باغلی دۆشونجه‌نیزی افاده ائده‌سینیز. ویکی‌پدیا بشریتین بیلیک‌لری‌نین ییغیلماسی اۆچون نظرده تۇتولموش‌دور. بۇ کیمینسه شخصی دۆشونجه‌نیزی عۆموم‌بشری بیلیک‌لرین ترکیب بؤلومو ائتمک اۆچون واسطه‌‌ دئيیل‌دیر. ائله حال‌لار اوْلا بیلر کی، هر هانسی بیر کیمسه‌نین دۆشونجه‌لری عمومی دانیشیق موضوعو اوْلسون. آرزووْلوناندیر کی، بۇ جۆر دۆشونجه‌لر ایکینجی بیر شخص طرفیندن (یازارین اؤزو طرفیندن يوْخ) يازیلسین. ویکی‌پدیایا گؤره شخصی دۆشونجه‌لرینیزی و يا بۇنون‌لا باغلی فیکیرلرینیزی باش‌ویکی‌یه بیلدیره بیلرسینیز.\n4. دانیشیق فوْروم‌لاری. لطفاً، دایم يادینیزدا ساخلايین کی، بیزیم مقصدیمیز بیلیک‌لیک ياراتماق‌دیر. سیز اؤز همکارلارینیزلا اوْن‌لارین ایشلدن دانیشیق صفحه‌‌لرینده دانیشا بیلرسینیز. مقاله‌لرین دانیشیق صفحه‌‌لرینده ده بۇ مقاله‌يه باغلی سواللارا گؤره دانیشین، لاکین دانیشیغی مقاله‌نین اؤزونه گئچیرمه‌يین. بیرده، ياددا ساخلايین کی�� دانیشیق صفحه‌‌لری مقاله‌لری تکمیل‌لشدیرمک، موضوعا گؤره دانیشماق اۆچون‌دور، مقاله‌نین موضوعونا گؤره دانیشماق و يا فنی کؤمک ایستمک اۆچون يئر دئيیل‌دیر. بۇنون اۆچون آذب‌ویکی‌ده کند مئيدانی و IRC کانالی مؤوجوددور.\n5. ژۇرنالیستیک. ویکی‌پدیا جاری حادیثه لر گؤره اوْرجینال قایناق نقشینی اوْیناماز. ویکی‌پدیا اوْرجینال قایناق دئيیل. بۇنون اۆچون ویکی‌پديانین قارداش پروژه لرینده بیری اوْلان ویکی‌خبر مؤوجوددور و محض اوْرجینال بیلگی قایناغی اوْلماسی اۆچون يارادیلمیش‌دیر. بیرده، قئيد ائدیلمه‌لیدیر کی، ویکی‌پديادا تاریخی اهمیتلی جاری حادیثه لره گؤره کفايت قدر دایره المعارفلیک مقاله‌لر واردیر کی، ویکی‌پديانین آنلاین بیلیک‌لیک اوْلماسی بئله مقاله‌لری سرعتله يئنیله‌مگه امکان وئریر.\nویکی‌پدیا آزاد تریبون، منبر یا دا تبلیغات یئری دئيیل دَییشدیر\nقیسایول‌لار\nوپ:منبر\nوپ:تبلیغ\nویکی‌پدیا آزاد تریبون و يا وبلاق اوْلمادیغیندان؛ صحبت، دانیشیق، تبلیغات و يا موعظه اۆچون آيریلمیش يئر دئيیل. بۇنا گؤره‌ده ویکی‌پدیا مقاله‌لری آشاغی‌داکی‌لار دئيیل‌دیر:\n1. تبلیغات و يا نَيینسه طرفینی تۇتماق مقصدیله چێخیش. البته‌‌ کی، ویکی‌پديادا بۇ جۆر چێخیشلارا گؤره اوْبيئکتیو يازی‌لار اوْلا بیلر – بۇ زامان طرف‌سیزلیک اصلینه عمل ائتمک گرک‌دیر. اگر اؤز دۆشونجه‌لرینیزین اۆستونلوکلرینی باشقالارینا گؤرستمک اۆچون بۇرا گلمیسینیزسه، بیلین کی، ویکی‌پدیا سیزین يئرینیز دئيیل. لطفاً اؤزونوزه وبلاق يارادین، فوْروم‌لارا قاتیلین و يا بۇنون اۆچون آیری واسطه‌‌لردن فایدالانین.\n2. فردی تبلیغ يئری دئيیل. اؤزونوزه گؤره و ائتدیگینیز ایش‌لر ایله باغلی يازسانیز دا يازدیغینیزین آیری بۆتون مقاله‌لرده اوْلدوغو کیمی دایره المعارفلیک ایستانداردلارا موناسیب شکلده اوْلماسینی یاددان چبخارتمایین. طرف‌سیزلیک اصلینه مخصوص دیر وئرین. احتیاج اوْلمادیقدا آوتوْبیوْقرافیک مقاله‌لرده چوْخلو مقداردا ائؤیک باغلانتی‌لار یازمایین، بۇ ممنوعدور.\n3. تجاری تبلیغ يئری دئيیل. محصول‌لارلا و يا شرکت‌لرله باغلی مقاله‌لر طرف‌سیزلیک اصلینه موناسیب شکل‌ده ایطلاعات وئرمک اۆچون يازیلا بیلر. بحث ائدیلن شرکت‌لره گؤره تکجه یازارین دئيیل، آیری‌لارین دا بیلمه‌سی، شرکتین ویکی‌پديايا دۆشمه‌سی اۆچون اهمیتلی اوْلماسی و تانینماسی دا گرک‌دیر. بیرده، گیردیریلمیش بیلگی اۆچونجو بیر شخص طرفیندن يوْخلانیلا بیلمه‌لیدیر. یعنی کیچیک شرکت‌لره گؤره مقاله‌لر يازماق اوْلماز. تجارت شرکت‌لرینه باغلانتی‌لار تکجه مقاله‌ ایله باغلی دقت چکن مدرک‌لر و يا ایری کمپانی‌لره باغلانتی وئردیکده اوْلار. ویکی‌پدیا هر هانسی بیر شرکتی ساپورت ائدمز.\nویکی‌پدیا باغلانتی‌لار، مدیا فايل‌لار و يا گؤرونتولر اۆچون کوْلکسیون دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:کوْلکسیون\nویکی‌پدیا نه یوْللاندیرما صفحه‌‌سی، نه ده عکس و بۇنا اوْخشار مدیا فايل‌لارینی ساخلانیلماسی يئری‌دیر. ویکی‌پدیا مقاله‌لری بیرده آشاغی‌داکی‌لار دئيیل:\n1. تکجه ائشیک باغلانتی‌لارین عبارت لینک مجموعه‌سی. هر هانسیسا مقاله‌يه مقاله‌نین موضوعونا موناسیب بیر نئچه لینک آرتیرماق اوْلار. آنجاق، حددن آرتیق ائشیک باغلانتی وئرمک اوْلماز.\n2. تکجه ایچ باغلانتی‌لاردان عبارت اوْلان لینک مجموعه‌سی. قئيد اوْلونمالی‌دیر کی، بۇرايا یوْللاندیرما صفحه‌‌لری عاید دئيیل.\n3. هئچ بیر سئچیم آپاریلمادان اجتماعی واریداتدا (کپی رایت قانونوندان آزاد اولان‌لار) اوْلان مواد ایله بیلگی‌لرین مجموعه‌سی. مثلا، کیتاب‌لارین بۆتون مضمونو، آچیق برنامه کوْدلاری، تاریخی سندلر، مکتوب‌لار، قانون‌لارین بۆتؤو متنی، بَياننامه‌لر و س. بۇ تیپ، آنجاق اوْرجینال‌دا ديَری اوْلان ماده‌لر. بۇ جۆر بیلگی‌لر ویکی‌قایناق‌دا يئرلشدیره بیلرسینیز. آنجاق، اوْ دا قئيد ائدیلمه‌لی‌دیر کی، بۇ قۇرال‌لارا اساسلانیب اجتماعی واریدات حساب ائدیلن (مثلا، 1911-جی ایلده نشر ائدیلمیش بریتاننیکا بیلیک‌لیکی) قایناق‌لاردان ویکی‌پديايا دایره المعارفلیک بیلگی گیردیریلمز.\n4. آچبقلاییجی يازی ایله مۆشايیت اوْلونمايان، ساده عکسلر و يا مدیا فايل‌لار مجموعه‌سی. اگر سیز عکس و يا رسم سرگیله‌مک ایسته‌يیرسینیزسه، لطفاً بۇ عکسه گؤره دایره المعارفلیک بیلگی وئرین و ویکی‌مدیا آنبارینا (Commons) آرتیرین.\nویکی‌پدیا وبلاق، پۇل‌سوز هاست، اجتماعی شبکه و خاطیره سايتی دئيیل دَییشدیر\nقیسایول‌لار\nوپ:وبلاق\nوپ:خاطیره دفتری\nویکی‌پدیا آیری آدلیم سرورلر کیمی سیزه وبلاق، ایجتماعی شبکه، شخصی سايت ياراتماق و ب. بۇ کیمی ایمکان‌لار وئرمیر. ویکی‌پدیا صفحه‌‌لری بیرده آشاغی‌داکی‌لار دئيیل‌دیر:\n1. شخصی صفحه‌‌لر. ویکی‌پديانین وارلیلاشدیرماسینا چالیشان ایشلدن‌لرین ایشلدن صفحه‌لری واردیر، آنجاق بۇ صفحه‌‌لرده وئریلن بیلگی‌‌لر تکجه ویکی‌پدياداکی فعالیته دایر اوْلمالی‌دیر. اگر سیز شخصی صفحه‌‌نیزی و يا وبلاق ياراتماق ایسته‌يیرسینیزسه، لطفاً بۇ جۆر خیدمت‌لر سۇنان سرورلرین خیدمت‌لریندن فایدالانین. ایشلدن صفحه‌لری‌نین مقصدی ایجتماعی شبکه، باشقا ایشلدن‌لرله باغلانتی دئيیل، بیلیک‌لیک اۆزرینده‌کی فعالیتی داها دا چالیشقان ائتمک اۆچون بازانین يارادیلماسی‌دیر\n2. شخصی فايل آنباری. لطفاً تکجه مقاله‌لرده استفاده ائده‌جه‌يینیز فايل‌لاری يۆکله‌يین. فایداسیز فايل‌لار بیر مۆدت سوْنرا سیلینیرلر. اگر سیزده فایدالی حساب ائتدیگینیز علاوه‌‌ فايل‌لار و عکسلر وارسا لۆطفاً اوْنو ویکی‌مدیا آنبارینا يۆکله‌يین، بۇرادان ویکی‌پديايا باغلانتی وئریله بیلر.\n3. تانیشلیق خدمتی. ویکی‌پدیا تانیشلیق مقصدی اۆچون استفاده ائدیلمه‌مه‌لی‌دیر. ایشلدن صفحه‌‌لرینده بۇ مقصدله وئریلمیش بیلگی‌نین اۆستونلوک تشکیل ائتمه‌سی يوْل‌وئریلمزدیر.\n4. خاطیره سايتی. ویکی‌پديادا ياخین‌لارینیزین و دوْستلارینیزین خاطیره‌سی ياد ائدیلمیر. بۇ جۆر شخص‌لره گؤره يارادیلمیش مقاله‌لر شخصلرین بیلیک‌لیک‌سل اهمیتی ضابیطه‌لرینه اۇيغون اوْلمالی‌دیر.\nویکی‌پدیا کاتالوق دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:کاتالوق\nویکی‌پدیا بۇ چاغاجا مؤوجود اوْلموش و يا مؤوجود اوْلان شئي‌لرین کاتالوْقو دئيیل‌دیر. ویکی‌پدیا مقاله‌لری آشاغی‌داکی‌لار دئيیل‌دیر:\n1. ضعیف باغلیلی معلوماتین لیستی و يا آنباری. بئله معلوماتلار، میثال سؤزلر، موعظه‌لر، اۇيدورما و يا رئال پئرسوْناژلارا گؤره اطلاعاتلار عایددیر. سؤزلر اۆچون ویکی‌پديانین قارداش پروژه سی واردیر- ویکی‌سؤز. سؤزسوز کو، بۇ قۇرال بللی معنادا موضوع ایله باغلی اوْلان و يا اوْنو اهمیتلی درجه‌‌ده وارلیلاشدیران لیست‌لر��ن يارادیلماسینی ممنوعلاشدیرمیر. بیرده بۇ قانون ویکی‌پديانین ایشینی ساده‌لشدیرمک اۆچون دیگر باغلانتی‌لار جدولی و باشقا جدول‌لرین، بیر-بیری ایله عمومی موضوع ایله باغلی اوْلان کیچیک مقاله‌لرین بیرلشدیریلمه‌سینیده قاداغان ائتمیر.\n2. گئنئلوْژی معلوماتلار و يا تلفوْن-سوال کیتابچاسی. تکجه اوْ شخص‌لره گؤره مقاله‌لر يارادیلا بیلر کی، بۇ شخصلر اؤز چالیشمالاری ایله اوْلدوقجا آدلیم‌لیق قازانمیش اوْلسون‌لار. بۇ جۆر شخص‌لره گؤره مقاله‌لر اۆچون کؤک قایناق‌لاردان بیری ده ائشیک قایناق‌لار اوْلماسی‌دیر. ویکی‌پدیا \"آغ صفحه‌‌\" دئيیل‌دیر.\n3. کاتالوْقلار، سوال ماده‌لری، اِلکتروْنیک برنامه کؤمک‌چی‌لری،بیرده ایش اۆچون قایناق. مثال اۆچون، رادیوْ حاقیندا مقاله‌لرده، بیر قانون اوْلاراق، گله‌جکده باش وئره‌جک حادیثه لری، نؤوبتی هفته برنامه‌سی، اهمیتلی اوْلمايان کادر ديَیشیک‌لیک‌لرینی، تلفوْن نؤمره‌لرینی و ب. بۇ کیمی معلوماتلاری يئرلشدیرمک گرک دئيیل. بیرده، بۇ جۆر مقاله‌لرین دانیشیق صفحه‌‌لرینده‌ده يۇخاری‌دا سادالانان معلوماتین يئرلشدیریلمه‌سی يوْل‌وئریلمزدیر، بۇ صفحه‌‌لرده مقاله مضمونو دانیشیلیر. ویکی‌پدیا \"ساری صفحه‌‌\" دئيیل‌دیر.\n4. ساتیش کاتالوْقلاری. ویکی‌پديادا جنس‌لرین دَیَری گؤرسدیلمز، ویکی‌پديادا محصول‌لارین دَیَرلری‌نین گؤرسدیلمه‌سی اۆچون قایناق و اساس‌لی سبب گؤرسدیلمه‌لی‌دیر. اساسلی سبب‌لره میثال کیمی نادر محصول‌لارین دَیَری، اقتصادی بیلگی دایر مقاله‌لرده موقایسه ائتمک اۆچون دَیَر گؤرسدیله بیلر. باشقا بیر طرف‌دن کۆچه دَیَرلری-اهمیتسیزدیر. کۆچه دَیَرلری چاغ ایله یئردن آسیلی اوْلاراق کسکین فرقلنه بیلر. اوْنا گؤره‌ده ایندی ساتیش‌دا اوْلان محصول‌لارین کۆچه دَیَری گؤرسدیله بیلمز. بیرده، ویکی‌پدیا ساتیش کؤمک‌چی‌سی دئيیل کی، اوْنون واسطه‌‌سی‌له رقابتده اوْلان محصول‌لارین دَیَرینی و يا بیر محصولون مختلف اؤلک‌لرده دَیَرلری مقایسه ائدیلسین.\nویکی‌پدیا تعلیمات کیتابچاسی، يوْل گؤرسدن و يا درسلیک دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:درسلیک\nویکی‌پديا-بیلیک‌لیک‌سل قایناق‌دیر، راهنما و يا درسلیک دئيیل. ویکی‌پدیا مقاله‌لری آشاغی‌داکی‌لار ساییلمامالی‌دیر:\n1. راهنمالار. ویکی‌پدیا اینسان‌لارین، يئرلرین و اشيالارین عکسی مؤوجوددور، آنجاق بۇ اوْ دئمک دئيیل‌دیر کی، ویکی‌پدیا راهنما، مصلحت (حقوقی، طیبعی و ب.) و پیشنهادلار، \"پراکتیکی مصلحت‌لر\" منبعی ساییلمامالی‌دیر. بۇرا بیرده اؤيرَدیجی پروقراملار، اوْيون راهنماسی و رئسئپتلر عایددیر.\n2. دوْلانما تعلیماتی. میثال اۆچون پاریسه گؤره مقاله‌ده ایفیل بوْرجو، لۇور سارايی کیمی اوْریئنتیرلر قئيد ائدیلمه‌لی‌دیر، داها سیزین سئودیگینیز هتلین کۆچه آدرسی، تلفوْن نمره‌سی و يا سئویم‌لی قهوه‌نیزین دَیَری گؤرسدیله بیلمز. ویکی‌پديا، بیرده، داها چوْخ هتل تعلیماتینا، يئمک راهنمالارینا، دوْلانما تعلیماتینا و بۇنلارا بنزر معلوماتلار اۆچون ده يئر دئيیل‌دیر. بونلار اوچون ویکی‌نین قارداش پروژه سی (ویکی‌دوْلانما) واردیر.\n3. اینترنت تعلیماتی. ویکی‌پدیا تکجه طبیعتی تصویر ائتمه‌مه‌لی‌دیر، بیرده سايت‌لار و اینترنت قۇللوق‌لارا گؤره بیلیک‌لیک‌سل مضمونلو بیلگی وئریله‌ بیلر. گئنیش جمعیته بللی اوْل��ن سايت‌لارین نایلیتلری، اوْنلارین تاریخی اهمیتینه گؤره يئنی بیلگی‌لر وئرمه‌لی‌دیر.\n4. درسلیکلر و قئيدلر. ویکی‌پدیا بیلیک‌لیک‌سل قایناق‌دیر، درسلیک دئيیل. ویکی‌پديانین مقصدی حقیقت‌لری گؤرسدمک‌دیر، فنی تدریس ائتمک دئيیل. مثال اۆچون موضوعو پیلله-پیلله آچان، درسلیک متن‌لری کیمی اوْخونان مقاله‌لر ياراتماق و دییشدیرمک گرک دئيیل. بۇنون اۆچون ویکی‌پديانین قارداش پروژه لری ویکی‌کیتاب و ویکی‌قایناق واردیر.\nجمعیت دَییشدیر\nویکی‌پدیا دموکراسی یئری دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:دموکراسی\nویکی‌پدیا دموکراسی و يا آیری سياسی سیستمین تست مئيدانی دئيیل. دانیشیق چاغی حقیقتی اۆزه چیٛخارماق اۆچون دانیشیق، اجماع الده ائدیلمه‌سی داها اولویت‌لی‌دیر، نه اینکی سس‌وئرمه. باشقا سؤزله، هئچ ده چوْخلوغون فکری ویکی‌پديانین رسمی سیاستی کیمی قبول ائدیلمه‌مه‌لی‌دیر. آنجاق بللی مساله‌‌لرین حل ائدیلمه‌سینده سس‌وئرمه داها تأثیرلی نقش اوْينايا بیلر، مثلا سیلینمه‌يه آداخلی اولان مقاله‌لرین سیلینمه‌سینه گؤره سس‌وئرمه.\nویکی‌پدیا بۇروکراسی دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:بۇروکراسی\nویکی‌پديا-وکیل‌لرین تکمیللشدیرمه مکانی، اوْنون سیاستلری ده -ویکی‌جمیتین سوْن هدفی دئيیل. بۆتون بۇ سیاستلر ویکی‌پديانین وارلیلاشدیرماسی چاغی مئيدانا چیٛخا بیله‌جک سیخینتی‌لاری داها راحت حل ائده بیلمز اۆچون يارادیلمیش‌دیر، اوْنا گؤره‌ده بۆروْکراتیک مانعلردن اوْلدوقجا قاچماق گرک‌دیر. هر هانسیسا بیر سیاست ویکی‌پديانین وارلیلاشدیرماسینا مانع تؤره‌دیرسه، اوْلدوقجا اوْندان يان قاچماق گرک‌دیر. بئله حال‌لاردا داها چوْخ ایچری سسینیزه قۇلاق آسین، سیاستلرله اصل‌لری پوْزولماياجاق بیر شئي کیمی گؤرمه‌يین. بۆتون دۆشونجه آيریلیق‌لاری دانیشیق ائدیلمه‌لی‌دیر، سیاستلرین بۆروْکراتیک فوْرم‌دا دقیق گؤزله‌نیلمه‌سینه احتیاج يوْخ‌دور.\nویکی‌پدیا دؤيوش مئيدانی دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:دؤيوش مئيدانی\nویکی‌پدیا کیمسه موخالیف دۆشونجه بیلدیرمه‌يه، شخصی چاتیشمامازلیق ادخال ائتمه‌يه، نَيسه موخالیف مناسبت بیلدیرمک اۆچون يئر دئيیل. ویکی‌پدیا دانیشیق‌لارینی شخصی درگیرلیق چئویرمک بیزیم مقصدیمیزه و اصول‌لاریمیزا ضد حرکت ائتمک دئمک‌دیر.\nهر بیر ایشلدن باشقاسی ایله اۆنسیتده ملایم، سس‌سیز و امک‌داشلیق رۇحوندا اوْلمالی‌دیر. دۆشونجه‌لری سیزین دۆشونجه‌نیزه ضد اوْلان ایشلدن‌لری، تحقیر ائتمه‌يین، قوْرخوتمايین، تضییق گؤرستمه‌يین. ياخشی اوْلاردی کی، دۆشونجه آيریلیغینا سوْيوق ياناشاسینیز و اوْنو سس‌سیز-ملایم دانیشیق ایله حل ائده‌سینیز. اگر موخالیف طرف اؤزونو سیزه موخالیف آجیقلی آپاریرسا، امکداشلیغا گئتمک ایستمیرسه، تحقیر و تيیق گؤرسدسه بۇ هئچ‌ده سیزه عینیله بۇ فوْرم‌دا اوْنا جواب وئره بیله‌جه‌يینیز دئمک دئيیل. چالیشین رقیبین بۇ جۆر دۆشونجه‌لرینه \"قۇرو جواب\" وئره‌سینیز، يا دا هئچ وئرمه‌يه‌سینیز.\nچاتيشمامازلیق اؤز گۆجونوزه حل ائتمه‌يین اوْلدوقجا آنلادیق‌دا آیری ایشلدن‌لرین کؤمگیندن یارارلانین.\nبیرده مقاله‌لری تکجه رقیبه اوْنون حاق‌سیز اوْلدوغونو گؤرسدمک اۆچون دییشدیرمه‌یین.\nویکی‌پديادان ایشلدن‌لر، پروژه‌نین اؤزو و ویکی‌مديا تشکیلاتی اۆچون حقوقی و يا آیری بیر خطر ياراتماق اۆچ��ن فایدالانمایین. خطرلر يوْل‌وئریلمزدیر و سیزین ویکی‌پدیا صفحه‌‌لرینی دییشدیرمه‌نیز محدودلاشدیریلماسینا گتیریب چێخاردا بیلر.\nویکی‌پدیا آنارشیسم دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:آنارشیسم\nویکی‌پدیا آزاد و آچیق‌دیر، آنجاق بۇ آزادلیق و آچیقلیق ویکی‌پديانین سوْن مقصدی-بیلیک‌لیک ياراتاماق مقصدینه ضد گلدیک‌ده محدودلاشدیریلیر. بۇنا گؤره ویکی‌پديا-هر بیر کسین آغزینا نه گلدی دانیشا بیله‌جه‌يی بیر يئر دئيیل. ویکی‌پديانین آزاد و اؤزونواداره ائدن بیر پروژه اوْلماسی هئچ ده آنارشیسمین جمعیت‌ده یاشاییش قابیلیتینی يوْخلاماسی کیمی قبول ائدیله بیلمز. بیزیم مقصدیمیز بیلیک‌لیک ياراتماق‌دیر، آنارشیسمین مرزرینی بللی‌لشدیرمک دئيیل. بئله بیر نیتینیز وارسا، سیزی آنارکوپدیایا چاغیریریق.\nایشلدن صفحه‌‌نیز شخصی مالینیز دئيیل دَییشدیر\nيۇخاری‌دا سادالانمیش محدوديت‌لرین چوْخو، بیرده، سیزین ایشلدن صفحه‌نیزه ده عایددیر. ایشلدن صفحه‌نیز سیزین شخصی صفحه‌‌نیز و يا وبلاغیز دئيیل. داها گرک، بیلمه‌لی اوْلدوغونوز شئي اوْدور کی، ایشلدن صفحه‌نیز سیزین دئيیل. بۇ صفحه‌‌لر ویکی‌پديانین بیر بؤلومودور و اوْن‌لار ویکی‌پدياچی‌لار آراسینداکی اۆنسیتی ساده‌لشدیرمک اۆچون‌دور.\nو آنجاق... دَییشدیر\nویکی‌پدیا بیرده آیری، بۇ لیستی گیردیرمه‌ین چوْخ سايلی دهشتلی ادعالار مکانی دئيیل. بیز گۆن بوْیوندا میليوْن‌لارلا دییشدیریجی‌دن بیری‌نین آغلینا گله بیله‌جک هر هانسیسا بیر پیس ادعانی اولدن گؤره، بیله و اوْنو بۇ لیسته داخیل ائده بیلمه‌ریک. اوْنسوزدا بۇ لیست اؤزو اوْنون نتیجه‌سینده يارانیب کی، هانسیسا بیر ایشلدن ویکی‌پدیا اۆچون بئله پیس ادعالار دۆشونموش‌دور. بۆتونلوک‌له کفايت چوْخلو اساس ییغیب ویکی‌پدیايا پیس نیتله گلمک \"چوْخ پیس بیر فکردیر\".\nنه ائتمه‌لی اوْلدوغونوزو بیلمه‌دیکده دَییشدیر\nاگر، سیز، \"اؤرنک مقاله\" مقاله‌سینه گؤره نه ائتمه‌نین لازیم اوْلدوغو باره‌ده دۆشونسه‌نیز، اؤزونوزه بۇ سۇالی وئرین: \"اوْخويوجو میثال مقاله‌نین باشلیغیندا نه گؤرمه‌يی گؤزله‌يیر؟\"\nاگر يۇخاریدا گؤرسدیلمیش قایدالارین هر هانسیسا بیر مقاله‌ده پوْزولدوغونو دۆشونورسونوزسه:\nمقاله‌نی چالیشین دۆزگون حساب ائتدیگینیز حالا گتیرین،\nمقاله‌نی اۇيغون اوْلا بیله‌جک آیری بیر مقاله‌يه یوْللاندیرین،\nبۆتونلوک‌له يارارسیز اوْلدوغونو دۆشوندويونوز مقاله‌لرین سیلینمه‌سی اۆچون باغلی شابلوْن آرتیرین،\nداها ياخشی اوْلار کی، بۇنو آیری ایشلدن‌لر ایله دانیشاراق گئچرلی قایناق حالینا گتیره‌سینیز.\nب\nدان\nدییش\nویکی‌پدیا سیاستلر ایله تاپشیریقلاری\nعومومی باخیش\nبئش کؤک داش\nویکی‌پدیا سیاستلرله تاپشیریقلاری\nسیاستلر ایله تاپشیریقلار لیستی(سیاستلر لیستی\nیؤنرگه‌لر لیستی)\nعومومی اصل‌لر\nویکی‌پدیا نه دئییل؟\nایجماع\nدییشدیرمه سیاستی\nایختیلاف حلی\nبۆتون قانون‌لاری یوْخ سایین\nقوْروما سیاستی\nمؤحتوا سیاستلری\nطرفسیزلیک\nایلکین آراشدیرمالارا یئر وئرمه‌مک\nیوْخلانیلابیلرلیک\nویکی‌پدیا سؤزلوک دئيیل\nآیری مؤحتوا سیاستلری\nآدقویماق\nاؤزگه آدلار\nجوغرافیایی آدلار\nدیریلرین بیوقرافی‌سی\nبیوقرافی یازماق یؤنرگه‌لری\nسیل\nگؤرونتولرین ایشلتمک سیاستی\nمؤحتوا تاپشیریقلاری\nقایناقلارا ایستیناد\nدقیقلشدیرمه\nآلداتمایین\nکوپی ائتمه‌یین\nحاشیه‌لی نظریه‌لر\nگئچرلی قایناقلار\nآدلیملیق\nچرت سؤز\nایستینادلاشدیرماق\nدرگیلر\nاینترنت\nکؤچورنلره یول گؤسترمک\nیوللاندیرما\nمؤحتوا اینشعابی\nآداملارین لیستی\nآزاداولمایان قایناقلاردان فایدالانماق\nآزاداولمایان مؤحتوالارین معیارلاری\nداورانیش سیاستلری\nاۇشاقلاری قوْروماق\nنیزاکت\nدایمی ترک ائتمک\nدَییشدیرمه ساواشی\nاینجیتمک\nقانونی قورخوتماق قاداغان‌دیر\nشخصی حمله‌لر قاداغان‌دیر\nمقاله‌لرین یییه‌لیگی\nیدک حساب\nاۆچ قایتاریش پوْزونتوسو\nایشلدن آدی سیاستی\nداورانیش تاپشیریقلاری\nیاخشی نیت فرضی\nمنفعتلر توققوشماسی\nسؤزلرینیزی دئمک اوچون ایخلالچیلیق ائتمه‌یین\nادب\nسیستمی اوْیناتمایین\nیئنی ایشلدنلری اینجیتمه‌یین\nهای سالماق\nدۆزلوک\nسیستمین فایدا وئرمگی اوچون نیگران اولمایین!\nایخلالچیلیق دَییشدرمه\nدییشدیرمه تاپشیریقلاری\nمقاله اۇزونلوغو\nجسور اوْل!\nباشلیق\nایمضا\nآلت‌صفحه\nدانیشیق صفحه‌سی\nایشلدن صفحه‌لری\nواندالیزم\nباغلانتی\nدَییشدیرمه قیساسی\nیازی قۇراللاری\nویکی‌مدیا تشکیلاتی\nسیاستلر لیستی\nمۆجوّیز ایله کوپی‌رایت\nگیزلیلیک سیاستی\nدَیَرلر\nکیتاب\nبؤلمه: سیاستلر \/ تاپشیریقلار\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا_نه_دئییل؟&oldid=545657»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":4931,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.186,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":203152.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان شعری اؤز چاغداشلیغینی همیشه قورویا بیلمیش و اؤن سیرادا دایاناراق‌، اؤز قاباقچیللیغینی ثبوتا یئتیرمیشدیر. قاباقچیل اونا گؤره دئییرم کی واختی گلنده اؤز فورماسینی تاپمیش و زنگینلیگینی بیر داها‌ قوروموش و توپلومون ایستکلرینه اویغون ادبیات یاراتمیشدیر.\nیاخشی بیلیریک کی‌،‌ چاغداشلیغینی قورویا بیلمه‌ین ادبی عنصر آرادان گئدیر‌،‌ نه دونیادا یاییلیر و نه ده قایناقلاندیغی بؤلگه‌ده اؤزونو مکممیللشدیریر. بیز آذربایجانا مخصوص اولان بایاتی فورماسینی بیر چوخ تورک دیللی اؤلکه‌لرده تاپیریق. ائله‌جه‌ده‌، گرایلی شعر فورماسینی دا، حال‌ بو کی، تورک طایفالاریندان اولان «بایات»لار و «گرای‌» لار یالنیز آذربایجان تورپاقلاریندا اولموشلار و ایندی ده آذربایجان تورپاقلاریندا یاشاماقدادیرلار . بو ایسه اونو گؤستریر کی، آذربایجاندا یاشامیش و تورک طایفالاریندان اولموش« بایات»لارین و «گرای»لارین عنوانینی داشییان شعر فورمالاری اونلارین ادبیات‌لاریندا اولان نوفوذ و اوستونلوگونو ده گؤستریر. نئجه کی، ایسلام ایستعلاسیندان سونرا ایران ادبیاتیندا(دری – فارس دیلینده) یازیلان شعر قلیب‌لری و شعر فورمالارینین آدلاری تمامیله عرب کؤکلو‌ کلمه‌لردن عیبارتدیرلر.\nیاخشی بیلیریک کی، توپلومسال یاشاییشیمیزدا دگیشیک‌لیکلر اوز وئرنده، همیشه‌ شعر دونیاسیدا، اؤز قابیغینی دگیشمیش کیمی گؤرونور، بونا گؤره کی، فلسفی حیات دگیشیلیر و هر بیر دگیشیکلیک هونر و ادبیات دونیاسیندا دا اؤزونو تظاهور ائدیر. اونونلا یاناشی صحنه ده اولان شعر عنصرلری ده‌،‌ فلسفی ایستگه گؤره دگیشیلمگه مئییللی اولور.\nشعریمیزین اؤن سیرادا اولوب‌، توپلومون ایره‌لیله‌ییشینده اؤنملی رولونو بلکه ده باشقا هونری نؤوعلرینده تظاهور ائتمه‌مه‌سینی‌ده تاپا بیلریک. بئله کی‌،‌ تیاتر، رسامچیلیق و بیر سیرا آیری هونر نؤوعلری بیزده لازمی قدر اینکیشاف ائده بیلمه‌میش و یادا توپلومدا اولان اینانجلارا گؤره، اونلارین اینکیشاف یوللاری باغلانمیش و قاداغالانمیشدیر.\nاوزون عصیرلر بویو خورافاتچیلارین فرمانیله یاساقلانمیش تیاتیر و رسامچیلیق و اونون داوامیندا گلن هونر نؤوعلری ده بعضی دؤورلرده آجیناجاقلی حیات یاشامیشلار. بیزیم بؤلگله ده، او دور کی لاپ اوزاق عصیرلردن بری شعریمیز یئگانه هونر نوعی اولموشدور کی ریندانه‌لیکله یاساقلیق عصیرلرینده ده اؤزونو یاشاتمیش و ایجتیماعی اینکیشافلا بیرگه یاشاماغی باجارمیشدیر. البتده، آشیقلاریمیز‌، شعریمیزی بیر نئچه هونری ژانرلا بیرلشدیرمیش و اونو‌ خالق آراسینا آپارمیش و شعریمیزین دورومونو‌ چاغداشلیق شرایطینده ساخلامیشدیر. بیز اونون همیشه معاصیرلیکده اولدوغونو ایسه بوتون ادبی دؤرلرده ائحتوا ائتدیی مضمونلاردا و هر عصرین‌ روحونو اؤزونده ساخلادیغی ادبی ایرثینده گؤروروک.\nمین ایللر یاشایان مالدارلیق و فئودالیزم دؤورلرینده اونون خالق حیاتیندا تاثیرینی و اینکیشافینی‌ اؤیرنیریک. شعر یئگانه عنصر اولموشدور کی، بیز اونو راحاتجاسینا خالق آراسینا آپارا بیلمیشیک. بلکه ده بو شعرین اؤز مرموزلوقلاریندان یارانمیشدیر. او دور کی، یارادیجی آشیقلاریمیز و شاعر لریمیز اونو دائما چاغداشلاشدیرمیشلار. شعریمیز همیشه صحنه ده اولموش و عصرینین ایستکلرینه اویغون ادبیاتلا مئیدان دا قالا بیلن هونری عونصور اولموشدور.\nاوزاق عصیرلردن قالان آتا سؤزلریمیزی آراشدیراندا‌ اونلارین آراسیندا بیر چوخ شعر میصرعلری و تک بئیتلر تاپیریق. بو ایسه شعریمیزین خالق آراسیندا سینه‌لرده اولدوغونو، دیل ازبر اولدوغونو‌، کسرلی‌لیینی و احتیوا باخیمیندان دا اؤز اعتیبارینی گؤستریر.\nیوز ایللر‌ بویو خالقین میللی ذؤوقو گلیشدیکجه، شعریمیزده ماهیتینی چاغلاشدیران ادبی ایرثیمیز اولموشدور. هونری عونصورلری نظرده توتاندا‌، شعریمیز بو شانسی تاپا بیلمیشدیر کی، همیشه اؤز معاصیرلیینی قوروسون. دئدییمیز کیمی، ایلکین ائلمانلارینی آتالارسؤزونده تاپا بیلدییمیز آز هیجالاردان یارانمیش قدیم شعر نمونه‌لریمیز، هله ده وار‌،‌ اؤزونو تک بیت و تک میصرعلرکیمی گونده‌لیک دانیشیقلاریمیزدا یاشادیر.\nچاغداشلیغینی همیشه اؤز آنا دیلینده یوخ‌،‌ بلکه ایستیلاسیندا اولدوغو ادبیاتلارین دا دیللرینده یاشادان آذربایجانیمیز گؤستریر کی، اونون قدرتلی شاعر لری ایسته‌نیلن واختدا نوفوذ جغرافیاسی گئنیش اولان باشقا خالقلارین دیللریله ده اؤز تفکورونو دونیایا پای وئره بیلمیشدیر.\nتورک دیلیندن سونرا عرب و فارس دیللرینده دیوانلاری اولان شاعر لریمیز گؤستریرلر کی، آذربایجان یئتیرمه‌سی کیمی اؤز ضیالارینی دونیایا چیله مک ایسته میشلر و بو ایستگی یئرینه یئتیرمه‌یی‌ده قالارقی اولاراقدان باجارمیشلار. اونلار باشقا دیللرده ائله اثر یاراتمیشلار کی همان باشقالار اونلاری اؤزلرینه چیخماق ایسته‌میشلر و اونلارلا میللی وارلیقلارینا دا گؤونمیشلر .\nچوخ اوزاق عصیرلردن سؤز آچاندا الیمیزده یازیلی ادبیاتیمیز او قدر چوخ اولماسا دا آتا سؤزلریمیزده تاپدیغیمیز میفیک دوشونجه‌لر بیزی ایناندیریر کی، شعریمیز اوزاق عصیرلردن بری بیزیم گوجلو اونسیت واسیطه‌میز اولموشدور. بیز هر بیر عصریمیزی آراشدیراندا، اونون چاغداشلیق ماهیتینی گلیشدیردیگی ادبیات دا تاپیریق. بیر چوخ محبت ناغیللاریمیز و اونلاردا اولان خالق شعرلری و او شعرلرین قلیب‌لری بیزه ایناندیریر کی، عصیردن – عصیره راحاتجا کئچن ادبی ایرثیمیز بو تاثیرلی آددیملاری یالنیز چاغداشلیغینی قوروماقلا آتا بیلیبدیر.\nالبتده بیز بونون داها دا قیزقینلیغینی آذربایجان تورپاقلاریندا میللی دؤولتلر یاراناندان سونرا تاپیریق. یاخشی بیلیریک کی یازیلی ادبیات مین ایلدن بری شرق ده و بیز تورکلر آراسیندا دیرچلمه‌یه باشلامیش و بیزیم ایلک میللی دؤولتیمیز ده صفوی‌لر دؤرو یارانمیش و اوندان بری ادبی اؤرنکلری داها دا چوخالمیش‌دیر.\nبو گون آذربایجان شعرینه باخاندا اونو دونیا شعریله آیاقلاشماقدا گؤروروک. چوخ جمعیتلی دونیا خالقلارینین آراسیندا ائله بیر خالق تاپماق اولماز کی اوستاد شهریارین حیدر باباسی اونون دیلینه ترجومه اولماسین؛ ائله بو چاغداشلیغی یاشاماق دئمکدیر. دئمک حیدر بابایا سلام چاغداش بیر آذربایجان اینسانینین دوشونجه‌سی‌دیر. ائله بیر چاغداش دوشونجه دیر کی هئچ بیر خالق اونون یانیندان‌ پای آلمامیش کئچیب گئده بیلمه‌دی. شعریمیزین سون شاه اثرلریندن داهادا آدلی- سانلیسی اولان بو اثر،‌ کلاسیک شعر قلیب‌لریمیزین بیریندن اولسادا چاغداش بیر شعر و دوشونجه ماهیتی داشییر و آذربایجان اینسانینی کلاسیک قلیب ده معاصیر دوشونجه‌نین دانیشا بیلدیینی گؤستریر. هله آنادیلی مدرسه‌لرده و علم اوجاقلاریندا تدریس اولما حقوقونو الده ائتمه‌ین بیر خالقین بو کیمی ادبیاتی اولاندا باخ گؤر کی خوشبخت خالقلار کیمی دیلی و ادبیاتی بالالارینا تدریس اولسایدی، دیلیمیزده نه لر یارانا بیلردی؟!….\nچاغداش دئدیکده همیشه مدرن ادبیاتمی؟ سوروسونا بئله جوابدا وئره بیلیریک. مدرنیزم، چاغداشلیقدا یئرلشه بیلن بیر ادبی دؤردور. ادبیاتیمیزین سون یوز ایلینه گلدیکده مدرنیزمله ده اؤز چاغداشلیغینی قورویانلاریمیز آز اولمامیشدیر. دوخسان بئش ایل اؤنجه تبریزده بوراخیلان تجدد ژورنالیندا ماراقلی بیر تیتراژلا قارشیلاشیریق.‌ تبریزده یایینلانماغا باشلایان او نشریه‌نین هر ساییسندا تکرار اولاراق،‌ بئله بیر تیتراژ گئدیرمیش” تجدد نشریه‌ای است برای دوستداران ادبیات تجدد خواه”. باخ، بو او‌ زامانکی آذربایجان اینسانی‌نین معاصیرلیگه قایغیسینی گؤستریر. دئمک بو مودئرنیزمه دوغرو یئنی بیر یوروش و اونون چؤزومونه زمین یارادان بیر مباحیصه اورگانی‌دیر. دئیه بیلریک کی، بو تیتراژ آذربایجان ادبیاتی‌نین ازلی و ابدی روحوندا دائمی اولموش و اولاجاقدیر.\nیاخشی بیلیریک کی ایستانبولدا تحصیل آلیب و اورادا اورتا مکتبلرده تدریسله مشغول اولاندان سونرا تبریزه دؤنوب‌،‌ اؤز دوغما شهرینده یئنی اوصوللا اداره اولونان مدرسه آچیب‌،‌ تدریسله مشغول اولان «میرزا تقی خان رفعت»، تجدد روزنامه‌سینده مترقی و مودئرن شاعر جعفر خامنه‌ای‌نین سربست فورماسیندا یازدیغی شعرلرینی چاپ ائده‌رک، ایراندا ایلک دؤنه اولاراق مودئرن شعرین اؤرنکلرینی وئریر و اوندان سونرا تهراندا جریاندا اولان ادبی محفیللر سربست شعر فورماسیله تانیش اولوب، اونو بیر ادبی ایز اولاراق ایزله‌ییرلر و نهایت نیما یوشیج ین یاراتدیغی یئنی شعر قلیبی اورتایا چیخیر.\nدئمک لازیمدیر کی، میرزاتقی خان رفعت ین مکتبینده درس اوخویان میرزا حبیب ساهرده همین نشریه‌لری اوخویارکن سربست یازماغا ماراقلانیر و بیرچوخ سربست شعرلر یازیر (اونوتمایاق کی همن دؤورلرده شیمالی آذربایجاندا‌ دا سربست شعر قلیبی استانبول دا و باشقا – باشقا خارجی اؤلکه‌لرده تحصیل آلان شاعرلرین‌ دقتینی اؤزونه چکمیشدیر و جنوبدا یاشایان شاعرلره ده، بیر قیدا منبعی ده اولوردو).\nآذربایجان شعرینه باخاندا، او، چاغداشلیغی یالنیز قابیغ دگیشمکله یوخ, بلکه محتوا، مضمونچولوق، بدیعی‌لیک، یئنی فلسفی دوشونجه‌لرده یازماقلا‌، شعری بوتون ایجتیماعی قاتلارین قوللوغوندا یاشاتماقلا برابر، ایره‌لیله‌میشدی.\nشرق اؤلکه‌لرینده ده سون یوز ایلده گئدن مودئرن و چاغداش شعرین خصوصیاتلارینی جنوب شعرینده تاپا بیلیریک. اوستاد شهریارین حیدر بابایه سلام اثری قابیغینی دگیشمه‌ییبسه، آنجاق معاصر اینسانین تاریخن اؤیرندیگی و مانوس اولدوغو عادت- عنعنعه‌نین بیر آغیتی کیمی مئیدانا چیخاندا‌،‌ بوتون دونیا حئیرتلندی. بونا گؤره کی، چاغداش بیر اینسان او صحنه‌لردن اوزاقلاشیردی و اثر ده گؤستریلن اینسان، شاعر انه دوشونجه‌لرله بیر داها تاریخه قووشوردو.\nدئمک کلاسیک آشیق شعرینین قلیب‌لریندن اولان او شعر قلیبی، معاصیر دوشونجه‌نی اؤزونده قوروماقلا چاغداشلیغین قوللوغوندا اولا بیلدی و چاغداش آذربایجان اینسانی‌نین آغری -آجیلارینی و نیسگیللرینی بوگونه‌دک دونیانین ۵۵ دیلینه ترجومه اولاراق‌،‌ او خالقلارین دا مدنی و ادبی دوشونجه لرینه‌ده هوپا بیلدی.‌ بیز اونونلا بیر زاماندا یاییملانان حبیب ساهر شعرینده ده همن خصوصیتلرین باشقا نؤوعونو گؤروروک.\nحبیب ساهر سربست شعرلریله چاغداش آذربایجان شعرینه مودئرن بیر روح چیله‌دی و گنجلره یول گؤستردی. او مودئرنیزمه ایلک ایز آچان جنوبلو شاعرلردن اولدو. ایندی آذربایجان شعرینده هئچ بیر مودئرنیست شاعر تاپا بیلمیریک کی‌،‌ حبیب ساهری اوخومامیش اولسون. اگر حبیب ساهر اونلارین شعرلرینده تکرارلانمیرسا، بو داهادا اوغور علامتی‌دیر‌،‌ بونا گؤره کی شاعرلریمیز باشقالارینا اوخشاماقدان قاچمیشلار و زیروه‌یه دیرمانان نزیک بیر جیغیرا بنزه‌سه‌لرده اؤزلری اولماق شرطیله زیروه‌یه دیرمانیرلار.\nائله بو نؤوع چالیشقانلیق اؤزوده، اونودولماز بیر اوغوردور. بونون علتی بودور کی سککیز یوز ایلدن آرتیق عؤمرو اولان آذربایجان غزلینه باخاندا‌،‌ شاعرلرین تخللوصونو گؤتورنده‌،‌ مثلا یئددی یوز ایل قاباقکی شاعرله یوز ایل قاباقکی شاعرین اثرینی آییرد ائله‌مک چوخ حاللاردا ممکن اولموردو، بونو باشا دوشن ادبی محیط اؤز چاغداشلارینی داها دا اوغورلا تربیه ائده بیلیر.\nبیز‌ بولود قاراچورلو(سهند)ین‌،‌ علیرضانابدل(اوختای)ین، دوکتور حمید نطقی‌نین، سحرخانیم ین، نیگار خیاوی‌نین و… شعرلرینده هم کلاسیک قلیب‌،‌ هم ده سربست فورماسی و آغ شعر جیزگیلری تاپیریق. بو ایسه بیزیم هله کلاسیزم‌دن تام یاخا قورتارمادیغیمیزی دا گؤستریر و اوندان آرالاشماغا مئییلی اولدوغوموزا دا ایشاره‌لردیر.\nاؤتن اییرمی ایلدن بری آذربایحان شعری داها دا گئنیش میقیاسدا یاییلان هونری نؤوعلرین بیری اولموشدور (تاریخن اولدوغو کیمی). بیز ایندیکی جنوب شعرینده دونیایا داهادا مودئرن باخان یارادیجی آذربایجان اینسانی نین شعرینی گؤروروک. بیز بو یؤنو ایزله‌ینده، شاعرلریمیزی میللی مسئله‌لریمیزه گؤره داها دا مسئولیتلی تاپیریق.‌ جنوب ش��رینده یازان شاعرلر داها آرتیق توپلومسال، میللی مؤوضولاردا یازیرلار. یقین کی اونلارین یازدیقلاری مؤوضولاردا، آرزیلاری یئرینه یئتندن سونرا، گونون سون ایسته‌یینه یازیلان ادبیات قوللوقچولاری اولاجاقدیرلار.","num_words":2143,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":301577.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجانین میللی قهرمانی «اولو بابک»-ین دوغوم گونو موناسیبتی ایله «بابک و خورمی‌لرین آزادلیق حرکاتی» آدلی کیتاب نشر اولوندو. کیتابین ۵- ینجی فصلی- آذربایجان خالق کوتله‌لری‌نین خیلافته قارشی حرکاتی- دیر و جبار جباروو و حسن علیزاده طرفیندن روس دیلیندن آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیلمیش و شرق – غرب نشریاتی طرفیندن ۲۰۰۷ –ینجی ایلده باکی شهرینده یاییلمیشدیر. بو فصیل فرهاد جعفر اوغلو طرفیندن عرب الیفباسینا کؤچورولموش و نشر اوچون حاضیرلانمیشدی. کیتابین الکترون نوسخه‌سینی بورادان ائندیرمک اولار:","num_words":93,"character_repetition_ratio":0.012,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":600638.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اصلینده، «شهرین صاحیبی» معناسیندا دا آنلاشیلا بیلر. مندن خبرسیز تورکیه تورکجه‌سینه چئویرنلرده عینی آدی قویوبلار – «شهرین صاحیبی». بلکه مضمون بونو دئییر، او سببدن. سانکی مئر شهرین حیاتیندا هر شئیه صاحیب و هر شئیه جاواب‌‌دئهدی. بیلیرسینیز، سووئت دؤورونده پروتوکول اولاراق مئر آنلاییشی یوخ ایدی، آما غئیری-رسمی شکیلده هامی، خصوصیله معین قیسم شهر ائلیتاسی قصدن بو وضعیفه‌نی مئر اولاراق آدلاندیریر و بئله دوشونوردو.\n۱۹۸۶-نجی ایل و شهر مئری. دئیه‌سن شهر پارتییا کومیته‌سینین کاتیبی اولوردو او زامان-«رایکوم».\nهه، ائله‌دیر، آما شهری بیر اورقانیزم کیمی قبول ائتمیش انسانلار دا دوشونوردولر کی دونیادا اولدوغو کیمی، اونلارین دا شهرینده مئر اولمالیدیر. او زامانین باکی‌‌سیندا بو سؤزو ایشلتمک‌‌ده تخمینن «مونتانا» جنس شالوارلاریندان و یا «مارلبورو» سیقارئتیندن دانیشماق کیمی بیر شئی ایدی. هله دئسم بیر آز دا داها یوخاری. قیساسی، او ایللرده بو سؤز غیری-رسمی ایشله‌نیردی\nمقصد بی، گلین ان باشدان، یازییا گلمه‌سیندن باشلایاق. نئجه اولدو؟\nباکی‌‌دا باشلامیشدیم، اصلینده باشقا بیر رومان اولاجاقدی، سونرا موسکوادا یازماغا باشلادیم و یئنه‌‌ده باکی‌‌دا بیتیردیم.\nبس یازیلماغا باشلایینجا هاردایدی؟\nقیدلرده، دوشونجه‌ده…\nآها، دوشونجه‌ده… هاردان هارایادک گلمیشدی؟\nاثرلرین کؤکو-کؤمجی وار اصلینده، صحبت ادبیاتدان گئدیرسه، ائله او کؤکدن ده گلمیشدی، اوشاقلیقدان توتموش بو ایللره‌دک، هر ائلئمئنت اولا بیلر، آما اوزه چیخماسی دا گؤزله‌نیلمز و یا دوشونمه‌دیگین کیمی آلینار.\nدئدینیز کی، باشقا متن یازیلاجاقدی، آما «شهر مئری» یازیلدی. سونرا دیگر رومانا قاییتمادینیز…\n»دیگر رومان» دئدیگینیز یازیلدی و «شهر مئری»اولدو. (گولور) اصلینده، «شهر مئری» کونسئپتوال اثرلر توپلوسونون، سلسله متنلرین بیر حیصه‌‌سی‌‌دیر، – »سیناقلار» سلسله‌سینده بئشینجی اثردیر. یعنی، سیرالامایا گؤره دؤرد حکایه، داها سونرا رومان و داها سونرا دا بیر حکایه. اگر ۲۰۰۵-جی ایلده چیخمیش «ترس» کیمی کتابیما دقت ائتمه‌یه هوه‌سینیز اولسا، گؤره‌جکسینیزکی، بوتون اثرلریم مطلق سلسله ایچریسینده‌دیر. اثرلرده بو سلسله‌دن اوخوناندا داها یاخشی آنلاشیلیر. یعنی سلسله آچیلیر و قاپانیر. بو معنادا دا «شهر مئری» آچیلمیش و قاپانمیش کونسئپسییانین ترکیب حیصه‌‌سی‌‌دیر. اونسوز دا هئچ بیر متن اؤلمور کی. اؤلن بیزیک. «شهر مئری» ایسه کونکرئت «سیناقلار» سلسله‌سی اوچون یازیلدی و اطرافینا دا داها بئش حکایه دوزدو.\nنئجه یازیردینیز، عمومیتله، پروسئس نئجه گئدیردی؟ بو گوندن او گونلره باخاندا نه حیس‌‌لر کئچیریرسینیز؟ گولومسه‌دیگینیز اولورمو؟\nهه، چوخ ماراقلییدی، دقیق واختا بؤلموشدوم، هفته‌نین بئش گونو، هر گون سحر تئزدن، ساعات یئددیدن اونون یاریسیناجان ایشله‌مه‌لیدیم. و یازمایاندا رومان باره‌ده دوشونمه‌مک شرطیله.\nماراقلیدیر، یازا-یازا نئجه نایل اولوردونوز دوشونمه‌می؟\nچوخ ساده. بو متن منی جانا ییغمیشدی. او قدر دوشونموشدوم کی، منی تامام اوزموشدو و اوندان قورتولمالییدیم، اؤزومه سؤز وئردیم کی، آرتیق بو متنله هر هانسی بیر دیالوقا گئتمه‌یجم. اونو بیر اورقانیزم کیمی نورماتیولره اوتوزدوردوم.\nدئمه‌لی، بیلیردینیز نه‌لر اولاجاق، پلانلی گئدیردینیز…\nالبته، بیلیردیم، سوژئت خطی، بللی بیر پلانی دا واردی، تام اولاراق حاضیر ایدی. آما چوخ اذیت وئریر و کنارلاشمالارا یؤنله‌نیردی، اونا گؤره ده یازیلمالی و بیتمه‌لییدی.\nهئچ سؤزونوزدن چیخدیغی اولمادیمی؟\nیوخ، متن شاعیرین سؤزوندن چیخا بیلر بلکه (گولور). نثر باشقا تیپلیدیر. دئدیگیم کیمی چاشدیرماغا و بئله دئیک کی، اوزانماغا میل ائده بیلردی. بونو ایستمیردیم، چونکی داها باشقا متنلرده یازیلاجاقدی و بو رومان محض دوشوندویوم کیمی، چوخ کیچیک حجملی اولمالییدی. سوندا دا نظرده توتدوغوم کیمی کیچیک حجملی اثر آلیندی. نئجه آدلاندیریرسینیز-آدلاندیرین، منیمچون اؤنملیسی سلسله‌نین بیتمه‌سی‌‌دیر.\nیازی بیتدی، نئجه دئیرلر، سون نقطه‌نی قویدونوز. نه دوشوندونوز، محض او آن نه ائتدیگینیز یادینیزدادیرمی؟\nدریندن نفس آلدیم و اوجادان قیشقیردیم.\nچوخ گؤزل!\nسونرا اوزون مدت سوسدوم و بو اثری اونودا بیلمه‌‌گیمین حظینی یاشادیم.\nچاپا کیمی دوز اوچ ایل، ائله‌‌می؟یعنی او قدرمی اینجیتمیشدی سیزی؟\nاینجیتمک دئمزدیم، سادجه، بیر منزیلده بیر-بیرینی سئون ایکی انسانین یاشاماسی کیمی بیر شئی اولا بیلر بلکه، قارشیلیقلی حؤرمتیمیز وار، آما آیری یاشاساق، داها گؤزل اولا بیلر. بئلجه، بیز آیریلدیق.\nبس رئداکته؟ یازیچینین کابوسو…\nایلکین اوخوما ائتدیم، اؤز اوفاق رئداکته‌می ائتدیم، آما اثر منی یورموشدو، سونرا دوستوم، شاعر، ترجمه‌چی سلیم بابوللا اوغلونا گؤندردیم، رئداکته‌نی‌‌ده او ائتدی. او پروسئسده ده اثرین آغریلاری نیسبتن قالمیش اولور، اساسن فیزیکی زحمت طلب اولونور، متنین «کابوسلاری»نی دا بیتیرمیشدیم آرتیق…\n«ائو یولداشینیز» سیزی هئچ ناراحات ائتمیردیمی؟ قاپینیزی دؤیوب مئساژ وئرمیردیمی کی، «بیلیرسن، اصلینده ائله اولمامالییدی، آما اولدو. بلکه هله ده نییسه دییشه بیلریک»…\nیوخ، من بو رومانی اولجه‌دن اؤز یئرینه اوتوزدوردوغوم اوچون علاوه مئساژلار گله بیلمزدی. منجه، متن بیتدیسه، بیتدی. سئوگیسی ده حیسی ده، هیجانی دا سنده‌دی، آما بونون اوزریندن رومانتیک مئساژلاشما منیم خاصیتیم دئییل.\nدوستلارا یوللادینیزمی اوخوسونلار دئیه؟\nتکجه سلیم بابولل�� اوغلونا. اثرین بیر داها اؤزومه قاییتماسیندا و تام آنلاشیلماسیندا اونون فیکری، اوخودوقدان سونراکی صحبتیمیز چوخ اؤنملییدی.\nسونرا چاپا وئردینیز. تکلیف کیمدن گلدی؟\nبوتون تکلیفلر سلیم‌‌دن گلدی، من سادجه اونون فیکیرلری ایله راضیلاشمالی اولدوم. اونون ذؤوقون، فیکیرلرین، تکلیفلرینه سایغییلا یاناشمالی اولدوم. ان اساسی، او منی رومانی چاپ، ملی کتاب مسابقه‌سینه تقدیم ائتمه‌یه ایناندیرا بیلدی. سن دئمه، او دا رومانی اوخودوقجا فیکرینی، سئوینجینی آناسی ایلا بؤلوشورموش. ایللر کئچسه ده، هر دفعه روماندان دانیشاندا هم ده بونو خاطیرلاییرام. روحو شاد اولسون!\nبس کتابی ایلک الینیزه آلاندا دوشوندونوزمو کی، آرتیق بو متن سیزین دئییل؟\nاونسوز دا متنی یازیب بیتیردینمی، و آندا آنلاییرسان، آرتیق سنین دئییل. چوخ غریبه هوسدیر، اثر سنی یئییر و آنلادیر کی، اصلینده او سنی اداره ائدیب، سن اونو یوخ. بئلجه، نه قدر جیدی بیر انسان اولورسان-اول، آنلاییرسان کی، بیر چوخ شئیلری تام اولاراق مؤلیف حل ائتمیر.\nبو یاخشیدیرمی؟\nیاخشیدیرمی-پیسدیرمی، دئیه بیلمرم، آما تامامیله غریبه و هیجان وئریجیدیر.\nمقصد بی، چاپدان سونرا کتابینیزی اوخودونوزمو؟\nاول بیر نئچه دفعه جهد ائتدیم، تام آلینمادی، سونرا جیدی-جیدی اوخودوم و بعضی قوصورلاری دا گؤردوم، باشقا دیللره ترجمه‌ده آرادان قالدیرماغا چالیشدیم.\nمصاحیبلریم بعضاً بونون عکسینی اعتراف ائدیرلر. یازی او قدر یورور کی، اوخوماغا گوج قالمیر. سیز بو معنادا گوجلو ساییلیرسینیز…\nاصلینده بو نورمادیر، اوخوماق، تکرار-تکرار باخماق لازیمدیر. ادبی متن تلسکنلیگی سئومیر. بو معنادا ایدئال بیر رئداکتور اولدوغومو دوشونمورم، آما دوستلارین و پئشکار رئداکتورلارین ایشینه احتیاجیم اولدوغوندان امینم…\nتنقید مسئله‌‌سینه قیسا دا اولسا توخوناق. مؤلیف وار کیچیک بیر فیکیردن قیجیقلانیر، بونو درد ائدیر، عکس آرقومئنتلره گتیرمه‌یه باشلاییر. بو ندن دوغور، متنه آرخایین اولماماقدانمی، یا قورویوجولوقدانمی؟ من او زامان اثرینیز حاقدا یازیلان بیر چوخ مقاله‌نی، فیکری اوخودوم. سیزی آغیر دیلده گوناهلاندیران، اثری «اولیسس»-ه بنزه‌دن، مئتافورالاردان تکرارچیلیقلا قید ائدن یازیلارلا برابر اثری گؤیلره قالدیران، تعریفله‌ین، «ادبی حادثه « آدلاندیران یازیلار دا اولوب.\n… فیکیرلری نظره آلماق لازیمدیرمی؟ منجه، کنارا چکیلیب نظره آلماق و قارشیلیقلی حؤرمت حیسینی قوروماق لازیمدیر. من طبیعی یاناشیردیم، حتّی رومانلا باغلی بوتون تنقیدی یازیلاری سوسیال صحیفه‌‌مده پایلاشدیم. آما ایستر بنزتمه‌لردن، ایسترسه ده تنقیدلردن، حتّی اوخوجو فیکیرلریندن اؤزومو قاپادیرام، بو، سوسماغی سئومک و دینلیرک دوشونمک حیسی‌‌دیر، مسئولیت‌‌دیر. رئداکته، ایفاده‌لر، فیکیرلر اولا بیلر، آما اثرین اساسلی تحلیلینده تنقید اشتراک ائدیر، اثر ایسه مؤلیفه عاییددیر، او اؤز فیکرینده قالا بیلر – آما متنی و اؤزونو مدافعه ائتمه‌دن، تواضعکارلیق و ائتیکا حیسینی ایتیرمه‌دن. تنقید اؤز فیکرینده، اوخوجو اؤز فیکرینده، مؤلیف ده اؤز فیکرینده قالمالیدیر منجه – قارشیلیقلی حؤرمت شرایطینده. چونکی یازیلان ادبیاتدیرسا، اوبیئکتیو نتیجه چیخاریلماسی اوچون زامان طلب اولونور، حتّی بیر چوخ سواللارا اوچ طرفدن هر بیرینین جاواب وئرمک حاقی دا الیندن آلی��ا بیلر…\nتنقید علمدیر. سیز علمین ایشینه نئجه قاریشا بیلرسینیز؟ یاخود اوخوجو بئله تنقید ائدیرسه، بینمیرسه، اونا نه دئیه بیلرسینیز؟ بونا حاقینیز چاتیرمی، البته، یوخ. یازمیسان، اوزه چیخارمیسان، زحمت چک کنارا چکیل. سن داها هئچ کیمسن، محصولو اورتایا چیخارمیسان، اؤزون سوس.\nسوسماق…\nالبته، سوسماق. دانیشدیقجا اثر ده، مؤلیف ده اورواتدان دوشور.\nبعضاً جانی آداملار دا سوسور، «…آدام وار، سسیز جنایت داشییر…»\nیوخدورمو ائله آدام؟\nنینکی یوخدور، حتّی اوخویاندا ایلک دوشوندویوم بو اولدو کی، من هانسی جنایتی گزدیریرم و سونرا دوشوندوم – آداملار منه قارشی هانسی جنایتلری گزدیره بیلرلر اؤزلرییله؟ بودورمو «جنایتیمیزی سسیز داشیماغیمیز»-ین جاوابی؟ نییه یادیمیزا سالیرسینیز؟\nاونسوز دا یادینیزدان چیخمیر کی، اعتراف ائتمه‌یه گوجونوز و بعضاً ده واختینیز، هوسینیز قالمیر. تخمینن چکدیگینیز سیقارئت کؤتویونو و یا زیبیلی یئره آتماق ایسته‌دیگینیزکیمی نیت جنایتلری… دوشونون، نییه یئره آتمیرسینیز، نییه زیبیلی یئره آتماق باره‌ده دوشونورسونوز کی، یئره آتماماق، زیبیل قابینا آتماغین داها دوزگون اولدوغو باره‌ده ده دوشونه‌سینیز…\nمقصد بئی، «شهر مئری»نی یازدیران دویغو بو سسیز جنایتین هانسی اوزونده‌دیر – گناهکار، یا سببکار؟\nهر ایکی اوزونده. باشقالارینین دونیاسینا ال اوزاتماماق، باشقالارینین روحونو، گله‌جگینی معین ائتمه‌مک. اطرافا بویلانماق، اوشاقلاری سئومک، اونلارین دونیاسینا داها یاخین اولماغا چالیشماق، عنعنه‌‌لری، قوراللاری قورویارکن، اییرندیرمه‌مک و ازمه‌‌مک. بیگانه اولوب میسکینلشمه‌مک، حاکیم اولوب حؤکم وئررکن تکجه اؤزونو دوشونمه‌مک و سایر…\nبئله‌لیکله، سیز «شهر مئری»ده «یاری قارانلیق» مؤلیف اولدوغونوزو قبول ائدیرسینیزمی؟\nشهر مئرینده‌کی اوشاق من دئییلم. مئرده من دئییلم… (گولور)\nیوخ، سادجه بونو دئمیردیم. دوزدور، اورا دا گئده‌جه‌‌ییک، آما عمومیلیکده، سیزین رومانینیزی اوخوماق اوخوجودان قارانلیغی و ایشیغی عینی حساسلیقلا دویماغی گؤزله‌ییرمی؟ سانکی بونسوز مومکون دئییل، یا دا هر شئی سادجه قارانلیقدا قالاجاق. هرچند، بعضاً اوخوجو بونون عکسینی ده دوشونه بیلر…\nعمومیتله، یازیچی لابوراتورییاسینا گیرمک ماراقلی اولسا دا، مومکون دئییل، هئچ مؤلیف اؤزو ده سونرا اورایا تام قاییدا بیلمیر. آما اساس مسئله انسانین روحونون و سئوگیسینین اؤلمزلیگیدیر، متن انسانسئورلیگیدیر. انسان، سئورلیگی وارسا، منجه، قارانلیقدا ایشیق دا اؤزو گلیر گئدیر و هر کسه اوز دونیاسی قدر یاخینلاشا بیلیر و یا عکسینه.\nمن اوخویارکن دوشوندوم کی، نئجه ده یاخین متندیر…آما بونو معین حاضیرلیقلا علاقه لندیریرم، هم روحی، هم بیلگی اولاراق.\nهه، مطلق قارانلیغی و ایشیغی آنجاق اؤزونوز آختاراجاقسیز. بونو مؤلیفه یوکله‌ینده ادبیات اولمور. پنجره‌نین آغزیندا دایانیب هر گون عینی صحنه‌‌نی مشاهده ائدن اوشاغی خاطیرلاییرسینیزسا، بلکه ده او صحنه ان گئج اونودولان مقاملار اولا بیلر. آما من بو تیپلی رومانتیکالاری یاخینا بوراخماماغا چالیشیرام، متنله سونراکی تماسیم دا بو تیپلی دئییل، تام اونوتماقدیر، ائویندن ائو اولموش اؤولادین کیمی، سن اونا راحاتلیق وئر، او دا سنه و بورنونو هئچ کسین شخصی حیاتینا سوخما.\nاوشاغین حتّی آناسینین یانین��ا هاراسا گئتمه‌سینده‌کی او گرگینلیک، اوزاقلیق-مسافه. یالنیزلیق. آما سیز دئیه‌جکسینیز کی، ایندی بونلارا اوزاقدان سویوققانلیلیقلا باخیرسینیز… بلکه ده ائله دوغروسو بودور، متنین روحونو اوخوجویا کؤچوروب اؤزونوز آزاد اولموسونوز.\nهه، متنین روحونومو دئییم، بیلمیرم، هر حالدا بیر شئیلری کاغیذا کؤچوروب آزاد اولورسان. او آنین آزادلیغی یاخشی حیس دیر منجه، نجیبدیر، تانرینین لطفودو، شوکرانلیقدیر و نه قدر کیچیک و نه قدر کؤمکسیز اولدوغونون تصدیقیدیر دئسم، دوغرو اولارمی سیزجه؟\nسونرا دا منیم کیمی حساس اوخوجو قالیر او اوشاغی، او گنجی، او آدامی، او قوجانی – ایندی یاشاماقدادیرسا، دوشونه-دوشونه…\nهه، سیزه ده، اؤزومه ده قیبته ائتمیرم بو معنادا. آما بوتون یازیلانلار چوخ کیچیکدیر بؤیوک یارانیشلارین قارشیسیندا. بلکه بونا گؤره اونوتماغا و قیریلماغا چالیشیریق متنلردن، موسیقیلردن، تکرارلاردان…\n…بیر ده او قوخو واردی ها، ایلاهی! سیزجه، هاردادیر او قوخو؟\n…هانسی قوخونو دئییرسینیز؟ حقیقتن ماراقلیدیر، لاکین هر اوخوجونون متندن اؤزونه گؤتوردویو محرم مقاملار اولا بیلر، من بونلاری بیله‌‌ممرم کی…\nاوغلان آناسییلا کنده گئدیر و بابانین-ننه‌نین ائوینده آناسییلا بیر اوتاقدا قالیر… بیر آز توتون، بیر آز عطیر، بیر آز قوروموش گول، بیر آز کیف، بیر آز چیسکینلی هاوا قاریشمیش قوخو. آنامین ترک ائدیلمیش آتا ائوینده‌کی اوتاغینین قوخوسونو آلدیم…\nگؤرون هارالارا گئدیب چیخا بیلمیشه‌‌ممیش… باخ، او قوخو هم ده منیمدیر و چوخ دوغمادی. ننه‌‌مین قوخولارینی خاطیرلادیم. چوخ زامان محض ننه‌‌مین خاطیره‌لری یاشادیر منه بئله آنلاری.\nبیرده بیلیرسینیز هانسی صحنه‌‌یه سانکی الیمی اوزادیب قالدیم؟ سانکی نیی‌‌سه ساخلایاجاق کیمی. آنا آستاجا دئییر: «امیندیر». ایلاهی – دئدیم – ایلاهی، مؤلیفه آجیغیم توتدو، «بو ندیر، نه ائدیر بو آدام؟»…\nهه…»امین‌‌دیر»… اعتراف ائدیم کی، سیز بونو دئدینیز، ایچیمدن اوشونمه کئچدی…\nایندی، اوستوندن ایللر کئچمیش، گؤزلدیرمی بوتون بونلاری خاطیرلاماق؟\nچوخ گؤزلدیر و هیجانلیدیر. آما اعتراف ائدیرم کی، من مؤلیف اولاراق داها چوخ موسیقیدن دانیشاردیم. موسیقی، موسیقی، موسیقی… قوخولارا، رنگلره اشیالارا توخونماق و موسیقی… متنین موسیقیسی اؤزو گلیر.\nداواملی «موسیقی» دئییرسینیز…سیزی موشایعت ائدن موسیقینی دانیشدیرین بیزیم اوچون…\n…او موسیقی ده دیلی، اوسلوبو، ریتمی معینلشدیریر مثلا، دیل، آییتیم، حکایه‌چیلک اولارا رغمن ننه‌‌مین دیلینده یازماقدان قاچا بیلمیرم چوخ واخت، آما موسیقیسی باشقادیر… محض بورادا بو نقطه‌ده جنایتکاردان دا، دیکتاتوردان دا، گناهسیز کؤرپه‌دن ده نیفرتدن و میسکینلیکدن دانیشسان دا، سنی سئوگی دیللندیریر، سئوگی آپاریر، سئوگی گتیریر، انسانا، یارانیشا، عدالت، هارمونییایا سئوگی… آما بعضاً سانکی ننه‌نین سسی‌‌دیر بو، ننه‌نین محاکمه‌سی‌‌دیر، اونون ایفاده‌لری، تهکییه‌سی ایله سؤیله‌نیر بعضاً بوتؤو بیرحیصه . دئیه‌سن لابوراتورییانین آستاناسینداسینیز آرتیق. (گولور)\nراضیسینیزمی کی، بو هم ده حاضیرلیق مسئله‌‌سی‌‌دیر، آلت شعوردا اولان بازا کیچیک بیر توخونوشدان تظاهور ائدیر، آما اؤز یولویلا.\nقیسمن راضییام.\nبیر قدر ایچینه کئچدیم متنین، سانکی ایزله‌دیم، حتّی ایزله��مه‌دیم، ائلجه، یانینا دوشوب گزدیم او آدامین، حتّی او اورک بولانمالاری بئله حیس ائتدیم. ائله مقاملار وار یازیلماییب، آما متنین ایچینده اؤز یئرینده اوخونور.\nبوتون مقاملار یازیلاجاقسا، اولماسین بئله متن… اوخوجونون حیسه توخونما، قهرمانلا بیرگه یاشایا بیلمه حاقی وار، بو آنلاری اونون الیندن آلماق اولماز. اورک بولانما دا میسکینلیکده، قورخاقلیق و بیگانه‌لیک ده شرح ائدیلمه‌دن، خصوصی بزک-دوزک وورمادان تصویر ائدیلمه‌لیدیر. بئله مقاملاردا یازیچی شرحی و خصوصی کومپوزیسییالار یئرسیزدیر.\nمقصد بئی، بو اوسلوب مسئله‌‌سییله آرانیز نئجه‌دیر؟\nباخ، بو جدی مسئله‌دیر. آما اولدن بو باره‌ده دوشونه بیلمرم آخی…\nرومان باره‌ده یازیلاردا چوخلو تئرمین وار – مئتافورا، سوررئالیزم، دئتئکتیوواری مانعور، ائکزیستئنسیال…. اولا بیلسین بونلار مؤلیفین عینینه دئییل، او سادجه، اورگینی بوشالدیب. آما البته، آکادئمیک باخیش بونو تئرمینالوگییایا چئویریر.\nبو معنادا پئشکارلیغا اوستونلوک وئرسم‌‌ده، صیرف یازارین دئییل، محض متنین اؤز دیکته‌سی، اؤز خطی، اؤز گیزلی مقصدلری و حتّی اؤنجه‌دن پلانلاشدیریلمیش هدفلری اولور منجه. بو یئرده تنقیدی تام آنلاییرام و اونونلا مباحثه ائتمک فکریم ده یوخدور. آما منجه، بونلار هامیسی آسسوسیاسییادیر. من بایاتییا، نغمه‌یه، آلاچیغا، آغیز ادبیاتینا باخان یؤنلری دئیردیم. بیزیم فیکیر و دوشونجه تاریخیمیزده، اساس سؤز صنعتی دئییل منجه، اساس روحدور. اوسلوبا توخوندونوز یوخاریدا، اودا بو روحدان یارانیر منجه و او قدر چاغداشلیق و میستیکا وار کی، بیزیم فولکلوردا، بیتیب-توکنمه‌ین…\nو گؤزله‌نیلمه‌دن اوزه ووران… هانسی کی، اوخویوب دئییرسینیز کی، من بونو نئجه یازمیشام؟\nائله‌دیر، گئرچکلرین درک ائدیلمه‌سینین، سویوق منطیقین، بیزم دیلده، روحدا، معیشتده مین رنگی وار.\nبس فیلم؟\nهه، بونو هامی دئییر، آما ایلک اولاراق سلیم دئدی. موسکوادا بیر تانینمیش تنقیدچی وار – ایلیا کوکولین،۲۰۰۲-جی ایلده اونونلا صحبت ائدیردیک موسکوادا، او ۹۰-جی ایللرده یازدیغیم حکایه‌لرین روسجا ترجمه‌لریمی اوخویاندان سونرا دئییردی کی، تورونتینویا باخمیسینیز؟ آما من او رئژیسورو تانیمیردیم، باخمامیشدیم. سونرا دان ایزله‌دیم فیلملرینی.\nیعنی بئله فیکیر یارانمیشدی کی، فیلمدن تاثیرلنمیسینیز؟ اصلینده من عکسینی، سوروشوردوم. سیزجه، «شهر مئری»نین فیلمینی کیم چکه بیلردی؟\n…یوخ، تاثیردن دانیشمیردیق، عمومی یاناشمادان دانیشیردیق. کیم نه دئییر-دئسین، منجه، دونیادا نه دوشونجه و فیکیر آخینلاری مهفومو وارسا، بیزده اونون اون قاتینی قوردالاییب تاپماق اولار، گیزلنمه‌یه محکوم اولماسا (گولور). کیم چکه بیلر؟ کیم بینسه، سئناری ایشینده ده کؤمک ائتمه‌‌یه، احتیاج اولسا، مصلحتلر وئرمه‌یه حاضیرام. آما کینو باشقادی، ادبیات باشقا. مؤلیفی فیلمه قاریشماغا قویمایان بیر رئژیسور اولسا، سئوینرم.\n«شهر مئری» اوست قاتداجا سویوققانلیلیقلا، آمانسیزجاسینا، قاریشمیش زامانین واسطه‌سییله قید ائتدیگینیز «گیزلی جنایتلری» آنلادیر. هرچند، او قدر ده گیزلی دئییل، بعضاً قاباریق گؤرونور، پیللکنلری آشیب اوستوموزه گلن قان سئلی کیمی، اتیمیزی پارچالاماغا چالیشان جایناقلیلار کیمی… ائوینین پیللکه‌نینده گوللننن آدام… آز قالایوز ایل کئچیب… روحو هله‌‌ده او بینانین ایچینده-چؤلونده دولاشیر…\nهه، گئرچکلیک آجی دا اولسا، بودور. دانیشمادیقجا و یا غضبله، سئوگیسیز دانیشدیقجا «پالازین آلتیندان» سوروشوب گئدیر… بو ائلئمئنتلرله دولودور بیزیم شهریمیز، ائولریمیز، کندلریمیز…\nبو، یازیچینین تاریخی اونوتدورماماق جهدی کیمی دیرلندیریله بیلرمی؟\nهر ایزده بیر تاریخ وار. هر قان ایزینده، هر سئوگیده، هر نیفرتده ده عئینن. آما تاریخین آوراسینا گیرمک، توخونماق اولمایینجا اوردان یازماق چتیندیر…یئنه عینی یئره گلدیک چیخدیق – قوخولار، رنگلر، سسلر مطلق دویولمالیدیر…\nچوخ دویولور… هر ترپه‌نیشده…پنجره‌نین قاباغیندان کئچن واقونلاردان مازوت اییی گلیر… بیر ده او زامانین باکی‌‌سینین کوچه‌لری…\nهه… مازوت و نئفت قوخوسو منیم یارالی یئریمدی. بیرده کولکلر. اولکی حکایه‌لریمی اوخویانلار بونو دویاجاقلار. «کولکلی شهرین سیرلری» سلسله‌سیندن… اوردا بو سئوگیلرین باشلانغیجی وار. آما نه قدر یازسان دا، باکی سندن قاچا و گیزلنه بیلیر. عمومیتله، باکی انسانلاریمیز کیمی یاخشی معنادا گیروه‌چیل و چئویکدیر، او سنی ایسته‌دیگی آندا بارماغینا دولایا بیلر و اونون تصویرین، روحونا، موسیقیسینه گیرمک چوخ ریسکلیدیر.\nباکی‌‌نین «صاحیبی» اولماق مومکوندورمو؟\nیوخ. قطعی اولاراق -یوخ! بو شهر یالقوزاق جاناوار کیمیدیر.\nبس انسانین؟\nقطعیین! انسانینی دا بو شهر یئتیشدیریر، باشینا-گؤزونه دؤیه-دؤیه، کولکلری ایله فیشتیلیق چالا-چالا بیر ده دؤنوب باخیرسان کی، انسانی دا دؤنوب باکی اولوب.\nتکجه باکیمی؟ استانبولدا، موسکوادا یاشامیسینیز…\nموسکوادا یوخ، استانبول، گنجه، شاماخی، اؤزللیکله شکی. باشدان-آیاغا سیرر شهرلر. امپئرییا پایتختلری منیم شهرلریم اولاممیر، سیرلرینی هامییا آچمیش شهرلردیر، دئیه‌سن استانبولو دا بو معنادا تام سئوه بیلمیرم.\nماراقلیدیر، حاقلیسینیز، آما من ایری شهرلر اوچون دئیرم بونو، استاتوسون فرقی یوخدور، هاردا آدام چوخدورسا، یالنیزلیق او قدر چتین اله دوشور. باخمایاراق کی، اثریمیزین قهرمانی یالنیزلیقدان اذیت چکیر. لاکین او بیری یاندان دا مئر، سانکی هر شئیی او یالنیزلیغا دییشردی…\n…اولا بیلر. بؤیوک شهرلر توریستلرین میندیگی آت کیمیدیر-یورغون و سیرسیز. توریستلر ده بو شهرلری تنها بوراخمیر، یورور و آشیندیریر.\nمقصد بی، یازیچی اثرینده «مئساژ» اؤتورمه‌لیدیرمی؟\nخیر، یازیدا مئساژ وئرمک ایدعاسی ساختاکارلیقدیر منه گؤره. هانسی مئساژ؟ متنینی یاز، وسسالام.\nیعنی: «بونونلا نه دئمک ایسته‌ییرم؟» دئیه دوشونمورسونوز هئچ زامان؟ و یا: «بو مئساژی هانسی سؤزه گیزله‌دیب اؤتوره بیلرم؟»\nیوخ، «بونونلا نه دئییرم؟» دئیه دوشونه بیلمیرم. منجه، بو یازیچینین و ادبیاتین ایشی دئییل.\nقارا شهری کؤچورمک هاردان عاغلینیزا گلمیشدی او زامان؟ سونرادان گئرچکلشدی…\nایللردی بونو یاشاییردیم ایچیمده و ایندی ده او حیس وار، آما مجازی معنادا. ماددی آنلامدا مندن اولسایدی، قارا شهردن بیر چوخ ائلئمئنتلر قالمالییدی. قارا شهرده باکی‌‌نین اکثر سیرلری یاتیر منجه، حتّی دونیوی سیرلری ده…\nهارا اولاجاق او سیرلر؟متنلر، سسلر، گئن یادداشینا کؤچه‌جک، ایته‌جک، یا گئده‌جک؟\nیالنیز ادبیات، موسیقی، بیر سؤزله، صنعت بو باره‌ده نسه دئیه، دانیشا بیلر.\nگؤز اؤنونده تراومالی بیر انسان وار. باغیشلایین، لاک��ن مطلق سوروشمالییام، بس بو اثری یازدیران تراومالار واردیمی؟\nتراوما!…البته، اثرده قهرمانلار تراومالی گؤرونه بیلر، متنده‌کی سیتواسییالار تراوما درینلیگینه قدر آپاریب چیخارا بیلر، آما کناردان تراوما یازیچی‌‌دادیر کیمی گؤرونسه بئله، دئییل منجه، یازیچی ایچی، متن چوخ مورکب بیر سیستئمدیر. ایشین ان آشکار طرفینه باخماق ایسته‌‌سک، یازیچینین بوتون بو کیمی تراومالاری ایچیندن کئچیریب سئوگییه چئویرمه‌سینی ده نظردن قاچیرمامالییق.\nبونا «باشقالارینین فاجعه‌‌سیندن تاثیرلنمک» کیمی یاناشماق اولارمی؟ مثلا، ائشیتدیگیم، گؤردویوم چوخ شئی یادیما دوشور، اؤزومو باغیشلایا بیلمیرم، حالبوکی او حادثه‌‌ده هئچ نه مندن آسیلی دئییلدی، هئچ من یوخام اوردا. هئچ نه ائده، هئچ نیی دییشه بیلمزدیم. او معنادا تراومالار واردیمی؟\n…اگر اوخوجو متنله تماسدا اؤز تراومالارینی خاطیرلایا، اونلاری اوووندورا و یا داها دا درینده گیزلتمه‌یه چالیشیرسا، بورادا یازیچی دئییل، متن اشتراک ائدیر، یاخود اوخوجویلا باش‌‌باشا قالمیش حال شرطدیر. ایسته‌نیلن حالدا، یازیچی هر یئرده وار، عینی زاماندا دا اثرده‌کی هئچ کیم یازیچی‌‌نین اؤزو اولمایا بیلر. من مئر ده اولا بیلرم، او اوشاق دا، او قادین دا. آما منیم وارلیغیملا یازار، روح، خاطیره وارلیغی باشقا شئیلردیر. ان اؤنملیسی بوتون قهرمانلارینی سئون، آنلایان و آنلاماغا چالیشاراق اونلاری دا باشقالارینا آنلاتماغا چالیشان بیر آتموسفئرین اولوب-اولماماسیدیر. بو وارمی، یوخمو اونا هر اوخوجو اؤزو قرار وئرمه‌لیدیر.\nسیزینله بیر شئیی ده بؤلوشمک ایسته‌ییرم. بو آدام، سانکی آتاسی قدر ده شهر مئرینین اوغلودور. نئجه؟ یعنی آنا حتّی اؤزو ده آییرد ائده‌‌ممیر، اونو اریندن دونیایا گتیریب، یوخسا ایچینده‌کی سئوگیدن؟\nهه، بو یوزده یوز وار اولان ائلئمئنتدیر، بیر آز دا گیزلیدیر.\nمن بونا «ائلئمئنت» دئمزدیم، اثر بو مبارزه‌نین اوستونده قورولوب سانکی. قادین بو فیکری اؤزونه یاخین قویماماغا چالیشیر، عوضینده اوغلونو اوزاق توتور. یعنی، اونو باشقا کیشیدن، آما ایچینده‌کی او کیشییه غضبله سئودیگی کیشییه سئوگیدن دوغوب و دوشونور کی، روحو کیمین یانیندادیرسا، اوغلان دا اوندان اولمالییدی.\nبو، آرتیق بیزیم دئییل، پسیخیاترلارین و تنقیدین ایشیدیر. کیم بیلیر، بلکه معلوم اولاجاق کی، اوغلان ائله مئرین اوغلودور…\nلاکین من قطعیین او سِحری مئرله فیزیکی یاخینلیغا ائندیرمیه‌جگم. باغیشلایین، مؤلیف اولا بیلرسینیز، آما قادینی آنلامامیسینیز…\nاو قادینی منیم قدر آنلایان وارمی عجبا؟ اولکی حکایه‌لریمه نظر سالین. بیزیم قادینلارین اؤز سیرلری وار و سیرلر چوخ مورکب و قاریشیقدیر. بیزی مین ایللر بو قادین روحو قورویوب، محض بو تیپ روحلار حفظ ائدیب. بو، نه مسلمان شرقین، آوروپا خاچپرستلیینه خاص اولان خصوصیت دئییل. بو بیزی یاشادان و حیاتا باغلایان ان واجیب ائدن تکلیکدیر.\nدویدوغومدا قالماغا اصرارلییام. قادینام و منه گووه‌نین.\nگلین بو دفعه سوالی من وئریم- قادینی سئوه بیلیرسینیز،یوخسا؟..\nقادین چوخ دوغمادیر، منه کیمی‌‌سه خاطیرلادیر. اونو بیرباشا سئوه بیلمیرم، آما تانییرام. تانییرام و اونو ترک ائتمیه‌جگم…\nباخین، ایندی بیلدیم کی، اثر سیزی توتوب، داها دوغروسو، سیز ده اثری توتموسونوز. او قادین بلکه ده اثرین ان شاهانه قهرمانیدیر.\nراضییام، البته. او دوروش، او گئدیش، او سویوقلوق. او مئره حیرانلیق، آجی، چاره‌سیزلیک، تنهالیق. او «مؤحتشم» قادین هر گئجه گیزلیجه آغلاییردی… آغلاردی یعنی، باشقا جور اولابیلمز. بیلیرسینیز هاردا دویدوم؟ آخشام ائوه قاییدان اوغلونا دئییر کی، ایجلاسدا لنگیدیم، سونرا دا سنی ناراحات ائتمه‌دیم کی، تزه وظیفه‌‌ن وار. نه قدر تنهادیر. آما اوغلو گئتمه‌یه یئر، مثلا، یئلئنانی تاپسایدی، ائوه گلمیه‌جکدی.\nگلمیه‌جکدی، اونون کیمی قادینلار همیشه تک قالیر…\nحئیف…\nحئیف، البته، آما او قادین و دوروشویلا چوخ گؤزلدیر…فرقلی، گؤزل یئرلره گئدیب چیخدیق، تشککور ائدیرم…\nمن سیزینله اوز-اوزه اوتوروب بؤلوشمک ایسته‌دیگیم شئیلری سئچمیشم. تنقیدین باخیشی تنقیدین باخیشیدیر. منسه اوخوجویام. مثلا، من انسانلارین حیوان باشلی گؤرونمه‌سیندن، اثرین «اولیسس»ه اوخشاماسیندان دانیشیب سیزی یورماق ایستمه‌دیم، کفایت قدر یازیلیب…\n…میفولوگییامیزا، کئچمیشیمیز، فولکلوروموزا، قونشوموزا، اؤزوموزه نظر سالاق بلکه، اولیسسه یوخ…\n«شهر مئری» سیزه نه وئردی؟ سوال اوخوجونو چاشدیرا دا بیلر، آما بو بیرباشا اونون اؤزویله باغلیدیر، یعنی، اوخوجودان نه آلدینیز؟\nداها چوخ ایلک کتابدا حیس ائتمیشدیم اوخوجو تماسینی. قورخموشدوم و آنلامیشدیم کی، یازیچی-اوخوجو و عکس علاقه‌‌لر یایین ائولری، ادبیات علاقه‌‌لندیریجیلری واسطه‌لری ایله قورولمالیدیر. اونا گؤره قورخموشدوم کی، کتاب ایندوسترییاسینین سیستئمی فورمالاشماییب بیزده. «شهر مئری»نده ایسه آز قالا باش گیجلندیریجی شهرت هاواسی گلیردی، داها دوغروسو، او زامانکی محیط و خصوصیله ام.کا.ام بونو گتیرمک ایسته‌ییردی کی، منده درحال اؤزومه قاپاندیم و آنلادیم کی، ادبیاتدا شو قدر ضررلی هئچ نه یوخدور. منیم اوچون اوخوجونون فیکری چوخ اؤنملی اولا بیلر، لاکین یازیچی-اوخوجو علاقه‌‌لرینی ائله قورماق لازیمدیر کی، بو، یوروجو ایشه چئوریلیب یازیچینی توکتمه‌سین. یازیچی یازمالیدیر-بیتدی!\nیعنی بیر قدر الچاتماز اولمالیدیر؟\nبیر معنادا بلی، یازیچی‌‌نی بو قدر مورکب علاقه‌‌لره بوراخماق، اجتماعی فعالیته جلب ائتمک، خصوصی پیار لایحه‌لره قوشماق، سونرادان اونو ایتیرمه‌یه گتیریب چیخاریر. هله او دا اولا یازارلارین بو جدی پوزالاری، داهیانه‌لیک و ایچ روح صحبتلری…\nمقصد بی، رومان سونرا روسییادا، اوکراینادا، ایراندا، گورجوستاندا چاپ ائدیلدی، آرد-آردا. بو گون آذربایجاندا یئنی اوخوجو یئتیشیر، اونون دا حاقی چاتیر «شهر مئری»نی اوخوسون. مثلا منیم طلبه‌لریم، اونلارا رومان باره‌ده دانیشمیشام، لاکین نئجه اوخوسونلار؟ رومانین آذربایجاندا تکرار نشر باره‌ده دوشونمگین واختی یئتیشمه‌ییبمی؟\nبیر نئچه ایل اول تکلیف ائدیلدی، لاکین ائتمه‌دیم. غریبه گله بیلر، ایشینی-گوجونو بوراخ، حیاتینی یازماغا صرف ائله، بیر نئچه اؤلکه‌ده تانین، لاکین اؤز اؤلکه‌‌نده چاپ اولونما. آما سببلر وار. کتاب صنایعدیر، یازیچیلیق صنعتدیر، ایشدیر، قونوراردیر، بو اولماسا، آلینمیر. اونسوز دا صنعتین محرومیتلری وار، اولسا دا، چکه‌جگیک، اولماسا دا (گولور). حاضیردا تورکییه‌نین بیر یایین ائوییله اوچ ایللیک آنلاشمام وار و بو آنلاشمایا گؤره بو اوچ ایل مدتینده نینکی رومان، هئچ بیر جمله‌‌مده اونلاردان اذنسیز هئچ بیر یئرده گؤرون�� بیلمز. بو مصاحبه‌نی بئله اونلارلا راضیلاشدیرماق زوروندایام.\nاومیدوارام اوچ ایل سونرا سیزی بیزه گئری وئره‌جکلر…\nنه گؤزل دئدینیز: «سیزی گئری وئرمک»… او قدر ده بؤیوتمه‌یک، اونسوز دا یازدیغیمیز آنا دیلینین بورجو وار بوینوموزدا، بلکه او بورجو قایتارماغی دوشونک. عزیز دوست، تشککور ائدیرم. اعتراف ائدیم کی، ایلک دفعه دیر «شهر مئری» حاقیندا دانیشیرام و اعتراف ائدیرم کی، عاغلیما دا گلمزدی کی، نئچه ایل مئدیادا اولاسان، سوساسان، آخیردادا بیر خانیم یازار سنی راضی سالا و باخاسان کی، اؤزوندن خبرسیز اثرین باره‌ده هئچ دانیشمادیغین قدر دانیشمیسان…چوخ خوش اولدو.","num_words":5763,"character_repetition_ratio":0.02,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":106742.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"^ Olijnyk, Zena (January 9, 2006). \"Beat China On Quality: Cervélo cycles bets on premium design to win | CanadianBusiness.com\". canadianbusiness.com. Archived from the original on 2012-04-01. https:\/\/web.archive.org\/web\/20120401092959\/http:\/\/www.canadianbusiness.com\/article\/12975--beat-china-on-quality-cerv-eacute-lo-cycles-bets-on-premium-design-to-win. Retrieved July 5, 2011.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Cervélo»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۰ دسامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده سرویلو گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو شیرکت‌لر ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سرویلو&oldid=1552278»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nشیرکتلر قارالامالاری\nشیرکت‌لر\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ اوْکتوبر ۲۰۲۳، ‏۲۰:۵۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":262,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":20584.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ سیاست چوخلو ایشلدنلر طرفیندن قبول اوْلونماقدادیر و بۆتون ایشلدنلر اونو رعایت ائتمه‌لیدیر. بۇ سیاستلرده هر دییشیک‌لیک اۆچون اؤنجه اوْنون اۆستونده ایجماع اوْلمالیدیر.\nقیسایول\nوپ:دئییل\nبۇ صفحه بیر باخیش‌دا: ویکی‌پدیا بیر آنلاین بیلیک‌لیک‌دیر و یوخاری کیفیت‌لی بیلیک‌لیک ياراتماق وظیفه‌‌سی قوْيموش کؤنوللو ایشلدن‌لر امگی حسابینا گلیشیر. ویکی‌پدیادان آیری یوْل‌لاردا ایشلتمک دۆشونجه‌سیندن وازگئچین.\nویکی‌پدیا آنلاين بیلیک‌لیکدیر و قاباق‌لارینا یوخاری کئیفیت‌لی بیلیک‌لیک ياراتماق وظیفه‌‌سی قوْيموش کؤنوللو ایشلدن‌لر امگی حسابینا بؤیویور. ویکی‌پدیا ویکی‌جمعیت عۆضولری‌نین مۆتقابیل احتیرامی اساسیندا چالیشیر. ویکی‌پدیانین بئش کؤک داشین نظره آلاراق بۆتون ایشلدن‌لر بیلمه‌لی‌دیرلر کی، ویکی‌پدیا آشاغی‌داکی‌لار دئيیل:\nایچینده‌کیلر\n۱ ایستیل و فوْرمت\n۱.۱ ویکی‌پدیا کاغیذ بیلیک‌لیک دئيیل\n۲ موضوع\n۲.۱ ویکی‌پدیا سؤزلوک دئيیل\n۲.۲ ویکی‌پدیا شخصی آراشدیرما يئری دئيیل\n۲.۳ ویکی‌پدیا آزاد تریبون، منبر یا دا تبلیغات یئری دئيیل\n۲.۴ ویکی‌پدیا باغلانتی‌لار، مدیا فايل‌لار و يا گؤرونتولر اۆچون کوْلکسیون دئيیل\n۲.۵ ویکی‌پدیا وبلاق، پۇل‌سوز هاست، اجتماعی شبکه و خاطیره سايتی دئيیل\n۲.۶ ویکی‌پدیا کاتالوق دئيیل\n۲.۷ ویکی‌پدیا تعلیمات کیتابچاسی، يوْل گؤرسدن و يا درسلیک دئيیل\n۳ جمعیت\n۳.۱ ویکی‌پدیا دموکراسی یئری دئيیل\n۳.۲ ویکی‌پدیا بۇروکراسی دئيیل\n۳.۳ ویکی‌پدیا دؤيوش مئيدانی دئيیل\n۳.۴ ویکی‌پدیا آنارشیسم دئيیل\n۳.۵ ایشلدن صفحه‌‌نیز شخصی مالینیز دئيیل\n۳.۶ و آنجاق...\n۳.۷ نه ائتمه‌لی اوْلدوغونوزو بیلمه‌دیکده\nایستیل و فوْرمت دَییشدیر\nویکی‌پدیا کاغیذ بیلیک‌لیک دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:کاغیذ\nویکی‌پدیا کاغیذ بیلیک‌لیک دئيیل. بۇرادان بئله چیٛخیر کی، حقیقت‌لرین گئچرلیگی و بۇ صفحه‌‌ده گؤرسدیله‌جک باشقا اصل‌لری پوْزماماق شرطی ایله موضوع سايینا و مضمون حجمینه هئچ بیر محدوديت يوْخ‌دور.\nبۇ قانون مقاله موضوعلارینا آزادلیق وئرمیر. مقاله موضوعو بئش کؤک داشا اۇيغون اوْلمالی‌دیر.\nبیرده مقاله‌لر اوْخوناق‌لی اوْلمالی، دیال-آپ و بعضی تیپ بروزرلرین ایشلدن‌لرین بیلیک‌لیک‌دن داها راحات فایدالانماغی اۆچون بللی، منطقی ایله اۇيغون حد چرچیوه‌سینده اوْلمالی‌دیر.\nبللی بیر حددن سوْنرا مقاله‌لرین موضوعلاری طبیعی اوْلاراق داها کوْنکرئت باشلیق‌لار آلتیندا بؤلونمه‌سینه احتیاج يارانیر. بۇ زامان مقاله‌نین مۆقدمه‌سینده اوْنون قێسا مضمونو قالیر. کاغیذ-چاپ بیلیک‌لیک‌لرینده بعضی موضوعلاری چوْخ قێسا، قۇرو و يا تکجه ساییم بیلگی‌لر مجموعه سی کیمی گؤرسدیلمیش‌دیر. ویکی‌پديادا کاغیذا قناعت ائتمگه احتیاج اوْلمادیغی اۆچون بۇرادا ایسته‌نیلن موضوع گئنیش شکیلده عکس ائتدیرمک، باغلی باغلانتی‌لار آرتیرماق، مقاله‌نین موضوعونو و آختاشیری يئنیله‌مک و س. اوْلار.\nبۇ هم ده اوْ دئمک‌دیر کی، باغلیب موضوعدا مقاله‌لری تکجه بیر آدین باشقاسیندان داها گئنیش شکیلده ایشلندیگی اۆچون یوْللاندیرما صفحه‌لریندن فایدالانماق‌لا بیرلشدیریلمه‌سینه احتیاج يوْخ‌دور. بئله حال‌لاردا \"بیرده باخ\" بؤلومونده بۇ جۆر مقاله آدلارینی گیردیرمک گرک‌دیر کی، اوْخوجو موضوع ایله باغلی بۆتون بیلگی‌لر ایله تانیش اوْلا بیلسین.\nموضوع دَییشدیر\nویکی‌پدیا بیلگی‌لرین آغینا-بوْزونا باخمادان يازیلدیغی توْپلو دئيیل؛ هر هانسی بیر بیلگی‌نین دوْغرو و يا فايدالی اوْلماسی هئچ ده بۇ بیلگی‌نین مطلق بیلیک‌لیکه گیردیرمه‌سینه حق وئرمیر. بیرده بللی تیپ بیلگی‌لرین ویکی‌پدیايا گیردیریلمه‌سینه گؤره دانیشیق‌لاردا اجماع يارانماسی اۆچون آشاغی‌دا گؤرسدیلن “ویکی‌پدیا نه دئيیل” قانونلاری گؤزل میثالدیر.\nویکی‌پدیا سؤزلوک دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:سؤزلوک\nویکی‌پدیا سؤزلوک و يا سؤز و دئییم‌لرین فایدالانماسی اۆچون بیلگی کیتابچاسی دئيیل. ویکی‌پدیا مقاله‌لری آشاغی‌داکی‌لار دئيیل:\n1. سؤزلرین معناسینی ایفاده ائدیلدیگی يئر – ویکی‌پدیا سؤزلوک اوْلمادیغی اۆچون هر هانسیسا بیردئییم‌ین و يا سؤزون معناسینا ایفاده ائتمک اۆچون يئنی بیر مقاله ياراتماق لازیم دئيیل. بۇ جۆر ایفاده تکجه مقاله‌نین اولینده وئریلمه‌لی‌دیر. اگر سیزین قاباغینیزا بۇ جۆر موضوعلو مقاله چێخارسا، چالیشین اوْنو بیلیک‌لیک‌ معلومات ایله وارلی‌لاشدیرین. بعضی حال‌لاردا سؤز و افاده اؤزو بیلیک‌لیک‌ مقاله موضوعو اوْلا بیلر. بیرده، رقم‌لره گؤره مقاله‌لر ده استثنادیر.\n2. سؤزلرین معناسینی ایفاده ائدیلدیگی لیست – یوْللاندیرما صفحه‌لر و فهرست‌لری چێخماق شرطی ایله سؤزلرین و يا ایفاده‌لرین معنالاری گؤرسدیلمیش لیست‌لر ده ویکی‌پدیادا اوْلمامالی‌دیر.\n3. سؤزلرین يئرلرینه گؤره ایشلدیلمه‌سی و يا ژارقوْن و فرازئوْلوْژی ایفاده‌لرین ایشله‌دیلمه‌سی اۆچون بیلگی کیتابچاسی دئيیل – ویکی‌پدیا قاباغیندا بۇ و يا آیری افاده‌نین نطق‌ده يئرینی بللی‌لشدیرمک کیمی وظیفه‌‌لر قوْيمامیش‌دیر. بۇرادا اینسان‌لارا گؤزل نطقین سیرلری اؤيردیلمیر. آنجاق بللی حال‌لاردا بیلیک‌لیک‌ مقاله موضوعوندا بۇ و يا آیری سؤزلردن معنا فرقی وئرمه‌سی اۆچون هارادا فایدالانماسی بیلدیریله بیلر.\nبیرده، ویکی‌پدیانین قارداش پروژه‌سی - ویکی‌سؤزلوک‌ده واردیر کی، محض اوْندان سؤزلوک کیمی فایدالانا بیلرسینیز.\nویکی‌پدیا شخصی آراشدیرما يئری دئيیل دَییشدیر\nقیسایول‌لار\nوپ:فوروم\nوپ:ایلکین آراشدیرما\nویکی‌پدیا سیزین اؤز دوشونجه‌لرینیزی و اورجینال آراشدیرما نتیجه‌لرینی و يا يئنی، قاباقجا هئچ بیر يئرده چاپ اوْلونمامیش معلوماتلاری يئرلشدیرمه‌نیز اۆچون يئر دئيیل‌دیر. بۇنا گؤره ده آشاغی‌داکی تیپ معلوماتلارین ویکی‌پدیادا يئرلشدیریلمه‌سی ممنوعدور: ‌\n1. ایلکین (اوْرجینال) آراشدیرما نتیجه‌لری، یعنی يئنی نظریه‌‌لرین تقدیم اوْلونماسی، يئنی حل يوْل‌لاری، اورجینال ادعالار، مؤوجود دئییم‌لرین يئنی تعریف‌لرین وئریلمه‌سی، يئنی يارادیلمیش دئییم‌لرین و س. اگر سیز هر هانسیسا بیر موضوعدا اورجینال آراشدیرماز وارسا، چالیشین آراشدیرمالارینیزین نتیجه‌لرینی تانینمیش، گئچرلی نشرلرده و يا اینترنتده مشهور پوْرتال‌لاردا يئرلشدیره‌سینیز. سیزین ایشینیزین نتیجه‌لری تکجه اوْ زامان ویکی‌پديادا گؤرونه‌جک کی، اوْ، هامی طرفیندن قبول ائدیلمیش معلومات اوْلسون. سؤزسوز کو، رئسئنزیيالی (نئچه نفر طرفيندن گوزدن گئچن) درگی‌لر ویکی‌پدیانین تکجه بیلگی قایناغی دئيیل، آنجاق سیز چالیشمالیسینیز کی، سیزین وئردیگیز بیلگی‌لر گئچرلی قایناق‌لاردان اوْلسون و يوْخلانیلا بیلسین. سیزین کیتاب و آیری چاپ نشرلرینه و يا معتبر وب-قایناق‌لارینا استناد ائتمه‌نیز گیردیردیگیز بیلگی‌نین تکجه سیزین دۆشونجه‌نیز اوْلمادیغینا و اوْنون گئچرلیگینی گؤرسدیر.\n2. اوْرجینال کشف. اگر سیز بیلیمه يئنی بیر تعریف و يا آنلايیش داخیل ائتمیسینیزسه، يئنی اوْيون قۇرال‌لاری، يئنی رقص حرکت‌لری و س. بۇ کیمی اوْرجینال کشف‌لرینیز گؤره بیلگی‌نی ویکی‌پديادا ساخلاماق ایسته‌يیرسینیزسه بۇ موضوعدا آیری بیر گئچرلی قایناق بیلگی وئرمه‌لی‌دیر. ویکی‌پدیا \"۱ گۆنلوک ادعالار\" اۆچون يئر دئيیل‌دیر.\n3. شخصی مقاله دئيیل‌دیر کی، بۇرادا سیز بۇ و يا آیری موضوع ایله باغلی دۆشونجه‌نیزی افاده ائده‌سینیز. ویکی‌پدیا بشریتین بیلیک‌لری‌نین ییغیلماسی اۆچون نظرده تۇتولموش‌دور. بۇ کیمینسه شخصی دۆشونجه‌نیزی عۆموم‌بشری بیلیک‌لرین ترکیب بؤلومو ائتمک اۆچون واسطه‌‌ دئيیل‌دیر. ائله حال‌لار اوْلا بیلر کی، هر هانسی بیر کیمسه‌نین دۆشونجه‌لری عمومی دانیشیق موضوعو اوْلسون. آرزووْلوناندیر کی، بۇ جۆر دۆشونجه‌لر ایکینجی بیر شخص طرفیندن (یازارین اؤزو طرفیندن يوْخ) يازیلسین. ویکی‌پدیایا گؤره شخصی دۆشونجه‌لرینیزی و يا بۇنون‌لا باغلی فیکیرلرینیزی باش‌ویکی‌یه بیلدیره بیلرسینیز.\n4. دانیشیق فوْروم‌لاری. لطفاً، دایم يادینیزدا ساخلايین کی، بیزیم مقصدیمیز بیلیک‌لیک ياراتماق‌دیر. سیز اؤز همکارلارینیزلا اوْن‌لارین ایشلدن دانیشیق صفحه‌‌لرینده دانیشا بیلرسینیز. مقاله‌لرین دانیشیق صفحه‌‌لرینده ده بۇ مقاله‌يه باغلی سواللارا گؤره دانیشین، لاکین دانیشیغی مقاله‌نین اؤزونه گئچیرمه‌يین. بیرده، ياددا ساخلايین کی، دانیشیق صفحه‌‌لری مقاله‌لری تکمیل‌لشدیرمک، موضوعا گؤره دانیشماق اۆچون‌دور، مقاله‌نین موضوعونا گؤره دانیشماق و يا فنی کؤمک ایستمک اۆچون يئر دئيیل‌دیر. بۇنون اۆچون آذب‌ویکی‌ده کند مئيدانی و IRC کانالی مؤوجوددور.\n5. ژۇرنالیستیک. ویکی‌پدیا جاری حادیثه لر گؤره اوْرجینال قایناق نقشینی اوْیناماز. ویکی‌پدیا اوْرجینال قایناق دئيیل. بۇنون اۆچون ویکی‌پديانین قارداش پروژه لرینده بیری اوْلان ویکی‌خبر مؤوجوددور و محض اوْرجینال بیلگی قایناغی اوْلماسی اۆچون يارادیلمیش‌دیر. بیرده، قئيد ائدیلمه‌لیدیر کی، ویکی‌پديادا تاریخی اهمیتلی جاری حادیثه لره گؤره کفايت قدر دایره المعارفلیک مقاله‌لر واردیر کی، ویکی‌پديانین آنلاین بیلیک‌لیک اوْلماسی بئله مقاله‌لری سرعتله يئنیله‌مگه امکان وئریر.\nویکی‌پدیا آزاد تریبون، منبر یا دا تبلیغات یئری دئيیل دَییشدیر\nقیسایول‌لار\nوپ:منبر\nوپ:تبلیغ\nویکی‌پدیا آزاد تریبون و يا وبلاق اوْلمادیغیندان؛ صحبت، دانیشیق، تبلیغات و يا موعظه اۆچون آيریلمیش يئر دئيیل. بۇنا گؤره‌ده ویکی‌پدیا مقاله‌لری آشاغی‌داکی‌لار دئيیل‌دیر:\n1. تبلیغات و يا نَيینسه طرفینی تۇتماق مقصدیله چێخیش. البته‌‌ کی، ویکی‌پديادا بۇ جۆر چێخیشلارا گؤره اوْبيئکتیو يازی‌لار اوْلا بیلر – بۇ زامان طرف‌سیزلیک اصلینه عمل ائتمک گرک‌دیر. اگر اؤز دۆشونجه‌لرینیزین اۆستونلوکلرینی باشقالارینا گؤرستمک اۆچون بۇرا گلمیسینیزسه، بیلین کی، ویکی‌پدیا سیزین يئرینیز دئيیل. لطفاً اؤزونوزه وبلاق يارادین، فوْروم‌لارا قاتیلین و يا بۇنون اۆچون آیری واسطه‌‌لردن فایدالانین.\n2. فردی تبلیغ يئری دئيیل. اؤزونوزه گؤره و ائتدیگینیز ایش‌لر ایله باغلی يازسانیز دا يازدیغینیزین آیری بۆتون مقاله‌لرده اوْلدوغو کیمی دایره المعارفلیک ایستانداردلارا موناسیب شکلده اوْلماسینی یاددان چبخارتمایین. طرف‌سیزلیک اصلینه مخصوص دیر وئرین. احتیاج اوْلمادیقدا آوتوْبیوْقرافیک مقاله‌لرده چوْخلو مقداردا ائؤیک باغلانتی‌لار یازمایین، بۇ ممنوعدور.\n3. تجاری تبلیغ يئری دئيیل. محصول‌لارلا و يا شرکت‌لرله باغلی مقاله‌لر طرف‌سیزلیک اصلینه موناسیب شکل‌ده ایطلاعات وئرمک اۆچون يازیلا بیلر. بحث ائدیلن شرکت‌لره گؤره تکجه یازارین دئيیل، آیری‌لارین دا بیلمه‌سی، شرکتین ویکی‌پديايا دۆشمه‌سی اۆچون اهمیتلی اوْلماسی و تانینماسی دا گرک‌دیر. بیرده، گیردیریلمیش بیلگی اۆچونجو بیر شخص طرفیندن يوْخلانیلا بیلمه‌لیدیر. یعنی کیچیک شرکت‌لره گؤره مقاله‌لر يازماق اوْلماز. تجارت شرکت‌لرینه باغلانتی‌لار تکجه مقاله‌ ایله باغلی دقت چکن مدرک‌لر و يا ایری کمپانی‌لره باغلانتی وئردیکده اوْلار. ویکی‌پدیا هر هانسی بیر شرکتی ساپورت ائدمز.\nویکی‌پدیا باغلانتی‌لار، مدیا فايل‌لار و يا گؤرونتولر اۆچون کوْلکسیون دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:کوْلکسیون\nویکی‌پدیا نه یوْللاندیرما صفحه‌‌سی، نه ده عکس و بۇنا اوْخشار مدیا فايل‌لارینی ساخلانیلماسی يئری‌دیر. ویکی‌پدیا مقاله‌لری بیرده آشاغی‌داکی‌لار دئيیل:\n1. تکجه ائشیک باغلانتی‌لارین عبارت لینک مجموعه‌سی. هر هانسیسا مقاله‌يه مقاله‌نین موضوعونا موناسیب بیر نئچه لینک آرتیرماق اوْلار. آنجاق، حددن آرتیق ائشیک باغلانتی وئرمک اوْلماز.\n2. تکجه ایچ باغلانتی‌لاردان عبارت اوْلان لینک مجموعه‌سی. قئيد اوْلونمالی‌دیر کی، بۇرايا یوْللاندیرما صفحه‌‌لری عاید دئيیل.\n3. هئچ بیر سئچیم آپاریلمادان اجتماعی واریداتدا (کپی رایت قانونوندان آزاد اولان‌لار) اوْلان مواد ایله بیلگی‌لرین مجموعه‌سی. مثلا، کیتاب‌لارین بۆتون مضمونو، آچیق برنامه کوْدلاری، تاریخی سندلر، مکتوب‌لار، قانون‌لارین بۆتؤو متنی، بَياننامه‌لر و س. بۇ تیپ، آنجاق اوْرجینال‌دا ديَری اوْلان ماده‌لر. بۇ جۆر بیلگی‌لر ویکی‌قایناق‌دا يئرلشدیره بیلرسینیز. آنجاق، اوْ دا قئيد ائدیلمه‌لی‌دیر کی، بۇ قۇرال‌لارا اساسلانیب اجتماعی واریدات حساب ائدیلن (مثلا، 1911-جی ایلده نشر ائدیلمیش بریتاننیکا بیلیک‌لیکی) قایناق‌لاردان ویکی‌پديايا دایره المعارفلیک بیلگی گیردیریلمز.\n4. آچبقلاییجی يازی ایله مۆشايیت اوْلونمايان، ساده عکسلر و يا مدیا فايل‌لار مجموعه‌سی. اگر سیز عکس و يا رسم سرگیله‌مک ایسته‌يیرسینیزسه، لطفاً بۇ عکسه گؤره دایره المعارفلیک بیلگی وئرین و ویکی‌مدیا آنبارینا (Commons) آرتیرین.\nویکی‌پدیا وبلاق، پۇل‌سوز هاست، اجتماعی شبکه و خاطیره سايتی دئيیل دَییشدیر\nقیسایول‌لار\nوپ:وبلاق\nوپ:خاطیره دفتری\nویکی‌پدیا آیری آدلیم سرورلر کیمی سیزه وبلاق، ایجتماعی شبکه، شخصی سايت ياراتماق و ب. بۇ کیمی ایمکان‌لار وئرمیر. ویکی‌پدیا صفحه‌‌لری بیرده آشاغی‌داکی‌لار دئيیل‌دیر:\n1. شخصی صفحه‌‌لر. ویکی‌پديانین وارلیلاشدیرماسینا چالیشان ایشلدن‌لرین ایشلدن صفحه‌لری واردیر، آنجاق بۇ صفحه‌‌لرده وئریلن بیلگی‌‌لر تکجه ویکی‌پدياداکی فعالیته دایر اوْلمالی‌دیر. اگر سیز شخصی صفحه‌‌نیزی و يا وبلاق ياراتماق ایسته‌يیرسینیزسه، لطفاً بۇ جۆر خیدمت‌لر سۇنان سرورلرین خیدمت‌لریندن فایدالانین. ایشلدن صفحه‌لری‌نین مقصدی ایجتماعی شبکه، باشقا ایشلدن‌لرله باغلانتی دئيیل، بیلیک‌لیک اۆزرینده‌کی فعالیتی داها دا چالیشقان ائتمک اۆچون بازانین يارادیلماسی‌دیر\n2. شخصی فايل آنباری. لطفاً تکجه مقاله‌لرده استفاده ائده‌جه‌يینیز فايل‌لاری يۆکله‌يین. فایداسیز فايل‌لار بیر مۆدت سوْنرا سیلینیرلر. اگر سیزده فایدالی حساب ائتدیگینیز علاوه‌‌ فايل‌لار و عکسلر وارسا لۆطفاً اوْنو ویکی‌مدیا آنبارینا يۆکله‌يین، بۇرادان ویکی‌پديايا باغلانتی وئریله بیلر.\n3. تانیشلیق خدمتی. ویکی‌پدیا تانیشلیق مقصدی اۆچون استفاده ائدیلمه‌مه‌لی‌دیر. ایشلدن صفحه‌‌لرینده بۇ مقصدله وئریلمیش بیلگی‌نین اۆستونلوک تشکیل ائتمه‌سی يوْل‌وئریلمزدیر.\n4. خاطیره سايتی. ویکی‌پديادا ياخین‌لارینیزین و دوْستلارینیزین خاطیره‌سی ياد ائدیلمیر. بۇ جۆر شخص‌لره گؤره يارادیلمیش مقاله‌لر شخصلرین بیلیک‌لیک‌سل اهمیتی ضابیطه‌لرینه اۇيغون اوْلمالی‌دیر.\nویکی‌پدیا کاتالوق دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:کاتالوق\nویکی‌پدیا بۇ چاغاجا مؤوجود اوْلموش و يا مؤوجود اوْلان شئي‌لرین کاتالوْقو دئيیل‌دیر. ویکی‌پدیا مقاله‌لری آشاغی‌داکی‌لار دئيیل‌دیر:\n1. ضعیف باغلیلی معلوماتین لیستی و يا آنباری. بئله معلوماتلار، میثال سؤزلر، موعظه‌لر، اۇيدورما و يا رئال پئرسوْناژلارا گؤره اطلاعاتلار عایددیر. سؤزلر اۆچون ویکی‌پديانین قارداش پروژه سی واردیر- ویکی‌سؤز. سؤزسوز کو، بۇ قۇرال بللی معنادا موضوع ایله باغلی اوْلان و يا اوْنو اهمیتلی درجه‌‌ده وارلیلاشدیران لیست‌لرین يارادیلماسینی ممنوعلاشدیرمیر. بیرده بۇ قانون ویکی‌پديانین ایشینی ساده‌لشدیرمک اۆچون دیگر باغلانتی‌لار جدولی و باشقا جدول‌لرین، بیر-بیری ایله عمومی موضوع ایله باغلی اوْلان کیچیک مقاله‌لرین بیرلشدیریلمه‌سینیده قاداغان ائتمیر.\n2. گئنئلوْژی معلوماتلار و يا تلفوْن-سوال کیتابچاسی. تکجه اوْ شخص‌لره گؤره مقاله‌لر يارادیلا بیلر کی، بۇ شخصلر اؤز چالیشمالاری ایله اوْلدوقجا آدلیم‌لیق قازانمیش اوْلسون‌لار. بۇ جۆر شخص‌لره گؤره مقاله‌لر اۆچون کؤک قایناق‌لاردان بیری ده ائشیک قایناق‌لار اوْلماسی‌دیر. ویکی‌پدیا \"آغ صفحه‌‌\" دئيیل‌دیر.\n3. کاتالوْقلار، سوال ماده‌لری، اِلکتروْنیک برنامه کؤمک‌چی‌لری،بیرده ایش اۆچون قایناق. مثال اۆچون، رادیوْ حاقیندا مقاله‌لرده، بیر قانون اوْلاراق، گله‌جکده باش وئره‌جک حادیثه لری، نؤوبتی هفته برنامه‌سی، اهمیتلی اوْلمايان کادر ديَیشیک‌لیک‌لرینی، تلفوْن نؤمره‌لرینی و ب. بۇ کیمی معلوماتلاری يئرلشدیرمک گرک دئيیل. بیرده، بۇ جۆر مقاله‌لرین دانیشیق صفحه‌‌لرینده‌ده يۇخاری‌دا سادالانان معلوماتین يئرلشدیریلمه‌سی يوْل‌وئریلمزدیر، بۇ صفحه‌‌لرده مقاله مضمونو دانیشیلیر. ویکی‌پدیا \"ساری صفحه‌‌\" دئيیل‌دیر.\n4. ساتیش کاتالوْقلاری. ویکی‌پديادا جنس‌لرین دَیَری گؤرسدیلمز، ویکی‌پديادا محصول‌لارین دَیَرلری‌نین گؤرسدیلمه‌سی اۆچون قایناق و اساس‌لی سبب گؤرسدیلمه‌لی‌دیر. اساسلی سبب‌لره میثال کیمی نادر محصول‌لارین دَیَری، اقتصادی بیلگی دایر مقاله‌لرده موقایسه ائتمک اۆچون دَیَر گؤرسدیله بیلر. باشقا بیر طرف‌دن کۆچه دَیَرلری-اهمیتسیزدیر. کۆچه دَیَرلری چاغ ایله یئردن آسیلی اوْلاراق کسکین فرقلنه بیلر. اوْنا گؤره‌ده ایندی ساتیش‌دا اوْلان محصول‌لارین کۆچه دَیَری گؤرسدیله بیلمز. بیرده، ویکی‌پدیا ساتیش کؤمک‌چی‌سی دئيیل کی، اوْنون واسطه‌‌سی‌له رقابتده اوْلان محصول‌لارین دَیَرینی و يا بیر محصولون مختلف اؤلک‌لرده دَیَرلری مقایسه ائدیلسین.\nویکی‌پدیا تعلیمات کیتابچاسی، يوْل گؤرسدن و يا درسلیک دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:درسلیک\nویکی‌پديا-بیلیک‌لیک‌سل قایناق‌دیر، راهنما و يا درسلیک دئيیل. ویکی‌پدیا مقاله‌لری آشاغی‌داکی‌لار ساییلمامالی‌دیر:\n1. راهنمالار. ویکی‌پدیا اینسان‌لارین، يئرلرین و اشيالارین عکسی مؤوجوددور، آنجاق بۇ اوْ دئمک دئيیل‌دیر کی، ویکی‌پدیا راهنما، مصلحت (حقوقی، طیبعی و ب.) و پیشنهادلار، \"پراکتیکی مصلحت‌لر\" منبعی ساییلمامالی‌دیر. بۇرا بیرده اؤيرَدیجی پروقراملار، اوْيون راهنماسی و رئسئپتلر عایددیر.\n2. دوْلانما تعلیماتی. میثال اۆچون پاریسه گؤره مقاله‌ده ایفیل بوْرجو، لۇور سارايی کیمی اوْریئنتیرلر قئيد ائدیلمه‌لی‌دیر، داها سیزین سئودیگینیز هتلین کۆچه آدرسی، تلفوْن نمره‌سی و يا سئویم‌لی قهوه‌نیزین دَیَری گؤرسدیله بیلمز. ویکی‌پديا، بیرده، داها چوْخ هتل تعلیماتینا، يئمک راهنمالارینا، دوْلانما تعلیماتینا و بۇنلارا بنزر معلوماتلار اۆچون ده يئر دئيیل‌دیر. بونلار اوچون ویکی‌نین قارداش پروژه سی (ویکی‌دوْلانما) واردیر.\n3. اینترنت تعلیماتی. ویکی‌پدیا تکجه طبیعتی تصویر ائتمه‌مه‌لی‌دیر، بیرده سايت‌لار و اینترنت قۇللوق‌لارا گؤره بیلیک‌لیک‌سل مضمونلو بیلگی وئریله‌ بیلر. گئنیش جمعیته بللی اوْلان سايت‌لارین نایلیتلری، اوْنلارین تاریخی اهمیتینه گؤره يئنی بیلگی‌لر وئرمه‌لی‌دیر.\n4. درسلیکلر و قئيدلر. ویکی‌پدیا بیلیک‌لیک‌سل قایناق‌دیر، درسلیک دئيیل. ویکی‌پديانین مقصدی حقیقت‌لری گؤرسدمک‌دیر، فنی تدریس ائتمک دئيیل. مثال اۆچون موضوعو پیلله-پیلله آچان، درسلیک متن‌لری کیمی اوْخونان مقاله‌لر ياراتماق و دییشدیرمک گرک دئيیل. بۇنون اۆچون ویکی‌پديانین قارداش پروژه لری ویکی‌کیتاب و ویکی‌قایناق واردیر.\nجمعیت دَییشدیر\nویکی‌پدیا دموکراسی یئری دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:دموکراسی\nویکی‌پدیا دموکراسی و يا آیری سياسی سیستمین تست مئيدانی دئيیل. دانیشیق چاغی حقیقتی اۆزه چیٛخارماق اۆچون دانیشیق، اجماع الده ائدیلمه‌سی داها اولویت‌لی‌دیر، نه اینکی سس‌وئرمه. باشقا سؤزله، هئچ ده چوْخلوغون فکری ویکی‌پديانین رسمی سیاستی کیمی قبول ائدیلمه‌مه‌لی‌دیر. آنجاق بللی مساله‌‌لرین حل ائدیلمه‌سینده سس‌وئرمه داها تأثیرلی نقش اوْينايا بیلر، مثلا سیلینمه‌يه آداخلی اولان مقاله‌لرین سیلینمه‌سینه گؤره سس‌وئرمه.\nویکی‌پدیا بۇروکراسی دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:بۇروکراسی\nویکی‌پديا-وکیل‌لرین تکمیللشدیرمه مکانی، اوْنون سیاستلری ده -ویکی‌جمیتین سوْن هدفی دئيیل. بۆتون بۇ سیاستلر ویکی‌پديانین وارلیلاشدیرماسی چاغی مئيدانا چیٛخا بیله‌جک سیخینتی‌لاری داها راحت حل ائده بیلمز اۆچون يارادیلمیش‌دیر، اوْنا گؤره‌ده بۆروْکراتیک مانعلردن اوْلدوقجا قاچماق گرک‌دیر. هر هانسیسا بیر سیاست ویکی‌پديانین وارلیلاشدیرماسینا مانع تؤره‌دیرسه، اوْلدوقجا اوْندان يان قاچماق گرک‌دیر. بئله حال‌لاردا داها چوْخ ایچری سسینیزه قۇلاق آسین، سیاستلرله اصل‌لری پوْزولماياجاق بیر شئي کیمی گؤرمه‌يین. بۆتون دۆشونجه آيریلیق‌لاری دانیشیق ائدیلمه‌لی‌دیر، سیاستلرین بۆروْکراتیک فوْرم‌دا دقیق گؤزله‌نیلمه‌سینه احتیاج يوْخ‌دور.\nویکی‌پدیا دؤيوش مئيدانی دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:دؤيوش مئيدانی\nویکی‌پدیا کیمسه موخالیف دۆشونجه بیلدیرمه‌يه، شخصی چاتیشمامازلیق ادخال ائتمه‌يه، نَيسه موخالیف مناسبت بیلدیرمک اۆچون يئر دئيیل. ویکی‌پدیا دانیشیق‌لارینی شخصی درگیرلیق چئویرمک بیزیم مقصدیمیزه و اصول‌لاریمیزا ضد حرکت ائتمک دئمک‌دیر.\nهر بیر ایشلدن باشقاسی ایله اۆنسیتده ملایم، سس‌سیز و امک‌داشلیق رۇحوندا اوْلمالی‌دیر. دۆشونجه‌لری سیزین دۆشونجه‌نیزه ضد اوْلان ایشلدن‌لری، تحقیر ائتمه‌يین، قوْرخوتمايین، تضییق گؤرستمه‌يین. ياخشی اوْلاردی کی، دۆشونجه آيریلیغینا سوْيوق ياناشاسینیز و اوْنو سس‌سیز-ملایم دانیشیق ایله حل ائده‌سینیز. اگر موخالیف طرف اؤزونو سیزه موخالیف آجیقلی آپاریرسا، امکداشلیغا گئتمک ایستمیرسه، تحقیر و تيیق گؤرسدس�� بۇ هئچ‌ده سیزه عینیله بۇ فوْرم‌دا اوْنا جواب وئره بیله‌جه‌يینیز دئمک دئيیل. چالیشین رقیبین بۇ جۆر دۆشونجه‌لرینه \"قۇرو جواب\" وئره‌سینیز، يا دا هئچ وئرمه‌يه‌سینیز.\nچاتيشمامازلیق اؤز گۆجونوزه حل ائتمه‌يین اوْلدوقجا آنلادیق‌دا آیری ایشلدن‌لرین کؤمگیندن یارارلانین.\nبیرده مقاله‌لری تکجه رقیبه اوْنون حاق‌سیز اوْلدوغونو گؤرسدمک اۆچون دییشدیرمه‌یین.\nویکی‌پديادان ایشلدن‌لر، پروژه‌نین اؤزو و ویکی‌مديا تشکیلاتی اۆچون حقوقی و يا آیری بیر خطر ياراتماق اۆچون فایدالانمایین. خطرلر يوْل‌وئریلمزدیر و سیزین ویکی‌پدیا صفحه‌‌لرینی دییشدیرمه‌نیز محدودلاشدیریلماسینا گتیریب چێخاردا بیلر.\nویکی‌پدیا آنارشیسم دئيیل دَییشدیر\nقیسایول\nوپ:آنارشیسم\nویکی‌پدیا آزاد و آچیق‌دیر، آنجاق بۇ آزادلیق و آچیقلیق ویکی‌پديانین سوْن مقصدی-بیلیک‌لیک ياراتاماق مقصدینه ضد گلدیک‌ده محدودلاشدیریلیر. بۇنا گؤره ویکی‌پديا-هر بیر کسین آغزینا نه گلدی دانیشا بیله‌جه‌يی بیر يئر دئيیل. ویکی‌پديانین آزاد و اؤزونواداره ائدن بیر پروژه اوْلماسی هئچ ده آنارشیسمین جمعیت‌ده یاشاییش قابیلیتینی يوْخلاماسی کیمی قبول ائدیله بیلمز. بیزیم مقصدیمیز بیلیک‌لیک ياراتماق‌دیر، آنارشیسمین مرزرینی بللی‌لشدیرمک دئيیل. بئله بیر نیتینیز وارسا، سیزی آنارکوپدیایا چاغیریریق.\nایشلدن صفحه‌‌نیز شخصی مالینیز دئيیل دَییشدیر\nيۇخاری‌دا سادالانمیش محدوديت‌لرین چوْخو، بیرده، سیزین ایشلدن صفحه‌نیزه ده عایددیر. ایشلدن صفحه‌نیز سیزین شخصی صفحه‌‌نیز و يا وبلاغیز دئيیل. داها گرک، بیلمه‌لی اوْلدوغونوز شئي اوْدور کی، ایشلدن صفحه‌نیز سیزین دئيیل. بۇ صفحه‌‌لر ویکی‌پديانین بیر بؤلومودور و اوْن‌لار ویکی‌پدياچی‌لار آراسینداکی اۆنسیتی ساده‌لشدیرمک اۆچون‌دور.\nو آنجاق... دَییشدیر\nویکی‌پدیا بیرده آیری، بۇ لیستی گیردیرمه‌ین چوْخ سايلی دهشتلی ادعالار مکانی دئيیل. بیز گۆن بوْیوندا میليوْن‌لارلا دییشدیریجی‌دن بیری‌نین آغلینا گله بیله‌جک هر هانسیسا بیر پیس ادعانی اولدن گؤره، بیله و اوْنو بۇ لیسته داخیل ائده بیلمه‌ریک. اوْنسوزدا بۇ لیست اؤزو اوْنون نتیجه‌سینده يارانیب کی، هانسیسا بیر ایشلدن ویکی‌پدیا اۆچون بئله پیس ادعالار دۆشونموش‌دور. بۆتونلوک‌له کفايت چوْخلو اساس ییغیب ویکی‌پدیايا پیس نیتله گلمک \"چوْخ پیس بیر فکردیر\".\nنه ائتمه‌لی اوْلدوغونوزو بیلمه‌دیکده دَییشدیر\nاگر، سیز، \"اؤرنک مقاله\" مقاله‌سینه گؤره نه ائتمه‌نین لازیم اوْلدوغو باره‌ده دۆشونسه‌نیز، اؤزونوزه بۇ سۇالی وئرین: \"اوْخويوجو میثال مقاله‌نین باشلیغیندا نه گؤرمه‌يی گؤزله‌يیر؟\"\nاگر يۇخاریدا گؤرسدیلمیش قایدالارین هر هانسیسا بیر مقاله‌ده پوْزولدوغونو دۆشونورسونوزسه:\nمقاله‌نی چالیشین دۆزگون حساب ائتدیگینیز حالا گتیرین،\nمقاله‌نی اۇيغون اوْلا بیله‌جک آیری بیر مقاله‌يه یوْللاندیرین،\nبۆتونلوک‌له يارارسیز اوْلدوغونو دۆشوندويونوز مقاله‌لرین سیلینمه‌سی اۆچون باغلی شابلوْن آرتیرین،\nداها ياخشی اوْلار کی، بۇنو آیری ایشلدن‌لر ایله دانیشاراق گئچرلی قایناق حالینا گتیره‌سینیز.\nب\nدان\nدییش\nویکی‌پدیا سیاستلر ایله تاپشیریقلاری\nعومومی باخیش\nبئش کؤک داش\nویکی‌پدیا سیاستلرله تاپشیریقلاری\nسیاستلر ایله تاپشیریقلار لیستی(سیاستل�� لیستی\nیؤنرگه‌لر لیستی)\nعومومی اصل‌لر\nویکی‌پدیا نه دئییل؟\nایجماع\nدییشدیرمه سیاستی\nایختیلاف حلی\nبۆتون قانون‌لاری یوْخ سایین\nقوْروما سیاستی\nمؤحتوا سیاستلری\nطرفسیزلیک\nایلکین آراشدیرمالارا یئر وئرمه‌مک\nیوْخلانیلابیلرلیک\nویکی‌پدیا سؤزلوک دئيیل\nآیری مؤحتوا سیاستلری\nآدقویماق\nاؤزگه آدلار\nجوغرافیایی آدلار\nدیریلرین بیوقرافی‌سی\nبیوقرافی یازماق یؤنرگه‌لری\nسیل\nگؤرونتولرین ایشلتمک سیاستی\nمؤحتوا تاپشیریقلاری\nقایناقلارا ایستیناد\nدقیقلشدیرمه\nآلداتمایین\nکوپی ائتمه‌یین\nحاشیه‌لی نظریه‌لر\nگئچرلی قایناقلار\nآدلیملیق\nچرت سؤز\nایستینادلاشدیرماق\nدرگیلر\nاینترنت\nکؤچورنلره یول گؤسترمک\nیوللاندیرما\nمؤحتوا اینشعابی\nآداملارین لیستی\nآزاداولمایان قایناقلاردان فایدالانماق\nآزاداولمایان مؤحتوالارین معیارلاری\nداورانیش سیاستلری\nاۇشاقلاری قوْروماق\nنیزاکت\nدایمی ترک ائتمک\nدَییشدیرمه ساواشی\nاینجیتمک\nقانونی قورخوتماق قاداغان‌دیر\nشخصی حمله‌لر قاداغان‌دیر\nمقاله‌لرین یییه‌لیگی\nیدک حساب\nاۆچ قایتاریش پوْزونتوسو\nایشلدن آدی سیاستی\nداورانیش تاپشیریقلاری\nیاخشی نیت فرضی\nمنفعتلر توققوشماسی\nسؤزلرینیزی دئمک اوچون ایخلالچیلیق ائتمه‌یین\nادب\nسیستمی اوْیناتمایین\nیئنی ایشلدنلری اینجیتمه‌یین\nهای سالماق\nدۆزلوک\nسیستمین فایدا وئرمگی اوچون نیگران اولمایین!\nایخلالچیلیق دَییشدرمه\nدییشدیرمه تاپشیریقلاری\nمقاله اۇزونلوغو\nجسور اوْل!\nباشلیق\nایمضا\nآلت‌صفحه\nدانیشیق صفحه‌سی\nایشلدن صفحه‌لری\nواندالیزم\nباغلانتی\nدَییشدیرمه قیساسی\nیازی قۇراللاری\nویکی‌مدیا تشکیلاتی\nسیاستلر لیستی\nمۆجوّیز ایله کوپی‌رایت\nگیزلیلیک سیاستی\nدَیَرلر\nکیتاب\nبؤلمه: سیاستلر \/ تاپشیریقلار\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیا_نه_دئییل؟&oldid=545657»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":4931,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.186,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":203152.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ماهنی‌نین سسینی اوجالتمادان اؤنجه، قرامافوندا فیرلانان 33 دؤور دیسکین اوستوندن اینه دسته‌یینی گؤتوروب، دیسکین بیرینجی دایره‌سی‌نین اوستونه قویدو. دیلکش باشدان باشلادی: «من… موج دربدرم… از… دنیا بی‌خبرم… بحر خروشان منزل من… سیلی طوفان حاصل من…»\nگؤستردی‌یی صندلده اوتوروب- اوتورمامیش، من‌سه یئتیک خانیملار کیمی اونون اوتاغینی یوخلاماغا باشلادیم. آیریلاری‌نین ائوینه گئدنده بور- بوجاغا باش اوزالتماغی هئچ سئومه‌رم. آمما اونون اوتاغی آیریلاری‌نین اوتاغینا بنزه‌مز. آپاراجاغیم دانیشیقدا اونون اوتاغی‌نین نئجه‌لی‌یی یقین کی، موصاحیبه‌نین بیر نئچه سطیرینی دولدوراجاغینی دوشونموشدوم. اوسته‌لیک، 45 ایلدی اونون آدی، ایستر- ایسته‌مز، اؤلکه‌نین اَنتئللوکتوآل تاریخینه قاریشیبدی.\nنه‌سه اؤز کتابیندا یازدیغی سؤزلر عاغلیمدان کئچیر. اونون ضیالی، یازیچی و معلیم یولداشی، “سلیمان”، آرازدا بوغولان گوندن بَری، و همن گوندن، آدی اسطوره آدلارینین سیراسیندا یئر توتدوغو گوندن “نریمان”‌سا تهمت‌لر آلتیندا بیر تراژیک یاشام سوروب. او گوندن “سلیمان”ین آدی اونون یاشامینی، آدینی بئله کؤلگه‌له‌ییب. بیر چوخ انسان بو نسلین یاشام ماجرالارین اوخویوب، ائتگی‌لنسه ده، آنجاق هر انسانین فردیّتی، بیر ژورنالیست اولاراق، منیم دقتیمی چکیر. “سلیمان”ین اؤلومو و آدی ائله کؤک سالیب کی، بلکه “نریمان”ین نوه- نتیجه‌سینی، نبیره‌سینی بئله کؤلگه‌له‌یه‌جک.\nایندیسه، امکداشلیق ائتدی‌ییم ژورنالین موصاحیبه بؤلومونه مطلب حاضیرلاماق اوچون اونون برلین شهرینده یاشادیغی ائودن باش چیخارتمیشام. ژورنالین دفترین ترک ائتدیکده باش‌رداکتور بیرداها وورغولامیشدی:\n– «گؤروم آصلان دؤنه‌جک‌سن یوخسا تولکو؟»\nمن‌سه گوله-‌گوله:\n– «ژورنالیست‌لر تولکو سویونداندیلار یوخسا آصلان؟»،- دئمیشدیم… و باش‌رداکتور دوداغینی قاچیرتمامیشدی بئله\n– «هر نئجه اولور اولسون، دئمه‌دیکلرینی دیلی‌نین آلتیندان چک. … رستوران ماجراسی‌دا یادیندان چیخماسین!»\nاوز یانیمدا تولکو کیمی “نریمان”ی سوآللاریملا غافیلگیر ائتدی‌ییمی دوشونوردوم. بیر ایکی آددیم باش‌رداکتورون اوتاغیندان اوزاقلاشمامیشدیم کی بیر داها اونون بم سسینی آرخادان ائشیتدیم:\n– «آی قیز، یادیندان چیخماسین، حتماً سوروش گؤر “ساری”‌نین آخیری نئجه اولدو؟»\nقفیلدن دؤنوب باخدیقدا باش‌رداکتورو، ایکی آی بوندان اوّل 1000 یورویا آلدیغی قورد سویوندان اولان «آلاش» آدلی ایتینه بَنزه‌دی‌یینی دویوب، اؤزومدن تعجّوبلندیم. نه‌دن بو گونه‌جن «آلاش»لا باش‌رداکتورون بو قدر بیر- بیرلرینه بنزه‌دیکلرینی هئچ دویمامیشدیم. نه‌سه آغزیمی دولدوروب، ایسته‌دیم:\n– «مهَ‌یر ساری ایکی ایل قاباق ماشین آلتدا قالمادی؟»،- دئییم، بیردن “نریمان”ین کتابیندا اوخودوغوم «ساری» آدلی ایت یادیما دوشدو.\nباش‌رداکتورون دا قورد سویوندان اولان «ساری» آدلی بیر ایتی وارییدی. ایکی ایل قاباق باش‌رداکتورون شوخلوغو توتوب، «ساری»یا ایچگی ایچیرتمیشدی. «ساری» ایسه عاغلی قاریشیب، نه زامان خیابانا قاچمیش؛ قارانلیقدا اؤزونو بیر ماشینا چیرپارکن، ایچ- آلاتی ائشییه تؤکولموشدو. ساری اؤلندن بری باش‌رداکتور بیر ایل سوره‌سینده دئپرسیونا گیریب، اؤزوایله آند ایچمیشدی کی، داها ایچگی‌ دیلینه دَیمه‌سین. او گوندن بئله، یازیلمامیش بیر یاسایا گؤره «ساری»دان دانیشماق ژورنالین دفترینده قاداغان اولموشدو.\nنه یاخشی کی، بارا قویمادیم. یوخسا دئپرسیونا سوردوره بیلردیم «آلاش» ایته بنزه‌دییی باش‌رداکتورومو.\nنوت دفتریمی چیخاردیب، دیواری دفتره دایاق ائله‌ییب، نؤوبتی سوآللاریمین آخیرینا آرتیرمیشدیم:\nدیقت! دیقت! «ساری» یاددان چیخماسین. اؤزللیکله باش‌رداکتورا گؤره.\nیازیمین آلتیندا باش‌رداکتورون قاپی آغزیندا دورموش رسمینی جیزماقارالایاندان سونرا، «آلاش»ین شکلینی چکمه‌سه‌یدیم، گئده بیلمزدیم. تر- تله‌سیک “آلاش”ین شکلینی جیزماقارالایاندا، گئنه‌ده باش‌رداکتورون سسی گلدی:\n-«آی قیز، ساعاتیوا بیر باخ! یوباندین هاااا. ال چک بو رسّاملیق خسته‌لی‌ییندن!»\nاو دئمیشکن ائله بیل بو جیزماقارالاما منده درمانسیز بیر خسته‌لی‌یه دؤنوبموش. قلمیمین جؤوهری یازاناجان، ال چکه بیلمه‌دیم «آلاش»ین شکلینی رسم ائتمکدن. بون‌نان بئله، گئنه ده آلاشین شکلی‌نین جیزماقارالاماسی یاریمچیلیق قالدی…\nهله اوزبه‌اوز اوتورمامیشیق. او، اؤز میزی‌نین باشیندا یاناکی اَیله‌شیب، اسپیکره باغلانمیش سیم‌لری قوردالاییر. یاشلانسا دا، گؤوده‌سی ماهیر ایدمانچیلار کیمی گوجلو و یئرلی یئرینده گؤرونور. تاقچا کیمی چیین‌لری هئچ ده اَییلمه‌ییب. نهایت، منه ساری دؤنور. باخیشی قورشون کیمی آغیردی. چیین‌لریم اؤز- اؤزونه آشاغی دوشور. بلکه ده ائوینه آیاق قویوب و حیاتینا باش اوزالتدیغیمدان خوشلانمیر. گلیب، قارشیمدا ایله‌شیر. تبسّومله اوزومه گولدوکده، ائله بیل باخیشی‌نین آغیرلیغی چیینلریمدن گؤتورورلور. اؤزومو اله آلیب، بئلیمی دیکلد‌یرم. ساختا بیر تبسّوم قونور دوداغیما. نوت دفتریمی، مدادیمی، وویس رئکوردریمی چانتامدان چیخارا- چیخارا، گئنه ده گؤزوم اوتاغی‌نین بور- بوجاغینی گزمکده‌دیر. 45 ایل سوره‌سینده چکدی‌یی آغری- آجیلارین، استرس‌لرین ایزینی آختاریرام. ائوینه گلمه‌میش نه سوروشاجاغیمی، نه‌لره دیقّت ائده‌جه‌ییمی، بیربه‌بیر نوت دفتریمده یازمیشام. اوتاقدا، بیلگی‌سایار میزیندن باشقا، آیری بیر میز یوخدور. صندلیمی بیلگی‌سایار میزینه یاخینلاشدیریرام. رئکوردرین ایشله‌مه دویمه‌سینی باسیب، میز اوسته قویدوقدا، بیلگی‌سایارین بؤیرونه دوزولموش کیتابلارین آدینی گؤزاوجو اوخویورام: حافظ، شبیسترلی معجز، ما نیز در این خانه حقی داریم، گذر از خیال و…\nنوت دفتریمی دیزیم اوسته آچیب، موصاحیبه‌نی باشلاماق اوچون یازدغیم سؤزلره گؤز گزدیریرم.\n«دیقّت! دیقّت!\n“نریمان”ین ائوینین دیب- بوجاغین گؤزدن کئچیرمک یاددان چیخماسین. نیشانه‌لر… عکس‌لر… یازی‌لار…»\nگئنه ده گؤزمو ناشی‌یانا اوتاغین بور- بوجاغیندا، تاغ- تاوانیندا دولاندیراراق، اؤلکه‌مین، شهریمین اؤزله‌می اینه تک اوره‌ییمین باشینا سانجیلیر. ائویمیزی، کوچه‌میزی، قونشولاریمیزی بیربه‌بیر اؤزله‌ییرم. قونشوموز خجّه خانیم یادیما دوشور. هفته یئددی او سگگیز گون قونشولارین ائوینه وار- گل ائدیب، ائولرده اوز وئره‌ن اوچ اؤونه‌نین اولایلارینی سینه‌سینه دریب، قاپی- قاپی پایلاشان خجّه خانیم؛ ائله اونا گؤره ده، پالتارلاری‌لا اوست- اوسته 40 کیلو آغیرلیغی اولمایان همین خجّه خانیمین تاخما آدینی «بی‌بی‌سی» قویموشدوق.\nاؤزلم‌لریمی بوراخیرام اوره‌ییمین باشیندا قالسین. آنجاق «بی‌بی‌سی خجّه»نین یئرینی توتموش، اسپیکر باندلاری‌نین اوستونده‌کی داشدان یونولموش بیر جوت ویولون هئیکلینه، هئیکللردن اوتاغین بوجاغینداکی پالتارلارلا قالانمیش آسلامایا باخیرام. باشیمی قووزاییب، “نریمان”ا گؤزوم ساتاشدیقدا، هله ته‌زه باشا دوشورم کی، انسانلارین آغری- آجیلارینی، استرس‌لرینی در- دیواردا، اوتاغین دیب- بوجاغیندا دئییل، اونلارین باخیشلاریندا، سؤز- صؤحبت‌لرینده آختارمالی‌یام. “نریمان” قاشی‌یلا، اوست- اوسته قالانمیش پالتارلارا اشاره ائله‌‌ییب:\n– «قیزیم، من هئش ده مرتّب آدام دئییلم. اوتاغیم همیشه بو جور تور- تؤکونتودور».\nاونون منه «قیزیم» خطاب ائتدی‌ییندن خوشلانسام دا، اوتاندیغیمدان پول کیمی پؤرتوب، قیپ‌قیرمیزی قیزاریرام. اوسته‌لیک، اؤز الیمدن جینیم توتور. آمما اوزومه گلمه‌دن، “نریمان”ین اوزونه باخیب، دوداغیمی قاچیردیرام. اوره‌ییمده اؤز- اؤزومه:\n– «بویور! پاییوی آلدین؟»،- دئییرم.\nچانتامدان بیر قیرمیزی جوهر قلم چیخاردیب، اؤنجه یازدیغیمی قارالاییرام.\nباشیمی قووزایاندا، “نریمان”ین الیمه زیلله‌ندیغینی گؤرورم. قارالادیغیم یازی‌نین آلتیندا بیر ائو شکیلی رسم ائله‌ییب، ائله کی “نریمان” دا اوخویا بیلسین، یازیرام:\n“نریمان” تعجوبله منه باخیر. من‌سه باخیشیمی یاییندییریب، کیتاب رفینه دوغرو دؤنورم. «ائوی بوش وئر» یازسام دا، هله بور- بوجاغی یوخلاماق عاغلیمدان چیخمیر.\nکیتاب رفی اؤنجه‌دن دوشوندویوم کیمی دئییل. اونون اوتاغینا آیاق باسمامیش، رف‌لرده قیم-قیراق، اوست- اوسته قالانمیش کیتابلار عاغلیمدایدی. آمما ایندیسه بیر- بیریندن آرالی سلیقه‌یله دوزولموش کیتابلار خیالیمداکی گؤرونتونو پوزور. ایسته‌ییرم یئریمدن قالخیب، کیتابلارا بیر گؤز گزدیرمیش اولوم. آمما یاواشجا بودومو چیمدیکله‌ییب اؤز- اؤزومه: «دیش دور، یئتیشمه‌میش قوردون قئینمه‌سین!»،- دئییرم. دیواردا، هئچ اولمازسا، کیتاب رفینده کیچیک بیر چرچیوه ایچینده، گؤزوم آرازدا بوغولموش “سلیمان”ین شکیلینی آختاریر. آمما اونون یئرینه، کیتاب رفی‌نین یوخاری قاتیندا، چرچیوه ایچینده، “نریمان” ‌ایله بیر جاوان قیز، باشلاریندا کاسکت، بیر- بیرینی قوجاقلامیش، منیم اوزومه گولورلر. قیزین باشینداکی کاسکت تر یارپاقلارین رنگینده‌دیر. بونو گؤردوکده باشقا بیر رسیم جیزماقارالاییرام.\nدفتریمده یازدیغیم سوآللارا باخمادان سوروشورام:\n– «خانیمیز ائوده؟»\n– «آرواد گئدیب پیاده روی‌یه» دئییر. «آرواد» سؤزو قولاغیما دَیدیکده قلمیم قرارسیز بیر حالدا دفترینین اوستونده اویناماغا باشلاییر.\n“نریمان”‌سا گؤزلرینی منیم قلم- کاغیذیمدان یاییندیریب، چرچیوه‌ده‌کی قیزی گؤستریر:\n– «قیزیمدی»\nبیر شکیله، بیرده “نریمان”ا باخیرام. سویوق‌قانلی گؤرونسه ده، نوقطه‌نی یازمادان، اوخویانلارا بنزه‌ییر. ایللردن بری برلین‌ده یاشاسا دا، هله «امیره‌قیز»ین «داشقاچیلار» دربندی‌نین‌ دئییمینده دانیشیر: «آرواد!» نه ائش، نه حایات یولداشی، نه ده خانیم!!! منه تئز- تئز « قیزیم» دئیَن بو جناب، دئمک منی گؤز آلتیندا ساخلایاراق، سانجان ایلانا بنزه‌ییر. اؤز- اؤزومه دئییرم: «خانیم قیز! گؤز- قولاخ اول… ایلان آدامین توپوغونو گودر، آدام ایلانین باشینی…»\nدیواردان آسیلمیش بیر جوت ویولون، بیری زیل قارا و او بیریسی آچیق قهوه‌ای رنگینده‌ گؤرونور. ویولونلارا باخدیغیمی گؤرونجه: «اون دانا ویولونوم وار» دئییر. «هر هارا گئتسم خوشوم گله‌نی آلارام»\n– «دئمه‌لی ویولون کوللئکسیونئریسیز؟»\n– «یوووو… کوللئکسیونئر دئماغ اولماز… پار- پالتاریمدان گؤرورسوز دا، هر هارا گلدی آتارام آمما هئش زادی ایتیرمه‌رم. ویولونلاریمین دا هره‌سی بیر دره‌ده»\nدیقّتله گؤزلرینه باخیرام، بلکه، فیکرینده کئچنلری‌نین ایزینی گؤزلرینده، باخیشلاریندا تاپا بیلم.\nدفتریمده یازدیغیم بیرینجی سوآلی اونا اوخویورام:\n– نه زامان “سلیمان”لا تانیش اولدوز؟ یولداشلیغیز نئچه ایل داوام ائتدی؟\nسوآلیمی ائشیتجک قفیلدن سیر- صیفتی دَییشیلیر. سویوق‌قانلیلیغی هیجان دالغاسینا دؤنور. دانیشماغا باشلاییر: – «من موسیقی باره‌سینده اوشاقلیق حیسّلریمه وفادار قالمیشام»\nاونون هیجانلی گؤرکمینی گؤروب، دانیشیقلارینی دینله‌دیکجه، انسانین نئچه یؤنلولویو عاغلیما گلیر.\n– «همیشه سینمالارین قاباغیندا دایانیب، مرضیه‌نین، دیلکشین سسینه قولاق آساندا هپروتا گئدردیم. دونیانین کلاسیک موسیقی‌لرینی ائشیدندن سورا بیلدیم کی من وورولدوغوم موسیقی‌له، کلاسیک موسیقی‌ آراسیندا چؤتگه‌ایله کامپیوتر قدر فرق وار. آمما من گئنه ده چؤتگه‌ زمانیندا دایانیب، قالدیم. ایندی ده یاشیمین بو واختیندا، گئنه ده بئلنچی موسیقی‌لری ائشیدنده، دئییرم بَه چارراره شهنازدا ایران سینماسی‌نین قاباغیندا دایانیب، هپروتا گئتمیشم».\nدؤنوب دیوارداکی قهوه‌ای ویولونو بارماغی‌یله گؤستریر:\n«من تبریزده تربیت آغزیندا بهروزون آتاسی، جعورآغانین ویولون کیلاسینا گئده‌ردیم. بهروز چوخ بَتر کیشی‌یدی. اونون تایی چتین تاپیلار. چوخ یاخچی ‌انسان‌یدی. بولوسن دا بهروز اؤلنده اونون بیر اوغلو واریدی. ائله او ایندی منیم ده اوغلومدی…»\nباخیشیندا معناسینی اؤززومه ترجمه ائده بیلمه‌دی‌ییم بیر غم- کدر وار. آمما قلمیم اؤزومدن اختیارسیز جیزماقارالاماقدادی.\nباشیم آشاغیدا باخیشینی حیسّ ائدیرم؛ جیزماقارالادیغیم ویولون شکلینی سوزور. گؤرونور اوشاق کیمی هیجانلانیبدی. اوره‌یی‌نین چیرپینتیسی، سسینی تیتره‌دیر. اؤز دئدی‌یی کیمی هله ده سئودی‌یی موسیقی‌دن دانیشاندا، اوره‌یی آز قالیر کؤکسوندن ائشییه آتیلسین؛ هله قالسین کی، ائشیدنده نه حالا دوشور!\nآرخامداکی پنجره‌دن ائله دیقّت‌له دنیزه باخیر کی، دئییرم بس 45 ایل بوندان اوّل بیرینجی دفعه گئتدی‌یی موسیقی کیلاسینی ایندیجه «تیگلر» دنیزین اوستونده قورولموش حالدا گؤرور. اونون اؤزل دونیاسینا باش اوزالتماغا جان آتیرام. بونونلا بئله اؤزومو گوج- بلایلا ساخلاییرام کی، بلکه پنجره‌یه ساری دؤنوب، اونون باخیشلاری‌نین ردّینی ایزله‌مه‌ییم. یقین کی، اونون اوچون بو پنجره چوخ اوزاقلارا آچیلیر…\nبو قدر صاف- ساده موسیقی نوستالژیاسیندان دانیشان انسانین اؤنونده، “سلیمان”ین اؤلومونه گؤره تنظیمله‌دی‌ییم سوآللاری نئجه سوروشوم، دئیه- چاش‌باش قالیرام. اونون ویولون وورغونو اولدوغونو اؤنجه‌دن بیلیردیم، آمما نه بو سویّه‌ده. تمبر، اسکناس، قوروموش کپنک، اوولانمیش حئیوانلار، پیپ، کیبریت، موشلوک، سیگار، عقیق اوزوک و… نه بیلیم بئله- بئله کوللئکسیونلاری گؤرموشدوم، امما ویولون کوللئکسیونی هئچ عاغلیما سیغمامیشدی.\nبیرینجی سوآلیمی سوروشمادان، جاوابینی آلمادان واز کئچیرم. اونسوز دا سوروشدوغوم سوآلین جاوابینی کتابیندا اوخوموشام. دفتریمده‌کی بیرینجی سوآلین اوستونه خط چکیرم.\n– “سلیمان”ی، آرازدا بوغولدوقدان سورا گؤرجک نه احوال- روحیه‌نیز واریدی؟\nایکینجی سوآلی اوخودوغومدا یقینیم واردی کی، او گئنه ده الیمه باخیر، آمما باشیمی قالدیریب،سوآلیمی سورشماق ایسته‌دیییمده، اونو هله ده 45 ایل بوندان اوّللره دالمیش گؤروروم. باخیشیندان نیسگیل جالانیر اوتاغین هاواسینا. ندنسه قلمیم کاغیذ اوستونده اوینایاراق، آیری بیر سوآل دیلیمه گلیر:\n– «عؤمروزده عاشیق اولوبسوز، هئچ؟»\nگؤزو قلم- کاغیذیمدا قالیب، دئییر:\n– «سنین او بیری خبرنیگارلارینان فرقین وار. نم نییه ایندی‌یه‌جان هئچ کیمه دئمه‌دیخلاریمی سنه دئماغیم گلیر»\nاؤز- اؤزمه « قورخما خانیم قیز»،- دئیرم. «دئیه‌سن، سانجان ایلانا بنزه‌میر. چوخ حمیل‌دی»\n“نریمان”ین خبری یوخدور کی، من ده بورا گلمه‌میش آیری ژورنالیست‌لر کیمی، بئش- اون کلیشه سوالی دفتریمده دوزمه دوزموشدوم. آمما ندنسه اونون اوتاغینا آیاق قویوب- قویمامیش، یانیق قوخوسونو حیس ائله‌دیم. اونا دئمه‌دیم، اوسته‌لیک دئمک قصدیم ده یوخدورکی «یانیق» منیم اوچون کاغیذ اوستونده یازیلمیش بیر سؤز دئییل. اونونلا دانیشدیغیم آنیلارین هر دقیقه‌سی اؤتوب کئچدیکجه، یانیق قوخوسونو داها آرتیق حیس ائدیرم. کیتابیندا یازدیغی سؤزلر عاغلیمدان کئچیر: «یانیق حیسینی آیریلارینا حیس ائتدیرمه‌مک نه ده بؤیوک بیر نعمت‌ایمیش، یوخسا دونیا قابار چالاردی» “نریمان”ا باخدیقجا اونون گؤزه گؤرونمز قابار چالمیش یارالارینی دویورام. اونونلا برابر منیم ده دَریم، اتیم، قانیم بئله یانیق قوخویور. اونا دئمیرم. امما کلیشه سوآللاریملا، ایسته‌میرم یارالارینا دوز سپیم.\n“نریمان” یئریندن قالخیب، میزین چکمه‌جه‌سیندن ایکی پاکات چیخاردیر، بیری بالاجا، او بیریسی بیر آز اوندان بؤیوک. کیچیک پاکاتی آچیب، اونون ایچیندن بیر یارپاق آغ کاغیذ گؤتورنده من‌سه دفتریمده یازیرام:\n“نریمان” بؤیوک پاکاتی گؤتوروب، پنجره‌یه ساری گئدیر. چرچیویه دایاناراق، ساغ اَلی‌نن کاغیذین ایچینه بیر آز توتون تؤکوب، پاکاتی هئره‌نین اوستونه بوراخیب، سیگار کاغیذین اؤزل بیر سلیقه‌یله بوکور. سونرا دیلینی کاغیذین بوکوک یئرینه چکیب، اونو ایسلادیر. گؤردویوم بو منظره او قدر منه دوغمادیر کی، دئییرم بس، آتام ائله ایندیجه چرچیوه‌یه دایانیب- دوروبدو. اوشاقلیق چاغلاریمدان، یادداشیمدا قالان تصویرلردن بیریسی ده آتامین پنجره‌ هئره‌سی اوسته اوتوروب، سلیقه‌یله سیگار بوکوب، اونلاری حؤوصله‌ ایله بیربه‌بیر گوموشو سیگار قوطوسونا دوزمه‌سی‌دیر.\nبون‌نان بئله، “نریمان”ین سیگار بوکدویونو بیلسم‌ ده، ندنسه اؤزومو بیلمه‌مزلی‌یه ووروب، سوروشورام:\n– «گراس‌دی؟»\nبیردن پیققیلداییب، پنجره‌دن گؤرونن دالغالی تگلر-ز دن اوز دؤنده‌ریب، یوخ دئیه، باشینی ترپه‌دیر. سیگارا قولاب وورا- وورا اؤسگوره‌رک چؤنوب، تبسّومله منه باخیب «آتووا لعنت توتون ساتان»،- دئییر.\n– «کئیفیّت‌سیزدی؟»\n-«یوخ قیزیم! قدیم زمان قوجالار چوبوخ چکنده، اؤسگورردیلر، آنجاق قوجالیقلارینا فیکیر وئرمه‌ییب، دئیردیلر بس توتون ساتان باشلارینا بؤح قویوب، کئیفیت‌سیز توتون بَتدی‌ییب اولارا»\nایکیمیزده گولوشوروک. اوتوردوغوم یئردن بویلانیب پنجره‌دن ائشییه باخیرام. ائوینه گلنده، قاپیسیندا دایانیب، بیر نئچه دقیقه دنیزه، اورمانا باخمیشدیم. ایندیسه یوخاریدان باشقا بیر گؤرونتویه شاهیدم. ساغ طرفده بیر ایکی بینا گؤیه دوغرو چکیلیبدی. سول طرفده دنیز، و دنیزدن بیر آز آرالی اورمانین یام‌یاشیل آغاجلاری گؤرونور. سیچان یوواسینا بنز‌ر، وار- یوخ بیر تک پنجره‌سی اولان و قارشیداکی قونشو آپارتمانین پنجره‌سینه آچیلان آپارتمانیم یادیما دوشور. “نریمان”ا، هر گون بئله بیر گؤرونتویه گؤز آچدیغی اوچون قیسقانیرام.\n– «اوچ دفعه عاشیق اولموشام»،- دئییر. «بیرینجیسی باجیمین مدرسه یولداشی‌یدی. دئییردی بس من دارقاشاییردان زاددانام. یازیخ حاخلی‌یدی ده. آخی، نه دوزعمللی اَیین- باشیمیز واریدی، نه ده دوچرخه‌دن زاددان…».\nتبسّومله منه باخیب آرتیریر:\n– «گؤرردیم ها گلیرلر، کیتاب- دفتریمی دیشیمده توتوب، اللریم اوسته یئری‌یَردیم. قیزلارین هاممیسی گولوشردیلر… آمما بیر دفعه ‌ده اولموش اولسا، گؤرمه‌دیم عاشیق اولدوغوم او قیز منه گولسون. آجیغیمنان بیر- ایکی دفه خیاواندا سؤز آتمیشدیم بیله‌سینه».\nاونو اللری اوسته یئرین کیمی تصوّور ائدیب قلمیم گئنه ده کاغیذین اوزرینده بیر زادلار جیزیر.\nقلمی چانتامین ایچینه قویوب، زیپینی چکیرم. یوخسا جیزماقارالاما خسته‌لی‌یی منی موصاحیبه‌دن قویا بی��ر.\n– «ایکیمینجی عاشیق اولدوغوم قیز، دانیشکده‌کی همکیلاسیم ‌ایدی. بیر گون اونا دئدیم: “من سنه عاشیق اولسام باشیما نه کول اَله‌ییم؟” چوخ دا گؤزل ایدی. آغزیم آخمیشدی ایندی او دولما دوداقلاریندان نه جواب چیخاجاخ. نه آلدی، نه ساتدی، بیردن- بیره دئدی: اؤز باشیما اله‌دیغیم کولدن بیر تَلیس ده سنه یوللارام»\nاوجادان گولورم.\n– «گولرسن قیزیم، گولرسن. گول قیزیم، من قوجایا بیر ده گول»\nدفتریمی بوکورم.\n«اوچونجوسونون ماجراسینی کیتابدا یازمیشام»\nاونون، یالنیز باشی‌نین دؤوره‌سینده قالمیش سئیرک گوموشو توکلرینه، گؤزلویو آلتدا اضطرابینی گیزلی ساخلاماغا چالیشان گؤزلرینه، گیرده اوزونون ائنینده یاپیق، یئکه بورونونا باخیرام. منه ائله گلیر کی، “نریمان” او یئکه، یاپیق بورونویلا مندن داها راحات نفس چکیب و بو دونیانین آجی- آغریلارینا گوله ده بیلر. ایندی‌یه‌جن اونونلا سایسیز- حسابسیز موصاحیبه آپاران ژورنالیست‌لر، اونون اؤزونه گؤره دئییل، دئمک “سلیمان”ین آدی‌نین کؤلگه‌سینده‌ یاشاییب و یاشاماقلا برابر آغیر تؤهمت‌لره قاتلاشان “نریمان”لا موصاحیبه آپارمیشلار. اگر باشقا ژورنالیست‌لر کیمی من ده کلیشه سوآللار سوروشسام‌، یقین کی، اونلارا تای کلیشه جاواب آلدیغیمدا شوبهه‌لنمه‌یم گرک. آمما من‌سه بیر ژورنالیست کیمی انسانلارین فردیّت‌لرین تانی‌ییب و اونلاری قلمه آلدیغیما ماراقلی اولسام دا، همیشه کلیشه‌لردن یان دورموشام.\nنوت دفتریمی میزین اوستونه بوراخیب، دئییرم:\n– «ایندیسه منه ویولون چالارمیسیز؟»\nگویا کی، ائشیتدی‌یینه اینانماییب، تعجوبله منی سوزور:\n– «قیزیم بَه سن مجلّه‌نین موصاحیبه صَفه‌لرینی نه‌یی‌نن دولدوراجاقسان؟»،- دئییر.\n– «موسیقی سسی‌له»،- دئییرم.\nثانیه آخیمی قدر دوردوغو یئرده دونوخور. سونرا پنجره‌دن اوزاقلاشیب میزه دوغرو گلیر. من‌سه یئرسیز بیر سؤز دانیشمیش آداملار کیمی، آز قالا پئشمان اولوب، سؤزومو قایتارماق ایسته‌دی‌ییمده، او ایسه «موسیقی‌له؟» سوروشاراق، اوجا سس‌له قهقهه چکیب، گولور.\nائله دوز بو آن، دیشلری دیقّتیمی چکیر. تاخما، یوخسا دوغما اولدوغونو سئچه بیلمیرم. چکینمه‌دن، بیرباش اونا گؤز- گؤزه باخدیغیمی گؤرن کیمی، بیر داها گولمه‌یه باشلاییر:\n– «موسیقی‌له… هه… بس موسیقی‌له…»\nبو دفعه من ده اونا قاتیلیب گولورم. گولوشه‌رک گؤزومو اوندان یایندیریرام. ایسته‌میرم دیشلری‌نین تاخما، یوخسا دوغما اولدوغونا فیکیر وئرم. اؤزومو یاخشی تانی‌ییرام. عنایین‌لیغیم توتسا اگر، گؤزله‌مه‌دییم بیر آندا، هئچ دخلی اولوب- اولمایان سؤزلر، فیکیرلر گلیب گیره‌وه‌لی‌یه‌جک منی. دئیه‌سن گئنه عنایین‌لیغیم باشلاماقدادی. اونون گؤزوندن گیزلی، یاواشجا بودومو چیمدیکله‌ییب، اوره‌ییمده اؤز- اؤزومه دئییرم: «سنه نه تاخمادی یوخسا دوغما، سن دیش حکیمیسن یوخسا ژورنالیست؟ بو قدر یول گلیبسن کی اونون دیشلریندن یازاسان، یوخسا ایشلریندن؟! آدام اول بیر آز..! عاغلیوی ییغ باشیوا، گیجَه‌لو خانیم!»\n“نریمان”‌سا اَل آتیب میزی‌نین بؤیروندن بیر ویولون گؤتوروب، سول الینده ساخلایاراق چَنه‌سینی اونون قارا چَنه‌دانیندا میزانلاییر. دئمک، ویولونو چالماق اوچون اونو ال ائوینه قویموشوموش. آرشه‌سی ده میزین اوستونده‌ بیلگی سایارین یانیندایمیش…\nاوتوردوغوم یئردن قالخیب “نریمان”دان اذن آل��ادان بیر یارپاق آغ کاغیذ میزین اوستونده‌کی پاکاتدان چیخاردیب، پنجره‌یه یاخینلاشیرام. ناشی‌یانا توتون پاکاتیندان بیر چیمدیک توتون گؤتورب، کاغیذ اوسته تؤکوب، اونو یارپاق دولماسی کیمی بورگه‌له‌یندن سورا، دیلیمه چکیرم. کاغیذین ایکی باشی بیر بیرینه یاپیشیر. پنجره‎نین هئره‌سینده‌کی کول قابی‌نین بؤیروندن فندکی گؤتوروب، سیگاریمی آلیشدیریرام. توستونو دریندن کؤکسومه چکیرم. سیگار آتامین اؤپوشلری‌نین طامینی وئریر. “نریمان”‌سا دوداغیندا تبسّوم، ویولوندا دیلکشین «موج» ماهنی‌سی‌نین موسیقیسینی سیزلاماقدادی. من‌سه «تیگلر» دنیزینه دالیرام. دالغالار قرارسیزجاسینا اؤزلرینی ساحیلین قومسالینا چیرپیرلار. دالغالارین ایزینی یاخیندان گؤرمه‌ییم گلیر…\nموصاحیبه واختیم باشا چاتسا دا، شوبهه‌لی بیر سوآل باشیمدا جولان وئریر. گؤره‌سن سوروشوم یوخسا اوندان واز کئچیب، اؤزومو باش‌رداکتورون سورغو- سوآللارینا حاضیرلاماق اوچون بهانه دالیسینجا گزیم؟ بیردن عاغلیما گلیر کی، اون دوققوز ایل بوندان اوّل، ژورنالا ته‌زه گلیب ایشه باشلایاندا، ژورنالین مسئول مدیرینه دئمیشدیم کی، من کولتورال بیر قلم‌وورانام، سیاسی مسئله‌لری اؤز اهلینه وئرین، منه یوخ. بو منطیقی بیر بهانه اولا بیلر.\n«رستوران» اولایینا گؤره سوروشماقدان واز کئچیرم.\nآمما نه‌سه، سوروشمادیغیم کلیشه سوآللاریم آز دئییل. هامیسینی سوروشماق اولماسا دا، نوت دفتریمه گؤز گزدیره‌رک قفیلدن گؤزوم «دقت… دقت…ساری یاددان چیخماسین. اؤزللیکله باش‌رداکتورا گؤره» بیر نوتا ساتاشیر.\n– «ساری‌نین آخیری نئجه اولدو؟»، سوروشورام.\nبیر نئچه ثانیه آخیمی دئیه‌سن اونو ایلدیریم وورور. سونرا گؤزلری دولوخور:\n– «قیزیم، سارینی دئمه! منه اود ویردی ساری! اونون اؤلومو منی اوددادی…»\nالیم دیش دوراسی دئییل. چانتامدان قلمی چیخاردیب، جیزماقارلامایا باشلاییرام.\n“نریمان” الیمده قلمی گؤرونجه آجی بیر گولوش دوداقلاریندا اوتورور:\n«ساری دئمه، اود قیرناسی‌یدی. مَه‌یه قویاردی بیر ایکی خط بیر شئ یازام… کیتابی، خودکاری الیمنن چکردی، کؤپی‌‌اوغلو بیر قانجیغ‌نان یولداش اولموشدی. ائو قاپیسی آچیخ اولماخدا جوموردی ائشیه. آخیر بیر گون قالدی تریلی آتدا، اؤلومویله منی اوددادی ساری…»\nباش رداکتورون «ساری»سین یاخیندان گؤرموشدوم. آمما، “نریمان”ین «ساری»سینی اؤز کیتابیندا یازدیقلاریندان تانیمیشدیم. 45 ایل سوره‌سینده هله ده «ساری»‌نین محبتی اوره‌ییندن چیخماییب. اونون کدرلنمیش سیر- صفتینی گؤردوکده اؤز- اؤزومه: «بیر ایت‌ین اؤلوموندن کؤوره‌لیب، کدرله‌نن انسان، بونجا ایل سوره‌سینده، “سلیمان”ین اؤلوم تؤهمتی‌نین کؤلگه‌سی آلتیندا نئجه دؤزه بیلیب»، دئیه، دوشونورم. دفتریمی اونا ساری اوزالدیب، جیزماقارالادیغیم ساری‌نین شکیلینی گؤستریرم. منت‌دارلیقلا بیر «ساری»یا، بیر ده منه باخیب دئییر:\n– «قاپییدان گیرنده حیس ائله‌دیم سن او بیری خبرنیگارلارا تای دَییسن». شیرین بیر تبسّوم دوداقلارینی بورویور. گئنه ده دیشلری تاخمادیر یوخسا دوغما، دئیه فیکریمی آزدیریر.\nاؤزومو یاخشی تانیرام. دوروب بو اوتاغی ترک ائتمه‌سم عنایین‌لیغیم الیمه ایش وئره‌جک. یئریمدن قالخییب، رکوردریمی، نوت دفتریمی چانتاما قایتاردیقدا بیردن باش‌رداکتور گؤزومون اؤنونده جانلانیر. اونون تأکیدله وورغولادیغی قونویا یاناشماماق، بیلمیرم منی اونون یانیندا آصلان گؤستره‌جک یوخسا تولکو؟..\n93.1.17\nنوشته های مشابه\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – سیمین صبری\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – صحرا حکاک پور\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – نگار گلکار\nحقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین – ژاله تبربزی\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, دیدگاه ها, زنان, مقالات, ویدیو\nآزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار- سمینار برلین – اومای راد مهر\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, پژوهشی - علمی, دیدگاه ها\nسمینار «آذربایجان و روند شکل‌گیری دموکراسی پایدار» – رادیو زمانه\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nدر روز جهانی مبارزه با ال‌جی‌بی‌تی‌‌ستیزی، حقوق جامعه ال‌جی‌بی... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - سیمین... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - صحرا... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - نگار ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار سمینار برلین - ژاله ... آزربایجان و روند شکل گیری دموکراسی پایدار- سمینار برلین - اوما... سمینار «آذربایجان و روند شکل‌گیری دموکراسی پایدار» – رادیو زما... طرح «نور» در روزنامه ایران؛ مقنعه اجباری، شلوار جین ممنوع قورخوسوزلوغو قوجاقلاماق: رقیه کبیری‌ ایله تورونتو اونیورسیته‌... حدود یک‌سوم دانش‌آموزان دختر به دبیرستان نمی‌روند.","num_words":5367,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":108811.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"52°34′45″N 0°58′58″E \/ 52.57910°N 0.98284°E \/ 52.57910; 0.98284موختصات: 52°34′45″N 0°58′58″E \/ 52.57910°N 0.98284°E \/ 52.57910; 0.98284\nهینقهام، نورفک (اینگیلیسی‌جه: Hingham, Norfolk) بریتانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره 2367 نفر دیر. بۇ شهر اینگیلیس اؤلکه‌سینده یئرلشیب.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=هینقهام،_نورفک&oldid=664918»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nArticles with OS grid coordinates\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۷:۲۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":184,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.034,"special_characters_ratio":0.321,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":36355.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لئیلی وه مجنون (فارس. لیلی و مجنون‎) — نیظامی گنجوینین \"خمسه\" توپلوسونا داخیل اولان اوچونجو پوئمادیر. عصیر ۱۱۸۸-جی ایلده فارس دیلینده یازیلمیشدیر. نیظامی بو اثری شیروانشاه آخسیتانا (۱۱۶۰–۱۱۹۷) ایتهاف ائتمیشدیر. اسرین سوژئتینین اساسیندا سونرادان \"مجنون\" (دلی) آدلاندیریلان گنج قئیس وه گؤزل لئیلینین ناکام ائشقیندن بحث ائدن قدیم \"لئیلی وه مجنون\" داستانی دایانیر.\n۴۶۰۰ بئیتدن ایبارت اولان پوئما \"لئیلی وه مجنون\" هاقّیندا داستانین فارس دیلینده یازیلمیش ان مشهور واریانتیدیر. نیظامی \"لئیلی وه مجنون\" حاقّیندا خالق داستانینی یازیلی ادبییّاتا گتیرن ایلک شاعیردیر.\nنیظامی \"لئیلی وه مجنون\" پوئماسیندا اینسانین معنوی اسارتینه و محبّتین فاجعیسینه سبب اولان ایجتیماعی-دینی ضیدّییّت لتی تنقید ائتمیشدیر. \"لئیلی و مجنون\"دا ایدئیا وه مضمون ایکی اساس ادبی پریوم اوزرینده قورولموشدور. بیرینجی حالدا نیظامی ایکی گنجین فاجیعلی محبّتینی ایجتیماعی-دینی شرایتله علاقلندیریر. عصرین بو حیسّسینده اورتا اثر هیات حقیقتلرینین گوجلو ایفادسی موشاحیده ائدیلیر. ایکینجی حالدا ایسه، مؤوجود ایجتیماعی موحیط ده اینسان سعادتینین قئیری مومکونلویو فونوندا یالنیز مادّی عالمی سئیر ائدیب روحانی عالمدکی ابدی گؤزله قوووشماق یولو ایله خوشبختلییه چاتماغین مومکونلویو گؤستریلیر.\nمضمونو[دَییشدیر]\nپیوند=https:\/\/az.wikipedia.org\/wiki\/Fayl:Nizami_m%C9%99qb%C9%99r%C9%99si_yan%C4%B1nda_Leyli_v%C9%99_M%C9%99cnun_heyk%C9%99li.jpg|ساغ|بندانگشتی|300x300پیکسل|نیظامی مقبرسی یانیندا لئیلی وه مجنۇن هئیکلی آتاسینین نزیرلریندن سونرا نهایت کی، مجنون دونیایا گلیر. اونون آدینی قئیس قویورلار وه ناز نئمت ایچریسینده بؤیودورلر. داها سونرا تحصیل آلماسی اوچون قئیسی مکتبه وئریرلر. او، قبیله قیزلاری ایله بیرلیکده اوخویور. بو قیزلار ایچریسینده لئیلی آدلی گؤزل بیر قیز وار، قئیس اونو گؤرور وه سئویر. قیز دا اونو سئویر. بو عشق دیل-دیشه دوشور. قئیسه مجنون لقبی وئریرلر. لئیلینی ایسه اوندان آییریرلار. قئیس هر گئجه خلوت سئوگیلیسینی گؤرمیه گئدیر وه آیریلیغا عآید شئرلر اوخویور. او، آرتیق ائویندن وه عآیلسیندن اوزاقلاشیر. بیر گون مجنون لئیلینین چادیری یانیندان کئچرکن اونو گؤرور. هادیسدن خبردار اولان آتا ائلچی گئدیر. لئیلینین آتاسی اونلاری یاخشی قبول ائتسه ده، قیزی وئرمکدن بویون قاچیریر. مجنونون آتاسی مایوس حالدا گئری دؤنور وه اوغلونا نصیحت ائدیب باشقا قیزلا ائولندیرمک ایستییر. او، هئچ کسین نصیحتینی ائشیتمیر، چؤلّره دوشور، اومیدله یاشاییر. قوهوملاری شفا اوچون اونو کعبیه آپارماغی مصلحت گؤرورلر. کعبده مجنون آلّاهدان شفا اوزینه عشق ایستییر.\nلئیلی نین قبیله سی اوْنلاری بییابیر ائدن شاعیری – مجنۇنۇ اؤلدۆرمک ایستییرلر. آتا حادیثه دن خبردار اوْلۇب اوْغلۇنۇ آختاریر، تاپا بیلمیر، نهایت یئرینی اؤیرنیب یانینا گئدیر وه اوْغلۇنۇ چوْخ پیس هالدا گؤرۆر. داها سوْنرا مجنۇن آتاسیندان عۆزر ایستییر. بۇ مۆدّتده لئیلی ائوده مهبۇس قالیر، هر زامان مجنۇندان خبر گؤزلییر. نجدّن اسن کۆلک اوْنا یاریندان سالام گتیریر، بازاردان گلن اۇشاقلاردان اؤزۆ حاقّیندا مجنۇنۇن سؤیلدی‌یی وه دیلّره دۆشن شئرلری ائشیدیر، ائوین یانیندان کئچنلرین اوْخۇدۇغۇ بایاتیلاری توْپلاییر، اوْنلارا جاواب یازیر وه یالنیز بۇنۇنلا تسلّی تاپیر. لئیلی یازدیغی شئرلری کۆچیه آتیر، یوْلدان اؤتنلر ایسه بۇ شعئرلری تاپیب مجنۇنا چاتدیریرلار. بئللیکله ایکی سئوگیلی آراسیندا الاقه داوام ائدیر.\nباهارین گؤزل گۆنلرینین بیرینده، لئیلی اؤز رفیقلری ایله بیرگه سئیره چیخیر. بۇ زامان بیر نفر مجنۇنۇن قزلینی اوْخۇیا-اوْخۇیا ��وْل کئچیر وه لئیلی اوْنۇن سؤزلرینی ائشیدیر. اؤزۆنۆ ساخلایا بیلمین لئیلی قزلی اوْخۇیان شخص طرفه قاچیر. حادیثه دن لئیلینین آناسی خبر تۇتۇر. بۇندان سوْنرا لئیلی ائو دۇستاغی ائدیلیر.عرب بؤیۆکلریندن ایبن سالام آدلی بیریسی لئیلینی ایستییر. ائلچی گؤندریر، قیزی اوْنا نیشانلاییب خستلی‌یی یاخشی اوْلانا قدر آتا ائوینده قالماغی وعده آلیر.\nنوْفل آدلی بیر قهرمان اوْوا چیخدیغی زامان مجنۇنا راست گلیر. اوْ، گنجین ماجراسینی ائشیدیر، اوْنا کؤمک ائتمک ایستییر. مجنۇنۇ اۆمیدوار ائدیر، اوْنا مئهریبانلیق ائدیب پالتار گئییندیریر، گؤزل شعئرلرینه قۇلاق آسیر. نوْفل مکتۇب یازیب قیزی مجنۇن اۆچۆن ایستییر، یوْخسا ایشین مۆحاریبه ایله حلّ اوْلۇناجاغینی بیلدیریر. لئیلی نین آتاسی وۇرۇشا حاضیر اوْلدۇغۇنۇ بیلدیریر. مۆحاریبه باش وئریر. مجنۇن لئیلینین قبیله سیندن اؤلن لره آجیییر، لئیلی ایسه آتاسینین مغلۇب اوْلماسینی ایستییر، اؤز سئوگیلیسینه چاتماق اۆچۆن دۇا ائدیر. نوْفل قالیب گله بیلمیجیینی دۆشۆنۆب صۆلح باغلاییر. داها سوْنرا نوْفل یئنی قۆوّه توْپلاییب تکرار حۆجۇما کئچیر. بۇ زامان لئیلی قبیلسی مغلۇب اوْلۇر. لئیلی نین آتاسی خاهیش ائدیر کی، قیزیمی اؤلدۆر، بیر قۇلا وئر، آمّا بۇ دلییه اره وئرمه. بۇ سؤزلرین قارشیسیندا آجیز قالان نوْفل مۆحاریبدن ال چکیر. مجنۇن اوْنا تن ائدیب صحرایا قاچیر.\nمۆحاریبدن سوْنرا توْی ائدن ایبن سالمان لئیلینی اؤز ائوینه کؤچۆرۆر. لاکین، توْیدان سوْنرا لئیلی اوْنا یاخینلیق وئرمیر. ایبن سالام لئیلییه یاخینلاشماغا چالیشدیغی زامان قیز اوْنا ائله بیر سیلّه وۇرۇر کی، سالام اؤلۆ کیمی یئره ییخیلیر. مجنۇن ایسه لئیلینین اره گئتمسیندن خبر تۇتۇر. لئیلینین خیالینا شیکایت ائدن مجنۇنۇ آتاسی یئنیدن چؤلّرده تاپیر. مجنۇن آتاسینی تانیمیر، آتاسی اؤزۆنۆ نیشان وئردیکدن سوْنرا مجنۇن اوْنۇن آیاقلارینا دۆشۆر. آتاسی مجنۇنا چوْخ قوْجالدیغینی وه اؤلۆم آیاغیندا اوْلدۇغۇنۇ دئییر، اوْغلۇندان گئری دؤنمسینی خاهیش ائدیر. مجنۇن آتاسیندان عۆزر ایستییر وه اؤزۆنۆ اؤلمۆش بیلمیی خاهیش ائدیر. آتا، اوْغلۇ ایله ویدالاشیب گئری دؤنۆر وه بیر نئچه گۆن سوْنرا اؤلۆر. آتاسینین اؤلۆمۆنۆ مجنۇنا خبر وئریرلر، اوْ مزار اۆستۆنه گلرک ناله ائدیر وه یئنیدن صحرایا چکیلیر.\nبیر گۆن بیر سۆواری مجنۇنا لئیلیدن مکتۇب گتیریر. اوْ، لئیلینی گؤرمسینی سؤیلییب اوْنۇن بیقرارلیغیندان دانیشیر وه مکتۇبۇ اوْنا تقدیم ائدیر. اؤز حالیندان بحث ائدن لئیلی مجنۇنۇن آتاسینین اؤلمسینی ائشّیتدی‌یینی وه یاس ساخلادیغینی سؤیلییر. مجنۇن سئوینیر وه جاواب یازیر. مجنۇنۇن سلیمی-آمیری آدلی داییسی اوْنۇن اۆچۆن پالتار وه یئمک گتیریر. مجنۇن آناسینین حالینی سوْرۇشۇر. بۇنۇ ائشیدن مجنۇن ائوه دؤنۆب باجیسینی اوْغلۇنۇن یانینا گتیریر. اوْغلۇنۇن حالینی گؤرن آنانین جییری یانیر. آنا، اوْغلۇنۇ ائولرینه چاغیریر، اوْنا نصیحت وئریر. ائوه دؤندۆکدن سوْنرا مجنۇنۇن آناسی وفات ائدیر. سلیم یئمک وه پالتار گتیررکن مجنۇنا آناسینین اؤلمسینی خبر وئریر. مجنۇن اؤزۆندن گئدیر.\nلئیلی مجنۇنلا گؤرۆشمک اۆچۆن یئر مۆعیّن ائدیر. تعیین اوْلۇنمۇش واختدا مجنۇن گلیر. لئیلی اۇزاقدا ایلشیب مجنۇنۇن قزلینه قۇلاق آسیر. مجنۇن آرزۇلارینی ایفاده ائدن بیر قزل اوْخۇیۇر، سوْنرا یئنه صحرایا قاییدیر. مجنۇنۇن شؤهرتی آلمه یاییلیر. اوْنۇن قزلّری دیلدن-دیله گزیر. بۇنۇ ائشیدن سالام باغدادی مجنۇنۇن گؤرۆشۆنه گلیر وه اوْنۇن سؤیلدی‌یی شئیرلری توْپلاماق ایستییر. مجنۇن اوّل اوْنۇ گئری دؤندرمک ایستسه ده، سالام یالواریب اوْنۇن یانیندا قالیر. زئینب آدلی بیر قیزا آشیق اوْلمۇش زئید لئیلی ایله تانیش اوْلۇر وه بۇ ایکی سئوگیلی آراسیندا واسیط چیلیک ائدیر. لئیلینین اری قیزدیرمایا تۇتۇلۇب وه اؤلۆر. لئیلی مجنۇنۇ چاغیرتدیریر وه اوْ، حئیوانلارلا بیرلیکده گلیر. حئیوانلار قاراوۇل چکیر وه اوْنلار اوْتاقدا گؤرۆشۆرلر . هر ایکیسی اؤزۆندن گئدیر، اوْنلار دردلشیب یئنیدن آیریلیرلار. پاییز واختی یئتیشیر، لئیلی خستلنیر، آناسینا مجنۇنا دئییلسی سؤزلری وصییّت ائدیب اؤلۆر. زئید احوالاتی بیلیب مجنۇنا خبر گتیریر. مجنۇن سئوگیلیسینین قبری اۆسته گلیب نؤوحه ائدیر وه قبیر اۆستۆنده اؤلۆر. اطرافا توْپلانمیش حئیوانلارین قوْرخۇسۇندان هئچ کیم اوْنلارا یاخینلاشا بیلمیر. بیر ایلدن سوْنرا حئیوانلار داغیلیشیرلار، مجنۇنۇ دا لئیلینین قبرینده دفن ائدیرلر.\nپئرسوْناژلار[دَییشدیر]\nلئیلی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: لئیلی پیوند=https:\/\/az.wikipedia.org\/wiki\/Fayl:G%C9%99nc%C9%99d%C9%99_Leyli_v%C9%99_M%C9%99cnun_heyk%C9%99li.jpg|ساغ|بندانگشتی|253x253پیکسل|گنجده \"لئیلی وه مجنۇن\" هئیکلی نیظامی لئیلی اوْبرازیندا گؤزلّییه محبّتی ترنّۆم ائتمیشدیر. بۇ گؤزلّی‌یین مزمۇۇ وه مۆندریجسی اوْلدۇقجا گئنیشدیر. اوْ، شۆۇر، اخلاق، عنعنه گؤزلّی‌یی، هیات وه یاشاماق گؤزلّی‌ییدیر. مجنۇن شئرلرینده ترنّۆم اوْلۇنان بۇ گؤزلّی‌یی جمییّت ده درک ائتملیدیر وه بۇ گؤزلّیکدن ذؤوق آلماق اۆچۆن اوّلجه پوْئزییانین، سنتین گؤزلّی‌یینی دۇیمالیدیر، حیات حقیقتلرینی بۇ پوْئزییادان اخذ ائتملیدیر.\nنیظامینین تصویرینه گؤره لئیلی نین ساچیندان بنؤوشه قیوریم وئرردی. قؤنچنین عطریندن باج آلاردی، چمن مۆکۆندن خراج ایستیردی. چ. ساسانیان یازیر کی، لئیلی نیظامینین ائستئتیک ایدئالیدیر. اوْ، یارانمیشلارین ان گؤزلیدیر. بۇ روْمانتیک تصویرده لئیلی نین گؤزلّی‌یینین حدّی-حۆدۇدۇ یوْخدۇر. اوْنۇن گؤزلّی‌یینی طبعیتده اوْلان هئچ نه ایله مۆقاییسه ائتمک اوْلماز.\nنیظامی لئیلی نین گؤزلّی‌یینی ایدئال سوییّیه قالدیریر. لئیلی نین گؤزلّی‌یی قارشیسیندا گؤیلر ده، پریلر ده باش اییر، یئر-طبیعت اوْندان اۇتانیر. اوْ. \"کیچیک بیر قمزسی ایله بیر یوْخ، مین کؤنۆل آلیردی.\" لئیلی گؤرکمده \"عرب آیی، کؤنۆل آلماقدا ایسه اجم تۆرکۆ\" ایدی.\nلئیلینین ایدئال گؤزلّی‌یینی اؤزۆنۆن روْمانتیک تخیّۆلۆنده بۇ جۆر جاذیبلی شکیلده تصویر ائدن نیظامی، اؤز قهرمانی اۆچۆن ائینی زاماندا ایدئال ایجتیماعی حیات شرایطی آراییردی. لئیلی بیر ائستئتیک ایدئال کیمی مؤوجۇد تاریخی شرایطین ائستئتیک دۆشۆنجلرینه ضیدّ ایدی. بۇ ضیدّییّت لئیلی نین ائوده دۇستاق ائدیلمسینده، نجیب حیسلرینین جیلوْولانماسیندا، ایختییاراتینین الیندن آلینماسیندا ایانی شکیلده اؤزۆنۆ بۆرۇزه وئریر. لئیلی بۇ محکۇمییّته ائتیراز ائدیر، اؤز شخصی کؤنۆل آرزۇلارینین طلبی ایله آزاد حیات سۆرمک ایستییر.\nمجنون[دَییشدیر]\nاساس مقاله : مجنون پیوند=https:\/\/az.wikipedia.org\/wiki\/Fayl:Leyli_ve_Mecnun.JPG|سول|بندانگشتی|291x291پیکسل|میر سئیید علی — مجنۇن لئیلی نین چادیری قارشیسیندا، ای شاه طهماسیبین خمسه الیازماسینا چکیلمیش مینیاتۆر، ۱۵۳۹–۱۵��۳، تبریز مکتبی، بریتانییا میلّی کیتابخاناسی\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=لئیلی_ایله_مجنون_(نیظامی)&oldid=1545905»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۸ ژوئن ۲۰۲۳، ‏۱۷:۳۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":2310,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":52227.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ سیاست چوخلو ایشلدنلر طرفیندن قبول اوْلونماقدادیر و بۆتون ایشلدنلر اونو رعایت ائتمه‌لیدیر. بۇ سیاستلرده هر دییشیک‌لیک اۆچون اؤنجه اوْنون اۆستونده ایجماع اوْلمالیدیر.\nقیسایول\nوپ:بلوک\nبلوکلاما قایدا‌لاری — بوتون ویکیپئدیا ایستیفادچی‌لری‌نین بیلمه‌لی اولدوق‌لاری اساس قایدا‌لاردان‌دیر.\nبلوکلاما — ایداره‌چی‌لر و بوروکرات‌لار طرفین‌دن هر هانسیسا بیر ویکیپئدیا مقاله‌سی‌نین رئداکته‌سینه و یا ایستیفادچی‌نین فعالیتینه قویولان قاداغا‌دیر.\nایستیفاده‌چی‌نین بلوکلانماسی[دَییشدیر]\nایستیفاده‌چی‌نین بلوکلانماسی دئدیکده ایستیفاده‌چی‌نین قئیدیات یازی‌سی‌نین، آی.پی عونوانی‌نین و یا آی.پی عونوان‌لار دیاپازونونون تئکنیکی بلوکلانماسی نظرده توتولور. آی.پی عونوان‌لار دیاپازونونون تئکنیکی بلوکلانماسی دیگر ایستیفادچی‌لرین ده ایشینه مانع اولارسا، او زامان بلوکلانما لغو ائدیلیر، لاکین رئداکته قاداغاسی قووه‌ده قالیر.\nایستیفاده‌چی‌نی بلوکلایان ایداره‌چی‌نین مقصدی ایلک نؤوبه‌ده واندالیزمین و ویکی‌پئدیایا وورولا‌جاق هر-هانسی ایخلال و زیانین قارشی‌سینی آلماق‌دیر. نظره آلماق لازیم‌دیر کی، بلوکلانما قیصاص یوخ، خبردارلیق و قورویوجو واسیطه‌دیر. ایستیفاده‌چی‌نین بلوکلانماسی ویکی‌پئدیانین و ویکیپ‌ئدیا جمعیتی‌نین نورمال فعالیت گؤسترمه‌سینه قارشی یؤنلمیش حرکتین قارشی‌سینی آلماق‌دیر. بلوکلانما مدتی موختلیف اولا بیلر: 15 دقیقه، 1 ساعت، 6 ساعت، 12 ساعت، 24 ساعت و یا بیر نئچه آی. بعضا ویکی‌پئدیانی قوروماق اوچون ایستیفاده‌چی‌نی مودت‌سیز بلوکلاماق لازیم گلیر.\nایسته‌نیلن ایستیفاده‌چی دیگر ایستیفاده‌چی‌نین داورانیشیندا ویکی‌پئدیا قایدا‌لارینا ضید حال‌لار گؤردوکده، بو باره‌ده ایدارچی‌لری خبردار ائتمه‌لی‌دیر. بونون اوچون او، کند میدانی و یا ایداره‌چیلره موراجیعت صحیفه‌لرینده ایداره‌چی‌لره موراجیعت ائده بیلر. حاقیندا شیکایت اولونموش ایستیفادچی‌نین بلوکلانماسی حاقیندا قراری ایداره‌چی‌لر وئریرلر.\nبعضا ایستیفاده‌چی‌نین بلوکلانماسی مساله‌سی ایداره‌چی‌لر آراسیندا موباحیثه‌یه سبب اولور. بونو نظره آلا‌راق قئیدیات‌دان کئچمیش و ویکی‌پئدیادا معین امه‌گی اولان ایستیفاده‌چی‌نین مودت‌سیز بلوکلانماسی، موطلق خبردارلیق‌دان و موزاکیره‌لردن سونرا اولما‌لی‌دیر. ایستیفاده‌چی‌نین بلوکلانماسی موختلیف سبب‌لردن اولا بیلر. سبب‌لر بلوکلانما سبب‌لری بؤلمه‌سینده گؤستریلمیش‌دیر.\nبلوکلانما سبب‌لری[دَییشدیر]\nایستیفاده‌چی ایستیفاده ائتدیگی بوتون قئیدیات آدلارینی ایستیفاده‌چی صحیفه‌سینده گؤسترمه‌لی‌دیر. ایستیفادچی‌نین ایستیفاده ائتدیگی بیر نئچه گیزلی قئیدیات یازی‌سی‌نین (کوکلا‌لارین) اولدوغو آشکارلانارسا؛\nایستیفاده‌چی سس‌وئرمه‌ده بیر-نئچه قئیدیات آدین‌دان سس وئررسه:\nایستیفاده‌چی ویکی‌پئدیادا اساساً واندالیزمله مشغول اولارسا (مقاله‌ده بوتون متنین سیلینمه‌سی، مقاله‌ده منبع ایله اساسلانمیش متنین سیلینمه‌سی، اعتیبارلی قایناغین و ایستینادلارین سیلینمه‌سی)؛\nایستیفاده‌چی دیگر ایستیفاده‌چی‌لره قارشی کوبود داورانیب اونلاری تحقیر و تهدید ائدرسه؛\nایستیفاده‌چی دیگر ایستیفاده‌چی‌نی محکمه و یا دیگر فیزیکی شخص ایله هده‌له‌ییرسه؛\nایستیفاده‌چی دیگر ایستیفاده‌چی حاقیندا شخصی معلومات‌لاری، اونون راضی‌لیغی اولما‌دان ویکی‌پئدیادا یایارسا (بو قایدا تفتیشچی‌لره عایید دئییل و اونلار ایستدیک‌لری ایستیفاده‌چی حاقیندا موعیَن معلومات‌لاری، تفتیشچی حوقوق‌لارینا اویغون اولا‌راق ویکی‌پئدیادا آچیقلایا بیلرلر)؛\nایستیفاده‌چی ساختاکارلیقلا مشغول اولا‌راق، ویکی‌پئدیادانین نورمال ایشینی پوزارسا.\nبلوکلاما مودتی ایدارچی طرفین‌دن سربست اولا‌راق تعیین ائدیلیر.\nویکی‌پئدیادا تعقیب[دَییشدیر]\nایستیفاده‌چی اؤز حرکتلری ایله دیگر ویکی‌پئدیا ایستیفاده‌چی‌سینه و یا ایستیفاده‌چیلر قروپونا، اونلارا دولت، حوقوق، محکمه اورقان‌لاری و یا فیزیکی شخصلر طرفیندن سیاسی، دینی و یا دیگر تعقیبلره معروض قویماقلا زیان وئرمیش‌دیرسه، او زامان همین ایستیفاده‌چی خبردارلیق ائدیلمه‌دن، مودت‌سیز اولا‌راق ویکی‌پئدیادا بلوکلانیر.\nویکی‌پئدیادا ساختاکارلیق[دَییشدیر]\nویکی‌پئدیادا ساختاکارلیق قبول اولونمور و ساختاکارلیق ائتمیش ایستیفاده‌چی، ساختاکارلیغی ثوبوت اولونارسا تئز بیر زاماندا بلوکلانیر. ویکی‌پئدیادا ساختاکارلیق دئدیکده آشاغیداکی فعالیتلر نظرده توتولور:\nموزاکیره‌لر زامانی باشقا‌لاری‌نین یازی‌لاری‌نین سیلینمه‌سی، دَییشدیریلمه‌سی؛\nایستیفاده‌چی‌نین اؤزونون - آرتیق شرح وئریلمیش یازی‌لاری‌نین معنا‌لاری‌نین دَییشدیریلمه‌سی و گیزلدیلمه‌سی، موختلیف متنلری کئچمیش موزاکیره‌لره داخیل ائتمکله یانلیش فیکیر یارادیلماسی؛\nمقاله‌ده دَییشدیرمه زامانی بیله‌رکدن اعتیبارلی قایناقلارین دَییشدیریلمه‌سی؛\nمقاله‌ده دَییشدیرمه زامانی بیله‌رکدن ساختا قایناقلارین (ایستیفاده‌چی‌نین ایدیعا ائتدیگی فیکیرلرین اصلینده اولمادیغی منبعلر) یازیلماسی؛\nسس‌وئرمه زامانی باشقاسی‌نین عوضینه سس‌وئرمه.\nمؤلیف حوقوقلاری‌نین پوزولماسی و پلاگیات[دَییشدیر]\nویکی‌پئدیایا مؤلیف حوقوقلاری ایله قورونان بیلگی‌نین، فایللارین مؤلیفین ایجازه‌سی اولما‌دان و یا منبع گؤستریلمه‌دن داخیل ائدیلمه‌سی قاداغاندیر. بئله کی، مؤلیف حوقوقلاری‌نین پوزولماسی و پلاگیات گله‌جکده ویکی‌پئدیایا قارشی موختلیف حوقوقی چتینلیکلرین باشلانماسینا سبب اولا بیلر کی، بو دا ویکی‌پئدیانین آدینا خلل گتیره بیلر.\nاگر هر-هانسی متنده مؤلیف حوقوقلاری باخیمیندان موباحیثه یارانمیشدیرسا، ایلک آددیم همین متنین مقاله‌دن چیخاریلماسی اولما‌لیدیر.\nمؤلیف حوقوقلاری‌نین پوزولماسینی آشکار ائتمیش ایسته‌نیلن ایستیفاده‌چی، همین متنی سیلمک ایختیارینا مالیکدیر. خبردارلیقلارا باخمایا‌راق، مؤلیف حوقوقلارینی پوزا‌راق متنلرین ویکی‌پئدیادا یئرلشدیریلمه‌سی ایله مشغول اولان ایستیفاده‌چیلر، لاییحه‌نین موحافیظه ائدیلمه‌سی مقصدی ایله بلوکلانا بیلرلر.\nعدالتلی ایستیفاده (“فایر-اوسئ”) لیسانسی ایله شکیل‌لرین شخصی صحیفه‌لره قویولماسی قاداغاندیر. بونو آشکار ائتمیش ایداره‌چی، شکیلی اؤزو سیلمک و یا بو باره‌ده ایستیفاده‌چی‌یه اونون موزاکیره صحیفه‌سینده خبردارلیق ائتمک حوقوقونا مالیکدیر. اگر خبردارلیقلاردان سونرا دا ایستیفاده‌چی “فایر-اوسئ” لیسانسی ایله شکیللردن ایستیفاده‌یه داوام ائدرسه، بو زامان او بلوکلانا بیلر. دیگر طرفدن، ایداره‌چی شکیلی ایستیفاده‌چی صحیفه‌سیندن سیله‌رک، صحیفه‌نی موعیَن مودته دَییشدیرمه‌لر قاباغیندا موحافیظه ائده بیلر.\nایستیفاده‌چیلرین آدلاری[دَییشدیر]\nویکی‌پئدیادا قئیدیاتدان کئچرکن ایستیفاده‌چی اؤزونه پروکاسیا مقصدیله، تحقیرائدیجی و یا ادبسیز آد سئچمیشدیرسه، او زامان او، ایداره‌چی طرفیندن بلوکلانا بیلر. همین ایستیفاده‌چیلرین شخصی و موزاکیره صحیفه‌لرینه خبردارلیق شابلونو قویولور.\nیئنی ایستیفاده‌چیلرین آدلاری، آرتیق ویکی‌پئدیادا فعالیت گؤسترن ایستیفاده‌چیلرین آدلارینا چوخ بنزدیکده ده قئیدیات یازیلاری ایداره‌چیلر طرفین‌دن بلوکلانمایا معروض قالیرلار.\nاورتاق ایستیفاده‌چی آدلاری[دَییشدیر]\nاورتاق ایستیفاده‌چی آدلارینا ویکی‌پئدیادا ایجازه وئریلمیر. اونلار آشکارا چیخاریلان کیمی، درحال و مودت‌سیز بلوکلانیرلار. اورتاق ایستیفاده‌چی آدی دئدیکده، عینی آدین بیر نئچه نفر طرفیندن ایستیفاده‌سی نظرده توتولور. اورتاق ایستیفاده‌چی آدلارینا ویکی‌پئدیادا احتیاج یوخدور. بئله کی، قئیدیاتدان کئچمه‌یَن آنونیم ایستیفاده‌چیلرده مقاله‌لرین رئداکته‌سینده ایشتیراک ائده بیلرلر. دیگر طرفدن ویکی‌پئدیادا قئیدیاتدان کئچمک چوخ آساندیر و ایستیفاده‌چی قئیدیات زامانی گؤستردیگی الکترون عونوانینی گیزله‌ده بیلر.\nآدی و رمزی اینترنتده یئرلشدیریلمیش هر هانسی ایستیفاده‌چی آدی دا \"اورتاق ایستیفاده‌چی آدی\" حساب اولونور و بئله حال آشکار اولونموش‌دورسا، ایداره‌چی‌نین همین ایستیفاده چی آدینی بلوکلاماق ایختیاری واردیر.\nاتک‌یازی[دَییشدیر]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ویکی‌پدیا:بلوکلاما&oldid=1551117»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nویکی‌پدیا سیاستلری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۸ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۲:۲۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1548,"character_repetition_ratio":0.103,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.175,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":216672.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ناظیم حکمتین چیخیشینی اؤزوندن اؤنجه‌کی بیر تورک شاعیرینه باغلاماق اولدوقجا چتین‌دیر. حال بو‌کی چاغداشی «نجیب فاضیل»-ه بیر یئرده «یونوس امره»نی، بیر یئرده ده «سلیمان نظیف»ی‌کؤک اولاراق قبول ائتمک مومکوندور. حتا نجیب فاضیلی «نفعی»یه بئله گؤتوره بیله‌ریک. بیر آز زورلایاراق ناظیم حکمت اوچون سؤیله��سک «پیر سلطان آبدال»ی سؤیله‌یه‌جه‌ییک بودا چوخ ضعیف، حتا بلکه ده یانیلدیجی اولاجاق. اونون شعری تورک صنعتی ایچینده یئنی بیر گیریشیم گتیریرکن یئنی بیر بیچیمی ده گؤستریر.\nناظیم حکمت داها چوخ ۱۹۱۷ انقلابی‌نین همان اؤنجه‌سینده مشهور اولموش‌روس شاعیرلری‌نین، اؤزه‌للیکله مایاکوفسکی‌نین ائتکی‌لری وار. بو آنجاق بو ائتکی خارجی بیر ائتکی‌دیر. بعضی شعرلری‌نین بیچیمی ایله، عومومی پلانلاریلا ایلگیلی‌دیر. شعر دوروملاری‌نین ایچه‌ریسینده ایکی شاعیر قطعی اولاراق آیریلیرلار. مایاکوفسکی‌نین شاللاقلایان بیر دیلی،‌کلمه‌لری تاختا‌رف‌لردن تئز-تئز چکن گئومئتریک[هندسی] بیر چالیشماسی واردیر. ناظیم حکمت ده ایسه یوموشاقلیق حاکیم‌دیر. بوتون گؤزه‌ل شعرلرینده بؤیله‌دیر. مایاکوفسکی ده دویارلیق چوخ آزدیر. ذکادا عقلین بویوروغو آلتیندادیر. ناظیم حکمت ایسه آشاغی پلاندا بیر دویغو شاعیری‌دیر یئنه ده. منجه مایاکوفسکی‌نین اوندا‌کی ائتکیسینی بو باخیمدان آرتیق بؤیوتمه‌مه‌لی. شعرینده مایاکوفسکی‌یه بیر حئیرانلیغی واردیر او قده‌ر. هله‌روسیایا دؤنوشو یازدیغی بیر نوع شعردن سونرا دورومونون یاخشیجا ده‌ییشیدییی گؤرولمور. ناظیم حکمت،‌روس شاعیرلریندن ائتکی‌لنمیشدیر، آمما ائتکی‌لندییی حیصه‌لرده‌روس شاعیرلریندن چوخ دوغو (شرقی) آوروپا اؤلکه‌لری شاعیرلری‌نین، سؤز گلیمی «نئزوال»-ین هاواسینی داشییر. یالنیز نئزوال، اسلاو شاعیرلریله فرانسیز شاعیرلری آراسیندا‌دیر. ناظیم حکمت دئییل.\nناظیم حکمتین أن بؤیوک اؤزه‌للییی دیلده گؤرولور. بؤیوک بیر تورکجه یوروشو واردیر. استانبول‌لهجه‌سی‌نین دادینی چیخاریر، داها چوخ یئرلی شرقی‌لرده‌کی دویارلیقدان حرکت ائده‌ر. شعره خالق شاعیرلری‌نین تکامولو دئیه بیله‌جه‌ییمیز بیر شکیلده یاخینلاشدیغی حالدا، یئرلی ماهنی‌لاردان چوخ شرقی‌لره یاخیندیر. ناظیم حکمتی اؤز نسلی‌نین دوروملاری ایچینده دوشونوروکسه ایشلتدییی دیل یوروشونو چوخ اؤنمسه‌مه‌میز گره‌کدیر. هرچند فاروق نافیذله، یوسوف ضیا اورتاچ لا، ائنیس بئهیچ قورو اوره‌ک‌له، فاضیل احمدآیقاچ لا، دانیشیلان تورکجه ده بعضی امکانلار تجروبه ائدیلمیشدیر، آمما بو شاعیرلرین هامیسی دا آز دانیشان آداملاردیلار. هئجانین قلیب‌لرینی قزئت بولماجاسی‌کیمی دولدورما قایغیسی شعرین تمل و اصیل قایغیسیندان اوستوندور اونلاردا. ‌کند شیوه‌سیله یا دا بوغازیچی( تنگه) ساحیل‌لرینده اوتورانلارین آغزیلا‌راحات بیر شئی‌لر سؤیله‌مکدن باشقا تاماهی یوخدور. ناظیم حکمت ایسه تورکجه‌نین أن حرارتلی امکانلاری ایچینده بؤیوک بیر چتین تجروبه‌سینه گیرمیشدیر. طبیعی‌کی بونو، اونون بوتون شعرلری اوچون سؤیله‌مک چتین‌دیر. سربست یازییا ایلک‌کئچدییی‌سیرالاردا چوخ پلتک و توتوق حتا ذوقسیزدیر. قیسا و اوزون مصراعلار آراسیندا قافیه‌لرله، زوراکی سسلرله بیر‌ریتم قورما أییلمه‌سینده‌دیر. مایاکوفسکی قافیه‌نین شعرده تمل‌لی بیر بیچیم عنصرو اولدوغونا اینانیردی. قافیه‌سیز شعرین توپال حالا گله‌جه‌یینی سویته‌ییردی. سانکی بو گؤروش ناظیم حکمتین ایلک شعرلری اوچون ده دوغرودور. ایلک دؤنم‌لرینده توتارلی، ایچدن بیر دیل باغلانتیسیندان محروم اولدوغونو گؤروروک. هئجادان سربست نظمه یئنی‌کئچن بیر منظومه‌چی‌نین گره‌کسیز‌ریتم چیرپینیشلاری ایچینده‌دیر. آمما بیرده داها سونراکی شعرلرینه باخایین، نئجه دورولدوغونو، شرقی‌لری نئجه ایسیتدیینی، دانیشیق دیلینی نئجه انکشاف ائتدیردیینی گؤره‌جه‌ییک. ناظیم حکمتین سونرادان اولاشدیغی دیل بیه‌نیلمه‌سی بوگون ده بیزی ائتکی‌له‌یه‌جک، جوشدوراجاق قده‌ر بیر زنگینلیک‌دیر. من اونون بؤیوکلویونو شعرده ائتدییی باشقا یوروشلره دئییل، داها چوخ دیل جاذیبه‌سینه باغلاییرام. تعصبلی، چوخ حرارتلی بیر شعر دیلی یاراتمیشدیر. یونتامسیز، قالین قالین آمما دولو دولو بیر شعر دیلی یاراتمیشدیر. بوسبوتون ایفاده‌یه باغلی بیر شعردیر ناظیم حکمتین شعری. بونونلا بیرلیکده ایفاده‌نین گتیردیکلری دیشاریندا دا شعرین آلانینی یاخشیجا گئنیشلتدییی گؤرونور. عینی نسیل و داها اؤنجه‌کی نسیل شاعیرلری‌نین شعرین‌کیچیک و آلتون بیر دوزه‌نی واردیر؛‌کلمه چاغیریشیملاری (تداعی معانی) بللی بیر موازنه‌نی گؤزه‌تله‌یردی؛ یا مطلق ده‌یرلرین چئوره‌سینده، فیرلانار یا دا‌کیچیک شئی‌لری آنلاداردی. طبیعی بو آرادا قافیه‌نین و وزنین چوخ چتین و سرت یاساسینا دا اویولوردو. ناظیم حکمت تفرعاتلاردا‌کی موازنه‌نی‌ییخمیشدیر. بو یالنیز سربست وزنه‌کئچیشیندن اؤترو دئییلدیر. شعره باشلانیشی او شکیلده‌دیر. هئجا ایله ده یازسایدی ائله حرکت ائده‌جکدی. بوردان بو گئرچه‌یی چیخارا بیله‌ریک: ناظیم حکمتین سربست ایفاده‌یه‌کئچیشی بوسبوتون اؤز شعر باشلانیشی‌نین بیر سونوجودور. اؤز شعر دیالئکتی‌لیی‌نین یاراتدیغی بیر قاتی‌دیر. تورک شعری‌ دیرچلمک‌له ایلک اولاراق ناظیم حکمتین مصراعلاریندا سربست بیر ایفاده‌نین گره‌ک‌لیینی یا دا زورلوغونو دویموشدور. بونونلا شعریمیزده‌کی یئنی‌لییی ناظیم حکمته باغلادیغیم،‌ کؤکده اونو تاپدیغیم آنلاشیلماسین. اصیل یئنی‌لیک، و ماهیت‌جه اصیل ده‌ییشیک‌لیک غریبه حرکتی ایله باشلاییر. ناظیم حکمت بیر جارچی‌دیر. گتیردییی یئنی پاریلتی‌یا قارشی یئنه ده اسکی شعرین چئوره‌سینده فیرلانار. اؤز شعرینده‌کی یئنی عنصرلرین اؤنمینی سانکی قاورامامیشدیر. ‌کفایت قده‌ر بیر یؤنو واردیر. دیلده یاراتدیغی و ائروتیک دئیه بیله‌جه‌ییمیز ایفاده‌نین دادینا اؤیله دالمیشدیرکی داها یئنی بیر شعرین یؤره‌لرینده دولاشماغی عاغلینا گتیرمه‌مکده‌دیر. اؤز دولغونلوغو اؤزونه یئتمکده‌دیر. شعرلری‌نین چوخوندا ایفاده‌نین بوتون عینی شئی‌یه دؤنوشدویونو ده بللندیره‌ردیم. دسته دسته دونموش بیر ایفاده دئیه بیله‌ریک بونا. ایلک چاغلارین شاعیرلری‌ کیمی هر شئیی عینی‌ریتم و بیچیم ایچینده سؤیله‌میشدیر. سانکی آیری شعرلر قارشیسیندا دئییل، عینی شعرین بیر چوخ پارچالاری قارشیسیندا‌ کیمی‌ایک. گرچی «یئنی شعرلر» آدیلا یاییملانان‌کیتابینداکی « سامان ساریسی» آدلی اوزون شعرده اولدوغو‌ کیمی، باشقا ایفاده امکانلاری آرادیغینا شاهید اولوروق، بعضن، آمما ذاتا اوندا اصیل اولان تک، حتا بیر دوزومه بیر ایفاده‌دیر. بونلار ناظیم حکمت ده بعضن بیر قصور اولاراق گؤروندویو‌ کیمی بعضن ده اؤزونه مخصوصلوغونو مئیدانا گتیرمیشدیر اونون.\nبوتون بونلارا قارشی ناظیم حکمت شعریمیزه یئنی بیر چیخیش نوقطه‌سی، یئنی بیر زنگین‌لیک قاتمیشدیر. «انسان منظره‌لری»-نده‌کی چیخیش یوللار و گؤرونتو پاریلتی‌لاری تنظیمات آیدینی‌نین فیکرینی قاریشدیراراق، وصف ده یئنی ده‌ییشیک شعر قایناغی ایله دولودور. یالنیز یوخاریدا سؤیله‌دییم‌ کیمی ناظیم حکمتین شعر سورولاری اوزه‌رینه آرتیق دوشونمه‌دیی آنلاشیلیر.\nتورکیه‌دن آیریلانا قده‌ر دونیا شعرینی یاخشی ایزله‌دییندن شوبهه‌لییم. بو باخیمدان اونون سون یوز ایل دونیا شعری‌نین اؤنجه مئیل‌لرینی اؤنجه اؤزونده بیرلشدیره‌رک سونرا‌ کئچدیی فیکرینه قاتیلماییرام. سئوگی‌نین سؤیلتدییی آشیری و گئرچک‌له ایلگی‌سیز سؤزلر اولاراق قارشیلاییرام بونلاری. ناظیم حکمت داها چوخ‌ روس فوتوریست‌لری‌نین بیچیم چالیشمالاریندان یارارلانمیشدیر. تورکیه دن چیخدیقدان سونرا یازدیقلاریندا ایسه غرب شعری‌نین، اؤزه للیک‌له فرانسیز شعری‌نین دادلارینا یئریئر قاپیلدیغی آنلاشیلیر. یئنه ده فرانسیز شعرینده ۱۹۱۸- ۱۹۰۰ ایل‌لری آراسیندا چیخان و دونیا شعری‌نین ‌دیرچه‌لیشینده أن بؤیوک ده‌ییشیم‌لردن، قاتلاردان بیری اولان یئنی ‌روحون ایشیلتی‌لارینی تاپا بیلمه‌ریک اونون یازیلاریندا.\n«تریستان تزار»ا اون « لورکا »یا بنزه‌دیر. خالق صنعت‌لریندن یارارلانمالاری گره‌کلییی ایله ده اولسا بو بنزه‌تمه‌نی دوغرو بیلمه‌ییرم. ناظیم حکمت شعری‌نین قورولوشو ایله اولسون، انسانا و طبیعته دادانمالاری ایله اولسون، فردی قاوراییش و سئچیمی ایله اولسون لورکا دان یاخشیجا آیریلماقدادیر. لورکا، فردی بیر تراژیک ایچینده قاوراییر؛ گؤرونتولری اوزاق چاغریشیملاردان یا دا گئرچه‌یین درین‌لریندن ‌کئچیره‌رک گتیریر. بیر درجه آشاغی دئییمله، ظن ائدیلمه بیر یوخودا گزمه‌سی (ساییقلاماق) صاندیغی واردیر اوندا. ناظیم حکمت ایسه فردی، اجتماعی چرچیوه‌سینده یاخالاماق ایسته‌ییر؛ » وئریته »‌یه سورغولار یاغدیران لورکایا قارشیلیق او‌رئالیته‌نین دولایلاریندا دولاشماقدادیر. دیگر شرط‌لر عینی قالدیغیندا، ناظیم حکمت « پابلو نرودا » یا داها یاخیندیر. پابلو نرودانین جغرافیا اوزه‌رینده قوردوغو‌جهانشمول‌لوغو او پلانسیز بیر موازنه ده قوتارماغا چالیشیر. بو پلانسیزلیق ناظیم حکمته بعضی یئرلرده داها ‌راحات بیر حرکت ائتمه امکانی دا وئرمیشدیر. نرودانین شعری اجتماعی چئوره ده اقتصادی تمل آلیر، انسانین آلین یازیسی ساواشی اجتماعی بیر ساواشدیر اوندا. شعری تام آنلاماقلا مارکسیست بیر پلان ایچینده ‌دیرچه‌لیر. تاپدیغی گؤرونتولر موضوعلارینا اویغون اوصول‌لار مئیدانا گتیریر. حال بو‌کی مارکسیست پلاندا گؤرونن بیر چوخ شاعیر بونون عؤهده‌سیندن گله بیلمه‌میشدیر.\nناظیم حکمتین شعری‌نین تاریخی مادده‌چی‌لیک (ماتریلیسم تاریخی) قارشیسینداکی دورومو نه‌دیر عجبا؟ مارکسیست عنصرو، شعرینده نئجه بیچیمله‌نیر؟ منجه اونون شعری اوچون « ماتریالیست‌دیر» دئیه قاوراییب آتماق، ایشی ساده توتماق‌دیر. تمل ده بیر دویغو آدامی‌دیر ناظیم حکمت. اؤزو ایله حئسابلاشماغا جسارت ائتمه‌سینه، عثمانلی دویارلیغینی پارچالاماغا چالیشماسینا قارشی یونه‌ده او دویارلیغین چرچیوه‌سینده‌دیر. شعرینده ماتریالیست اولماق اوچون انسان – طبیعت ایلیشکی‌لری‌نین حیماسه‌سینی یازماق یئتمز. انسانین انسانلا ایلیشکی‌لرینده، مارکسیست بیر یؤن یاخالاماق لازیم‌دیر. مارکسیزم، انسانین تکامولونو اجتماعی ایلیشکی‌لرین بوتونونه برابردیر. ناظیم حکمتین شعرینده مارکسیسزم و تاریخ ماتریالیزم سویه‌سینده، پولئتیک��لر اویونجاق حالیندادیر. ماتریالیزمه یاخشیجا دایانماق ایسته دییی حالدا مصراعلاری‌نین قورولوشوندا دا، ماهیتینده ده آییریجی اؤزه‌للیک ماتریالیزم دئییلدیر. اوندا ماتریالیزم دن و مارکسیزم ده چوخ ماتریالیست و مارکسیست قایناقلاردان سؤز ائتمک داها اویغون اولور. بونونلا بیرلیکده شعریمیز ده ایلک تاریخی ماتریالیست ده ایلک مارکسیست ده اودور.\nناظیم حکمتین اؤزونه مخصوص جاذیبه‌سینده داشیدیغی بعضی اؤزه‌للیک‌لر اونون ساده‌جه ماتریالیست تانینماسیلا سونوجلانمیش، ماتریالیزمه قارشی اولان اؤزه‌للیک‌لری اونودولموشدور. بیر‌کره مطلق ده‌یرلر (اؤلوم، تانری، یالنیزلیق و . . . ) یوخدور اوندا. حال بو‌ کی اؤزوندن اؤنجه‌کی شاعیرلرده ده چاغداشی اولان شاعیرلرده ده اساس موضوعلار هامیسی بو ده‌یرلرله اؤلچولوردو. باشقا یؤندن ناظیم حکمت‌جهانشمول‌لوغا سایریشیان ایلک شاعیردی. بو ایکی اؤزه‌للیک اونون ماتریالیست ساییلماسی اوچون یئتمیشدیر. بونلار بیرده سوسیالیست اولدوغونودا علاوه ائدیرم.\nحال بو‌کی سؤز گلیمی «‌روباعی‌لر» ده‌ کی ایلکین تناسخ حئکایه‌سی‌نین یؤره‌لرینده دولانان توتوم تاریخی ماتریالیزم اوچون یئتمه‌دییی‌ کیمی، «ماوی گؤزلو دئو »‌کیمی شعرلری ماتریالیست یا دا‌کی مارکسیست بیر دونیا گؤروشو ایله باغداشدیرمانین دا امکانی یوخدور. «‌روباعی‌لر» ده ماتریالیزم بیر دوکتورین ( تئز، فیکیر) اولاراق تمله‌ سیزدیریلماق ایسته‌نیر. آمما باجارا بیلمیر. «گویللئویچ» -ین « قایالار» شعرینده ده بئله بیر ایستک واردیر. آمما عؤهده‌سیندن گلمیشدیر او. منجه ناظیم حکمتین مارکسیزمی شعرینده داها چوخ‌سیاسی بیر سوییه اولاراق قالمیشدیر. بئینینده مارکسیزمی بسله‌بیله‌جک ایشیلتیلی بیر جؤوهر( ماهیت) میستیک دئیه بیله‌جه‌ییمیز ایکینجی بیر ماهیت‌له بیرلشه‌رک شعرسل بیر آغینتی مئیدانا گتیرمیشدیر. ناظیم حکمتین بو اؤزه للییی اؤزوندن سونراکی شاعیرلری و سوسیالیست آیدی‌لاری یانلیش یولدا ائتکیله‌میشدیر. اوزون مدت علوی علوی ( شیعه ) شاعیرلرین شعرلرینی میتلشدیرمیشلر( اوسطوره) ، اونلارا پارودی‌لر( تقلیدچی) اتهامی وورموشدولار؛ بیر آز تعجبلودور، آمما چوخ دفه میستیسیزم‌دن ماتریالیست و مارکسیست دادلار، حتا اوصول‌لار چیخارماغا چالیشمیشدیلار. حال بو‌کی بو ایکیلی یؤنو ناظیم حکمتین ترقی دوروملارینا باغلاماق لازیم‌دیر. اوشاقلیغینی چئوره‌له‌ین اؤزونه ایلک شعر دادینی وئرن دوروملار، اؤزونه قده‌ر ترسینی ایسترسه ایسته‌سین، ناظیم حکمتین پیسخولوژی‌سینده یئر ائتمیشدیر. سونرا بودا وار: ناظیم حکمت نه اولسا یئنه ده اسکی دویارلیغین ایچینده حرکت ائدیردی. اسکی شعرین بعضی ده‌یرلرینه باغلی ایدی. بونا گؤره شعری ایله حیات گؤروشو آراسیندا بیر آرا (فاصیله) قالمیشدیر.\nمحمد قاپلان «شعر تحلیل‌لری » آدلی ‌کیتابی‌نین ایکینجی جیلدینده ناظیم حکمتی اینجه‌لرکن « ماکینالاشماق» آدلی شعرینی اله آلمیش، او شعرله آچیقلاماغا گیرمیش اونو. یوخاریدا سؤیله‌دییم‌ کیمی، ناظیم حکمت ایلک ماتریالیست شاعیریمیزدیر، آنجاق اونون تام آنلامی ایله ماتریالیست اولمایان ، ایسته‌سه ده اولمایان بیر طرفی واردیر. اونون اوچون ناظیم حکمتی ساده‌جه ماتریالیست آچی دان اله آلماق آچیقلاماسی دوغرو بیر سونوجا گتیریب چیخارمایاجاقدیر. ناظیم حکمتین شعرینده آی��یجی اؤزه‌للیک ماتریالیزم دئییلدیر. سؤز گلیمی اورهان ولی و ملیح جئودت اوندان چوخ داها ماتریالیست‌دیرلر. سونرا «ماکینالاشماق» شعری ناظیم حکمتین أن پیس شعرلریندن بیری‌دیر. اؤزوندن چوخ مایاکوفسکینی آندیریر. ناظیم حکمتی بو شعری قایناق اولاراق آلیب آچیقلامایاجاغیمیز فیکرینده‌یم. اوندا اولان أن اؤنملی شئی «ماکینالاشماق» شعرینده اولمایاندیر؛ ایفاده گؤزه‌للیی‌دیر، دیل‌دیر، اسکی دویارلیغی‌سیلکه‌مه‌سیدیر؛ ایفاده‌نین سؤیله نن حئکایه‌نی اؤز حرکتینه چکیب گتیره ن دیالئکتی‌دیر. ناظیم حکمت ده مکانیک یانلار واردیر، حتا لاپ چوخدور، آمما شعرینی اصیل قورتاران عنصر چوخ چاغریشیملی بیر دیله، اورقانیک بیر ایفاده‌یه دایانیر.\nاؤزوندن سونرا گلن شاعیرلر اوزه‌رینده‌کی ائتکی‌لری موضوعسوندا بیر ایکی یازی یازیلدی. محمد قاپلانا گؤره: «بعضی‌لری‌نین ایره‌لی سوردوک‌لری‌کیمی ناظیم، تورک شعرینه آرتیق مؤثر اولموش دئییلدیر». اوختای ‌رفعت ده اؤز نسلی اوزه‌رینده بیر ائتکیسی اولمادیغینی بللندیردی. اوختای‌رفعت داها ایره‌لی گئده‌رک اصیل ناظیم حکمتی، اؤزلری‌نین تأثیری آلتیندا اولدوغونو سؤیله‌دی. گئرچکدن ده ناظیم حکمتین اؤز چاغیندا‌کی شاعیرلر اوزه‌رینده ده داها سونرا گلن‌لر اوزه‌رینده ده آرتیق ائتکیسی اولمامیشدیر. نه وار‌کی بورادا بیر آز دورماق لازیم‌دیر. تورک شعری ۱۹۴۰ ایللرینده اؤزونو چوخ بؤیوک بیر پلاندا یئنی‌له‌دی، بیچیمی، منطقی، دوغرولاری بؤیوک ده‌ییشمه اوغرادی؛ یئنی شاعیرلر او یئنی‌لیین، او ده‌ییشیمین اورتاسیندا‌ دیرچلدیلر داها چوخ. یئنه ده ناظیم حکمتین ایفاده‌سیندن چوخ یارارلاندیقلاری بللی اولور. اوختای‌رفعته، ملیح جئودته بعضی دئییم‌لری ایشلتمه سئوگیسی‌نین ناظیم حکمت‌دن ‌کئچدیینی سؤیله‌یه بیله‌ریک. هله بو شاعیرلرین شعر چئویرمه‌لرینده ایشلتدییی دیل اوچون بو سؤزومه آشیری بیر جسارت قازانا بیلر. اوختای‌رفعتین ایکینجی سؤیله‌دیینه تام اولاراق قاتیلماغا امکان یوخ. ناظیم حکمت ده اونلارین ائتکیسینی گؤره بیلمه‌ییرم.\nایندی‌لرده ناظیم حکمتی ده‌یرلندیرن ایکی آشیری سرحد بللندیرمک اولار:‌کیمی یازیچی اونو دونیانین أن بؤیوک شاعیرلری‌ سیراسینا قویارکن‌ کیمی یازیچی دا ساده‌جه‌ سیاسی بیر بیلدیری‌نین (اعلانیه، بیانیه) داشییجی اولاراق گؤرمک ایسته‌ییر. یا پرستش ائدیلیر یا دا‌کیچیلیر. شوبهه‌سیز بو ایکی طرفین ایکیسی ده دوغرو دئییل. ایکیسی ده‌ سیاسی بیر حالدان چیخیر. هله سوسیالیزمه قارشی اولانلار ناظیم حکمتین اوستونو جیزارکن ایره‌لی سوردویو دلیل‌لر بوتونو ایله غیر شعر و چوخ ایلندیریجی شئی‌لردیر. بونونلا بیرلیکده ناظیم حکمتی پرستش ائدیله‌جک بیر شاعیر گؤرمه‌یی ایسته مک ده، سانیرام اؤنجه گئرچک‌لیک آچیسیندان، اونون خاطیره‌سینه خائن‌لیک ائتمک اولاجاقدیر. ناظیم حکمتین شعرینی سئویریکسه، ایلکین اونو تانیماغا، تورک شعری و دونیا شعری ایچینده‌کی گئرچک یئرینه اوتورتماغا چالیشمالییق.\nاصیل بیر شاعیر ناظیم حکمت. بو گونه قده‌ر اریمه دن گلمیش بیر شاعیر. ساغلیغین گونشه شرقیسی دئییرم اونا. « دادال» -ین آسلان شرقیسی. اوره‌یین و جسارتین آسلان شرقیسی. هر گنج شاعیرین اوندان اؤیره نه‌جه‌یی وار.\n«‌ر. گارودو» نون پیکاسو اوچون ایشلتدییی سؤزو من ده اونون اوچون سؤیله‌یه‌ج�� یم : تورک شعری‌نین N ویتامینی. اوخودوقجا اوزوموزه ‌رنگ گلیر.","num_words":3184,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":269202.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آمریکا بیرلشمیش ایالتلری (اینگیلیسجه: United States of America (USA))، یوخسا بیرلشمیش ایالتلر (اینگیلیسجه: United States (US)) و یا ساده‌جه آمریکا (اینگیلیسجه: America) — قوزئی آمریکا دا بیر اؤلکه و دؤولتدیر. سینیرلارینی قوزئیده کانادا، گونئیده مکزیک ایله (قوزئی آمریکا حیّصه‌سینده آلاسکا تکجه کانادا ایله) بؤلوشور. آمریکا فدراتیو جومهوریّدیر. آمریکاآنایاساسی ۱۷۸۷-نجی ایلده قبول ائدیلمیش‌دیر (۱۷۸۹-نجو ایلدن قوه‌ده‌دیر). اساسی قانوناً بوگونه قدر ۲۶ دَییشیکلیک ائدیلمیشدیر، اونلاردان ۱۰-او ۱۷۸۹-نجو ایلده حوقوق‌لار حاقیندا بیلل آدی ایله قبول اولونموشدور. عالی قانون‌وئریجی حاکیمیت اورقانی اولان آبش کونقره‌سی سئنادان و نوماینده‌لر پالاتاسین‌دان عیبارتدیر. محکمه سیستمی فدرال و یئرلی محکمه‌لردن تشکیل ائدیلیب.\nآمریکا بیرلشمیش ایالت‌لری\nUnited States of America\nآمریکا\nمیلی شوعار: تانریا اینانیریق. (رسمی)\nبیر چوخدان (سنتی)\nمیلی هیمن: اولدوزلی بایراق\nموقعیت آمریکا\nباشکند واشینقتن، دی سی\nرسمی دیل\nاینگیلیسجه\nحوکومت نوعو\nفدرال مشروطه جومهوریتی\nحاکیملر آدی\n• جومهور باشقانی\n• باشقان یاردیمچی‌سی\n• رئیس مجلس نمایندگان\n• قاضی ارشد\nجو بایدن (د)\nکامالا هاریس (د)\nنانسی پلوسی (د)\nجان رابرتس (ج)\nساحه\n- ساحه ۹٬۸۳۳٬۵۱۷کیلومتر مربع (۳-انجی)\nجمعیت\n- جمعیت تخمینی (۲۰۱۰) ۳۰۹٬۳۴۹٬۶۸۹ نفر (۲۰۱۰)\n۳۲۳٬۶۲۵٬۷۶۲ نفر (تخمین ایلی ۲۰۱۶)\n- جمعیت سیخلیغی ۳۵\/km\n(۱۸۰)\nعومومی یوردایچی محصول (تخمین ۲۰۱۶)\n- مجموع ۱۸٬۵۵۸ تریلیون دولار (ایکینجی)\n- آدام‌باشینا ۵۷٬۲۲۰ دولار (۱۰-انجو)\nجینی (۲۰۱۳) ۴۰\/۸[۱]\nاینسان گلیشمه ایندکسی (۲۰۱۴) ۰٫۹۱۵ (۸-اینجی)\nپول بیریمی\nدولار ($) (USD)\nCEST\nسوروجولوک سمتی\nسول\nاینترنت دومینی\n.us .gov .edu .mil .um\nبرق\n- ولتاژ ۱۱۰ ولت\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخ\n۲ ایالتلر\n۳ گؤرونتولر\n۴ قایناقلار\nتاریخ دَییشدیر\nآوروپا کولونیستلری قوزئی آمریکا قاره‌سینه گلنه‌دک (۱۶نجی عصر) آمریکانین ایندیکی اراضی‌سینده قیزیل دریلر و اسکیمولار یاشاییردی. ۱۶۰۷-نجی ایلده اینگیلیسلر ایندیکی ویرجینیا ایالتی‌نین اراضیسینده ایلک دایمی مسکن سالدیلار. اوجوز زنجی امه‌ای ۱۷–۱۸ عصرلرده جنوب ایالتلری‌نین پلانتاسیا تصرروفاتینین اینکیشافیندا موهوم رول اوینادی. کاپیتالیزمین اینکیشافی ایله قاباقجیل ایدئولوژی اؤزونه یول آچیردی (توماس جفرسون، بئنجامین فرانکلین). قوزئی آمریکادا اینگیلیسین حؤکمرانلیغینا سون قویموش ایستیقلالیت موحاریبه‌سی (۱۷۷۵–۸۳) گئدیشینده آبش-دا آبش ایستیقلالیت بیان‌نامه‌سی قبول ائدیلمیشدیر (۱۷۷۶ ایل یولون ۴-ده). یورکتاون یاخینلیغیندا ووروشمادان (۱۷۸۱) سونرا اینگیلیس ایجماعلار پالاتاسی موحاریبه‌نین داوام ائتمه‌سی علئیهینه سس وئردی و حوکومتی صولح باغلاماغا وکیل ائتدی. ۱۷۸۱ ایلده خاریجی ایشلر، مالیه و حرب دپارتامنتلری یاراندی. همین ایلده مالیه دپارتامنتی باشچیسی روبرت مورریس پول بوراخیلیشی اۆچون قوزئی آمریکا بانکی کونقره لیسانسینی وئردی. ۱۷۸۷ ایلده قبول ائدیلمیش یئنی آنایاسا آبش-ای فدرال دؤولت کیمی رسمیلشدیردی. ۱۷۸۹ ایلده ایلک پرزیدنتی جورج واشینگتن سئچیلمیش‌دیر. ۱۷۸۹–۹۱-جی ایللرده ایلک سیاسی پارتیاسی - فئدئرالیستلر و رئسپوبلیکاچیلار مئیدانا گلدی (۱۸۲۸ ایلده فئدئرالیستلر آدینی دئموکرات پارتیاسیا دَ‌ییشدیلر). ۱۷۹۱ ایلده میلّی بانک یارادیلدی. میلتلرآراسی مئیداندا اؤز مؤوقعینی مؤحکملتمه‌یه‌سی گؤسترن آمریکا ۱۸۰۸–۰۹ ایل‌لرده روسیه ایله دیپلوماتیک موناسیبتلری باغلاندی. اینگیلیس-آمریکا موحاریبه‌سی (۱۸۱۲–۱۴) آبش-این موستقیل‌لیگینی موحکم‌لندیردی. ۱۹ عصرین اول‌لرینده آبش-این اراضیسی خئیلی گئنیشلندی. ۱۹ عصرین سونون‌دان جنوب کارولینا و جورجیا دان میسیسیپی، آلاباما، لوئیزیانا و آرکانزاسا کیمی گئنیشلنمیش پامبیقچیلیق اینکیشاف ائتمه‌یه باشلادی. ۱۸۰۳ ایلده آبش حکومتی لوئیزیانانی فرانسهدن ساتین آلمیشدی، ۱۸۱۹ ایلده ایسپانیا غربی و شرقی فلوریدانی آمریکایا گذشته گئتمه‌یه مجبور اولدو. ۱۸۷۶ ایلده روسیه‌دن آلاسکانی و آلئوت آدالارینی ساتین آلدی. ۱۹ عصرین ۳۰-نجو ایللرین اولینده آمریکادا آبولیسیونیزم حرکاتی گئنیشلندی. لاکین جنوب قولدارلارلیق اوستانلری شیمال جمعیتی آراسینداکی ضدیت‌لری کسکینلشدیردی. ۱۸۶۰ ایل دسامبرین ۲۰-ده گونئی کارولینا فئدئرال کونستیتوسیاسین اؤز راتیفیکاسیاسینی پوزموش، شیتات‌لار اتفاقین‌دان چیخدی. فئوریهین ۷-ده آمریکا کونفدراتیو اوستانلری‌نین مووقتی آنایاساسی قبول ائدیلمیشدیر. بۇ آبش-دا وطنداش موحاریبه‌سی (۱۸۶۱–۶۵) ایله نتیجه‌لندی. بۇ دؤورده پرزیدنت آبراهام لینکولن کؤله‌لرین فدرال سویه‌ده آزاد ائتمه‌سی حاقیندا بیان‌نامه‌سی ایمضالادی (۱۸۶۳ ایل ژانویه‌نین ۱-ده). ۱۸۶۹ ایلده وایومینق اراضیسی، ۱۸۹۳ ایلده ایسه کولورادو اوستانی قادین‌لارا سس‌وئرمه حوقوقو وئردی. وطنداش موحاریبه‌سیندن سونرا مالدارلیغین گئنیشلنمه‌سینه گؤره کابویلار مئیدانا گلمیش‌دیلر. ۱۸۸۶ ایل سپتامبرین ۴-ده جئرونیمونون توتولماسی ایله هیندیلرله موحاریبه‌لر اصلینده باشا چاتدی. همین ایلده آبش یوزایللیگی موناسیبتی ایله فرانسه‌دن پای آزادلیق هیکلی نیو-یورک یاخینلیغیندا آچیلمیش‌دیر. ۱۸۹۲ ایلده ۱۹۵۴ ایله قدر ایشلمیش ائللیس آیلئند کؤچریلر قبول مرکزی آچیلمیش‌دیر. ۱۸۹۳ ایلده آبش هاوایی آدالاری، ایسپانیا-آمریکا موحاریبه‌سینده (۱۸۹۸)، فیلیپین، قوام آدالاری و پورتو ریکو توتولدو. ۱۹۰۳ ایلده ایسه پاناما کانالی زوناسی توتولموش‌دور. بیرینجی دونیا موحاریبه‌سینده آبش اولجه بیطرفلیک اعلان ائتمیش‌دیر. ۱۹۱۴ ایل اوْکتوبر آییندا پرزیدنت وودرو ویلسون آنتانتایا قیسامودتلی کردیتلری وئرمه‌یه ایجازه وئردی. آمریکالیلارین باتیرمیش خاریجی گمیلرده هلاکلارین‌دان سونرا آبش آلمان ایله دیپلوماتیک موناسیبتلری لغو ائتمیشدیر و ۱۹۱۷ ایل آوریلین ۶-دا اونا موحاریبه اعلان ائتدی. آمریکا اوروپاداکی سیلاحلی قوه‌لری‌نین باشچیسی جون پرشینق اولدو. همین ایل دسامبرین ۱۸-ده کونقره آنایاسایا قورو قانونو داخیل ائدن ۱۸-جی دوزلیشی قبول ائتدی. ۱۹۲۹–۳۳ ایللر دونیا ایقتصادی بوحرانی آمریکایا خوصوصیله آغیر ضربه ووردو. ۱۹۴۱ ایل دسامبرین ۷-ده آبش-آ موحاریبه اعلان ائدن ژاپون پیورل-هاربور، فیلیپپین و بیر سیرا باشقا اراضیلرده‌کی حربی-دنیز بازالارینا هوجوم ائتدی. دسامبرین ۱۱-ده آلمان و ایتالیا دا ژاپون طرفینده آمریکایا موحاریبه اعلان ائتدیلر. ۱۹��۲ ایلده سووئت ایتیفاقی-آمریکا دانیشیقلاری نتیجه‌سینده همین ایل اوروپادا ایکینجی جبهه آچماق باره‌ده تام راضیلیق الده ائدیل‌دی. ساکیت اوقیانوسدا ژاپون قارشی فعالییت‌لری آدمیرال چئستئر نیمیتس و ژنرال دوقلاس ماکارتور باشچیلیق ائتمیشلر. موحاریبه بیتمیش کیمی سویوق موحاریبه باش وئرمیشدیر. آمریکانین سووئت ایتفاقی ایله موناسیبتلری پیسلشمیش کیمی ۱۹۴۸ ایلده جورج کئننان ساخلاما (containment) دوکتریناسینی ایره‌لی سوردو.\nمانهاتانین منطقه سیندن بیر شکل\nهمین دؤورده اوروپانین برپاسی اؤچون مارشال طرحی قبول ائدیلمیشدیر. ۱۹۴۹ ایل آوریلین ۴-ده ناتو-نو یاراتمیش پاکت ایمضالامیشدیر. ۵۰-نجی ایللرده آمریکاداکی ایستهلاک سویه‌سی خئیلی یوکسلمیشدیر، عئینی زاماندا دئموقرافیک دوغوم پارتلاییشی (بابی بووم) باش وئرمیشدیر. آمریکا اورتا صینفی یئنی‌یئتمه‌لرییه گؤره اؤلکه‌ده‌کی روک-ائن-رولل (rok-en-roll) اَیلنجه صنایعسی‌نین چیچکله‌ین ساحه‌سی اولدو. ۱۹۶۲–۶۳ ایللرده کاراییب بوحرانی باش وئرمیشدیر. ۱۹۶۳ ایل آوقوستون ۲۸-ده ایرقچیلیک و ایسقرقاسیا قارشی موباریزه واشینقتونا مارشلا نتیجه‌لندی. ۱۹۶۶ ایلده آبش عالی محکمه‌سی حبس ائدیلمیش شخصه اونون حوقوقلارینی خبر وئرمه‌سی حاقیندا قرار وئردی. نؤبتی ایلده پرزیدنت لیندون جانسون مولکی حقوقلار حاقیندا فرمانی ایمضالادی. لاکین جونسونون بؤیوک جمعیت پروگرامینا باخمایاراق، آمریکا ویتنام موحاریبه‌سینه جلب ائدیلمیشدیر. ۱۹۶۸ ایلدن هیپی حرکاتی یارانمیش‌دیر. ۱۹۷۴ ایلده اووترگئیت مسئله‌سی‌نه گؤره ریچارد نیکسون پرزیدنت وظیفه‌سینی ترک ائتدی و اونون عوضینه جرالد فورد تعیین ائدیلمیشدیر. ۸۰-جی ایللرده آمریکادا QİÇS اپیدمیاسی باش وئرمیشدیر. سووئت ایتفاقی داغیلمیش کیمی جورج بوش پرزیدنت سئچیلمیشدیر. ۱۹۹۰-جی ایلده نؤوبتی ایلده بیتمیش کنگر کورفزینده موحاریبه باشلاندی. ۲۰۰۳-نجو ایل ۲۰ مارسین ۲۰-ده عیراقدا موحاریبه باش وئردی.[۲]\nایالتلر دَییشدیر\nبو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز.\nآرکانزاس •آریزونا •آلاباما •آلاسکا •آیداهو •آیووا •اوکلاهما•اورگن•اوهایو•ایلینوی•ایندیانا•پنسیلوانیا •تگزاس•تنسی•جورجیا•دلاویر•جنوب داکوتا•شمال داکوتا•رود آیلند •فلوریدا•جنوب کارولینا•شمال کارولینا•کالیفرنیا•کانزاس•کلرادو •کنتاکی•کانتیکت•لوئیزیانا•ماساچوست•مریلند•مونتانا •میزوری•میسیسیپی•میشیگان•مِین•مینسوتا•نبراسکا •نوادا•نیوجرسی•نیومکزیکو•نیوهمپشایر•نیویورک• واشینگتن•وایومینگ•ورمونت•ویرجینیا•غرب ویرجینیا •ویسکانسین•هاوائی•یوتا\nگؤرونتولر دَییشدیر\nقایناقلار دَییشدیر\n^ CIA (۳۰ سپتامبر ۲۰۰۹). United States. ۵ ژانویه ۲۰۱۰. http:\/\/www.webcitation.org\/67UWawr7m.+یوخلانیلیب ۰۷ مه ۲۰۱۲.","num_words":1556,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":88593.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جیو چایی (اینگیلیسجه: Jiu River، فارسجا: رود جیو، آلمانجا: Jiu (Fluss)، ایتالیاجا: Jiu (rivière)، عربجه: جيو، تورکیه تورکجه‌سی: Jiu Nehri) رومانی اؤلکه‌سینده یئرلشن بیر چای. اۇزونلوغو۳۳۹ کیلومتر دیر. بۇ گۆن جیو چاییندان ثانییه‌ده ۹۵ متر مکعب سۇ آخیر.\nجیو چایی\nاؤلکه‌\nرومانی\nحوزه خصوصیاتلاری\nچای آغیزی\nnear Bechet\n43°46′41″N 23°48′48″E \/ 43.77806°N 23.81333°E \/ 43.77806; 23.81333موختصات: 43°46′41″N 23°48′48″E \/ 43.77806°N 23.81333°E \/ 43.77806; 23.81333\nفیزیکی خصوصیاتلاری\nاوزونلوقو\n339 units?\nبیرده باخ دَییشدیر\nچای\nدۆنیانین ان اۇزون چایلاری\nدۆنیانین ان بؤیوک حؤوضه‌لری\nائشیک باغلانتی‌لار دَییشدیر\nدۆنیانین اساس چایلاری\nقارداش پروژه‌لرده جیو چایی گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nقایناق‌لار دَییشدیر\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Jiu River»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۲ جولای ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).","num_words":180,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.322,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":63440.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایسلامدا اوروج یوخسا اوروج توتماق رمضان آییندا موسلمان لارا اوروج آدیندا بیر نووع واجیب عبادتدیر. بو عبادت ده موسلمان لار گۆنۆز چاغی هئچ بیر یئمک یئمیر لر آماج یوخسول اینسان لاری آنلاماق دیر.","num_words":36,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.028,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":900653.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عومومی داخلی محصول اینگیلیسجه: Gross Domestic Product-وئریلمیش زامان مودّتینده اؤلکه داخلینده تولید اولونان امتعه و خدمتلرین بازار دیَریدیر.\nعومومی داخیلی محصول ۲۰۱۳ (دولار) * ماکسیموم: قطر — ۱۳۶٬۷۲۷ دولار * مینیموم: مرکزی آفریقا جومهوریتی — ۶۰۴ دولار * اورتا: ۱۴٬۳۹۷ دولار * عومومی دونیا: ۷۵٫۶ تریلیون دولار\nبۇ تعریفین ایضاحی ایسه آشاغیداکی کیمیدیر:\nوئریلمیش زامان مودّتیند… تولید اولونان…\nاۆدم, اؤزل (خصوصی) زامان اینتئروالی مودّتینده تولید اولونان مال و خدمتلر داخیلدیر. کئچمیشده تولید ائدیلن محصوللارا عاید سؤودلشملر اۆدم-ده عکس اولونمۇر. عادتاً بۇ اینتئروال ایل و یا روبعلردیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ اؤلکه داخلیند\n۲ بؤتون\n۳ سوْن\n۴ امتعه و خیدمتلر\n۵ بازار دیَریدیر\n۶ نوعمینال و (گرچک) رئآل اۆدم\n۷ اۆدم-ۇن حسابلاما یوْللاری\n۸ اۆدم آذربایجان\n۹ اۆدم دونیادا\n۱۰ قایناق‌لار\nاؤلکه داخلیند دَییشدیر\nاۆدم تولیدین حجمینی اؤلکه‌نین جوغرافی حودودلاری داخلینده اؤلچۆر. مثلاً، رۇسییه شرکتی آذربایجاندا فعالیت گؤستریرس، اوْنۇن یاراتدیغی دیَر آذربایجانین اۆدم-ده عکس اولونۇر و عکسینه آذربایجان شرکتی تورکیهده فعالیت گؤستریرس، اوْنۇن تولید ائتدی‌یی محصول و یا گؤستریدیی خدمت تورکیه‌نین اۆدم-ده عکس اولوناجاق.\nبؤتون دَییشدیر\nاۆدم اؤلکه‌ده تولید اولونان و قانونی یوْللا ساتیلان بۆتۆنمته و خدمتلری اَحاطه ائدیر. اۆدم بیرنئچه اساس محصولۇن دئییل، تولید اولونان هر محصولۇن دیَرینی اؤزۆنده عکس ائتدی‌ریر.\nسوْن دَییشدیر\nبیر موسیسه مینئرال سۇلار اۆچۆن پلاستیک قاب تولیدائدیر، باشقا موسیسه بۇ قابلاری آلیب مینئرال سۇیۇ قابلاشدیریب استهلاکچیلارا ساتیر. ایکینجی موسیسه‌نین تولید ائتدی‌یی محصول اۆدم-ه داخل ائدیلیر، بیرینجی موسیسه‌نین محصولۇ ایسه حسابلانمیر. چۆنکی، بیرینجی موسیسه وریندن تولید اولونان محصول باشقا بیر امتعه‌نین تولیدیندا قۇللان (ایشلت) ائدیلیر، باشقا موسیسه ایسه بۇ محصولۇ ساتان زامان آلدیغی پلاستیک قابین دیَرینی بۇرا داخل ائدیر. ایکینجی موسیسه‌نین ساتدیغی محصول سوْن استهلاک محصولۇ آدلانیر. بیرینجی موسیسه‌نین محصول�� ایسه باشقا بیر محصولۇن تولیدیندا قۇللان (ایشلت) ائدیلدییندن آرالیق محصول آدلانیر. باشقا سؤزل، سوْن محصوللار آرالیق محصوللارین دیَرینی ده اؤزۆنده عکس ائتدی‌ریر. بئلهلیکل، بیر محصولۇن دیَرینی ایکی و یا داها چوْخ که‌ره (دفعه) حسابلاماماقدان اؤترۆ اۆدم-ه یالنیز سوْن محصوللارین دیَری داخل ائدیلیر.\nامتعه و خیدمتلر دَییشدیر\nاۆدم-ه هم مادی (گئییم، ائو، قیدا محصوللاری و س), هم ده غیری-مادی (بربر، نقلیات، رابطه خدمتلری و س) امتعه‌لر داخیلدیر.\nبازار دیَریدیر دَییشدیر\nاۆدم چوْخلۇ مۆختلیف امتعه و خدمتلرین عومومی دیَرینین واحد اؤلچۆسۆدۆر. بازاردا ایسته‌ر فیزیکی، ایسته‌رسه ده کئیفیت باخیمیندان بیر-بیریندن فرق‌له‌نن بیر چوْخ امتعه ساتیلیر. اوْنلاری جمع‌لمه‌این یئگانه یوْلۇ دیَرلرینین اؤلچۆلمسیدیر. بۇ سببدن اۆدم-ین حسابلانماسی هر بیر محصول بازار دیَری اساسیندا آپاریلیر. بین‌الملل موقاییسه اۆچۆن اۆدم-ۇ همان بیر والیۇتادا حسابلاماغین ایکی یوْلۇ وار: مظنّه و آلیجیلیق یئته‌نک (قابلییت) ینین پاریتئتی (AQP) (daha dəqiq hesablama yoludur) یوْلۇ ایله.\nنوعمینال و (گرچک) رئآل اۆدم دَییشدیر\nنوعمینال اۆدم حسابلامادا تولید ائدیلن محصوللارین عملیاتۇال بازار قیمتی گؤتۆرۆلۆر. بۇ سببدن نوعمینال اۆدم محصولۇن قیمت ده‌ایش‌یکلیکلریندن آسیلیدیر–یعنی تورم (deflyasiya) نتیجه سینده محصولۇن قیمتی قالخدیقدا (düşdükdə) نوعمینال اۆدم دا قالخیر (düşür).\nمثلاً، اؤلکه‌ده جمعی ۲ محصول تولید ائدیلیر، آ و ب محصوللاری. ۲۰۰۷-جی ایلده آ محصولۇندان ۱۰۰ عدد، ب محصولۇندان ایسه ۲۰۰ عدد تولید ائدیلیب. آ محصولۇنۇن ۱۳۸۶ شمسی ایلده بازار قیمتی ۳۰، ب محصولۇنۇنکۇ ایسه ۲۰ پول واحیدی دیر. بۇ حالدا ۱۳۸۶ شمسی ایلده ۆدم=۱۰۰*۳۰+۲۰۰*۲۰=۷۰۰۰. ۲۰۰۸-جی ایلده ۱۰٪ اینفلاسیا اوْلدۇغۇ حالدا و تولیدین آرتمادیغی حالدا نوعمینال اۆدم ۱۰۰*۳۳+۲۰۰*۲۲=۷۷۰۰ اوْلۇر. گؤردۆیۆمۆز کیمی حتّی تولیدین آرتمادیغی حالدا نوعمینال اۆدم ۷۰۰ پول واحیدی آرتدی.\nمحصولۇن قیمتیندن آسیلیلیغی آرادان قالدیرماق و سهو یاناشمادان یایینماق اۆچۆن (گرچک) رئآل اۆدم حسابلانیر. (گرچک) رئآل اۆدم-دا قیمت ده‌ایش‌یکلیکلری نظره آلینیر. بۇنۇن اۆچۆن بیر ایل اساس گؤتۆرۆلملی و نؤبتی ایللرده اساس گؤتۆرۆلمۆش ایلین قیمتلری اۇیغۇلان ائدیلملیدیر. یوخاریداکی مثالدا ۱۳۸۷ شمسی ایلده (گرچک) رئآل اۆدم=۱۰۰*۳۰+۲۰۰*۲۰=۷۰۰۰. بۇ اوْ دئمکدیر کی، اساس ایل اوْلاراق ۱۳۸۶ شمسی ایل گؤتۆرۆلدۆکده ۱۳۸۷ شمسی ایلده (گرچک) رئآل اۆدم-ۇن آرتیمی ۰٪, نوعمینال اۆدم-ۇن آرتیمی ایسه ۱۰٪ تشکیل ائدجک.\nاۆدم دئفلیاتوْر نوعمینال اۆدم-ۇن (گرچک) رئآل اۆدم-ا نسبتینی گؤستریر: U D M Deflyator = U D M nominal U D M real ⋅ 100 {\\displaystyle \\mathrm {UDM} _{\\text{Deflyator}}={\\frac {\\mathrm {UDM} _{\\text{nominal}}}{\\mathrm {UDM} _{\\text{real}}}}\\cdot 100}\nیوخاریداکی مثالدا ۱۳۸۷ شمسی ایلد: U D M Deflyator = 7700 7000 = 110 {\\displaystyle \\mathrm {UDM} _{\\text{Deflyator}}={\\frac {7700}{7000}}={110}}\nاۆدم-ۇن حسابلاما یوْللاری دَییشدیر\nاۆدم-ۇ حسابلاماغین بیرنئچه یوْلۇ وار:\nU D M = C + I + G + ( E X − I M ) {\\displaystyle {UDM=C+I+G+(EX-IM)}}\nج–اهالینین استهلاک خرجلری\nبیر–عومومی اؤزل (خصوصی) یاتیریم(سرمایه‌گذاری)لار\nگ–دؤولت خرجلری\nائخ–صادرات\nایم–ایدخال\nU D M = I M D − O M + V − S {\\displaystyle {UDM=IMD-OM+V-S}}\nایمد–تولید ائدیلن سوْن محصوللارین دیَری\nاوْم–سوْن محصول (İMD) اۆچۆن قۇللان (ایشلت) اولونان باشقا محصوللارین دیَری\nبئش–محصول اۆچۆن وئرگی (مالیات)\nس–سۇبسیدیالار\nU D M = X U D M + A {\\displaystyle {UDM=XUDM+A}}\nخۆدم=گ+دگ+بئش–س\nخۆدم–خالص اۆدم\nآ–عاموْرتیزاسیا\nگ–راضی‌لاشمایا اساسأ حقوقی و یا فیزیکی شخصین (یعنی، ایشگؤتۆرنین) ایشچیسینه اؤدملی اوْلدۇغۇ مبلغلر\nدگ–باشقا گلیرلر\nاۆدم آذربایجان دَییشدیر\nفایل:Ümumi Daxili Məhsul 02.png\n۱۳۸۷ شمسی ایلین سوْنۇندا اۆدم آذربایجاندا ۳۱۴۶۸ میلیون. ازن و یا ۷۹۱۸۱ میلیون. اۇسد (ÜDM(AQP)) تشکیل ائتمیشدیر. آدامباشینا دۆشن اۆدم ۳۶۷۰ آزن و یا ۹۱۸۳ اۇسد (ÜDM(AQP)) تشکیل ائتمیشدیر و بین‌الملل موقاییسه‌ده آذربایجان ۸۲جی یئرده قرارلاشمیشدیر.\nفایل:Ümumi Daxili Məhsul 03.png\n۸۰-جی ایللرده بۆتۆنشوْروی اؤلکه‌لری کیمی آذربایجان دا اقتصادی تنزُّلله اۇغرادی. مستقللیک الده ائدیلدیکدن سونرا دا تنزُّل داوام ائتدی. ان آز اۆدم آذربایجاندا ۱۹۹۵-جی ایلده قیده آلینمیشدیر (۲۱۳۳ mln. AZN). ۱۹۹۶-جی ایلدن باشلایاراق آذربایجاندا اۆدم-ۇن وْرتا (گرچک) رئآل آرتیم دماسی ~۱۶٪ تشکیل ائدیب. بۇ چوْخ بؤیۆک گؤستریجیدیر، لاکین اۆدم-دا نفت بخشۇنۇن پایی چوْخ بؤیۆکدۆر، ۵۹٪. غیری نفت بخشۇنۇن اوْرتا آرتیم دماسی ۱۹۹۸-جی ایلدن ۱۳۸۷ شمسی ایله کیمی ۱۰٫۵٪ اوْلموشدور. اۆدم-ۇن صنایع‌ی دۆشن پایی ۶۲٪, کند صنعتینا ۶٫۵٪, تیکینتی ۵٫۶٪, خدمات بخشلرینه ۱۹٫۲٪ تشکیل ائتمیشدیر. قوْنشۇ اؤلکه‌لرله موقاییسه‌ده آدامباشینا دۆشن اۆدم (AQP):\nفایل:Ümumi Daxili Məhsul 04.png\nروسیه–۱۵۹۲۲ اۇسد\nتورکیه–۱۳۱۳۸ اۇسد\nقازاخیستان–۱۱۴۱۶ اۇسد\nایران–۱۱۲۵۰ اۇسد\nآذربایجان–۹۱۸۳ اۇسد'\nتۆرکمنیستان–۵۷۱۱ اۇسد\nئرمنیستان–۵۲۷۳ اۇسد\nگۆرجۆستان–۴۸۶۳ اۇسد\nاۆدم دونیادا دَییشدیر\nاساس مقاله: ۆدم حجمینه گؤره اؤلکه‌لرین لیستیسی\nدونیانین اۆدم-ۇ ۱۳۸۷ شمسی ایل اۆچۆن ۶۸۹۹۹ میلیارد. اۇسد تشکیل ائتمیشدیر. ان بؤیۆک اۆدم ایسه آمریکا بیرلشمیش اوستانلاریندادیر، ۱۴۲۶۴ میلیارد. اۇسد. آدامباشینا دۆشن اۆدم-ا گؤره ایلکین یئرلری قطر و لۆکسئمبۇرق (İMF) تۇتۇر، ~۸۰۰۰۰ اۇسد. اۆدم-دا وطن‌داشلارین ایجتماعی ایستکلری (عدالتلیلیک درجه‌سی–هر بیر بخشد، سیغوْرتا، ثابتلیک، هاوانین، سۇیۇن و یئمک محصوللارینین کئیفیتی، ایستیراحت اۆچۆن شرایط و س) نظره آلینمادیغینا گؤر، آدامباشینا دۆشن اۆدم اؤلکه‌ده یاشایان اینسانلارین حیات سویه‌سینین اساس گؤستریجیلریندن بیری کیمی قبول ائدیلسه د، یئگانه گؤستریجی کیمی قبول ائدیله بیلمز. حیات سویه‌سینین اؤلچۆلمسینده بۇ اصوللار دا یاردیم اوْلا بیلر:\nگینی-یندئخ–دؤولتین گلیرلرینین وطن‌داشلاری آراسیندا عدالتلی بؤلۆشدۆرۆلمسینی بللی ائتمه‌ک اۆچۆن بیر اصول\nاینسان گلیشمه سی ایندئکسی (İİİ)–وطن‌داشلارین عومومی گلیشمه سی (خالْقین گلیرلریندن، وطن‌داشلارین اوْرتا حیات مودّتیندن و تحصیل سویه‌سیندن عبارتدیر)","num_words":1833,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.024,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":57763.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سیز بورداسینیزائو»ادبیات»اوستاد محمدعلی فرزانه نین مالمو اونیورسیته سی سمیناریندا دیلیمیز حاققیندا معروضه سی\nاوستاد محمدعلی فرزانه نین مالمو اونیورسیته سی سمیناریندا دیلیمیز حاققیندا معروضه سی\n0\nBy varliginsesi on دسامبر 6, 2009 ادبیات\nپایلاش\nFacebook Twitter LinkedIn Pinterest Email Tumblr Reddit VKontakte Telegram WhatsApp Copy Link\nمحمدعلی فرزانه\nحؤرمتلی ائشیدنلر:\nائ��یتدیگینیز کیمی آپریل آیینین 15- ده، ایسوچین مالمو شهرینده، مالمو اونیورسیته سنین امکداشلیغی ایله بیر گؤنلوک بیر سمینارین اساس موضوعی آ ذربایجان دیلی نین تاریخی- اتنیک منشائی ، اونون تاریخی گلیشمه سی وبوگونکو دورومو ایدی.\nبو اجلاسه اونیوسیته نین علمی کادرلاریندان ومالمودا اولان آذربایجان درنکلری عضولری نین اشتراکیندان علاوه ایراندان چاغیریلمیش دؤرد نفر تانینمیش دیلچی باشدا دوکتور جواد هئیت وارلیق درگیسی نین تحریریه هئتیندن مهندس ابراهیم رف-رف، مهندس علیرضا صرافی وآغشین آغ کمرلی وپاریسدن سمیناا قاتیلان دوکتور ضیا صدر اولموشدور سمینار خانیم جهانی نین چیخیشی ایله باشلادی، خانیم جهانی اوپسالا دانشگاهیندا شرق دیللری شعبه سی دکانیدیر. خانیم جهانی بلوچ دیلی باره ده بیر سیرا ملاحظه لر ومقایسه لر اورتایا چکدی و بو رابطه ده وئریلن سئواللاری آچیخلاماغا چالیشدی.\nسمینارین ایکینجی دانیشانی اوستاد م.ع. فرزانه ایدی. اوستاد بوسمینارین تشکیلینده امکداشلیق وهمت گؤسترن اونیورسیته کادرلاریندان وها بئله یئرلی آذربایجان بیلگین لریندن ومسئله یه علاقه بسله ینلریندن تشکور ائتمکله سؤزلرینه دوام ائتدیلر:\nاجازه وئرین ایندی اصل مطلبه یؤنلمه دن نئچه بیت ششعر اوستاد شهریاردان اوخویوم\nتورکون دیلی تک سئوگیلی، ایستکلی دیل اولماز\nاؤزگه دیله قاتسان بو اصیل دیل، اصیل اولماز\nاؤز شعرینی فارسا- عربه قاتماسا شاعر\nشعری اوخویانلار، ائشیدنلر کسیل اولماز\nتورکون مثلی، فولکلورو دونیادا تکدیر\nخان یورقانی کند ایچره مثل دیر، میتیل اولماز\nبو محبتلی سؤزلری سؤز اوستادی شهریارین دیلیندن ائشیدندن سونرا بو کنایه یه کینه لی سؤزلری «آذربایجان دیلی» حققینده بیر تورک سویلو« دانشمندین» دیلیندن دینله یین « تورک دیلینده فارسی کیمی اینجه لیک وقایدالارا باغلی قالماق ونه ده ساده لیک، ییغجاملیق وگؤزه للیک واردیر ونه ده عربی قدر اعلال یا چتین و بوروشوق صرف ونحو. تورک دیلی نین ادبیاتی سینانمیش نحو قایدالاری یوخ ایدی ویابانجی سؤزلری قبول ائتمکده هئچ بیر دیل تورکو قدر سینه سی و اوزدن گئشمه دگیلدی. چونکی اگر بیر سیرا لغتلری دریدن، آذریدن، عربیدن وآیریلاریندان بیر- بیرینین بؤیرونه دوزوب و جمله نین سونونا بیر وار یا یوخ سؤزو قویسالار هئچ جور ایراد و انتقادا سبب اولمایاجاق، کلمه لرین دئییشینه گلینجه بو دیلده هر جور گؤز اؤرتمک وباغیشلاماق وار و دئییلدیگی کیمی تورکو هرجور آغیزا گتیریلسه گنه اؤزو قدر خوشا گلیم دیر»\nبو توکنمز بیر کینه وآتماجا شکیلینده اؤزوده بیر تورک سویلو ومهندسی عنوانی داشییان کیمسه طرفیندن دئیلن سؤزلر وآذربایجان دیلینی توهین وآلچاتماغا جان آتان تشبثلر، ایراندا بیر عصره یاخیندیر اؤزونو آشیری ناسیونالیزم، شوونیزم وآسیمیلاسیون سیاستنده یئرلشدیریلن فاشیزم، تصادفی وگلیشی گؤزل یوخ، بلکه گونو بوگونه قدر ده بیرچوخ یازیلاردا و دانیشیقلاردا دوام ائدیر. بوکیمی ضدانسانی و ضدمدنی نظریه لر گویا ایراندا وحدت میللینی قورماق اوچون تبلیغ وتشویق ائدیلیر، حالبوکی عملده وحدت میللی یاراتما یئرینه کدورت وکینه یارادیر. ایراندا یاشایان خلقلر اؤز طبیعی ، قومی ودموکراتیک طلبلرینه ال تاپانا قدر بو تشبثلری افشا ائدیب واونلارین ایچ اوزونو آچیب گؤسترمکدن ال گؤتورمیه جکلر.\nبوگون آذربایجان آدیله تانینان اؤلکه ده باشدان- باشا وتوپلوم صورتده وایرانین آیری- آیری بؤلگه- لرینده ترکیه وعراق سرحدلریندن توتموش تا خراسانین داغ باسارلاری وخزر دریاسی نین ساحللریندن توتموش تا شیراز، کازرون وچاه باهارا قدر ایرانین داغینیق شهرلر وآوادانلیقلاریندا تورک سویلو خلقلرین دیلینه تورکو، تورک دیلی، آذربایجان دیلی، آذری تورکجه سی دئییلن دیل عصرلربویو بوخلقلرین دانیشیق ویازی دیلی یا داها دؤزگون معناسیندا اونلارین احساس، دوشونجه وخیاللارینی قاورایان دیله دئییلمکده دیر.\nتورک سویلو خلقلرین طبیعی، ائتنیک و دوغما دیلی ساییلان بو دیله، فارس دیلینده قونوشانلار عموما تورک سویلولارین دیلینه اونلارین باغلی اولدوقلاری شهر وآوادانلیقلارین آدینی ایلگیله یئرلره مثلا تورک تبریز، تورک زنگان، تورک همدان ، توک ساوه ، تورک شیراز، تورک خراسان والی آخر…\nهئچ مباحثه سیز بوگرچکلیگی قبول ائتمه لییک کی، بوگون بویوک تهران آدلانان شهر وجمعیتین آشاغی- یوخاری یاریسینی تورک سویلولار تشکیل ائدیر. بوچوخلوق وقاتقینلیق اورا جاندیرکی ، بیر تورک سویلو هئچ فارس دیلی بیلمه سه ده ، تکجه اؤز گونده لیک یاشام مسئله لرینی یوخ، حتی اؤزونون مدنی ایستکلرینی ده اؤزآنا دیلینده یئربه یئر ائدیر.\nبئله بیر گئنیش ساحه ده یاییلمیش آذربایجان تورکجه سی، ائتنیک باخیمدان آلتائیک دیللریندن ساییلیر. بو دیللرین اساس دوغوم یئری تاریخدن اؤنجه دؤورانلاردا اورتا آسیا دوزلوکلری ویئنی سو ساحللری اولموش و قرنلر بویو تورک سویلو اویماقلارین کؤچوب- قونما پروسسینده تکجه اورتا شرق اؤلکه لری نین یوخ بلکه حتی اوروپا سکنه لری نین میللی- مدنی دیلی اولموشدور\nبوگونکو آذری تورکجه سی تاریخی تشکل وگلیشمه سینده تورک قبیله لری نین اوغوز و قیبچاق دیللریندن نشائت تاپیب وطبیعی اولاراق تورک سویلولارین اسلام دینینی قبول ائتدیکلریندن سونرا عرب دیلی نین فارس دیلینده یئر آچدیغی کیمی، آذربایجان دیلینده ده عرب فارس بوگون آذربایجان آدیله تانینان اؤلکه ده باشدان باشا و توپلوم صورتده و ایرانین آیری- آیری بؤلگه لرینده ترکیه وعراق سرحدلریندن گون باتاردان توتموش تا خراسانین داغ باسارلاری وخز دریاسی نین ساحللریندن توتموش تاشیراز، کازرون وچاه باهارا قدر ایرانین داغینیق ششهرلر وآوادانلیقلاریندا تورک سویلو خلقلرین دیلینه تورکو، تورک دیلی آذربایجان دیلی، آذری تورکجه سی دئییلن دیل اوزون عصرلر بویو بوخلقلرین دانیشیق ویازی دیلی اولموش وبو گئنیش بؤلگه لرده یاشایان انسانلار اؤز احساس و دوشونجه لرینی بودیلین سؤزلری قالیبلاریندا یئرلشدیرمیشلر.\nتورک سویلو خلقلرین طبیعی، دوغما و اتنیک دیلی ساییلان بو دیله فارس دیلینده قونوشان جماعت عموما تورک سویلولارین یاشادیغی ودوغولدوغو شهر وآوادانلیقدا ایلگیلی دئییلیر: مثلا تورک تبریز، تورک زنگان، تورک همدان، تورک ساوه، تورک شیراز، تورک خراسان والی آخر…\nهئچ شبهه ائتمه دن بو حقیقتی قبول ائتمه لییک کی، بوگون تهراندا یاشایان جمعیتین ان آزی یاریسیتی تورک سویلولار تشکیل ائدیرلر. بوچوخلوق وقاتینلیق اوراقدردیرکی، اگر بیرتورک سویلو هئچ فارسی بیلمه سه ده تکجه اؤز یاشام مسئله لرین یوخ حتی اؤزونون مدنی ایستکلرینی ده اؤز آنا دیلینده یئربه یئر ائدیرلر بئله بیر گنیش ساحه ده یاییلمیش آذربایجان تورکجه سی، اتنیک باخیمدان آلتاییک دیللری گروپلاریندان ساییلیر. بو دیلین اصلی دوغوم یئری تاریخدن اؤنجه دؤورانلاردا اورتا آسیا دؤزلوکلری ویئنی سو ساحلری اولموش وقرنلر اوزونو تورک سویلو قبیله لرین کؤچوب- قونماق پروسسینده تکجه اورتا شرقین خلقلری نین یوخ بلکه چوخ بؤیوک ساحه ده یاشایان میللت لرین میللی- مدنی دیلی اولموشدور.\nبوگونکو آذری دیلی تاریخی تشکولونده بوتون تورک قبیله دیللریندن و اوغوز و قیبچاق دیللریندن نشات تاپیب وطبیعی اولاراق تورک سویلولارین اسلام دینینی منیمسه ییب قبول ائتدیکدن سونرا عرب وفارس دیللری ایله قونشو اولموش وبو قونشولوق و دینی ایلگیلر خصوصی ایله عرب دیلی نین فرس دیلینده اؤزونه یئر آچدیغی کیمی آذربایجان دیلینده بیر سیرا عرب فارس سؤزلرینین اؤزلرینه یئر آچماسینا سب اولموشدور. بونونلا بئله آذربایجان دیلی اؤز شاخصلرینی او کلمه لره تحمیل ائتمیشدیر. بو شاخصلر نه کیمی دیر:\n1- سسلرین هارمونیسی وآهنگ اویغونلوغو سؤزلرین قورولوشوندا\n2- صائت سسلرین قیسالیغی وباشقا سؤزله دئییلسه هجالارین وبیرچیرپیدا دئییلمه سی\n3- دیلین سؤز قورولوشو جهتدن التصاقی دیللردن اولماسی\n4- سؤز ریشه لری نین سونونا آرتیریلان پیوندلرین قانونونا اویغون سیرا ایله اولماسی\n5- فعل ساحه سی نین اولدوقجا گئنیش اولماسی وبوگئنیشلیکله بئله دیلده بوتون فعللر قاعده وضابطه لی اولدوقلاری…\nآذربایچان دیلی، بو بؤلگه ده عمومی دیل مرحله سینه چاتارکن، آیری- آیری یاخین یا اوزاق بؤلگه لرده اؤز یازی و ادبی دیلینده یئیه لنمیشدی. بو دیل، نئچه- نئچه قرنلردن گئچیب بوگونه گلیب چاتماسیله آذربایجان ادبی دیلی نین تاریخی آراشدیریلماسی نین توکنمز منبعی ساییلیر واؤزلوگونده ایکی قولا آیریلیرکی اونلاردان بیری شفاهی وایکینجی سی کتبی اولموشدور. شفاهی ادبی دیلین تاریخ بویو یارادانی وقورویانی بیرطرفدن خلق اوزانلاری وعاشقلاری ویا داها آیدین بیر سؤزله دئییلسه، سؤزو ساز شاعرلری اولوب وآذربایجان میللی داستانلارینی ادبیات وهنر خزینه میزه آرتیرمیشلارسا، اوبیری طرفدن کند وشهرلرده عؤمور سؤرن انسانلار اولموشلارکی سوادسیز اولدوقلاری حالدا مینلر واون مینلرله حکمتلی سؤزلر، ترانه لر وبیرسؤزله خلق شفاهی ادبیاتی میراثینی دالیدان گلن نسیللره یادگار بوراخمیشلار وآمما یازیلی ادبی دیله گلینجه شاعرلرین وسسؤز اوستادلاری نین دیلیمیزده یازیب یارادیقلاری اثرلردیر.\nبو تاریخی وتصویری دیل ذخیره لری نین آراشدیرلماسی بیزی آذربایجان دیلی نین تاریخی و تصویری ویا لکتولوژی ائتنوگرافیسی ایله یاخیندان وعلمی- تطبیقی شیوه لرایله تانیش ائده جک.\nبونلاردان علاوه، تورک دیللری نین تاریخی ائتنوگرافیسنی آراشدیرما ایشینده نئچه- نئچه اولدوقجا قیمتلی اثرلر واردیرکی اونلارین آراسیندا دوققوز یوز ایل بوندان اول « دیوان لغات الترک» آدیله بؤیوک عالم محمودکاشغری نین اؤلمز اثری و ایکینجی سی « کتاب دده قورقود» ساییلیر. بو ایکی تاریخی و ائتنوگرافیک اثر بوتونلوکده بوگونکو آذربایجان دیالکتولوژی سنین تاریخی – قومی هویتینی آراشدیرماقدا اساس منبع لردن اولا بیلسینلر. بوتون بو منبعلر وسندلرله اوسته لیک بوگونکو ایران تورکلری نین دیل و دیالکتلرینی آراشدیرماقدا بوگون خلقین قونوشدوغو جانلی دیل بو هویتی آراییب آراشدیرماقدا علمه یاردیمجی اولاجاق.\nShare. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email Reddit VKontakte Telegram WhatsApp Copy Link\nPrevious Article« موسیقیله شعرین علاقه سی»\nNext Article شاعیرلریمیز بیزی و دیلیمیزی نئجه آدلاندیریرلار؟\nیازی ایله باغلی\nشيخ محمد خياباني‌نين نهضتینده هنرین اینکیشافی\nنوامبر 16, 2013\nاورمودا اورمولوقلار… اسماعیل اولکر\nنوامبر 16, 2013\nگونئی آذربایجان ادبیاتیندان خاطره لر” – عؤمور یولوندان صحیفه لر”(۳)\nجولای 13, 2013\nFacebook X (Twitter) Instagram YouTube RSS\nوارلیغین سسی ۱۹۹۹-۲۰۲۴موعلف حقوقلاری گورونور. معلوماتدان ایستفاده ادرکن لینکدن ایستیناد اولونمالیدیر. © 2024","num_words":2090,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.031,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":237472.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایواز طاها موغاندا آنادان اوْلوب. او، ایختیصاصینا گؤره فلسفه ایله مشغول اولور و بدیعی نثر یازیر. ا. طاها ۹۰-جی ایل لرده «یول» درگی‌سی‌نین قوروجوسو و باش‌یازاری اوْلموشدور. سوْنرالار آذربایجان جومهورییتینده «جهان» درگی‌سی‌نین تمل داشینی قویموش، او ژورنالین باش یازارلیغینی اؤز اوزه‌رینه گؤتورموشدور. هابئله او، ۲۰۰۴-جی ایلدن «یارپاق» قزئتینی چیخارماغا باشلامیشدیر. «یارپاق» میلّی حؤکومت دئوریلدیکدن بری تام آذربایجان تۆرکجه‌سینده بوراخیلان ایلک قزئت اوْلموشدور.\nطاهانین ایندییه‌دک ایکی یوزه یاخین ایری‌لی-خیردالی یازیسی (مقاله‌لری، اؤیکولری، رومان‌لاری، تنقیدلری، ائسسه‌لری و ترجومه‌لری) آیری-آیری درگی‌لر و قزئت‌لرده چاپ ائدیلمیشدیر. آذربایجان تۆرکجه‌سینده، فارس و اینگیلیس دیل‌لرینده یاییم‌لانان بۇ یازی‌لاردا، داها چوْخ فلسفه و ادبیات و سیاست قوووشاغیندا یارانان مسئله‌لر آراشدیریلمیشدیر.\n«یول»، «جاهان» و «یارپاق» نشر اورگان‌لاری ایله یاناشی ایکی کیتاب ایواز طاها شؤهرتی‌نین تمل‌داشی‌دیر. بیری، «قورشون هاردان آچیلدی»، او بیریسی ایسه «شعر وارلیغین ائوی‌دیر». باخمایاراق کی، آدلاری سرّ کیمی ساخلاناراق یاییلمامیش کیتاب‌لاری‌نین داها ائتکیلی اولاجاغینا اینانیر.\nایواز طاهانین هر بیر فلسفی آختاریشیندا «دیل وسوسه‌سی» و یا «دیل دویارلی‌لیغی» گؤزه چارپیر. «دیل» فئنومئنی‌نین بئله‌جه قاباردیلماسی بلکه ده آذربایجان تۆرکجه‌سی‌نین تاریخی دورومو ایله باغلی‌دیر. او، واخت‌آشیری بۇ مسئله‌یه قاییدیر. بعضاً بئله نظره چارپیر کی، او، دوشونجه گئدیشینی و تفککورون گئرچکلشمه شرطینی دیلدن آسیلی سانیر. اونون سؤزویله دئسک «اینسانین دوشونجه‌سی دیلده باش وئریر. هابئله، اینسانین وارلیغی دیلده گئرچکلشدییی زاماندان او، باشقا جانلیلاردان سئچیمله‌یه باشلاییر. أرسطو اینسانین حئیوان‌لارا اوستونلویونون باشلیجا سببینی «نیطق» ده گؤردوکده، یانیلمیر. چونکی اینسان دانیشان حئیوان‌دیر.» او هایدگئردن ایلهام آلاراق «دیل نه اینکی اینسان دوشونجه‌سی‌نین، بلکه وارلیغی‌نین دا ائوی‌دیر» سؤیله‌ایر. طاها حتتا أدبی-بدیعی یارادیجلیغیندا دا بۇ وسوسه‌دن یاخا قورتارا بیلمیر. اؤرنه‌این، کیچی�� حجملی رومان ژانریندا یازدیغی «قورشون هاردان آچیلیدی» أثرینده تکنیکی و بدیعی اؤزه‌للیک‌لره رعایت‌له یاناشی، ساغلام و آخیجی بیر دیل سرگیله‌مه‌یه قورشانیر. گونئی آذربایجان بدیعی نثری‌نین قیتلیغیندا بئله بیر کیتاب نثر مدنیتی‌نین گلیشمه‌سینده ائتکی‌سیز اولمایا بیلمزدی.\nطاها گؤزه‌للیک فلسفه‌سینه کؤکلنمیش «شعر وارلیغین ائوی‌دیر» کیتابیندا دا بیر چوْخ مسئله‌لرله یاناشی یئنه ده دیله قاییدیر. همین کیتابدا گئتمیش کیچیک بیر جومله، سانکی عؤمور بویو بیر فعالیتین اؤزه‌اینی عکس ائتدیریر: «من آذربایجان تورکجه‌سینی تفککور ساحه‌سینده دیللندیرمک ایسته‌ایرم.» اوسته‌لیک، فلسفی نظریه‌لر ایشیغیندا گونئی‌ده شعر مدنیتی‌نین یایغین اولماسی‌نین سرّینی آچماق اۆچون نظری سبب‌لر آختاریر. کیتابدا شعریمیزین نثره اوستونلویو، شعرله نثر دیلی‌نین کؤک‌لو فرق‌لری، شعرله ایلگیلی ایدئولوگییانین ائتکی‌لری، شعرین آماج و یا آراج اولماسی، و شعرله فلسفه‌نین ایلگی‌لری گئنیش آراشدیریلیر.\nسیاست فلسفه‌سینه‌گلدیکده، طاها پولیتیکانی پولیسدن فرقلندیریر. اونون سؤزو ایله دئسک، «سیاست اساساً تکذیب‌چی‌دیر. محض بۇ اؤزه‌للیییندن دولایی صنعت‌له ده عئینی جبهه‌ده دایانیر. سیاستی گوج قورولوش‌لاری (پولیس) ایله قارشی قارشییا قویمالیییق. پولیتیکانی پولیسدن آییرمالیییق.» پولیس کیملیک‌لری نیظام‌لی بیچیمده پایلاییر؛ توپلومون هر بیر آیرینتیسی‌نین، هر بیر اویه‌سی‌نین یئرینی دقیق معینلشدیریر. سیاست بۇ سیستئمی داغیتما گیریشیمی‌دیر. یارادیجیلیق، یالنیز بۇ داغیدیجیلیقدادیر کی، سیاست‌له الاله وئریر. طاها بۇ فرقلندیرمه‌نی ژاک رانسیئردن آلیر. سیاست بوردا The political تئرمینی‌نین قارشلیغی‌دیر. طاها اونون قارشیلیغی اولاراق «سیاسال» سؤزونو سئویر، آمّا قاوراییشدا چتینلیک تؤره‌نمه‌سین دئیه هله‌لیک سیاست سؤزونو قوللانیر.\nپولیس ایندیکی دورومون گودوکچوسودور؛ دوزگون سیاست ایسه ایندیکی دورومو سورغویا چکمک. بونلاری بیربیریندن آییران سینیر، تیترک و سیویق اولسا دا آنلاملی‌دیر. سیاستین پولیس یؤنو ایجتیماعی گئدیش‌لری اداره ائدیب، جیلوولاییر. بیرئی‌لری [فردلری] بللی چرچیوه‌لرده صینیفلندیریر، باشقا سؤزله اونلاری گؤرونرده ساخلاییر. پولیس بوتون اولای‌لارا اینتیظام باغیشلاییر، هرنه‌ای قانون چرچیوه‌سینه سیخناشدیریر، آیریم‌لارا [ایستئثنالارا، موخالیف دوشونجه‌لره] یاغی، یابانجی گؤزله باخیر، اونلاری دیشلاییر؛ ایستبلیشمئتی establishment خائوسا تام حاکیم قیلماق. بوتون بونلارا قارشی چیخماق ایسه دوزگون سیاستین ایشی‌دیر.\nطاها بۇ دوغرولتودا ایکی اؤنملی مسئله‌نی چؤزومله‌مه‌یه [آنالیز ائتمه‌یه] گیریشیر. کیملیک [هویت] و عامیلیت. یازاری ماراقلاندیران مسئله بودور: بوتؤو کیملیک و دمیر عامیلیت همیشه دیکتاتورایا یول آچیب. فرانسه اینقیلابیندا دا بئله اوْلوب، سووئت‌لر بیرلیینده ده، ایراندا دا. پوست‌مودئرنیزمین اورتایا آتدیغی سارساق اؤزنه نین ایسه بیر توکو دبرده‌جک قده‌ر گوجو قالماییب. بۇ ایکی اوچورومون آراسیندا قیل کؤرپوسو سالماق گرکدیر. بۇ ایکی ضدیت آراسیندا ایجتیماعی چالیشقانلیغین هم یارارلی، هم ده اینسانی بیچیم‌لرینی آختارماق. جاواب نه ساوادسیز باغیرغان سوبیئکت‌ده‌دیر، نه ده اگزیستانسیالیزمین ایض��یرابلی فاعیلینده. مارکسین دا سئویملی ایشچی طبقه‌سی بیلگی پاتلاییشی [انفجار اطلاعات] نتیجه سینده داغیلمیشدیر. یازار عرب باهاری دئوریم‌لرینده بئله بیر اؤزنه‌نین باش قالدیراجاغینی گؤزله‌ایردی. آمّا، میصرده ۶ آوریل حرکاتی‌نین آرتیق طاماهلیغی، اخوان المسلمین‌ین سیاسی مونوپولیاسی و اوردونون خاریجی گوج‌لره باغلیلیغی اومودلاری قسمن ده اولسا پوچا چیخاردی. «کیملیکچی سیاست باره‌سینده پاتولوژیک تئزلر» کیتابی بۇ آختاریشین بیر محصولودور.\nدئمک اولار طاهانین بللی دغدغه و یا وسوسه آلانی وار: دیل، دوشونجه، اخلاق، عدالت، اؤزگورلوک، اینجه‌صنعت و سیاست. اونون أخلاقی باخیش بوجاغی کانتدان ائتکیله‌نه‌رک مسئولیت‌چی ماهیت داشیسا دا، اؤزگورلوک و عدالته سول‌سایاغی تأکید ائدیر. بۇ وورغودا ایسه بعضاً آنارشیزم اؤیره‌تیسینه [دوکتوریناسینا] یاخینلاشما حیس اوْلونور. دیل و دوشونجه‌یه گلدیکده، او هر ایکیسینه قورخونج بیر فئنومئن کیمی باخیر. سون واختلار دیققتینی بۇ ایکیسی‌نین قارشیلیقلی علاقه‌لری ایشیقلاندیرماغا یؤنلتمیش یازار، بئله بیر ایلیشکیده آچقیجا دیله اوستونک وئریر. بۇ اوستونلویون سوی‌آغاجی ساپیر-وورف نظریه‌سینه گئدیب چیخسا دا، او چوخ‌واخت فلسفی چرچیوه‌دن چیخماغا آغرینیر. بونا سبب اونون پسیخولوگییا ایله پروفئسیونال سویه‌ده تانیش اولماماسینا قاییدا بیلر، یا دا فلسفه وورغونلوغونا.\nاثرلری\n«شعر وارلیغین ائوی‌دیر» (شعرین گؤزه‌للیک فلسفه‌سی و آذربایجان شعری‌نین پروبلئم لری~ عرب الیفباسیندا)، باکی، ۱۳۸۵. (بو کیتاب ۲۰۰۷-جی ایلده گونئی آذربایجاندا ایلین کیتابی سئچیلمیشدیر)\n«قورشون هاردان آچیلدی» (کیچیک رومان)، بیرینجی باسقی، باکی، یاز ۲۰۰۶، ایکینجی باسقی، تبریز، قیش 2007.\n«نظریه‌ی توطئه»، (فارسجا)، تهران، انتشارات جامعهٔ ایرانیان، ۲۰۰۲.\n«نئجه یازاق: آذربایجان تورکجه‌سی‌نین یانلیش‌لیق‌لار سؤزلویو»، یارپاق، تبریز، ۲۰۰۶.\n«ساغلام دیل»، یارپاق، تبریز، ۲۰۰۷\n«متندن باشقا بیر دونیا یوخ‌دور»، یئنی اولای، ۲۰۰۸\n«کیملیکچی سیاست باره‌سینده پاتولوژیک تئزلر، تهران، ۲۰۱۶، الکترون وئرسیا.»\nمقاله‌لری\nنوبئل موکافاتی، یول، سایی ۱، تهران\nشهریار نیسگیلی و نوستالگییانین تحلیلی، وارلیق، تهران\nآغیلدان اوره‌یه دوغرو|آغیلدان اوره‌یه دوغرو، جاهان، سایی ۳، ۱۹۹۷، باکی\nدونیانی دییشدیرمک، یوخسا اونا اویغونلاشماق، جاهان، سایی ۴، ۱۹۹۸، باکی.\nتاریخ علمینده اوبیئکتیولیک و سوبیئکتیولیک، شهریار قزئتی، باکی،\nمعیار دیل، یارپاق قزئتی، سایی ۴، ۲۰۰۵، تهران.\nاۆچونجو دالغا محاربه‌لری، آلاتوران درگی‌سی، سایی ۴، باکی.\nپارادیگما نه‌دیر؟، جاهان درگی‌سی، سایی ۵، ۱۹۹۹، باکی.\nعراق محاربه‌سی: آلوین تافلئر، فرئنسیس فوکویاما و ساموئل هانتینگتونون نظریه‌لری ایشیغیندا؛ آمئریکانین عراقا هوجومونون تحلیلی، شرق گونده‌لییی، ۱، تیر، ۱۳۸۴، تهران.\nپست‌مدرنیزم؛ دالدان آتیلان داش، ۲۰۰۷، تبریز.\nگون‌دوغار اؤلکه‌سی: شمس و مولوی، ۲۰۰۷، تبریز.\nمعاریفچیلیک ایشیغیندا رومانتیزم، (۲۰۰۷-جی ایل باکی ایسلاویان اونیوئرسیتئتینده \"مۆعاصیر \"دیلچیلییین پروبلئم‌لر|دیلچیلییین پروبلئم‌لری\"نه حصر ائدیلن کونفرانسدا اوخونموش موحاضیره)، باکی، کیتاب عالمی نشریاتی، ۲۰۰۷\nشعر، قادین شاعیرلر و فئمینیزم\nفلسفه‌نین دؤر�� تاریخی دؤنمی، (یازانلار: دوغان اؤزلم، ایواز طاها)\nیئرلی رادیو و تلویزیون‌لارین جالاق دیلی\nایتکین اؤلکه\nهایکو و میستیک شعر\nسوْنرا یئر دیللندی | احمد شاملو | ایواز طاها\nپوست‌مودئرنیزم آذربایجانا گلمه‌دن گئتمک ایسته‌ایر\nنه جالاق دیل، نه ده دیل تملچی‌لییی\nفارسجا مقاله‌لری\nفضولی بیگانه‌ای در وطن (فارسجا)، وارلیق، تهران.\nفوتبال ترجمان سیاست اینجایی است\nتمامت‌خواهی سیاست را ناممکن می‌کند\nفرقهٔ دمکرات آذربایجان و داوری یکجانبه\nحاضیرلانان کیتاب‌لاری\n\"من بئله دوشونورم\" (فلسفی مقاله‌لر توپلوسو).\n\"قورغو نظریه‌سی\" (\"نظریهٔ توطئه\" کیتابی‌نین آذربایجان تۆرکجه‌سینه ترجومه‌سی. کیتاب رحمتلیک عالیم علی‌بالا حاجی‌زاده‌نین ترجومه‌سی و ا. طاهانین رئداکته‌سی ایله نشر اوْلوناجاق)).\n\"قورخو سنین آردینجا سورونور\"\n\"دیکتاتور\"، (حکایه‌لر توپلوسو\").\n\"دونیانی دییشدیرمک، یوخسا اونا اویغونلاشماق\".\nآذربایجان نثری‌نین گؤزه‌للیک فلسفه‌سی\" (کیتابین آدی هله‌لیک تام معینلشدیریلمه‌ایب).\n\"نئجه یازاق\" (۲–۵-جی جیلدلر).\n\"دلی\"، (رومان. کیتابین آدی مووققتی‌دیر).\nیازارلارین باخیشیندا\nایواز طاها قومساللیقدا بوی آتان چینار | گونتای جوانشیر\nشعرده آزان فیلسوف \/ حیدر شادی\nسوررئالیسم جانیفتاده؛ چهارچوب محکم داستانی | احمد صیقلی\nآنایوردو، آنادیلی، عدالت و فلسفه قایغی‌سی (ایواز طاها باره‌ده) | لیلا خاقانی\nکامال آبدوللا و ایواز طاهانین سئمانتیک\/ا-سئمانتیک سایریشمالاری | پروفئسور نیازی مهدی\nآذربایجان یازیچی‌لار و شاعیرلری: ایواز طاها | محمد رضا آذرلو\nایواز طاها و جاهان ژورنالی | حمید هئریسچی\nدرگی‌لر و قزئت‌لر\nایواز طاها آیری آیری قزئت‌لر و درگی‌لرین قورجوسو و یا باش یازاری اوْلموشدور: یول درگی‌سی (۱۹۹۰–۱۹۹۲) جهان درگی‌سی(۱۹۹۷–۱۹۹۹) یارپاق قزئتی (۲۰۰۴ـ)\nمرتب سازی براساس: نام محصولکمترین قیمتبیشترین قیمتجدیدترینقدیمی ترینپرفروشترینپربازدیدترینقیمت فوق العاده\nفقط نمایش محصولات موجود\nشعر وارلیغین ائوی دیر\n700,000ريال\nافزودن به سبد\nقورشون هاردان آچیلدی\n770,000ريال\nافزودن به سبد\nتعداد نمایش :\n122436486084120\nدر حال بارگذاری...\nلطفا منتظر بمانید\nاطلاعات تماس\nتبریز - خیابان جمهوری اسلامی روبروی بانک مهر ایران پ107\n09308086884\nراهنمای مشتریان\nارسال کتاب برای خارج از کشور\nشرایط حمل و تحویل کالا\nلینکهای پر کاربرد\nاطلاعات تماس\nقوانين سايت\nدرباره ما\nتماس با ما\nاخبار و مقالات\nرهگیری سفارش\nکد رهگیری را می توانید از لیست سفارشات خود در حساب کاربری مشاهده نمایید.\nکپی‌رایت © 2024 ائوده آل\nراه اندازی شده توسط فروشگاه ساز ویرچو\nمرورگر شما بسیار قدیمی است!\nجهت مشاهده این وب سایت به صورت صحیح، بروزرسانی مرورگرتان ضروری خواهد بود. بروزرسانی مرورگر\n×\nجاوااسکریپت در مرورگر شما غیرفعال شده است!\nجهت مشاهده این وب سایت به صورت صحیح، جاوااسکریپت را برروی مرورگرتان فعال کرده یا از مرورگر دیگری استفاده نمایید.","num_words":2270,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":118333.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ سیاست چوخلو ایشلدنلر طرفیندن قبول اوْلونماقدادیر و بۆتون ایشلدنلر اونو رعایت ائتمه‌لیدیر. بۇ سیاستلرده هر دییشیک‌لیک اۆچون اؤنجه اوْنون اۆستونده ایجماع اوْلمالیدی��.\nقیسایول‌لار\nوپ:قوْروما\nوپ:قیفیل\nایجرایی سیاست‌لر\nایداره‌چی‌لر\nسیاست تحریم\nسیاست قطع دسترسی\nقوْروما سیاستی\nبۆتؤو قوْروما\nقیزیل قیفیل\nسوْن‌سۇز قوْروما\nقیرمیز قیفیل\nشابلون قوْروماسی\nصورتی قیفیل\nیاریم قوْروما\nگۆموش قیفیل\nیاراتما قوْروماسی\nگؤی‌ماوی قیفیل\nداشیما قوْروماسی\nیاشیل قیفیل\nیۆکله‌مه قوْروماسی\nبنؤوشه‌یی قیفیل\nیوْخلاما قوْروماسی\nآغ قیفیل\nتصدیقلنمیش قوْروما\nماوی قیفیل\nایداری قوْروما\nقارا قیفیل\nپیلله‌لی قوْروما\nفوروزه قیفیل\nویکی‌پدیا بیر آچیق بیلیک‌لیک اوْلاراق، هر کیمسه‌نین دییشدیرمه‌سی اۆچون آچیق‌دیر. آنجاق بعضی صفحه‌لرده واندالیزم و باشقا مشکل‌لرین قاباغینی آلماق اۆچون اوْ صفحه‌لرده موقت یا دا سوْن‌سؤز دییشدیرمه محدودیت‌لره قوْیماق گرک اوْلور. بۇ محدودیت‌لره قوْروما دئییلیر.\nصفحه‌لری قوْرویوب، قوْرومادان چیخارتماق ویکی‌پدیا اداره‌چی‌لر طرفیندن گؤرولور. آنجاق هر ایشلدن بیر صفحه‌نین قوْروما یا دا قوْرومادان چیخارتماغینی ایستمک اۆچون یوْل وئریلیر.\nلاپ یایغین قوْروما بۆتؤو قوْروما ایله یاری قوْرومادیر. بۆتؤو قوْرومالاری تکجه اداره‌چی‌لر، یاریم‌قوْرومالاری دا حساب‌لارینا گیریب و حساب‌لاری تأیید اوْلموش ایشلدن‌‌لر دییشدیره بیلر. هر ایشلدن حسابی ان آزی ۴گۆن ایله ۱۰ دییشدیرمه‌دن سوْنرا اوْتوماتیک اوْلاراق تایید اولونور. هر نوع قوْروما بیر مخصوص بوْیالی قیفل ایله بیلینیر. قیفلی گؤرستمک اۆچون {{Pp}} شابلونو صفحه‌ده قوْیولور.\nایچینده‌کیلر\n۱ قوْروما نوع‌لارینا بیر قیسا باخیش\n۲ قوْروما نوع‌لاری\n۲.۱ بۆتؤو قوْروما\n۲.۱.۱ دییشدیرمه ساواش‌لاری\n۲.۱.۲ واندالیزم\n۲.۲ شابلون قوْروماسی\n۲.۳ یاریم قوْروما\n۲.۳.۱ ایداره‌چی‌لر قیلاووزو\n۲.۴ یاراتما قوْروماسی (دوزلاماق)\n۲.۵ داشیما قوْروماسی\n۲.۶ یوْخلاما قوْروماسی\n۲.۶.۱ یوْخلاما قوْروماسی‌نین چاغی؟\n۲.۷ سوْن‌سۇز قوْروما\n۲.۸ پیلله‌لی قوْروما\n۲.۹ ایداری قوْروما\n۲.۱۰ یۆکله‌مه قوْروماسی\n۲.۱۱ تصدیقلنمیش قوْروما\n۲.۱۱.۱ یاریم قوْرومادان یوکسلیش کیمی\n۲.۱۱.۲ عومومی تحریم تطبیقی کیمی\n۲.۱۱.۳ سورغولارین قئیدیاتی و دییشیکلیک ائدیلمه‌سی\n۳ قوْرومادان چیخارتماق\n۴ آد فضالارینا گؤره قوْروما\n۴.۱ ایشلدن دانیشبق صفحه‌لری\n۵ باغلی شابلون‌لار\n۶ بیرده باخ\n۷ اتک‌ یازی‌لار\nقوْروما نوع‌لارینا بیر قیسا باخیش\nقوْروما نوع‌لاری بوْنلار‌دیر:\nبۆتؤو قوْروما تکجه اداره‌چی‌لر طرفیندن دییشدیرمه اوْلا بیلر.\nیاریم قوْروما تکجه اداره‌چی‌لر ایله حساب‌لاری تأیید اوْلموش ایشلدن‌لر طرفیندن دییشدیرمه اوْلا بیلر.\nیاراتما قوْروماسی بیر صفحه‌نی یاراتماغی‌نین (چوخلو سیلینمیش بیر صفحه) قاباغینی آلیر.\nداشیما قوْروماسی صفحه‌نی دییشدیرمه آچیق‌دیر آنجاق صفحه داشیماسی تکجه ایداره‌چی‌لر اۆچون آچیق‌دیر.\nیؤکلمه داشیماسی فایل توضیحاتینی دییشدیرمک آچیق‌دیر، آنجاق فایلا یئنی نسخه یۆکله‌مک تکجه ایداره‌چی‌لره آچیق‌دیر.\nیوْخلاما قوْروماسی تأیید اوْلونمامیش ایشلدن‌لرین دییشدیرمه‌‌لری دوْلانان‌ ایشلدن‌لرین یوْخلاما ایله تأییدیندن سوْنرا گؤروشور.\nپیلله‌لی قوْروما قوْرونان صفحه‌ده یئرلشن بۆتون صفحه‌لری (شابلون، فایل و ...) قوْرویور.\nایشلدن‌لر ویکی‌پدیا:صفحه قوْروما ایستکلری صفحه‌سینده بیر صف��ه‌نین قوْرونماسی یا دا قوْرومادان چیخارتماق ایستگینی یازا بیلرلر.\nویکی‌مدیا طرفیندن ایداری قوْرومالاردان سوای، آیری قوْرومالاردا قوْروما ندنی سوْنا چاتسا، کافی بیر مدت گئچسه یا دا بیر صفحه‌نی قوْرومادان چیخارتماغا اجماع اوْلسا، ایداره‌چی‌لر صفحه‌نی قوْرومادان چیخاردا بیلرلر. قوْرومادان چیخارتماق ایسته‌ین ایشلدن‌لر، بیرینجی آددیم‌دا قوْرویان ایداره‌چی‌ ایله اؤز ایستک‌لرینی آرادا قوْیمالی‌دیرلار، ایکینجی آددیم‌دا قوْرومادان چیخارتماق ایستک‌لرینده اؤز ایستک‌لرینی یازمالی‌دیرلار.دیقت ائدین، قوْرویان ایداره‌چی فعال اولسا، قوْرومادان چیخارتماق ایلک آددیم‌دا اوْنلا آرادا قوْیولماسا، قوْرومادان چیخارتماق ایستگی معمولاً رد اوْلاجاق. قوْروما بیلگی‌لری قوْروما لیستینده ثبت اوْلور.\nقوْروما نوع‌لاری\nبۆتؤو قوْروما\nقیسایول‌لار\nوپ:بۆتؤو\nوپ:قیزیل قیفیل\nبۆتؤو قوْرومالی صفحه‌لری تکجه ایداره‌چی‌لر دییشدیریب، داشایا بیلرلر. بۇ قوْروما موقت ییوْخسا دایمی اوْلا بیلر.\nبیر بۆتؤو قوْرومالی صفحه‌ده دییشدیرمه ایستگی دانیشیق صفحه‌سینده ایداره‌چی‌لره خبر وئرمک اۆچون یازیلمالی‌دیر.\nدییشدیرمه ساواش‌لاری\nقیسایول\nوپ:چیرپیشما\nدییشدیرمه ساواشی ایله اۆز-اۆزه اوْلان صفحه‌لرده بۆتون قوروما، طرفلری دانیشیق صفحه‌سینده دانیشیق ایله ایجماعا چاتماغا مجبور ائدر.\nدییشدیرمه ساواشی اۆچون صفحه قوْروناندا ایندیکی وضعیتینده قوْرونمالیدیر. یانی قوْرومادان قاباق قایتاریلمامالیدیر. تکجه ایندیکی نوسخه واندالیزم، کوپی‌رایت یوخسا دیری‌لرین بیوقرافی‌سی کیمی موحتوایی سیاستلرله موخالیف اولورسا، قایتارما گرکدیر. هر حالتده دییشدیرمه ساواشیندان سوْنرا بیر صفحه ایداره‌چیلر طرفیندن قوْرونورسا، قوْرونموش نوسخه‌نین تایید اوْلونماسی معناسیندا دئییل. صفحه‌نی سوْن وضعیتینده قوْروما، ساواشان طرفلرین بیری‌نین نفعینه اوْلورسا، ایداره‌چی قوْرومادان قاباق، صفحه‌نی دییشدیرمه‌ ساواشیندان قاباقکی نوسخه‌یه قایتارا بیلر.\nبیر دییشدیرمه ساواشینا قاتیلان ایداره‌چیلر اوْ صفحه‌نی قوْرویا بیلمزلر. بۇنون ایستثنالاری بیر ساده واندالیزم اتفاق توشنده و بیر دیری کیمسه‌نین مقاله‌سینده آرتیریلمیش یامان-یوْغوز سؤزلری سیلمک اۆچون قاباغا گلمیش دییشدیرمه ساواشیدیر.\nواندالیزم\nقیسایول\nوپ:حفاظت خرابکاری\nواندالیزیم‌ین قاباغینی آلماق اۆچون صفحه موقت یا دا دایمی اوْلاراق بۆتؤو یوْخسا یاریم قوْرونا بیلر.\nشابلون قوْروماسی\nاساس صفحه: Wikipedia:Template editor\nقیسایول‌لار\nWP:TPROT\nWP:PINKLOCK\nبیر قوْرونموش شابلون تکجه ایداره‌چیلر و ویرایشگران الگو گروهوندا اولان ایشلدنلر طرفیندن دییشدیریله بیلر. بۇ قوْروما تکجه حساس شابلونلار ماژوللار و چوخ-چوخ ایشله‌نن شابلونلاردا اعمال اوْلونا بیلر.\nبۇ قوْروما سطحی[۱] چوخلو صفحه‌لرده ایشلنن حساس شابلونلاردا بۆتؤو قوْروما یئرینه ایشله‌نیر. بۇ قوْروما سطحی تکجه حساس و چوخ گؤروشلو و بۆتؤو قوْروما حدینده اولان شابلونلاردا فایدالانمالیدیر.\nیاریم قوْروما\nقیسایول‌لار\nوپ:یاریم قوْروما\nوپ:گۆموش قیفیل\nیاریم قوْروما آدیازدیریلمامیش ایشلدنلر (آی.پی.لر) و حسابلاری اوتوماتیک تایید اولونمامیش ایشلدنلر (آزی ۴ گون و ۱۰ دییشدیرمه‌دن قاباق) دییشدیرمه قاباغینی آلیر. بۇ قوْروما بیر مقاله‌‌ده یئنی آدیازدیریلمیش ایشلدنلر یوخسا آی‌پی‌لر طرفیندن موحتواسیندا چوخلو ایختلاف یوخسا خارابکارلیق اۆز وئرنده قوْیولور.\nیاریم‌قوْرومالی صفحه‌لرده دییشدیرمه ائده بیلمه‌ین دییشدیریجیلر دییشدیرمه ایستکلرینه مقاله‌نین دانیشیق صفحه‌سینده و {{یاریم‌قوْرونما دییشدیرمه‌سی}} شابلونونو فایدالانماقلا یازمالیدیرلار. دانیشیق صفحه‌سی ده قوْرونموش اولورسا، ویکی‌پدیا:دییشدیرمه ایستکلری صفحه‌سینده ایستکلرینه آرادا قوْیمالیدیرلار.\nایداره‌چی‌لر قیلاووزو\nایداره‌چیلر دواملی و گئنیش حالتده واندالیزم معرضینده اولان یوخسا دیری‌لرین بیوقرافی‌سی و طرف‌سیزلیک کیمی ویکی‌پدیا مؤحتوا سیاستلرینی نقض ائدن صفحه‌لرده سوْن‌سؤز یاریم‌قوْروما قورا بیلرلر. یاریم‌قوْروما اؤز وئرمه‌میش خارابکارلیقلار قاباغینی آلماق اۆچون یوخسا بیر مؤحتوا اوستونده معمول ایختلافلار وارسا، آدیازدیریلمیش ایشلدنلری، آدیازدیریلمامیش ایشلدنلره ترجیح وئرمک اۆچون فایدالانمامالیدیر.\nبوندان آرتیق، ایداره‌چیلر بو موردلرده موقت قورومادان فایدالانا بیلرلر:\nمدیادا ایزلنمه‌سی کیمی دلیلر اوچون گئنیش آنجاق موقت خارابکارلیق و چیرپیشمابا معروض قالیب، اینفرادی ایشلدنلر باغلاما ایمکانی اولمایان صفحه‌لرده.\nصفحه‌هایی که صحنهٔ جنگ ویرایشی هستند هنگامی که همهٔ طرف‌های درگیر کاربران ثبت‌نام نشده یا جدید هستند (که در غیر این صورت حفاظت کامل باید به عمل می‌آمد). چنین قاعده‌ای در مواردی که پای کاربران تأییدشدهٔ خودکار وسط است کاربرد ندارد.\nآی‌پی‌لرین چوخلو کامپیوترلردن یوخسا داینامیک آی‌پی‌لردن فایدالانماقلا دییشدیرن آد یازدیرمامیش و آی‌پی دییشدیرنلر طرفیندن دییشدیرمه ساواشی یوخسا خارابکارلیق معرضینده اولان صفحه‌لر.\nصفحه‌های بحثی که تحت اخلالگری مداوم بوده‌اند. چنین حفاظتی باید با مضایقه اعمال شود، چرا که از مشارکت کاربران ثبت‌نام نشده و جدید در گفتگو جلوگیری می‌کند. معمولاً یک صفحه و بحث آن بطور همزمان نباید محافظت شوند. در صورتی که یک صفحه و صفحهٔ بحثش بطور همزمان محافظت شده‌اند، در صفحهٔ بحث باید کاربران محروم شده از ویرایش به درخواست‌های ویرایش دعوت شوند تا از اینکه هیج ویرایشگری بطور کامل از مشارکت محروم نشده است اطمینان حاصل شود.\nباغلانمیش ایشلدنلر و آی‌پی‌لرین دانیشیق صفحه‌لری محدود حالتده قوْرونمالیدیر. اوْنون یئرینه ایشلدن یئنیدن باغلانیب، اؤز دانیشیق صفحه‌سینین دییشدیرمه حقی آلینمالیدیر. باغلانما یانیندا قوْرونما گرک اولورسا، قوْروما چاغی باغلانما مودتیندن چوخ اولمامالیدیر.\nیاراتما قوْروماسی (دوزلاماق)\nقیسایول‌لار\nوپ:دوز\nوپ:گؤی‌ماوی قیفل\nایداره‌چیلر صفحه‌لرین یارادیلماسینین قاباغین آلا بیلرلر. بو نؤوع قوْروما سیلینمیش، امّا دفعه‌لرله یئنیدن یارادیلمیش صفحه‌لر اوچون فایدالیدیر. بو جور قوْروما حرفلره حساسدیر. یاراتما قوْروماسی سَویّه‌لری ایله عینی اولان صفحه‌لره تطبیق اولونا بیلن بیر نئچه یاراتما قوْروماسی سَویه‌سی وار. قوْرونان باشلیقلارین لیستینی اؤزل:قوْرونان باشلیقلاردا تاپا بیلرسینیز (همچینین تاریخی لیستلره باخین).\nPre-emptive restrictions on new article titles are instituted through the title blacklist system, which allows for more flexible protection with support for substrings and regular expressions.\nPages that have been creation-protected are sometimes referred to as \"salted\". Editors wishing to re-create a salted title with appropriate content should either contact an administrator (preferably the protecting administrator), file a request at ویکی‌پدیا:صفحه قوْروما ایستکلری, or use the deletion review process. To make a convincing case for re-creation, it is helpful to show a draft version of the intended article when filing a request.\nAdministrators should choose the appropriate level of create protection—autoconfirmed, extended-confirmed,[۲] or full. Due to the implementation of ACPERM, non-confirmed editors cannot create pages in mainspace; thus, semi-creation protection should be rare, used only for protection of pages outside of mainspace.\nWhile creation-protection is usually permanent, temporary creation protection may be applied if a page is repeatedly recreated by a single user (or sockpuppets of that user, if applicable).\nداشیما قوْروماسی\nقیسایول‌لار\nWP:MOVP\nوپ:یاشیل قیفل\nداشیما قوْروماسیندا صفحه‌نین آدینی تکجه ایداره‌چی‌لر دییشدیره بیلرلر. بۇ قوْروما بۇ یئرلرده قۇرولور:\nآد دیشدیرمه واندالیزم گئچمیشی اوْلان صفحه‌لر\nآدلاری اۆستونده چیرپیشما اوْلان صفحه‌لر\nآی‌پی‌لرله تأیید اوْلونمامیش حساب‌لار هئچ صفحه‌نین آدینی دییشدیره بیلمزلر.\nیوْخلاما قوْروماسی\nعلاوه معلومات: Wikipedia:Pending changes\nقیسایول‌لار\nWP:PCPP\nوپ:آغ قیفیل\nیوْخلاما قوْروماسی واندالیزم و اوْنا اوخشار موداوم موشکوللرین قاباغینی آلیب، بۆتون ایشلدنلره صفحه‌لرده دییشدیرمه ایجازه‌سی وئرمک اۆچون بیر یوْلدور. یوخلاما قوروماسی یاریم قوْروما یئرینه ایشله‌نیب، آی‌پیلر و تأیید اولونمامیش ایشلدنلره صفحه‌لر دییشدیرمه‌سی ایجازه‌سینی وئریر آنجاق اونلارین دییشدیرمه‌لری بیر یوخلایان تأیید ائدینجه، اوْخوجولار گؤزوندن گیزلی اولاجاقدیر.\nیوخلانمالی دییشدیرمه‌لر صفحه گئچمیشینده «یوخلانمالی دییشدیرمه» اتیکتی ایله گوروشه‌جکدیر. بوتون اوخوجولار طرفیندن سوْنونجو یوخلانمیش نوسخه (قالیجی نوسخه) گوروشه‌جکدیر. سیستمه گیریش ائدن ایشلدنلر صفحه‌نین بوتون سونونجو دییشدیرمه‌لر اعمال اولونموش نوسخه‌سینی گوره‌جکلر. یوخلاما حقی اولمایان ایشلدنلر یوخلانمامیش دییشدیرمه‌سی اولان صفحه‌لرده دییشدیرمه ائدیرلرسه، اونلارین دییشدیرمه‌لری ده «یوخلانمالی دییشدیرمه» اتیکتی یئییب، سیستمه گیرمه‌میش ایشلدنلر اوچون گیزلی اولاجاقدیر. بۆتون ایشلدنلر دییشدیر دۆیمه‌سینی باساندا مقاله‌نین سونونجو نوسخه‌سینی گؤروب، دییشدیره‌جکلر. مقاله‌ده «یوخلانمالی دییشدیرمه»لر وارسا، مقاله آدی‌نین سوْل طرفینده اوْنلاری بیلیندیرن بیر قۇتو ‍‍گؤروشه‌جکدیر. داها آرتیق ایطلاعات اوچون ویکی‌پدیا:یوخلانمالی دییشدیرمه‌لر صفحه‌سینه باخین.\nیوْخلاما قوْروماسی‌نین چاغی؟\nیوْخلاما قوْروماسی بۇ یئرلرده ایشله‌نیر:\nسئچیلمیش مقاله‌لر\nچوْخ گؤروشلو مقاله‌لر\nشدید واندالیزم آلتیندا اوْلان مقاله‌لر\nمتنینده کوْپی‌رایتی نقض ائدن مطلب یازیلان مقاله‌لر.\nدیریلرین بیوقرافی‌سی سیاستینه ضید دییشدیرمه‌سی اوْلان دیریلر مقاله‌سی.\nسئچیلمیش و یاخشی مقاله‌لردن سوای باشقا موردلرده اوْلونمامیش واندالیزملر قاباغینی آلماق اۆچون یوْخلاما قوْروماسینا گرک یوْخدور.یاریم قوْروما کیمی، اوستونده چیرپیشما اوْلوب، آد یازدیرمامیش دییشدیرنلر ضررینه تبعیض احتیمالی اوْلان صفحه‌لرده یوْخلاما قوْروماسی قۇرولمامالیدیر. دییشدیرمه‌سی یۇخاری اوْلان صفحه‌لرده بۇ نوع قوْروما یئرینه یاریم‌قوْروما اعمال اوْلونمالیدیر.\nایداره‌چیلر آغیر آنجاق عین حالدا کئچیجی واندالیزم آلتیندا اولان مقاله‌لری ده، ایگیلی ایشلدنلرین حسابینی باغلاماق ایمکانی اولمایاندا، موقت شکیلده یوْخلاما قوْروماسیلا قورویابیلرلر. باشقا قوروما نوعلارینین دا زامانی قاباغا گلمیش موشکوله باغلی اولمالیدیر، سونسوز یوْخلاما قوْروماسی تکجه اوزون مدتلی آغیر واندالیزمله اوزلشرکن ایشه آلینمالیدیر.\nیوخلاما قوروماسیندان چیخاتما ایستکلرینی ایداره‌چیلر دانیشیق صفحه‌سینده یوخسا ویکی‌پدیا:صفحه قوْروما ایستکلری#قوْرومادان چیخارتماق ایستکلری صفحه‌سینده یازا بیلرسینیز.\nسوْن‌سۇز قوْروما\nIcon for pages that can be edited only by interface administrators\nقیسایول‌لار\nWP:PPINDEF\nWP:INTPROT\nوپ:قیرمیز قیفیل\nویکی‌پدیا بعضی بولوملری دایما مدیاویکی یولو ایله قوْرونور. سایت رابطلرین تعریف ائدن مدیاویکی آد فضاسی سوْن‌سۇز و بۆتون قوْروما آلتیندادیر و ایداره‌چیلر اوْنلاری قوْرومادان چیخاردا بیلمزلر. ویکی‌پدیا سیستمی اوتوماتیک حالتده CSS صفحه‌لری و ایشلدن:میثال\/monobook.css یوخسا ایشلدن:میثال\/cologneblue.js کیمی ایشلدنلر جاوااسکریپتی بۆتؤو قوْرویور و تکجه اوْ ایشلدن و ایداره‌چیلر الی ایله دییشدیریله بیلر. بوْ قوْروما «css.» یوخسا «js.» اولان ایشلدن آلت‌صفحه‌لرینده اعمال اولونور. ایداره‌چیلر بۇ صفحه‌لری دییشدیرب، موناسیب اوْلمایان ایشلدن اسکریپتلرینی سیله بیلرلر.\nاۆستده‌کی‌لردن آرتیق بۇنلاردا سوْن‌سۇز قوْرونورلار:\nچوْخ گؤروشلو صفحه‌لر (مثلا:آنا صفحه).\nحقوقی یوْخسا کوْپی‌رایت باخیمیندان دییشدیرلمز صفحه‌لر، مثلا ویکی‌پدیا:عمومی یالانلاما یا دا ویکی‌پدیا:ترجمه مجوز کریتیو کامنز.\nچوْخ ایشله‌نیب باغلانتی وئریلن صفحه‌لر،\nفایل‌لار داشیما قاباغیندا.\nپیلله‌لی قوْروما\n\"WP:CASCADE\" داشینیبدیر بورایا. You may also be looking for Help:Cascading Style Sheets or Wikipedia:Cascade-protected items.\nقیسایول‌لار\nWP:CASCADE\nوپ:فوروزه قیفیل\nبۇ قوْروما ایشلنن یئرلر:\nچوخ گؤروش‌لو صفحه‌لر، مثلا آنا صفحه.\nپیلله٬لی قوْروما، اوْ صفحه‌ده یئرلشن بۆتون صفحه‌لرین (شابلون، فایل و ...) قوْروماسینا ندن اوْلور.\nایداری قوْروما\nآیریجا باخ: Wikipedia:Office actions\nقیسایول‌لار\nWP:WMF-PRO\nوپ:قارا قفیل\nویکی‌پدیا قۇروجولاری، مخصوص و اهمیت‌لی وضعیتلرده شخصا صفحه‌نی قوْرویورلار. ویکی‌پدیا ایداره‌چی‌لریندن، تشکیلاتی اعضاسیندان اجازه آلمامیش بۇ قوْرومالاری دییشدیرمه‌مک گؤزله‌نیر.\nیۆکله‌مه قوْروماسی\nقیسایول‌لار\nWP:UPLOAD-P\nوپ:بنؤوشه‌یی قیفیل\nیۆکله‌مه‌دن قوْرولان فایللار و یا داها چوخ فنی جهتدن تام یۆکله‌مه‌دن قوْرونان فایللار، ایداره‌چیلر ایستیثنا اولماقلا، یئنی ورژن‌لرله عوض ائدیله بیلمز. یۆکله‌مه قوْرونماسی فایل صفحه‌لرینی دییشدیرمکدن قوْرومور. او، ایداره‌چی طرفیندن آشاغیداکیلارا تطبیق اولونا بیلر:\nداواملی یۆکله‌مه واندالیزمینه معروض قالان فایللار.\nFiles subject to a dispute between editors.\nFiles that should not be replaced, such as images used in the interface or transcluded to the main page.\nFiles with common or generic names. (e.g., فایل:Map.png)\nAs with full edit protection, administrators should avoid favoring one version over another, and protection should not be considered an endorsement of the current version. An exception to this rule is when they are protected due to upload vandalism.\nتصدیقلنمیش قوْروما\nآیریجا باخ: Wikipedia:Rough guide to extended confirmed protection\nقیسایول‌لار\nWP:ECP\nوپ:ماوی قیفیل\n۳۰\/۵۰۰ قوْروما کیمی تانینان گئنیشلندیریلمیش تصدیقلنمیش قوْروما تکجه لاپ آزی ۳۰ گونلوک ایشله‌مه مودّتی و لاپ آزی ۵۰۰ دییشیکلیکی اولان قئیدیاتدان گئچمیش ایشلدنلره اوتوماتیک شکلیده تقدیم ائدیلن اوزادیلمیش تصدیقلنمیش ایشلدن گیریش سَویه‌سینه مالیک دییشدیریجیلر طرفیندن دییشدیرمه‌یه ایمکان وئریر..\nیاریم قوْرومادان یوکسلیش کیمی\nWhere semi-protection has proven to be ineffective, administrators may use extended confirmed protection to combat disruption (such as vandalism, abusive sockpuppetry, edit wars, etc.) on any topic.[۳] Extended confirmed protection should not be used as a preemptive measure against disruption that has not yet occurred, nor should it be used to privilege extended confirmed users over unregistered\/new users in valid content disputes (except as general sanction enforcement; see below). Extended confirmed protection may be applied at the discretion of an administrator when creation-protecting a page.[۲] High-risk templates may be extended-confirmed protected at administrator discretion when template protection would be too restrictive and semi-protection would be ineffective to stop widespread disruption.[۴]\nعومومی تحریم تطبیقی کیمی\nTwo topic areas are under Arbitration Committee \"extended confirmed restrictions\" as a general sanction, in which only extended confirmed users may edit affected content; one is under a similar community general sanction. The extended confirmed restriction slightly differs from the earlier \"30\/500 restriction\", which was independent of extended confirmed status. Administrators are authorized to enforce this restriction through extended confirmed protection or any other means. It applies to:[۵]\nThe Arab–Israeli conflict (WP:ARBPIA4[۶]—ArbCom extended confirmed restriction since September 2021,[۵] superseding previous sanctions dating to May 2015)\nThe history of Jews and antisemitism in Poland during World War II (1933–1945) (WP:APL—ArbCom extended confirmed restriction since September 2021,[۵] superseding previous sanction dating to May 2020)\nThe Russo-Ukrainian War (WP:GS\/RUSUKR—community extended confirmed restriction since October 2022)[۷]\nThe Indo-Pakistani conflict (community 30\/500 restriction imposed in February 2019,[۸] rescinded and folded into the India–Pakistan ArbCom discretionary sanctions regime in October 2021[۹])\nسورغولارین قئیدیاتی و دییشیکلیک ائدیلمه‌سی\nAs of September 23, 2016, a bot posts a notification in a subsection of AN when this protection level is used.[۱۰] Any protection made as arbitration enforcement must be logged at Wikipedia:Arbitration enforcement log. A full list of the ایشلدن:MusikBot\/ECPMonitor\/Total pages under 30\/500 protection can be found here.\nUsers can request edits to an extended confirmed-protected page by proposing them on its talk page, using the {{Edit extended-protected}} template if necessary to gain attention.\nقوْرومادان چیخارتماق\nویکی‌مدیا طرفیندن قوْرونان صفحه‌لردن سوای، ایداره‌چی‌لر باشقا صفحه‌لری بیر معقول مدت‌دن سوْنرا قوْرومادان چیخاردا بیلرلر. قوْرویان‌دا قوْروماغا مدت بللی‌لشدیرمک ایله ده، مهلتین سوْنوندا، اوْتوماتیک اوْلاراق صفحه قوْرومادان چیخابیلر.\nآد فضالارینا گؤره قوْروما\nایشلدن دانیشبق صفحه‌لری\nقیسایول‌لار\nوپ:ایشلدن دانیشبغی قوْروماسی\nوپ:ادق\nایشلدن دانیشیق صفحه‌لری آزاراق، موقت و تکجه آ‌ی‌پی‌لر طرفیندن شدید واندالیزم اۆز وئرنده قوْرونور.\nباغلی شابلون‌لار\nب\nدان\nدییش\nقوروما شابلونلاری\nدییشدیرمه\nداشیما\nیوخلانما دییشدیرمه‌لر\nیوکلمه‌لر\nعومومی {{pp}} {{pp-protected}} {{pp}} {{pp-move}} {{pp}} {{pp-pc}} {{pp}} {{pp-upload}}\nدیریلر بیوقرافیسی {{pp-blp}} – – –\nایختلاف {{pp-dispute}} {{pp-move-dispute}} – –\nتصدیقلنمیش قوْروما {{pp-extended}} {{pp-extended}} – –\nآنا صفحه عکسی {{pp-main-page}} – – –\nایداری {{pp-office}} {{pp-reset}} {{pp-office-dmca}} {{pp-office}} {{pp-reset}} {{pp-office-dmca}} {{pp-office}} {{pp-reset}} {{pp-office-dmca}} –\nیدک {{pp-sock}} – – –\nچوخ گؤروننلر {{pp-template}} – – –\nبلوکلانمیش ایشلدنین دانیشیق صفحه‌سی {{pp-usertalk}} – – –\nواندالیزم {{pp-vandalism}} {{pp-move-vandalism}} – –\nدانیشیق صفحه‌سی {{permanently protected}} {{temporarily protected}} – – –\nاوزون مودّتلی {{pp-semi-indef}} {{pp-move-indef}} – –\nماژول:Protection banner\nبی��ده باخ\nصفحه قوْروما ایستکلری\nاتک‌ یازی‌لار\n^ Error on call to شابلون:وب قایناقلاماسی: Parameters باغلانتی and باشلیق must be specified .\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ Wikipedia:Requests for comment\/Extended confirmed protection policy 2.\n^ Wikipedia:Requests for comment\/Extended confirmed protection policy.\n^ Should we use ECP on templates? discussion at the village pump.\n^ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ Wikipedia:Arbitration Committee\/Noticeboard\/Archive 13 § Extended confirmed restriction omnibus motion.\n^ Originally authorised in Wikipedia:Arbitration\/Requests\/Case\/Palestine-Israel articles 3.\n^ Proposal: Extended-confirmed restriction for all articles related to the Russia-Ukraine War.\n^ AN discussion authorizing India-Pakistan general prohibition\n^ Wikipedia:Administrators' noticeboard\/Archive337 § Community review: WP:GS\/IPAK sanctions; cf. Wikipedia talk:Requests for arbitration\/India-Pakistan § Amendment request: India-Pakistan (October 2021)","num_words":4754,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":109661.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Michael Paul Chan»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۲ ژانویه ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).","num_words":21,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.169,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":616798.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۲۰۲۳-جو ایل گونئی آذربایجان اوچون بیر چوخ حادثه‌لرله یاددا قالدی. گونئی‌ده «میللی حکومت» چاغیریشلاری داها چوخ ائشیدیلمه‌یه، آذربایجان رسپوبلیکاسی ایله علاقه‌لر داها دا درینلشمه‌یه دوغرو گئتدی.\nبو سؤزلری Axar.az-آ آچیقلاماسیندا میللی فعال قدیر جلیلوغلو ایلین یادداقالان حادثه‌لری حاقدا دانیشارکن دئییب.\nاو بیلدیریب کی، ۲۰۲۳ هم سئوینج‌لی، هم ده غم‌لی نوتلاری ایله خاطیرلاناجاق:\n«پرزیدنت ایلهام علیئو نووروز بایرامیندا دونیا آذربایجانلیلارینی تبریک ائتدی و آذربایجان دولتینین اونلارین یانیندا اولدوغونو بیلدیردی. همچینین پرزیدنتین تورک دولتلری تشکیلاتی کنفرانس‌یندا ایران‌دا ۴۰ میلیون آذربایجان تورکونون اولدوغونو، دونیا آذربایجانلیلارینین یالنیز ۱۰ میلیونونون آذربایجان رسپوبلیکاسین‌دا یاشادیغینی قید ائتمه‌سی مهم حادثه‌لردن ایدی».\nمیللی فعال قید ائدیب کی، بو ایل ایران و آذربایجان آراسیندا مناسیبتلرین گرگین‌لییی ایله ده یاددا قالدی:\n«۲۰۲۳-جو ایلین یانوارین‌دا تهران‌داکی آذربایجان سفیرلیینه هجوم ائدیلدی، اورخان عسگروو هلاک اولدو، واصیف تاغییئو قهرمانلیغی ایله غرور وئردی. بو حادثه‌دن سارسیلان گونئی‌لیلر خاین هجومو پیسله‌دی. اونلار آذربایجانین تبریزده‌کی کونسوللوغونا گله‌رک، اورا گول دسته‌لری قویدو و باش‌ساغلیغی وئردیلر».\nاو، گونئی‌ده آغریلی حادثه‌لرین، طبیعی فلاکتلرین ۲۰۲۳-جو ایلده ده درین ایز بوراخدیغینی بیلدیریب:\n«اردبیلین فرزانگان قیز مکتبینده طبیعی گاز سیزماسی نتیجه‌سینده ۷۰ آذربایجان‌لی طلبه خسارت آلدی. خوی شهرین‌ده ۵.۴ بال گوجونده باش وئرن زلزله ایلین ان کدرلی حادثه‌لریندن بیری ایدی: ۲۰۹۳ ائو داغیلدی، ۱۳۳ یارالیمیز اولدو. آرادان چوخ کئچممیش تبریز، اورمو، خوی، جلفا، شبیستر شهرلرینده باش وئرن ۵.۹ بال گوجونده زلزله یئنه ده جدی فسادلارا سبب اولدو. نتیجه‌ده خوی شهرینده ۳ نفر اؤلدو، ۹۷۳ نفر یارالاندی. ائولره جدی زیان دیدی. شاختالی-قارلی هاوادا دولتین آذربایجان تورکلرینه یاردیم ائتمه‌مه‌سی اونلارین حیاتینی داها دا چتینلشدیردی.\nآذربایجان میللی حرکتینین فعاللاری خوی زلزله‌سین‌دن اذیت چکه‌نلره «وطن آدینا بیرلیک یاراشار» کامپانییاسی باشلاتدی. ایران رژیمی آذربایجان و تورکییه‌دن کمک گلمه‌سینه اجازه وئرمه‌دی. تورکییه‌نین قهرمانماراش شهرینده باش وئره‌ن داغیدیجی زلزله ده گونئی‌ده چوخ بؤیوک کدرله قارشیلاندی. آذربایجان رسپوبلیکاسی ایلک یاردیما گئدن اولدو، گونئی آذربایجان میللی حرکاتینین فعاللاری دا سفربر اولاراق، یارالیلارا یاردیم ائتمک اوچون بؤلگه‌یه گئتدی. گونئی آذربایجاندان خیلی یاردیم توپلاندی.\nگئرمیده یاغان آرام‌سیز یاغیشلار ایسه سل فلاکتینه سبب اولدو. مادی زیاندان علاوه بو بؤلگه‌ده یارانان ایچمه‌لی سو پروبلمی اهالینین وضعیتینی چتینلشدیردی. ایران دولتی یئنه ده آذربایجانلیلاری تالعین اومیدینه بوراخدی. لاکین گونئی‌لیلر سفربر اولاراق «وطن آدینا بیرلیک یاراشار« کامپانییاسی چرچیوه‌سینده ضررچکه‌نلره یاردیم ائتدیلر. بؤلگه‌یه لازیم اولان ارزاق و سو گؤندریلدی».\nگونئی آذربایجان سیاسی تشکیلاتلارینین بو ایل فعال‌لیقلاری ایله یاددا قالدیغینی دئیه‌ن میللی فعال بیلدیریب کی، دونیانین بیر چوخ یئرینده آکسییا کئچیریلیب:\n«بو ایل گونئی آذربایجان تشکیلاتلاری آوروپادا یاشایان تورکلرله بیرلیکده آکسییالار کئچیرمک قراری وئردی. ۲۵ مارتدا بروکسل‌ده باش توتان «آزادلیق و عدالت یوروشو» ایله گونئی مسئله‌سی دونیانین دقتینه چاتدیریلدی. اونون آردینجا ۲۰ مای - خورداد قیامی عرفه‌سینده بئرلینده گونئی آذربایجانلیلار ایکینجی آکسییانی کئچیرمه‌یه نایل اولدو. همچینین، ایستانبولدا گونئی آذربایجان ۳-جو فورومو، ایزمیرده آذربایجان کولتور و صنعت فستیوالی باش توتدو».\nقدیر جلیلوغلونون سؤزلرینه گؤره، ایل داها چوخ اعتراض آکسییالاری ایله خاراکتریک ایدی:\n«اورمو گؤلونون قصداً قورودولماسی ایلین اساس حادثه‌لری سیراسین‌دا ساییلا بیلر. بو سبب‌دن گونئی آذربایجان‌دا اکوفاللار اورمو گؤلونون اطرافیندا توپلانیب، گؤلون قورودولماسینا اعتراض ائتدیلر. سیلسیله اعتراض آکسییالارینین کولیمیناسییا نقطه‌سی ایسه سنتیابرین ۲-ده اولدو و خیلی سایدا اینسان خاریجده‌کی گونئی آذربایجان تشکیلاتلارینین چاغیریشی ایله کوچه‌لره چیخدی. ایران رژیمی چوخسایلی حربی قوه‌لرینی کوچه‌لره تؤکه‌رک، آکسییانین کئچیریلمه‌سینه انگل تؤرتدی. تبریز، اورمو و دیگر شهرلرده اعتراضلاردا اشتراک ائد‌ن خیلی وطنداش حبس اولوندو».\nاو قید ائدیب کی، قاراباغدا آپاریلان آنتی‌ترور حادثه‌لری گونئی‌لیلر اوچون خصوصیله یادداقالان ایدی:\n«آذربایجان شان‌لی اوردوسو خانکندیده سپارات‌چیلارین وارلیغینا سون قویاراق، آنتی‌ترور تدبیرلرینی بیرجه گونون ایچین‌ده اوغورلا سونا چاتدیردی. گونئی آذربایجان‌دا بو ظفر سئوینجله قارشیلان‌دی. سیاسی پارتییالار و خالقیمیز دستک نماییش ائتدیره‌رک، ایری شهرلرده بو مناسیبتله آتشفشانلیق ائتدی. بعضی یئرلرده آذربایجان بایراغی آسیلدی».\nاونون بیلدیردیینه گؤره، ایلین سون آیلاری ایسه میللی فعاللارین حبسی ایله ناراحاتلیق دوغوردو:\n«آرتیق سون اوچ آیدان چوخدور کی، گونئی آذربایجان میللی فعاللاری سبب‌سیز یئره توتولاراق، حبسه گؤندریلیر. اونلارین هانسی شرایط‌ده ساخلانماسی، دورومو باره‌ده معلومات‌سیزلیق عائله عضولری طرفیندن بؤیوک ناراحاتلیغا سبب اولور. تأسف کی، بعضیلر�� بایرامی هله ده زینداندا کئچیره‌جک».\nتاریخ\n2023.12.31 \/ 11:45\nمولف\nAxar.az\nShare\nشرح لر\nدیگر خبرلر\nمارکوو: باکی‌دان اوکراینایا سلاح وئرمه‌سی طلب اولونور\nارمنی ایله ائوله‌نه‌ن، دیله‌نه‌ن آذربایجانلی میلیونچو…\nرایسایا قاراباغ اوچون آمریکادا وئریلن باهالی اوزوک – فوتو\n\"آذربایجان\" آدی تورکمنچای سازشینده - تاریخی فاکت\nآتاتورک ناخچیوانلا سرحدی جیبینین پولو ایله آلیب؟\nاوردوموز قافانا نظارت ائدیر - یئنی ویدئو\nبو، ایرانین آذربایجان‌لیلارا دوشمن مناسیبتی‌دیر\nسارا خاتونون بو خواهشینی ۲-جی محمت ائشیتمیر…\nایران دهشتلرینین عکس اولوندوغو کتاب…\nجعفر جبارلینین اوغورلانمیش بئینی هارادا ساخلانیلیر؟\nخبر خطّی\nهلیکوپتر قزاسی: آختاریش آپاریلان اراضییه قار یاغیر - سون دوروم\n00:41\nروسییادان ایرانا: خیلاص.ائدیجی گؤندرمه‌یه حازضیریق!\n00:30\nامارات-دان ایرانا چاغیریش: دستک وئرمه‌یه حاضیریق!\n19 مای 23:46\nحماس-دان ایرانلا باغلی مساژ...\n19 مای 23:25\nمسکوا تهرانا چاغیریش ائتدی\n19 مای 23:05\nاردوغاندان رئیسینین هلیکوپتر قضاسی ایله باغلی آچیقلاما...\n19 مای 22:20\nرئیسی بو گون ایروانا گئدجکمیش، سون آندا…\n19 مای 21:50\nرئیسینی داشییان هلیکوپترین نؤعو باره‌ده معلومات آچیقلاندی\n19 مای 21:07\nقضا یئریندن نوبتی گؤرونتولر - ویدئو\n19 مای 20:53\nمیشل-دن رئیسینین دوشدویو قضا ایله باغلی آچیقلاما...\n19 مای 20:50\nعراق رئیسی ایله باغلی گؤستریش وئردی\n19 مای 20:50\nرئیسینین اولدوغو هلیکوپتری آختاران خلاص‌ائدیجیلر ایتکین دوشدو\n19 مای 20:39\nباقری امر وئردی: بوتون اردو آختاریشلارا جلب اولوندو\n19 مای 20:20\nایرانا دوست و قارداش خالق کیمی دستک وئرمه‌یه حاضیریق - رسمی\n19 مای 20:16\nرئیسینین هلیکوپترینین سرحدیمیزدن سون - فوتوسو\n19 مای 19:48\nرئیسینین هلیکوپتیرینین قضایا اوغراماسی تصادفدور؟\n19 مای 19:30\nرئیسی و عبداللهیان تهلوکه‌ده‌دیر - ایرانلی رسمی\n19 مای 19:18\nبونو آچیق دئیه‌ن ایلک اؤلکه‌لردن اولموشوق - رئیسی\n19 مای 18:59\nرئیسینین هوادان آختاریشلاری دایاندیریلدی\n19 مای 18:59\nپرزیدنتی مشایعت ائد‌نلر آراسیندا ضرر چکه‌نلرین اولماسی قطعی‌دیری\n19 مای 18:44\nایران‌دا بحران قرارگاهی یارادیلدی\n19 مای 18:14\nعلیئو و رئیسینین دولت سرحدینده صحبتی - متن\n19 مای 18:13\nرئیسینین هلیکوپترینین قضادان اؤنجه گؤرونتولری - ویدئو\n19 مای 17:54\nرئیسینین هلیکوپتری بونا گؤره قضایا اوغراییب – تفرعات\n19 مای 17:31\nتورکیه اردوسو ۵ پ.ک.ک-چینی محو ائتدی\n19 مای 17:05\nایران-آذربایجان علاقه‌سی تکجه قونشولوق دئییل – رئیسی\n19 مای 16:40\nبو هئچ بیر اوغور گتیرمه‌یه‌جک:عاملی\n19 مای 16:17\nارمنیستان اردوسو تعلیم کئچیر – آسریان ایزله‌دی\n19 مای 15:54\nایلهام علیئو رئیسی ایله گؤروشدو - فوتو\n19 مای 15:40\nایران و آذربایجان گوجلو سیاسی اراده گؤستریر - علیئو\n19 مای 15:31\nایستفاده قایدالاری مؤلیف حقوقلاری قوُرونور. معلوماتدان ایستیفاده ائتدیکده ایستیناد مطلق دیر. معلومات اینترنئت صحیفه لرینده ایستیفاده ائدیلدیکده موافیق کئچیدین قویولماسی مطلق دیر.","num_words":1479,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":237040.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایندیکی شوماوا تویوق جینسی اورتا بویدا‌دیر. بو تویوق جینسی 20-جی عصرین ایکینجی یاری‌سیندا چئخیا دا قالان اصل شوماوا تویوقلاریندان‌ یئتیشدیریلمیش‌دیر. او چوخ تئمپئرامئنت‌لی، قورخاق،احتیاط‌لی، یئملمه و یئتیشدیریلمه‌یه طلب‌سیزدیر، دؤزوم‌لو و قیدا آختارماقدا چوخ آکتیو بیر جینس‌دیر. جوجه‌لرین بدن چکی‌لری و للک‌لری سرعتله آرتیر. چوخ‌لو یومورتا و ات وئریر. چهرایی داراغی اونون شاختایا داوام‌لیغینی گؤستریر. بو جینسی سرت ائکولوژی شرایطه اویغون ائدیر. شوماوا تویوق‌لاری یاری اسیر همچی‌نین بؤیوک اوتارما‌لاردا سربست یئتیش‌دیریله بیلرلر.\nخوروزون چکی‌سی – 2،9–3،6 کگ.، تویوغون – 2،4–3،1 کگ. ایلده 180-دان چوخ یومورتا وئریر، بیری‌نین چکی‌سی 5 8گ. یومورتانین رنگی قهویی. تویوغون اتی یوکسک کئیفیت‌لی، دادلی و یومشاق‌دیر. تویوق‌لار نادیر حال‌لاردا کورت یاتیرلار.\nهالقانین اؤلچوسو\nخوروز 20 mm\nتویوق 18 mm\nبالاجابوی شوماوا تویوق‌لاری\nجیرت‌دان شوماوا تویوق جینسی 20-جی عصرین یاری‌سیندا یئتیشدیریلیب. خوروزون چکی‌سی – 1،1–1،4 کگ.، تویوغون – 0،9–1،2 کگ. ایلده تویوق 120 اده‌ده کیمی یومورتا وئریر، هر یومورتانین چکی‌سی 40 گ. جیرت‌دان شوماوا جینسین‌دن آنجاق قیزیل رنگ‌لی قارا سپپه‌لی و قارا قویروق‌لو تویوق‌لار ساخلانیلیب‌لار.","num_words":262,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.04,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":214764.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"من بو وب دن گوروش ائدیب ودئیرلی اینسان لارین ویازیلارین تانی ییب و اوخوماغا چالیشیرام من آذربایجانیمیزین سئویب و یاشادان لاریننام منیم … لینک اوچون سیزین آدرسینیزی ایستردیم وار اولون","num_words":41,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.165,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":696663.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"س- زومرود خانیم، گونئی ده ایکی کیتابینیز ایشیق اوزو گؤروب، بیر رومان و بیر حیکایه توپلوسو؛ آذربایجانین گونئیینده یازار اولسایدینیز هانسی موضوعدا رومان یازاردینیز؟\nج- بونو هئچ دوشونمه‌دیم دوغروسو… سوروشدونوز، بیر آنلیغا دوشونوردوم، گونئیده یاشایان یازار اولسایدیم یقین یئنه عیناً بوردا یازدیغیم موضوعلاردا رومانلار یازاردیم. تأسف کی… چونکی بیز ائله جغرافیادا یاشاییریق کی، ساده‌جه سئوگی، عشق رومانلاری یازماق کیمی لوکسوموز یوخدو. اؤلکه‌لری دئییل، بوتونلوکده یاشادیغیمیز بؤلگه‌نی گؤتورسک، منجه، بو بؤلگه‌نین اینسانلاری آشاغی یوخاری عینی دویغولاری، آجیلاری، پایلاشیر. یازار دا تمثیل ائتدیگی توپلومون، بؤلگه‌نین یاشامینی ادبی متنه چئویریرسه، چوخ دییشیکلیک اولمازدی منجه موضوعلاردا.\nگونئیی اساساً سوسیال شبکه‌لردن، سایتلاردان ایزله‌ییرم، بیر ده آز سایدا اولان دوستلاریمین دئدیکلریندن… عینی پروبلملر، بعضاً، داها آغیر، بعضاً داها درین، بیر آز فرقلی بویوتدا…\nس- گونئیده اولموسونوزمو؟\nج- تبریزده بیر دفعه اولموشام. گئدرکن اورداکی دوستلاردان دا کیمسه‌یه خبر ائتمه‌دیم، ائلهجه سسسیز گلیب بیر چوخ تاریخی یئرلری گزیب قاییتدیم. ارک قالاسینی او واختا قده‌ر فوتولاردا گؤرموشدوم، جانلی گؤردوم. تبریزده اولان تاریخی بازارا دا گئتدیم. تبریز بازاریندان آچیغی هئچ نه آلماق فیکریم یوخدو. ساده‌جه تاریخی آبیده کیمی ماراقلی ایدی. بیر ده او بازاردا شرقین روحو وار دئیه دوشونوردوم. دوکانلاردان بیرینه گیردیم. اوردا ساتیجی ایله آرامیزدا قیسا بیر دیالوق اولدو، من ایران دئدییمده او گ��نئی دئدی… سونرا باکییا قاییداندا بونونلا باغلی بیر کؤشه ده یازدیم.\nس- گونئیده هر نه قدر چتین اولسا دا قوزئیده یاییملانان اثرلری اوخویوروق. سیزین ده تبریزده ایکی اثرینیز یاییملانیب. «گوناهکارین اؤلومو» و «یاغیش قادین». زامان-زامان دا درج اولونان، سایتلاردا گئدن یازیلار اولور. آما نومونه‌لر آزدی. نئجه دوشونورسوز، ایکی طرف آراسیندا ادبی علاقه لرین ایندیکی سوییه‌سی کیفایتدی؟\nج- نئجه کیفایت اولا بیلر کی، بو علاقهلر یوخ سوییه‌سینده‌دیر، هوسکارلار، ادبیات سئورلرین فردی جهدلریدیر بو علاقهلر. گونئی‌له قوزئی آراسینداکی سیاسی قاداغا ۳۰ ایله یاخیندیر آرادان قالخیب، بو زامان کسیینده دئمک اولار کی، هئچ بیر ایش گؤرولمه‌ییب. بونو کیم ائتمه‌لی ایدی؟ بیرمعنالی اولاراق قوزئیده دؤولت بونو ائتمه‌لییدی. اوردا آردیجیل و کئیفیتلی سیستئملی ایش قورولا بیلر. سیاستی بیر یانا قویاق، ا‌دبی، کولتورل علاقه‌لر یارادیلمالیدیر. منجه، دونیادا ان مؤحکم باغ کولتورل باغلاردی. اووللر بو باغی مؤحکملندیره‌جک حادیثهلر اولوردو، خصوصاً یازارلار آراسیندا علاقه سیخدی، ایندی بو آنجاق فردلر سوییه‌سینده قالیب.\nس- گونئی ادبیاتینی قوزئیده داها گئنیش ایشیقلاندیرماق اولاردی؟\nج- البته… مثلا درسلیکلره گونئی ادبیاتیندان داها چوخ نومونه‌لر سالینا بیلردی. بیز کیمی تانیییریق، شهریاری، صمد بهرنگینی مثلا… ادبیات علاقه‌لرین یارانماسی باخیمیندان چوخ مؤحکم و ساغلام واسیطه‌دیر. بیر اینسانی دینله‌مه‌دن اونون آجیسینی، چکدیگینی، نه حیس ائتدیگینی بیله بیلمریک. خالقلار دا بئله‌دیر و ادبیات خالقین دانیشان دیلیدیر، ماهیتینین عکسی‌دیر. گونئیین سؤزونو دینله‌مک، ادبیاتینی اوخوماق اورداکی سویداشلاریمیزین هم ده اوره‌گینی اوخوماقدی.\nس- منه گؤره ادبیات‌ سیاستدن همیشه اؤنده اولوب. بایاق دئدیز کی، سؤزونو-اوره‌گینی اوخومالیییق گونئی‌یین. قوزئی‌ده نئجه‌دیر دوروم، سؤز خالقا چاتیر؟\nج- ادبیات سیاستدن اؤنده اولوب دئییرسیز. ادبیات بوتونلوکده شرقده همیشه سیاستدن اؤنه کئچیب، نه اینکی سیاست، فلسفه، سوسیالوگیا بئله ادبیاتین بیر پارچاسی اولوب آز قالا… بلکه ائله بو اوزدندیر کی، آذربایجاندا معتبر فلسفی جریانلار گؤرموروک. مثلا، ادبیات نسیمینین سؤزو ایله صوفیزمی ائله زیروه‌یه داشیدی کی فلسفه‌یه احتیاج قالمادی. بو یاخشیدیر، پیسدیر، دوغروسو من بیلمیرم. آما رئاللیق باشقادیر و دونیانین گئدیشاتی گؤستریر کی، گئدیشات سؤز گئدیشاتی دئییل، گوج گئدیشاتیدیر. نه یازیق کی، بئله‌دیر، آما بیز بو رئاللیغی یا واختیندا گؤره بیلمه‌دیک، یا دا گؤردوک، دَیرلندیره بیلمه‌دیک.\nایندی گلهک قوزئی آذربایجاندا سؤزون دوردوغو یئره …\nاصلینده گئنیش باخساق گونئی، قوزئی دئییب آپاردیغیمیز بؤلگو نیسبیدیر. چونکی بیز بوتونلوکده آیاقلاریمیز اوسته دوروب دونیانین نئجه دئییرلر، گؤزونون ایچینه دیمدیک باخیب اؤز سؤزوموزو دئیه بیلمه‌میشیک. سؤزوموز ایچیمیزده کؤله اولوب، جسارتیمیز چاتماییب اونو دونیانین، بیزی کؤله ائده‌جک تابولارین، عنعنهلرین اوزونه باغیرماغا، عوصیان ائتمه‌یه.\nسؤز او زامان خالقا لازیم اولور کی، خالق سورغولاماق ایسته‌ییر. بوردادیر دویون. خالق سورغولاماق ایستمه‌دیکجه دئییلن سؤز داشا دَییب گولله کیمی دئیه‌نین اوزه‌رینه قاییداجاق.\nبیز سورغولامیریق و «بیز» دئینده من تکجه آذربایجانی نظرده ده توتمورام، بوتون شرق سورغولامیر. بیز تابولار، موقدسلر، دینلر، یارادیلان و یا آللاهین یاراتدیقلاری اونلاری بؤیوک بیر تابو حالیندا باشیمیزین اوستوندن داش کیمی آسمیشیق. ائله حالا گتیرمیشیک کی، بیزه داها باشقا دیکتاتور، ظالیم لازیم دئییل. سورغولاماغا مئییلسیزلیکله هر بیریمیز ایچیمزده بیر دیکتاتور بسله‌ییریک.\nس – سؤز خالقا لازیم اولماسا، اونو ائشیدرمی؟ «- قارانلیغا شرقی سؤیله‌مک» اثرینده ده بوتون بونلارا توخونموسوز، درین دوشونه بیلمه‌مک، سورغولاماماق.\nج – ائله‌دیر، بوتون بونلار اوردا بدیعی دیلله ایضاح اولونوب. ادبیات سورغولاماق ایمکانی وئریر. آما توپلومون سوسیال سیفاریشی سورغولاماق اولمادیغیندان یازیلانلار هله کی، اوردا، صحیفهلردن قالیر.. بو ایندینین ده پروبلئمی دئییل. صابیرین، میرزه جلیلین، آخوندوون، جاویدین ده سؤزو عیناً بو دورومدا اولوب. هادی‌نین سؤزو خالقا چاتمادی، آخیردا سفیل اولوب او سؤزو ساتماقلا حیاتینی داوام ائتمک ایسته‌دی.\nس- دئدیز کی، صابیرین، میرزه جلیلین ده سؤزو چاتمیردی. آما «موللا نصیرالدین»،، «هوپ هوپ نامه» واردی آخی؟\nج – واردی، اما او سؤزلر خالقا چاتسایدی بو گون داناباش کندینین احوالاتلاری تاریخ اولمازدیمی؟ «اوخوتمورام ال چکین» بو گون آرتیق اجتماعی اهمیتینی ایتیریب، ساده‌جه ادبیات‌ نومونه‌سینه چئوریلمزدیمی؟ سؤزو دئمک باشقا، اونون ائشیدیلمه‌سی، داها سونرا دینله‌نیلمه‌سی باشقادیر.\nصابیرین سؤزو جانلیدیر، نییه، چونکی قالدیردیغی پروبلئملر هله ده حیاتیمیزدادیر. بو گون هئچ اوزاغا گئتمه‌یهک، سوسیال شبکه‌لرده باش وئرنلره آنی نظر سالدیقدا او هوپهوپنامه‌نین قهرمانلارینین هله ده نه قدر قانلی-جانلی اولدوغونو گؤروروک آخی. سؤزو دینله‌نیلن شاعیرین اوبرازی زامان-زامان ادبی اوبرازا چئوریلیر، چئووریلمه‌دیسه، دئمک کی، او سؤز دئییلدیی یئرده قالیب.\nس- بلکه ادبیات‌ ضعیفدیر، خالقلا سؤزون باغلانتیسینی قورا بیلمیر؟\nج- قوقولو میرزه جلیل‌دن استعدادلی سایمیرام. قوقول دا یازیب، میرزه جلیل ده. نه آذربایجان دییشیب، نه روسییا. بیز میرزه جلیلی دونیایا تقدیم ائده بیلمه‌دیک، قوقولوسا بوتون دونیا اوخویور، آما بو گونون روسیاسی ائله قوقولون قلمه آلدیغی روسیادیر.\nیا دا دوستایئوسکینی گؤتورک. «جنایت و جزا» اثرینده‌کی روحییه بو گونکو روسیانین احوالیدیر. بیز ایندی دئیه بیلریک کی، دوستایئوسکی ضعیف یازاردی. گوناه اولار.\nس- دوروم بئله ایکن سیزجه، نه ائتمه‌لیییک کی، سؤز خالقا چاتسین؟\nج- من اؤن گؤروجو دئییلم. ایره‌لیده نه اولاجاق بیلمیرم. سوسیولوق دا دئییلم. آما بوتون چتینلیکلره، بو لنگ گئدیشه رغمن گؤره بیلیرم کی، هئچ نه ده یئرینده سایماییب. ایره‌لیلهییشلرین سورعتیکوسمیک سورعتی دئییل، هئچ بو گون اینکیشاف ائتمیش دونیانین دا سورعتی ایله آیاقلاشا بیلمیریک. شرقین سورعتی نه یازیق کی، تیسباغا سورعتی ایله اؤلجوله بیلن سورعتدی. بیز ده بو جوغرافیانین بیر پارچاسی‌ییق.\nس- دقتیمی بیر شئی چکدی، سیز قادینلارلا باغلی نومونه‌لر یازیلارینیزدا گؤرموشم شرق ده قادینی نئجه ده‌یرلندیریرسیز؟\nج – یقین اونا گؤره کی. شرقین قادینا موناسیبتی داها گؤزه باتیر. اونا گؤره کی، بیر توپلومون اینکیشافی منه گؤره قادینین آزاد ایراد��‌یه و دوشونجهیه، اؤز دویغولاری اوزه‌رینده‌کی حاکیمیتیندن کئچیر. شرق محض بو دوشونجه‌نین اوزه‌ریندن آتلاییب کئچه بیلمیر و بیز هله ده قادینا نه اولار، اولمازلاری دارتیشیریق. اینسان فاکتورونو قویوب جینس فاکتورونو قاباردیریق. دونن قادین باش قالدیراندا اؤلدورولودو…\nس- ایندی ده لینج ائدیلیر؟!\nج- عیناً. بو گون ده یئنه بیزی گئری چکن ده‌یرلره قارشی دیرندیکده بو دفعهده معنوی تئرورلا اوز-اوزه قالیریق. آما بو بیزه اساس اولمامالیدیر کی، دایاناق. عکسینه. اساس اولمالیدیر کی، داها دا عیناد ائدک.\nس- اومیدینیز وارمی ده‌ییشمه‌یه؟\nج- اومیدیم اولماسا دا، بو قورخولو دئییل. اومیدی چوخ بؤیوتمه‌یک گؤزوموزده… اومید اؤلر، عیناد دوغار. عیناد داها اعتیبارلی یولداشدی بئله دورومدا و ایللردیر عینادلا یولداش اولماغی داها چوخ ترجیح ائدیرم. اومید گئت- گللیدیر، گئدر، یئرینی دئپرئسییایا وئریب گئدر. اومید اعتیبارسیز سئوگیلی کیمیدیر. گئدر، یئرینی آجییا وئریب گئدر. عیناد بیر باشقادیر. اعتیبارلیدیر.\nس- هئچ پئشمان اولدونوزمو بئله بیر یول سئچدیگینیزه گؤره؟\nج- اولدوغوم اولوب، اؤزومو قینادیغیم، «نییه»لرین ایچینده بوغولدوغوم واختلار دا اولوب. بعضاً دوشونموشم کی، من بو یاشیمدا هله ده معین چتینلیکلرله اوز-اوزه‌یم‌سه نه ایسه دوغرو ائتمه‌میشم، نه‌لرسه یئرینده اولماییب. سورغولاییرام و یانلیشیمی، دوزومو اؤزومه دئییرم. بعضاً جسارتله برکدن دئییرم اؤزوم، بعضاً ده جسارتیم چاتمیر، ائله شئیلر اولور کی، اونلاری هله اؤزومه برکدن دئیه بیلمیرم. اولور، آما بو منیم حیات طرزیمی، دوشونجه‌لریمی ده‌ییشمیر، یئنیدن شکیللندیرمه‌یه یاردیم اولور. پرینسیپ‌لریمدن واز کئچمهییمه سبب اولمور، ساده‌جه یئنی باخیش بوجاقلاری آختاریرام. ان چتین واختیمدا تسللیم او اولور کی، باتاقلیغا باتمامیشام.\nس- یول سئچمک دئدیک. «قارانلیغا شرقی سؤیله‌مک» اثری ایکی موستقیل روماندان عیبارتدی، آما هر ایکی رومان دا بیر بیرینه باغلیدیر، نتیجه‌ده ایکی موستقیل رومان بیر رومان کیمی اورتایا چیخیر. ایکی رومان دا یول آدلانیر. اثرده ده بو یول، یولو سئچمک، اونو گئتمکله باغلی فیکیرلر وار. ندیر سیزین اوچون بو یول؟\nج- اینسان میلیون ایللردیر عینی یولدان گئدیر اصلینده. آزاد یاشاماق، عیناد ائتمک، تسلیم اولماق، اولماماق، دوشونمک، سورغولاماق، ظالیما قارشی چیخماق، ظولم ائتمک. ازیلمک، ازمک، موباریزه ساواشلار. بونلار هامیسی اینسانین مین ایللردیر گئتدیگی یولدو. میلیون ایللیک یادداشدی بو یوللار. موختلیف یوللار، یا دا سئچیملر…\nمنه گؤره ابدی یول آزادلیغا «چکیلن» یولدو. بوتون یوللاردان امتناع ائدیلیر، یئنیدن قاییدیش اولور، بوتون یوللاردا نئجه دئییرلر «انشاعات ایشلری» آپاریلیر، ده‌ییشیکلییه اوغراییر، آما آزادلیق یولو ده‌ییشمیر. اینسان بو یولدان هئچ واخت امتناع دا ائتمیر. هردن منه ائله گلیر کی، اینسانین جننتدن قووولما حئکایه‌سی ایله باشلاییر بو یول. قاداغایا عیناد او آلمانی درمک… آزادلیغین فردین اؤزو طرفیندنسه‌کی للندیرمک عینادی. تانرییا قارشی بئله…\nآدینی چکدیگینیز اثری یازاندا من آنالیز ائدیردیم و بو یولون بیزه عاید اولان حصهسینی تاپماغا چالیشیردیم. بیز بو یولو گئده بیلیریکمی؟ گئدیریک. آما او یولو گئتمک بیر باشقا، او یولا اینانماق باشقادیر. بیز او یولو گئدیریک، آما اونا اینانمیریق. یول سئچیم اولمالیدیر، وردیش یوخ.\nباخیرسان او یولو گئدن بیری دئییر کی، داها نه ائدیم، من ده بو یولو توتموشام، بوندان سونرا نه ائده‌جم کی؟ اینام یوخدو، وردیش وار. دولایی اولاراق او یولا اینانساق، آذربایجانا دا اینانمیش اولاریق. اینانماق اوچون ایدئالیستلیک، رومانتیزم، گؤزل کلمه‌لر لازیم دا دئییل، سن سئچدیین یولو ساکیتجه گئدیرسن، یولچویا چئوریلیب نئجه دئییرلر «آتینین یویه‌نینی» بوراخیرسان.\nس- سیز هم بیر آراشدیرماجیسینیز. بیلدییم قدری ایله ایکی مونوقرافیانیز وار. بیری ده حسین جاویده حصر اولونوب. «اینسان آختاریشیندا» آدلی مونوقرافیانیز. جاوید آذربایجانین تلاتوملو دؤورونده یاشامیش چوخ استعدادلی بیر یازاردی. نییه محض جاویدی سئچدینیز علمی آراشدیرمانیز اوچون؟\nج- تکجه حیاتدا دئییل، ادبیات، اجتماعی-سیاسی حیاتدا دا منیم اوچون معیار هر زامان شخصیت، شخصی کئیفیتلر اولوب. اگر بیری ایله دوئت اولماق ایسته‌ییرمسه، بو اساس اؤلچوم اولور. علمی آراشدیرما دا منه بئله حیس ائتدیریر، اگر بیرینین یارادیجییغینی دریندن آراشدیریرامسا، یا اونون شخصیتی، یا دا یاشادیغی دؤوره قاتدیقلاری منیم اوچون اساس اولاندی. جاویدده هر ایکیسی وار. هم شخصیت اولاراق تامدیر، هم ده یارادیجیلیغی شخصیتینین بیر پارچاسی حالینا گله بیلیب. دؤورونون فؤوقونده دورماغی باجاریب. بونا گؤره ده آسپیرانتورایا گیریب علمی آراشدیرما ائتمک قرارینا گلینجه جاویدی سئچدیم. اونو دا دئییم کی، ادبیاتیمیزدا ایکی شاعیرین یئری منیم اوچون آیریدیر. نسیمی و جاوید. بیلمیرم نییه، آما اونلار ایله سانکی روحی بیر باغلانتی قورا بیلیرم. نسیمینی تام اولاراق آنلاماق اوچون صاحیب اولدوغوم بیلگیلر بو گون یئترلی دئییل، ادبیات فالکوته‌سینی بیتیرمیشم، آما ادعا ائده بیلمرم کی، نسیمینی بیلیرم. هئچ بیلمیرم، آما حیس ائدیرم. جاویدلهسه دوروم بیر آز فرقلیدیر. جاویدی آز- چوخ آراشدیردیم، هم ده دویا بیلدیم. سؤزلرینده‌ کی سیزیلتینی، کدری، اومیدسیزلییی، بعضاً ده عوصیانی، عینادی دویا بیلدیم.\nس- سیزینله صؤحبتده دئمیشدینیز کی، جاوید ایندییه قدر آراشدیرمایا دوغرو یؤندن جلب اولونماییب.\nج – اولونماییب. جاویدی معیشت سوییه‌سینه ائندیریبلر. «اینسان آختاریشی» اثرینده بوتون بونلاری ان اینجه دئتالینا قده‌ر ایضاح ائتمه‌یه چالیشمیشام. جاویدین قادین اوبرازلاری فرقلیدیر. یاناشمالاری فرقلیدیر، ده‌یرلری فرقلیدیر.. مثلا، «سیاووش» اثرینی آلاق. سودابه اوبرازینی… آذربایجاندا ادبی تنقید بو قادینی اخلاقسیز دامغاسی ایله دامغالییب. آما او اوبرازدا فرقلی بیر آجی، فرقلی بیر طالع وار. آما شابلونلاشمیش تنقید بونو حیس ائده بیلمیر، توپلومون قادینا موناسیبتینین فؤوقونه چیخمیش جاویدین دوشونجه‌سینی ده زوراکی شکیلده آشاغی دارتیب یئنه کوتله‌نین بیر پارچاسینا چئویرمک ایسته‌ییر. بونو باشاریبلار دا…\nس- سیزجه جاویدین ده‌یرلری، او «فرقلی» دئدییینیز یاناشمالاری ایندی اوتورا بیلیبمی ادبیاتا؟\n-تأسسوف کی یوخ… بیر آز اول دئدیم کی، مثلا، جاویدین قادینا موناسیبتی فرقلی ایدی. اونون آفَتی، سودابه‌سی، شئیداسی بام باشقایدی. آما ادبی تنقیدیمیز عمومی «ده‌یرلردن» یوخاری قالخیب بو اوبرازلاری دویا بیلمه‌دیی کیمی، ایندی ده ادبیاتیمیز فرقلی اولانلاری «اؤزگه» دئییب یارغیلاییر. باخیرسان، حتّی آراشدیرماجیدیر، عؤمرونو گویا ادبیاتا وئریب، آما دوشونجه‌سی اورتا استاتیستیک بیر فردینکیندن یوخاری قالخا بیلمه‌ییب. مثلا، قادینا موناسیبتده بو داها قاباریق حیس اولونور. اؤزونو مترقی یازار سایان، حتّی اولان بیرینین دانیشدیقلاریندا اؤزونو سیغورتا اوچون دانیشدیقلارینین یانیندا بیر «آما» وار موطلق. «من دستکله‌ییرم، آما…» بو «آما» دا بیتیر بوتون آزاد دوشونجه، زورلانیر. بو گون ده یازارلاریمیزین بؤیوک اکثریتی بو «آما»نین کؤلگه‌سینه سیغینیب و نه یازیق کی، ادبیاتیمیز دا یازاریمیزین دوشونجه‌سینده‌کی بو «آما»لارلا زورلانیر.\nس- سیزه گؤره‌ ادبیاتین گؤروی ندیر؟\nج- سوال چوخ شاخه‌لیدیر. بو منجه فرده گؤره ده‌ییشیر. دوروب ادعا ائده بیلمریک کی، ادبیات‌ صنعت اوچوندور، حض اوچوندور، یا دا موطلق اولاراق مئساژ وئرمه‌لیدیر. کیم ادبیاتدان نهیی گؤزله‌ییرسه، او فردی اوچون ده گؤروی اودور. منیم اوچون‌سه ادبیات هم ده مئساژدی. بلکه ده اونا گؤره کی، یاشادیغیم اؤلکه‌ده محض بونا احتیاج وار. بو باشقا بیر اؤلکه‌ده ده‌ییشیر. منیم اؤلکهمین پروبلئملری اولمایان بیر باشقا اؤلکه‌ده اوخوجو اوچون ساده‌جه حضدیر. باشقا بیر اوچون داها قلوبال پروبلئملری عکس ائتدیرمک اوچوندور. یئنی، بو مسئله‌ده موطلقلیین علیهینهیم دوغروسو…\nقیسا دئسک ادبیاتین گؤروی آزادلیقدیر. آزادلیق‌سا سئچیمدی. آزادلیغین اؤز سرحدلری ایچینده آزادلیغینی سئچمک‌سه هر فردین اؤز ایسته‌یینه باغلیدی.\nس- یانلیش بیلمیرمسه، ایندی کی مرحله ده آذربایجانین قوزئیینده ان چوخ رومان یازان قادین یازار سیزسینیز. اثرلرینیز ده آغیر موضوعلاری احاطه ائدیر .\nج- قادین همکارلاریم ایچینده ان چوخ رومان یازدیغیمی بیلمیرم. آما زامان- زامان منه تنقید گلیر کی، چوخ آغیر موضوعلاردا یازیرام. حتّی بیر دفعه تنقیدچیلردن بیری یازمیشدی کی، قادین یازارین بئله آمانسیز یاناشماسی غریبه گؤرونور. بو یانلیش دوشونجه‌دیر. ادبیاتا دا جینسیتچیلیک گتیرمک نه‌یه لازیم کی؟ ادبیاتدا قادین، کیشی یازار اولمور، یازار اولور.\nس- سیزین گونئیده یاییملانان «یاغیش قادین» اثرین وار و قاراباغ موضوعسونا حصر اولونوب. بلکه بوندان دانیشاق بیر آز؟\nج – دانیشاق.\nس- قاراباغ موضوعسو ادبیات‌دا سیزجه لازیمی قده‌ر ایشله‌نیبمی؟ سیزین «یاغیش قادین» رومانیندا قاراباغ ساواشینا باخیشینیز ندیر؟\nج- منجه ایشلنمه‌ییب. سبب‌لرینی دانیشساق منجه چوخ اوزاناجاق. موصاحیبه منجه چوخ گئنیش اولدو ذاتن. «یاغیش قادین» اثرینه گلینجه… اثرده ساواش صحنهلری، سنگر حیاتی، موحاریبهنین دؤیوش دهشتلری یوخدو. اثر بیر عصرین اوچ دؤنمینی، ۱۹۱۸، ۱۹۹۲ و ایندینی احاطه ائدیر، اوچ دؤنم بیر گونه سیغیشیب آما… عئینی نسلین تمثیلیچیلری ایله بیرلشیب بو اوچ دؤنم. ایکی خالقین طالعینده‌کی اوغورسوزلوغو، آجیسی گؤستریلیب. منیم اینامیم اودور کی، ساواشدا غالیب یوخدو، بیریئرده‌کی اینسانلار اؤلور، اؤلدورمک عادیلشیر اوردا غالیبیت اولماز. ائله ساواشلار وار کی، اوردا غالیب اولمور، هر ایکی طرف ایتیریر. قاراباغ ساواشی دا ایکی خالقین اوغورسوزلوقودور. بختسیزلیییدیر. ائرمنی خالقینین بختی اوندا گتیرمه‌ییب کی، اونلاری بؤیوک ائرمنیستان ایدئیاسی ایله زهرله‌ییبلر. بیزیم ده بختیمیز اوندا گتیرمه‌ییب کی، اییرمی بیرعصرده هله ده تورپاق، سرحد بؤلگوسو ایسته‌ین بیر خالقلا قونشویوق. هر ایکی خالقینسا بختی اوندا گتیرمه‌ییب کی، روسیا ایله همسرحددی. چتیندی، روسیانین گلیشی چتین اولانی داها دا چتینلشدیردی، آما بونا رَغمن بوندان سونراکی مرحله ده وطن سئورلیک ساواشا دئییل، قونشولوق و حوضورا کؤکلنمه‌لیدیر.\nس- سایین زومرود خانیم چوخ تشکر ائدیرم مصاحبه اوچون، ایستهییمیزی قبول ائتدینیز واخت وئردینیز و سئوینیرم فرصت یاراندی بیزیمله صحبت ائتدینیز.","num_words":3497,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":156386.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دونیا شؤهرتلی قیرقیز یازیچیسی «چنگیز آیتماتوف»ون «آنا تارلا» پووئستی «بهرام سورگون»ون امه‌یی سایه‌سینده ۱۴۴ صحیفه‌ده و ۱۰۰۰ نوسخه تیراژدا‌ «پارلاق قلم» انتشاراتی طرفیندن ایشیق اوزو گؤرموشدور. عرب الیفاسی ایله ایلک دفعه ۱۳۹۵نجی ایل یاییلان بو قیسا رومان «جمیل علی‌بی‌اوف»ون واسیطه‌سیله آذربایجان تورکجه‌سینه چئوریلیب، گرافیستی ایسه «آتابای تیکان‌تپه‌لی»دیر.\n«چنگیز آیتماتوف» کیم‌دیر؟\nچنگیز آیتماتوف رومان، نمایشنامه یازار و دیپلومات، ۱۹۲۸- جی ایلین دسامبر آییندا، شکر کندینده (قیرقیزستان و قزاقستان آراسیندا) دونیایا گؤز آچیب. قیرقیزلارین آدلیم یازاری اولوب و شؤهرتی دونیایا یاییلیب. مشهور اثرلریندن: «جمیله»، «بیرینجی معلم»، «آغ گمی»، «الوداع گولساری»، «بیر گون یوز ایل بویوندا» و… نی آد آپارماق اولور. آیتماتوف‌ون رومان‌لاری، بوتون دونیادا تانینیب و بوتون دیل‌لره چئوریلیب و ایندی ده اوخونور.\nوودی آلئن دونیانین آدلیم فیلم یؤنتمنی، جمیله رومانینی، دونیانین ان گؤزل رومانتیک رومانی آد آپارمیشدی.\nآیتماتوف‌ون وفات گونو ۲۰۰۸ ژوئن آیی‌نین اونونجو گونو آلمان اؤلکه‌سی‌نین نورنبرگ شهرینده اوز وئریب و جسدی اسلامی رسم و رسوم‌لارلا قیرقیزستانین بیشکک شهرینده‌کی اولان آتابیت مزارستانینا گؤندریلیب و اورادا دفن اولونوب. مزاری نورلا دولسون.\n«آنا تارلا» پووئستیندن آلدیغیم دویغولار\nمشهور قیرقیز یازیچیسی، چنگیز آیتماتوف چوخلو رومان‌لار و پووئست‌لر یازمیش و بو یولدا باشقا یازارلارین یولونا ایشیق توتموش بیری‌دیر. او چوخ درین باخیش‌لا هر بیر اثرینی یازاندا اونونلا یاشاییب و نظریمه اونونچوندور هر بیر اثری آیتماتوف‌دان اوخویوروق، بیزیم روحوموزا ایشله‌ییر… بو اینجه‌لمه «آناتارلا» رومانی حاقیندادی و منیم باخیشیم و اوندان آلدیغیم دویغولار و احساس‌لاری سیزلره یازیرام:\nچنگیز آیتماتوف باشقا اثرلرینده اولدوغو کیمی بو اثرده ده انسانی حسیّات و ملّی دوشونجه‌لر، وطن‌پرورلیک، حلال قازانج، سئوگی، نیفرت، عشق، صداقت، دؤیوش، خوشبختلیک و …لری چوخ دوزگون بیر شکیلده یاشادان یارادانلاردان اولموش. «آناتارلا» پووئستینده ده چوخ اوستادلیق‌لا بو احساس‌لاری و دویغولاری اوخوجولارینا اؤتورموشدور.\n«آناتارلا» ایکینجی دونیا ساواشی سیراسیندا یاشایان تولقونای آنانین حیاتی و اونون سووانکوللا نئجه سئوگی ماجراسی یاشادیغی و بو ائولیلیکدن اوچ اوغلو اولدوغو( قاسم، ماسئلبئک و جایناق) و قاسم‌ین آلیمان آدلی بیر گؤزل و مهربان قیزلا ائولنمه‌سی و … دن سؤز آچیر.\nرومانی اوخویاندا ائله‌بیل کی اونون ایچینده‌سن. گاه تولقونای آنانین کناریندا، گاه آلیمان‌لا امه‌کومنجی گول‌لری دریرسن، گاه سووانکوللا تارلادا چالیشیرسان و یا ماسئلبئک‌له معلم اولماق خیالی قورورسان و یا قاسیم‌لا نئجه آلیماندان آیریلیجاغینی دوشونورسن و یا جایناق‌لا دیوار قزئتی چیخاردیرسان..\nچنگیز آیتماتوف چوخ اینجه شکیلده اشیالارا جان وئریب و اونلارین دویغولارین یازیر. رومانین ایلک صفحه‌لرینده تولقونای آنا و تارلانین دانیشیغی گؤزه چارپیر و نئجه تولقونای تالاسینلا بیر سیردن دانیشیر و بو سیری بیر تارلا بیلیر و بیرده تولقونای آنا:\n– تارلا: دئمه‌لی، سن هله اونا هئچ بیر سؤز دئمه‌میسن، تولقونای؟\n– تولقونای: یوخ، جرأت ائتمه‌دیم …\nو بو سیری اوخوجو مطلق کیتابین سونوندا آنلاییر (چوخ اوزوجودور) و یازارین یازدیغی کیمی:\n– اوتور، تولقونای، آیاق اوسته دورما، بیرلیکده فیکیرلشک…\nچنگیز آیتماتوف بعضی صحنه‌لری ان اینجه آیرینتی‌لاریلا دولو- دولو آنلاتیر:\n– آلیمان!\n«بیر آن ایچریسینده گؤزلریمده حیات‌لا اؤلوم قارشی- قارشی‌یا دوردو! بیز گئری قاییداندا آرتیق هاوا ایشیق‌لاشیردی. توراندا ایری آغ قار لوپالاری هاوادا فیرلانیردی. اونلار ائحمالجا یئره ائنیردیلر. اطرافدا ساکت‌لیک ایدی – هئچ بیر سس – سمیر یوخ ایدی، بوتون عالم اؤلو بیر سکوت ایچریسینده ایدی. بو اؤلو سکوتدا آغ یاللی، آغ قویروقلو یورغون آتلار قازالاغی ساکیتجه چکیر، بکتاش ایچین – ایچین هیچقیریردی. او، آت‌لاری سورموردو، آت‌لار اؤزلری گئدیردی. او، بوتون یولو آغلادی. من یولون قیراغی ایله گئدیردیم، اوشاغی خلعتیمین آلتیندا قوجاغیمدا توتموشدوم، یئرده‌کی آغ قار دا منه قارا گؤرونوردو.» (ص۱۳۳)\nروماندا سئوگی، خوشبختلیک‌دن دانیشیلیب و حتی اوخوجونو مجبور ائدیر کی بو سوالا فیکیرلشسین، خوشبختلیک نه‌دیر؟\nسووانکولون خوشبختلیک‌دن آنلاییشی، اصیل خوشبختلیک اؤز تارلانی شوملاماق و اؤز تاخیلینی دؤیمک‌دی. تولقونای آنا ایسه، اوشاق‌لارینین خوشبختلیگی و تارلالارین محصولونون بول اولماسی نوه‌سینین خوشبخت اولماسی.\nتولقونای بئله فیکیرلشیر کی، اصیل خوشبختلیک تصادفاً انسانا نصیب اولمور، یای یاغیشی کیمی غفلتدن باشینا گؤیدن تؤکولور، حیاتا اطرافیندا کی آدام‌لارا مناسبتین‌له اویغون اولاراق انسان تدریجاً قسمت اولور ذره- ذره حصّه- حصّه بیر یئره ییغیلیر، بیری دیگرینی تاماملاییر و بئله‌لیکله بیزیم دئدیییمیز خوشبختلیک یارانیر.\nبلکه تولقونای اوچون خوشبختلیک چؤره‌ک‌ بیشیرمک و اونون قوخوسودور؟!\nحتّی روماندا تاخیلا، چؤره‌یه و ال اَمه‌یینه چوخ اؤنم وئریلدییی گؤرونور و حتی چؤره‌یی و تارلانی آلله کیمی بیلمه‌لرین دئسم یالان اولماز.\nکیتابدا یازار بو مورد اوچون نئچه سطیرلر یازیب کی من بوردا اونلاری اؤرنک گتیریرم:\n«اگر بیزیمده اؤز تارلامیز اولسا… اؤز تاخیلیمیزی دؤیسک بو بیزیم خوشبخت‌لیییمیز اولار.»(ص۱۴)\n«عؤمروم بویو یئنی محصولون ایلک چؤره‌یینی یئمک منه بیر نئچه دفعه نصیب اولموشدور. هر دفعه‌ده ایلک تیکه‌نی آغزیما آپاراندا منه ائله گلیردی کی، مقدس بیر مراسیمی حیاتا کئچیریرم.» (ص۲۸)\n«چؤره‌ک ابدی‌دیر، ائشیدیرسن اوغلوم قاسم حیات‌ دا ابدی‌دیر، امک‌ ده ابدی‌دیر.» (ص۲۹)\nمن چؤره‌یه خئیر دوعا وئریب بیر دیشدیم آلدیم.\nآلیمانین خوشبختلیک‌لیگی قاسیم‌لا ائولنیب و اوشاق‌لاری اولماسیندا گؤرور. بو خوشبختلیک یاریم قالیر.\nنظریمه چنگیز آیتماتوف بو روماندا اوخوجونو خوشبخت‌لیکدن آنلاییشینی چالیشه چکمک ایسته‌ییر!!!\nیازار خوشبخت‌لیگی بئله تعریف ائدیر: «خوشبخت‌لیک هر کسین ایندی کی یاشادیغی‌ایله ایلگیلی‌دیر.»\nچنگیز آیتماتوف حیاتین سیرینی بئله یازیر:\n«حیات بیزیم هامیمیزی خمیر کیمی یوغورموش، دویون کیمی دویونلمیشدیر. باش وئرمیش حادثه‌لر ایسه بئله‌دیر کی حتی یاشلی آدام‌لارین هامیسی دا اونداندیر نتیجه چیخارماز…»\nرومان دونیا ایکینجی ساواشین اولدوغو زامان‌لاری و تولقونای آنانین و کند اهالیسی‌نین نه‌لر یاشادیقلاریندان یازیر. نئجه غم و کدر ایچینده کیشی‌لر جبهه‌یه گئدیش‌لری و خاتین‌لارین تارلالاردا ایشلدیکلرین و هر بیر شهید گلنده نئجه اوزولوب آغیت‌لار یاخیب آغلاییش‌لاری…\nمحاربه و جنگ هر زامان پیس و فلاکت‌لر دوغوران بیر اولای‌دیر. انسانلارین اؤلدویو و اومودلارین بیتدیگی و هر نه‌یین یاریم قالماسی‌دیر. یازار محاربه‌نین نئجه چیرکین اولدوغونو وورغولاییر و نئچه انسانلار کی حیات‌لاری سؤنور و اومودلاری، جوانلیق‌لاری الیندن آلینیر!!!\nایلک محاربه‌نین خبری کنده گلیب چاتیر و تولقونای نئجه بو خبره اوزولور و آغلاییر. اصلینده او فلاکتی گؤرور، حسّ ائدیر. نئجه چتین گون‌لر اونو و عائیله‌سینی و کند اهالیسین و حتی مملکتینی گؤزله‌ییر گؤرور.\n– آنا محاربه! ائله‌بیل من اونون سسینی اوزاقدان ائشیتدیم!\n– نئجه محاربه؟! محاربه نیه؟ دئییرسن، محاربه؟ من بو غریبه واهمه‌لی سؤزو تکرار ائتدیم و بیر آن دهشته گلدیم قورخودان و گؤزله‌نیلمز خبردن سس‌سیزجه آغلادیم…\nبو آندان یئنی حیات- محاربه حیاتی باشلادی… آما اومود هر زامان واردیر، و انسانی حیاتا باغلایان دا اومودلاردیر، تولقونای آنا اومودو بئله تصویره چکیر: «اومود انسانی اؤلنه‌دک ترک ائتمیر.»\nتولقونای آنا بیلیردی کی اری و اوغول‌لاری مطلق جبهه‌یه گئده‌جک‌لر و الیندن بیر ایش گلمز ایدی. اونونچون چالیشماق و تارلالاری سورمک اونا توختاقلیق وئره‌جه‌یینی بیلیردی. او بیلیردی کی کیشی‌لر جبهه‌ده جنگ ائدیرلر. نه ایسه بونلارین دا ساواشی جبهه‌یه تاخیلی یئتیشدیرمکدی.\nیازار آیتماتوف هر صحنه‌ده باشقا- باشقا دویغولاری چوخ اینجه شکیلده یازیب. عادت و عنعنه‌لری چوخ گؤزل قلمه آلیب. و بو آرادا آتا سؤزلریندن ده یارارلانمیشدیر: «دمیری ایستی- ایستی دؤیرلر… » (ص۷۷)\nمنه ان چوخ تأثیر ائتدیگی قسمت‌لردن بیر نئچه‌سین سیز اوچون یازیرام:\nتولقونای آنانین حامله اولدوغو و بو خبره سووانکولون نئجه سئویندیگینی.\nتولقونای آنا و آلیمانین، سووانکول و قاسم‌ین شهید اولدوغو خبرین آلماسی.\nتولقونای آنا چوخ مهربان آنا و دوشونجه‌لی بیر قاین‌آنا اولدوغونو سیز عزیز اوخوجولار رومانی اوخودوغونوزدا آنلایاجاقسینیز. تولقونای بیلیر کی آلیمان حامله‌دی و ۹- جو آیین سونوندا آلیمانین اوشاغی‌نین اولماسی و تولقونای نئجه گلینی اوچون چیرپیندیغینی و اوشاغین اولماسی، آلیمانین اؤلومو …\nتولقونای آنا، آلیمانی قبره قویماسی و یاس ساخلاماسی …\nآنا تارلا رومانیندان قیسا بیر کَسیت…\nرومانین مهربان و دوشونجه‌لی آناسی، تولقونای، هر ایل اولدوغو کیمی تارلاسی‌نین کناریندا اوتورار و کئچمیشین و خاطیره‌لرین تارلاسی‌لا دانیشار.\nتولقونای، جاتاکین کیشی‌نین قیزی قارا بنیز و گؤزل گنج قیز. تارلادا ��یشله‌ین زامان اون دوققوز یاش‌لاریندا اولان جوان سووانکولا عاشق اولور. ائولنیرلر و اوچ اوغلو اولور (قاسم، ماسئلبئک و جایناق). تولقونای و سووانکول چوخ چالیشیب و اؤزلرینه بیر تارلا آلیب اؤز تاخیل‌لارین اکیب – دؤیدولر. تولقونای و سووانکول اوچون اصیل خوشبخت‌لیک ایدی.\nاوشاق‌لار بؤیویوب و مکتبه گئدیب و اوغورلا قورتاریب حتی سووانکولا بئله درس وئریردیلر. ماسئلبئک مکتبی قورتاراندان سونرا اوزاق‌لارا گئدیر، اونون ان بؤیوک آرزیسی معلّم اولماق ایدی. قاسم و جایناق تارلا ایشلمه‌یه باشلادیلار. سووانکول، تراکتور و ایلک دفعه کنده گتیرن آدام ایدی. تارلالاری سورمک داها آسان اولموش. قاسم آلیمان‌لا ائولنیر، گؤزل گون‌لر یاشاییرلار.\nگؤزل گون‌لر بیر خبرله یئرینی کدر و آجی‌یا بوراخیر. ایکینجی دونیا محاربه‌سی باشلامیش. سووانکول و قاسم جبهه‌یه چاغیریلمیش‌لار. بو آندان یئنی حیات- محاربه حیاتی باشلادی…\nتولقونای و آلیمان آیریلیق المین اورک‌لرینده ساخلاییب و تارلالاردا ایشه باشلاییرلار.\nبو زاماندا سووانکول جبهه‌یه گئتمه‌میشدن بریقادلیغی تولقونایا وئریر. تولقونای آنا آت اوستونده او زمی بو زمی تاخیللاری ییغیر و جبهه‌یه گؤندریردی، بریقادلیق زامانیندا اوغرولار کنده گلیب تاخیللارین چالارکن تولقونای وورولاراق یارالانار….\nبیر مدت سونرا ماسئلبئک ده جبهه‌یه چاغریلیر.\nیاز گلیر و سووانکول و قاسم‌ین شهید اولماق خبری کندده یاییلدی…\nتولقونای و آلیمانین آجی دولو آغلاییشلاری هله‌ده ائشیدیرم…\nآما حیات دوام ائدیردی و گرک کی تارلالاری ایشله‌یه‌لر. جبهه‌ده کیشی‌لر ساواشیرلار و کند ده قادینلاردا تارلالاردا ایشله‌ییردیلر.\nو ماسئلبئک‌دن مکتوب گلیر، مکتوب دا ماسئلبئک یازیر کی ساواشا اؤز ایسته‌ییله گئدیر، اونون سون اؤیرتدیگی وطنپرورلیک و اونون اوچون ساواشماق مقدس بیر یول اولدوغونو یازیر و آناسیندان ایسته‌ییر کی اگر شهید اولسا آغلاماسین.\nو سونرا جایناق دا گئدر… تولقونای اوچ اوغلو و ارینی محاریبه‌ده الدن وئریر.\nنهایت کی محاریبه قورتاریر و زامان کئچدیکجه یارالار قابیق باغلاییر و رنگ ایتیریر.\nکند ده هر شی یاواش- یاواش اؤز قایداسینا دوشوردو و یاشاییش یاخشیلاشیردی. آلیمان بیر جوان چوبانا کی سابیق عسگرلردن ایدی توتولور. تولقونای بو ایشه سئوینیر کی گلینی دول قالمیر. بو سئوگی آلیمانا هئچ ده یاخشی اولمور. آلیمان حامله اولور و چوبان اونو ترک ائدیر.\nتولقونای دورومو بیلیر و آنلاییر. آلیمانا چوخ محبتله یاناشیر و اونو هئچ کسین انصافینا بوراخمیر، ولی آلیمان بو سئوگینین یئنیلگیسین داشییا بیلمیر و اؤزونو مزمت ائدیر. آلیمانین حامله‌لیگینین سون گونی، تولقونای آلیمانی سامانلیقدا سانجی چکنده تاپیر و تئز بئکتاشی چاغیریر. آلیمانی قازالاغا میندیریب خسته‌خانایا یولا دوشورلر، یولدا اوشاق دونیا‌یا گلیر و آلیمان اؤلور….","num_words":2383,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":229659.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بوگونکو دیل دئدیگیمیز قونو، قولاق‌لار ایله إشیدیلَن چئشیدلی سس تون‌لاریندان اولوشان بیر فیزیک‌یانا تؤرَنتی‌سی دیر. بو سس تون‌لاری زامان آخاریندا، چئشیدلی جوغرافیالاردا، چئشیدلی دوروم‌لارین اوز وئریشی ایله یارانیبلار، او اوزدن بو چئشیدلی‌لیکده یارانان نسنه، اؤز ایچینده بوتون یارانیش تاریخینی و یارانیش جوغرافیاسینی قورویوب، توخانیلماز بیر دوسیادا بیزلره چاتدیرا بیلیب. بو ساخلانیش اؤزلوگونده اؤزل بیر مئکانیزمه صاحاب دیر و بو مئکانیزمی کشف إدیب، اونونلا دیلین ایچینده‌کی سیرلری تاپماق اوچون بیر چوخ بیلیمین حاققیندا اوزمانجاسینا آراشدیریب، اونلارلا بو قونویا گیریش إتمک گره‌کیر. بیز ایلک اؤنجه سس یارانیشی‌نین بیلیمی، دیل تئوری‌لری و بونلارین آراسیندا یارانان ریاضیات ایله باغلی سایقارلاری بیلمه‌لی‌ییک.\nبو یازی‌دا چالیشیریق قیسالمیش بیر بیچیمده قونولاری وورقولاییب، تَمَل سؤزوموزو اوخوجولارا چاتدیراق.\nسس‌لر آغیزدان چیخیب، قولاغا چاتدیریلماق یولوندا بیر سیرا گوجلو فرئکانس‌لارا چئوریلیب، چئشیدلی دئییم شیدت‌لرینه باغلی گوج دالغالارینا چؤنوشورلر. أصلینده سس فرئکانسدان اولوشور، آنجاق بو فرئکانس‌لار گؤزه گؤرونمور و بیز بوردا فرئکانس آدینی وورقولاماق‌لا اونون حیس اولونان ماهیتینی اوخوجولارین گؤزونده جانلاندیرماغا چالیشیریق. بو گوج دالغالاری ۵ أصلی بؤلومونه بؤلونورلر و عئینی حالدا هر بؤلوک اؤزلوگونده فرقلی سس تئل‌لرینه باغلی قولاقداکی إشیدیم تئل‌لرینده سای‌سیز آلت بؤلوک‌لری یارادیب، بو گوج دالغالارینی داها بوروشوق بیر گیزلی‌لیگه چاتدیرا بیلیر و أصلینده بو بوروشوقلوق اوندان توخانیلماز بیر بیلیم یارادیر و بو بیلیم گؤروب، حیس إدیب و اونو فیزیک‌یانا بیلیک‌لرله آراشدیرماغا یول‌لاری قیسیتلاییر. بئله بیر دورومدا دیل قونوسونا تاریخ ایزگه‌لری و فیزیکه سؤیکَنمیش اوخشاریق‌لار بیلیگی (إتیمولوژی) و حتتا کلاسیک دیلچی‌لیک ایله باخیب، نظر آتساق، دیلین نه اولدوغونو و اونون واراولوشونو باشا دوشه بیلمه‌ریک.\nدالغا گوج‌لری‌نین باش بؤلوک‌لرینه بیرلیکده گؤز دولاندیریب، او حاقدا کیچیک بیر آچیقلاماغی یئرلی گؤرورَم.\nبیرینجی دالغا گوجو قاما (گاما) دالغاسی دیر.\nقاما دالغاسی بوتون بئیین دالغالاری آراسیندا أن یوکسک فرئکانسا مالیک دیر. بئیین قاما دالغاسی دوروموندایکن، أن چوخ اوداقلانا بیلیر. بو دالغالار باش قونونو اؤزلوگونده داشییا بیلیر و بوتون سس‌لرین ایچ آنلامینی ثانییه‌نین أللی‌دن بیرینده آنالیز إدیب، اونون آچیق بیر دویوم آنلامینی بئیینین آلینتی و قایتاریش بؤلومونه چاتدیریر. بو دالغالار، بئیین یئنی بیر شئی اؤرگندیگینده و یا بیر قونویا چوخ درین اوداقلاندیغیندا، یا دا بیلگینی یادداشدا ساخلاییب، بؤلمه‌لره آییردیغیندا یارانیر و أصلینده بو یارانیش ایله بئیین بیزیم قولاق‌لاریمیزین سس آلیجی ایشله‌مینه قاتیلیب، فرئکانس‌لاری آنلاشیلان کلمه‌لره چئویریر. بونا بئله دوشونمه‌لی‌ییک کی بوغازداکی سس تئل‌لرینده یارانان سس‌لرین فرئکانس‌لاری ایلک اؤنجه دی‌کامپایل اولونوب ایچه‌ری‌لیک بؤلوم‌لره چئوریلیر. بو چئوری‌دن سونرا هر بؤلوک اؤزلوگونه اؤزل بیر حرکت تاپیر، سونرا قولاقداکی آلیجی پرده‌ده یئنی‌دن بیرلَشیب، فرئکانس‌لار کامپایل اولونوب، قایناق سسه چئوریلیرلر، آنجاق بئیینده‌کی قاما دالغاسی ۴۰ هئرتزدن ۱۴۰ هئرتزه قَدر بیر فرئکانس آلانیندا بو سسین نئجه کامپایل اولماسیندا بؤیوک بیر رول اویناییر. سسین ایچینده‌کی حرکت، چاپراز دا اولور، آخینا آخینا دا اولور، بعضن ده بیر گئری اوتورور، سونرا ساغدا بؤ��ویور، سولدا ایسه کیچیلر. بعضن ده لاپ ترسینه اؤنه گئدیب، سونرا سولا بؤیویوب، ساغدا ایسه کیچیلیر. بو دؤرد حرکتی قیرخ هئرتز بؤیوکلوکده گؤره بیلیریک، آنجاق قیرخ هئرتزدن یوز قیرخ هئرتزه قدَر یوز هئرتز بؤیوکلوک وار و بو سایاقدا دؤرد یوز بیچیم یارانیر و هر دؤرد یوز بیچیم سس تئلورانسیندا باشقا یوز بیچیم‌له ایکی‌لی قورولوشدا گؤرونَنده یوز آلتمیش‌مین سس بیچیمی یارانیر و بو ایکی‌لی قورولوش‌لار سونسوزاجان داوام إده بیلیر. بیزه ماراقلی اولان بو دیر کی ایکی‌لی قورولوش سس تون‌لاری‌نین أن ساده بیچیمینی یارادا بیلیر، حال بو کی اوچلو قورولوشدا ایکی دَگیشیک فورما دوزه‌لیر. اونلاردان بیری سس کئیفیتینی اؤزو ایله داشیییر، بیری ایسه سس بؤیوکلوگونو. بورا کیمی دیل چئشیدلیگینده هله ماهییت آرتیلا بیلمه‌ییب و بوتون آلچاق اوجالیق‌لار هر دیلده اولوندوغو کیمی آنا دیله عایید دیر و بورادا آنا دیل دئدیگیمیزده ایلکین یارانان دیلدن سؤز گئدیر کی بوتون دیل‌لر اونون گؤوده‌سینده یارانیبلار. بئله‌لیک‌له تک بیچیملی سس حرکتینده حرف‌لر یارانیر، ایکی بیچیملی سس حرکتینده کلمه یارانیر، اوچ بیچیملی سس حرکتینده ایسه تمل دیلده گئدن دانیشیق حرکته چیخیر و بو حرکتین اؤزل ماهیتی ده یوخ دیر، اؤزل بیر دیله عایید سس تون‌لارینی دا یارادا بیلمیر. بو سس‌لر و ایچینده‌کی یارانان دانیشیق‌لار بوگونکو قولاق‌لارا تانیش دَگیل و آنلاشیلماز بیر گؤرگه‌سی وار. بونا اؤرنک کؤرپه اوشاغین دانیشیغینی و یا ایکی حئیوانین سس سسه وئرمه‌سینی گتیرمک اولار. بیز بو سویه‌ده‌کی سس فرئکانس‌لارینا و او دانیشیغا آنلام وئریب، اونو ایندیکی دیله چئویره بیله‌ریک، آنجاق بو ایش اوچون سس بیچیم‌لری‌نین دؤرد بیچیملی حرکتینی جانلاندیرمالی‌ییق. أصلینده تکامول اوچون و سس بؤلمه‌لری‌نین دیل آیریمینی بَلیرلَتمک اوچون بیز دؤرد بیچیملی سس حرکت‌لرینی ایشه سالیب، بو بیچیم‌لرده هر دیلین اؤزونه عایید باش کودونو چیخاردا بیله‌ریک. بو کودلار چیخاندان سونرا، بوتون بیر بیچیملی، ایکی بیچیملی و اوچ بیچیملی سس حرکت‌لرینده یارانان سس‌لردن یارانان فرئکانس‌لارا دیل بؤلومو وئریب، اونلاری بیر-بیرینه هئچ بیر دئیتابئیس اولمازدان چئویره بیله‌ریک. بیز هر سسین ایلک اؤنجه نئجه و هانسی چئویرگن بیچیمی ایله فرئکانسا چؤنمه‌سینی اونون دی‌کامپایل اولماسیندا تاپا بیله‌جه‌ییک و بو، سس حرکت‌لری‌نین نئجه‌لیگی و نئچه‌لیگی و آختاریشین گرچک سونوج‌لارینی بَلیرله‌ده‌جک.\nبیرینجی دالغا گوجونون بئیینده‌کی چئویریلمه‌سی‌نین چاتدیرانی یوز میلیاردا یاخین نورون‌دان اولوشور. نورون‌لار عصب سیستئمینده‌کی مورفو-فیزیولوژی و یا هیستو-فیزیولوژی قورولوش و ژئنئتیک واحیدی ساییلیرسا دا، اونلار سس فرئکانس‌لارداکی ماهیت‌لری، هئچ أل دَگمَزدن ساغلامجاسینا بئیینده آنالیز إتدیریب، اونون قارشی طرفده‌کی نئجه‌لیگینی تام اولاراق قورویور. اینسان بو پروسه‌ده نه إدیرسه ده، بو سس چئوری‌سی‌نین حرکتینده اولان قارا قوطودا دَگیشیک‌لیک إده بیلمَز، نه‌دن کی تکجه ثانییه‌نین أللی‌دن بیرینده اوز وئرمیش میلیاردلارجا آلینیب، گؤنده‌ریلن فرئکانس‌لار او قدر ایچ-ایچه‌لیک یاشاییر کی اینسان اونو یاخالاییب، ایچینده‌کی دوغما قورولوش‌لارینی دَگیشه بیلمَز. بو پروسه‌ده آرتیلماق وار�� آنجاق یادداش‌لاردا قالمیش اؤنجه‌کی گؤنده‌ری‌لرده أکسیلمه اولمور.\nایکینجی دالغا گوجو بئتا دالغاسی دیر.\nبئیینده‌کی ایشلَم‌لرین اوز وئریش آنی‌سیندا، سس چئوری‌سی فرئکانسدان سوزجوگه و اوندان سونرا آنلاشیلماغا گئدن سوره‌ده، بئتا دالغا گوجو اؤزونو بو ایشله‌مین اولوشونا چاتدیریر. بئتا دالغالاری چوخونلوق‌لا قیسیت بیر آلانا مالیک دیر و بوتون دالغالار آراسیندا أن سورعتلی اولان بیر دالغا دیر. باخمایاراق کی بو دالغانین دا آلت بؤلمه‌لری سورعت قونوسوندا داها فرقلی اولا بیلیر. بئتا دالغالاری‌نین فرکانسی ۱۵ ایله ۴۰ هئرتز آراسیندا دیر. أصلینده بئتا دالغالاری اولدوقجا أکتیو بیر بئیینین آچیق و نئت بیر اؤزل‌لیگی دیر. بونو آنلاماق اوچون بو سس چئوریلمه پروسئسینه اینجه‌لنسک، بو دالغانین آشاغی فرئکانس‌لارینا باخمایاراق، آنلام چئوریسی بؤلومونده‌کی رولونو داها یاخشی باشا دوشه‌ریک. بونا اؤرنک یؤنه‌تیجی‌سی ایله دانیشیب، دارتیشان بیر اینسانین و یا درس وئرمک اوزه‌رینده اولان بیر اؤرگتمنین بئیینی بو چکیش-برکیشده زورونلوق چکمه‌سین دئیه بئتا دالغاسیندا ایش‌لری یؤنه‌لیر و بورادا نورون‌لارین آلیجی‌لیق حیسه‌سی آشاغی فرئکانس‌لاردا داها سورعتلی اولور و بو اوزدن بو بئیین فرئکانسی‌نین اولماسی، دایانیش و نیققیلداماق و سؤز تاپیلمازلیغین اؤنونو آلیر. بیر چوخ اینسان‌لاردا دانیشیق‌لاری قیریق-قیریق اولور و اونلار هر کلمه‌نین تاپیلیب، یانیتلانماسی اوچون درین بیر چتین‌لیک چکیرلر و بونو آرادان آپارماق اوچون، بئتا دالغاسی‌نین بئیینده‌کی آزین‌لیغینی أن آزی ییرمی‌یه چاتدیرمالی‌ییق و بونون اوچون ده دانیشیق تئکنیک‌لری و سس اوزمان‌لاری‌نین مئتودلارینا دیققت یئتیرمه‌لی‌ییک.\nاینسانین ایچینده‌کی هیجان و شیدت آرتدیقجا، آردیندان دا سس تونو و اونون هنگی اوجالدیقجا، بئتا دالغالاری أن یوکسک سینیرینا چاتیب ۴۰ هئرتزی گؤرسه‌ده بیلیر و بو آرا ۴۰ هئرتزدن یوکسک بیر بؤیوکلوگه چاتیرسا، قاما دالغاسینا چؤنوب، دیل پَلتَک‌لیگی و توتولا-توتولا دانیشماق یارانا بیلَر. بو حالدا سؤزجوک‌لرین آنالیز بؤلومو و اونلارین ایفاسینداکی نئجه‌لیگی، بئییندن بوغاز تئل‌لرینه چاتان بؤلومده آخسایا بیلَر.\nبئتا دالغالاری‌نین سینیرلامالاری اؤرگنمه، دوشونمه و چؤزمه اوزه‌رینده بؤیوک بیر رول اویانیر و أصلینده بو دالغالارین کامپایلئری‌نین نئجه‌لیگینی ألده إدیرسک، اؤرگنمک و ایفا إتمک سورونو بوتون اینسان‌لاردا سینیرسیزجا حل اولونار. بو نئجه‌لیک‌لردن قایناقلاناجاق ایش‌لردن بیری‌سی اینسان‌لارین اؤرگه‌تیم سوره‌لری اولدوقجا قیسالیب، آردیجا دا بیلیم و یئنی‌لیک أل چاتمازلیقدان إشیکده بوتون اینسان‌لارین ألده إده بیله‌جک‌لری اولاجاق.\nاوچونجو دالغا گوجو آلفا دالغاسی دیر.\nبو دالغانین ایشله‌وی بئتا دالغاسی‌نین تام ترسه‌سی دیر.‌ بئتا دالغالاری‌نین آغیر بئیین چالیشماسینی و اویانیلماغی گؤرسَتدیگینی سؤیله‌سَک ده، آلفا دالغالاری بئیین اویانماسی‌نین أکسیک‌لیگینی گؤرسه‌دیر.\nبو دالغالار داها سس‌سیز دیر و داها یوکسک بیر آچیق‌لیغا مالیک دیر. آلفا دالغالاری‌نین فرئکانسی ۹ ایله ۱۴ هئرتز آراسیندا دیر. بیر ایشی بیتیریب راحاتلاماق اوچون اوتوردوغونوز زامان آلفا دورومونداسینیز و یا ایشدن یئمک اوچون آی��یلما آنی‌سیندا، بئینینیزدن آلفا دالغاسی یاییلیر. مئدیتئیشئن مشق‌لری ده اؤزوندن آلفا دالغالارینی تؤره‌ده بیلیر. آلفا دالغالاری آییق‌لیقدا، ایچ دینج‌لیگینده، زئیین یانا آییق‌لیغیندا، درین دوشونجه‌ده و قاپالی گؤزلر دوروموندا گؤرونه بیلَر. سس‌لر قونوسونا گلدیکده آلفا دالغالاری‌نین گؤره‌وی ماراقلی اولا بیلیر. بیر سیرا سس‌لر اینسانین یاری یوخولو حال‌لاریندا تؤره‌نیر و او سس‌لر اویاق‌کن إشیدیلمز دیر. بو سس‌لر یازی دونیاسینداکی ویرقول کیمی ایشله‌نیر. سس‌لر آراسی سس‌سیزلیک! بو اولدوقجا ماراقلی دیر، و کلمه‌نین یارانیشیندا بؤیوک رول اوینایا بیلیر. آلفا دالغاسی هر ثانیه‌ده ۱۰ دؤنه دَگیشیک‌لیگه راستلاشا بیلیر و اونون بو دَگیشکن‌لیگی سککیزدن اون اوچ فیرلانتی هر بیر ثانیه‌ده اولا بیلَر.\nایلک کشف اولونان دالغا آلفا دیر و او اوزدن ده لاتین ألیفباسینداکی ایلک حرفین آدینی اونون اوزه‌رینه قویوبلار. هانس بئرگئر ۱۹۰۸ ایلینده بو دالغانی کشف إتدی، آنجاق بو دالغانین بئیینده‌کی یارانیشی‌نین دیل و سس قونوسو ایله ایلگی‌سینی او دؤنَمدن ایندی‌یه کیمی اینسان‌لار اوزه چیخاردا بیلمه‌ییبلر. بئیینین دینج‌لیگی، دایانماق، سوکوت و آرا وئرمک بو دالغادان یارانیر و بونلاردان داها اؤنملی‌سی کلمه‌لرده‌کی هیجالار و جومله‌لرده‌کی آرالار بو دالغانین اورونو دیر. بئتا دالغاسی جریانداکن، آرا-سیرا آلفا دالغاسینا چؤنوشنده، سس‌لر آراسینداکی سس‌سیزلیک ایله جومله‌لر و حتتا نئچه هیجالی کلمه‌لر یارانیر، آنجاق بو دالغانین فرئکانسی دوققوزدان آشاغی یئنیرسه، دانیشیقدا بَلیرسیزلیک یارانیب و بعضن کلمه‌لر آراسیندا اوزون و یئرسیز بیر سس‌سیزلیک دانیشیقداکی آخاردا، آخساق‌لیق یارادیر. بو دالغانین آخساماسی جومله و دانیشیق قورولوشونو آرادان آپاریب، آنلاشیلماز بیر سس‌لری دینله‌ییجی‌نین قولاغینا چاتدیرا بیلَر.\nدؤردونجو دالغا گوجو تئتا دالغاسی دیر.\nاؤنجه‌کی دالغالارا باخدیقدا، تئتا دالغاسی اونلاردان داها بؤیوک بیر گئن‌لیگه و داها دوشوک بیر فرئکانسا صاحاب دیر. بو دالغالارین فرئکانسی ۵ ایله ۸ هئرتز آراسیندا دیر. بورادا اؤنجه‌کی دالغالاردان فرقلی بیر فرئکانس آلانی ایله اوز-اوزه‌ییک. سس داها آرتیق اینسان قولاغی ایله إشیدیلمَز بیر دوروما گلیر. ۵ هئرتز ایله ۸ هئرتزلیک بیر فرئکانس سس‌لرین ایچینده‌کی ایکیلی رقم‌لری یارادیر. بورادا زنجیرلنمیش رقم‌لر بیر یووارلاق آی کیمی بیر-بیرینه ساریلیب، داها بؤیوک و نئچه رقملی بیر سس یوکونو یارادیر. بونلار هر آن قیریلا بیلر ده، ساریلا بیلر ده. بو فرئکانسین آخیشیندا هر سولا دؤنوشده رقم‌لر أکسیلیب، اونوتقان‌لیق، سایریشما و آنلاشیلمازلیق یارادار؛ ساغا دؤنوشده ده رقم‌لر آرتیب سککیزه و حتتا اوندان دا چوخا آرتیب آلفا فرئکانسینا چؤنه بیلَر و بو آرتمادا سس‌لر آنلاشیلان بیر بیچیم آلانینا کئچه بیلَر. تئتا فرئکانسی اؤزلوگونده اینسان بئینینده ده دَگیشیک دوروم‌لار یارادا بیلَر. اؤرنک اوچون ایش یئرینده ایشینیزی قورتاریب، ایشدن سونرا هارا گئده‌جه‌گینیزی و یولداش‌لارینیز’لا أگله‌نه‌جه‌گینیزی خیال إتمه‌گه باشلادیغینیزدا، بئینینیز تئتا دالغاسی دوروموندا دیر. اینسان تئتا دالغاسی دوروموندایکن سانکی بئینی دایانیر، دینج‌لیک آختاریر، دونوب همن یئرده قالماق ایسته‌ییر. اؤرنک اوچون سس‌سیز بیر اوتوباندا گئدرکن بیر آندا یولون بئش کیلومئترینی هئچ خاطیرلامادیغینیزی، بو قدر یولو گلدیگینیزده آنلامادیغینیزی باشا دوشدوگونوزده، بئینینیز تئتا مودوندا دایانیر و بوندا اینسانین بئینینده‌کی کئچیجی یادداشی دا سانکی صیفیرلانیر و خاطیرلایاجاق هئچ بیر قونونو اوردا جانلاندیرا بیلمیر، آنجاق یئنی و هئچ دوشونمه‌دیگی ایده‌لر اوچون بئینینده فرئکانس آرتماسی اولورسا و بو آرتما ۶ رقمه و حتتا داها اوستون رقمه چاتیرسا، او هئچ گؤزله‌نیلمَزدن حئیرت إدیجی ایش‌لر گؤره بیلیر و بو آشامادا آلفا سینیرینا چاتماق بو دینج‌لیگه سون وئریر و یئنی چابالارا یول آچیر.\nبو حاقدا بو اؤرنک‌لری ده گتیرمک اولار: اوتوباندا سورکلی اولاراق ماشین قوللانان شوفئرلرین عاغلینا، تئتا مودوندایکن یاخشی یؤنتم‌لر گله بیلیر و یا دوزنلی اولاراق اوزون مسافه قاچیش إدن ایدمانچی‌لارین چوخلو قاچما سیراسیندا بئیین‌لری دورقون و ریلکس مودوندا دیر و تئتا دالغالارینی یاراداراق اؤزل بیر راحاتلاما یاشایارلار. بو دوروم دوش آلارکن، وان‌دا اوزانارکن و حتتا دیش‌لرینیزی فیرچالایارکن ده مئیدانا گله بیلَر.\nبو گؤرَولرین تکرارلایان دوغاسی، ایشینیزی اوتوماتیک اولاراق یئرینه یئتیریب، بئینینیزی بو ایش‌لر اوچون داها آرتیق یورماز. بو دورومدا بئیین تئتا دوروموندا دیر و فیکیر یاراتماغا باشلایار. فیکیر و ایده یارانارکن فرئکانس‌لارین رقمی ایکیلی باغلی‌لیق‌لاری دؤردلو، آلتیلی، سککیزلی و حتتا اونلو رقمه یوکسه‌له بیلر. بو یوکسه‌لیش رقم‌لردن یوخاری مضرب‌لر یاراداراق، سؤزجوک‌لرین چَرچیوه‌لَنمه‌سینه نه‌دن اولور و آلفا دورومونا یؤنلَنمک اوچون بو کئچید داها ایچ-ایچه‌لیک بیر آلانی اولوشدورماغا چالیشیر. بئله‌سه تئتا دورومو تَمل جوتلوک‌لرین یارانیش کئچیدی دیر و آلفا دورومونون اولوشماسینا أن گره‌کن کئچید ساییلیر.\nبئشینجی دالغا گوجو دئلتا دالغاسی دیر.\nبئیین‌ده‌کی دالغالارین سون چئشیدی دئلتا آدلانیر. بو دالغالار أن چوخ گئنیش‌لیگه و أن دوشوک فرئکانسا صاحاب دیر. دئلتا دالغالاری‌نین فرئکانسی ۱.۵ ایله ۴ هئرتز آراسیندا دیر. بو دالغالارین فرئکانسی هئچ بیر زامان صیفیرا چاتمیر، نه‌دن کی صیفیرا چاتیرسا، بئیینین دایانیب، اؤلدوغو آنلامینا گلیر. آنجاق درین یوخوسوز (رؤیا) بیر یوخودا اولدوغونوزدا، بو دالغالارین فرئکانسی أن دوشوک دورومونا چاتیر.\nبو قونویا بیر داها بئله باخمالی‌ییق:\n۴ هئرتز فرئکانس‌دان نه‌قدر آشاغی یئنیرسک او قَدر سس‌سیزلیک و اینجارسیزلیغا چاتیریق. بورادا نورون‌لاری دامغالاماق اوچون گوجلو بیر فرئکانس یوخوموز و اینسان بو حالیندا أن دوشونجه‌سیز، أن فیکیرسیز و أن دینج آنی‌لارینی یاشایا بیلَر. بئله دئمه‌لی‌ییک کی اؤلومدن بیر آددیم دیری‌لیگه دوغرو آتیلان آددیم إله هَمَن دئلتا دالغاسی دیر. ۱.۵ هئرتزده اینسان جانلی ساییلیر، آنجاق اوندا تپکی و إتکی آدلی بیر اولای اوز وئرمیر، او اؤلولوکدن دیری‌لیگه سوروکله‌نیب و هله یوخودا دیر. فرئکانس هر آرتدیغیندا، نورون‌لار اولاشیم بیچیمینه قوشولوب، اینسان اویانیش و آنلاماق دورومونا گلیر. و بورادا تک رقم‌لر یارانماغا باشلاییب، اینجه بیر یووارلاق‌لیغی جانلاندیریر. بو تک رقم‌لی بیچیم‌لردن یارانان سس‌لر یالنیز بیر سیرا حئیوان‌لا��ین قولاغیندا إشیدیله بیلر. بو ایلک تونلو سس‌لر ایچ-ایچه‌لیک سس‌لرین آناسی کیمی گؤرونور و هر هئرتز فرئکانسینا آرتدیقدا، نئچه بیچیملی‌لیگه دوغرو آددیم آتیب، اینسانین قولاغی ایله إشیدیلَن دوروما چاتیر. یاتاغا گئتدیگینیزده و یاتمازدان اؤنجه بیر نئچه دقیقه کیتاب اوخودوغونوزدا، بئینینیز دوشوک بیر بئتا دوروموندا دایانیر. کیتابی یئره قویوب، ایشیغی سؤندوروب، سونراسی گؤزلرینیزی یومدوقدا، دالغالارداکی فرئکانس‌لار گئت-گئده آزالیر و بئتادان آلفایا و آلفادان تئتایا دَگیشیر و سونوندا یوخویا دالدیغینیزدا، بئینینیز دئلتا دورومونا گلیب چاتیر.\nاوست-اوسته دئلتا دالغاسی یوخو دوروموندا، دینج‌لیک و سس‌سیزلیک و بیر چوخ واخت‌لار بیلینجی ألدن وئردیگیمیز دورومدا ایزله‌نیله بیلیر. دئلتا دالغاسی ۶ آیدان کیچیک کؤرپه‌لرده أن اوستون دالغا دیر. اونلار او ایلک آنی‌لاردا ترپه‌نیش و سس یاراتماقدا دئلتا دالغاسی‌نین ایلک گوجونده دیرلر و بعضن اونلاردا بو دالغا ایکی اوچ هئرتزه چاتدیقدا ترپه‌نیش و آنلاشیلماز مونوتون‌لار، آغلاییش فورموندا ایزلَنیب-إشیدیلیر. اونلاردا هر آی کئچدیکجه بو دالغانین گئنیش‌لیگی آزالیر و بئیینده‌کی نورون‌لار ایله باغلانتی‌لار گوج‌لَنیر. آنا بطنینده بیر سیرا دئیتالار ایکیلی قورولوش’لا یادداشدا ساخلانیلیب و بو اولای ایله او دئیتالار بئییندن بوغاز تئل‌لرینه و بدن حرکت‌لرینه کؤچورولوب، کؤرپه‌نی او سس‌سیزلیک و حرکت‌سیزلیکدن قورتاریر. فرئکانس‌لار دؤردو آشدیقجا هر نه یئنی بیر یولا آیاق باسیر و دانیشیق، ترپه‌نیش و دویقولار اؤز بیچیمینی اولوشدورماغا باشلاییر.\n۵ دالغا گوجو و سای‌سیزجا یارانان سس و سؤزجوک رقم‌لری\nسس حرکتده اولان اوزونجا بیر دالغا (longitudinal wave) دیر. اینسان‌لار سس دالغالاری‌نین فرئکانسینی اینجه-قالین اولاراق آلقیلایارلار. بو آرا بوتون سس‌لری موسیقی کیمی نظرده آلساق، هر موسیقی نوتو هئرتز جینسیندن اؤلچوله بیلن بَلیرلی بیر فرئکانسا قارشی‌لیق گلیر. بو بَلیرلی‌لیک اولا بیلَر کی بیر چوخ بیچیم‌لر ایله بیرلَشدیکده، سای‌سیز سس ایلکه‌لرینی یارادا و بو یارانیشدان چئشیدلی سس تئم‌لری، دانیشیق هَنگی و أن باشدا دَگیشیک دیل‌لر یارانا. بئیینده میلیاردلار’لا نورون و سینیر ایلگیجی وار کی، بونلارین هامیسی بیر-بیرینه دریندن و ایچ-ایچه باغلی دیر. بو باغلی‌لیق کیچیک بیر إلئکتریک آخیمی ایله باشلاییر و آردیندان چئشیدلی حیس إدیله‌جک و ترپه‌نه‌جک نورون‌لارین بؤیوک و حئیرت إدیجی آلانیندا یولا دوشوب، سورَکلی دئیتالاری گؤندَریب، آلماغا باشلاییر.\n۱.۵ هئرتزدن باشلاییب، ۱۴۰ هئرتزه قَدَر بو بئش دالغانین ایشله‌گی ایله تانیش اولدوق، آنجاق بو ۱۳۸.۵ هئرتز فرئکانس آلانی اؤزلوگونده ۱۰۰۰ بؤلومدن اولوشور و بئله‌لیک’له ۱۳۸۵۰۰ آلت سایی‌لار ایله قارشی قارشی اولوروق. بونلارین هره‌سی ۱۳۸۴۹۹ رقم ایله بیرلَشه بیلیر و هر ۱۳۸۴۹۹ سس قورولوشو اؤزلوگونده یئنه ۱۳۸۴۹۸ رقم ایله یئنی سس تون‌لاری‌نین یارانیشینا نه‌دن اولور.\nبیز بو سونسوز و دیب‌سیز بیر سس بیچیم‌لر ایله اوز-اوزه‌ییک و اونلارین آراسینداکی تابئع‌لره بَلیرلی بیر قورولوش بیچیمله‌مه‌سی یازا بیلسَک، دونیادا یاشایان بوتون سس‌لرین “ایستر اینسان سسی، ایستر حئیوان‌لارین سسی و حتتا أسَن یئلین سسی‌نین” آنلامینی هئچ بیر دئیتامیز اولمازدان باشا دوشوب، اونلاری بیر-بیرینه چئویره بیله‌ریک. دیل بیر جانلی وارلیق اولاراق اونو تاریخین بعضن ساختا یارپاق‌لاری ایله و حتتا اوخشاریق‌لار’لا آنلاییب، اونا دَگر وئرمک اولماز. بو دیلین ایچینده دیب‌سیز بیر دونیا یاشاییر و او دونیانی دیلچی‌لیک و إتیمولوژی بیلیم‌لری ایله دَگیل، ریاضیات’لا کشف إده بیله‌ریک.","num_words":4062,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":299921.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"2024-جو ایلین ژَانویه-آوریل آیلاریندا اینگیلتره-‌دن تورک لیمان‌لارینا 2 میلیون 489 مین 939 تون یوک داشینیب.\nبو باره‌ده تورکیه-‌نین نقلیات و آلت یاپی ناظیرلیگیندن معلومات وئریلیب.\nناظیرلیک‌دن وئریلن معلوماتا گؤره، تورکیه بایراغی آلتیندا اوزن گمی‌لر اینگیلتره-‌دن لیمان‌لارا 19 مین 556 تون، دیگر اؤلکه‌لرین بایراق‌لاری آلتیندا اوزن گمی‌لر ایسه 2 میلیون 452 مین 833 تون یوک چاتدیریب.\nبو مدت عرضینده اینگیلتره بایراق‌لی گمی‌لرله تورکیه لیمان‌لارینا 17 مین 550 تون یوک چاتدیریلیب. 2024-جو ایلین ژَانویه-آوریل آیلاریندا تورکیه لیمان‌لارینا اینگیلتره-‌دن 240 مین 584 تون ترانزیت یوک داشینیب.\nقئید ائدک کی، 2024-جو ایلین آوریل آییندا تورکیه لیمان‌لاری 34 میلیون 395 مین 89 تون یوک قبول ائدیب.\nبو دؤور عرضینده تورکیه بایراغی آلتیندا گمی‌لرله داخیلی لیمان‌لارا یوک قبولو 2 میلیون 367 مین 713 تون تشکیل ائدیب.\n\"تورکیه لیمان‌لارینا دیگر اؤلکه‌لرین بایراق‌لاری آلتیندا گمی‌لرله یوک داشینماسی 32 میلیون 27 مین 376 تون اولوب\"، - دئیه ناظیرلیک‌دن بیلدیریلیب.\nبونونلا یاناشی، 2024-جو ایلین آوریل آییندا تورکیه لیمانلاریندان‌ 6 میلیون 77 مین 466 تون ترانزیت یوک داشینیب.\nناظیرلیک‌دن وئریلن معلوماتا گؤره، 2024-جو ایلین ژَانویه-آوریل آیلاریندا تورکیه لیمان‌لاری 137 میلیون 168 مین 261 تون یوک قبول ائدیب.\n\"تورکیه بایراغی آلتیندا گمی‌لرله یوک قبولو 10 میلیون 72 مین 186 تون تشکیل ائدیب. دیگر اؤلکه‌لرین بایراق‌لاری آلتیندا گمی‌لرله ایسه تورکیه لیمان‌لارینا یوکداشیما‌لار 127 میلیون 96 مین 75 تون تشکیل ائدیب\"، - دئیه معلوماتدا قئید ائدیلیب.\nمعلوماتدا بیلدیریلیب کی، 2024-جو ایلین ژَانویه-آوریل آیلاریندا تورکیه لیمانلاریندان‌ 22 میلیون 938 مین 589 تون ترانزیت یوک داشینیب.\nقئید ائدک کی، 2024-جو ایلین آوریل آییندا تورکیه لیمان‌لاری 4 مین 756 گمی قبول ائدیب.\nمعلوماتا گؤره، بو دؤورده تورکیه لیمان‌لارینا دیگر اؤلکه‌لرین بایراق‌لاری آلتیندا قبول ائدیلن گمی‌لرین سایی 3 مین 329، تورکیه بایراغی آلتیندا قبول ائدیلن گمی‌لرین سایی ایسه مین 427 اولوب.\n2024-جو ایلین ژَانویه-آوریل آیلاریندا تورکیه لیمان‌لاری 18 مین 477 گمی قبول ائدیب.\n\"بو مدت عرضینده تورکیه لیمان‌لاری طرفیندن قبول ائدیلن دیگر اؤلکه‌لرین بایراق‌لاری آلتیندا اولان گمی‌لر 12 مین 704، تورکیه بایراغی آلتیندا اولان گمی‌لر ایسه 5 مین 773 اولوب\"، - دئیه ناظیرلیک‌دن بیلدیریلیب.\nاتیکتلر: #نقلیات و آلت یاپی ناظیرلیگی , #یوک , #تورک لیمان‌لاری , #اینگیلتره\nایلگیلی‌لی خبرلر\nتورکیه 117 اؤلکه‌یه توخوم صادر ائدیر\n20.05.2024\nزراعت و مئشه ناظیری ابراهیم یوماکلی: ایستیفاده ائتدیگیمیز هر 100 عدد توخومون 97-سی تورکیه‌ده استحصال اولونور. 1 میلیون 300 مین تون استحصالیمیز وار\nچین-‌دن تورک لیمان‌لارینا 3 میلیون تون‌دان چوخ یوک داشینیب\n17.05.2024\nژانویه -مارس آیلاریندا چین‌دن تورک لیمان‌لارینا 3 میلیون تون‌دان چوخ یوک داشینیب.\nدوغو قارا دنیز بؤلگه‌سیندن بال صادراتی\n16.05.2024\nدوغو قارا د‌نیز صادراتچیلار بیرلیگینین اداره هیئتینین صدری صفوت کالیونجو بیلدیریب کی، 4 آیدا بؤلگه‌دن 218 تون بال صادر ائدیلیب\nاینگیلتره‌دن تورک لیمان‌لارینا 2 میلیون تون دان چوخ یوک داشینیب\n15.05.2024\nژَانویه-آوریل آیلاریندا اینگیلتره‌دن تورک لیمان‌لارینا 2 میلیون تون دان چوخ یوک داشینیب.\n2140107\nاینگیلتره‌دن تورک لیمان‌لارینا 2 میلیون تون دان چوخ یوک داشینیب\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/5874\/3c54\/8f2d\/65bf9f6036fe0.jpg?time=1716690683\n\/turki\/qtsd\/2024\/05\/15\/yngyltrhdn-twrkh-lymnlryn-2-mylywn-twn-dn-chwkh-ywkh-dshynyb-2140107\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":845,"character_repetition_ratio":0.111,"word_repetition_ratio":0.108,"special_characters_ratio":0.268,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":130244.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجانین ایقتیصادیات ناظیری جباروو تورکیه‌-آذربایجان امکداشلیغینین اوروپانین انرژی تهلوکه‌سیزلیگینه تحفه وئردیگینه دقته چاتدیریب\n14.05.2024 ~ 22.05.2024\n2139556\nتورکمنیستان طبیعی گازینین آذربایجان و گورجوستان اوزریندن تورکیه‌یه نقلینه دایر راضیلیق الده اولونوب.\nانرژی و طبیعی ثروتلر ناظیری آلپ‌ارسلان بایراکتار آذربایجانین ایقتصادیات ناظیری میکاییل جباروو ایله ایستانبولدا طبیعی گاز ساحه‌سینده تورکیه‌-آذربایجان امکداشلیق سازیشی ایمضالانماسی مراسیمینده ایشتیراک ائدیب.\nمراسیمدن سونرا تشکیل ائدیلن مطبوعات کونفرانسیندا چیخیش ائدن بایراکتار ایکی اؤلکه‌نین بو گونه قدر بیر چوخ لایحه‌نی بیرگه اینکیشاف ائتدیردیگینی بیلدیریب و،\n\"باکی-تفلیس-جیجان خام نفت خطی خزر بؤلگه‌سیندن و قافقاز بؤلگه‌سیندن نفتین، خصوصا ‌ده آذربایجان نفتینین تورکیه‌یه و تورکیه واسیطه‌سیله دونیا بازارلارینا چاتدیریلماسی اوچون بؤیوک اهمیته صاحیبدیر. بو، دونیا نفت بازاری اوچون، سؤزون آچیغی، دونیا نفت تداروکونون بالانسلاشدیریلماسی اوچون چوخ واجیب لاییحه‌دیر.\" دئدی.\nایکی اؤلکه‌نین باکی-تفلیس-ارضروم طبیعی گاز بورو خطینی و ترانس-آنادولو طبیعی گاز بورو خطی لاییحه‌سینی (تاناپ) اینکیشاف ائتدیردیگینی خاطیرلادان بایراکتار بئله داوام ائتدی: \"خوصوصیله‌ده بو گون ایمضالادیغیمیز موقاویله ایله طبیعی گاز ساحه‌سینده علاقه‌لریمیز یئنی اؤلچویه چاتیر.٫...٫ بو راضیلاشما چرچیوه‌سینده 2030-جو ایله قدر آذربایجان قایناقلارینین، طبیعی گازین و خزر قایناقلاریندان طبیعی گازین علاوه گاز حجملرینین تورکیه‌یه چاتاجاغینی، طبیعی گازین بیر حیصّه‌سینین ایسه تورکیه اوزریندن اوروپایا چاتاجاغینی پلانلاشدیردیق. بوندان علاوه‌، بو راضیلاشما نتیجه‌سینده تورکمنیستان طبیعی گازینین آذربایجان و گورجوستان اوزریندن تورکیه‌یه نقلی ایله باغلی راضیلیغا گلدیک\".\nانرژی ناظیری بایراکتار آذربایجانین ناخجیوان موختار جمهوریتینه طبیعی گاز چاتدیراجاق ایغدیر-ناخجیوان طبیعی گاز بورو خطینین تورکیه و آذربایجانین بیرگه اینکیشاف ائتدیردیگی بورو خطلرینه یئنی «قارداش» اولدوغونو ایفاده ائده‌رک، \"اینشاالله بو قیش، ناخجیوانین طبیعی گازی تورکیه اوزریندن نقل اولوناجاق. بیز بو خطی تئز بیر زاماندا ایستیفاده‌یه وئرمه‌یی پلانلاشدیریریق.\" دئدی.\nآذربایجانین ایقتیصادیات ناظیری جباروو تورکیه‌-آذربایجان امکداشلیغینین اوروپانین انرژی تهلوکه‌سیزلیگینه تحفه وئردیگینی ‌ده دقته چاتدیریب.\nایغدیر-ناخجیوان بورو خطینین اهمیتینه توخونان جباروو بو بؤلگه‌یه گؤندریله‌جک طبیعی گازلا هم ناخجیوانین انرژی تهلوکه‌سیزلیگینین، هم‌ده تورکیه‌-آذربایجان قارداشلیغینین گوجلنه‌جَیینه دقت چکیب.\nاتیکتلر: #میکاییل جباروو , #آلپ‌ارسلان بایراکتار , #تورکمن گازی , #گاز بورو خطی لاییحه‌سی , #طبیعی گاز , #آذربایجان , #تورکیه\nایلگیلی‌لی خبرلر\nایشغال آلتیندا توتولان دؤرد کند آذربایجانا قایتاریلدی\n24.05.2024\nآذربایجان و ارمنیستان آراسیندا دؤولت سرحدینین تعیین اولونماسی کمیسیونو ییغینجاقلاری چرچیوه‌سینده، دؤرد کندین قایتارما سۆره‌جی تاماملاندی\nتورکیه بؤیوک میللت مجلیسینین صدری نعمان کورتولموش اؤزبکیستاندا\n22.05.2024\nکورتولموش تورک دونیاسی اولاراق اورتا آسیادان آنادولو و بالکانلارا قدر اوزانان جغرافیادا علاقه‌لر، دوستلوق و قارداشلیغین گوجلندیریلمه‌سینین ضروری اولدوغونو وورغولاییب\nآذربایجان جمهوریتیندن رئیسی اوچون باش‌ساغلیغی\n20.05.2024\nآذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئو، ایران دینی لیدئری علی حامنه‌اییه باش‌ساغلیغی مئساژی گؤندردی\nنومان کورتولموش قازاخیستان-دا سفرده دیر\n20.05.2024\nتورکیه بؤیوک میللت مجلیسی‌نین صدری نومان کورتولموش، قازاخیستانین پایتاختی آستانادا، قازاخیستان مجلیسی‌سی‌نین صدری یئرلان کوشانوو ایله بیر آرایا گلدی.\n2139556\nتورکیه‌-آذربایجان طبیعی گاز موقاویله‌سی و تورکمن گازی\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/bc81\/d14a\/6698\/66435357553db.jpg?time=1716691802\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2024\/05\/14\/twrkhyh-adhrbyjn-tby-y-gz-mwqwylhsy-w-twrkhmn-gzy-2139556\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":880,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.021,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":102101.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پاکیستان ایسلام جومهوریتی (اوردوجا: اسلامی جمهوریۂ پاکستان) گونئی-آسیادا بیر دؤولت دیر. قوزئی‌دن افغانیستان، باتی‌دان ایران و دوغودان هیندوستان ایله هم‌سرحددیر. پاکیستان آذربایجان اراضی‌سی‌نی ایشغال ائتدیگی اۆچون ائرمنیستانین دؤلتینی تانیمایان یگانه دؤولت‌دیر. پاکیستان ۱۹۴۷ اینجی ایلده موستقیل اوْلموشدور. پاکیستانین اهالیسی 242,923,846 میلیون دور و بو ساییلا دونیا دا ۵جی سیرادا یِر آلیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ پاکیستانین آدی\n۲ تاریخ\n۲.۱ معاصیر تاریخ\n۳ جوغرافیا\n۴ اهالی و حیات\n۵ دیل\n۶ دین\n۷ ایقتیصادیات\n۸ کشمیر مسئله‌سی\n۹ منطقه‌لر\n۱۰ گؤرونتولر\n۱۱ ایستینادلار\nپاکیستانین آدی دَییشدیر\nپاکیستانین آدی اوردو و فارس دیلینده پاک اؤلکه آنلامینا گلیر.\nپ = پنجاب\nآ = 'آفگانیا (آفگانیا پاکیستانین قوزی باتیسیدیر)\nک = کشمیر\nبلوچیستان = تان\nتاریخ دَییشدیر\nپاکیستان رایونونو تاریخ بویونجا بیر چوْخ دوولت ایشقال ائتمیش‌دیر. ایسلام بۇ رایون‌دا ۱۱-اینجی عصرده قزنه‌لی‌لر دؤولتی دؤورونده یاییلمیش‌دیر. سولطان موحممد قزنوی ۱۰۰۰ ایله ۱۰۲۶ اینجی ایل‌لرده بوگون کی پاکیستانا بیر چوْخ آخین (هوجوم) ائتمیش‌دیر. آخین‌لارلا بیرلیک‌ده ایسلام عالیم‌لری بۇ رایون‌دا ایسلامین یاییلماسیندا تاثیرلی اوْلموشدولار. داها سوْنرا رایوندا بؤیوک موغول ایمئپرییاسی قویولموشدور. موغول ایمپئرییاسی دوؤرونده پاکیستان رایونو و قوزئی هیندیستان رایون‌لاری تمامی‌ایله ایسلامی اوْلموشدور. ۱۹-اینجی عصرده اینگیلیس‌لر پاکیستان و هیندیستان رایون‌لارینی ایشقال ائتمیش‌دی‌لر. بیرینجی دونیا موحاریبه‌سیندن سوْنرا رایون‌دا اینگیلیس حاکیمییه‌تی تأثیری آزالمیشدیر و موسلمان‌لارایله هیندولار آراسیندا داخیلی موناقیشه‌لر باشلامیشدیر. قانلی موحاریبه‌لر سوْنوندا اینگیلیس حاکیمییه‌تینده اوْلان گونئی آسیا تورپاق‌لارین‌دا موسلمان‌لارین چوق اولدوغو رایون‌لاردا پاکیستان دولتی قورولموشدور. پاکیستان ۱۹۴۷ اینجی ایلده موستقیل دوولت اوْلموشدور.\nمعاصیر تاریخ دَییشدیر\n۱۹۴۷-جی ایلده ایستیقلالیت قازانان هیندوستان دینی ایجماع پرینسیپی اساسیٛندا ایکی دؤولته- هیندوستان وپاکیستان دؤولتلرینه بؤلۆندۆ. ۱۹۴۷-جی ایلین آقسۇستۇن ۱۴-ده مۆستقیل پاکیستان دؤولتینین یآرادیٛلدیٛغیٛ اعلان ائدیلدی. اونۇن اهالیسی اساساً مۆسلمانلاردان عبارت ایدی. ۱۹۴۸–۱۹۵۰-جی ایللرده اؤلکده وئرگی وتورپاق ایصلاحاتلاریٛ کئچیریلدی. ۱۹۵۶-جیٛ ایلین مارتیٛن ۲۳-ده پاکیستان فئدراتیو رئسپۇبلیکا اعلان اولۇندۇ. اونۇن ترکیبینه ایکی ویلایت - غربی وشرقی پاکیستان داخیل ایدی. اؤلکه دکی غئیری-ثابیتلیک ۱۹۵۸-جی ایل اوکتیابریٛن ۸-ده حربی چئوریلیشه گتیریب چیٛخاردیٛ. حربی حؤکۆمت کونستیتۇسیانیٛن وسیاسی حزبلرین فعالیتینی قاداغان ائتدی. ۱۹۶۲-جیٛ ایل مارتیٛن ۱-ده پاکیستان پرزیدنت رئسپۇبلیکاسیٛ اولدۇ. پرزیدنت وظیفسینه حربی حاکیمیتین باشچیٛسیٛ ایۇب خان سئچیلدی. ۱۹۶۵-جی ایلده هیندوستانلا کشمیراراضیسی اۇغرۇندا حربی مۆناقیشه باش وئردی.\n۱۹۶۶-جیٛ ایلدهتاشکندده هیندوستان وپاکیستان باشچیٛلاریٛنیٛن گؤرۆشۆ اولدۇ. بیرگه رازیٛلیٛق بیاننامسی قبۇل ائدیلدی ومۆناقیشه دینج یوللا نیزاما سالیٛندیٛ. سیاسی مۆخالیفتین گۆجلنمسی وشرقی بئنقالیانیٛن آیریٛلماسیٛ اۇغرۇندا کۆتلوی حرکاتیٛن باشلانماسیٛ ۱۹۶۹-جی ایلده پاکیستاندا سیاسی بحرانا سبب اولدۇ. همین ایل مارتیٛن ۲۵-ده پاکیستاندا یئنی حربی چئوریلیش باش وئردی. حاکیمیته ژنرال یحیی خان گلدی. ۱۹۷۰-جی ایلده پاکیستانیٛن تاریخینداا یلک دفه اولآراق مجلس سئچکیلری کئچیریلدی. سئچکیلر زامانیٛ اکثریت سسی اؤلکنین شرقیندهخالق لیقاسیٛ پارتیاسیٛ، قربیند ایسهپاکیستان خالق پارتیاسیٛ قازاندیٛلار. خالق لیقاسیٛ پارتیاسیٛ شرقی بئنقالیایا مۇختاریت وئریلمسی تلبیایلهچیٛخیٛشائتدی. پاکیستان حؤکۆمتی بۇ طلبی رد ائتدی. اؤلکنین شرق حیسسینده آیریق حرکاتیٛ باشلاندیٛ.\n۱۹۷۱-جی ایل مارتیٛن ۲۵-دن ۲۶-نا کئچن گئجه شرقی بئنقالیایا قوشۇن یئریدیلدی. قانلیٛ وطنداش مۆحاریبسی باشلاندیٛ. مۆحاریبنین ایلک گۆنۆنده، مارتیٛن ۲۶-دا بنگلادش خالق رئسپۇبلیکاسیٛ اعلان اولۇندۇ. ۱۹۷۱-جی ایلین دئکابریٛندا حربی مۆناقیشیه هیندوستان دا قوشۇلدۇ. هیندوستان-پاکیستان مۆحاریبسی باشلاندیٛ. پاکیستان اوردۇسۇ مغلۇب ائدیلدی. بۇ مغلۇبیت نتیجسینده پاکیستاندا حربی رئژ یم ایفلاسا اۇغرادیٛ وژنرال یحیی خانیٛن حؤکۆمتی ایستئفا وئردی. حاکیمیته باشدا پاکیستان خالق پارتیاسیٛنیٛن لیدئری ذوالفقار علی بوتواولماقلا مۆلکی حؤکۆمت گلدی. یئنی حؤکۆمت بیر سیٛرا مۆترققی ایقتصادی وسوسیال تدبیرلر حیاتا کئچیردی. آپاریٛجیٛ صنایئ ساحلری، بانکلار میلّیلشدیریلدی. اقرارایصلاحاتلار حیاتا کئچیریلدی. مۆلکدار تورپاق ساحیبلی محدۇدلاشدیٛریٛلدیٛ. ملت تصررۆفاتلاریٛنا دؤولت یاردیٛمیٛ ارتیٛریٛلدیٛ. ۱۹۷۲-جی ایلده هیندوستانلا پاکیستان آراسیٛندا مۆباحیسلی مسللری حلل ائتمکاۆچۆن سازیش ایمضالاندیٛ.\n۱۹۷۴-جی ایلده پاکیستان بنگلادشی مۆستقیل دؤولت کیمی تانیٛدیٛ. ۱۹۷۶-جیٛ ایلده هیندوستانلا دیپلوماتیک مۆناسیبتلر یآراندیٛ. خالق پارتیاسیٛ (PXP) باشدا ز.ا. بۇتواولماقلا یئنیدن سئچکیلرده غلبه چالدیٛ. لاکین مۆخالیفت بلوکۇ - پاکیستان میلّی آلیانسیٛ سئچکیلرین نتیجلرینی تانیٛمادیٛ ویئنی سئچکیلر کئچیریلمسی طلبینی ایرلی سۆردۆ. اؤلکنی سیاسی بحران بۆرۆدۆ. بۇندان ایستیفاده ائدن ژنرال محمد ضیا الحق ایۇلۇن ۵-دا حربی چئوریلیش ائدرک حاکیمیته گلدی. او، مجلسی بۇراخدیٛ. کونستیتۇسیانیٛ لغوائتدی. سیاسی حزبلرین فعالیتین دایاندیٛریٛلدیٛ. باش ناظیر ذوالفقار علی بوتو حاکیمیتدن سۇی-ایستیفاده ائتمکده گناهکار بیلینرک ۱۹۷۹-جی ایل آپرئلین ۴-دا اعدام اولۇندۇ. ۱۹۷۹-جی ایلده پرزیدنت محمد ضیا الحق پاکیستانی ایسلام رئسپۇبلیکاسیٛ اعلان ائتدی. یئنی حؤکۆمت جمیتین سوسیال-سیاسی حایاتیٛنیٛ ایسلاملاشدیٛرماغا باشلادیٛ. بۇ دؤورده خاریجی سیاستین اساسای استیقاماتی قونشۇ افغانیستاندا باش وئرن حادیثلره یاخیٛندان مۆداخیله ائتمیه، اوراداکیٛ مۆقاویمت حرکاتیٛنا هرجۆر یاردیٛم گؤستردی. پاکیستان اراضیسینده۳ میلیوندان چوْخ افغان قاچقیٛنیٛنا سیٛغیٛناجاق وئریلدی. داخیلده ایسه سیاسی ثابیتلیک یوخ ایدی. مۆختلیف ایستیقامتلی سیاسی حزبلربیر-بیری ایله مۆباریزه آپارار، اهالی آراسیٛندا میلّی-دینی زمینده توققۇشمالار تؤردیردیلر. بئله مۆناقیشلر همیشه اوردۇنۇن کؤمیایله یاتیٛریٛلیٛردیٛ.\n۱۹۸۸-جی ایلین اوقۇستۇندا محمد ضیا الحق طیاره تصادفینده فوت اولدۇ. کئچیریلن مجلس سئچکیلرینده PXP کیچیک اۆستۆنلۆکلرله غلبه قازا��دیٛ. حزیبن صدری، اعدام اولۇنمۇش ذوالفقار علی بوتو قیٛزیٛ بی نظیر بوتو باش ناظیروظیفسینی تۇتدۇ. یئنی حؤکۇمت ایصلاحاتلار کئچیرمیه، اؤلکه حیاتیٛنیٛ دئموکراتیکلشدیرمیه، اهالینین وضیتینی یاخشیٛلاشدیٛرماغا دایر تدبیرلر پلانیٛ ایرلی سۆردۆ. لاکین مۆخالیفتداولان ایسلام دئموکراتیک الیانسیٛ پارتیاسیٛاونۇن آپاردیٛغی سیاسته قارشیٛ چیٛخدیٛ وایستئفاسیٛنیٛ طلب ائتدی. اؤلکنی یئنی ایغتیشاشلار بۆرۆدۆ.\n۱۹۹۰-جیٛ ایلده پرزیدنت غلام اسحاق خان بی نظیر بۇتونۇ وظیفدن کنارلاشدیٛردیٛ ومجلسی بۇراخدیٛ. یئنی مجلس سئچکیلری کئچیریلدی. ایسلام دئموکراتیک الیانسیٛ حزبسیٛ سئچیجیلرین اکثریتینین سسینی قازاندیٛ ویئنی حؤکۇمتی فورمالاشدیٛردیٛ. ۱۹۹۹-جی ایلده پاکیستاندا یئنی حربی چئوریلیش باش وئردی. ژنرال پرویز مشرف حاکیمیتی اله کئچیردی. مجلسی بۇراخدیٛ. اؤلکده وضیعت ثابیتلشدیکدن سوْنرا حاکیمیتی مۆلکی حؤکۇمته وئرجی بارده بیاناتلا خالقا مۆراجیت ائتدی. ۲۰۰۱-جی ایلده کئچیریلمیش پرزیدنت سئچکیلرینده پرویز مشرف اؤلکه پرزیدنتی سئچیلدی.\nجوغرافیا دَییشدیر\nپاکیستان قوزئی‌دوغودان چین خالق جومهورییه‌تی‌ایله، دوغودان هیندوستان ایله، باتی‌دان ایرانایله، قوزئی‌دن افقانیستانایله سرحددیر. پاکیستانین ساحه‌سی ۷۹۶ ۰۹۵ ک. م² دیر. ان یؤکسک نؤقطه‌سی هیمالییا سیراداغلاریندا یئرلشن K-2 دیر.\nاهالی و حیات دَییشدیر\nپاکیستانین اهالی‌سی‌نین اکثر حیسه‌سی گونئی و دوغو رایون‌لاردا یئرلشمیشدیر. پاکیستان‌دا اهالی‌نین اکثر حیسه‌سی کیچیک شهرلرده‌دیر. ان بؤیوک شهر کراچیدیر و گونئی پاکیستان‌دا یئرلشیب‌دیر. پاکیستان اهالی‌سی‌نین اکثرییه‌تی هیند چایی اطرافیندادیر. بویوک شهرلری لاهور، حئیدر آباد، راوالپیندی و ایسلام آباد دیر. ۲۰۰۶ ایلی‌نین نۆفوس سایی‌سی نتیجه‌لرینه گؤره حیات مؤددتی کیشی‌لرده ۶۲ ایل، قادین‌لاردا ۶۳ ایل‌دیر.\nدیل دَییشدیر\nاوردو دیلی پاکیستانین رسمی دیلی‌دیر. لاکین پاکیستان‌دا موختلیف بیر چوْخ ده‌ایشیک میلّت‌لر یاشاییر و هر میلّت اؤز دیلینی ایستیفاده ائدیر. پاکیستان‌دا کی موختلیف بویوک دیل‌لر آشاغیداکی‌لاردیر؛\nاوردو دیلی ​(رسمی دیل)\nپنجاپ دیلی (پنجاب رایونوندا ایستیفاده ائدیلیر)\nبلوج دیلی (بلوچیستان رایونوندا ایستیفاده ائدیلیر)\nسیند دیلی (سیند رایونوندا ایستیفاده ائدیلیر)\nپشتو دیلی (قوزئی پاکیستان‌دا ایستیفاده ائدیلیر)\nدین دَییشدیر\nپاکیستان‌ین رسمی دینی ایسلام دیر. اهالی‌نین اکثر حیسه‌سی موسلمان‌دیر. پاکیستان دا آز میقداردا مسیحی و هیندو مؤوجوددور. موسلمانلارین؛\n% ۸۰ سوننی\n% ۱۵–۲۰ شیعه\n% ۲٬۵ احمدی‌دیر.\nایقتیصادیات دَییشدیر\nپاکیستان‌ین ایقتیصادی توسعه ائتمه‌میش‌دیر و اهالی‌نین اکثر حیسه‌سی یوخسول دور. اؤلکه‌ده اهالی‌نین اکثر حیسه‌سی کند تصرروفاتی‌له مشقول‌دور. آمّا پاکیستان آتوم ائلئکتریک ایستانسییاسینا صاحیب یئگانه ایسلام اؤلکه‌سیدیر.\nکشمیر مسئله‌سی دَییشدیر\nکشمیر رایونو قوزئی پاکیستان و قوزئی هیندیستان‌دادیر. هیندیستان بۇ رایونا حاکیمیت ایددیعا ائدیر، پاکیستان‌دا حاکیمیت ایددیعا ائدیر. بۇ سبب‌دن پاکیستان باتی-قوزئی کشمیری، هیندیستان گونئی-دوغو کشمیری ایشقال ائتمیش‌دیر.","num_words":1823,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.176,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":77590.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۷ آذر، ایران تقویمینده ایلین ۲۵۴-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۱۱ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۱۲ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.255,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پان‌فارسیسم (اینگیلیسجه: Pan-Persianism)(آنادولو تورکجه‌سی: Pan-Farsizm) — بیر نؤوع شوونیستی و عیرقچی دۆشۆنجه و حرکتدیر. بۇ دۆشۆنجه اساسیندا ایران تکجه آریاچی‌لیک یۇردو ساییلیر و ایراندا یاشایان اوْ بیری میلّتلری فارس ائتمه‌گه چالیشماق تؤوصیه اوْلونور. بۇ باخیشین تملی، فارس نیژادینین اۆستونلوگو اساسیندا قۇرولوبدور.[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳]\nپان فارس‌لار بۇ یوردلاری اؤزلرینه عایید بیلیرلر\nتۆرک دیلینده اوْلان یئر آدلارینی فارسجا آدلارا دییشمک پان فارس‌لارین بیر حرکتی‌دیر- تیکان تپه‌نین آد دییشدیرمک سندی(فارسجا)\nپان‌ایرانیسم و پان‌فارسیسم شوْونیستی دۆشۆنجه‌لری ایراندا پهلوی‌لرین ایش اۆستۆنه گلمه‌سینده بؤیوک روْلو اوْلوب و بۇ دؤورده اؤزۆنو گۆجلندیریب‌دیر. پهلوی دؤورانی‌نین تحصیلی کیتابلاریندا و چوْخلو آیری یازیلاردا، بۇ دؤورانین ضیالیلاری مازنلره، آذلار، کۆردلره، بلوچلارا و لوْرلارا اوْ بیری میلّتلره و اوْنلارین دیللرینه، محو ائتمک مقصدی ایله حمله ائدیردیلر. فارس دیلیندن باشقا دیللری و اوْنلاری دانیشانلاری آرادان آپارماغا چالیشیردیلار و یئر آدلارین دَییشمه‌گه بؤیوک ماراق گؤستریردیلر.[۲۴] [۲۵]\nایچینده‌کیلر\n۱ پان‌فارسیسم نه‌دیر؟\n۲ پان فارسیسم و پان ایرانیسم\n۳ پان فارسیسم‌ین یارانماسی\n۳.۱ ایسلام – مسیحیت ساواشی\n۳.۲ روْنسانس دؤورۆ\n۳.۳ یئنی دؤورلرده\n۴ پان‌فارسیسم‌ین اساسلاری\n۴.۱ راسیسم\n۴.۲ ایسلام‌دان اؤنجه و سوْنراکی تاریخ\n۵ پان‌فارسیسم‌له اوْبیری پان‌لارین فرقی\n۶ پان فارس‌لارین ایستک‌لری نئجه حیاتا کئچیر؟\n۶.۱ آیری دۆشۆنجه‌لری حذف ائتمک\n۷ پان فارس‌لار و یا آریایی راسیست‌لرین بؤیۆک باشلاری\n۷.۱ قزت‌لر\n۷.۲ عالیم‌لر و سیاست‌چی‌لر\n۷.۳ اوروپالی‌لار\n۸ آذربایجان تۆرکلری‌ ایله دۆشمان‌چیلیق\n۹ بیرده باخ\n۱۰ ائشیک باغلانتی‌لار\n۱۱ قایناقلار\n۱۲ منابع\nپان‌فارسیسم نه‌دیر؟\nپان فارسیسم، کسروی دئمیشکن، بیر بایراق، بیر دین، بیر دیل، بیر دؤولت و بیر کۆلتۆره مؤعتقیددیر. بۇ باخیشا اساساً ایران‌دا دیل و کۆلتۆر آیریلیقلاری «میلّی وحدت»ه بؤیۆک ضربه‌ ساییلیر و گَرک فارسلاشدیرما طریقی‌ ایله آرادان گؤتۆرۆلسۆن. بو دۆشۆنجه‌ده تۆرک، کۆرد، بلوچ، عرب و… ایران‌دا یاشایان میلّت‌لرین کۆلتۆرۆ گرک دفن اوْلونا و یئرینه فارس دیلی و کۆلتۆرۆ قوْیولا. بۇ باخیشین اساسیندا غئیری فارس‌لار ایراندا «قوْناق» و «مۆستأجیر» ساییرلار و فارس‌لار ائو صاحیبی بیلینیرلر، بۇ «ایسم» اساسیندا تۆرک‌لرین اؤز آنا دیللرینه سئوگیسی، فارس دیلینه و میلّی وحدته توْخونماق ساییلیر.[۲][۳][۴]\nپان فارسیسم و پان ایرانیسم\nاساس مقاله: پان فارسیسم و پان ایرانیسم فرق‌لری\nپان فارسلار باخیشلارینا گؤره ایرانین یاری‌دان چوْخونو غئیری فارس خالقلار تشکیل وئرمک اۆچۆن اؤزلرینی پان‌ایرانیست آدی آلتیندا گیزله‌دیرلر و بئله بیر ایدّیعا ایره‌لی سۆرۆرلر کی بیز بؤیۆک ایرانا ال تاپم��ق اۆچۆن چالیشیریق، بۇ شوعارین آلتیندا « «ایران=فارس و فارس=ایران» شوعاری یاتیب و سوْن هدف فارسلارین اۆستۆن اوْلماغی نظره آلینیر.[۲۶][۲۷][۲۸] تریبون سایتی‌نین یایدیغی یازی‌دا پان ایرانیسم، پان فارسیسم‌ین بیر پارچاسی کیمی بیلینیب.[۲]\nمهران باهارلی‌نین نظری اساسیندا «پان فارسیسم» و «پان ایرانیسم» قاوراملاری‌نین هر ایکی‌سینی ایشلتمک اوْلار. پان فارسیسم ایکی معنادا ایشله‌نه بیلر، خاریجی پان فارسیسم (بؤلگه‌ده اوْلان فارس‌دیللی‌لرین بیرلشمه‌سی) کی بۇ معنادا ایراندا یاشایان فارس‌لار، افغانیستان و تاجیکیستان‌دا یاشایان فارس‌لارلا کۆلتۆرل، ایقتیصیادی و… بیرلیک‌لرینی گئنیش‌لندیرمک اۆچۆن چالیشیرلار. بۇ ایستک ایرادسیز ساییلا بیلر، ایکینجی معنادا داخیلی پان فارسیسم (غئیری فارسلاری فارس‌لاشدیرما) ایران‌دا یاشایان اوْبیری خالقلارین کیملیگین دانیر و یوخ ائتمه‌گینه چالیشیر. پان فارسیسم بۇ معنادا پهلوی زامانیندا باشلایاراق، گئنیش صورت‌ده ایران‌دا یاییلیب و مدرسه‌لرده و مِدیالاردا تبلیغ اوْلونور.[۳]\nپروفسور اصغرزاده بۇ حرکت‌لری «آریانیست راسیسم» آدی‌لا تانیتدیریر.[۲۹] دوْکتور جاواد هئیت‌ینده دۆشۆنجه‌سی بئله‌دیر کی ایران‌دا کئچمیشی پرستیش ائتمه‌گه باغلی اوْلان میلّی‌لیک اصلینده فارس‌چیلیغین ایفراطی دۆشۆنجه‌سی‌دیر کی پان ایرانیسم کیمی تبلیغ اوْلونور. همچینین اوْنلاری نئچه یئرده «آریایی راسیست» کیمین آدلاندیریب.[۲۷] صالح کامرانی بۇ دۆشۆنجه‌لری شوونیزم‌له باغلی بیلیر.[۳۰]\nپان فارسیسم‌ین یارانماسی\nایران‌دا مشروطیت اینقیلابیندان اؤنجه خالق سولطانین رعیّتی حساب اوْلونوردولار و «ایران‌لی» اولماغین شرطی دؤولتین تابعیّتی و ایسلام دینی‌ایدی. ایرانین آیدینلاری باتی‌نین ایره‌لی‌لشمه‌سینی گؤرۆب اؤز گئری قالماق عیلتی‌نی آختارماغا باشلادیلار. اوْنلار اؤلکه‌نین گئری‌لمه زامانین مۆسلمان عرب‌لرین هۆجومو و ساسانی ایمپیراتورلوغونون سوقوطو بیلدیلر و او زامانا قاییتماق و او زامانی یئنی‌دن یاراتماغا چالیشدیلار.[۲۷]\nپان فارسیسم‌ین یارانماسیندا خاریجی اؤلکه‌لر اؤزل‌لیک‌له اوروپالیلارین بؤیۆک روْللاری اوْلوب. اوروپالی‌لار، مۆسلمانلارین آراسیندا ایختیلاف سالماق اۆچۆن، تۆرک له عرب قاباغیندا، فارسلاری بیر اوْیونجاق کیمی اوْیناتماغا باشلادیلار. «کاوه» محفیلی «انجمن میهن پرستان ایران» (ایرانین میهن‌پرست‌لر انجۆمنی) بۇ قوْنودا هامیدان فعال ایمیش. تقی‌زاده، کاظم‌زاده ایرانشهر، پورداوود، قزوینی و… «آریا» نیژادینین تبلیغی ایله مشغول اوْلوبلار. سید حسن تقی‌زاده اؤز خاطیره‌لرینده کاوه درگی‌سی‌نین مالییه‌لشدیرمه‌گینده آلمان‌لیلارین یاردیمینا ایشاره ائدیر «آلمان‌لی‌لار هزینه ساری‌دان هئچ زاد اسیرگه‌میردیلر و آسانلیق‌لا پول وئریردیلر». احسان یار شاطر یازیر کی بۇ اوروپالی‌لار ایدی‌لر کی «ایرانین اسکی تاریخی‌نین کشفینه و اؤزل‌لیک‌له ایفتیخارلی هخامنیش‌لر دؤورانی‌نین یادیگارلارینین کشفینه» نائیل اوْلدولار.[۲]\nقاجارلار دؤورۆنون سوْنوندا یازیلمیش سردینس رایت‌ین کیتابی (اینگیلیس‌لی‌لر ایران‌دا) همچینین جان ملکوم‌ون یازدیغی (ایران تاریخی) آدلی کیتاب اینگیلیس‌لی‌لرین سیاسی روْلونو آیدین صورت‌ده گؤسترمک‌ده‌دیر. او کیتاب‌لار گؤستریرلر کی ایسلام منفی‌دیر (نقاتیو) و بیر اوْد کیمین ایران‌ین کۆلتۆر و تمدّونون یاندیریب و محو ائدیب.[۲۷]\nایران‌دا ناسیونالیسم دۆشونجه‌لری‌نین باشلانماغی اوْ دؤوره‌دن باشلانیر کی بیر نئچه ایران‌لی ضیالی اوْن‌دوْققوزونجو عصرین سوْنوندا و ایگیرمینجی عصرین اوّلینده باتی‌دا اوْلان سیاسی دۆشونجه‌لرله تانیش اوْلدولار و اوْنلاری ایراندا عمله کئچیرتمه‌گه چالیشدیلار. ایلک اؤنجه ایران‌دا ناسیونالیست لیبرال ایدی سوْنرالار مذهبی دۆشونجه‌لر اوْنون اؤنۆنده قالخدیلار. ریضاخان زامانیندان سوْنرا ایران‌دا کئچمیش‌ پرستیش‌کاری اوْلان ناسیونالیست گئنیشلندی.[۳۱]\nایسلام – مسیحیت ساواشی\nکلرمون تاریخی مجمعی ۱۵ آقوْست ۱۰۹۵-جی ایل‌ده فرانسه ده، ایکینجی پاپ اوربانوس زامانیندا تشکیل تاپدی و او آسیا و آفریقا مۆسلمانلاری علئیهینه جهاد فتواسی صادیر ائله‌دی. بۇ فتوا صلیبی ساواشلارینی آردیندا گتیردی. بۇ ساواش‌لار اوْن اۆچۆنجو یۆزایللیگین اوْرتاسیناجان داوام ائتدی. موْغول‌لار دؤورانیندا مسیحی‌لر چالیشیردیلار کی آسیادا اوْلان مسیحی‌لر و اِرمنی‌لردن ایستیفاده ائده‌رک سارایا نوفوذ ائتسینلر.[۲]\nروْنسانس دؤورۆ\nگیوم اده، فرانسه‌لی کیشیش، سولطانیه شهری‌نین ایکینجی اوْسقوْفو اوْلاراق، ۱۳۲۴-جۆ ایلدن ۱۳۴۴-جۆ ایله دک بۇ شهرده یاشاییب و سوْنرالار «مۆسلمانلاری آرادان قالدیرما» آدلی کیتابینی یایدی کی اوْندا مۆسلمان اؤلکه‌لری‌نین ایشغالی دقیق صورت‌ده شرح اوْلموشدور. سلجوق تۆرک‌لری قوسطنطنیه‌نی فتح ائدن‌دن سوْنرا، مۆسلمان‌لاردان قوْرخو لاپ درینلشدی و اوْنلاری پارچالاماق نقشه‌سی داها گۆجلندی. اوْ زامان‌لار اوروپالی‌لار صفوی دؤولتینه یاردیم ائتمه‌گه جان آتیردیلار، تا دالدان عوثمانی دؤولتی‌نه ضربه یئندیرسین‌لر. فارس‌لار اوْنلارین هدف‌لری اۆچۆن یاخشی ابزار سایلیردیلار. دئمه‌لی پان ایرانیسم و پان فارسیسم، ایرانین سهمی‌ ایدی، اوروپانین ایستعمارچیلیق دؤورانیندان. مشروطه اینقیلابیندان سوْنرا، قاجارین سوْن شاهی‌نین گۆجۆ ضعیف‌له‌میشدی، و اوْ بیری طرفدن، روسیه‌ده (اینگیلیس‌ین ایراندا رقیبی) دئوریم باش وئرمیشدی، بۇ زاماندا اینگیلیستان بۇ یارانمیش بؤیۆک فۆرصت‌دن ایستیفاده ائدیب، اؤز قوللوقچوسو اوْلان ریضاشاهی حاکیمیته یئتیردی.[۲]\nبونون‌لا برابر هخامنشی – ساسانی حؤکومتی‌ده فارسلارین اوروپالی‌لارا یاخینلیغی و مۆسلمانلارلا دۆشمان‌لیغی اۆچۆن گئنیش صورت‌ده تبلیغ اوْلونوردو. بۇ دۇروم ایرانین نفتی و خاورمیانه‌ده ایستیراتژیک موقعیتیندن فایدالانماق اۆچۆن بؤیۆک ایمکان یارادیردی. بۇ یوْل‌ ایله اینگیلیستان ایکی بؤیۆک هدفه چاتیردی: ۱- ایرانین نفتی‌نی و باشقا ثروت‌لرینی آپارماق؛ ۲- آیدینلارین و میلت‌ین ذهنینی آریاپرست‌لیک خورافه‌لرله قاتماق. بونون عیانی اورنَگی تقی‌زاده ایدی. او دئییردی کی «ایران گرک هم ظاهیرده و هم باطین‌ده، جیسماً و روحاً فرنگی {اوروپالی} اوْلا و لاغئیر.».[۲]\nیئنی دؤورلرده\nرضا سوادکوهی، یوْخسا ریضا پالانی، اینگیلیس گۆجلری واسیطه‌سی ایله ایش اۆستۆنه گتیریلدیگینه باخمایاراق اینگیلیس حاکیمیتی گرکلی گؤردوگۆ زامان ریضاخان‌ین قولاغیندان توتاراق ائشیگه آتماغی دا گرکلی سایمیش. بئله‌لیک‌له موتّفیق گۆج‌لر (آمریکا بیرلشمیش ایالتلری، اینگیلیس و روسیه ایتیفاقی) ایران ممالیکی محروسه‌سینه هۆجوم ائتدیک‌لری زامان، ۱۹۴۱ اینجی ایل (۱۳۲۴ شهریور آیی نین ۲۵ -ده) اینگیلیس حاکیمیتی ریضاخانی بیر ایت کیمی قولاغیندان توتاراق موریس آداسینا دوْغرو یوْلا سالمیش. دئمک، اینگیلیس حاکیمیتی بۇ داورانیشی ایله ریضا پالانی‌نین هارادا ساخلادیلماسینی دا بلیرله‌مه‌گه چالیشمیش. بۇ ائشیگه آتمادا فارس مدنیت راسیست‌لیگی‌نین محمدریضا تیمثالیندا قوْروناجاغینی دۆشۆنن فارس فاشیست و فارس مدنیت راسیست‌لری سس‌لرینی بیله چیخارابیلمه‌میش‌لر. بونلارا باخمایاراق ریضا پالانی (رضا سوادکوهی) موریس آداسیندا قورد قوش‌لارا یئم اوْلدوق‌دان و مۆتفیق گۆج‌لری ایران ممالیکی محروسه‌سینی ترک ائتدیک‌لریندن سوْنرا بیر اویوق (شبح\/ فارس مدنیت راسیست‌لری نین دیلی ایله دئییلرسه، آرامگاه) دئیه تهرانین یاخینیندا، رئی شهرینده ریضاخان خاطیره‌سینه تیکینتی تیکمه‌گه و فارس مدنیت راسیست‌لیگی‌نی جانلاندیرماغا چالیش‌میش‌لار.[۳۲]\nریضاخانین گۆجلنمه‌سینده تجدۆد حیزبی‌نین (حزب تجدد) اؤنملی روْلو اوْلوب‌دور. بۇ حیزبین برنامه‌لرینده فارس‌دیلینی آیری دیللره اۆستۆنلۆک وئریب و بۆتۆن اؤلکه‌ده یایماق اؤنملی یئر توتوب.[۳۳]\nبو دؤورده اۆچ نوفوذلو گۆنده‌لیک پان‌فارسلارین ایلک آددیملارین آتماق‌دا گۆجلۆ روْل اوْیناییب‌لار: ایرانشهر، کی حسن کاظم‌زاده، لندنده اوْلان ایرانین سفیرلیگی، ایدوارد براون‌ون حامی‌سی، و بیر دموکراتین قارداشی کی خیابانی زامانیندا تبریزدن تبعید اوْلونموشدور. ۱۳۰۱ -دن ۱۳۰۶ -جی ایله دک برلین شهرینده یاییلب‌دیر. فرنگستان کی مشفق کاظمی ۱۳۰۳ -دن ۱۳۰۵-ه دک آلمان‌دا یاییب و آینده کی محمود افشار سیستانی ۱۳۰۴-ده تهراندا تمل‌ین قوْیدو.[۳۳]\nآینده گۆنده‌لیگی «مطلوب ما: وحدت ملی ایران» یازی‌سی‌لا باشلانیردی:\nبیزیم ایده‌آلیمیز ایرانین میلّی وحدتین حیفظ ائتمک‌دیر… میلّی وحدتین ایده‌آلی‌دیر کی آلمانین بؤیۆک میلّت و ایمپیراتورلوغونون یارادیلماسینا باعیث اوْلدو… ایرانین میلّی وحدتیندن منظور سیاسی ایستیقلال و اراضی بۆتؤولۆگون حیفظ ائتمه‌سی‌دیر. آما میلّی وحدتین کامیل ائتمه‌گیندن مقصدیمیز بودورکی بۆتۆن مملکت‌ده فارس دیلی گئنیشلشسین، یئرلی فرق‌لیلیک گئییم، اخلاق و… آرادان قالدیریلسین، و ملوک‌الطوایفی بۆتۆنلۆک‌له آرادان گئتسین. کۆرد، لوْر، قاشقای، عرب، تۆرک، تۆرکمن و… بیربیریندن فرق‌لری اوْلماسین، هر بیریسی آیری-آیری گئییمده و فرق‌لی دیل‌ده اوْلماسین. … بیزیم عقیده‌میزه ایراندا دیل، اخلاق، لیباس و… بیرلیک اوْلمازسا بۇنون هر آن بیزیم سیاسی ایستیقلال و اراضی بۆتۆنلوگه قوْرخوسو وار. اگر بیز ائله‌یه‌بیلمه‌یک بۆتۆن بؤلگه‌لر و طایفالاری بیرشیکل ائدک، یانی هامینی بۆتۆن معنادا ایران‌لی ائدک، قارانلیق گله‌جک اۆزریمیزده‌دیر. اوْنلار کی ایرانین تاریخینه باغلی‌دیرلار، اوْنلار کی فارس دیلینه و ادبیاتینا باغلی‌دیرلار، اونلار کی شیعه مذهبینه ماراقلی‌دیرلار گرک بیله‌لر کی اگر بۇ مملکتین بیرلیک ریشته‌سی قیریلسا اوْندان هئچ نه قالمایاجاق. اوْندا هامی هم‌رأی و بیرسسله ایسته‌مه‌لی‌ییک و چالیشمالی‌ییق کی فارسجا بۆتۆن ایراندا یاییلسین و اؤزگه دیل‌لرینین یئرینه اَیلشسین. بۇ ایش قاباغا گئتمز مگر هر یئرده ایبتیدایی مدرسه‌لرده، ا��جباری و پول‌سوز عومومی اؤیرَتیم‌له و بۇنون ایجرایه کئچمک اۆچۆن وساییل حاضیرلاماق‌لا، فارسجانی و ایران تاریخین بوتون مملکت‌ده اؤیرتمک بیزیم اصلی و سوْن یوْلوموزدور ولی بعضی آیری یوْل‌لاردا کی ایکینجی درجه‌لی اهمییته مالیک‌دیرلر ذهنیمه چاتیر کی «آینده»نین گلن سایلاریندا شرح ائده‌جه‌گم. اؤرنک اۆچۆن دمیر یوْلو تیکمک‌له بۆتۆن مملکت اۆچۆن سۆرعت‌لی و اوجوز گل-گئت وسیله یارتمالی‌ییق کی قوزئی و گۆنئی، دوْغو و باتی‌دا یاشایان خالق‌لار بیربیرینه چوْخ قاریشسین‌لار، گرک مین‌لرجه کیتاب و اۆرگه یاتان ریساله اۇجوز قیمت‌له فارس دیلینده بۆتون مملکت اؤزل‌لیک‌له آذربایجان و خوزیستان‌دا یایلسین. گرک یاواش-یاواش کیچیک و اوجوز قزِت‌لری یایماق‌لا میلّی دیلی مملکتین لاپ اوزاق نوقطه‌لرینده گئنیشلندیرک. بۆتون بونلار دؤولتین یاردیمی‌لا مۆمکۆن‌دۆر و گرک نظم‌لی بیر خریطه اۆزۆ ایله اوْلسون. ائله‌مک اوْلار بعضی فارس دیل‌لی ائلاتی اؤزگه‌دیل‌لی‌لر آراسینا گؤندریلسین و اوْرادا کندلی ائدیلسین و عوضینده اؤزگه دیل‌لی ائلات‌لار اؤز یئرلرینده فارس دیل‌لی بؤلگه‌لرینه کؤچۆرولسون. جوغرافیایی آدلار کی اؤزگه دیل‌لرینده‌دیر و چنگیز و تئیمورون تاخت و تازینین یادیگاری‌دیر گرک فارسجایا چئوریلسین.[۳۳][۳۴]\nافشار یئنه‌ده همین گۆنده‌لیک واسیطه‌سی‌له دئییر کی بیزیم تمل گؤرَو و وظیفه‌لریمیز بیر مرکزی و گۆجلۆ دؤولت یاراتماق، فارس دیلینی غئیرفارس توْپلوم‌لار آراسیندا یایماق و عرب و تۆرک قبیله‌لرین سینیرلاردان (مرزلردن) ایچری بؤلگه‌لره کؤچۆرتمک‌دیر.[۳۳][۳۵]\nتاریخیچی کسروی ده آینده گۆنده‌لیگینده یازدیغی مقاله‌لرده بۇ قوْنویا ماراق‌لی‌ایدی. کسروی ایلک اؤنملی اثری آذری، یا زبان باستان آذربایجان کیتابینی خیابانی‌نین اینقیلابیندان سوْنرا یازدی تا ثابیت ائتسین کی آذری، آریایی اصیل دیلی، تۆرک‌لرین یۆرۆشوندن سوْنرا آرادان گئدیب. او نتیجه توتور کی ایندیکی تۆرکجه خاریجدن تحمیل اوْلوب، و گرک یئرین فارسجایا وئره.[۳۳] بۇ دۆشونجه‌نین باشچیلاریندان اوْلان میرزا آقاخان کرمانی ایران‌لیلارین کیملیگین زردوشت دینی و آریا نیژادیندا بیلیردی.[۲۷] دوْکتور جواد شیخ‌الاسلامی ده بۇ باره‌ده بئله یازیر کی آذربایجان خالقینی فارس دیل‌لی ائتمک اۆچۆن گرک آذربایجانلی اوشاقلار، آنالاریندان و عاییله‌لریندن آیریلا و فارس عاییله‌لرینه تاپشیریلا تا بؤیۆدۆکدن سوْنرا فارس دیلینده دانیشالار.[۲۷]\nپان‌فارسیسم‌ین اساسلاری\n۱- -مادلار و پارت‌لار حؤکومتی‌ندن قاباق اوْلان غئیری آریایی تاریخی سیلمک.\n۲- ایران‌دا یاشایان تۆرک‌لر، عرب‌لر و باشقا غئیر آریایی خالق‌لارا، آریایی باستانی سوْی و کؤک تعریف ائتمک.\n۳- ایران‌ین گئرچک دۇرومونو، یوخاری‌داکی بندلره یاخین‌لاشدیرماق (فارس‌دیلی‌ندن باشقا دیل‌لری محو ائتمک، یئرآدلارین فارس‌لاشدیرما و…)\n۴- عربی – ایسلامی تمدونون و تۆرک‌لرین حؤکومتی‌نین تاثیرین ضعیف گؤسترمک و عئینی حال‌دا هخامنشی، ساسانی و صفویه حؤکومتی‌نین نقشینی بؤیۆک گؤسترمک. صفوی‌لری سئومک‌له تۆرک‌لری سئومه‌مک اوْنا گؤره یارانیب کی، صفوی‌لر اوروپا قودرت‌لری‌له عوثمان‌لی حؤکومتی علئیهینه چالیشیردی. بۇ اساس‌دا پان‌فارس‌لار چالیشیرلار، صفوی‌لرین کؤکۆنو تۆرک یوخ فارس گؤسترسینلر.[۲]\nمختار حدیدی، ۲۵۰۰ ایللیک شاهنشاهلیق جشن‌لری له ایلگیلی مقاله‌سینده بئله یازیر:\nاوْن‌دوْققوزونجو عصرده آریالارین کئچمیشینی پرستیش ائتمه‌گین باشلاماسی و اوْنون پهلوی دؤورۆنده گئنیشلنمه‌سی، بیریتانیا، ایران و هیندده ایستعماری هدف‌لری‌نین گئنیشلنمه‌سی‌له سیخ ایلگی‌سی واریدی. بیریتانیانین سیاست‌چی‌لری ایران و هیندوستان‌دا اؤز ایقتیصادی، سیاسی اۆستۆنلوک و اوْلماقلارین توجیه ائتمک اۆچۆن و اصلینده ائورنسل ایمپیراتورلوغون قوروب و گئنیشلندیرمک اۆچۆن بۇ دۆشونجه‌نی گئنیشلندیریردیلر کی ایران‌لی‌لار، هیندلی‌لر و اوروپالی‌لار «آریایی» و یا «هیند اوروپالی» بیر نیژاددان‌دیرلار بلکه بۇ واسیطه‌ایله اوْنلارین دۆنیایا و ایران‌لا هینده آجیناجاق‌لی اۆستۆنلوگو شیرین اوْلسون و موستملکه‌چی‌لیگین خوشاگلمز اۆزو «بیراولان نیژاد» نظریه‌سی آلتیندا گیزلی قالسین. ایران‌داکی آریایی کئچمیشینی عیبادت ائتمک دالغاسی و ۲۵۰۰ ایل شاهنشاهی (هخامنیش‌لردن بۇ اۆزه)، هم هخامنیش‌لردن اؤنجه ۴۰۰۰ ایل تاریخی یاددان چیخارتماق‌دادیر و هم ۱۴ عصر ایران‌دا یاشایان مذهبی اینکار ائدیر.[۲][۳۶]\nراسیسم\nپان فارسلارین دۆشۆنجه‌لرینده بۆتون ایران فارس کؤکن‌لی‌دیرلر و سوْنرادان بعضی منطقه‌لرده فارس دیلی اونودولوب و اوْنون یئرینه مثلاً، تۆرکجه گئنیش‌لشیب. بونا اساساً بۇ موهاجیم دیل‌لر آرادان گئتمه‌لی و میلّت اؤز حقیقی دیل‌لرینه (فارس دیلینه) قاییتمالی‌دیرلار.[۲]\nایسلام‌دان اؤنجه و سوْنراکی تاریخ\nپان فارس‌لار ایران‌ین بۆتون یاخشی‌لیق‌لارینی ایسلام‌دان اؤنجه‌کی تاریخ‌ده اوْلان هخامنشی‌لر و ساسانی‌لره باغلاییرلار و بۆتون پیس‌لیک‌لری ایسلام، عرب و تۆرک‌لرین بوْینونا آتیرلار و اوْنلاری لعن و نیفرین ائدیرلر.\nعرب‌لر «سوسمارخور» (کرتنکله یئیَن) و تۆرک‌لر «مهاجمان وحشی» (وحشی موهاجیم‌لر) آدلانیرلار. پان فارس‌لار بوردا بؤیۆک تناقوض‌لارلا اۆز به اۆز دۆرلر. مثلاً، حمله زامانی بۇ قاورام‌لاردان فایدالانیرلار، سوْنرا مجبوردورلار صفوی‌لره و نادیر شاها آریایی سوْی وئرمه‌گه چالیشالار و یا اوْنلاردان تعریف ائدن‌ده تۆرک لردن آد آپارمایالار. آیری اؤزل‌لیک بۇدور کی یامان دئینده «تۆرک» قاورامیندان فایدالانیرلار و یاخشی سؤز دئینده «تُرک زبان» (تۆرک دیللی) قاورامیندان فایدالانیرلار.[۲]\nپان‌فارسیسم‌له اوْبیری پان‌لارین فرقی\nچوْخلو پان نهضت‌لری، ادبیات و کۆلتۆرل چالیشمالاردان باشلانیر و موساعید بیر دۇروم‌دا سیاسی حرکت‌لره چئویریرلر و سیاسی دۆنیادان اوزاق دۆشن‌دن سوْنرا، یئنی‌دن اینجه‌صنعت و ادبیات مئیدانی‌نا قاییدیرلار. پان آمریکائیسم ۱۸۲۸-جی ایل‌ده پانامادا سیموْن بولیوار قوردوغو سمیناردا باشلاندی و ۱۸۹۰-جی ایل‌ده پان آمریکائیسم ایتتیفاقی رسمن تأسیس اوْلدو. بۇ ایتیفاقین گؤردۆگو ایش‌لردن، بیر کیتاب ائوی تأسیسی و توریسم و آلیش–وئریشه یاردیمی ایدی.\nپان‌ایسلامیسم، کیلاسیک صورت‌ده جمال‌الدین افغانی‌نین حرارت‌لی دانیشیق‌لاری و بیلدیریش‌لرینه باغلی‌ایدی و عوثمانلی زامانی ایکینجی سولطان عبدالحمیدین حیمایتی آلتیندایدی.\nپان‌عربیسم و پان‌آفریقائیسم، ایستیعمار قاباغیندا دورماق روحو کیمی ساییلیر. بوگون عرب بیرلیگی و آفریقا اؤلکه‌لر بیرلیگی بۇ دۆشۆنجه‌لرین سمبو��یک و تشریفاتی نوماینده‌سی‌دیر.\nپان‌فارسیسم بیر ادبی نهضت و یا سیاسی حرکت‌دن قالخماییب. بۇ پان، باتی اؤلکه‌لری‌نین صرف ائتدیگی گۆج اساسیندا یارانیب و ۱۲۹۹ کودتاسی نتیجه‌سینده قودرتی اله کئچیریب. موقاییسه اۆچۆن بیلمک لازیم‌دیر کی پان نهضت‌لری‌نین بؤیۆک اکثریتی، ان آزی نهضتی‌نین ایلک باشلانقیج گۆن‌لرین‌ده، غئیری دؤولتی و مۆستقیل ماهیت‌لری وار. بۇ دۇروم پان فارس‌لارین آلمان و اینگیلیس کومَگی‌له یارانماق‌لاری‌لا چوْخ فرق‌لی‌دیر. پان فارس‌لارین تأکید ائتدیک‌لری سمبول، فارس دیلی‌دیر. اۇنلارین پیس شانسیندان ایران‌ین یاری‌دان چوْخو فارس‌دیللی دئییل‌لر بلکه آیری دیل‌ده دانیشیرلار.\nپان‌فارسیسم تکجه پان ژرمنیسم‌له اوخشارلیغی وار. چۆنکو اصلینده پان فارس‌لار، فارس‌لارین بیر اؤلکه‌ده ایتیحادینا یوخ، غئیری فارس‌لارین دیل‌لری و کۆلتۆرونون آرادان آپارماغی اۆچۆن چالیشیر.[۲]\nپان فارس‌لارین ایستک‌لری نئجه حیاتا کئچیر؟\n۱- قانون یازماق (فارس دیلی، ایرانین آنایاساسی اساسیندا رسمی دیل حساب اوْلونور و او بیری دیل‌لرین تحصیلی اۆچۆن هئچ بیر ایجبار یوْخ‌دور)\n۲- غئیری قانونی ممنوعیت‌لر (قانون اساسیندا آیری دیل‌لر غئیری رسمی صورت‌ده تدریس اوْلونا بیلر و سینما، درگی و… آیری دیل‌لرده آزاد صورت‌ده یاییلابیلر، آنجاق بونلارین قاباغی‌ دا آلینماق‌دادیر)\n۳- تاریخ‌دن سوئی ایستیفاده (پان فارس‌لار بۇگۆن‌کۆ یاشاییشی شاهنامه اساسیندا حاضیرلاییر و اوْبیری میلّت‌لرین تاریخینی ازیب آلچالدادیرلار و…)\n۴- غئیری فارسی دیل‌لرین پرستیژین آزالتماق اۆچۆن سایکوْلوژی دؤیۆش (جنگ روانی)، اؤرنک اۆچۆن تۆرک‌لره «ترک خر» دئییرلر و دیل‌لرینی «ناقیص» حساب ائدیرلر.\n۵- غئیری فارسی دیل‌لرین آرادان آپارماق اۆچۆن چالیشماق.\n۶- صیرف فاشیستی پلان‌لار\n۷- آموزیشی–تحصیلی سیستم\n۸- قورخوتماق[۲]\nآیری دۆشۆنجه‌لری حذف ائتمک\nپان فارس‌لار چالیشیرلار کی ایران‌دا اوْلان آیری دۆشۆنجه‌لری و سس‌لری کسسین‌لرَ، بۇ یوْل‌دا دؤولتین گۆجۆندن و بۆتۆن تخریباتی گۆج‌لردن فایدالانیرلار. اؤرنک اۆچۆن پرویز ورجاوند ایران‌ین پرزیدنتی محمد خاتمی‌یه بئله بیر نامه یازیر کی گرگ ایران‌دا یاییلان فارسجا-تۆرکجه درگی‌لر تئزلیک‌له باغلانا و اوْنلارین علئیهینه جیدّی آددیم‌لار آتیلا یوخسا مملکتین میلّی کیملیگی بؤیۆک خطرده‌دیر.[۳۷]\nآیری اؤرنک‌ده «شرق» قزِتی دوْکتور حسین صدیق‌ی «کسروی»نی نقد ائتدیگی کیتابی یایماق اۆچۆن «پان تُرکیست» و ایرانین دۆشمانی آدلاندیریب و دؤولت‌دن ایسته‌ییب کی بئله کیتاب‌لارین یاییلماسی‌نین قاباغی تئزلیکجه آلینسین.[۳۸][۳۹]\nپان فارس‌لار و یا آریایی راسیست‌لرین بؤیۆک باشلاری\nقزت‌لر\nکاوه، ایرانشهر، فرنگستان[۲۷]\nعالیم‌لر و سیاست‌چی‌لر\nمیرزا فتحعلی آخوندوف، جلال‌الدین میرزای قاجار، میرزا آقاخان کرمانی، سئیید احمد کسروی، سئیید حسن تقی‌زاده، دوْکتور ارانی، حسین کاظم زاده ایرانشهر، ملک‌الشعرای بهار، ابراهیم پورداود، سئیید رضا میرزاده عشقی، فرخی یزدی، عارف قزوینی، ذبیح بهروز، صادق هدایت، دوْکتور محمود افشار، محمد علی فروغی، سلیمان میرزا اسکندری، داور، تیمور تاش، اردشیر جی[۲۷]\nاوروپالی‌لار\nسردنیس رایت، جان مِلکوم، کنت گوبینو، ارنست رِنان[۲۷]\nآذربایجان تۆرکلری‌ ایله دۆشمان‌چیلیق\nایران‌دا تۆرک‌لرله دۆشنمان‌چی‌لیق تاریخ سینیرلاریندا قالخیب افسانه و اوسطوره‌ ایله باغلی‌دیر. فردوسی‌نین شاهنامه‌سی‌نین کؤکۆ ایران‌لی‌لارلا توران‌لی‌لارین دۆشمان‌چی‌لیغی اۆستۆنده قوْیولوب. یانلیش یوْلا گئتمه‌گی گؤسترمک اۆچۆن «ره به ترکستان بردن» تۆرکۆستانا یوْل گئتمک کیمی مَثل ایفاده اوْلونور. حاق یئمک و زور دئمک اۆچۆن «ترکتازی» قاورامیندان فایدالانیلیر.[۴۰]\nبعضی‌لری بونون اۆچۆن ریضاخان‌ین قاجارلار حؤکۆمتی‌ ایله دۆشمان‌چیلیغینی دلیل گتیریرلر. آیری باخیش‌لا بۇ دۆشمان‌چی‌لیغین سببین باش آچماق اۆچۆن آذربایجانین مشروطه اینقیلابی و شئیخ محمد خیابانی قیامینا دیقّت یئتیرمک لازیم‌دیر. بون‌لار وثوق‌الدوله‌نین ۱۹۱۹ قراردادی علئیهینه‌ایدی. او زامان آذربایجان اوروپا یوْلوندا اوْلدوغو اۆچۆن ان آییق جاماعاتا صاحیب ایدی، بۇ اعتیراض‌لار باعیث اوْلدو تا تۆرک‌لردن نیفرت، اینگیلیس‌لی‌لر و اوْنون قوللوق‌چولاری‌نین آراسیندا چوْخالسین و ایران اۆچۆن تعریف‌له‌نن یئنی هؤویّت‌ اۆچۆن ان بؤیۆک دۆشمان کیمی تعریف اوْلونسون. بۇ مسأله مسیحیت – ایسلام ساواشی‌ ایله‌ده اۆست–اۆسته دۆشۆردۆ.[۲]\nریضاخان ایش اۆستۆنه گلیب خفَقان ایل‌لرده آذربایجان خالقی اؤز دوْغما دیلی و کۆلتۆرل حاق‌لاریندان محروم ائدیلدی. اوْنون وارلیغی و باجاریغی اؤز ساغلام تکامول یوْلونو تاپمادان تاپدالانیب آرادان چیخاریلدی و اوْنون ان یاخشی اینسانی خیصلت‌لری دانیلیب مسخره‌یه قوْیولدو.[۴۱]\n۱۹۴۵ ایلینده آذربایجان ایشغال اوْلوناندان سوْنرا پهلوی رژیمی آذربایجان‌دا کیتاب یاندیرما مراسیمینه کئچدی. بۆتۆن تۆرکجه یازیلان کیتاب‌لار -مضمونونا باخمایاراق- توپلانیب یاندیریلدی، تۆرکجه یازارلار و شاعیرلر زیندانا سالینیب و یا سۆرگۆنه یوللاندیلار. بۇ ایللردن آذربایجان‌دا «دیرَنیش ادبیّاتی» یاراندی.[۴۲]\nجلال آل احمد ایران‌دا گئدن تۆرک دیلی ایله دۆشمانچیلیغی بئله توصیف ائدیر:\n\"... آما حاقلاری یوْخدور اؤز آنادیللرینی اینجه‌صنعت، کۆلتۆر، مطبوعات و ایلگی‌لی آراجلاردا و توْپلومسال خدماتدا ایشله‌ده‌لر. مجبوردورلار فارسجادان فایدالانالار. یانی اوْخول‌لاردا، رادیوْدا، تلویزیوندا و مطبوعاتدا و دؤولتله نامه‌لشمه‌ده آنادیللری‌نین ایشلنمه‌سی قاداغادیر. ..... و ایندی ۴۰ ایلدن چوْخدور ایران حؤکومتلری‌نین بۆتۆن چالیشمالاری تۆرک دیلی‌نین محو ائتمه‌گینده‌دیر، آرتیق محو ائتمکدن باشقا اوْنو آذری آدلاندیریرلار، تحمیلی دیل سانیرلار…[۴۳][۴۴]\n۲۰۰۶ اینجی ایلده جوما گۆنۆ مای آیی‌نین ۱۲-سی‌نده \"ایران\" قزتی اوشاقلار صحیفه‌سینده \"نه ائدک کی بؤجک‌لر بیزی بؤجک‌ ائتمه‌سین‌لر؟\" مقاله‌سینده بؤجک‌لرله موباریزه اۆچۆن ۸ یوْل اوشاق‌لارا اؤیره‌دیلمیشدی و یوللاری کاریکاتوْرلا تصویره چکیلمیشدی. کاریکاتورلارین بیرینده، اوشاق بیر بؤجک‌له دانیشیر و بؤجک اوشاغین دیلینی آنلامیر و تۆرکجه‌ده دئییر کی \"نمنه\". بۇ آددیم ایران‌دا یاشایان تۆرک‌لره آچیق ایهانت اوْلاراق تۆرک‌لر طرفیندن بؤیۆک اعتیراض‌لا جاواب‌لاندی.[۴۰][۴۵]\nآریایی راسیسم چالیشیر ایران‌دا یاشایان تۆرک‌لرین دیلینی آیری-آیری دیل حساب ائتسین، عئینی زامان‌دا گیلکی، مازنی، لری و باشقا دیل‌لری فارس دیلی کیمی تقدیم ائتمه‌گه چالیشیر. بۇ ��اخیش‌لا چالیشیلیر کی همدان، قزوین، ساوه، تهران، ایصفاهان، شیراز و… تۆرک‌لری‌نین دیلینی بیر-بیریندن آیری گؤسترسین. اؤرنک اۆچۆن اوْنلار قاشقای دیلی، سونقور دیلی، افشار دیلی و یا زنجان تۆرکجه‌سی، همدان تۆرکجه‌سی و… یانلیش آدلاندیرمالاردان فایدالانیرلار. بۇ آدلاندیرمالار سیاسی یؤندن پروبلملی و ایستعماری مضمون‌لودور.[۴۶]\nبیرده باخ\nفاشیزم\nایرقچیلیک\nپان‌ایرانیسم\nائشیک باغلانتی‌لار\nhaberakademi[دائمی اولو باغلانتیلی]\nnews.az Archived 2010-01-21 at the Wayback Machine.\n\"İran Azerilerinden karikatür tepkisi\" NTV\n\"İran ile Azeriler arasında karikatür krizi\" Sabah\nIranian Azeri Turks face concern cultural discrimination\nAttack on Azeri protesters demanding right to education in their mother tongue\nTabriz Demonstrators Demand Right To Education In Azeri\nIran and the challenge of diversity Archived 2011-12-25 at the Wayback Machine.\n\"Turkish and Arab domination over Iran in the remote past was declared the main historical obstacle to the continuity of the glorious Persian empire\"\nRacism in Iran's Football Stadiums. Open Letter to Mr Joseph S. BlatterPresident, Fédération Internationale de Football Association (FIFA) from 44 academics and NGO leaders, September 3rd, 2010[دائمی اولو باغلانتیلی]\nAzerbaijan Since Independence – Page 460 Svante E. Cornell – M.E. Sharpe, 2010 – 512 pages After the summer 2003 demonstrations, the Iranian government cracked down on student as well as nationalist organizations. A 19-year-old Azeri girl was executed by Iranian authorities in July 2003 for her role in the protests (―Ethnic Azeri Student Leader Killed in Iran—Paper, BBC Monitoring International Reports, ۲۲ ژوئیه ۲۰۰۲). In an earlier incident, in January 2000, Iranian forces had opened fire on a demonstration in Tabriz (―Azeri TV Says Iranian Police Opened Fire During Rally in Tabriz, BBC Summary of World Broadcasts, ۱۰ ژانویه ۲۰۰۰).\nصادق زیباکلام: خیلی از ما ایرانی‌ها، نژادپرست هستیم Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine.\nپروفسور علیرضا اصغرزاده: «ناسیونالیسم فارس در ایران» +ویدیو\nنژاد و نژادپرستی در ایرانِ معاصر – دکتر علیرضا اصغرزاده+ویدیو\nلابی پان فارسیزم در اروپا و آمریکا[دائمی اولو باغلانتیلی]\nزنجان به کابوس پان فارسیسم تبدیل شده است ; امروز زنجان فردا قزوین[دائمی اولو باغلانتیلی]\nگسترش لجام گسیخته پان فارسیسم در بلوچستان غربی[دائمی اولو باغلانتیلی]\nزبان کشی طراحی شده وکاملا سیستماتیک در ایران Archived 2012-04-14 at the Wayback Machine.\nشوونیزم فارس مرزهای جهل و جنون را درنوردیده است[دائمی اولو باغلانتیلی]\nدر محکومیت عرب ستیزی و سرکوب هموطنان عرب زبان Archived 2012-05-13 at the Wayback Machine.\nحاکمیت هژمونی دشنام و مشروعیت تجارت فحش در کالای طنز فارسی! Archived 2012-05-13 at the Wayback Machine.\nنگاهی به راسیسم دولتی فارسها در ایران Archived 2012-05-13 at the Wayback Machine.\nفاشیستها به کودکان در مدارس این گونه می‌آموزند تورکها همه غلام،عمله ومزدورفارسها بودند Archived 2012-05-12 at the Wayback Machine.\nقایناقلار\n^ مشروطیت، پان‌فارسیسم و احزاب سیاسی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2006-06-20. یوْخلانیلیب2012-08-28.\n^ ۲٫۰۰ ۲٫۰۱ ۲٫۰۲ ۲٫۰۳ ۲٫۰۴ ۲٫۰۵ ۲٫۰۶ ۲٫۰۷ ۲٫۰۸ ۲٫۰۹ ۲٫۱۰ ۲٫۱۱ ۲٫۱۲ ۲٫۱۳ بررسی تحلیلی پان فارسیسم با عنوان جعلی پان ایرانیسم[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ در معانی \"پان فارسیسم\"، \"پان ایرانیسم\" و \"ایران\" – مهران باهارلی\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ نقشِ ایدئولوژی درجنبش ملی – ف – علاءالدین\n^ مبانی پانگرایی در ایران. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-11-09. یوْخلانیلیب2012-08-28.\n^ منطق نمک و اشتباه استراتژیک شوونیزم فارس اوختای تورک اوغلو\n^ ایجاد سوالهایی در مورد بقدرت رسیدن فارسها در ایران- بیزیم یول\n^ هفته نامه طرح نو و قرن ۲۱ – آتامان مرندلی\n^ ماهنامه ای برای فاشیست‌ها، راه وطن- آیدین سهن��\n^ مافیای رسانه ای پان فارسیسم – سهند آیدین (دانشجوی دانشگاه تربیت مدرس)\n^ مانقورتیسم ؛ پرخاش به خویشتن و خودزنی هویتی، ارمغان فارسیزاسیون ایرانی – م. او. تورال\n^ بحرین آری، دریاچه ارومیه نه- سهند آیدین\n^ دستگاه پان فارسیسم در ایران- اوزان سایین قالالی[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ زیر سؤال رفتن همزمان تقدس چپ وتقدس پان-فارسیسم- سعید عماری\n^ پان فارسیستها و \"ژنتیک\" نقدی بر فرضیهء مازیار اشرفیان بناب یازار: حسن سولدوزلو\n^ پان فارسیسم وطنی! – ایلدریم احمدزاده[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ فرهنگ توسعه، روح جمعی و پان فارسیسم[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ پان ایرانیسم، پان فارسیسم یوخسا خولیاچیلیق راسیسم؟ ایشیق سؤنمز ۴ اوت ۲۰۰۶. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-07-13. یوْخلانیلیب2012-08-28.\n^ What is Pan-Farsism?. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2008-07-09. یوْخلانیلیب2012-08-28.\n^ Hanan Habibzai: Dirty Politics behind Iran’s ban on fuel trucks. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-03-25. یوْخلانیلیب2021-02-09.\n^ Iran: Azeri to Be Declared as Official Language – or Secession of South Azerbaijan Dr. Muhammad Shamsaddin Megalommatis. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-04-18. یوْخلانیلیب2012-08-28.\n^ Increase in the number of Iranian migrants a serious threat to Azerbaijan[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ London: Protest against Execustions in western Balochistan and Ahwaz. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-04-08. یوْخلانیلیب2012-08-28.\n^ [۱][دائمی اولو باغلانتیلی]مشروطیت، پان‌فارسیسم و واشینگتن پریزم \/ فرید پویا[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ {{cite book}}: Empty citation (کؤمک)\n^ ایران از آن همه ایرانیان است!\n^ ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ ۲۷٫۲ ۲۷٫۳ ۲۷٫۴ ۲۷٫۵ ۲۷٫۶ ۲۷٫۷ ۲۷٫۸ دوکتور جاواد هئیت، ناسیونالیسم و باستان‌گرایی در ایران\n^ نام و مرزهای آذربایجان، نوشته: دکترجوادهیئت، نشریه \"وارلیق\"ـسال پانزدهم، شماره پائیز ١٣٧٢ تهران، ترجمه از ترکیآذربایجانی: دکترعلی قره‌جه‌لو. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-07. یوْخلانیلیب2012-08-28.\n^ Iran and the challenge of diversity: Islamic fundamentalism, Aryanist racism, and democratic struggles. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-12-25. یوْخلانیلیب2012-08-28.\n^ WHY “SOUTH AZERBAIJAN” MATTERS, Saleh Kamrani, Turkish Policy Quarterly, P 148\n^ تحول ناسیونالیسم در ایران از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲، داریوش قمری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۶\n^ فارس مدنیت راسیست‌لری نین \"آرامگاه\" حئکایه‌لری، ایشیق سؤنمز\n^ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ ۳۳٫۲ ۳۳٫۳ ۳۳٫۴ ایران بین دو انقلاب از مشروطه تا انقلاب اسلامی، یرواند آبراهامیان، مترجمان کاظم فیروزمند، حسن شمس‌آوری، دکتر محسن مدیر شانه‌چی، نشر مرکز چاپ دوم ۱۳۷۸ ص ۱۱۱\n^ م. افشار، نخستین آرزوی ما: وحدت ملی ایرانیان، آینده، 1 (خرداد ۱۳۰۴) ۶-۵ ایده‌آل\" یا مطلوب اجتماعی ما حفظ و تکمیل وحدت ملی ایران است… ایده‌آل وحدت ملی بود که باعث تشکیل امپراطوری و ملت بزرگ آلمان گردید، این مطلوب ود که سبب تأسیس سلطنت جدید ایطالیا شد، این ایده‌آل بود که صربستان کوچک را به نام یوگواسلاوی (اسلاو جنوبی) مملکتی بزرگ نمود، این مطلوب ملی بود که لهستان تقسیم شده میان سه دولت معظم را باز مملکتی واحد و مستقل ساخت، به واسطه این ایده‌آل بود که دولت رومانستان در آتش جنگ داخل گردید و کامیاب بیرون آمد. خلاصه این قوه بزرگ معنوی و اخلاقی بود که به ترکهای شکست خورده روحی تازه دمید و آنها را به فتوحات و افتخاراتی که همه شنیده‌اند رهبری کرد… مقصود ما از وحدت ملی ایران وحدت سیاسی، اخلاقی و اجتماعی مردمی است که در حدود امروز ممل��ت ایران اقامت دارند. این بیان شامل دو مفهوم دیگر است که عبارت از حفظ استقلال سیاسی و تمامیت ارضی ایران باشد. اما منظور از کامل کردن وحدت ملی این است که در تمام مملکت زبان فارسی عمومیت یابد، اختلافات محلی از حیث لباس، اخلاق و غیره محو شود، و ملوک‌الطوایفی کاملاً از میان برود. کرد و لر و قشقایی و عرب و ترک و ترکمن و غیره باهم فرقی نداشته، هریک به لباسی ملبس و به زبانی متکلم نباشند… به عقیده ما تا در ایران وحدت ملی از حیث زبان، اخلاق، لباس و غیره حاصل نشود هر لحظه برای استقلال سیاسی و تمامیت ارضی ما احتمال خطر می‌باشد. اگر ما نتوانیم همه نواحی و طوایف مختلفی را که در ایران سکنی دارند یک نواخت کنیم، یعنی همه را به تمام معنی ایرانی نماییم، آینده تاریکی در جلو ماست. آنها که به تاریخ ایران علاقه دارند، آنها که به زبان فارسی و ادبیات آن تعلق خاطر دارند، آنها که به مذهب شیعه علاقه‌مند هستند باید بدانند که اگر رشته وحدت این مملکت از هم گسیخته شود هیچ باق نخواهد ماند. پس همه باید یکدل و یک صدا بخواهیم و کوشش کنیم که زبان فارسی در تمام نقاط ایران عمومیت پیدا کند و بتدریج جای زبانهای بیگانه را بگیرد. این کار میسر نیم‌شود مگر به وسیله مدارس ابتدایی در همه جا، وضع قانون تعلیم عمومی اجباری و مجانی و فراهم آوردن وسایل اجرای آن، تدریس زبان فارسی و تاریخ ایران در تمام مملکت چاره اصلی و قطعی است ولی بعضی طرق دیگر هم که در درجه دوم اهمیت هستند به خاطر ما می‌رسد که در شماره‌های آینده شرح خواهیم داد. مثلاً باید به وسیله ساختن راه‌های آهن روباط سریع و ارزان میان نقاط مختلف مملکت دائر نمود تا مردم شمال و جنوب، مشرق و مغرب بیشتر به ص ۱۲۹ (۱۱۳) هم آمیخته شوند، باید هزارها کتاب و رساله دل‌نشین کم بها به زبان فارسی در تمام مملکت بخصوص آذربایجان و خوزستان منتشر نمود. باید کم‌کم وسیله انتشار روزنامه‌های کوچک ارزنان قیمت محلی به زبان ملی در نقاط دوردست مملکت فراهم آورد. تمام اینها محتاج به کمک دولت است و باید از روی نقشه منظمی باشد. می‌توان بعضی ایلات فارسی زبان را به نواحی بیگانه زبان فرستادد و در آنجا ده نشین کرد و در عوض ایلات بیگانه زبان آن نقاط را به جای آنها به نواحی فارسی زبان کوچ داد و ساکن نمود. اسامی جغرافیایی را که به زبان‌های خارجی و یادگا تخت و تاز چنگیز و تیمور است باید به اسامی فارسی تبدیل کرد\n^ م. افشار، مسئله ملیت و وحدت ملی ایران، آینده ۲ (آبان ۱۳۰۵)\n^ ظهور باستان‌گرایی آریایی در قرن نوزدهم و گسترش آن در دوره پهلوی ارتباط تنگاتنگی با هدف‌های استعماری بریتانیا در هند و ایران داشته است. سیاستگزاران بریتانیا به منظور توجیه سلطه و حضور خود در هندوستان و ایران و خاصه در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی و مالا تأسیس و تقویت امپراطوری جهانی، در ترویج اندیشه وحدت نژادی ایرانیان، هندیان و اروپاییان با عنوان \"نژاد آریایی\" یا \"هند اروپایی\" اهتمام می‌ورزیدند مگر در دوران تفوق بریتانیا بر جهان و تحمیل سلطه خود بر ایران و هندوستان پذیرش این سلطه ناگوار را گوارا نماید و چهره ناخوشایند استعمار را در ورای \"طرح و منشا واحد نژادی\" پنهان کنند. موج باستانگرایی آریایی در ایران و تمرکز مطالعات تاریخی بر روی دو هزار و پانصد سال تاریخ شاهنشاهی (از هخامنشیان به بعد)، هم تمدن چهار هزار ساله پیش هخامنشیان را به بوته فراموشی می‌سپرد و هم به مثال�� جریانی بود در برابر مذهب و انکار چهارده قرن حضور در ایران\n^ تهمت های ناروا و ناجوانمردانه، دکتر جواد هئیت، نوید آذربایجان، شماره ۱۳۷، اسفند ۱۳۷۹، ص ۸\n^ اینجا جمهوری اسلامی است، جوابیه‌ای بر مقاله \"اینجا ایران است\"\n^ نشر اکاذیب در روزنامه شرق. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-12-17. یوْخلانیلیب2012-08-28.\n^ ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ ریشه‌های ترک ستیزی در ایران، ماشااله رزمی، دوشنبه ۱۲ تیر ۱۳۸۵\n^ آذربایجاندا ملی ستم حقنده، م.ع. یاشا، وارلیق درگی‌سی، بیرینجی سای، اردیبهشت ۱۳۸۵\n^ با ادبیات معاصر آذربایجان، دکتر صدیق و هویت آذربایجان، اثر مهندس امید نیایش، انتشارات زوفا، ۱۳۸۱، ISBN 964-7229-20-8\n^ در خدمت و خیانت روشنفکران، جلال آل احمد، به نقل از مجله وارلیق، بهار سال ۱۳۶۸، شماره ۷۲، ص۹-۲۷\n^ فارسجا متن: .... اما به این زبان مادری حق ندارند در قلمرو هنر، فرهنگ، مطبوعات و ابزار ارتباط و خدمات اجتماعی سخن بگویند. ناچارند زبان فارسی به کار برند. یعنی در مدارس، رادیو، تلویزیون و مطبوعات در نامه‌نگاری‌های دولت به کاربردن زبان مادری ایشان ممنوع است. از اوایل قرن هجری به بعد حکومت تهران برای یکدست کردن مردم سراسر مملکت نه تنها کوشا بود… و اکنون چهل و چند سالی است که تمام کوشش حکومتهای ایران نه تنها بر محو کردن زبان ترکی است بلکه آن را آذری نامیدند، زبان تحمیلی نامیدند…","num_words":7388,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":252196.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکینجی کونستانس (اینگیلیسی‌جه: Constans II) روم ایمپیراتورو. سپتامبر ۶۴۱ – ۱۵ سپتامبر ۶۶۸ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. هراکلوناس اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا دؤردونجو کونستانتین واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.\nConstans II\nEmperor of the Romans\nA solidus (coin) of Constans II, crowned and draped with a frontal-facing bust, holding the globus cruciger","num_words":91,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":260659.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ارمنیستانین آذربایجان تورپاقلارینین ایشغالینی جد-جهدله رسمیلش‌دیرمه‌یه چالیشدیغی، بونون اوچون بوتون واسطه‌لره ال آتدیغی معلوم‌دور. یاخین و اورتا تاریخین ساختالاشدیریلماسی، بوتون دونیانین بیلدیی ان ساده حقیقتلرین بئله، باش-آیاق تقدیم اولونماس، او سیرادا ائرمه‌نیلرین روسییا چاری پیوتر دؤورون‌ده قافقازا گلمه خالق اولدوقلاری حال‌دا اؤزلرینی آبوریگئن توپلوم کیمی گؤزه سوخمالاری دا بل‌لی‌دیر.\nارمنیلرین یالنیزجا تورپاق اوغرولاری یوخ، موسیقی، مدنیت، منویات اوغرولاری اولماسی دا تزه مسئله دئییل. او دا معلوم‌دور کی، ارمنیلر هارادا کومپاکت شکیل‌ده مسکونلاشیرسا، آز سونرا همین ارازینی اؤز آدینا چیخیب «قدیم ارمنی تورپاغی» سایماغا، اوسته‌لیک، بونو ارمنی درسلیکلرینه سالیب اؤز اوشاقلارینا تبلیغ ائلمه‌یه باشلاییرلار. پارالئل صورتده یئرلی و قدیم توپونیملری، ارمنیلرین گلمه اولدوقلارینی تصدیقله‌یه‌ن تاریخی آدلاری ارمنیلشدیرمه‌یه گیریشیر، یئرلی آبوریگئن خالقا عایید بوتون مدنی عابده‌لری، دلیل-ثبوتلاری یوخ ائل‌مه‌یه چالیشیرلار.\nان ایستی نمونه حاضردا ارمنیستان آدلانان غربی آذربایجان اراضی‌سی و بیر ده طبیعی کی، ایشغال آلتین‌داکی داغلیق قاراباغ و اونا بیتیشیک ۷ رایون‌دور. بو خسته تفکرلو توپلوم، «عزابکش خالق» نینکی تورک تورپاقلارین‌دا، یعنی ایروان خان‌لیغی اراضی‌سین‌ده یارادیلان ساختا ارمنیستان دؤولتینین اراضی‌سین‌ده و قاراباغدا تورک توپونیملرینی ارمنی‌لشدیریب، هم ده هئچ واخت ارمنیلرین یاشامادیغی داغلیق قاراباغ اطرافین‌داکی رایونلارین آدلارینی دییشیبلر. گویا بونونلا تاریخی منبع‌لری سیله بیله‌جکلر. منبع‌لر، او جمله‌دن ارمنیلرین تاریخی متفیقی ساییلان روسلارین منبع‌لری ایسه بوتونلوکله ارمنیلرین علیهینه‌دیر و اونلارین توتال یالانینی اوزه چیخاریر.\n***\nآذربایجان تورپاقلارینین ایلحاقینا حاق قازاندیرما اوچون دوشمن طرفین ایستیفاده ائلدیی مکرلی واسطه‌لردن بیری ده ارمنیلرین اؤزلرینی دونیایا یالان‌دان مدنی، تولرانت خالق کیمی تقدیم ائدیب آذربایجان‌لیلارین وحشی اوبرازینی یاراتماق جهدی‌دیر. حالبوکی آذربایجان‌دان فرق‌لی اولاراق، ارمنیستان سرری داغیلان‌دان درحال سونرا مونوئتنیک اؤلکه‌یه چئوریلیب. بورادا حتی یهودیلره ده گؤز وئریب ایشیق وئرمه‌ییبلر.\nخاطیرلاداق کی، ائرمنیستان‌دا ۵ مین‌لیک یهودی ایجماسین‌دان ایندی هئچ ۱۰۰ نفر ده قالماییب. آذربایجان‌دا ایسه بؤیوک یهودی ایجماسی یاشاییر و اونلار دیگر خالقلار کیمی، همیشه راحت، تهلوکه‌سیز شرایط‌ده حیاتلارینی سورور، اینکیشاف ائدیر، یئری گلن‌ده عمومی وطنیمیز آذربایجان اوغرون‌دا، ارمنی ایشغالینا قارشی آذربایجان تورکلری ایله بیرگه مباریزه آپاریرلار. بیزده باکی دوغوملو آلبرت آقارونوو کیمی یهودی اصیل‌لی میللی قهرمان دا وار...\n***\nبو آرادا داغلیق قاراباغداکی قوندارما رژیمین ایشغال ائدیلمیش آذربایجان اراضیلرین‌ده قالان تاریخ-مدنیت عابده‌لرینی بیر-بیرینین آردینجا ارمنیلش‌دیرمه‌یه و یا فارسلاشدیرماغا داوام ائتدیی باره‌ده یئنی خبرلر گلمک‌ده‌دیر. بئله کی، ائرمه‌نیلر شوشاداکی مشهور گؤوهراغا مسجیدینی ایران آرخیتئکتورلارینین کمکی ایله «فارس مسجی‌دی» کیمی رئستاوراسییا ائد‌ن‌دن سونرا بو دفعه تاریخی شوشا قالاسینین رئستاوراسییاسینا باشلادیقلارینی اعلان ائدیبلر.\nقوندارما «دقر مدنیت و توریزم ناظیرلیینین» بیلدیردیینه گؤره، مشهور شوشا قالاسی ۲۰۲۰-جی ایلده رئستاوراسییا اولوناجاق. هابئله گؤوهراغا مسجیدین‌ده رستاوراسییا ایشلری داوام ائتدیریله‌جک. ایشغال‌چیلار خوجاوند، آغدره رایونلاری اراضی‌سین‌ده‌کی قدیم مبدلری و تاریخی عابده‌لری، او جمله‌دن لاچین رایونون‌داکی ۱۵-جی عصره عایید «میریک» قالاسینی دا «رئستاوراسییا» ائتمه‌یه هازیرلاشیرلار. ارمنیلرین «رئستاوراسییا»سینین ندن عبارت اولاجاغینی ایسه تخمین ائلمه‌یه دیمیر.\nمعلومات اوچون بیلدیرک کی، شوشا قالاسی شوشا شهرینین تاریخی حیسه‌سینی احاطه ائد‌ن قالا دیوارلارین‌دان عبارتدیر. بئله کی، ۱۸-جی عصرده یئنی سالینمیش قالا-شهر اونون بانی‌سی اولان پناهه‌لی خانین شرفینه پناهاباد قالاسی آدلاندیریلمیش‌دی. سونراکی دؤورده شهر، ساده‌جه، قالا آدلاندیریلدی. بیر مدت سونرا خالق قالانی شوشا قالاسی، سونراکی دؤورده ایسه ساده‌جه شوشا آدلاندیریب. شوشا آدی احتیمال کی، قالانین سالیندیغی یئر یاخینلیغین‌داکی شوشاکندین آدین‌دان گؤتورولوب.\nقالانین اینشا ائدیلدیی ساحه، چوخسایلی تپه و یارغانلارا مالیک، قرب‌دن آمفیتئاتر فورماسینا مالیک داغ یایلاسی‌دیر. یایلانین ان هوندور ساحه‌سی دنیز سوییه‌سین‌دن ۱۶۰۰ م، ان آشاغی ساحه‌سی ایسه ۱۳۰۰ م هون‌دورلویه مالیک‌دیر. شوشا قالاسی اوچ اساس قاپییا مالیک اولوب - گنجه، ایروان و آغوغلان قاپیلاری. هر اوچ قاپینین آدی تاریخی منبع‌لرده تئز-تئز خاطیرلانیر، همچینین اونلار شوشانین ۱۹-جو عصرده چکیلمیش بوتون باش پلانلارین‌دا قید ائدیلیر.\n***\nائرمه‌نیلری ایسه البته کی، شوشانین گئرچک تاریخینی یاشاتماق یوخ، اونو «اؤزونونکولش‌دیرمک» ماراقلاندیریر. بو، او ائرمه‌نیلرین نس‌لی‌دیر کی، قاراباغا کؤچون ۱۵۰-جی ایلدؤنومو موناسیبتیله ماراغا کندین‌ده عابده قویموش، کونفلیکت باشلایان‌دا ایسه اونو اوچورموش‌دولار. آنجاق فاکت فاکتلیغین‌دا قالیر. شوبهه یوخ کی، تورپاقلار ایشغال‌دان آزاد اولونان‌دان سونرا ائرمه‌نیلری ایفشا ائد‌ن بئله دلیللرین سایی-حسابی اولمایاجاق...\nموساوات. جوم\nتاریخ\n2020.01.24 \/ 10:36\nمولف\nAxar.az\nShare\nشرح لر\nدیگر خبرلر\nباکی ایله مناسیبتلره بؤیوک اهمیت وئریریک - پوتین\nپرزیدنت ایکی سفیرین اعتمادنامه‌سینی قبول ائتدی\nدنیا لیدرلری ایلهام علیئوی تبریک ائدیر\nاردوغان ایلهام علیئوی تبریک ائتدی\nرئیسی‌دن سونرا ایراندان گؤزلنتیلریم... - پوتین\nرئیسینین قضاسی ایله باغلی شوک: بو فاکت تصدیقلنرسه...\nبایراموو بربوکلا تلفون دانیشیغی آپاردی\nلیدرلره قارشی سون ۱۲ گونون سنساسیون - خرونیکاسی\nامامعلی رحمانین رسمی قارشیلانما مراسمی اولدو\nبیرلشمیش ملتلر تشکیلاتی ایروانلا دانیشیقلارداکی ایرلیلییشی آلقیشلاییر\nخبر خطّی\nباکی ایله مناسیبتلره بؤیوک اهمیت وئریریک - پوتین\n14:32\nپرزیدنت ایکی سفیرین اعتمادنامه‌سینی قبول ائتدی\n14:11\nپاشینیانین هلیکوپتری مجبوری ائنیش ائتدی\n13:51\nگون‌ده نئچه دفعه قوجاقلاشمالیسینیز؟\n13:30\nکرمل قطعی آددیم آتدی: نیکول «صاف-چوروک» ائدیلیر - آرکوو\n13:09\nتورکییه ۲۳ شهیدین قیصاصینی آلدی: بو تررورچو محو ائدیلدی\n12:48\nنفت هفته‌نی بو قیمتله یئکونلاشدیردی\n12:27\nبو، آمریکانین یئنی فیریلداغی‌دیر، هامی آنلاییر - روسییا\n12:06\nدنیا لیدرلری ایلهام علیئوی تبریک ائدیر\n11:45\nاردوغان ایلهام علیئوی تبریک ائتدی\n11:30\nرئیسی‌نین وداع مراسیمینه ۱۰۰ میندین چوخ اجنبی جلب ائدیل‌ی\n11:24\nاردوغان آذربایجانلا باغلی مهم سندی تصدیقله‌دی\n11:03\nرئیسی‌نین آنیم مراسیمین‌ده داوا دوشدو: یارالانانلار وار\n10:42\nآزاد ائدیلن قیزیلحاجی‌لی کندیندن گؤرونتولر - ویدئو\n10:21\n۴ کند آزاد ائدیلدی: بوندان سونرا نه اولاجاق؟\n10:00\nپاشینیانین معاونی ده عشق‌آبادا گئتمه‌دی\n09:30\nپهلوی سلاله‌سیندن بحث ائد‌ن «سون شاه» سریالی چکیلیر\n09:00\nگؤیگؤل مئشه‌سینده آییلار گؤرونتوله‌ندی - ویدئو\n24 مای 23:57\nآمریکا و چینین مدافعه ناظیرلری سنگاپوردا گؤروشه‌جک\n24 مای 23:38\nرئیسی‌دن سونرا ایراندان گؤزلنتیلریم... - پوتین\n24 مای 23:16\nآلمانییا دا فلسطینین مستقیلیینی تانییاجاق؟\n24 مای 22:36\nرئیسینین قضاسی ایله باغلی شوک: بو فاکت تصدیقلنرسه...\n24 مای 22:15\nپوتین بو تورک اؤلکه‌سینه سفره گئدیر\n24 مای 21:56\nایول‌دا اوکراینا ناتو عضولویونه دعوت ائدیله‌جک؟\n24 مای 21:47\nلاوروو ایروان‌داکی سفیرین مسکوایا چاغیریلماسینی شرح ائتدی\n24 مای 21:28\nیالنیز بو حال‌دا پوتین محاربه‌یه سون قویار - کولبا\n24 مای 21:09\nلوکاشنکو رئیسینین اؤلومونده آمریکا-ی ��ناهلاندیردی\n24 مای 20:50\nبایراموو بربوکلا تلفون دانیشیغی آپاردی\n24 مای 20:31\nگلوبال سیستم یئنی‌دن قورولمالی‌دیر - اردوغان\n24 مای 20:12\nآوسترالییا حوثیلری ترور تشکیلاتی اعلان ائتدی\n24 مای 19:53\nایستفاده قایدالاری مؤلیف حقوقلاری قوُرونور. معلوماتدان ایستیفاده ائتدیکده ایستیناد مطلق دیر. معلومات اینترنئت صحیفه لرینده ایستیفاده ائدیلدیکده موافیق کئچیدین قویولماسی مطلق دیر.","num_words":1518,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.037,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":191399.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"امکداشیمیز حسین ریاضی‌نین آذربایجانین زلزله وورموش منطقه‌لریندن حاضرلادیغی شکیل‌لی گزارشلر بئش حصه‌ده ایشیق سایتی‌نین اوخوجولارینا تقدیم ائدیله‌جک.","num_words":31,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.15,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":613694.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"معلوم اولدوغو کيمى، تاريخ علم‌دير.لاکين بشريّتين کئچميشينى کونکرئت موختليف‌ليکلرى نظره آلماقلا اؤگره‌‌نن مخصوص علم‌دير. اونون وظيفه‌سى بيزيم موشاهيده‌ميز اوچون ال‌چاتماز اولان حاديثه‌لری اؤگره‌نمک‌دیر. بو حاديثه‌لر منطیقی یوللا اؤگره‌نیلیر، نتیجه‌ده تاریخچی بیزیم اوچون ال‌یئترلی منبعلری تحلیل ائد‌ه‌رک اؤز ایدراکی ماراقلارینا عایید نتیجه‌لر چیخاریر.\nآلمان فیلوسوفو Georg Zimmel (۱۸۵۸-۱۹۱۸) یازیردی کی، تاریخین وظیفه‌سی \"تکجه درک ائدیلمیشی دئییل، هم ده آرزو ائديلنی و حيّس اولونانی درک ائتمک‌دیر. بو مساله ایسه یالنیز او حالدا حل ائدیله بیلر کی، هر هانسی پسیخی شرایط‌ده فعالیت‌ده اولان شخصین آرزو ائتدیگی هم ده یازان طرفیندن آرزو اولونسون، حيسّ ائدیلمیش‌لری او دا تزه‌دن حيسّ ائتسین\" (باخ: ۱). تاریخ علمی حاديثه‌لرین آردیجیل‌لیغینی برپا ائتمگه چالیشیر. او، علمی قانونلاردان تاریخی بوتؤولوگون اؤگره‌نیلمه‌سی اوچون بیر واسيطه کیمی ایستیفاده ائدیر. لاکین بعضی تدقیقاتچى‌لار تاریخی پروسئسین قانونااويغونلوق‌لارينى اینکار ائدیرلر. تاریخی قانونلارین مؤوجودلوغونون علئیهه‌دارلارینین فیکرینجه، تاریخ واحید قانوناااویغونلاشدیریلماسی مومکون اولمایان نادیر حاديثه‌لردن و پروسئسلردن عبارت‌دیر. هر بیر تاریخی حاديثه‌نین اؤز ایسپئسیفیکاسی، آسيلى‌لیقلاری و قارشيلیق‌لی علاقه‌لری واردیر.\nلاکین قئید ائتمک لازیم‌دیر کی، تاریخی پروسئسین قانونااویغونلوق‌لارینی اینکار ائد‌نلرین مؤوقعی قوصورسوز دئییل‌دیر. تاریخده اوبیئکتیو و سوبیئکتیو عاميللر آراسیندا علاقه واردیر. تاریخی حاديثه‌لرین سببلرینین مضمونونو یالنیز بو ایکی عاميلین قارشیلیق‌لی تأثیری نتیجه‌سینده آچیقلاماق مومکوندور. محض بو سببدن تاریخی پروسئسین قانونااويغونلوغو پروبلئملرینه آیدینلیق گتیر‌ن یئنی یاناشمالار آختاریشی واجیب‌دیر.\nهر بیر تاریخ، ایستر کونکرئت ��ؤورون تاریخی اولسون، ایسترسه ده بؤیوک حاديثه‌لرین تاریخی - بو، همیشه موعيّن بوتؤولوگون تاریخی‌دیر. تاریخ علمی بو بوتؤوون معناسینی درک ائتمگه چالیشاندا او، فلسفه‌یه چئوریلیر. تاریخ علمی فاکتلارین آردیجیل شرحی ایله کیفایت‌لنمیر، تفکّور قانونلارینا اساس‌لاناراق اونلاری بیر- بیری ایله علاقه‌لندیریر. تاریخی حاديثه‌لرده هئچ واخت سبب بیر اولمور. بونا گؤره ده تاریخین ان اهميّتلى پروبلئمی آنلاما پروبلئمی‌دیر، یعنی تدقیقاتین پرئدمئتینی قارشیلیق‌لی علاقه‌لی شکیلده درک ائتمک‌دیر. آنلاما یالنیز او حالدا مومکوندور کى، اونون یؤنه‌لدیگی اوبیئکته معنا وئریلسین. تاریخی آنلاما پروسئسین‌ده موعيّن دگره مالیک اولانین و موعيّن ماراق دوغورانین درک ائدیلمه‌سی باش وئریر. آنلاماق - حاديثه‌لرین علاقه‌سینی آشکار موعيّن ائتمک، ایدراکین پرئدمئتی و کئچمیش حاديثه‌نین اینعیکاسی ایله باغلی موعيّن پسیخی پروسئسی جانلاندیرماق دئمک‌دیر.\nایسته‌نيلن تاریخی حاديثه‌لر یالنیز او شرطله آنلاشیلا و دوزگون قیمتلندیریله بیلر کی، اونلار کونکرئت تاریخی شرایط‌ده و علاقه‌لی شکيلده نظردن کئچیريلسين. هر بیر حاديثه‌یه تاریخی مؤوقعدن، باشقا حاديثه‌لرله، تاریخین کونکرئت تجروبه‌سی ایله علاقه‌لی شکيلده یاناشماق لازیم‌دیر. مثلاً، ماکئدونییالی ایسکندر شرقه ایستیلاچی یوروشلرینی تکجه دونیانین حؤکمداری اولماق ایستدیگینه گؤره یوخ، هم ده او سببدن باشلامیشدی کی، ایران ایمپئرییاسی آنالوژی مقصدلر گوده‌رک یونان دونیاسینی تهدید ائدیردی.\nتاریخ علمی یالنیز تصویری کاراکتئر کسب ائده بیلمز. او، جمعیتین ائلئمئنت‌لرینی، علاقه‌لرینی، ایستروکتورلارینی، تاریخی پروسئسین مئخانیزملرینی آشکار ائتمه‌لی‌دیر. فاکتلارین توپلانماسی، اونلارین سیستئم‌لشدیریلمه‌سی و بیر- بیری ایله علاقه‌لی شکيلده تحلیل ائدیلمه‌سی - بوتون بونلار تاریخ علمى‌نین داخيلى اساسی‌دیر. حتی بو حالدا دا تاریخ علمی جمعیتین اینکیشافى‌نین فاکتوقرافیک منظره‌سینی یارادیر. بو پروسئدور بیر علم کیمی تاریخین یالنیز بیر جهتی‌دیر. نتیجه‌ده تحکییه و تصویر تاريخده اهميّتلى یئر توتور. لاکین تاریخ علمى‌نین دگری حاديثه‌لرین ماهیتینی آنلاماغا و ایضاح ائتمگه جهد گؤسترمه‌دن، یالنیز اونلاری سؤیله‌مکدن عبارت دئییل‌دیر. تاريخچى توپلانمیش فاکتلار اساسيندا جمعیتین حياتيندا آیری-آیری حاديثه‌لرین و پروسئسلرین ماهیتینی، آیری- آیری اؤلکه‌لرین و خالقلارین تاریخی اینکیشافیندا باشقالاری ایله موقایيسه‌لی خوصوصیتلرینی آنلاییر. توپلانمیش و بیر- بیریندن آسيلى اولاراق تدقیق ائدیلمیش فاکتلار و نتیجه‌لر مجموعسونون نظری عومومى‌لشدیریلمه‌سی، اونلارین درک ائدیلمه‌سی بیر علم کیمی تاریخین ایکینجی طرفی‌دیر.\nتاریخ علمى‌نين بو ایکی طرفى‌نين وحدتی و قارشيلیق‌لی علاقه‌سی آیریلمازدیر. بو پرینسیپین پوزولماسی بو و یا دیگر جمعيّتين تاریخى‌نین درک ائدیلمه‌سینه یانلیش یاناشمایا گتیریب چیخاریر. تاریخی ایدراکین علمی‌لیگی هئچ ده همیشه تاریخ علمى‌نين ماهیتی ایله موعيّن ائدیلمیر. تاریخ علمى‌نين اینکیشافیندا تاریخین پرئدمئتى‌نین، وظیفه‌لرینین دگیشمه‌سی و آنلاییشی ایله برابر، هم ده تاریخی حاديثه‌لرین درک ائدیلمه‌سی و باشا دوشولمه‌سی مئتودو دگیشمیش، تاریخین علمی ایدراک مئتودو یارانمیش‌دیر.\n\"تاریخ بیر علم کیمی ان ایناندیریجی شکيلده گؤستریر کی، علمین مقصدی تکجه اؤگره‌نيلن حاديثه‌لری ایضاح ائتمک دئییل،هم ده اونلاری آنلاماق‌دیر... هر بیر علمین مقصدی ایضاح ائتمک‌دیر. ايضاحدان تاريخده ده ایستیفاده ائدیلیر. لاکین بو ایضاح بیر قده‌ر غئیری-عادی تیپ‌لی، \"راسیونال ایضاح‌دیر\"... ایضاح ایله آنلامانین نیسبتی علمین مئتودولوگییاسى‌نین رئال پروبلئمی اولوب، ديقتّی گئتدیکجه داها چوخ جلب ائدیر\" (باخ: ۲). باشقا سؤزله دئسک، صؤحبت اوندان گئدیر کی، تاریخ بیر علم اولاراق تکجه هانسی‌سا حاديثه‌لری و یا پروسئسلری ایضاح ائتمگه یوخ، هم ده اونلارین ماهیتینی آنلاماغا چالیشیر. بئله کی، تاريخچى موعيّن تاریخی شخصیتین حرکتلرینی ایضاح ائدرکن بو شخصین رهبر توتدوغو موتیولری آچیقلامالی، بو و یا دیگر حرکتلرین نه درجه‌ده مقصده اویغون اولدوغونو نوماییش ائتدیرمه‌لی‌دیر.\nکئچمیشده تاريخچى موعيّن خرونولوژی دؤور و اؤلکه ایله مشغول ایديسه، موعاصير تاريخچى اؤز آراشدیرمالارینی نظری تاریخ اساسيندا قورور. اونو تکجه حاديثه‌لرین قارشيلیق‌لی علاقه‌سی دئییل، هم ده موعيّن سوسیال-ايقتصادی و پسیخی ایستروکتورلارین، پروسئسلرین و موناسیبتلرین تکامولو ماراقلاندیریر. تاریخ تصویری مئتود حودودلاریندان چیخمیش و موقایيسه‌لی مئتودا قاپانیب قالمامیش‌دیر. او، داها آرتیق درجه‌ده نظری علمه چئوریلمیش‌دیر. بو، اونون نتیجه‌سی‌دیر کی، \"تاریخ علمی اؤز مئتودلارینی اهمیّتلی درجه‌ده زنگینلشدیرمیش‌دیر. بورادا هم جيّدی کمیت آنالیزی، هم ایستروکتور مئتودلار، هم سئمیاوتیکا، هم ده بعضی باشقا یاناشمالاردان ایستیفاده ائدیلیر\" (باخ. ۳)\nتاريخچى‌لرده نظریه‌یه ماراق اویانماسی اونو گؤستریر کی، موعاصير تاریخ علمی چوخسايلی موختلیف ایستروکتورلارین - اقتصادی، سوسیال، شوعور، مدنیّت، میف و دیگر ایستروکتورلارین اؤگره‌نیلمه‌سی ایله مشغولدور. لاکین \"اینسانلارین بیرگه فعالیتى‌نین ایستروکتورو و نتیجه‌لری ایله آیریلیقدا گؤتورولموش هر بیر اینسانین فردی مئتودلاری و حرکتلری آراسیندا فرق قویماق لازیم‌دیر. تاریخی اینکیشافین اوبیئکتیو قانونااويغونلوغو حاقيندا تئزیس او دئمک‌دیر کی، اینسانلارین هریئنی نسلى‌نین فعالیتی کئچمیشدن میراث قالمیش شرایط‌ده باش وئریر. لاکین بیزیم بوگونکو فعاليیتیمیز ... نؤوبتی نسلین فعالیت ایمکانلارینی و ایستیقامتینی موعيّن ائتدیگی کیمی، همین \"شرطلر\" و یا \"ایستروکتورلار\" دا اوّلکى نسیللرین اوبیئکتیولشمیش فعالیتی‌دیر (باخ: یئنه ۳)\nتاریخین اوبیئکتی کئچمیشه منسوبدور، لاکین تاریخی کئچميشین هئچ ده بوتون حاديثه‌لری بیزه چاتمیر. یادداش یالنیز خالقین حیاتینی دگیشمیش حاديثه‌لری ساخلاییر. اگر من اؤز وطنداشلاريمی باشا دوشور‌م‌سه، بو یالنیز اونا گؤره بئله‌دیر کی، بیز عینی ماهیتی تمثیل ائدیریک، عینی ديلده دانیشیریق، عینی دگرلردن ایستیفاده ائدیریک، عینی مدنیته منسوبوق. بیز اؤزوموزو عومومی تاریخیمیز سایه‌سينده درک ائدیریک.\nهر بیر علم توپلانمیش تجروبه اساسيندا اینکیشاف ائدیر. تاریخ علمی ده اوّلکى نسیللرین تاریخی تفکّورونون ان اهمیّتلی اینعیکاسی کیمی تصوّور ائدیلیر. یئنی بیلیک ایسه هم اؤزوندن بیلاواسیطه اوّلکى بیليگین، هم ده تدقیق ائدیلن تاریخی پروبلئمه عایید داها اوّلکى بیلیکلرین هاميسى‌نین دگرلی مضمونونو احتیوا ائدیر. تاريخچى تکجه فاکتلارین آشکار ائدیلمه‌سی ایله کیفایتلنمه‌مه‌لی‌دیر. تاریخه عایید علمی اثرین مقصدی اؤگره‌نيلن کئچمیش حاديثه‌لری برپا ائتمک‌دیر. آخی کئچمیش ده رئاللیغا مالیک‌دیر. تاریخی رئاللیغین اینعیکاسی ائله تاریخین برپا ائدیلمه‌سى‌دیر. عالیم تاریخی برپا ائتمکله حاديثه‌نین تصویرینی و تحلیلینی گئرچک‌لیکده مؤوجود اولانلارا یاخینلاشدیرماغا چالیشیر. تاریخی ایدراکین وظیفه‌سی رئاللیغین مومکون قده‌ر دوزگون صورتینی وئرمک‌دیر، هرچند، تاريخده بیلیگین نیسبی‌لیک دره‌جه‌سی هر هانسى باشقا ساحه‌ده اولدوغوندان چوخدور. کئچمیشدن اخذ اولونموش بیلیکلر موعاصير دؤوره مخصوصدور. اونلاری علمی شکيلده درک ائتمه‌دن ایر‌لی گئتمک مومکون دئییل. کئچمیش یارادیلمیش مدنیت‌ده، ثابیت‌لشمیش سوسیال علاقه‌لرده و عنعنه‌لرده، حتی سوسیال- سیاسی قورولوشدا دا یاشاییر.\nتاريخچى کونکرئت تاریخی مساله‌نين اؤگره‌نیلمه‌سینه باشلامازدان اول حؤکمن یاددا ساخلامالی‌دیر کی، تاریخی تدقیقاتدا علمی ايرث آشاغیداکی قایدادا ایفاده اولونموشدور: تاريخچى باشقا تدقیقاتچى‌لارین ایر‌لی سوردوگو مساله‌لری توپلانمیش بیلیکلردن چیخیش ائد‌ه‌رک حل ائتمگه چالیشیر؛ یئنی فاکتلارلا کؤهنه بیلیک آراسیندا ضدیتلر آشکار ائدیلدیکده بونلاردان سونونجوسو علمی تنقیده معروض قالیر، یئنی آنلاییش همیشه اوّلکى تاریخی فیکرین تنقیدی و علمی شکيلده یئنیدن ایشلنمه‌سی پروسئسینده یارانیر. بونا گؤره ده تاریخی حاديثه‌لرین جيّدی سبب- نتیجه علاقه‌لرینین آشکار ائدیلمه‌سی علمی جهتدن چوخ واجیب‌دیر.\nایدراک پروسئسینی اینسانلارین کئچمیشده‌کی پراکتیکی فعالیتیندن آییرماق اولماز. دوشونن ذکا صاحيبی فاکتلار آراسيندا وحدت و فرق اولماسینی گؤرور، بونا گؤره ده ان اهميّتلى فاکتلار اوزه‌رينده ديقتینی جمع‌لشدیریر. تاريخچى کئچمیشی اؤگره‌نرکن حاديثه‌لرین ماهیتینه گئتدیکجه داها دريندن نفوذ ائدیر. اؤگره‌نيلن دؤورون تصویری تاریخی حاديثه‌نین مضمونونا آدئکوات اولانا قدر بو ایدراک پروسئسی داوام ائتمه‌لی‌دیر.\nبونا گؤره ده تاریخی تدقیقاتین وظیفه‌سی بیزه گلیب چاتمیش تاریخی حاديثه‌لر مجموعسوندان یالنیز جيدّى اهمیت کسب ائد‌نلری و علمی نظریه‌یه اویغون اولانلاری سئچمکدن، اونلارین کؤمگی ایله تاریخی منظره‌نی یاراتماقدان، اونلارین آراسيندا مؤوجود علاقه‌لری آشکار ائتمکدن عبارت‌دیر. تاریخین درک ائدیلمه‌سی تاریخچی‌نین اؤگره‌نيلن تاریخی دؤور حاقيندا اعتيبارلى بیلیکلر الده ائدیلمه‌سینه یؤنلمیش یارادیجی فعالیتی‌دیر. بونا گؤره ده تاريخچى اوبیئکتیو تاریخی بیلیگه جان آتمالی و بو بیلیک آیری-آیری تاریخی فاکتلارین و یا حاديثه‌لرین بیرلشدیریلمه‌سی دئییل، علمی نظریه اولمالی‌دیر. بو نظریه منطیقی باخیمدان آردیجیل اولمالی‌دیر. علمی تاریخی بیلیک همیشه علمی نظریه، یعنی، تاریخین اؤگره‌نيلن ساحه‌سى‌نین اهميّتلى علاقه‌لری باره‌ده دولغون تصوور یارادان علمی مودّعالار سیستئمی فورماسی کسب ائتمگه چالیشیر. صرف منطیقی معنادا نظریه منطیقی آراشدیرما باخیمیندان قاپالی فیکیرلرین مجموعسودور. منطیقی مؤوقعدن چیخیش ائتسک، حتی آیریجا بیر تکلیف منطيقی نتیجه ایله بیرلیک��ه گؤتورولدوکده نظریه اولا بیلر. نظریه تاریخی فاکتلاری و حاديثه‌لری ماکسیموم دولغون ایضاح ائتمه‌لی، اونلاری اؤزلرینین اساسی کیمی موعيّن ائدیلن علاقه‌لر سیستئمینه اویغونلاشدیرمالی‌دیر. \"مئتودولوژی باخیمدان هر بیر نظریه اؤز موددعالارینین تصویرینین ماکسیموم دولغونلوغونا و آدئکوات‌لیغینا، تام‌لیغینا و اونلارین بیر- بیریندن نتیجه کیمی چیخاریلماسینا، اونلارین آراسيندا داخيلى ضدیت اولماماسینا چالیشمالی‌دیر\" (باخ: ۴)\nپئشه‌کار تاريخچى تکجه تاریخی فاکتلاری دگرلره عایید ائتمگه چالیشماقلا کیفایتلنمه‌ییب، هم ده اونلارین باره‌سینده دگرلى موحاکیمه‌لره مالیک اولمالی‌دیر. او، پیسله‌مه‌لی و تعریفله‌مه‌لی دئییل. عکس حالدا او اؤزو سوبیئکتیویزم یولونا دوشور. اوبیئکتیو تدقیقاتچی همیشه اؤزونون اؤگره‌ندیگی دؤوره خاص اولان دگرلر تاپماغا چالیشیر. \"تاريخچى منبع‌لری اؤگره‌نرکن آشکار ائتدیگی موتیواسییا کومپلئکس‌لرینی ایختیاری شکيلده بیرلشدیره بیلمز؛ او، همین کومپلئکس‌لرین دوزگون نیسبتلرینی تاپمالی، موتیواسییا اوفوقلرینین حقیقی منظره‌سینی، بونونلا دا بوتون تاریخی گئرچکلیگین منظره‌سینی برپا ائتمک اوچون اونلارین بیر-بیرینه نیسبتینی موعيّن ائتمه‌لی‌دیر\" (باخ: ۵).\nبعضی تاريخچى‌لرین یول وئردیگی قوصور اوندان عبارت‌دیر کی، اونلار منبع‌لر حاقيندا مساله‌نى حقیقی‌لیک مساله‌سیندن آیدین فرقلندیره بیلمیرلر. هر هانسى تاریخی حؤکمون حقیقی‌لیگی پروبلئمی \"یالنیز و یا اساساً موعيّن منبع‌لرین منشایی باخیمیندان حل ائدیله بیلر. لاکین عومومیتله، بو مساله فرقلی‌دیر و بیز موعيّن حؤکمون و یا موعيّن اینفورماسیانین حقیقی‌لیگینی، بیر قايدا اولاراق، اینفورماسییانین منبعینه و یا منشاینه موراجيعت ائتمکله دئییل، داها قیسا یوللا-ایددیعا ائدیلن فاکتلارین اؤزلرینی تنقيد شکیلده یوخلاماق واسيطه‌سیله موعيّن ائدیریک\" (باخ: ۶).\nتاریخی فاکتلارین سئچیلمه‌سی پروبلئملری هم تاريخچى‌لر، هم ده فیلوسوفلار طرفيندن اؤگره‌نیلیر. تاريخچى‌لر فاکتلارین سئچیلمه‌سی‌نین ضروریلیگینی پراکتیکی فعالیتده اعتراف ائدیرلر. چونکی بو فاکتلارین هئچ ده هامیسیندان عومومى‌لشدیرمه اوچون ایستیفاده ائدیله بیلمز. فیلوسوفلار ایسه نظری باخيمدان هم ضرورى، هم ده ایختیاری شکيلده اولا بیله‌جک بو سئچیمه حاق قازاندیرماغا چالیشیرلار. بورادا هر شئی تاریخچی‌نین علمی ویجدانیندان آسيلى‌دیر. تاریخ علمی قاورانیلانین فوتوشکيلی دئییل‌دیر. او، درین تحلیل و درک ائتمه اساسيندا یارانیر. تاریخ علمی بشریتین تاریخی حاقيندا سیستئملی شکيلده تشکیل اولونموش و اساسلاندیریلمیش اوبیئکتیو بیلیکلر یارادیلماسینا یؤنلمیش ایدراکی فعالیتین خصوصی بیر نؤوعو، تاریخی رئاللیغین نظری جهتدن درک ائدیلمه‌سی‌دیر.\nتاريخچى تاریخی حاديثه‌لرین ماهیتینه وارارکن نتیجه‌دن همین حاديثه‌لری دوغورموش سببلره دوغرو گئتمه‌لی‌دیر. آلمان فیلوسوفو گئورق زیممئل بونونلا علاقه‌دار یازیر: \"اگر بیز بیر مورکّب تاریخی حاديثه‌نین (umfassend) باشقا بیر حاديثه‌یه سبب اولدوغونو، یعنی، قانونااویغون شکيلده اونو دوغوردوغونو دئییریکسه، بو، او دئمک‌دیر کی، بیرینجی حاديثه‌نی دوغورموش خصوصی قووه‌لر سونرادان ائله اینکیشاف ائتمیشلر کی، اونلار ایکینجی حاديثه‌نی دوغورموشلار. لاکین عینی آردیجیل حاديثه‌لر چوخ موختلیف سببلر قوروپو اوزوندن باش وئره بیلر. حقیقتده تاریخین قووه‌لرى بیزیم اوچون یالنیز نتیجه‌دن سببه قدر اولانلاری احتيوا ائتديگيندن همیشه ال یئترلی اولور، اونا گؤره ده بونون بوتون شوبهه‌لی‌لیگینی اؤزونده جمع‌لشدیریر. بو سببدن تامامیله عینی شکيلده تظاهور ائد‌ن ایکی وضعیت و یا ایکی حاديثه تامامیله فرقلی نتیجه‌لر دوغورا بیلر؛ حتی داها آرتیق، ایکی حاديثه اؤز اینکیشافیندا تامامیله پارالئل اولاراق چوخسایلی پیلله‌لردن کئچه بیلر، بونا گؤره ده اونلارین سبب کیمی دوغوردوغو حاديثه‌لر ده حؤکمن پارالئل حساب ائدیلمه‌لی‌دیر. بونونلا بئله، موعيّن نؤقطه‌ده اونلار بیر- بیریندن آیریلیر و بو دا اونو گؤستریر کی، فعالیتده اولان قووه‌لر بوتؤولوکده حاديثه‌لره دئییل، اونلاردان داها درینده يئرلشن ائلئمئنتلره تطبیق ائدیلیر. بو سببدن، چوخ واخت مورکّب حاديثه‌لرین بیرینین دیگرینی دوغورماسی هله بو نتیجه‌یه گلمگه اساس وئرمیر کی، اونلاری علاقه‌لندیر‌ن قانونون مضمونو بیرینین دیگریندن عمله گلمه‌سی‌دیر\" (باخ: ۷)\n‌تاریخ نه مقصدله اؤگره‌نیلیر؟ اینگیلیس تاريخچى‌سی، کئمبریج اونیوئرسیتئتی‌نین پروفئسورو پیتئر لاسلئتت بو سوالین جاوابیندا دئییر: \"تاریخی یازانلار ان موختلیف مقصدلر گودور. همین مقصدلر اؤزلوگونده علمی تدقیقاتین تامامیله قانونی مؤوضوعسو اولا بیلردی... کئچمیشین رئکونستروکسییالاری و اینتئرپرئتاسییالاری موعيّن جمعیتی (و یا موعيّن قوروپو) اونون کئچمیشی ایله و اونون ایندی‌سی‌نین همین کئچمیشدن فرقلى جهتی ایله باریشدیرماق اوچون قورولور. اونلار هر بیر یئنی نسلین زاماندا اونا آیریلان یئری آنلاماسی اوچون لازیم‌دیر. اونلار دینی اعتیقادلارا و آیین‌لره حاق قازاندیرماق، سیاسی فعالیتلری اساسلاندیرماق، ائستئتیک و اینتئللئکتوال تجروبه‌نی زنگین‌لشدیرمک و ساده‌جه اؤز ماراغینی تامین ائتمک اوچون لازیم‌دیر\" (باخ: ۸).\nآلمان فیلوسوفو و معاریفچی‌سی، \"بشر تاریخی‌نین فلسفه‌سی حاقدا ایدئیالار\" اثرینین مؤلفی ایوهانن هؤردئر (۱۷۴۴-۱۸۰۳) یازیردی کی، دونیا تاریخی‌نین گئدیشینده سایسیز- حسابسیز اینسان بیرلیکلری یاشادیقلاری مکانداکی فیزیکی و ایقلیم شرایطی‌نین تأثیری آلتیندا بیر-بیریندن تجرید ائدیلمیش شکيلده فورمالاشیر. اونلارین هر بیری اؤزونون بنزه‌رسیز اوصولو ایله هئچ بیر باشقا خالقین یارادا بیلمگه‌جگی حيسّی قاوراییشلارین موعيّن فردی بالانسینی یاراتمیش‌دیر. بو \"خالق دوهاسی\" لاپ اوّلدن میفولوگییادا، دینده، پوئزییادا، سؤزون قیساسی، \"خالق مدنیتيندده\" تجسّوم اولونموشدور و بو خالقین هئچ بیر نوماینده‌سی همین مدنیتین حودودلاریندان کنارا چیخا بیلمز. مدنیتین سونراکی اینکیشافیندا راسیونال ائلئمئنتلر ده یارانا بیلر، لاکین اونون مؤوجودلوغونون بوتون مرحله‌لرینده ایسته‌نيلن ادبیات، اینجه‌صنعت و موسیقی اثری ماهییت اعتباریله ائففئکتیو \"خالق روحو\"نون اینعیکاسی‌دیر (باخ: ۹) اونون فیکرینجه، تاریخی حاديثه‌لرین طبیعتی اینسان کوللئکتیولرینین ائموسیونال فرقلى‌لیکلرینده گیزلنیر.\nتاریخ آشاغيداکی ائلئمئنتلردن عبارت‌دیر: تاریخی گئرچک‌لیک، تاریخی بیلیک، تاریخی تدقیقات، تاریخی مئتود، تاریخی تجروبه. مورکب سیستئم اولان تاریخ محض سیستئم��ی تحلیل آپاریلماسینی نظرده توتور، بو تحلیل تاریخه تاریخی بیلیکده آدئکوات عکس اولونموش رئال تاریخی پروسئس کیمی ان دولغون تعریف وئرمگه کؤمک ائدیر.\nبئله‌لیکله، تاریخ علمى‌نين پرئدمئتی تاریخی حاديثه‌لر و فاکتلاردیر. تاریخ علمی ایدراک نظریه‌سینه اساسلاندیقدا تاریخین ان درین ماهیتینه واریر. اودور کی، تاریخی ایدراکین علمی‌لیگی پروبلئمی بو گون بیزیم اوچون سون درجه واجیب‌دیر. بو، هم ده اونونلا شرط‌لنیر کی، بیز اوزون عصرلر بویو بو و یا دیگر آیری دؤولتلرین ترکیبینه داخیل اولموشوق، نهایت، ۲۰-جی عصرین آخیرلاریندا دؤولت موستقیل‌لیگی قازانمیشیق. بو دا بیزه میللی تاریخیمیزه کنار دیکتات اولمادان، موستقیل صورت‌ده نظر سالماغا ایمکان وئریر. نتیجه‌ده بو گون تاریخی ایدراکدا بوتونلوکده تاریخیمیزین، همچینین آیری-آیری تاریخی حاديثه‌لرین عنعنوی تحلیلی و ایضاحی مئتودولوگییاسی‌نین یئنی تنقيد قیمتلندیریلمه‌سی باش وئریر. تاریخ علمینده بؤیوک ایرلیله‌ییش گؤزلنیلیر، قدیم و اورتا عصر آذربایجان تاریخینه ماراق آچیق-آشکار آرتمیش‌دیر؛ تاریخ علمی خاریجی اؤلکه‌لرین موزئی و کیتابخانالاریندان یئنی مخزلرله زنگین‌لشیر؛ اوریژینال تاریخی متنلرین دیلینی بیلن گنج موتخصيص‌لردن عبارت یئنی علمی کورپوس فورمالاشیر و س. لاکین سوسیال-هومانیتار علمده باش وئر‌نلری موثبت قیمتلندیرمکله یاناشی، قئید ائتمک واجیب‌دیر کی، تاریخ علمیمیز هله فاکتوقرافییادان، ائله‌جه‌ده تصویرچی‌لیک مئتودوندان تام خلاص اولا بیلمه‌میش‌دیر.\nقنوسئولوژی نیهیلیزم، فاکتولوژی ماتئریالا آلوده اولماق میللی تاریخی پروسئسلرین محصولدار علمی تحلیلی‌نین قاباغینی کسیر. تاریخیمیزین ائمپیریک-فاکتولوژی و منطیقی- راسیونال سوییه‌لرینین قارشیلیق‌لی علاقه‌سی‌نین درک ائدیلمه‌سی پروبلئمی علمی مئتود کیمی تدقیقاتلاردا بوتؤولوکده تطبیقینی هله کیفایت قده‌ر تاپمامیش‌دیر. تاریخی ایدراکین مئتودولوژی پروبلئملرینین آذربایجان تاریخی‌نین تحلیلینه یئنی یاناشمالارین، کئچمیشده‌کی حاديثه‌لرین ایضاح اولونماسی‌نین اهميّتلى شرطینه چئوریلدیگی بیر شرایط‌ده، تاريخچى‌لریمیز مئتودولوژی پروبلئماتیکا ایله مقصدیؤنلو مشغول اولماق اوچون اؤزلرینه اذیت وئرمیرلر. حالبوکی مئتودولوگییا عاميلی تاریخی ایدراکین درین علمی‌لیگينده اساس رول اویناییر. تاریخی حاديثه‌لر حاقيندا علمدن سوسیال و تاریخی پروسئسلر، موناسیبتلر و ایستروکتورلار حاقيندا علمه چئویرمک مئيلی آذربایجان ایستوریوقرافییاسیندا هله لازیمینجا تمثیل اولونمامیش‌دیر.\n\"مئتود\"، \"مئتودیکا\" و \"مئتودولوگییا\"نین بیر- بیری ایله سیخ باغلی‌لیغینی، لاکین عینی اولمادیغینی ثبوت ائتمگه احتیاج یوخدور. مئتودولوژی ادبیاتدا \"تاریخی مئتود\" \"تاریخ علمی‌نین مئتودو\" آنلاییشی‌نین اؤزه‌گی حساب اولونور. تاریخین مئتودولوگییاسی مئتودا چئوریلمیر، اونلار اوست-اوسته دوشمور، نئجه کی، علمین پرئدمئتی و علمین اؤزو ایدئنتیک دئییل‌دیر. تاریخین مئتودولوگییاسی تاریخین باشا دوشولمه‌سی حاقيندا علم‌دیر. مئتود و مئتودولوگییانین موقایيسه ائدیلمه‌سی پرئدمئتین و علمین موقاییسه‌سی‌نین تیپیک اولمایان حاديثه‌سی کیمی تصوّورائدیلیر. مئتودولوژی ادبیاتدا مئتودولوگییا مئتود حاقيندا علم، مئتود آنلاییشی‌نی�� اؤزو ایسه بو علمین پرئدمئتی کیمی نظردن کئچیریلیر. بولقار فیلوسوفلاری G.Girginov و M.Yan و M. Yankov تصدیق ائدیرلر: \"مئتودولوگییا مئتودلاری داخیل ائتمیر، اونلاری تدقیقاتین پرئدمئتینه چئویریر. مئتود – مئتودولوگی یادا اینتئرپرئتاسییانین پرئدمئتی‌دیر (باخ: ۹). بو، سؤیله‌مگه اساس وئریر کی، تاریخین مئتودولوگییاسی تاریخی تدقیقاتین مئتودیکاسی دئییل‌دیر. تاریخین مئتودولوگییاسی تاریخی تدقیقاتین مئتودیکاسی‌نین مضمونوندان خئيلی گئنیش‌دیر.\nمئتودولوگییا - اینسانین نظری و پراکتیکی فعالیتی‌نین تشکيلی و قورولوشو اصوللاری حاقيندا علم‌دیر. او، درک ائتمه پروبلئملرینین دینامیکاسی، یئنی درک ائتمه مقصدلرینین فورمالاشماسی و س. ایله باغلی‌دیر. مئتودولوگییا، همچینین تاریخی پروبلئماتیکانین درک ائدیلمه‌سی و یئنيدن درک ائدیلمه‌سی‌نین اهميّتلى ترکیب حیصه‌سی‌دیر.\nن. م. دوروشئنکونون فیکرینجه، مورکّب بیلیک سیستئمی اولان تاریخین مئتودولوگییاسی هم عمومی، بوتون علملر اوچون موطلق اولان، هم ده تاریخی، ایستوریوقرافییا و منبع‌شوناسلیق تدقیقاتلارینین نظریه‌سینه (تاریخی پروسئس نظریه‌سی، تاریخی بیلیک نظریه‌سی، تاریخی مئتود نظریه‌سی) و تجروبه‌سینه اساسلانان خصوصی علملرین پرینسیپ، قانون و تدقیقات مئتودلاری حاقيندا بیلیکلرین داخیل اولدوغو نظریه‌دیر. تاریخین مئتودولوگییاسی دایانیقلی واحید تام تشکیل ائد‌ن بو سوییه‌لر داخیل اولماقلا، معمالی ایستروکتورا مالیک مورکّب چوخ‌سوییه‌لی سیستئم کیمی تصووّرائدیلیر (باخ: ۱۰).\nتاریخین مئتودولوگییاسی موستقیل تدقیقات پرئدمئتینه، اؤز تاریخینه و اینکیشاف آردیجیل‌لیغینا مالیک‌دیر. اونون وظیفه‌سینه تاریخ علمینده تطبیق ائدیلن مئتودلارین تحلیلی، اونلارین تصنیفاتی و سیستئم‌لشدیریلمه‌سی داخیل‌دیر. لاکین تاریخ علمی چرچیوه‌سینده تاریخین مئتودولوگییاسی‌نین وظیفه‌لرینین موستقیل‌لیگینه و اؤزللیگی‌نین تصدیقینه نایل اولماق ایمکانلاری محدوددور. بو بوشلوغو دوللدورماق مقصدیله تاریخی- فلسفی بیلیکلرین بیرلشدیریلمه‌سی طلب اولونور. تاريخچى‌لر کونکرئت تاریخی ماتئریالین تحلیلینه عنعنوی مئتودلار تطبیق ائتمه‌لی، بو تحلیلی حيسّی تجروبه ایله زنگین‌لشدیرمه‌لیدیرلر. فیلوسوفلار ایسه اؤز نؤوبه‌سینده بو علمی پروسئسی بئله حاللارین تحلیلینه عمومی نظری-ایدراکی پرینسیپلری تطبیق ائتمکله گئنیشلندیره بیلرلر. بونونلا دا فلسفه تاریخین اؤگره‌نیلمه‌سینه یاناشمادا وورغولاری لازيمی شکيلده یئربه‌یئر ائدیر.\nمئتودولوژی تحلیلین وظیفه‌سینه تکجه تاریخ علمينده تطبیق ائديلن مئتودلارین تدقیقی دئییل، هم ده آرتیق مؤوجود اولان نظریه‌لرین، دونیاگؤروشو پرینسیپلرینین، اجتماعی اینکیشاف قانونلارینین، فلسفی کاتئقورییالارین ایستیفاده‌سی ده داخیل اولدوغوندان، تاریخین مئتودولوگییاسی‌نین موستقیل‌لیگى‌نین و اؤزل ایمکانلارا مالیک اولماسی‌نین ادعا ائدیلمه‌سی مساله‌سینی یالنیز فلسفه سوییه‌سینده حل ائتمک مومکوندور (باخ: یئنه ۱۰).\nدوشونورم کی، بئله یاناشما تاریخی ایدراکین علمی‌لیگینه نایل اولماق اوچون فوندامئنتال رول اوینایان ایکی منبع‌نین سینتئزیندن عبارت‌دیر. بو، تاریخین موعاصير مئتودولوگییاسی‌نین فورمالاشماسی‌نین ایکی تمایولو احتيوا ائتمه‌سینی اینکار ائتمیر: اونلاردان بیری تاریخی تدقیقاتلار پراکتیکاسیندا نه باش وئردیگی‌نین تصویری، تاریخچی‌نین مئتودولوژی تجروبه‌سی‌نین عومومى‌لشدیرمه‌سی، دیگری ایسه فلسفی مئتودولوگییانین کونکرئت تاریخی تدقیقاتلارا تطبیق ائدیلمه‌سی ایله باغلی‌دیر. بو ایکی تمایول غرب مؤليفلری‌نین اثرلرینده گئنیش تطبیقینی تاپیر. مثلاً، اینگیلیس تاريخچى‌سی E.C.Hobsboum تاریخین مئتودولوگییاسی‌نین وظیفه‌لرینی بیرینجی تمایولون چرچیوه‌سینده موعيّن ائتدیگی حالدا، کانادا فیلوسوفو Wilyam Drey اویلیام درئی ایکینجی تمایولو اوستون توتور. او یازیر: \"...من فیلوسوفون وظیفه‌سینی تاریخی تدقیقاتلارین پراکتیکاسیندا باش وئره‌نلرین ساده تصویری ایله محدودلاشدیرمازدیم. اونون فعالیتی...تکرارلاماق یوخ، آیدین‌لاشدیرماق‌دیر؛ بیز فیلوسوفدان داها چوخ پراکتیکانین ثمره‌لی یئنيدن قورولماسینی گؤزله‌ییریک، نه اینکی اونون صورتی‌نین چیخاریلماسینی\" (باخ: ۱۱)\nدئمه‌لی‌يیک کی، تاریخ علمى‌نين پرئدمئتی، اونون مئتودلاری و س. باره‌ده علمی مولاحيظه‌لرده همیشه فلسفی مضمون واردیر. لاکین همین مضمون تاریخین مئتودولوگییاسی‌نین ایستروکتور و فونکسییاسی‌نین باشا دوشولمه‌سینده هئچ ده همیشه تاریخی و منطيقى، نظری و فلسفی تحلیلین وحدتی کیمی گؤتورولمه‌میشدیر. حالبوکی تاریخین مئتودولوگییاسی بو وحدت کونتئکستینده هم مئتودولوژی تعلیملر تاریخی، هم ده \"مئتود\"، \"مئتودیکا\" و \"مئتودولوگییا\" آنلاییش‌لارینین موختلیف علاقه و موناسیبتلرینین تحلیلی ایله مشغول اولان منطیق کیمی موعيّن ائدیله بیلر. علمی‌لیگین معیارلاریندان بیری مئتود نظریه سی‌نین مؤوجودلوغو و بو نظریه‌نین کونکرئت مئتودلارین تحلیلینه تطبیق ائدیلمه‌سی‌دیر. لاکین مئتود مقصد دئییل‌دیر، او، معنا یوکو داشی‌ییر و یالنیز ایدراک و فعالیتله باغلی معنا قازانیر. هئگئل مئتودا ایدراک فعالیتی‌نین آلتی و واسيطه‌سی کیمی تعریف وئریردی. او، مئتودو ایدراکلا باغلایاراق، اونون مضمونونون خاراکتئریستیکاسینی وئرمیش‌دیر: \"مئتود... روح و سوبستانسییادیر، ایسته‌نيلن پرئدمئت حاقيندا دئمه‌لی‌يیک کی، بیز اونو آنلاییشدا درک ائدیریک و اونون ماهیتینی یالنیز اونا گؤره باشا دوشوروک کی، او، تامامیله مئتودا تابع‌دیر؛ او، هر بیر شئیین مخصوص مئتودودور\" (باخ: ۱۲).\nمئتودون ایدراک و فعالیتله علاقه‌لری، قارشیلیق‌لی موناسیبتلری فلسفی تحلیل سوییه‌سینده موعین‌لشیر. تحلیلین پرئدمئتی تاریخی مئتوددان داها چوخ اونون عمومی علاقه‌لری و موناسیبتلری‌دیر. بو سوییه‌ده مئتودولوگییانین وظیفه‌لرینه تاریخی مئتودون و تاریخ علمی‌نین پرئدمئتی‌نین، تاریخی مئتودون و تاریخی بیلیگین، تاریخی مئتودون و تاریخی تدقیقاتین، تاریخی مئتودون و تاریخی تجروبه‌نین قارشيلیق‌لی نیسبتی حاقيندا مساله‌لرین حلی داخیل‌دیر. بو وظیفه‌لر بیرباشا تاریخین، تاریخی بیلیگین، تاریخی تدقیقاتین، تاریخی تجروبه‌نین فلسفی تحلیلیندن آسيلى اولاراق حل ائدیلیر. اونا گؤره ده مئتودولوژی تحلیل اونتولوژی (وارلیق حاقيندا علم - ر.م.)، قنوسئولوژی، منطيقى، آکسیولوژی (دگرلر نظریه‌سی باخیمیندان - ر.م.) و پراکسیولوژی (پروقرام-کونسئپتوال لاییحه مؤوقعیندن - ر.م.) تحلیل ايله بیرباشا باغلی‌دیر (باخ: ۱۳).\nفلسفی تحلیل تاریخی مئتودو اوّلکى سوییه‌لرده سئزیلمه���ين یئنی راکورسلاردان ایشیق‌لاندیریلیر. فلسفی تحلیل سایه‌سینده تاریخی مئتود حاقيندا - مئتودولوگییا حاقيندا یئنی علمی بیلیک اینکیشاف ائدیر. فلسفی سوییه مئتودولوژی بیلیگین بونؤوره‌سی‌دیر. تاریخین مئتودولوگییاسی دئینده، بیز محض فلسفه‌نی نظرده توتوروق. موعاصير علمی بیلیکلر سیستئمینده اونون اهمیتی تاریخ علمى‌نين مئتودولوژی اساسلاندیریلماسی ایله بیتمیر. یوخ، بو، بئله دئییل. تاریخ علمی اورادا بو و یا دیگر درجه‌ده اساس مئتودولوژی ایدئیالاری و یا موددعالاری اوزه چیخاریر. تاريخچى تدقیق ائتدیگی پروبلئمین علمی حلینی ان عمومی مئتودولوگییا اولان فلسفه‌نین اؤزونده تاپیر. علمی مساله‌لری حل ائد‌ن زامان تاريخچى بیر سیرا قنوسئولوژی، منطيقى و حتی ائستئتیک پروبلئملرله اوزلشمه‌لی اولور. بو پروبلئملر اونون قارشیسيندا دیگر تدقیقاتچی‌لارا نیسبتن فرقلى شکيلده تظاهور ائدیر.\nبئله‌لیکله، تاریخ مئتودونون اهمیتی و اؤزللیگی مساله‌سی‌نین حلی تاریخ حاقيندا عمومی آنلاییش‌سیز مومکون دئییل. اونون حلی اوچون تاریخین فلسفه‌سینه چیخیشا، تاریخین مئتودولوگییاسی‌نین تاریخی پروسئس نظریه‌سی ایله علاقه‌نین قورولماسینا احتیاج واردیر. فلسفی-مئتودولوژی تحلیلین ان یوکسک سوییه‌سی تاریخین مئتودولوگییاسی‌نین اؤزونون فلسفی، تاریخی و مئتودولوژی نظریه‌لر سیستئمینده یئری و رولونون موعيّن ائدیلمه‌سی‌دیر. تاریخین مئتودولوگییاسی‌نین اهمیتی و اؤزل‌لیگی، موعاصير بیلیک ایستروکتوروندا یئری یالنیز بو جور موقایيسه‌ده آیدین اولور.\nبوندان علاوه، تاریخین فلسفه‌سی و تاریخی پروسئسین نظریه‌سی ایله عمومی ایدراک نظریه‌سی و تاریخی بیلیک نظریه‌سی، دیالئکتیک و فورمال منطیق، تاریخی تدقیقات نظریه‌سی ایله قارشیلیق‌لی علاقه یارانیر. تاریخین مئتودولوگییاسی‌نین مضمونو محض بو سوییه‌ده آچیلیر.\nدئییلنلرله یاناشی، قئید ائتمک لازیم‌دیر کی، تاریخین مئتودولوگییاسی هم محدود، هم ده گئنیش معنادا موعين‌لشیر. بیرینجی حالدا صؤحبت تاریخین مئتودولوگییاسی‌نین تاریخ علمينده تطبیق ائديلن مئتودلار سیستئمی حاقيندا تعلیم کیمی پرئدمئتین موعيّن اولونماسیندان گئدیر. لاکین بو تعریف اونون ایمکانلاری باره‌ده دولغون تصوّور یاراتمیر. او، ائمپیریک و نظری، تاریخی و منطيقى، کونکرئت علمی و فلسفی چالارلارین بوتون زنگین‌لیگینی احتيوا ائتمه‌لی‌دیر. ایکینجی حالدا تاریخین مئتودولوگییاسی بوتون علملرده تطبیق اولونان عمومی فلسفی موددعالار، نظری موددعالار (تاریخی پروسئس نظریه‌سی، تاریخی بیلیکلر نظریه‌سی، تاریخی تدقیقات نظریه‌سی و س.) و تاریخی، ایستوریوقرافیک و منبع‌شوناسلیق تدقیقاتلارینین تجروبه‌سینه اساسلانان خصوصی موددعالار دا داخیل اولماقلا تاریخ علمى‌نين مئتودلاری حاقيندا کومپلئکس، سیستئملی بیلگیلر کیمی موعيّن اولونا بیلر. بوتون بو علاقه و موناسیبتلرین نظره آلینماسی تاریخین مئتودولوگییاسینی علمی بیلیکلرین خوصوصی ساحه‌سی کیمی داها دولغون درک ائتمگه، موعاصير ایجتیماعیات‌شوناسلیغین ایستروکتوروندا اونون یئرینی تعیین ائتمگه ایمکان وئریر (باخ: ۱۴).\nایستروکتور منسوبیتی نظره آلینماقلا تاریخی مئتودولوگییایا موختلیف سوییه‌لی آنلاییشلار سیستئمينده باخیلا بیلر. او جومله‌دن فلسفی بیلیکلر ایستروکتوروندا تاری��ین مئتودولوگییاسی فلسفی فنلر سیستئمینه داخیل‌دیر: تاریخی پروسئس نظریه‌سی، ایدراک نظریه‌سی، منطیق، آکسیولوگییا، پراکسیولوگییا. بو دا اونون موختلیف علاقه و موناسیبتلرینی آیدینلاشدیرماغا کؤمک ائدیر.\nدئییلنلری عومومى‌لشدیره‌رک قئید ائدک کی، تاریخی پروسئسین پرئدمئتی تاریخی رئاللیق‌دیر. تاریخین مئتودولوگییاسی‌نین پرئدمئتی کیمی بو رئاللیغین درک ائدیلمه‌سی اصوللاری، ایدراکی فعالیت مئتودلاری چیخیش ائدیر. تاریخی پروسئس نظریه‌سی اجتماعی موناسیبتلرین، پروسئسلرین، ایستروکتور و روللارین نظری اینعیکاسی‌دیر. بو نظریه‌یه اساسلانان تاریخین مئتودولوگییاسی اونلارین درک ائدیلمه‌سی‌نین اصول و واسيطه‌لری حاقيندا علم‌دیر.\nداها سونرا، تاریخی پروسئس نظریه‌سی تاریخ حاقيندا فلسفی موددعالار سیستئمی‌دیر. تاریخین مئتودولوگییاسیندا بو موددعالارین مئتودولوژی معنالاری آچیلیر. همچینین یاددا ساخلاماق لازیم‌دیر کی، نظری موددعالار مئتودولوژی موددعالارا چئوریلیر و تاریخین علمی درکی اوچون نورماتیو و رئقولیاتیو گؤستریشلر کیمی ایستیفاده اولونور.\nمیللی تاریخین آیری-آیری حاديثه‌لرینه سطحی یاناشمالارا یول وئرمه‌مک اوچون عالیم اؤز تدقیقات فعالیتينده آراشدیردیغی دؤورون و یا حاديثه‌نین منظره‌سی‌نین هرطرفلی آچیلماسیندا اونا لازیمی یاردیم گؤستره‌جک علمی مئتودا آرخالانمالی‌دیر. تاریخیمیزین پروبلئملرینی دريندن اؤگره‌نمگه ديقتین آرتیریلماسی چاغیریشی هئچ کیمی تعجبلندیرمه‌مه‌لی‌دیر. تعجب دوغوران یالنیز او فاکت اولا بیلر کی، بو مساله یالنیز بو گون مئیدانا چیخمیش‌دیر. دوشونور‌م کی، بونون دا جاوابی واردیر: اگر کئچمیشده میللت اؤزونو قورویوب ساخلاماغین قایغی‌سینا قالیردی‌سا، موستقیل‌لیگینی برپا ائتدیکدن سونرا او، فیکرن اؤز کؤکلرینه قاییتمیش، اینسانین اؤز \"من\"اینی تصدیق ائتمه‌سی اوچون ضرورى اولان تاریخینی دريندن اؤگره‌نمگه قرار وئرمیش‌دیر.\nجمعیتین بیزیم تاريخچى‌لره سوسیال سیفاریشی‌نین مغزی ده ائله بوندان عبارت‌دیر. بو گون دئزینفورماسییانین، ایسلاموفوبیانین، همچینین خاریجده‌کی بعضی آنتی‌آذربایجان دایره‌لری‌نین آذربایجانیلاری اؤز میللی تاریخی اولمایان خالق کیمی تقدیم ائتمک جهدلرینین گوجلندیگی بیر واختدا خالقیمیزین تاریخینی دريندن اؤگره‌نمک اونلارا ان توتارلی جاواب اولا بیلر. تاریخچیلر اؤز علمی اثرلری ایله وطنداشلاریمیزا آذربایجان خالقی‌نین تاریخی ایله باغلی اونلاری ماراقلاندیران سوآللارا راسیونال جاواب تاپماقدا کؤمک گؤسترمه‌لیدیرلر.\nتاریخه ماراق گؤسترمک اینسانین طبیعتینه خاص‌دیر، چونکی بو، اینسانین اؤزونو درک ائتمگه جان آتماسی ایله باغلی‌دیر. محض بو فیطری کئیفیت بیزی ایر‌لییه و گئرییه، گله‌جگه و کئچمیش حاديثه‌لره سؤوق ائدیر. اصلا شوبهه ائتمیرم کی، کئچمیشی آنلاماق آرزوسو گله‌جک نسیللری ده ناراحات ائد‌جک‌دیر. بو حيسّ بشریته اینسانلارین اؤزونه بنزه‌رلر بیرلیگی یاراتماغا باشلادیقلاری واختلاردان خاص‌دیر.\n\"تاریخه بیزیم آنادان‌گلمه هوسیمیز واردیر...تاریخ بیزی خالقین ساواد درجه‌سی و معنویاتی، بیرگه یاشاییشین و سیاستین فایداسی ایله تانیش ائدیر، بو سببدن ده اونو يوکسک علملردن بیری سایماق گرک‌دیر. او، مکتبینده بشر اؤولادینین بوتون نمایند��‌لرینین اونون درسلریندن ایستیفاده ائتدیگی موعلّيم‌دیر...او، بیزه گله‌جگی کئچمیشین لیباسیندا تقدیم ائدیر. اونون تصویر ائتدیگی کئچمیش حاديثه‌لر گله‌جک اوچون اؤرنک‌دیر. کئچمیشدن خبری اولمادان ایندی ایله یاشاماق یولوبیلمه‌دن صحرایا قد‌م باسماق و اورادا بوش-بوشونا دولاشماق دئمک‌دیر...\nتاریخین اؤگره‌نیلمه‌سی کئچمیش حیاتی تصویر اولونان خالق اوچون خوصوصیله واجیب‌دیر. او، خالقی دوغما تورپاغین خوصوصيیتلری، اورادا مسکونلاشان طایفالارین کاراکتئری ایله تانیش ائدیر، زیان و خئیرینی گؤسترمکله خالقلارین بوتون قارشیليق‌لی موناسیبتلریندن نتیجه چیخاریر\" (باخ: ۱۵)\nخالقین حقیقی تاریخی همیشه حيسّلریمیزه نه ایسه اؤتورور. فردین موعيّن حاديثه و یا پروسئسلره دایانیق‌لی شخصی موناسیبتی عکس اولونان ائموسیونال حيسّلر سایه‌سینده بیز شخصی حیاتیمیزین اهميّتلى حاديثه‌لرینی یادداشیمیزدا ساخلاییریق. محض بو سببدن تاریخین اؤگره‌نیلمه‌سی اصل وطنداشلار و وطنپرورلر تربییه ائتمک اوچون بوتون دیگر ایشلرین ایچریسینده داها اهميّتلى‌دير. هله اینگیلیس موتفکیری، یازیچی و پولیتولوق لورد بولینقبروک (Henri Sent Dcon, 1678-1751) یازمیشدیر کی، \"تاریخ بیزی نومونه‌لر واسيطه‌سیله اؤگره‌دن فلسفه‌دیر. نومونه‌نین گونده‌لیک تأثیرینی گؤرمک اوچون بیزی احاطه ائد‌ن عالمه نظر سالماق کیفایت‌دیر؛ نومونه‌نین نه‌یه بئله بؤیوک قووه‌يه مالیک اولماسینی بیلمک اوچون نظرلريمیزی داخیله یؤنلتمک کیفایت‌دیر\" (باخ: ۱۶).\nتاریخی اؤگره‌نمک لازیمدیرمی و بو نه‌یه گرکدیر؟ جاواب بیردیر - تاریخ اینسانا اؤزونو درک ائتمک اوچون لازیم‌دیر. تاریخین دگری اوندادیر کی، بیز اونون سایه‌سینده خالقیمیزین کئچمیشی حاقيندا حاديثه‌لردن، اجدادلاریمیزین حیاتی‌نین حرکت‌وئریجی قووه‌لريندن، خالق قهرمانلاریندان، تاریخی شخصیتلردن خبر توتوروق. اونلارین سایه‌سینده خالق تاریخین \"کونج- بوجاغیندا\" ایتیب- باتمامیش‌دیر. او، خالقا اؤزونون ایندی‌سینی درک ائتمک، گله‌جگه یولونو موعین‌لشدیرمک اوچون لازیم‌دیر.\nثبوتا احتیاج یوخدور کی، تاریخ علمین ائله بیر نؤوعو، یعنی، تفکورون ائله فورماسی‌دیر کی، اونون کؤمکی ایله عالیم سوآللار وئریر و اونلارا جاواب تاپماغا چالیشیر. تاریخ کئچمیشده باش وئرمیش حاديثه‌لر، اینسان فعالیتی حاقيندا علم‌دیر. علمین ماهیتی کونکرئت وظیفه‌لرله باغلی هر هانسى فاکتلارین سیستئملی توپلوسوندان عبارت دئییل‌دیر. روبین جورج کوللینقوودون یازدیغی کیمی علم، \"فیکری بیزیم هله بیلمه‌دیگیمیز بیر مساله اوزه‌رينده جمع‌لشدیرمکدن، اونو درک ائتمک جهدیندن عبارت‌دیر. تاریخ فاکتیکی معلوماتلارین اینتئرپرئتاسییاسی‌دیر...\" (باخ: ۱۷)\nتاریخ علمی کونکرئت، ایسپئسیفیک حاديثه‌لرین اؤگره‌نیلمه‌سی، اونلارین درک و ایضاح ائدیلمه‌سی ایله مشغولدور. کارل پوپپئریازیر: \"ظنیمیزجه، تاریخین وظیفه‌سی محض آیری-آیری حاديثه‌لرین تحلیل اولونماسیندا و سببلرینین ایضاح ائدیلمه‌سینده‌دیر\" (باخ: ۱۸).\nتاریخ علمی تفکورون خصوصی فورماسی‌دیر. اونا گؤره ده بو فورمانین طبیعتی، پرئدمئتی، مئتودو و اهمیتی حاقيندا سوآللارا اؤز تاریخی تفکور تجروبه‌سی اولان اینسانلار جاواب وئرمه‌لیدیرلر. باشقا سؤزله دئسک، اونلار پئشه‌کار تاريخچى اولمالی‌دیرلار. تاريخچى نه‌اینکی موستقیل تاریخی دوشونجه تجروبه‌سینه مالیک اولمالی، هم ده بو تجروبه‌نی آنلامالی، اونو اؤز حيسّ-هیجانی‌نین پرئدمئتینه چئویرمه‌لی‌دیر. بوندان علاوه، تاريخچى تکجه تاريخچى یوخ، هم ده فیلوسوف اولمالی‌دیر. اونون فلسفی دوشونجه‌لرینده تاریخی تفکور مساله‌لرینه لازیمی ديقت یئتیریلمه‌لی‌دیر. ان اساسی، باشا دوشمک لازیم‌دیر کی، اولّجه تجروبه گلیر، سونرا ایسه اونون اوزه‌رينده دوشونمک.\n1- (Георг Зиммель \"Философия истории\". М. Книжное дело. 1898, стр. 18).\n2- (Ивин А.А. Современная философия науки. М. 2005, стр. 428, 430, 457)\n3-(Философия и методология истории, Сб. статей. Под ред. И.С.Кона. Изд. \"Прогресс\", М. 1977, стр. 15).\n4- (Всемирная Энциклопедия. Философия. М. АСТ Минск, 2001, стр. 1069).\n5-( Философия и методология истории, огр. 195)..\n6-(Поппер Карл, Предположения и опровержения, М. 2008, стр. 49).\n7- (Зиммель Г. Проблемы философии истории. Этюды по теории познания, М. \"Книжное дело\", 1898, стр. 55).","num_words":7226,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":210191.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"وولن، ارگو (لاتینجه: Wohlen (AG)) سوئیسین آرگاو کانتونونون برامگرتان بؤلگه سینده یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلين نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۱۵۶۰۰ نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (۱۲ October ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n^ Statistik der Schweizer Städte ۲۰۱۶ (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (۱۲ April ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=وولن،_ارگو&oldid=667801»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۸:۲۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1562,"character_repetition_ratio":0.233,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.3,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.932,"perplexity_score":166654.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عین جالوت دؤیوشو — ۳ سپتامبر ۱۲۶۰-جی ایلده مملۆک‌لر اوْردوسو ایله ائلخانلار آراسیندا٬ فلسطینده جلیل بؤلگه‌سی‌نین عین جالوت دئییلن یئرینده آپاریلان دؤیوش.\nعین جالوت دؤیوشو\nموْغول-مملۆک ساواشلاری\nتاریخ\n۳ سپتامبر ۱۲۶۰\nبؤلگه\nعین جالوت٬ جلیل\nسبب\nموغوللار حمله‌سی\nنتیجه\nکسین مملۆک ظفری\nطرفلر\nمملۆک سۇلطانلیغی موغول ایمپیراتورلوغو\nائلخانلار\nگۆرجوستان شاهلیغی\nکیلیکیه ائرمنی شاهلیغی\nباشچیلار\nسیف‌الدین قوْتاز\nبایبارس\nکیت بوغا نوْیان ☠\nگۆجلر\n۲۰٫۰۰۰\nمملۆک آتلی‌لار\nآتلی اوْخچولار\nپیادالار\n۱۰٫۰۰۰-۲۰٫۰۰۰\nموغول آتلی اوْخچولار\nائرمنی شووالیه‌لر\nگۆرجو پیادالار\nایتکینلر\nآغیر بۆتون اوْردو قیریلدی\nایچینده‌کیلر\n۱ دؤیوشدن اؤنجه\n۲ دؤیوش\n۳ نتیجه\n۴ قایناقلار\nدؤیوشدن اؤنجه دَییشدیر\n۱۰ فوریه ۱۲۵۸[۴]-ده باغداد شهرینی آلیب خلیفه المستعصم باللهی اؤلدورن هۆلاکۇ خانین باشچی‌لیغینداکی موْغول اوْردولاری٬ سوریهیه ایلَری‌له‌میشدیلر. هۆلاکۇدان آلدیغی تهدیدلر دوْلو مساژدان سوْنرا ایّوبی سۇلطانی ناصر یوسف٬ مملۆک‌لردن عاجیل کؤمک دیله‌میشدی. ۱۲ نوْوامبر ۱۲۵۹ گۆنو مملۆک تۆرکلری آراسیندا آپاریلان قۇرولتای‌دا٬ یاشی‌نین کیچیک اوْلماسینا گؤره سۇلطان منصور علی تختدن ائندیریله‌رک یئرینه سیف‌الدین قوْتاز چیخاریلمیشدی.\nدؤیوش دَییشدیر\nموْغول آتلی اوْخچولار\nمملۆک آتلی‌سی\nدؤیوشدن درحال اؤنجه میصرده سۇلطان اعلان ائدیلن سیف‌الدین قوْتاز٬ باشچی‌لیغینداکی ۲۰٫۰۰۰ نفرلیک بیر اوْدویلا٬ هۆلاکۇنون ان سئچکین باشچیلاریندان کیت بۇغا نوْیان باشچیلیغینداکی ائرمنی و گۆرجولرله داها گۆجلنمیش موْغول اوْردوسونو فلسطینده قارشیلادی. ایکی اوْردو ۳ اوکتوبر ۱۲۶۰-دا٬ عین جالوت دئییلن یئرده قارشیلاشدی. مملۆکلر بؤلگه‌نی یاخشی تانیدیقلاری اۆچون بۇ دؤیوشده تۆرکلرین و موْغوللارین چوْخ ایشلتدیگی هیلال تاکتیگینی ایشلتمیشدیر. ایکی باشدا بایبارس باشچیلیغینداکی کیچیک بیر بیرلیک موْغوللار اۆزرینه آنی بیر هۆجۇم دۆزنله‌ییب آردیندان یئنه عئنی سۆرعتله گئری چکیلمه‌یه باشلامیشدیر. کیت بۇغانین امری ایله مملۆکلری قوْوالایاراق داغلیق وادی‌یه گیرن موغول آتلی‌لاری٬ گیزلیجه آرخادان چئویرن قوْتاز باشچیلیغینداکی آتلی اوْخچولار و پاتلاییجی بوْمبا آتان پیادالار٬ موْغوللارا آغیر ایتکی‌لر وئرمیشدیر. داها سوْنرا ساختا قاچیشی بۇراخان بایبارس٬ عسگرلرینی توْپلایاراق موْغوللارا هۆجۇم ائدیب موْغول اوْردوسونون هامی‌سینی قیرمیشدیر. بۇ دؤیوشده کیت بوغا نوْیان دا اؤلدورولموشدور.\nنتیجه دَییشدیر\nموغوللار بۇ ساواشدان سوْنرا میصره اصلا گیره بیلمه‌دیکلری کیمی٬ بۇ مغلوبیت تاریخین دؤنوم نؤقطه‌لریندن بیری و موغوللارین سوْنونون باشلانغیچی اوْلموشدور. موغوللارین غربه ساری ایره‌لی‌له‌ییشی دۇردو. آنادوْلوداکی موغول بوْیلاری سۆرعتله ایسلاما تابع اوْلدو.\nقایناقلار دَییشدیر\nآنادوْلو تۆرکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Ayn Calut Muharebesi»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۰ مارس ۲۰۱۶ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).","num_words":537,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.173,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.006,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":149257.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۲۵ تیر، ایران تقویمینده ایلین ۱۱۸-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۲۴۷ گۆن (نورمال ایل) یا ۲۴۸ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هر کسین ایکی واختی واردیر. یعنی هر کسین واختیندان قوللانماق بیچیمی ایستر-ایسته‌مز ایکی جور اولور. بیرینجیسی ایله‌نیب لذت آلا بیله‌جک واختلاری، ایکینجیسی جیددی ایش یاپماق اوچون چتینلیک‌له ‌ده اولسا یئترینجه امک وئریب نه‌لرسه ائتدییی ائیلم یا دا فیکیر اوزه‌رینه ائتدییی هر شئی.\nمکتب، داها یوخاری قاتمانلاردا اؤیره‌نیم یا ائییتیم، یا دا گلیردن اؤترو گؤردویو ایشی چیخساق، بللی بیر سورج یا دا سوره‌دن سونرا (بو آدامین اؤیرنجی یا ایشچی اولماسینا گؤره ده‌ییشیر البت) اؤزونه قالان بوتؤو واخت، باشدا سؤیله‌دیییم اوزه‌ره یا ایلنجه و لذت کیمی ایشلره، دویغولارا، قایغیلارا صرف اولور یا دا کی بیلدیییمیز داها جیددی، بئیین‌سی، زور امک ایسته‌ین چتین بیلدیییمیز ائیلم یا اولقولار اوزه‌رینده کئچیریلیر. بو، ایکینجیسینی، یعنی زور و چتین بیلدیییمیز گئنل آنلامدا دئییرم ایشلر، اینساندان اینسانا چتینلیک باخیمیندان دئییرم بلکه ده‌ییشکن اولا بیله.\nاؤرنک وئریرم: کیتاب اوخوماق، هانسی‌سا تیکینتینین ایلکین تیکی ائتودلارینی کاغیذ اوزه‌رینده چالیشماق، جیددی رسم یاپیتی اوزه‌رینده رنگلرله فیرچالارلا ایش یاپماق، یا دا آتیرام، هانسی‌سا تئاتر اثری‌نین نئجه پیئسلشمه‌سینی چالیشمالار گئرچکدن چوخ چتین ایشلردیرلر؛ آنجاق کیمسه بونو بیراز یا دا بایا اؤزونده آسانلاشدیرمیش اولا بیلر. بو، باشقا مسئله‌دیر.\nآنجاق سؤزوم اودور کی، اینسان اوغلو بو جیددی ایشلری یاپماق اوچون ده بللی سوره ایلنجه‌لی ایشلر یاپمالی‌دیر. گؤوده روحی ایله برابر بللی سوره یاتمادان بیر ایش گؤره بیلمه‌دییی کیمی، ائله او اوزانتی‌دا بللی سوره بوش ایشلر ائتمه‌دن بدنی روح ایله بیرگه جیددی ایش یاپاجاق کاپاسیته‌یه گلمیر. هردن دئییریک کی، واختیمی لاپ بوشوبوشونا خرجله‌دیم. اصلینده بئله دئییل؛ هر کسین اؤزو بیلدییی چتین ائیلملی یا بئیین‌سی یا دا هر نه ائده بیلمه‌سی اوچون بیلدیییمیز کئچیردییی او بوش واختلار اونا عیلاج(درمان) کیمی گلیر. گؤوده‌نی ابچ-دیش چتین ایش یاپماغا حاضیر ائدیر. بونون بیلینجینه واردیقدان سونرا آرتیق گؤوده‌نیزی ده روحونوزو دا دوشونور اولورسونوز. بعضن هر ایکیسینین گؤیلونو آلماق اوچون تپ-تزه قیزیل یا دا یئشیل رنگلی بیر چای دمله‌ییب جانیزا سونورسونوز. یا دا قهوه‌چی‌سینیزسه هر کسین هله فرقینه وارمادیغی بیر یؤنتمله بول کؤپوکلوسوندن جانیزا قوللوق ائدیب اونو واختلی-واخت‌سیز اؤدوللندیریرسینیز. بونلار هر کسه چوخ ساده گله بیله بلکه؛ آنجاق بیز بیلمه‌یه‌رک بونون آکسینی بیر عؤمور بیر هئچ اوغرونا غرورلا یاپدیق، حالا دا چوخوموز یاپماقدادیر نه یازیق. گئرچکدن ده عؤمور اینسانا وئریلمیش ان بؤیوک و دیرلی اؤدولدور. شاعیر آتا‌اول بهرام‌اوغلو سؤز قونوموز باره‌ده نه گؤزل دئمیش:\nیاشادیقلاریمدان اؤیرندیییم بیر شئی وار:\nیاشادین‌می، دوْیارجاسینا یاشایاجاق‌سان بیر شئیی\nسئوگیلین یورغون قالمالی اؤپولمک‌دن\nسن یورغون دوشمه‌لی‌سن قوخلاماق‌دان بیر چیچه‌یی\nاینسان ساعاتلارجا باخا بیلر گؤی اوزونه\nدنیزه ساعاتلارجا باخا بیلر، بیر قوشا، بیر اوشاغا\nیاشاماق یئر اوزونده، اونون‌لا قاریشماق‌دیر\nقوپماز کؤکلر سالماق‌دیر اورایا\nقوجاقلادین می برک-برک قوجاق‌لایاجاق‌سان آرخاداشینی\nدؤیوشه تام عضله‌نله، گؤودنله، حیرصین‌له گیره‌جک‌سن\nو اوزاندین می بیر کز سیم‌سیجاق قوملارا\nبیر قوم دانه‌سی کیمی، بیر یارپاق کیمی،\nبیر داش کیمی دینله‌نه‌جک‌سن\nاینسان بوتون گؤزل موزیک‌لری دینلمه‌لی ائده‌بیلدییی قدر\nهم ده تام من‌لییی سسلرله هاوالارلا دولارجاسینا\nاینسان بالیق کیمی دالمالی ایچینه حیاتین\nییر قایادان زومرود بیر دنیزه دالارجاسینا\nاوزاق اؤلکه‌لر چکمه‌لی سنی، تانیمادیغین انسانلار\nبوتون کیتابلاری اوخوماق، بوتون حیاتلاری تانیماق\nآرزوسویلا یانمالی‌سان\nدَییشمه‌مه‌لی‌سن هئچ بیر شئی‌له بیر بارداق سو ایچمه‌نین سعادتینی\nفقط نه‌قده‌ر سئوینج وارسا یاشاماق اؤزلمی‌یله\nدولمالی‌سان\nو قده‌ری ده یاشامالی‌سان، ناموسلا، بوتون منلییینله\nچونکو آجی‌لار دا، سئوینجلر کیمی یئتیشکین ائدیر اینسانی\nقانین قاریشمالی حیاتین بؤیوک دولاشیمینا\nدولاشمالی داماریندا حیاتین سون‌سوز تازه قانی\nیاشادیقلاریمدان اؤیرندیییم بیر شئی وار:\nیاشادین می بؤیوک یاشایاجاق‌سان،\nایرماقلارا، گؤیه، بوتون وارلیغا قاریشاجاق‌سان\nچونکو عؤمور دئدیییمیز شئی\nحیاتا سونولموش بیر ارمغان‌دیر\nو حیات، سونولموش بیر ارمغان‌دیر اینسانا\nایسته‌دیم شعردن بیر پارچا گتیرم آنجاق او قدر ده‌یرلی و گؤزل ایدی کی، هانکیسینی پوزاجاغیما قرار وئره بیلمه‌دیم یاخشی کی. بیر ده بیر گؤزل شعر اوخومانین فایداسیندان باشقا کیمه نه زیانی اولا بیلر کی!\nسؤزومون جانی بو ایدی کی، باشدا سؤیله‌مه‌یه چالیشدیغیم همن ایلنجه‌لی و سرخوش بولدوغوموز ایشلرین کؤکونده جیددی و زحمت ایسته‌ین ده‌یرلی ایشلر یاتیر.\nهانسی‌سا سرگی‌ده واختیمیزی لذتلی کئچیریریک‌سه، واختیله هانسی‌سا صنعتکار همن سرگینین یارانا بیلمه‌سینده بایا جیددی ایشلر گؤروب چتین واختینی خرجله‌ییبدی دئمک کی. بو گونون ایله‌نه‌جک ماجرالارینا نه واختسا ده‌یرلی کیملر جیددی امک وئریبلر دئمک کی. او اوزدن هئچ واخت ایلندییینیزه گؤره اؤزونوزو سوچلو سایمایین. همن ایلنجه آلتلری اؤز اؤنجه‌کی اؤنجول سولاله‌نیزین وئریلری‌دیر. بو اولماسا بئله گؤزه‌لیم طبیعتین جانلیلارا باغیشی‌دیر. ایسته‌دییینیز قده‌ر ایلنمه‌یه لذت آلماغا چالیشین کی، بلکه همن لذت آلتلرینین بیر چوخونون یارادیجی‌سی ائله سیز اؤزونوز اولدونوز.","num_words":1108,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":250494.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوستاد شهریارین بو میصراعلارینی اوخویاندا ، صابیر حقیقتلرینی اؤیرنمک داهادا گرکلی اولور. اوندان سونرا صابیرین ایزله‌ییجیسی اولانلاری گؤز اؤنونه گتیرمه‌لی اولوروق. اوستاد شهریارین داهیانه ذهنینده یارانان بو سؤزه ایناندیقدا ساتیرادا اولان گوجو باشا دوشوب، اونا داهادا آرتیق مئیل‌لی اولوروق. شعریتین عمومی گؤرکمینه سیغمایان ساتیرا شعرلری کیمی، اونون شاعیرلری‌ده عموم شاعیرلردن فرقلی اولان آداملار اولورلار. یاریم عصردن بری، صابیرین داوامچیلاری کیمی تانییا بیلدیگیمیز شاعیرلریمیزدن آد آپارماق ایسته‌سک اوستاد ساپلاق، اوستاد یالقیز ،اوستاد میرزه شهرک و اوستاد حمید آرش آزاد بیرینجی فیکریمیزه گلن شاعیرلر اولورلا.\nآذربایجانیمیزین اؤلمز شاعیری ،حمید آرش آزاد دونیاسینی واختسیز دگیشدی. او، آیدین فیکیرلی ،درین دوشونجه‌لی بیرمطبوعات خادیمی اولاراق بیر ژورنالیست کیمی، چاغداش اینسان یاشاییشیندا نه‌لر اوز وئردیگینی و نلر اوز وئره بیلجه‌گینی چوخ گؤزل گؤره بیلن بیرساتیریست شاعیر و یازار ایدی. او چاغداش آذربایجان ادبیاتینین ائنیلمز و ایناملی بیر ساتیریستی اولاراق شعر اوستادلاریندان اولدو. او، تبریز ادبی – اجتماعی محیطینه مخصوص اولان ساتیرانین چاغداش نوماینده‌لرینین اؤن سیرالاریندا دایانانلاردان بیری اولدوقدا، عادی دانیشیقلاریندادا، ساتیرادان یارارلانیب، موخاطبینی اؤز دانیشیقلارینا ذؤوقلندیریردی.بیر سؤزله ، او ساتیرانین کلاسیک مفهومونو و چاغداش یؤنونو اولدوغو کیمی باشا دوشموش و اونون داوامیندا چالیشیردی.\nیاخشی بیلیریک کی، درینلیکلره جومار ایکن همن درینلیکلردن دانیشماغا ایمکان تاپمایاندا، ساتیرا داها دا دوزگون بیر جیغیراولور. آمما هر کیمسه اؤز جیغیرینی اؤزو آچا بیلسه، داهادا اؤنملی اولا بیلیر.حمید آرش آزاد ایسه بو ساحه ده اؤزو اوچون بیر ایز، بیر ابدی یول آچدی. او آچدیغی ساتیریک جیغیرلا ، یاشاییش تجروبه‌لریندن تؤرنن ایشیقلارلا دوشونجه لره نور پایلادی. بو آغیر ادبی شیوه ده آردیجیل یازماغی باجارماق اونون اوستادلیغینی گؤستریردی. .او بعضیلری کیمی ساتیرادا تفنونون اوچون ،باش‌قاتدی اوچون و یا شوخلوق اوچون قلم ایشلتمیردی ،بلکه داهادا جیدّی، باریشماز و دؤنمز اولدوغوحاللاردا ساتیرا یازیردی. بو قایدانی اؤزونه بیر یارادیجیلیق یولو کیمی داوام ائتمیشدی.من اونون بو اهمیتلی یولو اؤزونه مقصد گؤتوردوگونو شاعیریمیزین ۸ ایل قاباق،ساتیرا اوستادی اولو صابیرین هوپ هوپ نامه‌سینا انقیلابدان سونرا ایراندا بیرینجی دؤنه چاپا حاضیرلادیغیندا باشادوشدوم. او چاپا حاضیرلادیغی هوپ پوپ نامه نین مقدیمه سینی یازماغی منه تکلیف ائتدیکده، سؤز آراسی��� گرک صابیری اولدوغوکیمی تانییاق” –دئدی. او تایسیز اثره اؤن سؤز یازدیغیم زامان، اونون مفکوره سینده بؤیوک صابیرین درین حؤرمتینی و تاثیرینی باشا دوشدوم.\nاونوتمایاق کی، حمید آرش آزادین ساتیریک یازیلاری اونون شعرلریندن قات- قات چوخدور. یقین کی، گلجک ایللرده اونون هر ایکی شیوده یادگاری کیمی قالان نثر و شعرلرینین چاپ اولماسی نین شاهیدی اولاجاغیق. او ساتیریک یازیلاریله تبریز ادبی موحیطینه جورعت و جسارت وئردی . حقیقی سلفی اولان صابیرکیمی تنقید ائتدیی مقام،زر و زور صاحیبلری نین هئچ بیریندن چکینمه دی و البتّده ساتیرا یازماق، هرکیمسه اولورسا اولسون شهامت، جورعت ، بیلیک و جسارت طلب ائدیر. بو بوتون ساتیریست لرین اورتاق خصوصیاتلاریندان بیری دیر.\nاو هله اؤز شعر کیتابلارینی چاپ ائتمه دن صابیرین اثرینین یئرینی بوش گؤررو و هر نه اولورسا اولسون دئیه اونو چاپا یئتیردی.حال بوکی او ایللرده هر کیم اؤز کیتابی نین فیکرینده ایدی.دیرناق آراسی قئید ائدیم کی او آذربایجان ادبیاتی نین بوتون یؤنلرینه قایغی گؤستره بیلن بیر عالیم ایدی.او اوزون ایللر بویو تبریزموحیطیندن توپلادیغی بیر فولکولوریک اثری ده منه چاتدیردی کی اثره بیر اؤنسؤز یازیب گئری قایتارام « آغیز ادبیاتی » آدلی او دیرلی اثره مقدیمه یازدیقدا اونون خالقین میللی وارلیغینین قورونماسیندا حقیقی بیر قلم عسگری اولدوغونو باشادوشدوم” او بیر حقیقی عسگرکیمی همیشه حقیقتین عدالتین وآزادلیغین کئشیگینده دایاندی، اودور کی، اونو قلم عسگری آدلاندیرماق حمیدآرش آزاد ا یاراشان فخری آدلاردان بیری اولابیلر.\nاو بیر عسگرکیمی موزد آلمادان، حاق- سا گؤزله مه دن، آنجاق یازدی، یازدی و یئنه ده یازدی و نشر ائتدیی درگیلرده ثبوت ائتدی کی حقیقت، عدالت و آزاده لیک اوچون یازیر.\nاو بیر رئالیست یازیچی و شاعیر ایدی. او خالقینین بوروشوق ادبی شیوه لرله تانیشسیزلیقلارینی آناراق، توپلومدا و چئوره ده اولان حقیقت لری شعریّتین مرموز و بوروشوق یولاریله یوخ، بلکه آپ –آچیق شیوه ایله قلمه آلیردی.\nاو خالقین میللی ذؤوقونون ایستکلرینی باشا دوشوب، اؤز قلم اثرلرینده اوخوجونو اؤز فیکرینه اورتاق ائده بیلیردی و اونو ایسته دیی نوقطه یه آپاریب چیخاریردی.\nاو بیر شعرینده تبریزین ۱۴- ۱۵ ایل قاباقکی شهرداری ایداره سی نین وسیله سیله تاریخی اثرلرین سؤکولوب ، نئچه مرتبه لی پاساژلارلا محاصیرییه سالیندیغینی اؤزونه مخصوص اولان رئال شیوده بئله قلمه آلمیشدیر؛\nآلتیمین ایل چینده گر سالیم قالیب دیوار چین،\nیا کی هیندوستان بیلیر تاج محلّین قیمتین،\nقوی اولار چکسین بئش – اون میلیون توریستین مینّتین\nبیز شوعارلار یازمیشیق دیوارلارا چوخ بامزه\nهر قاریشدا بیر پاساژ ایندی گرکدیر تبریزه\nای جناب شهردار، ای بولدزرلر سالاری،\nسن کیمی زحمتکشین داییم وار اولسون قوللاری\nیاخشی محو ائتدین بو تبریزدن قدیمی آثاری\nگؤزارین کورلا بو شهرین قاشلارین الوان بزه\nیئتدی یوز ایلدن قالان آثار نه لازیمدیر بیزه\nهر قاریشدا بیر پاساژ ایندی گرکدیر تبریزه\nدوغرودان دا، دونیانین ان بؤیوک و مشهور بازارینا مالیک اولان تبریز شهرینه او قدر پاساژ نیه گرک ایدی.بورادا ، اؤلکه بویو صیرف مصرف چیلیک فلسفه سینی یایانلارا اوز توتان شاعیر اونلارا دئمک ایسته ییردی کی، آی وطنداش! بیر حالدا کی آذربایجانین میلیون- میلیون اهالیسی ایشسیزلیکدن مج��ور اولاراق اوزاق- اوزاق ماحاللارا مهاجیرت ائدیر، نییه بو پوللاریله ایستهصال یئرلری وکارخانالار عوضینه شهری پاساژلارلا دولدورورسان ؟\nشاعیر بیر باشقا شعرینده یازیر؛\nاول گون کی فلک اورتالیغا فاصیله سالدی،\nدؤولتلینی عئیشه کاسیبی نیسگیله سالدی\nبختین قاپیسین وارلیلارا تای با تای آچدی\nگؤرجک بیزی فورا قاپینی ایشگیله سالدی\nمیزقانچی فلک ،پوللویا مین جور هاوا چالمیش\nیوخسوللارا گاه ووردو بمه گاه زیله سالدی\nهشترخانی دللاللارا پای وئردی بو دونیا\nآیلیقچی یا دا بیر کاسا یاغسیز شیله سالدی.\nتوی خرجی سالیب مجنونو صحرالارا دوستلار\nبؤهتان دئمه یین کی اونو لئیلا چؤله سالدی\nبو ، آذربایجانین موعاصیر ساتیرا دیلینین داهادا رئال اؤرنه گی دیر. بیز بو آچیق ساتیرادا بوتون حقیقتلری اولدوغو کیمی گرررورو درک ائدیریک او ،\nتوی خرجی سالیب مجنونو صحرالارا دوستلار\nبؤهتان دئمه یین کی اونو لئیلا چؤله سالدی\nدئیه عصرینین حقیقتلرینی گیزلدنلری تنقید ائدیر.بو کلاسیک سوژئتلرله چاغداش ساتیرا مضمونلاری یارادا بیلکدیر .بو باجاریق هامی نین قسمتی اولمور .بو اینجه لیک و ایدراک اؤله میزده بارماق سایی آداملاردا اولابیلیر.او واختسیز آیریلیغیله بیزه ماتمه چولغاتدیسا دا حقیقتلردن یونولان شعیر ترنوملری دوداقلاریمیزدا همیشه دادلی بیرتبسوم یارادیراونو اوخوماغا و اؤیرنمگه همیشه جان آتمالییق بونا گؤره کیف بیز، اویولون ایزیله گئتمک ایسته سهک وحتا او نون یارادیجیلیغیندان لذّتلر آلماق ایسته سک صابیری اؤیرندییمیز کیمی چاغداش قلم عسگرلریمیزدن اولان حمید آرش آزاد ی دا اؤیرنمه لیک یولو داواملی اولسون","num_words":1459,"character_repetition_ratio":0.028,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":254452.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گئنه ده بو گئجه یئک (2) گؤزل بیر قیز دونوندا (3) یوخوسونا سئزمیشدی (4). سویوخ قیشین اورتا آیینین ایلک (5) گونلریندن بئله نجی یوخولار باشلانمیشدی. بیر ساری دونلو قیز و دونیادا گؤیچکلیکده اونا تای اولماز؛ نئچه کره (6) یوخوسونا گلیردی اوره یی یئریندن چیخیردی. سئویشیردیلر و بیر آزدان سونرا بدنینین تیتره مه سینه گؤره یوخودان قالخییب دوشونوردو کی گئینه ده آلدانیبدیر و اؤزونو باتیریبدیر. بو ایشه لاپ چاشمیشدی! نه اولاجاغی دوزگون آنلامیردی. یئتگینلییه گؤره آزدان چوخدان ائشیتمیشدی آنجاق هله 14 یاشی اولمامیشایدی! نئجه اولار بیر اوغلان 15 یاش اولمادان یئتگینله شه!؟\n****\nاحمد ایسه نئچه یاشداشلاری (7) کوچه باشیندا ییغیشمیشدیلار. نئچه واختیدیر دانیشیق بیچیمی (8) دگیشمیشدی. دانیشاندا قالین و اینجه سسلر بیریبیرینله پیرتلاشیردی (9) و سسی جورولدویوردو (گورولدویوردو) (10). اوشاقلاردا اونا گولوردولر و ایستهییردیلر سادهجه احمد دانیشسین. احمدده، سس یوخ! چوخ شیئلر دگیشیردی. ساریمتیل بیغلار (11) گؤیه رمه یه باشلامیشدیلار. سینه سی گئنیشله نیردی و دوز اورتاسیندا نئچه دنه توک گؤیه ریردی. اوره یینین تاپپیلتیسی گوجله نمیشدی. ایچینده نئچه قات آرتیریلمیش گوجون یییه سی اولموشدو. اوشاقلارا زور دییردی و اونلارلا آتیشیردی. اوشاقلاری اؤز باشینا ییغیردی و گونده تربیه سیز اؤیکولر و یالان یوخسا گئرچک قیز اوغلان ماجرالاریندان دانیشیردی. یوخودا گؤردویو قیزدان، قونوشلاردا اولان قیزلاردان و اونلاری گیزلیندن گؤز آستینا آلماغیندان، بوش ک��چه لرده نئچه قیزی قوجاقلاییب قاچماسیندان و باشقا باشقا دانیشماقلاری هامیا خوش گلیردی. هله بؤیوک قارداشینیدا اوچ خیابان آشاغیدا بیر قیزینان گؤرموشدو کی چالیشیرمیش قیزا بیر کاغاذ وئرسین و قیز اونو جیریب آتمیشدی یئره! هر گون سؤزو واریدی دانیشماغا و بو گونده اوغلانلاری باشینا ییغیب و یئنی بیر اولایی تعریف ائتمه یه حاضیرلانیردی.\nآردی وار ....\n*****\nسؤزلوکجوک :\n1- یئتگینلیک = بلوغ\n2- یئک Yek = شیطان\n3- دون Don= جلد لیباس گئییم\n4- سئزمک = نفوذ ائتمک\n5- ایلک lk= اول ابتدا نخست\n6- کره Kərə = دفعه\n7- یاشداش = همسن و سال\n8- بیچیم = فرم شکل محتوی\n9- پیرتلاشیریدی Pırtlaşdı = پیرتلاشماق = بیریبیرینله ایلیشمه ک در هم تنیدن\n10- جورولده مک Cürüldəmək = کنایه دو رگه شدن صدا (بوردا)\n11- بیغ Bığ = سبیل آزربایجانین بعض بؤلگه لرینده \"بوغ\" دا دئییلیر.\nایکینجی بؤلوم: http:\/\/www.miyanali.com\/taymaz-ocaqlu\/9\nاین مطلب توسط رضا امامی بررسی شده است. تاریخ تایید: ۹۲\/۰۵\/۲۶ - ۱۴:۱۶\nاشتراک گذاری: تلگرام فیسبوک تویتر\nبرچسب ها:\n1\n1\nلوگین شوید تا بتوانید نظر درج کنید. اگر ثبت نام نکرده اید. ثبت نام کنید تا بتوانید لوگین شوید و علاوه بر آن شما نیز بتوانید مطالب خودتان را در سایت قرار دهید.","num_words":607,"character_repetition_ratio":0.018,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.258,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":156118.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کند و یا کنت، بۇ زمان شهردن بالاجا یئره کند دئییلر. معمولاً کندین ایقتصادیاتی اکینچیلیک و حئیوان ساخلاماقلا تامین اولار.","num_words":21,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":736474.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"من 1966-جی ایلده گونئی آذربایجانین موغان بؤلگه سی نین خوروزلو ماحالی نین لیملی کندینده دوغولموشام. داغلارین قوینوندا یئرلشن بو محروم کندده دونیا ایله، وارلیقلا تانیش اولماغا باشلامیشام. کندیمیزده یازیب-اوخوماسی اولان آداملارین سایی چوخ آز ایدی. اولانلار دا شهرده چالیشیب ائولرینه پارا گؤندریردیلر. کیچیک بیر مکتب وار ایدی کندیمیزده. اورادا باشلادیم اوخوماغا. فارس دیلینی ایلک اؤیرنمه یه باشلادیغیمدا شوک دوروملا قارشیلاشدیغیمی اونوتمورام. الیمیزده کی کیتابلاردا یازیلان متنلری نه من آنلایا بیلیردیم، نه ده ائویمیزده آنلایان وار ایدی. بئلجه باشلاندی اوخوماغیم. ان بؤیوک قارداشیمین حاققیندا ائویمیزده سایقیلی سؤزلر ائشیدیردیم. آنجاق گؤرمه میشدیم. او، اردبیلده تحصیل آلیردی. یالنیز یای تتیلینده گلیردی کنده. شهره نئجه گئتدیگینی خاطیرلامیردیم. سادجه سیرلی بیر یئرده یاشادیغی حاقدا چوجوقلوق خیالیمدا بیر شئیلر دولاشیردی. کندده چوخ بؤیوک اولمایان تارلامیز وار ایدی. بیر ده آتامین کندده کیچیک بیر دوکانی وار ایدی. حیات قایناغیمیز بونلار ایدی. بؤیودوکچه کندیمیزده آغیر عایله لی اولانلارا شاهید اولوردوم کی، اونلارین هئچ بیر تارلالاری یوخ ایدی. اونون-بونون تارلالاریندا چالیشیب عمله لیک ائدیردیلر. بونا چوخ اوزولوردوم. اؤزللیکله اونلارین من یاشدا اولان اوشاقلارینداکی آشاغیلیق و یوخسوللوق کومپلئکسینی گؤردویومده ایچیم سیزلاییردی. کیچیک کندیمیزده اصلینده زنگین ساییلاجاق کیمسه یوخ ایدی، آنجاق چوخ آشاغی سوییه ده یاشایان 9-8 عایله وار ایدی. بو یوخسوللوغا باخمایاراق، طبیعت کندیمیزده گؤزللیگینی هر کسله برابرجه پ��یلاشیردی. دره لرده کندین قیزلاری بولاق اوتو ییغاراق شرقی سؤیلردیلر. بونلار منیم اوچون ایندی گؤزلریمی یاشاردان خاطیرلر. کندده سو قیتلیغی اولدوغوندان یایین ایستیسینده قیزلار دره ده کی گؤلده چیمردیلر. منده اوشاق اولدوغوم اوچون اونلارا قاتیلاردیم. بعضن ده قیزلار منیم کیمی اوشاقلاری تپه نین باشیندا بکچی قویاردیلار کی، گؤله دوغرو گلن کیشیلر اولورسا خبر وئرک. او قیزلارین چیلپاق بدنلری نین گؤرونتولری داها سونرا گؤزلریمین اؤنونده شعرییتین اؤرنگی کیمی جانلانیردی. اورتا مکتبده اوخودوغوم زامان بعضن بو منظره نی شعره دؤنوشدوروردوم:\nچئشمه نین باشیندا گؤزل بیر پری\nاوزانان یوللارا تیکدی گؤزونو\nگؤردو کی، یوللاردان کیمسه گلمه ییر\nسویونوب بولاقدا یودو اؤزونو.\nبئله ایدی کندیمیزده کی حیات شکلیمیز. اینسانلارین حیاتدان بؤیوک بکلنتیلری اولمازدی. هر کس گونده لیک یئمگی نین آرخاسیندا ایدی. یازدا و یایدا تارلالاردا چالیشیب قیش اوچون هم اؤزوموز، هم ده حئیوانلاریمیز اوچون آزوقه توپلاردیق. اوتلاری دریازلار، تارلالاردا آرپا-بوغدا بیچر و آتلا، ائششکله کنده داشییاردیق. چتین حیات ایدی. ایندی او حیات شکلی دَییشمیش. آنجاق چتین اولسا دا، چوخ شرفلی و امکله دولو حیات ایدی. لئو تولستوی «ندن آشاغی صینیفلرده زنگینلرده اولان اوموتسوزلوقلار یوخدور؟» سوالینا بو شکیلده جاواب وئریر: «چونکو اونلار سورکلی امکله مشغولدورلار و حیاتلاریندا بوشلوق مئیدانا چیخمیر.» بو اوزدن ده تولستوی اؤزو ده بوتون زنگینلیک ایمکانلارینی بوراخیب موتلو حیاتی یاخالاماق اوچون پینه چیلیکله مشغول اولدو و ان اؤلمز و اؤنملی اثری اولان «صنعت ندیر؟» کیتابینی بو زامان یازدی. بو آچیدان ایندیکی حیاتیمین اسکی حیاتیمدان داها یاخشی اولدوغونو سؤیله مزدیم. امک اینسانین اخلاقینی دوغروجا شکیللندیرن عامیلدیر.\nکند حیاتیمیز بو شکیلده داوام ائدیردی. آرتیق یازیب-اوخومام وار ایدی. کنده گلن مکتوبلاری منه اوخوداردیلار. کندیمیزین عسگرلیکده اولان گنجلریندن گلن مکتوبلار. اردبیل شهرینده درس اوخویان قارداشیمدان گلن مکتوبلار. قارداشیمین مکتوبلاری خاریجینده مکتوبلارین هامیسی فارسجا اولاردی. قارداشیم چوخ گؤزل تورکچه مکتوبلار یازاردی. تورک دیلی ایله تانیشلیغیم قارداشیمین ائویمیزه یازدیغی مکتوبلارلا اولدو. او مکتوبلارین بیر قیسمی هله ده قالیر. منیم عزیز و دیرلی وارلیغیم کیمی. میللی شوورومون بیچیملنمه سینده قارداشیمین بؤیوک رولو اولدو. قارداشیم اورتا مکتبی بیتیریب عسگرلییه گئتمیشدی. پهلویلرین زامانی ایدی و تورک دیلینه آشیری شکیلده یاساقلار تطبیق ائدیلیردی. عسگرلیکده قارداشیمین بیر دوستونو یاخالامیشلار. چانتاسینداکی تورکچه کیتابلاردان دولایی. او دوستونو حربی محکمه یه سؤوق ائتمیشلر کی، پانتورکیست ادبییاتی اوردونون ایچینده یاییر. قارداشیمین داها سونرا آنلاتدیقلارینا گؤره او تورکچه کیتاب اوخویان گنجدن خبر چیخمامیش. باشینا نه لر گلدیگینی کیمسه بیلمه میش. آنجاق او عسگرین قارداشیمدا بیر نئچه کیتابی قالمیشدی. بو کیتابلاری قارداشیم اونو گؤرمه یه گئدن آتام واسیطه سی ایله کنده گؤندرمیشدی. آتامین یازیب-اوخوماسی اولمادیغی اوچون نئجه تهلوکه لی ایش گؤردویونو بیلمه میش. قارداشیم دا کیتابلاری کنده گؤندرمگی دوشونموش. کیتابلارین ایچینده فوضولی نین دیوانی دا وار ��یدی. بعضی غزللرین و «لئیلی و مجنون» پوئماسی نین بیر یئرلرینه خط چکمیش و مکتوبدا منه یازمیشدی کی، بو غزللری و شعر پارچالارینی ازبرلرسن، گلدیگیمده سنه ایکه رلک (دوچرخه) آلاجاغام. من ده ایکه رلک سئوداسی ایله ازبرله میشدیم. او زامان ازبرله دیکلریم هئچ بیر زامان اونودولمادی. بئلجه من فوضولی ایله تانیش اولدوم. فوضولی ایله تانیشلیغیم یولومو آچدی. فوضولی اولدو منیم سیرداشیم. بعضن ان آجی گونلریمده فوضولی نین غزللرینی، شعرلرینی تکباشیما اوخویوب ایچیمی راحاتلادیرام. داها سونرالار قارداشیم قوجاغیمدا جان وئردیگینده سون سؤزو بو اولدو: «منیم مزار داشیمین اوستونو فارسجا یازدیرما، تورکچه یازدیر.» ایندی اردبیلین «غریبلر» مزارلیغیندا بیر مزار وار کی، اوزرینده تورکچه بیر شعر پارچاسی یازیلمیش.\nبئشینجی صینیفده اوخودوغومدا ایراندا اینقیلاب اولدو. اینقیلابدان آز سونرا اؤلکه ده نیسبتن دئموکراتیک موحیط اولوشموشدو. پیشه وری نین زامانیندا چاپ اولان درسلیک کیتابلاری یئنیدن یاییلدی. بوتون بو کیتابلاری آلیب اوخودوم. بیر چوخ آنا دیلینده درگی و قزئتلر چیخدی. تورک دیلی نین نفس آلماسینا ایمکان یاراندی. داها سونرا ایسلام رئژیمی اؤزونو و دایاناقلارینی برکیتدیکدن سونرا هامیسینی قاپاداجاقدی. باکی رادیوسونو ائویمیزده سورکلی دینله دیگیمیز اوچون سووئت آذربایجانینا بیر تمایولوم وار ایدی. بو اوزدن ده ایراندا سووئت یانلیسی کوممونیست تشکیلاتلارا مئییللی ایدیم. باکی رادیوسوندا سسلنن و موغاملاردا اوخونان غزللری کاسئته یازیب شعرلرینی ده دفتریمه کؤچوروب ازبرلردیم. ایران موحیطینده کی ایمکانسیزلیقدان بئله ایمکانلار یاراداردیق. شهره گئتدیکدن سونرا آنکارا رادیوسونو دینله مک ده بونا اکلندی و تورکچمین میقیاسی درینلشمه یه، گئنیشله مه یه باشلادی. اورتا مکتبی بیتیریب تبریز دیش دوکتورلوغو اینستیتوتونا گیردیم. تبریزده بیر صحیفه سی تورکچه چیخان بیر قزئتده یازدیغیم شعرلریم و کیچیک هئکایه لریم چاپ اولاردی. سووئتلرین داغیلماسینا یاخین زاماندا ائیوازطاهانین تئهراندا یاییملادیغی «یول» درگیسینده ده شعرلریم و هیکایه لریم چاپ اولوردو. اونیوئسیتئتدن بللی دوشونجه لریمدن دولایی منی اوزاقلاشدیردیلار. 1985-جی ایلده سرحددی کئچیب سووئتلره گلدیم. سووئتلرین سییاستی قارباچوف ایش باشینا گلدیکدن سونرا دَییشمیشدی. 45 گون منی توتوقلو ساخلاییب ایرانا گئری قایتاردیلار. دونیانین ان پیس زیندانلاری نین سووئتلرده اولدوغونو دوشونورم. ایران-ایراق ساواشی داوام ائدیردی. ایراندا منی یاخلاییب عسگرلییه آپاردیلار. ساواشدا صددامین قوللاندیغی کیمیوی سیلاه قولومو یاندیردی. آغزیما تاخدیغیم قورویوجو ماسکادان دا آغزیما یول تاپمیشدی. تنففوس ده ائتدیگیم اوچون او زاماندان ایندییه قدر آشیری اؤسکورگیم داوام ائدیر، بوردا دا دردیمه درمان بولمامیشلار. ایکی موسلمان اؤلکه نین قارانلیق قافالیلاری الینده حیاتیمیز اویونجاق اولموشدو. دین قارانلیغینا گؤمولموش ایسلام اؤلکه لرینده گنجلرین حیاتی بیر هئچدیر. اینسان حاقلاری یوخدور، اولماز، ایسلام حاقلاری وار. ایسلام حاقلاری نین احتییاجی اینسان قانینا سوساماق کیمی اورتایا چیخمیش. میلیونلارجا گنج آدام ایراندا و ایراقدا ایسلام حاقلاری یولوندا قوربان گئتدیلر. من ده تصادوفن دیری قالمیشام. بو قورخونج ساواشداکی خاطیره لریمین بیر قیسمی اساسیندا «یوکسل بیرول» آدیندا بیر رومان یازمیشام. باکیدا چاپ اولدو. ایسلام اؤلکه لرینده یاشایان بوتون اینسانلار اشیالاشماغا محکوم ائدیلمیشلر. چونکو دین کولتورونده دوشونن اینسان احتییاج یوخدور، قوللانیلان اشیالارا احتییاج وار. آللاهین صادیق کؤله لری اولمالیدیرلار. بو اینانج ایچینده اینسان حاقلاری و اینسان مرکزلی ادبییات اورتایا چیخا بیلمز. چیخمامیشدیر. بو اؤلکه لرده ادبییاتین ایلک گؤروی دینی اسارته سون وئرمک اولمالیدیر. هومانیزم «آللاه قوللاری» آنلاییشی نین یئرینه اوتورمادیقجا دئسپوتیسم داوام ائده جک، دوشونن اینسانلار اعدام ائدیله جک، یوردلاریندان سورگون اولاجاقلار. آللاهین یئر اوزونده کی خلیفه لری نین شهوتی، نفسی و سئکسوال ایستکلری یولوندا گنجلرین حیاتلاری فدا ائدیله بیلر. آزادلیق اولمایان یئرده دوشونجه دؤللنه بیلمز. اسارته برات قازاندیران شریعت یاسالاری اوزرینه کیتابلار یازیلار و بو اخلاق و اینسانلیق دیشی بیلگیلر دولدورولار چوجوقلارین بئینینه. بیر اوووج وحشی کاپیتالیزمه دؤنوشموش دین خادیملری نین منافعلری یولوندا اؤلمک «جیهاد» ساییلار و جنّته گئدن یول کیمی گؤستریلر. بیزیم تاریخیمیز بئله دیر. بیزیم تاریخیمیز بو دونیانین پلانلارینا گؤره دئییل، او دونیانین یالانلارینا گؤره سوروب گلمیش. اونا گؤره ده تاریخیمیز قارانلیق و بوشلوقدور. بو دیکتاتورو قووالاییرسان تاریخیمیز باشقا بیر دیکتاتورو اؤنوموزه چیخاریر. بو تاریخ دئوریلمه لیدیر. دئوریلمه دیکچه اینسانا قورتولوش اولماز. بیر رؤنئسانس گئرچکلشدیرمه لی ییک.\n2- ندن قوربت؟\nیوردو مجبوری اولاراق ترک ائتمکله کؤنوللو اولاراق دونیانین سیاحتینه چیخماق فرقلی شئیلردیر. اینسان اؤز اؤلکه سینده بوتون ایجتیماعی و حقوقی ستاتوسلاردان محروم بوراخیلدیغیندا ایستر-ایسته مز اؤز طالعینی باشقا یئرلرده آختارماق فیکرینه دوشور. منه گؤره بیر ایسلام اؤلکه سینده، شریعت قانونلاری ایله ایداره اولونان بیر اؤلکه ده یاشاماق گئرچکدن چوخ چتیندیر. اینسانی شرفسیزلشدیرن شریعت یاسالاری. چونکو اینسانین فردی شرفینی الیندن آلیر شریعت. فردی شرفی، فردی شخصییتی الیندن آلیر و اونو عربیستان قومساللیغیندان یوغرولموش آشیری و اؤلدوروجو یاسالارین امرینه وئریر. امینم کی، ایسلام اؤلکه لرینده یاشایان هر بیر فردین ذهنی نین بیر یئرینده بیر فرار دویغوسو وار. ایسلام اؤلکه لریندن و اوراداکی ظولملردن، اعداملاردان، یاساقلاردان فرار ائتمک دویغوسونو هر بیر اینسان، اؤزللیکله دوشونن اینسان عاغلینین بیر یئرینده داشیماقدادیر. ایسلام اؤلکه لرینده یاشاماق، یعنی شخصییتسیزلشمک، یعنی اشیالاشماق، یعنی آزادلیق دویغوسونو ویجداندا سؤندورمک، یعنی قورخو، یعنی واهیمه و رییا، یعنی ایکی اوزلولوک، یعنی بیر اوووج دین خادیمی نین امرلرینه تسلیم اولماق. ایسلام اؤلکه لرینده یاشاماق ایکی آلتئرناتیوئ اورتایا قویور: 1- شرفسیزلیگی قبول ائده جکسن، ویجدانینی سوسدوراجاقسان و کؤللشه رک صیرف حئیوانی و بیولوژی حیاتینا داوام ائده جکسن. 2- ویجدانلی اولاجاقسان، دوشونه جکسن و زیندانلاردا چورویه جکسن، هئچ بیر ماددی-معنوی ترققی ائتمه دن اومیدسیزلیک ایچینده چورویه جکسن.\nآرخادا بیر جور، اوزده موسلمان گؤرونمک. چوخ چتیندیر ویجدانلی بیر اینسان اوچون ایسلام اؤلکه لرینده یاشاماق. حتّی دیقت ائتسنیز، بوتون بئیین قاچیشلاری ایسلام اؤلکه لریندن قربه دوغرودور. ایسلام اؤلکه لری اؤلدوروجو، ازیجی، بوغوجودور. الینه فورصت دوشن اینسان بو قارانلیق تاریخدن، بو وحشی شریعت دوزنیندن قاچیب قورتولماق ایسته ییر. باشقا یئرده نئجه یاشایاجاقلاری، باشلارینا نه لر گله جگی اؤنملی دئییل. ایلک اؤنجه بو قارانلیق ایسلام دونیاسیندان قورتولوش بیر آیدین اینسانین عاغلینی مشغول ائدیر. بو قارانلیق شریعت تاریخی دئوریلمه دیکجه ده بو فرارلار داوام ائده جک. بو اوزدن ده منیم قوربته گلیشیم ایستیه رک اولمادی. شریعت قارانلیغیندان قاچیش و جانیمی قورتاماق اوچون اولموشدور. هر کس بیر ده بیر آز دا آزادجا یاشاماق ایستر. بو، هر کسین حاققی. بو حاققی شریعت ایسلام اؤلکه لرینده یاشایان اینسانلاردان آلمیش. بو باخیمدان ایسلام اورتا چاغی قارانلیغی دئوریلمزسه، چوخ داها قانلار ایچه جک. منیم آماجیم شریعتله ایداره اولمایان بیر اؤلکه مین اولماسیدیر. بو اوزدن ده ایسلام اورتا چاغی قارانلیغینی دئویرن آتاتورک ایدئال شخصییتیمدیر. ایراندا قالاسی اولسایدیم هئچ بیر ایش ائتمه سه یدیم بئله، بو دوشونجلریمدن دولایی زیندانلاردا چورویردیم. بو دوشونجه نی او موحیط قبول ائتمز. ترایخیمیز دولودور دوشونجه لری سؤندورمه و اؤلدورمه اؤرنکلری ایله.\nآیریجا، باشقا مدنییتین رئفلئکسلری ایچینده یاشامانین بیر صنعت آدامی اوچون یاخشی تاثیرلری اولور. بوتون بؤیوک اینسانلیق مدنییتی موهاجیرتین محصولودور. موهاجیرتلر اولماسایدی مدنییتلرین بیر-بیرینه تاثیری ده اولمازدی ویلل دورانت کیمی تاریخچیلر سومئر مدنیتی نین قوروجولارینی مرکزی آسییادان مئسوپوتامییایا موهاجیرت ائدن موغوللار اولاراق بیلیرلر. یعنی ایلک مدنییت ده کوتلوی موهاجیرتین محصولودور. باتی مدنییتی نین ایچینده یاشامانین دا بعضی یارارلاری وار. ادبی، فلسفی، ذهنی دالغالار گونوموزده قربده دیر. چونکو قربده رئنئسانسدان باشلایان پروسئسلر دوشونجه نی ایلاهییاتین و تئولوگییانین اسارتیندن چیخارمیشدیر. شرقی ده قرب واسیطه سی ایله اؤیرنه بیلیریک. چونکو اؤیرنمه مئتودولوگییاسینی علمی اولاراق قرب گلیشدیرمیش. قرب مدنییتی بوتون دونیانین موثبت دیرلرینی اؤزونده بیرلشدیرمیشدیر. مودئرنیته دونیادا هئچ بیر اینانجا، هئچ بیر دینه خیطاب ائتمز، اینسانا خیطاب ائدر. بو باخیمدان قرب مدنییتی نین گونوموزده آلتئرناتیوی یوخدور. بیزیم اؤلکه لر ده شرقین شریعت قارانلیغیندان قورتولماق اوچون قربلشمگی هدفله میشلر. بو باخیمدان «قوربت» سؤزونون ائله بیر آنلامی یوخدور منیم اوچون. قربه گلدیکدن سونرا یارادیجیلیغیما ایمکان یاراندی. بیر سوکونت تاپدیم. بیر کیچیک ائویم اولدو کی، اورایا سیغینیب عاغلیمدا اولانلاری قلمه آلیم و ایسته دیگیم کیتابلاری اوخویا بیلیم. ایندی اوخودوغوم هر هانسی کیتابا گؤره شریعت یاسالاری طرفیندن تفتیش ائدیلمیرم. بوندان داها بؤیوک خوشبختلیک اولا بیلرمی؟ آنجاق ندن بو خوشبختلیگی اؤز اؤلکه میزده الده ائتمیه لیم؟\n3- سون رومانینیز حاققیندا دانیشاردینیز.\nسون رومانیمین آدی «یاغیز قاریشقالار»دیر. بورادا فلسفی فیکیرلر یئر آلمیش. درین دویغوسال اولایلار وار. بو رومانیمی یازیب بیتیریب دیلیمیزه و تاریخیمیزه سوندوغوم اوچون چوخ موتلویام. بو رومان منیم یارادیجیلیغیمین زیروه سیدیر. کیچیک حجملی بو ��ومانیمدا بیر چوخ سورونلار اله آلینمیشدیر. بو رومانیمین دیلی ده فرقلیدیر. رومانین طبیعتیندن دوغان بیر احتییاج فرقلی دیل اولوشدورموشدور. دیلیمیزین چوخ درین کؤکلرینه ائنه رک بو رومانی یازمیشام. منیم اوچون وطن، یالنیزجا تورپاقدان عیبارت دئییل، دیلدن عیبارتدیر. دیلین ایچینده یاشاییرسانسا، وطندن آیری دئییلسن. من ده تورکچه میزین تام ایچینده یاشاماقدایام. دوشونجه دیلیم، سئوگی دیلیم تورکچه دیر. تورکچه نین پنجره سیندن باخیرام دونیایا. بو دیلی چوخ چتینلیکله اؤیره نیب درینلیکلرینه ائنمیشم. بؤیوک آجیلارا قاتلاشاراق. مکتبده اؤیرنمه میشم. فداکارلیغیمین نتیجه سیدیر تورک دیلینده رومان و دیگر تاریخی، فلسفی اثرلر یازا بیلمک. تک من دئییلم، باشقالاری دا وار. بلکه سیزلر منیم نه دئمک ایسته دیگیمی آنلامازسینیز. چونکو سیزلر آنا دیلینده یازیب-اوخوما گوونلیگیندن یارارلانیرسینیز. «یاغیز قاریشقالار» رومانیمی بیتیردیکدن سونرا چوخ یاخین دوستلاریم اوخویوب و چاپ اولماسینا یاردیمچی اولدولار. اونلار سؤیله دیلر کی، بو رومان چاپ اولوب کیتابخانالاردا آرشیولشمه لیدیر گله جک نسیللر اوچون. اورتالیقدا ایتیب-باتمامالیدیر. بو رومانیم حاققیندا منیم دانیشماغیم بلکه دوغرو اولماز، بونو گرک اوخوجولار و تنقیدچیلر اوخویوب دیرلندیرسینلر. یالنیز بو رومانی اوخویوب تنقید ائتمک ده بیر آز مسئولییت گرکدیریر. تسوووف، هیند و آلمان فلسفه سی حاققیندا ایلکین بیلگییه صاحیب اولانلار رومانی آنلاماقدا زورلانمازلار. سورونوزا جاواب اولاراق بونلاری سؤیله یه بیلرم. آنجاق آیرینتیلی شکیلده بیلگیلر رومانین ایچینده دیر. رومانی اوخوماق لازیم.\n4- آذربایجان قوربتدن نئجه گؤرونور؟\nآذربایجان یئنی بیر اؤلکه دیر. اوزونو قربه و قرب مدنییتینه توتموش بیر اؤلکه دیر. بو باخیمدان ایسلام اؤلکه لری ایچینده داها مودئرن و اینسان حاقلارینا سایقی دویان بیر اؤلکه اولما شانسینا صاحیبدیر. آذربایجانین 150 ایل روسلارلا بیر یئرده یاشاماسی دا اونون اوچون بیر فورصت اولموشدور. 150 ایل ایچینده شرقین اورتا چاغ قارانلیغیندان آیریلما فورصتینی یاخالامیشدی. تصوور ائدینیز کی، آخوندوو ایلک دفعه سئکولاریزم سؤزونو قلمه آلدیغیندا بو سؤزو تلففوز ائدنلری عوثمانلیدا و قاجارلاردا اعدام ائدیردیلر. نه وار کی، سئکولاریزم شریعته قارشی ایمیش. تام آخوندوولا عئینی زاماندا قاجارلاردا مینلرجه بابینی اعدام ائتدیلر. او زامان ایندیکی آذربایجان دا قاجار دؤولتی نین ترکیبینده قالسایدی، آخوندووو موللالار اعدام ائدردیلر. آنجاق روس حقوق دوزه نی شریعتین آدام اؤلدورمه سینی اؤز ایستیلاسیندا بولونان موسلمان اؤلکه لرده انگلله دیگیندن آذربایجاندا دا مودئرن دوشونجه دوغدو. ضیا گؤیالپ بوشونا دئمیر کی، ایلک تورکلوک بیلینجی آذربایجاندا دوغدو و آخوندوو باشلاتدی. ندن؟ چونکو هر نؤو یئنیلییه قاجار شیه لیگی و عوثمانلی سوننیلیگی دوشمن ایدی. قورخونج قارانلیغا گؤمولموشدولر و گؤمولدوکلری قارانلیقلاردا بوغولوب اؤلدولر. آذربایجان روسلارین ترکیبینده اؤزونو تانیما فورصتینی الده ائتدی و ایستیقلال مفژوره سی ده صیرف روسلارین ترکیبینده اولدوغو اوچون دوغدو. باخین گونئی آذربایجانا. تام بیر چؤللوک. نه بیر اوزئییر وار، نه آخوندوو، نه ف. امیروو، هئچ بیر شئی یوخدور. قوزئی آذربایجان دا اوردا قالسایدی ائله گ��نئیین ایندیکی گونونده اولاجاقدی. اونا گؤره بوشونا آغلاییب-سیتغاماغا گرک یوخ کی، آی بیزی بؤلدولر. تاریخی سورج بیزیم خئییریمیزه اولموش. روس مدنییتی ایله تانیش اولماق قوزئی آذربایجانی دَییشدی. بوندان سونرا یئنیدن شرقین قارانلیغینا یووارلانماماسی لازیم. آذربایجان مودئرن و مدنی دونیانین بیر پارچاسی اولماغا جان آتان بیر اؤلکه کیمی گؤرونور. یوز ایلدن آرتیقدیر آذربایجان بو تلاش ایچینده دیر.\n5- آذربایجانداکی ادبی پروسئسی ایزله مک ایمکانیز وارمی؟ نئجه بیر منظره وار؟\nآذربایجان ادبییاتینی چوخ یاخشی اوخوموشام. تورکچه و فارسجا کلاسیک ادبییاتی چوخ یاخشی اوخوموشام. آخوندوودان گونوموزه قدر ده آذربایجان ادبییاتینی یاخشی اوخوموش ساییلارام. آیریجا، مودئرن تورکییه ادبییاتینی دا بللی اؤلچو ده اوخوموشام. ان چوخ تورکییه ده تورکچه یه ترجومه اولموش باتی فلسفه سینی و بیر ده تورکییه آیدینلاری نین یازدیغی فلسفی کیتابلاری اوخوماغا چالیشمیشام. آذربایجان ادبییاتینی دا یاخیندان ایزله ییرم. چونکو اؤزوم ده اونون بیر پارچاسییام. گنج یازارلارین اثرلرینی اوخویورام. مقاله لرینی، شعرلرینی. چوخ ایلگیمی چکیر گنجلرین یارادیجلیغی. نرمین کامال، آقشین، جلیل جاوانشیر، آغالار مممدوو، گونئل مؤولود، نیگار خییاوی، ائیواز طاها، ائلشن بؤیوکوند، هئیدر بایات و باشقالاری. هر حالدا بونلارین ایچیندن تاریخ اوچون اؤنملی اولان شخصییتلر یئتیشه جک. آنجاق عومومی فیکریم بودور کی، آذربایجان هر ایکی طرفده ده اؤز بؤیوک ادبی شخصییتلرینی یئتیشدیرمه میشدیر هله. اؤز تولستویونو، اؤز دوستئیئویسکیسینی یئتیشدیرمه میشدیر. سانیرام بو میسسییانی گونئیدن یئتیشن یازارلار اوزرلرینه آلاجاقلار. چونکو گونئیدن اولانلارین بعضی ایمکانلاری وار کی، بو ایمکان نه آذربایجاندا، نه تورکییه ده وار. بوتون دوغو ادبییاتی نین دیللرینی بیلیرلر. سادجه اؤز دیلیمیزی ده دریندن منیمسسه لر، تاریخیمیزین فاجیعه سینی، اؤرنگین بیر «حرب و صولح» سوییه سینده تابلوولاشدیرا بیلرلر.\n6- اوزون یوزایللیکلر یاشی اولان آذربایجان ادبیاتی حاققیندا دوشونجه لرینیز…\n«آذربایجان ادبییاتی» آنلاییشی یئنی بیر آنلاییشدیر. اوزون ایللر بویو اونون عؤمرو اولمامیشدیر. اوزون ایللر بویو بیز اونا «تورک ادبییاتی» دئمیشیک. حتّی هوسئیین جاوید، م. هادی، شهرییار دا تورک ادبییاتینا منسوب بیلمیشلر اؤزلرینی. یا دا فوضولی بیر گون بئله، آذربایجاندا اولمامیشدیر. «آذربایجان دیلی»نده یازدیغینی دا سؤیله مز. فوضولی تورک اولدوغوندان غورور دویار و تانرییا دوعا ائدر کی «تانریم، من تورک دیللیدن مرحمتینی آز ائیله مه!» ادبییاتین گؤستریجیسی اولان اونون دیلیدیر، بللی بیر جوغرافییا دئییل. آذربایجان ایسه، بیر جوغرافییانین آدیدیر. تورک ادبییاتی اسکی چاغلاردا عوموم شرق دونیاسینا حاکیم اولان ذهنییتین ایچینده شکیللنمیشدیر. بو یؤنده ده یاخشی تجروبه لر قازانمیش، فیکری و ائستئتیک درینلیگی اولان بیلگیلر بیزه میراث بوراخمیشدیر. من اسکی ادبییاتیمیزین وورغونویام. موهاجیر حیاتیمین بوتون دؤنملرینده فوضولی نین و مؤولانانین دیوانلاری یانیمدا اولموشدور. فوضولی منیم اوچون فرقلی بیر مؤوضوع. غزللرینی چوخ ازبر بیلیرم. هئچ بیر زامان فوضولیسیز اولاجاغیمی سانمیرام. فوضولی نین یارادیجلیغی اوزرینه بیر نئچه یازی یازمیشا��. تورک ادبییاتیندا فوضولی زیروه ده دیر. نسیمی نین یارادیجیلیغیندا ایکی مرحله اولموش. بیرینجی مرحله نیمی نین تاثیری آلتیندا اولدوغو دؤنمه آیددیر، گنجلیک چاغینا. ایکینجی مرحله ده آزاد اینساندیر و بوتون گؤروشلره خوشگؤرو ایله یاناشیر، بیر حوروفی کیمی یاناشمیر. نسیمی نین یارادیجیلیغی نین ایکینجی مرحله سی چوخ دریندیر. بیرینجی مرحله سی داها چوخ ایدئولوژی یاناشمالاری احتیوا ائدیر. فارسجا یازمیش شاعیرلریمیز حاققیندا بوردا دانیشماغیمین آنلامی اولماز بلکه. فارسجا یازانلارین چوخونون اثرلریندن بعضی بؤلوملری دیلیمیزه ترجومه ائتمیشم. خاقانی شیروانی گئرچکدن ده چوخ دریندیر. هم فلسفی باخیمدان، هم وارلیغی درکی باخیمیندان و هم ده شعریت باخیمیندان. فارسجا یازانلاریمیزین سایی تورکچه یازانلاردان چوخ اولموشدور. گوجلو یارادیجیلیق ایمکانلاری اولانلار اونلاری دیلیمیزه ترجومه ائده بیلرلر. بو میسسییا دا سانیرام گونئی آذربایجاندان و ایراندان اولان میللی دویغولاری گلیشمیش یارادیجی شخصییتلریمیزه دوشمکده دیر. ایندیکی تاریخی پوزیسیونوموزدا گونئی آذربایجاندا و ایراندا چوخ گئنیش اؤلچوده میللی شوورلانما اورتایا چیخمیشدیر. بونون بیر چوخ اؤلکه ایچی و قلوبال سببلری وار. اونون اوزرینده دورماق ایستمیرم. آنجاق بونو سؤیله مه لیگم کی، ایران تاریخینده هئچ بیر زامان تورکلرده بو قدر شوورلانما دالغاسی اولمامیشدیر. ایراندا تاریخ بویو تورکلوک شوورو اولمازکن، گونوموزده چوخ گوجلو تورکلوک دویغوسو و تورکلوک شوورونا شاهید اولماقداییق. بو اویانمیش و دالغالانان ائنئرژی نین یارادیجلیغا دا یانسییاجاغینا شاهید اولماقداییق. بو پروسئس ایچینده اسکی ادبییاتیمیزین فارسجادان تورکچه یه ترجومه سی ده گئرچکلشه جک. چونکو بو وارولوش ساواشیندا اؤز معنوی کئچمیشیمیزه صاحیب چیخمالیییق. بو یؤنده من بعضی ایشلر گؤرموش و کلاسیکلریمیزین اثرلریندن دیلیمیزه ترجومه لر ائتمیشم.\nکلاسیک ادبییاتیمیزی یاخشی بیلمک شرقین عیرفان بوجاغیندان دونیایا باخیشینی اؤیرنمک آنلامیندادیر. هر میلتین اؤز مودئرنیزمی وار. پوستمودئرنیزم ده هر میلتین فرقلی مودئرنیزم آنلاییشیندان دوغموشدور. بیزیم مودئرنیزمیمیز ایسه، اسکی دیرلریمیزی دریندن بیلمکله ذهنی دوغوش ساغلایا بیلر. بو باخیمدان منیم گنج نسیللره بؤیوک تنقیدیم وار. اونلارین دئمک اولار کی، تام اکثرییتی فوضولینی، نسیمینی، ه. جاویدی یاخشی اوخومورلار. چایخانالاردا، یا دا مکتبده و اونیوئرسیتئتده ائشیتدیکلری یاریمچیق بیلگیلردی بیلگیلری. آنجاق هر بیر تورک فوضولیدن ان آز 60-50 غزل ازبر بیلمه لیدیر. جاویدی سورکلی اوخومالیدیر. بوتون دیقتیمیزی یالنیز غربه یؤنلتمَک ده دوغرو اولماز. بیزیم مودئرنیزمیمیزین کؤکو اؤز معنوییات دده لریمیزین دوشونجه لرینده دیر. من قرب ادبییاتینی بللی اؤلچوده اوخوموشام. قرب ادبییاتینی و فلسفه سینی. آنجاق کیمسه فوضولی قدر منی مفتون ائده بیلمیر. فوضولینی آنلامام بیر فیطرت مثله سیدیر. جاویدی آنلامام بیر تاریخیلیک مؤوضوعسودور، یعنی جاویدله منیم آرامدا تاریخیلیک باخیمیندان باغلار وار، فیطرت باغلاری. بو باغلار منیم وارلیغی اؤز دیلیمده آنلاماما یاردیمچی اولور. بونلار شرقین اورتا چاغ گؤروشونه قارشی چیخمیش اردملی کیشیلردیر. بونلاری بیر کره دئییل، سورکلی اوخوماق لازیمدیر. رمزلری دَیی��دیرمک، توپلومو کندی قارانلیق کئچمیشیندن آییرماق ادبییاتین گؤرویدیر. یئنی رمزلر اولوشدورماق. ندن وولتئر قرب ادبییاتیندا بؤیوکدور؟ ندن؟ چونکو اورتا چاغین دیکتاتور تانری آنلاییشینی ییخدی. عئینی شکیلده جاوید ده شرقین اورتا چاغینا قارشی چیخمیشدیر. مرحمتسیز دیکتاتور شرق آللاهینا قارشی ساواش آچمیشدیر. دینی-خورافی میفلری ییخمیشدیر. آخوندوودان باشلایان و جاویدده زیروه یه چاتان بیر ذهنی و ادبی اینکیشاف وار بیلگی تاریخیمیزده، ادبییات تاریخیمیزده.\n7- کلاسیک و موعاصیر آذربایجان ادبیاتی: دَییشن ندیر؟\nکلاسیک ادبییاتدا یا دا کلاسیک ذهنییتده بو گؤروش حاکیم اولموشدور: هر نؤو دَییشیکلیک اولاجاقسا، دین مرکزلی اولمالیدیر. دونیویلییه یئر وئریلممه لیدیر. بو ذهنییت اوزوندن شرقده فلسفی شرحلر یاراندی، آنجاق درام اثرلری یازما صنعتی دوغمادی. ندن؟ چونکو یونان فلسفه سینی عرب دیلینه ترجومه ائتدیلر، یالنیز یونان درام اثرلرینی عرب دیلینه ترجومه ائتمه دیلر. چونکو یونان درام اثرلرینده دونیادان ذؤوق آلما، دونیویلیک ذهنییتی حاکیم ایدی. بونو دا شرقین دینی گؤروشو قبول ائتمیردی. بو اوزدن ده شرقده فارابی، ایبنی-روشد کیمی بؤیوک فیلوسوفلار یئتیشدی، آنجاق درام صنعتی ساهه سینده بیر ایبنی-سینا یئتیشمه دی. بیر خاقانی و یا مؤولانا یئتیشمه دی. چونکو کلاسیک ذهنییت بوتون دَییشیکلیکلری تئولوگییا کؤکنلی گؤرمکده دیر. حتّی پیفاقورون دونیوی موسیقیسی بئله شرقده اینکیشاف ائتمیر. اوزئییر حاجیبیلییه قدر شرقین موسیقیسی ده ایلاهییات مرکزلیدیر. یالنیز حاجیبیلی حیات دویغولارینی موسقییه قاتمیش و موسیقیمیزی مودئرنلشدیرمیشدیر. یعنی کلاسیک ادبییاتا حاکیم اولان ذهنییت صنعتین بوتون ساهه لرینه، او جومله دن شعره موسیقییه و رساملیغا دا حاکیم اولموشدور. مثلن شرقده مینیاتور صنعتی چوخ اینکیشاف ائتمیشدیر. ندن؟ چونکو مینیاتور بیر کلاسیک صنعت نؤوودور. مینییاتور بؤیوک صنعت اولماسینا رغمن بؤیوک یارادیجیلیق دویغوسونو ایچینده داشیماز. رسسام یارادیلمیش بیر اثری رسیمله تابلوولاشدیرار. یعنی مینیاتور داها اؤنجه دن یارانمیش بیر باشقا صنعت اثرینه آرخالانار. نیظامی نین اثرلرینه مینیاتور رسملر چیزیلمیشدیر. سؤزلرله داها اؤنجه دن آنلادیلمیش ائپیک، یا دا لیریک بیر اثری رنگلرله تابلوولاشدیرار مینیاتور. آنجاق مودئرن رسساملیق رسسامین اؤز خیاللاری نین محصولویدور. مثلن ستتار بهلولزاده کیمی. دیقت ائتسنیز مینیاتور اثرینده ده تئولوژی ذهنییت حاکیمدیر. هر شئیی یؤنلدن، ایداره ائدن موطلق بیر ایراده وار. مودئرنیزم ایسه، او موطلق ایراده نین یئرینه اینسانی قویدو. بو، کلاسیک و مودئرن آنلاییشلارین فرقیدیر منجه. کلاسیک صنعت اثری اولمایانی دئییل، اولانی دوشونمه یه چالیشمیشدیر. مودئرن باخیش ایسه، اولمایانی دوشونمک ایسته میشدیر. اولانی اؤیرنمک و اولمایانی دوشونمک مودئرنیته نین آنا آماجی اولموشدور. بو فرقلری کلاسیک و مودئرن باخیشلاردا گؤره بیلیریک. البتته منیم آنلاتدیغیم سوییه ده شرقده هله ادبیات دوغمامیشدیر. چونکو بو ادبییاتین دوغماسی اوچون اؤنجه فلسفه دوغمالیدیر، فلسفه و اونون دیلی. قربده کی مودئرن ادبییات رؤنئسانسدان باشلامیش گونوموزه قدر داوام ائدن فلسفی جریانلاردان ائتکیلنمیشدیر. فلسفی دوشونجه لر بعضن رومان دیلی ایله پسیخولوژی آیرینتیلاری ای��ه آنلادیلمیشدیر. آلبئر کامیو «مودئرن آنلامدا فلسفه ایله اوغراشمانین یولو رومان یازماقدیر» دئییر. بو میقیاسدا بیزده ادبییات هله یوخدور. مودئرن ادبییاتی دئییرم. چونکو فلسفه سی یوخدور. فلسفی درینلیکدن محروم اولان بیر اثر اوخوجونون بئینینی حرکته کئچیره بیلمز. دوشوندوره بیلمز. سادجه اولایلارین تصویری اولور.\nکلاسیک ادبییات دئدیگیمیزده عومومن شعر گؤز اؤنونده بولونور. چونکو دیوان ادبییاتی، شعری، موسیقینی و رقصی اؤز وارلیغیندا بوتؤولشدیرر. شمسی-تبریز «عشق تصوووفو»نون اوچ بیان شکلینی شعر، موسیقی و رقص اولاراق تانیملار. پول والئری نین دیلی ایله سؤیلرسک «قافییه و وزن شعرین آلتون چرچیوه سیدیر.» دیوان شعرینده مضموندان آسیلی اولمایاراق فورماسیندا بو آلتون چرچیوه نی گؤروروک. شعر، قافییه و وزندن اؤزونو آزاد ائتمک ایسته ییرسه، او زامان بو آلتون چرچیوه نین یئرینی آلاجاق ائستئتیک نسنه لری تاپمالیدیر، یوخسا ائستئتیک گؤرونوشدن و درینلیکدن محروم اولار. بو مؤوضوع اوزرینه بیزیم شاعیر و بیلگه سولئیمانوغلونون یاخشی تسبیتلری وار. دیوان شعری عومومن قولاق ادبییاتیدیر. بعضن الیفبایا بئله گرک دویماز. وزن، قافییه اونا اؤیله سینه موسیقی یوکلر کی، قولاق اوندان خوشلانار. مودئرن شعر ایسه، گؤز شعریدیر. بیر الیفباسی اولمالیدیر. گؤزلرینی متنه دیکیب اوخومالیسان. مودئرن شعر گؤز شعری اولدوغو اوچون ده یاددا قالماز. بیر غزل، بیر قوشما کیمی یاددا قالماز.\nمودئرنیزم دینین دیشینا دا چیخماغی ساووندو و پوستمودئرنیزم دینی عامیلی اینکار ائتمک اولماز گؤروشو ایله اورتایا چیخدی. البتته پوستمودئرنیزمین سؤیلمینی «اینانج» سؤزو ایله تانیملارساق داها دوغرو اولار. کلاسیک باخیش توپلومون حرکتده اولان جانلی عاغلینین یئرینه بوتونجو بیر عاغیلدان یارارلانماق ایسته میشدیر، موطلق بیر عاغیلدان. مودئرنیته ایسه، سوسیال راسیوناللاشمانی ترجیه ائتمیش و هر کسه «دوشونمه جسارتین اولسون!» چاغریسیندا بولونموشدور. مودئرن ادبییاتدا فردییتچیلیک ده بوردان دوغموشدور. دینین سیاسی و ائستئتیک حیاتدان آیریلماسینی ساوونان مودئرن یاناشما فردلرین عاغلینا آزادلیق حاققی تانیمیشدیر. مودئرن ادبییاتدا شاهید اولدوغوموز یئنیلیکلر ده بوردان قایناقلانیر. آنجاق ماراقلی بیر تابلوو اورتایا چیخماغا باشلامیشدیر. قربده یالنیزلاشان اینسان اوچون دین یئنیدن بیر گوون عامیلینه دؤنوشمه یه باشلامیشدیر. پوستمودئرنیزمین ده اورتایا چیخیشی بو اوزدن اولموشدور. یئنی دینی سورج اورتا چاغ سکولاستیگینه بنزه مز. فردی دین آنلاییشیدیر، دینی اینستیتوتلارا گرک دویمادان. بو اوزدن ده پوستمودئرنیزم مودئرنیته نی تاماملایان بیر اولقو کیمی مئیدانا چیخمیشدیر. بو نؤو دین آنلاییشی ائستئتیکدیر، ائتیکدیر، اینسانیدیر. دوغودا دین دئسپوتیزمین و فردی حاقلاری بوغمانین آراجیدیر. بو سببدن ده پوستمودئرن ادبیاتا دوغودا راست گلمیریک، گلمک ده مومکون دئییل. کوتلوی شکیلده دینی ایستیبداد و دینی جهالت الینده بوغولان اینسانلار دیندن نئجه ایلهام آلا بیلرلر؟ اونا گؤره ده قربده کی اینسانلارین دیندارلیغی فردی اولدوغو اوچون چوخ جاذیبه لی و اینسانیدیر، خئییرخاهانه دیر، گؤزلدیر. شرقده دین بوتون ائستئتیک و ائتیک چرچیوه لری ازیب آشدیغی اوچون قورخونجدور. و هئچ بیر ادبی، ذهنی و اخلاقی ایلهاما قایناق اولا بیلمیر. ندن؟ چونکو گؤزللیک تجروبه نین موختلیف پارچالاری نین داخیلن بیر-بیرینه اویوملو اولماسیدیر. بوندان دا آماج ان یوکسک تاثیر ایمکانی یاراتماقدیر. وارلیق، گؤزللیک ایجاد ائتمه دوغرولتوسوندادیر. صنعتین ده آنا آماجی حاققیقت قایناقلی گؤزللیک ایجاد ائتمکدیر. بونون اوچون فرد مرکزده دورمالی و اونون آزادلیغی اوستون ساییلمالیدیر. مودئرن دوشونجه بودور. بو دوشونجه شرق میلتلری اوچون بیر حیات شکلی دئییلدیر هله. بیر خبردیر سادجه. مودئرن ادبییاتین اساس پرینسیبی اسکی ایله ساواشماقدیر. بونو ان گؤزل شکیلده ح. جاوید فورمولیزه ائتمیشدیر:\n«لازیمسا جهالتله گولشمک\nبیر چاره وار، آنجاق یئنیلشمک\nبیزلر یئنیلشسک بئله، دایم\nبیر اسکیلیک آز-چوخ بیزه حاکیم»\nجاویدین ده فورمولیزه ائتدیگی بو مودئرنیزم فلسفه سینه گؤره ایندیکی زامانی گله جکله باغلی تصوورلریمیز گئنیشله ده بیلر. بو آرادا بونو دا سؤیله مک ایستردیم کی، مودئرن ادبییاتیمیزدا ه. جاوید سوییه سینده رومانچیمیز یوخدور. رومان بیر ایفشا صنعتیدیر. بو سوسیال و تاریخی موحیطی ایفشا ائدیب، آیدینلادیب و گئنیش دوشونجه لی اینسان تیپی تصویر ائتمک رومان صنعتینده داها الوئریشلیدیر. ایجتیماعی، یا دا میللی روح اولاراق تانیملانان آنلاییش فردی روحلارین ائتکی و تپکیسینین نتیجه سینده اورتایا چیخار. بو آچیدان هر اولوسون یارادیجی آزینلیغی اولاراق بیلینن آیدینلار و یازارلار تاریخی-میللی روحون گئرچکلشمه سینده بؤیوک میسسییا اؤز اوزرلرینه گؤتورورلر. منجه روح، سورکلی حرکت نتیجه سینده گئرچکلشیم دئمکدیر. بو گئرچکلشیم ده دیل و سؤزلرله مومکون اولور. کلاسیک ادبیاتدا فوضولی کیمی بؤیوک دوشونورلر «سؤز» ردیفلی غزلینده اولدوغو کیمی دیلین و سؤزلرین اؤنمینه دئیینمیشلر. مودئرن دوشونجه نین آنا فلسفه سی دیل و سؤزلردیر. بو مؤوضوعنو داها یاخشی ایضاح ائتمم اوچون هابئرماسدان بیر دوشونجه نی سؤیلیه رک بو سوالین جاوابینی بیتیرمک ایستردیم. هابئرماس دئییر: «سؤزلرین اوچ گؤره وی وار: 1- ذهنلر آراسی ایرتیباط قورور. 2- اشیا و فئنومئنلرله، خاریجی دونیا ایله ایرتیباط برقرار ائدیر. 3- یازارین و یا دانیشانین حاللارینی و ذهنی تجروبه لرینی بیان ائدیر.» ان عاغیللی آنلاشما و یارادیجلیق بیچیمی بو اوچ عامیلین بیر یئرده گئرچکلشمه سی ایله مومکون اولور. آنلاشمانی مومکون ائده بیلمک سؤزلرین و یارادیجیلیغین اساس آماجیدیر.\n8- آذربایجانین موعاصیر ادیبلریندن کیملری اوخویورسونوز؟\nرامیز رؤوشنی و بیر ده یئنی نسلین یازدیقلارینی ایستیثناسیز اولاراق اوخویورام. یئنی تانیدیغیم گنجلرین اثرلریندن بعضی پارچالار اوخویورام. گؤرسم کی، بیلگی دولودور، ادبی طرفلری دریندیر باشقا اثرلرینی ده ایزله ییرم. بئله اولماسا داوام ائتمیرم. باکیدان آرالی اولدوغوم اوچون چاپ اولان کیتابلاری الده ائتمک چتیندیر، یالنیز اینتئرنئت اوزریندن اوخویورام. کیتابلاری دا الده ائدیب اوخوماغا چالیشیرام.\n10- آذربایجان ادبیاتینی دونیادا تانیتماق اوچون چالیشمالارینیز وارمی؟ عومومیتله بیزیم ادبیاتی دونیایا چیخارماق اولارمی؟\nبیر اؤلکه نین ادبییاتینی تانیتماق یازارین ایشی اولا بیلمز منجه. ترجومه چی نین ایشی اولا بیلر. آذربایجاندا دونیایا لازیم اولان ادبی اؤرنکلر وار. بونلاری ترجومه ائدیب یایماق مومکوندور. من نه قدر اوخویورومسا، بیر ��و قدر بیلگیسیز اولدوغومو حیسس ائدیرم. اونا گؤره ده سورکلی آختاریشدایام. اؤز سواللاریم وار. اونا اوخوماقلا، یازماقلا جاواب وئرمه یه چالیشیرام. باشقا ایشلره واختیم قالمیر.\n11- گونئی آذربایجان ادبیاتی نین بو گونو ایله باغلی دوشونجه لرینیز\nگونئی آذربایجان و اونون تاریخی و ایندیکی سوسیال موحیطی چوخ قورخونج بیر قارانلیغا گؤمولموش. اورادا یئتیشن شاعیر و یازارلاریمیز گئرچکدن بؤیوک فداکارلیق گؤستریرلر. منیم اونلارا بؤیوک سایقیم وار. اونلار منیم گئرچک قهرمانلاریم. اونلار قاتی قارانلیقدا پارلایان اولدوزلار. آنا دیلینده مکتب یوخ، آنا دیلینده اوخوما آلیشقانلیغی اولان کوتله یوخ. بو یوخلوقلارا باخمایاراق، اونلار یازیرلار و اوخوجولارینی دا بلکه ایندیکی قارانلیغا گؤمولموش زاماندا وار ائده بیلمسلر ده، گله جکده وار ائده جکلر. بو یوخلوق ایچینده وارلیق ساواشیدیر اونلارین یارادیجیلیقلاری. من قارانلیقلارلا ساواشانلاری اؤز قهرمانیم اولاراق گؤرموشم هر زامان. اونلارلا بیر معنوی مکاندایام. گونئی آذربایجانین ایندیکی دورومو کئچن اسرین اوللرینده کی قوزئی آذربایجانین دورومونا بنزمکده دیر. او زامان ی. و. چمنزمینلی یازیردی: «هئچ بیر ساهه ده لازیملی کادرلاریمیز اولمادیغی اوچون، هر بیر میللی آیدینیمیز اؤزونو بیر چوخ ساهه لرده گلیشدیرمک زوروندا قالمیشدی. حقوقچو، پولیتیکاچی، تاریخچی، یازار، حربچی، ادبییاتچی، دیپلومات.» یارادیجیلیغینا رغبت گؤستردیگیم چمنزمینلی نین بو سؤزلری سانکی بیزیم ایندیکی گونئی آذربایجانین پوزیسیونو حاققیندا ان دقیق بیلگیدیر\nموصاحیبه نی آپاردی:\nجلیل جاوانشیر\n13.07.2011\nShare. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email Reddit VKontakte Telegram WhatsApp Copy Link\nPrevious Articleنگاهی گذرا به وقايع جنبش ملی ۲۱آذر (۱)\nNext Article قوزئی آذربایجانا مذهب ترانسفئری – رافیق تاغی تراژدیسی\nیازی ایله باغلی\nگفت وگوی شهروند با دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nژون 7, 2012\nكانادادا ون كوور شهرينده آذربايجان ديلينده ياييلان ((اودلار يوردو)) راديوسو اوستاد م.ع. فرزانه ايله آپارديغي مصاحبه\nدسامبر 6, 2009\nاوستاد م .ع .فرزانه ايله مصاحبه ۲۸ خورداد ۱۳۸۰\nنوامبر 13, 2009\nFacebook X (Twitter) Instagram YouTube RSS\nوارلیغین سسی ۱۹۹۹-۲۰۲۴موعلف حقوقلاری گورونور. معلوماتدان ایستفاده ادرکن لینکدن ایستیناد اولونمالیدیر. © 2024","num_words":6740,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":187392.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیر باهار گونو, بیر چیچک‎لی آغاجین آلتـیندا, لاله پارکـیندا, بیر کیشی ‎کی کوتونون سول قولتوغونون جیبینه قویموشدور, نیمکتین اوستونده, بیر کیشی ایله کی نظره گلیردی تازا بازنشسته اولوب دانـیشـیردی:\n– دوز بویورورسوز, اقتصادی سیخینتی‎لار همیشه باعث اولوب آدام بعضی شئی‎لری زیندگانلیق‎دا حذف ائله‎سین. آدام ائله‎یه بیلمز ات, چؤر‎ه‌ک و یاغ آلمایا, آمما ائله‎یه بیلر مثلن کیتابی اؤز برنامه‎سیندن حذف ائله‎یه. آدام خور‎ک یـئمه‎سه اؤلر, آمما اگر کیتاب اوخوماسا, اونا هئچ بیر شئی اولماز، تازا مومکون‎دور ترقّی‎ده ائله‎یه, خلاصه لازیم اولمایان شئی‎لرین حذفی آداما ضرر وورماز.\nمنیم بئش قـیزیم وار. دورد اوغلان هاواسینا دونـیایا گلیب‎لر. بئش‌ایل بوندان قاباق, اوّل‎کی قـیزیمی گره‎گ اره وئره‎یدیم. آمما جئهیز آلماغا پولوم یوخ ‎ایدی. نه پس‌اندازی واریدی, نه ساتماق اوچون بیر درده دیه‎ن شئی. وام آلماغا دا ایمکانـیم یوخ ‎ایدی. بیر گون بو پارک‎دا اوتورموشدوم روزنامه اوخویوردوم. گؤردوم بیر مناقصه آگهی‎سینده یازیب‎لار: «بؤیره‎ک آلـیریق».\nاؤزومله فیکیرلشدیم کی، دونـیادا چوخ‎لاری بیر بؤیره‎ک‎له زیندگانلـیق ائدیرلر. نییه بو آللاه وئرگی‎سی سرمایه‎دن استفاده ائله‎مه‎ییم.\nبؤیره‎ک‎لریمین بیرینی ساتدیم, اول‎کی قـیزیمی ار ائوینه گؤنده‎‎ردیم. بیر ایل‎دن سونرا ایکینجی قـیزیم ارلیک اولموشدور. یـئنه هامان پولسوزلوق‌ایدی و هامان چتین‎لیک‎لر. منیم آبیریم واریدی, ائله‎یه بیلمز ایدیم ایکینجی قـیزیمی جئهیزسیز ار ائوینه گونده‎‎رم. یـئنه‎ بیر گون بو نیمکتین اوستونده اوتوردوم و بدنین آیری یـئرلرینه فیکیرلشدیم. البته او یـئرلره‎کی جوت ایدی. مثلن گؤزلریمه. اؤزوم‎له دئدیم ایکی گؤزو نئیله‎ییرم. مگر گؤرمه‎لی شئی‎ ده وار؟ نییه بو قات- قاریشـیق دونـیانـی ایکی برابر گؤروم و ایکی برابر عذاب چکیم. هر نه روزنامه‎لرین آگهی‎سینه باخدیم, گؤردوم گؤز آلان یوخ‎دور. اؤزوم بیر آگهی وئردیم، روزنامه‎لرین بیرینده چاپ ائله‎دیلر. بیر گون‎دن سونرا موشتری تاپیلدی، ایکینجی قـیزیم دا اره گئتدی. ایندی گؤزلریمین بیری شوشه‎دن‎دیر.\nبیر ایل‎دن سونرا اوچونجو قـیزیمین نووبتی ایدی. هامی قاپیلار اوزومه باغلی ایدی. بیلمیردیم نئیله‎یم. آز قالـیردی باغریم چارتلایا. قولاق‎لاریما فیکیرلشدیم. دئدیم اونلارین بیرین ساتارام, آمما کیم قولاق آلاجاق ایدی؟ چوخ مایوس پارک‎دا اوتورموشدوم, روزنامه‎نی ورق‎له‎ییردیم، گؤردوم آگهی صحیفه‎سینده یازیبلار: «بدنین هر یـئرین آلـیریق» ائله‎بیل دونـیانـی منه وئرمیشدیلر. تئلفون ووردوم سوروشدوم قولاق ‎دا آلـیرسیز؟\nدئدی‎لر: بیر نفر اونلارین موسسه‎سینه موراجیعه ائله‎ییب، دئییر کی، قولاق‎لاری‎نـین بیرین بیر داوادا الدن وئریب, ایندی ائله‎یه‎ بیلمیر قولاق‎سیز کیتاب اوخویا. سوروشدوم قولاغـین نه ربطی‎ وار کیتاب اوخوماغا؟ دئدی‎لر: موشتری قولاغـی بوندان اؤتورو ایسته‎ییر کی عئینکی‎نین دسته‎سین قویا اونون اوستونه. تئز معامله باشا چاتدی. اوچونجو قـیزیم ‎دا ار ائوینه گئتدی. ایندی توک‎لریمی اوزاتمیشام، توکموشم باشـیمین اویان- بویانـینا, بیلینمیر بیر قولاغـیم یوخدور.\nبیر ایل‎دن سونرا دؤردونجو قـیزیمین نووبتی ایدی. اومیدیمی لاپ الدن وئرمیشیدیم. آمما دوز هامان وقت هامان موسسه‎دن من‎له تماس توتدولار کی، فوری بیر سول اله احتیاج‎لاری وار. سئوینجک اولدوم. داهی سوروشمادیم نه اوچون ایسته‎ییرلر. تئز گئتدیم بیمارستانا, سول الیمی وئردیم، اونون پولو ایله دوردونجو قـیزی ‎دا اره وئردیم. یاخچی ال ایدی. بیر بارماغـی سینمیشدی، آمما یاخچی ایشله‎ییردی. او تاریخدن بویانا اوزویومو ساغ الیمین بارماغـینا تاخمیشام و ایندی موشتری منیم الیم‎له نه ایش‎لر گورور- آللاه بیلیر.\nبیر ایل‎دن سونرا گرک آخیر قـیزیمی اره وئره‎یدیم. یـئنه هامان پولسوزلوق ایدی و هامان گرفتارچیلـیق. گلدیم بوردا بو گؤلون قـیراغـیندا اوتوردوم و بدنیمین آیری یـئرلرینه فیکیرلشدیم. آیاغـی ساتماق اولماز ایدی. ماشـین آیناسیز و قاپی‎سیز یولا گئده بیلر، آمما تکرسیز یوخ. بورنومو دا اولمازدی ساتام, اوندا قیافه‎می الدن وئره‎ردیم. دیلیمی‎ ده آلمیردیلا��, دئییردیلر چوخ ایتی‎دیر. بیر دیله احتیاج‎لاری وار ایدی کی، یالاندان تعریف ائله‎سین. بیلمیرسیز نه موکافات ایله آخیر قیزیمی اره وئردیم. او گئتدی ائو- ائشیگی‎نین باشـینا.\nآمما ایندی من اؤزوم ائودن آوارا اولموشام. آروادیم منی ائوه یول وئرمیر و ‎دئییر من داهی نه اومیدله سن ایله یاشایـیم.","num_words":972,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":160517.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کورسیکا آرالیق دنیزینین شیمال حیصّه ‌سینده آدا. فرانسه اراضیسی‌دیر. کورسیکا قدیم‌دن ایبرییا و لیقورییا طایفه لری طرفیندن مسکونلاشمیش‌دی کئچمیشده قدیم روم ایشغال ائتمیشدی. ۶-۸ عصرلرده بیزانسا مخصوص ایدی. ناپلئون بوناپارت کورسیکاداکی آیاچچو شهرینده دوغولموش‌دور.","num_words":48,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.181,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.021,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":474376.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ صفحه‌ده تاپیلان بعضی یازیلار تۆرک دیلی یازی قۇراللارینا اۇیغون دئییلدیر. اوْنلاری دۆزلتمک‌له ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nقالاکسی یا اولدوزلار قالاغی اولدوزلار و اولدوزلار آراسیندا اولان تؤز، قاز و ماده‌لردن، و قارانلیق ماده‌لر و داغیلمیش اولدوزلارین قالانیندان قورولوب و ماده‌لرین بیربیرینه چکیمیندن بیر یئره ییغیلیب و بیر بؤیوک قالاق و تایا کیمی گؤروشور. ان کیچیک اولدوزلار قالاغی تکجه نئچه یوز ایشیق ایلی اوزنلوغو وار و ان بؤیوک قالاکسی‌لر ۳ میلیون ایشیق ایلی اوزونلوغو اولور بؤیوک قالاکسیلرده یاخلاشیق ۱۰۰ میلیارد و چوْخ اولدوز اولور. قارانلیق ماده اولدوزچولوق بیلگیلرینده بیر فرضی و قوشما ماده دیر چون اؤزوندن ایشیق و الکترو مغناطیس دالغاسی وئرمیر یا ایشیغی و الکترومغناطیس دالغاسین قایتارمیر بۇ اساسدا قارانلیق ماده آدی وئریلیب. قارانلیق ماده‌نی گؤرمک اولمور هابئله اونون چکیمی اوبیری قالاکسی‌لرده، اولدوزلاردا و ماده‌لرده بیلینیر و یئری گؤروشور. بۇ ماده‌نی تانیماق چئتین دیر. قارانلیق ماده اولدوزچولوقدا دئیرلی بیر ایشلر یارادیر.[۱][۲][۳]\nایچینده‌کیلر\n۱ قالاکسی\n۲ قارانلیق ماده\n۳ قالکسی لرین اولماسی\n۴ قایناقلار\n۵ منابع\nقالاکسی\nاینگلیسیجا Galaxy یونانجا دیلدن آلینمیش Galaxias (سوتلو). سامان یولو اولدوز شکیلیندن آلینیر و یونانجا اونا سوتلو یول یا همان قالاکسیوس آد وئریلیب.milky way. تورکیجا دیلده قالاق معناسینه چونور کی ییغینجاق سوزو باش تاپیلیر. قالاکسی لر اولماقدا چوْخلو چئشیدلری و شکیللری بیلینیب هابئله بؤیوک، کیچیک، اوزون، قیسا، آز، چوخ، گیرده، بوروشوق و… هر اوخشار و شکیلده اولور. کیچیک قالاکسی لرین تکجه ۱۰میلیون سایی اولدوزو اولور.[۴] و بؤیوک قالاکسی لرده ۱۰۰٬۰۰۰ میلیارد یا همان ۱۰۰تریلیون اولدوز سایی یاخلاشیقدیر.[۵] بوتون الدوزلار بیر قالاکسیده اؤز یورونقوسوندا آرایئر دوره سینه فیرلانیر. قالاکسی لر آراشدیرماقدا ادوین هابل ساییلاریندا ساییلیب و هر قالاکسی اؤز یئرینده اولور. قالاکسی لرین اولماسینا گوره بیلگیلر چوْخ آزدی و بیئله بیلینیر اولار بیر قالاق بولوت وایستی قازدان اولور. اولارین شکیلی چوْخلو گیرده و یومورو (بیضی) شکیلده اولور.[۶] اوزئری گؤیلرده ۱۷۰ میلیارد قالاکسی واردی[۷] چوْخلو قالاکسی لرین ۱۰۰٬۰۰۰ دن ۱۰۰۰ پارسک اوزونلوقو اولور (هر پ��رسک ۳۱ تریلیون کیلومتیر اولور). قالاکسی لر میلیونلار و حتی میلیاردلار پارسک آیری دوشوبلر.[۸] قالاکسی لر آراسی قاز ایله دولوب آمّا اونون سیخلیقی چوْخ آز و بیر اتوم بیر کؤب متیرده اولور. قالاکسی لر زینگیله کیمی صف چکیر و آخیرده بیر سخیلمیش زینگیله کیمی اولدوز زینگیله سی اولور. قالاکسی لرین دوره سین اوجسوز (اوجوبونوق) خلاء توتوب (خلاء لانهایة).[۹]\nقارانلیق ماده\nیوزه دوقسان دۆنیادا ماده لر قارانلیق ماده دیر و بونو آراشدیرماق چوْخ چتیندیرهابئله قالاکسی لر آراسیندا بؤیوک قارا چوخورلار بیلینیب. بیلینن و یاخلاشیق بیر قارا چوْخور سامان یولو قالاکسی آراسیندا واردیر.[۱۰]\nقالکسی لرین اولماسی\nبوروشوق قالاکسی یومورو قالاکسی قاریشیق قالاکسی چوبوق قالاکسی دۆنیادا اولان چوْخلو قالاکسی لرین گورونتوسودیر.\nقایناقلار\nمنابع\n^ «قارانلیق ماده نه دیر؟>؟». ۶ اوت ۲۰۰۹.\n^ «Classical Dark Matter» (انگلیسی) (PDF). 2007.\n^ اسپارکل ال اس. Gallagher III, J. S. چاپ ۲۰۰۰. کمبریج: کمبریج، ۲۰۰۰.\n^ http:\/\/www.eso.org\/outreach\/press-rel\/pr-2000\/pr-12-00.html Archived 2012-07-29 at Archive.is. Retrieved 2007-01-03. دولوف\n^ http:\/\/www.nytimes.com\/1990\/10\/26\/us\/sighting-of-largest-galaxy-hints-clues-on-the-clustering-of-matter.html\n^ Hoover, Aaron (2003-06-16). Hubble News Desk. Archived from the original on February 25, 2007. https:\/\/web.archive.org\/web\/20070225064443\/http:\/\/www.napa.ufl.edu\/2003news\/galaxies.htm. Retrieved 2007-02-05.\n^ Hoover, Aaron (2003-06-16). «ستاره شناسان یو اف: کائنات کمی آسانتر از آنچه انتظار می‌رود!!!». Hubble News Desk. Archived from the original on February 25, 2007. https:\/\/web.archive.org\/web\/20070225064443\/http:\/\/www.napa.ufl.edu\/2003news\/galaxies.htm. Retrieved 2007-02-05.\n^ Gilman, D. NASA WMAP. http:\/\/www.hq.nasa.gov\/office\/pao\/History\/EP-177\/ch4-7.html Archived 2012-08-02 at Archive.is. Retrieved 2006-08-10.\n^ \"Galaxy Clusters and Large-Scale Structure\". University of Cambridge. http:\/\/www.damtp.cam.ac.uk\/user\/gr\/public\/gal_lss.html. Retrieved 2007-01-15.\n^ Finley, D. ; Aguilar, D. (2005-11-02). \"نگاه نزدیکتر ستاره شناسان به راه شیری Mysterious Core\". National Radio Astronomy Observatory. http:\/\/www.nrao.edu\/pr\/2005\/sagastar\/. Retrieved 2006-08-10.","num_words":849,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.064,"special_characters_ratio":0.261,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":56081.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"The initial flag of East Germany adopted in 1948 was identical to that of باتی آلمان. In 1959, the East German government issued a new version of the flag bearing the national emblem, serving to distinguish East from West.\n^ Dissolved by the Volkskammer on 8 December 1958.\n^ Population statistics according to Statistisches Bundesamt.[۱]\n^ Although .dd was reserved as corresponding ISO code for East Germany, it was not entered to the root before the country was reunited with the west.[۲]\nآلمان دموکراتیک جومهوریتی یا شرقی آلمان ایکینجی دۆنیا ساواشیندن سوْنرا آلمانین بؤلونمه‌سی نتیجه‌سینده مرکزی آوروپادا یارادیلان کئچمیش سوسیالیسم دؤولتی. آلمان، چسسر (ایندیکی چک جومهوریتی) و پخر (ایندیکی لهیستان) ایله همسرحد ایدی. قوزئی‌دن بالتیک دنیزی ایله حودودلانیردی. ساحه‌سی ۱۰۸٬۲ مین km. ، باشکندی برلین ایدی. اساس شهرلری لایپزیق، درسدن، فرانکفورت،ارفورت، روستوک و کوتبوس ساییلیردی. آدر آنایاساسی اوّلجه ۱۹۴۹-جو ایل اۇکتوبر آیی‌نین ��-ده، سوْنرا ایسه ۱۹۶۸-جی ایلده قبول اوْلونموشدو. دؤولت حاکمیّتی‌نین عالی اوْرقانی اهالی‌نین ۵ ایل مدتینه سئچدیگی خالق پالاتاسی ایدی. خالق پالاتاسی دؤولت شوراسی‌نین صدرینی و عضولرینی، حکومتی (ناظیرلر شوراسی)، میلّی مودافیعه شوراسی‌نین صدرینی، عالی محکمه عضولرینی و باش پروکورورو سئچیردی.\n۱۹۹۰-جی ایلده آفر آلمان ایله بیرلشمیش‌دیر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Bevölkerungsstand Archived 13 November 2013 at the Wayback Machine.\n^ Top-Level-Domain .DD Information site about .dd in German language\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=آلمان_دموکراتیک_جومهوریتی&oldid=1540900»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nتاریخی دؤولتلر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nاسکریپت خطالاری اوْلان صفحه‌لر\nWebarchive template wayback links\nآلمان دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nساخلانیش طلب ائدن اؤلکه مقاله‌لری\nنامعلوم پارامترلری اولان اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nبایراق باشلیقی و یا تیپ پارامترلری ایله اؤلکه معلومات قوتوسوندان و یا کئچمیش اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nسیمبول باشلیقی و یا تیپ پارامترلری ایله اؤلکه معلومات قوتوسوندان و یا کئچمیش اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۰ مارس ۲۰۲۳، ‏۰۷:۰۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":518,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.059,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":121165.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هیندیستان شاناگولله‌سی (Nelumbo nucifera) – بو، بوزومتول-یاشیل، ایسلانمایان یارپاق‌لاری و چهرایی چیچک‌لری ایله فوسونکار، میستیک سو بیتکی‌سی‌دیر. بوددیست‌لر اوندان دینی مراسیم‌لر اوچون ایستیفاده ائدیرلر. بیتکی‌نین بوتون حیسه‌سی یئمه‌لی‌دیر (قیدادا اساساً توخوملاریندان‌ و یئرفیندیغین‌دان ایستیفاده ائدیلیر)، بوتون جنوب-شرقی آسیا اؤلکه‌لرینده موختلیف خؤرک‌لرین هازیرلانماسیندا ایستیفاده اولونور. بو باتاق‌لیق بیتکی‌سینی آغ سوزانباغی کیمی ده بئجرمک اولار. بیزده شاناگوللنی بئجرمک چتین دئییل، آنجاق بونو نئجه ائتمیی بیلمک لازیم‌دیر.\nتوخومو اکمزدن اول اونو سومباتا‌دان تمیزلمک لازیم‌دیر، اونلارین ستهینه خصوصی مادده هوپدورولور کی، سویونو تامامیله بوراخماسین. توخوم‌لار یاخشی ایسلانمادیغینا گؤره جوجرمه‌یه ده بیلر. توخوم سومباتا‌دان تمیزلنیلمه‌دن اؤز جوجرمه قابیلیتینی مین ایل ده ساخلایا بیلر، سیز اونو سومباتا‌دان تمیزلمه‌دن سویا قویسانیز، بیر نئچه ایل اونلارین جوجرمه‌سینی گؤزلمه‌لی اولاجاقسینیز.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 18:01 | چاپ ائدین | بیتکی‌لرین بئجریلمه‌سینه گؤستریش\nچؤرکاغاجی (Artocarpus odoratissimus)\nچؤرکاغاجی (Artocarpus) توت فسیله‌سین‌دن 60 نؤوو اولان همیشیاشیل تروپیک آغاج‌دیر، جنوب-شرقی آسیادا و ساکیت اوکئان آدا‌لاریندا بئجریلیر. او، انجیر آغاجی ایله عینی منشأ‌لی‌دیر (Ficus). داها چوخ یاییلمیش و بئجریلن طبیعی چؤرکاغاجی‌دیر (Artocarpus altilis). بو فسیله‌یه مئیوه آغاجی و کول شکلینده اولان دیگر نؤو‌لر ده عاید ائدیلیر، مسئلن، آدی آرتوکارپوس (Artocarpus communis)، جئمپئداک (Artocarpus integer)، Artocarpus heterophyllus (ژاجکفرویت، نانگکا) و مارانگ و یا تاراپ (Artocarpus odoratissimus).\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:56 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nهشراتیئین بیتکی‌لرین توخوم‌لاری‌نین سپیلمه‌سی قایداسی\nبالکان یاغلیجاوتو (Pinguicula balcanica)\nهشراتیئین بیتکی‌لرین توخوم‌لاری اؤز جوجرمه قابیلیت‌لرینی قیسا مدت عرضینده ساخلاییرلار. بیر ایلدن سونرا بیر چوخ نؤو‌لرین توخوم‌لاری‌نین جوجرمه قابیلیتی آزالیر. بونا گؤره ده بو بیتکی‌لرین توخوم‌لارینی الده ائدن کیمی سپمک لازیم‌دیر.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:53 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر, بیتکی‌لرین بئجریلمه‌سینه گؤستریش\nهیندیستان فیستیغی Pongamia pinnata\nPongamia pinnata\nPongamia pinnata (هیندیستان فیستیغی, Honge Tree, Pongam Tree, Panigrahi) پاخلا‌لی‌لار فسیله‌سین‌دن یارپاغی تؤکولن آغاج‌دیر (Fabaceae)، وطنی هیندیستان حساب اولونور، جنوب-شرقی آسیادا بئجریلیر.\nهون‌دورلوگو 15–25 مئتر اولور و بؤیوک چتیر عمله گتیریر. کیچیک، آغ، چهرایی، بنؤوشیی رنگ‌لی، اتیرلی چیچک‌لر آچیر.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:50 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nشاختایا داوام‌لی پالما، اوخلو کیرپی (Rhapidophyllum hystrix)\nRhapidophyllum hystrix پالما\nرهاپیدوپهیللوم هیستریخ دونیادا شاختایا داوام‌لی نؤو‌لردن بیری حساب اولونور و بونونلا یاناشی رهاپیدوپهیللوم مونوتیپ فسیله‌سین‌دن یئگانه نؤو‌دور. طبیعتده او، آبش-نین جنوب-شرقینده باتاق‌لیق یئرلرده بیتیر. – 20 °C شاختایا و سویوغا داوام‌لی‌لیغینا گؤره، بو نؤوو آچیق هاوادا و بیزیم شرایطده بئجرمک الوئریش‌لی‌دیر. اونو موسبت خاراکتئریستیکاسینا بؤیوک اولمایان هون‌دورلوگونو (ماکسیموم 1–3 مئتر) و تیکان‌لارلا سیخ اؤرتولموش گؤزل گؤوده‌سینی علاوه ائتمک اولار.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:48 | چاپ ائدین | پالما‌لار\nبیز بیتکیئین بؤجک‌لره قارشی موباریزه آپاریریق\nتسووور ائدین کی، بیتکی یئین بؤجک‌لر هامی طرفین‌دن آرزو اولونمازدیر. بو کیچیک بؤجک‌لره (3–4 مم)، دئمک اولار کی، هر یئرده متبخ‌دن توتموش پاخلا‌لی‌لارین توخوم‌لارینا قدر راست اولونور.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:41 | چاپ ائدین | زیانوئریجی‌لر\nبیز آووکادو بئجریریک\nآووکادو (آللیقاتور آرمود فورما‌لی – Persea americana) 6–20 م هون‌دورلوگو اولان تروپیک بیتکی‌دیر. اساساً مئکسیکا و برازیلیا اراضی‌سینده یاییلمیش‌دیر. حال-حاضردا ایسه تروپیک و سوبتروپیک اؤلکه‌لرده یئتیشدیریلیر.\nائللیپتیک، سیوری اوجلو، قالین دری‌لی، جیلا‌لی، پارلاق و یا توند یاشیل یارپاق‌لاری وار. یارپاغین عکس اوزو بوز رنگده‌دیر، پورتاغال یارپاغینی خاتیرلا‌دیر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 23:33 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nبیچیلمیش اوت ایله نه ائتمه‌لی؟\nبیچیلمیش اوت ایله نه ائتمه‌لی؟ اگر سیز گؤزل، قیسا قازوندا ضعیف‌لیک هیسس ائدرسینیزسه، اونو تئز-تئز بیچین. آنجاق تئز-تئز بیچیلمه نتیجه‌سینده چوخ‌لو میقداردا بیچیلمیش اوت ییغیلیر، هانسی کی، (اگر سیز هئچنه الده ائتمیرسینیزسه) سیزه مانع اولا‌جاق. اودور کی، تانیش باغبان‌لارین چوخو اونو توللاییرلار. آنجاق من تعجب‌لنیرم کی، نه اوچون اونلار ان اوجوز باشا گلن گوبره‌یه قناعت ائتمیرلر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 23:09 | چاپ ائدین | قازون\nقازونون دوزگون بیچیلمه قایداسی نئجه‌دیر؟\nسیخ قازون الده ائتمک اوچون، اونو دوزگون بیچمک لازیم‌دیر. اونا گؤره ده ایستنیلن جاوان آغ شام و یا شام آغاجی مهو اولموش قازوندا یاخشی گؤرونمز.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 22:30 | چاپ ائدین | قازون\nبیز یئنی قازون سالیریق\nیئنی قازونون و علاوه اوتون ان موناسیب اکیلمه واختی مای و یا یون آیلاری‌دیر، ایل یاغمورلو کئچرسه، یول آیی دا اکین اوچون الوئریش‌لی واخت حساب اولونور.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 22:07 | چاپ ائدین | قازون\nمانقونون توخوم واسطه‌سیله یئتیشدیریلمه‌سی\nیوکسک جوجرمه قابیلیتی اولان توخوم‌لاری الده ائتمک اوچون یالنیز توپلانمیش توخومو اکمک لازیم‌دیر. توخوم 20–25°C تئمپئراتوردا 2–6 ساعت عرضینده سودا ایسلادیلیر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 21:07 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nایندونئزیادا مانقونون نؤو‌لری\nاتیرلی مانقو (Mangifera odorata)\nایندونئزیادا بورنئو آداسیندا مانقونون 34 نؤوو مؤوجوددور (Mangifera)، طبیعتده بیتیر. بو نؤو‌لرین اکثریتینی مئشه‌لرین قیریلماسینا گؤره مهو اولماق تهلوکه‌سی گؤزلییر. مانقونون بیر نئچه نؤوونون، مسئلن، کالیمانتان مانقوسونون (Mangifera casturi) طبیعتده نس‌لی کسیلیب.\nبورنئو آداسیندا مانقو آغاجی‌نین بیر نئچه پئرسپئکتیو نؤوونو گؤسترمک اولار، مسئلن، Mangifera griffithi (مویین یئر آدلاری: asem raba و romian)، Mangifera pajang (asem payang)، Mangifera quadrifida (asem kipang) و Mangifera torquenda (asem putaran).\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 20:03 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nبیز پئپینو بئجریریک\nپئپینونون وطنی (بوتانیکی آدی Solanum muricatum) پئرو و یا کولومبیا اولماسی گومان ائدیلیر. حتی اونون سرهددینه باخمایا‌راق او، اورا‌دان بوتون لاتین آمئرکاسینا یاییلیب. حال حاضردا او داها چوخ بولیویادا، ائکوادوردا و یئنی زئلاندیادا بئجریلیر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 19:53 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nکیوانو Cucumis metuliferus\nکیوانو اوزون‌لوغو 10–15 سم اولان نارینجی بورانییا بنزییر، اونون „تیکان‌لاری“ اولور و اورتا عصرلره عاید سلاحی خاتیرلا‌دیر. مئیوه‌نین لتی یاشیل رنگده اولور و 5–10 مم اوزونلوقدا اولان چوخ‌لو سایدا آغ توخوم‌دان عبارت‌دیر. اگر او، کال‌دیرسا، تیکان‌لارا یاخین یاشیل زولاق‌لار اولور.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 19:29 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nContinue: artıq səhifə mövcud deyil. یوخارداکی آرخیوه\nکپر کلوب حاقیندا\nKPR − بیتکیچی‌لیک کلوبو بئینلخالق باغچی‌لیق تشکیلاتی‌دیر. داها چوخ اوخویون\nتجروبه‌نیزه اساساً بیتکی‌لرین بئجریلمه و یئتیشدیریلمه اصولونو بیزیمله بؤلوشون. بو ماقاله حاقیندا یازین و بوتانیخ ژورنالیندا آنا دیلینیزده درج ائدین! دیگر معلومات‌لار اوچون بیزیمله علاقه ساخلایین.","num_words":1699,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.067,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":131182.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوْ گونون آخشامی، دوْستلاریمیزین بیرینین ائوینده قوْناقلیق ایدی. سهرابلا منی ده اوْرایا چاغیرمیشدیلار. سهراب حاضیرلاشانا کیمی، مطالعه ائتمکله اؤزومو مشغول ائتمیشدیم. مجلّه اوْخویوردوم.\nقافلان ایچری گیردی و دئدی:\n– مطالعه‌نیزی قطع ائتمک اوچون عذر دیله‌ییرم. سهراب حاضیر دیر.\nدئدیم:\n– عیبی یوْخ! مطالعه‌ ائتمیردیم. واختیمی کئچیردیردیم.\n– یوْخ اوْغول! بئله‌لیکله واخت کئچیرتمک اوْلماز! اوْنو دقتله اوْخوماق لازم دیر.\nبوُ سس آقای افشارمندین سسی ایدی. آیاغینا قالخدیم و سلام دئدیم. سلامیما جواب وئردی و آرتیردی:\n– بوُ مجلّه‌ده قارانلیق کئچمیشلرده یاشایان بیر مجعول میللتین طرفیندن چیخاریلان مجلّه‌لر و اؤزلرینه اوْنلاردا جعل‌ائتمیش مدنیت حاققیندا مقاله وار. مقاله منیم‌کی دیر. اوْنو دقتله اوْخو اوْغلوم.\nمیزین اؤستونه آتدیغیم مجله‌یه، یئنی‌دن باخدیم و «گلجک» آدینی یادیما تاپیشیردیم؛ و آقای افشارمنده، اوْنو قوْناقلیقدان قایتیدیقدان سوْنرا، دقتله اوْخوماغیما، سؤز وئردیم.\nقافلان، نؤکرلره مخصوص اوْلان باشی‌آشاغیلیقلا سالوْندان ائشییه چیخدی.\nسهراب، نئچه مدّت ایدی حاضیر اوْلموشدور. بیرلیکده، سهرابین آتاسیندان اذن‌ آلیب، قوْناقلیغا ساری یوْللاندیق. بیز یوْلا دوشن زامان، آقای افشارمند اؤزونه موزیک لنتاسی حاضیرلامیشدی.\nآقای افشارمند، اوُجا بوْی، ساری‌شین، بیغلاری یئکه اوزونده چکیلمیش، آغلی- قارالی ساچلی، آتاما اوْخشار بیر جدّی کیشی دیر. آتاملا اوْنون فرقلندیگی زاد، آتامین اوُزونده اوْلان همَشه کی گوُلوش دوُر. آقای افشارمند هر حالدا ساکت و متین دیر. آمما آتام، دانیشاندا، اَلی ایله گؤیو یارار و اوُجا توْنلا دانیشار. البتّه بوُ مؤوضوع آتامی بینمه‌دییمه دلیل اوْلابیلمز. چونکی من هر بیر زامان اوْنونلا افتخار ائدیرم. آنجاق بعضی واختلار، آتامین سس- سمیرسیز ایشله‌ییب، دانیشدیغینی آرزولایارام.\nشَهَر ماشینلاری ایله «کیومرث»‌گیله ساری‌یوْلا دوشدوق، اوْ، بوُ گئجه بیزیم قوْناقچیمیز ایدی. قوْناقلیغین مقصدی معلوم دییلدی. قوْناقلیق هم پروفسور آلفونون وفاتینین ایل دؤنومه گؤره حصر اوْلونا بیلَردی، هم ده دوْغوم گونو ییغیجاغی کیمی بیر زاد. هرنه اوْلورسا، قوناقچیمیز، منله سهراب اوْرادا درس اوْخویان مدرسه‌نین شاگیردلاریندان بیری و ایکی صینیف بیزدن یوُخاریدا اوْلان دوْستوموز ایدی.\nکیومرث، بیزی ایچری گیردیکده، قارشیلادی و ایییرمی‌دن آرتیق چاغیردیغی قوْناقلارا تانیتدیردی. جور- به‌جور یئمکلر و ایچگی‌لر بوْل ایدی. بیر- بیریله دانیشانلارین سایی، اوْینایانلاردان چوْخ گؤزه دییردی. بیز قوْناقلیق اوْتاغیندان ائشیکده اوْلان باغدا ایلشمیشدیک. افراز اؤز یاشیندا اوْلان بیر قیزلا اوْرادا ایدی. ایلنجه‌لی موزیک سسی ائشیدیلیردی. کیومرث‌گیلین ائولری، شَهَرین آراسیندان کئچن چایین، شمالداکی قیراغیندا ایدی. ائوین قاباغیندا، گوللو- چیچکلی باغلاردا گزنلر، هم ده کیچیک قاییقلاردا، سو اوستونده دوْلانانلار وار ایدی. دئدیکلره گؤره، قدیم زامانلار، بوُ چای، چوْخ‌کیرلی و هئچ واخت سوُ ‌ایله دوْلمایان بیر گئدرگی سوُ ایمیش. ایندی ایسه، اوْندا کیچیک قاییقلار دا سورمک اوْلور.\nشام یئمک اوچون، «کیومرث» هامینی سسله‌دی. تئزلیلکه هامی ییغیشیلدی.\nشام میزینین دالیسیندا، سئودیگیمیز یئمک‌لردن فایدالاندیق . یئمک زمانی ایسه، ایللردیر بیزلرین آراسیندا معمول اوْلدوغوکیمی چوْخ آز ایدی.\nشامدان سوْنرا، قوْناقلارا ایچگی وئریلیردی. یئتمیش یاشلی بیر قوجا نؤکر، آرادا دولانماقدا ایدی . اوْ هامی ایله حؤرمتله یاناشیب، قوُللوق ائتمه‌یه چالیشردی.\nقوْناقلاردان بیری، اوْنو سسله‌یه‌ر‌ک، دئدی:\n– آی گئده، تئز اول!گئجه‌نی بوُرادا ��الماق ایسته‌میریک! بوشو‌شه‌نین قاپاغین آچ!\nقوجا، اَل- آیاغی تیتره‌یه- تیتره‌یه و شوشه‌نین قاپاغین آچماق ایسته‌یه‌رک،دئدی:\n– باغیشلایین! عذرلر دیله‌ییرم! الحال آچاجاغام.\nاوْنو سسله‌یه‌نین آدی«فرهاد» ایدی. اوْ یئنی‌دن باغیردی:\n– مئیمونا بنزر قوْجایا باخ! گئت قیراغا گئده! اؤزوم هله اؤلمه‌میشم.\nنؤکر تازادان، عذرلر دیله‌مه‌یه باشلامیشدی. فرهاد ایسه شوشه‌نین قاپاغین آچماغا مشغول اوْلموشدو.\nاوْ قوْجا نؤکر، اوْرادان گئتدیکده، کیومرث، فرهادا ساری باخاراق، دئدی:\n– بئله‌ده دانیشماق اوْلار؟\nدانیشیغی آرام اوْلدوغو حالدا، غضبلی ایدی. فرهاد، کیومرثه باخیب، گوله- گوله دئدی:\n– نه دئییرسن؟\nکیومرث دئدی:\n– اوْ قوجانین نه تقصیری وار. داها قوْجالیب، شوشه قاپاغینی آچماغا ایسه اوْندا زوْر قالماییب!\nفرهاد یئنه گولدو و کیومرث‌دن سوروشدو:\n– اونون تقصیری اوْلماسادا، سیز تقصیرکارسینیز. نییه اوْنو قوْجالار ائوینه یوْللامیرسینیز؟\nکیومرث دئدی:\n– هر حالدا اوْ بیزیم نؤکرلریمیزدن دیر، و اوْنا دستور وئرمک منیم وظیفه‌لریمدن دیر. بیرده اوْنا «گئده» دئمکدن خوْشوم گلمیر.\nفرهاد تعجبله اوْنا باخدی و سوْروشدو:\n– اوْغلان! سنه نه گلمیشدیر؟ ایندییه قدر، نؤکرلره «گئده» دئییلیب‌دیر.\nکیومرث دئدی:\n– اوْنلاردا بیزیم کیمی انسان دیرلار.\nفرهاد گوله- گوله، سوْروشدو:\n– بیزیم کیمی؟ هه… هه… هه… .هَلَم- هَلبَت ماترژی شوراسی تصمیم توُتسا، بیز اونلارا نؤکرده اوْلا بیله‌ریک. هم‌ده شَهَریمیزین شوْرالارینین عضولریندن نئچه‌سی، نؤکرلردن اوْلا بیلر… هه… هه… اوْغلان نه دئییرسن.\nکیومرث دئدی:\n– نه عیبی‌وار، چوْخ دا یاخشی دیر. بیز نه حقله اوْنلاری اؤزوموزه نؤکر ائتمیشیک؟\nهامی گولنلر سوُسدو.\nائو صاحیبلاری ایله نؤکرلر آراسیندا اوْلان توْققوشمالار، هر یئرده وار. آنجاق اوْنو ذهنینده جانلاندیران اینسانلارین سایی چوْخ آزدیر. اصلاً بوُ حاقدا دانیشماق، شَهَر قانونلاری جهتیندن یاخشی دییل.\nفرهاد قوْناقلیغی ترک ائتمک و بحثه سوْن قوْیماق ایسته‌دی. آنجاق کیومرث یئنه ده سؤزه باشلادی:\n– ایندییه قَدَر، نؤکرلرین ائولره گیردیکلری‌نین بیرینجی گونونه، فیکیرلشمیسینیز؟\nفرهاد، غضبله جاواب وئردی:\n– اصلاً اوْنلارا فیکر ائتمه‌یین نه فایداسی وار. اوْنلار وحشی و مدنیت‌دن اوزاق انسانلاردیرلار. اوْنلار اؤز ایستکلری و بیزیم آتا- آنالاریمیزین اذنی ایله شَهَرلره گلمیشلر. گلمه‌دیکلری حا‌لدا، یا ییرتجی حئیوانلار طعمه‌سی اولوب، یادا، پیس‌گونلو حیاتلارینی، آجلیقدا، فلاکتده باشا وئره‌جک ایدیلر.\nکیومرث دئدی:\n– بوُ حاقدا یئنی‌دن تصمیم توُتماق، چوْخ دا یاخشی اولا بیلر! اصلاً بوُنلاری بوُراخین. کئچه‌جکلره گؤره نظرینیز نه‌دیر؟ اوْنلارین مدنیت صاحیبی اوُلدوقلاری زامانلاری دئییرم.\nفرهاد جاواب وئردی: اوْنلار هر بیر زامان، مدنیت‌سیز و وحشی اوْلموشلار.دیل‌لری ایسه آنلانیلماز و دوشونولمز بیر دیل دیر.\nکیومرث دئدی:\n– اوْنلار وحشی دییلدیلر. یئنی حیات باشلادیقدان سوْنرا، مدنیت‌سیز و وحشی اوْلوبلار.\nفرهاد، کیومرثین سؤزونو آغزیندا قوْیاراق، یئنه سؤزه باشلادی:\n– یئنی حیات باشلامامیشدان قاباق، اینسان مختلف دؤوره‌لر گؤرموشدور. ایلک زامانلار نهایت درجه‌ده وحشی ایدی. سوْنرالار، ماشینلا تانیش اوْلموش، اوْنو کامیل‌لشدیرمیشدی. ائله بوُ ماشینلارلا دا، انرژی منبعلرینی آرادان آپارمیشدی. اوْ زامانکی اینسان نفتی، داش کؤمورو، گازلاری اوْداچکدی و انرژی‌لر توکنمه‌یه باشلادی. سوْنرا، ایییرمی‌بیرینجی عصرین اوللرینده، میللتلر آراسیندا، انرژی اَلده ائتمک اوچون، دؤیوش‌لر آپاریلدی و میلیونلار اینسان آرادان گئتدی. یئنی حیاتین باشلانماسینا دا، پروفسور آلفون و اوْنونلا ایشله‌ین ذکاوتلی اینسانلار سبب اوْلموشلار، یوْخسا ماترژی یارانمازدی؛ ماترژی بوْرجلاری دا ها بئله. پروفسور آلفونلا ایشله‌مه‌ین میللتلرین، هامیسی وحشی دیرلر و آرادان گئتمه‌لیدیرلر.\nفرهاد سؤزلرینین سوْن جمله‌سینی دئدیکده، دقتله منیم اوزومه باخیردی.آنجاق من اوْنون بئله باخدیغینی دوشونه بیلمیردیم.\nکیومرث دئدی:\n– اوُزاق اؤلکه‌لرده یاشایانلارین وحشی اوْلمالارینین سببی، اوْنلاری شَهَرلردن اوُزاق ساخلاماق دیر. اوْنلار شَهَرلره گله بیلسئیدیلر، متمدن و مدنیت صاحیبی اولاردیلار. بوُندان باشقا، شَهَرلره گلمک ایسته‌ینلری ده قیرغین ائدیرلر.هم ده اوْنلارین دیللرین باشاردیقلاری قَدَر آرادان آپاریبلار.\nافرازلا گلن قیز، اعتیراضلا دئدی:\n– مرکزی ماترژی شوراسی‌نین تصویبینه گؤره، شَهَرلرین جمعیتی، یوزمین‌دن زیاده اوْلمامالیدیر. اوْنلار شَهَرلره گلسئیدیلر، بیزیم ده مدنیتیمیزی اَلیمیزدن آلاردیلار. سیزین آرانیزدا مدنیتی، امنیتی ایسته‌مه‌ین واردیرمی؟هَلم –‌هَلبَت یوخ… حتماً یوخ…\nکیومرث یئنه ده دئدی:\nهئچ ده بئله دییل. ایندی‌لیکده بیزیم حددن آرتیق ماترژی، غذا، گئییم و باشقا زادلاریمیز وار دیر. بوُنلارلا نئچه‌مین نفری دوْلاندیرماق اوْلار.\n– «فرشاد» آدلی بیر اوغلان، کیومرث‌دن سوْروشدو:\n– سیزجه، گرک بیز شَهَردن اوُزاق اوْلان اینسانلارین آزادجاسینا شَهَرلره گیرمکلرینه یول وئره‌رک، ایییرمینجی عصرده یاشانلار کیمی، قوْیون- قوُزو دسته‌لری تک یاشامالییق؟\nکیومرث تؤرتدییی بحثین عبثه چکیلدییینی و هامی‌نین اوْنونلا مخالیف اوْلدوغونوگؤره‌رک، دئدی:\n– هئچ اولماسا… اوْنلارا وحشی دئمه‌یک… هرنه اوْلسا، اوْنلارین بیرسیراسی، بیزلرله یاشاییرلار… منظوروم نؤکرلردیر.\nفرهاد یئنه عصبانیتله کیومرثه جاواب قایتاردی:\n– اوْغلان بوُراخ… نه دئییرسن. اوْنلار « وحشی و مدنیت‌سیز» سؤزلزینه عادت ائتمیشلر. اوْنلار دوْغرودان تمدن‌سوزدورلر…\nمن اوُشاق اوْلدوغوم واختلار، قافلاند‌ان، نئچه- نئچه ناغیللار ائشیتمیشدیم. او ناغیل‌لار اصلاً بیزلرده، دئییلمز. اوْ ناغیللاردان من چوْخ دیرلی سؤزلر اؤیرنمیشدیم. ائله اوْنا گؤره فرهاد سؤزونو قوُرتارا- قوُرتارا، من دئدیم:\n– اوْ جور ده کی سیز دئییرسینیز دییل. من اؤز نؤکریم، قافلاندان بعضی ناغیللار ائشیتمیشم. اوْ ناغیللار، بیزلرده، یوْخدور. بوُنونلا بئله، اوْنلار نؤکردیر، بیزلر آقا. بیزلره اوْنلار حاققیندا دانیشماق، هئچ بیر زامان یاراشماز. قوُرتارین بوُ دانیشیقلاری.\nشَهَر حاکیملرینین بیری‌نین اوْغلو اوْلدوغوما گؤره، هئچ‌کس، منه بیر سؤز دئمه‌دی. تکجه فرهاد دئدی:\n– کیومرث و کیومرث‌لره بیر سؤزوم وار. البته اؤز قوْناقچیملا بئله دانیشماق اوچون، عذر دیله‌ییرم. آنجاق بوُ سؤزو دئمه‌لییم و اوْ دا بوُ کی: هر کیمین نؤکرلردن چوْخ خوْشو گلیر، اوْنلارین بؤلگه‌لرینه گئتسین، دوواری آشسین و مئشه‌لره ساری یوْللانسین. یقین‌کی وحشی قارتال اوْنون انتظاریندادیر. ایسترسه‌نیز اوْنلارین دیلی ایله ده دانیشا بیلرسینیز.\nفرهادین بوُ سؤزوندن هامی اوُجا سسله گولدولر. بیر هامیمیز کیچیک اوْلدوغوموز زامان، آنالاریمیزدان وحشی قارتال حاققیندا بعضی سؤزلر ائشیتمیشدیک. وحشی قارتال یا خود اوُشاق توتان کیشی، اوزاق بؤلگه‌لرده یاشایان وحشی‌لر آراسیندان، شَهَرلره گلیر. دووارلاردان آشیر و ادب‌سیز اوُشاقلاری، وحشی‌لر مئشه سینده اوْلان یوُواسینا آپاریر.اوْنون یوُواسی‌نین آلتیندا دا بوْز قورد یاشاییر. وحشی قارتال، بوْز قورد و اوْرادا یاشایان اینسانلار، آنلاشیلماز بیر دیل ایله قوْنوشورلار.\nفرهادین سوْن سؤزلری، دانیشیقلاری مسخره‌یه چکدی و بئله‌لیکله کیومرث ده، بحثدن واز کئچدی.\nنؤکرلر، بوتون یئمکلری و ایچگیلری ییغیشدیردیلار. گؤی، تام حالدا قارانلیق ایدی. چایین اوستونده اوْلان بیر قاییغین یانان چیراقلاری گؤرسنیردی. نئچه قاییغین دا، اوُزاقدان سسلری ائشیدیلیردی.\nشَهَرلردن اوُزاق بؤلگه‌لرده یاشایان وحشی‌لرین، اوْ جمله‌دن وحشی قارتالین، آج، ماترژی‌سیز و آنلاییلمایان دیل ایله دانیشان و فلاکتلی حیاتلارینا دوشونه-دوشونه، کیومرث و باشقا اوُشاقلاردان آیریلدیق. هامی گئتمک‌ده ایدی. ساعات اون‌بیریاریم‌دا، سهرابلا من، ائوده ایدیک…….. (آردی واردیر.)","num_words":2285,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":103760.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"“توپلومون اشرافیتی اونو بخته‌ور ده ائله‌یر یازیق دا ائله‌یر” دئییرلر، “اشرافیت توپلومو اؤزوندن بیلسه اونو بخته‌ور، بیلمزسه اونو یازیق ائله‌یر.”\nاۆچو اوخویاندا “سیدی” آدلی معلمین ائوینده اجاره‌یه اوتوروردوق. قدیم زامان‌لار تیکیلیمش بیر ائو و بؤیوک بیر حیط؛ عباسیه مچیدی‌نین قونشوسو. نمین’ین مچیدلری‌نین آراسیندا ان پولسوزو ایدی. پولسوز مچیدین ده ایشی یالنیز اؤلونو یولا سالماق اولار. گۆنئی آدلی پول‌لو- آخشام نامازلی مچیدین قونشوسو ائله بوندان آرتیق‌دا اولمامالی دیر.\nبو مچیدین نه دسته‌سی وار ایدی، نه احسانی وار ایدی. یالنیز بیر یاخشی تابوتو و بیر اؤلونو اوستونده یویان تاختاسی. بو ایکی وارلیق ایسه هر زامان بیزیم قاپیمیزین آغزیندا اولاردی.\nنه ائله‌مک؟! بیزه ده بو توش گلمیشدی دا! بیر دؤنه خالامین اری صبح چاغی نمین’ه چؤرک آلماغا گلمیشکن بیزه ده بیر باش وورماق ایسته‌میشدی، ساکی! گلیب اؤلو تاختاسی ایله تابوتو بیزیم قاپیدا گؤردوکده دۆز قاییدیب کندلرینه، قره چاناق’ا، گئتمیشدی یاش‌لی-باش‌لی آدام.\nنه‌ایسه! بو ائو نمین’ی اولوشدوران ایکی داغین بیری‌نین دؤشونه یاییلمیشدی. بو داغ’لا او داغین فرقی بیزیم داغدا تلویزیونون یاخشی، آز برفک‌لی، گتیرمه‌سی ایدی یالنیز.\nائودن بیر ائنیش یول’لا بازارا، اوردان ایسه آزادگان مدرسه‌سینه یوللانماق بیزیم هر صبحکی زه‌هر دادی وئرن ایشیمیز ایدی. بازار دئییلن یئر ده ایکی داغین آراسیندان آخان چایین دؤوره‌سینده‌کی تیکیلیمش توکان‌لار ایدی. اخی، نمین’ین اوتوز-قیرخ مئترلیکدن آرتیق بیر هامار یئری یوخ ایدی کی. بو توکانلارین بیر چوخونون دالی چایا (نمین چایی) باخیر، بیر یانی ایسه بازارین خیاوانینا. هامیسی دا چایا طرف ائله دالا قاجینمیشدیلار کی هر زامان اون‌لارین دال‌لاری اوسته آ��یب، آرخالاری اوستده چایا توشه‌جک‌لری منی قورخودوردو.\nقنبری و اون‌یئددی اوشاغی، رحمت‌لیک خلیلیان، اوراق جورلایان اوستا و بیر نئجه پیس-یاخشی انسان بو توکان‌لارین یئیه‌لری ایدی. هئچ بیریندن ده خوشوم گلمیردی، دوغروسو.\nالقصه! بو خیاوان دیک گلیب جامع مچیدی‌نین یاخینلیغیندا نمین’ین اصلی مئیدانینا چیخیردی، او مچیددن اوجادا دوروبان اۆستدن آشاغییا اونا باخان بیر تاختا ائو ایسه داردینینی چکیب اوتوراردی اورادا. بو ائوین بویاسی نیروی-ی انتظامی’نین ماشین‌لاری رنگده ایدی. اورانین آدینی قاباقکی ائو یییه‌میزین دیلیندن «مفاسد» اولاراق ائشیتمیشدیم. «خاتمی» آدلا بیر موللانین بیرینجی دؤنه آغ-قارا پریزدنت‌لیک تبلیغ‌لری مشق دفترلریمین جیلدی عوضینده و یاخشی چرکنویس عنوانیندا ایشلک اولدوغو زامان‌لار تزه-تزه اوزه چیخمیش «رپ»لری توتوب اورایا اپارمالاری، آلت‌لاریندا پیکنیک یاندیرمالاری، بیر اوتاغی‌نین گونده او «رپ»لرین آغیز-بورون‌لاری‌نین قانیندان قیپ-قیرمیزی اولماسی، اوردا ایشله‌ین‌لرین عؤمورلری‌نین سونوناجا اوردا ایشله‌یه‌جک، چیخماق امکانی اولمامالاری کیمی شایبای‌لاری ائشیدیب، آلاهین وار اولدوغونا ایناندیغیم قده‌ر اونلارا اینانمیشدیم.\n***\nبیر-ایکی ایل اؤنجه نمین’ه گئتدیگیمده اورانین بویاساینی چوخ دگیشمیش، اۆزو گؤزل تاختالارلا بزنمیش، آلنینا «موزه نمین» یازیلمیش گؤردوم. ایلگینج بیر شئی گؤرن انسان کیمی اونا یاخینلاشمایا اوشاق‌لیغیمدان اوره‌گیمده یئر سالان قورخودان دولایی یالنیز اینترنتده آختارمایا جسارت ائله‌یه بیلدیم.\nاورانین نمین’ین قاجار’لار دؤنمینده خانی اولان «صارم السلطنه» دئییلن بیریسی‌نین ائوی اولماسینی بیلدیم. هله ایندی باشا دوشوردوم او ائوین جامع مچید’دن اوجادا تیکیلمیش، داردینینی چکیبن مچیده باخماسی‌نین نه‌دنینی. دئمک، خانین ائوی آللاه ائویندن غورورلو ایدی. بو دا طبیعتین دوغرو بیر دورومو ایدی. آللاهین کؤلگه‌سی‌نین کؤلگه‌سی‌نین ائوی آللاهین اؤزو ائویندن اوجا اولمایاجق ایدی‌می؟\nصارم السلصنه’نین نئجه بیر انسان اولدوغونو بیلمیرم. آنجاق، عؤمرومده هئچ بیر خاندان یاخشی بیر شئی ده ائشیتمه‌میشم. اونو دا بیلیرم کی رشدیه’لرین اردبیل’ده آچیلماسینین «میرزه علکبر» آدلی بیریسی قاباغین آلاندا او مدرسه‌لر نمین’ده آچیلیبدی. میرزه بورا گلیب ملتی قیزدیرماق ایسته‌ینده ایسه اونو یومورتا ایله گؤیجه‌یه باسمالاری دا ائشیتدیگیم سؤزلرین بیری دیر. نمین’لی لرین «فرهنگ‌لی» تانینمالاری‌نین دا نه‌دن‌لریندن بیری. او قده‌ر درس اوخوموش کی بیزیم آلتمیش یاشینداکی سونراکی ائویمیزین یییه‌سی اولان تاجی خالا ساوادلی ایدی، حتا! بو ۱۴ ایل بوندان قاباقکی سؤز دیر. او دیر کی صارم السلطنه’نی پیس‌له‌ییب یوخ ایمانیمی یاندیرا بیلمه‌رم.\nالغرض! بو گون سانال اورتامدا دولاشارکن بی‌بی‌سی دئییلن بیر یئرین بو خانین قیزی ایله سؤیله‌شی‌سینه راست گلدیم. اوندا منیم اوشاق‌لیق آنی‌لاریم بیردن‌بیره جانلاندیقدا بو یازیغین قیزی یازیغا رحمیم گلدی. نمین’ین خان‌لاری دا بوتون تورک‌لرین شاه‌لاری کیمی (اشرافیت) توپلومو اؤزلریندن بیلمه‌ییردیلر. ائله اونا گؤره ده، گئدیب باشقا دیل‌لری اؤزلرینه ایله‌تیشیم دیلی ائله‌میشدیلر. نه وار-نه وار؟ خالقدان فرق‌لی اولسون‌لار دئیه.\nصارم السلطنه’نین قیزی ایندی دوخسان یاشیندا ایکن نمین’ین یازدا گؤزل‌لیگیندن جان آلان هاواسی‌نین، تورپاغی‌نین، قره چاناق سویونون حسرتینی آمریکا’نین بئتزدا شهری‌نین آپارتمان‌لاری‌نین بیری‌نین ۱۴-جو طبقه‌سینده چکیر.\nدونیا نه قده‌ر اویونچاق بیر دونیا ایمیش. دئدیم کی بیر آز اونون’لا دانیشیم، دا! شهرداشیق، پیس ایش دیر. اتی ده اؤزگه‌سیندن اولسا، سوموگو بیزدن دیر. آنجاق، حیرصلی ایدیم. او دیر کی بئله باشلادیم:\nسالام!\nالیندن حیرصلی‌یم. گیریشه-زادا دا حؤوصله‌م یوخ دیر، خالا!\nسنین بونلارا دئدیک‌لریندن، بو کئچمیش ایکی-یوز ایلدن حیرصلی‌یم.\nآی یازیغین قیزی یازیق! سنین دده‌ن و اونا تای‌لاری باشقالاری‌نی دئییل، اؤز خالقی‌نین قدرین بیلسیدیلر، بلکه بیزیم ده ایندی بتهوون’یمیز، ماکسیم گورکی’یمیز، تالستوی’وموز، ویکتور هوگوموز وار ایدی. سن ده آقا بالاسی کیمی ائله او ائویزده اوتوروب گؤزل بالقونوندان یوققوجا دیرمانان یولا باخیردین. شهرین مدرسه‌لری‌نین اوشاق‌لاری سیرا ایله هفته‌سون‌لارینی او ائوی و حیطینی گؤرمه‌یه گلیردیلر. سنین دوخسان یاشیندا اولماغیوی سنه تبریک دئییردیلر. سن ده اونلارا اوتوروب ناغیل دئییردین. هادی-بیدی’دان، کئچل’نن تولکو’دن، فاطماخانیم’دان…\nاوستاد شهریارین حیدر باباسین اوخویوردون…\nاونلار سنه قورشاغ ‌آتدی‌یا گلیردیلر، سن ده اونلارا آتاندان قالان حارام مال‌لاردان دئییل، اؤز بیلَگیوین امگی ایله چیخارتدیغین پول‌لاردان بیر-ایکی تومن (اوستونده یالانچی “ریال”ی اولمایان تومن‌لردن) وئریب سئویندیریدین. بلدییه باشقانی سنی شهرین بایرام شنلیک تؤرن‌لرینه چاغیریردی، سن ده چلیگین’له چیخیب اورادا بیر نئچه سؤز دئییردین، سونرا دا “باغیشلایین! بوندان آرتیق دانیشا بیلمیرم” دئییب او اوشاق‌لارین کؤمگی ایله صحنه‌نین پیلله‌لریندن ائنیردین. یایدا آلبالی (گیله‌نار) ایله آلچالاری حیطدن دریب یئییردین. حالین بیر آز پیس اولاندا دا، ائله او اوشاق‌لاردان بیر نئچه‌سی کی ایندی دوکتور اولموشدولار، تئز یانیوا گلیب نبضیوی توتوب “بیر شئی دئییل، اکرم خالا! سن هله تزه اون-دؤرد یاشیوا دولوبسان” دئییردیلر. فیکیر ائدیرم بو جومله‌نی سنه دئینین قارا قاش-گؤز بوی-بوخون‌لو اورک اوزمانی دؤکتور سانای شیمشک اولا بیلردی. آدی دا یاخش، اؤزو ده یاخشی.\nهئئئی! اکرم خالا! حئییف! اولمادی. سنین آتالارین یول‌لارین تانیمادیلار. سن ده سوج‌لو دئییلسن. قادین‌لارین بیزیم بو گونه دوشمه‌میزده بیر رول‌لاری یوخ ایمیش کی. کیشی‌لر هر ایشی گؤروبلر ده! سن نئیله‌یه‌سن، آخی!\nسنی دانلاماق ایسته‌میرم. آنجاق، بیلیرسن‌می؟! سنین سسین عئینن ننه‌مین سسینه اوخشاییر. ایستیرم سنی قوجاقلاییب اؤپم ننه‌م کیمی! سونرا ایکیمیز ده باش باشا وئریب اغلایاق بو یاز آخشامیندا!\nاکرم خالا! سنی سئویرم. آنجاق، بیز اویونو ملتجه اوتوزدوق. خالق‌لی، اشرافیت‌لی، نوخبه‌لی…\nسنی سئون بیر نمین‌ین یاخین کندلریندن اولان بیریسی. بلکه ده آتا-آنالاریمیز بیر-بیرینی گؤرن بیری‌لری. من رعیت بالاسی، سن صارم السلطنه’نین قیزی.\nگؤرورسن‌می، خالا؟! منیم ده، سنین ده آتا-آنامیز بو دونیادان هئچ بیر شئی آپارمادی‌لار. ایکیسی ده قورو تورپاق‌لارین آلتیندا دیرلر. اما سن ایندی منیم آتا-آنامین یاتدیغی قورو تورپاقدا یاتمالاری‌نین حسرت��نده‌سن.\nخالا! کئشکه سنین آتان بیزی بو گونه سالمایایدی! بیلیرسن اوندا نه ‌ائلردیم؟!\nشهریار دئمیشکن: “سؤزومه دۆروست قولاق وئر!”\nهر آی بیر گون گلیب سن’له خان باغی’نا گئدردیم. صاباحی‌سی زری باغینا! بیر گون ده کئفین ساز اولسایدی حئیران’ا گئدردیک. اوردان سنه -واختینا گؤره- فیندیق، ازگیل، هیندیل، آلچا، یئملیک، اوه‌لیک، خشخش ییغاردیم. اؤزوم یویوب تمیزله‌ییب سنه گتیرردیم.\nهئئئی خالا، هئئئی! حئییف کی اولانمادی. اؤزوموز اؤز گوروموزو قازدیق.\nاولسون خالا! منیم یولداش‌لاریم بو دؤنه اؤزوموزه چالیشمایا قرار وئریبلر. ایشه ده دوشوبلر. گئجه-گوندوز چالیشیرلار. من ده اونلار’لا بیرلیکده ایشله‌ییرم. داها نامه‌لریمیزی اؤز دیلیمزده یازیریق. بو داها دا! بیری بو. سنی ده سئویریک. قوی کئچمیش‌لر کئچمیشده قالسین. فقط دور آیاغا سن ده الیوی بیزه وئر. باشلامایا هئچ زامان گئج دئییل، اؤلومدن سونرا دا گئج دئییل!\nاوشاق‌لاریمین بیرینه سنین آدیوا اوخشایان بیر آد قویاجاغام. آنجاق، تورکجه‌سین!\nخالا! دوغروسو بونو دئمه‌یه بیر آز اوتانیرام. آنجاق، اونون آدین “باغیش” قویاجاغام. سنین ادین دا “باغیشلاماق”دان گلیر ده! ارکک آدینا اوخشادیغینی بیلیرم. باجیسی دا اولار “یاغیش”، دا!\nاکرم خالا! کئشکه سنین آدین “باغیش” اولایدی. ایندی من اوشاغیمین آدین “باریش” قویا بیلردیم.\nهئئئی خالا! سنه دئیه‌جک سؤزلریم قورتولمور. گون او گون اولسون کی بو بیزیم یولداش‌لارین ایش‌لری مره باشیا چاتاندا سن ده دیری اولاسان. اولماسان دا بیر شئی اولماز، او دونیانین باجاسیندان بیزه باخیب کئفلنرسن. ائویزین آلنیندا “نمین’ین موزه‌سی” یازاریق. سنین ده عکسیوی، تندیسیوی ائوین گیریشینه ووراریق. نئجه دی؟\nخالام! سنی اؤپورم. اتان داداشیما-ننه‌مه، اتاما-آناما، منه و سنه ائله‌دیگی ظولم‌لره رغمن، یولووو گؤزله‌ییرم. بو آیریلیق ماهنیسین-زادیندا قوی قیراغا! لالالار’ا قولاق آس. رشید چوخ گؤزل کیشی ایدی. کئشکه سنین آتاوین دا پولونون بیر آزی رشید’نن اوزئیر کیمی شؤکت’نن روبابا کیمی‌لری بئجرتمه‌یه خرجلنسیدی.\nآرپاتپه‌لی فرزین اصغری، تهران، ۱۳۹۲-گولن‌آی-۱۳، (یازدان ۴۳ گون کئچمیش) بونو دا سن اوچون یازیرام. بلکه گونش تقویمینی اونوتموش یا منیم یولداش‌لاریمین گؤردوگو تزه ایش‌لردن خبرسیز اولموش اولاسان.","num_words":2140,"character_repetition_ratio":0.025,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":148889.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایمئیل (اینگیلیسجه: E-mail) یوخسا الکترونیک پوْست بیر یولدور مئساج (یازی یوخسا نامه ) آلیش وئریش اوچون ، او افرادین آراسیندا کی الکترونیک آلت لردن ایستیفاده ائدیللر . بیرینجی ایمیل ۱۹۶۰ ایلینده یوللانیب ، او زاماندا ایشلدنلر ساده جه اؤز ایستیفاده ائدیلن سیستمدن بیر بیرینه یازا بیلردیلر ، بیر سری ده فوری مئساج گؤندرمه سیستمی دن بهره آلماق اوچون هر ایکی طرف گؤرک آنلاین اولونایدیلار تا مئساج فوری حالتده یوللویاندان ، مقصده یئتیشیدی ، ری تاملینسون ایندی کی ایمیلین ایختراعچی سی تانینیر ، بیرینجی یول کوللانچی آدیلا سئرورین آراسیندا @ (اَت ساین) علامتیله باقلانتی قوروب و ۱۹۷۱ ایلینده بیرینجی سیستمی یولا سالدی کی ایشلندلر ائلیه بیلیر آرپا نت ده بیر بیرینه دونیا اوزرینده مئساج و یازی گؤنده ره و بو یولا ایمیل آدیلا تانینیل��ی","num_words":169,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":488856.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیلدیگینیز کیمی نثر ژانری‌‌نین آیری- آیری قول‌‌لاری وار. من بوردا یالنیز حکایه نثرینه توخوناراق، اجاز‌‌ه‌‌زله بوندان بئله «حکایه دیلی» سؤزوندن یارارلانیرام.\nحکایه دیلی دئدیگیمیزده، بعضی‌‌لر تئز- تؤو معیار دیلی‌‌نین اؤلچوسونو ال‌‌لرینه آلیرلار. بو اؤلچولرله قارشی- قارشییا دورماق ایسته‌‌میرم، آنجاق حکایه یازاندا بیر سیرا مجبوریت‌‌لردن دولایی دیلده ال آپارمالی‌‌ییق. مثلن لحن یاراتماق و اونا اوخشار او بیری گره‌‌ک‌‌لر دیلده باش وئرمه‌‌لی‌‌دی. آنجاق معیار دیلین دار چرچیوه‌‌سینده بو ایش‌‌لرین هامیسینی گؤرمک اولمور.\nحکایه یازاری دیلی و معیار دیلینی اؤیره‌‌نیب بیلمه‌‌لی‌‌دی، آمما دیل اونون الینده (حکایه مقصدلرینه اویغون) خام بیر ماتریال کیمی‌‌دی. چوخ‌‌لاریمیز مشهور اولان بو سؤزو ائشیتمیشیک: یازیچی اؤزونه گؤره قرامئر یازیب، اوندا ده‌‌ییشیک‌‌لیک ده آپارا بیلر! پنیرینی آرتیق قویسالار دا، بو سؤز چوخ دا یانلیش دئییل. یادیما گلیر نئچه ایل بوندان قاباق حکایه‌‌لریمدن بیرینی اوخوسون دئیه دیل معلم‌‌لری‌‌نین بیرینه وئردیم. معلم حکایه‌‌نین اؤزونه گؤره دانیشمادان بیر سیرا کلمه‌‌لرین آلتینا جیزیق چکمیشدی. میز کلمه‌سی یادیمدادی. دئییردی: معیار دیلیمیزده «میز» عوضینه «ماسا» ایشلتمه‌‌لی‌‌ییک. من آز قالا بوینوز چیخارتمیشدیم. اؤنَردیگی کلمه‌‌لرله حکایه کیملیگینی الدن وئریب کورلاناجاقدی…\nعمومیت‌‌له معیار دیلینه بئله یاناشماق، چاغداش تحکیه ادبیاتیمیزین بؤیوک مسئله‌‌لریندن بیری‌‌دیر. آذربایجان تورکجه‌‌سی بوتون دیل‌‌لر کیمی تعریف اولونموش بیر قرامئره صاحیب‌‌دی. طبیعی کی، بو دیلده یازیب پوزان‌‌لار دا همن دیل قورولوشو اساسیندا یازمالی‌‌دیرلار. اؤز سؤزوموزه قاییداق؛ حکایه دیلی معیار دیلیندن یالنیز قرامئرینی یوزه یوز ارث آپاریر. قالانینی حکایه امکان‌‌لاری او یان بو یان ائله‌ییب ده‌‌ییشیر. مثلن سؤزلر، اصطلاح‌‌لار و کلمه‌‌لر حکایه‌‌نین ایستک‌‌لری‌‌یله اویغون سئچیلمه‌‌لی‌‌دی. آخی اردبیلده یاشایان حکایه کاراکتری هاچاندان هاچانا «میز» عوضینه «ماسا» ایشلتمیشدی کی بو ایکینجیسی اولا؟\nیوز نئچه ایل بوندان قاباق (دقیقن ۱۲۶۷نجی گونش ایلینده) جلیل محمدقلی‌‌زاده دیلیمیزجه ایلک حکایه‌‌نی یازمیشدی. او زامان اونون حکایه‌‌لری‌‌یله او بیری ژانرلاردا یازیلان دیلین لاپ بؤیوک فرقی، اونلارین دوغمالیغی ایدی. یعنی حکایه‌‌لر اولدوقجا خالقین دانیشیق دیلینه یاخین یازیلمیشدی. هامی اونون اثرلرینی اوخویوب (و یا دینله‌‌ییب)، اؤز چیخاری قدَر اوندان لذت آلیردی. بونون تاثیری اوتوز قیرخ ایل سونرا حتا فارس دیلینده یازان محمدعلی جمال‌‌زاده و باشقالاری‌‌نین حکایه‌‌لرینده ده اؤزونو گؤرسَتمه‌‌یه باشلادی. کاتیب دیلی یازمادیغی اوچون اونون اثرلرینه خور باخان‌‌لارین قاباغیندا باشینی آشاغی سالان محمدعلی جمال‌‌زاده، ایندی فارس ادبیاتی‌‌نین ایلک حکایه یازاری کیمی تانینیر. منجه جلیل محمدقلی‌‌زاده و محمدعلی جمال‌‌زاده‌‌نین لاپ اؤنملی ایش‌‌لری، حکایه یازماقدان قاباق حکایه دیلینی تاپماق ایدی. فارسجا ادبیاتیمیزدا، حکایه‌‌چی‌‌لر بو آخاردا یازیب یاراتدیلار، آنجاق تورکجه ادبیاتیمیزدا بو آخار اؤز یولونو گئتسه ده بیز ایکی مسئله ایله اوز اوزه گلدیک:\nپهلوی دؤنَمینده‌‌کی مدنی آپارتایدا گؤره ایران آذربایجانیندا تورکجه یازماق قاداغان اولدوغوندان، ایستر ـ ایسته‌‌مز بو گئدیشین سرعتیندن آلیندی. او تایدا دا یئتمیش ایل شوروی کیمی ایدئولوژیک بیر حاکمیتین آلتیندا یاشادیقلاریندان، رئالیزم سوسیالیزم مکتبی رسمی بیر ادبیات اولاراق یازیچی‌‌لارا دیکته اولوندو. او یئتمیش ایلده هر نه (حتا ادبیات) دؤلت سوزگه‌‌جیندن سوووشوردو. شعرلر، حکایه‌‌لر و رومان‌‌لار حزبین سیفارشی اساسیندا و یا اونلار بَیندیغی کیمی یازیلیردی. بئله‌‌لیک‌‌له اؤز چاغی‌‌نین محصولو اولان بیر معیار دیل یاراندی. اونلار بو کلیشه ایله تحکیه ادبیاتینی دا اؤلچمه‌‌یه بیچمه‌‌یه باشلادیلار.\nدئییلدییی یاساق‌‌لارا گؤره، او تایین ادبیاتی بیز اوچون اؤنملی بیر تعلیم قایناغی ساییلیردی (و ساییلیر). معیار دیلی دئدیک‌‌لری ده او تایدا رئالیزم سوسیالیزم بیر باخیشی اوزه‌‌رینده قورولموشدو. منجه بو معیار دیلینی گؤزو باغلی یامسیلایان‌‌لارین ادبیاتی‌‌نین بیر آیاغی یامان‌جا لَنگیییر؛ اؤزللیک‌‌له تحکیه ادبیاتیندا. گؤردویوموز کیمی ده بو چَرچیوه‌‌دن چیخا بیلمه‌‌ین‌‌لرین اثرلری بیر یئره چاتماییب. آخی مثلن نئچه سسلی، مالیخولیا و ذهن آخینیندا توخونان بیر رومانی، رئالیزم سوسیالیزم هاواسیندا یارانان معیار دیلینده نئجه یازماق اولار؟ عکسینه او معیار دیلدن یالنیز قرامئرینی گؤتوروب، صمیمی بیر دیله چاتمیش یازیچی ـ شاعرلریمیز اولوب.\nبعضی‌‌لرین حکایه‌‌لرینی اوخویاندا، هله ده او تایین رئالیزم سوسیالیزم نثری‌‌نین تاثیری آلتیندا یازدیقلارینی گؤروروک. بعضی‌‌لریمیز ده آنادولو متن‌‌لریندن ائتکی‌‌لَنیرلر. هله قویساق بونلارین دیل قورولوش‌لاری دوزدور، یئنه اوخوجویلا یازی‌‌نین فاصله‌‌سی دولمور. یعنی اوخوجو باسما و ساختا بیر متن‌‌له اوزلَشدیکده، اونو منیمسه‌‌یه بیلمیر. سون زامان‌‌لار آنجاق بیر سیرا حکایه یازان‌‌لاریمیز جلیل محمدقلی‌زاده کیمی معیار دیلی‌‌نین دیکتاتورلوغونون قارشیسینا چیخاراق، تورکجه‌‌میزده چاغداش حکایه دیلی آزدان چوخدان یاشاتماغی باجاریب‌‌لار. مثلن صالح عطایی «منیم آدلاریم» و «دون‌‌کیشوت و دَلی دومرولون کؤرپوسو»ـ‌‌یلا، ناصر منظوری «قارا چوخا» و «آواوا»ـیلا، داود دوستار «هوپبانا»ـیلا، غفور امامی‌‌زاده خیاوی «قیرمیزیم»ـلا، حامد احمدی (بو تئزلییه چیخاجاق) «توتماتورا»ـیلا، حسن ثمودی «اؤزگه»یله، رقیه کبیری «ایچیمده‌‌کی قیز»، «ائویم»، «یئردن اوجا تورپاق»، «دونیا قابار چالیب یولداش»، «قوش‌‌لار داها قورخمورلار» و او بیری کیتاب‌‌لاری‌‌ـلا، ایواز طاها «قورشون هاردان آچیلدی‌‌»ـیلا، فرانک فرید «خانیم اَلی»‌‌ـیله، محمود مهدوی «بغداددا قار یاغیر»ـلا، شریف مردی «اولدوزلار قاییمیشدی»ـیلا و باشقالاری. و البته الف. نورانلی اؤلوموندن چوخ سونرا چیخمیش «قیزیل آتیم» کیتابی‌‌یلا! چوخ‌‌لاری دا وار هله کیتاب صاحیبی اولماییب، آمما آیری-‌‌آیری درگی‌‌لرده و یا سایت‌‌لاردا اؤز حکایه‌‌لرینی یاییملاییر‌‌لار.\nهر حالدا سورغونون جاوابی دئدیگینیز یئددی‌‌یوز کلمه‌‌دن داها چوخ ��ولماسین دئیه سون سؤزومو بئله یازیرام: هر هانسی دیلده اولورسا اولسون، حکایه دیلی، دیلین حکایه‌‌سی‌‌دیر….\nایکینجی جواب: شریف مردی\nسوال او قدر گئنیش‌دیر کی یئددی یوز کلمه‌ده نه قدر قونویا توخونماق اولاسی اولدوغونا هئچ ده آرخایین دئییلم. بو اوزدن سؤزو اوزاتمادان «داغیتماغا دوغرو» آدی ایله تنقید قونوسوندا مقاله توپلوسو ساهمانلادیغیم کیتابدا «چوخ‌سسلیلیک؛ رومان؛ بیز» باشلیقلی مقاله‌نین اؤزه‌تینی گتیرمه‌یه قرار وئردیم. مقاله‌نین آماجی سوروشولان سورغویا جاواب آختاراراق باشقا نئچه اؤنملی مساله‌نی ده آراشدیرماق ایسته‌ییر. اوردا رومان‌دان دانیشمیشام و ایران تورکلری‌نین رومان دورومونا باخمیشام؛ نثر ده ائله‌دیر هرحالدا. رومان گؤروب نثر ده اوخویا بیلرسینیز.\n[…] ایران تورک‌لرینین رومانی ایزله‌دیگیمجه بیر او قدر دئییل‌دیر (سایماقلا قوتولور!) اولانلارین چوخو دا بیر سسین یوخسا یازارین سسی آلتدا بوغولور! دانیشیق دئیه، اؤزل کاراکتئر دئیه، اؤزللیک دئیه بیر شئی یوخ‌دور. هر شئی دایازدیر. یازار کاراکتئرین پیشیرمه‌یینده یورولور، یا بیتمه‌دن توکه‌دیر یا دا آرتیق اوزادیر. شابلونلاشمیش شخصیت‌لر، دیالوق‌لار، بوش‌بوغازلیق، چرچیوه‌دن چیخماق، داغا-داشا وورماق، اولای ‌هؤرگوسونو ایتیرمک… یازیلارین چوخوندا گؤرونور.\n[…] دَرین رومانین کاراکتئرلری دیری وارلیق کیمی اولمالی‌دیر. اؤزونو تام بویلو بوخونلو گؤسترمه‌لی‌دیر. رومان اوخوجوسونو ایناندیرمالی‌دیر، گرچک ‌اوستو اولورسا بئله. سؤزومو هاوادا دئمک ایسته‌میرم. ناصر منظوری ۱۳۷۳ده «قاراچوخا» آدلی رومان یازمیش. باشقا یئرده دئمیشم(۳)، بو رومان بیزیم (بیلدیگیم و اوخودوغوم) اَن گؤزل و آدی چکیلمه‌لی رومانلاریمیزداندیر. نه ایسه بو روماندا مؤلفین سسی قولاغی کار ائله‌ییر. کاراکتئر دئیه بیر شئی آرادا اولوشمور. سانکی مؤلفین سؤزونو دئمک اوچون یازیلمیش‌دیر یالنیز. سؤزو ایسه کَسین‌دیر. باشقا رومانلاریمیزین بیرچوخو بوتونلوک‌ده یا رومان دئییل یا دا تجربی رومان اولماغا جان آتیر. یازارین حوصله‌سیزلیگی ایله، تلم‌تله‌سیک یازیلمیش. دایاز، جان‌سیز، روح‌سوز و ژورنالیستی بیر عالم‌دیر. ایناندیرماغی وئجینه آلمیر. یازار سانکی سؤزونو یئریتمک اوچون بیر سیندان آلمیش الینه و سؤزجوک‌لرله اوخوجونون بئینینی دؤیور. اؤیکو قولو هابئله. آنجاق اؤیکوده بیرآز رومان دوروموندان ایره‌لی گئده ‌بیلمیش اولساق دا، یئنه مونولوق ایچینده‌ییک! هله گئتملی و آچمالی یول چوخ و اوزوندور.\n[…] دیل قونوسونا گلینجه، آرادا بؤیوک چات وار. خالق دیلی ائییتیمین یوخلوغوندا و مرکزیّتین تک‌سسلیگی آلتدا چابالاییر. گئت‌گئده مئدیانین یوخلوغوندا دیلین عئیبه‌جر فورماسی آغیزدان آغیزا دولاشیر. یازار بوندان قوتولماغا چابا گؤسترمه‌لی‌دیر. گؤستریر ده. بیر یاندان رومان یوخسا اؤیکو (اینجه‌صنعت) مخاطبینه دانیشمالی، او بیری یاندان دانیشیلان دیل عئیبه‌جر! دانیشیلان دیل‌ده یازماق چلیشکی‌یه قاتلاشماق‌دیر بیر یؤندن. نه ائتمه‌لی‌دیر رومانچی بو دورومدا؟ بیر طرفدن دیلی آریتماق (یابانجی سؤزجوک‌لردن کی اؤز یئرینه اوتوروب و دیل‌لرین آلیش- وئریش ایلیشگی‌سینده اؤزونه گؤره بیر امکان‌دیر، اونلاردان دئییل ده قوندارما و یئرینه توشمه‌ین سؤزجوک، قورولوش و یاپیلاردان) یازارین بیر گؤره‌وی اولسا دا، اصلینده رومانچی آنلاتیسینی کیمه دوغرو توشلامیش اولدوغونو دا نظرده توتمالی‌دیر.\n[اؤرنک اولاراق رومانچی\/ یازار\/ شاعیر «دانشگاه» کلمه‌سی‌نین یئرینه «بیلیم‌یوردو»، «اونیوئرسیته\/ یونیوئرسیته\/ اونیوئرسیتئت» یوخسا ائله دانشگاه ایشلتملی‌دیر؟ البته کی جومله قورولوشو و تورکجه یاپیسینا اویوشمایان جومله و ساختا قورولوشلار سؤز قونوسو دئییل‌دیر بوردا. بعضی‌لری خالق دیلینده اولدوغو کیمی اونون قوللانماغینی وورغولاییر. اما بو خالق دیلینده قوللانینلان سؤزجوک‌لرین نثریمیزده گتیرمه‌یی هاراجاق آردینی توتوب اوزادا بیلریک؟ (بعضی‌لری داها تورکجه سایمیر دا) مئدیا و ائییتیم یوخلوغو ایسه بو دورومو داها گرگین ائتمیش! و یابانجی (فارسجا یوخسا اسپانیانجا و …) کلمه‌نین سئچیلمه‌سینده معیار نه اولابیلر؟ بونو بیلرک کی آلیشیلمیش هر شئی زامان سوره‌جینده آلیشیلمیش دوروما گلیب چیخیب‌دیر.]\n[…] رومان یازماق و رومانین اولماغی چوخ شئی‌لره باغلی‌دیر، آنجاق آچیق دئسم: بوتونلوکده بیزیم ایراندا و داها دا گئنیش گیریشسم قونویا، قونشو اؤلکه‌لریمیزده ایسه رومان هله او قدر یئرینه توشمه‌ییب‌دیر و آزدیر. اؤرنک اولاراق، آدلیم یازارلاری و دونیا سویه‌سینده آدی چکیلن رومانلاری اولان تورکیه‌نین رومانی‌نین ساده‌جه ۱۵۰ یاشی وار(۴)؛ بونو آوروپایلا توتوشدوراندا ایکی قات اوندان یاشلی‌دیر(۵). اوردا فلسفه‌نین (و باشقا بیلیم قوللاری‌نین) آچدیغی و اؤتوردویو آچی دورتوسو ایله رومان دا آیاق توتور(۶). آرتیق، رومان باتی اؤرونو اولاراق اوزه چیخیر.\nبیزیم دیللرده گزن عاشیق، اوزان و ناغیل گله‌نه‌یی‌میز، گوجلو آرخاسی وار ایکن، هوندور گله‌نه‌یه دایانیرکن رومان تعریفله‌نن ژانرا چئوریلمه‌دی(۷). رومان آوروپادان بیزه میراث گلدی. اوردا یاشایان کولتور انسانا بیرئی اولاراق یاناشماغا باشلایاراق فردیّتی اولوشدوردو. رومان انگلستان‌دا دوغولوب، ائله اوردا دا باریندی. آنلاتیچی اؤزونو یوخسا هر بیر کاراکتئرین اولوشماسینی روایت ائتمک اوچون ایلک اؤنجه انسانا اینانمالی‌دیر.\nآیریجا، مسیحیت کولتورونه باغلی اولان باشقاسینا اعتراف ائتمک عنعنه‌سی اونو سوره‌کلی اولاراق اؤزوندن و گوناهیندان، بیرسؤزله، اؤزلویوندن دانیشماغی اؤیره‌تدی. دینج و راحتجا اؤزوندن دانیشابیلدی(۸). بیزده کیمسه اؤزکئچمیشینی بئله، بیر او قدر آچیق‌- ساچیق یازماییب‌دیر. اعتراف جسارتی و یازماق گله‌نه‌یی، چوخ شئی‌لره، او جومله‌دن رومانین اولوشونا، کؤرپو اولدو. اسلام دوشونجه‌سینده آنجاق، اعتراف ائتمک باشقادیر. سیرلی عالم‌لری یارادان سنین اوره‌ک سؤزوندن خبرداردیر! ماورائی گوجه سیغینان اینانج، انسانین یاشادیغی آجی و دردلی تجربه‌لرینی اؤزو کیمی بیر باشقاسینا آنلاتماغا مانع اولور.\nایرانا گلینجه اوست- اوسته توشن قونولار وار. مین چئشیت ظولم، آجی، سلطه، قیتلیق، آجلیق، دیدرگین‌لیک چکن کوتله هله اؤز جانینا یییه دورا بیلمیر، دینجلیک و ثبات آرادا یوخ، یاپی قورولمادان سؤکولوب باشقا سیستئم سوخولور اورتایا. کئچی جان هاییندادیر. اورتام رومان یارادان اورتامی دئییل بلکه. مشروطه بیر دؤنگه اولور. قصّابین الینی گوده‌تلمک ایسته‌ییر. بیزده دیل مساله‌سی باشدان توت ایندییه کیمی یارالی وارلیق کیمی سورونوب‌دور. تورکجه یازماق، بلکه دانیشماق، نیس��یل اولموشدور چوخ زامان. رومان دیل قونوسودور، سؤزجوک ایسه اونون ایشله‌ده‌بیله‌جک آراجی. سیاسی یؤنلره گؤره آذربایجان انسانی اؤز دیلیندن اؤزگورجه یارارلانا بیلمه‌دی. بو یؤنلر اونو سوره‌کلی یاشام قایغیسینا دا قویدو. بو انسانین یاشامیندا تروماتیک و دؤنگه‌لرله دولو اولان اولای‌لار آنلاتییا کئچه ‌بیلمه‌دی. بیر ده‌کی یازماق گله‌نه‌یی یوخ! یازماق و بوتونلوک‌ده یاراتماق قایغیسی آرخا پیلانا کئچدی(۹).\nرومان، یازی و روایت ائتمک گله‌نه‌یی اولان توپلوم‌دا، (ماجال تاپیب چؤرک قایغیسیندان اوزاقلاشیب) خیالا دالا بیلن، و دیلیندن یارارلاناراق اؤزوندن، دردیندن، گوناهیندان، چلیشکی‌لریندن، سئوگیسیندن و بیر سؤزله انسانلیقدان دانیشا بیلن گله‌نه‌یه باغلی‌دیر. انسانین ایچ دونیاسی ایله دیش دونیاسی اونو روایته اؤزگور بوراخان گله‌نک و اورتام‌دا رومان اولوشا بیلر. بئله ایسه بیزده رومان آز دئییل، بیزده او معنادا رومان یوخدور. آنجاق بو سؤز یئنی و دیرلی چابالاری گؤرمه‌مکدن یوخسا اعتناسیز باخیشدان ایره‌لی گلمیر، یالنیز یازارین ایندییه کیمی ایزله‌دیگینه گؤره الده ائتدیگی سونوج‌دور و اومورام کی یالنیش اولسون.\n* اتک‌یازیلار و دیب‌نوتلارا یاییلاجاق کیتابدا گلن مقاله‌ده باخا بیلرسیز.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\n4 پاسخ\nجعفر بزرگ امین گفت:\nجمعه ۹ اسفند ۱۳۹۸ در ۱۳:۵۵\nائلئشدیرل یانیتلاریمی آینی دورومدا یاییدیغینیز اوچون چوخ ساغ اولون دوستلار\nجعفر بزرگ امین گفت:\nپنجشنبه ۸ اسفند ۱۳۹۸ در ۱۲:۴۴\nجناب کاظمی مقاله سینده دوستلارین اویکو نثرلرینه اشکال توتوب ایشله دیینیز فلان دئییم بوردا منیمسه نمه میشدیر.اما اوزو مجبوریتیندن دولایی جومله سینی ایشله دییب.بو گونئی مخاطبی نین ایشله دیگی نثریدیر؟\nجعفر بزرگ امین گفت:\nپنجشنبه ۸ اسفند ۱۳۹۸ در ۱۲:۲۱\nمجبوریتیندن دولایی .بو کاظمی نین نثریدیر\nهاراجاق : بودا مردانی نین تحلیلی مقاله سینین اورتوگرافیک یازیسیدیر. بو دوروملا نه یی ائلئشدیریرلر؟ بو چاتیشماز اورنکلردن بو ایکی یازیدا بول بول گورونور. هارادک اورنه یین یازمالیدی\nجعفر بزرگ امین گفت:\nپنجشنبه ۸ اسفند ۱۳۹۸ در ۱۲:۱۱\nبو ایکی دوستوموزون تورکجه نثریمیز، اویکو( یانلیش اولاراق حکایه نه بیلیم تحکیه آدلاندیریرلار. صبحدل ده بو یانلیش دوشونجه دیر) رومانیمیزلا باغلی نثرلرینی همده باشا دوشدوکلرینی اوخودوم. ایلک اولاراق بو ایکی دوستوموز بو تور یئکه خانا و اوستون باخما توخونمالارینی اونودوب ، ایلک اوز تورکجه نثرلرینی ساغلاملاشدیرسینلار سونرا باشقالارین نثرلرینی ائلئشدیرسینلر.( منیم ده نثریم بو چاتیشماز دورومون ایچینده دیر.) اویکو ایله رومانیمیزا فنی باخیملاری پئشکئش.بو گون گونئیده تورکجه میز اوزره رسمی ائیتیم، اوخول و اوزمان اکادمیک دیلچی اولمادان هیچ بیر ساغلام معیار تورکجه میز یوخدور منجه. سوزومون سونو بو اولسون : معیار دیلسیز بیر اولکه ده حرفه ای شعر، ادبیات، اویکو، رومان، تنقیدو…ده اولا بیلمز. بو اوزدن دئمینه اولاراق هرکس نئجه دوشونوب باشا دوشورسه اوجور یازیر و باشقاسینی دانلاییر. دانلاماق یئری یوخ. چاتیشمازلیق بویوک کیچیک ادبی توپلوموموزو بورویوبدور. بوردا قوزئی – توروکیه – فارسجادان هیبریدله شن بیر قارماقار یشیق دیل حاکیمدیر. مردانی و کاظمی بوردا یازدیقلاری تورکجه عیبه جر نثرلری قورولوشجا، ایشله دیکلری سوزجوکلرده تام فارسجادیر.هامیمیز چاتیشماز دورومداییق. وار اولسون ایشیق سایتی","num_words":3060,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":252966.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کیرپیک، اۆست و آلت گؤز قاپاقلاری کنارینداکی توکلر دیر. گؤز قاپاقلاری‌نین کناریندا اۆچ قات بؤیوین کیرپیکلر، گؤزو توْز و کیچیک پارچاجیقلار کیمی یاد جیسم‌لردن قوْرویور. بوندان علاوه، پیشیک و یا سیچانلارین بیغلارینا بنزه‌ین توْخونماغا حساس اوْلان کیرپیکلر، حشره‌لر کیمی یاد جیسم، گؤزه یاخینلاشدیقدا گؤزون رفلکسلی شکیلده باغلانماسینا ایمکان وئریر.[۱]\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Fagien, Steven (2010-04-13). \"Management of hypotrichosis of the eyelashes: Focus on bimatoprost\". Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology (in English). 3: 39–48. doi:10.2147\/CCID.S5488. PMC 3047948. PMID 21437058. {{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=کیرپیک&oldid=1556833»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nCS1 maint: unrecognized language\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۱ مارس ۲۰۲۴، ‏۰۸:۵۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":254,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":47708.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گؤی‌تۆرک‌لر یا دا Göktürkler و یا Kök Türkler (گؤی‌تورکجه: 𐱅𐰇𐰼𐰰:𐰜𐰇𐰛 Kök Türük veya 𐱅𐰇𐰼𐰛 Türk[۱][۲]; (چینجه:{{{1}}}‎)) — قدیم دونیا و اورتا عصرلرده اورتا آسیا منطقه‌سینده گؤچه‌به بیر تۆرک کوْنفدراسیوْنۇیدۇ. بومین خاقانین اؤندرلیغینده‌کی گؤی‌تۆرکلر، گله‌جکین جوْغرافی قوْنۇمۇنۇ، کۆلتۆرۆنۆ، حاکیم اینانچلاری‌نی و گله‌جگینی شکیللندیره‌جک بیر چوْخ گؤچه‌به خاندانلیق‌لاریندان بیری اوْلان گؤی تورک خاقانلیغینی قۇردۇلار.\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Kultegin's Memorial Complex, TÜRIK BITIG شابلون:İng\n^ Bilge Kagan's Memorial Complex, TÜRIK BITIG شابلون:İng\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=گؤی_تورکلر&oldid=1425681»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with hatnote templates targeting a nonexistent page\nتورکلر\nتاریخی خالقلار\nتورک خالقلاری\nقدیم دونیا\nاورتا عصرلر\nگیزلی بؤلمه:\nچین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۱ آوریل ۲۰۲۰، ‏۱۶:۴۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":280,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.044,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":44808.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جنوبی آذربایجاندا یارانمیش ادبی نمونه‌لرله تانیش اولدوقدا چوخ رنگارنگ و بنزرسیز بیر پوئتیک عالمله قارشیلاشیریق. بوعالمین ان عمده خصوصیتلری سیراسیندا ایکی نظر داها چوخ جلب ائدیر‌. بونلاردان بیری ا��ندان عبارتدیر کی شاه ‌رئژیمی‌نین هر جور تعقیب, یاساق و قاداغالارینا باخمایاراق شاعرلر سوسمامیش و اونلارین دوغما آنا دیلینده یازیب, یاراتماق عزم‌لری بوتون هده –قورخولارا اوستون گلمیشدیر. دیگر جهت ایسه سؤز صنعتی اوستالاری‌نین شعری دوشمنه قارشی موباریزه‌ده سؤزون اصیل معناسیندا چوخ معتبر بیر دؤیوش سیلاحینا چئویرمک سعی‌لری‌دیر‌.\nدئدیگیمیز هر ایکی خصوصیت قورخماز موباریز, اودلو وطن پرور, قدرتلی شاعر”علیرضا نابدل”ین (اوختای) یارادیجیلیغیندا آیدین شکیلده گؤرمک اولور‌.\nعلیرضا نابدل پئشه اعتباری ایله معللیم اولموشدور. او عالی مکتبین حقوق فاکولته‌سینی بیتیردیکدن سونرا خوی شهرینده معللیم‌لیگه باشلامیشدر‌. لاکین هم آلدیغی تحصیل, هم ده بیر معللیم کیمی هر گون شاهیدی اولدوغو, گؤروب موشاهیده ائتدیگی رئال حیات منظره‌لری اونو بئله بیر قناعته گتیریب چیخارمیشدی کی, یوخ حیات بئله دوام ائده بیلمز. بیر قدر ده اونون ادبی منطیقینه اویغون دئسک حیات بئله دوام ائتمه‌مه‌لی‌دیر‌. خالق شاهلیق دئییلن رذالتلی رئژیمین اسارتیندن, اؤلکه خارجی امپریالیستلرین تاپداق و سویقونوندان, زحمت آداملاری ایستثمار دونیاسی‌نین بویوندوروغوندان, کؤرپه بالالار محرومیت‌لرین پنجه‌سیندن خیلاص اولمالی‌دیر. اونون میللی تحقیر و میللی ظولم زنجیری پارچالانمالی, آنالارین لای –لای چالدیقلاری و نور بالالارینا بایاتی دئدیک‌لری دیل, شاهلیغین تعقیبیندن وشووینیزمین لووغا حقارتیندن همیشه‌لیک آزاد اولمالی‌دیر‌.\nخالقین بو موباریز و قورخماز اوغلو محض بئله بیر آیدین و ایشیقلی نییت‌لره شاهلیق دئییلن منحوس ‌رئژیم و اونون آغ ائودن اولان هاوادارلاری, ساواک‌دان اولان جاناوارلاری علیهینه دؤیوشلره آتیلدی‌.\nعلیرضا بیر حقیقتی چوخ واختیندا و دوزگون درک ائتمیشدی: قوشولدوغو تاریخی ووروش جبهه‌لرینده سونگو ایله سؤزون قدرتی بیرلشمه‌لی, چوخ شاخه‌لی موباریزه‌نین طلب ائتدیگی تقدیره بو سینانمیش سیلاحلارین هر ایکیسیندن عینی مهارتله ایستفاده اولونمالیدیر. او دوشوندویو کیمی‌ده حرکت ائتدی‌. بئله بیر ادعا هئچ ده موبالیغه اولماز کی او سؤزون, شعرین گوجوندن اؤز ایده‌آلی اوچون ایستفاده ائتمکده تاریخی نمونه گؤسترمیشدیر‌.\nعلیرضا نابدل اؤلکه‌ده حؤکم سورن قارانلیقلار سلطنتینده پارلاق ایشیق ساچان و تئز ده سؤندورولن بیر ضیا ایدی. اونون هم معنالی حیاتینی, هم ده موباریزلیک و وطنپرورلیک احتراصلاری ایله شعله‌نن ادبی یارادیجیلیغینی چوخ تئز چوخ غددارجاسینا خفه‌له‌دیلر. دوشمنلر هم اونون اودلو سیلاحیندان هم ده خمیره‌سی بیر پارچا آتشدن یوغرولموش شعرلریندن برک قورخوردولار‌. چونکی بو مصراعلارین آلیشدیردیغی تونقال ایشیغیندا موجود جمعیتین عیبه‌جرلیک‌لری چوخ اآدین و قاباریق جیزگیلرله گؤرونوردو‌. او اؤز دؤیوش و موباریزه دوستلاری ایله قاتیل‌لر علیهینه اؤلوم شربتی ایچن زامان شرفلی عؤمرونون اوچونجو اون ایل‌لییینه یئنیجه قدم قویموشدو‌. فقط یاغی‌لارین محو ائتمه‌یه گوجلری چاتمایان باشلیجا اولاراق ایکی شئی اولدو. ظولمت سلطنتینده بیر ایشیق ضیاسی کیمی پارلایان بو موباریز حاققیندا خوش خاطره‌لر, بیرده البتده یادیگار قویوب گئتدیگی اودلو مصراعلار.\nچوخ سیمبولیک بیر حالدیر کی اوختایین ایدیا و سنگر دوستلاری طرفیندن توپلانیب نشر ائدیلن شعر کیتابینا محض ایشیق آدی وئریلیمیشدیر‌. بو اونون قورونوب ساخلانیلمیش اثرلرینین توپلوسودور‌. آذربایجان و فارس دیللرینده یازدیغی کوللی مقداردا اثرلری هابئله دیگر دیللردن ترجمه‌لری‌نین بؤیوک بیر حصه‌سی شاهین ساواک دستگاهی طرفیندن محو ائدیلمیشدیر‌.\nاوختای هر شئی‌دن اوول ایشیقلی ایدیاللار شاعری ایدی. اونون میصراعلارینین اتینی, قانینی جانینی اینسانلارا اغ گونلر, قانسیز- قاداسیز دؤورانا چاغیریش تشکیل ائدیر. فقط اونون ایدراک دونیاسیندا بو چاغیریشا تکجه طرفدار چیخماق مقبول سسلنمیر, اصیل هنر خالق و وطنله علاقه‌دار اولان ایدیاللارین حقیقته جئوریلمه‌سی اوچون عصیرین موباریز قووه‌لری سیراسینا قوشولماقدیر.\nبو جهتدن اوختایین ایشیق آدلی شعری اولدوقجا توتوملودور‌. شاعر بو اثرینده جمعییتده اؤزلرینه مخصوص ثیقلت و جیزگییه مالیک اولان بیر سیرا پئشه صاحیبلرینه موراجعت ائدیر. بس اونون اؤز موصاحیبلرینه دئدیگی ندن عبارتدیر ؟\nشاعر قارا تئللی کیبریت دوزلدنه دئییر کی قارانلیقدا دامجی –دامجی تر تؤکن فهله قارداشیم “اود یوردونون قیزیلجا داغلاریندان ” ائله کیبریت دوزلت کی ظولمتین کؤکونو یاندیریب یاخسین‌. سن ده ساری تئللی زنجانلی اوستا, آغ پولاددان پولاد تکی سوموکدن ائله کسکین پیچاقلار یون کی ییرتا بیلسین ظولمون چیرکین اوره‌یین‌.\nشاعرین موراجعت ائتدیگی پئشه صاحیبلری سیراسیندا اؤز همکاری اولان معللیم ده واردیر. اوختایین معللیم موراجعتینده خصوصی بیر صمیمییت قایغی و دوغمالیق دویولور‌. بو سطیرلر آرخاسیندان جمعییتده معللیمین توتدوغو مسئول و علوی مووقع خصوصی بیر عظمتله بویلانیر‌.\nامان- امان اوزاق کندده اوبادا\nاوجا بویلو خورما تئللی معللیم\nایشیقلیق آچ قارانلیق کیلاسلارا\nایشیقلیق آج کیلاسلاردا توپلانان\nآی-اولدوزسیز او کیچیک دونیالارا‌.\nاوختای بیر وطنپرور و بیر شاعر کیمی قیسا عؤمرونده چوخ آغیر گونلر, دقیقه‌لر کئچیرمه‌لی اولموشدور‌. او عؤمرونون بؤیوک بیر حصه‌سینی ساواک جللادلارینین حبسخانا و گیزلی دوشرگه‌لرینده کئچیرمیشدیر‌. لاکین بو جهننم عذابلی دوشرگه‌لرین ان دهشتلی ایشکنجه اوصوللاری بئله اونون ایراده‌سینی سارسیدا بیلمه‌میشدیر‌.\nحیران قالیناجاق جهت بیرده اودور کی امریکا, ایسراییل خفییه ایداره‌لرینده کشف ائدیلیب, ایران حبس دوشرگه‌لرینده تطبیق ائدیلن رنگارنگ جزا اوصوللاری بو موباریزین ایراده‌سینی بیر قدر‌ده مؤحکملندیرمیش؛ اونون میصراعلارینا یئنی گومراهلیق و موباریزلیک احوال – روحیه‌سی آشیلامیشدیر‌. کیم بیلیر بو سطیرلر بلکه ده شاعر نووبتی “سورغو –سوالدان”, ایشکنجه اوتاغیندان قاییتدیقدان سونرا یازیلمیشدیر‌.\nمن تابوت دئییلم\nایچریم ده کی منده میخلانان دیریدیر\nایچیمده هر لحظه مین اورک دیریلیر\nهانکی تورپاغا قویلایا بیله‌جکسینیز منی ؟\nبو یولسیز کوچه‌نین بئلینده گئده‌رک\nهانکی تورپاغا قویلایا بیلرسیز\nهانکی تورپاغا –\nقویلایا بیله‌جکسیز منی؟\nاوختایین پوئتیک دونیاسی‌نین باشقا بیر حقیقت حاققیندا دا قناعتی چوخ قطعی و پرینسیپالدیر‌. ضعیف اراده‌لی سؤنوک روحلو مطیع طبیعتلی اینسانجیقلار آزادلیق دئییلن اودلار, آلوولار, ائنیش و یوخوشلارلا دولو یولون یولجولاری اولا بیلمزلر‌.\nسازاق\nبیزی گوزله‌ییر\nسویوق اللر ایله آچا بیلمه‌ریک\nگله‌جک گونلرین قیزیل قاپیسین\nسویوق اللر ایله چالا بیلمه‌ریک\nگونلرین سازیندا ظفر ماهنیسین\nعلیرضانین قلمینه منسوب اولان اثرلرده سون دره‌جه کؤوره‌ک, صمیمی, حساس بیر قلبین عکس صداسینی دویماق هئچ ده چتین دئییل. بو ایکی خصوصییت ان چوخ ایکی حالدا داها قاباریق و کؤوره‌کدیر‌. بو جهتدن اونون “یاغدی یاغیشلار”, “من کیچیک بیر چرده‌ک ایدیم”, “یاشیل”اثرلری چوخ خاراکتریک‌دیر‌. بو قبیلدن اولان اثرلرینده او هم شعرین مرکزینده قویولمیش ایده‌یانین آیدین, بدیعی حللینده چالیشمیش, همده شعرین آخیجیلیغینا, فورما گؤزللیگینه خصوصی قایغی گؤسترمیشدیر‌.\nاو یانا قاچدیم سیخدیلار\nبویانا قاچدیم ییخدیلار\nمن یادلارا قاتیلدیم\nباغبانلارا ساتیلدیم\nباغبان ییغدی بوخچایا\nآپاردی گوی باغچایا\nشاعرین میصراعلاری دوستلوق, قارداشلیق ماهنیلاری اؤتنده, سئون اوره‌یین چیرپینتی‌لاری‌نین ایفاده‌چی‌لرینه چئوریلدیکده ده, مسئله‌نین صنعتکارلیق طرفینه قایغینی اون پلانا چکیر‌. بورادا باهادیر هنر, قورتولوش نییتلی علیرضا کؤکسو سئوگی و محببت حیسلری ایله جوشوب داشان شاعر اوختای‌لا قووشور‌.\nبعضن قانلی دؤیوشلردن, آغیر ایشگنجه‌لردن فورصت تاپدیقدا آرزوسو بختور اوشاقلیق و گنجلیک چاغلارینین قایغی‌سیز دونیاسیندا یئلکن آچدیقدا شاعر اوختای دؤیوشچو علیرضانین ان صمیمی و معتبر بلدچیسینه چئوریلیر‌.\nاوختایین بلکه ده اوتوماتی‌نین قونداغی اوستونده باخیشلاردان اوزاق بیر طبیعت گوشه‌سینده واختی ایله سئوگیلیسی ایله ویدالاشدیغی, خان چینارین آلتیندا قوشدوغو ماهنیلارین باش قهرمانی سئوه-سئوه یاد ائتدیگی ساراسی‌دیر‌. کیم بیلیر بلکه ده واختی ایله سارا آدلی بیر آفتین سوزگون باخیشلاری اونون تلاطملو کؤکسونده بیر محببت اوجاغی چاتمیشدیر. کیم بیلیر؟ بیرجه بوراسی آیدین‌دیر کی سارانین هیجری اونا چوخ آغیردیر‌. بو هیجران او قدر ثیقلتلی و دؤزولمز دیر کی حتتا شاهلار شاهنشاهلار قارشیسیندا بوکولمه‌ین دیزلری بئله سارسیدیر‌.\nنولاردی سن قویایدین کی\nداملا –داملا ارییه‌یدیم سو اولایدیم\nدؤشونده کی قیزیل گولو ایسلادایدیم\nگؤزله سارا\nسنی تاری\nگئده –گئده دالا باخما\nگؤز یاشیمی گؤرمه باری\nعلیرضا نابدل چوخ سئودیگی حیاتلا چوخ تئز ویدالاشمالی اولدو. فقط دؤورون, زامانین حؤکمو, ایراده‌سی داها گوجلودور. اونون گنج حیاتینا قییانلار حاققیندا ان غددار رفتارا یول وئره‌نلری زامان چوخدان تاریخین زیبیللیک‌لرینه آتمیشدیر‌. علیرضا نابدل کیمی یاشاییب, اوختای کیمی یازیب یاراتمیش وطنداش –شاعر خالقین آزادلیق حرکاتی‌نین چوخ عصیرلیک سالنامه‌سینه یازدیغی قهرمانلیق داستانلاری ایله کؤکسوندن پروازلانیب اوچان قانادلی میصراعلاری ایله اؤزونه ابدی, هئچ بیر زامان سولمایاجاق بیر حیات قازانمیشدیر.","num_words":1903,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":266994.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بونلاری دئییرکن، گنج اوغلانی قانع ائتمه‌یه چالیشیردیم. او، اوزونو منه چئویریب، سویوق باخیش ایله جواب وئردی:\n-هلبت بیر شئی وار کی، هئچ کس اورا گئتمیر!. . قرار دئییل هر شئیی دیله گلک کی!. . . واز کئچ خانیم، واز کئچ!\nمنیم اومودلاریم یئنی تومورجوقلانمیشدی. نییه واز کئچه‌یدیم؟. . ایللردیر بو گونون حسرتینی چکمیشدیم. بئینیمده خیاللار بسله‌میشدیم. ایرمی ایل گؤزله‌میشدیم بو گونو.\n-آغا! سن نئچه ایسترسن من وئره‌جم. دئییرسن ایکی-اوچ قاتینی وئریم. ایسترسن دولار وئره‌رم.\nپاسپورتومون آراسیندان دولارلاری چیخارتدیم، اونا ساری توتدوم.\nگنج اوغلان باشینی آشاغا سالیب، باشماقلارینا باخار کیمی دوشونجه‌یه دالدی. بیردن قرارلی بیر لحن‌له دئدی:\n-کئچ اوتور!. . .\nسئوینجدن دئدیم:\n-سن آللاه؟ دوز دئییرسن؟. . .\n-کئچ اَیلش! آخیردا، منی اوزدن آپاردین.\nفلاسکدان باشقا، هر نه الیمده واریدی؛ آرخا صندلین اوستونه قویدوم. اؤزوم ده قاباقدا اوتوردوم. ایسته‌ییردیم هر طرفه دیقتله باخام. سسسیزلیک ایچینده، ماشینی سورن اوغلانین قولونداکی دؤیمه‌یه، گؤزوم دوشدو. اوزو اولمایان بیر قیزین شکلی ایدی. آلتیندا دا لاتینجه دنیز یازمیشدی. بیر سؤز سوروشماق ایسته‌دیم. سونرا اؤزومه دئدیم، حتما سئودییی بیریدی. ایندی ماراقلانماق زامانی دئییل.\nپاییزین سویوغو جانیمی اوشوتدو. شوشه‌نی اوسته چکدیم. یول قیراغینداکی کوللار، کوله‌یین موسیقی‌سی ایله اویناییردیلار. سانکی کؤکلریندن قوپوب، اؤزلرینی یئلین الینه وئرمک ایسته‌ییردیلر. کوللارا ایلیشن نایلونلار، یاپیشقان کیمی یاپیشیب، سئویلمه‌ین بیر گؤرونتو یاراتمیشدیلار. بو گؤرونتو منی چاشدیریردی. اوزون زامان ایدی دوغانین تر-تمیز گؤرونمه‌یینه آلیشمیشدیم. اورالاردا دوغانین چوخ اؤنمی واردیر. هرکس بیر گؤره‌ولی کیمی دوغادان موغایات اولار. اوزومو چئویریب گنج اوغلانا ساری دؤندوم.\nکؤیکسومو اؤتوروب، دئدیم:\n-ایتیک چوخ پیس اولار! آدامین گؤزو دایما آرخاسیندا اولار‌. . .\nبارداغی چای‌لا دولدوردوم. اوغلان ایستک‌سیزجه بارداغی آلدی. آغزینی بیچاق آچمیردی. ظن ائدیردیم کی، «نه ایتییی؟» سوروشاجاق. من ده دانیشماغا باشلایاجاغام. آمما داشدان سس چیخدی، اوندان سس چیخمادی. دوز، باشی‌نین اوستونده بیر شکیل واریدی. ایکی کیشی ماوی بیر مینی‌بوسون اؤنونده دورموشدولار. بو شکیل ماشینین گونلویونه(سایه‌بانینا) یاپیشدیریلمیشدی.\nعمی جانین ماوی مینی‌بوسو یادیما دوشدو. او زامانلار اونا قاپدی-قاچدی دئیردیک. هر ایل یایدا بوتون عاییله ماوی قاپدی-قاچدییا دولوب، اورا گئدردیک. اوخویاردیق، اوینایاردیق. دئییب-گولمک دیزدن اولاردی. بیر دببه سو، بیر بؤیوک خیار گؤتوروب، ساحیله گئدردیک. هردن بیر تویوپ کیرایه ائدیب، دالیمیز اوسته اوزاناردیق. گونشین جیزلاماسی بیر یاندان، گؤلون شور سویو بیر یاندان. . . اوزوموز یانیب، آجیشاردی. قابیق قویاردیق. قاپ-قارا اولاردیق.\nاو گون ساحیلده عمی قیزیملا گزیردیک. آغ کؤینکلی، قارا ساچلی بیر گنج منیم ایلگیمی چکمیشدی. اوزون-اوزون باخیشمیشدیق. عمی قیزیما اشاره ائتدییمده، گولموشدوک. عمی قیزیم یاواشجا قولاغیما میزیلدامیشدی: «قیز اونون یولداشینا دا من وورولموشام». گون باتیمیندا ساحیلده گزیشیب، هاوا قارالینجا چادیرلارا چکیلردیک. گئجه باشلاناندان، چالقی‌چیلار چالماغا باشلاردی. هامی اونلاری چنبرله‌ییب، چپیک چالیب، اوخویوب-اوینایاردیلار. بو چال-های گئجه یاریلارینا دک سورردی. سونرا چادیردا داراشلیق ایچینده، دیب-دیبه یاتاردیق.\nشفق‌ سؤکولن چاغ، عمی‌قیزیملا گیزلیجه چادیردان چیخیب، اونلارلا ساحیلده دولانیب، گونشین دوغماغینی سئیر ائدردیک. بیر هفته سره-سر اوردا قالاردیق. ائوه قاییتماغیمیز گلمزدی.\nاوزون زامان ایدی نامه گؤزله‌ییردیم. عمی‌مین اوغلو اولمادیغیندان، عمی قیزیم مندن داها راحات ایدی. اونلارین ائولری‌نین آدرسینی وئرمیشدیک. نئچه سئری عمی قیزیمی گؤره‌نده سوروشموشدوم، آنجاق نامه گلمه‌میشدی. بیر گئجه ننه‌م گیلین حیه‌طینده، توت آغاجی‌نین آلتیندا یئر سالیب، یاتمیشدیق. عمی قیزیم یاوشجا یورغانین آلتیندان ایکی پاکات چیخاردیب، گؤیده اویناتدی: «قیز آیدین‌دان نامه گلیب» دئدی. «منیمکی ده بوداهااااا. »\nقولونو محکم قیرتدیم:\n-به ایندی نییه دئییرسن؟. . .\nهایی گؤیه گئتدی.\nیاواشجا صاندیقخانایا گئدیب، گیزلی‌جه نامه‌نی اوخوماغا باشلادیم. بیر اوندا ننه‌م گلیب، دئدی:\n– توو اوزووه باااا. . . او اوغلاندان کاغیذ گلیب؟\nباشیمدان بیر قازان قاینار سو تؤکدولر سانکی. دئمک بیزیم گیزلی-گیزلی باخیشمالاریمیز-دانیشمالاریمیز ننه‌مین گؤزوندن قاچمامیش‌میش. دوزدو آیدینی آتاما آنلاتدی، چوخ ایشلرین باعثی ننه‌م اولدو، آمما نامه‌لرین آردی-آرخاسی کسیلمه‌دی. بیرینده یازمیشدی« سنین عشقیوه سرباز گئتدیم».\nکوردوستاندان، ساواشین توفه-توفونده بئله، نامه یازاردی.\nهمیشه او گونلری خاطیرلایاندا، اوره‌ییمه داریخما گلر. گؤزومو یولدان چکمه‌دن یاواش سسله دئدیم:\n-بیلیرسیز!؟ من بیرینی آختاریرام. ایللردیر اونو گؤرمه‌میشم. اؤلکه‌نی ترک ائتمه‌یه مجبور اولدوغومدان.\nاوغلان دیققتینی یولدان چکمه‌دن دئدی:\n-نییه اؤلکه‌نی ترک ائتدیز کی؟. . .\nنئجه جواب وئره‌جه‌ییمی دوشوندوم. درین بیر کؤیکس اؤتوروب، دئدیم:\n-او زامانلار باشقا جور دوشونوردوم. ایده‌آللاریم واریدی.\nاوغلان سؤزومو آنلامایان کیمی قاشلارینی یوخاری آتدی.\n-کیمی آختاریرسیز؟ تانیش‌دیر یا قوهوم؟\n-اسکی بیر دوست.\n-باخ خانیم! اورالار چوخداندی ویران‌دیر. کیمسه یاشامیر آرتیق.\nاوغلانین سؤزونو سایمادان، بئینیمده آیدینی خیال ائتمه‌یه چالیشدیم. یقین، داها ساچلاری قارا دئییل. . . بلکه ده گوموشو ساچلارینی، گئنه آرخایا داراییب، بیغلاری دا اوست دوداغینی اؤرتوب. بلکه ساققالی وار. . . بلکه ده ساچلاری تؤکولوبدو. سونرا واز کئچدیم. اونو گؤردویومده نه دئیه‌جه‌ییمی، ساپا دوزومه‌یه باشلادیم. «منه یازدیغین سون نامه‌نی ازبرم آیدین! منی باغیشلا! عمی قیزیم هر شئیی یازمیشدی منه. منیم اوچون قاپیمیزا کیمی گلمیشدین. آنجاق من. . . ».\nتوز دنه‌لری ماشینین شوشه‌سینه دَییب، سس وئردی.\nگنج اوغلانین سسی منی اؤزومه گتیردی. گؤزلرینی اؤنه دیره‌میش، دئدی:\n– بورالارا سانکی لعنت یاغیب، سانکی دنیزین قارغیشی توتوب. . .\nبیر شئی زلی کیمی بئیینیمی سومورور. نئچه ساعات اؤنجه‌کی اومود تومورجوقلاری سولماغا باشلاییب. گونشه داریخمیشام. آخی همیشه بولودلو هاوا اوره‌ییمی سیخار. بیر زامانلار بو یوللاری سره-سر گونه باخانلارین تارلاسی بزه‌میشدی. گؤز ایشله‌دیکجه گونه‌باخان اولاردی. ایندی هئچ بیریندن خبر یوخدو.\n-آغا باغیشلایین آدیز نه‌دیر؟\nماراقلا سوروشدوم.\n– منه فایتونچی دئیین.\n-چوخ جالبدی. آتا-بابالاریز فایتونچی ایدیلر.\n-هه ائله‌دیر. اونلار مسافرلری فایتونلا آپاراردیلا، من‌سه ماشین‌لا. بؤیوک، بؤیوک بابامین اوچ دنه فایتونو واریمیش. یاخشی کئچینردیلر. اونون دا دده-باباسیندان قالمیشدی بو ایش. آتامین دا مینی‌بوسو واریدی.\nباشیمی ترپه‌دیب، باشی‌نین اوستونده‌کی، عکسه بیر داها باخدیم.\n-آغای فایتونچی!. . . گونه باخانلارین باشینا نه گلیب؟. . . بورالار گونه باخانلارلا دولو اولاردی بیر زمان.\n-آللاه اونلارا رحمت ائله‌سین. چوخداندی اؤلوبلر. هاوانی گؤرموسوز؟. . . بو هاوادا نه گونه باخان اولار نه باشقا شئی. . .\nکؤیکسومو اؤتوردوم. آرتیق گؤزل شئیلردن اثر یوخویدو.\nکولک بیراز یاتمیشدی. داغلارین اورتاسینداکی گدیکدن کئچیب، دوز یولا دوشدوک.\n-یولوموز چوخدو؟\nسوروشدوم.\n-بو توز‌ توفانی قویسایدی، چوخدان یئتیشمیشدیک.\nاوغلان دئدی.\n-قراریم کسیلیبدیر، بورالاری بئله گؤرونجه اؤزومه دئییرم گؤره‌سن اونو تاپا بیله‌جم؟\nماراقلا سوروشدوم.\n-چوخ اومودلو اولمایین. چوخداندیر اورالاردا کیمسه یاشاماز.\nاونون بو سؤزلرینی سایمادیم. اومودومو بوتونلوکجه ایتیرمک ایسته‌میردیم. من اونو تاپمالی‌یدیم.\nاؤنوموز گؤرسه‌نمه‌ییردی. اوغلان ماشینین ساری ایشیقلارینی یاندیردی. باشقا، هئچ بیر چیراغ ایشیغی گؤرنموردو. بیردن یولون اورتاسیندا بؤیوک بیر چالا اوزه چیخدی. اوغلان فرمانی سولا آلدی، آنجاق ماشین گومبولتویلا چالایا دوشوب چیخدی. کاپوت آچیلیب، قاباق شوشه‌یه ساری گلدی. سونرا ماشین بیر شئیه دییب، دایاندی.\n***\nماشیندان چیخیرام. هر طرف قارانلیقدیر. ماشیندان اوزاقلاشارکن یئلین، قورد کیمی اووولدوسو، قولاقلاریمی کار ائدیر. اللریمی قولاقلاریما قویورام. یئل دوز دنه‌لرینی اوزومه وورور. گؤزلریم آجیشماغا باشلاییر، یاش گلیر. الیمین دالیسی ایله سیلیرم. اوزاقلاردا بیر ایشیق گؤز وورور. . .\nایشیق گلن ائوه ساری گئدیرم. یاشلی کیشی آغیز-بورنونو باغلامیش، منی گؤزله‌یر کیمی قاپی‌نین اؤنونده دایانیب. آیاغیمین آلتینداکی دوز، اینجه شوشه پارچاسی کیمی خیرچیلداییر. سسیندن جانیم ییغیشیر، گؤوده‌م تیتره‌ییر. یاخینلاشیرام.\n-آی عمی؟!. . بیرینی آختاریرام. چوخ آدلیم‌دیلار. بوردا یاشاردیلار. هانی بورانین آداملاری؟ هاردادیلار؟. .\nسوروشورام. یئلین کوفولتوسو سسیمه قاریشیر. بیر داها سوروشماق ایسته‌ییرم.\nکیشی اؤسکوررکن چتینلیک‌له دئییر:\n-نه آدامی؟ نه یئری؟. . .\n-بیرینی آختاریرام.\n-کیمسه بوردا یوخدو. دنیز قورودو. توز-توفان اولدو. اؤلن اؤلدو، قالانلار دا کؤچوب، گئتدیلر.\nدئییر.\nگؤزلریم گؤینه‌مه‌‌یه باشلاییر.\n-هارا؟. . . هارا گئتدیلر؟. . .\nسوروشورام.\nکیشی اوسکوررکن الینی اوره‌یینه قویور. ایشیق اوزونون یاریسینا دوشور.\nآرخاسینی چئویریب ائوه کئچمک ایسته‌ییر.\n-سنی آللاه منه بیر سؤز دئ! «گله‌جک» عاییله‌سینی آختاریرام، «آیدین گله‌جک». . . دئییرم.\nدؤنوب باخاندا گؤزلریندن اوره‌ییمه رعشه دوشور. هین. . . دئدییب، ایچیمی چکیرم.\n«بو آیدین‌دیر. ‌. . » اؤزومه دئییرم.\nاو تیترک سسله دئییر:\n-هامیسی اؤلدو. هامیسی کؤچدو.\nاؤسکورمه ماجال وئرمه‌ییر. اؤسکوررکن ییغیشیب بیر چنگه اولور. تکرار دئییر:\n-اؤلنلر اؤلدو. . . قالانلار کؤچدو.\nچوخ دیکسینیرم. آیدین نه‌دن بو گونه دوشوب گؤره‌سن؟. . .\nبیر داها الینی دؤشونه قویوب اؤسکورور. زورلا دئییر:\n-اؤلنلر اؤلدو. ‌‌. . قالانلار کؤچدو. بورالارا قارغیش یاغیب.\nهئچ اینامازدیم بیر گون آیدینی بو حالدا گؤرم. نه اولوب؟ نه باشینا گلیب؟ هئچ بیلمیرم.\n-من دورنایام!. . . تانیدین؟ سنین اوچون چوخ اوزاقلاردان گلمیشم. آیدین!؟. . . آیدین!؟. . .\nدؤنوب دقت‌له اوزومه باخیر. باخیشی بوز کیمی‌ سویوقدو. گؤزلری قوربانلیق قویونون گؤزلری کیمی باخیر. اوزومه باخارکن دئییر:\n-اؤلنلر اؤلدو. . .\nاویان-بویانا باخیرام. اوغلانی آختاریرام. آغای فایتونچی. . . دئییرم. هر یئر دومانلیقدی. خیرچا-خیرچ سسی ائشیدیرم. بیری آیاقلارینی دوزلارین اوستونه باسیر سانکی.\n-کیم وار اوردا؟!. . دئییرم.\nهر یئر سس‌سیزلییه بورونوب. آرخاما باخیرام، قارانلیقدیر، اؤنومه باخیرام قارانلیقدیر. آددیملاریمی ائهمالجا گؤتورورم.\nاللریمی اؤنومه اوزالدیرام. بیردن جانیم تیتره‌ییر. هونکور-هونکور آغلاماغیمین سسی، گئجه‌نین قارانلیغیندا یامسینیر. اطرافیما دولانیب، کورلار کیمی اللریمی دولاندیریرام. گؤز یاشلاریم اوزومو گؤینه‌دیر.\n-خانیم!؟ خانیم!؟ یاخشیسان؟\n-آغای فایتونچی!؟. . .\nمیزیلدانیرام.\nیاواشجا دئییر:\n-گلین قاییداق. منیم باشیم یارالانیب‌دیر.\nاو آن باشیمین گؤینه‌مه‌یینی حیسّ ائدیرم. سانکی منیم ده باشیم یارالانیب‌دیر.\nاوغلان بوغوق سسله دئییر:\n-بورالارا قارغیش یاغیب. سنه دئمیشدیم. دنیزین آهی توتاجاق هامیمیزی.\nقارغیش سؤزو آیدینی خاطیرلاتدی. او دا قارغیش سؤزونو دئمیشدی.\nباشیمی چتینلیکله ترپه‌دیرم. شوشه‌نین قیرینتی‌لاری اوزومو نئچه‌ یئردن کسیبدیر، اوزوم گؤینه‌ییر.\nگنج اوغلان ماشینی زورلا ایشله‌دیب، یولا دوشوروک. هاوا آلاجا قارانلیقدیر. من اؤنه باخیرام. گونش اؤنوموزده‌کی داغلارین اورتاسیندان اؤزونو گؤرسه‌دیر.","num_words":2373,"character_repetition_ratio":0.028,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":81754.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جمعه گونودور. آتام نئچه دفترله نئچه قوجاق کاغیذ گتیریب، اؤز اؤنونده، اوتورما اوتاغیندا سره‌له‌ییب‌دیر. تاخجالار هزینه سند‌لری، چئشیدلی دفترلرله، ایداره ایشچی‌لری‌نین آیلیق لیسته‌لری ایله قالانیبدیر. آتام مالیه ایداره‌سینین موحاسیبی‌دیر. آنام دئیینه‌رک اوتاقدان ائیشیگه چیخیب، پیلله‌لرده اوتوروب، ایشاره ایله منی اؤز یانینا چاغیریر:\nـ‌ “گؤروسن نه خبردی؟ گؤروسن باشیما نه کول اله‌‌نیب، بودا جمعه‌لریمیزدن. آخیردا من گئتمه‌سم، بو یاشاییشدان قورتولمارام. بیلیرم گئجه یاریسینادک داوامی وار، یول گئتمه‌یین، دانیشمایین، او نه‌ییدی دوشدو؟ داها یاواش دانیش، منیم دفتریم هارادا؟… هله اوتاقلاری سوپورمه‌میشم. یئمک بیشیرمه‌مشیم. ترپنمک‌ده اولمور، دلی اولور، گل، گل باخ.”\nایکیمیزده، سینه-سینه پنجره آلتینا گئدیریک. آتام، اوتاغین یوخاری باشیندا، میتیل پتو اوستونه سره‌له‌نیب، گؤزل چال توکلرینی آلنینا تؤکوب، گؤزلوگونو بورونونا میندیریب، کؤینه‌گینین دوگمه‌لری آچیق‌دی، او آچیق یئردن، قفسه‌یه تای قابیرقالار همیشه‌دن داها دیک و داها برک گؤرونورلر.\nنئچه بؤیوک دفتری بیر-بیرینین اوستونه دوزوب، ساغ- سولو‌ دا ایری کاغیذ باغلامالاری ایله قالانیب‌دیر. آما هئچ ایش ائتمه‌ییر. دیش‌لرین آراسینا بیر قلم قویوب، دقت ایله اوتاغین بیر بوجاغینا گؤز تیکیبدیر. آنام بیر داها باشلاییر:\n-‌ “بودا اولدو ائو، بودا ��ولدو حیات، تانریم اؤلوم یوز دفعه بو حیات‌دان یاخشی‌دیر. بیرى یوخدو بو کیشی‌یه دئسین، بورا ایداره دئییل، ائودیر. نه‌دن بو قده‌ر اؤزونو اؤلدورورسن؟ باخ هله، باخ هله، پیشیگه تای گؤزون تیکیب او بوجاغا، ایندی باشلایار، یومولار، نئچه عدد کلله‌سینده قاتیشیب، آییرا بیلمه‌ییر.”\nبو صحنه‌لردن یورولموشام، زور ایله آنامی پنجره باشیندان قیراغا چکیب، دینج سس ایله دئییرم:\n-‌ “یاخشی دا آنا، هئچ ایش گؤرمک اولماز، دؤزومون اولمالیدیر، آز قالیر، ایکی ایلدن سونرا امکلی اولوب، بولارین هامیسیدا قورتولار، بیزده راحاتلاشاریق.\nآنام ال‌چکن دئییل، دئیینیر، داها دؤزوموم قالماییب، پیلله‌لردن یوخاری چیخیرام، قوناق اوتاغینین قاپی‌سین آچیب یئرده اوزانیرام. باشیم گیجه‌لیر آز قالیر باییلام. اوز- اوز‌مده آتامین گنجلیک شکیلی دوواردان آسیلیب. بزکلى قیافه‌سی، یاناقلاری یاقلاشیق قالخیق، توک‌لری ایسه دارانمیش. من آتامین یاشینا چاتدیغیمدا نه قیافه ده اولاجاغیمی، خیال ائدیرم. بو اؤلو- وای بدنیم ایله. باشیمدا بیر زاد یئر ‌به یئر اولور، آتامین شکیلی، شکیل قابینین ایچینده جان تاپیر، قیافه‌سی ده‌ییشیر. آغزینین ایکی قیرناسیندا درین قیریش‌لار گؤرونور. توکلری قاریشیب، قاش- قاباق ساللاییر، اوزو بوزوشور. یاناقلاری باتیر، چیگین‌لر، چیگین‌لری یوخاری گئدیر، آغزی آچیلیب، بیرآن قوسماغا باشلاییر. حس ائدیرم، عجایب اوره‌ک بولانما تاپیر منى، قالخماق ایسته‌ییرم. شئح قوخوسو بورنوما دییب، دالیجا اوتورما اوتاغیندان آتامین باغیرتیسی. یوروش [حمله] باشلاییب.\nتله‌سیک اؤزومو اوتورما اوتاغینا چاتدیریرام. آتام یالنیزدیر. غریبه اسیم-اسیم اسمه‌جه‌یه دوشوبدور.\n– نه‌ییندی آتا؟ بیرزاد اولوب؟\n– دوز دئییل، دوز چیخمیر. بو ایش‌ده بیر کلک وار.\n– نه کله‌یی آتا؟\n– بو دفترلرده هر نمنه یئربه یئر اولور.\n– نه یئر به یئر اولور؟\n– عدد ایله رقم. ایسته‌ییرسن نه یئر به یئر اولسون.\n– نه ته‌هر یئر به یئر اولور.\n– هامیسی قاریشقالارا تای یول گئدیرلر. قاریشیرلار. منی اله سالیب‌لار.\n– آتا بئله بیرزاد مومکون دئییل.\n– نئجه مومکون دئییل؟ اؤز گؤزلریم ایله گؤردوم، نئچه دنه دؤرد، دوققوز ایله بئش، توو ایله یئرلرین دییشدیلر.\n– بو اؤنملی دئییل آتاجیم …\n– اؤنملی دئییل؟ موفته یئییرسن، موفته دولانیرسان، سنه اؤنملی گؤرونمور.\n– یورولوبسان آتا، بیر زاد …\n– یورولوبسان نه‌دیر. بیلیرسن حئساب یالنیش چیخارسا نه حادثه‌سى چیخار، سن هئچ منیم سؤزومو باشا دوشورسن؟ بالاجا بیر فرق چیخسا بیلیرسن نه اولار؟ فرق نه ایله برابردیر؟\n– فرق همن فرقدیر.\n– یوخ بوینو یوغون. فرق باشقا آنلامی یئیینتى‌دیر[اختلاس‌دیر]. فرق یعنی یئیینتى.\n– یانی کیم یئیینتى ائدیب؟\n– یانی من. شرف‌سیز، ناموس‌سوز آتان.\n– سیزین پول ایله ایشینیز یوخدور کى.\n– اوندا بو یازدیقلاریم نه‌دیر. بونلار پول دئییل!\n– آخى پولون عددین اوغورلاماق اولماز کى.\n– اوندا نه‌یی اوغورلاماق اولار؟\n– پولون اؤزون.\n– گئت ایتیل، سن نه باشا دوشورسن. رحمتلیک “دفتری” یادیندا دئییل؟\n– نییه، یادیمدا.\n– نه اوچون اؤزون اؤلدوردو؟\n– بیلمیرم.\n– بلی، بیلمه‌ییرسن. ائله بو فرق اوچون اؤزون اؤلدوردو.\n– دوز ایش ائتمه‌ییب دیر.\n– بلی، سیزلردن ائله بئله‌دیر. من‌ده اؤزومو اؤلدورنده ائله بونو دئیه‌جکسن.\n– آخى نه���دن اؤزونو اؤلدورمک؟\n– جانیم، آدی پیس اولماقدان، آدی ‌پیس اولماقدان. خیال ائدیرسن نه دن قورخورام؟ پاسبان‌دان؟ یوخسا محکمه رئیسیندن، یادا زینداندان؟ یوخ آغا، فقط آدی‌پیس اولماق‌دان، آدیمین پیس اولماسیندان قورخورام.\n– آتا آدین پیس اولماز،هامی سیزی تانیر، آرخایین اولون!\n– ایره‌لى گلمز؟ ایره‌لى گلیب ایندی، بو آنا قده‌ر کى قاباغا گلیب. بس نه‌دن بئله اولوب؟ نه‌دن هرنه قاتیشیب؟ نه‌دن هرنه بیر- بیره قاتیشیب؟ نه‌یه؟ جاوابلایا بیلرسن یوخسا یوخ؟ نییه لال اولدون؟ دیلین توتولدو؟ داها دئ گؤرک قئیرتسیز سببچی.\nالینی هاوادا دولاندیردى، دفترلرین بیرینی توتدو. من اؤزومو اوتاغدان ائشیگه آتانادک، آغیر بیرزاد دالیمجا، برک بیر یوموراق قاپی‌یا دؤیدو.\nگون‌اورتا ساعات ایکی ده، منله آنام دولاب‌دا ناهار یئییب، ائشیگه چیخیریق. آتامین غذاسى تاخچادا سویویوبدور، نه من، نه‌ده آنامین یئمک واختینی خاطیرلاتماغا جسارت یوخوموزدور. آتام باشینی قالدیریب، گؤزلوک آرخاسیندان منله آناما باخیر.\n-‌ نه‌یینیزدیر؟ نه‌دن بئله‌جه منه باخیرسینیز؟\nمن آنام‌دان داها اوره‌کلی‌یم، یاواشجا دئییرم:\n– بیر زاد دئییل.\n– نییه، چوخ زادلار وار. سیزلر بیلمه‌ییرسینیز.\n– مومکوندور آتا.\n– یوخ، مومکون دئییل، بیر دقیقه اؤنه گل.\nاؤنه گئدیب، یانیندا اوْتوردوم. آتامین اؤنونده آچیق اولان دفتر، عددلرین سایسیز ستون‌لاری ایله دولودور. آتا، بارماغی ایله بیر عددی منه گؤسته‌ریر.\n– بو نئچه‌دیر؟\n– دوققوز!\n– آما نئچه دقیقه بوندان اؤنجه یئددی ایدی.\n– بو بیری نئچه‌دیر؟\n– اوچ.\n– دوغرودور، بو یئریندن ترپنمه‌ین تکجه رقم‌دیر.\n– بو بیری.\n– یئددی‌دیر.\n– آلچاق شرفسیز. بونو گؤسترمه‌دن اؤنجه سگگیز ایدی.\n– نئجه اولا بیلر؟\n– یانی من یالان دئییرم؟ سگگیز ایدی دا.\n– نئجه اولا بیلر؟ بلی؟\nنئچه آن اوتاغین بیر بوجاغینا ساپلانیب سونرا سئوینج له!\n– یاخشی بللی‌دیر، سگگیز ترسه دوشر اولار یئددی. یوخسا یوخ؟\nیوموشاقجا جاوابینی وئریرم.\n– بلی، دومبالاق آشیب یئددی اولا بیلر. دومبالاق، ترسینه.\n– دوغرودور.\n– آنجاق یئددی نه ایش ائتسه‌ده دوققوز اولا بیلمز، اولار؟\n– نییه، اولا بیلر اولدوغو کیمی اوزانیب، بیر اولوب، اوندا باشینی اگیب، گیرده‌له‌نیب، دوققوز اولار.\nبرک بیر یوموروق بؤیرومه ده‌ییب، یئریمدن آتیلدیم.\n– آخماق آدام، اؤزونو سه‌ری. اولا بیلمز. آنجاق من بو کلک‌دن باش چیخارتمالی‌یام. بلی، بو آرادا بیر غریبه سیرٌ واردیر. بیر جادو-مادو ایشده‌دیر.\nآناما ساری قاییدیب، قُوْن‌دان[گؤز ببه‌گیندن] چیخمیش گؤزلر ایله اونا سانجیلیر. یاواشجا گؤزلوگون چیخاردیب، دفترین آراسینا قویور.\n– آرواد باخ گؤروم، بو ایش، سنین ایشین اولمایا؟\n– نه دئییرسن کیشی، لاپ دلی اولدو ها!\n– هه اؤز جانین اوچون، فیکر ائدیرم هامیسی سنین گوناهیندیر. نه ائدیب‌سن؟\n– ال چک گئت ایشینه. ایندی هرنه‌یی منیم بویونوما ییخماق ایسته‌ییرسن؟\n– نه‌یه بو ایشی ائدیم؟\n– ایداره‌نین ایشی‌نی ائوه گتیرمه‌یم دئیه.\n– آمان آللاه، داها نه‌لر ائشیتمه‌یه‌جه‌یم کى.\nآیاغا قالخیب، تله‌سیک آنامین توک‌لریندن یاپیشیب، اوتاغین دؤوره‌سینده سوروتله‌ییر، هردن‌ بیر چیگین‌لرینین اورتاسیندان برک یومروق چالیر.\n– اؤلدوره‌جه‌یم! اؤلدوره‌جه‌یم! گره‌ک دئیه‌سن، دوزونو دئ.\nآجیقلا آرایا آتیلیرام. آنامی آتامین الیندن قورتاریرام. آنام اوجادان آغلایا- آغلایا دالبادال قارغیش ائدیر.\nآنام چادیراسین گؤتوروب، قاپینی آچیب ائشیگه چیخدی. تله‌سیک آرخاسیجا قاچدیم. آنام آغلایا-آغلایا قاییدیب، پنجره‌دن حیطه ساللانان آتاما:\n– سنی یاریمایاسان کیشی. یاخشی عؤمروموزون سونوندا بو قاری واختی امه‌ییمی اووجوما قویدون. فیکر ائدیرسن اسیر توتوبسان؟ گئدیرم قارداشیم ائوینه.\nآتام اوجا سس‌له باغیردى:\n-‌ هانسی قبیره گئدیرسن گئت، اؤله‌سن سنی، هرکیمسه ایداری ایشلرده موداخله ائدیرسه، گؤره‌جه‌یی بودور.\nچالار ساعاتیمیز ۱۲ دفه زنگ چالیر. اوزه‌رینده‌کی ککیللی، اون‌ایکی دؤنه آغزین آچیب یومور. قونشونون خوروزونون سس ایله ککیللی‌نین سسی قاتیشیر. من قوناق اوتاغیندا اوتوروب، سیغار چکیردیم، بیر آن قاپی آچیلدی، آتام، چاشقین- چاشقین ایچه‌ری گیردی. اللرین دؤشونه قویوب، اؤنومده دیز چؤکور.\n– “اجل حضرت‌لری! خاهیش ائدیرم، منیم سون مودافعه‌مه دقت ائده‌سینیز، من آجیناجاقلى[فلک وورموش] کارمنددن آرتیق بیر زاد دئییلم. بیر عؤمور، تام فداکارلیق‌لا، مالیه حئساب‌لارینی سال- چیخ ائتمیشم. آللاه شاهید‌دیر، بوگونه‌دک ان کیچیک خلاف ایش‌ده ائتمه‌میشم. ایندی‌یه‌دک منیم آیاغیم بورالارا چاتماییب‌دیر. من تام شرافت‌له یاشامیشام و یاشایاجاغام. بیلمه‌ییرم نه اولدو بئله دوروما دوشدوم. بیلیرم‌ده قانون کیمسه‌نی باغیشلاماز، عدالت هامینی توتاجاق، آنجاق بو دفعه، گوناه او قورخمالی آرواد ایله بوینو یوغون اوغلومدادیر کى بئله اولدو. من، جزا چکمک‌دن قورخوم یوخدور، فقط آبیرسیزلیق‌دان قورخورام. منی اوشاقلارینیزین باشینین تصدقی اولاراق بوراخین، قویمایین هر کیمسه‌نین یوخسا آلچاغین یانیندا آبیریم آرادان گئتسین. منیم آدیمی قزئته‌لرده یایمایین، من یازیغام، مین جوره یازیقلیق چکمیشم. آنجاق هئچواخت، آبیرسیز اولمامیشام. منی آبیرسیزائتمه‌یین. ریجا ائدیرم، ریجا ائدیرم، منیم تکلیفیمى بللی ائدین.”\nمنیم آیاقلاریمی قوجاقلاماق ایسته‌ییر، قالدیریرام. منیم آمرانه سسیم اوتاقدا دولاشیر:\n– سیزین گوناهینیز یالنیز بیزیم امرلریمیزی آپارماماغینیزدیر.\n– من سهو ائلیرم. هرنه سیز بویورسانیز بیربه‌بیر ائده‌جه‌یم.\n– بئله دیرسه، لاپ ایندی، بیر آسپرین حببی آتیب، راحاتجا یاتاجاقسینیز.\nآتام باش اوستونه-باش اوستونه دئیه‌رک، اوتاقدان ائشیگه چیخدی. نئچه دقیقه‌دن سونرا سینه-‌سینه دهلیزه گیردیم. آتامین خورولتوسو اوتورما اوتاقیندان اوجالیب‌دیر، بللی اولمایان یئردن ایسه بیر ککیللی‌نین سسی قولاغا چاتیر.","num_words":2091,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":157848.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کورونا ویروس‌ون دونیانین باشاباشیندا یولوخماسی و بیر چوخ اؤلکه‌نین ساغلیق و اقتصادیاتی‌نین پوزولماسی‌یله عئینی زاماندا برابرسیزلیک، سوسیال عدالت و یاپی‌سال (ساختاری) ایرقچی‌لیغین اوزون مدت‌لی تاثیرلری گئتدیکجه داها آیدین گؤرونمه‌یه باشلادی. چوخ‌لاری بو دوروما اعتراض ائدیبلر: «قارالارین جانی اؤنملی‌دیر» حرکت‌لریندن توت، کیشی‌لرله قادین‌لارین آراسینداکی اوجرت فرقی‌نین آزالدیلماسینا کیمی، گؤرن اینسان‌لار سورون‌لارین (مسائل) سوره‌جینی ده‌ییشه بیلرلر می؟ گؤرن کورونا ویروس سالقینی‌نین قالینتی‌لاری‌ اوزه‌رینده داها یاخشی بیر توپلوم قورا بیلرلر می؟\nتاریخ‌یازار، و سوسیال شبکه‌لرین اشتیاق‌لی سیماسی، روتگئر برئگمان- ا گؤره، بوندان یاخشی بیر فرصت الیمیزه دوشه بیلمز.\nآحماق‌جا خئییر‌سئور اویون‌لاری بوراخین\n«گرچک‌چی‌لر اوچون اوتوپیا» کیمی اثرلره امضا آتان برئگمان‌-ین کیتاب‌لاری، آراسیندا تورکچه‌نین ده اولدوغو ۳۰-دان چوخ دیله ترجومه ائدیلدی و میلیون‌لارجا اینسانین الینه چاتدی. تاریخ‌سل اؤرنک‌لر قوللاناراق، «اینسان اینسان‌ین قوردودور» فیکری‌نین خطالی اولدوغونو اورتایا قویما چالیشمالاری‌یلا شهرت قازاندی. مئهریبان‌لیغین، اینسان‌لیغین یئنی تمل ده‌یری اولدوغونا دایانان گؤروش‌لر اورتایا آتدی. آنجاق بیر چوخ‌لاری برئگمانی، داووس‌دا کئچیریلن دونیا اقتصاد مجمعینده حاضیر اولان زنگین و سئچکین آدلارین اولوشدوردوغو توپلولوقدا آپاردیغی دانیشمادان و اونلارین ایکی اوزلولویونه سالدیردیغیندان تانیرلار.\nبرئگمان تعجوب ایله اونلارا دئدی: «سیز، طبیعت تاریخ اوزمانی، دئیوید آتئنبورگ(David Attenborough) –ون، گزه‌گنی نئجه محو ائتدیییمیزی آنلاتدیغی دانیشیغینی دینله‌مک اوچون ۱۵۰۰ خصوصی جئت ایله اوچاراق بورایا گلمیسینیز.» او، سؤزلری‌نین داوامیندا اونلارا اؤنردی کی، «آحماق‌جا خئییر سئور اویون‌لار» باره‌ده دانیشماغی بوراخسینلار، و اونون یئرینه «مالیات‌دان قاچینما و زنگین‌لرین اوست‌لرینه دوشه‌نی اؤده‌مه‌مه‌لری کیمی گرچک موضوع‌لاردان» بحث ائدیب اوداقلانماغا باشلاسینلار.\nهر بحران دؤنوم نوقتاسی اولا بیلر\nبرئگمان بی‌بی‌سی-یه دئییر، «بحران، توپلوم‌لار اوچون هر زامان بیر دؤنوم نوقتاسینا دؤنوشه بیلر. تاریخ‌یازارلار ایسه هر زامان بونون فرقینده‌یدیلر.»\nآمستردام-دا ائوینده اوتورورکن، ویدئو باغلانتیسی‌یلا بیزیمله دانیشان برئگمان، ایلک باشدا چوخ دا خوش‌گؤرولو گؤروکمور.\n«کووید- ۱۹ بحرانی‌نین بیزی بیر قارانلیق یولا چکه‌بیلدیینی آسان‌لیق‌لا تصور ائتمک اولار. تاریخ، قدرت‌ین گنه‌ل اولاراق بحران‌دان سوء استفاده ائتمه‌سینی گؤستریر. اییرمینجی یوز‌ایله باخماق کیفایت ائدر: رایشستاگ (آلمان پارلمانی‌نین یئری)-ین یانماسی، و هیتلئر-ین یوکسه‌لیشی، یا اؤرنه‌یین ۱۱ سئپتامبر سالدیریسی و بونون سونوجوندا ، غیرقانونی ساواش‌لارین و دؤولتین وطنداش‌لارینی ایزلمه‌یه باشلادیغی. آنجاق اومودلانماق اوچون یاخشی سبب‌لر ده وار چونکی، ائله بو یاخین کئچمیشه کیمی، زنگین‌لردن آلینان وئرگی‌لرین (مالیات) آرتیریلماسی، اقلیم ده‌ییشیک‌لییی ایله موجادیله اوچون داها چئوره‌جی یئنی بیر آنلاشما یاپیلماسی و یوخسول‌لوغون اورتادان قالدیریلماسی آماجی‌یلا ائورنسل تمل گلیر اویقولانماسی کیمی رادیکال ساییلان دوشونجه‌لر، ایندی آرتیق غالب دیالوگ‌لارا آخیملاشیر.»\nاونون دئدیینه گؤره، «بئش ایل اؤنجه، بو دوشوجه‌لر سؤز قونوسو بیله دییلدی، آما ایندی دونیانین دؤرد بیر یئرینده سیاست و قانون آدام‌لاری‌نین دانیشما مؤوضوعونا چئوریلیب‌.»\nایرقچی‌لیق، برابرسیزلیک و یوخسول‌لوغون سونو\nبئرگمان دئییر: «بلکه چئلیشکیلی (متناقض) نظره گلسین، آما بیر چوخ واخت دورومون همیشه‌کیندن چوخ داها پیس اولدوغونو دوشوندویوموز، اصلینده دورومون یاخیشی‌لاشماغا گئتدیینه گؤره‌د��ر.»\n«ائشیدسیزلیک (برابرسیزلیک)، یوخسول‌لوق، ایرقچی‌لیق… اصلینده اؤفکه‌نین ائشییه ووردوغونو گؤستریر. بو، عئینی حالدا ایلرلمه‌یه و گلیشمه باشلادیغیمیز آنلامینا دا گلیر.»\nاو دئییر: «بو گئدیش آمریکادا و دونیانین بیر چوخ یئرینده گرچک‌له‌نن «قارا‌لارین جانی اؤنملی‌دیر» حرکاتیندا دا گؤروشور. بلکه بیزه ائله گلسین کی، ایرقچی‌لیق داها دا بترلشیر، آنجاق هر زامان‌دان داها آرتیق بو قونودا دانیشیلیر. ایرقچی‌لیق شیددتلی‌جه بیزیم تاریخیمیزه دویون‌لنیب»، آما دونیانین هر بیر یانیندا باش وئرن اعتراض‌لار، اومودلانماق اوچون بیر چوخ نه‌دن‌لر وار اولدوغونو گؤستریر. بو دورومو ده‌ییشدیره بیله‌جه‌ییمیز و ده‌ییشدیرمه‌میز گرک‌دییینی اورتایا قویور.»\nبرئگمان، بنزر بیر دورومو زنگین‌لرین وئرگی‌دن قاچینما چابالاریندا گؤرولدویونو سؤیله‌ییب، دئییر: بوندان تخمینن ۱۵ ایل اؤنجه کیمسه‌نین وئرگی جنت‌لریندن بحث ائتمیردی، آنجاق آرتیق بو قونو گونده‌مه گلیب، بو ایشین اخلاق‌دیشی و قبول ائدیلمز اولدوغونو دوشونن‌لر گئتدیکجه چوخالیر. بیز ایندی داها چوخ بو قونودا دانیشیریق و بو مسئله بیزی اؤفکه‌لندیریر.»\nتوپلوم‌دا کیم‌لرین اؤنملی اولماسی اورتایا چیخدی\nاونون اوچون ایلگینج اولان آنلاردان بیری ده، دونیانین باشاباشینداکی مختلف حکومت‌لرین کلید ایش‌لرده چالیشان‌لاردان بیر لیسته یاییملاماسی‌یدی.\nاو دئییر، «بو لیسته‌یه باخینجا عاغلیزا گلن ایلک سورو بودور کی، بس بانکاچی‌لار و قاپساما صاندیق‌لار یؤنه‌تیجی‌لری‌نین تشریفی هاردادیر؟!» اصلینده بو بیر عمومی اونای ایدی کی، زیبیلچی‌لر، معلم‌لر، خسته‌باخیجی‌لار و سایره… دوغوردان دا داها اؤنملی‌دیرلر. سانکی عمومن چوخ اوجرت آلمایان‌لار یا دا ائله معتبر ساییلمایان پئشه‌لری داها گرکلی‌ اولدوق‌لاری بلله‌نیب، اورتایا چیخدی.»\nبرئگمان آیریجا، «کورونا ویروس‌ پاندئمی‌سی بلکه ده چوخ‌لارینین گله‌جک‌ده بؤیویونجه نه ایشه گیره‌جک‌لری قونوسوندا فیکیرلرینی ده‌ییشدیره‌جه‌یینی» دوشونور.\n«بلکه بیز یئنی‌دن ایشین ده‌یرینی دوشونک. ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ اون ایل‌لیک‌لرینده، بیر چوخ گنج‌لر اوچون باشاری دئمک وال ایستریت یا سیلیکون وادیسینه یول تاپماق دئمک ایدی. آما ایندی بلکه ده اوشاق‌لار بئله دوشونسونلر کی، گرچک‌دن ده‌ییشیم یارادان بیر ایش گؤرمک ایستیرم. ان ده‌یرلی ایش‌لرده رول ایناماق ایستیرم».\nعدالت‌لی حقوی‌لار و سایغی\nدانیشما قونوموز ایکی شئی‌دیر: سایغی‌نین یئنی‌دن داغیدیلماسی (توزیع)، گلیرین یئنی‌دن داغیدیلماسی. بیر باشقا قونو دا وار: «ائورن‌سل تمل گلیر (ایده درآمد پایه همگانی). یعنی هاممی‌یا بارینما، پالتار، ائو کیمی ان تمل احتیاج‌لارینی قارشیلاماغا یئترلی اولان آیلیق اؤده‌مه وئریلیر.\nبرئگمان دئییر بو، برابرسیزیلییی، یوخسول‌لوغو و ایش ثابیت‌سیزلییی قارشی‌سیندا ان آرخایین‌لی یول‌دور.\nیئنی آراشدیرمالار گؤستریر کی، مودئرن اقتصاددا ایش قوه‌لر‌ی‌نین تخمینن ۲۵%-ی ایش‌لری‌نین علاوه ده‌یری‌نین اولمادیغینی دوشونورلر. بیر چوخ واخت بو اینسان‌لار یاخشی گلیرلری وار، یاخشی بیلیم‌یوردلاریندا دا تحصیل آلیبلار آما بونا رغمن ایش‌لری‌نین ائله ده ده‌یری اولمادیغینی دوشونورلر.\n«بیز بونجا ضایعاتا گوجوموز یئتمز. اومید ائدیرم ��ووید- ۱۹ بحرانی بو ساحه‌ده ده بیر دؤنوم نوقتاسینا چئوریلسین.»\nبرئگمان ایستیر جماعات دئسینلر، باشاری و یئته‌نک‌لریمی گرچکدن داها یارارلی ایشلرده قوللانا بیلرم.\nدونیانی ده‌ییدیره‌جک نسیل گلیر\nبرئگمان دئییر، بو آندا نسیل ده‌ییشیمی‌نین یاشادیغینی گؤروروک. او، بو گونون گنج‌لری‌نین، دونیانین بو گونه کیمی گؤردویو ان ایله‌ریجی (مترقی) قوشاق اولاجاغینی اؤنه سورور. اونلار دئموکراسی ایسته ییرلر، ده‌ییشیم ایسته‌ییرلر، ایقلیم ده‌ییشیک‌لیک‌لری‌نین تهلوکه‌لرینی تام اولاراق باشا دوشورلر و برابرسیزلییین گئت- گئده آرتماسی اونلاری درین‌دن اؤفکه‌لندیریر.\nبرئگمان دئییر: «اگر تکجه ۴۰ یاش آلتیندا اولان‌لار اوی حاققینا صاحیب اولسایدیلار، ایندی دونیادا بام باشقا شخصیت‌لری اقتداردا گؤرردیک.»\n«بریتانیادا ایشچی‌حزبی هر یئرده قازاندی. آمریکادا برنی سندئرز آدای ایدی و بیر چوخ احتیمالی وار ادی نوامبر آییندا جمهور باشقانی سئچیم‌لرینی قازانسین. سیز ایستر سول اولون یا دا ساغ. بو بیر گرچک‌دیر: بو یئنی قوشاق یولدان یئتیشیر و هر شئیی ده‌ییشه‌جک‌دیر.»\nبرئگمان دئییر: «گنج‌لرین اؤفکه‌سی‌نین سبب‌لریندن بیری ده سئچکین‌لرین کولتورو و اونلارین تحمل ائدیلمز داورانیش‌لاریندان قایناقلانان تپکی‌دیر. سئچکین‌لری باشقا اینسان‌لارا یاسا تعیین ائدیرلر، آما سانکی بو یاسالار اؤزلری اوچون کئچرلی دئییل. اؤرنه‌یین بریتانیا دؤولتی‌نین یوکسک مشاوری، دومینیک کامینگئز-ی نظرده توتون. او چوخ آچیق‌جا قرنطینه قورال‌لارینی آیاغی آلتدا قویدو، آما هر نه تهر اولور اولسون استعفا ائتمه‌دی. من بو سوره‌جه اوتانمازلارین حایات‌دا قالماسی دئییرم».\nاو دئییر: «اینسا‌نین ان اولاغان‌اسوتو اؤزل‌لیک‌لریندن بیری بالقوه اوتانج حیسی دویماق‌دیر. بو اؤزل‌لیک توپلوم یاپیسی‌نی قوروماق اوچون چوخ اؤنملی‌دیر».\nبرئگمان‌ین دئدییینه گؤره، «اینسان اندر حئیوان تورلریندن‌دیر کی، اوتاندیغیندان اوزو قیزارار. بو باشاری چوخ چوخ اؤنملی‌دیر چونکی بیزیم باشقالارینا گووه‌نمه‌میزه و بیر- بیریمیزله ایش‌بیرلییی آپارمامیزا یاردیم ائدر. آنجاق بیر آز دوشونون؛ هئچ یادیزا گلیر بریتانیا باش‌باخانی، بوریس جانسون، یا آمریکا جمهور باشقانی، دونالد ترامپ، یا برزیل جمهور باشقانی، ژاییر بولسونارم کیمی‌لر اوتانج‌لاریندان قیزارمیش اولسونلار؟»\nسانیرام دوروم گرچکدن نیگران ائدیجی‌دیر. بیزیم سیاسی نیظام‌لاریمیز اوتانمازلارین حایات‌دا قالماسی اوچون یاپیم‌لانیب. بیز آرتیق کئچمیش‌لرده‌کی کیمی قدرت‌ده اولان‌لارا نظارت ائده‌ بیلمیریک. بو آلاندا بیر چوخ ایش‌لر گؤرمه‌لی‌ییک.\nبرئگمان‌، هر هانسی بیر ۱۵ یاشینداکی یئنی‌یئتمه‌یه ساده بیر توصیه‌ده بولونور: «سیزین خوش‌گؤرولو اولمانیز گرکمیر. خوش‌گؤرولویو دقت‌سیز‌لیک و اهمال‌کارلیق آنلامیندا دئییرم.»\nاو ایستیر گنج‌لر «هر شئی دوزه‌له‌جک» کیمی مئساژلارا گووه‌نمه‌سینلر. اونون دئدییینه گؤره، اؤزل‌لیکله بو سؤز یانلیش‌دیر. گرچکدن قایغی‌لاندیریجی اولای‌لار اولوشماقدادیر: ایقلیم ده‌ییشیک‌لیک‌لری، حئیوان تورلری‌نین یوخ اولماسی و س…\nو گؤرولمه‌یه بیر چوخ ایشیمیز وار: «باریش زامانیندان اصلا اولمایان ایش‌لری گؤرمه‌لی‌ییک؛ بیزیم اقتصاددا دئوریم‌جی ده‌ییشیک‌لیک‌لره (تغییرات انقلاب) احتیاجیمیز وار، هم ده ساده‌جه ایکی اون‌ایل‌لیک‌ده».\nیاخشی، نه ایش گؤرمه‌میز گرک؟ سوالی‌نین جوابیندا، برئگمان دئییر: «سانیرام اومودلو اولمالی‌سینیز. اومودلا خوش‌گؤرولویون چوخ فرقی وار. اومود دئدییین، ده‌ییشدیرمه اولاسیلیغی‌دیر. سیزی چالیشماغا و چؤزوم یولونون بیر پارچاسی اولماغا ایتک‌له‌یر.\nاومودلو اولماق اوچون ده بیر چوخ سبب وار: کئچن بئش ایله باخمانیز یئترلی‌دیر. نه‌لر می گؤروروک؟ بیز، ۱۶ یاشینداکی سوئدلی بیر قیزین باشلاندیردیغی ان بؤیوک ایقلیم عدالتینه تانیق اولدوق. بیز، آمریکادا منیم عؤمرومده بنزه‌ری اولمایان ایرقچی‌لیغا قارشی ان بؤیوک اعتراض‌لارا تانیق اولدوق».\nبرئگمان دئییر: «بیر حئیوان تورو اولان بیزه، گوج و قدرت وئرن شئی ایش‌بیرلییی‌دیر. بو ایسه، گونوموزده گرچک‌لشن اولای‌دیر. زامانین روحو ده‌ییشیر، هم بیلیم‌سل هم ده توپلوم‌سال آچی‌دان فرقلی ‌بیر دؤنمه گیریریک.\n*روتگئر برئگمان (Rutger Bregman): (دوغوم ۲۶ آوریل ۱۹۸۸ هلند) تاریخچی و یازیچی. تاریخ، فلسفه و اقتصادیات اوزه‌رینده ایندییه قده‌ر ۴ کیتابی نشر ائدیلیبدیر. او جومله‌دن: «گرچک‌چی‌لر اوچون اوتوپیا» (بو کیتاب دونیانین ۳۲ دیلینه چئوریلیبدیر)\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nروتگئر برئگمان (Rutger Bregman)\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\nدیدگاهتان را بنویسید\nنشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *\nدیدگاه *\nنام *\nایمیل *\nوب‌ سایت\nذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.\nΔ\nباشقا اثرلریندن\nغریبه دیلداماقلی گونلریمیز واریدی… \/ سوسن نواده‌رضی\nجمعه ۲ خرداد ۱۳۹۹\nیئنه فضولی ایله باشباشا \/ سوسن نواده رضی\nسه شنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۸\nدده‌قوردقود کتابی‌نین تبریزده یاییملانماسینا دایر \/ مهندس علیرضا صرافی دانیشیغی آپاران: سوسن نواده‌رضی","num_words":2424,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":225968.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تۆرک میفوْلوْژیسی یا دا تۆرک خالق‌لاری‌نین میفوْلوْژی‌سی — تاریخی تۆرک خالقلاری‌نین اینانمیش اوْلدوقلاری میفوْلوْژی بۆتونه وئریلن آددیر. کؤهنه افسانه‌لر، تۆرک خالقلاری‌نین کؤهنه اوْرتاق اینانجی تئنگریجیلیکدن عضولر داشیماقدان چوْخ اجتماعی و مدنی مؤوضوع لارلا دوْلودور. بۇنلارین بعضیلری سوْنرادان ایسلامی عنصرلرایله ایله دیَیشدیریلمیشدیر. دۆنیانین ان کؤهنه ادبی سندلریندن بیری اوْلاراق کئچن دده قوْرقود داستانلاری‌نین اوْریجینال اثرلری، واتیکان و درسدن کیتابخانالاریندا وار.\nتۆرک میفوْلوْژیسی، بیر چوْخ آراشدیرماچیا گؤره عئینی تئنگریجیلیکده ده اوْلدوغو کیمی تک تانریجی بیر تملدن، زامانلا چوْخ تانریجی بیر فوْرمایا دوْغرو اینکیشاف ائتمیشدیر. آیریجا تاریخی تۆرک خالقلاری‌نین تماسا کئچدیکلری زردوشتلوک، مانی دینی و بۇدیزم ده تۆرکلرین میفوْلوْژیسیندان ایزلر گؤتورموشدور. بۇنا گؤره عمومی بیر تعریف اوْلان تۆرک میفوْلوْژیسینه، اینانجداکی فرقلی عنصرلار گؤز قارشیسیندا تۇتولسا \"تۆرک میفوْلوْژیلری\" دئمک داها دوْغرو اوْلا بیلر.\nتۆرکلرین اسکی دینی اینا��جی[دَییشدیر]\nاساس مقاله‌لر: تنگری‌چیلیک، تانری، گؤی تانری، و کایرا خان\nعلاالدین جوین‌ین ایفاده‌سینه گؤره اسکی تۆرکلر اؤز دینی رئیسلرینه \"تۇیوک\"، دینلرینه ایسه عربجه‌ده ایستیفاده ائدیلن \"ناموس\" و \"ان\/ائن-نوامیسی ایلاهیه\" سؤزونون ایلک کؤکو اوْلان \"نوْم\" آدینی وئرمیشلر ایدی. یۇنانجایا \"نۇموس - هاووس\" شکلینده کئچن بۇ سؤز \"ازلی اراده و مقدسات\" معناسیندا، سانسکریت دیلینده ایسه \"تانری\" سؤزونون قارشیلیغی اوْلاراق ایستیفاده ائدیلیردی. تۆرکلر اؤز رۇحانیلرینه \"تۆکون\/تۇیوْن،\" کاهین و سئهربازلارینا ایسه \"قام\" آدینی وئریردیلر. آیریجا تۆرکلر، دینی کیتابلارینا دا \"نوْم\"، تۆکونلره ده \"نوْمیلر\" دئیردیلر. ایسلامیتدن سوْنرا ایسه اوْغوزلار قاملارینا \"اوْزان\" آدینی وئردیلر. \"شامان\" سؤزو ایسه بۇنون اۇروپالیلار طرفیندن پوْزولموش حالی ایدی. شامانلار، جمعیتده \"دوْکتوْر\/حکیملیک،\" \"سئهربازلیق\" و \"کاهینلیک\" اوْلماقاۆزره اۆچ آیری پئشس(ن)بیر بیرلیکده ایجرا ائتمکده ایدیلر. بؤیوک تۆرک دۆشونورو ضیاگؤی‌آلپا گؤره اۇروپالیلار طرفیندن سهو اوْلاراق \"شامانیلیک\" اوْلاراق آدلاندیریلان تۆرکلرین کؤهنه دینلری‌نین اصل دوْغرو آدینین \"تۇیوْنیزم\" اوْلماسی لازیمدیر. یئنه ضیاگؤی‌آلپین مۆدافعه‌‌ ائتدیگی فیکیرلره گؤره، تۆرکلرین دینی باشلانیشدا هر نه قدر \"ناتوریزم\" حساب ائدیلمکده‌دیرسه ده گئرچکده بۇ بعضی رۇموزلاردان عبارت اوْلان و بعضی تیمثاللارا تاپینیلان \"سیمووْلیزم\" معناسینی وئرر. فرقلی شرطلر آلتیندا یاشایان جمعیتلر آراسینا یاییلمیش اوْلان بۇ اعتقاد سیستمینده دین ایله سئهری بیر-بیریندن آییراجاق اوْلساق، بیر طرفده بیر جۆر آنیمیزمدن عبارت بیر شامانیلیک، کنار طرفده‌ده معبودلار و کاینات سیستمینه مالیک اوْلان بیر \"تۇیوْنیزم\" گؤرولر.\nبیرده باخین: شامانیزم, قام, شامان و ائرلیک\nثنویت اعتقادی[دَییشدیر]\nسمانین ان یۆکسک قاتیندا عالمین مقدراتین اداره ائدن و گۆنشی تمثیل ائدن ان اۇجا تانری \"کایرا خان\" ایله یئرآلتینداکی \"جهنم معبودلاری\" اداره‌چیسی اوْلان \"یاغزیز خان\" - اوْغوزلاردا ایسه \"کراییر\" - آدینداکی ایکی بؤیوک تانریا اینانیلیردی. یئر اۆزو نظامینی تامین ائدن و بۆتون تۆرک طایفالاری‌نین ایداره‌سینه باخان \"یئر-سۇ ایلاهه‌لری\" آدی وئریلن داها بعضی معبودلارا دا اینانیلماقدا ایدی.\nبیرده باخین: قارا خان, کراییر, گؤی-قال, یئر-سۇ ایلاهه‌لری و یاغزیز خان\nتۆرک کئیهان شۆناسلیغی[دَییشدیر]\nاساس مقاله‌لر: تۆرک کئیهان شۆناسلیغی، تانری، کایرا خان، و قیزاغان\n\"آلتای تۆرکلری\" سمانین اوْن یئددی طبقه‌‌دن مئیدانا گلدیگینه و ان اۆست قاتین بۆتون معبودلارین آتاسی ساییلان \"تانری خان\" طرفیندن مسکن تۇتولدوغونا اعتقاد ائدردیلر. بۇ معبوددان تجلی ائتمک صۇرتی ایله اۆچ معبود داها اوْرتایا چێخمیشدی. بۇ معبودلارین بیرینجیسی گؤیون اوْن آلتینجی طبقه‌‌سینده قێزیل بیر تاخت اۆزرینده اوْتوران \"بَی اؤلکن\" ایدی. ایکینجیسی دوْققوزونجو قاتدا اقامت ائدن \"قیزاغان\" و اۆچونجوسو ده یئددینجی قاتی اؤزونه یۇرد الده ائتمیش اوْلان \"ائلوانیره\" آدینداکی \"مئرگئن تانری\" ایدی. آیریجا بۇ طبقه‌‌ده یئری و گؤیو ایشیقلاندیران \"گۆن آنا\" آدینداکی \"آی تانریچاسی\" دا اقامت ائتمکده ایدی. بئشینجی طبقه‌‌ده ایسه \"یارادانلار یارادانی\" او��لاراق آدلاندیریلان \"کوْدای یاییچی\" (کاتای یایگوچی) ساکین ایدی.\nبیرده باخین: گۆن آنا, آی تانریچاسی و کوْدای یاییچی\nبعضی آیری تانریلار[دَییشدیر]\nتۆرک میفوْلوْژیسینده گؤی تانری اصل یارادیجی گۆجدور. شیطان ارلیک یئرآلتی‌نین حاکمیدیر. اۆلگئن ایسه سمانین 16. قاتیندا اوْتورار، کایرا خانین اوْغولودور. کؤهنه تۆرکلرین دینینده، گؤی تانریدان سوْنرا گلن مۆباحیثه سیز ان گۆجلو تانری اوْلدوغونا اعتیقاد ائدیلر و بۆتون جانلیلارین آناسی اوْلدوغو دۆشونولردی. \"باراک آتا\" ایسه مغول و تۆرک میفوْلوْژیلرینده مغوللارین تؤره‌دیگی فرض ائدیلن ایت باشلی وارلیغا وئریلن آددیر، \"نوْکای ائچئگه\" اوْلاراق دا بیلینر. \"اۇمای\" دوْغورقانلیغی و برکتی ایشاره‌لر. اۆچ بۇینوزو واردیر، آغلار ایچینده‌دیر و دوْغولاجاق اۇشاقلاری اوْ سئچر. اۆلگئن، اۇمای و باراک آتا داها سوْنرالاری تانریلاشدیریلمیشلار. کۇیاش تۆرکو جمعیتلرده گۆنش تانریسی فیکیرینی ایشاره‌لر. مایقیل ایسه سۇلارین تانریسیدیر. دؤیوش تانریسی اوْلان ائلبیس ایسه ایسلام دینینین تأثیری ایله ایبلیسه چئوریلمیشدیر.\nبیرده باخین: ائرلیک, اۇمای, گۆنش تانریسی, آی آتا, مایقیل, ائلبیس, باراک آتا و گئییک آتا\nگۆنشه تاپینما و تۇرانی عقیده‌لر[دَییشدیر]\nیاقوتلاردا ایسه \"آرت تۇیوْن آغا\" آدی وئریلن، ایلدیریم سسیله دانیشان، گۆنشی تمثیل ائدن، حیاتین قایناغی و وارلیغین تک مطلق صاحبی اوْلان بیر معبودون مؤوجودیتینه اینانیلیردی. تۆرک و مغوللارین دا گۆنشه تاپیندیقلاری و چادیر قاپیلاری‌نین همیشه گۆنشه دوْغرو آچیلدیقلاری چینلی یازارلار طرفیندن تثبیت ائدیلمیشدی. زامانلا \"شامانیزم\" اۇروپا و آسیاداکی دینی اینانجلاردان بیر رۇحو علوی تصورو کیمی اینکیشاف ائتمیش دؤورلرده اوْرتایا چێخان بیر چوْخ عقیده‌‌لری ده احتیوا ائتمه‌یه باشلادی. بۇ علوی رۇحون سسی گؤی گۇرولتولاری، آیاقلاریندان چێخان آلوْولار ایسه شیمشکلر حساب ائدیلمکده ایدی.\nتۆرک عرفانی[دَییشدیر]\nاساس مقاله‌لر: عرفان، شامان، و شامانیزم\nکؤکلری اوْرتا آسیا شامانلیغینا قدر سؤیکن\/دؤزمکده‌دیر. شامانیلیک گرینلنددن شرق سیبیریایا قدر یاییلان گئنیش بیر ساحه‌‌ اۆزرینده یاشایان بیر چوْخ تۆرک-مغول قوْملاری، حتی لاپوْنلار (اسکاندیناوی سامیلری) و اسکیمولار آراسیندا مشهور اوْلان اوْرتاق بیر \"سحری دین\" سیستمیدیر. ایسلامیت و مسیحیتین تام اوْلاراق نفوذ ائتمگی باجارا بیلمه‌دیگی بؤلگه‌لرده هله حاکم اوْلان بۇ دین، اوْنلارین سوْنرادان گیردیگی بؤلگه‌لرده بئله ایکینجی پلاندا یاشاماقدادیر. میلادی سگگیزینجی عصردن بری تۆرکلر آراسیندا یاییلماغا باشلایان بۇدیزم، مانوی، ایسلام و خریستیانلیق تأثیرلرینه باخمایاراق شامانیزم، بۆتون بیر دینی نفوذا صاحب اوْلان دینلر کیمی خاریجی اعتقادلاری بنیه‌سینه یێغان گئنیش بیر قئیدسیزلیک حالی گؤسترمه‌سی سببیله، قۆووتیندن چوْخ بیر شئی ایتیرمه‌میشدیر. بۇ سببله ده شامانیزمه \"تۆرک پاگانیزمی\" آدینی وئرمک هئچ ده مبالغه‌لی اوْلماز. اوْندا ان دقته چارپان صۇرتده گؤرونن خصوصیت گؤی طبقه‌‌لری، آخرت و معبودلار عالمی ایله زنگینلشدیریلن بیر \"چوْخ - تنگری‌چیلیک\" یانیندا، یئنه عئینی زنگینلیگه صاحب اوْلان بیر ناتوریزمین داوام ائتمه‌سیدیر. گرک سحر گرکسه دین شکلینده تۆرک عرفانی‌نین ایزلری‌نینه آشاغیدا یئنیدن نظردن کئچیریلن تۆرک اعتقادلاریندا دا راست گلمک مۆمکوندور:\nیاقوتلار اینسانین اؤلوموندن سوْنراکی قدری حاقیندا چوْخ مبهم بیر فیکیره مالیکدیر. بئله بیر سۇال اوْنلاری قطعیلیکله علاقه دار ائتمز. جنّت و جهنم حاقیندا هر هانسی بیر فیکیره صاحب دئییل. کنار عالم ایله علاقه‌‌لی فیکیرلری یۇنان و یا عرب میفوْلوْژیسندن و مخصوص عنصرلاردان مئیدانا گلمکده‌دیر. آرالاریندان چوْخو آخرت حیاتینی بئله دۆشونمزلر.\nبۆتون آنیمیستلر کیمی رۇحلارین تکرار یاشادیقلاری کؤهنه توْرپاقلار اطرافیندا گزدیگینه و اینسانلاری ناراحات ائده‌جه‌یینه اینانارلار. رۇح حاقینداکی تصورلری هامیسیلا مادی و مخصوص اشیا تصورونه باغلیدیر. رۇح، اینساندان آیری اوْلوب آغیرلیغا و مکانا صاحب اوْلان بیر وارلیقلاردیر. بۇ فردی رۇحلارین اۆستونده یۇخاری و آشاغی گؤیلرده بؤیوک جهتلرین معبودلاشمیش اوْلان رۇحلاری واردیر. اوْنلاردا هر شئیدن اول مادی بیر وارلیغا مالیکدیر. ییه‌رلر، اینجه‌یَرلر، قێزارلار و بۆتون بشری حسلره صاحبدیرلر. اوْنلارلا اینسانلار آراسیندا بعضا دوْستجا بعضاده دۆشمنجه علاقه‌‌لر مؤوجوددور.\nبیرده باخین: پاگانیزم و عرفان\nشامانلار[دَییشدیر]\nشامانلار حیاتلارینی ماغارا و گیزلی حجره‌لرده منزوی بیر شکیلده کئچیرن، \"سحری - طبی\" خصوصيتلره صاحب اوْلان و جمعیتده \"جادوگرلیک - دوْکتوْر\/حکیملیک\" وظیفه‌‌لرینی بوْينونا گؤتوررلر. بۇ زهد حیاتی ایچریسینده داوام ائدن وجد و ایستیغراک مشقلریله اؤزونده‌کی \"اختاتیقو - عشق ایله اؤزوندن کئچه‌رک مست اوْلما\" خصوصيتلری قۇتلندیررلر. گؤرونمز عالمله تماسی تامین ائده بیله‌جک وضعیتی قبول ائدن شامانلار، تیتره‌مه، هۇشونو ایتیرمه، اؤزوندن کئچمه شکیللرینده اؤزونو خاریجه وۇران بۇ \"هايپئرموْتیویته\" قابیلیتلری سايه‌سینده \"سحری\" و \"سرّی\" گۆجلرینی قازانماقدادیرلار. شامانلار بۇ خصوصيتلرینی چوْخ يوْروجو و اۇزون سۆرن بیر دینی مناسک سايه‌سینده وجد آيینلری واسطه‌‌سیله الده ائتمیشلر. بۇ آيینلر اسناسیندا بیر جۆر ایستیغراک حالینا گیرن، ایهتیلاچ حالیندا کؤپوره‌رک صیفتی قارالان و بی‌تاب دۆشونجه‌يه قدر دؤنن، نهايتده اؤزوندن کئچن شامانین اشيا و مخصوص عالمله اوْلان بۆتون تماسی ایتمکده‌دیر. ساموْيئتلر و اوْستياکلاردا ارثی خصوصی بیر قابیلیته باغلی اوْلان بۇ وظیفه‌‌ تۇنگوزلار، ياقوتلار و آلتايلاردا ياری ارثی، ياری قازانیلمیش بیر خصوصيتدیر. عئینیله کؤهنه يۇنان و کؤهنه روْمادا اوْلدوغو کیمی آشاغی و يۇخاری عالملر آراسیندا ائلچیلیک وظیفه‌‌سین بیر بوْينونا گؤتورن \"ایللومینه آداملار\" یعنی \"کاهینلر\" اۆچون ایستیفاده ائدیلن شامان تعبیری موختلیف بؤلگه‌لرده ديَیشیک آدلار آل\/گؤتورمکده‌دیر. وظیفه‌‌لری آز قالا بیر-بیری‌نین عئینی اوْلان بۇ شامانلارا، سیبیر تۆرکلرینده سوْيوْک، اسکیموْلاردا آنگاکوْک، لاپوْنلاردا نوْیدئ، ساموْيئتلرده تادیبجا، دیگر بعضی تۆرک قوْملاری آراسیندادیرسا \"قام\" آدی وئریلر. \"اوْغوزلار\" ایسه ایسلامیتین قبولوندان سوْنرا اؤز قاملارینا اوْزان آدینی وئرمیشلر. طبیعی عالمله اوْلان تماسلاری سايه‌سینده دیگر اینسانلاردان فرقلیلشن، يۆکسک بیر رۇح حالینا صاحب اوْلمالاری سببیله ده سوْن درجه‌‌ قۆووتلی و دیگر اینسانلار آراسیندا حاکمیت الده ائتمیش اوْلان شامانلار، عمومی و عهد قۇربان مراسیملرینده حاضیر اوْلماقلا عهده‌چیلیکلیدیرلر.\nبیرده باخین: شامان و شامانیزم\nشامان آيینلری[دَییشدیر]\nبعضا ارثی و بعضا ده کسبی اوْلاراق داوام ائتدیریلن \"شامانلیق\" مۆسسسه‌سی‌نین ایجرا ائتدیگی آيینلر آچیقلانماسی کوْمپلئکس اوْلان بعضی قايدالار احتوا ائتمکده ایدی. \"شامانلار، سحرباز و کاهین اوْلدوقلاری کیمی عئینی زاماندا خسته‌لیکلری معالجه‌‌ ائدن دوْکتوْر\/حکیملر ایدی. بۇنلاردان باشقا تۆرکلر آراسیندا \"اوْداچی\" و \"آتاساگوْن\" آدی وئریلن، مادی معالجه‌‌ اۆصوللاریلا خسته‌لیکلری یاخشیلاشدیران بیر صینیف ده مؤوجود ایدی. شامان شعر و مۇسیقی يوْلداشلیغیندا رقص ائدیب، اؤز خصوصی مراسیم پالتارینی گئيمکده و بعضی چێنگیرداکلار گئيینمکده ایدی. قادینلارین قاتیلمادیغی بۇ آيینلر عومومیتله \"خوْش آغاجی\" ایله دوْلو اوْلان بیر مئشه‌لیکده قۇرولان يۇردلاردا ائدیلمکده ایدی. \"اوِيسی\" آدی وئریلن طریقت شیخلرینه چوْخ بنزه‌ين و اصلن سینیر خسته‌لیکلرینه تۇتولموش \"نئوروْزلو آداملار\" شامانلیک اۆچون ان قابیلیتلی اینسانلار ایدی. ایندیکی واختدا هله \"طياره\" اوْلاراق آدلاندیریلان بعضی عائله‌‌لرین بۆتون عائله‌‌ عضولری‌نین معالجه‌‌ ائتمه قابیلیتلرینه عاید اعتقادلار ایله شامانیلیک آراسیندا تام بیر بنزرلیک واردیر. آيینلرده ایستیغراک حالیندا ائدیلن دعالاری ایسه قاملاردان باشقا کیمسه‌نین آنلاماسی ممکن دئيیل. شامانلار اۆچون بیر \"میراج\" معناسینی وئرن وجد آيینلری اسناسیندا تام بیر \"علوی سرخوْشلوق\" ایچینه دۆشن شامانلارین، بعضا بۇ آيینلر اثناسیندا يارانان حددیندن آرتیق داشقینلیقلار نتیجه‌سینده بیر اؤلدوکلری بئله اوْلموشدور. شامانلارین وجد و ایستیغراک حالیندا يۇخاری عالملرله قۇردوقلاری انسیت کؤهنه يۇنانداکی \"ائلئوسیس\" میستئرلرینی خاطیرلاتماقدادیر. آرالیق دنیزی عرفانی‌نین تملی اوْلاراق گؤستریلن بۇ کؤهنه يۇنان میستئرلری کیمی شامانلارین \"میراج آيینلری\" ده \"اوْرتا آسیا\" عرفانی‌نین اینکیشافینداکی تمل قۇرولوش داشینی مئيدانا گتیرمیشدیر. آيین اسناسیندا داشقینلیغی آرتیران ان اهمیتلی واسطه‌‌ داوولدور. داووللارین اۆزرینه شامانلاری سمايا چێخاران حئیوانلارین و قايیقلارین شکیللری ایله معبودلارین تیمثاللاری ائدیلمیشدیر. شامانلارین \"باراک\" آدینی وئردیگی حئیوان ایله ایسلامیتده‌کی میراج حئیوانی اوْلان \"بۇراک\" آراسینداکی بنزرلیک قئيده ديَردیر. ایسلامیتین قبولوندان سوْنرا دا تۆرکلر \"میراج\" حادثه‌‌سی ایله علاقه دار ائتدیکلری مینیاتورلرده بنزر شکیللری چکمه‌يه داوام ائتدیلر.\nشرق قايناقلارینا گؤره شامانیزم[دَییشدیر]\nایسلام قايناقلاریندا شامانیزم دینی شمنیه (سمنیّه) شکلینده کئچمکده‌دیر. ابن ندیم فهرستینده ماورالنهر اهالیسی‌نین اکثریتی‌نین سمنیه دینینده اوْلدوغونو يازیر. داها دئتاللی معلومات ایسه ابوریحان بیرونی‌نین کیتابی تحقیق ماللهند آدلی اثرینده وئریلمکده‌دیر. بیرونيه گؤره بۇ کیتابیندا \"بۇداسئف\" اوْلاراق ذکر ائتدیگی بۇدیزم هیندیستاندان چێخما اوْلوب، اوْندان اوةلکی دین ایسه \"شمانلیک\" ایدی. خوْراسانلیلاردا اؤز دینلرینه \"شمنان\" آدینی وئرمکده ایدیلر. بۇدیزمین قبولوندان اول ایسه چینگیز سارايی‌نین رسمی دینی ده شامانیلیک ایدی. اوْرادا کاملار بؤيوک بیر نفوذ صاحبی ایدیلر. قزوینی یه گؤره \"جئم\" آيینینین قايناغی پریمیتیو \"شامانلیک\" و \"کام\" مراسیمیدیر. شامانلیق دا گؤرولن پریمیتیو میستیسیزم ایله آنادوْلو طریقت و مذهبلرینده‌کی پریمیتیو میستیسیزم آراسیندا بعضی بنزرلیکلر مؤوجوددور. مثلا، قێزیلباشلارداکی \"صاحب و مصاحب آيینی\" پریمیتیو بیرلیکلرده‌کی \"دۆهول\" مراسیمی‌نین داوامیدیر.\nتانینمیش داستانلار[دَییشدیر]\nبوْزقورد داستانی[دَییشدیر]\nتۆرک میفوْلوْژیسینده بوْزقورد اۇنملی بیر روْل اوْیناماقدادیر.\nاساس مقاله: بوزقورد (میفولوژی)\nبیلینن ان کؤهنه تۆرک افسانه‌لریندن بیریدیر. بۆتون تۆرک خالقلاریندا مۆختلیف شکیلده مشهوردور. افسانه‌يه گؤره تۆرکلر دۆشمنلری طرفیندن تامامیله يوْخ ائدیلرلر. يالنیز ایکی اۇشاق ساغ قالار. تئنگری‌نین گؤندردیگی مقدس بیر دیشی قۇرد اۇشاقلاری بسله‌ير بؤيودر و قوْرويار. قۇرد، بیر اۇشاقدان حامیله قالار و اوْن بالا دوْغورار. بۇ اوْن اۇشاق گله‌جک تۆرک بیرلیکلرین حؤکمدارلاریدیر.\nارگنه‌قون دستانی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: ارگنه‌قون دستانی\nتۆرکلر بؤیوک بیر اۇدوزمایا اۇغرادیقدان سوْنرا چادیرلارینی یێغیب کؤچ ائدرلر. تئنگری‌نین گؤندردیگی مقدس بیر قۇرد تۆرکلره بلدچیلیک ائدر و اوْنلاری محصولدار توْرپاقلاری اوْلان، اطرافی داغلارلا چئوریلی بؤیوک بیر دۆزنلیگه آپارار. بیر نئچه قۇرشاق سوْنرا تۆرکلر بۇ دۆزنلیگه سێغماز اوْلارلار. بۇ دفعه‌‌ بیر قۇرد اوْنلارا اطرافلارینی چئویرن داغلاردان بیری‌نین معدندن مئیدانا گلدیگینی گؤسترر و دمیرچیلر بۇ داغی اریدرلر. خالق دۆزنلیکدن چێخار و تکرار چؤللرین سۇوئرنلیگینی اله کئچیردیکلرینی بۆتون چؤل خالقلارینا ائشیتدیررلر.\nماناس دستانی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: ماناس دستانی\nدۆنيانین ان اۇزون داستانی اوْلان ماناس داستانیندا، داها کیچیک ياشدان قهرمان اوْلاجاغی بیلینن قێرغیز معناسان حکايه‌سی ایضاح ائدیلمکده‌دیر. ماناسین دوْستلاری طرفیندن خيانته اۇغرادیلیب اؤلدورولدويو دئيیلر. مزاری باشیندا آغلايان حئیوانلار معناسا آغی دئيرلر و گؤی تانری آغریياراق ماناسی دیریلدر. ماناس دا اؤزونه خيانت ائدن دوْستلاری‌نین آرخاسینا دۆشر.\nاوْغوز دستانی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: اوغوز خاقان دستانی\nبۇ داستان تۆرکلرین آتاسی اوْلاراق بیلینن اوْغوز خاقانین حیاتینی ایضاح ائدر. دوْغوموندان اؤلومونه، و دؤولتی اوْغوللارینا پای ائدیشینه قدر کئچن داستاندا، اوْغوزون یوْلداشلارییلا تانیش اوْلماسی، اوْغوللاری‌نین دوْغومو و دؤیوشلر ده وار.\nآلپ ارتونقا دستانی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: آلپ ارتونقا دستانی\nآلپ ار تۇنقانین حیاتی دؤيوشلرله کئچمیشدیر. اۇزون مدت مباریزه ائتدیگی ایران حؤکمداری کیخسرونین دعوتینده حیله‌‌ ایله اؤلدورولموشدور.\nآیری دستانلار[دَییشدیر]\nکؤچ دستانی\nيارادیلیش دستانی\nکوْراوغلو داستانی\nشۇ داستانی\nتؤره‌نیش دستانی\nقبیله‌نین تۆره‌يیشینی ایضاح ائدن افسانه‌لر[دَییشدیر]\nتۆرک میفوْلوْژیسی‌نین ان مهم خصوصيتلریندن بیری هر قبیله‌نین، نه قدر کیچیک ده اوْلسا شخصی بیر تۆره‌يیش افسانه‌سینه صاحب اوْلماسیدیر. مثلا اوْغوزنامه‌ده هر حاقیندا دانیشیلان قبیله‌نین اولجه تۆره‌يیش افسانه‌سی ایضاح ائدیلر.\nان اهمیتلی و ان تانینمیش افسانه تۆرکلرین اوْرتاق تۆره‌يیش افسانه‌سیدیر. بۇ افسانه هاراداسا هر تۆرک بیرلیگینده تانینار و ان کؤهنه تۆرک حؤکمدارلاری‌نین، گؤی تانری‌نین گؤندردیگی بیر قۇرد ایله جۆتلشمه‌سیندن تؤره‌دیگینی ایضاح ائدر. بعضی وئرسیالاردا بیر دیشی قۇردون ان سوْن تۆرک اوْلاراق قالمیش بیر اوْغلانی ایله، دیگر وئرسيالاردا ایسه گؤی تانری‌نین بیر کیشی قۇرد قێلیغیندا حؤکمدارین قێزی ایله جۆتلشدیگی ایضاح ائدیلر.\nدیگر ياخشی تانینان بیر تۆره‌يیش افسانه‌سی قێرغیز خالقی‌نین تۆره‌يیش افسانه‌سیدیر. بۇ افسانه‌يه گؤره مقدس بیر گؤلون سۇیوندان حامیله قالان قێرخ قێز ایلک قێرغیزلاری مئيدانا گتیرر.\nتۆرک میفوْلوْژیسی‌نین اۇروپاداکی ایزلری[دَییشدیر]\nاۇروپایا کؤچ ائتمیش اوْلان آندیق تۆرک خالقلاریندان اؤتری، اۇروپادا دا تۆرک میفوْلوْژیسی‌نین ایزلرینی تاپماق مۆمکوندور. خصوصیله هۇنلار و اؤن بوْلقارلار داستانلارا موْضوع اوْلموشلار. آلمان میفوْلوْژیسی‌نین ان تانینمیش داستانی هۇنلارا و اژداهالارا قارشی دؤيوشن آلمان قهرمان سیئگفریئدین داستانیدیر. بۇ داستاندا آتیللانین آدی \"ائتزئل\"دیر.\nاؤن بوْلقارلارین (تۆرک بوْلقارلار) بالکانلارا گتیرمیش اوْلدوغو خان آسپاروه (ایشبارا خان) داستانینی بوْلقاریستاندا هله بیرینجی صینیفده اوْخويان هر بوْلقار اۇشاغی ازبردن بیلر. آيریجا يئنه اؤن بوْلقارلارین گتیرمیش اوْلدوقلاری ياز بايرامی \"مارت ائنیزی\"نده (مارت آناسی) ابتدای مکتب اۇشاقلاری خان آسپاروه داستانی‌نین بعضی حیصه‌‌لرینی جانلاندیرارلار. جانلاندیریلان حیصه‌‌ده، خان آسپاروه ایلک بوْلقار دوْلتینی قۇرموش و بۇنو قئيد ائتمک اۆچون گؤي تانری تانگرايا (تئنگری) عهد وئرمک ایستر. عهد وئرمه‌دن اول بیر دسته شۆيودو مقدس آتشده ياندیرماسی لازیمدیر آمّا هئچ بیر يئرده شۆيود تاپا بیلمز. بۇنا گؤره چوْخ کدرلنر. چوْخ اۇزاقلاردا ووْلگا ساحللرینده قالمیش اوْلان باجیسینی، آسپاروهون دردینی حس ائدر و بیر شاهی‌نین آياغینا بیر دسته شۆيود باغلايیب گؤندرر.\nماجارلاردا دا چوْخ اۇزون بیر آتیللا و کؤهنه تۆرک داستانلاری وار.\nقایناقلار[دَییشدیر]\nآنادولو تۆرکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Türk mitolojisi»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۴ اوْکتوبر ۲۰۱۷ میلادی تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nUraz, Murat (2001), Türk Mitolojisi, İstanbul: Düşünen Adam Yayınları ISBN 9759792359\nBeydili, Celal (2005) Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, İstanbul:Yurt Kitap-Yayın ISBN 9759025051\nDilek, İbrahim (2013) Türk Mitoloji Sözlüğü (Altay-Yakut), İstanbul:Gazi Kitabevi. ISBN 6053440352\nDilçin, Cem (1983) Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara:Türk Dil Kurumu Yayınları ISBN 9789751604897\nOrkun, Hüseyin Namık (1943) Türk Efsaneleri, İstanbul:Çınar Yayınları\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=تورک_میفولوژیسی&oldid=1439376»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with hatnote templates targeting a nonexistent page\nتورک میفولوژیسی\nصفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ ژانویه ۲۰۲۱، ‏۱۸:۲۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":4080,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":94207.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هر گئجه کی کیمی کیتابلارینی چانتاسینا قویمادان، صاندیخانین دووارینا یاپیشدیردیغی درسلرینین برنامه‌‌سینه باخیب، کیتاب- دفترلرینی بیر به بیر چانتاسینین ایچینه قویدو. آناسی¬ایسه صاندیخانین قاپیسینین باغلی تایینی آچیرکن:\n« نئیه گئنه کیتابلاری باسدیریسان او چانتایا! شیطان فعهله‌‌سی اولوبسان؟»\nقیز ایسه صاندیخانین قاپیسینین تایینی قاپاتدی:\n« بلکه ایندی رادیو دئدی صاباحدان مدرسه‌‌لر آچیلاجاق؟»\n« هله- هله آچیلماز. دئیه‌‌سن آتا- آنالار اوشاقلارینین الینده قالیب!…آچیلسا دا، من قویمارام گئده‌‌سن؛ باشیزا بیر اویون گلسه کیمین وئجینه‌‌دی؟ کیم نه بیلیر نئجه دیشیمده، دیرناغیمدا دولاندیریرام سیزی…»\nقیز آناسینین پینجه ساری آددیملایان آیاقلارینا باخدی. قیسسا دیرناقلارینا، نازیک، اوزون بارماقلارینا؛ آناسینین آیاقلاری، اوردک آیاغینا اوخشارلیغی اولماسایدی بئله، یئریشی لاپ اوردک کیمی‌ایدی. الی بئلینده ساغ- سولا والایلانیردی. قارنی اؤزوندن قاباق گئدیردی. یای‌دا اؤلن اورده‌‌یی یادینا دوشدو. بوغازینی قهر باسدی…\nآناسی پینجین کنارینداکی یاسدیقلارا سؤیکندیکده، قیز،گئنه یاسدیغین آغ ملفه‌‌لرینین اوزه‌‌رینه تیکیلمیش بنؤوشه‌‌لر ازیله‌‌جک دئیه، نیگران باخیشلارینی اونون گؤزونه تیکدی. آناسی¬ایسه نیقیلدایا- نیقیلدایا ادیالی اوستونه چکیرکن:\n« یئکه قیز اولوبسان؛ اوشاقلیغیندان ال چک. بیلیسن کی ایپکدن‌دیلر!»\nقیز دیل- دوداغیندا:« ایپک ده ازیلر داااا»میزیلدانیب، باشینی کیتابلارینا قاتدی.\nکیشی بارماقلارینی هوولایا- هوولایا اوتاغا گیردی:\n«بیر جیغیر آچدیم تووالته جان؛ سحر کورویوب تؤکرم کوچه‌‌یه»\nقیز پنجره‌‌یه ساری قاچدی. حیطه باخدی. ایشیق پنجره‌‌نین بویوجا قارلارین اوزرینه اوزانمیشدی. آغ- آپباغ قاری ایشیقلاندیرمیشدی. حیطین بوجاغینداکی تووالتدن اوتاغا ساری چکین جیغیرین اوزه‌‌رینه دوز کیمی قارسپه‌‌له‌‌نیردی. کیشی اللرینی بیر- بیرینه سورته‌‌له‌‌یه- سورته‌‌له‌‌یه تاقچایا دوغرو گئتدی. تاقچاداکی رادیونون پیچینی بورراراق:\n«ساعات دوققوزدی. گئجه ناغیلی باشلار ایندی…»\nرادیو دان تانیش موسیقی سسیندن سونرا هر گئجه کی قادینین سسی گلدی:\n«داستان امشب، گدا، اثر گوهرمراد»\nقیزین فیکیری چاشدی. سحر چاغی ائولرینه گلدییی “ماما گوهر”ین گؤیرمیش دوداقلاری، الینده‌‌کی سیقاراسینین تاوانا بورولان توستو حالقالاری یادینا دوشدو. همن آن تاقچاداکی رادیودان، هر گئجه کی ناغیل دئیین قادینین گئنه سسی گلدی:\n« یا به قولی ، غلامحسین ساعدی»\nقیز ایسه گوهر ایله غلامحسینین نه ایلگیسی اولا بیلر دئیه، کالا- کئه باخیشلارینی آناسینا تیکدی. آناسی اونو آنیمسامادان ادیالی چنه‌‌سینه چکدی. آتاسی‌ایسه پینجین بؤیرونده اوتوروب، سیقاراسینی آلیشدیردی. قیز قاچا- قاچا دؤرد یاشینداکی یوخودا فیس- فیس فیسیلدایان باجیسینین یورقانینین آلتینا گیرنده، گئنه ده آناسینین یورقون سسی گلدی:\n«به سن نه واخت یئریمک اؤریره‌‌نه‌‌جکسن؟ اون یاشین وار هاااا… آدام کیمی یئری دااااا…»\nباجیسینین جانینین ایستی سی جانینا سئزدی. گؤزلرین یوموب حیکایه‌‌ نین آردینا قولاق آسدی:\n«در رو که باز کرد، گفت: سلام خانوم بزرگ؛ و هاج و واج منو نگاه کرد. گفتم: سلام عزیز خانوم….از هشتی گذشتم و …توی حیاط، بچه ها که تازه از ��واب بیدار شده بودند، کنار حوض دست و صورتشون رو می شستند. همونجا بغل دیوار نشستم و بقچه‌‌ام رو کنارم گذاشتم…»\nناغیلدا‌کی “خانوم بزرگ” گؤزونون اؤنونده جانلاندی. هئچ ده “ماما گوهر”ه اوخشارلیغی یوخ‌ایدی. کومودداکی اوست- اوسته دوزولموش، بوقچالارین دؤرد اوجوندا ایپکدن تیکیلن بنؤشه‌‌لر یادینا دوشدو. “خانوم بزرگ”ون بوقچاسینین دؤرد اوجوندا کی، باشلاری آشاغی بنفش، قیرمیزی، ساری بنؤوشه‌‌لر دویون‌لرین آراسیندا ازیشیب، بوزوشموشدولر.\n« بچه ها اومدند دورم کردند. عزیز خانوم کنار حوض نشست و گفت حالا کارت چیه؟»\nاوشاقلارا قاریشیب، “خانوم بزرگ”ون یانیندا اوتورماق ایسته‌‌دیینده، آناسینین سسی گلدی:\n«آی بئلیم…آی بئلیم…اؤلدوم…»\n«هه؟ نه وار؟»\nآناسی ادیالی کنارا آتیب، گوجویله یئریندن قالخدی:\n« ائله بیل واختی¬دی…»\nآناسی اوتاقدا وار- گل ائتمه‌‌یه باشلادی. کؤلگه‌‌سی آیاقلارینین آلتیندا اوزانیب، اؤنده گئدیردی. آتاسینین سسی فیکیرینی ناغیلدان چاشدیردی:\n« ایندی؟…گئجه گؤزو؟…آللاها قوربان اولوم؛ باخ شانسا! آللاه یاغدیریر؛ صدام یاغدیریر. بودا واخت تاپدی؟ هئچ ایشیمیز آدام اوزولو دئییل کی…»\nآتاسی سیقارینی ائله محکم‌جه کول قابینا ازدی کی، ایندیجه بارماقلاری سینار دئیه، دوشوندو.\nآناسی‌دا بئل آغریسینا واخت تاپمیشدی. دوز ائله حیکایه نین شیرین یئرینده…\n« عزیزه غرولند‌کنان از پله ها بالا رفت؛ بچه ها هم پشت سرش. اما من همونجا کنج دیوار نمی‌دونم چطور شد خوابم برد»\nآناسی اللری بئلینده، قارنی اؤنونده نیقیلدایا- نیقیلدایا، «ای وای ی ی ی- … وای ی ی…» دئیه- دئیه، اوتاقدا وار- گل ائدیردی. دیوارا یئتیشجک، اؤنونده گئدن کؤلگه دیوارا دیرماشدی. آناسی‌ایلا چیین- چیینه دیواردا یئریدی. کؤلگه‌‌نین هئچ سانجیسی یوخ‌ایدی.\n«آغری حبّی کار کسمز سحره قالا؟»\nآناسی زاریلدادی:\n« دئیه‌‌سن اؤز الیمده…»\nگلیب اوتاغین اورتاسیندا دایاندی. کؤلگه گئنه آناسینین اؤنونده دوردو. آناسیندان شیشمان‌ایدی.\n« آخی من ایندی باشیما نه داش سالیم؟ ننه- باجین قورخولاریندان قاچیبلار کنده، منده کی آللاها شوکور، یئر آلتیندان چیخمیشام. وار یوخ بیر ننه‌‌ام واریدی اونو دا…»\nآناسی بیردن بیره اللرینی بئلیندن چکیب قارنیندان توتدو:\n« یا خانیم فاطیمه!…آی…آی…آی…اؤلورم…اؤلورم…»\nآتاسی «وار- یوخ بیر ننه‌‌ام» دئیدیینده ندنسه دوشوندو کی، دیواردیبینده بوقچاسی بؤیرونده یوخویا دالمیش “خانوم بزرگ” آتاسینین ننه‌‌سی‌دیر. آناسی بیرده “اؤلورم “باغیردیغیندا، همن آن رادیوداکی قادینین سسی دئییشیلدی، رادیو اوولدادی. اوره‌یی گئنه قیریلدی. اویوموش کیچیک باجیسینی قوجاقلادی:\n« شنوندگان عزیز! شنوندگان عزیز! صدایی که می‌شنوید، علامت آژیر قرمز، یا خطر است. هر چه زودتر به پناهگاهها بروید. شنوندگان عزیز!…»\nآتاسی یئریندن داشلاندی. ایشیغی سؤندوروب، پنجره‌‌یه ساری قاچدی. پرده‌‌نین آلتیندان آسیلان قارا ادیالی‌یله پنچره‌‌نی قاپاتدی. هر یئر ظلمته دؤندو. آناسی زاریلدایان بیر هئیبت‌ایدی قارانلیقدا، اوتاغین اورتالیغیندا دورموشدو. آتاسی کبریت چکدی. شام کیمی ایشیق اوتاغی ایشیقلاندیردی. ال آتیب گردسوز چیراغی رادیونون یانیندان گؤتورنه‌‌جن، کبریت سؤندو. بیرداها ظلمت اولدو. آناسی زاریلدایاراق:\n« هامی عزیزلیکله دوغاندا، منده گؤی‌دن یاغان بومب‌لارین آلتیندا دوغاجایام. نمنه‌‌دن یاریمیشام کی بودا …» گردسوز چیراغ تاوانا گیرده ایشیق سالدی. آناسینین کؤلگه‌‌سی آریقلادی. اوتاغین اورتالیغیندان تاوانا قدر اوزاندی. رادیودا هئچ آژیر سسی گلمه‌‌میش کیمی، ناغیل دئین قادینین سسی گلیردی:\n« از خواب پریدم و دیدم سید اومده و با عزیزه بلند- بلند حرف می زنه»\nآتاسینین سسی ناغیلین سسینه قاریشدی:\n« گئیین گئدک مریضخانایا. ائوده ها زاریلدا، نه اولاجاق کی؟»\n«گئتمه‌‌یه‌‌جه‌‌یم مریضخانایا، ائوده بالالاریمین یانیندا اؤلسم اوندان یاخجی¬دی…»\n« سفیه‌‌له‌‌مه! من …»\nآناسی، آتاسینین سؤزونو یاری کسدی:\n« دئییرلر ضد هوای‌لری دولدوروبلار مریضخانالارین داملارینا؛ هر یئردن قاباق ائله مریضخانالاری ووراجاق»\n« آخه چیکارش کنم؟ در مسجده؛ نه کندنی¬یه، نه سوزوندنی…»\n“خانوم بزرگ”ی حیط¬ده بوراخدی. مریضخانالارین داملارینا ساری اوچماغی گلدی. آتاسی¬ایسه کیبریت چکیب، سیقارینی آلیشدیردی. آناسی¬ دیوارا سئوکه‌‌نیب، زاریلدادی. وار گوجویله دیواری ایته‌‌له‌‌دی. آناسینین کؤلگه‌‌سی قیسسالمیشدی؛ آناسی‌ایله بویداش اولموشدو.\nآتاسی توستونو تاوانا اوفله‌‌دی:\n« او طیفیل معصوم ائوده تلف اولار. عناد ائله مه. گئیین گئدک…بلکه ده بو دفه اوغلاندی؟»\nتوستو حالقا- حالقا تاوانا ساری اوچوردو. تاوانا یئتیشمه‌‌دن حالقالار کیچیلیب، گؤزدن ایتیردی.\nآناسی زاریا- زاریا دیوارا گوج وئردی. همن آن اتکلیینین آلتیندان آشاغی سوزن سو قالی¬نی ایسلاتدی. خال- خال قان لکه‌‌لری دووارا داشلاندی. قیز، گؤردویونه اینانا بیلمیردی…\nآتاسی یئریندن قالخدیقدا کؤلگه‌‌سی¬نین باشی دیوارین یاریسینا قدر اوزاندی:\n« مریضخانایا گئتمه‌‌سن تلف اولار هاااا»\n« دانیشمیشام. “ماما گوهر” دئییب، واختی یئتیشنده منی چاغیرین»\n” آرواد! کؤنز اولما! من کیشی، طایفاسی هئچ زاددان باشیم چیخمیر. کیم ” ماما گوهر”ه کمک ائله‌‌یه‌جک؟»\nآتا- آناسینین سسی کسیلمیشدی. ناغیل دئیین قادینین سسی گلیردی:\n« تو یه راهی نشونم بده. عزیز خانوم گفت: من نمی‌دونم چیکارش کنی. با بوق و کرنا به همه‌‌ی عالم و آدم…»\nناغیل دئیین قادینین سسی کسیلدی. رادیو گئنه اوولدادی:\n«شنوندگان عزیز! صدایی که می¬شنوید، آژیر سفید یا علامت رفع خطر است. شنوندگان عزیز!…»\nآتاسی قالخیب ایشیغی یاندیردی. آناسی‌ایسه آلتینی ایسلاتدیغی یئرده دایانمیشدی زارییردی:\n« نه‌‌ دوروبسان باخیسان؟…آی یی یی.. آللاه اؤلدوم… گئت بؤیوک سوفرانی گتی آچ ائوه… سو قاینات، اؤلدوم… اولورم اولورم اولورم…دورما…قیزی یوللا “ماما گوهرین دالیسیجا”…»\nقیز، باجیسینین یانیندا یورغانین آلتینا سویروشدو. یورغانی باشینا چکدی…\nدهلیزدن چیخدیقدا آناسینین “آااااااخ” سسی باشینین کاساسیندا چاتلادی،حَیط قاپیسینا ساری قاچدی. آیاقلاری قارا قویلانیب، اوشودو. قاییدیب باشماقلارین گئیدی. کوچه‌‌نین الکتریک آغاجلارینین ایشغی سؤنوک اولسادا،‌ کوچه‌‌نین اورتالیغینا قالاندیغی قار ، قارانلیغین ظولمتینی سیندیرمیشدی. قو دئییردین قولاق سسلنیردی. کوچه‌‌ده وار- گل ائدن یوخویدو. “ماما گوهر”ین ائوی بیر کوچه یوخاریدا، دربندین دیبینده‌‌ایدی. آناسینین ” آخ” سسی حیط قاپیسیناجان چاتیردی. داملاردان کوره‌‌نمیش قاردان دولایی، کوچه‌‌نین اورتالیغیندا دیوار چکیلمیشدی. دیوارین او تایی گؤرونموردو. اوره‌‌یی سئرچه اوره‌‌یی کیمی تپینیردی. “ماما گوهر”ین ائوینه دوغرو یوللاندی. آناسینین سسی باشینین کاساسیندا جینگیلده‌ییردی. قار دووارین اوتاییندا بیرینین یئریدیینی دویدو. آددیملارینی یئهینلتدی. ایره‌‌لی گئتدیکجه، دووارین او تایینداکی اونونلا برابر گلیردی. دایاندی. قار اوستونده خرچ- خرچ ائله‌‌ین آیاق سسی کسیلدی. قار دووارین اوزه‌‌رینده قیرمیزی رنگلی خاللار گؤردو. آغ اتک‌لیین اوزه‌‌رینده کی قیرمیزی خاللار کیمی ایدی. گؤزلرینی اووشدوردو. قیرمیزی خاللار ایتیلیب گئتدی. آناسینین سسی آرخاسیجا گلیردی.\n” ماما گوهر”ین ائوینه ساری قاچدی. دووارین او تایینداکی دا اونونلا برابر قاچدی. قیرمیزی خاللار گئنه قار دووارین اوزه‌‌رینده گوجردی. وار گوجویله یوخاری کوچه‌‌یه ساری قاچدی. قاچدیقجا قیرمیزی خاللارین سایی‌سی آرتیردی. دووارین اوتاییندا‌کی آز قالیردی اونو قاباقلاسین، یولونو کسسین. دووارین سونوندا، کوچه‌‌نین باشینا یئتیشدیکده آیاغی زویوشوب، آرخین ایچینه جومدو. قیرمیزی خاللار آرخین ایچینده ایتدی. شالوارینین دیزینه‌‌جان ایسلاندی. جانی بوز کسدی. آناسی‌ایلا برابر ” آااااخ” دئدی. قالخدی. قالاقلی قارین او تاییندا گله‌‌نین آیاقلارینین سسی کسیلمیشدی. آرخادا قالمیشدی. یوخاری کوچه‌‌یه ساری قاچدی. یوخاری کوچه‌‌نین اورتالیغیندا قالاقلی قار یوخ‌ایدی. یئر شوشه کیمی زویوشکن بوز ایدی. بیرده ییخیلدی. قالخدی. یانجاقلاری اینجییردی. سویوقدان زوققلدایان اللری آجیشیردی. اینجیمه‌‌سینه باخمایاراق “ماما گوهر”ین ائوینه ساری قاچدی. قاپیا یئتیشه‌‌لی بوز کسمیش بارماغینی قاپینین زیلینه باسدی.\n«جوه…جوه…جوه.. جوه…جوه…جوه…جوه….»\nنفس آلدیقجا کؤکسو آجیشیردی. قاپینی آچان یوخ ایدی. وار گوجویله دمیر قاپینی یوموروقلادی. اووجلاری داشا دؤنموشدو.\n« کیم دی؟ باش گتیریبسن؟»\n“ماما گوهر” قاپینی آچاراق سؤیله‌‌دی:\n« آنام اؤلور… اؤلور، تئز گل! تئز گل!» دئییب. آغلادی. یاش گیله‌‌لری یاناقلاریندان آخدی. شالوارینین تایلاری ایسلاندی. بودلاری قیزیشدی…\n“ماما گوهر” الینده بوقچا پیلله‌‌لردن ائنیب اونا ساری گلدی. کؤلگه‌‌سی اؤزوندن قاباق پیلله‌‌لردن ائندی. ایره‌‌لی گلدیکجه، ” ماما گوهر” یوخ، “خانوم بزرگ”ایدی، اونا یاخینلاشیردی. بوقچاسینین اوجلارینی دویونله‌‌مه‌‌میشدی. ایپک بنؤوشه‌‌لرین آلتیندان قیفیللی سانجاقلا، بوقچانین اوجلارینی بیر- بیرینه سانجاقلامیشدی. ایپک بنؤشه‌‌لر بوزوشمه‌‌میشدی…","num_words":2525,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":90024.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اصلینده، آغلیمدا اولان و بو قونو اوچون اوزه‌رینده دایاناجاغیم شعر، هئچ بو دئییلدیر! البت باشاریسیز، فیلان اولدوغو اوچون دئییل، بلکه ترسینه؛ اولدوقجا باشاریلی و اولدوقجا پاپیلیار اولدوغو اوچون ندنسه واز کئچیلمز کیمی گلدی منه! سانکی “منی خاطیرلامادان، منی بیر داها دوشونمه‌دن، مندن کئچمه‌دن، کئچه‌مزسن-دئدی” منه! همده منه! علی جوادپورا بو قدر یاخین اولان بیرینه! و منه بئله گلینجه، هر کسه بئله گله‌جه‌یینی، ایندیدن دوشونه‌لیم-دئدیم. بئله‌لیک‌له هم شعرین، هم اوخوجونون، همده، شاعرینده حاققینی وئرمیش اولاریم داها دوغروسو…\nاصلینده بیر او قدرده مرکب بیر شعر دئییلدیر؛ هئچ اولماسا دیل، ترکیب و قورولوش آچیسیندان. اولدوقجا بسیط، ساده همده گئرچک یانا بیر شعردیر و یازیلینجا بلکه بیر او قدر زور اولمامیش‌‌دا دئیه بیلریک، بئله باخاندا. ساده‌جه اولاراق، هر کسین گؤردویو و هئچ کیمینده گؤره بیلمه‌دییی بیر شئی! همده اؤیله بیر شئی کی؛ بیر دفعه اولدومو؟ در حال مین‌لر، میلیونلار دؤنه اولموش کیمی گلیر آداما!\nباشاریلی اولوشلار چوخ باشارارسا، حالی، بیرده گله‌جه‌یی ضبط ائتمیش اولور. بو اؤیله بیر باشاری کی؛ یالنیز حالی، گله‌جه‌یی دئییل، همن کئچمیشیده ضبط ائتمیشدیر. یانی توم زامانلارین شعری. سانکی هر کس یوکلویمیش بونا! آما دوغمورموش، دوغامیرمیش! آما بیلمیرمیش.! ائشیدینجه در حال دوغور. در حال بیلیر.همده بللی‌سیز بیر زامانین یوکلولویو، گبه‌لییی سؤز قونوسو… ائشیتمه‌یینجه هئچ نه یوخدور. ائشیدینجه هرنه واردیر. ائشیتدینمی، دویدونمو؟ بیر توحاف اولورسان! بیر یئرینی دییشیرسن! سانکی بوتون وجودون بیر توحاف اولور. و بیر کئیف و بیر حظ کی؛ هر کس یالنیز یاشایینجا دویار، او قدر!…\nآما اوزه‌رینده دایاناجاغیمیز شعر، داها دوغروسو، سئحیرینه دالاجاغیمیز شعر؛\n“چاتین دوه‌لریمی من کؤچمک ایسته‌ییرم”دیر.\nاصلینده، بو آن علی جوادپورون بیر چوخ شعری وار آغلیمدا. هره‌سینینده اؤز دادی، اؤز تامی، اؤز سئحیری. هامیسیدا ازبریم. هر هانسینی ایسته‌سم، بو آن الیمدن توتاجاغیما و بیرگه بو یولجولوغا واراجاغیمیزا هئچ شبهه‌م یوخدور. آما بو شعرین یئری منده آیری! و ندن‌لرینه گلرسک؛ ندنسه، هپ سورولارلا باشلاماق ایسته‌دیم هر زامان، بونو دوشونونجه؟! و لاپ ایلک –ندن دوه-دئدیم؟! دوغروسو ندن دوه؟! ندن شاعر مس دوه‌نی سئچمیشدیر؟!\nبیلدینیز کیمی، دوه اوزاق و آغیر یولجولوقلارین و آجلیغا، سوسوزلوغا دؤزوملولویون تمثیلچیسیدیر. دئملی شاعر اوزاق و آغیر بیر یولجولوغا قرار وئرمیشدیر.همده بیر داها قاییتماماق اوزره دئییل، بیر داها قاییتماق اوزره. و او اوزدنده، “کؤچ” و “کؤچمک” ایفاده‌سینی سئچمیشدیر. بیلدیینیز کیمی، “کؤچ” و “کؤچمک”، مدام یئر دییشدیرمک و یئر دییشدیریرکن‌ده، مدام توخوم سپمک و فیکیر سپمک وده بؤیله‌سینه، کؤچه کؤچه دؤنوب بیر داها سپدیین توخوملارین و فیکیرلرین گؤیردیینی و یئشردیینی گؤرمک دئمکدیر. و ندن شاعر باشقا “فعل”لری دئییل، یالنیز “امر” فعلینی، یعنی، “چاتین” فعلینی قوللانمیشدیر دئیینجه‌ ایسه، البت آرخاسیندا نه کیمی بیر فیکیرلر اولدوغونودا دوشونمه‌یه بیلمزسن!\nاورتادا بیر “یوک” اولدوغو کسین. آما ناسیل بیر یوک کی، بو؛ سوروملوسو یالنیزجا شاعرده دئییلدیر و جمعییتینده سوروملو اولدوغو سورولور. یوخسا بیریسی اؤز سوروملولوغوندا اولان یوکونو، ناسیل‌دا باشقالارینین داشیماسینا امر ائده بیلرکی؟!\nآما ندن جمعیت سوروملو اولا اولا اؤز سوروملولوغوندان بویون قاچیریر؟ داها دوغروسو، ناسیل بیر یوک کی، بو؟!\nبورادا، ایکی احتیمال سؤز قونوسو اولا بیلیر؛ بیرینجیسی، جمعیت بو یوکو بیلمیر. او اوزدنده، هئچ فرقینده دئییلدیر.ایکینجیسی، بیلیر آما منیمسه‌مکدن و داشیماقدان قورخور. آما سؤز قونوسو “فرد” دئییل، “جمعیت” اولونجا، هر ایکی احتیمالیندا اولدوغونو امینلیک‌له دوشونمک اولور. دئملی، جمعیتین بیر طیفی اصلا بیلمیر بو یوکو. او بیر طیفی بیلیر آما منیمسه‌مکدن و یئیه‌لنمکدن قورخور. و بیر طیفیده آرتیق منیمسه‌میش، یئیه‌لنمیش و آرتیق گؤره‌ولنمیشدیر. و بونلار همن شاعرلر و اونلارلا یاناشی و چیین چیینه گئدن باشقا باشقا آیدینلار و ضیالیلاردیرلار.\nهر حالدا بونلارین هامیسینی گؤره‌ن، دویان و درک ائله‌ین شاعر آنلاماق، صبر ائتمک، ایش گؤرمک و بیر کلمه‌ده دئسک، قاتلاشماق زوروندادیر وده آنلاتماق زوروندا؛ همده پؤئتیک بیر دیل‌له. سؤز قونوسو اولان بو شعرده، بو میصراع‌دا اصلینده، بئله بیر چابانین بیر پوئتیک بلیریدیر.\nآما ناسیل بیر یوک کی بو؟!\nبو سورویا هر کسدن اؤنجه شاعر واقیف‌دیر. بونا سؤز یوخ. و بو شعری دئیینجه‌ده، نه کیمی بیر گؤره‌وین آلتیندا اولدوغونودا یئنه هر کسدن یاخشی بیلدیینه‌ده سؤز اولا بیلمز. آما بیزه گلینجه، منه بئله گلیر کی؛ توم شعره وارمادان، بو سورویو جاوابلاماق بیر آز زور اولا بیلیر. او اوزدن ده بو آرا توم شعری بیر داها اوخوماغی و دوشونمه‌یی یئرینده و یئترلی گؤرورم(شعرین هامیسی بو یازینین آخیریندا وئریلیبدیر). آما اوندان اونجه، یئری گلمیشکن ایکی قونویودا اؤزه‌للیکله بلیرتمک ایستیرم؛\n۱-بلکه بو آچیقلامادان سونرا، سیزلره بئله گلرکی، شاعر آیلارلا اوتوروب، دوشونوب و نه‌لره قاتلاشیب و سونوندا بئله بیر میصراعنی یاراتمیشدیر! توم شعری دئسه‌نیز بلکه دوغرو اولار. توم شعر یازیلینجا بئله بیر زحمت‌لری و چابالاری طلب ائدیر.آما بو کیمی شاه‌میصراعلار بلکه یاراندیغیندان بیر آن اؤنجه هئچ یوخ ایمیش! بلکه‌ده دئییل، کسینلیک‌له یوخ ایمیش و بونو هامی شاعرلر باشدا فیضولی اولماقلا تصدیق ائدیر(هردم یوخدان وار اولور سؤز) و بو اصلینده گئرچک بیر سؤزون و گئرچک بیر شاعرین اؤزونون و سؤزونون بیر سئحیر و معجیزه اولدوغوندان باشقا بیر شئی دئییلدیر. و نه یازیق کی، بو گون هر الینه قلم آلان، باشقا آلانلاردا اولدوغو کیمی، بورانی‌دا کیرلتمیش و گئرچک شاعری، عینی حالدا جمعیتیده زور دورومدا بوراخمیشدیر…\n۲-بو شعری به‌یندییم ندن‌لردن بیریسیده، بیر تورلو شاعرین اؤزونون پوئیتیک بیر تصویری اولدوغودور. مثلا، بئله سیخینتیلی و قیسینتیلی دوروملار هامی دؤورلرده اولدوغو کیمی بو دؤورده‌ده واردیر و هر دؤورون شاعر و یازارلارینی آراشدیرارسانسا اگر، اثرلرینده بئله بیر نقطه‌یه، بئله بیر یئره یعنی آلینمادیقلاری بیر یئره، داها دوغروسو گوج‌لری دوشمه‌دیی بیر نقطه‌یه گلیب چاتینجا، اؤنجه کوسکونلوکدن، سونرا‌ایسه، انزوایا و اینتیحارا چکیلدیک‌لریندن صحبت گئدیر و حتی بعضا گئرچک حیاتلاریندادا اینتیحارا یول وئردیکلری گؤرونور. بو ایسه بو اثرین هم اؤزونده، همده شاعرینده یوخدور. حتی بئله بیر شئیین هئچ آغلینا گلمه‌دییده دویولور و ائله او اوزدنده، کؤچمه‌یی و سفری سئچیر و کؤچمه‌یین، سفرین و یئر دییشدیرمه‌یین توم زامانلاردا اولدوغو کیمی، بو گونوموزده‌ده نه کیمی بیر رولا و اهمییته مالیک اولدوغو اورتادا و آپ‌آچیقدیر….\nآما توم شعره گلینجه؛\n-شعر باشدان آیاغا، باشاریلی بیر شکیلده پلانلاشمیش بیر خیطابه کیمی گلیر آداما! همده پوئتیک بیر دیلده؛ یعنی عینی حالدا کی، بیر خیطابه کیمی آردیجیللیقلا داوام ائدیر، بیر شعر کیمی‌ده هئچ نه‌ییندن قالمیر. پوئتیک ایفاده‌لر، اوبرازلار نه قدر یئرینه دوشموشسه، منطیقی ارتباطلاردا بیر او قدر اؤزونو دوغرولتموشدور.\n-عینی حالداکی تونج و عضله‌لیدیر، بیر او قدرده گؤزه‌للیینی و تمیزلیینی قورویوب ساخلامیشدیر.\n-حالال و بول محصولدور.\n-شعرین نه‌دن بحث ائتدیینه گؤره، هم هایقیریش وار، هم دعوت. هم کیشیلیک، غرور وار، هم اینجه روح. هم قیناق وار ، هم عذر؛ همده اؤیله بیر عذر کی، قیناقدان بئتر.\n-جمعیتی یؤنه‌ته بیلمه‌دیینی گؤرونجه، اؤزوده قوشولوب اونلارا، یانلیشلیغا دوغرو یؤنه‌تیلمه‌ییر؛ داها دوغروسو، او توخویانلاری اییرمه‌ییر.\n-جمعیتی هم ترک ائدیر هم ائتمیر. داها دوغروسو ترک ائده ائده، ائتمیر، ائتمک ایستمیر! بو او دئمک‌دیر کی، چوخ بؤیوک بیر اوستالیقلا ائتدییی حرکتیندن، بیر قیغیلجیم کیمی، بیر شوک کیمی یارارلانیر؛ بئله‌کی، اصلینده هئچ گئتمک ایستمیر آما گئتمکدن صحبت سالیر. گئتمه‌یی ایله قورخودور. بیلگیسیزلیک و قورخو نه قدر جمعیتی شاعره یاخین دورماغا قویماسادا، بیر او قدرده شاعردن اوزاق دورمایاجاقلارینی اؤنجه‌دن بیلیر و دوروما گؤره دوغرو بیر قرار وئریر. یعنی هم بیلگیلندیرمک، دوشوندورمک همده جسارت اویاتماق…\nو گلیر شعرین تام اورتاسیندا یعنی دؤردونجو بندینده، یوکونون نه اولدوغونو آچیقلاییر و اورتایا قویور و “چینیمده آذربایجان ، قولتوغومدا آنا دیل” دئییر…\nسن دئمه دوه، کاروان و … بونلارین هامیسی، بو گون یئرده قالمیش “آذربایجان” و “آنا دیل” یوکلرینین عادی جمعیت طرفیندن آنلاشیلا بیله‌جه‌یی تعبیر فورمالاریمیش.\nسن دئمه بونلار یوک دئییل، ائله بو میللتین، بو جمعییتین اؤزلری‌ایمیش. و بورادادیرکی، بوتون سورولار بیر آندا جاوابلانیر و جمعییتین اؤزوندن قاچا قاچا، قاچا بیلمه‌دیی و شاعرین کؤچه کؤچه، کؤچه بیلمه‌دییی تام ندن‌لریله اورتایا چیخیر.\nگئجی تئزی وار. جمعیت اؤزوایله، اؤز ماهییتیله بوتوو اولاجاق . آنجاق اؤنجه‌ده دئدییم کیمی، شاعر چوخ بؤیوک بیر اوستالیقلا جمعیتین یاشادیغی دوروما گؤره چوخ دوغرو بیر قرار وئریر و “چیینیمده آذربایجان، قولتوغومدا آنادیل” سؤزوندن سونرا درحال “گئییرم ایینیمه گونشدن دون گئییرم ” دئییر و اؤزونو میثال وورور و بونونلادا جمعییتین اؤنونده نه کیمی بیر افق سرگیله‌دیینی‌ده یئترینجه و گریینجه باشارمیش اولور…","num_words":1890,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":196166.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکینجی شاه ایسماعیل (اینگیلیسی‌جه: Ismail II) قدیم ایران شاهی.۲۲ آقوست ۱۵۷۶ – ۲۴ نووامبر ۱۵۷۷ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. ایسلام دینینه اعتیقاد ائتمیشدی. بیرینجی شاه طهماسب اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا شاه محمد خدابنده واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":50,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":944573.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"چال عاشیق چال سازی دیندیر منی نغمه‌ایله گئییندیر اوشودوم بس کی زمان شاختا سرین‌دیر چال عاشیق چال سازی چال قوی قوووشوم پودلرینده قوی اوچوم نغمه‌لرینده بو سرینده بو قارانلیقدا بو دوندورما درینده اوجالیم داغ‌لارا یئل تک ساچیلیم ایلدیریما آخیم آلچاق‌لارا سئل تک شاخیلیم سیلدیریما اوجالاردا چاغیریم بابکی اویناتسین آتین دشمنین قوروقوسونا قان‌لار قیزارتسین صوراتین نبی چاپسین بوز آتین شئیهه‌‌‌‌سی گلسین قیر آتین چ��ل عاشیق چال شوری چال تورک بایاتین چال عاشیق چال قاریشاق سس‌لره زور سس یاراداق تازا سؤزلر تازا بیر نغمه تؤره لداق اولا داغ اولا آزاد لیغا قدرت‌له دایاق","num_words":139,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":558526.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تیبو دو شامپاین (اینگیلیسی‌جه: Theobald I of Navarre) بیر شاهزاده ایدی. ۱۲۳۴ - ۱۲۵۳ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب.","num_words":26,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":391770.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پیرنه داغ لاری ( فرانسه دیلی : Pyrénées، ایسپانیا دیلی: Pirineos ) فرانسه ایله ایسپانیا آراسیندا یئر آلیر و بو اؤلکه لرین طبیعی مرزلرینی یارادیر.داغلار 430 کیلومتر اوزانیر.\nقایناقلار دَییشدیر\n[۱] .\n^ Wikipedia contributors, \"Pyrenees,\" Wikipedia, The Free Encyclopedia, http:\/\/en.wikipedia.org\/w\/index.php?title=Pyrenees&oldid=195748717","num_words":72,"character_repetition_ratio":0.012,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.256,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":12719.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیرینجی قاقیک (اینگیلیسی‌جه: Gagik I of Armenia) بیر شاهی ایدی. ۹۸۹-۱۰۱۷\/۲۰ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب.\n^ Manuk-Khaloyan, Armen, \"In the Cemetery of their Ancestors: The Royal Burial Tombs of the Bagratuni Kings of Greater Armenia (890-1073\/79),\" Revue des Études Arméniennes 35 (2013), pp. 150, 162, 167, 172-73.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بیرینجی_قاقیک&oldid=614133»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nشاهلار\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۱:۴۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":167,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.258,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":38746.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قو-هوریکاوا (ایمپیراتور) (اینگیلیسی‌جه: Emperor Go-Horikawa) بیر ایمپیراتور ایدی. 1221–1232 C ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.018,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.268,"stopwords_ratio":0.042,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":52820.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"خوش گلیبسینیز • قارالاما دفتری • اؤزاؤیرنمه • سورعتلی اؤیرنمه • چوخ سوروشولان سواللار • سؤزلوک • کؤمک • کؤمک میزی • کند مئیدانی\nکؤمک:ایچینده‌کیلر\nچوخ سوروشولان سواللار\nلیست | چوخ سوروشولان | کوک | چالیشما | دییشدیرنلر | کوپی‌رایت\nسوالینیز بۇ صفحه‌ده اوْلمازسا اوْنو کؤمک میزینده یازین.\nقیسایول\nوپ:چسس\nبونلار ویکی‌پدیایا گؤره یایغین اولان سواللار و اونلارین جوابلاریدیر. ویکی‌پدیادا یئنی اولساز بونلارا بیر گؤز آتین.\nمقاله یاراتما\nسوال: نئجه بیر یئنی مقاله یارادیم؟\nجاواب: مقاله‌نین عونوانینی آختارین. اوْ آددا بیر مقاله موجود اوْلمازسا، قیرمیزی لینکین اۆستونده کیلیک ائدین و ایستاندارد مقاله یاراتما معیارلارینا گؤره اوْنو یارادین. داها آرتیق ایطلاعات اۆچون وپ:مقاله یاراتمایا باخین.\nسوال: ویکی‌پدیادا عضو اولوب، چوخلو دییشدیرمه‌لر ائتمیشم، آنجاق بعضی مقاله‌لری دییشدیره بیلمیرم.\nجاواب: بعضی مقاله‌لری تکجه ایداره‌چیلر یوْخسا تایید اوْلونموش ایشلدنلر دییشدیره بیلرلر. تایید اولونموش ایشلدن اوْلماق اۆچون ۴ گون آد یازمانیزدان گئچیب، ۱۰ دییشدیرمه‌نیز اوْلمالیدیر.\nمقاله سیلینمه تذکورو\nسوال: بیر مقاله یاراتمیشام، آنجاق سیلینمه‌سی اۆچون تذکور وئریلیبدیر. دلیلی نه‌دیر؟\nجاواب: لطفاً نه اوچون منیم صفحه‌م سیلینیبدیر؟ه باخین. لاپ یاییغین دلیللر بونلاردیر:\nموضوع یوخسا عونوان اهمیتلی دئییل\nصفحه تبلیغاتی نظره گلیر\nصفحه کوپی‌رایت خلافی نظره گلیر\nصفحه تست بیر صفحه‌سینه اوخشاییر\nصفحه، بیر خارابکارلیقدیر.\nداها دقیق بیر صفحه‌نین سیلینمه دلیلینی بیلمک اۆچون:\nبۇ صفحه‌یه باخین: بوتون عمومی ژورناللار\nژورناللار بؤلومونده سیلمه ژورنالی نی سئچین\nآختاریش کادریندا مقاله آدینی یازین\nسیلینمه تاربخی، چاغی و دلیلی یازیلاجاقدیر.\nعکسلری مقاله‌لرده نئجه ایشلدک؟\nمقاله‌لره نئجه عکس آرتیرماق اوْلار؟\nجاواب: میثال اۆچون: بۇ یازی‌نی [[ ]] آراسیندا قویون. فایل:name.jpg|left|thumb|20px|توضیحات\nname.jpg: عکس آدرسی (جِیپِگ قالبی فرقلی اوْلا بیلر.)\nleft,right,center: عکسین صفحه‌ده یئرلشمه یئری\n20px : عکسین اؤلچوسو\nتوضیحات: عکسه گؤره بیر قیسا توضیح\nنوکته: تکجه ویکی‌انباردا آپلود اوْلونان قابللاری آیری پروژه‌لرده ایشلتمک اوْلار؛ هر پروژه‌ده آپلود اوْلونان فایل تکجه اوْ پروژه‌ده ایشلتمک اوْلار.\nنئجه عکسلریمی ویکی‌پدیایا آرتیرا بیلرم؟\nجاواب: بۇ ایش اۇچون تکجه صفحه‌نین ساغ الینده آلتلر بؤلوموندن فایل یوکله‌یه گئدیب، اوْراداکی کؤمکلردن فایدالانین.\nبؤلمه یاراتما\nنئجه بیر بؤلمه یارادیم؟\nجاواب: مقاله‌نین سونوندا یازین: «[[بؤلمه:بؤلمه آدی]]» یوْخسا آختاریش کادریندا یازین: «بؤلمه:بؤلمه آدی» و اوْندان سوْنرا بؤلمه موجود اوْلورسا، یئنه یاراتماغا گرک یوْخدور، آنجاق موجود اوْلمازسا، قیرمیز لینک اۆستونده کیلیک ائدیب، یاراتما صفحه‌سینه گئدین.\nویکی‌آراسی ایرتباط\nبیر تورکجه مقاله یوْخسا بؤلمه‌نی آیری ویکیلرده اوخشار صفحه‌سینه باغلایاندا بوتون اوْ ویکیلره آیری-آیری گئدیب، تورکجه صفحه‌یه باغلامالیییق؟\nجاواب: یوخ، مقاله‌نی یئنی ویکی‌آراسی یولو ایله بیر ویکی‌یه باغلاساز، اوْتوماتیک حالتده اوْ بیری ویکیلره ده باغلاناجاق.\nشخصی صفحه\nمن اؤزومه بیر شخصی صفحه یاراتدیم آنجاق اوْنو سیلیبلر. ویکی‌پدیا قانونلارینا گؤره شخصی صفحه یاراتماق اولمازمی؟\nجاواب: سیزین یازدیغینیز مطلب، ویکی‌پدیایا ربطی یوْخدور. شخصی نظرلری شخصی سایتلاردا پایلاشماق اوْلار. وپ:ایشلدنی ده اوْخویون.\nایمضا\nایشلدن ایمضاسینی دییشدیرمک اوْلارمی؟\nجاواب: هن، اؤزل:ترجیحاتا گئدیب، ایمضا قیسمتینده «یئنی ایمضا» کادریندا، یئنی ایمضا متنینی ویکی‌متن یوْخسا ساده شیکلده یازین و ذخیره ائت دۆیمه‌سینی باسین.\nرمز\nرمزیم یادیمدان چیخیرسا، نه ایش گؤروم؟\nجاواب: حسابینیز اۆچون بیر ایمیل تعریف ائتسز، گیریش صفحه‌سینده رمزینیزی اونوتموسوز مو؟ لینکینه گئدیب، رمزینیزی دییشدیرین.\nمقاله آدینی دییشدیرمک\nبیر مقاله آدینی نئجه دییشدیریم؟\nجاواب: مقالهلرین آدینی دییشدیرمک اۆچون اوْنلاری یئنی آدا «داشیییریق». بۇ ایش اۆچون آختاریش کادری‌نین یانینداکی داهانی باسیب، «داشی‌»نی سئچیریک. بۇ ایش اۆچون ان آزی حساب آچمادان اوْن گۆن گئچیب، ۱۰ دییشدیرمه‌نیز اوْلمالیدیر.\nتۆرکجه‌یه چئویرمک\nنئجه اینگیلیسجه مقاله‌لری تۆرکجه‌یه چئویرک؟\nجاواب: وپ:چئویرمه‌نی اوْخویون.\nروبات\nروباتیم اوْلماق اۆچون نئچه دییشدیرمه‌م اوْلمالیدیر؟\nجاواب: دییشدیرمه سایی‌سی ائله اهمیتلی دئییل، تجروبه اوْندان داها اهمیتلیدیر. معمولا ایداره‌چیلرله روباتچیلارین ان آزی ۱۰۰۰ دییشدیرمه‌لری اوْلار.\nروْباتلار نه دیل ایله یازیلیب، هانسی سیستم اوستونده چالیشیرلار؟\nجاواب: بۇرا و بۇرانی اوْخویون.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ویکی‌پدیا:چوخ_سوروشولان_سواللار&oldid=195637»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nشابلون:نیشانه‌لر\nویکی‌پدیا کؤمکلری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۶ آقوست ۲۰۱۷، ‏۱۶:۳۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1051,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.027,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":77061.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بورنابی - (اینگیلیسجه: Burnaby) کانادانین شهرلریندن بیریدیر. بۇ شهرین نۆفوسو، 2011-جی ایلين نۆفوس ساییمی اساسيندا 223218 نفر ایمیش. بۇ باخیم‌دان اۆلکه‌نین 20 اینجی شهری سایاگلیر. بورنابی، بریتیش کولومبیا اوستانینده یئرلشیب. و 90.6 کیلومتر موربع ساحه سی واردی.","num_words":45,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.274,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":260182.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جان کئی. میلر (اینگیلیسجه: John K. Miller) آمریکالی وکیل و سیاستچی ، دموکرات حزبینین عوضوو ایدی. واشنقتون و جفرسون بیلیم یوردلاریندا تحصیل ائله‌ییب. ۱۸۱۹ ایلینده دۆنیایا گؤز آچیب و ۱۸۶۳ میلادی ایلینده حیاتین دَییشدی.","num_words":38,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":552862.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"'); $('a.print-preview').printPreview(); $('#txtShortLink').focus(function () { $(this).select(); }); });\nتاریخ : چهارشنبه 22 شهريور 1391 | کد : 477\nلینک کوتاه\nعلیمیه حوزه‌لرین اصلی ایشی فقیه تربیت ائله‌ماقدیر\nاینقیلابین موعظم رهبری اؤلکه‌نین علمیه حوزه‌لری‌نین عالی شورا اعضاسی‌نین گؤروشونده بویوردو:\nاینقیلابین موعظم رهبری اؤلکه‌نین علمیه حوزه‌لری‌نین عالی شورا اعضاسی‌نین گؤروشونده بویوردو:\nعلمیه حوزه‌لرده دگیشماق ضروریدیر.\nعلیمیه حوزه‌لرده ایشین اصلی مبناسی فقیه تربیت ائله‌ماقدیر\nاینقیلابین موعظم رهبری حضرت آيت‌الله العظمي خامنه‌اي اؤلکه‌نین علمیه حوزه‌لری‌نین عالی شورا اعضاسی‌نین گؤروشونده, تأثیرلی عالیملر و روحانیلرین تربیتینده بو شورانین منزیلت و یئرینه ایشاره ائدیب, علمیه حوزه‌لرده دگیشمه‌لری جیدّی توتماغا و اونون داخیلی ظرفیتلرین جانلاندیرماغا و طلبه‌لرین اخلاق, فیکیر و دینی معریفتین چوخالماسینا تأکید ائله‌دی.\nاینقیلابین موعظم رهبری, علیمیه حوزه‌لرینده ایشین اصلی مبناسینی فقیه تربیت ائله‌ماق ساییب و بویوردو: بو اصلی مبنانین کناریندا لازیمدیر کی فلسفه و کلام کیمی عقلی علملرین تعلیمینه دیقّت یئتیریله.\nاو حضرت, علمیه حوزه‌لرینه حاکیم اولان روحی, بؤیوک عالیملرین تربیتی بیلیب علمیه حوزه‌لری‌ فعالیتلری‌نین «صورت و قالیب» لوازیمی‌نین تبیینینده, ایداری تشکیلاتی گئ��یشلندیرمک, موازی ایشله‌مک, مدرک دالیسیجان اولماق و دیوان‌سالارانه مودیریتی رَویشلردن اوزاق گزماغا تأکید ائله‌دی.\nاینقیلابین موعظم رهبری علمیه‌ حوزه‌لرده تعلیم و علمی سطحین گوجلندیرمه‌سینی ضروری بیلیب تصریح ائله‌دیلر: واجیبدیر کی علمیه حوزه‌لرین عالی شوراسی بو زمینه‌ده برنامه تؤکسون.\nاینقیلابین موعظم رهبری‌نین فرماییشلریندن قاباق, علمیه حوزه‌لرین عالی شوراسی‌نین رئیسی, آيت‌الله استادي و سونرا حضرات آقالار مقتدايي،‌غروي و حسيني بوشهري حوزه‌نین اوّلکی مودیریت دؤره‌لرینده‌کی ایشلریندن گوزاریش وئریب و عالی شورانین گله‌جکده اولان برنامه‌لریندن و سیاستلرین بیان ائله‌دیلر.","num_words":413,"character_repetition_ratio":0.119,"word_repetition_ratio":0.084,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":210650.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۵ آبان، ایران تقویمینده ایلین ۲۲۲-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۴۳ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۴۴ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آلتای خان - تۆرک، آلتای و مغول میفوْلوْژیسینده داغ تانریسیدیر. بعضا قێزیل ایلاهه‌سی اوْلاراق دا گؤرونور. آلتین خان، آلتون خان، ایلتئن خان اوْلاراق دا دئییلر. مغول میفوْلوْژیسینده آلتان خان و یا آلت خان اوْلاراق بیلینیر. آلتین داغین (قێزیل داغین) صاحبی و قوْرویاندیر. قێزیلدان بیر گئییم گئیر. قێزیل، تۆرک مدنیتینده خاقانلیق (ایمپئریا) سیمووْلودور. قێزیل چۇکالی (زره) و توْلگاسی (دبیلقه‌سی) واردیر. قارغیسی و یایی (اوْخ) قێزیلداندیر. قێزیل داغ ال‌چاتماز بیر اۇزاقلیقدادیر و زیروه‌سی گؤرونمه‌یه‌جک قدر یۆکسکدیر. آلتان خان یئرله گؤیو بیر-بیرینه باغلایان بۇ داغدان مسئولدور و زیروه‌سینده اوْتورار. زنگینلیگی، احتشامی، قیمتلی معدنلری تمثیل ائدیر. ماجارلاردا آرانی آتیاجسکا (قێزیل آتا) آدلی بیر کاراکتئر واردیر. اۇرال-آلتای مدنیتلری‌نین اوْرتاق بیر توْرلاریدیر. قازاخیا اێسیک کۇرگانیندا اوْلان قێزیل زرهلی، قێزیل گئییملی تئکین (پرئنس) بۇ آنلاییشین کوْنکرئت بیر دێشاوورومودور. آتی اۆچون آلتیندان قوْشقو کوْمانداسی اوْلان قێزیل تئکین، تۆرکلرین قدیم دؤورده‌کی یاشاییشلاری حاقیندا وئرمکده‌دیر. 18 یاشیندا اوْلدوغو تخمین ائدیلن گنج بیر شاهزاده‌یه عاید جسدین اۆزرینده‌کی قێزیل زره بئله باشلی باشینا بیر صنعت اثریدیر. کۇرگاندا اوْلان بیر یازینی کیمی آراشدیرماچیلار \"خان اۇیا اۆچ اوْتوز یوْخ بوْلتو. اۇتوگسی توْزیلتی.\" یعنی \"تیگین، 23-ده اؤلدو. خالقی‌نین باشی ساغ اوْلسون.\" شکلینده اوْخودولار. بۇ مۆدهیش گئییمدن و قێزیل اشیالاردان دا آیدین اوْلور کی، قێزیل اشیالار یالنیز احتشام و نمایش مقصدلی دئییل آلتان خانا دۇیولان بیر حؤرمتین اوْلاراق بۇ کۇرگانا قوْیولموشدور. بلکه ده بئله‌جه آلتای خانین قلبی آلیناراق گنج شاهزاده‌نین جنّته گئتمه‌سی تامین ائدیله‌جه‌یی دۆشونولموشدور. آلتای خان آلتایلارین تئنگریجیلیک اینانجیندا، گۆجلو بیر یئر سۇ داغ رۇحودور. آلتایلار اوْنون آلتای داغلاری‌نین ان یۆکسک زیروه‌سینده اوْلدوغونا اینانارلار.\nائتیموْلوْژی[دَییشدیر]\n(آل) کؤکوندن تؤره‌میشدیر. ایشیلداماق، پاریلداماق معنالارینی وئرر. قێزیل سؤزجويو ای��ه عئینی منشأ‌يه مالیکدیر. آلیش، جاذبه دارلیق کیمی گؤز اوْخشايانلیق و آلاو (آلوْو)، آلوْو کیمی ياندیریجیلیق بیلدیرن حرکتلرله عئینی کؤکدن گلمکده‌دیر. قێزیل بۆتون اینسانلیق تاریخینده زنگینلیگین ان چوْخ بیلینن سیمووْلودور و بیر چوْخ بؤيوک سیویلیزاسيا قێزیل پۇل تطبیقینی تاریخ ایچینده ایستیفاده ائتمیشدیر. مغول طرفیندن آلت سؤزجويو قێزیل دئمکدیر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\nآذربایجان جۆمهۇریتی تۆرکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Altay xan»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۴ اوْکتوبر ۲۰۱۷ میلادی تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nTürk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) Archived 2022-03-21 at the Wayback Machine.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=آلتای_خان&oldid=1558994»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nتورک میفولوژیسی\nتورک تانریلاری\nگیزلی بؤلمه:\nWebarchive template wayback links\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱ مئی ۲۰۲۴، ‏۱۳:۴۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":687,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":80806.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"{{Infobox settlement official_name = Venialbo, Spain | nickname = | image_flag = | image_flag = | image_seal = | image_map = | map_caption = | subdivision_type = دۆنیا اؤلکه‌لری‌ | subdivision_name = ایسپانیا | subdivision_type1 = Autonomous community | subdivision_type2 = ایسپانیا اوستانلاری | subdivision_name2 = سامرا اوستانی | subdivision_type3 = Municipality | subdivision_name3 = Venialbo | leader_title = | leader_name = | area_magnitude = | area_total_km2 = 41 | area_land_km2 = | area_water_km2 = | elevation_m = | population_as_of = 2004 | population_note = | population_total = 502 | population_density_km2 = 12.2 | timezone = CET | utc_offset = +1 | timezone_DST = CEST | utc_offset_DST = +2 |\n}}\nونیلبو (ایسپانجا: Venialbo) ایسپانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر و سامرا اوستانینده یئرلشیب. بۇ شهرین مساحتی ۴۱ کیلومتر موربّع دیر. سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره ۵۰۲ نفر و اها‌لی سیخلیغی ۱۲٫۲ اینسان کیلومتر موربّع دیر.\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nایسپانیا شهرلرین لیستی\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nایسپانیا ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Venialbo»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۷ مارس ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده ونیلبو گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو شهرلر ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ونیلبو&oldid=667517»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nشهرلر قارالامالاری\nایسپانیا شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۸:۱۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":387,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":85574.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۶۹۹ - بیرینجی پتر روسیه‌ده یئنی ایلین ۱ سپتامبردا دئییل٬ ۱ ژانویه‌ده قئید ائدیلمه‌سی باره‌ده فرمان وئرمیشدیر.","num_words":22,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":886100.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ان خوش گونون‌ده بونو اؤولادینا آرزولایان جمعیت‌ده قیز، قادین کیمی دوغولماق، یئتیشمک نه قدر درین، منتال، اخلاقی کومپلکسلردن خبر وئریر. «کیتابی-دده-قورقود»دا اوغلو اولانی آغ چادیرا، قیزی اولانی قیزیلی چادیرا گؤندره‌ن عنعنه‌لر نه زامان قادینا قارشی چئوریلدی؟ اره گئدجیی اوغلانا دؤیوشمدن راضیلیق وئرمه‌یه‌ن قیزلار نه زامان زوراکیلیغین قوربانی اولماغا باشلادی؟ داستانلاریمیزدا ایگیدلرله یاناشی آددیملایان، اؤز یولداشلارینین سلاحداشی کیمی ده قله‌مه وئریله‌ن قادینلارا نه زامان جمعیت اوزونو دؤندردی، اونا قارشی آمانسیزلاشدی؟ قادینلار نه زامان جمعیت‌ده ایکینجی جینس، ایکینجی سورت ساییلماغا باشلادی؟ سئلئکتیو آبورتلار دبه دوش‌دو؟ قیزی اولانلارین قارا چادیری نه واخت سون‌سوز اولماقلا دامغالانماغا باشلادی؟ چتین سواللاردیر.\nآتامین اوچونجو قیزی اولاندا ننه‌م بوینونو قوجاقلاییب، «اوغلوم سون‌سوز، سویسوز قالدی» دئیه کؤورلمیشدی. قیزلاری سویاد کیمی نسیل گئنئکودونو داشیماغا لاییق بیلمیرلر. بونا گؤره ده سویادی، نسلی یالنیز اوغلان داوام ائتدیره بیلر دئین عنعنه یوز ایللردیر دییشمیر. بونا گؤره ده عائله قوران جوتلویه بیرجه قیز اؤولادی آرزولانیر. سوی-کؤکون، نسلین داوام‌چی‌سی، واریثی اوغلان اوشاقلاری ساییلیر. دفعه‌لرله ایکی، اوچ قیزی اولان آنالارا «الله شیرین پایینی وئرسین» دئیه آغبیرچکلردن آلقیش ائشیتمیشه‌م. سانکی بو ایکی قیز اوشاغی سئویم‌لی پای دئییل، یالنیز اوغلان اوشاقلارینی سئویملی اؤولاد کیمی قبول ائتمک اولار. بعضی آنالارین دا اورکله «آمین!» دئدیینین شاهیدی اولموشام. چوخ آز آنا «قیزلار ائله منیم شیرین پاییم‌دیر» دئیه آغبیرچه‌یه قارشی چیخیبلار. بو دیالوقلاردان و دیگر موشاهیده‌لریم‌دن بئله قناعته گلیرم کی، «قادینین ان بؤیوک دوشمنی ائله قادینین اؤزودور». کریمینال سایتلاریندا تئز-تئز عائله داخلی موناقیشه‌لرین شاهیدی اولوروق. حیات یولداشلارینی قتله یئتیره‌ن، زور تطبیق ائد‌نلرین موتیولری اولدوقجا «بسیت»، ائل‌جه ده چوخ قورخولودور. «چای ایستدیم، وئرمه‌دی، اؤلدوردوم.»، «ائوه گلدیم، یئمک حاضر دئییلدی، بوغدوم»، «اوشاغی درس اوخوماماغینا گؤره دانلاییردی، او کیم‌دیر کی، اوشاغی دانلاییر، بیچاقلادیم» –دئییب زوراکیلیقلارینا حاق قازاندیریرلار. بو اوغلانلاری یئتیشدیره‌ن آنالار محض «شیرین پای وئره‌ن» آغبیرچکلردیر. اوغلانین دوغولوشونو بایرام ائد‌ن، ۷ قازان قوربان کسن، سنت تویونو ائل شنلیینه چئویره‌ن آنالار. اوغلونون ووروب ییخماغییلا، ادبسیز سؤیوشلریله فخر ائد‌ن، «اونا هر شئی اولار» دئویزینی الین‌ده بایراق ائد‌ن آنالارین اوغوللاری سوندا بیر قادینین حیاتینی الین‌دن آلماغا دا اؤزونو حاقلی و ادعالی ساییر. چونکی اوشاقلیقدان بو «دیر»لرله بؤیویوب: «اونا هر شئی اولار». بئله کیشیلر قادینلارلا سانکی ائوله‌نمیرلر، اشیا کیمی صاحبلنیرلر. بونا گؤره ده هان‌سیسا سبب‌دن قادینین اونا خوش اولمایان حرکتینی گؤره‌ن کیمی حیاتینی الین‌دن آلماق حقوقونو اؤزلرین‌ده گؤرورلر. ایستاتیستیکا گؤستریر کی، بوشانان قادینلار سونرادان اؤز حیات یولداشلاری طرفین‌دن قتله یئتیریلیر. «مئ توو» حرکاتی دونیادا دا بو پروبلئمین نئجه چوخ شاخه‌لی و درین اولدوغونو گؤستردی. قادینلار دونیانین هر یئرین‌ده بو و یا دیگر شکیل‌ده زوراکیلیغین قوربانی اولور. قادینا محببتی، سئوگینی، حؤرمتی نئجه قایتارماق اولار؟ ایلک نؤوبه‌ده قادینلارین تحصیلی مسئله‌سی هله ده گونده‌مده‌دیر. تحصیل‌لی قادین دا زوراکیلیغین قوربانی اولا بیلر. لاکین او آرتیق بو حاق‌دا سوسمایاجاق، بونو آچیق شکیلده بیلدیره‌جک و موباریزه آپاراجاق. آذربایجانین هله ده اوجقار کندلرین‌ده مکتبه گئتمه‌یه‌ن قیز اوشاقلاری وار. اونلارین یاشینین ۱۶ اولماسینی گؤزلییر والیدینلر. قیزلارین گنج یاش‌دا زورلا ائولندیریلمه‌سینه مانع اولان قانونلار سرتلشدیریلمه‌لیدیر. بو، نینکی والیدینلره، ائلجه ده قارشی طرفه عاییددیر. قادینلارین تحصیلی، جمعیته اینتقراسییاسینا دایر سوسیال چارخلار چکیلمه‌لی، زوراکیلیقلا اوزلشه‌نده بونون جمعیت‌ده پیس قارشیلانماغیندان قورخمایاراق بؤلوشمیی، پایلاشماغی باجارمالی و موباریزه آپارمالی‌دیر. عائله پسیخولوقلاری پئشه‌سینین اینکیشافینا یؤنه‌لیک پلانلار ترتیب اولونمالیدیر. چونکی عائله داخیلی زوراکیلیق ان آغیر و یایغین پروبلئملردن بیری‌دیر. عائله-معیشت زوراکی‌لیغی اولان جوتلوکلر عائله پسیخولوقلاری ایله سیخ-سیخ گؤروشمه‌لی‌دیر. «معلوماتلییام، دئمه‌لی گوجلویه‌م» دئویزینی رهبر توتاراق فیکریمی تاماملاماق ایستییرم کی، ساوادلی قادینین زوراکیلیق قوربانی اولماق شانسی آزدیر. بئله اولسا بئله، بو و یا دیگر شکیلده اونا قارشی موباریزه آپارماغا اؤزونده گوج تاپاجاق. ساوادلی و دونیاگؤروشلو قادینا هئچ واخت قادینینا زور تطبیق ائتمیی «ایگیدلیک» سایان کیشیلر بؤیوتمه‌یه‌جک.\nتاریخ\n2024.03.30 \/ 12:20\nمولف\nAxar.az\nShare\nشرح لر\nدیگر خبرلر\nگونئی‌لی پداگوگ باغچه‌بان دوغوم گونودور\nنه آغلارسان، نه سیزلارسان، بیر دردی بئش اولان کؤنلوم...\nتبریز دلیلری بیزی اؤزباشینا بوراخدی... – تبریزلی یازار\nتبریزلیلره آچیق مکتوب: او کیشی کیمدیر؟\nهیمنیمیزه غضبیمیز واردی، میزیلدانیردیق…\nارمنی تعصبو چکه‌ن «بایقوش» آذربایجانلیلار\nارمنیلر بو دعوتی قبول ائتمیرلرسه…\nفاجعه اؤنوندییک: رژیمدن حاقیمیزی زورلا آلمالیییق!\nسیز ۴۰ میلیونو اونوتموسوز – بایرامینیز مبارک\nارمنیلرین تهدید ائتدیی لو عسگروو وفات ائتدی\nخبر خطّی\nرئیسی‌نین هلیکوپتری قضایا اوغرادی- سون دوروم\n19 مای 23:59\nامارات-دان ایرانا چاغیریش: دستک وئرمه‌یه حاضیریق!\n19 مای 23:59\nحماس-دان ایرانلا باغلی مساژ...\n19 مای 23:25\nمسکوا تهرانا چاغیریش ائتدی\n19 مای 23:05\nاردوغاندان رئیسینین هلیکوپتر قضاسی ایله باغلی آچیقلاما...\n19 مای 22:20\nرئیسی بو گون ایروانا گئدجکمیش، سون آندا…\n19 مای 21:50\nرئیسینی داشییان هلیکوپترین نؤعو باره‌ده معلومات آچیقلاندی\n19 مای 21:07\nقضا یئریندن نوبتی گؤرونتولر - ویدئو\n19 مای 20:53\nمیشل-دن رئیسینین دوشدویو قضا ایله باغلی آچیقلاما...\n19 مای 20:50\nعراق رئیسی ایله باغلی گؤستریش وئردی\n19 مای 20:50\nرئیسینین اولدوغو هلیکوپتری آختاران خلاص‌ائدیجیلر ایتکین دوشدو\n19 مای 20:39\nباقری امر وئردی: بوتون اردو آختاریشلارا جلب اولوندو\n19 مای 20:20\nایرانا دوست و قارداش خالق کیمی دستک وئرمه‌یه حاضیریق - رسمی\n19 مای 20:16\nرئیسینین هلیکوپترینین سرحدیمیزدن سون - فوتوسو\n19 مای 19:48\nرئیسینین هلیکوپتیرینین قضایا اوغراماسی تصادفدور؟\n19 مای 19:30\nرئیسی و عبداللهیان تهلوکه‌ده‌دیر - ایرانلی رسمی\n19 مای 19:18\nبونو آچیق دئیه‌ن ایلک اؤلکه‌لردن اولموشوق - رئیسی\n19 مای 18:59\nرئیسینین هوادان آختاریشلاری دایاندیریلدی\n19 مای 18:59\nپرزیدنتی مشایعت ائد‌نلر آراسیندا ضرر چکه‌نلرین اولماسی قطعی‌دیری\n19 مای 18:44\nایران‌دا بحران قرارگاهی یارادیلدی\n19 مای 18:14\nعلیئو و رئیسینین دولت سرحدینده صحبتی - متن\n19 مای 18:13\nرئیسینین هلیکوپترینین قضادان اؤنجه گؤرونتولری - ویدئو\n19 مای 17:54\nرئیسینین هلیکوپتری بونا گؤره قضایا اوغراییب – تفرعات\n19 مای 17:31\nتورکیه اردوسو ۵ پ.ک.ک-چینی محو ائتدی\n19 مای 17:05\nایران-آذربایجان علاقه‌سی تکجه قونشولوق دئییل – رئیسی\n19 مای 16:40\nبو هئچ بیر اوغور گتیرمه‌یه‌جک:عاملی\n19 مای 16:17\nارمنیستان اردوسو تعلیم کئچیر – آسریان ایزله‌دی\n19 مای 15:54\nایلهام علیئو رئیسی ایله گؤروشدو - فوتو\n19 مای 15:40\nایران و آذربایجان گوجلو سیاسی اراده گؤستریر - علیئو\n19 مای 15:31\nایرانین بو مسئله‌یه دایر دستیینی آلقیشلاییریق - پرزیدنت\n19 مای 15:20\nایستفاده قایدالاری مؤلیف حقوقلاری قوُرونور. معلوماتدان ایستیفاده ائتدیکده ایستیناد مطلق دیر. معلومات اینترنئت صحیفه لرینده ایستیفاده ائدیلدیکده موافیق کئچیدین قویولماسی مطلق دیر.","num_words":1501,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":162142.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"برونخوسپازم- موختلیف آغجیر و تنففوس یولو خسته‌لیکلری زامانی تجی‌لی تیببی موداخیله طلب ائدن وضعیتلردن بیری برونخلارین رئاکتیولیینین یوکسلمه‌سینین نتیجه‌سی کیمی میدانا چیخان حال‌دیر. اکثر تنففوس یولو پاتولوگییالاری زامانی، برونخوسپازم، اؤزونو مؤوجود خستلیین نتیجه‌سی کیمی میدانا چیخان کلینیک علامتلردن بیری کیمی گؤسترسه ده، برونخیال آستما خستلیین‌ده او چوخ واخت یئگانه و اساس کلینیک علامت اولور. موشاهی‌ده‌لر گؤستریر کی، برونخیال آستما دیگر تنففوس سیستئ‌می خسته‌لیکلریله موقایی‌سه‌ده، یاییلماسی، گئدیشی، موالیجه‌یه یاتیم‌سیزلیغی، ائل‌جه ده پروقنوزونا موناسیبت‌ده، ان آرزوولونماز پاتولوگییالاردان بیری‌دیر (برونخ ازله‌لرینین بیرینجی‌لی هیپئررئاکتیولیینین نتیجه‌سی کیمی میدانا چیخان برونخیال آستما عمومی تنففوس سیستئ‌می خسته‌لیکلرینین ۵-۷%-نی تشکیل ائدیر).\nاومومی معلومات[دَییشدیر]\nایستر برونخیال آستما، ایسترسه ده برونخلارین دیگر ایسپاستیک وضعیتلرین‌ده هللئدیجی عامل \"برونخوبستروکتیو سیمپتوم\" اوْلدوغونا گؤره، آپاریلاجاق درمان موالیجه‌سینین ائففئکتیولیگی ده ایلک نؤوبه‌ده بۇ سیمپتومون آرادان قالدیریلماسی درجه‌سین‌دن آسی‌لی‌دیر. اودور کی، برونخیال آستما و دیگر برونخوسپاستیک حاللارین فارماکولوژی کوررئکسیاسم‌دا اساس موالیجه واسطه‌سی »برونخ آغاجینی» گئنیشله‌ن‌دیره‌ن برونخولیتیک تأثیرلی درمان مادّه‌لری حساب اوْلونور. برونخولیتیکلر تنففوس یوللارین‌دا تؤره‌نه‌ن ایسپاستیک حالی، اساساً، ایکی یوللا یا بیرباشا برونخ سایا ازله‌لرینه، یا دا بۇ سیستمین ائففئرئنت سینیر تنزیمینه تأثیر گؤسترمکله آرادان قال‌دیریرلار. برونخیال آستمانم موالیجه و پروفیلاکتیکاسین‌دا اوستونلوک داها چوخ حاللاردا برونخلارین ائففئرئنت سینیر تنزیمینه تأثیر گؤستره‌ن مادّه‌لره وئریلیر. معلوم‌دور کی، برونخ ازله‌لرینین تونوسو عادی حال‌دا پاراسیمپاتیک ایننئرواسییا ایله تنزیم اوْلونور. برونخلار پراکتیک اولاراق سیمپاتیک ایننئرواسییا آلمیرلار. اودور کی، خولینئرگیک ایننئرواسییانین گوجله‌نمه‌سی برونخوسپاستیک علامتلرله موشاهی‌ده اوْلونور. دیگر طرف‌دن، برونخلاردا ایننئرواسییا اوْلونمایان- سیناپسخاریجی ۲ آدرئنورئسئپتورلار مؤوجوددور. بۇ تؤره‌مه‌لر قان‌دا دؤور ائدن و برونخ-آلوئول سیستمینین هومورال تنزیمین‌ده موهوم رول اوینایان بیوگئن آمینلره (ائپینئفرین و س.)، ائل‌جه ده ائکزوگئن منشألی سیمپاتومیمئتیک مادّه‌لره قارشی یوکسک هسساس‌لیق گؤستریر. اودور کی، ائففئرئنت ایننئرواسییا زنجیرینین مووافیق هلقه‌لرینه تأثیر گؤستره‌ن فارماکولوژی واسطه‌لر (خولینوبلوکاتورلار، خصوصاً، آدرئنومیمئتیکلور) برونخوسپاستیک حاللار زامانی ان یاخشی \"کوررئکتورلار\" حساب اوْلونورلار.\nنؤولری[دَییشدیر]\nموشاهی‌ده‌لر گؤستریر کی، آستما زامانی اوغورلو نتیجه‌لرین آلینماسی خستلیین یالنیز ائتیولوژی پرینسیپلری و طبیعتی اساس گؤتورولمکله آپاریلان موالیجه فونون‌دا مۆمکون‌دور. آستما توتمالارینین میدانا چیخماسینا زمین یارادان فاکتورلارین ائتیولوژی طبیعتینه گؤره خستلیین آللئرگیک (ائکسترینسیک) آستما (تنففوس یوللارینین ایسپازمینی تؤره‌دن فاکتورلاردان ۱\/۳ آللئرگیک طبیعت‌لی اولور) و غئیری آللئرگیک (ایدیوسینکرالیک و یا اینترینسیک) آستما اولماقلا ایکی تیپی معین ائدیلیر. آللئرگیک آستمادا اوللر خسته‌لرین اؤزون‌ده و یا سویکؤکون‌دن اوْلان شخصلرده رینیت، ائکزئما و س. آللئرگیک خسته‌لیکلر، ائل‌جه ده آللئرگیک طبیعت‌لی دیگر پاتولوگییالارین اوْلدوغو معین ائدیلیر. خستلیین بۇ تیپی، اساساً، اوشاق یاشلارین‌دا باشلاییر. ایدیوسینکراتیک آستمادا خسته‌لرین کئچمیش‌ده هان‌سی‌سا بیر آللئرگیک لبیت‌لی خسته‌لییه توتولدوغو و یا اونا مئییل‌لی‌لیگی آشکار اوْلونمور. خستلیین بۇ فورماسی، اساساً، اوْرتا یاشلاردا باشلاییر. آستمالی خسته‌لرین بیر قیسمین‌ده ایسه هم آللئرگیک، هم ده غئیری-آللئرگیک کومپونئنت موشاهی‌ده ائدیلیر. یعنی خسته‌لیک قاریشیق کومپونئنتله کئچیر. نظره آلماق لازمی‌دیر کی، بۇ جور خسته‌لرده خسته‌لیک ائرکه‌ن یاشلاردا باشلاییرسا، آللئرگیک کومپونئنت اوستونلوک تشکیل ائدیر. هرگاه آستما سوْنراکی یاشلاردا باشلامیش‌سا، غئیری- آللئرگیک کومپونئنت و یا بۇ ایکی کومپونئنتین قاریشیغی اوستونلوک تشکیل ائدیر. برونخوسپاستیک وضعیتلر و برونخیال آستما زامانی برونخوسپازم تؤره‌دن ائکزوگئن عامللره (موختلیف منشألی آللئرگئنلره- توز، کیمیوی مادّه‌لر، او جمله‌دن، سویوق هاوا، ایسترئسس و س.) قارشی برونخلارین هیپئررئاکتیولیک حالی تؤرنیر. برونخلارین هیپئررئاکتیولیک حالینا سبب اوْلان اساس ائندوگئن (غئیری آللئرگئن) فاکتور رولونو ایسه، آغجیر و تنففوس یوللارینین ایلتیهابی خسته‌لیکلری اویناییر. ایلتیهابی پروسئ‌سین اؤزونون فورمالاشماسینا زمین یارادان هللئدیجی عامل ایلتیهاب مئدیاتورلاری‌دیر (هیستامین، خئموتاکسیک فاکتور، برادیکینین و س.). برونخ ائپیتئل هوجئیره‌لری، توسقون هوجئیره‌لر، آلوئول ماکروفاقلاری، نئیتروفیللر و س. توخومالاردا عمله گلن بۇ مادّه‌لرین ایلتیهاب زامانی ایفرازی سۆرعت‌لنیر. عئینی زامان‌دا برونخوسپاستیک وضعیتلرین باش وئرمه‌سی و اینکیشافین‌دا موهوم رول اوینایان ایلتیهابی پروسئ‌سین اؤزو، دیگر ایلتیهاب مئدیاتورلارینین {ماکروفاقلار طرفین‌دن ایفراز اوْلونان لوکال هورمونلار-اوتاکویدلر اوْلان سیتوکینلر (ته-۲)، لیمفوسیتلر طرفین‌دن ایفراز اوْلونان سیتوکینلر- ایل (اینتئرلئیکین)-۴، ایل-۵، ایل-۶، ایل-۹، ایل-۱۳، خیموکینلر (خیمواتراکتان سیتوکینلر)، آکتیواتور پروتئین-۱ (آپ-۱)، ترومبوسیتلهیی آکتیولش‌دیره‌ن فاکتور و س. } ایندوک‌سییاسی حالینی دا تؤره‌دیر. بۇ مادّه‌لر دامارلارین کئچیریجیلیینین یوکسلمه‌سینه، برونخ سئلیک‌لی قیشالارینین اؤدئمینه، سئلیک ایفرازینین آرتماسینا و بیلاواسیته برونخلانن دارالماسینا سبب اولماقلا، بوتونلوک‌ده برونخوسپاستیک حالی داها دا درینلش‌دیریرلر. بۇ سبب‌دن، برونخوسپاستیک وضعیتلر و برونخیال آستما زامان یوکسک موالیجوی ائففئکته تأمینات، یالنیز پاتوگئنئتیک مئخانیزم اساس گؤتورولمکله، برونخولیتیک پرئپاراتلارلا یاناشی، هیپوسئنسیبلییئدیجی واسطه‌لر، ایلتیهابلئیهینه، آللئرگیالئیهینه، ایممونوسوپرئسسیو و س. کیمی درمان مادّه‌لرین‌دن ایستیفاده ائتمکله آپاریلان کومپلئکس موالیجه تدبیرلری فونون‌دا مۆمکون‌دور.\nقارشی‌سی آلینما اصوللاری[دَییشدیر]\nپراکتیک تبابت‌ده برونخیال آستما و برونخوسپاستیک وضعیتلرین موالیجه و پروفیلاکتیکاسین‌دا موختلیف کیمیوی قورولوش و تأثیر ایسپئکترلی چوخ‌لو آددا درمان پرئپاراتلارین‌دان ایستیفاده اوْلونور. بۇ مادّه‌لری آشاغی‌داکی شرطی قروپلارا بؤلمک اولار:\nآدرئنومیمئتیک و خولینوبلوکادائدیجی آکتیولییه مالیک مادّه‌لر\nآ) آدرئنومیمئتیک آکتیولییه مالیک مادّه‌لر ۱)دوز تأثیرلی آدرئنومیمئتیکلر ۱ا) و آدرئنومیمئتیکلر-ائپینئفرین هیدروخلورید ۱ب) ۱ و ۲ آدرئنومیمئتیکلر- ایزوپرئنالین هیدروخلورید ، اورسیپرئنالین سولفات ۱ج) ۲ آدرئنومیمئتیکلر -فئنوتئرول، سالبوتامول، تئربوتالین، ایپرادول (هئکسوپرئنالین) ۲)دولایی تأثیرلی آدرئنومیمئتیکلر (سیمپاتومیمئتیکلر)-ائفئدرین هیدروخلورید، دئفئدرین ب) خولینوبلوکادائدیجی آکتیولییه مالیک مادّه‌لر (م-خولینوبلوکاتورلار) آتروپین سولفات، پلاتیفیللین هیدروتارترات، مئتاسین، ایپراتروپیوم برومید\nمیوتروپ تأثیرلی ایسپازمولیتیکلر قروپون‌دان اوْلان پرئپاراتلار\nتئوفیللین، ائوفیللین، دیپروفیللین\nایلتیهابلئیهینه و آللئرگیالئیهینه مادّه‌لر\nآ)ایستئروید قورولوش‌لو ایلتیهابلئیهینه مادّه‌لر (کورتیکوستئرویدلر) هیدروکورتیزون، پرئدنیزولون، مئتیلپرئدنیزولون، دئکسامئتازون، تریامسینولون، بئکلومئتازون، فلوتیکازون، بودئسونید، مومئتازون ب) آللئرگیالئیهینه مادّه‌لر کرومولین ناتریوم، نئدوکرومیل، کئتوتیفئن ج)لئیکوتریئن سیستمینه تأثیر گؤستره‌ن مادّه‌لر ۱)۵-لیپوکسیگئنازامن اینهیبیتورلاری زیلئوتون ۲)لئیکوتریئن رئسئپتورلاریم بلوکادا ائدن مادّه‌لر زافیرلوکاست، مونتئلوکاست\nبرونخولیتیک آکتیولییه مال��ک کومبینه اوْلونموش مادّه‌لر\nبئرودوال، تئوفئدرین، سولوتان، \"ائفاتین\"آئروزولو، سئرئتید مولتیدیسک آغجیر و تنففوس سیستئ‌می اورقانلارینین (خصوصاً، برونخلار) فیزیولوژی فونک‌سییالارینین هومورال تنزیمین‌ده ۲ سوبپوپولیاسییادان اوْلان آدرئنورئسئپتورلار موهوم رول اویناییر. بوتون دیگر نئیرومئدیاتور و یا نئیرومودولیاتور سیستملرین رئسئپتورلارین‌دان فرق‌لی اولاراق ۲-آدرئنورئسئپتورلارین اویانماسی لوکالیزاسییا اوْلوندوغو توخوما، عضو و سیستملرین (او جمله‌دن، برونخلارین) فیزیولوژی فونک‌سییالارینین لنگیمه‌سینه سبب اولور. اودور کی، موختلیف منشألی برونخوسپازملارین آرادان قالدیریلماسی اۆچون پراکتیک تبابت‌ده ایستیفاده اوْلونان درمان مادّه‌لری ایچری‌سین‌ده ۲-آدرئنومیمئتیکلر ان ائففئکتیو و پئرسپئکتیو پرئپاراتلار حساب اوْلونورلار. بۇ مادّه‌لر برونخلاردا یئرلشه‌ن (سیناپسخاریجی) ۲-آدرئنورئسئپتورلاری اویاتماقلا، گ زولال کومپلئک‌سینین واسطه‌چی‌لیگیله آدئنیلاتسیکلازا فئرمئنتینین مودولیاسییاسینی تؤردیرلر. فئرمئنتین آکتیولیینین دییشمه‌سی آردیجیل اولاراق سامف-این کمیت ترکیبی و هوجئیرداخی‌لی فوسفورلاشما پروسئسلرین‌ده مووافیق دییشیک‌لیکلره سبب اوْلدوغون‌دان، برونخ سایا ازله‌لری بوشالیر و برونخوسپازم علامتلرینی آرادان قالخیر.\nبو سیرانین ایزوپرئنالین، سالبوتامول، فئنوتئرول کیمی نماینده‌لری اورقانیزمه، اساساً، اینهالیاسیون، ائپینئفرین، ائفئدرین ایسه پارئنتئرال یوللا تعیین اوْلونورلار. معین ائدیلمیش‌دیر کی، ۲-آدرئنومیمئتیک آکتیولییه مالیک پرئپاراتلار پارالئل اولاراق توسقون هوجئیره و بازوفیللردن ائندوگئن ایسپازم تؤردیجی عامللرین (هیستامین، برادیکینین، سرس-آ و س.) آزاد اوْلونماسی پروسئ‌سینی ده تورموزلاییرلار. طبیعی کی، بۇ دا برونخووبستروکتیو سیمپتومون آرادان قالدیریلماسین‌دا اهمیت‌لی رول اوینایان فاکتورلاردان بیری‌دیر.\nبرونخولیتیک تأثیر ائففئکتلرینین گوجونه گؤره م-خولینوبلوکاتورلار آدرئنومیمئتیکلردن نزرچارپاجاق درجه‌ده گئری قالیرلار. بونا باخمایاراق، پاراسیمپاتیک سینیر تونوسونون یوکسلمه‌سیله کئچه‌ن غئیری-آللئرگیک منشألی برونخوسپازملار زامانی م-خولینوبلوکاتورلار یوکسک فارماکولوژی فعال‌لیق گؤستریرلر. برونخیال آستما زامانی بۇ قروپون آتروپین، پلاتیفیللین، مئتاسین و آترووئنت (ایپراتروپیوم برومید) کیمی نماینده‌لرین‌دن ایستیفاده اوْلونور. آترووئنت (اینهالیاسییا حالین‌دا)، خصوصیله، گوج‌لو برونخولیتیک ائففئکت تؤره‌دیر. او، هئب-i کئچمیر، آدرئنومیمئتیکلرله موقایی‌سه‌ده تأثیری تدریجه‌ن باشلاییر و ۶ ساعتا قدر داوام ائدیر.\nپاراسیمپاتیک ایننئرواسییایا تأثیر گؤستره‌ن درمان مادّه‌لری ایچری‌سین‌ده تیوتروپیوم داها پئرسپئکتیو پرئپارات حساب اوْلونور. تیوتروپیوم، اساساً، م۳ یاریمتیپین‌دن اوْلان خولینورئسئپتورلاری بلوکادا ائدیر (م۱ خولینورئسئپتورلارلا موقایی‌سه‌ده ۲،۵ دفعه آرتیق). برونخولیتیک تأثیری ایپراتروپیوم‌دان گوج‌لو و داها اوزونموددت‌لی‌دیر. پرئپاراتین ان یوکسک ائففئکتی ۱،۵-۲ ساعت‌دان سوْنرا باشلاییر. گون‌ده ۱ دفعه اینهالیاسییا شکلین‌ده (پوروشوک حالین‌دا، خصوصی ایسپینخالئر اینهالیاتورو واسطه‌سیله) تعیین اوْلونور. نظره آلماق لازیم‌دیر کی، خولینوبلوکادائدیجی آکلیولییه مالیک برونخولیتیکلردن ایستیفاده ائتدیک‌ده بۇ مادّه‌لر برونخیال، توپورجک و دیگر وزلرین سئکرئتور فعالیتینی ضعیفله‌ده، تاخیکاردییا، آککوموداسییانین پوزولماسی (بو تأثیر مئتاسین، آترووئنت و تیوتروپیوم‌دا ضعیف‌دیر) و س. کیمی آرزوولونماز علاوه ائففئکتلر تؤره‌ده بیلرلر.\nبرونخوسپاستیک حاللارین آرادان قالدیریلماسین‌دا بیلاواسیته برونخ سایا ازله‌لرینه تأثیر گؤستره‌ن میوتروپ تأثیرلی ایسپازمولیتیکلردن ده بؤیوک موفقیتله ایستیفاده اوْلونور. بۇ قروپا، اساساً، تئوفیللین و ترکیبین‌ده تئوفیللین ساخلایان پرئپاراتلار عایید ائدیلیرلر.\nتئوفیللین دیمئتیلکسانتین تؤره‌مه‌سی‌دیر. برونخولیتیک کیمی کلینیک ائففئکتیولیینه گؤره ۲- آدرئنومیمئتیکلردن گئری قال‌سا دا، اونلارلا موقایی‌سه‌ده اساس اوستونلویو، برونخودیلاتاتور تأثیرینه قارشی، حتی، اوزونموادت‌لی قبول‌دا بئله تولئرانت‌لیق حالینین عمله گلمه‌مه‌سی‌دیر. پرئپاراتین آستمالئیهینه تأثیرینین میدانا چیخماسین‌دا برونخودیلاتاتور تأثیریله یاناشی، ایلتیهابلئیهینه تأثیر خصوصیتلری ده موهوم رول اویناییر (اونون ایلتیهابلئیهینه تأثیری توسقون هوجئیره‌لر، بازوفیل لئیکوسیتلر، ائوزینوفیللر و دیگر ایلتیهاب هوجئیره‌لری طرفین‌دن سینتئز و ایفراز اوْلونان ایلتیهاب مئدیاتورلارینی آزالتماسی ایله الاقلندیریلیر)؛ حتی، اکثر تدقیقات‌چیلارین قناعتینه گؤره، پرئپاراتین آستمالئیهینه تأثیرینین میدانا چیخماسین‌دا برونخولیتیک خصوصیتلریله موقایی‌سه‌ده، ایلتیهابلئیهینه تأثیرینین رولو داها اؤن‌م‌لی‌دیر.\nتئوفیللینین بۇ ایکی کومپونئنت‌لی آنتی‌اسماتیک تأثیرینین مولئکولیار مئخانیزمی بۇ گونه قدر تام آیدینلاشدیریلمامیش‌دیر. اوللر بئله حساب ائدیردیلر کی، پرئپاراتین آنتی‌اسماتیک تأثیری برونخ سایا ازله‌لری و ایلتیهاب هوجئیره‌لرین‌ده آدئنیلاتسیکلازا و قوانیلاتسیکلازا فئرمئنتلرینین آکتیولشمه‌سی و مووافیق اولاراق سامف و سقمف-این میقدارین‌دا تؤره‌نه‌ن دییشیک‌لیکلرله الاقداردیر. سیک‌لیک نوکلئوتیدلرین کمیت ترکیبین‌ده تؤره‌نه‌ن دییشیک‌لیکلرده، خصوصاً، هللئدیجی رولو اونلاری هوجئیره داخیلین‌ده پارچالایان فوسفودیئستئرازا (فدئ) فئرمئنتلرینی تئوفیللینین بلوکادا ائتمه‌سین‌ده گؤروردولر. سیک‌لیک نوکلئوتیدلر هوجئیره فعالیتین‌ده موهوم رول اوینایان کالیوم ایونلارینین هوجئیرداخی‌لی اوپتیمال کونسئنتراسییاسینی تنزیملدیین‌دن، تئوفیللینین تعیینی برونخ سایا ازله‌لرینین رئلاک‌ساسییاسینا، ائل‌جه ده ایلتیهاب هوجئیره‌لرین‌ده ایلتیهاب مئدیاتورلارینین سینتئزی و ایفرازینین سوستلشمه‌سینه سبب اولمالی‌دیر. باشقا سؤزله، تئوفیللین برونخودیلاتاسییا و ایلتیهابلئیهینه تسیرلر تؤرتمه‌لی‌دیر.\nفدئ فئرمئنتلری چوخ سای‌لی ایزوفئرمئنت فورمالاری اوْلان بؤیوک بیر فئرمئنتلر سیستئ‌می‌دیر. بونلاردان هوجئیره فونک‌سییالارینین تنزیمین‌ده ان اساس رولو فدئل-دن فدئ۶-یا قدر آردیجیل نؤمره‌لنه‌ن آلتی ایزوفئرمئنت فورماسی اویناییر. تئوفیللین برونخ سایا ازله‌لرین‌ده اساس فئرمئنتلر اوْلان فدئ۳ و فدئ۴-او، ائل‌جه ده ایلتیهاب هوجئیره‌لرینین اساس فئرمئنتلری- فدئ۴ و فدئ۶-نی بلوکادا ائدیر. سوْنراکی تدقیقاتلار گؤستردی کی، تئوفیللین فوسفودیئستئرازا فئرمئنتلرینی آنجاق چوخ یوکسک (تئراپئوتیک دوزادان آرتیق) دوزالاردا بلوکادا ائده بیلیر. اودور کی، پرئپاراتین آنتی‌اسماتیک تأثیرینین مولئکولیار مئخانیزمی حاضردا داها چوخ اونون پورینئرگیک سیستمه گؤستردیی تأثیرله (آدئنوزین رئسئپتورلارینی بلوکادا ائتمه‌سیله) ایضاح اوْلونور. معلوم‌دور کی، ائندوگئن پورین نوکلئوزی‌دی اوْلان آدئنوزین، آدئنینین تؤره‌مه‌سی اوْلوب، برونخ، اورک ازله‌سی، پئریفئریک اورقانلار و مسس-ده لوکالیزاسییا اوْلونان موختلیف سوبپوپولیاسییالی (آ۱، آ۲ا، آ۲ب و س.) آدئنوزین رئسئپتورلارینین ائندوگئن لیقان‌دی‌دیر. او، توخومالاردا لوکال هورمون (اوتاکوید)، پورینئرگیک سینیر لیفلرین‌ده ایسه مئدیاتور فونک‌سییاسی یئرینه یئتیریر . برونخلاردا لوکالیزاسییا اوْلونان آدئنوزین رئسئپتورلارینین ایستیمولیاسییاسی کسکین برونخوسپازم حالی تؤره‌دیر. معین اوْلونموش‌دور کی، برونخیال آستما زامانی آدئنوزین و اونون آنالوقلاری گوج‌لو برونخوکونستروکتیو ائففئکتلر تؤره‌دن ائندوگئن عامللردن ساییلیرلار. آدئنوزین عئینی زامان‌دا ایلتیهاب هوجئیره‌لری مئمبرانین‌دا لوکالیزاسییا اوْلونان آ۲ب یاریمتیپین‌دن اوْلان رئسئپتورلاری اویاتماقلا ایلتیهاب مئدیاتورلارینین سینتئز و ایفرازینی دا آرتیریر. تئوفیللین (ائل‌جه ده، دیگر مئتیلکسانتینلر) آدئنوزینه اوخشار کیمیوی قورولوشا مالیک اولماقلا، اونون کونکورئنت آنتاقونیستی‌دیر. اودور کی، مووافیق پاتولوگییالار زامانی آدئنوزین رئسئپتورلارینم ائکزوگئن لیقان‌دی رولونو یئرینه یئتیره‌رک، پورین رئسئپتورلارینی بلوکادا ائدیر و ائندوگئن آدئنوزینین تؤرتدیی ائففئکتلری، او جمله‌دن، برونخوکونستروکتیو علامتلری آرادان قالدیریر، ایلتیهاب مئدیاتورلارینین سینتئز و ایفرازینی سوستلشدیریر. بعضی مؤلفلرین فیکرینجه تئوفیللین، همچینین، ائندوگئن آدئنوزینین آزاد اوْلونماسی پروسئ‌سینی ده تورموزلاییر (ماراق‌لی‌دیر کی، سون واختلار آپاریلان بعضی ائکسپئریمئنتال و کلینیک تدقیقاتلار تئوفیللینین تأثیر مئخانیزمی حاقین‌داکی بۇ مولاهیزه‌لری ده شوبهه آلتینا آلیر: آدئنوزینین اورقانیزم‌ده برونخوسپاستیک دئییل، عکس- برونخولیتیک ائففئکتلر تؤرتمه‌سی حاقین‌دا معلوماتلار وئریلیر).\nگؤروندویو کیمی، تئوفیللین داها گئنیش تدقیقاتلارین آپاریلماسینا احتیاجی اوْلان چوخ مورککب و اینجه تأثیر مئخانیزمینه مالیک اوْلان بیر مادّه‌دیر. بونونلا بئله، پرئپاراتین آنتی‌اسماتیک تأثیر مئخانیزمی حاقین‌دا مؤوجود مولاهیزه و علمی فیکیرلری اومومیلش‌دیره‌رک آشاغی‌داکی نتیجه‌یه گلمک اولار: پرئپاراتین تأثیر مئخانیزمین‌ده هللئدیجی رولو، ائندوگئن آدئنوزینله آنتاقونیست تأثیر خوصوصیتی و بۇ آنتاقونیزمین نتیجه‌سی کیمی هوجئیره و سوبهوجئیروی ایستروکتورلاردا پرئ- و پوستسیناپتیک تؤره‌مه‌لر سوییه‌سینده مووافیق مولئکولیار مئخانیزملرین ایشه دوشمه‌سی، ائل‌جه ده نئیرومئدیاتور و ایممون سیستملرده گئدن جدی کمیت و کئیفیت دییشیک‌لیکلری اویناییر. بعضی موللیفیرین آلدیغی عکس علمی نتیجه‌لره (مس. آدئنوزینین برونخولیتیک تأثیری) گلینجه ایسه، بونلارین سببینی چوخ گومان کی، یالنیز مئتیلکسانتین قروپو پرئپاراتلارینا خاص اوْلان فردی تأثیر خصوصیتلرین‌ده آختارماق لازیم‌دیر. بۇ مولاهیزه‌لر (مئتیلکسانتین تؤره‌مه‌لرینه خاص اوْلان فردی تأثیر خصوصیتلری) بیزیم پسیخوموتور ایستیمولیاتورلارین مولئکولیار تأثیر مئخانیزمینین اؤیرنیلمه‌سینه حصر ائدیلمیش چوخیل‌لیک تدقیقاتلاریمیزین نتیجه‌سی اولاراق، علمی جهت‌دن اساسلاندیریلمیش‌دیر\nتئوفیللین مسس-نی ایستی‌موله ائدیر، بئیین دامارلارینی تونوسلاندیریر. دیگر مئلیلکسانتینلر کیمی برونخ سایا ازله‌لریله یاناشی، باشقا سایا ازله‌لی اورقانلارا دا ایسپازمولیتیک تأثیر گؤستریر. اورک‌ده پوزیتیو اینوتروپ و پوزیتیو خرونوتروپ ائففئکتلر تؤره‌دیر. بۇ تأثیرلری ائندوگئن آدئنوزینه آنتاقونیست‌لیک گؤسترمه‌سی و بونون نتیجه‌سی کیمی کاردیومیوسیتلرده سامف-این میقدارینی و جا۲+ ایونلارینین هوجئیره‌یه داخیل اولماسینی آرتیرماسی ایله ایضاح اوْلونور.\nتئوفیللینی اینهالیاسییا شکلین‌ده داخیله تعیین ائتدیک‌ده ان منفی جهتی تنففوس یوللاری سئلیک‌لی قیشاسینا قیجیقلاندیریجی تأثیر گؤسترمه‌سی‌دیر. اودور کی، آستما خسته‌لیگی زامانی اوندان اینهالیاسییا شکلین‌ده ایستیفاده اوْلونمور. اورقانیزمه اورال یوللا تعیین ائدیلیر. داخیله تعیین ائدیلدیک‌ده سۆرعتله آبسورب‌سییایا معروض قالدیغین‌دان داها چوخ آرزوولونماز علاوه ائففئکتلر تؤره‌دیر. اودور کی، پرئپاراتین تابلئت و کاپسول فورمالارین‌دان دئییل، آنجاق، تدریجه‌ن سورولان اورال درمان فورمالارین‌دان ایستیفاده اوْلونور. سودا حل اولمادیغی اۆچون پرئپاراتین اینیئک‌سییا فورماسی ائتیلئن‌دیامین مهلولون‌دا حاضرلانیر. بۇ یوللا حاضرلانان پرئپارات آمینوفیلین آدلانیر. ۱۹۶۰-جی ایللردن باشلایاراق، آستمانین موالیجه‌سین‌ده اینهالیاسییا شکلین‌ده تعیین اوْلونان -آدرئنومیمئتیکلرین و کورتیکوستئرویدلرین کلینیک ایستیفاده‌یه وسیقه قازانماسی ایله الاقدار اولاراق، تئوفیللین‌دن ایستیفاده خئی‌لی درجه‌ده آزالمیش‌دیر. حاضردا آستما خسته‌لیگی زامانی یالنیز یاردیم‌چی درمان واسطه‌سی کیمی تعیین اوْلونور. تئوفیللینین داها اوزونموددت‌لی تأثیر گؤستره‌ن پرئپاراتلاری آلینمیش‌دیر. بونلارا «تئوبیولونق» تابلئتلری، تئودور، تئوتارد، دوروفیللین رئتارد عایید ائدیلیرلر.\nتئوفیللین ترکیب‌لی پرئپاراتلار ایچری‌سین‌ده آستما خسته‌لیگی و برونخوسپاستیک حاللارین فارماکولوژی کوررئک‌سییاسین‌دا ان چوخ ایستیفاده اوْلونانی ائوفیللین پرئپاراتی‌دیر. کیمیوی قورولوشونا گؤره ترکیبی تئوفیللین و ۱،۲ ائتیلئن‌دیامینین (۸۰%-این ۲۰%-ا نیسبتین‌ده) قاریشیغین‌دان عبارت‌دیر. بئله حساب ائدیرلر کی، پرئپاراتین برونخولیتیک تأثیر ائففئکتی بیلاواسیته اونون ترکیبینه داخیل اوْلان تئوفیللین کومپونئنتین‌دن آسی‌لی‌دیر. ائتیلئن‌دیامین ایسه، ایسپازمولیتیک تأثیر ائففئکتینین قوتله‌نمه‌سی و پرئپاراتین سودا حل اولماسینی تعمین ائدیر. ائوفیللین اورقانیزمه هم ائنتئرال (آغیزدان، رئکتال)، هم ده پارئنتئرال (ازلداخی‌لی و وئناداخی‌لی) یوللارلا تعیین ائدیلیر. پارئنتئرال یئریدیلمه زامام اورکدؤیونمه، آت ائنمه‌سی، باشگیجلله‌نمه و س. کیمی علاوه ائففئکتلر میدانا چیخا بیلر. پرئپاراتین ازلداخی‌لی یئریدیلمه‌سی آغری‌لی‌دیر.\nمئتیلکسانتین تؤره‌مه‌لری قروپونون دئمک اولار کی، بوتون نماینده‌لری بؤی‌رک یوماقجیقلارین‌دا فیلتراسییا پروسئ‌سینی گوجله‌ن‌دیرمک، بؤی‌رک کانالجیقلاردا رئابسورب‌سییا پروسئ‌سینی (نا+، جل- ایونلاری و سویون) سوستلش‌دیرمک و بؤی‌رکلرین قان تأمیناتینی آرتیرماقلا سیدیکقوووجو تأثیر تؤردیرلر؛ لاکین دیورئتیکلرله موقایی‌سه‌ده سیدیکقوووجو تأثیرلری چوخ ضعیف اوْلدوغو اۆچون، تیببی پراکتیکادا بۇ مقصدله اونلاردان چوخ نادیر حاللاردا ایستیفاده اوْلونور.\nدیپروفیللین کیمیوی قورولوش و فارماکولوژی خصوصیتلرینه گؤره تئوفیللین و ائوفیللینه اوخشار مادّهdir.Teofillinlه موقایی‌سه‌ده توکسیکی تأثیری آز، ائوفیللینله موقایی‌سه‌ده توکسیک‌لیگی چوخ، آکتیولیگی ایسه آز پرئپارات حساب اوْلونور. توخومالارا قیجیقلاندیریجی تأثیر گؤسترمیر. ایستیفاده‌سینه گؤستریشلر ائوفیللین‌ده اوْلدوغو کیمی‌دیر. ۲۰۰-۵۰۰ مق دوزالاردا گون‌ده ۳-۴ دفعه اولماقلا اورال یوللا تعیین ائدیلیر. کورس موالیجه‌سی ۱۰-۲۰ گون‌دور. لازیم گلرسه ۳-۵ گونلوک فاصیله ایله موالیجه کورسو تکرارلانا بیلر. پرئپارات، همچینین، پارئنتئرال {ا\/د- ۱۰%-لی مه‌لولو ۳ مل (۳۰۰ مق) دوزادا} و (v\/د- ۲،۵%-لی مه‌لولو ۵-۱۰ مل (۱۲۵-۲۵۰ مق) دوزالاردا) یوللا دا تعیین ائدیلیر.\nقئید ائتدییمیز کیمی، برونخوسپاستیک حاللارین (خصوصاً، برونخیال آستمانین) پاتوگئنئتیک مئخانیزمین‌ده موهوم رول اوینایان عامللره ایلتیهاب و آلرژیفاکتورلاری عایید ائدیلیر. اکثر حاللاردا آللئرگئنین تیپینین (بیتکیلرین توزو، معین قیدا مادّه‌لری، درمان پرئپاراتلاری و س.) معین ائدیلمه‌سی و اونون آرادان قالدیریلماسی ایستیقامتین‌ده گؤروله‌ن تدبیرلر (آللئرگئنلرله تماسین آرادان قالدیریلماسی و یا ایسپئسیفیک هیپوسئنسیبلیزاسییا)، برونخیال آستما توتمالارینین موالیجه و پروفیلاکتیکاسی باخیمین‌دان یوکسک نتیجه‌لر الده ائتمه‌یه ایمکان وئریر. بزه‌ن آللئرگئنین طبیعتینی معین ائتمک (\"گیزلی» آللئرگئن) و یا اونو آرادان قال‌دیرماق مۆمکون اولمور. اودور کی، برونخیال آستما و دیگر برونخوسپاستیک حاللارین کومپلئکس موالیجه‌سین‌ده ایلتیهابلئیهینه و آللئرگیالئیهینه درمان مادّه‌لرین‌دن ده گئنیش ایستیفاده اوْلونور.\nکورتیکوستئرویدلر (قلیکوکورتیکویدلر) آستمانین موالیجه و پروفیلاکتیکاسین‌دا بۇ قروپون ان گئنیش ایستیفاده اوْلونان نماینده‌لری‌دیر. اونلارین آستمالئیهینه اساس تأثیر مئخانیزمی، بۇ خسته‌لیک زامام تنففوس یوللارینین موختلیف برونخوکونستروکتیو تأثیرلره قارشی هیپئراکتیولیینه یول آچان و بعضی تدقیقات‌چیلارا گؤره خستلیین پاتوگئنئزین‌ده بیرینجی‌لی سابب رولونو اوینایان برونخ سئلیک‌لی قیشالارین‌داکی ایلتاهابی پروسئسلری آرادان قال‌دیرماسی‌دیر. باشقا سؤزله دئسک، قلیکوکورتیکویدلرین ایلتیهابلئیهینه تأثیری‌دیر. قلیکوکورتیکویدلرین بۇ تأثیرینین اساسین‌دا آشاغی‌داکی مئخانیزملر دورور: ایلتیهابلا علاقه‌لی هوجئیره‌لرین گئن ترانسکریپ‌سییاسینین بلوکادا اوْلونماسی، ایلتیهاب مئدیاتورلاری- سیتوکینلرین و خئموکینلرین سینتئزینی تعمین ائدن فئرمئنتلرین، ائل‌جه ده ایلتیهاب پروستاقلاندینلرین، ترومبوک‌سان آ۲-نین و لئیکوتریئنلرین عمله گلمه‌سین‌ده رول اوینایان سیکلووکسیگئنازا-۲ (سوگ-۲) و لیپووکسیگئنازا فئرمئنتلری سینتئزینین سوستلشمه‌سی. معلوم‌دور کی، ایلتیهابی پروسئس زامام پرویلتیهابی سیتوکینلر ایلتیهاب هوجئیره‌لرین‌ده آپ-۱ (پروتئین ۱-این آکتیواتورو) و دیگر ترانسکریپ‌سییا فاکتورلارینی آکتیولش‌دیره‌رک، ایلتیهاب مئدیاتورلارینین سینتئزینی (ائکسپرئسیاسینی) آرتیریرلار. قلیکوکورتیکویدلرین تعیینی فونون‌دا آکتیولشه‌ن قلیکوکورتیکوید رئسئپتور (قر) پروتئینی ایسه، آپ-۱ و دیگر ترانسکریپ‌سییا فاکتورو اوْلان پروتئینلر ایله ایناکتیو پروتئین-پروتئین کومپلئک‌سی عمله گتیره‌رک ایلتیهاب مئدیاتورلارینین سینتئزینی بلوکادا ائدیرلر. قلیکوکورتیکویدلرین ایلتیهابلئیهینه تأثیرینین میدانا چیخماسین‌دا هدف رولونو، اساساً، آپ-۱ اوینادیغینا گؤره، توخومالاردا اونون میقدارینین حددن آرتیق چوخ اولماسی دا کورتیکوستئرویدلره رئزیستئنت‌لیک (ایستئروید رئزیستئنت‌لیگی) حالینین یارانماسینا سبب اولا بیلیر. دیگر طرف‌دن، قلیکوکورتیکویدلر سئلیک‌لی قیشالارداکی اؤدئ‌می آزال‌دیر، برونخ سایا ازله‌لرین‌ده‌کی ۲-آدرئنورئسئپتورلارین کاتئخولامینلره قارشی هسساس‌لیغینی آرتیریر. اونلار بۇ رئسئپتورلارین -آدرئنومیمئتیک درمان مادّه‌لرینه قارشی تؤره‌نه بیله‌جک تولئرانت‌لیق حالینین دا قارشی‌سینی آلیر و پارالئل اولاراق ائپینئفرین و نورئپینئفرینین ائکسترانئیرونال اودولماسینی بلوکادا ائدیرلر. قلیکوکورتیکویدلرین تأثیر ایسپئکترینه خاص اوْلان بۇ خصوصیتلرین مج‌موی سون نتیجه‌ده تنففوس یوللاری سایا ازله‌لرینین هیپئراکتیولیینی آزال‌دیر و آستمالئیهینه تأثیرین میدانا چیخماسینا سبب اولور. بۇ پرئپاراتلارین برونخودیلاتاتور تأثیری یوخ‌دور و آنتی‌اسماتیک تأثیرلری موالیجه مودده- تین‌ده تدریجه‌ن میدانا چیخیر. قلیکوکورتیکویدلرین بعضیلری (مس. بئکلومئتازون، بودئسونید، فلوتیکازون و مومئتازون) اورقانیزمه آئروزول حالین‌دا اینهالیاسییا شکلین‌ده، بعضیلری (مس. پرئدنیزولون، مئتیلپرئدنیزولون و س.) ایسه اورال و پارئنتئرال یوللا تعیین اوْلونورلار. بئکلومئتازون دیپروپیونات گوج‌لو تأثیرلی کورتیکوستئروید اوْلان و سیستم تأثیرلی مادّه کیمی ایستیفاده اوْلونان بئتامئتازونون خلورلو آنالوقونون دیپروپیونات ائفیری‌دیر. کیمیوی قورولوشون‌دا اوْلان بۇ ایستروکتور دییشیک‌لیگی اونون لیپوفیللیینی و تأثیر گوجونو آرتیریر، اینهالیاسییا شکلین‌ده تعیین اوْلوندوق‌دا برونخ سئلیک‌لی قیشاسینا یاخشی نفوذ ائتمه‌سینه شرایط یارادیر. اورقانیزمه اینهالیاسییا شکلین‌ده آئروزول و یا پوروشوک حالین‌دا تعیین اوْلونور. پرئپاراتین ایستیفاده‌سی زامانی آغیزدا قورولوق، بوغاز آغری‌سی، دیسفونییا و اورال کاندیدیوز کیمی علاوه ائففئکتلر باش وئره بیلر (اینهالیاسییادان درحال سوْنرا قارقارا ائتمکله آغیز بوشلوغونون تمیزله‌نمه‌سی، بۇ علاوه ائففئکتلرین خئی‌لی درجه‌ده قارشی‌سینی آلیر).\nفلوتیکازون، بودئسونید و مومئتازون پرئپاراتلاری دا یوکسک لیپوفیل‌لیک خوصوصیتینه مالیک اوْلدوقلاری اۆچون برونخ سئلیک‌لی قیشالارینا آکتیو شکیل‌ده نفوذ ائتمک قابیلیتینه مالیکدیرلر. هر اوچ پرئپارات اورقانیزمه اینهالیاسییا شکلین‌ده تعیین اوْلونور. بۇ مقصدله فلوتیکازون و بودئسونیدین آئروزول و پوروشوکون‌دان، مومئتازونون ایسه یالنیز پوروشوک درمان فورماسین‌دان ایستیفاده اوْلونور.\nموالیجه‌سی[دَییشدیر]\nآستما خسته‌لیگی زامانی آللئرگیالئیهینه درمان مادّه‌لری ایچری‌سین‌ده اوستونلویو، داها چوخ حاللاردا هیستامین و دیگر آلرژیو ایلتیهاب مئدیاتورلارینم آزاد اولماسیم بلوکادا ائدن پرئپاراتلارا (کرومولین ناتریوم، نئدوکرومیل ناتریوم و کئتوتیفئن کیمی) وئریرلر. کرومولین ناتریوم سینتئتیک مادّه‌دیر. سودا یاخشی حل اولور، لاکین مده-باغیرساق تراکتین‌دان پیس سورولور. پرئپاراتین برونخلارین سئلیک‌لی قیشاسما تروپ‌لوغو یوکسک‌دیر. برونخ سئلیک‌لی قیشاسینا یاخشی نفوذ ائدیر و بورادان آبسورب‌سییا ائدیلیر. اورقانیزم‌ده مئتابولیزمه معروض قالمیر، مده-باغیرساق تراکتی و بؤی‌رکلردن دییشیلممیش شکیل‌ده خاریج اولور. آستمالئیهینه تأثیری تئوفیللین‌دن ضعیف اولسا دا، اونونلا موقایی‌سه‌ده علاوه ائففئکتلری و توکسیکلیینین آز اولماسی پرئپاراتین اساس اوستونلویو ساییلیر. آللئرگیک منشألی آستما زامانی، خصوصاً، اوشاقلاردا، توتمالارین قارشی‌سینی چوخ ائففئکتیو شکیل‌ده آلیر. ایدیوسینکراتیک (غئیری-آللئرگیک) آستمادا تأثیری ضعیف‌دیر. ایلین فسیللریله باغلی میدانا چیخان مؤوسی‌می آستما زامانی و یا خستلیین برونخیتله موشاهی‌ده اوْلوندوغو حاللاردا تأثیر گؤسترمیر. تأثیری ضعیف اوْلدوغونا گؤره آستمانین پروفیلاکتیکاسی ایستیقامتین‌ده ۲- آدرئنومیمئتیکلر و یا قلیکوکورتیکویدلرله آپاریلان موالیجه زامانی اوندان یاردیم‌چی درمان مادّه‌سی کیمی ایستیفاده اوْلونور. بۇ حال‌دا کومپلئکس موالیجه‌یه کرومولینین علاوه اوْلونماسی، ۲-آدرئنومیمئتیکلر و یا قلیکوکورتیکویدلرین ایستیفاده دوزاسینی آزالتماغا ایمکان وئریر.\nآستما توتمالارینین پروفیلاکتیکاسین‌دا داخیله اینهالیاسییا شکلین‌ده آئروزول (۱۰ مق دوزادا گون‌ده ۴ دفعه) و یا پوروشوک (۲۰ مق گلیندو ۴-۸ دفعه) حالین‌دا تعیین اوْلونور. اونون مهلول شکلین‌ده اینهالیاسییا یولو ایله (نئبولایزئرلو) تعیین اوْلونان پرئپاراتی دا واردیر. آستمالئیهینه تأثیری بیر نئچه هفته قبول ائتدیکدون سوْنرا میدانا چیخیر. اودور کی، پرئپاراتین ائففئکتیولیگی ۳-۴ هفته‌لیک موالیجه‌دن سوْنرا قیمتلندیریلمه‌لی‌دیر. دیگر آنتی‌اسماتیک مادّه‌لرله موقایی‌سه‌ده جدی علاوه ائففئکتلری یوخ‌دور. بزه‌ن لوکال و یا یاییلمیش دئراماتیت، میوزیت و اونون نتیجه‌سی کیمی آیاقلاردا آغری تؤره‌ده بیلر. اینهالیاسییاسی برونخوسپازما سبب اولا بیلر. اودور کی، کرومولینین اینهالیاسییاسین‌دان بیر نئچه دقیقه اول سالبوتامول و یا تئربوتالین کیمی برونخودیلاتاتورلارین اینهالیاسییاسی توصیه ائدیلیر.\nنئدوکرومیل بۇ قروپون یئنی نماینده‌سی‌دیر. پرئپاراتین آللئرگییا- علیهینه تأثیریله یاناشی، ایلتیهابلئیهینه تأثیری ده واردیر. توسقون هوجئیره‌لرین هم آللئرگیک، هم ده غئیری-آللئرگیک ایستیموللارا قارشی رئاک‌سییاسینی سوستلشدیریر. کرومولین‌دن فرق‌لی اولاراق، یاش‌لی آستماتیکلرده و غئیری-آللئرگیک طبیعت‌لی آستما زامانی دا تئراپئوتیک ائففئکت تؤره‌دیر. داخیله اینهالیاسییا شکلین‌ده (آئروزول حالین‌دا) تعیین ائدیلیر (آستما توتمالارینم پروفیلاکتیکاسی اۆچون ۲-۴ مق دوزادا گون‌ده ۲-۴ دفعه). اونون نازال ایسپرئی و اوفتالم��ک مهلولون‌دان مووافیق اولاراق آللئرگیک رینیت و آللئرگیک کونیوکتیویت زامانی دا ایستیفاده اوْلونور. ان چوخ موشاهی‌ده اوْلونان علاوه ائففئکتی آغیزدا خوشا گلمه‌یه‌ن داد هیس‌سی تؤرتمه‌سی‌دیر.\nکئتوتیفئنین آللئرگیالئیهینه ائففئکتیله یاناشی، آنتی‌هیستامینئرگیک تأثیر خصوصیتلری ده واردیر. ۱-۲ مق دوزادا گون‌ده ۲ دفعه اولماقلا داخیله تعیین ائدیلیر. گوج‌لو سئداتیو ائففئکت تؤرتدیی حاللاردا، ایستیفاده دوزاسینین بؤیوک حیسه‌سی آخشام ساعتلارین‌دا وئریلمه‌لی‌دیر. آغیزدا قورولوق، سئداتیو ائففئکت و سوستلوک کیمی علاوه ائففئکتلر تؤره‌ده بیلر. پرئپاراتین اوزونموددت‌لی قبولو بدن چکی‌سینی آرتیرا بیلیر.\nبرونخیال آستما و برونخوسپاستیک کومپونئنتله کئچه‌ن دیگر آغجیر و تنففوس یولو خسته‌لیکلرینین موالیجه و پروفیلاکتیکاسین‌دا ایستیفاده اوْلونان درمان مادّه‌لری ایچری‌سین‌ده، سون ایللر، لئیکوتریئن سیستمینه تأثیر گؤستره‌ن پرئپاراتلارا قارشی ماراق، خصوصیله، آرتماق‌دادیر. ایلتیهابی و آللئرگیک پروسئسلرین عمله گلمه‌سی و اینکیشافین‌دا چوخ موهوم رول اوینایان لئیکوتریئنلر اورقانیزم‌ده آراخیدون تورشوسون‌دان سینتئز اوْلونور. ۵- لیپوکسیگئنازا بۇ پروسئس‌ده موهوم رول اوینایان فئرمئنتلردن بیری‌دیر. اودور کی، ۵-لیپوکسیگئنازا فئرمئنتینین اینهیبیتورلاری (زیلئوتون)، ائل‌جه ده لئیکوتریئن رئسئپتورلارینی بلوکادا ائدون مادّه‌لر (زافیرلوکاست، مونتئلوکاست) یوکسک ایلتیهابلئیهینه و برونخولیتیک پرئپاراتلار حساب اوْلونورلار.\nزیلئییتونون تأثیر مئخانیزمی ۵-لیپوکسیگئنازا فئرمئنتینین بلوکاداسینین نتیجه‌سی کیمی توخومالاردا اوتاکوید (لوکال هورمون) فونک‌سییاسی یئرینه یئتیره‌ن لئیکوتریئنلرین (لت)- مووافیق اولاراق لتب۴، لتج۴، لتد۴ و لتئ۴-اون سینتئزینین آزالماسی ایله ایضاح اوْلونور. زافیرلوکاست و مونتئلوکاست لتد۴ و لتئ۴-اون برونخ سایا ازله‌لری و کاپیلیار ائندوتئلین‌ده لوکالیزاسییا اوْلونان رئسئپتورلارمی کونکورئنت آنتاقونیزم پرینسیپیله بلوکادا ائدیرلر. بۇ رئسئپتورلار سیسلتی (دیگر آدییلا لتد۴ \/ لتئ۴ رئسئپتورلار) رئسئپتورلار آدلاندیریلیرلار. اونلارین بلوکاداسی مووافیق لئیکوتریئنلرین بۇ رئسئپتورلارا تأثیرینی آرادان قالدیردیغی اۆچون، برونخ دیوارین‌داکی ایلتیهابی پروسئس و برونخوکونستروک‌سییا علامتلری سوستلشیر، ایلتیهابلئیهینه و برونخودیلاتاتور تأثیر میدانا چیخیر. لئیکوتریئن سیسلئمینه تأثیر گؤستره‌ن پرئپاراتلارین آستمالئیهینه تأثیری اینهالیاسییا شکلین‌ده تعیین اوْلونان کورتیکوستئرویدلر و ۲-آدرئنومیمئتیکلردن ضعیف‌دیر. کسکین آستما توتمالاری زامانی اونلاردان ایستیفاده اوْلونمور، اساساً، خستلیین یونگول فورمالارین‌دا تعیین اوْلونورلار. آستمانین آغیر فورمالارین‌دا کورتیکوستئرویدلر و ۲-آدرئنومیمئتیکلرله بیرلیک‌ده ایستیفاده اوْلونورلار. بۇ ایکی قروپ پرئپاراتلارین (زیلئوتون + زافیرلوکاست و یا مونتئلوکاست) کومبینه اوْلونماسی آدیتیو تأثیر پرینسیپیله بیر-بیرینین آستمالئیهینه تأثیرینی قوووتلندیریر.\nزیلئوتون گون‌ده ۴ دفعه، ۶۰۰ مق دوزادا داخیله تعیین اوْلونور (۶-۱۴ یاشلار آراسین‌داکی اوشاقلارا بۇ دوزانین یاری‌سی وئریلمه‌لی‌دیر). ۱،۸-۲،۵ ساعت- دان سوْنرا قان پ��ازماسین‌دا ان یوکسک قاتی‌لیق‌دا توپ‌لانیر. اورقانیزم‌دن مئتابولیتلر شکلین‌ده، اساساً، بؤی‌رکلر واسطه‌سیله (۹۰-۹۵%-i) خاریج اولور. دیسپئپتیک پوزغونلوقلار، تئمپئراتورون یوکسلمه‌سی، میالگییا، باش آغری‌سی، باشگیجلله‌نمه، یوخولولوق و س. کیمی علاوه ائففئکتلر تؤره‌ده بیلیر.\nمونتئلوکسات گون‌ده ۱ دفعه یاتمازدان اول ۱۰ مق دوزادا داخیله تعیین اوْلونور. قبول اوْلونان پرئپاراتین ۷۵%-i باغیرساقلاردا آبسورب‌سییا پروسئ‌سینه معروض قالیر. زافیرلوکاست پرئپاراتین‌دان فرق‌لی اولاراق قیدا کوتله‌سی اونون سورولماسی پروسئ‌سینه تأثیر گؤسترمیر.\nبئرودوال کومبینه اوْلونموش پرئپارات اوْلوب،ترکیبینه ۲-آدرئنومیمئتیک-فئنوتئرول و خولینوبلوکاتور-آترووئنت داخیل‌دیر. آئروزول حالین‌دا بوراخی‌لیr.Bronxial آستما خستلیینین موالیجه و پروفیلاکتیکاسین‌دا گئنیش ایستیفاده اوْلونور.\nتئوفئدرین، سولوتان و «ائفاتین» آئروزولو دا مورککب ترکیب‌لی کومبینه اوْلونموش درمان مادّه‌لری اوْلوب، بوغولما و تنففوسون چتینلشمه‌سیله کئچه‌ن برونخوسپاستیک سیندروم‌لو آغجیر و تنففوس یولو خسته‌لیکلرین‌ده ایستیفاده olunurlar.Bu قروپون دیگر نماینده‌سی سئرئتید مولتیدیسک-آدرئنومیمئتیک سالمئتئرول ایله سئچیجی یئرلی تأثیره مالیک اوْلان قلیکوکورتیکوید فلوتیکازون پروپیوناتین کومبینه اوْلونموش پرئپاراتی‌دیr.Bronxial آستمانین موالیجه‌سین‌ده پوروشوک حالین‌دا ایستیفاده اوْلونور.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=برونخوسپازم&oldid=1541899»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nخسته‌لیکلر\nساغلیق\nساغلیق علمی\nطیب\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۱ مارس ۲۰۲۳، ‏۰۵:۵۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":7808,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":40014.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۵ ایلدیر اییونون ۵ینده (خردادین ۱۵ینده) آذربایجان رئسپوبلیکاسیندا، آذربایجان یازیچیلار بیرلییی طرفیندن بین‌الخالق شعر گونو قورولتایی کئچیریلیر. هر ایل بو قورولتایا دونیانین مختلف اؤلکه‌لریندن، او جمله‌دن، آمریکا، روسیه، اوکراین، تورکیه، گورجوستان، اؤزبکستان و باشقا بیر نئچه اؤلکه‌دن، آذربایجان دیلینده یازان شاعیر- یازیچیلاردان سئچیلیب دعوت ائدیلیر. بو گون، آذربایجان ادبیاتیندا بؤیوک ایمضاسی اولان میکاییل موشفقین آد گونو اولدوغونا گؤره، اونون اولو آدینا تلطیف اولونوب. هر ایل شعر- ادبیات دونیاسی‌نین بیر چوخ تانینمیش اینسانلاری بو قورولتایین قوناغی اولورلار. هم ده بو گونده سئچیلیب دعوت اولان شاعیر- یازیچیلارا آذربایجان یازیچیلار اتفاقی طرفیندن میکاییل مشفق موکافاتی وئریلیر. بو ایل (۲۰۱۴- ۱۳۹۳) ایلک دفعه اولاراق ایراندان دا، کیان خیاو بو قورولتایا دعوت اولوب و قورولتایین کئچیریلدییی باکی بین‌الخالق موغام مرکزینده بو موکافاتا لاییق گؤرونموشدور. کیان خیاوین اوردا چیخیشی دا اولوب و دونیانین بیر چوخ تانینمیش ادبیاتچیلارینین آراسیندا مدرن شعر و ادبیاتلا باغلی اؤز دوش��نجه‌لرینی اورتایا قویموشدور. سونونجو گون آذربایجان ادبی مطبوعات و سایتلاری کیان خیاولا دانیشیق آپارمیشلار کی بیز اونو بوردا تقدیم ائدیریک.\nس. حؤرمتلی کیان بی. او تایدا نه وار نه یوخ؟ بورداکیلار اوچون داریخیرلارمی؟\nج. “او تای” دئییلن بیر سؤز ده “بو تای” کیمی بیر آنلاییشدیر. اوردا دا یاشام اؤز آخاریندادیر، بوردا دا. بورا اوچون داریخان اینسانلار دا وار. بوردا دا بئله اولمالیدیر کسین. نه اولور اولسون، او تای- بو تای هارداسا ۲۰۰ ایل بوندان اؤنجه قارداشجا بیر- بیرلرینین یانیندا، چئوره‌سینده بیر وطنداش کیمی یاشامیشلار. بو، تاریخین شهادت وئردیگی بیر سؤز و دانیلماز بیر مسئله‌دیر. اوسته‌لیک هر یئرده باشقا سئویلن اینسانلار اوچون داریخانلار وار. من هاچانسا بو داریخقانلیغین بیته‌جگینی اوما بیلرم ساده‌جه، و او تای- بو تایلی بوتون آذربایجانلیلار اوچون سعادتلی بؤیوک گونلر دیله‌یه بیلرم. اونسوز دا بوتون اینسانلار بیر- بیرلریله قارداشدیرلار. فارس یازاری محمود دولت‌آبادی‌نین کلیدر رومانیندا آفوریزمجه گؤزه‌ل بیر سؤز وار. او دئییر، قرار دئییل بوتون قارداشلار بیر آنانین قارنیندان چیخسینلار. آرتیق هامی بیر- بیریله قارداش اولا بیلرلر.\nس. او تایدا مودئرن ادبی پروسس نئجه اینکیشاف ائدیر؟ چوخلاری دئییر کی، او تای شاعرلری داها مودئرن‌دیرلر…\nج. قالیب مودئرن ادبیاتا نئجه باخاق. بیز شعره یوخسا باشقا بیر ادبی ژانرا مودئرن دئییب، مودئرن صیفتی وئرنده نه‌لر دوشونوب دئییریک؟ منجه مودئرن سؤزو داها چوخ آرخاییک، کلاسیک و اسکی بیر سیرا دوشونجه‌لرله یاشایان بیر توپلوم، بیر اجتماعیتده ایشله‌نیر. حال بو کی بئله توپلوملاردا مودئرن- مودئرن دئیه- دئیه اؤز اسکی ماتریاللارینی یئنیدن یئنیله‌مه‌یه جان آتیرلار. اولا بیلسین دوغوردان دا مودئرن یاشام یییه‌سی اولان توپلوملاردا چوخ دا مودئرن سؤزو ایشلنمیر. اؤرنک اوچون آمئریکادا. آنجاق بیز آذربایجانلی اولاراق بؤیوک بیر کئچمیش، بؤیوک بیر تاریخ، دب و کولتور یییه‌سی اولدوغوموزا گؤره اولا بیلسین مودئرن و مودئرنیته سؤزونو باشقا بؤیوک و زنگین بیر کئچمیش یوخسا تاریخی اولمایان اؤلکه‌لردن، اؤرنک اوچون آمئریکادان چوخ قوللانیریق. بیزلرده کلاسیک ادبیاتین بؤیوک بیر یئری و قونومو اولدوغو اوچون، کلاسیک سؤزو و ایندی دوغالجا- طبیعیجه اونون قارشیسیندا یارانان مودئرن سؤزو داها چوخ ایشلکدیر. بیلدیگیمیز کیمی مودئرنیزم سؤزو ده باشقا بیر نئچه تئرمین کیمی، فلسفه‌دن ادبیاتا کئچمیش بیر تئرمیندیر. مودئرنیزم فلسفه‌سی‌ایسه ۱۷- ۱۸ینجی یوز ایل‌لیکدن آوروپادا تئوریزه اولماغا باشلاییب و اوندان یارانان آنلاییشلارین گئت- گئده گلیشمه‌سی بو گونوموزه کیمی سورمکده‌دیر. بونا گؤره ده بیز ادبیاتا یوخسا باشقا بیر نسه‌یه مودئرن سؤزونو بیر صیفت کیمی ایشله‌دنده داها چوخ اونون فونداسیونونا زیللنمه‌لی و دقت ائتمه‌لی‌ییک. مودئرنیته قونوسونا ساده‌جه اینسان مدنیتینین بیر اؤزللیگی کیمی ده باخماق اولار. بیر ادبی اثرین بیچیمی، آنلاتی فورماسی، ایچینده‌کی ایمگه‌لر، بتیملمه‌لر- تصویرلری کلاسیک شعردن فرقلیدیرسه، دئمه‌لی مودئرن بیر شعردیر دئینلر ده وار. آنجاق منجه بو مودئرن سؤزونده قارماقاریشیق بیر آنلاییش وار. ائورنسل- جهانشمول بویوتدا مودئرنلیک بوتون دوشونجه‌لرده یارانان دییشیم و ��لیشیم دئمکدیر. قارماقاریشیق دئییرم‌سه مودئرنیته‌ده بوتون رئاللیق، سوررئاللیق، میفیک و پسیخولوژیک قونولارینین بیر- بیریله بیر چئشید باغلی اولماسینی دوشونرکن دئییرم. بیر مودئرن شعرده یئنی تئکنیکلر، یئنی ریتملر، یئنی چیزگیلر و یئنی- یئنی باشقا نسه‌لرین ده رولو وار. بیز ۴- ۵ یوز ایل اؤنجه‌نین توپلوملارینی، یاشام بیچملرینی، نئجه دوشونمه‌لرینی اوردان- بوردان اوخویوب سئزیب بیلسک ده، بو گون اونلاری شعره کؤچورمگی کولتورل و ادبی بیر گرکسینیم- ضرورت کیمی گؤرموروک و نسه یازدیغیمیزدا، ایچینده یاشادیغیمیز توپلومو و چاغی یئنی دوشونجه‌لرله دوشونوب یازیریق. بو یازماقدا سؤزسوز روایت فورماسی ان ایلکین رول یییه‌سیدیر. بیر سؤز ده دئییم بو قونودان سوووشاق. یانیلماسام ژان بودئریاردان بو سؤزو اوخوموشام. مودئرنین کلاسیکله هر زامان بیر چلیشکیلی- تضادلی داورانیشی اولوب. نه اونو اؤزونه یاماییب، نه ده اونو اؤزوندن قووالاییب. اونا گؤره ده مودئرنیستلیک بیر چئشید اوپورتونیستلیک دئمکدیر. من اؤز آدیمدان، مودئرن ادبیات آدی هارداسا گلنده، بو قوراملار- تئوریلری دوشونوب ندنسه اینجیییرم و نه‌ایسه هارداسا ایتیرمیش، باتیرمیش اولدوغوموزو سانیرام. ایندی او تایدا مودئرن ادبی پروسسی‌نین نئجه گلیشمه‌سینه گلدیکده منه بئله گلیر کی سیزین آماجینیز یئنی ادبیات اولور. منجه یئنی ادبیات یالنیز بیچیم و اؤزگور دئییم بیچیمی، یئنی آزاد و سربست روایت فورماسیلا کلاسیک ادبیاتدان آیریلیر. بو باخیمدان او تایدا دا، بو تایدا دا مودئرن شعر دوغوردان دا چوخ بؤیویوب و سئوینجله دئییم کی داها دا بؤیویوب گلیشمه‌یه ساری گئدیر. بیر ده سووالینیزین سون بؤلومو منی بیر آز باشقا دوشونجه‌لره ساری دا چکدی. سیز دئدیز کی چوخلاری دئییرلر او تای شاعرلری داها مودئرندیرلر. ایندی من گوله- گوله دئدیگیم بو سؤز سیزی ده گولدوره بیلر، دوستوم. منجه بیر شعرین مودئرنی وار، بیر شاعرین مودئرنی. من ائله مودئرن شعرلر گؤرموشم کی شاعرینین یاشام طرزی هئچ ده مودئرن اولماییب. یاخود یاشامینین طرزی بیر آز مودئرن اولان شاعرلر گؤرموشم کی شعرلرینی هئچ ده مودئرن آدلاندیرماق اولماز. (گولوشله!)\nس. تبریز چوخ‌مو گؤزه‌ل یئردیر؟ آنجاق آدینی ائشیتمیشیک، اونا گؤره بئله سوروشوروق..\nج. بلی، چوخ گؤزه‌ل یئردیر. یئددی ایله یاخین اوردا سئوه- سئوه یاشامیشام. چئشید آبیدوی یئرلری، گزمه‌لی پارکلاری، باغلاری، ارک قالاسی، ساعات قاباغی، گؤی مچیدی، اونیوئرسیته‌سی، کیتاب نشر ائولری، مقبره‌الشعرا- شاعرلر مزارلیغی، موزه‌یی، آجی چایی، عئینالی داغی، باغمئشه‌سی، قارتال پارکی، اییده بولوارلاری، شاه گؤلوسو. منیم بعضی یاخین دوستلاریملا گؤروش قراریم شاه گؤلو اولوب. بونلار او تایدا یارانان بیر سیرا شعر- حئکایه‌لرین تمل موتیولری اولوبلار. من هر زامان تبریزه گئتدیگیمده، نه‌ایسه، کیمی‌یسه بوتون وارلیغیملا اؤزله‌ییرم. اوردا ائله یئرلر وار کی من اؤز یاخین دوستلاریمین آراسیندا اونا اؤزلم باغچاسی آدینی وئرمیشم. هر گئتدیگیمده اورا بیر باش چکیب اوتورارام، آنجاق ندنسه اؤزلملریم هئچ بیتمز ده، قات- قات چوخالار. اوردا گؤروشدویوم گؤزه‌ل اینسانلاری اؤلوم گونومه کیمی اونوتمایاجاغام. سؤزسوز تبریزلیلر آراسیندا بیر چئشید تبریزیسم ده وار. گئنللیکله تبریز یئرلی‌لری باشقا چئوره شهرلردن گلنلری بینمزلر دئییرلر. آنجاق تبریزده اولان بؤیوک بیر اویقارلیق- کولتور- مدنیتی بونونلا اؤلچمک یاخشی اولماز. تبریزین کولتورونو اؤرنک اوچون ماشین سوروجولری یوخسا آرتیق پول- پاراسینی قورویان توکانچیلاریلا یوخ، منجه چوخ دیرلی اینسانلاریلا، رضا براهنی، غلامحسین ساعدی، جاواد هئیت، صمد بهرنگی، حمید نطقی و بیر چوخ باشقا دونیا سویه‌لی اورژینال پئرسوناسی اولان اینسانلاریلا اؤلچمه‌لیییک. گون گلر سیزلر ده گلیب تبریز شهرینی یاخیندان گؤررسینیز اومورام.\nس. بو گون باکیدا یاشایان بیر شاعرین تبریزی اورکدن سئوه بیلمه‌سینه اینانیرسینیزمی؟\nج. بلی، سؤزسوز. نییه اینانماییم کی؟ بیر شاعر هانکیسا گؤرمه‌دییی بیر شهری سئوه بیلمزمی؟ هله او شاعر باکی‌لی، و او شهر تبریز اولسا کی، بونا هئچ سؤز اولا بیلمز. سیزلر ده تبریزده یاشایان هانکیسا بیر شاعرین باکینی سئوه بیلمه‌سینه اینانا بیلرسینیز. شاعرلر یالنیز اؤز شهرلرینه عایید دئییل‌لر. اولا بیلسین دونیادا هانکیسا بیر شاعری هئچ ده آنیب دوشونمه‌ین شهرلر اولسون، آنجاق او شاعر اونلاری دا سئوه بیلیر. من اؤزوم “وین” شهرینه چوخدان بیر شعر یازماغی دوشونورم. نه‌دنسه زیقموند فرویدون، ساموئل بئککئتین و باشقا بیر نئچه دیرلی اینسانین اوزون سوره اوردا یاشاماسی منیم اوچون ماراق‌لی اولوب. حال بو کی “وین” شهری هارا، من هارا؟ نه ایسه اینانماماقدان، اینانماق داها یاخشی‌دیر. و من اینانیرام.\nس.مودئرن دونیا ادبیاتیندان ان چوخ هانسی یازارلاری ایزله‌ییرسینیز؟\nج.ایزله‌مک کی نه دئییم، آنجاق آردیجیل اولا‌راق یورولما‌دان اوخویورام. روماندا و حکایه‌ده مارکئز، کافکا، کوندرا، بورخئس، داستایووسکی و سارتر ی باشقالاریندان‌ داها چوخ اوخویورام. شعرده ایسه اوخودوقلاریم سایسیزدیر. تورکییه، آلمانیا، فرانسا، آمئریکا، روسیا و عرب شعری. اوخودوغوم شاعرلری سایسام، سایماقلا توکنمزلر. آنجاق بونلارین ایچیندن داها چوخ سئودیک‌لریم وار. اؤرنک اوچون روسیادا مارینا تسوه تایوا و اوسیپ ماندئلئشتام و باشقالاری…. آمئریکا‌دان سیلویا پلات، آن سئکستون و باشقالاری…. فرانسا‌دان رئنه شار، گیوم آپولینئر و باشقالاری…. تورکییه‌دن ناظیم حیکمت، آتیللا ایلهان و باشقالاری…. آلمانیا‌دان ماریا ریلکه، پول سئلان و باشقالاری…. عرب‌لردنسه آدونیس، محمود درویش و باشقالاری….\nس.باکییا گلرکن ادبی جامعه‌ده سیزی تعجبلندیره‌جک نه گؤردونوز؟\nج.دوزونو دئسم، تعجب ائله‌دیییم نه‌سه گئنلده آز اولار. آنجاق منده دوپ- دولو سئوینمک‌لر اولور. بونلا بئله عاغلیما بئله گلمزدی بیر گون باکی‌نین بین‌الخالق موغام مرکزینده منه هانکیسا بیر موکافات وئریله‌جک. اوسته‌لیک اوردا تریبون آرخاسیندا چیخیشیم اولا‌جاق و کیان خیاو اولا‌راق شعر- ادبیاتلا باغلی آنلاییش‌لاریمی چئشید اؤلکه‌لردن گلمیش اینسان‌لارین ایچینده اورتایا قویاجاغام. ایندی بوردا، آذربایجان یازیچیلار بیرلییینده نه گؤرورسم منی سئویندیریر. یازارلار بیرلییینه آیاغیمی قویار قویماز، یاریم ساعاتین ایچینده گؤزل اینسان‌لارلا گؤروشدوم. گنج‌لیک چاغیمدا شعرلرینی اوخویوب نه‌لرسه اؤیرندیییم فیکرت قوجا، علی صمید کور و باشقا بیر نئچه‌سینی گؤردویوم منیم اوچون دوغوردان دا سئویندیریجی حال اولدو. تعجب و سئوینجدن باشقا بیر آز دا اوتانج دویدوم. آذربایجانین چوخ سئویم‌لی گؤزل دوشونر خانیمی اسمیرا خانیم فوآدین منیم گؤروشومه گلمه‌سی عؤمور بویو قیوانجیم و باش اوجالیغیم اولا‌جاق. اوسته‌لیک اسمیرا خانیم اؤزونو آغیر خرجه باتیریب منیم آدیما چوخ‌لو شیرنی- مئیوه آلیب گتیریب شعبه‌یه قویدو. من بو خرجه موطلق راضی دئییلدیم. اونونلا بیر ماسا باشیندا اوتوروب دانیشماغیمیزدا بیلمه‌دیییم بیر چوخ شئی‌لر اؤیرندیم. گئرچک‌دن ده اونون مودئرن شعرله باغلی کشف ائتدییی، عینی حالدا اؤزونه اؤزل قورام‌لار اوره‌تدییی منیم اوچون چوخ ایلگینج ایدی. اسمیرا خانیمین چوخ سئویم‌لی‌لییی و بؤیوک روحونون قارشی‌سیندا باش اییرم و اومورام بو تئزلییه اونون مودئرن شعر حاقیندا یازدیغی مقاله‌لری اوخویاق. و سئوگیلی سایمان آروزدان منه گؤره آغیر زحمت‌لره قاتلاشدیغی اوچون اؤزلجه تشککوروم وار. بونلاری هئچ زامان اونوتمایاجاغام. بوردا آذربایجانین گؤزل شاعری و یازارلاری، قشم نجف‌زاده و نورانه خانیم نورلا دا یاخیندان تانیش اولدوغومدان نئجه ایچدن سئویندیییمی گیزله‌ده بیلمه‌رم. سن سئوگیلی ائلمینله ده یاخیندان تانیشماق آز سئوینج دئییل دوستوم. هله منی لاپ چوخ سئویندیرن بو “کیتابچی” ژورنا‌لی‌دیر. آشاغی شعبه‌ده اوتورموشدوم کی سئوگیلی سلیم بابوللااوغلو ایچری گیردی. گؤروش- اؤپوشدن سونرا سلیم منی اؤزو دئمیشکن اوغورلادی و اوست قاتدا اؤز اوتاغینا آپاردی. اوردا سئوینج خانیم موروت قیزی، علی صمید کور و باشقالاری‌نین یانیندا “کیتابچی” ژورنالینی منه وئردی. ژورنا‌لی آچیب واراقلادیقدا، اوندا دونیا اونلو ادبی شخصیتلریله اوزلشدیم. بو، دوغوردان دا منده بؤیوک بیر سئوینج دوغوردو. چونکو اوردا مارکئزدن، بئککئت‌دن، هاروکی موراکامی‌دن، غلامحسین ساعدی‌دن و باشقالاریندان‌ اولان یازی‌لاری گؤردوم و آذربایجان ادبی جامعه‌سی‌نین بونجا بؤیوک یازارلارلا اوغراشماسی منی اولدوقجا سئویندیردی. گئرچک‌دن ده آذربایجاندا دونیا ادبیاتی‌نین تانیتماسیندا سلیم بابوللااوغلونون بؤیوک امه‌یی، بؤیوک رولو وار. اونون قدری بیلینمه‌لی‌دیر.\nس.بو تای‌داکی‌لار نئجه یازیرلار؟\nج.اوست- اوسته یاخشی و اومید وئریجی‌دیر. فورم و ایچه‌ریک باخیمیندان چوخ گؤزل یازیرلار. بورداکی‌لاری آز دا اولسا اوخویورام. اولدوقجا دا اؤیره‌نیرم. سون واخت‌لار آفاق مسعودون “سو ایتی” رومانینی اوخویوردوم. قونوسو و آنلاتی- روایت فورماسی چوخ گؤزل، چوخ دوشوندوروجودور. آنجاق اینجیمه‌سه‌نیز، بیر سؤز ده دئمک ایستردیم. بورداکی‌لاردا گئنلده دیل پروبلئمی وار. بعضن ده اوخوجونون کوفرونو چیخارا بیلن بیر دیل پروبلئمی. من ایسماییل شیخلی‌دان توت گل بو گونکو سئوینج پروانه‌یه کیمی، هامی‌سینی آز- چوخ اوخوموشام، اوزگونلوکله هامی‌سیندا دا بیر آز دیل پروبلئمی وار. دئمک ایسته‌دیییم نه‌دیر بیلیرسیزمی؟ دیل، آذربایجان تورکجه‌سی‌دیر، آنجاق بوتون شعرلر و حکایه‌لرده‌کی قورولوش فارسجا- عربجه قورولوش‌دور. بو دئییم بیچه‌می- اوسلوبو بیزده ده وار آنجاق اومورام بو دیلین گلیشمه پروسسینی داها چوخ دوشونک. اینانین آذربایجان دیل مسئله‌سینده چوخ گئجیکیب. بو دیلین کؤک‌لو- کؤکن‌لی بیر وارلیغی وار. بونو بوندان آرتیق قوروماق گرک. آفاق مسعودون رومانی، بورا کیمی اوخودوغوم ان گؤزل رومان‌لارین بیری‌دیر. یانیلماسام بو روماندا هئچ بیر کاراکتئر آدینی ��ؤرمه‌دن، ایرمی نئچه صحیفه روایت‌دن سونرا “فاطمانیسه” دئیه ایلک کاراکتئر آدینا راست گلیریک. بو، آفاق مسعودون روماندا بؤیوک گوجونو بیزه آشیلاییر. آنجاق روماندا اولان دیل سورونو منی اینجیتدی. اؤزل‌لیکله “کی” باغلاییجی حرفی‌نین گره‌کدیییندن آرتیق ایشلنمه‌سی منی یوردو. بو رومانی اوخوموش اولسانیز، بیر صحیفه‌ده دؤنه‌لرجه “فیکیرلشدی کی، اولسون کی، دوشونوردو کی” سؤزلرینی گؤررسینیز. تک ده آفاق مسعود دئییل، نرمین کامال، گونئل مؤولود، سلیم بابوللااوغلو، قشم نجف‌زاده و باشقا شاعر- یازیچی‌لاردا دا بو دیل وار. باخسانیز، بونلارین شعرلرینده دوپ- دولو فارسجا، عربجه سؤزجوک‌لرله قارشیلاشارسینیز. من بیلمیرم بیز اؤز دوغما، اؤز کؤک‌لو- کؤکن‌لی سؤزجوک‌لریمیزدن نه پیس‌لیک گؤرموشوک کی بونجا ارادی اولا‌راق باشقا دیل‌لردن آلینما سؤزجوک‌لری ایشلتمه‌یه ایصرارلیییق؟! اؤرنک اوچون “گؤی یوخسا گؤی‌اوزو” سؤزجویونون نه‌یی‌دیر کی اونون یئرینه آردیجیل “سما” سؤزجویو ایشله‌نیر؟! اومورام اینجیتمه‌دیم سیزی. بلی دوستوم، بو دیل وار و اوزگونلوکله سانکی آذربایجاندا بو دیل، بو دئییم بیچه‌می آرتیق ائپیدئمی اولوب. بو گئرچک‌دن ده منی اوزور. منجه دیلین بیر آنلامی وار، بیر نئجه قوللانیمی. بیز دیلی نئجه قوللانماغی سانیرام داها چوخ دوشونمه‌لیییک. نئچه ایل قاباق راسیم قاراجانین آلاتوران درگی‌سی الیمه چاتاردی. اوردا گئدن بیر چوخ یازیلاری صحیفه- صحیفه اوخویاردیم. چوخ دیرلی یازی‌لار گئدردی اوندا. آنجاق یئنه اوندا دا دیل سورون‌لاری منی بیر تور اینجیدردی. بونا آذربایجاندا دوغوردان دا بیر فیکیر ائتمه‌لی، بیر چیخیش یولو تاپما‌لی‌دیرلار.\nس.سیز هم ده دیلچی عالیمسینیز. بو تایین یازارلاری دیلی بیلیرلرمی؟\nج.یوخ دوستوم، من دیلچی عالیم دئییلم. دیل دئییلن سؤز، هئچ بیریمیز اوندا اولان اینجه‌لیک‌لرین و گؤره‌و‌لرین هامی‌سینی بیلمدیییمیزجه چوخ بؤیوک و گئنیش بیر وارلیق‌دیر. شعرده دیلین رولونون اوستونده مقاله‌لر یازماق اولار. دیل، شعرده بیر باشالا- ایشاره بارماغی کیمی اوخوجویا نه‌لریسه گؤسترمک ایسته‌ییر. شعرده بوتون نه‌سه‌لر آچیق- ساچیق دئییلمیر. بیز اونلاری دیلین ایشارلریله کشف ائده بیلیریک. شعر سؤزدن اولوشور و سؤز دیلدن یارانیر. بیر شعری شعر ائدن، اونو گوجلندیرن یالنیز دیل‌دیر. باشقا سؤزله، شعر دیلین اؤزودور. بو تایین یازارلاری دا دیلی بیلیرلر سؤزسوز. آنجاق ایندی دئدیییم کیمی بوردا دیلی نئجه داها دا چوخ دوغمالاشدیریب داها دا چوخ گلیشدیرمه‌یی نه‌دنسه چوخ دوشونمورلر. البته آذربایجانین اوفیسال- رسمی دیلی ده بئله‌دیر. شاعرلرین اوندان گؤتوره بیله‌جک سؤز داغارجیغی چوخ کیچیک‌دیر. بورانین خبرلرینده، رئپورتاژلاریندا بئله گئنیش شکیلده یابانجی سؤزجوک‌لر ایشله‌نیر. هم ده تومجه- جمله قورولوش‌لاری چوخونلوقلا باشقا دیل‌لردن آلینما قورولوش‌دور. هم ده دیلین بعضی قایدا- قورال‌لارینی آلدیرمایا‌راق، اوندا پوزونتو یارا‌دیرلار. اؤرنک اوچون سس اویوشومو قایداسی. بو دورومدا بورانین شاعر- یازیچی‌لاری نئیلمه‌لی‌دیرلر. باخ، بونو دوشونمه‌لی‌دیرلر منجه.\nس.آذربایجان یازیچی‌لار بیرلییی سیزده هانسی تاثراتی یاراتدی؟\nج.بو سوالینیزی سانیرام ۵ اینجی یوخسا ۶ نجی سوالینیزدا جوابلادیم. بونلا بئله دوغوردان دا نئچه گون بوردا، آذربایجان یازیچی‌لار بیرلییینده اولماغیم، سانکی منده بؤیوک بیر دییشیم، بؤیوک بیر گلیشیم یاراتدی. بوردان آلدیغیم ائتگی‌لرین بیر گون هانکیسا بیر یازیما کئچه‌جه‌یینی ایندی‌دن کسین بیلیرم.\nس.گؤزلرینیزدن گؤرورم کی، بوردان آیریلماق ایسته‌میرسینیز. اگر بیزیم یازارلار تبریزه، یاخود سیزین یاشادیغیز مئشکینه گلسه‌لر اونلارین دا گؤزلری یاشارار؟\nج.منیم آنجاق گؤزلریم یاشارماییب هااا! (گوله- گوله!) آنجاق دوزونو ایسته‌سه‌نیز، بوردان، بو حال- هاوا‌دان، بو اینسان‌لاردان آیریلماق چتین‌دیر. دئمک نه تورده اولور اولسون، آیریلیق هر زامان چتین اولوب‌دور. و ایندی من انایین و غریبه بیر دورومدایام. آنجاق هاچانسا آیریلا‌جاق بیر اینسانین تئز آیریلماسی داها یاخشی‌دیر. آرتیق گئتمک ایسته‌یه‌نی یولوندان دؤندرمزلر، دالینجا سو سپرلر. باکیدا چوخ گؤزل اینسان‌لارلا اولدوم. چوخ گؤزل آنلار یاشادیم. اورک دولو آنی‌لار- خاطره‌لرله ده بوردان آیریلاجاغام. بو، آنجاق درین دوشونسک آیریلیق آنلامینا گلمیر. سیزین ده یازارلارین بیر گون تبریزه یاخود مئشکینه گله‌جه‌یینی اورک‌دن دیله‌ییرم. اورادا اونلاردان سوروشاریق کی گؤزلری یاشاردیمی یوخسا یوخ! کسین یاشارماز، یاشارسا دا سئوینجدن یاشاراجاغینی اومورام.\nس.بیزیم شاعرلرده ان چوخ دیل و مضمون خطاسی کیمین شعیرلرینده موشاهیده اولونور؟\nج.بو قونودا آد چکمک یاخشی اولماز. منجه موطلق یاخشی، یوخسا موطلق پیس شاعر یوخ‌دور. بیزیم هئچ بیریمیز موطلق بیر اینسان دئییلیک. هامیمیزدا کسین‌لیکله چاتیشماز یئرلر وار. هامیمیزین گوج‌لو و گوج‌سوز شعرلریمیز اولوب. بونلار آنجاق اورژینال بیر متن کیمی الشدیریلمه‌لی- تنقید اولما‌لی‌دیر. ادبیات دئدییین نیسبی بیر آنلاییش‌دیر. بو آرادا هامیمیزین گؤره‌ویمیز داها یئنی‌لییه جان آتماق، داها یئنی آختاریش‌لاردا گؤرونمک، ادبیاتی دئموکراتیکلشدیرمه‌یه ساری آپارماق، و بیر سؤز، ادبیاتیمیزین داها بؤیوک گلیشمه‌سی اوغروندا یورولما‌دان صداقتله قوللوق ائتمک‌دیر.\nس.نثریمیزدن دانیشمادیق بی. نثردن دانیشماغا احتیاج وارمی؟\nج.سؤزسوز کی احتیاج وار. من ده اؤز بیلدیییم و باشاریمجا سیزینله دانیشا بیله‌رم. آنجاق قویاق بو قونودا دا باشقا یولداش‌لاریمیز دانیشسین‌لار. نه‌یسه مندن قات- قات چوخ نثرله اوغراشان دوست‌لاریمیز وار. اونلاری دا دانیشدیرسانیز پیس اولماز. هله‌لیک من‌لیک بو قدر یئتر. ساغ اولون.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\n3 پاسخ\nس. رضی گفت:\nسه شنبه ۳۱ تیر ۱۳۹۳ در ۰۰:۴۳\nسلام و سایقیلار چوخ ده‌یرلی کیان خیاو. سیزی تبریک ائدیر داها داها اوغورلار دیله‌ییرم. بو مصاحبه‌نیزی دفعه‌لرجه اوخویوب هر اوخونوشدا یئنی شئیلر اؤیرنمیشم. ادبیاتیمیز دا، بیز ده، سیزینله غرور دویوروق. مین القیشلار سیزه!\nبولود مرادی گفت:\nپنجشنبه ۵ تیر ۱۳۹۳ در ۱۸:۳۸\nتبریکلر سایغیلی قارداشیم.\/\/ سیزی قوتلاییریق. اوغورلار.\nفریبا مرتضایی گفت:\nسه شنبه ۳ تیر ۱۳۹۳ در ۱۶:۴۵\nعزیز و حؤرمتلی شاعیر و یازار کیان خیاو جنابلاری آذربایجان یازیچیلار بیرلیینین اؤدولونو قازانمانیزا چوخ سئویندیم","num_words":3979,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":224057.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قره قشلاق (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، انگوران بؤلومو و قلعه جوق قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۲۱۱ نفر اهالیسی و ۴۲ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۹۱ نفری کیشی و ۱۲۰ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۱۳۱ نفری ساوادلی و ۶۱ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=قره_قشلاق_(ماهنشان)&oldid=1550403»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":963,"character_repetition_ratio":0.222,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.318,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":133442.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ناخچیوان خانلیغی — خانلیغین اساسی کنگرلی طایفا باشچیسی حیدرقولو خان طرفیندن قویولموشدور. زنگه‌زور کندیندن باشلامیش آراز چایی وادیسینه قدر اوزانان گئنیش اراضیده یئرلشن ناخچیوان خانلیغی، غربی آذربایجانین(ایندیکی ائرمنیستان) بؤیوک بیر حیصه‌سینی احاطه ائدیردی. داغلار خانلیغی قالا کیمی احاطه ائدیردی. شیمال-غربدن دره‌له‌یَز داغلاری، جنوب-شرقدن ایلانلی‌داغ، شیمال-شرقدن بؤیوک و کیچیک آغری داغلاری خانلیغین سرحدلری بویو اوزانیردی. ناخچیوان خانلیغی ایروان، قاراباغ، خوی و ماکو خانلیقلاری ایله همسرحد ایدی.\nناخچیوان خانلیغی\nخانات نخجوان\n۱۷۴۷ — ۱۸۲۸\n۱۸۰۰ جی ایلده ناخچیوان و ایروان خانلیغی\nباشکند ناخچیوان\nبؤیوک شهرلر عباس آباد، اوردوباد، ناخچیوان\nدیل(لر) تورکجه\nدین ایسلام (شیعه)\nپول واحیدی تومن، پناهاباد، شاهی، صاحیبقیران\nاهالیسی ۱۷۴۷ ده ۴۵۱۴۰ ؛ ۱۸۲۸ ده ۴۲۴۹۷ عایله\nایداره ائتمه فورماسی موطلق مونارشی\nسولاله کنگرلی‌لر\nایچینده‌کیلر\n۱ کنگرلی‌لر سولاله‌سی‌نین منشأیی\n۲ خانلیغین اساسی‌نین قویولماسی\n۳ خاریجی سیاستی\n۴ قاراباغ و خوی خانلیقلاری ایله موناسیبتلر\n۵ جعفرقولو خانلا موناسیبت‌لر\n۶ ایقتیصادیات\n۷ اکینچی‌لیک\n۸ مالدارلیق\n۹ تورپاق قورولوشو\n۱۰ قایناقلار\nکنگرلی‌لر سولاله‌سی‌نین منشأیی دَییشدیر\nکنگرلیلر پئچئنئق-تورک طایفالاریندان اولموشلار. سولاله ۵. عصردن ناخچیوان اراضیسینده یاشاییبلار. ائرامیزین اوّللرینده زاقافقازییایا هونلارین ترکیبینده گلن یوز ایییرمی مین عاییله‌دن عیبارت سولاله، اونون موختلیف اراضیلرینده مسکونلاشمیشلار. بیزانس تاریخچیسی کونستانتین‌ین وئردیگی معلوماتا گؤره، «۹۴۸-۹۵۲-جی ایللرده یاودیئرتیم(Yavdiertim)، کوُوارچیجوُر(Kuvarçicur)، کابوکشینیولا(Kabukşinyula) آدلی اوچ ویلایت پئچئنئقلرین دیگر پئچئنقلرله موقاییسه‌ده داها مرد و نجابتلی اولمالارینا گؤره خنگر(xəngər) لقبی داشیییردی».\nکنگرلی سوواریلری اؤز ایگیدلیکلری ایله مشهور ایدیلر. روسیه‌ده اوکتیابر چئوریلیشینه قدر بوتون موحاریبه‌لرده کنگرلی نسلی دؤیوشکنلیگی ایله خوصوصی فرقله‌نیردی. تاریخی رومانلار مؤلیفی یوسف وزیر چمنزمینلی اون سککیزینجی عصر حادیثه‌لریندن بحث ائدن «قان ایچینده» رومانیندا یازیر کی، «بیردن اوزاقداکی باغین آرخاسیندان توز قوپدو. بو - کنگرلی سولاله‌سی ایدی کی، او زامان اؤز ایگیدلیکلری ایله مشهور ایدی». ۱۸۲۹-جو ایلده کنگرلی نسلی آیریجا بئشینجی آلای یاراتدی. کنگرلیلرین بئش یوز نفردن عیبارت سوواریسی و یوز نفرلیک کؤمکچی دسته‌سی دؤیوشده دوشمنین ایکی بایراغینی اله کئچیریب، یوز نفرینی اؤلدوروب، اللی دؤردونو ایسه اسیر آلمیشدیلار. همین دؤیوشده شخصی ایگیدلیگی ایله فرقلنن سیراوی بابا بیگ جعفراوغلو، آغاکریم فتحعلی‌اوغلو، امامقولو علی‌اوغلو و باشقالاری «اوزرینده قیزیل مئدال اولان گئورگی لئنتی» ایله تلطیف اولونموشلار. بئشینجی یوزایللیکده کنگرلیلر ساسانیلر ایمپئرییاسینی لرزه‌یه سالمیشدی. کنگرلی ائلی ناخچیواندا، قاراباغدا، شیرواندا و ایراندا مسکونلاشمیشدیر. ۱۸۱۶-جی ایل مایین ۱۲-ده کلبعلی خان کنگرلی ناخچیوان شهرینده روسیه گئنئرالی آ.ن.یئرمولووو قبول ائدرکن «ناخچیوانی ۳. عصر اونون کنگرلی نسلی ایداره ائتمیشدیر.» دئمیشدی. ایوان پئتروشئوسکی یازیر: «زنگین ناخچیوان اؤلکه‌سی قیزیلباش اوستاجلی طایفاسی‌نین بیر قولو اولان کنگرلی طایفاسی‌نین ایرثی اؤلکه‌سی ایدی».[۱۱] ۱۹. عصرین شاعیری عدلیب قاراجاداغی «اوردوبادین وصفی» شئعیرینده یازیر:\nحاکیمی شیخ علی خان خانی-سخاوت، نه دئییم،\nیوخدو کنگرلی کیمی مردی-شوجاعت نه دئییم،\nگؤرمه‌دیم بیر بئله سلطانی-عدالت نه دئییم،\nصاحیب-ی طبل-و الم اؤزگه قیامت نه دئییم،\nچیخسا جنگ ائیله‌مگه نادری، دؤورانه دیر.\n«اوردوبادین وصفی»، عندلیب قاراجاداغی.\nخانلیغین اساسی‌نین قویولماسی دَییشدیر\n۱۷۳۶-جی ایلده اؤزونو شاه ائلان ائدن نادر شاه موغان قورولتاییندا اونون نامیزدلیگی علئیهینه چیخانلارا دیوان توتدو. بو قبیلدن ناخچیوانلیلارا دا ایشگنجه وئریلدی. نادر شاهین «شاه» اولماسینا اعتیراض ائتدیکلرینه گؤره، کنگرلیلرین بعضی نوفوذلو نوماینده‌لری ده وطندن افغانیستانا سورگون ائدیلدی. ۱۷۴۷-جی ایلده نادر شاهین سوقوطوندان سونرا آذربایجاندا ایگیرمی خانلیق مئیدانا گلدی. اونلارین هر بیری‌نین آذربایجان تاریخینده اؤز یئری و رولو واردیر. نادر شاهین دؤولتی سوقوطا اوغراتدیغیندان سونرا کنگرلی طایفا باشچیسی حیدرقولو خان یئرلی فئوداللارا آرخالانیب، آغا حسنی حاکیمیتدن اوزاقلاشدیراراق، اؤزونو خانلیغین موستقیل حاکیمی تعیین ائتدی. ۱۸. عصرین اورتالاریندا آذربایجان اراضیسینده یارانان ۱۸ خانلیقدان بیری ده ناخچیوان خانلیغی اولدو. بو دؤورده خانلیغین عالی حاکیمی خان اؤزو ایدی. قالان فئوداللارین هامیسی اونا تابئع ایدیلر.\nخاریجی سیاستی دَییشدیر\nزنگه‌زور داغلاریندان باشلامیش آراز چایی وادیسینه قدر اوزانان ناخچیوان خانلیغی حربی جهتدن ضعیف اولدوغون��ان حیدرقولو خان داها قودرتلی خانلیقلارا آرخالانماغا چالیشیردی. اؤز حاکیمیتینی گوجلندیرمک و تئرلی ایشغالچیلاریندان مودافیعه اولونماق اۆچون حیدرقولو خان، ۱۸. عصرین ۵۰-جی ایللرینده قاراباغ خانلیغی‌نین قوروجوسو و ایلک خانی پناه‌علی خانین گؤروشونه گئتدی. پناه‌علی خانین گؤردوگو سیاسی تدبیرلرینده حیدرقولو خانین ایشتیراکی اولوب. میرزه آدیگؤزل بیگ «قاراباغ‌نامه‌ده» یازیر: «محمد حسن خان قاراباغدان قاییتدیقدان سونرا، پناه خان، قاراداغلی کاظم خان، ناخچیوانلی حیدرقولو خان و گنجه‌لی شاهوئردی خان مصلحت مجلیسی قوردولار».\nاؤزونه گوجلو رقیب سایدیغی شکی خانی حاجی چلبی خانلا موحاریبه‌یه حاضیرلاشان پناه‌علی خانا حؤرمت علامتی اولاراق، حیدرقولو خان اؤز قوشونلاری ایله قاراباغا گلدی. ۱۷۵۲-جی ایلده حیاتا کئچیریلن همین یوروشده گنجه‌لی شاهوئردی خان، قاراداغلی قاسم خان، ایروانلی حسینعلی خان، خویلو احمد خان ایشتیراک ائدیردی. خانلار حاجی چلبی‌یه قارشی بیرگه یوروش ائتمک اۆچون آرالاریندا راضیلیغا گله‌رک بو باره‌ده کارتلی-کاخئتی چارینا دا مکتوب گؤندردیلر. اؤز نؤوبه‌سینده ۲. ایراکلی خانلارا یازدیغی جاواب مکتوبوندا اونلارلا همفیکیر اولدوغونو بیلدیرمیش و اونلارا گنجه‌یه گلمگی مصلحت گؤرموشدو، لاکین چار موتّفیقلرینه خیانت ائده‌رک خانلارین دؤردونو ده گنجه یاخینلیغیندا قیزیل‌قایا آدلی یئرده (۲۱ مارت ۱۷۵۲) حبس ائتدیردی. گنجه‌لی شاهوئردی خانین نؤکریندن بو حادیثه‌نی ائشیدن حاجی چلبی کور چایینی کئچه‌رک شئیخ نظامی‌نین قبری یانیندا باش وئرمیش دؤیوشده ایراکلینی مغلوب ائده‌رک خانلاری آزادلیغا بوراخدی. بو یوروش حاقّیندا عباسقولو آغا باکیخانوو و دیگر مؤلیفلرین اثرلرینده ده معلوماتلار وئریلیب.\nیوروشدن سونرا حیدرقولو خان ناخچیوانا قاییداراق بیر سیرا تدبیرلر حیاتا کئچیردی. او، خانلیغی مؤحکملتمک، خزینه‌نین گلیرینی آرتیران تیجارتی، همچ‌نین صنعتکارلیغی اینکیشاف ائتدیرمک مقصدی ایله خانلیقلاردا و شهرلرده رابیطه واسیطه‌لرینی قایدایا سالدی. حیدرقولو خان کؤهنه کؤرپولرین تعمیر اولونماسی، چایلار اوزرینده یئنی کؤرپولرین اینشاسی حاقیندا امر وئردی. همین کؤرپولردن بیری شکرآباد کندینده بو گونه‌دک قالماقدادیر.\nحیدرقولو خان ۱۷۶۳-جو ایلده وفات ائتدی. اونون اؤلوموندن سونرا خانلیق نیسبتاً ضعیفله‌دی و ۱۷۸۷-جی ایله قدر تئز-تئز حاکیملر دَییشدی. چوخ ضعیفله‌میش خانلیق، خوی، قاراباغ و ایروان خانلیقلاری، کارتلی-کاخئتییا چارلیغی و ایران آراسیندا آردی-آراسی کسیلمه‌ین موباریزه‌نین اوبیئکتینه چئوریلدی. حیدرقولو خانین سلفی حاجی خان ایران حاکیمی کریم خان زندین (۱۷۶۳-۱۷۹۹) قارشیسیندا ضعیفلیک گؤستریب اونا بویون اَیدی. سونرالار کریم خان زند اونو شیرازا دعوت ائدیب، کیچیک گوناه اوستونده اونو اسیر آلدی. ناخچیوان تاختیندا حاجی خانی عوض ائدن حیدرقولو خانین اوغلو رحیم خاندا حاکیمیتده اوزون مودّت قالا بیلمه‌دی. ۱۷۷۰-جی ایلده کریم خان زندین کؤمگی ایله ناخچیواندا حاکیمیته گلمیش علیقولو خان دا اؤز نؤوبه‌سینده اوچ ایلدن سونرا ولیقولو خان طرفیندن دئوریلدی.\nقاراباغ و خوی خانلیقلاری ایله موناسیبتلر دَییشدیر\n۱۸. عصرین ۸۰-جی ایللری‌نین اوللرینده قاراباغ خانی ابراهیم خلیل خان، کارتلی-کاخئتی چاری ۲. ایراکلی‌ و حسینعلی خانلا بیرلیکده عباسقولو خانین ناخچیوان خانلیغیندا حاکیمیته گتیریلمه‌سینه یاردیم ائتدی. آنجاق، خویلو احمد خان عباسقولو خانین عمیسی اوغلو جعفرقولو بیگی دستکله‌ایردی. آرزوسونا چاتمایان احمد خان بونون عوضینده ایکی کندین — نازیک و شوکورلو کندلری‌نین اونا وئریلمه‌سینی عباسقولو خاندان طلب ائتدی. ردّ جاوابی آلان احمد خان اؤز قوشونلارینی خانلیغین سرحدلرینه یئتیردی. موقاویمت گؤستره بیلمگه‌جگینی باشا دوشن و یئرلی عیانلار طرفیندن مودافیعه ائدیلمه‌ین عباسقولو خان ناخچیوانی ترک ائتمگه مجبور اولدو. اؤزونه مووقّتی سیسیاندا سیغیناجاق تاپدی. لاکین احمد خان ناخچیوانی توتا بیلمه‌دی. چونکی ایروانلی حسینعلی خان هده‌له‌ایجی مکتوب گؤندره‌رک احمد خاندان طلب ائتدی کی، «اؤز اوردوسونو تعجیلی سورعتده ناخچیوان قالاسیندان اوزاقلاشدیرسین». او همین خانلیغا اؤزو صاحیب اولماق ایسته‌دیگینی ده مکتوبدا گؤندردی. احمد خان حسینعلی خانین طلبینی قبول ائتسه‌ده اؤز فیکریندن ال چکمه‌دی.\nتئزلیکله ناخچیوان قالاسی یاخینلیغیندا ایروان خانی حسینعلی خانین قوشونو گؤروندو. حسینعلی خان ناخچیواندا چوخ قالا بیلمه‌دی و اوردوسونو اورادان گئری چکدی. بئله‌لیکله، ناخچیوان قالاسی باشسیز قالدی. یارانمیش وضعیتدن ایستیفاده ائدن عباسقولو خان ناخچیوانا تلسدی و دار گونونده اونو مودافیعه ائتمه‌ینلره دیوان توتماق قراری آلدی.\nعباسقولو خانین ائتدیگی ظولم خالق آراسیندا بؤیوک ناراضیلیق دوغورموشدو. بوندان ایستیفاده ائدن احمد خان یئنیدن ناخچیوانین ایشلرینه قاریشماغی قرارا آلدی. بو مقصدله ایراندا کریم خان زندین اؤلوموندن سونرا ایصفاهاندا اوتوروب اؤزونو شاه ائلان ائدن، لاکین رسمی شاه اولمایان علی‌مراد خانا موراجیعت ائتدی. علی‌مراد خان حاکیمیت باشینا گلمگه جان آتارکن و ایرانین رسمی شاهی اولمادیغی حالدا آذربایجانین بیر سیرا خانلیقلارینا تابئع اولماق رمزی کیمی، اونلاردان گیروو و یا قیمتلی داش-قاش طلب ائدیردی. علی‌مراد خان ۱۷۸۴-جو ایلده عثمانلی تورکیه‌سینه قارشی کؤمک آلماق و اؤز حاکیمیتینی مؤحکملندیرمک مقصدیله موسکووا نوماینده گؤندرمیشدی. اؤز نوماینده‌سی محمد خانا تاپشیرمیشدی کی، گؤستریله‌جک کؤمک عوضینده واخت ایله روسیه‌نین ترکیبینده اولموش تورپاقلاردان ساوایی، \"قاراباغ، ناخچیوان و ایروان ویلایتلرینی ده روسیه ایمپئرییاسینا گوذشت ائتمگه حاضیردیر. علی‌مراد خان بیر طرفدن اؤز طرفدارلارینی بعضی آذربایجان خانلیقلاری‌نین حاکیمی اولماسینا کؤمک ائدیر، دیگر طرفدن ایسه همین خانلیقلاری روس دؤولتینه وئرمگی وعد ائدیردی. ۱۷۸۳-جو ایلده علی‌مراد خان، خویلو احمد خانین موراجیعتینی نظره آلیب، گولشیرعلی خانی ناخچیوانا گؤندردی.\n۱۷۸۳-جو ایلده روسیه‌نین قیوملوغونو قبول ائتمیش کارتلی-کاخئتی چارلیغی ایله ایران آراسیندا اؤزونو دوست کیمی قلمه وئرن احمد خان، ناخچیوان تاختیندا عباسقولو خانین نامیزدلیگینی مودافیعه ائدن ۲. ایراکلی‌نین گؤزو قارشیسیندا اؤز حرکتلرینه برائت قازاندیرماق اۆچون بوتون ایمکانلاردان ایستیفاده ائدیردی. ۲. ایراکلی‌نین آدینا گؤندردیگی مکتوبوندا بو جور دئمیشدی: «ایندی نئجه اولا بیلر کی، من اونا وئردیگیم سؤزو یئرینه یئتیرمگیم و باشقا جور حرکت ائدیم. منیم قیمتلی اشیام علی‌مراد خانین یانیندا گیروو ساخلانیلیر. او، ائله بیلر کی، من اونون علئیهینه گئدیرم.» بئله‌لیکله، علی‌مراد خان و احمد خانین قوشونلاری‌نین قارشیسینی آلا بیلمه‌ین عباسقولو خان، یئنیدن ناخچیوانی ترک ائتمگه و تیفلیسه قاچیب ۲. ایراکلیدن کؤمک ایستمگه مجبور اولدو. علی‌مراد خان و احمد خان طرفیندن مودافیعه ائدیلن جعفرقولو بیگ حاکیمیته گلدی.\nجعفرقولو خانلا موناسیبت‌لر دَییشدیر\nحاکیمیته کئچدیگی ایلک گوندن جعفرقولو خان خالقین هر جور اعتیراضی‌نین قارشیسینی آلماق اۆچون اهالی‌یه جیدی تضییق گؤسترمگه باشلادی. بو تضییقلردن سونرا اهالی‌نین چوخو ناخچیوانی ترک ائده‌رک اوزاق ویلایتلره اوز توتماغا مجبور اولدو. کارتلی-کاخئتی چاری ۲. ایراکلی‌یه ۱۷۸۳-جو ایلده یازیلمیش مکتوبدا دئییلیر: «جعفرقولو خانین ناخچیوان اهالیسی ایله نئجه غدار رفتار ائتدیگی خبرینی سیزین حوضورونوزا چاتدیرماقلا بیلدیریریک کی، اونون ظولمکارلیغی خالق ایچریسینده ائله گئنیش یاییلیب کی، اهالی باشقا یئره گئتمگه مجبور اولموشدور. بیز سیزه عباسقولو خانا سیغیناجاق وئردیگینیز اۆچون تشکّورلریمیزی بیلدیریریک. سیزین خئییرخاهلیغینیز نتیجه‌سینده عباسقولو خان حیمایه‌نیزده یاشاییر کی، بودا بیزی ساکیتلشدیریر و بیزده اینام یارادیر».\nعباسقولو خانین طرفدارلاری دا ناخچیواندا قالا بیلمه‌یه‌جکلرینی باشا دوشوب، گورجوستانا گئده‌رک عباسقولو خانین اطرافیندا بیرلشدیلر. ناخچیوانلیلار مکتوبوندا بو جور دئییلیر: «سیزین اورک یومشاقلیغینیزا ایناناراق یوخسول اهالی هر گون ناخچیوانی ترک ائدیر و عباسقولو خانین یانینا گلیرلر. اونو مودافیعه ائدیرسینیز و اینانیریق کی، بیزیده دیقّتدن کنارا قویمایاجاقسینیز. جعفرقولو بیگ اهالی‌یی ظولم ائدیر، بیزی اؤلومه وئریر و ائولریمیزی تالاییر. بیز اونون بو فیکرینی بیلدیکدن سونرا عباسقولو خانین طرفینه کئچدیک».\nگورجوستاندا سیغیناجاق تاپان عباسقولو خان، ۲. ایراکلی‌یه یازدیغی مکتوبوندا اؤز تشکّورونو بو جور ایفاده ائدیردی: «قوی آللاه رحمی چارین خسته‌لیگینی عباسقولو خانا وئرسین. سیزه صداقتلی‌یم. سیزین خئییرخاهلیغینیز سایه‌سینده‌دیر کی، منیم ایندی وضعیتیم یاخشیدیر. آللاهین کؤمگی و سیزین سایه‌نیزده وضعیتیم یاخشیدیر، سیزه دوعا ائدیریک.» مکتوبون آردیندا عباسقولو خان گورجوستانا گلدیکدن سونرا ناخچیوانداکی وضعیتی تصویر ائدیر. او بو جور یازیردی: «ناخچیوانا آرتیق اوچ گوندور گئتمیشدیم. رئیسلردن علیقولام سلطان، اخلاص سلطان و اونون اوغلو حسینعلی بیگ، آغاسی‌بیگ، محمدعلی و باشقالاری جعفرقولو خانین پیس رفتارینا، اونلاری اینجیتدیگینه گؤره منیم یانیما گلمیشدیلر». گورجوستانا، عباسقولو خانین دوشرگه‌سینه گلنلر سؤیله‌میشلر کی، اونلار ۲. ایراکلی‌نین خوش رفتارینی گؤروب جعفرقولو خاندان اینتیقام آلماق مقصدی ایله تیفلیسسه گلمک فیکرینده‌دیرلر.\nناخچیوان عیانلاری‌نین گورجوستانا — عباسقولو خانین یانینا گئتمه‌لری جعفرقولو خانی حدسیز درجه‌ده غضبلندیریردی. او، عباسقولو خانین یانینا گئتمک ایسته‌ینلری جزالاندیرماق قرارینا گلدی. بئله رفتارین ایلک قوربانی فئوداللاردان محمد بیگ اولدو. او، گورجوستانا گئدرکن، جعفرقولو خانین قارداشی کلبعلی بیگ طرفیندن اؤلدورولدو.\nآیری آیری آداملارین قتله یئتیریلمه‌سی ایله کیفایتلنمه‌ین جعفرقولو خان امر ائتدی کی، عباسقولو خانین یانینا گئتمک ایسته‌ینلرین ائولری داغیدیلسین، املاکلاری موصادیره ائدیلسین و ایرثی مولکیّتی الیندن آلینسین. لاکین بو تدبیرده خالقی ساکیتلشدیره بیلمه‌دی. ناخچیواندا خالق چیخیشلاری گوجله‌نیردی. اهالی‌نین عؤهده‌سیندن گله بیلمه‌ین جعفرقولو خان، اؤز یاخین آداملاریندا بیری شیرعلینی خویلو احمد خانین یانینا گؤندردی کی، «او یا ناخچیواندا قایدا-قانون یارادیب خالقی ساکیتلشدیرسین، یا دا کؤمک اۆچون قوشون گؤندرسین».\nناخچیوانداکی حاکیمیت دَییشیکلیگی حاقّیندا قاراباغلی ابراهیم خلیل خان و خویلو احمد خان آراسیندا موقاویله ایمضالاندی. طرفلر تبریزی توتوب الده ائدیلمیش غنیمتی بؤلمک، داها سونرا ناخچیوانی اله کئچیریب، علی‌مراد خان طرفیندن دئوریلمیش عباسقولو خانی حاکیمیته گتیرمک باره‌ده راضیلیغا گلدیلر. الده اولونموش راضیلیق اساسیندا ابراهیم خلیل خان قوشونلا ناخچیوانا طرف حرکت ائتدی. ابراهیم خلیل خانین قوشونلاری خانلیغین اراضیسینه داخیل اولدولار و جعفرقولو خان شرور چایی ساحیلینده‌کی بیر قالادا گیزلندی. ۱۷۸۵-جی ایلین مایین اولّلرینده ابراهیم خلیل خانین قوشونو ناخچیوان قالاسینی اله کئچیریب، عباسقولو خانین ناخچیواندا حاکیمیتینی برپا ائتدی. لاکین جعفرقولو خانی توتماق مومکون اولمادی. ناخچیوانی ترک ائدن جعفرقولو خان، خویلو احمد خانین کؤمگی ایله بیر نئچه قالانی اله کئچیرمیش، حاجی دمیر قالاسینی اؤزونه ایقامتگاه سئچمیشدی.\nایقتیصادیات دَییشدیر\nناخچیوان خانلیغی‌نین اساس پول واحیدلریندن بیری پناه‌آباد\nمعلوم اولدوغو کیمی، آذربایجان خانلیقلاری‌نین اکثریتی‌نین اؤز پول واحیدلری وار ایدی. آذربایجانین باشقا خانلیقلاریندان فرقلی اولاراق ناخچیوان خانلیغیندا پول ضرب ائدیلمیردی. اونا گؤره ده خانلیق دؤوریه‌سینده اساساً ایران و آذربایجان پول واحیدلری ایشله‌دیلیردی. تومن، یاریم تومن، پناه‌آباد، صاحیبقیران، شاهی، یاریم شاهی، محمودیه، پارا، سکسنلیک، یوزلوک خانلیغین اساس پول واحیدلری ایدی. خانلیقدا یالنیز گوموش و میس سیکّه‌لر ضرب اولونوردو. چونکی قیزیل سیکّه‌لری‌نین ضرب اولونماسینا ایختییار یوخ ایدی. ناخچیوان خانلیغی‌نین گوموش سیکّه‌لری چوخ آز ایدی. آما بیر نئچه میس سیکّه‌لر بو گونه‌دک گلیب چاتمیشدیر.\nشوشا شهری سالیندیقدان سونرا پناه‌علی خانین امری ایله ۱۵ قپیک دَیرینده اولان «پناه‌آباد» سیکّه‌سی ضرب اولونموش، هم قاراباغ خانلیغی‌نین داخیلینده، هم ده دیگر خانلیقلاری‌نین اراضیسینده ایشلنمیشدیر. آغا محمد شاه قاجارین اؤلدورولمه‌سیندن سونرا قاجارلارلا موناسیبتی نیظاملاماق مقصدی ایله ابراهیم خلیل خانین گؤستریشینه اساساً، فتحعلی شاهین آدیندان دَیری ۳۵ قپیک اولان «صاحیبقیران»آدلی پول واحیدی کسدیریلدی. بو باره‌ده احمد بیگ جاوانشیر یازیر کی: «آغا محمد شاه شوشادا اؤلدورولدوکدن سونرا ابراهیم خلیل خان، تهراندا حاکیمیته کئچمیش فتحعلی شاها ایطاعتکارلیق گؤسترمک علامتی اولاراق، اونون آدینا ۳۵ قپیک دَیرینده پول کسیلمه‌سی اۆچون گؤستریش وئرمیشدیر». هر ایکی پول ناخچیوان خانلیغی‌نین نومیزماتیکاسیندا اساس یئر توتوردو.\nاکینچی‌لیک دَییشدیر\nالینجه ماحالی‌نین تورپاغی اساس اعتیباریله گیللی تورپاقلار اولموش، بورا یالنیز بوغدا و آرپا اکمک اۆچون یارارلی اولموشدور. خوْک ماحالی‌نین تورپاقلاری بوغدا و آرپا ایله برابر پامبیغیندا اکیلمه‌سینه ایمکان وئریردی. دره‌له‌یَز ماحالی‌نین اکین ساحه‌لری ایسه گیللی تورپاقلار و قارا تورپاقلار اولموشدور. اوردوباد بؤلگه‌سی ایسه تورپاقلارین خوصوصیتینه گؤره ۳ یئره بؤلونوردو: شیمالدا گیلی چوخ اولان قارا تورپاقلار، مرکزده گیللی و قوملو تورپاقلار، جنوبدا آراز چایی بویونجا ساری و قیرمیزی گیللی تورپاقلار. تورپاقلارین خوصوصیتینه گؤره ناخچیوان خانلیغیندا کندلیلر ایپکچیلیک، باغچیلیق، اوزومچولوک، پامبیقچیلیق، تاخیلچیلیق، بوستانچیلیق ایله مشغول اولوردولار.\nناخچیوان خانلیغیندا اساس کند تصروفاتی ساحه‌سی تاخیلچیلیق ایدی. تاخیلچیلیقلا اهالی‌نین اکثریتی مشغول اولوردو. حتّی بعضاً مالدارلار اؤز شخصی ایستیفاده‌لری اۆچون تاخیل اکیردیلر. خانلیقدا یازلیق و پاییزلیق تاخیل اکیلیردی. پاییز اکینی سئنتیابر آییندا باشلاییر، نووروز بایرامیندان یوز گون کئچدیکدن سونرا، تقریباً اییون آییندا ییغیلیردی. یازلیق بوغدا ایسه مارت آیی‌نین آخیریندا اکیلیر، پاییزلیق تاخیلدان ایکی هفته سونرا ییغیلیردی. ایشغالدان اول ناخچیوان خانلیغیندا ییغیلان تاخیل تقریباً ۱۰ مین خالوارا برابر ایدی. اوردوباد بؤلگه‌سینده تورپاغین بؤیوک بیر حیصه‌سینه بوغدا اکیلیردی.\nچلتیک اساساً ناخچیوان خانلیغیندا: شهرده و شیخ محمود، خلیلی، کول‌تپه، اوروج، اوزون‌اوبا، حسن‌آغا، دیدوْوار، نظرآباد، خالخال، شاهبوُز، قارابابا، جهری، تزه‌کند، نئهرم کندلرینده، الینجه ماحالیندا (ابَرقوُنیس، جولفا، چمنلیک، سالتاق، خان‌آغا، کشکند) و دره‌له‌یزین غرب حیصه‌سینده اکیلیردی. ۱۸۲۸-جی ایلده ناخچیوان خانلیغیندا چلتیک محصولو ۱۰ مین پودا برابر اولموشدور.\nکند تصروفاتی محصوللاری‌نین ایچریسینده پامبیق خوصوصی یئر توتوردو. پامبیق فئوداللارا داها چوخ گلیر وئریردی. پامبیق دره‌له‌یزدن باشقا دئمک اولار کی، بوتون ماحاللاردا اکیلیردی. اساساً ناخچیوان ماحالیندا: یاریمجا، شیخ محمود، کول تپه، اوروج، اوزون‌اوبا، حسن‌آغا، دیدووار، نظرآباد، ازناییرد، سوست، بولقان، قاراقونا، هاسان، قوشادیز، تونبول، یامخانا، قیزیلونگ، نئهرم کندلریند؛ خوْک ماحالی‌نین ایسه بوتون کندلرینده؛ الینجه ماحالی‌نین آرازین، ابرقونیس، جولفا و شوکود کندلرینده اکیلیردی. ۱۸۲۸-جی ایلده خانلیقدا ۳۰۰ خالوارا یاخین و یاخود ۶ مین پود پامبیق ییغیلمیشدی.\nخانلیقدا خوصوصی ایله دره‌له‌یز ماحالیندا اکیلن کتاندان، اساس اعتیباریله یاغ آلماق اۆچون ایستیفاده اولونوردو. کتاندان نینکی یاغ آلماقدا، حتّی توخوجولوقدا ایستیفاده ائدیلیردی. آریچیلیق و ایپکچیلیکله اساساً اوردوباد بؤلگه‌سینده مشغول اولوردولار. ایپکچیلیک کند تصروفاتی‌نین او قدر گلیرلی ساحه‌سی ایدی کی، هر توت آغاجیندان ایلده ۱ مانات ۲۰ قپیک وئرگی آلینیردی. بوتون اوردوباد بؤلگه‌سینده ۱۰۰ مین توت آغاجی وار ایدی کی، بونون دا ۱۰٪-ای، یعنی ۱۰ مین عددی اوردوباد شهرینده یئرلشیردی. خانلیغین دوزنلیک یئرلرینده‌کی کندلرده توت آغاجلاری‌نین جرگه‌سی گئنیشلندیریلیردی کی، اونلارلا ایپک قوردو یئمله‌نیلیردی. ۱۹. عصرین ۲۰-جی ایللرینده اوردوباد شهرینده ۲۰۰ پود ایپک ایستحصال اولونوردو. ایپک هم ده بازارا چیخاریلیردی. ال��ه ائدیلن ایپگین کئیفیت باخیمیندان بازار قیمتی ده موختلیف اولوردو. مثلاً، بیرینجی نؤوع ایپگین قیمتی اوردوباد بازاریندا ۱۲ تومن، ایکینجی نؤووع ایسه ۷ تومن برابر ایدی.\nکند تصروفاتی ساحه‌سینده ناخچیوان خانلیغی اهالیسی‌نین اساس مشغولیتلریندن بیری ده باغچیلیق ایدی. داغ کندلریندن باشقا دیگر کندلرین اهالیسی ده باغچیلیقلا مشغول اولوردو. داغ کندلرینده یایین قیسا اولماسی و قیشین سرت کئچمه‌سی بو کندلرده باغچیلیقلا مشغول اولماغا ایمکان وئرمیردی. اوردوباد باغلاریندا ۲۰۰ خالوار اکین ساحه‌سینده مئیوه باغلاری سالینمیشدی کی، بونوندا ۳۰ خالواری اوردوباد شهرینده و اونون اطرافیندا یئرلشیردی. باغچیلیغین اساسینی مئیوه‌چیلیک و اوزومچولوک تشکیل ائدیردی. اوزوم باغلاری‌نین اکثریتی خانلیقدا بئجریلیردی. بورادا ۳۰ خالوارا یاخین اوزوم باغی وار ایدی. اساس اعتیباریله، کیشمیش اۆچون ایستیفاده ائدیلن بیر خالوار اوزوم ساحه سیندن ۴۰۰ باتمانا یاخین محصول ییغیلیردی. عومومیتله، خانلیقدا ۱۹. عصرین ۲۰-جی ایللرینده ۱۲ مین باتمانا یاخین اوزوم ییغیلیردی.\nناخچیوان خانلیغی‌نین ایقتیصادی حیاتیندا بوستانچیلیغین دا اؤزونه مخصوص یئری وار ایدی. بوستانچیلیقلا یاریمجا، شیخ محمود، کول‌تپه، اوروج‌دیزه‌سی، اوزون اوبا، حسن‌آغا دیزه‌سی، سیوراب، دیدووْار، نظرآباد، میرزه، جهری، قوشادیز، توُنبوُل، یامخانا، تزه‌کند، نئهرم، آرازین، ابَرقوُنیس، خان‌اغا، سالتاق، بنَنیار، جولفا، شرور و س. کندلرین اهالیسی مشغول اولوردو. ۱۸۲۸-جی ایلده ناخچیوان خانلیغی‌نین اکیلن تورپاقلاری‌نین ۵۰ خالواریندا بوستان اکیلیردی کی، بورادان دا یاریم میلیون پود محصول ییغیلیردی.\nخانلیقدا اکیلیب-بئجریلن کند تصروفاتی محصوللاری‌نین بیر قیسمی ساتیش اۆچون نظرده توتولوردو. بازاردا بوغدانین بیر باتمانی‌نین قیمتی ۴۰ گوموش قپیک، اونون بیر باتمانی‌نین قیمتی ۵۰ گوموش قپیک، آرپانین بیر باتمانی ۳۰ گوموش قپیک ایدی. داری ان اوجوز دنلی بیتکیلردن ایدی کی، اونون هر باتمانی ۲۰ گوموش قپیگه موعین ائدیلمیشدی. چلتیگین قیمتی ایسه بوغدانین قیمتی کیمی ۴۰ گوموش قپیک اولموشدو. ناخچیوان بازاریندا ان باهالی کند محصولو پامبیغین بیر باتمانی‌نین قیمتی ۴ مانات ۵۰ قپیک ایدی.\nمالدارلیق دَییشدیر\nناخچیوان خانلیغیندا اهالی‌نین اساس مشغولیت ساحه‌لری‌نین بیرینی ده مالدارلیق توتوردو. خانلیغین داغ‌اتگی و داغلیق بؤلگه‌لری مالدارلیغین اینکیشافی اۆچون داها ال‌وئریشلی ایدی.\nتورپاق قورولوشو دَییشدیر\nدیگر آذربایجان خانلیقلاریندا اولدوغو کیمی، ناخچیوان خانلیغیندا دا بئش نؤوع تورپاق مولکیتی مؤوجود ایدی.\nدؤولت تورپاقلاری دیوان آدلانیردی. لاکین اوّلکی عصرلردن فرقلی اولاراق اون سککیزینجی عصرین ایکینجی یاریسیندا خانلیقدا دؤولت تورپاقلاری تدریجاً اوّلکی اهمیتینی ایتیره‌رک بیر نؤوع خانین شخصی مولکیتینه چئوریلمیشدی. ایوان پئتروشئوسکی یازیر: «۱۷. عصرین ایکینجی یاریسیندا دؤولت تورپاقلاری ایله خان عاییله سی‌نین تورپاقلاری بیرلشدیریلیب وحدت تشکیل ائتمیش و بئله‌لیکله ده...شخصی تورپاق صاحیبلیگی دیوان تورپاقلاری حسابینا آرتمیشدیر». بو تورپاقلار خانین و خان عاییله سی عوضولری‌نین وارلانماسینا شراییط یارادیردی. اکثر حاللاردا دیوان تورپاقلاری خانین راضیلیغی ایله هر هانسی شخصه بو و یا دیگر خیدمتینه گؤره تییول حوقوقوندا ایستیفاده‌یه وئریلدی.\nقایناقلار دَییشدیر\nفواد علی‌یئو، میرعبداله علی‌یئو (۲۰۰۷). ناخچیوان خانلیغی. باکی: «شرق-غرب»، ۱۲۰ ص.\nق.ه.پیرقولی‌یئوا (۲۰۰۹). نومیزماتیکامیزین اساسلاری. باکی: «نافتا-پرئسس» نشریاتی، ۱۶۸ ص.\nزحمت شاهوئردی‌یئو. ناخچیوان تاریخی: خانلیق دؤورونون یئری و رولونا دایر Archived 2019-04-17 at the Wayback Machine.، ۵۰۹ ص.\nصاحیبه بوداقووا (۲۰۱۴). ناخچیوان دیاری‌نین سیاسی تاریخی Archived 2019-04-17 at the Wayback Machine.. باکی: «عئلم و تحصیل»، ۱۰۸ ص.\nموسا قولی‌یئو (۲۰۱۳). ناخچیوان خانلیغی‌نین قافقازدا حربی-سیاسی مؤوقئعیی و علاقه‌لری. ناخچیوان: «عجمی» نشریات-پولیقرافییا بیرلیگی، ۱۸۴ ص.\nاراده ساری‌یئوا (۲۰۱۴). میلّی دؤولتچیلیک تاریخیمیزده ناخچیوان خانلیغی دؤنه‌می....باکی: «خبر»، ۱۰۵ ص.\nعرفان حسنوو، فواد علی‌یئو (۲۰۰۷). ایروان خانلیغی[دائمی اولو باغلانتیلی]. باکی: «شرق-غرب»، ۱۴۴ ص.ISBN 978-9952-34-166-9.\nناظیم آخوندوو، عاکف فرضعلی‌یئو (۲۰۰۶). قاراباغ‌نامه‌لر. ۱. کیتاب. باکی: «شرق-غرب»، ۲۱۶ ص.\nیونس حسینوو (۲۰۰۷). «قاراباغ نامه‌لر» آذربایجان تاریخینی اؤیرنمک اۆچون منبع کیمی.. باکی: «موترجیم»، ۲۱۶ ص. ISBN 5-8066-1708-4.\nزئمفیرا حاجی‌یئوا (۲۰۰۷). قاراباغ خانلیغی: سوسیال ایقتیصادی موناسیبتلر و دؤولت قورولوشو.. باکی: «تحصیل»، ۲۵۴ ص.","num_words":4481,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.193,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":181593.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بایراق باشلیقی و یا تیپ پارامترلری ایله اؤلکه معلومات قوتوسوندان و یا کئچمیش اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nاینگیلیس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nفارس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nروس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۷:۱۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":114,"character_repetition_ratio":0.113,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.018,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":339871.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"'تیمۇرTimur ، امیر تئمیرTemir، کۆره کن تیمۇرKürəkən Timur یۏخسا تئمۆرTemür ': چاغاتایجا اَسکی تۆرکجه‌ده دَمیر آنلامؽنا گلیر،<\/ref> (چاغاتایجا: تئمۆر Temür، د. ۸ آوریل ۱۳۳۶، شهری‌سبز، جاغاتای خانلؽغؽ - اؤ. ۱۸ فوریه ۱۴۰۵، اۏترار، تیمۇرلۇ قؽراللؽغؽ) یوْخسا آقساق تیمور[۳] (چاغاتایجا: آقساق تئمۆر Aqsaq Temür)، تۆرک قؽرال تیمۇرلۇ قؽراللؽغؽ، کۆره کن قؽراللؽغؽنؽن قۇرۇجۇینان ایلک اَمیری. تیمۇر چَنگیز خانؽن ائلینده ن اۏلمادؽغؽنا گؤره اؤزۆنه خاقان یۏخسا خان آدلؽغؽنؽ قۏیا بیلمه ز ایدی، بۇنا گؤره اَمیر آدلؽغؽنؽ قۏیدۇ، تیمۇرۇنان قۏشۇنۇ ۱۳۷۰-اینجی ایلده جاغاتای خانلؽغؽ‌‌نؽن باتؽ سؽنؽ اَله کئچیریب اوْرتا آسیا، اوْرتا دوْغو، هیند، قافقازؽنان آنادوْلۇیا گئدیب، بؤیۆک بیر ساحه نی قاپلامؽشدؽرلار. امیر تیمۇر یاشادؽغؽ بوْیۇنجا ۷۱ ساواشدا اۆستۆن گلیب، یئر اۆزۆنۆن اَن بؤیۆک اؤندَرلرینه ن تاکتیکچیلر آراسؽندا یئر آلمؽشدؽر.[۴][۵]\nتیمورtimur, temür, dəmir\nامیر\nسۇلطان\nقؽرال\nتیم��رلۇ قؽراللؽغؽنؽن ۱-اینجی امیری\nشاه‌لیق\n۹ آوریل ۱۳۷۰ – ۱۴ فوریه ۱۴۰۵\nتاج قویما\n۹ آوریل ۱۳۷۰، بلخ[۱]\nقاباقکی\nقۇرولدۇ\nسوْنراکی\nخلیل سولطان\nدوغوم\n۹ آوریل ۱۳۳۶[۱]\nشهری‌سبز، جاغاتای خانلؽغؽ\nاولوم\n۱۹ فوریه ۱۴۰۵ (۶۸ یاش)\nاۏترار، تیمۇرلۇ قؽراللؽغؽ\nدفن\nگور امیر، سمرقند\nحیات یولداشی\nسارای ملک خاتۇن\nچولپان ملک آغا\nآلجاز تۆرکان آغا\nتوکال خانؽم\nدیلشاد آغا\nتومان آغا\nبی‌بی خانؽم\nاوشاقلار\nعمر شیخ\nغیاث‌الدین جهانگیر\nمیران شاه\nشاهرۇخ\nآکا بیکی\nسۇلطان بخت بیگؽم\nسعادت سولطان\nبیکیجان\nقۇتلۇغ سۇلطان آغا\nکامیل آدی\nتۇراغای بارلاس اوْغلو شجاع‌الدین تیمۇر، Turağay Barlas Oğlu Şocaəldin Timur. [۲]\nسولاله\nتیمۇرلۇلار\nآتا\nامیر تۇراغای\nآنا\nتکینه خاتۇن\nدین\nایسلام\nایچینده‌کیلر\n۱ آدؽنان کیملیگی\n۱.۱ تیمۇرۇن آدؽ\n۱.۲ تیمۇرۇن کیملیگی\n۱.۳ اۇشاق‌لیق و گنج‌لیک\n۲ تیمورون دؽشارؽ گؤرۆنۆشۆ\n۳ اؤلۆمۆ\n۴ تیموری‌لر خانلاری\n۵ گؤرونتولر\n۶ قالری\n۷ قایناقلار\nآدؽنان کیملیگی دَییشدیر\nتیمۇرۇن آدؽ دَییشدیر\nعرب آد قایدالارؽندا تیمۇرۇن تام آدؽ تیمور ابن تاراغای بارلاس (بارلاسلؽ تاراغایؽن اوْغلو تیمۇر) اوْلۇب. چاغاتای تۆرکجه‌سی ایله موغول دیلینده تیمۇر یۏخسا تئمیر سؤزلری \"دَمیر\" آدؽنؽن باشقا دئییملرینده ایشله نیر. اوْرتا چاغ اۇرۇس قایناقلارؽندا تیمۇرۇن آدؽ \"آقساق تیمۇر\" ، \"کۆره کن تیمۇر\" کیمی ده یازؽلؽب.\nچَنگیزلیلر ائلینده ن اوْلمادؽغؽ اۆچۆن تیمۇر خاقان یۏخسا خان آدلؽغؽنؽ قۏیا بیلمه زدی. ائله بۇنا گؤره ده اوْ، اؤزونه امیر (ائل باشچؽسؽ) آدلؽغؽنؽ گؤتۆرۆر. ۱۳۷۰-جی ایلده چنگیزلیلر ائلینَن قۏهۇملاشان تیمۇر اؤزونه کۆره کن کۆره کن تیمور آدلؽغؽنؽ گؤتۆرۆر. کۆره کن مۏغۏل دیلینده کۆرۆقن یۏخسا خۆرقن سؤزۆنۆن آذربایجان تۆرکجه سینده «کۆره‌کن»ین باشقا دئییمیدیر. فارس قایناقلارؽندا تئز-تئز تیمور لنگ «آقساق−تۏپال تیمۇر» آدؽ گؤرۆنۆر. ائله بیر بۇ چاغلاردا تیمۇر ایله تۆرکلری آلچاتماق اۆچۆن بۇ آدؽ یاراشدؽرؽبلار.[۶] بۇ سؤز سوْنرادان باتؽ دیللرینده نئچه دئییمده یایؽلؽر (تامرلان، تامرلانه، تامبورلاینه، تیمور لنک). اۇرۇس دیلینه ده کئچن بۇ سؤز (Тамерлан) دئییلیر.\nتیمۇرۇن کیملیگی دَییشدیر\nتیمور سمرقندده مجلیسلرین بیرینده\nتیمورون سیاسی فعالیّتی‌نین باشلانغیجی چنگیزخانین فعالیّتینه بنزییر: اوْنلار شخصاً اؤزلری آردیجیللاری طرفیندن تشکیل اوْلونموش دسته‌لرین باشچیلاری ایدیلر، هانسیلار کی، سوْنرالار دا اوْنلارین ساواش قودرتینده اساس تمل روْلونو اوْیناییبلار. تیمور چنگیزخان کیمی شخصاً بۆتون ساواش قوه تشکیلاتلارینین تفررواتلاری ایله ماراقلانیردی، رقیب و اوْنلارین توْرپاقلاری باره‌ده اطراف‌لی معلوماتلار توپلاییردی، اؤز اوْردوسوندا یۆکسک اوْلان شخصی نفوذا مالیک ایدی و تماماً اؤز سیلاحداشلارینا گوونیردی. فرق تیمورون اۇغورسوز شکیل‌ده سئچیب وطنداش ایدارتمه‌سینه قویدوغو اینسانلاردا ایدی (سمرقند، هرات، شیراز و تبریز شهرلرینده چوْخلو سایدا یۆکسک روتبه‌لی مأمور روشوتخورلوغا گؤره جزالاندیریلمیشدی).\nتیمور عالیملر ایله صحبت ائتمه یی خصوصاً ده تاریخی اثرلری دینلمیی چوْخ سئویردی. تیمورون اؤزونون تاریخی بیلیکلری ایله اوْرتا عصرلر تاریخچی‌سی، فیلوسوفو و مۆتفکّیری اوْلان ابن خلدون و چوْخ تعجوب لندیرمیشدیر. تیمور تاریخی و افسانوی قهرمانلارین جسورلوقلاریندان دانیشاراق اؤز دؤیوش‌چولرینی روحلاندیریردی.\nتیمور اؤزون‌دن سوْنرا چوْخلو سایدا عظمت‌لی معمارلیق تیکی‌لیلری ساخلاییب. بۇنلاردان بیر چوْخو دۆنیا مدنیتی‌نین خزینه‌لرینه داخیلدیر. تیمورون تیکی‌لیلری، هانسیلارین کی، یارادیلماسیندا شخصاً اؤزونون فعال ایشتیراکی اوْلوب، تیمورون بدیعی زؤوقونو نۆماییش اتدیریب.\nتیمور باش‌لیجا اوْلاراق اؤزونون دوغما شهری ماوراءالنهرین چیچکلنمه‌سی و باشکند سمرقندین شؤهرتلنمه‌سی اۆچون بؤیوک قایغی گؤستریردی. تیمور اله کئچیردیی بۆتون اؤلکه‌لردن اۇستالاری، معمارلاری، زرگرلری و اینشاتچیلاری ایمیپراتورلوغونون باشکندی سمرقند، آتاسینین وطنی کش (شاخریسابز)، بوخارا و سرحدیانی شهر تورکیستانی یئنی‌دن قورماق اۆچون سؤزوگ‌دن یئرلره گؤندریردی. تیمورون سمرقنده اوْلان قایغی‌سی اوْنون بۇ مشهور جمله‌سینده اؤز عکسینی تاپیب: «سمرقندین اۆزرینده همیشه ماوی سما و قیزیل اۇلدوزلار اوْلاجاق». بۇ اینسانلاری آنجاق حیاتلارینین سوْن ایللرینده داها چوْخ سرحدیانی بؤلگه‌لرده یئرلَشن شهرلره ایشله‌مک اۆچون گؤندریردیلر (۱۳۹۸-جی ایلده افغانیستاندا یئنی سۇوارما کانالی چکیلیر.\nاۇشاق‌لیق و گنج‌لیک دَییشدیر\nتیمور ۱۳۳۶-جی ایلین ۹ آوریل تاریخینده، اورتا آسیادا کش (حال-حاضیردا شاخریسابز، اؤزبکیستان) شهری‌نین یاخینلیغین‌داکی هوجا-ایلقار کندینده دۆنیایا گلیب.\nاوْنون اۇشاق‌لیق و گنج‌لیک ایللری کش داغلاریندا کئچیب. گنج اوْلارکن تیمور اوْو ائتمه یی، آت یاریشلارینی، نیزه توللاماغی و اوْخ آتماغی چوْخ سئویردی. اوْ، هله اۇشاق اوْلارکن ساواش اوْیونلارا بؤیوک ماراق گؤستریردی. تاراغایین یانیندا قۇللوق ائدن آتبیلر ۱۰ یاشیندان اعتباراً تیمورون تربییه‌سی ایله مشغول اوْلماغا باشلاییبلار. اوْنلار تیمورا ایدمان اوْیونلارینی و ساواش صنعتی‌نین سیرلرینی درین‌دن اؤیردیبلر. تیمور چوْخ جسور و تمکین‌لی اینسان اوْلوب. آییق موحاکیمه یوروتمک کیفیتینه مالیک اوْلان تیمور ان چتین آنلاردا ان دوزگون قرارلاری قبول ائتمه یی باجاریب. خاصیتینین بۇ خۆصیّتلری اینسانلاری اوْنا جلب ائدیردی. تیمور باره‌ده قایناق‌لرده اوْلان ایلک معلوماتلار ۱۳۶۱-جی ایلدن اعتباراً اوْنون سیاسی فاللیته باشلاماسی ایله مئیدانا گلیب.\nتیمورون دؽشارؽ گؤرۆنۆشۆ دَییشدیر\nامیری-گور مقبره‌سینین آچؽلماسؽندان سوْنرا تیمۇرۇن سۆمۆکلرینه باخؽلماسؽ چاغدا اوْنۇن بۏیۇنۇن ۱۷۲ سانتی‌متر اوْلماسؽ بیلدیریلیب. تیمۇر چوْخ گۆجلۆ ایدی، اوْنون چاغداشلرؽ بئله یازؽردؽلار: «چوخ دؤیۆشچۆلر اوْخون یایؽنی کورجیک سۆمۆیۆنه کیمی دارتؽقلاری چاغدا، تیمۇر یایؽ قۇلاغؽناجاق گتیره بیلیردی». تیمۇرۇن ساچلارؽ بارلاس بۏیۇندا اوْلان قۏهۇملارؽ کیمی آچؽق بۏیالؽ ایدی.\nتیمۇرۇن یاشؽنؽن چوْخ اوْلماسؽنا باخمایاراق (۶۹ یاش) اوْنۇن باش(قافا) سۆمۆیۆنه ن ائسکئلئتینده قۏجالؽق جیزگیلری یوْخ ایدی.\nاؤلۆمۆ دَییشدیر\nامیر تیمۇر ۱۸ فوْریه ۱۴۰۵ چاغؽندا، خؽتایا(چینه) گئدَرکن اوْترار'دا ۶۹ یاشؽندا اؤلدۆ.\nتیموری‌لر خانلاری دَییشدیر\nتیمور (۷۷۱ – ۸۰۷ ه‍. ق) (۱۳۷۰–۱۴۰۵ م)\nخلیل سلطان (۸۰۷ – ۸۱۲ ه‍. ق) (۱۴۰۵–۱۴۱۰ م)\nشاهرۇخ (۸۰۷ – ۸۵۰ ه‍. ق) (۱۴۰۵–۱۴۴۷ م)\nبایسوْنقۇر میرزا\nاۇلوغ بیگ (۸۵۰ – ۸۵۳ ه‍. ق) (۱۴۴۷–۱۴۴۹ م)\nعبداللط��ف (۸۵۳ – ۸۵۴ ه‍. ق) (۱۴۴۹–۱۴۵۰ م)\nعبدالله (۸۵۴ – ۸۵۵ ه‍. ق) (۱۴۵۰–۱۴۵۱ م)\nسولطان ابوسعید (۸۵۵ – ۸۷۳ ه‍. ق) (۱۴۵۱–۱۴۶۹ م)\nسولطان حسین بایقارا (۸۶۲ – ۹۱۱ ه‍. ق) (۱۴۷۰–۱۵۰۶ م)\nسولطان احمد (۸۷۳ – ۸۹۹ ه‍. ق) (۱۴۶۹–۱۴۹۴ م)\nسلطان محمود (۸۹۹–۹۰۰ ه‍. ق) (۱۴۹۴–۱۴۹۵ م)\nگؤرونتولر دَییشدیر\nقالری دَییشدیر\nقایناقلار دَییشدیر\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ Muntakhab-ul-Lubab, Khafi Khan Nizam-ul-Mulk, Vol I, p. 49. Printed in Lahore, 1985\n^ W. M. Thackston, A Century of Princes: Sources on Timurid History and Art, (1989), p. 239\n^ امیر تیمور قاتؽلدؽغؽ ساواشلارؽن بیرینده آیاغؽندان آلدؽغؽ چارپؽیا گؤره آقساق تئمۆر Aqsaq Temür آدؽ ایله تانؽنؽردؽ.\n^ 1970-, Marozzi, Justin, (2007). Tamerlane : sword of Islam, conqueror of the world. Da Capo Press. ISBN 978-0-306-81543-0. OCLC 123915938. {{cite book}}: CS1 maint: extra punctuation (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link)\n^ Medieval Islamic civilization : an encyclopedia. 2006. ISBN 0-415-96691-4. OCLC 59360024. {{cite book}}: |work= ignored (کؤمک)","num_words":1964,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":54709.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"غربی روم ایمپیراتورلوغو - ۲۸۵ جی ایلده دیوکلتیانین رفورماسیندان سوْنرا روم ایمپراتورلوغونون باتی حیصّه‌سینین آدی. غربی ایمپراتورلوغونین مؤوجودلوغو ۳-جو - ۵-جی عصرلری ایحاطه ائدیر. ایمپیراتورلوغو باتی و شرق حیصّه لره بؤلوندوک‌دن و روم باشکند خۆصوصیتسینی ایتیردیک‌دن سوْنرا، اوّلجه مئدیولان (مۆعاصیر میلان) سونرادان ۴۰۲ جی ایلده‌ن راون، ۵-جی عصردن اعتباراً تزه‌دن روم غربی روم ایمپراتورلوغونون باشکندینا چئوریلیر.\nغربی روم ایمپیراتورلوغو\nWestern Roman Empire\n۲۸۵–۴۷۶\nبایراق\nمیلی نیشان\nغربی روم ایمپیراتورلوغو ۳۹۵میلادی\nپایتخت\nمدیولانو (ممیلان) (۲۸۶–۴۰۲)\nراونا (۴۰۲–۴۷۶)\nعۆموُمی دیللر\nلاتین\nدین\nمسیحیّت\nامپراتور\n• ۴۲۳–۳۹۵\nهونوریوس\n• ۴۷۶–۴۷۵\nرومولوس آگوستولوس\nتاریخی دؤنم\n• یارادیلدی\n۱۱ اوت ۲۸۵\n• دیوکلتیان\n۲۸۵\n• تقسیم پس از تئودئوس اول\n۳۹۵\n• رومولوس آگوستولوس\n۴۷۶\n• ترور ژولیوس نپوس\n۴۸۰\n• ییخیلدی\n۴۷۶\nاراضی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value).\nقاباقکی سونراکی\nغربی روم ایمپیراتورلوغو\nویزیگوت‌لار\nبورگوندی‌لار\nفرانک\nوندال‌ها\nسوئبی‌ها\n۳-جو عصرده دیوکلتیان روم ایمپراتورلوغوسینی ایکی حیصّه یه (هر بیری اؤزلویؤن‌ده ایکییه پارچالانماقلا) بؤلمکلب نئجه دئیرلر تتراارخییا سیستمینی یاراتمیش اولور. عؤمرو چوخ چکمه‌یه‌ن تئتراارخییا بؤیوک کونستانتینین حاکمیّتی آلتین‌دا ایمپیراتورلوغو بیرلشدیریلدیک‌دن سوْنرا لغو ائدیلیر. اما بؤیوک کونستانتینین وفاتین‌دان سوْنرا ایمپیراتورلوغو اوچ اوغلو آراسین‌دا تزه‌دن بؤلونور. ۳۵۰ جی ایلده ایکی قارداشین - ۲-جی کونستانتین و کونستانتین اؤلومو ایمپراتورلوغونین تزه‌دن ۲-جی کونستانچین حاکمیّتی آلتین‌دا بیرلشمه‌سینه سبب اولور. ایمپراتورلوغونین یئنی‌دن پارچالانماسی ایمپراتور ایوویانین اؤلومون‌دن سوْنرا ۳۶۴ جو ایله تصادف ائدیر. سئچیلمیش ایمپئراتور بیرینجی والنتینیان غربی ایمپراتورلوغونین، قارداشی ۲-جی والئنت ایسه شرقی ایمپراتورلوغونین حاکمینه چئوریلیر. بؤلونموش حاکمیّت اۆصولونا باخمایاراق رسمه‌ن بوتؤو ساییلان ایمپیراتورلوغو ۳۹۴ جو ایلدک مؤوجودلوغونو قورویوب ساخلایا بیلمیش‌دیر. ۳۹۴ جو ایلده بیرینجی فودوسی ایمپراتورلوغونین باتی حیصّه‌سینی غصب ائدرک قیسا مدته بیرلشمیش ایمپراتورلوغونین سونونجو ایمپراتورونا چئوریلمیش اولور. ۳۹۵ جی ایلده بیرینجی فودوسینین اؤلومون‌دن سوْنرا اوغلانلاری هونوری غربی، آرکادی ایسه شرقی ایمپراتورلوغونین ایمپیراتورونا چئوریلیرلر. ۶۰ ایل عرضین‌ده ایمپراتورلوغونین غربی فئودوسینین ائولادلاری طرفین‌دن محض راوئننادان ایداره ائدیلمیش‌دیر. هوننوری‌دن سوْنرا حاکمیّته ۳-جو والنتینیان (۴۲۳—۴۵۵) گلیر. ۵-جی عصردن باشلایاراق روم تاریخینین قارا گونلرینی یاشامیش اولور. هونلارلارین، قرمان و واندال طایفه لارینین آرام‌سیز هوجوملاری آلتین‌دا اراضی‌سینین بؤیوک بیر حیصّه‌سینی ایتیره‌ن دارماداغین ائدیلمیش روم تنززول ائتمه‌یه باشلاییر. غربی روم ایمپیراتورلوغو رسمی اولاراق ۴ سپتامبر ۴۷۶ جی ایلده قرمانلارین باش‌چی‌سی اودوآکر طرفین‌دن رومول آوقوستولون دئوریلمه‌سی ایله سوقوط ائتمیش اولور.","num_words":552,"character_repetition_ratio":0.106,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":155834.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دده قوْرقود یا قوْرقود آتا، تۆرک، آلتای و اوْغوز افسانه‌لرینده، ناغیللاردا و خالق حکایه‌لرینده آدی چکیلن و غئیر-عادی بیلیم و اؤزللیکلره صاحیب اوْلان اوْزاندیر. اۆ دده قورقود کیتابی‌نین تمل شخصیّتیدیر و اونداکی داستانلاری روایت ائدیر.\n1815ـ‌جی ایلده آلمانین «درسدن» شهریندن، گؤرکملی عالیم و بیلگین «دیتس» وسیله‌سیله بیر اَل یازما کیتاب تاپیلدی کی اونون جیلدی اوستونده یازیلمیشدی : «کتاب دده قورقوت علی لسان طایفه اغوزان» بۇ حادیثه تورکلر اۆچون اؤنملی و موهوم بیر اولای ایدی. نییه کی اونلارین کئچمیشلری‌نین آیدینلاشماسیندا بؤیوک نقشی واریدی. بۇ کیتاب بیر موقدیمه و 12 بویدان تشکیل تاپمیشدی. دیتس بۇ کیتابدان بیر نوسخه برلین کیتابخاناسینا ایستینساخ ائدیب و اونو و هابئله «تپه‌گؤزون اؤلمه‌سی بوساط وسیله‌سیله» بویونون آلمانجا ترجومه‌سینی، 1815ـ‌جی ایلده نشر ائتدی.\nنئچه مودّت سوْنرا واتیکان کیتابخاناسیندان دا بیر دده قورقود کیتابی اله گلدی کی بیر موقدیمه و 6 بویدان عیبارت ایدی. بۇ ایکی کیتابین تاپیلماسیلا بؤیوک تدقیقات اونلارین اوستونده باشلاندی.\n1859ـ‌جو ایلده «تئودور نولدکه» آلمانین گؤرکملی شرقشوناسی، اثری یئنیدن ایستینساخ ائدیب، اونون چئویرمه‌سینه چالیشدی، آما مووفق اولماییب، ایشی باشا چاتدیرا بیلمه‌دی. اونون ایشی‌نین آردینی روس عالیمی «پروفسور بارتولد» توتوب و نئچه داستانین متنینی روسجا ترجومه‌سیله درگیلرده نشر ائتدی. تورکیه ده «موعلیم رفعت» 1915ـ‌جی ایلده و سوْنرالار «محرم ارگین» و «اورهان شاییق گؤک‌یای» و آذربایجاندا «حمید آراسلی»، «دمیرچی‌زاده» و «ا.سولطانعلی» و «م.ح. طهماسب» اوزون ایللر علمی شیوه ایله دده قورقود بویلاری اوستونده ایشله‌ییب و دَیرلی اثرلر یازیب و یایدیلار.\nحتی 1962ـ‌جی ایلده «یاکوبوفسکی» و «ژیرمونسکی» وسیله‌سیله بیر یئنی ترجومه موفصل موقدیمه ایله یاناشی شوروی علملر آکادمیاسی طرفیندن نشر اوْلدو.\nایراندا دا آذربایجان میلّی (میلی) شاعیری «بولود قاراچورلو (سهند)» طرفیندن دده قورقود بویلاری نظمه چکیلیب و سازیمین سؤزو آدییلا 1345ـ‌جی ایلده طاغوتی رژیمده تۆرکجه‌ یازیلارین باسیلماسی‌نین یاساقلیغینا ب��خمایاراق، باسیلدی. هابئله 1358ـ‌جی ایلده اوستاد «دوکتور محمدعلی فرزانه» وسیله‌سیله اینتیشارات‌ـ‌فرزانه طرفیندن نشر اوْلدو.\nآلمان نوسخه‌سی‌نین یازیلما تاریخی باره‌ده موختلیف نظرلر واردیر. پروفسور بارتولد اونون یازیلماسینی 15ـ‌جی یوز ایللیگه (قرنه) عایید بیلیر. پروفسور کوراوغلو ابجد حسابیله دئییر کی بۇ اثر 15ـ‌جی عصیرده یازیلیبدیر. بیر سیرا عالیملر ده اونون یازیلما تاریخینی 16ـ‌جی عصر بیلیرلر.\nکیتابین دیلی تۆرکجه‌‌دیر و آرتیق آذربایجان تۆرکجه‌‌سینه اوخشارلیغی واردیر. او حالدا کی آنادولو لهجه‌سی‌نین ده ایزلری اوندا گؤرونور. کیتابین متنیندن بللی اوْلدوغو کیمی بویلار ایتیفاق دوشن یئرلر آذربایجان و تورکیه‌نین شرقی‌دیر.\nکیتاب نظم و نثر صورتینده یازیلیب و اوندا اوچ چئشید شعر وار : عروض، هیجا و سربست (ایندیکی یئنی شعر)\nکیتابین موقدیمه‌سینده دده قورقودون خیصلتلری و اؤزللیکلری و هابئله اونون اؤیودلری گتیریلیبدیر. «بایات بویوندان قورقود آتا دئیرلر بیر اَر قوپدو.» دده قورقود اوغوز طایفاسی‌نین اوزانی (آشیغی) و آغ‌ساققالی و ائلی‌نین موشاویری ایدی. قورقود کلمه‌سی باجاریقلی و چوخ‌بیلن و یاخود ائلجه‌بیلن معناسیندادیر. دده قورقود طایفانین قهرمانلارینا آد سئچر و قوپوزونو چالماقلا اوغوزلارا دستان سؤیله‌یردی.\nبو کیتابدا اوْلان ناغیللار ایسلامدان قاباق ایتیفاق دوشوبلر و اوغوزلارین موسلمان اولماسیلا دستانلار دا ایسلامی‌لشیبلر. نئجه کی اوندا هم اصیل تورک آدلاری وار و هم آلینما آدلار. سلجوق، آذر، دومرول، تپه‌گؤز، روستم و ... . کیتابدا غئیرـ‌تورکلره تات دئییلیر. نئجه کی ایندیده تورکلر، غئیرـ‌تورکلره تات دئیرلر. «تورکو آت ییخار، تاتی اَت.»\nدده قورقود بویلاری میلّی (میلی) دستانلاردیر. بۇ معنادا کی بۇ ناغیللارین یازانی و سؤیله‌ینی بللی دئییل. اونلاری بیر میلت یارادیب و دستانلاردا او میلتین حیات و یاشاییش طرزینی گؤرمک اولار.\nبو بویلاردا اوغوز ائللری‌نین یاشاییشی، عادت و عنعنه‌لری، عقیده‌لر و اینانجلاری باره‌ده چوخ گؤزل صورتده معلومات وئریلیبدیر. میثال اۆچون اوغوزلار ایچینده خانیم ایله کیشی‌نین فرقی یوخدور. خانیم لازیم اوْلان واخت سیلاح گئیینیب و دوشمنلرله ساواشیر و هئچ تبعیض اونلا بیر کیشی آراسیندا قویولمور. بۇ او حالدادیر کی ائله هامان زاماندا باشقا اؤلکه‌لرده آرواد و قادین بیر پست مؤوجود کیمی تانینیردی و وظیفه‌سی فقط پیشیرمک و اوشاق ساخلاماق ایدی و هئچ جوره ایجتیماعی (توپلومسال) حاقلاردان بهره‌مند دئییلدی.\nتأسوفله بیزیم آذربایجاندا میلتیمیز بۇ دَیرلی کیتابدان خبرسیزدیرلر و او دا قاییدیر غاصیب پهلوی رژیمی‌نین سویچولوقجا (نیژادپرستانه) ایشلرینه. اومید کی اولوسوموز دده قورقود و باشقا بؤیوک و گؤرکملی بیلگینلریمیزی تانیماقلا اؤز درین هویتلریله تانیش اولسون و بئله‌لیکله غرب فرهنگی تهاجومو قاباغیندا مؤحکم دایانسین.\nمیلادی 1999ـ‌جو ایل، میلتلر آراسی (بئین‌المیللی) یونسکو قورولوشو ساریسیندان «دَده قورقود» ایلی آدلانمیشدیر.\nشکیللر[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nبو یازی خوی هفته‌لیگی‌نین 106ـ‌جی ساییسیندا (6\/6\/78) باسیلمیشدیر *\nLewis, Geoffrey (Ed.) (۱۹۷۴). The Book of Dede Korkut. Harmondsworth: Penguin\nویکی‌پدیای انگلیسی\nAzərbaycan Türk sayti Archived 2014-08-19 at the Wayback Machine.\nKitabi Dədə Qorqud Archived 2016-03-13 at the Wayback Machine.\nDədə Qorqud Archived 2012-02-06 at the Wayback Machine.\nب\nدان\nدییش\nدده قورقود کیتابی (tr)\nب\nدان\nدییش\nدرسدن نۆسخه‌سی\nدیرسه خان اوغلو بوغاج خان (tr)\nسالور قازانین ائوی‌نین یغمالانماسی (tr)\nبای بورا بَی اوغلو بامسی بئیرک (tr)\nقازان بَی اوغلو اوروزون دوستاق اولماسی (tr)\nدوخا قوجا اوغلو، دلی دومرول (tr)\nقانلی قوجا اوغلو، قان تورالی (tr)\nقازلیق قوجا اوغلو یگنک (tr)\nباسات تپه گؤزو اؤلدوردویو (tr)\nبگیل اوغلو امران (tr)\nاوشون قوجا اوغلو سگرک (tr)\nسالور قازان دوستاق اولوب اوغلو اوروز چیخارماسی (tr)\nایچ اوغوزا داش اوغوز عاصی اولوب بئیرک اؤلدویو (tr)\nب\nدان\nدییش\nواتیکان نۆسخه‌سی\nحکایتِ خان اوغلو بوغاج خان (tr)\nحکایتِ بامسی بئیرک (tr)\nحکایتِ سالور قازانین ائوی یغمالاندویودور (tr)\nحکایتِ قازان بَی‌یین اوغلو اوروز خان دوستاق اولدوغودور (tr)\nحکایتِ قازلیق قوجا اوغلو یگنک بَی (tr)\nحکایتِ دیش اوغوز ایچ اوغوزا عاصی اولوب بئیرک وفاتی (tr)\nب\nدان\nدییش\nکاراکترلر\nدده قورقود (tr)\nآلپ ارن\nبایاندور خان (tr)\nبورلا خاتون\nقازان بَی (tr)\nدلی دومرول (tr)\nدیرسه خان (tr)\nبوغاج خان (tr)\nبانو چیچک (tr)\nبامسی بئیرک (tr)\nقان تورالی (tr)\nسئلجان خاتون\nقاراجا چوبان\nقازلیق قوجا (tr)\nباسات (tr)\nتپه گؤز (tr)\nامران (tr)\nسئیرک (tr)\nاوروز (tr)\nقارا گونه\nب\nدان\nدییش\nیئرلر\nارزروم (tr)\nدیاربکر (tr)\nطرابازون (tr)\nبایبورت (tr)\nگورجیستان (tr)\nآلاداغ (tr)\nقازلیق داغی (tr)\nقاراچوق (tr)\nآیغیر گؤلو (tr)\nدمیرقاپی (tr)\nبردعه (tr)\nآمیت سویو (tr)\nشؤکلی (tr)\nآغلاغان گؤلو (tr)\nجیزیقلار گؤلو (tr)\nگؤکچه گؤلو (tr)\nدوزمورد (tr)\nسوره‌گون (tr)\nدره شام (tr)\nمجاور چایی (tr)\nآق حیصار (tr)\nآق ساز (tr)\nآخیسقا\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=دده_قورقود&oldid=1500000»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nدده قورقود کیتابی\nدده قورقود کیتابی‌نین شخصیتلری\nگیزلی بؤلمه:\nWebarchive template wayback links\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۶ دسامبر ۲۰۲۱، ‏۱۴:۱۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1585,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":116698.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Establishment of Israel and All-Palestine Protectorate (1948); Jordanian annexation of the West Bank;\nDissolution of All-Palestine Government (1953) and Egyptian occupation of the Gaza Strip\nIsraeli occupation (1967–1982) of the Sinai Peninsula, West Bank, Gaza Strip, Golan Heights\nEgyptian–Israeli peace and formation of the Israeli Civil Administration (1982)\nOslo Accords and formation of the Palestinian National Authority in areas A, B of the West Bank and Gaza in 1994.\nIsrael–Jordan peace treaty – transfer of Al Ghamr enclave (2019)\nدویوشچولر\nایسرائیل\nMahal volunteers (1947–1949)\nبیرلشمیش شاهلیق\n(1956 Suez Crisis)\nFrance\n(1956 Suez Crisis)\nFree Lebanon State (1978–1984)\nSouth Lebanon Army (1984–2000)\nSupported by:\nبیرلشمیش ایالتلر (1967–present)\nعرب بیرلیگی\nمیصر (1948–1978)\nاوردون (1948–1994)\nلوبنان (1948–present)\nعراق (1948–present)\nسوریه (1948–present)\nسودان (1948–2020)\nAll-Palestine Government (1948–1959)\nAHW (1947–1949)\nFedayeen (1949–1964)\nPalestine Liberation Organization (1964–1993)\nشابلون:Country data Palestinian Authority (2000–2005)\nSupported by:\nشوروی (1967–1991)[۱]\nGaza Strip (2006–present)\nSupported by:\nایران (2006–2012)\nباشچیلار و لیدرلر\nداوید بن قوریون (1948–1963)\nYigael Yadin (1948–1952)\nYaakov Dori (1948–1949)\nYitzhak Rabin (1948–1995)\nAriel Sharon (1948–2005)\nEhud Barak (1948–2013)\nMoshe Dayan (1948–1979)\nSaad Haddad (1978–1984)\nAntoine Lahad (1984–2000)\nBachir Gemayel (1978–1982)\nJohn Bagot Glubb (1948–1986)\nHabis al-Majali (1948–2001)\nAbd al-Qadir al-Husayni ☪\nHasan Salama ☪\nFawzi Al-Qawuqji (1948–1977)\nAhmed Ali al-Mwawi (1948–1979)\nHaj Amin Al-Husseini (1948–1974)\nKing Farouk I (1948–1965)\nAhmad Ali al-Mwawi (1948–1979)\nMuhammad Naguib (1948–1984)\nSaad El Shazly (1948–2011)\nتلفاتلار و ایتکیلر\n≈22,570 military deaths[۳]\n≈1,723 civilian deaths[۴] ≈1,050 SLA militiamen deaths[۵] 91,105 total Arab deaths[۶]\nعرب-ایسراییل ساواش‌لاری — عرب دؤولت‌لری بیرلیگی (اساساً میصیر، سوریه، اوردون و فیلیسطین) ایله ایسراییل دؤولتی آراسیندا بیر سیرا سیاسی گرگینلیک و حربی ساواش‌لاردیر. چاغداش عرب-ایسراییل ساواش‌لاری‌نین کؤکلری 19-جو عصرین سونلاریندا یارانان صهیونیزم و عرب میلتچی‌لیگینه اساسلانیر. پان‌عرب حرکاتی یهودی‌لر طرفیندن تاریخی وطن آدلاندیریلان اراضینی فیلیسطین عرب‌لرینه مخصوص حساب ائدیر و پان‌ایسلامیست کونتکستده بو توپراق‌لارین موسلمان‌لارا مخصوص اولدوغو گومان ائدیلیر. فیلیسطینلی یهودی‌لر و عرب‌لر آراسیندا ساواش‌ ؛ 20-جی عصرین اوّل‌لرینده نبی موسی قیامی (1920) یافا قیامی، 1929-جو ایلده فیلیسطین قیامی و 1947-جی ایلده بؤیوک بیرینجی وطنداش ساواشینا چئوریلن و 1948-جی ایلده ایسراییل دؤولتی‌نین قورولماسی ایله عرب عوصیانی‌نین بوتون عرب بیرلیگی اؤلکه‌لرینه سیچراماسی ایله مئیدانا چیخدی.\n۱۹۴۸-جی ایل ساواشی[دَییشدیر]\n1947-جی ایل نووامبرین 29-دا بمت فیلیسطین توپراق‌لاری‌نین 56 فایزی‌نین 650 مین نفرلیک یهودی خالقینا، 44 فایزی‌نین ایسه 1 میلیون 300 مین نفرلیک فیلیسطین اهالی‌سینه وئریلمه‌سی و قودسون (اورشلیم) بین‌الخالق ایستاتوسا صاحیب حایل منطقه اولماسی باره‌ده پلانی تصدیقله‌دی. 1948-جی ایل مئی‌ین 14-ده ایسه ایسراییل دؤولتی‌نین یارادیلماسی رسماً اعلان ائدیلدی. هئچ 24 ساعات کئچمه‌میش میصیر، اوردون، سوریه، لوبنان و عراقین اوردولاری اؤلکه‌یه هوجوم ائدیر. 15 آی داوام ائدن دؤیوش‌لرده یئنیجه تشکیل اولونموش، پیس سیلاحلانمیش ایسراییل مودافیعه اوردوسو (TSAHAL) هوجوم‌لاری دفع ائده بیلیر. بوندان سونرا فیلیسطینلی‌لر وطن‌لرینی ترک ائتمگه مجبور اولورلار. 15 مئی 1948-جی ایلده (فیلیسطینلی‌لر بو گونو \" نیکبت \/النکبة\" آدلاندیریر) وطن‌لرینی ترک ائدن فیلیسطینلی‌لرین 2 میلیونو اوردون‌دا، 430 مینی لوبنان‌دا، 790 مینی غربی شرعیّه ده، 1،1 میلیونو غزه‌ده یاشاییر. بمت تهلوکه‌سیزلیک شوراسی‌نین قرارلاری بو فیلیسطینلی‌لرین توپراق‌لارینا قئید-شرط‌‌سیز اولاراق قاییتماق حاقینی تانیییر. 1949-جو ایلده آپاریلان موذاکیره‌لرده یالنیز 100 مین فیلیسطینلی‌نین اؤز توپراق‌لارینا قاییتماق حاقینی تانییان ایسراییل رژیمی سون اولاراق اورتایا \"یهودی دؤولتی\" آنلاییشینی آتیر. فیلیسطین رهبرلیگی ایسه \"‌یهودی دؤولتی‌\" آنلاییشی‌نین موهاجیرلرین گئری، اؤز توپراق‌لارینا قاییتماق حاقینی پوزدوغونو بیلدیریر. 1949-جو ایلین ایلک آیلاریندا بمت-‌نین حیمایه‌سی آلتیندا ایسراییل و اونا قارشی دؤیوشن بوتون اؤلکه‌لر (عراق‌دان باشقا) آراسیندا بیرباشا دانیشیق‌لار اولدو، دانیشیق‌لارین گئدیشینده حربی عملیات‌لارین دایاندیریلدیغی آندا قئیده آلینان آتش‌کس خطلری‌نین ساخلانیلماسی حاقیندا راضی‌لیق الده ائدیلدی. نتیجه‌ده ساحیل‌اطرافی دوزنلیک، قالیلیا و بوتون هگِو — ایسراییلین؛ یهودا و سامره بؤلگه‌سی(غرب ساحیل) — اوردونون؛ غزه بؤلگه‌سی — میصیرین ایختیارینا کئچدی، قودس [۷](اورشلیم) ایسه ائله بؤلوندو کی، کؤهنه شهرده داخیل اولماقلا اونون بوتون شرق حیصه‌سی اوردون، غرب حیصه‌سی ایسه ایسراییله وئریلدی. بئله‌لیکله، ایسراییل 1947-جی ایل بمت-‌نین 181 نؤمره‌لی قطعنامه‌سینه گؤره اونا قالان ۵۶% فیلیسطین تورپاغینی ۷۸%-ه قدر آرتیردی.\n25 ژانویه 1949-جی ایلده 120 نوماینده‌دن عیبارت کنست (ایسراییل مجلیسی) اؤز ایشینه باشلاییر. 1949-جو ایل مئی‌ین 11-ده ایسراییل بمت-‌نین 59-جو عوضوو اولور. دؤولتین اساساً تشکیل ائدن پرینسیپ — هر بیر یهودی‌نین اؤلکه‌یه گلمک و وطنداشلیق آلماق حوقوقونو تصدیق ائدن \"سپه‌لنمیش‌لرین توپلانماسی‌\" پرینسیپی اولور. بو پرینسیپدن چیخیش ائده‌رک ایلک 4 آیدا اساساً اوروپا اؤلکه‌لریندن 50000 کؤچکون گلدی. 1951-جی ایلین سونوندا ایسراییل 687 000 کؤچکون قبول ائدیر (بونلاردان 300000 -ای عرب اؤلکه‌لریندن گلن قاچقین‌لار ایدی)، بونونلا دا اؤلکه‌ده یهودی اهالی‌نین سایی ایکی‌قات آرتیر.[۸]\n۱۹۵۶-جی ایل سینا کمپئینی[دَییشدیر]\nبمت-‌نین تهلوکه سیزلیک شوراسی‌نین 10 آقوست 1951-جی ایل قطعنامه‌سی‌نین عکسینه اولاراق میصیر سوئز کانالینی ایسراییل گمی‌لری و ایسراییله گلن گمی‌لر اوچون باغلاییر؛ تیران بوغازی‌نین موحافیظه‌سی گوجلندیریلدی. سینا یاریم‌آداسی تدریجاً میصیرین گوجلو حربی بازاسینا چئوریلیردی.\n1956-جی ایلین اوکتوبروندا میصیر، سوریه و اوردون آراسیندا اوچ‌طرفلی حربی پاکت ایمضالاندیقدان سونرا ایسراییل بونو مؤوجودلوغو اوچون تهلوکه حساب ائدیر. سککیزگونلوک کمپئین گئدیشینده ایسراییل اوردوسو غزه بؤلگه‌سینی و بوتون سینا یاریم‌آداسینی اله کئچیره‌رک سوئز کانالیندان 16 کم شرقه طرف مسافه ده دایاندی. بمت-نین اؤز فؤوق‌العاده قووّه‌لرینی میصیر-ایسراییل سرحدلرینده یئرلشدیره‌جگی قرارینی، هابئله میصیرین ائیلات کؤرفزینده گمیچی‌لیگین آزادلیغینی تأمین ائده‌جگی باره‌ده‌کی تأمیناتینی نظره آلاراق ایسراییل اؤز اوردوسونو مرحله -مرحله (1956-جی ایلین نووامبریندان 1957-جی ایلین مارسینادک) چیخارماغا راضی‌لیق وئردی. تیران بوغازی ایسراییل دونانماسی اوچون آچیلدی، بو دا ایسراییله ایمکان وئردی کی، آسیا و شرقی آفریقا ایله تیجارت علاقه‌لرینی قایدایا سالسین، هابئله ایران کؤرفزیندن نفت ایدخال ائده بیلسین.[۹]\n۱۹۶۷-جی ایل (آلتی گونلوک ساواش‌ )[دَییشدیر]\nمیصیر و اوردون ارا��ی‌لریندن کئچن عرب تررورچولاری‌نین باسقین‌لاری، شیمالی قالیلئیا دا کند تصروفاتی ایله مشغول اولان یاشاییش منطقه‌لری‌نین سوریه توپخاناسی طرفیندن دورمادان آتشه توتولماسی و قونشو عرب دؤولت‌لرینده ایری حربی بازالارین یارادیلماسی تهلوکه‌لی وضعیت یارادیردی. 1967-جی ایلین مئی‌ینده میصیر بمت-‌نین 1957-جی ایلن توتدوقلاری مؤوقع‌لری ترک ائتمگه مجبور ائده‌رک یئنیدن سینا یاریم‌آداسینا بؤیوک حربی بیرلشمه‌لر یئریتدی، تیران بوغازینی بلوکادایا آلدی و اوردون ایله حربی ایتتیفاق باغلادی. عرب اوردولاری بوتون جبهه‌لردن ایسراییل سرحدلرینه جمعلشدیریلدی.\n5 ژوئن سحر، 200 ایسراییل قیریجی، بومباردیمانچی طیاره‌سی میصیر ، اوردون و سوریه قوشون‌لاری‌نین اونون سرحدلری بویو آرتیریلماسیندان سونرا میصیر هاوا بازالارینا هوجوما کئچیر. ایسراییلین گؤندردیگی ساختا رادیو سیقنال‌لارا گؤره میصیرلی‌لر وضعیتدن خبرلری اولمور. بیر نئچه ساعات عرضینده ان بؤیوک و چاغداش هاوا قووّه‌لری محو ائدیلیر.نتیجه‌ده، ایسراییل اوردوسو سینا یاریم‌آداسیندا و غزه بؤلگه‌سینده میصیر اوردوسو ایله اوزلشیر. ایسراییل بمت-دن اوردون شاهی حسینه ساواشدان کناردا قالماقلاری مساژینی وئریر.میصیرین یالانچی مووفّقیتی‌نین خبرینی آلدیقدان سونرا اوردون قوشون‌لاری قودس‌ده‌کی (اورشلیم) بمت موشاهیده‌چی‌لری طرفیندن قرارگاه کیمی ایستیفاده ائدیلن حؤکومت پالاتاسینی اله کئچیرمک اوچون هوجوما کئچیر. اونلار همچنین ایسراییلین قودس‌ده‌کی و تل‌آویو ده‌کی مؤوقع‌لرینی بومبالاماغا باشلاییرلار. عئینی زاماندا، کیچیک سوریه قووّه‌لری شیمالی ایسراییلده بیتکی پلانتاسیاسینا هوجوم ائدیر. ایلک ساعات‌لاردا بیر نئچه سوریه تانکی محو ائدیلیر و سوریه اوردو قرارگاهی خولا وادی‌سینده‌کی شهرلری آتشه توتماغی پلانلاشدیریر. ایسراییل ایسه دیقتینی اوردونا و سوریه هاوا قووّه لری نه یؤنلدیر. آخشاما قدر، اوردونون کیچیک هاوا قووّه لری‌نین چوخو، سوریه طیاره‌لری‌نین 2\/3-سی محو ائدیلیر. [۷]\n۱۹۷۳-جو ایل ساواشی[دَییشدیر]\n1973-جو ایلده یهودی‌لرین موقدس گونو \" یوم کیپور \"‌آ تصادوف ائدن 6 اوکتوبردا میصیر سوئز کانالیندان، سوریه ایسه جولان یوکسکلیک‌لریندن ایسراییله هوجوم ائتدی. ایسراییل و میصیر اول آتش‌کس، سونرا ایسه 1974-جو ایلده صولح موقاویله‌سی ایمضالادی. عئینی ایلده ایسراییل ایله سوریه آراسیندا دا آتش‌کس تأمین اولوندو. بؤلگه‌یه بمت-نین صولح‌مراملی‌لاری یئرلشدیریلدی. بو ساواش‌ نتیجه‌سینده ایسراییل 1979-جو ایلده سینا یاریم‌آداسیندان گئری چکیلمگی قبول ائده‌رک میصیر ایله کمپ دیوید موقاویله‌سینی ایمضالادی. بونونلا دا ایسراییل ایلک دفعه اولاراق بیر عرب دؤولتی ایله صولح موقاویله‌سی باغلامیش اولدو.\nاتک یازی‌لار[دَییشدیر]\n^ Pollack, Kenneth, M. (2002), Arabs at War: Military Effectiveness, University of Nebraska Press, pp. 93–94, 96.\n^ \"Arab-Israeli wars\". Encyclopædia Britannica.\n^ Memorial Day \/ 24,293 fallen soldiers, terror victims since Israel was born. Haaretz. Retrieved on 28 July 2014.\n^ Memorial Day \/ 24,293 fallen soldiers, terror victims since Israel was born. Haaretz Retrieved on 28 July 2014.\n^ Hamzeh, Ahmad Nizar (1 January 2004). In The Path Of Hizbullah. Syracuse University Press. ISBN 9780815630531 – via Google Books.\n^ Total Casualties, Arab-Israeli Conflict. Jewish Virtual Library.\n^ ۷٫۰ ۷٫۱ Resolution 181: The Partition Resolution of 29 November 1947 (ing.)\n^ \"Yaxın və Orta Şərq ölkələrinin İqtisadi və Sosial coğrafiyası\" (PDF).\n^ ایسراییل خارجی ایشلر وزیرلیگی رسمی سایتی\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=عرب-اسراییل_ساواش‌لاری&oldid=1514151»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nتاریخ\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ آوریل ۲۰۲۲، ‏۱۹:۴۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":2099,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.258,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":149779.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"من همین خسته‌خانادا ایکی گئجه قالماغا مجبور اولموشدوم. قالدیغیم اوتاغین پنجره‌لری دلی‌خانانین حیطینه باخیردی. همین ایکی گئجه دلی‌لرین سسین‌دن سحره کیمی قورخودان یاتمامیشدیم. آنجاق زامان کئچدی و من دلی‌لرله یاخین‌دان گؤروشمک قرارینا گلدیم. اونا گؤره هفته‌نین سون ایکی گونونو اورادا، دلی‌لرین یانیندا کئچیریردیم. دلی‌خانا خستخانا کیمی بیر مرتبه‌لی یوخ، ایکی مرتبه‌لی ایدی. من هئچ واخت ایکینجی مرتبه‌یه چیخمامیشدیم. دئییردی‌لر، ایجازه یوخ‌دور. آنجاق بیرینجی مرتبه‌نین بوتون دلیک-دئشیک‌لرینی تانیییردیم. او قدر دلی‌لرله قایناییب-قاریشمیشدیم، بعضن گلن‌لر منی ده دلی‌لرله سهو سالیردی‌لار.\nگون‌لرین بیر گونو دلی‌خانانین باش حکیمی‌نین اوتاغیندا حکیمی گؤزلییردیم. خیال‌لاریما جوموب-باتارکن، قاپی آچیلیب کیمسه چوخ جدی شکیلده ایچرییه گیردی. من‌دن سوروشدو:\n– سلام، حکیم یوخدو؟\n– یوخ، بیر آزدان گلر.\n– اه‌یلشه بیلرم؟\n– البته، بویورون، بویورون!\nظاهرینه باخاندا طبیعی گؤرونوردو. اوتوردو قارشیم‌داکی دیوانین اوستونده و گؤزلرینی دیکدی منه. من باشیمی آشاغی سالدیم. باخیش‌لاری‌نین آغیرلیغینا دؤزه بیلمدیم. باشیمی قالدیریب اوزونه باخدیم. گؤردوم گؤزلری آز قالا دئشیگین‌دن ائشییه چیخیب و گؤزونو منه زیلله‌ییب. بیردن-بیره دئدی:\n– سیزدن بیر خاهیش ائلییه بیلرم آغا؟\n– بویورون، ائشیدیرم.\n– من یازیب اوخوماق بیلمیرم. اولار منه بیر مکتوب یازا‌سیز؟\n– اولار، اولار. نیه اولمور؟\nگولـله کیمی آیاغا دوروب ماسانین اوستون‌دن بیر کاغیذ لا بیر قلم گؤتوروب منه طرف اوزاتدی. آلیب قارشیم‌داکی ماسانین اوستونه قویدوم. قلمی الیمه آلیب سوروشدوم:\n– کیمه یازاجام، نه یازاجام؟\n– لئیلایا!\n– هه، اولدو. دئ یازیم!\nآغزین‌داکی توپورجیی اودوب، درین بیر نفس آلیب دئدی:\n– بسم‌الله‌الرحمن‌الرهیم! سلام لئیلا، من سنی چوخ سئویرم. سنی گؤردویوم گون‌دن دلی اولموشام. هامی ائله بیلیر من دلی‌یم. هئچ کیم بیلمیر سنین دردین منی بو حالا سالیب. لئیلا، هئچ کیم منی درک ائلمیر. تئز-تئز گتیریب آغزیما درمان‌لار سوخورلار. من اؤزومو ائله گؤستریرم، گویا درمان‌لاری اودورام، اما اودمورام. حکیم‌لر گئدن‌دن سونرا توپورورم باغچایا. سن اولمایینجا منیم وضعیتیم بئله اولا‌جاق. نیه منی ترک ائلیییب گئتدین؟ هارا گئتدین؟ بس سن بیلمیردین دلی‌لرین اورتاسیندا یاشاماق چتیندی، آدامی دلی ائلیر؟ هه، لئیلا؟ ایندی من ده دلی اولسام، جاوابینی کیم وئره‌جک؟ لئیلا، ایستییرم آنامی سنه ائلچی گؤندرم. ایستییرم آروادیم اولاسان. گئدیب-گلیب اؤپم سنی! ایستییرم عاغیل‌لی بیر اوشاغیمیز اولسون. یوخ، ایکی اوشاغیمیز اولسون. بیری اوغلان، بیری قیز. تک بؤیومه‌سین‌لر. تنها‌لیق دا چوخ چتیندی، لئیلا. بورادا اولان‌لارین هامی‌سی تنهادی. هامی‌سی ائله بیلیر عاغیل‌لیدی. اما من بیلیرم، دلیدی‌لر. لئیلا، تک آدام‌لارین هامی‌سی دلی اولور. منی تک قویما، گل. آتام منی سئومیر…”.\nبون‌لارین هامی‌سینی بیرنفسه دئدی، دایاندی. باشیمی قالدیریب باخدیم گؤردوم گؤزلری دولوب. دئدیم:\n– سؤزلرین قورتاردی؟\n– یوخ آغا، یاز، یاز! چوخ‌داندی لئیلایا مکتوب یوللایا بیلمیرم. حکیم ائله بیلیر من دلی‌یم. اونا گؤره ده قویمور…\n– عیبی یوخ. ناراحات اولما. نه قدر اوریین ایسته‌ییر دئ یازارام.\nسئوینه-سئوینه دئدی:\n– چوخ ساغ اول، آغا، چوخ ساغ اول! یاز. “لئیلا، منه بوزباش بیشیررسن. بورانین یئمک‌لری اییی وئریر. بیلمیرم نه پوخ قاتیرلار ایچینه. منه یارپاق دولماسی بیشیررسن. من ده گئدیب ایستی تندیر چؤریی آلیب گلرم. بالا-بولا‌لاریمیزی سوفره‌نین باشینا ییغیب یئییب کئیف ائلییه‌ریک. قوی بو سفئح حکیم ائله بو دلی‌لرین یئمه‌یین‌دن یئییب اؤزونو عاغیل‌لی سایسین. گل چیخیب گئدک، لئیلا. دونن آخشام حیطین دیوارین‌دان آشیب قاچماق ایسته‌دیم. بیر-ایکی نفر “دلی قاچیر”-دئیه آرخامجا قاچیب منی توتدولار. بونلار ائله بیلیر عاغیل‌لی قالار، دلی قاچار. لئیلا، دوغوردان دا چوخ دلی‌دیلر بونلار. من بو آخماق‌لارین ایچینده یاشاماق ایسته‌میرم. منی توتان‌دان سونرا بیر یئکه اینه ووردولار یانیما. یئری ایندی ده آغریییر. اینه وورولدوق‌دان سونرا یاتدیم. بیر-ایکی ساعات اولار اویانمیشام. گؤرورسن، لئیلا، دلی‌لرین ایچینده یاشاماغین بویو دا وار. نه قدر باجاریرسان گرک اوزاغا قاچاسان. لاپ داغدا یاشایاسان. هله لئیلا، سنه بیر سؤز دئییم. آنامی نه واخت یوللاییم ائوینیزه؟ بیر قوتو کانفئت، بیر دسته ده گول! یاخشیدی هه؟ سنه چوخلو قیزیل آلاجام. آنامین بیر دنه گؤزل بویونباغی‌سی وار، اونو دا وئره‌جم سنه. سن نه دئسن آلاجام سنه. بیز خوشبخت اولاجاغیق، لئیلا”!\n– قورتاردی؟\n– بلی آغا. ایندی قلمی وئر ایمضالیییم.\nقلمی من‌دن آلیب، کاغیذی اؤز طرفینه چکیب، یازی‌نین آلتیندا ایکی بیرلشمیش اوریین شکیلینی چکدی. بیر دنه ده اوخ او ایکی اوره‌یی دئشدی. آلتین‌دان دا ایکی قطره قان تؤکولوردو. چوخ ماراق‌لی دلی ایدی. سونرا دا شکلین آلتیندا نسه قارالادی و قلمی منه طرف اوزاتدی:\n– ایمضالادیم!\n– هه، بیلدیم. گؤزل ایمضادی.\n– چوخ ساغ اول، آغا. ایندی اولار بیزیم ائویمیزین نؤمره‌سینی ده یازاسان؟ بیردن لئیلا زنگ ائلییه‌ر. آدیمی دا یاز.\n– اولار، دئ.\n– ۴۵۶۸۵… آدیم دا احمد-دی.\n– بس لئیلانین آدرئسی؟\n– تبریز، کوچه‌باغ محله‌سی. ائولری‌نین نؤمره‌سی ده ۲۵-دی. حکیم گلمه‌میش من چیخیم گئدیم.\n– یاخشی ناراحات اولما. آپاریب وئررم.\nاحمد دوروب اییله-اییله قاپینی آچیب گئتدی. اولان‌لار منی برک تعجب‌لندیرمیشدی. بیر دلی‌نین بیزلره و باشقا دلی‌لره اولان موناسیبتی منیم اوچون چوخ ماراقلی ایدی. فیکیرلشدیم موطلق آپاریب مکتوبو لئیلایا چاتدیراجام. دوغروسو اؤزوم اوچون ده لئیلانین کیم اولدوغو چوخ ماراقلی گلیردی. حکیمی گؤزلمه‌دن آیاغا دوروب آدرئسه طرف یولا دوشدوم.\nکوچه‌باغ محله‌سینه چاتمیشدیم. بو محله تبریزین ان قدیم محله‌لرین‌دن ساییلیردی. دار کوچه‌لر و کلاسیک اینسان‌لارین بیرلشمه‌سین‌دن یارانان بو محله‌ده، عینی زاماندا، چوخ قیسقانج و قلبی‌قارا‌لیق دا وار ایدی. کوچه‌یه بیر قریب گیرن کیمی هامی اونو نظارته گؤتورور، هارا و نییه گلدییینی اؤیرنمه‌یه چالیشیر. وای او گونه، کوچه‌باغ محله‌سینده بیر قیزا وورولاسان. قیزی گؤرمک اوچون گرک تپیک و یومروق‌لارلا دوستلوق اعلان ائده‌سن.\nسوروشا-سوروشا احمدین دئدییی آدرئسه چاتدیم. دار بیر دالانین ان آخیرینجی قاپی‌سی ایدی. رنگی تؤکولموش و ازیک-اوزوک بیر قاپی. بیلمیردیم قاپینی نه آدلا دؤیوم. نه دئیردیم؟ دئیردیم قیزینیزا بیر نامحرم اوغلان‌دان مکتوب گتیرمیشم؟ ایت کیمی دؤیردی‌لر منی. بیر فیکیر آغلیما گلدی. کوچه‌نین باشیندا ایکی اوغلان اوشاغی وئلوسیپئد[چرخ] سوروردولر. اونلارا یاخینلاشیب سوروشدوم:\n– اوشاق‌لار سیز لئیلانی تانیییرسیز؟\nاوشاق‌لار دئدی‌لر:\n– هانسی لئیلانی؟ عزیزین باجی‌سینی؟\n– قارداشینی تانیمیرام. تخمینن ۲۵ یاشی اولا گرک.\n– یوخ، عزیزین باجی‌سی‌نین ۱۰ یاشی وار.\n– بس بو دیب‌دکی قاپی کیمین ائویدی؟\n– اورا لاله خالاگیلین ائویدی. تک آرواد ایدی. اوچ-دؤرد ایل اولار رحمته گئدیب. قیزی یوخدو. بیر اوغلو وار، او دا دئییل‌لر دلی‌خانادادی.\n– هه، بیلدیم. چوخ ساغ اولون.\nچوخ ماراقلی ایدی. دئمه‌لی احمد منی اؤز ائولرینه یوللامیشدی. لئیلا بو ائوده یاشامیردی. اورییمده دئدیم “بلکه هئچ لئیلا دئییلن بیر وارلیق یوخدو و احمد دوغوردان دا دلی ایدی. لئیلا ایسه اونون خیال‌لاری‌نین سئوگی‌لی‌سیدی! “بو فیکیرلرله ائوه قاییتدیم. سحره کیمی دئمک اولار یاتمادیم. آغلیما مین جور فیکیرلر گلیردی. بو اولان‌لار منه یوخو کیمی گلیردی. سحرین تئز آچیلماسینی گؤزلییردیم، دلی‌خانایا گئدیب احمدله گؤروشوم.\nسحر یوخودان دوروب بیر تیکه چؤرک آغزیما قویوب یولا دوشدوم. آوتوبوسلا اوزون بیر مسافه قطع ائلمه‌لی، داها سونرا ایسه بیر نئچه دقیقه آیاقلا گئتمه‌لی ایدی .آوتوبوس دؤرد یولدا بیر آز تیخاجا ایلیشدی. هر طرف‌دن سیقنال سسی گلیردی. آوتوبوس سوروجوسو باشینی پنجره‌دن چیخاریب باغیریردی:\n– آی دلی، نییه سیقنال چالیرسان؟\nسول طرف‌دکی ماشین سوروجوسو ایسه باغیرا‌راق جواب وئردی:\n– دلی سنین نسلیندی! بو نه جور ماشین سورمکدی. سنین کیمی‌لری گرک دلی‌خانایا آپارا‌لار!\nآوتوبوسون سوروجوسو ایسه باشینی ایچری سالیب دیلی‌نین آلتیندا سؤیمه‌یه دوام ائله‌دی:\n– دلی کؤپک‌اوغلو دلی. سیقنال چالان بو، دلی کیمی سورن بو، هله منه دلی دئییر. واللاه بو میللت قودوروب. باشی خاراب اولوب. آخشاما کیمی رول آرخاسیندا ایت کیمی یورولورام، آخیردا دا ایتین قاباغینا آتیلان پولو من قورومساغا وئریرلر. بو سس-کوی‌لر، پولسوزلوق آدامی دلی ائلییر. بیر دنه ده بئلنچی دلی آدامین قاباغینا چیخاندا دای آدام بیلمیر هارانین داشینی باشینا سالسین. لاپ دلی اولورام. شهر دئییل، دلی‌خانادی بورا. یاری‌سی دلی‌دی، یاری‌سی دا دلی‌باز. سحری بودو، گؤر آخشامی نه‌دی. هله منه دلی دئییر ائششه‌یین بالاسی. اه!\nشهره باخیشیم دییشیلمه‌یه باشلامیشدی. سانکی گؤزلریم هله ایندی گؤرمه‌یه باشلاییر. دوغرودان دا گؤرمک، باخماق و موشاهیده ائتمه‌یین آراسیندا فرق چوخ ایمیش.\nدلی‌خانایا چاتدیم. دلی‌خانانین قاپی‌سین‌دان دلی‌لرین ییغیشدیغی سالونا چاتانا کیمی اورییم پارتدادی. نفسیم دئمک اولار دالیم‌دان چیخیردی. سالوندا احمد-ی آختارماغا باشلادیم. طیب‌باجی‌لاری منی تانیییردی‌لار. بیری قاباغا گلیب “حکیمی آختاریرسان” – دئیه سوروشدو. دئدیم احمد آدیندا بیر نفری آختاریرام. دئدی:\n– احمده دونن گئجه دلی‌لیک ائلدییینه گؤره درمان وئریلیب. اونا گؤره ده یاتیب. بیر آزدان آییلا‌جاق.\nگئدیب حیطده اوتوراجاغین اوستونده اوتوروب گؤزلدیم. بعضی دلی‌لر حیطده دلیجه‌سینه گزیردی‌لر. بعضی‌لری‌نین اللری باغلی ایدی. بعضی‌لری‌نین یانیندا ایسه محافظچی‌لر گزیردی‌لر. بیر-ایکی دلی قادین دا اوزاقدا گؤزه دییردی. آرتیق هامینی دلی کیمی گؤروردوم. آدام هردن ائله بیلیر دونیا دلی‌لرین سورگون اولدوغو، نظارت آلتیندا اولدوغو و موکافاتی و جزاسی بول اولان بیر یئردیر. لاپ بو دلی‌خانا کیمی.\n– سلام!\nدیکسینیب آرخایا دؤندوم. احمد باشیمین اوستونده دایانمیشدی. آیاغا دوروب احمده طرف دؤنوب دئدیم:\n– سلام احمد. نئجه‌سن؟\n– چوخ ساغ اول، آغا. مکتوبو لئیلایا وئردین؟\n– لئیلانی تاپا بیلمدیم. آدرئسی سهو وئرمیشدین. منی آنانین یانینا یوللامیشدین!\n– ایندی ائله بیلیرسن من دلی‌یم؟\n– یوخ، یوخ! ساده‌جه، دئدیم بلکه یانلیش‌لیق اولوب. لئیلانین دوزگون آدرئسینی وئرسن، آپاریب مکتوبو چاتدیرارام.\n– لئیلانین دوزگون آدرئسی اولسایدی اؤزوم آپاریب وئرردیم دا، آغا! سنه نیه دئییردیم؟\nلاپ دلی اولوردوم.\n– نئجه؟ لئیلانین آدرئسی یوخدو؟\n– هئچ نه آغا. بیر آدرئس وار…گل اونو سنه وئریم آپار مکتوبو وئر اورا. یاخشی، آغا؟\n– یاخشی.\n– کاغیذی چیخاریب ایسکامئیکانین[اوتوراجاق] اوستونه قویدوم. قلمی کؤینییمین جیبین‌دن چیخاریب دئدیم:\n– دئ یازیم!\n– یاز، آغا. قاراباغلی‌لار محله‌سی. حسن کوچه‌سی. نؤمره ۵۳.\n– باخ ها. بو دفعه آدرئس دوز اولماسا، دای آپارمایاجام.\n– دوزدو، آغا.\n– یاخشی، من گئتدیم!\nیولا دوشدوم. بو مسئله‌نین آخیرینی گؤرمک ایسته‌ییردیم. اوره‌ییمده دئدیم، “هارا کیمی گئتسه گئده‌جم”!\nقاراباغلی‌لار محله‌سیندیدیم. بورانین دا اؤزونه ‌مخصوص لهجه و حیات طرزی وار ایدی. عمومیتله، تبریزی ییغما بیر شهر ده آدلان‌دیرماق اولار. هر محله‌نین اؤزونه‌ مخصوص لهجه و مدنیتی وار. بو محله ده چوخ قلبی‌قارا و دیندار بیر یئر ایدی. احتیاط‌لا آدرئسی آختارماغا باشلادیم. ۵۰..۵۱…۵۲…و ۵۳. تاپدیم. کؤهنه بیر تاختا قاپی ایدی. آنجاق دالانین دیبینده دئییل، دوز یولون قیراغیندایدی. ائو دیواری‌نین همن یاپیشیغیندا بیر مارکئت ماغازاسی وار ایدی. ایچری گیریب سوروشدوم:\n– باغیشلایین، من لئیلا خانیم گیلین قوهوملاریندانام. اوزاقدان گلمیشم. بیلمیرسیز هانسی قاپیدی؟\n– هانسی لئیلا؟\n– لئیلا دا. فاطما خانیمدی آناسی!\nفاطمانی اؤزوم‌دن چیخارتدیم.\n– یوخ تانیمیرام. ائله بیر آدام بورادا یاشامیر.\n– بس بو یانینیزداکی قاپی کیمین ائویدی؟\n– منیم ائویمدی؟ نئجه؟؟؟\nکیشی قئیرته گلمیشدی. گؤزلرین‌دن عصبی اوخودوم.\n– هئچ، ائله بئله سوروشدوم. عذر ایسته‌ییرم، ساغ اولون!\nماغازا‌دان چیخیب سرعتله اوزاقلاشدیم. حس ائدیردیم بو آدرئس ده دوز چیخمایا‌جاق. بئش-اون مئتر اوزاقدا ایکی اوشاق دایانمیشدی، صحبت ائدیردی‌لر. یاخینلاشیب سوروشدوم:\n– اوشاق‌لار، او ائو وار ها، مارکئتین یانیندا. اورا کیمین ائویدی؟\nاوشاق‌لار چپ-چپ منه باخدی‌لار:\n– سنه نه کی، کیمیندی؟\n– هئچ، من لئیلانی آختاریرام. احمددن مکتوب گتیرمیشم.\nاوشاق‌لارین بیری منه باخیب دئدی:\n– لئیلا کیمدی، او ائوده لئیلا یاشامیر. اورا بیزیم ائویمیزدی. ایندی قارداشیمی چاغیریم سنه دئسین لئیلا کیمدی!\n– لازیم دئییل چاغیراسان. هله بیر دایان گؤروم! سن احمد آدیندا آدامی تانیییرسان؟\n– نه احمد؟ تانیمیرام. قارداشیم حسن‌دی. اؤزو ده ایدمانچیدی. سنی آلیب باشینا یئره وورار.\n– یاخشی ائلییه‌ر، قوی وورسون. سیزین قوهوم‌لاردان دا احمد یوخدو؟\n– بیبیمین اوغلو وار آدی احمددی. چوخداندی گؤرممیشم. دلی اولوب دئییل‌لر.\n– سنین باجین وار؟\n– سنه نه، ائششک! حسنننن!\n– یاخشی، یاخشی، چاغیرما. ائله-بئله سوروشدوم ساغ اول!\nو دوشوب قایدیردیم کی، اوغلانین دوستو اوزاق‌دان چیغیردی:\n– اونون بیر باجی‌سی وار ایدی. اونو دا ایکی-اوچ ایل اولار ماشین ووروب اؤلدوروب!\n– چوخ ساغ اول، جاوان اوغلان!\nاوغلان گولومسه‌دی من ده اورا‌دان اوزاقلاشماغا باشلادیم. دهشت ایدی. احمد منی سانکی کئچمیشده سئودیگی اینسان‌لارین قاپی‌سینا گؤندریردی. آرتیق کیمین دلی، کیمین عاغیل‌لی اولدوغونو آیرید ائلییه بیلمیردیم. واخت ایتیرمه‌دن دلی‌خانایا قاییتدیم. گونو ایتیرمه‌دن بو مسئله‌نین آخیرینا چیخماق ایسته‌ییردیم. صاباحا قالسایدی احمدله گؤروشمک اوچون بئش گون گؤزلمه‌لی اولاجاقدیم. اونا گؤره ده بو دفعه تاکسی ساخلادیم. سوروجو سوروشدو:\n– هارادی اینشاللاه؟\n– دلی‌خانایا!\n– نئجه؟\n– بئله، باغیشلایین. مرکزی آسایئشگاها!\n– هههه. ائله اولده دوز دئدین. اورا دلی‌خانادی دا!\nسونرا گولمه‌یه باشلادی.\n– اورا نییه، قوهوم‌لارداندی؟\n– یوخ، اؤزومون باشقا ایشیم وار!\n– ههه، آللاه شفا وئرسین!\n– قارداش، من خسته دئییلم، اؤزوم حکیمم. نه آللاه شفا وئرسین؟\n– نه بیلیم، دئدیم ده! آللاه شفا وئرمه‌سین، ایندی یاخشی اولدو؟ هامی دلی اولوب ائ!\n– قارداشیم، اینجیمه، فیکریم قاریشیقدی. من هئچ دلی‌یه اوخشاییرام، دئییرسن آللاه شفا وئرسین.\n– واللاه نه دئییم. دلی‌نین به‌یم بوینوزو اولور؟ مسئلن، جانیم سنه دئسین، ایندی او قدر اخلاق پوزغون‌لوغو، فاحیشه-زاد چوخالیب، آدام آز قالا آناسین‌دان دا شوبهه‌لنیر. (گولور) دئییرم بلکه او دا جاوان‌لیقدا قهبه‌لیک ائلیییب! (گولور)\nمن ده گولومسه‌یه‌رک جاواب وئردیم:\n– ائئئهه، کئفین سازدی سنین. گئت آنان‌دان سوروش دا.\nگوزگودن منه ایشاره ائلیییب گولومسه‌یه‌رک دئدی:\n– دلی اؤزونه دلی دئییر کی، قهبه ده اؤزونه قهبه دئسین؟!\nنه بیلیم، بلکه ده حاققی وار ایدی. بلکه ده هامیمیز بیر آز دلی، بیراز دا فاحیشه‌ییک!\nخسته‌خانایا چاتمیشدیم. ساغوللاشیب ماشین‌دان دوشنده سوروجو دئدی:\n– بوینووا آل!\nسادلؤوح کیمی دئدیم:\n– نه‌یی؟\n– دلی‌لییی.\nاوغراشین بالاسی منی اله سالمیشدی. قاپینی مؤحکم چیرپیب خسته‌خانایا طرف یولا دوشدوم. سوروجو قاپینی ائله برک چیرپماغیم‌دان ناراحات اولوب، باشینی پنجره‌دن چیخاریب باغیردی:\n– گؤردون، دئدیم دلی‌سن!\n– هه، دلی‌یم. بئله من دلی‌یم! سنه نه گیریب-چیخانی وار آخی، اه\nلاپ عصبی‌لشدیرمیشدی منی. دلی ایله عصبی اینسانین آراسینداکی فرق بیر توک قدردی. ناراحات-ناراحات احمد-ی آختارماغا باشلادیم. حیطده تاپمادیم دئیه حکیمین اوتاغینا طرف یولا دوشدوم. طیب باجی‌سین‌دان حکیمی سوروشدوم. دئدی، اوتاغیندادی. اوتاغی‌نین قاپی‌سینی تیققیلدادیب ایچری کئچدیم. حکیم میزی��نین آرخاسیندا اوتورموشدو. یاخشی باخدیقدا او دا بیر نؤوع آغ پالتار گئین دلی‌یه اوخشاییردی. دئدی:\n– بویورون.\n– سلام، دوکتور!\n– سلام، سلام. هه، سیزسیز. دونن هارا گئتدیز بس؟ گلدیم کی، گئدیب‌سیز.\n– واللاه گؤردوم گئجیکیرسیز، دئدیم واختینیزی آلماییم. گئتدیم بیر آز گزیشدیم بورا‌لاردا.\n– دلی‌لرله اونسیت نئجه کئچیر؟\n– عاغیل‌لی‌لاردان داها ماراقلی‌دی، دوکتور!\n– ماراق آختارانا ماراقلی‌دی، پول آختارانا یوخ! هم ده اینسان دلی‌لییه عادت ائلیین‌دن سونرا اونو خسته‌لیک سایمیر. ائله بیلیر، ائله بئله اولار! عاغیل‌لی دلی‌لر او قدردی کی…\n– دلی عاغیل‌لی‌لاردان دا چوخدو یامان!\n– ههه (گولور). ایندی نئینیک؟ عاغیل‌لی دلی اولاق، یوخسا دلی عاغیل‌لی!\n– هئچ بیری، دوکتور. عاغیل‌لی اولوب دلی کیمی گؤرونمک‌دن و دلی اولوب عاغیل‌لی کیمی یاشاماق‌دانسا زیر دلی اولماق داها مصلحت‌لی‌دیر.\n– یاواش-یاواش فیلوسوف اولورسان هاا. بئله گئتسه سن ده قوناغیم اولا‌جاقسان!\n– بس نه ائدیم، دوکتور؟\n– چالیش نه چوخ عاغیل‌لی اول، نه ده چوخ دلی. ایکی‌سی‌نین ده سونو بورادی! درمان‌لاری دا عینیدی. کیمسه ده ماراقلانمایا‌جاق، سن عاغیل‌دان دلی اولوبسان، یوخسا ائله کؤکون‌دن دلی‌ ایدین! (گولور)\n– باش اوسته، دوکتور… نه دئییرم کی…\n– نه اولوب، بیر آز گرگین گؤرونورسن؟\n– واللاه دوغروسو… دوکتور، سیز بو احمد-ی تانیییرسیز؟\n– هانسی؟ ههه… او دلی‌نی دئییرسن… تانیییراام. نئجه؟\n– او منه بیر مکتوب یازدیریب کی، لئیلایا آپاریب وئرم. ایکی دفعه گؤندریدیگی آدرئس‌لره گئتدیم، آما ایکی‌سینده ده لئیلا یوخ، بلکه آناسی و دایی‌سی‌قیزی چیخدی. لاپ دلی اولموشام. بیلمیرم نه ائلیییم!\nحکیم آیاغا دوروب منه طرف گلدی. گولومسه‌یه‌رک قارشیم‌داکی اوتورا‌جاقدا، یعنی احمدین اوتوردوغو اوتورا‌جاقدا اوتوروب دئدی:\n– لئیلا… هه؟\n– بلی، دوکتور!\n– بیلیرسن لئیلا کیمدی؟\n– خئییر، دوکتور. اما بیلمک اوچون تلسیرم!\n– هممم… بیراز صبرلی اول… دئییم سنه!\n– سیز اونو تانیییرسیز؟\n– اونو تانیمایان وار کی؟ تانییان‌لار اوچون ماراقسیزدیر. تانیمایان‌لار اونو گؤرمه‌یه تلسیرلر. بیلیرسن نه‌دی؟ نییسه تانیدین ها، باخ اوندا اهمیتینی ایتیریر… لاپ بو لئیلا کیمی!\n– لئیلایا نه اولوب کی؟\n– ایکینجی مرتبه‌ده‌دی. ایکینجی قاتدا…\n– نئجه؟\n– اونو گؤرمک اوچون ایکینجی مرتبه‌یه قالخما‌لیسان. او دا دلی‌دی. قادین‌لار بؤلمه‌سینده قالیر..\nائله بیل باشیما قاینار سو تؤکدولر. من ایکی گوندو سفئح کیمی شهره دوشوب لئیلا آختاریرام. قاپی-قاپی دلی کیمی گزیرم. او ایسه بوردایمیش. ایکینجی قاتدا…\n– دوکتور، لئیلانی گؤرمک اولار؟\n– او، آغیر خسته‌دی. دمیرلرین آرخاسین‌دان گؤستررم سنه. دور، دور آیاغا گئدک!\n– هارا؟\n– نئجه هارا، ایکینجی قاتا دا!\nآیاغا دوروب ایکینجی قاتا یولا دوشدوک. اولان‌لار منی تامامیله اؤزونه قرق ائتمیشدی. هئچ نه دوشونه بیلمیردیم. عاغیل‌لی‌لار دونیاسیندا دا ایکی دلی کیمی سئون اینسانا دلی و یا مجنون دئییرلر. اما بو تام فرق‌لی شئی ایدی. ایکی دلی‌نین عاغیل‌لی سئوگی‌سی عاغیلا گلمه‌ین بیر حادثه ایدی. عاغیل‌لی اولوب دلی کیمی سئومک یاخشیدی، یوخسا دلی اولوب آغیل‌لی کیمی سئومک؟ بونو دوکتوردان دا سوروشدوم. او دئدی:\n– اونسوز دا هر ایکی‌سینده ده سنه دلی دئیه‌ج��‌لر. سئوگی بئله‌دی ده. او باشی دا ایتیرمکدی، بو باشی دا.\nسونرا گؤزونون قیراغی ایله منه باخیب دوام ائله‌دی:\n– چوخ فیکیرلشمه، دلی اولارسان!\n– بس نئینه‌سم عاغیل‌لی اولارام؟\n– گرک آرسیز اولاسان.\n– آرسیز اولا بیلمیرم، دوکتور.\n– اوندا لاپ چوخ عاغیل‌لی اول! هئچ اولماسا دلی‌لیک تیتولونا[عنوانینا] لاییق اول.\nدوکتور گوله-گوله پیلله‌لری قالخیردی، من ده آرخاسینجا گئدیردیم. دئمک اولار کی، دمیر قاپی‌نین یانینا چاتمیشدیق. قاپی‌نین ساغ طرفینده بیر طیب باجی‌سی اوتورموشدو. دوکتور اوندان سوروشدو:\n– لئیلانین درمان‌لاری وئریلیب؟\n– بلی، دوکتور!\n– لئیلانی گتیر بورا.\n– بلی، دوکتور!\nطیب باجی‌سی دوروب قاپی‌نین زنجیرینی آچیب ایچرییه کئچدی. بیر آزدان سونرا الی و آیاغی خصوصی پالتارلا باغلی اولان بیر چیرکین قیزی یانیندا گتیردی. قیزین گؤزلرین‌دن اونون دلی اولماغینی چوخ راحات بیلمک اولاردی. باخیش‌لاری‌نین درینلینده سیرلی بیر شئی وار ایدی. حس ائدیردیم اطرافینا “نییه” دولو باخیش‌لارلا باخیر. قیز یانیما چاتاندا سوروشدوم:\n– لئیلا سنسن؟\n– هه!\n– سنه احمددن بیر مکتوب وار. ایستییرسن؟\nدلی قادین‌لارا عایید خصوصی ناز ایله دئدی:\n– نه احمد؟ نه مکتوب؟\nسسیمی بیر آز دا یومشالدیب دئدیم:\n– سئوگی مکتوبو!\n– ائئئئئئ، بئینیمی خاراب ائله‌دی بو دلی. دلی‌خانادا سئوگی اولار؟ نه ایسته‌ییر ائئئئ من‌دن؟ وئر گؤروم اونو!\nدوکتور طیب باجی‌سینا گؤزو ایله ایشاره ائله‌دی کی، اللرینی خصوصی پالتاردان چیخارماغا کؤمک ائله‌سین. مکتوبو لئیلانین الینه وئردیم. لئیلا مکتوبو آچیب گویا اوخویورموش کیمی باخدی. سونرا چوخ راحات شکیلده جیریب هاوایا سوووردو. مکتوب گؤیده اوچا-اوچا لئیلا دا دلی کیمی اوجا‌دان گولمه‌یه باشلادی. گولمه‌یین اورتاسیندا باغیریردی:\n– هاردا بیر دلی وار گلیب منی تاپیر ائ، آللاه حاققی!\nدوکتور منه باخیردی. من ایسه دونوب قالمیشدیم. طیب باجی‌سی لئیلانی دمیر قاپی‌نین ایچینه قایتاردی. دوکتور دئدی:\n– ناراحات اولما. بوردا هله ائله دلی‌لر وار کی، آللهین اولوب-اولمادیغینی ریاضی فورمول‌لار ایله ثبوت ائدیرلر…","num_words":4243,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":143518.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ادبی دیلین باشقا بیر اوسلوبو علمی اوسلوبدور. علمی اوسلوب هر هانسی بیر اینفورماسیانی باشقالارینا چاتدیرماق اوچون ایشلنیلیر. علمی اوسلوب یازیلی فورمانین مئیدآنا گلمه‌سیله یارانیبدیر. آذربایجان ادبی دیلینین علمی اوسلوبونون فعالیّتینی بیر نئچه مرحلیه بؤلمک اولار؛ ۱- اسکی مرحله ؛ ۲- یئنی مرحله‌نین بیرینجی چاغی و ۳- یئنی مرحله‌نین چاغداش دؤورو.\nبیرینجی مرحله‌ده آذربایجان ادبی دیلینین علمی اوسلوبو قوزئی و گونئی اوچون اورتاق بیر دؤور ساییلیر. بو مرحله ده گونوموزه چاتان بوتون علمی یازیلی اثرلر اورتاق علمی گئچمیش وارلیغیمیزی عکس ائتدیریر. بورادا، بو اوسلوبدا یارالآنان طب، ریاضییات، منطیق، جغرافی، هئیت، دیل-ادبیاتین نظری مسله‌لرینه عاید کیتابلار، تاریخی اثرلر، سیاحتنامه‌لر و سایر بو ساحه‌نین گئنیشلیینی گؤستریر. کیتابخانلاریمیزدا و اؤلگه‌میزدن کنارداکی کیتابخآنالاردا مینلرجه بئله اثرلر اراشدیرماجیلارین یولونو گؤزله‌ییرلر. اسکی الیازمالاری تدقیق ائدن جهانگیر قهرمانوف یازیر: « قطعی اعتراف ائدیلمه‌لیدیر کی، یاخین و اورتا شرقین، خصوصیله ده آذربایجانین ایجتیماعی-ایقتیصادی، سیاسی، مدنی تاریخینی اؤیرنمک اوچون رئسپوبلیکامیزدا الیازمالار فوندو خزینه‌سینی عوض ائده بیلجک ایکینجی بیر یئر تاپماق مومکون دئییلدیر». ایراندا یالنیز «آیت‌اله مرعشی نجفی کیتابخآناسی»-ندا یوزلرجه آنا دیلیمیزده اولان علمی کیتابلارا راستلاشیریق. ساییر کیتابخآنالاردا مووجود اولان آذربایجان دیلینده یازیلمیش یا دا بو دیله ترجومه ائدیلمیش مینلرجه کیتاب همین اوسلوبون محتواسینین دیرلی تانیغی سایماق اولار.\nایکینجی مرحله‌ده شیمالی آذربایجانین روسلار طرفیندن ایشغال ائدیلمه‌سی و بونون نتیجه‌سینده روس دؤولتی و مدنیتی اوزوندن اورتایا چیخان علمی اثرلر داخیل اولور. آرتیق بو دؤوردن سونرا بیز علمی اثرلریمیزده ایکی سایاقدان یارارلانیریق. بیرینجی شیمالدا یازیلان علمی اثرلر کی، آرتیق یئنی بیر مضمون ایله اورتایا گلیر. بو دؤورده یارآنان علمی اثرلرین اوسلوبوندا لئکسیک باخیمیندان بیر دؤنوش اورتایا گلیر. شیمالی آذربایجاندا یازیلان علمی اثرلرده خصوصیله دقیق علملر مضمونولو کیتابلاردا روس دیلیندن آلینان سؤزلر یاواش-یاواش آذربایجان دیلینین علمی اوسلوبونا آدیم باسیر.\nایکینجی دؤورون باشقا بیر یؤنو ده بوندان عیبارتدیر کی، شیمالدا علمی اوسلوبدان رسمی شکیلده ایشلنمه‌یه باشلاییرلار. تئزار حؤکومتی اؤز ایجرایی تشکیلاتلاریندا یئرلی کادرلارا اولدوغو ائحتیاجی اوزوندن یئنی ایشغال ائدیلمیش اراضیلرده یئرلی دیللرده مکتبلر، عالی تحصیل اوجاقلاری آچیر. بو علم اوجاقلارین بیر پارا ائحتیاجلارینی یئرلی دیلده علمی کیتابلاری یایماق ایله یئرینه یئتیریر.\nگونئیده ،«کؤهنه حامام کؤهنه تاس» احوالاتی دوام ائدیر. دئمک اولار کی، کئچمیشده اولان علمی اثرلرین یارانماسی تئمپی داها دا ضعیفلییر. آرتیق علمی اثرلر دؤورون سیاسی- ایجتیماعی شرایطینه گؤره ایجتیماعی علملره محدود اولور. سؤز ائحتیاطی باخیمیندان یئنه‌ده دیلیمیز فارس- عرب دیللری تاثیری آلتیندا اولور. اوروپا منشالی سؤزلر ده ، دئمک اولار کی، فارس دیلی واسیطه‌سی ایله دیلیمیزه آخیر.\nعلمی اوسلوبون اوچونجو فونکسیونال مرحله‌سی اییرمینجی عصرین باشلانغیجیندان فعالیته باشلاییر. بو مرحله ده شیمالدا باش وئرن اوکتوبر اینقیلابی نتیجه‌سینده یئنی سیاسی- ایجتماعی دؤورو باشلاییر. آرتیق آذربایجان دیلی مکتبلرده، اونیوئرسیتلره و عالی تحصیل اوجاقلاریندا اؤز قابیلیتینی سیناییر. او تایدا مینلرجه علمی کیتاب همین اوسلوبدا یازیلیر و ایشلنیلیر؛ علمین بوتون ساحه لرینده تئرمینلر یارادیلیر. دوزدور بونلارین اساس منشایی اوروپالی سؤزلردیر ، آنجاق همین سؤزلر روس دیلی واسیطه‌سیله آذربایجان دیلینه سوخولدوغو اوچون روس دیلینین خصوصیتلرینی اؤزونده عکس ائتدیریر. فیزیکا، استرونومیا، کیمیا، لئکسیکا، قراماتیکا، اپتئک، ارکتئریسا، ارکئسترا، کوسمیک، سامالیوت، بیبلیوقرافیا، انتئنا و سایر بو کیمی تئرمینلرده روس دیلین ایزلرینی گؤروروک. بو سؤزلرین داخیلینده روس دیلینین قراماتیکاسی دا گؤرونوز.\nگونئیده علمی اوسلوبون ایشلک دایره‌سی محدودلاشیر. اسکی چاقلاردا اگر موختلیف مووضوعلاردا علمی اثرلر دیلیمیزده یازیلیب یا دا ترجومه اولونوردورسا، آرتیق اوچونجو مرحله ده ��و ایش دایانیلیر. علمی اثرلرین ساحه‌سی محدودلاشیر. یئنی مکتبلر، علمی اوجاقلار هامیسی فارس دیلینده اولور. بونون نتیجه‌سینده آنا دیلیمیزده علمی اثرلرین یازیلماسی و یاییلماسینا چوخ فیکیر وئریلمیر. دورغرودور کی، ائله بو زاماندان خالقیمیزین یئنی ملی – دئموکراتیک ایستکلری فورمالاشیر. اییرمی بیرنجی عصرین باشلانغیجیندان آذربایجان دیلی اوغروندا موباریزه یئنی بیر چاغینی سیناییر. آنا دیلینده مطبوعات یارانیلیر. بو مطبوعاتدا پوبلیسیست کاراکترلی علمی مقاله‌لر یازیلیر. خالقیمیز چالیشیر دونیا وارلیغینی اؤز آنا دیلینده درک ائتسین و شعورونو دوغما دیلینده فورمالاشدیرسین. قارا قوه‌لر ایسه بونو گؤره بیلمیرلر. بونون نتیجه سینده علمدن ده بیر ایجتیماعی- سیاسی موباریزه فورماسی کیمی یارارلانماق ضروری اولور. بونون نتیجه‌سینده بو مرحله‌ده گونئی ده علمی اوسلوب یالنیز ایجتیماعی- سیاسی علملر چرچیوسینده فعالیت گؤستره بیلیر.\nایسلام اینقیلابیندان سونرا اؤز دوغما حاقلارینی طلب ائدن دیلداشلاریمیز آنا دیلینده مکتبلرین اچیلماسینی یاشاییشلارینین بیرینجی ایستکی بیلیب بو یولدا آددیم آتیرلار. بونا گؤره‌ده، تاریخ، کئچمیش، حیات دوشونجه‌سینین مضمونو آنا دیلی چرچیوه‌سینده یاییلیر و بئله لیکله علمی اوسلوب یالنیز دیل، ادبیات، تاریخ، جغرافیا و سیاسی مضمونلو اثرلرده اؤز وظیفه سینه داوام ائدیر. نظامی جعفروف جنوبی آذربایجان ادبی دیلینی تدقیق ائدرکن چوخ دوغرو سویله‌ییر کی ،«جنوبدا علمی اوسلوبون ایجتیماعی علملر قولو نسبتن دیقتی جلب ائدیر؛ تاریخ، ادبیات شوناسلیق، دیلچیلیک کیمی علم ساحه‌لرینه عاید اثرلر مووجوددور، لاکین شیمالدا موقایسه ده جنوب علمی اوسلوبون ایمکانلاری باخیمیندان چوخ-چوخ گئری قالیر» . دئمک گونئیده ادبی دیلینین فرقلی خصوصیتلریندن بیری ادبی دیلینین کمیت ایمکانیدیر. باشقا یؤندن علمی اوسلوبودان فایدالآنان توپلوم-کوتله یوخ، یالنیز معین بیر گروپلاردیر. نقدر بو گروپلارین ماراق دایره‌سی گئنیشلنسه علمی اوسلوبون فعالیتی بیر او قدر آرتیراجاقدیر. بو گون علمی اوسلوبدان یارارلآنان گروپلارین قارشیسیندا آرتیق الیفبا پرابلمی یوخدور؛ آذربایجان جمهوریسی یارانمادان اؤنجه کیریل الیفباسی علمی اوسلوبون یاییلماسیندا بیر سرت مانعه اولموشدور. بو گون آرتیق بو پرابلئم اورتادا یوخدور. دئمک اولار کی، گونئیده آذربایجان ضیالیلاری عالی تحصیل آلدیغی زامان لاتین الیفباسینی اؤیرنیرلر. بو دا شیمالدا یازیلان علمی اثرلردن موختلیف واسیطه لرله فایدالانماغا ایمکان یارادیر. بونون نتیجه سینده شیمالدا و جنوبدا اولان علمی اوسلوبلار آراسیندا اولان تئرمینولوژی فرقلر یاواش-یاواش ارادان قالخاجاقدیر. گونئیده گئت –گئده خیریم خیردا فرقلر اورتادان یوخ اولور و واحید بیر اوسلوب علمی اثرلریمیزده ایشلنیلیر. بو چوخ طبیعی بیر مئیلدیر. علمی اوسلوبون دیلی و دیل قورولوشو عینی بیر طلباتا جاواب وئرمه لیدیر. یعنی اوخوجونون شعورونا اوخشار بیر تاثیر بوراخمالیدیر. بئله بیر تاثیر آنجاق ائستاندارد بیر دیل چرچیوسینده باش وئره بیلر. بونا باخمییاراق، گونئیده ادبی دیلین فونکسیونال فعالیتینده نورمادان کنار حاللارا دا راستلاشیریق. نوماردان کنار حاللار آشیقیداکی شرایطده اؤزونو گؤستریر:\n۱- بیرینجی گونئیده یارآنان علمی اثرلرین دیلینده شیمالدا ثابیتلشمیش علمی تئرمینلر ایشلکدن قووولور. منجه بونون اساس سببی اوندان عیبارتدیر کی، بو تایدا علمی اوسلوب داها چوخ کوتلوی کاراکتئره مالیکدیر. علمی اثرلر بورادا معین بیر گروپ اوچون یوخ، بوتون کوتله اوچون حاضیرلانیر. بونا گؤره ده او ماکسیموم حالدا خالق دیلینه یاخینلاشمالیدیر. علمی اثرلر داها چوخ پوبلیسیست – بدیعی اوسلوبونون تاثیری آلتیندا اولور. میثال اوچون:\n“لیمو سویو – بورنون قانین قوروتماق اوچون بیر تیکه پامبیغی لیمو سویوندا ایسلادیب قویون بورونا قانی قورور.” ائله بونا گؤره نورمادان کنار حاللار اورتایا چیخیر. بئله یازیلاردا ثابیتلشمیش تئرمینلردن یارارلانماماق یا سهو نتیجه‌سینده باش وئریر، یادا یازان بیله-بیله شیمالدا اولان تئرمینلری ایشلتمیر. میثال: آد سؤزجوکلری جومله ده چوخلو اؤنملی گؤرئو (وظیفه) اوستلنمیش اولارلار؛ اؤرنک اورالاق: ایشلو (عملکرد) و یآناشما باخیمیندان (ایشیق سؤنمز ، آد سوزجوگو و عوضلیک مقاله سینده، قایناق اینتئرنئت).\nهمین مقاله‌ده موطلق آدلار ،شئی آدلاری، یاپیشقان دیللر، سورقو عوضلیکلری، خالق آغزی (لهجه یئرینه)، اک کیمی تئرمینلره راستلاشیریق کی، آذربایجان دیلچیلیک تئرمینولوژیسیاسیندا ایشلنمیر. بونونلا یآناشی بیر دیلچیلیک کیتابیندا قارشیلیق\/\/متقابل نوع، شهودی کئچمیش\/\/ماضی مطلق، دواملی کئچمیش\/\/ماضی استمراری، اوزاق کئچمیش\/\/ماضی بعید، غیرشهودی شکیل\/\/فورم، فعلین لازیم شکلی\/\/فورمو کیمی پارالئل تئرمینلرین ایشلنمه‌سینه‌ده راستلاشیریق. باشقا بیر میثالدا علمی تئرمین عینی منشالی اولسادا یازار اونون آذربایجاندا اولان فورماسینا بیگانه یآناشیر:«سوسور سنکرونیک (چاغداش) توصیفی descriptive دیلچیلیکله دیاکرونیک (تاریخی) دیلچیلیگی بیر-بیریندن آییردی و گرامر کتابلاریندا تاریخی دیل خصوصیتلرینی بو گونکو دیله قارشدیرماغی رد ائتدی» .\n۲- ایکینجی گونئیده نورمادان کنار حالی دیلین داخیلی قورولوشوندا گؤروروک. بودا ،هله لیک، قاچینیلماز بیر حالدیر. ایللر بویو فارس دیلیندن آلینان علمی اینفورماسیا بیزی اورایا چاتدیریبدیر کی، آرتیق علمی دوشونجه میز همین دیلین قورولوشو اساسیندا فورمالاشیر. بونون نتیجه‌سینده یئنی یازیلان علمی اثرلریمیزده دیلیمیزین سینتاکسینده، جومله‌لرین قورولوشوندا و سؤزلرین سیرالانماسیندا فارس دیلینین تاثیری بیزی ائستاندارد دیلیمیزدن اوزاقلاشدیریر. میثال اوچون:\nان اساس اودور کی زلزله قورتاردیقدان سونرا سویوق قانلیلیق وضعیتنی قورویوب ساخلایاسان. داغینتیلارین آلتیندا قالان آداملاری خیلاص ائتمک یانغین و پارتلاییش اولدوغو حالدا ایسه تلفاتین قارشیسینی آلماق واجیب‌دیر. بو نومونه‌ده حتا مقاله‌نین عنوانیدا فارسجا قورولوبدور و شخص عوضلیگی یوخدور). بو میثالی اونون ترجومه‌سیله موقایسه ائدک: مهم آنست که پس از زلزله خونسردی خود را حفظ کنیم. برای نجات فردی که زیر اوار مانده است و به هنگام اتش سوزی و انفجار جلوگیری از تلفات بسیار واجب است.\nبئله نورمادان کنار حالا علمی یازیلاریمیزدا تئز-تئز راستلاشیریق. منجه آنا دیلیمیزده تحصیله باشلادیقدا بو حال تام آردان چیخاجاق.\nعلمی اوسلوب بدیعی و پوبلیسیست اوسلوبدان اونا گؤره فرقلنیر کی، بورادا دیل چوخ دقیق ایشلنیلیر. سؤزلری حقیقی معنادا ایشلتمک طلب اولونور. دیلین استروکتورو منطقی بیر قورولوشو اؤ�� پلآنا چکیر. بونو دا قئید ائتمک یاخشی اولار کی، بیزیم کئچمیش عنعنه‌میزده علمی اثرلری شعر ایله یازماق مئیلی اولوب و بئله اثرلر بوگون الیمیزه چاتیبدیر.\nنهایت بئله نتیجه آلمالییق کی، علمی اوسلوبدا او تای ایله بو تای آراسیندا چوخ فرق یوخدور. یالنیز تاریخی شرایط بئله اولوبدور کی ، بیز او تای و بو تایدا عینی واحید تئرمینلری موختلیف فورمادا یازیب ایشله‌دیریک. علمی تئرمینلرین چوخو آلینما سؤزلردن عیبارتدیر و همین سؤزلر او تایدا روس دیلیندن و بو تایدا فارس دیلیندن آلینیبلار کی، تلفوظ و ایملارلاریندا ایکیلیک یارادیبدیر. گرگ ضیالیلاریمیز بو مسالیه فیکیر وئرسینلر و اؤز علمی ایشلریندن بو تئرمینلردن ائله یارارلانسینلار کی، نه شیش یانسین نه کاباب.","num_words":2018,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":252038.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سککیزینجی فیلیپ (اینگیلیسی‌جه: Philip VI of France) بیر شاهی ایدی. ۱ آوریل ۱۳۲۸ – ۲۲ آقوست ۱۳۵۰ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. مسیحیت دینینه اعتیقاد ائتمیشدی. آتاسی شارل والوا دیر.","num_words":35,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":587790.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Mjbmrbot (دانیشیق • چالیشمالار • یوْللاندیرمالار • باغلانسین • باغلانمالار • ایشلدن حاقلاری • آمار • پیشرفته آمار)\nEbrahimibot (دانیشیق • چالیشمالار • یوْللاندیرمالار • باغلانسین • باغلانمالار • ایشلدن حاقلاری • آمار • پیشرفته آمار)\nVikibot (دانیشیق • چالیشمالار • یوْللاندیرمالار • باغلانسین • باغلانمالار • ایشلدن حاقلاری • آمار • پیشرفته آمار)\nروْباتا بایراق آلماق دَییشدیر\nروْبات ایشلتمک فیکرینده اولسانیز، هر شئیدن اؤنجه اونا بایراق آلمالیسینیز. ایسته گینیزی آشاغیدا کی صفحه ده یازا بیلرسینیز.","num_words":123,"character_repetition_ratio":0.098,"word_repetition_ratio":0.456,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":134145.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"امکداشیمیز حسین ریاضی‌نین آذربایجانین زلزله وورموش منطقه‌لریندن حاضرلادیغی شکیل‌لی گزارشلر بئش حصه‌ده ایشیق سایتی‌نین اوخوجولارینا تقدیم ائدیله‌جک. بو گزارشلرین اوچونجو حصه‌سی اولاراق تقدیم ائدیریک:","num_words":43,"character_repetition_ratio":0.021,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.157,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":536844.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۲۹۴ نفر اهالیسی و ۶۲ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۱۴۴ نفری کیشی و ۱۵۰ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۱۸۶ نفری ساوادلی و ۷۸ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اوچ_تاش_(ماهنشان)&oldid=1549597»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۰۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":929,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.322,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":132317.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ناخجیوان (لاتین تورکجه: Naxçıvan)، آذربایجان جومهوریتینین شهرلریندن بیریدیر. بۇ شهر ناخجیوان موختار جومهوریتینین مرکزی دیر. بۇ شهرین اهالی‌سی ۲۰۱۷-اینجی ایلده ۹۲٬۱۰۷نفر ایمیش.[۲] ناخجیوان آذربایجانین اسکی و آدلیم شهرلریندن بیری ساییلیر. بۇ شهر ده بیر بین‌الخلق هاوا لیمانی واردیر کی ناخجیوانین دوغوسوندا یئرلشیب‌دیر.\nناخجیوان\nNaxçıvan\nشهر\nSeal\nناخجیوان\nموختصاتلار: 39°12′58″N 45°24′38″E \/ 39.21611°N 45.41056°E \/ 39.21611; 45.41056موختصات: 39°12′58″N 45°24′38″E \/ 39.21611°N 45.41056°E \/ 39.21611; 45.41056\nاؤلکه\nآذربایجان جومهوریتی\nموختار جومهوریت\nناخجیوان\nاراضی\n• جمع\n۱۵ km2 (۶ sq mi)\n• توپراق\n۱۴٫۲ km2 (۵٫۵ sq mi)\n• سو\n۰٫۸ km2 (۰٫۳ sq mi)\nاوجالیق\n۸۷۳ m (۲٬۸۶۴ ft)\nجمعیت\n(۲۰۱۰)[۱]\n• جمع\n۷۴٬۵۰۰\nدمونیم\nناخجیوانلی\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی ۴:۰۰+ (GMT+۴)\nایچینده‌کیلر\n۱ ایقلیم\n۲ گزملی و گؤرمه لی یئرلر\n۳ یئمک‌لر\n۴ قایناقلار\nایقلیم دَییشدیر\nناخجیوان‌دا قیش‌لار قیسا، سویوق و قارلی کئچرک یایلار ایسه قورو، اوزون و چوخ ایستی کئچیر.\nگزملی و گؤرمه لی یئرلر دَییشدیر\nنوح تۆربَه‌سی\nمؤمنیه خاتون توربه‌سی، داش قوچلار موزِیی، اصحابی کهف کؤهولو، ناخجیوانین جوما مسجیدی، بوزخانا، قیزلاربولاغی، حوسین جاوید توربه‌سی، نوح توربه‌سی و... ناخجیوانین گؤرمه لی یئرلری ساییلیر.\nناخجیوانین جوما مسجیدی\nیئمک‌لر دَییشدیر\nناخجیوانین گلنکسل دادلیسی پاخلاوا اولاراق، ناخجیوانین پاخلاواسی ایسه آذربایجان‌دا بیر آدلیم یئمک‌دیر. کوپ پندیری‌ده ناخجیوانین آیری سوقت‌لریندن ساییلیر. ناخجیوان مطبخینده بزباش کوفته‌سی، چؤلمک پیتی‌سی، بزارتما، چیغارتما، دلما، کاباب، خاش، اریشته، چؤچه، توخماق کوفته‌سی و اوماج کیمی یئمک‌لر یئرآلیب و بونلار ناخجیوانین گلنکسل یئمک و قیدالاری‌دیر.\nقایناقلار دَییشدیر\n^ The State Statistical Committee of the Azerbaijan Republic Archived 6 October 2011 at the Wayback Machine.","num_words":375,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.28,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":76981.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نیقیه موحاصیره‌سی (اینگیلیسجه: Siege of Nicaea) روم سولطانلیغی و صلیب یۆروشلری قوشونو آراسیندا باش وئرن دؤیوش.بیرینجی صلیب یوروشونین بیر قیسمی‌دیر. تورکیه یئرینده اوز وئرمیش‌دیر بۇ وۇروشون سوْنو بیزانس ایمپیراتورلوغو و صلیبی اوردوسونون غلبه‌سیله بیتمیش‌دیر\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ Nicolle, The First Crusade 1096-1099: Conquest of the Holy Land, p. 32 \"Eventually the Crusader forces outside Nicaea numbered around 4,200-4,500 cavalry and 30,000 infantry, excluding non-combattants.\"\n^ Pryor, Logistics of Warfare in the Age of the Crusades, pp. 49-50 \"In addition, the besiegers made several efforts to storm the walls and they won a victory in pitched battle over the relieving army of Qilij Arslan, a force some 10,000 troops, mostly mounted archers.\"\nقارداش پروژه‌لرده نیقیه موحاصیره‌سی گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو ساواش ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقال�� دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=نیقیه_موحاصیره‌سی&oldid=574190»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nساواشلار\nبورسا اوستانینین تاریخی\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۳ اوْکتوبر ۲۰۱۸، ‏۱۹:۰۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":327,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":104082.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جبراییل رایونو ۸ آگوست ۱۹۳۰-جو ایلده تشکیل ائدیلمیشدیر. ۴ ژانویه ۱۹۶۳-جو ایلده لغو ائدیله‌رک فوضولی رایونونا وئریلمیش، ۱۷ ژۇئن ۱۹۶۴-جو ایلده یئنی‌دن یارادیلمیش‌دیر. ۲۵ آقوست ۱۹۹۳ (میلادی)-جو ایل تاریخینده رایون ائرمنیستان اوْردوسو طرفیندن ایشغال ائدیلمیشدیر. ایشغال نتیجه‌سینده رایونا ۱۳،۹۲۸ میلیارد آمریکا بیرلشمیش ایالتلری دوللاری مبلغینده زیان دَییب. جبراییللی مجبوری کؤچکونلر جومهوریتین ۵۸ رایونونون ۲۰۰۰-دک یاشاییش منطقه‌سینده، چادیر دوشرگه‌لرینده، یوک واقونلاریندا و یاتاقخانالاردا مسکونلاشیبلار.\nحاضیردا رایونون ائرمنیستان سیلاح‌لی قوه‌لری طرفیندن ایشغالی داوام ائدیر.\nرایون اهالی‌سی آراسیندا اراضی‌نین آدینین ۸-جی عصرده یاشامیش جبراییل آتانین آدین‌دان آلماسی ایله باغلی فیکیرلر وار. اما جبراییل‌داکی سای‌سیز-حساب‌سیز عابیده‌لرین، ماغارالارین، قالالارین، بورجلرین، مبدلرین قالیقلاری بۇ یاشاییش اراضیسینین یاشینین داها قدیم اوْلماسیندان خبر وئریر.\nجوغرافی مؤقیعتی دَییشدیر\nجبراییل کیچیک قافقاز داغلارینین جنوب-شرقینده، گین دۆزو و قاراباغ سیلسیله‌سینده یئرلشیر. رایون جنوب‌دان آراز چایی بوْیو ایران ایسلام جومهوریتی ایله همسرحددیر. ساحه‌سی ۱۰۴۹ موربّع کیلومتردیر، اراضیسی اساساً داغلیق‌دیر. آراز چایینین قیراغی واختی‌له توقای مشه‌لری ایله سیخ اوْلموش‌دور. آرازبویو دوزن‌لیکلرین توْرپاقلاری یۆکسک محصولدارلیغا مالیک توند شابالی‌دی توْرپاقلاردیر. محصولدار اوْلان آرازبویو توْرپاقلاردا جبراییلین ایری کندلری - بؤیوک مرجان‌لی، سولطانلی و ... یئرلشیر. جبراییل رایونون ان یۆکسک زیروه‌سی داغ توماس‌دیر (۱۵۸۰ متر). ائرمنی ایشغالین‌دان اوّل رایون‌دا یاشی ۴۰۰-۵۰۰ اوْلان ۱۴ ایری دیامترلی چینار آغاجی آغاجی، ۱۰۴ کهریز و ۹۹ بولاق واردی.\nآذربایجان رایونلاری دَییشدیر\nآذربایجان رایونلاری\n1. آبشرون\n2. آغجابه‌دی\n3. آغدام\n4. آغداش\n5. آغستافا\n6. آغ‌سو\n7. شیروان (آذربایجان جومهوریتی) (شهر)\n8. آستارا\n9. باکی (شهر)\n10. بالاکن\n11. برده\n12. بئیلقان\n13. بیله‌سووار\n14. جبراییل\n15. Jalilabad District\n16. داش‌کسن\n17. Şabran\n18. Fizuli District\n19. گده‌بی\n20. گنجه (شهر)\n21. گورانبوی\n22. گؤی‌چای\n23. Hacıqabul\n24. ايميشلى\n25. İsmayıllı\n26. کلبجر\n27. کوردمیر\n28. Laçın\n29. لنکران\n30. لنکران (شهر)\n31. لریک\n32. Masallı\n33. مینگه‌چئویر (شهر)\n34. نافتالان (شهر)\n35. نفتچالا 36. اوغوز\n37. Qəbələ\n38. قاخ\n39. قازاخ\n40. قبوستان\n41. قوبا\n42. قوبادلی\n43. قوسار\n44. ساعاتلی\n45. صابیرآ��اد\n46. شکی\n47. شکی (شهر)\n48. Salyan District\n49. شاماخی\n50. شمکیر\n51. ساموخ\n52. سیه‌زن\n53. سومقاییت (شهر)\n54. شوشا\n55. شوشا (شهر)\n56. ترتر\n57. توووز\n58. اوجار\n59. خاچماز\n60. خان‌کندی (شهر)\n61. گؤی‌گؤل\n62. خیزی\n63. خوجالی\n64. خوجاوند\n65. یاردیملی\n66. یئولاخ\n67. یئولاخ (شهر)\n68. زنگیلان\n69. زاقاتالا\n70. زرداب\nقایناقلار دَییشدیر\n^ Şəhərlərarası telefon kodları. Aztelekom İB. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2018-05-03. یوْخلانیلیب19 August 2015. (تورکجه)\nبو آذربایجان جومهوریتی-ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.","num_words":481,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.276,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":96999.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ال ایشلری النن دوزلتیلمیش لره دییلیر اورنک کولش دن دوزنلنن بورک بو دوزلتمه لر النن دیر و ایندی کی مدرن تکنولوژینن دییر.","num_words":28,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":622087.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"متین اؤزونو بونجا یالقیز حیسس ائتمکده گره‌کدیییندن داها آرتیق ایره‌لی گئتدییینی اؤزو هامیدان یاخشیجا آنلاییر. اؤزونه قالسا، دونیا‌داکی بونجا جان‌لی- جانسیز یارادیق‌لارین ایچینده بونجا یالقیزلیقلا باغری باداش یاشاماغا جان آتماق چوخ دا یاخشی دئییل. آنجاق بئله دوشونور دئیین گئجه‌لر یاستیغی قوجاقلادیغینی، یوخسا گونون هانکیسا بیر ساعاتیندا لاپدان قاپی‌سی‌نین، یوخسا دا تئلئفونونون زیلی‌نین چالینماسینی گؤزله‌دییینی سانمایین! بونجا اؤزوندن دیدرگین، بونجا اؤزوندن سورگون کیمی‌لر کیمی یاشاییرسا دا ایندی بیر ساعاتا یاخین‌دیر قاباغینداکی بو بیر ییغین تیلیفینه دک بوشالمیش چای ایستیکان‌لارینا دالماقدان قاچینمیر. آرا- سیرا گلیب آیاق اوستو متینین اؤنونده دورا‌راق باشینی ایره‌لی آپاریب قولاغینا نه‌سه پیچیلدایان دونوز شابان بو دؤنه ده ساغ بؤیرونده اوتوروب الینی متینین چینینه قویا‌راق بئله بیر سؤز دئیه بیلیر اونا:\n-بو آجی چایین نه‌یی وار کی قاباغیوا قویولماق همان دمین ده نقده وئرمیرسن؟\nمتین اؤزونه زور وئریب باشینی ترپه‌ده‌رک گولومسونور:\n-نئینییه‌جک آغا شابان؟\n-آخی نئچه‌سین ده ایچسن ائله اوولکینه تایدی.\n-دوز دئییرسن. چای دا آدام دییل کی بیر- بیری‌یله فرق ائله‌سین!\n-هه قادان آلیم، پولونا دا رحمین گلسین!\nدونوز شابان بو جمله‌نی دئیه- دئیه گئدنده، متین اونون آرخاسینجا نه‌دنسه دوستجا باخیب اوره‌یینده سانکی اوزونو شابانا توتوب دئییر:\n-سنه آد قویان او نامرد کیمسه، جئیران آدی قویاجاقمیش! قانماییب.\nاصلینده جئیران شابانین دئدیک‌لرینی متین اؤزو ده بیلیر شوبهه‌سیز. بیلیر کی آرد- آردینا ایچیب بوشالتدیغی ایستیکان‌لار دا ائله اؤزو کیمی بیر ییغین همجینس‌لری‌نین ایچینده یالقیزجا یاشاماقدا‌دیرلار. بو ایستیکان‌لار دا بولود کیمی دولورلار، بوشالیرلار، آنجاق کیمسه اونلارین نه دوشوندوک‌لرینی، نه دویدوق‌لارینی بیلمیر. متین سانکی بو ایستیکان‌لاری دا دوشونور نه‌دنسه. بو آرادا قاتار اها‌لی‌سی‌نین سانکی بیلمه‌دییی باشقا بیر نه‌سه‌نین ده اورتادا اولدوغونو بیلیر کیمی‌دیر. اینسان‌لار یالقیزلیغی اؤزلری اوچون یاخشیجا تعریفله‌یه بیلسه‌یدی‌لر، اولا بیلسین چوخ‌لاری اؤزلرینی دونیانین ان یالقیزی سانا بیلردی‌لر. متین سانکی بو قونودا اؤز دوشوندویونو باشقا تور سانیر. یوموشاق‌دیر. اینجه- اوخشاردیر. آنجاق اونو هئچ بیر کسه، یاشارا بئله آچیقلاماق ایسته‌مه‌ییب بورا کیمی. گئنل‌لیکله کیمسه‌یه بیر چوخ نه‌سه‌نی آچیقلاماق ایسته‌میر متین. بلکه ائله بونا گؤره ایندی هره‌نین باشی بیر شئیه قال اولان یئرده یاواشجا آیاغا دوروب سس‌سیزجه قاتاردان چیخماق ایسته‌ییر. دوشونور کی هامی‌نین گؤزوندن ایراق بیر یئره، اولا بیلسین ایچه چکیلیب اؤزونو یالقیزلاتماغین دیبینده بیر نه‌سه وار. اونا دوغرو گئتمک اوچون بیر ییغینجاقدان آیریلماق، ائرته چاغی گؤی اوزوندن بیر اولدوزون سس‌سیزجه ایتیب تانینماز- بیلینمز بیر هارا‌سیزلیقدا یوخ اولماغی کیمی‌دیر. متین بئله‌سی اؤز- اؤزونده بیر آز سئوینه بیلیر. کسین‌لیکله قاتار یولداشلاری‌یلا اولاندا دا سئوینه بیلیر. سانیر کی اینسان‌لارین هره‌سی‌نین اؤزونه اؤزل سئوینج‌لی سس‌لری وار. آنجاق یئنه ده سانیر کی اونلارین سئوینج‌لی اینسان سس‌لری آراسیندا بئله یالقیزدیر. متین نه‌دنسه بونا هئچ بیر چیخیش یولو تاپا بیلمیر و گئت- گئده داها دا چوخ اوزولور. ایستیکان- نلبکی‌لرین آغینا- بوزونا باخمیر. قاباغینا گله‌نی بیچیندن یئنیجه گلمیش آدام کیمی ایستی- ایستی هؤرتولتویله باشینا چکیب اوستوندن ده بیر سیقارئت آلیشدیریر. سیقارئتین ده آغینا- بوزونا باخمیر. آدی نه اولور اولسون، هانکی اؤلکه‌نین مارکاسی اوستونده اولور اولسون، تکی توتون اولسون! تکی جانینا یئریین کافئیینله نئکوتین اولسون! تکی آجی بیر نه‌سه ایچینه یوروموش اولسون! چونکو بئله حیسس ائدیر کی آرتیق بیر داها مئهری خانیمی گؤرمه‌یه‌جکسه اؤلومدن باشقا نه‌سه ایسته‌میر. دؤرد بیر یانیندا اوتوران قاتار یولداش‌لاری‌نین هئچ بیری، ان یاخین یولداشی یاشار بئله بو قونودا اونا یاردیم ائده بیلمه‌یه‌جه‌یینی بیلیر. داها ایش ایشدن کئچیب‌دیر، داها چیخان قان داماردا دورماز، بیر ده دامارا قاییتماز، و آرتیق من بو یولداشچا‌لارا دا سیغینا بیلمه‌رم دئیه دوشونور. گئندن باخان‌لارا بئله دویولور کی متین اوچون گونباشی قاتارداکی‌لارلا بیرگه یاشاماق آرتیق اوره‌یی‌نین چیینینی یارالاییب یورموش آغیر یوک‌دور. متین بو یوکده یالنیز اؤز وارلیغی‌نین عذابینی چکیر. چئوره‌سینده‌کی اینسان‌لار اونو اولدوغو کیمی آلیب آلقیلاماسا‌لار دا، گیلئی دئیه اونلارا دئمه‌یه بیر سؤزجوک بئله سؤزو یوخ‌دور. اینسان‌لار کی هره‌سی سانکی باش توتمامیش بیر سئوگی ماجراسی‌نین قهرمانی‌دیر. بو تئز- تئز اوزلری ده‌ییشن اینسان‌لار نه‌دنسه بوتون سوچ‌لارینی زامانین، یوخسا باشقا اینسان‌لارین بوینونا ییخیب قولای- قولای توپلومسال سرت قورال‌لار و قوشول‌لارین قولو اولماغا هر گون جان آتماقدا‌دیرلار. متین بونلارین اؤنونده هر زامان سوسماقدا‌دیر. بو سوسقونلوق اوندا بؤیوک بیر موباریزه‌نین کیچیک مودئلینه بنزه‌ییر. بو مودئلده سانکی بیر حیات دیرامی آخیر دا بو شهرده اونو گؤرن اولمور. متین گئنل‌لیکله آز دانیشان، اؤزل‌لیکله قاتار قفه‌سینده هانکیسا بیر قونونون اوستونده گئدن قیزغین شیدیرقی دارتیشما‌لار ایچینده باشینی آشاغی سالیب سوسان بیر آدام‌دیر. او دؤنه‌لرجه گؤروب کی بو دارتیشما‌لارین سونو داوایا چکیب. او گون هئچ یادیندان چیخمیر. شممد دئدی:\n-آی میر خلیل، سن آخی هانکی دانیشگاهدا سیاست علمی اوخویوبسان؟ سندن سونرا بو قفه‌ده بیلن آدام یوخدو؟\nمیر خالیل ده نه سالدی، نه چیخدی، ائله اوتوردوغو یئردن چیمخیردی شممدین اوزونه:\n-آده، من سیاسته قوشولاندا، سن سیچیب پوخووو دووارا یاخیردین ائئئئ! یادیندان چیخیب؟\nاو گون قاتار ده‌یدی بیر- بیرینه. آنجاق او قدر های- هارایین ایچینده ده متین بیر کلمه بئله بیری‌یله کسمه‌دی. او گئنل‌لیکله چئوره‌سینده‌کی بئله اینسان‌لارین اؤنونده سوسور. آنجاق بیر اؤزو بیلیر کی اونلارین ایچدن اولان یؤن‌لرینی اورک‌دن سئوه‌رک سوسور. سانکی متینین بو سایاق سوسقون‌لوغو، کیمی توپلومسال قوشول‌لارلا جان سیخیجی موباریزه‌سینده اؤزنل پوتانسیئلی‌دیر. بلکه ائله بونا گؤره مئهری خانیمین دا خیانت‌لری اؤنونده سوسا بیلدی. او مئهری خانیمی او قدر سئویردی کی موطلق اونون ایچ اؤزگورلویو اوچون سوسدو. اونون ان دوغال حاق‌لاری و ایستک‌لری اوچون. متین بو پوتانسیئلی‌یله اؤز حیات یوکونو آغیرلاشدیردی، آنجاق مئهری خانیما بیر سؤزجوک بئله نه‌سه دئمه‌دی. مئهری خانیم اونو دالیندان ووروب قوپاردی دا دؤنوب اوزونه باخمادی. دؤنمه‌دی کی بیردن مئهری خانیم اونو گؤروب اوتانماسین. بونلا بئله مئهری خانیما گئدن یول‌لاری هر زامان آراشدیردی، آنجاق بیر یول تاپمادی. تاپدی دا آنجاق مئهری خانیم اونلاری اوزونه باغلادی. اونسوز دا متین بئله دوشونوردو کی مئهری خانیما گئدن یول‌لاردا سانکی قیرخ یول کسن حرامی آغا‌لیق ائدیردی‌لر. قیرخ فاشیست، قیرخ قارا گئییم‌لی آدام، قیرخ میکروب، قیرخ آفت، قیرخ ان جیلیز خسته بؤجک؛ هامی‌سی‌نین دا آدی شر، سوی آدی بشر. شر بشرین آلدادیجی تبسسومو، بشر شرین ان چیرکین و ان قاتی تجسسومو. بشره دیش قیجیردان شر، شره مئیدان وئرن بشر. شر بشرین گؤز ایشیغی، بشر شرین ال آلتی‌سی. شر قددار، شر اؤز باشینا، بشرسه آبیر- حیا‌سیز تجاووزلر اوستاسی. متین بیر بشر کیمی بو شرلرله باریشا بیلمه‌دی. چونکو اؤزونو هئچ بشر بیلمیردی. مئهری خانیما دئییردی، بو قدر اؤزووو اومانیست گؤرستمه، اومانیست‌لیک عملده اولار سؤزده یوخ، مئهری خانیم دا دئمه اوندان اینجیییردی. بونا گؤره ده متین چوخ‌لو واخت‌لار اونون دا قارشی‌سیندا سوسوردو. مئهری خانیم متینین سوسقون‌لوغونو هئچ زامان اولدوغو کیمی آنلامادی. متینین سوسقون‌لوغونو بیر آز اولدوغو کیمی گؤره و دویا بیلن یالنیز ائله ایندی قاپیدان گیررکن بیر باخیش قفه‌یه باخیب اوجا سسله ایکی دؤنه – سانکی بیرینجی دؤنه‌ده‌کینی ائشیدن اولماییب – “قاتارا سلام” دئییب قفه‌نین اورتاسیندان بیر صندل گؤتوروب بیر باشا گلیب متینین قاباغیندا متینله اوز- اوزه ایله‌شن یاشاردیر:\n-نئجه‌سن متین؟\n-یاشا یاشار، سن نئجه‌سن؟\n-من ده وارام. ایندی گئتمیشدیم شهرین کؤهنه قالاسینا. حالیم توتولدو.\n-نییه؟\n-ائله بئله، بیلمیرم نییه. تزه گؤروبسن اورانی؟\n-اوچ گون قاباق اوردایدی��.\nیاشار قاش‌لارینی قالدیریب گؤزلرینی یئکلده‌رک آنلام‌لی شکیلده متینه باخیر:\n-یئنه ده آرا گون؟ هه؟\n-بیلیرسن کی، هئچ هفته‌مین آرا گونو اؤزومون دییل.\nیاشار گولور:\n-دئمه‌لی چای قیراغیندان کؤهنه قالایا نقل- ی مکان ائله‌ییبسن؟\nمتین ده گولور:\n-یوخ، فقط ایکی- اوچ دؤنه.\n-هله نئجه‌یدی کؤهنه قالا؟\n-منیم ده حالیم توتولدو. ائله بیل اؤلو تورپاغی سپمیشدی‌لر اوستونه.\n-گؤروسن دااا کئچمیشیمیزی نه گونه سالیب‌لار؟\n-کئچمیش کئچمیشدی دااا یاشار! چوخ اؤزووی سیخما! ائله بیز ده بو شهر کیمی چوخ کئچمیش‌لر کئچمیشیک.\nیاشار گولومسه‌ییر:\n-هه، متین! ائله من بو گون گئتمیشدیم شان‌لی تاریخیمله بیر سلاملاشام.\nمتین بو دؤنه گولومسه‌سه ده جدی بیر لحن ایله دئییر:\n-من آنجاق بو شهرین شان‌لی تاریخی‌یله چوخدان ساغوللاشمیشام.\n-یانی سئومیرسن بو شهری؟\n-نییه؟ چوخ- چوخ سئویرم. آنجاق ساده‌جه سئویرم.\nیاشار یئنه قاش‌لارینی قالدیریب آنلام‌لی شکیلده متینه زیلله‌نیر:\n-و اینسان‌لارینی؟\nمتین بو دؤنه گؤزلری‌یله گولومسه‌یه‌رک:\n-بوتون اینسانلاری‌یلا بیر یئرده.\n-دوغوردان متین، بو شهری نه جور سئویرسن؟\nمتین یاریم دقیقه‌یه کیمی دال- دالا سیقارئتینی پوکلایا‌راق دالغین بیر حالدا قفه‌نین آچیق قاپی‌سیندان شهرین اوزاقدان گؤرونن سیرا داغ‌لارینا باخیر، سونرا ارادی اولا‌راق دالغینلیغیندان آیریلیب، باشینی آشاغی سالیب گولومسه‌یه‌رک:\n-اوزون- اوزادی خیابان‌لاریندا گئجه یاری‌لاری کئفلیلیییم کیمی. اؤزوم کیمی.\n-به من؟\n-هه، سنین کیمی.\n-مومکونسه بیر آز چوخ دئنن. دوغوردان ایستیرم بیلیم.\n-یاشار، شهر چایی‌نین ایچیندن او دال حیط‌لری‌نین تور پرده‌لی پنجره‌لری چایا باخان ائولری گؤروبسن کی! او ائولرین بیرینده جوان‌لیق چاغ‌لاری چوخ سئودیییم و هئچ زامان اؤزونه دئیه بیلمه‌دیییم اسکی بیر سئوگیلیم وار. تام اونون کیمی سئویرم بو شهری. اللرینه باخیردین اؤلومو دوردوران بیر بارماق اوجو وار ایدی اونون. بیر معصوم باخیشی وار ایدی. بیر یئتگین، دولغون دوداغی. بوتون گؤزل‌لیک‌لری یئرلی یئرینده. منیم باخیشیمدا یانی موکممل گؤزل. تام اونون کیمی سئویرم بو شهری.\n-مئهری خانیم کیمی نئجه؟\n-یوخ، مئهری خانیم کیمی بو شهری یوخ. آیری- آیری شهرلر وار کی، اونلاری دا مئهری خانیم کیمی سئویرم.\nدوغروسو، متین بو شهری هر هفته‌نین آرا گونو مئهری خانیمین یادی‌یلا باشیندان آیاغینا اؤلچور. چوخراق شهر چاییندا آددیملایا‌راق، هردن ده کؤهنه قالانین اته‌یینده آخار- باخارلی بیر یئرده اوتوروب اؤز ایچینه چکیله‌رک مئهری خانیملا کئچیردییی آجی- شیرین گون‌لرینی ساعات- ساعات بیر کیتابی زامان- زامان واراق- واراق اوخویوب جمله‌لرینی بئیین- بلله‌یینه، یادداشینا تاپشیران آدام‌لار کیمی یادداشینا تاپشیریر. نئچه ایلدیر هر هفته‌نین آرا گونو شهر بویو متین سانکی اوپ- اوزون بیر یولچولوقدا اولور. بونو اؤزو آیاق‌لاری‌نین فیل آیاغینا دؤنوشدویوندن بیلیر. آرتیق یاشار دا اونون بو نئچه ایلده‌کی حالیندان بیر شئی‌لر آنلاییب کیمی‌دیر.\n-بو شهری نئجه سئودییین‌دن دئییردین متین. اولسا بیر آز دا چوخ دئنن. البته اینجیمه‌سن.\n-یوخ جانیم، نیه اینجیییم کی؟ قورخورام سنی اینجیتمیش اولام، یوخسا…\n-اوندا دئنن لطفاً. ایستیرم ائشیدم.\n-بو شهر، یاشار، حیاتلا اولدوغو قدر اؤلومله ده دولودور. آنجاق ��ونو سئودیکجه اؤلوم اؤز توووندان دوشور منیم باخیشیمدا. حیات چلیشکی‌لرینی بوراخیر.\n-چلیشکی نه‌دیر؟\n-همان تضادد.\n-هه، دئییردین!\n-بعضن بو شهرین اوجقار یئرلرینده ساعات‌لارلا گئجه یاری‌سینا کیمی آددیملاییرام. گؤزللیییندن ائوه قاییتماق اولمور. خصوصاً عسگرلی خیابانینداکی چیراق‌لارین زوم به زوم یارپاق‌لی سؤیودلرین آراسیندان یانیب گؤزل- گؤزل منظره‌لر پایلاشدیغینی گؤرنده هئچ ائوه گئتمه‌ییم گلمیر. بوننان بئله ائوه قاییتما‌لی اولورام. دیب اوتاغیما قاییتما‌لی اولورام. مارینایا قاییتما‌لی اولورام. بونلار ایکی‌سی ده منه بوتؤولوکله بیر یاشام‌دیر، حیات‌دیر. بیلیرم بو هئچ ده یاخشی دوشونجه دییل، اما بعضن دوشونورم کی مارینایلا دیب اوتاغیم بوتؤو بیر شهره، بوتؤو بیر شهرین آدام‌لارینا دیرلر.\n-هه، دیب اوتاق. دااا بیزی اورا آپارمیسان کی!\n-هر زامان اوزووه آچیقدی قاپی‌سی.\n-اوف، او گون اوردا قورولموشدوق هااا، اوندا بیر سؤز دئدین کی اؤلسم ده یادیمدان چیخماز.\n-نه دئدیم یاشار؟ اصلن یادیمدا دییل.\n-دئدین بو دیب اوتاق منیم یارا‌لاریمی تانیییر. بیر ده دئدین گئجه‌لرین ان گئجه چاغی بورا منیم سوسقونلوق‌لاریمی ائشیدیر، دویور، بیلیر. هئچ زامان یادیمدان چیخماز. بیر ده بیر سؤز دئدین اما باش آچمادیم اوندان.\n-یوخ اما هئچ بیری یادیمدا دییل.\n-گؤروسن دااا، اوچ ایلدی هله ده یادیمدان چیخماییب.\nمتین اوزاق بیر فیکره دالار کیمی، یاواشجا‌دان اؤز- اؤزونه سانکی:\n-دیب اوتاق، یارا‌لار، سوسماق، سوسقونلوق!\n-اما متین، منیم بو سوسماقدان هئچ خوشوم گلمیر. اینسان‌لار گرک دانیشسین. سوسماغین هئچ فایداسی یوخ.\n-دوز دئییرسن یاشار! اما سوسماق اؤز یئرینده اینسان‌لارین ایچ اؤزونو تانیماق اوچون بؤیوک بیر اوستونلوک‌دور.\n-ایچ اؤز یانی نه؟\n-سن توت ماهیت.\n-اوستونلوک ده دئییردین فضیلتدی دااا، هه؟\n-هه.\n-بیر دفعه ده دئییردین –یادیمدا اولان – سوسقونلوق موباریزه‌دیر؟\n-هه، بعضی یئرده سوسقونلوق چئوره‌ده‌کی اینسان‌لارین اویدوردوق‌لاری ساختا داورانیش‌لارا قارشی موباریزه‌دیر دئییردیم… هله او باش آچمادیغین نه ایدی؟\n-دیب اوتاقدان دانیشیردیق. من باخدیم دووارلارداکی بیر- بیر آسلادیغین شکیل‌لره. دؤرد دوواریندا بئش شکیل. هئچ زامان اونوتمارام. ناظیم حیکمت، نیچه، فوروغ، احمد عریف، بیر ده کی مارینانین اورمو گؤلو قیراغینداکی شکیلی. گئجه‌یدی. قیش ایدی. هاوا سویوق ایدی. قاپی‌لاری باغلاییب قورولموشدوق. اؤز سسینله شاملودان بیر شئعیر اوخودون. سسین هر گون قولاغیمدادی دئسم اینان دوز دئییرم. دئدیم باخ بو کیچیک اوتاقدا نه بؤیوک روح وار. اوندا دا سن بیر سؤز دئدین کی …\n-او سؤز نه ایدی آخی باااخ؟ دئ گؤروم نه دئمیشم کی اؤزومون ده یادیمدا دییل؟\n-دئدین منیم دیب اوتاغیم بیر آز آز دیب اوتاق‌دیر، بیر آز دا چوخ دیب اوتاق. دوزو هله ده بو سؤزدن باش آچمامیشام.\nمتین بورادا یئنه ده باشینی آشاغی سالیب گولور:\n-وای جانیم، من نه دئمیشم؟ دوزونو ایسته‌سن هئچ اؤزوم ده باش آچمادیم نه دئمیشم.\n-دوغوردان؟\n-هه، اینان منه! لازیم دئییل کی هر سؤزون بیر آنلامی اولسون. بعضن بیر سؤز، ساده‌جه بیر سؤز اولور. موشخخص بیر آنلامی اولماسا دا. اما اینان یاشار، شهریمیز اوتوپیا اولمادیغی کیمی، منیم ده دیب اوتاغیم دونیامیزین کندینده بیر کومه، بیر کلک بئله دییل. عباس عمی‌نین باغینداکی چوووستانینی گؤروبسن دااا، اینان بو دونیادا منیم دیب اوتاغیم چؤر- چؤپله توخونموش بیر چوووستان بئله دییل.\n-دئمه‌لی مک لوهاندان دا تاثیرله‌نیبسن؟\n-یوخ یاشار، تاثیرلنمه‌میشم. دوزدو، مک لوهانین قورامی بیر دئوریم کیمی‌یدی. آنجاق اینان من اوندان تاثیرلنمه‌میش بیری‌سی‌یم. دیب اوتاغیما گلدیکده، او تام سئوگیلیم کیمی‌دیر. سئوگیلیم کیمی جان‌لی، دیپ- دیری بیر وارلیق‌دیر. و سئوگیلیم وطنیم‌دیر. هاردا گزسم گزه‌رم، آنجاق گئدیب گئنه اوندا، اوندا اؤلمک ایسته‌رم…\n**\nبوتون قاتار قفه‌سی‌نین آدام‌لاری واخت‌لارینی شاهمات اویناماقلا، تئلئویزیوندا فوتبولا باخماقلا، آرا- سیرا قفه‌یه گلیب گئدن یاد موشتری‌لری لاغا قویماقلا، سیاستین ان قاباریق چیرکین قباحت‌لی آلانیندان قارما- قاریشیق دانیشیب یئرلی- یئرسیز دارتیشماقلا، بیر- بیرینه بنزه‌ر دوشونجه‌ده اولماق‌لارینی آنلامازجاسینا اؤزلری بیلمه‌دن اؤزبه‌ینمیش‌لیک خسته‌لییینه قاپیلیب گوندن گونه داها چوخ ایلیشه‌رک کئچیریرلر. نئجه ده اؤزلرینی ان بیلگین آدام کیمی آپاریب موتلولوق دویورلار! اؤزل‌لیکله اؤلکه‌ده گئدن سیاسال گئدیش‌لرله باغلی چوخونلوقلا بیر- بیرینه بنزر دوشونوب اوست- اوسته اصلینده بیر سؤز دئییب بیر سونوجا وارماق‌لارینا نئجه اؤنم وئریرلر، هله قالسین! بو آرادا متین کیمی باخیشی ترس توپلومدا بئله ایچینه چکیلمیش اؤزویله بئله باریشمایان بیری‌سی اونلارلا یاخیندان قایناییب قاریشمایاندا، اوزلری تئز- تئز دییشمه‌یه باشلاییر.\nمتینین اون بئش- اون آلتی یاشی وارکن عسگرلی خیابانیندا فوتبول اوینادیغی چاغلار، کوچه‌لری‌نین باشیندا باشماق تیکن گیلتاش آدیندا اورتا یاش بیر آدام وار ایدی. ایشیندن یورولوب بئزینجه توکانین قاپی‌سینا چیخیر، گلیر خیابان اوزئییندن اوچ آدام‌لیق آشاغیدا یئرله‌شن بور- بوجاغیندا اوچوق قالا‌لار کیمی یئری قالمیش خارابا‌لیق‌لی دیل‌آرا باغینا چکیلن دمیر نرده‌یه سؤیکه‌نیب باغدا زوم به زوم بیتیب گؤیه‌رن آغاج‌لارا، گؤی- گؤیرتی‌لره، آللی- گول‌لو قانادلی قوش‌لارا، قلمه آغاج‌لاریندا یووا سالمیش سای‌سیز قارا قارقا‌لارا، گیلدیر و جیر آلچا آغاج‌لارینا، پاپاقلامیش قالقان‌لارا، سیخ- سیخ بیتمیش امن- کؤمنجی و جیگیتکان کول‌لارینا باخیردی. کیمسه‌یله دانیشمازدی. بیر سیقارئت آلیشدیریب بیر قیچی‌یلا بیر دیرسه‌یینی نرده‌یه دایاییب لام بیر یئلین آغزیندا بوتون گؤرونتولری‌یله گؤزو اوخشارجاسینا تیتره‌شن اوستدن لپه‌له‌نن دنیزه بنزه‌ین باغین اوستوندن گؤزلرینی دولاندیریب- دولاندیریب گؤی اوزونه دالاردی. متینین سونرا‌لار اؤیره‌ندییینه گؤره گنجلییینده کومونیست پارتیاسیندایمیش. بیر گون بیر گئجه یاری‌سی شهر بویونجا اعلامییه پایلادیغیندا توتوقلانیب اوچ ایل سککیز آی زینداندا ساخلانیلاندان سونرا آزادلیغا بوراخیلیب گلیب باشماق توکانی آچمیشدی. متین اونا یاخینلاشمازدی. آنجاق فوتبول اوینایا- اوینایا اونو دوشوندویونده توپو آیاغیندان آز وئرمه‌میشدی. کیمی آدام‌لار عسگرلی خیابانیندا اوندان یان گزمه‌یه چالیشسا‌لار دا، متین اوندان نه‌دنسه قورخموردو. اوسته‌لیک نه‌دنسه اوره‌یی‌نین بیر بوجاغیندا اونو سئومه‌یه بیلمیردی. اونون نئجه یالقیز اولدوغونو متین سئزه بیلمیشدی. بیر گون متین آیاغینا دوشن توپ‌لاری�� بیرینی دؤرد نفری دریبلله کئچیب قول ائتدیک‌دن سونرا گیلتاش خیابانین قیراغیندا سئوینجیندن اللرینی یوموروقلاییب بیر آشاغی بیر یوخاری تیتره‌ده‌رک متینه باخیب گولومسه‌دی. اونون باشیندان هانکی دوشونجه‌نین گلیب کئچدییینی متین دویا بیلمه‌دی. سونرا یئنه نرده‌یه ساری گئدیب دیل‌آرا باغینا دالدیغیندا اونون بیر آز اؤنجه‌کی گولومسه‌مه‌سی متینین ایچینه چوخ گؤزل بیر دویو سالدی. “گؤره‌سن من ده بونا تای بیر اینسان اولاجاغاممی بؤیوینده؟!” دئیه، بیر سورو متینین بئینیندن بیر آنلیق ایلدیریم کیمی چاخیب سوووشدو. ایندی‌یسه یالقیزلیق بیر توفان کیمی بوتون دامارلاریندا یووا سالیب. بوتون باشینا گلن‌لری، بیر چوخ ایشین ایشدن کئچمه‌سینی و ان آزیندان کئچن سون اوچ ایلینده کیمسه‌یه، ان یاخین آدام‌لارینا بئله آچیب آغاردا بیلمه‌دییی آجی- آغری‌لارینی سانکی بیری‌سینه آچماق ایسته‌دیگی آندا دریندن جییه‌رینی سؤکه‌جکجه‌سینه یانیق‌لی بیر آه چکیب دوداق‌لاری‌نین آلتیندا اؤز- اؤزونه هنیرتی کیمی اینله‌ییر:\n-آااه، مئهری خانیم بو آن یانیمدا اولسون ایستردیم! سونرا دا یوخ، ائله بو آن!…\nمتینله مئهری خانیمین باش‌لارینا، کئچن بو اوچ ایل ایچینده بیر چوخ گلن‌لر اولدو. اونلاردا بیر چوخ شئعیرلر، حکایه‌لر و آنلاتما‌لی اولای‌لار یاشاندی. بونلارین هامی‌سینی آنلاتماق اولارمی هئچ؟ اولماز. اولمازین ایشدیر بو! شئعیرلر، حکایه‌لر و آرتیق آنلاتماسی چتین اولان اولای‌لار، آنلار، آنی‌لار! بو سؤزلر، بو سؤزجوک‌لرله باغلی هانکیسا بیر سوروم، بیر سورونوم یوخ ایمیش. متین بونو ایندی آنلاییر. بو اوچ ایلده بوتون کیمسه‌دن، نسنه‌دن داها چوخ باغلاندیغی بیر اینسان وار ایدی متینین. آدینا آرتیق سئوگی ده دئیه بیلمیر. اورتا‌لیقدا اولان گون ها گون آنلامی آشاغیلانانین آدی سئوگی یوخسا عشق اولا بیلرمی؟ بونا متین اؤز- اؤزونه بئله جواب وئره بیلمیر. مئهری خانیمین هانکیسا بیر تانری کیمی قوتسال‌لیغی دا یوخ ایدی. ایندی بئله دوشونور متین. اونلا هانکیسا بیر آد- سان قازانیب زنگیلشمه‌یه چابالاماق دا دئییلدی شوبهه‌سیز. به بو نه ایمیش؟ قولایجا بیر باغلانتی‌یمیش؛ ایندی سانیر. سانکی اونلار هئچ بیر اولاغان اوستو دوروم‌لار یاشامادی‌لار. هر شئی بیر ایل، ایل یاریمین ایچینده عادیجه باشلانیب، آدیجه بیتدی سانکی. اونلارین آراسیندا آزاجیق ایستک یارانسا دا، آزاجیق شاشقین‌لیقدان ایره‌لی گلدی. متین ایندی باشا دوشور کی اؤزو کیمی مئهری خانیمین دا حیاتی‌نین چوخ دا گؤزه گلیم بیر یانی یوخ ایمیش. آرا- سیرا اؤزل‌لیکله آرا گون‌لری کافیشاپلارا، تریا‌لارا، یئمک‌خانا‌لارا، باغچا‌لارا، کوچه- خیابان‌لارا، اوزاق شهرلره بیرلیکده گئتدی‌لرسه ده سئوگی ایچه‌رن بیر موزیک سسی‌یله بئله راستلاشمادی‌لار. یقین کی بو دوروم‌لاردا بیر یانیق‌لی تصنیفی بئله بیرلیکده دینله‌ییب ائشیتسه‌یدی‌لر، آزیندان بیر آز کئچیردیک‌لری گون‌لره ساری یؤنه‌لیب، بیر آز ایلک تانیش‌لیق‌لارینداکی گؤزل ده‌لی هیجان‌لی دویغولارا قاپیلاردیلار. اونلار بیر- بیری‌یله اوزاق بیر شهرین یونیوئرسیته اؤنو بولواریندا آجی- شیرین، گولوش‌لو- آغلاییش‌لی آنلار کئچیریب، بیر عؤمورلوک اونلاری یاشادا بیله‌جک ان گؤزل، ان ده‌یرلی خاطیره‌لر یاشادا بیلمیشدی‌لر. آنجاق اوچ ایلین عرضینده بوتون باشلاریندان‌ کئچن‌لر بیر ایل اؤنجه بیردن بیره اللریندن آلیندی کیمی اولدو. مئهری خانیمین گؤزله‌نیلمز، گؤرولسه ده اینانیلماز خیانتیندن سونرا، متین بیر ده باشینی قووزاییب گؤردو کی هئچ بیر نه‌دنی یوخکن اوچ ایلدیر اؤزونه یالان سؤیله‌ییب دوروب. گئرچک سئوگی‌لرین هامی‌سی دئمه یالنیز شئعیرلر، حکایه‌لر، رومانلاردایمیش‌لار؛ متین بونلاری سونرا آنلادی. کیتاب‌لاردا آنلادیلانلارین هامی‌سی بیر باشا حیاتا کئچیب گئرچکلشمیر. کیمی‌سی گئرچک‌لشسه ده کیتاب‌لاردا اولان بیچیمده اولمور. اویسا متین اوچون سانکی گئرچکلشمه بیچیمی‌نین نئجه اولماسی اؤنملی‌یدی. اؤنمی اولمامالی‌یمیش آنجاق؛ ایندی بئله سانیر. باشقا سؤزله متین باشلانغیج‌لارین گئرچک باشلانغیج‌لار اولماسینی گرک‌لی بیلیرمیش، اویسا بیلمه‌مه‌لی‌یمیش دئیه دوشونور اؤز- اؤزونه. ایندی کئچن اوچ ایل بویوندا مئهری خانیمین اوندان ایسته‌دیک‌لرینی، هم ده اؤزونون بئله ایستدیک‌لرینی گونباشی آنیر. و دوشونور کی مئهری خانیملا اونون آراسیندا کئچن‌لرین هامی‌سی یالان اولماسا دا یالانا بنزه‌ییرلر.\nبو اوچ ایلده سانکی بوتون دوروم‌لار یاخشیلاشدیلار. سؤزون اصل معناسیندا مئهری خانیملا متین بیرلیکده‌لیکله یاشامیش اولدولار بو اوچ ایلده. اوچ ایل بوتون سیخینتی‌لار، داریخما‌لار، اؤزلم‌لر کسیلیب بیر یانا آتیلدی. سانکی عؤمرون یانیق‌لی بیر موغام تصنیفی کیمی آخاریندا، بیردن بیر جاز، بیر روک هاواسی‌نین ایلک نوت‌لاری یازیلیب، بیر ساکسیفون، بیر ترومپئتین اولدوقجا جانا سینر سسی‌یله اورتایا چیخیب یاییلدی. سونرا بیردن بیره… بیردن بیره بیر قیزاران آیین آرا گونویدو!…\nآرتیق او قیزاران آیین اوچونجو آرا گونوندن اوچ ایل کئچیب. بو ایللر، بو آیلار، بو گون‌لر سانکی تونلارجا آغیر قورقوشوم یوکو کیمی متینین کؤکسونون اوستوندن کئچیب. و ایندی بورادا بو گون بوتون گلیب کئچیب متینین عؤمرونه دؤنموش او بیری آرا گون‌لره بنزه‌ییر…\n**\nمتین او گون آرا گون‌لرین بیرینده او گونون آرا گون اولدوغونو اونوتموشدو. لیی شالواری‌یلا بنؤوشه چالار کؤینه‌یینی گئییب، سیقارئتی‌یله فنده‌یینی ساری کاپشنی‌نین قولتوق جیبینه، کاپشنی ده قولونون اوستونه آتیب ائودن چیخدی ائشییه. هر گونکو کیمی یایانجا شهرین اورتا مئیدانینا ساری یئریمه‌یه باشلادی. او گونون آرا گون اولدوغونو اونوتسا دا، یئنه مئهری خانیمین خیالینی یانینا آلمیش اونونلا اؤز اوره‌یینده دانیشا‌راق گئدیردی. شهرین دوغو گیره‌جه‌یینده‌کی بولوارا آیاق قویدوغو کیمی ساندی بیر کؤلگه اونا ال ائدیر. بولوار پاییزین باشلاندیغیندا، دئمک ایلک گون‌لرینده اؤزوندن چیلپاق‌لاشا‌راق پوزقونلاشمیشدی:\n-پاییزین بو حالینی مئهری خانیما نه تهر آنلادا بیلسم، یاخشی اولار؟\nمتین اؤز ایچینده دوشوندو. بیلمیردی نئجه آنلاتسین. او گون سانکی هر گونکو کیمی دئییلدی. کؤلگه سانکی آغلامسینیردی اونا. بیر آن بولوارین اورتاسینداکی اؤردک‌لی- قازلی حووضون قیراغیندا بیر اوتورا‌جاق اوستونه دوشوب قالدی. سونرا بیردن گونون آرا گون اولدوغونو آنیب هویوخدو:\n-دئیه‌سن داها آلزایمئر ده توتورسان، موبا‌رک اولسون!\nیئنه اؤز- اؤزونه دئدی. کؤلگه هله ده اوردایدی. پوزقون چمن‌لرین قیراغیندا دوزولن صنده‌لی‌لرین اورتاسیندا بیر بلیرسیز آغلامسینما کیمی دوروب باخیردی. اونو دیله توتوب دانیشدیرماق، اونونلا سؤیلشمک مومکون دئییلدی. بوتون آرا گون‌لری کیمی مئهری خانیما داریخیردی. اونا بیر تهر “باخ، بوراسی بیزیم شهرین بولواری، فصیل پاییز فصیلی و بو بیر آرا گون ایکیندی‌سی‌دیر” دئمه‌یی گلیردی ساده‌جه ایچیندن. آیاغا دوروب بولوارین چیخاجاغینا ساری یؤنلدی. بولواردان چیخدی. ایکیندی چاغی بیر چوخ اینسان‌لارین آخیشیب بیر- بیر، ایکی- ایکی یورویوب دولاشدیغی شهرین مئشه پارکینا، چای قیراغینا یوللانا‌راق اؤزو بیلمه‌دن دریندن بیر آه چکیب، “آخ، بیر آرا گون ده کئچدی، سن یوخسان” دئدی…\nبو گون آرا گون! چای قیراغی بویونجا اوزانیب شهری ایکی یاندان چئوره‌له‌ین دوزده هر گونکو سیخ- سیخ ماشین‌لارین تیخاجیندان خبر یوخ. آرا- سیرا بعضی یئرلرده بومبوش ماشین‌لار یئریندن خیم یئمه‌دن دایانیب‌لار. بعضی ماشین‌لار دا آرا- سیرا آدام‌لار کیمی بیر- بیر، ایکی- ایکی سوووشورلار. یوخاریدا، مئشه پارکی‌نین شهرله آربا‌لاشان یئرینده دال حیط‌لریندن تور پرده‌لی پنجره‌لری چای ایچینه باخان بعضی ائولرده یئنه بیر- بیر، ایکی- ایکی ائرکک‌لر و قادین‌لار پنجره دالیندا دوروب بوتون چایدا اولان آخار- باخاری سوزوب آرادا بیر باش‌لارینی اؤنه دوغرو اییب آرتیق چوخدان‌دیر سویو آزالمیش چایین ایچینه باخیرلار. آرادا بیر آرخا‌لارینا دؤنوب قارشی‌لارینداکی آینایا باخیب سونرا یئنه پنجره‌دن پاییزین پلمه- پیرتلاشیق گؤی اوزونه زیلله‌نیب هاوانین سویوق اولوب- اولمایاجاغینی سئزه‌رک بیلمه‌یه چالیشیرلار.\nبوردا یئددی- سککیزعومومی یئر وار. اوتورا‌جاق‌لار، کومه‌لر، چوووستان‌لار، آلاچیق‌لار، قفه‌لر. قفه‌لر گونباشی گون- گئجه دئمه‌دن قاپی‌لارینی موشتری‌لرینه، اؤزل‌لیکله آیری شهردن گلن یولچولارلا نرد یوخسا شاهمات اوینایان گنج‌لره آچیرلار. چایین ایچینده یئرله‌شن “گون دوغان” قفه‌سینده بیر موغام اوخویان خالچا‌لی دؤشمه‌ده باغداشینی قورموش بیر سیرا گنج اوغلانین قارشی‌سیندا قاراباغ شیکسته‌سی اوخویور. قفه‌نین یوخاری‌سیندا چایا ائنن شهرین بیر چوخ کوچه‌لری‌نین بئتون دووارلاری زیندان دووارلارینا بنزه‌ر اوپ- اوزون چکیلمیش آغیر- آغیر چایین ایچینه ایره‌لیله‌ییرلر. گون دوغانین ایچیندن دووارلارین سانکی دونیا دورونجایا دک سارسیلماز یئنیلمه‌یه‌جک بینؤوره‌لرینی قارشیلاماق اوچون، چئشید- چئشید آغاج‌لار سیرا- سیرا دؤیوش قوشون‌لاری کیمی ساواش گون‌لری‌نین آخار- باخارینی آلمیش‌لار. گون دوغان قفه‌سی‌نین حیطی باغ‌دیر. آنجاق آرتیق بو گون، پاییز گون‌لری‌نین بیر آرا گونو، سارالماغا اوز قویموش یام- یاشیل بیر باغ. بیر هفته اؤنجه‌یه کیمی اوفوقونا بئله زیللنیلسه‌یدی، گؤم- گؤی بیر گؤی اوزوندن باشقا نه‌سه گؤرولمزدی. کپنک‌لر گؤز اؤنونه ائنمیش، ال آتیلسا توتولا بیله‌جکجه‌سینه یاخیندا اوچوردولار.\nهاوا گئت- گئده قاران‌لیق‌لاشیردی. بیر آزدان قارانلیق آرا- سیرا چای اوزونو دوزده وار- گل ائدن آدام‌لار و ماشین‌لاری سئیرک‌لشدیره‌جکدی. سونرا شهرین ایچینده خالق آراسی خان قودوغو آدلانان یاری بورژوا‌لارین اکیب تؤره‌تدییی بیج- توخوم گنج‌لر چئشید آتیلقان موتورلارینا مینیب، آرتیق گون بویو ایش یورقونلوغوندان سونرا دینجلمک ایسته‌ین یئرلی‌لرین قولاق‌لارینی سؤکن موتور سس‌لری��دن باشقا موتورا باغلانان ائم- پی- تری دن یاییلان لوس آنجلئسده‌کی فارس دیسکو جیندا‌لاری‌نین سسی‌یله بیرگه، دان سؤکولونجه‌یه کیمی چایدان شهره، شهردن چایا لات‌لیق- لوتولوق مانوورلاریندا تاپیلا‌جاق‌لار. بوتون توکان‌لار و ائو قاپی‌لاری باغلانا‌جاق. داها سونرا بوتون قیفیللی توکان‌لار و باغلی قاپی‌لار آچیلدیقدا، آرا گون‌لرین ایچیندن باشقا بیر آرا گون ده یوخا چیخا‌جاق. آنجاق مئهری خانیم و اونون خیا‌لی یئنه ده متینله قالا‌جاق.\nهر آرا گونکو کیمی چایین ایچی چوخ‌لو گل- گئت گورولتوسوندن بوش‌دور. چایین ایچیندن گؤرونن ائولرین چوخو نه‌دنسه اوچ قاتلی‌دیر. چوخ‌لاری‌نین دا آغ تور پرده‌لری وار. چایدا ایللر بویودور سو آخمیر. قاباقلار داغلاردان قایناقلانیب گلن بول- بول سولارین قاباغینی نه‌دنسه چوخ‌دان کسیب‌لر. یوخاریداکی چایا باخان ائولرده آرا گونون گورولتوسونون یونگول اولدوغوندان دولایی بوتون قاپی- پنجره‌لر چایا ساری آچیق‌دیر. قاباق‌لار بورا مئشه چایی بئله دئییلمزدی. شهر چاییندان باشقا بیر آدی یوخ ایدی. متین اوشاق اولدوغو ایللر شاققیلتی‌لی سئل‌لر آخاردی بوردا. بوردا بالیق، کلجک، و باشقا دنیز یارادیق‌لاری وار بئله دئیردی‌لر. ایندیکیندن داها آخار- باخارلی، داها گؤزل قوخولو یئر ایدی. متینین یادینا گلن بونجا قارا- قورخولو یوخ، آپ- آیدین، آغ- آپباق آغاران کیچیک- کیچیک جیغیرلاری وار ایدی چایدان ائنیب قالخماغا. گؤز ایشله‌دیکجه آلما، گیلاس، توت آغاجلاری‌یلا دولویدو. سیخ- سیخ باغ‌لار اونو دوغرودان دا بیر مئشه‌یه بنزه‌دیردی. آنجاق بو سون اون بئش- اون آلتی ایلده، پارلمانداکی میللت وکیل‌لری بو مئشه‌نین آرتیق سئیره‌کلمه‌سینی، آغاج‌لاری دوغرانیب کیبریت فابریکا‌لارینا وئریلمه‌سینی، و هر یئریندن بیر ماشین یولو چکمه‌سینی بو شهرین یئرلی‌لرینه یارارلی اولاجاغینی بیلدیردیلر. آرتیق اونلارین بو چایلا باغلی گؤردوک‌لری دوش‌لر دوغرولدو. و اولدو او اولاجاغی گرک‌لی اولمایان ایشلر. گؤره‌سن بو سئچگین کیشی‌لرین اؤلکه‌یله باغلی انایین سیاسال سورون‌لارا قاتیلماق اوچون بو سیخ مئشه‌لی چایی آیاغیندان باشینا کیمی یاریم آرانا دؤندرمه‌لری دؤزوله‌جک بیر شئیمی یوخسا یوخ؟ میللت وکیل‌لری گؤره‌سن بو یئرلی‌لره اؤرنک اولا‌جاق بیر آداما بنزه‌ییرلرمی یوخسا یوخ؟ بو چایی دؤرد یاندان چئوره‌له‌ین باغلاردا گون- گئجه دئمه‌دن چالیشان باغ ایشچی‌لری اقتصادی باخیمدان چوخ پیس بیر دورومدا‌دیرلار. گؤره‌سن بوتون بو شهرین اودوملو باغ- بره‌لرینی یئرله یئکسان ائدیب اؤزو بویدا بیر آرانا دؤندرمه‌لری داها دا دوغرو بیر ایش اولمازدیمی؟! اولاردی. نییه اولمازدی بعضی‌لری‌نین باخیشیندا! نه‌یسه، داها چایین نه اوست، نه ده آلت کؤرپوسونده اسکی‌لر کیمی سو گورولتوسو ائشیدیلمیر. بو سس‌سیزلیک سانکی شهر اینسان‌لاری‌نین دا جانینا هوپوب قالیب. بیردن انایین بیر سس‌سیزلیک متینین ده سول یانینی بورویور. الینی سول دؤشونون آلتینا قویور. اوره‌یینده بیر دؤیونتو بئله دویمور. اؤز- اؤزونه سوردوغو بیر سورو دوداغی‌نین آلتیندان آخیر چایا:\n-هاچاندان‌دیر من بورادا اؤلو کیمی یئریییره‌م؟\nآرتیق گلیب چیخدی شهرین ایچینه. بو آدام‌لارین هامی‌سی اونا بنزه‌ییر سانکی. ائله بیل اوست- باش‌لارینا اؤلو تورپاغی سپیب‌لر. متینین اونلارا قاتیلماقدان باشقا هئچ بیر چیخیش یولو یوخ‌دور. یالقیزلیق اونسوز دا چاره‌سیزلیک‌دیر… (آردی وار …)","num_words":6111,"character_repetition_ratio":0.028,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":273727.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دیکتاتورلار مدنی اعتراضلاری یاتیرماغا و اعتراضچیلاری قارقاشا یارادان کیمی گؤسترمه‌یه حاق قازاندیرماق اوچون اعتراضلاری زوراکیلیغا چئویریر. ایراندا بو، عادی ایداره‌ائتمه‌ یؤنتملریندن بیری حساب اولونور. حاکیميت اعتراضلاری زوراکیلیغا چئویرمک اوچون اعتراضچیلارین زوراکی حرکتلرینی شیشیرتمک، اعتراضچیلار آراسینا سیزانلاری گؤندرمک کیمی موختلیف حیله‌‌‌لردن ایستیفاده ائدیر. بعضی حاللاردا گوونلیک گوجلری اورقانیزه شکیلده اجتماعی و دؤولت املاکی‌نین گئنیش شکیلده محو ائدیلمه‌سی ایله مشغول اولورلار. مثلا، ۱۴۰۱-جی ایل اعتراضلاری زامانی پولیس مامورلاری طرفیندن اجتماعی و شخصی ماللارین داغیدیلماسینا دایر چوخلو شکیل و خبرلر درج ائدیلمیشدیر. بو اعتراض آکسییالاریندا گوونلیک گوجلری آچیق و اورقانیزه شکیلده وطنداشلارین ائولری‌نین و اتومبیللری‌نین شوشه‌لرینی سیندیراراق اینسانلارین مالینا زیان وورورلار، لاکین حؤکومت بونو اینکار ائدیر و اعتراضچیلاری املاکین داغیدیلماسیندا اعتراضچیلاری اتهام ائدیر.\nبونونلا بئله، ۱۳۹۹-جو ایلین اسفند آییندا ایرانین کئچمیش پرئزیدئنتی محمود احمدی‌نژاد خالق اعتراضلاری‌نین زوراکیلیغا چئوریلمه‌سینده اؤلکه‌نین گوونلیک قوروملاری‌نین بیرباشا رولونو اعتراف ائتدی و دئدی: گوونلیک گوجلری قولدورلاری و ایزدیحاملاری تشکیل ائدیر، سلاحلاندیریر و اینسانلار سویلو و اشراف بیلیننلره قارشی حاقلی اعتراضی اولاندا گلیب اود وورور، موناقیشه‌لر یارادیر، ایغتیشاشلار یارادیر و اعتراض ائدن اینسانلارا قارشی زوراکی رفتار اوچون زمین یارادیرلار. او آرتیردی کی ۱۳۸۸-جی ایل سئچکیلرینده (اعتراضلاردا) بیز جدی و آچیق شکیلده بو گوونلیک دسته‌سی‌نین رولو و اورقانیزه فعالیتی ایله اوزلشدیک و من اونلارین فعالیتینی شخصاً ایزله‌دیم.\nاعتراضچیلارین حبسی، ایشگنجه‌سی، اؤلدورولمه‌سی و یارالانماسی ایله موشایعت اولونان اعتراضلارین یاتیریلماسی ایله بعضی اعتراضچیلار دیکتاتورلاری مغلوب ائتمک و زوراکی حرکتلره ال آتماغی تک یول حساب ائدیرلر و حؤکومتین ده ایسته‌دیگی بودور. زوراکیلیق‌سیز دیرنیشین ان گؤرکملی تئورسینی جین شارپ حساب ائدیر کی، زوراکی حرکتلر “دئمک اولار کی، هئچ واخت” حرکتی آزادلیغا گتیریب چیخارمیر و تک تتیکلییجی عامل دیکتاتور طرفیندن داها چوخ اینسانین سیخیشدیریلماسی، کوتله‌لری اؤنجه‌کیندن داها ساوونماسیز دوروما سالماسیدیر.\nجین شارپ دئییر: اگر زوراکیلیق موباریزه یولو کیمی سئچیلیرسه، بیز دیکتاتورلارین اوستون اولدوغو بیر ساحه‌‌‌یه داخیل اولموشوق. دیکتاتورلار هر آن زوراکیلیقدان قئیری-عادی میقیاسدا ایستیفاده ائتمک اوچون اؤزلرینی تجهیز ائدیبلر. دموکراتلار نه قدر یاشاسالار دا، سوندا اوردونون سرت گئرچکلرینه تسلیم اولماق مجبوریتینده قالاجاقلار. دیکتاتورلار دئمک اولار کی، هر زامان حربی تئکنیکا، سلاحلار، نقليات و حربی قوه‌لرین بؤیوکلویو باخیمیندان اوستونلویه مالیکدیرلر و اؤزگولوک ایسته‌ین‌لر، حتی اینانجلاری ایل�� بئله، دئمک اولار کی، هئچ واخت قالیب گلمک شانسلاری یوخدور.\nاعتراضلارین زوراکیلیغا چئوریلمه‌سی‌نین قارشیسینی نئجه آلماق اولار؟\nآنایاسا‌نین ۲۷-جی ماده‌‌سی خالقین “توپلاشمالار و یوروشلر تشکیل ائتمک” حوقوقونو تانیییر، آنجاق حؤکومت ایندییه قدر بو اصلین حیاتا کئچیریلمه‌سینه مانع اولوب و قودس گونو و ۲۲ بهمن کیمی حؤکومت توپلانتیلاری استثنا اولماقلا، باشقا اجتماعی توپلانتیلاری سیخیشدیریب. باشقا طرفدن، تنقیدی و یا موخالیف پارتییالارین اولماماسی، مدنی قورولوشلارین تجرید اولونماسی، بیرلیکلرین باغلانماسی و دینج مدنی اعتراض مکانی‌نین باغلانماسی، قانونی توپلانتیلارا ایجازه وئرن دؤولت قوروملاری‌نین اولماماسیندان اینسانلار هئچ بیر تدبیر گؤرمورلر. نه دینج شکیلده کوچه‌لرده اولماق تجروبه‌سی وار و نه ده زوراکیلیق‌سیز موباریزه و قارشیدورما اوچون لازیمی حاضرلیغا مالیک دیرلر و زوراکی حرکتلره داها آسان تحریک اولونورلار.\nدارن عجم‌اوغلو و جیمز رابینسون “نه اوچون ملتلر اوغورسوزدور” کیتابیندا آزاد اؤلکه‌لرله دیکتاتورلار آراسینداکی فرقی حؤکمدارلارین گوجو ایله خالقین گوجو آراسیندا بالانسین مؤوجودلوغوندا گؤرورلر. اونلارین فیکرینجه، بو بالانسین اولماماسی حؤکمدارلار طرفیندن اینسانلارین آزادلیغی‌نین ایتیریلمه‌سینه و حوقوقلاری‌نین پوزولماسینا سبب اولور. باشقا طرفدن، بیز بیلیریک کی، باغیمسیز سیاسی پارتییالار، سندیکالار و بیرلیکلر، اینسان حاقلاری و چئوره قوروما تشکیلاتلاری و …کیمی حؤکومتدن آسیلی اولمایان قئیری-حؤکومت قروپلاری و قوروملاری دموکراتیک اؤلکه‌لرین اؤزللیگی کیمی قبول ائدیلیر. و اؤز مقصدلرینه چاتماق اوچون چابا گؤسترمکله یاناشی، حؤکمدارلارین گوجونون محدودلاشدیریلماسیندا و حؤکمدارلارین حاکیميتی ایله خالق آراسیندا دنگه‌نین یارادیلماسیندا اساس رول اویناییر.\nجین شارپ «مظلوم اینسانلارین مستقل سوسیال قروپلاری‌نین و اؤزل تشکیلاتلاری‌نین یارادیلماسینی و گوجلندیریلمه‌سینی» دیکتاتورون ان آز خرجله دیز چؤکدورمه‌سی‌نین دؤرد اساس آددیمیندان بیری حساب ائدیر. بو قوروملار توپلومون ایستیقامتینه ائتکی بوراخیر و حاکیميتین باسقیلارینا قارشی دیرنیش گؤسترمه‌لرینه نه‌دن اولور. جین شارپ وورغولاییر: “بو قروپلارین عضوو اولمایان شخصلر توپلوما، حؤکومته و دیکتاتورا هئچ بیر تضییق گؤستره بیلمه‌یه‌جکلر و اگر دیکتاتور حؤکومتدن مستقل اولان قورولوشلارین آزادلیغینی الیندن آلا بیلسه خالق نیسبتاً ضعیف اولاجاق. چونکی بو گوج مرکزلری خالقین دیکتاتورا تضییق گؤستره بیله‌جیی، اونونلا اوزلشه بیله‌جیی قوروملارین تمه‌لینی تشکیل ائدیر”.\nرفورمیست فعاللاردان علی اکبر مختاری ده بو قوروملارین و قئیری-حؤکومت تشکیلاتلاری‌نین زوراکیلیق‌سیز کامپانییالارینداکی رولو حاقیندا دئییر: “نه قدر کی، میلی و یئرلی پارتییالار خالقین طلبلری‌نین توپلانماسیندا و یؤنلندیریلمه‌سینده اساس رول اویناسا و دوروما نظارت ائتسه، بوندان سونرا پلانلاشدیریلمامیش و کوتلوی توپلانتیلار اولمایاجاق. زوراکیلیق یانلیسی و آشیری اولان هئچ بیر قروپ توپلانتیلاری شدته چئویره بیلمه‌یه‌جک و طلبلر دوزگون شکیلده، دیالوق و باریش یولو ایله حل اولوناجاق”.\nآیریجا بونونلا باغلی ۱۴۰۲-جی ایلین فروردین آییندا ایرانین یوزلرله مدنی و سیاسی فعالی بیر آچیقلامادا، قادین، حیات، آزادلیق” حرکاتی‌نین ان اؤنملی درسینی، عدالتین بوتون اؤلچولرده حیاتا کئچیریلمه‌سی اوچون حرکتلیلیگ، توپلومون تشکیلاتلانماسی و بیرلیگین ضروریلیگینی و اورقانیزه چابالاری اولاراق وورغولادیلار و حؤکومتین باسقیلاری‌نین گتیردیگی آغیر مصرفلر تیرانلیغین و ارتجاع‌نین آددیم-آددیم گئری چکیلمه‌سینه اومید ائتمه‌یین تک یولو اولدوغونا ایناندیقلارینی آچیقلادیلار.\nایرانین ۴۲۰ مدنی و سیاسی فعالی‌نین ایمضالادیغی بو آچیقلامادا وورغولانیر کی، ایرانین مدنی توپلومو زوراکیلیق‌سیز دموکراتیک کئچیدی مؤوجود دالاندان و ایچ-ایچه بؤحرانلاردان چیخیش یولو حساب ائدیر. بو،و ديیشیکلیک و کؤکلو و یاپیسال کئچیش ایچه‌ریدن باش وئرمه‌لیدیر.","num_words":1234,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.172,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":250753.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایسکندربو کورچه فوتبال کولوبو (اینگیلیسی‌جه: KF Skënderbeu Korçë) بیر فوتبال کولوبودور. Albanian Superliga دَسته‌سینده موسابیقه آپاریر. اوْیونلارینی دا ۱۲٬۳۴۳ نفرلیک ایستادیوملاریندا اوْیناییرلار.\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Historia e klubit. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2018-12-12. یوْخلانیلیب2018-12-27.\n^ World Stadiums - Stadiums in Albania. worldstadiums.com. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2017-07-25. یوْخلانیلیب10 March 2017.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسینین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«KF Skënderbeu Korçë»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ‏۲۷ دسامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده اسکندربو کورچه فوتبال کولوبو گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو فوتبال ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اسکندربو_کورچه_فوتبال_کولوبو&oldid=1497529»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nAlbanian دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nفوتبال قارالامالاری\nفوتبال کولوبلاری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nقیریلمیش فایل باغلانتیلاری اوْلان صحیفه‌لر\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۰ دسامبر ۲۰۲۱، ‏۲۳:۲۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":321,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":55804.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوروپانین شومال-غربینده یئرلَشن بیر اؤلکه‌دیر.[۸] ایرلند جومهوریتی غربی آوروپادا، ایرلندی آداسینین بؤیوک بیر حیصّه سینده یئرلشیر. باشکندی دوبلین شهری‌دیر. ایکی رسمی دیلی وار: ایرلند و اینگیلیس. اؤلکه‌نین ۷۰ مین km ۲-ا برابر اوْلان اراضیسی ۴ ایالته، ۲۶ قرافلیغا بؤلونور. اوْنو زومرود اؤلکه‌سی ده آدلان‌دیریرلار. بۇرادا همیشه یاغیشلی، دومانلی و کوله کلی هاوا شرایطی مۆشاهیده اوْلونور. قیشی یۇمشاق، یایی ایسه سوْیوق و بۇلودلو کئچیر. ان سوْیوق آیلار ژانویه، فوْریه، ان ایستی آیلار ایسه جۇلای و آگوست‌دور. ایل عرضینده تِمپراتور هئچ واخت +۱ درجه‌دن آشاغی دوشمدیی کیمی +۲۰-دن ده یۇخاری قالخ‌میر. اهالی‌نین ۶۰٪- شهرلرده یاشاییر. بورایا هر ایل ۲ میلیون توریست گلیر. ایرلندین سمبولو اۆچیارپاق‌لی یونجادیر. قار نادر حاللاردا یاغیر، یاغ‌سا دا تئز اریگیر. حتی، ایرلندلار اؤز آرالاریندا ظارافات ادیب بئله دییرلر: «یای قیش‌دان یالنیز یاغیشا گؤره فرق‌لنیر. یای‌دا ایستی، قیش‌دا ایسه سوْیوق یاغیشلار یاغیر».\nIreland[a]\nÉire (ایرلند)\nFlag\nCoat of arms\nمیلی مارش: \"Amhrán na bhFiann\"\n\"The Soldiers' Song\"\nIreland یئری نقشه اوستونده (dark green)\n– in اوروپا (green & dark grey)\n– in the اوروپا بیرلیگی (green)\nپایتخت\nو بؤیوک شهری\nدوبلین\nOfficial languages\nIrish\nاینگیلیس دیلی[۱]\nNational language\nIrish[۱]\nاتنیک قروپلار\n(2011[۲])\n84.5% White Irish\n9.1% Other White\n1.6% Not stated\n1.5% Other Asian \/ Asian Irish\n1.3% Other\n1.4% Black Irish \/ Black African\n0.7% Irish Traveller\n0.4% Chinese\n0.1% Other Black\nدمونیم(لر)\nIrish\nدؤولت\nUnitary parliamentary republic\n• President\nMichael D. Higgins\n• Taoiseach\nEnda Kenny\n• Tánaiste\nFrances Fitzgerald\nقانون اوقانی\nOireachtas\n• یوخاری مجلیس\nSeanad\n• آشاغی مجلیس\nDáil\nIndependence\nfrom the بویوک بریتانیا و ایرلند بیرلشیک کراللیغی\n• Proclamation\n۲۴ آوریل ۱۹۱۶\n• Declaration\n۲۱ ژانویه ۱۹۱۹\n• Anglo-Irish Treaty\n۶ دسامبر ۱۹۲۱\n• 1922 constitution\n۶ دسامبر ۱۹۲۲\n• 1937 constitution\n۲۹ دسامبر ۱۹۳۷\n• Republic Act\n۱۸ آوریل ۱۹۴۹\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (120th)\n• سو (%)\n۲٫۰۰\nجمعیت\n• ۲۰۱۶ census\n4,757,976[۳] (120th)\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (142nd)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n۲۰۱۶ تخمینی\n• جمعی\n$324 billion[۴] (56th)\n• آدام‌باشی\n$69,375[۴] (11th)\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n۲۰۱۶ تخمینی\n• جمعی\n$308 billion[۴] (42nd)\n• آدام‌باشی\n$65,871[۴] (14th)\nجینی (۲۰۱۴)\n۳۰٫۰[۵]\nError: Invalid Gini value · 23rd\nاچ‌دی‌آی (۲۰۱۵)\n۰٫۹۱۶[۶]\nError: Invalid HDI value · 6th\nپول واحیدی\nیورو (€)[note ۱] (EUR)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC​ (GMT\/WET)\n• یای (دی‌اس‌تی)\nUTC+۱ (IST\/WEST)\nتاریخ فورمتی\ndd\/mm\/yyyy\nسوروجولوک طرفی\nleft\nتیلفون کودو\n+353\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nIE\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.ie[b]\n^ Article 4 of the Constitution of Ireland declares that the name of the state is Ireland; Section 2 of the Republic of Ireland Act 1948 declares that Republic of Ireland is \"the description of the State\".[۷]\n^ The .eu domain is also used, as it is shared with other European Union member states.\nایچینده‌کیلر\n۱ گؤرمه‌لی یئرلر\n۲ آلیش-وریش\n۳ مدنیتی\n۴ قایناقلار\n۵ گؤرونتولر\nگؤرمه‌لی یئرلر دَییشدیر\nاؤلکه‌نین زنگین و ماراقلی تاریخی وار. بورایا گل‌سه‌نیز، بؤیوک قصر و قالالار، غیری-عادی موزه یی و کونسرت زاللارینا (سالن) باش چکمیی اۇنوتمایین. ایرلندی‌دا ان چوْخ دیقّت لاییق اوْلان اوْنون تپجیکلری و محصولدار اوْتلاقلاری اوْلان طبیعتی‌دیر. ایرلندی کئچمیش‌له باغلی افسانه‌لری سون اینسانلار اۆچون ایده‌آل یئردیر. چونکی بۇرادا یئرلَشن قصرلره یالنیز باخماق یوْخ، و ده نؤمره سیفاریش ائده‌رک، اؤزونوزو لاپ قدیم زامانلاردا حیس ائده بیلرسینیز. دمک اوْلار کی، هر قراف‌لیق‌دا قصر یئرلشیر: کلدویل، بللینتوبیر، کررایکفیرقوس، کپوکخن. اوْرتا عصر فودال قصر و مالیکانه‌لری‌نین سایینا گؤره اوْلا بیلسین کی، ایرلند آوروپا اؤلکه‌لری آراسیندا بیرینجی یئر تۇتور. تکجه، کلر قارفلیغیندا اوْنلارین سایی ۲۰۰-ا باربردیر. اؤلکه‌نین «ابب��» آدلانان میلّی تئاترینا، دؤولت کونسرت سالونونا، چستر بیته مخصوص اوْلان و دوبلین قصرینده یئرلَشن کیتابخانایا دا باش چک‌سه‌نیز یاخشی اوْلار.\nآلیش-وریش دَییشدیر\nایرلندی‌دان خاطره کیمی مۆختلیف سوونیرلر الده ائتمک اوْلار. بۇنلاری هر یئرده تاپماق مۆمکون‌دور. لاکین هر شهرین اؤزون مخصوص عنعنه‌سینین ده اوْلدوغونو اۇنوتماق اوْلماز. اۇوترفورددا بوللور فابریکی، فرماناق‌دا بوللور اشیالارین ساتیلدیغی مرکز یئرلشیر. بل‌لیکده یئرلی صنعتکارلارین حاضیرلادیغی ال ایشلرین‌دن آلماق اوْلار. لینقسبورق‌دا مشهور ایرلند کتانی، یون و تویددن اۆرتیم (تولید) اوْلونان اشیالاری الده ائتمک مۆمکون‌دور. عومومیت‌له، ماغازالار ساعت ۹٫۰۰-دان ۱۸٫۰۰-ا کیمی، سوپرمارکتلر ایسه ۱۲٫۰۰-دن ۱۸٫۰۰-ا کیمی ایشلییر. کیچیک دوکانلار سحر ساعت ۷٫۰۰-دان ۲۳٫۰۰-ا کیمی فعالیّت گؤستریر.\nمدنیتی دَییشدیر\nسوْن زامانلار ۲ مین ایل بۇندان اوّل بورایا گلمیش سلتلره مخصوص موسیقی پوپولیارلاشماغا باشلاییب. اوْنون اینکیشافینین زیروه‌سی ایسه ۲۰-جی عصرین ۶۰–۷۰-جی ایللرینه تصادوف ائدیر. آت ایرلندلارین ان سئویم‌لی حئیوانی‌دیر. همیشکی کیمی بۇرادا آت مینمک دب‌ده‌دیر. بۇنون تاریخی قایناقلاری اوْلدوغو کیمی طبیعی شرایط‌له ده علاقه‌سی وار. اؤلکه‌ده آت یاریشلاری دا کئچیریلیر. ایرلندی آتلاری دفعه‌لرله بینلخالق موسابیقه‌لرده غالیب گلیبلر. توریستلر اۆچون ۳۸۰ قولف میدانچاسی وار. چاغداش رقصلر کیمی، ریل و جیقا دا مشهوردور. ایرلندلاردا ایسکاتلندلاردان فرقلی اوْلاراق، نفرلرین گیدیکلری اتکلر (کیلت) بیررنگ‌لی، چوْخ واخت نارینجی، کؤینکلری ایسه یاخاسیز اوْلور. قادینلار آغیر و حاشیّه‌لی شاللار اؤرتور، توخونما کمرلر تاخیرلار. پالتارلاردا ان چوْخ ایستیفاده اوْلونان رنگ یاشیل‌دیر.\nقایناقلار دَییشدیر\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ Official Languages Act 2003. Office of the Attorney-General. یوْخلانیلیب18 February 2012.\n^ CSO 2011 Census – Volume 5 – Ethnic or Cultural Background (including the Irish Traveller Community) (PDF) (2011). یوْخلانیلیب9 July 2009.\n^ Census of Population 2016 (14 July 2016).\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ Ireland. International Monetary Fund. یوْخلانیلیب17 October 2016.\n^ Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC). Eurostat Data Explorer. یوْخلانیلیب4 December 2015.\n^ 2015 Human Development Report. United Nations Development Programme (2015). یوْخلانیلیب14 December 2015.\n^ John Coakley (20 August 2009). Politics in the Republic of Ireland. Taylor & Francis. p. 76. ISBN 978-0-415-47672-0. 2 May 2011-ده یوخلانیب.\n^ Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Europa\nگؤرونتولر دَییشدیر\nقایناق خطاسی برچسب <ref> برای گروهی به نام «note» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group=\"note\"\/> یافت نشد.","num_words":1377,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.029,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":122042.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Qan Ağla Ve Baş Bağla- Deyimlerinin Bilge Xaqan Ve Suci Yazıtları Temelinde Açıqlaması Hatice Şirin User\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nآتالار سوزو\nQan Ağla Ve Baş Bağla- Deyimlerinin Bilge Xaqan Ve Suci Yazıtları Temelinde Açıqlaması Hatice Şirin User\n2395\n0\n2020\/9\/14\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1883 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38733 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":340,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.205,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":58526.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"روایته گؤره چوخ- چوخ بوندان قدیملرده ساوالان داغی اته‌یینده یئرلشن، ساری‌قایا آدیندا بؤیوک بیر کند واریمیش.\nبو کنده توپلاشان بیر نئچه طایفا همیشه بیر-بیرلری ایله مهربان، چوخدا صمیمی یاشارمیشلار. یوخاری قولولار ائلیندن اولان یاشار خان آدیندا بیرگنج ایگید داییما زور دئیه‌نلری ازیب، یوخسوللارین آرخاسیندا دایانار،یای –یازی،پاییز قیشی، آت چاپیب، اووچولوقلا مشغول اولارمیش. پاییزین سون گونلرینده، یاشار خان یولداشلاری ایله بیرگه شکارا چیخیرلار. بو آندا اونلارین قاباغینی آغ پالتارلی-قارا گؤزلو قورخونج بیر گؤرکم آلیر، ایگیدلره ده بئله دئییر:\nبوندان سورا بو یئرلره آیاق باسمایین، چونکی داغ-دره‌نی، چؤل-تپه‌نی، قارا-شاختایا بورویوب، بوتون کند اهلینی ایسه سویوقدان اؤلدوره‌جه‌یم.\nیاشارخان قیلینجین چکیب، اونو وورماق ایسته‌ینده، آتی بیردن بودرویوب، ییخیلیر. جانینی سویوق-شاختا آلمادان یولداشلارین‌دا گؤتوروب، کنده قاییدیر. گنج‌لر ائلجه بیله‌نین یانینا گئدیب، ماجرانی ائل آغ ساققالینا سؤیله‌ییرلر. ائل آغ ساققالی‌نین مصلحتی ایله بوتون کند اهلی توپلاشیب، بؤیوک چیلله دئییلن بو قورخونج تاپینتیدان اؤزلرینی قوروماق اوچون همن آخشام، دئمک پاییزین سون گئجه‌سینی شنلیکله کئچیرمک قرارینا گلیرلر. بئله‌لیکله سوفره‌لر بزه‌نیر، یای مئیوه‌لری اورتالیغا دوزولور، اونلارین یانیندا قارپیزین خصوصی یئری اولور. قارپیز یای مئیوه‌سی هم ده سویوقلوق-سرینلیک وئر‌ه‌ن مئیوه‌دیر. اونلار بئله بیر مراسیم قورماقلا چیلله‌یه آندیریرلار، بیز سندن هئچده قورخموروق، سویوغو لاپ جانیمیزادا چکیریک. ساولان ائللری قارپیزی کسیب، یاش-قورو مئیوه‌لر یئیندن سونرا، شنلیک ائدیرلر. بو عادت-عنعنه همین گونلردن بیر دب کیمی باشقا ائللریمیز آراسیندا دا یاشاییر، دونیانین بیر چوخ ملت‌لری طرفیندن ده منیمسه‌نیلیر.\nبوگؤزل عادت-عنعنه روانی –فلسفی باخیمندادن دا چوخ دیرلی بیر وارلیقدی. بوکیمی مراسیملر تکجه ایلنمک دئییل، هم ده یاشامین چتینلیکلرینه دؤزوب، دایانماق کیمی آنلاملاری دا آندیریر……","num_words":388,"character_repetition_ratio":0.035,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.01,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":145521.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سیخ قازون الده ائتمک اوچون، اونو دوزگون بیچمک لازیم‌دیر. اونا گؤره ده ایستنیلن جاوان آغ شام و یا شام آغاجی مهو اولموش قازوندا یاخشی گؤرونمز.\nدوزگون بیچیلمه زامانی قازون اوولکی هودورلوگونون 1\/3 قدر قیسالیر. بو او دئمک‌دیر کی، اگر بیز قازونو 6سم هوندورلوگونده بیچیریکسه، 4 سم ساخلاماق لازیم‌دیر. قازونون اوپتیمال هون‌دورلوگو 2–3 سم اولور. داها آشاغی‌دان بیچی‌لرسه، قازونون قوروما تهلوکه‌سی یارانار. اگر تامامیله قیسا قازون ایستییرسینیزسه، بیچین‌دن سونرا اونو یاخشی سولاماق لازیمدر (مسئلن 1 م² اوچون 10–15 ل سو).\nسیزه 2 نؤو اوتچالان ماشین لازیم‌دیر – کلاسسک و مولچا.\nمولچا اوتچالانی بیچیلمیش اوتلاری توپلامیر، آنجاق کیچیک حیسه‌لره بؤلور و قازونو سپلییر. بئله اولدوقدا قازون هر بیچیلمه‌دن سونرا آوتوماتیک اولا‌راق گوبره‌لنیر. اگر قازونون یاخینلیغیندا هوووز وارسا، بو اوتچالان ماشینی اونا یاخین توتمایین چونکی، کیچیک اوت قیرینتی‌لاری هوووزدا آیاق آلتیندا قالا بیلر. بئله قازون‌لار اوچون سبتی اولان کلاسسیک اوتچالان ماشین‌لار الوئریش‌لی‌دیر.\nهازیرکی دؤوروموزده اوتچالان ماشین‌لارین کئچی نؤو‌لری وار. اگر سیز اونلارا بیچیلمیش اوتلاری توپلاماق اوچون سبت یئرلش‌دیرسه‌نیز – کلاسسیک اوتچالان ماشین الده ائتمیش اولاجاقسینیز، اگر سبت یئرلشمزسه، مولچا آلینا‌جاق.\nاوتچالان ماشین‌لار یالنیز 15° دن آشاغی اییلمه‌سی اولان قازون‌لار اوچون الوئریش‌لی‌دیر. اگر سیزین قازون شاقولی تورپاق ساحه‌سینده یئرلشیرسه، کرنتی‌دن ایستیفاده ائدین. همچی‌نین کرنتینی کول و آغاج‌لارا یاخین مسافه‌ده ایستیفاده ائتمک داها اویغون‌دور، هم ده چوخیل‌لیک بیتکی‌لر قازوندا و یا گناردا بئجریلیر.","num_words":359,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.006,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":190259.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۲۹ آبان، ایران تقویمینده ایلین ۲۴۶-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۱۹ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۲۰ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ صفحه ویکی‌پدیا اۆچون بیر تاپشیرمادیر. تاپشیریقلار٬ رعایت اوْلونماسی لازیم اوْلان بیر ایستاندارد اوْلاراق ویکی‌پدیاچیلار طرفیندن قبول اوْلونماقدادیر. آنجاق دییشدیریلمه‌سی مۆمکوندور و ساغلام دۆشونجه ایله اله آلینماسی گرکدیر. صفحه‌ده دییشیک‌لیک ائتمه‌دن قاباق٬ بۇ دییشیک‌لیک‌لرین ویکی‌پدیاچیلاردان تأیید آلدیغینا امین اوْلون. اۇیغون گؤرمه‌دیگینیز بیر مادّه وارسا٬ دانیشیق صفحه‌سینده سببلری ایله آچیقجا یازین.\nقیسایول‌لار\nوپ:ینف\nوپ:یاخشی\nبۇ صفحه بیر باخیش‌دا: عکسی بللی‌لشینه قدر آیری ایشلدنلرین خارابکارلیق یوخ ویکی یاخشیلاشماسی اوچون چالیشدیقلارینی فرض ائدیب، اونلارین نیتلرینه گؤره یخ، تکجه چالیشمالارینا گؤره نظر وئرین.\nیاخشی نیت فرضی، هر جمعی پروژه و ویکیپدیانین کؤکلریندندیر. بیز چوخلو چالیشانلارین یاخشی نیتلی اولدوغونو فرض ائتدیگیمیز اۆچون هامیلارا دییشدیرمه اۆچون ایجازه وئریریک، یوخسا ویکیپدیا پروژه‌سی محدود قالیب، ایندیکی یئرینه چاتمایاجاغیدی.\nبۇنا گؤره بیر ایشتیباه دییشدیرمه گؤرورسونوزسه، دییشدیرنین یاخشی نیتلی اولدوغونو فرض ائدیب، قایتارما یوخسا خارابکارلیق آدلاندیرما یئرینه اوْنو دۆزلتمک اۆچون چالیشین. یئنی گلی��، ویکی‌پدیادا چالیشماغی باشارمایانلار قاباغیندا دؤزوملو اۆلوب، دانیشیق صفحه‌لریندن فایدالانین.\nآیری سؤزله ائدیلمیش دییشیکلیک اوْلا بیلسین کی٬ سهولر و مقاله‌یه زیان وۇرموشدور٬ آمّا بۇ دییشیکلیک خوْش نیّتله یعنی بیلمه‌دن ائدیلمیش‌سه بۇنو واندالیزم کیمی قبول ائتمک دۆزگون دئییل. اگر کیمینله ایسه فیکرینیز اۆست-اۆسته دۆشورسه٬ یاددان چیخارتمایین کی٬ بلکه ده همین شخص پروژه‌یه کؤمک ائتدیگینه اینانیر. چالیشین کی٬ بۇ زامان دانیشیق صفحه‌لرینده اوْرتاق نؤقطه‌یه گلسیز. بۇ ویکی‌پدیانین دۆزگون٬ قرارسیز بیر ایطلاعات چئوریلمه‌سی اۆچون چوْخ لازیم‌دیر. مخصوصا ده یئنی ایشلدنلر قاباغیندا مخصوص دؤزوملو اوْلماق٬ اوْنلارا دۆزگون یوْل گؤسترمک لازیمدیر. اوْلا بیلسین کی٬ یئنی ایشلدنلر ویکی‌پدیا قایدالارینی بیلمه‌ییرلر و باشلانیشدا بۇ قایدانی پوْزورلار. اوْنلارا دؤزومله گئچینمک لازیمدیر.\nیئنی قوْشولان ایشلدنین اؤز حرکتلرینده اؤزونو تامامی ایله حاقلی سایما حالی دا اوْلا بیلر و بۇ مسأله یارادیرسا اوْنون ویکی‌پدیا قایدالارینی بیلمه‌مه‌سیندن قاباغا گلیر. یئنی ایشلدنین بیلمه‌دیگی قایدالاری اؤزونه گؤره نیظاملاماسی چوْخ نوْرمال حالدیر. بعضاً ده بۇ جۆر ایشلدنلر اؤز قایدالارینی آیریلاردان یوخاری تۇتور و قایدالارینی آیریلاری طرفیندن حؤرمتله اۆز-اۆزه اوْلماسینی ایستر. بۇ منشوردان باخدیقدا بیر چوْخ حرکتلر ایشلدنین پیس نیّتلی اوْلدوغونو گؤسترمه‌ییر.\nاۇیغونسوزلوق وارسا و سیز اوْنون بیله‌رکدن ائدیلدیگینی دۆشونورسه‌نیز حالدا بئله اوْ شخصی یالان دانیشماقدا گۆناه‌لاندیرمایین٬ بۇنون یئرینه خطانی دۆزلتمک داها دۆزگوندور. چوْخ گۆمان کی٬ اوْ شخص سیزین ائتدیگینیز دییشیکلیگی لازیمجاسینا دۆزگون باشا دۆشه بیله‌جکدیر. مقاله‌نین مضمونونا یئنی آرتیریلان و اوْنون سهو اوْلدوغونو بیلدیگینیز یازیلاری سیلمک عوضینه دۆزلتمه‌نیز داها دۆزگون اوْلاجاقدیر. حتّی چوْخ خوْش مراملی ایشلدنلر بئله خطا ائده بیلرلر و بۇنو دۆزلتمک سیزین بوْیونوزا دۆشور.\nخطانی قصداً ائدیب کیمی داورانمایین٬ دۆزلدین٬ آمّا لۆطفاً توهین ائتمه‌یین. ویکی‌پدیادا همفیکیر اوْلمادیغینیز اینسانلارین اوْلماسی نوْرمال بیر حال. آنجاق اوْنلار خطالی اوْلسالار بئله اوْنلارین پروژه‌یه زیان وئرمک ایسته‌دیکلری کیمی باشا دۆشولمه‌مه‌لیدیر. هابئله جمعی فعالیّت ائتمگی باشارمایان اینسانلار دا چوْخ اوْلاجاقدیر و یئنه ده بۇ اوْنلارین پروژه‌یه زیان وئرمک ایسته‌دیکلری کیمی باشا دۆشولمه‌مه‌لیدیر. سیزی «بوْغازا ییغسالار» بئله بۇ اوْنلارین پیس مراملی اوْلدوقلاری‌نین علامتی دئییل. هابئله بیر مقامی دا یاددا ساخلاماق لازیمدیر کی٬ مرامین پیس اوْلدوغو آچیق شیکلده گؤردوگو حالدا بئله گؤرولموش بۆتون ایشلر (قاباقکی نۆسخه‌نین قۇرولماسی و یا ایشلدنین باغلانماسی) شخصین نیّتینی یوْخ اوْنون رفتارلارینی دییشدیریر.\nویکی‌پدیادا دییشدیرمه یوْلوندا دانیشیق یاراندیغی حالدا خوْش نیّتلی اوْلدوغونوزو تئز باشا دۆشه‌جگینیزه اۆمید ائدیریک.\nپیس مراملی اوْلدوغونوزون علامتلری اساساً بۇنلاردیر:\nتوهین: هانسیسا بیر ایشلدنه توهین و یا تحقیر ائتمه‌نیز سیزین پیس نیّتلی اوْلمانیز دئمکدیر. بۇ زامان دانیشیق داها چیرکینلشه‌جکدیر.\nطرفسیزلیک سیاستیندن ��ایینما. بیلیکلیک اۆچون ان یاخشی‌سی٬ باخیشلاری هئچ بیر طرف‌کئچلیک اوْلمادان٬ عدالتلی بیر فوْرمدا گؤسترمکدیر. طرفلی بیر دییشیکلیگین قایتاریلماسی طرفسیزلیگین قوْرونماسی کیمی باشا دۆشولمه‌لیدیر. بۇ زامان چالیشین کی٬ دیگر ایشلدنین بۇ مقاله‌نی نه‌دن طرفلی حساب ائتدیگینی باشا دۆشَسیز. حاقلی‌دیرسا چالیشین اوْنون فیکیرلرینی ده مقاله‌یه گیردیرین آمّا چالیشین طرفسیزلیگی قوْرویاسینیز. دانیشیق ائدن طرفلر بۇنو ائدرسه اوْ زامان طرفسیزلیک قوْرونموش اوْلار.\nاگر سیز ایسته‌ییرسه‌نیز کی٬ سیزین خوْش مراملی اوْلدوغونوزا اینانسینلار اوْنلا بۇنو فعالیّتینیزله گؤسترمه‌لیسینیز. آیریلارینا یۆک اوْلمایین. آیریلارینا «منیم خوْش مراملی اوْلدوغومو دۆشونون» دئمک‌له سیز اوْنلاری خوْش مراملی اوْلدوغونوزا چتین ایناندیراسینیز.","num_words":979,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.18,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":208026.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ سیاست چوخلو ایشلدنلر طرفیندن قبول اوْلونماقدادیر و بۆتون ایشلدنلر اونو رعایت ائتمه‌لیدیر. بۇ سیاستلرده هر دییشیک‌لیک اۆچون اؤنجه اوْنون اۆستونده ایجماع اوْلمالیدیر.\nقیسایول\nوپ:دس\nبۇ صفحه بیر باخیش‌دا: صفحه‌لری اوْلدوقجا دییشدیریب، گئنیشلندیرین و ناقص اوْلماق‌لاریندان قوْرخمایین!\nویکی‌پدیا سیاستلری\nروباتلار\nمقاله‌لرین یییه‌لیگی\nدییشدیرمه سیاستی\nاۆچ قایتاریش پوْزونتوسو\nقانونی قورخوتماق\nنیزاکت\nویکی‌پدیا:شخصی حمله‌لر ممنوع\nاختلاف حلی\nایشلدن حسابی\nیدک حساب\nواندالیزم\nویکی‌پدیا مین‌لر دییشدیریجی‌نین امگی‌نین نتیجه‌سی‌دیر. اوْن‌لار هر گۆن اۆز آراشدیرما، ایطلاعات ایله باشاریق‌لارینا گؤره مقاله‌لره بیلگی آرتیریرلار. سئچیلمیش مقاله‌لری ده بۆتؤو ایله دییشیلمز سانماق اوْلماز، چۆنکو هر گۆن بیر یئنی ایشلدن، یئنی ایله گئچرلی مطلب‌لرله اوْنو یاخشیلاشدیرا بیلر.\nایچینده‌کیلر\n۱ ویکی‌پدیادا ایش‌لر تدریج ایله گؤرولور: کامل اوْلماق گرک دئییل\n۲ دییشدیرمه ایله دانیشیق\n۲.۱ کؤمک ائدین: آچیقلایین\n۲.۲ بؤیوک دییشدیرمه‌لرده محتاط اوْلون: دانیشین\n۲.۳ آنجاق ویکی‌پدیا بیر دانیشیق فوْرومو دئییل\n۳ سیاست‌لرله تاپشیریقلار دییشدیرمه‌سی\n۴ دانیشیق صفحه‌لرین دییشدیرمه‌سی\n۵ بیرده باخ\n۶ اتک یازی\nویکی‌پدیادا ایش‌لر تدریج ایله گؤرولور: کامل اوْلماق گرک دئییل دَییشدیر\nبیر کامل و بۆتؤو مطلب بیلیک‌لیکه آرتیرماق چوْخ یاخشی‌دیر، آنجاق گرک‌ دئییل. ایلک آددیم‌‌دا مقاله قیسا آنجاق گئچرلی مطلب‌لره باشلانیر، سوْنرا زمان گئچرکن چوْخلو ایشلدن‌لر دییشدیرمه‌سی ایله گلیشیب یاخشی دۇروما چاتیر. اؤنا گؤره قارالاما مقاله‌لر یاراتماق‌دان قوْرخمایین آنجاق اوْن‌لاری گلیشدیرمگی ده اۇنوتمایینǃ\nدییشدیرمه ایله دانیشیق دَییشدیر\nمقاله‌لری دییشدیرمه‌ده جسور اوْلون، مخصوصا کیچیک دییشدیرمه‌لرده. دییشدیرمه‌دن قاباق، مقاله‌نین قاباقکی دییشدیریجی‌لر ایله دانیشماق گرک دئییل. هئچ کیمسه ویکی‌پدیانین یییه‌سی دئییل. بیر موشکول گؤروب اوْنو دۆزلتمگی باشارساز، اوْ ایشی گؤرون. آنجاق سیزین دییشدیرمه‌نیز مخالفت ایله بحث یارادان اوْلورسا، اوْندان قاباق بیر دانیشیق ایله مباجثه سالمالیسینیز. جسارت، قایتاریش، دانیشیق دؤنگه‌سی دییش��یرمه‌لری دؤیوش یاردان صفحه‌لرین چوْخوندا ایشلنیر.\nجسارت اجماع یا دا طرف‌سیزلیک ایله یوْخلانیلابیلرلیک کیمی اصلی سیاست‌لرین ترسینه زورلاماق‌لا اؤز اینانجیمیزی آیریلارینا تحمیل ائتمک معناسیندا دئییل. قرار دادن آیریلارینی گؤرولموش ایش[۱] قاباغیندا قوْیماق پیس بیر ایش‌دیر.\nکؤمک ائدین: آچیقلایین دَییشدیر\nدییشدیرمه‌لرینیزی آچیقلاماق‌لا فایدالی اوْلون. بیر مقاله‌نین دییشدیرمه‌لری نه قدر گئنیش و فرق‌لی اوْلورسا، آچیقلاماق نیازی اوْ قدر چوخ‌دور. دییشدیرمه‌نیزین نَدَنین یازماغینی اۇنوتمایین. چالیشین بوْ ایش اۆچون بیر اۇیغون دییشدیرمه قیساسی ایشلدین. بؤیوک ایله اهمیتلی دییشدیرمه‌لری آچیقلاماق اۆچون دییشدیرمه قیساسی اۇیغون دئییل، بۇ وضعیتده مقاله‌نین دانیشیق صفحه‌سینده ده بیر آچیقلاما یازین. دانیشیق صفحه‌سی‌نین یازغی‌لاری داها چوخ گؤروندوگو اۆچون بۇ ایش سؤتفاهم ایله چیرپیشمالاری آزالدیب دییشدیرمه ساواش‌لارینی دانیشیغا ساری آپاریر.\nبؤیوک دییشدیرمه‌لرده محتاط اوْلون: دانیشین دَییشدیر\nبؤیوک دییشدیرمه‌لرده محتاط اوْلون: چالیشین قاباقجا بۇ موضوعدا دانیشیق سالین. بؤیوک دییشدیرمه‌لرده، دییشدیرمه ساواشی‌نین قاباغینی آلماق اۆچون ان یاخشی یوْل دییشدیرمه‌لری مقاله‌نین دانیشیق صفحه‌سینده آیریلارلا آرادا قوْیماق‌دیر. بوْ ایش‌لر سیزین دییشدیرمه‌لرینیزی آیری ایشلدن‌لر طرفیندن قایتاریلما احتمالینی آزالدیر.\nآنجاق ویکی‌پدیا بیر دانیشیق فوْرومو دئییل دَییشدیر\nبیر مقاله‌نی جسارت ایله دییشدیرسز یا دا قاباقجا اوْ موضوعدا دانیشیق صفحه‌سینده بیر بحث آرتیرساز، ویکی‌پدیانین دانیشیق فوْرومو اوْلمادیغینی اۇنوتمایین. داها آرتیق ایطلاعات اۆچون معاشرت آدابینا باخین.\nسیاست‌لرله تاپشیریقلار دییشدیرمه‌سی دَییشدیر\nسیاست‌لرله تاپشیریقلار، چوْخلو ویکی‌پدیاچی‌لارین اوْنلارین اۆستونده توافق ایله اجماعا چاتدیغی قایدالاری آچیقلاییر. بۇنا گؤره اوْن‌لاری دییشدیرمه‌ده داها محتاط ایله دقیق اوْلمالیسینیز. کیچیک دییشدیرمه‌لر، یازیلیش یانلیشلیق‌لاری دۆزلتمک ایله آیدین‌لاشدیرماق هر زمان ایله هر دییشدیریجی طرفیندن اوْلار، آنجاق بؤیوک دییشدیرمه‌لرده قاباقجا دانیشیق صفحه‌سینده آیریلارین باخیشی یوْخلانیب، عمومی اوْلاراق بیلدیریلملی‌دیر","num_words":818,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":255799.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"او قدر ساغ گؤزومو یوموب سول گؤزومله اورتا دووارین بیرده بو دمیر قاپینین دئشیگیندن باخمیشام کی رحمت‏لیک بؤیوک دده‌مین تاخما آدی یادیما دوشور “بیر گؤزلو یعقوب”\nگئجه‌لر آی ایشیغیندا آنامدان گیزلی اورتا دوواری پیچاقلا دئشدیگیم گوندن؛ بئش گون گئچیب. بو گون ایکینجی گوندور نازلی‌دان خبر یوخدور. یوخسا ایندی کؤرپه اوشاغی قوجاغیندا آلما آغاجینین کؤلگه‌سینه سیغیناراق، آنا‌سینین قارشیسیندا اوتوروب،گؤز یاشیلارینی سیلیردی.\nساواشمیش اولا بیلرلر. آمما دئیه‌سن نازلی نئچه گون قاباق آناسینین نصیحتلرینه و کؤرپه اوشاغینا گؤره تصمیم توتوب کوسمه‌دن آناسی گیله گلمه‌یه. یوخسا بو ایکی گونده موراد حتما” نازلینی دؤرد دفعه دؤیوبدور.\nنازلی ایله موراد ساواشاندان بری منده ایشی – گوجو بوراخاراق حیطده اوتوروب نازلینین آناسینا ائله‌دیگی شیکایتلره قولاق آسمیشام. نازلی “مامان بودور با، باخ گؤر قئییشینن قیچیمی نه گؤوردیب” دئیه‌نده اوزومو شددتله دووارا یاپیشدیریب سانکی قولاغیملا اونون گؤورمیش قول – قیچینی گؤرمک ایسته‌ییردیم.\nایکی ایل قاباق نازلی او گئده‌یه آداقلی اولاندان سونرا منده اونو اونوتماق اوچون سیگارلا ساغ الیمین ایچینه داغ باسیب هم نازلینی هم ده سیگاری ترک ائله‏‌دیم. بوگون ده پیچاغین دسته‏‌سی الیمین ایچینده بیر بؤیوک داغ ایزی بوراخیب.\nنئچه ایل قاباق داییم دئدی: “اوغول بالا یا ایندی بئکار یا دؤرد ایل سونرا، ایسترسن گل اؤز یانیما ایشله‌یک”. دوز ده دئییردی محله‏‌ده چوخلو دانیشگاه قورتارمیشلار ایشسیز‏‏‌ایدیلر‌، من ده ائله دانیشگاهی ایلک تئرمده بوراخاراق پول قازانماق اوچون داییم ایله باشماقچیلیغا باشلادیم. داییم مندن آلتی یاش بؤیوک اولسا دا بو اوچ – دؤرد ایلده یاخشی یوللانمیشدیق. ایشین ایلک گونلرینده چکیش الیمین ایچینی آغریدیردی. یونس داییم دئییردی: “اولسون الیوین ایچی هله یاخشی پیشمه‌‏ییب بیر نئچه آی چکیشی ایشلتسن الیوین ایچی برکییر ائله منده تازا باشماقچیلیغا گلنده الیمین ایچریسی سولوق چالدی‌، سولوغا اؤنم وئرمه‏‌دن چکیشین دسته‌‏سیندن داها دا گوجلو یاپیشدیم. هر زامان الیوین ایچریسینده سیگار سؤندوردون اوندا اؤزووه گؤره بیر اوستا اولموسان‌، باخ منیم الیمه “‌، سیگارین کؤزو تاسیلداییب الینین ایچینده کی قاباردا سؤنموشدو.\nسحرلر نازلی‏نین یوخوسو ایله دوروب اونو اونوتماق اوچون چؤرک آلماغا گئدیب‌، گون اورتا چاغی اذان سسی ایله داریخاراق گینه نازلی یادیما دوشور. آنام حووض قیراغیندا دستناماز آلاراق ایکی گؤزو منده‌دیر، مچیده ساری گئده – گئده دیل آلتی “گؤزل آغا چوخ گؤزل ایدی ووردو چیچک ده چیخارتدی‌، آللاه گؤروم او یونیسی نه‌دییم ائله‏‌مه‏‌سین” دئدی.\nآنام ائشیگه چیخاراق منده تلسیک حیطین آلت قاتینا یئنیب‌، یونیس داییمین وئردیگی ایچگیدن ایچمه‌‏یه باشلاییرام‌، ترک ائله‏‌دییم سیگار قوخوسو یادیما دوشوب بئینیمین اینجه دامارلارین قاماشدیریر دووارین دلیک – دئشیگیندن سیگار کؤتوگو تاپیب‌، تئز آلیشدیریب‌، بیر درین پک ووراراق ائله توستو ایله اورتا دوواری آشیب نازلی گیلین حووضلارینین قیراغینا سؤیکه‌نیب آلما آغاجینین آلتینا دالیرام.\nدووارین دئشیگیندن بیر شئی گؤرونمه‏‌ییر‌، گؤردویوم یالنیز اورتایا آتیلمیش اویونجاق قاب – قاشیقلار و کرتی قیراغیندا خراب قالمیش ائو‏دیر.\nاوشاق ایکن حکیمه خالا (ائو بیر قونشو اولدوغوموزا گؤره خالا دئیردیم) حیطین قوزئی یانینی سولاییب سوپورندن سونرا نازلی ایله من آلما آغاجین آلتیندا پالاز سالیب قوناق باجی اویناردیق‌، او، بالاجا اللری ایله اویونجاق قاب – قاشیقدا یئمک پیشیرردی منده کرتی‏دن لیغ دوزلدیب ائو تیکردیم. یاغیش یاغیب داملالاری آلما آغاجینین یارپاقلاریندان زویولده‌‏ییب تؤکولنده نازلی گؤیه باخاراق ” آی کیشی بو دامین دلیک – دئشیگینه یئتیش بوگون – صاباح دام باشیمیزا گلجک ها ” دئیردی. منده بیرالیمده آینا بیر الیمده ده قئیچی بیغلاریمین اوجونو ووروب سونرا یاغیش داملالارینی اونون یاناقلاریندان سیله‌رک “هه خانیم دوز دئییرسن ؛ آ‏مما بیر آز دؤز. قاباقدا یاغلی بیر معامله وار دوعا ائله یئرینه گئتسین‌، دام – داش کی سهلی‌دی‌، سنه ده یاخشی یئتیشمه‏‌لییم ” دئیردیم.\nمن آرخایینام موراد نازلینی سئومیر، یوخسا گونده ساواشیب اونو وورماز ایدی. گوناهلارین بیر آزی حکیمه خالا بیر آزیدا منیم آنامدایدی.\nحکیمه خالا منیم‏له نازلینین بیری – بیریمیزی سئودیگیمیزی بیلیردی‌، ائله اونا گؤره ده آنامی قیرخ بیر مرثییه‏‌ده گؤروب دئمیشدی‌، آنام ایسه خدیجه خالایا: بونلار نه سؤزدو ” گئت قیزیوی ییغیشدیر ” دئمیشدی.\nنازلی دانیشگاها چیخاندان بری آنامین گؤزوندن داها دا دوشموشدو. من هر زامان نازلی‌نین فیکرینه دالاندا آنام اونون ایرادلاریندان دئیردی‌، “اودور با پروین خانیم دئییردی اؤزوم بو ایکی گؤزومونن گؤردوم نازلی اوتوبوسدا چارشابین آچمیشدی‌، هله تئللرینده چرقت دن چیخاردیب آلنینا تؤکموشدو سونرا محله‏‌یه یئتیشنده چارشابین اؤرتموشدو. آللاه آپارسین گتیرمه‏‌سین هئچ کسی تانیماق اولمور. من بو قیزی اؤز قیزیم کیمی بیلردیم، آمما ایندی قاش – قاباغی یئرینن گئدیر. بیر قورو سلام وئرمیه‌ده آرینیر. ائله بیر من دئمیشم چارشاب اؤرتسون. هله پروین باجینین سؤزو بیر یانا من اؤزوم دققت‏له نازلی‌یا باخمیشام، هله قاشلارینین آلتینی دا گؤتوروب آللاه گؤرستمه‏‌سین دوغرودان آخرالزمان دئییرلر بودور”. آنام‌، نازلی‌نین چارشابینان – تئلیندن قاشیندان دئینده من نازلی‌یا داها دا ماراقلانیردیم.\nحکیمه خالا‌، آنامین ” گئت قیزیوی ییغیشدیر ” سؤزونو نازلی‌یا دئیندن سونرا نازلی اوجا سسله گولوب ” او دئییر به من لیلی اولموشام اونون دا اوغلو مجنون ؟” دئییب ؛ منیم فیکریمی باشیندان آتمیشدی. نه بیلیم بلکه ده آتمامیشدی. یوخسا اوشاغینین آدینین اولینی منیم آدیمین اولیندن قویماز ایدی.\nبو سیرتیق گئده کچل موراد نم هاردان نازلینین مندن کوسدویونو بیلمیش اولمالییدی کی ائله اوچ – دؤرد گونون ایچینده اونا ائلچی یوللادی‌، نازلی دا ایستر ایسته‏‌مز اونا ” هن ” جوابی وئرمیشدی.\nاو گوندن بری کئچل گده هاچان نازلی‌گیله گلنده‌، بیر یوخاری مودئللی ماشینی قاپیلارینین قاباغیندا ساخلاییب حیطده اوجا سسله اونا “بیلیرسن سنی اله گتیرمک اوچون نلر چکمیشم ؟ ” دئیردی. یادا بیر یابانجی دیلده نوستالژیک (اوگده‌‏نین دئدیگینه گؤره) بیر شارکی آچارکن باندلاری بیزیم حیطه ساری قویوب سسین اوجالدیردی. منده سیگارین ترکیندن چیخاراق سیگاری – سیگار کؤتویونه یاندیرب گؤزلریمی یوموب سیگارین توستو ایله دوواری آشیب ائله او شارکی ایله بیر الیم نازلی نین الینده اوبیری الیم ایسه اینجه بئلینده رقص ائله ییردیم.\nبیر جوت پوتین باشماق دمیر قاپینین دئشیگینین او تاییندا دایاناراق بیر آن اؤزمه گلدیم. دمیر قاپی جیرها جیر آچیلاراق باشیما دیدی‌، سالونون ایشیغینین اثرینده سول گؤزوم ده یومولدو.\nگؤزتچی “هه سیچان کیمی نه آختاریرسان ؟ اولمایا بو بالاجا دلیکدن قاچماق ایسته‌ییرسن ” دئیه یاخامدان یاپیشیب سئللولدان ائشیگه چکه‌رک سورغوجونون اوتاغینا آپاردی.\nسورغوجونون اؤنونده اوتوراراق‌، او باش بارماغینی جئب تئلفونون صفحه‌سینه چکیب ” نییه مورادی اؤلدوردون ” سوروشدو. باشیمی آشاغی سالاراق “نئچه دفعه دئییم من کیمسه‌نی اؤلدورمه‌میشم”.\nمن من فقط ایسته‌‏ییردیم نازلی گؤورمیش قول – قیچینی آلما آغاجینین آلتیندا آنا‏سینا گؤسترنده گؤرم؛ من من کیمسه‌نی اؤلدورمه‌میش��‌، اینامیرسیز حکیمه خالادان سوروشون. من مورادی اؤلدورمه‌میشم. من یالنیز اورتا دوواریمیزین دئشیگیندن اونلارین حیطینه باخمیشام.\nسورغوجو ” ائله حکیمه خالان اؤزو دئییب کی سن مورادی اؤلدورمه‌یه تهدید ائله‌میسن.\nیوخ او جور دئییر‌، من من بیلیردیم حکیمه خالانین موراددان خوشو گلمه‌ییردی، حکیمه خالایا طرف اولاراق فقط بیر سیرا چؤرک نوبه‌سینده مورادی اؤلدورمه‌یه تهدید ائله میشدیم.\n” مگر سن خلقین وزیر وکیلیسن ؟ سنه نه کی سئویردی یا دا سئومیردی.\nسورغوجونون جیب تئلفونو زنگ چالدی :\nبلی‌، بویور، هه‌، یوخ هله ایشیم وار‌، هارا ؟ کیمینن ؟ یوخ من گله بیلمرم‌، ال چک دئدیم گله بیلمرم‌، اؤزوز گئدین‌، یاخجی. سلام قیزیم نئجه سن بالا ؟ ساغ اول‌، یاخجی‌، یاخجی بالا گلنده آلارام خدافیض.\nسورغوجو جیب تلفونونون صفحه‌سینی باش بارماغی ایله اویان بو یانا چکه‌رک ” هه بس سن دئییرسن کیمسه‌نی اؤلدورمه‌میسن‌، دئمک اولماز بلکه ده اؤلدورمه‌میسن‌، ائله سن دئدین منده ایناندیم‌، بلی بلی کیمسه نی اؤلدورمه میسن ” دئیه درین بیر نفس آلاراق گؤزتچییه ساری باخیب ” آپار اؤتور یئرینه ” دئدی.\nگؤزتچی سئللولون دمیر قاپیسینی قاپاداراق من اؤز – اؤزومه دیل آلتی :\n” باز، ای الهه ناز “شارکیسینی اوخوماغا باشلادیم، آمما ” ناز”ا یئتیشنده دایاناراق – نازلی – نازلی دئییب گینه قاپینین دئشیگیندن سالونا باخیرام.\nاوچ – دؤرد گون سونرا گؤزتچی قاپینی آچاراق تئز آیاغا قالخیب هیرسله ” مورادی من اؤلدورموشم داها نه ایسته‌ییرسیز ” دئدیم. گؤزتچی اوجا سس ایله گولوب ” آللاه جلالیوا چوخ شوکور دوننه جن قاتیل تاپیلماییردی ایندی ایکی – ایکی تاپیلیر” دئدی. گؤزتچی‌، سورغولاما اوتاغینین قاپیسینی آچیب ایچرییه اؤتوردو. سورغوجو ” اوتورماق لازیم دئییر بورانی امضالا بورا دا بارماغیوی باس گئده بولرسن ” دئدی.\n“بس قاتیل کیمدی ” سورشدوم. سورغوجو گؤز آلتی باخیب “خوش گلدین گئت اؤزون یاخشی بولورسن کیمدی” دئدی.\nبو بیر هفته‌ده حبس ده اولدغومدان آنام اون ایل قوجالمیشدی‌، حیطه گیرهرک ” گؤردون دئدیم بو قیز سنین دردیوه دیمز ؟ اونو آلسایدین ایندی سنی اؤلدورموشدو ” دئدی آنام. هئچ دینمه‌دن ؛ آنامین قوللاریندان سوزولن دستنماز سویونا باخیب، سونرا باشیمی دولاندیراراق نازلی گیلین آلما آغاجینین اورتا دوواری آشیب بیزیم حیطه تؤکولن سارالمیش یارپاغلارینا باخیب‌، حیطین آلت قاتینا یئنیب قالان ایچگینی بیر نفسده باشیما چکدیم. اوره‌گیمده‌کی آجیلار ایچگینین آجیسینا قاریشاراق گؤز یاشلاریم آخماقا باشلادیلار.\nآنامین اوجا سسینی ائشیده بیلیردیم ” گینه هارا گئدیرسن ؟ داها بس دئییل ؟ سنده ایستهیییرسن منی اؤلدورهسن ؟ آللاه بو قودوغون الیندن هارا قاچیم ؟ “.\nاورتا دووارین دئشیگینین قاباغیندا اوتوروب‌، درین بیر نفس آلاراق نازلی گیلین حیطلرینه باخماق ایسته‌دیم‌، آمما دئشیگی تورآتان توخوموشدو. هر شئی تار گؤرونوردو. بیر نئچه میلچک‌ده تور آتانین توروندا اسیر قالیب قوروموشدولار.","num_words":2220,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":263089.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوستاد شهریار، چاغداش آذربایجان ادبیاتی‌نین ان ده‌یرلی و اثر قویان شاعیری‌دیر، ۵۰ ایل تامام آذربایجان ادبیاتی‌نی رهبرلیک ائدیب و دیلیمیزی دونیایا یاییبدیر. «حیدر بابایا سلام» اثری ائله شؤهرت قازاندی کی تورک میلتلری آراسیندا اؤزونه تایسیز یئر آچیب، بیر یئنی مکتب کیمی تورک ادبیاتیندا اورتایا قویولدو. اونون آردیجا شهریارین «سهندیه» شعر‌ی بیر شاه اثر کیمی آذربایجان ادبیاتینی داها جلوه‌لندیریب و مودرن شعر‌یمیز یئرینه دوشدو.\nبوگون اوستاد شهریار هامی اوچون: کیچیک ـ بؤیوک، کیشی ـ قادین، شهرلی ـ کندلی، ساوادلی- ساوادسیزلارا تانینمیش بیر شاعیردیر و هامی حیدربابا ایله اونو تانیییر. یاخشیسی بوراسیدیر کی حتا فارسلار دا حیدربابانین دیلینی بیلمهییرسهلر ده، شهریاری حیدربابا شاعیری آدلاندیریرلار. شاعیر بو اثری یازماقلا، ادبیات تاریخیمیزده دؤنوش نوقطهسی یاراتدی و بیر مکتب اولوب، یوزلرجه شاعیر اونون یولون ایزله‌ییب و «حیدربابا» سایاغیندا شعر‌لر قوشوبلار. دوغرودان هانسی دهیرلی تانینمیش شاعیریمیز حیدربابایا بنزهتمه یازماییب؟ هانسی یئنی یئتمه شاعیر واردیر کی شاعیرلیک گوجونو حیدربابا سایاغیندا سیناماسین؟ یوزلرجه شعر‌دیوانی حیدربابایا بنزه‌تمه یازیلیب، یوزلر بنزهتمه چاپ اولوب، یوزلر بنزهتمهلر دفترلرده هله چاپ اولمامیش قالماقدادیر. بؤیوک شاعیرلریمیز جوشقون، محمد راحیم، سلیمان رستم، عباس بارز، دکتر کوشان، حتا علامه حبیب ساهر کیمی نهنگ شاعیر و ادبیاتچی اونا بنزهتمه یازیبدیر.\n«حیدربابایا سلام» شهریارین اوشاقلیق خاطیرهلری اولاراق، عینی حالدا بیر میللتین فولکلورو، دب‌لری، عنعنه‌لری و اوره‌ک دؤیونتولریدیر.[۱]\nشهریار بو اثری ائله گوزهل یارادیبدیر کی عوام اونون دوشونمه‌سینده قالماییر و ادیبلر، عالیم‌لر ده اوندا شعر‌ صنعتینده بیر آخساقلیق گؤرمورلر و ایکی صینفین اورهیینه یاپیشیر. بوگون ایران و آذربایجانین باشا ـ باشیندا، ان اوزاق کندلردن، بؤیوک شهرلره قدهر، شهریارین آدی سئوگی و محبتله چکیلیر و حیدربابایا سلام شعر‌ی شهرلر و کندلریمیزده خالقیمیزین شبچره‌سینده دادلی ـ دادلی اوخونور. حیدربابایا سلام، کندی بوتون گوزه‌للیک‌لریله تصویره چکیب. بو تابلودا کندین سحر ـ آخشامی، گون چیخاندان گون باتانا قدهر، ایلک چیچکلر، نوروز گولو، قارچیچهیی تورپاقدان باش قالدیراندا، دوغال منظره‌لر: شلاله‌لر، میوه باغلاری، بوستانلار، آخشاملار اوستو اینک ـ داوار سورولری، کندلیلرین دیللرینده ازبر اولان ماهنیلار، کندین اهلی همان گئدیشلر ـ گلیشلریله، هابئله دانیشیقلاریلا، تویلاری ـ یاسلاری، هامیسی گؤزه‌للیک‌له چکیلمیشدیر. شهریار بو اثری یاراداندا ـ آنا یوردوندان اوزاق اولاراق ـ کئچمیشلری یادا سالماق اوچون تکجه اؤز بئینینه دایانمیش، آنجاق اونون شاعیرانه فیکیری و دویغوسو هئچ بیر شئیی اونوتمامیشدیر، حتّا کندین قارپیزی و خیارینین دادی داماغیندادیر. کندین باغلارینا قدم قویدوقدا ییلیرکی میرزا محمدین باغیندا الچه‌لر تورشا- شیریندیر؛ حتا بیر کهلیکین اوچوشو و یا دووشانین کول آلتیندا قاچیشی شاعیرین گؤزونده قاچا بیلمهمیشدیر.[۲]\nحیدربابا بیر خالق تانیما اثریدیر. بو کیچیک اثرده کندین ۵۰دن آرتیق آداملاریلا تانیش اولوروق. شهریارین گوجو و باجاریغی اینسانلاری تانیتمادا او قدهر دیر کی هر کیمسهنی بیر مصرعده تانیتیرسا، ائله بیلیریک بیر عؤمردور اونو تانیییریق و یاخیندان گؤروموشوق، حتّا اونون دانیشیغی، گئدیشی، حتا سسی بیزیم اوچون تانیشدیر. اؤز آتاسی حاققیندا بئله دانیشیر:\nمنیم آتام سفره‌لی بیر کیشی ایدی\nائل الیندن دوتماق اونون ایشی ایدی\nگؤزه‌للرین آخیره قالمیشی ایدی\nاوندان سورا دؤنرگهلر دؤنوبلر\nمحبتین چیراغلاری سؤنوبلر.\nشاعیر داییسی ـ آمیرغفّار حاققیندا بئله یازیر:\nآمیرغفار سئیدلرین تاجیدی\nشاهلار شیکار ائتمه‌سی قیقاجیدی\nمرده شیرین، نامرده چوخ آجیدی\nمظلوملارین حقّی اوسته اسردی\nظالیملری قیلیچ کیمی کسردی.\nشاعیر، بو اثری یازاندان نئچه ایللر سونرا، بیر داها آنا وطنینه دؤنور و بو دفعه یاخیندان حیدربابا داغی ایله دانیشیر و ایکینجی حیدربابا یارانیر:\nحیدربابا گلدیم سنی یوخلییام،\nبیرده یاتام قوجاغیندا یوخلییام،\nعؤمرو قووام بلکه بوردا حاخلییام\nاوشاقلیغا دییه‌م بیزه گلسین بیر\nآیدین گونلر آغلار یوزه گلسین بیر.[۳]\nشاعیر ائله بیر زامان یوردونا قاییدیبدیر کی بیرینجی اثرده اونلاردان آد آپاردیغی کیمسه‌لر داها قالماییبلار، یئرلری بوشدور. بیرسیراسی یئددی کفن چورودوب و گنج قیزلار جانلاری اری‌ییب. شاعیر وطن دئییب گلمیشدیر بلکه اونون گؤزه‌للیکلرینی بیر داها گؤرسون، آمما ائلینین غملرینی گؤردوکده، وطنی بیر دوستاق گؤرور، قول ـ قانادی سینیر، اوشاقلیق دؤورانینا گؤزهل اوچوشلاری، نیسگیللی گؤز یاشلارینا چئوریلیر.\nشاعیرین خیال قوشو قول ـ قاناد آچیر، مئیدانی گئن گؤره‌رک حیدربابا ایله اوره‌ک سؤزونو دانیشماق ایسته‌ییر. قاباقجا اوزاقدان دانیشیر آنجاق اوشاقلیق دؤورانینی خاطیرلاییردی. بو زامان سؤزلری نیسگیل، دیلک و آجی گؤز یاشلاریلا قاریشمیشدیر. آمما ایندی گؤز یاشلاری داها یاندیریجی و یوخ ائده‌ندیر چونکی کندلی‌لرین فلاکت و آجی گونلری ـ شاهین ادعالی اولان مدنیتی اونلاری سیخیر و شیرین خاطیره‌لری یادا سالماق اوچون داها یئر قالمیر. خالقین پیس دورومو اونو اینجیدیر و قارقیشا دیل آچیر:\nکتلی یازیق چیراغ تاپمیر یاندیرا،\nگؤروم سیزون برقوز قالسین آندیرا،\nکیم بو سؤزی اربابلارا قاندیرا؟،\nنه دور آخر بو میللتین گوناهی،\nدوتسون سیزی گؤروم مظلوملار آهی!\nکندین جوانلاریندان ائشیتدیگی خبرلر چوخ آجیدیر چونکی بیرینین بورنوندان قان گله‌رک جانین الدن وئریر و کندده کیمسه یوخدور بورنون قانینی کسسین، او بیری آجلیقدان اؤلوب، اوچونجو اوتوراق اولوب و اوبیری قاچاق دوشوق و نهایت بو کی:\nچؤره‌ک غمی چیخوب خالقین آیینا\nهر کس قالیب اؤز جانینین هایینا.\nشهریار، چاغداش ادبیاتیمیزدا بیر داغ کیمیدیر. شاه اثرلر یازیب، بوننان بئله کی حیدربابا آلقیشلاندی و خالق ایچینده اؤزونه دهیرلی بیر یئر تاپدی، آنجاق جسارتله «سهندیه» پوئماسینی شهریارین شاه اثری سایا بیله‌ریک. اوستاد اؤزو بئله دئییر: «حقیقتده هئچ دیلده سهندیه کیمی بیر اثر یارانماییب و هئچ بیر معیارلا اؤلچمک مومکون دئییلدیر[۴]». دوغرودان دا سهندیه، شهریارین شاعیرانه یارادیجیلیغی‌نین زیروه‌سیدیر و اؤزو دئمیشکن: «بیر ایلهامدان تؤره‌نن اثردیر کی ایلاهی شعشعه‌لر اونو ایشیقلاندیریر»[۵]. اوستاد سونونجو دانیشیغیندا نئچه سورغویا جاواب وئرمیشدیر. او دئییر شعر‌ قوشماق شاعیرین اراده‌سیندن آسیلی دئییل و «اگر شعر‌ یاراتماق شاعیرین گوجونه باغلی اولسایدی، او هرگون بیر سهندیه یاراتماق ایستردی.بیرحالداکی تکجه بیر دفعه باجارا بیلمیشدیر بئله بیر شعر‌ یاراتسین». آمما هانسی عامیل بئله قالارقی بیر اثرین یارانماسینا سبب اولموشدور؟ شهریار بئله بیر سورغونون جوابیندا کی سهندیه‌نی خاص کیمسه اوچون قوشموشسونوز؟- دئییر: «هه! آذربایجان شاعیری مرحوم بولود قره‌چورلو-«سهند» تخلوص ائده‌ن شاعیردیرکی هامیدان آرتیق، حتا نیمادان چوخ منده تأثیر قویموشدور»[۶]. بو سوروغونون جوابیندا کی سهند شاعیرده نه گؤرموشسن کی نیمادا یوخودو؟- بئله دئییر: «هرکس هر شئیی اؤز باخیشیلا باخار. من سهندده گؤردویوم دئمه‌لی دئییلدیر. البتده کی سهند آزاده بیر شاعیر ایدی و سهندده اولان اخلاق و خصلت هئچ کیمسه ده یوخودو. اوخوموش اولسانیز حیدربابا شعر‌ینده دئییرم:\nحیدر بابا مرد اوغوللار دوغ یئنه!\nهه، سهند بیر مرد اوغول ایدی».[۷]\nسهند بیر مکتوبوندا شهریارا ملی وارلیغیندان سؤز آچیب، شهریاری دوشونمه‌یه، یادلاردان اوزاقلاشماغا، اؤز ائلیندن موغایات اولماغا چاغیریر و بو چاغیریشی، شهریار شاعیر اوره‌ییله قبول ائدیر و نهایت “سهندیم” اثری یارانیر. دوغرودور آذربایجان شعر‌ی بوگون داها ایره‌لیله‌میش، یئنی شعرلر یارانمیشسادا، هله سهندیه‌نین دیرناغینا چاتان شعر‌یمیزین یئری بوشدور. هله ده آذربایجان مدرن شعر‌ی‌نین زیروه‌سینده سهندیه دایانیر.\nآنجاق شهریاردان بوگون دانیشاندا، بیر چوخلو یانلیشلار میدانا گلیر. حتا بنیاد شهریارشناسی کیمی بیر اورگان، شهریار حاققیندا بیر ایلده ۴ کتاب حاضیرلاییر، بو ۴ کتابین وئردیگی معلوماتلار بیری – بیریله اوخومور! ایندی بئله یانلیشلار اورتایا گلدیکده، ۱۰۰ ایلدن سونرا نه‌لر اولاجاق؟!\nنه یازیق کی بوگونوموزون مدنی فعاللاری دا شهریاری کیچیلتمکله بؤیومک ایسته‌ییرلر؟! بیر حالدا حسین منزوی،”این ترک پارسی گوی” کتابیندا شهریارلا عاشقانه قوووشور، اؤزونو اونون دیرناغینا چاتا بیلمه‌دیگینی سؤیلور، بیر حالدا کی هوشنگ ابتهاج – “سایه”، ایکی جیلدلیک اثرینی شهریار حاققیندا یازاراق، شهریاری حقلی اولاراق، “روز ملی شعر و ادب ایران” اوچون ان دوزگون سئچیلمیش سیما کیمی ده‌یرلندیریر و یوزلرجه خاطیره شهریاردان تعریف ائده‌رک، اونون چای قابیندان کئفله‌نن‌لرین ساییسینی یازماغا چالیشیر، بیزیم یازارلاریمیز شهریاری عادی (!) بیر آدام سایماغا چالیشیرلار!؟ حتا شهریارین رضاشاه درباری ایله گل – گئت ائتدیگینی و اونا قوللوقچو اولدوغونو – هانسی سندلره آرخالاناراق(؟) – یازیرلار! شهریارین یانلیشلارینی(!) سایماقدا یاریشا قاتیلیرلار. بیر باشقاسی دا اول قدَر اغراق ائدیر کی”حیدربابایا سلام” اثری نین ۴۰۰ دیله ترجمه‌سینی اورتایا آتیر!؟ هانسی بیر سندلرله بو سؤزلر اورتایا گلدیگین سوراندا، هامیسی لال قالیرلار. بئله بؤیوتمه و کیچیتمه‌لر، بیزه عار اولور. بیزه قارشی دورانلارا میدان وئریر. بو گونون – “روز ملی شهر و ادب ایران” – شهریارا آدلانماسینی دا راحاتلیقلا الیمیزده آلیرلار. دوغرودان بیز شهریارا و اؤز دیلیمیزه ظولم ائتمیریک؟\nشهریاری عادی بیر آدام کیمی سایا بیلن‌لر اؤزلرینه دؤنوب دئسینلر گؤره‌ک: حیدربابانین بیر بندینی دئیه بیلمه‌دیکلری بیر حالدا، نئجه اونو عادی بیر آدام ساییرلار؟ اونون تورکجه شعرلری دونیانی حیرتده قویان بیر چاغدا، فارسیجا شعر‌لری ده دونیانی حیرته بوراخمیشدیر. “علی ای همای رحمت” شعر‌ی ائله تاثیر بوراخیر کی آیت‌‍اله مرعشی اوغلونو تبریزه گؤنده‌ریر بلکه حضرت علی‌نین سفاریشی‌نین سیررینی تاپسین. بئله شعر‌ی سؤیله‌مک، بیر عادی آدام دان گلرمی؟ رضاشاهدان خبریم یوخ، آنجاق ایکینجی پهلوی شاهی و فرح پهلوی و اونلارین امریله تهران شهرداری نئچه دفعه‌لر شهریارا تهراندا و تبریزده بینا آلماغا چالیشمیشلار؟ شهریار هامیسینی رد ائتمیشدیر. شاه تبریزی گلدیکده اوچ دفعه شهریاری شاه یانینا گتیرمه‌یه گئدیرلر و الی بوش قاییدیرلار، نهایت آذربایجان شعر‌یله شاها قارشی دورور. ایکی دفعه آیت‌اله خامنه‌ای رئیس جمهور اولاراق شهریارین گؤروشونه تبریزه گلیر و شهریارین ائوینه گئدیر. شهریارا آغ چک وئرمک‌لر بیر نئچه سندلرده واردیر و شهریار بونلاری آلماقدان چکینمیش و حتا چکی ده جانباز عائیله‌لرینه خرج ائتمه‌یی جایز بیلمیشدیر. یئنه، بو ایشلر و گئدیشلر بیر عادی آدامین ایشینه بنزه‌یر؟ شهریاری کیچیلدَنلر اؤزلری کیچیک آداملاردیرلار. بونا داها شوبهه یوخ.\nشهریار بؤیوک همتلی شاعیردیر، عادی انسانلاردان داها یوخاری بیر شخصیته مالیکدیر. اونون دونیا گؤروشونده بشریته حؤرمت و بوتون انسانلاری سئومک ایلک پلاندا دایانیر، عینی حالدا اؤز خالقینا و ملتینه دریندن باغلی‌دیر و حسرت شعر‌لری ده یوکسک معنادا و یوخاری سویه‌ده‌دیر:\nبیر اوچئیدیم بو چیرپینان یئل ایلن،\nباغلاشئیدیم داغدان آشان سئل ایلن،\nآغلاشئیدیم اوزاق دوشن اول ایلن،\nبیر گؤرئیدیم آیریلیغی کیم سالدی\nاؤلکه میزده کیم قیریلدی، کیم قالدی.\nآنجاق اونون دونیا گؤروشونده انسانلارین بیر اولدوقلاری ایسته‌یی وار. او، ملتی‌نین آیریلیق دردینی بیله‌رک، دونیا میلت‌لرینه ده آیریلیق ایسته‌میر و گله‌جکدن خبر وئریر:","num_words":2213,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":210374.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رسول اللهین ذی الحیجّه‌نین سککیزینجی گونو [ترویه‌ گونو] مینادا قوناق قالدیغی یئر مسجیدی هایف ایدی. هله مدینه‌ده ایکن حضرتی ابو بکره اورادا فاصیله وئره‌جه‌یینی سؤیله‌میشدی.\nحجّ سفری‌نین ایلک گونو اولان ترویه‌ گونو، یعنی قمری آیلاردان ذی الحیجّه‌نین 8-جی گونو محشر مینادا باشلاییر. رسول اللهین \"حجّینیزین معناسیقینی مندن اؤیره‌نین\" دئدیگی یئردن.\nمینا ایلک دایاناجاقدیر. محشر یولوندا بیر مکتبدیر، حجّ مکتبی. حجّین معلوماتی اورادا اؤیره‌نیلیر. بیلنلر، اؤیرندیکلرینی اورادا بیر ده نظردن کئچیررلر. بو حضرتی ایبراهیم و ایسماییلین دوعاسینی یئنی‌له‌مک معناسینی وئریر: \"ائی ربّیمیز بیزی سنه تسلیم اولانلاردان ائت! سویوموزدان دا داواملی سنه تسلیم اولاجاق اؤندر توپلولوقلار وار ائت! بیزه نئجه قوللوق ائده‌جه‌ییمیزی گؤستر و بیزی باغیشلا. هئچ شوبهه یوخدور کی، سن تؤوبه‌لری چوخ قبول ائدن، رحمتله رفتار ائدنسن'.\" [2.128]\nگونون هامیسینی، یا دا بیر حیصّه‌‌‌سینی رسول اللهین خاطیره‌سینه حؤرمت اولاراق اورادا کئچیررلر. مومکوندورسه گونورتا، ایلکیندی، آخشام، شام و ذی الحیجّه‌نین 9-جو گونو سحر نامازینی اورادا قیلار و اورادان مریفت دنیزینه قاریشماق اوچون ارافاتا حرکت ائدرلر.\nسفرین سون دئتاللارینا نظارت ائدر، نامازلارینی سفرده قیلینان کیمی قیلارلار. ذاتاً سفر هله ایحراما گیررکن باشلانمیشدیر. ایحراما گیرن هر کس الله قوناغی حِساب اولونور. او آرتیق نامازلاری، قوناق کیمی قیلمالیدیر. یعنی اصلی عوذره�� دؤرد روکتلی فرضلری، ایکی اولاراق.\nسفر یولچولوق دئمکدیر، قوناق یولچو.\nعرب دیلینده سفر، \"آچیقلیق، رئاللیق، گیزلی اولانین اورتایا چیخماسی، گؤرونمه‌یه‌نین گؤرونن حالا گلمه‌سی\" معناسینی وئریر. \"صافیرا\"، تستّورلو اولمایان قادینا وئریلن آددیر.\nیولچولوغا بو آدین وئریلمه‌سی خئیلی معنالیدیر. چونکی یولچولوق اینسانین اصل اوزونو اورتایا چیخاران، اینسانین قارا قوتوسونو آچان، اینسانین تاخدیغی ماسکالاری چیخاریب اصل اوزو ایله گؤرونمه‌سیگی تعمین ائدن بیر وضیّتدیر. اینسانین پیسی یاخشیسی سفرده بیلینر. بونا گؤره حضرتی عمر تانیش اولماغی و دوستلوغو اوچ شئیله تعیین ائتمیشدیر: آلیش-وئریشله، یولداشلیقلا، سفرله.\nیول یولداشی یولدان اوّل گلیر. اونون اوچون اسکیلر بو حقیقتی کؤهنلمز بیر قلیبه تؤکموشلر: \"اوّل رفیق سومّه‌عت-طاریق: اوّل یول یولداشی، سونرا یول\".\nهر هیجرت ابوبکر کیمی بیر یول یولداشینا مؤحتاجدیر. اورگینی اورگینه سؤیکه‌یه‌جه‌یین، دردینی دردینه قاتاجاغین، بیرلیکده گولمه‌یه دئییل بیرلیکده آغلاماغا و حتی بیرلیکده اؤلمه‌یه جان آتاجاغین بیر یولداشا.\nشیفاهی روایته گؤره، آدم ده ایتیردیگی یول یولداشی حوّانی بو تورپاقلاردا تاپمامیشدیرمی؟ بیرلیکده ایستیغفار ائدیب بیرلیکده آغلاماق، جنّتی یئنیدن بیرلیکده تاپیب ابدی اولاراق بیرلیکده اولماق اوچون...\nیولا بیرلیکده چیخمانین موکافاتی، منزیل-بیر ماقسودا بیرلیکده چاتماقدیر.\nهیجرته بیرلیکده چیخمانین موکافاتی، مدینه‌یه بیرلیکده گیرمکدیر.\nتؤوبه‌نی بیرلیکده ائتمه‌نین موکافاتی، عفوه بیرلیکده نایل اولماقدیر.\nیاخشی بیر یول یولداشین وارسا، یول آزوقن اولماسا دا اولار. بیرینیزین آزوقه‌سی ایکینیزه چاتاجاق. آزوقه‌دن اوّل دوست آختارمالیسان. نیّتی حجّ اولماییب \"ائل نه دئیر\" دئیه گئدن بیر یول یولداشی ایله یولا چیخماق، ات یئمک نیّتییله قوربان سهمینه (شریکلی قورباندا پای صاحبی) گیرن آدامین صحیح نیّتلیلرین ده قوربانینی ایفسات (ایفسات - پوزماق، قارماقاریشیقلیق چیخارتماق) ائتمه‌یینه بنزه‌یر.\nدؤزمک مجبوریّتینده اولدوغون یولداشین سنین کورگینده آتین بئلینده دایانان بیر هئیبه کیمی دئییل، دوه‌نین بئلینده‌کی بیر دونقا کیمی دایانسین. آرتیق بدنیندن بیر پارچا حالینا گلمیش، ترپنرکن دوشمه‌ین، راحتلیقلا سنی ترک ائتمه‌ین، اورگین یاندیغیندا سوسوزلوغونو آرادان قالدیراجاق بیر سو چنی اولاراق ایمدادینا چاتان، سنه صحرالاری آشماغا یاردیم ائدن بیر \"دونقا\" کیمی.\nاگر یانیندا بئله بیری وارسا، نییه دایانمیسان. وور اؤزونو ارافات یوللارینا، \"مریفت\" یوللارینا.\nآرديني اوخو باخیش لار (0)\n0\nباخیش\nشنبه 28 دی 1398\nهئچ بئله دوستونوز اولدومو؟\nبؤلوم | اخلاق یازار : نژادمحمد\nهئچ بئله دوستونوز اولدومو؟\nدایم دوشونجه‌لی ایدی.\nسوسماغی دانیشماغیندان اوزون چکردی.\nلازیمسیز یئره دانیشمازدی.\nدانیشارکن نه حدّیندن آرتیق، نه ده اکسیک سؤز ایشله‌دردی.\nدونیا ایشلری اوچون هئچ اؤزوندن چیخمازدی.\nاؤز منافعیی اوچون اصلا حیرصلنمز و قیصاص آلمازدی.\nپیس سؤز سؤیله‌مزدی.\nباغیشلاماقدا صمیمی ایدی، اینتیقام آلمازدی.\nدوشمنلرینی ساده‌جه باغیشلامقلا کیفایتلنمز، اونلارا شرف وئ دیَر ده وئرردی.\nاؤزونو 3 شئیدن محروم ائتمیشدی:\n1.کیمسه ایله موناقیشه ائتمزدی.\n2.چوخ دانیشمازدی.\n3.بوش شئیلرله ��شقول اولمازدی.\nاومود ائده‌نی اومودسوزلویه سالمازدی.\nهئچ کیمی نه اوزونه قارشی، نه ده آرخاسینجا قیناماز قوصورلارینی دئمزدی.\nخوشونا گلمه‌ین بیر شئی حاقیندا سوساردی.\nهئچ کیمین قوصورونو آراشدیرمازدی.\nهئچ کیمسه حاقیندا خئییرلی اولمایان سؤز سؤیله‌مزدی.\nیانیندا ائن سون دانیشانی بیرینجی دانیشان کیمی دیکققتله دینله‌یردی.\nهمیشه جدّی و تمکینلی ایدی.\nدانیشارکن اطرافینداکیلارین دقتینی جلب ائدردی.\nسؤزلری پاریلدایان اینجی دنه‌لری کیمی خوش و آیدین ایدی.\nیئرییرکن آیاقلارینی یئردن نیظاملا قالدیرار، ساغا-سولا یئللنمزدی.\nآددیملارینی گئنیش آتار، یوکسک بیر یئردن ائنیرمیش کیمی اؤنه دوغرو اییلردی.\nتمکین و راحت یئرییردی.\nقاپی÷سینا گلیب کؤمک ایسته‌یه‌نی بوش قایتارمازدی.\nدوستلارینا بئله دئیردی: “دونیادا قریب یولچو کیمی اول!”\nهر زامان هوزونلو، لاکین تبسّوملو بیر حالدا دایاناردی.\nعادت عوذره ایشله‌دیلن هئچ بیر پیس سؤزو دیلینه گتیرمزدی.\nسیخینتیلی آنلاریندا کوبودلاشماز، قیشقیرمازدی.\nکاسیبلارلا بیرلیکده یئیردی و اونلاردان آیری اوتورمازدی.\nساده پالتار گئیینر اؤزونو گؤسترمکدن خوشو گلمزدی.\nدانیشارکن اوزونو باشقا طرفه چئویرمزدی.\nاولدوغو مجلیسده خوصوصی بیر یئر سئچمزدی.\nسحرلر ائویندن چیخارکن بئله دئیردی:\n-اللهیم، دوغرو یولدان چیخماقدان و چیخاردیلماقدان، آلدانماقدان و آلدادیلماقدان، حاقسیزلیق ائتمکدن و حاقسیزلیغا اوغراماقدان، حؤرمتسیزلیک ائتمکدن و حؤرمتسیزلیک گؤرمکدن سنه سیغینیرام!\nبو، او ایدی – اللهدان باشقا یئر اهلیندن هئچ کیمی اؤزونه دوست توتمایان اللهین قولو و رسولو محمّد (سللاللاهو آلئیهی و سلّم)!\nبز سیزین نئجه، بئله بیر دوستونوز اولدومو؟\nآرديني اوخو باخیش لار (0)\n1\nباخیش\nیکشنبه 14 اردیبهشت 1393\nآتا میراثی\nبؤلوم | حج یازار : نژادمحمد\nآتا میراثی\nارافا - آدمله حوّانین گؤروش یئری.\nكعبه - آدمین اینسانلیغا “ائو” میراثی.\nصفا و مروه تپه‌لری - حاجرله ایبراهیمین آیریلیق مكانی.\nحاجر، هیجرتین گلینی.\nایبراهیم، آتشین قنیمی.\nایسماییل، قوربانلیغین سیموولو.\nآدم اینسانلیغین ایلك ائوینی تیكدی. بیزه “ائو” آنلاییشینی میراث قویدو.\nآدم یاساق اولمایان جنّته گئده بیلمك اوچون یاساق اولان جنّتیندن هیجرت ائتدی. ارافادا حوّاسینا قوووشدو. اوردا مسكن سالدی و اینسانلیغا، - بوتون واریثلرینه، - بیر ائو میراث قویدو. كبه هر كسین \"آتا یوردو\" اولدو...\nایبراهیم ایسماییللا اونو برپا ائتدی و میراثیمیزا صاحب چیخماغی اؤیرتدی بیزه.\nو بیر ده بوتون واریثلری آتا یوردونا، - باشلانغیجا، - دعوت ائتدی…\nبیزی تاریخه سیاحت ائتمه‌یه سسله‌دی. ائوین نه دئمك اولدوغونو آنلاماغیمیزی ایسته‌دی…\nبیر گون حاجه‌ر ده هیجرت ائتدی…\nایبراهیم ربّی‌نین امری ایله ایكی جییرپاره‌سینی او تورپاقلاردا امانت اولاراق قویوب گئتدی. اینسان یاشامایان، قوش اوچمایان، تیكان بئله بیتمه‌ین بو اراذیلره ایبراهیم عائله‌‌‌سی صاحب چیخدی. آتا اوجاغی‌نین ایشیغینی یاندیردی. و بوتون اینسانلاری بو ایشیغا سسله‌دی…\nحاجر هیجرته یولا چیخدی…\nسئودیكلری‌نین خطری اوچون بو رولو اوینادی.\nربّینی سئویردی. قدرینه تسلیم اولدو.\nایبراهیمینی سئویردی. اونا قارشی چیخمادی. اونو تنها بیر صحرادا قویوب گئدركن آغلامادی، سیزلامادی… آرخاسیندا بوراخدیغی راحت یاشاییشی اوچون عصیان ائتمه‌دی.\nایسماییلینی سئویردی. اونو قوروماق اوچون “سای” ائتدی. دورمادان، دایانمادان، اوسانمادان. سویو تاپانا قدر یورولدوم، اوساندیم، بئزدیم دئمه‌دی. “سای” ائده بیلن هر كسه “سونوندا زم-زم” وار مئساژینی وئردی. زم-زم آرتیق كشف اولونوب. یئری ده بللیدیر. عامّا نه قریبه‌دیر كی، سای ائتمه‌دن زم-زم ایچیلمیر. زم-زمه قوووشماق اوچون حاجه‌رین رولونو اویناماق واجیبدیر. زم-زم زحمتله الده اولونان نعمتدیر. قدری بیلینمه‌سی، دیَری آنلاشیلماسی اوچون “قاچیش” لازیمدیر.\nآدم آتامیز بیزه كعبه‌نی میراث قویدو.\nحاجه‌ر آنامیز زم-زمی…\nایبراهیم اونو ربّینه امانت ائدیب گئتمیشدی. حاجه‌ر ده جییرپاره‌سینی ربّینه امانت ائده‌رك صفا – مروا تپه‌لری آراسیندا آختاریشا چیخدی. اونو هیجرته یوللایان ربّی اونو كیمسه‌سیز و چاره‌سیز بوراخمایاجاقدی. حاجه‌ر بونو بیلیردی. لاكین گؤیلردن معجزه‌‌ گؤزلمیردی. اونون اوچون تسلیمیّت عطالت دئییل، حركت ایدی. سو آختاریشینا چیخماقلا سانكی ربّی‌نین قدرینه تسلیم اولدوغونو بَیان ائتدی: \"بورایا گؤندریلمم مصلحتدیرسه، دئمه‌لی بورادا منیم ده، اؤولادیمین دا یاشاییشی اوچون احتیاجیمیزی اؤده‌یه‌جك قدر روزی ده وار\" دئیه دوشوندو. حاجه‌ر، او روزینی اؤزو اوچون دئییل اینسانلیق اوچون آختاریردی. اونا گؤره ده زم-زم بوتون اینسانلیغین اوتراق میراثیدیر. كعبه كیمی…\nزم-زمین كشفی ایله ایبراهیمین دوعاسی دا گئرچكلشمیش اولدو: \"ربّیم! من نصلیمی سنین موقدس ائوینین یانینا، اكینچیلییه ال‌وئریشسیز بیر وادییه یئر‌لشدیردیم. ربّیم! قوللوق ائتسینلر دئیه، بئله ائتدیم. اینسانلارین كؤنوللرینی اونلارا مئیل ائتدیر. شوكور ائتمه‌لری اوچون اونلاری محصوللارلا روزیلندیر\". [حجّ،37]\nایللر سونرا گئری قاییدان ایبراهیم بو وادیده تنها بوراخدیغی عائله‌‌‌سی‌نین ربّی طرفیندن نئجه قوروندوغونا شاهید اولدو: ربّی اونون دوعاسینی قبول ائتمیش، “اینسانلارین كؤنوللرینی اونلار مئیل ائتدیرمیشدیر.”\nآرتیق حجر تك دئییلدی. زم-زمه قوووشماقلا حاجه‌ر تنهالیغین “داشینی آتدی”. داها هئچ بیر زامان تك اولمادی...\nاو موقدس تورپاقلارا گئدن هر كس حاجر اولور، صفا-مروه آراسیندا سو آختاریر. ایللرین اونون اوزرینده بوراخدیغی هیسینی، كیرینی، پاسینی تمیز‌له‌مك اوچون “زم-زم” آختاریشینا چیخیر. بضا او سو “گؤز یاشی” اولور، اوزوندن قلبینه آخیر، زم-زمه قاریشیر... بوتون گوناهلارینی او گؤز یاشی یویور، \"حاجه‌ر\" اولوب گوناهدان ثاوابا هیجرت ائدیر. بضا او سو “آلین تری” اولور. اومّتین یوكونو چكن، دردینه یوكلنن اینسانلارین آلین تری...\nاو تورپاقلارا گلن هر كس: \"ائی ربّیم! آتام آده‌مین تیكدیگی، ایبراهیمین برپا ائتدیگی ائوین باشینا دؤنمك اوچون، گوناهلاردان تمیزله‌نیب تزه دوغولموش كیمی گوناهسیز اولماق اوچون من ده گلدیم. اؤز آتا یوردوما، ایستی اوجاغیما گلدیم. تام تسلیمیّته گلدیم. آتام ایبراهیم چاغیردی، گلدیم. آنام حجرین تسلیمیّتینی یاشاماغا گلدیم. كونفورتومو و راحتلیغیمی ترك ائدیب، ایلك باشلانغیجا دؤنمك، كیم اولدوغومو بیلمك، اصل دیَرلری آنلاماق اوچون گلدیم...”\nسئونلرین ووصال یئری اولان كبه‌یه گلدیم.\nآیریلیقلارین بیتدیگی مكانا گلدیم.\nاینسانلیغین اورتاق دیَرلرینه صاحب چیخماغا گلدیم.\nواریثم! ورثه‌‌‌لیگیمی تصدیقه گلدیم!\nایسماییلیمین دوداقلاری سوسوزلوقدان جادار-جادار اولوب. اونا زم-زم آختارماغا گلدیم. سای ائتمه‌یه گلدیم.\nسنین دعوتینه گلدیم...\nقبول ائدرسنمی؟!\"\nباخیش لار (1)\n0\nباخیش\nدوشنبه 16 دی 1392\nیاشادیغینیز سیزجه حیاتدیرمی؟\nبؤلوم | عومومی یازار : نژادمحمد\nیاشادیغینیز سیزجه حیاتدیرمی؟\nهله ده نفس آلیرسینیزسا بیر دوشونون! هله نه قدر یاشایا بیلرسینیز؟ حیاتا گلیش سببینیزه نظر یئتیرین. هارداسینیز؟ كیملرله‌سینیز؟ خوشبختسینیزمی؟ سیزی سیزدن بئله یاخشی تانییان ربّینیزی، نه قدر تانیییرسینیز؟ اؤزونوزه سوال وئرمكدن قورخمایین.\nاؤزونوزو تانییین، او سیزی ربّیمیزه آپاراجاقدیر. گئج اولمادان كیم اولورسونوزسا اولون، نه ائتمیسینیزسه هتدا نه قدر پیس عمل ائتمیشسه‌نیز، تؤوبه ائتمیی باجارین. ربّیمیز سیزی باغیشلایاجاقدیر، سیز اونون یوللاریندا ایلرله‌دیكجه.\nبیر كیمسه سیزه، هئچ بیر قارشیلیق گؤزله‌مه‌دن اللرینی اوزادیر. موسلمان بیر قورو كلیمه‌دیر اینسانا یوكلنن، سرحدلرینیزی آشین و دوشونون گؤزلرینیزی باغلادیقدا؛ سیزده اولان فرقلیلییه بیر باخین. دیَیشمك سیزی یاخشیلیغا و گؤزللییه آپاراجاقدیر. سیز ایسته‌میی بیلین، هر شئی سیزین الینیزده اولاجاقدیر. تكی اینسان اولسون اونون امرینه عمل ائدن.\nیاشاماق بیر نفس آلماق قدر آساندیر، بیر او قدرده چتیندیر. آلدیغیمیز نفسلری سایا بیلمریك. آلا بیلمه‌دیگیمیز نفسلره ایسه هر كس دؤرت گؤزله باخار. لاكین اونوتمایین، بیز وار اولماق مجبوریّتیندییك. مؤمینلر اللهین یئروزونده كی، خلیفه‌لریدیر. اونلار هر شئیه الله اوچون باخارلار، دقت ائدرلر، سئوگیلرینی اللهلاریندان آلارلار. اونون نعمتی اولان قلب، بئله ایشله‌مه‌لیدیر. او بیر ات پارچاسی دئییلدیر كی، ساده‌جه قانی ایداره ائتسین. او اوركدیر، سئوگیمیزی اونا دولدوروروق، اورا دوشر آلوولار و هوزونلر، اونونلا خوشبختلیگیمیزی باشا دوشریك. هیجان اونونلا گؤزلدیر!\nموسلمان، سن گؤزللییه گئدن یولو تیكمه‌یه طالب اولان، قالخ و اؤزونه بیر باخ! حیات بیر آلداتما آلتی كیمی سنی سندن اوغورلاییر. زامان سنین لئهینه ایشله‌مك یئرینه، علئیهینه ایشله‌ییر. ترصینه چئویرمك ائله آساندیر كی. بیراز گؤزیاشینا بولانمیش كؤنلون اورگین اولسون، بسدیر…\nباخیش لار (0)\n0\nباخیش\nدوشنبه 13 خرداد 1392\nاللهلا گؤروش\nبؤلوم | عومومی یازار : نژادمحمد\nاللهلا گؤروش\n1-اینسان: اللهیم، سنی نئجه گؤروم؟\nالله: گؤزلر منی گؤرمز، من گؤزلری گؤره‌رم.\n2-اینسان: اللهیم، حیات نه دیر؟\nالله: حیات سنین منه اولان باغلیلیغین، منی اؤزونده یاشاتماغیندیر.\n3-اینسان: اللهیم، نور نه دیر؟\nالله: نور منم.\n4-اینسان: اللهیم، سن هاراداسان؟\nالله: منیم مكانیم یوخدور، من سنه شاه داماریندان دا یاخینام.\n5-اینسان: اللهیم، سنی نئجه تانییاق؟\nالله: اطرافینا نظر سال، من هر یئرده‌یم.\n6-اینسان: ثاواب و گوناه نه دیر؟\nالله: ثاواب سنی منه یاخینلاشدیران، گوناه سنی مندن اوزاق سالان عمللریندیر.\n7-اینسان: اللهیم، سنین راضیلیغینی نئجه قازاناق؟\nالله: منی - منه خاطیر چاغیر، منه - منه خاطیر عبادت ائت.\n8-اینسان: جنّت و جهنّم نه دیر؟\nالله: جنّت مؤمینلرین حسرتینده اولان، جهنّم ایسه گوناهكارلارین عمللری ایله قازاندیقلاری مكاندیر.\nباخیش لار (0)\n0\nباخیش\nدوشنبه 26 فروردین 1392\nارافاتدا مریفته دوغرو\nبؤلوم | حج یازار : نژادم��مد\nارافاتدا مریفته دوغرو\n\"حجّ عرفه‌دیر.\"\nزیلهیججه‌نین دوققوزونجو گونو گونش، – او دا سنه شاهید اولاجاق، – دوغولدوقدان سونرا مریفتین بئشیگی ارافاتین یوللارینا دوشمه‌لیسن. مومكونسه او یوللارا پایی – پیادا دوش. آیاغی‌نین ایزی، پئیغمبرلرین آیاق ایزینه قاریشسین.\nارافاتا چیخاركن اؤزونو جنّتینی ایتیرمیش بیر آدم كیمی حیسس ائتمه‌لیسن. اونوتما، دوغولدوغوندا ترتمیز ایدین، صاف ایدین. یعنی كی، جنّت سن ایدین. اللها وئردیگین سؤزو سونرالار پوزدون. صافلیغین ایتدی. كیرلندین. پوزولدون. اؤزونه قارشی یادلاشدین. حقیقته قارشی یادلاشدین. اللها و اشیایا قارشی یادلاشدین.\nبو یادلاشما سنی اؤزونه قارشی داوالی بیرینه چئویردی. اؤزونله هئچ باریشیق اولا بیلمه‌دین. سنین اوچون گله‌جك ناراحات، كئچمیش حوزنلو ایدی. امینلیگینی و آزادلیغینی ایتیردین.\nبونلاری ایتیرن قورخونج بیر دیَر ایتكیسینه مروز قالار. اعتراف ائت كی، سن ده ائله اولدون. دیَرلرین آلت-اوست اولدو. آرتیق سنین گؤزونده دیَرسیز اولان قیمتلی اولانلا، آلچاق اولان اوجا اولانلا، كئچیجی اولان قالیجی اولانلا، یالان اولان گئرچك اولانلا یئر دیَیشدیردی. دونیانی الده ائتمك اوچون آخیرتی وئردین. اِحتیراسینا صادق قالماق اوچون عشقینه خیانت ائتدین. اینستینكتلری‌نین دویومسوز سئلینه قاپیلیب اؤزونه پیسلیك ائتدین. منلیگینی راضی ائتمك اوچون اللهی ناراضی ائتدین.\nبوتون بونلاردان سونرا بیر ویرانه كیمی گلیب دایاندین ارافات تپه‌لری‌نین\/مریفت تپه‌لری‌نین اتكلرینده.\nالله دا سندن محض بونو گؤزله‌ییردی. گوناه ایشله‌مه‌مه‌یینی دئییل، تؤوبه ائتمه‌نی گؤزله‌ییردی. موكممللشمه‌یینی دئییل، كامیل اولماماغینی اعتراف ائتمه‌یینی گؤزله‌ییردی. اومید كسمه‌یینی دئییل، آستاناسینا باش قویوب یاش تؤكمه‌یینی گؤزله‌ییردی.\nسؤزون مغزی، ملكلشمه‌یینی دئییل، \"اینسان\" اولماغینی گؤزله‌ییردی.\nهر شئیدن ده باشقا اؤز اؤزونله، یادلاشدیغین حقیقتله یئنیدن تانیش اولماغینی، فطرتینله، ویجدانینلا تكرار گؤروشمه‌یینی گؤزله‌ییردی.\nچونكی، بورا ارافاتدیر. ارافات، تانیماق معناسینی وئرن \"مریفت\" مصدریندن تؤره‌دیلمیش بیر آددیر. بیلدیگین و ایستیفاده ائتدیگین عاریف، مریفت، ایرفان، مشهور عینی معنانی وئرن سؤزلردیر. مریفت، بیلمكدن اوستون بیر شئیدیر. هر مریفت بیلمیی ده اِحتیوا ائدیر. مریفت بیر شئیین اؤزونو تانیماق، سیرّینه چاتماق، اصلینه واقیف اولماقدیر. اشیانی و وارلیغی اولدوغو كیمی قاورایا بیلمكدیر... محض بودور مریفت. عالملره رحمت حضرتی محمّد، اونا گؤره تئز-تئز بئله دعا ائدردی:\nایلاهی! ارینعل-اشیاه كاهی!\n[\"اللهیم! منه اشیانی اولدوغو كیمی، اؤز حقیقتی ایله گؤستر!\"]\nمحض بو آندا اوزرینده اولدوغون ارافات، مریفت یئریدیر. آدم، اؤز حقیقتینی، عاجیزلیگینی، باجاریقسیزلیغینی، حدلرینی اورادا تانیدی. آدم، ارافاتدا آدام اولدو.\nسن ده آدم‌اوغلوسان و اؤزونله تانیش اولماغا گلدین. حیكمتین ان اسكیلمز دوستورودور: اؤزونو تانییان ربّینی تانییار. اگر اؤزونو تانیسان، ربّینی ده تانییاجاقسان. ساده‌جه ربّینی دئییل اشیانی، اینسانی، دوستو، دوشمنی، اوجانی، آلچاغی، قالیجینی، كئچیجینی تانییاجاقسان.\nاؤزونله تانیش – بیلیش اولمادان نه ائده بیلرسن كی؟\nسرحدلرینی، ایمكانینی، ایمكانسیزلیغینی یعنی حدآینی و حدودونو بیلمه‌دن ائده‌جه‌یین هر ایشی یوزونه، گؤزونه بولاشدیرماغین قاچینیلمازدیر.\nتانیش اولدوم دئدیكلریندن ایللر سونرا خیانت گؤردویونو، اورگی‌نین قبیریستانلیغا دؤندویونو، ان آغیر آجیلاری ان یاخی‌نیندا اولانلاردان چكدیگینی سؤیله‌ییرسنسه، دئمه‌لی سنین تانیماق و تانیش اولماقلا علاقه دار جدی بیر پروبلئمین وار. باخ اصل فورصتدیر. ایندی \"تانیماقلا\" تانیش اولا بیلرسن. چونكی بو تورپاقلار، اوزرینده دایانان عاریفه، مدنیّتی اؤیره‌دن مریفت دیاری ارافاتدیر.\nارافات یالنیز تانیش اولما یئری دئییل، عینی زاماندا هم ده گؤروشمه یئریدیر: حوّانیزلا، حوّالارینیزلا. حوّا یالنیز بیر حیات یولداشی دئییل بیر جان یولداشی، بیر یول یولداشی، بیر داوا قارداشی، بیر اورك دوستودور. ایتیردیگینیز نه قدر اورگی، – باشدا اؤز اورگینیز اولماقلا، – ارافاتدا تاپارسینیز. حوّا سیزی احاطه‌‌ ائدن دوستلارینیز، موحیطینیزدیر. موحیط؛ یعنی هم جهنّمینیز، هم جنّتینیز.\n‘وقفه‌یه دایانماق'\nوقفه اونسوز دا \"دوروش\" دئمكدیر. بو حالدا \"وقفه‌یه دایانماق\" ایفاده‌سی سهو دئییلمی؟ خئیر، دئییل. عكسینه وقفه‌یه دایانماق ایفاده‌سی حادثه‌‌نین اؤزونه دقت چكن چوخ معنالی بیر ایفاده‌دیر.\nچونكی، وقفه‌یه دایانماق، \"دوروش باره‌سینده دوشونمك\"، \"دوروش باره‌سینده تفكّور ائتمك\" دئمكدیر. دوروش، یعنی سیزین فرد اولاراق دوروشونوز، هارادا دوردوغونوز، نَیه قارشی دوردوغونوز، نَیین و كیمین یانیندا دوردوغونوز، نئجه دوردوغونوز، نه اوچون دوردوغونوز؟\nوقفه هر كسین اؤز دوروشونا نظارت ائتمه‌سیدیر. اوّل فردی و شخصی دوروشونا. اینسان اؤزونه قارشی هارادا دایانیب؟ اورگی‌نین یانیندامی، حیسسلری‌نین یانیندامی؟ عاغیلی‌نین یانیندامی، اینستینكتلری‌نین یانیندامی؟ ایمانی‌نین یانیندامی، شیطانین یانیندامی؟ فطرتی‌نین یاخی‌نیندامی، اوزاغیندامی؟\nداها دوغروسو حقیقتاً بیر یئرده دایانیرمی؟ یوخسا باشی بوش بوراخیلمیش، ایستیقامتینی ایتیرمیش، سوكانی قیریلمیش، فیرتینایا دوشموش بیر گمی كیمی، اورادان اورایا چیرپیلیب پارچالانماغیمی گؤزله‌ییر؟\nبیر یئرده دایانیرسا، نه اوچون اورادا دایانیر؟ دایاندیغی یئری اؤزومو سئچیب، یوخسا كیملرسه تلقین ائدیب؟ تصادوفاًمی اورادا دایانیب، شعورلو اولاراقمی؟ یعنی، دایاندیغی یئره بلددیرمی؟\nبیر ده اینسانین اجتماعی دوروشو وار: باشقالارینا قارشی دوروشو نئجه‌دیر؟ یولداشینا، دوستونا، عائله‌‌سینه، جمعیّتینه قارشی هارادا یئر آلیب؟ اجتماعی و سیاسی حادثه‌‌لرده هارادا، كیملره قارشی، كیملرین یانیندا دایانیر؟\nمثلا ایبراهیمله بیرلیكده بوته و بوتچولره قارشی دایانیب، یا ایبراهیمه قارشی بوتچولرین یانیندامی؟ قورآنداكی ایفاده‌سییله شیطانا قارشی \"اللهین هیزبییله\"می دایانیب، یا اللها قارشی \"شیطانین هیزبییله\"می؟ ظالیملارین و تاغوتلارین صافیندا دایانیب، یوخسا مظلوملارین و ازیلنلرین صافیندا؟\nارافاتداكی بو دوروش ایكی یئرده بیر ده تكرارلاناجاق. بیری مشاریلهارامین اولدوغو موزده‌لیفه‌ده، دیگری مینادا. موزده‌لیفه‌دكی دوروش، كبه‌نین اتكلرینده اللهین حضورونا چاتمامیشدان اوّلكی ایكینجی تمیزلنمه مكانیدیر. مینا ایسه شیطانی اینستینكتلرله حِسابلاشیب، اللهین حضورونا موقاویله یئنی‌له‌مك اوچون ترتمیز، باغلا��تیسیز، قئید – شرطسیز چاتماق اوچون سون تمیزلنمه یئریدیر. ارافاتدا اؤزونوزله تانیش اولدونوز، مریفته یوكسه‌لیب حدآینیزین عاریفی اولدونوزسا، ایندی ائدیله‌جك یئگانه شئی قالیب: دعا...\nدعا...\nباخیش لار (0)\n2\nباخیش\nیکشنبه 15 بهمن 1391\n\"اوچونجو\" جینس؟!\nبؤلوم | عایله یازار : نژادمحمد\n\"اوچونجو\" جینس؟!\nاینسانلیق مدنیتی‌نین اساسینی قادین و كیشی‌نین سوسیال حیاتداكی موناسیبتلری تشكیل ائدیر. بونا گؤره ده تاریخین ایلك دؤورلریندن بو گونه قدر فیلوسوفلاری، علم آداملارینی هر زامان بیر سوال ناراحات ائدیر: \"مدنیت كیشییه هر دؤورده دیَر وئرركن نَیه گؤره قادینی بوندان محروم بوراخمیشدی؟ اونون گوناهی نه دیر؟ نَیه گؤره قادین هر زامان جمعیت طرفیندن تحقیر اولونموشدور؟...\"\nقادی‌نین بو حالی عربیستاندا ایسلام دینینین بیر گونش كیمی دوغولوشو ایله سونا چاتمیشدیر. او واختا قدر هوررییت و مولكیت حقوقوندان محروم ائدیلن، كؤله سویه‌سینده اولان، بیر اشیا كیمی آلینیب-ساتیلان، گوناه و پیسلیكلرین قایناغی اولاراق گؤرولوب، وارلیغینا اؤنم وئریلمه‌ین بیر دورومدا ایكن، ایسلام دینینین گلیشی ایله حاقی اولان اوستون دیَرینی تاپمیش، سوسیال حیاتدا یئرینی آلمیشدیر.\nبئله كی، ایسلام، توپلومون فردلری ایله [كیشی، قادین و اوشاقلار] ماراقلانان و اونلاری ان گؤزل شكیلده تربییه ائدن بیر قانوندور.\nایسلام، وئردیگی تربییه ایله اینسانلاری جهالتدن دوغان آزغینلیقلاردان، دولاییسی ایله ایضطیرابلاردان، بدبختلیك و یانلیشلاردان خلاص ائدیر.\nایسلام، اینسانلیق وظیفه‌‌لرینی هر شئیدن اول كیشی ایله قادین آراسیندا عدالتلی شكیلده بؤلور و نیظاملاییر. بو بؤلگوده قادین و كیشی‌نین فطری ایستئدادلاری گؤز اؤنونده توتولموشدور. اینسانین یارادیلیشی‌نین طلب ائتدیگی وظیفه‌‌لریندن باشقا دیگر ایستیقامتلرده‌كی فعالیتی‌نین نتیجه‌سی هر زامان آجیناجاقلی اولور.\nچونكی فطرت، \"زامان اینكیشاف ائدیب و یا یاخود دا گئری قالیب، بونا گؤره ده زامانلا آیاقلاشماق لازیمدیر\" دئیه بیر قانون تانیمیر. فطرتین، زامانلا هئچ بیر علاقه‌‌سی یوخدور.\nبئله كی، گونوموزده زامانا اویان مودئرن حیاتی هر بیریمیز گؤروروك؛ تارازلیغی پوزولاراق سرعتله ایره‌لییه آتیلمیش، آردیندان دا یالنیز قادینلاری دئییل، كیشی و اوشاقلاری دا سورویه‌رك ایضطیراب و آجیلارلا بوغموش، پیسلیكلرین قوللاری آراسینا آتاراق مهو ائتمیشدیر.\nگونوموزون جاهیلیه‌سی، قادینی “اوچونجو بیر جینس” حالینا گتیرمیش، اللهین یاراتدیغی فطرتی دیَیشدیرمیشدی. قادینی ائودن، عائله‌‌دن اوزاقلاشدیراراق “سرحدسیز آزادلیق” ناغیللاری ایله آلداتمیشدیر كی، بو دا جمعیتین عومومی بیر بدبختلیگینه سبب اولموشدو. نه عائله‌‌، نه ائو، نه ده كی، گله‌جك دئیه بیر شئی قالمامیشدی.\nبونو نتیجه‌سی اولاراق دا قادین، قادین اولماقدان چیخدیغی كیمی، كیشی اولماق آرزوسونا دا قوووشا بیلمه‌میشدیر. اورتایا قاریشیقلیقلا بیرلیكده توكورپه‌دیجی بیر شئی چیخمیشدیر: قادینلا كیشی آراسیندا اولان بیر اوچونجو جینس دوغولموشدور. بو، قادینلیغی‌نین دیَرینی بیلمه‌ین قادینا بیر جزا اولدوغو كیمی، اونو بو حالا سالان جمعیته ده بیر جزادیر. گونوموزون سؤزده مدنی، حقیقتده ایسه جاهیل اولان اینسانلاری نه بونو، نه ده كی، قادینا حقیقی یئرینی، دیَرینی ایسلامدان باشقا هئچ بیر سیستمین وئره بیلمه‌یه‌جه‌یینی آنلایا بیلرلر.\nباخیش لار (2)\n1\nباخیش\nپنجشنبه 2 آذر 1391\nاللهیم!\nبؤلوم | عومومی یازار : نژادمحمد\nاللهیم!\nقانادی قیریق بیر قوش كیمییم.\nاوچسام اوچا، قاچسام قاچا بیلمیرم.\nیاریمچیق قالمیش یوخو كیمییم.\nیاردان دا، سردن ده كئچه بیلمیرم.\nاو سونسوز سئوگی سئلینه بیزی ده قات: سئو بیزی!\nسن سئونده سئودیررسن: سئودیر بیزی!\nسئودیگینی جنّتینله سئویندیررسن: سئویندیر بیزی!\nمادده‌دكی هر آتومون تسبیح ائتدیگی سنسن!\nنفس آلان هر جانلی‌نین ذكر ائتدیگی سنسن.\nعاغیل امانت ائتدیگین هر وارلیغین عقل ائتدیگی سن\nدویان و دویدوران هر دویغونون حیسس ائتدیگی سنسن.\nقدیر-قییمت بیلنلرین شوكر ائتدیگی سنسن،\nوارلیغی نعمت بیلنلرین حمد ائتدیگی سنسن\nباخیش لار (1)\n0\nباخیش\nسه شنبه 18 مهر 1391\nعیسی پئیغمبر (2-جی حیصه‌‌)\nبؤلوم | پئیغمبرلر یازار : نژادمحمد\nعیسی پئیغمبر (2-جی حیصه‌‌)\nپئیغمبر هارادادیر ؟\nلاكین حضرت عیسی پئیغمبرین حاقا چاغیریشی. اینسانلار آراسیندا گؤستردیگی اصلاح ائدیجی فعالیتی بیر چوخ قارانیتلی شخصلری راحتسیز ائدیردی. اونلار بو فعالیتین قارشیسیی آلماقدا قرارلی ایدیلر. یهودی روحانیلری ایله روما حؤكمدارلاری‌نین سیلری نتیجه‌سینده عیسی پئیغمبره اؤلوم حؤكمو چیخاریلیر. اونو چارمیخا چكیب قتله یئتیرمك ایسته‌ییرلر. لاكین الله-تعالینین مصلحتیله عیسی پئیغمبر قئیب عالمینه چكیلیر ...\nمسئله‌‌یله باغلی خریستیان عالمی بئله حساب ائدیر كی، حضرت عیسی چارمیخا چكیلیر و حاق دونیاسینا قوووشور. آمما بیر مدت سونرا عیسی یئنیدن دیریله‌رك اؤز یاخینلاری‌نین گؤزونه گؤرونور و موعیین تاپشیریقلار وئردیكدن سونرا قئیبه چكیلیر. لاكین ائله اینجیلین اؤزونده عیسی پئیغمبرین چارمیخا چكیلیب حاق دونیاسینا قوووشماسی ائپیزودونون ایختیلافلی مقاملاری وار. عیسی پئیغمبرین چارمیخا چكیلمه‌دن الله درگاهینا گئتمه‌سینی 2-جی عصرین دین یازیچیسی واصیلید یازاراق مؤلفی اولدوغو اینجیلده گؤستریب كی، چارمیخا چكیلن حضرت عیسی دئییل، باشقا آدام اولوب. بونو عیسی پئیغمبرین معاصرلری اولان بیر چوخ كئشیشلر و 2-3-جو عصرلرین بعضی تاریخچیلری ده تسدیقله‌ییبلر. بعضی معلوماتلارا اساساً، عیسی پئیغمبری چارمیخا چكمك ایسته‌دیكده اونون عوضینده اونو ساتان بیر خاینی اؤلدوروبلر و بیر چوخلاری اؤلن آدامین محض حضرت عیسی اولدوغونو دوشونوب.\nقورآن ایسه بو حاقدا بویورور: “...سن ایسرایل اوغوللاری‌نین یانینا آچیق معجزه‌‌لرله گلدیگین زامان من (اونلارین بلاسینی) سندن دف ائتمیشدیم (سنی اؤلدورمك ایسته‌دیكده اونلارا مانع اولموشدوم) “ . (سوره 5، آیه 110). “حال‌بوكی اونلار عیسینی نه اؤلدوردولر، نه ده چارمیخا چكدیلر. اونلاردا یالنیز بئله بیر تسووور یاراندی. بو حاقلی ایختیلافدا اولانلار اونون (شخصاً اؤلدورولمه‌سی) باره‌سینده، البته‌‌، شكك-شوبهه ایچریسینده‌دیرلر. اونلارین بونا دایر هئچ بیر معلوماتی یوخدور. اونلار آنجاق زننه قاپیلیریلار. حقیقتده اونو (عیسینی) اؤلدورمه‌میشدیلر. خئیر، الله اونو اؤز درگاهینا قالدیرمیشدیر. شوبهه‌سیز، الله یئنیلمز قوووت صاحبی، حیكمت صاحبیدیر! كیتاب اهلیندن (یهودیلردن و خاچپرستلردن) ائله بیر كس اولماز كی، اؤلوموندن اول (جان وئردیگی زامان) اونا (عیسییا) ایمان گتیرمه‌سین، لاكین او، (عیسی) قییامت گونونده اونلارین (كیتاب اهلی‌نین) علئیهینه شهادت وئره‌جكدیر”. (سوره 4، آیه 157-159)\nباخیش لار (0)\n1\nباخیش\nشنبه 11 شهریور 1391\nارافاتدا مریفته دوغرو\nبؤلوم | حج یازار : نژادمحمد\nارافاتدا مریفته دوغرو\n\"حج ارفه‌دیر.\" (تیرمیزی 5\/214، 2975)\nزیلهیججه‌نین دوققوزونجو گونو گونش، – او دا سنه شاهید اولاجاق، – دوغولدوقدان سونرا مریفتین بئشیگی ارافاتین یوللارینا دوشمه‌لیسن. مومكونسه او یوللارا پایی – پییادا دوش. آیاغی‌نین ایزی، پئیغمبرلرین آیاق ایزینه قاریشسین.\nارافاتا چیخاركن اؤزونو جنّتینی ایتیرمیش بیر آدم كیمی حیسس ائتمه‌لیسن. اونوتما، دوغولدوغوندا ترتمیز ایدین، صاف ایدین. یعنی كی، جنّت سن ایدین. اللها وئردیگین سؤزو سونرالار پوزدون. صافلیغین ایتدی. كیرلندین. پوزولدون. اؤزونه قارشی یادلاشدین. حقیقته قارشی یادلاشدین. اللها و اشیایا قارشی یادلاشدین.\nبو یادلاشما سنی اؤزونه قارشی داوالی بیرینه چئویردی. اؤزونله هئچ باریشیق اولا بیلمه‌دین. سنین اوچون گله‌جك ناراحات، كئچمیش هوزنلو ایدی. امینلیگینی و آزادلیغینی ایتیردین.\nبونلاری ایتیرن قورخونج بیر دیَر ایتكیسینه مروز قالار. اعتراف ائت كی، سن ده ائله اولدون. دیَرلرین آلت-اوست اولدو. آرتیق سنین گؤزونده دیَرسیز اولان قییمتلی اولانلا، آلچاق اولان اوجا اولانلا، كئچیجی اولان قالیجی اولانلا، یالان اولان گئرچك اولانلا یئر دیَیشدیردی. دونیانی الده ائتمك اوچون آخیرتی وئردین. ائهتیراسینا صادق قالماق اوچون عشقینه خیانت ائتدین. اینستینكتلری‌نین دویومسوز سئلینه قاپیلیب اؤزونه پیسلیك ائتدین. منلیگینی راضی ائتمك اوچون اللهی نارازی ائتدین.\nبوتون بونلاردان سونرا بیر ویرانه كیمی گلیب دایاندین ارافات تپه‌لری‌نین\/مریفت تپه‌لری‌نین اتكلرینده.\nالله دا سندن محض بونو گؤزله‌ییردی. گوناه ایشله‌مه‌مه‌یینی دئییل، تؤوبه ائتمه‌نی گؤزله‌ییردی. موكممللشمه‌یینی دئییل، كامیل اولماماغینی اعتراف ائتمه‌یینی گؤزله‌ییردی. اومید كسمه‌یینی دئییل، آستاناسینا باش قویوب یاش تؤكمه‌یینی گؤزله‌ییردی.\nسؤزون مغزی، ملكلشمه‌یینی دئییل، \"اینسان\" اولماغینی گؤزله‌ییردی.\nهر شئیدن ده باشقا اؤز اؤزونله، یادلاشدیغین حقیقتله یئنیدن تانیش اولماغینی، فطرتینله، ویجدانینلا تكرار گؤروشمه‌یینی گؤزله‌ییردی.\nچونكی، بورا ارافاتدیر. ارافات، تانیماق معناسینی وئرن \"مریفت\" مصدریندن تؤره‌دیلمیش بیر آددیر. بیلدیگین و ایستیفاده ائتدیگین عاریف، مریفت، ایرفان، مشهور عینی معنانی وئرن سؤزلردیر. مریفت، بیلمكدن اوستون بیر شئیدیر. هر مریفت بیلمیی ده ائهتیوا ائدیر. مریفت بیر شئیین اؤزونو تانیماق، سیررینه چاتماق، اصلینه واقیف اولماقدیر. اشیانی و وارلیغی اولدوغو كیمی قاورایا بیلمكدیر... محض بودور مریفت. عالملره رحمت حضرتی محمّد، اونا گؤره تئز-تئز بئله دعا ائدردی:\nایلاهی! ارینعل-اشیاه كاهی!\n[\"اللهیم! منه اشیانی اولدوغو كیمی، اؤز حقیقتی ایله گؤستر!\"]\nمحض بو آندا اوزرینده اولدوغون ارافات، مریفت یئریدیر. آدم، اؤز حقیقتینی، عاجیزلیگینی، باجاریقسیزلیغینی، هدلرینی اورادا تانیدی. آدم، ارافاتدا آدام اولدو.\nسن ده آدموغلوسان و اؤزونله تانیش اولماغا گلدین. حیكمتین ان اسكیلمز دوستورودور: اؤزونو تانییان رببینی تانییار. اگر اؤزونو تانیسان، رببینی ده تانییاجاقسان. ساده‌جه رببینی دئییل اشیانی، ای��سانی، دوستو، دوشمنی، اوجانی، آلچاغی، قالیجینی، كئچیجینی تانییاجاقسان.\nاؤزونله تانیش – بیلیش اولمادان نه ائده بیلرسن كی؟\nسرحدلرینی، ایمكانینی، ایمكانسیزلیغینی یعنی هددینی و حدودونو بیلمه‌دن ائده‌جه‌یین هر ایشی یوزونه، گؤزونه بولاشدیرماغین قاچینیلمازدیر.\nتانیش اولدوم دئدیكلریندن ایللر سونرا خیانت گؤردویونو، اورگی‌نین قبیریستانلیغا دؤندویونو، ان آغیر آجیلاری ان یاخی‌نیندا اولانلاردان چكدیگینی سؤیله‌ییرسنسه، دئمه‌لی سنین تانیماق و تانیش اولماقلا علاقه دار جدی بیر پروبلئمین وار. باخ اصل فورصتدیر. ایندی \"تانیماقلا\" تانیش اولا بیلرسن. چونكی بو تورپاقلار، اوزرینده دایانان عاریفه، مدنیتی اؤیره‌دن مریفت دییاری ارافاتدیر.\nارافات یالنیز تانیش اولما یئری دئییل، عینی زاماندا هم ده گؤروشمه یئریدیر: هووانیزلا، هووالارینیزلا. هووا یالنیز بیر حیات یولداشی دئییل بیر جان یولداشی، بیر یول یولداشی، بیر داوا قارداشی، بیر اورك دوستودور. ایتیردیگینیز نه قدر اورگی، – باشدا اؤز اورگینیز اولماقلا، – ارافاتدا تاپارسینیز. هووا سیزی احاطه‌‌ ائدن دوستلارینیز، موحیطینیزدیر. موحیط؛ یعنی هم جهنمینیز، هم جنّتینیز.\n‘وقفه‌یه دایانماق'\nوقفه اونسوز دا \"دوروش\" دئمكدیر. بو حالدا \"وقفه‌یه دایانماق\" ایفاده‌سی سهو دئییلمی؟ خئیر، دئییل. عكسینه وقفه‌یه دایانماق ایفاده‌سی حادثه‌‌نین اؤزونه دقت چكن چوخ معنالی بیر ایفاده‌دیر.\nچونكی، وقفه‌یه دایانماق، \"دوروش باره‌سینده دوشونمك\"، \"دوروش باره‌سینده تفككور ائتمك\" دئمكدیر. دوروش، یعنی سیزین فرد اولاراق دوروشونوز، هارادا دوردوغونوز، نَیه قارشی دوردوغونوز، نَیین و كیمین یانیندا دوردوغونوز، نئجه دوردوغونوز، نه اوچون دوردوغونوز؟\nوقفه هر كسین اؤز دوروشونا نظارت ائتمه‌سیدیر. اول فردی و شخصی دوروشونا. اینسان اؤزونه قارشی هارادا دایانیب؟ اورگی‌نین یانیندامی، حیسسلری‌نین یانیندامی؟ عاغیلی‌نین یانیندامی، اینستینكتلری‌نین یانیندامی؟ ایمانی‌نین یانیندامی، شیطانین یانیندامی؟ فطرتی‌نین یاخی‌نیندامی، اوزاغیندامی؟\nداها دوغروسو حقیقتن بیر یئرده دایانیرمی؟ یوخسا باشی بوش بوراخیلمیش، ایستیقامتینی ایتیرمیش، سوكانی قیریلمیش، فیرتینایا دوشموش بیر گمی كیمی، اورادان اورایا چیرپیلیب پارچالانماغیمی گؤزله‌ییر؟\nبیر یئرده دایانیرسا، نه اوچون اورادا دایانیر؟ دایاندیغی یئری اؤزومو سئچیب، یوخسا كیملرسه تلقین ائدیب؟ تصادفنمی اورادا دایانیب، شعورلو اولاراقمی؟ یعنی، دایاندیغی یئره بلددیرمی؟\nبیر ده اینسانین اجتماعی دوروشو وار: باشقالارینا قارشی دوروشو نئجه‌دیر؟ یولداشینا، دوستونا، عائله‌‌سینه، جمعیتینه قارشی هارادا یئر آلیب؟ اجتماعی و سییاسی حادثه‌‌لرده هارادا، كیملره قارشی، كیملرین یانیندا دایانیر؟\nمثلا ایبراهیمله بیرلیكده بوته و بوتچولره قارشی دایانیب، یا ایبراهیمه قارشی بوتچولرین یانیندامی؟ قورآنداكی ایفاده‌سییله شیطانا قارشی \"اللهین هیزبییله\"می دایانیب، یا اللها قارشی \"شیطانین هیزبییله\"می؟ ظالملارین و تاغوتلارین صافیندا دایانیب، یوخسا مظلوملارین و ازیلنلرین صافیندا؟\nارافاتداكی بو دوروش ایكی یئرده بیر ده تكرارلاناجاق. بیری مشاریلهارامین اولدوغو موزده‌لیفه‌ده، دیگری مینادا. موزده‌لیفه‌دكی دوروش، كبه‌نین اتكلرینده اللهین حضورونا چاتمامیشدان اولكی ایكینجی تمیزلنمه مكانیدیر. مینا ایسه شیطانی اینستینكتلرله حسابلاشیب، اللهین حضورونا موقاویله یئنیله‌مك اوچون ترتمیز، باغلانتیسیز، قئید – شرطسیز چاتماق اوچون سون تمیزلنمه یئریدیر. ارافاتدا اؤزونوزله تانیش اولدونوز، مریفته یوكسه‌لیب هددینیزین عاریفی اولدونوزسا، ایندی ائدیله‌جك یئگانه شئی قالیب: دعا...","num_words":7234,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.313,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":95284.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"«ساتیرا» دئدیکده نه‌یی دوشونورسوز و بوگونکو ساتیریک ادبیاتیمیزین دورومونو نئجه دیرلندیریرسیز؟ – ایشیق\nپرش به محتوا\nیازیچیلار\nبیزیم‌له علاقه\nبیزیم حاقدا\nمنو\nیازیچیلار\nبیزیم‌له علاقه\nبیزیم حاقدا\nبوگون چهارشنبه ۲ خرداد ۱۴۰۳\nآنا صحیفه\nشعر\nخبر\nحئکایه\nمقاله‌\nسس\nیادداشت\nدانیشیق\nکیتاب\nسند\nمنو\nآنا صحیفه\nشعر\nخبر\nحئکایه\nمقاله‌\nسس\nیادداشت\nدانیشیق\nکیتاب\nسند\nجستجو\nجستجو\nبیر سوال ایکی جواب و رامین جهانگیرزاده\n«ساتیرا» دئدیکده نه‌یی دوشونورسوز و بوگونکو ساتیریک ادبیاتیمیزین دورومونو نئجه دیرلندیریرسیز؟\nرامین جهانگیرزاده\nچئویرن: رامین جهانگیرزاده\nترجمه: رامین جهانگیرزاده\nسسلندیرن: رامین جهانگیرزاده\nدانیشیق\nشنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۹\nاوخوماق زامانی: 5 دقیقه\nhttps:\/\/ishiq.net\/?p=24309\nبیرینجی جواب: نریمان ناظم(یازیچی)\n«ساتیرا» دئدیکده ایلک نوبه‌ده «گولمک» و «گولگو» سؤزلری یادیما دوشور. اونا گؤره‌ده بو ایکی سؤزه دایر باخیشیمی اختصارلادا اولسا، دئمه‌ییم لازیمدیر. «گولمک» فعلی «دانیشماق» و «دوشونمک»له برابر، تکجه انسانا مخصوص بیر عمل‌دیر. «گولمک» ادراک نشانه‌سی‌دیر؛ نییه کی، بیر حادثه‌نی درک ائله‌مه‌میش اونا گولمه‌یین معناسی یوخدور. انسان اویغونسوز‌لوق، اویارسیزلیق و تناسب‌سیزلیک گؤردوکده، ایستر- ایسته‌مز اونا گولمک ال وئره‌جک. مثال اوچون: بیر اوشاغین آتاسی‌نین پاپاغینی باشینا قویوب باییرا چیخماسی، گولمه‌لی بیر صحنه یارادیر. البته هر گولمه‌لی صحنه ده «گولگو» موضوعسو دئییل و هر «گولگو» ایسه «ساتیرا» سانیلمیر.\nآذربایجان خالقی باشقا خالق‌لار کیمی یاشاییشین آلچاق- اوجاسیندا، سئوینجلی- کدرلی دؤره‌لرینده اؤز روحی ساغلاملیغینی، حیات شادابلیغینی قورویوب ساخلاماق مقصدیله تاریخ آخاریندا «گولگو»نون الوان چئشیدلرینی یارادیب و یاشادیبدیر؛ ائله بونا گؤره‌دیر کی، بوگون گولگو ساحه‌سینده الده ائتدیگی اوغور‌لار اساسیندا گئنیش و زنگین بیر مدنیت و عنعنه‌نی تمثیل ائده بیلیر. سببسیز دئییل کی، بیزیم دیلده گولوشون گئنیش ساحه‌سینده گزیشمه‌یه، اونون الوان چالارلارینی گؤسترمه‌یه نئچه- نئچه ساتیرا، یومور، فیئلیتون، لطیفه، لوغاز، لاغ، لاغلاغی، مئرت و بونلار کیمی سؤزلر یارانیبدیر. بو سؤزلرین هر بیری اؤز یئرینده، هره‌سی اؤزونه مخصوص معناسیندا ایشله‌نیر و ایفاده مقصدی داشییر. بونلاردان بعضی‌لری بوگون ده جماعات ایچینده، مجلس‌لرده، قفه‌خانالاردا و عمومی و خصوصی ییغیناجاق یئرلرینده ایشله‌نیر؛ نئجه کی دونن‌لرده ده تلخک‌لر، کوسالار و کئچل‌لر کیمی پئشه‌کار ایلندیریجی‌لر واسطه‌سیله عنعنه‌وی مراسیم‌لرده، دربارلاردا، خانلیق‌لاردا ایشله‌نیلیردی. ساتیرا، یومور، فیئلیتون و بو کیمی ژا��رلار، ائله بو یوللارلا بدیعی ادبیاتا، ژورنالیسمه، درام صحنه‌لرینه، کینو پرده‌لرینه یول آچیب و اؤز اجتماعی وظیفه‌سینی یئرینه یئتیرمکده‌دیر.\nسؤزومون باشلانیشیندا وورغولادیغیم (هر «گولگو» «ساتیرا» سانیلمیر) جمله‌سینه قاییدیرام:\nساتیرا توپلومدا، جماعات آراسیندا ظاهرده اویغون، تناسبلی و دوزگون گؤرونن، آمما اصلینده اویارسیز، یاراماز و چیرکین اولان مناسبت‌لری و یاناشمالاری ایتی‌گؤزله، ساییقلیلیقلا سزیب، سئچیب اوزه چیخاریب شیشگین صورتده، کسگین و کینایه‌لی دیلده ایفاده ائدن بدیعی بیر اثره عاید‌‌‌دیر. ساتیرا ایستر- ایسته‌مز گولوش دوغورسا دا، اونون غایه‌سی گولوش دئییل، انتباه‌‌دیر. گولودورمه اونا هدف دئییل، وسیله‌دیر. ساتیرا درمان اوچون ایچیلن شربته بنزه‌ییر؛ اونون شیرینلیگی روحون پاسلانمیش قاتلارین جیلالاندیرار، آجیلیغی ایسه ذهنین قارانلیق حصه‌لرین ایشیقلاندیرار. ساتیرا ایلندیریجی یوخ، دوشوندوروجودور. اونون گولر گؤرنوشونون آرخاسیندا قایغیجیل‌لیق، مدرک‌لیک، هر هانسی آخساقلیغا، چاتیشمامازلیغا، رذالته، فیریلداغا، ایکی ‌اوزلولوگه قارشی‌لیق و باریشمازلیق دایانیبدیر. ساتیرا بوتون یالانچی، قوندارما سینیرلاری پوزان؛ ماسکا‌لاری ییرتان؛ اویدوروجو و گئریجی دب‌لری، عنعنه‌لری، اینانج‌لاری قامچیلایان، یئرسیز تاپینمانین، منطقسیز اطاعتی قینایان، اقتدارین و قوتساللیغین پئیینی ائشن بیر حربه‌دیر.\nساتیرانین اؤزو پارادوکسیکال اؤزللیگه مالک اولدوغونا گؤره ساتیریک یازیچی دا عینی بیر مؤوقع‌ده دایانیر. بیر یاندان او خالق ایچره، جماعاتلا ان یاخین مناسبتده، یاشاییشین ان قیزقینلیغیندا، گرگینلیگینده یاشامالی‌دیر، او بیری یاندان ایسه اونلاردان آرا آچیب اوزاقدان، داها دوغروسو یوخاریدان حیاتین چئشیدلی ساحه‌لرینه باخمالی‌دیر. چونکو بیر شئیی ریشخند اائله‌ییب گولمگه، اوندان یوکسکده دایانماق لازمدیر. بو ساتیرا یازمانین بیرینجی شرطی‌دیر. آنجاق «بئله بیر ایکی‌لیگی نه ته‌هر چؤزمک اولار؟» سوآلی اؤز یئرینده اؤنملی بیر سورغودور. کئچمیش تجربه‌لره دایاناراق اونون بیرجه یولو بودور کی، ساتیرا یازان روحی و معنوی جهتدن لازیمدیر اؤزونو یوخاری چکسین. بئله بیر معنوی دیرچلیشه نایل اولماغا، گرکلی یوکسکلیگه قالخماغا اوچوش قانادی لازیمدیر. قانادین بیریسی بیلیکدن، دویارلیقدان ساییقلیقدان، اینجه‌گؤررلیکدن، بیر سؤزله بصیرتدن یوغرولور؛ او بیریسی ایسه ساتیریستین هر نوع باغلیلیقدان ایراق، دوزگون معنادا سربستلیگیندن یارانار‌. بئله بیر روحی یئتگین‌لیگه یئتیشمهِ‌یه او اقتداردان آرا آچمالی‌، تعصبدن، فاناتیسمدن اوزاق گزملی، مال ‌ییغمادان، منصب قازانمادان ساقینمالی‌دیر. بو ایکی قاناد ‍‌ایله‌دیر کی، ساتیرا یازاری یوکسک بیر معنوی مقاما چاتا بیلیر. بو ایده‌آل بیر مقام، هوندور بیر داغین ان یوکسک زیروه‌سینه بنزه‌ین مقام‌دیر. دوزگون بیر ساتیریست بیرجه آن گؤزون زیروه‌دن چکمه‌دن بو هوندور داغی چیخمالی، یئتیرینجه اونا یاخینلاشمالی‌دیر. بئله بیر آردیجیل چالیشما، یانیملیق‌ دولاسی‌‌ایله جلیل ممد قولوزاده‌لر، صابرلر و بونلار کیمی نهنگ ساتیریست‌لر یاراندی، هله‌ده یارانیر.\nساتیرا یازارلاری تاریخ بویو حاکمیت و اقتدار دایره‌لرین، فاناتیک قوه‌لرین طرفیندن جور به جو�� تضیقاتا معروض قالیب‌لار. آنجاق بو طبیعی بیر رئاکسیادیر؛ چونکو ساتیرا اؤز اجتماعی بورجون اؤده‌مک‌ آخاریندا دؤنه – دؤنه اونلارلا توتوشمالی اولور.\nسیزین سوالینیز ایکینجی قیسمتینه – (بوگونکو ساتیریک ادبیاتیمیزین دورومو) – سوالینا گلدیکده، قیساجا دا اولسا بئله دئیه بیلرم کی، بو گون گونئی آذربایجان‌نین چاغداش ادبیاتیندا گولگو قولونون چوخ اؤنملی یئری وار. گئچن اوتوز- قئرخ ایلده بو ساحه‌ده الده ائدیلمیش نائلییت‌لر هم گئنیش، هم ده زنگین‌دیر. بو گلیشمه‌نین نئجه‌لیگی و ندن‌لئیی‌نین آراشدیرما وظیفه‌سی ادبیاتچیلریمیزین قارشیسیندا دایانیر. بونونلا بئله بو گلیشمه کمییت‌جه اؤز اوخوجولارینی راضیلاشدیریرسا دا، کیفییت‌جه – اؤزللیکله اگر اونلارا ساتیرا باخیمیندان باخیلسا – مخاطب‌لرینی قانیق سالا بیلمیر. بونون بیرعیللتی بودور کی اساسن دوزگون اؤلچولرله ده‌یرلندیریلسه یازیلان گولگو‌لرین چوخو ساتیرا دایره‌سیندن ائشیکده قالار. اونلارین بیرآزی ساتیرا، بیرتعدادی یومور، قالمیشی ایسه لطیفه‌دیر. ایکینجی عیللت، یازیلان گولگولرین دورغون بیر دورومدا دونوب قالماسی‌دیر.هه‌له ده صابیر مکتبینه عایید اولان پئرینسیپلر وعنعنه‌لر یئرلی یئرینده‌ دایانیبلار. ائله بیل بو یوزاون ایلده بیز اصحاب کهف یوخوسوندایمیشیق . همان فورما، همان قالیب؛ عینی نظیره‌لر، تلمیح‌لر، مستزاد‌لار و… آنجاق او شئی کی بو گولگولرین چوخوندا گؤزه‌گلمز و یاییقدیرصابیرین، معجزین گولگوسونده اولان ساتیرا جوهره‌سی‌دیر.نوواتورلوغو اونودوب، عنعنه‌لره دیرنمه دردی تکجه بیزده دئییل، او تایدا دا داها گرگین وضعییتده گؤزه چارپیر.بو گون و بورادا گولگو یازیچیلارینا یئنیچیلیک، گونون طلباتینا جاواب وئرمه و اوخوجونون ذائیقه‌سینی گؤزلمک سئچیب – سئچمه‌مه بحثی دئییل، ایلزام مسئله‌سی‌دیر. بو وظیفه‌نی یئرینه یئتیره بیلمه‌ین ساتیریستین اثری فارس دیلینده یازیلمیش مودرن و اؤتکون ساتیرا اثرلریله یاناشی عینی ویترنده گؤستریشه قویولاندا هر ایکی دیلی بیلن اوخوجونون رغبتین قازانا بیلمه‌دن صحنه‌دن چیخاریلاجاق. بو فاجعه‌نین واختیلا قاباغی آلینمالی‌دیر. باشقا بیر چاتیشمازلیق گولگو ادبیاتمیزدا نثرین گئنیش ایمکانلاریندان لازیمینجا بهره‌لنمه‌مه‌دیر. بو عاریضه‌نین ندن‌لریندن دانیشماغا بورادا فورست یوخدور. آنجاق اونلاندا قارشیلاشماق لازیمدیر. هله‌لیک. ‌\nایکینجی جواب: رامین جهانگیرزاده(یازیچی-شاعر)\nساتیرا دئینده بعضی‌لرینه ائله گلیرکی بیز گولونج و مضحکه‌لی یازیلارلا اوز به اوز اولوروق. ساتیرانین گولونج و مضحکه‌لی اولدوغو دوغرو اولا بیلر، آنجاق استاتیک باخیمیندان ساتیرا بیر توپلومون گیزلی و اوزه چارپمایان سینیق سالخاقلیغینی آیدینجاسینا گؤستریر؛ اونو اوزه چیخاردیر؛ اوخوجونو گولدوررکن دوشوندورمه‌یه مجبور ائدیر.\nاوخوجونو دوشوندورمه‌ین گولونج و مضحکه‌لی یازیلار ساتیرانین سیلدیریملی صحیفه‌سینده یئری اولا بیلمز. ساتیرا یازیچیسی‌نین سطیرلری ایتی بیر قیلینجا بنزه‌ییر. بو ایتی قیلینج واسیطه‌سی ایله توپلومدا اولان چیبانلارا هجوم چکیر، اونلاری دئشیب ایچینده اولان چیرکلری ظرافتله اوزه چیخاردیر. تکی بو دئییل. قارشیسیندا اولان مانعه‌لر اونو اؤز یولوندان قویمور؛ اونلارلا دؤیوشور؛ مانعه‌لری کئچیر؛ هئچ نه���دن چکینمیر؛ ایچینه چؤکن دردلرله دانیشیب، دردلرین دیلی ایله قلمینی دیللندیریر؛ دردلر گولونج حالیندا قلمیندن سوزولوب، سطیرلره دولور؛ دولورسا بوشالماغا جهد ائدیب، جهالت‌له قارشی -قارشییا دایانیر. بو دوئلده غالب یا مغلوب اولماغینا دوشونمور؛ بو دوئلده جسارتلی دؤیوشرکن مغلوب اولسادا جهالته باش ایمیر؛ جهالتین قارشیسیندا دایانیب، سون نفسینه‌دک دؤیوشور و بونو آنلاییرکی حقیقی یاشاماق یالنیز دؤیوشمکدیر.\nبیزی حقیقی یاشادان پازئل‌لر حقیقتدیر. یالان و اویدورمالارین اویخوسوندا خیاللاریمیزی قانداللایانلارا باش ایمه‌ییب، باش قالدیران ساتیرا یازیچیسی حقیقتین نه قدر اؤنملی اولدوغونو دوزگون باشا دوشور.\nکئچمیش ساتیریک ادبیاتیمیزدا اولان میرزه علی‌اکبر صابیر، معجز، جلیل ممد قولوزاده کیمی نهنگ یازیچی‌لارین یازیسینی و گؤردویو ایش‌لری آچیقلاساق بونو آنلایاجاییق کی هله بو گونکو ساتیریک ادبیاتیمیز اؤزونه اولان اؤزل فیگورو و اونلارین داوامچیسی اولاراق اؤزونو هله تاپماییبدیر. من بو ساحه ده آز- چوخ یازدیغیم اوچون بونو دئمک ایسته‌ییرم کی بو ادبیات اؤزونو اؤزگه حیس ائدیر؛ بونون اوچون بو ادبیاتا هله اینانماییب و اینانمیرلار. بعضی‌لرینه ائله گلیر کی بو ادبیات ساتیریک اولدوغو اوچون جدی بیر ادبیات ساییلمیر. دئملی بونلار بو ادبیاتین قارشیسیندا دایانیب و اونا هجوم چکیرلر.\nدونیا ساتیریک ادبیاتینی گؤز اؤنوندن کئچیرسک بونودا آنلایاجاییق کی بیزیم هله گئده‌سی یوللاریمیز وار؛ بو یولدا سارسیلمادان اؤز ایشیمیزه داوام ائتمه‌لی‌ییک و دونیا ساتیریک ادبیاتی ایله تانیش اولاراق اؤز یئرلی ساتیریک ادبیاتیمیزین بویا- باشا چاتماغینا چالیشامالی‌ییق. برنارد شاو, شل سیل وئراستاین، بوکفسکی، وودی آلن و باشقا دونیا ساتیریک ادبیاتی‌نین نماینده‌لرینی اوخویاندا بونو آیدینجاسینا بیلمک اولور. بو یازیچی‌لار اؤز خریطه‌لریندن چیخارکن باشقا اؤلکه‌لرده اؤزلرینه اؤزل اوخوجولار قازانیب‌لار. بئله‌لیکله بیز ده اؤز ادبیاتیمیزدا بو قونودا اساسی ایشلر گؤرمه‌لییک. ایندی کی دونیا ادبیاتیندا ساتیریک ادبیاتی ان اؤنملی یئر توتور، بونا گؤره یازیچی‌لارین چوخو بو ادبیاتدان فایدالانماغا چالیشیرلار و بوگونکو پست مدرن ادبیاتی‌نین اؤزل مؤلیفه‌لریندن ساییلیر.","num_words":2231,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":173122.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان ادبیات تاریخی‌نین کئچن یوز ایلینی واراقلادیقدا، اونون معین تاریخی دؤورده اؤزونه مخصوص اجتماعی- سیاسی آب و هاواسیلا عرصه‌یه گلن ادبی مدنی بیر نسیلین پرنسیپال داواملیلیغینی و معین بیر ادبی آخیم پرنسیپ‌لرینه دایانماسی و ادبیاتین جمعیتدن آیریلماز بیر وارلیق کیمی تعریفلنمه‌سی‌نین عیانی شاهدی اولوروق. بو اجتماعی گئرچکلیک‌ تفکورونه دایانان ادبی نسیلین ایستر یارادیجیلیق داوامی، ایسترسه‌ده اونلارین بیر ادبی عنعنه‌یه چئوریلمیش ادبیات شخصیتی پرنسیپ‌لری بو گون‌ده یئنی نسیلین قارشیسیندا دوران دانیلماز بیر حقیقت کیمی اؤزونو نوماییش ائتدیریر.\nمعاصر دؤروموزون ایلک یاریسینا منسوب اولان بو ادبی نسیلین عؤمور یوللاری خالقین، جمعیتین و خصوصیله زحمت آداملاری‌نین سعادتی، معیشت طرزی، آزادلیق ایستک‌لری و قورتولوش آمال‌لاری کیمی موضوعلارلا یوغرولموشدور. ادبیات بو نسیلین الینده اودو، ایشیغی سؤنمه‌ین و قارانلیقلاری ایشیقلاندیران و اجتماعی مبارزه یوللارینی آیدینلاشدیران بیر مشعله و خئیرله شر آراسیندا، ظولمت‌له نور آراسیندا حاکیم کسیلمیش بیر وارلیغا چئوریلمیشدیر و ائله بو اوجباتدان صنعتکارین عؤمور یول‌لاری چوخلو عذاب- اذیتلی اولموش و صنعتکار داها آرتیق موباریز بیر اینسان سیماسیندا جمعیتین حیاتیندا باش وئرن آغلی قارالی حادثه‌لره اؤز موناسیبتینی بیلدیرمیشدیر.\nجمعیتین چوخ گرگین بیر اجتماعی سیاسی دؤورونده ادبی شخصیت‌لری بئجه‌ریلن بو تیپ صنعتکارلاریمیز تکجه او دؤرون پرنسیپال صنعتکارلیق محصولو کیمی یوخ، عینی حالدا صنعتکارین اؤزونون دونیا گؤروشو و فلسفی تفکورو زمینینده فورمالاشان ادبی بیر آخیمین یؤنونده بیر چوخ مشقت‌لر و محرومیت‌لره رغمن بوتون اجتماعی پرنسیپ‌لری عؤمورلرینین سونونا قده‌ر داشیمالاری اولموشدور. نه‌دیر بو سیرر؟ هانسی رموزاتا واردیقدا بئله شخصیت‌لرده وفادارلیق، دؤنمزلیک، اؤزونه، صنعتینه صداقت، چالیشقانلیق، سارسیلمازلیق و ان اساسی اینام و عقیده اؤلچولریندن قاچماماق سجیه‌لری اونلارین ادبی اجتماعی شخصیتلرینده عؤمورلشیبدیر؟\nادبیات تاریخیمیزده حبیب ساهر، گنجعلی صباحی، بالاش آذراوغلو، مدینه گولگون، محمدعلی محزون، بهزاد بهزادی، هاشیم ترلان، مظفر درفشی، یحیی شیدا، عباس صابری، عباس بارز، کریم سؤنمز، عزیز محسنی، محمدعلی فرزانه، بولود قره‌چورلو سهند، کریم خجیر باریش، حلاج‌اوغلو، سلیمان ثالث، بهمن زمانی، اشرف نورانلی، قافلانتی، ستار گول‌محمدی، تورک‌اوغلو، احمد شایا(آلاو) و … بیر آز ایره‌لی گلدیکده؛ علیرضا نابدل، مرضیه احمدی اوسکویی، حبیب فرشباف، خیرالله ساپلاق، حمیده رئیس‌زاده سحر، رقیه کبیری، نیگار خیاوی، ناصر داوران، حسن ایلدیریم، کریم گول‌اندام، عزیز سلامی، هریسلی، میانالی علیرضا و …س کیمی امضاء‌لاری بو گونکو نسیلیمیزه آز چوخ تانیش اولان ادبی شخصیت‌لریمیزی اجتماعی گئرچک‌لیک پرنسیپ‌لرینه اساسلاندیقلاری اوچون نئجه گوناهلاندیرماق اولار؟ هله قالسین کی یئنی میدانا آتیلمیش و چوخ تاسفله گئرچک‌لیگین ائستئتیک درکیندن عاجیز اولان اوزدن ایراق “مدرن منتقد”لر طرفیندن “کؤهنه‌چیلیک” دامغاسی‌لادا تخریب ائدیلسینلر؟\nبو نسیل اؤز یارادیجیلیغی‌نین و ادبیات شخصیتی پرنسیپلرینین اوزون عؤمورلولوگی ایله بیر داها یئنی یئنی آغیز دولدوروجو ادبی آخیملارا واران و بو فانتزیک آخیملارلا بعضا هئچ اؤزوده فلسفی نقطه‌ی نظریندن اؤزلشمه‌ین و ائله بونا گؤره ده یارادیجیلیق یوللاریندا تکرار تکرار والایلایان کیمسه‌لرین اینام، فیکیر، جمعیت، وطن، تورپاق، باریشیق، انسانلیق، عدالت، بشر آزادلیغی و بو کیمی اجتماعی موتیولری “کؤهنه‌لیک” دامغاسیلا تحقیر ائتمه‌لری نه قده‌ر عبث و اویدوروجو اولدوغونو ثبوتا یئتیریر.\nنسیل‌لر آیریلیشی ضرورتلرینی بایراق ائدیب، نوواتورلوغو هئچ اؤزلشدیر‌مه‌ین و یالنیز آلینما و بایاغی ادبی ائلئمئنت‌لره و جمعیتین بوتون تاریخی شخصیتینه، اخلاقی- فلسفی آنلاملارینا، میللی ائستئتیک ذؤوقونا یاد اولان فضالاردا سئیر ائدن و دونیاسینی یالنیز جیلیز شخصی حیس‌لرین چرچیوه‌سینده محدودلاشدیران و ادبیاتی فیکیر، اینام و گئرچکلیکدن اوزاقلاشدیرم��غا جهد ائدن کیمسه‌لر، آذربایجان واحد ادبیات تاریخی‌نین بؤیوک بیر قولونو، اجتماعی گئرچکلیک‌ تفکورونه دایانان اساسلارینی نئجه پوزا بیله‌جک‌لرینی باشا دوشمک چوخ چتین اولور.\nبو یازیدا حیات و یارادیجیلیغی باره‌ده قیساجا سؤز آچاجاغیمیز بو ادبی نسیلین ان گؤرکملی نوماینده‌لریندن اولان و عؤمرونون سون گونلرینه‌دک اینامینا، عقیده‌سینه و صنعت پرنسیپ‌لرینه صادق قالان اوستاد احمد شایا (آلاو) اولاجاقدیر. یازی‌دا اوستاد احمد شایا (آلاو) کیمدیر؟ اونون اجتماعی مبارزه یوللارینی ایشیقلاندیران حیات سالنامه‌سی نئجه‌دیر؟، ایشیق اوزو گؤرموش اثرلری و یارادیجیلیغی‌نین اساس موتیولری هانسی‌لاردیر؟ و … س کیمی سورغولاری جاوابلاندیرماغا چالیشاجاغیق.\nاجتماعی مبارزه یوللارینی ایشیقلاندیران حیات\nادبیاتیمیزین فخری ساییلانلاردان احمد علی‌اصغر اوغلو اوردوخانی(سونرالار اورتانی- شایا)، ۱۳۰۴ینجی ایلین آذر آیی‌نین سون گونلرینده یئنیجه خوی شهرینده مسکونلاشمیش ائلات بیر عائله‌ده دونیایا گؤز آچمیشدیر. عائله‌نین مدنیت داورانیشی یئنیجه آلیشدیقلاری شهرچیلییه اویغون داورانیشلارلا فورمالاشدیقدا، بالاجا احمدین‌ده اوشاقلیق ایللری شهر مدنیتی پروسسینده کئچیر. او رسمی تعلیم یاشینا چاتدیقدا مکتبه گؤندریلیر و چوخ جیددی صورتده یئنی اوصولدا تعلیم تربیه آلماسی عائیله طرفیندن ایزله‌نیلیر. بو قایغی نتیجه‌سینده‌دیر کی احمد بئش و آلتینجی صینیفده اوخویارکن «اصلی و کرم»، «مختارنامه»، «امیر ارسلان»، «نسیم عیار» کیمی کلاسیک روایتلری اؤز آنا دیلینده اوخویا بیلیر و بو واسیطه‌ایله آنا دیلی‌نین اینجه‌لیکلریله تانیش اولور، اونا رغبت بسله‌ییر و اونو منیمسه‌مه‌یه جهد گؤستریر. بو باجاریق سونرالار اونون اؤز آنا دیلینده چوخ آسانلیقلا مختلف متن‌لری اوخوماغینا یاردیمچی اولور. اؤزو یازیر:«… بئله کی ۱۳۲۰ینجی ایلده طیاره‌لردن تؤکولن نوتالاری آسانلیقلا اوخویا بیلیردیم»\nدوققوزونجو صینیفه‌دک خوی شهرینده تحصیل آلان احمد، ۱۳۲۲ینجی ایل تبریز شهرینده اوغلان‌لار دانشسراسیندا تحصیله باشلاییر. بو ایللر شهریور حادیثه‌سی نتیجه‌سینده (۱۳۲۰ینجی ایلین شهریور آییندا رضاشاهین اؤلکه‌دن چیخماسی و دیکتاتورانین موقتی اولموش اولسادا دئوریلمه‌سی) اؤلکه‌ده یارانان عمومی سیاسی آتموسفرین آچیلماسی و بو سیاسی آچیلیش زمینینده نشره باشلانان بیر چوخ قزئت و روزنامه‌لر، خصوصیله گنج‌لرین سیاسی و اجتماعی فعالیتلره جلب ائدیلمه‌سینده جیددی رول اویناییر. بو پروسس‌له یاناشی شوروی آذربایجانی جومهوریسی مطبوعات اورگانلاری‌نین «قیزیل اوردو» و تبریزده‌کی «شوروی مدنیت ائوی» واسیطه‌سیله کوتله آراسیندا یاییلماسی‌دا گنج‌لری سیاسی و اجتماعی فعالیتلره، ائله‌جه‌ده آنا دیلی و میللی ادبیاتا سوق وئرمکده اساس سببلردن اولور. بو گنج‌لر آراسیندا اون‌سکگیز یاشلی احمدین‌ده تحصیل‌له یاناشی گونو گوندن آذربایجان دیل و ادبیاتینا و خصوصیله‌ده جمعیتده باش وئره‌ن مختلف سیاسی و اجتماعی حادیثه‌لره ماراغی آرتیر و اونلارلا یاناشی کوتله‌نین آغیر معیشت دورومونا چیخیش یولو آختارماق هوه‌سی اونون گنجلیک ایده‌یال‌لاریندا فورمالاشماغا باشلاییر.\nاجتماعی مسئله‌لرله باغلی ادبیات نومونه‌لری‌له ایلک دؤنه تبریز شهری‌نین تحصیل اوجاقلا��یندا پولسوز پایلانان «وطن یولوندا» قزئتی واسیطه‌سیله تانیش اولور. شوروی قوشونو طرفیندن یاییلان بو قزئت بوتون گونئی آذربایجان ادبیاتی‌نین او ایللرده‌کی اینکیشافیندا رول اوینایان ان مهم عامیللردن بیریسی اولموشدور. آنجاق گنج احمدین ادبیات دونیاسینا جیددی تاثیر بوراخان دانشسرادا اوخودوغو ایللر یالنیز بیر ایل (۱۳۲۲- ۱۳۲۳) نشر عؤمرو اولان تانینمیش آذربایجان شاعری «محمد بی‌ریا»نین تشبثی‌ایله ایکی صحیفه‌ده تبریز شهرینده یاییلان، آنجاق گئنیش کوتله رغبتینی قازانان «ادبیات صحیفه‌سی» اولور. «ادبیات صحیفه‌سی»‌له گنج احمد ده ادبیات عالمینه قاتیلیر؛ شعر یازماغا باشلاییر و چوخ آز بیر مدت‌ده دوستلاری و همکلاس‌لاری آراسیندا بیر شاعر کیمی تانینماغا باشلاییر. اؤزو یازیر: «۱۳۲۲ده تبریز شهرینده اوغلان‌لار دانشسراسیندا تحصیله باشلادیقدا خیابانلاردا ساتیلان «بی‌ریا»نین سیاسی- طنز شعرلریله تانیش اولدوم. بئله‌لیک‌له آذربایجان دیلی‌ایله باغلاندیم. همان زامانلار آذربایجان دیلینده یاییلان «وطن یولوندا» روزنامه‌سی و «آذربایجان» مجله‌سی مجانی اولاراق دانشسرا طلبه‌لرینه وئریلیردی.»\n۱۳۲۴ینجی ایلین آذر آییندا آذربایجاندا قورولان میللی حکومت گنج احمدین‌ده حیاتیندا مینلر آذربایجان گنجی کیمی جیددی ده‌ییشیک‌لیک‌لر یارادیر. ادبیات ساحه‌سینده فعالیتی داهادا گئنیشله‌نیر؛ اجتماعی موضوعلاردا یازماغا داهادا مئیل گؤستریر؛ یازدیقلارینی دؤرو مطبوعاتدا یایماغا جان آتیر و یئنه‌ده شاعر «بی‌ریا»نین شعرلری تاثیری آلتیندا اجتماعی مضمونلو شعرلر یازیر. اونون ادبیات و خصوصیله شعر ساحه‌سینده گونو گوندن چیچکله‌نن استعدادی میللی حکومتین مدنیت ایشچیلری طرفیندن جاوابسیز قالمیر. ۱۳۲۴ینجی ایلین قیش آییندان نشره باشلایان (۱۲ اسفند ۱۳۲۴) و ایکینجی ۲۱ آذره‌دک نشری داوام تاپان «غلبه» هفته‌لیگی‌نین(ناشر افکار زحمتکشان آذربایجان) یازیچیلار هئیتی سیرالاریندا فعالیت گؤسترمه‌یه دعوت آلیر. محمد بی‌ریانین تشبثی و حسین جدی، حمید صفری، سهراب زمانی، عباسعلی زنوزی و مظفر درفشی‌نین امکداشلیغی ‌ایله نشر اولان بو هفته‌لیک‌له امکداشلیغا باشلاییر. اؤزو بئله یازیر:«… تدریجله فارس و آذربایجان دیلینده شعر یازماغا باشلادیم و ۱۳۲۴ینجی ایلین آخرلرینده «غلبه» روزنامه‌سی‌نین یازیچیلار هئیاتینه سئچیلدیم.»\nآذربایجاندا قورولان بیر ایل‌لیک میللی حکومت تکجه جمعیتین اجتماعی و سیاسی حیاتیندا یوخ، معارف و مدنیتین بوتون ساحه‌لرینه‌ده اؤز بلاواسیطه تاثیرینی بوراخمیشدی. نهضتین حیاتا کئچیردیگی ده‌ییشیک‌لیک پروسسینده ملی مدنیتیمیزین چیچکلنمه‌سینه بؤیوک دقت یئتیریلیردی و ادبیات ایشچیلرینه، شاعر و یازیچیلارینا خصوصی قایغی گؤستریلیردی. اونلارین تشکیلاتلانماسیندا ایلک اؤنجه تبریز شهرینده “وطن یولوندا” قزئتی‌نین نزدینده فعالیت گؤسترن “شاعرلر مجلسی” درنه‌یی‌نین بؤیوک رولو وارایدی.\nگنج احمدین استعدادی و اونون یازیچیلیق قابلیتی خصوصیله شاعر «بی‌ریا»نین گؤزوندن یایینمامیشدیر. بیر گون «بی‌ریا» آذربایجانین تانینمیش اجتماعی شخصیتی و او ایللر قیزیل اوردویلا تبریزه گلن و «وطن یولوندا» قزئتی‌نین رهبرلری سیراسیندا ادبی ایشلرله مشغول اولان ادبیاتشناس عالم «جعفر خندان»‌لا بیرلیکده اون گؤرمک مقصدی��ه اوخودوغو دانشسرایا گلیرلر. بو حادثه‌نی اوستاد آلاو بئله خاطیرلاییر: «۱۳۲۵ینجی ایل اردیبهشت آیی‌ایدی. معرفی امتحانی اوچون شیفاهی فرانسه دیلی امتحانی وئریردیم. دئدیلر وزیر چاغیریر. گئتدیم. وزیردن باشقا دؤرد نفرده کوریدوردان مئیدانا دوشن پیلله‌لرین اوزه‌رینده دایانمیشدیلار. وزیر دئدی: اوغول گئت شعرلریندن گتیر اوخو. اوخودوقدان سونرا اونلارین بیری شعرلریمی مثبت ده‌یرلندیریب دئدی: استعدادین یاخشی‌دیر. گل سنی باکی‌یا آپاریم. سنی بؤیوک شاعر ائده‌رم. من قبول ائتمه‌دیم. او آزاجیق سرت لحنی‌له دئدی: منی تانیرسان؟ دئدیم: یوخ. دئدی: من جعفر خندانام. من یئنه قبول ائتمه‌دیم و او اینجیک سیما ایله منه باخدی…»\nآذربایجان نهضتی‌نین قانا چکیلمه‌سی گنج احمدی‌ده بیر چوخ آذربایجان گنج‌لری کیمی اجتماعی و ادبی فعالیتدن اوزاقلاشدیریر و دیدرگین سالیر. جمعیتده حؤکوم سورن هده قورخو، حیاتا کئچیریلن میثلی گؤرونمه‌ین جینایتلر و استبداد تؤر تؤکونتولری‌نین غدارجاسینا خالقین بوتون اموال و ناموسونا ائتدیکلری تجاوز، آذربایجانین گؤیلرینه قارا پرده چکیر. آنجاق بو ظولمتین چوخ عؤمور سورمه‌مه‌سینه و بیر داهادا گونشین قارا بولودلاری یاریب چیخماسینا اینام، مینلر آذربایجان گنجینی یاواش- یاواش گیزلی صورتده موباریزه مئیدانینا آتیر. جمعیتده آچیلان هر بیر سیاسی آتموسفر اونلارین یئنی‌دن روحلانمالارینا سبب اولور و یئنی‌دن آذربایجان مدنیت بایراغینی قالدیرماغا یؤنلدیر. احمد بیر نئچه ایل مراغه، عجب‌شیر و یئنی‌دن تبریز شهرلرینده یاشامالی اولور و نهایت ۱۳۳۰ینجی ایل یولداشی نین باجیسی «مخمل» خانیم‌لا عائیله قورور.\nاوتوزونجو ایل‌لرین اول‌لرینده باشلایان اجتماعی سیاسی حرکات یئنی‌دن گنج احمدی ادبی اجتماعی فعالیتلره چکیر. ۱۳۳۰دن ۱۳۳۳ینجی ایلین سونونادک اونون بیر چوخ مقاله و شعرلری ایستر گیزلیجه، ایسترسه‌ده آشکارجاسینا یاییلان آنا دیللی مطبوعاتدا یاییلیر. اوستاد شهریارین «حیدر بابایا سالام» منظومه‌سینه یازدیغی «حیدربابادان شهریارا مکتوب» نظیره‌سی‌نین بؤیوک بیر قیسمی ائله بو ایللره عایددیر. بو منظومه سونرالار ۱۳۴۵ینجی ایل قلمه آلینان «بابک منظومه‌سی»ایله برابر بهمن اینقلابی‌نین غلبه‌سیندن سونرا چاپ اولور. آنجاق احمدین بو دؤور ان مهم فعالیتلریندن اونودولماز آذربایجان اجتماعی و ادبی شخصیتی بهزاد بهزادی‌نین تشکیلاتچیلیغی ایله گیزلی صورتده نشر اولونان «آذربایجان» روزنامه‌سی‌نین یازیچیلار هئیتی ترکیبینده اولماسینی‌ و یئنی‌دن تشکیل اولونموش “آذربایجان شاعرلر و یازیچیلار جمعیتی”نده‌کی فعالیتینی آد چکمک اولار. «آذربایجان» روزنامه‌سی آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی‌نین اورگانی کیمی ۱۳۳۰ینجی ایلین آذر آییندان ۱۳۳۳ینجی ایلین شهریور آیینادک ۱۴۲ نومره‌ده گیزلی صورتده اول‌لر تهراندا و سونرالار تبریزده نشر ائدیلیردی. روزنامه‌نین چاپ یئری‌نین کودتا رژیمی طرفیندن تاپیلماسی اونون ایستر داخیلینده و ایسترسه‌ده اطرافیندا جمعلشن بیر چوخ آذربایجان ضیالیسی‌نین یاخالانماسینا سبب اولور. احمدده یاخالانیر و حبس ائدیلیر. بیر ایلدن آرتیق حبس‌ده اولور و مختلف عذاب و اذیتلره قاتلاشدیقدان سونرا، نهایت ۱۳۳۵ینجی ایل آزادلیغا بوراخیلیر.\nاحمدین آزادلیغا بوراخیلماسی باخمایاراق کی اونون گنج عائیله‌سینه سئوینج بخش ائدیر، آنجاق اجتماعی حقوقدان محرومیتلر و دیدرگینلیک‌‌لر یئنی‌دن اونو و عائیله‌سینی اؤز جایناغیندا سیخیر. بیر چوخ شاه رژیمی استبدادی علیهینه موباریزه ائدیب و حبسه آلینمیش و سونرالار بو اوجباتدان عذاب و تحقیرلره معروض قالمیش اینسانلار کیمی احمدده اولکی ایشینی الده ائده بیلمیر؛ بیر مدت مختلف ایشلرله مشغول اولور و عائیله‌سی‌نین معیشت طرزینی یاخشیلاتماق اوچون الیندن گلنی اسیرگه‌میر؛ نهایت او یئنی‌دن معللیم‌چی‌لیک پئشه‌سینه قاییدیر.\nاوزون ایللر معللیم‌لیک ائده‌ن و جمعیتین خصوصیله زحمتکش صینیفلری‌نین نئجه عذابدا یاشاماسی و مینلر یوخسول عائیله‌ اوشاقلاری‌نین‌ رسمی تعلیم و تربیه‌دن محرومیتی احمدین بو ایللرده‌ قلمه آلدیغی ادبی اثرلرینده‌ده اؤز تاثیرینی بوراخیر. اینقلابدان سونرا ایشیق اوزو گؤره‌ن شعرلرینی اوخودوقدا اونون خلقی‌لیک و زحمتکش صینیفلری‌نین آزادلیغی سنگرینده سارسیلمادان دؤیوشمه‌سینی آچیق آیدین گؤرمک اولور. باخمایاراق کی اوتوز یاشینی آرخادا قویموش احمد حبسدن آزاد ائدیلدیکدن سونرا منسوب اولدوغو سیاسی تشکیلاتا بیر داها دؤنمور؛ آنجاق بیر موباریز شاعر سیماسیندا ملی وارلیق اینکیشافی، آزادلیق عشقی و عدالتلی بیر جمعیتین قورولماسی اونون حیات فلسفه‌سینده عؤمورلوک یاشاییر؛ قارانلیقلارا قارشی آپاردیغی موباریزه‌نین شعله‌لری بیر آن‌دا اولسون بئله سؤنمور؛ یازیر، یارادیر و مدنیت عسگری کیمی مقدس دؤیوشون خیدمتینده دورور. تربیه ائتدیگی طلبه‌لری‌نین بیر چوخو اؤز معللیم‌لریندن گؤتوردویو اجتماعی داورانیش طرزینی اینسان یاشاماق اوصوللاری کیمی عؤمورلوک قبول ائدیرلر و ملی مدنیت کئشیکچیسی کیمی بیر آن‌دا بئله موباریزه‌دن ال چکمیرلر.\nاحمد شایانین معللیم‌لیک پئشه‌سی اللینجی ایللرین سونونا قده‌ر داوام تاپیر، نهایت تقاعده چیخیر. آنجاق بیر شاعر و یازیچی کیمی اؤزونو آذربایجان ادبیاتیندان و اجتماعی موباریزه‌دن اوزاق گؤره بیلمیر. ایراندا اسمه‌یه باشلایان اینقیلاب طوفانی اللی یاشلی شاعری‌ده اؤز قوینونا آلیر؛ اینقیلاب صفلرینده شعرلری‌له چیخیش ائدیر؛ استبداد دؤورو یاراتدیغی اثرلرینی ساهمانلاماغا باشلاییر و تبریز ادبی محیطی‌نین چالیشقانلاریندان اولور. بهمن اینقیلابی‌نین غلبه‌سی شاعرین بیر عؤمور ناکام قالمیش آرزولارینین چیچکلنمه‌سینه ال‌وئریشلی شراییط یارادیر؛ تبریزده یئنیجه تشکیل ائدیلمیش «تبریز ادبی انجومنی»نین فعال اشتراکچیلاریندان اولور؛ مدنیت فضاسیندان اوزاق قالماسین دئیه تبریز شهرینده «اورین» نشریاتینی قورور و آذربایجان دیلینده یازیب یارادیلان اثرلری و ترقیخواه اجتماعی قوه‌لر طرفیندن یازیلمیش باشقا اثرلری یایماغا باشلاییر.\n۱۳۶۰ینجی ایله قده‌ر دؤرد شعر مجموعه‌سی ایشیق اوزو گؤرور. «آیسیز گئجه‌لر»، «دومانلی گونلر»، «حیدربابادان شهریارا مکتوب و بابک منظومه‌سی» و «گونشلی سحر» کیتابلاری اؤز عنوانلاریندان گؤروندویو کیمی شاعرین شاه استبدادی دؤورو و اینقلاب عرفه‌سینده یازدیغی آنجاق هئچ واخت بیر شعر مجموعه‌سی کیمی ایشیق اوزو گؤرمه‌ین اثرلرینی احتوا ائدیر.\n«آیسیزگئجه‌لر» و «دومانلی گونلر» شعر مجموعه‌لری شاعرین اؤزو دئمیشکن: «آی‌سیز، ایشیق‌سیز، قارانلیق استبداد گئجه‌لرینی و او گئجه‌لرین چیسگین‌لی، دومانلی، قارلی، طوفانلی گونش‌سیز گونلرینی ایفاده ائدیر.» شاعر بو ایکی کیتابی «اینقلاب یولوندا چالیشان بوتون شریف اینسانلارا تعظیم ائده‌رک، خالقیمیزین سعادتی یولوندا شهیدلرین نجیب روحلارینا، دوستاق‌لارین، ایشکنجه‌ گؤرنلرین صبر و استقامتلرینه» تقدیم ائدیر و دئییر «قوی ائلیمیزین موباریزلری شاعر و یازیچیلاریمیزین ایلهامچیسی اولسون‌لار.»\nشاعر ۱۳۶۰ینجی ایل یاییلان دؤردونجو شعر مجموعه‌سی «گونشلی سحر» کیتابینی‌ایسه «چنلی، بورانلی، دومانلی گونلری، قارا ظولمتلی آیسیز گئجه‌لری عمومی ظفر عرفه‌سی، گونشلی سحره چاتدیران قهرمان خلقینه» تقدیم ائدیر و کیتابی‌نین ایلک صحیفه‌سینده یازیر: «منیم ایلهام منبعیم، شعریمین دادی، سؤزومون دوزو، وطنیم و ائلیم‌دیر. نه قده‌ر الیمین یازماق، باشیمین فیکیر و یارادیجیلیق قدرتی وارسا ائلیمین دردین، غمین، کدرین، شادلیغین، فرحین، گؤز یاشلارین، شیرین گولوشلرین، دؤیوشون، ظفرین، ییخیلیب دورماسین، دوشمانلا ووروشماسین، سارسیلماز ایراده‌سین، توکنمز باجاریقین شعریمین عنوانی ائده‌جه‌یم و یئنه‌ده سؤز وئریرم نه قده‌ر وار بدنده جان \/ سارسیلمادان یازاجاغام.»\nبئله‌ده اولور. اوستاد احمد شایا(آلاو) عؤمرونون سون گونلرینه‌دک بیر آن‌دا اولسون یازماقدان و یاراتماقدان دایانمیر. عؤمرونون اون‌بئش ایلدن آرتیغینی یالنیز «آذربایجانجا فارسجا و فارسجا آذربایجانجا» اون‌ مین‌لرجه لوغت احتوا ائده‌ن سؤزلوک یازماغا حصر ائدیر. نشرینه بؤیوک آرزو بسله‌دیگی بو سامباللی اثرین طالعی بو گون‌ده ادبی جمعیتیمیزی دوشوندورمه‌لیدیر. نه یازیق کی بو اثر و اونون کناریندا اوستادین عؤمور بهره‌سی اولان بیر چوخ باشقا ادبی اثرلری هئچ واخت ایشیق اوزو گؤرمه‌دی و یالنیز اوستادین اؤز الی‌ایله ترتیب ائدیلمیش بو اثرلر بو گون‌ده صاندیقچالاردا دوستاق یاشاییرلار و نه زامانادک دوستاق اولدوقلاری‌دا هله‌ده بللی دئییل.\n۱۳۶۰ینجی ایلدن بو یانا اوستاد آلاووین اساس ادبی اثرلری ایشیق اوزو گؤرمه‌ییبدیر. اونون «آذربایجان دیلی‌نین فونیتیکاسی- آغاموسی آخوندوف» و «رستنی‌های درمانی در پزشکی معاصر(ترجمه)» اثرلریندن باشقا بیر چوخ اثرلری ال یازما دفترلرینده یاییلماق انتظاریندا قالیر. نئچه دفترلیک «شعر مجموعه‌لری»، اوچ جیلددن عبارت «ادبی- تنقیدی آراشدیرمالار»، «آذربایجان –ارمنیستان محاربه‌سی-گونده‌لیک یادداشت‌لار»، «یئددی نوع لوغت‌نامه»، «فضولی شعرینه تضمین‌لر مجموعه‌سی»، «قادین‌لار شه‌هری منظومه‌سی»، «میللی سردار ستارخان منظومه‌سی»، «جبهه‌دن جبهه‌یه» و «آیلی گئجه‌لر» و …. اثرلری هله‌ده یاییلما انتظاریندادیرلار.\nاوستاد احمد شایا(آلاو) آلتمیشینجی ایللرین اوللریندن تبریزدن عائلوی کؤچوب تهرانین کرج شه‌هرینده مسکونلاشیر. کرج شه‌هرینده اوستاد اوزون ایل‌لر یازیب یارادیر؛ خصوصیله آذربایجان سؤزلویو حاضیرلاماقدا عؤمرونون ۱۵ ایلدن آرتیغینی صرف ائدیر؛ ادبی مدنی درنک‌لرده اشتراک ائدیر و ۱۳۶۶ینجی ایلدن «ساهر ادبی- مدنی درنه‌یی»نین قورولماسیندا جیددی چالیشیر و عؤمرونون سونونادک بو درنه‌یین ادبی مدنی فعالیت‌لرینده بیر آغ ساققالی کیمی فعالجاسینا رهبرلیک ائدیر.\nسون سؤز\nعؤمرونون ۶۰ ایلینی آذربایجان ادبیاتی‌نین اوغروندا صرف ائده‌ن شاعر، یازیچی و آذربایجان آراشدیریج��سی اوستاد احمد شایا(آلاو) وئردیگی سؤزه وفالی قالدی. نه قده‌ر کی الی‌نین قووه‌سی، گؤزونون گؤرمه‌سی و بئینی‌نین دوشونمه‌سی واریدی‌سا یازدی، یاراتدی و سارسیلمادان آذربایجان خالقی‌نین ادبی مدنی گنجینه‌سینه اینجی‌لر بخش ائتدی. قیسا بیر خسته‌لیکدن سونرا چوخ تاسفله ۱۳۸۳ینجی ایلین مهر آیی‌نین ییرمی اوچونده آرامیزدان آیریلاراق ابدیت کاروانینا قوشولدو. وداع مراسیمینده دوستلاری و شاگیردلری طرفیندن حیاتی و یارادیجیلیغی و اینسانی سجیه‌لری باره‌ده دانیشیقلار گئتدی: هاشیم ترلان، حبیب فرشباف، علیایی، سؤنمز، حسین صدیق (دوزگون)، روشن خیاوی، ناظر شرفخانه‌ای، آذرمازندرانی، حسن ایلدیریم، رحیم کاویان، ع. چاپار، ائلدار موغانلی و حیات یولداشی شاعره ایشیق خانیم اوستادا حصر ائتدیک‌‌لری اثرلرینی اوخویوب، خالقیمیزا باش ساغلیغی وئردیلر. آذربایجان ادبی مدنی درنک‌لرینین بیاننامه‌سی اوخوندو. بو بیان‌نامه اوستادین بیر شعری‌نین اوچ بندی‌له باشلانمیشدی:\nساده‌جه شاعرم شعیر دفتریم\nقهرمان ائلیمین قوجاغیندادیر.\nخالقیما یازدیغیم نغمه‌لی سؤزلر\nدائیما ائلیمین دوداغیندادیر.\nاوره‌ییم باغلی‌دیر آنا وطنه،\nوطنین عشقی‌دیر روح وئریر منه.\nنعشیمی بوکنده بیر گون کفنه\nابدی یاتاغیم تورپاغیندادیر.\nدئمیرم باشیمی اولدوزا یئتیر،\nیادا کی اونودوب، آدیمی ایتیر.\nمومکونسه شعریمدن بیر چیچک بیتیر،\nگووه‌نیم بیر گولوم ائل باغیندادیر.\n«ائلیمیزین غئیرتلی، شرفلی اوغلو، یوردوموزون آدلی- سانلی ائل دردین چکن و وطن اوچون بوتون وارلیغینی اسیرگه‌مه‌ین شاعر، یازیچی، ادبیاتشناس و دیلچی عالیمیمیز اوستاد احمد شایا (آلاو)ون دونیادان کؤچمه‌سی بیز دوستلارینی و شاگیردلرینی‌ده سارسیلتدی. بو نیسگیللی ایتگی‌ یالنیز ادبی جمعیتلریمیز اوچون یوخ، بوتون آذربایجان مدنیتینه ایتگی حساب اولونور. آذربایجان خالقی‌نین بو زحمتکش صنعتکاری و بیر اینسان عؤمرونو یالنیز آذربایجان سؤزلویونو یاراتماقدا صرف ائده‌ن دیلچی عالیمی‌نین شرفلی خاطیره‌سی همیشه‌لیک یاشایاجاقدیر. صنعتکارین دیلچی‌لیک حیصه‌سینده یازیب یاراتدیغی اثرلری‌نین ایشیق اوزو گؤرمه‌مه‌یینه باخمایاراق، یاییلان اون جیلده یاخین شعر و ادبییاتشوناسلیق مقاله‌لری، آذربایجان ادبی- بدیعی خزینه‌سینه بخش اولونان چوخ دیرلی اینجی‌لردیرلر. بیز ادبی انجومنلر و مطبوعات اورگانلاری ایشچی و مودورلری بو نیسگیللی ایتگینی آذربایجان خالقینا، دیلیمیز، ادبیاتیمیز و مدنیتیمیزین اوغروندا چالیشان اینسالارا ، بوتون ادبی و مدنی جمعیتلره ، خصوصیله اوستاد آلاوون مؤحترم عائیله‌سینه باش ساغلیغی وئریب، اونلارا صبیر دیله‌ییریک.» ….. سون\nاثرلری:\nحیدربابادان شهریارا مکتوبلار (پوئما)- ۱۳۳۳- نشر اورین، تبریز، ۱۳۵۷\nدر بــاره مـــولانا و فضــــولی- ۱۳۳۹، آمــــاده چـــاپ\nمصلوبین مشهور از صدر اسلام تا انقلاب مشروطه ایران (پایان نامه)- چاپ دانشگاه تبریز، ۱۳۴۳\nبابـک منظومه سی (پوئما)- ۱۳۴۵، نشراورین، تبریز، ۱۳۵۷\nآیسیزگئجه لر( شعرمجموعه سی)- ۱۳۴۵، نشر اورین، تبریز، ۱۳۵۸\nدومانلی گونلر( شعر مجموعه سی)- ۱۳۵، نشر اورین، تبریز، ۱۳۵۹\nگونشلی سحر( شعرمجموعه سی)- ۱۳۵۷، نشر اورین، تبریز، ۱۳۶۰\nرستنـــی های داروئـــی در پزشکــــی معاصر (ترجمه)، «ی – دمیر اوف ، ج شکروف »،۱۳۶۰، نشر گوتنبرگ، ۱۳۶۸\n��واجه محمد نصیرالدین طوسی( ترجمه)، اثر: «حبیب محمد بیگلی»، ، ۱۳۷۰آماده چاپ\nآذربایجان ـ ائرمنستان محاربه سی حاقیندا دوشونجه لریم و گونده لیک‌لریم (مجموعه مقاله ) ۱۳۷۷ – آماده چاپ\nاز جبهه به جبهه (رمان )- ترجمه. اثر (حسن سید به یلی) ۱۳۸۰ – آماده چا پ\nشعر و شاعر، ادبی تنقیدی آراشدیرمالار اوچ جیلد، مولف ۱۳۸۰- آماده چاپ\nقـــادینلار شه‌هری (پوئما ) مؤلف ۱۳۸۰- آماده چاپ\nاومیــــد سرداری ( پـوئما) مؤلف ۱۳۸۰- آماده چاپ\nفضـــولی شعرلرینه تضمین مؤلف ۱۳۸۱ – آماده چاپ\nفرهنگ واصطلاحات الکترو تکنیک (آذربا یجانی ـ فارسی) ترجمه – آماده چاپ ۱۳۸۱\nآسترونومییا تئرمینلری ( فرهنگ نجوم ) انگلیسی–آذربایجان فارسی ترجمه ۱۳۸۱- آماده چاپ\nشبهای مهتابی ــ (رمان ) ترجمه، اثر: الیاس افندیئو ۱۳۸۲ – آماده چاپ\nمعاصر آذربایجان ادبی دیلینین اومونیملر لغتی – ترجمه، اثر حسرت علی اوغلو حسنوف ۱۳۸۲ – آماده چاپ\nآذربایجانی ـ فارسی لغت (۸۴۰۰۰) دن آرتیق لغت و اصطلاح ۱۳۵۷ـ ۱۳۸۰- آماده چاپ\nآذربایجان دیلینین فونوتیکاسی، ترجمه، اثر:آغاموسی آخوندوو ۱۳۸۳\nیئدی دفتر شعـــر مجمـــوعه ســـی ۱۳۵۷ ـ ۱۳۸۳ – آماده چاپ\nیکدسته گل هدیه به دوستان ۱۳۵۷ ــ۱۳۸۳ ( فارسیجا شعرلر) نشر افلاک ۱۳۸۴\nایضاح و قایناق‌لار:\nمقاله‌ده اوستاد آلاوین سؤزلرینه استناد ائدیلن جومله‌لر، اوستادین موجود اولان ال‌یازما بیوگرافیاسی و نشر اولان کیتابلاری اساسیندادیر.\nمیللی حکومت دؤرونده نشر اولان قزئت و روزنامه‌لره دایر وئریلن معلومات بو قایناق اساسیندادیر: «مطبوعات تبریز از شهریور ۱۳۲۰ شمسی تا ۲۱ آذر ۱۳۲۴ شمسی با تاکید بر روزنامه جوانلار»، سیروس برادران شکوهی، سایت رضا همراز»\nآذربایجان ادبی- مدنی درنک‌لرینین اوستاد احمد شایا(آلاو)وین اینگیسی موناسیبتیله یایدیغی بیان‌نامه‌نین متنی‌","num_words":4708,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":250995.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Orxan Kemalın Hayatı Eserleri Ve Orxan Kemal Uyarlamalarının Türk Sinemasındaki Yeri-Rehşan Yıldız Eyigün-2006-195s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nهر قونودان\nOrxan Kemalın Hayatı Eserleri Ve Orxan Kemal Uyarlamalarının Türk Sinemasındaki Yeri-Rehşan Yıldız Eyigün-2006-195s\n2540\n0\n2019\/6\/19\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 2156 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38751 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گ��توربیلسین.","num_words":331,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.186,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":52291.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عابیده یا دا آنیت، تاریخی اهمیتی اوْلان بیر حادیثه‌یه و یا تاریخی بیر شخصه خاطیره اوْلاراق یاپیلان و گله‌جک نسله سیمگه اوْلاراق یادیگار قالان مکان، هئیکل و یا قدیم دؤورلره عایید مدنیت اثری دیر.[۱]\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Caves, R. W. (2004). Encyclopedia of the City. Routledge. p. 470. ISBN 978-0415252256.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=عابیده&oldid=1558022»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۸ آوریل ۲۰۲۴، ‏۰۸:۱۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":149,"character_repetition_ratio":0.011,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.255,"stopwords_ratio":0.013,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":68337.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دوکتور کونستانتین رادولیسکو ایستادیومو (اینگیلیسیجه: Stadionul Dr. Constantin Rădulescu) کلوژ-نپوکا شهرینده بیر ایستادیومدور. 1905 ایلینده تاسیس اوْلونوب. اوْت اؤرتویو طبیعی چمندیر. صاحیبی سیافار کلوژ فوتبال کولوبودور.\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Stadionul Dr. Constantin Rădulescu – StadiumDB.com. یوْخلانیلیب17 April 2018.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسینین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Stadionul Dr. Constantin Rădulescu»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ‏۲۷ دسامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده دوکتور کونستانتین رادولیسکو ایستادیومو گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو ایستادیوملا باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\nصلاحیت کونترولو: Geographic\nStadiumDB\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=دوکتور_کونستانتین_رادولیسکو_ایستادیومو&oldid=787665»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nInfobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata\nایستادیوم قارالامالاری\nStadiumDB شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nایستادیوملار\nصفحه‌های دارای نقشه\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nدیقته احتیاجی اوْلان صلاحیت کونترولو شناسه‌سی‌له صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۳۱ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۷:۵۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":304,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.024,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":51092.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عیرق و ائتنیک منسوبیت آراسینداکی فرق؛ ائتنیک منسوبیت گیزلنه بیلر، لاکین عیرق عمومیتله گیزله‌نه بیلمز - نادرا کریم نیتل - اتک‌یازی\nعلاقه\nبيزه ياز\nAzərbaycan Türkcəsi\nFacebook\nTwitter\nInstagram\nTelegram\nNavigate\nسوسیولوژی\nگئندئر\/جینسیت\nآنتروپولوژی\nسياست\nفلسفه\nچاغداش تاريخ\nصنعت\nباخيش\nچئوره\nموصاحيبه\nگزارش\nاولدوغونوز صحيفهآنا صحيفه»باخيش»عیرق و ائتنیک منسوبیت آراسینداکی فرق؛ ائتنیک منسوبیت گیزلنه بیلر، ل��کین عیرق عمومیتله گیزله‌نه بیلمز\nباخيش\nعیرق و ائتنیک منسوبیت آراسینداکی فرق؛ ائتنیک منسوبیت گیزلنه بیلر، لاکین عیرق عمومیتله گیزله‌نه بیلمز\nنادرا کریم نیتل 21-12-1402 11-03-2024 Şərh edilməmiş\nPaylaş Tweet Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email +\nبو مقاله نادرا کریم نیتل طرفیندن ۲۰۲۱-جی ایلین مارت آییندا ThoughtCoسایتیندا درج ائدیلیب و اتک‌یازی ترجومه قروپو اونو آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیب.\n«عیرق» و «ائتنیک منسوبیت» تئرمین‌لرینین بیر-بیرینین عوضینده ایستیفاده ائدیلدیگینی گؤرمک عادی حالدیر، لاکین، عمومیتله، معنالار فرقلیدیر. عیرق عمومیتله اینسانین فیزیکی خصوصیت‌لرینه ایستیناد ائده‌‌رک بیولوژی قاورام اولاراق گؤرولور، ائتنیک منسوبیت ایسه اینسانین مدنی کیملیگینی تصویر ائد‌ن سوسیال علم قورغوسو کیمی باخیلیر. ائتنیک منسوبیت فردی ترجیحدن آسیلی اولاراق گؤستریله و یا گیزله‌دیله بیلر، عیرقی کیملیک‌لر ایسه آز-چوخ همیشه نوماییش ائتدیریلیر.\nعیرق ندیر؟\nماراقلیدیر کی، عیرقی طبقه‌لشدیرمه اوچون هئچ بیر بیولوژی اساس یوخدور. اصلینده اینسان‌لاری فر‌قلی عیرق‌لره آییرماق و یا محدود ائتمک، اینسان‌لاری اوخشار دری رنگینه و فیزیکی گؤرونوشونه گؤره آییرماغا چالیشان سوسیولوژی آنلاییشدیر. بونونلا بئله، موختلیف «عیرق‌لرین» نماینده‌لری عادتا بو جور مورفولوگییادا – حیوان‌لارین و بیتکی‌لرین فورما و قورولوشو ایله مشغول اولان بیولوگییا شاخه‌سی- و گئنئتیکادا ساده‌جه نیسبتا کیچیک فرق‌لره مالیکدیرلر.\nبوتون اینسان‌لار عینی نؤعه (هومو ساپینس) و آلت نؤعه (هومو ساپینس ساپینس) عاییددیر، لاکین کیچیک گئنئتیک دییشیکلیک‌لر موختلیف فیزیکی گؤرونوش‌لره سبب اولور. اینسان‌لار تئز-تئز عیرق‌لره بؤلونسه‌لر ده، فاکتیکی مورفولوژی دییشیکلیک‌لر دی‌ان‌ائی-ده بؤیوک فرق‌لر گؤسترمز. تصادفی سئچیلمیش ایکی اینسانین دی‌ان‌ائی-یی آراسیندا عمومیتله ۰،۱%-دن آز فرق وار. عیرقی گئنئتیک فرق‌لر گوجلو اولمادیغی اوچون بعضی علم آدام‌لاری بوتون اینسان‌لاری تک بیر عیرقه عایید ائدیرلر: اینسان عیرقی. ۲۰۲۰-جی ایلین مارت آییندا ماساچوست‌ده‌کی هامپشایر کالئجینده بیولوژی آنتروپولوگییا پروفسورو آلان قودمن ساپینس آنتروپولوگییا ژورنالینداکی مقاله‌سینده قئید ائتدی کی، «عیرق رئالدیر، لاکین گئنئتیک دئییل» و علاوه ائتدی:\n«۳۰۰ ایلدن آرتیقدیر کی، سوسیال اولاراق معین ائدیلمیش «عیرق» آنلاییش‌لاری بوتون دونیادا اینسان حیاتینی فورمالاشدیریر، لاکین بو کاتئقورییانین بیولوژی اساسی یوخدور».\nائتنیک منسوبیت ندیر؟\nائتنیک منسوبیت معین بیر جغرافی بؤلگه‌ده‌کی اینسان‌لارین و یا همین بؤلگه‌نین یئرلی‌لرینین سویوندان گلن اینسان‌لارین مدنیتی اوچون ایستیفاده اولونان تئرمیندیر. بورایا اونلارین دیلی، میللیتی، ایرثی، دینی، گئییمی و عادت-عنعنه‌لری داخیلدیر. هیند اصیللی آمئریکالی قادین ساری، بیندی و خینا یاخماقلا اؤز ائتنیک منسوبیتینی نوماییش ائتدیره بیلر و یا غرب پالتاری گئیینه‌رک بونو گیزله‌ده ده بیلر.\nبیر ائتنیک قروپون عضوو اولماق همین مدنی تجروبه‌لرین بعضی‌لرینه و یا هامیسینا رعایت ائتمه‌یی نظرده توتور. ائتنیک منسوبیتین عضولری بو عمومی خصوصیت‌لره اساساً بیر-بیریلری ایله عینیلشمه‌یه مئییللی‌دیرلر.\nائتنیک منسوبیته مثال اولاراق، عیرقیندن آسیلی اولمایاراق ایرلندلی، یهودی و یا کامبوج‌لی کیمی ائتیکئتلنمک داخیلدیر. ائتنیک منسوبیت بیولوژی فاکتورلارا دئییل، اؤیرنیلمیش داورانیش‌لارا اساسلاندیغی اوچون آنتروپولوژی بیر تئرمین حساب اولونور. بیر چوخ اینسان‌لار قاریشیق مدنی منشأ‌یه مالیکدیرلر و بیردن چوخ ائتنیک منسوبیتی پایلاشا بیلرلر.\nعیرق و ائتنیک منسوبیت\nعیرق و ائتنیک منسوبیت اوست-اوسته دوشه بیلر. مثلاً، بیر ژاپن-آمئریکالی اؤزونو ژاپن و یا آسیا عیرقی‌نین عضوو حساب ائدر، لاکین اجدادلارینین هئچ بیر عادت-عنعنه‌سینده ایشتیراک ائتمیرسه، اؤزونو ائتنیک منسوبیتی ایله عینیلشدیرمه‌یه بیلر، بونون یئرینه اؤزونو آمئریکالی حساب ائده بیلر.\nفرقلیلیگی گؤرمه‎یین بیر باشقا یولو دا عینی ائتنیک منسوبیتی پایلاشان اینسان‌لاری نظره آلماقدیر. ایکی نفر اؤز ائتنیک منسوبیتینی آمئریکالی کیمی معین ائده بیلر، لاکین بیری قارادریلی، دیگری ایسه آغ‌دریلی. بریتانیادا بؤیوین آسییا منشأ‌لی بیر شخص عیرقی اولاراق آسیالی و ائتنیک اولاراق انگلیس اولدوغونو معین ائده بیلر.\nایتالیالی، ایرلندلی و شرقی آوروپالی موهاجیرلر بیرلشمیش دؤولت‌لره گلمه‌یه باشلایاندا اونلار آغ عیرقین بیر پارچاسی حساب ائدیلمیردیلر. گئنیش شکیلده قبول ائدیلن بو فیکیر، کؤچ سیاستی‌نین و «آغ اولمایان» موهاجیرلرین اؤلکه‌یه گیریشی‌نین محدودلاشدیریلماسینا سبب اولدو.\nتخمیناً ۲۰-جی عصرین اوّل‌لرینده موختلیف بؤلگه‌لردن اولان اینسان‌لار آغ عیرقین «آلپ» و «آرالیق دنیزی» عیرق‌لری کیمی آلت کاتئقورییالارینین عضولری حساب اولونوردولار. بو کاتئقورییالار یوخ اولدو و بو قروپ‌لاردان اولان اینسان‌لار داها گئنیش «آغ» عیرقه قبول اولونماغا باشلادیلار، باخمایاراق کی بعضی‌لری ائتنیک قروپ اولاراق فرقلیلیکلرینی قورودو.\nائتنیک قروپ ایدئیاسی دا گئنیشلندیریله و یا دارالدیلا بیلر. ایتالیالی-آمئریکالیلار آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرینده بیر ائتنیک قروپ اولاراق دوشونولسه ده، بعضی ایتالیالی‌لار میللی منشأ‌لریندن داها چوخ بؤلگه‌سل منشأ‌لری ایله معین ائدیرلر. اؤزلرینی ایتالیالی کیمی گؤرمکدنسه، اؤزلرینی سیجیلییالی حساب ائدیرلر. بو یاخین‌لاردا آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرینه کؤچن نیجریه‌لی‌لر اؤز میللیت‌لریندن داها چوخ نیجریه داخیلینده‌کی خصوصی قروپ‌لاری – ایقبو، یوروبا و یا فولانی- ایله عینیلشدیره بیلرلر. اونلارین اوّل‌لر کؤله اولموش اینسان‌لاردان اولان و عایله‌لری نسیل‌لر بویو آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرینده اولان آفروآمئریکالی‌لاردان تامامیله فرقلی عادت‌لری اولا بیلر.\nبعضی تدقیقاتچی‌لار هم عیرق هم ده ائتنیک منسوبیت آنلاییش‌لارینین سوسیال اولاراق یاراندیغینا اینانیرلار. چونکی اونلارین تعریف‌لرینین ایجتیماعی رای-ه گؤره زامانلا دییشدیگینی قبول ائدیرلر. عیرقین گئنئتیک فرقلیلیک‌لردن و بیولوژی مورفولوگییالاردان قایناقلاندیغی اینانج یئرینی عیرقچیلییه، یعنی عیرقه اساسلانان اوستونلوک و آلچاقلیق ایدئیاسینا وئردی. بونونلا برابر، ائتنیک منسوبیته گؤره ظلم ده عادی حال آلیب.\n«عیرق: خیالین گوجو»\nنیویورک اونیوئرسیته‌سی‌نین سوسیولوگییا پروفسورو دالتون کونلی «عیرق: خیالین گوجو» پروقرامی اوچون پی‌بی‌اس-ه عیرق و ائتنیک منسوبیت آراسینداکی فرق حاقیندا دئد��:\n«اساس فرق اوندادیر کی، عیرق سوسیال جهتدن تطبیق ائدیلیر و هیئرارشیک‌دیر. سیستئمین ایچینده یئرلشدیریلمیش بیر برابرسیزلیک وار. بوندان علاوه، سیز اؤز عیرقینیز اوزَرینده هئچ بیر کونترولونوز یوخدور؛ بو، باشقالاری طرفیندن نئجه قبول اولوندوغونوزا باغلیدیر.»\nکونلی، دیگر سوسیولوق‌لار کیمی، ائتنیک منسوبیتین داها آخیجی اولدوغونو و عیرقی سرحدلری کئچدیگینی مودافیعه ائدیر: «منیم بیر کره‌لی آتا آنانین اؤولادی اولاراق دونیایا گلن بیر دوستوم وار. او، کره‌ده آنادان اولوب، اما کؤرپه ایکن اونو ایتالیادا ایتالیالی عایله‌سی اؤولادلیغا گؤتوروب. ائتنیک جهتدن او، ایتالیالی اولدوغونو حیس ائدیر: ایتالیا یئمک‌لری یئییر، ایتالیانجا دانیشیر، ایتالیا تاریخینی و مدنیتینی بیلیر. او، کره تاریخی و مدنیتی حاقیندا هئچ نه بیلمیر. لاکین او، آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرینه گلنده اونا عیرقی جهتدن بیر آسیالی کیمی یاناشیلیر».\nائتنیک منسوبیت اتک یازی اتک یازی ترجمه عیرق نادرا کریم نیتل\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləفلسفه بیزه خوشبختلیک ایندئکسی حاقیندا نه دئییر\nسونراکي مقاله چرچیل ۱۹۴۵-جی ایل سئچکی‌لرینده نییه اودوزدو؟\nMüəllif haqqında\nنادرا کریم نیتل\nEducation M.A., English and Comparative Literary Studies, Occidental College B.A., English, Comparative Literature, and American Studies, Occidental College Introduction Experienced journalist and essayist covering race, education, fashion, business, health, and religion Has written for The Atlantic.com, The New York Times and the Robert C. Maynard Institute for Journalism Education Has been cited in a number of books covering topics ranging from race issues to affirmative action Experience Nadra Kareem Nittle is a former writer for ThoughtCo who wrote nearly 180 articles about race, culture and education. Nittle is an experienced journalist who has written for a variety of newspapers, magazines and digital media over the last decade. She is currently a reporter at Vox Media and has contributed to publications including The Atlantic.com and The New York Times. She has written for the Robert C. Maynard Institute for Journalism Education and blogged for Change.org's Race in America team. School districts and social advocacy organizations have featured her writing about race in their lesson plans.\nRelated Posts\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nوین دیویس\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nجودی بئگز\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nاینکلوزیو توپلوم فوندو فعالیّته باشلاییب\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nآذربایجانین خردادی\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":1946,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.04,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":192492.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جیمز ال. هودقز (اینگیلیسجه:James L Hodges) آمریکالی وکیل ، سیاستچی و جومهوری حزبینین عوضوو ایدی. تانتون شهرینده دۆنیایا گؤز آچیب. تانتون شهرینده دۆنیاسین دَییشیب.","num_words":29,"character_repetition_ratio":0.144,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":335626.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پرستون بروکس (اینگیلیسجه: Preston Brooks) آمریکالی وکیل و سیاستچی ، دموکرات حزبینین عوضوو ایدی. گونئی کارولینا بیلیم یوردا تحصیل ائله‌ییب. ۱۸۱۹ ایلینده دۆنیایا گؤز آچیب و ۱۸۵۷ میلادی ایلینده حیاتین دَییشدی.","num_words":36,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":657230.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سون زامانلاردا بیر نئچه جنوبی آذربایجانلى وطنداشیمیزین آراسیندا باشلانان قلم مجادله‌سی و بو یازیشمالارین یاواش- یاواش مدنی بیر مباحثه‌دن اوزاقلاشماسی و دوشمانجاسینا دوام ائله‌مه‌سی و بعضی دیگر خوشا گلمه‌ين مباحثه‌لر، آذربایجانلی‌لار و ایراندا یاشایان تورکلرين واختينى و گوجونو آلماقدادیر.\nوطنپرور آذربایجانلی‌لار و ایران تورکلری اورک آغری‌سیله بو مباحثه‌لری ایزله‌ییرلر.\nبو مباحثه‌لرده بیر طرفدن ملتیمیزین تاریخی‌نین افتخارلی صحیفه‌لری دانیلیر و ملی مبارزه تاریخیمیزین بعضی پارلاق مقاملارینا خور باخیلیر؛ «آذربایجان» سؤزو، «ر» و یا «ذ» حرفی ایله یازیلسین دئیه، گولونج مباحثه‌لر اورتایا آتیلیر؛ یازیلان مطلبلرین مضمونو نه اولورسا اولسون، فارسجا یازانلار خاين دیلر دئییلیر؛ هر کس دیلیمیزی تورکی دیلی یوخ آذربایجان دیلی آدلاندیرسا «استالینیست»‌دیر دئییلیر و بیر حالدا کی «اورتادا نه فول وار و نه یومورتا» آذربایجانین تورپاقلاری‌نین اؤلچوسو اوچون ملی مبارزه‌میزه هئچ دخلی اولمایان قلم مجادله‌سى تحمیل اولونور.\nدیگر طرفدن ده بیر عده آذربایجانلی و ایران تورکونون بوتون دگرلی فعالیت و چالیشمالارینا رغما اونلاری ایرانین گیزلی پولیس اورقانلارینا باغلاماق چابالارینا شاهید اولوروق.\nبو مباحثه‌لرین هر ایکی طرفینده ده منیم تانیدیغیم وطنپرور آذربایجانلی‌لار، ائلى‌نین و ملتى‌نین قایغی‌سینی چکن انسانلار واردیر. تانیدیغیم بو انسانلارین صداقتلرینه و ملی- دموکراتیک مبارزه‌میزه اینانجلارینا هئچ شبهه‌م یوخدور. یالنیز هر زامان اولدوغو کیمی بورادا دا بولانلیق سودان بالیق توتانلار اورتالیقدا «علم گزدیرمک» اوچون یاخشی میدان تاپیبلار. بو صلاحیت‌سیز آداملار، «آذربایجانلی» و «تورکی» قارشی قارشی‌یا قویماقلا، اخلاق نورم لایندان اوزاق اولان، هالای چکمک ايله آکادمیک بحث‌لری گوبودجاسینا خیاوان اورتاسینا آپاریرلار. بو اویونلار آذربایجان ملی حرکتینه یاراشمازدیلار.\nبو بحث‌لرین بو شکیلده دوامی، آذربایجان ملتی‌نین آغیر شرط‌لر آلیتیندا فارس شوونیزمینی تمثیل ائدن اسلام جمهوری‌سی و اوپوزیسیون پالتارینا گیرن معین دایره لر ایله اؤلوم- دیریم ساواشیندا، ملی فعال‌لاریمیزی شوونیست‌لرین اؤنونده گولونج ائدیب و یالنیز دوشمنین خدمتینده اولا بیلر.\nبو سونو و نتیجه‌سی بللی اولمایان مباحثه‌لرده، آذربایجان ملتی غایب‌دیر. چونکی بو مباحثه‌لرده اشتراک ائدن وطنداشلاریمیزین سایی -هر ایکی طرفده- بیر الین بارماقلارینین سایی سیندان آرتیق دئییل. بو وطنداشلاریمیزین بعضی‌سی یاشادیقلاری اؤلکه‌لری و کیچیک محیط‌لرده گونده‌لیک مبارزه‌یه دخلی اولمایان مباحثه‌لری، اؤلکه داخیلینده مرکب شرط‌لر آلتیندا گئد‌ن مبارزه ایله دگیشیک سالیب و بئله‌لیکله بیر استکان سودا فیرتانا یولا سالماغا چالیشیرلار. بو مباحثه‌لرده اشتراک ائدنلرین بعضی‌لری باشا دوشمورلر کی، آذربایجان ملی- دموکراتیک مبارزه‌سى‌نین قاباقدا گئدنلری‌نین، بیر وظیفه‌لری واردیر کی، بو وظیفه، اونلارین شخص‌لریندن داهادا بؤیوکدور. اونوتمایاق کی آذربایجان و بیزیم ملی غایه‌میز، بیزدن داهادا بویوکدور. بونلار بیلمه‌لی‌دیرلر کی، ملی مبارزه اونلار ایله باشلاماییب و اونلارین ملی مبارزه‌ده اولوب- اولمالاری ایله ده بو مبارزه دایانمایاجاقدیر.\nبوتون بونلاری نظرده آلاراق اوخوجولارین بیر آز واختینی آلیب و ملی- دموکراتیک مبارزه‌میزین بو چتین گونلرینده معین موضوعلارا توخونماغی اؤزوم اوچون بیر بورج بیلیرم(1).\nآذربایجان ملتینه اینانانلار و بو ملته افتخار ائدنلر، بو ملتین آدینی داشیماغادا لایق اولمالی‌دیرلار.\nاؤز فیکیر و تشکیلاتلارینی زور ایله اورتایا آتماق و توتدوغو یولو ملتیمزین یگانه چیخیش و قورتولوش یولو کیمی قلمه وئرمک، ملی- دموکراتیک مبارزه‌میزین خئیرینه اولا بیلمز. باشقا فیکیرلری قارالاماق، باشقالارینین فیکیرلرینه سایقی دویماماق، ملی مبارزه میزین سیرالاریندا دایما «فارس نؤکری» و «گیزلی پولیس» آگنتی آراماق ملی مبارزه‌میزی «اولدوغوندان دا اولماز» ائده بیلر. بو دانیلماز بیر گرچکلیک‌دیر کی، بو گون بوتون نائلیت‌لره رغما، ملی- دموکراتیک مبارزه‌میز چوخ چتین گونلری کئچیرمکده‌دیر(2). بو آغیر گونلرده فارس شونیزمی‌نین بیرگه قووه لری ملی وارلیغیمیزی هر طرفدن مختلف کالیبرلی توپلار ایله یوغون آتشه توتموشدولار. بیر طرفدن فارس شونیزمینی تمثیل ائدن ایران اسلام رژیمی بوتون امکانلاری ایله او جمله‌دن ملی مبارزلرین آراسینا سوخدوغو آگنت‌لر واسیطه‌سیله، دیگر طرفدن فارس شونیزمی‌نین مختلف گؤرونتولرینی عکس ائتدیرن اسلامی رژیمین اوزدن ایراق اوپوزیسیونونون بیر بؤیوک حصه‌سی و فارس شونیزمی‌نین بؤیوک باشاریله آسیمیله ائتدیگی و اؤز ملتینه قارشی ایشه چکدیگی آذربایجانلیلار و ایران تورکلری‌نین بیر قسمی، ملی فعاللاریمیزین فعالیت دایره‌سینی داهادا داراتماغا چالیشیرلار.\nبئله بیر دورومدا اوزون وعده‌لی مبارزه‌یه حاضیرلانان ملی فعال‌لاریمیز گر‌ک تمکینله داورانیب و ملی مبارزه‌ده مختلف آخیملارا سایقی گؤسترمکله، وار اولان قووه‌لردن داهادا یاخشی فایدالانسینلار.\nآذربایجانین ملی فعال‌لاری بیلمه‌لی‌دیرلر کی « بو خمیر چوخ سو آپاراجاقدیر». غرب اؤلکه لری‌نین اؤز چیخارلاری اوچون ایران اسلام رژیمینه قارشی آپاردیقلاری مبارزه‌دن هیجانا گلیب و آکسیونیزمه قاپیلاراق ملی- دموکراتیک مبارزه‌میزین ماهیتینی نظرده آلمادان و بو مبارزه‌نین هله ایلک آددیملارینی آتدیغینی گؤرمه دن تلسیک شعارلار وئرمک و حرکت ائتمک، اولدوقجا تهلکه‌لی اولا بیلر.\nبیر عده‌نین ادعالارینا رغما آذربایجان ملی حرکتینده مختلف باخیملار و آخیشلارین اولماسی بیر دانیلماز گرچکلیک دیر. بو و یا دیگر شخص و یا حتی جریانین ایسته‌دیگینه رغما بو باخیشلارین و آخیملارین وارلیغی بیر تصادف اساسیندا یارانماییب، بو و یا دیگر شخصین ایستگی ایله ده آرادان گئده بیلمز. عکسینه بو آخیملار و باخیشلار، ملی حرکتیمیزی زنگینلشدیریر و سون 65 ایلده آذربایجانلی‌لارین بیر ملت اولاراق ساغلام گلیشمه سینی عکس ائتدیریر.\nآذربایجان ملی- دموکراتیک مبارزه‌سی‌نین ساغلاملاشماسی، غیر مدنی و غیر دموکراتیک شعارلار و سمبل‌لارین آزالماسی‌نین یگانه یولو، مدنی دیالوگ دیر. وطنپرور آذربایجانلی‌لار و ایرانین هر هانکی بؤلگه سینده یاشایان تورکلر بو دیالوگا قارشی اولانلار و بو دیالوگون یولونو هر آد آلتیندا اولورسا اولسون سد ائدنلره یوخ دئمه لیدیلر.\nآذربایجان ملتینه (یا خود تورک ملتینه) اینانانلار و بو ملته افتخار ائدنلر، بو ملتین آدینی دا داشیماغا لایق اولمالیدیلار.\nبو خمیر چوخ سو آپاراجاق‌دیر! اؤز ملتلرینه اینانمایانلار ؛ جدی و اوزون وعده‌لی مبارزه‌نین عوضینه هاردانسا بیر «معجزه» گؤزله ینلر!\nآذربایجانلی‌لارین و ایران‌دا یاشایان تورکلرین ملی- آزادلیق مبارزه‌سی داشلی- چانقیللی یوللاردان کئچیر و بو مبارزه‌نین گئدیشاتی هئچ ده راحات اولمایاجاقدیر. آذربایجانلیلارین ملی حقلرینی الده ائتمه‌لری (هر فورمدا اولورسا اولسون) یالنیز و یالنیز ایللر بویو آغیر شرطلر آلتیندا گئدن بیر مبارزه‌دن سونرا باش توتا بیلر. بو مبارزه‌ده وطنپرور آذربایجانلی‌لار هر دوشماندان اؤنجه ئؤز ایچلرینده اون مینلر آسیمیله اولموش آذربایجانلی و ایران تورکی ایله قارشی- قارشی یا گله‌جکلر. بو مبارزه‌نی اوغورلا سونا چاتدیرماق اوچون ایناملی و قئییم دیزلی مبارزلر لازیم دير. مقصد بیرینجی نوبه ده خالقین باشی اوستوندن قرار وئرمک، بو و یا دیگر مبارزه یولونو مطلق ائله‌مک دئییل.\nآذربایجان ملی فعال‌لاری و ایران تورکلری بیرینجی نوبه‌ده خالقین اؤز مقدراتینی معین ائتمک اوچون زمین حاضیرلامالی‌دیرلار.\nبو ایش اوچون، بوتون آغیر شرطلره رغما مدنی تشکیلاتلار و پارتیالارین یارانماسی شرط دیر(3). ملی فعاللاریمیزین بیر چوخو هله ده مدنی تشکیلاتلارین یارانماسی‌نین اهمیتینی باشا دوشه یبلمه‌ییبلر(4). وطنپرور آذربایجانلیلار و تورکلر گرک انسان حاقلارینی قورویان، آذربایجان محبوسلارینین، قادینلارینین، گنجلرینین، یازیچی‌لارینین، ایشچی و زحمت آداملارینین ایستکلرینی مدافعه ائدن جمعیتلر، دینی و جنسل آزینلیقلارین حقلرینی مدافعه ائدن درنکلرین یارانماسی اوچون بوتون وار قووه‌لرینی سفربر ائتسینلر.\nتاسفلر اولسون کی ملی حرکتیمیزه باغلی بعضی جریانلار ایران کیمی بیر اؤلکه‌ده ان بویوک ملت اولان آذربایجانلی‌لارین ملی آزادلیغینی اوشاق اویونو سانیرلار. بونلارین ایللر بویو یاواش- یاواش کؤکلو- دیبلی بیر مبارزه یولو ایله آزادلیغا دوغرو گئتمگه نه گوجلری و نه ده حوصله‌لری واردیر. بونلار جدی و اوزون مدت مبارزه‌نین عوضینه هاردانسا بیر «معجزه» گؤزله‌ییرلر. بو کیمی تیپلری هم ساغدا و همده سولدا گؤرمک اولار.\nبیر طرفدن بو جریانلار و تیپلرین بعضی‌سی ملتی بؤیوک مبارزه اوچون سفربر ائتمک یئرینه هر هانکی اؤلکه نین ایرانا اردو چکمه‌سینی گؤزله‌ییب و بئله‌لیکله «امیر بازاری یانسین، بیزه بیر دستمال قالسین» دئییرلر.\nدیگر طرفدن بعضی شخصلر و جریانلار بیله- بیله و یا خود بیلمه‌دن آذربایجانلی‌لارین بؤیوک قیمتله الده ائتدیکلری «اؤزلرینه اینانماق» پروسئسینی دایاندیرماق ایسته‌ییب و ملتیمیزین خلاص یولونو یالنیز ایران اوچون چابا گؤسترن تشکیلاتلارین قویروغو اولماقدا گؤرورلر.\nآذربایجان ملتی‌نین ملی آزادلیغا گئدن یولو باشقلارینا قویروق اولماقلا یوخ- فرق ائتمز ایرانین سیاسی پارتیالاری اولسون و یا خ��د باشقا دولت‌لر- اصلینده اؤز گوجونه اینانماقدان و بو گوجو یومروق کیمی بیر یئره توپلاماقدان کئچیر.\nبو حاقدا بؤیوک ملی- آزادلیق مبارزه یولو گئدن کاتالان، باسک، ایرلند و س. ملتلردن اؤيرنمک لازیم دیر.\nدوام ائده‌جک …\n(1)- حؤرمتلی اوخوجولارا تقدیم ائتدیگیم یازی، اساسدا بیر نئچه ایل بوندان اول یازدیغیم «ملی مسئله و آذربایجان سیاسی تشکیلاتلارینین وظیفه سی» کتابچاسینا بنزه‌ر بیر حال و هوادا یازیلمیشدیر. حادثه‌لرین بیری او بیریسی‌نین اوستونه گلمه‌سی سبب اولدو کی یازیدا زامان- زامان معین دگیشیک‌لیکلر آپارام.\nوطنداشلاریمیزین بیر چوخو حالا دا آذربایجان تورکی‌سینی اوخوماقدا چتینلیک چکدیکلرینه گؤره و بیرده اونلارین حوصله‌لرینی داها آرتیق زورلاماییم دئیه، اونو 19 حیصه‌یه بؤلمگه مجبور اولدوم. لاکن چالیشمیشام کی هر حیصه امکان داخلینده قیسا و مستقل بیر یازی کیمی اولسون.\n«اگری اوتوروب، دوز دانیشاق»، ملی- دموکراتیک مبارزه میدانیندا – خصوصیله سون زامانلاردا- یارانان آتمسفر، بیر مدنی دیالوگ اوچون الوئریشلی دئییل. تاسفلر اولسون کی قارا یاخمالار، تهمت و افترالار بعضا سون سؤزو دانیشیرلار. اورک آغریسى ایله یازیلان بو سطیرلر کیمسه‌یه درس وئرمک و کیمسه‌نی آشاغیلاماق مقصدی ایله یازیلمامیشدیر. مقصدیم یالنیز آذربایجان و ایران تورکلرینین ملی- دموکراتیک مبارزه سینده اشتراک ائدن قووه‌لرین اورتاق فیکیرلر اساسیندا بیر آرایا گلمه سی دیر. یازیمین هر هانکی حیصه‌سیله راضی اولمایان وطنداشلاریمدان ایسته‌ییرم کی جاوابلارینی مدنی و یازیلی بیر فورمدا نشر ائدیب و بئله‌لیک‌له بو آغیر آتمسفرین یوموشانماسیندا اشتراک ائتسینلر.\nیازیمی آچیق سؤز سایتیندان باشقا الیمده اولان بوتون ایمیل گروپلارینا گؤنده ریرم. یازینین – هئچ بیر ال آپارمادان و گؤنده ردیگیم فورمدا- درج اولماسینی بوتون سایتلاردان رجا ائدیرم.\nحؤرمتلی اوخوجولارین یازی حاقدا تام اولاراق معین تصورلری اولسون دئیه، اونون باشلیقلارینی آشاغیدا وئریرم:\nگیریش\n– جنوبی آذربایجان، ایران اؤلکه سی ایچریسنده بیر مستعمره دیر.\n– آذربایجان ملی- دموکراتیک مبارزه سی بیر حقیقت دیر. بو حقیقته اینانماق لازیم دیر.\n– آذربایجان ملی حرکتی بیر اسپکتروم دیر. آذربایجان ملی دموکراتیک مبارزه سینده اشتراک ائدن قووه‌لر.\n– تورکچو‌لوک یوخسا آذربایجانچی‌لیق؟\n– آذربایجان ملتی یوخسا تورک ملتی؟\n– آذربایجان دیلی، آذربایجان تورکجه‌سی یوخسا تورک دیلی؟\n– ایراندا پان ایرانیزم یوخسا پان تورکیسم وار؟\n– ملی دموکراتیک مبارزه‌ده ملی پرچم و سیمگه‌لر.\n– دموکراسی، انسان حاقلاری، قادینلار و ایشچی‌لر.\n– آذربایجان ملی- دموکراتیک مبارزه سی‌نین بیر تاریخی و کئچمیشی وارمی؟\n– 21 آذر قیامی، آذربایجان ملی حکومتی و آذربایجانلی‌لارین تراوماسی (Trauma) .\n– آذربایجان و ایران تورکلرینین ملی حرکتی و ایراندا «ایرانلیلار» آدینا فعالیت گؤسترن تشکیلاتلار.\n– آذربایجان ملی حرکتی‌نین نائلیتلری و چاتیشمامازلیقلاری.\n– آذربایجان ملتی‌نین ملی آزادلیغینا مانع اولانلار کیملردیر؟\n– میکرومحیط‌لرده یارانان تشکیلاتلار و بیزیم ملی غایه‌میز.\n– تاکتیک لر و استراتژی‌میز. آکسیونیزم تهلکه‌لی اولا بیلر.\n– ایالت- ولایت انجمنلری، آوتونومی، فدرالیسم، کنفدرالیسم، استقلال و ایکی آذربایجانین بیرلشمه‌سی، یوخسا اؤز گله‌جگینی تعیین ائتمک حاقی.\n– ملی مبارزه‌ده اورتاق فیکیرلر و ایستک‌لر. یگانه یول مدنی دیالوگ دیر.\n(2)- بو حاقدا بیر اؤرنک وئرمک ایسته ییرم: سون آیلاردا یئنی گاموح تشکیلاتی‌نین رهبرلرینین آغیر حبس جزاسینا محکوم اولمالاری و ایران اسلام جمهوری سی‌نین آذربایجان ملی فعاللارینا قارشی ترور اسدیرمه‌سی و باسقی‌سینا قارشی بوتون آذربایجان تشکیلاتلاری و ایران‌دا یاشایان تورکلرین درنک‌لرینین بیرگه پروتستی گؤزله‌نیردی. بو حاقدا بیر چوخ آذربایجان تشکیلاتلاری و ملی فعال لاریمیزین سکوتی تاسف اویالدیر. عجبا بو نلارا نه‌یی گؤزله‌ییرلر؟ سیاسی محبوسلاریمیزین حاقلاریندا مدافعه ائتمک بعضی‌لری اوچون «کسر شان» دیر‌می؟\n(3)- یئنی گاموح تشکیلاتی نین آغیر شرطلره رغما ایراندا لگال فعالیته باشلاماسی بو حاقدا گؤزه‌ل بیر اؤرنک دیر. یئنی گاموح تشکیلاتی‌نین رهبرلرینین جسارتلی آددیملاری دوغرودان دا آلقیشلامالی دیر. بونلار بوتون تهلکه‌لره رغما چالیشدیلار ایران اسلام رژیمی‌نین بوینونا قویسونلار کی، آذربایجان تشکیلاتلاری لگال فعالیت ائله‌مک حاقینا مالک دیرلر.‌\n(4)- سون زامانلار سورگونده یارانان آذربایجان قلم انجمنی‌نین یارانماسی و فعالیتی بو حاقدا آجی بیر تجربه دیر. بؤیوک آرزو و خوش امید‌لر ایله یارانان بو جمعیت اؤنجه فارس شوونیست لرینین آغیر تضییق و باسقی‌سینا معروض قالدی. ایندی ایسه بو جمعیت بیر پارا ملی فعاللاریمیزین واسطه سیله باسقی آلتینا آلینیمش دیر. ائله بیل کی، بو جمعیت داغیلسا آذربایجانلی‌لارین و ایران تورکلرینین بوتون پرابلملری چؤزوله بیله جکدیر. یئری گلنده یاخامیزا مداللار تاخیب زنگین تاریخیمیزدن و نه‌دن و نه‌دن دانیشیریق. آمما گؤز یاشی ایله یارانان بیر قلم انجمنینی داغیتماقدان دا چکینمه‌ییب و یئنه ده بو عرصه‌ده میدانی دوشمانا بوراخیریق. بوتون گناهلاری فارس شوونیزمی‌نين بوینونا آتماق اولماز. «آغاجی اؤز ایچیندن قورد یئیه‌ر» دئمیشلر. بو عرصه ده فارسلاردان اؤيرنمک پیس اولماز:\nبهمن انقلابیندان سونرا توده چیلر ایله فدائیلر و س. گروپلار آراسیندان گئدن داوا- دالاشدان سونرا ایکی جمعیته بؤلونن «ایران یازیچیلار اتفاقی» (کانون نویسندگان ایران)، بیر نئچه ایل بوندان اؤنجه یئنه ده بیرلشمیش و بوتون چتین‌ليکلره رغما ایراندا بیرگه فعالیت ائتمکده دیر.\nسورگونده فعالیت ائدن آذربایجان قلم انجمنيندن استعفا ائدن دوستلاردان بو انجمنه قاییتمالارینی ایسته‌میرم. خیر بو دوستلار باشقا بیر قلم انجمنی‌نی یاراتسینلار و ایکی انجمن پارالل فعالیت ائتسینلر. فقط بو دوستلار باشقا بیر قلم انجمنی یاراتماغا تشبث ائتمه‌سه‌لر، اوندا اونلارا یالنیز دئمک اولار کی : «بایراق آلتیندان قاچماق» دردلریمیزین داواسی دئییل!\nShare. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email Reddit VKontakte Telegram WhatsApp Copy Link\nPrevious Articleبه بهانه ی سالگرد قیام ۲۱ آذر و تشکیل حکومت ملی آذربایجان\nNext Article نظری به آنسوی آئینه\nیازی ایله باغلی\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين طنطنه لی 77 ايلليک ياش يوبيلئيی مناسبتينه اؤن سؤز\nنوامبر 20, 2023\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين اؤتوبیوقرافيياسی\nنوامبر 20, 2023\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين چيخيشی\nنوامبر 20, 2023\nFacebook X (Twitter) Instagram YouTube RSS\nوارلیغین سسی ۱۹۹۹-۲۰۲۴موعلف حقوقلاری گورونور. معلوماتدان ایستفاده ادرکن لی��کدن ایستیناد اولونمالیدیر. © 2024","num_words":2955,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":298636.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اسکی متنلری چاغداش قوراملارلا اوزلاشدیرمانین هم ائستئتیک هم ده ائپیستئمولوژیک یؤنو وار. فورم، دیل، ایچریک، موسیقی، دونیا گؤروشو و اینانج سیستمی کیمی قونولار، هر ایکی ساحه ده اله آلینیب آراشدیریلا بیلر. یازیلما تاریخیندن یوز ایللر کئچمیش هر تورلو یازی ایستر ایسته‌مز کئچمیشی بو گونه داشییر، بو گونکو اوخوجو ایسه کئچمیشی آلقیلاماقلا یاناشی متنه چاغداش دیرلر سیستمی ایله یاناشیر و موقاییسه‌ ائدیر. اما بیر متن، آراشدیرماق مقصدی ایله اوخوناندا بو طبیعی سورج داها دا دقیق بویودلار آلیر و گؤزدن یایینان، ائله‌جه ده گونون غالیب کولتورو و زامان توزو ایله اوستو اؤرتولن بعضی آلت کولتورلر پارلاماغا باشلاییر. اینسان یئنی تکنولوژی و چاغداش دوشونجه واسیطه‌سی ایله گله‌جه‌یه افقی و یاتای بیر اییلیمده‌دیرسه، اسکی متنلرین باساماغییلا کئچمیشین درینلیینه ائنیر. یعنی گلیشمه‌ و ترقی‌نین بیر دیاگرامی(نمودار) اولسایدی، یقین اونون اوزونلوق و بویونو یئنی تکنولوژی، کشف و گونلوک ائییتیم، ائنی و قالینلیغینی ایسه اسکی متنلردن آلینمیش بیلیم و تجروبه‌لر تشکیل ائدردی.\nبو گیریشله، آذربایجان و تورک دونیاسینین معنوی ثروتلریندن بیری حسابلانان ده‌ده‌ قورقود کیتابیندا، مدرن دونیادا واراولوشچولوق(اگزیستانسیالیسم) کیمی تانینان فلسفی بیر آخیمین ایزینی آختارماغا چالیشاجاغیق. اوخوجولارین ده ده قوروقود کیتابی و اگزیستانسیالیسم مکتبی ایله تانیشلیغینی فرض آلاراق اونلارین قونوموزلا ایلگیلی جهتلری و اساس اؤزللیکلرینه توخوناراق بیر باشا قونویا کئچیریک.\nاگزیستانسیالیسم\nاگزیستانسیالیسم یا دا واراولوشچولوق اینسانین ووجودو و واراولوشونا اؤنجه‌لیک وئرن و اینسانین اؤزگورلویو و سوروملولوغونو تمل آلان فلسفه، ادبیات و صنعت آخیمی دیر. تمل دوشونجه‌سی ۱۹-جو یوز ایللییین اورتالاریندا قویولسا دا ۲۰-ینجی یوز ایللیکده آرتیق دونیا سویه‌سینده تانینمیش بیر آخیم کیمی فلسفه آلانینا کئچمیشدیر. وار اولوشچولوق مکتبی ایکی چئشیدی ایله تانینماقدادیر:\n۱- دانیمارکالی فلسفه‌چی سورن کیئرکئگارد تمثیل ائتدییی، خریستیان-اینانجلی- اگزیستانسیالیسم(باخمایاراق کی کیئرکئگارد بو آد و عنوانی قوللانمامیشدیر)\n۲- فرانسالی فلسفه‌چی ژان پول سارترین تمثیل ائتدیی، الحادی و آتئییست اگزیستانسیالیسم\nبو ایکی دسته‌نین تمل اورتاقلیقلاری: « وار اولولوش(وجود) اؤزدن(بوردا ماهیت) اؤنجه گلیر »*۱ سلوقانی‌دیر.\n«ووجودون ماهییتدن اؤنجه‌لییی» نه دئمک‌دیر؟\nسارترین «اگریستانسیالیسم و بشر اصالتی» اثرینده بئله بیر آچیقلاماسی وار: بشر(اینسان) اؤنجه وار اولور، اؤز وارلیغینین فرقینه واریر، دونیادا باش قالدیریر، سونرا ایسه اؤزونو تانیتدیریر؛ یعنی اؤزوندن بیر تانیم(تعریف) اورتایا قویور.\nدئملی واراولوشچولوق اینسان مرکزلی بیر دوشونجه‌ اولاراق اؤز فلسفه‌سینی اینسانین وارلیغی اوزرینده قورور و اینسانین کاراکتئر و گله‌جه‌یینی، اؤنجه‌‌دن اولان ماهیت و جوهر کیمی آنلاییشلارا باغلاماغا قارشی‌دیر. سارتر دئیر کی اینسانین ماهیتی تدریجی شکیلده، سئچیملری و آلدیغی قرارلار آراجیلیغی ا��لا اولوشور، چونکو اینسان اؤنجه‌دن چیزیلمیش بیر پلان دئییل و اینسان طبیعتی دئیه بیر شئی یوخدور. اینسان تکجه ذهنیمیزده یاراتدیغیمیز نسنه دئییل بلکه اؤزوموزدن طلب ائتدییمیز و اؤزوموزدن یاراتدیغیمیز بیر وارلیق‌دیر.\nواراولوشچولوقدا اینسان سئچیملری و داورانیش طرزی ایله اؤزونو یارادیر و اؤزوندن بیر تعریف و تانیم ایره‌لی سورور. سارترین اؤیرتیلری اساسدا اینسان آزادلیغا محکومدور و بو آزادلیق سئچیم ائتمک باجاریغی دئمک‌دیر. بیر کیمسه گؤستردیی قهرمانلیقلا بشریته او قهرمانلیق نوعونو تانیتدیریب اؤنریر و ترسینه اولاراق قورخونو و آلچاق ایشلری سئچدیینده ایسه قورخو و پیس ایشلرین ائتیکاسینی یارادیب و هامینی او داورانیشا دعوت ائدیر. اما بو قهرمانلیق و یا آلچاق ایشلر اینسانلارلا دونیایا گلمیر. اینسان اؤنجه وار اولور سونرا بو خاصییتلره یییه‌لنیر. ووجودون ماهیتدن اؤنجه‌لییی تکجه اینسانلارا اؤزل‌دیر؛ اشیالار و باشقا مووجودلار باره ده کئچرلی دئییل. یازدیغیمیز قلمی نظره آلساق بو قلم وارلیق قازانمامیشدان اؤنجه بیر صنعتچینین ذهنینده، اؤنجه ماهیتی، نئجه‌لیی و نه ایشه یارادیغی بلیرلنیر، سونرا ماتریاللاری بیرلشدیریب معین ایش اوچون اوره‌دیلیر. اما اینسانا گلینجه اؤنجه‌دن کیم اولدوغو، نئجه ماهیته مالیک اولدوغو وگله‌جکده نه ایشلر گؤردویو باره ده بیر فیکیر اورتادا یوخدور. یعنی اینسان دوغولوب وار اولدوقدان سونرا، دوشونوب داشیندیقجا ائیلملری ایله(عمل) او ماهییتی قازانیر.\nده ده قورقود\nهر بیر خالقین یاشام طرزی، مئنتالیتئت و عنعنه‌لرینی اولوشدوران یازیلی و یا شفاهی ادبیات اؤرنکلری اولدوغو کیمی آذربایجان و تورک خالقینین دا اؤزونه مخصوص ادبی آبیده‌لری وار. بو ادبی آبیده‌لردن بیری دونیاجا تانینمیش ده ده قورقود کیتابی دیر. ایندیه قدر اوچ نسخه‌سی تاپیلیب تانیتدیریلمیش ده ده قورقود کیتابی منبعلره اساسن ایلک اولاراق اون بیرینجی یوز ایللیکده یازییا آلیندیغینا باخمایاراق، متنده گئدن گله‌نک و آیینلری نظره آلدیقدا عصیرلر اؤنجه‌یه عایید اولدوغو فیکری ده اورتادادیر و یازی شکیلی آلدیغی چاغلارا قدر شفاهی اولاراق اوزانلارین داستانلاری ائله‌جه‌ده خالق دیلینده یاشامیش‌دیر. آذربایجان خالقینین معنوی دیرلرینی یانسیدان ده ده قورقود کیتابی زامان زامان اطرافلی شکیلده آراشدیرما قونوسو اولموشدور. آراشدیرمالار چوخونلوقلا فیلولوژی، میفولوژی و تاریخی باخیمدان آپاریلسا دا اثرین ائستئتیک و فلسفی جهتدن آراشدیرما و تدقیق قابلیتینی ده وورغولایا بیلریک. اثرده گئدن حیات طرزی، دونیا گؤروشو و الوانلیغییلا سئچیلن عادت عنعنه‌لر آنتروپولوژی باخیشلا یاناشیلدیغیندا زامان بویو شکیل دییشدیینه باخمایاراق هله ده خالق ایچینده یاشدادیغینین شاهیدی اولوروق. او گله‌نکلردن بیری اوغوز ائلینده آد وئرمه مراسیمی‌دیر. بیر نئچه بوی‌دا(داستان) تکرارلانان آد قویما مراسیمی بلکه‌ده دونیادا اؤرنه‌یی اولمایان گله‌نکلردن بیری‌دیر.\nده ده قورقود کیتابیندا آد وئرمه و آذربایجان خالقی ایچینده آد گونو\nبیلیندیی کیمی آذربایجان خالقینین مدنیتینده، باشقا میللتلرین ترسینه اولاراق اوشاغین دوغوم گونو دئییل، اوشاغین آد گونو شنلیک و تؤرن شکیلینده قئید اولونور. البته آد گونو عنوانی ایلا تانینان تؤرن، مدرنیته و گون طلبلرینه گؤره دونیا ایلا اینتئقراسیا اولاراق، شخصین دوغوم گونونده قئید اولونور، بو ایسه ده ده قورقود کیتابیندا گئدن و اوغوز آد وئرمه مراسیمینین یوخاریدا دا وورغولاندیغی کیمی دییشمیش شکیلی‌دیر.\nآد وئرمه\/قازانما\nده ده قورقود کیتابیندا اوشاق آنادان اولدغو زامان بیر سوره‌لیک آدسیز یاشاییر و اونا دونیایا گلن همن، آد قویولمور. یعنی اوشاق اؤزوندن بیر هونر، قهرمانلیق و فرقلی بیر اؤزللیک گؤستررک ایسته‌دییی و داوررانیشلارینا اویغون آدی قازانمالی‌دیر، سونرا ایسه ائلین بیلگین شخصی(ده ده قورقود) گلیب او اوشاغا بروزا وئردییی اؤزللیکلرینه گؤره آد وئرمه‌لیدیر. اصلینده بو گله‌نه‌یی آد وئرمه دئییل داها چوخ آد قازانماق کیمی دیرلندیرمک دوزگون اولار. چونکو اصلینده آد وئریلمیر آد قازانیلیر.\nبوی‌لاردا آنلاتیلدیغی کیمی بعضا بو آد قازانماق سوره‌سی شخصین گنج یاشلارینا قدر سوره بیلر. هر بیر حادیثه و تصادفی داورانیشلار آد وئرمک اوچون اساسلی ندن دئییل و گؤرولن ایش، آدسیز اینسانین کاراکتئریندن گلن و مقصدلی شکیلده دوشونولموش بیر چابا و داورانیش اولمالی‌دیر. کیتاب ده ده قورقود حماسی بیر اثر اولدوغونا گؤره بوی‌لارداکی اینسانلارین چاباسی دؤیوش، ایگیدلیک و قهرمانلیق یؤنونده گؤستریلیر. قازانیلان آدلار ایسه چوخونلوقلا بو فوندا حیاتا کئچیر. ائله‌جه ده قادینلارا وئریلن آدلار باره‌ده بیلگی‌لر یوخدور. نظره گلیر کی بو گله‌نه‌یی، راییج اولدوغو چاغلاردا، بوتون توپلوما عمومیت وئرسک، فرقلی آنلاییشلار داشییان آدلارین دا کؤکو و یارانما ندنینی تخمین ائتمک اولار. اما هله‌لیک بو مراسیمله ایلگیلی الده اولان اؤرنک، ده ده قورقود داستانلاریندا گئدن آدلار اولدوغونا گؤره بیر نئچه اؤرنه‌یینه توخونوروق:\nبئیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ک: اون بئش یاشینا قدر عاییله طرفیندن کئچیجی بیر آد آلسا دا، بئیره‌ک آدینی، اوغوز تاجیرلرینی گورجو یاغیلاردان قورتاریب و اؤزونه مخصوص بیر قهرمانلیق گؤسترندن سونرا آلیر. “بالاجا قورد” آنلامینا گلن بئیره‌ک سؤزو، “بؤرو‌یک”(börüyak) سؤزونون دییشمیش فورماسیدیر. بیلیندیی کیمی توروک میفولو‌ژیسینده قوردون اؤزونه مخصوص یئری وار . قورد قورخمازلیق، قورویوجولوق، قورتاریجیلیق و رهبرلیک سیمگه‌سیدیر.\nبوغاج: سالدیرقان و وحشی بوغانی یئندییندن سونرا بوغاج آدینی قازانیر\nقازان خان: داستانلارین بیر چوخوندا آدی گئدن قازان خانین آدینین نئجه وئریلمه‌سی باره ده، کتاب ده ده قورقودون اوچونجو نوسخه‌سینده(تورکمن صحرا نسخه‌سی) ماراقلی بیلگی‌لر گئدیر. بو نسخه‌ده نئچه آشامالی بیر یاریشدا، قازان خانین هونری باره‌ده سؤیله‌نن روایتین آراسیندا قازانین آد قازانماسی ایلا نتیجه‌له‌نن “قارا قازانی” قالدیرماسی اولایی آنلاتیلمیشدیر. داستان سویلاما شکیلینده قازان خانین اؤز دیلی ایله بئله روایت اولور:\n*۲ آلا دمیر کافیر خاندان گلن آلتی دئییل آلتمیش باتمان قازان ایدی\nایچ اوغوزون، دیش اوغوون آغالاری،(اونو) بوش ایکین گؤتوره بیلمزدی\nایچینه لعل چاخیر دولدوردوم، یاخشیجا دالیمین(اوموزومون) اوستونه قالدیردیم\nقارا قازانی بوشالدیبان یئره قویدوم\nآدیم “دلی دؤنمز” ایکین، آد قازانان “قازان” ایدیم\nمتنده باشقا دؤولتدن گلن و قوللانماسی باجاریق ایسته‌ین، چوخ دیرلی اوچ عونصو��له ایلگیلی اولاراق گؤستریلن هونر، سیرا ایله آنلاتیلمیشدیر. هونر گؤستریلرینین هر بیریسی اؤدول قازانماقلا نتیجه‌لنمیشدیر. هونرین عونصورونون قازان(یئمک ظرفی) اولدوغو بؤلومده ایسه اؤدول، آد قازانماق اولموشدور. بوردا ده ده قورقوددا راییج اولان آد قازانما گله‌نه‌یینین یئنی جهتلری ایله ده تانیش اولوروق: ۱-کئچمیشده آلدیغین بیر آدین اولسا دا یئنی داورانیش و گؤستردیین هونرلر واسیطه‌سییله یئنی ماهیتلی بیر آد دا قازانیب آدینی دییشه بیلرسن.( داستاندان بللی اولدوغو کیمی قازان خانین اؤنجه‌لر دلی دؤنمز دئیه آدی اولاراق یئنی‌دن قازان آدینی قازانیر) ۲- آد قازانماغین شرطی تکجه قان تؤکوب قهرمانلیق گؤسترمک دئییل، ایسته‌نیلن هر بیر باجاریق ساحه‌سینده آد قازانماق مومکوندور.\nدئییللمه‌سی یئرینه دوشر کی قازان آدینین او دؤورده اهمیتی اونون رمزی معنا داشیماسییندادیر. قازانین آد قازانماسی ماجراسیندا، ایچینده‌ شاراب و ایچکی دولو بیر قازانی چیینینه آلیب و اونو بوشالتماسی، یعنی اوراداکی اینسانلارا ایکرام ائتمه‌سی، بیر اونور و شرف اولاراق سیمگه‌له‌نیر. قازان خانین همن ماجراسی شجره تراکمه کیتابیندا(ابوالقازی بهادر خان۱۰۷۱-هجری قمری) قهرمانین بؤیوک قارا قازان دولوسو قیرخ بیر آتین اتینی چیینینده داشینیب اینسانلاری دویورماسی کیمی روایت اولور. البته روایتده قازان سؤزو ایله یان یانا گلرک “قازانان” فعلینه ده تاکید اولماسی، ایهام صنعتی اولاراق، بو آدین هم ده قهرمانین آردی آردینا الده ائتدیی اوغورلارلا ایلگیلی اولدوغونو گؤستریر. دئمک هر دوورون اؤز دیرلری اینسانلارین قازانماق ایسته‌دیی ماهییت و اؤزونون نئجه تقدیم ائتمه‌سینده تاثیری وار. اصلینده آد قازانما گله‌نه‌یی تورک اینسانینین آنادان دوغولاندان سونرا بیر سوره آدسیز یاشاییب و سونرا اؤزونو تانیدیقجا اؤزوندن بروزا وئردییی داورانیشلاری سرگیله‌مکله، آدینین نئجه اولدوغونا قرار وئرمک و اؤزونو تانیتدیرماق کیمی واراولوشسال چاباسی‌دیر.\nسونوج\nبییلیندیی کیمی ده ده قورقود کیتابی مختلف دؤور‌لرین کولتور و مدنیتینی اؤزونده باریندیریر و سانکی یازیلیب بیتمیش بیر کیتاب دئییل‌دیر. کیتابدا هم اسلامدان اؤنجه شاراب ایچمه کیمی ائیلملر هم ده اسلام مدنیتینین عونصورلری یانسییر. هم توتمچیلیک و شامانیزم، هم ده اسلام اسلوبوندا دعا ائتمک وار، بو اؤزللیک اثرین کئچدییی چئشیدلی چاغلارین کیتابدا قویدوغو ائتکی‌نی و هر دؤورون کیتابدا قاتقیسینی گؤستریر. سانکی قار یاغمیش بیر ساحه‌ده بیر قار توپاسینی یووارلاتدیقجا، کئچدییی یئرلرین قارینی اؤزونده توپلاییب گئتدیکجه بؤیویور. اونا گؤره بعضن چلیشکیلی دوشونجه‌لری اؤزونده عکس ائتدیریب گونوموزه چاتان بو اثر، ماراقلی الوانلیقلارییلا مختلف ساحه‌لرده آراشدیرمالار قونوسو اولور و دوشونجه خزینه‌میزین یئنی چالارلارییلا تانیش اولوروق. بو یازینین قونوسو ایسه ده ده قورقود کیتابیندا آد وئرمه\/ قازانما گله‌نه‌یی ایله چاغیمیزین ان تانینمیش فلسفی آخیملاریندان اولان اگزیستانسیالیسم مکتبینین تمل دوشونجه‌سی‌نین چاغیریشماسی‌دیر. دئمک اولار اگزیستانسیالیسم ائورنسل بیر آخیم اولدوغونا گؤره، باشقا اثرلرده اونون ایزینی آختارماق و وار اولوشچو دوشونجه‌لرین اسکی متنلرده آراشدیریلماسی همیشه دیققت مرکزینده اولموشد��ر.\nدوغال اولاراق بیر متنین واراولوشچو و یا هر هانسی بیر دوشونجه‌یه یؤنه‌لیک آچی‌دان اینجه‌لنمه‌سی اوچون اورتالاریندا اؤزدشله‌شن بیر آنلاییش و اؤزللییین اولماسی شرط‌دیر. بئله‌لیکله یوخاریدا دا آچیقلانان هر ایکی متن و دوشونجه سیستمینه باخاراق ده‌ده‌ قوروقود کیتابیندا واراولوشچولوقلا اؤزدشله‌شن آنلاییشی بو شکیلده اؤزتله‌ییب سونلاندیرا بیلریک:\n-اگزیستانسیالیسم(واراولوشچولوق): واراولوش اؤزدن اؤنجه گلیر. یعنی «اینسان اؤنجه وار اولور، اؤز وارلیغینین فرقینه واریر، دونیادا باش قالدیریر، سونرا ایسه اؤزونو تانیتدیریر؛ یعنی اؤزوندن بیر تانیم اورتایا قویور.»\n-ده ده قورقود کیتابی و تورک کولتورونه اؤزل، آد وئرمه\/قازانما سیستمی. بو تؤرن سانکی اگزیستانسیالیسمین اساس موتیوی اولان واراولوش اؤزدن اؤنجه گلیر ایلکه‌سینین حیاتا کئچمیش تجسسومو و گله‌نک حالی آلمیش شکیلی‌دیر. اینسان دوغولور(وار اولوش)، آدسیز یاشاییر(اؤنجه‌دن ماهیت، کیملییین اولماماسی)، قهرمانلیق و هونر گؤستریر(وارلیغینین فرقینه وارماق،باش قالدیری)، آد قازانیر(اؤزونو تانیتدیرماق، ماهیت و کیملیک قازانماق).\nبو باغلامدا ده ده قورقود کیتابیندا تانیش اولدوغوموز بو گله‌نه‌یی اگزیستانسیالیسمین وورغولادیغی آتیلمیشلیق، بیرئیلشمک، سئچیم و آزادلیق کیمی آنلاییشلاری ایلا دا اوزلاشدیرماق اولار. اینسانین دوغولاندان سونرا آدسیز یاشاماسی بیر چئشید حیاتا آتیلمیشلیق، آد قازانماسی ایسه سئچیم و آزادلیق آنلاییشلاری ایلا اوست اوسته دوشور.\nده ده قورقود داستانلاریندا آتا آنانین اوشاغا آد وئرمه‌مه‌سی، سانکی اوشاغین گله‌جه‌یی و کیملیی و نئجه بیر اینسان اولدوغو باره‌ده بیر فیکیرلرینین اولماماسینا ایشاره‌دیر. میثال اوچون بیر والدین اوشاغینا آصلان آدی قویورسا دئمک اونون آصلان کیمی گوجلو و قورخماز بیر کاراکتئرینین اولماسینا اومودلودور. اما آد قویمادیقدا بئله چیخیر کی بو الدن، ایاقدان، گؤوده‌دن و باشدان اولوشموش بیر مؤوجودون گله‌جه‌یی و نئجه اینسان اولدوغو آتا آنایا معلوم دئییل و اونون آدی، نئجه اینسان اولدوغو و کیملییینی گله‌جکده اؤزونون سئچیمینه بوراخیرلار. او بؤیودوکجه تدریجا اؤزونو یاراداجاق و کیم اولدوغونو هامی‌یا تانیتدیراجاق. او اؤزونو اؤزو یاراداجاقسا، آدینی اؤزو قازاناجاقسا، والدینین اونا آد قویماسی عبث بیر ایش دئییل‌می؟ بو ده ده قورقود متنیندن چیخان بیر منطیقدیر و وار اولوشچولوق مکتبی ایله اؤرتوشمکده‌دیر.\nایضاحلار:\n*۱« وار اولولوش(وجود) اؤزدن(بوردا ماهیت) اؤنجه گلیر »: فارسجادا «وجود مقدم بر ماهیت است» کیمی ترجومه اولموشدور.\n*۲ یوخاریداکی آلینتی چاغداش آذربایجان تورکجه‌سینه اویغونلاشدیریلمیشدی. متنین اورجینالی بودور:\nآلتی دَکول آلتمیش باتمان غازانیدی\nایچ اوغوزونک دیش اوغوزونک آقالری بوش ییریندَنک کوتوره بیلمَزدی\nایچینه لعلی چاقیر دولدوردوم آق دالیمونک اوستینه خوب کوتوردوم\nقارا غازانی بوشادوبنی ییره قویدوم\nآدوم دَلو دونمَز ایکَن آد غازاننک غازانیدوم\nقایناق:\n-ده ده قورقود کیتابی و ده ده قورقود کیتابیندا سؤزلر و آدلار. دئرئسدن نوسخه‌سی اوزرینده- حسین م گونئیلی ۱۳۸۷\n– کتابِ دده قوْرقود و نسخه گنبد- تبریز(تورکمن صحرا) -اسماعیل جفرلی-سومرنشر ۱۴۰۰\n-اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر- ژان پل سارتر. ترجمه مصطفی رحیمی-نشر نیلوفر\n-ده ده قورقود. اولوسلار آراسی تورک دیلی و ادبیاتی آراشدیرمالاری درگیسی. ۹جو سای.سالور قازانین آد قازانماسی اوزرینه-آصلی هان هازنه‌دار اوغلو ۲۰۲۰","num_words":3026,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":215151.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شرقی گؤی تۆرک خاقانلیغی - بیرینجی گؤی تۆرک خاقانلیغی‌نین ایکییه پارچالانماسیندان سوْنرا مئیدانا گلن شرقی گؤی تورک خاقانلیغی تۆرک تاریخینده اؤنملی بیر یئره صاحبدیر. مدنی و سوْسیال جهتدن هۇنلارین دؤورونه گؤره داها سۆرعتله اینکیشاف ائدن تۆرک توْپلولوقلاری تۇتدوقلاری گئنیش اراضیلره یاییلاراق سوْنرادان قۇرولاجاق تۆرک دؤولتلری اۆچون زمین یاراتمیشلار. شرقی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین سقوطوندان سوْنرا مئیدانا گلن تۆرک دؤولتلری تۆرکلرین وارلیغی و مدنیتینی اۇروپایا قدر یایمیشدیر. بیرینجی گؤیتورک خاقانلیغی ایکییه پارچالانماسینا و چینین تضییقلرینه باخمایاراق شرقی گؤیتورک خاقانلیغی وارلیغینی داوام ائتدیرمه‌یه چالیشمیشدیر.\nایشبارا خاقانین حاکمیتی (582 - ۵۸۷)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: ایشبارا خاقان\n585-جی ایلده آرتان عصیانلار و خاریجی تضییقلر نتیجه‌سینده ایشبارا خاقان چین حاکمیتینی قبول ائتمیش و چیندن کؤمک ایسته‌میشدیر. شرقی گؤیتورک خاقانلیغینی حاکمیتی آلتینا آلان چینین اصل مقصدی چین اۆچون تهلوکه‌‌ اوْلان تۆرکلرده داخیل اوْلماقلا بۆتون مرکزی آسیا خالقلارینی چینلیلشدیرمک ایدی. بۇ سببدن چین شرقی گؤیتورکلری چینجه دانیشماغا، چینلیلر کیمی گئیینمه‌یه و چین عادتلرینی قبول ائتمه‌یه مجبور ائتمیشدیر. بۇ سببدن ایشبارا خاقان بۇ مؤوضوع حاقیندا 585-جی ایلده چین ایمپیراتوْرونا مکتوب یازمیشدیر. ایشبارا خاقان چین ایمپیراتوْرونا یازدیغی مکتوبدا بئله دئمیشدیر:\nسیزه تابع اوْلاجاق، خراج وئره‌جک، قیمتلی آتلار هدیه‌‌ ائده‌جه‌یم. لاکین دیلیمیزی دیَیشدیره بیلمه‌رم. اۇزون ساچلاریمیزی کسدیره بیلمه‌رم. خالقیما چین گئییملری گئیدیره بیلمه‌رم. عادتلرینیزی، قانونلارینیزی قبول ائده بیلمه‌رم. چۆنکی بۇ مؤوضوعدا بۆتون میللتیم، حساسلیقلا دؤیونن تک بیر اۆرکدیر.\nایشبارا خاقانلا تالوْپیئن‌ین ساواشی ۵۸۲-دن ۵۸۷-دک سۆردو. بۇ ساواشین ان اؤنملی نتیجه‌سی٬ دوْغو گؤی‌تۆرکلرین گئتدیکجه گۆجسوزله‌مه‌سی اوْلماقدایدی. ۵۸۷-جی ایلده خاقانین قارداشی باغا خاقان٬ تالوْپیئنی اسیر ائتدی؛ عئینی زاماندا خاقان اؤلدو. ایشبارادان سوْنرا قارداشی باغا خاقان دوْغو گؤی‌تۆرکلرین خاقانی اوْلدو٬ آنجاق همن ایلده اؤلدو. باغا خاقان اؤلونجه ایشبارا اوْغلو تۇلان ایله چۇلوْهۇ اوْغلو تۇلی٬ تخته چیخماق اۆچون قارشی-قارشی‌یا گلدیلر؛ اؤلکه‌نین باش‌بیلنلری٬ خاقانلیغی تۇلانین حاقّی بیلدی.[۱]\nباغا خاقانین حاکمیتی (587 - 589)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: باغا خاقان\nباغا خاقان جمعی ایکی ایل حاکمیتده قالا بیلدی. ایشبارا خاقانین دؤورونده اوْلان چتینلیکلرین داوامی اوْلاراق وضعیت داها دا پیسلشدی. بۇ سببدن تۆرک بوْیلاری عصیانا باشلادی. باغا خاقانین یئگانه گۆج منبعی اوْلان تۆرک توْپلولوقلاری آردیجیل باش وئرن کؤچلرله داها دا ضعیفله‌دی. باغا خاقاندان سوْنرا تۇلان خاقان حاکمیته کئچدی.\nتۇلان خاقان دؤنمی (589 - 600)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: تولان خاقا��\nتۇلانین خاقانلیغی دؤنمینده٬ دوْغو ایله باتی آراسینداکی ساواش داوام ائده‌رک اوْردولاری نئچه مرتبه قارشی-قارشی‌یا گلدیلر. ۵۹۹-جی ایلده تۇلی تختی اله کئچیرمک اۆچون چینلیلردن کؤمک آلدی. بۇنون اۆزرینه تۇلان خاقان دا باتی خاقانی تاردۇ ایله آنلاشاراق تۇلی‌نی مغلوب ائتدی. تۇلی چین سارایینا قاچیب «کیمین» خاقان عۆنوانینی آلاراق تخت اۆزرینده‌کی ایدّیعاسینا داوام ائتدی. چینلی‌لر ایسه بۇ ایدّیعانی دستکله‌ییردیلر. تۇلان ۵۹۹-جو ایلینین آخیرلاریندا اؤز آداملاری طرفیندن اؤلدورولدو. تۇلان اؤلدورولونجه٬ تاردۇ «بیلگه خاقان» عۆنوانینی آلاراق٬ اؤزونو دوْغو گؤی‌تۆرکلرین خاقانی دا اعلان ائتدی. آنجاق چین ایمپیراتورلوغو «کیمین خاقانی» دوْغو خاقانی اوْلاراق تانیماقدایدی. ۶۰۳-جو ایلده تاردۇ قاچماغا مجبور قالینجا٬ یامی خاقان دوْغو خاقان‌لیغی اله کئچیره بیلدی.[۱]\nیامی خاقانین حاکمیتی (600-609)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: یامی خاقان\nیامی خاقان گؤیتورک خاقانلیغی رسما پارچالاناندان سوْنرا حاکمیته کئچن ایلک خاقاندیر. اوْنون حاکمیتی ایللرینده چینین شرقی و غربی گؤیتورک خاقانلیقلارینا اوْلان تضییقی گئتدیکجه آرتدی. چین گؤیتورکلرین شاهزاده‌لری آراسیندا اوْلان ناراضیلیقلاری گۆجلندیره‌رک نۆفوذونو آرتیرماغا چالیشیردی. یامی خاقانین حیات یوْلداشی سۇی سۆلاله‌سیندن اوْلان شاهزاده آن ایدی.\nغربی گؤیتورک خاقانی تاردو اوّلجه چینله یاخشی مۆناسیبتده ایدی. تاردو خاقان شرقی گؤیتورک خاقانلیغینی دا اؤزونه تابع ائتمه‌یه چالیشدیقدان سوْنرا چینله بۇ مۆناسیبتلر پوْزولدو. چین یامی خاقاندان تاردو خاقانا قارشی ایستیفاده ائتمه‌یه چالیشدی. یامی خاقان چیندن آسیلیلیغی قبول ائتمیش، حتی ایشبارا خاقانین قبول ائتمه‌دیگی مدنی جهتدن چینلیلشمه‌یه گؤز یۇمموشدو. یامی خاقانین حاکمیتی ایللرینده شرقی گؤیتورک خاقانلیغی ضعیفله‌دی. 609-جۇ ایلده یامی خاقان اؤلدوکدن سوْنرا یئرینه اوْغلو شیبی حاکمیته کئچدی.\nشیبی خاقانین حاکمیتی (609-619)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: شیبی خاقان\nشیبی خاقان شرقی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین سقوطونو دایاندیرماغی باجاردی. آتاسی کیمی اوْ دا چینلی شاهزاده ایله ائولی ایدی، آمّا اوْ، چینین بئشینجی کوْلوْننا فعالیتینه ایجازه وئرمه‌دی. حاکمیتی‌نین ایلک ایللرینده آرا مۇحاریبه‌‌لرینه دقتینی آرتیراراق اوْنلارین قارشیسینی آلدی. قێسا مدتده غربده تبّت دن شرقده آمورا قدر اوْلان بؤلگه‌نی اؤزونه تابع ائتدی.\nشیبی خاقان چینله یاخشی مۆناسیبتلر قۇرماغا چالیشمادی. بؤلگه‌ده‌کی وارلیغینی داوام ائتدیره بیلمک اۆچون چینه قارشی چێخاراق مۆباریزه آپارماق سیاستینی یئریتدی. غربی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین خاقانی اوْلان تامان چینله یاخینلاشاراق اوْرایا کؤچموشدو. شیبی خاقان تامانین چینله یاخین مۆناسیبتلر قۇرماسیندان راضیلیق ائتمه‌دی. شیبی خاقان مسئله‌‌یه قاریشاراق تامانی چینین الیندن آلدی و اؤلدوردو.\nچین شرقی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین گۆجلنمه‌سیندن راضی دئییلدی. چین داها اوللر گؤیتورک شاهزاده‌لری آراسیندا مۆناقیشه یاراداراق خاقانلیغی ضعیفلتمه‌یه نایل اوْلموشدو. بۇ دفعه‌‌ ده شیبی خاقانین قارداشی اوْلان چیکی شادا خاقانلیق تکلیف اوْلوندو. بۇنا باخمایاراق چیکی شاد بۇ تکلیفی قبول ائتمه‌دی و اوْنونلا ائولنمه‌سی اۆچون گؤندری��ن چینلی شاهزاده‌نی گئری قایتاردی. بۇ اۇغورسوزلوقدان سوْنرا چین شیبی خاقانین سرکرده‌لرینده بیرینی اؤلدوردو. چین سرکرده‌نین جسدینی گؤیتورکلره گؤندردی و اوْنون چینله علاقه‌‌ قۇرماغا چالیشدیغینی، آمّا گؤیتورکلرله اوْلان دوْستلوق علاقه‌‌لری سببیندن اؤلدورولدویونو بیلدیردی. بۇ یوْللا شیبی خاقانین سرکرده‌لرینه قارشی اوْلان اعتیمادینی سارسیتماغا چالیشان چین یئنه ده اۇغور قازانمادی. شیبی خاقان چینه گؤندریلن خراجی دایاندیردی و مۇحاریبه‌‌ حاضیرلیقلارینا باشلادی.\nشیبی خاقان چین ایمپئراتوْرونون اؤلکه‌سی‌نین شیمال بؤلگه‌سینه گئدجک خبرینی آلدیقدان سوْنرا اوْنو اله کئچیرمک اۆچون حرکته کئچدی. بۇ دؤورده چینده وطنداش مۇحاریبه‌‌سی شدّتلنمیشدی. 616-جێ ایله قدر داوام ائدن مۇحاریبه‌‌ بیر نتیجه وئرمه‌دی. 617-جی ایلده چین ایمپیریاسی داغیلدی. شیبی خاقان چینه یۆروش ائدرکن خسته‌لنه‌رک اؤلدو. بۇ وضعیتدن لی یۇان ایستیفاده ائتدی و تان سۆلاله‌سی‌نین اساسینی قوْیدو.\nشیبی خاقانین 619-جۇ ایلده اؤلمه‌سیندن سوْنرا یئرینه قارداشی چۇلا کئچدی.\nچۇلا خاقانین حاکمیتی (619-621)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: چولا خاقان\nچۇلا خاقان حاکمیتی ایللرینده قارداشی شیبی خاقانین سیاستینی داوام ائتدیردی. چۇلا خاقانین حاکمیتی ایللرینده چینده وطنداش مۇحاریبه‌‌سی داوام ائدیردی. اوْ، سۇی سۆلاله‌سیندن اوْلان ادعاچیلاری لی یۇانا قارشی مۆدافعه‌‌ ائدیردی. بۇ سیاستی یئریتمکله چینده اوْلان قاریشیقلیغی داها دا آرتیرماغا چالیشیردی. چۇلا خاقان دا چینلی شاهزاده ایله ائولی ایدی. اوْنون حاکمیتی اۇزون مدت داوام ائتمه‌دی. چۇلا خاقان 621-جی ایلده خسته‌لنه‌رک اؤلدو. اوْندان سوْنرا قارداشی ایللیگ حاکمیته کئچدی.\nایللیگ خاقانین حاکمیتی (621-630)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: ایللیگ خاقان\nایللیگ خاقان دوْغو گؤی‌تۆرکلرین سوْن خاقانی‌دیر. ایللیگ خاقان دا شیبی خاقان و چۇلا خاقانین چینه قارشی اوْلان چَتین سیاستینی داوام ائتدیردی. داواملی هۆجۇملارلا چینی سیخیشدیریردی. چین قایناقلاری ایللیگ خاقانین ۶۲۴ و ۶۲۶-جی ایللرده چین باشکندی‌نین قاپیلاریناجا دایاندیغینی یازیر. ۶۲۶-جی ایلده‌کی ساواشین سوْنوندا چین-گؤی‌تۆرک آراسیندا آنلاشما ایمضالاندی. آنجاق بۇ ایللیگ خاقانین چینه سوْن هۆجۇمو اوْلوردو. هر نه قدر هۆجوم سیاستی آپارسا دا اوْنون دؤورونده شرقی گؤیتورکلر ان ضعیف دؤورونه قدم قوْیدو. چینه قارشی تشکیل ائتدیگی نیظامسیز مۇحاریبه‌‌لرده اۇغور قازانا بیلمه‌دی و حاکمیتی گئتدیکجه ضعیفله‌دی. گؤیتورکلره تابع اوْلان خالقلار بۇ ضعیفله‌مه‌دن ایستیفاده ائتمه‌یه چالیشاراق عصیان قالدیردیلار. سئیانتوْ خانی اینجو خانین باشچیلیق ائتدیگی عصیان اوْنو تان سۆلاله‌سی قارشیسیندا کؤمکسیز قوْیدو. چینه ائتدیگی اۇغورسوز یۆروشده مغلوب اوْلدوقدان سوْنرا اسیر دۆشدو و 4 ایلدن سوْنرا اؤلدو. 630-جۇ ایلده ایللیگ خاقانین اؤلومو، هم ده شرقی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین سقوطونا سبب اوْلدو. بۇندان سوْنرا دوْغو گؤی‌تۆرکلر چین طرفیندن بیر نوع تابع دؤولت حالینا گتیریلدی و باشلارینا ایکی عۆمۇمی والی وئریلدی.[۱]\nکۆرشاد اینقیلابی (639)[دَییشدیر]\nاساس مقاله‌لر: کورشاد، کیلیبی خاقان، چئبی خاقان، آشینا نیشوفو، و آشینا فونیان\nایللیگ خاقانین اؤلوموندن سوْنرا شرقی گؤیتورک خاقان��یغی سقوط ائتمیشدی و شرقی گؤیتورکلر چیندن آسیلی حالا دۆشه‌رک بؤلگه‌یه سپه‌لنمیشدی. گؤیتورک شاهزاده‌لرینه چینده وظیفه‌‌لر وئریله‌رک اوْنلاری آسسیمیلیاسیا ائتمه‌یه چالیشیردیلار. کۆرشاد شرقی گؤیتورک خاقانی اوْلموش شیبی خاقانین اوْغلو ایدی و چینده یۆکسک حربی وظیفه‌‌یه گتیریلمیشدی. کۆرشاد 639-جۇ ایلده چین ایمپیراتوْرونو اسیر گؤتورمک پلانی حاضیرلادی. قارداشی تؤلیس خاقانین اوْغلو آشینا هوْلوْکو و 40 نفرلیک قروپلا بۇ پلانی یئرینه یئتیرمگه چالیشدی. پلانین حیاتا کئچیریله‌جگی گۆن فێرتینا اوْلدوغوندان ایمپیراتوْر سارایدان چێخمادی. کۆرشاد و اطرافینداکیلار چین ایمپیراتوْرونون سارایینا هۆجوم ائتدیلر. اۇزون مدت دؤیوشسه‌لر ده اۇغور قازانا بیلمیرلر و سارایین آتلارینی اوْغورلایاراق وئی چایینی کئچدیلر. اوْنلارین چوْخو چین اوْردوسو طرفیندن اؤلدورولدو.\nعصیاندا نظرده تۇتولان نتیجه الده اوْلونماسا دا، عصیان چین ایمپیراتوْرونو قوْرخوتدوغو اۆچون خاقانلیغی برپا ائتمک قرارینا گلدی. بۇ دؤورده حاکمیته کئچیریلن خاقانلار چین دؤولتینه تابع ایدی و ژیمی سیستمی خاقانلاری کیمی تانینیر. ژیمی سیستمی خاقانلارینا آردیجیل اوْلاراق کیلیبی خاقان، چئبی خاقان، آشینا نیشوفو و آشینا فۇنیان داخیلدی. ایلتئریش خاقان ایکینجی گؤیتورک خاقانلیغینی قۇرانا قدر اوْنلار، شرقی گؤیتورکلر چیندن آسیلی قالدیلار.\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۱۱-۲۱۵\nب\nدان\nدییش\nگؤی تۆرکلر\nبیرینجی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nبۇمین خاقان\nقارا ایسسیق خاقان\nمۇغان خاقان\nتاسپار خاقان\n(آمراک خاقان)\nایشبارا خاقان\nباغا خاقان\nتۇلان خاقان\nشرقی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nیامی خاقان\nشیبی خاقان\nچۇلا خاقان\nایللیگ خاقان\nژیمی سیستمی آلتیندا اوْلان خاقانلار\nکیلیبی خاقان\nچئبی خاقان\nآشینا نیشوفو\nآشینا فونیان\nغربی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nایستمی خاقان\nتاردو خاقان\nآپا خاقان\nنیلی خاقان\nباسیل تئگین\nتامان خاقان\nشئکوی خاقان\nتوْنق يابقو خاقان\nباغاتور خاقان\nسی يابقو خاقان\nنیشا تۇلو خاقان\nایشبارا تئریش خاقان\nيۆکوک شاد\nایربیس شئکوی خاقان\nخاللیق ایشبارا يابقو خاقان\nایکینجی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nایلتریش خاقان\nقاپاغان خاقان\nاینئل خاقان\nبیلگه خاقان\nيوْللیق خاقان\nبیلگه قۇتلوق خان\nاوْزمیش تئقین خان\nکۇلون بَی\n(کۆل تیگین)\n(توْنيوکوک)\nگؤی‌تورک کۆلتورو\nآشینا ائلی\nتنگری‌چیلیک\nآسئنا\nاؤتوکن\nخاقان\nقورولتای\nیابقو\nاسکی تورکجه\nاورخون الیفباسی\nاورخون داش‌یازمالاری\nاورخون دوزو\nآیران\nبوْزقورد دستانی\nارگنه‌قوْن دستانی\nگؤی‌تورکلرین ساواشلاری\nگؤی‌تورک ایچ ساواشلاری\nگؤی‌تورک-ساسانی ساواشلاری(بیرینجی٬ ایکینجی٬ اوچونجو)\nایلی چایی دؤیوشو\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شرقی_گؤی_تورک_خاقانلیغی&oldid=1556450»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nتاریخی دولتلر\nتاریخی دؤولتلر\nتورک تاریخی\nگؤی‌تورکلر\nگیزلی بؤلمه:\nقیریلمیش فایل باغلانتیلاری اوْلان صحیفه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲ مارس ۲۰۲۴، ‏۲۰:۱۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":2237,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.193,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":171816.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"يئنگه. «دده قورقود داستان»دا «قارداش آروادی» (آغجا يۆزلی يئنگمی تۆل ائله‌میشسن) و «گلین کؤچورولن زامان اوْنون يانینجا گئدن قادین» (قێسیرجا يئنگه دئرلر، بیر خاتون واردی) معناسیندا ایشلنمیشدیر. ائ.عزیزوْو يازیر: «يئنگه سؤزو «کیتابی-دده‌‌ قوْرقود»اۇن دیلینده «قارداش آروادی» معناسیندا ایشلنمیشدیر: قارینداشیم قێيаنی اؤلدورمیشسن، آغجا يۆزلی يئنگمی تۇل ائله‌میشسن. دیلین اینکیشافی‌نین ایلک چاغلاریندان «بؤيوک قارداش آروаدی» معناسیندا اوْلان يئنگه سؤزو سوْنرالار معناسینی گئنیشلندیره‌رک تоي گۆنو گلینی اوْغلان ائوینه آپاران قادین معناسیندا دا ایشلنمیشدیر. توْي زامانی همین وظیفه‌‌نی اساساً بؤيوک گلین، بؤيوک قارداشین، امینین و يا دايی‌نین آروادی ایجرا ائتدیگینه گؤره يئنگه سؤزو يеنی معنا قازانمیشدیر». فیکریمیزجه، مۆلیفین قئيدلرینی «قێسیرجا يئنگه دئرلر بیر خاتون واردی» جۆمله‌‌سینده‌کی يئنگه سؤزونه تطبیق ائتمک اوْلماز. چۆنکی همین جۆمله‌‌نین عۆمومی سئمانتیک تۇتوموندا «قارداش آروادی» معناسی يوْخ، داها چوْخ گلین کؤچورولن زامаن اوْنون يانینجا گئدن قادین معناسی آنلاشیلیر. «داستان»داکی قوْهوملوق مظمونلو «يئنگه» سؤزونون هر ایکی معناسی شیوه‌لریمیزین اکثریتینده مۆحافیظه‌‌ اوْلونموشدور. قرب لهجه‌سینده‌کی توْي گۆنو گلینه هر نؤو خیدمت ائدن ياشلی قادین آنلاملی يئنگه (يئنگه قێزنان گلئر، تادیم قێزی گتیریو اوغلانا تافشیراناتان)، همچی‌نین قارداش آروادی و يا عمی‌اوْغلو آروادینа وئریلن قوْهوملوق مزمونلو يئنگه (قارداشیمیزین آروادینا يئنگه گئيریخ') دئدیکلریمیزی تسدیقله‌يیر.","num_words":353,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":84765.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نئچه گون اؤنجه معاصرآذربایجان شاعیری حبیب فرشبافدان ۳۸ صحیفه لیک بیر توپلودا ۳۱ شعر اوخودوم. بو شعر مجموعه سی ایکی بؤلمه دن عبارت دیر. بیرینجی بؤلمه حجما کیچیک، معناجا بؤیوک بیر شعرله باشلاییر. شعر فورما اعتباری ایله سربست یازیلسادا حاصارلانمیش بیچیمی خالق معنویاتیندان کئچن، زنگین شفاهی خالق یارادیجیلیغی نین یئتگین قوتلاریندان اولان- بایاتیلاری یادا سالیر.\nحبیب فرشبافین بو شعرینده اؤنجه گلن مصراع لار مقصد یؤنلی اولاراق نه دن سؤز آچیرسادا خالق بایاتی لاریندا اولدوغی کیمی سونونجی ایکی مصراع لیق سؤزی دئمکدن خاطیر اورتایا چیخمیشدیر.\nمن، حبیب فرشبافین بو شعرینده مقصد یؤنلی یازیلان مصراع لاری دئییل، اونون اوره ییندن سوزوب گلن، شاعیرلیک دنیاسیندان کئچن سونونجی ایکی مصراع نی مقصد گؤوتورمیشم.\nحبیب فرشباف “ یولچی یولدا گره ک “ آدلی بو شعرینی آشاغیدا تقدیم اولان مصراع لارلا سونوجلاییر:\nهر گئتمک\nیئتمک اوچون یوخ، دوستلار!\nهایدی!-\nیولچی یولدا گره ک!\nاوزون یوللار کئچیب گلن و “یولچی یولدا گره ک” یازان لیریک دوشونجه لی، اینجه روحلی شاعیر هانسی یولدان، هانسی یول ارکانیندان سؤز آچیر؟\nفاکت اولاراق، حبیب فرشبافین “حیات “ آدلی شعرینه بیر نظر سالاق .منجه اونون “حیات “ شعری نین مصراع دوزومونده آشیلانان فیکیر نه دن دانیشیرسادا در حال اوخوجونی “ یولچی یولدا گره ک “ آدلی شعرین سونونا گه تیریب چیخاراجاق.\n“حیات” شعرینده حبیب فرشباف بو قناعت ده دیر کی،\nنه سئوینجینه بئل باغلا\nنه قاپانیب کدرینه قال.\nدؤزه بیلمه ینده\nآجیسینی شیرینه قات\nبئله دیر حیات.\nحبیب فرشبافین شعرعالمینده حیاتا مناسبتده فیکیر، خیال، آرزو هارالاری دولاشسا دا رئاللیغی درک ائتمک ده مجبوریتینده دیر. اونون اؤزونون دئییم طرزیله دئسم، خیالین آیاقلاری قابار- قابار اولسا دا حیاتا ائنمک ده لازیم دیر. ائله شاعیرین اؤزی کیمی:\nایستک سیز ممکن سه ده\nنفرت سیز ممکن دئییل بیزیم یئرده یاشاماق!\nبئله دئییم طرزی، اوسته گل بئله دوشونجه سیستمی قید ائتمک اولار کی، ایکی بؤلمه دن عبارت بو توپلودا وئریلن اساس شعرلرین روحونا دوغما دئییل. داها دوغروسی اونلارین روحوندا گه زن ایدییاللارلا تن دئییل دیر .حیات دا اولان چاتیشمازلیقلارا بئله مناسبت. حیاتین اؤزوندن قایناقلانسادا، لیریک دوشونجه لی. اومانیست روحلی شاعیر حبیب فرشباف عالمینه اویغون گلمیر. اونون ایپه- ساپا دوزدویو مصراع لار، اوره ک دؤیونتولریندن قوپان حس لر، هیجانلار بو بیچیمده کؤروک لنمیر. نییه کی، ایفاده سی سرت اولان بئله مناسبت، اونون شعر عالمینده گه زیشن روحا یاد، لیریکایا ضد دیر.\nاو هردن حیات رئاللیغینی چیلپاق بیان ائتسه ده در حال اؤز عالمینه چه کیلیر. سرعت له اؤز روحونون دینجلیک تاپا بیله جه یی مقاما قاییدیر. فیکیر یئلکه نی اونی هارا چکسه ده کؤنول تئللری اونی اؤزونه قایتاریر. اؤزونی درک ائتمه یه چاغیریر. اؤزونی اؤزونه سسله ییر. ایفاده سی کوبود سسلنسه ده او، حیات رئاللیغیندان یول آلان فیکیرین دار، دوشونجه نین محدود بیچیمیندن چیخیر، دنیاسینی واخت سیز ده ییشمیش معاصرآذربایجان شاعیری مرحوم نصرت که سه منلی دئین کیمی دئسک دوشور در حال عادی لیک گئنیشلی یینه .بو عادی لیک گئنیشلی یی دئییلن مفهوم ایسه حبیب فرشبافین ایچ دیناسی ، کؤنول عالمی دیر.\nاو دنیا، آنانین بالایا، بالانین آنایا محبتی کیمی ریاسیزدیر، علوی دیر. چرچیوه سیز دیر، صاف و تمیز دیر.\nاولی داغلارین دؤشوندن آخان قاینار بولاقلارین سویو کیمی زولال دیر.\nبو زولاللیق، بو قاینارلیق، بو تمیزلیک، بو علوی لیک و بو صافلیق حبیب فرشباف دنیاسیندا هاردان باشلاییر؟ منجه بو شعرلر توپلوسوندا ایکینجی بؤلمه نین آچیلیشی بو مصراع دان کئچیر:\nهر گئجه یوخومدا گؤروره م سنی.\nنه یازیق، حسرتیم گؤزونده قالیر.\nبو مصراع لار “ ماهنی لار” آدلی ایکینجی بؤلمه نین بیرینجیسی، “ تبریزیم “ آدلی شعردن دیر. معاصرآذربایجان شاعیری حبیب فرشباف اؤزونه، اؤز معنویاتینا، اؤز لیریکاسینا بو کونودان یول آلیر.\nاو “ساوالانیم “ آدلی شعرینده ایسه بئله مصراع لانیر:\nامید تکجه سنه قالیب\nساوالانیم.\nتوت الیمدن-\nقوی یئنه ده هاوالانیم.\nشبه سیزکی، بو مصراع لارین آت قاتیندا یاشی قدیم بیر اولی تاریخ یاتیر. شاعیر حبیب فرشباف ایسه اؤزونه آرخا، هایان همن تاریخی دئییر. همن ملی کیم لی یه اوز توتور، اوندان امید دیله ییر و او آرزولارلا هاوالانماق ایسته اییر.او، بو شعرین دیگر یئرینده هله گؤرون نئجه یاشی قدیم تزه سؤز یازیر:\nآیری دوشدوم دوستلاریمدان\nدوشدوم درده\nپرده لریم قاریشدیلار\nپرده – پرده.\nمذاکره یه بوراخیلان بو موضوع البته کی تکجه بونونلادا بیتیب توکنمیر. او، “خسته خانادا “ آدلی شعرینده بو مناسبتی داها دا یوکسک لره قالدیریر. اونی هله نئجه ده علوی لشدیریر:\nاؤلوم قوندی دووار اوسته\nاوره ییمدن بیر داغ کئچدی-\nبیرده سن!\nآنجاق سنی-\nائله گیزلی،\nائله گیزلی\nساخلادیم کی,\nاونلار تکجه کاغیذ اوسته\nداغ عکسینی چکدی لر.\nمن ائله فیکیرده یم کی، تقدیم اولان مصراع لار هامی دا بو حسی اویادیب کی، بو مصراع لار ائله شعرین هامیسی دیر.اونون هاراسیندان، هانسی حصه سیندن نمونه گؤسترمک اولاردی کی ، بو بیچیمده بیجیمله نن اوره ک دؤیونتولرینی، علوی لشمیش سئوگینی گؤسته ره بیلسین ؟ منجه بیر آز اؤنجه حبیب فرشباف شعریندن تقدیم ائتدی ییمیز:\nایستک سیز ممکن سه ده\nنفرت سیز ممکن دئییل بیزیم یئرده یاشاماق-!\nایفاده سی حبیب فرشباف فیکرینده نئجه تصویرلنسه ده، اونون کؤنلونده یئر آلمامیشدی .آخی بئله سؤزوار کی، کؤنول ائله یئردی کی، اورا بیر قاپی دان نفرت گلدیسه ، باشقا بیر قاپیدان محبت چیخاندی. اورا قارانلیق چؤکدوسه، ایشیق اوچاندی .منیم تانیدیغیم حبیب فرشباف حیاتی و دنیاسی ایسه بئله دئییل.\nاو، ایستک سیز ممکنسه ده ، نفرت سیز ممکن دئییل بیزیم یئرده یاشاماق!- یازاندا، فیکرینده، اینانجیندا بو تصویرلنسه ده تام ایناملا دئیه بیله ره م کی، مطلق او بو معنانی یاشامامیشدی. اونون “اعتبار “شعریندن بیر پارچانی قید ائتمک ایستردیم:\nالدن گئتسه انسانین-\nانسانا اعتباری.\nترکینه آلان اولماز\nیورغون پیادالاری.\nاؤزی اؤز الی ایله، اوسته گل کؤنول له وئردی یی آتینی نامرد بیریسی النیدن چیخارانا نه دئمک اولار؟ نفرت ؟ – یوخسا اعتبار شعرینده کی، داخیلی عالم دن باش قالدیران او اوره ک چیرپینتی لارینی؟ او اوره ک آرزولارینی؟\nگؤیدن اوچ آلما دوشمه میش\nقیرلدی صحبتی.-\nقوش قانادی تک…\n-آتا!-\nبس سونرا نه اولدی؟\nسوروشدی قیزی.\nسینه سیندن توستوسونی\nبیر نفسه بوشالدیب\n-هئچ نه بالا- دئدی.\nآتام دا بو یئرده بیر کؤکس اؤتورموش\nآتامین آتاسی دا.\nدئمک-\nبیر آه لا نقطه لنمیش\nاوچ نسلین افسانه سی.\nفیکیرده، دوشونجه ده دوغمالیق وارسا، اونلار بو شعرین سونوندا گئدن او اوچ نسلین حیاتینا، دویغوسونا، یاشام طرزینه، کئچدی یی یولا، تاریخه، مدنیته یاد اولا بیلمز.\nمنیم ادعاسیندا اولدوغوم حبیب فرشباف یارادایجیلیغی دا بئله دیر. قالان نه وارسا یاد دویغودور. اؤزگه بویاسی دیر.\nمنیم عالمیمده حبیب اؤزونی هارا وورسادا، هانسی کئچیددن کئچسه ده شعرینده استناد ائتدی یی تکجه او اوچ نسیل دئییل. تاریخی قدیم بیر ملتین ائولادی دیر. همن ملتین آجیسینا آجی یان، سئوینجینه سئوینن دیر.\nنییه کی، اودا یارادیجیلیغی نین یئتگین چاغیندا ملت شعوروندا فورمالاشان ایدییاللارا یؤون آلیر. اونلاردلان ساده جه بیرینه بیر نظر سالاق:\nوئریر اؤز عؤمرونی هرکس، بیر عشق اوغروندا عادت له:\nبوتون دنیانی وئرسن آج گؤز آج دیر، دویماز عالمده.\nمن اینانیرام کی، اوزون یوللار کئچیب گلیب “ یولچی یولدا گره ک ” یازان لیریک دوشونجه لی، اینجه روحلی, اومانیست فیکیرلی شاعیر حبیب فرشباف بوندان سونرا دا کؤنلونون ایشیغینی و ائله جه ده محبتینی یاشایاجاق . نفرت سیز ممکن دئییل یوخ، محبت سیز ممکن دئییل یاشاماغی ترنوم ائده جک. اؤز کؤنلونون سسینه سس وئره جک. اؤز عالمینه، اؤز دنیاسینا، اؤز بویاسینا چه کیله جک. شعر دنیا��یندا حیاتین چاتیشماز لیقلاریندان دئییل اؤز کؤنلونون علوی لی ییندن یول آلاجاق .آخی صمیمیت اوخوجویا دئییل، اؤزونه صمیمی اولماقدیر. شاعیر حبیب فرشباف ایسه من اینانیرام کی، بو یولوان ان ایناملی یولچولاریندان دیر.\n“ یولچی یولدا گره ک !”- قارداشیم! سنه داها اوغورلی یارادیجیلیق آرزولاریلا!\nیولون آچیق اولسون!- دئییره م .قلمین ایسه اؤز دونیانی یازان گؤزه للی یین ترنومچیسی!\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\nیک پاسخ\nیعقوب نامی گفت:\nجمعه ۲۱ مهر ۱۳۹۱ در ۰۹:۰۴\nنه سئوینجینه بئل باغلا\nنه قاپانیب کدرینه قال.\nدؤزه بیلمه ینده\nآجیسینی شیرینه قات\nبئله دیر حیات.] گوزل و صمیمی بیر باخیشیز حبیب فرشبافین یارادیجیلیق عالمینه چوخ فایدالی واوره یه یاتیم ایدی. ساغ اولون زنگینلیکلری یایماغینیزا گوره","num_words":1800,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.027,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":193198.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آت تعلیمی، آت تربییه‌سی فرانسه‌جه: dresaj ، (تربییه، تعلیم ائتمک معناسینی‌دادیر) آتچی‌لیق ایدمانینین بیر نؤعو. آتی ایداره ائتمک باجاریغینین ان عالی فورماسی، عالی آتسورمه مکتبی. یاریشلار زامانی آت و سوواری طرفین‌دن آتسورمه، المنتلری: یورغا، ایسپانیا یوروشو، پاساژ، دوزگون دوروش، یئرین‌ده سایما نوماییش ائتدیریلیر. چاپار بۇ زامان موختلیف تئمپلرده آتین مشق حاضیرلیغینی، اونون آتلئتیکلیینی، حرکتلری ایجرا ائتمک، قامتین دوزگون ساخلانیلماسی باجاریغینی نوماییش ائتدیرمه‌لی‌دیر. بۇ یاریشما ایکی: هوسکار و پروفئسسیونال فورمادا کئچیریلیر. آت تعلیمی یا تعلیم اولیمپیا ایدمان نؤعودور.\nآرنا[دَییشدیر]\nایستاندار تعلیم آرناسی\nایکی جور: کیشیک و ایستاندار مئیدانچا مؤوجوددور. هر بیر مئیدانچا آرنا چرچیوه‌سین‌ده حرکتلرین هارادا ایجرا اوْلوناجاغینی بیل‌دیرمک اۆچون حرفلرله ایشارلنمیش‌دیر. کیشیک آرنا ۲۰م ائن و ۴۰ م اویونلوغا مالیک‌دیر. بورادا عادتاً آشاغی سویلی۳ گونلوک تعلیملار کئچیریلیر. مئیدانچانین گیریشین‌دن باشلاماقلا حرفلر؛ آ-ک-ائ-ه-سی-م-ب-ف ساعت اقربی ایستیقامتین‌ده ایشارلنمیش‌دیر. اورتادا د-۱۰-جو-گ حرفلری، تام مرکزده ایسه ۱۰-جو هریفی یئرلشدیریلمیش‌دیر. ایستاندار آرنا ۲۰م ائن و ۶۰م اویونلوغا مالیک‌دیر. یوکسک سوییه‌لی تعلیملار بۇ مئیدانچادا کئچیریلیر. بورادا دا مئیدانچانین گیریشین‌دن باشلاماقلا حرفلر؛ آ-ک-۵-جی-ائ-س-ه-سی-م-ر-ب-پ-ف ساعت اقربی ایستیقامتین‌ده ایشارلنمیش دیر اوراتادا د-ل-۱۰-جو-۱-جی-گ حرفلری، تام مرکزده ایسه ۱۰-جو هریفی یئرلشدیریلمیش‌دیر. کونجلره ان یاخشن مسافه ۶م و بۇ نقطه‌لر آراسی مسافه ۱۲م-دیر.\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nhttps:\/\/az.wikipedia.org\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=آت_تعلیمی&oldid=579588»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nآت سورمه\nگیزلی بؤلمه:\nفرانسه دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۷ اوْکتوبر ۲۰۱۸، ‏۰۸:۴۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا ف��ندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":431,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.043,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":42629.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکینجی دیمتریوس (اینگیلیسی‌جه: Demetrius II Nicator) قدیم ایران شاهی.۱۴۶–۱۳۹ میلادان قاباق ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی بیرینجی دیمتریوس دیر. الکساندر بالاس اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا تروفون واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.\n^ Ogden, Daniel (1999). Polygamy Prostitutes and Death. The Hellenistic Dynasties. London: Gerald Duckworth & Co. Ltd. p. 150. ISBN 07156 29301.","num_words":89,"character_repetition_ratio":0.025,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":286374.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"حکیم ملاعبدالله مرند شهرینه باغلی زنوز کندینده 1280 ـ نجی ایللرده دونیایا گؤز آچمیشدیر. اونون دوغوم ایلی معلوم دئییلدیر و لاکین یاشاییشی و حیات ماجرالاریندان بئله معلوم اولور کی ـ 1280 -نجی اون ایللیگین ایکینجی یاریسیندا دونیایا گلمه‌لیدیر.\nحکیم ملاعبدالله زنوزی‌نین آتاسی‌نین آدی «بایرام قولو» ایدی. اؤز حیاتیندا «زنوزلو باباخان» لقبی ایله مشهور ایدی. «مرند» ین تانینمیش عالیم و تقوالی شخصیتلریندن ساییلیردی.\nاوشاقلیغی و ایلک تحصیلی[دَییشدیر]\nاوشاقلیق ایللرینی زنوز کندینده کئچیرمیشدیر. همین کندده ایلک تحصیله باشلامیش و گنجیلیگینده درین ذکایا صاحیب عبدالله، 18 یاشینا چاتار چاتماز «ملاعبدالله نحوی» لقبی ایله معروف اولموشدور. او، خوی شهرینده عربجه صرف، نحو، معانی، بیان، فقه، اصول، کلام، منطق و بعضی فلسفی کیتابلاری اوخویوب قورتاردیقدان سونرا، «کربلا» یا سفر ائتمیشدیر.\nعالی تحصیلی[دَییشدیر]\nملاعبدالله زنوزی، کربلا شهرینه گلنده، گنج بیر عالیم ایدی. او، کربلادا «آقا سید» آدیله تانینان کتاب الریاض» صاحیبی آقا سید علی طباطبایی یانیندا »اصول فقه» اوخویور. او، کربلادا «مدرّس» لقبی ایله« معروف اولور.\nبئله لیکله بیر نئچه ایل کربلادا قالدیقدان سونرا، «قوم» شهرینه یوللانیر. «ملا عبدالله مدرس نحوی زنوزی» قم شهرینده، «قوانین الاصول» کیتابی نین مؤلفی «میرزا ابوالقاسم قمی» نین یانیندا تحصیل ائدیر و اونون یانیندا همین کیتابی اوخویور.\nملاعبدالله زنوزی، قم حوزه‌سینده درین تحصیل آلدیقدان سونرا، اصفهان حوزه سینه دعوت ائدیلدی. او زامانکی اصفهانین علمیه حوزه‌سی اسلام عالمینده معروف فلسفی حوزه ایدی. اورادا ملاعبدالله تدریس و تعلیمدن علاوه، ئوزو اۆچون أوچ تانینمیش اوستاد دا سئچدی:\n1. ملا علی نوری یانیندا «علوم حکمیه» اوخوماغا باشلادی. ملا علی نوری، اصفهان حوزه‌سی نین آدلیم و تانینمیش عالیملریندن ایدی، او، سونرالار فتحعلی شاهین تهرانا دعوتینی قبول ائتمیش و تهراندا «مروی» مدرسه‌سینده فلسفه تدریسی اۆچون، ئوز یئرینه ملاعبدالله زنوزی‌نی گؤندر میشدیر.\n2. آقا سید علی طباطبایی نین اوغلو��آقا سید محمد» یانیندا «اصول فقه» کیتابینی تحصیل ائله‌دی.\nآقا سید بؤیوک مبارز مجتهد ایدی. او، ایران ـ روس ساواشلاری زامانیندا «عباس میرزا» نین خواهیشی و ایسته‌گی أوزه‌ره، روس علیهینه جهاد حکمی وئردئ.\n3. حاج سید محمد باقر رشتی یانیندا «فقه» اوخودو . اصفهان حوزه‌سینده درس آلان 2000 طلبه آراسیندان چوخو او مرحومون درس حوزه‌سینه داخیل ایدیلر و اونلارین بیر نئچه‌سی سونرالار اسلام دونیاسی نین آدلیم فیلسوف و حکمت عالیملریندن اولدولار که بیریسی ده ملا عبدالله زنوزی دیر.\n4. آخوند ملا علی بن جمشید مازندرانیده، ملاعبدالله ـ ین اوستادلاریندان بیریسی اولموش و اونو چوخ سئویرمیش.\nاصفهان حوزه‌سینده ملاعبدالله چوخ احترام قازاندی. او بیر چوخ عالم و فلسفه چی، او جمله‌دن آخوند ملاّعلی تنوری أوزه‌رینه چوخ تأثیر بوراخمیشدیر. هابئله عصرین اصفهانداکی فلسفه چیلری: آخوند ملا رضا تبریزی، ملا مصطفی قمشه‌ای، آخوند ملااسماعیل واحدالعین، حاج ملاهادی حکیم سبزواری، آخوند ملااسماعیل درکوشکی، حاج ملاجعفر لنگرودی و بونلارکیمی اونلار فلسفه‌چی، ملاعبدالله زنوزی‌یه چوخلو احترام بسله‌ییر دیلر. و اوندان ئویره‌نیردیلر. اوقده‌ر او حؤرمت صاحیبی ایدی که حتی تهراندا مروی مدرسه‌سی‌نین صاحیبی بو مدرسه‌نی تأسیس ائتدیکدن سونرا، فتحعلیشاهدان خواهیش ائدیرکه اونو تهرانا دعوت ائله‌سین.\nملاعبدالله ایللر بویو بیر طرفدن تدریس و باشقا طرفدن فلسفی و عرفانی کیتابلار و رساله‌لر یازماقلا، ئوز حسّ ائتدیگی تکلیف و وظیفه سینه عمل ائدیر، بورجونو ائلینه، دینینه و تاریخینه ادا ائدیر و اسلامی فلسفی دوشونجه‌نی قورویوب ساخلاییر.\nتهراندا «مروی» مدرسه‌سینی «حاج محمد حسین خان قاجار مروی» تأسیس ائتمیشدیر. او، بو مدرسه‌ده ایرانین هر نقطه سیندن سئچگین عالیملری توپلامیش و جوره ـ جوره علملرین تدریسینه باشلامیشدیر. اونون خواهیشی ایله فتحعلی شاه «ملاعبدالله زنوزی» نی مروی مدرسه سینده درس دئمگه امر ائتمیشدیر. عبدالله زنوزی ایسه جوابدا یازمیشدیر:\n«دراصفهان قریب به دو هزار طلاب مشغول تحصیل‌اند که چهارصد نفر بلکه متجاوز که شایسته حضور درس این دعاگو هستند، به مجلس درس دعاگو حاضر می‌شوند. چنانچه در تهران بیاید، موجب پریشانی این همه طالب علم خواهد شد.»[1]\nو بو جواب ایله برابر«منتخب خاقانی فی کشف حقایق عرفانی» کیتابینی تألیف ائدیب مروی مدرسه سینده تدریس اۆچون تهراندا گؤنده‌ریر.\nفتحعلی شاه بو جوابی و کیتابی آلدیقدان سونرا ملاعلی نوری‌یه امر ائدیرکه لاییق گؤردوگو شخصیتلردن بیریسینی تهران دارالخلافه سینه گؤندرسین.\nملاعبدالله زنوزی نین اوغلو«حکیم آقا علی» یازدیر.\n«آن جناب، باز مرحوم «والد علامه ملاعبدالله مدرس زنوزی» را معین فرمود و به طهران روانه کرد.»[2]\nحکیم ملاعبدالله، بودفعه ملاعلی نوری نین خواهیشینه گؤره تهرانا گئدیر.\nحکیم ملاّ عبدالله، 20 ایل تهران مروی مدرسه‌سینده فلسفه تدریس ائدیر.\nملاعلی نوری، اونو تهرانا گؤندررکن یازیردی که ان یئتگین عالیمی فلسفه تدریسی اۆچون ئولکه‌نین پایتختینه گؤندریر و حتی اونو، ئوزوندن‌ده لاییق حساب ائتمیشدی.\nآدلیم طلبه‌لری[دَییشدیر]\nحکیم زنوزی تهران حوزه‌سینده چوخلو عالیملر و فیلسوفلار تربیه‌ائدیر. اونون تانینمیش شاگیردلر و طلبه‌لریندن، بونلاری آد آپارماق اولار:\n1. میرزا ابوالقاسم نوری: او «کلانتر» لقبی ایله معروف اولموشدور. اونا «میرزا ابوالقاسم طهرانی» ده دئییلیر و بیر چوخلاری اونو «علامه مۆحقیق» آدلاندیر میشلار. اونون اصول علمی‌نین «الفاط» بحثینده چوخ تانینمیش اثری واردیر. بو اثرین آدی «مطارح الانتظار» دیر.\n2. شیخ مرتضی انصاری: اونون اصلی دزفول شهریندن ایدی و تهراندا سونرالار عقلی علملر تدریس ائدیردی.\n3. ملا حسن خوئی: عصری نین بؤیوک فلسفه‌چی عالیملریندن اولموشدور. اونون اصلی، عالیملر بئجردن خوی شهریندن ایدی. ملاحسن خوئی یاشادیغی محیطده‌ده، چئوره‌نین درین حؤرمتینی قازانمیشدیر.\n4. آقا علی حکیم: مرحوم ئوز اوغلو ایدی. آقا علی حکیم ئوزو ترجمه‌ی حالینی قلمه آلمیشدیر.[5]اونون یازدیغینا گؤره، 1234هـ. ایلینده «اصفهان» شهرینده دونیایا گلمیش‌دیر. اصفهان حوزه سینده عربیات و منطق اوخودوقدان سونرا، «تجریدالکلام» و «معالم الاصول» کیتابلارینی تحصیل ائتمیش و سونرا «والدعلامه»نین درس حوزه سینه گیرمیش، شرح لمعه»، «قوانین»، «شوارق الالهام»، خواجه نصیرین «شرح اشارات» و ملاصدرانین «مبدأ و معاد» درس کیتابلارینی تحصیل ائتمیشدیر. آتاسی اصفهاندان تهراندا کؤچدوکدن سونرا، او «قزوین» شهرینه گئتمیش و «ملاآقا» یانیندا «علوم عقلی» اوخوموش و بئش ایل سونرا تهرانا دؤنموش و همین علملرین تدریسی ایله مشغول اولموشدور. او، تهراندا ایلک ئونجه «مدرسه‌ی قاسم خان» و سونرا «سپهسالار» مدرسه سینده مدرّس اولموشدور.\nاؤلومو[دَییشدیر]\nاوغلو آقا علی حکیم اونون ئولومو اۆچون «روح عبدالله همی روحانیان را پیشوا» عباره‌سینی ماده تاریخ کیمی ایشه آپارمیشدیر.[6] بو ماده تاریخی 1257 ایله برابر اولور. او، تهراندا وفات ائتمیش و دفن ائدیلمیشدیر.\nاثرلری[دَییشدیر]\nحکیم ملاعبدالله زنوزی‌نین اثرلرینی آشاغیدا قیساجا معرفی ائدیریک:\n1ـ لمعات الهیه فی معارف ربوبیه فتحعلی شاهین جلوسونون اۆچونجو ایلینده، 1240ـ نجی ایلده بو کیتابی 20 فصل و هر فصلی بیرنئچه «لمعه» ده‌قورتارا بیلمیشدیر. اثردن ایندیه کیمی 5 الیازما نۆسخه‌سی تانینمیشدیر[۱] و اونون چاپینی سید جلال‌الدین آشتینی تهراندا 1362ـ نجی ایلده «مؤسسه مطالعات تحقیقات فرهنگی» طریقی ایله نشر ائتدیردی که تأسفّله علمی و دقیق بیر نشر دگیلدیر.\nاثرین اساس موضوعو «واجب الوجود» و اونون صیفتلری‌نین اثباتی و معرفت یوللاریندادیر.\nاثری نشر ائدن «سید جلال‌الدین آشتیانی» بو آذربایجانلی تورک فلسفه‌چی‌سی‌نین عظمتلی اثرینی نشر ائدرکن، اونون جامع‌لیگی قارشیسیندا حئیرت ائدیر و ایستر ـ ایستمز اعتراف ائدیرکی:\n«مسأله‌ی مهم ما جامعیت این فیلسوف مۆحقیق است در طرق و مشارب مۆختلیف فلسفی از حکمت مشّاء و فلسفه‌ی اشراق و افکار عرفا وآراء مفسران و مؤولان قرآن و مۆحقیقان در شارحان آثار وارده از ائمه شیعه در اصول عقاید. . . »\n2ـ انوار جلیه فی‌کشف حقایق اسرار علویه «حدیث حقیقت» آدی ایله معروف اولان، کمیل‌بن زیاد نخعی طرفیندن روایت ائدیلن حضرت علی یه‌منسوب حدیثین شرحیدیر. بو حدیث «ماالحقیقه» آدی ایله تانینیر. اثری، حکیم زنوزی ـ1247 نجی ایلده یازمیشدیر. اثردن ایندیه کیمی دؤرد الیازما نۆسخه‌سی تانینمیشدیر[۲] بو الیازمالارین ایکیسی مؤلفین ئوز نستعلیق خطی ایله‌دیر. بیرینجی سی تهران دانشگاهیندا و ایکینجی سی ملک کیتابخانا سیندا ساخلانیلیر. بو دگرلی اثرین متنینی، تهراندا، «مؤسسه مطالعات اسلامی» (مک‌گیل دانشگاهی‌نین تهران شعبه‌سی) نشر ائتمیشدیر.\n3ـ رساله علّیه فی کشف عقوبات اخرویه 1239ـ نجو ایلده «علیشاه ظل السلطان» آدینا یازدیغی بو اثردن یالنیز بیر نۆسخه تهران ملی کتابخاناسیندا «680 ف» سایی ایله ساخلانیلیر. نۆسخه‌نی محمد باقر جهرمی شیرازی 1239ـ نجو ایلین رجب آییندا استنساخ ائتمیشدیر. نۆسخه 62 صفحه‌ده‌دیر و هر صحیفه 11 سطرده یازیلمیشدیر. اثرین اساس موضوعو آللاهین گوناهکارلار قارشیسینداکی غضبی‌نین کیفیتی و نئجه‌لیگی‌نین شرحی دیر.\n4ـ منتخب خاقانی اصلینده «لمعات الهیه» اثری‌نین خاقان فتحعلی شاه امری ایله خلاصه اولونموش جزوه‌سیدیر.\nکیتابین اصلی 20 فصلده‌دیر و محمد حسن خان قاجار مروی‌نین ایستگی أوزره فتحعلی شاه قاجارین، زنوزی‌نی اصفهاندان تهرانا دعوت ائتمه‌سینه جواب اولاراق یازیلمشدیر. او، بوکیتابین تألیفی ایله، تهرانا گلمکدن بویون قاچیرمیشدیر. بو کیتابی ایسه 20 فصل اصلی اولان «رساله‌ی خاقانیه و وجیزه‌ی سلطانیه» اثریندن 1240ـ نجی ایلده تلخیص ائتمیش و اونا «منتخب الخاقان» آدی وئرمیشدیر. سونرالار منتخب خاقانی آدی ایله معروف اولموشدور.\nاثردن ایندیه کیمی ایکی نۆسخه، بیرینجی‌سی رضوی کیتابخاناسیندا «1039» سایی ایله ساخلانیلیر. بو نۆسخه 214 صحیفه‌ده‌دیر. هر صحیفه‌ده 13 سطر نستعلیق یازیسی‌وار.\nایکینجی‌سی تهران، ملی کیتابخاناسیندا «909 ف» سایی آلتیندادیر، هر صحیفه‌سی 14 سطر اولان 194 صحیفه‌لی مؤلفین اؤز گؤزل خطی ایله اولان بو نۆسخه 1240ـ نجی ایلده استنساخ ائدیلمیشدیر.[۳]\nبو اثری تهراندا «نجیب مایل هروی افغانی» چاپ ائتمیشدیر. 1361ـ نجی ایلده یوخاریداکی ایکی نۆسخه اوزوندن ترتیب ائدیلن بو چاپ، مغلوط و دگرسیزدیر. مصحح، فلسفی سؤزلری یاخشی باشادوشمه‌دیگینه گؤره، چوخ یئرده جمله‌لری قیرمیشدیر. میثال اۆچون «اتصاف ماهیات شمار به حقایق موجودات» عیباره‌سینده «شمار» سؤزوندن سونرا نقطه قویموشدور! و یا بیرچوخ یئرده «اضافت» سؤزونو «اصناف» اوخوموشدور! و یا «حنیفیه» اصطلاحی‌نی «حنفیه» یازمیشدیر، «اضواء حقیقیه»نی «اضواء حقیقه» (؟) کیمی دوشونموشدور. چوخ یئرده «یا» اداتی«با» اولموشدور و عکسینه، و یا «مرجوح» یئرینه «مرجوع» یازیلمیشدیر. بو اثر یئنی‌دن ایشلنمه‌لی و چاپ اولمالیدیر.\n5ـ معارف بو اثردن بیر الیازما تهران ملی کیتابخاناسیندا 680 سایی آلتیندا ساخلانیلیر.\n6ـ اسفار شرحی ملاصدرانین «اسفار» اثرینه شرح یازمیشدیر. حکیم عبدالله زنوزی، ملاصدرانی تأیید ائدن فلسفه‌چیدیر. اونون «اسفار» اثرینه اهمیت قازاندیران دا ائله بو فلسفه‌چیدیر.\n7ـ «مبدأ و معاد» شرحی بو دا ملاصدرانی تأیید ائتمه اۆچون یازیلمیشدیر.\n8ـ «شواهد» شرحی بو، اصلینده «شواهد الربوبیه» اثرینه حاشیه کیمی یازیلمیشدیر.\n9ـ «شوارق» شرحی و حاشیه‌سی\nبو آدلیم اثره، شرحدن علاوه، اؤز گؤروشلرینی‌ده حاشیه اولاراق یازمیشدیر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\nحسین محمدزاده صدیق، «ملا عبدالله زنوزی و زنوزیه مکتبی»\n^ احمد منزوی، فهرست نۆسخه‌های خطی فارسی، جلد2، ص 837.\n^ احمد منزوی،ج 2، ص 1053.\n^ احمد منزوی، ج 2، ص 850.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ملا_عبدالله_زنوزی&oldid=1426764»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nکیمسه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۳ آوریل ۲۰۲۰، ‏۱۹:۴۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا ب��لر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":2337,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":186789.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۹۰۶- نجی ایلین آپریل آیی‌نـین ۷- سینده تفلیس شهرینین کوچه‌لرینده ۸-صحیفه‌لیک شکیل‌لی، زنگلی بیر گولگو روزنامه‌سی یایـیلماغا باشلادی. روزنامه‌نین آدی- «ملانصرالدین»، دیلی آذربایجان دیلی، موضوعلاری آذربایجان خالقی‌نـین، قافقازلی‌لارین، عمومیت‌له یاخـین‌ شرق و اورتا آسیا خالق‌لاری‌‌نـین حیاتـیندان آلینمیش موضوعلار و کاریکاتورلار- جانلی حیات تصویرلری ایدیلر!\nروزنامه محتلف موضوعلار، رنگارنگ ادبی نؤوع‌لر، گولگو نؤوعونون چـئشید- چـئشید بیچیم‌لری، اوسلوبلاری، ایفاده واسیطه‌لری‌ایله زنگین‌لشدیکجه دونیا خالق‌لاری‌نین تجروبه‌سیندن، بؤیوک طنز اوستادلاری‌نـین یارادیجی‌لـیغـیندان بهره‌لندیکجه، اونون تأثیر دایره‌سی آرتـیردی. آز بیر زاماندا روزنامه قافقازین حدودلارینی آشیب، قونشو اؤلکه‌لره یول تاپدی و ‌شرق عالمی‌نین قارانلـیق حیاتـینا ایشیق ساچاراق، بؤیوک بیر اجتماعی- ادبی مکتب (ملانصرالدین مکتبی) یاراتدی:\nبو گون «ملانصرالدین» روزنامه‌سی‌نین یارانماسیندان۱۰۰ ایل کـئچیر.(۱) یوز ایل بو مکتب شرق عالمینه ایشیق ساچمیش و ‌یـئنی- یـئنی روزنامه‌لرین، یازیچی و ‌شاعیرلرین سیماسیندا اؤزونو یاشاتمیشدیر! و‌ یاشادیر…\n«ملانصرالدین»ین ایلک نومره‌سی. بؤیوک متفکر، یازیچی و‌ اجتماعی خادم، شرق عالمی‌نین پارلاق اولدوزو: میرزه جلیل محمدقلی زاده‌نین «سیزی دئـیب گلمیشم ای مسلمان قارداشلاریم…» مشهور کلامی‌ایله بئله باشلانـیردی!.\n(۱۹۰۷- ۱۹۰۵)نجی ایللر روس انقلابی، شرق خالق‌لاری‌نـین اویانماسیندا مهم رول اوینادی. انقلابین دالغالاری آسیا خالق‌لاری، هابئله روس امپراطورلوغوندا یاشایان خالق‌لاری‌‌نـین اجتماعی- اقتصادی و معنوی قورولوشلارینا گوجلو تأثیر بوراخدی. استعمار- استبداد دونیاسی‌نـین چوروموش پایه‌لرینی سارسیلتدی! و اجتماعی فیکیرین بوتون ساحه‌لرینده‌ده دؤنوش یاراتدی. ضیالـی‌لار، زحمتکش کوتله‌لری انقلابی- دموکراتیک ایده‌یال‌لارینی منیمسه‌ییب و استعمار و استبدادلا مبارزه‌یه گیریشدیلر. اجتماعی عدالت‌سیزلیک، موهومات، مدنی گـئری‌لیک، معنوی آلچاقلـیق‌لارلا آمانسیزجاسینا دؤیوشه باشلادیلار.\nبئله بیر تاریخی شرایط‌ده، اجتماعی ضدیت‌لرین کسگین‌لشمه‌سی دؤورونده، ادبیات و اینجه صنعت‌‌ده خلقی‌لشمه‌لی‌ایدی. شاعیر، یازیچی، متفکرلره‌ده کؤهنه دونیانـین مرتجع قالـیق‌لاری‌نـین عـئـیبه‌جر سیماسینـی افشا ائـتمک اوچون یئنی ایفاده واسیطه‌‌لری گرک ایدی. داها دوغروسو خالقـین حیاتـینا حاکیم کسیلمیش جهالت، عطالت کیمی معنوی بوخوولارینی قـیرماق اوچون یئنی- یئنی شیوه تاپماق لازیم‌ایدی.\nبؤیوک متفکر، دموکرات یازیچی، میرزه جلیل محمدقلی‌زاده، بو وسیله‌نی، بو واسیطه‌نی کشف ائـتدی: گولوش! «ملانصرالدین»! گولوشو! آخماق‌لاری، قولو زورلولاری، کوت بئیین‌لری، قانمازلاری، ظالیم آغالاری، وجدان‌سیز بئی‌لری قامچی‌لاماق اوچون «ملانصرالدین» گولوشو لازیم ایدی. میرزه جلیل طنزی گوجلو بیر بدیعی ایفاده واسیطه‌سی کیمی کشف ائتدی! «ملانصرالدین» آدینـی اؤزونه تخللوص سئچدی! بو کشف داهیانه کشف‌ایدی.\nبؤیوک ادیبین یارادتدیغی «ملانصرالدین» مجله‌سی ایلک نومره‌سیندن تا سون نومره‌سینه‌دک (۱۹۳۱- ۱۹۰۶) عئیبجرلیک‌، یارامازلـیق، ظولوم و زوراکارلـیق‌لاری افشا ائتمک و جهالت جارچی‌لاری‌نـین، عطالت بایقوش‌لاری‌نـین سسینی بوغماق اوچون گولوش‌دن، مهارت‌له‌ فایدالاندی. اونلاردان استفاده‌ ائتدی.\nمیرزه جلیل چوخ دوزگون اولاراق، یازدی: «ملانصرالدین»ی طبیعت اؤزو یاراتدی، زمانه اؤزو یاراتدی.”\nبؤیوک ادیب، یاخشی بیلیردی کی ادبی حادثه‌لر اؤز باشینا یارانمیر. اونلاری جامعه‌نین قانونلاری‌نـین ضرورتی تؤره‌دیر. «ملانصرالدین»نین ده یارانماسی بو قانون‌دان استثنا دئییل‌دیر.\n«سیزی دئییب گلمیشم ای منیم مسلمان قارداشلاریم…» سؤزلری‌ایله اوخوجولارا مراجعت ائدن «ملانصرالدین» ائله بیر واختدا گلمیشدی کی خالقـین اونا چوخ بؤیوک احتیاجی وارایدی: بیر طرفدن دونیادا یئنی فیکیرلر، دموکراتیک دوشونجه‌‌لر، باش قالدیریر و اجتماعی عدالت، آزادلـیق کیمی اجتماعی ایستک‌لر خالق طرفیندن ایر‌لی سورولوردو. دیگر طرفدن دونیانـین استعمارچی، مستبد قووه‌‌لری، استثمارچی زلی‌لر اؤز منافع‌لرینی قوروماق اوچون، خالق‌لار آراسیندا دوشمن‌چیلیک تؤره‌دیر، مستعمره اؤلکه‌لری‌نین وارینـی تالاماق اوچون اورالاردا خرافاتـی، موهوماتـی یایـیر، خالقـین معارف‌لنمه‌سی، آیـیلماسی قارشیسیندا مختلف مانع‌‌لر تؤره‌دیردیلر. اونلارین گونو- گوندن سیمالاری دییشیلیر، داها غدارلاشیردی. بئله بیر واختدا: «ملانصرالدین» مجله‌سی، جانلـی، مزه‌لی، ساده، ماراقلـی دیلی، گولمه‌لی شکیل‌لری، آجی گولوشو، کنایه‌سی، لاغلاغـیسی، استهزاسی ایله، قولو زورلولاری، قولدورلاری، طنز آتشینه توتوردو. اؤلدوروجو گولوش‌‌لری‌ایله خالق دوشمانلارینـی آلچالدیردی. ائله‌جه‌ده یوموشاق آتماجالاری‌ایله موهومات ایچینده کیریمیش خالقـی سانجیردی. بئله‌لیک‌له «ملانصرالدین» خالق اوره‌یینه یول تاپیر، اونلارین گؤزونو آچیر، پیس‌‌لیک‌لره قارشی نیفرت و غضب حیس‌لری آشیلایـیردی و زحمتکش‌لرین نقصانلارینـی، مزه‌لی گولوش‌ایله لاغا قویوردو..\n«ملانصرالدین» گوله- گوله، ایچینه آغلایا – آغلایا ملی حدودلاری آشیر و بوتون شرق عالمینه ایشیق ساچیردی!\n«ملانصرالدین» مجله‌سی‌نین دوغولماسی و انکشافی‌ایله آذربایجان ادبیاتـیندا، ائله‌جه‌ده یاخـین شرق‌ده طنز یوکسک زیروه‌یه قالخاراق، اؤزونون ان پارلاق دؤورونه قدم قویدو. او زامان «ملانصرالدین» مجله‌سی‌نین اطرافیندا توپلانان قلم صاحب‌لری، رسام‌لار اؤز دؤورلری‌نین ان مشهور سیمالاری‌ایدی، هره‌‌سی‌نین اؤز اوسلوبو و یازی شیوه‌سی وارایدی. آنجاق مجله‌نین او اوستاد صنعتکارلارین‌دا یارادیجیلـیق انکشافیندا، خالق ایچری‌سینده تانـینمالاریندا رولو اولموشدور. «ملانصرالدین» مجله‌سی‌نین اطرافیندا تانـینمیش یازیچی و شاعیرلردن باشقا، مین‌لرله مخبر توپلانمیشدی. اونلار، دونیانـین دؤرد بوجاغـیندان «ملانصرالدین» تحریریه‌سینه مکتوبلار گؤندریردی. بو مکتوبلار یئنی- یئنی خبرلر، تزه- تزه موضوع‌لار و… دولو ایدی. بو مکتوبلاری گؤندرن‌لر: معلم‌لر، حکیم‌��ر، طلبه‌لر، عالیم‌لر، فهله‌لر، کندلی‌لر، شهر ساکین‌لری… محتلف طبقه‌لره و صینیف‌لره منسوب اولان شخص‌لرایدیلر.\nمیرزه جلیل‌- ین باشچی‌لـیق ائتدیی بو جریان‌دان «ملانصرالدین» چیلیک آدی ایله بؤیوک بیر اجتماعی_ ادبی مکتب یاراندی. بو مکتب تکجه آذربایجاندا دئییل بلکه، ایران، تورکیه، اورتا آسیا خالق‌لاری‌نـین ادبیاتـیندا اؤزونون لیاقتلی داوام‌چیلارینی یئتیردی! بو مکتب‌ین معاصر تمثیل‌چی‌لری اونو لاییقینجه هله‌ده یاشاتماقدادیر! آکادمیک ممدعارف دئییر کی: «ملانصرالدین» مجله‌سی‌نین بئینی میرزه جلیل‌، اونون قلبی‌ایسه صابردیر. بؤیوک عالیم چوخ دوز دئییر.\nجلیل محمد قلی‌زاده بؤیوک بیر آلچاق کؤنؤللوک‌له یازیر: «ملانصرالدین تک بیر مؤلفین اثری دئییل، او بیر نئچه منیم عزیز یولداشلاریمین قلم‌لری‌نین اثرلری‌نین مجموعه‌سیدیر. من‌ده اونلارین آنجاق آغ‌ساققال یولداشی‌یام».\n«ملانصرالدین» ادبی مکتبینه منسوب یازیچیلار، بدیعی یارادیجی‌لـیق سبک‌لری اؤز، موضوع سئچمه، تصویر ائتمه، تیپ یاراتما اوصول‌لاری ‌ایله باشقالاریندان فرق‌لنیردیلر. «ملانصرالدین»چیلر اساس موضوع‌لارینـی معاصر حیات حادثه‌لری تشکیل ائدیردی. بو صنعتکارلار عادی احوالات‌لار ایچیندن، حادثه‌لری سئچنده، جامعه‌ده هئچ بیر خارق‌العاده کیفیت‌لری ایله آیریلمایان آداملارین ایچری سیندن سئچیردیلر. اونلارین بؤیوک باجاریق و قابلیت‌لری بو ایدی کی، بو «کچیک» انسانلارین دونیا گؤروشونو، حیاتا مناسبتینی، سئوینج و نیفرت‌لرینی، حیاتداکی موقعیت‌لرینی آچا- آچا، جامعه‌نین داخیلی ضدیت‌لرینی، اجتماعی برابرسیزلیگی، ظولمو و … افشا ائدیردیلر!\n«ملانصرالدین»چیلر، ملی ادبیاتدا ایشله‌نن بیر چوخ طنز نؤع‌‌لری‌ایله یاناشی گولگو مطبوعاتـی اوچون، اویغون اولان یئنی قالـب‌لر، نؤع‌لر، اوسلوبلار، ایفاده‌لردن بوللو- بوللو استفاده ائدیردیلر. اونلار شفاهی ادبیاتدا گـئنیش یایـیلمیش و بیر اوجو خالقـین اوره‌یینده اولان آتالار سؤزو، تاپماجا، آتماجا، ناغـیل، لطیفه، ماهنـی، بایاتـی و… نؤعلریندن و کلاسیک و دونیا ادبیاتـیندا درین ایز بوراخان ایفاده اوصول‌لاریندان‌دا باجاریق‌لا بهره‌لنیردیلر. دونیانـین طنز اوستالاری طرفیندن و ها بئله طنز مطبوعات‌لاریندا بول- بول درج اولونان:فیلیه‌تون، لغت، تلگراف، پوست قوتوسو، صحنه‌جیک اعلانلار، مکتوب‌لار مکالمه‌لر، سیاحت‌نامه‌لر و اونلارجا باشقا طنز ایفاده واسیطه‌لریندن، اوسلوب و اوصول‌لاریندان استفاده ائدیردیلر.\n«ملانصرالدین» مجله‌سی‌نین ان چوخ استفاده ائتدیی گرافیک طنز نؤعلری کاریکاتور ایدی. کاریکاتور مجله‌نین دؤرد صحیفه‌سینی احاطه ائدیردی. بو کاریکاتورلار باعث اولوردولار کی، مجله‌نین مطلب‌لرینی ساوداسیزلاردا آسان وجه ایله باشا دوشسونلر. آذربایجان دیلینی بیلمه‌ین یـئرلرده کاریکاتورلار مجله‌‌نین یایـیلماسی‌نـین بیرینجی واسیطه‌سی‌ایدی. «ملانصرالدین» مجله‌سی‌نین کاریکاتورلاری دونیادا چوخ شهرت قازانمیشدی. اونلار آذربایجان و قونشو اؤلکه‌لرین کاریکاتور صنعتی‌نین انکشافیندا میثیل‌سیز رول اوینامیشدیر.\n«ملانصرالدین»ین استفاده ائتدیگی بدیعی قالیب‌لردن بیر نئچه میثال:\nتلگراف: کلکته- انگلیس حکومتی مسلمانلار ایله آتش‌پرست‌لر (زرتشت‌‌لر) آراسیندا فتنه سالـیب ووروشدورماق نقشه‌سی چکیر. لاکین بو ایش بورالاردا تئز اولدوغوندان، مقدونیه و قافقازدان تجروبه اولونموش «دستورالعمل» گؤزله‌ییر».\nآتالار سؤزو: آتـی آتـین یانـیندا باغلاسان خان دؤنوب دئییر بیریسینی باغـیشلا منه!\nآدام یاتا- یاتا عالیم اولار.\nاؤلمه ائششه‌ییم اؤلمه! یازگلر، حریت بیتر.\nلغت: استولوپین بیزیم لغت‌یمیزده بو سؤزون ایکی معناسی‌ وار. بیر: اوستول ایپین، ایکینجی: اوستالیپین. معلوم دور کی، باش وزیر آداملاری دار آغاجیندان آسدیرارکن، اوستول و ایپ‌ لازیم اولور، بونا گؤره اونا اوستول ایپین یعنی اوستول- ایپ دئمیشلر. ایکینجی معنایا گلینجه: لاپین ژاپونجا دللک‌ دئمک‌دیر. باش وزیر دومادا سول پارتیالارا قارشی اولگوجونو ایتی‌له‌دیی اوچون آدینـی اوستالاپین قویموشلار!»\nفیلیه‌تون: «عزیزیم آمریکالی‌ ایندی بویور گؤر‌ک نه مقصد ایله دونیانـین او باشیندان، بو باشینا گلیب‌سن؟ منیم یقینیم‌دیر کی، سنین خیالـیندا بیر بیجلیک وار، مثلن بو مقصد ایله گلیب‌سن کی، بیچاره مسلمانلاری توولایـیب آخـیردا امتیاز صاحبی اولاسان و بیزی فهله کیمی ایشله‌دیب، بیزیم اؤز الیمزله قازاندیغـیمیز پول‌لاری دولدوراسان جیبینه و آخـیردا دا خراسان قالـی‌لاریندان، بخارا دری‌لریندن، نخجوان ججیم‌لریندن، شاماخـی شال‌لاریندان، ایران شیر و خورشیدیندن، بیر یوک توتوب وطنه سوغات آپاراسان و گـئدیب آمریکادا بیر کتاب یازاسان و همین کتابدا…»\n«ملانصرالدین» مجله‌سی، گونش کیمی اؤز اطرافـینا اونلارجا گولگو روزنامه و‌ مجله‌سین توپلامیش و ‌اونلارا ایشیق ساچمیش‌دیر. ائله‌جه، «ملانصرالدین»ادبی مکتبی بؤیوک، یازیچی، شاعیر، رسام‌لار یئتیرمیش‌دیر. اونلار تکجه آذربایجاندا دئییل، بلکه‌ده یاخـین شرق‌ده،‌ خصوصی‌ ایله تورک دیللی خالق‌لار آراسیندا بو مکتبی تمثیل ائدن مشهور ادبیات خادیم‌لری، سؤز اوستالاری اولموشدولار کی، اونلار اؤزلری ده کیچیک منظومه‌ یاراتمیشدیلار و «ملانصرالدین» مجله‌سی‌نین یارنماسیندان یوز ایل کـئچسه‌ده،‌ بو گون ده بو مکتب‌ین داوام‌چی‌لاری واردیر. حتّا ایراندا، آذربایجاندا و… دئمک «ملانصرالدین» هله‌ده یاشاییر.\nتورکیه، ‌ایران آذربایجانی، روس، انگلیس، فرانسه و… عالیم‌لری «ملانصرالدین» مجله‌سی‌نین،‌تأثیری، اونون بؤیوک معماری میرزه‌جلیل و ‌بؤیوک صابر حاققـیندا اونلارلا کتاب، مین‌لرله مقاله‌…. یازیب‌لار و‌ یازاجاق‌لار. بیز بورادا دونیانـین مشهور عالیم و سؤز اوستالاری‌نـین بیر نئچه‌سی‌نین «ملانصرالدین» حاققـیندا بعضی ملاحظه‌لرینی قئید ائدیریک.\nروس ایرانشناسی پورفسور م.س ایوانف مشروطیت حاقدا مقاله‌‌لری‌نین بیرینده «ملانصرالدین» مجله‌سی‌نین شرق ده، خصوصی ایله ایران‌دا ملی آزادلـیق حرکاتـینا گؤستردیگی خدمتی قیمت‌لندیره‌رک یازیر: «بو مجله‌نین ایران حادثه‌لری حاققـیندا چوخ یاخشی معلوماتی وار ایدی. او‌ همین حادثه‌لره عکس صدا وئریردی. بو مجله‌ فارس دیلینده نشر ائدیلن، گولگو روزنامه‌ و مجله‌لر قده‌ر گـئنیش شهرت قازانمیش‌دی…»\nابوالقاسم لاهوتی: «صابرین اثرلری او‌ قده‌ر ساده،‌ روان، خلقی، عاقلانه،‌ قورخماز روح‌دادیر کی، آزادلـیق سئون هر بیر انسانین اوره‌یینه یول گؤسترمیش‌دیر. بو ساحه‌ده من اونون اوستالـیغـینا منّتدارام. ایرانـین دیگر ط��زچی‌‌لری‌نین اثرلری منیم کیمی، اورتا آسیانـی دولاشدیغـیم ایللرده،‌ گؤردوم کی، ‌قطعن صابرین تأثیریندن خارج دئـییل…”\nایرانداکی ملی آزادلـیق انقلابی دؤورونون طنز شعری‌ده صابر یارادیجی‌لـیغـینا اولدوقجا مدیون دور. اثرلری ملی چرچیوه‌نی آشیب کـئچه‌رک اؤز تأثیرینی آذربایجان حدودوندان چوخ اوزاق‌لارادا یایمیش‌دیر. بونون اوچون‌ده من صابرین دوغوم گونو بایرامینـی بوتون شرق امکچی‌لری‌نین بایرامی حساب ائدیرم.»\nناظم حکمت (بؤیوک دونیا شاعیری) صابر حاقدا بئله سؤیله‌ییر.: «صابر نه تک آذربایجا‌نـین، بلکه اورتا آسیا‌نـین، یاخـین شرقین ان بؤیوک شاعیرلریندندیر. من صابری، اونون اؤز آنا دیلینده اوخویا بیلدیگیم اوچون اورک‌دن سئوینیرم…. ۱۹۰۸- جی ایلین تورکیه‌انقلابیندان اول و سونرادا صابرین شعرینی تورکیه‌ده هم ضیالـی‌لار هم‌ده عادی خالق کوتله‌سی محبّت و هیجانلا اوخویورلار….. بیز صابری سئویریک،‌ اونا حدسیز محبّت و احترام بسله‌ییریک. بیز یازیچی و ‌شاعیرلر صابری اؤز اوستادلاریمیزدان سانـیریق…»\nتاجیک عالیمی، بؤیوک شرقشناس ای. س. بیراگینسکی یازیر: ««ملانصرالدین» مجله‌سی شرق خالق‌لاری‌نـین حیاتـیندا تام بیر حادثه ایدی. بو مجله خالقـین منافعی اوغروندا ارتجاع علـیهینه مبارزه آپاران سیاسی مطبوعات نمونه‌سی ایدی.»\nدونیا شهرتلی عالیم آکادمیک پروفسور ی.ا. برتلس «ملانصرالدین مجله‌سی‌نین بین‌الخالق اهمیتی حاققـیندا دئمشیدیر: «ملانصرالدین، مجله‌سی‌نین تأثیری چوخ بؤیوک اولموش و‌ بو تأثیر آذربایجان‌نـین سرحدلرینی آشیب، تورکیه‌، ایران و‌ حتّا هندوستانا قده‌ر یاییلمیشدیر.»\n۲۰- نجی عصرین اوللرینده، ایللر بویو آسیا خالق‌لاری‌نـین اوره‌یینده یاشایان افسانه‌وی «ملانصرالدین»، بؤیوک میرزه جلیل‌ین سیماسیندا، «آسیانـین اویانماسی» دؤورلرده دوغولدو و او‌ دؤرون پارلاق آیناسینا چـئوریلدی. ایندی آرتـیق، «ملانصرالدین» (میرزه‌جلیل محمد قلی‌زاده) ۱۰۰ایل‌دیر کی دونیانـی گزه- ‌گزه انسانلاری غفلت یوخوسوندان اویاتماقدادیر","num_words":2914,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":115974.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گؤرکملی آذربایجان شاعری “هاشیم ترلان”‌ین آجیلی شیرینلی خاطیره‌لری‌نین بیرینجی جیلدی، “گوموشو پئنجک” آدیندا ۱۳۸۶ینجی ایل “فیروزان” نشریاتی طرفیندن یاییلدی. ۵۵۰ صحیفه‌لیک بو کیتابا هاشیم ترلان‌ین ۱۳۲۶ینجی ایلین سونونادک خاطیره‌لری داخیل ائدیلمیشدیر. خاطیره‌لرین ایکینجی جیلدی‌ایسه گؤرکملی شاعریمیزین ال یازمالاری اساسیندا سون ایل‌لر حاضیرلانیردی. آنجاق تاسفله شاعریمیزین قوجالیق و یادداشت پرابلئملری‌له باغلی سونا قده‌ر داوام تاپمادی و یاریمچیق قالدی.\nبئله قرارا گلدیک کی یاریمچیق قالمیش خاطیره‌لر مجموعه‌سی‌نین بعضی حصه‌لرینی سیز عزیز اوخوجولارلادا پایلاشاق. بونودا آرتیرمالی‌ییق کی هاشم ترلانین “گوموشو پئنجک” عنوانلی خاطیره‌لر کیتابی‌نین بیرینجی جیلدی‌نین PDF فورمتینده فایلینی درگیمیزین “کیتاب” بؤلوموندن الده ائتمک اولار. (ایشیق)\n***\nدیدرگین‌لیک\n… آذربایجان کندلرینده وضعیت داهادا آغیرلاشیردی. میللی حؤکومتین آرادان گئتمه‌سی کند اربابلاری‌نین ال- قوللارینی آچمیشدی. اونلار آج قوردلار کیمی کندلره سوخولوب، کندلی‌لری سویماغا باشلامیشدیلار. اربابلار، میللی حؤکومتین کندلیلره کئچدیگی مالکانه بهره‌سینی یئنی‌دن نئچه برابر آلماغا جان آتیردیلار. دؤولت ژاندارملاری یئنه‌ده مهربان فدایی‌لرین یئرینی توتوب، اربابلارین آرخاسیندا دایانیب، کندلی‌لری سویوردولار. سارابین آلان‌براغوش ماحالی‌نین اربابلاری: بهادری‌لر، اسکندری‌لر، حسینعلی‌خان‌لار، سردارخان‌لار، یئنه‌ده قویون، قوزو، تویوق و س وئرگی‌لرینی بیر قانون کیمی کندلیلرین بوینونا قویوردولار. احوالاتی بئله گؤره‌ن کندلیلر جانلاریندان بئزیب، شهرلره، باشلیجا اولاراق تهرانا آخیشماغا باشلامیشدیلار. ایندیه قده‌ر اؤز آلین ترلری ایله اؤلکه‌نین اکین ایشلرینی قایدایا سالان کند زحتمکشلری، اؤز یورد- یووالارینی ترک ائتمه‌یه مجبور اولموشدولار…\nتهراندا\nالبرز سیرا داغلارینین قوینوندا یئرلش تهران شهری، بوینو چیگنینده قالمیش موفلیس دیلنچی‌لره اوخشاییردی. تهران، ایکی ایل بوندان اول ترک ائتدیگیم همان شهر ایدی. خیابانلاردا آخیب گئده‌ن انسانلار ایستکلی بیر شئیینی ایتیریمیش آداملار کیمی اویان- بویانا قاچیردیلار. اونلارین آلینلاریندا اولان قیریشیقلاردان، گؤزلرینده‌کی وحشتی، باخیشلاریندان‌ایسه بیر درده مبتلا اولدوقلارینی آنلاماق اولوردو. آمما بیر تزه‌لیک‌ده نظریمی جلب ائدیردی؛ اودا بیر فرومدا اولان مینیک ماشینلارینین خیابانلاردا آخیشماسی‌ایدی. بو ماشینلار تانیدیغیم تاکسی‌لر کیمی دئییردیلر. سونرا اؤیرندیم کی قاجار نسلیندن اولان فخرالدوله آدلی بیر خانم نئچه یوز عدد بو تزه تاکسی‌لاردان ایلک دفعه اولاراق خارجدن وارد ائتمیشدیر.\n۱۳۲۶- ینجی ایل ایدی. ایکی ایلدن سونرا یئنه تهران کوچه‌لرینده ایش آختاریردیم. فاشیزمین دونیادا یاراتدیغی موحاریبه یئنیجه قورتارمیشدی. بیر ایل ایدی دونیادا توپ، توفنگ سسی ائشیدیلمیردی. موحاریبه‌دن ضرر گؤرموش اؤلکه‌لر یئنی‌دن قوروجولوق ایشلرینه باشلامیشدیلار. ایراندادا باشیلجا اولاراق تهراندا قدیم دایر اولان کارخانالارین چوخو قاپیلارینی باغلامیش، صادرات و وارداتین اولمادیغیندان کسادلیق و ایشسیزلیک وجودا گلمیشدی. چؤرکچی دوکانلاری‌نین اؤنونده صفلرین سایی گئتدیکجه آرتماقدا ایدی.\nهر بیر آذربایجانلی تهرانا وارد اولان کیمی چیگنینه بیر صاندیق پرتقال آلیب، اونو دنه- دنه ساتماغا مشغول اولوردو. تهران دوغروسو اوستو آچیق بیر مزارا بنزه‌ییردی…\nایش آختاریشیندا\nمن ایش دالینجا دولانیردیم. او زامانلار تهراندا اولان “چیت‌سازی” کارخاناسی تازا تیکیلیب، ایشه باشلامیشدی. ائشیتدیگیمه گؤره اوردا کارگر قبول ائدیردیلر. اونا گؤره‌ده اؤزومو حاضیرلاییب، صاباحی گونو چیت‌سازی کارخاناسینا گئتدیم. اوردا منیم کیمی ایشسیز آداملارین سایی حددیندن آرتیق ایدی. بئله گؤردوکده بیر آز ال- آیاغیم سویودو، آمما چارم یوخ ایدی. مجبور اولوب دؤزمه‌لی اولدوم. بیر آزدان سونرا کارگرلر آراسیندا انکئت پایلادیلار؛ هامی گره‌ک اونو دولدورمالی ایدی. من انکئتی دولدوراندا «آنادان اولدوغون یئر» سوالینا جواب یازمالی‌ایدیم. سیجیللیمده “باکی” یازیلمیشدی، آمما باکی سؤزونو یازماغا الیم گلمیردی. بیلردیم کی بو سؤز اونلاری ایلدیریم کیمی چالاجاق. اونا گؤره ده باکی سؤزونون یئرینی بوش قویدوم. انکئتین آلتینی امضالاییب آماده ائتدیم. ازدهام او قده‌ر چوخالمیشدی کی نؤوبه‌نین منه چاتماغینی گومان ائتمیردیم. ائله ده اولدو. او گون ساعت ۳ کیمی گؤزله‌دیم. نؤوبه منه یئتیشمه‌دی. تصمیم توتدوم صاباح سحر تئزدن کارخانادا حاضیر اولام. ائرته‌سی گون سحر تئزدن گلیب اؤزومه یئر توتدوم. گون اورتایا یاخین دفتره وارد اولدوم. دولدوردوغوم ورقه‌نی تقدیم ائتدیم. مسئول کارمند ورقه‌نی اوخویوب، باشینی قووزادی:\n– نه اوچون دوغولدوغون یئرین آدینی یازمامیسان؟\nاو مندن جواب گؤزله‌مه‌ییب دئدی:\n– سیجیللینی وئرمنه!\nمن ناامید اولا- اولا دئدیم:\n– بویورون.\nاو سیجیللینی مندن آلیب ورقله‌دی:\n– سن کی بادکوبه ده آنادان اولوبسان. بیز ایرانلی ایشه قبول ائدیریک.\n– من ده ایرانلی‌یام. آذربایجانلی.\nاو قاشلارینی دویونله‌ییب دئدی:\n– سیز مهاجرسیز.\nقاپیدا دایانان مامورا ایشاره ائتدی. مامور گلیب قولومدان توتوب ائشیگه چیخارتدی. بئله‌لیکله بیر دونیا اومید بسله‌دیگیم آروزلاریم هاوایا دؤندو. یئنه‌ده دوننکی موباریزه یوللاریم گؤزلریمین اؤنونده جیلوه‌لندی. یولومون حق اولدوغونا بیر داها ایمان گتیردیم. دوشونوردوم، نه قده‌ر کوروش‌لارین، دارالارین، محمدرضا کیمی تؤر- تؤکونتولری وارسا، ایران و آذربایجان خالقلارینا شن حیات، ریفاه ایمکانی اولمایاجاقدیر. یوللاری ایشیقلاندیران یالنیز موباریزه‌دیر.\nیئنی‌دن ایش دالیسینجا گئتمکدن چکینیردیم. کسب‌کارلیق ایشینه نیسبتن وارد اولدوغوم اوچون، یئنه‌ده بو ایشین دالیسینجا گئتمه‌لی‌ایدیم….\nکؤهنه پالتار آل- وئرچیسی\nکندلیلریمیز شهره گئتدیگیمی ائشیتدیکده منه ۵۰ تومان سرمایه وئرمیشدیلر. ائرته‌سی گونو بازار گئدیب، بئیروت‌دان گلن ایشلنمیش کوت- شالواردان آلیب گتیردیم. من بونلاری تعمیر ائتدیریب، اوطوله‌ییب، ساتمالی‌ایدیم. اگر بو مال‌لارین زده‌لری اولسایدی، روفو اولوناردی. اگر زده‌لری بؤیوک اولوب، روفو ایله رفع اولماسایدی، اونلاری درز وورماقلا عیب‌لرینی رفع ائدردیک.\nبازاردان آلدیغیم مال‌لارین ایچینده ساری آمریکایی بیر شالوار وار ایدی. بو شالوار چوخ آز ایشلنمیش، مؤحکم ایدی، امما بیر عیبی وار ایدی. او دا شالوارین بیر دیزی ایکی سانتیمتر حددینده جیریلمیش‌ایدی. بو بؤیوکلوکده جیریقی روفوایله آرادان قالدیرماق دوزگون دئییلدی. او نظره توخوندوغو اوچون شالوار گره‌ک قاییشین آلتیندان تا دوبل اولان یئره قده‌ر خیاط چرخی ایله درز اولونوردو. بئله‌ده ائله‌دیم. همان درز اولان یئردن اوطو ائدیب، قاتلانان بیر تختین اوستوندن آسیب دایانمیشدیم. بو آن دا اورتا یاشلی بیر کیشی‌نین گؤزلری شالوارا ساتاشدی. او شالواری گؤتوروب باخدی، سونرا یئرینه قویوب گئتدی. اون دقیقه‌دن سونرا بیر پولیس ایله «آژدان» گئری قاییتدی. همان شالواری پولیسه نیشان وئریب دئدی:\n– نئچه گون بوندان قاباق منیم ائویمی اوغرو ووروبدور. بو شالواردا اوغورلانان شئیلرین ایچینده ایدی.\nآژدان منه باخیب خبر آلدی:\n– بو شالواری هاردان آلیبسان؟\n– بازاردان\n– بو آغا دئییر منیم ائویمدن اوغورلانیب\n– او سهو ائدیر. من بو شالواری بئیروت‌دان گلن مال‌لارین ایچیندن سئچیب آلمیشام.\nآژدان قانع اولماییب، منی کلانتری‌یه آپاردی. رئیسه گزارش وئردی. رئیس دئدی:\n– بو شالواری هاردان آلیبسان؟\nآژدانا دئدیک‌لریمی تکرار ائتدیم و دئدیم:\n– آقای رئیس بو آغا سهو ائدیر. من اونون سهوینی ثابت ائده‌رم.\n– نئجه ثابت ائده‌رسن؟\nدئدیم:\n– من بو آقادان سوال ائدیرم، آیا بو شالوارین زده‌سی، عیبی واردیرمی؟\nجواب وئردی:\n– خیر. هئچ بیر عیبی، زده‌سی یوخدور.\n– اگر عیب تاپیلسا سهو ائتدیگینی بوینونا آلارسانمی؟\n– آلارام.\nمن اوزومو رئیس کلانتریه توتوب دئدیم:\n– اگر مومکون اولسا منه بیر تیغ وئرین!\nرئیس میزین کشوونی آچیب کؤهنه بیر تیغ پارچاسی منه طرف اوزاتدی. من شالوارین یوخاری طرفینی تیغ‌له یواشجا سؤکمه‌یه باشلادیم. شالوارین دیزینه چاتاندا بؤیوک بیر چیریق، زده گؤروندو. من اوزومو آدین بیلمه‌دیگیم کیشی‌یه توتوب دئدیم:\n– بس دئییردین شالوارین هئچ بیر عیبی یوخدور؟ بس بو زده نه‌دیر؟\nکیشی اؤزونو ایتیرمیشدی. بیلمیردی نه دئسین. من اوزومو رئیسه دوتوب دئدیم:\n– آقای رئیس! ایندی بو آغانین سهو ائتدیگینی ثابت ائده بیلدیم‌می؟\nهامی بیر- بیرینین اوزونه باخیردی. من سؤزومو دوام ائدیب دئدیم:\n– ایندی بو آغا منی آوارا ائدیب و بو شالوارین تعمیرینه خرج ائتدیگیم پولو دالی قایتارمالی‌دیر…\nیئنه تحقیر، یئنه اذیت\nآذربایجان دموکرات فیرقه‌سی‌نین غروبوندان سونرا ایراندا خصوصاً تهراندا سیاسی، اجتماعی وضعیت آغیر و دؤزولمز اولموشدو. فارس شوونیستلری تورکلری گؤرنده اونلاری آجی گولوشلرله قارشیلاییردیلار. آذربایجانین شهر و کندلریندن آخیب گلنلر تهرانین جنوبونو -جوادیه‌نی، نازی‌آبادی- دولدورموشدولار. باشقا دیلله دئسک آذربایجانلی‌لارین دیوارلاری آشاغی گلدیکده، شوونیستلرین دیوارلاری یوخاری قالخیب اوجالیردی. دربارین هاوادارلاری کؤنوللری ایسته‌مه‌دیگی آداملاری “متجاسر” آدی ایله تحقیر ائدیردیلر.\nهله یوز ایل بوندان اول اورتا شرقده، میثلی اولمایان مشروطه قیامینی یارادان، آذربایجانین قهرمان اوغلو ستارخانین قالدیردیغی بایراغین آلتیندا لیاقتسیز قاجار شاهلارینین تخت- تاجینی لرزیه سالان، شیخ محمد خیابانی‌نین آزادستان شعارینین آلتیندا آپاریلان موباریزه نتیجه‌سینده ایران ارتجاع حکمرانلیغینین آیاغینی بیرایل تمام آذربایجاندان کسن، ۱۳۲۴- جی ایلین ۲۱ آذرینده س. ج پیشه‌وری‌نین رهبرلیکی ایله یاراتدیغی میللی حؤکومت، آزادلیغین، اصلاحاتین نه اولدوغونو نه اینکی آذربایجانا، حتی بوتون دونیایا بیلدیرن بیر قهرمان خالقین ائولادلاری، ایندی تهران شوونیستلری طرفیندن مختلیف شکیللرده تحقیرلره، اذیت‌لره معروض قالیردیلار.\nآذربایجان نهضتیندن سونرا رضاخانین اوغلو محمدرضا آمریکادان آلدیغی غالبیت نیشانین سینه‌سینه تاخاراق اؤزونو اسکندرکیمی فاتح حساب ائدیردی. یالتاق مطبوعاتچیلار «آریامهر» آدینی بیر مدال کیمی شاهین یاخاسینا یاپیشدیرماغا حاضیرلاشیردیلار. دربارین دؤره‌سینده قارینلارینی پی باسمیش لقب صاحیبلری، سلطنتین پایه‌لرینی مؤحکملتمکده‌ایدیلر. آمما صاباحکی باشلارینا گه‌له‌جک قضا- قدردن خبرلری یوخ ایدی. ایران و آذربایجان خالقی‌نین دؤزومو اولسادا، کؤهنه شاهلیق اصولونون عیبجرلیکلرینه قارشی نیفرتینی اؤز قلبینده یاشادیردی…\nشاهین ترورو\n۱۳۲۷- جی ایلین بهمن آیی ایدی. داغلارین باشین قار آلمیش، اوردان آخیب گلن سازاقلار تهرانین باشینین اوستونو آلمیشدی. خیابانلاین کناریندا اکیلن، یاشیللیغینی ایتیرمیش لوت آغاجلار قیش یوخوسونا گئتمیشدی. هاوا آچیق صاف اولسادا، گونش اؤز نازیک ساری تئللری ایله تهرانداکی ایشسیز بئکار آداملاری قیزدیرا بیلمیردی. یانا- یانا دوزولموش دوکانلار آچیلیب، صاحیبلری مشتری گؤزله‌یه-گؤزله‌یه گؤزلرینی دویوردولر. بئله بیر مقامدا من تهرانین قزوین مئیدانیندا اؤز بساطیمی آچماقدا ایدیم. ناگهان سسی هامیییا تانیش اولان روزنامه ساتان جوان اوغلانین صداسی مئیدانین هر طرفینه یاییلماغا باشلادی:\n– ترور شاه، سؤ قصد به جان اعلاحضرت همایونی. فوق‌العاده.\nخیاباندا حرکت ائده‌نلر، دوکاندارلار اللرینده اولان ایشینی یئره قویوب، نظرلرینی فوق‌العاده ساتان اوغلانا تیکمیشدیلر. هامی ایشین نه یئرده اولدوغونو بیلمک اوچون اونا طرف گئتمکده‌ایدیلر. بعضی‌لری نیگران اولسادا، بعضیلری‌نین گؤزلری گولوردو. فوق‌العاده‌نین بیری ۱۰ شاهی‌ایدی. مشتریلر ایشین نه یئرده اولماغینی، بیلمک اوچون تله‌سیردیلر.\nآخشام اوستو چیخان روزنامه‌لر بؤیوک تیترلر ایله جریانی اطرافلی صورتده آچیقلادیلار. معلوم اولدو کی شاه بؤیوک دبدبه ایله دؤره‌سینده اولان اعیان- اشرافلار ایله بیرلیکده “دانشگاه افسری”‌یه گئتمک برنامه‌لری وار ایمیش. اونلار دانشگاها وارد اولاندا بیر اسلحه‌دن گولله آچیلیر. بو اثناده شاه سارسیلیر. همهمه دوشور. شاهین دؤوره‌سینده اولانلار اؤزلرینی ایتیریرلر. “رئیس کل شهربانی” سرتیپ صفاری ده شاهین بادیگاردی کیمی بو تشریفاتین ایچینده ایمیش. سرتیپ صفاری ایشی فوته وئرمیر، در حال سیلاحینی چیخاریب سو قصد ائده‌نی هدفه آلیب، اؤلدورور.\nسوقصد ائده‌نین آدی ناصر فخرآرایی ایدی. اونون شاها آتدیغی گولله دوزگون هدفه ده‌یمیر. گولله شاهین یالنیز دوداغینی یارالاییر. بو خبر ایلدیریم سرعتی ایله نه اینکی ایراندا، حتی دونیانین باشقا یئرلرینده ده مهم بیر خبر کیمی یاییلیر. نئچه گوندن سونرا دربارین آرتیق قالان تیکه‌لرینی یئین شاعرلر ده قویروقلارینی بولایاراق شاها مداحلیق ائدیب، اوره‌ک یاندیریردیلار:\nنـاصـر فخـر آرایی\nخائن وطن‌فـروش\nخون هزار ملتو\nآورده‌ای تو به جوش\nبوتون کاسا- کوزه‌لری حزب توده‌نین باشیندا سیندیردیلار. گویا ناصر فخرآرایی حزب توده‌نین تحریکی ایله بو ترورچولوقا اقدام ائتمیشدیر. یعنی ناصر فخر آرایی بیر توده‌ای‌ایمیش. آمما اونون توده‌ای اولماغی او دؤوراندان بیر بئله ایل کئچدیکده هله‌ده ثبوت اولماییبدیر. چونکی حزب تروریزمین دوشمنی ایدی. حزبین مطبوعات اورگانلاریندا دفعه‌لرله یازیلمیشدی کی: تروریزم هئچ بیر دویونو آچا بیلمز. ترور اولان آدامین یئرینه اوندان غدارین دا گتیره بیلرلر.\nآنجاق دربارین تحریکلری دوام ائدیردی. ایکنیجی دونیا موحاریبه‌سیندن سونرا فعالیته باشلایان حزب توده ایندی تهلوکه قارشیسیندا قرار توتموشدو. ایندییه قده‌ر آزاد صورتده چیخیش ائتسه‌ده، ایندی ایکینجی بیر دؤورانا قدم قویماقدا ایدی. دربار دمکراتیک قووه‌لری محو ائتمک تصمیمینی توتموشدو.\nبیر گون فردوسی خیابانی‌نین جنوبوندا بو حزبین دفترینه هجوم ائدیب، اورانی داغیدیب، قاپیسینی باغلاییب، اؤزونوده منحل اعلان ائتدیلر. دربار سئوینجیندن بیلمیردی نه ائتسین. بو بؤیوک بیر رقیبین اوستونده چالدیقی غلبه اونو مست ائتمیشدی. بعضی یالتاق روزنامه‌لر شاهین سوءقصددن سالم جان قورتارماسینی آللاهین، شاهین باشینین اوستونده اولان سایه‌سیندن بیلیردی. اصلینده ایسه آللاهی تانیمایان، خالقین ایچینده پایگاهی اولمایان غدار بیر شاهی شیشیردیردیلر…. داوامی وار","num_words":2706,"character_repetition_ratio":0.025,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":176041.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ايلي بلاغ (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، ماهنشان بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو و ماه نشان قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۸۷۰ نفر اهالیسی و ۱۹۶ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۴۵۴ نفری کیشی و ۴۱۶ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۵۶۲ نفری ساوادلی و ۲۰۲ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ایلی_بلاغ_(ماهنشان)&oldid=1549643»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۰۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":967,"character_repetition_ratio":0.22,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.317,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":134308.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"علی‌رضا اردبیلی: بوگونکو نسیل، میللی حوکومت و میر جعفر پیشه‌وری‌نین خاطیره‌سینه نئجه باخیر؟ - Tribun تريبون\nتریبون\nمقالات جدید\nاکولوژی\nفرهنگ\nدیدگاه\nآلترناتیو\nمقالات\nکتابخانه\nتریبون پادکست\nجستجو\nعلی‌رضا اردبیلی: بوگونکو نسیل، میللی حوکومت و میر جعفر پیشه‌وری‌نین خاطیره‌سینه نئجه باخیر؟\nعلی‌رضا اردبیلی: 77 ایل اؤتندن سونرا، بوگونکو نسیل، میللی حوکومت و میر جعفر پیشه‌وری‌نین خاطیره‌سینه نئجه باخیر؟\nایران عراق موحاریبه‌سی‌نین سون آیلاری، سؤوئت ایتتیفاقی ایمپریاسی‌نین دا، سون آیلاری‌ایدی. بو آیلار، هابئله قوزئی آذربایجان‌ین همان ایمپریادان قوپماسی، و گونئی‌آذربایجاندا ایلک دفعه مدرن بیر میللی حرکاتین یارانماسی‌نین تملی قویولان، ایلک آیلار کیمی تاریخه دوشمه‌لی‌دیر. بئله‌لیکله، اؤزونون مین ایل اؤنجه یاراتدیغی ایمپریانین اسیرینه دؤنموش گونئی‌له، 177 ایل اؤنجه باشقا بیر ایمپریانین اسارتینه گیریفتار اولموش قوزئی‌، حاکیم قووه‌لرین اونلارا جیزدیغی سینیرلاری آشیب، یئنی عشقه دوشموشدولر. 1989ـ ی ایلین 31 دکابریندا اوز کولمیناسیا نؤقطه‌سی‌له تاریخه دوشن، آذربایجان ـ آذربایجان سرحدلری بویونجا جوشقو یاشانارکن، 1945 جی ایلین 21 آذریندن جمعی 44 ایل اؤتوردو.\nایران ایسلامی اینقیلابی هله یئنی حئساب اولوردو. گونئی‌ده ایسلامی اینقلاب آردیندان، 8 ایل‌لیک ایران عیراق موحاریبه‌سی‌نی یاشامیش نسیل، دونیانین سون ایمپریاسی‌سین چؤکمه‌سینی و بو ایمپریا چؤکوشوندن دوغان آزاد قوزئی آذربایجان‎‌ین دوغوشونا شاهید ایدی. جمعی اون ایل عرضینده، عؤمورلری ابدی گؤرونن ایکی رئژیم‌ین چؤکمه‌سی، گونئی آذربایجان گنج‌لی‌یینده، میللی رومانیزمی اویادمایا بیلمزدی. بئله‌ده اولدو. بوتون دونیانین، تله‌ویزیون ائکرانلاریندان جانلی یایینلاردا ایزله‌دی‌یی روس ایمپریاسی‌نین چؤکوشونه، گونئی آذربایجان تام باشقا بیر پریزمادان باخیردی. داها قوزئی آذربایجان، آللاه‌سیز کمونیستلرین یوواسی و \"اورسیت‌ین\" (روسیه‌نین) بیرپارچاسی اولماقدان قورتارماقدا ایدی.\nبو حالی هوانین مولودو اولان گونئی آذربایجان‌ین مدرن معنادا میللی حرکاتی‌، 1945ـ1946 تاریخلی میللی حوکومت و اونون لیدری میر جعفر پیشه‌وری‌یه نئجه باخیر؟\nنه اینکی بو سوآلین جاوابی، بئله سوآلین اؤزو ده، یئنی‌دیر. او ایللره قدر، ایراندا آذربایجان مدنیتی‌نی هر بیر فورماتدا قوروماق، سول ایدئولوژیه باغلی سیاسی قووه‌لرین، حاشیه قایغی‌لاریندان بیرینی تشکیل ائدیردی. او زامان‌ین کمونیستلرینه، شوروی‌نین خئیردوعاسی و کمونیست میر جعفر پیشه‌وری‌نین باشچیلیغی آلتیندا یارانمیش میللی حوکومت، هئچ بیر اما و اگر اولمادان، مقدسات حئساب اولوردو. ان آزیندان، آذربایجانلی کمونیستلر اوچون بئله‌ایدی.\nهمن بدیهیات‌ین بیر سوآل حالینه گلمه‌سی، بو فاکتلا باغلی‌دیر کی، گونئی‌ده یارانان میللی حرکات‌ین، بو یئنی دالغاسی، تمامیله ایدئولوژی دیشی بیر حرکات‌دیر. یعنی، گونئی‌یین بو یئنی گنج‌لی‌یی‌، هر یاندان باخسایدی، 44 ایل اؤنجه، بیر ایل ایاقدا دورموش میللی حوکومتی گؤروردو. همان نسل، عئینی زاماندا، آرازدان بویلانیب قوزئی‌یه باخدیقدا، همان میللی حوکومته آرخا دورموش شوروی رئژیمی‌نین چؤکمه‌سینه شادلیق ائدن و او رئژیمین لغویندن سونرا، اوچونجو رسپوبلیکاسی‌نی قورماق تداروکونده اولان اؤز قوزئی پارچاسینی گؤروردو. ضیدیتلر بونونلا بیتمیردیلر. قوزئی‌ده ایلک رسپوبلیکانین، بایراغی یئنیدن یوکسلن بیر واختدا، گونئی‌ده‌ گنج‌ میللی حرکات، بیلیردی کی، میللی حوکومته، همان آذربایجان دموکراتیک جومهوریتینه دوشمن اولان، میر جعفر پیشه‌وری باشچی‌لیق ائتمیشدی!\nایراندا، 70 ایل عرضینده، آذربایجان ساوئت سوسیالیست رسپوبلیکاسی‌یندا آذربایجان مدنیتی و کیم‌لی‌یی‌نین قورونماسینی، روسیه‌نین مرحمتی و کومونیزمین موعجوزه‌سی نتیجه‌سی کیمی تبلیغ اولدوغو بیر حالدا، روس ایمپریاسی و اونونلا برابر کمونیزمین چؤکمه‌سی، گونئی‌ده اینانیلماز بیر جوشقویا سبب اولمدوشدو. پارادوکسلار بونلارلا بیتمیردی آمما حاضیرکی دانیشیغین مؤوضوعسو یالنیز بوگونکو میللی حرکات و اونون لیدری میر جعفر پیشه‌وری و میللی حوکومته وئردی‌یی قیمت‌دیر.\nسؤزون آخرینی اولده بئله خیلاصه ائتمک اولار کی، بوگون میللی حرکات 77 ایل اؤنجه جمعی بیر ایل یاشامیش میللی حوکومت و اونون لیدرینی، اؤزونون ان دیرلی معنوی وارلیغی حئساب ائدیر، اؤزونون ان سیاسی و ان گلیشمیش شوعاری اولان، \"آزادلیق، عدالت، میللی حوکومت\" شعاریندا دا بو تاریخی ایرثه، صراحتله صاحیب چیخمیشدیر. آمما میللی حرکات بو یئره نئجه گلدی؟ باشقا بیر گلیشمه مومکون دئیردی؟ نئجه اولدو کی، اورتاق مخرجی، دموکراتیک و موعاصیر دیرلر اولان حرکات‌ین ان بؤیوک اورتاق خاطیره‌سی، قوزئی آذربایجان‌ین هئچ ده م��نون اولمادیغی بیر رئژیمین، خئیردوعاسیله 21 آذر 1324 (1945) ده قورولموش میللی حوکومت و اونون لیدری میر جعفر پیشه‌وری‌دیر.\nمعلومونوز او کی، گونئی آذربایجان میللی حرکاتی، بیر پلورالسیت، دموکراتیک و اینسان حاقلارینا دایانان عئینی حالدا هر بیر توتالیتر آنلاییش‌دان اوزاق بیر حرکاتدیر. اصلینده بو هئچ‌ده طبیعت قانونو دئیردی و خصوصیله سووئتلرده، قوزئی آذربایجان و دونیادان سیلینمکده اولان ایدئولوژی‌له یاخلیغیندا تانینان بیر سیاسی رهبر، همان ایللرده گونئی‌ده مئیدانا چیخان بیر حرکاتین اورتاق بیر دیری، اولمایا دا بیلردی. نئجه کی، قوزئی آذربایجاندا، همن ایللرده، میللی آزادلیق موجادیله‌سینه رهبرلیگ ائدن، خالق جبهه‌سی اطرافیندا، میر جعفر پیشه‌وری و اونون رهبرلیک ائله‌دی‌یی بیر ایل لیک میللی حوکومته یاناشما بیر معنالی دئیردی. او ایللرده قوزئی‌ده بؤیوک ائتگی‌یه مالیک اولان خالق جبهه‌سی، میر جعفر پیشه‌وری‌نین اونون گونئی آذربایجان دولتچی‌لی‌یی‌نین سوبئکتی کیمی یوخ، سووئتلر رئژیمی‌نین بیر اوبیکتی گؤروردولر. او ایللرده، باکی‌دا \"پیشه‌وری آدینا مکتب\"ین و \"پیشه‌وری آدینا خیابان\"ین آدلاری‌نین دئیشدریلمه‌سی گوندمده‌ایدی. بوگون آشیری آریاچی اوگون آشیری تورکچو اولان بیر گونئیلی او ایللرده، پیشه‌وری‌نی یئنی دن اؤلدوره بیلدی‌یینی، همان زامانلار باکی‌دا بیان ائتمیشدی!\nنئجه اولدو کی، معاصر میللی حرکات، میللی حوکومت و اونون لیدری‌نین تاریخی خاطیره‌سینی دوزگون دیرلندیره بیلدی؟\nجاواب، یئنی میللی حرکاتین، ایدئولوژی‌دن، حتی ائنیک سیاست‌دن و سیاست‌ده ائتنیک کیم‌لی‌یین نقدر معناسیز اولماسی‌نین بیلینج‌ینده اولماسی دیر. عئینی ایدئولوژی و عئینی ایدئولوژی‌یه دایانان حاکمیت یا سیاسی پارتیا، فرقلی و حتی ضیدتلی ایشلرین مؤلیفی اولا بیلیرلر. میثال اوچون، ایران کمونیستلری، شاه رئژیمینده سانسور و بیر چوخ اینسان حاقلاری پوزونتولارینا قارشی سسلرینی قالدیریردیلار آمما همان کمونیست قوه‌لر سونرا لار دینی توتالیتر رئژیمین فورمالاشماسیندا، جاندان مایا قویدولار. ایش اوردا چاتدی کی، ایران‌ین ان بؤیوک فقیهی، یئنی آنا یاسادا، ولایت فقیه بندینه قارشی دوراندا، ایرانین ایکی اساس کمونیست تشکیلاتی، ولایت فقیه اصلی‌نی مودافیعه ائدنلرین سیراسیندا دوردو!\nیعنی عئینی ایدئولوژی منسوبلاری و حتی عئینی آداملارین رهبرلی‌یی آلتیندا ایداره اولان سیاسی تشکیلاتلار، بیر گون اینسان حاقلارینی مودافیعه مؤوقعینده صاباحیسی گون، ولایت فقیه سنگرینده دوردولار.\nبئله لیکه محمد امین رسول‌زاده، نریمان نریمان‌اوف، میر جعفر پیشه‌وری، صمد بهرنگی، آیت الله سید کاظم شریعتمداری، جاواد هیئت، محمد علی فرزانه و هر هانسی دیگر شخصیت، منسوب اولدوغو ایدئولوژی یا ائنیک منسوبیت اساسیندا یوخ، اونلارین بللی زمان و مکان شراییط‌ینده، کونکرت سیاسی عمللری اساسیندا دیرلندیرمه‌یه سوژه اولدولار. بو باخیمدان نه سووئت ایتتیفاقی، نه میر جعفر پیشه‌وری یا میر جعفر باقیراوف، هئچ بیری نه فی نفسه علیه‌السلام ایدیلار و نه شیطان. میللی حرکات، یالنیز اونلاردان باش وئرمیش عمللری، دیرلندیریردی. بئله‌لیکله، میللی حوکومته قارشی دوشمن کیمی عمل ائدن آیت الله سید کاظیم شریعتمداری‌نین، ولایت فقیه قارشی‌سیند، خمینی‌یه میدان اوخوماسی، مثبت حادیثه کیمی قبول اولور. واختیلا ایرانچی محمد امین رسولزاده‌، اونون شاه اثری اولان ایسلام عالمی‌نین ایلک جومهوریتی‌نین معمارلیغی فاکتی اساسیندا میللی حرکتین مقبول سیمالاریندان اولور. میر جعفر پیشه‌وری ده، اونون اسگی‌لرده، هر هانسی یالنیش آددیمی‌نی تأیید ائتمه‌دن، بیر ایل‌لیک میللی حوکومت‌ین ایجادی و ایاقدا قالماسیندا اوینادیغی عوض‌سیز رولو، اونو میللی حرکاتین ان دیرلی سیماسینا لاییق ائدیر.\nرئال حیاتدان فاکت\nمیر جعفر پیشه‌وری‌نین شاه اثری اولان، بیر ایل‌لیک میللی حوکومت، هئچ بیر کمونیستی رئژیمی بنزه‌میردی. او ایللر ده، سووئت ایتتیافی، 1937ـ1938 ایللرین میثیل‌سیز قتلی‌عاملاری یاشامیشدی. میر جعفر پیشه‌وری بو فاکتدان بیخبر اولا بیلمزدی. میر جعفر پیشه‌وری هابئله گیلان ساوئت سوسیالیست جومهوریت‌ینده اساس رول‌لاردان بیرینی اوینامیش رهبر کیمی و قوزئی‌آذربایجان‌ین ایلک جومهوریتی‌له موخالیفت‌ده اولوب، او جومهوریت‌ین بولشویکلرین 11ـ‌جی اوردوسونون باسقین‌ینا قوربان اولماسینی و بو حربی ایشغالین نتیجه‌لرینی بیلیردیی. میر جعفر پیشه‌وری، 12 شهریور بیاناتی و آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرامنامه‌سی‌ یازیلارکن، محمد امین رسولزاده هله آلمانیانین بایرن ایالتی‌نین میتن‌والد Mittenwald شهرینده حیاتی‌نین 61ـ‌جی ایلینی یاشاییردی. میرجعفر پیشه‌وری بو ایللرده کومونیزم حاقیندا نه فیکیرلشدی‌یینی بیلمیریک آمما اونون بیر ایل باشچی‌لیق ائتدی‌یی میللی حوکومت، اؤز زمانی اوچون بیر نورمال لیبرال حوکومت‌ایدی. میللی حوکومت حتی رضاشاه دینی مراسیمه قارشی وضع ائتدی‌یی محدودیتلری لغو ائتدی. آیت الله مجتهدی‌نین خاطره‌لریندن معلوم اولان بودور کی، میللی حوکومت دین و دیندارلارلا، رضاشاه‌دان قات ـ قات یوموشاق و لیبرال داورانیردی. آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرامنامه‌سینده یازیلان بیر جومله، بو وضعیت‌ین، صیرف بیر تصادوف نتیجه‌سی اولمادیغینی بیزه دئیر. اوردا اوخویوروق:\n\"گرک دونیانین حاضیرکی شراییطی‌نین یاراتدیغی فورصت‌دن ایستیفاده ائدیب، اؤز حیاتیمیزی، اوز ایستک و تمایولوموز یؤنونده یعنی حقیقی دموکراسی و آزاد حیاد اساسیندا بینا ائدک و بو فورصت‌دن ایستیفاده ائتمک اوچون، گرک طبقاتی و صینفی ضیدیتی بیر قیراغا قویاق\" (آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرامنامه‌سی، 1324ـ‌جی ایل، مهر آیی‌نین 24ـ‌ی، فارس دیل‌لی وئرسیادان ترجومه، وورغولا مندن ع. ا.)\nبو جومله‌ده کمونیزمین اصول‌الدینی ساییلان طبقاتی ضیدیت‌ین نفی اولماسی، بیر ایل لیک میللی حوکومت‌ین رئال تجروبه‌سیله بیرلیکده، بیزه چوخ شئی آنلاتیر او جومله‌دن هم میللی حوکومتین لیدری و اون حوکومتین رئال حیاتی‌نین، کمونیزمدن قطعی صورتده اوزاق اولمالارینی. داها جیدی بیر ثبوت، 12 شهریور بیاناتیندا گؤزه چارپیر. کمونیستلر عادتا هر هانسی دیگر پوپولیست‌لر کیمی، ثروت پایلاماق وعد ائتدیکلری حالدا بو سند، بیر ثروت یارادماق ایده‌سی‌نی حیاته کئچیرمه‌یه داییر بیر پروقرام‌دیر.\nایدئولوژیک زامان آنلاییشی\nایرانشهریسم، اسلام، شیعسم، و کمونیزمین عجاییب زامان آنلایشلاریندان خبریمیز وار. اونلار اوچون زامان‌ین انتخابی بیر بؤلومو، خسرت دونیا والآخرت بیر دیره چئوریرلر. صدر اسلام، قادسیه، کربلا و عاشورا، تورکمنچای، روس اینقلابی دؤورو یا صدر بولشویسم، 1332ـجی ایلین مرداد آیی‌نین 28ـ ی و بو کیمی تاریخلر، بو ایدئولوژیلره ایمان گتیرمیشلره، سیرادان بیر تاریخی حادیثه یوخ، بوتون تاریخ بویونجا، یول گوسترن و او زمانلارین فرضی یا واقعی ماجرالاریندان مرجع کیمی ایستیفاده اولماغا قادیر حادیثه‌لردیرلر. آیت الله خمینی بو حادیثه‌لرین بعضی‌لرینه، یوم‌الله(!) دئیردی. مثلا عاشورا یوم اللهی!\nبو اساسدا، عاشورا، 680ـجی میلادی ایلی‌نین اوکتیابر آیی‌نین 13ـینده باش وئریب بیتمیش بیر حادیثه دئیر و تا دونیا دونیادیر ، بشریت‌ین طالعی‌نین معینلشمه‌سینده، شیعه عالمی اوچون جیددی بیر رول اوینایا جاقدیر.\nمیللی حرکات، ایدئولوژیک بیر جریان اولمادیغینا گورا، اؤز دیرلندیرمه‌لرینده، عئینی شخص، سیاسی پارتیا یا حکومتین، فرقلی دؤورلرده، فرقلی عمل‌لرین مؤلیفی اولماسینی بیلیر و بو اساسدا، روس دوولت‌چی‌لت‌یی و شوروی رئژیمی‌نین قوزئی آذربایجانین اینکیشافیندا اوینادیقلاری رول‌لاری دا گوروه بیلیر، اونلارین قوزئی آذربایجانا دیوان توتمالارینی دا. مؤوضوعوموزا قایتیدیقدا، همین میللی حرکات، میر جعفر پیشه‌وری‌نین 1918ـ1920 دؤرونده، ایلک آذربایجان رسپوبلیکاسینا قارشی مؤوقعینی‌ده گؤرور و 1945ـ1946 آراسیندا اونون معماری اولدوغو میللی حوکومتین یارانماسی و ایاقدا قالماسیندا، پارلاق رولونو دا.\nمیللی حرکات هابئله آیدینلیقلا گؤرور کی، میر جعفر پیشه‌وری‌نین رهبرلیک ائتدی‌یی میللی حوکومت، کمونیستلرین دونیادا و بؤلگه‌ده ایجاد ائدیب ایداره ائتدیکلری توتالیتار رئژیملرین هئچ بیرینه بنزه‌میردی. بو حوکومت همان زمان 10 آی عرضینده مهاباد دا قورولموش اوندان قاباخکی دؤورون موقتی و عشیرت مدیرلری کیمی یوخ، بیر قوروجو، رفورمیست و هر بیر ساحه‌ده، آذربایجان ضیالی‌لاری و آذربایجان توپلومونون اؤزلرینی داها یاخشی و داها افکتیو بیر اصولی ایداره ایله، ایداره ائتمک لیاقتی‌نین بیر امثالی ایدی.\nجمعی 12 آی عرضینده تورک دیلی‌نی موفقیتله تحصیل سیستمینه داخیل ائتمک و آذربایجان قادینی‌نا ایراندا ایلک اولاراق سس حاقی وئرمک، کونکرت و مترقی ایشلرایدیلر. بونلاردان علاوه، میللی حوکومت، او زامانکی فئودالیته سیستم‌ینده عدالتلی و اینصافلی رفورملار ائدیب مین بیر آبادلیق و ایقتیصادی اینکیشاف پروژه‌لری‌نین مجری‌سی اولموشدور.\nتوپلومون طالعی، رهبرلرین ایدئولوژیک و حتی سیاسی اینامی یا ساوادی اساسیندا یوخ، اونلارین سیاسی رفورملار و قوروجولوق ایشینده پراکتیکی باجاریقلاری یا اوغورسوزلوق‌لاریندان تأثیر آلیر. میللی حکوموت مهاباد دا اولدوغو کیمی، صفر بیر کارنامه صاحیبی‌ده اولا بیلردی. نه قادینلارا سس حقی و نه حتی بیر فورمالیته سئچگی کئچیرمه‌میش و حتی بیر ذره فئودال اصول ایداره‌سینده رفورم ائتمه‌میش و بیر متر یول چکمه‌میش مهاباد حوکومتی البته بو باخیمدان باشقا بیر دیرلندیرمه‌یه لاییق دیر.\nبئله‌لیکله تمامیله ایدئولوژی و سیاسی تعصوبلره الوده اولان بیر محیط‌ده، آذربایجان میللی حرکاتی‌نین مودرن دؤورو، ساغلام بیر متر و معیارلا، اوز تاریخینی و تاریخی شخصیتلر و اولایلارینی دیرلندیرمه‌نی باجاریر. بو متودلا، اینسانلار و خصوصیله سیاسی لیدرلرین اینامی یوخ، اونلارین کونکرت عمللریینی قضاوت ائدیر وعینی شخصیت‌ین فرقلی عمللرینه فرقلی قیمت وئرمه���نی باجاریر. میثال اوچون، تورکیه جومهوریتی بیرزامان 1945ـ1946 فاصیله‌سینده، میللی حوکومته قارشی تهران رئژیمی‌نین یانیندا دورور، 1990 دا تورگوت اوزالین دیلیندن، روسیه‌نین قوزئی آذربایجاندا تؤرندی‌یی 20 یانوار قتلی عامی حاقیندا دئیر: اونلار شیعه دیرلر!، 1993ـین آپریل آییندا ائلچی بی حاکیمیتینه 4 مولکی هلیکوپتر وئرمیر آمما 2020 جی ایلین سنتیابر آییندا، حربی عملیات‌دان اؤنجه اف 16 لارینی گنجه‌ده استارتدا ساخلاییر. کمونیستلره قالسا یالنیز بیر تورکیه وار و او دا خسرت دونیا والآخرت دوشمن دیر و دوشمن ده قالاجاقدیر. آمما نورمال هر عقل صاحیبی، میللی حرکات کیمی بوردا 4 فرقلی تورکیه گؤرور و هر تورکیه‌یه، اونون عملینه گؤره قیمت وئریر. میللی حرکات بئله بیر ساغلام منطیق‌له، هم میر جعفر پیشه‌وری و هم میللی حوکومته باخمیشدیر و دیرلندیرمیشدیر.\nسون سؤز\nبیر میلتین فرقلی نسیل‌لری‌نین به‌یه‌نه بیله‌جه‌یی تاریخی حادیثه‌لرین سایی چوخ اولمور. او حادیثه‌لر ده، او میللتلری، میللتلشدیریر. قوزئی آذربایجاندا ایلک جومهوریت و محمد امین رسولزاده‌نین اوینادیغی رول، او پارچامیزین هم ایکینجی جومهوریتینی‌نین تأسیسینی بولشویکلره تحمیل ائتدی و هم بوگونکو و اوچونوجو جومهوریتین یارانماسینی مومکون ائتدی. بیزیم اوچون ده، میللی حوکومت و میر جعفر پیشه‌وری نین رولو، هم بوگون حرکاتیین اورتاق خاطیره‌سی‌دیر و هم گله‌جکده هر هانسی بیر گلیشمه‌ده واز کئچیلمز میللی دیرلر کیمی رول اوینایاجاقلار.","num_words":2887,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":330839.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دده قورقود دا.بدوی. عرب منشأ‌لی «کؤچری»، «باشلانغیج»، «ایبتیدای» آنلاملی «بدوی» سؤزو «آت»لا علاقه دار ایشلنمیشدیر (بوينی اۇزون بدوی آت وئرگیل، بینر اولسون، هۆنرلیدیر!؛ بدوی آتین اويناتدی، قارشو گلدی). ر.رۆستموو «کیتابی-دده‌‌ قورقود»اۇن 1939-جۇ ایل نشرینده‌کی «بدؤي» (بوينو اۇزون بدؤي آت وئرگیل، مینر اولسون - هۆنرلیدیر) سؤزونه اساسلاناراق همین سؤزون شرق قروپو شیوه‌لرینده بدو\/\/بدؤي شکلینده جینس، ياخشی، گۆجلو، دلی (آت) معناسیندا ساخلاندیغینی گؤستریر (بیزلرده تۆند آتا بدو: آت دیيدولر). واحید عادیلوو دا «داستان»داکی عرب منشأ‌لی «بدوی» سؤزونون «هارین، جینس آت» معناسیندا ایشلندیگینی قئيد ائدیر. قرب لهجه‌سینده «بدؤي» شکلینده ایشدنن سؤز دیگر شیوه‌لردن فرقلی اولاراق، تکجه «آت»لا يوخ، هم ده «اینسان»لا باغلی ایشله‌دیلیر (آتینگیز چوخ بدؤيدو؛ نته:ر بدؤي گده‌دی). اینسانلا باغلی اولاراق ایشله‌دیلن «بدؤي گده» بیرلشمه‌سینده بدؤي منفی چالارلیدیر.\nیازیلیش‌لار\nلاتینجه : Bədəvi\nعربجه : بدوی\nقایناق‌لار\nRetrieved from \"https:\/\/incubator.wikimedia.org\/w\/index.php?title=Wt\/azb\/بدوی&oldid=3937173\"\nCategories:\nWt\/azb\/بوتون سؤزجوکلر\nWt\/azb\/عربجه\nWt\/azb\/اسکی تورکجه\nWt\/azb\/دده قورقود سؤزجوکلری\nThis page was last edited on 22 December 2016, at 17:05.\nText is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License; additional terms may apply. See Terms of Use for details.","num_words":339,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.251,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":31935.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یاسوکند شهری کۆردوستان اوستانی و بیجار بؤلگه‌سینین شهرلریندن اوْلاراق کرانی بخشینین مرکزی دیر. کرانی بؤلومو قو��زئی‌دن تکاب بؤلگه‌سی، دوْغودان زنجان اوستانی، گۆنئی‌دن سیلیتان بؤلومو و باتی‌دان دیواندره بؤلگه‌سی ایله قوْنشودور. بوُ شهر ۱۳۸۵-جی ایلین آمارلاری‌نین اساسیندا ۳٫۸۴۶ نفر جمعیتی واریدی. بوُ شهرین خالقی آذربایجان تۆرکجه‌سینده دانیشیرلار.\nYasukand\nفارسجا: یاسوکند\nCity\nYasukand\nShow map of ایران\nYasukand\nShow map of Iran Kurdistan\nموختصاتلار: 36°16′59″N 47°44′46″E \/ 36.28306°N 47.74611°E \/ 36.28306; 47.74611موختصات: 36°16′59″N 47°44′46″E \/ 36.28306°N 47.74611°E \/ 36.28306; 47.74611[۱]\nCountry\nایران\nاوستان\nکوردوستان اوستانی\nبؤلگه\nبیجار بؤلگه‌سی\nبخش\nکورانی\nجمعیت\n(2016)[۲]\n• جمع\n۳٬۴۹۰\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی +3:30 (ایرانین رسمی ساعاتی)\nایچینده‌کیلر\n۱ آد\n۲ خالق\n۲.۱ دیل\n۲.۲ سوی\n۲.۳ جمعیت\n۳ سیاست\n۴ شهر سورون‌لاری\n۴.۱ ایجازه‌سیز تیکینتی‌لر\n۵ هاوا دورومو\n۶ ایقتیصاد و اکین\n۷ گؤرمه‌لی و تاریخی یئرلر\n۸ قایناقلار\nآد دَییشدیر\nیئرلی اهالی بوُرا یاسی‌کند دئییرلر. یاسی یانی چوخور هابئله یاسلی آنلامیندا دا تعبیر ائدیب‌لر.[۳]\nخالق دَییشدیر\nدیل دَییشدیر\nیاسوکند شهری‌نین خالقی تۆرکجه دانیشیرلار.[۴]\nسوی دَییشدیر\nبوتونلوکده کۆردوستان اوستانی‌نین دوْغو بؤلگه‌لرینده یئرلشن تۆرکلر باخیما گلن آوشار طایفالاریندان دیرلار کی ایندیلیکده بیجار شهرین قوُزئینده نئچه کنده مالیک دیرلر.[۵]\nجمعیت دَییشدیر\nایل\nجمعیت\n۱۳۳۱ ۳٬۰۰۰\n۱۳۵۲ ۲٬۸۷۱\n۱۳۸۵ ۳٬۸۴۶\nیاسوکند شهرین ۱۳۸۵-جی آمارلاری‌نین اساسیندا ۳٫۸۴۶ نفر جمعیتی وار ایمیش هابئله سوُسوزلوق اثرینده بوُ شهرین جمعیتی ۷۰۰۰ نفردن ۳۰۳۰ نفره آزالیب‌دیر و خالقین تهران و زنجانا کؤچمه‌لری چوْخالیب‌دیر.[۶]\nسیاست دَییشدیر\nایندیلیکده یاسوکند بیجار بؤلگه‌سینین کرانی بؤلومونون مرکزی دیر. هابئله بیجار نوماینده‌سی بوُ شهرین شهریستان اوْلماغیندان خبر وئریب و او دئمیشکن یاسوکند شهریستانی ۱۰-جو دؤلتین سونوناکیمین قورولاجاق دیر.[۷] بوُ ایش هله گؤرونمَیب‌دیر. یاسوکند شهری‌نین جامع و تفصیلی طرحی ۱۲\/۱۰\/۷۸ده اوْلان هیئت وزیران، «شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران» توپلانتی‌سیندا ۳-جو وزارت آبادانی و مسکن آدین مسکن شهرسازی دییشمه نین ایکینجی یاساسی‌ایلا ویزارتخانا الیله تعین و تصویب اولونوب.[۸]\nشهر سورون‌لاری دَییشدیر\nایجازه‌سیز تیکینتی‌لر دَییشدیر\nیاسوکند شهرینین اؤنملی سورون‌لاریندان بیری ایجازه‌سیز تیکینتی‌لردیر. بوندان باشقا آیری بیر پیس دوُروملار بوُ شهرین گئری‌ده قالماغینا داوام وئریر. هابئله بوُ شهرده جیب تئلفونون آنتن وئرمه‌مزلیگی و دیجیتال شبکه‌سی دیر. ائله‌جع بوُ شهرین یوْلو و ایشیغی اؤنملی سورون‌لاردان‌دیر کی بیجار بؤلگه‌سینین مسئول‌لاری اؤز وئردیگی سؤزلره عمل ائتمه‌ایب‌لر.[۹]\nهاوا دورومو دَییشدیر\nهاوا باخیمیندان یاسوکندین هاواسی سوْیوق و داغلیق دیر. هاوانین اوْرتالاما درجه‌سی ان ایستی آی‌دا ۳۲ درجه اولاراق، ان سوْیوق آی‌دا ایسه ۶ درجه سانتیگیراددیر. یاغینتی باخیمیندان ایللیک یاغینتی میقداری ۳۲۰ میلی‌متر و نیسبی روطوبتی ایل‌ده ۶۴٪ دیر.[۱۰]\nایقتیصاد و اکین دَییشدیر\nمنطقه‌نین هاوا دوُرومونا باغلی اوْلاراق، بورادا اکینچیلیک دَمیَه‌دیر. شهرین مۆختلیف یئرلرینده و اطرافیندا ساحه‌لی اۆزوم باغلاری یئرلشیب‌دیر. بوُ باغلارین محصولو قوْنشو بؤلگه‌لره‌ده گؤندریلیر. بوُ باغلار شهر اهالی‌سینین ایقتیصادینا اؤنملی گلیردیر. یاسوکندین اۆزومو اوْ بیری‌سی منطقه‌لره گؤره یاخشی کئیفیتی وار. یاسوکندین اوزومدن باشقا اَن اؤنملی اکین محصوللاری بوُنلاردیر: بوُغدا، آرپا، اۆزوم، آلما، آرمود، اریک.[۱۰]\nگؤرمه‌لی و تاریخی یئرلر دَییشدیر\nعقیل ایمامزاده‌سی\nیاسوکند حامامی\nقایناقلار دَییشدیر\n^ OpenStreetMap contributors (16 August 2023). \"Yasukand, Bijar County\" (Map). OpenStreetMap. 16 August 2023-ده یوخلانیب.","num_words":684,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":155115.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رئیناخ (لاتینجه: Reinach) سوئیسین بازل-لاندشافت کانتونونون ارلوشم بؤلگه سینده یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلين نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۱۸۹۷۸ نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • بر�� بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (۱۲ October ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n^ Statistik der Schweizer Städte ۲۰۱۶ (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (۱۲ April ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=رئیناخ&oldid=119689»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ ژانویه ۲۰۱۷، ‏۰۷:۵۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1558,"character_repetition_ratio":0.233,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.3,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.935,"perplexity_score":167301.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان ادبیاتی‌نین انکشاف پروسسینده علامتدار حادثه کیمی اؤز اهمیتینی بوگون‌ده ساخلایان، ۲۴-۲۵‌ینجی ایللرده ۲۱ آذر نهضتی آدی‌لا تانینان تاریخی حادثه اولموشدور. بو حادثه تکجه ادبیاتیمیزین چیچکلنمه‌سینده یوخ، معارف و مدنیتین بوتون ساحه‌لرینه قویدوغو تعیین ائدیجی تاثیری باخیمیندان، معاصر ادبیات، اینجه صنعت و عمومیتله مدنیت تاریخیمیزین پوزولماز قیزیل ایزلرینه چئوریلیبدیر.\nآدی چکیلن نهضتدن یارانان اجتماعی و سیاسی قورولوشون حمایه‌سی آلتیندا چیچکله‌نن آنا دیللی مطبوعات، خلق یارادیجیلیغی‌نین مختلف ساحه‌لری او جومله‌دن: ملّی تئاتر، موسیقی، رسّاملیق و … س کیمی اوزون ایللر پهلوی حاکمیتی استیلاسی آلتیندا ازیلن خلق یارادیجلیغی نمونه‌لری، هئچ بیر زامان گؤرمه‌دیک‌لری مساعد بیر انکشاف و چیچکلنمه دؤرون شاهدی اولدولار. نییه کی، اوزون ایللر آنا دیللی مطبوعاتا، ادبیات و اینجه صنعت نمونه‌لری‌نین یاییلماسینا قنیم کسیلمیش پهلوی دیکتاتوراسی، بئله بیر شرایطین یارانماسینا جدی مانعه اولموشدور.\n۲۴ینجی ایلین ۲۱ آذرینده نتیجه‌لنن خلق مبارزه‌سی یاراتدیغی شرایطه، اجرا ائتدیگی تدبیرلره، گؤردوگو ایشلره و ادبیات و اینجه‌صنعته بخش ائتدیگی یئنی باهار تراوتینه گؤره، بیر مدنی انقلابین باشلانغیجی کیمی‌ایدی. بو مدنی انقلاب اؤز قونداغیندا بوغولماسینا باخمایاراق، یاشادیغی قیسا عؤمورونده آذربایجان مدنی و اجتماعی تاریخینه انکار ائدیلمز و هئچ بیر زامان اونودولماز حیات تجربه‌سی و ادبیات و اینجه صنعتیمیزه ملی حال- هوا بخش ائتدی.\nآذربایجانین مختلف شهر و کندلرینده اجتماعی، مدنی و ادبی درنک‌لرین قورولماسی و ان باشلیجاسی تبریزده یارانان “شاعرلر مجلسی”، ادبیاتیمیزین و تام معنادا دئسک “وطنی شعر”یمیزین اساسلانماسیندا و بو اساسین اوزه‌رینده عرصه‌یه گلن ملی شاعرلریمیزین کاراکتریزه اولمالاریندا ان مهم عامله چئوریلدی.\nبو یازیدا حقلرینده دانیشاجاغیمیز ملی شاعرلریمیزدن و ائله‌جه‌ده “شاعرلر مجلسی”ندن بو گونوموزه یادگار قالمیش و یئنه‌ده “او آذردن بو آذره” قده‌ر یارانان باهار تراوتینی و حیات عشقینی اؤز حیات و یارادیجیلیقلاریندا داشییان ایکی قوجامان شاعریمیز (اوستاد هاشیم ترلان و اوستاد مظفر درفشی)نین حیات سالنامه‌لرینی واراقلاماغی اؤزوموزه مقصد گؤتورموشوک. آنجاق اؤنجه‌دن بو ایکی یادگاریمیزی اؤز قوینوندا بسله‌ین و اونلارین یارادیجیلیق یوللارینی بو گونه کیمی ایشیقلاندیران “شاعرلر مجلسی” باره‌ده قیسا معلوماتی وئرمه‌یی گرکلی گؤروروک.\n۲٫ “شاعرلر مجلسی�� ( آذربایجان شاعرلر و یازیچیلار جمعیتی)\nآذربایجاندا یارانان نهضتین غلبه‌سی تکجه جمعیتین اجتماعی و سیاسی حیاتیندا یوخ، معارف و مدنیتین بوتون ساحه‌لرینه‌ده اؤز بلاواسطه تاثیرینی باغیشلادی. باشقا بیر سؤزله، نهضتین حیاتا کئچیردیگی ده‌ییشیک‌لیک پروسسینده ملی مدنیتیمیزین اوزه‌رینده گئده‌جک اصلاحات اساس مسئله کیمی پلانلاشدیریلدی و ائله بونا گؤره‌ده ملی مدنیتیمیزین چیچکلنمه‌سینه بؤیوک دقت یئتیریلدی. ایلک اؤنجه آذربایجان دیلی رسمی دولت دیلی اعلان ائدیلدی؛ تبریز دانشگاهی یاراندی؛ فارس دیلی‌ایله یاناشی تحصیل آنا دیلینده کئچیریلدی؛ آنا دیلینده گئنیش مطبوعات شبکه‌سی برپا ائدیلدی، آذربایجان شهر و کندلرینده کتابخانا و قرائتخانالار قورولدو؛ درنک‌لر و مدنی اوجاق‌لار تاسیس ائدیلدی؛ خلق ایله رادیو و تیاتر واسطه‌لریله یاخیندان علاقه‌لر یاراندی؛ فیلارمونیا تشکیل ائدیلدی و یوزلر بو کیمی ایشلرین زمینینده آذربایجانین مادی و مدنی حیاتیندا مثلی گؤرونمه‌ین ده‌ییشیک‌لیک‌لر عمله گلدی.\nبو آرادا ادبیات ایشچیلری؛ شاعر و یازیچیلارا خصوصی دقت یئتیریلدی. اونلارین تشکیلاتلانماسیندا ایلک اؤنجه تبریز شهرینده “وطن یولوندا” قزئتی‌نین نزدینده فعالیت گؤسترن “شاعرلر مجلسی” درنکی‌نین بؤیوک رولو اولموشدور.\n“وطن یولوندا” قزئتی‌ سووئت قوشونلاری‌نین مطبوعات اورقانی کیمی فعالیت گؤستریر و بو قزئتین ادبی بؤلومنده و عمومیتله آذربایجان شاعر و یازیچی‌لارینین تشکیلاتلانماسیندا سووئت قوشونو ایله تبریزه گلمیش تانینمیش آذربایجان ادبی شخصیت، یازیچی و شاعرلریندن رضا قلی‌یئو، سلیمان رستم، رسول رضا، محمد راحیم، میرزه ابراهیموف، عثمان ساریوللی، عوض صادق، قیلمان ایلکین، انور محمدخانلی، غلام ممدلی و خصوصیله جعفر خندان‌ین بؤیوک رولو اولموشدور. بو درنک ادبیاتیمیزین انکشافی اوچون یازیچیلاریمیزا بوتون مادی و معنوی واسطه‌لردن استفاده ائتمه‌ امکانی یاراتمیش و اونلارین بدیعی یارادیجیلیغینا بؤیوک تأثیر گؤسترمیشدیر.\n“شاعرلر مجلسی”ینده ۵۰ نفره یاخین یئرلی شاعر و یازیچی او جمله‌دن: علی فطرت، محمد بی‌ریا، میر مهدی اعتماد، هلال ناصری، کامیل، عباس صابری، مظلومی، تقی‌زاده، قهرمان قهرمانزاده، حسین صحاف، میر مهدی چاووشی، بالاش آذر‌اوغلو، فخرالدین محزون، ابراهیم ذاکر، حسین جاوان، علی توده، محمدباقر نیکنام، مدینه گولگون، فریدون خشکنابی، حسن بلوری، مهدی عباسی، سعدی یوزبندی، بولود قره‌چورلو، قلیخان بورچالی، کاشف، نجمی تبریزی، حسن وحیدی، صمد عافیت، مظفر درفشی، یوسف شادی، عباس اسلامی(بارز)، تاج‌الدین ولائی، یحیی شیدا، فرخ طیب‌زاده، رضا علیارزاده، میر هاشیم حسن‌زاده(ترلان) و آذربایجانین باشقا شهر و کندلرینده یاشایان بیر چوخ شاعر و یازیچی‌لار فعالجاسینا اشتراک ائدیر و “وطن یولوندا” قزئتینده ایسه اونلارین اثرلری یاییلیردی.\n“آذربایجان شاعرلر و یازیچیلار جمعیتی” ائله بو “شاعرلر مجلسی”‌نین زمینینده ۱۳۲۴ینجی ایلین دی آییندا یارانیر و بیرینجی اجلاسیندا ۱۵ نفردن عبارت اداره هیئتی و صدرلیگینه‌ایسه شاعر “ابوالقاسم کامیل” سئچیلیر؛ اداره هیئتی طرفیندن جمعیتین “گونش” آدلی اورقانی‌نین نشری‌ده قرارا آلینیر. جمعیتین برنامه و نظامنامه‌سینی ترتیب و حاضرلاماق اوچون علی فطرت، میرمهدی اعتماد، هلال ناصری، کامیل و مظفر درفشی‌دن عبارت بیر کمیسیون سئچیلیر؛ بو کمیسیون یاخین مدتده جمعیتین برنامه و نظامنامه‌سینی حاضرلاییب، تصدیق اوچون جمعیتین نوبتی اجلاسینا وئریر؛ تزه عضولرین قبولینه باشلانیر؛ واختی ایله “شاعرلر مجلسی” جلسه‌لرینده اشتراک ائتمه‌ین استعدادلی شاعر و یازیچیلار دا تشکیلاتا جلب ائدیلیر؛ جمعّیتین جنبینده بیر نئچه شعبه تشکیل اولونور و نظامنامه‌نین گؤستریشی ایله زنگان، اردبیل، میانا، خوی، سراب، مرند، سلماس، ماراغا، اورومیه‌ و آذربایجانین دیگر شهر و قصبه‌لرینده “شاعرلر و یازیچیلار جمعیتی”نین تشکلینه آددیملار آتیلیر.\nبئله‌لیکله جمعیتین هفته‌لیک ییغینجاغی هر جمعه گونی گوندوز ساعات ۳ تامامدا اونون تربیت خیابانینداکی بؤیوک سالونوندا و آیدا بیر دفعه نظرده توتولموش ادبی گئجه‌لری ایسه فردوسی مکتبی سالونوندا کئچیریلمگه باشلاییر.\nبو گون “شاعرلر مجلسی” و “آذربایجان شاعرلر و یازیچیلار جمعیتی”‌نین اکثر عضولری ابدیته قووشوبدور. نه یاخشی کی هله‌ده ادبیات تاریخیمیزین بو پارلاق صحیفه‌سیندن ذکالانان ایکی محترم و قوجامان ادبی اجتماعی شخصیت‌ایله بوگونکو ادبی جمعیتیمیز فخر ائده بیلیر؛ نه یاخشی کی اونلارلا آذربایجانیمیزین ادبیات تاریخینی واراقلایا بیلیریک؛ و نه یاخشی کی اونلارین ده‌یرلی تجربه‌لرینی ادبیات و اینجه صنعتیمیزین بو گونه اویغون انکشاف و چیچکلنمه‌ طلباتی اوغروندا منیمسه‌یه بیلیریک.\nبو گون خلقیمیزین تاریخی غلبه‌سیندن ۶۸ ایل کئچیر و بو غلبه‌نین اشتراکچیلاریندان اولان اوستادلاریمیز هاشیم ترلان و مظفر درفشی جنابلارینی تبریک ائتمه‌گه امکانیمیز چاتیر. اونلارین حیات سالنامه‌لرینی واراقلادیقدا یئنی- یئنی درسلر آلیریق؛ یئنی‌دن معاصر اجتماعی و مدنی تاریخیمیزی اؤیره‌نیریک و یئنی‌دن خلق‌ایله باغلی ادبیاتین طالعینی دوشونوروک. بودا، اؤزو بیر خوشبختلیک‌دیر. بیزه بو خوشبختلیگی بخش ائده‌ن اوستادلاریمیزین حیات سالنامه‌سینی بیرلیکده واراقلایاق:\n۳٫ اوستاد “هاشیم ترلان”: دونه‌نین و بو گونون مبارز شاعری\nادبی جمعیتیمیزده مبارز شاعر عنوانیله تانینان و بؤیوک حؤرمت قازانان ۹۰ یاشلی قوجامان صنعتکاریمیز اوستاد هاشیم ترلانی تام معنادا دونه‌نین و بو گونون مبارز شاعری آدلاندیرساق، یانیلمامیشیق. آخی اوستادین یارادیجیلیق حیاتی‌نین بوتونو دموکراتیک و ملی طلبات، خلق‌لر دوستلوغو، اجتماعی عدالت، آزادلیق، صلح، امن- آمانلیق و برابرلیک کیمی موضوعلاردان سوواریلیب، یوغرولوب و پوئتیک دیلده اؤز بدیعی عکسینی تاپیبدیر. بو موضوعلار هله ۲۰ یاشلی میرهاشیم حسن‌زاده‌نین یارادیجیلیغیندا اولدوغو کیمی، ۹۰ یاشلی اوستاد هاشیم ترلانین‌دا یارادیجیلیغیندا حیات سورمه‌ده‌دیر. بودا اوندان ایره‌لی گلیر کی، اوستاد هاشیم ترلان صنعتینه، بشری ایده‌آللارینا، آرزو و ایستکلرینه و ائله‌جه‌ده زمانین ایره‌‏لى سوردوگو پروبلئملره صنعتکارلیق موقعینى صداقتله و واختیندا آشکارلایان صمیمی و صادق بیر یارادیجی شخصیتدیر. سانکی مبارز شاعریمیزین آرزو دولو یارادیجیلیق موضوعلاری یئتمیش ایل‌لیک بیر عؤمور بویونجا هله‌ده مقصده چاتماییب و ناکاملیغینی یاشاییر.\n۱۳۰۲(۱۹۲۳)ینجی ایل باکی شهرینده، آلان‌براغوش ماحالی‌نین زنگیل‌آوا کندیندن بیر تیکه چؤره‌ک آردینجا آرازین او تایینا کؤچن حسن‌کیشی‌نین عائیله‌سینده دوغولان میرعلی میرعلی‌زاده(سونرا کی علی چشم‌آلوسی- سونراکی میرهاشیم حسن‌زاده و بو گونکو هاشیم ترلان)، ۱۵ یاشینا قده‌ر باکی شهرینده حیات سورور؛ اورادا درس اوخویور و عائیله حیاتی‌نین آجیناجاقلی اولماغینا باخمایاراق، اؤزو دئمیشکن عؤمرونون ان خوشبخت چاغلارینی یاشاییر.\n۱۳۰۹(۱۹۳۱)ینجی ایل بالاجا میرعلی اؤز همیاشیدلاریلا مکتبه قدم قویور؛ مکتب یولداشلاری تاپیر و اونلارلا اوشاقلیق دونیاسینین الوان خاطره‌لرینی یارادیر. دؤردونجو صینیفده، سونرالار آذربایجانین بؤیوک ادبی شخصیتی اولان و هاشیم ترلانین بو گونه قده‌ر یادداشیندا پوزولماز ایزلر بوراخان قیلمان موسایئو(ایلکین) اونون ادبیات معلمی اولور. ائله بو مناسبت بالاجا میرعلی‌نین موسیقی‌یه، فوتوگراف ایشلرینه و ادبیاتا جدی ماراق گؤسترمه‌سینه سبب اولور؛ آرا بیر شعرلر دئمه‌یه‌ده باشلاییر و پیونئر اوشاقلارین فعالیتینه چوخ مساعد زمین یارادان “پیونئر سارایی”ندا فوتوگرافلیق درنه‌یینده بو صنعتی اؤیرنمه‌یه باشلاییر.\n۱۳۱۶(۱۹۳۷)ینجی ایل روسیادا یارانان اوکتیابر انقلابی‌نین اییرمی ایللیگینه بوتون آذربایجاندا حاضیرلیق گئدیر. میرعلی‌ده مکتب اوشاقلاریلا برابر بو شن احوال- روحیه‌لی گونلری قارشیلاماغا حاضرلاشیر. انقلابین ایل دؤنومو مناسبتیله “اوکتیابر گلیر” عنوانلی ایلک شعرینی یازیر و اونو انقلابین رهبرلرینه اتحاف ائدیر. شعری یازیچیلار اتفاقینا آپاریر؛ آذربایجانین خلق شاعری صمد وورغون‌لا گؤروشور و اونون گؤستریشیله بو گونکو اوستاد هاشیم ترلانین ایلک شعری شکلیله برابر ۷۶ ایل بوندان اؤنجه “پیونر” قزئتینده نشر ائدیلیر. شعرین سون بندی بئله‌دیر:\nمنیمده شعیریم گئییبدیر الوان\nسئویملی مارشالدان گؤزله‌ییر فرمان\nوطن اوزه‌رینه قالخارسا دوشمان\nحاضیرام دؤیوشه قلمیمله من\n۱۳۱۷(۱۹۳۸)ینجی ایلین باهار آیلاریندا حسن‌کیشی‌نین‌ده عائیله‌سینین باشی اوسته قارا یئللر اسمه‌یه باشلاییر. اونلار‌دا بوتون ایرانلی پاسپورتو اولان‌لار کیمی آذربایجاندان چیخماغا مجبور قالیرلار. بالاجا میرعلی‌نین اوشاقلیق دونیاسینا پاییز چؤکور. او مکتب یولداشلاریندان، پیونر درنه‌ییندن و بوتون ۱۵ ایل‌لیک معنوی دونیاسینی و عؤمرونو آب و هاواسیلا بسله‌دیگی باکی شهریندن آیریلمالی اولور. تیر آیی‌نین اوللرینده انزلی ساحیلینده ایران تورپاغینا ایاق باسیر؛ وار- یوخلاری امنیه‌لر و شهر لوطولاری الی‌له تالانیر؛ و چوخ اوزودوجو بیر خاطیره‌ایله بیر باشا آتا یوردو آلان براغوش ماحالی‌نین زنگیل آوا کندینه گئدیر و بئله‌لیکله اؤزو دئمیشکن حیاتی‌نین قارا گونلری باشلاییر. کندده چوبان اولور و باکیداکی مکتبلی، پیونئرلی، شعرلی گونلری یئنی‌یئتمه میرعلی‌نین یادداشیندا اوزاق گؤرونن خاطیره‌لره چئوریلیر.\n۱۳۲۰ینجی ایله کیمی کندده قوزو اوتارماقلا گون کئچیریر؛ شهریور آییندا سووئت قوشونلارینین ایرانا کئچمه‌سیله، گنج میرعلی‌نین‌ده قوزو اوتارما گونلری سونا چاتیر. رضاخان اؤلکه‌دن قاچدیقدا، آذربایجان کندلرینده گیزلیجه گئدن اکینچی و کندلی‌لرین اربابلار و فئودال‌لارا قارشی آپاردیقلاری مبارزه‌ آچیق آیدین اؤزونو گؤسترمه‌یه باشلاییر. آلان براغوش ماحالیندادا کندلی حرکاتی‌نین رهبری کیمی آدی خلقین دیلینده گزه‌ن سوما��ی قاسیم حرکاتی آشکارجاسینا باش قالدیریر. بو کیمی کندلی حرکات گنج میرعلی‌نین عدالت‌طلب دویغولارینی دیرچلتمه‌یه باشلاییر و اونون حیات طرزینی مبارزه‌یه قوشولوب و ظلم و زوراکیلیق علیهینه دؤیوشمه‌یه طرف یؤنلدیر؛ اونون یارادیجیلیق قاتاری داهادا سرعتله کئتمه‌یه باشلاییر و یئنی- یئنی وطنپرور و مبارزه روحلو شعرلر یازیر. بو یولدا سووئت قوشونو ‌ایله بو تایا گلمیش آذربایجان ادیب، شاعر و یازیچیلاری‌نین تشبثی‌له آنا دیلینده نشره باشلایان “وطن یولوندا” قزئتی گنج میرهاشیم حسن‌زاده‌نین یارادیجیلیق اساسلارینی “وطنی شعرلر” یازماقدا محکملندیریر. اونون نشر اوزو گؤرن ایکینجی شعری ائله بو گونلر وطن قزئتینده چاپ اولور. شعرین سون بندی بئله‌دیر:\nایندی دوغما دیار گئیینیر الوان\nوطن گؤیلریندن چکیلیر دومان\nفخردیر کؤنلومه بو سؤز هر زامان\nآذربایجان آدلی ائللر منیمدیر.\n۱۳۲۱ینجی ایل سئودیگی قونشو قیزی فاطما ایله عائیله قورور؛ اؤزو دئمیشکن دونیا اوزونه گولور؛ گئجه‌لر گؤیلره باخاندا اؤز بخت اولدوزونو فاطمانین بخت اولدوزونون کناریندا گؤرور. بو گونلر، ایش تاپیب، عائیله‌نین معیشت طرزینی یاخشیلاتماق مقصدیله تهرانا گئتمک قرارینا گلیر؛ اورادا مختلف ایشلر او جمله‌دن: فعله‌لیک، آل- وئرچیلیک و درزیلیک ایشلریله مشغول اولور. اؤزونو فاطمانین خیالیلا خوشبخت حس ائدیر؛ وطن و سئوگی موضوعلاریندا یئنی- یئنی شعرلر یازیر. آنجاق بو خوشبختلیک ۶ آی چکمیر و بیر گون سئوگیلیسی فاطمانین دونیادان کؤچمه خبرینی آلیر. کنده قاییدیب، فاطما‌ایله سون وداعلاشدیقدان سونرا یئنی‌دن تهرانا قاییدیر.\n۱۳۲۲ینجی ایلدن ۱۳۲۴ینجی ایلین آذر آیینا قده‌ر تهراندا فعله‌لیک ائدن میرهاشیم حسن‌زاده تئز- تئز شعرینی چاپ اوچون “وطن قزئتی”نه گؤندریر. او نه بیلسین کی سووئت قوشونویلا ایرانا گلن ادیبلرین آراسیندا آذربایجان یازیچیلار اتفاقی‌نین بیر چوخ عضولریله برابر، اونون دؤردونجو صینیفده‌کی ادبیات معلمی قیلمان موسایئو (ایلکین)‌ده واردیر و بو اونون سونرالار “وطن یولوندا” قزئتیله یاخیندان امکداشلیق ائتمه‌یینه مساعد زمین یارادان عامیللردن اولاجاقدیر.\n۱۳۲۴ینجی ایلین آذر آییندا تئز- تئز خوش خبر و غرور دویوجو نائلیتلر ائشیتدیگی آنا یوردو آذربایجانین دؤیونن اوره‌گی تبریز شهرینه وارد اولور و اورانی بوتون دییشیک بیر وضعیتده گؤردوگونده اؤزونده بیر آذربایجانلی اولاراق وصف ائدیلمز ملی غرور حسی کئچیریر. “وطن یولوندا” قزئتینده ایشه باشلاییر؛ “شاعرلر مجلسی”نین زمینینده یئنیجه یارانمیش “آذربایجان شاعرلر و یازیچیلار جمعیتی”نین فعال عضوو اولور و آذربایجان ملی- دموکراتیک حرکاتینی رهبرلیگ ائدن آذربایجان دمکرات فرقه‌سی‌نین عضولیگینه کئچیر. ۲۱ آذر نهضتی‌نین غلبه‌سی گنج میرهاشیم حسن‌زاده‌نی گئجه گوندوز یئنی حیاتین بیر قوروجوسو کیمی فعالیت گؤسترمگه چاغیریر. او بیر تشکیلاتچی اولاراق تبریز شهر کمیته‌سی‌نین آلتینجی حومه تشکیلاتی‌نین تبلیغات مسئولو وظیفه‌سینده چالیشماغا باشلاییر.\n۱۳۲۵‌ینجی ایلین آذر آیی‌نین سون گونلری آذربایجان سماسینا قارا بولودلار چؤکور. عهد- پیمان پوزانلار، شاه و سرمایا قورولوشو، امریکا امپریاسی‌نین یئرلی نوکرلری، انقلاب قورخوسوندان آذربایجاندان قاچقین دوشموش اربابلار و شاه قوشونون حمایه‌سی آلتیندا یئنی‌دن باش قالدیرمیش فئوداللارین یئرلی ایادیسی و شهر و کندلرین پوزغون سیمالی اوباش‌لاری ۲۱ آذر نهضتی‌نین قانا چکیلمه‌سینه قرار وئریرلر. آذربایجانین مینلر ایگید بالالاری وحشیجه‌سینه محو ائدیلیر؛ اون مین‌لر نفر دیدرگین دوشور و انقلاب تام معنادا ناحق تؤکولن قانلار ایچینده بوغولور. میر هاشیم حسن‌زاده‌ده بیر فدایی اولاراق یاخالانیر و ایشکنجه‌لره معروض قالیر.\n۱۳۲۶ینجی ایل زینداندان آزاد اولوب، بیر چوخ آذربایجانلی‌لار کیمی تهرانا کؤچگون دوشور و بو کؤچگونلوک بو گونه‌دک داوام تاپیر.\n۱۳۳۰ینجی ایل بویونجا تهراندا اونودولماز آذربایجان اجتماعی و ادبی شخصیتی جناب بهزاد بهزادی‌نین تشکیلاتچیلیغی ایله نشر اولونان “بشریت”، “بشیر آینده” و “آذربایجان” قزئت‌لرینده هاشیم ترلان‌دا اؤز شعرلرینی یاییر و یئنی‌دن تشکیل اولونموش “آذربایجان شاعرلر و یازیچیلار جمعیتی”نده یولداشلاری مظفر درفشی، گنجعلی صباحی، احمد شایا، حبیب ساهر، سهند، علیقلی کاتبی و بونلار کیمی آذربایجان ادبی شخصیتلریله امکداشلیق ائدیر.\n۱۳۳۲ینجی ایلین ۲۸ مرداد کودتاسیندان سونرا یئنه‌ده ادبی- اجتماعی مبارزه‌سینی داوام ائتدیریر و بو یولدا یولداشی مظفر درفشی‌له علاقه‌ده اولور و اوندان گؤستریشلر آلیر. بو علاقه اللینجی ایللره‌دک داوام ائدیر و بو ایکی آذربایجان ادبی اجتماعی شخصیتی‌نین قارشیلیقلی ادبی اجتماعی علاقه‌سی بو گونده دوام ائدیر.\n۱۳۵۰ینجی ایلدن یاری گیزلی تشکیل ائدیلن ادبی مدنی درنک‌لرده فعالجاسینا اشتراک ائدیر و دوستلاری دکتر جاوید، گنجعلی صباحی، مظفر درفشی، محمدعلی محزون، سهند، حسن مجیدزاده(ساوالان)، محمود دست‌پیش(واله) هدایت نورآذر، قافلانتی و تورک‌اوغلو کیمی شاعر و ادیبلریمیزین اشتراکی‌له فعالیت گؤسترن “دوستلار گؤروشو” درنگی، اونون اثرلرینین یاییلما و ائشیدیلمه میدانینا چئوریلیر.\n۱۳۵۷ینجی ایل بهمن انقلابیندان سونرا، هاشیم ترلانین ادبی- مدنی فعالیتی گئنیشلنیر و حسین دوزگونون نشر ائتدیگی “یولداش” مجله‌سینین یازیچیلار هئیتینه قوشولور.\n۱۳۵۸ینجی ایلین فروردین آییندا “یولداش” مجله‌سینین دعوتیله اوتوز نفردن آرتیق آذربایجان صیالی، شاعر و یازیچیلارین اشتراکیلا “تهراندا یاشایان شاعرلر و یازیچیلار جمعیتی” قورولور. جمعیتین ایلک اداره هیاتینه گنجعلی صباحی، حسین دوزگون، محمدعلی فرزانه، جمال رئوسی، فرهاد ابراهیمی، داوود شیخاوندی و رحیم ذقیق سئچیلیر و هاشم ترلان‌دا جمعیتین ان یاخین عضولری کیمی اوندا فعالیت گؤستریر.\n۱۳۵۹ینجی ایل هاشیم ترلانین شاه دؤرونده یازدیغی بیر سیرا شعرلرینی احتوا ائده‌ن “آلوولو شعرلر” عنوانلی کیتابی نوپا انتشاراتی طرفیندن یاییلیر.\n۱۳۶۲ینجی ایل هاشیم ترلان ائتدیگی اجتماعی و مدنی فعالیتلری اوجباتیندان ایکی ایله یاخین آزادلیقدان محروم ائدیلیر. او بو زامان عؤمرونون ۶۰ ایلینی یاشاییردی. هاشیم ترلان ۱۳۶۴ینجی ایلین یاریلاریندان یئنه‌ده ادبی جمعیتیمیزه قاییدیر و یارادیجیلیغینی دوام ائتدیریر.\n۱۳۶۶ینجی ایل مظفر درفشی، حبیب فرشباف، حسن ایلدیریم، میرزه شهرک، ائلدار موغانلی، احمد پوری و دکتر سیروس لطفی‌نین اشتراکی‌لا تشکیل ائدیلمیش “حبیب ساهر” آدینا ادبی درنک‌ده بیر آق‌ساققال کیمی فعال اشتراک ائدیر. همن ایلده گونئی آذربایجانی‌نین بیر سیرا شاعر��ری‌نین اثرلریله برابر هاشیم ترلانین “آراز گولور” پوئماسی باکی شهرینده نشر ائدیلیر.\n۱۳۶۷ینجی ایل اوستاد هاشیم ترلانین یارادیجیلیغی و ادبی اجتماعی شخصیتیندن تجلیل ائتمک اوچون دوستلاری واسطه‌سیله تبریز شهرینده اونون ۶۵ ایللیگی مناسبتیله چوخ طنطنه‌لی بیر تدبیر کئچیریلیر. بو تدبیره آذربایجانین بیر چوخ یازیچی، شاعر و ادبی شخصیتلری قاتیلیر و اوستاد حقینده اؤز نظرلرینی سؤیله‌ییرلر. همن ایل اوستادین وطن حسرتی موضوعسوندا قلمه آلدیغی”وطندن وطنه” پوئماسی باکی شهرینده نشر ائدیلیر.\n۱۳۷۲ینجی ایل اوستادین ۷۰ ایللیگی مناسبتیله دوستلاری‌نین تشبثی‌ایله تهران شهرینده یوبلئی مراسیمی کئچیریلیر.\n۱۳۷۳ینجی ایل، دوستلاری‌ مظفر درفشی، رحیم کاویان، میرزه شهرک، علی زیرک، مجید حسینی و کریم قربانزاده جنابلاری‌نین همکارلیغی‌‌ایله “صابر ادبی انجومنی”نی یارادانلاردان اولور و او گوندن بو انجومنین عمومی جلسه‌لرینین فعال اشتراکچیسی کیمی‌دیر.\n۱۳۷۵ینجی ایل، اوستاد هاشیم ترلانین یارادیجیلیق فعالیتینی دیرلندیره‌رک، آذربایجان جمهوریسینده “آذربایجان یازیچیلار و شاعرلر اتفاقی” اونو اؤز سیرالارینا بیر عضو کیمی قبول ائدیر.\n۱۳۷۷ینجی ایل هاشیم ترلانین دؤردنجو کیتابی “دورنالار گلنده” باشلیغی آلتیندا آفتاب نشریاتی طرفیندن نشره بوراخیلیر و اونون ۷۵ ایللیگی مناسبتیله دوستلاری طرفیندن تهران شهرینده یئنی‌دن تجلیل مراسیمی تشکیل ائدیلیر.\n۱۳۷۹ینجی ایل هاشیم ترلانین بئشینجی شعر مجموعه‌سی “یولچو یولدا گره‌ک” آدیندا مینا نشریاتی طرفیندن یاییلیر.\n۱۳۸۲ینجی ایل هر بئش ایللیکده اولدوغو کیمی تهراندا فعالیت گؤسترن ادبی مدنی درنک‌لرین تشبثی‌ایله هاشیم ترلانین ۸۰ ایللیگی قید ائدیلیر. همن ایل بو مراسیمین تایی باکی شهرینده آذربایجان یازیچیلار اتفاقی‌نین یاردیمی‌ایله خورشید بانو ناتوان سالونوندا کئچیریلیر.\n۱۳۸۶ینجی ایلده هاشیم ترلانین آجیلی شیرینلی خاطیره‌لرینی اؤزونده یئرلشدیرن “گوموشو پئنجک” آدلی کیتابی فیروزان انتشاراتی طرفیندن نشر ائدیلیر. بو اونون چاپ اوزو گؤرموش آلتینجی کیتابی‌ایدی.\n۱۳۸۷ینجی ایل صابر ادبی انجومنی‌نین عمومی سالونوندا تهراندا فعالیت ائدن ادبی مدنی درنک‌لرین ایش‌بیرلیگی‌له هاشیم ترلانین ۸۵ ایللیگی قید ائدیلیر.\n۱۳۸۸ینجی ایلده هاشیم ترلانین “ذیروه‌ده گونش” آدلی شعر مجموعه‌سی فیروزان انتشاراتی طرفیندن نشر ائدیلیر. بو اونون چاپ اوزو گؤرموش یئددینجی کیتابی‌ایدی.\nاوستاد هاشیم ترلان بو گونده ۹۰ یاشیندا اولارکن، آذربایجانین گنج اوره‌کلی شاعری‌دیر. او هله‌ده باهار تراوتلی، گله‌جک اومیدلی و ملی روحلو اثرلرین موللیفی کیمی خلقین و اوخوجولاری‌نین اوره‌یینده یاشاییر. اغراقسیز دئمک اولار کی تهران سطحینده نشر ائدیلن آنا دیللی هئچ بیر قزئت، روزنامه و تشکیل ائدیلن هئچ بیر ادبی مدنی درنک و انجومن یوخدور کی اوستاد هاشیم ترلانین اوردان سسی گلمه‌سین، نفسی دویولماسین. او سانکی بو درنک‌لرین سیماسیندا گنج ایللرینی یاشادیغی “شاعرلر مجلسی”نی یئنی‌دن یاشادیر.\n۴٫ اوستاد “مظفر درفشی”: آردیجیل مبارزه شاعری\nمظفر درفشی‌نین کئچدیگی عؤمور یوللاری چوخ مشقتلی و عذابلی اولوبدور. آنجاق بو عذابلی ائنیشلی- یوخوشلو حیات یوللارینا اونون اؤزونون گؤزوایله دؤنوب باخاندا، اوندا شرف و افتخار ایزلرینین شاهدی اولوروق. بو شرف ایزلری‌له‌دیر کی شاعرین یارادیجیلیق آنلامینی و اونون کئچیرتدیگی ۸۹ ایل‌لیک عؤمور یوللارینی منیمسه‌مک اولار.\nوطنین طالعینی اؤز عؤمور- گونونده و دیل آچان سطیرلرینده یاشایان آذربایجان خلقی‌نین مبارز، شاعر اوغلو اوستاد مظفر درفشی‌نین کئچدیگی حیات یوللاری، گنج و اورتا نسلیمیزه بیر اؤرنک کیمی‌ معنالانا بیلر. آتالار دئمیشکن: اوت کؤکو اوستونده بیترسه، بس اوندا گنج و اورتا نسله، کئچمیشمیزی تانیماق، ملی منلیگیمیزین سؤز عسگرلرینی منیمسه‌مک؛ اونلارین اجتماعی ایده‌آللار اوغرونداکی تاریخی مبارزه‌سینی اؤیرنمک، اؤنده دوران وظیفه‌لریمیزدندیر. بو باخیملا، مظفر درفشی‌نین کئچدیگی حیات یولو‌ایله علاقه‌دار بیر نئچه جهتی وورغولامالی‌ییق.\n۱۳۰۳(۱۹۲۴)ینجی ایل باکی شهرینده آنادان اولوب، کؤرپه‌ایکن عائیله‌سی‌ایله بیرلیکده وطنه دؤنن مظفر درفشی، اون‌ایکی یاشینادک، عؤمرونون بیر قیسمینی رضاخان زیندانلاریندا کئچیرن مبارز و انقلابچی بیر آتانین تعلیم تربیه‌سی‌ایله بویا- باشا چاتیر.\n۱۳۱۷ینجی ایل مظفرین آتاسی، دونیاسینی دگیشیر و مظفرین کیچیک یاشیندان امک دونیاسینا قاتیلماسینا سبب اولور. او عائیله‌نین بؤیوک اوشاغی اولدوغو اوچون آناسی و باجی- قارداشلاری‌نین مسئولیتینی داشیماق مجبوریتینده قالیر.\n۱۳۲۱ینجی ایلدن آذربایجان ادبیاتینا ماراق گؤسترن و فارس و آذربایجان دیلینده شعرلر یازان مظفر درفشی‌، ۱۳۲۵ینجی ایله‌دک “فریاد”، “یئنی‌شرق”، “آزاد ملت”، “وطن یولوندا” و “آذربایجان” قزئتلرینده اثرلرینی یاییر. او، بیر ایل عؤمور سورن آذربایجان ملی حکومت دؤرونده، “شاعرلر مجلسی”نین تاپشیریغی اساسیندا، بیر چوخ متن‌لری آذربایجان دیلینه چئویریر و دؤرو مطبوعاتدا چاپ ائتدیریر.\n۱۳۲۳ینجی ایل تبریز دانشسراسیندان دیپلم آلیر و معلم‌لیگه باشلاییر. عینی حالدا شاهلیق رژیمی علیهینه مبارزه ائده‌ن سیاسی بیر تشکیلاتین عضوی کیمی فعالیت گؤستریر.\n۱۳۲۴ینجی ایل آذربایجاندا باشلانان ملی نهضتین فعال اشتراکچیسی اولور و مبارزلر سیراسیندا سیلاحلی بیر فدایی کیمی دؤیوش آپاریر. آذربایجان نهضتی‌نین غلبه‌سی اوغروندا چکدیگی زحمتلرینه گؤره، ملی حکومت طرفیندن، مظفر درفشی ۲۱ آذر میدالینا لاییق گؤرونور. همن ایلده “تبریزیم” آدلانان شعر دفتری چاپ اولور.\n۱۳۲۵ینجی ایلین آذر آیینا قده‌ر مظفر درفشی تبریز دانشسراسی‌نین معاونلیگی سمتینده ایشله‌ییر. بو ایشی‌ایله برابر “شاعرلر مجلیسی” آدیندان، آذربایجان شاعرلری “علی فطرت”، “میرمهدی اعتماد”، “حسین صحاف”، میرمهدی چاوشی”، “بالاش آذراوغلو” و “یحیی شیدا”ایله برابر “آذربایجان” عنوانلی منظوم مکتوبو یازیر. بیر چوخ شعر و مقاله‌لری، تبریزده نشر اولونان قزئت و درگی‌لرده، خصوصیله “وطن یولوندا” و “آذربایجان” قزئت‌لرینده چاپ اولور.\n۱۳۲۵ینجی ایلین آذر آییندا، آذربایجان خلقی‌نین ملی دمکراتیک حرکاتی شاه قوشونو و آمریکا امپریاسی‌نین سیاستی اساسیندا قانا چکیلیر، مظفر درفشی‌ده حبسه آلینیر. او بیر ایله یاخین شاه زیندانلاریندا محبوس اولور.\n۱۳۲۶ینجی ایل زینداندان آزاد اولوب، تهرانا کؤچگون دوشور. بو شهرده شاهلیق علیهینه سیاسی و اجتماعی فعالیتینه داوام ائدیر، یئنی‌دن تعقیبه معروض قالیر. تهراندا ائتدیگی سیاسی فعالیتین ثمری مظفر درفشی‌یه ایکی ایل اهواز شهرینه سورگون اولماغی ارمغان گتیریر.\n۱۳۲۹ینجی ایله‌دک خوزستاندا سورگون وضعیتده یاشاییر و اؤز مبارزه‌سینه گیزلی داوام ائتدیریر. بو ایلین سونوندا پلیس قوه‌لری مظفرین گیزلی سیاسی فعالیتیندن باش چیخاریر و اونو توتماق قرارینا گلیر. مظفر قاچقین دوشور، تهران و زنجان شهرلرینده “عباس سیرانی” قوراما آدی‌لا گیزلی مبارزه‌یه داوام وئریر.\n۱۳۳۰ینجی ایل بویونجا تهراندا نشر اولونان “بشریت”، “بشیر آینده”، “چلنگر” و “آذربایجان” قزئت‌لرینده مختلف امضالارلا، او جمله‌دن “میمدال”، “م.بشیر” و “مظفر” امضالاری‌لا اؤز شعر و مقاله‌لرینی یاییر. همن ایلین شهریور آییندان “اسارت زنجیرلرینی قیران آذربایجانا عشق اولسون” شعاری‌لا نشره باشلایان “بشیر آینده” قزئتی‌نین داخلی مدیری تعیین اولور و یئنه‌ده همن ایلین آذر آییندان گیزلی نشره باشلایان “آذربایجان” قزئتی‌نین فعال امکداشی کیمی چیخیش ائدیر. بو آذربایجان دیلینده نشر اولونان قزئتلرده مظفر درفشی‌ایله برابر تانینمیش یازیچی و شاعرلریمیزدن گنجعلی صباحی، هاشیم ترلان، حبیب ساهر، سهند، علیقلی کاتبی، سعید منیری و علی میثمی‌نینده اثرلری چاپ اولونوردو. بو اوچ قزئتین باش کاتبی “بهزاد بهزادی” جنابلاری اولموشدور.\n۱۳۳۲ینجی ایلین ۲۸ مرداد کودتاسیندان سونرا مظفر درفشی یئنی‌دن توتولور و “عباس سیرانی” قوراما آدی‌لا ایکی ایل “قصر قاجار” زیندانیندا قالیر.\n۱۳۳۴ینجی ایلده زینداندان آزاد اولور و ۱۳۳۸ینجی ایله‌دک تهراندا تاکسی سوروجوسو صفتینده ایشله‌ییر. بو ایل عائیله قورور و سوروجولوکله برابر تهران یونیورسیته‌‌سینین “فلسفه” رشته‌سینده تحصیل آلماغا باشلاییر.\n۱۳۴۲ینجی ایل “فلسفه” اوزره لیسانس آلیر، تحصیلینه داوام ائدیر و ۱۳۴۵ینجی ایل تهران دانشگاهیندان “روانشناسی و علوم تربیتی” ساحه‌سینده یوکسک لیسانس آلماغا موفق اولور.\n۱۳۴۵ینجی ایلدن، مظفر درفشی “تربیت معلم” مرکزی‌نین فلسفه و روانشناسی اوستادی کیمی ایشه باشلاییر. بو ایش ۱۵ ایل داوام ائدیر و نهایت ۱۳۶۰ینجی ایل معلم‌لیکدن آزاد ائدیلیر.\n۱۳۵۰ینجی ایلدن باشلایاراق، مظفر درفشی‌نین ادبی فعالیتی داهادا گوجلنیر. مختلف ادبی مدنی محفل‌لرده اشتراک ائدیر؛ آنجاق اونون جدی اشتراکی، مختلف زامانلاردا تشکیل ائدیلن دکتر جاوید، گنجعلی صباحی، هاشم ترلان، محمدعلی محزون، کاتبی، سهند، حسن مجیدزاده(ساوالان)، محمود دست‌پیش(واله) هدایت نورآذر، قافلانتی و تورک‌اوغلو و بیر سیرا تهراندا یاشایان دیگر آذربایجان ضیالی، شاعر و یازیچیلاری‌ایله بیرگه “دوستلار گؤروشو” درنکینده اولور.\n۱۳۵۷ینجی ایل بهمن انقلابیندان سونرا، مظفر درفشی‌نین ادبی- مدنی فعالیتینه مساعد زمین یارانیر. او یورولمادان فعالیتینه داوام وئریر، اثرلرینی چاپ ائتدیریر.\n۱۳۵۸ینجی ایل تبریزده فعالیت گؤسترن “تبریز شاعرلر مجلسی”نده اشتراک ائدیر؛ بیر مدتدن سونرا یئنی‌دن تهرانا قاییدیر و بو شهرده ادبی اجتماعی فعالیتینه داوام ائتدیریر.\n۱۳۶۰ینجی ایلین آذر آییندا تهراندا یاشایان بیر سیرا آذربایجان ضیالی و اجتماعی خادملری او جمله‌دن: گنجعلی صباحی، علیقلی کاتبی، هاشیم ترلان، ع.ا. امینی, احمد برادران، عزیز محسنی، رحیم دقیق و مظفر درفشی اشتراکیلا “انجمن آذربایجان” تشکیلاتی یاران��ر و مظفر درفشی بو انجومنین اوچ آیلیق درگیسی‌نین باش کاتبی وظیفه‌سینده چالیشیر. بو ایلده اونون “تبریزیم” آدلی شعر کیتابی یئنی‌دن نشره بوراخیلیر.\n۱۳۶۶ینجی ایلده بیر سیرا آذربایجان شاعر، یازیچی و اجتماعی- مدنی شخصیت‌لر او جومله‌دن: هاشیم ترلان، حبیب فرشباف، حسن ایلدیریم، میرزه شهرک، ائلدار موغانلی، احمد پوری و دکتر سیروس لطفی جنابلاری‌نین اشتراکی‌لا یارانان “حبیب ساهر” آدینا ادبی انجومنده بیر آق‌ساققال کیمی فعال اشتراک ائدیر.\n۱۳۷۱ینجی ایل مظفر درفشی‌نین ادبی و اجتماعی فعالیت‌لریندن تجلیل ائتمک اوچون، دوستلاری و پرستشکارلاری طرفیندن تبریز شهرینده طنطنه‌لی بیر مراسم کئچیریلیر.\n۱۳۷۳ینجی ایل، شاعر دوستلاری‌ هاشیم ترلان، رحیم کاویان، میرزه شهرک، علی زیرک، مجید حسینی و کریم قربانزاده جنابلاری‌نین همکارلیغی‌‌ایله “صابر ادبی انجومنی”نی یارادیر و او گوندن بو انجومنین صدری کیمی فعالیت گؤستریر.‌ بو ایلدن بو گونه قده‌ر صابر ادبی انجومنی طرفیندن یاییلان، انجومنین داخلی درگیسی‌نین یازیچی‌لار هیاتی‌نین ترکیبنه باشچیلیق ائدیر.\n۱۳۷۵ینجی ایل، اوستاد مظفر درفشی‌نین یارادیجیلیق فعالیتینی دیرلندیره‌رک، آذربایجان جمهوریسینده “آذربایجان یازیچیلار و شاعرلر اتفاقی” اونو اؤز سیرالارینا بیر عضو کیمی قبول ائدیر.\n۱۳۷۸ینجی ایل اوستاد مظفر درفشی‌نین “منظوم خاطره‌لر” آدلی کیتابی نشره بوراخیلیر و اوخوجو رغبتینی قازانیر.\n۱۳۸۳ینجی ایل اوستادین اوچونجو شعر کیتابی “تبریز من” آدیندا، فارس دیلینده یاییلیر.\n۱۳۸۴ینجی ایل اوستاد درفشی‌نین فارس دیلینده یئنی بیر کیتابی “هجران و وصال بر بام خیال” آدیندا نشره بوراخیلیر.\n۱۳۸۵ینجی ایل اوستاد درفشی، صابر ادبی انجومنی‌نین عضوی محمد فاتح جنابلاری‌لا بیرلیکده، بیرینجی نشری ۱۳۲۵ینجی ایلده اولان “آذربایجان” منظومه‌سینی یئنی‌دن چاپ ائتدیریر. همن ایلین دی آیی‌نین ۲۸سینده، آذربایجان مدنیتی هوسکارلاری، ادبیات خادملری، شاعر و یازیچی‌لار، ادبی- اجتماعی شخصیت‌لر طرفیندن مظفر درفشی‌نین ۶۰ ایل ادبی- اجتماعی فعالیتیندن تجلیل ائتمک اوچون تهران شهرینده طمطراقلی بیر تدبیر کئچیریلیر.\n۱۳۸۶ینجی ایلین باهاریندا اوستاد مظفر درفشی‌نین ادبی مدنی شخصیتینی دیرلندیرمک اوچون، جناب بهزاد بهزادی‌نین باشچیلیغی ایله نشر اولونان “آذری- ائل دیلی و ادبیاتی” فصلنامه‌سی‌نین اؤزل بیر نومره‌سی اوستادین حیات و یارادیجیلیغینا حصر ائدیلیر.\n۱۳۸۷ینجی ایلدن ۱۳۹۲ینجی ایله قده‌ر اوستاد مظفر درفشی‌نین باشچیلیغی‌‌ایله بیر چوخ ادبی مدنی تدبیرلر تشکیل ائدیلیر و بؤیوک اوغورلا قارشیلانیر.\nاوستاد مظفر درفشی‌نین یاشی‌نین چوخ اولماسینا باخمایاراق، او هله‌ده بیر گنج احوال- روحیه‌‌سی‌ایله تهران شهرینده گئنیش ادبی مدنی فعالیت گؤسترن و بیر چوخ ادبی مدنی تدبیرلرین تشبث‌کاری کیمی چیخیش ائده‌ن “صابر ادبی انجومنی”نین صدری وظیفه‌سینده یورولمادان چالیشیر. او سانکی بو انجومنین سیماسیندا گنج ایللرینی یاشادیغی “شاعرلر مجلسی”نی یئنی‌دن یاشادیر.\n۵٫ سون سؤز\nآذربایجان خلقی‌نین طالعینده ابدی بیر گونش کیمی پارلایان ۲۱ آذر نهضتی اؤز قیسا عؤمورونده آذربایجان حیاتی‌نین مختلف قاتلارینا ایشله‌دیگی کیمی، معاصر ادبیات و اینجه‌صنعتیمیزین‌ده روحونا هوپوبد��ر. بیز بو تاثیری زامان- زامان خلقین معنویاتینا دوشونن؛ اونون آزاد و امن- آمانلیقدا یاشاماغینا واران و هر بیر آیری- سئچگیلیکدن اوزاق قارداشجاسینا یاشاماغا فیکرینی، روحونو و اجتماعی عمل‌لرینی سوق ائدن انسانلارین سیماسیندا گؤروروک.\nبو گون حیات طرزلرینه، کئچیرتدیگی شرف لوحه‌لی ادبی اجتماعی مبارزه یوللارینا فخر ائتدیگیمیز، آذربایجانین شرفلی اوغول‌لاری اوستاد مظفر درفشی و اوستاد هاشیم ترلان‌دا ائله بو انسانلیق بولاغیندان سو ایچن و “شاعرلر مجلسی” معنویاتینا دایانان شخصیتلریمیزدندیر. نه یاخشی کی اونلار واردیر و بیز بو گون اونلارین سیماسیندا ۲۱ آذرده پارلایان او ابدی گونشین حرارتی‌له قیزینا بیلیریک، اؤیونه‌بیلیریک و غرور حسی کئچیریریک.\nای مقدس مسکنیم، ای شانلی آذربایجان!\nبیز سنینله فخر قیللیق یئر اوزونده هر زامان.\nقوی وار اولسون ای وطن، اصلان صفت اوغلانلارین!\nاؤپسون آلنیندان آنا! اونلار سنین، سن اونلارین.\n۲۱ آذر ۱۳۹۲- تهران\n******************\nایضاح: یازینی حاضرلاماقدا آشاغیداکی قایناقلاردان فایدالانمیشام:\n۱- “شاعرلر مجلسی” توپلوسو، وطن یولوندا قزئتی؛ ۱۳۲۴\n۲- “وطن یولوندا” قزئتی‌نین مختلف نومره‌لری، شخصی آرشیو؛ ۱۳۲۳-۱۳۲۴\n۳- “آذربایجان” روزنامه‌سی‌نین مختلف نومره‌لری، شخصی آرشیو؛ ۱۳۲۴ و ۱۳۲۶\n۴- “آذربایجان منظومه‌سی” شاعرلر مجلسی، ۱۳۲۴\n۵- جنوبی آذربایجاندا ملّی ـ دموکراتیک حرکات، اکرم رحیملی(بیژه)، الکترونیک نشر، اینترنت؛ ۱۳۸۶\n۶- سیلاحلا اؤلچولن تورپاق، علیرضا میانالی، ۱۳۸۴\n۷- “گوموشو پئنجک” (هاشیم ترلانین آجیلی- شیرینلی خاطره‌لری)، ۱۳۸۸\n۹- اوستاد هاشیم ترلان و اوستاد مظفر درفشی‌نین وئردیکلری شفاهی معلومات\n۱۰- “یولداش” مجله‌سی، نومره ۸، فروردین ۱۳۵۸\n۱۱- “دوستلار گؤروشو” (ادبیات اوجاغی)، ۱۳۵۹\n۱۲- شاعر دوستوم حسن ایلدیریمین انقلابدان سونرا تهراندا فعالیت ائدن ادبی درنک‌لر باره‌ده ایضاحاتی\n***\nدونیا سندن کیملر کئچدی!\nآذربایجان ادبی- مدنی درنک‌لری‌نین اوستاد “هاشیم ترلان”ین ایتگیسی‌ایله باغلی بیاننامه‌سی\nباشین ساغ اولسون آذربایجان!\nآذربایجانین گؤرکملی شاعری، ادبی- مدنی اوجاقلارمیزین قوجامان و پارلاق سیماسی، “شاعرلر مجلسی”نین نیشانه‌سی، معاصر شعریمیزین آغ ساققالی اوستاد‌هاشیم ترلان ابدی اولاراق دونیایا گؤز یومدو.\nاوستاد‌هاشیم ترلان، آذربایجانین بؤیوک شاعری صمد ورغونون خئیر دوعاسی ایله شعر دونیاسینا قدم قویدو و ۸۰ ایله یاخین آنادیللی شعرمیزین سئویملی سیماسی کیمی‌قلم چالدی؛ خالقمیزین ائنیشلی-یوخوشلو تاریخینده، آغلی-قارالی گونلری یاشادی؛ آنجاق توتدوغو شرفلی یولوندان گئری دؤنمه‌دی. شاهلیق اصول-اداره‌سی‌نین قانلی– قادالی گونلرینده بئله وطن سسلی، آزادلیق هوسلی شعرلری ایله، آذربایجانین، ایرانین آزادلیق و عدالت نغمه‌لرینی اؤتدو. شعرمیزین، ادبیاتمیزین، مدنیتمیزین یوکسلیشی و چیچکلنمه‌سی اوغروندا عؤمرونو وئردی؛ دوستاقلاردا بئله اومیدینی، اینامینی ایتیرمه‌دی.\nاوستاد ترلان، تکجه ادبی یارادیجیلیقلا دئییل، عینی حالدا ادبی- مدنی اوجاقلارمیزین قورولماسیندا، ادبی محفل‌لرین یارانماسیندادا یاخیندان اشتراک ائتمیشدیر. “شاعرلر مجلسی”‌، “دوستلار گؤروشو” و انقلابدان سونرا “آذربایجان انجومنی”، “آذربایجان یازیچی‌لار و شاعرلر جمعیتی��” و بوگون ادبیات ساحه‌سینده فعالیت گؤسترن “صابر” و “ساهر” ادبی درنک‌لرینین ایلک قوروجولاریندان و چالیشقان عضولریندن اولموشدور. او بونلارلا کفایتلنمه‌میش، مطبوعات ساحه‌سینده‌ده یورولمادان چالیشمیشدیر. هله ایلک شعرلری “وطن‌یولوندا”، “آذربایجان”، “یئنی‌شرق” و باشقا مطبوعات صحیفه‌لرینده چاپ اولارکن، اونلارین بیر چوخوایله یاخیندان امکداشلیق ائتمیشدیر؛ “بشیر‌آینده”، “بشریت” روزنامه‌لرینین اداره‌سینده فعالیت گؤسترمیشدیر. انقلابدان سونرا بیر چوخ مجله و روزنامه‌لرله یاخین امکداشلیق ائتمیش؛ “یولداش”، “گونش” و “آذری” مجله‌لرینین یازیچیلار هئیتی‌نین عضوو اولموشدور.\nاوستاد ترلان مدنیتمیزین، ادبیاتمیزین، بیر سؤزله ملی وارلیغمیزین یوکسلیشی اوغروندا قورولان قورولتایلاردا، ییغینجاقلاردا، ملی شنلیکلرمیزده، آغیرلاما، آنما مراسیملرینده آچیق اوره‌کله بیر آغ ساققال کیمی‌چیخیش ائتمیشدیر.\nاوستاد ترلانین شعرلری سانکی دؤورونون آیناسی‌دیر. اؤلکه‌میزده، دونیادا باش وئره‌ن حادثه‌لر اونون اثرلرینده اؤز عکسینی تاپمیشدیر. دونیا خالقلارینین آزادلیق و عدالت اوغروندا مبارزه‌سی وطنمیزین اجتماعی حیاتی، مقدراتی اونون یارادیجیلیغینین باش موضوعلارینداندیر.\nدونیا سویقونچولارینین تحریکی ایله وطنمیزه هجوم ائده‌ن صدام رژیمی‌و بونون آردیندا تؤره‌نن فاجعه‌لری، قهرمانلیقلاری او شعرلرینده ترنم ائتدی. خوزستان چؤللری، خورمالیقلاری، ایگیدلرمیزین دؤیوشو، ایرانین قورونماسی اوستاد ترلانین شعرلرینین آلوولو دیلی ایله افاده ائدیلمیشدیر.\nاوستاد ترلانین اوزون یارادیجیلیق ایللرینده خالقمیزا میراث قویوب گئتمیش شعرلری، پوئمالاری، خاطره‌لری، ادبیاتمیزین دیرلی اثرلریندندیر. او جمله‌دن: “آلوولو شعرلر”، “دورنالار قاییداندا”، وطندن وطنه”، “یولچو یولوندا گره‌ک”، “ذیروه‌ده گونش” و … ، “گوموشو پئنجک” (آجیلی، شیرینلی خاطره‌لر) و ….\nاوستاد ترلان ادبی اجتماعیاتمیز طرفیندن لایقینجه عزیزلنمیشدیر؛ اونون ۶۵ ایل‌لیگی تبریزده،۷۰، ۷۵، ۸۰ و ۸۵ ایل‌لیگی تهراندا و باکی‌دا طنطنه‌لی صورتده قید اولونموشدور. نه یازیق کی ۹۰ ایل‌لیگی مختلف سبب‌لره گوره باش توتمادی.\nدیرلی شاعرمیزین ایتگیسی خالقمیز و ادبیاتمیز اوچون آغیر اولسادا، آنجاق اینانیریق کی اوندان یادگار قالان اثرلر اوزون ایللر یاشایاجاقدیر. بیز گؤرکملی شاعرین قلمداشلاری و دوستلاری، اوستادین اؤلومو ساری‌دان، وطنمیزین ادبیاتچیلارینا، آذربایجان خالقینا، اونون حؤرمتلی عائله‌سینه، ادبی-مدنی درنک‌لره باشینیز ساغ اولسون!، خاطیره‌نه عشق اولسون اوستاد ترلان! دئییریک.\nصابر ادبی انجومنی\nساهر ادبی مدنی درنه‌یی\nایشیق ادبیات و اینجه‌صنعت سایتی\nیاشماق ادبی-بدیعی گروپو\nائل بیلیمی‌موسسه‌سی\nگونئی مدنیت اوجاغی\nنباتی ادبی انجومنی\nشیدا ادبی انجومنی\nقاراداغ ادبی انجومنی\nارسباران انجومنی\nماکولو‌لار انجومنی\nمارال ادبی انجومنی\nآذربایجان انجومنی کرج\nدده قوربانی انجومنی\nفرزانه نشریاتی\nخدا آفرین، سارای، وارلیق، آذری مجله‌لری‌نین یازیچیلاری هئیتی.\nآذربایجانین بیر سیرا ادبی- اجتماعی شخصیتلری\n۳۰ آبان ۱۳۹۳\nمظفر درفشی اؤلمزدیر…\n(آذربایجان ادبی-مدنی درنک‌لری‌نین بیاننامه‌سی)\nدونیا سندن کیملر کئچدی!\nازلدن بئله‌دیر چونکی کائنات\nجهان دائمی‌دیر عؤمور آمانات\nالدن- اله کئچیر وفاسیز حیات\nبیز گلدی- گئده‌ریک سن یاشا دونیا!\nاؤلکه‌میزین اونودولماز اجتماعی– ادبی سیماسی، ۲۱ آذر نیشانلی آذربایجان اوغلو اوستاد مظفر درفشی (م.بشیر) دونیادان کؤچدو. «شاعرلر مجلیسی»‌نین یگانه یادگاری جیسمن سیرامیزی ترک ائتسه ده، ادبیات عالمینده، موباریز شعریمیزین اؤن سیرالاریندا اؤز نیشانی اولان اثرلری ایله یاشاماقدادیر.\nآذربایجانین، بوتونلوکله ایرانین اؤتن ۷۰ ایل بویونجا، ائله مهم بیر حادیثه‌سی اولماییب کی مظفر درفشی‌نین اورادا ایزی و نیشانی اولماسین. او، عؤمور بویو اؤلکه‌میزین سعادتی، ایران داخیلینده یاشایان خالقلارین خوشبختلیگی، قارداشلیغی و بیرلیگی اوغروندا چالیشمیشدیر. دونیادا صولح و آزادلیق و اجتماعی عدالت اوغروندا گئده‌ن موباریزه‌نی اورکدن آلقیشلامیش و بو یولدا اؤز قلمینی بیر آن دا یئره قویمامیشدیر. اؤلکه‌میزین ادبیاتی و ائولادلاری‌نین تربیه‌لنمه‌سی اوغروندا بیر شاعر، ژورنالیست، معلیم کیمی‌وار قوه‌سی ایله امک صرف ائتمیشدیر.\nاو گنجلیگینده، «شاعرلر مجلیسی»نین استعدادلی عضوو، معلیم‌لر دانشسراسی‌نین معاوینی و…س وظیفه‌سینده چالیشمیشدیر.\n۳۰- ینجی ایللرده اینگیلیس‌ استعماری علیهینه قورتولوش اوغروندا گئده‌ن موباریزه‌نین سیرالاریندا بیر اجتماعی و ادبی فعال کیمی‌بؤیوک هوس و ایراده ایله چالیشمیشدیر. تهراندا نشر اولونان نشریه‌لرین یارانماسیندا اوستاد بهزاد بهزادی ایله بیرلیکده «بشیر آینده»، «بشریت» و «آذربایجان» روزنامه‌لری‌نین داخیله مدیری کیمی‌ایشله‌میش و آذربایجان انجمنی‌نین یارانماسیندا میثیلسیز خدمتلری اولموشدور. بو مبارزه ده، آمریکا – اینگیلیس و دربار طرفیندن ترتیب ائدیلمیش کودتا اثرینده دئوریلن دوکتور مصدق‌ین میللی حکومتیندن سونرا سورگونلره، زندان‌لارا معروض قالان مظفر درفشی (م.دؤنمز) مبارزه عزمینی ایتیرمه‌دن اؤز آرمانی و اینامینا صادق قالمیشدیر .\nانقلابدان سونرا دا استاد درفشی فعالیتینی داهادا آرتیرمیش. «آذربایجان انجمنی» یئنی‌دن قورولاندان سونرا اونون مدیره هئیتینده چالیشمیش و «انجمن» آدلی درگی‌نین باش یازاری و مدیری کیمی‌ادبیاتیمیزین چیچکلنمه‌سی اوغروندا دیرلی آددیملار آتمیشدیر و ائله‌جه‌ده ۷۰ینجی ایللرین اولیندن فعالیته باشلایان «صابر ادبی انجومنی»نین صدری و‌هابئله باشقا ادبی انجومن‌لرین او جمله‌‌دن «ساهر ادبی- مدنی درنه‌یی»نین و «آذربایجان ادبیاتی اوجاغی‌»نین آغ ساققاللاری سیراسیندا بؤیوک حؤرمته مالک شخصیتلردن و ایران یازیچی‌لاری اوجاغی‌نین اعتبارلی عضولریندن اولموشدور. اوستاد عینی حالدا مطبوعاتی فعالیتیندن ده ال گؤتور‌مه‌میشدیر. صابر انجومنی‌نین داخیلی درگیسی‌نین مسؤل مدیری و باش یازاری و ائله‌جه‌ ده «آذری مجله‌سی»‌نین تحریریه هیئتی‌نین عضوو کیمی‌چالیشمیشدیر.\nموباریزه اعتباریله آذربایجانین آدلیم عائله‌لریندن اولان مظفر معلیمین اؤلمز خاطیره‌سی – بیر دیرلی وطنداش، مباریز شاعر، متین اجتماعی شخصیت، آلچاق کؤنوللو بیر انسان، اؤتکم بیر آغ ساققال کیمی- اونون یولونو دوام ائتدیرن شاگیردلری و قلمداشلاری‌نین اوره‌یینده یاشایاجاقدیر.\nاوستادین اؤلمز و پارلاق خاطیره‌سینه عشق اولسون!\nصابر ادبی انجومنی\nساهر ادبی- مدنی درنه‌یی\nآذربایجان ادبیاتی اوجاغی‌\n«آذری» درگیسی\n«ایشیق»- آذربایجان ادبیات و اینجه‌صنعت سایتی\nخدافرین ادبی انجومنی\nدده قوربانی ادبی انجومنی\nآراز ادبی انجومنی\nقاراداغ ادبی انجومنی\nچیچک‌لر قورولوشو\nماوی چیچک‌لر درنه‌یی\nآذربایجان مدنی درنک‌لر بیرلیگی\nکرج‌ده یاشایان آذربایجانلی‌لار درنه‌یی\nاندیشه نو (فرزانه) انتشاراتی\n۱۸ بهمن ۱۳۹۳\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\n«استاد میر حسینقلی ریاحی‌فر»ین ادبی حیاتینا قیسا باخیش\nوقار نعمت\nچاپ\nیک پاسخ\nرضا همراز گفت:\nجمعه ۲۲ آذر ۱۳۹۲ در ۰۵:۱۹\nسیزه و سایین شاعیرلریمیزه جان ساغلاملیغی آرزی لایاراق ، آرتیرمالی یام بیر نفر ده شاعیرلر مجلسیندن علی نشانی آدیندا حالیا اورمودا یاشاماقدادیر . اونون یاشامی اوچون من ایکی ایل قاباق بیر شئی لرده سایتیمیزدا نشر ائتمیشم .","num_words":7763,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":237460.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ماوی اصلینده اینگلیسجه ده Blue آنلامیندادیر.[۱] Cyan ایچین باشقا آد گرکلیدیر.بو صفحه دکی رنگ اینگلیسجه ده کی Cyan دیر [۲] آذویکی سی یوخدور و تر ویکی Camgöbeği سئچیبدیر. و بنؤشه‌یی ده Mor.\nگۆمۆشۆ: بوردا گۆمۆش سؤزجویۆ تورکجه اولاراق، گرامری فارسجادیر و دییشمه سی گرکلی.\nآغ: آغ یئرینه «آق» یازمالییق، «آغ» (Ağ) شبکه معناسیندادیر. AlperTeo (دانیشیق) ‏۱۴ اوکتوبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۷:۵۷ (UTC)\nسایین AlperTeo بَی. تورکجه‌ده آغ دوزدور. تورکمن تورکجه‌سینده آق دئییلر. بیزه تورکجه (آنادولو تورکجه‌سی یوخ) میلاک دیر. من باشقا تورک دیللریندن فایدالانماغی یاخشی بیلیرم، آنجاق بئلنچی یوخ. گوله گوله Arjanizary (دانیشیق) ‏۱۴ اوکتوبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۸:۰۶ (UTC)\n^ https:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Blue\n^ https:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Cyan\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=دانیشیق:ماوی&oldid=54226»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۴ اوْکتوبر ۲۰۱۵، ‏۱۸:۰۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":256,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.016,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":39653.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دده قورقود دا.دۆش. «داستان»دا «يۇخو» آنلاملی «دۆش» سؤزو ایله برابر، «اۇيخو» و «واقئه» سؤزلری ده ایشلنمیشدیر. مثلا، دۆش (مگر اول گئجه يئگنک دۆش گؤردی)، اۇيخو (دۆن اۇيخوسوندان کافر اوتاغا قويولدی)، واقئه (قارا قايغیلو واقئه گؤردی). «داستان»داکی «اۇيخو» سؤزونون مۆعاصیر ادبی دیلیمیزده يۇخو شکلینده ایشلنمه‌سی معلومدور. تۆرک منشأ‌لی «دۇش\/\/دۆش» و عرب منشأ‌لی «واقیه» سؤزو ایسه يالنیز شیوه‌لریمیزده مۆحافیظه‌‌ اولونموشدور. مثلا، «داستان»داکی «دۆش» سؤزو قرب لهجه‌سینده دۇش\/\/تۇش\/\/چۇش، واقئه (واقیه) ایسه «و:غه» شکلینده ایشلنمکده‌دیر (و:غمده للمی گؤرموشم، آ بالا).","num_words":159,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.281,"stopwords_ratio":0.031,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":65236.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"من ائله بیلیردیم کی، داها باشیما گلن ایشلرین سونودور، اما سن دئمه گؤره‌جکلی گونلریم قاباقدایمیش. اینان کی، اؤلومدن گؤزونو قورخوتماق فیکیریم یوخدور. هئچ نه اویدورمور، هئچ نه شیشیرتمیرم. یوخسا بو دهشتلی اؤلومدن سؤز آچدیغیما گؤره قال قالیرام؟ منیم تاختالی کؤیدن سنه مکتوب یازماغیمین بیر مقصدی ده سنین اوره‌ییندن اؤلوم قورخوسونو‌سیلمکدیر. هامی بیلیرکی، بوتون یارانانلار اؤله‌جک؛ هئچ کیم هئچ واخت اؤلومدن یاخا قورتا بیلمه‌یه‌جک. بئله اولدوغو طرزده اؤلومدن قورخماغین نه معناسی وار؟ تاختالی کؤیدن یازدیغیم مکتوبلاری اوخویارکن اؤلومو مزه‌لی گولمه‌لی بیر گزینتی‌یه چیخماق کیمی باشا دوشه بیلرسن.\nگلک مطلب اوسته. یولدا ماشینیمیزین سویو قورتاردی و موتور قیزدی. سو قاینادی؛ شهر کناریندا اولدوغوموزدان ماشینین ایچینده‌کی‌لر دوشوب سو دالینجا هره بیر طرفه داغیلدی. بیردن کؤمکچی:\n– تاپدیم! دئیه قیشقیردی: بورادا گؤلمه چه وار.\nقابلاری دولدوروب سو گتیردیلر، آما صؤحبتلریندن باشا دوشدوم کی گتیردیکلری سو دئییل، پالچیق‌دی. گؤلمه‌جه سویونو ماشینا تؤکن کیمی قایناماغا باشلادی. قاینار سودا پؤشلنن قورباغا بالالاری بوخارلا برابر هاوایا فیرلاندیلار.\nبیر تهر بیر چشمه‌یه قده‌ر گله بیلدیک، سو گؤتوردوک. بیر آز گئتمیشدیک کی، بئنزین قورتاردی. بنزین تاپاندان سونرا ته‌یر بوراخدی. اونو دولدوردولار. یئنه بیر آز گئتمیشدیک کی ته‌یر پاتلادی. کؤمکلشیب یامادیلار. قالین ـ قالین کیتابلار یازیلاسی ماجرالاردان سونرا نهایت آن یاخین بیر خسته‌خانایا گلدیییمیز زامان گئجه یاری‌دان گئچمیشدی. خسته‌خانادا نه قد‌ر آختاردیلارسا، نوبتچی حکیمی تاپا بیلمه‌دیلر. یارالی ایله منی یئره داشین اوستونه یاناشی اوزاتمیشدیلار. طب باجیسی فاصله‌سیز قان ایتیرن یارالی‌یا باخدی:\n– بو نه واخت یارالانیب ؟ ـ دئیه سوروشدو.\nبو سؤزلری ائشیدن شوفئر یارالی‌یا کؤمک ائده‌جک‌لرینی ظن ائدیب سئویندی:\n– گون اورتادان اول، دئیه جاواب وئردی.\n– بس ایندیه قد‌ر نییه گؤزله‌میسینیز؟\n– کیم گؤزله‌ییب؟ سحردن یوللارداییق. دئیه، شوفئر جاواب وئردی.\n– بو زاماندا کیمین تله‌سیک ایشی وارسا گره‌گ ماشینا مینمه‌سین.\nطب باجیسی:\n– بو آدامین قانی ائله سحردن بری بئله‌جه آخیرمی؟ ـ دئیه سوروشدو\n– بلی ـ دئیه ـ شوفئر جاواب وئردی.\nطب باجیسی قادینلارا خاص اولان بیر طرزده بارماقلارینی ایستولا ووروب، کنارا توپوردو.\n– ماشاالله گؤز دیمه‌سین کیشی‌نین نه چوخ قانی واریمیش.\nخسته‌خانادا نوبتچی حکیم تاپیلمادیغینا گؤره یارالی‌یا هئچ بیر کؤمک گؤسترمه‌دیلر. باشقا خسته‌خانایا گئتدیک. یارالی‌نین بختی وارمیش. بیر ساعات آختاریشدان سونرا نوبتچی حکیمی تاپا بیلدیلر. یازیق حکیم یارالینی معاینه ائتدیکدن سونرا بوینونو بوکدو:\n– واللاه بو یازیغا هئچ بیر کؤمه‌ییم دیمه‌یه‌جک. خسته‌خانامیزدا نه قانی ساخلایان، نه ده آخیدا بیلن درمان وار. آسپرین وکیندن باشقا شئییمیز یوخدو، ایسته‌ییر‌سینیز وئریم لازیم اولار.\nشوفئر سؤیله دی:\n– کیشی گؤزوموزون قاباغیندا اؤلور…هئچ اولماسا تعجیلی یاردیم خسته‌خانایا چاتدیرا بیلسئیدیک یاخشی اولاردی؛ اؤلنده ده اورادا اؤلردی.\n– یا اورا یا بورا، نه فر قی وار؟ ــ دئیه حکیم اونا جاواب وئردی.\n– هئچ اولماسا اورادا داها ‌راحات اؤلردی.�� دئدی\n– نه واخت یارالانیب؟\n– گون اورتادان اول.\n– او واختدان بونون قانی بئله‌جه آخیر؟\n– یوخ. بیر ساعات بوندان اول قانی داها چوخ آخیردی. قانی آخا ـ آخا آزالدیغیندان ایندی اولکی قده‌ر آخمیر.\nبو حکیم ده باشقالاری کیمی:\n– ماشاالله نه چوخ قانی وارمیش. دئدی. بورادان دا باشقا خسته‌خانایا گئتدیک. تاکسی شوفئری آخیردا بلدییه خسته‌خاناسیندان پولونو آلا بیله‌جه‌یینه اومید ائتدیییندن بیزدن ال چکمیردی. خسته‌خانالاردا اؤلو قبول ائتمه‌دیک‌لریندن منی ده اؤزلری ایله بورادان اورا، اورادان بورایا سورویوردولر. بو دفعه یارالی‌نین بختی گتیردی. خسته‌خانادا نوبتچی حکیم طب باجیسی و لازیم اولان درمانلار تاپیلدی. حتی نوبتچی حکیم:\n– بونلارین اوچونو بیر یئرده تاپماق چوخ چتین ایشدیر، اما‌سیز خوش بیر ساعات دا بورایا گلیبسینیز، دئدی.\nیارالینی معاینه ائتمه‌دن اول اونون کیملییینی آیدینلاشدیرماق اوچون دفترخانا مودورونو آختاردیلار، آما تاپا بیلمه‌دیلر. شوفئر اونلاری باشا سالماغا باشلادی:\n– کیشی اؤلور، اونو جراحییه اوتاغینا آپارین، دردینه بیر علاج ائله‌یین، سونرا مشخصاتینی یازارسینیز.\nحکیمین اونا آجیغی توتدو:\n– یارالی‌نین مشخصاتی بللی اولمالی‌دیر، یوخسا هئچ کس اونا الینی ده وورا بیلمز. درمانلارین کیمه صرف ائدیلدیینی بیلمه‌سک بیزی اوغورلوقدا تقصیرلندیررلر.\n– بئله بیلسئدیک، یارالینی لاپ دالیمیزدا ایلک یاردیم خسته‌خاناسینا آپاراردیق.\nائله بو واخت مشخصات یازان مامور یاتماق اوچون اؤز ائویندن خسته‌خانایا گلدی. اؤز ایشیندن زهله‌سی گئده‌ن آدام‌لار کیمی آغیر ـ آغیر یازی ماساسی‌نین آرخاسیندا اوتوردو. تنبلجه‌سینه قلمی الینه آلدی. عئینه‌یینی گؤزونه تاخدی. سئوال ـ جاوابا باشلادی:\n– یارالی‌نین آدی؟\nشوفئر:\n– نه بیلیم آغا ـ دئدی ـ من بلدییه اداره‌سی‌نین تعجیلی یاردیم ماشینی‌نین شوفئری‌یم. بو آدامی ماشین ازمیشدی، من ده یولدان گؤتوردوم. یولدا ماشین خاراب اولدو؛ سحردن یوللارداییق. ایندی بورایا گلیب چیخمیشیق.\nمامور:\n– لاپ یاخشی، لاپ یاخشی ـ دئیه سؤزونه داوام ائتدی ـ یازاریق کی، شخصیتینی آیدینلاشدیرا بیلمه‌دیک والسلام، شوت تامام.\nکؤمکچی شوفئردن سوروشدو:\n– آغا سحردن ائله بوندان اؤتری‌می بوا‌ذیت‌لری چکیردیک ؟\nنوبتچی حکیم اونلارین سؤزونو کسدی:\n– هر شئی قایداسیندادیر، اما یارالی‌یا کؤمک ائده بیلمیه‌جه‌ییک. گره‌گ خسته‌نین اولجه عکسینی گؤتورک، عکس گؤتورن دزگاه ایسه ایشله میر. عکس اولماسا هئچ بیر ایش گؤره بیلمه‌ریک.\n– مادام کی، عکس گؤتورن یوخ ایدی، بس نییه بو قده‌‌ر واختیمیزی آلدینیز؟\nطب باجیسی جاواب وئردی:\n– مشخصات باشقا شئی‌دیر. معالجه باشقا، هر آی خسته‌خانامیزا گلن خسته‌لرین ‌سیاهیسینی ناظیرلییه گؤندریریک. اگر مشخصات یازیلماسا ‌سیاهی توتا بیلمه‌ریک. ‌سیاهی اولماسا ایلین اخیریندا خسته‌خانامیزا نه قده‌ر آدامین مراجعت ائتدییینی ده بیلمه‌ریک.\nمشخصات یازان ماموردا دیللندی:\n– خسته‌خانامیزین عکس سالان دزگاهی ایشله‌میر، اما مشخصات یازان ایشیمیز چوخ قایداسیندادیر.\nتعجیلی یاردیم ماشینی‌نین شوفئری اوزونو تاکسی شوفئرینه دوتدو:\n– آرخاداش ـ دئدی ـ هر حالدا سن بو یارالی‌نین بیر قوهومونو تاپیب، زحمت حاقینی اوندان آلاجاقسان. بیزی سحردن بری، بو خسته‌خانادان او بیری خسته‌خانایا گتیریبسن، آللاه عؤمورونو اوزون ائله‌سین؛ ایندی گل یاخشیلیغی آخیرا قده‌‌ر ائله، بیزی تعجیلی یاردیم خسته‌خاناسینا آپار.\n– – من یارالی‌نین قوهومونو هاردان تاپاجام، جانیم پولومو وئرین.\n– آرخایین اول ائله بیل پول جیبینده‌دیر.\nتاکسی‌نین شوفئری سئوینه ـ سئوینه ماشینی سوردو:\n– سحردن بری خسته‌خانالاری گزیریک. گاه حکیم تاپیلمیر، گاه طب باجیسی. حکیم‌له طب باجیسی تاپیلاندا درمان تاپیلمیر. بونلاری تاپاندا عکس سالان دزگاهی اولمور. عکس سالان دزگاه اولاندا دا خاراب چیخیب ایشله‌میر.\n– تعجیلی یاردیم خسته‌خاناسیندا گویا بونالرین هامیسی اولاجاق؟\n– تاپیلار، بونلارین هئچ بیری تاپیلماسادا یارالی‌نین قانینی کسمک اوچون بیر پارچا ایپ ملحفه، چیت تاپارلار. یارالی‌نین آخان یئرینی سارییب لاپ یارالینی بوغوب اؤلدوررلر، آما قویمازلار داها قانی آخسین.\nتاکسی شوفئری جاواب وئردی:\nمنی ماشینین پولو او قده‌‌ر ماراقلاندیرمیر. اگر سایغاجی آچسایدیق ایکی یوز لیره یازاردی. من هر شئی بیلمک ایسته‌ین آدام‌سیزی سحردن بری بیر خسته‌خانادان او بیرینه آپارماقدا دا بیرجه مقصدیم وار. بیلمک ایسته‌ییرم، گؤره سن ائله بیر خسته‌خانا تاپاجاییق‌می کی اورادا هم حکیم اولسون، هم طب باجیسی، هم عکس سالان دزگاه، همده داوا درمان، یوخسا چوخدان ‌سیزی ماشیندان دوشور‌ر و چیخیب گئده‌ردیم.\nایلک یاریم خسته‌خاناسینا گلدیک. ماشینین ایچینه قان آخماسین دئیه آیاقلاری پنجره‌دن باییرا چیخاریلمیش یارالینی اولجه آشاغی ائندیردیلر، آما منی یاددان چیخاردیب یوک یئرینده قویدولار. نه ائده بیلردیم؟ «من بورادایام » دئیه باغیرسام دا اؤلو اولدوغومدان سسیمی ائشیدمزدیلر.\nمن نه ائده‌جه‌ییمی دوشونوردوم. یارالینی دا یئنیجه خره‌یه قویموشدولار. ائله بو واخت گورولتو قوپدو، ‌سیغنال‌لار وئریلدی، ‌سیرئنا ویییلدادی. یوکلویون آرالی قاپاغینی بیر آزجا قالدیریب نظره چارپمادان باخدیم. گلن‌لر پلیس ماشین‌لاری ایدی. چاتان کیمی ماشیندان تؤکولموش پلیس‌لر خره‌یی دؤره‌یه آلدیلار. پلیس‌لردن بیری:\n– ترپنمه ییـن! ـ دئیه ــ باغیردی.\nباشقاسی:\n– قیمیلدانمایین ! ـ‌ دئدی.\nاوچونجوسو:\n– اللر یوخاری ! دئیه قیشقیردی.\nخره‌یی آپارانلار اللرینی یوخاری قالدیراندا خرک یئره دوشدو و یارالی بیرده یارالاندی.\nموحاصیره‌یه آلینمیشدیق. بیزی احاطه ائدنلردن بیری:\n– آخیرکی عدالتین پنجه‌سینه کئچدینیز! ـ دئدی.\n– نه زامان کئچمیشیک عدالتین پنجه‌سینه ؟ ـ دئیه شوفئر سوروشدو.\nپلیس ‌رئییسی اونون اوستونه قیشقیردی:\n– تئز اولون گؤسترین گؤره‌ک کسدیینیز قاطیر هاردادیز:\nشوفئر:\n– هانسی قاطیر، نه قاطیر؟ ـــ دئیه ککله‌دی.\n– – قاطیر، آت، یادا ائششک، نه فرقی وار، بیز ‌سیزی هاچاندی ایزله‌ییریک. قانین ایزینه دوشوب گلدیک و آخیرکی تاپدیق. استامبولون بوتون کوچه‌لرینی قانا بولامیسینیز. دئمک کی قاطیرلاری، ائششک‌لری کسیب استامبولدا قوزو اتی یئرینه جاماعاتا ساتان ‌سیز‌سینیز.\nشوفئر:\n– نه قاطیر، نه آت، نه ائششک جانیم، واللاه انسان…\n– نه؟ انسان؟ وای جاناوارلار!\nمسله‌نی پلیس ‌رئییسینه باشا سالدیلار. او ساکیتلشدی و:\n– ماشاللاه آدامدا دا بو قده‌ر قان اولارمیش! ـ دئدی.\nمملکتده کی حیات طرزی‌نین یوکسکلییین ثوبوت ائده‌ن بو نمونه‌وی وطنداشیمیزی خره‌یه قویوب ایچری آ��ارارکن پلیس ‌رئییسی دسته‌سینه مراجعت ائتدی:\n– بورایا قده‌ر گلمیشیک، الی بوش قاییدا بیلمه‌ریک. گره‌گ بیر ایش گؤره‌ک، تئز اولون ماشینی آختارین!\nآختاردیلار و یوک یئرینده بیر اؤلونون اولدوغونو گؤردولر.\n– بو نه‌دیر؟ ـ دئیه سوروشدولار.\n– گؤرورسونوز اؤلودور. اما چوخ بدبخت اؤلویموش. باشیمیزا بوتون بلالار اونون اوجباتیندان گلدی.\nیارالینی باشقا یئره گؤتوردولر. بئله‌لیک‌له یولداشلاریمدان آیری دوشدوم. منیم اؤلو اولدوغومو یقین ائتدیکدن سونرا یوماغا گؤندرمک اوچون خسته‌خانانین بیر زیرزمیسینه آتدیلار. ماشین منی ائله یورموشدوکی، داش دؤشه‌مه‌نین اوستونه دوشن کیمی یوخویا گئتدیم.\nآه سئویملی ائششک آریسی!\nاگر بیر آزاجیق عاغلین اولسا «دونیادان بئزمیشم» دئیه اؤلمه‌یه چالیشما. باشیما گلن‌لری اونا گؤره یازیرام کی، اوگؤزه‌ل دونیادا قال و یاشاماغین لذتینی گؤر. سنین ـ منیم کیمی‌سینه یاشاماق چتین‌دیر، آما هر حالدا گؤزه‌ل‌دیر.","num_words":2163,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":179278.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"51°29′17″N 0°36′33″W \/ 51.4881°N 0.6092°W \/ 51.4881; -0.6092موختصات: 51°29′17″N 0°36′33″W \/ 51.4881°N 0.6092°W \/ 51.4881; -0.6092\nاتون، برکشر (اینگیلیسی‌جه: Eton, Berkshire) بریتانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره 2277 نفر دیر. بۇ شهر اینگیلیس اؤلکه‌سینده یئرلشیب.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اتون،_برکشر&oldid=598587»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nArticles with OS grid coordinates\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۹:۳۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":186,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.034,"special_characters_ratio":0.314,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":47627.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آمریکا بیرلشمیش ایالتلری (اینگیلیسجه: United States of America (USA))، یوخسا بیرلشمیش ایالتلر (اینگیلیسجه: United States (US)) و یا ساده‌جه آمریکا (اینگیلیسجه: America) — قوزئی آمریکا دا بیر اؤلکه و دؤولتدیر. سینیرلارینی قوزئیده کانادا، گونئیده مکزیک ایله (قوزئی آمریکا حیّصه‌سینده آلاسکا تکجه کانادا ایله) بؤلوشور. آمریکا فدراتیو جومهوریّدیر. آمریکاآنایاساسی ۱۷۸۷-نجی ایلده قبول ائدیلمیش‌دیر (۱۷۸۹-نجو ایلدن قوه‌ده‌دیر). اساسی قانوناً بوگونه قدر ۲۶ دَییشیکلیک ائدیلمیشدیر، اونلاردان ۱۰-او ۱۷۸۹-نجو ایلده حوقوق‌لار حاقیندا بیلل آدی ایله قبول اولونموشدور. عالی قانون‌وئریجی حاکیمیت اورقانی اولان آبش کونقره‌سی سئنادان و نوماینده‌لر پالاتاسین‌دان عیبارتدیر. محکمه سیستمی فدرال و یئرلی محکمه‌لردن تشکیل ائدیلیب.\nآمریکا بیرلشمیش ایالت‌لری\nUnited States of America\nآمریکا\nمیلی شوعار: تانریا اینانیریق. (رسمی)\nبیر چوخدان (سنتی)\nمیلی هیمن: اولدوزلی بایراق\nموقعیت آمریکا\nباشکند واشینقتن، دی سی\nرسمی دیل\nاینگیلیسجه\nحوکومت نوعو\nفدرال مشروطه جومهوریتی\nحاکیملر آدی\n• جومهور باشقانی\n• باشقان یاردیمچی‌سی\n• رئیس مجلس نمایندگان\n• قاضی ارشد\nجو بایدن (د)\nکامالا هاریس (د)\nنانسی پلوسی (د)\nجان رابرتس (ج)\nساحه\n- ساحه ۹٬۸۳۳٬۵۱۷کیلومتر مربع (۳-انجی)\nجمعیت\n- جمعیت تخمینی (۲۰۱۰) ۳۰۹٬۳۴۹٬۶۸۹ نفر (۲۰۱۰)\n۳۲۳٬۶۲۵٬۷۶۲ نفر (تخمین ایلی ۲۰۱۶)\n- جمعیت سیخلیغی ۳۵\/km\n(۱۸۰)\nعومومی یوردایچی محصول (تخمین ۲۰۱۶)\n- مجموع ۱۸٬۵۵۸ تریلیون دولار (ایکینجی)\n- آدام‌باشینا ۵۷٬۲۲۰ دولار (۱۰-انجو)\nجینی (۲۰۱۳) ۴۰\/۸[۱]\nاینسان گلیشمه ایندکسی (۲۰۱۴) ۰٫۹۱۵ (۸-اینجی)\nپول بیریمی\nدولار ($) (USD)\nCEST\nسوروجولوک سمتی\nسول\nاینترنت دومینی\n.us .gov .edu .mil .um\nبرق\n- ولتاژ ۱۱۰ ولت\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخ\n۲ ایالتلر\n۳ گؤرونتولر\n۴ قایناقلار\nتاریخ دَییشدیر\nآوروپا کولونیستلری قوزئی آمریکا قاره‌سینه گلنه‌دک (۱۶نجی عصر) آمریکانین ایندیکی اراضی‌سینده قیزیل دریلر و اسکیمولار یاشاییردی. ۱۶۰۷-نجی ایلده اینگیلیسلر ایندیکی ویرجینیا ایالتی‌نین اراضیسینده ایلک دایمی مسکن سالدیلار. اوجوز زنجی امه‌ای ۱۷–۱۸ عصرلرده جنوب ایالتلری‌نین پلانتاسیا تصرروفاتینین اینکیشافیندا موهوم رول اوینادی. کاپیتالیزمین اینکیشافی ایله قاباقجیل ایدئولوژی اؤزونه یول آچیردی (توماس جفرسون، بئنجامین فرانکلین). قوزئی آمریکادا اینگیلیسین حؤکمرانلیغینا سون قویموش ایستیقلالیت موحاریبه‌سی (۱۷۷۵–۸۳) گئدیشینده آبش-دا آبش ایستیقلالیت بیان‌نامه‌سی قبول ائدیلمیشدیر (۱۷۷۶ ایل یولون ۴-ده). یورکتاون یاخینلیغیندا ووروشمادان (۱۷۸۱) سونرا اینگیلیس ایجماعلار پالاتاسی موحاریبه‌نین داوام ائتمه‌سی علئیهینه سس وئردی و حوکومتی صولح باغلاماغا وکیل ائتدی. ۱۷۸۱ ایلده خاریجی ایشلر، مالیه و حرب دپارتامنتلری یاراندی. همین ایلده مالیه دپارتامنتی باشچیسی روبرت مورریس پول بوراخیلیشی اۆچون قوزئی آمریکا بانکی کونقره لیسانسینی وئردی. ۱۷۸۷ ایلده قبول ائدیلمیش یئنی آنایاسا آبش-ای فدرال دؤولت کیمی رسمیلشدیردی. ۱۷۸۹ ایلده ایلک پرزیدنتی جورج واشینگتن سئچیلمیش‌دیر. ۱۷۸۹–۹۱-جی ایللرده ایلک سیاسی پارتیاسی - فئدئرالیستلر و رئسپوبلیکاچیلار مئیدانا گلدی (۱۸۲۸ ایلده فئدئرالیستلر آدینی دئموکرات پارتیاسیا دَ‌ییشدیلر). ۱۷۹۱ ایلده میلّی بانک یارادیلدی. میلتلرآراسی مئیداندا اؤز مؤوقعینی مؤحکملتمه‌یه‌سی گؤسترن آمریکا ۱۸۰۸–۰۹ ایل‌لرده روسیه ایله دیپلوماتیک موناسیبتلری باغلاندی. اینگیلیس-آمریکا موحاریبه‌سی (۱۸۱۲–۱۴) آبش-این موستقیل‌لیگینی موحکم‌لندیردی. ۱۹ عصرین اول‌لرینده آبش-این اراضیسی خئیلی گئنیشلندی. ۱۹ عصرین سونون‌دان جنوب کارولینا و جورجیا دان میسیسیپی، آلاباما، لوئیزیانا و آرکانزاسا کیمی گئنیشلنمیش پامبیقچیلیق اینکیشاف ائتمه‌یه باشلادی. ۱۸۰۳ ایلده آبش حکومتی لوئیزیانانی فرانسهدن ساتین آلمیشدی، ۱۸۱۹ ایلده ایسپانیا غربی و شرقی فلوریدانی آمریکایا گذشته گئتمه‌یه مجبور اولدو. ۱۸۷۶ ایلده روسیه‌دن آلاسکانی و آلئوت آدالارینی ساتین آلدی. ۱۹ عصرین ۳۰-نجو ایللرین اولینده آمریکادا آبولیسیونیزم حرکاتی گئنیشلندی. لاکین جنوب قولدارلارلیق اوستانلری شیمال جمعیتی آراسینداکی ضدیت‌لری کسکینلشدیردی. ۱۸۶۰ ایل دسامبرین ۲۰-ده گونئی کارولینا فئدئرال کونستیتوسیاسین اؤز راتیفیکاسیاسینی پوزموش، شیتات‌لار اتفاقین‌دان چیخدی. فئوریهین ۷-ده آمریکا کونفدراتیو اوستانلری‌نین مووقتی آنایاساسی قبول ائدیلمیشدیر. بۇ آبش-دا وطنداش موحاریبه‌سی (۱۸۶۱–۶۵) ایله نتیجه‌لندی. بۇ دؤورده پرزیدنت آبراهام لینکولن کؤله‌لرین فدرال سویه‌ده آزاد ائتمه‌سی حاقیندا بیان‌نامه‌سی ایمضالادی (۱۸۶۳ ایل ژانویه‌نین ۱-ده). ۱۸۶۹ ایلده وایومینق اراضیسی، ۱۸۹۳ ایلده ایسه کولورادو اوستانی قادین‌لارا سس‌وئرمه حوقوقو وئردی. وطنداش موحاریبه‌سیندن سونرا مالدارلیغین گئنیشلنمه‌سینه گؤره کابویلار مئیدانا گلمیش‌دیلر. ۱۸۸۶ ایل سپتامبرین ۴-ده جئرونیمونون توتولماسی ایله هیندیلرله موحاریبه‌لر اصلینده باشا چاتدی. همین ایلده آبش یوزایللیگی موناسیبتی ایله فرانسه‌دن پای آزادلیق هیکلی نیو-یورک یاخینلیغیندا آچیلمیش‌دیر. ۱۸۹۲ ایلده ۱۹۵۴ ایله قدر ایشلمیش ائللیس آیلئند کؤچریلر قبول مرکزی آچیلمیش‌دیر. ۱۸۹۳ ایلده آبش هاوایی آدالاری، ایسپانیا-آمریکا موحاریبه‌سینده (۱۸۹۸)، فیلیپین، قوام آدالاری و پورتو ریکو توتولدو. ۱۹۰۳ ایلده ایسه پاناما کانالی زوناسی توتولموش‌دور. بیرینجی دونیا موحاریبه‌سینده آبش اولجه بیطرفلیک اعلان ائتمیش‌دیر. ۱۹۱۴ ایل اوْکتوبر آییندا پرزیدنت وودرو ویلسون آنتانتایا قیسامودتلی کردیتلری وئرمه‌یه ایجازه وئردی. آمریکالیلارین باتیرمیش خاریجی گمیلرده هلاکلارین‌دان سونرا آبش آلمان ایله دیپلوماتیک موناسیبتلری لغو ائتمیشدیر و ۱۹۱۷ ایل آوریلین ۶-دا اونا موحاریبه اعلان ائتدی. آمریکا اوروپاداکی سیلاحلی قوه‌لری‌نین باشچیسی جون پرشینق اولدو. همین ایل دسامبرین ۱۸-ده کونقره آنایاسایا قورو قانونو داخیل ائدن ۱۸-جی دوزلیشی قبول ائتدی. ۱۹۲۹–۳۳ ایللر دونیا ایقتصادی بوحرانی آمریکایا خوصوصیله آغیر ضربه ووردو. ۱۹۴۱ ایل دسامبرین ۷-ده آبش-آ موحاریبه اعلان ائدن ژاپون پیورل-هاربور، فیلیپپین و بیر سیرا باشقا اراضیلرده‌کی حربی-دنیز بازالارینا هوجوم ائتدی. دسامبرین ۱۱-ده آلمان و ایتالیا دا ژاپون طرفینده آمریکایا موحاریبه اعلان ائتدیلر. ۱۹۴۲ ایلده سووئت ایتیفاقی-آمریکا دانیشیقلاری نتیجه‌سینده همین ایل اوروپادا ایکینجی جبهه آچماق باره‌ده تام راضیلیق الده ائدیل‌دی. ساکیت اوقیانوسدا ژاپون قارشی فعالییت‌لری آدمیرال چئستئر نیمیتس و ژنرال دوقلاس ماکارتور باشچیلیق ائتمیشلر. موحاریبه بیتمیش کیمی سویوق موحاریبه باش وئرمیشدیر. آمریکانین سووئت ایتفاقی ایله موناسیبتلری پیسلشمیش کیمی ۱۹۴۸ ایلده جورج کئننان ساخلاما (containment) دوکتریناسینی ایره‌لی سوردو.\nمانهاتانین منطقه سیندن بیر شکل\nهمین دؤورده اوروپانین برپاسی اؤچون مارشال طرحی قبول ائدیلمیشدیر. ۱۹۴۹ ایل آوریلین ۴-ده ناتو-نو یاراتمیش پاکت ایمضالامیشدیر. ۵۰-نجی ایللرده آمریکاداکی ایستهلاک سویه‌سی خئیلی یوکسلمیشدیر، عئینی زاماندا دئموقرافیک دوغوم پارتلاییشی (بابی بووم) باش وئرمیشدیر. آمریکا اورتا صینفی یئنی‌یئتمه‌لرییه گؤره اؤلکه‌ده‌کی روک-ائن-رولل (rok-en-roll) اَیلنجه صنایعسی‌نین چیچکله‌ین ساحه‌سی اولدو. ۱۹۶۲–۶۳ ایللرده کاراییب بوحرانی باش وئرمیشدیر. ۱۹۶۳ ایل آوقوستون ۲۸-ده ایرقچیلیک و ایسقرقاسیا قارشی موباریزه واشینقتونا مارشلا نتیجه‌لندی. ۱۹۶۶ ایلده آبش عالی محکمه‌سی حبس ائدیلمیش شخصه اونون حوقوقلارینی خبر وئرمه‌سی حاقیندا قرار وئردی. نؤبتی ایلده پرزیدنت لیندون جانسون مولکی حقوقلار حاقیندا فرمانی ایمضالادی. لاکین جونسونون بؤیوک جمعیت پروگرامینا باخمایاراق، آمریکا ویتنام موحاریبه‌سینه جلب ائدیلمیشدیر. ۱۹۶۸ ایلدن هیپی حرکاتی یارانمیش‌دیر. ۱۹۷۴ ایلده اووترگئیت مسئله‌سی‌نه گؤره ریچارد نیکسون پرزیدنت وظیفه‌سینی ترک ائتدی و اونون عوضینه جرالد فورد تعیین ائدیلمیشدیر. ۸۰-جی ایللرده آمریکادا QİÇS اپیدمیاسی باش وئرمیشدیر. سووئت ایتفاقی داغیلمیش کیمی جورج بوش پرزیدنت سئچیلمیشدیر. ۱۹۹۰-جی ایلده نؤوبتی ایلده بیتمیش کنگر کورفزینده موحاریبه باشلاندی. ۲۰۰۳-نجو ایل ۲۰ مارسین ۲۰-ده عیراقدا موحاریبه باش وئردی.[۲]\nایالتلر دَییشدیر\nبو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز.\nآرکانزاس •آریزونا •آلاباما •آلاسکا •آیداهو •آیووا •اوکلاهما•اورگن•اوهایو•ایلینوی•ایندیانا•پنسیلوانیا •تگزاس•تنسی•جورجیا•دلاویر•جنوب داکوتا•شمال داکوتا•رود آیلند •فلوریدا•جنوب کارولینا•شمال کارولینا•کالیفرنیا•کانزاس•کلرادو •کنتاکی•کانتیکت•لوئیزیانا•ماساچوست•مریلند•مونتانا •میزوری•میسیسیپی•میشیگان•مِین•مینسوتا•نبراسکا •نوادا•نیوجرسی•نیومکزیکو•نیوهمپشایر•نیویورک• واشینگتن•وایومینگ•ورمونت•ویرجینیا•غرب ویرجینیا •ویسکانسین•هاوائی•یوتا\nگؤرونتولر دَییشدیر\nقایناقلار دَییشدیر\n^ CIA (۳۰ سپتامبر ۲۰۰۹). United States. ۵ ژانویه ۲۰۱۰. http:\/\/www.webcitation.org\/67UWawr7m.+یوخلانیلیب ۰۷ مه ۲۰۱۲.","num_words":1556,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":88593.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قولام دایی هر نه قده‌ر کی فهی زن‌دایی‌نین ساغلیغیندا ایپه – میریغا یاتماز، قایدا- قرارا سیغمازایدی. دیلشاد خانیمی آلاندان سونرا گوندن گونه موم کیمی یوموشانیب، یای کیمی اییلیر. یاواش- یاواش گئجه ائشیگه چیخمالارین؛ میخانایا، قفه‌خانایا گئتمه‌لرین ترگیدیر. سحردن آخشاما ائوده‌دی: باغچا سوواریر، دویو دوشورور، سبزی آریدیر. دیلشاد خانیما دا کی، ماشالله، نرد اؤریه‌دیب ال‌لری بوشا چیخجاق در حال داش‌لاری دوزوب اویونا باشلاییرلار. البته قولام دایی داریخاندان داریخانا خانیمی آلیر یانینا چیخیر سفره؛ بو گون انزلی‌دی صاباح سرعین؛ بیری گون اورمو گولو، او بیریسی گون ائیوه‌ره سویو…\nگونلر بیر_ بیرینین آردینجا گلیر کئچیر. هر شئی اوز قایداسیندادی. ایرج درسین قورتاریب آلمانا کؤچوب. تورج ده بو گون صاباح‌دی دیپلومون آلا، پرواز اولا، ائوی داها دا سایخاشلادا.\nاینقلاب گونلرینده قولام دایی مطلق ائشیگه چیخمیر. هئش کیمه قوشولمور. دئینده ده دئییر: «کیشی، قوی بوغوشسونلار! گؤره‌جکسن، خیاواندا باغیرانلارا آخیردا بیر ییرتیق بوغاز قالاجاق. بویور مملکت بئصاحاب ‌دی داا. آمما یوخ، دوزدو قاپ – باجا شولوخدی، او ایکی هفته‌دن بیر پاشا قفه‌سینه گئده‌ر، شوفیری حمیش ایله ماشین‌ین گلیرینین حسابین چورودر. گلیرین تومنه سکگیز قیرانین آلیب، ائوه قاییدیش یولوندا اؤز- اؤزونه میزیلدار: «بو گه‌ده ده دئیه‌سن قویروغ چیخارداجاغ هاا؛ پهلوی رژیمی‌له منی ده‌ییشیک سالیب؛ دای دئمیر کی او تومانچاغ گزنده، او فرمانین دالیندا من اوتورموشدوم. بویون تومنه اوش قیران ایستر، لابود صاباح کی گون دئیه‌جک ماشینی چئویر آدیما!\nاینقلابدان سونرا بیر یاندان حمیش‌ین دیلی‌نین اوزانماسی، او بیری یاننان دا دیلشاد خانیمین سوساییب، حؤکمن «ولوونو سات بیر دوز– تؤره‌لی ماشین آل قوی آیاغیوین آلتینا» دئمه‌سی، قولام دایی‌نی وادار ائلیر ولوونو ساتسین. او بیر تازا پیکان آلیر، پولون قالمیشینی دا قویور پس‌اندازا کی آیدان – آیا بهره‌سین آلا، یئیه. دیلشاد خانیمی راضی سالماق مقصدیله دفترچه‌دن پول گؤتورمه‌نی ایکی ایمضایا باغلا‌ییر. بیر اؤز ایمضاسی، بیر ده دیلشاد خانیمین‌کی.\nاینقلابین اؤتگون نفه‌سی قولام دایی‌نی دا ده‌ییشیر. او اوولجه امام ریضانین قوللوغونا یئتیشیر؛ عاراغین، قومارین داشین بیلمرره آتیر. سونرا دیلشاد خانیملا برابر یازیلیر مکه نؤبه‌سینه. ایکی ایلدن سونرا کعبه‌یه موشررف اولور. البتده اوراسینا توخونموروق کی رحمتلیک قولام دایی هامیسی بیر آی مککه‌ده اولوب اولماسینا باخمییاراق عؤمورونون سونونادک او بیر آیدا باشینا گلن حادیثه‌لردن و خاطیره‌لردن دانیشاردی، هر دفعه ده اونلاری بیر جور تعریفلردی. دئینده ده «حاجی قولام بس سن بونو باشقا جوره دئیه‌ردین آخی!» فیلفور جاواب وئرردی کی، «آی بابا بوشلا سن ده! اینسان‌دی دا قوجالیر. بیلیرسن کی قوجالاندا آدامین ذهنی زووگش اولور، هئش زاد یادیندا قالمیر، چوخ دا دیبینه گئتمه!» هر حال؛ قولام دایی مکه‌دن قاییداننان سونرا تازا ماشینین اوجوباتینا بیرجه گون ائوده دایانمیر؛ بو یول آمما خط سئیرین ده‌ییشیب؛ انزلی – سرعینی بوراخیب، چوخلو مشهد – قوم خطینده ایشله‌ییر. اؤزو دئمیشکن گزمه‌یی گزمک، ثاوابی دا ایضافه.»\nمحاریبه‌نین باشلانیب داوام ائتمه‌سی‌ قولام دایی‌نین یاشایشیندا ائله‌ بیر تاثیر قویمامیشدی، آنجاق بیرجه حادیثه اونون احوالاتین پوزور. البتده قولام دایی اونو دا اؤزونه مخصوص شیوه‌یله باشیندان سووور: دیلشاد خانیمین ایکینجی اوغلو تورج جنگ‌ین اوچونجو ایلی سربازلیغا گئتمه‌لی اولور. او بیر موددت بوروخ وئریر، اؤزون معرفی ائله‌میر. آنجاق آخیردا گیره دوشور، قولاقلانیب یول‌لانیر خطه. نئچه آیدان سونرا مرخصی‌یه گلدیکده اوغلان ایکی آیاغین سوخور بیر باشماغا کی جبهه‌یه قاییتماق ایسته‌میرم کی ایسته‌میرم. باشلاییرلار اوغلانی دانلاییب دانساماغا کی بابام د‌ده‌ن یاخشی، ‌ننه‌ن یاخشی، بو اولان ایش دئییل؛ آدامین د‌ریسینه سامان تپرلر؛ گه‌ده باخمیر کی باخمیر. نهایت ایرج‌ین مصلحت – مشورت‌ایله بئله بیر قرارا گلیرلرکی بیر قاچاقچی تاپالار، گلن یول مرخصی‌یه گلنده، اوغلانی گؤتوره آپارا تورکیه سرحددیندن سوووشدورا؛ ایرج ده او تایدان گله اونو اوردان گؤتوره آپارا آلمانا.\nقرار قویولدوغو کیمی یئرینه گئدیر. تورج جبهه‌نی بوراخیر قاچیر تورکیه‌یه، اوردان دا آپاریلیر آلمانا. بیر ایکی آی هئش بیر خبر اولمور. آنجاق گونلرین بیر گونو قاپی چالینیر. قولام دایی قاپی‌یا چیخیر. قاپی‌دا دایانان ایکی مامورون بیری سوروشور:\n– تورج مرادی‌‌نین ائوی بورادی ؟\nقولام دایی‌نین درحال گؤزلری آخینیر، دیل -دوداغی اسیر:\n– تو.. تو..تورش تو..تت تورش‌دن خبر چیخیب. آی دی، دی دیلشاد دی د،دیلشاد گل،گل آشاغی ت و تو تورش‌دن خه خبرچیخیب.\nدیلشاد خانیم دوغروداندا دیکسینیر، هؤوولجک چادیراسیز- چارقادسیز آشاغی قاچیر. قولام دایی‌نی او حالدا مامورلارین قارشیسیندا گؤرنده لاپ ال- آیاغین داغیدیر. قولام دایی مامورلارین بیرین گیرله‌ییب دالبادال سوروشور:\n– هه هاردادی، دئ گوروم دیری دی یا یوخ؟ اسیر،اسیر دوشوب هه؟ دیری‌دی یا یوخ، دوزون دئ. دی دانیش آخی…!\nیازیق مامور گیجلمیش حالدا نه ائده‌جه‌یینی بیلمیر. بو حالدا دیلشاد خانیم مات و مبهوت قالیب قضیه‌نین نه تهر اولدوغونو بیلر- بیلمز کؤوره‌لیر، آغلاماغا باشلاییر. ایکی جاوان مامورون بیری ایشی بو یئرده گؤرنده یولداشینا دئییر:\n– آی قارداش والله بو ایش بیزیم ایشیمیز دئییل، بوراخ گل گئدک!\nایکینجی مامور گوج – بلا یاخاسینی قولام دایی‌نین الیندن قورتاریب دابان آلیرلار. دیلشاد خانیم اؤز دئدیینه اساسن هله ده گیژ- گیژ آغلاییرمیش. دئییرمیش بلکه دوغرودان دا تورجین باشینا بیر ایش گلیب.\nقولام دایی‌نین بئله – بئله ایش‌لری چوخ اولوب؛ هامی‌دان چوخ دیلشاد خانیم اولاری گؤروب بیلیر. گله‌سینیز بیر خاطیره ده دیلشاد خانیمین اؤز آغیزیندان ائشیدک:\n«قیزا، من نه دئییم آخی، بونو لووا قالماسین. او قده‌ر عجیب – قریب ایشلری وار کی آدام گؤره – گؤره ده اینانمیر. بیزیم ایرج آلمان‌نان گلیر، بیز ده یولا دوشموشوک گلمیشیک تهرانا مثلن گئده‌ک اونون قاباغینا. فرودگاه یولوندا ماشینی ائله یئین سورور کی، قیز من قورخومنان بوزوشوب اولموشام بیر یوماق، یاپیشمیشام صندله. قارا یولا، آغزیما گلدی هاا، دئدیم حاجی بیر آز توختاق سور دا، نه خبرین‌دی ؟ دؤندو منه کی طیاره الان اوتورار…، قیزا سیزه شوغلوزومه اولوم من فقط اونون دؤنمه‌سین گؤردوم، شارراق…گوپه‌دی. وای د‌ده! ماشین دا نه ماشین‌، لاپ او باهالی خاریجی ماشین‌لاردان. دالی بوتون داغیلدی. بیر کوکول – کراواتلی ماشین‌نان انیب گلدی:\n– کیشی به سن کورسان؟ ماشین سورمه باشارمیسان مژبورسان اوتوراسان فرمان دالیندا، گؤر نئینه‌دین ماشینی؟\n– من ماشین باشارمیرام. سن آنادان اولمامیشدین، منیم پایه یئکیم واردی. سن نه ته‌هر شوفیرسن؟ او نه تورموزیدی ائله‌دین؟ گوج بیلا ماشینی ییغیشدیردیم من. آروادین باشی ده‌یدی شوشویه بئینی پاتدییاجاغدی. هله دیلین ده وار؟\n– سه‌فه – سه‌فه دانیشما ! فاصیله‌وی ساخلایایدین. دؤز پولیس گلسین معلوم اولار.\n– گه‌ده من اللی ایل شوفیرلیکدن سونرا اؤزومه کارشناسام. سنه دئیه‌رم موقصیر کیم‌دی.\nقیز، گؤردوم بولار ایکیسی ده سیغار یاندیردیلار. گؤزله ها گؤزله کی هاچان پولیس گله‌جک. اؤز اؤزومه قیزیشدیم دئدیم وای ایندی اوشاغین گؤزو فرودگاهدا بیزی آختاریرهآآ. وای قادان اوره‌ییمه بالا! بئش ایل یولووو گؤزله‌دیم، آخیری دا بئله اولدو! بیلمه‌دیم هاواخ کئچدیم قاباغا دئدیم: «قوربانین اولوم آی آغا! من بئش ایلدی بالامین اوزونه حسرتم؛ ایندی او گلیر، بوراخ بیزی قوی گئده‌ک الله‌ها خاطیر.» بو سؤز منیم آغیزیمنان چیخار- چیخماز قولام یئریندن سیچیرادی: «نه دئدین سن؟ هه؟! نه دئدین؟ اوغلوم؟» قیز، من ال – آیاغیمی ایتیردیم، دئدیم گؤره‌سن الله نه خطا ائله‌دیم من. برلمیش گؤزلریمله کیشی‌یه باخیرام کی گؤره‌سن بو نییه بئله ائیلیر. قولام منی قویوب، کیشی‌یه دؤندو: «بو نه دئدی؟ دئدی اوغلوم!؟ هه، دئدی اوغلوم، ائله دئدی‌ی؟» کیشی گیجلمیش کیمی باخدی باخدی، سونرا باشی‌نان «هه» دئدی. قولام: «منیم اوغلوم هاردایدی؟ دای دئ ائویم ییخیلدی دا »- دئیه کیشینی یاخالادی: «دایان ائویمی ییخدین سن! دایان آرواد قاریشدیردی. هانسی اوغولونان دانیشیر او؟ من سون‌سیز بیر آدام، بیلمیرم ه��نسی اوغلون‌‌نان دانیشیر او، دئمه‌دیم باشی ده‌یدی شوشویه؟ سنه دئمه‌دیم؟…» قولامین سؤزلریندن منیم گؤزوم چیخیب کلله‌مه. بئچارا کیشی ده تئز – تئز دؤنور منه باخیر. او تای بو تایدان تؤکولدولر کیشی‌نین یاخاسین قولامین الیندن قورتاردیلار. ماشینلار دالبادال بوق چالیرلار. کیشی‌نی ایته‌لیه- ایته‌لیه ماشینینا ساری آپاردیلار. بیر دن گؤردوم یازیق کیشی سیچیرادی ماشینی یاندیریب،اوخ کیمی آرادان چیخدی. قولامی گؤردوم گولومسونه – گولومسونه گلیر ماشینا ساری. اؤزو ایله دانیشان کیمی میزیلداییر: «کوپئی‌اوغلو، گؤر خسارت آلمادین!» من تزه – تزه آییخیردیم. سوروشدوم: «قولام او نه اویونو‌دو سن چیخارتدین؟» دئدی: «سن ائله ائله ایش‌لره قاریشما !» سون\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\nیک پاسخ\nحسن علیزاده گفت:\nپنجشنبه ۱۴ دی ۱۳۹۶ در ۰۷:۵۸\n«قولام دایی‌»نین ماجرالاری (۹)\nنریمان ناظیم\n(قولام دایی‌نین تصادیف ائله‌مه‌سی)\nبو چوخ گوزل انا دیلینده یازیلمیش حکاینی اوخوماخدان ادام دویمور. الری وار اولسون نریمان ناظیم بی. چوخ روان، اصیل عبارتلر ین جذبسی وار.","num_words":2013,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":193537.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اورمیه، باتی آذربایجانین مرکزی اولاراق، تاریخی و توریستی بیر شهر ساییلیر. بونا گؤره بو شهرین اسکی (قدیمی) یئرلی آدلارینین آراشدیرماسی هر بیر وطنداشا و اؤزللیکله اورمیه‌لیلره ماراقلی اولاجاقدیر. بونونلا یاناشی بو قدیمی آدلاردا بیر عؤمور یاشاییب گله‌جک نسیللر ده کئچمیش تاریخیمیزدن خبرلی اولاجاقدیر. یئری وار بو گؤزل دوغا ایله باغداش قوران شهرین یئنی محله‌لری ایله خیاوانلاریندا دا بو آدلاردا فایدا آپاریب آنا دیلیمیزی قورویاق و آدلیم اینسانلاریمیزین دا آدلارین دیری ساخلایاق. بو قیسا یازی دا چالیشمیشام، بیر پارا آدلاری بیر یئره توپلاییب بو شهرین وطنداشلیق گؤره‌وینی یئرینه یئتیرم. اومود ائدیرم بو یازی آراشدیرماچی دیلداشلاریمی دا داها بوتون و داها یوخاری آراشدیرمالار اوچون ماراقلاندیرسین.\nاورمیه ده بیر پارا یئرلی آدلار:\n۱.‌ ایندیکی آدی (تورپاق قالا)، اسکی آدی [توپراق قالا]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “تورپاق قالا”، یئری {ابوذر مئیدانی}\n۲. ایندیکی آدی (ابوذر خیاوانی‌نین بیر بؤلومو)، اسکی آدی [موتور باشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “موتور باشی”، یئری {ابوذر خیاوانی}\n۳. ایندیکی آدی (حرّ خیاوانی)، اسکی آدی [دووار باشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “ایکیسی‌ده”، یئری {ابوذر خیاوانی}\n۴. ایندیکی آدی (حاجی‌پیر‌لی)، اسکی آدی [حاجی‌پیر‌لی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ ” حاجی‌پیر‌لی “، یئری {کمر یولو}\n۵. ایندیکی آدی (قره‌ حسنلی)، اسکی آدی [قره حسنلی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “قره حسنلی”، یئری {کمریولو}\n۶. ایندیکی آدی (علامه مجلسی)، اسکی آدی [قره‌لر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “قره‌لر”، یئری {کمریولو}\n۷. ایندیکی آدی (ولیعصر خیاوانی‌نین بیر بؤلومو)، اسکی آدی [شیرباشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “شیرباشی”، یئری {ولیعصر}\n۸. ایندیکی آدی (دییه‌لر)، اسکی آدی [دییه‌لر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “دییه‌لر”، یئری {کمریولو}\n۹. ایندیکی آدی (یئددی ده‌ییرمان)، اسکی آدی [یئددی ده‌ییرمان]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “یئددی ده‌ییرمان”، یئری {مدنی خیاوانی}\n۱۰. ایندیکی آدی (قوشا قه‌فه‌لر)، اسکی آدی [قوشا قه‌فه‌لر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “قوشا قه‌فه‌لر”، یئری { توپراق قالا دان آزجا اوسته}\n۱۱. ایندیکی آدی (دره چایی)، اسکی آدی [دره چایی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “دره چایی”، یئری { مدرس خیاوانی}\n۱۲. ایندیکی آدی (عره‌شلو)، اسکی آدی [عره‌شلو]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “عره‌شلو”، یئری {والفجر بولواری}\n۱۳. ایندیکی آدی (فلاحی)، اسکی آدی [کاظیم خان دیزه‌سی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “فلاحی”، یئری { والفجر بولواری }\n۱۴. ایندیکی آدی (بهنق بیر)، اسکی آدی [قالا قاپی‌سی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “بئهنه بیر”، یئری {شهرچایی}\n۱۵. ایندیکی آدی (بهنق ایکی)، اسکی آدی [اسد آوا]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “بئهنه ایکی”، یئری {شهرچایی}\n۱۶. ایندیکی آدی (امام علی-ع-)، اسکی آدی [داغ باغی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “امام علی-ع-“، یئری {مولوی مئیدانی\/یئرآلتی کئچیدی}\n۱۷. ایندیکی آدی (شیخ تپه)، اسکی آدی [شیخ تپه]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “شیخ تپه”، یئری {شهرچایی}\n۱۸. ایندیکی آدی (عره‌شلو)، اسکی آدی [عره‌شلو]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “عره‌شلو”، یئری { والفجر بولواری }\n۱۹. ایندیکی آدی (آغداش)، اسکی آدی [آغداش]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “آغداش”، یئری {منتظری خیاوانی}\n۲۰. ایندیکی آدی (شور شورا)، اسکی آدی [شور شورا]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “شور شورا”، یئری {منتظری خیاوانی}\n۲۱. ایندیکی آدی (قسمتی از میدان مهاباد)، اسکی آدی [خزران]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “هزران”، یئری {دروازا ماهاباد}\n۲۲. ایندیکی آدی (داش مسجد)، اسکی آدی [داش مسجد]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “داش مچید”، یئری {خیایان منتظری}\n۲۳. ایندیکی آدی (وکیل باشی)، اسکی آدی [وکیل باشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “وکیل باشی”، یئری {باکری خیاوانی}\n۲۴. ایندیکی آدی (جارچی باشی)، اسکی آدی [جارچی باشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “جارچی باشی”، یئری {باکری خیاوانی}\n۲۵. ایندیکی آدی (خیابان بعثت)، اسکی آدی [عسگر آبادی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “ایکیسی‌ده”، یئری {باکری خیاوانی}\n۲۶. ایندیکی آدی (بازار آغزی)، اسکی آدی [بازار آغزی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “بازار آغزی”، یئری {بعثت خیاوانی}\n۲۷. ایندیکی آدی (خانباباخان کوچه‌سی)، اسکی آدی [خانباباخان]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “خانباباخان”، یئری {قوزئی خیام ایله سردارانین آراسی}\n۲۸. ایندیکی آدی (تندیرچی‌لر)، اسکی آدی [تندیرچی‌لر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “تندیرچی‌لر”، یئری {باکری خیاوانی ایله دروازا ماهاباد آراسی}\n۲۹. ایندیکی آدی (پزشکیان خیاوانین یاخینلیغیندا\/تندیرچیلره ساری)، اسکی آدی [دوه‌چی‌لر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “دوه‌چی‌لر”، یئری {پزشکیان}\n۳۰. ایندیکی آدی (قسمتی از خیابان حافظ)، اسکی آدی [آغ زمی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “حافظ”، یئری {حافظ خیاوانی}\n۳۱. ایندیکی آدی (جئیران مئیدانی)، اسکی آدی [فلکه جئیران]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “فلکه جئیران”، یئری {۱۷ شهریور خیاوانی}\n۳۲. ایندیکی آدی (چی چست مئیدانی)، اسکی آدی [چی چست]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آ��‌ “فلکه زنجیر”، یئری {چی چست}\n۳۳. ایندیکی آدی (مدنی بئش یولو)، اسکی آدی [مال مئیدانی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “ایکیسی‌ده”، یئری {مدنی خیاوانی}\n۳۴. ایندیکی آدی (دوشابچی خانا)، اسکی آدی [دوشابچی خانا]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “دوشابچی خانا”، یئری {مطهری خیاوانی}\n۳۵. ایندیکی آدی (درویشلر)، اسکی آدی [درویشلر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “درویشلر”، یئری {مجاهد خیاوانی}\n۳۶. ایندیکی آدی (دمیرچی خانا)، اسکی آدی [دمیرچی خانا]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “دمیرچی خانا”، یئری {ولایت فقیه مئیدانی – مرکز}\n۳۷. ایندیکی آدی (بازارباش)، اسکی آدی [بازارباش]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “بازارباش”، یئری { بازارباش مئیدانی}\n۳۸. ایندیکی آدی (دستغیب مئیدانی)، اسکی آدی [مافی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “مافی”، یئری {مافی-ساحلی خیاوانی}\n۳۹. ایندیکی آدی (علی آباد یاخینلیقلاریندا)، اسکی آدی [طیارا مئیدانی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “علی آباد”، یئری {علی آباد}\n۴۰. ایندیکی آدی (سردار مچیدی ایله یوردشاه مچیدلرینین یاخینلیقلاری)، اسکی آدی [یوردشاه]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “یوردشاه”، یئری {ایمام(ره) خیاوانی}\n۴۱. ایندیکی آدی (روبروی میدان تره بار)، اسکی آدی [بوغدا میئدانی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “بوغدا مئیدانی”، یئری {کمریولو}\n۴۲. ایندیکی آدی (چهاربخش)، اسکی آدی [چالا باشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “چاربخش”، یئری {حافظ خیاوانی}\n۴۳. ایندیکی آدی (عسگرخان)، اسکی آدی [عسگرخان]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “عسگرخان”، یئری {مدنی خیاوانی}\n۴۴. ایندیکی آدی (ایمام حسین (ع) مئیدانی\/گؤل اوستو) اسکی آدی [گؤل اوستو]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “گؤل اوستو”، یئری {مدنی خیاوانی}\n۴۵. ایندیکی آدی (شهیدلر مئیدانی‌نین یاخینلیقلاری)، اسکی آدی [موسی قولوخان]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “دروازا شاپور بؤلگه‌سی”، یئری {دروازا شاپور}\n۴۶. ایندیکی آدی (ورزش خیاوانی)، اسکی آدی [آلتمیش تنف]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “آلتمیش تنف”، یئری {خیرین مئیدانی}\n۴۷. ایندیکی آدی (وحدت شهرجیگی)، اسکی آدی [قه‌فه قاباغی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “قه‌فه قاباغی”، یئری {فرهنگیان شهرجیگینه یئتیشمه میش}\n۴۸. ایندیکی آدی (دوققوز پیلله)، اسکی آدی [دوققوز پیلله]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “دوققوز پیلله”، یئری {دوققوز پیلله مئیدانی}\n۴۹. ایندیکی آدی (اوچ گؤزلو کؤرپو)، اسکی آدی [اوچ گؤزلو کؤرپو]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “اوچ گؤزلو کؤرپو”، یئری { آذربایجان مئیدانی}\n۵۰. ایندیکی آدی (آذربایجان مئیدانی)، اسکی آدی [فلکه پلیسراه]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “ایکیسی‌ده”، یئری {سنتو یولونون ایلکی}\n۵۱. ایندیکی آدی (سرداران)، اسکی آدی [لطفعلی خان]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “لطفعلی خان مچیدی”، یئری {سرداران}\n۵۲. ایندیکی آدی (شهیدلر(شهدا) مئیدانی)، اسکی آدی [دروازا شاپور-سلماس-]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “دروازا شاپور”، یئری {حافظ خیاوانین ایلکی}\n۵۳. ایندیکی آدی (آرامگاه)، اسکی آدی [آغا قبیری]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “آغا قبیری”، یئری {دروازا ماهاباد}\n۵۴. ایندیکی آدی (شهرچایی)، اسکی آدی [شهرچایی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “شهرچایی”، یئری {شیخ تپه نین باشلانان یئری}\n۵۵. ایندیکی آدی (کشتارگاه)، اسکی آدی [جووودلر داغی]، ائل آراسین��ا ایشله‌نن آد‌ “ایکیسی‌ده”، یئری {رجایی بولواری}\n۵۶. ایندیکی آدی (علی کومو) اسکی آدی [علی کومو]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “ایمام علی(ع)”، یئری {ایمام علی(ع) بولواری}\n۵۷. ایندیکی آدی (بزوه) اسکی آدی [بزوه]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “بزوه”، یئری {قویون کؤرپوسو}\n۵۷. ایندیکی آدی (قویون کؤرپوسو) اسکی آدی [قویون کؤرپوسو]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد “‌قویون کؤرپوسو” ، یئری {بند یولونون ایلکی}\n۵۸.ایندیکی آدی (پنجراه) اسکی آدی [نووگئچر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “پنجراه-حافظ\/بعضن نوو گئچر” ، یئری {مدرس}\n۵۹.ایندیکی آدی (آزادلیق(آزادی) میئدانی) اسکی آدی [مجسمه]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “مجسمه”، یئری {ساعات پارکی نین باشلانیش یئری}\n۶۰. ایندیکی آدی (گلستان خیاوانی) اسکی آدی [اییوف آباد]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “ایکیسی‌ده”، یئری {گلستان خیاوانی}\n۶۱. ایندیکی آدی (بنی هاشم\/شاهرخ آباد) اسکی آدی [باغ مئشه]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد “شاهرخ آباد”‌، یئری {بنی هاشم خیاوانی}\n۶۲. ایندیکی آدی (مسجد ملی) اسکی آدی [دیزه- مسجد ملی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ ” مسجد ملی”، یئری {ولیعصر خیاوانی}\n۶۳. ایندیکی آدی (شورا) اسکی آدی [دیزه سیاووش]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “ایکیسی‌ده”، یئری {خیابان شورا}\n۶۴.ایندیکی آدی (طرزیلو) اسکی آدی [طرزیلی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد “طرزیلی”‌ ، یئری {فلکه مادر}\n۶۵.ایندیکی آدی (بادکی) اسکی آدی [بادکی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد “اسلام آباد”‌ ، یئری {اسلام آباد ۲}\n۶۶.ایندیکی آدی (خاتین جان) اسکی آدی [خاتین جان]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “خاتین جان” ، یئری {انهر یولو- میرشکارلو خیاوانی}\n۶۷. ایندیکی آدی (سنگر) اسکی آدی [سنگر بروخان]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد “سنگر”‌ ، یئری {جاده انهر– حکیم خیاوانی}\n۶۸.ایندیکی آدی (سنگر) اسکی آدی [سنگر بیگلربیگی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “سنگر”، یئری {وکیلی خیاوانی}\n۶۹. ایندیکی آدی (الواج) اسکی آدی [آلواج]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد “آلواج”‌ ، یئری {انهر یولو}\n۷۰. ایندیکی آدی (خانقاه الواج) اسکی آدی [آلواج خنیه سی ]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ ، یئری { انهر یولو}\n۷۱. ایندیکی آدی (فرهنگ پارکی‌نین محله‌سی)، اسکی آدی [باخچا باشی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “باخچا باشی”، یئری {کشاورز خیاوانی، فرهنگیان شهرجیگینه یئتیشمه میش}\n۷۲. ایندیکی آدی (طالقانی خیاوانی-دوشابچی‌خانایا یئتیشمه میش)، اسکی آدی [قاپان]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد “قدیم قاپان”، یئری {طالقانی خیاوانی}\n۷۳. ایندیکی آدی (مدنی خیاوانی، اتش نشانی نین یاخینلیقلاری)، اسکی آدی [اسماعیل بی مچیدی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد “اسماعیل بی”، یئری {مدنی خیاوانی}\n۷۴. ایندیکی آدی (راهنمایی و برزگر)، اسکی آدی [سویوممت\/اوچ گونبز]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد “ایکیسی‌ده”، یئری {خیابان راهنمایی}\n۷۵. ایندیکی آدی (نور خیاوانی)، اسکی آدی [یئددی ائولر]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد “ایکیسی‌ده”، یئری {نور خیاوانین سونلاری}\n۷۶. ایندیکی آدی (مطهری خیاوانی و دوشابچی‌خانا یاخینلیقلاری)، اسکی آدی [سامان مئیدانی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد ” ایکیسی‌ده”، یئری {مطهری خیاوانی}\n۷۷. ایندیکی آدی (صدقه)، اسکی آدی [صدقه]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد “صدقه”، یئری [آذربایجان مئیدانی ایله، اسلام آباد مئیدانی‌نین آراسی]\n۷۸. ایندیکی آدی (مناره مسجیدی اولان محله)، اسکی آدی [امیر تومان]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “ایکیسی‌ده”، یئری {عطایی}\n۷۹. ایندیکی آدی (داش فلکه)، اسکی آدی [داش فلکه]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “داش فلکه”، یئری { پرواز خیاوانی}\n۸۰. ایندیکی آدی (مهدیه تالاری اولان محله\/عارفیان)، اسکی آدی [ارک]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “ارک آرادان گئدیب”، یئری {ایمام خیاوانی}\n۸۱. ایندیکی آدی (عارفیان خسته‌خاناسی اولان یئرلر)، اسکی آدی [توپخانا مئیدانی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “توپخانا مئیدانی آرادان گئدیب”، یئری {جارچی باشی}\n۸۲. ایندیکی آدی (دلگشا کوچه‌سی)، اسکی آدی [دلگشا]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “دلگشا”، یئری {عطایی}\n۸۳. ایندیکی آدی (تئلفون کوچه‌سی)، اسکی آدی [تئلفون کوچه‌سی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “تئلفون کوچه‌سی”، یئری {باغ مئشه\/شاهرخ آباد}\n۸۴. ایندیکی آدی (صحیه کوچه‌سی\/ ۳ سایی‌لی کوچه)، اسکی آدی [صحیه کوچه‌سی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “صحیه کوچه‌سی”، یئری {عطایی}\n۸۵. ایندیکی آدی (جوانمرد قصاب)، اسکی آدی [جوانمرد قصاب]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “جوانمرد قصاب”، یئری {ایمام خیاوانی}\n۸۶. ایندیکی آدی (شهیدلر مئیدانی)، اسکی آدی [شاپور دروازاسی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “شاپور دروازاسی”، یئری {ولیعصر ولیعصر دؤردو یولو ایله مدنی دؤرد یولونون اورتاسی}\n۸۷. ایندیکی آدی (قولامخان راستاسی)، اسکی آدی [قولامخان راستاسی]، ائل آراسیندا ایشله‌نن آد‌ “قولام خان راستاسی”، یئری { ایمام (ره) خیاوانی }\n۸۸. ایندیکی آدی (گؤی تپه)، اسکی آدی [گؤگ تپه]، ائل آراسیندا اشله‌نن آد “گؤى تپه”، یئری {تاناکورادان آزجا یوخاری}\n۸۹. ایندیکی آدی (کؤمورچو خانا) اسکی آدی [کؤمورچو خانا]، ائل آراسیندا اشله‌نن آد “کؤمورچو خانا”، یئری {دوشابچی خانا یاخینلیقلاریندا}\n۹۰. ایندیکی آدی (دمیرچی خانا) اسکی آدی [دمیرچی خانا]، ائل آراسیندا اشله‌نن آد “دمیرچی خانا”، یئری {ایمام خیاوانی‌نین ایلکی}","num_words":2771,"character_repetition_ratio":0.283,"word_repetition_ratio":0.028,"special_characters_ratio":0.273,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":181727.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"حاجی‌کرد کندی دوغو آذربایجان اوستانی نین ماراغا بؤلگه‌سی نین مرکزی بولومی نده اوْلان باتی سراجوی قصبه سی نده یئرلشیب.[۱] ۱۳۸۵ اینجی ایلیننۆفوس ساییسی اساسیندا بۇ کندین ۲۱۰۱نفر اهالیسی وارایمیش. <[۲]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ امار واطلاعات ایران کندلری. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-08-24. یوْخلانیلیب2015-02-20.\n^ ایرانین آمار مرکزی، دوغو آذربایجان ایالتی نین آماری. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-07-11. یوْخلانیلیب2017-12-31.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=حاجی‌کرد&oldid=1449250»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nغربی سراجوی دهیستانی\nماراغا بؤلگه‌سینین کندلری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۷ فوریه ۲۰۲۱، ‏۲۱:۴۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":171,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.025,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":66202.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیر خرداد میللی آیاقلانماسی‌نین ایل دؤنومو ایله باغلی گونئی آزربایجان تشکیلاتلارین بیرگه چاغریشی - GAİP\nSaturday, May 25 2024\nSon Yazılar\nبیر خرداد میللی آیاقلانماسی‌نین ایل دؤنومو ایله باغلی گونئی آزربایجان تشکیلاتلارین بیرگه چاغریشی\nپلاتفرم مرحله گذر از رژیم اشغالگر جمهوری اسلامی\nدونیا آنا دیلی گونو\nدادگاههای نمایشی اسیر حبیب اسیود احوازی در بیدادگاه های رژیم اشغالگر ایران را محکوم میکنیم.\nجبهه ملل برای حق تعیین سرنوشت ” ایران” ۲۱ آذر روز تاسیس دولت آذربایجان جنوبی را تبریک می گوید\nاطلاعیه جبهه دمکراتیک مردمی احواز به مناسبت 12 دسامبر 1945هفتاد و ششمین سالگرد تاسیس جمهوری آزربایجان جنوبی\n“قوتسال وطن موحاربه‌سینده یئر آلماغیمیزا شرایط یاراتماغینیزی خواهش ائدیریک”\nایشقالچی فارس رژیمینین ارمنیستانا سیلاح سورسات یاردیمینا اعتراض ائده‌ک.\nدستگیری چندین تن از فعالین ملی در اورمیه در هفته “دولت آزربایجان”\nSidebar\nRandom Article\nLog In\nانا صحیفه\nحاققیمیزدا\nخبرلر\nبیاناتلار\nمقاله لر\nویدیولار\nایلتیشیم\nTürkçe\nEnglish\nSearch for\nSwitch skin\nInstagram\nFacebook\nHome\/بیاناتلار\/بیر خرداد میللی آیاقلانماسی‌نین ایل دؤنومو ایله باغلی گونئی آزربایجان تشکیلاتلارین بیرگه چاغریشی\nبیاناتلار\nبیر خرداد میللی آیاقلانماسی‌نین ایل دؤنومو ایله باغلی گونئی آزربایجان تشکیلاتلارین بیرگه چاغریشی\nایرانین فارسچی شاه و موللا رئژیمی، ۱۹۲۵ینجی ایلد‌ه‌ن به‌ری میللی دولتچیلیییمیزی اله کئچیردیکده‌ن سونرا وطنیمیزی هر طرفلی شکیلده سؤمورگه‌له‌شدیرمیشدیر. گونئی آزربایجانی تورکسوزله‌شدیرمه‌ک اوچون سوی‌قیریما، سورگونه، زیندانا، ایشکنجه‌له‌ره ال وورماقلا یاناشی، آزربایجانین ائتنوگرافییاسینی ده‌ییشدیرمه‌ک استراتئژیسی اویغولامیش و آزربایجان تورکله‌ری‌نین اؤز‌گووه‌نینی قیرماق هدفی ایله فاشیست رئژیم چئشیدلی آشاغیلاییجی پروقراملار حایاتا کئچیرمیشدیر.\n2023-05-12\n1 minute read\nبیر خرداد میللی آیاقلانماسینین ایل دؤنومو ایله باغلی گونئی آزربایجان تشکیلاتلارین بیرگه چاغریشی\nده‌یه‌رلی آزربایجان تورک میللتی!\nایرانین فارسچی شاه و موللا رئژیمی، ۱۹۲۵ینجی ایلد‌ه‌ن به‌ری میللی دولتچیلیییمیزی اله کئچیردیکده‌ن سونرا وطنیمیزی هر طرفلی شکیلده سؤمورگه‌له‌شدیرمیشدیر. گونئی آزربایجانی تورکسوزله‌شدیرمه‌ک اوچون سوی‌قیریما، سورگونه، زیندانا، ایشکنجه‌له‌ره ال وورماقلا یاناشی، آزربایجانین ائتنوگرافییاسینی ده‌ییشدیرمه‌ک استراتئژیسی اویغولامیش و آزربایجان تورکله‌ری‌نین اؤز‌گووه‌نینی قیرماق هدفی ایله فاشیست رئژیم چئشیدلی آشاغیلاییجی پروقراملار حایاتا کئچیرمیشدیر.\nآشاغیلاما سیاستی‌نین ان باریز اؤرنه‌یینده ایسه اؤلکه‌نین ۴۰٪ نفوسو بؤجه‌یه (پیس‌پیسایا) بنزه‌دیلمیشدیر. رسمی “ایران قزئتی”ینده میللتیمیزه قارشی کاریکاتورا یاییلمیش، اعتراضا قالخان میللتیمیزه قورشون یاغمیشدیر.\nبیر خردادلا باشلایان ایکی هفته بویونجا ۳۰دان آرتیق گونئی آزربایجان شهرلرینده آزربایجان اؤیرنجی حرکتی‌نین اؤنجوللویونده، میللی کیملییینی ساوونان تورک میللتینه قارشی اویغولانان شددت نتیجه‌سینده اونلارلا وطنداشیمیز شهید دوشموش، یوزلرله وطنداشیمیز یارالانمیش، مینلرجه سوچسوز قادین، کیشی، گنج، یاشلی توتوقلاناراق آغیر ایشکنجه و حبس‌لره معروض قالمیشدیر.\nفاشیست رئژیم، ۱۳۸۵ ده دولت تئرور آکتلارینا ال ووراراق آزربایجان میللی حرکتی‌نین آیاقلانماسینی کئچیجی اولاراق دوردورا بیلسه ‌ده، خرداد روحونو هئچ بیر زامان میللتیمیزین گونده‌لییینده‌ن سیلمه‌یه قادیر اولمامیشدیر. بوگون، آزربایجان میللی حرکتی‌نین اورتایا قویدوغو “آزادلیق، عدالت، میللی حؤکومت” دئویزی خردادلارین سارسیلماز اراده‌سینین آیدین گؤسته‌رگه‌سیدیر.\nگونده‌ن گونه گوجله‌نه‌ن آزربایجان میللی حرکتی، فاشیست رئژیمین حاکیم و اپوزیسیون آلانلارینی دریند‌ه‌ن قورخویا سالیبدیر.\nگنجلیییمیز فاشیست فارسچی رئژیمین تورپاقلاریمیزدان سیلیب-آتماق اوغروندا موجادیله صفله‌رینی سیخلاشدیریر. ایرقچیلیغا قارشی ازیله‌ن میللتله‌رین جبهه‌سی گون کئچدیکجه بؤیویور. دونیا، وطنیمیز آزربایجاندا و بؤلگه‌میز اورتا دوغودا بؤیوک دییشیکلییین اولماسینا حاضرلانیر.\nایگید گنجلیییمیز!\nآزربایجانین آیدین گله‌جه‌یی سیزین الینیزده‌دیر. آزربایجانین قورتولوشو سیزین پولاد اراده‌نیزده‌ن آسیلیدیر. آزربایجانین سارسیلماز غیرتی و توکه‌نمه‌ز غرورو سیزسینیز. تاریخ بویو یوردوموز اوغرونا تؤکوله‌ن قانلارین امانتداری سیزسینیز.\nبیر حالداکی خاریج‌ده‌کی وطنداشلاریمیز برلین‌ده ایکینجی «آزادلیق عدالت میلی حؤکومت میتینگی»نه حاضیرلانیرلار، ۱ خرداد شهیدله‌رینن قانی یئرده قالماسین دییه، گنجلیییمیزی “هر یئر ایله‌م یئری، هر زامان ایله‌م زامانی” تاکتیکینه دایاناراق گونئی آزربایجانین بوتون شهرله‌رینده اعتراضا چاغریریق.\nخرداد ۱۳۸۵ شهیدله‌ریمیزین قانی یئرده قالمایاجاق!\nیاشاسین آزربایجان تورک میللتی!\nآزادلیق، عدالت، میللی حؤکومت!\nآزربایجان اؤیرنجی حرکاتی – آزوح\nآزربایجان مرکز پارتیسی – آم‌پ\nآزربایجان میلی دیرنیش تشکیلاتی – دیرنیش\nگونئی آزربایجان ایستیقلال پارتیسی – گایپ\nگونئی آزربایجان دمکرات پارتیسی – گادپ\nگونئی آزربایجان دمکراتیک تورک بیرلیگی – گادتب\nگونئی آزربایجان میلی قورتولوش حرکاتی – قورتولوش\n2023-05-12\n1 minute read\nWhatsApp Telegram Viber Line\nRelated Articles\nاطلاعیه جبهه دمکراتیک مردمی احواز به مناسبت 12 دسامبر 1945هفتاد و ششمین سالگرد تاسیس جمهوری آزربایجان جنوبی\n2021-12-11\nدادگاههای نمایشی اسیر حبیب اسیود احوازی در بیدادگاه های رژیم اشغالگر ایران را محکوم میکنیم.\n2022-02-01\nایشقالچی فارس رژیمینین ارمنیستانا سیلاح سورسات یاردیمینا اعتراض ائده‌ک.\n2020-10-15\n“قوتسال وطن موحاربه‌سینده یئر آلماغیمیزا شرایط یاراتماغینیزی خواهش ائدیریک”\n2020-11-25\nCheck Also\nClose\nبیاناتلار\n“قوتسال وطن موحاربه‌سینده یئر آلماغیمیزا شرایط یاراتماغینیزی خواهش ائدیریک”\n2020-11-25\nبیزی فیس بوک دا تعقیب ائدین\nFind us on Facebook\nحاققیمیزدا\nگونئی ازربایجان ایستیقلال پارتیسی ۲۰۰۴ جی ایلده گونئی ازربایجانین ایران ادلانان یرین ایشقالیندن قورتولماسی اوچون یارانان و بو اوغوردا چالیشان بیر سیاسی پارتیدیر.","num_words":1284,"character_repetition_ratio":0.078,"word_repetition_ratio":0.299,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":93409.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Wikipedia guidelines on the notability of peopleشابلون:SHORTDESC:Wikipedia guidelines on the notability of people\nبۇ صفحه ویکی‌پدیا اۆچون بیر تاپشیرمادیر. تاپشیریقلار٬ رعایت اوْلونماسی لازیم اوْلان بیر ایستاندارد اوْلاراق ویکی‌پدیاچیلار طرفیندن قبول اوْلونماقدادیر. آنجاق دییشدیریلمه‌سی مۆمکوندور و ساغلام دۆشونجه ایله اله آلینماسی گرکدیر. صفحه‌ده دییشیک‌لیک ائتمه‌دن قاباق٬ بۇ دییشیک‌لیک‌لرین ویکی‌پدیاچیلاردان تأیید آلدیغینا امین اوْلون. اۇیغون گؤرمه‌دیگینیز بیر مادّه وارسا٬ دانیشیق صفحه‌سینده سببلری ایله آچیقجا یازین.\nقیسایول‌لار\nnotability guideline\nPeople\nWP:BIO\nWP:NBIO\nWP:NBLP\nبو صفحه بیر باخیشدا:\nاینسانلار او زامان آدلیم سایلیلار کی اعتیبارلی، بیر-بیریندن فیکری جهتدن وابسته اوْلمایان مووضوعدان وابسته اوْلمایانچوْخسایلی نشر ائدیلمیشایکینجی درجه‌لی قایناقلاردا اَهمیتلی احاطه ائتمیش فرض اولونسون.\nبیر شخصین مۆستقیل لیسته داخیل ائدیلمه‌سی اۆچون آدلیملیق معیارلارینین یئرینه یئتیریلمه‌سی طلب اوْلونا بیلر.\nویکی‌پدیادا آدلیملیق، دییشدیرنلر طرفیندن مۆعَیَّن بیر مؤوضوع‌نون مقاله‌سی یارادیلاجاق قدر اهمیتلی اولوب–اولماماسینا قرار وئرمک اۆچۆن ایستیفاده ائدیلن بیر معیار دیر. اینسانلار اۆچۆن بیوقرافیک مقاله‌نین مؤوضوع‌سو اولان شخص «آدلیملیقا لاییق» اولمالی‌دیر. یعنی «حاقّینا یازیلاجاق درجه‌ده اهمیتلی، ماراخلی و یا غیری–عادی» اوْلمالیدیر. مشهور و یا پوپولیار اولماق معناسیندا اولان «آدلیملیق» اهمیت‌سیز اولماسا دا، ایکینجی درجه‌لی‌دیر.\nبیوقرافی اۆچون بۇ آدلیملیق تعلیماتی مۆذاکیره‌لر نتیجه‌سینده اَلده ائدیلن و بَللی ائدیلمیش تجروبه ایله گۆجلندیریلمیش فیکیربیرلیک عکس ائتدیریر و شخص حاقیندا مقاله‌نین یازیلمالی، بیرلشدیرمه‌لی، سیلینمه‌لی و یا داها دا اینکیشاف ائتدیریلمه‌سی ایله باغلی قرارلار حاقیندا معلومات وئریر. بیوقرافیک مقاله‌لرین یازیلماسی ایله باغلی مصلحتلر اۆچون ویکی‌پدیا:استیل\/بیوقرافی تعلیماتی و ویکی‌پدیا:یاشایان شخصلرین بیوقرافیسینه باخین.\nمقاله‌نین آدی مقاله‌نین نه حاقیندا اوْلدوغونو بَللی ائتمه‌لیدیر. بیر شخص حاقیندا مقاله‌نی دولدورماق اۆچون کیفایت قدر اعتیبارلی مضمون وارسا، اوْ شخصین آدی (آبراهام لینکلون و یا ماری آنتوانت کیمی) اۇیغون باشلیق اوْلا بیلر. بۇنونلا بئله ، شخصله باغلی یالنیز بیر آدلیم حادثه حاقیندا کیفایت قدر معلومات وارسا، مقاله‌یه تراویس والتون یواواف حادیثه‌سی کیمی خۆصوصی اوْلاراق همین حادیثه حاقیندا باشلیق وئریلمه‌لیدیر. بعضاً مشهور اینسان اؤلنده اوْنلارین اؤلومو ایله باغلی مقاله اۆچون کیفایت قدر معلومات اوْلور، مثلاً، مایکل جکسوْنون اؤلومو و یا ولز شاهزاده‌سی دیانانین اؤلومو. اَگر آدلیم شخصین اساس مقاله‌سی اوْنون بۆتون اثرلرینی ایحتیوا ائتمک اۆچون چوْخ اۇزوندورسا، اوْ زامان بۇ معلومات اۆچون آیریجا بیر صفحه یارادیلا بیلر، مثلاً، جورج اورول-ین کیتاب شناسی‌سی. اَگر شخص آدلیم بیر قتلین قوربانی اوْلوبسا، اوْ زامان کیتی جنویزین قتلی کیمی بیر باشلیق اۇیغون گلیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ اساس معیارلار\n۲ علاوه معیارلار\n۲.۱ بوتون بیوقرافیلر\n۲.۲ آکادمیکلر\n۲.۳ یارادیجی پئشه‌کارلار\n۲.۴ جینایت قوربانلاری و ایجراچیلاری\n۲.۵ ايلنجه‌لیلر\n۲.۶ سیاستچیلر و حاکیملر\n۲.۷ ایدمان شخصیتلری\n۳ اعتیبارسیز معیارلار\n۴ بۆتون معیارلاری یئرینه یئتیرمه‌مک\n۵ خۆصوصی حاللار\n۵.۱ اساس معیارلارا اۇیغون گلمیر، لاکین علاوه معیارلارا جواب وئریر\n۶ نوتلار\nاساس معیارلار دَییشدیر\nاینسانلار او زامان آدلیم سایلیلار کی اعتیبارلی، بیر-بیریندن فیکری جهتدن وابسته اوْلمایان[۱] و مووضوعدان وابسته اوْلمایان[۲]، چوْخسایلی نشر ائدیلمیش[۳] ایکینجی درجه‌لی قایناقلاردا اَهمیتلی احاطه ائتمیش فرض اولونسون.\nاَگر هر هانسی بیر قایناقدا احاطه دایره‌سینین درینلیگی اَهمیتلی دئییلسه، آدلیملیگی نۆماییش ائتدیرمک اۆچون بیر نئچه مۆستقیل قایناقلار بیرلشدیریله بیلر؛ بیر مووضوعنون ایکینجی درجه‌لی قایناقلار طرفیندن اَهمیتسیز شکیلده ایشیقلاندیریلماسی، عادتاً، دیقّتی جلب ائتمک اۆچون کیفایت ائتمیر.\nاساس قایناقلار مقاله‌نین مضمونونو دستکلایش اۆچون ایستیفاده ائدیله بیلر، لاکین اوْنلار مووضوعنون آدلیملیگینی ثبوت ائتمه‌یه کؤمک ائتمیر.\nاساس معیارلارا جواب وئرن اینسانلار آشاغیداکی علاوه معیارلارا جواب وئرمدن آدلیم حساب ائدیله بیلر. یالنیز بیر حادثه اۆچون دیقّت چکن و یا ویکی‌پدیا نه دئییل سادالانانلار کیمی استثنا مئعیارلارا اۇیغون گلرسه ، مقاله‌لر هله ده بئله اینسانلار اۆچون یارادیلمایا بیلر.\nعلاوه معیارلار دَییشدیر\nاینسانلار آشاغیداکی ایستانداردلاردان هر هانسی بیرینه جواب وئررسه ، آدلیم اوْلا بیلر. بو معیارلارا جواب وئرمه‌مک مووضوعنون داخیل ائدیلمه‌مه‌سینین قطعی ثبوتو دئییل؛ عکسینه ، بیر و یا داها چوْخ معیارلارا صاحیب اولماق بیر مووضوعنون داخیل ائدیلمه‌سینه ضمانت وئرمیر.\nبو علاوه معیارلارا جواب وئرمین شخص هله ده ویکی‌پدیا:آدلیملیق آلتیندا آدلیم اوْلا بیلر. دییشدیریجیلر مقاله‌نی علاوه ایستیناد طلب ائدن کیمی ائتیکتله‌مک (مثلاً، {{BLP sources}} ایستیفاده ائتمکله ) و یا بۇنون عوضینه سیلینمه مۆذاکیره‌سینه باشلاماق قراری وئررکن بۇ معیارلاری فایدالی حساب ائده بیلر.\nبوتون بیوقرافیلر دَییشدیر\nشخص تانینمیش و اَهمییتلی جایزه و یا شرف آلمیش و یا بیر نئچه دفعه بئله جایزه‌یه نامزد گؤستریلمیشدیر؛ یادا\nشخص بَللی بیر ساحه‌ده دواملی تاریخی رکوردون بیر حیصّه‌سی اوْلان گئنیش شکیلده تانینان تؤهفه وئرمیشدیر؛[۴] یادا\nبو شخصین اؤلکه‌نین ایستاندار میلی بیوقرافیک سؤزلوکینده (مثلاً، ملی بیوقرافی سؤزلوکی) قئیدی وار.\nآکادمیکلر دَییشدیر\nبیر چوْخ عالیم، تدقیقاتچی، فیلسوف و دیگر عالیملر (راحتلیق اۆچون بیرلیکده «اکادمیکلر» آدلاندیریلیر) بیوقرافی ایکینجی درجه‌لی قایناقلارین کۇنوسو اوْلمادان ایده‌لر عالمینده خۆصوصیله تاثیرلیدیر.\nیارادیجی پئشه‌کارلار دَییشدیر\nبو تعلیمات مؤلفلره ، رئداکتورلارا، ژورنالیستلره ، فیلم یارادیجیلاری، فوتوقرافلارا، رسّاملارا، معمارلارا و دیگر یارادیجی پئشه‌کارلارا شامیل ائدیلیر. بئله بیر شخص آدلیمدیر، اَگر:\nشخص مؤهوم فیقور کیمی قبول ائدیلیر و یا همیاشیدلاری و یا واریثلری طرفیندن گئنیش ایستیناد ائدیلیر؛ و یا\nشخص اَهمیتلی بیر یئنی آنلاییش، نظریه و یا تکنیکین یارانماسی ایله تانینیر؛ و یا\nشخص اَهمیتلی و یا تانینمیش بیر اثر و یا موشترک ایش توپلوسو یاراتمیش و یا بیرگه یارادیلماسیندا بؤیوک رول اوْینامیشدیر. بۇندان علاوه، بۇ جۆر ایش چوْخسایلی مۆستقیل دؤوری مقاله‌لرین و یا ایجماللارین و یا مۆستقیل و آدلیم بیر ایشین (مثلاً، کتاب، فیلم و یا تلویزیون سریالی، لاکین عادتاً تلویزیون سریالینین بیر اِپیزودو دئییل) اساس مووضوعسو اوْ��مالیدیر؛ و یا\nشخصین ایشینده (وه یا ایشلرینده ) آشاغیداکیلار وار: (آ)بیر موهوم اثره چئوریله (ب)اَهمیتلی بیر سرگینین مؤهوم حیصّه‌سی اوْلموشدور (پ)اَهمیتلی تنقیدی دیقّت جلب ائتدی، یادا (ت)بیر نئچه گؤرکملی قالریا و یا موزه‌نین دایمی کولکسیونلاریندا تمثیل اوْلونوب.\nجینایت قوربانلاری و ایجراچیلاری دَییشدیر\nیالنیز جینایت حادثه‌سی و یا محکمه پروسسی ایله باغلی تانینان شخص، اَگر همین شخصله باغلی مؤوجود بیلیکلیک متریالی اؤزونده بیرلشدیره بیلجک مؤوجود مقاله وارسا، عادتاً آیریجا ویکی‌پدیا مقاله‌سینین مووضوعسو اوْلمامالیدیر. بئله بیر مؤوجود مقاله اوْلدوقدا، آلت مقاله‌نین یارادیلماسی مقصده اویغون اوْلا بیلر، لاکین بو، مقاله‌نین اؤلچوسونو نظره آلاراق طلب اوْلونار.\nمۆافیق مؤوجود مقاله‌لر اوْلمادیقدا، جینایتکار و یا قوربانیه یالنیز آشاغیداکیلاردان بیری اۇیقولاما اوْلونارسا، ویکی‌پدیا مقاله‌سینین مووضوعسو اوْلمالیدیر:\nضررچکمیشلر و جینایته (و یا جینایتلره) گؤره حاقسیز یئره اتهام ائدیلن و یا حاقسیز یئره محکوم ائدیلنلر اۆچون،\nویکی‌پدیا:دیری‌لرین بیوقرافی‌سی#یالنیز بیر حادثه اۆچون آدلیم اوْلان مووضوعلار ایله اۇیغون گلن ضررچکمیش و یا سهوا محکوم ائدیلمیش شخص یاخشی سندلشدیریلمیش تاریخی حادثه‌ده بؤیوک رولا مالیک ایدی. تاریخی اَهمیتی شخصین رولونا اَهمیتلی دیقّت آییران اعتیبارلی ایکینجی درجه‌لی قایناقلاردا حادیثه‌نین دواملی ایشیقلاندیریلماسی ایله گؤستریلیر.\nگۆناهکارلار اۆچون،\nايلنجه‌لیلر دَییشدیر\nسیاستچیلر و حاکیملر دَییشدیر\nایدمان شخصیتلری دَییشدیر\nاعتیبارسیز معیارلار دَییشدیر\nقیسایول\nWP:INVALIDBIO\nاگر A شخص بیر تانینمیش B شخصله علاقه‌سی اولارسا (حیات یولداشی و یا اوشاق اوْلماق کیمی)، A باره‌سینده مۆستقیل مقاله یارادماقا سبب دئییل (اگر اَهمیتلی احاطه دایره‌سی A-دا تاپیلماسا)؛ ایرتیباطلار آدلیملیقا باعث اولماز. بۇنونلا بئله ، A شخص B ایله باغلی مۆافیق مقاله‌یه داخیل ائدیله بیلر.\nآختاریش موتورو آمارینا (مثلاً، قوقل زیارتلری و یا آلکسا سیرالاماسی) اساسلانان معیارلاردان و یا آنلاین یاییملانان عکسلرین سایی‌سینی اؤلچمکدن چکینین. مثلاً، بؤیوکلر اۆچون سینما صنایع‌سی ریتینقه تاثیر ائتمک اۆچون قوقل‌بومبینق-دن ایستیفاده ائدیر.[۵] چوخ مووضوعلار اۆچون آختاریش موتورلاری فایدالی ایستینادلار و ساده‌جه متن اۇیغونلوغو آراسیندا آسانلیقلا فرقلنه بیلمیر. مثلاً، آلکسا ابزار پانلی فایدالی اوْلسا دا، اوْنون فایداسی ایستیفاده‌چی اساسلی (رقملر و ایستک) و معلومات چاتیشمازلیغی ایله محدودلاشیر (داها آز معلومات سهو حدلرینی آرتیرماغا میل‌لی‌دیر). مووضوعنون آدلیملیگینی بَللی ائتمک اۆچون آختاریش موتوروندان ایستیفاده ائدرکن، آختاریش نتیجه‌لرینین و علاقه‌لی وب صفحه‌لرین کمیتینی دئییل، کیفییتینی قییمتلندیرین.\nبۆتون معیارلاری یئرینه یئتیرمه‌مک دَییشدیر\nاَگر مۆستقیل مقاله و یا داها عۆمومی مقاله‌یه داخیل اوْلماق اۆچون هئچ بیر معیار یئرینه یئتیریله بیلمیرسه و تکمیللشدیرمه‌لر نتیجه وئرمه‌ییبسه و یا اساسلی شکیلده سیناقدان کئچیریله بیلمیرسه، اوْندا اۆچ سیلینمه پروسه‌سی نظردن کئچیریله بیلر:\nسۆرعتلی سیلمه معیاری آ۷ اۇیقولاما اوْلونارسا، {{db-person}} تقیندن ایستیفاده ائدرک سۆرعتلی سیلینمه طلب ائدین.\nسۆرعتلی سیلینمه معیارلارینا جواب وئرمین، لاکین مۆباحیثه‌سیز سیلینمه‌یه نامزد اوْلان مقاله‌لر اۆچون {{subst:prod}} تقیندن ایستیفاده ائدین. بو، هئچ کیم اعتراض ائتمدیگی تقدیرده مقاله‌نین یئددی گۆندن سوْنرا سیلینمه‌سینه ایمکان وئریر (باخ: ویکی‌پدیا:سیلینمه اؤنریسی).\nسیلینمه‌یه اَمین اوْلمادیغینیز و یا باشقالارینین اعتراض ائده بیله‌جیینه ایناندیغینیز حاللاردا مقاله‌نی ۷ گۆن عرضینده ماهیّتی مۆذاکیره اوْلوناجاق سیلینمه پروسه‌سی اۆچون مقاله‌لر اۆچون نامزد گؤسترین.\nخۆصوصی حاللار دَییشدیر\nاساس معیارلارا اۇیغون گلمیر، لاکین علاوه معیارلارا جواب وئریر دَییشدیر\nمۆستقیل مقاله اۆچون نه قانع‌ائدیجی ایضاحات، نه ده مۆافیق قایناقلار تاپماق ممکن اوْلمادیقدا، لاکین شخص علاوه معیارلاردان بیرینه و یا بیر نئچه‌سینه جواب وئریرسه:\nمقاله‌نی باره‌سینده تامین ائدن داها گئنیش مقاله‌یه بیرلشدیرین.\nصفحه‌ده مقاله‌نین بیرلشدیریله بیله‌جه‌یی صفحه‌نی گؤسترن {{Mergeto}} تق یئرلشدیرین.\nاَگر حاضیردا همین شخصین بیرلشدیریله بیله‌جه‌یی مقاله یوْخدورسا، مقاله‌نی اؤزونوز یازماغی دۆشونون و یا مقاله‌نین یازیلماسینی طلب ائدین.\nنوتلار دَییشدیر\n^ اوْریجینال قایناق‌ین تمیز تؤرمه‌لری اوْلان قایناقلاردان ایستینادلار کیمی ایستیفاده ائدیله بیلر، لاکین مووضوعنون آدلیملیگینی بَللی ائتمه‌یه کؤمک ائتمیر. \"Intellectual independence\" requires not only that the content of sources be non-identical, but also that the entirety of content in a published work not be derived from (or based in) another work (partial derivations are acceptable). For example, a speech by a politician about a particular person contributes toward establishing the notability of that person, but multiple reproductions of the transcript of that speech by different news outlets do not. A biography written about a person contributes toward establishing their notability, but a summary of that biography lacking an original intellectual contribution does not.\n^ Autobiography and self-promotion are not the routes to having an encyclopedia article. The barometer of notability is whether people independent of the subject itself have actually considered the subject notable enough that they have written and published non-trivial works that focus upon it. Thus, entries in biographical dictionaries that accept self-nominations (such as the Marquis Who's Who) do not contribute toward notability, nor do web pages about an organization's own staff or members.\n^ What constitutes a \"published work\" is deliberately broad.\n^ Generally, a person who is \"part of the enduring historical record\" will have been written about, in depth, independently in multiple history books in that field, by historians. A politician who has received \"significant press coverage\" has been written about, in depth, independently in multiple news feature articles, by journalists. An actor who has been featured in magazines has been written about, in depth, independently in multiple magazine feature articles, by magazine article writers. An actor or TV personality who has \"an independent biography\" has been written about, in depth, in a book, by an independent biographer.\n^ Adrian Degus (2014-02-19). SEO: Linking Up in 2014. XBIZ. یوْخلانیلیب26 February 2014. “صنایعمیزین ایلک گۆنلریندن بیز سایتلاریمیزی پوپولیار آچار سؤزلر، خصوصاً ده آلیش و تیجارت علاقه‌لری اۆچون سیرالاماق اۆچون ایستاندار اۆصوللار دستینه اعتیبار ائتدیک. بو ایکی اۆصول همیشه قوقل-ون تعلیماتلارینا ضد اوْلوب، ایندییه قدر اوْنو آشکار ائتمک اۆچون اعتیبارلی یوللاری یوْخ ایدی.”\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ویکی‌پدیا:آدلیملیق_(شخصلر)&oldid=1547840»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":2529,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":205322.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شیرکت و یا فیرما یا دا کوْمپانی — ایکی و داها چوْخ فیزیکی شخص یاخود حۆقوقی شخصین مولکیّت‌دن ایستیفاده ائتمک‌له، محصول تولیدی و ساتیشین‌دان و یا خیدمت گؤستریلمه‌سینده سیستماتیک اوْلاراق گلیر الده ائدن حۆقوقی شخص.","num_words":43,"character_repetition_ratio":0.02,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":1159886.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیر هفته اؤنجه ابدیته قوووشان خالقیمیزین ملی و مبارز شاعری اوستاد هاشیم ترلانین آنیم مراسیمی آذربایجان ادبی، مدنی و اجتماعی شخصیتلرینین چوخ ساییلی و گئنیش اشتراکی‌ایله بیرلیکده کئچیریلدی.\nجوما گونو آبان آیی‌نین اوتوزو، تهران شهرینین امامزاده حسن محله‌سینده یئرلشن روزبهانی مچیدی بیر نئچه یوز آذربایجان ادبی، مدنی و اجتماعی شخصیت و فعاللارینین، عینی حالدا هاشم ترلانین عائیله عضولری و دوست تانیشلارینین ‌ اشتراکی‌ایله، یئتمیش ایلدن آرتیق آذربایجان ادبیاتینی چوخ شرفلی و صمیمیتله تمثیل ائده‌ن و لاییقینجه خالقین ملی و مبارز شاعری آدینی گئنیش کوتله و ادبی مدنی جمعیتیمیز آراسیندا قازانان اوستاد هاشیم ترلانین(هاشیم عمی‌نین) خاطیره‌سینی عزیزله‌دیلر.\nمراسیمده هاشیم ترلانین ادبی و مدنی شخصیتی حقینده شعرلر اوخونوب و دانیشیقلار گئتمیشدیر. مراسیم تانینمیش آذربایجان یازیچی و ژورنالیستی دوکتور مرتضی مجدفرین اجراسی‌ایله باشلانمیش و اوستاد هاشیم ترلانین حیات و یارادیجیلیغی باره‌ده یازیلمیش مختلف مقاله‌لر‌ و مونوگرافیالارین یازارلارینا او جومله‌دن: گنجعلی صباحی، دوکتور علی‌اکبر ترابی، احمد آلاو، یحیی شیدا، عزیز محسنی، دوکتور فیروز رفاهی، حسن ایلدیریم، علیرضا میانالی، آغداشلی، غلامرضا بوداغی، ائلدار موغانلی، صابر نبی‌اوغلو، قیلمان ایلکین، جاواد جاوادلی، آغاجاواد علیزاده، رافیق ایمرانی و … باشقالارینا، اشاره اولونموشدور. عینی حالدا، آپاریجی‌نین وورغولادیغینا گؤره اوستاد هاشیم ترلان گونئی آذربایجان ادبیاتیندا یگانه ادبی شخصیت‌دیر کی ادبی- مدنی جمعیتیمیز طرفیندن ۶۵ یاشیندان باشلایاراق هر بئش ایلدن بیر اونا یوبلئیی تدبیرلری کئچیریلمیشدیر.\nمراسیمین داوامیندا آذربایجان میللی حؤکومتی دؤورونون شاعرلر مجلیسیندن قید حیاتدا اولان یگانه آذربایجان شاعری و اوستاد هاشیم ترلانین عؤمور بویو یاخین یولداشی، صابر ادبی انجومنی‌نین صدری اوستاد مظفر درفشی چیخیش ائتمیش، سونرا آذربایجان ادبی- مدنی درنک‌لری‌نین اوستاد هاشیم ترلانین ایتگیسی‌ایله باغلی یایدیغی بیاننامه‌سینی شاعر حسن ایلدیریم اشتراکچیلارا اوخوموشدور.\nبو مراسیمده آذربایجان شاعر و یازیچیلاریندان صابر ادبی انجومنی‌نین اداره هیاتی عضوی حسین شهرک، یاشماق ادبی- بدیعی گروپونون نوماینده‌سی سعید موغانلی، صابر ادبی انجومنی‌نین عضوی رحیم کاویان، تبریز شاعر و یازیچیلاری‌نین بیر گروپو طرفیندن مجلیسده اشتراک ائده‌ن ذولفقار کمالی و تانینمیش آذربایجان صنعتکاری و اجتماعی شخصیتی بهروز چای‌اوغلودا چیخیش ائتمیش و اؤز اوره‌ک سؤزلرینی اوستاد هاشیم ترلانین شخصیتی و یارادیجیلیغی باره‌ده اشتراکچیلارا چاتدیرمیشدیر.\nآذربایجان ادبی- مدنی درنک‌لری‌نین اوستاد هاشیم ترلانین ایتگیسی‌ایله باغلی بو مراسیمده اوخونان بیاننامه‌سینی ‌عزیز اوخوجولاریمیزا تقدیم ائدیریک.\nدونیا سندن کیملر کئچدی!\nآذرب��یجان ادبی- مدنی درنک‌لری‌نین اوستاد “هاشیم ترلان”ین ایتگیسی‌ایله باغلی بیاننامه‌سی\nباشین ساغ اولسون آذربایجان!\nآذربایجانین گؤرکملی شاعری، ادبی- مدنی اوجاقلارمیزین قوجامان و پارلاق سیماسی، “شاعرلر مجلسی”نین نیشانه‌سی، معاصر شعریمیزین آغ ساققالی اوستاد هاشیم ترلان ابدی اولاراق دونیایا گؤز یومدو.\nاوستاد هاشیم ترلان، آذربایجانین بؤیوک شاعری صمد ورغونون خئیر دوعاسی ایله شعر دونیاسینا قدم قویدو و ۸۰ ایله یاخین آنادیللی شعرمیزین سئویملی سیماسی کیمی قلم چالدی؛ خالقمیزین ائنیشلی-یوخوشلو تاریخینده، آغلی-قارالی گونلری یاشادی؛ آنجاق توتدوغو شرفلی یولوندان گئری دؤنمه‌دی. شاهلیق اصول-اداره‌سی‌نین قانلی– قادالی گونلرینده بئله وطن سسلی، آزادلیق هوسلی شعرلری ایله، آذربایجانین، ایرانین آزادلیق و عدالت نغمه‌لرینی اؤتدو. شعرمیزین، ادبیاتمیزین، مدنیتمیزین یوکسلیشی و چیچکلنمه‌سی اوغروندا عؤمرونو وئردی؛ دوستاقلاردا بئله اومیدینی، اینامینی ایتیرمه‌دی.\nاوستاد ترلان، تکجه ادبی یارادیجیلیقلا دئییل، عینی حالدا ادبی- مدنی اوجاقلارمیزین قورولماسیندا، ادبی محفل‌لرین یارانماسیندادا یاخیندان اشتراک ائتمیشدیر. “شاعرلر مجلسی”‌، “دوستلار گؤروشو” و انقلابدان سونرا “آذربایجان انجومنی”، “آذربایجان یازیچی‌لار و شاعرلر جمعیتی‌” و بوگون ادبیات ساحه‌سینده فعالیت گؤسترن “صابر” و “ساهر” ادبی درنک‌لرینین ایلک قوروجولاریندان و چالیشقان عضولریندن اولموشدور. او بونلارلا کفایتلنمه‌میش، مطبوعات ساحه‌سینده‌ده یورولمادان چالیشمیشدیر. هله ایلک شعرلری “وطن‌یولوندا”، “آذربایجان”، “یئنی‌شرق” و باشقا مطبوعات صحیفه‌لرینده چاپ اولارکن، اونلارین بیر چوخوایله یاخیندان امکداشلیق ائتمیشدیر؛ “بشیر‌آینده”، “بشریت” روزنامه‌لرینین اداره‌سینده فعالیت گؤسترمیشدیر. انقلابدان سونرا بیر چوخ مجله و روزنامه‌لرله یاخین امکداشلیق ائتمیش؛ “یولداش”، “گونش” و “آذری” مجله‌لرینین یازیچیلار هئیتی‌نین عضوو اولموشدور.\nاوستاد ترلان مدنیتمیزین، ادبیاتمیزین، بیر سؤزله ملی وارلیغمیزین یوکسلیشی اوغروندا قورولان قورولتایلاردا، ییغینجاقلاردا، ملی شنلیکلرمیزده، آغیرلاما، آنما مراسیملرینده آچیق اوره‌کله بیر آغ ساققال کیمی چیخیش ائتمیشدیر.\nاوستاد ترلانین شعرلری سانکی دؤورونون آیناسی‌دیر. اؤلکه‌میزده، دونیادا باش وئره‌ن حادثه‌لر اونون اثرلرینده اؤز عکسینی تاپمیشدیر. دونیا خالقلارینین آزادلیق و عدالت اوغروندا مبارزه‌سی وطنمیزین اجتماعی حیاتی، مقدراتی اونون یارادیجیلیغینین باش موضوعلارینداندیر.\nدونیا سویقونچولارینین تحریکی ایله وطنمیزه هجوم ائده‌ن صدام رژیمی و بونون آردیندا تؤره‌نن فاجعه‌لری، قهرمانلیقلاری او شعرلرینده ترنم ائتدی. خوزستان چؤللری، خورمالیقلاری، ایگیدلرمیزین دؤیوشو، ایرانین قورونماسی اوستاد ترلانین شعرلرینین آلوولو دیلی ایله افاده ائدیلمیشدیر.\nاوستاد ترلانین اوزون یارادیجیلیق ایللرینده خالقمیزا میراث قویوب گئتمیش شعرلری، پوئمالاری، خاطره‌لری، ادبیاتمیزین دیرلی اثرلریندندیر. او جمله‌دن: “آلوولو شعرلر”، “دورنالار قاییداندا”، وطندن وطنه”، “یولچو یولوندا گره‌ک”، “ذیروه‌ده گونش” و … ، “گوموشو پئنجک” (آجیلی، شیرینلی خاطره‌لر) و ….\nاوستاد ترلان ادبی اجتماعیاتمیز طرفیندن لایقینجه عزیزلنمیشدیر؛ اونون ۶۵ ایل‌لیگی تبریزده،۷۰، ۷۵، ۸۰ و ۸۵ ایل‌لیگی تهراندا و باکی‌دا طنطنه‌لی صورتده قید اولونموشدور. نه یازیق کی ۹۰ ایل‌لیگی مختلف سبب‌لره گوره باش توتمادی.\nدیرلی شاعرمیزین ایتگیسی خالقمیز و ادبیاتمیز اوچون آغیر اولسادا، آنجاق اینانیریق کی اوندان یادگار قالان اثرلر اوزون ایللر یاشایاجاقدیر. بیز گؤرکملی شاعرین قلمداشلاری و دوستلاری، اوستادین اؤلومو ساری‌دان، وطنمیزین ادبیاتچیلارینا، آذربایجان خالقینا، اونون حؤرمتلی عائله‌سینه، ادبی-مدنی درنک‌لره باشینیز ساغ اولسون!، خاطیره‌نه عشق اولسون اوستاد ترلان! دئییریک.\nصابر ادبی انجومنی\nساهر ادبی مدنی درنه‌یی\nایشیق ادبیات و اینجه‌صنعت سایتی\nیاشماق ادبی-بدیعی گروپو\nائل بیلیمی موسسه‌سی\nگونئی مدنیت اوجاغی\nنباتی ادبی انجومنی\nشیدا ادبی انجومنی\nقاراداغ ادبی انجومنی\nارسباران انجومنی\nماکولو‌لار انجومنی\nمارال ادبی انجومنی\nآذربایجان انجومنی کرج\nدده قوربانی انجومنی\nفرزانه نشریاتی\nخدا آفرین، سارای، وارلیق، آذری مجله‌لری‌نین یازیچیلاری هئیتی.\nآذربایجانین بیر سیرا ادبی- اجتماعی شخصیتلری\n۳۰ آبان ۱۳۹۳\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\nیک پاسخ\nاکبر حسین زادگان گفت:\nشنبه ۱ آذر ۱۳۹۳ در ۲۲:۳۲\nچوخ تاسف له آتا و آنامین مریض لیینه گورا گله بیلمدیم.آلله سیزی ساخلاسین کی سیزین سایتزنان خبرلری بیلیرم","num_words":1406,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":165891.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بریگ، سوئیس (لاتینجه: Brig-Glis) سوئیسین وله کانتونونون بریگ بؤلگه سینده یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلین نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۱۳۰۸۸ نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه س�� • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\nBrig–Visp\nمنابع[دَییشدیر]\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (۱۲ October ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n^ Statistik der Schweizer Städte ۲۰۱۶ (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (۱۲ April ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بریگ،_سوئیس&oldid=611285»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۰:۴۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1566,"character_repetition_ratio":0.232,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.3,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.935,"perplexity_score":163595.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان ادبی دیلینین یارانماسیندا رسمی اوسلوبون اؤزونه مخصوص یئری وار. رسمی اوسلوب قانونی بیر چرچیوه ده ایشلنمگی طلب ائدیر. رسمی اوسلوبون باشقا اوسلوبلاردان کؤکلی فرقی اوندان عیبارتدیر کی ، بورادا عالی سویه لی بیر دیل طلب اولونور. اونون قارشسیندا دوران مخاطیبلر ، دینلییجیلر حؤکومت آداملاری ، ایجراچیلار و حقوقی آداملار اولور. ائله بونا گؤره ده دیلین قورو ، تئرمینلی ، ثابیت قلیبلی اولماسی واجیبدیر. رسمی اوسلوبون اساس ایشلک فورماسی یازیلی فورمادیر. آنجاق معین چرچیوده او شیفاهی شکیلده ده چیخیش ائده بیلر. میثال اوچون محکمه سالونلاریندا ، رسمی گؤروشلر و دانیشیقلاردا دانیشیق دیل رسمی اوسلوبدا اولمالیدیر. آذربایجان دیلینین قانونی شکیلده فعالیت گوسترمه سی ایله ملی ادبی دیل فورماسینین مئیدانا گلمه سی عینی شرایطی طلب ائدیر. بوندان علاوه دیلین قانونی بیر ائستاتوسدا ایشلنمه سی اونا بین الخالق بیر دون گئییندیریر.\nجنوبی آذ��بایجاندا دیلیمیزین قانونی بیر شکیلده ایشلنمه مسی اونون رسمی اوسلوبونون اینکیشافیندا لنگیتمه یارادیر. دوزدور دیلیمیز معین دؤورلرده خالقیمیزین دئموکراتیک ایستکلرینین تاثیری آلتیندا قانونی صورتده ایشلنمیه قادر اولوبدور. آنجاق همین دؤور قیسا اولدوغو اوچون رسمی اوسلوب ایسته نیلن کیمی ایره لیله‌ممیشدیر. دیلیمیزین قانونی ائستاتوسدا ایشلنمه مسی او دئمک دئییل کی ، رسمی اوسلوبوموز یوخدور. پروفسور نظامی جعفروف گونئی آذربایجان ادبی دیلینی آراشدیرارکن گونئیده موجود اولان رسمی اوسلوبا توخونمامیشدیر. اونون فیکرینجه گونئیده فعالیت گؤسترن فونکسیونال اوسلوبلار یالنیز بدیعی ، پوبلیسیست و علمی اوسلوبلاردیر. قئید ائتمک لازیمدیر کی، همین آراشدیرما اینقیلابین ایلک ایللرینین ماتئریاللاری اسایبندا حاضیرلانمیشدیر و سونراکی دؤورلرینین ایجتیماعی، سیاسی و مدنی حیاتینین سیماسینی عکس ائتدیرمیر . پروفسور توفیق حاجییئف ده ادبی دیلیمیزدن دانیشارکن گؤستریر کی ، آذربایجان ادبی دیلی شیمالدا یارانمیش شرایطه گوره اونون بوتون فونکسیونال اوسلوبلاری فعاللاشیر و اونون قییدا قایناغی دا همین محیط و شرایطدن اولور. اونون فیکرینجه « جنوبدا یازانلارین دیلینده نه اینکی کلاسیک ادبی دیل نورماسیندا تکمیللشمه آپاریلمیر. حتا بو عنعنه محللیچیلیک ائلئمئنتلرینین دولدورولماسی ایله خئیلی ضعیفلدیلیر. آرتیق بو زامان جنوب نورماسی اؤزو اوچون ایستینادگاه دیالئکت سئچیر، اؤز گوینه سی ایله فعالیت گوستریر» . حاجیئف گونئیده رسمی اوسلوب و اونون وارلیغیندان بیر سؤز آچماییر. آنجاق گونئیده رسمی اوسلوب قدیمدن فعالیت گؤستریر. چونکی رسمی اوسلوبون رئال شکیلده ایشلنمه سی دیلین فونکسیونال وظیفه سی ایله باغلیدیر. آذربایجان دیلینین فونکسیونال وظیفه سی عینی بیر وارلیق اولوب و ایکی دیللی بیر محیطده یاشاییبدیر.\nرسمی اوسلوب گونئیده مشروطیت دؤورونده ، خیابانی حرکاتیندا و ان اساسلیسی « میللی حؤکومت » دؤورونده داها چئویک اولور. «میللی حؤکومت» دؤورونده آرتیق قانونی ائستاتوس قازانیر و قانون وئریجی و ایجراچی تشکیلاتلاردا فعالیت ائدیر. ائله بونا گؤره ده دئمک اولار کی، گونئیده رسمی اوسلوب بوتون دئتاللاری ایله حیات سورموش و تجربه سیناغیندان گئچرک اؤز گیملیک دامقاسینی ادبی دیله باسمیشدیر. همین دؤورلرده و سونراکی چاغلاردا رسمی اوسلوب ایکی شکیلده فعالیت ائدیبدیر ؛ شفاهی و یازیلی فورمادا.\nدیلچیلرین فیکرینجه آذربایجان ادبی دیلینین رسمی اوسلوبو ایکی موحیطده اؤزونو گؤستریر: ۱- دؤولت تشکیلاتلاریندا ، ۲- شخصلر آراسیندا یازیشمالار ، دانیشیقلار ، موقاویله لر ، کبین شهادتنامه لرده ، وقفنامه لر ، موراجیعتنامه لرده و .سایرده..\nگونئی آذربایجاندا رسمی اوسلوبون بیرینجی ایشلک موحیطی هله لیک موجود دئییلدیر. آذربایجان خالقی بو موحیطین برپاسینا جان آتیر و ضیالیلاریمیز اونو حؤکومتدن طلب ائدیرلر. بو موحیطین یارانماسی اوچون قانونی ایمکان مؤوجوددور. بورادا ایران ایسلام جمهوریسینین آنا یاساسیندا فارس دیلی یانیندا باشقا دیللردن یارارلانماق اوچون یاسلاغلار لغو ائدیلیبدیر. بو دا خالقین دئموکراتیک طلبلرینه جاواب اوچون باش وئریبدیر. هله لیک قارا قوه لرین آلچاق نییتلری نتیجه سینده بیزیم دیلداشلاریمیز بو آرزولارینا چاتماییبلار.\nرسمی اوسلوبون ایکینجی ا��شلک موحیطی اورتادادیر و گونو- گوندن گوجلنیر. بو اوسلوب شیمالداکی قارداشیندان خیردا فرقلری وار. یعنی یالنیز اونون ایشلک موحیطی و دایره سی شیمالا گؤره بیر آز داردیر. بونلارین آراسیندا فونکسیا جهتدن هئچ بیر فرق یوخدور. قوزنئی آذربایجاندا رسمی اوسلوب هانسی خصوصیتلره مالیک اولسا ، جنوبداکی اوسلوب دا همین خصوصیتلره مالیکدیر. آنجاق بورادا عینی لیک بؤتون معنادا آپاریجی دئییلدیر. رسمی اوسلوبون گونئی ده اؤزونه مخصوص خصوصیتلری وار. بو خصوصیتلر ایکیلیک یاراتماییر؛ بیر-بیرینی تاماملاییر. بورادا ائله ایشلک دایره لری وار کی ، همین دایره لر آرتیق شیمالدا یوخدور ؛ آنجاق بوراداکی اورانی تاماملاییر. میثال اوچون بیزده کبین کسمه نین شیفاهی فورماسی کند و اوبلاریمیزدا آذربایجان دیلی موحیطینده باش وئریر ؛ هالبوکی بئله فورما شیمالدا قانون چرچیوه سینده زاکس (ائولنمک) سندلرینده قئید اولونور. رسمی اوسلوبون ایشلک موحیطینه بیر گؤز گزدیرک.\n۱- رسمی اوسلوبوموز بیرینجی تظاهور موحیطی مطبوعاتیمیزین گیملیگینی گؤسترن حیسه ده اؤزونو ایفا ائدیر. میثال اوچون:\n«یارپاق ؛ مدنی اجتیماعی ، بدیعی هفته لیک قزئت ؛ باش یازار: ایواز طه ؛ اردبیل دفتری:… ؛ موغان دفتری:…؛ حروف ییغان:…؛ تهران دفتری: هفت تیر مئیدانی ، مفتح خیابانی آغ ، نومره ۹ ، ایکینجی قات »\nچوخ تعجبلودور کی، آذربایجانلیلار اوچون نشر اولونان قزئت ، ژورنال و دؤوری مطبوعاتلارین چوخونون شناسنامه سی فارسجا و بعضیلری فارسجا- انگلیسجه دیر. بورادا همن بو سورغو ذهنه گلیر نیه بیزیم حرمتلی ژورنالیسیت ضیالیلاریمیز دیلمیزین بو ایمکانیندان یارارلانماییرلار. گرگ بوتون نشریه لرده همین نشریه نین سیجیللیسی فارسجا (رسمی دیل کیمی) و آذربایجانجا اولسون. عشق اولسون بو ایشه تشبوث ائده نلره.\n۲- رسمی اوسلوبوموزون ایکینجی تظاهور موحیطی رسمی چاغیریشلار ، اعلانیه لر ، ایستکنامه لردیر.\nآرتیق اییرمی ایلدن چوخدور کی ، ضیالیلاریمیز خالق اوره ییندن اولان ایستکلرینی گؤسترمک اوچون دیلیمیزین قانونی- رسمی صورتده ایشلنمه سینی ایسته ییر. بیز آختاریشیمیزدا بیر قایناغدا بو ایستکنامه لره بوتون حالدا راستلاشدیق . ادبی دیلینین باشقا نوعلریندن فرقلی اولاراق بو اوسلوبدا سؤزلر ، سؤز بیرلشمه لری ، جومله لر ، جومله تیپلری اؤزونه مخصوص خصوصیتلری وار. سؤزلر بورادا سایجا معین میقداردادیر. سؤز بیرلشمه لری و جومله لر قالیب و ثابیت شکیلده دیر. بورادا ایجاز و ایماژ اولمامالیدیر. میثال اوچون:\nاردبیلین خیطابیه سی: اورمو گولونده تورکجه آدا آدلارینین فارسجایا چئوریلمه سی\nرسمی قایناقلاردا وئریلمیش خبرلره دایاناراق و اینتئرنئت سایتلاریندا یاییلمیش سندلره ایشاره ائدرک ، بئله نظره گلیرکی بیر سیرا شوونیست کیمسه لر موختلیف دوولت اورقانلاریندا یووا سالاراق ، چالیشیرلار بلکه آذربایجان میللتی نین کولتورون ، دیلین و تاریخین پوزسونلار. غربی آذربایجانین تعلیم و تربیت ویزارتخاناسی طرفیندن اورمو گولونده تورکجه آدا آدلارینین فارسجایا چئوریلمه سی ، بیزیم نظریمیزده بیر میللی فاجیعه کیمی تانینیر».\nباش ساغلیغی اعلانییه سی:\n« حؤرمتلی امکداشیمیز ….. جنابلاری قارداشینیزین (باجینیزین،آتانیزین) دونیاسینی دییشمه سی موناسیبتی ایله سیزه و عایله نیزه باش ساغلیغی وئره رک اولو تانریدان سیزه دؤزوم و او مرحوما رحمت دیله ییریک.»\nتشککور اعلانییه سی:\n« ساغ اولون قلمداشلار. یازیچی شاعرلریمیزی تشویق ائتمک اوچون اونلارین آذری درگی سینده یاییلان اثرلرینی یئنی چاپ ائدن مطبوعاتا ساغ اول دئییریک» .\nبیلدیریش :\n« دیلماج بوراخیلدی: مئهر آیی مطبوعاتیمیزین عایله سینه دیلماج آیلیق درگیسی ده آرتیریلدی. دیلماج (ایجتیماعی-تحقیقی) آیلیق درگیسی موهندیس علیرضا صرافی نین صاحیب ایمتیاز و مودیر مسول لوغو ایله یاییلماغا باشلادی» .\nچاغیریش:\n« صباحی آدینا ادبی اؤدول» تأسوف اولسون کی،قالانی فارسجادیر. بو چاغیریشین بیر بندینده یازیلیر: جایزه ادبی صرفا بررسی آثار به چاپ رسیده به زبان ترکی آذربایجانی خواهد پرداخت. یعنی اؤدولو آذربایجانجا یازانلارا ( آذربایجانلیلاری نظرده توتور) وئریله جک. اوندا نه اوچون فارسجا چاغیریش وئریلیر.\n۳- رسمی اوسلوبوموزون باشقا بیر تظاهور محیطی شخصی مکتوبلاشمالاردیر. موختلیف شخصلر آراسیندا ، نشریه لره یازیلان مکتوبلار و سایر بو اوسلوبون گوستریجیلرینی داشییرلار. مطبوعات و نشریه لره یازیلان مکتوبلاردا مکتوب یازان قارشیندا اولانلاری رسمی شخصلر کیمی خطاب ائدیر و یازیشماسیندا معین قالیبدن کنارا گئتمییر. بورادا یازیشمالارین معین باشلیغی ، باشلانغیج سؤزلری ، اساس سؤزلر و نهایت سؤنلوقلار یا یازانین آرزولاری ایستکلری اؤزونو گؤستریر.\n۴- رسمی اوسلوبون باشقا بیر تظاهور محیطی رسمی یا غیر رسمی شخصلر آراسیندا اولان آنلاشمالاردیر. بو آنلاشمالار مضومونوندان آسیلی اولمایاراق هر جور اولا بیلرلر. میثال اوچون وقفنامه لر ، سو پاییندان ایستیفاده ائتمک ، شرط نامه و سایری گؤسترمک اولار. دیلیمیز قانونی صورتده ایشلنمسه ده بیر اونون بو اوسلوبوندان اؤز دیلداشلاریمیز آراسیندا یارارلانا بیلریک. مثلن شریعت قانونلاریمیزین اساسیندا ایکی موسلمان آراسیندا (معین شرطلر اساسیندا) هر جوره آنلاشما شاهیدلرین حضوروندا یازیلا بیلر. بورادا «شریعتیمیز» آنلاشمانین دیلی باره سینده هئچ بیر ثابیت قرار قویماییر. بورادا بیر میثالا نظر سالاق:\n« بیز، یعنی شوشالی و قاراباغلی ابراهیم خان اؤز آدیمدان ، واریثلریم و ولیعهدلریم آدیندان ایران و یا هر هانسی بیر دؤولتین واسالیغیندان و یا هر هانسی آد آلتیندا اولسا دا ، هر جور آسیلیلیغیندان طنطنلی صورتده همیشه لیک امتناع ائدیرم و بوتون دونیا قارشیسیندا بونونلا بیلدیریرم کی، من اؤزوم و واریثلریم اوزرینده بوتون روسیانین بؤیوک ایمپراطور اعلیحضرتلرینین و اونون یوکسک واریثلرینین و ولیعهدلرینین عالی حاکمییتیندن باشقا هئچ بیر دؤولتین حاکمیتینی تانیمیرام ، همین تخت-تاجا صداقت وعد ائدیرم، چونکی اونون صادق قولویام و بو حاقدا ، عادته گؤره ، مقدس قرانا آند ایچیرم» .\n۵- رسمی اوسلوبوموزون تظاهور موحیطینین بیر باشقا فورماسی دا تبلیغات شکلیدیر. ندنسه بو فورمایا چوخ بیگانه یاناشمیشیق و بو فورما چوخ آز ، یوخ حالدا گؤزه چارپیر. مادامکی بیزیم تبلیغ ائدنلریمیز و نشریه میزین دیلی آنا دیلیمیزدیر ، اوندا نه اوچون تبلیغاتیمیز فارسجا اولمالیدیر. تبلیغات دیلی ایستر آل- وئر تبلیغاتی اولسون ، ایستر مدنی ، سیاسی خصوصیتلی تبلیغات اولسون گرگ هامیسی آذربایجانجا اولسون. بو تابو سینمالیدیر. رسمی اوسلوبون بئله فورماسینین اینکیشافی یئنی-یئنی سؤزلر یارادا بیلر،دیلیمیزین قابلیتینی یوکسلده بیلر. بو حاقدا بیر اعلانییه یه دیقت ائدین :\n« مجله خداآفرین به دو زبان ترکی و فارسی آگهی می پذیرد». یاشاسین دیلیمیزین بئله قایغیسینا قالان دیلداشلاریمیز.\nرسمی اوسلوب دیلین قانونی شکیلده ایشلنمه سیندن آسیلیدیر. آنجاق ، بو او دئمک دئییل کی ، اگر دیلین قانونی ائستاتوسو اولماسا اوندا همین دیل رسمی اوسلوبدان گورلوق چکر. خیر. اساس گورلوغو دیلین صاحیبلری اونا تحمیل ائدیرلر. بیز اؤزوموز دیلیمیزین رسمی اوسلوبونون ایمکانلاریندان یارارلانمالییق. هر نه رسمی اوسلوب گوجلو اولسا ، اونون قانونی شکیل آلماغا داها گئنیش ایمکانی اولا بیلر. بیز هر یئرده کی ، ایمکان تاپیریق گرگ بو اوسلوبدان ایستیفاده ائدک. اگر ایداره لرده ، ایجرایی نهادلاردا هله لیک بیزیم دیل ایشلنمیر. بیزیم أل قولوموزو نشریه لرده ، اینترنتده و سایر یئرلرده باغلاماییبلار. گلین رسمی اوسلوبوموزو هر یئرده ایشله دک هر هانسی چاغیریش ، اعلانییه ، ایستکنامه و سایری اؤنجه آذربایجانجا یازاق سونرا اونو باشقا دیللره ترجمه ائدک. بو گون ، بو ایش عکسینه باش وئریر. بیزیم حرمتلی ضیالیلاریمیز بیانییه لرینی اؤنجه فارسجا یازیرلار سونرا اونو اؤز دیلیمیزه چئویریرلر. بئله بیر حالدا دیلیمیزه بیر چوخ آلینما سؤزلر ، اصطلاحلار و یاراشمایان قالیبلر داخیل اولور.\nآرتیق اؤز دیلیمیزین بوتون ایمکانلاریندان یارارلانماق زامانی چاتیبدیر. بو ایمکانلاری الدن وئرمک اولماز. آذربایجانلیلار اوچون هرجوره رسمی یازی آذربایجانجا اولمالیدیر.","num_words":2213,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":309254.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۲۰-نجی عصرین ان بؤیوک صنعتکارلاری آراسیندا پارلاق و میثیل‎سیز یارادیجیلیق دونیاسی‎لا سئچیلن و دونیا سویه‎سینده ان بویوک شاعر کیمی تانینان ناظم حکمت، عئینی حالدا گؤرکملی دراماتورق، اوستاد، ناثر، استعدادلی سینماچی و کسگین قلم‎لی مطبوعاتچی ایدی.\nاولو صنعتکارین دونیا میقیاسیندا، گئنیش اوخوجو کوتله‎سی‎نین ماراغینی قازانان شعرلری، منظومه‎لری درام اثرلری سیراسیندا، «یاشاماق گوزل شئی‎دیر قارداشیم» آدلی رومانی‎نی دا قئید ائتمک اولار.\nناظم حکمت یارادیجی‎لیغیندا رومانچی‎لیغا ماراق، شاعرین یارادیجی‎لیغی‎نین چجیچک‎لنمه دووروندن باشلایاراق عؤمرونون سونونا قده‎ر گونو- گوندن آرتمیشدیر. بو ماراق ناظم‎ده، حیاتی گئنیش سویه‎ده، مختلف یونلری ایله، درین معنادا قاوراما ایسته‎ییندن دوغموشدور. او، بو بدیعی قاوراییشی اوز اثرلرینده مختلف انسانلارین چئشید- چئشید حادثه‎لرین بدیعی صورتینی یاراتماقلا اوخوجولارینا چاتدیرماق ایسته‎میشدیر. بو ایسته‎یی حیاتا کئچیرمک اوچون، یالنیز رومان صنعتی‎نین بدیعی امکانلاری الوئریشلی بیر شرایط یارادا بیلردی.\nشاعر، ایلک منظومه‎لریندن باشلایاراق، یئرلی یئرینده رومان صنعتینه خاص اولان قایدالاردان، تیپ یاراتما، جانلی دیالوقلار، گئنیش فضالارین تصویری، گرگین داخیلی چکیش- برکیشمه‎لر و بو کیمی بدیعی ایفاده فورمالاریندان یارارلاناراق، منظومه‎لرینه رومان احوال- روحییه‎سی رومان وسعتی باغیشلامیش و اونلارین تاثیر ائدیجی اولماسینا، زمین یاراتمیشدیر.\nاو بعضن اثرلرینی شعر- رومان فورماسیندا یازمیشدیر. او جومله‎دن، «بنیرجی اوزونو نه اوچون اولدوردو» اثرینده نثر پارچالاری ایله، شعر پارچالاری‎نین بیر- بیرینه قووشماسی رومان فورماسیندا، منظومه یاراتمیشدیر. یاخود اونون دونیا ادبیاتی سویه‎سینده شاه اثری ساییلان ائله‎جه ده ۲۰-نجی عصر ادبیاتی‎نین اینجی‎لریندن سانیلان «مملکتیم‎ده انسان منظره‎لری» اثری شعر، رومان، سناریو، درام کیمی بدیعی صنعت‎لر نوعلری‎نین سنتئزیندن یارانمیشدیر، نادیر بیر ادبی نووعو، سانبال‎لی بیر اثردیر.\nبونلارلا یاناشی ناظم حکمتین رومان فورماسیندا نثرله یازیلمیش اوچ کامیل رومانی و بیر ده «یاشاماق حاققی» آدلی یاریمچیق قالمیش رومانی واردیر. بو رومانلارین هر بیری‎نین اوز یارانما طالعی و ادبی- بدیعی دیه‎ری واردیر.\nناظم حکمت ۱۹۳۴ ده زنداندان چیخیر، آمما هئچ یئرده اونا ایش وئرمیرلر. باب‎عالی ده قاپی‎لارینی اونون اوزونه باغلاییر، بو حوکومتین و خالق دوشمانلاری‎نین امری‎دیر. جین بسم‎الله‎دان قورخان کیمی، اونلار دا «ناظم حکمت»ین آدیندان قورخورلار. آنجاق مطبوعات آغالاری بئله بویوک بیر استعدادین اونلارا قازانج منبعی اولدوغونو یاخشی بیلیرلر. اودور کی، ناظمه بئله بیر تکلیف ایره‎لی سورورلر: «سن بیزیم قزئته‎لرده مطلب یاز، آمما اوز آدین اولماسین». ناظم بو تکلیفه بیر شرط ایله بویون قویور: اونون یازدیغی مطلب‎لرین بیر جومله‎سی بئله گرک دییشدیریلمه‎سین! «اروخان سلیم» امضاسی ایله ناظم حکمتین مطبوعات صحیفه‎لرینده چوخلو مقاله‎لر، لطیفه‎لر، یازیلار، آردیجیل رومانلار چاپ اولونور. بو اثر سیراسیندا «یاشیل آلمالار» رومانی آخشام قزئته‎سینده، «قان دانیشماز» رومانی «سون پوستا» قزئته‎سینده چاپ اولونور. «یاشاماق حاققی» آردیجیل رومانی ایسه ۱۹۳۸ ناظمین حبس اولونماسی‎لا علاقه‎دار اولاراق یاریمچیق قالیر.\nیاشیل آلمالار\nرومانین حادثه‎لری استانبول، یئنی‎گینه و جیوانی آدلی بیر آدادا باش وئریر. اثر او دوورون جنایت و ماجرا رومانلاری قورولوشو اوزره قورولموشدور. رومانین سوژئت خطی بئله‎دیر:\nعثمانلی دؤورو، ایکینجی مشروطیت زامانیندا بیر عده «تورک» «آوار چکمه» جزاسینا محکوم اولاراق «جیوانی» آداسینا گؤندریلیر. اورادا چوخلو عذاب و اذیت‎لرله اوزبه‎اوز اولورلار. ائله کی،محکوملارین بیر عده‎سی مالاریا خسته‎لییینه توتولور و تیتره‎مه- قیزدیرما ایچینده جان وئریرلر. آنجاق گؤی‎سل، حسین و مختار بیر تهر اورادان قاچیب و یئنی‎گینه گلیرلر. تصادوف اوزره زنگین بیر قیزیل معدنی تاپیر و پول‎لانیرلار. تورکیه‎یه قاییتماق زامانی چاتیر. اونلار یولداشلاری مختاری خسته حالدا اوز باشینا بوراخیر و استانبولا قاییدیرلار. گؤی‎سل، مختارین استانبولدا یاشایان عایشه آدلی قیزینی تورا سالیر، اونونلا ائوله‎نیر. -عایشه آتاسی‎نین طالئعیندن خبرسیزدیر- آنجاق آلچاق گؤی‎سل عایشه‎یه دونیانین عذاب و ایشکنجه‎لرینی وئریر: نهایت نیجات جمیل آدلی بیر گنج، عایشه‎نی گؤی‎سل‎ین الیندن آزاد ائدیر و بیرلیکده یئنی‎گینه ساری مختاری آراییب تاپماق آماجی‎لا یولا دوشورلر. بو آراما و آختارما زامانی اونلار چوخ ماجرالار، گؤرونتولرله اوزبه‎اوز اولورلار. آدام‎ یئیه‎ن قبیله‎لر، جادوگرلر، یام- یام‎لار، وحشی حئیوانلار، بالتا گورمه‎میش مئشه‎لر، استثمارچی‎لارین یئرلی قبیله‎لره ظولوم و ستم‎لری، قیزیل دوشگون‎لری‎نین احوالاتلاری و.. نهایت مختاری تاپیرلار. او جادوگرلیکله قبیله باشچی وظیفه‎سینه یوکسلمیشدیر…\nیاشیل آلمالار رومانی او دؤورده دونیادا و ائله‎جه ده تورکیه‎ده دب‎ده اولان رومانتیک آب و هواسی‎لا یازیلمیش ماجراچی‎لیق و جنایت رومانلاری\nاوسلوبوندا یازیلمیشدیر. بو کیمی رومانلار قیزیل آراییجی‎لاری‎نین احوالاتلاریندان، اوزاق شرق یولچولوغونون ماجرالاریندان، آفریقا گزینتی‎لری‎نین چئشید- چئشید لووحه‎لرینی عکس ائتدیرن مووضولار و مضمونلاری احاطه ائدیردیلر. بو رومان دا عئینی مووضولارلا دولغون و زنگین‎دیر. آنجاق یازیچی بونلارین ایفاده‎سی و تصویری ایله برابر تورکیه‎ده سرمایه‎دار طبقه‎سی‎نین ایلک تشککول دؤورونو، بو طبقه‎نین اخلاقی و اجتماعی سجیه‎لرینی، هابئله موستملک‎چی‎لرین، چاپقینچی‎لارین یئرلی اهالی‎یه قارشی نهایت‎سیز ظولموندن سوز آچیر. آنجاق قئید ائتمه‎لی‎یم کی، بو اثر ناظم حکمتین گوجلو بیر اثری دئییل، رومان بدیعی جهتدن آشاغی سویه‎ده‎دیر. ناظم حکمت قلمینه خاص اولان نوواتورلوقدان بیر او قده‎ر ایز گؤرونمور. هر حالدا رومان ضعیف چیخمیشدیر.\nقان دانیشماز\nبیرینجی دونیا محاربه‎سی، هابئله قورتولوش ساواشی نتیجه‎سینده تورکیه خالقی‎نین حیاتی چتین‎لشمیشدیر. دؤزولمز بیر حیات طرزی کئچیرن زحمت‎کش کوتله‎لر مین بیر فاجعه ایله اوزبه‎اوز اولموشدور. یوخسول، دیدرگین، آج- یالاواج عایله‎لر پوزغونلاشماغا اوغرامیش، آناتولو خالقینی بئله بیر حیات اوچوروملارینا سوروکله‎ین محاربه بیر عده قولدوردور و آزغین، قارین قولولار یئنی یئتمه زنگین بی‎لر، زلی‎لر ده یئتیرمیشدیر. اونلار محاربه کولگه‎سی آلتیندا مین بیر فیریلداقچی‎لیقلا خالقی سویموش و زنگین‎لشمیش بی‎لردیرلر. محاربه‎ده اشتراک ائتمه‎ین، وطنی‎نین آغیر گونلرینده خارجی تاجرلرین دلّالی اولان بو یارامازلار، ایندی وطن‎پرور، ملتچی، خالق‎‎سئور، انسان‎پرور کیمی اؤزلرینی قلمه وئریرلر. و آناتولو قیزیل‎لارینی ائولادلیغا گؤتورمه بهانه‎سی ایله ائولرینده قوللوقچو هوس اویونجاق‎لاری کیمی اونلاردان استفاده ائدیرلر. ناموس‎لارینا توخونورلار، اونلاری لکه‎له‎ییرلر. قان دانیشماز رومانی‎نین سوژئت خطی بئله‎دیر:\nسیفی بی ائولرینده قوللوقچو کیمی ایشله‎ین گول‎عذار آدلی قیزین ناموسونا توخونور. او حامیله قالیر. اوشاغی اولان کیمی سیفی‎بی اونو ائویندن قووور و باییرا سالیر. ائل‎سیز، آرخاسیز گول‎عذار خییاوانلاردا نورو آدلی شرفلی بیر دولگره راست گلیر. نورو گول‎عذاری ائوینه آپاریر. اونون اوغلونو اوغول‎لوغا گؤتورور، اونو بؤیودور، اوخوتدورور. آرتیق عمر تانینمیش بیر عدلیه وکیلی اولور. بیر گون سرخوش حالیندا، سیفی‎بی، ماشینی‎لا نورو کیشینی باسیب، اؤلدورور. عمرین تشبّوثو ایله قاتل محکمه‎یه وئریلیر. بئله حالدا سیفی‎بی زنداندا کئچیریله‎جک گونلرینی گؤزو اؤنونه گتیره‎رک دهشته دوشور. عمره یالواریب یاخاریر. اونا پول تکلیف ائدیر. وار- دؤلتینی اونون آدینا کئچیرمه‎یینی آچیقلاییر. بونلارین هئچ بیری عمره کار کسمیر. نهایت سون حربه‎یه ال آتیر. رومان بو جمله‎لرله بیتیر:\nسیفی‎بی دئییر:\n– اوغلوم، اولانلار اولموش، کئچن‎لر کئچمیش. هر حالدا سنین قانین منیم قانیمدان‎دیر. اگر صاباح من زندانلاردا چوروسم، سنین قانین «آمان آللاه من اوز بابامی زندانا سالیب چوروتدوم» دئیه‎ فریاد قوپاراجاق‎دیر دئییل‎می؟\nبو س��آلدان آجیقلانان عمر یئریندن قالخیب، سیفی‎یه چیمخیراراق «رد اول بورادان آلچیق» دئیه باغیریر:\n– یوخ، فریاد قوپارماز. اصلینده آلچیق‎لارا، رذالته قارشی، قانلار دئییل. شعورلار، دوشونجه‎لر فریاد قوپارار. «قان دانیشماز»\nرومان اجتماعی مضمونلا دولغون‎دور. خالقین آجیناجاقلی حیاتینی، استثمارچی‎ قووّه‎لرین ظولمونو، ایرق‎چی‎لیق، فیریلداقچی‎لیق کیمی چیرکین و غیری انسانی عمل‎لری لعنت‎له‎ییر. یالانچی ملتچی‎لری ایفشا ائدیر. انسان روحوندا، محاربه‎یه قارشی نیفرت تؤره‎دیر. انسانلاری صلح‎، عدالت‎له آزادلیغا سس‎له‎ییر. رومانین حادثه‎لری تورکیه خالقی‎نین حیاتی ایله سیخ باغلی‎دیر. آنجاق بو رومان دا ناظم حکمتین تام معنادا بویوک نوواتورلوق گوجونه، اوستاد صنعتکارین صنعت قابلیتی تام معنادا نماییش ائتدیره بیلمه‎ییر!\nیاشاماق گوزل شئی‎دیر قارداشیم\nبو رومان، ناظمین گنج‎لیک ایل‎لرینده، یولداشلاری ایله بیرلیکده صلح، عدالت و آزادلیق اوغروندا مبارزه‎سینی عکس ائتدیرن، اوتوبیوگرافیک سجییه داشییان بیر رومان‎دیر. روماندا ۲۰-نجی ایل‎لرین اوّل‎لرینده دونیانین دؤرد بیر بوجاغیندان موسکوواداکی، شرق ملت‎لری دانشگاهینا تحصیل آلماغا گلن گنج طلبه‎لرین، دوستلوق، قارداشلیق، سئوگی دولو حیاتلارینی، اونلارداکی یئنی حیات قورما عئشقینی، ایگیدلیک، فداکارلیق سجییه‎لرینی قاباریق شکیلده گؤز اونونه چکیر. تورکیه‎یه قاییدارکن فداکارجاسینا خالقین سعادتی نامینه عؤمور- گونلرینی اضطرابلار، اومیدلر ایچینده کئچیرن، دؤنمز و یئنیلمز گنج‎لرین مبارزه‎سی‎نین بدیعی تجسّومونو یاراداراق عئینی حالدا دونیا سویه‎سینده‎کی عدالت‎سیزلیگه مبارزه‎نین ده ییغجام، دولغون، رنگارنگ لووحه‎لر و بویالار جانلاندیریر. رومانین باش قهرمانی داها دوغروسو، قهرمانلاری‎نین بیری، احمدین ازمیر شهری‎نین اوجقار بیر نقطه‎سینده، قارانلیق بیر داخمادا، گیزلی مطبعه قورماق آماجی‎لا ایشه باشلایارکن، قودوز ساندیغی بیر ایتین اونو قاپماسی، اوندا قودوزلاشما قورخوسونو اویادیر. او بو قورخونون ایچینده، چوخور قازیر. چوخور قازیلیر، گونلر ساییلیر، خاطیره‎لرین تداعی سلسله‎سی اویانیر و رومان فورما تاپیر. احمد قوردوغو گیزلی مطبعه‎نین یئرینی، قیلیغینی ضیا آدلی بیر یولداشینا تانیتدیرماق اوچون قاتار واسیطه‎سی ایله استانبولا دوغرو یول‎لانیر. قاتاردا اوزونون خفیه‎لر طرفیندن ایزله‎نیلمه‎سینی سئزیر. بو توتولماق اضطرابلاری ایچینده تورکیه و باشقا مبارزلرین باشینا گلن بلالار، اشکنجه‎لر، عذابلار، انون خیالیندا جانلانماغا باشلاییر. بئله‎لیکله تورکیه‎نین ۳۰ ایل‎لیک بیر دؤورو قهرمانین ۳۰ ایل‎لیک یولداشلاری ایله بیرلیکده باشلاریندان کئچیردیکلری ماجرالاری، حادثه‎لری احاطه ائدیر. بو رومان اوتوبیوگرافیک سجییه داشیسادا، آنجاق حادثه بیر قهرمانین چئوره‎سینده اوز وئرمیر. حتّا قهرمانین اؤزوده بعضن باشقا بیر قهرمانی عوض ائدیر. مکانلار ثابیت دئییلدیر. اونلار تداعی سلسله‎لر اساسیندا زامانلار دییشدیکجه، مکانلار دییشیلیر. حادثه‎لره حاکیم اولان بدیعی منطق، خاطیره آنیم‎لارین‎دیر، تداعی منطقی‎دیر. اودور کی، اثرده زامان، مکان آنلامی بام‎باشقادیر.\nناظم اؤز حیاتینی، یولداشلاری‎نین حیاتینی، گؤردویو- تانیدیغی یئرلری، باشین�� گلن حادثه‎لری صنعتی‎نین گوجو ایله ائله عمومی‎لشدیریر کی، او حادثه‎لر، ماجرالار بیر فردین دئییل، بیر خالق، بلکه‌ده دونیا خالقلاری‎نین حیاتی‎نین تصویری کیمی آلینیر.\nرومانین قورولوشو چوخ یئنی و اورژینال، دیلی آخیجی، شیرین، دولغون، شعرله نثر دیلی‎نین بیر- بیرینه قاریشیب، قوووشوب و اونلارین سنتئزیندن دوغان بیر دیل‎دیر. اونون ایفاده طرزی دئییم‎لری‎، دولغون، توتارلی‎دیر. اثر گؤزل دیالوقلار، مونولوقلارلا زنگین، کئچمیش‎له ایندی‎نین بیر- بیرینه توخونوب، هؤرولوب، گؤزل لووحه‎لره جانلاماسی‎دیر.\nاگر ایسته‎سم رومانی بدیعی بیر ایفاده ایله دیرلندیرم، رومانی گؤی قورشاغینا بنزه‎ده بیله‎رم. ناظمین بوللور اوره‎ییندن دوغان آنیم شعاع‎لاری، اونون یارادیجیلیق منشوروندان کئچرک، الوان بویا چالارلاری‎لا، گؤی قورشاغی کیمی گؤزلریمیز اؤنوندن ایشیق ساچیر، بیزه یاز یاغیشیندان سونرا آچیلان سمانین، تمیز هاوانین، گؤزل و اورک‎آچان بیر منظره‎‎نین تاثیرینی باغیشلاییر.\nبو رومان روس دیلینده «رومانتیکا» آدی ایله نشر اولونوب، فرانسیزجا ایسه لویی‎آراگونون تکلیفی ایله منور آنداچ (ناظم حکمتین حیات یولداشی) رومانی «رومانتیک‎لر» آدی ایله ترجمه ائتمیش‎دیر. بو اثر فارس دیلینده انقلابدان سونرا «برادر زندگی زیباست» ایرج نوبختین و آذربایجان دیلینده ایسه توفیق ملیک‎اووون ترجمه‎سی ایله نشر‎ اولونموشدور. ائله‎جه‌ده دونیانین بیر چوخ دیلینه ترجمه اولان بو اثرین اساسیندا سینمایی فیلم ده چکیلیب‎دیر.","num_words":2350,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":245722.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بؤيۆک سلجۇقلۇ قؽراللؽغی، ۱۰۳۷-اینجی دۏغۇم ایلدن ۱۱۹۴-اۆنجۆ دۏغۇم ایله‌ دَک اۏرتا آسیا ایله اۏرتا دۏغۇنۇن بؤیۆک بؤلۆمۆنۆ قاپلایان قؽراللؽق. بۇ دؤولت اۏرتا آسیادان اۏرتا دۏغۇیا کؤچمۆش اۏغۇز تۆرکلرینَن کئچمیشدن اۏرتا دۏغودا یئرلَشن تۆرک بۏیلارؽنا باغلؽ ایدی. سلجۇقلۇلار اۏغۇز تورکلرینین قؽنؽق بۏیۇندان‌دؽرلار. بؤیۆک سلجۇق قؽراللؽغؽنؽن تۏرپاقلارؽ دۏغۇدا تبّت یایلاسؽنؽن باتؽ بؤلگه سیندن، هیندو کوش داغلارؽندان باشلایؽب باتؽدا آنادۏلۇ ایله آق دنیزینَن اژه دنیزلری‌نین دۏغۇ قؽراغؽنا دَک چکیلمیشدی.\nبؤيۆک سلجۇقلۇ قؽراللؽغی\n۱۰۳۷–۱۱۹۴\nبایراق\nمیلی نیشان\nسلطان ملک قؽرالؽن وفاتی دؤنمینده بؤيۆک سلجۇقلۇ قؽراللؽغی\nبؤيۆک سلجۇقلۇ قؽراللؽغی خریطه‌سی ۱۱۹۴–جو دۏغۇم ایلده\nوضعیت\nقؽراللؽق\nپایتخت\nنیشابور\n(۱۰۳۷–۱۰۴۳)\nرئی\n(۱۰۴۳–۱۰۵۱)\nاصفهان\n(۱۰۵۱–۱۱۱۸)\nهمدان، باتی پایتختی (۱۱۱۸–۱۱۹۴)\nمرو، دوغو پایتختی (۱۱۱۸–۱۱۵۳)\nعۆموُمی دیللر\nسلجۇق تۆرکجه‌سی (آنا دیلی، سارای دیلی ایله قۏشۇن دیلی)[۱][۲]\nعربجه (علم دیلی[۳] الهیّات دیلی[۱])\nفارسجا (حوقوقی دیل)[۳][۴][۱]\nدین\nایسلام\nدؤولت\nقؽراللؽق\nسۇلطان\n• ۱۰۳۷–۱۰۶۳\nتۏغرۇل بیگ (بیرینجی)\n• ۱۱۷۴–۱۱۹۴\nاۆچۆنجۆ تۏغرۇل بیگ (سۏنۇنجۇ)\nتاریخی دؤنم\n• تۏغرۇل بیگ قؽراللؽغؽ قۇردۇ\n۱۰۳۷\n• ییخیلدی\n۱۱۹۴\nقاباقکی سونراکی\nاۏغۇز دؤولتي\nغزنوی‌لر\nآل بویه سولا‌له‌سی\nبیزانس قؽراللؽغؽ\nآل کاکویه سولا‌له‌سی\nروادیلر\nروم سۇلطانلیغی\nآنادۏلۇ بی‌لیکلری\nقوریلر\nایوبیلر\nائلدنیزلر\nبؤری امیرلیگی\nزنگی‌لر دؤولتی\nدانیشمندلی بیلیگی\nآرتوقلو بی‌ل��گی\nسالدوقلو بی‌لیغی\nاخلاط‌شاهلار بی‌لیگی\nشددا‌دیلر\nایچینده‌کیلر\n۱ سلجوقلولارین گوجلنمه‌سی\n۱.۱ سلجوقلولارین باشلانغیجی\n۱.۲ توغرول بی\n۱.۳ چاغری بی\n۱.۴ آلپ آرسلان\n۱.۵ ایلک ملیک شاه\n۲ ایمپراتورلوغون تنزّولو\n۳ میراثیٛ\n۴ بؤیوک سلجوقلو دؤولتینین بؤلونمه‌سی\n۵ بؤیوک سلجوق دؤولتینین سۇلطانلاری\n۶ سلجوقلو دؤنمینه باغلی تصویرلر\n۷ سلجوقلو دؤولتینین حؤکم سۆردوگو توپراقلار\n۸ گؤرونتولر\n۹ قایناقلار\nسلجوقلولارین گوجلنمه‌سی دَییشدیر\nسلجوقلولارین باشلانغیجی دَییشدیر\nسلجوقلولارین باشچی‌لاری اوغوز یابغو دؤولتینه باغلی اولان دوقاق آدلی‌ بیر اوغوز تورکونون تورونلاریندان‌دیرلار.[۵] دوقاقین اوغلو اولان سلجوق، آتاسی کیمی اوغوز یابغو دؤولتینین خیدمتینده ایدی و اؤزوندن اوردو باشچی‌لیغی ایستعدادینی گؤرستدی. سلجوقون باشاریجیقلی‌لیغی گوندن گونه ائل آراسیندا سئوگی‌سینی آرتیریب و بونا گؤره اوغوز یابغو خانی‌نین خاتونو طرفیندن اونون اؤلدورولمه‌سینی ایسته‌مگه سبب اولدو[۶] (بعضی قایناقلار دوقاق ایله سلجوقو خزرلره باغلی بیلیرلر[۷]). اؤلدورولمه بویوروغونو بیلن سلجوق اؤز ائل طایفاسی ایله ایسلام سینیرلاریندا اولان جوند شهرینه کؤچوب اؤز ایسلام گتیرمه‌سینی بیلیندیردی و اؤز چاغینین ایسلام گتیرمه‌میش تورکلری آراسیندا بو دوغرو یولو یایماق اۆچون اونلارلا چکیشمه‌یه باشلادی. سلجوق تورونلاری آتانین یولونو توتوب ایسلام یاییلیشی اۆچون چالیشدیلار و موسلمانلاری کافیرلرین یوروشلریندن قورویوب اونلارین احتیراملارینی قازاندیلار.[۸] سلجوقون اوغلو میکائیل ایسلامین تورکلر آراسیندا یاییلیشی اۆچون ائدیلن ساواشلارین بیرینده شهید اولموشدور.[۹]\nغزنوی‌لرین گوجسوزلوگو سلجوقلولار اۆچون مئیدانی گئنیشلندیریب، ۴۳۲-نجی هیجری ایلده دندنه‌کن ساواشینین (بعضی قایناقلاردا دندنقان ساواشی) نتیجه‌سینده بؤیوک سلجوق دؤولتی قورولدو.[۱۰] سلجوقلولارین قازانماسیندان سونرا اوغوز تورکلرینین آخیمی باتی‌یا باشلاییب، گۆرگان، کیرمان، فارس، خوزیستان، عجم عیراقی، عرب عیراقی و شام بیر بیر سلجوقلولارا باش اَیدیلر.\nدندنه‌کن ساواشی‌نین نتیجه‌لری:\nغزنوی‌لر حؤکمونون سوْنو و توغرول بَی‌ین سولطانلیق اوْرنوندا اوتورماغی\nتورکلرین اورتا دوغویا بیرداها کؤچلری اۆچون و اورتا دوغودا سونراکی ساواشلاری اۆچون بیر باشلانیش\nصلیبی‌لر یۆروشلری قارشی‌سیندا دایانماغا گۆجو اولان بیر بؤیوک توپلومون ایسلامین حاکیمیّتینه قوشولماسی\nتوغرول بی دَییشدیر\nتوغرول بی (سولطانلیغی: ۱۰۳۷-۱۰۶۳ میلادی ایللری آراسیندا) سلجوقلو دؤولتینین ایلک سولطانی، غزنوی‌لری سولطانلیقدان ائندیریب، خارزم بؤلگه‌سیندن باشلایاراق شهرلری اؤز حؤکمو آلتینا کئچیریب و ۱۰۵۵-نجی میلادی ایلده بغداد شهرینی باطینی‌لر الیندن قورتاریب دیر. بۇ اولایلاردان سونرا عباسی خلافتی طرفیندن توغرول بی ایسلام دونیاسینا باشچی‌لیق ائدن سولطان تانیتدیریلیر و عباسی‌لرین اوردوسال ایشلری بوتونلوکله سلجوقلولار الینه کئچیر. توغرول بی چاغیندان سونرا سلجوقلولار بیزانس ایمپراطورلوغو و فاطیمی‌لر قارشیسیندا عباسی‌لردن حیمایت ائتدیلر.\nچاغری بی دَییشدیر\nتوغرول بیین قارداشی اولان چاغری بی، توغرولون یاردیمچی‌سی و مرو آچقی‌سیندان (فتحیندن) سونرا سلجوق دؤولتینین دوغو بؤلگه‌لرینین حاکیمی ایدی. چاغری بی ۱۰۴۸-نجی میلادی ایلده کیرمان و ۱۰۵۶-نجی میلادی ایلده سیستان بؤلگه‌لرینی سلجوق دؤولتینین توپراقلارینا قوْشدو. سلجوقلولار عباسی خلافتینی باطینی‌لردن قورتاراندان سونرا عباسی‌لر آراسیندا اؤزلرینه نوفوذ قازاندیلار. چاغری بی بۇ اولایلاردان سونرا ارسلان خاتون خدیجه آدلی قیزینی عباسی خلیفه‌سی القائم بالله ایله عقد ائتدی.[۱۱][۱۲] توغرول ایله چاغری بی بیرلیکده سلجوق دؤولتینین تمل داشینی برکیتدیلر و توغرول‌دان سونرا چاغری‌نین اوغلو اولان آلپ ارسلان سولطانلیغا یئتیشدی.\nآلپ آرسلان دَییشدیر\nتوغرول بی‌دن سونرا بؤیوک سلجوق دؤولتینین باشچی‌سی اولان آلپ آرسلان، دؤولت سیاستینی دَییشمه‌ییب ۱۰۶۴-نجو میلادی ایلده ارمنیستان ایله گورجیستان آچغی‌سیندا (فتحینده) قازاناندان سونرا بیزانسلا اولان ساواشلاریندا آنادولونون بؤیوک قیسمینی اؤز حؤکمو آلتینا کئچیرتدی. آلپ آرسلان ۱۰۷۱-نجی میلادی ایلده (۴۶۳-نجو ه.ق ایلینده) ملازگیرد ساواشیندا بیزانس ایمپیراطورو اولان رومانوس دیوجانوس ایله اۆزلشیب، اوردوسونو داغیدیب و اؤزونو توتساق ائتدی. ملازگیرد ساواشینین اؤنملی اولایلاریندان بیری بیزانس اوردوسونون ایچینده اولان اۇز، پئچه‌نک و قیپچاق تورکلرینین سلجوقلو اوردوسونا قوشولماغی دیر. بۇ ساواشدا بیزانسلی‌لارین سایی موسلمان اوردوسونون ساییندان ایکی قاتا یاخین چوخ ایدی.[۱۳]\nایلک ملیک شاه دَییشدیر\nایلک ملیک شاهین سولطانلیغیندا سلجوقلو دؤولتی بیر قالارلی گۆجه دؤندو آمّا سون چاغلاردا ایسماعیلیه و حسن صباح دؤولت اۆچون ایچ موشکوللری یاراتدیلار. ایقطاع اوردو سیستمی و بغدادین نیظامیّه بیلیم یوردو ملیک شاهین دؤورونون ایشلریندن دیرلر. ایلک ملیک شاه چاغیندا سلجوقلو دؤولتینی تاثیرلندیرن اولایلاردان بیری، حشاشینین نیظام المولکو ترور ائتمه‌لری ایدی.\nایلک ملیک شاه\nایمپراتورلوغون تنزّولو دَییشدیر\nاورتا عصرلرین باشقا فئودال ایمپراتورلوقلاری کیمی بؤیوک سلجوقلو دؤولتی ده چوْخ یاشامادی. اوْ زامان مال-پول(کالا-پول) موناسیبتلری هله باشلیجا ایقتیصادی علاقه فوْرماسی اوْلمادیغین‌دان، ناتورال چیفتلیک (مزرعه) حؤکم سوردویون‌دن بؤیوک سلجوق ایمپراتورلوغونون ایحاطه ائتدیی اراضیلرین و خالقلارین واحید ایقتیصادی و سیاسی مرکز اطرافیندا سیخ بیرلشمه‌سی، قودرت‌لی مرکزلشدیریلمیش دؤولته چوریلمه‌سی غیر-مۆمکون ایدی. اۇغورلو ساواش‌لار زامانی اوْغوز-سلجوق ساواش-سیاسی بیرلیگینه اساسلانان سلجوق دؤولتی ۱۱. یوز ایلده ایشغاللار آرا وئردیک‌ده ضعیف‌له‌دی. سلجوق سولطانلاری اؤز اعیانلارینا بوتؤو ویلایتلری، محلله لری ایقتاع اوْلاراق باغیشلاییردیلار. زامان کئچدیکجه اوْنلار ایرثی حاکملره چئوریلیر، مرکزی حاکیمیّته تابع اوْلماق ایسته‌میردیلر. مؤوجود اوْلان قایدایا گؤره هر بیر شاه‌زاده‌نین اؤزونه خاندان طلب ائتمک حۆقوقو وار ایدی.\nسلجوق‌لو دؤورونه عایید کاروانسارا کیرمان اوستانی، ایندیکی ایران\nسولطان ۱-جی ملیکشاه و نیظام-المولک‌ون اؤلومون‌دن سوْنرا سلجوق ایمپراتورلوغوندا مرکزی حاکیمیّته تابع اوْلماماق جهدلری گۆجلندی. سولطان محمود (۱۰۹۲-۱۰۹۴) و بؤرکویاریغین (۱۰۹۴-۱۱۰۴) حاکیمیّتی ایللرینده دؤولت تدریجاً تنزّوله اۇغرادی، آیری-آیری امیرلر آراسیندا بؤلونمه تهلوکه‌سی یاراندی. اۇزون سورن آرا ساواش‌لاری و ایسماعیلیلرین قیاملاری دؤولتی ضعیفلدیردی. بۇنا گؤره ده خاچ‌لیلارین یوروشلری‌نین قارشی‌سینی آلماق مۆمکون اوْلمادی. خاچ‌لیلار سوریه‌نی کئچه‌رک قودس شهرینی آلدیلار. بؤرکویاریق‌دان سوْنرا حاکمیّته ایکینجی ملیکشاه (۱۱۰۴-۱۱۰۵) گلسه ده، حاکیمیّتی اۇزون سۆرمه‌دی. سولطان محمد تپر (۱۱۰۵-۱۱۱۷) مرکزی حاکیمیّتی مؤحکملندیرمَگه چالیشدی. ایسماعیلیلره قارشی موباریزه‌یه باشلادی، موصولو آلمیش آنادولو سلجوق سولطانی ایلک قیلینج آرسلانی مغلوب ائتدی، سوریه‌ده‌کی خاچلیلار اۆزرینه اوْردو گؤندریلدی. محمد تپر سلجوق ایمپراتورلوغونون بۆتون اراضیسی اۆزرینده اؤز حاکیمیّتینی برپا ائتسه ده، سونونجو سلجوق سولطانی سنجر (۱۱۱۸-۱۱۵۷) زامانی دؤولتین بوتؤولویو یئنی‌دن پوْزولدو. سنجر غزنه شهرینی غزنویلردن، ماوراء-النّهری قاراخانلیلاردان آلسا دا، قاراخیتایلارین ماوراء-النّهره هۆجومونون قارشی‌سینی آلا بیلمه‌دی.[۱۴] ۱۱۴۱-جی ایلده سمرقند یاخینلیغیندا مغلوبیّته اۇغرادی و بۆتون ماوراء-النّهری ایتیردی. بۇ اۇغورسوزلوق داخیلی قیاملارا سبب اوْلدو. وئرگیلرین چوخلوغوندان ناراضی‌ اوْلان اوْغوزلار عۆصیان ائتدیلر. سنجر اوْنلارا قارشی دؤیوشده مغلوبیته اۇغرادی و اسیر دۆشدو. اۆچ ایل اسیرلیکده قالدیقدان سوْنرا اسیرلیکدن قاچدی. لاکین چوْخ یاشامادی و ۱۱۵۷-جی ایلده وفات ائتدی. سولطان سنجردن سوْنرا سلجوق ایمپیراتورلوغو سوقوطا اۇغرادی. اوْنون اراضیسینده کیرمان، قونیه، سوریه، عیراق سلجوق سولطانلیقلاری، آذربایجان آتابَیلری و کیچیک آسیادا بیر سیرا امیرلیکلر یاراندی.\nسلجوقلو دؤورونده تیکیلمیش علویلر مسجیدی، همدان\nمیراثیٛ دَییشدیر\nسلجۇق آخیٛنلاریٛ ایله باغلیٛ اوْلاراق اوْغۇز-تۆرک طایفالاریٛ بۆتۆن جنۇبی قافقازدا و اؤن آسیادا باشلیٛجا ائتنیک و سیاسی قۆوّه‌یه چئوریلدی. بۇ عامیل یاخیٛن و اوْرتا شرقین بۆتۆن سوْنراکیٛ طالعینده مۆهۆم روْل اوْینادیٛ. اوروپا فئوْداللاریٛنیٛن شرق توْرپاقلاریٛنا ایشغال مقصدیله تشکیل ائتدیکلری خاچ یۆرۆشلری زامانیٛ صلیبچیلره سارسیٛدیٛجیٛ ضربه‌لر ائندیرن سلجۇق تۆرکلری یاخیٛن و اوْرتا شرقین سیاسی خریطه‌سینین غربی آوروْپانیٛن خئیرینه دیشمه‌سینه ایمکان وئرمه‌دیلر. سلجۇق تۆرکلرینین جنۇبی قافقازدا مؤحکملنمه‌سی بیزانسا آرخالاناراق آذربایجانیٛن غرب توْرپاقلاریٛنیٛ اله کئچیرمگه چالیٛشان ائرمنی و گۆرجۆ فئوْداللاریٛنیٛن غصب‌کارلیٛق پلانلاریٛنیٛ پۇچا چیٛخاردیٛ. تۆرکلۆک و ایسلام عامیللری جنۇبی قافقازدا، اوْ جۆمله‌دن آذربایجاندا قطعی اوْلاراق مؤحکملندی. سلجۇقلاریٛن حیاتا کئچیردیکلری ایجتیماعی-ایقتیصادی تدبیرلر شرق اؤلکه‌لرینده، ائله‌جه ده دۆنیا میقیاسیٛندا اینکیشاف ائتمیش فئوْدالیزمه کئچید اۆچۆن شراییط یاراتدیٛ. دؤولتده داخیلی ایقتیصادی علاقه لر ضعیف اوْلسا دا، حربی-سیاسی بیرلیک، سولطان و دؤولت خادیملرینین شخصی نۆفۇذۇ گۆجلۆ ایدی. سلجۇقلاریٛن حاکیمییّتی دؤورۆنده ایقتیصادیّات و صنعتکارلیٛق اینکیشاف ائتمیش، شهرلر بؤیۆمۆش، فئوْدال ایجاره‌سینده پۇل سیستمینین روْلۇ داها دا آرتمیٛشدیٛر. سلجۇقلاریٛن حرب سیستمی اؤز اۆستۆنلۆیۆ ایله قوْنشۇ دؤولتلردن فرقلنیردی. سلجۇق ایمپراتورلوغو دؤورۆنده تۆرک خالقلاریٛ یئنیدن اؤز اوّلکی قۆدرتینی برپا ��ئتمیش، ایسلام دۆنیاسیٛنیٛن و ایسلام مدنیّتینین اینکیشافیٛنیٛن یئنی مرحله‌سینه یوْل آچمیٛشدیٛر.\nبؤیوک سلجوقلو دؤولتینین بؤلونمه‌سی دَییشدیر\nایلک ملیک شاهین اؤلوموندن سونرا سلجوقلو دؤولتی ملیک شاهین قارداشی و دؤرد اوغلو آراسیندا کیچیک بَیلیکلره و آتابَیلیکلره بؤلوندو. قیلینج آرسلان آنادولودا، ملیک شاهین قارداشی تۇتوش سوریه‌ده، اوغلانلاری ایلک محمود عجم عیراقدا، بؤرکو یاریق عیراقدا، ایلک محمد بغداددا و احمد سنجر خوراساندا امیرلیگه باشلادیلار. تۇتوشون اؤلوموندن سونرا سوریه سلجوقلولاری ایکی‌یه بؤلونوب دمشق ایله حلب یئنی بَیلیکلرین باشکندی اولدولار.\n۱۱۵۶-نجی میلادی ایلده احمد سنجرین اؤلوموندن سونرا سلجوقلو دؤولتینین توپراقلاری کیچیک گۆجلر آراسیندا بؤلونوب، بۇ کیچیک گۆجلر باغیمسیز ایداره اولوندولار:\nخوراسان سلجوقلولاری\nکیرمان سلجوقلولاری\nسالغورلو آتابی‌لیگی\nایلدنگیزلی آتابی‌لیگی\nبؤری آتابی‌لیگی\nزنگی آتابی‌لیگی\nدانیشمندی‌لر بی‌لیگی\nآرتوقلو بی‌لیگی\nسالتوقلو بی‌لیگی\nمنگۆچلو بی‌لیگی\nخارزملی‌لر دؤولتی\nبؤیوک سلجوق دؤولتینین سۇلطانلاری دَییشدیر\nبؤیوک سلجوق دؤولتینین سولطانلارینین لیستی:\nرکن الدنیا و الدین طغرل بی (۱۰۳۷-۱۰۶۳)\nضیاء الدنیا و الدین عضدالدولة آلب ارسلان (۱۰۶۳–۱۰۷۲)\nمعز الدین جلال الدولة ایلک ملیکشاه (۱۰۷۲–۱۰۹۲)\nناصر الدنیا و الدین ایلک محمود (۱۰۹۲–۱۰۹۴)\nرکن الدنیا و الدین برکی‌یاروق (۱۰۹۴-۱۱۰۵)\nرکن الدنیا و الدین جلال الدولة ایکینجی ملیکشاه (۱۱۰۵)\nغیاث الدنیا و الدین تاپار (۱۱۰۵–۱۱۱۸)\nمغیث الدنیا و الدین جلال الدولة ایکینجی محمود (۱۱۱۸–۱۱۳۱)\nمعز الدنیا و الدین جلال الدولة سنجر (۱۱۱۸–۱۱۵۳)\nغیاث الدنیا و الدین داوود (۱۱۳۱–۱۱۳۲)\nرکن الدنیا و الدین ایکینجی طغرل (۱۱۳۲–۱۱۳۵)\nغیاث الدنیا و الدین مسعود (۱۱۳۵–۱۱۵۲)\nمعین الدنیا و الدین اۆچونجو ملیکشاه (۱۱۵۲–۱۱۵۳)\nرکن الدنیا و الدین محمد (۱۱۵۳–۱۱۵۹)\nغیاث الدنیا و الدین سلیمان شاه (۱۱۵۹–۱۱۶۰)\nمعز الدنیا و الدین ارسلان شاه (۱۱۶۰–۱۱۷۶)\nرکن الدنیا و الدین اۆچونجو طغرل (۱۱۷۶–۱۱۹۱)\nمظفر الدنیا و الدین قیزیل ارسلان (۱۱۹۱)\nرکن الدنیا و الدین اۆچونجو طغرل (۱۱۹۲–۱۱۹۴)\nسلجوقلو دؤنمینه باغلی تصویرلر دَییشدیر\nاوغوز تورکلرینین آنادولودا ایلک مسجیدی\nسلجوقلو دؤنمیندن بیر صوراحی\nسلجوقلولار چاغینین شطرنجی\nبیر سلجوقلو بَیی‌نین باشینین موجسّمه‌سی\nتوغرول گونبَزی\nسلجوقلو معمارلیغینین دَیرلی اؤرنکلریندن اولان خرقان بورجلاری\nایرانین کیرمان بؤلگه‌سینده بیر کاروانسارای\nایندیکی ایراندا تاپیلان بیر بؤیوک سلجوقلو دؤولتی دؤیوشچوسونون هئیکلی\nسلجوقلو دؤولتینین حؤکم سۆردوگو توپراقلار دَییشدیر\nبؤیوک سلجوقلو دؤولتینین حؤکم سۆردوگو توپراقلار، آشاغیداکی اؤلکه‌لرین هامی‌سینی یا بیر قیسمینی اؤز ایچینه آلمیشدی.\nآذربایجان جومهوریتی\nتورکیه\nتورکمنیستان\nایران\nقازاخیستان\nاؤزبکیستان\nقیرغیزیستان\nافغانیستان\nروسیه\nچین\nگورجیستان\nارمنیستان\nتاجیکیستان\nعراق\nاوردون\nمیصر\nکووئیت\nلوبنان\nعومان\nفیلیسطین\nایسرائیل\nبحرئین\nقطر\nعربیستان\nسوریه\nایمارات\nیمن\nگؤرونتولر دَییشدیر\nقایناقلار دَییشدیر\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ C.E. Bosworth, \"Turkish Expansion towards the west\" in UNESCO HISTORY OF HUMANITY, Volume IV, titled \"From the Seventh to the Sixteenth Century\", UNESCO Publishing \/ Routledge, p. 391: \"While the Arabic language retained its primacy in such spheres as law, theology and science, the culture of the Seljuk court and secular literature within the sultanate became largely Persianized; this is seen in the early adoption of Persian epic names by the Seljuk rulers (Qubād, Kay Khusraw and so on) and in the use of Persian as a literary language (Turkish must have been essentially a vehicle for everyday speech at this time)\n^ Concise encyclopedia of languages of the world, Ed. Keith Brown, Sarah Ogilvie, (Elsevier Ltd. , 2009), 1110;Oghuz Turkic is first represented by Old Anatolian Turkish which was a subordinate written medium until the end of the Seljuk rule.\".\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ Savory, R. M. and Roger Savory, Introduction to Islamic civilisation, (Cambridge University Press, 1976), 82.\n^ Black, Edwin, Banking on Baghdad: inside Iraq's 7,000-year history of war, profit and conflict, (John Wiley and sons, 2004), 38.\n^ الدولة السلجوقية منذ قيامها، سميرة الجبوري، ص۶۸\n^ الدولة السلجوقية منذ قيامها، سميرة الجبوري، ص۷۰\n^ Rice, Tamara Talbot. The Seljuks in Asia Minor. Thames and Hudson, London, 1961 pp 18,19\n^ الدولة السلجوقية منذ قيامها، سميرة الجبوري، ص۷۳\n^ دولة سلجوق للبنداري ص۵\n^ Grousset, Rene, The Empire of the Steppes: A History of Central Asia , (Rutgers University, 2002), 147.\n^ The Political and Dynastic History of the Iranian World, C.E. Bosworth, The Cambridge History of Iran, Vol. 5, ed. J. A. Boyle, (Cambridge University Press, 1968), 48.\n^ Dailamīs in Central Iran: The Kākūyids of Jibāl and Yazd, C. E. Bosworth, Iran, Vol. 8, (1970), 86.\n^ Haldon, John (2001). The Byzantine Wars: Battles and Campaigns of the Byzantine Era. Stroud: Tempus.\n^ بیران، میجهل، The Empire of the Qara Khitai in Eurasian history، (کمبریج اۇنیورسیته سی باسینی، ۲۰۰۵)، ۴۴.\nبو تورک تاریخی ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بؤیوک_سلجوقلو_ایمپیراتورلوغو&oldid=1557335»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":3248,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":108576.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قوروموش قانین لکه‌سینی شالواریندا گؤردوکده دیزلری بوکولوب گؤزلری قارالدی. گؤزلری‌له داغینیق یاتاغا ساری باخدی. هر آی کیمی یئنه زهله‌سینی آپاران قانین اییرنج ایزینی حیاتی‌نین هر بوجاغیندا گؤروردو. اولجه قورخو سونرا اومیدسیزلیک حیسی بوتون وجودونو بورودو. ملفه‌نی بۆرگه‌له‌ییب حاماما ساری قاچدی.\nدراوئرین دیواردان آسیلمیش گوزگوسونون اؤنونده اوتوراراق، ساچلارینی سئشوارلا قورودوردو.\nاو، گوزگو قاباغیندا اوتوروب، ماهنی اوخویا-اوخویا اوزون زامان توکلرینی دارار، سیغاللایاردی. ایندی ایسه همیشه‌کی قیسا ساچلاری‌نین یئرینی اوزون زیل قارا ساچلاری دولدورموشدو؛ گؤزونو گوزگوده‌کی اوزون ساچلی قادیندان آلا بیلمیردی. گوزگونون اؤنونده ساچلارینی او یان-بو یانا یئلله‌درک آلت پالتارینی دا گئییندی.\nکیرپیکلرینه ریمل وورا-وورا گؤزاوجو، دیواردان آسیلمیش شکیله باخدی. اونون اۆزۆنۆن، گؤزلری‌نین اؤزونه ساری دارتیلدیغینی حیس ائتدی. روژونو وورا-وورا اونون باخیشیندان قاچینمادی. بو ایسه کیچیک بیر ایشیق کیمی اونا اومید وئردی. اونونلا گؤز-گؤزه گلمه‌یی بئله خوشلامیردی. زهله‌سینی آپاران شکیلی دیواردان قالدیریب ، گؤزلر‌یندن ائتکیله‌نمه‌سینه ایذین وئرمه‌‌دی.\nائوده اولاندا سانکی اؤزو ایله بیرآغیرلیق، بیر گرگینلیک یارادیردی؛ اونا گؤره ده هئچ واخت ائوده اولماسینی ایسته‌میردی.\nپنجره‌نی آچیب ائنسیز طاقچانین اوزه‌رینه تؤکدویو چؤرک قیرینتی‌لارینی گؤزدن کئچیردی.\nائوینده بسله‌دییی سئرچه‌لری تؤکدویو چؤره‌یی دنله‌ییب یئییر، بیری ایسه آرتیق دویموش ��یراقدا دوراراق توکلرینی دیمدیکله‌ییب تمیزله‌ییردی. ائله اوردا پنجره‌نین ائنسیز طاقچاسیندا اونلار اوچون دمیردن قفس دوزه‌لتمیشدی.\nآغاجلاردا یارپاقدان یارپاغا سوزولن یاغیش دامجیلاری بیر آنلیق دا اولسا توتقون هاوانی اونوتدوروب اونو کئفلندیریردی. پنجره‌لردن آغاجلارین اۆزه‌رینه ساچیلان گوجسوز ایشیق، سارالمیش یارپاقلارین اۆزه‌رینه چیله‌نمیش دامجی‌لاری‌ اینجی کیمی پاریلدادیردی.\nگؤزلرینی قارانلیق شه‌هره زیلله‌دییی اوچون اوزونه قونان سه‌رین چیسه‌یین بئله فرقینده دئییلدی. ساچلارینا، کیرپیکلرینه نارین شئه چیله‌نیردی.\nیوخاری قاتداکی قونشونون دهشتلی قیشقیرتیسی‌لا دیکسینیب ایکی آددیم گئری سیچرادی. توکلرینی اورپه‌دن او غریبه قیشقیریق‌لار روحونو سیخدی.\nسئرچه‌لر باشلارینی قفسین بارماقلیق‌لاری آراسیندان چیخاراراق بیر-بیری‌نین بؤیرونه قیسیلیب گؤی اۆزۆنده اوچوشان قوشلارا زیللنمیشدی‌لر.\nبیر ایشیق یانیر. بیر سس ائشیدیلیر، بیریسی قاچیر، قیشقیریر، اومیدسیزله‌نیر.\nقولاغینا گلن غریبه سسلردن اۆره‌یی دلیجه‌سینه چیرپینیردی؛ یوخودا بوغولوب نفسی تینجیخیردی. یوخودان آییلان کیمی اولدو. سس‌لری بیر-بیریندن آییرد ائده بیلمه‌دی. گاه بیری‌نین اینیلتیسینی ائشیتدی، گاه ایکی نفرین بیر-بیری‌له دالاشدیقلارینی ساندی، گاه دا بیری‌نین اؤگویوب قوسماغینی باشا دوشدو. بعضن ده بیر سیچانین نه‌یی ایسه چئینه‌دییینی ساندی. یوخوسو اوجسوز-بوجاقسیز قاراباسمالارلا دولو ایدی.\nپیچیلتی‌لاری ائشیدیردی. اینسانلارین بارماقلاری اوزه‌رینده یئریمک‌لرینی حیس ائدیردی. گؤزونو ترپتمه‌یه چالیشدی. اونون گؤز قاپاقلاری یاواش-یاواش گاه آچیلیر، گاه یومولوردو. اطرافیندا باش وئره‌نلری دوغرو-دوزگون قاورایا بیلمیردی. اطرافی دومانلی گؤروردو.\nپیچیلتی‌لار بیر-بیرینه قاریشمیشدی:\n– یوووخ، توکومو کسمهه …آجاام … بولاری ساتاجاقسان … مجبورسان … من اوغرو دییرم … آیاخلاری‌نین سسی گلیر … گلیرلر …\nیوخودامی، اویاقلیقدامی ائشیدیردی بو پیچیلتی‌لاری؟! باشقا سس‌لر ده قاریشیردی بو دانیشیقلارا. اینسانلارین زاریلتیسی، اینیلتیسی …\nسانکی پیچیلداشانلار دیوارلاردیر، تاوان‌دیر، قاپی، دؤشه‌مه، پنجره‌دیر؛ ائله بیل شهر بوتونلوکله پیچیلداشیردی.\nکولک آچیق قالمیش پنجره‌دن ایچری فیسقیریب تای‌لارینی چیرپدی. چاتلایان شوشه‌نین بئله سسینی دویدو.\nپیچیلتی‌لار هر دفعه آیری یاندا گزیردی.\nگؤزلرینی آچیب هنده‌ورینه باخدی. قارا گیله‌لرینی ساغ سولا ترپتدی.\nقیشقیرتی سسی ائشیتدی: کسمهههه …\nبیر آن اؤزونو اله آلا بیلمه‌دی. بیر اوشاغین سسی ایدی. گؤزلری هر یئری آختاردی. کاناپه‌لرین اۆستونو، اوتوراجاقلارین آراسینی، اوستونو، یئری، دیواری. آنجاق هئچ کس یوخ ایدی. قبریستان سکوتوْندان باشقا بیر شئی یوخ‌ایدی.\nائوده بیر چیلپاق دیوارلار، بیر ده اؤله‌زیین امما هله ده سؤنمه‌ین شمع ایدی‌. دیوارا دوشن تنبل پیشییی‌نین کؤلگه‌سینی گؤرر-گؤرمز راحاتلادی. شمعین ایشیغی دا تیتره‌ییب-تیتره‌ییب سؤندو.\nبلکه ده پیچیلداشانلار قفسده‌کی سئرچه‌لری، پیشییی ایدی. دؤنوب بیر ده باشینی قیچینا سۆرتن پیشییینه باخدی.\nگؤزلرینی یوموب یئنه یاتماق ایسته‌سه ده اوست قاتدان گلن تاپبیلتی، قیشقیرتی، سؤیوش‌لر بونا ایذین وئرمه‌دی. یوخو گؤزلریندن قاچدی.\nیئنه بوتون گونو دالاشان، ووروب سیندیران، های باسیب آغلایان، قهقهه چکیب گولن زیرراما دلی قادین‌دیر دئیه دوشوندو.\nقادین، سانکی گاه قیزیشیر، سؤیله‌نیر، دیدیشمه‌یه باشلاییر؛ گاه دا یورولوب ساعاتلارلا بیر کونجده دوشوب قالیردی.\nاؤزو ده اونو گؤرمه‌میشدی، آنجاق حاققیندا سؤیله‌نن‌لری ائشیتمیشدی. بؤیرو اوسته اوزانیب یئنه گؤزلرینی یومدو؛ آمما او، کئچن گئجه‌کیندن ده پیس بیر قیزغینلیقلا دئیینمه‌یه، قیشقیرماغا، گاه هده‌له‌ییب، گاه دا یالواراراق دانیشماغا باشلامیشدی.\nقولونو قالدیریب میس رنگلی ساعاتینا باخدی. گئجه یاریسینی کئچمیشدی.\n– ساعات بیرده ده راحاتچیلیغیمیز یوخدو.\nدوداق‌آلتی میزیلدانیب آیاغا قالخدی. ساچلارینی یئلله‌درک دئیینه-دئیینه ایشیق‌لاری یاندیردی. بوینونو اووخالایاراق فیکریندن راضی حالدا اتاقدان چیخدی. بیر گؤز قیرپیمیندا قاپی‌نین آغزینداکی ایشقافی آچیب پالتوسونو، شالینی گؤتوردو. آیاق‌قابی‌لارینی گئیینیب قاپیدان چیخدی. اینینی گئیینه-گئیینه آسانسورا کئچیب اوست قاتین دویمه‌سینی باسدی. روحو سیخیلیر، ایچینده بیر دارالما، گرگینلیک حیس ائله‌ییردی.\nزیلی باسمامیشدان، بیرآز دا دیلی آلتدا دئییینیب قیمیلداندی.\nقاپی‌نین زنگینی باسدی. بیر نئچه ثانیه گؤزله‌دی، قاپینی آچان اولمادی، دال‌بادال بارماغینی زنگین دویمه‌سینه باسیب دایاندی. قاپینی آچماغا نیت‌لری اولماسا دا ایچری‌دن گلن سس‌لری ائشیدیردی. قولاغینی قاپییا دایاییب دینله‌دی.\nقادینین عارسیز سسینی قاپی‌نین آرخاسیندان دویدو: آچما، گئنه آشاغیداکی موتروفدو … قوی جهنم اولسون … سن ده گیج-گیج باخما صیفه‌تیمه، حئسابیما پول تؤک … دوداقلاریما “ژل” ووردوراجام.\nسانکی قاپی‌نین گؤزلویوندن اونا باخاراق دانیشیردی.\nآسانسورا کئچیب آلت قاتین دویمه‌سینی باسدی. آسانسورون ساری‌یا چالان گوزگوسونده دوداقلارینا زیلله‌ندی.\nقاپی‌نین آچیلماسی‌لا اللرینی دوداقلاریندان چکدی.\nاوپئنین اوستونده سپه‌له‌نمیش قوتولارین بیرینی اوزو آشاغی چئویریب ایچینده‌کینی بوشالتدی. “لورازپامی” آییریب ییرغالانا-ییرغالانا آشپازخانایا ساری گئتدی. داوانی آتیب حالداکی کاناپه‌ده اوزاندی. بئینینده‌کی پیچیلتی سسی بیر آن اولسون بئله سوسموردو. ائله بیل باشی‌نین ایچینده نئچه نفر عئینی آندا دانیشیردی‌.\nاوست قاتداکی قادین هله ده نه‌یی ایسه ائوین بو باشیندان او باشینا سورویوردو. گؤزلری‌نین آغیرلیق چؤکموش قاپاقلاری قاپانماغا باشلامیشدی. کاناپه‌ده اوزانیب، هارا سا باخان گؤزلرینی بیر مدت قیرپمادی.\nقاتی قارانلیقدا آغیر بیر سس‌سیزلیک شهره چؤکسه ده بو بینادا اینیلده‌مه سسی کسیلمیردی. واحید‌لری‌نین سایی الیندن چیخدیغی بینانین قالابالیغیندا اینسانلارین اینیلتی‌لرینی و چیلغین پیچیلتی‌لارینی ائشیدیردی.\nیئنه آیاغا دوروب قاپینی آچدی. دار کوریدورا چیخدی. سالونون ایشیق‌لاری یاندی؛ گؤزلری قاماشدی. گؤزلرینی اوووشدورا-اوووشدورا باشینی آشاغی اییب آلت قاتا ساری باخدی.\nسس‌لر ایندی آلت قاتلاردان گلیردی. قاتی قارانلیقدان باشقا هئچ بیر شئی گؤزونه دیمه‌دی.\nآسانسورا کئچیب آلت قاتین دویمه‌سینی باسدی.\n-اون دوققوزونجو قات\nسالوندا گزینیب واحیدلرین قاباغیندا نئچه آنلیق دوردو.\nبیر کیشی داواملی اولاراق اؤز باشینا فیرلانیردی. سانکی یئره جیزیلمیش یووارلاق جیزیغین اوزه‌رینده دوزه‌نلی آددیملارلا یئریییردی.\nاونون قارا و اوزون کؤلگه‌سی آغ دووارین اوستونه یانسیمیشدی.‌ او، اونا یاخینلاشان قادینا باخمیردی. آمما بیر آنلیغا دایانیب دیوارداکی شکیله باخیب دوروخدو. اوْن قات داها بؤیوموش کؤلگه‌یه دیقت‌له باخیردی. نه قدر باخیردیسا، بیر او قدر باشی قینینا گیریردی.\nبیرآز کیشی‌یه باخیب دوردو. کیشی باشقا بیر کؤلگه‌نی اوزون کؤلگه‌‌نین یانیندا گؤردوکده یوماغا دؤندو.\nباشینی یانا اییب چیینلرینی آزجا قالدیردی. اونون نه ائله‌دییینی آنلامادیغی اوچون چیینلری‌نین اوستوندن بویلانیب اؤنونده‌کی دیوارا باخدی.\nبوردا باشقا سس‌لر ده ائشیدیردی.\nایکی نفر آباژورون ایشیغی آلتیندا سئویشیردی‌لر. پال-پالتارلاری داغینیق شکیلده ائوین هر طرفینده یئره سپه‌له‌نیب گؤزه گیریردی.\nقاپی‌نین زیلی دال‌با‌دال چالینیردی. کاناپه اوزه‌رینده اوزانمیش چیلپاق قادین یئریندن سیچراییب تله‌سیک پالتارینی گئییندی. قابارلی اللر ائوین قاپیسینی آچان کیشی‌نین کؤکسوندن ایته‌له‌ییب قیپ-قیرمیزی قیزاران دیوارا چیرپدی.\nاونون اوتاغا گیرمه‌یی‌له قادین قیشقیریغی عئینی آندا اولدو.\nقادین بیر آن ایچینده برق توتموش کیمی یئره چؤکدو. آرخاسینی دیوارا سؤیکه‌ییب یاواش-یاواش دؤشه‌مه‌یه سوروشدو.\nقابارلی اللر قادینی بوغماق ایستر کیمی، اوزونلاییب-اوزونلاییب اونون بوینونا دولاندی.\nبوغولان آدام سامان چؤپونه ال آتان کیمی قادینین سسی توپوق وورا-وورا بوغازیندان چیخدی : فیکرینی یان یئره وئرمه، من پریودام.\nدانیشارکن آغزیندان آغ قوردلار چیخیب گؤزلرینه ساری قیژیلداییردی.\nیاناقلاری پؤرتموش، آلنیندا خیردا تر دامجیلاری یارانمیشدی.‌ تله‌سدییی اوچون ترسه گئیدییی پالتاری جیم-جیلاق تر ایدی. جیسمی ساکینلشمک بیلمیردی. اوره‌ییندن نه‌لرین کئچدییینی، هانسی حس‌لرین یاشاندیغینی دیله گتیرمکدن قورخوردو. اونا گؤره ده ایچینده بیر وحشی اویانیردی.\nکیشی‌نین اللری قابارلی، اوز-گؤزۆ یانمیش، اوست-باشی تؤکولموش ایدی. اللری ایله اوزونو اؤرتوب ایچین-ایچین آغلاییردی. نبضی او قدر سرعتله ووروردو کی، باخاندا بویون داماریندا نبضین وورماغینی گؤرمک اولوردو. بوتون وجودو سیزیلداییردی.\nاییلیب کیشی‌نین گؤزلریندن تؤکولن دردی، کدری اووجونا ییغدی.\nاونون دیزلری‌نین بوکولدویونو و یئره اوتوردوغونو گؤردو.\nاو، هئچ سسینی ده چیخارمادی. آغ-آپباق آغارمیش اوزو مئییت صیفتی ایدی. باشینی اوووجلاری آراسینا آلمیشدی. حیرص و کیندن پارتلاماق درجه‌سینه گلمیش اوره‌یی داش کیمی آغیرلاشاراق کؤکسونو یاریردی.\nبیر آنلیغا بئینیندن سوووشدو: آدی منیمدی دادی اؤزگه‌نین.\nبیردن ائوین اورتاسیندا اوزانیب دلی کیمی قهقهه چکرک گولمه‌یه باشلادی. بدنی اسیم-اسیم اسیردی.\nگولمه‌یینی کسیب اوزاندیغی یئردن اؤزونو قالدیردی؛ آرخاسی ایله قاپی‌یا طرف سوروندو، کوره‌یی دیوارا دینده بیر الی ایله قاپی‌نین توتاجاغیندان توتدو، او بیری الینی ایسه یئره دیره‌ییب قالخماغا چالیشدی.\nدؤشه‌مه بیر آندا یاریلدی؛ کیشینی ایچینه سوموروب آلت قاتلارا چیرپدی.\n-« دیرناقلا اتین آراسینا گیرن اییله‌نیب چیخار.»\nچؤنوب قادینی باشدان آیاغا سوزدو. اۆزۆ قارا کاناپه‌ده ساغ آیاغینی سول آیاغی‌نین اوستونه آشیراراق اوتوروب ساچلاری‌نین اوجونو اوینادیردی. آغ قوردلار باشیندا قیژیلداییردی.\nکوریدورا چیخدیغیندا بیری‌نین چارمیخا چکیلدییینی گؤردو. او، او قدر بؤیوک‌ایدی کی باشی تاوانا دییردی. اونون یومولو گؤزلریندن بئله اومیدسیز اولدوغو سئزیلیردی. ترپنمه‌ین دوداقلاری‌نین آراسیندان پیچیلتیسینی دویدو: منی اؤلدورمک ایسته‌ییرلر.\nهنده‌ورینه ییغیلان جیرتدان بویدا اینسانلار شالوارلاری‌نین زیپینی آچیب اونون اوزه‌رینه سیدیک ائله‌ییردی‌لر.\nاوره‌یی بولاندی. بیرآزدان اونلارین اوستونه قوساجاغینی حیس ائتدی.\nبو اونا چوخ هورکودوجو و هم ده تعجب‌لو گلیردی. بارماقلاری‌نین اوزه‌رینده دیوارین دیبینه قیسیلا-قیسیلا اورادان اوزاقلاشدی.\nآسانسورا گیریب اون‌سگگیزینجی مرتبه‌نین دویمه‌سینی باسدی.\nآسانسوردان چیخدیغیندا هم دیشلرینی قیجییان، هم ده گولومسه‌ین آدامین گؤزلرینی دیوارین بو تاییندان گؤردو. او کاناپه‌ده قویلانیب قهوه ایچه-ایچه درگی اوخویوردو.\nاوزوندن چکیلمه‌ین قاشقاباق قورخونج بیر قارا کؤلگه کیمی صیفتینه چؤکموشدو. باشی‌نین ایچینده بیر-بیرینه دولاشمیش زنجیرلر جینگیلده‌ییردی.\nاو، یاری اوزانمیش بیر حال آلیب، ساغ آیاغینی قالدیراراق میزین اوستونه اوزاتدی. بئله کی آیاق‌قابیسی‌نین اوزون دابانی آز قالدی قوللوقچونون بورنونو ازسین. گؤزلری شوشه کیمی ایفاده‌سیز ایدی.\nبورنونو آراق اییی، بیر ده شیرین بیر قوخو چالدی. اوره‌یی بولاندی.\nاوزون دیواری‌نین بیری تمامیله پنجره اولدوغو بیر سالوندا ایدی‌لار. قوللوقچو ال-ال اوسته قویوب ایکی قات اولموش، آیاقلارینی جوتله‌ییب، نفسینی ایچری چکمیشدی. قورخوسوندان سارالمیش و یئرینده دونوب قالمیشدی. گؤزو ایسه صاحیبی‌نین یئکه قاشلی قیزیل اوزوگونده ایدی.\nاؤزونو اونون آیاقلارینا آتیب یالوارماغا باشلادی. بوینونداکی اوزون زنجیر دورمادان جینگیلده‌دی. یئرده اوزو اوسته یالواراراق قالدی. او، اؤزونو کیچیلتدیکجه، قادین داها سرتله‌شیردی. سویوق و روحسوز باخیشی‌لا ساکیتجه قوللوقچوسونا زیلله‌نیب باخیردی.\nبو موددتده بیر تبسم بئله گؤزل قادینین دوداغینا قونمادی.\nقادین بیردن-بیره پؤرتدو؛ آنی بیر حرکتله آیاغا قالخیب ماسانین اوزه‌رینده‌کی قاینار سویو قوللوقچونون باشینا اندردی.\nآغلاماق هوسینی آرادان قالدیریب، آجی بیر گولوش قوندوردو‌ دوداقلارینا؛ قوللوقچونون یالوارماق شکلینده گؤیده قالان اللرینه باخیردی.\nاونون دهشتلی ناله‌سی آز قالا قولاقلاری دئشیردی. اونون اینیلتیسیندن بیر آندا دیوارلارا نارین چاتلاقلار دوشدو.\nیئنه آلت قات و یئنه بیر باشقا واحیددن دویولان اینیلتی سسی.\nاونو آیاقلاری آلتیندا تاپدالاییب ازیشدیردی. اوستونه آتیلیب یومروقلادی.\nدیزینی اونون قارنینا باسیب دیرناقلارینی داها دا درینلره باتیردی. خیریلتیسی ائشیدیلدی. آغزی ایستی قانلا دولدو.\nسوموکلری چیخمیش قوجا آروادین اوز-گؤزو دیدیک-دیدیک، چنه‌سی قان ایچینده‌یدی.\nندنسه قه‌هرلندی، گؤزلری یاشاردی. ایچیندن آغلاماق گلیردی. بوتون حسیاتی، بوتون وارلیغی، شعورو کئییمیشدی.\nاو، یانیندان کئچرکن گؤز ووروب الینده‌کی قیزیل دیشی گؤزونون اؤنونه توتدو.\nبیرآز دا اییلیب قولاغینا پیچیلدادی: آج آدامین ایمانی اولماز.\nچیمچه‌شر کیمی اؤزونو ییغیب، آزجا دیوارا ساری چکیلدی. پالاز قولاقلاری وار ایدی، اوردو-اوردونا یاپیشمیشدی. بوتون ��دنینی ساران گؤزه گؤرونمز زنجیرلر جینگیلده‌ییردی.\nاو، بیردن-بیره گوده‌لیب-گوده‌لیب بالاجالاندی، خیردالیب-خیردالیب یوخ اولدو.\nقاری چتینلیکله آیاغا دوردو؛ کونجده‌کی بئشییی سورویوب شومینه‌نین ایچینه آتدی.\nبئشیک چیرتاچیرتلا یانماغا باشلادی.\n-بوردا یاتانلار چوخدان منی یاددان چیخاریبلار.\nاییلیب یئره تؤکولن دردی، کدری اوووجونا ییغدی.\nآسانسورا کئچدی: اون یئددینجی قات.\nسیگارین آغزینی کول‌قابی‌نین قیراغینا ووروب، کولونو بوشالتدی. عئینی حالدا گؤزلرینی موبایلدان چکمه‌دی. سیگاری-سیگارا جالایاراق چکیردی. یئنیدن سیگار اوچون الینی قوتویا آتاندا بوش اولدوغونو گؤردو. کول‌قابیندا قالانمیش سیگار کؤتوکلرینه باخاراق بوش قوتونو اووجوندا ازیب بیر بوجاغا آتدی. آلما گؤتوروب خیپپیلدادا-خیپپیلدادا یئمه‌یه باشلادی.\nتلگرام کانالیندا قادینلارین اؤزللیکلرینه بیر-بیردقت‌له باخیردی. اونلارین ظاهیری گؤرونوشلری اینجه آیرینتی‌لارینا قدر یازیلمیشدی. بوی‌لاری، کیلولاری، … نئچه ساعاتلیق گؤروشلری‌نین خرجی.\nبارماغی‌لا موبایلین صحیفه‌سینه توخونوب سیراداکی قادینین حاققیندا یازیلمیش دئتایلارا باخدی. گؤزلری ایری حرف‌لرله یازیلمیش “ایلک گئجه‌” سؤزونده قالدی.\nقیزین ایلک گئجه‌سینی، قادین دللالی‌لا دانیشدی؛ اونلاری اۆستۆ‌اؤرتۆلۆ هده‌له‌یرک یارین گئجه اوچون قیزلا گؤروشمه‌سینی ایسته‌دی.\nقیز اوشاغی‌نین شکیلینی گؤردوکده گؤزلرینده قیغیلجیملار اوینادی. حریص باخیشلاری‌لا اونون یام-یاشیل گؤزلرینی، قیزیلی ساچلارینی سیغاللادی و همن گؤزۆ‌دویماز باخیشلارینی اونون پامبیق کیمی آغ و اینجه بوینونا یؤنلتدی.\nاوز-گؤزونو تر باسدیغی اوچون، پودراسی سیلیندییندن قوجالماغا باشلادیغی بیلینن قادینین اللری کیشی‌نین چیینینده گزیردی. اییلیب یاناغیندان اؤپرکن قولاغینا پیچیلدادی: گول آلماغی اونوتما …\nسونرا باشینی ده‌ییرمی ماسانین اۆه‌رینده‌کی دوغال گۆللره ساری چئویردی. گوللرین سارالمیش اولدوغوندان، قادینین سون سؤزوندن، اۆزولوب دویغوسوز بیر شکیلده آلیندیقلاری گؤرسه‌نیردی.\nقارا پیسپیسالار قادینین یاناغیندان چیخیب بیر-بیر یئره تؤکولوردو.\nکیشی قیچلارینی اوزادیب، اوتوراجاغین درینلیینه یاییلدی، یئنه گؤزلرینی یوموب یارین گئجه‌نی دوشونرک قلیانی سوموردو.\nقلیانی سومورور، اونون خورولتوسونا قولاق آسیردی. دوداقلارینا قونان شیت گولومسه‌مه آجی بیر گئرچه‌یی خاطیرلادیردی.\nاونون کؤکسونده قارا پیسپیسالار قایناشیردی.\nآلت قاتدا بیرآز گزیندی. گؤزلری، دلیکلردن کوریدورا سوزولن ایشیقلارا ساتاشدی. ایچری کئچدی. ائو باشدان باشا کتاب‌لا دولو ایدی. قارانلیق کونج-بوجاقلاری ایشیقلاندیران کتابلاری گؤردوکده مات قالدی. ائو بوتونلوکله کیتابدان تیکیلمیشدی. قاپی، پنجره، ماسا هامیسی کیتابدان دوزه‌‌لمیشدی. قوللارینی ماسانین اوستونده چارپازلایاراق، چنه‌سینی اونا سؤیکه‌ین و کیپریک چالمادان گؤزلرینی گؤزلرینه دیکه‌ن آدامی گؤردو. اوخودوغو کتابی کنارا قویوب قلمی الینده فیرلاتدی.\n-گئجه‌لر راحات یاتا بیلیرسن؟! یاری‌یا قدر زیبیل‌قابی‌لارا گیرن قادین‌لاری، کیشی‌لری، اوشاقلاری گؤروب ساچینا، احتیاج اوجباتیننان بیر قادینین کسیلمیش دوغال ساچینی قوشدورا بیلیرسن؟\nسؤزلری سویوق بیر یئل کیمی هاوادا اسدی.\nآیاق��اری قورودو. باشینی ترپتدی. یئنه ده بیر سیرا جمله‌لرله کلمه‌لری دال‌بادال سؤیله‌ین همن سسی ائشیتدی: دوداقلاریوی بؤیوتمه‌یی دوشونه بیلیرسن؟ بئل‌لری اییلمیش، اللری قابارلی کیشی‌لری، قادین‌لاری گؤره بیلیرسن؟! اوزلری‌نین هر بیر درین جیزگیسینده هانسی غم‌لرین یئرلشدییینی آنلایا بیلیرسن؟! آج، چیلپاق اوشاق‌لاری گؤروب راحات یئمه‌یینی یییه بیلیرسن؟!\nقاباغینا قویولموش استکانداکی چای سویوموشدو.\nاو، بوغازینی آریتدی، بیر آز دا قدینی دوزلتدی و داها جسارتله داوام ائله‌دی: نئچه‌نجی قاتدانسان؟\n– دئدییین آجلاری گؤرمورم.\nسانکی مین‌لرله اینسان قاشلارینی چاتیب حیرتله قادینا باخدی‌لار.\nآغیللی و کسکین باخیشلاری ایله قادینی باشدان آیاغا سوزدو: دیلدن دوشن کلمه‌لر نئجه ده آسان اولور. الینی قالدیریب اوزون ساچینا توخونسان گؤررسن. منیم، هر یئرده و هر دیلده دئییلن بو یالان سؤزدن نیفرتیم وار.\nآغیر ایشدن جیریق-جیریق اولموش کؤینه‌یینی، چیرکلنمیش شالوارینی، باش بارماغی بورنوندان چؤله چیخمیش جورابینی، دابانی یئییلیب یاتمیش آیاققابیسینی گؤردو.\nاونون گؤزلرینده بیر چاغیریش گؤروردو: منیم رنگیم اولارین رنگیدی.\nماسانین سییرتمه‌سینی چکدی، بیر کتاب گؤتوردو. قادینا ساری اوزادیب گؤزلرینه زیلله‌ندی: کتاب آدی گلنده چوخلارینی ائله بیل ایلان چالیر.\n– قاشینمایان یئردن قان چیخارتما.\nقیناماق شکلینده باشینی ترپتدی:\n-«اینسانین ان آغیر یوکو اولومسوز دوشونجه‌سی دیر»\nآردینا باخمادان آسانسورا دوغرو گئتدی.\nآسانسورا یاخینلاشاندا معده‌سی بورولدو. ساغ الینی قارنی‌نین اوستونه قویوب ایکی قات اییلدی. یاتمادان اؤنجه یئدییی بیر تیکه چؤرک گاه بوغازینا کیمی گلیر گاه دا معده‌سینه قاییدیردی. قوسماماق اوچون اؤزونو زورلا ساخلادی.\nآسانسورون دویمه‌سینی باسیب آلت قاتا گئتمک ایسته‌سه ده خاراب اولدوغونو گؤردو. آسانسوردان چیخیب دار، کله کؤتور پیلله‌لرله یاواش-یاواش آلت قاتا ائندی. کوره‌یی‌نین، قوللاری‌نین، هر حوجئیره‌سینه ایینه-ایینه باتان سازاغی دویدو.\nیئرینده بیرآز اوزانیب یاتماق ایسته‌سه ده باجارمادی. راحاتسیز اولدوغوندان باشینی هانسی سمته قویدوسا دا، بالینج اونا داش-کسک کیمی برک گلدی. جانینا اۆشوتمه دوشدو. الی‌له ساققالی‌نین قاباریق توکلرینی قاشیدی.\nباشینی قالدیریب یورغون گؤزلری‌له اوشاقلارینا باخدی. اوشاقلار سیره‌مله دوزولوب خیردا تئلویزیوندا یاییملانان وئریلیشی ایزله‌ییردی‌لر. اوتاغا وئریلیشی آپاران کیشی‌نین سسی یاییلدی:\n-ریضا؟ … آرزون ندی؟\nاوشاقلار بو طرفده چیغیریشدی‌لار: پیتزااااا\n-قولچااااق\n-قیرمیزی دووون\n-ماااشین\nریضا: دوشونمه‌یه واختیم اولمئییب.\nقادین اوزونو اووجونا آلیب اکراندا گؤرونن اوغلانین کدر دولو گؤزلرینه زیللنمیشدی.\nتئلویزیونون اؤنونده اوتورموش ایکی تومانچاق اوشاغی گؤردوکده باشینی یانا چئویردی.\nساپ-ساری سارالمیش و بوتون وجودو ایله گرگین بیر حال کئچیرن کیشی لال باخیشلارینی اونلارا دیکمیشدی. یالنیز اونون دوداقلاری‌نین تیتره‌دییینی و نه ایسه آنلامادیغی سؤزلر دانیشدیغینی گؤردو. او اؤزو ایله قیریق-قیریق دانیشیردی. زور ائتدییینه باخمایاراق، سسی بوغولوردو.\nاو، درینلره گئتمیش، تکجه گیله‌سی ایشیلدایان گؤزلرینی قیرپدی، بیر اوشاقلارینا، بیر ده اییلیب قاباغینا چ��ی قویان آروادینا باخدی.\nیومروغونو قاباغینداکی استکانا چیرپدی. چای داغیلیب، الینی یاندیردی، استکان دیوارا دیرک پارچا-پارچا اولدو. بو اونو داها دا آجیقلاندیردی. یانمیش الینی قالدیریب سولموش گؤزلرینی اونا زیلله‌ین خانیمی‌نین اوزونه ووردو.\nآروادی هیچقیراق بوغدو. آمما گؤزلریندن یاش گلمه‌دی.\nاوشاقلار بو دورومو گؤردوکده اؤنجه تئلویزیونو سؤندوروب سونرا بیر بوجاغدا بیر-بیرینه قیسیلیب قالدی‌لار.\nحیرص کیشی‌نین بوغازینی کسیردی. آیاغا دوروب گزیندی. گاه بالاجا پنجره‌نین اؤنونده دوراراق غیرمعین بیر نقطه‌یه باخیر، گاه دا تیتره‌ین آیاقلاری‌لا کومه‌یه اوخشار ائوده گزینیر و دوشونوردو.\nقادین، قولونو بالاجا اوشاغی‌نین بوینونا سالاراق قوجاقلامیش، اوزونو اوزونه سؤیکه‌یرک فیکره گئتمیشدی. بیر آندا سانکی پیس فیکیرلری اؤزوندن قووماق ایستگی ایله باشینی سیلکه‌له‌دی. آیاغا قالخیب قیزی‌نین قولوندان یاپیشدی. اونو یئره اوتوردوب آغلایا-آغلایا اوزون ساچلارینی هؤردو. قایچینی گتیریب ساچینی دیبدن کسدی.\nهؤروگو اری‌نین قاباغینا قویوب پیچیلدادی: ساتیب دردیوین بیرینه وئررسن. بونون پولینان باشیمیزی نئچه واخت گیره‌له‌ریک.\nاوشاق گوزگویه باخا-باخا قیشقیردی، هؤنکوررک یئره چؤمبلدی. او گؤزلرینی برک-برک یومموشدو: سااااچلارییییییم … ساچلارییییم …\nقارشیسیندا بؤیوک درددن یوماغا دؤنموش اینسانلارین چاره‌سیزلیینی گؤردوکده، اییلیب یئره تؤکولن دردی، کدری اووجونا ییغارکن سس‌سیز-سس‌سیز آغلاماغا باشلادی. دلیک-دئشیک دیوارلاردان، تاواندان داملا-داملا چئوره‌سینه تؤکولن گؤز یاشلاری گؤروردو.\nالینی قالدیریب شالی‌نین آلتیندان اوزون ساچلارینا اؤتری توخوندو. لئچه‌یی‌نین قیراقلارینی دوزه‌لدیب ساهمانا سالدی؛ چیینینه تؤکولموش توکلرینی گیزلتمه‌یه چالیشیردی.\nکیشی رنگ وئریب-رنگ آلیردی. آزجا اول اوزونه قونموش ساریلیق یاواش-یاواش چکیلمکده، یئرینی بیر قطعیته وئرمکده‌ایدی. اونو حیاتا باغلایان سون تئل ده قیریلمیشدی. او، بیر کؤلگه کیمی اوتاغا چکیلدی. قاپینی باغلاییب قاپی‌یا سؤیکندی.\nاونون امیدسیزلیک و مایوسلوغا قاپیلدیغینی گؤردو.\nقاپی‌نین تیققیلتیسی اونو قاپی‌یا ساری دؤنوب باخماغا مجبور ائله‌دی. بوینونو اوزموش هؤروکله قادینا ساری یئریدی: آج منیم بالالاریمدی.\nشهر سس‌سیز بیر حالدا مزار سکوتو ایچینده یاتیردی. پنجه‌لری اوسته قالخیب، گؤزونو بالاجا باجادان اوزاقلارا، قارانلیق بوشلوقلارا دیکدی. آغزینی خیردا باجایا طرف توتوب بوتون گوجو ایله چؤلدن گلن هاوانی سومورماق ایسته‌دی. آما چؤلدن گلن هاوا بئله آغیر ایدی.\nگؤی اوزو هله ده توتقون‌ایدی. کولک گؤی اۆزۆنه سپه‌لنمیش قارامتیل بولودلاری قاباغینا قاتیب قوووردو، سانکی گؤی اوزونو آیدینلاتماغا چالیشیردی.\nکیچیک میداندا سکی اوسته اوتورموش قوجا فهله‌نی گؤردو. او گؤزلرینی قادینین گؤزلرینه دیکدی. دوداقلاری ترپندی؛ اوزاق دا اولسا پیچیلتیسینی ائشیتدی: دای اومیدیم یوخدو آمما، ائوه قاییتماغا دا اوزوم یوخدو.\nگئت-گئده آشاغی قاتلاردان گلن زاریلتی و اینیلتی سسی داها دا اوجالیردی. قارانلیقدا گؤزو هئچ نه‌یی سئچمیردی. هر بیر اینیلتی سسی‌له بینا تیتره‌مه‌یه، هله دئپرم اولمامیش دیوارلاری چات-چات اولماغا باشلاییردی.\nآلت قاتلار قارانلیق و قورخولوایدی. امما اوردا قالماق ایسه اوندان دا قورخولو ایدی. داغیلیق، اوچوق پیلله‌لرله آلت قاتا ائندیکجه آج، چیلپاق اینسانلاری گؤردوکجه دورمادان قاییتماق ایسته‌دی.\nاورا بیر-بیری‌نین قارنینا گیرمیش اوجا بینالاری‌لا، هاواسیز، رطوبتلی، کیف قوخویان دار کوچه‌لری ایله انسانی چاشدیران و داریخدیران شهرایدی. اورالاردا اوره‌ک بولاندیریجی بیر چیرک، دؤزولمز بیر عفونت حکم سورمکده‌ایدی.\nائو یییه‌سی‌نین اۆزۆ دؤنوب قانی قارالمیشدی. اؤده‌نمه‌میش کیرایه‌لر اوچون دئیینیردی: آنادان امدیییم سوتو بورنومنان گتیردیز. ایندی سیزین آللاهیزی تانیتدیرارام.\nور-وساییلین آز-چوخ تزه‌سینی آییریب اؤزو اوچون کنارا قویدو. قالان شئیلری اوستلرینه آتیب، قاپینی چیرپدی: ایندی کی قیزینی دا وئرمیرسن منه جهنم اول ائویمدن.\nاونلار بیر مدت بیر-بیرینه ساریلیب تیتره‌یه-تیتره‌یه آغلاشدی‌لار. گؤز یاشلاری قورقوشوم کیمی بوتون بینایا یاغیب، دیوارلاری، تاوانی، ائولری دلیک-دئشیک ائله‌ییردی.\nکناردا دوران کؤلگه، اؤنونو کسن آغاجی فیرلانیب اونلاری برک-برک قوجاقلادی. قادین، بیر آنلیغا باشی گیجه‌لمیش حالدا دیوارا سؤیکه‌نیب قالدی. باخیشلاریندا چیخیلماز بیر فلاکت قارشیسیندا قالمیش آدامین امیدسیزلییی گؤرۆنۆردۆ.\nقادین، گؤزلرینی، دوروب اونلارا باخان جاوان قادینا توشلادی. او، درین بیر کدر ایچریسینده گؤزلری‌له آغاجا ایشاره ائله‌دی: آج، موبایل اوسته اؤزونو بو آغاجدان آسان بالامدی. هله ده گؤرمورسن؟!\nاوووجلاریندا ساخلادیغی گؤز یاشلارینی اوغلونون آرخاسینجا یئره سپدی.\nجاوان اوغلان چؤنوب آغاجدان آسیلمیش، اوزو، ساچی گؤز‌یاش‌لاریندان ایسلانمیش و گؤزلری آچیق قالمیش جسدینه باخدی.\nیئر آغیز آچیب قادینی اوددو.\nآجلیق آغیز آچیب اونلاری بیر-بیر یئییردی.\nآلت قاتدان اویون هاوالاری، توی ماهنی‌لاری، فیت سسی گلیردی. باشینی آشاغی اییب یاشارمیش گؤزلرینی آلت قاتا دیکدی.","num_words":5334,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":103920.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دونن آخشام اوغوز تی وی نین ۱۸۰ درجه پروگرامیندا «آذربایجان شهیدی کیمدیر؟» عنوانی آلتیندا مصاحبه ده ، ایکی قیمتلی ، یاخیندان گوروب تانیش اولدوغوم سوی داشیمین چوخ اونملی بیر موضوع حقینده کی مباحثه لرینی ایزله دیم، و کامرانی بئی و بوتون اوغوز تی وی ائمک داشلارینا بوایله فایدالی و یون وئریجی پروگراملاری حاضیرلادیقلاری اوچون منت دارلیغیمی بیلدیرمه لیم .\nعزیز سویداشلار، آزادلیق سئور اینسانلار!\nبو دوستلارین صداقت، وطن سئورلیک، و اوره کلرینین آزادلیق اوچون چارپدیقلارینا هئچ بیر شبهه م یوخ ، هر ایکیسی ایللر بویو میللی حرکت ده ائمک وئره ن عزیز قارداشیمدیلار!\nاما طبیعی اولاراق اوراداکی تارتیشما و اورتایا قویولان موضوع ایستر–ایسته مز بوتون آذربایجانلیلاری و اوزللیک ایله میللی فعاللاری ایلگیلندیردیغی اوچون منی ده بو قونودا بیرنئچه مسئله یه آچیقلیق گئتیرمه یه مجبور ائتدی!\nمنیم بیلدیغیم و اینادیغیم دوشونجه ده ، بیراولکه نین اونجو و آیدینی ، و اوزللیک ایله ایشغال، آسیمیلاسیون، خرافه و سومورو آلتیندا اولان میللتین ضیالیلاری چالیشمالیدیرلار ،میللتلرینی آیدینلاتاراق یانلیش بیلگی ، خرافه و آسیمیلاسیون سیاستلری کی اونلارا ایللر بویو دیکته اولونوب و ��انلیشی دوغرو گوردوغو دوشونجه لری میللتین بینیندن سیلیب آزادلیق ، عیدالت و انسان حاقلری مفکوره سینی اونلارا وئره ره ک ، قورتولوش و قیام اوچون حاضیرلاسینلار، یوخسا اونلارین دوشوندوک لرینی دوغرو گوروب و خالقین ایستک لری دوغرولتوسوندا حرکت ائتسه لر، آیدین و اونجو یوخ ساده جه پوپولیست سیاست یوروتن و …سیاستچی اولورلار.\n۱-عزیز دیره نیش کادرلاریندان اولان «مجید آراز» بئی «ملا حسنی» ، «قاضی پور» و رئژیم عسگرلرینه میللت!!! طرفیندن قهرمان عنوانی وئریلدیغی اوچون ؛اونلاردا عینی عنوان و القابی قولانمالارینی دوغری گوروب وسونرا سانکی تبریز و اردبیللی وگونئی آذربایجانین باشقا بولگه لرینده یاشایانلار بونو درک ائده بیلمزلر دیه بیر ایمادا بولوندی ! (خوشبختانه کاظیم بئی کی بو مفکوره یه تام قارشی دیر اوزو باتی آذربایجانین قوشا چای شهریندندی ، بو سوز و ادعانی مطلقا سوال آلتینا آلیر) حال بو کی بودوستوموز بیرتشکیلات منصوبی اولاراق بو خطایه دوشمه مه لیدیر. دوشمنین آماجی پهلوی ایله باشلایب و بو رئژیم ایله دوام ائتدیرن بیرسیاستی وار ایدی و او تبریزلی ایله اردبیلینی ، اورومیه ایله …. یعنی تورکلری بیربیرینه سالاراق بیرلیک و برابرلییمیزه ضرر وئرماق ایدی !\nو بوگونه قده ر میللی حرکت ده ،باشاری ایله یوروتولن سیاست ایسه بو اویونو بوزماق و بیرلییمیزی ساغلاماق اولموشدور!\nباتی آذربایجان ایله دوغونو سانکی ایلکه لر و دوشونجه لری فرقلی گوسترمک تاکتیک سل یوخ بلکه استراتژیک بیرخطا سایلیر!\n۲- گونئی آذربایجان ، ایستر باتی آذربایجان ، ایستر دیگر بولگه لر یعنی اردبیل، زنگان ، قزوین ، قوم و…. ولایت لری نین آماجی و ایلکه لری عینی دیر و شهرلر و بولگه لریمیزی آیری آیری گوسترمک و بیربیرلرینین سانکی دردلری آیری و آنلاماقدا زورلوق چکدیک لری ، منجه حرکته و او حرکتی تمثیل ائدن تشکیلاتلاردان بیریسی اولان «دیره نیش»ه ضرر دن سونرا فایداسی اولماز!\n۳- تورکمن صحرا ، احواز و … جنایتلرینی یارادان، یونه تن و اجرا ائده ن فارس ایرقچی ، سوزده ایسلامچی دوشونجه اولموش و اورایا گونده ریلن رئژیمین جنایتکار قوه لرینده ، بوتون ایران آدلانان میللت لر و او زینداندا یاشایان شخصلر ایشتراک ائتمیش و بونو بیر میللی حرکتین فعالی وسیاسی تشکیلاتینا منصوب اولان شخص، ساده جه تبریزلیلر اولاراق گوسترمه سی نه تاریخی آچیدان گئرچک لیک پایی وار ونه تورکمن سوی داشلار و عرب قارداشلاریمیز ایله وئردیغیمیز مشترک ایرقچی-ایشغالچی رئژیم ایله مباریزه یه فایداسی اولور! بو سندسیز ادعا ساده جه ایرقچی فارسلارا وئریلن بیرآتو اولا بیلیر! امید ائدیرم بو ساده جه جانلی یاینین گئتیردیغی گئرگین لیک ایله دیله گئتیریلمیش بیر یانلیش سوزاولسون ، نه باخیش آچیسی.\n۴- مجید بئی تورکییه دن مثال گه تیریب و کوردلرین سیلاحلی قوه لرینین ۱۰۰۰۰۰ نفره اولاشماسینی حقلی اولاراق خطر گورور اما بیر نئچه نقطه یه دیققت ائتمه میشلر:\nآ) کورد لر ایللر بویو عراقین ؛ تورکییه نین، سورییه نین و ایران آدلانان زندانین ،اردولاریندا یوز مینلرجه عسگری و سوبایی وار ایدی آما اونلاری کوردوستان و میللتینین قورتاریجیسی اولاراق گورمه یب و اوز میللی سیلاحلی قووه لرین یاراتدیلار، عراق و سورییه ده، ده نگه لر دئیشیرکن اونلارین بیربولومو بو سیلاحلی قووه لره قاتیلدیلار!\nب) کورد لر هئچ بیرزامان دولته چالیشان سویدا��لارین، اوزلریندن گورمه یب و امانسیز اونلاری ایله مجادیله ائدیبلر ، حتی اونلاری آشاغالماق اوچون «جاش» آدی تاخمیش و خطاب الیرلر! ( جذب و اونلارین ایچینده نقوذ ائتمک باشقا بیر موضوع دیر)\n؛کوی قوروجولارین صرف تورک دولتی ایله بیرلیک ده حرکت ائتدیک لری اوچون اولدورور و تورک اوردوسو ایچینده کی کورد عسگرلرکی داعش ایله مبارزه ده جان وئریللر بئله شهید دئمه میر و دئمزده!\n۵- میللی حرکت آدی و ماهییتیندن ده آنلاشیلیرکی ، صینیف سل ، دین سل و… بیر داوا دئیل و قورتولوش و اوز مقددراتینی اوز الینه آلانا قده ر بوتون طیف لری ایچینده باریندیران بیر حرکتدیر، طبیعی اولاراق رئژیمین بوتون اورگانلاریندا و اوزللیک ایله حربی قوه لرده وظیفه لی تورکلر، و ایرانچی تشکیلاتلاردا فعالیت ائدن هر بیر سوی داشیمیزی آسیمیلاسیون سیاستیندن قورتارماق و اونلاری میللی مفکوره ایله تانیشدیریب و حرکته جذب ائتمک مجادیله میزین واز کئچیلمز ایلکه سیدیر ، اما رئژیم و ایرانچی تشکیلاتلاردا ایرقچی سیاسته قوللوق ائدن و وطن و میللتینه خیانت ائدن مانقورت لاری اوزوموزدن گورمک یانلیش و چئلیشکیلی بیر سیاست دیر.\nامید ائدیرم بو دوستوموز اوردو و سپاه ین ایچینده کی تورک لری میللی حرکته قازاندیرماق ایله اونلارین جنایت لرینی و ایرقچیلیغین عمرونون اوزاماسینداکی مخرب نقش لرینیین آراسینداکی فرقلیغا واقیف دیر.","num_words":1175,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":376525.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ صفحه‌ده تاپیلان بعضی یازیلار تۆرک دیلی یازی قۇراللارینا اۇیغون دئییلدیر. اوْنلاری دۆزلتمک‌له ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nفوتبال یا دا فوتبول (اینگیلیسجه: football) — آیاق ایله اوینانیلان کومان‌دا ایدمان اویونو.[۱] فووت- آیاق، بولل-توپو سؤزلرین‌دن یارادیلیب.\nلیونل مسی، آدلیم بیر فوتبالچی\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخی\n۲ فوتبال ایستادیومو\n۳ فۇتبول اوزره دونیا چمپیوناتی\n۴ قایدالاری\n۴.۱ آفساید\n۴.۲ اوْیونون مدتی و داوام ائتمه واختی\n۵ عصرین مات‌چی\n۶ عادتلر\n۶.۱ کؤینک دییش‌دیرمک\n۷ ایستینادلار\n۸ خاریجی کئچیدلر\nتاریخی دَییشدیر\nتاریخی، ادبی قایناق‌لر هله ۴-جو-۵-جی اسلرده مۆختلیف اؤلکه‌لرده توْپلا اوْیونون مؤوجودلوغو باره‌ده معلومات وئریبلر. آرشیولردن بئله معلوماتلار دا تاپیلمیش‌دیر کی، داها قدیم دؤورلرده مۆختلیف خالقلار آیاقلا توْپ اوینامیشلار: مثلاً، قدیم رومدا، بؤیوک نووقوروددا، اوْرتا عصرلرده فرانسه دا و ایتالیادا.\nلاکین او اوْیونلار ایندیکی فۇتبولا چوْخ آز اوْخشامیش‌دیر. فۇتبولون وطنینین اینگیلیس اولدوغونو دۆشونه‌نلر چوْخ‌دور. اما، مۆعاصیر فۇتبولا چوْخ اوخشایان اوْیون ۲۰۰۰ ایل اوّل چین‌ده مؤوجود ایمیش. بۇ اوْیون تسو-جو آدلانیردی. بۇ اوْیون ایچینه قوش تۆکو دوْلدورولموش دری توْپلا اوینانیردی. توْپا یالنیز ال‌له توخونماق اوْلمازدی، الده‌ن باشقا بۆتون بدن عضولری ایله توخونماق، وۇرماق مۆمکون ایدی. مۆعاصیر تئرمینله دئسک،داها چوْخ قوْل وۇران غالیب اوْلوردو. قاپیلار دیرکلردن و توردان دوزل‌دیله‌ن مۆعاصیر فۇتبول قاپیلارینا چوْخ اوخشاییردی. فرق اوْندا ایدی کی،تورون اوْرتاسیندا دیامتری تخمیناً ۳۰ سانتیمئتر اوْلان دئشیک اوْلوردو و توْپو محض همین دئشیک‌دن کئچیرمک لازیم ایدی. تاخیملاردا ۲-دن ۱۶-یا قدر اوْیون‌چو اولا بیلردی.\nتسو-جونون بیر نئچه موختلیفی واردی. بیر وارینات‌دا رقیب تاخیملار توْپو قوووب رقیبین تورون‌دان کئچیرمه‌لی ایدیلر. بعضاً تاخیملارین هر بیرینین یان-یانا بیر نئچه قاپی‌سی اوْلوردو. بعضاً ایسه تاخیملار تماس‌دا اولموردو. قاپی اوْرتادا قوراشدیریلیردی و هر بیر تاخیم اوْنو میدانین اؤزونه عایید حیصّه ‌سیندن وۇروب توردان کئچیرمه‌یه چالیشیردی. تسو-جونون آدی ایلک دفعه میللاددان اوّل ۳-جو عصره عایید قایناق‌ده چکیلیر. «تسو» – توْپو وۇرماق، „جو» ایسه ایچی دوْلدورولموش دری دئمک‌دی. ایلک دؤورلرده عسگرلر اۆچون تمرینلردن اوْلان بۇ اوْیون داها سوْنرا زادگانلار آراسیندا دا دب دوشموش، نهایت سارایا یول تاپمیش‌دی. حتی سونق سولاله‌سین‌دن اوْلان ایمپراتور تایزو اؤزو ده تسو-جو اوینایاردی. بۇ اوْیون بایراملارین، فستیواللارین دا آیریلماز حیصّه ‌سی ایدی.\nتسو-جو ۱۷-جی عصردن باشلایاراق چین‌ده محبوبیّتینی ایتیریب. بۇ اوْیون مۆعاصیر فۇتبولا چوْخ اوْخشادیغینا گؤره، چین فۇتبولون وطنی ده ساییلا بیلر. تصادۆفی دئییل کی، ۲۰۰۴-جو ایلده فیفا رسمی‌سی بیلدیرمیش‌دی کی، تسو-جو مۆعاصیر فۇتبولون سلفلری آراسیندا ان قدیمی‌دیر.\n۱۸۶۳-جو ایلین اۇکتوبر ین‌دا لندندا توْپ اوْیونو آماتورلاری توْپلاشیرلار. اوْنلار آراسیندا مۆباحیثه گئدیر: فوتبالو \"یالنیز آیاقلا\" اوْیناسینلار، یوخ‌سا \"آیاق و ال‌له\"؟ \"یالنیز آیاقلا\" اوْیون طرفدارلاری اؤز اتفاقلارینی یارادیرلار. بۇ اتفاق دا اوْیونون ایلک قایدالارینی ایشله‌ییب-حازیرلاییرلار. همین قایدالار هئچ ده مۆکمّل دئییل‌دی و بیر نئچه اوْن ایللیک عرضین‌ده اونا علاوه‌لر اوْلدو، دییشیک‌لیکلر ائدیل‌دی.\nحاکم میدانا فیت(سوت) ایله یالنیز ۱۸۷۸-جی ایلده چیخمیش‌دیر. همین واختا قدر حاکم میدان‌دان کناردا اوتوروردو و اوْیون‌چولار اونا مراجعت ائتدیک‌ده اوْنلارین مۆباحیثه‌لرینی حل ائدیردی. اوْن بیرمترلیک جریمه ضربه‌سی (پنالتی) ۱۸۹۱-جی ایلده‌ن اوْیونون قایدالارینا داخیل ائدیلمیش‌دیر. ۱۹۲۶-جی ایلده‌ن ایسه بیرباشا کۆنج‌دن ضربه ایله وۇرولان قوْللاری دا حسابا آلماغا باشلامیشلار.[۱]\nفوتبال ایستادیومو دَییشدیر\nبرازیلیادا یئرلشن ماراکانا ایستادیومو\nفوتبال میدانی نین اوُزون‌لوغو ۹۰ - ۱۱۰ متر، ائنی ۶۰ - ۷۵ متر اوْلان دۆزبوجاق‌لی شکیل‌ده‌دیر. قیسا طرفلرین اوْرتاسیندا بیر-بیری ایله اوزبوز ایکی قاپی اوْلور، دری توْپو دا بۇ قاپیلاردان کئچیرمک لازیم‌دیر. فۇتبول قاپی‌سینین ساحه‌سی ۱۸ م-دیر (ائنی ۷.۳۲ م، هوندورلویو ۲.۴۴ م). دونیادا ان بؤیوک ایستادیوم برزیلنین ریو-ده-ژانیرو شهرین‌ده‌کی \"ماراکانا\" ایستادیومودور. \"ماراکانا\" ایستادیومو ۲۰۰ مین تاماشاچی تۇتومونا مالیک‌دیر.[۱]\nفۇتبول اوزره دونیا چمپیوناتی دَییشدیر\nاساس مقاله: فیفا دونیا کوبوکو\nفۇتبول اوزره دونیا چمپیوناتی دؤرد ایلده‌ن بیر تشکیل ائدیلیر. ۱۹۳۰-جو ایلده کئچیریله‌ن ایلک چمپیوناتین غالیبی اوروقوئه تاخیمی اوْلموش‌دور. سوْنونجو چمپیونات ۲۰۱۴-جو ایلده ۱۱ ژۇئن-۱۱ جۇلای تاریخلری آراسیندا برزیلدا کئچیریلمیش و آلمان میلّی تاخیمی چمپیون اوْلموش‌دور.\nقایدالاری دَییشدیر\nرقیبه تپیک وۇرماق، بادالاق گلمک، تهلوکه‌لی هوجوم ائتمک، اوْنون اۆستونه آتیلماق، اوْنو ال ایله توتماق و ایت‌له‌مک فۇتبول‌چویا قاداغان ائدیلیر. قاپی‌چی‌دان باشقا هئچ کیم بیله‌رک‌دن ال‌له اوینامامالی‌دیر. اوْیونون بۇ قایدالاری پوْزولدوق‌دا حاکم جریمه ضربه‌سی تعیین ائدیر. اگر اوْیون‌چو اوْیونون قایدالارینی پوزماق‌دا داوام ائدرسه، حاکم اونا خبردارلیق ائدیر. فۇتبول‌چو بۇندان سوْنرا دا اوْیون قایدالارینی پوْزورسا اوْنو میدان‌دان چیخاریرلار.[۱]\nآفساید دَییشدیر\nیان خط حاکمی اویون‌دان کنار وضعیت قئیده آلیب\nفۇتبول‌دا \"اویوندان کنار وضعیت\" دئییله‌ن چوْخ مؤهوم بیر آنلاییش وار. بئله بیر وضعیت یاراندیق‌دا اویناماق اوْلماز. اگر فۇتبول‌چو توْپو اؤز تاخیم یولداشینا اؤتوررکه‌ن یولداشی ایله رقیب قاپی‌چی آراسیندا تکجه رقیب قاپی‌چی قالیب‌سا، اوْندا \"اویوندانکنار وضعیت یارانیر. باشقا سؤزله، اؤن هوجوم خطین‌ده مؤقع سئچرکه‌ن قارشین‌دا قاپی‌چی دا داخیل اولماقلا آزی ۱ اوْیون‌چو اوْلمالی‌دیر.[۱]\nاوْیونون مدتی و داوام ائتمه واختی دَییشدیر\nفۇتبول مات‌چی هر بیری ۴۵ دقیقه اوْلان ایکی حیصّه ‌دن عبارت‌دیر. هر بیر حیصّه فاصیله‌سیز داوام ائدیر، یعنی توْپ میدانین کنارین‌دا اولسا بئله، اوْیون دیانمیر. حیصّه ‌لر آراسیندا فاصیله عادتاً ۱۵ دقیقه چکیر. باش حاکم اوْیونون رسمی خرونومئتریست‌دیر و اوزئتمه‌لره، اوْیون‌چو زده‌لرینه و سایر دیاندیریلمالارا گؤره ایتیریله‌ن دقیقه‌لری او، حیصّه ‌نین سوْنونا علاوه ائده بیلر. علاوه واختین مدتی رئفئرینین صلاحیتین‌ده‌دیر. یالنیز باش حاکم اوْیونو باشا چات‌دیرا بیلر.\nعلاوه واخت ۱۸۹۱ ایلده اوْینانیلان ایستوک سیتی-آستون ویلا اوْیونون‌دا باش وئرن حادیثه‌دن سوْنرا فۇتبول‌دا تطبیق ائدیلمه‌یه باشلان‌دی. ایستوک سیتی ۰:۱ اودوزان واختی، اوْیونون سوْنون‌دا اوْنلار پنالتی ضربه‌سینی قازاندیلار، اما آستون ویلانین قاپی‌چی‌سی توْپو گؤیه وۇرموش‌دو، و توْپ مئیدانچانین لازیم اوْلان یئرینه قاییدانادک، اوْیون واختی بیتمیش‌دیر، و آرتیق حاکم اوْیونو دیاندیرمیش‌دیر.[۲] بیرده علاوه واخت قایداسی ایله بیرلیک‌ده قبول ائدیل‌دی کی، هر هان‌سی حیصّه ‌نین سوْنون‌دا ۱۱ متره‌لیک جرمه ضربه‌سی تعیین ائدیلرسه، او ضربه‌نی یئرینه یئتیرمه‌دن، اوْیون بیته بیلمز.[۳]\nلیقا یاریشلارین‌دا اوْیون هئچ-هئچه ده بیته بیلر. اساس واخت‌دا حساب هئچ-هئچه ایله بیت‌سه، اوْیونا علاوه ایکی دنه ۱۵ دقیقه‌لیک علاوه حیصّه ‌لر اوْینانیلا بیلر. اگر علاوه واختادا غالیب معیّن لشمه‌دی‌سه، اوْندا بعضی یاریشلاردا پنالتی سریاسی تطبیق اوْلونور. پنالتی ضربه‌لرین‌ده وۇرولان قوْللار، نهایی حسابا علاوه اولونمورلار.[۴]\nایکی اویونلوق یاریشلاردا هر بیر تاخیم اؤز میدانین‌دا بیر اوْیون کئچیردیر، و هان‌سی تاخیمین نؤوبتی مرحله‌یه کئچجیینی ایکی اوْیونون عمومی حسابی بل‌لی ائدیر. حساب برابر اولارسا، اوْندا قوناق ایستادیوم‌دا وۇرولان قوْللار غالیبی معیّن لشدیریر. بۇ کیمی اوْیونلاردا هئچ هئچه اولارسا بئله علاوه واختا و پنالتی سریاسینا احتیاج اولمور.[۴]\n۱۹۹۰ ایللرین سوْنلارین‌دا ۲۰۰۰ ایللرین اوّلین‌ده فۇتبول آسسوسیاسییالارینین بئینلخالق شوراسی پنالتی سریاسینی ایستیفاده ائتمه‌دن، غالیبی بللی ائتمک اۆچون تستلر کئچیردمه‌یه باشلادی. اوْنلار \"قیزیل\" (علاوه واخت‌دا ایلک ��وْلو وۇران تاخیم، اوْیونون غالیبی اوْلور) و \"بورونج\" (علاوه واخت‌دا ایلک قوْلو وۇران تاخیم غالیب اولمور و اگر هان‌سی‌سا علاوه حیصّه ‌دن سوْنرا تاخیملاردان بیری حساب‌دا اؤنده‌دیرسه، اوْندا غالیب همین او، کلوب‌دو) توْپلاری تطبیق ائتمه‌یه باشلادیلار. قیزیل قوْل ۱۹۹۸ و ۲۰۰۲ ایلین دونیا چمپیوناتین ‌دا ایستیفاده اولونموش‌دور. دونیا چمپیوناتین ‌دا قیزیل قوْلون حل ائتدیی ایلک اوْیون ۱۹۹۸ ایلده کئچیریله‌ن فرانسه-پاراگوئه اوْلموش‌دور. آلمان میلّی‌سی قیزی توْپ سا‌سینده معتبر تورنمنتده ایلک غلبه قازانان تاخیم اوْلموش‌دور، اوْنلار یورو ۱۹۹۶ فینالین‌دا اولیور بیرهوفون قیزیل قوْلو ایله چک میلّی‌سینه غالیب گلمیش‌دیلر. بورونج قوْل یورو ۲۰۰۴ تطبیق ائدیلمیش‌دیر. هر ایکی تست فۇتبول آسوسیاسییالارینین بئینلخالق شوراسی طرفین‌دن لغو ائدیلمیش‌دیر.[۵]\nعصرین مات‌چی دَییشدیر\n۲۳ اۇکتوبر ۱۹۶۳-جو ایلده لندندا غئیری-عادی بیر فۇتبول مات‌چی کئچیریل‌دی. دونیانین ییغما تاخیمی اوْیناییردی. \"عصرین مات‌چی\" آدینی آلمیش بۇ اوْیونوتیلویزیون بۆتون دونیایا گؤستریردی. فۇتبولون یوزیل‌لیک یوبیلئیی بۇ جور قئید ائدیلیردی. اوْیونون لندندا کئچیریلمه‌سینین و تاخیملاردان بیرینین اینگیلیسنین ییغما تاخیمی اوْلماسینین ایضاحی ساده‌دیر: فۇتبولون وطنی اینگیلیس ساییلیر. اوْیونون غالیبی اینگیلیس اوْلدو (۲:۱).[۱]\nعادتلر دَییشدیر\nکؤینک دییش‌دیرمک دَییشدیر\nدونیادا فۇتبول ماتچین‌دان سوْنرا ایلک دفعه رقیبله کؤینک دییش‌دیرمک ریتوالی ۱۹۲۱-جی ایلده باش وئرمیش‌دیر. ۱۹۲۱-جی ایل ۱۴ مئیینا کیمی فرانسه اینگیلیس ایله ۱۵ اوْیون کئچیرسه ده، یالنیز ۱۹۲۱-جی ایلده غلبه قازانا بیلمیش‌دی. غئیری-حرفه ای فرانسه فۇتبول‌چولار ۳۵.۰۰۰ طرفدارین اؤنون‌ده ۵:۲ حسابلا حرفه ای اینگیلیس فۇتبول‌چولاری اۆزرینده غلبه قازانیرلار. دئیی‌لنه گؤره، فرانسهلار او قدر سئوینیرلر کی، خاطره اوْلسون دئیه، رقیب اوْیون‌چولارا کؤینکلرینی دییش‌دیرمک تکلیفی ائدیرلر. اینگیلیس لر تکلیفی قبول ائتمه‌یه مجبور اوْلورلار. بۇ زامان فرانسه لارین کؤینکلری پامبیق‌دان، اینگیلیسلرینکی ایسه ایپک‌دن ایمیش.[۶]\nایستینادلار دَییشدیر\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ اومومدونیا فوتبال گونو[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ تهئ سوندای تیمئس ایللوستراتئد هیستوری اوف فوتبال رئئد اینتئرناتیونال بووکس لیمیتئد ۱۹۹۶. پ.۱۱ ایسبن ۱-۸۵۶۱۳-۳۴۱-۹\n^ \"Laws اوف تهئ گامئ (Law ۷.۳–تهئ دوراتیون اوف تهئ ماتجه)\". فیفا. آرجهیوئد فروم تهئ اوریگینال\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ ایفاب. \"پروجئدورئس تو دئتئرمینئ تهئ winner اوف آ ماتجه اور هومئ-آند-away\". Laws اوف تهئ گامئ ۲۰۱۰\/۲۰۱۱ Archived 2019-11-13 at the Wayback Machine. (پدف). فیفا. پپ. ۵۱–۵۲.","num_words":2001,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":200287.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جفری ادوارد اپستین (اینگیلیس دیلی:Jeffrey Edward Epstein)(ژانویه ۲۰, ۱۹۵۳ – آقوست ۱۰, ۲۰۱۹)آمریکالی سرمایاچی و سکس ساتقین ایدی.باشدا معلم ایدی و سون ایللر بانک و سرمایا ایشرینده چالیشدی.بیئر استرنز شیرکتینده Bear Stearns دونیادا سرمایاچیلارا گؤره ایشلیردی و سون ایللر اؤزو بیر شیرکت آچدی.چوخلو آروادلاری آل وئر ائلیردی و اولاری سئچیردی.و آشاغی یاشدا قیزلاری سئچیب و باش و سرمایاچی ��یشی لره ساتیردی.چوخلو کیچیک قیزلار اونون شیرکتی الی ایله سکس اۆچون وئریلمیشدیر.\n۲۰۱۵ جی ایلده پولیس فلوریدا ساحیلینده اولان یاساق ایشلره گؤره اونون شیرکتین متهم ائتدی و تدقیقاتین باشلادی.بیر آتا آنا اؤز ۱۴ یاشیندا قیزلارینا گؤره سکس ایشلریندن شکایت ائدمیشدیر.اپستین گوناهلی تانیندی و ۲۰۱۸ ده محکوم اولدو.\n۲۰۱۹ جی ایلین جولای آیندا فلوریدا و نیویورکدا سکس ساتقین لیق ینا گؤره توتولدو و زیندانا اؤلدو.اونون اؤلومو اؤزون اؤلدوماق بیلنیب هابئله بللی دئیل.\nقایناق[دَییشدیر]\nhttps:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Jeffrey_Epstein\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=جفری_اپستین&oldid=1426197»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nPages using infobox person with multiple criminal charges\nسکس ایشلری\n۱۹۵۳-جو میلادی ایلده دوغولان‌لار\n۲۰۱۹-جو میلادی ایلده اؤلن‌لر\nآمریکا یهودی‌‌‌لری\nپالم بیچ، فلوریدا دوغوملولار\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nنامعلوم پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nنامعلوم بوش پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nArticles with hCards\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۳ آوریل ۲۰۲۰، ‏۱۴:۴۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":369,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":93128.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دشت قیپچاق (اینگیلیسجه: Cumania، فارسجا: دشت قبچاق، عربجه: دشت قبجاق، فرانسه‌جه: Coumanie، روسجا: Дешт-и-Кипчак) اورآسیادا بیر اسکی دؤولت. تنگری‌چیلیک بۇ اؤلکه‌نین رسمی دینیدی. و تورک دیللری رسمی دیلیدی. دشت قیپچاق 900 میلادی ایلینده قۇرولدو و 1220 میلادی ایلینده داغیلدی.","num_words":55,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.254,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":179538.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آخیری منی اؤلوخانایا گتیردیلر. اوچ گون بؤیوک بیر سویودوجونون ایچینده قالدیم. یئر اوزونده یاشادیغیم و اؤلدویوم واختا عؤمورومون ان فرحلی گونلری همین بوگون اولدو و ان گؤزه‌ل یئر ایسه، سویودوجونون ایچی. کیمین آدامی یوخا چیخیردیسا، درحال اکسپرته مراجیعت ائدیر، اونلارا دا سویودوجونون قاپاغینی آچیب منی اونلارا گؤستردیلر. آروادی قاچان بیر کیشی اول منه صاحیب دورماق ایسته‌دی. سونرا ندنسه فیکیریندن داشیندی. منی اوشاغی ایتمیش بیر آروادا، اون اوچ یاشیندا قیزی یوخا چیخان آنایا، جینس ایتی اوغورلانان بیر خانیما گؤستردیلر. هئچ بیری منی اؤز ایتینه اوخشادا بیلمه‌دی. باخیب – باخیب گئتدیلر.\nسویودوجودا اییرمی یاشلاریندا گؤزه‌ل بیر قیز دا وار ایدی. کیرپیک‌لری قار باغلامیشدی؛ ساچلاری، قاشلاری دا بوز.\n– «سن ندن اؤلوبسن آی قیزیم!» ـ دئدیم ـ هئچ کس بیزی بینمه‌دی.\n– «من اؤلمه‌میشم، اؤلدوروبلر»ـ دئیه جاواب وئردی – «منی ایسته‌ین‌لر چوخ ایدی، ائله اونا گؤره ده اؤلدوردولر. منیم حیاتیم بیر‌ریسمان‌دیر. باشیما گلن ماجرانی سیزه سؤیلمه‌یین معناسی یوخدور…»\nهرگون‌‌‌‌ گؤردویوموز، قزئت‌لرده اوخودوغوز حادیثه‌لردن بیری‌دیر. او اونو سئومیش. سونرا او بیریسینی سئومیش. او بیری ده او بیریسینی سئومیش، سونرا او بیری او بیرینی او بیریسینه قیسقانمیش، سونرا چیمرلییه گئتمیشلر. بیچاغی چیخاردیب سکگیز یئریندن دوغرامیش؛ والسلام. احوالات بودور.\n– «آی قیز!» ـ دئدیم ـ «بونلاری ساغلیغیندا منه سؤیله‌سیدین، اون ‌لیر قازاناردیم.»\nـ یوخسا گؤزه‌ل‌لیییم قالماییب؟ عیبه‌جر حالا دوشموشم؟\nـ یوخ، ائله یئریندن پیچاقلانیبسان کی یارا یئرلرینی اؤرتمک اولار.\nبیز سویودوجودا اسکیمولار کیمی یئنیجه عشقه باشلاییردیق کی، منی یارماغا آپاردیلار. جراحیه ستولونا اوزاتدیلار. قاپینی چکیب اؤرتدولر. ایچریده بیر سورو چیلپاق قادین، کیشی، گنج، قوجا واردی. جسدلر اطرافیمی بورودو.\nـ دئمک او آدام سنسن؟\nـ هانسی آدام؟\nالیمه چوخلو قزئت وئردی‌لر. یالنیز باشلیق‌لاری اوخوماغا باشلادیم «عوض اولونماز بؤیوک ایتگی»، «ان بؤیوک مضحکمه‌چینی ایتیردیک»، «انتحاریمی، جنایتیمی؟» سون واخت‌لار منه سالام بئله وئرمه‌ین یازیچیلاریمیز منیم حاقیمدا ائله شئی‌لر یازمیشدیلار کی، اوخودوقجا اؤز اؤلومومه گؤز یاشی آخیتمالی اولدوم. اصلی اولمایان، هئچ عاغلیما گلمیین یادا سالا بیلمه‌دیییم شئیلری یازمیشدیلار. مزه‌لی یالان‌لار یازماقدا منی اؤتموشدولر. بیریسی ده «ان گؤزه‌ل اویدورمالارین، مزه‌لی صؤحبتلرینی یاراتدیغی آندا نییه اؤلدو؟» باشلیغی ایله یازیلمیش یازی دا منیم حاقیمدا نه‌لر دئمه‌میشدی. گویا من هر گئجه ائویمه بیر آرواد گتیریر، اونو قیدیقلایا ـ قیدیقلایا اولدوره‌نه قده‌ر گولدوررمیشم. من ده اینسانلاری گولدورمک کیمی پیسیخی بیر حال اولدوغوندان مضحکه یازان اولموشام. حتی فروید «پیسیخی آنالیز دایر اییرمی بئش درس» آدلی کتابیندا منیم خسته‌لییمدن دانیشیبمیش. گویا من پیسخوپات اولموشام، نه بیلیم داها نلر، نلر…\nباشقا بیریسی هئچ اولمایان شئی‌لر یازیردی. گویا اونونلا دؤرد گون دؤرد گئجه ایچدیکدن سونرا اخلاقسیز بیر قادینین ائوینده پلیس‌لر طرفیندن پیس وضعیتده توتولموشوق و بونون ادبیات تاریخیمیز اوچون بؤیوک اهمیتی وارمیش.\nیونیورسیتئتده پیسخولوگیادان درس وئره‌ن بیر دوکتور – پروفوسوردا قزئت‌لرین بیرنده اؤز مقاله‌سینده یازیردی کی، مندن نه بیلیم «هیپو» آدلی‌روحی بیر خسته‌لیک اولدوغو اوچون حیاتیمدا بو قده‌ر ماراقلی یالان و اویدورمالار دانیشان بیلیرممیش. محض بونا گؤره ده منیم دونیادا ان بؤیوک و ا�� ده‌یرلی اویدورماچی اولدوغومو علمی دلیل‌لرله ایضاح ائدریدی.\nباشقا بیر عالیم منیم آنادان گلمه گؤرمه مرکزینده بیر یانلیشلار اولدوغونو، حتی بونون‌ لاتینجا آدینی دا یازمیشدی و بونا گؤره دا دونیاداکی حاقسیزلیقلاری، آلچاقلیقلاری، ایرنج و عیبه‌جرلیکلری درحال گؤروب گؤستردییمی یازیردی. باشقا بیریسی بویوم قیسا اولدوغو اوچون قلبیمین کین‌له دولو اولدوغونو و شئیی زارافاتا سالدیغیمی یازیردی.\nسئویملی ائششک آریسی!\nایندی من اؤلموشم. منیم عوضیمده سن وارسان دونیادا. کیمی سانجاجاغینی یاخشی بیلرسن.\nایندی اؤلو گؤزلریمده دونموش ایکی داملا یاش دوداقلاریمدا قورو بیر تبسم وار. گؤز یاشلاریم‌لا قهقهه‌لریمی اؤزوم‌له بورایا گتیردیم. اینسانلارین هر یئرده هر واخت گولمه‌لری اوچون ‌دیری اولاندا اینسانلارین منه وئردیک‌لری گؤز یاشلارینی تمیزله‌ییب اؤز وارلیغیمی دا قهقهه‌یه چئویرمه‌یه چالیشدیم. اینسانلارین اؤز یارامازلیق‌لارینا اؤزلرینی گولدورمکله هم اونلارین اؤزوندن، هم ده باشقالاریندان انتقام آلدیم.\nایندی من اؤلموشم. صاف قالان‌لارا سؤیله کی الیمی سیخماق اوچون قورخماسین‌لار. منی گؤرنده باشلارینی یانا چئویریب گؤرمه‌مزلییه وورماق و سونرادان وجدان عذابی چکمک زحمتینه قاتلاشمایاجاق‌لاری اوچون اؤلدوم. منیم ده، اونلارین دا جانی قورتاردی.\nدوستلاریم، دوشمن‌لریم مندن سؤز دوشنده: «یاخشی آدام ایدی گؤزه‌ل ایدی…اما…»دئیه منی ایسته‌دیک‌لری قده‌ر پیسله‌ییب اؤز قباحتلرینین اوستونو اؤرت ـ باستیر ائتمک امکانینا مالک اولا بیلمه‌یجک‌لر. چونکی من اؤلموشم. اؤلونون دالینجا: اؤلونون دالینجا دانیشمازلار. اونلار: «یاخشی آدام ایدی» دئیندن سونرا سوساجاق، اوولکی کیمی حاقیندا پیس سؤز دانیشا بیلمه‌یجک‌لر. چونکی بوتون پیسلیک‌لریمی اؤزوم‌له بیرلیک ده تاختالی کؤیه گتیرمیشم. اونلارین دئدی ـ قودو یاراتماسی اوچون هر بیر شئی قویمامیشام، هامیسینی قبره گتیرمیشم.\nگلک اؤلو خانایا :\nـ دوکتور گلیرـ دئیه کیمسه دیللندی. بوتون جسدلر اؤز یئرلرینه اوزاندی. من ساغلیغیمدا او دونیادا اؤز یئریمی تاپا بیلمه‌دییم کیمی بورادا دا اؤز یئریمی تاپا بیلمه‌دیم. دؤشه‌مه‌یه اوزاندیم. حکیم‌لر گلدی. اوزلرینده آغ اؤرتوک‌لر، اللرینده‌رئزین الجک‌لر واریدی. بؤیوک ‌لامپالار یاندی. منی ماسایا اوزاتدیلار. منی یاراجاق جراح ائله بیل منی تانیییرمیش کیمی دیللندی:\nـ من بو حریفین اؤلدویونه اینانمیرام. بو یئنه یالاندان اؤزونو اؤلموشلویه ووروب بیزی آلدادیر.\nحکیم باشیمی اؤزونه مناسب شکیلده باسیب آشاغا یاتیردی، آما بوراخان کیمی باشیم یای تکین گریلیب، دیک قالخدی.\nـ اؤلوسو ده دیک باشلیق ائله‌ییر ـ دئدی ـ سونرا چلیک کیمی بیر شئی‌له باشیمی آشاغی باسیب چکیج‌له وورماغا باشلادیلار. ووردولار، ووردولار بیر شئی چیخمادی. حکیم‌لردن بیری:\nـ بونون باشینی یاریب ایچینه گیرمک چتین‌دیرـ دئدی ـ گلین دینامیت‌له پارتلاداق.\nگؤردوم ایش خاراب‌دیر، بیرآز یوموشالدیم. کللم قارپیز کیمی اورتادان ایکی قیریلاندا هامیسی‌نین تعجبدن آغزی آچیق قالدی.\nـ آ آ آ بونون بئینی وارایمیش کی؟ ـ دئدی‌لر.\nجراح اطرافینداکی‌لارا :\nـ باخ، عزیز دینله‌ییجی‌لریم ـ دئیه ـ ایندی‌یه قده‌ر آختاردیغیمیز و هئچ یئرده تاپا بیلمه‌دیییمیز بئیین دئییلن شئی بودور. اینسانین بدن��نده بادام وزلری، کور باغارسیق، سود دیشلری کیمی بئین ده چوخ ضررلی و یاراماز بیر حیصه‌دی. اینسانین قافاسیندا یئرلشن بو شیشین، یعنی بئینین اینسانین باشینا بلا گتیرمکدن باشقا هئچ بیر خئیری یوخدور. ایندی بو مرحومون نه اوچون دائم باشی بلالی اولدوغونون سببینی داها یاخشی باشا دوشه بیلیریک.\nجراج بیر قصاب مهارتی ایله قارنیمی یاردی.\nـ گؤروسونوزمو ـ دئدی ـ منده دائم بوش قالماقدان بوزوشموش باغارسیقلاردا قوروموشدور. ــ اوزونو آسیستئنه توتدو.ـ بوتون بونلاردان سونرا بو آدامین اؤلوموندن سببینی آنلادینیزمی؟\nـ باشا دوشدوم ـ دئیه آسیستان جاواب وئردی: ـ آجلیقدان و دوشونمک دن اؤلوب.\nاوره ییمده اونلارا گولدوم. اونلار باشا دوشه بیلمیردیلرکی اینسان ساق اولاندا فوتبال اویونلاریندان، باهار بایرام‌لاریندان،‌ رادیو گورولتوسوندن، آچیق ـ ساچیق فیلیم‌لردن، ماجرا کینولاریندان، سیاسی دارتیشمالاردان، پارتییا مبارزه‌لریندن نه واخت باشی آچیلیر کی، دوشونمه‌یه واخت تاپا بیلسین. او کی قالدی آجلیقا ـ بو قانوندور.\nجراح:\nـ مئییتی یویون ـ دئدی.\nـ سویوخدور ـ دئیه جاواب وئردی‌لر ـ شهرده یئنه سو کسیلیب.\nـ دئیه سن، قلبن تمیز اوغلاندی، وجدانی دا تمیزدیر، یوماسانیزدا اولارـ دئیه جراح ‌راضیلاشدی.\nگولر اوزلو آدام اولان مرده شور اؤز ایشینی سئون وجدانلی آدام کیمی منیم مئیتیمی تورپاق‌لا سیلیب تمیزله‌دی سونرا یحیی کامالین «سس‌سیز گمیسی»نه میندیردیلر. باکی‌نین «قدرینی سنگ موصللا دا بیلیب، ای باکی» دئدییی کیمی من ده: «ائل قارشینا گلیب صاف یارانی باغلایاجاق» مصیرالارینی یادیما سالیب، اؤلو داشی‌نین اوستونده سفئه سفئه اوزاندیم و گؤزلدیم کی، ائل گلیب منیم صاف یارامی باغلایاجاق. دونیانین سون دایاناجاغیندا دا اومیدلریم بوشا چیخدی.\nمئییتیمی «ابدی استراحت گاهیما»گؤتورمک ایسترکن اجرا مامورو اؤزونو یئتیردی.\nـ دایانین ! ـ دئدی ـ بورجو وار، اونو اؤده‌مه‌سی حاقیندا امر وئریلیب.\n«اؤلموش ائششه‌یین قورددان قوخوسواولماز» دئییبلر، آما یئنه ده اوره‌ییم گوپ ائله‌دی. جهنمه بورجلو گئتمک ایسته‌میرم.\nبیردن قارشیدان اتومبیل سوروسو پیدا اولدو. من دئییم یوز ماشین، سن دئه بئش یوز. هله او چلنگ‌لر! ماشیندان دوشن منیم جنازه‌مین یانینا قاچیردی. اؤلو اولماسام چاشیب قالاردیم، آما اؤلولر چاشمیرلار. دئمک اینسانلار منی بو قده‌ر سئویرلرمیش. چلنگ‌لر یان ـ یانا دوزولدو.\nجنازه‌می اللرینه آلیب هاوایا قالدیردی‌لار. بو قایدا ایله قبرین یانینا گلدیک. بیر آدام ایره‌لی چیخدی. منیم مملکت قارشیسیندا کی خدمت‌لریمدن، یاراتدیغیم فابریکلردن، مملکته نئچه میلیون مانات‌لارلا وئردیییم خئیرلرن اوره‌ک دولوسو دانیشماغا باشلادی، اونو دینله‌ین‌لرده :\nـ هئچ اؤلمه‌لی آدام دئییلدی ـ دئیه هیچقیرا هیچقیرا آغلاییردیلار.\nمنی تانییانلاردان بیری یانینداکینا :\nـ بو آدام نه واخت فابریک تیکدیرمیشدی؟ ـ دئدی ـ هئچ خبریمیز یوخوموش کی؟ بونون هئچ نه‌یی یوخ ایدی. مندن نئچه دفعه بورج پول ایسته‌میشدی.\nاو بیری:\nـ پول‌لا ایمانین کیمده اولدوغو بیلینمز ـ دئدی ـ سن اوندان بورج ایسته‌مییه‌سن دئیه قاباغا دوشوب، او سندن بورج ایسته‌ییب.\nباشقا بیریسی ایره‌لی چیخیب منیم ان ماهیر بریج اویونچوسو اولدوغومدان، چوخ زنگین شکیل کؤلگه‌سی توپلادیغیمیدان دانیشدی.\nدؤردون��و آدام سؤزه باشلادی :\nـ مرحوم جعفر بی…\nائله بو واخت اوزاقدان بیر آدام قاچا ـ قاچا گلدی اوزونو جاماعاتا توتدو:\nـ سیز نه ائدیرسینیز؟ جعفر بی اورادا تکجه قالیب سیزی گؤزله‌ییر. اونون مئییتی یانیندا قبیر قازان ماموردان باشقا بیر تانری بنده‌سی یوخدور.\nمنیم مزاریمین باشیندا ایلک سؤزه باشلایان آدام :\nـ تفی ـ دئدی ـ من بایاقدان بری جعفر بی‌ین عوضینه باشقاسی‌نین مئییتی اوستونده‌می دانیشیرام‌میش؟!\nـ یامان هیجانلی دانیشیردینیز بی افندی.\nـ حئییف…\nـ اوستونده آغلاشدیق دا.\nگؤز یاشینی سیلن‌لردن بیری مزاریمین اوستونده کی چلنگلردن بیرینی گؤتوروب فابریکا نت جعفر بی‌ین جنازه‌سینه طرف قاچدی.\nمئییتیمین اوستونده چلنگ قالمادی. ماشین‌لار آدام‌لار چکیلیب گئتدیلر. او ساعات دیلنچی‌لر، مزارچیلار، موللالار دا آغیز دولوسو سؤیوب منیم یانیمدان اوزاقلاشدیلار. سید سوروشدو:\nـ ائی محمد امت‌لری، بس بو مئیت نئجه اولسون؟\nمنی چوخورا آتدیلار. ائله بو واخت بیزیم قزئتین صاحیبی قاچا ـ قاچا گلدی:\nـ هانی، سن بو گون بیزه مقاله وئرمه‌لی‌دین؟ بیز ده سنین سؤزونه اینانیب هله آوانس دا وئردیک.\nاوتاندیغیمدان یئره بیر قاریشدا گیردیم. او ایسه ساکیتلشمیردی.\nــ اؤلمه‌یه واخت تاپدین ـ دئیه ـ من سنی قوومامیشدان اؤلدون. ائله سنین بوتون حیاتین دولاشیق اولدو.\nدوغرودان دا چوخ پیس واخت اؤلموشدوم.\nـ نه ائدیم؟ ـ دئدیم. ـ الیم حورریتدن، سودان، شکردن، درمانلاردان، دئموکراتییادان، عشقدن چیخاندان سونرا دؤزمه‌ییب اؤلدوم، اما اوره‌یینیزی سیخمایین. تاختالی کؤیدن سیزه مکتوبلار یازیب بورجونوزو اؤده‌یه‌رم.","num_words":2374,"character_repetition_ratio":0.025,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":185743.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوسترمندیژان (لاتینجه: Ostermundigen) سوئیسین برن کانتونونون برن بؤلگه سینده یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلين نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۱۶۷۸۸ نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (۱۲ October ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n^ Statistik der Schweizer Städte ۲۰۱۶ (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (۱۲ April ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اوسترمندیژان&oldid=119769»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ ژانویه ۲۰۱۷، ‏۱۶:۳۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1558,"character_repetition_ratio":0.233,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.299,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.934,"perplexity_score":166435.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بازداشت اکبر یوسفی جوان آذربایجانی در ملکان بدلیل انتشار مطالبی در صفحه اینستاگرام مرتبط با واقعه سقوط هلیکوپتر حامل ابراهیم رئیسی\nدادگاه بازداشتی‌های اخیر آزربایجان امروز برگزار می گردد\nبعد از مشخص شدن محل سقوط هلیکوپتر حامل رئیسی توسط پهپاد آکینجی، جنازه کشته شدگان پیدا شد\nدکتر توحید ملکزاده: تلاش مذبوحانه ی مزدوران پان ایرانیست برای تغییر اسامی جغرافیای غرب آزربایجان\n«ودود اسدی» فعال ملی آزربایجان به دادگاه احضار شدند\nسالار طاهرافشار به دادگاه انقلاب اسلامی تهران احضار شد\nتشخیص محل احتمالی سقوط هلیکوپتر حامل رئیسی توسط پهپاد آکینجی\nبرگزاری همایش بزرگداشت «حکیم ملا‌محمد فضولی» و «حکیم ابولقاسم نباتی» دو شاعر بزرگ آزربایجان\nسازمان عفو بین‌الملل از فرانسه خواست تا از حقوق مردم بومی «کاناک» محافظت کند\nتابلوی نصب شده روستاهای «آغ بولاق» و «ایستی سو» سلماس مخدوش شد\nمیرزه بالا محمدزاده- آذربایجان تورکلری‌نین ایستیقلال موجاهیدی\nمارس 29, 2021 393 دیدگاه\nگادتب: ۱۹- عصرین ایکینجی یاریسی، ۲۰٫ عصرین اوّل‌لرینده قوزئی آذربایجاندان چوخ‌سایلی و گوجلو میلّی ضیالی کادرلاری یئتیشمیش، اونلار آذربایجان خالقی‌نین مادی و معنوی اینکیشافینا چالیشمیش، گله‌جک آزادلیق و موستقیل‌لیک اوغروندا موباریزه یه حاضیرلامیشدیر. بو دؤورده ادبی-بدیعی معاریفچی‌لیگه سیاسی معاریفچی‌لیک ده قوشولموش، اینقیلابی حرکات‌لارین تاثیری ایله بیر-بیری‌نین آردینجا یارادیلان یئنی-یئنی مطبوعات اورقان‌لاری، خئیریه جمعیت‌لری و سیاسی پارتیالار تزار روسیه‌سی‌نین میلّی اویانیشا قارشی بوتون ژاندارم قووّه‌‌لرینی حرکته گتیرمه‌سینه، میلّی مطبوعات اوزرینده گوجلو سانسور تطبیق ائتمه‌سینه باخمایاراق، یئرلرده میلتچی‌لیک دالغاسی داها دا گوجلنمیشدی. بو دالغا ایشچی صینفینی ده حرکته گتیرمیشدی.\nبئله‌لیکله، آذربایجان میلّی ضیالی‌لاری، میلّی مطبوعاتی کئچمیش دوشونجه‌لردن اوزاقلاشاراق موعاصیر میلّیتچی ایدئولوژی‌یه یییه‌لنمیش و یئنی بیر میلّی کیملیک اطرافیندا بیرلشه‌رک خالقی دا واحید دوشونجه اطرافیندا بیرلشدیرمگه باشلامیشدیلار.\nبو دؤورده فعالیت گؤسترن سیاسی خادیم‌لر کیمی رومانتیک جریان نوماینده‌لری ده روس تزاریزمی‌نین ایرتیجاع رژیمینه، موستملکه‌چی سیاستینه قارشی بیرگه کسکین موباریزه آپارمیشلار کی، بونون دا نتیجه‌سینده هم میلّی-سیاسی ایدئولوژی لیدرلرین، هم رومانتیک‌لرین، هم ده رئالیست‌لرین بیرگه سعی‌یی نتیجه‌سینده آذربایجان میلّی ایدئولوژی‌سی فورمالاشمیشدی. عومومیتله ۲۰٫ عصرین بیرینجی و خوصوصیله ایکینجی اون‌ایل‌لیگی آذربایجان خالقی‌نین مدنی و سیاسی-ایدئولوژی اینتیباه دؤورو اولموشدور.\nآذربایجانین میلّی، سیاسی، ایدئولوژی، رومانتیک و رئالیست جریان نوماینده‌لری‌نین هامیسی آذربایجان ایجتیماعی تفکورونون قارانتی رولوندا چیخیش ائتمیش آذربایجان تفکور تاریخی‌نین ایدئیا شرفی، آذربایجان میلّی دؤولتچی‌لیگی‌نین محک داشلاری اولموشلار. اونلار بدیعی، علمی سیاسی و ایدئولوژی فلسفه اساسیندا بیر دموکراتیک جمعیت فورمالاشدیرماق، میلّی دَیرلره سؤیکنن، میلّی ایدئولوژی اساسیندا بیر دؤولت یاراتماغا چالیشمیش، بونا نایل اولموش، شرقده ایلک دموکراتیک خالق جومهوریتی یاراتمیش و قیسا مودتده اولسا دا دموکراتیک دؤولتی ایداره ائتمگه باشلامیشدیلار. بئله شخصیت‌لردن بیری ده بوتون حیاتینی آذربایجانین موستقیل‌لیگینه حصر ائدن آذربایجان ایستیقلال موجاهیدی میرزه بالا محمدزاده دیر.\n۶۱ ایل‌لیک عؤمرونده (۱۸۹۸-۱۹۵۹) کشمکشلی حیات کئچیرن م.محمدزاده ۱۳ آقوست ۱۸۹۸-جی ایلده آذربایجانین آوشاران (آبشرون) بؤلگه‌سی‌نین زیره کندینده بالیقچی عاییله‌سینده آنادان اولموشدور. عاییله‌سینی دولاندیرماق اوچون ۲۰٫ عصرین اوّل‌لرینده باکی‌یا کؤچن آتاسی هله اوشاقکن وفات ائتدیگیندن عاییله‌نی دولاندیرماق اوچون آناسی‌نین ائوده بیشیردیگی قوغال‌لاری واغزالدا ساتماقلا برابر، مکتبده تحصیل آلماقلا دا مشغول اولموشدو.\n۱۹۰۷-جی ایلدن باکیدا «یئددینجی روس-تاتار» مکتبینده اوخویان میرزه بالا اورانی بیتیردیکدن سونرا محمودبیلی حبیب بیگین رهبرلیک ائتدیگی «روشدیه»ده اؤز تحصیلینی داوام ائتدیرمیش، ۱۹۱۴-جو ایلده اورانی بیتیره‌رک ۱۹۱۵-جی ایلده آذربایجان تورک گنجلیگی‌نین میلّی قورتولوش یولونداکی فعالیتینده موهوم رول اوینایان باکی پولیتکنیک تکنیکومونون اینشاآت معمارلیق بؤلمه‌سینه داخیل اولموشدو.\nمیرزه بالا محمدزاده «آذربایجان خالقی» و «آذربایجان تورک میلتچی‌لیگی» آنلاییش‌لارینی منیمسه‌ین خالقین اؤز دؤولتینی قورما سورجینه داخیل اولدوغو سیاسی بیر دؤنمده یازارلیق و قزئتچی‌لیک حیاتینا باشلامیشدی. هله اورتا مکتبده اوخویارکن مکتب یولداش‌لاری ایله بیرلیکده رسیملی «آرزو» آدلی مجموعه یایینلایان ۱۴ یاشلی میرزه بالا محمدزاده‌نین «نفع علم و یاخود علمین سودو» آدلی ایلک اثری ۱۹۱۲-جی ایلده باکیدا عیسی بیگ آشوربیگوفون «کاسپی مطبعه‌سی»نده چاپ ائدیلمیشدی. بو اثرله یازیچی‌لیق حیاتینا باشلایان میرزه بالا سونرادان دیگر مطبوع اورقان‌لاردا دا چیخیش ائتمیشدی. تکنوکومدا اوخودوغو دؤورده گنجلرین یاراتدیغی غئیری-قانونی «محمدیه‌ کومیته سی»نه داخیل اولان میرزه بالا اؤز یاخین دوستو جعفر جبارلی ایله بیرلیکده بو تشکیلاتین فعالیتینده یاخیندان ایشتیراک ائتمیش، اونون ۱۹۱۶-جی ایلده تشکیل ائدیلن ییغینجاق‌لاریندا هر ایکیسی اؤز چیخیش و شعیرلری ایله توپلانتی‌لارا فرقلی بیر هیجان قازاندیرمیشدیلار.\nتزاریزم ایستیبدادی هر ایکی آذربایجان ضیالیسی‌نین نیفرتینه سبب اولدوغو کیمی، هر بیر طلبه ده اونا دوشمن موناسیبت بسله‌میشدی. بو روحدا بؤیوین میرزه بالا سونرادان گنجلیگین تزاریزمه قارشی توپلانتی‌لارینا باشچی‌لیق ائتمیش، آلوولو نیطق‌لر سؤیله‌میش و اؤزونو ایستیبدادا قارشی گله‌جک اینقیلابا حاضیرلامیشدی. میرزه بالا بو دؤورده استالین‌ین یاخین آدامی اولان لاورنتی بریا ایله یاخینلیق ائتمیشدی.\nمیرزه بالا محمدزاده، م.رسول‌زاده‌ه‌‌نین تؤوصیه سی ایله اونون نشر ائتدیردیگی «آچیق سؤز» قزئتینه یازی‌لار یازماغا باشلامیش، سونرادان بو قزئتین آکتیو یازارلاریندان بیری اولموش، عئینی زاماندا هفته‌لیک «بصیرت» ژورنالی‌نین دا باش رداکتورو اولموشدور. بوتون بونلارلا یاناشی، میرزه بالا «قورتولوش» و «دوغرو سؤز» کیمی قزئت‌لرده ده مقاله‌لرله چیخیش ائتمیش، ۱۹۱۷-جی ایل فوریه بورژوا اینقیلابیندان سونرا باکیداکی آذربایجان گنجلری‌نین لیدری سویه‌سینه یوکسلمیشدی. « اتفاقِ متعلّمین » و «گنجلر صداسی» ژورنال‌لاری‌نین دا فعال یازارلاریندان بیری اولان میرزه بالا تزار روسیه‌سی‌نین شیعه-سوننی قارشی‌دورما یاراتما سیاستینه قارشی دؤورو مطبوعاتدا مقاله‌لرله چیخیش ائتمیش، بو حادیثه‌‌نین قارشیسینی آلماغا چالیشمیشدی.\nآذربایجانداکی سیاسی حادیثه‌لره آکتیو قوشولان میرزه بالا بو دؤورده آرتیق آچیق فعالیته کئچمیش، موساوات پارتیاسی‌نین سیرالارینا داخیل اولموش، پارتیانین نوفوذلو، تانینمیش عوضولریندن بیرینه چئوریلمیشدی.\n۱۹۱۸-جی ایلده «گونئی قافقاز موسلمان جمعیتی» طرفیندن محلی کومیته‌لرله علاقه یاراتماق اوچون آرخاداشی محمد صالح قولوزاده ایله بیرلیکده شاماخی‌یا گؤندریلن میرزه بالا ۱۹۱۸-جی ایلین اوّل‌لرینده یارانمیش زاقافقازیا سئیمی‌نین فعالیتی دؤورونده اؤز ایجتیماعی-سیاسی فعالیتینی تیفلیسسده داوام ائتدیرمیشدی.\n۱۹۱۸-جی ایلین ۲۸ مئی‌ینده آذربایجان خالق جومهوریتی اعلان اولوندوقدان سونرا میرزه بالا همین ایلین ۲۳ ژوئیه‌سیندن نشره باشلایان «گنجلر یوردو» ژورنالی‌نین رداکتوررو اولموشدو.\n«موساوات» پارتیاسی‌نین نزدینده یارانان «گنجلر جمعیتی»نین اورقانی اولان بو ژورنالین ۳۵ نؤمره‌سی چاپ ائدیلدیکدن سونرا باغلانمیشدی. بو دؤورده میرزه بالانین «ایکی اینقیلاب آراسیندا» آدلی کیتابچاسی تیفلیسسده چاپ اولونموشدو.\n۱۹۱۸-جی ایل دسامبرین ۷-ده باکی‌دا طنطنه‌لی شکیلده آچیلان آذربایجان پارلمانیندا استنوقرافچی ایشله‌ین میرزه بالا محمدزاده موستقیل آذربایجان حؤکومتی قورولدوقدان سونرا حؤکومتین اورقانی اولان «آذربایجان» قزئتی‌نین موخبیری و سونرا رداکتوررو اولموشدو.\n۱۹۱۹-جو ایلین سپتامبر آیی‌نین ۱۶-دا آذربایجان دؤولت تئاتریندا میرزه بالانین «باکی اوغروندا موباریزه» پیئسی‌نین ایلک تاماشاسی اولموش، همین ایلین اوکتوبروندا او، موساوات پارتیاسی‌نین باکی کومیته‌سی‌نین عوضوو سئچیلمیشدی.\nباکی‌نین زیره کندینده آنادان اولوب حیاتینین ۲۶ ایلینی (۱۸۹۸-۱۹۲۴) قوزئی آذربایجاندا، ۳ ایلینی (۱۹۲۴-۱۹۲۷) گونئی آذربایجاندا، فاصیله‌لرله ۳۱ ایلینی (۱۹۲۷-۱۹۳۲ و ۱۹۳۹-۱۹۵۵) تورکیه ده، ۷ ایلینی (۱۹۳۲-۱۹۳۹) لهستاندا و ۴ ایلینی (۱۹۵۵-۱۹۵۹) آلماندا کئچیرن میرزه بالا محمدزاده‌نین بو دؤورلرده موختلیف دایره‌لرله علاقه‌سینی نظره آلاراق اونون ایجتیماعی-سیاسی، ایدئولوژی و علمی یارادیجی‌لیغینی و فعالیتینی آلتی دؤوره بؤلمک اولار.\nبیرینجی دؤور ۱۹۱۲-۱۹۲۰، ایکینجی دؤور ۱۹۲۱-۱۹۲۷، اوچونجو دؤور ۱۹۲۷-۱۹۳۲، دؤردونجو دؤور ۱۹۳۲-۱۹۳۹، بئشینجی دؤور ۱۹۳۹-۱۹۵۵، آلتینجی دؤور ایسه ۱۹۵۵-۱۹۵۹-جو ایل‌لری احاطه ائدیر.\n۲۰٫ عصرین اوّل‌لرینده آذربایجاندا باشلایان یئنیلشمه و میلّیتچی‌لیک حرکاتی‌نین جانلی شاهیدی و حادیثه‌لرین ایشتیراکچیسی اولان میرزه بالا محمدزاده هله «روشدیه»ده اوخودوغو دؤورده اوشاقلیق یولداشی جعفر جبارلی ایله بیرلیکده میلّیتچی موعلیم اولان ماحمودبیلی حبیب بیگین تاثیری ایله دؤورون میلّیتچی جبهه‌سینده یئر آلمیش، درسدن سونرا جعفر جبارلی ایله بیرلیکده تئز-تئز میلّیتچی درنکلرین توپلانتی‌لاریندا ایشتیراک ائتمیشدی.\nایلک سیاسی فعالیته باکی پولیتکنیک تکنیکوموندا اوخویارکن گیزلی «محمدیه تشکیلاتی»ندا باشلایان میرزه بالا اؤز دوستو جعفر جبارلی ایله بیرگه او دؤورده کی «اتفاق متعلّمین» و «قافقاز طلبه‌لرین مرکزی کومیته‌سی» آدلی گنجلیک تشکیلات‌لاری‌نین لیدرلریندن اولموشلار. «اتفاق متعلمین» عئینی آدلی هفته‌لیک قزئتینده میرزه بالا میلّی و سیاسی یازی‌لارلا چیخیش ائتمیش، روسجا و تورکجه چاپ اولونان قافقاز طلبه‌لری‌نین مرکزی کومیته‌سی‌نین اورقانی اولان «گنجلر صداسی» قزئتی‌نین باش یازاری اولموشدور.\nتزار روسیه‌سینده باش وئرن سیاسی حادیثه‌لر آذربایجاندا دا تزار روسیه‌سی‌نین ایستیبدادینا قارشی اولان بوتون سیاسی قووّه‌‌لری حرکته گتیرمیشدی. میرزه بالا محمدزاده‌نین ده ایچینده بولوندوغو بو دؤنمده سیاسی آکتیولیک آرتمیش بیر سیرا سیاسی و ایجتیماعی تشکیلات‌لار، خئیریه جمعیت‌لری ایله یاناشی، یئنی-یئنی میلّی مطبوعات اورقان‌لاری یارادیلمیش، میلّی ضیالی‌لار آراسیندا بیر همرأی‌لیک یارانمیش، بو ایکی موهوم آپاریجی زومره‌نین یاخین علاقه‌سیندن ده میلّیتچی‌لیک ایدئیاسی دوغولموش و بونونلا دا قیسا بیر مودت عرضینده سیاسی ��رکاتا چئوریلمیشدی. آذربایجان میلّی ضیالی‌لاری گئتدیکجه روسیه‌ یؤنوملو جریان‌لارین تاثیریندن اوزاقلاشاراق اوزونو تورکیه و غرب جریان‌لارینا چئویرمیش و بونونلا دا آذربایجاندا سیاسی یؤنون دَییشمه‌سینه نایل اولموشدولار. غرب‌یؤنلو یئنیلشمه و میلّیتچی‌لیک حرکاتی‌نین اؤن پلانا چیخماسی گنج میرزه بالانین دا فیکیرلری‌نین گئنیشلنمه‌سینه سبب اولموشدو کی، بو ایشده محمدمین رسول‌زاده‌ه‌‌نین و اونون رداکتوررلوغو ایله ۲ آقوست ۱۹۱۵-جی ایلدن باکی‌دا نشر اولونماغا باشلایان «آچیق سؤز» قزئتی‌نین بؤیوک رولو اولموشدور.\n” تورکلشمک، ایسلام‌لاشماق، موعاصیرلشمک ” شوعاری ایله نشر اولونان «آچیق سؤز» قزئتی‌نین «آچیق سوتون‌لار»ینا محمدامین رسول‌زاده‌ه‌‌نین تؤوصیه سی ایله مقاله‌لر یازان میرزه بالا محمدزاده ایلک یازی‌لارینی داها چوخ میلّی ایدئال، میلّی مدنیت، میلّی تاریخ، میلّی ادبیات مؤوضولارینا حصر ائتمیشدی. آذربایجانین بولشویک‌‌لر طرفیندن ایشغالیندان سونرا محمدامین رسول‌زاده‌ه‌‌نین تکلیفی ایله غئیری-قانونی فعالیت گؤسترن «موساوات» پارتیاسینا باشچی‌لیق ائدن گنج میرزه بالا ایستیلاچی‌لارا قارشی موباریزه آپارماق اوچون یارادیلان گیزلی میلّی موقاویمت حرکاتی‌نین دا صدری سئچیلمیش، «ایستیقلال» آدلی قزئتین باش رداکتوررو اولموش، ۱۹۲۷-جی ایلده رسول‌زاده‌ه‌‌نین دعوتی ایله گونئی آذربایجاندان ایستانبولا گله‌رک بورادا رسول‌زاده‌ه‌ ایله بیرلیکده میلّی آذربایجان موهاجیر مطبوعاتینی و میلّی آذربایجان مرکزینی یاراتمیشدی. داها سونرا رسول‌زاده‌ه‌‌نین دعوتی ایله ۱۹۳۲-جی ایلده لهستانین پایتاختی ورشوا گلمیش، اونونلا بیرگه «یئنی قافقاسیا» درگیسی نشر ائتدیرمیشدی.\nآذربایجان سیاسی تاریخینده محمدامین رسول‌زاده‌ه‌ ایله میرزه بالا محمدزاده کیمی بیر-بیرینه بو قدر دریندن باغلانان و بیر-بیرینی تاماملایان دیگر شخصیت‌لره دئمک اولار کی، ایندییه‌دک راست گلینمه‌میشدیر. م.رسول‌زاده‌ه‌نین فیکیر و دوشونجه‌لرینی میرزه بالا قدر دریندن منیمسه‌ین، اونو گئنیشلندیرن و یایان باشقا بیر شخصیته تصادوف ائدیلمیر. هئچ تصادوفو دئییلدیر کی، م.رسول‌زاده‌نین وفاتیندان سونرا محض میرزه بالا محمدزاده آذربایجان میلّی ایستیقلال حرکاتی‌نین و موساوات پارتیاسی‌نین رهبری سئچیلمیشدی.\nدونیا تاریخینه یئنی بیر ایستیقامت وئرن ۱۹۱۷-جی ایل روسیه‌ اینقیلاب‌لاری ۳۰۰ ایل‌لیک رومانوف‌لار سولاله‌سی‌نین حاکیمیتینه سون قویماسینا، روسیه‌ده اؤنجه مووقّتی حؤکومت، سونرا ایسه بولشویک‌ حؤکومتی یارانماسینا باخمایاراق، مرکزده اولدوغو کیمی، اوجقارلاردا دا بیر حاکیمیت بوشلوغو یارانمیش، و بو بوشلوقدان ایستیفاده ائده‌رک آذربایجان میلّی قووّه‌ لرینی و گنجلیگینی اؤز اطرافیندا بیرلشدیرن موساوات پارتیاسی آچیق فعالیته باشلامیش، چوخ رادیکال بیر مؤوقع توتاراق روسیه‌ده‌کی موسلمان خالق‌لار اوچون دموکراتیک جومهوریت طلبی ایله چیخیش ائتمگه باشلامیشدی. بو تاریخی حادیثه‌لر آذربایجان گنجلیگینی ده حرکته گتیرمیش، گنجلر میلّی تشکیلات‌لارا عوضو اولماغا باشلامیش، مملکت دعواسیندا جان-باشلا موباریزه یه قوشولموشلار. میرزه بالا محمدزاده ده محض بو دؤورده موساوات پارتیاسینا داخیل اولموش، پارتیا داخیلینده آکت��و فعالیتی ایله پارتیانین ساییلان شخصیت‌لریندن بیرینه چئوریلمیشدی.\nگنجلردن عیبارت دسته‌لرله باکی اطرافی کند و قصبه‌لره ، نفت معدن‌لرینه گئدن میرزه بالا، صادق قولوزاده، پیری مرسل‌زاده و رضا ذکی کیمی یولداش‌لاری ایله برابر روسیه‌ یؤنوملو تشکیلات‌لارا، خوصوصیله بولشویک‌ و منشویک‌لره قارشی تبلیغات آپارمیش، نتیجه‌ده موسلمان فهله‌لری ده موساوات پارتیاسینا عوضو اولموش، پارتیانین ایشینده فعال ایشتیراک ائتمگه باشلامیش، میلّی موباریزه یه قوشولموشدولار.\nمیرزه بالا ۱۹۱۸-جی ایلده پارتیانین گنجلر جمعیتی‌نین اورقانی اولان «گنجلر یوردو» درگیسی‌نین یؤنتیم باشقانی اولموشدو. او، «آچیق سؤز» قزئتی‌نین ۴ ژانویه ۱۹۱۸-جی ایل تاریخلی ساییندا چاپ ائتدیردیگی «آذربایجان چاغیرییور» آدلی یازیسیندا آذربایجان تورک گنجلیگینی وطنین ایستیقلالی اوغروندا موباریزه یه سسله‌یه‌رک گؤستریردی کی:\n« ائی گنج تورکلر! بو گون کعبه‌یی-موقدسینیز اولان وطنینیزی آزاد ائدینیز! بو گؤزل آنانیز آذربایجان زینجیرلرله ساریلمیش اویویور، اونو قورتارینیز! اگر میلّی ادبیات ایستییورسانیز یئنه اونو قورتارمالی‌سینیز. اگر میلّی مکتب‌لر ایستییورسانیز یئنه اونو قورتارمالی‌سینیز. سیزلری بیر اینسان اولاراق وطن یاشادیر. سیزین دیلینیز، سیزین عیرض و ناموسونوز یئنه وطن ایچینده سالامات اولا بیلر. »\n(باخ: میرزه بالا محمدزاده، «آذربایجان چاغیرییور»، «آچیق سؤز» قزئتی، ۰۴٫۰۱٫۱۹۱۸، ص.۲۲-۲۳)\nعوموم‌روسیه‌ موسسیس‌لر مجلیسینی داغیدان، زاقافقازیا مووقّتی حؤکومتینی تانیمایان مرکزده کی بولشویک‌‌لرین مرکزی ایجراییه کومیته‌سی لنین و استالین‌ین ایمضالادیقلاری ۱۳ نؤمره‌لی بیر دِکرِتله استپان شاومیانا، کوزنتسوفا و دیگر بولشویک‌‌لره قافقازدا «سووئت‌لشمه عملیاتینی» حیاتا کئچیرمک تاپشیریلمیشدی.استپان شاومیانا تورکیه‌ده روس اوردوسونون ایشغالی آلتیندا اولان اراضی‌لرده ارمنیستان دؤولتی یاراتماق صلاحیتی ده وئرمیشدیلر. زاقافقازیا کومیسارلیغی‌نین طلبی ایله تیفلیسدن چیخاریلاراق یولداش‌لاری ایله بیرلیکده باکی‌یا گلن شاومیان بورادا اؤنجه روس حربیچی‌لری‌نین و داشناک پارتیاسی‌نین کؤمگی ایله ارمنی‌‌‌لرین تورکلره اولان دوشمنچی‌لیگیندن باجاریقلا ایستیفاده ائتمیش، باکی سووئتینی و بلدیه مجلیسینی دَییشدیرمیش، بورادا بولشویک‌‌لرین چوخلوغونو تأمین ائتمیش، باکی شهر ایداره‌چی‌لیگینده چالیشان آذربایجان تورکلرینی توتدوقلاری وظیفه‌لردن اوزاقلاشدیرمیش و بئله‌لیکله ده باکیدا اؤزونون رهبرلیگی آلتیندا بیر سووئت حؤکومتی قورموشدو.\nارمنی‌‌لرله روس بولشویک‌لرینی موسلمان‌لارا قارشی هوجوما تشویق ائدن شاومیانین باشچی‌لیغی ایله ۱۹۱۸-جی ایل مارسین ۳۰-دان آوریلین ۱-نه قدر باکیدا مینلرله گوناهسیز موسلمان اؤلدورولموش، اونلارین ائولری یاندیریلمیش، ماغازالاری تالان ائدیلمیش، آذربایجان معمارلیغی‌نین نادیر اینجی‌لریندن اولان «ایسلامیه» بیناسی ارمنی‌‌لر طرفیندن یاندیریلمیشدی. موسلمان‌لارا قارشی تجاووز بونونلا بیتمه‌میش، ارمنی‌‌-روس بیرلشمه‌لری آذربایجانین شاماخی، سالیان کوردمیر، لنکران، قوبا و دیگر بؤلگه‌لرینه هوجوم‌لار ائده رک قیرغین‌لار، یانغین‌لار، تالان‌لار تؤرتمیش، تاریخده آنالوقو اولمایان جینایت‌لر، سوی‌قیریم‌لار حیاتا کئچیرمیشدیلر.\nآذربایجاندا باش وئرن بو سیاسی حادیثه‌لر دؤورونده میرزه بالا محمدزاده عوضوو اولدوغو موساوات پارتیاسی‌نین تاپشیریغی ایله زاقافقازیا سئیمی‌نین فعالیتینده ایشتیراک ائتمک اوچون سئیمین مرکزی اولاراق سئچیلن تیفلیس شهرینده اولموش، ایجتیماعی-سیاسی فعالیتینی بورادا داوام ائتدیرمیشدی. میرزه بالا گورجوستاندا قافقاز فدراسیونونون‌ قورولماسی مقصدی ایله یارادیلان تبلیغاتچی‌لار قروپونون عوضوو کیمی فعالیت گؤستره‌رک قافقاز فدراتیو جومهوریتی‌نین یارادیلماسینا چالیشمیش، قافقازدا بیرلیگین، برابرلیگین قورونوب ساخلانماسی مقصدیله یارادیلان قافقاز طلبه‌لری‌نین مرکزی کومیته‌سی‌نین روسجا-تورکجه یایینلادیغی آیلیق گنجلر صداسی درگیسی‌نین اؤنملی یازارلاریندان بیری اولموشدو.\nمیرزه بالا تیفلیسسده اولدوغو قیسا مودت عرضینده سیاسی فعالیتله یاناشی، اورادا نشر ائدیلن قزئت و ژورنال‌لاردا واخت‌آشیری قافقاز خالق‌لاری‌نین تاریخی، مدنیتی، ادبیاتی و عادت –عنعنه‌لری ایله باغلی مقاله‌لر یازمیش، قافقاز خالق‌لاری آراسیندا بیرلیک و برابرلیک یاراتماغا چالیشمیشدی. او، تیفلیسسده اولدوغو دؤورده «ایکی اینقیلاب آراسیندا» و «باکی اوغروندا موباریزه» آدلی اثرلر یازمیشدی. مؤلیف «ایکی اینقیلاب آراسیندا» آدلی اثرینده ۱۹۰۵-۱۹۱۷-جی ایل‌لر آراسیندا قافقازدا و آذربایجاندا باش وئرن سیاسی و ایجتیماعی حادیثه‌لری، او دؤورده کی معاریف، مطبوعات، ادبیات، تئاتر و دینی مسله‌لرله یاناشی، قادین حاقلاریندان، خوصوصیله ده آذربایجان تورکلری‌نین میلت اولاراق وار اولماسینی داوام ائتدیرمک اوچون واحید ایدئولوژی اطرافیندا بیرلشمه‌سینی ان عومده وظیفه کیمی اورتایا قویموشدو.\nمیرزه بالا ۱۹۱۸-جی ایلده تیفلیسده یازدیغی «باکی اوغروندا موباریزه» آدلی اثرینده آذربایجانین او گونلرده کی وضعیتینه قیسا نظر سالمیش، لنین طرفیندن عوموم قافقاز کومیسارلیغینا تعیین ائدیلن ارمنی‌‌ استپان شاومیانین باشچی‌لیغی ایله ۱۹۱۸-جی ایل ۳۱ مارس باکی قیرغینیندان، بو قتل‌عامدا ۱۷ مین مظلوم، سیلاح‌سیز، مودافیعه‌سیز موسلمان – تورک اهالی‌نین ارمنی‌‌لر طرفیندن وحشیجه‌سینه قتل‌عاما معروض قالدیغیندان، باکی‌نین ارمنی‌‌-داشناک و بولشویک‌لردن تمیزلنمه‌سینده ایشتیراک ائدن تورک عسگرلری‌نین قهرمان‌لیغیندان بحث ائتمیشدیر. اثر خالق طرفیندن بینیلدیگیندن ۱۵ سپتامبر ۱۹۱۹-جو ایلده آذربایجان دؤولت تئاتریندا ایلک و سون دفعه صحنه‌یه قویولموشدو. تأسوف‌لر اولسون کی، میرزه بالانین بو پیئسی ایندی‌یه‌دک الده ائدیلمه‌میشدیر. اثرین یالنیز تاماشاسی‌نین پروقرامی آذربایجان دؤولت تئاتر موزه‌سی‌نین فوندوندا ساخلانیلیر. بو پروقرامدا اثرین ۲۱ پرسوناژی‌نین و رول‌لاری ایفا ائدن آکتیورلارین آدلاری گؤستریلمیشدیر.\n۱۹۲۰-جی ایلین ۲۷ آوریلینده آذربایجانین ایکینجی دفعه روسلار طرفیندن ایشغال اولوندوقدان سونرا غئیری-لئقال فعالیت گؤسترن «موساوات» پارتیاسینا باشچی‌لیق ائدن میرزه بالا محمدزاده ایستیلاچی‌لارا قارشی موباریزه آپارماق اوچون یارادیلان گیزلی میلّی موقاویمت حرکاتی‌نین دا صدری سئچیلمیشدی. میلّی موقاویمت کومیته‌سی‌نین عوضولری گیزلی مطبعه یاراداراق «ایستیقلال» آدلی قزئت نشر ائ��مگه باشلامیشدیلار. بو دؤورده میرزه بالا محمدزاده آذربایجان عالی خالق تصروفاتی شوراسیندا ترجومه‌چی و اورتا مکتبده موعلیم ایشله‌میش، «یئنی ییلدیز» ژورنالیندا آذربایجان تاریخینه دایر سیلسیله مقاله‌لر و ۱۹۲۲-جی ایلده باکیدا «آذربایجان تورک مطبوعاتی» آدلی اثرینی چاپ ائتدیرمیشدی.\n۱۹۲۳-جو ایلین ژوئیه آییندا یئرلی سووئت اورقان‌لاری طرفیندن گیزلی چاپ اولونان «ایستیقلال» قزئتی مطبعه‌سی‌نین یئری موعین‌لشدیریلمیش، موقاویمت کومیته‌سی‌نین و قزئتین نشر اولوندوغو مطبعه‌نین بوتون ایشچی‌لری حبس ائدیلمیش لاکین میرزه بالا محمدزاده ایمکان تاپاراق گیزلنمیش، ۱۹۲۴-جو ایلین مئی آییندا گونئی آذربایجانین انزلی شهرینه موهاجیرت ائتمیش، لاکین چِکا آگنت‌لری طرفیندن تعقیب ائیلدیگیندن او، اوّلجه تهرانا، اورادان دا تبریزه گئتمیش، بیر مودت تبریزده یاشادیقدان سونرا تکنیکوم مأذونو اولدوغو اوچون گونئی آذربایجانین سولدوز شهری اطرافیندا شوسه یولو چکیلیشینده موهندیس-تکنیک وظیفه‌سینده چالیشمیش، شخصی ائولرده موعلیم‌لیک ائتمکله یاناشی، م.رسول زاده‌نین رداکتوررلوغو ایله ایستانبولدا نشر اولونان «یئنی قافقاسیا» ژورنالینا مقاله‌لر گؤندرمیشدی.\nاوچ ایل گونئی آذربایجاندا یاشادیقدان سونرا ۱۹۲۷-جی ایلده ایستانبولا گلن میرزه بالا بورادا «آذربایجان میثاقی-میلّیسی: ۲۸ ماییس ایستیقلال بیاننامه‌سی‌نین تحلیلی» و «ارمنی‌لر و ایران» آدلی کیتاب‌لارینی نشر ائتدیرمیش، م.رسول‌زاده‌‌‌نین رداکتوررلوغو ایله نشر اولونان «یئنی قافقاسیا»، «آذری تورک»، «اودلو یورد» ژورنال‌لاری ایله یاخیندان امکداشلیق ائتمیش، ۱۹۳۰-جو ایلین اوّل‌لرینده ایستانبول بیلیم‌یوردونون حوقوق فاکولته‌سینی بیتیرمیش، ۱۹۳۲-جی ایلده سووئت ایتتیفاقی‌نین طلبی ایله ایستانبولو ترک ائتمک مجبوریتینده قالاراق لهستانین پایتاختی ورشوا گلمیشدی.\n۱۹۳۲-۱۹۳۹-جو ایللرده لهستاندان یاشایان میرزه بالا، م.رسول‌زاده‌نین رداکتوررلوغو ایله برلینده نشر اولونان «ایستیقلال» قزئتینده (۱۹۳۲-۱۹۳۴) و «قورتولوش» ژورنالیندا (۱۹۳۴-۱۹۳۸) آذربایجانین ایستیقلال پروبلمینه حصر اولونموش خئیلی مقاله‌سی چاپ اولونموشدو. بو دؤورده اونون همچنین برلینده «قورتولوش» ژورنالی‌نین مطبعه‌سینده «میلّی آذربایجان حرکاتی» آدلی سامباللی کیتابی نشر ائدیلمیشدی. اونون «موساوات» پارتیاسی‌نین نشر ائتدیگی بولتن‌لرده ده روس موستملکه اوصول-ایداره سینی ایفشا ائدن خئیلی میقداردا مقاله لری چاپ اولونموشدو.\nمیرزه بالا محمدزاده ۱۹۳۶-جی ایلده ورشودا کئچیریلمیش «میلّی آذربایجان موساوات خالق فیرقه‌سی»نین اوچ قورولتاییندا یاخیندان ایشتیراک ائتمیش، ۱۹۳۹-جو ایلده لهستانین آلمان ایله سووئت ایتتیفاقی آراسیندا گیزلی بؤلوندوگو زامان او ایستانبولا دؤنه‌رک «میلّیت» و «جومهوریت» قزئت‌لرینده روسیه‌ده‌ اسیر اولان تورکلر حاقیندا مقاله‌لر یازمیشدی.\n۱۹۴۹-جو ایلده میرزه بالا محمدزاده‌نین یاخیندان ایشتیراکی ایله آنکارادا «آذربایجان کولتور درنگی»نین اساسی قویولموش، ۱۹۵۱-جی ایلده اونون «آذربایجان تاریخینده تورک آلبانیا» آدلی اثری بو درنک طرفیندن چاپ اولونموشدو. او، همچنین آنکارادا آذربایجان کولتور درنگی طرفیندن بوراخیلان «آذربایجان» ژورنالیندا آذربایجان تاریخی ایله با��لی خئیلی مقاله چاپ ائتدیرمیشدی.\nمیرزه بالا محمدزاده ۱۹۵۴-جو ایلدن اعتیباراً مونیخ‌ده یئرلشن س‌س‌ری-نی اؤیرنمه اینستیتوتوندا چالیشمیش، بو اینستیتوتدا ایکی ایل علمی شورانین صدری، ایکی ایل ده صدر موعاوینی وظیفه‌سینی ایجرا ائتمیش، اینستیتوتدا آذربایجان تورکجه‌سینده نشر اولونان سیاسی ژورنالین باش رداکتوررو اولموشدو.\nاؤز یازی‌لاریندا میرزه بالا محمدزاده، «م.ب.محمدزاده، نوح‌اوغلو، آ.کوت، م.ب.داشدمیر، علی کوتلوک، آذری، سنان و کمال» ایمضالاریندان ایستیفاده ائدن میرزه بالا محمدزاده ۶ مارس ۱۹۵۵-جی ایلده آذربایجان میلّی ایستیقلال حرکاتی‌نین لیدری، آذربایجان خالق جومهوریتی‌نین معماری، «موساوات» پارتیاسی‌نین رهبری، خالقیمیزین بؤیوک اوغلو م.رسول‌زاده‌ه‌‌نین وفاتیندان سونرا آذربایجان میلّی آزادلیق حرکاتی‌نین و «موساوات» پارتیاسی‌نین رهبری سئچیلمیشدی.\nمیرزه بالا هله لهستاندا اولدوغو دؤورده ورشودا قارا دنیزلی بیر تورک عاییله‌سی‌نین قیزی اولان باهیره خانیملا نیشانلانمیش، ایکینجی دونیا موحاریبه‌سی‌نین باشلادیغی ایل‌لرده تورکیه یه دؤنه‌رک اونونلا ائولنمیش، لاکین بو ائولی‌لیکدن اؤولادلاری اولمامیشدی.\nبوتون معنالی حیاتینی خالقی‌نین میلّی ایستیقلالی یولوندا فدا ائدن، آذربایجان آزادلیق موباریزه‌سی‌نین بؤیوک و اونودولماز قهرمان‌لاریندان اولان میرزه بالا محمدزاده ۸ مارس ۱۹۵۹-جو ایلده ایستانبولدا اورک خسته‌لیگیندن وفات ائتمیش و ایستانبولون «قاراجا احمد» قبریستان‌لغیندا دفن اولونموشدو.\nروحو شاد اولسون.\nآیدین مدد‌اوغلو قاسملی \/ فیلولوژی اوزره فلسفه دوکتورو، دوچنت\nکؤچورن: عباس ائلچین\nبه اشتراک بگذارید\nFacebook\nTwitter\nLinkedIn\nقبلی رسول نفیسی: استعمار هوشمند چین\nبعدی ۲۹ مارس سالروز تولد “میرزا علی معجز شبستری”\nدوباره امتحان کنید\nبازداشت اکبر یوسفی جوان آذربایجانی در ملکان بدلیل انتشار مطالبی در صفحه اینستاگرام مرتبط با واقعه سقوط هلیکوپتر حامل ابراهیم رئیسی\nگادتب: به گزارش مرکز گادتب، امروز دوشنبه سی و یکم اردیبهشت ماه، اکبر یوسفی، شهروند …\nدادگاه بازداشتی‌های اخیر آزربایجان امروز برگزار می گردد\nگادتب: به گزارش مرکز گادتب، فعالین آزربایجانی، امروز جهت دفاع از اتهام انتسابی در شعبه …\nادتاج (GADTB) در شبکه های اجتماعی\nاتحادیه استقلال گرایان آزربایجان جنوبی\nجستجو برای:\nشماره حساب بانکی اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان\nنام بانک:\nCommonwealth bank of Australia\nنام حساب:\nSouth Azerbaijan Democratic Turkic Unity\nBSB no:062-124\nشماره حساب:11445113\nSwift Code: Ctbaau2S 2861\nاژدر تقی زاده رئیس حزب اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی\nاژدر تقی زاده رئیس حزب اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی\nالدار قره داغلی رئیس بخش سیاسی حزب اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی\nمیکائیل اویتا رئیس بخش روابط خارجی حزب اتحادیه دمکراتیک ترک آذربایجان جنوبی\nادتاج (GADTB) در فیسبوک\nادتاج (GADTB) در یوتوب\nبایگانی‌ها\nبایگانی‌ها انتخاب ماه می 2024 آوریل 2024 مارس 2024 فوریه 2024 ژانویه 2024 دسامبر 2023 نوامبر 2023 اکتبر 2023 سپتامبر 2023 آگوست 2023 جولای 2023 ژوئن 2023 می 2023 آوریل 2023 مارس 2023 فوریه 2023 ژانویه 2023 دسامبر 2022 نوامبر 2022 اکتبر 2022 سپتامبر 2022 آگوست 2022 جولای 2022 ژوئن 2022 می 2022 آوریل 2022 مارس 2022 فوریه 2022 ژانویه 2022 دسامبر 2021 نوامبر 2021 اکتبر 2021 سپتامبر 2021 آگوست 2021 جولای 2021 ژوئن 2021 می 2021 آوریل 2021 مارس 2021 فوریه 2021 ژانویه 2021 دسامبر 2020 نوامبر 2020 اکتبر 2020 سپتامبر 2020 آگوست 2020 جولای 2020 ژوئن 2020 می 2020 آوریل 2020 مارس 2020 فوریه 2020 ژانویه 2020 دسامبر 2019 نوامبر 2019 اکتبر 2019 سپتامبر 2019 آگوست 2019 جولای 2019 ژوئن 2019 می 2019 آوریل 2019 مارس 2019 فوریه 2019 ژانویه 2019 دسامبر 2018 نوامبر 2018 اکتبر 2018 سپتامبر 2018 آگوست 2018 جولای 2018 ژوئن 2018 می 2018 آوریل 2018 مارس 2018 فوریه 2018 ژانویه 2018 دسامبر 2017 نوامبر 2017","num_words":4605,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.053,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":287994.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"موغولستانین اورتا آسیانین بئش اؤلکه‌سی ایله داها یاخین امکداشلیق یئریتمه‌سی و آدینین اونلارلا بیرلیکده چکیلمه‌یه باشلاماسی اؤنملیدیر\n03.05.2024 ~ 05.05.2024\n2135257\n۲۲-۲۵ آوریل ۲۰۲۴ تاریخلرینده تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی طرفیندن ژنوده تۆرک هفته‌سی تشکیل ائدیلدی. اولوسلارآراسی تۆرک قورولوشلاری تۆرک هفته‌سینده چئشیدلی فعالیتلر ائتدیلر.\n۲۲-۲۷ آوریل ۲۰۲۴ تاریخلرینده بؤیوک بریتانیا خاریجی ایشلر باخانی دیوید کامرون اورتا آسیا اؤلکه‌لرینه سفر گئرچکلشدیردی. قازاقیستان، قیرقیزیستان، اؤزبکیستان، تاجیکیستان، تۆرکمنیستان و موغولستانا سفر ائد‌ن اینگیلتره خاریجی ایشلر باخانی کامرون، سؤزو گئدن اؤلکه‌لرین جمهورباشقانلاری، خاریجی ایشلر باخانلاری ایله گؤروشمه‌لر ائتدی. گؤروشمه‌لرده روسیایا تطبیق اولونان تحریملر، ایکیلی اقتصادی امکداشلیغین یئنی سویه‌یه یوکسلدیلمه‌سی، اورتا آسیالی ایشچیلرین اینگیلتره‌یه گؤندریلمه‌سی، بؤلگه‌سل گۆونلیک کیمی مؤوضوعلار اؤنه چیخدی. سفر چرچیوه‌سینده قازاقیستان و اینگیلتره آراسیندا ایستراتژیک اورتاقلیق و امکداشلیق آنلاشماسی ایمضالاندی. دیوید کامرون قیرقیزیستان، تاجیکیستان و تۆرکمنیستانا سفر ائد‌ن ایلک اینگیلتره خاریجی ایشلر باخانی اولدو.\n۲۳ آوریل ۲۰۲۴ تاریخینده قیرقیزیستان پارلمانی باشقانی نورلان‌بک شاکیئو موغولستانا رسمی سفر گئرچکلشدیردی. نورلان‌بک شاکیئو اولانباتوردا موغولستان جمهورباشقانی، باشباخانی و مجلیس باشقانی ایله آیری آیری گؤروشمه‌لر ائتدی. سفر چرچیوه‌سینده قیرقیز خالقینین چینگیز خان و آردیللاری\/خلفلری ایله تاریخی ایلیشکیلری قونولو کنفرانس تشکیل ائدیلدی. قیرقیزیستان پارلمانی باشقانی اولوسلارآراسی ترانس-آلتای سۆردوروله‌بیلیرلیک دیالوگونا قاتیلدی.\n۲۳ آوریل ۲۰۲۴ تاریخینده قیرقیزیستان جمهورباشقانی سادیر جاپاروو فران‌سا-اورتا آسیا دوستلوق قروپو باشقانی، سناتور هروه مورو باشقانلیغینداکی فرانسا هیئتینی قبول ائتدی. گؤروشمه‌ده قیرقیزیستان-فرانسا، فرانسا-اورتا آسیا ایلیشکیلری قونوسوندا فیکیر آلیش وئریشی ائدیلدی.\nقیرقیزیستان جمهورباشقانی سادیر جاپاروو ۲۴-۲۵ آوریل ۲۰۲۴ تاریخلرینده آذربایجانا دؤولت سفری گئرچکلشدیردی. جمهورباشقانی جاپاروو باکیدا دؤولت مراسیمی ایله قارشیلاندی. جمهورباشقانلاری باشقانلیغیندا آذربایجان-قیرقیزیستان ۲.جی دؤولتلرآراسی یوکسک شورا ییغینجاغی گئرچکلشدیریلدی. ییغینجاق سونوندا ایکی اؤلکه آراسیندا ۱۸ آنلاشما ایمضالاندی. جمهورباشقانلاری مطبوعات کنفرانسی تشکیل ائتدیلر. علییئو و جاپارووون ایشتیراکی ایله باکیدا چینگیز آیتماتووون هیکلینین آچیلیش مراسیمی ائدیلدی. ۲۵ آو��یل تاریخینده جمهورباشقانلاری فضولی و آغدام شهرلرینین قالخینما پلانینی یئرینده آراشدیردیلار. جمهورباشقانلاری قیرقیزیستان طرفیندن خیدیرلی کندینده تیکیله‌جک اوخولون تملینی آتدیلار.\n۲۵ آوریل ۲۰۲۴ تاریخینده قازاقیستان جمهورباشقانی قاسم جومرد توکایئو چین خالق جمهوریتی ساوونما باخانی دونگ ژونو قبول ائتدی. آستانادا شانگهای امکداشلیق تشکیلاتینا عضو و موشاهیده‌چی اؤلکه‌لرین ساوونما باخانلاری ییغینجاغی گئرچکلشدیریلدی.\n***\nقازاقیستان باشباخانی اولژاس بئکتئنوو ۲۵ آوریل ۲۰۲۴ تاریخینده تۆرکیه‌یه رسمی سفر گئرچکلشدیردی. جمهورباشقانی رجب طیب اردوغان طرفیندن قبول ائدیله‌ن باشباخان بئکتئنوو، جمهورباشقانی کؤمکچیسی جؤودت ییلماز ایله بیرلیکده ۱۳.جو تۆرکیه-قازاقیستان حوکومتلرآراسی اقتصادی کمیسیون ییغینجاغینا باشقانلیق ائتدی. سفر چرچیوه‌سینده تۆرکیه-قازاقیستان ایش فورومو ائدیلدی.\nگلیشمه‌لردن گؤرولدوگو اوزره، گئچه‌ن هفته تۆرک جمهوریتلرینده اؤنملی گلیشمه‌لر یاشاندی. دیوید کامرونون ۶ اؤلکه‌نی احتیوا ائد‌ن سفری، اینگیلتره‌نین بوندان سونرا اورتا آسیادا داها تأثیرلی سیاست ایزله‌یه‌جگی شکلینده اوخونابیلر.\nموغولستانین اورتا آسیانین بئش اؤلکه‌سی ایله داها یاخین امکداشلیق یئریتمه‌سی و آدینین اونلارلا بیرلیکده چکیلمه‌یه باشلاماسی اؤنملیدیر.\nاتیکتلر: #موغولستان , #اورتا آسیا , #تورکمنیستان , #قازاقیستان , #قیرقیزیستان , #اؤزبکیستان , #آذربایجان , #تۆرک جمهوریتلری\nایلگیلی‌لی خبرلر\nاورتا آسیا جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n24.05.2024\nدونیانین اؤنده گلن اؤلکه‌لری اورتا آسیا جمهوریتلرینی بیر بوتون اولاراق گؤرمه‌یه باشلادیلار\nآورآسیا جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌‌لر\n17.05.2024\n۷-۸ می ۲۰۲۴ تاریخلرینده آذربایجان باشباخانی علی اسدوو تۆرکیه‌یه رسمی سفر گئرچکلشدیردی\nتۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n10.05.2024\n۱ می ۲۰۲۴ تاریخینده قازاقیستان جمهورباشقانی قاسم جؤمرت توکایئو بیر بیلدیری یایینلایاراق آذربایجان-ارمنیستان باریش گؤروشمه‌لرینین آلماتی شهرینده ائدیله‌جگینی بیلدیردی\nتۆرک جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌لر\n03.05.2024\nموغولستانین اورتا آسیانین بئش اؤلکه‌سی ایله داها یاخین امکداشلیق یئریتمه‌سی و آدینین اونلارلا بیرلیکده چکیلمه‌یه باشلاماسی اؤنملیدیر\n2135257\nتۆرک جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌لر\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/611a\/469b\/4b8b\/611d6d9924915.jpg?time=1716693624\n\/turki\/prwqrmlr\/2024\/05\/03\/toerkh-jmhwrytlrynyn-goendmyndhkhy-glyshmhlr-2135257\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":1039,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.046,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":111772.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آناتومی - اوْرقانیزمین اوْرقانلارینین، توْخومالارینین، سلول‌لری‌نین قورولوشونو و فوْرماسینی اؤیره‌نن علم. آناتومی سؤزو یونان دیلی \"آناتمنو\" سؤزون‌دن‌دیر و معناسی \"یاریرام\" دئمک‌دیر. حئیوانلار ایله علاقه دار حئیوان آناتومیاسی (زووتومی) بیتکیلرله علاقه دار بیتکی آناتومیاسی دئییلیر کی، ایکی آلت بوداغا بؤلونور.\nبۇ بیلیم بوداقلاریندان بیری اینسان آناتومیاسیدیر کی، اینسانین اوْرقانلارینین نئجه دوزولمه‌سینی و اوْنلارین اینسان حیاتین‌داکی خۆصوصیتینی اؤیرنیر.","num_words":90,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.17,"stopwords_ratio":0.033,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":165007.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Areas where Norwegian is spoken, including شمال داکوتا ایالتی (where 0.4% of the population speaks Norwegian) and مینسوتا ایالتی (0.1% of the population) (Data: U.S. Census 2000).\nبو یازیدا IPA فونتیک نیشانلاری وار. دۆزگون رندر دستکلری اولماسا، مۆمکوندور یونیکود یئرینه سوال علامتی و یا آیری علامتلر گؤره‌سیز.\nتاریخی دَییشدیر\nنوروژ دیلی‌نین و و ده سوئد دیلی و دان دیلینین ان قدیم موختلیفی قدیم اسکاندیناو دیلی حساب اوْلونور. بۇ دؤنم‌ده رونیک الیفبا ایله یازیلان دیل، ۱۰۳۰-جو ایلده مسیحیتین یاییلما‌سی ایله بیرلیکده لاتین الیفبا‌سی ایله عوض اوْلونموش‌دور. نوروژ دیلی اطراف دیللردن بۇ دؤنم‌ده آیریلماغا باشلامیش‌دیر. زامانلا اسکاندیناو دیلی شرق اسکاندیناو دیلینه و غرب اسکاندیناو دیلینه آیریلماغا باشلامیش‌دیر. نوروژده، ایسلنددا، فارر آدالاریندا، قیرینلنددا غرب اسکاندیناوجا‌سی ایستیفا‌ده اوْلونوردو. بۇ دیل اؤزلویون‌ده ده ۱۴-جو عصرده آیریلماغا باشلامیش و بۇ آیریمین نتیجه‌سینده چاغداش ایسلاند دیلی و فارر دیلی یارانمیش‌دیر. ۱۳۵۰-۱۵۲۵-جی ایللر آرا‌سی ایستیفا‌ده اوْلونان دیل اوْرتا نوروژ دیلی اوْلا‌راق بیلینیر.","num_words":208,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.019,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":315468.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو سؤز ( عیان ین نخیریəYƏNİN NƏXİRİ ) ) بیر مثل اولاراق ایللر بویی سالماس دا و اونون چئوره سینده دیللر ازبری اولموش و بیزیم زمانه میزه قدر گلیب چاتمیشدیر . آمما گؤره ن بو حئکایه هاردان آرایا گلمیش و اونون گئرچیی نه دیر ؟ دئمه لی سالماس و اونون هنده ورینده اولان کند لر، گئچمیش زامانلاردان بری ، ایرانلا عثمانلی آراسیندا بیر سرحدی شَهر موقعیتی داشیمیش ، و مرز آراسی گئت گل ، و آلیش وئریش اولدوقدا ، چوخلی اولایلاردا باش وئرمیش دیر . ائله بو حئکایه ده اوردان قایناقلانیر: آز قالا یوز ایل بوندان اوول، آنایوردی آذربایجانیمیزدا، خان خانلیق شرایطینده اولان قاجار حکومت نین گوجسوزلوغوندن تؤرنمیش آمانسیزلیقدان کوردلوق ، جیلولوق ، روسلوق ، تؤرنمیش و بو قاچاقوشلوق و چاپقین چلیق ، ایللر بویی خلقمیزی فقره ، فلاکته ، اوغراتمیش ، و سونوجدا آژلیق ، قیطلیق ، یوخسوللوق ، خلقیمیزی الدن آمانا گئتیریب وقارا گونلره سورموشدور . بئله اولدوقدا ، آذربایجانین هر طرفینده باش قالدیران قولدورالار ، دره بیگلر ، قره سورانلار ، ائله جه کورد باشچی سی « سمیتقو »[3] ، آسوری جیلولارین دین باشقانی « مارشیمون » ، ائرمنی دیغالارین باش کوماندانی« آندرانیک و پطروس ایللو » کیمی جنایتکارلار ، قاجار سولاله سی حکومتی نین یاوالیغیندان بهره لنرک ، آوروپا استعماریلا ال آلتی بیرلشیب ، اونلارین الیله آذربایجانی میزی بؤلمک آماجیله، سوی قیریمی تؤرتمیش و مینلرجه ناحاق قانلار تؤکموش و آماناگلمیش خلقی ائو – ائشیگیندن دیدرگین سالمیشسلار .\nقارا استعمار یوز ایللرجه بوردا و بو تورپاقدا یاشییان یئرلی کورد ، تورک ، ائرمنی ، آسوری لارین دینی و کولتورل فرقینی قابارتاراق ، کوتله نین آراسیندا عداوت توخومی اکیب ، یالانچی وعده لرله اونلارا باش بیرلیک و استقلال وعده سی وئردیکده ، سننی - شیعه ، ائرمنی- مسلمان ، کورد - تورک اختلافی آدیلا ، بیربیرین جانینا سالیب ، اویونچاق کیمی اویناتمیشلار . آنجاق اؤز مراملارینا چاتدیقدا، اونلاری اؤزباشینا بوراخیب گئتمیشلر . بو اولایلار (1285 - 1304 نجی ایللرده ) یئرلی تورک- مسلمان خلقی نین ان آغیر و یامان گونلری اولوب ؛ گناه سیز اینسانلار ناحاق قانا بئلشمیش ، آرادا اؤلکه میزین دگرلی معدن ماتریال لاری ، او جمله دن یئرآلتی معدنلری و نفت انرژی سین تالامیش لار.[4]\nبو دهشتلی و قورخونج ایللر، ان آزی ایگیرمی ( 20 ) ایل سوره سینده ، کیمسه خلقمیزین آجی - آغریسین و هارایین ائشیتمه دن ، قان اوتموش و چاره سیز لیقدن و سسی بیر یئره چاتمادان بئله ، سوسموش دور . چونکی ساتقین حاکیم دایره لر، بو جماعتین آجی طالعین گؤرمکدن گؤز قاچیرمیش و اونون قایغی سیندا اولمامیش لار. بئله لیکده اورمو، سالماس ، خوی ، کؤهنه شهر واطراف کندلر ، دفعه لر له کورد ، ائرمنی ، روس قوشونی طرفیندن باسقین و تالانا معروض قالمیش و خلقین وار یوخی دفعه لرله الدن گئتمیش و خلق یامان گونلرده چابالامیش دیر. دئمک « عه ین » بیر کند اولاراق کورد لرین ایاق آلتیندا ، داها چوخ ، تالان تاراشا و چال چاپا ، معروض قالیب زیان گؤرموشدور . دده بابا لارین دئدیگینه گؤره ، تکجه رضا خان « تخته چیخاندان سونرا » آزا چوخ امین امانلیق یارانیب ، خلقین گون -گوذرانی خوش اولماسا دا ، آرتیق تعرض و تجاووز آزالیب و میللت راحاتلانمیش دیر . عه یه نین نخیر حئکایه سی ده بو دؤوره عاید دیر دئمه لی عه ین ده یئرلی نخیرچی اولمادان ( نا امنلیق اوزوندن بئله ! ) بیرکورد سویلی آدام ، نخیرچی سئچیلیر و هرگون کندین مال قاراسین چؤله چیخاریب اوتاریر؛ و آخشام چاغی کنده قایتاریب ، ائو صاحابینا تحویل وئریر . بو نخیرچی ده نئچه یاراماز کاراکترلر اولموشدو.ر : ائله کی توپال اولاراق ، چوخ ال ایاقلی اولمامیش ، و ائله جه ، سحر لر نخیری گاهدان گئژ یا تئز چؤله چیخاریب ، تئله جه گئژ یا تئز کنده قایتارار ، و دان اؤوره ، وقت وعده سی بئللی اولمادان ، مال صاحابین بئزیشدیررمیش . چونکی ساغین مالین نه واقت گلمه سی ، ساغیلماسی ، راحاتلانماسی بئله معلوم اولمور، و ائو قادینی زحمته و درد سره دوشور . بو بیر یاندا قالسین ، هله اؤزو ده دیک باش اولدوقدا ، کیمسه اونا اعتراض ائلرسه سرت جاوابلار وئرر : « اوزوزبیلر سیز! آرتیق کنده بیر نخیر چی گؤرون ! منیمکی بئله دی! ناخیردی گئژ گلر ! تئز گلر ! گئجیکر ، یوبانار ... » دییه جواب قایتارار! دئمه لی یالواریب یاخارماق ، آغیز آغیزا وئرمک ده اونا کار وئرمز، و یالنیز همیشه کی دئدیگی سؤز آغزیندا ویرد اولاراق : « نخیردی بیرگون تئز گلر! بیر گون گئژ گلر، بیرگون هئچ گلمز! » . اوسسته لیک سؤز اوزانسا بئله ، کوسر و مال قارانی چؤله چیخارماز ، و گاهدان بیرده « ناسازام ! » دییه ناخیری هئچ چؤله آپارماز! بئله بیر عناد لا مال قارا ، بیرباش ائوده قالیب و بیر شیئ یئمه یینجه ، آج قالار و او گونی سود وئرمز ، و بئله اولدوقدا کند اوشاغی یاوان یاشیل قالیب ، سیخینتی چکر، و بو دا بیرباشقا درد سر اولار . دئمک بو ایشین چاره سی اولماز و سؤز لربیر یئره چاتماز؛ و بو سؤزلر بره بیتیرمز؛ ائله هامی تنگه گلر و الدن بیر زاد گلمه یینجه ، اونی باشینا بیراخار . ( البته بو وضعیت گون آشیری شرایط ده ، امین - آمان سیزلیقدان و یوخسوللوقدان آسیلی اولاراق ،کیمسه بیری نین مال - حیوانینا عهده دار اولمویوب و نخیرچیلیغی بوینوناآلماز و کندلی مجبور اولدوقدا ، هله لیک اونونلا یوللاشیب گئچینرو بو زحمته دؤزر ) . آرتیق کاش بئله قالسا یدی دیی گونلرین بیرگونونده ، همیشه کی کیمی نخیر چوله چیخیر ، امما آخشام اولدوقدا مال قارا گئجیکیر و ائوه گلمیر. بیر ساعات ، ایکی ساعات گئچیر، قاش قارالیر، کندین چراخلاری یانیر، هله نخیر دن خبر اولمور . گئجیشمه سینلر دییه ، کؤرپه اوشاقلار شاملارین یه ییب یاتیر، یئنه نخیرگلمیر . هامی ناراحات ، نیگران ، نخیردن نه قارالتی ، نه بیر سس اولمور. آخی ! نخیر نه قدرگئجیکسه یدی بئله ، بو قدرده یوبانماییب ، شام اییه نه قدر گلمیش اولاردی ! کیمسه نگرانلیقدان اوتورا بیلمیر والیندن بیر شیئ گلمه یینجه ، اویان بویانا قاچیر و هر طرفه داربینیر؛ کند اهلی هره بیر طرفه قاچیر! ائله جه داش اَغیل ، خان یولی ، اوچ تپه دیبلری ، بولمورم چیر چیره ، قبرستانلیق دیبی ، گؤل باشی ، خرمن اوستی ... داها یئر قالمیرکی باخماسینلار ! آمما هیچ طرفدن سس صدا ، ایزتوز گؤرونمور ! بالا بالا دان اولدوزی چیخیر، شفق آتیر هاوا ایشیقله نیر ، آمما نخیردن خبر یوخ ! آرواد کیشی هامی حول و لایا دوشور ! گؤره سن الله بو نه قضا قدردی ! بو یارامازآدام نخیری هارا آپاردی ! هارا گئت دی ، هاردا قالدی ، باشینا نه گلدی ، قورد- قوش داغیت دی ، اوغری آپاردی ، نولدی ؟ ! کیمسه باش چیخار میر! یاواش یاواش هامی اینانیرکی بئله دگیل و مال قارانین باشیندا بیر قضو قدر وار ! دئمک نخیر قره یازین قاری تک اَریییب ، یوخ اولور .قارا قیش! قارا گونلر ! نئجه دییرلر« گوریاش ،کفن یاش ! » هامی یوخسول ، هامو قره گونده ! کیمسه ده گون گوذران یوخ ، قیش گونی بیر زاد یوخ ! زاواللی کندلی ، اولایین گئرچکینه دوشوننده ، آزقالا کورکلری تیتره ییب توکلری بیز بیز اولور ! یاواش یاواش کند اهلی نخیرچی نین گاهدان بیر دئدیگی سؤزو باشا دوشور کی دییرمیش : « جانیم نخیردی تئز گلر ! گئژ گلر! بیر گون ده هئچ گلمز!.. » دئمک سؤزون اصلی ده بو یوموش ! آرتیق نخیر تالانا گئدرو نخیرچی مال قارانین باشینا چول اؤرترو خلقین وار یوخی تالان اولار... و کند اوشاغی نین روزوسو کسیلر ... !\nنه ایسه چوخ سورالار بولونرکی بیرکورد اربابی ، نخیرچیله ال بیر اولاراق اونی آلداتیر و تکلیف ائلیرکی بیرلیکده نخیری تالاییب و مال قارانی اوغورلاسین لار . ناخیرچی نین دا بو سؤز عقلینه باتار . دئمک بیر گون قرار لاشیب ، نخیرچؤله چیخارکن ، سورونو داغ یولی ایله سینیردن آشیریب عثمانلی ( تورکیه ) ماحالینا آپاریب و اورا ( وان شهرینده ) چاتدیقدا ، در حال حیوان لاری دگر- دئمزینه ساتیب ساوویب یئر به یئر ائلرو بئله لیکله بیر یاخشی پول الده ائدیب ، و بورا دؤنمه دن همیشه لیک اوردا ساکن اولور.\nبابالار دئمیشکن « ایتگین مال چوخ پیس اولار ! » دوغوردان دا آدامین گؤزی ایتیگین مالین دالیجا قالارو دائم گؤزی آختارار. گونلرآیلارگئچسه ده ، زاواللی مال صاحابلاری ، نئجه دییرلر« مال گئدر بیر یانا ، ایمان گئدر مین یانا ! » هله اونی ایزلر و گمانی گئدن یئره باش چکر . ائله او اداره بو اداره ، او قاپی بو قاپی ، حکومته کاغاذ ویریب ، امید سیز اولمادان تاپیلماسینا اینانار ! آخی مال قارا اونون حیاتینا بیر دایاق - دیرک کیمی دیر، چونکی اونون اتین سودون اییر ، جوته[5] قوشار ، شوخوم سورر ، ایشه آپارار... نه ایسه جماعات نه قدر آختارسا دا بیریئردن خبراولماز ، هامو کور- پئشمان و الی قولتوق قالار . ایندی حال حاضردا ، نه آغارانتی وار یئمگه ، نه آت وار مینمگه ، نه ائششک وار پالان قویماغا ، نه اؤکوز وار جوته گئده ، نه کل وارکؤتن چکه ! نئجه دییللر هامونون قارا گونی قابلانار- قالار !\nهله آیلار گئچسه ده ، سورو تالانا گئتسه ده ، مال قارانین حسرتی ، آجیسی یاددان گئتمز و کندلی اونون دردیله آجینار و قره گونونه آغلار ! دوغرودان دا نه ائله مک ! گون گوذران آغیر ، زمانه خاراب ، کیمسه ده بیر زاد یوخ ،گلیر یوخ ، هامی الی بوش– جیبی بوش ! هرکس فلاکت ده یاشار و گونی گوندن ده پیس اولار . اودور کی هرکس هر یئرده ، توی بایرامدا ، یاس دا – یارا دا ، اوتوروب - دوردوقدا ، هر سؤزون- صحبتین سونی ، ایستر ایسته مز اونون مال قاراسینا باغلانیر و دئدیکجه قیزیشیب ،کرم کیمین آلیشیر یانیر و کیمسه اودونی سؤندوره بیلمیر ! دئمک یوخسول بیر عائله ده ، بیر مالین اؤنمی و دگری _ آللاها ناخوش گئتمه سین دییه – بیر اوغولدان ، قیزدان یا خود اوشاقدان اوستون اولور؛ چونکی – آللاه ائله مه دن - اوشاق الده ن گئدرسه اونی دوغورولدا بیلر،آمما بویامان گونده مال قارانی الده ائله مک هئچ ده مومکن دگیل ! ائله کی بو یوخ گونده کیمسه اونا اعتبارائلییب ال توتماز و دادینا چاتماز ، و کیمسه ده بئله وارکار ، پول - پارا اولماز کی اونون یئرینه بیر شیی آلیب قویسون . آرتیق خلقین مین دردی بیر بیره قاوشار و گونی گوندن یامان گلر ...\nهله سؤز بوردا قالسین دییه ! گولمه جه دالیدا دی ! دئمک او گونلراؤتوب گئچیر. ایندیسه محرم آیی گلیب جاتیر . وطنی میزین هر یئرینده اولدوغو کیمی ، بوآی بیر موللا کنده ( عه ینه ) گلیر و عادت اوزیله مچید قورولور و کند اهلی محرم آیینا گؤره امامین یاس تؤره نینه حاضرلانیر . همیشه اولدوغو کیمی موللا منبره گئدر ، بیر مقدمه دئییب سونرا کربلا واقعه سینه اشاره ائلر ، امام لاریمیزین باشینا گلن بلالردن ، او جمله دن امام حسین علیه السلامین شهادت ایندن ، زینب خانمین شام مصیبتیندن ، مسلومون بالالاری نین اسارت ینن ، سؤز آچار و ذکر مصیبت ائلرو سوندا بیر روضه اوخویار و بیر دوعا یلا مجلیس ختم اولوب ، قورتارار .دئمک عَین ده ده بو تؤره ن باشا گئدر . آما سؤز بوردا کی کیمسه ماللا نین سؤزونه قولاق وئرمز. جماعات - نئجه دییللر- اؤز ایچینه باخار . ماللا نه قدر روضه اوخویوب مرثیه دئسه ده ، کیمسه آغلام��ز و گؤزوندن بیردامجی یاش بئله چیخماز . او گون مللا منبری قورتارار ، آشاغا ائنر ، مچید ختم اولار . ایکینجی گئجه یئنه جماعات مچیده توپلانار ، موللا منبره گئدر بیر مقدمه دییر ، ذکر مصیبت ائلر ، آما ، کیمسه باش قالدیریب ، کلمه بئله سوزلرینه قولاق آسماز! هامی ساکیت دیزلرین قوجاقلار و آنلی قیریشقلی ، قاش قاباقلی ، هوروت هوروت اونون اوزونه باخار ، و کلمه اولسون بئله ، دینیب دانیشماز ! سانکی دام - دووارلا دانیشیب و بولارینان اولمازکیمی ! او گئجه ده موللا مینبردن انیب مجلیس ختم اولار و هامو داغلیب ائولرینه گئدر . اوچونجو و دؤردونجو گون ده بئله اولار ! موللا نه قدر محرم آیی نین واقعه سیندن و اماملاردان دانیشیب اوخشارسا ، و نه قدر یانیقلی سؤزلر دئسه ده ، کیمسه آغلاماز و گوزوندن بیر دامجی یاش بئله آخیتماز . هامو بوز – بوز آشاغادان یوخاری موللا یا باخار و سوسار . یئنه مچید سس سیز- سمیر سیز قورتارار . آنجاق موللا اؤز یانیندا برک خاراب اولورسادا هله بیر سؤز دئمز ...\nآرتیق بو داورانیشلار موللانی یامانجا دوشوندورر و اؤز اؤزونه دییر : گؤره سن الله بو جماعات نه بیچیم آدام دی ؟یا خود بونون سببی و سیرری نه دیرکی بئله بیرمجلیس ده هامی سوسور ، مات مات باخیر ؟ اؤزونه ده باخدیقدا ، بیر یانلیش گؤرمز ! چونکی بو اونون ایش پئشه سی و صنعتی دی ! اونلاردان ایراق ! دوشونر : اولماسین بوآداملار دیندن ترسه ، بیر ملحد دیلر !؟ یوخسا نه دیلر! ؟ موللا بونا قاتلاشمایاراق ، بو سؤزی بیر تانیش آداملا آرایا قویار و تعجوبونی بیلدیرر و گیلئله نرکی والله ! من هر مچیده گئتسم و بئله روضه اوخوسام ، مؤمین لری لاپ قان آغلاتارام ! آمما ندنسه سوزلریم بو جماعته هئچ کار سالمیر ! اولمویا بونلار منیم دیلیمی باشار دوشمور!؟ یوخسا بیله شیئلره ایناملاری یوخدور ؟ ! او آدام بوسؤزلری ائشیتدیکده ، کند احوالاتین و اونلارین نه قدر الله آدامی و مومن اولماسین دئییب دانیشار ، لاکن اونلارین پیس وضعیتین و بورا کیمین دفعه لرجه- اورانین تالان وئرمه سین و سیخینتی لرین - آچیب آغارتار و احوالاتی دییر ؛ و نهایت ده اونا تاپشیریق وئررکی ، بوندان سورا منبره گئتدینجه ، اوول بیر بالاجا کندین نخیر احوالاتین، ایتیب باتماسین دان بیر قدر سؤز آچیب ، و صونرا تسلی اولاراق بیر سؤزلر دئسین ! بلکه بو جماعتین اوره گی یوموشانسین و مبارک آیدا آخرت فیکرینه قالسینلار !\nموللا قضیه نین نه اولدوغون ائشیتدیکده ، اونلارین آغیر دردین و آجیسین آنلار . بو بیرسی گئجه منبره گئتدیکده ، آزاچوخ مقدمه دن صونرا ، بیر باشا نخیردن سؤز آچیر و خلقین موصیبتن و وار یوخی الدن گئتمه سینه اشاره ائلیر و بو ایشی آللاهین بیر قضو قدری کیمی قیمت لندیرر! و نهایت اونلارا جان ساغلیغی آرزولاییب و مال قارانین قادا - بلا اولوب گئتمه سین دئییر و الله دان خئییر- برکت ایستیر . دئمک بو سؤزلر آرایا گلینجه ، دونموش جماعات قولاقلارین قیرپار . سانکی کهنه دردلری دئشیلیب و نیسگیل لری نین اوستی آچیلسین دییه ! هرکس اؤزآجیلارین یادینا سالیب و کربلا موصیبتی نین یئرینه ، اؤز قره – قوری گونونه و بدبخت لیغینه دوشونر . آغلاماغا باشلار !\nائله کیمی ساری اینه یی نین یاغلی سود وئرمه سیندن دئییب آغلار ، کیمی آلا دانا نین یئرده سؤکونمه سیندن ، یا خود گؤزل گؤزلریندن دئییب حیفسله نر ، کیمی اؤکوزونون جوته [6]گئتمه سیندن دئییب ، دیزینه چالار ، کیمی ایسه هله بیزوو [7] آناسین گؤرمه دیکده نیسگیللی باخیشلارین دیله گئتیریب ، کؤوره لیب آغلار ! و بئله لیک له هؤنکورتی سسی گؤیه اوجالار و نئجه دییه للر دوغوردان داکربلا کسیلر! موللا مات قالینجا احوالاتی گؤروب ، اونلارین احوالینا یانیب یاخیلار! وکؤورلر! ائله کی اؤزون توتمادان ، اونلارلا بیرگه سس – سسه وئرر وچوخ اوجادان : « ایلده بیر یول تالان وئرن عه ین وای ! » دییه باغیرار! و اونلارین اوره گین لاپ قانا چئویریرر و نیسگیل لرینه داغ قویار ! و بئله لیک له ایتمیش مال قارانین عزاسین دوتارو مچید دوغوردان دا یاس مجلسینه دؤنر .\nآرتیق او گئجه دن سونرا موللا ایشین اوجون تاپار، و هر گئجه منبره گئدرکن ، آزچوخ اماملاردان سؤز- سوو دئسه ده ، بیر باش اورانین نخیریندن و کندین تالان وئرمه سیندن سؤز آچیب دردله شر و بئله لیکله جماعت آرتیق اؤز دردینه – چورونا آغلار . او واقت دان بری ، او کند ده و ائل ایچینده بو بیر عادت و عنعنه اولار و ایللر بویی دوام ائدر . دئمه لی کیمسه بیر موللا اورا گئدرسه ، آرا – سیرا نخیر دن و مال قارادان سؤز آچیب و اونلاری آغلاتار .\nمن بو حکایه نی دفعه لر له رحمتلی آتام و آنام دان ائشیدیب و اوردا - بوردا دیللر ازبری اولدوقدا بئله گؤرموشدوم . آنام بو حکایه نی قول قانادلی دئدیکده چوخ آجی حالدا گولر ؛ و گولونجه بئله آغلاردی . دئمه لی خلقین یامان گون – گوذرانی و آجی طالعیندن کدرلنیب کؤوره لردی و ایندیکی اولان امین – آمانلیغا شوکورلرائلردی . هله 1341 نجی ایللرده ، گونئی ماحا لیندا بیر اؤیرتمن اولدوغومدا ، بیر ائو صاحبیندن ده بو مثلی ائشیت میشدیم . اوردا بیریاشلی آدام توی ائوینده منه دئمیشدیر : « آغا معللیم واللاه بیزلربورادا ، تزه جه بئله بیر توی تاباق گؤروروک ! چوخدان بری ائولرده بئله شئیلر اولمازدی ! چونکی کورد ، ائرمنی ، جیلو ، روس قاچاقلاری بیزلری تالاییب ، قیریب داغیداردی و کیمسه نین ائوینده بیریئنی یئتمه یابیر گنج اولمازدی کی ائولنیب توی ائله سین ! » .\nهله بیرگون حیات یولداشیمین آتاسی ، اؤز باشماق ساتان توکانیندا بیر موللانی منه گوستررک : « باخ ! بوآدام همان عه یه نین نخیر اوغوروسونون اوغلودور » دییه ، اسلام انقلابیندان صونرا ایرانا دونموش و بیرکورد کندینده ساکین اولدوغون دئمیشدیر . دئمه لی اونون اوغلو ایسلام انقلابیندان سونرا ایرانا دؤنموش ، و بوردا « گئورآوا » آدلی بیرکورد کندینده ساکین اولموشدور . وقتیله گئچن ایل اردیبهشت آیی 1383 نجو ایل تورکیه ده وان ( WAN ) شهرینده دعوتلی اولدوغوم ائوده ، بیزیم گؤروشوموزه گلن ائو صاحبی نین دوستی - احمد آقا آدلی بیرآدام - بو حکایه نی ائشیدیب و اوردا ایکن سؤز گلیشی بیزه تعریفله میشدیر. دئمک « عه ین نخیری » نین مثلی : « بیر شیئی این ایتیب باتماسی ، کوکلی دیبلی یوخ اولماسی ، قاییتماماسی ، یا خود اله گلمه مک معناسی » دئمک دیر !\nع. ا. غفوری نیا – سلماس\nآموزش پرورش اداره سی تقاعدی\n16\/3\/1384\n[1] « عیان » سالماس دا بیر کند آدی دی ، خلق آراسیندا دیللر ازبری ( عه ین Əyən آدلانیر)\n2 - نخیر Nəxir سؤزی : ائله همان سورو ( چوخلی مال - حئیوان توپلوسو ) دئمک دیر. مثل اوچون بیرکندین داوار سوروسو یا آت سورو سوکیمی ) .\n[3] - سمیتقو کوردلوق زمانی اونلارین آتلی باشچی سی و کوماندانی اولموشدور\n[4] - باخ « تاریخ 18 ساله آذربایجان – احمد کسروی » و باشقا یازیلمیش یئرلی تاریخ کیتابلاری او جمله دن سالماس ، خوی تاریخلری و سایره ... )","num_words":3945,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.271,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":572975.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"خالق شاعری بالاش آذراوغلونون ۲۰۰۲- جی ایلده اوخوجولارینا تقدیم ائتدیگی “خزان یارپاقلاری” آدلی کتابینین مطالعه‌سی ذهنیمده جانلاندیغی سارسینتی و عذابلار، سئوینج و قایغی‌لار، آیریلیق و حسرت، یارادیجیلیق فرحی واضطرابلاری ایله دولو اولان بیر دونیایا پنجره آچدی. مشاهیده‌‌لریمه اینانمادیم و اینانماق ایسته‌مه‌دیگیم معنا ایسه بوندان عبارت اولدو: پوئتیک گولوستانا همیشه یاشیل پوهره‌لر بخش ائده‌ن بیر باغبانا خزان یاراشارمی؟\nان بؤیوک حقیقت بوندان عبارتدیر: اصیل صنعت اثرلری خزان تانیمیر. تزه‌‌لیگینی و طراوتینی همیشه قورویوب ساخلاییر. دوغروداندا کیتابین هر صحیفه‌سی اوخوجویا شاعرین اثرلریندن باغلادیغی یئنی بیر گول چلنگی تؤحفه وئریر. حقیقی ایلهامین محصولو اولان پوئتیک اثرلرخزان تانیسایدی سونراکی نسیل‌لر نظامی، نسیمی، فضولی، صابر کیمی نورو هئچ واخت آزالمایان پوئتیک سیاره‌لردن‌ ده خبرسیز قالاردیلار.\nایللرین و عصیرلرین سیناغیندان مظفر چیخان، انکار ائدیلمز بیر منطق‌دیر: هرجوره مقایسه قصورلودور. بیز بو کاریفئیلری یاد ائتمکله اونلارا ده‌یرلی صنعت اثری نمونه‌لری یارادان معاصیریمیزین یارادیجیلیغی آراسیندا برابرلیک اشاره‌سی قویماق نیتیندن چوخ اوزاغیق، اما بوتون دوره‌لرده ادبی استعدادین بیر آدی اولموشدور: صنعتکار.\nمن درین اینام حیسی‌ایله دئیه‌ردیم کی آذربایجانین خالق شاعری بالاش اذراوغلو ییرمینجی عصر گونئی پوئزیاسی‌نین ان استعدادلی و تکرار اولونماز صنعتکارلاریندان بیری‌دیر. اونا بو زیروه ده مووقع قازاندیران باشلیجا عامل قلمیندن سوزولوب گلن حقیقی صنعت اثرلری نمونه‌لری اولموشدور. مایاسینی آذربایجانین چوخ عصیرلیک بدیعی تفککوروندن آلان، همیشه‌ده معاصیر سسله‌نن پوئتیک اینجیلردن.\nاعتراف ائدیم کی ایلک صحیفه‌سینین قدرتلی ناشر و عوضسیز ادبیات صرافی آذربایجانین خالق یازیچیسی “مهدی حسین‌ین” شاعر آذراوغلویا آچیق مکتوبو ایله آچیلماسی منیم اوره‌ییمدن خبر وئردی. چونکی مکتوبون سطیرلری آذراوغلو یارادیجیلیغینا بسله‌دیگیم موناسیبته اوستاد هاوادارلیغی کیمی سسله‌نیردی. ادیب اؤزونون گونئیلی همکارینین صنعتینه موناسیبتینده نه قدرده اوبیکتیو عدالتلی و اوستادیر.\nمکتوب موعللیفی‌نین بعضی مولاحیظه‌لرینه نظر یئتیره‌ک: “سن وطن و خالق موضوعسونو دؤوروموزون یئنی حادیثه‌لری ایله سیخ علاقه‌لندیریب معاصیر اوخوجونودا اؤزون قده‌ر هیجانلاندیرماغا موفق اولموسان. درین صمیمیت واحتراص سنین باشقا اثرلرین کیمی بو شعرده ان چوخ نظری جلب ائده‌ن بیرخصوصیتدیر.\nبیر جهتی وورغوایله خاطیرلاماغینا ده‌یر. حتا اوستا آتیجیلاریندا همیشه هدفی وورا بیلدیکلرینی ادعا ائتمک ناشیلیق اولاردی. اگر هر نیشانچی‌نین آتشی هدفه دیسئیدی، اوندا ایسنایپرلرین قدیر- قیمتی اولمازدی. خاطیرلادیغیمیز بو جهت قودرتلی یازیچینین آذراوغلو صنعتینی بیر صراف دقیقلیگی ایله قیمتلندیرمک هنری ایله علاقه‌داردیر.\nآچیق مکتوبون بو سطیرلرینده یووالانان فیکرین درینلیگینه و اوره‌ک یانغیسی‌نین حرارتینه دیققت ائده‌ک.\nسنین شعرینده سرراست آتشه برابر توتولا بیله‌جک و کسرلی پارچالارین سایی آز دئییلدیر. خالق طالعینی موباریز و رمانتیک بیر ایلهاملا ترنم ائده‌ن بیر- بیریمیزین اوره‌ییمیزده قدرتلی عکس- صدا دوغوران پارچالارین سایی آز دئییلدی.\nاوستادین هئچ بیر ایضاح و تقدیمه احتیاجی اولمایان بو سطیرلرینین مقاله‌نین متنی داخیلینده ایری قارا حریفلرله ییغیلماسینی ایستردیم :\nمن دئیه‌ردیم کی سنین بو میصراعلارین سیاسی بیر ادعانی قاباریق وئردیگی قدرده سیاسی لیریکامیزین استیقامتینی تعیین ائدیر:\nایندی ائله اوغول ایسته‌ییر وطن\nاو ستارخان اوره‌کلی\nخیابانی نفسلی\nمعجز نییتلی اولسون\nآذراوغلونون “خزان یارپاقلاری” آدلی شعرلرتوپلوسوندان سؤز آچیب دا بیر ذکا صاحیبی نین قولاقلاردا بؤیوک حقیقتین جارجیسی کیمی سسله نن آشاغیداکی سطیرلرین یانیندان سوکوتلا کئچمک دوغرو اولمازدی. همین سطیرلر آنار موعللیمین قلمینه منسوبدور:\n“… گنجلیک ایللرینی اردبیلده یاشامیش جنوبی آذربایجان میللی آزادلیق حرکاتینین فعال اشتراکچیسی اولموش آذربایجانین- محض آذربایجانین تک بیر شمالی آذربایجانین دئییل- خالق شاعری بالاش آذراوغلو گونئیلی- قوزئیلی ادبیاتیمیزین گؤرکملی چاغداش نماینده‌سی، آغ ساققالیدیر.\nکیتاب دا توپلانان اثرلر، شاعرین ۶۴- ایللیک یارادیجیلیق یوللاریندا یاراتدیغی پوئتیک اینجیلردن نمونه‌لردیر. ایلک شعرین دوغوم تاریخی ۱۹۳۷- جی ایل قئید اولونور. ان گنج اثر ایسه بو ایل ایکی یاشینا قدم قویدو. شعرلرین هانسی پرینسیپله سئچیلدیکلری باره ده کیتابدا سؤز آچیلمیر. آمما بوراسی موباحیثه‌سیزدیر کی، بو قلم محصوللارینین هر بیرینده موعللیفین یارادیجیلیغینین معین چالارلاری بیر قیغیلجیم کیمی چاخیر، بیر یئره توپلاندیقدا ایسه شاعرین پوئتیک دونیاسینین ا بدی نورلو سیاره‌سینه چئوریلیر.\nاذراوغلو هله قلم محصوللاریندان میصراعلارینی پوئتیک دونیاسینین اورواتلی ائلچی‌لری اولماسینا قایغی ایله یاناشماسیدیر. او گؤزه‌ل بیلیرکی، پوئتیک ایفاده گؤزه‌للیگیندن محروم اولان شعر دینله‌ییجی‌نین دیققتینی جلب ائتسه‌ده، اونون محبتینی قازانا بیلمز. موعللیفین ۱۹۳۸- جی ایلده یازدیغی ” خزر، آی خزر” شعریندن آلدیغیمیز میصراعلارین پوئتیک گؤزه‌للیگینی جاذبه قووه‌سینی ایلک قلم سیناغی اوچون اوغورلو حساب ائتمک یقین کی، موبالیغه کیمی تلقی ائدیلمزدی.\nسن گؤی گؤزلو ملک‌سن\nدوماندان اؤرپه‌یین وار\nگؤیرچین لپه‌لردن\nقیرچینلی کؤینه‌یین وار.\nطبیعی کی، “گوی گؤزلو ملک” ، “دوماندان یارانان اؤرپک” ، “گویرچین قانادلی لپه”،”قیرچینلی کؤینک” ائپیتتلرینین اوغورلو حساب ائتمک هئچ ده یانلیش اولمازدی.\nلاکین خالق حرکاتینین قوینوندا کئچدییی اجتیماعی حیاتین وئردییی درس چوخ قیسا مدت ده شاعیرین میصراعلارینا دؤیوش و موباریزه احوال – روحیه سیندن قاناد تاخیر. آذراوغلونون ۱۹۴۱- جی ایلده قلمه آلدیغی “انقلاب شاعیریم” شعرینین میصراعلاری تکجه اونون صنعتی اوچون دئییل، گونئی ده یارانان انقلابی – دموکراتیک پوئزیانین یئنی اوفوقلر فتح ائتمه‌سی اوچون قارتال قانادلارینا چئوریلیر. بو شعر دؤورون پوئزیاسینین انقلابی احوال روحیه‌سینی و دؤیوش عزمینی ایفاده ائده‌ن مانیفیست ایدی.\nمن نه شاه، من نه سولطان، نه یاراشیق، نه زینت\nنه افسانه، نه ملک، نه سارای، نه سلطنت\nنه قدیم عصیرلری یادا سالیب آغلایان\nنه پیمانه، نه ساقی، نه شراب شاعری‌��م\nآزادلیغین جارچیسی انقلاب شاعری‌یم\nیارادیجیلیغی‌نین ایلک دؤورونه بو میصراعلارین بلدچیلیگی ایله باشلایان پوئتیک کاروانین کئچدیگی منزیل‌لرده شاعرین گؤستردیگی هنر حیرت دوغوراجاق قده‌ر اوغورلو اولموشدور. سونرالار ایشیق اوزو گؤره‌ن “فیل”،” قیزیل بالیق “،”زانباق”،”شاهین و کورامال”،”تاجر و مجنون ” قبیله‌دن اولان فلسفی آخارلی شعرلرینین صنعتکاری داها اوغورلو نتیجه‌لره گتیریب چیخاراجاغینا شوبهه ائتمه‌یه یئر قویموردو. من یوخاری دا حاققیندا باشقا موناسیبتلرله سؤز آچدیغیم ” ائله اوغول ایسته‌ییر وطن …” اثرینی محض بو آختاریشلارین پوئتیک تاپینتیسی حساب ائدردیم. بو نادر پوئتیک کشفین هر میصراعسینی جمعیتین اجتیماعی- سیاسی حیاتینین پروبلملری‌نین بدیعی حللینی وئره‌ن ادبی حکم کیمی قیمتلندیرمک اولار:\nقانونو کمنده ائیله‌مک\nعبث‌دیر\nفیلسوف اولسان دا\nبیلیرسن بونو\nجمعیتین ان بؤیوک قانونو\nازادلیق‌دیر\nمین ایللردن بری انسان اوغلو بشرین یاراتدیغی معجزه لردن بیری اولان شعر عالمی‌نین یولچوسو اولسادا، بو هئچدن یارانان، فقط، دوغوش ایله موجودلوغا چئوریلن شعرین سیرلرینین و ایمکانلارینین آخیرا قده‌ر آچیلدیغینی ادعا ائتمه‌یه گیریشن جسارت صاحیبی تاپیلماییبدیر. هر صنعتکار بو سیررین آچیلماسینا امکانی داخیلینده وئردییی هدیه‌سی ایله شهرت قازانمیشدیر. آذراوغلونون “خزان یارپاقلاری” کیتابیندا وارلیغی بئله جؤهردن یوغرولموش اینجی‌لر آز دئییلدیر. بو شعرلرینده صنعتکارین بیرجه فاکتین سیماسیندا کشف ائتدییی معنا یوکونون اوخوجونون درین دوشونجه‌لره دالدیراجاق نمونه‌لر چوخدور. قدرتلی اوچوش قانادلارینا مالیک اولان شاعرین بدیعی تفککورو نهنگ بیر فیلین بیر تیکه قند اوچون گؤستردییی مطیعلیگین سیماسیندا انسانی درین تفککور عالمینه دالدیران، اسیر ائدیلن بیر قیزیل بالیغین قورتولوش حسرتی، بشرین ان بؤیوک نعمت حساب ائتدییی آزادلیغین سوراغینا آپاریر، گلدانا قویولان بیر زنبق گولونون سیماسیندا طبیعی گؤزه‌للیگین عولویتی سمالارینا اوچوردور.\nمن موعللیفین “تاجر و مجنون ” شعری باره ده سؤز آچماق ایسترکن دفعه‌لرله ائشیتدیگیم و همیشه ده دیققتله قارشیلادیغیم بیر ادعانین درینلیگینه، معنا عالمینه سانکی یئنی‌دن یول تاپدیم. انسان تفککورو بعضا ائله دؤشونجه‌لرین اویلاغینا چئوریلیر کی، اونلار باره ده یالنیز پوئزیانین دیلی ایله سؤز آچماق اولار. منه ائله گلیر کی، سئوگی محبت دئییلن مقدس انسانی حیسسه، عمومی شکیلده انسان آدی داشییان، لاکین فردی‌لیک ده بیر- بیریندن یئردن گؤیه قده‌ر فرقلی اولان بشر اؤولادینین موناسیبتی اوخشارسیزدیر. “تاجر ومجنون” اثرینده بو ازلی و ابدی پروبلئمین حللی ایله علاقه‌دار شاعرین چوخ اؤره‌یه یاتیملی رایی واردیر.\nبیر تاجر کاروانی اؤتوب کئچدییی صحرادا ایستیراحته دایاندیغی بولاغین باشیندا اورایا یاناشان مجنون و یانینداکی جیرانی گؤروب اونا دئییر.\nسن گل او جیرانی باغیشلا منه،\nاوچ قیزیل وئره‌رم اونون یئرینه.\nلاکین شاعرین ترنمونده تاریخ بویو بشر اؤولادینین بعضیلرینین یول یولداشی اولان موحتکیرلیک خیصلتی ایکی نفر آراسیندا محدودلاشیب قالمیر. شاعر بلکه ده بو اؤلوملو- ایتیملی دونیادا هر آددیمدا راست گلدییی بیر عبرت‌آمیز فاکتین سیماسیندا بؤیوک حقیقت‌لر آچیر. ثروت و ��ول حسابینا بوتون بشری نعمتلری آلا بیله‌جه‌یینی دوشونن انسانجیقلارین داخیلی مسکینلیکلرینی و کورلوقلارینی ایفشا ائدیر. میصراعلارین آتش آخینلی، یاخیب – یاندیریجی منطیقینه دیققت ائده‌ک:\nنه اولسون او ضعیف، سن قووتلی سن\nگوجون چاتانلاری محو ائده‌نده سن-\nاوندا جاناوارلا سن‌ده نه فرق وار؟\nشاعیرین وطن سئوگیسی، بشری دویغولارینا قول- قاناد وئره‌ن دوغما دیارا محبتی “تبریزیم منیم” ، پاک و داغ چایلاری قده‌ر دوم- دورو و شفاف سولو سئوگیسی “شیرین، فرهاد و خسرو شاه”، خمیره‌سی وطنین فیلسوف قابیلیتلی، مدریک باخیشلی اؤولادلارینا اؤره‌ک یانغیسیندان یوغرولان “کئفلی اسکندر” آدلی شعرلرینده اؤزلرینین دولغون بدیعی عکسینی تاپمیشلار.\nآذراوغلو و اونون ادبی جبهه‌سینه منسوب اولان شاعیرلرین آنا محبتی، وطن سئوگیسی قده‌ر مقدس توتدوقلاری موضوعلاردان بیری آنادیلی‌دیر. بوتون دؤورلرده دوغما آنا دیلینین تضییق و سیخینتیلارا معروض قالماسی بو موضوعیا موناسیبتی معینلشدیره‌ن باشلیجا عامیل اولموشدور. آنا دیلینه حصر ائدیلن اثرلرده حاکیم دایره‌لری حرارتی سنگیله‌ین بیر اعتراض واردیر.\nآذراوغلونون آنادیلی شعرینین ده اؤز آهنگی و اؤز نفسی واردیر.\nهئچ ده بو هده- قورخو قارشیسیندا دوغما آنا دیلینی مودافیعه ائتمک‌ده آیاق گئری قویمایان وطن اوغلو جللادین:\nدئدیلر: – دیلینی قوپارداریق بیز دانیشا بیلمزسن – هده‌سی قارشیسیندا سارسیلماق حددینه چاتیر؛\nسوسدو قهرمان\nنه یاشارام دئدی – نه اؤللم – دئدی.\nعومرونون آهیللیق چاغلارینی یاشایان شاعیرین پوئتیک نفسینده حاکیم اولان گنجلیک احتراصی و حیاتا سئوگی سؤزون اصل معناسیندا اوخوجودا خوش نیتلی حسد حیس‌لری دوغورور. بو باخیمدان “شکلینه باخیرام ” ،”دنیز اولماق ایسته ییرم ” ،”سککیزدن سکسه‌نه ” ، “مدینه گولگون ” شعرلرینین اؤتدوکلری ماهنیلارین اوخوجو کؤکسونده اویاتدیغی دویغونو بئله ایفاده ائتمک داها اویارلی اولاردی. – شاعر سنین صنعت گولوستانی‌نین خزان یارپاقلاری دا گنجلیک طراوتینی قورویوب ساخلامیشدیر. بئله تر چیچک‌لر چلنگینه همیشه یاشیل یارپاقلار عنوانی چوخ یاراشاردی.","num_words":2310,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":193617.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایسپانیا و ایسپانلار اوچون «لامانچه دون کیشوت» هر شئی دئمکدیر. «هر شئی» ایسپانیادا اولوب-قالان نه وارسا بونلارین هامیسی، سونئتدن، مادریقالدان، اساطیر و افسانه‌دن، گولمه‌لی خالق نووئللالاریندان ائپیک داستانلاریناجان ادبی-بدیعی دیَرلی زنگین فولکلورا قدر هر شئیین ایزینه، علامتلرینه، امکلرینه اورادا راست گلمک اولار.\nگولونج ده گؤرونسه، «سای-سئچمه» (آدیندان توتموش هر شئیی سای-سئچمه) روسینانتین بئلینده‌کی یهر اوستونده اوزوندراز دون کیشوتون، پالانلی ائششک بئلینده‌کی سلاحداشییجی سانچو پانسانین دؤنوب دولاشدیغی دوزنلیکلر، چؤللر، داغلار-دره‌لر، تپه‌لر، کئچیدلر، چایلار، سویونو ایچدیکلری چشمه‌لر، سانچونون تولوغوندا اکسیک اولمایان چاخیر وطنین نعمتی، طبیعی ثروتی همیشه گؤز اؤنونده‌دیر.\nاوبالار، کندلر، شهرلر، قالالار، قصرلر، سارایلار ایسپانیانین، ایسپانلاریندیر. آغا و نؤکر سویه‌سینده هیدالقو (۱) دون کیشوتلا ایشگوزار اکینچی-کندلی سانچو پانسانین آتا-اوغول سویه‌سینه یوکسه‌لن اولفتی، بیر-بیرینی گؤرمه‌ینده دوغمالار کیمی غریبسه‌مه‌لری میللی ایسپان اولفتیدیر. اونلارین گئییم-کئچیملری، یئمک-ایچمکلری ده میللی‌دیر. ایسپان دیلینده دانیشیرلار، بو دا اؤزونه‌مخصوص دونیا دیللریندن بیریدیر.\nبیزیم ادبیاتیمیزدا محمدحسن عمی‌نین زیارت سفری اوچون ائششک نئجه عزیزله‌نیرسه سانچونون دؤزوملو بوز ائششه‌یی ده بوتون عائله‌‌یه گرکلی بیر حئیواندیر، محمدحسن عمی تؤوله‌سی‌نین قاباغیندا چؤمبه‌لیب قونوم-قونشولاری ایله زیارت بورجوندان، زیارت ساوابیندان نئجه لذتله دانیشیردیسا، سانچونون عائله‌‌سی ده اونون ائششه‌یینی ائله‌جه بسله‌ییر. سانچو سفره چیخمالی اولاندا ائششه‌یه ائله مؤحتاج اولور کی، بونون قارشیلیغینی آختاراندا اؤزوموزون ادبیاتیمیزدا محمدحسن عمی‌نین ائششه‌یینه مؤحتاجلیغی یادیمیزا دوشور. محمدحسن عمی‌یه گؤره آروادی عزتین، اوغلو احمدین اؤلومو ائششک خیففتیندن ساییلدیغی کیمی، سانچونون عائله‌‌سینده ده ائششک اونلارین گوزرانی اوچون یئگانه یوک حئیوانیدیر. سانچو هارا، کؤهلن آت هارا، زیارته ثاواب اوچون پیادا گئده بیلمه‌ین محمدحسن عمی هارا، آت سؤوداسینا دوشمک هارا! محمدحسن عمینی اونون ائششه‌یی ناخچیوان طرفلرده زووارلارا قاتیب اوزاق و قورخولو زیارت اوجاغینا آپارمالییدی (قیسمت اولمادی)، سانچونون ائششه‌یی ده اونو ایسپانیا حدودلاریندا داشییب آپارمالییدی، سانچو دا بو حئیوانین یئمینی کسمزدی. حئیوانین اوغورلانماغی و یا ایتمه‌یی ده گؤروسن بیزده اولدوغو کیمی ایسپانیادا دا تیپیک اولان ایشمیش؟ البته‌‌، جاهیللیک عالمینده اوغورلوقدان یاخا قورتارماق اولمازدی. آمما بونون فرقلری وارمیش. آذربایجاندا ائششه‌یین ایتمه‌یی الی زوغال آغاجیندان دیَنکلی خودایار کاتتانین سونسوز تاماهینا باغلییدیسا، ایسپانیادا ایتمکلیک قاچاق-قولدور تاماهینا باغلانیر. «یازیق» خودایار کاتتا ائششه‌یی «ایتیرمک» اوچون نه حیله‌لره ال آتمامیشدی؟! سانچونون ائششه‌یینی ایسه یولدان اؤتن اوغرولار گئجه خلوتینده آسانلیقلا سانچونون آلتیندان چیخاریب آپارمیشدیلار. بو نئجه اولا بیلیرمیش؟ چوخ ساده، ائششه‌یین ایکی یانینا پایا سانجیب، پایالاری دایاق چوبوغونا بیرلشدیرن اوغرولار آغیر یوخویا گئتمیش سانچونو ائهماللیجا یوخاری قالدیریب بوزو اونون آلتیندان چکمیشدیلر. سانچونو پایالارین اوستونده یوخو بیشیرمیشدی، ائششه‌یینی ده نوختاسیندان توتوب آپارمیشدیلار. اوخشارلیغا باخین کی، ایکی یوخسولون ایکیسی‌نین ده ائششه‌یی اؤزونه قایتاریلمیشدیر.\nاوخوجولار محمدحسن عمی‌نین ائششه‌یی‌نین تاپیلماسی و یییه‌سینه قایتاریلماسی احوالاتی‌نین مزه‌لیلیینی بیلیرلر. سانچونون ائششه‌یی‌نین تاپیلماسینی بیلمه‌ینلر اوچون بونو آچماق ایندی یئرسیز اولار. اوخوجولار فرقلی تفصیلاتی گؤره‌جکلر. یالنیز اوخشارلیغین سببینی بورادا بیلدیرمک گرکدیر. هر ایکی اثرده «اوزو قارا» یوخسوللوق، مؤحتاجلیق دردی وار. آذربایجان کندلیسی ایله ایسپان کندلیسی‌نین دولانیشیغی عینی سویه‌ده‌یمیش. فرقلره گلنده بونلار ایسته‌نیلن قدر چوخدور. سببلردن بیری شرقین جاهیل موسلمانی ایله، غربین جاهیل خریستیانی آراسینداکی فرقدیر. محمدحسن عمی زیارته گئتمه‌سه‌یدی، جنّت «قبضی»ندن محروم اولا بیلردی. غربین ��ه زیارتگاهلاری اولمامیش دئییلدی. آمما ایسپان ادیبی میگئل دئ سئروانتئس سااوئدرانین سانچوسو زیارت قایغیلاریندان بوسبوتون اوزاقدیر. او، چاخیری حرام دئییل، حالالدان دا حالال نعمت ساییر. چاخیری هردنبیر دئییل، هر یئمک سوفره‌سی آچیلاندا ایچیر. چاخیر احتیاج اوچون همیشه اونون هئیبه‌سینده‌کی تولوقدا حاضردیر.\nیئری گلدیینه گؤره آپاردیغیمیز بو موقاییسه‌لردن مقصدیمیز کیمه اوستونلوک وئریب، کیمی آغیر سؤزلرله پؤشله‌مک دئییل. اوخشار موناسیبتلر گؤز قاباغیندادیر. «اینتیباه(۲) دؤورو ادبیاتی» آنلاییشینا گؤره م.س.سااوئدرا قلمیندن چیخان، قیساجا دئییملی «دون کیشوت» بیزیم اینتیباه دؤورو ادبیاتیندان دا چوخ-چوخ فرقلیدیر، بیزیم یئنی دؤور ادبیاتی آدلاندیردیغیمیز اون دوققوزونجو عصردن و ان یئنی دؤوردن، اییرمینجی عصردن فرقلیدیر. قونشودان بورج آلینمیش بیر گئجه‌لیک نئفت موضوع‌سو جلیل ممدقولوزاده یارادیجیلیغیندا، ادبیات اوچون تیپیک موضوع‌لارداندیر. بونا گؤره دو سانچو پانسا ایله محمدحسن عمینی موقاییسه ائتمک یالنیز گؤزه چارپان احوالات اوخشارلیغی باخیمیندان یارییا بیلر. «ائششه‌یین ایتمه‌یی» اطرافیندا «داناباش کندی‌نین احوالاتلاری» آذربایجان ادبیاتیندا نه قدر تیپیک، آکتوال اجتماعی-سییاسی موضوع اولدوغونو ادبیاتشوناسلیغیمیز چوخدان ثبوتا یئتیرمیشدیر. ایسپانیادا اینتیباه دؤورو ادیبی سئروانتئس اونلاری اینتیباه دؤورو آنلاییشیندا دون کیشوتون دیلی ایله مصلحت طرزی ایله بئله دئدیزدیریردی: «اوغلوم سانچو، چالیش کی، فرمان وئرمیه‌سن. فرمان وئره‌سی اولسان او، یئرینه یئتیریلمه‌یینجه یئنی فرمان وئرمه. چونکی فرمانین چوخلوغو دؤولتین ضعیفلیی دئمکدیر».\nجلیل ممدقولوزاده «داناباش کندی‌نین احوالاتلان»ندا دؤولتین ضعیفلیی سؤزونو ایشلتمه‌میشدیر؛ او، متن‌آلتی معنایا گؤره آناسینی مأمورا صیغه ائتدیرمکله کندخودالیغا کئچمیش خودایار «بَیین» سویغونچولوغونو اونون شهره گئدیب تک بیر سوتکا (۳) عرضینده دؤولت دایاق اوجاقلاریندا کیملرله نئجه سؤوده‌له‌شدیینی آچیق تئندئنسییالی (۴) تصویرله جمعیتین چورودویوندن، اونون ییخیلاجاغما اینامیندان خبر وئرن حادثه‌‌ کیمی عکس ائتدیرمیشدیر. یعنی، سئروانتئسین «دون کیشوت»و اونون زمانه‌سی اوچون، بیزیم ادیبیمیزین «احوالاتلاری» بیزیم زمانه‌میز اوچون کئچمیش اینتیباه طلبلریندن داها یوکسک زیروه‌نین دموکراتیک، بلکه ده انقلابی ایدئیالارینی عکس ائتدیرمیشدیر، آپاردیغیمیز موقاییسه‌لر ایسپان و آذربایجان کندلیسی‌نین ماجرالاریندا بیری‌نین رئالیست تنقیدی ادبیات معیاری، او بیری‌نین هیدالقو و کندلی موناسیبتلرینده اینتیباه ادبیاتی معیاری فرقینی اورتالیغا گتیرمک فیکرینه دوشمه‌میشیک.\nقاییداق سئروانتئس «دون کیشوت»ونون اؤزونه‌مخصوصلوغونا، بو اثر ایسپان ادبیاتیندا اؤزونون یومورو، بعضاً کسکین ساتیراسی ایله سئچیلن تام اوریژینال میللی روماندیر. اونون یئنیلیکلری چوخدور. اثرین «اتحاف»یندا مؤلفین بو رومانین اوریژیناللیغی حاقدا مکمّل اعترافی وار. بو اعترافا اساسلانماغیمیز ضروریدیر. «اتحاف»ین ایلک جومله‌‌سیندن گؤرونور کی، زامانین «ذاتی-عالیلری» اینجه‌صنعت اثرینی موکافاتلاندیریرمیشلار. سوال؛ هانسی اثرلر موکافاتلاندیریلیرمیش؟ جاواب: «… اؤزونون نئجیبلیی اوزوندن منفعت اوچون قارا جاماعتا یارینماق سویه‌سینه آلچالمایان اثرلر».\nسئروانتئس رومانین هانسی مزیتینی «ذاتی-عالیلره» بیلدیریر؟ بونون جاوابی بئله‌دیر کی، سئروانتئسین اثری بیرینجی: «منور آداملارین قلمیندن چیخان اثرلرین بر بزه‌یینی تشکیل ائدن عالیمنمالیقدان… محروم»دور («دون کیشوت»، باکی، گنجلیک، ۱۹۸۳، ص.۳؛ بیرینجی کیتاب). مؤلف بیرینجی کیتابین «پرولوق»وندا (۵) کیمه و نه یازمیشدیر؟ بونو یازمیشدیر کی، «سن ائی ماجال تاپیب بو کیتابیمی اوخویان اوخوجو!… دوشونجه‌لریمین باری اولان بو کیتابین گؤزللیکده، اینجه‌لیکده و درینلیکده یوکسک سویه‌ده اولماسینی نه قدر ایستردیم… من اؤزوم دون کیشوتون یالنیز آتاسی حساب اولونور، اصلینده ایسه من اونون آتالیغییام و تاپدانمیش یوللا گئتمک فیکرینده دئییلم» (ص. ۴).\n«آتاسی» و «آتالیغی» نه دئمکدیر؟ او دئمکدیر کی، دون کیشوتو تؤره‌دن من دئییلم، من تؤره‌دیلیب دونیایا گتیریلمیش دون کیشوتو بیر آتالیق کیمی حمایه‌‌ ائتمه‌لییم. اونو قلمله تؤره‌دن شخص کیمی من اونو اوریژیناللیغی اوچون تاپدانمامیش یول سئچمه‌لییم، بئله بیر اوریژیناللیق دا ادیبی تحریک ائدیرمیش کی، «نه اوسلوب گؤزللیی، نه حاضرجاوابلیغی ایله سئچیلن، کنارلارینداکی و آخیرینداکی قئیدلرده هئچ بیر علمی معلومات، نصیحت‌آمیز سؤز اولمایان بیر کیتاب وئرم. نئجه قورخماییم کی، باشقا مؤلفلر، حتی ائپیک نؤولو بشری اثرلری آریستوتئلین، پلاتونون و بوتون فیلوسوفلار دسته‌سی‌نین حیکمتلری ایله بزه‌یرک، بونونلا اوخوجولاری حئیرته سالیر و محض بونا گؤره ده همین مؤلفلر معلوماتی، ساوادلی و بلاغتلی ساییلیرلار؟ بو هله هاراسیدیر، اونلار سیزه مقدس یازیلاردان مثاللار گتیریرلر!.. اونلار نزاکت گودمک ساحه‌‌سینده ده اوستادیرلار… بوتون بونلارین هئچ بیری منیم کیتابیمدا یوخدور».\n«دون کیشوت» ایستئهزالارلا دولو اولدوغو کیمی ایسپانیادا موکافاتلاندیریلان بر بزکلی اثرلره قارشی «اتحاف»دا ایستئهزالیدیر. نه یاخشی کی، مؤلفین لاغا قویدوغو «بربزه‌ک» بو روماندا یوخدور!\nیئنی ادبیاتیمیزین بانیسی میرزه فتحعلی آخوندزاده ده مؤعیظه‌پرستلیین علئیهینه گئدیردی. اون آلتینجی عصرله اون دوققوزونجو عصر آراسینداکی واخت حدودلارینی آشیب کئچن سئروانتئسین فیکیرلری ایندی ده بشری ماراقلاندیریر. بونا گؤره ده «دون کیشوت» اؤلمزدیر.\n«اتحاف»ین سونوندا سئروانتئس گؤرون نه ایسته‌ییر؟ «من بیرجه شئی ایسته‌ییرم، ایسته‌ییرم کی، سنی سانچو پانسا کیمی شوهرتلی بیر یاراقچی ایله تانیش ائتدییمه گؤره منه مینّتدار اولاسان». بو دا ائله یئنیلیک ایدی کی، گلیب اییرمینجی عصر ادبیاتیمیزدا نوروزعلی‌لری، محمدحسن عمیلری سئون، عزیزله‌ین، سئودیرن یازیچیلاریمیزیری یارادیجیلیق عالمینه قوووشموشدو. سئروانتئس زمانه‌سی‌نین کؤهنلمیش ذؤوق اهلی یازیچیلاریندان قطعیتله اوزاقلاشدیغی کیمی، بیزیم یئنی و ان یئنی دؤور رئالیستلریمیز ده، موترققی رومانتیکلریمیز ده «شعر بولبوللری»نین ذؤوقوندن تامام اوزاقلاشمیشدیلار.\nسئروانتئس اؤز دؤورونون کؤهنلمیشلرینه ایشاره ائدیب قاباقجیللارا اوز توتاراق دئییردی: «گومان ائتمیرم کی، سیز بو مؤللیفلردان بیر شئی گؤتورموش اولاسینیز».\nسئروانتئس، آخیر کی، بالتانی چوروین آغاجین کؤکوندن ووردو: «سؤزون قیساسی، یورولمادان سعی گؤسترین کی، جنگاورلیک رومانلاری‌نین لاخلامیش بیناسی اوچسون…» گؤره‌سن سئروانتئس اوچورماغا نییه بو قدر قطعیتلیدیر؟ «چونکی بو رومانلار چوخلاریندا ایکراه اویاتسالار دا، بیر چوخلاری هله اونو تعریفله‌ییب گؤیلره قالدیریرلار! سیز اؤز مقصدینیزه چاتسانیز، بیلین کی، آز ایش گؤرمه‌میسینیز».\nسانکی بیر غریبه‌لیک تؤره‌ییر. «لاخلامیش» جنگاورلیک رومانلاری بیناسینی ییخان سئروانتئس «دون کیشوت»ون تیمثالیندا تزه جنگاورلیک رومانی یاراتمیشدی؟ اصلا یوخ! «لامانچلی دون کیشوت» جنگاورلیک رومانلارینا پارودییادیر(۶). واختی کئچمیش، ضررلی جنگاورلیک رومانلارینا قارشی پارودییا، اؤزو ده باشدان-باشا لامانچلی دون کیشوتو لاغا قویان «جنگاورلیک» رومانی! باشدان-باشا گولوشله دولو اولان پارودیک روماندا جنگاور سلاحینی الیندن آلیب همین جنگاوری اؤلدورمک هونری یالنیز و یالنیز ایسپان ادیبی سئروانتئسه نصیب اولموشدو. «دون کیشوت»دان سونرا ایسپانیادا جنگاورلیک رومانلاری اؤلموشدو، سئروانتئسین اؤزونون اثرینده دون کیشوتون قوهوملاری، دوستلاری اونون ائوینده‌کی جنگاورلیک رومانلارینی حیطه ویزیلدادیب یاندیریردیلار. ساخلانیلان آنجاق و آنجاق دوغما ایسپان دیلینده یازیلان و یازیلما تاریخینه گؤره ایلکین دب کیمی تاریخی اهمیتی اولانلاردیر.\nسئروانتئسین لامانچلی دون کیشوتو کیمدیر، دون کیشوتلوق نه دیر؟ لامانچ ایسپانیادا یئر آدیدیر. کیشوت آدینین اولینه گلن دون کوبارلیق بیلدیریر. دون کیشوت کوبار نسلیندن چیخمیش هیدالقودور (اصیللی-نجابتلیدیر). سئروانتئسین رومانینا گؤره بو هیدالقو جنگاورلیک رومانلاری خسته‌سی‌دیر. ایلکین جنگاور رومانلاری‌نین دئییل، دبدن دوشوب لوزومسوزلاشمیش و ایلکین باکیره‌لیینی ایتیرمیش رومانلارین تأثیری ایله عدالت اوچون، کیمسه‌سیزلره و ایمکانسیزلارا ال توتماق اوچون کئچمیشین اصیل جنگاورینی یامسیلایان بیر خولیاپروردیر، سیخیلیب برکیدییمیش کاغیذدان (کارتوندان) دوزلتدیی نیقابینا، الده‌قاییرما دبیلقه‌سینه، زیرئهینه و قیلینجینا گووه‌نیب، جنگاور سایاغی سئچدیی سفر آتی دا اؤزو کیمی آریقدیر. جنگاورلرین آییق-ساییق، صداقتلی و دؤزوملو یاراقچیلاری اولدوغونو بیلن دون کیشوت دا اؤزونه یاراقچی سئچیر. آمما بو، الی‌نین امه‌یی ایله اؤزونو، عائله‌‌سینی دولاندیران بیر کندلی‌دیر، اؤزو ده چاخیر ایچمه‌یی چوخ سئویر، قارینقولودور. چاخیرا اولان تاماهی‌نین دا نسیلدن گلن دبی وارمیش. سانچونون بابالاری دئقوستاتور کیمی چاخیر چللکلری‌نین دادینا باخیب اونلاری ساتیشا بوراخماق، خارابدیرسا تؤکوب آخیتماق ایختییاری قازانمیش بیلیجیلردن اولوبلار. چاخیر دادان ایکی متخصصین بیرینجیسی چلله‌یه میسمار دوشدویونه، او بیریسی میسمارلا برابر دری پارچاسی‌نین دا دوشدویونه ضامن اولموشدور.\nهمین چللک بوشالدیلاندا ایکینجی دئقوستاتور حاقلی چیخمیشدیر. چللک صاحبی ده گؤن پارچاسینا باغلادیغی دمیر آچارینی ایتیردیینی بوینونا آلمیشدیر. بو سونونجو تام بیلن سانچونون نسلیندنمیش و سایره.\nهیدالقو بئله وردیش و پئشه‌یه گؤره فرقلنن اکینچی سانچونو توولاییب اؤزو ایله سفره آپاریر، سانچونون تاماهکارلیغینی گؤروب اونا قوبئرناتورلوق(۷) وعد ائدیر. بئله‌لیکله، سانچو قوبئرناتور اولماق شیرنیکلندیریلمه‌سینه آلدانیر؛ هیدالقو دون کیشوت دا اؤزونو دؤیوشه حاضر، یئنیلمز جنگاور خولیاسی ایله اووودور. او، جنگاورلردن علاوه‌‌، هم ده دئولرله ده ووروشاجاغینا اینانیر. آمما دئوین نه اولدوغونو بیلمه‌دیینه گؤره ایلک هوجوما کئچدیی «دئو» اونو دا، روسینانتی دا قالدیریب یئره چیرپیر. دون کیشوت یئل دییرمانی ایله ووروشدوغونو بیلمیرمیش!\nاونون باشقا بیر ووروشماسی چاخیر تولوقلارینی دئو ساییب تولوغو دئشمه‌سی ایله باشلاییر. آچیلان دئشیکلر آرتدیقجا قیرمیزی چاخیر دون کیشوتون گؤزونده دئو قانینا، بوشالیب یاپیخان تولوقلارسا اؤلمکده اولان دئولره اوخشاییر.\nدون کیشوت کناردان گؤردویو کاروانسارانی دا قصر ساییر، قصر ده گویا اصیل-نجابتلیلره مخصوص اولمالی ایدی. بئله بیر «قصره» دوشن دون کیشوتا ائله گلیر کی، قوللوغوندا دورانلار گویا اونون جنگاورلیینه حؤرمت ائدیرلرمیش. بو کاروانسارالاردا گئجه‌له‌ین مسافرلرین کئف-داماغی اوچون بورادا ساخلانان پوزغون قیزلار دون کیشوتون نظرینده قصرین خانیملارینا دؤنورلر. دون کیشوت بو قصری زیانکارلاردان قوروماق شرفینی عهده‌سینه گؤتوروب گئجه صاباحا قدر «قصرین» کئشیینی چکیر، نه جیداسینی، نه قیلینجینی بیر آن الیندن بوراخیر. بو سایاق سرگوزشتلری سایماقلا قورتارماق اولماز. روماندا دون کیشوتون سرگوزشتلری زنجیر حالقالاری کیمی بیر-بیرینه باغلانیب گئدیر.\nدون کیشوت ایکی دفعه اؤز مالیکانه‌سینه دؤنور. بیرینجی دفعه‌‌ حمایه‌‌سینده اولان باجیسی قیزی و قوللوقچوسو، دون کیشوتون دل‍له‌یی و باکالاور بو بیچاره‌نین بیر ده سفره چیخماغینا ایمکان وئرمک ایستمیرلر. یالنیز باکالاور کارراسقو دؤنوب دون کیشوتون طرفینی ساخلاییر، نَیه گؤره؟ ائوده‌کیلرده یالنیز کارراسقو باشا دوشور کی، دون کیشوتو جنگاورلیک سفریندن دؤندرمه‌یین بیرجه چاره‌سی وار: اونونلا تکبتک ووروشوب مغلوب ائتمک و دبه گؤره مغلوب کیمی اونو جنگاورلیکدن چکیندیرمک. بئله ده اولور. دون کیشوت تانیمادیغی بیر جنگاورله ووروشاندا اؤزونون «اوز قیرخانی» باکالاور کارراسقویا مغلوب اولور. دون کیشوت اؤلمه‌یینجه، «دیریکی» بیلمزدی، اونون اؤلومو جنگاورلیک رومانلاری‌نین تأثیری ایله هیدالقولوغو دا، شخصاً اؤزونو ده روسوای ائتمیشلرین اؤلومودور.\nبوتون مشهور جنگاورلر کیمی دون کیشوت دا سفره چیخمامیشدان قاباق بیر قیزا عاشق اولوب اونون کؤنلونو یومشالتماق و اؤزونه بند ائتمک نیّتینه دوشموشدو. کیمه یاخشیلیغی دَ‌ییردیسه بونون عوضینده اونو سئوگیلیسی گویا اصیل-نجابتلی دونیا دولسینئیانین حضورونا گؤندریب دون کیشوتا مغلوب اولدوغونو دونیایا معلومات وئرمه‌یی طلب ائدیردی. بو دا اونون باشینا اویونلار آچیردی. دولسیینیانی گؤرمه‌ین، اونو خیالیندا اویدوران دون کیشوت بو دونیانین هارادا یاشادیغینی دا بیلمیردی. سانچونون اؤزو دولسینئیانین حضورونا گؤندریلنده دولسینئیانی گؤردویو حاقدا آغاسینا یالان ساتمیشدی. چونکی یالان دانیشماسایدی، یئر اوزونده اولمایان بیر قادینی آختاریب تاپماق امری آلاردی. سانچو آغاسینین یولا چیخماق امرینی آلیب، ترپننده دون کیشوت اونو ساخلاییب پالتارینی سویوناراق لوت حالدا کلله-مایاللاق دایانمیشدی کی، سانچو بونو گؤرسون و گئدیب دولسینئیانی تاپاندا بو عاشقین هانسی عذابلارا دؤزدویونو اونا دانیشسین.\nبو عیبه‌جر غئیری-عادیلیکلری نظره آلان سئروانتئس اثرین “اتحاف»یندا لامانچه دون کیشوتو بئهار هئرسوقو، هیبنیللون مارکیزی، بئنارجس قرافی، آلکوسئر ویکونتو، کاپیلیاس، کورئل و بوزقیلوس سنیورونا «عاغیل دریاسی اصیلزاده» کیمی تقدیم ائتمیشدی. «عاغیل دریاسی» ائپیتئتی‌نی(۸) هم ایستئهزا کیمی، هم ده مثبت معنادا قبول ائتمک اولار. او عاغیللی فیکیرلر کی، سئروانتئس اؤز دؤورونون اینتیباه ایدئیالاری باخیمیندان تزه و موترققی ساییردی و بو فیکیرلری موطلق یایمالییدی، اونلاری هیدالقونون دیلی ایله وئرمه‌لییدی. البته‌‌، بونا گؤره ایسپان هیدالقوسونو «عاغیل دریاسی» سایماماق اولمازدی، آمما دون کیشوت او قدر کی، عاغیلسیز ایشلر گؤرور، اؤزو ده بونلارین عذابینی چکیردی؛ بیر اکینچینی ده عائله‌‌سیندن، تورپاغیندان دیدرگین سالمیشدی، بونلارین هئچ بیری دون کیشوتا «عاغیل دریاسی» دئمک حاقی وئرمیر. دون کیشوت اورکلی‌دیر، قورخمازدیر، خئیرخواهدیر، باجیسی قیزینی حمایه‌‌سینه گؤتوروب اونو بؤیودن یاخشی دایی‌دیر، اوره‌یی تمیزدیر، نئچه-نئچه آداما یاخشیلیق ائدیر، بونلار دا اونون نجیبلیینه یازیلمالیدیر. بونونلا بئله، راست گلدیی زوراکیلیغا، ظالملیغا نیفرت ائدیب نؤکری اولان بیر اوغلان اوشاغینی دؤین بیر آغایا تؤوبه‌لتمه وئریر. بس سونو نه اولور؟ دون کیشوتون بو سونلوقدان خبری یوخ ایدی. او، بیلمیردی کی، دون کیشوت چیخیب گئدندن سونرا ظالم آغا اوشاغی آغاجا باغلاییب ائله دؤیموشدو کی، یازیغین اؤفگه‌سی آغزینا گلمیشدی. دون کیشوت اؤزونو عدالت برپاچیسی سایسا دا، عدالتسیزلیک ایسپانیادا باش گؤتوروب گئدیردی.\nبوتون بونلاری جمعلشدیریب بیر یئرده گؤتوره‌رک تحلیل ائدنده دون کیشوتلوغون نه اولدوغو آیدینلاشیر: ایچریسینده یاشادیغی جمعیتی تانیماییب هر ظلمو، حاقسیزلیغی اورتادان گؤتورمک ادعاسی دون کیشوتلوقدور، آرزوسو، نیّتی و عملی ایله گؤردویو غریبه ایشلرین غئیری-رئاللیغی دون کیشوتلوقدور. قیز گؤرمه‌ییب، قیز خولیاسینا قانادلانماق دا دون کیشوتلوقدور. دون کیشوتلوق همیشه اولوب و اولا بیلر؛ هر اؤلکه‌ده، هر جمعیتده اولوب، اولا دا بیلر. دون کیشوت میللیتجه ایسپاندیر، او، ایسپانیا هیدالقوسودور، دون کیشوتلوغونسا نه وطنی وار، نه میللیتی. روس ادبیاتیندا «عاغیلدان بلا»، «اوبلومووچولوق» اولدوغو کیمی، «آرتیق آداملار» اولدوغو کیمی، .بونلار چؤخ اؤلکه‌لرده، چوخ میللتلرده اولوب و اولا بیلر.\nمیگئل دئ سئروانتئس سااوئدرانین «لامانچلی دون کیشوت» رومانی ایسپانلارا مخصوص رومان اولماقلا یاناشی، اونون هر فصلینده گؤرونن دون کیشوتلوق عوموم‌بشر، آنلاییشدیر. دون کیشوت صورتی تیمثالا دؤنموش عوموم‌بشری صورتدیر. اونو تانیماغین هر یئرده، هر زامان تربییوی، هم ده ایدراکی اهمیتی واردیر.\n*: پناه خلیلوو – فیلولوگیا علملری دوکتورو (۱۹۲۵ صاداخلی کندی- بورچالی- گرجستان\/ ۲۰۱۹ باکی- آذربایجان)\n(۱) زادگان اصیلزاده‌لری\n(۲) اویانیش، اویانما، جانلانما، دیرچلمه، یئنیدن یوکسه‌لیش\n(۳) گون – ۲۴ ساعت\n(۴) مئییل، فیکیر، ایدئیا گئدیشاتی. تمایول.\n(۵) ادبی و یا موسیقی اثری‌نین گیریش حیصه‌‌سی.\n(۶) ساتیریک ادبیاتین نوع‌لریندن بیری؛ هر هانسی ادبی جریانی، ژانری، مشهور یازیچینی، یاخود اثری مسخره‌یه قویماق مقصدیله یازیلان اثر.\n(۷) ۱۹۱۷-جی ایل اینقیلابیندان اول روسییادا قوبئرنییا (ویلایت) رئیسی؛ والی.\n(۸) مجازین نوع‌لریندن بیری ا��لوب، بیر سؤزو قوّه‌تلندیرمک و زنگینلشدیرمک، خاصه وئرمک اوچون علاوه‌‌ ائدیلن سؤز","num_words":4147,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":123251.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۱۷۰ نفر اهالیسی و ۴۳ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۸۳ نفری کیشی و ۸۷ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۹۶ نفری ساوادلی و ۶۲ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بلندپرچین_(ماهنشان)&oldid=1549481»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۰۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":931,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.322,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":132029.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آبروتزو - (ایتالیاجا: Abruzzo) ایتالیاده ۲۰ بؤلگه دن بیریدیر. لاکوئیلاشهری یؤنئتیم (ادارای) مرکزی دیر. بۇ بؤلگه نین ساحه سی 10 763کیلومتر موربع دیر. ۲۰۱۶ نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره جمعیتی ۱331 749و اها‌لی سیخلیغی 123 نفر دیر.[۱]","num_words":48,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.296,"stopwords_ratio":0.021,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":304417.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Z (اوْخونوشو: آمریکا اینگلیسجه‌سی: زی، بریتانیا انگلیسجه‌سی: زِد)، اینگلیسجه دیلینین ایگیرمی آلتینجی حرفیدیر.\nاینگیلیسجه الیفبا\nA B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z\nقایناق دَییشدیر\nبو الیفبا ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.","num_words":69,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.257,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":409681.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"حمد بن عیسی آل‌خلیفه (اینگیلیسی‌جه: Hamad bin Isa Al Khalifa) بیر شاهزاده ایدی. ۶ مارس ۱۹۹۹ –ایندیکی زامانا کیمی ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی عیسی بن سلمان آل‌خلیفه دیر. عیسی بن سلمان آل‌خلیفه اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب.","num_words":49,"character_repetition_ratio":0.128,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":894440.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۷ تیر، ایران تقویمینده ایلین ۱۱۰-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۲۵۵ گۆن (نورمال ایل) یا ۲۵۶ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value).[۳] (52nd)\n• سو (%)\n4.9\nجمعیت\n• 2016 تخمینی\n5,662,544[۴] (117th)\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (221st)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n2017 تخمینی\n• جمعی\n$103.987 billion[۵]\n• آدام‌باشی\n$18,771[۵]\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n2017 تخمینی\n• جمعی\n$42.355 billion[۵]\n• آدام‌باشی\n$7,645[۵]\nجینی (1998)\n40.8\nاورتا\nاچ‌دی‌آی (2014)\n0.688[۶]\nاورتا · 109th\nپول واحیدی\nTurkmen new manat (TMT)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+5 (TMT)\nسوروجولوک طرفی\nright\nتیلفون کودو\n+993\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nTM\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.tm\nتۆرکمنیستان (تورکمن‌جه: Türkmenistan) آسیادا بیر دؤولتدیر. باشکندی عاشق‌آباد‌دیر.\nتاریخی[دَییشدیر]\n۱۰. یوز ایلده تورکمنیستانین اراضی‌سینه اوغوزلار(ایندیکی تورکمن‌لرین اجدادلاری) کؤچوب گلیرلر.اوغوزلار ۱۳. یوز ایلده سلجوق دؤولتینی یارادی‌لار. ۱۶. یوز ایلده تورکمنیستان اراضی‌سی خیوه و بوخارا خان‌لیق‌لارینین تابئعچیلیینه دوشور.۱۸۶۹-جی ایلده چار روسیهسی طرفیندن ایشغال اوْلونور.۱۹۲۱-جی ایلده تورکوستانین ترکیبینه داخیل اولور.۱۹۲۴-جو ایلده ایسه سسری طرفیندن تورکمنیستان مسسر-ی یارادیلیر و سسری-نین ترکیبینه داخیل اولور.۱۹۹۱-جی ایلده موستقیل تورکمنیستان جمهوریتی اعلان اوْلونور.\nجوغرافی مؤوقعی و طبیعتی[دَییشدیر]\nthumb|تورکمنیستان ویلایت‌لری:\n۱. آهال\n۲. بالکان\n۳. داشوغوز\n۴. لئباپ\n۵. ماری\nاؤلکه‌نین گئوسییاسی مؤوقعی آوروپا اؤلکه‌لری ایله چین و هیندیستانا گئدن قورو یول‌لارینین اوزرین‌ده یئرلشمه‌سی باخیمین‌دان الوئریش‌لی‌دیر.\nرئلیئفینه گؤره اووالیق و داغ‌لیق حیسه‌لردن عبارت‌دیر. کوپئتداغ سیلسیله‌سی سئیسمیک جهت‌دن فعال‌دیر. اؤلکه اراضی‌سینین ۸۰%-دن چوخو توران اووالیغیندا اوکئان سوییه‌سین‌دن ۱۰۰-۲۰۰ متر هوندورلوک‌ده‌دیر. زنگین طبیعی گاز و نفت احتیاطینا گؤره اؤلکه دونیانین ان قاباقجیل دؤولت‌لرین‌دن بیری‌دیر. اؤلکه اراضی‌سین‌ده ۱۴۴ نئفت و قاز یاتاغی آشکار ائدیلمیش‌دیر. اونلاردان یالنیز ۴۰ یاتاق ایستیسمار اوْلونور (خزرترافی، بوخارا-خیوه، مرای، لئباپ و س.). یئرالتی سروت‌لردن کوکورد، کالیوم و داشدوز، بئنتونیت گیلی، میرابیلیت، آلونیت واردیر.\nاؤلکه‌نین ایقلیمی قورو سوبتروپیک ایقلیمدیر. بورادا ایلین ۲۹۰ گونو بولودسوز کئچیر. جومهوریت اراضی‌سین‌ده ایللیک و سوتکالیق تئمپئراتورئ آمپلیتودو چوز بؤیوک‌دور. یاغینتی‌لارین اوْرتا ایللیک میقداری ۵۰-۲۰۰ mm آراسیندادیر. مۆمکون بوخارلانما ۱۵۰۰ مم-دن آرتیق‌دیر. اکین‌چی‌لیک اساساً سووارم��، داغ‌لاردا ایسه قیسمن دمیه شرایطین‌ده مۆمکون‌دور. اؤلکه‌نین شرق رایونلاری آمودریا، مورقاب و تجن چای‌لارینین سولاری ایله تجهیز اوْلونور.\nتورکمنیستان‌دا ان بؤیوک گؤل ساریقامیشدیر. بۇ گؤل‌دن یوکسک کیفیت‌لی خؤرک دوزو ییغیلیر. سووارما تاریخاً تورکمنیستان اۆچون موهوم اهمیت کسب ائتمیش‌دیر. آمودریادان چکیلن قاراقوم کانالی مین‌لرله هئکتار تورپاغین جانلانماسین‌دا موهوم رول اوْیناییر. تورکمنیستان اراضی‌سی یئرالتی سولارلا زنگین‌دیر. یئرالتی سولارین سطحه یاخین اراضی‌لرین‌ده واحهلر مؤوجوددور. مونبیت تورپاغی، توغای مئشه‌لری، زنگین بیتکی اؤرتویو واههلره اؤزونه‌مخصوص گؤزل‌لیک وئریر. اؤلکه اراضی‌سینین ۳۷۵ مین مربع کیلومتری صحرا و یاریم‌صحرالاردیر. بوز قومسال‌لیق‌دا هامار سطح‌لی تاکیرلار چوْخ یئکنسک تأثیر باغیشلاییر. تورکمنیستان اراضی‌سین‌ده بیتن ساکساول کولو اهالینین ایستیفاده ائتدیی ان موهوم بیتکی‌دیر.\nاهالی‌سی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: Türkmənistan əhalisi\nتورکمنیستان ائتنوسوْنون منشیی قدیم ساک-ماسساگئت و سارمات-آلان قبیله‌لری ایله باغلی اوْلوب. ائتنوسون فورمالاشماسین‌دا اوغوزلار یاخین‌دان ایشتیراک ائتمیش‌لر.\nتورکمنیستان‌دا کند اهالی‌سی اوستونلوک تشکیل ائدیر (۵۵%). اهالی اساساً، قاراقوم کانالی زوناسین‌دا، مورقاب و تجن چای‌لارینین دئلتاسین‌دا، کوپئتداغین اتیین‌ده جملشمیش‌دیر. آشقاباد شهری تورکمنیستان جومهوریتنین باشکندی، موهوم علم، صنایع و مدنیت مرکزی‌دیر. باشقا اساس شهرلری جرجو، داشوغوز، ماری، نئبیتداغ، تورکمنباشیدیر.\nتورکمنیستان BMT، IKT (ایسلام کونفران‌سی تشکیلاتی)، MDB، اقتصادی امکداش‌لیق شوراسی و س. تشکیلات‌لارین عضوودور\nمیلّی ترکیب[دَییشدیر]\n۱۴.۰۴.۲۰۰۱ – تاریخین‌ده \"نئیترال تورکمنیستان\" قزئتین‌ده اؤلکه‌نین او زامانکی دؤولت باش‌چی‌سی صاپارموراد نیازووون موصاحیبه‌سی نشر اوْلون‌دو . کئچمیش پرزیدنت ۲۰۰۱-جی ایله اؤلکه اهالی‌سینین ۹۱%-نین تورکمن‌لرین ، ۳%-نی اؤزبک‌لرین ، ۲%-نی روس‌لارین ، ۴%-نی دیگر میللت‌لرین تشکیل ائتدیینی قئید ائتمیش‌دی .[۷] تورکمن‌لر همچینین اؤزبکیستاندا، تاجیکیستاندا، ایراندا، افقانیستاندا و روسیه فئدئراسییاسیندا دا یاشاییرلار. اؤلکه‌نین تورکمن اهالی‌سی یوکسک طبیعی آرتیما مالیک‌دیر. بونا باخمایاراق اوْرتا سیخ‌لیق چوْخ آشاغی‌دیر (۱ کم²-ده ۹،۲ نفر ). ارازینین ۸۰%-ده اهالی یاشامیر.\nمۆعاصیر سوسیال-اقتصادی وضعیت[دَییشدیر]\nتورکمنیستان رئسپوبلیکاسین‌دا اؤلکه‌نی خاممال ایستئهسال‌چی‌سین‌دان حاضر محصول ایستئهسال‌چی‌سینا چئویرمک مقصدی داشییان دؤولت پروقرامی حیاتا کئچیریلیر. پروقرام رئاللاشماسی اۆچون اعمال ائدیجی صنایع ساحه‌لرینه دقت آرتیریلیر، اهالینین ارزاغا اوْلان تلباتینی داخی‌لی ایمکان‌لار حسابینا اؤدمک اۆچون لاییحه‌لر حاضرلانیر.\nصنایع[دَییشدیر]\nتورکمنیستانین تصروفاتینین اساس گلیرلی ساحه‌سی نئفت و قاز کومپلئک‌سینین اینکیشافی‌دیر. نئفت و قازچیخارما رئسپوبلیکانین ایختیساسلاشمیش ساحه‌سی‌دیر. اؤلکه‌نین گلیرینین ۶۰%-ی بۇ ساحه‌لرین پایینا دوشور. نفت بورولارلا ائمال اۆچون تورکمنباشی و جرجو شهرلرینه نقل ائدیلیر. نفتین بیر حیصه‌سی خزر دنیزی ایله آذربایجانا و باشقا اؤلکه‌لره آپاریلیر. تورکمنیستان طبیعی قاز احتیاطینا گؤره دونیادا ۴-جو یئرده دورور. خصوصیله، آچاق، ماری و خزرساهی‌لی یاتاق‌لار داها محصول‌داردیر. ایلده ۳۲ میلیارد م۳ قاز حاصیل اوْلونور و بۇ قازین بؤیوک حیصه‌سی قونشو اؤلکه‌لره، او جمله‌دن آذربایجانا، گورجوستانا، اوکراینایا، روسیه فئدئراسییاسینا گؤندریلیر.\nتورکمنیستان‌دا طبیعی گازی ایخراج ائتمک اۆچون هله‌لیک یالنیز بیر بورو کمری (روسیهیا) مؤوجوددور. لاکین ایران و تورکیهدن کئچمکله آوروپایا، افقانیستاندان کئچمکله پاکیستان و هیندیستانا قاز اؤتورمک اۆچون بورو کمری مارشروت‌لاری اوزرین‌ده ایشلر گئدیر.\nاؤلکه‌ده ماشینقاییرما صنایع‌سی نئفت-قاز و کند تصروفاتینا خیدمت ساحه‌لرین‌دن عبارت‌دیر. کیمیا صنایع‌سی اۆچون کیفایت قدر یئرلی خاممال واردیر. کوکورد، کالیوم دوزلاری، یود اساسین‌دا نئبیتداغدا، بئکداشدا، چلکه‌نده، جرجودا، ماریدا کیمیا زاوودلاری فعالیت گؤستریر. بیر چوْخ خاریجی شیرکت‌لر تورکمنیستان‌دا کیمیا زاوودلاری موس‌سی‌سه‌لری یاراتماق ماراغین‌دادیر.\nتورکمنیستان‌دا ائلئکتریک انرژی‌سینه اوْلان تلبات ایری شهرلره یاخین تیکیلمیش ایئس-لر و ایراندان آلینان انرژی حسابینا تعمین اوْلونور.\nکند تصروفاتی[دَییشدیر]\nتورکمنیستان‌دا اکین‌چی‌لیک اۆچون یارارلی توْرپاق‌لارین یاریسیندان پامبیق‌چی‌لیقدا ایستیفاده اوْلونور. قاراقومون مورقاب و تجه‌ن دئلتالارین‌دا، آمودریا بویونجا اوزانان ساحه‌لرده پامبیق اکین‌لری داها چوخ‌دور.\nرئسپوبلیکادا ییغیلان پامبیغین ۲۵%-ی زریفلیف‌لی‌دیر. گله‌جک‌ده پامبیق ایستئهسالینی ۳ میلیون تونا چات‌دیرماق نظرده توتولور. سوواریلان توْرپاق‌لاردان باغ‌چی‌لیقدا، اوزومچولوکده و تاخیل‌چی‌لیقدا ایستیفاده اوْلونور. چلتیک آمودریانین آشاغی آخارلارین‌دا بئجریلیر. واهه‌لرده اهالی باراماچی‌لیقلا مشغول اولور. بوستان بیتکی‌لری خصوصیله گئنیش یاییلمیش‌دیر. سون ایللر شکر چوغون‌دورو اکین‌لری گئنیش ووسعت آلمیش‌دیر.\nکند تصروفاتینین ایکینجی ساحه‌سی حئیوان‌دارلیقدیر. شرقی قاراقومدا قاراگول قویون‌لاری، قربی قاراقوم‌دا زریفیون‌لو قویون‌لار و بیرهورگوج‌لو دوه‌لر ساخلانیلیر. پامبیقته‌میزله‌مه (تورکمنقالا)، پامبیقپارچا، ایپک (آشقاباد، تورکمناباد و ماری‌دا)، قاراگول دری‌سینین آشیلانماسی و س. فابریک‌لری فعالیت گؤستریر. لاکین یونگول صنایع‌ده آپاریجی ساحه خالچاچی‌لیقدیر.\nنقلیات[دَییشدیر]\nارازینین ترانزیت مؤوقئیی نقلیاتین اینکیشافی اۆچون گئنیش ایمکان‌لار آچیر. تورکمنیستان جنوب ایستیقامت‌ده نقلیات شبکه‌سی‌نی یاراتماق مؤوقئیی توتموش‌دور. تجه‌ن شهرین‌دن مجهد شهرینه چکیله‌ن اوتوموبیل یولو مرکزی آسییانین دیگر رئسپوبلیکالاری (خصوصاً قازاخیستان و اؤزبکیستان) اۆچون موهوم اهمیته مالیک‌دیر. باکی ایله تورکمنباشی شهرلری آراسیندا خزر دنیزینده گمی-بره ایشلییر.\nتیکینتی[دَییشدیر]\nتیکینتی صنایع‌سینه دقت آرتیریلمیش‌دیر. اؤلکه بوتؤولوکله تیکینتی میدانینی خاتیرلادیر. اؤلکه‌یه داخیل اوْلان ۲۰ میلیارد دول‌لار خاریجی اینوئستی‌سییانین ۸۳%-ی تیکینتییه یؤنلمیش‌دیر. تورکمنیستان ۵۰-دن چوْخ اؤلکه ایله اقتصادی علاقه‌لر یاراتمیش‌دیر.\nماراق‌لی فاکت‌لار[دَییشدیر]\nتورکمنیستان اۆچون خاراکتئریک حئیوان آت��یر. آخالتکه وادی‌سین‌ده ائینیادلی آت جینسینین یئتیشدیریلمه‌سینین تاریخی ۴۰۰۰ ایلده‌ن چوخ‌دور.\nاؤلکه‌ده اهالینین سوسیال مدافعه‌سی دؤولت سیاستی‌دیر. ۱۹۹۳-جو ایلده‌ن اهالییه الکتریک انرژی‌سی، طبیعی گاز، خؤرک دوزو پول‌سوزدور. آزتمینات‌لی عائله‌لره مادی کؤمک ائدیلیر. طیبی خیدمت‌ده گذشت‌لر وار.\nاؤلکه مطبوعاتین‌دا خاریجه اینفورماسییا وئرمک رسمن قاداغان اوْلونموش‌دور.\nیئمیش (قووون) اؤلکه اۆچون ان موهوم بوستان بیتکی‌سی‌دیر. آوقوست آیینین ۲-جی بازار گونو اؤلکه‌ده \"یئمیش گونو\" کئچیریلیر. هامی یئمیش یئمه‌لی، بیر-بیرینه هدییه ائتمه‌لی‌دیر. بورادا یئمیشین ۲۰۰-دک نؤوو بئجریلیر\nهمچینین باخ[دَییشدیر]\nHuman Rights by Country : REPORT OF THE SPECIAL RAPPORTEUR ON FREEDOM OF RELIGION OR BELIEF, ASMA JAHANGIR, ON HER MISSION TO TURKMENISTAN[دائمی اولو باغلانتیلی]\nخاریجی کئچیدلر[دَییشدیر]\nTürkmenistanyň Merkezi Banky Archived 2015-02-07 at the Wayback Machine. (تورکمنجه)\nTurkmen International Homepage\nThe Times of Central Asia Archived 2012-10-17 at the Wayback Machine.\nAll about Magtymguly Pyragy\nتورکمن میلّی کیتابخاناسی\nبئییک تورکمن ادبیات آدام‌لاری\nTurkmen ahalteke horses\nGood News for Turkmen\nتورکمنیستان خبر سایتی \"آلتین عصر\" Archived 2012-08-18 at the Wayback Machine.\nتورکمنیستان‌داکی آبش سفیرلیگی Archived 2011-07-21 at the Wayback Machine.\nتورکمن سوسیال سایتی – تورکمنیستان حاقین‌دا هر شئی Archived 2012-06-29 at the Wayback Machine.\nتورکمنیستان پرزیدنتی یانین‌دا آلی علم و تئکنیکا شوراسی Archived 2012-09-26 at the Wayback Machine.\nتورکمنیستان دؤولت گؤمروک خیدمتی\n[۱] Archived 2009-12-12 at the Wayback Machine.\n[۲] Archived 2011-08-12 at the Wayback Machine.\nturkmenistan-foundation.org Archived 2013-12-10 at the Wayback Machine.\nturkmenistan.unfpa.org Archived 2012-11-12 at the Wayback Machine.\nturkmenistan.ru\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ https:\/\/www.constituteproject.org\/constitution\/Turkmenistan_2008.pdf\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام cia وارد نشده است\n^ Государственный комитет Туркменистана по статистике : Информация о Туркменистане : О Туркменистане Archived 7 January 2012 at the Wayback Machine. : Туркменистан — одна из пяти стран Центральной Азии, вторая среди них по площади (491,21 тысяч км2), расположен в юго-западной части региона в зоне пустынь, севернее хребта Копетдаг Туркмено-Хорасанской горной системы, между Каспийским морем на западе и рекой Амударья на востоке.\n^ World Population Prospects: The 2017 Revision. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division.\n^ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ Turkmenistan. International Monetary Fund. یوْخلانیلیب2 June 2016.\n^ 2015 Human Development Report. United Nations Development Programme (2015). یوْخلانیلیب15 December 2015.\n^ دئموسجوپئ Weekly : سافارموراد نیازوو: تورکمن‌لر تورکمنیستان اهالی‌سینین ۹۱%-نی تشکیل ائدیر\nب\nدان\nدییش\nتورک خالقلاری\nتورک خالقلاری\nآذربایجالی‌لار ایجماعی\nآذربایجان تورکلری\nایران آذربایجان‌لی‌لاری\nباخ آذربایجان\nگورجوستان آذربایجان‌لی‌لاری\nائرمنیستان آذربایجانلیلاری\nقاقاوز‌ ایجماعلاری\nقاقاوز‌لار\nقازاخ ایجماعلاری\nقازاخ‌لار\nچین قازاق‌لاری\nنایمان‌لار\nقیرغیز ایجماعلاری\nقیرغیز‌لار\nچین قیرغیزلاری\nتورکمن۱ ایجماعلاری\nتورکمن تورکجه‌سی\nتورکمن تورکجه‌سی\nایران تورکمن‌‌‌لری\nآنادولو تورک ایجماعلاری۲\nآنادولو تورک‌‌‌لری\nMuhacirs\nیؤروک‌لر\nAbkhazian Turks\nالجزایر تورک‌‌‌لری\nکولوقلیس\nبوسنی و هرزقوین تورک‌‌‌لری\nبولقاریستان تو��ک‌‌‌لری\nCroatian Turks\nCretan Turks\nقیبریس تورک‌‌‌‌لری\nDodecanese Turks\nمیصر تورک‌‌‌‌لری\nعراق تورکمانلاری1\nIsraeli Turks\nکوزووو تورک‌‌‌‌لری\nLebanese Turks\nلیبی تورک‌‌‌‌لری\nMacedonian Turks\nآخیسقا تورک‌‌‌لری\nMontenegrin Turks\nرومانی تورک‌‌‌‌لری\nSerbian Turks\nسوریه تورکمانلاری1\nتونس تورک‌‌‌‌لری\nغربی تراکیا تورک‌لری\nاؤزبک ایجماعلاری\nاؤزبک تورکلری\nافغانیستان اؤزبک‌لری\nقاراقالپاق‌لار\nTurkic minorities\nin China\nChinese Tatars\nChinese Kazakhs\nChinese Kyrgyz\nسا‌لار‌لار\nاویغورلار\nsee سین کیانگ اویغور\nYugur\nTurkic minorities\nin Crimea\nCrimean Karaites\nقیریم تورکلری\nKrymchaks\nTurkic minorities\nin Iran\nایران آذربایجان‌لی‌لاری\nخوراسان تورکلری\nافشار ائلی\nایران تورکمنلری\nخلجلر\nقاشقای تورکلری\nایران قازاخلاری\nTurkic minorities in\nthe Russian Federation\nآلتای‌لی‌لار\nAstrakhan Tatars\nبالکار‌لار\nBaraba Tatars\nباشقورت\nچلقان‌لار\nChulyms\nChuvash\nدولقان‌لار\nقاراچای‌لی‌لار\nKhakas\nKryashens\nKumandins\nقوموق‌لار\nMishar Tatars\nNağaybäk\nنوقای‌لار\nSiberian Tatars\nشورلار\nتلنگیت‌‌لر\nTeleuts\nتوفالار\nTubalar\nتووا‌لار\nVolga Tatars\nsee Finnish Tatars, Lipka Tatars\nیاقوتا‌لار\nExtinct Turkic groups\nBulaqs\nبولقارلار\nکومانلار\nDughlats\nقارلوق‌لار\nخزرلر\nKimek\nقیپچاقلار\nاوغوز تورکلری\nقیزیلباش\nShatuo\nتورگیش\nDiasporas\nخاریج‌ده یاشایان آذربایجان‌لیلار\nTurkish diaspora\n1 The تورکمن تورکجه‌سی living in تورکمنیستان, افغانیستان and ایران are not to be confused with the Turkmen\/Turkoman minorities in the شام (یورد) (i.e. عراق and سوریه) as the latter minorities mostly adhere to a Ottoman-Turkish heritage and identity.\n2 This list only includes traditional areas of Turkish settlement (i.e. Turks still living in the former عثمانلی ایمپیراتورلوغو territories).\nب\nدان\nدییش\nآسیا اؤلکه‌لری\nباغیمسیز دؤولتلر\nافغانیستان\nائرمنیستان\nآذربایجان جومهوریتی\nبحرئین\nبنقلادش\nبوتان شاهلیغی\nبرونئی\nکامبوج\nچین\nقیبریس جومهوریتی\nمیصر\nگورجیستان\nهیندوستان\nاندونزی\nایران\nعراق\nايسرائيل\nژاپون\nاوردون\nقازاخیستان\nقوزئی کوره\nگونئی کوره\nکویت\nقیرغیزیستان\nلائوس\nلوبنان\nمالزی\nمالدیو\nموغولیستان\nمیانمار\nنپال\nعومان\nفیلیسطین دؤولتی\nپاکیستان\nفیلیپین\nقطر\nروسیه\nعربیستان\nسنقاپور\nسری لانکا\nسوریه\nتاجیکیستان\nتایلند\nدوغو تیمور\nتورکیه\nتورکمنیستان\nایمارات\nاؤزبکیستان\nویئتنام\nیمن\nمحدود تانینان دؤولتلر\nآبخازیا\nداغلیق قاراباغ جومهوریتی\nقوزئی قیبریس تورک جومهوریتی\nجنوبی اوستیا\nتایوان\nباغیملی و اؤزل ایداری بؤلگه‌لر\nاوسترالیا\nکریسمس آداسی\nکوکوس آدالاری\nچین\nهونق کونق\nماکائو\nبریتانیا\nآکروتیری و دیکلیا\nبریتانیا اراضیسی هیند اوقیانوسوندا\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=تورکمنیستان&oldid=1526561»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with hatnote templates targeting a nonexistent page\nتورک خالقلاری\nتورکمنیستان\nدنیزه چیخیشی اولمایان اؤلکه‌لر\nایسلام ایش‌بیرلیگی تشکیلاتی اؤلکه‌لری\nبیرلشمیش میلت‌لر اؤیه‌سی اؤلکه‌لر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nاسکریپت خطالاری اوْلان صفحه‌لر\nقایناقلاما خطاسی اوْلان صفحه‌لر\nWebarchive template wayback links\nتورکمن دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nنامعلوم پارامترلری اولان اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nسیمبول باشلیقی و یا تیپ پارامترلری ایله اؤلکه معلومات قوتوسوندان و یا کئچمیش اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی بوتون مقاله‌لر\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر February 2021-دن\nArticles with invalid date parameter in template\nدائمی اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۱ سپتامبر ۲۰۲۲، ‏۰۵:۰۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":3357,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.193,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":85379.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اویونلارین و قوْل‌لارین سایی‌سی تکجه داخلی لیگ اساسیندادیر آمار بوتاریخده یئنیله نیبدیر ۸ دسامبر ۲۰۱۶.\n‡ میلّی اویونلارین و قوْل‌لارین سایی‌سی بو تاریخده یئنیله نیبدیر ۱۹ ژوئن ۲۰۱۱\nحمیدرضا علی‌عسگری (تهران ۲۵ مهٔ ۱۹۹۰ ‏(۳۳ یاش)لوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value).) ایرانلی فۇتبولچو. اوْ تهران شهرینده آنادان اوْلوب و فۇتبولو پرسپولیسوندا باشلاییب و مۆدافیه‌چی و هافبک کیمی چیخیش ائدیب. اوْ راه آهن فوتبول کولوبو گلندن اؤنجه پرسپولیسندا اوْینامیش‌دیر\nیاشاییشی[دَییشدیر]\nباشاریلاری[دَییشدیر]\nاوْینادیغی تیم‌لر[دَییشدیر]\nحمیدرضا علی‌عسگری پرسپولیس، راه آهن فوتبول کولوبو، راه آهن فوتبول کولوبو، سیاه جامگان مشهد فوتبول کولوبو، ماشینچی و ایران ۱۷ یاش آلتی میلّی فوتبول تاخیمیندا مئیدانا گئدیب\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ ??? ?????:????? ????? ?? ????? ??? ???? ??. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-05-02. یوْخلانیلیب20 December 2015.\n^ ثبت 130 قرارداد در هئیأت فوتبال استان تهران. خبرگزاری مهر - اخبار ایران و جهان - Mehr News Agency (11 August 2007). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-10-18. یوْخلانیلیب20 December 2015.\nکیمسه‌لر ایله باغلی بۇ مقاله بیر قارالامادیر. مقاله‌نی دییشدیره‌رک ویکی‌پدیایا کؤمک ائدین.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=حمیدرضا_علی‌عسگری&oldid=1475499»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nPages using infobox3cols with undocumented parameters\nکیمسه‌لر قارالامالاری\nایران فوتبولچیلاری\nماشین‌سازی کولوبونون اویونچولاری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nاسکریپت خطالاری اوْلان صفحه‌لر\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۳۱ آقوست ۲۰۲۱، ‏۰۹:۴۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":402,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.031,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":82684.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"روم ایمپیراتورلوغو — روم جۆمهۇریتینین آقوستوس باشچیلیغیندا میلاددان اؤنجه ۱-جی یۆزایلینده یئنی‌دن تشکیلاتلانماسی ایله قۇرولان آنتیک روم دؤولتی‌دیر. اۇزون ایل‌لر گؤی دنیز چئوره‌سینده حؤکم سۆرن روم ایمپیراتورلوغو، ۳۹۵ ایلینده شرق-باتی اوْلماق اۆزره ایکی‌یه آیریلدی. غربی روم ایمپیراتورلوغو ژرمن‌لرین هۆجومویلا ۴۷۶ ایلینده ییخیلدی. شرقی روم ایمپیراتورلوغو (بیزانس) وارلیغینی ۱۴۵۳-ده عثمانلی ایمپیراتورلوغونون ۷-جی سۇلطانی ایکینجی محمدین ایس��انبولو فتحینه قدر سۆردورموشدور.\nروم ایمپیراتورلوغو\n''لاتینجا: Imperium Romanum\nاسکی یۇنانجا: Βασιλεία Ῥωμαίων\nروم ایمپیراتورلوغو\nباشکند روم\nکونستانتینوپل\nدیل(لر) لاتینجا (گئنل)\nیونانجا\nدین روم تانریلاری (۳۸۰-ا کیمی)\nمسئحی‌لیک\nA Roman priest, his head ritually covered with a fold of his toga, extends a patera in a gesture of libation (2nd–3rd century)\nروْمانیٛن اراضیسی جومهوری زامانیٛندا گئنیشلنمیه باشلامیٛش و ایمپئراطوْر ترایانیٛن حاکیمیتی دؤورۆنده ان یۆکسک نؤقطه سینه -5009000 km² چاتمیٛشدیٛر. ایمپئریانیٛن بیر نئچه عصر عرضینده بئله نهنگ اراضیه مالیک اوْلماسیٛ نتیجسینده، ایندهیدک مۆختلیف میللتلرین دیللرینده، دینلرینده، مدنیتلرینده، معمارلیٛق آبیدلرینده، فلسفلرینده و قانۇنلاریٛندا روْمانیٛن درین تاریخی تأثیری مۆشاهیده اوْلۇنۇر.\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخی\n۲ دؤولت قۇرۇلۇشۇ\n۳ اوْردۇ\n۴ دین\n۵ ایقتیصادیات\n۶ مدنیت\n۷ روْمادا تئاتر\n۸ روْما ایمپئراطوْر سۆلالرینین زامان خطی\n۹ قایناقلار\n۱۰ گؤرونتولر\nتاریخی دَییشدیر\nایمپئریا تاریخی قدیم روْما دؤولتینده ایمپئراطوْر آوقۇستۇن حاکیمیتینی و اوْندان سوْنراکیٛ دؤورۆ ایحاطه ائدیر. ایمپئریا دؤورۆندن اول ۵۰۰ ایل عرضینده مؤوجۇد اوْلمۇش روْما رئسپۇبلیکاسیٛ بیر نئچه وطنداش مۆحاریبسی نتیجسینده زیفلمیشدیر. اوْ دؤورده قدیم روْمادا باش وئرمیش بعضی حادیثه لر - یۇلی سئزاریٛن اؤمۆرلۆک دیکتاتوْر (ئ.. ۴۴) تین ائدیلمسی، اوْکتاویانیٛن آکتیۇم دؤیۆشۆنده قلبسی (۲ سپتامبر ئ..۳۱) و روْما سئناتیٛنیٛن اوْنۇ شرفلی آوقۇست آدیٛ ایله تلتیف ائتمسی (۱۶ ژانویه ئ..۲۷) آرتیٛق روْما رئسپۇبلیکاسیٛنیٛن آوتوْکراتیک ایمپئریایا کئچیدی ایله الامتداردیٛر. ائ.. ۳۱-جی ایلدن باشلایاراق روْما تاریخینین یئنی سحیفسی اوْلان ایمپئریا دؤورۆ باشلانیٛر. روْما ان قۆدرتلی ایمپئریایا چئوریلیر. بۇ ایمپئریا اؤز ترکیبینه شرقی آرالیٛق دنیزی، قوزئی آفریقا، آوروْپانیٛن خئیلی هیسسینی داخیل ائتمیشدیر.[۱]\nupright=۱٫۲۵\nدؤولت قۇرۇلۇشۇ دَییشدیر\nاوْردۇ دَییشدیر\nروْما اوْردۇسۇ دؤورۆنه گؤره چوْخ گۆجلۆ تعلیم کئچمیش، اساس گۆجۆ پیادالاردان عیبارت اوْلان بیر اوْردۇ ایدی. هر ۴۵۰۰ نفرلیک دسته «لئگیوْن» آدلانیٛردیٛ. روْما اوْردۇسۇنۇن دؤیۆش قایداسیٛنا گؤره دؤیۆشۆ یۆنگۆل سیلاحلیٛ دؤیۆشچۆلر باشلایٛردیٛلار. اوْنلار دۆشمن سیٛرالاریٛنیٛ پوْزماق اۆچۆن اوْخ، میٛزرا آتیٛردیٛلار. لئگیوْنۇن اساس گۆجۆ آغیٛر سیلاحلیٛ پیادالاردان عیبارت ایدی. اوْنلار نیزه و قیٛلیٛنجلا سیلاحلانیٛر، زیرئحلی پالتار گئیردیلر. سۆواریلر پیادالاریٛ جیناحلاردان قوْرۇیۇر، قاچان دۆشمنی تقیب ائدیردیلر. لئگیوْن هر بیر شرایطد (مئشد، داغلیٛق یئرده و س) وۇرۇشا بیلن خیٛردا هیسلره بؤلۆنۆردۆ. اوْردۇدا سرت-نیزام اینتیزاما ریایت اوْلۇنۇردۇ. سیلاحیٛ ایتیرمک، کئشیکده یاتماق اۆستۆنده ائدام جزاسیٛ تطبیق اوْلۇنۇردۇ. روْما اوْردۇسۇندا سۆواری دستلر اوْلسا دا اوْنلار پیادالار قدر گۆجلۆ دئیلدیلر. عومومیتله روْمادا حؤکمدارلیٛردیٛق ائتمیش بیر چوْخ شخصلر اؤزلرینه اۇیغۇن اوْردۇلار یاراتمیٛشلارکی، بۇنلاریٛن آدلاریٛ روْما توْتال وار کوْمپیۆتئر اوْیۇنۇندا گؤرمک اوْلار. روْمادا یاشلاریٛ اؤتمۆش، خیدمت مۆدتی باشا چاتمیٛش دؤیۆشچۆلردن وئتئران حربی دستلری یارادیٛلیٛردیٛکی، اوْنلاردا ایمپئریایا تابئ اوْلان شهرلرده آسایشی قوْرۇماقلار مشغۇل اوْلۇردۇلار.[۲]\nدین دَییشدیر\nآنتیک روم ایمپراطورلوغوندا دده بابا اتنیک دین لری پلیفیزم میش رومالی لار اوز لرین چوخ دینی و ایلیشکی لرین اوز ددیخ لری کیمین تانری لارینان چوخ یاخجی میش ۲۷۴ میلاددان اونجیه قدر.\nایلک اتروسکی لر سرا یونانلی لار بو دوره لر ده رومی لرین دینلرینده چوخ اتکیلمیش.\nهنوفیزم بو دین ۳۸۰ میلادان سرایا قدر بو دین بیر تانریلی آما دیگر لرینین اولماغی ایحتیمالین رد اتمیر لر.\nنیسن کریستیان لار۳۲۵- ۳۸۱ میلاددان سرا بو دین ۳۸۱ میلاددان سرا کنستانتین دوره سینده دییشدیریلمیش.\nایقتیصادیات دَییشدیر\nموسس فینلی ایلکل چیلیگین(بدوی چیلیک) طرفداری اولارخ روم ایقتیصادین گری ده قالمیش و باشاریسیز کاراکتری کچینمه اکینچیلیگی شهرلر ده آلیش وریش دن و دیگر یوللاردان چیخاردیخلارینان چوخ خشلیمیش لر.\nمدنیت دَییشدیر\nروْما دؤولتی ایمپئریایا چئوریلدیکدن سوْنرا اوْنۇن باشکندیٛ روْما چوْخ بؤیۆک شهره چئوریلدی. روْما آرالیٛق دنیزی ساحیللرینده ان ایری شهر اوْلدۇ. ائرامیٛزیٛن ایلک ایللرینده بۇ شهرده ۱ میلیوْندان آرتیٛق اهالی یاشایٛردیٛ. روْما تیبر چایٛنیٛن هر ایکی ساحیلینده گئنیش اراضی تۇتۇردۇ. ایکی ساحیل بیر نئچه کؤرپۆ ایله بیرلششیردی. داغ بۇلاقلاریٛندان اوْن بیر کمرله شهره اؤز آخیٛنیٛ ایله سۇ گلیردی، سۇ کمرلری چؤکک یئرلردن و چایلاردان داش کؤرپۆلر واسیطسیله کئچیردی. شهر کۆچلری روْمانیٛن قدیم مرکزی اوْلان فوْرۇمدا قوْوۇشۇردۇ. ایمپئراطوْرلار سئزاردان باشلایاراق اؤزلرینی و باشکندلاریٛنیٛ شؤهرتلندیرمک اۆچۆن روْما فوْرۇمۇندا و اوْنۇن اطرافیٛندا آبیدلر اۇجالدیٛر، مؤهتشم مبدلر و باشقا بینالار تیکدیریردیلر. ترایانیٛن دونای چای ساحیلینده کی قلبلری شرفینه روْمادا تقریباً ۴۰ متر حۆندۆرلۆیۆنده سۆتۇن اۇجالدیٛلمیٛشدیٛ. مرمر رئلیئف بۇ سۆتۇنا آشاغیٛدان یۇخاریٛیادک لئنت کیمی ساریٛنمیٛشدیٛ. بۇ رئلیئفده قوْشۇنلاریٛن دۇنای چایٛندان کئچمسی، وۇرۇشما صحنه لری، اسیر تۇتۇلماسیٛ و مۆحاریبنین باشقا صحنلری تصویر ائدیلمیشدی. سۆتۇنۇن اۆستۆنده ایمپئراطوْرۇن هئیکلی قوْیۇلمۇشدۇ.\nزفر (تریۇمف) تاغلاریٛ خۆصۇصیله گئنیش یایٛلمیٛش آبیدلر ایدی. زفر بایراملاریٛندا ایمپئراطوْرلار بۇ تاغلاریٛن آلتیٛندان کئچیردیلر. بۇنلار ایمپئراطوْرلاریٛن قلبلرینی شؤهرتلندیرمک اۆچۆن تیکیلیردی. ان قدیم روْمادا آدی بازار اوْلمۇش فوْرۇم باشکندیٛن گؤزل تیکیلمیش و بزدیلمیش مرکزینه چئوریلمیشدی. اوْ، ایمپئریانیٛن زنگین سروتلری و مغلۇبئدیلمزلی حاققیٛندا فیکیر یاراتمالیٛ ایدی. فوْرۇمۇن یاخیٛنلیٛغیٛندا پالاتین یۆکسکلی اۇجالیٛردیٛ. بۇرادا ایمپئراطوْرلاریٛن زردن و مرمردن برق وۇران سارایلاریٛ تیکیلمیشدی. ایمپئراطوْر سارایلاریٛنیٛن یاخیٛنلیٛغیٛندا وارلیٛ قۇلدارلاریٛن ائولری یئرلشیردی. بۇ ائولردکی اوْتاقلاریٛن دیوارلاریٛ فرئسکالارلا بزدیلمیش، دؤشملری موْزایکا ایله اؤرتۆلمۆشدۆ. حئیوان و بیتکیلرین تونجدان، قیزیلدان و فیل سومویوندن بدی تصویرلری مئبئللرین اۆزرینی بزیردی. اوْتاقلاردا و داخیلی حیت-باغدا یۇنان و روْما حئیکلتاراشلاریٛنیٛن حاضیٛرلادیٛقلاریٛ حئیکللر و بۆستلر قوْیۇلۇردۇ. وارلیٛ روْمالیٛیا یۆزلرله قۇل خیدمت ائدیردی. اوْنلاریٛن آراسیٛندا بیر چوْخ حاللاردا آغالاریٛن اؤزلریندهن داها ساوادلیٛ اوْلان حکیملر، مۆعلیملر، مۇسیقیچیلر، رسساملار وار ایدی، بۇنلار آدتن، یونانلار ایدیلر. کۆچده قۇللار آدلیٛ-سانلیٛ روْمالیٛلاریٛ تاخت-رواندا آپاریٛردیٛلار. ائوین علاقه اپیٛسیٛندا زنجیرلی آیت اوزینه دیوارا زنجیرلنمیش قاپیٛچیٛ قۇل اوْتۇرۇردۇ. وارلیٛلاریٛن زیافتلرینه ایمپئریانیٛن مۆختلیف یئرلریندهن دیری بالیٛق، نادیر مئیوه و شراب گتیریلیردی.\nروْمادا گؤزقاماشدیٛریٛجیٛ جاح-جلاللا یاناشیٛ, ان آجیٛناجاقلیٛ دیلنچیلیک ده حؤکم سۆرۆردۆ. شهرین بۆتوْو رایوْنلاریٛندا بئش و آلتیٛمرتبلی ائولر تیکیلمیشدی. بۇرادا کۆچلر چوْخ دار ایدی. یوْخسۇللار بۇ ائولرین بالاجا اوْتاقلاریٛندا، چارداقلاریٛندا و زیرزمیلرده یاشایٛردیٛلار. پیس تیکیلمیش ائولر چوْخ واخت اۇچۇردۇ, یانغیٛنلار داها تئز-تئز باش وئریردی. ساکینلر اۇچان ائولرین آلتیٛندا و یا آلوْوۇن ایچریسینده هلاک اوْلۇردۇلار. یوْخسۇللاریٛن چوْخۇنۇن ائوی اوْلمادیٛغیٛندان اوْنلار کۆچلرده گئجلیردیلر.\nروْمادا تئاتر دَییشدیر\nروْما تئاترلاریٛندا یۇنان و روْما مۆللیفلرینین تراگئدیالاریٛنیٛ و کوْمئدیالاریٛنیٛ تاماشایا قوْیۇردۇلار. یۇنانیٛستاندا تئاترلارلا تانیٛش اوْلمۇش پومپئی اوْنلاریٛن نۆمۇنسینده روْمادا داشدان ایلک تئاتر تیکتیردی. لاکین هم وارلیٛلاریٛن، هم ده یوْخسۇللاریٛن سئودی تاماشا قلادیاتور دؤیۆشلری و دؤیۆش آرابالاریٛنیٛن اؤتۆشمسی ایدی. ایمپئریا دؤورۆنده بۇ یاریٛشمالار رئسپۇبلیکا دؤورۆندکینه نیسبتاً داها ازمتلی اوْلدۇ. ایمپئراطوْر آوقۇستۇن امریله روْمانیٛن اطرافیٛندا گؤل یارادیٛلمیٛشدیٛ. بیر دفه بۇرادا کئچیریلن دؤیۆشده ۳۰ ایری و بیر چوْخ کیچیک گمیلرده ۳۰۰۰ آدام وۇرۇشمۇشدۇ. ۱-جی عصرده روْمادا ۵۰٫۰۰۰ نفر تاماشاچیٛ تۇتان کولیزئی آمفیتئاتری تیکیلدی. ایمپئراطوْر ترایان طرفیندهن تشکیل ائدیلن بایرام شنلیکلری ۱۲۳ گۆن داوام ائتمیشدی. آمفیتئاترلاریٛن صحنسینه ۱۱٫۰۰۰ وحشی حئیوان بۇراخیٛلمیٛشدیٛ. روْمالیٛلاریٛ ایلندیرمکدن اؤترۆ ۱۰٫۰۰۰ قلادیاتور بیر-بیریله و وحشی حئیوانلارلا وۇرۇشۇردۇ. حله ان قدیم روْمادا پالاتین یۆکسکلیندهن جنۇبا دوْغرۇ گئنیش دۆزنلیکده جیٛدیٛر یاریٛشلاریٛ کئچیریلیردی. ایمپئراطوْر دؤورۆنده بۇرادا اوْن مینلرله تاماشاچیٛ اۆچۆن تریبۇنالاریٛ, ایمپئراطوْر و اوْنۇن ایانلاریٛ اۆچۆن بر-بزکلی لوْژالاریٛ اوْلان نهنگ سیرک (جیٛدیٛر مئیدانیٛ) یئرلشیردی. سیرکین قاچیٛش یوْللاریٛندا یۆنگۆل دؤیۆش آرابالاریٛنا قوْشۇلمۇش آت یاریٛشلاریٛ کئچیریلیردی.\nروْما ایمپئراطوْر سۆلالرینین زامان خطی دَییشدیر\nقایناقلار دَییشدیر\n^ Thomas F. X. Noble; Barry Strauss; Duane J. Osheim; Kristen B. Neuschel; Elinor Ann Accampo (2010). Western Civilization: Beyond Boundaries, 1300–1815. Cengage Learning. p. 352. ISBN 978-1-4240-6959-0.","num_words":2165,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.176,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":38864.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"معدن بگجه باغ (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، ماهنشان بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو و اورياد قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۱۱ نفر اهالیسی و ۲ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۷ نفری کیشی و ۴ نفری خانیم ��یرلار. بۇ کندین اهالیسیندن\nنفری ساوادلی و\nنفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=معدن_بگجه_باغ_(ماهنشان)&oldid=1550383»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":969,"character_repetition_ratio":0.221,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.318,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":132081.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"باتی گؤی‌تۆرک خاقانلیغی — میلادی ۵۸۲-جی ایلینده گؤی‌تۆرک خاقانلیغی‌نین غرب یابغوسو اوْلان تاردۇنون ایشبارا خاقانا قارشی عۆصیان ائتمه‌سییله شرق گؤی‌تۆرکلردن آیریلان خاقانلیق.\nتاردو خاقانین ایلک ایللری و حاکمیتی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: تاردو خاقان\nتاردو خاقان مۆستقیللیگینی اعلان ائتدیکدن سوْنرا اؤزونه تابع اوْلان اراضیلری گئنیشلندیره‌رک حاکمیتینی گۆجلندیردی. غربی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین سرحدلری غربی تبتدن کریما قدر گئنیشلنمیشدی. تاردو خاقان بیزانسلا مۇحاریبه‌‌لرده ضعیفله‌ین ساسانیلرله مۆباریزه‌سی نتیجه‌سینده حتی بۇ دؤولتین داخیلی ایشلرینه قاریشا بیلیردی. تاردو خاقان حاکمیتینی مؤحکملندیردیکدن سوْنرا اساس مقصدی شرقی گؤی تورک خاقانلیغینی دا اؤزونه تابع ائتمک و چینی تضییق آلتیندا ساخلاماقدی. تاردو خاقان مقصدینی حیاتا کئچیرمک اۆچون چینه قارشی یۆروشه باشلادی، لاکین مغلوب اوْلدو. بۇ مغلوبیتدن سوْنرا تاردو خاقان ضعیفله‌دی. تاردو خاقانین اؤلوموندن سوْنرا حاکمیته اوْغلو تامان خاقان کئچمیشدی.\nتامان خاقانین حاکمیتی (603 - 611)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: تامان خاقان\nتامان خاقان تاردو خاقاندان سوْنرا حاکمیته کئچمیشدی. تامان خاقان تاردو خاقانین عکسینه اوْلاراق چینله یاخشی مۆناسیبتلر قۇرماغا چالیشمیشدی. تامان خاقان حاکمیته کیچیک یاشلاریندا کئچمیشدی و اوْنون کیچیکلیگیندن ایستیفاده ائدن تئلئوتلار عصیان قالدیراراق اوْنون اوْردولارینی مغلوب ائتدی. داها سوْنرا 610-جۇ ایلده تامان خاقانا قارشی عصیان باش وئردی. یانق سوْوخ تئگینین اوْغلو شئکوی یئنی خاقان اعلان اوْلوندو. تامان خاقان چینه قاچدی. بۇ وضعیتدن ناراحات اوْلان شرقی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین حؤکمداری شیبی خاقان تامان خاقانی چیندن آلدی و اؤلدوردو. تامان خاقانین حاکمیتی ایللری غربی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین ضعیفله‌یه‌رک داغیلماغا باشلادیغی دؤورون باشلانغیجی حساب اوْلونور.\nشئکوی خاقانین حاکمیتی (611 - 618)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: شئکوی خاقان\nشئکوی خاقان تامان خاقاندان سوْنرا حاکمیته کئچدی، آمّا اوْنون دؤورو جدی بیر حادثه‌‌ ایله یاددا قالمادی. قێسا مدتلی حاکمیتینده تامان خاقانین دؤورونده آرتان چین تأثیریندن قۇرتولا بیلمسه ده، چینله مۆناسیبتلردن اۇزاق قالماغا چالیشمیشدی. حاکمیتی ایللرینده شیبی خاقانلا مۇحاریبه‌‌لر آپاردی. شئکوی خاقان 618-جی ایلده اؤلدو.\nتوْنق يابقو خاقانین حاکمیتی (618 - 628)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: تونق يابقو خاقان\nتوْنق يابقو خاقان تاردو خاقانین کیچیک نوه‌سی ایدی. توْنق يابقو خاقانین حاکمیتی ایللرینده غربی گؤيتورک خاقانلیغی چینده باش وئرن داخیلی مۆناقیشه‌لر نتیجه‌سینده مستقل سیاست يۆروتمه‌يه باشلامیشدی. توْنق يابقو خاقانین دؤورو غربی گؤيتورک خاقانلیغی‌نین ان گۆجلو دؤورو حساب اوْلونور.اوْ، اوْردوداکی نیظامسیزلیقلاری آرادان قالدیراراق تؤلؤسلرین قالدیردیغی عصیانلاری ياتیردی. اوْنون حاکمیتی ایللرینده تان سۆلاله‌سی ایله ده ياخشی مۆناسیبتلر قۇرولموشدو. توْنق يابقو خاقان تان سۆلاله‌سیندن اوْلان شاهزاده ایله ائولنمیشدی. اوْ، ساسانیلره قارشی بیزانسلا متفق اوْلموشدو. متفق قۆووه‌لری‌نین هۆجوملاری نتیجه‌سینده ساسانیلر اۆزرینده مهم غلبه‌لر الده اوْلونموشدو. 628-جی ایلده توْنق يابقو خاقانین اؤلوموندن سوْنرا غربی گؤيتورک خاقانلیغی ضعیفله‌يه‌رک سقوط مرحله‌‌سینه قدم قوْيدو.\nخزر خاقانلیغی‌نین يارانماسیندا توْنق يابقو خاقانین روْلو اوْلموشدور. اوْنون حاکمیتی ایللرینده قافقازین شادی، يابقوسو و تۇدونو اوْلان بؤری شاد توْنق يابقو خاقان اؤلدوکدن سوْنرا مستقل سیاست يئریتمه‌يه باشلادی و خزر خاقانلیغی‌نین اساسینی قوْيدو.\nسی یابقو خاقانین حاکمیتی (631 - 633)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: سی یابقو خاقان\nسی یابقو خاقان توْنق یابقو خاقانین اوْغلو ایدی.اوْ، حاکمیته نۇشیبیلرین دستگی ایله گلمیش‌دی. اوْنون حاکمیتی ایللرینده غربی گؤیتورک خاقانلیغی ضعیفله‌دی و اؤلکه‌ده چینین تأثیری یئنیدن آرتدی. سی یابقو خاقان توْنق یابقو خاقانین دؤورونده اوْلان بیرلیگی یئنیدن تامین ائده بیلمه‌دی. بۇ سببدن نۇشیبی قوْلونون ایستکلرینی قارشیلایا بیلمه‌دی و اوْنلار طرفیندن حاکمیتدن اۇزاقلاشدیریلدی. سی یابقو خاقان قانقلیلارین یانینا قاچدی و بلخ شهرینده اؤلدو.\nغربی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین ضعیفله‌مه‌سی و سقوطو[دَییشدیر]\nاساس مقاله‌لر: نیشا تۇلو خاقان، ایشبارا تئریش خاقان، یوکوک شاد، ایربیس شئکوی خاقان، و خاللیق ایشبارا یابقو خاقان\nسی یابقو خاقانین اؤلومو و شرقی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین سقوطوندان سوْنرا غربی گؤیتورک خاقانلیغی چینین هدفینه چئوریلدی. سی یابقو خاقاندان سوْنرا حاکمیته نیشا تۇلو خاقان کئچسه ده، اوْ، بیر ایلدن سوْنرا خسته‌لنه‌رک اؤلدو. نیشا تۇلو خاقاندان سوْنرا حاکمیته قارداشی ایشبارا تئریش خاقان گلدی. اوْنون حاکمیتی ایللرینده چینین تأثیری داها دا آرتدی و طایفالار عصیان قالدیردی. بۇ قاریشیقلیغی فرصت بیلن چین اوْردوسو خاقانی اؤلدوردو. ایشبارا تئریش خاقانین اؤلوموندن سوْنرا شرقده نۇشیبیلرین دستکله‌دیگی خاللیق ایشبارا یابقو خاقان، غربده ایسه تۇلولارین دستکله‌دیگی شرقی گؤیتورک خاقانلیغیندان اوْلان ایللیگ خاقانین اوْغلو یۆکوک شاد حاکمیته گلدی. بیر نئچه ایل سوْنرا خزر خاقانی ایربیس شئکوی خاقان دا اؤزونو غربی گؤیتورک خاقانی اعلان ائتدی. خاللیق ایشبارا یابقو خاقان و یۆکوک شاد آراسیندا گئدن مۆباریزه‌دن سوْنرا 638-جی ایلده ایلی چایی صولح ایمضالاندی. بۇ صولحا گؤره ایلی چایی‌نین شیمالی یۆکوک شاد و اوْنو دستکله‌ین تۇلو طایفالارینا، جنوبو ایسه خاللیق ایشبارا یابقو خاقان و اوْنو دستکله‌ین نۇشیبی طایفالارینا وئریلدی. بۇنا باخمایاراق بۇ صولح اۇزون مدت داوام ائتمه‌دی. 642-جی ایلده تۇلو طایفالاری یۆکوک شادی دستکله‌مکدن ال چکدی و بۇنو فرصت بیلن نۇشیبیلر یۆکوک شادی مغلوب ائتدیلر. یۆکوک شاد کۇندوز شهرینه قاچدی و اوْرادا دا اؤلدو. بعضی تاریخچیلر طرفیندن ایلک خزر خاقانی اوْلدوغو ادعا اوْلونان ایربیس شئکوی خاقان دا حاکمیته ادعالی ایدی، آمّا 650-جی ایلده خاللیق ایشبارا یابقو خاقان طرفیندن اؤلدورولدو. خاللیق ایشبارا یابقو خاقان ایسه حاکمیتینی 657-جی ایله قدر داوام ائتدیره بیلدی. اوْ، حاکمیتی ایللرینده چینه قارشی مۆباریزه آپارماغا چالیشدی. تۆرکئش و قارلوقلاری اطرافیندا بیرلشدیرمه‌یه نایل اوْلسا دا، چینله مۆباریزه‌ده اۇغور قازانا بیلمه‌دی. خاللیق ایشبارا یابقو خاقان اسیر آلیناراق چانقانا گتیریلدی و بئله‌لیکله غربی گؤیتورک خاقانلیغی سقوط ائتدی.\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nقایناقلار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nگؤی تۆرکلر\nبیرینجی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nبۇمین خاقان\nقارا ایسسیق خاقان\nمۇغان خاقان\nتاسپار خاقان\n(آمراک خاقان)\nایشبارا خاقان\nباغا خاقان\nتۇلان خاقان\nشرقی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nیامی خاقان\nشیبی خاقان\nچۇلا خاقان\nایللیگ خاقان\nژیمی سیستمی آلتیندا اوْلان خاقانلار\nکیلیبی خاقان\nچئبی خاقان\nآشینا نیشوفو\nآشینا فونیان\nغربی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nایستمی خاقان\nتاردو خاقان\nآپا خاقان\nنیلی خاقان\nباسیل تئگین\nتامان خاقان\nشئکوی خاقان\nتوْنق يابقو خاقان\nباغاتور خاقان\nسی يابقو خاقان\nنیشا تۇلو خاقان\nایشبارا تئریش خاقان\nيۆکوک شاد\nایربیس شئکوی خاقان\nخاللیق ایشبارا يابقو خاقان\nایکینجی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nایلتریش خاقان\nقاپاغان خاقان\nاینئل خاقان\nبیلگه خاقان\nيوْللیق خاقان\nبیلگه قۇتلوق خان\nاوْزمیش تئقین خان\nکۇلون بَی\n(کۆل تیگین)\n(توْنيوکوک)\nگؤی‌تورک کۆلتورو\nآشینا ائلی\nتنگری‌چیلیک\nآسئنا\nاؤتوکن\nخاقان\nقورولتای\nیابقو\nاسکی تورکجه\nاورخون الیفباسی\nاورخون داش‌یازمالاری\nاورخون دوزو\nآیران\nبوْزقورد دستانی\nارگنه‌قوْن دستانی\nگؤی‌تورکلرین ساواشلاری\nگؤی‌تورک ایچ ساواشلاری\nگؤی‌تورک-ساسانی ساواشلاری(بیرینجی٬ ایکینجی٬ اوچونجو)\nایلی چایی دؤیوشو\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=غربی_گؤی_تورک_خاقانلیغی&oldid=552454»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nتاریخی دؤولتلر\nتورک تاریخی\nگؤی‌تورکلر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nتیکراری دیتا قالیبلریندن ایشلنمیش صفحه‌لر\nنامعلوم پارامترلری اولان اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nبایراق باشلیقی و یا تیپ پارامترلری ایله اؤلکه معلومات قوتوسوندان و یا کئچمیش اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸، ‏۲۱:۱۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1503,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":183237.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تروپیک سیکلون (اینگیلیسجه: Tropical cyclone) گیرده اولان بیر هاوا حرکتی ایستی دنیز دن ایستی یئره ائکوادور (ایستیوا)یانیندا تروپیک سیلکون لارین چوخی دنیز ده اولور بعضی سی ده یئرده.","num_words":40,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.025,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":173847.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شابلونو باغلی گؤسترماق اؤچون: |state=collapsed شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{میاندوآب بؤلگه‌سی|state=collapsed}}\nشابلونو آچیق گؤسترماق اؤچون: |state=expanded شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{میاندوآب بؤلگه‌سی|state=expanded}}\nشابلونو اوتوماتیک گؤسترماق اؤچون: |state=autocollapse شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{میاندوآب بؤلگه‌سی|state=autocollapse}}\nاگر {{navbox}}، بیر {{sidebar}} و یا باشقا بیر جدول اولسا شابلونو باغلی گؤستریر\nصفحه‌ده باشقا هئچ بیر آیتم اولماسا، شابلونو آچیق گوستریر\nاگر |state= پارامترینه هئچ بیر حالت تعیین اولماسا، Collapsible option شابلونو ایلک گورونورلؤکون |default= پارامترینن آلار. بو صفحه‌ده کی شابلون، حال حاضیرده autocollapse حالتینده دیر.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:میاندوآب_بؤلگه‌سی&oldid=593385»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nایران بؤلگه‌لرینین شابلونلاری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۹ نوْوامبر ۲۰۱۸، ‏۱۵:۱۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":275,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.075,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":44578.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مهر ایرانین رسمی تقویمی اولان[۱]، هیجری گونش تقویمینین، یئددینجی آیی اۆچون ایرانلی فارس آدیدیر.[۱] مهر ۳۰ گوندور. پاییز مووسومونون ایلک آیی و اوندان سونراکی آی آبان آیی دیر.","num_words":28,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":726384.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۸ تیر، ایران تقویمینده ایلین ۱۱۱-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۲۵۴ گۆن (نورمال ایل) یا ۲۵۵ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بابارشانی شهری کوردوستان اوستانی‌نین و بیجار بؤلگه‌سینده اولان چنگ الماس بخشینده یئرلشن شهردیر. ۱۳۸۵ جی ایلین آمارلاری اساسیندا ۵۷۹ نفر جمعیتی واریدی.\nBabarashani\nفارسجا: بابارشانی\nCity\nBabarashani\nShow map of ایران\nBabarashani\nShow map of Iran Kurdistan\nموختصاتلار: 35°40′43″N 47°47′52″E \/ 35.67861°N 47.79778°E \/ 35.67861; 47.79778موختصات: 35°40′43″N 47°47′52″E \/ 35.67861°N 47.79778°E \/ 35.67861; 47.79778[۱]\nCountry\nایران\nاوستان\nکوردوستان اوستانی\nبؤلگه\nبیجار بؤلگه‌سی\nبخش\nچنگ الماس\nجمعیت\n(2016)[۲]\n• جمع\n۵۰۹\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی +3:30 (ایرانین رسمی ساعاتی)\nایچینده‌کیلر\n۱ خالق\n۱.۱ دیل و مذهب\n۲ یوْللار\n۳ شهر مؤعضل‌لری\n۴ قایناقلار\nخالق دَییشدیر\nدیل و مذهب دَییشدیر\nبابارشانی شهرین خالقی کوردجه و تورکجه ده دانیشیرلار.[۳] هابئله ۱۳۳۱ جی ایلده بابارشانی نین ۳۶۰ نفر جمعیتی اولاراق مذهبلری شیعه و دیللری کوردجه و تورکجه دیر.[۴]\nیوْللار دَییشدیر\nبابارشانی شهری‌نین آسفالت یوْلو یوْخدور. بیجار-گل‌تپه‌نین قوُم یوْلو بوُ شهردن گئچیر.[۵]\nشهر مؤعضل‌لری دَییشدیر\nبابارشانی شهری‌نین تکجه بیر درین قوُیوسو وار. بیجارین کند سوُ ایداره‌سی، منطقه‌نین ۲۵ کندی‌نه سوُ یئتیرمگه گؤره، بوُ قوُیونون یاخین‌لیغیندا نئچه درین قوُیو قازاراق قوُیونون سوُیون بوُلاندیریب‌دیر. بوُ درین قوُیولار کی شهرین اکین یئرلرینده قازیلیب، اکینچیلری شیدّت‌لی سوُسوزلوق‌لا موواجِه ائله‌ایب‌دیر. بهداشت مرکزی اوّل‌ده شهرین سوُیون سالیم بیلمیشدی، آمّا ایندی اوْنو بوُلاشمیش تانیر.[۶]\nشهرین آیری بیر مۆشکوللریندن ده درمانگاهی‌نین گئجه گوُنوز ایشله‌مه‌مزلیگی دیر.[۶]\nقایناقلار دَییشدیر\n^ OpenStreetMap contributors (16 August 2023). \"Babarashani, Bijar County\" (Map). OpenStreetMap. 16 August 2023-ده یوخلانیب.","num_words":344,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.288,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":88471.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«James Hutton»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۷ سپتامبر ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).","num_words":19,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.161,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":530186.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"برلین اینگیلیسجه: Berlin آلماندا یئر آلان بیر ایالت و شهر دیر. ۲۰۱۵-جی ایلین نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۳۴۶۹۰۰۰ و ۸۹۲ کیلومتر موربع ساحه‌سی وار. آلمانین ۱۶ ایالتی آراسیندا ساحه‌یه گؤره ۱۴ -جی، اهالییه گؤره ۸ -جی ان بؤیوک ایالت دیر. اهالی سیخلیغی ۳۸۹۰ نفر کیلومتر موربّعه ده دیر. .[۴]\nبرلین\nآلمان ایالتی\nFrom top: Skyline including the TV Tower,\nCity West skyline with Kaiser Wilhelm Memorial Church, Brandenburg Gate,\nEast Side Gallery (Berlin Wall),\nOberbaum Bridge over the شپری چایی,\nReichstag building (Bundestag)\nبایراق\nنیشان\nموختصاتلار: 52°31′00″N 13°23′20″E \/ 52.51667°N 13.38889°E \/ 52.51667; 13.38889موختصات: 52°31′00″N 13°23′20″E \/ 52.51667°N 13.38889°E \/ 52.51667; 13.38889\nاؤلکه\nآلمان\nایداره\n• اورقانی\nAbgeordnetenhaus of Berlin\n• Governing Mayor\nMichael Müller (SPD)\n• Governing parties\nSPD \/ Left \/ Greens\n• Bundesrat votes\n4 (of 69)\nاراضی\n• City\n۸۹۱٫۷ km2 (۳۴۴٫۳ sq mi)\nاوجالیق\n۳۴ m (۱۱۲ ft)\nجمعیت\n(2017)[۱]\n• City\n۳٬۷۱۱٬۹۳۰\n• سیخلیق\n۴٬۲۰۰\/km2 (۱۱٬۰۰۰\/sq mi)\n• متروپولیتن\n۶٬۰۰۴٬۸۵۷\nدمونیم\nBerliner (m), Berlinerin (f)\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی +1 (CET)\n• یای (DST)\nیوتی‌سی +2 (CEST)\nArea code(s)\n030\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nDE-BE\nماشین کودو\nB[۲]\nجی‌دی‌پی (نومینال)\n€137 billion (2017)[۳]\nجی‌دی‌پی آدام‌باشی\n€38,000(~آمریکا دولاری43,100) (۲۰۱۷)\nان‌یو‌تی‌اس بؤلگه\nDE3\nوئب سایت\nberlin.de\nبرلین آلمانین باشکندی و ان بؤیوک شهریدیر. شهرین شومالینداندان جنوبونا دوغرو اوْلان مسافه ۳۸ کم-، شرقیندن غربینه قدر ��وْلان مسافه ایسه ۴۵ کم-ه برابردیر. اؤز تاریخی دؤورونده برلین بیر نئچه دفعه آلمان دؤولتلرینین (براندنبورگ کورفورستلوگو، پروس کراللیغی، آلمان ایمیپراتورلوغو، وایمار رسپوبلیکاسی، اوچونجو رایش) باشکندی اوْلموشدور. ۱۹۹۰-جو ایل‌دن، آلمانین بیرلشمه‌سیندن سوْنرا برلین یئنه ده باشکند سئچیلمیشدیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ عۆمومی معلومات\n۲ ایمپریانین باشکندی\n۳ برلینین پارچالانماسی و بیرلشمه‌سی\n۴ قالری\n۵ نوتلار\n۶ قایناقلار\n۷ خاریجی لینکلر\nعۆمومی معلومات دَییشدیر\nبرلین آوروپادا ان مؤهوم سیاست، مدیا، مدنیت و علم مرکزی‌دیر. متروپول آوروپادا ان مؤهوم نقلیات دۆیومو ساییلیر و قیطه نین ان چوْخ توریست گلن شهردیر. بۇرادا یئرلَشن عالی مکتبلر، علمی ایداره‌لر، تئاتر و موزه ییلر بینلخالق عالم‌ده تانینمیش‌دیلار. بۆتون دۆنیادان اینجه صنعت و مدنیت ساحه‌سی ایله مشغول اوْلانلار اۆچون برلین چوْخ جازیبداردیر. برلینین تاریخی، گئجه حیاتی و چوخسای‌لی آرخیتکتور تیکی‌لیلری هر یان‌دا مشهوردور. تخمیناً ۱۲۰۰-جو ایلدن ایندیکی برلینین اراضیسینده کؤلن و برلین آدلانان ایکی تیجارت مرکزی مؤوجود ایدی. اوْنلارین شهر ایستستوسو آلمالارینین دقیق تاریخی معلوم دئییل. کؤلنون شهر اوْلماسی ایلک دفعه ۱۲۳۷-جی ایلده، برلینینکی ایسه ۱۲۴۴-جو ایلده قئید ائدیلمیشدیر. ۱۳۰۷-جی ایلده هر ایکی شهر بیرلشیر و عۆمومی شهر ایداره‌سینی تشکیل ائدیر. ۱۴۰۰-جو ایلده بیرلشمیش برلینین اهالی‌سی ۸۰۰۰ نفر ایدی. برلین پروسیانین باشکندی ایدی و آلمان ایمپراتورلوغونون یارانماسیندان سوْنرا دا اوْنون باشکندی اوْلور. ایکینجی دۆنیا ساواش‌سیندن سوْنرا یالتا کوفران‌سینین قرارینا اساساً برلینین شوروی-نین ضبط ائتدیی اراضی‌ده یئرله‌شمه‌سینه باخمایاراق دؤرد غالیب اؤلکه آراسیندا دؤرد قیسمته بؤلون‌دو. سوْنرالار اۆچ قیسمت بیرلشه‌رک غربی برلینی تشکیل ائده‌رک اوْنا اؤزل دؤولت دۇروم وئریلدی. غربی برلین واختی‌له آفر ایله سیخ علاقه‌ده اوْلموش‌دو. برلینین قیسمتلاری آراسیندا گدیش-گلیش ایلک واختلاردا سربست اوْلسا دا، سوْنرالار آلمان دموکراتیک جومهوریتی قراری ایله اهالی آخینینین قارشی‌سینی آلماق مقصدی‌له ۱۳ آگوست ۱۹۶۱-جی ایلده برلین دیواری تیکیل‌دی. سوْیوق ساواشین رمزی اوْلان برلین دیواری ۱۹۸۹-جو ایله قدر مؤوجود اوْلوب\nایمپریانین باشکندی دَییشدیر\n۱۸۷۱-جی ایلده برلین یئنی یارائدیلمیش آلمان ایمپراتورلوغونون باشکندی اوْلدو. بیرینجی دونیا ساواشی قورتاردیق‌دان سوْنرا ۱۹۱۸-جی ایلده برلینده آلمان (ویمار) جومهوریتی یارادیلدی. ۱۹۲۰-جی ایلده اطراف‌داکی شهرلری اؤزون‌ده جملشدیرن بؤیوک برلینین یارادیلماسی حاقیندا قرار قبول ائدیل‌دی. بۇندان سوْنرا برلینین اهالیسینین سایی ۴ میلیونا چاتدی. ۱۹۳۳-جو ایلده حاکمیّته «ناسیونال سوسیالیستلر» گلدیک‌دن سوْنرا برلین اۆچونجو ریخین باشکندینا چئوریلدی. ۱۹۳۶-جی ایلده برلینده بینلخالق اولمپیک‌دا اوْیونلاری کچیریل‌دی. ایشپرین رهبرلییی آلتیندا «مینیی‌لیک ریخین» باشکندی برلینین یئنی‌دن قۇرولماسی پلانی ایشلندی. آنجاق بۇ پلان ایکینجی دۆنیا ساواشی نتیجه‌سینده دارماداغین ائدیل‌دی.\nبرلینین پارچالانماسی و بیرلشمه‌سی دَییشدیر\nایکینجی دۆنیا ساواشی و اوْندان سوْنرا برلینین بؤیوک حیصّه سی بومباردمانلار �� کوچه دؤیوشلری نتیجه‌سینده داغیدیلمیش‌دی. شهرین قیرمیزی اوْردو طرفیندن تۇتولماسیندان سوْنرا و آلمانین شرط‌سیز تسلیمین‌دن سوْنرا بۆتون آلمان کیمی بئرلینده اؤنجه ۴ حیصّه یه بؤلونه‌رک خاریجی دؤولتلرین ایداره‌سینه وئریلدی. غرب موتتفیقلری‌نین (آمریکا بیرلشمیش ایالتلری، فرانسه و اینگیلیس) اراضیلرینده سوْنرا غربی برلین تشکیل اوْلون‌دو. سووت حیصّه سینده ایسه شرقی برلین فعالیّت گؤسترمه‌یه باشلادی. غرب دؤولتلری و سووت اؤلکه‌سی آراسیندا یارانان قارشیدورما اوْنا گتیریب چیخارتمیش‌دی کی، ۱۹۴۸–۱۹۴۹-جو ایللرده غربی برلینین بلوکاداسی باش وئردی. بۇنون اۆچون غرب دؤولتلری طرفیندن برلینه «هاوا کؤرپوسو» تشکیل اوْلون‌دو. بۇ قارشیدورما عئینی زاماندا ایشغال اوْلونموش اراضیلرده ۱۹۴۹-جو ایلده ایکی دؤولتین یارانماسینا سبب اوْلدو: اوّلجه آفر سوْنرا آدر غرب و شرق آراسیندا گۆج‌له‌نن کونفلیکت ۱۹۶۱-جی ایلده یۆکسک حده چاتیر و بۇ شهری ایکی حیصّه سه آییران برلین دیوارینین تیکیلمه‌سی ایله نتیجه لندی. وطنداشلارین بیر اراضی‌دن دیگرینه کئچید اؤزل بوراخیلیش ورقه‌لری‌نین کمکی ایله آپاریلیردی. برلین دیواری یالنیز ۱۹۸۹-جو ایلده آدر اهالیسینین تضییقی نتیجه‌سینده اۇچورول‌دو، بۇ شوروی-نین ضعیفلمه‌سی فونون‌دا باش وئریردی. ۳ اۇکتوبر ۱۹۹۰-جی ایلده آدر آفر-ین اساس قانونلارینین فعالیّت گؤستردیی زونایا داخیل اوْلدو. آلمان بۇندان سوْنرا واحید دؤولت اوْلور. ۱۹۹۱-جی ایلده بوندستاق برلینین باشکند اوْلماسی حاقیندا قرار قبول ائتدی. ۱ سپتامبر ۱۹۹۸-جی ایلده حؤکومت و مجلیس برلینه کؤچور.\nقالری دَییشدیر\nنوتلار دَییشدیر\n^ Berlin 2017 – erneut Einwohnerzuwachs (German). Amt für Statistik Berlin-Brandenburg (22 February 2018). یوْخلانیلیب22 February 2018.\n^ Prefixes for vehicle registration were introduced in 1906, but often changed due to the political changes after 1945. Vehicles were registered under the following prefixes: \"I A\" (1906 – April 1945; devalidated on 11 August 1945); no prefix, only digits (from July to August 1945), \"БГ\" (=BG; 1945–46, for cars, lorries and busses), \"ГФ\" (=GF; 1945–46, for cars, lorries and busses), \"БM\" (=BM; 1945–47, for motor bikes), \"ГM\" (=GM; 1945–47, for motor bikes), \"KB\" (i.e.: Kommandatura of Berlin; for all of Berlin 1947–48, continued for West Berlin until 1956), \"GB\" (i.e.: Greater Berlin, for East Berlin 1948–53), \"I\" (for East Berlin, 1953–90), \"B\" (for West Berlin from 1 July 1956, continued for all of Berlin since 1990).\n^ Bruttoinlandsprodukt – in jeweiligen Preisen – 1991 bis 2017 (WZ 2008) (German). Amt für Statistik Berlin-Brandenburg (February 2018). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2018-06-13. یوْخلانیلیب10 November 2018.\n^ Christian Tomuschat, David P. Currie (April 2010). Basic Law for the Federal Republic of Germany. Deutscher Bundestag Public Relations Division. یوْخلانیلیب15 October 2010.\nقایناقلار دَییشدیر\nChandler, Tertius (1987). Four Thousand Years of Urban Growth: An Historical Census. Edwin Mellen Pr. ISBN 978-0-88946-207-6.\nGill, Anton (1993). A Dance Between Flames: Berlin Between the Wars. John Murray. ISBN 978-0-7195-4986-1.\nGross, Leonard (1999). The Last Jews in Berlin. Carroll & Graf Publishers. ISBN 978-0-7867-0687-7.\nLarge, David Clay (2001). Berlin. Basic Books. ISBN 978-0-465-02632-6.\nRead, Anthony; David Fisher (1994). Berlin Rising: Biography of a City. W.W. Norton. ISBN 978-0-393-03606-0.\nRibbe, Wolfgang (2002). Geschichte Berlins. Bwv – Berliner Wissenschafts-Verlag. ISBN 978-3-8305-0166-4.\nRoth, Joseph (2004). What I Saw: Reports from Berlin 1920–33. Granta Books. ISBN 978-1-86207-636-5.\nTaylor, Frederick (2007). The Berlin Wall: 13 August 1961 – 9 November 1989. Bloomsbury Publishing. ISBN 978-0-06-078614-4.","num_words":1638,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.271,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":144178.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"فرانسه اینقیلابی (اینگیلیسجه: French Revolutionary Wars) اوروپا و اورتاشرق و اطلس اوقیانوسو و هیند اوقیانوسو یئرینده اوز وئرمیش‌دیر\nگؤرونتولر دَییشدیر\nقایناق‌لار دَییشدیر\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ ۱٫۷ ۱٫۸ Clodfelter 2017, p. 100.\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ Clodfelter 2017, p. 103.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«French Revolutionary Wars»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده فرانسه اینقیلابی گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو ساواش ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\nقایناق خطاسی برچسب <ref> برای گروهی به نام «note» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group=\"note\"\/> یافت نشد.","num_words":166,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.083,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":134080.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قوْلر یادا قاپیچی — فوتبالدا مۆدافیه‌نین ان آرخاسیندا دایانان و ایلک وظیفه‌سی توْپون قاپیا گیرمه‌سینین قارشی‌سینی آلماق اوْلان اوْیون‌چودور.","num_words":27,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.164,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":736205.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گئچن اون ایلده یئیین گلیشمه‌سی ایله آدی دیللره دوشن پایتون یازیلیملاما دیلی آز آز بوتون ساحه‌لرده اؤزونه گؤرونَکلی یئر آچمیش دیر. بو یازیدا پایتون دیلینده حلقه‌لرین نئجه یازیلماسی و هانسی مقصدلر اوچون ایشلنمه‌سی اوزره بحث اولاجاق دیر.\nبسم الله الرحمن الرحیم\nپایتون یازیلیملاما دیلینده ایکی حلقه شکلی وار دیر، for داهی while. بو ایکی حلقه فرقلی موقعیتلر فرقلی مقصدلر اوچون ایشله‌نرلر لکن بیری اوبیریسینین ایشینی ده گؤره‌بیلر. ایلک اولاراق for حلقه‌سی و اوندان سونرا while حلقه‌سی اوزره بحث سوروله‌جک دیر.\nپایتون دیلینده for حلقه‌سی بیر توالی عضولرینین بیر بیر گؤتورولمه‌سی ایله ایشله‌یَر. آشاغیدا یازیلان مثالا دقت ائدینیز:\nsayilar = [5, 7, 3, 9, 1]\n\nfor sayi in sayilar:\n    print(sayi)\n\nبو مثالی اجرا ائدیب چیخیشینا باخسانیز sayilar لیستی ایچینده اولان ساییلارین بیر بیر گؤتورولوب ترمینالدا یازیلماسینی گؤررسینیز. بئله‌لیکله پایتوندا for ماهیّتینین باشقا یازیلیملاما دیللری ایله فرقلی اولماسینی گؤردوک. باشقا دیللرده (مثال اولاراق ++C دیلینده) for، بیر باشلانیش مقدارلانمادان سونرا شرطی دوغرولمایینجا بلیرتیلن ایشلری حلقه دییشیلنلری اوستونده قاییتیب گؤره‌جکدیر لکن پایتوندا for بیر توالی عضولرینی بیر بیر حلقه دییشیلنینده قویوب، حلقه ایچینده‌کی یازیلان ایشلری حلقه دییشیلنی مقدارینا دایاناراق ائیله‌یه‌جکدیر.\nتوالی‌لاری حلقه‌ده ایشلتمک اوچون range تابعی ایله یارالدابیله‌ریک. بو تابعی بیر گیریشلی، ایکی گیریشلی داهی اوچ گیریشلی چاغیرابیله‌ریک. بیر گیریشلی چاغیراندا توالی صفردن باشلاییب، گیریش وئریلن سایییاجا دوامی اولاجاق، لکن گیریش وئریلن سایی توالی‌دا عضو اولمایاجاقدیر. تابعی ایکی گیریشلی چاغیراندا توالینین قورتولان ساییسیندان علاوه، باشلانیشینی دا بلیرتمه‌لیییک. بیرینجی گیریش توالینین باشلانیشی و ایکینجی گیریش توالینین قورتولوشو اولمالی دیر. تابعی اوچ گیریشلی چاغیرساق دا باشلانیش ایله قورتولوشدان سونرا آتدیمی دا وئرمه‌ل��ییک. آشاغیداکی مثال بو تابعین نئجه ایشلنمه‌سینی آیدینلاداجاقدیر:\nfor sayi in range(5):\n    print(sayi)\n\nprint(\"\\n\")\n\nfor sayi in range(5, 10):\n    print(sayi)\n\nprint(\"\\n\")\n\nfor sayi in range(5, 10, 2):\n    print(sayi)\n\nwhile حلقه‌سی پایتون دیلینده باشقا یازیلیملاما دیللری کیمی ایشله‌نَر. while حلقه‌سینی یازماق اوچون بیر شرطیمیز اولمالی دیر. بو شرط دوغرو اولونجا حلقه قاییتیب اجرا اولاجاقدیر. آشاغیداکی مثال‌دا while حلقه‌سینین نئجه ایشلنمه‌سینی گؤره‌بیلرسینیز:\nsayi = 0\n\nwhile sayi < 5:\n    sayi += 1\n    print(sayi)\n\nحلقه‌لرین نئجه یازیلماسینی تانیدیغیمیزدان سونرا، ایکی break ایله continue بویوروغونو تانیمالیییق. آدلاریندان بللی اولدوغو کیمی break حلقه‌نین ایشینی دایاندیریب، continue حلقه‌نین ایچینده‌کی کدلاری چاغیریلان یئردن دایاندیریب، قاییدیب حلقه دییشیلنینی یئنیله‌دیب حلقه کدلارینین اجراسینا دوام ائدیر. آشاغیداکی مثال ایله بو ایکی بویوروق ایشی آیدینلانار:\ncount = 0\nwhile True:\n    print(count)\n    count += 1\n    if count >= 5:\n        break\n\nprint(\"\\n\")\n\nfor x in range(10):\n    if x % 2 == 0:\n        continue\n    print(x)\n\nاوستده‌کی کددا بیرینجی قسمت صفردن دؤرده‌جه بوتون ساییلاری، ایکینجی قسمت ده صفر دن اوناجا فرد عددلری ترمینال دا یازاجاقدیر.\nپایتون یازیلیملاما دیلینده حلقه‌لره گؤره سون سؤز elseـین ایشله‌نیشی دیر. پایتوندا حلقه کد بلوکلارینین قورتولماسیندان سونرا else یازابیله‌ریک. else ایچینده یازیلان کدلار حلقه‌نین طبیعی سونلانماسیندان سونرا اجرا اولاجاقلار لکن حلقه بیر break بویوروغو ایله دایاندیریلسا else ایچره یازیلان کدلار اجرا اولمایاجاقلار. آشاغیداکی مثالدا سؤزو سورولن مسئله‌نی گؤره‌بیلرسینیز:\ncount=0\nwhile(count<5):\n    print(count)\n    count +=1\nelse:\n    print(\"count value reached %d\" %(count))\n\nfor i in range(1, 10):\n    if(i%5==0):\n        break\n    print(i)\nelse:\n    print(\"this is not printed because for loop is terminated because of break but not due to fail in condition\")\n\nکدی اجرا ائتسه‌نیز، بیرینجی حلقه سونوندا else ایچینده یازیلان کدلارین اجرا اولونماسینی و ایکینجی حلقه‌نین سونوندا else ایچینده یازیلان کدلارین اجرا اولماماسینی گؤره‌بیلرسینیز. ایکینجی حلقه break ایله دایاندیریلیر، اونون اوچون ده else ایچی اجرا اولماییر.\nTagged برنامه نویسی،پایتون\nراهبری نوشته\nPrevious Previous post: معرفی کتابخانه پایتون برای منطق فازی\nNext Next post: چند جمله‌ای ها در پایتون با کتابخانه numpy (قسمت اول)\nجستجو در مطالب سایت\nجستجو برای:\nنوشته‌های تازه\nتوابع ابتدایی مربوط به آمار در numpy\nدستورات where و argwhere در پایتون\nرسم نمودار دایره‌ای تو در تو در پایتون با استفاده از کتابخانه matplotlib\nگیت‌هاب چیست و چگونه می‌توان از آن استفاده کرد؟\nتاریخ و زمان در زبان برنامه‌نویسی پایتون\nدسته‌ها\n555\nC++\ngnuplot\nGUI\nmatplotlib\nNeural Networks\nNumPy\nOpenGL\nScikit-learn\nSciPy\nsympy\nالکترونیک\nالگوریتم بهینه‌سازی ازدحام ذرات\nالگوریتم ژنتیک\nالگوریتم کرم شب تاب\nالگوریتم هوشمند\nبازنمایی داده\nبرنامه نویسی\nبرنامه‌ریزی خطی\nبهینه‌سازی\nپایتون\nپردازش تصویر\nپردازش سیگنال\nپیشبینی سری‌های زمانی\nتبدیل فوریه\nتبدیل لاپلاس\nچند جمله‌ای ها\nحل عددی\nرابط گرافیکی\nرسم نمودار\nرمز ارزها\nروشهای عددی\nریشه یابی\nسه بعدی\nشبکه‌های عصبی\nشطرنج\nعکس تبدیل لاپلاس\nکتابخانه سی\nکتابخانه سی++\nکوتاه ترین مسیر\nکووید-۱۹\nگراف\nگرافیک\nلینوکس\nمتلب\nمتن باز\nمحاسبات علمی\nمحاسبات ماتریسی\nمسیر\nمعادلات دیفرانسیل\nمنطق فازی\nنظریه مجموعه‌ها\nهوش مصنوعی\nیادگیری ماشین\nبرچسب‌ها\nC++ C++ Library gnuplot Gtk GUI matplotlib Neural Networks NumPy OpenGL Scikit-Image scikit-learn SciPy sympy ازدحام ذرات الکترونیک الگوریتم هوشمند برنامه نویسی بهینه‌سازی تبدیل فوریه تبدیل لاپلاس حل عددی رابط گرافیکی رسم نمودار روشهای عددی ریشه یابی سه بعدی شبکه‌های عصبی عکس تبدیل لاپلاس لینوکس متلب محاسبات عددی محاسبات علمی محاسبات ماتریسی معادلات دیفرانسیل هوش مصنوعی پایتون پردازش تصویر پردازش سیگنال ژنتیک کتابخانه سی++ کرم شب تاب کوتاه ترین مسیر گراف گرافیک یادگیری ماشین","num_words":1312,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":123725.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بوندان اولکی مکتوبلاریمدا یازدیغـیم کیمی اؤلموشدوم، آمما اؤلمه‌ییمی هئچ جور رسمیلشدیره بیلمیردیم. یـئر اوزونده «رسمی» یاشاماقدا، «رسمی» اؤلمک‌ده چتین‌دیر.\nخسته‌خانانـین زیرزمیسینده منیم کیمی بیر نئچه اؤلو واردی. ساغ طرفیمده گنج بیر کیشی، سول طرفیمده یاشلـی بیر قادین اوزانمیشدی. گنج‌دن: – سیز نه‌دن اؤلوبسونوز؟ ـ دئـیه سوروشدوم.\n– اؤزومو اؤلدورموشم. – دئدی.\n– نئجه‌دیر اؤزونو اؤلدورمک آساندیرمی؟\n– اوه… اؤزونو اؤلدورمک، انتحار ائـتمک، قدیمدن دبده‌دیر. ایندی انتحار ائـتمک، یاشاماقدان دا چتیندیر. من اولجه اؤزومو دنیزه آتـیب اؤلدورمه‌یی قرارا آلمیشدیم. قوجا استانبولون آنا دولو ساحیلینی رومئلی ساحیلینی باشدان-باشا دولاشدیم، ساحیلده اؤزومو دنیزه آتماق اوچون بیر پارچادا اولسا بوش یـئر تاپا بیلمه‌دیم. استانبولون بوتون دنیز ساحیلینی زنگین‌لر اشغال ائله‌ییبلر. هر یـئرده یایلاقلار، وییلالار کوشکولر قایـیقخانالار، چیمرلیک‌لر دوزه‌لدیبلر. فیکیرلشدیم کی بلکه بونلارین بیری اجازه وئرر کی، اونون ساحه‌سیندن اؤزومو دنیزه آتام «انسانلـیق نامینه بورادان اؤزومو دنیزه آتماغا مساعیده ائدرسینیزمی؟» – دئـیه سوروشدوم. «سن دلی می اولموسان؟ بو گؤز‌ه للییه تاماشا ائله . هئچ انساندا بو گؤز‌للیکدن ال چکرمی؟ اؤزونو اؤلدورر می؟» – دئـیه جاواب وئردیلر. خلاصه آرادیم آختاردیم، آمما دنیز ساحیلینده اؤزومو آتماق اوچون بیر پارچا بوش یـئر تاپا بیلمه‌دیم.\n– چیمرلی‌یه گـئده‌یدین.\n– آخـیردا ائله ائله‌دیم. آمما چیمرلیک‌ده دنیز تاپماق ممکن دئـییل. «الویدا ائـی گؤزل دونـیا!» دئـییب اؤزومو دنیزه آتدیم. گؤردوم کی قارنـیمین آلتـیندا بیر شئـی ترپندی و «آمان!!» – دئـیه قـیشقـیردیم. گؤزومو آچـیب گؤردوم کی سو جمدکله دولودور. اینسانلار پیچقـیل بالـیق کیمی سورو ایله دولوشوبلار سویا هئچ ترپنمه‌یه یـئر یوخدور. اؤزونو سویا آتاندا یا بیرینین بئلینه یا قارنـینـین اوستونه دوشه‌جکسن. ایندی بیلدین‌می چیمرلیک وار، آمما دنیزده بوش یـئر یوخدور.\n– قایـیغا مینئیدینیز.\n– ائله بیلیرسن مینمه‌دیم؟ قایـیقلارین ایچینده ده ترپنمک اولمور. آغزیناجان آداملا دولو اولور. اؤزونو دنیزه آتماق اوچون گرک قایـیغـین بورنونا گـئده‌سن. کـئچه بیلسن ایگیدسن. اگر بیر تهر گـئچمیش اولسان دا اؤزونو آتا بیلمزسن. چونکی ال-قول ترپتمک ممکن دئـییل. ایشدیر، شاید اؤزونو آتماغا امکان تاپساندا خئـیری یوخدور. یا الین یا دا آیاغـین بیرینه ایلیشه‌جک. بونداندا یاخا قورتارا بیلسن فرقی یوخدور، سنی دنیزدن چـیخارداجاقلار. سؤزون قـیساسی دنیزده انتحار ائـتمه‌یه امکان یوخدور.\n– بس نه ائله‌دینیز؟\n– گازلا انتحار ائـتمک قرارینا گلدیم. بوتون دوستلارا، تانـیش- بیلیش‌لره مکتوب یازدیم کی «بیزیم فوتبال تیمیمیز جامی الدن وئردیکدن سونرا دونـیادا یاشاماق منه حارام اولدو. سون اویوندادا اودوزدولار. بونا دؤزه بیلمه‌دیییمدن اؤزومو اؤلدورمه‌یه قرار آلدیم. انشاللاه یاخـینلاردا گؤروشه‌ریک.» مکتوبلاری یوللادیم. گازین آغزینـی آچدیم. یـئره اوزاندیم. یاریم ساعاتا قده‌ر کـئچدی. اؤزومو یاخشی حیس ائـتمه‌یه باشلادیم، گؤردوم کی خوشحال‌لانـیرام، نئشه‌له‌نیرم، سئوینیرم. بو نه‌دیر؟ یوخسا انسان اؤلنده بئله گومراه‌لاشیب سئوینیر، اگر بیلسه‌یدیم کی اؤلمک بو قده‌ر لذت‌لی ایمیش هئچ اذیت چکیب یاشایاردیم می؟ بئله فیکیرلشیردیم کی، قاپی دؤیولدو دوشوندوم کی، یقین «اینکیر- مینکیر» ملک‌لری دیر گلیبلر «قاپیمی آچـیم‌می، آچمایـیم‌می» – دئـیه تردود ائـتدیم. اؤلموش اولدوغومدان من قاپینـی آچا بیلمزدیم. اونلار دا ملک اولدوقلاریندان قاپی- باجا بیلمز، ائله لاپ دیواری یاریب ایچری کـئچه بیلردیلر. ائله‌ده اولدو. قاپینـی زورلا آچـیب گیردیلر ایچری. بیرده گؤردوم منیم مکتوب گؤندردیییم آداملارین هامیسی ایچری دولوشدو.\n– دئمک منیم آیریلـیغـیما دؤزمه‌دینیز، سیزده اؤزونوزو اؤلدودونوز و منیم یانـیما گلدینیز. باخ دوستلوق بونا دئـیه‌رم.\n– سن دلی می اولوبسان؟\n– نئجه؟ اؤلونون ده دلی‌سی اولور؟\n– نه اؤلو سن دیپ دیری سن.\n– یوخ قارداشلار، من اؤلموشم، اؤزوده اؤلمه‌ییمدن چوخ راضیـیام.\n– اؤزونو نه ایله اؤلدوردون؟\n– گازلا – دئـیر- دئمز قهقهه‌یه باشلادیلار.\n– آی بالام گاز وار کی، انتحار ائده‌سن؟ او بورودان گاز یوخ ائله-بئله عادیجه هاوا گلیر، هم ده تر-تمیز هاوا. پولو اولمایان خسته‌لر هاوالـی یـئرلره گـئده بیلمه‌دیکلریندن ایندی بورونلارینـی گاز بورولارینـا توتوب تمیز هاوا اودورلار. ایندی استانبول‌دا هاوا قالمایـیب ماشاللاه سنین رنگینده دوزه‌لیب چون کی زهرلی قاز عوضینه تمیز هاوا اودوبسان.\n– دئمک بئله؛ من ده دئـییرم گؤره‌سن گاز اوددوقجا نییه احوالـیم یاخشیلاشیر، گومراه‌لاشیرام. اؤزومو اؤلموش حساب ائدیردیم….\nمن اونا قولاق آسدیقدان سونرا دئدیم:\n– یوخو درمانلاری آلـیب ایچه‌یدینیز.\n– آلدیم- دئدی.\n– سیز قزئـت زاد اوخومورسونوز؟ قزئـت‌لرده هر گون یوخو حب‌لری اؤزونو اؤلدورن قـیزلاردان یازیرلار. سونرادا قئـید ائدیرلر کی، اونلاری اؤلومدن قورتاریبلار، یالاندیر اونلاری خیلاص ائدن زاد یوخدور؛ ایندی کی، یوخو حب‌لرینی اؤزوموزونکولر دوزه‌لدیرلر اونون بیرینی آتاندا بیر هفته یوخون قاچـیر. باخ تزه حب‌لر بئله حب‌لردی.\n– خاریجی حب آلایدینـیز.\n– هاردان آلـیم، تاپیلـیر کی؟ خاریجدن هئچ نه آلمیرلار. ایندی اؤز درمانلاریمیزی یـئییریک. نه باشینی آغریدیم زهر ایچمه‌یی قرارا آلدیم. هر گون ان تاثیرلی زهر ایچدیم. آمما گوندن-گونه یاخشیلاشدیم. اینانـیلاسی دئـییل، من زهر ایچه-ایچه پهلوانا دؤندوم، الیمه کـئچن شئـیی قوپاریب قـیرماغا باشلادیم، آخـیردا بیر حکیمه گـئدیب، هر شئـیی اولدوغو کیمی اونا دانـیشدیم. او منی دینله‌ییب:\n– چوخ طبیعی‌دیر – دئدی. سیز استانبوللو دئـییل‌سینیز می؟\n– بلی استانبوللویام.\n– سیزه زهر دوشور. اگر سیز زهر��یز تمیز هاوالـی بیر یـئره گـئـتسه‌نیز، در حال بوغولارسینـیز. ایستانبول کوچه‌لرینده ایی وئرن زیبیل‌لره، توزلو دومانلـی هاوایا آلـیشیب‌سینـیز تکجه «دیمانـین» زهرلی سویو کیفایـت ائدر قارداشیم! اوردان قالخان زهرلی هاوانـی اودان آدامدا نه کیشی‌لیک قالار، نه ده آروادلـیق. سن استانبوللو اولدوغون اوچون بدنین زهره اؤیره‌شیب. اؤلمک اوچون زهر ایچیرسن، آنجاق ماشااللاه گوندن-گونه گومراه‌لاشیرسان.\n– بیر ایپ آلـیب اؤزونو آسایدین- دئدیم.\n– ائله بیلیرسن، سن دئـین کیمی ائله‌مه‌دیم؟ گـئدیب بیر یاخشی ایپ آلدیم. اؤزومو تاواندان آسار-آسماز ایپ قـیریلدی. ایپلرده چوروکدور قارداش.\n– دامارلارینی اؤلگوج‌له کسه‌یدین.\n– سولطان عزیز ده ائله ائله‌ییب، آمما سولطان عزیز گلسین ایندیکی اؤلگوج‌لرله دامارینـی کسسین گؤروم نئجه کسیر. عزیزیم ایندیکی اؤلگوج‌لر آدامین ساققالـینـی کسمیر، دامار کسرمی؟ هامیسی تنیکه‌دی.\n– هوندور بیر یـئردن اؤزونو آتسایدین نئجه اولاردی؟\n– اونودا ائله‌دیم. بیر نئچه اوجا بینانـین اوستونه چـیخدیم؛ ایندی استانبولدا تورپاغـی ساتـین آلماق دا وار بیلمیرسن؟ من اوست قاتا چـیخانا قده‌ر بیرده گؤردوم تورپاغـی ساتـین آلـیب آلت قاتـی اوچوردورلار.\n– ائله‌سه قارداش دیء گؤروم اؤزونو نئجه اؤلدوردون؟\n– هه… قولاق آس باشا سالـیم. ایندی انتحارین یـئگانه بیر یولو وار. قوهوم اقرباندا بیر قـیز وارسا اونو اره وئرمه‌یه چالـیش. ایندی کی کوره‌کنلر اگر صبیرلی‌دیلرسه ائوله‌نندن سونرا، اگر صبیرسیزدیرلر ائولنمه‌دن اول، قـیزین بوتون قوهوم-اقرباسینـی ووروب اؤلدورورلر. پیس نیـت‌له یوخ، محبت‌لری‌نین چوخلوغوندان بئله ائله‌ییرلر یاخشی‌لـیغـین عوضینی وئرمک اوچون بیزیم‌ده اوزاق قوهوم‌لاردان بیرینین قیزی واردیر؛ بیر دلی قانلـی اوغلان قـیزلا ائولنمک ایسته‌دی قـیزین عاییله‌سی بوتون قوهوم اقرباسی:\n– امان الله ایندی بیز نه ائدک؟ – دئـیه تلاشا دوشدولر.\n– قـیزی وئرک جانـیمیز قورتارسین – دئدیلر.\nمن اونلارا:\n– بو کوره‌کندیر، قـیز وئرسه‌نیزده وئرمه‌سه‌نیزدن هامیمیزی قـیراجاق! – دئدیم.\n– ایسته‌دیییندن می؟\n– جانـیم ایسته‌دی، ایسته‌مه‌دی نه فرقی وار. بونا کوره‌کن دئـیرلر. ایسته‌یین ده بیزی اؤلدوره‌جک ایسته‌مه‌یین ده. قـیزی وئرمه‌سه‌نیز «نییه وئرمه‌دینیز؟» – دئـییب اؤلدوره‌جک وئرسه‌نیز «وئردینیز باشیمی بلایا سالدینـیز» – دئـییب اؤلدوره‌جک. آروادی ساخلایا بیلمه‌دیمی اؤلدوره‌جک، پولو اولوب کیشی‌لییی اولمایاندا دا اؤلدوره‌جک، بیلدینیزمی کوره‌کن دیر، بو هامیمیزی قـیراجاق!\n– قـیزی وئردیلر، کوره‌کن آروادینـی آپاردی، بوتون قوهوملارا باش چکدی.\n– باخ سنین دئدییین کیمی اولمادی گول کیمی دولانـیرلار. بیر- بیر قوهوم‌لارا باش چکیرلر.\n– او قوهوملاری اؤلدورمک اوچون سئچیر اونا گؤره باش چکیر. اؤزونوز بیر آزدان گؤره‌جکسینیز.\nدئدیییم کیمی ده اولدو. کوره‌کن هامیمیزی اؤلدوردو، اونون دا جانـی قورتاردی بیزیمده.\n– نییه اؤلدوردو؟\nبللی دئـییل. « بیر دفعه پیچاغـی الیمه آلدیم سونراسینـی بیلمیرم» – دئـییر. آمما تقصیر قـیزدا ایدی، من اونا تاپشیرمیشدیم کی: «آماندیر قـیزیم اونون الینه پیچاق وئرمه!» کوره‌کن‌لرین الینه پیچاق کـئچدیمی قورتاردی نه ائـتدیک‌لرینی بیلمیرلر. بیزیم سفئه قـیز یـئمک زامانـی: «سئوگیلیم، بو چؤره‌یی کسرسن می؟» دئـییب کوره‌کن پیچاغـی الینه آلان کیمی گؤزو قـیزیب سونرا نه ائله‌دییینی یادینا سالا بیلمیر. بئله‌لیک‌له من او دونـیادان بورایا گلدیم.\nسئویملی قارداشیم ائششک آریسی!\nگله‌جک مکتوبلاریمدا او بیری‌لرینین نئجه اؤلدوک‌لرینی یازاجاغام. مکتوبومو بورادا قورتاریر و گؤزلریندن اؤپورم.","num_words":2197,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":94099.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:Largest_metropolitan_areas_of_Canada&oldid=1464924»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nLargest metropolitan areas of North America templates\nگیزلی بؤلمه:\nیانلیش قورونما شابلونلاری اوْلان ویکی‌پدیا صفحه‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۴ ژوئن ۲۰۲۱، ‏۱۹:۲۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":126,"character_repetition_ratio":0.014,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.016,"flagged_words_ratio":0.008,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":20199.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"امریکا فوتبال کولوبو (اینگیلیسی‌جه: Club América) بیر فوتبال کولوبودور. Liga MX دَسته‌سینده موسابیقه آپاریر. اوْیونلارینی دا ۸۷٬۵۲۳ نفرلیک ازتکا ایستادیومدا اوْیناییر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ América. LigaMX.net.\n^ La historia de las Águilas del América. Club América – Sitio Oficial. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-25. یوْخلانیلیب2018-12-27.\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ Los \"apodos\" del América en sus 96 años. Pulso. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-04-30. یوْخلانیلیب12 October 2012.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسینین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Club América»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ‏۲۷ دسامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده امریکا فوتبال کولوبو گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو فوتبال ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=امریکا_فوتبال_کولوبو&oldid=1471999»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nFootball team templates which use short name parameter\nفوتبال قارالامالاری\nفوتبال کولوبلاری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nقیریلمیش فایل باغلانتیلاری اوْلان صحیفه‌لر\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ آقوست ۲۰۲۱، ‏۲۲:۲۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":340,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":69551.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلو��شابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی (بمت) روسیانین خصوصیله اوکراینانین خارکوو ویلایتینه قارشی هوجوم‌لاری‌نین آرتدیغینی و طرف‌لرین هر ایکی اؤلکه‌ده‌کی آلت یاپیلاری هدف آلدیغینی آچیقلاییب.\nبمت تهلوکه‌سیزلیک شوراسیندا اوکراینا‌داکی اینسانی وضعیتله باغلی حادثه‌لر موذاکیره ائدیلیب.\nعضو اؤلکه‌لری معلوماتلاندیران بمت-نین اینسانی مسئله‌لرین علاقه لندیریلمه‌سی اوفیسی‌نین (OCHA) اینسانی یاردیمین مالیه‌لشدیریلمه‌سی بؤلمه‌سی‌نین مودورو لیزا دوتن بؤلگه‌ده آرتان موناقیشه‌نین داها چوخ یئردییشمه‌یه سبب اولدوغونو و خارکوو بؤلگه‌سیندن 7 مین اینسانین قاچدیغینی سؤیله‌ییب.\nاوکراینادا قارشیدورمانین خصوصیله روسیا ایله قوزیی دوغو سرحدده آرتدیغینا دقت چکن لیزا دوتن، خارکوو بؤلگه‌سینده باش وئرن آردیجیل هوجوم‌لارین اوشاق‌لار دا داخیل اولماقلا، جان ایتکی‌سینه و یارالانما‌لارا سبب اولدوغونو ایفاده ائدیب.\nلیزا دوتن بیلدیریب کی، تکجه آوریل آییندا اوکراینادا 700 سیویل شخص اؤلدورولوب.\nاوکراینانین هر یئرینده سیویل آلت یاپی لارا هوجوم‌لارین شدتلندیگینه دقت چکن لیزا دوتن 22 مارس‌دان بو یانا اوکراینانین انرژی آلت یاپی سینا 5 هوجومون ائدیلدیگینی بیلدیریب.\nلیزا دوتن اوکراینانین دوغوسوندا و گونئیینده دمیر یولو آلت پاپیسینا ائدیلن هوجوم‌لارا گؤره ناراحات اولدوق‌لارینی قئید ائدیب.\nلیزا دوتن لیمان‌لارا ائدیلن هوجوم‌لارین صادرات ایمکان‌لارینی محدودلاشدیردیغینا دقت چکیب.\nبمت-نین اینسانی مسئله‌لرین علاقه‌لندیریلمه‌سی اوفیسی‌نین (OCHA) اینسانی یاردیمین مالیه‌لشدیریلمه‌سی بؤلمه‌سی‌نین مودورو لیزا دوتن روسیادا انرژی آلت یاپیسی و نفت پایشگاه لارینی هدف آلان هوجوم‌لارین دا قورخودوجو اولدوغونا دقت چکه‌رک بو هوجوم‌لارین محاربنی داها دا آلوولاندیراجاغی ایله باغلی خبردارلیق ائدیب.\nمحاربه‌نین اون مین‌لرله اینسانین اؤلومونه سبب اولدوغونو قئید ائدن بمت رسمی‌سی دئییب: \"اوکراینادا جمعیتین 40 فایزی‌نین اینسانی یاردیما احتیاجی وار\" .\nاو، بمت تهلوکه‌سیزلیک شوراسینی محاربنی دایان‌دیرماق اوچون آددیم‌لار آتماغا چاغیریب.\nاتیکتلر: #لیزا دوتن , #دمیر یولو آلت پاپیسی , #اوکراینا , #اینسانی یاردیم , #روسیا\nایلگیلی‌لی خبرلر\nپوتین موحاریبه‌نی دوندورماغا حاضیردیرمی؟\n24.05.2024\nایکی منبعه گؤره، پوتین حاضیرکی موحاریبه قازانجلارینی کیفایت قدر حئساب ائدیر و اونلاری روس خالقینا غلبه کیمی تقدیم ائتمه‌یه حاضیردیر\nاونروا: اردن چایینین باتی ساحیلینده‌کی موحاریبه دقتدن کناردا قالیر\n24.05.2024\nبیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی: اردن چایینین باتی ساحیلینده حربی عملیاتلار، داغینتیلار، حرکت محدودیتلری و یوخسوللوق فیلیسطین‌لیلر آراسیندا قورخو، غیر معیینلیک و ناراحاتلیق یارادیب\nنیجریه‌ده 64 اوشاق و قادین قاچیریلانلار طرفیندن آزاد ائدیلیب\n24.05.2024\nنیجریه‌نین بیر چوخ بؤلگه‌سی ‌ده سیلاحلی دسته‌لرین، همچینین بوکو حرام و ایشید-این غربی آفریکا ‌قولو اولان ایسواپ ت��ور تشکیلاتلارینین حوجوملاری ایله اوزلشیر\nروسیه‌ آندریوکا قصبه‌سینین کنترلونو آلیب\n23.05.2024\nروسیه‌: گونئی حربی بیرلشمه‌لر آکتیو حرکتلر نتیجه‌سینده دونتسک خالق جمهوریتینین آندریوکا قصبه‌سینی آزاد ائدیب\n2140095\nبمت اوکراینادا آرتان هوجوم‌لارلا باغلی خبردارلیق ائدیب\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/b8d3\/7c40\/7335\/664457a898432.jpg?time=1716694460\n\/turki\/dwny\/2024\/05\/15\/bmt-wkhrynd-artn-hwjwmlrl-bgly-khbrdrlyq-y-dyb-2140095\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":799,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.051,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":113772.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۵ آذر، ایران تقویمینده ایلین ۲۵۲-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۱۳ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۱۴ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.255,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیشنوپرییا-مانیپوری (اینگیلیسی‌جه: Bishnupriya Manipuri language، عرب‌جه: لغة بيشنوبريا مانيبورية، آنادولو تورکجه‌سی: Bishnupriya Manipuri، فارسجا: زبان بیشنوپریا مانیپوری) ۸۰۵۰۰ نفر بۇ دیلده دانیشماغی باشاریر. هیند اوروپا دیللرینه باغلی بیر دیل‌دیر.\n^ شابلون:Ethnologue17\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بیشنوپرییا-مانیپوری&oldid=614369»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nLanguages without family color codes\nدیللر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۱:۴۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":170,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":18780.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شهری‌سبز اؤزبکیستان شهرلریندن بیری دیر. بو شهر اؤزبکیستانین قاشقادریا اوستانینین شهری‌سبز بؤلگه‌سینده یئرلشیب دیر. اهالی‌سینین سایی ۹۰۵۴۵ نفر دیر.","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":863587.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آ. مادّه آدلاری: ال ینن توتولوب گؤزله گؤرولن وارلیقلارا وئریلن آدلارا دئییلیر. ماسا، پالتار، داش، دوزنلیک، پروسپئکت، کوچه…\nآ. معنا آدلاری: ال ینن توتوامایان گؤزله گؤروله بیلمه یه ن وارلیقلارا وئریلن آدلارا دئییلیر. سس، یوخو، سئوینج، آجی\/اغریلی، یوخو، عاغیل، خاصیت، خوشبختلیک، حسرت، سئوگی…\nآ. بیرلیک آدلاری: عئینی نؤودن اولان وارلیقلارین توخلو اولاراق اول\/تاپیلدیقلاری وضعیتلره وئریلن آدلارا دئییلیر. مکتب، سینیف، لاغ\/الای، باتالیون، سورو، مئشه، خالق، میلت، عاییله، خور…\nآدلاردا تکلیک - چوخلوق\nآدلاردا تکلیک - چوخلوق: بیر تک وارلیغی ایفاده ائدن تک آد، عئینی جینسدن جیرچوک وارلیغی ایفاده ائدن آدلارا ایسه چوخلوق آد دئییلیر.\nتک\nچوخو علاوه س (ن) ی چوخلوق\nچیچک + لئر __ چیچکلر\nداغ + لار __ داغلار\nکؤینک + لئر __ کؤینکلر\nقاپی + لار __ قلیب لر\nعادین حاللاری\nآدین بئش حالی واردیر:\nیؤنلمه وضعیتی\nیوکله مه وضعیتی\nتاپیلما وضعیتی\nآیریلما وضعیتی\nبونا گؤره مکتب سؤزونو آدین بئش حالینا گؤره جومله ده ایستیفاده سی:\nمکتب اینسان دوغرو دوشونمگی اؤیره دهر.\nمحمد بۇ ایل مکتبه باشلایاجاق\nمکتبی بیتیرینجه موعلیم اولاجاقمیش\nصاباح مکتبده اولماق مجبوریتینده سنمی؟\nمکتبدن گلیرکن کیتابچییا اوغرامیش.\nآد تاملامالاری\nآ. آد تاملاماسی: آرالاریندا معنا ماراق\/لاقه سی اولان، ایکی و یا داها چوخ آددان مئیدانا گلن سؤز قروپلارینا آد تاملاماسی دئییلیر.\nآد تاملامالاریندا بیرینجی آد تاملایان، ایکینجی آد تاملاناندیر. تاملایان و یا تاملانان علاوه آل\/گؤتورمه وضعیتینه گؤره آد تاملامالاری دؤرده آیریلار:\n۱. تاکیسیز آد تاملاماسی: بیر تاملامادا تاملایان و تاملانان آد و یا آد سویلو سؤز علاوه آل\/گؤتورمزسه تاکیسیز تاملاما مئیدانا گه لر.\nگوموش چرچیوه دمیر قاپی\nتاملایان تاملانان تاملایان تاملانان\n۲. علامتسیز آد تاملاماسی: بیر آد تاملاماسیندا تاملایان علاوه آل\/گؤتورمز، تاملانان علاوه آل\/گؤتورسه علامتسیز آد تاملاماسی مئیدانا گلیر.\nسوبا بورو - س -او پنجره شوشه - ای\nتاملایان تاملانان تاملایان تاملانان\n۳. علامتلی آد تاملاماسی: تاملایانلا تاملانانین علاوه آل\/گؤتوردویو آد تاملامالارینا علامتلی آد تاملاماسی دئییلیر.\nائو - ائن پنجره -س - ای شکاف - این قاپاق - ای پئنجک - ائن دویمه - س - ای\nتاملایان تاملانان تاملایان تاملانان تاملایان تاملانان\n۴. زنجیرله مه آد تاملاماسی: ایکیدن چوخ آدین معنا طرفیندن بیر-بیرینی تاماملایارکن مئیدانا گتیردیکلری تاملامالاردیر.","num_words":505,"character_repetition_ratio":0.108,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":85253.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Hello Oyuncu Aykhan welcome to azb Wikipedia! Thank you for your contributions. I hope you like the place and decide to stay\nخوش‌گلدینیز دَییشدیر\nسوْن نظر: ۶ سال پیش۱ نظردانیشیقدا ۱ نفر وار\nCan't read Azerbaijani? Read this message in English\nor French\nسالام٬ Solavirum. بۆتونلوکله کؤنوللو ایشلدنلرین چالیشماسی ایله یارادیلان ویکی‌پدیا بیلیملیگی‌نین تۆرکجه دیلینده اوْلان ورژنینه خوْش گلیبسینیز.\nباشلامادان اؤنجه آشاغیداکی قایدالارلا تانیش اوْلمانیزی تؤوصیه ائدیریک:\nیارادیلان مقاله‌لری دَییشدیرمه‌یه و یا یئنی مقاله یاراتماغا تردید ائتمه‌یین، جسور اوْلون. بیر نئچه جۆمله‌لیک مقاله‌لر یاراتماقدان چکینمه‌یین.\nمقاله‌لرین بیلگی‌لیک، بیلیملیک‌لیک، طرفسیز و غرضسیز اوْلماسینا دیقّت ائدین.\nمقاله‌لری دَییشردیرمه‌دن اؤنجه دَییشدیرمه قایدالاری ایله تانیش اوْلون.\nسوْرغولارینیزا کؤمک صفحه‌لرینده جاواب آختارا بیلرسینیز. اوْردا جاواب تاپانماسانیز، ایلگیلی دانیشیق صفحه‌سینده سوْروشون.\nباشقا ایشلدنلردن یاردیم ایسته‌مکدن چکینمه‌یین، اوْنلارین دانیشیق صفحه‌لرینی دَی��شدیره‌رک سواللارینیزی آرتیرین.\nیئنی یاراتدیغینیز مقاله‌لرین تۆرکجه دیلینده اوْلماسینا دیقّت ائدین. کؤچورمه یازیلیملارینی ایشه آپاران زامان یازی‌نین دیلینی یازی قۇراللاری ایله دقیقلشدیردیکدن سوْنرا مقاله‌یه آرتیرا بیلرسینیز.\nمقاله‌لرده و بۇنلارا ایلگیلی صفحه‌لرده (بؤلمه‌لر، شابلونلار و...) ایمضانیزی و آدینیزی یازمایین. عکسینه دانیشیق، سس‌وئرمه، سوال-جاواب و... فوْرمادا اوْلان یازیلارینیزین سوْنوندا ۴ تیله ~~~~ علاوه ائده‌رک ایمضالایین.\nمؤضوع سئچیمینده چتینلیک چکیرسینیزسه، آشاغیداکی صفحه‌لر سیزه یاردیم ائده‌جک:\nویکی‌پدیا:مقاله ایسته\nویکی‌پدیا: ۱۰۰۰ مقاله\nایسته‌نیلن مقاله‌لر\nیاراتماق ایسته‌دیگینیز مقاله‌نین آدینی آشاغیداکی بوْش یئره یازین و \"مقاله یارات\" دۆیمه‌سینه باسین. ایلک مقاله‌نیزی یارادین.\nویکی‌پدیا ایشلدنلری بیلیملیکلیک شخصلر دئییللرسه، اؤزلری حاقدا مقاله یارادا بیلمزلر. بۇجور بیلگیلری یالنیز اؤز ایشلدن صفحه‌لرینده وئره بیلرلر!\nMaxeeder (دانیشیق) ۱۹ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۱۹:۵۳ (UTC)== خوش‌گلدینیز ==\nCan't read Azerbaijani? Read this message in English\nor French\nسالام٬ Solavirum. بۆتونلوکله کؤنوللو ایشلدنلرین چالیشماسی ایله یارادیلان ویکی‌پدیا بیلیملیگی‌نین تۆرکجه دیلینده اوْلان ورژنینه خوْش گلیبسینیز.\nباشلامادان اؤنجه آشاغیداکی قایدالارلا تانیش اوْلمانیزی تؤوصیه ائدیریک:\nیارادیلان مقاله‌لری دَییشدیرمه‌یه و یا یئنی مقاله یاراتماغا تردید ائتمه‌یین، جسور اوْلون. بیر نئچه جۆمله‌لیک مقاله‌لر یاراتماقدان چکینمه‌یین.\nمقاله‌لرین بیلگی‌لیک، بیلیملیک‌لیک، طرفسیز و غرضسیز اوْلماسینا دیقّت ائدین.\nمقاله‌لری دَییشردیرمه‌دن اؤنجه دَییشدیرمه قایدالاری ایله تانیش اوْلون.\nسوْرغولارینیزا کؤمک صفحه‌لرینده جاواب آختارا بیلرسینیز. اوْردا جاواب تاپانماسانیز، ایلگیلی دانیشیق صفحه‌سینده سوْروشون.\nباشقا ایشلدنلردن یاردیم ایسته‌مکدن چکینمه‌یین، اوْنلارین دانیشیق صفحه‌لرینی دَییشدیره‌رک سواللارینیزی آرتیرین.\nیئنی یاراتدیغینیز مقاله‌لرین تۆرکجه دیلینده اوْلماسینا دیقّت ائدین. کؤچورمه یازیلیملارینی ایشه آپاران زامان یازی‌نین دیلینی یازی قۇراللاری ایله دقیقلشدیردیکدن سوْنرا مقاله‌یه آرتیرا بیلرسینیز.\nمقاله‌لرده و بۇنلارا ایلگیلی صفحه‌لرده (بؤلمه‌لر، شابلونلار و...) ایمضانیزی و آدینیزی یازمایین. عکسینه دانیشیق، سس‌وئرمه، سوال-جاواب و... فوْرمادا اوْلان یازیلارینیزین سوْنوندا ۴ تیله ~~~~ علاوه ائده‌رک ایمضالایین.\nمؤضوع سئچیمینده چتینلیک چکیرسینیزسه، آشاغیداکی صفحه‌لر سیزه یاردیم ائده‌جک:\nویکی‌پدیا:مقاله ایسته\nویکی‌پدیا: ۱۰۰۰ مقاله\nایسته‌نیلن مقاله‌لر\nیاراتماق ایسته‌دیگینیز مقاله‌نین آدینی آشاغیداکی بوْش یئره یازین و \"مقاله یارات\" دۆیمه‌سینه باسین. ایلک مقاله‌نیزی یارادین.\nویکی‌پدیا ایشلدنلری بیلیملیکلیک شخصلر دئییللرسه، اؤزلری حاقدا مقاله یارادا بیلمزلر. بۇجور بیلگیلری یالنیز اؤز ایشلدن صفحه‌لرینده وئره بیلرلر!\nMaxeeder (دانیشیق) ۴ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۱۹:۵۳ (UTC)== خوش‌گلدینیز ==\nCan't read Azerbaijani? Read this message in English\nor French\nسالام٬ Solavirum. بۆتونلوکله کؤنوللو ایشلدنلرین چالیشماسی ایله یارادیلان ویکی‌پدیا بیلیملیگی‌نین تۆرکجه دیلینده اوْلان ورژنینه خوْش گلیبسینیز.\n��اشلامادان اؤنجه آشاغیداکی قایدالارلا تانیش اوْلمانیزی تؤوصیه ائدیریک:\nیارادیلان مقاله‌لری دَییشدیرمه‌یه و یا یئنی مقاله یاراتماغا تردید ائتمه‌یین، جسور اوْلون. بیر نئچه جۆمله‌لیک مقاله‌لر یاراتماقدان چکینمه‌یین.\nمقاله‌لرین بیلگی‌لیک، بیلیملیک‌لیک، طرفسیز و غرضسیز اوْلماسینا دیقّت ائدین.\nمقاله‌لری دَییشردیرمه‌دن اؤنجه دَییشدیرمه قایدالاری ایله تانیش اوْلون.\nسوْرغولارینیزا کؤمک صفحه‌لرینده جاواب آختارا بیلرسینیز. اوْردا جاواب تاپانماسانیز، ایلگیلی دانیشیق صفحه‌سینده سوْروشون.\nباشقا ایشلدنلردن یاردیم ایسته‌مکدن چکینمه‌یین، اوْنلارین دانیشیق صفحه‌لرینی دَییشدیره‌رک سواللارینیزی آرتیرین.\nیئنی یاراتدیغینیز مقاله‌لرین تۆرکجه دیلینده اوْلماسینا دیقّت ائدین. کؤچورمه یازیلیملارینی ایشه آپاران زامان یازی‌نین دیلینی یازی قۇراللاری ایله دقیقلشدیردیکدن سوْنرا مقاله‌یه آرتیرا بیلرسینیز.\nمقاله‌لرده و بۇنلارا ایلگیلی صفحه‌لرده (بؤلمه‌لر، شابلونلار و...) ایمضانیزی و آدینیزی یازمایین. عکسینه دانیشیق، سس‌وئرمه، سوال-جاواب و... فوْرمادا اوْلان یازیلارینیزین سوْنوندا ۴ تیله ~~~~ علاوه ائده‌رک ایمضالایین.\nمؤضوع سئچیمینده چتینلیک چکیرسینیزسه، آشاغیداکی صفحه‌لر سیزه یاردیم ائده‌جک:\nویکی‌پدیا:مقاله ایسته\nویکی‌پدیا: ۱۰۰۰ مقاله\nایسته‌نیلن مقاله‌لر\nیاراتماق ایسته‌دیگینیز مقاله‌نین آدینی آشاغیداکی بوْش یئره یازین و \"مقاله یارات\" دۆیمه‌سینه باسین. ایلک مقاله‌نیزی یارادین.\nویکی‌پدیا ایشلدنلری بیلیملیکلیک شخصلر دئییللرسه، اؤزلری حاقدا مقاله یارادا بیلمزلر. بۇجور بیلگیلری یالنیز اؤز ایشلدن صفحه‌لرینده وئره بیلرلر!\n.M.XIII (دانیشیق) ‏۲۰ سپتامبر ۲۰۱۷، ساعت ۰۷:۴۹ (UTC)جاواب\nsalam دَییشدیر\nسوْن نظر: ۶ سال پیش۱ نظردانیشیقدا ۱ نفر وار\nicazənizlə İstifadəçi məlumatınıza bir iki məlumat artırdım.hörmətlə M.XIII (دانیشیق) ‏۲۰ سپتامبر ۲۰۱۷، ساعت ۰۷:۵۴ (UTC)\n?Sizədə salam! Yaratdığım şablonda bir səhv var idi\nhörmətlə :Oyuncu Aykhan (دانیشیق)\nyox hörmətli Oyuncu Aykhan əhəmiyyətli bir səhv deyil idi. məsələn Milliyətli və doğum tarixini iki dəfə yazmışdınız.hörmətlə M.XIII (دانیشیق) ‏۲۱ سپتامبر ۲۰۱۷، ساعت ۱۰:۲۷ (UTC) تشککورلر! Oyuncu Aykhan (دانیشیق)جاواب","num_words":1353,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.829,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.013,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":99206.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"فهد بن عبدالعزیز (اینگیلیسی‌جه: Fahd of Saudi Arabia) بیر شاهزاده ایدی. ۱۳ ژوئن ۱۹۸۲ – ۱ آقوست ۲۰۰۵ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. ایسلام دینینه اعتیقاد ائتمیشدی.","num_words":34,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":683482.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مقاآپلود (اینگیلیسجه: Megaupload) محدود شیرکت. شیرکت Kim Dotcom طرفیندن قۇرولموش‌دور. چالیشان ایشچی‌لرینین سایی‌سی 155 نفر اوْلوب.\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nفایل:Mega manager.png\nFBI DoJ NIPRCC\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ MegaUpload.com Department of Justice indictment. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 15 July 2012. یوْخلانیلیب22 January 2012.\n^ Anderson, Nate (17 May 2007). Google cut off Megaupload's ad money voluntarily back in 2007. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 8 July 2012. یوْخلانیلیب22 January 2012.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Megaupload»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۰ دسامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیب��یر).\nقارداش پروژه‌لرده مقاآپلود گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو شیرکت‌لر ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=مقاآپلود&oldid=1550380»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nشیرکتلر قارالامالاری\nشیرکت‌لر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nقیریلمیش فایل باغلانتیلاری اوْلان صحیفه‌لر\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":325,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.051,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":57504.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گنجلیکده اینسان ایستر محلله‌نین لاب بتر آدامی اولسون. اولان! بوش وئر محلله‌نی، ایستر خاورمیانه‌ده تک اولسون بااا. ایستر ائله بیر ایش گؤرسون کی دونیادا هامی بارماغی ایله اونا-بونا گؤستریب دئسین:\n– باخ! بو اودو هااا\nگنج‌کن بیز ده «باخ، بو اودو هااا»نی هئی دوشوندوک، اؤلچو-بیچ ائله‌دیک، سونرا گئنه دوشوندوک، سونوندا «آهان، ائوره‌کا» دئییب تاپدیق …\nدوستلارلا درویش اولماغا قرار وئردیک. دئدیک درویش اولاق، عجئیبان- قولی ایشلر گؤرک. یوخسا سحر صوبحدن آنامیزین زور ایله گئدیب سنگگ آلماق، بیزیم اوچون هانسی شؤه‍رتی قازاندیرا بیلردی کی؟ اونون یئرینه طی‌الارض ائله‌‌یه بیلردیک.\nسیز آلله اؤزوز قضاوت ائله‌یین، ائوه چؤرک آلماقلا محلله‌ده هامینین انگینی ایه‌ بیلردیک، یوخسا ایکی ثانیه ایچینده دونیانین او بیری اوجونا اوچماقلا.\nهله هاراسیدی؟ اؤز-اؤزوموزه دوشونموشدوک، درویش اولساق، ایکی ووجودا صاحاب اولماغی دا اؤیرنه‌ بیلریک. ایکی ووجودوموز اولسایدی اگر، بیریسینی آنامیز سحر تئزدن سنگک آلماغا گؤنده‌رردی، عینی آندا دیگری ده گئدردی میشقانا، مادونا ایله قول-بویون اولاردی، سیلوئستئر ائستالونه ده اونا حسرتله باخاردی، ایشاره بارماغی ایله بیزیم ایکینجی کوپیامیزی جمشید آریایا گؤستریب دئیردی:\n– باخ، بو اودو هااا\nسید حمزه‌ده، هله مقبره‌الشعرا دئیه بیر یئر تیکیلمه‌میشدی. کوچه‌نین دیبینده اسکی بؤیوک بیر ائو واریدی. او دؤنملرده او‌ قدیم ائو، شاه‌نعمت‌آلله ولی موریدلرینین خانقاهی ایدی.\nخانقاه دئییرم هااا، بالاجا بیر یئر اولدوغونو سانمایین. سن ائله راحات-راحات باشینی ساللاییب، بوغدا تایلاری چی‌یینلرینده «آی چکیلین بشیر گلیر» دئییب حسن سوخدو‌ دییرمانی‌نا گیرن کیمی، اورا دا گیره بیلمزدین. سیفاریشین، پارت-پورتون اولمالیدی. یوخسا قاپینین زیلینی چالدیغینیزدا، آچیق قاپی گیریشیندن ده داها گیئنیش بیر آدام، سنین ایچری گیرمه‌یینه ایزین وئرمزدی، اورا دورتولمک اوچون، او دییرمانین قاپیچیسی‌نین هئچ بیر یئریندن بیرجه جیریق تاپا بیلمزدین.\nدرویشلر خلسه‌یه گئتمک اوچون سماع مجلسی قورموشدولار. بیر- ایکیسی قاوال چالیردیلار، گئری قالانی دا، باشلارینی «لا اله» دئدیکلرینده ساغا، «الا آلله» دا سولا دؤندریردیلر. درویشلی‌یین ییرینجی صینیف اؤیرنجیلری اولان و هئر ایله پئری قانمایان بیزلر ده، اوردا ائله‌جه اوتوردوغوموز یئرده سئیری-آفاق و انفس ائله‌ییردیک. فقط ائله هوروت-هوروت اطرافا باخیردیق، مال کیمی ایره‌لی سوییه‌ ده اولان درویش‌لری ایز‌له‌ییردیک. گوزله‌ییردیک گؤرک، بس آخی نه زامان هر بیر درویش کولونلاشیب ایکی دنه اولاجاق؟\nیانیمدا سیسقا بیر درویش، الینده قاوال اوتورموشدو، سسیقالیغیندان بللی ایدی کی چوخلو موصیبت‌لر گؤروب، ریاضت‌لر چکیب اؤزونو او اوست نؤقطه‌یه قدر چاتدیرا بیلمیشدی. قاوالین ریتمی ایله باشینی ساغا-سولا ساللاییردی.\nچوخ موصیبت گؤرن سیسقا درویش، بیر موددت قاوال چالیب اوخوماغینا داوام ائتدی. ان سون اوندان بیر «لا اله» سسی چیخدی، آمما سونرا «الا آلله» سسینی هئچ ائشیتمه‌دیم، آنجاق اونون یئرینه اوجا بیر «دارانق ق ق ق» سسی قولاغیمی جینگیلدتدی.\nیازیق، باشینی قاپی چرچه‌وه‌سینه ائله چیرپمیشدی کی، اولدوغو یئرده روحلار عالمینه طی‌الارض ائله‌میشدی، او عالم‌ده ده شاه نعمت‌آلله ولی‌‌ ایله بیرلیکده، سنگک- پئندیره دؤشه‌میشدی. اونا باخدیغیمدا، اوزونده هم ناراحاتلیق ایفاده‌سی وار ایدی هم ده اوتانقاچلیق. چوخ احتیمال، او یازیغین اوتانماغی آلدیغی سنگه‌یی شاه‌نعمت‌آلله ولی ایله تیخیب بوش ال ایله ائوه دونه‌جه‌ییندن ایدی، ناراحاتلیغی دا باشینی قاپی چرچه‌وه‌سینه چیرپدیغیندان. آمما هر حالدا او موصیبتدن سونرا، درویشلیکده بیر سوییه داها یوخاری‌یا اوجالمیش اولمالی ایدی.\nدوستوم صابیر گؤز ایشاره‌سی ایله، سانجی ایچینده قیوریلان آدامی منه گؤستریب دئدی:\n-باخ، بو اودو هااا\nاؤزومو تزه‌دن اونا ساری دؤندریب بو سفر دیققت‌له باخدیم. طرفی تانیدیم.\nبیر نئچه گون قاباق، اونو ولی‌عصرین منکرات شعبه‌سینده گؤرموشدوم. دئمه سیسقا درویش، گئجه‌نی بیزیمله بیرلیکده کئچیرن تومن‌کش شوفئری ایمیش.","num_words":834,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":162271.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آدین داقى مل ى قولیازم الار « تورکمنباش ى » مخت ومقلى نین گ یوزلرچ ھ قولیازماس ى، تورکمنیس تانینگ انیس تیتوتیندا جم ع ل ھ نن دیر.","num_words":47,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.841,"perplexity_score":215417.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لشو دو فوند (لاتینجه: La Chaux-de-Fonds) سوئیسین نوشاتل کانتونونون لشو دو فوند بؤلگه سینده یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلين نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو 38957 نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nو��زیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی �� اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n\"\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (12 October 2016). یوْخلانیلیب2016-11-19.\n^ Statistik der Schweizer Städte 2016 (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (12 April 2016). یوْخلانیلیب2016-11-19.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=لشو_دو_فوند&oldid=649490»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۲:۴۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1564,"character_repetition_ratio":0.232,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.307,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.932,"perplexity_score":166148.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سؤز اوره یی آرتیق سیزلادیر ، اولور شعیر ، شعیرین چالغی لاری نه قده ر ساده ونه قده ر اؤز اوره ی لرینین الیف- بالاریندان علاوه باشقا الیف ـ بالارلا تانیش اولمایان آنالارین اوخشامالارینا بنزرلی اولاندا ، داها ایلاهیانه اولور. بو شعیر همن ائله بومعنالاری داشییر .","num_words":62,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.251,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":564777.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"موسلمان قارداش‌لار یادا اخوان‌المسلمین (عربجه: الإخوان المسلمون) — اساسی میصیرده حسن الالبنا طرفیندن قویولموش بین‌الخالق دینی-سیاسی تشکیلات. حال-حاضیردا رسمی فعالیتی قاداغان ائدیلمیشدیر.\nیارانماسی[دَییشدیر]\nآرتیق حُسنی مبارک‌ین دئوریلمه‌سیندن سونرا میصیرده بو تش��یلاتا اولان قاداغا آرادان قالدیریلمیشدیر، بونا باخمایاراق بعضی اؤلکه‌لرده، مثلا روسیه‌ده، بو تشکیلات تررورچو مقصدلرینه گؤره قاداغان‌دیر. آب‌ش -دا موسلمان قارداش‌لار تشکیلاتی رسماً تررور تشکیلاتی کیمی قاداغان اولونماییب. 2011-جی ایل میصیر پارلمان سئچکی‌لرده موسلمان قارداش‌لارین کیفایت قدر ایدیعالی‌دیر.\nاینکیشافی[دَییشدیر]\n1920-جی ایلده حسن البنا طرفیندن قورولان تشکیلات، سیاسی آکتیولیگی ایله دونیادا، قوزئی آفریقادا و اورتا شرقده سایسیز طرفدار قازانیب. باشلانغیجدا مقصدی ایسلامی دَیرلر و سیاسی فعالیت اولان حراکات، قیسا مودت سونرا داها دا اینکیشاف ائدیب. خوصوصیله میصیرده عوثمانلی ایمپراتولوغونون تنزّوله اوغراماسیندان سونرا، اینگیلیس موستملکه رهبرلیگینه قارشی موقاویمتده و غرب دَیرلرینه قارشی عرب و موسلمان کیملیگی‌نین مودافیعه اولونماسیندا موسلمان قارداش‌لاری بیرلیگی اهمیتلی رول اویناییب.\nموسلمان قارداش‌لارین فعالیتی بو گون رسمی اولاراق قاداغان اولونوب و تضییق‌لره معروض قالیر. بونونلا بئله حسنی مبارک‌ین 1981-جی ایلدن بری ایقتیدارداکی میلّی دئموکراتیک پارتیاسی ن‌دپ-یه قارشی خالق موخالیفتینده قاباقجیل رول اویناییب.\nبیرلیک عوضولری دموکراتیک پرینسیپ‌لری مودافیعه ائتدیکلرینی سؤیله ییرلر. آما ایسلام حوقوقونا سؤیکنن بیر دؤولتین قورولماسی‌نین طرفداری‌دیرلار. دونیادا ایستیفاده ائتدیکلری ان مشهور شوعار ایسه \"حلّ یولو ایسلامدادیر. \"\nحسن البنا، 1928-جی ایلده موسلمان قارداش‌لار بیرلیگینی یاراداندان سونرا، اؤلکه‌نین هر یئرینده تشکیلات‌لانمیش شکیلده ایشلر گؤرمگه باشلادی. موختلیف بؤلگه‌لرده مسجید، مکتب یا دا ایدمان مرکزلری تیکدیریلدی. موسلمان قارداش‌لارا عوضو اولان‌لارین سایی سورعتله آرتدی.\n1940-جی ایل لرین سونوندا تشکیلاتین میصیرده 2 میلیون عوضوو وار ایدی. موسلمان قارداش‌لارین فیکیرلری عرب دونیاسیندا دا گئنیش ووسعت آلمیشدی. میصیر حؤکومتی، موسلمان قارداش‌لاری 1948-جی ایلده اینگیلیس و یهودی‌لرله موباریزه آپاردیغی اوچون لغو ائتمیشدی.\nداها سونرا حسن البنا تهلوکه سیزلیک قووّه لری طرفیندن تشکیل ائدیلن سوء-قصدله اؤلدورولدو. 1952-جی ایلده، اؤزلرینی \" آزاد ظابیط‌لر \" دئیه آدلاندیران بیر قروپون تشکیل ائتدیگی حربی چئوریلیش ایله کرال فاروق تاختیندان ائندیریلدی، موستملکه رژیمی سونا چاتدی.\nموسلمان قارداش‌لار ، بو دؤورده اهمیتلی رولا صاحیب ایدی. نهایت 1970-جی ایلده انور سادات پرزیدنت اولدو. باشدا حؤکومتله امکداش‌لیقدا اولسالار دا بو علاقه ، قیسا مودت سونرا پوزولدو.\n1984-جو ایلده وف‌د پارتیاسی، 1997-جی ایلده ایشچی پارتیاسی و لیبرال پارتیا ایله ایتتیفاقا یاراداراق، میصیرین ان گوجلو موخالیفتینی یاراتدیلار. موسلمان قارداش‌لار، 2000-جی ایلده کی سئچکی‌لرده مجلیسده 17 مانداتا صاحیب ایدیلر. بوندان بئش ایل سونرا، بو گونه قدر کی، ان یاخشی سئچکی نتیجه‌سی ایدی. سیاسی قاداغا قویولدوغو اوچون سئچکی‌لره موستقیل داخیل اولان آدای‌لار، پارلمانداکی یئرلرین 20 فایزینی تشکیل ائدیردیلر.\nبو نتیجه پرزیدنت حسنی مبارکی سارسیتدی. حؤکومت، بیر داها موسلمان قارداش‌لاری چؤکدورمک اوچون عملیات‌لارا باشلادی. یوزلرله موسلمان قارداش‌لار عوضوو حبس اولوندو، یئنیدن تشکیلات‌لانمالاری قارشیسیندا ��انعه یارادیلدی.\nمبارک‌ین لیدری اولدوغو میلّی دموکراتیک پارتیا (ن‌دپ) عئینی زاماندا 2010-جو ایل نوامبر آیینداکی پارلمان سئچکی‌لرینده موخالیفتین اؤنه چیخماسینا مانعه اولدو. موسلمان قارداش‌لارین آدای‌لاری ایلکین مرحله‌ده ماندات قازانا بیلمه‌دیلر. تشکیلات، دیگر موخالیفت پارتیالارییلا بیرگه سئچکی‌لرین ایکینجی مرحله‌سینی بایکوت ائتمک قرارینا گلدیلر. ن‌دپ، پارلمانده کی یئرلرین 80 فایزینی الده ائتدی.\nموخالیفته قارشی تضییق‌لر، 2011-جی ایلین ژانویه آییندا مینلرله میصیرلی‌نین کوچه لره تؤکولمه‌سینه سبب اولدو. قاهیره ده‌کی ن‌دپ-‌نین باش قرارگاهی یاندیریلدی و بئله‌لیکله یئنیدن موسلمان قارداش‌لار، اؤلکه‌ده کی خالق عوصیانینا باشچیلیق ائدیر.[۱] \" موسلمان قارداش‌لار \"تشکیلاتی 1928-جی ایلده اسماعیلیه شهرینده موعلیم حسن ال-البنا طرفیندن یارادیلیب.\n1) اوّلجه خئیریه‌چی‌لیک و سوسیال لایحه‌لر حیاتا کئچیرن تشکیلات خالق آراسیندا اینام قازاناراق مؤحکم‌لندی. 1936-جی ایلده عوضولری‌نین سایی 800-ه چاتان \" موسلمان قارداش‌لار \" ، 1948-جی ایلده ایسه 500 میندن آرتیق عوضوه صاحیب اولدو.\n2) گئتدیکجه \" موسلمان قارداش‌لار \"-ین فعالیتی سیاسی موستوی‌یه کئچیر. 1940-جی ایلده ایسرایل رژیمی‌نین قورولماسی اوچون میصیرده اولان بریتانیا عسگرلرینه قارشی موباریزه یه باشلادیلار.\n3) 1948-جی ایلده تشکیلاتین باغلانماسینی امر ائدن باش ناظیر محمود فهمی نوکراشی اؤلدورولدوکدن سونرا تشکیلاتا قارشی تضییق‌لر باشلاییر. تشکیلاتین رهبری البنا 1949-جو ایلده اعدام ائدیلدی. بوندان سونرا تشکیلات حرکات اولاراق فعالیتینی داوام ائتدیردی. 1954-جو ایلده پرزیدنت جمال عبدالناصرین سوء-قصد نتیجه‌سینده اؤلوموندن سونرا حرکات دا قاداغان ائدیلیر. 1970-جی ایله قدر داوام ائدن تضییق انور سادات‌ین دؤورونده آزالماغا باشلاییر. سادات عومومی عفو فرمانی وئره‌رک بوتون تشکیلات عوضولرینی حبسدن آزاد ائدیر.\n4) تشکیلات ایلک دفعه اولاراق 1980-جی ایلده سئچکی‌لره قوشولور. 2000-جی ایلده ایسه 17 موستقیل آدای‌لارینی پارلمانا داخیل ائده بیلدیلر و بونونلا ان بؤیوک موخالیفت قروپونو یاراتدیلار.\n5) حسنی مبارک‌ین حاکیمیتدن گئتمه‌سی ایله \" موسلمان قارداش‌لار \" این پارلماندا یئر توتا بیله‌جگینی دوشونن ایسرائیل رژیمی میصیرله آرالاریندا 1979-جو ایلده ایمضالانان صولحو تانیماماسیندان ناراحات‌دیر. آبش ایسه تشکیلاتلا علاقه‌لر باره ده یئنیدن دوشونور و میصیرده اونلارین الی ایله قورولا بیله‌جک ایسلام حؤکومتیندن ناراحات‌دیر.[۲]\nیاخین شرق و ایسلام جوغرافیاسی‌نین ان گوجلو حرکات‌لاریندان اولان موسلمان قارداش‌لار دیگر آدی ایله \" اخوان المسلمین \" ایل‌لرله یاخین شرقده کی بعضی رژیم‌لر طرفیندن تهدید اولاراق گؤستریلیب و بو تهدیدله اؤز رژیم لرینه غربلی اؤلکه‌لر نزدینده قانونی بیر زمین حاضیرلاماغا چالیشیب.\nغرب اؤلکه‌لری ده یا اؤز منفعت‌لری اوچون، یا دا 11 سپتامبر تررور هوجومونون سبب اولدوغو زده ایله بو ایدیعالارا حاق قازاندیریب. میصیرده باشلایان خالق اعتیراضی ایله یئنیدن دیقت‌لری چکن و سورغولانان \" موسلمان قارداش‌لار \" (م‌ق) تشکیلاتی، ایدیعا ائدیلن‌لرین عکسینه شریعت طرفداری رادیکال تشکیلات دئییل. مولاییم، غربله یاخین موناسیبت‌لر طرفداری بیر حرکاتدیر. باشدا 11 سپتامبر تررور هوجومو اولماقلا بنزر هر نؤوع تررور آکسیاسینا اعتیراض و تنقید ائدیر.\n1928-جی ایلده اصل پئشه‌سی موعلیم اولان حسن البنا طرفیندن قورولان تشکیلات، خوصوصی ایله ده اینگیلیس‌لرین ایشغالینا قارشی گؤستردیگی موقاویمتله دیقت چکیب. البنا 1948-جی ایلده کشفیات اورقان‌لاری طرفیندن قتله یئتیریلدیکدن سونرا تشکیلات، یوز مینلرله عوضوه صاحیب ایدی و عرب میلتچی‌لیگی ایله عئینی‌لشن عبدالناصرین ده دیقتینی چکمیشدی. عبدالناصر، 1952 تاریخینده آزاد ظابیط‌لر حرکاتی ایله کرال فرّوخو حاکیمیتدن ائندیرنده موسلمان قارداش‌لارین کؤمگیندن ده فایدالانمیشدی. آنجاق بو تشکیلاتی سونرادان اؤزونه تهدید اولاراق گؤرن عبدالناصر، تشکیلاتین معنوی لیدری آدلاندیردیغی مشهور ایسلام عالیمی سید قطب-و اعدام ائتدیرمیشدی.\nبیر مودت گیزلی فعالیت گؤسترمگه مجبور اولان تشکیلاتا داها سونرا سیاسی فعالیت گؤسترمه‌مک شرطی ایله نیسبتاً سربست‌لیک وئریلمیشدی. سون ایل‌لرده باشدا تورکیه ده کی دییشیک‌لیک اولماقلا دونیاداکی وضعیتی یاخشی دیرلندیرمه مکده تنقید ائدیلن تشکیلاتین تنقید ائدیلدیگی دیگر سبب ایسه حماس-ین خطالارینا هئچ‌بیر شرط‌سیز دستک وئرمه‌سی و القاعده کیمی تررور تشکیلات‌لاری ایله باغلی مؤوقعیینی کونکرت اولاراق بیان ائتمه‌مه‌سی دیر. تیکدیردیگی خسته‌خانا، مکتب و قوردوغو فوند و یاردیم فعالیت‌لری ایله باشدا آشاغی گلیرلی طبقه‌لر اولماقلا جمعیتین بوتون حیصه‌سی ایله یاخین سوسیال موناسیبت قوران تشکیلاتین سیاسی فعالیتده ایصرار ائتمه‌سی ده تنقیدلره یول آچیر. تشکیلاتین داخیلینده کی بیر قروپ سیاسی فعالیتدن اوزاقلاشیب، دینی ایجماع کیمی سوسیال فعالیت لرله مشغول اولماق طرفداری‌دیر. دیگر قروپ ایسه بیر اؤلکه ده دییشیکلیک اوچون سیاستین اساس اولدوغونو دوشونور.\n2005-جی ایلده آب‌ش-ین دا تضییقی ایله مجبوری دموکراسی نومونه‌سی یاشایان میصیرده \" موسلمان قارداش‌لار \" بؤیوک بیر اوغورا ایمضا آتاراق پارلمانده 88 یئر قازاندی. بوندان سونرا حماس، فلسطینده الفتح بؤیوک بیر سیاسی ضربه ووراندان سونرا باشدا میصیرده کی اِلیت طبقه اولماقلا غربده پانیکا باشلاییب. خالقین ان آز یاریسی ایله موناسیبت قوردوقلارینی بیان ائدن م‌ق، بو گوجلو مؤوقع‌لرینی سیاسی صحنه‌ده ده داوام ائتدیره بیله‌جکلرینه اینانیر. آنجاق میصیر جمعیتی‌نین مولاییم قورولوشو، عصرلردیر مسیحی‌لرله بیرلیکده یاشاماغین دا قازاندیردیغی تجروبه ایله فرقلی دین، مذهب و ایدئولوژی‌لره قارشی گؤستریلن ایجتیماعی تولِرانت و موعاصیرلشمگه مئییللی اولماسی، خالقین موعین بیر پارتیا یا دا فیکره باغلی قالماسینا مانع اولور. ان اوزاغی 20 فایزلیک بیر خالق دستگی اولان موسلمان قارداش‌لارین ان بؤیوک اوستونلوگو، اؤلکه‌نین ان ییغجام و ساغلام تشکیلات‌لانمیش قروپو اولماسی دیر. ان بؤیوک چاتیشمازلیغی ایسه گوجلو بیر لیدره صاحیب اولماماسی‌دیر.\nموسلمان قارداش‌لارین قوروجوسو حسن ال-البنانین نوه سی طارق رمضان ایسه دئییر کی، اعتیراضچی‌لار گئری آددیم آتمامالی‌دیر. \"مبارک آدای اولمایاجاغینی آچیقلادیغی سپتامبرداکی سئچکی‌لره قدر حاکیمییتده قالسا قانلی نتیجه‌لر اولاجاق \" . موخالیفتی مبارکدن سونراکی دؤوره حاضیرلیغا دا سسله‌ین رمضان دئییر کی، \" مبارکدن سونرا رادیکال ایسلامچی‌لار آکتیول��ه‌جک و اؤلکه ده خائوس موحیطی یاراناجاق \" ایدیعالارینی دا محض بیله‌رک مبارک طرفدارلاری اورتایا آتیر.[۳]\nموسلمان قارداش‌لاری حرکاتی صاباح قاهیره‌نین تحریر مئیدانیندا کوتلوی آکسیا کئچیره‌جک. موسلمان قارداش‌لاری حرکاتی مئیدانا 1 میلیون اینسان توپلایاجاغینی بیان ائدیب. ایسلامچی‌لار سابیق پرزیدنت حسنی مبارک‌ین یاخین اطرافیندان فورمالاشدیریلان یئنی حؤکومتین بوراخیلماسینی طلب ائدیرلر. موسلمان قارداش‌لاری حرکاتی‌نین رهبرلریندن اولان السام ال-اریان دئییب کی، مودافیعه ، عدلیه، داخیلی و خاریجی ایشلر ناظیرلری اؤز پوست‌لاریندا قالیبلار: \" بو، او دئمکدیر کی، میصیره نظارت یئنه حسنی مبارک و اونون طرفدارلاری‌نین الینده دیر \" . قئید ائدک کی، حاضیردا میصیری ایداره ائدن عالی حربی شورا یالنیز اینفورماسیا، نفت و مدنیت ناظیرلرینی پوست‌لاریندان اوزاقلاشدیریب.[۴]\nمیصیرین موسلمان قارداش‌لار حرکاتی‌نین یئنی لیدری پروفسور محمد بدیع‌دیر. اؤلکه‌نین موخالیفتده اولان موسلمان قارداش‌لار حرکاتیندان وئریلن معلوماتدا حرکاتین شوراسیندا کئچیریلن سس‌وئرمه ده محمد بدیع‌ین سس چوخلوغو ایله حرکاتین یئنی لیدری سئچیلدیگی بیلدیریلیب. میصیر مطبوعاتیندا بو مسله ایله باغلی درج اولونان خبرلری تصدیق ائدن حرکاتین کئچمیش لیدری مهدی عاکف بدیع‌ین حرکاتین یئنی لیدری اولدوغونو دئییب. م.عاکف کئچیردیگی مطبوعات کونفرانسیندا حرکاتین بوندان سونرا دا ایسلامدا مؤعتدیل‌لیک پرینسیپینه صادیق قالاجاغینی و بو فعالیتینی بو یؤنده داوام ائتدیره جگینی بیلدیریب. کئچمیش لیدر م.بدیع‌ین موسلمان قارداش‌لارا یئنی لیدر سئچیلمه سی‌نین حرکاتین بین الخالق شوراسی‌نین 30 عوضوو طرفیندن تصدیق‌لندیگینی ده وورغولاییب.\nاتک یازی‌لار[دَییشدیر]\n^ \"MİSİRƏ İSTİQAMƏT VERƏN MÜSƏLMAN QARDAŞLAR\". 2011-02-09 tarixində orijinalındanarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-10.\n^ \"\"Müsəlman Qardaşlar\" haqda 5 nöqtə-Araşdırma\". 2011-02-09 tarixində orijinalındanarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-10.\n^ \"Müsəlman Qardaşlar\" kimdir?. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2021-07-09. یوْخلانیلیب2021-07-07.\n^ \"Müsəlman Qardaşları Hərəkatı Misiri yenə çaxnaşdıracaq\". 2011-02-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-02-24.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=موسلمان_قارداش‌لار&oldid=1551433»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nسیاست\nسیاسی تشکیلات‌لار\nحیزب‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۷ اوْکتوبر ۲۰۲۳، ‏۱۲:۲۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":2249,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.029,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":226396.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بنجامین سالومون \"بن\" کارسون سینیور (اینگیلیسجه: Benjamin Solomon \"Ben\" Carson, Sr.) دوغوم گونو 1951 سپتامبر آیی نین 18ی، میشیقان اوستانی نین دیترویت بؤلگه سی. آمریکالی ایشدن آیریلمیش باشاریلی و آدلیم بئیین جراحی و یازاری، ایندیکی سیاستچی، و آمریکا ۲۰۱۶ جومهور باشقانلیغی سئچیملرینه تمثیلچی یوللاماق اۆچون جومهوریتچی حزبی ایچینده کی سئچیمی نین مطرح و یوخاری شانسلی کاندیدلریندن دیر.\nآمریکا ۲۰۱۶ جومهور باشقا��لیغینا جومهوریتچی پارتی‌سی ایچینده کی گوجلو یاریشماجیلار[دَییشدیر]\nتد کروز\nدونالد ترامپ\nمارکو روبیو\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Solomon, John. Ben Carson officially changes political parties, rejoins GOP, The Washington Times (November 4, 2014).\n^ Peterson-Withorn, Chase (December 22, 2016). \"Here's What Each Member Of Trump's $4.5 Billion Cabinet Is Worth\". Forbes. https:\/\/www.forbes.com\/sites\/chasewithorn\/2016\/12\/22\/heres-how-much-trumps-cabinet-is-really-worth\/#3b5c6faf7169.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Ben Carson»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۰۱۶ فوریه سی‌نین ۲سی تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بن_کارسون&oldid=403615»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nآمریکا ۲۰۱۶ جومهور باشقانلیغی سئچیمی\nآمریکا جومهوریتچی پارتی‌سی سیاستچیلری\nآمریکالی سیاستچیلر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۷ مئی ۲۰۱۸، ‏۱۰:۰۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":311,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.986,"perplexity_score":53924.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"میانه بؤلگه‌سی یا دا میانا بؤلگه‌سی — ایران‌ین شرقی آذربایجان اوستانیندا و تبریز و زنجان شهرلری‌نین آراسیندا واقع اولان بیر بؤلگه‌دیر. میانه بؤلگه‌سی‌نین مرکزی میانه شهری دیر. بو شهر تبریز دن ۱۲۰ کیلومتر آرالی دیر. بو بؤلگه‌نین ۱۳۹۵–جی هیجری شمسی ایلین نوفوس ساییسی اساسیندا 182,848 نفر جمعیتی واریمیش کی 57,665 عائیله‌دن عیبارت اولورموش.[۱] میانا بؤلگه‌سی مساحت باخیمیندان شرقی آذربایجان اوستانی‌نین ان بؤیوک بؤلگه‌سیدیر، هابئله جمعیت (نوفوس) ساییسی باخیمیندان تبریز، مراغا و مرند بؤلگه‌لریندن سونرا دؤردونجو روتبه‌ده‌دیر.[۲]\nمیانا بؤلگه‌سی\nشهرستان میانه\nبؤلگه\nشرقی آذربایجان اوستانی خریطه‌سین‌ده،\nمیانا بؤلگه‌سی‌نین مؤوقعی\nایران خریطه‌سین‌ده،\nشرقی آذربایجان اوستانی‌نین مؤوقعی\nموختصاتلار: 37°25′N 47°42′E \/ 37.417°N 47.700°E \/ 37.417; 47.700موختصات: 37°25′N 47°42′E \/ 37.417°N 47.700°E \/ 37.417; 47.700\nاؤلکه\nایران\nاوْستان\nشرقی آذربایجان\nباشکند\nمیانه\nبؤلوم‌لری\nمرکزی، Kaghazkonan District، Kandovan District، Turkamanchay District\nجمعیت\n(۲۰۰۶)\n• جمع\n۱۸۷٬۸۷۰\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی ۳:۳۰+ (ایران)\n• یای (DST)\nیوتی‌سی ۴:۳۰+ (ایران)\nمیانا بؤلگه‌سی-نی جئونِت نِیمز سِروِرده آختارماق اولار. بو باغلانتیدا پیشرفته آختاریش قوتوسوندا، بو کودو \"9205880\" یازین و آختارین.","num_words":244,"character_repetition_ratio":0.096,"word_repetition_ratio":0.026,"special_characters_ratio":0.295,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":138377.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکی‌چای‌آراسی و یا بین‌النهرین (قدیم یونان دیلی: Μεσοποταμία - \"ایکی چایین آراسی\") - اورتا شرقده یئرلشمیش دۆنیانین ان قدیم و ان بؤیوک مدنییتلاریندان بیری. چاغداش زاماندا بۇ مدنیتین یئرلشدیی اراضی ده بین‌النهرین اوْلاراق آدلانیر.\nقدیم شرق اؤلکه‌لری آفریقانین شیمال-شرقین‌دن آسیانین بؤیوک بیر حیصّه‌سینه قدر اۇزانان گئنیش جوغرافی اراضینی ایحاطه ائدیردی. ان قدیم شرق دؤولتلری میصرده، آرالیق دنیزی‌نین شرقینده، کیچیک آسیا، ایکی‌چای‌آراسی�� ایران، هیندوستان، چین و دیگر اؤلکه‌لرین اراضیسینده مئیدانا گلمیشدی.\nتاریخی دَییشدیر\nان قدیم زامانلاردا بین‌النهرین اراضیسینده بیر نئچه دؤولتلر اوْلموش‌دور. اوْنلارین تاریخلری آیریجا مقاله‌لرده وئریلمیش‌دیر:","num_words":112,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.193,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":578920.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پروفسور زهتابی، گونئی آذربایجان تورک‌لرینین اویانیش سوره‌جینده، اؤزونه دانیلماز یئر آچابیلمیشدیر. “ایران تورکلرینین اسکی تاریخی” آدلی اثری ایله فارسچی‌لارین ایل‌لر بویو اویدوردوغو یالان‌لارا جواب وئرمیش، او یالان‌لارا اویموش اولان تورک‌لری اؤز گئرچک تاریخ‌لری ایله تانیشدیرمیش، بئله‌لیک‌له ده اونلارا تاریخی باخیمدان، اؤزگوونج (اعتماد به نفس) قازاندیرمیش‌دیر.\nپروفسور زهتابی، دیل‌لر ازبری اولان شعرلری ایله آنا دیلیمیزی دیری ساخلاییب، روح‌لاریمیزی جانلاندیریب، تورکجه‌میزین گؤزل‌لیک‌لرینی گؤزلریمیزین اؤنونه سرگیله‌میشدیر. اونون “سو دئییب‌دیر منه اولده آنام آب کی یوخ \/ یوخو اؤیرتدی اوشاقلیقدا منه، خواب کی، یوخ” شعری، بیچیم باخیمیندان اؤز بنزرسیز گؤزل‌لییی هابئله آخیجی‌لیغی ایله، ایچریک باخیمیندان ایسه اویاندیریجی ماهیتی ایله گونئی آذربایجان تورک‌لرینین آسیمیلاسیونا قارشی اعتیراض سسی اولموشدور.\nپروفسور زهتابی، “شاهین زنجیرده” آدلی شعر توپلوسوندا بیزی زوراکیلیق‌لارا قارشی آیاقلاندیریر. او ساده‌جه بیزیم باشیمیزا گلن‌لری بیزه آچیقلاماییر، بیزه یول دا گؤستریر: “افسانه‌دیر، شمشیره دایانمازسا آزادلیق!”\nتورکجه‌میزین دیل بیلگیسی قونوسوندا یازدیغی کیتاب‌لارلا بیزه آنا دیلیمیزین قایدا قورال‌لارینی اؤیره‌دیر. او بیزه آنا دیلیمیزی یالنیز قایدا قورال‌لارینی ازبرله‌مک‌له اؤیرتمه‌ییر. اونون یازدیغی تورکجه اثرلری آنا دیلیمیزی نئجه یازماقدا بیزه یاردیمچی اولور.\nپروفسور زهتابی‌نین یازدیغی کیتاب‌لار هابئله یاراتدیغی اثرلر بیرَربیرَر اؤنملی هابئله گؤرکملی‌دیرلر. آنجاق، منجه اونون شاه‌اثرینی یازیب یاراتدیغی اثرلرینده دئییل، اونون یاشاییشیندا آختارمالیییق! دئمک، زهتابی‌نین شاه‌اثری اونون یاشادیغی یاشاییشی‌دیر. گنج‌کن آذربایجان دموکرات فیرقه‌سینه قوشولدوغونا گؤره، آذربایجان میللی حؤکومتی‌نین ییخیلماسیندان سونرا بیر چوخ وطنداش‌لاریمیزا تای جانینی گؤتوروب اؤلکه‌سیندن قاچماق زوروندا قالیر. سیبری‌نین شاختا هاواسیندا استالین-ین بوزلو داموسونا قاتلانماق زوروندا قالیر…\nبوتون بونلارا باخمایاراق، نه استالین، نه محمدرضا شاه، نه ده سیبری‌نین جان‌یاندیریجی شاختاسی اونو کسه بیلیر. اونون اوره‌ییینی هر زامان قیزیشدیران بیر سئوگی وار ایدی، ایچینده! وطن سئوگیسی، میللت سئوگیسی! بو سئوگی، هر زامان، اونا دایاق اولور. اوخوموش هابئله بیلگین بیر اینسان اولور. مسکو، برلین، بغداد کیمی آدلیم دانشگاه‌لاردا درس وئریر. بیلیمسل چالیشمالارینا گؤره، پروفسورلوق روتبه‌سینی قازانیر. آنجاق، اؤزونو، میللتینی هابئله گئریده بوراخدیغی وطنینی هئچ زامان اونوتماییر.\nمحمدرضا شاهین رژیمی دئوریلدیکدن سونرا اؤلکه‌سینه قاییدیر. بیر باش تبریز دانیشگاهیندا آنا دیلیمیزی درس وئریر. یئنی رژیمده، فارسچیلیغین بیر د��ها جانلانماسیندان دولایی ایشدن قیراغا قویولور. دؤنه‌لرله توتوقلانیب دوستاق اولور. آنجاق، هئچ بیر گوج اونو دایاندیرا بیلمه‌یه یئتمه‌ییر. بو دؤنه یازیب یاراتدیغی اثرلرله بیزه یول گؤستریر. عؤمرونون سون گونونه دک، یازماقدان، دانیشماقدان، دوشونمکدن هابئله باشقالارینا یول گؤسترمک‌دن اوسانماییر. بئله‌لیک‌له ده، شاه‌اثر آدلاندیرا بیله‌جه‌ییمیز بیر یاشاییش یاشاییر!\nسؤزلوک:\nاویانیش سوره‌جی: روند بیداری\nاؤزگووونج: اعتماد به نفس\nسرگیله‌میشدیر: به نمایش گذاشته است\nبیچیم: فورم\nایچریک: محتوا، مضمون\nقورال: قانون، قاعده\nاؤنملی: مهم\nگؤرکملی: جذاب، گیرا\nدامو: جهنم\nدوستاق: زندان، زندانی\nگوناز تی وی\nپایلاش\nیازی شرح\nاول کی\nبرگی از تاریخ؛ عباس لسانی و دیدگاهش از تبریز – ویدئو\nنؤوبتی\nاوج گیری دوباره کرونا در استان اردبیل و افزایش شمار قربانیان\nسیزین خوشونوزا گله بیلر مؤلف‌دن داها چوخ\nخبرلر\nگؤرکملی ژورنالیست، شاعر، مترجم مژگان خانیم صیامی ابدیته قووشدو\nایران بو گون\nماراقلیدیر ، گورون کورد تروریست قوروپلاری دستکله نن نماینده لر نئجه فارسلارین…\nمدنیت\nیاخین گونلرده آشیق قشم جعفری‌نین مزارداشی تزه‌لندی. ائله بو مناسبتله او موباریز آشیغی…\nایران بو گون\nسعید ملازاده دونیاسینی دییشیب\nاول کی نؤوبتی\nComments are closed.\nسۏن ؽازؽلار\nاردیبهشت آیی‌نین 20سی «اوستاد یحیی شیدا»نین آد گونودور. (20 اردیبهشت 1303 – 29 مهر 1390)*\nآییل، ائی کارگر ! (محمد_بی _ریا)\nعسگراننی‌نین حیکایه‌لری – گولوستان باغی\nگؤرکملی ژورنالیست، شاعر، مترجم مژگان خانیم صیامی ابدیته قووشدو\n.\nAvqust 2021\nBE\nÇA\nÇ\nCA\nC\nŞ\nB\n1\n2 3 4 5 6 7 8\n9 10 11 12 13 14 15\n16 17 18 19 20 21 22\n23 24 25 26 27 28 29\n30 31\n« İyl Sen »\nآذربایجان دموکرات فرقه‌سی نین اورقانی اولان «آذربایجان» روزنامه‌سی نین بیرینجی سایی ۱۹۴۵-جی ایل سنتیابر آیینین ۵-ده چاپ‌دان چیخمیش‌دیر. «قزئت بیرینجی سایین‌دان باشلایاراق آذربایجان دیلین‌ده بوراخیلیردی. حاجی علی شبوستری (۱-۲۹-جو سایلار)، احمد موسوی (۹۸-۱۵۱-جی سایلار)، حمزه فتحی خوشگینابی (۱۵۲-۲۴۶-جی سایلار)، اسماعیل شمس (۲۴۷-۲۹۳-جی سایلار) روزنامه‌نین باش رئداکتورلاری اولموش‌دور. حال-حاضردا روزنامه‌نین باش رئداکتورو رحیم حسین‌زاده ‌دیر.","num_words":963,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.031,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":148459.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"«نادر»لشن شعر (کیان‌خیاوین «شعر باش‌تاجیمی یوخسا قوندارا؟» باشلیقلی یازیسی حاقدا) \/ همت شهبازی – ایشیق\nپرش به محتوا\nیازیچیلار\nبیزیم‌له علاقه\nبیزیم حاقدا\nمنو\nیازیچیلار\nبیزیم‌له علاقه\nبیزیم حاقدا\nبوگون چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۳\nآنا صحیفه\nشعر\nخبر\nحئکایه\nمقاله‌\nسس\nیادداشت\nدانیشیق\nکیتاب\nسند\nمنو\nآنا صحیفه\nشعر\nخبر\nحئکایه\nمقاله‌\nسس\nیادداشت\nدانیشیق\nکیتاب\nسند\nجستجو\nجستجو\n«نادر»لشن شعر (کیان‌خیاوین «شعر باش‌تاجیمی یوخسا قوندارا؟» باشلیقلی یازیسی حاقدا) \/ همت شهبازی\nایشیق\nچئویرن: ایشیق\nترجمه: ایشیق\nسسلندیرن: ایشیق\nمقاله‌\nشنبه ۱۲ فروردین ۱۳۹۶\nاوخوماق زامانی: 5 دقیقه\nhttps:\/\/ishiq.net\/?p=18202\n«نادر»لشن شعر (کیان‌خیاوین «شعر باش‌تاجیمی یوخسا قوندارا؟» باشلیقلی یازیسی حاقدا)\nهمت شهبازی\n«ایشیق» سایتیندا https:\/\/ishiq.net\/?p=18162 سئویملی دوستوم کیان خیاوین «شعر باش‌تاجیمی یوخسا قوندارا؟» باشلیقلی یازیسینی اوخویاندان سونرا نه‌سه بیر سیرا مقاملاری ایله راضیلاشا بیلمه‌دیم. بو کیچیک یازیدا یالنیز راضلاشمادیغیم مقاملارا توخونوجاغام. آرا وئرمه‌دن اساس مطلبه کئچیرم:\n۱٫\nیازیدا بئله بیر ایفاده وار:\n«نادیرین شعری قاباق‌لار چوخلو محمدحسین شهریارین، ایندیلر ده چوخلو رامیز رؤوشنین شعرلرینه بنزه‌ییر.»\nبو ایفاده‌نین بیرینجی بؤلومو ایله راضیلاشمیرام. ایلک باخیشدا دئدیم بلکه کیان خیاوی کیتابین سونوندا شهریارین، نادر حاقدا یازدیغی فارسجا شعری چاشدیرا بیلسین. آنجاق بونا درین فیکیرلشدیکده یازی‌نین یازانینی ساده بیر اوخوجو یوخ، ادبیاتیمیزین پروفسیونال اشتراکچیسی اولدوغونو دویدوقدا واز کئچدیم بو فیکیریمدن. یئری گلمیشکن دئمه‌لییم کی شهریار، نادری تصدیقله‌مه‌سه ده او تصدیقلنمیش شاعیردیر. بونا گؤره بو شعرین کیتابا داخیل اولماسی‌نین قصورونو شاعیرین اؤزونه یوخ، کیتابی ائدیت ائده‌نین اوزرینه دوشور. بو شعر بو کیتابا بیر یاماق کیمی داخیل اولموش. سئوگیلی دوستوم جناب «ودود دوستی» ایشینی بیلن آدام‌دیر، آنجاق بیر ائدیتور کیمی حتتا دوستوم کیان خیاو توتدوغو ایرادلارین دا بیر چوخونو یولونا قویا بیلردی. «دوستی» جنابلاری‌نین کیتابا یازدیغی مقاله‌دن بللی اولور کی او هم نادرین شعرینی دوغرو – دوزگون ایچ ائله‌میش، هم ده شعردن نه ایسته‌دیینی یاخشیجا بیلن آدام‌دیر. بونا گؤره کیتابا بیر ائدیتور کیمی نظارت ائله‌ین کیمسه‌نین ایشی یالنیز کلمه‌لرین «املا» دوزه‌لیشینده سونا چاتمیر. لازیم اولان یئرده آچیقلامالار دا وئرمکله متنی آریندیرمالیدیر. بونو بیز کلاسیک اثرلری تصحیح ائدن کیمسه‌لرله مقایسه ائتدیکده داها آیدینلاشماسینی آچیقجا گؤره بیلیریک. مصحح اثرده قارانلیق یئرلری آچیقلاییر. حتتا تاثیر آلدیغی مقاملارا دا توخونماغی اونوتماییر. بو مقامدا کیان خیاو بوتون قصورلاری شاعیرین اوزرینه ییخاراق اوریژیناللیغی قوروماماقلا سوچلاسا دا، بونونلا بیر قیسم راضیلاشا بیلمیرم.\nاو کی قالدی نادرین شهریاردان ائتکیلنمک مسئله‌سینه، نادرین شهریارلا نه قدر یاخیندان علاقه‌ده اولدوغونو بیر چوخلارینا بللی اولدوغو کیمی منه ده بللی‌دیر. صحبت کانکرئت اولاراق چاپ اولان کیتابدان گئدیرسه مسئله فرقله‌نیر. کیتابدا چاپ اولان شعرلرده شهریارین ایزینی گؤرمه‌دییمی قطعیتله دئمک ایسته‌ییرم. شاعیرین چاپ اولمایان شعرلرینده بو ایز وارسا، بو سؤزقونوسو دئییل. کیتابدا شهریارین ایزینی گؤرن بیر مقام تاپا بیلمه‌دییم اوچون طبیعی کی اؤرنک گتیرمک ده منیم اوچون چتین‌دیر. بو مسئله سانکی مقاله یازاری‌نین اؤزو اوچون ده آچیق‌-آیدین ایمیش کیمی، هانسی شعرلرینده شهریارین ایزی اولدوغونو اؤرنک گتیرمه‌ییبدیر.\n۲٫\nیوخاریدا سیتات گتیردییم جومله‌نین ایکینجی بؤلومونه اونا گؤره توخونمورام کی اونونلا راضییام. نادرین شعری، اؤز اوریژیناللیغینی قوروماقلا یاناشی، بیر آیاغی رامیز رؤوشنین شعرینده‌دیر. آنجاق سئوگیلی کیان خیاو بیر یئرده یازیر کی:\n«منجه نادیر داها دا گوجلو بیر شاعر اولا بیلسه‌یدی، رامیز رؤوشن کیمی‌ دیزگه یا پوئمادا دا، حتی شعر- نثر ژانریندا دا چیخیش ائده بیلردی.»\nبو ایفاده‌ ایله ده راضیلاشمیرام. اونا گؤره کی پوئما ژانری‌نین ائلئمئنت‌لرینی اوره‌ییمیز ایسته‌دییی قدر نادرین شعرینده گؤر��روک. بو صفحه‌لرده گلن شعرلر بونا اؤرنک‌دیر: (صص ۱۰۸، ۱۰۹، ۱۱۰، ۱۱۴، ۱۱۶، ۱۲۰، ۱۲۴، ۱۲۶، ۱۲۸، ۱۳۴، ۱۴۴ و …)\nبو شعرلرین بیرینی اؤرنک گتیریرم:\nدیواردان آسیلان شکیله باخدی\nحسرت اوره‌ییندن دیلینه آخدی:\n-«او گلسه ایت اولوب هوره‌جه‌یم من\nسو دا ایچه‌جه‌یم ایت بینه‌سیندن\nگؤره‌سن او گونو گوره‌جه‌یم من؟»\nدئدی، دیسگیندی بیر آیاق سسیندن!\nآنا نه دینجلدی، آنا نه یاتدی،\nنگران گؤزلری یوللاری یوردو\nبو گوندن صاباحا مین کؤرپو آتدی،\nباسیلدی دوشمنه آنجاق بیر اردو\nاوغلو یوخ، اوغلونون پلاکی گلدی\nتوز-تورپاق بوروموش بیر ساکی گلدی\nآنا آختاردیغی گونو گؤرمه‌دی،\nاو داها دیسگینمیر آیاق سسیندن\nآنا ایت اولمادی، آنا هورمه‌دی\nآنا سو ایچمه‌دی ایت بینه‌سیندن. (ص ۱۱۰)\nبو شعرلرین اساس دست‌خطی، سوژئت و روایت اوزره قورولموش. کیچیک، ائپیزودیک و عینی حالدا مکمل روایت‌لر. شعرین سوژئتی‌نین اوزونلوغو، اونو پوئما ائتمه‌سینه دلالت ائله‌میر. سوژئت ییغجام و ائپیزودیک اولدوقدا دا ائله سوژئت‌دیر. سوژئت اولان یئرده، پوئمانین تملی قورولور. حتتا من دئیردیم «نادر»ین بیر چوخ تک‌بئیت‌لرینده ده سوژئت وار:\nآلما آتماق هوسیم یوخ… «هَه» دئمه سئودیجه‌ییم!\n«یوخ» دئ، سندن هله ده ناز هوسیم وار نئیلیم!؟\nشعرده سوژئت اساس مرکزده‌دیر. شاعیر پوئما یازمیر بوردا. سوژئتی، پوئما کیمی قبول ائتمه‌سینی اوخوجو اوزرینه قویور. اوخوجو شعری اوخودوقدا، اؤز تصوورونده اونا «روایت» توخویور. بونلار اونو گؤستریر کی نادر الهی، رامیز رؤوشن‌دن فرقلی اولاراق پوئما یارادیر. بو فرقلر اونون داها چوخ قیسا سوژئتلیینده‌دیر.\n۳٫\nمقاله یازاری نادرین شعری‌نین اؤزللیک‌لرینی سایدیقدان سونرا بو سوالا یئتیشیر: «بو اؤزللیکلر بیر شعری شعر ائتمه‌یه کیفایت ائدرمی یوخسا یوخ؟» قویون دوستوما هله‌لیک دئییم: کیفایت ائتمز. آنجاق کیان خیاوین یازیسیندان بئله چیخیر کی «نادر الهی» توتدوغو یولونو دَییشیب گون شعری یعنی سربست شعر یا دا کی کلاسیک قالیبین یئنی‌لشمه‌یینه طرف اوز گتیرمه‌لیدیر.\n«نادر الهی» شعرینده ایفاده اوبرازلیغی» (https:\/\/ishiq.net\/?p=17944) باشلیقلی یازیمدا دئدییم کیمی نادر الهی شعری، قالیب‌لری سیندیرماغا دا بئله جهد گؤسترمیر. حتتا قالیب‌لرین ایسکئلئتینی تشکیل ائدن «وزن، قافیه، ردیف» کیمی فاکتورلارا دا یئنی‌لیک آرتیرمیر. اونون یئنی‌لییی، ایفاده و فورم مسئله‌سییله یاناشی مضمونون گوندمده اولماسیندادیر.\nقالدی کی نادرین «سربست» یا بونا بنزر شعر یازماسی مسئله‌سی. بونونلا دا راضی دئییلم. نادر الهی سربست شعر شاعیری دئییل و اگر بوندان بئله بو فیکره دوشسه ده آلینمایاجاق. نادر الهی بو کیتابین بیر ایکی شعرینده (مثلن صفحه ۱۸۲ و ۱۸۴) سربست اولماغا چالیشیر. بو شعرلر سربست شعرلر دئییل؛ آنجاق شاعیر شعرده سربست اولماق فیقورو ایله چیخیش ائدیر. بو دا ان ضعیف و هئچ اولماسا اونا یاراشمایان شعرلره چئوریلیر.\n۴٫\nسئوگیلی کیان خیاوین یازیسیندا بئله بیر ایفاده وار:\n«نادیر اؤز اوریژیناللیغینی بعضی شعرلرینه آچیقلاما وئرمه‌مکلری‌یله سؤال آلتینا آپارا بیلر. نادیر بیر سیرا غزللر و روباعی‌لرینده آیدین شکیلده خالق بایاتیلاریندان‌ قیدالانیب. اوسته‌لیک بیر سیرا غزل‌لرینی ده باشقا شاعرلرین غزل‌لرینه “نظیره” اولا‌راق یازیب، آنجاق تأسّفله بونو کیتابیندا قئید ائتمه‌ییب.»\nبو ایفاده‌نین بیر قیسمینه یوخاریدا ائدیتورون بلکه ایشی اولدوغو کیمی جاواب یازدیم. آنجاق بورادا بیر سوال یارانیر: «ائدیتور هاردان بیلسین بونو؟» بونا گؤره بو مسئله‌ده ائدیتورو چوخ دا قصورلو گؤرمه‌دییمدن باشقا مسئله‌یه توخونماق ایستیرم.\nیوخاریدا کی ایفاده‌نین بیرینجی بؤلومو ایله راضیلاشا بیلمیرم. «نظیره» یازیلان شعرلرده ایسه کیان خیاوی حاقلی اولاراق بونون من ده اوریژینالینا اشاره ائدیلمه‌سی ایله راضییام.\nهم کیان خیاوین یازیسیندا، هم ده کیتابی اوخویانلار بیلیرلر کی نادر الهی‌نین شعرلرینده خالق آغزیندان آلینما سؤز، دئییم و موتیولر بول-بولجاسینادیر. آنجاق کیان-ین یازیسی ایله اونا گؤره راضی دئییلم کی بو دئییم و موتیولر اولدوغو معنادا، اولدوغو اوبرازدا چیخیش ائتمه‌ییر. نادرین شعرینده بو دئییم و موتیولر کانکرئت اؤزونه مخصوص متن اولدوغوندان قیریلیر و نادر الهی شعری‌نین متنینده کیملیک قازانیر. متن، متنه کئچیر. هله‌لیک بوردا «متن‌لر آراسی مناسبت‌لر» (مناسبات بینامتنی) تئوریسینه توخونماق ایسته‌میرم. ساده‌جه دئییرم بو دئییم‌لر، موتیولر نادرین شعرینه کئچدیکده اؤز اوریژیناللیغینی الدن وئریرلر. بونا گؤره ده، بو اوریژیناللیغا شاعیر هر بیر مصراع یا بیت و یا شعرینده اشاره ائله‌سه ایدی اوندا کیتاب حاشیه یازماغا چئوریلردی. بوردا خالق دیلیندن آلینیب دئیه «کیمه قایناق» گؤستریلمه‌سی موضوعسو آرتیق دارتیشیلماز موضوعدور. کیان یازیسیندا بیر بایاتینی اؤرنک گتیره‌رک، اونون اوریژیناللیغینی کیتابین هاراسینداسا اشاره ائتمه‌یی وورغولاییر. آنجاق اوریژینال عینی ایله استفاده اولونمادیغی کیمی، نادرین شعرینه کئچید آلدیقدا دا «نادر»لشیر. باشقا بیر اؤرنک:\nشنگولوم! قاچ اؤزونو قورتار الیمدن هله‌لیک\nقورد وار منده… منیم نازلیم!… آیی وار منده (ص۴۱)\nکیان-ین ایفاده سییله دئسک شاعیر بوردا متنین اوریژینالی اولان یعنی «شنگول، منگول» ناغیلینی بیر آچیقلاما کیمی گتیرمه‌لی ایدی. آنجاق بونا احتیاج اولماماقدان بیرگه، متنده باشقا بیر موتیوین خئیرینه استفاده ائله‌مکله تاماملانیر. حتتا بو بئیتده «کیان»ین اؤز شعرلرینده تکرار استفاده اولان «نازلیم» سؤزو وار. یوخاریداکی باخیشلا مسئله‌یه یاناشاریقسا شاعیر بورادا بونا اشاره ائتمه‌لی ایدی. آنجاق بونونلا دا راضی دئییلم. چاغداش شعرده بیر سیرا سؤزلرین حتتا مجازی معناسی دا باشقالاریندان آلیناراق استفاده اولوندو. نیما یوشیج فارس شعرینده – ائله‌جه ده بیزیم شعریمیزه کئچه‌رک- «شب=گئجه» سؤزونو مجازی معنادا استبدادی فضا و یا بونا بنزر موتیولرده استفاده ائتدی. اوندان سونرا یازیلان شعرلرده ده بو معنا باشقا شاعیرلرین شعرلرینده بول-بول استفاده اولوندو (او قدر تکرار اؤرنک‌لر وار بونا اؤرنک گتیرمه‌یه احتیاج یوخدور). بو او معنادا دئییل کی سونرا یازیلان شعرلرده، اونون اساس قایناغی اولان یعنی نیما یوشیج اولدوغونا اشاره ائتمک واجیبدیر.\nبعضی شعرلرده سؤز، ایفاده، موتیو خالق آراسیندا ایشله‌نیر. بونون اؤزل و کانکرئت و گؤستریله‌سی قایناغی یوخدور. مثلن آرالیق موتیو و سؤزلردن بیری «فلانی اؤزو بیر دولت‌دیر»‌ایفاده‌سی‌دیر. بونو بیز نادرین شعرینده ده گؤروروک، طبیعی کی بو ایفاده‌نی کیمه استناد وئریلمه‌سی هر بیر کیمسه اوچون چتین‌دیر. کیان-ین باخیشی ایله مسئله‌یه یاناشاریقسا اوندا شاعیر بونو حاشیه‌سینده یازمالی ایدی کی: «بو سؤز خالق دیلیندن» آلینمیش. مسئله‌نین او بیری قاتی ایسه بو سؤزو هانسی معنادا، نه‌یین خئیرینه تاماملاماقدیر. بورادا شاعیر، بو ایفاده‌نی اؤزو اوچون کانکرئت‌لشدیریر. اؤزو اوچون منیمسه‌ییر.","num_words":2143,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.029,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":177387.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ویلهم هومبدلت یازیر: «خالقین دیلی اونون روحودور و خالقین روحو اونون دیلی‌دیر. بوندان گوجلو عینی‌لیک تصوور ائتمک چتین‌دیر.»\nبیزیم جانیمیز‏‏، روحوموز، عشقیمیز، ووجودوموز، وارلیغیمز، شؤهرتیمز، شانیمیز اولان بو آنادیلیمیزین اوزه‌رینده چالیشماق بیزیم ان بؤیوک بورجوموز و آغیر وظیفه‌میزدیر. دیلیمیز حاققیندا چوخلو مسله‌لر وار کی، اونلارین حاققیندا هله ده گرک تدقیقاتلار اولسون، کیتابلار، مقاله‌لر یازیلسین. بیر دیلین آرادان گئتمه‌سی‌نین قاباغینی آلماغا ان دوزگون یول او دیلی دوزگون اؤیرنیب و او دیلده گؤزل و هر طرفلی و هر ساحه‌ده سانباللی اثرلر یاراتماق اولماسی آیدین بیر مسله‌دیر. آنجاق بیزیم چالیشقانلاریمیز هله‌ده کی هله‌دیر، دیلیمیزین آدی اوستونده اؤز گوجلرینی- واخت‌لارینی قویماقلا، بو دیلین گئت- گئده ضعیف‌لنیب آرادان گئتمه تهلوکه‌سینی هئچ ده یادا سالمیرلار.\nآذربایجان دیلی ده ایللر بویودور نئچه آدلارلا چاغریلیر. بونو دا دئییم کی، بیزیم او قدر موشکول و مسله‌میز وار کی، اولان گوجوموزو و بو ساحه‌ده صرف ائتمک‌له باشقا گؤره بیله‌جه‌ییمیز، فایدالی ایشلردن قالمالی‌ییق، هله هر حالدا…\nدیلیمیزین آدی باره‌سینده، نه آدلا چاغریلماسی حاقدا، بیر نئچه نظر و بیر نئچه سؤز واردیر. بو حاقدا دئییلن سؤزلره بیر-بیر باشلایاراق اونلاری آراشدیرماق مقصدیله قاباغا گئده‌جه‌ییک:\n«آذربایجان دیلی تورک دیلی‌دیر»\nحقیقتن دیلیمیز اوزون زامان، تا قدیم واختلاردا، ۳۰-نجو ایللرین سونونا کیمی چوخ واخت تورک دیلی آدلانیب. صمد وورغون «رهبره سالام» شعرینده سونرالار «چادراسیز، بویاسیز، شن قیزلاریندان» صورتینده وئریلن میصراعین اصلی «چادراسیز، بویاسیز، تورک قیزلاریندان» اولوب. او دؤورون دیلچیلیک اثرلری‌نین آدیندا داها چوخ تورک دیلی اصطلاحیندان ایستیفاده ائدیلیب. مثلن م. شفیع واضح‌له. ای. گریگوریئوین، ل. لازئرئوین ل. بوداقووون، ن. نریمانووون (معلیم‌سیز تورک دیلینی اؤیرنمک‌دن اؤترو روسلار اوچون آسان کیتاب)، ۱۹۲۴-نجو ایلده آلتی مواللیفین یازدیغی و کومسیون صرفی آدی ایله مشهور اولان «تورکجه صرف-نحو» کیتابیندا و نئچه- نئچه باشقا کیتابلاردا دا آذربایجانجا سؤزو یوخ، محض تورکجه اصطلاحی ایشله‌دیلیب‌دیر. بونلارین هامیسی بیزیم اوزاق- یاخین تاریخیمیزدیر. تورک دیلی اصطلاحی‌نین نئجه آرادان قالخماسی و آذربایجان دیلی ایله نئجه عوض ائدیلمه‌سی‌نین ده سبب‌لری معلومدور. طبیعی، موختلیف سبب‌لره گؤره سیرادان چیخاریلمیش، یوخ ائدیلمیش مدنی ثروت‌لرینی برپا ائتمه‌یه هر خالقین، او جرگه‌دن آذربایجان خالقی‌نین دا حاققی وار.\n«آذربایجانین دیلی آذربایجان تورکجه‌سی‌دیر»\n«آذربایجانین دیلی آذربایجان تورکجه‌سی‌دیر» واریانتی دا گؤی‌دن‌دوشمه سؤز دئییل، اونون دا اؤز تاریخی تجروبه‌سی و منطیقی عنعنه‌سی وار. مثلن تورکیه‌ده رسمی ایستیفاده‌ده اولونونان دیله هم تورک دیلی هم ده تورکیه تورکجه‌سی دئییرلر. بئله‌جه اؤزبک دیلی ایله یاناشی- اؤزبکیستان تورکجه‌سی، قازاخ دیلی و قازاخیستان تورکجه‌سی، تورکمن دیلی و تورکمنیستان تورکجه‌سی کیمی، آذربایجان دیلی ایله یاناشی آذربایجان تورکجه‌سی ده ایشلتمک مومکوندور و بو چوخ طبیعی گؤرونور.\n«آذربایجانین دیلی (آذربایجان دیلی)دیر»\nنهایت، «آذربایجانین دیلی (آذربایجان دیلی)دیر» واریانتینین دا اؤز علمی و تجروبی اساس‌لاری وار. هر شئی‌دن اوّل اونا گؤره کی، «آذربایجان رئسپوبلیکاسی‌نین دؤولت دیلی آذربایجان دیلی‌دیر»، شیمالی آذربایجاندا میللی مجلیسین تصویب ائتدیگی لاییحه‌نین متنینین بیر پارچاسیندان عیبارت‌دیر.\nآذربایجان دیلی اصطلاحی داها چوخ ۳۰-نجو ایللردن سونراکی دؤورله باغلانسا دا اونون تا قدیمدن مؤوجود اولدوغونو دا اینکار ائتمک اولماز. تاریخ انیستیتوتونون آپاریجی‌ علمی ایشچی‌سی، تاریخ علملری دوکتورو، واقیف پیری‌یئو یاریم ایل اوّل «ادبیات قزئت»-نده (۱۷ ایول ۱۹۹۲) درج ائتدیگی «آذربایجان دیلی اصطلاحی نه واخت‌دان بللی‌دیر؟» آدلی مقاله‌سینده اونون ان آزی ۷۰۰ ایللیک تاریخی اولدوغونو گؤستریر. آذربایجان دیلی آنلاییشی ۱۹-نجو عصرده و ۲۰-جی عصرین اوّللرینده و دیل کیتابلاری‌نین آدلاریندا موختلیف ترکیب‌لرده مؤوجود اولموشدور. دئیه‌ک کی، بوداقووون کیتابیندا (۱۸۵۷)، میرزه عبدالحسین‌به‌ی وزیراووون کیتابیندا (۱۸۶۱)، نریمان نریمانووون «تورک-آذربایجان دیلی‌نین مختصر صرف و نحوی»(۱۸۹۹) و باشقا کیتابلاردا او جومله‌دن «تورک- تاتار- آذربایجانجا»، «تاتار- آذربایجانجا»، «تورک- آذربایجان دیلی»، موللا عبدالقدیر قرآنی‌نین «عرب و آذربایجان دیلینه مخصوص درسلیک» (۱۹۱۱) ال‌یازمالاریندا دا «آذربایجان دیلی» و «آذربایجانجا» اصطلاحلاری ایشلنمیشدیر.\nنهایت، آرتیق یاریم عصردن چوخدور کی، آذربایجان سؤزو، هم آذربایجان خالقینی، هم ده آذربایجان دیلینی بوتون دونیادا تمثیل ائدیر. آذربایجان سؤزو رسمن علم عالمینده، دونیانین تدریس مرکزلرینده تورک دیللری‌نین اوغوز قروپونا داخیل اولان معیّن تورک دیلی‌نین آدی کیمی قبول ائدیلیب و مشخّص بیر تورک دیلی‌نین آدی کیمی ان موختلیف کیتابلارین، مقاله‌لرین آدیندا ایشلک بیر اصطلاح اولوب. آمئریکادا یازیلمیش کیتابلاردا، مثلن، «آذربایجان دیلی‌نین اساس کورسو»، «آذربایجان دانیشیق دیلی»، گرد فرانکلین «تورکیه تورکجه‌سی و آذربایجان دیلی آراسیندا اوخشار و فرقلی جهت‌لر» مقاله‌سینده، دوکتورلوق تئزلرینده، مثلن، «آذربایجان دیلی‌نین تؤره‌دیجی فونولوگییاسی»، ایراندا آذربایجان دیلینه حصر اولونموش بوتون اثرلرده، ائله‌جه‌ده، تورکیه ده چاپ اولونموش چئشیدلی تدقیقات اثرلرینده آذربایجان دیلی بیزه معلوم اولان معیّن تورک دیلی مفهومونو، آنلاییشینی بیلدیریر.\nتورک دیلی عاییله‌سینده، موستقیل بیر تورک دیلی کیمی آذربایجان دیلی آرتیق اؤزونون هامی طرفیندن قبول ائدیلمیش یئرینی توتوب.\nمسله بوراسیندادیر کی، آذربایجان تورکجه‌سی، تورکیه تورکجه‌سی، اؤزبکیستان تورکجه‌سی و س. سؤزبیرلشمه‌لری رسمی تئرمین دئییل. اونلاری تورک دیلی‌نین موختلیف اراضی‌لرده حودودلانان لهجه‌لری معنالاریندا ایشله‌دیرلر. تئرمینلر تورک دیلی، آذربایجا�� دیلی، اؤزبک دیلی و س. کیمی رسمی تئرمین‌لرین اولسا- اولسا، قئیری رسمی سینونیم‌لری کیمی ایشله‌نه بیلر.\nآذربایجان تورک دیلی اصطلاحینا گلینجه، بو دا مؤوجود آدیاراتما عنعنه‌لرینه اویغون دئییل. بورا دا عینی دیلین آدلانماسیندا آچیقلانماسی چتین اولان آد تکراری وار. معلوم‌دور کی، نه اوکراینالی‌لار اؤز دیللرینی اوکراینا- ایسلاویان دیلی، نه بئلوروس‌لار بئلوروس- ایسلاویان دیلی، نه نوروئچ‌لی‌لر (نروژ) نوروئچ- ژئرمن دیلی و س. آدلاندیریرلار. بیر ده بونون معناسی وارمی؟ اوکراینا دیلی، اوکراینادا یاشایان بوتون خالقلارین، میللت‌لرین، ائتنیک آزلیقلارین (روسلار ۱\/۲۱ فایز)، یهودی‌لرین، بئلوروس‌لارین، مولداولارین، آذربایجانلی‌لارین، تاتارلارین، قاقاوزلارین و س. اؤلکه‌ دیلی اولا بیلرسه، آذربایجان دیلی بئله وظیفه‌نی نییه یئرینه یئتیره بیلمه‌سین؟\nآذربایجان دیلی اصطلاحینی نؤقصانلی سایانلار چوخ زامان، هم ده معیّن معنادا حاقلی اولاراق، بئله بیر فاکتی خصوصی قئید ائدیرلر کی، آذربایجان سؤزو یئر آدی اولدوغوندان، اونو دیل آدی کیمی ایشلتمک اولماز. نئجه کی، هئچ کس آمئریکا دیلی، روسییا دیلی، گورجوستان دیلی دئمیر.\nدوغرودان دا، مثلن، اینگیلتره دؤولتی‌نین آدیندان فرقلی اولاراق، همین دؤولته منسوب اولان خالقی اینگیلیس و دیلینی اینگیلیس دیلی آدلاندیریریق. ائله‌جه ده آلمانییا دؤولتی‌نین خالقینا و دیلینه آلمان خالقی و آلمان دیلی دئییریک. لاکین اؤزوللو تاریخی عامیللرله باغلی اولاراق، اؤلکه‌نین و دؤولتین آدی ایله خالقین و دیلین آدی‌نین اویغون گلدییی حاللار دا آز دئییل. مثلن چین دؤولتی، چین خالقی و چین دیلی، نوروئچ دؤولتی، نوروئچ خالقی و نوروئچ دیلی، اوکراینا دؤولتی ، اوکراینا خالقی و اوکراینا دیلی.\nتصوّور ائدین: تاریخ ائله گتیریب کی، آذربایجان اؤلکه‌سی‌نین و یا دؤولتی‌نین، فرقی یوخدور، آدی «آذربایجانیه» (مثلن تورکیه کیمی) و یا «آذربایجانیستان» (مثلن، قازاخیستان کیمی) اولوب. دوغرودانمی، او زامان مسله‌لر هامیسی حل ائدیلمیش اولاردی؟\nدئدیییم اودور کی، توپونیم- ائتنونیم، یعنی یئر آدی و خالق آدی قارشی دورماسی، آذربایجان دیلی تئرمینینی قانوندان و نئجه دئیه‌رلر، عنعنه‌وی آدیاراتما سیستئمیندن کنار بیر شئی حئساب ائتمه‌یه اساس وئرمیر.\nدیلیمیزین آدیندان صؤحبت دوشنده، بئله بیر طبیعی سوآل‌لا دا تئز- تئز قارشیلاشیریق:\nآخی آدقویما و یا آدیاراتما ایشینده، عملیاتیندا آدلا علاقه‌دار سیستئمله یاناشی، بیر تاریخی عنعنه ده وار: بیز تورکوک و عصرلرله دیلیمیز ده تورک دیلی آدلانیب. آمئریکا خالقی‌نین دیلی اینگیلیس، کوبا خالقی‌نین ایسپان، بئلژیکانین‌کی فرانسیز آدلانا بیلدییی حالدا، بیز نه اوچون دیلیمیزی تورک آدلاندیرا بیلمه‌ریک؟\nیئری گلمیشکن دئییم کی، رفیق ذکانین «آیدینلیق» قزئتینده درج اولونموش مقاله‌سینده بو باره‌ده ده دانیشیلیر.\nمسله بوراسیندادیر کی، همین خالقلار هانسی ژئنتیک منبع‌لره سؤیکنمه‌لریندن آسیلی اولمایاراق آدی چکیلن دیللری اؤزلری اوچون رسمی دؤولت دیلی سئچیب‌لر. یعنی آمئریکانین اینگیلیس دیلی ایله، اینگیلتره‌نین اینگیلیس دیلی آراسیندا فرق یوخدور. همین دیل، یعنی اینگیلیس دیلی آوسترالییانین، یئنی زلاندییانین دا رسمی دؤولت دیلی اولوب، کوبادا رسمی دؤلت دیلی اولان ایسپان دیلی ده ائله‌جه. همین دیل کوبانین دئییل، بوتون جنوبی آمئریکا اؤلکه‌لری‌نین – آرژانتینا، برازیلییانین و س. رسمی دؤولت دیلی‌دیر.\nبیزیم تاریخیمیزده ده بئله حاللار اولوب. قدیم و اورتا عصرلرده آذربایجان خالقی‌نین رسمی دؤولت دیلی عموم ‌خالق دانیشیق دیلیندن تامامیله فرقلی اولان عرب و فارس دیللری ایدی. نظامی‌نین «لیلی و مجنون» اثرینده آخیستانین مکتوبونداکی،\n«تورک دیلی یاراشماز شاه نسلیمیزه اکسیک‌لیک گتیرر تورک دیلی بیزه»\nسؤزلرینی یادا سالین (هرچند اورژینال‌دا بیر قدر باشقا شکیل‌ده‌دیر). یا ایندیکی سووئت اتفاقیندان آیریلمیش جمهوریت‌لرین، نئچه ایل بوندان قاباق بؤیوک ادبی دیل عنعنه‌سی اولان، مثلن، آذربایجان دیلی، دورا- دورا رسمی دؤولت دیلی کیمی اونلارا روس دیلی خیدمت گؤستریب. بو بیر واقعی سند اولاراق بوگون ده داوام ائتمکده‌دیر. دوزدور صؤحبت معیّن دؤوردن و معیّن دیلدن گئدیر. کیمسه اینکار ائتمیر کی، بیز سؤی‌کؤکوموزه گؤره تورکوک و دیلیمیز ده تورک دیللری عاییله‌سینه داخیل‌دیر، ‌عرب‌‌لرده اولدوغو کیمی.\nبورادان طبیعی اولاراق بئله بیر سوآل دوغا بیلر: میصیر، عیراق، سوریا، سعودیه عربیستانی، لیوان، لیوییا، ایران کؤرفزی عرب اؤلکه‌لری، کوویت، عمان و س. حتّا سودان، موختلیف دؤولت‌لر اولسالار دا، اؤزلرینی عرب، دیللرینی عرب دیلی آدلاندیردیقلاری حالدا «تورک»، «تورک دیلی» سؤزلری تورک دؤولت‌لری اوچون نه‌یه گؤره یاراماسین؟\nمسله بوراسیندادیر کی، بو موختلیف دؤولت‌لرین هامیسینی عینی بیر رسمی ادبی دیل بیرلشدیریر. بو «قرآن کریم»-ین دیلی اولان عرب دیلی‌دیر. عرب اؤلکه‌لری‌نین رسمی دؤولت دیلی کیمی ایستیفاده ائتدیک‌لری اونسیت واسیطه‌لری آراسیندا فرق یوخدور. بو گؤرونور تخمینن ۱۴۰۰ ایل موددتینده مضمونو کیمی، دیلی ده دییشمز قالان «قرآن کریم»-ین قدرتی ایله باغلی‌دیر. هرچند هر خالقین دانیشدیغی عرب دیلی‌نین نه‌اینکی دیالئکت و شیوه‌سینده، حتّا شیفاهی ادبی دیل سویه‌سینده ده اؤزونه مخصوص فرقلی جهت‌لری واردیر.\nواختیله تورک اؤلکه‌لری و دیللری آراسیندا دا بئله حاللار اولوب. مثلن، اورتا عصرلرده دئیه‌ک کی، اورتا آسیادا جیغاتای و یا ایندی آدلاندیریلدیغی کیمی دئسک، کؤهنه اؤزبک دیلی عمومی‌ ادبی دیل رولو اویناییردیسا، قاباق آسیادا بو وظیفه‌نی تورک- اوغوز ادبی دیلی و یا نئجه دئیه‌رلر، کؤهنه آذربایجان دیلی یئرینه یئتیریردی. یئنی آذربایجان، عثمانلی و تورکمن، خصوصن آذربایجان و عثمانلی ادبی دیللری آراسیندا ائله بیر فرق یوخ ایدی. او دؤور اوچون تورک دیلی تئرمینی گئرچک‌لیک ایدی، حقیقت ایدی.\nایندیکی واخت‌دا ایسه آذربایجان، تورک، تورکمن ادبی دیللری، ائله‌جه ده دیگر تورک دیللری دییشیک‌لیک‌لره اوغراییب‌لار و موستقیل دیللره چئوریلیب‌لر. ان چوخ دییشیک‌لیک ایسه، بیلدیییمیز کیمی تورک دیلینده اولوب. بئله کی، بوتون دیللرینی معیّن معنادا بیرلشدیرن عرب و فارس سؤزلرینی اونلار تورک قایناقلی سؤزلرله عوض ائدیب‌لر.\nتصادوفی دئییل کی، کئچن بیر ایل عرضینده تورکیه‌ده کئچیریلن ایکی میللت‌لر آراسی قورولتایدا قویولان ضروری و اؤنملی مسله‌لردن بیری تورک خالقلاری اوچون اورتاق ادبی دیل یاراتماق اولوب. بو آنلاییشا طبیعی کی، رسمی دؤولت دیلی ده داخیل اولور.\nبئله اولان وضعیت‌ده تورک خالقلاری اوچون عر�� مودئلیندن ایستیفاده ائتمک مومکون اولمایان بیر ایش‌دیر.\nبونو دا قئید ائدیم کی، ۱۹۲۰-جی ایلده تورکیه‌ده جومهوریت اعلان ائدیله‌نه‌دک اؤلکه‌نین دیلی عثمانلی دیلی آدلانیردی. تورکیه دؤولتی تورک دیلی آدینی آتاتورکون ایصلاحاتلاری زامانی گؤتوروب. دئمه‌لی ۷۰ ایلدن چوخدور کی، تورکیه‌نین رسمی دیلی دونیادا تورک دیلی، وطنداشلاری تورک، خالقی تورک خالقی ایله تانینیر.\nبیز ایسه تورک سؤزونو دیل آدی، خالق آدی کیمی قانلی- قانادلی ۳۰-نجو ایللرین آخیرلاریندا الدن وئرمیشیک. آرتیق یاریم عصردن چوخدور کی، دونیا بیزی آذربایجانلی، خالقیمیزی آذربایجان خالقی، دیلیمیزی آذربایجان دیلی کیمی تانیییر.\nصؤحبت برپادان گئدیرسه، اوّلجه بیر تورکلرله ده دانیشماق، عینی‌لییین تؤرتدییی قاریشیق‌لیغی آرادان قالدیرماق اوچون مصلحت‌لشمک لازیم‌دیر. یوخسا، «معاصیر تورک دیلی»، «تورک دیلی‌نین تاریخی»، «تورک دیلی‌نین ایضاحلی لوغتی» کیتابلارینی گؤرنلر بو کیتابلارین هانسی دیله عایید اولدوغونو نئجه معیّن‌لشدیرسینلر؟\nیا ایندی ساتیش‌دا کیتاب وار: «آذربایجانجا- تورکجه لوغت». بو لوغتین تکرار نشرینده آدی نه اولمالی‌دیر؟ «تورکجه- تورکجه لوغت»می؟ «آذربایجان و تورک دیللرینده فعلین زامانلاری» بو اثری نئجه آدلاندیرماق لازیم گله‌جک؟ ۲۰۰۲-نجی ایل آلمانیانین «هاریسوویچ» نشریاتی ۴ جیلدلیک «آذربایجان دیلی‌نین ایضاحلی لوغتی»-نی آلمان دیلینده نشر ائتمک اوچون باکی دانیشگاهی ایله موقاویله باغلاییب، ایندی دوزه‌لیش‌می آپارمالی‌ییق؟ کیتابین آدینی دییشیب «تورک دیلی‌نین ایضاحلی لوغتی»می قویمالی‌ییق؟\nدیلیمیزی آذربایجان تورک دیلی آدلاندیرماق ایسته‌ین‌لرین نجیب نیت‌لری معلومدور. اونلار دیلیمیزین بوگونکو آدی ایله کئچمیشده نیسبتن چوخ ایشله‌نن آدی آراسیندا بیر علاقه یاراتماق ایسته‌ییرلر. لاکین بو، یالنیز بیزه عایید اولان مسله دئییل. دئیه‌ک کی، اؤزبک دیلی‌نین کؤهنه آدی جیغاتای، تورک دیلی‌نین آدی عثمانلی، روس دیلی‌نین ده قدیمده آدی کؤهنه ایسلاویان و ویلئکوروس، اوکراینا دیلی‌نین کؤهنه آدی مالوروس و س. اولوب. لاکین دونیا ایستانداردینا اویغون گلمه‌ین بیر تشبّوثو هئچ کیم ائتمه‌ییب و ائتمک فیکرینده ده دئییل.\nبوتون بونلاردان سونرا بیر داها دا قئید ائتمک ایسته‌ییرم کی، دیلیمیزین آرتیق وطنداشلیق حقوقونو قازانمیش «آذربایجان دیلی» آدی اونا داها دا چوخ اویغون‌دور.","num_words":2572,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":303984.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بوغدان پرنسلیغی (اینگیلیسجه: Moldavia، فارسجا: مولدووا، فرانسه‌جه: Principauté de Moldavie، آلمانجا: Fürstentum Moldau، روسجا: Молдавское княжество) اوروپادا بیر اسکی دؤولت. و رومانی دیلی رسمی دیلیدی. بوغدان پرنسلیغی 1346 میلادی ایلینده قۇرولدو و 1859 میلادی ایلینده داغیلدی.","num_words":60,"character_repetition_ratio":0.105,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":144940.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تفرش بؤلگه‌سی بؤیوک خلجیستان سونّتی منطقه‌سینده یئرلشیب و اهالی‌سی‌نین ده چوخونلوغو خلج دیرلار و خلج تورکجه‌سینه دانیشیرلار.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":1279484.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عثمانلی تاریخی‌نینگ مهم حکمدارلاریندان بیری هم سلیم سلطان‌دیر. یوووز سلطان سلیم آدی بیلن تانالیان بو بییک تورکمن حکمداری 1512-نجی ییلدا…","num_words":32,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.864,"perplexity_score":212965.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دده قورقود دا.خاس. (دیبده اوتوران خاس بغلر. - دیبده اوتوران دوست بَيلر. «کدق»). فیکریمیزجه، «داستان»داکی «خاس» سؤزو عرب منشأ‌لی الا، ان ياخشی آنلاملی «خاسسه» سؤزونون فونئتیک ترکیبجه ديَیشیکلیيه اۇغرامیش واریانتیدیر. داها دقیق دئسک، عرب منشأ‌لی «خاسسه» سؤزو «کیتابی-دده‌‌ قورقود»دا «سه» هئجا دۆشومو ایله «خاس» شکلینده ایشلنمیشدیر. «داستان»داکی «خاس» سؤزو قرب لهجه‌سینده فونئتیک و سئمانوک ديَیشمه‌لره اۇغرامادان مۆحافیظه‌‌ اولونماقدادیر. مثلا، قوندارا هاراياتان ایستئرسنگ خاس مال ایيدی.","num_words":132,"character_repetition_ratio":0.088,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":47190.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"( عبدالرحیم حق‏وئردی‏یئو ) پایگاه خبری توران : قارداشلار ، سیزه قوشلارین حایاتیندان چوخ سؤیله‏ میشم . نه ائتمه ‏لی ، اووچونون باشقا صؤحبتی اولارمی بیله ‏ر ؟ قوشلارین ، حئیواناتین عالمی ، اووچونون دا عالمی‏دیر. اونلارین حایاتی بیزیم حایاتیمیزدیر. خالق بیزی قوشلارا ، حئیوانلارا دوشمن حئساب ائدیر ، دئییر : ‏- اووچو کی بیر قوشو، […]\n( عبدالرحیم حق‏وئردی‏یئو )\nپایگاه خبری توران : قارداشلار ، سیزه قوشلارین حایاتیندان چوخ سؤیله‏ میشم . نه ائتمه ‏لی ، اووچونون باشقا صؤحبتی اولارمی بیله ‏ر ؟ قوشلارین ، حئیواناتین عالمی ، اووچونون دا عالمی‏دیر. اونلارین حایاتی بیزیم حایاتیمیزدیر. خالق بیزی قوشلارا ، حئیوانلارا دوشمن حئساب ائدیر ، دئییر :\n‏- اووچو کی بیر قوشو، یا بیر حئیوانی گؤردو، گولله آتمایا بیلمز.\nبئله دئییل : من بیر دفه مئشه‏ ده اوو ائتدیییم زامان بیر تالایا یوووقلاشدیم. باخدیم بیر قیرقووول خوروزو اؤزونو چکیب دورموش ، یانیندا دیشیسی ، اطرافینی جوجه ‏لر بوروموش ، اوتلاییر . ایندی اؤزونوز سؤیله‏ یین ، ائله تشخخوصله اؤز عاییله‏ سی ایچینده دورموش قیرقووولا من گولْله‏ می آتا بیله ‏رم ؟ منیم قولوم قورویار .\nقوشلارا یوووق اولانلار اونلارین حایاتی ایله اینسانین حایاتینا تفاووت قویماز. اونلاردا بیر‏- بیرلرینه دوستلوق، دوشمنلیک، محببت، رقابت، قیسقانجلیق گؤرمک مومکوندور. گؤیرچینلرین ار ‏- آرواد صداقتی اینساندا اولا بیلمز : غفلتاً گؤیرچینین بیرینه گولَله ده‏ ینده ، اونون یولداشی‏نین نه حالا دوشمه‏ سینی هامینیز بیلیرسینیز.\nیا ساغساغان قوشو کی بیر زییانکار قوشدور؛ حئیوانین بئلینده بیر بالاجا یارا گؤردو ، اونو دیمدییی ایله آچیب بؤیوک یارایا دؤندریب، حئیوانین اتینی دارتیب یئیه‏ جک . ساغساغاندا ، بیر یاخشی خاصییت ده وار. باهارین یاغینلیق، یا قوراقلیق اولاجاغینی ساغساغانلاردان بیلمک اولار.\nساغساغانلار یووا تیکن واخت دیققت ائدین ، یووانی آغاجین باشیندا تیکه‏ رسه، یقین باهار قوراقلیقلا کئچه‏ جکدیر ، یوخسا آغاجین قالین یئرینده تیکه‏ رسه، بیلین ، باهار یاغینلیق اولاجاقدیر.\nمن سیزه حاجی‏لئیلک حایاتیندان بیر ناغیل دئییم :\nبرده ‏نین یاخینلیغیندا قوزانلی دئییلن بیر ک��د وار. او کندین هر بیر بؤیوک آغاجینا باخسانیز نئچه حاجی لئیلک یوواسی گؤره‏ رسینیز.\nاون و اون ایکی یاشیم اولدوغو واختلار من اورادا یاشاییردیم . بیزیم حیطده اوجا بیر چینار واریدی. چینارین باشیندا حاجی لئیلک یووا تیکمیشدی. بیر دفه آغاجین باشینا دیرماشیب یووانین ایچینه باخدیم، یووادا بیر نئچه دنه یومورتا وار ایدی. من یومورتالارین بیرین گؤتوروب دوشدوم یئره، سونرا بیر دنه چالاغان یومورتاسی آپاریب یووایا قویدوم. نئچه واخت کئچدی. بیر گون گؤردوم، آغاجین باشیندا قییامتدیر. آزیندان اللییه ‏دک حاجی لئیلک جمع اولوب یوواداکی چالاغان بالاسینا تاماشا ائدیرلر. بیر آزدان سونرا لئیلک‏لر، دیشی لئیله‏ یین اوستونه تؤکولوب اونون تامام توکونو یولوب، اؤزونو ده یووادان گؤتوروب آتدیلار. لئیلک هرجور ایسته- ‏ییردی یوواسینا قاییتسین، ووروب سالیردیلار. ایکی گوندن سونرا ائرکک لئیلک گئدیب اؤزونه تزه بیر یولداش گتیردی. تزه گله‏ ن دیشی لئیلک، یوواداکی قوشلارین هامیسینی اؤلدوروب یووادان یئره سالدی و اؤزو یومورتلاماغا باشلادی.\nقوولموش لئیلک، اؤزونده هئچ بیر گوناه بیلمه ‏یه‏ رک گئجه – گوندوز یوواسی‏نین اطرافیندا دولانماقدا ایدی.\nبیر گون آروادلار قاپیدا تندیر سالیب چؤرک بیشیریردیلر. دول لئیلک یئنه همیشه ‏کی تک اؤز یوواسی‏نین اطرافیندا دولانیردی. هردن بیر ایسته‏ ییردی یوواسینا گلسین، اری و تزه گلمیش آروادی بونو ووروب قایتاریردیلار.\nزاواللی حاجی‏ لئیله ‏یین دیلی اوسا ایدی، یقین ارینی و اونون سایر قوهوملارینی گوناهسیزلیغینا ایناندیراردی، نه ائتسین کی، دیلی یوخ ایدی.\nبیردن زاواللی قوش باجاردیقجا اوجایا قالخیب، گؤیون اوزرینده بیر‏- ایکی دؤوران ووروب گولَله تک اؤزونو چیرپدی تندیره. آروادلار چالیشیب اونو چیخاردینجا حئیوان یانیب تلف اولدو.\nبو کئیفیییت منیم یادیما دوشدوکجه، اؤزومه حئیرت ائدیب دئییرم : نه اوچون من بو بد عملی توتوب، یازیق قوشون بو فاجیعه‏ سینه سبب اولدوم ؟\nگوناه اوشاقلیقدادیر ، یوخسا من حئیواناتین دوشمنی دئییلم.\nسؤزلوک :\nساغساغان : بیر جوره قارغا\nچالاغان : اوْوچو قوش\nقایناق : آذربایجان حیکایه ‏لری کیتابیندان\nتهیه و تنظیم : الهام عبادی ( دبیر سرویس تورکی )\nبه اشتراک بگذارید :\nhttp:\/\/turan.ir\/?p=183\nبرچسب ها\nاین مطلب بدون برچسب می باشد.\nمطالب مرتبط\nثبت دیدگاه\nدیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.\nپیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.\nپیام هایی که غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.\nΔ\nسرخط خبرها\nگزارش تصویری \/ جام حذفی فوتبال \/ تراکتور – مس رفسنجان\nحضور مردم تبریز در پای صندوق‌های رای انتخابات ۱۴۰۲\n۷۳ درصد مردم تبریز واجد شرایط رای هستند\nطرح سرمایه‌گذاری ۴۹ هزار میلیارد ریالی در منطقه آزاد ارس مصوب شد\n۱۴۹ واحد راکد آذربایجان شرقی احیا شد\nتداوم بارش‌های پراکنده برف و باران در آذربایجان‌شرقی تا شنبه آینده\n۱۳۸ حادثه گازگرفتگی در آذربایجان‌شرقی با ۱۵ فوتی\nافزایش مراجعه به بیمارستان کودکان تبریز به علت انواع مختلف عفونت‌های ویروسی\nروستای کندوان ظرفیت بزرگ گردشگری ایران است\nمازوت سوزی نیروگاه حرارتی تبریز متوقف شد\nآذربایجانآرشیو\nثبات قیمت ها و فراوانی کالاها خط قرمز است\nاستاندار آذربایجان شرقی تأکید کرد: تنظیم بازار و تأمین کا��اهای اساسی و معیشت مردم، دغدغه اول آقای رئیس‌جمهور و دولت است، در آستانه انتخابات، ثبات در قیمت‌ها و فراوانی کالاها باید خط‌ قرمز ما است.","num_words":1199,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.113,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":217585.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گؤزلرینی کیپریک چالمادان ائوی‌نین هر طرفینده گزدیریب دفعه‌لرله قیریق-قیریق اولموش لاکلارینا باخدی. تیترک گیله‌لری اوپئنده‌کی قایچی‌نین اوزه‌رینده بیر نئچه آن سانجیلیب قالدی. قاشلاری یوخاری‌یا دوغرو چکیلیب قالمیشدی، اوزونون ساغ طرفینده‌ ایزی قالمیش چاپیغین رنگی آتمیشدی. قادین سکوت ایچینده، هئچ نه آنلامادان، هئچ نه دۆشونمه‌دن کئیییب قالمیشدی.\nهر بیرینی قاتی بیر هوسله آلیب بیر قوتویا ییغیب یاتاغین آلتیندا گیزلتدییی لاکلاری ائوینی باشدان-باشا بویامیشدی. آنلاشیلماز، بیلینمز حاللار کئچیریردی …\nدینیب دانیشماغا، ترپنمه‌یه بئله هئیی قالمامیشدی.\nقادین اؤزونو حقارته اوغرامیش سایاراق اولدوغو دورومدان قاچیب قورتارماق ایسته‌ییردی.\nقارانلیق یاواش-یاواش پنجره‌نین شوشه‌لرینی قاپاییر. ائشیک ایستی و قارانلیق‌ایدی. سرین یئل هله‌لیک مورگوله‌ییردی.\nچیراغی سؤندورور. اوخو‌ لامپاسینی یاندیریر. ایش اوتاغی‌نین دیر(dır) قالمیش قاپیسیندان اوزونون ساغ طرفینه گوجسوز ایشیق چیله‌نیر. اؤنونده ماسانین اوستونه قویولموش استکانا باخیر؛ چای‌دان قالخان بوغ اؤنونده رقص ائدیردی. بوغون رقصینی گؤرسه‌ایدی یقین گؤزلرینی قاپاردی.\nجانینا قیزیشما دوشور، الی‌نین دالی‌ ایله آلنینداکی تری سیلیر. گؤزلرینی اوندان آلیب آیاغا قالخیر؛ کولری یاندیریب یئنه قاییدیب یئرینده اوتورور. گؤزو اوز به ‌اوزونده‌کی پنجره‌یه ساتاشیر. اللرینی اوتوراجاغا دیره‌ییب بیرآز آیاغا قالخیر. ائله اوزاقدان اوزاغا یاری اییلمیش دورومدا گوزگویه چئوریلمیش شوشه‌ده اؤزونه باخیر. ایچینی آستاجا چکیب لئچه‌یی‌نین اوجو ایله گؤزلری‌نین کونجونو سیلیر.\nسسی قولاغیندا جینگیلده‌ییر:\n-ایتین قاباغینا آتسایدی‌لار گؤتورمزدی سنی، من‌ایدیم سنی آلدیم.\nبو سؤزو ایلک ائشیتدیی آندا اونون اینانیلماز ایچتنلییی قارشیسیندا اؤفکه‌سی بیردن-بیره کئچمیشدی؛ ائله بیل کی آنسیزین یئلی آلینمیشدی.\nاونون جیددیلیینی قاورامیشدی؛ لاپ ائله اۆزو دؤنموشدو.\nدوداغی آلتدا اؤز-اؤزونه « دوز دئییبلر ائله حیرص گلنده ایمان قاچار» دئمیشدی.\nبیرآز مات قالدیقدان سونرا هئچ نه دئمه‌دن آجی-آجی گولومسه‌میشدی.\nاو گوندن سونرا داها اۆزو آچیلمیشدی؛ هر دارتیشدیقلاریندا همن سؤزو قاباغا چکردی؛ سونوندا ایسه «سن نئچه‌دن بیریسن؟ » سؤزو ایله دالاشماغی بیتیرردی. آشاغیلاماق آماجی ایله دئدیی سؤز ان اینجه آیرینتی‌لارینا قدر یادداشینا جیزیلیردی. او آنلاردا سس تونونو و اوزونون میمیکلرینی بئله خاطیرلاییردی. چیرکینلییینه رغمن اونونلا ائولندیینی قاخینج ائله‌ییب اوزونه چیرپارکن باشدان آیاغا نیفرتله سوزوردو قادینین! گون کئچدیکجه آغزی داها دا یاوا آچیلیردی.\nاونا سایاق سؤزلری ایله قادینین قلبینی او ائوده گؤمموشدو. او تماما اومیدینی ایتیرمیشدی، داها گؤزو سو ایچمیردی.\nهر سؤیوشدوکدن سونرا ایچیندن گلن بیر سسی دینلر کیمی بیر آن سوساردی، سونرا یئرده اوتوروب خالچانین اوزه‌رینده‌ گؤزلرینی گزدیرردی، دوش��نجه‌لی-دوشونجه‌لی گؤزونه ده‌ین هر بیر زیبیلی بارماقلاری ایله گؤتوروب اووجونا ییغاردی.\nکؤنلونو آلماغا بئله هئچ واخت چالیشمازدی؛ بئله بیر شئیی بئینی‌نین اوجوندان بئله کئچیرتمیردی.\nتیترک و آلچاق سس‌له «آغزیم یاریمادی بی» دئدی.\nگؤزلری اؤنجه پیچیلداشیب سونرا گؤینه‌ییب آجیشاردی. یاواش-یاواش دولوب بوشالدیغینی حیس ائدردی. خالچانین اوزه‌رینده‌کی ناخیشلاری تار گؤرردی. سوندا گؤزلری ده جان وئرردی.\nقادین یالنیز قالینجا اوتاقلارینا کئچدی. گؤزاوجو یاتاقلارینا باخیب اختیارسیز آه چکدی؛ قاپی، پنجره، یاتاق، خالچا دا اونونلا برابر آه چکدی‌لر.\nخاطیره‌لر اوزه‌رینه جوموردو. آجیسی بیرآز آزالسین دئیه گؤزلرینی یوموب بیر-بیرینه سیخدی. حرکتلری اؤزوندن آسیلی دئییلدی.\nایشقافدان یورغان دؤشک گؤتوردو. یئرده یئرینی سالدی. دریندن کؤکس اؤتوروب پنجره‌یه یاخینلاشدی؛ اوره‌یی داریخیردی. بیرآز کوچه‌نین دالغینلیغینی ایزله‌دی. گئجه اولدوقجا ساکیت و دورغون ایدی. ائله بو آندا کوچه‌ده بیری‌نین فیتی و تنبل-تنبل آتیلان آددیملاری‌نین سسی ائشیدیلدی. اونون آیاقلاری‌نین تاپپیلتیسی بوش و ساکیت کوچه‌ده قیریق و قیسا سس یاراداراق عکس-صدا وئریردی. قیسا ساچلاری ترلی آلنینا یاپیشمیشدی. اوست-باشیندان حیاتدان اوسانمیش بیر آدامین یورغونلوغو تؤکولوردو. اونون یازیق گؤرکمی اوره‌یینی اودلادی. او، یوخویا دالمیش کوچه‌نی یاواش آددیملاری ایله دیکسیندیررکن گاه گؤزل و حزینلی سسی‌له « آند ایچمیشدیک سنینله آیریلمایاق هئچ زامان» ماهنیسینی اوخویوردو؛ گاه دا بوغازینا ال آتیب حیرصلی و بوغونتولو سس‌له بوتون قادینلاردان نیفرت ائتدییینی قیریق-تؤکوک باغیریردی.\nساکیتجه قاپینی آچیب تراسا کئچدی؛ گوللری‌نین ضعیف عطری بورنونا دولوب اوره‌یینی اوخشادی. گوللری باخیمسیزلیقدان یاواش-یاواش سارالیب سولوردو.\nکوچه‌نی آلاقارانلیق گؤسترن چیراغین ایشیغی اوزونه شؤگه سالیب کؤلگه‌سینی اولدوقجا بؤیوتموشدو.\nاسینتی دامه‌نی‌نین ایچینه دولوشوردو؛ اته‌یینی آستاجا قالدیریب یونگولجه هاوادا اوینادیردی.\nقاپی‌نین اؤنونده آیاق سس‌لری گلدی. قادین تیتره‌دی، قورخموش حالدا ائوین ایچی گؤرونمه‌سین دئیه قالین پارچادان تیکیلمیش پرده‌نی سالیب یاتاغین اوستونده اوتوردو.\nبیرآزدان یئرینده اوزانیب، نازیک ملفه‌نی باشینا چکدی. یان طرفه اوزانیب نیسگیللی خیاللاریندا، رؤیالاریندا غرق اولدو.\nاللری ایله بدنینی قوجاقلاییب اؤزونه ناغیل دئدی:\n« بیر زامانلار چوخ موتلو بیر قیز وارایدی؛ اوره‌یی محبتله، سئوگی‌له قاباران؛ حیات دولو، رنگ‌به‌رنگ رؤیالار قوران بیر قیز وارایدی.\nاو قیزی ایتیردیم من …\nایندی بو قادین هر گون قاپ-قارا بیر بوشلوقدا ساللانیر …»\nگؤز یاشلاری آغیر-آغیر یاناقلاریندان آشاغی سوزولوب بالینجا هوپوردو.\nاو، سون زامانلاردا خانیمی ایله قارشیلاشماقدان قاچینماق اوچون ائوده تاپیلمیردی، بونا گؤره ده یان اوتاقدا یاتمیش قیزینی بئله اونوتموشدو. اونون گؤزلری سورکلی آتاسینی گزیردی. ایندی ایسه قیزی هردن بیر اونو گؤررکن دورغون گؤزلری ایله آتاسینا باخیردی. ائوده اولاندا بئله گؤزلری داواملی اونون قاپیسی باغلانمیش ایش اوتاغینا زیلله‌نیردی.‌ گؤزلرینه باخدیقجا اونون نئجه چیرپیندیغینی و آتاسی‌نین یانینی کسدیریب قوجاغیندا اوتورماق ایسته��دیینی سئزیردی.\nلیوانی بوزلو سو ایله دولدوروب قرارسیز آددیملارلا قیزی‌نین اوتاغینا کئچیب هر شئی‌دن خبرسیز میشیل-میشیل اویویان قیزی‌نین باش‌اوجوندا بیرآز دایاندی. آباژورون چؤهرایی ایشیغی اوزونون ساغ طرفینی ایشیقلاندیرمیشدی.\nیئنه پنجره‌یه ساری یئریییب چؤهرایی پرده‌نی ییغدی. ماراقلی گؤزلرینی کوچه‌ده گزدیردی. یالنیزکیشی، ایشیق‌آغاجینا برک-برک ساریلمیشدی؛ حزین-حزین نه‌لرسه دئییب ایشیق‌آغاجی ایله آمانسیزجا اؤپوشوردو. بیردن دایاندی، باشینی بیرآز گئری چکیب ایشیق‌آغاجینا باخدی؛ قهقهه چکیب گولدو.\nقادینین لیوانی توتان الی تیتره‌دی؛ ایچینده‌کی خیردا بوز قیرینتی‌لاری لیوانین قیراقلارینا چارپاراق ضعیف بیر جینگیلتی سسی چیخدی. اوشاق بیرآز ترپه‌نیب بؤیرو اوسته یاتدی. پنجره‌دن اوزاقلاشیب قیزی‌نین اؤنونده دیز چؤکوب اوتوردو.\nکوچه‌ده کی کیشی‌نین سسی اوجالمیشدی. قادینلار حاقدا باغیراراق دئدییی اییرنج سؤیوش‌لر تراسداکی گوللری‌نین بئله اوزونو قیزاردیردی. گؤزلرینی یوموب آستا-آستا باشینی بوللادی. بئلینی قیزی‌نین یاتاغینا سؤیکه‌ییب اللری ایله قولاقلارینی قاپادی. قادین قولاقلارینا کیمی پؤرتموشدو…\nعئینی حالدا اونون عاجیز و چاره‌سیز حالینا آجییردی دا.\nگؤزلرینی آچدی. گئجه قوشو بانلاییردی …\nگؤزوندن هئچ بیر شئی قاچمایان آنا، قیزی‌نین گونو-گوندن سوزولدویونو و دوداغیندان قاچاق دوشن گولوشلری‌نین فرقینده ایدی.\nقادین سس‌سیز بیر اؤفکه ایله دولو ایدی، اونو بوراخمایان فیکیرلر ایچینی گمیریردی.‌\nآلنینیدا آغری حیس ائله‌دی. آغری‌نین ندنینی بیلمک اوچون الینی قالدیریب آلنیندا گزدیردی؛ یئکه و آغریلی بیر سیزاناق (جوش) قاشقاسیندا جوجرمیشدی. ایکی الینی بیر-بیرینه قوووشدوروب بیرآز بارماقلاری ایله اوینادی.\nاؤز-اؤزونه میزیلداندی: گؤزل‌آغا چوخ گؤزل‌ایدی ووردو یانیننان دا بیر چیچک چیخارتدی.\nنئچه دیقه‌لیک یوخویا دالدیغی قورو یئرده باشینی قالدیریب آچیق پنجره‌دن گؤی اوزونو، پارلاق اولدوزلاری سئیر ائتدی. اورالاردا نه‌لرسه آختاریردی، اوره‌یی چیرپیناراق داریخیردی …\nیاغیشین ایلک دامجیلاری اؤزونو شیشه‌یه چیرپدی. قادینین گؤز یاشلاری گیله-گیله کوچه‌یه یاغیردی. تورپاقدان قووزانان سولموش آرزولارین، گؤمولموش نیسگیل‌لرین قوخوسو بورنونا دولوردو.\nکیبریت قوتوسونا بنزر ائوی‌نین حالیندا، بویاسی هر یئره سیچرامیش لاکلارینا باخیر. رنگارنگ لاکلاری‌نین بعضیسی چارتلاییب بعضیسی ایسه قیریق-قیریق اولوب بویالاری مئبیله، دؤشه‌مه‌یه، فرشه، گوزگویه بئله سیچرامیشدی.\nچؤنوب گوزگویه باخیر: بو سئری آغلامییاجام.\nگؤزو اوزونده‌کی چاپیغا ساتاشدی؛ یقین کی اوزونده‌کی ایز قالماسایدی ایندی هر شئیی چوخدان اونوتموشدو. بیر آن قیزارمیش گؤزلرینی یومدو؛ دوداقلارینی سیخدی.\nگؤزیاشلاری‌نین بیریکدییینی حیس ائتدی. دردی دئشیلمیشدی؛ اللری ایله ساچینی دارتیب یولدو، قیشقیردی: آغلامییاجام.\nاوزونده یئرله‌شن جوشلارا باخدی. الینی قالدیریب ساچلارینا توخوندوردو؛ قوپدوغو توکلری ییغیب کنسولون اوزه‌رینه تؤکدو. قاشی‌نین آلتیندا چیخمیش بیز-بیز توکلره باخدی. الینی اوزادیب ماققاشی گؤتورمک ایسته‌سه ده بؤیرونده یئرله‌شن قایچییا ال آتدی.\nساچلادیغی ساچلارینی توپا-توپا الینه ییغیب ایسته‌دییی یئردن کسیب ائوه سپه���له‌دی.\nکنسولون اوزه‌رینده‌کی عطری گؤتوروب گوزگونو سیندیرارکن قیشقیردی: سن ده مننن دوز دئمیرسن، چاش گؤرسه‌دیرسن منی.\nاییلیب یئره تؤکولموش گوزگو قیرینتی‌لارینا باخدی.\nچارتلامیش و مین تیکه‌یه بؤلونموش گوزگوده یئنه ده اؤزونه باخیردی؛ چاپیغی بؤیویوب داها دا چوخورلاشمیشدی.\nبیری بئینینده پچیلداییردی:\n-گؤرورسن؟! سن ائله چاشسان، منلیک بیر شئی یوخدو.\nیئنه اللرینی قالدیریب ساچلارینی توپا-توپا توتوب دارتیر، یولور …\nقلمی اوپئنین اوستوندن گؤتوروب سویودوجویا ساری یئریدی. بایاقدان ایشقافلاری دیقتله سوزن گؤزلری شکرقابینی بوم-بوش گؤردو؛ بئینینده‌کی لیسته‌یه شکری ده آرتیردی. ائوده نه‌لرین قورتاردیغینی سویودوجونون اوستونه یاپیشدیردیغی بیر تیکه کاغیذین اوزه‌رینه تئز-تئز یازدی: شکر، یاغ، دوز، سبزی، …\nیومشاق و توکلو بیر ال الی‌نین اوستونو توتدو. اونو سویودوجویا سیخیشدیریب بوتون آغیرلیغینی اوزه‌رینه سالدی؛ بوغوق و اؤفکه‌لی بیر سس ایله قورخونج پیچیلتیسینی قولاغی‌نین دیبینده ائشیتدی: دئمه‌میشم لاک وورما؟!\nدوداقلاری‌نین آراسیندان قیزغینجاسینا چیخان کلمه‌لر ایله برابر نفسی‌نین پیس قوخوسو دا بورنونا دولوردو. آغ‌ دیشلرینی بیر-بیرینه سیخیب دانیشارکن ساققالی‌نین بیز-بیز توکلری اوزونه باتیب آغزیندان سیچرایان توپورجه‌یین قولاغی‌نا یاخیلدیغینی حیس ائدیردی. بدنی دم ائله‌دی؛ اتی اورپشدی.\nدانیشا-دانیشا بارماقلارینی الی‌نین آراسینا آلیب سون گوجو ایله سیخیردی. بارماقلاری‌نین آراسینداکی قلم آز قالیردی سینسین. بئلینی بیرآز اییب قادینی‌نین دوداقلارینا زیلله‌ندی.\n-روژ دا ووروبسان؟!!! حتمن گرک شهر جیندالارینا اوخشاداسان اؤزووو؟!!!\nقادین الی‌نین آغریسیندان اوزونو تورشودوب اوفولداییردی. سول الینی اوزادیب اونون چیینیندن توتوب سون گوجو‌ایله ایته‌له‌دی.\nحیرصدن قیپ-قیرمیزی اولموش گؤزلرینی قادینین آغریدان یاشارمیش گؤزلرینه دیکدی، قارا ساققالی غریبه بیر حالدا تیتره‌ییردی:\n-منیم اۆزومو بئبیله قاشیما. خواهیشا دینج اوتور.\nسالونون او باشیندان گله-گله قیشقیرتیسینی ائشیدیر: دایان گؤروم بی، سنننم صادقی! سن گئنه ریمل ووروبسان؟\nدایانیر، اوره‌یی سورعتله چیرپینیر. اللری آیاقلاری بوم-بوز اوْلوب اسمه‌یه باشلاییر. کوره‌یی‌نین اورتاسیندان سویوق تر آخیر. الینی اوره‌یی‌نین باشینا قویوب آللاها یالوارماغا باشلاییر؛ دوداغی آلتدا تئز-تئز میزیلدانیر: بو سئرینی خئیره یوز بیر ده بزنمه‌رم.\nمعاون‌لری‌نین زهملی سسینی آرخاسیندا ائشیدیر:\n-چؤن من طرفه گؤروم هله،- آشاغیلاییجی باخیشلاری ایله باشدان آیاغا قیزی سوزور، باشینی تاسف‌له بوللاییر.- دوش دالیما گه دفتره.\nآیاقلاریندا حیس قالمامیشدی. تیتره‌یه-تیتره‌یه دالینجا سورونور آنجاق قاپیدان ایچه‌ری کئچمیر. سالوندا کیریییب باشی آشاغی دایانیر. اینجه اللری‌نین بارماقلارینی شیققیلدادیر.\n-انضباط نومره‌وی ۱۲دن وئره‌نده آغلین باشووا گله‌جک. هارای بو باشدان، بیر ده پوخ پوسور یاخیب گلسن ایخراجسان. تشریف آپاریب ائله اره گئدرسن. اوزون سؤزون قیساسی بورا مدرسه‌دی قحبه‌خانا دؤور.\nآغزینی دولدوروب دانیشماق ایسته‌دیکده اوزوندن چکیلمه‌ین نفرتله برابر هر ایکی الینی ده گؤیه قالدیریر: بوردا دوروب اؤزوو یوووب یارپیز اوسته قویما، باش بئینیمی ده تؤکمه.\nیاشیل گؤزلرینی آغاردیب داوام ائدیر: دینج اوتور صادقی.\nقورخو‌ حیسی اوشاقلیغیندان روحونو، بدنینی بوروموشدو، حتی بوتون دویغولارینا و داورانیشلارینا دا حاکیم اولموشدو.\nقادینین الینی محکم بوراخدی؛ دیکسینیب یئره ییخیلدی. او، داغیلمیش ائوین اورتاسیندا، قیریق-قیریق لاک‌لارین، بویانمیش وساییلین آراسیندا آیاقلارینی حیرصله یئره باسا-باسا بیر آشاغی بیر یوخاری یئریییردی. آیاقلاری آلتیندا دؤشه‌مه شاققیلداییردی.\nقادین آیاغا قالخیب بیر آن آشپازخانانین اورتاسیندا دوردو، دوشونجه‌لی‌ایدی. سویو آچیب اللرینی اوزون-اوزون یودو. سانکی نه ائله‌دییی‌نین فرقینده دئییلدی.\nاو، یاتاق اوتاغینا هجوم چکدی. بیر آزدان الینده‌کی یاشیل قوتو ایله حالین اورتاسیندا دوردو؛ آغیرباشلی بیر تاویرلا قادینا باخدی؛ آنجاق بیر آندا قوتونو ضربله دؤشه‌مه‌نین اوزه‌رینه چیرپدی. لاک‌لاری شاققیلدایاراق هر یئره سپه‌له‌ندی. سینیق-سینیق اولوب بویالاری هر یئره سیچرادی. سانکی گؤزونون اوتونو آلماق ایسته‌ییردی.\nقادین آشپازخانانین اورتاسیندا دوروب شاشقین-شاشقین قاشلارینی قالدیراراق سس‌سیزجه ارینه باخیردی.\nاونو اؤزگه‌ گؤردو، سانکی سسی ده ده‌ییشمیشدی. ایلک گونلرده او دانیشارکن نه دئدیینه قولاق وئرمیردی؛ سس تونونا وورغون اولدوغو اوچون تکجه سسینی دینله‌ییردی. اونون سئوگیسینی اوره‌یینه سیریق گئتمیشدی.\nداها سسینی دینله‌میردی …\nسسی آلچاق آما سرت‌ایدی. گؤزلری نفرتله پارلاییردی.\nماسانین اوزه‌رینده‌کی کاغیذ دسمال قوتوسونو گؤتوروب اوزونه چیرپدی. ایشاره بارماغینی گؤیه قالدیرارکن گؤزلرینی ده بره‌لتدی: او پوخو دا سیل دوداغوننان. بئله ائله‌مه دوست-دوشمان ایچینده بی چنگه پوخ ائلییم سنی. بیر سئری قولاغوندا سیرغا ائله.\nاو قاتی غضبله‌نیب اوز-گؤزو پؤرتوب زهر تولوغونا دؤنموشدو. آرا قاریشیب مذهب ایتمیشدی.\nاری‌نین داورانیشلارینی ایزلرکن قانی قارالا-قارالا « بونا باخ! نئجه ده اؤزوندن چیخیبدی» دئیه دوشونوردو اؤفکه‌ایله.\nقارا پالتاری‌نین یاخاسینداکی عدالت نیشانینا گؤزو ساتاشدی. او بیر یاندان کاغیذ کوغوذونو ساهمانا سالارکن بیر یاندان دا میریلدانیردی؛ گؤردویو ایشلردن قیپجینمیردی بئله. دئیینمه‌یی‌نین آردی آرخاسی کسیلمیردی. الینده‌کی کاغیذ-کوغوذون باش طرفینده تره‌زی نامادینا خئیلک باخیب بیردن پیققیلداییب گولدو.\nعصبی حالدا گوله-گوله « بیری‌نین جیسمینی اؤلدورنده داغ داش یئریندن اوینئییر ولی بیری‌نین روحونو اؤلدورنده عدالتین توکو بئله ترپنمیر.‌» دئدی.\nچؤل قاپی محکم چیرپیلدی. اللری ایله قولاقلارینی توتدو.\nدیوارداکی ساعاتا باخیر.\nفیکیرلی-فیکیرلی کابنئتین بؤیرونده‌کی سوغان‌یئریندن بیر دنه سوغان گؤتوروب سویماغا باشلاییر. اللری تیتره‌ییر؛ سوغان یئره دوشور. ساغ الی‌نین بارماقلاری حدسیز آغریییردی. اییلیب سوغانی گؤتورور؛ دوغرایا-دوغرایا گؤز یاشلارینی سیلیر. دویون قارینا آغلاماق اوچون لاپ ائله الینه چم دوشموشدو. گؤزلری یول چکیردی فیکری ایسه دارماداغین ایدی.\n-گئنه نمنییه زیریلدئییرسان؟ یادوننان چیخماسین ها، گرک هئچ کس بیلمییه.\nداییسی سانکی گؤزلری ایله اونو آرایا آلمیشدی.\nنارین گوللو دونونو گئیینرکن باشینی سیلکه‌له‌ییر، سسی بوغازیندان زورلا چیخیر: یاخجی دایی، دئمه‌رم.\nتوپورجه‌یی‌نین پیس قوخوسو دو��اقلاریندان، بوینوندان چکیلمیردی. اوشاق اولماغینا باخمایاراق پیس ایش گؤردوکلرینی بیلیردی، داییسی هر دفعه هئچ کسه دئمه‌مه‌یینی وورغولاسا دا اؤزو ده بو ایشلرین گیزلین قالماسینی بوتون ووجودو ایله حیس ائدیردی.\nکوچه‌نین باشیندا تاکسینی ساخلاتدیردی. قاپینی آچیب ائندی. یام-یاشیل آغاجلار ایله بزنمیش، اولدوقجا اوزون و حضور دولو کوچه‌یه نظر سالیب دریندن نفس آلدی. یاواش آددیملارلا چوخ کیچیک بیر یاماجی قالخیب اوزو آشاغی ائندی. سئودیی یاشیل قاپینی اوزاقدان گؤروردو. اوزوم آغاجی سارماشیق کیمی دیوارینا ساریلمیشدی؛ یاشیل یارپاقلاری‌ رؤیالاریندا جانلاندیردیغی گؤزه‌للیک تابلوسونو آندیریردی. بالاجا بیر یئل اسن کیمی آغاجلارداکی یارپاقلار بیر-بیرینه ده‌ییب خیشیلدایاراق دورغون یای هاواسینی سرینلشدیریردی. عئینی آندا جینقیل داشلار آیاغی‌نین آلتیندا خیرچیلداییردی. حیاتدان بئزدییی چاغلار اؤزونو بو کوچه‌‌یه یئتیریب باشدان-باشا خئیلک آددیملاردی؛ آرخایین-آرخایین کوچه‌ایله دردله‌شردی. او زامانا قدر هئچ دادمادیغی بیر راحاتلیق دویاردی.\nگؤزلرینی یومدو؛ درین-درین ایچینی چکدی. آرتیق اوسانمیشدی بو حیاتدان. آیاقلاری دالینجا گلمیردی.\nهمن حضور دولو یاشیل قاپی‌نین اؤنونده گولومسه‌یرک آیاقدا دوران بیر کیشی‌یه گؤزو ساتاشدی. اونو گؤرر-گؤرمز کئفی قاچدی.\nاو، بوغونو بوراراق پاریلدایان گؤزلری ایله قادینی باشدان-آیاغا سوزوردو.\nقادینین اوزاقلاردا بیر شئی آرایان دالغین گؤزلری هر کسین دیقتینی جلب ائدیردی. اونون اسمر اوزونده یئرله‌شن همیشه دولوب بوشالان گؤزلری گؤز آلیجی‌ایدی.\nتانیمادیغی کیشی‌نین معنالی باخیشلارینی هله ده اوزه‌رینده گؤرونجه سیخیلدی.\nاو قاپی‌نین اؤنونده اوتوردو؛ دیرسکلرینی دیزلرینه دایاییب، یاناقلارینی اووجلاری‌نین آراسینا آلیب اؤنه دوغرو اییلدی. قادینا دوشونجه‌لی-دوشونجه‌لی باخاراق گولومسه‌ییردی.\nموبایلی‌نین سسینه دیک آتیلدی. مئساژی وارایدی. اسکی و رنگی روفو گئتمیش موبایلینی کیفیندن چیخاریب بیرآز باخدی؛ یئنی لمسی موبایل‌لاردان بئله محروم‌ایدی. قاشلارینی چاتاراق آچیب اوخودو: ائوین وضعی ندی بئله؟! هارداسان سن؟! گؤزومو ایراق گؤروب هارا قاچیبسان؟! دئدیکلریمی قولاق آردینا ووردون گئنه؟\nاونون هر یئرده یییه‌سی وارایدی؛ هئچ کسدن ده داد-هارای یوخ ایدی.\nاجاق‌گازین اوزه‌رینده‌کی چایدان پیققاپیقلا قایناییردی.\nدوغرانمیش یئرآلمالاری قیزدیریلمیش یاغین ایچینه آتیر. ایستی یاغ چیرتاچیرتلا یئرآلمالاری قیزاردیر.\nاللرینی اوپئنه سؤیکه‌ییب ائوینی نظردن کئچیریر. دیوارا ووردوقلاری شکیللره باخیر. تابلولارا باخیر. چؤنوب یئرآلمالارا باخماق ایسته‌دیکده گؤزو اجاق‌گازین گوزگویه چئوریلمیش شوشه‌سینه دوشور. پؤرتموش بیر قادینی گؤرور. اوزونده جیغیر سالیب قوروموش یاش ایزلرینه باخیر؛ اؤلگون اوزونه، سولموش گؤزلرینه. ایچینده‌کی دورغون قاسیرغانین گؤزلریندن فیسقیرماق ایسته‌دییینی بئله گؤروردو. قاپ-قارا ساچلاریندا توتام-توتام آغ ساچلار ایلک باخیشدا کسکین بیر قاریشیقلیق، پارادوکس یارادیردی. یئنه باشینی چئویریب قیزی‌نین شکیلینه باخیر.‌ او گونو بو شکیللری چکدیررکن قیزی دا چوخ آغلامیشدی. اونون دا گؤز یاشلاری بالاجا اوزونده جیغیر سالیب اوره‌یینی اودلامیشدی. اؤزو دئمیشکن او « پیس��یحلی لئچه‌یی» اؤرتمک ایسته‌میردی. قوجاغیندا تیتره‌یرک آغلامیشدی. خیسین-خیسین خئیلک قولاغینا پیچیلدامیشدی. بئله‌لیک‌له هم ده آتاسی‌نین گؤز آغارتمالاریندان اماندا قالماق ایسته‌میشدی؛ او، یئته‌نه یئتیردی یئتمه‌یه‌نه ده بیر داش آتیردی.\nقارا لئچه‌یی‌نین اوزه‌رینده‌کی رنگارنگ کپه‌نک‌لر در حال سولوب رنگلرینی ایتیرمیشدی‌لر؛ بیر-بیر قاناد چالیب اوزاقلاشمیشدی‌لار …\nحال بویو سپه‌لنمیش بعضیسی ایسه اوووق-اوووق اولموش رنگ به رنگ لاکلارینا باخیر.\nاونون دوغرولاری آراسیندا بئله بیر یانلیشلارا یئر یوخ‌ایدی.\nاییلیب لاکلاری توپلاماق ایسته‌دیکده گؤزلری دیرناقلارینا ساتاشیر. دیرناق توتانی گؤتوروب اوتوردوغو یئرده دیرناقلارینی توتور؛ سونرا لاک‌پوزانلا دیرناقلاری‌نین جانینا دوشور.\nبورنونا آجی قوخو دولور. باشینی قالدیریر. ائو دومان ایچینده‌ایدی، آشپازخانادا قارا توستو بورولوب هاوایا قالخیردی. یئرآلمالار یانیب کۆل اولموشدو.\nتاوانی سینکه توللاییر. زویوب دؤشه‌مه اوزه‌رینده اوتورور. بئلینی کابینئته سؤیکه‌ییر.\nگؤزلری آخمامیش یاشلاردان دولایی پاریلداییردی. چنه‌سی، دوداقلاری اسیردی. اللرینی قالدیریب چنه‌سینی برک-برک توتدو.\nشورتونون ایسلاندیغینی حیس ائتدی.‌ اییلیب دامه‌نینی الینه آلدی. قیرمیزی لکه‌نی گؤردو.\n-هییییسسس آغلاما\nآناسی، گؤزلری برلمیش، باشیندان آیاغی‌نین اوجوناجان دهشته دوشموش قیزینی حربه-زوربا ایله ساکیتلشدیرمک ایسته‌ییردی. گؤزلرینی آغاردیردی:\n-ائله خانیملاردا بئله شئی‌لر اولار. فقط بابون قارداشلارون بیلمه‌سین. چوخ عاییبدی. سوفره زات سرنده، اییلیب دوزلنده ده موغایات اول بیلینمه‌سین. چوخ اییلمه.\nماسانین اوزه‌ریندن تئلویزیون کنترولونو گؤتوروب فیلشده‌کی فیلمی آچدی.\nایلک اؤنجه ماهنی‌نین اوجا سسی ائوه یاییلدی. سونرا ایسه فیلیمده‌کی اوشاقلارین جیغان-بیغاننیقلاری.\nعمیسی خانیمی اویناییردی، فیرلانیردی. چوخ چکمه‌دی آناسی دا قوللارینی آچاراق اویناماغا باشلادی. کامئرا، فرح‌له اوینایان آناسینی داها دا قاباغا چکدی. آناسی‌نین اوزونده‌کی فخری، ایشیلتینی بو قدر زامان کئچدیکدن سونرا بئله گؤزلری یومولو خاطیرلایا بیلیردی.\nگؤزلرینی آچیب قارداشینی او مشهور دامنی ایله گؤردو. آجی و محبت دولو بیر گولوش پارتلامیش دوداقلارینی بزه‌دی.\nقارداشی اینینده‌کی گۆده دامنی‌ایله چوخ گولونج گؤرسن‌سه ده گؤزلرینده‌کی قورخو دانیلمازایدی.\nکامئرا ایندی ده آتاسینی قاباغا چکیردی. دولوخسوندو؛ قارانلیق، اوزگون، قایغیلی گؤزلری آنیندا دولوب پاریلدادی. او کیشینی حدسیز سئویردی. آتاسی‌نین ساچلاری هله آغارمامیشدی.\nاوشاق‌کن آدینی گؤیه گؤندرمک فیکرینده اولدوغو پیله‌مه‌جین اوستونه‌ یازماغی قویماسا بئله، گؤزلرینی آغارداراق حیرصله‌نیب « عاییبدی، گؤرن اولار» دئسه بئله او کیشینی حدسیز سئویردی. هله ده دوشونوردو: او گون پیله‌مه‌جین اوستونه آدینی یازیب گؤیه گؤندرسه‌یدی نه اولاجاقدی گؤره‌سن؟! گؤیده ده کیشی‌لر یاشاییردی‌لار می؟!\nآنجاق بئله‌ایدی سه نییه ساعاتلارلا داییسی ایله تک قالماغا ایذین وئریردی‌لر؟! او دا کیشی دئییلدی می؟!\nاوشاقکن بئله آنلامیشدی آتاسی‌نین قیزی‌دیر دئیه قارداشیندان فرقلی‌دیر ده. او گونو قارداشی اؤز آدینی پیله‌مه‌جین اوستونه یازیب سئوینجدن آتیلیب-دوشه‌رک گؤیه گؤندرمیشدی.\nماهنی سسی کسیلدی. کامئرا قارداشینی دؤشکجه اوسته قاباغا چکیردی. دوختورسا بؤیرونده اوتوروب کئییدیجی ایینه‌نی حاضیرلاییردی.\nگؤزونو قارداشیندان چکیب اؤزونه زیلله‌دی. قارداشی‌نین اللرینی توتوب اونون آجی چکمه‌سیندن آجی چکیردی. اللرینی محبتله سیخیردی.\nاو آجی چکنده قارداشی هاردا ایدی گؤره‌سن!!!\nگؤزونو تئلویزیوندان چکمیردی؛ باخا-باخا دیرناقلارینی یئییر مایاسینی بئله قوپاریردی.\nیئنه قایچییا گؤزو ساتاشیر. ال آتیب گؤتورور، هر بیر تئلینی کسه-کسه گؤز یاشلاری کنسولون اوزه‌رینده‌کی کسیلمیش ساچلارینا تؤکولور. کسیلمیش ساچلاری‌نین، دیرناقلاری‌نین پیچیلتیسینی ائشیدیردی.\nگؤزو یول چکیردی؛ اؤزونه گلدی. فیکرینی ایزله‌دییی ویدئویا وئردی.\nایش بیتمیشدی. هامی ال چالیردی؛ قارداشی بؤیویوب یئکه کیشی اولموشدو دئیه کادو ایله یانینا گلیب سئوینجله اوزوندن اؤپوب تبریک دئییردی‌لر‌. قارداشی ایسه بیر الینده جوربه‌جور اویونجاقلاری بیر یاندان دا کئفله الینده‌کی ساندیسینی ایچیردی. آرتیق راحاتلامیشدی.\nیئنه چؤنوب ائوینه باخیر، ائوین رنگی آتمیشدی. آنجاق لاکلاری‌نین الوان بویالاری ائوی گؤی قورشاغینا بنزه‌دیردی.\nعمیسی خانیمی تئلویزیونون قارانلیق صحیفه‌سیندن بویلانیب باش بارماغینی اونا ساری توتور: هییییییس آغلاما، سن آناسان، دور آیاغا ایندی قیزین مدرسه‌دن گلر. آلاهیدان یئرآلما قیزارت.\nاۆزو گؤرونمه‌ین بیری پیچیلدادی: یئردن گؤیه یاغیر ها، همیشه گونو قارا باشی قاپازلی قادین.\nعمیسی خانیمی اتلی اندامینی ترپتدی، قاشلارینی چاتیب دیللندی: دونیانین ایستی سویوغون چکمئییبسوز هله، یاواش-یاواش برکه-بوشا دوشه‌جکسوز.\nتئلویزیونون چیراغی یانیر، بیری کناردان دانیشیر: بیزلر ده هر کس کیمی بیر اینسان اولاراق سئویلمک ایسته‌ییریک آما بیر آدامین سئوگییی ماهنا ائدیب بیزی اؤلدورمه‌سینی ایسته‌میریک.\nداییسی خانیمی یانمیش الینه زیللنمیشدی. داییسی الینه پالتار اتوسونو باسمیشدی. بوغوق سسله دولوخسونا-دولوخسونا « بیزلر ائله چیله چکمه‌یه دوغولموشوق.» دئدی.\nقیرمیزی دونلو قادین الینی اوره‌یی‌نین باشینا قویدو، پیچیلدادی: اورک یانماسا گؤزدن یاش چیخماز.\nتئلویزیونون دا رنگلری سولور. هامی آغ-قارا اولور. همن قادینلار تئلویزیوندان بویلانیب ائوه باخیرلار؛ سونرا قادینا زیلله‌نیرلر:\n-ساچلارین نه ده گؤزل اولوب!\nقاققیلداشیرلار …\nبارماغی ایله اؤنجه قیرمیزی گولو گؤرسه‌دیر. سونرا اؤزونو الینده‌کی کیتی لیوانی ایله. بارماغینی کاغاذین قیراغینا آپاریر، ائوی گؤرسه‌دیر، سونرا بیر باغلی قارا قاپییا ایشاره ائدیر: بو آتامین ایش اوتاغیدی.\nهمن بارماغی ایله اوزونه تؤکولموش ساچلارینی قولاغی‌نین دالینا ییغیر:\n-بو گوله هر گون سو وئره‌جم، لااااپ قیرمیزی اولاجاق، گؤیچک اولاجاق، سنین کیمی آنا جونم.\nبو سؤزلری قیزی دئییر. اللرینی تئز-تئزی گؤیده اویناداراق قاتی هیجانلا دئییر.\nسونرا آشپازخانایا گئدیب کیتی لیوانیندا سو گتیریب کاغیذین اوزه‌رینه تؤکور. قیرمیزی گولون بویاسی بوتون کاغیذی آل قانا چئویریر. بیرآز دا آغ جورابینا یاخیلیر.\nقاچیب اوپئنه چیخیر؛ تئلئفونو گؤتوروب آتاسی‌نین نؤمره‌سینی توتور.\nآغلامسینا-آغلامسینا اولانلاری دئییر. سونرا ساغ آیاغینی گؤیه قالدیریب سول الی ایله گؤرسه‌دیر: با�� جورابیم دا قیرمیزی اولدو.\nقیزی آتاسی‌نین اوره‌یینی، محبتینی قازانماق ایسته‌ییردی.\nگؤزلرینی یومدو. کیرپیکلری‌نین آرخاسیندا صحنه‌لر بیر-بیرینه قاریشمیشدی. او الوان رنگلی دونیاسینی ایتیرمیشدی.\nاؤزونه گلیر: گۆنۆ نییه گۆنه ساتیرام؟!\nدراوئرین اوزه‌رینده‌کی هر شئیی داغیدیر، ووروب سیندیریر.\nقاپییا ساری یئریییر. الینی آتیب قاپینی آچماق ایسته‌دیکده باغلی اولدوغونو گؤرور. آیاقلاری گئت-گئده دؤشه‌مه‌یه باتیر، دؤشه‌مه قیر کیمی قادینی ایچینه چکیر. قورخودان بدنی قیج اولور. ترپشه بیلمیر. اوزو داها دا سولور، دیش‌لری کیلیدله‌نیر، بورون پره‌لری تیتره‌ییر.\nآرخاسینی قاپییا ساری چئویردییینده آیاقلاری آزاد اولور. ماسانین اوزه‌رینده‌کی قایچینی گؤتوروب اؤنجه دؤشلرینی کسیر سونرا آله‌تینی …","num_words":5432,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":115302.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۲۰۱۷جی ایل موغام موسابیقه‌سی فینالا قالمیش گنج خواننده‌لرین گؤزل چیخیشلاریلا سونا گلدی. بو مقاله ده قیسا اولاراق موغام نه اولدوغو و موغام ایفاچیلارینین موغامین هانسی ساحه و کانکرت‌لرینی نظرده توتاراق یاریشاجاقلارینی، داها دوغروسو «مونصیف‌لر هئییتی» ایفاچی‌دان نه کیمی خصوصیت‌لری ایسته‌یرک اونلارا قیمت وئرمه‌لری بارده دانیشیب و موسابیقه ده کئچن بعضی ماراغلی نقطه‌لره بیر آز دا اولسا نظر سالاجاییق.\nموغام ندیر؟\nبو سوالا کئچمه‌دن اؤنجه بونو وورغولاماق گرکیر کی «اؤز تاریخی اعتباریله قدیم کئچمیشه باغلی اولان موغاماتین هارادا نه واخت و کیم طرفیندن یارادیلدیغینی کانکرئت شکیل‌ده دئمک چوخ چتین‌دیر. چونکی موغام موسیقی‌سی تکجه بیر خالقین دئییل، بیر سیرا خالقلارین، داها دوغروسو، یاخین و اورتا شرق، آفریقا و آسیا قیطه‌سی خالقلارینین مدنیتینه داخیل‌دیر. بونا گؤره ده اونون تاریخینی دقیقلشدیرمک، منشأیی حاقیندا هله‌لیک قطعی فیکیر سؤیله‌مک او قدر ده آسان دئییلدیر. بعضی موغاملار معین یئرلرین، شهرلرین آدینی داشیسا دا، یئنه اونلارین تاریخینی سؤیله‌مک چتیندیر.» دئمک کی موغام و موغامات بیر موسیقی ژانری اولاراق یالنیز بیر میللته عایید اولماییب، شرق عالمینین بیر پارچاسی‌نین تاریخ بویو یارادیب، باریندیریب و سینه‌دن سینه‌یه کؤچوب، ایندیکی نسله چاتمیشدیر. «موغامات عصرلر بویو بؤیوک بیر جوغرافی اراضی‌ده یاشامیش بیر سیرا خالقلارین اَن چوخ سئودیی موسیقی اولموشدور. تورک، فارس، عرب، هیند و باشقا خالقلارین موسیقی‌سینین اینکیشافیندا موغامات حل ائدیجی رول اوینامیشدیر. لاکین موغاملارین میدانا گلمه‌سی، تشککولو و اینکیشاف پروسه‌سی هر اؤلکه‌ده اؤزونه مخصوص میللی خصوصیت و چیزگی‌لر کسب ائتمیشدیر.»\nآذربایجان موغاملاری دا تاریخ بویو اؤزونه مخصوص اینکیشاف پروسه‌سینده اجتماعی- سیاسی حادثه‌لرین تأثیری آلتیندا تکامل تاپمیش، معاصر فورمایا دوشموشدور. عینی زامان‌دا موغامات‌‌دا هر بیر تاریخی دؤورون، زامانین و گردیشین اؤز مؤهورو و عکس‌صداسی تجسسومونو تاپمیشدیر. موسیقی عالمینده اؤز آهنگلری، رنگلری و ایفاچی‌لیق یوللاری ایله فرق‌لنن آذربایجان موغاملاری زحمت‌کئش خالقین حیات فلسفه‌سی، اونون آرزو و دوشونجه‌لری ایله سیخ باغلی اولموشدور. شوبهه‌سیز دئمک اولار کی، آذربایجان موغاماتینین اینکیشافیندا خالق موسیقی‌سی یارادیجی‌لارینین و عینی زامان‌دا خواننده‌لرین بؤیوک خیدمتلری اولموشدور. خواننده‌لر خالقین معنوی عالمینین، زکاسینین، آرزو و ایستکلرینین ایفاده‌سی اولان خالق موسیقی‌سینی و موغاماتی تکامل وئرمیش، تبلیغ ائتمیش، یاشاتمیش و قورویوب ساخلامیشلار.\nایندی ایسه موغام نه‌دیر؟ سووالینا کئچه بیلَریک. هر شئی دن اؤنجه موغام‌لا مَقام و موغام‌لا دستگاه آراسیندا اولان فرقلره بیر نظر سالماق یارارلی اولاجاقدیر، چونکی بو تَریملر آذربایجان موسیقی عالمینده اؤزونه مخصوص آنلاما مالیکدیرلر. آذربایجان موسیقی‌سینده مَقام نه‌دیر؟ مَقام موختلیف سسلر و پرده‌لر مجموسونون بیر واحید اساس کؤک اطرافیندا بیرلشمه‌سی دئمکدیر. موسیقی‌ده هر سَسین، هر پرده‌نین اؤز موقعیتی و اؤز خصوصی کئیفیتی وار. بو کئیفیت آیری – آیری پرده‌لر آراسین‌دا معین قارشی‌لیقلی موناسیبت یاراتمیش اولور کی، بو دا، نتیجه اعتباری ایله، بوتون پرده‌لرین مایه‌یه دوغرو اولان مئیل و ایستیقامتی ایله سجییه‌لنیر (مایه). باشقا بیر دئیش‌له: مَقام، بیر بیرینه طرف مئیل گؤستر‌ن، یؤنه‌لن و بیر ثابیت سس (مایه) اطرافیندا توپلاشان موختلیف یوکسک‌لیک‌ده (اوجالیق‌دا) اولان موسیقی صدالارینین قارشی‌لیقلی موناسیبت سیستئمین‌دن عبارت‌دیر. بو تعریفه گؤره مَقام‌ین بیر باشقا معناسیدا لاد(Lad )دیر. دئمک کی لادلا مَقام عینی آنلاما مالیکدیرلر.\nآذربایجان موغام موسیقی سینده دستگاه نه دئمکدیر؟\nمعین موغام ترکیبینه داخیل اولان بوتون شاخه‌لر، شعبه‌لر، گوشه‌لر، ردیفلر، رنگلر و تصنیفلرین توپلام حالیندا، منطیقی اینکیشاف قایداسی اوزره موتشکیل مجموسونا دستگاه دئییلیر. موغام دستگاهلاری بونلاردیر:\nراست، ماهورهیندی، اورتا ماهور، بایاتی قاجار، شور، سئگاه، زابول سئگاه، میرزه حسین سئگاهی، شوشتر، چاهارگاه، بایاتی شیراز و هومایون.\nموغام نه دئمک‌دیر؟\nآذربایجان‌ین بؤیوک بسته‌کاری فیکرت امیراوف‌آ گؤره “موغام هم بوتؤولوک‌ده، هم ده آیر‌یلیق‌دا بدیعی اوبراز(واقعییت‌ین اینسان شعوروندا حقیقی شکل‌ده منعکیس اولان فورماسی)لارین تصوور و فلسفی ایدئیالارینین بوتؤو بیر دونیاسی دئمک‌دیر.” موغام دایره‌المعاریف‌ینده، موغام هر طرفلی و گئنیش شکلده ایضاح ائدیلمکده‌دیر:\n“مورککب، ایدئیا – ائموسیونال معنا داشییان، درین و بیتکین تفککور، بدیعی هیجان و موختلیف موسیقی اوبرازلارینین اینکیشافینی ایفاده ائد‌ن خالق موسیقی دوها(اینسان ذکأ و ایستعدادنین یوکسک زیروه سی )سینین گؤزل محصولودور(…) موغامین بوتون حیسه‌لری معین بدیعی فیکری موختلیف بدیعی ایفاده واسطه‌لری ایله عیان ائدیر. ”\nگؤرولدویو کیمی موغامات و خصوصیلا آذربایجان موغاملاری اینسان حیاتیلا سیخ بیر شکیلده باغلی اولاراق اینکیشاف ائتمیشدیر. موغاملار آذربایجان خالقینین معیشت‌ینه داخیل اولموش اونون حیاتی، روحی عالمی، معنوی طلبلری ایله سیخ باغلی‌دیر. موغامات عصرلر بویو یارانمیش کامیل و بیتکین موسیقی‌دیر. درین فلسفی مضمونا مالیک‌دیر، ائموسیونال‌دیر. اینسانین روحی وضعیتینی، احوالی روحییه‌سینی و دویغولارینی ایفاده ائدیر. موغامات یاراندیغی اَن قدیم زامانلاردان باشلایاراق، عصرلر بویو داوام ائد‌ن تدریجی اینکیشاف و تکامول پروسه‌سی نتیجه‌سین‌��ه یئتکین‌لشمیش، فورمالاشمیش، کامیل‌لشمیش‌دیر.\nاونودا قید ائتمک لازیمدیر کی موغاملارین تکامولونده خواننده‌لرین بؤیوک نقشی اولموشدور. داها دوغروسو موغامات خالق ووکال – اینسترومئنتال ترکیب‌نین ان یوکسک یارادیجی‌لیق مرحله‌سینه چاتدیریلان نومونه‌سی‌دیر.\nموغام ایفا چیلیغیندا بداهه خوانلیق(improvisation) اَن موهوم و اساس شرط‌لردن‌دیر. ماهنی و تصنیف ایفاچی‌لیغیندا خواننده‌نین هاردان (هانسی نوت دان) باشلاییب، هاردا بم و هاردا زیل اوخویاجاغی چرچیوه‌سی بَللی بیر مسئله‌دیر. بو، بو معنایه گلمز کی ماهنی و تصنیف ایفاچی‌لیغیندا خواننده اؤز ایستعداد و یئتنه‌یینه گؤره ماهنی‌یا و یا تصنیفه گؤزللیکلر آرتیرمیر، عکسینه ماهنی و تصنیف‌لرین گؤزل ایفا ائدیلمه‌سی، خواننده‌نین کؤنلونده اولان گؤزللیک خزینه‌سیله و اونون ایفاچیلیق مهارتی‌یله سیخ باغلیدیر. اما موغام ایفاچی‌لیغیندا بو مسئله دوغرودان دوغرویا خواننده‌نین «بداهه خوانلیق»ی ایله باغلیدیر. خواننده اوچون بَللی اولان شئی، اوخودوغو موغامین چرچوه‌سی‌دیر، اما موغامی نئجه باشلاماق، نئجه خیردالیق لار ائتمک، کلام‌لاری نئجه ادا ائتمک، نئجه بوروندا اوخوماق(غُنّه)، «آمان آمان» لاردان هاردا و نه شکیلده ایستیفاده ائتمک، نه زامان و هانسی نوع زنگوله‌دن ایستیفاده ائتمک، سسی بوغازدا، آغیزدا و بوروندا نه جور دولاندیرماق، خاریج خانلیق ائتمه‌مک، نه شکیل ده ملودیک بزک‌لر وورماق و …خواننده‌نین ایمپروویزیا، ایستعداد و یارادیجی‌لیغیندان آسیلی‌دیر. موغام خواننده‌لییینده ده بئله بیر فاکتورلار اساس اولدوغوندا موغام موسابیقه‌لری‌نینده اؤلچولرین موهیم اولدوغو تمامیله حیسس اولونور.\nکئچمیشده موغام موسابیقه‌سی\nهر بیر موغامین دوغرو- دوزگون اوخونماسی خواننده‌نین شخصی یارادیجیلیغین‌دان و اونون ایفاچی‌لیق هنرینین زنگین اولماسین‌دان آسیلی‌دیر. مسئله موغاملاری کامیل بیلمکله بیتمیر. موسیقی‌چی‌نین درین موسیقی یادداشی، هم ده یوکسک بدیعی ذووقو اولمالی‌دیر. اونون ایفا ائتدیی مئلودییا طبیعی، تأثیرلی و ایلهاملا سسله‌نمه‌لی‌دیر. بوتون بو کئیفیتلره مالیک اولان خواننده موغاملاری اؤز ملاحتلی سسی ایله، گؤزل خیردالیقلاری و اینجه خاللاری ایله یئنی بیر فورما، یئنی بیر معنا وئرمکله اونو گلین اوتاغی کیمی بزه‌ملی‌دیر. بئله بیر ایفانین ناخیشلارینی، الوان بویالارینی نه لئیسان یاغیشلاری، نه قاسیرغالی کولکلر، نه ده زامان سولدورا بیلمز. بئله بیر ایفالاری کی موغام ساحه‌سینده بیر یئنی‌لیکدن باشقا موغام ایفاچیلیق تکنیکی‌ینده ده بیر ایرللییش حساب اولونور، سیچیب اؤزه چیخارماق اوچون موغام یاریشینین قورولماسی چوخ اؤنملی تشببوسدور.\nآذربایجان موسیقی‌سینین موختلیف ساحه‌لرینده او جمله‌دن عاشیق موسیقی‌سی، اینسترومنتال(چالقی آلت‌لری) ساحه ده تاریخ بویو موسابیقه‌لر آیری آیری عنوان‌لار آلتیندا دوام ائتمیشدیر. قدیم زامانلاردان توی مجلیس‌لری آذربایجان موسیقی صنعتچی‌لرینین یاریش میدانینا چئوریلمیش، بوردا اَن یاخشی ایفاچی، خالق داورلیگی اوزریندن ‌دیرله قیمتلندیریلیردی. تبریز، باکی، شوشا و شاماخی مجلیس‌لرینده موغام موسابیقه‌سی داواملی اولاراق تشکیل اولونار و آذربایجان‌ین هر ایکی تاییندان صنعت‌چی‌لر ایشتیراک ائدردیلر. «بو مجلیسل�� یئنی خواننده‌لر نسلی یئتیشدیرمکله برابر، موغام موسیقی‌سینین خالق آراسیندا یاییلماسیندا دا بؤیوک رول اوینامیشدیر. دیگر طرف‌دن، بو مجلیسلر آذربایجان موسیقی‌سین یاد تأثیرلردن قوروموش، موغاملارین میللی مضمون‌لو، خالق روحون‌دا اولماسینی تأمین ائتمیشلر. موغامین گئنیش خالق کوتله‌لرینین معیشت‌ینده مؤحکم یئر توتماسینا دا سبب محض بو ایدی. بعضن موسیقی مجلیسلرین‌ده موغامی بیر نئچه خواننده اوخویار، اونلاری دینله‌ین تاماشاچیلار، پئشاکار و هوسکار خواننده‌لر ایسه دستگاه اوخویان خواننده‌نین سهو جهتلرینی تنقید ائدردیلر. بو تنقیدلر چوخ زامان جدی موباحیثه‌لره چئوریلردی. موباحیثه کسکین شکیل آلدیق‌دا معین بیر موغامی تامام دستگاه اوخوماق اوچون موسابیقه اعلان ائدیلردی. بئله موسابیقه‌لرین جانلی شاهیدی و ایشتیراک‌چیسی اولان مشهور کامانچاچی ساشآ اوقانئزاشویلی بئله یازیر:\n«…موسابیقه اوچون بورایا ان یاخشی ساز‌نده‌لر چاغیریلیردی. هله موسیقی مجلیس‌لرینه بیر هفته قالمیش ان یاخشی سازنده و خواننده‌لری، هابئله رئیسی مجلیسی سئچمک اوچون کومیسیون یارادیلردی. رئیسی مجلیس، چاغیریلان خواننده و سازنده‌لرین ایفا ائد‌جکلری موسیقی پروقرامینی معیین ائدیردی. تاماشآچیلار اوچون ده معیین بیر\nقایدا قویولموشدو: خواننده‌نین اوخودوغو سؤزلره قولاق آسماق اوچون هامی تام ساکیت‌لیگی گؤزله‌مه‌لی ایدی. رئیسی مجلیس و خالق طرفیندن بیه‌نیلن موسیقی شیناس و خواننده‌لر موکافات و پول آلیردیلار. پروقرامی ایفا ائده بیلمه‌یه‌نلر ایسه ایستئهزالار آلتین‌دا مجلیس‌دن چیخاریلیردی.»\n۱۹جو عصرین ایکینجی یاریسین‌دا شیروان ماحالیندا خواننده‌لیک صنعتینین یاییلماسیندا «محمود آغا»نین بؤیوک خیدمتی اولموشدور. محمود آغا (۱۸۲۶-۱۸۹۶) شاماخی‌نین مشهور مالیکی و بوتون قافقازدا تانینمیش موسیقی خادیمی ایدی. محمود آغا صنعتی، شعری، موسیقی‌نی سئو‌ن، اَلی آچیق، قوناق‌پرور بیر شخصیت کیمی شؤهرت تاپمیشدی. او، موسیقی‌چیلرین قایغی‌سینا قالیر، اونلارا مادی کمک‌لرینی اسیرگه‌میردی. او دؤورده قافقازدا ائله بیر مشهور خواننده و تارز‌ن یوخ ایدی کی، محمود آغانین مجلیسین‌ده ایشتیراک ائتمه‌میش اولسون.\nآذربایجان‌ین مشهور شاعیری سید عظیم شیروانی، شیروان خانلارینی هجو ائتمیش، لاکین محمود آغانی تعریفلمیشدیر. او اؤز مالیکانه‌سینده موسیقی‌لی گئجه‌لری کئچیرمک اوچون دوزلتدیی خصوصی سالون‌دا تئز- تئز خواننده‌لرین موسابیقه‌سینی کئچیرر، بیرینجی یئرلری توتانلارا قیمت‌لی هدییه‌لر و موکافاتلار وئرردی. مشهور فراننسه یازیچی‌سی «آلئکساندر دوما» دا قافقازا سیاحتی زامانی شاماخی‌دا محمود آغانین قوناغی اولموشدو. محمود آغانین موغام موسابیقه‌لرینده، یئرلی موسیقی‌چیلرله بیرلیک‌ده تیفلیس، قاراباغ و ایران موسیقی‌چیلری ده ایشتیراک ائدردیلر.\nآذربایجان‌دا خواننده‌لیک صنعتینین اینکیشافیندا شوشا و شآماخی مجلیسلری ایله برابر باکی مجلیسی‌نین ده معین خیدمتی اولموشدور. باکی موسیقی مجلیسی‌نین رهبری مشهدی ملیک منصوروف(۱۸۳۸-۱۹۰۹) ایدی. بو مجلیسده ایران‌دان، تیفلیس‌دن، خصوصیله قاراباغ‌دان باکییا گلن قوناقلاردا ایشتیراک ائدیردی. باکی موسیقی مجلیس‌ینده ایفاچیلیق صنعتی باره‌سینده جدی صؤحبتلر آپاریلسا دا، اساس فیکیر موسیقی تاریخینه وئریلردی. بورادا موغاماتین نه زامان، کیم طرفین‌دن، هانسی شرایط‌ده یارادیلماسی موضوسو مجلیس عضولرینی داها چوخ ماراقلاندیراردی. بو مجلیسلرده ده یئنی خواننده‌لر نسلی یئتیشدیرمک مقصدیله موسابیقه‌لر قویولوردو.\nآرتیرمالیق کی تبریز و قاجار شاهلارینین ساراییندا دا خواننده‌لر آراسی موسابیقه‌لر کچیریلیب و بیرینجی یئر توتانلار یاخشی قیمته لاییق گؤرونوردولر. مثلاً مظفرالدین شاه، شاهلیق تختینده اوتوراندان سونرا، شاهلیق ساراییندا باش خواننده‌نی تعیین ائتمک اوچون، خواننده‌لر آراسیندا موسابیقه قویولموش و ایقبال آذر بیرینجی لیگی قازاندیقدان سونرا شاه سارایینین باش خواننده‌سی تعیین ادیلمیشدیر.\nموغام موسابیقه‌سی\nموغام آذربایجان خالقی‌نین یاشایشی‌لا سیخ رابطه‌ده اولدوغو اوچون، خالق تاریخ بویو اونا یوکسک‌ دیر وئریب و موغام ایفاچیلارینی، هم اینسترومنتال و هم وکال ساحه ده یاریش‌لاردان کچیررک، ایفاچیلیق اینجی‌لرینی تاپار، اونلارا قیمت وئرر و بئله لیک‌له اَن یاخشی و دوغما موغام مکتب‌لرینی اوزه چیخاراراق، اؤز دوغما موسیقی تئکنیک و سبک‌لرینی یاد تأثیرلردن قورویوب و آسمیلاسیون اوچوروموندان قوروموشدور. بئله بیر اؤنملی موسابیقه‌لرده «داورلر هئیتی»نین ترکیبی، اونون سئچه‌نک سویه‌سی، تشخیص سویه‌سی و اونو ایضاح سویه‌سی، موغام تاریخینه و موغام کلاسیک‌لرینه دریندن معلوماتی، هر بیر موغامین بوتون ساحه‌لریله تانیش اولوب و ایضاح ائده بیلجه‌یی و… بؤیوک اهمیته مالیکدیر. چونکی بونلار بیر خالقین صنعت نماینده‌لری اولاراق، بیرینجی آددیمدا خواننده‌نی دئیلده بیر خالقین صنعتینی، اؤز صنعت بیلیم‌لرینین سوزگجیندن کئچیریرک قضاوت مقامیندا اوتوررلار. اونون اوچون «خوشا گلیب، گلمه‌مک» و یا «روحو اوخشاییب، اوخشاماماق» آرخاسیندا تئوریک ایضاحات و «اوستادانه» تشخیص‌لر اولمایینجا، او قضاوت بیر ایشه یاراماز. «موسابیقه»، سبقت آلماق و بیرینی و یا بیرشئیی آرخادا قویماق آنلامینا گلیر. بو آنلام صنعت و کانکرت اولاراق موغام ساحه‌سینده، فیزیک ده اولدوغو معنادان بام باشقادی. موسابیقه صنعت عالمینین بَللی بیر دالیندا، بیلیک و کانکرت اؤلچولره دایالی بیر شئی‌دیر. بو شرط‌لری نظره آلاراق بئله بیر موسابیقه ده «مونصیف‌لر هئیتی» اویقون بیر تَریم اولمایاجاق.\nموغام موسابیقه‌سینده ایشتیراکچی‌لارین موعلیم‌لرینین اؤنم و ایشلولری بؤیوک ‌دیره مالیکدیر. بو بیر آیدین مسئله‌دیر کی آذربایجان موغام صنعتی بؤیوک بیر کلاسیک خزینه‌یه مالیک اولوب و خواننده‌لر کلاسیک خواننده‌لرین ایفالارینا مراجعت ائتمکله قیمتلی شئی‌لر الده ائده بیلرلر، اما یئنه ده موغامین مرککب بیلینه‌جه‌یینه یییه‌لنمک اوچون موعلیم‌لرین رولو چوخ اؤنملی‌دیر. موعلیم‌لر آذربایجان کلاسیک موغام مکتب‌لرینی دریندن بیلمه‌لیدیرلر. اونلار «قاراباغ موغام مکتبی»نین خصوصیت‌لرینی، ایفا طرزینی و اوندا کلام‌لارین نئجه ادا اولماسینی باشقا مکتبلرده اولدوغوندان آییریب و شاگیردلرینه تانیتمالیدیرلار. قاراباغ موغام مکتبی و اونون حاجی حوسو، مشهد ایسی، بلبلجان، جابار قاریاغدی اوغلو، سید شوشوننیسکی، ذولفو آدیگؤزلوف، مطللیم موطللیم اوف، خان شوشونیسکی، یعقوب ممداوف، آغابابا نوروزاف، عاریف بابایف و ….کیمی دونیا وارکن پارلاق اول��وزلارینین میثیل‌سیز ایفالاری، موغام موسابیقه‌سینین شاگیردلری اوچون بیر بیلیم خزینه‌سی ساییلیر. دیقت اولونورسا بو مکتب‌ده هر موغامین حتی نئجه «کیشی‌سایاغی» ایفا دا گؤز قاباغیندادیر. بیلدیمیز کیمی شهناز موغامی اوچ حیصه‌لی کیچیک بیر موغام‌دیر. بو موغام چوخونلوقلا قادین خواننده‌لرینین سسینه اویقون اولدوغوندان، خانیملار طرفیندن ایفا اولونوب. توکززیبان ایسماعیل اوا و شوکت الکبراوا بو موغامی چوخ یوموشاق، یایقین و شیرین زنگوله‌لرله ائله ایفا ائدیبلر کی اینسان اونلارا قولاق آساندا ائله بیر قراره گلیر کی بو موغام یالنیز و یالنیز قادین موغامی‌دیر. آما بو موغامی خان شوشینسکی ائله «کیشی یانه» ایفا ائدیب کی دینله‌ییجی اؤزون تام بیر کیشی موتیف‌لری آراسیندا حیس ائدیر. بئله بیر دویغو و داها دوغروسو «آیری – سئچکی»لیک، قاراباغ موغام مکتبی بوتون خواننده‌لرینین ایفالاریندا تمامیله آیدین بیر شکیلده گؤزه چارپیر. نئجه کی موغاملار بیگانه بوغازلاردان قورونمالیدیرلار، موغاملار اؤز ایچینده ده «قادین بوغازی» و «کیشی بوغازی» باخیمیندان دا آیریلمالیدیرلار. بئله اولورسا آذربایجان موغام عنعنه‌لرینه ده اویقون دوشر. تأسف کی بو مسئله هم «مونصیف‌لر» طرفیندن و هم موعلیم‌لر طرفیندن بیر او قدر ده موهیم ساییلمیر.\nیوخاریدا قید ائتدییمیز کیمی موغام ایفاچیلیغیندا باشلیجا عامیللردن بیری ده ایمپریویزییا و یا بداهه‌خوانلیق عنصرلری‌دیر. خواننده‌نین گؤزل سس تیمبرینه مالیک اولماقلا یاناشی ایمپریویزییا عنصورلرینین حضورو و اوندان یارادیجیلیقلا ایستیفاده ائتمک، موغام موسابیقه ایشتیراکچی سینین باشلیجا مسئولیت‌لریندن‌دیر. بو استعدالاردان ایستیفاده ائتمک اؤزونو خیردالیقلاردا، گوشه خوانلیقدا، موغامدان موغاما کئچیت ده و ها بئله بوروندا اوخوماقدا (غُنّه) بلورلاندیریر. بونلاردان ایستیفاده ائتمک، هر شئی دن اول خواننده‌نین بداهه‌خوانلیغینا باغلیدیر. هئچ بیر یئرده یازیلماییب کی خواننده نئجه خیردالیقلار ائتسین، بو یالنیز و یالنیز خواننده‌یه عائید اولان یارادیجیلیقدان آسیلیدیر.\nغُنّه دن ایستیفاده ائتمک، موغام موسابیقه ایشتیراکچیلاری طرفیندن بول بول ایستیفاده اولوندو. تاسف که خواننده‌لر غُنّه‌نی آغیزی یوموب و نیسبتاً اوزون بیر موددت میزیلداماقدا و آغیزی بیردن آچماقدا خولاصه ائتمیش‌دی. آذربایجانین بؤیوک داهی موغام و تئاتر اوستاسی «میرزه موختار» خواننده‌لرین بوروندا اوخوماقلارینی بئله ایضاح ائدیر:\n«اوخوما زامانی تنوع خاطیرینه هردن‌بیر بورون‌دا اوخوماق (آغیز یومول‌موش حال‌دا) اؤزلویونده چوخ گؤزل اصول‌دور. هم ده هر خواننده‌یه موئثیر اولان ایش دئییل. بورادا اصل مهارت، سسی بیر مدت بورون‌دا اوزاتدیقدان سونرا ائحمال‌جا آغیزا کئچیرمکدن عبارت‌دیر. بو هونر ایستر. گرک بورادا هئچ بیر سرت سس آیریلیغی حیسس اولونماسین».\nاو، بو ساحه‌ده یئگانه متخصص کیمی سید شوشینسکی‌نی نومونه گتیره‌رک دئیردی:\n«منیم ایستر کئچمیشده و ایسترسه ده ایندی تانیدیغیم خواننده‌لردن یالنیز سید شوشینسکی بورون‌دا اوخوماق اصولون‌دان مهارتله ایستیفاده ائتمه‌یی باجاریر. بو ایشده هئچ بیر موغننی اونا تای اولا بیلمز»\nگؤرولدویو کیمی داهی صنعتکار «بوروندا اوخوماق»ی موغام ایفچیلیغیندا بیر اصل اولاراق قبول ائتمیش و اونون تکنیک‌نین نه قدر چتین و مهارتله ایفا اولونماسینی قید ائتمیشدیر.\nبورادا ۲۰۱۷جی ایل موغام موسابیقه سینده ایشتیراک ائتمیش جنوبی آذربایجان نماینده‌سی مجید عصری دن ده بیر نئچه جمله قید ائتمک یئرینده اولاجاق.\nبو سطیرلرین مؤلیفی موحصیل اولدوغو زامان ۱۳۴۷- ۴۸‌لرده آخشام چاغی مشکین‌ین خیوچایندا گون باتیب آلا قارانلیق دوشنده، مال اوتارانین، زَمی بیچنین آیاغی چولدن چکیلندن سونرا آغاجلار آراسیندا گیرهَ وهَ تاپیب یعقوب ممداوف‌ون، عاریف بابایف‌ون، ذولفی آدیگوزل اوف‌ون اوخودوغو موغاملاری یامسیلاردیم، یاخشی و زیل سسیم واریدی…او زامان گلپایگانی، ایرج و…مود ایدی. منیسه اوتانیب ایستمزدیم کیمسه اوخوماغیمی ائشیتسین. اما تاسف کی صاباحی‌سی الیمده کیتاب کوچه‌دن کئچنده «کوبرا خالا»:\n– آ گئده عاشیق کریم نه یامان قاققیلدیردون… دیینده قیپ قیرمیزی اوتانیب قیزاراردیم. کدرلنیب اؤزو اؤزومه دییردیم: “گورسن بیرگون اولاجاق فیردوسی مدرسه‌سینین سِنی اوستونده کانسرت اولا، منده خواننده‌لرله برابر بیر موغام اوخویام…؟!”\nاو گونلر آرزو قانادلا خیال عالمینده اوچوردوم، بو گون او خیاللار مجیدله گئرچکلشدی…\nمجید عصری گوزل سس تیمبرینه مالیکدیر، سسی یوموشاق و اوریه یاتان‌دیر. اینانیرام کی مجید ده موغاملاری قولاق یولویلا ائشیدیب و خیو چاییندا ساوالانین اتیینده مشق ائدرک اؤیرنمیشدیر. اونون اصل مهارتی بیر موغامدان باشقاسینا کئچمکده‌دیر. بو کئچیت‌لر او قدر اوستالیقلا و یوموشاقلیقلا یئرینه یتیریلیر که دینلییجی‌نین اینجیک‌لیینه سبب اولمور. آذربایجان موغام تاریخینده جاببار قاریاغدی اوغلو بو تکنیک‌ین بؤیوک اوستالاریندان ایدی. مجید عصری بؤیوک مهارتله موغاملارین مایه‌لرینی اوخویوب، اونو گوزل بَزک و خیردالیقلارلا اورک‌لرده اوتوردور. تأسف کی مجیددن زیل پرده‌لرده ایفالار ائشیده بیلمه‌دیک! بونون ایکی عیللتی اولا بیلر: یا ایزدیهاملی مجلیسلر، بؤیوک استاد‌لار قارشیسندا چیخیش ائتمه‌دییندن روحی سیخینتی‌لار کئچیررک سسی دوزگون ایشته‌ممیشدیر و یا مجید بیر پَس‌خوان خواننده اولاراق اورتا دییاپازونلو سسه مالیکدیر. مجیدین بویا باشا چاتدیغی اورتامدا اولان ایمکانلاری و چتین‌لیک‌لری نظره آلاراق، اونون اؤز باشینا چالیشیب بئله بیر یِئره چاتماسی، اونون اوره‌یینده اولان اؤز خالقینین ‌دیرلرینه و موغام عنعنه‌لرینه بؤیوک عشقین ائلچی‌سی‌دیر.\nبوگون موغام موسابیقه‌سی هر بیر آذربایجانلینین اوره‌یینده اؤز یئرین تاپیب. آذربایجان موسیقی عنعنه‌سینین اؤنملی بیر پارچاسی اولان موغام، موغام موسابیقه‌سی واسطه‌سیله ایران تورک گنجلیینه مدنی بیر عنعنه و‌ دیر اولاراق قبول اولونماقدادیر. موغام موسیقی عنعنه‌سی آذربایجان اینسانلارینین پسیکولوژی‌سینه تام اویقون اولاراق، بو اینسانلار گرچک حیاتین معنوی و استتیک یانسیمالارین تام اولاراق اوندا تاپدیغی اوچون، موغاملار اونون معنوی حیاتینین بیر پارچاسی ساییلیر. ایران تورک گنجلری موغام مدنیتی ایله اوغراشدیقلاریندا اوتوماتیک اولاراق اوز خالقینا عایید عادت عنعنه ایله تانیش و تربیه اولوب یاد تأثیرلردن اوزاق اولاجاقلار.\n۲۷\/۳\/۹۶\nقایناقلار:\n– از ستار اردبیلی تا خان شوشینسکی(آذربایجان خالق موسیقی‌چی‌لری)، ترجمه ک. پوراکبر.\n– آذربایجان موغام انسیکلوپدیاسی\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\n2 پاسخ\nملاحت باوفا گفت:\nپنجشنبه ۱۶ شهریور ۱۳۹۶ در ۲۲:۱۷\nچوخ ماراغلی….\nحمید گفت:\nجمعه ۹ تیر ۱۳۹۶ در ۲۲:۴۲\nچوخ گوزل آراشدئرمادئر،باخمئیاراق قئسا یازئدئر آنجاق چوخ ساده و گوزل فورمادا ایضاح اولوب.سیزه داها بویوک نایلتلر آرزئ ادیرم.اللرینیزه ،بینیزه ،جانئزا ساغلئق.","num_words":3999,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":301826.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قاراباغین آدی آذربایجان دیلینده‌کی\"قارا\" و \"باغ\" سؤزلریندن عمله گلمیش‌دیر. \"قاراباغ\" سؤزو ایلک منبعلرده هله 1300 ایل بوندان اول (۷ نجی عصردن) ایشلنمیشدیر. قاراباغ اوللر بیر تاریخی-جوغرافی آنلاییش کیمی کونکرئت مکانی بیلدیرمیش، سونرا ایسه آذربایجانین گئنیش جوغرافی اراضیسینه عایید ائدیلمیشدیر. بۇ حال آذربایجان اۆچون خاراکتئریکدیر: ناخچیوان شهری – ناخچیوان بؤلگه‌سی، شکی شهری – شکی بؤلگه‌سی، گنجه شهری – گنجه بؤلگه‌سی، لنکران شهری -لنکران بؤلگه‌سی و س.\n\"قاراباغ\"این آذربایجانین کونکرئت بیر ویلایتینین، بیر بؤلگه‌سینین آدی کیمی فورمالاشماسی تاریخی اونون ائتیمولوگییاسینین داها علمی شکیلده ایضاحینا ایمکان وئریر. چونکو، آذربایجان دیلینده (همچینین باشقا تورک دیللرینده) \"قارا\"نین رنگدن باشقا \"سیخ\" ،\"قالین\" ،\"بؤیوک\" ،\"توند\" و باشقا معنالاری دا واردیر. بۇ باخیمدان، \"قاراباغ\" تئرمینی \"قارا باغ\"، ینی \"بؤیوک باغ\"، \"سیخ باغ\"، \"قالین باغ\"، \"صفالی باغ\" و س. معناسی کسب ائدیر.\nقاراباغین بؤلگه‌لری دَییشدیر\nداغلیق قاراباغ بؤلگه‌سی – خانکندی، خوجالی، شوشا، آغدره، عسگران، خوجاوند. قرب بؤلگه‌سی – لاچین، کلبجر، زنگیلان، قوبادلی، داشکه‌سن، گدبی. یوخاری قاراباغ بؤلگه‌سی – آغدام، آغجابه‌دی، بئیلقان، گورانبوی، نافتالان، فوضولی، جبراییل، ایمیشلی، برده، ترتر.\nتاریخی دَییشدیر\nقاراباغ اراضیسینده ان قدیم دؤورلره عایید یئرلر آشکار اولونموشدور. 1968-جی ایلده آزیخ ماغاراسیندا آزیخانتروپون چنه سومویو تاپیلمیشدیر. چوخ گومان کی، آزیخ آداملاری بورادا 250-300 مین ایل بوندان اول یاشامیشلار. بوتون تاریخ بویو قاراباغ آذربایجانین آیریلماز حیصه‌سی اولموشدور. عرب خیلافتینین ایشغالی و قافقاز آلبانییاسی دؤولتینین سوقوطو ایله یئددی-دوققوزونجو عصرلرده قاراباغین تاریخینده اهمیتلی دییشیکلیکلر باش وئرمیشدیر.\nعرب ایشغالی نتیجه‌سینده آلبانییانین خریستیان اهالیسینین اکثریتی ایسلامی قبول ائتدی، قالانلاری، خوصوصیله آلبانییانین قاراباغ یوکسکلیکلرینده یاشایان اهالی ایسه دؤردونجو عصرده آلبانییانین دؤولت دینی اعلان اولونموش خریستیانلیقدان ایمتیناع ائتمه‌دی. اون دوققوزونجو عصرین اوللرینده شیمالی آذربایجان اراضیلرینین روسیه طرفیندن ایشغالیندان سونرا ائچمیدزینین تضییقی و ایصرارلی موراجیعتلری نتیجه‌سینده روس چارینین آلبان کاتالیکوسونون لغوی باره‌ده قراری قاراباغ یوکسکلیکلرینین آلبان اهالیسینین گورجولشدیرمه و ائرمنیلشدیرمه پروسئسینین باشلانغیجینی قویدو. قاراباغ ساجیلر، سالاریلر، شددادیلر، آتابیلر، هولاکیلر (ائلخانیلر)، قاراقویونلو، آغ‌قویونلو کیمی عربلرین ایشغالیندان سونرا آذربایجاندا بیری بیرینی عوض ائتمیش موختلیف موسلمان دؤولتلرینین ترکیبینده اولموشدور. آذربایجان صفویلر دؤولتینین (1501) یارانماسی بوتون آذربایجان تورپاقلارینین مرکزلشدیریلمه‌سینین اساسینی قویدو. صفویلر طرفیندن یارائدیلمیش دؤرد ایالتدن بیرینین آدی قاراباغ و یا گنجه ایدی. صفویلر دؤولتینین مؤوجودلوغونا سون قویموش نادیر شاهین اؤلوموندن سونرا آذربایجاندا یئنی موستقیل و یاری-موستقیل دؤولتلر، خانلیقلار و سولطانلیقلار یاراندی. اونلاردان بیری قاراباغ خانلیغی ایدی. قاراباغ خانلیغی آذربایجانین گؤرکملی دؤولت خادیملریندن بیری اوْلان پناهعلی بی جاوانشیر طرفیندن یارادیلمیشدیر. اونون اوغلو ایبراهیم خانین دؤورونده قاراباغ خانلیغی داها دا گوجلندی. 1805-نجی ایلده ایبراهیم خان روسیه سیلاحلی قوووه‌لرینین کوماندیری پ.د.سیسیانوو ایله کۆرک‌چایدا موقاویله ایمضالادی. کۆرک‌چای موقاویله‌سینه اساساً قاراباغ خانلیغی موسلمان – آذربایجان تورپاغی کیمی روسیه‌یه بیرلشدیریلدی. کۆرک‌چای موقاویله‌سی قاراباغین، اونون داغلیق بؤلگه‌سی ده داخیل اولماقلا، تاریخی آذربایجان تورپاغی اولدوغونو ثوبوت ائدن ان موهوم سندلردن بیریدیر. شیمالی آذربایجانین ایشغالیندان سونرا بۇ تورپاقلاردا مؤوقئعیینی مؤحکملندیرمک مقصدی ایله چاریزم ائرمنیلشدیرمه سیاستینی تطبیق ائتمه‌یه باشلادی. 1828-نجی ایل تۆرکمنچای موقاویله‌سی و 1829-نجو ایل ادیرنه موقاویله‌سینه اساساً ایران و تورکیه‌دن کؤچورولموش ائرمنیلر قاراباغ دا داخیل اولماقلا شیمالی آذربایجاندا مسکونلاشدیریلدیلار. 1918-نجی ایل مایین 28-ده، تخمیناً 100 ایللیک روسیه موستملکه‌سیندن سونرا آذربایجان خالقی شیمالی آذربایجاندا یئنی موستقیل دؤولتینی یاراتدی. آذربایجان خالق جومهوریتی قاراباغ اوزرینده ده سیاسی حاکیمیتی ساخلادی. عئینی زاماندا، یئنی یارانمیش ائرمنیستان (ارارات) جومهوریتی ده قاراباغا قارشی اساسسیز اراضی ایدیعالاری ایله چیخیش ائتدی. قاراباغی اله کئچیرمک مقصدی ایله بۇ دؤورده ائرمنیلر اوللر ده حیاتا کئچیردیکلری سویقیریم آکتلارینی تؤرتمه‌یه داوام ائتدیلر. وضعیتله علاقه‌دار اولاراق، 1919-نجو ایلین ژانویه‌سینده آذربایجان حؤکومتی شوشا، جاوانشیر، جبراییل و زنگه‌زور قضالارینی ایحاطه ائدن باش قاراباغ ایالتینی یاراتدی. 1920-نجی ایل آوریلین 28-ده آذربایجاندا سووئت دؤولتینین برقرار اولماسیندان بیر نئچه ایل سونرا، 1920-1923-نجو ایللرده حیاتا کئچیریلمیش مقصدیؤنلو تدبیرلر نتیجه‌سینده کئچمیش قاراباغ خانلیغینین ترکیبینده اولموش آذربایجان تورپاقلاری اؤزلرینین عنعنه‌وی تاریخی و گئوجوغرافی بوتؤولویونو ایتیردی. سووئتلشدیریلدیکدن سونرا آذربایجان داغلیق قاراباغا موختار ویلایت ستاتوسو وئرمه‌یه مجبور ائدیلدی. بئله‌لیکله، آذربایجانین آیریلماز حیصه‌سی اوْلان قاراباغ صونعی شکیلده آران و داغلیق حیصه‌لره بؤلوندو. بوتون بۇ تاریخی عدالتسیزلیکلره باخمایاراق، داغلیق قاراباغ موختار ویلایتینین سیاسی، سوسیال، ایقتیصادی و مدنی اینکیشافینی تامین ائتمک اۆچون آذربایجان بۇ بؤلگه‌ده کومپلئکس ایصلاحاتلار حیاتا کئچیردی. آما یئنه ده ائرمنی سئپاراتچیلاری اؤز منفور سیاستلرینی حیاتا کئچیرمه‌یه و بونونلا دا آذربایجانا جیدی زیان وورماغا داو��م ائتدیلر. سسری-نین سوقوطو عرفه‌سینده اونلار اؤز فعالیتینی سورعتلندیردیلر. آذربایجانا قارشی تجاووزکار موحاریبه باشلاندی. سسری-نین سوقوطو عرفه‌سینده اونلار اؤز فعالیتینی سورعتلندیردیلر. ائرمنیستان آذربایجانا قارشی تجاووزکار موحاریبه یه باشلادی. 1992-نجی ایلین فئوریه آییندا 25-دن 26-سینا کئچن گئجه ائرمنی تئررور قروپلاشمالاری 366-نجی موتوآتیجی آلایین دستگیله خوجالیدا 20-نجی عصرین ان دهشتلی قیرغینلاریندان بیری اوْلان خوجالی سویقیریمینی تؤرتدی.\nسرحدلری و اراضیسی دَییشدیر\nقاراباغدان بحث ائدرکن قارشییا اولجه‌دن بئله بیر سوال چیخیر: قاراباغ هارادیر، آذربایجانین هانسی اراضیلرینی ایحاطه ائدیر؟ بۇ سوالین جاوابی بۇ گون داها آکتوالدیر و ائرمنی سئپاراتچیلاری طرفیندن تؤره‌دیلمیش \"داغلیق قاراباغ پروبلئمی\"نین درک ائدیلمه‌سی اۆچون موهوم اهمیته مالیکدیر. قویولموش سوالا جاواب اۆچون ایلک منبعه موراجیعت ائدک. واختی ایله بۇ اراضینی ایحاطه ائدن آذربایجان دؤولتینین – قاراباغ خانلیغینین وزیری اولموش میرزه جامال جاوانشیر قاراباغلی اؤزونون \"قاراباغ تاریخی\" (1847) اثرینده بۇ مسئله‌دن بحث ائدرکن یازیردی: \"قدیم تاریخ کیتابلارینین یازدیغینا گؤره قاراباغ ویلایتینین سرحدلری بئله‌دیر: جنوب طرفدن خودافرین کؤرپوسو‌ندن سینیق کؤرپویه قدر – آراز چاییدیر. ایندی (سینیق کؤرپو) قازاخ، شمسددین و دمیرچی-حسنلی جاماعاتی آراسیندادیر و روسیه دؤولتی مأمورلاری اونو روس ایصطیلاحیله کراسنی موست، ینی قیرمیزی کؤرپو آدلاندیریرلار. شرق طرفدن کۆر چایی دیر کی، جاواد کندینده آراز چایینا قوووشاراق گئدیب خزر دنیزینه تؤکولور. شیمال طرفدن قاراباغین یئلیزاوئتپوللا (گنجه قوبئرنییاسی نظرده توتولور) سرحدی کور چایینا قدر – گوران چایی دیر و کور چایی چوخ یئردن (کئچیب) آراز چایینا چاتیر. غرب طرفدن کوشبک، سالوارتی و اریکلی آدلانان اوجا قاراباغ داغلاریدیر\"\nروسیه ایشغالی و موستملکه‌چیلیگینین ایلک دؤورونده قاراباغین اراضیسی و سرحدلرینین بئله دقیق تصویر ائدیلمه‌سی اونونلا ایضاح اولونور کی، ۱) بۇ فاکتی بیلاواسیطه قاراباغین ایداره‌سیله مشغول اوْلان دؤولت آدامی یازیر، باشقا سؤزله، همین فاکت رسمی سندلره اساسلانان رسمی سؤزدور، روسیه‌نین خیدمتینده اوْلان دؤولت آدامینین رسمی سؤزودور؛ ۲) دیگر طرفدن بۇ فاکت یالنیز رئاللیغا، تجروبه‌یه اساسلانماقلا قالماییب ایلک منبعلرله ده ثوبوت اولونور. میرزه جامالین مؤوقئعیینین دوغرولوغونو گؤسترمک اۆچون قدیم تاریخ کیتابلارینا ایستیناد ائتمه‌سی تصادوفی دئییل. گؤروندویو کیمی، سیاسی-جوغرافی مکان اولاراق، تاریخده همیشه \"داغلیق قاراباغ\" دئییل، بوتؤو حالدا، ینی قاراباغین بوتون اراضیسینی – داغلارینی، دوزنلرینی ایحاطه ائدن عومومی بیر \"قاراباغ\" آنلاییشی اولموشدور. باشقا سؤزله، \"داغلیق قاراباغ\" آنلاییشی چوخ سونرالارین \"محصولودور\" ،سئپاراتچیلیق نیتی ایله قاراباغین بیر حیصه‌سینه وئریلمیش آددیر. عادیجه منطیق ده بونو ثوبوت ائدیر: اگر داغلیق قاراباغ وارسا، دئمه‌لی دوزن و یا آران قاراباغ دا وار! رئاللیق دا بئله‌دیر: بۇ گون آذربایجاندا هم داغلیق قاراباغ وار، هم ده آران قاراباغ (ینی دوزن قاراباغ)! اؤزو ده هم دوزن (اران)، هم ده داغلیق قاراباغ همیشه، بوتون تاریخی دؤورلرده بیر خالقین – آذربایجان خالقینین وطنی اولموشدور، دیلینده \"قارا\" و \"باغ\" سؤزلری اوْلان خالقین! آذربایجان خالقینین یوزلرله ان قدیم، ان نادیر فولکلور نومونه‌لری، موسیقی اینجیلری محض قاراباغدا یارانمیشدیر، قاراباغلا باغلیدیر.","num_words":1496,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":211798.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Eklemeli Ve Bükünlü Dillerde Sebep-Sonuc, Etgi-Amac Ve Zitlik-Tezat Ifade Eden Yan Cümleciklerin Söz Dizimsel Qarşılaşdırılmasi\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nدیل و دیلچیلیک\nEklemeli Ve Bükünlü Dillerde Sebep-Sonuc, Etgi-Amac Ve Zitlik-Tezat Ifade Eden Yan Cümleciklerin Söz Dizimsel Qarşılaşdırılmasi\n3252\n0\n2012\/1\/14\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 3359 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38728 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":357,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.241,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":45340.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ثانیه (اینگیلیسجه: Second)، زامان کمیّتی‌نین اس‌آی سیستمینده‌کی بیریمی دیر. قدیمدن ثانیه، گۆن‌ون ‎1⁄86400 کسری اوْلاراق تانیملانیردی. ثانیه زامان‌دان سوْنرا، باشقا بعضی فیزیکسل کمیّتلرین بیریملرینده نقشی وار، اؤرنک اوْلاراق سۆرعت بیریمی متر بؤلۆ ثانیه (m\/s)'ده ایشلنمیشدیر. میلتلر آراسی بیریملر سیستمی‌نین تعریفینه گؤره، ۱ ثانیه، اَن دۆشوک انرژی سویّه‌سینده‌کی سزيوم-۱۳۳ آتوْمونون صیفر کلوین‌ دماسیندا ایکی هايپرفین سویّه آراسینداکی گئچیش شوعالانماسی‌نین ۹،۱۹۲،۶۳۱،۷۷۰ پریوْدونون زامان سۆره‌سی دیر.[۱][۲][۳]\nثانیه\nپاندول ایله ایشله‌ین بیر ساعات\nبیریم بیلگیسی\nاؤلچو سیستمی\nاس‌آی اصلی بیریمی\nنه‌یین بیریمی\nزامان\nسیمگه\ns \nرسمی تعریفی\nتعریفله‌ین مرجع\nمیلتلر آراسی آغیرلیقلار و اؤلچولر کوْمیته‌سی\nتعریفله‌ین حادیثه\n۲۰۱۸ آغیرلیقلار و اؤلچولر عومومی کونفرانسی\nگئچرلیلیک تاریخی\n۲�� مئی ۲۰۱۹\nتعریف\nثانیه، میلتلر آراسی بیریملر سیستمینده زامانین بیریمی دیر. ۱ ثانیه، اَن دۆشوک انرژی سویّه‌سینده‌کی سزيوم-۱۳۳ آتوْمونون صیفر کلوین‌ دماسیندا ایکی هايپرفین سویّه آراسینداکی گئچیش شوعالانماسی‌نین ۹،۱۹۲،۶۳۱،۷۷۰ پریوْدونون زامان سۆره‌سی دیر.\nاِس‌آی اؤن‌اَکلری دَییشدیر\nاس‌آی اؤن‌اَکلری معمولا بیر ثانیه‌دن آز اوْلان زامان اۆچون ایشلنرلر و بیر ثانیه‌دن چوْخ اولان زامانلارا اس‌آی سیستمینده اوْلمایان دقیقه، ساعات، گۆن و ژولین ایلی ایشلنمکده‌دیر.","num_words":263,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.26,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":144777.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آبان ایرانین رسمی تقویمی اولان[۱]، هیجری گونش تقویمینین، سکگیزینجی آیی اۆچون ایرانلی فارس آدیدیر.[۱] آبان ۳۰ گوندور. پاییز مووسومونون ایکینجی آیی و اوندان سونراکی آی آذر آیی دیر.","num_words":29,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":669750.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دؤردونجو شارل (اینگیلیسی‌جه: Charles IV of France) بیر شاهزاده ایدی. ۳ ژانویه ۱۳۲۲ – ۱ فوریه ۱۳۲۸ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی دؤردونجو فیلیپ (فرانسه) دیر.","num_words":33,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":510623.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قوشون هر اؤلکه‌نین اوردوسو و سیلاحلی قووه‌لری‌نین بیر بؤلومودور. ایراندا ایسلام اینقیلاب‌یندان و گؤزتچیلر اوردوسو قورماق‌دان قاباق، ایران اوردوسونون مجموعه‌سینه (ژاندارمری‌دن سورا)، قوشون دییردیلر. اینیدی‌ده ائله دیگر اؤلکه‌لرده بوجور بیر معناسی و آنلامی وار. ایران ایسلام جومهوریتی‌نین قوشونو و اسلامی دئوریم قوروجولار اوردوسو، ایران اوردوسونو تشکیل وئریرلر.","num_words":65,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.181,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":559249.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سوئد رسمی آدی سوئد شاهلیغی (سوئد: Konungariket Sverige). شومالی اوروپادا ایسکاندیناوی یاریماداسیندا یئرلشن بیر دؤولتدیر.[۱۰] اؤلکه غربدن نوروژ شاهلیغی و شومال–شرقدن ایسه فنلاند ایله قورو سرحدلره مالیکدیر. شرقده بوتنیک کؤرفزی و بالتیک دنیزی، جنوب-غربده سکاگرراک، بالت و اؤرسوند بوغازلارینا چیخیر. جنوب-غربده اؤرسوند کؤرپوسو واسیطه‌سیله دانمارک ایله قورو نقلیات یوللارینا مالیکدیر.\nسوئد شاهلیغی\nKonungariket Sverige\nبایراق\nGreater coat of arms\nشوعار: (royal) \"För Sverige – i tiden\"\n\"For Sweden – With the Times\"[۱]\nمیلی مارش: Du gamla, Du fria[b]\nThou ancient, thou free\nRoyal anthem: Kungssången\nSong of the King\nسوئد یئری نقشه اوستونده (dark green)\n– in اوروپا (green & dark grey)\n– in the اوروپا بیرلیگی (green) – [Legend]\nپایتخت\nو بؤیوک شهری\nاستکهلم\n59°21′N 18°4′E \/ 59.350°N 18.067°E \/ 59.350; 18.067\nرسمی دیللر\nسوئد دیلی\nاتنیک قروپلار\nno official statistics\nدین\nChurch of Sweden\nدمونیم(لر)\nSwedish\nسوئدلی‌‌لر\nدؤولت\nUnitary parliamentary\nمشروطیت\n• King\nاوْن‌دؤردونجو کارل قوستاف\n• Speaker\nAndreas Norlen\n• Prime Minister\nUlf Kristersson\n• Marshal of the Realm\nFredrik Wersäll\nقانون اوقانی\nRiksdag\nHistory\n• A unified Swedish kingdom established\nBy the early 12th century\n• Part of کالمار بیرلیگی\n1397–1523\n• Part of سوئد-نوروژ\n4 November 1814 – August 1905[۲]\n• Joined the اوروپا بیرلیگی\n1 January 1995\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (55th)\n• سو (%)\n8.7\nجمعیت\n• 30 April 2017 census\n10,032,357[۳] (90th)\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (196th)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n2016 تخمینی\n• جمعی\n$498.130 billion[۴] (34th)\n• آدام‌باشی\n$49,678[۴] (17th)\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n2016 تخمینی\n• جمعی\n$517.440 billion[۴] (21st)\n• آدام‌باشی\n$51,603[۴] (11th)\nجینی (2015)\n25.4[۵]\nآشاغی\nاچ‌دی‌آی (2015)\n0.913[۶]\nچوخ‌یوخاری · 14th\nپول واحیدی\nSwedish krona (SEK)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+1 (CET)\n• یای (دی‌اس‌تی)\nUTC+2 (CEST)\nتاریخ فورمتی\nyyyy-mm-dd\nسوروجولوک طرفی\nright[e]\nتیلفون کودو\n+46\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.se[f]\n^ \"För Sverige – I tiden\" has been adopted by Carl XVI Gustaf as his personal motto.\n^ Du gamla, Du fria has never been officially adopted as national anthem, but is so by convention.\n^ Since 1 July 2009. Five other languages are officially recognised as minority languages:[۷] فنلاند دیلی, Meänkieli, رومان دیلی, Sami, and Yiddish. The Swedish Sign Language also has a special status.\n^ On 31 December 2012[بروزرسانی], approximately 27% of the population had a full or partial foreign background.[۸][۹]\n^ Since 3 September 1967.\n^ The .eu domain is also used, as it is shared with other اوروپا بیرلیگی member states.\n۱۹۹۵-جی ایلده‌ن آوروپا بیرلیگینین عضوودور. ۴۵۰.۲۹۵ km² اراضی‌سی اوْلان سوئد آوروپا بیرلیگی اؤلکه‌لری آراسیندا اراضی‌سینه گؤره اۆچونجو ان بؤیوک دؤولت‌دیر. اهالی‌سی ۹.۴ میلیون نفردیر. اهالی سیخ‌لیغی آشاغی‌دیر، لاکین اؤلکه‌نین جنوب حیصّه سینده سیخ‌لیق داها بؤیوک‌دور. اهالینین ۸۵%-i شهرلرده یاشاییر و اؤلکه‌ده اۇربانیزاسییا آرتیر. ان بؤیوک شهری ایستوکهولمدور (شهر اهالی‌سی ۱.۳ میلیون، متروپولییا اهالی‌سی ۲ میلیون نفر). سوئد اینضیباطی اوْلاراق ۲۱ اراضی واحیدین‌دن عبارت‌دیر: بلئکینگئ، دالارنا، گاولئبورگ، گوتلاند، هاللاند، ژامتلاند، ژؤنکوپینگ، کالمار، کرونوبئرگ، نورربوتتئن، اؤربرو، اؤستئرگوتلاند، سکان، سودئرمانلاند، ایستوکهولم، اۇپپ‌سالا، وارملاند، واستئربوتتئن، واستئرنوررلاند[۱۱].\nسوئدین اۇزون مدت‌لی موستقیل‌لیک عنعنه‌لری وار، اؤلکه اؤز موستقیللیینی هله اوْرتا عصرلرده الده ائتمیش‌دیر. ۱۷-جی عصرده سوئد اؤز توْرپاقلارینی گئنیشله‌ن‌دیره‌رک ایمپراتورلوغو حالینا گتیرمیش‌دیر. لاکین سوْنرادان ۱۸-جی و ۱۹-جو عصرلرده سوئد اؤز اراضیلرینین چوْخ حیصّه سینی ایتیرمیش، اؤلکه‌نین شرق توْرپاقلارینین دئمک اوْلار هامی‌سی روسیه طرفین‌دن ایشغال اوْلونموش‌دور. سوئدین داخیل اوْلدوغو سوْنونجو مۆحاریبه ۱۸۱۴-جو ایلده باش وئریب، همین تاریخ‌دن بری سوئد بۆتون مۆحاریبه‌لرده نئیترال مؤقع توتماق‌دادیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخی\n۲ شهرلری\n۳ جوْغرافییاسی و ایقلی‌می\n۴ طبیعی احتیاطلاری\n۵ اقتصادیاتی\n۵.۱ انرژی\n۶ تحصیل\n۷ دئموقرافییا\n۷.۱ دین\n۸ حربی قوه‌لری\n۹ بیزنسی\n۱۰ مدنیتی\n۱۱ بایراملاری\n۱۲ شکیللر\n۱۳ خاریجی کئچیدلر\n۱۴ قایناقلار\nتاریخی دَییشدیر\nاوْرتا عصرلرده ایندیکی سوئد اراضی‌سینده ویکینقلرین گۆج‌لو دؤولتی مؤوجود ایدی. ویکینقلر ۸-جی عصردن باشلایاراق اۆچ عصر مدتین‌ده سوئدده حاکم قوه اوْلموشلار. اوْنلارین حاکمیّتی ۱۱-جی عصرده مسیحیّتین یاییلماسی ایله باشا چاتمیش‌دیر. مۆعاصیر سوئد دؤولتی ۱۳۹۷-جی ایلده یارادیلمیش کالمار بیرلیگینین ۱۶-جی عصرده داغیلماسین‌دان سوْنرا یارانمیش‌دیر. سوئدین موستقیل کرال‌لیق کیمی فورمالاشماسین‌دا کرال قوستاو ووسانین اهمیت‌لی رولو اوْلموش‌دور. قوستاو واسا ۱۵۲۳-جو ایلده حاکمیّته گلدیک‌دن سوْنرا روم کاتولیک کلیساسی ایله علاقه‌نی کسمیش و کلیساده رئفورماسییایا باشلامیش‌دیر. ۱۵۲۷-جی ایلده کلیسایه مخصوص توْرپاقلار اوْندان آلیندی. ۱۵۳۸ و ۱۵۵۸-جی ایللرده وئرگی سیستمینده دییشیک‌لیکلر ائدیل‌دی. اؤلکه‌نین خاریجی تیجارتاینی الده ساخلایان مونوپولیست قوه‌لر اؤلکه‌دن قووول‌دو. کرال قوستاوین دؤورونده سوئد دونیادا ایلک مۆعاصیر اوْردو قوروجولوغونا باشلایان اؤلکه اوْلدو. سوئد واسا سولاله‌سینه مالیک حؤکمدارلار طرفین‌دن ۱۵۲۳-۱۶۵۴-جو ایللرده ایداره اوْلونوردو. کرال قوستاو مۆعاصیر سوئدین قوروجوسو حساب اوْلونور.\nسوئد ایمپئریاسی۱۵۶۰-۱۸۱۵-جی ایللر آراسیندا .\n۱۷-جی عصرده سوئد آوروپادا سوپئردؤولت اوْلاراق یوکسلمه‌یه باشلادی. بۇندان اوّل سوئد شیمالدا یئرلشن، سئی‌رک اهالییه مالیک کاسیب بیر اؤلکه ایدی. سوئد ایمپیراتورلوغو کرال قوستاو ۲-جی آدولفون دؤورونده یوکسلمه‌یه باشلادی، اوْ روسیه و رئچ پوسپولیتا ایله ۳۰ ایللیک مۆحاریبه نتیجه‌سینده بؤیوک اراضیلر ایشغال ائتدی. بیرده بۇ مۆحاریبه نتیجه‌سینده سوئد مقدس روم ایمپیراتورلوغونا داخیل اوْلان دؤولتلرین یاری‌سینی ایشغال ائتدی. کرال قوستاو ۲-جی آدولف مقدس روم ایمپیراتورلوغونی تماماً ایشغال ائدرک اوْنون یئنی ایمپراتورو اوْلماق ایستییردی. لاکین اوْ بونا نایل اوْلا بیلمه‌دی، ۱۶۳۲-جی ایلده ایمپراتور لوتزئن دؤیوشونده اؤلدورول‌دو. بۇ مۆحاریبه نتیجه‌سینده آلمانیا بؤیوک زیان دی‌دی، سوئد قوْشونلاری آلمانین اۆچده بیرینی تماماً خارابا قوْیدو. مۆحاریبه‌دن سوْنراکی دؤورده سوئد ایمپیراتورلوغو دانمارکنی، فنلاندنی، بالتیکیانی اؤلکه‌لری، قوزئی آلماننین بعضی اراضیلرینی اله کئچیردی. ۱۷۲۰-جی ایلده سوئدین اهالی‌سی (ایشغال اوْلونموش اراضیلری سایمادان) ۱.۴ میلیون نفر ایدی، اهالینین بؤیوک اکثریتینین مشغولیتی ایسه اکینچی‌لیک اوْلاراق قالمیش‌دی.\n۱۷۰۰-جو ایلده بؤیوک شیمال مۆحاریبهسی باشلادی. مۆحاریبه روسیه، لهیستان و دانمارکنین بیرلشمیش قوه‌لرینین سوئده هوجومو ایله باشلادی. همین ایلده ناروا دؤیوشو باش وئردی. مۆعاصیر ائستونییا اراضی‌سینده باش وئرمیش بۇ دؤیوش‌ده ۳۵.۰۰۰ روس عسگری ایله ۱۰.۰۰۰ نفرلیک سوئد قوْشونو اۆز-اۆزه گلدی. ایمپراتور ۱۲-جی کارلین شخصاً اداره ائتدیی سوئد قوْشونو دؤیوش عرضین‌ده روسلاری محاصره‌یه آلاراق اوْنلاری دارماداغین ائتدی. بۇ دؤیوش‌ده ۱۰.۰۰۰ روس عسگری اؤلدورول‌دو، ۲۰.۰۰۰ عسگر ایسه سوئدلیلره اسیر دۆشدو، بیرده بؤیوک میقداردا سیلاح و سورسات سوئدلیلرین علینه کئچدی. سوئدلیلرین ایتکی‌سی تخمیناً مین نفر ایدی. تخمیناً دؤرد ایل سوْنرا روس ایمپراتورو چوْخ بؤیوک اوْردو ییغاراق ناروایا یئنی‌دن هوجوم ائدیب، بؤیوک ایتکیلر حسابینا اوْنو گئری آلا بیل‌دی. لاکین مۆحاریبه‌نین هللئدیجی دؤیوشو اوْلان پولتاوا دؤیوشونده روسلار غالیب گلدیلر. بۇندان سوْنرا ایمپراتور ۱۲-جی کارل ۱۷۱۶-جی ایلده نوروژه هوجوم ائتدی، لاکین دؤیوشلرین بیرین‌ده اؤلدورول‌دو. ۱۷۲۱-جی ایلده مۆحاریبه‌نین باشا چاتماسی ایله نیشتادت موقاویله‌سی ایمضالان‌دی. بۇ مۆحاریبه نتیجه‌سینده سوئد ایمپراتورلوغو کیمی اؤز یئرینی ایتیردی، موقاویله‌نین شرطلرینه گؤره روسیهیا بؤیوک اراضیلر وئریل‌دی، بیرده مۆحاریبه دؤورونده تخمیناً ۲۰۰.۰۰۰ نفر سوئدلی اؤلدورول‌دو.\n۱۸۰۹-جو ایلده روسیه یئنی‌دن هوجوم ائدرک سوئده داخیل اوْلان فنلاندنی ایشغال ائتدی. سوئده مدنی و ایقتیصادی جهت‌دن چوْخ یاخین اوْلان فنلاند ۱ عصردن آرتیق بیر مدت ارازین‌ده روسیه نین زول‌مو آلتیندا قالدی. ۱۸۱۴-جو ایلده سوئد نوروژه مۆحاریبه اعلان ائتدی، مۆحاریبه نتیجه‌سینده هر ایکی اؤلکه‌نین داخیل اوْلدوغو و ۱۹۰۵-جی ایله کیمی مؤوجود اوْلان بیرلیک یاران‌دی. بۇ سوئدین داخیل اوْلدوغو سوْنونجو مۆحاریبه ایدی.\n۱۹-جو عصرین سوْنلارین‌دان باشلایاراق سوئدلیلر آمریکایا کؤچمه‌یه باشلادیلار. ۱۸۵۰-جی ایلده‌ن ۱۹۱۰-جو ایله قدر تکجه آمریکا بیرلشمیش ایالتلری-آ ۱ میلیون سوئدلی موهاجیرت ائدیب.[۱۲]۱۸۷۰-جی ایلده‌ن اعتباراً سوئدده سۆرعت‌لی ایقتیصادی اینکیشاف باشلادی. ۲۰-جی عصرده باش وئره‌ن هر ایکی دونیا مۆحاریبه‌لرین‌ده سوئد نئیترال مؤقع‌ده اوْلدو، لاکین بعضیلری ۲-جی دونیا مۆحاریبه‌سینده سوئدین آلماننی دستکلدیینی ادعا ائدیر. سوئد آمریکا بیرلشمیش ایالتلری ایله سیخ علاقه‌لره مالیک اوْلسا دا، سویوق مۆحاریبه دؤورونده ده نئیترال قالدیغینی اعلان ائتدی. ۱۹۹۵-جی ایلده سوئد آوروپا بیرلیگینه داخیل اوْلدو.\nشهرلری دَییشدیر\nسوئدین اساس شهرلری استکهلم، گؤتئبورق و مالمؤدور.\nجوْغرافییاسی و ایقلی‌می دَییشدیر\nسوئد قوزئی آوروپادا، بالتیک دنیزی ایله بوتنیک کؤرفزی آراسیندا یئرلشیر. چوْخ اۇزون (تخمیناً ۸۰۰۰ km) ساحل زولاغینا مالیک‌دیر. غرب‌ده سوئدی نوروژدن آییران سکاندیناو داغلاری یئرلشیر. ۴۴۹،۹۶۴ کم۲ اراضییه مالیک اوْلان سوئد، دونیا سیرالاماسینا گؤره ۵۵-جی، آوروپادا ایسه ۴-جو یئری تۇتور.[۱۳] اراضی‌سینین ۶۵%-i مئشه‌لردن عبارت‌دیر. اراضی‌سینین ۹%-i چای و گؤللردن عبارت‌دیر.\nسوئد ایسکاندیناویا یاریماداسینین ۵\/۸ حیصّه سینی تۇتور. شیمال-غربی داغ‌لیق‌دیر. کژؤلئن داغلاری و ایسکاندیناویا آلپلارینین شرق یاماجلاری بۇ حیصّه ده‌دیر. کژؤلئن داغین‌دا سوئدین ان یۆکسک تپه‌سی اوْلان کئبنئکا (۲۱۲۳ م) یئرلشیر. شیمال بؤلگه‌سینده چوْخ‌لو چایلار واردیر. بۇ چایلار جنوب‌دا بوتهنیا کؤرفزین‌ده تؤکولور. اساس چایلاری کلارک، اۇنئ، آنگئرمان، دال، ایندالس، پیتئ، لولئ، کالیژ، تورن و سکئللئتتئ‌دیر. کژؤلئن داغلارینین یۆکسک یاماجلارین‌دا یوزلرله کیچیک بوزلاق دوزه‌ن‌لیکلری واردیر. بؤیوک گؤللر حیصّه سینی بیر چوْخ گؤل میدانا گتیرمیش‌دیر. بۇ گؤللردن ان بؤیویو ۵۵۴۵ km²-لیک وانئرن گؤلودور. دیگر اهمیت‌لی گؤللری ایسه واتتئرن، ژالمار و مالاردیر. قوم‌لو ساحل اوْلان جزانیا استثنا اوْلماقلا، سوئد ساحللری داشلیق و کیچیک آدالارلا دولودور. بالتیک دنیزین‌ده اوْلان سجانیا، گوتلاند و اوْلاند آدالاری دوز توْرپاقلاردان میدانا گلمیش‌دیر.\nسوئد شیمال‌دا - سیبیرله عئینی ائن دایره‌سینده یئرلشمه‌سینه باخمایاراق مولاییم ایقلیمه صاحب‌دیر. قیش‌دا هاوانین تِمپراتورو بعضاً -۵۰ درجه‌یه قدر دوشور. سوئدین ایقلی‌می ۳ تیپه آیریلا بیلر. سوئدین جنوب اراضیلرین‌ده اوقیانوس ایقلی‌می، مرکزی حیصّه لرین‌ده قورو کونتینئنتال ایقلیم و شیمال‌دا اوْلان سوبارکتیک ایقلیم مؤوجوددور.\nایسکاندیناویا داغلاری\nطبیعی احتیاطلاری دَییشدیر\nسوئد معده‌ن قایناقلاری باخیمین‌دان زنگین بیر اؤلکه‌دیر. خصوصیله دمیر فیلیزی باش‌لیجا یئر تۇتور. میس و سینک باخیمین‌دان زنگین اوْلان سوئدده قیزیل، گوموش، وولفرام، نیکئل و کؤمور یاتاقلاری وار.\nاقتصادیاتی دَییشدیر\n۱۹۹۶-۲۰۰۶ آراسی سوئدین اۆدم آرتیم تئمپی.\nسوئد ایخراج یؤنوم‌لو، کاپیتالیزم ایله سوسیالیزمین قاریشماسین‌دان عبارت، یاخشی تشکیل اوْلونموش خاریجی و داخیلی کوممونیکاسییالاری اوْلان اقتصادیاتا مالیک‌دیر. اقتصادیاتینین اساسینی تشکیل ائدن رئسورسلار مئشه‌لر، هیدروئلئکتریک مرکزلاری و دمیر فیلیزی‌دیر. اساس محصوللاری ماشینلار، طیبی لوازیماتلار، آغاج محصوللاری و تئلئکوممونیک‌سییالاردیر. هر ایکی دونیا مۆحاریبه‌سینده نئیترال مؤقع‌ده دورماسی اوْنون اقتصادیاتینی داغیلماق‌دان خلاص ائتمیش و اینکیشافینین داوام‌لی اوْلماسینی تامین ائتمیش‌دیر. سوئد دونیادا ان یۆکسک حیات شرایطینه مالیک اؤلکه‌لردن بیری‌دیر، بونونلا برابر اؤلکه‌ده چوْخ یۆکسک وئرگیلر مؤوجوددور. وئرگیلرین یوکسکلیینه گؤره سوئد دونیادا دانمارکدان سوْنرا ایکینجی یئری تۇتور. ۲۰۰۹-جو ایل معلوماتلارینا گؤره عومومی داخیلی محصولو ۳۳۳ میلیارد دوللار اوْلموش‌دور، بونون ۷۶%-i خیدمت ساحه‌لرینین، ۲۳%-i صنایعنین، ۱ فایزی ایسه کند چیفتلیک (مزرعه) محصوللارینین پایینا دوشور. اؤلکه‌ده ایش قابیلیت‌لی اینسانلارین سایی ۴.۹ میلیون نفردیر، اوْنلارین اۆچده بیری عالی مکتب تحصیلی آلمیش شخصلردیر. سوئدین پول واحیدی سوئد کرونودور، ۲۰۰۳-جو ایلده یورونون اساس پول واحیدی کیمی قبول اوْلونماسینا دایر کئچیریله‌ن رئفئرئندوما گلنلرین اکثریتی بونون علیهینه سس وئردیلر. سوئدین اساس خاریجی تیجارت پارتنیورلاری آلمان، بؤیوک بریتانیا، دانمارک، آمریکا بیرلشمیش ایالتلری و نوروژدیر. ایشسیزلیک سوئدده همیشه آشاغی اوْلموش‌دور، بۇ گؤستریجی اۇزون مدت ۴-۵% آراسیندا دییشیردی. لاکین سوْن ایللر دونیادا باش وئره‌ن ایقتیصادی تنززوله گؤره ۲۰۰۹-جو ایلده ایشسیزلیک اؤلکه‌ده ۹%-ا قدر قالخیب، ۱۵-۲۵ یاش آراسیندا اوْلان گنجلرده ایسه بۇ گؤستریجی حتی ۳۰%-دیر.\nانرژی دَییشدیر\nسوئدین انرژی اۆرتیم (تولید)ی اؤزل شیرکتلرین الینده‌دیر. اۆرتیم (تولید) اوْلونان الکتریکین ۴۴%-i سو الکتریک مرکزلارینین، ۴۷%-i ایسه آتوم الکتریک مرکزلارینین پایینا دوشور. بونونلا یاناشی بیویاناجاق، تورف کیمی یاناجاق‌دان آلینان انرژی ۹%، کولک انرژی‌سین‌دن آلینان الکتریک انرژی‌سینین پایی ایسه ۱% اوْل��ب. بیویاناجاق‌دان آنجاق ایستیخانالاردا یاشاییش ساحه‌لرینی قیزدیرماق اۆچون ایستیفاده اوْلونور. بۇندان باشقا سوئد ۲۰۲۵-جی ایله کیمی نفت و نفت محصوللارین‌دان ایستیفادنی تماماً دایان‌دیرماق قرارینی وئریب. [۲] Archived 2012-01-17 at the Wayback Machine.\nتحصیل دَییشدیر\n۱-۵ یاش آراسینداکی اۇشاقلار اۆچون پول‌سوز باغچالار مؤوجوددور. ۶-۱۶ یاش آراسینداکی اۇشاق و گنجلر ایسه مجبوری اوْرتا تحصیلله تامین اوْلونورلار. ۹ ایللیک تحصیلی باشا وۇران گنجلرین ۹۰ فایزی داها سوْنرا ۳ ایل داوام ائدن یوخاری صینیفلرده تحصیلی داوام ائتدیریرلر. یوخاری صینیفلر سوئدده گیمناسیوم آدلاندیریلیر. بورانی بیتیره‌ن طلبه‌لره ایسه هم ایش الده ائتمک ایمکانی قازانیر، هم ده عالی تحصیل آلماق اۆچون مراجعت حۆقوقو الده ائدیرلر. سوئدده چوْخ‌لو سایدا بیلیم یوردو و کالجلر فعالیّت‌ده‌دیر، اوْنلاردان ان بؤیوک و ان قدیم اوْلانلاری اۇپپ‌سالا بیلیم یوردو، گؤتئبورق بیلیم یوردو، ایستوکهولم بیلیم یوردو، لوند بیلیم یوردو و کرال تئخنولوگیلوگییا بیلیم یوردودیر. سوئدده عالی تحصیل آلان بۆتون طلبه‌لر تحصیل حاقین‌دان آزاددیرلار، لاکین سوئد مجلیسینده یئنی قبول اوْلونموش قایدایا اساساً بۇندان سوْنرا پول‌سوز تحصیل آوروپا بیرلیگیندن و سوئیسدن اوْلان طلبه‌لره شامیل اوْلوناجاق.[۱۴]\nدئموقرافییا دَییشدیر\nاهالینین آرتیم دینامیکاسی(۱۹۶۱ – ۲۰۰۳)\n۲۰۱۰-جو ایل اۆچون سوئدین اهالی‌سی ۹.۴۰۱.۹۲۵ نفر اوْلموش‌دور.[۱۵] سوئدده اهالینین سایی ۱۲ آگوست ۲۰۰۴-جو ایلده ۹ میلیونا چاتمیش‌دیر. اهالینین سیخ‌لیغی هر km² اۆچون ۲۰.۶ نفردیر و بۇ گؤستریجی اؤلکه‌نین جنوبون‌دا قوزئینا نیسبتاً داها یۆکسک‌دیر. اؤلکه‌نین ان بؤیوک شهری باشکند ایستوکهولم، ۲-جی و ۳-جو بؤیوک شهرلری ایسه مۆافیق اوْلاراق گؤتئبورق و مالمودور. ۲۰۰۷-جی ایل آمارسینا گؤره اؤلکه اهالی‌سینین ۱۳.۴%-i (۱.۲۳ میلیون) سوئددن کناردا دوغولوب. ایکینجی دونیا مۆحاریبه‌سین‌دن اؤنجه سوئد گؤچ اؤلکه‌سی اوْلسا دا، مۆحاریبه‌دن سوْنرا ایممیقراسییا اؤلکه‌سینه چئوریلیب. ۲۰۰۸-جی ایلده ایممیقراسییا سوئدده پیک نقطه‌سینه چاتیب، همین ایل اؤلکه‌یه ۱۰۱.۱۷۱ نفر کؤچ ائدیب. سوئدده‌کی گلمه اهالینین چوْخوسو فنلاند، عیراق، لهیستان، ایران، بوسنی و هرزقووین، دانمارک، Nنوروژ، شیلی، تایلند، سومالی و لیوانداندیر. سوئدده ایممیقرانتلار اهالی آرتیمین‌دا چوْخ واجیب رول اوْیناییر، بئله کی، اؤلکه‌ده‌کی ایللیک اهالی آرتیمینین ۲۵%-i طبیعی آرتیمین حسابینادیرسا، ۷۵%-i ایممیقرانتلارین اؤلکه‌یه آخین ائتمه‌سینین نتیجه‌سی‌دیر. سوئددن کناردا چوْخ‌لو سایدا سوئدلی یاشاییر. اوْنلارین بؤیوک حیصّه سی ۱۸۲۰-۱۹۳۰-جو ایللرده آمریکایا کؤچ ائدنلردیر. حال-حاضیردا آمریکا بیرلشمیش ایالتلری-دا ۴.۴ میلیون [۱۶]، کانادادا ایسه ۳۳۰.۰۰۰ سوئدلی یاشاییر.[۱۷]\nسوئدده رسمی دیل سوئد دیلیدیر، بۇ دیل دانمارک و نوروژ دیلینه چوْخ یاخین‌دیر. رسمی دیل سوئد دیلی اوْلسا دا، فرانسه، آلمان و فین دیلی ده ایشلدیلیر. فینلر سوئدده رسمی اوْلاراق تانینمیش میلّی آزلیق‌دیر، بیرده فین دیلی ائتنیک آزلیقلارین دیلی کیمی رسمی اوْلاراق تانینیب. بۇندان باشقا سوئدلیلرین بؤیوک اکثریتی اینگیلیس دیلینی باشا دۆشور و همین دیل‌ده دانیشا بیلیر. و قلوباللاشمانین تأثیری ایله داها چوْخ اینگیلیسجه دانیشیلیر.\nدین دَییشدیر\nایستوکهولم مسجیدی\n۱۱-جی عصره قدر سوئدلیلر بوتپرست ساییلیردیلار. سوئد بوتپرستلرینین مرکزی اۇپپ‌سالا شهرین‌ده یئرلشن مبد ایدی. ۱۱-جی عصرده اؤلکه خریستیانلغی قبول ائتدی، بۆتون دیگر دینلر ایسه قاداغان اوْلون‌دو. بۇ قاداغا ۱۹-جو عصرین سوْنونا قدر قوه‌ده قالدی. ۱۶-جی عصرده ایسه اؤلکه‌ده رئفورماسییا دالغاسی باشلان‌دی. روم-کاتولیک کلیساسی لغو اوْلون‌دو، دؤولت و دین بیر-بیرین‌دن آیریلدیلار. لاکین اؤلکه‌ده دین آزادلیغی یالنیز ۱۹۵۱-جی ایلده یاران‌دی. همین تاریخه قدر ایسه سوئدده هر هان‌سی اینسانین مسیحیّت‌دان چیخماسی قطعی اوْلاراق قاداغان ایدی. ۲۰۰۰ (میلادی)-جی ایلده ایسه رسمی اوْلاراق دؤولت دین‌دن آیریلدی. ۲۰۰۹-جو ایل آمارسینا گؤره سوئد اهالی‌سینین ۷۱.۳%-i خریستیانلغین لوتران مذهبینه مخصوص ایدیلر، بۇ رقه‌م سوْن ۲۰ ایلده هر ایل داوام‌لی اوْلاراق ۱% آزالماق‌دادیر.[۱۸]\nسوئدده ان سۆرعتله یاییلان دین ایسه ایسلام دینی‌دیر. سوْن ایللر چوْخ‌لو سایدا موسلمان ایممیقرانتین اؤلکه‌یه آخین ائتمه‌سی و اوْنلار آراسیندا طبیعی آرتیمین یئرلی سوئدلیلره نظره‌ن داها یۆکسک اوْلماسی بونون اساس سببلری‌دیر. ۲۰۰۹ (میلادی)-جو ایلده سوئدده موسلمان اهالینین سایی ۵۰۰.۰۰۰ نفر چاتمیش‌دیر کی، بۇ دا عومومی اهالینین ۵%-نه برابردیر.[۱۹] موسلمان اهالینین ان سیخ توپلاندیغی شهرلر ایستوکهولم و مالمؤدور. تک مالمؤ شهرینین اهالی‌سینین ۲۵%-نی موسلمانلار تشکیل ائدیر. سوْن ایللر سوئدده موسلمانلارین سایینین آرتماسی ایله علاقه دار اوْلاراق موسلمانلارا و ایسلاما قارشی ایرق‌چی هوجوملارین سایی کسکین شکیل‌ده آرتمیش‌دیر.\nسوئدده بیرده ۳۰۰ ایله یاخین بیر مۆدت‌ده یهودی دیاسپوراسی مؤوجود اوْلموش‌دور. حال-حاضیردا اوْنلارین بیر چوْخو ایسرائیله کؤچ‌سه ده، سوئدده قالانلارین سایی تخمیناً ۲۰.۰۰۰ نفردیر. بۇندان باشقا آزسای‌لی بوددیست، هیندویست و سیخ دیاسپورالاری مؤوجوددور.\nحربی قوه‌لری دَییشدیر\nایسترف ۹۰، سوئدده اۆرتیم (تولید) اوْلونان و ایستیفاده ائدیلن پیادا دؤیوش ماشینی\nسوئد سیلاح‌لی قوه‌لری (فؤرسوارسماکتئن) سوئد مۆدافیعه نازیرلینه تابع اوْلان و حربی عملیّاتلارین کئچیریلمه‌سینه جاوابدئه اوْلان دؤولت قورومودور. اساس عهده لیکلری اؤلکه داخیلین‌ده و خاریجین‌ده حربی قوه‌لرین حاضیرلانماسی و یئرلشدیریلمه‌سی‌دیر. سیلاح‌لی قوه‌لر اۆچ یئره آیریلیرلار. اوْردو، حربی هاوا قوه‌لری و حربی دنیز دونانماسی. سویوق مۆحاریبه دؤورونده سوئدین دایمی حرب‌چیلرینین سایی ۴۵.۰۰۰ نفر اوْلسا دا، حال-حاضیردا بۇ رقه‌م ۱۵.۰۰۰ نفره ائنیب. سویوق مۆحاریبه ایللرین‌ده یۆکسک دؤیوش هازیرلیغین‌دا اوْلان سوئد اوْردوسو، مۆحاریبه باشلایاجاغی تق‌دیرده ۱ میلیون نفرلیک اوْردو ییغماغا حاضیر وضعیت‌ده ایدی. حال-حاضیردا ایسه بۇ رقه‌م ۶۰.۰۰۰ نفره ائندیریلیب. بیرده ۱ جۇلای ۲۰۱۰ (میلادی)-جو ایلده‌ن قوه‌یه مینه‌ن قانونا گؤره سوئد اوْردوسو تماماً کؤنول‌لو عسگرلردن عبارت اوْلاجاق. بیرده سویوق مۆحاریبه‌نین بیتمه‌سی ایله اوْردوداکی خیدمت ائدن کیشی عسگرلرین فایز نیسبتی آزالیب، قادین عسگرلرین سایی ایسه آرتیب.\nبیزنسی دَییشدیر\nبئینلخالق عالم‌ده سوئدین تانینان شیرکتلری آراسیندا بۇنلاری سادالاماق مۆمکون‌دور: \"وولوو\"، \"ساب\"، \"آتلاس جوپجو\"، \"ایکا\"، \"آبسولوت\"، \"سجانیا\".\nمدنیتی دَییشدیر\nسوئد موسیقی ساحه‌سینده ده اینکیشاف ائتمیش‌دیر. آببا، \"روخئتتئ\"، \"تهئ جاردیگانس\"، \"اوْپئته\" قروپلاری بئینلخالق آرنادا تانینمیشلار.\nبایراملاری دَییشدیر\n۱۹۱۶-جی ایلده‌ن ۱۹۸۳-جو ایلده قدر ۶ ژۇئن سوئد بایراغی گونو \"سوئنسکا فلاگگانس داگ\" آدی آلتیندا میلّی بایرام کیمی قئید اوْلونوردو. همین گون ۱۹۸۳-جی ایلده‌ن سوئدین میلّی بایرامی اوْلاراق رسمی قئید اوْلونماق‌دادیر.\nشکیللر دَییشدیر\nقدیمی سوئد ائوی\nریکسداق\nاۇپپ‌سالا شهرین‌ده کافئدرال\nایستوکهولم‌دان گؤرونوش\nایستوکهولمون تاریخی حیصّه سی\nلاپلان‌دییا\nThe towers\nخاریجی کئچیدلر دَییشدیر\nسوئد آمار کومیته‌سی : ۳۱ دسامبر ۲۰۰۸ – جی ایل تاریخین‌ده سوئدین اینضیباطی اراضی واحیدلری اوزره اهالی‌سی\nقایناقلار دَییشدیر\n^ Mottoes of The Kings and Queens of Sweden. Royal Court of Sweden. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2015-12-23. یوْخلانیلیب22 December 2015.\n^ svensk–norska unionen (Swedish). Nationalencyklopedin. یوْخلانیلیب6 August 2015.\n^ Key figures for Sweden. Statistics Sweden. Retrieved 13 June 2017.\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ Sweden. اولوسلارآراسی پول صندوقو.\n^ Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC). Eurostat Data Explorer. یوْخلانیلیب14 October 2015.\n^ 2016 Human Development Report. United Nations Development Programme (2016). یوْخلانیلیب23 March 2017.\n^ Är svenskan också officiellt språk i Sverige? (Swedish). Swedish Language Council (1 February 2008). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 6 February 2014. یوْخلانیلیب22 June 2008.\n^ Summary of Population Statistics 1960–2012. Statistics Sweden. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 17 March 2013. یوْخلانیلیب9 June 2013.\n^ Note that Swedish-speaking Finns or other Swedish-speakers born outside Sweden might identify as Swedish despite being born abroad. Moreover, people born in Sweden may not be ethnic Swedes. As the Swedish government does not base any statistics on ethnicity, there are no exact numbers on the ethnic background of migrants and their descendants in Sweden. This is not, however, to be confused with migrants' ملیت, which are recorded.\n^ Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Europa\n^ [۱] سوئده سیاحت\n^ آوروپالیلارین گؤچسی\n^ اراضی‌سینه گؤره اؤلکه‌لرین سیاهی‌سی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-06-02. یوْخلانیلیب2016-11-03.\n^ Sweden اینترودوجئس تویتیون فئئس و اوْففئرس سجهولارسهیپس فور ایستودئنتس فروم اوْوتسیدئ ائو\/ائئا. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-06-28. یوْخلانیلیب2016-11-03.\n^ سوئد اهالی‌سینین آمارسی\n^ آمریکا بیرلشمیش ایالتلری اهالی‌سینین آمارسی[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ کانادا اهالی‌سینین ائتنیک ترکیبی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-08-18. یوْخلانیلیب2016-11-03.\n^ سوئدلیلر کریستیان‌لیغی سۆرعتله ترک ائدیر. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-08-02. یوْخلانیلیب2016-11-03.","num_words":4242,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":159097.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لاچین رایونو — آذربایجان جومهوریتیندا اینضیباطی – اراضی واحیدی. اینضیباطی مرکزی لاچین شهری‌دیر. لاچین رایونو ۱۸ مئی[۳] ۱۹۹۲ (میلادی)-جی ایلده ائرمنیستان جومهوریتی سیلاح‌لی قوه‌لری طرفیندن ایشغال اوْلونوب. رایون‌دا بیر شهر، بیر قصبه (قایغی قصبه‌سی)، ۱۲۵ کند اوْلموش‌دور.\nآذربایجانین جنوب-غربینده، داغلیق اراضی‌ده یئرلشیر. شیمال‌دان کلبجر، شرقدن خوجالی، شوشا و خوجاوند، جنوب‌دان قوبادلی رایونو ایله، غربدن ایسه ائرمنیستانلا همسرحددیر. رایون مرکزی‌نین باکی شهری ایله شوسسه یوْللا آرا مسافه‌سی ۴۵۰ کیلومتر خان‌کندی دمیر یوْلو ایستگاهینی ایله آرا مسافه‌سی ایسه ۶۰ کیلومتردیر.\n۱۸۲۸ (میلادی)-جی ایل روسیه-ایران ساواش‌لاریندان سوْنرا باغلانان تورکمن‌چای عهدنامه‌سینه اساساً، بؤلگه آذربایجان جومهوریتیین ترکیبینده روسیهیا قاتیلیب. روسیهنین حمایه‌سی آلتیندا گونئی قافقازا عثمانلی ایمپیراتورلوغوندان و ایراندان ائرمنیلرین کۆتلوی(توده) شکیل‌ده کؤچورولوب مسکونلاشدیریلماسینا باشلاندی. آنجاق لاچین بؤلگه‌سینه ائرمنیلرین مسکونلاشدیریلماسی مۆمکون اوْلمادی.\nآذربایجان جومهوریتیدا خان‌لیقلار لغو ائدیلدیک‌دن سوْنرا، لاچین بؤلگه‌سی ۱۸۲۹ (میلادی)-جو ایلدن یئنی یارادیلان قاراباغ ایالتینه قاتیلیب، ۱۹۰۵-۱۹۰۷ و ۱۹۱۴-۱۹۲۰-جی ایللرده لاچینین دا داخیل اوْلدوغو زنگزور بؤلگه‌سینده سیلاح‌لی ائرمنی دسته‌لری‌نین تؤرتدیی قیرغینلار نتیجه‌سینده تخمیناً یاریم میلیون موسلمان هلاک اوْلموش‌دور.\nآذربایجان خالق جومهوریتی یارادیلدیق‌دان سوْنرا دا قاراباغی و زنگزورو منیم‌سمک اۆچون انرمنیلرین اراضی ایدعالاری نتیجه‌سینده کۆتلوی(توده) قیرغینلارلا داوام ائدیر. ائرمنی تاخیمی آندرونیک نه یوْللا اوْلورسا-اوْلسون اؤز سیلاح‌لی قوه‌لری ایله برابر گوریس، لاچین، شوشا ایستیقامتیندن قاراباغا داخیل اوْلماق، اوْرانین ائرمنی اهالی‌سینی آذربایجان جومهوریتی حکومتینه قارشی قال‌دیرماق، تخریباتلار تؤرتمک و بؤلگه‌ده اطاعت‌سیزلیک یاراتماق ایستییردی. بۇ مقصدله آندرونیک بیر نئچه مین‌لیک اوْردو ایله زابوخ کندینی کئچه‌رک لاچین ایستیقامتینده ایرلیلمه‌یه باشلادی. بۇ مسئله‌دن اوّلجه‌دن خبر توتان، بؤلگه‌نین نفوذ صاحیبلریندن بیری، قاراباغین ژنرال قوبرناتورو خوسروو بی سولطانووون قارداشی سلطان بی سولطانوو، اؤز پارتیزان دسته‌سی ایله لاچین-زابوخ یوْلون‌داکی بیر دره‌ده پوسقو قوراراق آندرونیکین قوشونونو محاصره‌یه سالدی. بۇرادا تقریباً بیر گونلوک چوْخ قان‌لی دؤیوشلر گئتدی. بۇ دؤیوشلر زامانی ژنرال آندرونیک دئمک اوْلار کی، بۆتون قوه‌سینی ایتیره‌رک بیر نئچه نفرله گۆج‌له قاچماغا ایمکان تاپدی. دره بۇ دؤیوش‌دن سوْنرا خالق آراسیندا \"قان‌لی دره\" آدلاندیریلدی.\nبۇ مغلوبیت‌دن سوْنرا دا ائرمنی سیلاح‌لیلاری تئز-تئز بؤلگه‌ده قیرغینلار تؤره‌دیر. آندرانیک آذربایجانین بۇ بؤلگه‌سینده دایم ثابت‌لییی پوزماق، زنگزور و قاراباغ توْرپاقلارینی ایشغال ائتمک اۆچون روسیه نین مالییه دستیی ایله یئنی-یئنی سیلاح‌لی قروپلار یارادیردی.\nلاچینین شوروی دؤورون‌ده‌کی آرمی\nآذربایجان خالق جومهوریتی حکومتی اؤلکه‌نین اراضی بوتؤولویونو تامین ائتمک اۆچون زنگزورا قوشون حیصّه ‌لرینی گؤندریر. داغ ایستیقامتینده آپاریلان دؤیوشلرده سلطان بی سولطانووون رهبرلییی ایله لاچین سیلاح‌لی دستللری ده ایشتیراک ائدیر. دؤیوشلر آذربایجان قوشون حیصّه ‌لری‌نین اۇغورو ایله باشلاسا دا داغی الده ساخلاماق مۆمکون اوْلمادی. تئزلیک‌له بؤلگه قیزیل اوْردو حیصّه ‌لری طرفیندن ایشغال اوْلون‌دو.\nآذربایجان رایونلاری[دَییشدیر]\nآذربایجان رایونلاری\n1. آبشرون\n2. آغجابه‌دی\n3. آغدام\n4. آغداش\n5. آغستافا\n6. آغ‌سو\n7. شیروان (آذربایجان جومهوریتی) (شهر)\n8. آستارا\n9. باکی (شهر)\n10. بالاکن\n11. برده\n12. بئیلقان\n13. بیله‌سووار\n14. جبراییل\n15. Jalilabad District\n16. داش‌کسن\n17. Şabran\n18. فوضولی\n19. گده‌بی\n20. گنجه (شهر)\n21. گورانبوی\n22. گؤی‌چای\n23. حاجی قبول\n24. ايميشلى\n25. İsmayıllı\n26. کلبجر\n27. کوردمیر\n28. Laçın\n29. لنکران\n30. لنکران (شهر)\n31. لریک\n32. Masallı\n33. مینگه‌چئویر (شهر)\n34. نافتالان (شهر)\n35. نفتچالا 36. اوغوز\n37. قبه‌له\n38. قاخ\n39. قازاخ\n40. قبوستان\n41. قوبا\n42. قوبادلی\n43. قوسار\n44. ساعاتلی\n45. صابیرآباد\n46. شکی\n47. شکی (شهر)\n48. Salyan District\n49. شاماخی\n50. شمکیر\n51. ساموخ\n52. سیه‌زن\n53. سومقاییت (شهر)\n54. شوشا\n55. شوشا (شهر)\n56. ترتر\n57. توووز\n58. اوجار\n59. خاچماز\n60. خان‌کندی (شهر)\n61. گؤی‌گؤل\n62. خیزی\n63. خوجالی\n64. خوجاوند\n65. یاردیملی\n66. یئولاخ\n67. یئولاخ (شهر)\n68. زنگیلان\n69. زاقاتالا\n70. زرداب\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan.. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-11-14. یوْخلانیلیبSeptember 29, 2010.\n^ Şəhərlərarası telefon kodları. Aztelekom İB. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2018-05-03. یوْخلانیلیب19 August 2015. (تورکجه)\n^ اینضیباطی-اراضی واحیدی اۆزره معلومات: لاچین. تاریخی حاقیندا قیسا معلومات. Archived 2017-02-02 at the Wayback Machine. \"۱۹۹۲-جی ایلین مئیین ۱۸-ده لاچین رایونو خیانتین قوربانی اوْلدو و ائرمنی سیلاح‌لی قوه‌لری طرفیندن ایشغال ائدیلدی.\"\nبو آذربایجان جومهوریتی-ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=لاچین_رایونو&oldid=1556295»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nآذربایجان جومهوریتی قارالامالاری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nWebarchive template wayback links\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nیاشاییش یئری معلومات قوتوسو ایستیفاده ائدن پیس یاشاییش یئرینین نووعو اولان صفحه‌لر\nیاشاییش یئری معلومات قوتوسو موختصاتسیز صفحه‌لر\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nآذربایجان جومهوریتینین شهرلری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۸ فوریه ۲۰۲۴، ‏۰۲:۰۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1027,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":114102.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گونئی سودان — آفریقادا دؤولت، باشکندی جوبا شهری. شرق‌ده اتیوپی، گونئی‌دان کنیا، اوقاندا و کونقو دموکراتیک جومهوریتی، غربده مرکزی آفریقا جومهوریتی و قوزئی‌دان سودانلا همسرحددیر. سودانین تاریخی اراضی‌سی. اراضی‌سی ۶۰۰ مین کوادرات کیلومتر، اهالی‌سی تقریباً ۶–۱۳ میلیون نفردیر. ۹–۱۵ ژانویه ۲۰۱۱-جی ایلده اراضینین گله‌جک طالع یی ایله باغلی رفراندوم کئچیریلیب. عموم خالق سسوئرمه‌سینین گئدیشین‌ده گونئی‌لولار موستقیل دؤولت یاراتماق مسئله‌سینه اکثریتله موثبت موناسیبت بیلدیریبلر. ۹ ایول ۲۰۱۱-جی ایلده سودان جومهوریتی طرفین‌دن موستقیل‌لیگی رسمی تانینان‌دان سوْنرا موستقیل‌لیک اعلان ائدیب.[۲]\nتاریخی[دَییشدیر]\nسودان‌دا قوزئی-گونئی قارشی‌دورماسینین تاریخی ۱۹-جو عصردن باشلاییر. ۱۸۹۹-جو ایلده باغلانمیش میصر-بریتانیا موقاویله‌سینه اویغون اولاراق اوزون مدت سودانی بۇ ایکی دؤولت بیرگه ایداره ائتمیش‌دیر. اصلین‌ده ایسه سودانا بریتانیالیلار نظارت ائدیردیلر. بریتانیا موستملکه‌چیلری بورادا اؤز مؤقعلرینی مؤحکملتمک اۆچون گونئی‌دا یاشایان خریستیان و آنیمیست آفریقا قبیلهلری ایله قوزئی‌دا یاشایان موسلمان عربلر آراسین‌دا موناسیبتلری دایم گرگینلش‌دیریردیلر. ۱۹۵۲-جی ایل میصر اینقیلابین‌دان سوْنرا رسمی قاهیره سودان خالقینین اؤز موقددراتینی تعیین ائتمک حقوقونو تانی‌دی. سوْنراکی ایللرده سوداندا مجلیس سئچکیلری کئچیریل‌دی، دؤولت تأسیسات لاری یارادیلدی، میصر و بریتانیا قوْشونلاری اؤلکه اراضی‌سین‌دن چیخاریل‌دی. ۱۹۵۶-جی ایل ژانویه‌نین ۱-ده سودانین دؤولت موستقیل‌لیگی اعلان ائدیله‌ن واخت اؤلکه‌ده قوزئی-گونئی قارشی‌دورماسی آرتیق باشلامیش‌دی. اوزون ایللر داوام ائتمیش سلاح‌لی موناقیشه ۱۹۷۲-جی ایلده اتیوپینین باشکندی آدیس آباباده سوله موقاویله‌سینین باغلانماسی ایله باشا چاتدی. موقاویله‌یه اویغون اولاراق، جنوبا داخیلی ایدارئتمه مسئله‌لرین‌ده موختاریت وئریلدی. لاکین ۱۹۸۳-جو ایلده یارادیلمیش جنوبی سودان خالق آزادلیق حرکاتی و اوْنون حربی قانادی اوْلان سودان خالق آزادلیق اوردوسو مرکزی خارتوم حکومتینین قوه‌لرینه قارشی حربی عملیاتلاری برپا ائتدی. بونا فورمال سبب کیمی سودان حکومتینین جنوبون اینضیباطی-اراضی بؤلگوسونو دییش‌دیرمه‌سی و بورادا شریعت نورمالارینی تطبیق ائتمه‌سی گؤستریلیردی. قونشو اؤلکه‌لرین، خصوصیله، اتیوپی و اوقاندانین گونئی‌لولارا گئنیش دستک وئرمه‌سی وطنداش مۆحاریبه‌سینی داها دا قیزیش‌دیریردی. ۲۰ ایلده‌ن چوْخ داوام ائتمیش سلاح‌لی قارشی‌دورمانین گئدیشین‌ده طرفلردن هئچ بیری دیگرینه اوستون گله بیلمه‌دی. ۲۰۰۲–۲۰۰۴-جو ایللرده شیماللا گونئی آراسین‌دا آپاریلمیش دانیشیقلار ۲۰۰۵-جی ایلین ژانویه‌سینده کنیانین باشکندی نایروبیده هرطرف‌لی سوله سازیشینین ایمضالانماسی ایله نتیجه لندی. بۇ سند اؤلکه‌ده وطنداش مۆحاریبه‌سینه فورمال اولاراق سون قوی‌دو. حربی عملیاتلارین گئدیشین‌ده ایکی میلیون سودان‌لی هلاک اوْلموش، تخمیناً دؤرد میلیون نفر قاچقین دوشموش‌دور. سازیشین شرطلرینه گؤره، جنوبا آلتی ایل مدتینه گئنیش موختاریت وئریلیر، سوْنرا ایسه بۇ اراضینین ایستاتوسو رفراندوما چیخاریلیر. اؤلکه‌نین پارچالانماسی احتیمالی سیاسی قوه‌لر آراسین‌دا قارشی‌دورمایا سبب اوْلدو. آنجاق رسمی خارتوم حساب ائدیردی کی، داوام‌لی مۆحاریبه شرایطین‌ده جنوبلا بیر یئرده یاشاماق‌دان‌سا سوله باغلاییب آیریلماق یاخشی‌دیر. اونسوز دا شیماللا جنوبو بیرلش‌دیره‌ن جهتلر اونلاری آییران جهتلردن چوْخ دئییل.\nرفراندوم[دَییشدیر]\nآفریقا قیته‌سی سیاسی خریطه‌سین‌ده جنوبی سودان\nرفراندومون نتیجه‌لری ایسه هئچ کیم‌ده شوبهه دوغورمور: گونئی‌لولار موستقیل‌لییه سس وئره‌جکلر و بئله‌لیکله، شرقی آفریقادا ایکی موستقیل دؤولت یاراناجاق. لاکین جنوبون آیریلماسی سودانین بوتون مۆشکیللرینی آوتوماتیک حل ائتمیر. ایلک نؤوبه‌ده ایکی یئنی موستقیل دؤولتین سرحدلرینین مویینلشدیریلمه‌سین‌دن گئدیر. عومومی سرحدین اوزون‌لوغو تخمیناً ایکی مین کیلومتردیر. بئش سرحد ویلایتینین حدودلاری موباهی‌سه‌لی‌دیر. داها چوْخ ناراحات���لیق دوغوران آبیئی بؤلگه‌سی‌دیر. سوله سازیشینین شرطلرینه گؤره، بۇ ویلایتین ایستاتوس و آیریجا کئچیریله‌جک رفراندوم‌دا حل ائدیلمه‌لی‌دیر. اما قوزئی و گونئی الکتوراتین ترکیبی باره‌ده هله راضیلیغا گله بیلممیشلر. آبیئی‌ده یاشایان دینک قبیله‌سی جنوبا قاتیلماغین طرفداری‌دیر، کؤچری میسسئرییا ایجماسی ایسه شیمالا لویال موناسیبت بسلییر. گونئی سودان حکومتی میسرییالیلارین اوتوراق اهالی اولمادیغینا گؤره رفراندوم‌دا ایشتیراکینین علیهینه چیخیر، رسمی خارتوم ایسه ویلایتین طالع یینین حل ائدیلمه‌سین‌ده اونلارین کناردا قالماسینی اینسان حقوقلارینین پوزولماسی کیمی قیمتلندیریر و یولوئریلمز حساب ائدیر. هله‌لیک بۇ مسئله ایله باغلی راضیلاشما الده ائدیلمدیین‌دن رفراندوم تخیره سالینمیش‌دیر. حاضردا سودانین دؤولت بودجه‌سینین گلیرلرینین ۶۰ فایزی، گونئی سودانین گلیرلرینین ایسه ۹۸ فایزی نفت‌دن قایناق‌لانیر. ایکی موستقیل دؤولتین سرحدینین هارادان کئچجیین‌دن آسی‌لی اولاراق، نفت یاتاقلارینین ۸۲–۹۵ فایزی گونئی ویلایتلرین‌ده یئرلشیر. یئگانه ایخراج بورو کمری قوزئی ویلایتلرین‌دن کئچه‌رک قیرمیزی دنیزین ساحلین‌ده‌کی پورت سودان لیمانینا چیخیر. سوله سازیشینین شرطلرینه گؤره، رفراندومادک طرفلر نفت گلیرلرینی ۵۰:۵۰ نیسبتین‌ده بؤلوردولر. بون‌دان سوْنرا گلیرلرین هامی‌سی جنوبا چاتاجاق. بۇنونلا بئله، نفتین بون‌دان سوْنرا ترانزیتی، قوه‌ده اوْلان نفت موقاویله‌لرینین طالع یی، هابئله نفت ائمالی زاوودلارینین گله‌جک فعالیتی ایله باغلی مسئله‌لر نیزاما سالینمالی‌دیر. سودان‌دا وضعیتین بۇ حده گلیب چاتماسین‌دا «قارا قیزیل» آز رول اوینامامیش‌دیر. محض نفت یاتاقلاری کشف ائدیلدیک‌دن سوْنرا آپاریجی دونیا دؤولتلرینین، ایلک نؤوبه‌ده، آمریکا بیرلشمیش ایالتلری، چین و فرانسهنین اؤلکه‌یه ماراغی آرتمیش‌دیر. ۲۰۰۳-جو ایلده سودانین قربین‌ده - دارفور ویلایتین‌ده یئنی موناقیشه اوجاغینین یارانماسی بورادا زنگین نفت احتیاطلارینین آشکارلانماسی ایله بیر واختا دوشموش‌دور. حاضردا سودانین نفتچیخارما صنایع‌سینه ان چوْخ اینوئستی‌سییا قویان اؤلکه چین‌دیر. اؤز نؤوبه‌سین‌ده دیگر ایری بئینلخالق اویون‌چولار سودان نفتینه نظارت ائتمک اۆچون جد-جهدله موباریزه آپاریرلار.\nاهالی‌سی[دَییشدیر]\nگونئی سودان اهالی‌سی، موختلیف معلوماتلارا گؤره، ۷٬۵-دن[۳] ۱۳ ملن. نفره قدر تشکیل ائدیر. ۲۰۰۸-جی ایلین یئکونلارین‌دا کئچیریله‌ن سودان سیاهییاالمایا اساساً گونئی اهالی‌سی ۸ ۲۶۰ ۴۹۰ نفر تشکیل ائتمیش‌دی،[۴] لاکین گونئی سودان حاکمیتی بۇ نتیجه‌لری تانیمیر، چونکی خارتوم‌دا یئرلشه‌ن مرکزی ایستاتیستیکا بوروسو رئگیون اوزره اساس معلوماتلاری گونئی سودان‌لیلارین اؤز ائمالی و قیمتلندیریلمه‌سی اۆچون اونلارا وئرمک‌دن ایمتینا ائدیب[۵] گونئی سودانین اهالی‌سینین اکثریتی نئقروید ایرقینه عایید ائدیلیر و اننوی آفریقا آنیمیستیک دینلری قبول ائدیبلر یادا خریستیان‌دیلار. اهالینین اساسینی نیلوتلار (دینکالار، نوئرلر، آزاندئلر، باریلر، شیللوکلار) تشکیل ائدیر[۶]\nجنوبی سودانین داخی‌لی مۆشکیللری[دَییشدیر]\nگونئی سودانین آیریلاجاغی تق‌دیرده نیل چایینین سویونون بؤلوشدورولمه‌سی مسئله‌سی سون درجه موهوم پروبلئم کیمی مید��نا چیخاجاق. ۱۹۵۹-جو ایلده ایمزالانمیش میصر-سودان سازیشینه اویغون اولاراق، نیل چایینین ۹۰ فایزین‌دن بۇ ایکی دؤولت ایستیفاده ائدیر. گونئی سودانین بۇ سازیشی تانیاجاغی شوبهه دوغورور. دیگر طرف‌دن، نیل چایی هؤوزه‌سینین اؤلکه‌لری - اتیوپی، کنیا، بوروندی، کونقو دموکراتیک جومهوریتی، روان‌دا، تانزانیا و اوقاندا چایین سو احتیاطلارینین بؤلوشدورولمه‌سی حاقین‌دا مؤوجود راضیلاشمالارا یئنی‌دن باخیلماسین‌دا ماراق‌لی‌دیر. آرتیق اتیوپی سو کووتالارینین یئنی‌دن مویینلشدیرمیی تکلیف ائتمیش‌دیر و اونا آبش دستک وئریر. کووتالارا یئنی‌دن باخیلماسی میصری پیس وضعیت‌ده قویا بیلر. حاضردا نیل سویونون ایلده ۵۵٬۵ میلیارد کوبمترین‌دن ایستیفاده ائدن میصرین کووتانین آزالدیلاجاغی موباهی‌سه‌لی مسئله‌دیر. سودانین خاریجی بورجو ۳۸ میلیارد دوللارا چاتیر. قوزئی جنوبون بورج یوکونون بیر حیسه‌سینی اؤز اوزرینه گؤتورمه‌سینی تکلیف ائدیر. گونئی‌لولار ایسه بیل‌دیریرلر کی، قوزئی‌لیلار واختیله خاریج‌دن بۇ قدر بورج آلاراق جنوبا قارشی آپاردیقلاری مۆحاریبه‌نی مالیلشدیرمیشلر. عئینی زامان‌دا، میلّی آکتیولرین و گونئی‌داکی دؤولت شیرکتلرینه مخصوص املاکین طالع یی مسئله‌سی ده جدی پروبلئم‌دیر. شیماللا گونئی میلّی والیوتا، وطنداش‌لیق، تهلوکه‌سیزلیک، ایندیدک باغلانمیش بئینلخالق موقاویله‌لر و دیگر مسئله‌لری حل ائتملیدیرلر. سودانین رفراندوم‌دان سوْنراکی وضعیتی ائله ایندی‌دن ناراحات‌لیق دوغورور. گله‌جک پروسئسلرین روان گئدجیینه زمانت وئرمک چوْخ چتین‌دیر. زوراکیلیغین یئنی‌دن باش قالدیراجاغینی استثنا ائدیلمیر. سودانین مۆشکیللری تکجه جنوبلا بیتمیر. اؤلکه‌نین مرکزین‌ده و شرقین‌ده سئپارات‌چی‌لیق مئییللری اؤزونو گؤستریر. ان بؤیوک پروبلئم ایسه دارفوردور. بۇ ویلایت‌ده موسلمان عربلرله موسلمان غئیری-عربلر آراسین‌دا موناقیشه ان گرگین حده چاتمیش‌دیر. بیر طرف‌دن ده آمریکا بیرلشمیش ایالتلری و آوروپا سودان رهبرلیینی دایم تضییق آلتین‌دا ساخلاییر. بئینلخالق جینایت محکمه‌سی سودان پرئزیدئنتی عمر حسن بشیری دارفوردا حربی جینایتلر تؤرتمک‌ده اتهام ائدرک اوْنون هب‌سینه اوردئر وئرمیش‌دیر. آمریکا بیرلشمیش ایالتلری گونئی‌دا رفراندوم کئچیریلدیک‌دن سوْنرا سودانا قارشی تطبیق ائتدیی سانک‌سییالاری لغو ائتمیی و اؤلکه‌نین دونیا ایقتصادی سیستئمینه قاییدیشینا یاردیم‌چی اولاجاغینی بیان ائدیر. گله‌جک موستقیل گونئی سودانین داخیلین‌ده ده خئی‌لی پروبلئملر ییغیلیب قالمیش‌دیر. یاراناجاق یئنی دؤولتین ده پارچالانماق احتیمالی واردیر. بورانین اهالی‌سی موختلیف دیللرده دانیشان قبیله‌لردن عبارت‌دیر. اینگیلیس دیلی رسمی دیل اعلان ائدیل‌سه ده، اهالی بۇ دیلی بیلمیر. زنگین نفت احتیاطلاری اهالینین معین طبقه‌لرینین یاخشی یاشاماسینی تعمین ائتسه ده، بوتؤولوکده گونئی‌دا یوخسوللوق پروبلئمینی حل ائتمیر.\nگله‌جک‌ده سودان—جنوبی سودان موناسیبتلری[دَییشدیر]\nشیماللا گونئی آراسین‌دا دا وضعیتین یئنی‌دن گرگینلشمه‌سی احتیمالی هله آرادان قالخماییب. سودان حکومتی رفراندومون نتیجه‌لرینی تانیاجاغینی دفعه‌لرله ان یوکسک سوییه‌ده بیان ائتمیش‌دیر. سودان پرئزیدئنتی عمر حسن بشیر بیلدیرمیش‌دیر کی، آبیئی ویلایتینین ایستاتوسوْنون بیرطرف‌لی قای‌دادا مویینلشدیریلمه‌سی حربی عملیاتلارین برپاسی ایله نتیجلنر. بۇ ایسه موناقیشه‌نی تنزیمله‌مک اۆچون ایندیدک گؤستریلمیش سیلرین اوستون‌دن خط چکه بیلر.[۷]\n== ایستینادلار ==\n^ http:\/\/news.rambler.ru\/10981125\/\n^ РосБизнесКонсалтинг: Южный Судан официально стал независимым государством Archived 2015-09-24 at the Wayback Machine.، ۹ июля ۲۰۱۱ года\n^ UNFPA Southern SUDAN. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-01-03. یوْخلانیلیب2016-08-26.\n^ Sudan census committee say population is at 39. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-11-23. یوْخلانیلیب2016-08-26.\n^ Discontent over Sudan census.[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ Sudan: One country or two?.\n^ http:\/\/www.azerbaijan-news.az\/index.php?Lng=aze&year=2011&Pid=12050\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nآفریقا بیرلیگی\nگونئی آفریقا • آنقولا • اتیوپی • اریتره • الجزاییر • اوقاندا • بوروندی • بنین • بوتسوانا • بورکینافاسو • تانزانیا • توقو • تونیس • اوْرتا آفریقا جومهوریتی • کنقو دموکراتیک جومهوریتی • جیبوتی • چاد • رواندا • زامبیا • زیمبابوه • سائوتومه و پرنسیپ • فیل دیشی ساحیلی • سنقال • سودان • جنوبی سودان • سومالی • سیشل • سیرالئون • سوازیلند • غربی صحرا • غنا • کامرون • کونقو جومهوریتی • کنیا • کومور آدالاری • کیپ ورد • قابون • قامبیا • قینه • اوستوایی قینه • قینه بیسائو • لسوتو • لیبریا • لیبی • ماداقاسکار • مالاوی • مالی • میصر • موريتانی • ماوریتیوس • موزامبیک • نامیبیا • نیجر • نیجریه\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=جنوبی_سودان&oldid=1547188»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nآفریقا اؤلکه‌لری\nاینگیلیسی‌جه دانیشان اؤلکه‌لر\nآز توسعه ائتمیش اؤلکه‌لر\nآفریقا بیرلیگی اؤلکه‌لری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nWebarchive template wayback links\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی بوتون مقاله‌لر\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر February 2021-دن\nArticles with invalid date parameter in template\nدائمی اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۳ جولای ۲۰۲۳، ‏۱۴:۳۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":2313,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":228192.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شعر آنتولوژی‌لری ادبیات دونیاسینین ائنسیکلئوپدیاسی‌دیر. زامانین بیر بؤلومونو آراشدیرمانین ان اولاسی هم ده ان آسان یوللاریندان بیری او چاغا عایید بیر آنتولوژی‌نی اینجه‌لمک‌دیر. شاعیرلر بیر توپلومون دانیشان دیللری‌دیرلر. بو دا بو دئمک‌دیر کی بیر توپلومون قایغی‌لاری، یاشام طرزی، سیخینتی‌لاری و س… ان اینجه دئتای‌لاری ‌ایلا شعرلرده ایضاح ائدیلیر. بونا گؤره ده آنتولوژی‌لر تاریخی توپلومسال، جغرافیا و باشقا علمی ساحه‌لرده تحقیق و آراشدیرماق اوچون بلکه ده ان صمیمی قایناق‌دیرلار.\nآغ مقبره‌لرین شاعیرلری چاغداش آذربایجان شاعیرلرینین شعرلرینی احتوا ائدن آلتی جیلدلیک بیر کتاب سری‌سینین ایکی جلدینین آدی‌دیر. ۹۰۰ صفحه‌ده، ۱۵۰ یه یاخین شاعیرین شعر یا دا شعرلری بو کیتابلاردا توپلانمیشدیر. هله‌لیک ایکی جیلدی یایی��لانان بو سری، آلتی جیلدده حاضیرلانمیش، ادبیات ماراقلی‌لارینا سونولاجاقدیر. ایلک ایکی جیلدده چاغداش سربست شعره (حبیب ساهردن بو گونه قدر) یئر وئریلمیشدیر، چونکو سربست شعر، چاغیمیزین ان غالیب شعر قالیبی کیمی تانینمیش‌دیر. اوچونجو جلدده (روشنایی در بیات ترک) تانینمیش شاعیرلرین سئچیلمیش شعرلری فارسجا چئویری‌لری ایله بیرلیکده، اردیبهشت آییندا، تهران کیتاب سرگیسینده یایینلاناجاقدیر. دؤردونجو جیلدی ده سایین موغانلی و سجادی جناب‌لاری کلاسیک شعره و داها اسکی شعر سبک‌لرینه و عمومیتله قوشما، غزل، مثنوی و دؤردلوک یازان (قیرخینجی، اللینجی و آلتمیشینجی ایللرین یارادیجی شاعیرلرینه) اختصاص وئرمیش‌لر. بئشینجی جیلد ایسه اؤز شعر دیلی، شعر سبکی اولان شاعیرلر و یا ادبی جریان یارادان شاعیرلره و عمومیتجه پستمدرن شعر آنلاییشینا اختصاص وئریلمیشدیر. ها بئله آلتینجی جیلد تماماً قادین شعرینه اؤزل بیر کتاب و آنتولوژی اولاراق حاضیرلانماقدادیر.\n• آنا وارلیق\n• مدیر مسئول: آیدین سرداری‌نیا\n• سردبیر: ابراهیم رفرف\n• امور فنی-هنری: سعید موغانلی\n• اوچ آیلیق تورکجه-فارسجا دیل ادبیات کولتور هنر آراشدیرمالار درگیسی\nآنا وارلیق درگیسی‌نین ایلک ساییسی دوکتور جواد هئیت‌ین خاطیره‌سینه اختصاص وئریله‌رک یایینلاندی. بو درگی اؤزونه معنوی گؤره‌و بیلدییی اوچون ایلک سایی‌سینی حؤرمتلی تورکولوق، تاریخچی، دیلچی سایین دوکتور هئیتین پارلاق یاشامی، یارادیجیلیغی و دیرلی تحقیق‌لرینه اختصاص وئردی.\nدوکتور جواد هئیت ایراندا ایلک قلب و بؤیرک عملیاتینی گئرچکلشدیرن جراح اولموشدور، علمی چالیشمالاریندان دولایی ۱۳۴۲-جی ایلدن اعتبارا اولوس‌لار آراسی جراحلار بیرلییینده ایرانین رسمی نماینده‌سی کیمی تانینمیشدیر، هابئله ۱۳۶۲ ده جراحلیق ساحه‌سینده پارلاق چالیشمالاریندان دولایی اولوس‌لار آراسی جراحلیق آکادمی‌سینین عضوو اولموشدور. علمی آراشدیرمالار، تألیف‌لر و مقاله‌لرین یانی سیرا، تورکولوژی، تاریخ، فلسفه و اسلام‌‌شناسلیق حاققیندا دا نظر و اثر صاحبی اولموشدورلار‌ . انقلابدان سونرا بیر نئچه یاخین دوست‌لارینین ایش‌بیرلییی‌ایله وارلیق درگیسی‌نی ایکی دیلده (تورکجه-فارسجا) ۳۵ ایل بویوجا آرا وئرمه‌دن یایینلامیشدیر. بو درگی‌نین سون سایی دوکتورون وفاتیندان نئچه گون اؤنجه یازیچی‌لار هئیتی چالیشمالاری‌ایلا یایینلانمیشدیر.\n(دوکتور هئییتین اثرلری تورکولوژی ساحه‌سینده: «سیری در تاریخ زبان و لهجه‌های ترکی»، دونیاجا مشهور تورک شوناس گرهارد دؤرفر و آیریجا دوکتور حمید نطقی‌نین اؤن سؤزو ایله نشر اولوبدور.)\nآنا‌ وارلیق ۳۵۲صفحه‌ده، دکتر براهنی، آنار رضا، پروانه ممدلی، دوکتور هئیتین اؤز اثرلریندن سئچمه‌لر، ابراهیم رفرف وارلیق درگی‌سینین باش یازاری، حسن راشدی، پروفسور سما باروتچو، پروفسور اؤزکول چوبان اوغلو، پروفسور مورسل اؤزتورک، پروفسور دورسون ییلدیریم، مرتضی مجدفر، اصغر زارع کهنمویی رحیم رئیس‌نیا و بیر چوخ دیرلی یازارلارین مقاله‌لری خاطره‌لری و اثرلرینی احتیوا ائتمیشدیر. آیریجا ۱۰۰صفحه‌لیک بیر آلبوم دا دکتر هئیت‌دن بلکه هئچ یئرده یایینلانمایان شکیل‌لر ده بو درگی‌ده یئر آلیب‌دیر.\nآذری فصلنامه‌سی، درین سئوگی و سایقی ایله «آناوارلیق» درگیسینین مطبوعاتیمیزا قوشولماسینی بؤیوک و گؤزل بیر اوغور حساب ائده‌رک، اور مجله‌ده چالیشانلارا بؤیوک نائلیتلر آرزولاییر. بوتون آنا دیللی مطبوعاتیمیزی باغرینا باسیر، مدنیتیمیز و دیلیمیز یولوندا چالیشان شخصلری و موسسه‌لری همرأیلیک و بیر دیللیگه دعوت ائدیر.\n• بو قفس ده اوچدو بلکه…\n• سئچیلمیش شعرلر توپلوسو\n• نـادر الـهـی\n• آواز یایین ائوی\/ پاییز۱۳۹۵\/ تهران\n• حاضیرلایان: سعید موغانلی\n• گرافیست: نسترن الهی\nاوزون سوره سوسان غزل دیلی آچیلدی، آچیلدی تورک دونیاسینین عینی دئمک!\nنادر الهی چاغداش شعریمیزین سسسیزلیگه چؤکموش دیلی ایدی. بو گونه قدر شعرلرینی یایینلامایان شاعیر، سونوندا سکوتونو پوزوب شعر توپلوسونو یایینلاماق قرارینا گلدی.\nیازیلی بیر کیتابی اولماسا دا، شعرلری مثل کیمی ائلین دیلینده دولانان شاعیر، سربست شعرده ده کلاسیک شعر قدر مهارتلی و باشاریلی اولماسینی، یازدیغی آخیجی، درین و گوندم شعرلری ‌ایله ثبوت ائتمکده‌دیر.\n«بو قفس ده اوچدو بلکه» بو ایلین پاییز فصلینده، حورمتلی نادر الهی‌نین یاخین دوستلارینین اصراری و امه‌یی ایله ۱۸۹صفحه ده نشر ائدیلدی.\nشعرلر اونون روحونون طبیعتیندن جوشوب آخان دورو بولاقلاردیر، مضمونلاری، عشق، عؤمرون چئشید‌لی دوراقلاری، عدالتسزلییه قارشی اعتراض، دوغا ایله ایچ ایچه‌لیک، کائناتا باغلیلیق‌دیر، بونلارین یانی سیرا بوتون شعرلرینین بطنینده سطیر-سطیر دویولان باغیمسیز بیر سئوگی وار.\nشعرلری اینجه‌لیک‌له سئچیلمیش اولان بو کیتاب، بلکه ده تورک ادبیاتیندا اوخودوغوموز أن یاخشی و زنگین کیتاب‌لارین آراسیندا یئر آلیر.\nکیتاب، محجوب شاعیریمیز نادر الهی‌نین شعرلری یارادیجیلیغی هم ده حیاتی حاققیندا دونیالارجا اونلو آذربایجانلی شاعیر رامیز روشن، ودود دوستی و سعید موغانلی جنابلارینین گؤزل مقدمه‌لری‌ایله باشلانیب، اوخوجو بیلمک ایسته‌دییی هر بیر خیردالیقلاری بو مقدمه‌لرده تاپا بیلر.\nبو کیتاب و سایین نادر الهی‌نین حاققیندا، آذری درگی‌سینین ۲۸و ۲۹-جو سایی‌سیندا گؤزل و اطرافلی یازی‌لار و مقاله‌لر گئتمیشدیر. آذری‌ مجله‌سینین اؤتن ساییلاریندا درج اولونموش بو مقاله‌لرین اوخوماسینی، درین و تاثیرلی بیر اوخونوش اوچون، سایین اوخوجولارا اؤنه‌ریریک.\nنــفــس\n• شعرلر، پوئمالار، نغمه‌لر (ایکی جیلد)\n• رامـیـز روشــن\n• انتشارات پارلاق قلم\/ بناب\/ ۱۳۹۵\n• حاضیرلایانلار: بهرام سورگون – پریسا داداشپور\n• گرافیست: آتابای تیکان تپه‌لی\n۱۹۴۶جی ایلده باکیدا آنادان اولدو، دیلچیلیک بؤلومونده یوکسک تحصیلاتینی بیتیردی و سونرالار فیلمنامه یازماق اوزره تحصیل ائتدی و بیر اوستاد کیمی عالی تحصیل اوجاقلاریندا تدریسه باشلادی. رامیزین ۱۹۷۰-جی ایل ایلک شعر کیتابی چاپدان چیخدی. شاعیرین کیتابلاری، گؤی اوزو داش ساخلاماز ۱۹۸۷، کپنک قانادلاری ۱۹۹۹، و۲۰۰۶جی ایلده سون اولاراق نفس- کیتابلار کیتابینی نشر ائتمیشدیر. رامیزین بیر سیرا حئکایه‌لری، مشهور داش پووئستی و بیر نئچه سناریوسو دا یایینلانمیشدیر و او سناریولار اساسیندا نئچه فیلم چکیلمیشدیر.\nنفس بئش کتابدان عبارت‌دیر. ۱. گؤی اوزو داش ساخلاماز (شعرلر، پوئمالار) ۲. کپنک قانادلاری(نغمه‌لر) ۳. بیر یاغیشلی نغمه (ایلک شعرلر) ۴. هامی اوغول بؤیوتموشدو (پووئست‌ و حکایه‌لر) ۵. آیین او بیری اوزو (ائسسهلر).\nکئشکه دونیایا بوتون انسانلار رامیزین گؤزوندن باخایدیلار، او زا��ان جنتی یاشاماق بو دونیادا ممکون اولاردی. آخی رامیز انساندیر و انسانلیق‌لار شاعری.\nگل ال اله توتوب گئدک \/ گئدک بیز اولمایان یئره\nدردی غمی آتیب گئدک \/ دردیمیز اولمایان یئره…\n• اوچماق دیله‌ییر دورنالارین حسرتی منده…\n• (رحمتلیک عباس بابایینین حیاتی و یارادیجیلیغی)\n• مقالهلر، شعرلر و یادداشتلار توپلوسو\n• نازخند صبحی زنگانلی\n• نشره حاضیرلایان: سعید موغانلی\n• نشر آواز – قیش -۱۳۹۵\n• [یاشماق سیرا کیتابلاری] گرافیست: اوختای ساحیر\nحورمتلی آراشدیریجی و یازیچی خانیم نازخند صبحینین چالیشمالارینین نتیجهسینده یایینلانان بو کیتابدا رحمتلیک عباس بابایینین حیاتی و یارادیجیلیغینا یازیلان مقاله‌لر، مقدمه‌لر و شعرلر توپلانیب و بیر مقدمه و موخره ایله نشره حاضیرلانیبدیر.\nاثرده آذربایجانین تانینمیش تنقیدچیلری، دیلچیلری، ادیب و شاعیرلری اؤز اورک سؤزلرینی قید ائدیبلر. اثرلری گئدن حورمتلی یازیچی، تحقیقاتچی و شاعیرلر بونلاردان عبارتدیرلر:\nدکتر حسین محمدزاده صدیق \/ نازخند صبحی \/ محمدرضا کریمی \/ علی اوجاقلو- سرین \/ شهرام یوسفی \/ دکتر بیوک مولایی \/ تئلناز زنگانلی \/ حامد رحمتی \/ علیمحمد بیانی\/ ابوالفضل ملکی- آرتان زنگانلی \/ هوشنگ باقری- حیران \/ پیمان بازرگان \/ پرویز قاسمی افلاک \/ علی عطایی یاشار \/ رضا دژبان- آراز زنگانلی \/ کاظم تیموری- اومود زنگانلی \/ صمد مرادی \/ عاشیق مسلم عسگری \/ ارشد نظری \/ جلیل درهمجانی- تایماز \/ حسین رزمی \/ عیسی قاسمپور- افشار زنگانلی \/ پرویز سودی – دالغا \/ عباس کریمی- اوخ \/ عبدالله فرجی- اینجیک \/ امیر نصیری- ائلمان \/ نظری م-ص ناصح \/ حسن رفیعی- آرار زنگانلی \/ رضا قاسمپور- یاشار زنگانلی \/ حسن حسینعلی \/ محمد رزاقی زنگانلی \/ شعبان کریمی\/ جاوید ایماناوغلو \/ ایوب نوریزاده \/\nبا یادی از: توکل غنیلو \/ عبدالله مرادی \/ حمیده رئیسزاده- سحر \/ حبیب ساهر \/ عمران صلاحی \/ بختیار واهابزاده \/ ناظم حکمت \/ اوزئییر حاجیبیلی \/ عمادالدین نسیمی \/ علیآغا واحد \/ استاد شهریار \/ معجز شبستری \/ نیما یوشیج \/ بیدل دهلوی \/ مولانا رومی \/ مولانا فضولی و … استاد بابایینین، بیر سیرا چاپ اولمامیش شعرلری… و بیر سیرا کیتابلارا یازدیغی مقدمهلر و گیریشلر…\nبو کیتابدان اؤنجه خانیم صبحینین ایگیرمی عنوانا یاخین تورکجه- فارسجا اثرلری (رومان، حکایه، تحقیقی و آراشدیرما اثرلری، کودکان کار، قادین حقوقو، شناختنامه و…) ایشیق اوزو گؤرموش و اوخوجولار طرفیندن لایقینجه قارشیلانمیشدیر.\n• هامی اللرینی بوغور\n• شعر توپلوسو\n• وحید ملک\n• گرافیست: رضا غفاری\n• انتشارات انور\/ تبریز\/ ۱۳۹۵\n(سن‌سیزلیین سونراسیندان دانیشدی \/ اونودولموش بیر رومان \/ دایان دا ائشیت \/ گؤزلرینده بیر یول وار، \/ سونوندا بیر کیشی \/ داریخمالارینی اوخشاییر.)\nوحید ملک ۱۳۶۹دا تبریز شهرینده آنادان اولموش، حقوق اوزره عالی تحصیلینی بیتیرمیشدیر. سادهجه شعر ساحه‌سینده دئییل، پیئس و حئکایه یازماغا دا ماراقلی اولان شاعیردن یاخین گله‌جکده حئکایه و پیئس توپلوسو دا نشر اولوناجاقدیر.\nچوخ شاعیرلر کیمی چاغداش دیله مالک اولان شاعیر، شعرلرینده سئوگی، یالقیزلیق، دونیا و عدالت قونولاریندا یازماقلا باشلاییب شعر آددیم‌لارینی، اویسا کی هر کسین آسانلیقلا آلا بیلمه‌یه‌جه‌یی بیر یئر قازانیب‌دیر چاغداش ادبیاتین گؤوده‌سینده. دیلی کسگین سرت و باخیشی اؤزل‌دیر دونیایا. شعر تسلی‌دیر روحونون عصیان هایقیریشلارینا، اونون اوچوندور بلکه شعرلرینده‌کی اگزیستانسیال فضالار دیم دیک دورور اوخوجونون قارشیسیندا و دیکسیدیریر اونو. یاراتدیغی گؤزل و اؤزل ایماژلار هرآن اوخوجونو درین هم ده اولدوقجا رنگلی بیر سیاحته چیخارتمیش کیمی‌دیر.\n• قــار آدام\n• شعرتوپلوسو\n• معصوم جبارپور\n• انتشارات یاشار قلم\/ تبریز\/۱۳۹۵\n• گرافیست: وحید دولتشاهی\nمعصوم خانیم جبارپورون اوزون ایللردن بری چالیشدیغی ادبیات ساحه‌سینده ایلک آنا دیلینده یایینلانان کیتابی‌دیر قار آدام، بوندان اؤنجه فارسجا بیر شعر توپلوسو دا یایینلانمیشدیر همین شاعیردن.\nقادین دیلی و قادین ادبیاتی دئمک اولار ادبیاتین دوغولوش چاغیندان آتا‌بی‌لیک و کیشی محورلی قانون‌لار و دونیا باخیشلارینا معروض قالاراق بلکه ان مظلوم و ان کؤلگه‌ده قالمیش ادبیات‌دیر دونیا چاپیندا. بونا باخمایاراق یاخین کئچمیشدن باشلانان بیر دئوریم عصیانی‌دیر بوگونکو قادین شعری. مین عصرین دینه‌نی آلتیندا تاپدالانسا دا ایندی بوتون گوجو ایله واراولوشونو دونیا قولاغینا باغیرماقدادیر.\nمعصوم خانیمین شعرلری عصیان‌دیر. بوتون ادبی معیارلاری قورویاراق قادین اولدوغونو هم ده شاعیر اولدوغونو اؤزل دیله، وارلیغا صاحب اولدوغونو کیشی‌ محور دونیانین گؤزونه سوخماق‌دیر شعرلری. کلمه‌لرین باشیندان وار گوجوایله سیخینتیلاری سؤکوب آتماق‌دیر. شاعیر قادینین ایچ دونیاسینی بوتون ظرافت‌لری‌ایله و اؤزل اولاراق اؤز شخصی دویغولارینی ان اینجه شکیلده گؤسترمه‌یی باشارمیش‌دیر.\n• دومانلی مکتوبلار\n• منثور شعرلر\n• لیلا خدایی\n• گرافیست: رضا غفاری\n• انور یایین ائوی\/ تبریز\/ ۱۳۹۴\/ ایکینجی چاپ\n«زمان دوردو، سمت ایتدی. بیر آن اوشودوم! بارماقلاریم سویوقدان چاتلادی حلبی‌ده اود یاندیردیلار. ائله بیلدیم کی بیر ایگیدی مئیدانچادا آسدیلا. قارا قارقالار، آنالارین آغلاماق سسینی اؤز قیشقیریق‌لاریندا گیزلتدیلر. اوزاقدان ایش‌سیز کیشی‌لر گلیب وحشت نمازی قیلدیلار.»\nسیردیر سئوگی. اونو بیر تک انتظار آنلاریندا داها درین آنلاماق اولور. دومانلی مکتوبلار اوتوز بیر مکتوبدان اولوشان انتظاردیر. یازارین روح دولایی‌لاریندا جوجرن سؤزجوکلردیر، بویلانیر دومانلی دیوارلاردان. بو کیتاب، سئون بیر قادینین أن گیزلین حیس‌لری، قایغی و گؤزله‌ییش گؤسترگه‌سی‌دیر. چتین دئییل آنلاماسی، تکلف‌دان اوزاق، عادی جمله‌لرله یازیلیب. چتیندیر آنلاماسی. بیر قادینین روحوندان چیخماق اولارمی، ایتمه‌دن خیال کوچه‌لرینده!\nایلک مکتوبلا باشلانان بو کتاب، سایین استاد ابولفضل علی‌محمدی‌نین مکتوب‌لار حاققیندا یازیلمیش گؤزل و درین آچیقلامالار، سایین مشروطه‌چی جنابلاریندان و سایین دکتر محمدحسین مبین‌دن بیر مکتوبلا سونا چاتیر.\n• همه ترک‌های دنیا\n• تحقیقی-تاریخی\n• افشین امیری ججین\n• گرافیست: اوختای ساحیر\n• انتشارات اندیشه نو\/ تهران\/ ۱۳۹۵\n• [یاشماق سیرا کیتابلاری]\nهمه ترکهای دنیا، نگاهیست اجمالی به پراکندگی جمعیت ترکان در چهارسوی کره خاکی. این کتاب به بررسی آماری کشورهای محل سکونت ترکان، جمعیت، نژاد، لهجه و همچنین محاسبه آماری-درصدی ترکان در کشورهای مورد بحث میپردازد. این کتاب بر مبنای منابع ترکی، روسی و انگلیسی طی چهار سال تحقیق گردآوری و تدوین گشته و مولف در صدد ارائه معرفی پیشینه نژادی و زبانی ترکان دنیاست. با توجه به وسعت منابع مورد مطالعه، کتاب حاضر میتواند منبع ارزشمندی برای مطالعه و تحقیق محققین بوده و همچنین با توجه به تحلیل آماری-نژادی و زبانی می‌توان از آن به عنوان خلاصه‌ترین جغرافیای ترکان دنیا نیز استفاده کرد.\nقارداش آندی\nبولود قاراچورلو\n(سهندین بوتون شعرلری)\nحاضیرلایان: سعید موغانلی\nانتشارات افکار- تهران\nبیرینجی چاپ ۱۳۹۱\/ گرافیست آیاز تبریزلی\nایکینجی چاپ ۱۳۹۵\/ گرافیست: جواد آتشباری\nمعاصر آذربایجان شعری‌نین گؤرکملی نماینده‌لریندن بیری بولود قاراچورلو (سهند) قیرخینجی ایللرده آنا دیللی شعریمیزین چیچکلنمه‌سی اوغروندا چوخ دیرلی ایشلر گؤرموش، اونون ایکی جیلدلیک «سازیمین سؤزو» کیتابی، صمدین «پاره پاره»سیندن (۱۳۴۲) سونرا تبریزین شمس نشریاتی ۱۳۴۳-جو ایا چاپ اولان شعر مجموعه‌سیدیر. اولو شاعیر بؤیوک باجاریقلا دده‌قورقود بویلارینی سربست وزن‌ده شعره چکمیش و اؤز فلسفی و اجتماعی فیکرینی درین و دولغون بدیعی واسیطه‌لرله ائپیلوق و پرولوق شکلینده بویلارین اولی و سونوندا افاده ائتمیشدیر.\nسهندین سازیمین سؤزو کیتابی او دؤرده شعریمیزه بؤیوک تکان وئرمیش و بیر چوخ شاعری اؤز دیلینه و بدیعی اوسلوبونا حئیران ائتمیش و آرخاسیجا چکمیشدیر. نه یازیق کی شاعیرین ساغلیغیندا اونون بو شاه اثری تام شکیلده ایشیق اوزو گؤرمه‌دی. سونرا سهندین «سئچیلمیش اثرلری» باکی‌دا باشقا شعرلری علاوه اولماقلا ۱۹۸۴ همان نشرین اساسیندا ۲۰۰۶-جی ایل ایسه لاتین الیفباسیندا چاپ اولدو.\nشاعیرین باشقا اثرلری و اونون اؤز سسی‌ایله لئنته یازیلمیش شعرلری قوجامان ادیبیمیز اوستاد محمدعلی فرزانه یانیندا امانت اولاراق قالمیشدی. استاد ساغلیغیندا اونلارین چاپی اوچون تشبث ائتدی، آنجاق بوردا ایش باش توتمادی. نهایت سوئدده اونلاری چاپ ائتدیره بیلدی. اوستاد فرزانه‌نین نشرینه اساسلاناراق سونرالار ختر نشریاتی طرفیندن آقای بهروز ایمانی رئداکته‌سی ایله ایکی جیلدده ۱۳۸۸-جی ایلده تبریزده تکرار چاپ اولوندو. فرزانه‌نین نشره حاضیرلادیغی، سهندین باشقا بیچیم شعرلری گنج نشریاتی طرفیندن نشر اولوندو.\nو سونرا دوکتور صدیق‌ین رئداکته‌سی ایله ۱۳۸۹-جی ایلده تبریزده اختر نشریاتی طرفیندن نشر اولوندو. سهندین بوتون شعرلری (دیوانی) ایندیه‌دک الده اولان شعرلری‌نین تام و کامیل متنی «قارداش آندی» باشلیغی ایله، حؤرمتلی ژورنالیست، شاعیر و ناشر دوستوموز سعید موغانلی‌نین رئداکته‌سی‌ایله، ۱۱۰۰ صحیفه‌ده گالینگور جیلدلی، رقعی قطعینده، نفیس شکیلده ۱۳۹۱-جی ایلده «نشر افکار» نشریاتی واسیطه‌سی ایله چاپ اولوندو.\nو بو ایلین (۱۳۹۵) قیشینین سون گونلرینده تکرار ایکینجی چاپی همن انتشارات طرفیندن باشقا بیر بیچیم و گورونوشله یئنی‌دن یایینلاندی.\nکیتاب، اوچ اساس بؤلومه و بیر نئچه آیریم‌لارا آیریلمیش‌دیر: ایلک آیریمدا، غلامحسین ساعدی، استاد فرزانه، گنجعلی صباحی، اوستاد باریشماز، علی تبریزلی، سعید موغانلی، علیرضا رشیدفر و محمدرضا راثی‌پورون یازی‌لاری یئرلشمیشدیر و بیرینجی بؤلومه: ۱.«دیوان» مختلیف بیچیم‌لرده یازیلمیش آذربایجانا شعرلر، ۲. «فارسجا شعرلر» ۳. «سازیمین سؤزو»؛ ایکینجی بؤلومه: دده‌مین کیتابی؛ اوچونجو بؤلومه ‌ایسه: «قارداش آندی» داخیل ائدیلمیشدیر. کیتابین سونونجو آیریمی شاعیرین فوتو شکیللریندن عبارتدیر. دئمک اولار کی شاعیرین ایندیه‌دک ان مکمل «سهند دیوانی» اوخویاجاغینیز بیر دیوان‌دیر. بیز سعید موغانلی‌نین بو بؤیوک ایشینه گؤره تبریک ائدیر و اونا بوتون دیرلی ایشلرینده اوغورلار آرزولاییریق. اوزون و اوزو آغ یاشاسین.","num_words":3179,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":265426.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"8 مارت( ایسفند آیینین 18-ی) قادینلارین بئینالخالق همرأیلیک گونو ساییلیر. بو گون دونیانین مختلیف اؤلکه لرینده قادینلارین قادین اولدوقلاری اوچونا اونلارا اولان هر جور آیریسئچکیلیگه و حقوق برابرسیزلیگینه قارشی آپاردیقلاری مبارزه نین آنیم گونونودور.\nدونیا قادینلارین مبارزهلری اوچون بئینالخالق همرأیلیک گونونون فورمالاشماسی، قادینلارا مخصوص پئشه هدفلری کیشی و قادین فحله لرینین عمومی حرکاتی ایله پارالئل اولاراق برابر امک حاقی وئریلمهسی کیمی ایشچی قادینلارین حرکاتینین اورتایا چیخماسی و اینکشاف ائتمهسینین نتیجهسیدیر. دئمک اولار کی، XIX عصرین اورتالاریندان باشلایاراق آب ش، آلمانیا و دیگر صنایعلشمیش آوروپا اؤلکهلرینده قادینلارا کیشیلرله برابر امک حاقینین وئریلمهسی و ایشلهین آنالار اوچون ایمکانلارین یارانماسی مسئلهسی اورتایا چیخدی. سونرا، …\nRead more\n0 comments\nتاریخی بیر سند\nNovember 29, 2020\n\"دیل\" ژورنا‌لی\n(بو ژورنال مطبوعات آزادلیق جبهه‌سی‌نین عضوو اولموش)\nتاریخی بیر سند\nآذربایجان قیامی ایرانین قیامی‌دیر.\nآذربایجانین قیامی دؤرد ایللیک مورتجع ایران دؤولت‌لرینه و هابئله صدرالاشرافلار حکومتینه قارشی بیر رئاکسیا‌دیر. مشروطه اینقلابی‌نین تمه‌لی بو مقدس حرکاتین واسطه‌سیله محکملشدیگی اوچون ایران خالقی دئموکراتیانین قوخوسونو حس ائده‌جک.\nمورتجعلر و خائنلر اؤز مکیرلی دوشونجه‌لرینی یایا‌راق آذربایجانین آزادلیق‌سئور خالقینی لکه‌لمکله، ستار خان‌لارین، خیابانی لرین اوجاغینی کور ائتمک ایستییرلر. اونلار سون‌سوزا قدر پارلامئنتی، دؤولتی بیر اووج تالانچی‌لارین و اوغرولارین مئیدانینا چئویرمیک ایستیییرلر. بیز بو واسطه ایله هر بیر صینیف یاخود طبقه‌دن اولان مورتجئ و خانین‌لرین عمل‌لرینه درین‌دن نیفرت ائدیریک. بو حرکاتی و اوندان یارانان میللی مج‌لی‌سی اوموم ایران خالقینا تبریک دئییریک. سون اولا‌راق قئید ائدیریک کی، آذربایجان مسئله‌سی آذربایجان‌لی‌لارین اؤزلری طرفین‌دن حل اولونما‌لی‌دیر. اونلار کی، بو مقدس ایشده تهدید و قورخو ایله اجنبی‌لرین موداخیله ائتمه‌سینی ایستییر و بو یوللا لیللنمیش سودان بالیق توتوماق فیکرینده اولدوق‌لارینی بیان ائدیرلر. دئمک قارداش قیرغینی سالماقلا بو آلتی مین ایللیک اؤلکه تاریخینی داغیتماقلا ایران مشروته اینقیلابینا خیانت ائدیرلر. بون‌لار ای…\nRead more\n0 comments\nائرمنیستان دؤولتی‌نین آذربایجان رئسپوبلیکاسی اراضی‌سینه یئنی حربی تجاوزو باره‌ده آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی مرکزی کومیته‌سی‌نین بیاناتی\nJuly 18, 2020\nائرمنیستان دؤولتی‌نین آذربایجان رئسپوبلیکاسی اراضی‌سینه یئنی حربی\nتجاوزو باره‌ده آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی مرکزی کومیته‌سی‌نین بیاناتی\nعزیز وطنداش‌لار!\nآذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نین عضو و طرفدارلاری!\nداخیلی و خاریجی خبر آگئنت‌لیک‌لری‌نین وئردیکلری خبره اساساً تجاووکار ائرمنیستانین سلاحلی قوه‌لری طرفیندن “توووز” منطقه‌سی ایستیقامتینده آذربایجان رئسپوبلیکاسی اراضی‌سی یئنی‌دن تجاووزه معروض قالارق، آتشکس رئژیمی پوزولدو. آذربایجان اوردوسو قطعیتله بو تجاووزون قارشیسی آلدی. لاکین هله ده پراکنده شکیلده آتیشما داوام ائتمکده‌دیر.\nبو ووروشمادا هر ایکی طرفدن اؤلن و یارا‌لانانلار وار. آذربایجانلی قارداش‌لاریمیزی‌دان یاش‌لی بیر مولکی وطنداش، بیر نئچه عسگر، ایکی سرگرد، بیر سرهنگ و بیر ژنرال- بیرلیکده 12 نفر شهید ولدولار.\nبیلدیگینیز کیمی آذربایجان اراضیسی‌نین آیریلماز حیسه‌سی اولان داغلیق قاراباغ موختار ویلایتی اوزرینده آذربایجان رئسپوبل…\nRead more\n0 comments\nآذربايجان دموکرات فرقه سينين مرامنامه سی\nJune 18, 2020\nآذربايجان دموکرات فرقه سی\/ سندلر\nآذربايجان دموکرات فرقه سينين مرامنامه سی\nبو مرامنامه ۱٠ مهر ۱۳۲٤- جی ايل، آذربايجان دموکرات فرقه سينين بيرنجی قورولتايندا تصديق ائديلميشدير\nمقدمه\nعصريميزده وجودا گلن جهانشمول بويوک سياسی و اجتماعی حادثه لر گوستردی کی خالقلاری اسارت آلتينا آليب اونلارين زحمتيندن سوء استفاده ائتمه دن کئچينه بيلمه ين کهنه لميش و چوروموش اجتماعی وضعيتين محو اولماسی دووری گليب چاتميشدير٠\nبوگون دونيانين خالقلاری آچيقدان - آچيغا ظلم و فشار زنجيرلرينی ابدی اولاراق قيريب، بشريتين بويوک قربانلار بهاسينا قازانديغی آزادليغی هر قيمته اولورسا اولسون ساخلانماق ايسته يرلر. اونا گوره هر يئرده حاکميتينی ساخلاماغا جان آتان بير اووج ظالملر ايله آزادليق ايسته ين خالقلار آراسيندا قيزغين مبارزه، گونی - گوندن شدتلنير٠\nبوگون اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جهتدن ابتدايی حالدا ياشايان طايفالار و قبيله لر بئله، هر جور فشار و تضييقين عليه نه چيخيب، اوز حياتلارين…\nRead more\n0 comments\nندلیلر آراسیندا تورپاق بؤلگوسو، مولکدارلا اکین‌چی مناسیبتلری یومشالدیب نظاما سالماق.\nJune 8, 2020\nکندلیلر آراسیندا تورپاق بؤلگوسو، مولکدارلا اکین‌چی\nمناسیبتلری یومشالدیب نظاما سالماق.\nتاریخی سند\nمیللی حکومتین بو قانونو ایران تاریخین‌ده ایلک دفعه اولاراق - آذربایجان‌دا اجرا اولوندو\n.فیرقه نین پروقرامیندان:\nفلاحت حاقيندا\nآذربايجـان دموکـرات فـرقـه سی، آذربايجان کندليسينين آج- يوخسول حالا دوشمه سينين گناهينی ايندينه قدر کندلرده اولان فئودال (دره بيليک) اصوليندا گورور. بونا گوره ده فـرقـه حساب ائدير کی؛\nه۱۸- تئز بير زاماندا کندلی ايله ارباب مناسبتينی معين ائتمکدن اوتری خصوصی قانون وضع ائديلمه ليدير. دولت يئرلرينی (خالصه تورپاقلاری) فوريتله کندليلره پولسوز اولماق شرطی ايله پايلاماق لازمدير. همچنين استبداد دوورينين طرفداری اولان و آذربايجانی قويوب قاچميش ملکدارلارين دا املاکی مصادره اولونوب، کندليلرين اختيارينا وئريلمه ليدير٠\nه۱٩- کندليلره فلاحتی جانلانديرماق و اکينه جه يی آرتيرماق مقصديله اوزون مدتلی و نازل تنزل ايله چوخ بورج…\nRead more\n0 comments\n21 آذر حرکاتی‌نین 74-جو ایلدؤنومو موناسیبتیله آذربایجان دئموکرت فیرقه‌سی مرکزی کمیته‌سی صدری‌نین تبریکی\nDecember 15, 2019\n21 آذر حرکاتی‌نین 74-جو ایلدؤنومو موناسیبتیله\nآذربایجان دئموکرت فیرقه‌سی مرکزی کمیته‌سی صدری‌نین تبریکی\nعزیز وطنداشلار، دوست‌لار و یولداش‌لار!\nاجازه‌نیزله آذربایجان میللی حکومتین یارانماسی مناسیبتی ایله هامینیزی اورکدن تبریک ائدیب، سئوینجیمی سیزینله بؤلوشمک ایسته­ییرم. 74 ایل اؤنجه تاریخی ضرورت اساسیندا س.ج.پیشه وری و اونون سلاحداش‌لاری‌نین آپاردیغی گرگین مبارزه نتیجه‌سینده 21 آذر حرکاتی‌نین غلبه چالا‌راق آذربایجان میللی حکومت یاراندی. آذربایجان میللی حکومتی، قاضی محمدین رهبرلیگی آلتیندا یارانان مهاباد جمهوریتی ایله بیرلیکده قیسا زامان کسیگینده منطقه‌ده کؤکلو سیاسی، اقتصادی و مدنی دییشیک‌لرین باش وئرمه‌سینه سبب اولدو. میللی حکومتین گؤردوگو ایشلر و ائتدیگی خیدمتلر آذربایجان خالقی‌نین شعورودا درین ایز سالمیش‌دیر. بو ایز و خاطره‌لر گله‌جکده آذربایجان و ایرانین باشقا بؤلگه‌لرینده کؤکلو ده­ییشیک‌لیک و اینکیشافین منبعینه چئوریله بیلر…\nRead more\n0 comments\n۲۱ آذر حرکاتينين ايل دونومو مناسبتيله تشکيل اولان ييغينجاغين بياناتی\nDecember 8, 2019\n۲۱ آذر حرکاتينين ايل دونومو مناسبتيله تشکيل اولان ييغينجاغين بياناتی\nآذربايجان خالقی مشروطه انقلابيندان سونرا ٢-جی دفعه آياغا قالخدی. آذربايجاندا مختار بیر ملی حکومت ياراندی. بو حکومت بیر ايل عرضينده بؤيوک سياسی، اجتماعی و اقتصادی اصلاحاتلار حیاتا کئچیردی. ايران تاريخينده بو اصلاحاتلار ايلک دفعه حياتا کئچيريلن اصلاحاتلار ايدی. بو دؤور آذربايجانين ملی ديلی رسمی ديله چئوريلدی. ابتداعی مکتبدن باشلاياراق عالی مکتبه قدر تحصيل آذربايجان ديلينده آپاريلدی. دولت اداره لرينده آذربايجان ديلی ايشله­مه­يه باشلادی. آذربايجاندا ايلک دفعه اولاراق دولت اونيورسيتئتی ياراندی. دولت تئاطری و دولت فلارمونياسی ايشه باشلادی. ايلک دفعه اولاراق آذربايجان کندليسی پولسوز تورپاق پايی آلدی. يئنی طب مرکزلری آچيلدی. کيمسه سيز اوشاقلاری حمايه دارليغا گؤتورن خيريه مرکزلری ياراندی. شهرلرين آبادلاشديريلماسی و کوچه لرين دوشه مه سينين ده ييشديريلمه سی ساحه سينده گئنيش مقياسلی ايش آپاريلدی. آذربايجاندا امين-آمانليق حکم سوردو. …\nRead more\n0 comments\nیولداش صیاد داسی‌نین وفاتی مناسبتی ایله آدف-مک-نین باشساغلیغی\nDecember 2, 2019\nیولداش صیاد داسی‌نین وفاتی\nمناسبتی ایله آدف-مک-نین باشساغلیغی\n-2019جو ایل نویابرین 30-دا صیاد داسی یولداشین اؤلوم خبری بیزی ده دریندن سارسیتدی، بو مناسبتله مرحومون عائله عضو‌لرینه درین حوزنله باشساغلیغی وئره‌رک اؤزوموزو بو غم-کدرده شریک ساییریق.\nیولداش صیااد داسی آغامی اوغلو 1933-جو ایلده آذربایجانین صفا‌لی گوشه‌لریندن بیری اولان لنکران شهرینده دونیایا گؤز آچمیش‌دیر. لاکین حادثه‌لرین گئدیشاتی چوخ تئز 6 نفرلیک عائله‌نین لنکرانی ترک ائده‌رک باکیا کؤچمه‌لرینی ضروری ائتدی.\nاقتصادی باخیمدان باکیدا اؤزونو تأمین ائتمه‌یه یئنیجه ایمکان تاپان آغامی عائله‌سی 1938-جی ایلده اؤز ایستی اوجاغینی ترک ائده‌رک ایرانا مهاجرت ائتمه‌یه مجبور ائدیلدی. بو دفعه بابا یوردو اولان نمین شهرینین پیله چای ماحالی آغامی‌نین عائله‌سی‌نین مسکن سالدیغی مکانا چئوریلدی.\nطبیعی کی، رضا شاه دیکتاتوراسی‌نین اؤلکه‌ده یاراتدیغی آغیر اقتصادی و سیاسی شرایط آغامینی ده قورتولوش اوغروندا …\nRead more\n0 comments\nیولداش واله قلی زاده وفات ائتدی\nAugust 18, 2019\nیولداش واله قلی زاده وفات ائتدی\nچوخ افسوس لارلا یولداش واله قلی زاده، آذربایجان دمکرات فرقه سی مرکزی کمیته سینین صدری، چهارشنبه گونو، 23 مرداد 1398 تاریخینده، 81 یاشیندا وفات اتمیشدیر. بِله لیک له، ایرانین میللی انقلابچی خالق حرکات لاری اؤز محکم و ایناملی و اعتیبارلی اوغوللاریندان داها بیریسینی دَه ایتیردی.\nیولداش واله قلی زاده رضا اوغلو 21 اردیبهشت 1317 تاریخینده اردبیل ولایتین «خوروزلو» کندین ده اکینچی بیر عایله ده دؤنیایا گوز آچمیشدی. اونون آتاسی رضا قلی زاده حضی اوغلو 1324 جی ایلده آذربایجان دمکرات فرقه سینین سیرالارینا قوشولوب و بوتون اؤز ایمکان لاری و گؤجونؤ انقلابی مباریزه یه حصر ائتمیشدیر.\n1325 جی ایلین آذر آیندا، شاهنشاهین داخلی و خارجی ارتجاعی متفق قوشون لاری طرفیندن «21 آذر» حرکاتی علیهینه هجوم اولاندا، قلی زاده لرین کند ده کی اولری ده هجوما معروض قالدی. آتاسی توتولوب و نامعلوم یره گوندریلدی، یاخین قوحوم لاری آناسی و باجیلارینی گیزلتدیلر، اِولری وحشی مامورلار طرفیندن اؤچؤرؤلدی. دهشتلی قارلی بوزلو سویوق گجه ده، واله قلی زاده و بالاجا قارداش لاری مجبور قالدیلار کی گِری ق…\nRead more\n0 comments\nآذربایجان دمکرات فرقه سی مرکزی کمیته سی صدرینین بیلدیریشی\nJuly 15, 2019\nآذربایجان دمکرات فرقه سی مرکزی کمیته سی صدرینین بیلدیریشی\nحرمتلی هم وطنلر !\nآذربایجانلی باجی لار و قارداش لار !\nآذربایجان دمکرات فرقه سینین عضولری و طرفدارلاری !\nبیر ایککی گون بوندان اَول خبریم الدو کی رحیم حسین زاده، سیاسی بیرونون عضوو، تشکیلاتی پرنسیپ لر و نظامنامه نی کوبودجاسی نا پُوزاراق، منیم خسته لیگیمی بهانه ائدیب و سیاسی بیرونون خبری اُلمادان، 6 جولای 2019 تاریخینده، ائوزباشینا نچه نفری بیر یره ییغیب و یالاندان بو ییغینجاغا «آذربایجان دمکرات فیرقه سی مرکزی کمیته سی پلنومو» آدی وریب. اُ ، همین ییغینجاق دان سونرا، ائوز حیاسیز بیاناتین دا، فیرقه نین صدرینی وظیفه دن کنارلاشدیریب، سیاسی بیرو و مرکزی کمیته نی لغو ائدیب، و آنجاق ائوزباشینا ائوزونو فیرقه نین تکباشاینا اجراچی رهبر آدلاندیریب.\nبورادا اعلان ائدیرم کی :\n1-رحیم حسین زاده باقیشلانا بیلمز کوبود سهوه یول وریب. اُ فیرقه سیرالاریندا نفاق سالماق و فیرقه نی محو ائتمک یولونا باشلایب.…\nRead more\n0 comments\nادبی تنقید و آذربایجاندا ادبی تنقیدین ایندیکی دورومو\nJanuary 9, 2019\nادبی تنقید و آذربایجاندا ادبی تنقیدین ایندیکی دورومو\nحسن ایلدیریم – همت شهبازی\nج- من‌هارداسا بئلینیسکی‌دن بئله بیر عبارت اوخوموشام: ادبیات جامعه‌‌نین ویجدانی‌دیرسا، تنقید ایسه ادبیاتین ویجدانیدیر. منجه، بو سؤز درین معنالی و مختلف یؤنلو و یوزوملو سؤزدور. ویجدان منلیگین جوهری‌دیر. او، هرکسین ایچینده اونونلا اوز به اوزو اولوب، اونون نه اولدوغونو اونا گؤستریر. ویجدان انسانین ایچ آیناسی‌دیر. پیسی- پیس، یاخشینی- یاخشی، اه‌یرینی یا دوزو اولدوغو کیمی‌‌اؤز صاحیبینه گؤستریر. بو منلیک جوهری، بو آینا دئمک اولارکی جامعه‌ ده اولان اخلاق پئرینسیپ‌لریندن، اخلاق نورما‌لاریندان، انسانین اساس خاصیت‌لریندن، بشریتین آمال و آرزو‌‌لاریندان، بیر سؤزله بشریتین جوهریندن یوغرولوب و هر بیر انسانین چیخاریجا، باجاریغیجا اونون منلیگینده اؤزونو تاپا بیلر. دئمک ویجدان دا هئچ دن هئچه یارانمیر. فردی ویجدانلا اجتماعی ویجدان آراسیندا یاخینلیق، دوغمالیق و عینی‌لیک واردیر. یعنی بیر اؤلچو کیمی‌اوندان یارارلانیب، یاخشینی پیسدن، دوزو اه‌��ری‌دن، گئرچگی یالاندان، گؤزه‌لی چیرکیندن آییرماق اولار. بو اؤلچو ده جامعه‌‌نین اؤزوندن چیخیر. پس بئلینیسکی‌نین سؤزونه قاییتساق، اونو بیر آز خیردالاساق بئله چیخار کی جامعه‌‌سیز ادبیات یوخدور. ادبیات ایسه جامعه‌‌نین ایچ آیناسی اولمالی‌دیر. باشقا بیر ایفاده ایله دئسک، ادبی تنقید سؤز صرافلیغی، سؤز اؤلچوسو، سؤز گوزگوسودور. بو ایچ آینانین کاس و دورو اولماغینی باشقا بیر آیناایلا کی ادبیاتین اؤز جینسیندندیر، یعنی ادبی تنقید آیناسی‌لا اؤلچمک اولار. بو سؤزلردن مقصدیم تنقیدین نه اولدوغونا آیدینلیق گتیرمک ایدی…\nRead more\n0 comments\nحبس ‌خانادا فریدون ابراهیمی آمئریکا موخبیرینه خیتابن:\nNovember 7, 2018\nحبس ‌خانادا فریدون ابراهیمی آمئریکا موخبیرینه خیتابن:\nآذربایجان دمؤکرات فیرقه‌سی محو اولماییب و اولاسی دئییل.\nفریدون ابراهیمی حیاتی‌نین سون آنلاریندا یئنه ده مبارزه‌سینی داوام ائتدیرمک فیکرینده ایدی. مبارزه مئیدانیندا او، اؤزونو مغلوب دئییل، قالیب گؤروردو. او، حیاتی‌نین سونونا قدر مبارزه‌سینی داوام ائتدیره‌یه اصرارلی ایدی. بو اوزدن اؤلوم آیاغیندا دا اؤزو‌دن مثیل‌سیز جسارت گؤسترمکله، طرفدارلاری اونون بو اراده‌سینه فخر ائدیب و دوشمنلری ایسه آلچالیب، اومیدسیزلی­یه قاپانما‌لارینی ایسته­یییردی. اؤزونو او یاراشیقلی گئییمده گؤردوکده دوداقلارینا گولوش اونا‌راق، اؤز- اؤزونه دئدی: \"حیاتیمین سون آنلاردا بو دا مبارزه­مین فورمالاریندان‌ بیری اولا‌جاق‌دیر.\"\nفریدون اؤز سویوق و قارانلیق کامئراسیندا فیکره قرق اولموشدو. حیاتیندا گؤردوگو ایشلر کینو پرده‌سی کیمی گؤوزو اؤنوندن کئچه­رک مختلف منظره‌لری ذهنینده جانلاندیریردی. اوزاق قصبه‌ده اها‌لی‌نین آراسیندا اوتوروب دردلشه­ن قوجا و اختیار بیر کیشی‌نین دئدیکلری حاقدا دوشونوردو.…\nRead more\n0 comments\n١٣٩۷- جی نوروز بایرامی مناسیبتیله\nMarch 15, 2018\n١٣٩۷- جی نوروز بایرامی مناسیبتیله\nآذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی مرکزی کمیته‌سی‌نین تبریکی\nعزیز وطنداشلار!\nنووروز شنلیگی یاز فصلی‌نین باشلانغیجی اولا‌راق ایراندا یاشایان خالقلارین بیرلیک، همرأی‌لیک و هابئله مشترک مدنیت تاریخی‌نین رمزی ساییلیر. آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نین مرکزی کمیته‌سی بو میللی بایرام مناسیبتیله هامینیزی تبریک ائدیر.\nایراندا یاشایان خالقلار مین ایللر اؤنجه‌دن بیرلیک و همرأی‌لیک سیموولو اولا‌راق نوروز مراسیمینی خصوصی قئید ائتمکله بو بایرامی عزیز توتورلار.\nآتا-بابا‌لاریمیزین ایناملارینا اساساً نوروز طبیعتین اویانیشی، حیاتین یئنی‌لشمه‌سی، ایش و فعالیتین باشلانغیجی، دوغوش و چیچکلنمک دئمکدیر. نوروز دونموش و سؤنوک فصلین سونو، یئنی‌لنمه و چیچکلنمه دؤورون باشلانغیجی‌نین موژده‌سینی وئرن گون دئمکدیر. نوروز پیس‌لیک و چیرکین‌لی­یه قارشی مبارزه گونودور.\nبو اینام اساساً بوتون تاریخ ب…\nRead more\n0 comments\nسندلی فیلم هانی منیم اولادلریم و سندلی فیلم آراز چای\nNovember 22, 2017\nسندلی فیلم هانی منیم اولادلریم و سندلی فیلم آراز چای\n0 comments\nاوکتبابر بایرامی بوتون دنیا زحمتکشلرینین بایرامیدیر.\nOctober 24, 2017\nاوکتبابر بایرامی بوتون دنیا زحمتکشلرینین بایرامیدیر.\nدنیا صلحینی حفظ ائتمک اوغروندا بوتون زحمتکشلر سارسیلماز بیر اتحاد تشکیل وئرملیدیرلر.\nیاشاسین کوله لیک رسمینی لغو ائدن شا��لی اوکتیابر بایرامی!\nدونن اوکتیابر بایرامینی بوتون بشریتین دنیا زحمتکشلری صلح شرائیطینده جشن توتورلار. اوکتیابر بایرامینین ۲٩- جو ایل دونومو آلمان فاشیزمی و ژاپن امپریالیزمینین محو اولدوغو بیر زاماندا آزادیخواه و صلح سئوه ن ملتلر طرفیندن جشن توتولور. بو گون بوتون زحمتکشلرین قوه لری بوتون یئر اوزونده نمایش ائتدیریلر. محاربه زمانیندا محاربه نین ان آغیر و چتین شرطلری زحمتکشلرین عهده سینه اولاراق زحمتکشلر اؤز سارسیلمازقدرتلرینی ییرتیجی فاشیزم قوه لرینه و هابئله فاشیزم جاناوارینی اؤز قوجاغیندا بئجه ره ن دنیا امپریالیزمینه اثبات ائتدی. بو محاربه ده اوکتیابر انقلابینین نتیجه لرینی بشریته دشمن اولان امپریالیزم آیدینجا دوشونه رک اونون یئر اوزونده نه کیمی تأثیر ائتدیگینه ده ایمان گتیردی.…\nRead more\n0 comments\nآذربایجان خالق شاعری\nMay 5, 2016\nآذربایجان خالق شاعری سهراب طاهیرین وفاتی مناسیبتی ایله\nآذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی مرکزی کمیته‌سی‌نین بیاناتی\nآذربایجانین خالق شاعری، آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نین عضوو سهراب طاهیر 2016 ایل مای آیی‌نین 4-ده باکی شهرینده دونیاسینی ده ییشدی. آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نین کمیته‌سی بو گؤرکملی شاعر و سیاسی خادیمین خاطره‌سینی عزیز توتا‌راق، بوتون فیرقه عضو‌لرینه، خصوصیله مرحومون عائله عضو‌لرینه درین حوزنله باشساغلیغی وئریر. سهراب طاهیر 1926 ایل آوقوست آیی‌نین 6-دا آستارا شهرینده زحمتکئش و انقلابچی بیر عائله‌ده دونیایا گؤز آچدی. او،هله اوشاق اولارکن آتاسی ابوالفضل طاهیرزاده سیاسی فعالیتینه گؤره کرمانشاه شهرینه سورگون ائدیلدی.\n1941- جی ایل رضا شاه حکومتی دؤوریلدیکدن سونا او، عائله‌سی ایله بیرلیکده تبریزه کؤچدو.\n1946- جی ایلین آپریل آییندا(1324-جو ایلین سوو) او، بیر قروپ فیرقه گنجلری ایله بیرلیکده تحصیل آلماق اوچون سووئت آذربایجانی‌نین پایتختی باکی شهرینه اعزام اولون…\nRead more\n0 comments\nپروگرام\nNovember 23, 2015\nآذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی نین پروگرامی\n1324\nعصریمیزده ووجوده گلن جهانشمول بؤیوک سیاسی و اجتماعی حادثه‌لر گؤستردی کی، خالق‌لاری اسارت آلتینا آلیب اونلارین زحمتیندن سوء-استفاده ائتمه‌دن کئچینه بیلمه‌ین کؤهنلمیش و چوروموش اجتماعی وضعیتین محو اولماسی دؤورو گلیب چاتمیش‌دیر.\nبوگون دونیانین خالقلاری آچیقدان-آچیغاظلوم و فیشار زنجیرلرینی ابدی اولا‌راق قیریب بشریتین بؤیوک قوربانلار باهاسینا قازاندیغی آزادلیغی هر قیمته اولورسا-اولسون ایسته ییرلر، اونا گؤره هر یئرده دئموکراتلیق طرفداری ایله ارتیجا آراسیندا و او حاکمیتی ساخلاماغا جان آتان بیر اوووج ظالم‌لارلا، آزادلیق ایسته‌ین خالق‌لار آراسیندا قیزغین مبارزه گوندن-گونه شدت‌لنیر. بوگون اجتماعی اقتصادی و فرهنگ جهت‌دن ابتدای حالدا یاشایان طایفه‌لار و قبیله‌لر بئله هر جور فیشار و تضییقینعلئیهینه چیخیب اؤز حیات‌لارینی مستقیلو آزاد طرزده قورماق ایسته ییرلر. …\nRead more\n0 comments\n12 شهریور\nSeptember 3, 2015\n١٢شهریور مراجعتنامه سینین نشری ایله باغلی آذربایجان دمکرات فرقه سینین بیاناتی\nعزیز هموطنلر\n٧٠ ایل اول داغیدیجی دنیا مهاربه سینی گئریده بوراخاراق، فاشیزمین مغلوبیتیندن سونرا بیر چوخ ئولکه لرین خالقلاری فورصت تاپاراق محاربه نین داغینتیلاری اوزه رینده اؤزلری اوچون مستقل، آزاد و آباد مملکت قور��اغا باشلادیلار. بو اؤلکه لر کیمی بیزیم اؤلکه ده بو شرایطدن استفاده ائتدی. دیکتاتور رضا شاه حکومتی دؤوریلدیکده اؤلکه ده نسبی دموکراتیک فضانین آچیلماسی وطن سئور، مترقی پارتیا و جمعیتلره ده فعالیت امکانی یاراتدی. آزادلیق سئور، وطن پرور و مترقی قوه لر بوتون گوجلرینی سفربر ائده رک، خالقی تشکیلاتلاندیرماقلا سیاسی – اقتصادی، اجتماعی انکشافدان گئری قالمیش اؤلکه نی خلاص ائتمک ایسته ییردیلر. بو مقصده نایل اولماق اوچون ملی – سیاسی، مدنی پارتیا و تشکیلاتلارین یارادیلماسی گونون واجیب مسئله سینه چئوریلدی. حاکمیت داخلی مرتجع قوه لرین، مولکه دارلارین، بیر قروپ روحانی و بازار آداملارینین ارتجاع جبهه سینده دوروب، دیره نیشلرینه باخمایاراق، زحمتکشلرین، ضیالیلارین هابئله اورتا طبقه لرین اکثریتی سیاسی و صنفی تشکیلاتلارا قوشولدولار.…\nRead more\n0 comments\nبیر مای بایرامی،\nMay 27, 2015\nبیر مای بایرامی،\nایران فهله و زحمتکشلرینین شعارلاری\nبو یازی 70 ایل اول بیر مای بایرامی ایله باغلی س.ج.پیشه وری¬نین آژیر قزئتینده نشر اولونموش یازیسیدیر.\nبو گون بیر مای گونودور. دونیانین هاراسیندا کی، تشکیلاتلانمیش بیر زحمتکش و فهله وارسا، هارادا کی، فهله اؤزونو صینیفی شخصیت کیمی تانیییب‌سا، ایشینی بوراخاراق بو گونو بایرام ائدیر. او، بو گونده بیرلیک و همرای‌لیک نمایش ائتدیریر.\nبیر مای بایرامی شنلیک و ایله‌نجه اوچون دئییل، بو گون ایله‌نمک اوچون بایرام ائدیلمیر. بو گون بیر مبارزه بایرامیدیر. بو گون ائله بیر بایرامدیر کی، فهله صینیفی بو واسیطه ایله اؤز گوجونو و قدرتینی سیناییر. او، اؤز شعارلارینی بوتون زحمتکشلره چاتدیرماق ایسته ییر و اونلارین هر بیری¬سینی مبارزه‌یه سسلییر. بو جهتدن بیر مای عموم زحمتکشلرین سیاسی مانئور گونودور.\n۷۵ ایلده‌ن آرتیق‌دیر کی، دونیا زحمتکشلری طرفیندن بو بایرام قئید ائدیلیر. چئشیدلی شرایطلردن آسیلی اولمایاراق دونیانین قاباقجیل و دئموکراتیک اؤلکه…\nRead more\n0 comments\nملی حکومتین ...\nMay 23, 2015\nملی حکومتین قورولوشو حاقدا\nس،ج،پیشه وری‌نین چیخیشیندان بیر پارچا\nاگر قهرمان مشروطه‌چی‌لریمیز بو مسئله‌یه دقت ائده‌رک، یانلیشلیغا یول وئرمه سه یدی‌لر، چوخ گمان کی، ایندی آذربایجان و ایران دونیانین ان قاباقجیل، آزاد، دئموکراتیک اؤلکه‌لریندن بیری اولا بیلردی. نتیجه‌ده بوگونکو بدبخت‌لیک‌دن، فلاکتدن، هابئله آجلیقدان اثر-علامت قالمازدی.\nبیزیم ان مهم ایستک و آرزولاریمیزدان بیری، خالقین کوتله وی ساوادلانماسی‌دیر. ساوادلی و ساغلام بیر خالق ظلمون قارشیسیندا باش اگمز. گنجلریمیزی گرک بو احوال-روحیه ایله تربیه ائدک. شرف و حیثیت صاحبی اولماق ایستییرسنسه، خالقا خیدمت ائتمه‌لیسن. هر کس بونو بیلمه‌لی و بو شرفلی ایشین مزه‌سینی دادما‌لیدیر. بیز تاریخ باره‌ده چوخ دانیشا بیلریک. کئچمیشیمیزله فخر ائده بیلریک، چونکی تاریخیمیز قهرمانلیق سالنامه‌سیدیر. آنجاق بو کفایت ائتمز. شرف و حیثیتی اؤز علیمیزله قازانمالییق. سعدی شیرازینین بو حیکمت‌لی سؤزو بیزیم اوچون عبرت درسی اولما‌لیدیر:…\nRead more\n0 comments\nبیانات\nMarch 3, 2015\nآ. د. ف- نین کاتبلیینین علانی\n٢٨فورال ٢٠١٥ (٩ اسفند ١٣٩٣) تاریخینده آ. د. ف – نین مرکزی کمیته سینین نوبه دن کنار پلنومو کچیریلمیشدیر. پلنوم دا بیرینجی، آ.د. ف مرکزی کمیته سینین وفات ایتمیش صدری یولداش امیرع��ی لاهرودی و باشقا وفات ایتمیش مرکزی کمیته عضولرینین خاطره لری بیر دقیقه لیک سوکوت لا یاد ایدیلمیشدیر.\nیئنی صدرین سئچیلمه سی ایله علاقه دار، مرکزی کمیته نین اجرائیه هیئتینین یکدیل نامزد واله قلی زاده پلنوم ایشتراکچیلارینا تکلیف اولوندو.\nتکلیف مذاکیره اولونوب و مرکزی کمیته نین عضولرینین یکدیل سسی ایله قبول اولونموشدور.\nبئله لیکله یولداش واله قلی زاده رضا اوغلو آ.د.ف – نین مرکزی کمیته سینین یئنی صدری وظیفه سینه سچیلمیشدیر.\nسوندا باشقا تشکیلاتی مسئله لر حاقینده مذاکره اولونوب یکدیل سسله قرارلار قبول اولونموشدور. پلنوم اشتراکچیلاری یئنی صدری تبریک ایدرکن، اونا اوغورلار دیله ئیب ئوز امکداشلیقلارینی فرقه یولوندا سوز وردیلر. …\nRead more\n0 comments\n٢٠ یانوار\nJanuary 19, 2015\n٢٠ یانوار شهیدلری ایرانلی مهاجرلر جمعتینده آنیلدی\nتشکیلاتین بیاناتیندا قانلی اولای بشریته قارشی جنایت آدلادیریلدی.\nئوتن شنبه گونو ایرانلی مهاجرلر جمعتینده ٢٠ یانوار فاجعه سینین ٢٥- جی الدونومونه حسر اولونموش مراسیم کیچیریلیب. تدبیرده ئونجه یانوار شهیدلرینین خاطره لری بیر دقیقه لیک سوکوتلا یاد ایدیلیب.\nمراسیمی گیریش سوزو ایله آچان جمعتین صدری رحیم حسین زاده شهادت ایفاده سینین ماهیتینه دقتی چکرک آذربایجان خلقینین همین گئجه تاریخین یادداشینا شانلی صحیفه لر یازدیغینی دیله گتیریب: «٢٠ یانوار بو ئولکه ده یاشایان، اونون دقت و قایغیسی ایله احاته اولونان هر بیر شخص ایچون امتحان ایدی. مبارز آذربایجان خلقی بو سیناقدان آلنی آچیق، اوزو آغ چیخدی. باکینین کوچه و میدانلارینا آخیشان محتشم ازدهام ارمنستان ایشغالچیلیق حرکتلرینه سون قویماغی طلب ایدرکن خیالینا بئله گتیرمیشدی که، اسلینده بو تجاوزه گوز یومان دا، ائله سناریسینی حاضرلایان دا قورباچوف رژیمیدیر. بو رژیم خلقلر آراسیندا اون ایللر بویو موجود اولموش امین آمانلیغی برپا ایتمک عوضینه قزاخستان، گورجوستان و اوزبکستان کیمی آذربایجاندا دا قانلی امللرینی رئاللاشدیرماق نیتینده دیر.»…\nRead more\n0 comments\n۲۱ آذر\nDecember 5, 2013\n۲۱ آذر حرکاتینین ۶٨-جی ایلدؤنومو مناسبتی ایله\nآذربایجان دموکرات فرقه سینین بیاناتی\nعزیز هموطنلر!\nآذربایجان مختار دولتینین(ملی حکومتینین) یارانماسیندان ۶٨ ایل کئچیر. ارتجاع و گئریچی قوه لر طرفینین خالوارلارلا بهتان و افترالارا باخمایاراق ملی حکومتی هله ده ایراندا یاشایان خاقلارینین حقوقلارینین برپاسی و اؤلکه ده مکراتیانین تأمینی اوچون ایران ضیالایلاری، آزادلیق سئورلری، زحمتکشلری آراسیندا بیر اؤرنک اولاراق تانینیر. آذربایجان ملی حکومتین بوتون سندلری و سید جعفر پیشه ورینین باخیشلاری، زحمتکشلرین ومحروم خالقلارینین بیرلیگینین تأمینی اوچون آذربایجاندان باشلایاراق بوتون ایرانا یاییلاماسی سیاستینین اصراری دئمک ایدی. پیشه ورینی و اونون دولت کابینه سی ظلم، استبداد، زوراکیلیق و هر جور ملی آیریسئچکیلیگی، برابرسیزلیگی و عدالتسیزلیگی آرادان قالدیرماقلا یاناشی، بوتون ایران وطنداشلارینین برابر حقوقلوغون برقرار اولماسی اوچون چالیشیردی.…\nRead more\nکنفرانس\nNovember 15, 2013\n٥- جی کنفرانسین تشکیلی\nآذربایجان رسپوبلیکاسیندا یاشایان ایرانلی مهاجرلر جمعیتی\n٥- جی کنفرانس ٩ نویابر ٢٠١٣ – جو ایل (١٨آبان ١٣٩٢- جی ایل) آذربایجان رسپوبلیکاسینین باکی شهرینده یاشابان یاشایان ایرانلی مهاجرلر جمعیتینین مرکزی کمته سینده مفقیتله کچیریلدی.\nکنفرانسی ایرانلی مهاجرلر جمعیتینین صدری امیرعلی لاهرودی یولداش آچدی. اجرائیه هیئتی سچیلدیکدن سونرا کنفرانس ئوز ایشینه باشلادی. باشلانقیجدا لاهرودی یولداش کئچن ٤ ایلده جمعیتین گوردویو ایشلردن خبر چاتدیردی. کنفرانس کیچن ٤ ایلده گورولن ایشلری مثبت قیمتلندیردی.\nسونرا جمعیت نماینده لرینه ئوز پلان و تکلیفلرینه نظارتی داها چوخ فعالیقلا مشغول المالاری تاپشیریلدی. تکلیفلر آراسیندا جمعیت نماینده لرینه رسپوبلیکانین مختلف شهرلرینده و رایونلاریندا سیاسی، مدنی، کتاب نشرلری، ینی مهاجر قزئتینین بوراخیلماسی ایشلرینه داها چوخ فعالیت گوسترمه لری تاپشیریلدی. بوتون تکلیفلردن سونرا حاضرکی کنفرانسدا ایرانلی مهاجرلر جمعیتینین صدری لاهرودی یولداش سیچیلدی. عینی حالدا جمعیتین شورا عذولریده سیچیلدی. کنفرانسدا جمعیتین صدرینین گوستریشیله قطعنامه اوخوندو و کافی قیمتلندیریلدی. بونونلادا کنفرانس ئوز ایشینی باشا چاتدیردی.…","num_words":5134,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":215211.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"احمدآباد كندی دوغو آذربایجان اوستانی نين ماراغا بؤلگه‌سی نين سراجوبولومو نده اولان دوغو سراجلوی قصبه سی نده يئرلشيب.[۱] 1385 اينجي ايلين نوفوس ساييسي اساسيندا بو كندين 238نفر اهاليسي وارايميش.[۲]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ امار واطلاعات ایران کندلری. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-08-24. یوْخلانیلیب2015-01-29.\n^ ایرانین آمار مرکزی، دوغو آزربايجان ايالتي نين آماری. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-07-11. یوْخلانیلیب2021-02-07.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=احمدآباد،_مراغا&oldid=1446067»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nشرقی آذربایجان اوستانی\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۷ فوریه ۲۰۲۱، ‏۰۵:۳۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":166,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.025,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":51704.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایرانین ان بؤیوک داخیلی گؤلو، یاخین شرقین ان بؤیوک دوزلو سو گؤلو و دونیانین آلتینجی ان بؤیوک دوزلو سو گؤلو اولان اورمو گؤلو، تمامی ایله قوروماقدا و یا باشقا سؤزله اؤلومله اوز-اوزه‌دیر. بو گؤل 5 مین 200 کوادرات کیلومتر ایلکین ساحه‌سی و 140 کیلومتر اوزونلوغو ایله، 1370-لرده 30 میلیارد مترمکعبدن آرتیق سویو اؤزونده یئرله‌شیردی، آنجاق بوگون گؤزه گلن بیر حیصه‌سی داها قالماییب‌دیر. دئمه‌لی اورمو گؤلونون سویه‌سی، معلومات‌لارین 1343-جو ایلدن بری گونلوک اولاراق قئیده آلیندیغی بوتون بو دؤنمده، قئیده آلینان ان دوشوک سویه‌یه چاتیب‌دیر.\nمسئول‌لار اؤز تشکیلاتی مسئولیت‌لریندن یایینماق اوچون؛ اورمو گؤلونون قوروماسینی ایقلیم ده‌ییشیکلییی، قوراقلیق و یاغینتی‌لاریم آزلیغینا باغلاسالار دا، آنجاق گؤلونون قوروماسی‌نین ان اهمیتلی سببی، گؤله تؤکولن چایلارین اوزرینده تیکیلن بندلر، گؤلون اوستونده‌کی ایشله‌نن تورپاق سئتی و شهید کلانتری کؤرپوسودور. قوزئی آمریکادا نئچه آراشدیرماچی‌نین آپاردیغی بیر آراشدیرمانین نتیجه‌سینه گؤره، قوراقلیق اورمو گؤلو سو حوضه‌سینده یاغینتی‌نین ساده‌جه 100-ده بئشی‌نین آزالمالسینا سبب اولموشدور. آمما گؤلونون قوروماسی‌نین باشلیجا سببی؛ اونلارجا بند تیکمه پروژه‌سی، 11 کیلومترلیک تورپاق سئتی ایله مین 709 مئتر اوزونلوغوندا اولان شهید کلانتری کؤرپوسودور. بونو قئید ائتمک لازیمدیر کی، 11 کیلومئترلیک تورپاق سئتینی تیکمک اوچون، گؤله یاخین بیر داغی سؤکوب، گؤلون یاتاغینا یاتیرتدیلار. بونا گؤره ده بو تورپاق سئتینی تیکنده گؤله داخیل اولان ماتئریاللار ایله بو گؤلون قوزئی و گونئی یاریسینداکی سو آخینلارینین دؤنگوسونون پوزولماسی، ائکوسیستمی محو ائدیب و گؤلو قورودان عامیللردن بیریدیر.\nاون بیر کیلومترلیک تورپاق سئتی ایله شهید کلانتری کؤرپوسوندن علاوه، 51 مین 876 کوادرات کیلومتر اولان اورمو گؤلو سو حوضه‌سینده تیکیلن بندلر ده، گؤلون قوروماسی‌نین ان اؤنملی عامیل‌لریندن بیریسی ساییلیر. اصلینده اؤلکه‌نین بندلرینین معلوماتی ایران سو قایناقلاری یؤنه‌دیمی شیرکتی‌نین وئب سیته‌سیندن الدن چیخدیغی اوچون، اورمو گؤلونه تؤکولن چایلارین اوستونده باغلانان بندلرله ایلگیلی فرقلی رقم اورتایا چیخیر. بو رقملر 55، 72، 79، 99 و حتی 130 بند آراسیندا ده‌‌ییشیر. هر حالدا گؤله تؤکوله‌جک سولارین بندلرین آنباریندا ییغیشماسی و گؤله داخیل اولان سویون آزالماسی، اورمو گؤلونو بوگونکی بؤحرانا گتیریب چاتدیرمیشدیر.\nتاریخی‌نین ان کریتیک گونلرینی کئچیرن اورمو گؤلو نومونه‌سی؛ ایران‌دا بندلرین تیکیلمه‌سی، سو یؤنه‌دیمینین قوللوغوندا اولماقدان آرتیق، گوج مرکزلرینه یاخین اولان شیرکت‌لرین گلیر قایناغینا چئوریلمه‌سینی آچیق آیدین گؤستریر. بو شیرکت‌لر ده پروژه‌لرینین ایجراسیندا اؤزلریندن علاوه هئچ بیر قروپون منفعت‌لرینی گؤز اؤنونه آلمادیقلاری اوچون، نهایت‌ده بئله‌نچی بیر دوزلمز فاجعه‌لر یارانیر.\nبو بند تیکمه‌لر، ایران ایسلام جمهوریتی‌نین لیدئرلرینین کندتصرفاتی ساحه‌سینده هدفله‌دیک‌لری غیری علمی و غیری تخصصی «اؤزونو تامین ائتمک» شوعارینین حیاتا کئچیرمه جهدی‌دیر. بو آچیدان اورمو گؤلو سو حوضه‌سینده سو و تورپاق کیمی استراتژیک قایناقلارین حدسیز استفاده‌سی سایه‌سینده، سون 20 ایلده سولو کند تصرفاتی یئرلرینین ساحه‌سی یوزده 437 آرتمیشدیر. آمما اورمو گؤلو سو حوضه‌سینده بو حدده سولو کند تصرفاتی یئرلرینین آرتماسی، اورمو گؤلو سو حوضه‌سی‌نین 100-ده دوخسانینی اؤزلرینده یئرلشدیرن غربی آذربایجان و شرقی آذربایجان اوستانلارینین عموم داخیلی محصولونو چوخالماسینا سبب اولمامیش و بو اوستانلاردا ایشسیزلیکدن قایناقلانان کؤچلرین ده قاباغینی آلا بیلمه‌میشدیر. چونکی ایران‌دا عنعنه‌وی سووارما یؤندمی، کند تصرفاتی ساحه‌لرینین کیچیک اولماسی، بئجرمه مودئلی‌نین حیاتا کئچیریلمه‌مه‌سی ایله بیر سیرا باشقا سبب‌لردن اؤترو، بند تیکمه‌لر نه اینکی کند تصرفاتی‌نین قالخینماسینا یاردیمچی اولابیلمه‌میش، بلکه داها دوغروسو اؤلکه‌یه ثمره‌سیز بیر کند تصرفاتینی بارا گتیرمیشدیر. نئجه‌کی اؤلکه‌نین یئنیله‌نه بیلن سو قایناقلارینین 100-ده دوخسانین کندتصرفاتیندا ایشلنمه‌سینه باخمایاراق، کند تصرفاتی سئکتورونون پایی اؤلکه‌نین عموم داخلی محصولونون ساده‌جه 100-ده اون بیریدیر.\nحئسابلامالارا گؤره اورمو گؤلونون یاتاغیندا 13 میلیارد تون دوز واردیر. بو میقداردا دوزو یئل و فیرتینا یئریندن قوزادیغی زامان، سایسیز-حسابسیز منفی نتیجه‌لری ده اولاجاقدیر. شوبهه‌سیز دوز فیرتینالاریندان ایره‌لی گله‌جک روحی و جیسمی خسته‌لیک‌لر اورمو گؤلونون اطرافینداکی یاشایان اهالینی هر زامان تهدید ائدیر. بو دا یاخین گله‌جک‌ده اورمو گؤلونون اطرافیندان میلیونلار اینسانین کؤچمه‌سینه سبب اولاجاقدیر.\nبیز بو دیلکچه‌نی امضالایانلار، مسئوللاردان اورمو گؤلونون سو حوضه‌سی اراضیسینده‌کی کند تصرفاتی پروبلئملرینی تئزلیکله حل ائدیب، گؤلونون سو حاققینی وئریب و گؤلونون قوروماسی‌نین قارشیسینی آلماغی طلب ائدیریک.\nسون حادیثه‌لر\nامضالارین یئری\nاوستان\nNumber of signatures\nالبرز ایالتی 1\nاردبیل ایالتی 3\nبوشهر ایالتی 2\nچهارمحال و بختیاری ایالتی 0\nدوغو آذربایجان ایالتی 16\nفارس ایالتی 2\nگیلان ایالتی 1\nگولوستان ایالتی 1\nهمدان ایالتی 0\nهرمزگان ایالتی 1\nایلام ایالتی 0\nاصفهان ایالتی 1\nکیرمان ایالتی 2\nکیرمانشاه ایالتی 1\nخوزیستان ایالتی 2\nکهگیلویه و بویر احمد ایالتی 0\nکوردیستان ایالتی 0\nلوریستان ایالتی 0\nمرکزی ایالتی 0\nمازندران ایالتی 1\nقوزئی خوراسان ایالتی 2\nقزوین ایالتی 1\nقوم ایالتی 1\nرضوی خوراسان ایالتی 2\nسیمنان ایالتی 2\nسیستان و بلوچستان ایالتی 1\nخوراسان ایالتی 1\nتهران ایالتی 27\nباتی آذربایجان ایالتی 10\nیزد ایالتی 1\nزنگان ایالتی 0\nقوم ایالتی: 1 signatures تهران ایالتی: 27 signatures کیرمانشاه ایالتی: 1 signatures کوردیستان ایالتی: 0 signatures زنگان ایالتی: 0 signatures گیلان ایالتی: 1 signatures اردبیل ایالتی: 3 signatures دوغو آذربایجان ایالتی: 16 signatures یزد ایالتی: 1 signatures خوراسان ایالتی: 1 signatures سیمنان ایالتی: 2 signatures مرکزی ایالتی: 0 signatures مازندران ایالتی: 1 signatures اصفهان ایالتی: 1 signatures کیرمان ایالتی: 2 signatures باتی آذربایجان ایالتی: 10 signatures سیستان و بلوچستان ایالتی: 1 signatures قوزئی خوراسان ایالتی: 2 signatures رضوی خوراسان ایالتی: 2 signatures گولوستان ایالتی: 1 signatures بوشهر ایالتی: 2 signatures فارس ایالتی: 2 signatures چهارمحال و بختیاری ایالتی: 0 signatures کهگیلویه و بویر احمد ایالتی: 0 signatures خوزیستان ایالتی: 2 signatures لوریستان ایالتی: 0 signatures ایلام ایالتی: 0 signatures البرز ایالتی: 1 signatures همدان ایالتی: 0 signatures قزوین ایالتی: 1 signatures هرمزگان ایالتی: 1 signatures\nThis petition has received 319 signatures so far. Approximately 91% of signatures come from Iran. Approximately 9% of signatures come from outside of Iran. Learn how Daadkhast generates signature maps.\nکئچن آی\nLatest signatures\nکیانوش کیارس کئچن آی\nsign-public\nناشناس ۳ آی اؤنجه\nsign-public\nبرزگران مسعود ۳ آی اؤنجه\nانسانی حاقلارا قارشی اولانلارا. فارسی دورماق\nدلدار ابراهیمی ۳ آی اؤنجه\nاحیای دریاچه ارومیه\nسیمین ۳ آی اؤنجه\nکمک به نجات محیط زیست\nکئچن آی\nسرکوب اعتراض مردم روستای قره‌قشلاق به تاسیس کارخانه نمک در اراضی این روستا در نزدیکی سواحل سابق دریاچه ارومیه\nمحمد نریمانی: سلماس آزربایجان جنوبی؛ سرکوب وحشیانه تجمع اعتراضی اهالی روستای قره قشلاق از توابع شهرستان سلماس. مردم روستای قره‌قشلاق به تاسیس کارخانه نمک در اراضی این روستا اعتراض می‌کنند و اظهار می‌کنند این کارخانه مانند کاوه سودای مراغه اراضی کشاورزی آنها را نابود خواهد کرد. نیروهای سرکوبگر رژیم ایران با حمله وحشیانه خود به مردم این منطقه از آزربایجان چندین نفر از روستاییان را بازداشت کرده و با زخمی نمودن تعدادی از جوانان مررم سعی کرده‌اند با اعمال خشونت و تهدید معترضین را متفرق کنند.\n۴ آی اؤنجه\nبیر تورک آکتیویستی بو دیلکچه‌نی یازدی\n۸ آی اؤنجه\nRelated petitions\nاورمو گؤلونون سو حاققینی بوراخین\nدیلکچه‌نین گئدیشاتی\n234%\nفارسی\nEnglish\nتورکجه\nسالماسین قارا قیشلاق کندینین اهالیسی‌نینایسته‌یی\nدیلکچه‌نین گئدیشاتی\n260%\nفارسی\nEnglish\nتورکجه\nاورمو گؤلونون جانلاندیرماسی اوچون دیلکچه\nدیلکچه‌نین گئدیشاتی\n319%\nفارسی\nEnglish\nتورکجه\nآراز چایی‌نین کیرلنمه‌سینده ائرمنیستان حؤکومتی‌نین رولو و ایران حؤکومتی‌نین سوسماسی\nدیلکچه‌نین گئدیشاتی\n374%\nفارسی\nEnglish\nتورکجه\nامضالایین\nامضانی تکرارلاما خطاسی\nایمیل گرکیر\nاوستان و یا یئر گرکیر\nReason for signing has a maximum length of 500\nخطا باش وئردی\nدیل فارسی English کوردی تورکجه العربية بلۏچی دیلکچه‌نین امضا دیلینی آچیقلایان ساحه‌نین باشلیغی\nدیلکچه امضا دیلی ساحه‌سی‌نین آچیقلاماسی\nایمیل* دیلکچه امضا ایمیلی‌نین ساحه باشلیغی آچیقلاماسی\nدیلکچه امضا ایمیلی‌نین ساحه آچیقلاماسی\nآد دیلکچه امضا ایمیل باشلیغی آچیقلاماسی\nامضالایانین آدی ساحه‌سی آچیقلاماسی\nاوستان* اوستان سئچه‌نه‌یی افغانیستان اؤلکه‌سی البرز ایالتی اردبیل ایالتی بوشهر ایالتی چهارمحال و بختیاری ایالتی دوغو آذربایجان ایالتی فارس ایالتی گیلان ایالتی گولوستان ایالتی همدان ایالتی هرمزگان ایالتی ایلام ایالتی باشقا اؤلکه‌ل ایران اؤلکه‌سی اصفهان ایالتی کیرمان ایالتی کیرمانشاه ایالتی خوزیستان ایالتی کهگیلویه و بویر احمد ایالتی کوردیستان ایالتی لوریستان ایالتی مرکزی ایالتی مازندران ایالتی قوزئی خوراسان ایالتی قزوین ایالتی قوم ایالتی رضوی خوراسان ایالتی سیمنان ایالتی سیستان و بلوچستان ایالتی خوراسان ایالتی تاجیکیستان اؤلکه‌سی تهران ایالتی باتی آذربایجان ایالتی یزد ایالتی زنگان ایالتی امضالایان اوستانین ساحه آچیقلاماسی‌نین باشلیغی","num_words":1828,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":324263.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مدنی سوی‌قیریم یا دا اتنوسیت، مدنی، ایقتیصادی، عسگری وس. دیگر ساحه‌لرده، دیگرلرینه گؤره داها گوجلو اولان بیر مدنیتین، بونیه‌سینده یاشادیغی اینسان‌لارین مدنیت‌لری‌نین اونودولماسینا یؤنه‌لیک ائتدیگی سوی‌قیریم چالیشمالارینا وئریلن صیفت‌دیر. دیگر ائتنیک دیللرین یوخ ائدیلمگه چالیشیلماسی، دیگر اتنیک قروپ‌لارا عایید تاریخی قالیق‌لارین تخریباتی، پسیکولوژی اولاراق آلچاقلیق کومپلکسینی آشیلاما، تاریخی ساپدیرما کیمی فعالیت‌لر مدنی سوی‌قیریمین ایشله‌ولری اولاراق گؤروله بیلر. مدنی سوی‌قیریمدا آماج، بیر میلتین میلّی دویغولارینی ییخماق، اونلاری آشاغی‌لیق کومپلکسینه سوخماق، تاریخی، مدنی و ایجتیماعی ایچ دینامیک‌لرینی پوزماق، بو دوغرولتودا اؤز اتنیک قروپونا قاتیلماسینی تأمین ائتمکدیر. تاریخین بیر چوخ دؤنمینده مدنی سوی‌قیریم تطبیق‌لری ایله قارشیلاشیلمیشدیر. تاریخ صحنه‌سیندن سیلینن بیر چوخ اتنیک قروپون بو جور تطبیق‌لره معروض قالدیغی دوشونولمکده‌دیر.\nگونوموز شرط‌لرینده اونسیّتین آسانلاشماسی، دؤولت‌لر و بین‌الخالق گلیشمیش‌لیک اوُچورومونون یوکسلمه‌سی مدنی سوی‌قیریمین ایشله‌ییشینی سورعت‌لندیرمیشدیر.\nآدلاندیرما [دَییشدیر]\nبو ترمین، وکیل رافائل لمکین طرفیندن 1933ده سوی‌قیریمی مئیدانا گتیرن کومپوننت‌لردن بیری اولاراق اؤنریلمیشدیر[۱]. رافائل لمکین‌ین فیکرینجه، \" سوی‌قیریم \" یالنیز بیر میلّتین و یا بیر اتنیک تمثیلچی‌لری‌نین یوخ ائدیلمه‌سی دئییل،عئینی زاماندا اونون مدنی و میلّی دَیرلرین محو ائدیلمه‌سی‌دیر.\n2007-جی ایلده کی بیرلشمیش میلّت‌لر یئرلی حاقلاری بیاننامه‌سینده cultural genocide ایله ethnocide ترمین‌لری یان-یانا ایستیفاده ائدیلمیشدیر .\nاتک یازی‌لار[دَییشدیر]\n^ Raphael Lemkin, Acts Constituting a General (Transnational) Danger Considered as Offences Against the Law of Nations (J. Fussell trans., 2000) (1933) 16 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machinesitesinde arşivlendi.; Raphael Lemkin, Axis Rule in Occupied Europe, p. 91 (1944) 6 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machinesitesinde arşivlendi..\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=مدنی_سوی‌قیریم&oldid=1455801»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۲ فوریه ۲۰۲۱، ‏۲۰:۲۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":479,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.034,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":143950.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لهیستان یا دا رسمی آدیلا لهیستان جمهوریتی اۇرتا اوروپادا یئرلَشن بیر اوْلکه دیر. پایتختی ورشو شهریدیر. بو اؤلکه مرکزی اوروپادا اوْلۇب غربده آلمان، جنۇبدا چک جومهوریتی و ایسلوواکی، شرقده اوکراین و بلاروس، شیمالدا ایسه بالتیک دنیزی، لیتونی و روسیه (کالینینگراد اوستانی) ایله هم سرحددیر. اؤلکنین همچینین دانمارک و سوئیس ایله دنیز سرحدلری واردیٛر. لهیستاننیٛن اراضیسی ۳۱۲٫۶۸۳ کیلومتر موربع -دیر (دۆنیادا اراضیسینه گؤره ۶۹-جی یئرددیر). اهالیسی ۳۸٫۱ میلیوْندان چوْخدۇر،\nلهیستان جمهوریتی\nRzeczpospolita Polska (لهیستان)\nبایراق\nمیلی نیشان\nمیلی مارش: \"Mazurek Dąbrowskiego\"\n(اینگیلیسجه: \"Poland Is Not Yet Lost\")\nShow globe\nShow map of Europe\nلهیستان یئری نقشه اوستونده (dark green)\n– in اوروپا (green & dark grey)\n– in the اوروپا بیرلیگی (green) – [Legend]\nپایتخت\nو بؤیوک شهری\nورشو\n52°13′N 21°02′E \/ 52.217°N 21.033°E \/ 52.217; 21.033\nرسمی دیللر\nلهیستان دیلی[۱]\nتانینمیش دیل\nKashubian\nاتنیک قروپلار\n(2011[۲][۳][۴])\n98% لهیستانلار[note ۱]\n2% لهیستانلار\nدین\n(2011[۵])\n87.58% کاتولیک کلیساسی\n7.10% Opting out of answer\n1.28% Other faiths\n2.41% Irreligious\n1.63% Not stated\nدمونیم(لر)\nPolish\nPole\nدؤولت\nUnitary semi-presidential جومهوریت\n• President\nAndrzej Duda\n• Prime Minister\nMateusz Morawiecki\nقانون اوقانی\nNational Assembly\n• یوخاری مجلیس\nSenate\n• آشاغی مجلیس\nSejm\nFormation\n• Baptism of Poland[a]\n14 April 966\n• لهیستان شاهلیغی(۱۰۲۵–۱۳۸۵)\n18 April 1025\n• لهیستان-لیتوانی بیرلیگی\n1 July 1569\n• Third Partition of Poland\n24 October 1795\n• ورشو دوکلیغی\n22 July 1807\n• Congress Poland\n9 June 1815\n• Second Polish Republic\n11 November 1918\n• Polish government-in-exile\n17 September 1939\n• Polish People's Republic\n8 April 1945\n• Third Polish Republic\n13 September 1989\n• Accession to the اوروپا بیرلیگی\n1 May 2004\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value).[b] (69th)\n• سو (%)\n3.07\nجمعیت\n• 31 December 2017 تخمینی\n38,433,600 [۹] (35th)\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (83rd)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n2018 تخمینی\n• جمعی\n$1.202 trillion[۱۰] (21st)\n• آدام‌باشی\n$31,647[۱۱]\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n2018 تخمینی\n• جمعی\n$615.021 billion[۱۰] (23rd)\n• آدام‌باشی\n$16,200\nجینی (2015)\n31.8[۱۲]\nاورتا\nاچ‌دی‌آی (2017)\n0.865[۱۳]\nچوخ‌یوخاری · 33rd\nپول واحیدی\nPolish złoty (PLN)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+1 (CET)\n• یای (دی‌اس‌تی)\nUTC+2 (CEST)\nسوروجولوک طرفی\nright\nتیلفون کودو\n+48\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nPL\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.pl\nوب‌سایت\npoland.pl\nThe لهیستان-لیتوانی بیرلیگی at its greatest extent, after the Truce of Deulino (Dywilino) of 1619\nIn 1791 the Great or Four-Year Sejm adopted the May 3 Constitution at the Royal Castle in ورشو\nThe three Partitions of the Polish–Lithuanian Commonwealth (1772, 1793, and 1795)\nایچینده‌کیلر\n۱ لهیستانین تاریخی\n۲ اهالی و سوْسیال حیات\n۳ دیل\n۴ مذهب\n۵ لهیستانین اوستانلاری\n۶ ایقتیصادییات\n۷ گؤرونتولر\n۸ نوتلار\n۹ قایناقلار\nلهیستانین تاریخی دَییشدیر\nAn iconic representation of the Battle of Grunwald, a great military contest in the Late Middle Ages\nایلک لهیستان دؤولتی ۹۶۶-جیٛ ایلده یارادیٛلمیٛشدیٛ. همین دؤولتین سرحدلری تخمیناً بۇگۆنکۆ لهیستان سرحدلری ایله اۆست-ۆسته دۆشۆر. لهیستان ۱۰۲۵-جی ایلده کراللیٛغا چوریلمیش، ۱۵۶۹-جی ایلده ایسه بؤیۆک لیتونی حرسوْقلۇغۇ ایله بیرلشرک لهیستان-لیتونی بیرلیگینین ساسیٛنیٛ قوْیدۇ. بۇ ایتتیفاق یالنیٛز ۱۷۹۵-جی ایلده داغیٛلمیٛشدیٛ. ۱۹۱۸-جی ایلده مۆستقیللییینی ینیدن قازانان لهیستان ایکینجی دۆنیا مۆحاریبسی دؤورۆنده آدوْلف هیتلر آلمانین طرفیندن ایشغال اوْلۇنمۇش، مۆحاریبه بیتدیکیدن سوْنرا ایسه کوْممۇنیست دؤولت کیمی اسسرین نظارت ائتدییی شرق بلوْکۇنا داخیل اوْلمۇشدۇ. ۱۹۸۹-جی ایلده کوْممۇنیست رژیمی دوریلدیکدن سوْنرا لهیستاندا «ۆچۆنجۆ جومهوریتی» قۇرۇلدۇ. بۇ گۆن اوروپا ایتتیفاقیٛنیٛن ان چوْخ اهالییه مالیک ۶-جیٛ اؤلکسی اوْلان لهیستان ۱۶ ووْیووْدالیگدان (شابلون:لانگ-پل) عیبارت لیبرال دموْکراتیک دؤولتدیر. اؤلکه اوروپا بیرلیگی، ناتوْ، بمت، ایقتیصادی امکداشلیٛق تشکیلاتیٛ، دۆنیا تیجارت تشکیلاتیٛنیٛن عضوۆدۆر.[۴]\nKing John III Sobieski with son Jakub, whom he tried to position to be his successor. Sobieski led the Commonwealth to its last victories.\n۸۷۷-جی ایلده کیچیک لهیستان اراضیسی بؤیۆک موْراوییا دؤولتی طرفیندن ایشغال ائدیلدیکدن سوْنرا قنزنوْ شهری باشکند اوْلماقلا بؤیۆک لهیستان اراضیسی لهیستان دؤولتینین یارانماسیٛ اۆچۆن اساس مرکز اوْلدۇ. لهیستان دؤولتینین بانیسی و ایلک حؤکیلومترداریٛ پیاستوْولار ناصلیندن اوْلان کنیاز ستفان ای مشکوْ (۹۶۰–۹۹۲) اوْلمۇشدۇر. اوْ، ۹۶۶-جیٛ ایلده باتی عادتلری اۆزره مسیحیت دینینی قبۇل ائتمیشدیر. اوْنۇن اوْغلۇ-ایگید بوْلسلاویٛن دؤورۆنده لهیستان کنیازلیٛغیٛ اؤزۆنۆن گۆجلۆ دؤورۆنۆ یاشاییٛردیٛ. لهیستان و ویستۇلا چایلاریٛ آراسیٛندا یاشامیٛش اوْلان ایسلاو قبیللرینین قۇرمۇش اوْلدۇغۇ بیر دؤولتدیر. اوْ زامانکی بۇ ایسلاولارا \"یایلا اینسانلاریٛ\" مناسیٛنیٛ ورن \"پوْلان\" دییلیردی. زامانلا بۇ آد لهیستان حالیٛنا چوریلدی.\nلهیستان اوْن دؤرد عصردن وْن یددی عصره قدر کچن مۆدت ایچینده اوروپادا گۆجلۆ بیر دؤولت حالیٛندا ایدی. «ۆچ پارچالانمادان» ایلکی ۱۷۷۲-جی ایل تاریخینه قدر اوْلان مۆختلیف خاندانلیگلار ایدارسینده ایدی. بۇ تاریخدن اعتباراً لهیستاننیٛن چؤکۆش دؤورۆ باشلادیٛ. ۱۷۷۲-جی ایل تاریخینده پروس، روسیه و اوتریش، اؤلکه توْرپاقلاریٛنیٛ آرالاریٛندا پایلاشدیٛلار. بۇنۇ ۱۷۹۳-جی و ۱۷۹۵-جی ایللر پایلاشمالاریٛ ایزلدی. لهیستاننیٛن لینده یالنیٛز شرق پروس اراضیلری قالدیٛ. بیرینجی دۆنیا مۆحاریبسیندن سوْنرا اۇزۇن مۆباریزه و چتینلیکلردن سوْنرا ۱۹۱۸-جی ایلده ورسای مۆقاویلسی ایله مۆستقیللییی تأمین ائدیلدی. لهیستان ۱۹۱۸-جی ایل ۷ نوْیابردا مۆستقیل اؤلکه ائلان ائدیلدی. لهیستاندا حاکیمیییته لهیستان سوْسیالیست پارتییاسیٛنیٛن رهبری اوْلان یۇزف پیلسۇدسکی گلدی. لهیستاننیٛن باتی سرحدلری ورسای مۆقاویلسی ایله مۆیینلشدیریلمیشدی. ۱۹۱۹-جی ایل ۲۸ اییۇندا لهیستان نۆمایندلری اوْنا ایمضا آتمیٛشدیٛلار. لاکین شرق سرحدلرینی مۆیین ائتمکده آنتانتا دؤولتلری لهیستانیا فعالیییت آزادلیٛؤیٛ ورمیشدیلر. حتتا ۱۹۱۹-جی ایلین دکابر آییٛندا آنتانتانیٛن آلی شۇراسیٛ شرقده لهیستاننیٛن سرحد ختتینی تسدیق ائتدی. بۇ، شرتی اوْلاراق کرزوْن ختتی آدلاندیٛریٛلدیٛ. ۱۹۲۱-جی ایلین مارتیٛندا ریقادا سوْوت-لهیستان مۆقاویلسی ایمزالاندیٛ. همین مۆقاویلیه ساسن باتی بلوْرۇس و باتی اوکراین اراضیلری لهیستاننیٛن ترکیبینده قالدیٛ. ۱۹۲۱-جی ایل ۱۲ مارتدا اؤلکنین کوْنستیتۇسییاسیٛ قبۇل اوْلۇندۇ. کوْنستیتۇسییادا جومهوریتی قۇرۇلۇشۇ تسبیت ائدیلدی. پیلسۇدکینین سلاحیییت مۆددتی بیتدییی اۆچۆن بۆتۆن وزیفلریندن ایمتینا ائتدی. لاکین اؤلکده وضیعت گتدیکجه پیسلشیر، سیاسی دیدیشملر، میلّی مۆناقیشلر اؤلکنی ایدار اوْلۇنماز وضیعته سالیٛردیٛ. ۱۹۲۶-جیٛ ایلده اؤلکده حربی چوریلیش باش وردی. ی. پیلسۇدکی ینیدن حاکیمیییته گلدی. اوْ، ۱۹۳۵-جی ایله کیمی دؤولتین باشچیٛسیٛ اوْلدۇ. بۇ ایللر اؤز ماحیییتینه گؤره لهیستان تاریخینه ساناسیوْن (ساغلاملاشدیٛرما) دؤورۆ کیمی داخیل اوْلمۇشدۇر. لهیستان خاریجی سییاستده آنتیسوْوت و آنتیالمان سییاستی یئریدیردی. بۇ دا، ۱۹۳۹-جی ایلده لهیستاننیٛن سسرای و آلمان آراسیٛندا بؤلۆشدۆرۆلمسی ایله نتیجلندی.\nAugustus II the Strong\n۱۹۳۹-جی ایلده عئینی آندا هم ناسیست آلماننیٛن و هم ده روسیهنیٛن ایشغالیٛنا اۇغرادیٛ. ایکینجی دۆنیا مۆحاریبسی عرضینده آلتیٛ میلیوْن لهیستانلیٛ اؤلدۆرۆلدۆ. داها سوْنرا آلمان اوْردۇلاریٛ مۆتتفیقلره تسلیم اوْلدۇ. ایشغال سناسیٛندا قۇرۇلان سۆرگۆندکی لهیستان حؤکۇمتی ایش باشیٛنا گلدی. ۱۹۴۷-جی ایلده ائدیلن سچکیلرده کوْممۇنیستلر حؤکۇمتی قۇردۇلار و اؤلکنی روسیه نیٛن پیکی وضیعتینه گتیردیلر. ایکینجی دۆنیا مۆحاریبسینین بۇ چتین گۆنلریندن سوْنرا لهیستان، روسیه یا وئریلن ۱۷۸٫۸۴۲ کیلومتر موربع -لیک بؤلگیه قارشیٛ ۱۹۴۵-جی ایلده آلمان توْرپاقلاریٛندان ۱۰۲٫۴۰۰ کیلومتر موربع -لیک بیر بؤلگنی گؤتۆردۆ. اوْدر-نیسسئ ختتینین شرقینده قالان بۇ بؤلگه سیلزییا، پوْمرانییا، باتی پروس و شرق پروس دا داخیل ایدی. لهیستان ایدارسینه کوْممۇنیستلرین گلمسییل، بؤیۆک مۆلکیییتلر قالدیٛریٛلدیٛ، صنایعلر میلّیلشدیریلدی، مکتبلردکی تحصیل سیستملری کوْممۇنیستلشدیریلدی. ایستحصال آزالدیٛ. بۆتۆن بۇنلاریٛن نتیجسینده ۱۹۵۶-جیٛ ایلده پوْزناندا عصیان چیٛخدیٛ.\nJózef Poniatowski's leap into the وایسه الستر چایی at the Battle of Leipzig to some epitomized Poland's fate\n۱۹۷۰-جی ایلده ینی آغیٛر ورگیلر و حددیندن آرتیٛق قییمت یۆکسلملری ینی عصیانلارا یوْلاچتیٛ. ۱۹۸۰-جی ایلده حادیثه لر داها شیددتلندی. لنین لیمانلاریٛندا توسعه ائدن \"ایشچی تتیللری\" سوْنۇندا، ایشچینین یانیٛندا اوْلدۇغۇنۇ سؤیلین کوْممۇنیست ایداره \"۲۱ ایمتییازیٛ\" ورمک مجبۇریییتینده قالدیٛ. قدانسک آدیٛیلا بیلینن بۇ تتیللر سوْنۇندا، مۆستقیل ایشچی پشلری قۇرما حاققیٛ لده ائدیلدی.\nحادیثه لرین گدیشیندن حۆرکن روسیهنیٛن تحدیدلری اؤلکده حربی وضیعت ائلانیٛنا سبب اوْلدۇ. ایشچی قییاملاریٛنیٛ تشکیل ائدن همریلیک پشسی لیدرلری حبس اوْلۇندۇ. ۱۹۸۲-جی ایلده آمریکا بیرلشمیش ایالتلری-یٛن تزییقی نتیجسی حربی وضیعت قالدیٛریٛلدیٛ. ۱۹۸۳-جۆ ایلده ینه قدانسکدا لنین لیمانلاریٛندا حؤکۇمت لیحداریٛ گؤستریلر ائدیلدی. ۱ مایدا لهیستان ایشچیلری، ایشچی حؤکۇمتیندن حاققلاریٛنیٛ طلب ائتمک اۆزره \"ایشچی بایرامیٛنیٛ\" تتیللرله قئید ائتدیلر. عسگری ایداره ایشچیلره بعضی حاققلار وردی. ۱۹۸۵-جی ایلده سچکیلریندن سوْنرا حاکیمیییته کچن ووْیچخ یارۇزلسکی، غربله علاقه لرینی توسعه ائتدیرمیه چالیٛشدیٛ. آرتان ایقتیصادی پروْبلملر ۱۹۸۸-جی ایلده بؤیۆک بیر تتیل دالغاسیٛنا سبب اوْلدۇ. ۱۹۸۹-جی ایلین اییۇنۇندا ائدیلن سچکیلرد، اوْ تاریخه قدر ایقتیداردا اوْلان بیرلشمیش ایشچی پارتییاسیٛ آغیٛر مغلۇبیییته اۇغرادیٛ. همریلیک پشسینین تکلیفی اۆزرینه تادۇش مازوْوتسکی باشچیٛلیٛغیٛندا بیر کوْالیسییا حؤکۇمتی قۇرۇلدۇ. ۱۹۹۰-جیٛ ایلدکی دؤولت باشچیٛلیٛغیٛ سچکیلرینی لخ والنسا قازاندیٛ.\nاهالی و سوْسیال حیات دَییشدیر\nلهیستانلیٛلار اسلاولار منشلیدیرلر. اهالینین ان کوهنه قایناغیٛنیٛ ۱۰-جی عصرده «پوْلان» آدیٛ وئریلن اسلاولار قبیللری میدانا گتیریر. تخمیناً اوْلاراق ۳۷٫۸۷۵٫۰۰۰ اهالییه صاحیب بیر اؤلکدیر. اهالینین ۹۸٪ اینی لهیستانلیٛلار میدانا گتیریر. گری قالان کیچیک بیر هیسسسینی ایسه آلمانلار، اوکراینلیٛلار و بلوْرۇسلار تشکیل ائدیر. لهیستانلیٛلاریٛن ۶۵٪ یاخیٛنیٛ گنج اوْلۇب، ۱۵ ایله ۶۰ یاش قرۇپۇ آراسیٛندادیٛر. اهالی سیٛخلیٛغیٛ ۱۲۱ اوْلۇب، ایللیک اهالی آرتیٛمیٛ ۰٬۱٪-دیر.\nبۇ گۆنکی لهیستان دیلی، اسلاولار قبیللریندن تشکیل ائتمیش پوْلانلرین دیلیندن قایناقلانماقدادیٛر. بۇنا مۆقابیل، پوْمرانییانیٛن شرقینده و لهیستان کارپاتلاریٛنیٛن بعضی بؤلگلرینده دیگر اسلاولار قبیللرینین بیر میقدار فرقلی ایستیقامتلری اوْلان لحجلری ده دانیٛشیٛلماقدادیٛر. لهیستان خالقیٛنیٛن بؤیۆک بیر هیسسسی کاتوْلیکدیر. مسیحیتلاریٛن ائکس-پاپاسیٛ یی ایوْانن پاول، لهیستانلیٛدیٛر.\nلهیستاندا تحصیل و تحصیل ایمکانلاریٛ اوْلدۇقجا گنیشدیر. خالقیٛن اوْخۇما یازما نیسبتی ۹۸٪-دیر. ووللر کاتوْلیک اینانجیٛنا گؤره حاضیرلانمیٛش تحصیل تدریس پلانیٛسیٛ، کوْممۇنیستلرین ایش باشیٛنا گلمسییله داها پیس بیر وضیعته سالیٛندیٛ. درسلر تامامیله دیندن اۇزاقلاشدیٛریٛلمیٛش و کوْممۇنیست ایدوْلوْگییاسیٛیلا شاگیردلرین بیینلری زهرلنمیه چالیٛشیٛلمیٛشدیٛر. مارخسیست-لنینیست فلسفه ایچینده بوْغۇلمۇش دۆشۆنجه و پرینسیپلر، هر سویییده مجبۇری اؤیردیلمکده ایدی. ۱۹۸۶ دان سوْنرا بۇ مجبۇر ائتمه یاواش یاواش یۇمۇشالمیٛشدیر. مؤوجۇد بیلیم‌یوردولر ایچینده کراکوْودا ژاگرللوْنیوْن بیلیم‌یوردوی، لیۇبلین کاتوْلیک بیلیم‌یوردوی و ورشو بیلیم‌یوردوی ان اهمیییتلیلریدیر.\nدیل دَییشدیر\nلهیستان دیلی ۹۸٫۷٪\nاوکراین دیلی ۶٪\nآلمان دیلی ۰٫۴٪\nبلاروس دیلی ۰٫۱٪\nمذهب دَییشدیر\nلهیستان اوروپانیٛن ان دیندار اؤلکسیدیر. کاتوْلیک اوْلدۇغۇنۇ سؤیلینلر ۹۰٪، گدری اینسان نیزعملیٛ اوْلاراق کیلیسایه گتدیینی بیان ائدنلر ۸۰٪ چاتماقدادیٛر. دینی اینانجیٛ اوْلانلار آراسیٛندان ۴ قرۇپ سچه بیلریک. بیرینجی قرۇپا آید ۱۵٪ لهیستانلیٛ چوْخ دیندار اوْلۇب، هر گۇن دینی آیینلرینی یئرینه یتیریب، بؤیۆک بیر اینانجلا دۇا ائدنلردیر. ایکینجی قرۇپ- ۳۵–۵۵٪ خالق، بۇ اینسانلار آللاحا اینانیٛر و دۇا ائدیر آمّا هر واخت کیلسنین سسینه قۇلاق آسمیٛر. اۆچۆنجۆ قرۇپ- ۲۰–۲۵٪ آللاحا اینانیٛب، کیلیسایه جوْخ نادیر گدنلردیر. آیریٛجا کیلسنی تنقید ائدیرلر. دؤردۆنجۆ قرۇپ ۲۰–۳۰٪ اینسانلار آللاحا اینانیٛب، دۇا ائتمین و کیلیسایه گتمینلردیر. لهیستان مجلیسی (سیم) باشچیٛ کۆرسۆسۆنۆن آرخاسیٛندا خاچ واردیٛر. کوْنستیتۇسییادا علاقه دار هر هیسسده کاتوْلیکلییه یئر آییٛرلمیٛشدیٛر. بۇ منادا، کاتوْلیسیزم دؤولتین رسمی دینی اوْلاراق قبۇل ائدیلمکددیر ده دییله بیلر. کیلس، دؤولت، سیاست و جمعیت حیاتیٛندا لازیٛم اوْلدۇغۇندا ایستیفاده ائتدیی جیددی بیر نۆفۇزا مالیکدیر. بعضی کاتوْلیک کشیش و قرۇپلار سییاسته آچیٛقجا گیرمکده و بۇ گۆنکی کوْالیسییا ایقتیداریٛنیٛن ان بؤیۆک و ان کیچیک پارتییالاریٛنیٛ دستکلمکددیر.[۵] ۱- کاتولیک کلیساسی ۹۵٪\n۲- ارتودوکس ۲٫۳٪\n۳- پروتستانیزم ۰٫۴٪\nلهیستانین اوستانلاری دَییشدیر\nلهیستان ۱۶ استانی وار:\nاوستان\nلهیستانی\nمرکز\nدولنواشلونسکی (سلیزیا سفلی)[۱۴] Dolnoslaskie وروتسلاو\nکویاواسکو پومورسکی[۱۵] Kujawasko-Pomorskie بیدگوشچ\nترونی\nووجکی Lodzkie ووج\nلوبلسکی (لوبلین)[۱۶] Lubelskie لوبلین\nلوبوسکی (لوبوش)[۱۷] Lubuskie گورژوف ویلکوپولسکی\nژلونا گورا\nماووپولسکی (لهستان کوچک‌تر)[۱۸] Malopolskie کراکوف\nماسوویان Masovian ورشو\nاوپولسکی (اوپوله) Opolskie اوپوله\nپودکاروپاسکی (پودکارپاکیه) Podkaropackie ژشوف\nپودلاسکی[۱۹] Podlaskie بیاویستوک\nپومورسکی (پومرانی)[۲۰] Pomorskie گدانسک\nاشلونسکی (سیلسیان)[۲۱] Slaskie کاتوویتس\nاشفیتوکشیسکی Swietokrzyskie کیلتس\nوارمینسکو مازورسکی وارمی-ماسوری) Warminsko-Mazurskie الشتین\nویلکوپولسکی (لهستان بزرگ‌تر)[۲۲] Wielkopolskie پوزنان\nزاخودنی پومورسکی (پومرانی غربی)\n[۲۳] Zachodniopomorskie شچچین\nلهیستاننیٛن اساس شهری ورشودیٛر. دیگر اهمیییتلی شهرلری ایسه؛ وروتسلاو، ووچ، گدانسک، پوزنان و راکوف دیٛر.\nایقتیصادییات دَییشدیر\nVarşavanın maliyyə mərkəzi\nلهیستان ایقتیصادییاتیٛ، ایکینجی دۆنیا مۆحاریبسی و مۆختلیف ایستیلالر اۆزۆندن بؤیۆک سارسیٛنتیٛلار سوْوۇشدۇرمۇشدۇر. داها سوْنرا آمریکا بیرلشمیش ایالتلری و دیگر اؤلکلردن آلیٛنان کؤمکلرله بیر آز دۆزلمیشدیر.\nکوْممۇنیستلر اؤلکنی له کچرینجه ایقتیصادییاتدا دؤولتلشدیرمه و کوْللکتیفلشتیرمئ باشلادیٛ. کوْممۇنیست اؤلکلر آراسیٛندا قۇرۇلان \"قارشیٛلیگلیٛ ایقتیصادی کؤمکلشمه شۇراسیٛ\" (جوْمجوْن) ایقتیصادی ایستیقامتی یۆنگۆلشدیرمک. لهیستان بۇنۇن بیر عضوۆ اوْلاراق، تیجارتینی بۇ اؤلکلرله ائدردی. اؤلکده سوْسیالیستلر سچکیلری ایتیرینجه و سوْوتلر بیرلیی داغیٛلیٛنجا باشا کچن حۆکۇمت ایقتیصادی پروْبلملری حلل ائتمک اۆچۆن غربه آچیٛلما سییاستینی تتبیق ائتمکددیر.[۸]\nلهیستان صنایعسی اوْلدۇقجا مۆختلیفدیر؛ گمی ایستحصالیٛ، تکستیل، کیمیا، مشه محصوللاریٛ، متال صنایعسی، آوتوْموْبیل، تییار، ماشیٛن، سمنت، آلۆمینیۇم و نفت محصوللاریٛ باشلیٛجا صنایعئ آسپکلریدی. سوْن زامانلاردا تاختا-شالبان و کاغیٛز صنایعلری ده اینکیشافا باشلامیٛشدیٛر. مدنچیلیک و مدن صنایعسی اوْلدۇقجا توسعه ائتمیشدیر. بۇنلاریٛن ان اهمییتلیلری کؤمۆر، سینک، گۆلله و میسدیر. لهیستان، قوزئی آلمان و اینگیلتردن سوْنرا اوروپانیٛن ان بؤیۆک کؤمۆر ایستحصالچیٛ اؤلکسیدیر. آیریٛجا سۆلفۆر چیٛخاران اؤلکلر آراسیٛندا قاباقدا گلمکددیر. مانقان، قالای، دۇز، لینییت، نفت، دمیر و طبیعی قاز دیگر اهمییتلی یئرالتیٛ قایناقلاریٛدیٛر.\nانرژی باخیٛمیٛندان اوْلدۇقجا توسعه ائتمیش بیر اؤلکدیر. سوْوت کؤمییله قۇرۇلمۇش حیدروْلکتریک ستانسییالاریٛ مؤوجۇددۇر. کؤمۆره سؤیکنن دمیر و پوْلاد صنایعسی اهمییتلی بیر گلیر قایناغیٛدیٛر. وروْسلاو، پوْزنان، بیٛدقوش، یۇخاریٛ سیلسیی ان اهمییتلی مخانیکی و ائلکتریک مۆحندیسلیی صنایعئ مرکزلریدیر. گدانسک و شچینده ایسه لیمانلار مؤوجۇددۇر. سوْن زامانلاردا قئیدا، آلۆمینیۇم صنایعسی ماجاریٛستان بوْکسۇ ایدی و یئرلی قئیدا، آلۆمینیۇم و سۆنی گۆبره صنایعلری توسعه ائتمیش وضیعتددیر. آلۆمینیۇم صنایعسی؛ ماجاریٛستان بوْکسۇ ایدینه و یئرلی گحو رنگلی کؤمۆره باغلیٛدیٛر.\nکینچیلیک محصوللاریٛ باخیٛمیٛندان داها چوْخ کارتوْف، تۆتۆن، کتان، چوْودار، آرپا، بۇغدا و یۇلاف قاباقدا گلیر. حیواندارلیگدا ایسه داها چوْخ مال و قوْیۇن یتیشدیریلر. آیریٛجا بالیگچیٛلیگ دیگر اهمییتلی بیر قایناقدیٛر. ایشلین اهالینین ۳۰٪ آ یاخیٛن بیر هیسسسی کینچیلیک و حیواندارلیگلا مشغۇل اوْلار. لهیستان، پۇل واحیدی اوْلاراق زłوْتی ایستیفاده ائدر. آدام باشیٛنا دۆشن میلّی گلیر ۷۲۰۰ دوْللاریٛن اۆستۆنددیر. لهیستان خاریجی تیجارتینین تخمیناً اۆچده ایکیسی کوهنه جوْمجوْن عضوۆ کوْممۇنیست بلوْک اؤلکلرییله اوْلماقدادیٛر. بۇ اؤلکلردن ان چوْخ تیجارت ائدیلنی روسیهدیٛر. ایدخالاتیٛن ۳۵٪ و ایخراجاتیٛن ۲۶٪ ایٛ بۇ اؤلکلردیر. غربلی اؤلکلر آراسیٛندا ان چوْخ آلمان ایله تیجاری مۆناسیبتلری مؤوجۇددۇر. آیریٛجا اینگیلیس و آمریکا بیرلشمیش ایالتلری، لهیستان ایله تیجاری آندلاشمالاریٛ اوْلان لیبرال اؤلکلردیر. خصوصیله سوْن ایللرده بۇغدا و دیگر کینچیلیک محصوللاریٛندا آمریکا بیرلشمیش ایالتلری ایله اوْلان باغلیٛلیگ آرتمیٛشدیٛر.\nلهیستاننیٛن ایدخالات محصوللاریٛ; تکستیل خاممالیٛ، دمیر جؤوهری، ماشیٛن و تجحیزات، تاخیٛل محصوللاریٛ و نفتدیر. نفتین هامیسی «دوْستلۇق بوْرۇ ختتی» یوْلۇیلا روسیهدان تأمین ائدیل ؤلکنین نقیللییات شبکسی خصوصیله ایکینجی دۆنیا مۆحاریبسی سناسیٛندا ایشلمز حالا گتیریلمیشدیر. بۇ گۆن ایسه نیزعملیٛ یوْللارا مالیکدیر. دمیریوْللاریٛنیٛن جمی اۇزۇنلۇغۇ تخمیناً ۲۵٫۸۴۸ کیلومتردیر. بۇنۇن ۳۲۰۰ کیلومتره یاخیٛن بیر هیسسسی ائلکتریکلیدیر. چای و کاناللار نقلیاتا اۇیغۇندۇر. اوْدرا چاییٛ اۆزرینده تیجاری چاتدیٛرما ائدیلمکددیر. اؤلکنین تیجارت یۆکۆنۆن آغیٛرلیٛغیٛ دمیریوْللاریٛ اۆزریندن اوْلدۇغۇ اۆچۆن ۳۶۳٫۱۱۶ کیلومتره چاتان قۇرۇیوْللاریٛ نیسبتن داها آز توسعه ائتمیشدیر. معاصیر بیر هاوا یوْلۇ سیستمینه مالیکدیر. آیریٛجا دنیز نقلیاتیٛ دا یاخشیٛ وضیعتددیر. باشلیٛجا لیمانلاریٛ قدانسک، قدیٛنیا و شچیندیر.\nگؤرونتولر دَییشدیر\nورشو\nورشو بیلم یولدو\nکراکوف\nVroslav\nBelostok\nBеlskо-Byalа\nپوزان\nQdansk\nLyublin\nSvinouyscie\nKаtоviçе\nویستولا چایی\nQdansk\nTomaszów Mazowiecki\nToruni\nKarpat\nورشو (۱۹۳۹)\nورشو (۱۹۴۵)\nAuşvits həbs düşərgəsi\nنوتلار دَییشدیر\n^ Many declared more than one ethnic or national identity. The percentages of ethnic Poles and of minorities depend on how we count. 94.83% declared exclusively Polish identity, 96.88% declared Polish as their first identity and 97.10% as either first or second identity. Around 98% declared لهیستانلار as their first identity.\n^ The adoption of Christianity in Poland is seen by many Poles, regardless of their religious affiliation or lack thereof, as one of the most significant events in their country's history, as it was used to unify the Polish tribes.[۶]\n^ The area of Poland, as given by the Central Statistical Office, is ۳۱۲٬۶۷۹ km2 (۱۲۰٬۷۲۶ sq mi), of which ۳۱۱٬۸۸۸ km2 (۱۲۰٬۴۲۱ sq mi) is land and ۷۹۱ km2 (۳۰۵ sq mi) is internal water surface area.[۸]\nقایناقلار دَییشدیر\n^ Constitution of the Republic of Poland, Article 27.\n^ Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 [National-ethnic, linguistic and religious structure of Poland. National Census of Population and Housing 2011] (PDF) (in لهستانی). Central Statistical Office. November 2015. ISBN 978-83-7027-597-6.\n^ Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 [Population. Number and demographical-social structure. National Census of Population and Housing 2011] (PDF) (in لهستانی). Central Statistical Office. February 2013. ISBN 978-83-7027-521-1.\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ Rykała, Andrzej (2014). \"National and Ethnic Minorities in Poland from the Perspective of Political Geography\". Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica (in Polish). 17: 63–111 – via CEON Biblioteka Nauki. {{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link)\n^ ۵٫۰ ۵٫۱ \"4.4. Przynależność wyznaniowa\" [4.4 Religious affiliation]. Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 [Population. Number and demographical-social structure. National Census of Population and Housing 2011] (PDF) (in لهستانی). Warsaw: Central Statistical Office. 2013. p. 99. ISBN 978-83-7027-521-1. 31 May 2017-ده یوخلانیب.\n^ Christian Smith (1996). Disruptive Religion: The Force of Faith in Social-movement Activism. Psychology Press. 9 September 2013-ده یوخلانیب – via Google Books.\n^ GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018 roku.\n^ ۸٫۰ ۸٫۱ Concise Statistical Yearbook of Poland, 2008 (PDF). Central Statistical Office (28 July 2008). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 28 October 2008. یوْخلانیلیب12 August 2008.\n^ demografia.stat.gov.pl\/. Population. Size and structure and vital statistics in Poland by territorial division in 2017. As of December 31.[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ 5. Report for Selected Countries and Subjects. اولوسلارآراسی پول صندوقو. یوْخلانیلیب9 October 2018.\n^ Poland. International Monetary Fund. یوْخلانیلیب10 September 2018.\n^ \"GINI Index for Poland\". World Bank. 2015. 15 September 2018-ده یوخلانیب. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (کؤمک)\n^ 2018 Human Development Report. United Nations Development Programme (2018). یوْخلانیلیب15 September 2018.","num_words":4901,"character_repetition_ratio":0.035,"word_repetition_ratio":0.034,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":49276.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کؤچه‌نین تینیندن ایچری گیردیکده ائویمین اؤنونده اوچ_بئش قیزین بیرینی چئوره‌له‌دیک‌لرینی گؤردوم. نه اولدوغونو بیلمک اوچون یئگین یئریدیم. اوزو گؤرونمه‌سین دئیه قارا بؤرکونو گؤزلری‌نین اوستونه ، کاپشئنی‌نین یاخاسینی دا بورنونون اوجونا قدر چکمیش کیشی قیزلاردان بیرینی اؤنونده اوتورتموشدو. پالتارلاریندان یوسیف اولدوغونو آنلادیم.\nیوسیف ـ آدین نه‌دیر؟\nـ آیدا.\nیوسیف ـ نه قدر پولون وار؟\nآیدا ـ بئش مین تومن.\nیوسیف ـ پولونو الیمین ایچینه قویوب الینین آرخاسینی دا اوستونه قوی. گؤزلرینی یوم یالنیز سورغولاریمی یانیتلا. گؤزلرینی آچدیقدا گله‌جه‌گینی گؤرمک اولمایاجاق. تامام می؟\nآیدا ـ تامام.\nیوسیف ـ اون یئددی یاشینداسان می؟\nآیدا ـ هه.\nیوسیف ـ ایندیه دک ائلچین اولماییب.\nآیدا ـ دوغرودور.\nیوسیف ـ الینده گؤردوک‌لریم چوخ پیرتلاشیق دیر. بوندان بئله سورغولاریمی هه یاخود یوخ‌لا یانیتلا. محله‌نیزده قارپیز ساتان وار. اوجا بویلو، دانقیر بیر گنج دیر.\nآیدا ـ _چاشقینلیقلا _ هه.\nیوسیف ـ بیر_ایکی دؤنه سنه ساتاشیب دیر.\nآیدا ـ هه.\nیوسیف ـ آتان او اوغلانلا ایلگیده دیر.\nآیدا ـ هه.\nیوسیف ـ او اوغلان سنه ائلچی گله‌جک. آتان زورلا سنی اونونلا ائولندیره‌جک.\nآیدا گؤزلرینی آچیب الینی چکدی. یوسیف پولو جیبینه باسدی. قیزلارین بیریسی اؤنه کئچیب _ نه اولار منیم ده طالعیمه باخ_دئدی.\nیوسیف ـ من هر گون بیر اینسانین گلجه‌گینی اؤیرنه بیله‌رم. صاباح گلرسینیز.\nالیمی آغزیما قویوب اؤسگوردوم. قیزلار آیدانین باشینا توپلانیب آرالاندیلار .\nـ سن هاچاندان طالعه باخان اولدون.\nیوسیف ـ نه طالعی! من تکجه بیلدیک‌لریمدن پول چیخاریرام. کئچن هفته بو قیزلا آتاسینی او قارپیز ساتانین یانیندا گؤردوم. آتاسی قارپیز ساتانا تاپیشریقلاریمی یئرینه یئتردین می دئیه سوروردو. اوغلان دا هردن اونون گؤزونو اوغورلایبب قیزا قاش_گؤز ائله‌ییردی .\nالینی سالیب جیبیندن بیر اوووج پول چیخاردی.\nیوسیف ـ باخ سیزین محلله‌نیزده تانیدیقلاریم چوخدور. بئش، یئدی ،اون بئش، ایگیرمی بئش، بو دا اوتوز.\nـ بس قیزین یاشین هاردان بیلدین؟\nیوسیف ـ دئدی اورتا مکتبین ایکینجی صینیفینده‌یم. دئمک اون‌یئددی یاشی وار دیر.\nـ چوخ بیج‌سن. بیر ده بو قاپیدا بو ایشی گؤرمه.\nیوسیف ـ سن یوواندا اول من ده باشیمی قاتماق زوروندا اولماییم. اوچ ساعات دیر بوردایام.\nقاپینی آچدیم. ائویمین بوتونو ایگیرمی بئش مئترلیک بیر اوتاق اولدوغونا باخمایاراق هر شئی هر زامان قایداسیندا اولوردو. یوسیف پالتوسونو چیخاربب یاتاغیمین اوستونه آتدی.\nیوسیف ـ چوخ خوش گلمیشم. حله او خوروز قویروغو چایینی حاضیرلا سنه بیر خوش خبریم اولاجاق.\nـ سن ده کی موفته خورسان دا. نه خوش خبری؟\nیوسیف ـ آتام آخشاما باهادیر گیلی قوناق چاغیریب. آیلار دا گله‌جک. آنام دئدی سنی ده چاغیریم. اؤزون بیلیرسن ��نی مندن چوخ ایسته‌ییر. _قاققیلدایاراق_هم ده آناما دئمیشم سئودیگین شام یئرآلما یومورتا دیر قورخما.\nچایی گتیریب آجیقلا اؤنونه قویدوم. آیلاری بیر داها گؤرمه‌گی چوخ ایسته‌ییردیم. آنجاق من هارا، اونلار هارا؟ یوسیف گیل ده ،اونلار دا میلیاردر آداملار دیر. من اورادا نه ائده‌جه‌یم. ایچیمده آیلارا قارشی دویغولار وار آنجاق اونلار عؤمور بویو ساده‌جه منیم ایچیمده قالمالی دیر. بیز آیری_آیری دونیانین آداملاری‌ییق… .\nیوسیف ـ اده مال ائشیدیرسن می؟\nـ نه‌یی؟\nیوسیف ـ بیر ساعات دیر توتون یانیر حله ایندی دئییر توستو نه توستوسو دور. دئدیم آیلار خالام قیزی نرگیزین یاخین یولداشی دیر. بو گون اوندان سنی سوروشوب. او دا تئلفون نومره‌نی مندن آلیب آیلارا وئردی .\nـ نه!؟ سن نه اوچون مندن خبرسیز او ایشی گؤروبسن؟\nیوسیف ـ سانکی سنین ده آللاهیندان دئییل. خسته‌خانادا باخیشلارینی گؤردوم . حاضیرلان گئتمه‌لی‌ییک.\nـ من گله بیلمه‌رم.\nیوسیف ـ نئجه یانی گله بیلمه‌رم !؟ آنام سنی گؤزله‌ییر. بوینوندا آنالیق حاققی وار. او قوجا قادینین اورگینی سیندیرماغا حاققین یوخدور. سن نئجه آجیماسیزسان. اونون دویغولاریلا اویناماق دا نه اولسون …\nـ یاخشی، یاخشی. گله‌جه‌یم. تئز حاماما گیریم گئده‌ک.\nیوسیف ـ آی یاشا. مالیم منیم .\nکوستیومومو گئییب قارا اینجه بویون باغیمی باغلادیم.\nـ نئجه دیر؟\nیوسیف ـ یاخشی دیر بابا. جَلد اول آتام یئنه دئیینه‌جک.\nیاریم ساعات سونرا یوسیف گیلین ائوینین اؤنونده ایدیک. ایچری گیریب آیلارلا قارشی_قارشی‌یا گلمکدن قورخوردوم. بیر یاندان دا یوسیف‌ین آتا_آناسینی چیگنه‌مه‌گه راضی گله بیلمیردیم. درین بیر نفس آلیب ایچری گیردیم. باهادیرلا قیزی دا یئنی یئتمیشدی‌لر. تام ایچری گیره‌جک‌لری آندا بیزی گؤروب دوردولار. اؤندن گئدیب سلاملاشدیم. یوسیف‌ین آتاسی هر کسی ایچری دعوت ائتدی.\nآیلار ـ سیز بویورون. منیم اوختای بی جنابلارینا بیر تشککور بورجوم وار.\nال‌لریمیزی جیب‌لریمیزه باسیب حیطه دو\nغرو آددیملادیق. هاوا آیازیمیشدی. باشیمی قالدیریب گؤی اوزونه باخدیم. ان بالاجا اولدوزلار بئله گؤرونودولر.\nآیلار ـ دئییرلر هر کسین بیر اولدوزو وار. سنجه منیم اولدوزوم هانسی دیر؟\nالیمی جیبیمدن چیخاریب بارماغیمین ایشاره‌سی ایله ان ایشیق، لاپ بؤیوک اولدوزو گؤستردیم.\nـ سنین اولدوزون او اولمالی دیر. او دا سنین کیمی گؤزل دیر.\nآیلار ـ بس سنینکی؟\nـ منیم اولدوزوم یوخدور. اولسا دا او قدر بالاجا دیر کی گؤرونمور.\nآیلار ـ دئمک اولماز. هر شئی گؤروندوگو کیمی اولمایا دا بیلر . نرگیزدن تئلفون نومره‌نی آلدیم. تشککور ائتمک اوچون سنه زنگ آچاجاقدیم. بورادا سنی گؤرمک چوخ یاخشی اولدو.\nـ نه دئمک. من اؤزل بیر ایش گؤرمه‌میشم.\nآیلار ـ ایذین وئریرسن‌سه صاباح سنین ائوینه گلمک ایسته‌ییرم.\nقورخدوغوم باشیما گلدی. من بونا نه دئییم؟ اونو جمعی ایگیرمی بئش مئتیرلیک ائویمه نئجه قوناق ائله‌ییم؟ بو گئجه بو گؤرکملی عیمارتین قوناغی، صاباح منیم ماغارامی گؤررسه منیم حاقیمدا نه‌لر دوشونر؟\nآیلار ـ بیر شئی می اولدو؟\nـ یوخ، یوخ. اؤز ائوینیز دیر. هر زامان بویوروب گله بیلرسینیز.\nآیلار ـ من اوشودوم. ایچری گئده‌ک.\nیئمکدن سونرا یوسیف‌ین عاییله‌سی ایله باهادیرین دانیشیقلاری داها دا قیزیشدی. آرا سیرا اونلارین گؤزلرینی اوغورلاییب آیلارا باخیردیم. گؤزلرینی منه تیکدیگی��ه باخمایاراق گؤز_گؤزه گلینجه باشینی آشاغی سالیردی. ایچیمدن کئچن دویغولارا بیر تورلو اینانا بیلمیردم. نئجه اولاجاق سؤزجوگو بیر آن اولسون بئله دیلیمدن دوشموردو…\nباهادیر ـ اوختای سن بیزیم بو یوسیف‌له نئجه تانیش اولدون؟\nـ اونیوئرسیتئتین ایلک کورسونون ایلک گون‌لری ایدی. یوسیف‌له سؤزوموز چیخدی. او منه بیر یومروق آتدی. من ده آرتیقلاماسی ایله قارشیلیق وئردیم. صاباحیندان ایکی اوچ گون یوسیف اونیوئرسیتئته گلمه‌دی. دؤزه بیلمه‌ییب ائولرینی آختاریب تاپدیم. فاطما خالا ایله دانیشدیم. خسته اولدوغونو، بؤیرک‌لرینین ایشدن دوشدوگونو اؤیرندیم. سونرا خسته خانایا گئدیب بؤیرگیمین بیرینی اونا وئردیم. ایندی ده یوسیف مندن بیر پارچا اولاراق قارشینیزدا دیر.\nیوسیف ـ _ منه گؤز ووروب آیلاری گؤستره‌رَک_باهادیر بی بو اوغلان چوخ جؤمرد دیر. هئچ بیر شئی اوممادان منه یئنی بیر حیات باغیشلادی. اونون اوچون ده بیزیم عاییله‌دن بیری ساییلیر.\nساعات اون‌ایکیده آیلارلا باهادیر گئتمک قرارینا گلدی‌لر. من ده اونلارلا بیرگه ساغ اوللاشیب حیطه چیخدیم. یوسیف منی ائوه یئتیرمک اوچون آرابایا دوغرو گلدی. یئریمک ایسته‌دیگیمی سؤیله‌ییب یولا دوشدوم.\nیئنه ده آیلار گؤزومون اؤنوندن گئتمیردی . آرا_سیرا اونو ، آرا_سیرا دا آرامیزدا اولان مین‌لر کیلومئتیرلیک مصافه‌نی دوشونوردوم. گاه ایسته‌ییردیم صاباح تئزدن ائودن چیخیب گئده‌م اونو گؤرمه‌یم، گاه دا اونو گؤرمک اوچون ثانیه‌لری ساییردیم. نه زامان ائوه چاتدیغیمین فرقینده اولمادیم. پالتارلاریمی چیخاریب یاتاغیما گیردیم.\nیوخودان آییلدیم. ساعات ۰۹:۳۵ گؤستریردی. گؤزلریمی بیر داها یومماق ایسته‌دیگیمده آیلارین ائویمه گله‌جه‌گینی خاطیرلادیم. تله‌سیک یاتاقدان قالخیب اوتاغی ییغیشدیردیم. قابلاری تر_تمیز یویوب ائوی سوپوردوم. هر شئیی قایداسینا سالدیقدان سونرا ائشیگه چیخدیم. بیر آز مئیوه ایله شیرنی آلیب ائوه قاییتدیم. بو آیی کسکینلیک‌له پول باخیمیندان سیخینتی چکه‌جکدیم. آنجاق آیلاری گؤرمه‌گه دگردی. گئجه دوشوندوک‌لریمین هئچ بیرینی خاطیرلامیردیم. اونو بیر داها گؤرمک اوچون تله‌سیردیم. اؤزومو تئز ائوه یئتیریب شیرنی‌لری ، مئیوه‌لری قابا ییغیب چای دمله‌دیم. بیر آز ائوین ایچینده آددیملادیم. ساعات ۱۰:۱۵ گؤستریردی. گلمه‌مه‌سیندن قورخوردوم. یاتاق دیوانیندا اوتوروب کیتابلا باشیمی قاتدیم.\nقاپی چالیندی. آیاغا قالخیب اوستومو دوزلدیب قاپینی آچدیم.\nآیلار ـ سلام .\nـ سلام. چوخ خوش گلیبسن. بویور.\nقاپی‌نین اؤنونده چکمه‌لرینی چیخاریب خالچانین اوستونه کئچدی. چئوره‌نی گؤزدن کئچیریب پالتوسونو چیخاریب سوبانین قیراغیندا اگلشدی.\nآیلار ـ بو قدر سلیقه‌لی اولدوغونو سانمیردیم.\nـ لوطفونوز وار.\nآغ شالینی بوینونا آتیب ساری ساچلارینی چیگنینه تؤکدو. او قدر گؤزل‌لیگین قارشیسیندا دالیب گئتمه‌مک اولموردو. چتین‌لیک‌له باخیشلاریمی اوندان آلیب بارماق‌لاریملا قورجالاندیم.\nآیلار ـ یوسیف چایینی چوخ اؤیوردو. منی بیر چایا قوناق ائتمه‌یجک‌سن می؟\nـ اولورمو هئچ.\nایکی چای سوزوب اورتایا قویدوم. مئیوه‌لرله شیرنی‌لری ده گتیردیم.\nآیلار ـ اؤزونوزو زحمته سالیب‌سیز. من ساده‌جه تشککور ائتمک اوچون گلمیشدیم. چوخ ساغ اولون.\nـ نه زحمتی. نوش اولسون.\nآیلار ـ نرگیزدن تئلفون نومره‌نیزی ایسته‌میشدیم. چوخ ساغ اولس��ن تاپیب وئردی. _ جیبیندن بیر کاغاذ چیخاریب منه ساری اوزاتدی_ بو دا منیم نومره‌م دیر. آرا_سیرا تلگرامدا یازیشا بیله‌ریک می؟\nـ چوخ اوزگونم.\nآیدا ـ نییه کی؟\nـ منیم تئلفونومدا او ایمکانلار\nیوخ‌دور. منیمکی ساده دیر.\nـ آاا ! من ائله بیلیردیم بو تئلفونلارین نسیل‌لری کسیلیب دیر.\nـ _ گوله‌رَک _ منیم کیمی حله ده داش چاغیندا یاشایانلاردا دورور.\nآیلار ـ بو گون ساعات نئچه‌ده درسینیز وار؟\nـ ۱۴:۰۰\nآیلار ـ بیر شئی ایسته‌یه بیلرم می؟\nـ نییه اولماسین کی؟\nآیلار ـ ایمکانی اولسا گون اورتا یئمه‌گینی بیرگه یئیه‌ک.\nـ تامام.\nیئمه‌گه گئتمک اوچون ائشیگه چیخدیق. آیلار کوچه‌نین او تاییندا ساخلادیغی آرابایا ساری گئتدی. الیمی جیبیمه سالدیم. بئش _ آلتی مین پولوم وار ایدی. ایگیرمی مین ده کارتیمدا اولمالی ایدی. بیر آن سانکی باشیما بیر قازان قاینار سو تؤکولدو. اؤزومدن نیفرت ائتدیم. آیلارین ائویمه گلمه‌سینی، آردینجا دا یئمه‌گی بیرلیکده یئمک ایسته‌یینی قبول ائتدیگیم اوچون اؤزومدن آجیغیم گلدی. اونونلا منیمکی توتمازدی. اونون قاپیدا ساخلادیغی آرابانین آدینی بئله بیلمیردیم. اویسا جمعی ایگیرمی آلتی مین تومن‌له اونو یئمه‌گه گؤتوروردوم. بیر شئیی ماهنا ائله‌ییب اونونلا گئتمه‌مک بئینیمدن کئچدی .آنجاق سؤزومو توتماسام پیس اولار دئیه واز کئچدیم.\nآیلار ـ نه‌سه اونوتموسان؟\nـ یوخ. گلدیم.\nائشیگه باخماقدان چکینیردیم. منی تانییان بیریسی بو لوکس آرابادا گؤررسه نه‌لر دوشونه‌جک دئیه قایغیلانیردیم.\nآیلار ـ سنجه هانسی رئستورانا گئده‌ک؟\nمن شهرین رئستورانلارینین هئچ بیریسینده او گونه دک یئمک یئمه میشدیم. یئمه‌گینی داددیغیم ان یاخشی یئر کوچه‌میزین باشینداکی ساندویچی ایدی. بیر داها اؤزومدن نیفرت ائتدیم.\nـ هارا سن راحاتسان اورایا گئده‌ک.\nآیلار ـ تامام.\nاون_اون بئش دقیقه سونرا یئمک‌خانایا چاتدیق. چوخ تمیز، گؤرکملی بؤیوک سالونا گیردیک. هر طرف چیچک‌لرله بزنمیشدی. حیاتیمدا ایلک دؤنه او قدر گؤزل یئمک خانا گؤروردوم. سیفاریش ائتدیکدن سونرا یئمک‌لر گلدی. یئمک بویونجا حئساب نه قدر اولاجاق دئیه دوشونوب دوردوم. سونوندا دؤزه بیلمه‌ییب آیاق یولو ماهناسینا ماسادان آیریلدیم. آیلارین گؤزونو اوغورلاییب خزینه‌چی‌نین یانینا گئتدیم.\nـ باغیشلایین بیزیم حئساب نه قدر اولدو؟\nخزینه‌چی ـ بویرون اگلشین قارسوندان حئسابی گؤندره‌جه‌یم.\nـ زحمت چکمه‌یین بویرون. بیز ده قالخیریق.\nخزینه‌چی ـ جمعی یوز آلتی مین اولور.\nالیمی جیبیمه سالیب آلتی مین تومنی پیش‌تاختانین اوزرینه بوراخدیم. ایگیرمی مین ده کارتیمدان چکدیردیم. عاییله‌مدن قالان تک وارلیغی قولومدان آچیب اونو دا پیش‌تاختانین اوستونه قویدوم.\nـ با…با… باغیشلایین منیم یانیمدا پول آز دیر. بو سیزده قالسین من صاباح پولو گتیریب گئری آلارام.\nخزینه‌چی ـ بئله شئی اولماز کی جناب. پولونوز یوخدورسا بورایا گلمک ده نه دئمک دیر؟\nـ من چوخ عوذر ایسته‌ییرم. او خانیم منیم اونیوئرسیتئت آرخاداشیم دیر. خاهیش ائله‌ییرم. صاباح موطلق پولونوزو گتیریب ساعاتیمی گئری آلاجاغام.\nخزینه‌چی کؤنول‌سوزلوک‌له قبول ائتدی. ماسایا دؤندوم. آیلار یئمه‌گینی بیتیرمیشدی.\nـ گئده‌ک می؟\nآیلار ـ یئمه‌گینی بیتیرمه‌دین کی. هم ،حله حئساب دا گلمه‌ییب.\nـ یئمه‌گیم یوخدور. حئسابی من چوروتدوم.\nآیلار ـ آخی من سیزی قوناق ائت��ک ایسته‌ییردیم.\nـ گلن دؤنه‌یه قالسین.\nرئستوراندان چیخدیقدان سونرا کیتابلاریمی ماهنا ائله‌ییب اوندان آیریلدیم. یولدان کئچن گنج اوغلاندان بیر گیله سیقارئت آلیب آلیشدیردیم. اونیوئرسیتئته واختیندا یئتیره بیلمزدیم. یولا دوزلیب ائوه گئتمک قرارینا گلدیم. نئچه دقیقه سونرا یوسیف‌ین سسی ایله اؤزومه گلدیم.\nیوسیف ـ اده شئی، زاد …\nـ مال. بونو دئمک ایسته‌ییرسن می؟\nیوسیف ـ آی ساغ اول. خوشوم گلیر باشا دوشن آدامسان. گل اگلش . دیرسگیمی پنجره‌نین قیراغینا سؤیکه‌ییب الیمی آلنیما وورموشدوم. سنه نه اولدو؟ نه‌دن اؤزونو بو قدر تئز اودوزدون؟ بوتون آرخاداشلارینا هر کس اؤز تایینی تاپمالی دیر دئیه‌رَک عاغیل قویان سن دئییلدین می؟ ایندی زنگین بیر قیزین پئشینه تاخیلماق دئدیک‌لرین‌له توتوشور مو؟\nیوسیف یومروغونو گؤزومون اؤنونه گتیریب نئچه ثانیه‌دن سونرا آچدی. خزینه‌چی‌یه وئردیگیم ساعاتیم بارماقلاریندان آسلاندی.\nـ سن، سن بونو هاردان آلدین؟\nیوسیف ـ آرخدان توتدوم. اشی توت گؤرک. سن بونو رئستوراندا حئساب یئرینه وئردین .من ده پولو وئریب ساعاتی آلدیم دا. ائله دئییر سانکی بیلمیر هاردان آلمیشام.\nـ سن نه بیلیردین من ساعاتی اورایا قویموشام.\nیوسیف ـ من ده اورادا ایدیم. اونیوئرسیتئته گئتمک اوچون آرخانجا گلمیشدیم . قاپینیزدا آیلارلا بیرگه چیخدیغینیزی گؤردوم. سیز منی گؤرمه‌دن رئستورانا گلدیم. نه یاخشی دا گلمیشم. سنین بو ساعاتی نئجه اؤنمسه‌دیگینی بیلیرم.\nتشککور ائدیب ساعاتی جیبیمه قویدوم. بیر یاندان سئوینیردیم .بیر یاندان دا اوتانیردیم. یوسیف‌له آرامیزدا او سؤزلر اولماسا دا اونون ساعاتی آلیب گتیرمه‌سی زوروما گئدیردی.\nیوسیف ـ اونیوئرسیتئته گئدیرسن می؟\nـ یوخ من گله بیلمه‌یه‌جه‌یم. آیلارا گلمه‌یه‌جه‌یم دئدیم.\nبوسیف ـ او زامان گئده‌ک بیر خوروز قویروغو چای ایچه‌ک منیم ده سنه بیر سئویندیریجی خبریم وار.\nـ یئنه نه خبری؟\nیوسیف ـ اؤنجه چای، سونرا خبر.\nایکی چای تؤکوب یوسیف‌له قارشی_قارشی‌یا اوتوردوم.\nـ سؤیله سئویندیرجی خبرین نه دیر؟\nیوسیف ـ صاباح آخشام عاییله‌وی اولاراق باهادیر گیله قوناغیق.\nـ بونون منه نه دخلی وار؟\nیوسیف ـ مال. نه یازیق کی سن ده بیزیم عاییله‌دن ساییلیرسان . بیلمیرم کی آتا_آنام سنده نه گؤروب‌لر.\nـ من گله بیلمه‌رم.\nیوسیف ـ گله‌جک‌سن. بویروق یوخاریدان دیر. آنام…\nـ یاخشی ، یاخشی تامام.\nیوسیف گئتدیکدن سونرا قاپی چالیندی. کیم اولا بیلر دئیه دوشونجه‌یه دالدیم. بیر داها قاپی چالیندی. آیاغا قالخیب قاپینی آچدیم. پوچت‌‌چو الینده‌کی قوطونو منه ساری اوزاداراق _ اوختای جنابلاری سیزسینیز می؟_\nـ بلی.\nپوچت‌چو ـ بورایا بیر قول آتین.\nقوطونو آلیب ایچری دؤندوم. منه بیر شئی گؤندره‌جک کیمسه‌م اولمادیغی اوچون چوخ شاشیردیم. قوطونونو آچدیم. ایچیندن بیر مکتوب بیر ده جیب تئلفونو قوطوسو چیخدی.\nسلام اوختای بَی\nدئسه‌یدیم بو پایی مندن آلمایاجاقدین. اونون اوچون ده ایذین‌سیزجه بونو آلیب سنه گؤندردیم. ساغلیقلا قوللاناسان.\nآیلار\nبیری‌نین منه یازیغی گلمه‌سیندن نیفرت ائدیردیم. تئلفونو همن قوطویا قویوب آغزینی باغلادیم. ایکی داملا یاش گؤزلریمدن یاناقلاریما آخدی. قوطونو دیوانین اوستونه توللاییب هؤنکور_هؤنکور آغلادیم.\nبویون باغیمی باغلاییب قوطونو بیر نایلونا سالیب ائشیگه چیخدیم. یوسیف الینی سیگنالدان گؤتوروب باشینی پنجره‌دن ائشیگه چیخاردی.\nیوسیف ـ اده مال گل قورتار دا. ایندی قوناقلیق باشلاناجاق.\nـ گلدیم، گلدیم.\nیول بویونجا آیلارین منی آلچاقلادیغینی دوشونوب اونون منلیگینی سیندیراراق پایینی قایتارماغی پیلانلادیم. اوندان آیریلماغین، اونو اونوتماغین تک یولو بو ایدی.\nبؤیوک بیر عیمارتین ایچینه گیردیک. هر یئر_هر شئی پار_پار پاریلداییردی. اوتوز_اوتوز بئش کیشیه یاخین قوناق وار ایدی. هر کس سوسلو پالتارلار گئیینمشدی . اورتادا نئچه قوللوقچو قوناقلارا سرویس وئریردی‌لر. اونلاردان بیریسی الینده‌کی سینی ایله بیزه یاخینلاشدی.\nقوللوقچو ـ بویرون. بوغدا سویو، آبسولوت …\nـ بیز ایچمیریک.\nیوسیف ـ نه ایچمیریگی؟ گل بورا.\nالینی اوزادیب ایکی بارداق گؤتوردو. بیرینی منه وئردی.\nیوسیف ـ باخ بورادا قادینلی_کیشیلی هامی ایچیر. ایندی سن ایچمه‌سن پیس اولار. هم بیر آزدان خوشون گله‌جک.\nباهادیر بیزه یاخینلاشیب حالیمیزی سوردو. اونونلا نه دانیشدیغیمین فرقینده اولمادیغیم کیمی نه زامان بارداغی بوشالدیب باشقاسینی آلدیغیمین دا فرقینده دئییلدیم. گؤزلریم ساده‌جه آیلاری آختاریردی. یوسیف‌ین ایشاره‌سی ایله باخیشیمی پیلله‌کن‌لره ساری یؤنلتدیم. آیلار قیرمیزی دونونون اتگینی توپوغونا قدر یوخاری چکیب پیلله‌کن‌لردن آستا_آستا آشاغی ائنیردی. سانکی او دا منی آختاریر کیمی باخیشینی اورا_بورا گزدیریردی.\nاوچونجو_ پیلله‌‌کنده دایانیب قوناقلارلا سلاملاشیب اونلاری صمیمییت‌له قارشیلاماغا چالیشدی. نه قدر چالیشسا دا ایچینده‌کی کدری گیزله‌یه بیلمه‌ییب گؤزلرینین بوجاغینی ایسلاتدی. یاخینلاشیب اونونلا سلاملاشدیم. اوره‌گینی سیندیرماغا راضی گله بیلمیردیم آنجاق او پایی هر نجور اولورسا قایتارماق زوروندا ایدیم یوخسا غرورومو سیندیراجاقدیم.\nاوجا بویلو ، شیشمان بیر گنج یاخینلاشیب اوزونو آیلارا توتوب سلاملاشدی.\nآیلار ـ بو گون کئیفیم یوخدور یاشار .\nیاشار ـ گله‌جک ارینه ده هامی کیمی داورانیرسان می ملک اوزلوم؟\nآیلار ـ ال چک یاشار. من سنین هئچ بیر شئیین دئییلم. سن‌له نه ایندی نه ده گله‌جکده هئچ بیر ایلگیم اولمایاجاق.\nیاشار آیلارین قولوندان توتوب دارتدی. آن ایچینده یاشارین یاخاسیندان توتوب پیلله‌کن‌لرین آرخاسینا چکدیم. قولونو بوروب بوینونو قولتوغومون آراسینا سالدیم.\nـ باخ اجلاف بیر کز داها آیلارا توخانسان اللرینی قیرارام. آنلادین می؟\nیاشار _بوغولاراق_ منه الینی اوزاتماغین بدلینی اؤده‌یه‌جک‌سن .\nبیر آز داها بوینونو سیخدیم. یوسیف‌له آتاسی یئتیشیب اونو الیمدن آلدیلار. باهادیر دا اؤزونو یئتیردی.\nباهادیر ـ نه اولوب اوختای؟ بو قیزیمین خالاسی اوغلو دور.\nـ کیم اولور اولسون. منیم سئودیگیمه الینی قالدیرارسا اونو حیاتدان سیله‌رم.\nهامی شاشقین‌لیقلا منه باخیردی. آیلار آغلایاراق پیلله‌کن‌لردن یوخاری چیخدی. یاشار دا منی هه‌ده‌له‌یه‌رَک سالوندان چیخدی. یوسیف منی بیر قیراغا چکیب الیمه سو وئردی.\nیوسیف ـ بو قدر گؤتوروم‌سوز اولدوغونو بیلمیردیم. اده مال ایکی آتیم ایچکی ایچیب‌سن خالقین قوناق‌لیغینی بیر_بیرینه ووراجاقدین.\nـ من سرخوش دئییلم. ساده‌جه آیلاری اینجیتمه‌سینه دؤزه بیلمه‌دیم .\nیوسیف ـ هه سن اؤل. قالخ آیاغا بورادا قالماغیمیز خوش دئییل.\nپالتارلاریمی چیخاریب دیوانین اوستونه تؤکدوم .یوسیف آتاسی گیلی ائوه گؤتوره‌جه‌یینی س\nؤیله‌ییب گئتدی. نه ائده‌جه‌گیمی بیلمیردیم. یئنه ده مین بیر سوروغونون اؤنونده عاجیز قالمیشدیم. تئلفونون زنگی ایله اؤزومه گلدیم.\nـ آلو.\nـ اوختای منم آیلار.\nـ آیلار سن یاخشی‌سان؟ منی باغیشلا .من…من بیر آن نه ائده‌جه‌گیمی بیلمه‌دیم .\nآیلار ـ سن سوچ ایشله‌مه‌دین. صاباح ائوینه گله‌جه‌یم .هر شئی آیرینتی‌سی ایله سنه آچیقلایاجاغام. گئجه‌ن خئییره قالسین.","num_words":4208,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":144921.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"“عشق و انتقام” تاماشاسیندا اساس رول‌لاری صمد صباحی (چنگیز)، اسماعیل دلبرپور(شمسی بی)، لیلا محسین‌پور (زهره)، مدینه علی اکبرزاده(قمر)، قمر نیکپور (یاسمن)، سارا میانپور(هجر)، تمجیدی (شاه عباس بی)، محمدعلی ولی زاده (علی مردان )، اسماعیل مزدوری(پیری بابا)، حضی (جبی لله)، رساّم ولی خاکدان (عباد)، حبیب قلی زاده (حیدر قلی)، مجیدضراّبی (صفی بی) ایفا ائتمیشلرş\nتنقید تاماشایا مثبت و تقدیر ائدیجی رأی وئرمیشدی. تماشایا رئسئنسیا یازان مؤلفین فیکرینجه “عشق و انتقام” تاماشاسیندا، هرشئی‌دن اوّل، یارادیجی هیئتی اؤز اوزه‌رینده دریندن دوشونه‌رک ایشله‌دیگی حسّ اولونور. بونون نتیجه‌سیدیر کی، تاماشاچی هر بیر آکتیورون اویونوندا اونون ایفا ائتدیگی سورعتین تکجه اؤزونو دئییل، بلکه همین سورعتین سیماسیندا اونون داخیل اولدوغو بوتون بیر صینفی، تام بیر طبقه‌نی گورور.\nاگر بیز آقای تمجیدی‌نین اویونوندا اؤلمکده اولان صینفین شاهباز بی کیمی ظالیم و قدّار بیر نوماینده‌سینی گؤروردوکسه، آقای ولی زاده نین اویونوندا بو وحشی صینیفله آمانسیز موباریزه آپاران خالقین علیمردان کیمی ایگید اوغلونو گؤروروک.\nرئپئرتوواردا(حکیمه خاک انداز)”حسین عرب‌اوغلو“(گولدان علی پاریسده)، (باشماق تایی)، (هلّم گلّلم) آدلی پریمیتیو بدیعی جهتدن سؤنوک، دراماتورجی باخیمیندان ضعیف پیئس‌لرده اوینانیلیب. فارس مؤلّیف‌لری جعفر جابباّرلی نین “اود گلینی” و “آیدین” درام لارینی تحریف ائدیلمیش سوژئت ده “”سیاهپوش”(اقتباس ائدن حسین عرب اوغلی) “انتقام لیلا” آدلاریلا صحنه ده گؤستریلمه‌سینه نایل اولا بیلیبلر.\nبیر ایل مودتینده تئاتر ۵۵ تاماشا گؤستریب. کلئکتیو جنوبی آذربایجانین مرند، ماکو، سلماس، میانداب، میانا، زنجان، سویوق بولاق، نقده، اوشنو، اورمو، شهر و قصبه‌لرینده، بؤیوک کندلرینده د ه صحنه اثرلری اویناییب.\nتئاتر دسته‌سینده خصوصی سازاندالار، عاشیقلار، خواننده‌لر، قاوال چالان قیزلار دسته‌سی، رقاّصلار اولوب. اونلار خصوصی پروگراملارلا تبریزده و ایرانلی آذربایجانلیلار یاشایان شهرلرینده کونسرت‌لر وئریبلر. تئاترین آیلیق رئپئرتوواری توتولاندا اورایا اولّجه‌دن کونسرت تاماشالاردا داخیل ائدیلیردی. کونسرت‌لرده مختلیف تاماشالاردان، خصوصا اوپئرا و اوپئرتّالاریندان، کومئدیالاردان پارچالار گؤستریلیردی.\nآکتیورلارین مادّی وضعیتینی یاخشیلاشدیرماق مقصدیله تروپّانین منصوب اولدوغو جمعیت هر آی خصوصی پول آییریب، تئاتر بیناسینین کرایه‌سینین یاریسینی اؤده‌مه‌یی جمعّیت اؤز اوزه‌رینه گؤتوروب. قادینلار و مکتبلی‌لر ایچون گؤستریلن تاماشالاردان الده اولونان قازانجدان هئچ بیر وئرگی وئریلمیر و بوتون پول تمامیله آکتیورلار آراسیندا بؤلو��وردو. تاماشالاردان قازانیلان پولون معّین فایزی ایسه مطلق گئییم و رئکویزیت آلینماسینا خرجلنیردی. بونا گورادا قیسّا زاماندا تبریز تئاتری اؤزونون آکسئسوارینی یارادا بیلدی.\nتئاتر تاماشا و کونسرت پروگرامی ایله سئنتیابر آییندا آذر شهر، ماراغا، میانداب، سلماس، مهاباد، نقده، اورمیه، خوی، ماکو، مرند شهرلرینده، همین شهرلره یاخین کندلرده گاسترول سفرینده اولوب. مطبوعات تئاترین گاستروللارینا جیدّی ماراق گؤستریب و بو مدنی حادیثه‌نی مونتظم اولاراق دیققّت مرکزینده ساخلاییب. آذربایجان دیلینده چیخان قزئتلر موختلیف شهرلردن یازیلمیش ضیالی مکتوبلارینی اؤز صحیفه‌لرینده ایشیقلاندیریب.\nتبریز آرتئست‌لری هیئتی‌نین ماراغایا گلمه‌سی منی چوخ سئویندیردی. من دوغما آنا دیلیمده “سئویل “و “عشق و انتقام” کیمی اثرلرین وارلیغینا سئویندیم. آذربایجاندا بو جوره اثرلردن چوخ اویناماق و میللی مدنیّتیمیزین گؤزه‌ل نمونه‌لریله خالقی تانیش ائتمک لازیمدیر.\nتبریزده تئاتر هیئتینین گلیشی، ماراغا قادینلارینی چوخ سئویندیرمیشدیر. بیز بیرینجی دفعه بؤیوک آذربایجان درام ‌نویسی جعفر جاببارلی‌نین “سئویل” پیئسی‌له تانیش اولدوق. پیئس قارانلیقدا قالان و آزادلیق ایجون چیرپینان قادینلارین یولونو بیر مشعل کیمی ایشیقلاندیریر. قادینلاریمیز و کیشی‌لریمیز بو کیمی پیئسلری نه قدر چوخ گؤرسه‌لر قادین آزادلیغینین حقیقتده نه اولدوغونو، باشا دوشوب، بو یولدا جیدّی چالیشارلار.\nسووئت اتفّاقیله مدنی رابیطه ساخلایان ایران جمعیّتی، تبریز شعبه‌سی تئاتر دسته‌سینین مهاباددا وئره‌جه‌یی کونسرت مناسیبتیله شهرین بؤیوک ائولریندن بیرینین گئنیش حیطینده صحنه دوزه‌لدیلمیشدی. صحنه قالیلارلا بزه‌دیلمیش، پرده قاباغیندا آغاج دیره‌کلردن لامپالار آسیلمیشدی.\nمهاباددا غیر عادی حادیثه اولان بو کونسرته مین نفردن آرتیق آدام بلیط آلمیشدی. حیط آداملا دولدوغوندان جماعتین چوخو قاپیدا ییغیلیب دورموشدو، داملارا چیخمیش، تاماشا وئریلن حیطه آچیلان پنجره‌لره دولموشدو.\n…. آرتئستلر صحنه‌ده بیر بیرینی عوض ائدیرلر. صابیرین حبیب قلی زاده طرفیندن ایفا اولونان “ندامت و شکایت ” شعری تاماشا سالونوندا شن گولوش قوپاریر، عبّاس صحتین، مدینه علی اکبرزاده طرفیندن ایفا اولونان “وطن ” شعری ایسه تاماشاچیلارا درین تاثیر باغیشلاییر….بؤیوک محمدی و سارا حیدرزاده طرفیندن ایفا اولونان “آرشین مال الان”دان تئللی – ولی صحنه‌سی، لیلا محسن پورون “کوراوغلو”دان ایفا ائتدیگی ماهنی، فاطما زرگری نین اوخودوغو “کوردون گؤزه‌لی” تاماشاچیلارین آلقیشلاری‌ایله قارشیلانیر.\nکونسرتین آخیریندا آقای قاضی محمد مهابادلی‌لار طرفیندن آرتئست‌لره بخشیش‌لر تقدیم ائدیر. کونسرت مهاباد اهالیسینین او قدرخوشونا گلمیشدی کی کونسرت قورتاراندان سونرا دا تاماشاچیلار ائوه گئتمک ایسته‌میر. قاپیدا آرتئست‌لره یاناشیب اؤز تشکورلرینی بیلدیریردیلر…\n“وطن یولوندا” قزئت تئاترین رضائیه شهرینه گاسترولونو بئله ایشیقلاندیریب. “سووئت” ایتیفّاقیله مدنی رابطه ساخلایان ایران جمعیّتی تبریز شعبه‌سینین و تبریز ده کی سووئت مدنیّت ائوینین نزدینده اولان تئاتر دسته‌سی رضائیه شهرینده بؤیوک موفقیتلرله تاماشالار وئرمیشدیر. آرتئست‌لر هیئتی رضائیّه ده دؤرد گون قالاراق، بیرینجی گون ب��یوک کونسرت وئرمیش، ایکینجی گون “عشق و انتقام”، اوچونجو گون “اصلی و کرم”، دؤردونجو گون ایسه “مشدی عباد” تاماشالارینی گؤسترمیشدیر.\nهر تاماشایا مین‌دن آرتیق آدام باخمیشدیر. آرتئست‌لرین چیخیشلاری قورولتولو آلقیشلارلا قارشیلانمیشدیر. بو آلقیشلارین و سئوینجین سببی اودورکی جماعاتا دوغما آذربایجان دیلینده کامل تاماشالار وئره‌ن مقتدر آرتئست‌لریمیز یئتیشمیشلر. اونلارین شهریمیزده وئردیکلری دؤرد تاماشا اوره‌یمیزده سیلینمز خاطیره‌لر بوراخمیشدیر. بیز بونونلا فخر ائدیر و آرزولاییریق کی بو دسته جنوبی آذربایجاندا میللی اینجه صنعتیمیزین ترقّی و تکامولو ایچون بینوره داشی اولسون و باشقا شهرلریمیزده ده آنا دیلینده تئاتر دسته‌لری یارانسین.\n“وطن یولوندا ” قزئتی خوی و آذرشهر، ماکو و میانداب، شاهپور شهرلریندن تبریز تئاتر دسته‌سینین کلئکتیوینه تشکّور و منتدارلیق مکتوبلاری چاپ ائدیب.\nاوزئیر بی حاجی بیوفون آنادان اولماسینین ۶۰ و یارادیجیلیغینین ۴۰ ایلی مناسبتیله تبریز شهرینده یوبلئی طنطنه‌لری کئچیریلیب. تبریز تئاتری یوبلئی طنطنه‌لرینده بسته‌کارین “مشهدی عباد” (اون دؤرد سئنتیابر)، “آرشین مال الان”(۱۶سئنتیابر) “اصلی و کرم” (۱۸سئنتیابر)، “لیلی و مجنون” (۲۰سئنتیابر) موسیقی اثرلرینی تاماشاچیلارا گؤستریب. مشدی عبادین قورولوشونو صمد صباحی وئرمیشدی. مسئول مودیر ایسه، ا.فریور ایدی. لیلا محسن پورون گولناز رولوندا ایفاسی اصیل صنعت نائلیّتی کیمی قارشیلانیردی. سارا حیدرزاده (چئدان) ایسه صنم رولوندا کولوریتلی و اوره‌یه یاتیملی صحنه اوبرازی تاثیری باغیشلاییردی.\nبیرینجی گاسترولون بؤیوک اوغوروندا، خالق آراسیندا معارفلنمه‌یه گؤستردیگی مثبت تاثیردن روحلانان تئاتر بو ایلین یانوار آییندا نوبتی گاسترولا چیخیب. بو دفعه گاسترول هیئتینه ۳۰آکتیور داخیل ائدیلیب. تئاتر ایچون یوک ماشینی آیریلیب. اوینانیلان تاماشالارین دکورلاری دا ماشینلارا یوک‌لنره‌ک تاماشا گؤستریلن یئرلره آپاریلیب. کولئکتیو هر یئرده طنطنه ایله قارشیلانیب. بو گاسترولون شهرلری احاطه دایره‌سی داها گئنیش اولوب. کلئکتیو آذربایجان شهرلرینده و کوردلرین مسکونلاشدیقلاری یاشاییش منطقه‌لرینده چیخیشلار ائدیبلر. محض همین سفرده بناب، زیندشت، تقی آباد، زنوز، شهرلرینده ایلک دفعه تئاتر تاماشالاری گؤستریلیب. زنجاندا، ماکودا، خوی‌دا، مهاباددا قادینلار، خوی‌دا و مراغادا مکتب شاگردلری ایچون پولسوز تاماشالار اوینانیلیب. تاماشاچیلار “سئویل”، “ناموس”، “عشق و انتقام” اثرلرینه باخیبلار. گاسترول تروپاسی بیر نئچه حربی حیصه‌ده ده چیخیشلار ائدیب.\nگاسترول رئپرتووارینا میللی کلاسیکلریمیزین، شیمالی آذربایجانین شاعیر و بسته‌کارلارینین اثرلریندن عبارت کونسرت پروگرامی دا داخیلیدی. تاماشاچیلار نظامی گنجوی‌نین، محمد فضولی‌نین، مولاّ پناه واقف‌ین، میرزه علی اکبر صابرین، عباس صحت‌ین، جعفر جبارلی‌نین، صمد ورغونون، جلیل محمد قلی‌زاده‌نین، سلیمان رستم‌ین. علی اغا واحدین، ثابت رحمانین، یئرلی مولّیفلردن ژاله شیدانین، سید مهدی اعتمادین، محمد بی ریانین، شعر و حکایه‌لرینی بسته‌کارلاردان اوزئیر بی حاجی بیوفون، سعید رستموفون، جهانگیر جهانگیراوفون ماهنیلارینی جوشغون ماراقلا، آلقیش دوغرودان مینتدارلیقلا دینله‌ییبلر.\nشهر و ک��دلرده دسته‌نین گلیشی مدنی و میللی بایراما چئوریلمیشدیر. دسته همین یئرده اولدوغو بیر نئچه گون مدتینده اهالینین فیکری دسته و اونون تاماشالاریله اولموشدور. اهالینین همتی‌له هر گون عرضینده صحنه دوزلدیلمیش، اسکاموالار ییغیلمیش، بلیطلر ساتیلمیش، یالنیز شهرلردن دئییل، اوزاق کندلردن بئله تاماشاچیلارین گلیشی تشکیل ائدیلمیشدیر. مهاباددا آرتئست‌لره اورادا اولدوغو اوچ گون کوردلر ایچون میللی بایرام اولموشدور. شهر اهالیسی کوچه‌ده آرتئست‌لری میللی ارکستر ایله مشایعت ائتمیش، تاماشا زمانی فاصله‌لرده میللی هاوالار چالمیش و اوخوموشلار. مهاباددان آیریلارکن آرتئست‌لری یولا سالماق ایچون ماشینین اطرافینا یوزلرله آدام ییغیشمیشدیر.\nگاسترول زامانی تاماشاچیلارا تبریز تئاتری‌نین تاریخی، سووئت آذربایجانینین اینجه صنعت باره ده، جلیل محمد قلیزاده‌نین، اوزئیر بی حاجی‌بی‌اوفون، جعفر جاببارلی‌نین یارادیچیلیقلاری حاققیندا قیرخدان چوخ معروضه اوخونوب، اینفورماسیا قیتلیقی اولان ساوادسیز کوتله بئله معروضه‌لری ماراق و دیقتله دینله‌ییب.\n***\nفاشیست آلمانیاسی ایکینجی دونیا محاربه‌سینده مغلوب اولاندان سونرا (۱۹۴۵مای۹) دونیانین بیر سیرا اؤلکه‌لرینده سیاسی اقلیم و اجتماعی – سوسیال دوروم ده‌ییشدی. ۱۹۴۵ینجی ایلین سئنتیابریندا جنوبی آذربایجاندا(ایران آذربایجانیندا) سید جعفر پیشه‌وری باشدا اولماقلا، آذربایجان دموکرات پارتیاسی تشکیل ائدیلیب. بونون اساسیندا ۱۲دکابر ۱۹۴۵ینجی ایلده آذربایجان میللی حکومتی یارادیلدی. ایلک و خصوصی دیقّت میللی دیلده معاریف و مدنیّتین ترقّیسینه یئتیریلیب. حکومتین ۶ یانوار تاریخلی قرارینا اساسن آذربایجان کندلرینده ۲۰۰۰دن یوخاری، شهرلرده ایسه ۵۰۰ یاخین موختلیف تحصیل اوجاقلاری آچیلیب. موجود تئاتر کلئکتیوینین بازاسی اساسیندا تبریز آذربایجان دولت درام تئاتری یارادیلیب. اونون تروپّاسینین اساسینی موختلیف دسته‌لرین هوسکار آکتیورلاری تشکیل ائدیبلر.\nتئاترین کلئکتیوینین بوتون مالیه خرجلرینی، بوتونلیکده مالیه و یارادیجیلیق، تجهیزات و تامینات پروبلئملرینی دولت اؤزونون رسمی حمایه‌سینه آلیب. تئاتر ایچون آیریلمیش “شیرخورشید”بیناسی‌نین اساسلی تعمیرینی و یئنی‌دن قورولماسینی دا عهده‌سینه گؤتوروب. بو مسئول ایش تبریزده کی سووئت – ایران دوستلوق جمعیّتینده ایشله‌ین، باکیدان گلمیش معمار حسن آقا مجید اوفا تاپشیریلیب. او، بو ایشه جوشغون هوسله گیریشه‌رک چوخ قیسّا مودتده بینانین یئنی‌دن قورما لایحه‌سینی حاضیرلاییب. تعمیر واختی بوتون گونو اوستالارین یانیندا اولوب، یئری گلدیکجه لایحه‌ده کیچیک ده‌ییشیکلیکلر ائدیب.\nتئاترین بیناسی اوزون ایللر باخیمسیز قالدیغینا گورا بیر سیرا یئرلری تعمیره یاراماییب و سؤکوله‌رک یئنی‌دن تیکیلیب. کاروانسرا تیپلی دهلیز یئنی‌دن قورولاراق فویه حالینا سالینیب. بینانین ایچریسینده پارتئردن علاوه آمفی تئاتر قورولوب. سالوندان بؤیوک چیلچیراق آسیلیب. صحنه‌نین دؤشه‌مسی ده‌ییشدیریلیب و بیر قدر ده قالدیریلیب کی آرخا سیرالارداکی تاماشاچیلار دا باش وئره‌ن حادیثه‌لری آیدین ایزله‌یه بیلسینلر. ایشیق سیستئم یئنی‌دن قورولوب و علاوه آفئکت‌لر ایچون آوادانلیق آلینیب. صحنه‌یه اؤن پرده، سوپر پرده و آرخالیق پرده‌لر آسیلیب. دکورلاری قالد��ریب ائندیرمک ایچون بورولار (شتانقئتلر) قوراشدیریلیب. تبریزده ایلک دفعه اولاراق بینایا گیریشده تاماشاچیلار ایچون قاردئروب یارادیلیب. صحنه آرخاسیندا آکتیورلارا گریم اوتاقلاری، ساغ و سول صحنه حیصه‌لرینده دکورلار ایچون برج میدانچالار تیکیلیب. سالونا تبریز کارخانالاریندا توخونموش قالین پای اندازلار دؤشه‌نیب.\n“شیرخورشید “بیناسی اؤزونون آکوستیکا قورومونا گورا او دؤرده ایراندا یگانه تئاتریدی. صحنه دیوارلارینا خصوصی سس اوتوروجو سس گوجلندیریجی بورولار یئرلشدیریلیب. معمار حسن آغا مجیداوف یئنی دن قورما زامانی بو ایشه دیقّت و قایغی ایله یاناشیب، همین بورولارین زدلنمه‌سینه ایمکان وئرمه‌ییب.\nتبریز دولت درام تئاترینین یارادیلماسی میللی حکومتین مدنیّت صحنه‌سینده قازاندیغی ان اوغورلو نائلیتلردن اولوب. کلئکتیو قیسّا مدتّده معیّن رپئرتووار قورا بیلیب. تبریز اهلی صنعت اوجاغینین آچیلیشینی انتظارلا گؤزله‌ییب. نهایت، بینانین تعمیری باشا چاتیب و تئاتر ایلک تاماشاسینی صنعت سئورلره گؤسترمه‌یه حاضیر اولوب.\n۲۸مارس ۱۹۴۶ینجی ایلده تبریز دولت درام تئاتری‌نین طنطنه‌لی آچیلیشی اولوب. میللی آذربایجان حکومتی‌نین باش وزیزی (ناظری) پیشه‌وری صحنه‌نین مخمر پرده‌لرینین اؤنونه چیخیب. او گورولتو آلقیشلار آلتیندا ایپک لئنتی کسیب و ایراندا آذربایجان دیلینده بیرینجی دولت (حکومت) تئاتری‌نین رسمی آچیلدیغینی فخر و غرورلا اعلان ائدیب.\nصحنه‌یه یئنی- یئنی ناطق‌لر چیخیبلار. سووئت مدنیّت ائوی طرفیندن هم‌یئرلیمیز احد باقرزاده دانیشیب، تبریزلی‌لری تبریک ائدیب. او، تئاترین “دولت”حمایه‌سیله آچیلیشینی و فعالیّت باشلاماسینی میللی شعورون تکامولوندا، میللی معنوی ذووقون فورمالاشماسیندا، میللی مدنیّتین ترقیسینده داها بؤیوک رول اوینایاجیغینی قید ائدیب. بوندان سونرا میللی آذربایجان حکومتی‌نین معارف ناظری محمد بی‌ریا، رژیسور صمد صباحی تئاترین آچیلیشی موناسبتیله اوره‌ک سؤزلرینی سؤیله‌ییبلر.\nتبریز دولت درام تئاتری اؤز صحنه‌سینده ایلک دفعه جلیل محمد قلی زاده‌نین “آنامین کیتابی” درامی‌نین تاماشاسینی گؤستریب. عظمتلی بایرام طنطنه‌سی ایله اوینانیلان تاماشانین قورولوشچو رژیسورلاری صمد صباحی و اسماعیل افندی‌اوف ایدی. تاماشایا پئسیخولوژی و فلسفی دراماتیک موسیقینی باکیلی بسته‌کار جهانگیر جهانگیروف بسته‌لییب. تبریزه گلن بسته‌کار تاماشادا خالق چالغی آلت‌لرینه دریژورلوغودا اؤزو ائدیب.\nمونومئنتال رئالیست سبک‌ده حاضیرلانمیش “آنامین کیتابی” تاماشاسی‌نین بدیعی ترتیباتی‌نین اسکیزلرینی باکیلی رسّام کاظم کاظم زاده چکمیشدی. همین اسکیزلرین اساسیندا ترتیباتی یئرلی رسّام ولی خاکدان ایشله‌میشدی. استعدادلی بویاکار و تئاتر رسّامی اولان خاکدان پئشه تحصیلینی باکیدا عظیم عظیم زاده آدینا رسّاملیق مکتبینده آلیب. او تبریز دولت تئاترینین بیر سیرا تاماشالارینا ماراقلی و کولوریتلی صحنه ترتیباتی وئریب. حسّاس صحنه دویومو، گوجلو کومپوزیسیا قورماق باجاریغی واریدی، تئاترین واجب ایسئتیک طلبلرینی یاخشی بیلیردی.\nتاماشادا اساس رول‌لاری محمدعلی ولی زاده “رستم بی”، اسماعیل مزدوری “محمدعلی”، صمد صباحی (صمد واحد)، ایرج احمد زاده “حاجی بخشعلی”، قمر نیکپور (آنا )، لیلا محسن پور (گول باهار)، علسگر رضوان (چوبان )، مهدی زاده (سن زور)، پرویز پرویری (طلبه) ایفا ائدیبلر.\nتئاترین اوغورلو ایشلریندن ساییلان (آنامین کیتابی) تاماشاسی دوغما دیله، میللی معنوی دیرلره محبت ایدیالارینین دراماتیک، ترنّمو ایله تاماشاچیلارین کوتله‌وی شکیلده، بؤیوک ماراقلا باخدیقلاری اثرلردن ایدی. هر دفعه “آذربایجان دیلی ” “آنا دیلی” سؤزلرینی قورولتولو آلقیشلارلا قارشیلامیشلار….\n“آنامین کیتابی” تاماشاسی تبریز تئاترینین یارادیجیلیق جهتجه بؤیوک ترفّی ائتدیینی گؤسترمکله برابر، آذربایجان تئاتری‌نین گله‌جکده داها قوتّلی بیر مدنی اوجاق اولاجاغینا بؤیوک امیدلر وئریر. “آنامین کیتابی” تاماشاسی تبریز تاماشاچیلارینین تئاترا اولان حسن رغبتینی داها دا آرتیرمیشدیر.\nتنقید “آنامین کیتابی” تاماشاسیندا آکتیور ایفالارینا دا یوکسک قیمت وئریب. “آنا” رولونو ایفا ائده‌ن قمر خانیم نیکپور و “گول باهار” رولونو لیلا خانیم محسن پور اؤز روللارینی چوخ مهارتله اویناییرلار. بو ایکی جاوان آکتریسا (خصوصیله دوردونجو پرده‌ده) اؤز آرتئست‌لیک قوّه‌لرینی نوماییش ایچون ایمکان تاپمیشلار. آنانین اؤلومونو گؤسترن حیسّ ده قمر خانیمین حقیقتن بالالارینین دردی اؤزوندن وره‌مه توتولوب اؤزونو آغیر بیر وضعیّتده حیسّ ائتمه‌سی و قیزین رولونو ایفا ائده‌ن لیلا خانیمین اونا مهربان بیر قیز قلبی ایله پرستار اولماسی و نهایت لیلا خانیمین ان آخیردا عائله‌یه اختلاف سالان کیتابلاری یاندیرارکن گؤستردییی جلدلیک و هیجان تاماشانین ان یاخشی پارچالاری کیمی همیشه یاددا قالاجاقدیر.\nباشقا بیر مقاله مولّیفی (آنامین کیتابی) تاماشاسیندان آلدیغی معنوی حظّی کئچیردییی میللی غرور حیسّینی ایفاده ائدیب. “ایندی بو دیرلی پیئسین بیزیم آذربایجان دولت تئاتری آرتئست‌لری طرفیندن نئجه اوینانیلماسینا گلسک، من پیئس ده کی روللاری ایفا ائدن آرتئست‌لرین مهارت و یارادیجیقلارینی سؤزلرله ایضاح ائتمکدن اؤزومو عاجز گؤرورم. چونکی آرتئست‌لرین هر تک تکی اؤز رولونون ایفاسیندا جاوانلیقلارینا و میللی تئاتر عالمینه یئنی آتیلماقلارینا باخمایاراق اوزون مودتّ تجروبه گؤرموش آرتئست‌لردن هئچ ده دالا قالمازلار”. مخصوصا پیئسین باش روللارینی ایفا ائدن قمر خانیم نیکپور، ولی‌زاده، صمد صباحی، اسماعیل مزدوری، علعسگر رضوان، احمدزاده یارادیجیلیغیندا خالقین رغبتینی قازانا بیله‌جک قده‌ر اؤزلرینه گؤرکملی یئر توتورلار. رئژیسورلوق و موسیقی قیسمتینین بدیعی‌لیگی، دئکوراسیانین گؤزه‌ل و طبیعیلیگی داهادا پیئسی جانلاندیریردی. تئاتر سالونونون تاماشاچیلارلا دولو اولماسی پیئسین خالق طرفیندن بیه‌نیلیب منیمسنیلمه‌سینین ایفاده‌سی ایدی”","num_words":3416,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":200211.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله رابرت وایلد طرفیندن ۲۰۱۸-جی ایلین مارت آییندا ThoughtCo سایتیندا درج ائدیلیب و اتک‌یازی ترجومه قروپو اونو آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیب.\n۱۹۴۵-جی ایلده اینگیلتره‌ده هله ده دونیانین هر یئریندن شوک سوال‌لار دوغوران بیر حادیثه باش وئردی: بؤیوک بریتانیانی ایکینجی دونیا موحاریبه‌سینده غلبه‌یه آپاران شخص وینستون چرچیل ان بؤیوک اوغورونو الده ائتدیگی زامان، اوسته‌لیک بو قدر بؤیوک بیر فرقله وظیفه‌دن آیریلدی؟ چوخلارینا ائله گلیر کی، بریتانیا سون درجه نانکور ایدی، لاکین داها درینه ائندیینیزده چرچیلین بوتؤولوکله موحاریبه‌یه دقت یئتیرمه‌سی اؤزونون و اونون سیاسی پارتیسی‌نین، بریتانیا خالقی‌نین روحی وضعیتیندن خبرسیزلشمه‌سینه و اونلارین موحاریبه‌دن اوَلکی اعتبارلارینین جمعیتی باسقی آلتیندا ساخلاماسینا ایجازه وئردیگینی گؤررسینیز.\nچرچیل و موحاریبه زامانی فیکیر بیرلیگی\n۱۹۴۰-جی ایلده وینستون چرچیل ایکینجی دونیا موحاریبه‌سینده آلمانا قارشی اودوزموش کیمی گؤرونن بریتانیانین باش ناظیری تعیین ائدیلدی. اوزون کاریئراسی اولان، سانکی سونرادان بؤیوک تأثیرله قاییتماق اوچون بیرینجی دونیا موحاریبه‌سینده بیر حکومتده وظیفه‌دن چیخاریلان و هیتلئری اوزون مدتدیر تنقید ائد‌ن بیر شخص، ماراقلی سئچیم ایدی. او، بریتانیانین اوچ اساس پارتیسیندن – ایشچی پارتیسی، لیبئرال و موحافیظه‌کارلاردان تشکیل اولونان بیر کوالیسیون یاراتدی و بوتون دقتینی موحاریبه‌یه یؤنلتدی. او، کوالیسینو اوستالیقلا بیر یئرده ساخلایاراق، اوردونون بیرلیگینی، کاپیتالیست و کومونیست‌لر آراسیندا بئین‌الخالق ایتفاق‌لاری قورویاراق، عینی زاماندا پارتی سیاستینی حیاتا کئچیرمکدن ایمتیناع ائتدی و موحافیظه‌کار پارتیسینی اؤزونون و انگلستانین قازاندیغی اوغورلارلا گوجلندیرمکدن ایمتیناع ائتدی. بیر چوخ معاصر تاماشاچی‌لار اوچون بئله گؤرونه بیلر کی، موحاریبه‌نی ایداره ائتمک یئنیدن سئچیلمه‌یه حاق قازاندیرار، لاکین موحاریبه باشا چاتدیقدا و بریتانیا ۱۹۴۵-جی ایل سئچکی‌لری اوچون یئنیدن پارتی سیاستینه دؤندویونده چرچیل اؤزونو الوئریشسیز بیر وضعیتده گؤردو. او اینسان‌لارین نه ایسته‌دیگینی و یا هئچ اولماسا اونلارا نه تکلیف ائده‌جه‌یینی بیلمیردی.\nچرچیل کاریئراسیندا بیر نئچه سیاسی پارتیدن کئچمیش و ائرکن موحاریبه‌ده موحافیظه‌کارلارا رهبرلیک ائده‌‌رک اؤز موحاریبه ایدئیالارینی ایره‌‌لی سورمه‌یه چالیشیب. بو دفعه چوخ داها اوزون بیر وظیفه مدتی اولان بعضی موحافیظه‌کار یولداش‌لاری موحاریبه سونراسی ایشچی پارتیسی و دیگر پارتی‌لر هله ده کامپانییا آپارارکن – ساکیتلشمه، ایشسیزلیک، ایقتیصادی قاریشیقلیق اوچون موحافیظه‌کارلارین علیهینه چالیشارکن – چرچیل اونلار اوچون عینی شئیی ائتمه‌دیگی اوچون، عکسینه بیرلیک و غلبه اوزَرینده دقت یئتیردیینه قایغیلانیردیلار.\nچرچیل اصلاحاتی الدن وئردی\nموحاریبه زامانی ایشچی پارتیسی‌نین اوغور قازاندیغی بیر ساحه اصلاحات‌لار ایدی. ریفاه اصلاحات‌لاری و دیگر سوسیال تدبیرلر ایکینجی دونیا موحاریبه‌سیندن اوّل اینکیشاف ائتدیریلیردی، لاکین حاکمیتینین ایلک ایل‌لرینده چرچیل انگلستا‌نی بوندان سونرا یئنیدن نئجه قورا بیله‌جه‌یینه دایر بیر حسابات حاظیرلاماغا مجبور ائدیلمیشدی. حساباتا ویلیام بوریدج رهبرلیک ائدیردی و اونون آدینی داشییاجاقدی. چرچیل و باشقالاری حساباتین نتیجه‌لرینی اونلارین نظرده توتدوقلاری یئنیدن‌قورمادان کنارا چیخماسینا و سوسیال و ریفاه اینقیلابیندان باشقا بیر شئی تقدیم ائتمه‌مه‌سینه تعجبلندیلر. موحاریبه‌نین گئدیشاتی دییشیردی و بریتانیانین اومیدلری آرتیردی. بوریج-ین حساباتینین رئاللیغا، یئنی بیر شفقه چئوریلمه‌سینه بؤیوک دستک وار ایدی.\nسوسیال مسئله‌لر ایند�� بریتانیا سیاسی حیاتینین موحاریبه ایله مشغول اولمایان حیصه‌سینده اوستونلوک تشکیل ائدیردی و چرچیل و موحافیظه‌کارلار ایجتیماعیتین آغلیندا دالی قالمیشدی. بیر زامان‌لار اصلاحاتچی اولان چرچیل کوالیسیون پارچالایا بیله‌جک هر هانسی بیر شئیدن قاچماق ایسته‌ییردی و حساباتی باجاردیغی قدر دستکله‌مه‌دی؛ او، همچینین بوریج و اونون ایدئیالارینی تحقیر ائدیردی. بئله‌لیکله، چرچیل سوسیال اصلاحات مسئله‌سینی سئچکی‌لردن سونرایا ائرته‌له‌دی، ایشچی پارتیسی ایسه بونون داها تئز حیاتا کئچیریلمه‌سی اوچون ال‌لریندن نه گلیردیسه ائتدیلر و سئچکیدن سونرایا دا سؤز وئردیلر. ایشچی پارتیسی امک اصلاحات‌لاری ایله عینیلشدیریلدی و موحافیظه‌کارلار اصلاحاتا قارشی اولماقدا اتهام ائدیلدی. بوندان علاوه، ایشچی پارتیسی کوالیسیون حکومتینه وئردیگی تؤحفه اونلارا حؤرمت قازاندیردی: اوّل‌لر اونلارا شوبهه ائد‌ن اینسان‌لار، ایشجی پارتیسی‌نین اصلاحاتچی حؤکومتی ایداره ائده بیله‌جه‌یینه اینانماغا باشلادیلار.\nتاریخ معین ائدیلدی، کامپانییا باشلادی\nآوروپادا ایکینجی دونیا موحاریبه‌سی ۱۹۴۵-جی ایل مایین ۸-ده قورتاردی، کوالیسیون مایین ۲۳-ده باشا چاتدی و سئچکی‌لرین ایولون ۵-ده کئچیریله‌جه‌یی بللی اولدو، لاکین عسگرلرین سس‌لرینی توپلاماق اوچون علاوه واخت لازیم اولاجاقدی. ایشچی پارتیسی اصلاحات‌لارا یؤنلمیش گوجلو بیر کامپانییایا باشلادیلار و مئساژلارینی هم بریتانیاداکی‌لارا، هم ده خاریجه مجبوری کؤچکون‌لره چاتدیرماقدا باشی‌سویوقلوق ائتمه‌دیلر. ایل‌لر سونرا عسگرلر ایشچی پارتیسی‌نین مقصدلریندن خبردار اولدوقلارینی، لاکین موحافیظه‌کارلاردان هئچ نه ائشیتمه‌دیکلرینی بیلدیردیلر. بونون عکسینه اولاراق، چرچیلین کامپانییاسی داها چوخ شخصیتی و موحاریبه‌ده الده ائتدیگی نائیلیت‌لر اساسیندا قورولاراق اونون یئنیدن سئچیلمه‌سی یؤنونده ایدی. بیر دفعه او، بریتانیا ایجتیماعیتی‌نین فیکیرلرینی تاماما سهو آنلادی: شرقده هله بیتمه‌لی اولان موحاریبه وار ایدی، اونا گؤره ده چرچیلین دقتی‌نین بو موضوعا یاییندیغی گؤرونوردو.\nسئچیجی‌لر موحافیظه‌کارلارین یایماغا چالیشدیقلاری سوسیالیزمله باغلی پارانویایا دئییل، ایشچی پارتیسی‌نین وعدلرینه و گله‌جه‌یین دییشیکلیک‌لرینه داها آچیق ایدیلر؛ اونلار موحاریبه‌ده غالیب گلمیش، لاکین اوندان اوّلکی ایل‌لر پارتیسی باغیشلانمامیش و هئچ واخت – ایندییه قدر – صولحله تامامیله راحت اولدوغو گؤرونمه‌ین بیر اینسانین حرکت‌لرینه آچیق دئییلدیلر. او، ایشچی پارتیسی‌نین ایداره ائتدیگی بریتانیانی نازیست‌لرله موقاییسه ائد‌نده و ایشچی پارتیسی منسوب‌لارینین گئستاپو(نازی‌لر دؤورونده گیزلی پلیس قووه‌سی)-یا احتیاجی اولاجاغینی ادعا ائد‌نده اینسان‌لارا تأثیر ائتمه‌دی و موحافیظه‌کارلارین موحاریبه‌لرآراسی اوغورسوزلوقلاری و حتی لوید جورجون بیرینجی دونیا موحاریبه‌سیندن سونراکی اوغورسوزلوقلاری حاقیندا خاطیره‌لر گوجلو ایدی.\nامک غلبه‌سی\nنتیجه‌لر ایولون ۲۵-ده گلمه‌یه باشلادی و تئزلیکله ایشچی پارتیسی منسوب‌لارینین ۳۹۳ اوتوراجاق قازاناراق دومینانت چوخلوق الده ائتدیکلری آشکار اولدو. اتلی باش ناظیر ایدی، اونلار ایسته‌دیکلری اصلاحات‌لاری حیاتا کئچیره بیلردیلر و عمومی سس‌وئرمه فاییزلری چوخ یاخین اولسا دا، چرچیل بؤیوک بیر مغلوبیتله مغلوب اولموش کیمی گؤرونوردو. تقریباً اون میلیونا یاخین موحافیظه‌کار سسی‌نین موقابیلینده، ایشچی پارتیسی تخمیناً اون ایکی میلیون سس قازاندی و بونا گؤره ده میللت گؤروندویو قدر دوشونجه طرزینده بیرلیک ایچینده دئییلمیشلر. موحاریبه‌دن یورولموش، بیر گؤزو گله‌جه‌یه باخان بریتانیا، اؤزوندن راضی قالان پارتیانی و اؤز ضررینه و میللتین خئیرینه یؤنلمیش بیر اینسانی رد ائتدی.\nبونونلا بئله، چرچیل داها اوّل ده رد ائدیلمیشدی و سون بیر دؤنوشو قالمیشدی. نؤوبتی بیر نئچه ایلی بیر داها اؤزونو کشف ائده‌‌رک کئچیردی و ۱۹۵۱-جی ایلده صلح دؤورونون باش ناظیر کیمی حاکمیتی برپا ائده بیلدی.\nاتک یازی اتک یازی ترجمه چرچیل رابرت وایلد\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləعیرق و ائتنیک منسوبیت آراسینداکی فرق؛ ائتنیک منسوبیت گیزلنه بیلر، لاکین عیرق عمومیتله گیزله‌نه بیلمز\nسونراکي مقاله کاریکاتور تجزیه\nMüəllif haqqında\nرابرت وایلد\nRelated Posts\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nوین دیویس\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nجودی بئگز\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nاینکلوزیو توپلوم فوندو فعالیّته باشلاییب\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nآذربایجانین خردادی\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":1605,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":304330.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یو لولار اولوسو، قالیبیهتلی اللهین آدی ایله! Hökmranlıq mənbəyi əlində olan Rəbb Ulu və Müqəddəsdir! O istədiyini Özünün \"Ol\" Fərmanı ilə yaradır və o olur. بوندان اِووِل هوکم ایکستیاری اونون ایدی و بوندان سونرا دا اونون اولاجاق. اؤز امرینین قؤدرتی ایل کیمی ایستس، ای قالیب ادیر. اودور هقیقتد، قودرتلی، قوووتلی. زوهور و ژیلقت و اونلارین آراسیندا اولانلارین سَلِتَنَتلِریندِ بُتون جِلال و اَزَمِت اونا مِکسسوسدور. هقیقتن، ای قادردیر، ئن جلاللیدیر، اِزَلدِن او، دفدیلمز گؤک منبئی اولموش و اَبَدَیّی تَدَدک دَکَقَلِرِه. ای دوغرودان قودرت و قووووت ربیدیر. گویون و یرین بوتون سهلتناتلری و اونلارین آراسیندا اولان هر شه ی اللهندیر و اونون قودرتی هر شهیدن وستوندور. یئرین و گؤیون بوتون خزینه لری و اونلارین آراسیندا اولان هر شه شه اونوندور و هر شه اونون موحافیسی آلتیندادیر. اودور یارادان گؤیلهری و یری و اونلارین آراسینداکی هر شهی و او، هه قیقتن، هیر شهی شاهدیر. گؤیون و یئرین ساکینلری و اونلارین آراسیندا اولانلار وچون حق-حساب گونونون صاحبی اودور و هقیقتن حق-حساب چکمکده الله سیلدیر. Göydə və Yerdə Və onların arasında olanlar üçün ölçünü O müəyyən edir. حقیقتن یا علی حفض ادندیر. گویون و یرین و اونلارین آراسیندا اولان هر شهین آچارلارینی O oz ovcunda tutur. Hökmünün gücü ilə, Öz istəyilə O, bəxşişlər əta edir. اونون فِزلی، هِقیقِتِن، همینی بورویور و اودور هر شهی بیلِن.\n​\nسویل: الله منهر! بوتون شهیلرین سِلتَنتینی اوچوندا توتان اودور. گؤید و یرد و اونلارین آراسیندا اولانلارین قوشونلارینین گؤچو ایل اُ، ایستدییی کِسی هیفز ائدیر. Allahın gözü، həqiqətən، hər şeyin üzərindədir.\n​\nNəhayətsiz ucasan Sən، Ya Rəbb! قارشیمیزدا و ارکسامیزدا، خوبیمیزین وستوند، ساغیمیزدا و سولوموزدا، ایاغیمیزین آلتیندا و موهافیسیز قالمیش هر یریمیزد اولانلاردان بیزی هیفز اییل. Həqiqətən، hər şeyin mütləq qoruyucusu Sənsən.","num_words":551,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":67805.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"حاضیرلاندیقدان سوْنرا٬ یئنی بیر مقاله یاراتمادان اؤنجه٬ ویکی‌پدیایلا داها چوْخ تانیش اوْلماغینیز اۆچون٬ مؤوجود اوْلان مقاله‌لری دییشدیرمه‌نیز تؤوصیه اوْلونور.\nیئنی بیر مقاله یاراتمادان اؤنجه٬ مقاله‌نین داها اؤنجه یارانمیش اوْلوب-اوْلمادیغینی یوْخلایین.\nمقاله‌نیز یئنی‌می؟\nیاراتماق ایسته‌دیگینیز مقاله‌نین آدینی یازیب٬ آختار دۆیمه‌سینه باساراق مقاله‌نین داها اؤنجه یارانمیش اوْلوب-اوْلمادیغینی یوْخلایین.\nیازیلارینیزین یازی قایدالارینا اۇیغون اوْلماسینا دیقّت ائدین.\nقایناق حاضیرلایین. مقاله‌لر اعتیبارلی قایناقلار اساسیندا یازیلمالی‌دیر.\nباشقالاریندان٬ اؤزللیک‌له داها تجروبه‌لی ایشلدنلردن٬ مقاله‌نیزه گؤزآتمالارینی ایسته‌یین.\nکوپی رایتی پوْزمایاجاغینیزدان آرخایین اوْلون٬ مقاله‌نیزین آدلیم اوْلماسینا دیقّت ائدین٬ و باشقا مقاله یازماق قایدالارینی دا نظرده آلین.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ویکی‌پدیا:ایلک_مقاله‌نیزی_یارادین&oldid=922286»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":183,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.046,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":43325.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"فنومن (Phenomenon)– (یونان. φαινόμενον — «ظوهور ائدن»، «اوزه چیخان») — حیسّیاتلا قبول ائدیلن حالی ایضاح ائدن ترمین. چتین ایضاح ائدیلن و یا ایضاح ائدیله بلینمه ین نادیر حادیثه [۱].\nیانما — بو موشاهیده ائدیلن حادیثه ، یاخود دا خبردیر و بو — فنومن‌دیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ فلسفه ده\n۲ ایضاح اولونمایان فنومن‌لر\n۳ داهی‌لر\n۴ اتک یازی‌لار\nفلسفه ده دَییشدیر\nآنتیک فلسفه‌ده ترمین بیر سیرا تدقیقاتچی‌لارین فیکیرلرینده راست گلینیر و تجروبه‌دن گلن بیلیک کیمی ایضاح ائدیلیر. افلاطونون فلسفه سینده فنومنال‌لیق ایدئیالارا عکس گؤتورولور. اونون قناعتینجه فنومن‌لیک ایدئیانین تظاهورودور.\nیئنی دؤورون فلسفه سینده فنومن‌لیک تک ایدئیانین تصویری کیمی گؤتورولمور. فنومن‌لیگه دایر جورج برکلی، قوتفرید لایبنیتس کیمی فیلوسوف‌لار فیکیر سؤیله‌ییرلر. کانتا گؤره، ترانسسِندتال سوُبیئکت سوبیئکت طرفیندن مئیدانا گلیر. کانت فنومنی نوْوُمِنه عکس قویور.\nایضاح اولونمایان فنومن‌لر دَییشدیر\nدونیادا چوخ سیررلر وار کی، علم هله کی، اونلاری آچماغا عاجیزدیر. مثلا، فیکری اوخوماق قابیلیتی، گله‌جگی گؤرمک، تِله‌کینِز، لِویتاسیا (هاوایا یوکسلمه) و س. تدقیقاتچی‌لار سون واخت‌لار بئله گومان ائدیرلر کی، بو فنومن‌لر ژنتیک طبیعتلی‌دیر.\nکئچن یوزایل‌لیکده موغولیستانا گلن اینگیلیس تدقیقاتچیسی روبرت استیوارت گؤردوکلریندن چوخ حئیرت‌لنمیشدیر. او، عیبادت زامانی راهیب‌لیگه حاضیرلانان آدام‌لاردان بیری نین چوخ یاواش سورعتله یئردن آرالاندیغینی گؤردو. عومومیتله دوز و حرکتسیز دایانان بو آدام 3 متر هوندورلوگه قالخدی و 5 دقیقه بو وضعیتده قالدی. سونرا ایسه یئنه یاواش سورعتله آشاغی‌یا ائندی. تعجوبلودور کی، بوتون بونلار اونلارین اؤزو اوچون عادی بیر شئی ساییلیر. تدقیقاتچی نین بو باره ده سوال‌لارینا ایسه اونلار جاواب وئرمکدن ایمتیناع ائتدیلر.\nداهی‌لر دَییشدیر\nآمریکانین آووْنیا ایالتینده \" یوْقا اوچما کلوُبوُ \" آدلی بیر درنک وار. آرزو ائدن ایسته نیلن شخص اورایا عوضو اولا بیلر. تکجه عالیم‌لردن و قزئته‌چی‌لردن باشقا. مشغله زامانی ایشتیراکچی‌لار دؤشکجه اوزرینده اوتوروب خوصوصی تاپشیریق‌لاری یئرینه یئتیریرلر. مدیشین وضعیتینده اونلار دؤشمه دن یاریم مترلیک مسافه‌یه قالخیرلار. بو فنومنی تدقیق ائدن عالیم پروفسور اریک برقولس امین‌دیر کی، بو باجاریق اینسانین ژنتیک یادداشیندا ساخلانیلیب. هانسی کی، بو ژن بیزه اولو بابالاریمیزدان گلمیشدیر و شوعورون خوصوصی مکانیزم‌لرینی \" اویادیر \" .\nنه اوچون بعضی اینسان‌لار هئچ واخت اولمادیغی یئرلری دقیق‌لیکله خاطیرلاییر؟\nتیپیک دوروم: بیر اوشاق اؤز والیدئین‌لرینه اوّل‌لر هاراداسا یاشادیغینی، اونو نئجه چاغیردیقلارینی دا خاطیرلاییر. والیدئین‌لر اوشاغین دقیق‌لیکله گؤستردیگی یئره گئدیرلر. معلوم اولور کی، اوشاغین اوّل \" منی بئله چاغیریردیلار \" دئدیگی آدلی آدام بو عاییله‌ده همین اوشاق دونیایا گلمه‌میشدن بیر آز اول وفات ائدیبمیش. عالیم‌لر بئله حساب ائدیرلر کی، بعضاً اینسانین روحونون کؤچورولمه‌سی باش وئریر. یعنی اؤلموش اینسانین روحو باشقا بیر کؤرپه ده یئنیدن دوغولور.\nپروفسور ائلییاخ اوْروْت ایسه بئله حساب ائدیر کی، بیز ژنلریمیزده ساخلانیلان \" کوللکتیو شوعورسوزلوق \" آدلی بؤیوک اینفورماسیا احتیاطی ایله علاقه یاراتماق قابیلیت‌ینده‌ییک.شوروی فیزیولوقو آنوخین ایسه بئلکه حساب ائدیردی کی، اینسان اورقانیزمینده سوسموش ژنلر وار کی، اونلار دا هئچ بیر ژنتیک اینفورماسیا اؤتورمگه خیدمت ائتمیر. همین ژنلر بیزیم حیاتیمیزدا باش وئره‌جک حادیثه‌لری کودلاشدیریر. بو – ژنین یادداشی‌دیر. اونسیت، ا‌ل‌له گؤروشمه، اؤپوش و س. کیمی تماس باش وئردیکجه DNT – دن تشکیل اولونموش ماتریا حیصه‌لری نین موبادیله‌سی باش وئریر. باشقا سؤزله، بیز دیگر اینسان‌لاردان ژنتیک ماتریال توپلاییریق. عادتاً او اؤزونو پاسیو آپاریر، لاکین موعین شراییطده آکتیولشیر. بو زامان ایسه بیز باشقا اینسان‌لارین \" طالع‌لرینی خاطیرلاییریق \" . حتّی همین اینسان داها حیاتدا اولماسا بئله.","num_words":756,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":249746.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۶۹ده ‌شعرله ایلکیسى تاننمیش و شعر هوه‌سینه دوشموش اولاراق ادبیات ساحه‌سینده چوخ چابالار خارچامیشدى و باشارلى اولا بیلمیشدیر.‌کولتور آشامالارین جغرافیک خارطه‌سینى ‌شعر عالمینده‌کندى حیاتنا قارشى اساسى وورمشدو. یازماغا باشلامشدیر. شیمدیه قادار یا��تلارى اوچ ‌شعر‌کتابى یایملانمشدیر. سوسن‌نواده رضى بیر خانم ‌شاعرى ایله آذربایجان بولکه‌لرینده الهاملى ‌شعر الانیندا تانیلان بیر ادبیاتچیدیر. چاغداشلیق ‌شعرلرینى ده اییجه باشارمیش، سئوگى دویغولاریلا دوشونجه‌سینى اورطایا چیقارمیش. سئوه‌ن‌کوجلو بیر یازاردیر؛ همده یتنه‌ﮔلى قلمى صوصمایان روحلو اومیدلرین ﮔؤچه‌لرینى بیر تابلو‌ شکلینده‌کؤسترمه‌لیدیر. سربست ‌شعرین قاطقیسیندا خلقین ﮔؤروشلرینى و حس ایتدیگلرینى سطرلامیشدیر. شعرلرینه ﮔؤز آتارساق ایچینده‌کى قونولار و‌موضوعلر‌ شویله‌دیر: انسانلیق، بیرلیک، سئوگى، حیات وجودون تاریخسالیغینى تصویر ایده‌ن بو قونولارلا ایگیلیدیر. سربست ‌شعرینده‌کندى یتنه‌ﮔینى ﮔلیشتیرمیش ساده‌جه ‌شعر‌کاروانینا یورغونلوغلا آیاق باصمیشدى. یورغون اینسانلارین آجیسینا بیر آجییاندیر. شعر اثرلرینده‌ن باصلمیش بیر قاچ‌کتابلارى واردى..\n۱\/‌ شلاله‌لر ‌شله‌سى{شعر تابلوسو}\n۲\/ ارزولارین یئنى‌کولشان باغى\n۳\/ اننه‌م‌نن‌من {فولکویازى ـ فولکلوریک حیکایه‌لر}\nطوپراق آنام شعرینده اوره‌ینده‌ن جوشان حماست دولو توپراغین اصیل‌معناسینا عائد‌منطقى بیر تفسیرینى آنلاتمیش. همده جانقیللى آجیماسیزلیقلارین‌مسئله‌سینی بورادا چرجیوه‌سیز بر تابلونون قارامصارلیغینى بلیرتمیش. خلقین دیللرینده دولاشان بیر‌ماهنى‌کبى خیاللارینى یانصتمیش. شعرین آزادلیق‌ماویلیگینى طوﭙراغیندا طاشیندا وطنین ﮔوک چارداغیندا یئنى بیر حیات قورولوشونو ایستهﮔینى ‌شعرینده دیزه‌له‌ندیرمیش. طوپراق‌ شعرینده دییور:\nندن داریلدین طوپراق آنا؟\nندن غضبی‌نین تکرلیکلری آلتیندا\nلینج ائتدین…!\nباغریندا سخاوتله بسله دیکلرینی؟\nداش چانقیللی آجیماسیز لیقلارا\nتوتولان آنالارا لای لای\nگیزلی ظولوملره یئم اولان\nسوده‌مر بالالارا لای لای\nسوسن رضى تعبیرینده هر ‌شاعر بیاز ره‌نگلى وطن سئوﮔیسی و دیل سئوﮔیسینه هایقرییور. شعرى وطن سئوﮔیسى ایله باشلایان جوخو یورد سالیغینا ئوزله‌م قونولارینى قاﭙصاماقتادیر. اؤره‌ینین دامارینداکى چیرﭙینتلرینى هر زمان دوستلوق و استقلالیت آنلایشلارینا باغلیدیر. جانلى ‌شعرلر و ایچلى حسسلریى قارانلیغین برده‌سینی آچماقدا‌که‌رى قالمایان بیر‌شاعردیر. سخاوت دیدیکى ‌نقطه‌سینده یوکسک بیر آنلامدا یازیلمیش خلق طرفینده‌ن بکه‌نیله‌ن ‌شعر صحنه‌لرینده طوپراق آنا دوغومونو اورطایا چیقارمشدیر. خیاللارین جوهرلرینى آراشتریب تبریز ‌شیوه‌سیله ‌شعرینى‌کوجلوﮔلره دایانماق اوزره هر تمه‌لسیز فکرلرى قاﭙصایان سربست‌ شعرلرینده ﮔورویوروز. بو ارادا ‌شعر بیلگیسینى فکرینده فایدالانمایا اوغرامشدیر. آذربایجان ‌شهریارین ‌مدره‌سه‌سینده و ایزینده چالیشمایا دواملیدیر. تورک‌ شاعرلر آراسیندا یوکسک سئویه ده دره جه‌سینی المیش.بیر دونه‌م‌نقطه‌سینی ییللار بویونجا‌شعره‌نائل اولاراق ‌شاعر رتبه‌سینی قازانمیش، قاطلیمجیلار باغچه‌سینده فریادلارینى ‌شعرله آنلاتمیشدیر. ساعت قاباغیندا‌ شعرینده دویغولارینى آچیقلاماق زوروندادیر:\nنه ییخیلدیغیمیز آلیندی\nنه قالخدیغیمیز قارشیلاندی\nنه سینیقلاریمیزی سوپورن اولدو\nنه ده اؤلوموزو یئردن گوتورن اولاجاق\nتبریز ساعت قاباغیندا‌ شعرینى تام دویغویله یازمیش. بن تبریز ساعت قاباغینى ﮔورمه‌ز اولماسایدیم بو ﭙارچ�� ‌شعره ﮔوروشومو و تنقیدیمى یازا بیلمه‌زدیم. شعرینده هیچ بیر اومودا وارمادى، ایسته‌ﮔلرینى ده یئرینه‌کتیره بیلمه‌دى ‌منجه. هر تورلو ده‌رتلره اوغراشان قلبلرین ﮔؤچه سیدیر. ساعت قاباغیندا‌ مجازى قونوشمامیزدا طوﭙلوم ‌شاعر و مجلسلرین آراسیندا طارتیشمالار ‌مرکزیدیر. او‌ شعره چوخ بیر اهمیت ویرمشدیر. توم آجى صیقینتیلارینى حسرتجه‌جسینا ایچه‌ره‌ک آما یئنه ده بیر صونوج آماجینا وارمادى. قوجاق دولوسو سالخیم- سالخیم اؤزونتولرینى ‌موسیمسیز ‌شعر بولودلارین هجه‌سینده سربستلیگینده افاده ایتمیشدیر و بو بیرآز ﮔورولموش‌کرچگلیکى یانصیتان آنلاتمایا آنلاتیر. سوسن ‌نواده رضى سربست ‌شعرین الهام دامارلارینى تاﭙمیش، دائما دویغوسال‌ کلیمه‌لری صیزمیش او ‌شعر دامارلاردان. شعر اساسینى بنجه طوپراق آنام قصیده‌سینده قورموش. سطرلر آراسیندا بلکیده هر ‌نقطه‌سینده بیر حکایه وار. اینتظارا ﮔؤزلرینى تیکه‌ن بیر یولچونو بکله‌نه‌ن روحلو بیر ‌شاعردیر. شعرلرینده‌ن اؤرنه ﮔلر:","num_words":1008,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.18,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":122369.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"چوخ گوزل سایت حاضیرلاییبسینیز و اوز دیلیمیز اوچون فایدالی زحمتلر چکیبسیز ائللرینیز آغریماسین. یالنیز کاشکی بو گوزل شاعیمیریزین سسلرینین دانلود ایمکانی دا اولسایدی. سوندا یئنه ده تشکور ادیرم. ائللرینیزه ساغلیق.\nreplay\nsajjad 2013\/11\/11\nچوخ گوزل سایت حاضیرلاییبسینیز و اوز دیلیمیز اوچون فایدالی زحمتلر چکیبسیز ائللرینیز آغریماسین. یالنیز کاشکی بو گوزل شاعیمیریزین سسلرینین دانلود ایمکانی دا اولسایدی. سوندا یئنه ده تشکور ادیرم. ائللرینیزه ساغلیق.\nreplay\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1604 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38752 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":307,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.282,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":81766.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اجـِکه جان بیری بارمیش، بیری یوُقمیش. اؤنگلر بیر قاریپ آدام بارمیش. اوُنونگ بیر قیزی بیلن بیر اوُغلی بارمیش. قیزی…","num_words":34,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.688,"perplexity_score":71868.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اینسان اۆچون اها‌لی سیخ‌لیغی واحید ساحه‌ده یاشایان آدام سایی اوْلا‌راق ایفا‌ده ائدیلیر، حسابلاما ائدیلرکن ساحه‌ده‌کی سۇ بعضاً حسابا قاتیلیر. بعضاً بۇ حسابلاما بۆتون ساحه اۆچون ائدیلرکن، بعضاً ده یالنیز یاشاییش یئرلری اۆچون، یئرلشیلبیلیر ساحه‌لر اۆچون، ‌اکینچی‌لیک ائدیلن یا دا ‌اکینچی‌لیک ائدیله بیله‌جک ساحه‌لر اۆچون حساب‌لانیر.\nعومومیت‌له کیلومتر قدر، مایل قدردا یا دا هکتاردا آدام سایی اوْلا‌راق حساب‌لانیر. بۇ رقم ساده‌جه ساحه‌ده یاشایان فرد سایی ساحه‌نین ساحه‌یه بؤلونه‌رک ائدیلر.","num_words":98,"character_repetition_ratio":0.084,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":723590.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اسطوره، فولکلورون ان گوجلو قوللاریندان اولاراق، اؤزونه گؤره مستقیل بیر علم ساییلیر. میرچا الیاده دئمیشکن، بو علم اسطوره‌لره یئنی‌دن اعتبار قازاندیریب.\nاسطوره، بدَوی اینسانلارین، بدوی داورانیشلارینی آچیقلایان، اینسانی وضعیتدن، فرا‌اینسانی وضعیته چاتماغین درین ایستک‌لری دئمکدیر؛ یارانیشین قارشیسیندا شاشقین قالمیش بدوی اینسانین ابتدایی فلسفه‌سی‌دیر. اوسته‌‌لیک یارانیشین و اؤز وجودونون سیرلرینی آختاریب، تاپماق‌ آنلامینا گلیر.\nلیلیت شخصیتینی نظرده آلماساق، حوّا بیرینجی قادین اسطوره‌سی ساییلیر، نافرمانلیق ائله‌ییب، بیر آلمانی دیش وورماق‌ واسیطه‌سی‌ایله، اؤز وجودونون چیلپاقلیغینا آگاه اولوب. اونون جسارتی و آختاریشدا اولدوغو هر زامان گؤزدن قاچیب. تاسف‌له بیز حوّانی آختاریشدا اولان بیر اینسان دئییل، ساده‌جه بیر گوناه سیمبولو کیمی تانیمیشیق. بونونلا بئله حوّا مقدس بیر گوناهکار قادین کیمی ساییلیر.\nقادین‌لار عادی یاشامین آخیمیندا بیرینجی رول و گوجه مالیک اولماسالاردا، اسطوره ‌روایتلرینده، تاثیر بوراخان شخصیتلری وار. عالیم‌لر سومر تمدونوندن میراث قالمیش مکتوب ناغیللاردا، گیل گمیش داستانینین قدمتینی ۴۰۰۰ ایل میلاد دان اول تخمین وورورلار.\nبو داستانین روایتینده، گیل گمیش ایله ائنکیدو ایکی بویداش شخصیت تانینسالاردا، روایتده قادین‌ اسطوره‌لرینین بوراخدیغی تاثیرلر آز دئییل. اسطوره روایت‌لرینده قادین، طبیعتین، یاشامین اساس وارلیقلاریندان ساییلیر. بو داستاندا، شم‌خت آدلی فاحیشه قادیندان باشقا، قادینلار تانریچایا خدا بانو رولونو داشییرلار.\nخدا بانولارین هر بیرینین اؤزونه گؤره اؤزللیک‌لری واردیر. روایتین آخیمیندا، تانیش اولدوغوموز بیرینجی شخصیت، گیل‌گمیشین آناسی، خدا بانو نین ‌سان دیر. خدا بانو نین سان بیر قادین اولاراق، بو داستاندا، آنا- تورپاق شخصیتینی دئییل، ساده جه بیر مقدس و گوجلو آنا شخصیتینی داشییر. قادینا آنا- تورپاق شخصیتی وئرمک اونون دوغوم گوجوندن و یارادیجی اولدوغوندان آسیلی اولاراق، اکینچیلیک دؤروندن باشلانیب. نئجه کی بیلیریک، تاریخ بویو بیرینجی اولاراق، اکینچیلیک تملینی قادینلار قویوبلار.\nنین سان خدا بانو شانلی- شوکتلی، جیلوه‌لی، صداقت‌لی، عاغیللی، بیر آنا دیر. اوسته‌لیک وارلیغینین اوچدن ایکی حیصه‌سینی تانریلاردان آلمیش گیل گمیش، غرورولو بیر شاه اولاراق، بوتون ایشلرینده آناسی‌ایلا صلاح- مشورت ائدیر؛ یوخولارینی بئله آناسینا سؤیله‌ییب، تعبیرینی ایسته‌ییر. خدا بانو نین سان، پادشاه اوغلونون ان یاخین مشورت‌چی و یول یؤندم گؤرسه‌ده‌نی دیر.\nبو روایتین آخیمیندا تانیشدیغیمیز ایکینجی شخصیت خدا بانو آرورو، آنا- تورپاق مقامیندادیر.\nتانریلارین فرمانی‌ایله ائنکیدونو یارادیر. آغزینین سویو و تورپاق قاریشیمی‌ایلا قیزیل پالچیق توتوب، طبیعتین کیشیسینی یارادیر. بو یارانیشدا تورپاق و سو اسطوره‌لرین ایکی اؤنملی عنصری ساییلیر. آنا- تورپاق شخصیتی یالنیز گیل گمیش داستانیندا دئییل، دونیانین باشاباشینا عایید اولان اسطوره‌لرده مقدس بیر شخصیت ساییلیر. گاهدان بو تقدس او قدر آشیری اولور کی اکینچی‌لییه مانع اولان بیر تفکور بئله یارانیر. میرچا الیاده‌نین “رساله‌ای بر تاریخ ادیان” کیتابیندا قیزیل دریلی بیر پیغمبرین دیلیندن، تورپاغین تقدوسونه گؤره مورید‌لرینه وئردییی سفارش‌لردن سؤز گئدیر. بو پیغمبر اکینچیلییی گوناه ساییب دئییر:\n“یئری شوخوملاماغا مندن اذن ایسته‌ییرسیز؟ سیزجه من آنامین قارنینا پیچاق وورا بیلرم؟ یئری بِئل‌له‌مک، داشلارین آریتماق ایسته‌ییرسیز؟ سیزجه من آنامی ات دن، دری‌دن چیخاردیب، سوموک‌لرینی آییرا بیلرم؟ سیز اوت- علفی آلاقلاییب،ساتیب، آغ دری‌لیلر کیمی مال- دؤولت صاحیبی اولماق ایسته‌ییرسیز؛ سیزجه من نئجه آنامین ساچلارینی کسه بیلرم؟”\nروایتین آخیمیندا تانیش اولدوغوموز اوچونجو قادین، فاحیشه و یا ادب- ارکانلی دئسم، جینسل ایشچی شخصیتینی داشییان شم خت آدلی ایشتار معبدینین قدیسه‌سی‌دیر. بو قادین تقدس دئییل، بیر توپلومون ان منفی کاراکترینی داشییر. جینسل بیر ایشچی کیمی، تانریلارین خدمتینده‌دیر. اونلارین فرمانی‌ایلا طبیعتین وحشی کیشیسی، ائنکیدونون یولونا چیخیر. ائنکیدو شم‌خت له کئچیردییی یئددی گئجه گوندوز سوره‌سینده، وحشی خوی- خصلتیندن قوپوب، قادین فیزیولوژیسیندن ائتگیله‌نیب، تانریلار ایسته‌دییی، تمدونه لاییق اولان بیر خوی- خصلته مالیک اولور. ائله کی یام- یاشیل اورماندان، یاراندیغی طبیعتیندن قوپوب، شم‌خت له بیرلیکده تمدونه دوغرو، گیل گمیشین شاهلیق ائتدییی مکانا، اروک شهرینه گئدیر. بیر باخیمدا دئمک اولار کی ایلکین قورولموش تمدون‌لرده بئله قادین‌لار چئشیدلی شخصیت‌لر داشییا بیلیرلر. ایلکین تمدونده معبدلرین تانریلاری جینسل ایشچی‌لره آغالیق ائتسه‌ایدیلر، ایندیسه مدرن دونیامیزدا بو آغالیق مافیایی قدرتلرین الینه چاتیب. قادین‌لاری جینسل کؤله آدی‌ایلا ثروته صاحیب اولان امریکا و اورپایا صادیر ائله‌مکده‌دیلر.\nدؤردونجو شخصیت عشق الهه‌سی دیر. بو الهه یونان اسطوره‌لرینده آفرودیت، روم اسطوره‌لرینده ونوس و گیل‌گمیش داستانیندا ایشتار الهه‌سی آدلانیر. بو الهه‌نین جینسل تمنالاری، جینسل ایشچی‌لر کیمی دئییل، بو تمنالار اؤزویله مقدس‌لیک داشییر. نئجه کی بو روایت ده ایشتار الهه‌سی ایسته‌یینه چاتماغا گیل گمیشه بیر سیرا اوستونلوک‌لر تکلیف ائدیر. حتی گیل گمیش اونون عشقینی قبول ائدیرسه، اونا مال- دؤولت، شان- شؤکت، اکیلمیش زمی‌لر، تاخیل آنبارلاری تکلیف ائدیب،گیل گمیش ‌ایسه تکلیفینه یوخ دئدیینده، عشق الهه‌سی اونون علیهینه عوصیان باشلاییر؛ اونا تهدیدلر یاغدیریر. اوسته‌لیک، اسطوره‌لرده دئییل، یاشادیغیمیز چاغ دا بئله اوستونلوک داشیماغی یالنیز گوزللیک‌له بیرگه، پارا و قدرت صاحیبی اولان قادینلاردا گؤرمک اولور.\nگیل گمیش روایتینین گؤزدن قاچمایان اؤنملی مسئله‌سی، حاکیم‌لر اؤزلرینی توپلومون چوبانی سانیب، اینسان‌لارا سورونون قویونلاری کیمی داورانماقلاری‌، حتی گلین گئرده‌یه گئتمه‌میش، قیزلارین بکارت‌لرینه بئله مالیکیت حیسی دویماقلاری دیر. چوخ دا اوزاق دئییل، بو مالکیت حیسی اورتا چاغلاریندا اورپادا شام اول حقی آدلانیردی.\nاریک ژولین دئمیشکن: اسطوره‌لر اینسانلارین کؤکونه ایشله‌میش، اونلاری یالنیش تعبیر، تفسیر، تاویل ائده بیلریک, اما حیاتیمیزدان سیلیب، آییرماق اولماز.\nمرداد- ۱۳۹۲\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\n3 پاسخ\nhamid hojjati گفت:\nجمعه ۱۵ اسفند ۱۳۹۳ در ۲۱:۲۶\nخانم کبیری تآسفله کتاب منبعی جهتدن یوخسول وضعیتده یاشاییرام . هر حالدا جسارتیمی باغیشلارسیز .\nرقیه کبیری گفت:\nجمعه ۱۵ اسفند ۱۳۹۳ در ۱۳:۱۷\nحؤرمتلی حمید حجتی جنابلاری، بویوردوغوز کتابی الده ائدیب، اوخویارام. بلکه رساله در تاریخ ادیان، میرچا الیاده اثرینده قادین کارکترینه مالیک اولان میفیک کارکترلری و اونونلا برابر گیل گمش داستانین اوخویوب، بو مقاله‌یه یئنی‌دن گؤز آتساز، مقاله‌ده آدلاری گئدن تانریچالارین رول‌لاری داها یاخشی آنلاشیلدی. هر حالدا ممنونام کی دیرلی واختیزی بو مقاله‌یه صرف ائدیبسیز.\nhamid hojjati گفت:\nجمعه ۱۵ اسفند ۱۳۹۳ در ۱۱:۰۳\nحؤرمتلی خانم کبیری ، دؤزؤنؤ دئییم من بو مقاله دن بیر شئی دؤشؤنمه دیم . آرکه تایپ و اسطوره له ره گؤره یازی و کتاب چوخدی ، آما ان دیرلی اثر خانم گلی ترقی نین تآلیف ائتدیی « بزرگ بانوی هستی » آدلی بیر کتابدیر . گلی ترقی بو آز حجملی کتابدا چوخ آراشتیریجیلارین نظرلرینی تام معنادا دؤشؤنه ره ک گؤزل نثریله قلمه آلیب . عین حالدا فروغ فرخزادین شعرلرینی آرکه تایپ و اسطوره باخیمیندان تحلیل ائدیب و ینی دؤرؤن اسطوره لرینه بیر گؤز آتیب . بو کتابی اوخوماغی سیزه فایدالی گؤرؤرم .","num_words":1507,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":204502.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دب‌لر، عادت-عنعه‌لر اؤلکه‌لر، شهرلر ایله کندلر آراسیندا فرقلی و چئشیدلی‌دیر. آذربایجان دیارینین گؤزل شهرلریندن بیری اولان اورمو ایسه اؤزونه گؤره مخصوص دب‌لری واردیر. مختلف شهرلر ایله کندلرده توی آدیندا بیر شنلیک تؤره‌نی قورولور. آنجاق بو توی‌لارین گؤزللیگی اونلارین مختلف قایدالار ایله دب‌لرده توتولماسی‌دیر. بو یازیدا چالیشمیشام سیز عزیزلری اورمو شهرینده اولان توی دب‌لرینین بعضی‌سینی تانیتدیرام. اولا بیلر بو دب‌لر آذربایجان بؤلگه‌سی‌نین باشقا شهرلرینده اولان توی دب‌لرینه اوخشاسین.\n· تانیش‌لیق\nاؤلکه‌میزین باشقا شهرلرینه تای اورمودادا قیز ایله اوغلان ایسلامی قایدالاری قورویاراق بیر-بیرینی سئویب، موضوعنو آتا-آنالاری ایله آرایا قویوب، ائلچی گئتمک قرارینا گلیرلر. بو آرادا کولتور ایله دوشونجه یاخینلیغی چوخ اولورسا، بو ایلقارین باغلانماسی داها باشاریلی (موفق) اولاجاقدیر.\n· ائلچی‌لیک\nقیز عاییله‌سی طرفیندن ائلچی گئتمک ایجازه‌سی، اوغلان عاییله‌سینه وئریلندن سونرا، اوغلان آدامی(اوغلان قوهوملارینا دئییلیر) ائل-طایفاسی‌نین آغ ساققاللاری‌نین بیر نئچه‌سی ایله بیرلیکده، قیز ائوینه گئدیرلر. اوغلان عاییله‌سی یانلاریجا شیرینلیق ایله گول ده آپارارلار. بو مراسیم ده ایکی عاییله آنلاشاندان سونرا، قیز ایله اوغلان بیر آز صحبت ائدیب، یاشام بویو بیرلیک ده یاشایاجاقلاری اوچون دانیشیرلار.\nائلچی‌لیک باشاریلی اولاندان سونرا، صاباحیسی یوخسا بیرگون سونرا قان سیناوی (آزمایشی) وئرمک اوچون، ساغلاملیق (بهداشت) ایداره‌سینین شعبه‌لرینین بیرینه گئدیرلر. قیز ایله اوغلانین یانیجا ایکی-اوچ نفر یاخین قوهوم لاردان اورادا حضور تاپیر. قان سیناوینین نتیجه‌سی مساعد اولاندان سونرا، اورا گئدنلر، شیرینلیک یئمه‌یی اوچون بی اوغلانا قوناق اولورلار.\n· کبین کسمه- قند سیندیرما\nقیز ایله اوغلان آدامی طرفیندن بللی اولونان بیر گونده، کبین کسمه مراسیمی قورولار. بو مراسیم یا کبین کسه‌نین دفترینده ویا قیز ائوینده چاغیریلمیش قوناقلارین یانیندا کسدیریلیر. بو مراسیمدن سونرا شام اوچون، بی اوغلان عاییله‌سی، قیز عاییله‌سینه قوناق اولار.\nکبین کسمه مراسیمینین یانیندا و یا نئچه گوندن سونرا قیز ائوینده قند سیندیرما مراسیمی کئچیریلیر. چاغیریلمیش قوناق‌لار، قیز ائوینه گئدیب، بی اوغلان عاییله‌سی طرفیندن گتیریلمیش بزکلی کله قندی سیندیریب، قندین باشینی تئز یئردن گؤتورنه پای وئریلر. بو مراسیم ده آشیق لاریندا حضورو اولار. مجلیسین گنجلری قند سیندیرانی دؤوره‌له‌ییب، قند سیندیران قندی سیندیران چاغدا قندین باشین گؤتورن مجلیسین ان غرورلو اینسانی اولوب، قیز عاییله‌سی طرفیندن ایسه انعامین آلار.\n· آداخلی‌لیق (نیشانلی‌لیق)\nنیشانلی قالماق، ایکی سئوگیلینین ان خاطیره‌لی دؤوره‌لریندن ساییلیر. بو گؤزل گونلر آلتی آیدان بیر ایله قده‌ر زامانی واردیر. بعضی عاییله‌لر ایسه نیشانلی قالماغی هئچ سئومه‌ییب، کبین کسدیریلندن بیر-ایکی هفته سونرا توی مراسیمین توتارلار. بو دؤوره اوچون قیز عاییله‌سی بی اوغلانا و اوغلان عاییله‌سی گلین خانیما نیشان اوزوگو آلارلار.\nنیشانلی‌لیق دؤوره‌سینده اؤزل گونلرده، بی اوغلان عاییله‌سی طرفیندن قیز ائوینه پای گوندریلر. بو اؤزل گونلردن؛ قوربان بایرامینی، اوروجلوق بایرامینی، چیلله گئجه‌سینی، آخیر چرشنبه‌نی، ایل بایرامینی و… آد چکمک اولار. بو عزیز گونلرین ایچینده آخیر چرشنبه پایی، چوخ مهم ساییلیر. ایلین آخیر چرشنبه‌سینده، دب اولاراق آخشاما یاخین، اوغلان عاییله‌سی مختلف پای‌لار حاضیرلاییب، قیز ائوینه آپارارلار. پای؛ قیزیل، گلین خانیما دون، اتک‌لیک، لئچک، گلین خانیمین عاییله‌سینه هئچ اولماسا بیر جوت جوراب یادا کؤینک، شیرینلیق و… اولور. قیز عاییله‌سی ایسه پای گتیرنلره انعام وئرر.\n· بازارلیق\nتوی گونونه تقریبا بیر هفته-اون گون قالان، قیز ایله اوغلان عاییله‌سی توی بازارلیق‌لاری ایله مشغول اولارلار. بللی اولونان بیر گونده، بی اوغلان، گلین خانیمی بازارا آپاریب، گلین‌لیک احتیاجلارینی او جمله دن؛ گلین دونو (یا آلینار یادا ایجاره توتولار)، قیزیل، ساعات، چانتا، باشماق و… آلار. بیر گون سونرا دا گلین عاییله‌سی کوره‌کنی بازارلیغا آپارارلار. بو گون بی اوغلانا، کوت-شالوار، باشماق، چانتا، کؤینک و… آلینار. بازارلیق دا، ایکی عاییله‌نین یانیجا بعضن ایکی-اوچ نفر یاخین قوهوملاردان دا گئدرلر.\n· تویا قوناق چاغیرماق\nتوی گونو بللی اولوب، قوناقلارین سایی لیسته اولاندان سونرا، قیز ایله اوغلان توی کارتی تاپشیریغی اوچون بازارا گئدیب، توی کارتینی به‌یه‌نیب، تاپشیریق وئریرلر. گئتدیکجه کارتلارین چوخو تورکجه یازیلیر. کارت لار حاضیر اولاندان سونرا، هر ایکی عاییله اؤز قوناقلارینین کارتینی یایار.\n· پارچا بیچمه\nتویا بیر-ایکی گون قالان، اوغلان عاییله‌سی قیز عاییله‌سینه پالتار تیکدیرمک اوچون پارچا آلیب آپارار. بو گون یاخین قوهوم لار دا دعوت اولارلار. مراسیم بیر بالاجا شنلیک ایله سونا چاتار.\n· حنا گئجه‌سی\nتوی مراسیمینین ایلک گونو “حنا گئجه” آدی ایله دئییلیر. حنا گئجه نین زامانی، قوناق لارا وئریلن توی کارتلاریندا بللی اولونار. گون اورتادان سونرا حنا گئجه باشلانمامیش دان ۲-۳ ساعات قاباق، اوغلان ائوینین قاباغیندا “بؤیوک توی” چالینیب، اورمو یاللی‌لاری گئدیلر. بویوک توی، اورمو توی‌لاریندا مخصوص بیر یئره صاحیب‌دیر. ایندی ده چوخلاری بؤیوک توی گتیریب، یاللی گئدرلر.\nحنا گئجه‌نین چاغی، توی کارتلاریندا ۱۹ دان ۲۴ قدر یازیلسا دا، اورمو توی‌لارینا چاغیریلانلار او گئجه‌نین یوخوسونو گؤزلریندن آتمالیدیرلار. حنا گئجه معمولا ساعات ۱۰ دان باشلانیب، گئجه یاریسینا قدر واخت آپارار. بو مراسیمی بیر نفر حنا گئجه آغاسی (توی دا بَی دئییلر) ایله بیر نفر ائل آغاسی ایداره ائدر. بو مراسیم چوخ واختلار تالار لاردا قورولار. بوتون قوناقلار بو گئجه شنلیک ائدیب، بی اوغلانا اونودولماز بیر گئجه یارادیرلار.\nبو مراسیمین ان دویغوسال (احساسلی) چاغی، بی اوغلانین آتا-آنا سیندان تشککور ائتمکی‌دیر. مراسیمین یاریلاریندا، قیز ائویندن خون (خونچا) گتیریلر. بو خونچالاردا (تقریبا ۴-۵ خونچا اولار) دامادا آلینین حنا، پالتار، باشماق، چانتا، آینا-شمعدان و… قویولار. سونرا خونچ گتیرنلردن تشککور ائدیب اونلارین پای‌لارین وئررلر. حنا گئجه‌نین سونلاریندا بی آتا-آناسینی مجلیسه گتیریب، اونلاردان حلاللیق آلیب، یاشام بویو اونا چکن امک‌لردن تشککور ائدر. بو آرادا، خون دا گتیریلن حنادان کوره‌که‌نه وئریب، اووجونا یاخار. مجلیسده اولان سوبای لاردا بو حنادا اوووجلارینا یوخسا چیلتیک بارماقلارینا یاخارلار. البته بودا بختلرینین آچیلمالارینا سیمگه‌دیر.\nبو مراسیم ده بی اوغلان اوچون بیر نفر ساغدوش بیر نفر ایسه سولدوش سئچیلر. ساغدوش-سولدوش خونچالار گلندن سونرا سئچیلر. کوره‌که‌نین گنج ایله اورتا یاش یاخین دوستلاری و قوهوملاری ال-قولوندان یاپیشیب، توی به‌یی دئینده سئچیلمک اوچون گتیریلرلر. شیرینلیق وئرمکله سئچیلمه‌ینلری یولا سالیب، ساغدوش-سولدوش بللی اولار. حنا گئجه‌ده بَی اوغلانا پای گتیرنلرده اونو بللی اولان سوروملویا وئررلر. مراسیمین سونوندا ایسه شام وئریلیب قوناق لار ایله ساغوللاشارلار.\nصاباحیسی گون سحر تئزدن (ساعات ۶ دان) کؤنوللو اولان لار، بی اوغلان ایله ساغدوش-سولدوش لا بیرگه حاماما (سنتی حاماما) گئدیب، سونرا بیرلیکده کله-پاچا یئمه‌یی یئیرلر. یئمک دن سونرا بی اوغلانی ائوینه قایتارارلار. ائوین قاباغیندا عاییله ایله اورادا اولان قوهوملار بؤیوک توی ایله گؤروش ائدرلر.\n· گلین چیخما گونو\nتویون ایکینجی گونو گلین چیخان گونو ایله دئییلیر. ایکی عاییله نین قوناقلاری گون اورتادان سونرا ساعات ۱۵ دن ۱۹-ا قدر تالاردا حاضیر اولوب، شنلیک ائدیب، گلینی بخت ائوینه گؤندررلر. بو مراسیمده، گلین خانیما آلینان قیزیل‌لار، اونا وئریلر. اوغلانین قارداشی ایسه گلین خانیمین بئلینه قیرمیزی بئل باغی باغلایار. مراسیم قورتولاندان سونرا گلین خانیمی قورآن آلتیدان کئچیر��یب، بی اوغلانین ایله بیرگه یئنی بیر یاشاییشین باشلانیشینا گؤندریرلر.\n· آیاق آچما\nتوی دان اوچ گون گئدن، گلین ایله بی، قیزین عاییله‌سی ائوینه قوناق گئدرلر. بو ایلک قوناق گئتمه نین آدی، آیاق آچمادیر. بو قوناقلیق دا گلین عاییله‌سی طرفیندن اونلارا پای وئریلر. او گوندن سونرا ایکی سئوگیلی، یاخین قوهوملارین ائوینه ده آیاق اچماغا گئدرلر.","num_words":1488,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":237603.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شابلونو باغلی گؤسترماق اؤچون: |state=collapsed شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{ایلین آیلاری و گونلری|state=collapsed}}\nشابلونو آچیق گؤسترماق اؤچون: |state=expanded شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{ایلین آیلاری و گونلری|state=expanded}}\nشابلونو اوتوماتیک گؤسترماق اؤچون: |state=autocollapse شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{ایلین آیلاری و گونلری|state=autocollapse}}\nاگر {{navbox}}، بیر {{sidebar}} و یا باشقا بیر جدول اولسا شابلونو باغلی گؤستریر\nصفحه‌ده باشقا هئچ بیر آیتم اولماسا، شابلونو آچیق گوستریر\nاگر |state= پارامترینه هئچ بیر حالت تعیین اولماسا، Collapsible option شابلونو ایلک گورونورلؤکون |default= پارامترینن آلار. بو صفحه‌ده کی شابلون، حال حاضیرده autocollapse حالتینده دیر.\nبیرده باخ\n{{Month header}} for the horizontal navbar of just the 12 months.\nدییشدیریجیلر بو شابلونون قارالاما (یارات | آینا) و تست (یارات) صفحه‌لرینده تست ائده بیلرلر.\nبو شابلون-ین آلت صفحه‌لری.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:ایلین_آیلاری_و_گونلری&oldid=1544581»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nتقویم شابلونلاری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ مئی ۲۰۲۳، ‏۰۸:۱۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":332,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.071,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":48878.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی\nیول‌لاندیرمالاری گیزلت\nلیست‌ده، اؤن‌اَکی قوْپارت\nنمایش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/wiki\/اؤزل:نمایه_پیشوندی\/شابلون:Infobox_intangible_heritage\/»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":119,"character_repetition_ratio":0.013,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.112,"stopwords_ratio":0.034,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":7788.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آپنتزل آوسرهودن کانتون - سوئیسده اوْلان ۲۶ کانتون‌دان بیریدیر.اریزو شهری یؤنئتیم (ادارای) مرکزی دیر. بۇ کانتونون ساحه سی 243 کیلومتر موربع دیر. سوْن نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره جمعیتی 54543 و اها‌لی سیخلیغی 220 نفر دیر. آلمان دیلی بۇ کانتونون دا رسمی دیلدی.[۱]","num_words":53,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.261,"stopwords_ratio":0.019,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":440910.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیرلشمیش عرب امیرلیکلری یا ایمارات عربجه: دولة الإمارات العرب��ة المتحدة آسیادا بیر دؤولت. عربیستان یاریماداسینین شرق حیصّه سینده فارس و عوْمان کؤرفزلری ساحلینده یئلشیر. اۆچ دؤولت‌له، جنوب‌دا و غرب‌ده سعودی عربیستان (۴۵۷ km)، شیمال‌دا قطر، جنوب-غرب‌ده عومانلا (۴۱۰ km) همسرحددیر. امیرلیکلرین ساحل خطی‌نین اۇزون‌لوغو ۸۰۰ km- یاخین‌دیر. ایمارات ترکیبینده یئددی امیرلیک وار: ابوظبی، دوبی، شارجه، عجمان، فجیره، راس‌الخیمه و ام‌القوین داخیلدیر. اؤلکه اراضیسینین ۹۳ فایزی ابوظبی و دوبی امیرلیکلری‌نین پایینا دۆشور.\nبیرلشمیش عرب امیرلیکلری\nالإمارات العربیة المتحدة\nal-Imārāt al-'Arabīyah al-Muttaḥidah\nبایراق\nEmblem\nمیلی مارش: عیشی بلادی\n\"Īšiy Bilādī\"\n\"Long Live my Nation\"\nبیرلشمیش عرب امیرلیکلری یئری نقشه اوستونده (green)\nin the عربیستان یاریم آداسی (white)\nپایتخت\nدوبی\nبؤیوک شهری\nDubai\n25°15′N 55°18′E \/ 25.250°N 55.300°E \/ 25.250; 55.300\nرسمی دیللر\nعرب دیلی\nاتنیک قروپلار\n(2015[۱])\n40% Indian\n12.53% Pakistani\n11.32% Emirati\n49% others\nدین\nIslam\nدمونیم(لر)\nEmirati[۲]\nEmirian\nEmiri\nدؤولت\nAbsolute Federal monarchy\n• President\nKhalifa bin Zayed Al Nahyan\n• Prime Minister\nMohammed bin Rashid Al Maktoum\nقانون اوقانی\nFederal National Council\nEstablishment from the بؤیوک بریتانیا\n• ابوظبی\n۱۷۶۱\n• Umm al-Quwain\n۱۷۷۵\n• Ajman\n۱۸۲۰\n• Dubai\n۱۸۲۰\n• Sharjah\n۱۹۰۰\n• Ras al-Khaimah\n۱۹۰۰\n• Fujairah\n۱۹۵۲\n•\n۲ دسامبر ۱۹۷۱\n• Union Emirates\n۲ دسامبر ۱۹۷۱\n• Ras Al Khaimah Emirates to join the Union\n۱۰ فوریه ۱۹۷۲\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (116th)\n• سو (%)\nnegligible\nجمعیت\n• ۲۰۱۵ تخمینی\n5,779,760[۲] to 9,581,000[۳][۴] (93rd)\n• ۲۰۰۵ census\n۴٬۱۰۶٬۴۲۷\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (110th)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n۲۰۱۵ تخمینی\n• جمعی\n$647.823 billion[۳] (32nd)\n• آدام‌باشی\n$67,616[۳] (7th)\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n۲۰۱۵ تخمینی\n• جمعی\n$345.483 billion[۳] (28th)\n• آدام‌باشی\n$36,060[۳] (19th)\nجینی (۲۰۰۸)\n۳۶\nError: Invalid Gini value\nاچ‌دی‌آی (۲۰۱۴)\n۰٫۸۳۵[۵]\nError: Invalid HDI value · 41st\nپول واحیدی\nUAE dirham (AED)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+۴ (یوتی‌سی ۴:۰۰+)\nتاریخ فورمتی\ndd\/mm\/yyyy\nسوروجولوک طرفی\nright[۶][۷]\nتیلفون کودو\n+971\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.ae\nامارات.\nUnited Arab Emirates portal\nایچینده‌کیلر\n۱ ایقتصادیات\n۲ طبیعی قایناقلاری\n۳ اهالی\n۴ دیل\n۵ دین\n۵.۱ مدنیت\n۶ رسمی تعطیل گۆنلری\n۶.۱ مطبخ\n۷ گؤرونتولر\n۸ قایناقلار\n۹ منابع\n۱۰ گؤرونتولر\nایقتصادیات دَییشدیر\n۵۰-جی ایللره قدر به-ده نفت یاتاقلاری کشف اوْلونانادک ایقتصادیات‌دا اساس ساحه‌لر هله اوْ واخت تنززوله اۇغرایان بالیقچی‌لیق و میرواری تولیدی ایدی. اما ۱۹۶۲-جی ایلدن امیرلیکلردن ایلک اوْلاراق ابو-دابی نفت ایخراج ائتمه‌یه باشلایان‌دا اؤلکه و اوْنون ایقتصادیاتی تانینمایاجاق درجه‌ده دییشیل‌دی. بیرلشمیش عرب امیرلییی یارادیلدیغی گۆن‌دن اوْنون باشکانی، ابوظبی نین مرحوم حاکمی شئیخ زاهید نفت صنایع‌سی آچیغا چیکمامیشینی تئز درک ائتدی و نفت ایخراجین‌دان گلن گلیری صحیّه‌یه، تحصیله و میلّی آلت یاپی (زیر ساخت) ون اینکیشافینا یاتیراراق، بۆتون امیرلیکلرین اینکیشافینی تأمین ائتدی. نفت صنایعسینین اینکیشافی خاریجی ایشچی قوه‌سینین آخینینا سبب اوْلدو، ایندی اوْنلار اؤلکه اهالیسینین، تقریباً، ۱\/۴ حیصّه‌سینی تشکیل ائدیرلر. بیزنس و توریسمین اینکیشافی امیرلیکده تیکینتی بومونون اینکیشافینا سبب اوْلدو. میلیاردلارلا دوللار بۇ جور لاییحه‌لره یاتیریلیر، بئله شهرلرین سمبولو ابوظبی و کوسموپولیت دوبی‌داکی کیمی مؤهتشم مئهمانخانالار و گؤیدلنلردیر. به – فارس کؤرفزی اؤلکه‌لری ایچریسینده دیگر مدنیت و اینانجلارا قارشی دؤزوم نۆماییش ائتدیرن ان لیبئرال اؤلکه‌دیر. بۇنونلا یاناشی، به بۇ بؤلگه دا عومومیت‌له سئچکی‌لی حاکمیّت اوْرقانی اوْلمایان یگانه دؤولت‌دیر.\nطبیعی قایناقلاری دَییشدیر\nبیرلشمیش عرب امیرلیکلرینده قیمت‌لی فایدالی قازینتیلار نفت، طبیعی قاز، دمیر فیلیزی، داشدوز، اورانوس، کرومیت، نیکل، میس، پلاتین، بوکسیت، ماقنئزیت، آسبئست و س. آشکار ائدیلمیشدیر. نفت و طبیعی قاز یاتاقلاری داها تئز منیمسنیلمیش، دیگرلری ایسه هله ده تدقیق ائدیلمک‌ده‌دیر. مثلاً، داغلیق بؤلگه‌ده یئرلشمیش رس-ال-هئیمه امیرلییی‌نین فایدالی قازینتیلارلا زنگین اوْلماسی معلوم‌دور.\nاهالی دَییشدیر\nایمارات اهالی‌نین ایلک نۆفوس ساییمی ۱۹۶۸-جی ایلین مارس- آوریل آیلاریندا آپاریلمیش (اوْ واخت اؤلکه مۆقاویله‌لی عوْمان آدلانیردی) و ۱۸۰ مین نفر ساکین قئیده آلینمیش‌دی. «نفت های-کویو» ایله علاقه دار اهالی‌نین سایی تبی آرتیم، اؤزل‌له خاریجی موحاجیرلرین قوْنشو عرب اؤلکه‌لری، هیندوستان و ایراندان گلن فهله‌لرین کۆتلوی (توده) آخینی حسابینا هیزله آرتمیش و ۲۰۰۵-جی ایللرین اوّللرینده تخمیناً ۴٬۰ میلیون. نفره چاتمیش‌دیر. اهالی‌نین ایلک نۆفوس ساییمی سیندان ۲۱-جی عصرین اوّللرینه قدر اؤلکه‌ده یاشایانلارین سایی ۲۰ دفعه‌دن چوْخ آرتمیش‌دیر. دموقرافلارین حسابلامالارینا گؤره ۲۰۱۵-جی ایلده اؤلکه‌ده اهالی‌نین سایی ۶٬۰ میلیون. نفره قدر آرتا بیلر. ۵–۶ دسامبر ۲۰۰۵-جی ایل نۆفوس ساییمی نا اساساً ایمارات اهالی‌سی ۴٫۱۰۶٫۴۲۷ نفر اوْلموش‌دور.[۴] ایمارات اهالی‌سی اساساً عربلردن، قیسمن بلوچلاردان، فارسلاردان، پوشتونلاردان، پنجاب‌لیلاردان، بنگاللاردان و آز سایدا دیگر اتنیک قروپلاردان عبارت‌دیر.\nدیل دَییشدیر\nدیگر آفریقا-عرب اؤلکه‌لرینده اوْلدوغو کیمی عرب دیلی بۇرادا رسمی دیل‌دیر. عرب دیلی اؤلکه‌ده تحصیل دیلی‌دیر و حاکم دیل اوْلما اؤزللیکی داشیییر. بللی بیر دؤورده اینگیلیس حاکمیّتینده قالدیغی اۆچون اؤلکه‌ده اینگیلیس دیلینده ده دانیشیرلار. اؤزل‌له ایش حیاتیندا گئنیش شکیل‌ده اینگیلیس دیلین‌دن ایستیفاده ائدیلیر. کوچه، ماغازا و دیگر یئرلرین آدلاری اینگیلیس دیلینده یازیلیر. تیجارت دیلی فرانسه، عرب و فارس دیللری‌دیر. اؤلکه‌ده پاکیستان و هیندوستانلی گلمه‌لرین سایینین یۆکسک‌لییی سببیندن بۇرادا هیند-اۇردوجا دا دانیشیلیر.\nدین دَییشدیر\nبیرلشمیش عرب امیرلیکلری اهالیسینین اکثریتی (۸۹٪) موسلمانلاردیر. موسلمانلارین ۲\/۳ حیصّه سی وهابی‌لییه یاخین اوْلان سوننولویون حنبه‌لی مذهبینه اعتیقاد ائدیر. عئینی زاماندا سوننو-مالیکیلر و چوْخ آز سایدا سوننو-شافییلر یاشاییرلار. به-ده شیعه‌لره (اهالی‌نین ۱\/۵-ای؛ اوْنلار ایران‌دان، پاکیستان‌دان و هیندوستان‌دان گلنلردیر) ده راست گلینیر. شرق‌ده و جنوب‌دا عبارتدیر (۴۰ مین نفره یاخین) یاشاییر. بۇنونلا یاناشی کریستیانلار (اهالی‌نین ۶٪- اساساً اینگیلیس لر و آمریکانلار) و ایندوسلار دا موسلمانلارلا یاناشی یاشاییرلار.\nمدنیت دَییشدیر\nرسمی تعطیل گۆنلری دَییشدیر\n۱ ژانویه — یئنی ایل\n۱۱ ژانویه — قوربان بایرامی\n۳۱ ژانویه — هیجری ایلی‌نین اوّلی\n۱۱ آوریل — محمد پیغمبرین آد گۆنو\n۶ آگوست — شئیخ زایئدین ابوظبینین امیری اوْلماسی\n۲۲ آگوست — میراج\n۲۲–۲۴ اۇکتوبر — رمضان بایرامی\n۲ دسامبر— میلّی گۆن\nمطبخ دَییشدیر\nبیرلشمیش عرب امیرلیکلرینده دۆنیا مطبخلریندن یئمکلره راست گلینیر. سیخ توریست آچیغا چیکمامیشی اوْلان بۇ اؤلکه‌ده، هر زؤوقه خیطاب ائده‌جک بیر چوْخ رستورانلا قارشیلاشماق اوْلار.. عۆمومی اوْلاراق تورک مطبخینه بنزین بیر یئمک مدنیتی وار. لاکین ادویاتلاری، یاغلاری و فرقلی یئمک بیشیرمه طرزلری، یئمکلری‌نین دادلاری تورک یئمکلریندن فرق‌لنیر. بۇرادا خورما دولماسی آدلی یئمکی شیرین و پئندیرلی بیر قاریشیق‌دان عبارت اوْلان دییشیک بیر لذت‌دیر.\nگؤرونتولر دَییشدیر\nاسکی دبی\nدوبی مدیا سیتی\nقایناقلار دَییشدیر\nhttps:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Wikipedia\nمنابع دَییشدیر\n^ Jure Snoj. UAE's population – by nationality. bq Magazine. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2017-03-21. یوْخلانیلیب2016-12-03.\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ United Arab Emirates. CIA World Factbook.\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ United Arab Emirates. International Monetary Fund. یوْخلانیلیب12 February 2016.\n^ Population (Total). World Bank.\n^ 2015 Human Development Report. United Nations Development Programme (2015). یوْخلانیلیب14 December 2015.","num_words":1497,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.031,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":121044.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱ می ۲۰۲۴ تاریخینده قازاقیستان جمهورباشقانی قاسم جؤمرت توکایئو بیر بیلدیری یایینلایاراق آذربایجان-ارمنیستان باریش گؤروشمه‌لرینین آلماتی شهرینده ائدیله‌جگینی بیلدیردی\n10.05.2024 ~ 22.05.2024\n2138190\n۲۹ آوریل ۲۰۲۴ تاریخینده تاتاریستان رئیسی روستم میننه‌خانوو تۆرکمنیستانا سفر گئرچکلشدیردی. تاتاریستان رئیسی عشق‌آباد‌دا تۆرکمنیستان جمهور باشقانی سردار بردی‌محمدوو، تۆرکمنیستان خالق مصلحتی باشقانی قوربان‌قولو بردی‌محمدوو ایله آیری آیری گؤروشدو.\nسنگاپور مجلیسی باشقانی سئاه کیان پئنگ ۲۹ آوریل - ۳ می ۲۰۲۴ تاریخلرینده قازاقیستان و اؤزبکیستانا رسمی سفر گئرچکلشدیردی. ۲۹ آوریل تاریخینده قازاقیستان مجلیسی باشقانی یئرلان کوشانوو سنگاپورلو قونومداشی ایله گؤروشدو. ۳۰ آوریل تاریخینده قازاقیستان جمهورباشقانی قاسم جؤومرت توکایئو سنگاپور مجلیسی باشقانی سئه کیان پنگی قبول ائتدی. گؤروشمه‌ده قازاقیستان-سنگاپور ایکیلی ایلیشکیلره باغلی چئشیدلی مؤوضوعلار اله آلیندی. عینی گون سنگاپور مجلیس باشقانی قازاقیستان سناسی باشقانی مائولن آشیمبایئو ایله گؤروشدو.\nقازاقیستان باشباخانینین یورددیشی سفرلری داوام ائدیر. ۳۰ آوریل ۲۰۲۴ تاریخینده قازاقیستان باشباخانی اولژاس بکتنوو تاجیکیستانا رسمی سفر گئرچکلشدیردی. دوشنبه‌ده باشباخان بکتنوو تاجیکیستان جمهورباشقانی اممعلی رحمان، باشباخان قوهیر رسولزودا ایله گؤروشمه‌لر گئرچکلشدیردی.\n۲ می ۲۰۲۴ تاریخینده اؤزبکیستاندا ۳.جو اولوسلارآراسی داشکند سرمایه فورومو گئرچکلشدیریلدی. فوروما ۹۳ اؤلکه‌دن ۲،۵ مین نماینده قاتیلدی. تۆرکیه جمهورباشقانی کؤمکچیسی جؤودت ییلماز، قیرقیزیستان باشباخانی آکیل‌بک جاپاروو، سنگاپور مجلیسی باشقانی سئه کیان پئنگ، اولوسلارآراسی قورولوشلارین ایداره‌چیلری فورومدا دانیشدیلار. اؤزبکیستان جمهورباشقانی شؤوکت میرضیایئو فوروم چرچیوه‌سینده چوخ ساییدا قوناغی آیری آیری قبول ائتدی. آیریجا اؤ��بکیستان، قازاقیستان و آذربایجانین اقتصاد و انرژی باخانلاری اوچ طرفلی گؤروشمه گئرچکلشدیر‌رک، سؤزو گئدن اؤلکه‌لرین انرژی سیستملرینین بیر بیرینه باغلانماسینا باغلی آنلاشمانی ایمضالادیلار. آنلاشمایا گؤره خزر دنیزی آلتینا کابللار دؤشه‌نیله‌جک. جمهورباشقانی شؤوکت میرضیایئو ۳ می تاریخینده خاریجی یاتیریمچیلار شوراسی۲.جی ییغینجاغینا ایشتیراک ائتدی.\n۳ می ۲۰۲۴ تاریخینده اؤزبکیستان باشباخانی عبدالله آریپوو و قیرقیزیستان باشباخانی آکیل‌بک جاپاروو ۱۱.جی حکومتلرآراسی ایکیلی امکداشلیق کمیسیونو ییغینجاغینا باشقانیلیق ائتدیلر. قیرقیزیستان باشباخانی آکیل‌بک جاپاروو جمهورباشقانی سادیر جاپارووون بو ایل اؤزبکیستانا دؤولت سفری گئرچکلشدیرجه‌گینی آچیقلادی. داها سونرا باشباخانلار قیرقیزیستان داشکند ائلچیلیگینین یئنی بیناسینین آچیلیشینی ائتدیلر.\n***\n۱ می ۲۰۲۴ تاریخینده قازاقیستان جمهورباشقانی قاسم جؤمرت توکایئو بیر بیلدیری یایینلایاراق آذربایجان-ارمنیستان باریش گؤروشمه‌لرینین آلماتی شهرینده ائدیله‌جگینی بیلدیردی. یاییملانان بیلدیریده موستقیل دؤولتلر بیرلیگینه عضو دؤولتلرین ۱۹۹۱.جی ایلین دسامبر آییندا آلماتیدا آنلاشما باغلایاراق مؤوجود سرحدلرینی تانیدیقلاری، بو سببدن اؤترو آلماتیدا ائدیله‌جک گؤروشمه‌نین گونئی قافقازدا قالیجی باریشین قورولماسینا خیدمت ائدجگینی اومود ائتدیگی بیلدیریلدی.\n۱-۳ می ۲۰۲۴ تاریخلرینده باکی شهرینده ۶.جی دونیا مدنیتلرآراسی دیالوگ فورومو گئرچکلشدیریلدی. کۆره‌سل گۆونلیک و باریش اوچون دیالوگ باشلیغی آلتیندا ائدیله‌ن فوروما ۱۱۰ اؤلکه‌دن ۷۰۰ نماینده قاتیلدی. آذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئو فورومون آچیلیشیندا دانیشدی. مدنیتلرآراسی دیالوگ فورومونون ایلکی ۲۰۱۱.جی ایلده تشکیل ائدیلمیشدی.\nاتیکتلر: #تورکمنیستان , #اؤزبکیستان , #قیرقیزیستان , #قازاقیستان , #آذربایجان , #تۆرک جمهوریتلری\nایلگیلی‌لی خبرلر\nاورتا آسیا جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n24.05.2024\nدونیانین اؤنده گلن اؤلکه‌لری اورتا آسیا جمهوریتلرینی بیر بوتون اولاراق گؤرمه‌یه باشلادیلار\nآورآسیا جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌‌لر\n17.05.2024\n۷-۸ می ۲۰۲۴ تاریخلرینده آذربایجان باشباخانی علی اسدوو تۆرکیه‌یه رسمی سفر گئرچکلشدیردی\nتۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n10.05.2024\n۱ می ۲۰۲۴ تاریخینده قازاقیستان جمهورباشقانی قاسم جؤمرت توکایئو بیر بیلدیری یایینلایاراق آذربایجان-ارمنیستان باریش گؤروشمه‌لرینین آلماتی شهرینده ائدیله‌جگینی بیلدیردی\nتۆرک جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌لر\n03.05.2024\nموغولستانین اورتا آسیانین بئش اؤلکه‌سی ایله داها یاخین امکداشلیق یئریتمه‌سی و آدینین اونلارلا بیرلیکده چکیلمه‌یه باشلاماسی اؤنملیدیر\n2138190\nتۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/611a\/469b\/4b8b\/611d6d9924915.jpg?time=1716690333\n\/turki\/prwqrmlr\/2024\/05\/10\/toerkh-jmhwrytlrynyn-gwndmyndhkhy-glyshmhlr-2138190\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":1016,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.059,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":117681.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو قیز بوکلمه لری بیلمیرم هاردان تاپیر اشی الله سنی نه دئییم ائله مه سین ائله بیر هئچ بو دونیانین آدامی دئییل دوز دلی ائلیر آدامی","num_words":30,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.256,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":1189263.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تۆرکجه‌ یا دا آذربایجان تۆرکجه‌سی[۲] — آذربایجان تۆرکلری‌نین آنا دیلی، ائله‌جه‌ده بۆتون آذربایجان‌لی‌لارین اۆنسیّت دیلی‌دیر. تورک دیللری'نین گونئی باتی قوروپونا داخیل‌دیر. آذربایجان جومهوریتی‌نین و روسیه‌نین داغیستان جومهوریتینده[۳] رسمی دؤولت دیلی‌دیر.\nتۆرکجه‌\nآذربایجان تۆرکجه‌سی\nتۆرکۆ\nتۆرک دیلی\nAZƏRBAYCAN TÜRKCƏSİ\nAzərbaycan dili\nآذربایجان دیلی\nАзәрбајҹан дили\nتلفوظ\n[ɑzærbɑjˈd͡ʒɑn diˈli]\nدوْغما دانیشانلار\nآذربایجان جومهوریتی\nایران\nروسیه\nتورکیه\nعراق\nگورجیستان\nمنطقه\nآذربایجان (قدیم آذربایجان)، قافقاز\nاتنیکلیک\nآذربایجان تورکلری\nدوْغما دانیشانلار\n[۱]\nدیل عائیله‌سی\nتورک دیللری\nعمومی تورک\nاوغوز دیللری\nغربی اوغوز\nتۆرکجه‌\nآذربایجان تۆرکجه‌سی\nتۆرکۆ\nتۆرک دیلی\nیازی سیستمی\nآذربایجاندا: لاتین خطی\n(آذربایجان لاتین الیفباسی)\nروسیه‌ده: کیریل الیفباسی\nایراندا: عرب خطی\n(تورک الیفباسی)\nگورجیستاندا: گورجو الیفباسی\n(چوخ آز، تئکجه سایات‌نووا بیر ائرمنی شاعیرین تورکجه شعرلرینده)\nرسمی وضعیت\nرسمی دیلی\nآذربایجان جومهوریتی\nروسیه\nداغیستان\nتنظیمله‌ین\nمیلی علملر آکادمیاسی\nدیل کوْدلاری\nISO 639-1\naz\nISO 639-2\naze\nISO 639-3\naze – inclusive code\nIndividual codes:\nazj – شومالی آذربایجان\nazb – جنوبی آذربایجان\nslq – سلجوق دیلی\nqxq – قاشقای تورکجه‌سی\nGlottolog\nazer1255 شومالی آذری–سلجوق\nsout2696 جنوبی آذری–قاشقایی\nLinguasphere\nاوغوز دیللری'نین بیر قیسمتی\nتورکجه دانیشیلان بؤلگه‌لر\nتورکجه‌نین اکثریتده اولدوغو بؤلگه‌لر\nتورکجه‌نین بؤیۆک و اهمیتلی اقلیته مالیک اولدوغو بؤلگه‌لر\nبو یازیدا IPA فونتیک نیشانلاری وار. دۆزگون رندر دستکلری اولماسا، مۆمکوندور یونیکود یئرینه سوال علامتی و یا آیری علامتلر گؤره‌سیز.\nاوغوز دیللری‌نین دیل یاریم‌عائیله‌سی، یاشیل رنگده اوْلان یئرلرده، آذربایجان تۆرکجه‌سی‌نین دانیشانلاری اکثریت‌ده دیرلار.\nاورال-آلتای بؤیوک دیل عائیله‌سی، بو نقشه‌ده آذربایجان تورکجه‌سی‌نین یاییلدیغی اراضیلرده گؤرونور.\nآذربایجان تۆرکجه‌سی آذربایجان، ایران، عراق، گورجوستان، روسیه، تورکیه، اوکراین و سوریه اراضی‌سینده گئنیش ایشلنیب.\nآذربایجان جومهوریتینده بۇ دیلین جۆزئی فرقلنن ۴ دیالکتی واردیر:\nدوْغو دیالکتی — قوبا، شاماخی، باکی، موغان و لنکران دیالکت‌لری\nباتی دیالکتی — قازاخ، قاراباغ، گنجه دیالکت‌لری\nقوزئی دیالکتی — شکی و زاقاتالا-قاخ دیالکت‌لری\nگۆنئی دیالکتی — ناخچیوان، اوردوباد، ایروان دیالکت‌لری[۴]\nآذربایجان تۆرکجه‌سی گنئالوژی بؤلگویه اساساً تورک دیللرینه منسوبدور. باشقا دیل قروپ‌لارین‌دا اوْلدوغو کیمی، بۇ قروپا داخیل ائدیلن دیللر ده بیر-بیرینه لکسیک، مورفولوژی و سینتاکتیک جهت‌دن چوْخ یاخیندیر. دیالکتلر بیر-بیریندن فونِتیک خوصوصیتلرینه گؤره فرقلنیرلر. آذربایجان تۆرکجه‌سی تۆرک، تۆرکمن و قاقاووز دیللری ایله یاناشی تورک دیللری قروپونون اوْغوز دیللری یاریم‌قروپونا داخیلدیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ قیسا تاریخی\n۱.۱ آذربایجان تۆرکجه‌سی‌نین ایکی دؤورۆ حاقیندا\n۲ فونِتیک خوصوصیتلری\n۳ سینتاکتیک خوصوصیتلری\n۴ الیفباسی\n۴.۱ تورکجه‌ده الیفبا دییشیک‌لری و قارشیلیق‌لاری\n۵ عرب کؤکلۆ تۆرک الیفباسی\n۶ لاتین کؤکلۆ تۆرک الیفباسی\n۷ ادبیات\n۸ بیرده باخ\n۹ ائشیک باغلانتیلار\n۱۰ قایناقلار\nقیسا تاریخی\nآذربایجان تۆرکجه‌سی‌نین و آذربایجان خالقی‌نین تشکّۆلو ۳–۷-جی عصرلرده باش وئرمیش، ۷–۸-جی عصرلرده باشا چاتمیشدیر. بۇ زامان آذربایجاندا گئدن دینی مۆباریزه آرتیق سوْنا یئتمیشدیر.[۵] XI عصرده آذربایجان دیلی قافقازدا و قوْنشو اؤلکه‌لرده گئنیش توسعه تاپیر. آذربایجان تۆرکجه‌سی تۆرک دیللری‌نین اوْغوز قروپونا داخیلدیر. یئرلی اهالی‌نین اساس دیلی اوْلان آذربایجان تۆرکجه‌سی ۱۱-جی عصرین اوْرتالاریندا اوْغوز طایفالاری دیلی‌نین گۆجلۆ تأثیری آلتیندا تام شکیلده فوْرمالاشمیشدیر. ۱۲-جی عصرده ادبی آذربایجان دیلی تشکّۆل تاپدی. شاعیرلر فارس و عرب دیللری ایله یاناشی بۇ دیلده ده اثرلر یازیردیلار.[۶]\nن. جعفروف \"آذربایجان تورکجه‌سی‌نین میلی‌لشمه‌سی تاریخی\" اثرین‌ده \"XI-XII عصرلردن باشلایاراق آذربایجاندا مئیدانا چیخان مؤحتشم تۆرک دؤولتلرینده رسمی دیل کیمی عرب، فارس دیللری ایله یاناشی تۆرکجه‌دن‌ده ایستیفاده اوْلوندوغونو\" گؤستریر.[۷]\nصفویلر دؤولتینده آذربایجان تۆرکجه‌سی سارایدا و اوْردودا حاکیم دیل اوْلماقلا ایمپریانین ایلک رسمی دؤولت دیلی ایدی.[۸][۹] روس عالیمی V.V.Bartold ۱۹۱۲-جی ایلده یازیردی: «... خاندانین تشکول ائتدیگی یئرده آذربایجان اهالیسی تۆرکجه دانیشیردی و نتیجه‌ده تۆرکجه صفویلر دؤولتینده سارای و اوْردو دیلی اوْلاراق قالدی.»[۱۰]\nعصرلر بوْیو ایشغاللار نتیجه‌سینده آذربایجان تۆرکجه‌سی‌نین آدی دییشدیریلمیشدیر. آذربایجان تۆرکجه‌سی اۇزون مۆدّت «تۆرکی»، «تۆرک دیلی»، «آذربایجان تۆرکجه‌سی»، بعضاً ایسه «تاتار دیلی»، «قافقاز تاتارلارینین دیلی» (خصوصاً روس دیلینده یازیلمیش اثرلرده) آدلاندیریلمیش‌دیر.[۱۱]\n۱۹۱۸-جی ایلده آذربایجان دموکراتیک جومهوریتی یاراناندان آز سوْنرا آذربایجاندا کارگوزارلیغین تورک دیلینده آپاریلماسی ایله باغلی قرار قبول ائدیلیر. ۱۹۲۱-جی ایلده نریمان نریمانوو داداش بونیادزاده ایله بیرگه آذربایجان سسر-ده دؤولت دیلی‌نین تۆرک دیلی اوْلماسی ایله باغلی دِکرِت ایمضالاییرلار. ۱۹۲۱-جی ایلده آذربایجان شوروی سوسیالیست جومهوریتی‌نین ایلک کونستیتوسیاسی قبول اوْلونور و اوْرایا دؤولت دیلی حاقیندا ماده سالینمیر. ۱۹۲۴-جۆ ایلده مرکزی ایجراییه کوْمیته‌سی‌نین آذربایجاندا دؤولت دیلی‌نین تۆرک دیلی اوْلماسی ایله باغلی قراری قبول اوْلونور.\n۱۹۳۶-جی ایلده آذربایجانین یئنی کونستیتوسیا لاییحه‌سی حاضیرلانارکن اوْرادا آذربایجانین دؤولت دیل�� تۆرک دیلی کیمی قئید ائدیلیر. آنجاق ۱۹۳۷-جی ایلین آوریل آییندا قبول اوْلونان اساس قانوندا دؤولت دیلی حاقیندا هئچ بیر قایدا اؤز عکسینی تاپمیر. آنجاق کونستیتوسیادا خوصوصی ماده اولماسادا، ۱۹۳۶-جی ایلدن سوْنرا بۆتون نوْرماتیو سندلرده دؤولت دیلی آذربایجان دیلی قئید ائدیلیر.\n۱۹۵۶-جی ایلده آذربایجانین ۱۹۳۷-جی ایلده قبول اوْلونموش کونستیتوسیاسینا آشاغیداکی مضموندا ماده علاوه ائدیلیر: «آذربایجانین دؤولت دیلی آذربایجان دیلی‌دیر…»[۱۲]\nدؤولت دیلینه حصر ائدیلمیش بۆتۆن ایجلاس‌لاردا دموکراتیک شرایط یارادیلدیغین‌دان موختلیف فیکیرلر اؤزۆنو گؤستریر:\nآذربایجان دیلیدیر؛\nتۆرک دیلیدیر؛\nآذربایجان تۆرک دیلیدیر؛\nآذری تۆرکجه‌سیدیر؛\nآذربایجان تۆرکجه‌سیدیر؛\nتورک دیللری عائله‌سینه داخیل اوْلان آذربایجان دیلیدیر.\nپرزیدنت حیدر علی‌یئوین چیخیشیندان: «گلین تۆرک‌دیللی خالقلارا باخاق. بلی، بیز تۆرک‌دیللی خالقلاردان بیری‌ییک و تۆرک منشألی خالقیق. کؤکۆمۆز بیردیر. اؤزبک دیلی وار، قازاق دیلی وار، قیرغیز دیلی وار، تاتار دیلی وار، باشقیرد دیلی وار، تۆرکمن دیلی وار، قوموق دیلی وار. دئمک، بۇ تۆرک‌دیللی خالقلارین دا هر بیری‌نین دیلی‌نین اؤز آدی وار. تۆرک‌دیللی خالقلاردا تاتار دیلی ده وار، او بیری قروپ دیللر وار، اونلارین دا هر بیری بۇ قروپا داخیلدیر، آما هر بیری‌نین اؤز آدی وار… آخی نه تَهَر آذربایجان تۆرکجه‌سی؟ میللتیمیز ندیر؟ آذربایجان تۆرکۆ. نه تهر بۇ میللتین ایکی آدی اوْلسون؟ بس نیه اؤزبک اؤزونه دئمیر کی، اؤزبکیستان تۆرکۆ، تاتار نیه دئمیر کی، تاتاریستان تۆرکۆیَم»[۱۳]\nیئنه همین ایجلاسدا دؤولت باشچی‌سی قئید ائدیر: \"… طالعیمیز بئله گتیریب کی، مثلاً بیزه تاتار دئییبلر. اما بیز تاتار دئییلیک آخی. نئچه ایللر بیزه تاتار دئییبلر. ائله حسن بَی زردابی ده اؤزونه تاتار دئییبدیر، او بیریسیلر ده اؤزلرینه تاتار دئییبلر. بۇ باکیدا، آذربایجاندا بیر بئله آذربایجانلی ضیالی اوْلدوغو حالدا مکتبلر آچیلمیشدی – \"روسسکو-تاتارسکایا ایشکولا\"… من بونونلا ساده‌جه دئمک ایسته‌ییرم کی، بیزیم طالعیمیز بئله اوْلوبدور. روسیه‌ده بیزه تاتار دئییبلر. روسیه‌نین بۇرادا قوبِرناتورلاری بیزه تاتار دئییبلر. اوْندان سوْنرا ۱۹۱۸-جی ایلدن ۱۹۳۶-جی ایله قدر تۆرک دئییلیب. ۶۰ ایلدیر بیز \"آذربایجان دیلی\"، \"آذربایجانلی\" دئییریک. ایندی بس نه ائدک؟ بونلارا جاواب اوْلمالیدیر کی، بیر قرار قبول ائدک\".\nمسئله‌نین جیدیلیگینی نظره آلان دؤولت رهبری موتخصیصلرین ایشتیراکی ایله گئنیش مۆذاکیره‌لر کئچیردی و همین مۆذاکیره‌لر مؤوجود پروبلملرین حلی اۆچون کیفایت قدر محصولدار اوْلدو. همین مۆذاکیره‌لر گؤستردی کی، یالنیز میلی ایجتماعی تفکۆر دئییل، بیلاواسیطه موتخصیصلر ده آنا دیلینین قئید-شرطسیز «تۆرک دیلی» آدلاندیریلماسینین علئیهینه‌دیرلر. بونا سبب ایسه:\nایکی مۆستقیل تۆرک منشألی دیلین هر ایکیسی‌نین عئینی بیر آدلا آدلاندیریلماسی اؤزۆنۆ دوْغرولتمور و تجرۆبه‌ده اوْنلاری آیری-آیری آدلارلا (آذربایجان تۆرکجه‌سی – تۆرکیه تۆرکجه‌سی) آدلاندیرماق لازیم گلیر؛\nآذربایجان اراضی‌سینده یاشایان غئیری-تۆرک منشألی مۆختلیف خالقلار، ائتنوسلار (تالیشلار، تاتلار، کۆردلر، لزگی‌لر و س.) «آذربایجان دیلی»نین «تۆرک دیلی» آدلاندیریلماسیندان ه�� هانسی حالدا ناراحات اوْلورلار، بیر سیرا قووّه‌لر ایسه بوندان ایستیفاده ائده‌رک «خیردا میلتچیلیک» حیسلرینی قیزیشدیریرلار؛\n«آذربایجان دیلی» آدی آرتیق نئچه اوْن ایللردیر کی، اوغورلا ایشله‌نیر، کیفایت قدر بؤیۆک ایشلنمه تجرۆبه‌سینه مالیکدیر.[۱۴]\nآذربایجان تۆرکجه‌سی‌نین ایکی دؤورۆ حاقیندا\nآذربایجان تۆرکجه‌سی‌نین ادبی دیلی اؤز ۸۰۰ ایله یاخین اینکیشافی مۆدتینده ایکی بؤیۆک دؤورۆ ایحاطه ائدیر. اسکی دؤور آدلاندیریلان بیرینجی دؤور ۱۳-جو عصردن ۱۸-جی عصره قدر اوْلان دؤورۆ، یئنی آدلاندیریلا بیلن ایکینجی دؤور ایسه ۱۸-جی عصردن یاشادیغیمیز گۆنلره قدر اوْلان بیر دؤورۆ ایحاطه ائدیر.\nاسکی آذربایجان دیلینده سؤز بیرلشمه‌لری‌نین قورولوشو داها چوْخ عرب و فارس دیللرینین سینتاکتیک مودِلینده اوْلموشدور: فصلی-گۆل (گۆل فصلی)، تَرکی-طریقی-عشق (عشق طریقینین (یولونون) تَرکی)، داخیلی-اهلی-کمال (کمال اهلینه داخیل)… یعنی تعیین ائدن سؤز تعیین اوْلونان سؤزدن سوْنرا ایشلنمیشدیر. ایکینجی دؤور آذربایجان دیلینده تامامیله عکسینه‌دیر: تعیین ائدن سؤز تعیین اوْلونان سؤزدن مۆطلق و همیشه اول ایشلنیر.\nآذربایجان دموکراتیک جومهوریتینین ایستیقلال بیان‌نامه‌سی (اسکی الیفبا ایله)\nدیگر سینتاکتیک فرق کیمی، بیرینجی دؤورده بوداق جۆمله‌نین باش جۆمله‌نین ایچری‌سینده یئرلشدیگی تابعلی مۆرکب جۆمله‌لر داها چوْخ ایشلندیگی حالدا (کیمی کیم، بی‌وفا دۆنیادا گؤردوم، بی‌وفا گؤردوم)، یئنی دؤورده بۇ تیپدن اوْلانلارین عوضینه داها چوْخ فعلی صیفت ترکیبلری‌نین ایشلندیگینی گؤرۆرۆک.[۱۵]\nهر ایکی دؤورۆن ادبی دیلی اؤز نؤوبه‌سینده مۆختلیف مرحله‌لری ایحاطه ائدیر.\nبیرینجی دؤور آذربایجان تۆرکجه‌سی اؤز اینکیشافیندا ایکی مرحله‌دن کئچمیشدیر:\nادبی دیلین تشکۆل مرحله‌سی (۱۳–۱۴-جۆ عصرلر)،\nکلاسیک شعر دیلی مرحله‌سی (۱۵–۱۷-جی عصرلر).\nایکینجی دؤور آذربایجان تۆرکجه‌سی ایسه اۆچ مرحله‌نی ایحاطه ائدیر:\nادبی دیلین خلقیلشمه‌سی مرحله‌سی (۱۸-جی عصر)،\nمیلی دیلین یارانماسی و اینکیشافی مرحله‌سی (۱۹–۲۰-جی عصرین اولی)،\nمۆعاصیر مرحله (۲۰-جی عصرین ۱-جی رۆبعۆندن سوْنرا).\nفونِتیک خوصوصیتلری\nفونتیک خوصوصیتینه گؤره «اَ-ه (ə)» فونِمینین بۆتۆن یئرلرده ایشلنمه تئزلیگی ایله فرقلنیر.\nتۆرک دیللریندن بیری کیمی مۆعاصیر آذربایجان دیلی اؤزۆملۆ خوصوصیتلری ایله فرقلنن فونتیک و قراماتیک قورولوشو اوْلان بیر دیل‌دیر. اؤز فونتیک قانونااویغونلوقلارینا گؤره، بۇ دیل‌ده عمله‌گلمه یئرینه گؤره فرقلنن صائیتلر، یعنی اؤن سیرا (ای(i)، اۆ(ü)، ائ(e)، ا(ə)، اؤ(ö)) و آرخا سیرا (ای(ı)، اۇ(u)، آ(a)، اوْ(o)) صائیت‌لر عئینی بیر سؤز و یا سؤزفوْرما داخیلین‌ده ایشلنه بیلمز (\"ایشیق\"، \"ایلدیریم\" کیمی \"ای\" صائیتی ایله باشلایان بیر نئچه سؤز استثنادیر): عئینی زامان‌دا بۇ دیل‌ده دیل‌اوْرتاسی صامیت‌لرین (گ، ک) آرخاسیرا، دیل‌آرخاسی صائیتلرین (ک، ق، غ، خ) اؤن‌سیرا صائیتلرله بیر هجادا ایشلنمه‌سی ده ایمکان‌سیزدیر.\nآذربایجان دیلینین فونِم ترکیبین‌ده ۱۵ صائیت و ۲۵ صامیت واردیر. بۇ ۴۰ فونم آذربایجان الیفباسین‌دا ۳۲ حرفله ایشاره ائدیلیر.\nآذربایجان دیلینین فونم ترکیبین‌ده ۹ قیسا (ای، اۆ، ائ، اؤ، اَ، آ، اۇ، اوْ، ای)، ۶ اۇزون (ی:، ائ:، اؤ:، اَ:، آ:، اۇ:) صائیت وار. اۇزون صائیت‌لر بۇ دیل اۆچۆن سجیوی دئییل، اونلار دئمک اولار کی، یالنیز آلینما سؤزلرده چوْخ آز حال‌لاردا ایشلنیر.\nفونتیک وۇرغو، بیر قایدا اوْلاراق، سوْنونجو هجایا دۆشۆر. فونماتیک وۇرغونون یئری سؤزون معناسین‌دان آسیلی اوْلاراق دییشمیر: آلما' – 'آلما.\nآذربایجان دیلینده سؤز اولین‌ده ایشلنمه‌ین ۲ فونم وار: ای(ı) صائیتی و غ صامیتی.\nسینتاکتیک خوصوصیتلری\nآنا دیلی عابیده‌سی (ناخچیوان)\nآذربایجان دیلینین موْرفولوژی قورولوشونا اساس (ایسم، صیفت، سای، اوزللیک، ظرف، فعل) و کؤمک‌چی (قوْشما، باغلاییجی، ادات، مودال سؤزلر، نیدا) نیطق حیسه‌لری داخیل‌دیر.\nایسیم‌لرین کمیت، منسوبیت، حال، خبرلیک کاتِقوریالاری وار. بۇ کاتقورییالار ایسیملشن دیگر نیطق حیسه‌لرینه ده عاییددیر.\nآذربایجان دیلینده ایسمین ۶ حالی (آدلیق، ییه‌لیک، یؤنلوک، تأثیرلیک، یئرلیک، چیخیش‌لیق)، فعلین ۵ (شوهودی کئچمیش، نقلی کئچمیش، ایندیکی، قطعی گله‌جک، غئیری-قطعی گله‌جک) زامانی وار. فعلین شکیل کاتقورییاسی ۶ فوْرمانی (امر، آرزو، شرط، واجیب، لازیم، خبر) ایحاطه ائدیر.\nفعللر مفعول، فاعیل، حرکتین مۆناسیبتینه گؤره مۆختلیف ۵ قراماتیک نؤوعده (معلوم، مجهول، قاییدیش، قارشیلیق‌لی-مۆشترک، ایجبار) ایشلنه بیلیر.\nآذربایجان دیلینین سینتاکتیک قانونونا گؤره، بیر قایدا اوْلاراق، مۆبتدا جۆمله‌نین اوّلین‌ده، خبر جۆمله عۆضوۆ سوْندا، تعیین ائتدیگی سؤزدن قاباق‌دا گلیر.\nآذربایجان دیلینده سؤزیارادیجیلیغین‌دا اساساً موْرفولوژی (دمیرچی، اۆزوم‌چۆ، تبلیغات‌چی؛ دمیرچی‌لیک، اۆزۆمچۆلۆک، تبلیغات‌چی‌لیق؛ دوْلچا، قازانچا، اوْتلوق، مئشه‌لیک؛ قالدیریجی، ائندیریجی؛ سئوینج، گۆلۆنج؛ یاواشجا، ایندیجه و س.) و سینتاکتیک (اوْت‌بیچن، واختاموزد، بوْیون‌باغی، گۆن‌دوْغان، ساری‌کؤینک، الی‌دوْلو، آدلی-سانلی، قیرخ‌آیاق، بئشاچیلان و س) اصول‌لاردان ایستیفاده ائدیلیر.\nالیفباسی\nآذربایجان تورکجه‌سی – عرب الیفباسی ایله یازیلمیش شعر کیتابی (میرزه محمد تاغی قومری ۱۸۱۹-۱۸۹۱)\nتۆرک یازی تاریخی اویغورلارین الیفباسییلا باشلاسا دا، تۆرکجه‌نین یازیلماسینا عرب الیفباسینین بیر واریانتی ایله باشلانیب. سلجوق و عوثمانلی تورکلری ۱۰-جو عصردن باشلایاراق عرب قرافیکالی الیفبانی اساس توتموش و بۇ الیفبا ایله چوْخلو دیرلی اثرلر یاراتمیش‌لار. عرب الیفباسی تورک دیللری اۆچۆن مۆکمل الیفبا اوْلماسا دا، تخمیناً ۲۰-جی عصرین اوّللرینه قدر بۇ الیفبادان آذربایجان‌دا گئنیش ایستیفاده اوْلونوب و بۇ الیفبایلا آذربایجان تاریخینین، ادبیاتینین قیمتلی اثرلری قلمه آلینیب.\nآذربایجان خالق جومهوریتی اعلان اوْلوندوقدان سوْنرا ۱۹۱۹-جو ایلده خوداداد بی ملیک‌آسلانوفون رهبرلیگی ایله لاتین الیفباسینا کئچمک اۆچۆن کومیسیا یارائدیلیر. کومیسیانین حاضیرلادیغی تدبیرلر پلانینی مجلیس تصدیق ائدیر. آذربایجان خالق جومهوریتی سوقوط ائتدیگیندن بۇ مسئله‌نی حیاتا کئچیرمک مۆمکون اوْلمور.\n۱۹۲۹-جو ایله کیمی عرب قرافیکالی الیفبادان ایستیفاده اوْلونسا دا آذربایجان جومهوریتی اراضی‌سین‌ده ۱۹۲۹-۱۹۳۹-جو ایللرده لاتین قرافیکالی الیفبادان، ۱۹۳۹-۱۹۹۱-جی ایللرده ایسه کیریل الیفباسین‌دان ایستیفاده اوْلونوب. ۱۹۹۱-جی ایلدن باشلایاراق تدریجاً یئنی‌دن لاتین الیفباسینا کئچیلیب. ایرانین آذربایجانندا یاشایان آذربایجا�� تۆرکلری ایسه عرب الیفباسین‌دان ایستیفاده ائدیرلر.\nآذربایجان جومهوریتینین دؤولت دیلی اوْلان تۆرکجه‌نین الیفباسی لاتین قرافیکالی آذربایجان الیفباسیدیر.[۱۶]\nتورکجه‌ده الیفبا دییشیک‌لری و قارشیلیق‌لاری\nعرب-فارس\nگونئی آذربایجان‌دا (۱۹۲۹-جو ایله قدر هم ده قوزئی آذربایجان‌دا)\nلاتین\n(۱۹۲۹–۱۹۳۹)\nقوزئی آذربایجان‌دا\nکیریل\n(۱۹۳۹–۱۹۹۱)\nقوزئی آذربایجان‌دا\nلاتین\n(۱۹۹۲-ه. ه)\nقوزئی آذربایجان‌دا\nآ ا A a А а A a\nبـ ـبـ ـب ب B b Б б B b\nجـ ـجـ ـج ج C c Ҹ ҹ C c\nچـ ـچـ ـچ چ Ç ç Ч ч Ç ç\nـد د D d Д д D d\nائ ـئـ ـئ ئ\nاِ ِ (کسره)\nE e Е е E e\nعـ ‍ـع‍ـ ‍ـع ع\nاَ َ (فتحه)\nـه ه\nƏ ə Ә ә Ə ə\nفـ ـفـ ـف ف F f Ф ф F f\nگـ ـگـ ـگ گ G g Ҝ ҝ G g\nغـ ـغـ ـغ غ Ƣ ƣ Ғ ғ Ğ ğ\nحـ ـحـ ـح ح\nهـ ـهـ ـه ه\nH h Һ һ H h\nخـ ـخـ ـخ خ X x Х х X x\nایـٛ یٛـ یٛ Ь ь Ы ы I ı\nای ـی‍ـ ‍ـی I i И и İ i\nـژ ژ Ƶ ƶ Ж ж J j\nکـ ـکـ ـک ک K k К к K k\nقـ ـقـ ـق ق Q q Г г Q q\nلـ ـلـ ـل ل L l Л л L l\nمـ ـمـ ـم م M m М м M m\nنـ ـنـ ـن ن N n Н н N n\nاوْ ـوْ وْ O o О о O o\nاؤ ـؤ ؤ Ɵ ɵ Ө ө Ö ö\nپـ ـپـ ـپ پ P p П п P p\nـر ر R r Р р R r\nثـ ـثـ ـث ث\nسـ ـسـ ـس س\nصـ ـصـ ـص ص\nS s С с S s\nشـ ـشـ ـش ش Ş ş Ш ш Ş ş\nتـ ـتـ ـت ت\nطـ ـط ـط ط\nT t Т т T t\nاۇ ـۇ ۇ U u У у U u\nاۆ ـۆ ۆ Y y Ү ү Ü ü\nـو و V v В в V v\nیـ ـیـ ـی ی J j Ј ј Y y\nـذ ذ\nـز ز\nضـ ـضـ ـض ض\nظـ ـظـ ـظ ظ\nZ z З з Z z\nعرب کؤکلۆ تۆرک الیفباسی\nایرانین آذربایجانیندا ایشلنن عرب الیفباسی فارس دیلین‌دن و عوثمانلی تورکجه‌سیندن تأثیرلنیب. بۇ الیفبا عرب دیلینه اویغون اوْلسادا، تۆرک دیل عاییله‌سینه منسوب اوْلان آذربایجان دیلینه سسلرین چوْخ‌لوغونا گؤره اساس فوْرمادا ال‌وئریش‌لی دئییل. عرب خطیندن آلینان بۇگۆنکۆ ایشلنیلن تورک الیفباسی، عثمانلی الیفباسی‌ندان دا چوخلو تأثیرلر آلیب‌دیر. بۇ الیفبانین برپاسی اوغرون‌دا مۆعاصیر عصریمیزده بیر نئچه آددیم آتیلسادا بۇ چالیشمالار خالق ایچین‌ده یاییلماییب‌دیر. ایرانین آذربایجانندا اهالی فارس دیلینده تحصیل آلماغا مجبور اوْلدوقلاری اۆچوۆن عرب و فارس سؤزلریله اوریژینال دیکته ایله تانیشدیرلار.\nحاضیردا ایران‌دا تۆرکجه اۆچۆن ایشلدیلن عرب الیفباسی ایله باغلی وضعیت چوْخ قاریشیق‌دیر. گونئی آذربایجان ضیالی‌لارینین لاتین الیفباسینین داها مۆناسیب اوْلدوغونو قبول ائتمه‌لرینه باخمایاراق بۇ الیفبانین تطبیقینه دؤولت طرفیندن قاداغا و محدودیتلر قوْیولوب. ایران‌دا آذربایجان تۆرکجه‌سینده کیتاب و قزِت‌لر یالنیز عرب الیفباسی ایله ایشیق اۆزۆ گؤرۆر.\nعرب الیفباسی‌نی برپا ائتمه تشبّۆس‌لرینین بیری تۆرک دیل اوْرتوقرافیا سمیناری طرفیندن حیاتا کئچیریلیب. بۇ سمینار دوْکتور جاواد هئیت‌ین باشچیلیغییلا ۲۰۰۱-جی ایلین اوْکتوبرون‌دا تهراندا کئچیریلمیش‌دیر. عرب الیفباسین‌دا یازیلان آذربایجان تۆرکجه‌سینین ایملاسین‌دا (یازیلماسین‌دا) بیرلیک یاراتماق سمینارین باش هدفی سئچیلمیش‌دیر. تۆرک دیلی یازی قوراللاری آدلی قرارلار سمینارین سوْنون‌دا قبول اوْلونموش‌دور.\nعرب الیفباسین‌دا بعضی حرفلرین فوْرماسی کلمه آراسیندا هارادا گلمه‌سین‌دن آسیلی‌دیر. بۇ حرف‌لر کلمه باشین‌دا، سوْنون‌دا و اوْرتاسین‌دا دییشیر.\nآشاغی‌داکی جدول، عرب الیفباسی ترتیبی ایله دۆزۆلۆب و لاتین الیفباسین‌دا یاخین اوْلان قارشی‌لیق‌لاری گؤستریر.\nآذربایجان دیلینده عرب و لاتین الیفبا قارشیلیق‌لاری\nتکجه\nباش��دا\nاوْرتادا\nسوْن‌دا\nآدی\nلاتین\nمیثال (لاتین)\nمیثال (عرب)\nمیثال (فارسجا)\nا آ \/ ا ا ا الیف a \/ ə \/ o \/ ’ aç آچ\nب ب بـ ـب بِ b baba بابا\nپ پ پـ ـپ پِ p papaq پاپاق\nت ت تـ ـت تِ t Tat تات\nث ث ثـ ـث ثِ s saniyə ثانیه\nج ج جـ ـج جیم j cib جیب\nچ چـ ـچـ ـچ چِ ch çap چاپ\nح ح حـ ـح حِ h hal حال\nخ خ خـ ـخ خِ x xal خال\nد — ـد دال d dil دیل\nذ — ـذ ذال z Azərbaycan آذربایجان \/ آذربایجان\nر — ـر رِ r rəng رنگ\nز — ـز زِ z zor زور\nژ — ـژ ژِ zh Jalə ژاله\nس س سـ ـس سین s sal سال\nش ش شـ ـش شین ş şirin شیرین\nص ص صـ ـص صاد s Səməd صمد\nض ض ضـ ـض ضاد z zərər ضرر\nط ط طـ ـط طا t təbil طبیل\nظ ظ ظـ ـظ ظا z zahir ظاهیر\/ ظاهر\nع ع عـ ـع عین ə \/ ‘ əməl عمل\nغ غ غـ ـغ غین ğ bağ باغ\nف ف فـ ـف فِ f fil فیل\nق ق قـ ـق قاف q qələm قلم\nک ک کـ ـک کاف k kitab کیتاب \/ کتاب\nگ گ گـ ـگ گاف g gül گل\/گول\nل ل لـ ـل لام l lalə لاله\nم م مـ ـم میم m mən من\nن ن نـ ـن نون n naz ناز\nو — ـو واو v \/ o vilayət ولایت \/ ویلایت\nه ‌هـ ـهـ ـه هِ h , ə hava , dədə هاوا، دده\nی یـ ـیـ ـی یِ y , i yaz یاز\nئ ئـ ـئـ ـئ همزه ı , e beş بئش\nبو حرف‌لر اؤزلرین‌دن سوْنرا هئچ بیر حرفه وصل اولمازلار:\nآ، ا، د، ذ، ر، ز، ژ\nلاتین کؤکلۆ تۆرک الیفباسی\nآذربایجان دیلینده لاتین و عرب الیفبا قارشی‌لیق‌لاری\nلاتین\nعرب تکجه\nعرب باش‌دا\nعرب اورتادا\nعرب سون‌دا\nمیثال (لاتین)\nمیثال (عرب)\nمیثال (فارسجا)\nAa آ \/ ا آ \/ ا ا ا al آل آزاد\nBb ب ب بـ ب baş باش بنده\nCc ج ج جـ ج can جان\nÇç چ چـ ـچـ ـچ çal چال چونکه\nDd د د د د diş دیش دوست\nEe ائ ائـ ئـ ئ sel\nel\nev سئل\nائل\nائو\nƏə ع \/ ا عـ\/ ـَ ـه \/ ه əl\nsələ\nəmi اَل\nسَله\nعمی\nFf ف فـ ـفـ ف fil فیل\nGg گ گـ گـ گ göz گوز گل\nĞğ غ غـ غـ غ Ağır آغئر زغال، غوک\nHh ه \/ ح هـ \/ حـ هـ \/ حـ ـه \/ ح\/ ه hərbə حربه هزار\nIı ای \/اؽ ای \/اؽ ئـ\/ؽ ی\/ؽ mıx میخ \/ مؽخ\nİi ای ایـ یـ ی diz دیز\nJj ژ ژ ژ ژ Jalə ژاله\nKk ک کـ کـ ک Kitab کیتاب\nLl ل لـ لـ لـ lülə لوله\nMm م مـ مـ م muqam موقام\nNn ن نـ نـ نـ Nina نینا\nOo اوْ\/او اوْ\/او وْ\/ و و\/وْ Dolu دولو \/ دوْلو\nÖö او \/ اؤ او \/ اؤ و\/ؤ و\/ؤ söz , özüm سوز \/ سؤز، اوزوم \/ اؤزوم\nPp پ پـ پـ پ pul پول\nQq ق قـ قـ ق qaşıq قاشیق\nRr ر ر ر ر radar رادار\nSs ث\/س\/ص ثـ\/سـ\/صـ ثـ\/سـ\/صـ ث\/س\/ص müsəlləs\nsəggiz\nsəhifə صحیفه\nسگگیز\nمثلّث \/ موثللث\nTt ت\/ط تـ\/ط تـ\/ط ت\/ط tut\ntəbil توت\nطبیل\nUu او\/اۇ او\/اۇ و\/ۇ و\/ۇ uzun\nquzu اوزون \/ اۇزون\nقوزو \/ قۇزۇ\nÜü او\/اۆ او\/اۆ و\/ۆ و\/ۆ üzüm\ndüz اوزوم \/ اۆزۆم\nدوز \/ دۆز\nVv و و و و vahid واحید\nXx خ خـ خـ خ xahiş خاهیش\nYy ی یـ یـ ی yay یای\nZz ز\/ض\/ظ ز\/ذ\/ضـ\/ظ ز\/ذ\/ضـ\/ظ ز\/ذ\/ض\/ظ zor\nnəzir\nzamin\nmünəzzəm\nنذیر\nضامین\nمنظّم \/ مونظظم زور\nیوخاری‌داکی جدول‌ده سس‌لی حرف‌لرین حقیقی قارشی‌لیق‌لاری عرب الیفباسین‌دا اولماماغی آیدین‌لیقلا گؤستریلیر.\nادبیات\nمحمد رضا هئیت. «شاعرلریمیز بیزی و دیلیمیزی نئجه آدلاندیریرلار» \/\/ «وارلیق» مجموعه‌سی، تهران، ۱۳۷۶.\nمحمدتقی زهتابی. «ایران تورکلرینین اسکی تاریخی» – تبریز، ۱۳۷۸.\nخاقان بابایئو. آذربایجان دیلینین دؤولت دیلی کیمی تشکول تاریخین‌دن (۱۶–۲۰-جی عصرلر). «علم و حیات» نشریاتی. باکی. ۲۰۰۲\nبیرده باخ\nلاتین الیفباسی\nعرب الیفباسی\nایران کاریکاتورا قالماقالی\nقزوین تورکجه لهجه‌سی\nتبریز تورکجه لهجه‌سی\nهمدان تورکجه لهجه‌سی\nزنجان تورکجه لهجه‌سی\nائشیک باغلانتیلار\nآذربایجان تورکلری یئنه ده آنا دیلینده تحصیل آلا بیلمه‌یه‌جک[دائمی اولو باغلانتیلی]\nآذربایجان دیلی Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine.\nنسیمی آدینا دیلچی‌لیک ا��نستیتوتو Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine.\nآذربایجان دیلی حاقیندا Archived 2012-10-18 at the Wayback Machine.\nآذربایجان دیلینین عرب آلیفباسیلا یازی قایدالاری (۱-جی و ۲-جی تورک دیلی اورتوقرافیا سئمینارینین قبول ائتدیگی قایدالار)[دائمی اولو باغلانتیلی]\nپرزیدنت حیدر علیئوین یئنی کونستیتوسیا لاییحه‌سی‌نی حاضرلایان کومیسیانین ایجلاسین‌دا گیریش و یئکون سؤزو Archived 2012-02-02 at the Wayback Machine.\nلاتین و عرب قرافیکالی آذربایجان الیفباسی Archived 2012-02-09 at the Wayback Machine.\nقایناقلار\n^ تۆرکجه‌\nآذربایجان تۆرکجه‌سی\nتۆرکۆ\nتۆرک دیلی at Ethnologue (18th ed., 2015)\nشومالی آذربایجان at Ethnologue (18th ed., 2015)\nجنوبی آذربایجان at Ethnologue (18th ed., 2015)\nسلجوق دیلی at Ethnologue (18th ed., 2015)\nقاشقای تورکجه‌سی at Ethnologue (18th ed., 2015)\n^ آذربایجان رئسپوبلیکاسیندا دؤولت دیلی حاقیندا آذربایجان جومهوریتی‌نین قانونو. نورماتیو حوقوقی آکت‌لارین واحید اینترنت الکترون بازاسی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-02-03. یوْخلانیلیب2012-09-18.\n^ داغیستان جومهوریتی‌نین کونستیتوسییاسینا گؤره روس دیلی و داغیستان خالق‌لاری‌نین هر بیری‌نین دیلی، رئسپوبلیکانین دؤولت دیلی‌دیر، یازی‌سی اوْلان ۱۴ دیل، او جمله‌دن آذربایجان دیلی، دؤولت دیلی کیمی داغیستاندا ایستیفاده اوْلونور.\n^ آذربایجان دیلی تاریخی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-10-18. یوْخلانیلیب2012-09-18.\n^ \"آذربایجان تاریخی\"، ۱۹۹۴. ز.م. بونیادوو و Y.B.Yusifovun رئداکته‌سی ایله، س. ۲۳۵\n^ شیروانشاهلار دؤولتی، سارا آشوربَی‌لی[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ جعفروف ن.ق. آذربایجان تورکجه‌سینین میلّیلشمه‌سی تاریخی. В. ، ۱۹۹۵. سه. ۱۸۱\n^ او. افندیئو – صفوی‌لر دؤولتی، باکی، ۲۰۰۷\n^ آذربایجان تاریخی (یئددی جیلدده)، باکی، ۲۰۰۷، III جیلد\n^ مممدوو ا. شاه طهماسیبین آذربایجان تورکجه‌سینده بیر مکتوبو. آدو-نون \"علمی خبرلر\"ی (دیل و ادبیات سئرییاسی). ۱۹۶۴، ن۶. سه. ۷۳\n^ \"آذربایجان دیلی میلّی وارلیغیمیزین آیناسی‌دیر\". \"۲۱ فئوریه – آنا دیلی گونو\" نه حصر اولنموش مئتودیک وسایت. باکی – ۲۰۱۰\n^ \"آذربایجان\" قزئتی، ۷ نووامبر، ۱۹۹۵\n^ \"آذربایجان\" قزئتی، ۹ نووامبر، ۱۹۹۵\n^ نظامی جعفروف. حیدر علیئو و آذربایجان دیلی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2015-12-05. یوْخلانیلیب2012-09-18.\n^ آذربایجان جومهوریتی پرزیدنتینین ایشلر ایداره‌سینین پرزیدنت کیتابخاناسی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-02-02. یوْخلانیلیب2012-09-18.\n^ آذربایجان رئسپوبلیکاسین‌دا دؤولت دیلی حاقین‌دا آذربایجان جومهوریتی‌نین قانونو دؤولت دیلینین الیفباسی. ماده ۱۴[دائمی اولو باغلانتیلی]","num_words":5233,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":150915.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"باکی (لاتین تورکجه: Bakı – اینگیلیسجه: Baku) — آذربایجان جومهوریتنین باشکندی، قافقاز بؤلگه‌سینده ان بؤیوک تیجارت، مدنیت و علم مرکزی، خزر دنیزینده ان بؤیوک لیمان.\nباکی\nBakı\nClockwise: Details of the façade of the Ismailiyya building, Philharmony Fountain in front of the Magomayev Philharmonic Hall, a vessel on the Bay of Baku with the skyline of the city, and the Maiden Tower – clickable image\nنیشان\nلقب(لر):\nCity of Winds\nباکی\nباکی‌نین یئری آذربایجاندا\nShow map of Azerbaijan\nباکی\nباکی (Asia)\nShow map of Asia\nموختصاتلار: 40°23′43″N 49°52′56″E \/ 40.39528°N 49.88222°E \/ 40.39528; 49.88222\nاؤلکه\nآذربایجان جومهوریتی\nاراضی\n[۱]\n• شهر\n۲۸۵ km2 (۱۱۰ sq mi)\nاوجالیق\n−۲۸ m (−۹۲ ft)\nجمعیت\n(۲۰۲��)[۳]\n• شهر\n۲٬۲۹۳٬۷۰۰\n• سیخلیق\n۹۹۶٫۳۸\/km2 (۲٬۵۸۰٫۶\/sq mi)\n• شهر\n۳٬۱۲۵٬۰۰۰[۲]\n• متروپولیتن\n۵٬۱۰۵٬۲۰۰\n[شؤبهه‌لی – دانیشیق]\nدمونیم\nباکی‌لی[۴] لاتین تورکجه: Bakılı\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی ۴+ (AZT)\nپوْست کودو\nAZ1000\nتیلفون کودلاری\n(+994) 12\nماشین کودو\n10–90 AZ\nوئب سایت\nwww.baku-ih.gov.az\nدونیا میراثی\nرسمی آدی\nWalled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower\nنوْوعو\nمدنیت\nعیار\niv\nتصدیقلندی\n۲۰۰۰ (۲۴اینجی جلسه)\nایسناد نومره‌سی\n958\nتئحلؤکه‌لی وضعیت\n۲۰۰۳–۲۰۰۹\nدؤولت\nآذربایجان\nمنطقه\nاوروپا و آسیا\nشهرین ساحه‌سی – ۲ ۱۳۰ km²[۵]-دیر. باکی آبشرون یاریم‌آداسی‌نین گونئی ساحلین‌ده یئرلشیر. شهر اؤز گدیملیینه، اراضی‌سینین بؤیوکلویونه و اهالی‌سینین سایینا گؤره شرقین ان ایری شهرلرین‌دن بیریدیر.\n۱۹۱۸-جی ایلدن جومهوریت تابعلی شهردیر. شهر ۱۱ اینضیباطی رایونا و ۴۸ کند، قصبه‌یه بؤلونوب. شیروانشاهلار سارای کومپلئکسی، ایچری شهر و قیز قالاسی ۲۰۰۰-جی ایلده یونسکو-نون عوموم‌دونیا ارثی سیاهی‌سینا داخیل ائدیلمیشدیرلر.\nباکی آذربایجانین علمی، مدنی و صنایع مرکزی‌دیر. آذربایجانین بیر چوْخ ایری شیرکت‌لرینین باکی‌دا باش دفترلری وار. اونلارین آراسین‌دا آردنش ده وار، بۇ شیرکت دونیانین ۱۰۰ ان ایری شیرکت‌لرین‌دن بیری‌دیر.[۶] باکی-تیفلیس-جئیهان نفت کمرینین باشلانغیج نقطه‌سی باکی‌دا یئرلشیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ اؤتک (تاریخ)\n۲ نفت داشلاری\n۳ ایچری‌شهر\n۴ باکی‌دا یئرالتی تیکینتی‌لر\n۵ باکی خانلارینین ائولری\n۶ جوغرافیاسی و ایقلیمی\n۷ شهر رایون‌لاری\n۸ فایدالی قازینتی‌لار\n۹ اهالی‌سی\n۹.۱ تانینمیش باکی‌لی‌لار\n۱۰ ایقتیصادیاتی\n۱۰.۱ صنایع\n۱۰.۲ مالیه ساحه‌سی\n۱۰.۳ حربی صنایع کومپلئکسی\n۱۱ نقلیات\n۱۱.۱ بئینلخالق نقلیات\n۱۱.۱.۱ هاوا نقلیاتی\n۱۱.۱.۲ دنیز نقلیاتی\n۱۱.۱.۳ بورو خطی\n۱۱.۲ داخیلی نقلیات\n۱۱.۲.۱ متروپولیتئن\n۱۱.۲.۲ دمیر یولو نقلیاتی\n۱۱.۲.۳ فونیکولیور\n۱۲ ایدمان\n۱۳ مدنیت\n۱۳.۱ آبشئرون میلی پارکی\n۱۳.۲ مئهمانخانالار\n۱۳.۳ موزئی‌لر\n۱۳.۴ سرگی‌لر\n۱۳.۵ تئاترلار\n۱۳.۶ کوْنسرت زال‌لاری\n۱۳.۷ اوپرا ایستودییاسی\n۱۳.۸ کاپئللهاوس\n۱۳.۹ سارای\n۱۳.۱۰ کوْنسرت زالی\n۱۳.۱۱ مدنیت مرکزی\n۱۳.۱۲ ایدمان و کوْنسرت کومپلئکسی\n۱۳.۱۳ باکی مطبخی\n۱۴ تحصیل\n۱۵ قارداش شهرلر\n۱۶ گؤرونتولر\n۱۷ دؤولت بایراغی میدانی\n۱۸ باکی تئلئقوله‌سی\n۱۹ خاریجی کئچیدلر\n۲۰ آیریجا باخ\n۲۱ قایناقلار\nاؤتک (تاریخ) دَییشدیر\nآبشرون یاریم‌آداسی توپراقلاریندا تاپیلمیش آرخئولوژی ماتئریال‌لار بورانین اسکی یاشاییش مسکنی اوْلدوغونو ثبوت ائدیر. پیراللاهی، زیغ گؤلو اطرافی، شوولان، مردکان، بینقدی، امیرجان و س. یئرلرده ائ.ا. III-I مین‌ایللیکلره عایید آرخئولوژی عابده‌لر تاپیلمیش‌دیر.\nباکینین سالیندیغی تاریخ دقیق معلوم دئییل‌دیر. بعضی تدقیقات‌چیلار باکینی قایتارا (قانقارا)، آلبانا، باروکا و س. ایله عئینی‌لشدیریرلر. باکی‌دا تاپیلمیش V-VII عصرلره عایید ساسانی دفینه‌سی او دؤنمده بورانین یاشاییش بؤلگه‌سی اوْلدوغون‌دان خبر وئریر. V-VI عصر قایناقلاریندا باکی «باغاوان» و «آتش-ی باقوان»، عرب قایناقلاریندا (۱۰. یوز ایل) «باکویه»، «باکوه»، «باکو»، روس قایناقلاریندا (۱۵. یوز ایل) «باکا»، صفوی‌لر دؤورو فارس دیللی قایناقلاریندا «بادی کوبه» آدلاندیریلیر.\nتاریخاً باکی شرقین ایری شهرلرین‌دن اوْلو��. شهر ایقتیصادیندا نفت و دوز ایستحصالی اساس یئر توتوب. عرب سییاحی ابو دولفین (۱۰. یوز ایل) معلوماتینا گؤره، باکی‌داکی ایکی نفت یاتاغین‌دان ایلده تقریباً ۷۲۰ مین دیرهم گلیر الده ائدیلیرمیش. فئودال موناسیبت‌لرین، آل وئرین و صنعت‌کارلیغین اینکیشافی شهرین چیچکلنمه‌سینه شرایط یارادیب. اۇلوسلارآراسی آلیش - وئریشین یول‌آیریجین‌دا یئرلَشن باکی دوغو و باتی اؤلکه‌لری آراسین‌داکی تیجارت علاقه‌لرین‌ده اؤنملی رول اویناییب. باکییا خزر، سلاویان، بیزانس ایمپیراتورلوغو، چین، عراق، سوریا، گئنویا، ونسیا، ایران، هیندیستان تاجیرلری گلیب. باکی‌دان ایران، عراق و س. اؤلکه‌لره نفت ایخراج اوْلونوب.\nI۱۰. یوز ایلین ۲-نجی یاریسین‌دا عباسی‌لر خیلافتینین ضعیفله‌مه‌سی و مرکزی حاکمیت‌دن اوزاقلاشماق میل‌لرینین قوتلنمه‌سی خیلافته تابع اؤلکه‌لرده بیر سیرا باغیمسیز دؤولت‌لرین یارانماسینا سبب اوْلدو. بئله دؤولت‌لردن بیری ده شیروانشاهلار دؤولتی ایدی. باکی ۱۰. یوز ایلین آخیرلارین‌دا شیروانین اساس شهرلرین‌دن بیرینه چئوریلدی. اهالی صنعت‌کارلیق، تیجارت، باغچی‌لیق، بوستانچی‌لیق، اوزومچولوک، باراماچی‌لیق، اکینچی‌لیک، نفت‌چیخارما، بالیقچی‌لیق و س. ایله مشغول اولوردو.\nباکی ۱۰. یوز ایلدن لیمان شهری کیمی مشهور ایدی. XI عصرین سونو، ۱۳. یوز ایلین اول‌لرین‌ده باکی ترقی دؤورو کئچیریردی. ۱۱۹۱-نجی ایلده قیزیل آرسلان شاماخینی توتدوق‌دا شیروانشاه I آخسیتان موقتی اولاراق باشکندی باکیا کؤچورموش‌دو. شیروانشاه‌لار شهرین مؤحکم‌لندیریلمه‌سینه خصوصی دقت وئریردیلر. XII عصرده باکی ایکی‌جرگه‌لی قالا دیواری و خندکله ایحاطه اوْلوندو.\nقیز قالاسی دا شهرین مۆدافیعه سیستمینه داخیل ایدی. ۱۲۳۲-۱۲۳۵ ایللرده باکینی دنیز طرف‌دن قوروماق سونوج ایله بوختا داخیلین‌ده مؤحکملندیریلمیش قالا تیکیلدی. شیروانشاه‌لار خزر دنیزین‌ده گوج‌لو دونانما یارات‌دیلار.\n۱۳. یوز ایلین ۳۰-نجو ایللرین‌ده مونقول‌لار باکیا هوجوم ائدیب، اوزون‌مودت‌لی محاصره‌دن سوْنرا شهری آلدیلار. باکی‌دا نفت‌چیخارما و تیجارت تنزوله اوغرادی. ۱۴. یوز ایلین اورتالارینا دوغرو باکی‌دا تیجارت (خصوصیله دنیز تیجارتی) یئنی‌دن جانلاندی. گیلان و شاماخی ایپیینین بین‌الخلق تیجارت‌ده اهمیتینین آرتماسی ایله علاقه‌دار باکینین ایقتیصادی مؤوقعی مؤحکملندی. ۱۴. یوز ایلدن باکی‌دان قیزیل اوردا، موسکو کنیازلیغی، آوروپا اؤلکه‌لری و س. یئرلره موختلیف ماللار، خصوصاً ایپک، خالچا و س. ایخراج ائدیلیردی. باکی‌دان هشتارخانا، اورتا آسیایا و خزرلرین گونئی ساحل‌لرینه مال داشینیردی. ۱۴. یوز ایلین ۲-نجی یاریسین‌دا باکینین ایقتیصادی و سیاسی رولونون آرتماسی ایله علاقه‌دار اولاراق خزر دنیزی بعضاً باکی دنیزی ده آدلاندیریلیردی (بو، ۱۳۷۵-نجی ایلده کاتالان دیلین‌ده حاضیرلانمیش اطلس‌ده گؤستریلیر). باکی‌دا ایندیه‌دک قالان تاریخی-معمارلیق عابده‌لری – بوخارا کاروانساراسی (۱۴. یوز ایل)، قیز قالاسی یاخینلیغین‌دا مولتانی (هیند) کاروانساراسی (XV-۱۶. یوز ایللر) و س. شرق اؤلکه‌لری ایله گئنیش تیجارت علاقه‌لرینین مؤوجودلوغون‌دان خبر وئریر.\nشیروانشاه بیرینجی خلیل‌الله‌ین دؤورون‌ده (۱۴۱۷-۱۴۶۲) باکی‌دا موهوم تیکینتی ایشلری آپاریلدی. شیروانشاهلار سارای کومپلئکسی ده بۇ دؤورده تیکیلمیش‌دیر. باکی‌دا تیجارت، صنعتکارلیق توسعه ائدیر، ایقتیصادی و مدنی حیات یوکسلیردی. ۱۵. یوز ایلین ۲-نجی یاری‌سین‌دا بؤیوک موسکو کنیازلیغی ایله تیجارت داها دا گئنیشلندی و دیپلوماتیک علاقه‌لر یارادیلدی. ۱۵۰۱-نجی ایلده شاه ایسماعیل شیروانا هوجوم ائدرک باکینی آلدی.\nصفوی حؤکمداری I طهماسیب ۱۵۳۸-نجی میلادی ایلده باکی‌نین دا داخیل اوْلدوغو شیروانی صفوی‌لر دؤولتینه بیرلشدیردی. صفوی-عثمانلی محاربه‌لری زامانی ۱۵۷۸-نجی ایلده عثمانلی اوردوسو باکینی توتدو. ۱۶۰۷-نجی ایلده شهر یئنی‌دن صفوی‌لرین حاکمیتی آلتینا کئچدی. مرکزی حاکمیتین قوتلنمه‌سی، محصول‌دار قوه‌لرین اینکیشافینی لنگیدن فئودال چکیشمه‌لرینه، داغیدیجی محاربه‌لره سون قویولماسی ۱۷. یوز ایلین ۴۰-نجی ایللرین‌ده شهرین یوکسلیشینه تکان وئردی. صفوی‌لر دؤورون‌ده باکی‌دا میس پول‌لار بوراخیلیردی. باکی و آبشئرون اهالی‌سینین چوح حیصه‌سی خالچاچی‌لیقلا مشغول اولوردو. XVI-X۸. یوز ایللرده صنعتکارلیق، خصوصیله خالچاچی‌لیق داها دا توسعه ائتدی. باکی‌دا توخوجولوق دا موهوم یئر تۇتوردو. XVII-X۸. یوز ایللره عایید تاریخی عابده‌لر بۇ دؤورده باکی‌دا معمارلیق، حکاک‌لیق و س. -نین توسعه ائتدیینی گؤستریر.\nباکینین زنگین طبیعی ثروت‌لری، هابئله موهوم حربی ایستراتژی اهمیتی X۸. یوز ایلین اول‌لرین‌دن اعتباراً روسیه‌نین دقتینی جلب ائدیردی. خزرین گونئی-باتی ساحل‌لرینه ییه‌لنمیه چالیشان روسیه چاری I پیوتر خصوصی حربی دنیز ائکسپئدیسییاسی یارادیر. ۱۷۲۳-نجو ایل ایونون ۲۶-دا I پیوترون قوْشونو باکینی ایشغال ائدیر. لاکین، روسیه و ایران آراسیندا باغلانان گنجه مقاویله‌سینه (۱۷۳۵) گؤره باکی یئنی‌دن ایرانین حاکمیتی آلتینا کئچدی.\nX۸. یوز ایلین اورتالارین‌دا آذربایجان‌دا بیر سیرا خان‌لیق‌لار، او جمله‌دن باکی خان‌لیغی یاراندی. آرا محاربه‌لری بوتون آذربایجان‌دا اوْلدوغو کیمی، باکی‌دا دا ایقتیصادیات و مدنیتین اینکیشافینا مانع اولور، اهالینین وضعیتینی سون درجه آغیرلاشدیریردی. X۸. یوز ایلین ۲-نجی یاری‌سیندا باکی‌دا شهر حیاتی و تیجارت نیسبتاً جانلاندی. لاکین آغا محمد شاه قاجارین آذربایجانا هوجوم‌لاری ایقتیصادیاتین و تیجارت علاقه‌لرینین یئنی‌دن تنزوله اوغراماسینا سبب اوْلدو. ۱۷۹۶-نجی ایلین یازین‌دا روسیه ایمپئراتریاسی II یئکاتئرینانین امری ایله گئنئرال V.A.Zubovun کومان‌دان‌لیق ائتدیی روس قوْشون‌لاری آذربایجانا یوروش ائتدی. ایونون ۱۳-ده باکی آلیندی. ۱۷۹۷-نجی ایلین اولین‌ده گئنئرال P.D.Sisyanov باکینین کومئندانتی تعیین اوْلوندو. II یئکاتئرینانین اؤلومون‌دن سوْنرا اوْغلو I پاوئل V.A.Zubovu گئری چاغیردی. چار قوْشون‌لاری ۱۷۹۷-نجی ایلین مارسین‌دا باکینی ترک ائتدی. ۱۹. یوز ایلین اولین‌ده I آلئکساندر خزرساحلی ویلایت‌لری، ایلک نؤوبه‌ده باکینی توتماق پلانی ایله خصوصی ماراقلانیردی. روسیه-ایران محاربه‌سی (۱۸۰۴–۱۸۱۳) بۇ پلانین حیاتا کئچیریلمه‌سی‌نی سورعتلندیردی. ۱۸۰۵-نجی ایل آقوستون ۱۲-ده چار قوْشونو باکینی محاصره‌یه آلدی، لاکین موفقیت قازانمایاراق گئری چکیلدی. ۱۸۰۶-نجی ایلین اولینده گئنئرال P.D.Sisyanovun قوْشون‌لاری یئنی‌دن باکییا یاخینلاشدی. شهری تسلیم ائتمک حاقین‌دا باکی خانی حوسین‌قولو خانلا دانیشیق‌لار زامانی گئنئرال P.D.Sisyanov اؤلدورولدو. ۱��۰۶-نجی ایل اوْکتوبرین ۶-دا باکی روسیه‌یه بیرلشدیریلدی. ۱۸۰۷-نجی ایلده باکی‌دا ۵۰۰ ائو، ۳۰۰۰۰۰ اهالی وار ایدی. ۱۸۱۳-نجو ایلده باغلانمیش گولوستان صولحو ایله قوزئی آذربایجان، او جمله‌دن باکینین روسیه‌یه بیرلشدیریلمه‌سی تصدیق ائدیلدی.\nبو دؤورده آبشئرون‌دا ایل‌لیک نئفت استحصالی ۲۰۰–۳۰۰ مین پودا چاتیردی. ۱۸۴۷-نجی ایلده باکینین بیبی‌هیبت ساحه‌سینده مئخانیکی اصوللا ایلک نفت قویوسو قازیلماسینا تشبوث گؤستریلدی. باکی نفت صنایع‌سینه خاریجی کاپیتالین آخینی باشلاندی. ۱۸۷۹-نجو ایلده باکی‌دا ۹ قازما بوروغو واردی‌سا، ۱۹۰۰-نجو ایلده اونلارین سایی ۱۷۱۰-آ چاتدی. باکی نفتی دونیا میقیاسینا چیخدی. نفت صنایع‌سی ایله یاناشی باکی‌دا باشقا صنایع ساحه‌لری ده اینکیشافا باشلادی؛ مئخانیکی زاوودلار، ائمالاتخانالار، توتون فابریک‌لری، بوخار موحریک‌لری ایله ایشله‌ین دییرمان‌لار و س. یاراندی. یئنی تیکیلی‌لر، بانک‌لار، تیجارت و صنایع فیرمالارینین بینالارین‌دان عبارت ایدی.[۷]\n۱۸۸۳-نجو ایل مایین ۸-ده باکی-تیفلیس دمیر یولو ایشه سالیندی. ۱۸۹۹-نجو ایلده باکی‌دا ایلک کونکا ایشله‌مه‌یه باشلادی. هله ۱۹. یوز ایلین ۴۰-نجی ایللرین‌ده خزرده بوخار گمی‌لری ایشله‌ایردی.\nنفت داشلاری دَییشدیر\nنفت داشلاری – دونیان‌دا ایلک نفت پلاتفورماسی‌دیر. بونؤوریسی ۱۹۴۷-جی ایلده قویولموش‌دور. جیمز باندین مشهور سرگوذشتین‌دن بیری اوْلان \"دونیا کیفایت دئییل\" فیلمینین اساس کادرلاری محض بورادا – نفت داشلارین‌دا لئنته آلینمیش‌دیر.\nنفت داشلاری شهر تیپ‌لی قصبه‌دیر و باکینین خزر رایونونون اراضی‌سینه داخیل‌دیر. خزر دنیزی سطحین‌دن آزجا گؤرونن «قارا قایالارین» اطرافین‌دا تیکیلمیش‌دیر. آبشئرون یاریم‌آداسینین ۴۲ کم-ده گونئی-شرق‌ده یئرلَشن بۇ قصبه دنیزین دیبینه برکیدیلمیش مئتال دیرک‌لرین اوستون‌دکی ائستاکادادا دنیز سطحین‌دن بیر نئچه متر هوندورلوک‌ده تیکیلمیش‌دیر.\nباکی‌داکی قدیم بینالاردان بیری. \"سعادت سارایی\"\nایچری‌شهر دَییشدیر\nسول طرف‌ده مۆعاصیر گؤرونوشو ایله ایچری‌شهر متروستان‌سییاسی ساغ طرف‌ده ایسه ایچری‌شهرین بورج‌لری و قالا قاپی‌سی\nباکی هله قدیم زامانلاردان تکجه گونئی قافقازدا دئییل، ائله‌جه ده یاخین شرق‌ده اهالینین سیخ مسکونلاشمیش شهرلردن بیری کیمی تانینمیش‌دیر. الوئریش‌لی ایقلیمی، طبیعی-جوغرافی شرایطی، طبیعی ثروت‌لرین بوللوغو، بورادان کئچن بین‌الخلق اهمیت‌لی تیجارت یوللاری بۇ شهرین ایقتیصادی جهت‌دن اینکیشافینا کؤمک ائتمیش‌دیر. مولاییم ایقلیمی، محصولدار تورپاغی، بول سو منبعی بورادا عصرین اول‌لرین‌دن باشلایان ایقتیصادی توسعه اۆچون اساس زمین اوْلموش‌دو. تصادوفی دئییل‌دیر کی، هله ائرامیزین اول‌لرین‌ده یونان-روما آیسترونومو و جوغرافیاشوناسی کلاودی پتولئمئی (۷۰–۱۴۷-جی ایللر) «جوغرافیا درس‌لیگی» کیتابین‌دا آلبانییانین اراضی‌سین‌دکی ۲۸ شهرین آدینی چکرکن باکینی باروکا و یا قایتارا کیمی گؤستریر.\nباکینین «مقدس» اودلار دیاری کیمی تانینماسی اونون حیاتیندا موهوم رول اوینامیش‌دیر. بللی‌دیر کی، عرب ایستیلاسینا قدر آذربایجانین موختلیف ویلایت‌لرین‌ده خریستیان، بوتپرست‌لیک، آتشپرست‌لیک دین‌لری یاییلمیش و اونلارین دینی عیبادت یئرلری – مرکزلری مؤوجود اوْلموش‌��ور. آتشپرست‌لیک دینینین اساس اوجاقلاریندان بیری ده قدیم باکی ایدی. منبع‌لرده ۶۲۴-جو ایلده بیزانس ایمپئراطورو ایراکلینین (۶۱۰–۶۴۱) باکییا گلمه‌سی و بیر چوْخ عابیده‌لری داغیتماسی حاقیندا معلومات دا واردیر.\nایچری‌شهرلر بیر نؤو جانلی اورقانیزم‌دیر. اونون اؤزونه‌مخصوص تالئیی واردیر. اوْرتا عصرلرده بعضی شهرلر حربی، سیاسی حادیثه‌لردن کاناردا قالسا دا، بیر قیسمی تاریخی حادیثه‌لرین گوج‌لو بورولغانیندا چیرپینیردی. بعضی شهرلر تالان و یانغینلارا، فئودال چکیشمه‌لرینه، طبیعی فلاکاتلره تاب گتیرمیرک محو اؤلوردو. باکی شهری ایسه الوئریش‌لی طبیعی-ایقلیم شرایطینه، گوج‌لو ایقتیصادیاتینا، تیجارت و صنعتکارلیغینین اینکیشافینا گؤره چیچکلنرک شؤهرت قازانمیش‌دی.\nایچری‌شهر ماهیر معمارلارین، صنعتکارلارین پئشه‌کارلیغیندان صحبت آچیر، بیزی اؤتن قرینه‌لره آپاریر. دؤوروموزه گلیب چاتمیش بۇ شهرین دار، ایری-اویرو کاوچ‌لرینی، میدانچالارینی گؤز اؤنونه گتیردیکجه اؤتن یوزیل‌لیکلرده حکیم اوْلموش شهر حیاتینین زامان کئچدیکجه نئجه دییشدیینی گؤروروک. اونون دیوارلاری آراسیندا سانکی کئچمیشه قاییداراق، او دؤورون سسینی دویوروق. «مدنی قاتلاردا» شهرسالما عنعنه‌لرینی ایزله‌دیکده بورادا صنعت عشقیله یاشاییب-یارادان اینسانلارین اورک چیرپینتیلارینی ائشیدیریک.\nایچری‌شهرده ایزدیحاملی تیجارت مایدانلاری، کوچه‌لر و بؤیوک محله‌لر میدانا گلمیش‌دی. او، سؤزون اصل معناسین‌دا داخیلی محلی ایستروکتورلارا مالیک اوْلوب هر شئیدن اول ایقتیصادی مرکز کیمی فورمالاشمیش‌دی. یعنی اونون اؤزونوایداره‌سی داخیلی و اطراف یاشاییش منطقه‌لری ساکینلرینین میشت و تصروفات حیاتیندا آپاریجی رول اوْیناییر، یاخین و اوزاق یئرلرله سیخ ایقتیصادی-مدنی علاقه‌ده ساخلاییردی. باکینین توسعه ائتمیش شهر سوییه‌سینه یوکسلمه‌سی اۆچون موهوم عامیل‌لردن بیری ده اونون اؤلکه‌نین صنعتکارلیق مرکزلرین‌دن بیرینه چئوئریلمه‌سی ایدی. بورادا موختلیف صنعت ساحه‌لری فورمالامیش، امتعه ایستحصالی گئنیشلنمیش، (دولوس، مئتال، شوشه معمولاتی و س)، یئرلی اهالی لازیم اوْلان چوخ‌موختلیف ماللارلا تعمین ائدیلمیش‌دی. شهر تصروفاتینین ان موهوم عامیل‌لرین‌دن بیری ده اونون زنگین امتعه ایستحصال ائتمه‌سین‌ده‌دیر. سو تجهیزاتی، سانیتارییا و کانالیزاسییا سیستم‌لرینین قۇرولماسی، سانیتاریا قایدالارینا عمل ائتمه، همچینین یاشیللاش‌دیرما ایشی شهر حیاتیندا اؤنم‌لی یئر تۇتور. اوْرتا عصرلر باکی‌سین‌دا بوتون بۇ پروبلئم‌لر حل ائدیلمیش‌دی.\nیوکسک تپه اوزرین‌ده آمفیتئاتر فورماسین‌دا سالینان شهر آشاغی‌دان دنیزه باخیر، یوخاری حیسه‌دن ایسه قافقاز داغ‌لاری ایله ایحاطه اوْلونموش‌دو. اوچ‌قات قالا دیوارلاری، قیز قالاسی و دیگر فورتیفیکاسییا قورغولاری ایله برابر شهر سانکی بوتؤولوک‌ده مؤحتشم مۆدافیعه ایستحکامینی خاطیرلادیردی. دیگر اوْرتا عصر شهرلری کیمی قالا دیواری ایچین‌ده اوْلان بوتون بینالار (شهریستان) دا تاکتیکی و ایستراتژی باخیم‌دان مۆدافیعه کاراکتری داشیییردی. شهرین پلان قۇرولوشو حربی اوستونلوک و دؤیوش تاکتیکاسی دوشونوله‌رک سانکی اصیل لابیرینتی خاطیرلادیردی. ایری مئیدان و ائنلی کوچه‌لرین شهرین ایچری‌لرینه دوغرو گئتدیکجه گئومتریک پل��ن‌دا کیچیلیب سیخلاشماسی شهر اهالی‌سینین ده بوتون گوجو ایله مۆدافیعه ایشینه جلب اوْلونماسین‌دان خبر وئریر. بئله کی، دوشمن‌دن مۆدافیعه‌یه قالا دیوارلاری و یا عسگرلر تاب گتیرمزدی‌لرسه بۇ ایشه شهر اهالی‌سی ده فعال جلب اوْلونوردو. اولا سوواری‌لر دار کوچه و دالان‌لارا گیره بیلمیردیلر. چونکی بۇ دالان‌لاردا آتلارین گئرییه دؤنمه‌سی و یا ایداره اوْلونماسی غئیری مۆمکون ایدی. دوشمن عسگرلری ایسه بۇ دالان‌لاردا آزیر، سانکی داش تله‌یه دوشوردولر. ایکی‌مرتبه‌لی ائولرین دام‌لارین‌دان ایسه هر کس – اوشاق دا بؤیوک ده دوشمنین باشینا یا قتران، یا قاینار سو تؤکور و یا داش یاغدیریردی. بئله‌لیکله شهر اهالی‌سی دار گون‌ده بیرلیک‌ده دوشمنه سینه گریر، اؤز وطنینی، اؤز شهرینی یاغیلاردان قوروماق اۆچون قئیرت گؤستریردی.\nباکی‌دا یئرالتی تیکینتی‌لر دَییشدیر\nآذربایجانین اوْرتا عصر شهر و قالالاریندا احتیاط اۆچون تیکیلمیش یئرالتی گیزلی یوللارین اولماسی حاقیندا چوخلو معلوماتلارا تصادوف ائتمک اولور. خالق یارادیجیلیغیندا یئرالتی گیزلی یوللار حاقیندا چوْخ دانیشیلیر. تصادوفی دئییل کی، شهر و قالالارین یئرالتی یوللاری، خوصوصی ماراغا سبب اوْلماقلا یاناشی، اونلارین تصادوف‌دن یارانمادیغی و رئال حیاطا باغلی اوْلدوغو آیدینلاشیر. باکی شهرین‌ده مۆدافیعه ایستحکام‌لاری تیکیلرکن، قالا دیوارلارینین عظمتینی، مؤحکملیینی قورویوب ساخلاماق و مۆدافیعه سیستمینی آسانلاش‌دیرماق اۆچون مؤحتشم بورج‌لر و قالا دیواری بویو یئرالتی یول‌لار دا قالا دیوارینین آیریلماز حیسه‌سی کیمی اینشا اوْلونموش‌دور. ایچری‌شهرده محض بۇ مقصدله قوزئی قالا دیوارلارینین داخیلی حیسه‌سینده عسگرلرین راحت حرکتی اۆچون نظرده تۇتولموش و قوشا قالا قاپیلارینادک اوزانان یئرالتی یول اینشا ائدیلمیش‌دیر. یئرالتی یول قالا دیواری بورج‌لرین‌دن بیری اوْلان دؤردکونج قالا-بورجه (جبه‌خانا و یا دونژون) باتی و شرق طرف‌دن بیئرلشیردی. قالا-بورجون بۇ جور یئرله‌شمه‌سی عسگرلرین سلاح و سورسات گؤتورمک اۆچون یئرالتی یوللا جبه‌خانایا راحت گیریب چیخا بیلمک مقصدی داشیییردی. بو یئرالتی یول هله ده اؤز ایستراتئژی و معماری اهمیتینی قورویوب ساخلاییر. قالا دیواری بویونجا «ایچری‌شهر» مترو ایستان‌سییاسینین ایچریشهره گیریش قاپی‌سین‌دان قوشا قالا قاپیلارینا قدر اوزانان یئرالتی یول، موختلیف ایللرده و بعضی یئرلرده ایچری‌شهره گیریش قاپی‌لاری آچیلماسی ایله علاقه‌دار باغلانمیش‌دیر. قئید ائدک کی، شرق ایستیقامتین‌ده اوزانان بۇ یولون دیوارلاری یاخشی یونولموش هامار داشلاردان قایانین اوستون‌ده سلیقه ایله هؤرولموش‌دور. بو یئرالتی تیکیلینین ایچری‌سینده یئرلَشن بیر نئچه اوتاق‌دان عبارت سو آنباری حال-حاضردا قالماق‌دادیر. بۇ سو آنباری، یاخین‌لیق‌دا یئرلَشن اوودان ایله علاقه‌لی‌دیر. ایندی ده سو آخان بۇ یئرالتی یول واختیله فعالیت‌ده اوْلان بؤیوک سو کمرینین قالیغی‌دیر. قایادا اووولموش سو یول‌لارین‌دان هم ده یئرالتی گیزلی یول کیمی ایستیفاده ائدیلمه‌سی چوْخ ماراق‌لی‌دیر.\nباکی خانلارینین ائولری دَییشدیر\nشیروانشاهلار دؤولتینین سوقوطون‌دان سوْنرا ۱۷-جی عصرده آذربایجان اراضی‌سینده یارانان خان‌لیقلار دؤورون‌ده، باکی خانلاری شاماخی قاپی��سینین سول طرفین‌دکی اراضی‌ده یئرلَشن سارای‌دا یاشامیش‌لار. باکی خان‌لیغینا ۳۹ آبشئرون کندی ده داخیل ایدی. ۱۷۴۷-جی ایله کیمی باکی خان‌لیغی ایران شاهلیغین‌دان آسیلی اوْلموش‌دور. باکی خان‌لاری شهری ۱۷۴۷-جی ایلدن ۱۸۰۶-جی ایله قدر سربست ایداره ائتمیش‌لر. ۱۸۰۶-جی ایل روس‌لارین باکینی ایشغالین‌دان سوْنرا خان سارایین‌دا روس حربی قارنیزونو یئرله‌شدیریلمیش‌دیر. سووئت-سوْنرا دؤورون‌ده ایسه بۇ اراضی‌ده حربی پولیس ایداره‌سی یئرلشیردی. واختیله بۇ اراضی‌ده حووض‌لو گول-چیچک‌لی باخچا وار ایمیش. بۇ عظمت‌لی سارای‌دان حال-حاضردا ساده‌جه گیریش پورتالی و برپا اوْلونموش کیچیک مسجید سالامات قالمیش‌دیر. خان سارایینین اراضی‌سینده قالا دیوارلارینین دیبین‌ده یئرالتی حامام هله ده توْرپاق آلتین‌دا دورور. سون اوْرتا عصرلرده باکی شهرینین قالا دیوارلارین‌دان کناردا دا خان باغی و خان سارایی مؤوجود ایمیش. ۱۹۸۵–۸۶-جی ایللرده باکی خان سارایینین اراضی‌سینین بیر حیسه‌سینده آرخئولوژی قازینتی‌لار آپاریلمیش‌دیر. بورادان کول‌لی میقداردا مادی-مدنیت نومونه‌لری ایله یاناشی سو کهریز سیستمی و یئرالتی معمارلیق تیکی‌لیلری ده آشکار اوْلونموش‌دور. باکی خان‌لارینین سارایین‌دا آشاغی‌داکی خان‌لار یاشامیش‌لار: ۱۷۴۷–۱۷۶۵ – ۱-جی میرزه محمد خان (درگاه‌قولو خانین اوْغلو)؛ ۱۷۶۵–۱۷۸۴ – ملیک محمد خان (۱-جی میرزه محمد خانین اوْغلو)؛ ۱۷۸۴–۱۷۹۱ – ۲-جی میرزه محمد خان (ملیک محمد خانین اوْغلو)؛ ۱۷۹۱–۱۷۹۲ – محمد قولو خان (۱-جی میرزه محمد خانین اوْغلو)؛ ۱۷۹۲–۱۸۰۶ – حسین قولو خان (حاجی علی‌قولو آغا خانین اوْغلو).\nجوغرافیاسی و ایقلیمی دَییشدیر\nعئینی جوغرافی ائنلیک‌ده و یا اوزونلوق‌دا یئرلَشن شهرلر\nقوزئی: سامارا، کازان\nباتی:\nنیو-یورک\nمادرید\nنئاپول\nشرق:\nداشکند\nپئکین\nگونئی: ماناما\nآبشئرون یاریم‌آداسی دونیا اوقیانوس سوییه‌سین‌دن ۲۸ متر آشاغی‌دا یئرلشیر. باکینین و آبشئرونون ایقلیمی مولاییم- ایستی، یاریم‌صحرا و چؤل ایقلیمی اوْلوب یالنیز آبشئرونا خاص اوْلان کولک‌لرله سجیوی‌دیر. «خزری» دئییلن قوزئی کولیی یای‌دا هاوانی سرینلشدیریر، قیش‌دا ایسه حدسیز درجه‌ده سویودور. «گیلاوار» دئییلن گونئی کولیی یای‌دا ایستی گتیریر، قیش‌دا ایسه سویوغو بیر قدر مولاییملشدیریر. عومومیتله مۆعاصیر باکینین ایقلیمی باکی‌لی‌لارین سئوه-سئوه بئجردیک‌لری باغ‌لارین و پارک‌لارین سایه‌سینده چوخلو مولاییملشمیش‌دیر. ۲۰-جی عصرین اول‌لرین‌ده گوج‌لو کولک و توز الدین‌دن باکینین کوچه‌لرینه چیخماق مۆمکون دئییل‌دی، بۇ گون ایسه باکی ایلیق و راحت حیات طرزی ایله سئچیلن بیر شهره چئوریلمیش‌دیر.\nآبشئرون یاریم‌آداسی، کوسموس‌دان چکیلمیش شکیل، ۶ سپتامبر ۲۰۱۰- جو ایل\nشهر رایون‌لاری دَییشدیر\nباکی آشاغی‌داکی شهر رایون‌لارینا بؤلونوب:\nبینقدی\nقاراداغ\nختای\nخزر\nنریمانوو\nنسیمی\nنظامی\nسبایل\nصابون‌چو\nسوراخانی\nیاسامال\nباکی‌دا میکرورایون‌لار ۱۹۶۰-جی ایللرین اولین‌دن اعتباراً تیکیلمه‌یه باشلانیل‌دی. یئنی میکرورایون‌لارین تیکیلمه‌سی ایله اراضی‌ده نقلیات اینفراستروکتورودا یارانماغا باشلامیش‌دیر. بئله کی، ایلک اول‌لر یالنیز آوتوبوس‌لارلا یئنی تیکیلمییش یاشاییش ساحه‌لرینه چاتماق اولوردوسا ۱۹۸۰-جی ایللرین ��ولین‌ده معمار عجمی و ۲۰ ژانویه ماترو ایستان‌سییالارینین ایستیفاده‌یه وئریلمه‌سی ایله نقلیاتین وضعیتی داها دا یاخشیلاش‌دی و میکرورایون‌لار اوزاق بیر شهراطرافی اراضی ایستاتوسونو ایتیرمگه باشلادی. میکرورایون‌لار گئتدیکچه شهر مرکزی ایله موقاییسه‌ده بیر سیرا اوستونلوک‌لر الده ائتمگیه باشلادی. ان اساسی بۇ اراضی‌لرده یاشیل‌لیق ساحه‌لرینین مرکزی اراضی‌لره نیسبتاً قات-قات چوْخ اولماسی، هاوانین تمیز اولماسی، بوتون یاشاییش ائولرینین جدی پلان اساسین‌دا سیرالانماسی، نیظام‌لی‌لیق بۇ کیمی اوستونلوک‌لر اینسان‌لاری میکرورایون‌لارا اوْلان ماراغینی جلب ائتدی و یئنی ائولر صورتله مسکونلاشماغا باشلادی. باکینین ۹ میکرورایونو واردیر.\nفایدالی قازینتی‌لار دَییشدیر\nاهالی‌سی دَییشدیر\n۱۸۵۰-جی ایلده شهرده یئرله‌شه‌ن ۲٬۰۳۱ ائوده هر ایکی جینس‌دن ۷٬۴۰۰ نفر اهالی یاشاییردی.[۸]\n۱۸۵۱-جی ایلده شهرده یئرله‌شه‌ن ۱۹۹۲ ائوده ۳٬۷۵۵ نفری کیشی‌لر، ۳٬۶۷۶ نفری قادین‌لار اوْلماقلا توپلام ۷٬۴۵۱ نفر اهالی یاشاییردی.[۹]\n۱۸۵۴-جو ایلده اهالینین سایی ۸٬۳۵۴ نفر ایدی.[۱۰]\n۱۸۶۳-جو ایلده – ۱۴٬۵۰۰ نفر اوْلموش‌دور.\n۱ ژانویه ۱۸۸۵-جی ایل تاریخین‌ده باکی شهرین‌ده هر ایکی جینس‌دن توپلام اهالینین سایی ۶۰٬۴۲۱ نفر اوْلموش‌دور.[۱۱]\nمیلّی ترکیب\nاتنیک قروپ‌لار\n۱۸۹۷[۱۲] s.a.\n۱۹۲۶[۱۳] s.a.\n۱۹۳۹[۱۴] s.a.\n۱۹۵۹[۱۵] s.a.\n۱۹۷۰[۱۶] s.a.\n۱۹۷۹[۱۷] s.a.\n۱۹۸۹ s.a.\n۱۹۹۹[۱۸] s.a.\n۲۰۰۹[۵] س.آ.\nجمعی ۱۱۱ ۹۰۴ ۴۵۳ ۳۳۳ ۵۷۱ ۴۴۷ ۶۴۲ ۵۰۷ ۸۵۱ ۵۴۷ ۱ ۰۱۳ ۴۳۶ ۱ ۱۹۰ ۲۵۱ ۱ ۷۸۸ ۸۵۴ ۲ ۰۴۵ ۸۱۵\nآذربایجان‌ تورکلری ۴۰ ۳۴۱[q ۱] ۱۱۸ ۷۳۷[q ۲] ۱۳۹ ۱۶۰ ۲۱۱ ۳۷۲ ۳۶۱ ۶۳۸[q ۳] ۵۳۰ ۵۵۶[q ۴] ۷۳۵ ۴۶۲ ۱ ۵۷۴ ۲۵۲ ۱ ۸۴۸ ۱۰۷\nروس ۳۷ ۳۹۹ ۱۵۹ ۴۹۱ ۲۴۱ ۳۵۳ ۲۲۳ ۲۴۲ ۲۴۲ ۰۲۳ ۲۲۹ ۸۷۳ ۲۲۷ ۶۷۹[q ۵] ۱۱۹ ۳۷۱ ۱۰۸ ۵۲۵\nتاتار [q ۶] ۹ ۲۳۹ ۱۶ ۸۱۸ ۱۰ ۷۴۵ ۱۳ ۰۰۲ ۱۳ ۹۰۴ ۱۳ ۹۰۶ ۲۷ ۶۵۲ ۲۵ ۱۷۱\nلزگی ۳۱۰ ۳ ۷۰۸ ۷ ۱۴۲ ۶ ۹۱۳ ۱۲ ۴۶۲ ۱۶ ۰۹۶ ۲۱ ۶۹۶ ۲۶ ۱۴۵ ۲۴ ۸۶۸\nاوکراینالی ۹۳۰ ۷ ۸۸۲ ۷ ۲۴۸ م\/ی ۹ ۸۳۲ ۱۰ ۵۲۰ [q ۷] ۲۴ ۹۰۰ ۲۱ ۰۷۱\nیهودی ۱ ۹۰۵ ۲۱ ۵۷۴[۱۹] ۲۹ ۰۰۹ ۲۳ ۸۷۹ ۲۶ ۴۷۹ ۲۲ ۸۱۰ ۲۰ ۷۷۰ ۵ ۱۶۴ ۶ ۰۵۶\nگورجو ۹۷۱ ۲ ۵۵۸ ۲٫۹۳۲ ۲ ۶۲۲ ۲ ۸۲۱ ۲ ۶۰۹ ۲ ۴۶۳ ۲ ۳۴۰ ۲ ۲۲۶\nتورک ۸۱۴ [q ۸] م\/ی م\/ی م\/ی م\/ی ۲۶۵ ۱ ۱۰۸ ۲ ۰۸۱\nتالیش ۳ ۵۶ ۳۸۳ ۴۹ [q ۹] [q ۱۰] م\/ی ۹۴۸ ۱ ۰۴۸\nآوار ۲۴۴ ۲ ۱۸۴ ۲۰۸ ۳۰۵ ۴۱۳ ۵۴۲ م\/ی ۲۹۶\nکورد ... ۳۳ ۷۵ ۲۲ ۸۶ ۵۱ ۲۶۸ ۷۶۰ ۱۸۵\nائرمه‌نی ۱۹ ۰۹۹ ۷۶ ۶۵۶ ۱۰۶ ۳۶۸ ۱۳۷ ۱۱۱ ۱۶۴ ۴۰۶ ۱۶۷ ۲۲۶ ۱۴۵ ۷۵۸ ۳۷۸ ۱۰۴\nتات ۱ ۰۷۲ ۲ ۹۸۰ م\/ی ۵ ۳۹۶ ۷ ۱۱۵ ۷ ۷۰۸ ۷ ۹۶۰ م\/ی م\/ی\nدیگر ۸ ۸۱۶ ۵۰ ۴۱۷ ۲۰ ۷۷۵ ۲۰ ۹۹۷ ۱۱ ۳۷۸ ۱۱ ۶۸۱ ۱۳ ۴۸۲ ۵ ۸۳۶ ۶ ۰۷۷\n؛ قئید\n^ ۱۸۹۷-جی ایلده آذربایجان‌لی‌لار و تاتارلار ساده‌جه تاتار کیمی قئی‌ده آلینیب‌لار \/ی. -یوخ‌دور \/\n^ ۱۹۲۶-جی ایلده آذربایجان‌لی‌لار ساده‌جه تورک اولاراق قئی‌ده آلینیب‌لار\/ م\/ی-معلومات یوخ‌دور. \/\n^ ۱۹۷۰ و ۱۹۷۹-جو ایللرده تالیش‌لار آذربایجان‌لی اولاراق سیاهییا آلینیب‌لار.\n^ ۱۹۷۰ و ۱۹۷۹-جو ایللرده تالیش‌لار آذربایجان‌لی اولاراق سیاهییا آلینیب‌لار.\n^ روسلار و اوکراینالی‌لار\n^ ۱۸۹۷-جی ایلده آذربایجان‌لی‌لار و تاتارلار ساده‌جه تاتار کیمی قئی‌ده آلینیب‌لار \/ی. -یوخ‌دور \/\n^ روسلار و اوکراینالی‌لار\n^ ۱۹۲۶-جی ایلده آذربایجان‌لی‌لار ساده‌جه تورک اولاراق قئی‌ده آلینیب‌لار\/ م\/ی-معلومات یوخ‌دور. \/\n^ ۱۹۷۰ و ۱۹۷۹-جو ایللرده تالیش‌لار آذربایجان���لی اولاراق سیاهییا آلینیب‌لار.\n^ ۱۹۷۰ و ۱۹۷۹-جو ایللرده تالیش‌لار آذربایجان‌لی اولاراق سیاهییا آلینیب‌لار.\nتانینمیش باکی‌لی‌لار دَییشدیر\nآبباسوو آکیف میکاییلوویچ – فوتبولیست، ایجتیماعی خادیم.\nسفر ابیئو — آذربایجان جومهوریتینین مۆدافیعه ناظری، گئنئرال-پولکوونیک.\nآراز آغالاروو — ایقتیصاد علم‌لری دوکتورو. عوموم‌روسیه آذربایجان کونقرئ‌سینین ویتسئ-پرزیدنتی.\nآللئقرووا ایرینا — روس موغه‌ننی‌سی\nواهید الکبروو — آذربایجان‌لی میلیاردئر. روسیهنین لوکویل نئفت شیرکتینین پرزیدنتی.\nایلهام الیئو — آذربایجان جومهوریتینین پرزیدنتی\nنیکولای بایباکوو — سووئت دؤولت خادی‌می.\nباتاشوو کونستانتین — موسکو کونسئرواتورییاسینین پروفئسسورو.\nتوفیق بهراموو — آذربایجان فوتبول‌چوسو، فوتبول حاکمی.\nایوان بئسئدین — موسکو متروپولیتئنینین باش‌چی‌سی.\nایقتیصادیاتی دَییشدیر\nباکی‌نین گئجه گؤرنوشو\nباکی گونئی قافقازین ان بؤیوک صنایع و ایقتیصادی مرکزی‌دیر. باکی نئفتی موختلیف دؤورلرده دونیا نئفتین‌ده آپاریجی چکییه مالیک اوْلوب. ۱۸۴۸-جی ایلده باکی‌دا، بیبیهئیبت یاتاغین‌دا قازیلمیش قویودان وورموش نئفت فونتانی آذربایجان‌دا «قارا قیزیلین» صنایع اوسولو ایله چیخاریلماسینین اساسی‌نی قویموش‌دور. آرتیق ۱۸۹۹-جو ایلده آذربایجان نئفت هاسیلاتی و ائمالی اوزره دونیادا بیرینجی یئره چیخمیش، دونیا نئفت هاسیلاتینین یاری‌سی‌نی وئرمیش‌دیر.[۲۰] بون‌دان باشقا سۆرعتله بؤیویه‌ن کاپیتالیست باکی‌سی [[۱۹. یوز ایل]]ین سوْنرالارین‌دا زرگرلیین ان بؤیوک مرکزینه چئوریلمیش‌دی. شهرین کوچه‌لرین‌دن بیرینین ایندی ده «زرگر پالان» آدلانماسی بونا ثبوت‌دور. ۱۹۰۰-جو ایلده بورادا ۱۳۰ نفر تکجه قئیدیات‌دان کئچمیش زینت اوستاسی و ۸۹ نفر شاگیرد چالیشیردی. ۱۹. یوز ایلین سونو و۲۰. یوز ایلین اول‌لرین‌ده باکی‌دا میس قاب ایستئهسال ائدن موس‌سی‌سه‌لرین سایی ۲–۳ دفعه آرتمیش‌دی. سۆرعتله بؤیومک‌ده اوْلان کاپیتالیست باکی‌سین‌دا میس ممولاتینا اهالینین تلباتینین آرتماسی بۇ مسئله‌ده هللئدیجی رول اوینامیش‌دیر.[۲۱]\n۱۹۴۹-جو ایلده آچیق دنیزده، باکی شهرین‌دن ۱۰۰ کیلومتر مسافه‌ده او زامان اۆچون نادیر یاتاق ساییلان نئفت داش‌لاریندا ووران فونتان دنیزده نئفتچیخارمانین یئنی مرحله‌سینین باشلانغیجینی قویموش‌دور. آذربایجان دونیادا ایلک دفعه اولاراق آچیق دنیزده نئفت چیخارماغا باشلامیش‌دیر. ۱۹۹۹|راق آچیق دنیزده نئفت چیخارماغا باشلامیش‌دیر. ۱۹۹۹-جو ایل ۱۷ آوریلده باکی-سوپ‌سا نئفت کمری و گورجوستانین قارا دنیز ساحلین‌ده‌کی سوپ‌سا ایخراج تئرمینالی ایستیسمارا وئریلمیش‌دیر. «چیراق» یاتاغین‌دان حاصیل اوْلونان نئفتین سوپ‌سا لیمانین‌دان دونیا بازارلارینا ایخراجینا باشلانمیش و ایلک دفعه اولاراق آذربایجان نئفتی قوزئیا یوخ، باتیه ایستیقامت گؤتورموش‌دور. شهرین ایقتیصادی اینکیشافینی تعمین ائدن اساس ساحه‌لر بون‌لاردیر: بئینلخالق تیجارت، نئفت هاسیلاتی و ائمالی، کیمیا، ماشینقاییرما، توخوجولوق و قئیدا سنایه‌سی. سون زامان‌لار حربی صنایع، یوکسک تئخنولوگییالی صنایع و اینفورماسییا تئخنولوگییالاری توسعه ائدیرلر.\nصنایع دَییشدیر\n۲۰ سپتامبر ۱۹۹۴- جو ایلده گولوستان سارایین‌دا، باکی‌دا موقاویله ایمضالان‌دی، هانسیکی اؤز بؤیوک اهمیتی نتیجه‌سینده عصرین موقاویله‌سی آدینی آلیر. عصرین موقاویله‌سی ان بؤیوک موقاویله‌لر سیاهی‌سین‌دا، هم کاربوهیدروگئن احتیاط‌لارینا گؤره، هم ده تخمین اوْلونان اینوئستی‌سییالارین هجمینه گؤره، اؤز یئرینی تۇتور. نئفت و قاز ساحه‌سینده دونیانین بیر چوْخ نئفت و قاز شیرکت‌لری مشغول‌دور.[۲۲] ان ایری شیرکت‌لر بون‌لاردیر:\nآموکو\nبپ\nائخخونموبیل\nایستاتویل\nلوکویل\nتوتال نئفت شیرکتی\nسوجار\nمالیه ساحه‌سی دَییشدیر\nباکی‌دا آذربایجان بانک‌لارینین اوفیس‌لری و بئینلخالق بانک‌لارین فیلیال‌لاری فعالیت گؤستریر. باکینین ان بؤیوک بانک‌لاری بون‌لاردیر:\nکاپیتالبانک\nتئخنیکابانک\nاونیجرئدیت\nآذربایجان بئینلخالق بانکی\nباکی فوند بیرژاسی- اؤلکه‌نین آپاریجی فوند بیرژاسی‌دیر. بفب ۲۰۰۰-جی ایلین ۱۵ فئوریه‌سین‌ده آذربایجانین ۱۵ بانکی، ۲ مالییه شیرکتی و ایستانبول فوند بیرژاسی طرفین‌دن یارادیلمیش‌دیر. اونلارین هر بیری ۳۰۰ ملن. آذربایجان ماناتی اؤدمیشدیرلر. ۲۰۰۸- جی ایلین ایولون ۱- نه دؤورییه ۴۰۲۱٬۷۵۹ ملن. مانات ($۴۹۵۴٬۷۳۶ ملن) تشکیل ائتمیش‌دیر.[۲۳]\nحربی صنایع کومپلئکسی دَییشدیر\nباکی‌دا آذربایجانین حربی- سنایه کومپلئک‌سینین بیر سیرا موس‌سی‌سه‌لری یئرلشیر. اونلارین آراسین‌دا الکترون هئسابلاییجی ماشین‌لار زاوودو، \"ایقلیم\" علمی-ایستئهسالات موس‌سی‌سه‌سی، \"آویا-آقرئقات\" زاوودو، \"سنایئجیهاز\" علمی-ایستئهسالات موس‌سی‌سه‌سی، \"رادیوقوراش‌دیرماً زاوودو، \"تئلئمئخانیکاً زاوودو، \"آلوو\" زاوودو و دیگرلری وار.\nنقلیات دَییشدیر\nباکی آذربایجانین ان بؤیوک نقلیات قووشاغی‌دیر. شهرده بیر سیرا، آبشئرون یاریماداسی ایله داغ‌لیق شیروانی قوووش‌دوران، اوتوموبیل و دمیریولو ماگیسترال‌لاری کسیشیر. شهرده بئینلخالق هاوا لیمانی و دنیز لیمانی یئرلشیر.\nبئینلخالق نقلیات دَییشدیر\nهاوا نقلیاتی دَییشدیر\nفایل:Airport baku.jpg\nحیدر الیئو آدینا بئینلخالق هاوا لیمانی\nحیدر الیئو آدینا بئینلخالق هاوا لیمانی – باکی شهرین‌دن ۲۰ کم قوزئی-شرق‌ده، بینه قصبه‌سینده یئرله‌شه‌ن و قافقازدا ان بؤیوک بئینلخالق هاوا لیمانی. بۇ هاوا لیمانی آذربایجاندا یئرله‌شه‌ن یئددی بئینلخالق هاوا لیمان‌لارین‌دان بیری‌دیر. اوچ تئرمینال‌دان عبارت‌دیر. هاوا لیمانین‌دان آوروپایا، یاخین شرقه، گونئی- شرقی و اورتا آسییایا سرنیشین و یوک رئیس‌لری حیاتا کئچیریلیر.\nدنیز نقلیاتی دَییشدیر\nباکی – تورکمنباشی، باکی – آکتاو دمیر یولو بره‌لری بئینلخالق نقلیات سیستم‌لرین‌ده و دهلیزلرین‌ده آذربایجانین نقلیات سیستمینین بیر حیسه‌سی‌دیر.\nبورو خطی دَییشدیر\nباکی – تبی‌لی‌سی – ارزوروم قاز بورو خطی ۲۰۰۷- جی ایل ۲۵ مارس تاریخین‌ده رس‌می آچیلیش مراسی‌می اوْلموش‌دور. بورو خطینین دیامتری ۴۲ دویم اوزونلوقو ایسه ۹۷۰ کیلومتر تشکیل ائدیر(۴۴۲ کم آذربایجانین، ۲۴۸ کم گورجوستانین و ۲۸۰ کم تورکیه‌نین اراضی‌سین‌دن کئچیر. هر بورونون اوزونلوقو – ۱۱٬۵ متردیر.[۲۴] بۇ بورو خطی ایله شاه-دنیز پرویئکتینین چرچیوه‌سینده چیخاریلان قاضی ایخراج ائتمک پلانلاشدیریلیر.[۲۵]\nباکی – تبی‌لی‌سی – جئیهان بورو خطی، آذربایجان نئفتینین خزر دنیزین‌دن تورکیه‌نین جئیهان لیمانینا، اورادان آرالیق دنیزی واسطه‌سیله آوروپا بازارلارینا نق‌لی ��مری. اوزون‌لوغو ۱۷۷۳ کیلومتردیر. آذربایجان‌دان (۴۴۹ کم)، گورجوستان‌دان (۲۳۵ کم) و تورکیه‌دن (۱۰۵۹ کم) کئچیر.\nباکی – سوپ‌سا رس‌می آچیلیشی ۱۷ آوریل ۱۹۹۹- جو ایلده اوْلموش‌دور. بورو خطی آذری-چیراق-گونش‌لی پرویئکتی چرچیوه‌سینده تیکیلمیش‌دیر. اونون اوزونلوقو ۸۳۷ کیلومتر تشکیل ائدیر.[۲۶] بورو خطینین دیامتری ۵۳۰ میلّیمتردیر.[۲۷]\nباکی – نوووروسسیسک بورو خطی — خزر نئفتینی روسیهنین، قارا دنیزین ساحلین‌ده یئرله‌شه‌ن، نوووروسسیسکلیمانینا چات‌دیرماق اۆچون ایستیفاده‌یه بوراخیلمیش بورو خطی.\nنابوککو قاز کمری (پلانلاشدیریلیر) — خزر بؤلگه‌سی و اوْرتا شرق طبیعی قاز احتیاط‌لارینی آوروپا بازارلارینا چاتدیرماغی نظرده توتان قاز کمری لاییحه‌سی. ۳ ۳۰۰ کیلومترلیک بۇ بورو خطی لاییحه‌سینده اومو (اوتریش)، بولگارگاز (بولقاریستان)، مول (ماجاریستان)، ترانسگاز (رومینییا) و بوتاش (تورکیه) ایشتیراک ائدیر. آلمان RWE قاز شیرکتی ۵ فئوریه ۲۰۰۸-ده ویانادا تشکیل اوْلونان ایجلاس‌دا نابوککونون آلتینجی اورتاغی اوْلموش‌دور. همچینین، فران‌سا شیرکتی اوْلان گاس دا فرانجئ ده بۇ لاییحه‌یه قوشولماق ایستیینی بیلدیرمیش‌دیر.\nداخیلی نقلیات دَییشدیر\nمتروپولیتئن دَییشدیر\nباکی متروپولیتئنی عمومی اوزون‌لوغو ۳۴٬۶ کم اوْلان ۲ خت‌دن، ۲۳ ایشله‌یه‌ن و ایکی تیکیله‌ن ایستان‌سییادان عبارت‌دیر، همین ایستان‌سییالارین ۲۳ وئستیبولو وار. ایستان‌سییالارین یئددی‌سی بؤیوک درین‌لیک‌ده یئرلشیر. متروپولیتئن‌ده پیللکان زولاغینین عمومی اوزون‌لوغو ۴۰۰۰ متردن آرتیق اوْلان بئش تیپ‌لی ۳۹ ائسکالاتور ایشه سالینمیش‌دیر. تونئل تیکی‌لی‌لرینین عمومی اوزون‌لوغو ۱۷٬۱ کیلومتردن آرتیق‌دیر. باکی متروپولیتئنینین نادیرلیگی بون‌دان عبارت‌دیر کی، اونون خت‌لری تپه‌لیک اراضی‌ده یئرله‌شه‌ن شهرین بیر-بیری ایله کسیشه‌ن رئلیئفی اوزره سالینمیش‌دیر، بورادا ۶۰٪ و ۴۰٪-مین‌لیک مایل‌لیک‌لر و کیچیک رادیوس‌لو چوخ‌لو ایری‌لر مؤوجوددور.\nدمیر یولو نقلیاتی دَییشدیر\nحال-حاضردا باکی دمیر یولو واغزالین‌دان موسکویا، کیئوه، تیف‌لی‌سه، سانکت-پئتئربورقا، خارکووا، تومئنه، روستوو-نا-دونویا، آغستافایا، بالاکه‌نه، هورادیزه، گنجهیه، آستارایا قاتارلار گئدیر.[۲۸] باکی-تبی‌لی‌سی-قارس دمیریولو خطی آچیلدیق‌دان سوْنرا قارسا و ایستانبولا مارشروت‌لارین آچیلیشی گؤزلنیلیر.\nفونیکولیور دَییشدیر\nباکی فونیکولیورو ۱۹۶۰-جی ایل مایین ۵-ده ایستیفاده‌یه وئریلیب. ۲ ایستان‌سییاسی وار – بهرام گور هیکلی و شهیدلر خیابانی. ایستان‌سییالار آراسی مسافه ۴۵۵ متردیر. بیر ایستان‌سییادان دیگرینه ۴ دقیقه‌یه چاتماق اولور. واقونلاراراسی اینتئروال ۱۰ دقیقه، گئدیش حاقی ایسه ۲۰ قپیک‌دیر.[۲۹]\nایدمان دَییشدیر\nشهرده، بوتون آذربایجانین اراضی‌سینده اوْلدوغو کیمی، ان پوپولیار ایدمان نؤوو فوتبول‌دور. پرئمیئر-لیقادا شهری آشاغی‌داکی کلوب‌لار تمثیل ائدیرلر:\nنئفت‌چی\nباکی\nاینتئر\nآزال\nمدنیت دَییشدیر\nآبشئرون میلی پارکی دَییشدیر\nیارادیجی‌لیغی ایل: ۲۰۰۵ ساحه (هئکتار): ۷۸۳ اولدوغو یئر: باکی شهرینین عزیزبیوو رایونونون اراضی‌سین‌ده، آبشئرون یاریم‌آداسی. قیسا معلومات: آبشئرون میلی پارکی آذربایجان جومهوریتی پرزیدنتینین ۲۰۰۵-جی ایل ۸ فئوریه تاریخ‌لی سرانجامی ایله ۷۸۳ هئکتار ساحه‌سین‌ده، آبشئرون دؤولت طبیعت یاساقلیغینین بازاسین‌دا یارادیلمیش‌دیر. میلی پارک نین گونئی-شرق قورتاراجاغین‌دا – شاه دیلی اراضی‌سینده یئرلشیر. آبشئرون میلّی پارکینین یارادیلماسین‌دا باش‌لیجا مقصد اطراف موحیطین مۆحافیظه‌سی، اوندان ثمره‌لی ایستیفاده ائدیلمه‌سی، نسلی کسیلمک‌ده اوْلان نادیر فلورا و فاونا نؤولرینین (خزر سویتی‌سی، جئیران، ککیل‌لی دالغیج، گوموشو قاغایی، یاشیل باش اؤردک و س) قورونوب ساخلانیلماسی، ائکوتوریزمین توسعه ائتدیریلمه‌سی، توریزم و استراحت (رئکرئاسییا) زونالارینین یارادیلماسی، اکولوژی مونیتورینقین حیاتا کئچیریلمه‌سی و اهالینین اکولوژی جهت‌دن معاریفلندیریلمه‌سینی تعمین ائتمک‌دیر. آبشئرون میلی پارکینین حئیوانات عالمی چوْخ زنگین‌دیر. قوش‌لاردان گوموشو قاغایی، فیسیل‌دایان قو قوشو، بوز و قیرمیزیباش قازلار، بیزقویروق، یاشیلباش اؤردک، آغگؤز قارا اؤردک، ککیل‌لی دالغیج، بؤیوک آغ واغ، قوملوق جوللوتو، قاشقالداق، باتاق‌لیق بئلیباغلی‌سی، دنیز بوزجاسی و س. ممه‌لی حئیوان نؤولرین‌دن ایسه جئیران، جاناوار، چاققال، چؤل پیشیی، یئنوت، اوخلو کیرپی، تولکو، پورسوق، دووشان، خزرین سولارین‌دا سو آیتی و همچینین موختلیف نؤو بالیق‌لار مسکونلاشمیش‌دیر. آبشئرون میلّی پارکینین خزر دنیزی اراضی‌سینده چوخلو میقداردا خزر سویتی‌سی یاییلمیش‌دیر. بۇ نؤو، پرایاق‌لی‌لارین یئگانه نماینده‌سی‌دیر کی، دونیا اوکئانینین ان کیچیک سو ایتی‌سی کیمی «گینئس» ین رئکوردلار کیتابینا داخیل ائدیلمیش‌دیر.\nمئهمانخانالار دَییشدیر\nموزئی‌لر دَییشدیر\nباکی معمارلیغی، \"حاجی‌نسکینین ائوی\"\nآذربایجان تاریخ موزئیی\nممد سید اوردوبادینین خاطره موزئیی\nنظامی گنجوی آدینا میلّی آذربایجان ادبیاتی موزئیی\nلطیف کریموو آد. آذربایجان خالچاسی و خالق تطبیقی صنعتی دؤولت موزئیی\nصمد وورغونون ائو-موزئیی\nآذربایجان دؤولت اینجه‌صنعت موزئیی\nنریمان نریمانووون خاطره موزئیی\nجلیل ممدقولوزاده‌نین ائو-موزئیی\nحسین جاویدین ائو موزئیی\nجعفر جابارلینین ائو-موزئیی\nعبدالله شایقین ائو موزئیی\nآرخئولوگییا و ائتنوقرافییا موزئیی\nآذربایجان دؤولت دینی تاریخی موزئیی\nآذربایجان دؤولت کند تصروفاتی موزئیی\nآذربایجان دؤولت شکیل قالئرئیاسی\nآذربایجان گئولوگییا موزئیی\nآذربایجانین موستقیل‌لیگی موزئیی\nآذربایجان مینیاتوراسینین اینجه‌صنعت مرکزی\nآذربایجان جومهوریتی میلی تحصیل موزئیی\nبول-بول مئموریال موزئیی\nجعفر جابارلی ائو موزئیی\nجلیل ممدقولوزاده‌نین ائو موزئیی\nدؤولت تاریخی-آرخیتئکتورا موزئیی-قوروغو \"شیروانشاه‌لار سارایی کومپلئکسی\"\nحسن بی زردابی آدینا طبیعت‌شوناس‌لیق موزئیی\nلئوپولد و مستیسلاو روستروپوویجهین ائو موزئیی\nلطیف کریموو آدینا آذربایجان خالچاسی و خالق تطبیقی صنعتی دؤولت موزئیی\nمحمد فضولی آدینا الیازمالار اینستیتوتو\nمیلّی آذربایجان تاریخی موزئیی\nمینیاتور کیتابلارین موزئیی\nممد سید اوردوبادینین خاطره موزئیی\nنظامی گنجوی آدینا آذربایجان ادبیاتی موزئیی\nن. نریمانووون خاطره موزئیی\n\"قوبوستان\" دؤولت تساریخی-بدیعی قوروغو\nرینای مالاجوفاونا موزئیی\nروستام موصطافایئو آدینا آذربایجان دؤولت اینجه‌صنعت موزئیی\nصمد وورغونون ائو موزئیی\nسرگی زالی وجیهه ص��دووا\nاوزئییر حاجی‌بیووون ائو موزئیی\nعظیم عظیم‌زاده‌نین ائو موزئیی\nج. جابارلی آدینا آذربایجان دؤولت تئاتر موزئیی\nحسین جاویدین ائو موزئیی\nآذربایجان طیب موزئیی\nاولیمپییا موزئیی\nآذربایجان دؤولت موسیقی مدنیتی موزئیی\nسرگی‌لر دَییشدیر\n\"بؤیوک قالا ۱۹\" آرت قالئرئیا\nستار بهلول‌زاده آدینا سرگی زالی\nتئاترلار دَییشدیر\nآذربایجان دؤولت آکادمیک اوپرا و بالئت تئاتری\nآذربایجان دؤولت آکادمیک اوپرا و بالئت تئاتری\nآذربایجان دؤولت آکادمیک میلی درام تئاتری\nروس درام تئاتری\nآذربایجان دؤولت کوکلا تئاتری\nآذربایجان گنج تاماشاچیلار تئاتری\nآذربایجان دؤولت موسیقی‌لی کومئدییا تئاتری\nباکی دؤولت سیرکی Archived 2017-04-20 at the Wayback Machine.\nعبدالله شایق آدینا آذربایجان دؤولت کوکلا تئاتری\nآذربایجان دؤولت گنجلر تئاتری\nباکی ماریونئت تئاتری\nبلدیه تئاتری\nایجتیماعی پانتومیما تئاتری\n«موغام» آذربایجان خالق موسیقی‌سی تئاتری\nرشید بئهبودوو آدینا آذربایجان دؤولت ماهنی تئاتری\nصمد وورغون آدینا آذربایجان دؤولت روس درام تئاتری\n«اونس» تئاتری\nیوغ تئاتری\nکوْنسرت زال‌لاری دَییشدیر\nفایل:Respublikapalace.JPG\nحیدر علیئو سارایی\nآذربایجان دؤولت فیلارمونییاسی\nاوپرا ایستودییاسی دَییشدیر\nشؤوکت ممدووا آدینا اوپرا ایستودییاسی\nکاپئللهاوس دَییشدیر\nکاپئللهاوس آلمان-آذربایجان مدنیت آسسوسیاسییاسی\nسارای دَییشدیر\nحیدر علیئو آدینا سارایی\nکوْنسرت زالی دَییشدیر\nآذربایجان دؤولت فیلارمونییاسی یانین‌دا کامئرا و بورو اورقان موسیقی‌سی زالی\nباکی جاز مرکزی\nمدنیت مرکزی دَییشدیر\nشهریار آدینا باکی مدنیت مرکزی\nایدمان و کوْنسرت کومپلئکسی دَییشدیر\nایدمان و کوْنسرت کومپلئکسی\nباکی مطبخی دَییشدیر\nباکی مطبخی رنگارنگ و موختلیف خؤرک‌لرله فرق‌لنیر. اونلار آراسین‌دا قوتاب، دوشبره، خنگل، گورزه، خمیراشی داها مشهوردورلار. باکی‌لیلارین شاه یئمگی قویون اتی و شابالیدلا قورودولموش آلچانین قاریشیغین‌دان آش، بیشیریلمیش تویوقلا، قایغاناق و لیمون سویو قاریشیغین‌دان چیغیرتمالی آش، و س. موختلیف نؤو آش نومونه‌لری ساییلیر. همچینین قویون اتی، تویوق، بالیق‌دان حاضیرلانمیش کابابلار دا مشهوردورلار.\nباکی مطبخینین شیرنیاتی دا موختلیف‌دیر. بورا پاخلاوا، شکربورا، قوغال، شربت‌لر و س. عاییددیر. عادتاً بۇ نعمت‌لرین حاضرلانماسی یازین گلمه‌سی ایله قئید اوْلونان نووروز بایرامی ایله اوست-اوسته دوشور.\nبوتون آذربایجان‌لیلار کیمی، باکی‌لیلار دا لذیذ نعمت‌لری سئویرلر. قئیدا قبولو ایسه اؤزلویون‌ده بؤیوک بیر ریتوال‌دیر کی، بوتون قایدا-قانونلا ایجرا اوْلونور.\nتحصیل دَییشدیر\nباکی آذربایجانین ان واجیب تحصیل مرکزلرین‌دن بیری‌دیر. بورادا چوخ‌لو تحصیل اوبیئکت‌لری یئرلشیب.\nآذربایجان دؤولت نفت آکادئمییاسی\nآذربایجان تئکنیکی اونیوئرسیته‌سی\nآذربایجان معمارلیق و اینشاات اونیوئرسیته‌سی\nآذربایجان طیب اونیوئرسیته‌سی\nآذربایجان دؤولت ایقتیصاد اونیوئرسیته‌سی\nآذربایجان دؤولت مدنیت و اینجه‌صنعت اونیوئرسیته‌سی\nآذربایجان دؤولت پئداقوژی اونیوئرسیته‌سی\nآذربایجان جومهوریتنین پرزیدنتی یانین‌دا دؤولت ایداره‌چی‌لیک آکادئمییاسی\nآذربایجان دیللر اونیوئرسیته‌سی\nآذربایجان دؤولت رسام‌لیق آکادئمییاسی\nآذربایجان میلّی کونسئرواتورییاسی\nآذربایجان تئاتر اونیوئرسیته‌سی\nآذربایجان توریزم اینستیتوتو\nباکی موسیقی آکادئمییاسی\nباکی دؤولت اونیوئرسیته‌سی\nباکی سلاویان اونیوئرسیته‌سی\nباکی آسییا اونیوئرسیته‌سی\nباکی آوراسییا اونیوئرسیته‌سی\nباکی بیزینئس اونیوئرسیته‌سی\nآدینا موسکو دؤولت اونیوئرسیته‌سینین باکی فیلیالی\nباکی قیزلار اونیوئرسیته‌سی\nباتی اونیوئرسیته‌سی\nمیلی آویاسییا آکادئمییاسی\nآذربایجان اونیوئرسیته‌سی\nاودلار یوردو اونیوئرسیته‌سی\nعلم و تحصیل مرکزی تفکور اونیوئرسیته‌سی\nخزر اونیوئرسیته‌سی\nحیدر علیئو آدینا MTN-ین آکادئمییاسی\nقارداش شهرلر دَییشدیر\nگؤرونتولر دَییشدیر\nپُرت‌باکو گؤی‌دَلَن‌لری\nقیزقالاسی گون باتارکن\nباکی‌نین گئجه گؤرونوشو\nلندمارک گؤی‌دَلَنی\nایسماعیلیه سارایی\nآغ‌شهر\nنیظامی کوچه‌سی\nباکی‌دا آکسفورد اوخولونون شعبه‌سی\nسعادت سارایی\nایچری‌شهر\nاولیمپیا ایستادیونو آوروپا اویونلاریندا\nآذربایجان میلی بیلیم‌لر آکادئمیاسی\nدؤولت بایراغی میدانی دَییشدیر\nدؤولت بایراغی میدانی\nدؤولت بایراغی میدانی — باکی شهرینین باییل ساحه‌سینده یئرلَشن مئموریال عابده-استراحت پارکی. میدانین تنتنه‌لی آچیلیشی ۲۰۱۰-جو ایلین سپتامبرین ۱-ده آذربایجان جومهوریتنین پرزیدنتی، سلاح‌لی قوه‌لرین آلی باش کوماندانی ایلهام علیئو طرفین‌دن کئچیریلمیش‌دیر.[۳۰]\nباکی شهرین‌ده یئرلَشن دؤولت بایراغی میدانین‌دا تیکینتی-قوراش‌دیرما و آبادلاش‌دیرما ایشلرینین سورتلندیریلمه‌سی اۆچون آذربایجان جومهوریتنین ۲۰۰۹-جو ایل اۆچون دؤولت بودجه‌سینده نظرده تۇتولموش پرزیدنتین احتیاط فوندوندان باکی شهر ایجرا حاکمیتینه ۱۰ میلیون مانات وسایت آیریلمیش‌دی.[۳۱]\n۲۰۰۰۰ m² اراضی‌سی اوْلان مئیدان‌دا اوجالدیلمیش دایاغین هوندورلویو ۱۶۲ متر، بونؤوره‌سینین دیامتری ۳٬۲، بونؤوره‌نین اوست حیسه‌سینین دیامتری ۱٬۰۹ متردیر. قورغونون عمومی کوتله‌سی ۲۲۰ تون‌دور. بایراغین ائنی ۳۵ متر، اوزون‌لوغو ۷۰ متر، عمومی ساحه‌سی ۲۴۵۰ کوادرات‌متر، کوتله‌سی ایسه تقریباً ۳۵۰ کیلوقرام‌دیر.[۳۲] گینئس دونیا رئکوردلاری تشکیلاتی ۲۰۱۰-جو ایل مایین ۲۹-دا آذربایجان دؤولت بایراغی دیریینین دونیادا ان هوندور بایراق دیرگی اوْلدوغونو تصدیق ائدیب.\nباکی تئلئقوله‌سی دَییشدیر\nباکی‌دا یئرلَشن، ۳۱۰ متر هوندورلویه صاحب آذربایجان تلویزیون قوله‌سی سسری ناظیرلر سووئتینین قراری و آذربایجان سسر رابطه ناظیرلیینین سیفاریشی ایله اینشا ائدیلمیش‌دیر. لاییحه‌سی سسری رابطه ناظیرلیینین لاییحه اینستیتوتونا مخصوص اوْلان تئلئقوله‌نین تیکینتی ایشلری ۱۹۷۹-جو ایلده باشلامیش‌دیر. لاییحه‌یه اساساً، ۱۹۸۵-جی ایلده تئلئقوله‌نین تیکینتی‌سی باشا چاتمالی ایدی، لاکین معین سببلره گؤره، کومپلئکس‌دکی اینشاات ایشلری دایاندیریلمیش‌دی. عوموم‌میلی لیدر حیدر علیئوین حاکمیته قاییتماسین‌دان سوْنرا، ۱۹۹۳-جو ایلده اینشاات ایشلری یئنی‌دن باشلامیش و ۱۹۹۶-جی ایلده اونون ایشتیراکی ایله کومپلئکسین رسمی آچیلیش مراسیمی کئچیریلمیش‌دیر.\nخاریجی کئچیدلر دَییشدیر\nGasimov, Zaur: The Caucasus, in: Europäische Geschichte Online (EGO), hg. vom Institut für Europäische Geschichte (IEG), Mainz European History Online (EGO), published by the Institute of European History (IEG), Mainz 2011-11-17. URL: http:\/\/www.ieg-ego.eu\/gasimovz-2011-en\nباکی\nباکی شهر ایجرا حاکمیتینین رسمی سایتی\nباکینین الکترون خریطه‌سی و کوسمیک شکیل‌لری Archived 2009-02-27 at the Wayback Machine.\nباکی شکیل‌لری[دائمی اولو باغلانتیلی]\nقدیم باکی شکیل‌لری[دائمی اولو باغلانتیلی]\nباکی فوتو\nباکی آدینین معنالاری[دائمی اولو باغلانتیلی]\nFull HD Video: Panorama Baku, Azerbaijan, ۰۷٫۱۱٫۲۰۰۹\nآیریجا باخ دَییشدیر\nآذربایجان سلاح‌لی قوه‌لری\nباکی-تیفلیس-جئیهان بورو خطی\nباکی-تیفلیس-قارس دمیریولو خطی (بتاق)\nقایناقلار دَییشدیر\n^ Administrative, density and territorial units and land size by economic regions of Azerbaijan Republic for January 1. 2007. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on ۲۴ نوامبر ۲۰۰۷. یوْخلانیلیب17 July 2009.\n^ Demographia: World Urban Areas – Demographia, 2016\n^ CIA World Factbook\n^ Thomas de Waal (2010). The Caucasus: An Introduction. Oxford University Press. p. 16. ISBN 0-19-975043-2.\n^ ۵٫۰ ۵٫۱ آذربایجان دؤولت ایستاتیستیکا کومیته‌سی:باکی شهری Archived 2012-06-30 at the Wayback Machine.\n^ State Oil Company of Azerbaijan Republic: Transition from National to Transnational Company or Demand of Time?. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-01-11. یوْخلانیلیب2012-09-26.\n^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-09-27. یوْخلانیلیب2012-09-26.\n^ Тифлис، Канцелярии Наместника Кавказского. ۱۸۵۰. \"Кавказский календарь на ۱۸۵۱ год\". \/Оглавление: Глава — Отделение третье، стр.۱۲۸\n^ Тифлис، Канцелярии Наместника Кавказского. ۱۸۵۱. \"Кавказский календарь на ۱۸۵۲ год\"، стр. ۳۰۵\n^ Старый Баку\n^ Кавказский Статистический комитет. Е. Кондратенко. ۱۸۸۶. \"Кавказский календарь на ۱۸۸۷ год\"، стр. ۱۹۳\n^ Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия) :Первая всеобщая перепись населения Российской Империи ۱۸۹۷ г. Распределение населения по родному языку и уездам Российской Империи кроме губерний Европейской России-Город Баку-Источник: Первая Всеобщая перепись населения Российской Империи ۱۸۹۷ г. Таблица XIII. Распределение населения по родному языку. (Губернские итоги). Т. Т.۵۱–۸۹. С. -Петербург: ۱۹۰۳–۱۹۰۵\n^ Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа:Город Баку (перепись ۱۹۲۶ года)\n^ Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа:Город Баку (перепись ۱۹۳۹ года)\n^ Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа:Город Баку (перепись ۱۹۵۹ года)\n^ Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа:Город Баку (перепись ۱۹۷۰ года)\n^ Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа:Город Баку (перепись ۱۹۷۹ года)\n^ Population statistics of Eastern Europe:Azerbaijan Republic population and housing census of 1999\n^ ۱۹۵۸۹+۱۹۸۵\n^ Azerbaijan.az – آذربایجان نئفتی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-07-13. یوْخلانیلیب2012-09-26.\n^ آذربایجانین ائتنوقرافییاسی، ۱-جی جیلد، سه ۳۷۳، ۳۹۷ – پرزیدنت کیتابخاناسی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-07-25. یوْخلانیلیب2012-09-26.\n^ ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ ОБ АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ ЭКОНОМИКЕ. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-10-14. یوْخلانیلیب2012-09-26.\n^ агентство جبوندس\n^ ИНМАРСИС\n^ Кавказ. МЕМО.РУ\n^ Вести. رو[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ \/Новости — Азербайджан\/\n^ Расписание пассажирских поездов на ۲۰۱۰\/۲۰۱۱ гг. из Баку. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-11-11. یوْخلانیلیب2012-09-26.\n^ باکی فونیکولیورونون رنگی دییشدیریلیر.. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-08-28. یوْخلانیلیب2012-09-26.","num_words":9385,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.051,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":139061.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آخشام توران قوووشموشدو. ایری سولو قار پارچالاری یئنی یانمیش فنرلر، اطرافیندا تنبل- تنبل فیرلاناراق نازیک و یوموشاق لایلارلا داملارین اوستونه، آتلارین بئلینه، آداملارین چییینلرینه و پاپاقلارینا تؤکولور. فایتونچو «ایونا پوتاپوف» باشدان آیاغا خیال کیمی آغ- آپباغ‌دیر. او جانلی آدامین اییله بیله‎جه‎یینه قده‌ر بئلینی دیره‌ک قوزالادا اوتورموش و ترپنمیر. بؤیوک بیر قار قالاغی بئله اونون اوستونه دوشسه ده یقین کی، یئنه قاری اؤز اوزه‌ریندن سیلکه‌لمه‌یی لازیم بیلمز. اونون آت‌جیغازی دا آغ و حرکت‌سیزدیر. اؤز حرکت‌سیزلییینه و دوم- دوز آیاقلاری ایله بو آت‌جیغازلارا اوخشاییر. احتیمال کی، آت دوشونجه‌یه دالمیشدیر. کوتان‌دا عادت ائتمیش اولدوغو بوز منظره‌لردن آیریلیب، بورایا عجاییب اودلارلا، آراسی کسیلمه‌ین گورولتو و قاچیشان آداملارلا دولو گیردابا دوشن‌لر دوشونمه‌یه بیلمز… «ایونا» و اونون آت‌جیغازی خئیلی واخت‌دیر کی، یئرلریندن ترپنمه‌ییبلر.\nاونلار ناهاردان چوخ قاباق حیطدن چیخمیشلار، لاکین سیفته وئر‌ن یوخدور کی، یوخدور. بودور شه‌هرین اوزه‌رینه آخشام تورانی چؤکور. فنر ایشیقلاری‌نین سولغون رنگی دییشیب، جانلانیر. کوچه‌ده حرکت، سس- کوی چوخالیر. ایونانین قولاغینا سس گلدی:\n_ فایتونچو، ووبوروق کوچه‌سینه!… فایتونچو!\nایونا دیکسینیر و قاردان بیر- بیرینه یاپیشمیش کیرپیک‌لری آراسیندان باشلیقلی شینئل گئیمیش بیر حربی خیدمت‌چی گؤرور.\n_ «ووبوروق» کوچه‌سینه دئیه، حربی خیدمت‌چی تیکرار ائدیر- سن یاتمیسان نه‌دیر؟ «ووبوروق» کوچه‌سینه!\nراضی‌لیق علامتی اولاراق ایونا جیلوولاری چکیر. آتـین بئلیندن و اونون اؤز چییین‌لریندن لوپا- لوپا قار تؤکولور. حربی خیدمت‌چی خیزه‌یه ایله‌شیر. فایتونچی دوداقلارینی مارچیلداداراق بوینونو اؤردک کیمی اوزادیر. یئرینده دیکه‌لیر و احتییاج‌دان داها چوخ، آت‌جیغازدا بوینونو اوزادیر. اوزون آغاجا بنز‌ر آیاقلارینی اییر و ایستر- ایسته‌مز یئریندن ترپه‌نیر…\nایلک آددیم‌لاردان «ایونا» قارانلیق و ایره‌لی- گئری حرکت ائد‌ن ازدحام ایچه‌ریسیندن سس‌لر ائشیدیر:\n_ هارا سورورسن قولئیبانی؟ شئیطان سنی هارا چکیر؟ ساغدان گئت!\n_ سن سورمک باجارمیرسان؟ ساغا سور!- دئیه حربی خیدمت‌چی حیرص‌لنیر. هر طرفی اؤرتولو بیر فایتونون سوروجوسو دئیینیر. یولو کئچرکن چییینینی آتـین باشینا توخونان بیر باشقاسی قوللاریندان قاری سیلکه‎له‎ییر و حیرصلی- حیرصلی باخیر. ایونا اوستونده اوتورموش کیمی قوزالاردا قوردالانیر. دیرسک‎لری ایله اطرافینی دومسوک‎له‎ییر. بوخار وورموش آدام کیمی گؤزلرینی قیییر، سانکی هارادا اولدوغونو و نه اوچون بورایا دوشدویونو آنلایا بیلمیر.\n– نه اجلاف‎دیر- دئیه حربی خیدمت‎چی اونا سوز آتـیر. ائله بیل کی، قصد‎ن سنینله توققوشماغا و یا آتـین آلتـینا دوشمه‎یه چالیشیر. یقین دیل بیر اولوبلار. ایو��ا دونوب سرنیشینه باخیر و دوداقلارینی ترپه‎دیر. بیر شئی دئمک ایسته‎دییی گؤرونور آنجاق بوغازیندان خیریلتی‎دان باشقا هئچ نه چیخمیر. نه وار؟ دئیه حربی خیدمت‎چی سوروشور.\nایونا گولومسه‎یه‎رک آغزینی اییر، بوغازینا گوج وئره‎رک خیریلداییر.\n_ آغا، منیم بو هفته… اوغلوم اولدو.\n_ هم… ندن اولدو؟\nایونا بوتون گؤوده‎سی ایله سرنیشینه چئوریله‎رک دئییر:\n_ کیم بیلیر، یقین کی، قیزدیرمادان، اوچ گون خسته‎خانادا یاتدی، سونرا…سونرا اولدو…\nـ آللاهین امری‎دیر.\n_ دونده‎ر ایبلیس- دئیه قارانلیقدا سس‎لر ائشیدیلدی- یولوندان چیخمیسان، نه‎دیر؟ قوجا کؤپک- گؤزلرینی آچ!\n_ سور- سور- دئیه سرنیشین دیلله‎نیر- بئله یئریش‎له بیز صاباحا کیمی چاتا بیلمه‎ریک. قوو آتی!\nفایتونچو یئنه بوینونو اوزادیر. بیر قده‎ر یئریندن قالخیر. آغیر بیر اینجه‎لیکله قامچیسینی یئل‎له‎ییر. سونرا بیر نئچه دفه دونوب، سرنیشینه باخیر، لاکین او گؤزلرینی یومموشدور. یقین کی، دینله‎مک هوسینده دئییلدی. ووبوروق کوچه‎سینده سرنیشینی دوشوروب آش‎خانا قاباغیندا فایتونو ساخلاییر. قوزالادا اییلیر و یئنه ده ترپنمز اولور… سولو قار یئنه ده اونو و آت‎جیغازی آغارتماقدا داوام ائدیر. بئله‎جه بیر-ایکی… ساآت کئچیر. اوچ نفر جاوان اوغلان قالوشلارینی برک‎دن شاپپیلداداراق سویوشه- سویوشه سکی ایله کئچیر. اونلارین ایکیسی اوجا بوی و نازیک، اوچونجوسو ایسه بالاجا و قوزبئل‎دیر.\n_ فایتونچو، پولیس کورپوسونون یانینا!- دئیه. قوزبئل جینگیلتی‎لی سسله چیغیریر:\n_ اوچوموزو بیر عابباسیئیا!\nایونا جیلوولاری چکیر و آغزینی مارچیلدادیر. بیر عابباسی او قده‎ر ده موناسیب بیر قییمت دئییلدیر. آنجاق ایندی او قییمته باخماییر… اونون اوچون ایندی بیر ماناتلا بیر شاهی‎نین فرقی یوخدور، تکی سرنیشین اولسون… جاوان اوغلانلار بیر- بیرینی ایته‎لیه- ایته‎لیه و نالاییق سوزلر دئیه- دئیه یاخینلاشیر و اوچو ده بیردن خیزه‎یه سوخولور. اوچوندن هانسی بیریسی آیاق اوسته دورماسی و هانسی ایکیسینین ایله‎شمه‎سی مسله‎سی موذاکیره اولماغا باشلاییرلار. اوزون صوحبت‎دن، شیلتاق و مذمتدن سونرا بئله قرارا گلدیلر کی، قوزبئل هامیدان بالاجا اولدوغو اوچون آیاق اوسته دورسون.\n_ قوو گوره‎ک.! دئیه، آیاق اوسته دوروب نفسینی ایونانین دوز پئیسرینه پوسکورن قوزبئل جینگیلده‎ییر. – قامچیلا … آمما پاپاغین لاپ قییمت‎لی‎دیر ها.\n_ قارداش بوتون پئترزبورگ دا بوندان پیسینی تاپانمازسان.\n_ ها.. ها..- دئیه ایونا قاققیلداییر- اولانیم بودور.\n_ من ده، ائی، اولانیم بودور. – آتی قوو. بوتون یولو بئله‎می سوره‎جکسن.، هه؟ یوخسا پئیسرین یوموروق ایسته‎ییر؟…\nاوزون بوی‎لاردان بیری:\n_ باشیم چاتلاییر،- دئییر، دونن دوکماسو گیلده واسکا ایله ایکیمیز دورد شوشه کونیاک ایچدیک.\n_ باشا دوشمورم کی، یالان دانیشماغین نه معناسی وارمیش!- دئیه- او بیری اوزون بویلو حیرصله‎نیر.- حئیوان کیمی یالان دئییر.\n_ آللاهین غضبینه گلیم کی، دوزدور…\n_ بلی… بیتین اوسکورمه‎سی کیمی بیر حقیقتدیر.\n_ هئی- هئی- ایونا هیریلداییر- کئفجیل اوغلاندیر.\n_ توف سنی لعنته گله‎سن- دئیه- قوزبئل اوزوندن چیخیر:\n_ ائی کافتار آزار توتموش. بیر دیء گوروم سوره‎جکسن یا یوخ؟ بئله آت سوره‎رلرمی؟ قامچیلاسانا آتی هئی ایبلیس. بیرده… یاخشی- یاخشی وور.\nایونا قوزبئلین بده‎نینین ییرغالانماسی‎نی و اونون تیتره‎ک سسینی اوز آرخاسیندا حیس ائدیر. او اوستونه یاغدیریلان سویوشلری ائشیدیر. اینسانلاری گؤرور و یالقیزلیق حیسّی یاواش- یاواش قلبیندن چکیلمه‎یه باشلاییر. قوزبئل او قده‎ر سؤیور کی، آخیردا آلتی مرتبه‎لی دولاشیق بیر سؤیوش‎دن بوغازی توتولور. آز قالیر کی، اؤسکورک‎دن بوغولسون. اوزون بویلولار نادیژدا پتروونا آدلی کیمینسه باره‎سینده دانیشماغا باشلاییرلار. ایونا دؤنوب اونلارا باخیر- بیرآز ساکیت اولمالارینی گؤزله‎یندن سونرا دونوب بیرده باخیر.:\n_ منیم ده بو هفته بیر اوغلوم اولدو- دئیه.، دونقولداییر.\n_ هامی‎میز اؤله‎جه‎ییک- دئیه، قوزبئل اؤسکورک‎دن سونرا دوداغینی سیلیب، آه چکیر- دی سور، سور گؤره‎ک! آغالار من داها بئله دؤزه بیلمه‎رم.\n_ او بیزی نه واخت آپاریب چاتدیراجاقدیر؟\n_ یونگولجه بیر پئیسرینه ایلیشدیریب اونو بیر حرکته گتیرسنه!\n_ کافتار آزار توتموش، ائشیدیرسنمی؟ قیرارام بوینون ها… سیز ائله مخلوق‎سونوز کی، نازینیزی چکمک‎دنسه بیر یوللوق پییادا گئتمک یاخشی‎دیر.\n_ ائشیدیرسنمی؟ ایلان وورموش یوخسا بیزیم سوزوموز وئجینه دئییل؟\nایونا پئیسرینه وورولان سیلله‎نین ضربه‎سینی حیسّ ائتمک‎دن آرتـیـق اونون سسینی ائشیدیر.\n_ هئی- هئی …. کئفجیل آغالار… آللاه سیزی سالامات ائله‎سین.\n_ فایتونچو، سن ائولی‎سنمی؟- دئیه اوزونلاردان بیری سوروشور:\n_ منیم آروادیم ایندی قارا تورپاقدادیر. هئی- هئی… یعنی قبیرده‎دیر- اوغلو دا تزه اولدو. من ایسه ساغام… قریبه ایشدیر:\n_ اؤلوم قاپینی دییشیک سالمیشدیر: منیم یانیما گلمک عوضینه اوغلومون اوستونه گئدیر…\nایونا اوغلونون نئجه اؤلدویونو ناغیل ائتمک اوچون چئوریلیر، لاکین او سؤزه باشلامامیش، قوزبئل یونگولجه آه چکیر. آللاها شوکور، چاتدیقلارینی بیلدیلر. ایونا عابباسینی آلیب اوزون موددت تا اونلار قارانلیق دروازادا گؤزدن ایته‎نه قده‎ر اونلارین دالینجا باخیر. او یئنه ده یالقیزدیر. اونون اوچون یئنی‎دن سوکوت باشلاییر. آز موددت اوچون ساکیت اولموش غصه یئنی‎دن باش قالدیریر و اونون اوره‎یینی داها آرتـیق گمیرمه‎یه باشلاییر. ایونانین تلاش و اضطیرابلا دولو گؤزلری کوچه‎نین هر ایکی طرفیندن حرکت ائدن ایزدیحاما تیکیلیر. گؤره‎سن بو مینلرجه آدامین ایچه‎ریسینده اونون دردینی دینله‎یه بیله‎جک هئچ اولماسا بیر نفر تاپیلارمی؟ لاکین نه او، نه ده اونون غصه‎سی بو قاچیشان آداملارین وئجینه دئییل، اونون غصه‎سی بؤیوک و سونسوزدور. اگر ایونانین سینه‎سی یاریلیب، غصه‎سی چؤله تؤکولسه، یقین کی، دونیانی دولدورار. آنجاق بونونلا بئله او گؤرونمور، او ائله بیر همییت‎سیز قابیغا بورونه‎ بیلمیشدیر کی، گوندوز چیراقلاردا اونو گؤرمک اولماز…\nایونا الینده باغلاما اولان دالانداری گؤرور و اونونلا دانیشماغی قرارا آلیر.\n_ عزیزیم ایندی ساعآت نئچه اولار؟- دئیه سوروشور.\n_ اونا ایشله‎ییر، بورادا نییه دایانمیسان؟ سور گئت.\nایونا بیر نئچه آددیم ایره‎لییه سوردو. بئلینی اییر و یئنی‎دن غصه‎یه دالیر. اینسانلارا بیر آغیر حیسّ ائد‎ن بیر آدام کیمی بئلینی دوزلدیر. باشینی سیلکه‎له‎ییر و جیلوولاری چکیر…حالی چوخ خارابدیر. او داها تاب گتیره بیلمه‎ییر. حیه‎طه دوغرو- دوشونور- حیه‎طه.\nآت‎جیغازدا ائله بیل اونون فیکرینی دویموشدور. یورغا قاچماغا باشلاییر. ساعآت یاریم کئچندن سونرا ای��نا آرتـیق سوبانین یانیندا ایلشمیشدیر. سوبانین اوستونده دؤشه‎مه سکامییالارین اوستونده جاماعات خورولداییر. هاوا چوخ کثیف‎ و بورکودور. ایونا یاتانلارا باخیر، باشینی قاشیییر و ائله- بئله تئز قاییتماسینا تأسّوف ائدیر.\n_ یولاف پولو دا چیخارا بیلمه‎دیم.- فیکیرلشیر- ائله- بلا بوراسیندادیر. البتّه آدام اؤز ایشینی بیلنده، اؤزو ده, آتی دا توخ اولاندا همیشه راحات اولور…\nکونج‎لرین بیریندن گنج بیر آرپاچی قالخیر. یوخولو- یوخولو هیققیلدایاراق سو وئدره‎سینه دوغرو یونه‎لیر.\n_ سو ایچمک‎می ایسته‎ییرسن؟- دئیه ایونا سوروشور.\n_ معلوم ایشدیر کی[ایسته‎ییرم].\n_ هـ … نوش اولسون… آنجاق قارداش، منیم اوغلوم اؤلوبدور… ائشیدیب‎سن‎می؟ بو هفته خسته‎خانادا… اوزون احوال‎دیر. ایونا باخیر و سؤزلری‎نین نه جور تأثیر باغیشلادیغینی گؤرمک ایسته‎ییر. لاکین هئچ بیر شئی سئزمیر. گنج یورغانی باشینا چکه‎رک یوخویا گئتمیشدیر. قوجا آه چکیر و قاشینیر. گنج سو ایچمک ایسته‎دییی کیمی او دا دانیشماق ایسته‎ییر. اوغلونون اؤلوموندن بیر هفته کئچیر. لاکین او هله هئچ کسه دویونجا دانیشمامیشدیر. او آغیللی- باشلی، یئرلی- یئرینده دانیشمالیدیر. اوغلونون نه‎جور خسته‎لندییی، نئجه عذاب چکدییینی، جان‎وئرمزدن قاباق نه‎لر سؤیله‎دییینی و نئجه اؤلدویونو ناغیل ائتمک لازیم‎دیر. قیزی آنیسییا کندده قالمیشدیر… اونون دا حاققیندا دانیشمالی‎دیر. اونون ایندی او قده‎ر دانیشیلاسی سؤزو واردیر کی!… اونا قولاق آسان آه چکمه‎لی، اونا آجیمالی و اونا دوعا اوخومالی‎دیر… آروادلارلا دانیشماق داها یاخشی‎دیر. اونلار آخماق اولسالار دا، ایکی‎جه کلمه سؤز دئیه‎ن کیمی هؤنکورمه‎یه باشلاییرلار.\n_ گئدیب آتا باخماق لازیم‎دیر. سونرادا یاتماق اولار… یوخو قاچماییر کی،… ایونا گئیینیب تؤوله‎یه آتـی‎نین یانینا گئدیر. او یولاف حاققیندا، اوت حاقیندا، هاوا حاققیندا فیکیرلشیر. او تک اولاندا اوغلو حاققیندا دوشونه بیلمیر. همیشه اونون باره‎سینده باشقاسی ایله دانیشا بیلر.\nآنجاق اؤزلویونده اونون باره‎سینده فیکیرلشمک، اونون شکیلینی اوز خاطیره‎سینده جانلاندیرماق قورخونج و دؤزولمز بیر دردیر.\n_ گؤوشه‎ییرسن؟- دئیه، ایونا آتی‎نین پاریلدایان گؤزلرینی گؤرن کیمی سوروشور، گؤوشه، گؤوشه…. ایندیکی یولاف پولو قازانا بیلمه‎دیک، اوت یئیه‎ریک…بلی… من قوجالمیشام. داها سوره بیلمیرم… اوغلومون سورمک واختی ایدی، منیم یوخ… اوندان اصیل فایتونچو چیخاردی… تکی یاشایایدی…\nایونا بیر قده‎ر سوسور. سونرا یئنه داوام ائدیر:\n_ بلی منیم عزیزیم، مایدان آت… کوزما اییونیچ داها یوخدور… عؤمورونو بیزه تاپشیردی… ناحاق یئره اؤلدو گئتدی… ایندی فرض ائده‎ک کی، سنین بیر دایچان وار و سن اونون دوغما آناسی‎سان. دئیه‎ک کی، بیردن او اؤلدو گئتدی و عؤمورونو سنه باغیشلادی… آخی یازیق‎دیر. دئییل‎می؟\nآت‎جیغاز قولاغینی شکله‎ییب، گؤوشه‎ییر و نفسی ایله صاحیبی‎نین الین ایسیندیریردی. ایونا اؤزونو اونودور و هر شئیی اونا ناغیل ائدیر.\nایضاح:\nآنتون پاولوویچ چِخوف (به روسی: Анто́н Па́влович Че́хов)‏ ‏ (۲۹ ژانویه ۱۸۶۰ – ۱۵ ژوئیه ۱۹۰۴) داستان‌نویس و نمایش‌نامه‌نویس برجستهٔ روس است.هر چند چخوف زندگی کوتاهی داشت و همین زندگی کوتاه همراه با بیماری بود اما بیش از ۷۰۰ اثر ادبی آفرید. او را مهم‌تر��ن داستان کوتاه‌نویس برمی‌شمارند و در زمینهٔ نمایش‌نامه‌نویسی نیز آثار برجسته‌ای از خود به جا گذاشته‌است و وی را پس از شکسپیر بزرگترین نمایش نامه نویس میدانند. چخوف در چهل و چهار سالگی بر اثر ابتلا به بیماری سل درگذشت.(وک\nبو حکایه‌نی “ش.آغایف” آذربایجان دیلینه چئویریب و بازیچی “نریمان ناظیم”‌ابسه اونو عرب الیفباسینا کؤچوروبدور.","num_words":2659,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":176912.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قیقابایت تکنولوژی (اینگیلیسجه: Gigabyte Technology) سهامی عام و یا خالقا آچیق شیرکتدیر. بۇ شیرکت بیلگی‌سایار دونانیمی ساحه‌سینده فعالیّت گؤستریر. چالیشان ایشچی‌لرینین سایی‌سی ۷٬۱۰۰ نفر اوْلوب.\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ \"Financial Statements For Gigabyte Technology Co Ltd (2376)\". Bloomberg Business. http:\/\/investing.businessweek.com\/research\/stocks\/financials\/financials.asp?ticker=2376:TT. Retrieved 29 August 2014.\n^ \"Gigabyte Technology Co Ltd (2376) Snapshot\". Bloomberg Business. http:\/\/investing.businessweek.com\/research\/stocks\/snapshot\/snapshot.asp?ticker=2376:TT. Retrieved 5 November 2012.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Gigabyte Technology»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۰ دسامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده قیقابایت تکنولوژی گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو شیرکت‌لر ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=قیقابایت_تکنولوژی&oldid=1549863»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nشیرکتلر قارالامالاری\nشیرکت‌لر\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":322,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.045,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":33808.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تون (سوئیس) (لاتینجه: Thun) سوئیسین برن کانتونونون تون بؤلگه سینده یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلین نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۴۳۵۰۰ نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه ب��لگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\nمنابع[دَییشدیر]\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (12 October 2016). یوْخلانیلیب2016-11-19.\n^ Statistik der Schweizer Städte 2016 (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (12 April 2016). یوْخلانیلیب2016-11-19.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=تون_(سوئیس)&oldid=618110»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۲:۵۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1558,"character_repetition_ratio":0.233,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.306,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.934,"perplexity_score":167174.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"This page is a translated version of the page Strategy\/Wikimedia Foundation\/2016\/Community consultation and the translation is 92% complete.\nOther languages:\nAvañe'ẽ\nBahasa Indonesia\nBahasa Melayu\nDeutsch\nEnglish\nNederlands\nSunda\nTiếng Việt\nTürkçe\nazərbaycanca\nbosanski\ncatalà\ndansk\nespañol\neuskara\nfrançais\nføroyskt\ngalego\nhrvatski\nitaliano\nkurdî\nlietuvių\nmagyar\npolski\nportuguês\nportuguês do Brasil\nsuomi\nsvenska\nčeština\nΕλληνικά\nбашҡортса\nбългарски\nмонгол\nрусский\nсаха тыла\nукраїнська\nעברית\nالعربية\nتۆرکجه\nجازايرية\nسنڌي\nفارسی\nअंगिका\nनेपाली\nमैथिली\nहिन्दी\nঅসমীয়া\nമലയാളം\nไทย\nမြန်မာဘာသာ\nმარგალური\nქართული\n中文\n中文（中国大陆）\n中文（简体）\n中文（繁體）\n中文（臺灣）\n日本語\n한국어\nThis phase of the consultation is closed. For information about the outcome, please watch the consultation main page, where a pointer to the next step in this process will be posted on or around February 26. While you are welcome to continue to use the discussion pages of this phase, please know that future submissions to this phase may not be reviewed by staff. We look forward to talking to you more about the themes that have emerged in the near future!\nویکی مدیا قورومونون ۲۰۱۶ استراتژی دانیشمانلیق و مشاوره‌سینه خوش گلدینیز. 2015دن ویکی مدیا قورومو، گئدیشین آماجلارینا چاتماق ایچین اؤز ایشینه اولویت وئرمک یولونو تاپیب، آنجاق ایندی یه قدر 2010-15 استراتژیک پلانینا یئتیشمه ییب. دانیشمانلیغین هدفی ویکی مدیا قورومونون 2016 جولاییندان بیر 12-24 آیلیق باشلاناجاق دؤنمده کی یوللاری موعیینلشدیرمک دیر.\nStrategy approaches report\nبیزیم اوزاق گؤروشوموز (ویژن) اساسیندا، 2010 و 2015دا کی استراتژی دانیشمانلیغی، و ائشیکده کی ائتکیلرده آراشدیرما، بیز اوچ آلاندا گنیش اولاراق تمرکوز ائتمگی معین ائتمیشیک: یئتیشمک(reach)، توپلولوقلار(communities) و بیلیک(knowledge). قورومون ایشلَیَنلری و بیر سایی بالاجا توپلولوق قروپلار هر بیر تمرکوز آلانینا آچار مانعلر و ایده لر وئردیلر. بونلار استراتژیک یاخینلاشماقلار ایچین بوردا توپلولوق گؤز آلتیندان گئچیرمک ایچین خولاصه لشدیریلدیلر. بیزیم ایندیکی ایشیمیز، توپلولوقلارلا ایش بیرلیگی آپاریب و اؤز اوزاق گؤروشوموزه چاتماق ایچین ان یاخشی ائتکی بوراخابیلن استراتژیک اولویتلری موشخخص ائتمک دیر.\nبو دانیشمانلیق 3 صفحه یه شامیل دیر و هر بیریسی فرقلی قونویا تمرکوز ائدیر. هر صفحه ده، بیز سیزدن ویکی مدیا قورومونون اساس چلنجلره نئجه یاخشی فوکوس ائتمه یه گؤره بیر گنیش سورغو سوروشاجاییق. اونون آلتیندا، تمرکوز ائتم ایچین آلتی پوتانسیل یؤنلندیرمه لیست گؤستریله جک. محدودیت زامان ایچینده بیز هامیسینی ائده بیلمه ریک؛ بیز گرک نئچه سینی سئچک. بیز سیزدن ایسته ییریک یاردیم ائده سینیز اؤز دوشونجه نیزده داها اؤنملی اَپروچ(یاخینلاشما)لاردان ایکیسی یوخسا اوچونو سئچک. سیز همیده، اؤز فیکریزده اولان یاخینلاشمانی دا آرتیرا بیلرسیز. بوتون اطلاعات ، سون اولویتلری ، ایللیک پلاندا فایدالانماق ایچین توپلاناجاق. لوطفن دیقت ائدین کی ویکی مدیا قورومو، بو معیاری دا ایلکلندیرمک (اولویت وئرمک) پروسه سینده ایشلَدَجک: قورومون ائتکیلندیرمک ایچین ، و قورومون ان یاخشی توتارلی چالیشماق ایچین قایناقلارا احتیاجی وار (کؤنوللولرین و قاتقیدا اولانلارین چالیشماسی نین یانیندا.)\nلوطفن اؤز دوشونجه لرینیز و دانیشیقلاریزی پایلاشاندان اؤنجه بورانی گؤرون: یولداشلیق فضاسینداکی بکلنتیلر( Friendly Space Expectations ).\nبو دانیشمانلیق (موشاویره) بیلگیلری، بیزی استراتژیمیزی ایرَلی سورمکده یاردیم ائدجک.\nThank you for contributing your thoughts to this consultation!\nتایم لاین (زامان چیزگی سی)\nبو آماجا گؤره، بونلار بیزیم هدف تاریخلریمیزدیر.\nژانویه 11ی: چئویرمک ایچین صفحه لری قورون.\nژانویه 18ی: توپلولوق دانیشمانلیغینی آچار سورغولارا (سواللارا) باشلایین.\nفوریه 15: دانیشمانلیغی باغلایین.\nفوریه 26سیناجان: دانیشمانلیق سنتزلری بوراخین.\nمارس 4ونه قدر: بیرینجی استراتژی اؤن یازی سینی یوروم(کامنت) یازماق ایچین یاییملایین.\nRetrieved from \"https:\/\/meta.wikimedia.org\/w\/index.php?title=Strategy\/Wikimedia_Foundation\/2016\/Community_consultation\/azb&oldid=25449698\"","num_words":865,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":78581.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Sürgünde Güney Azərbaycan (İran) Qələm Əncüməni سورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی PEN South Azerbaijan (Iran) in Exile\nHome\nArticles\nPoems\nStories\nVideos\nAz. Turkic\nFarsi\nEnglish\nNews \/ Events\nMembership\nContact Us\nOct 30, 2023\nکر‌م کیمی\nآنار رضاي��ف\n۱۹۵۷-‌‌ جی ایلده «سون آوتوبوس» شعرینده ناظیم حیکمت یازیردی:\nباخیرام باشیمی قالدیریب ایشدن،\nقارشیما چیخیر کئچمیشدن،\nبیر سؤز، بیر قوخو، بیر ال ایشاره‌سی\nسؤز-‌ د‌وستجا، قوخو-‌‌ گؤزل، ال ائد‌ن-‌‌ سئوگیلیم\nکدرلندیرمیر آرتیق منی خاطیره‌لرین دعوتی\nخاطیره‌‌لردن شیکایتچی دئییلیم.\nشاعیرین ۵۵ یاشیندا حاصیل ائتدیگی بو مودریک آرخایین‌لیق یقین کی، هامییا نصیب اولمور. شخصاً من خاطیره‌لردن شیکایت‌چی دئییلم‌سه ده، اونلارین دعوتی منی کدرلندیریر. و ایشدن باشیمی قالدیریب کئچمیشه بویلاندیقجا قارشیما عزیز سسلر، اونودولماز سؤزلر، صؤحبتلر، گؤروشلر چیخیر. ناظیم حیکمت‌له باغلی خاطیره‌لریم عؤمرومون ان مونیس، ان قیمت‌لی گونلریندن، ساعاتلاریندان‌دير. بیر چوخلاری کیمی منیم ده حیاتیما ناظیم اولجه شعرلری ایله داخیل اولدو. او، هله تورکیه‌د‌ه ایدی، محبسده یاتیردی، آما بیزیم ائوده اونون حاقیندا چوخ دوغما، محرم بیر آدام کیمی دانیشیردیلار. عؤمرومده ایلک دینله‌د‌یگیم ایکی کیتابدان بیری « کوراوغلو»داستانی، ایکینجی‌سی«گو نشی ایچنلرین تورکوسو» ایدی. اوخودوغوم دئمیرم، دینله‌د‌یگیم دئییرم. چونکی هر ایکی کیتاب اسکی الیفبا ایله چاپ اولونموشدو. و او زآمان من نه‌ا‌ینکی اسکی الیفبانی، عومومیتله، یازیب-‌‌اوخوماغی بیلمیردیم. هله مکتبه گئتمیردیم. بو کیتابلاری منه آنام اوخویاردی. او واختدان بری «چنلی بئلد‌ن سنی دئییب گلمیشم، آلا گؤزلوم، قیز بیرچکلیم، قیرآت گل!» میصراعلاری ابدی‌لیک اولاراق عؤمرومه گیردیگی کیمی، «دوشونن بئینی موسکوا ایسه اؤلکه‌میزین، تازا قان داغیدان قلبی‌دیرباکی» سطیرلری ده حافیظه‌مد‌ه همیشه‌لیک یئر توتدو. ناظیم «اؤلکه‌میزین» دئییردی، چونکی او، تورکییه کیمی سووئتلر اتفاقینی دا اؤز وطنی ساییردی. بیز ده ناظیم حیکمتی اؤز شاعیریمیز حساب ائدیریک. ۱۹۲۸-‌‌ جی ایلده باکی‌دا‌ نشر اولونان «گونشی ایچنلرین تورکوسو» دونیانین بوتون دیللرینده یوزلرله اثری چیخمیش ناظیم حیکمتین ایلک کیتابی، ایلک سئوینجی ایدی. و بو کیتاب آذربایجان ادبیاتینین دا فاکتی اولموشدور، شعریمیزین اینکیشافینا گوجلو تاثیر گؤسترمیشد‌یر. ناظیم حیکمت بؤیوک تورک شاعیری اولدوغو قدر ده بؤیوک آذربایجان شاعیری ایدی. او هامی‌میزین معنویاتیندا‌ درین ایزلر بوراخمیش بیر صنعتکاردیر. ناظیم حیکمت اؤلکه‌میزله، رئسپوبلیکامیزلا قیریلماز تئللرله باغلی ایدی. ۱۹۲۷­ جی ایلده ایلک دفعه باکی‌یا گلمیش و ۳۰ ایل سونرا یئنه او یوللاردان کئچمیش، تامامیله دگیشمیش حیاتا حئیران -‌‌ حئیران باخاراق، گنجلیگی‌نین شهرینه قاییتمیش،«دنیزه دؤنموشدور». ۱۹۲۷جی ایلدن عؤمرونون آخیرینادک ناظیم دئمک اولار کی، هر ایل باکی‌یا گلردی و هر گلیشیند‌ه بیزیم ائوین قوناغی اولاردی. منیم ناظیم حیکمت حاقیندا خاطیره دانیشماغیم بلکه بیر قدر قریبه گؤرونه بیلر. ایلک دفعه اونو گؤرنده ۱۹ یاشیم، ناظیم اؤلنده ۲۵ یاشیم وار ایدی. طبیعی کی، ناظیم‌له نه دوست، نه همصؤحبت اولا بیلردیم. تزه‌جه چاپ اولونماغا باشلامیشدیم، آنجاق هئچ بیر یازیمی نه من اونا اوخوموشدوم، نه ده گومان کی، او اؤزو اوخوموشدو. آما او، عايله‌میزین عزیز آدامی ایدی، آتامین یاخین دوستو ایدی. باکی‌یا گلنده دئدیگیم کیمی، موطلق بیزه گلردی و بیزیم ده موسکوایا یولوموز دوشنده موطلق اون��نلا گؤروشردیک، ائوینه باغینا قوناق گئدردیک، یاخود اؤزو اکبر بابایئوله بیرلیکده مئهمان-‌‌ خانایا، نؤمره‌میزه گلردی. خاطیره‌لر کینو لئنتی کیمی بیر-‌‌ بیر گؤزومون قاباغیندان کئچیر. ناظیمین ایلک دفعه باکی‌یا بیزه گلمگی یادیما دوشور. او، آغیر اورک خسته‌لیگی کئچیرمیشدی، اودور کی، اوچونجو مرتبه‌یه چتین‌لیکله چیخیردی. مرتبه‌لرین آراسیندا‌ اونون اوچون ایستول قویولموشدو، ناظیم اوتوروب دینجینی آلیر، یئنه ده قالخیردی. اوندان بئش یاش بؤیوک اولان بولبول ایسه پیلله‌کنلری بیر گنج چئویک‌لیگی ایله چیخیردی. آنام: «ماشاللاه، بولبول قارداش پیلله‌کنلری نه تئز چیخیرسینیز»، دئدی. بو زآمان بولبول بیر اوشاق دجل‌لیگی ایله پیلله‌لری یئنیدن ائنیب عئینی گومراه‌لیقلا بیر ده قالخدی. او مجلیسده ناظیمدن و بولبولدن باشقا میکاییل رفیعلی، ثابت رحمان، جعفر جفروف، اکبر بابایئو وارایدی. اونلارین هئچ بیری قالماییب. رسول رضا دا، نیگار رفیع‌بیگلی ده یوخدورلار. اولسایدیلار بو خاطیره‌لری یقین کی، من یوخ، اونلار یازاردی. او آخشام بولبول «سئگاه» تصنیفلرینی اوخویوردو. ناظیم حیکمت ده بوتون مجلیسد‌ه‌کیلر کیمی والئه اولموشدو. ناظیم حیکمت دئییردی کی، آذربایجاندا، تورکیه‌د‌ه، عومومیتله شرقد‌ه بیر چوخ موغنؔیلر اوخویارکن سؤزلری ائله تلفوظ ائدیرلر کی، بیرجه کلمه آنلاماق اولمور. بولبولون بیر مزیتی ده اوندادیر کی، هر سؤزو دینله‌ییجی‌یه بیرجه-‌‌ بیرجه چاتدیریر. و ناظیم بولبولون ایندیجه اوخودوغو بایاتینی تکرار ائدیردی: «یاغارام یاغیش کیمی، اسر‌م قامیش کیمی، اوغلانا قیز یاراشیر، خنجره گوموش کیمی»، ­ «نه گؤزل دیر» ­ دئییردی ­ «باییلدیم»، ­ دئییردی. مجلیسده‌کیلردن ایکی نفری، میکاییل رفیعلی‌نی و سولئیمان روستمی ناظیم باکی‌‌یا ایلک گلیشیندن ­۱۹۲۷-‌‌ جی ایلدن تانی‌ییردی. اونلارلا بیرلیکده او دؤورو، او زآمانین آداملارینی یادا سالیردی.\nبیر گون آتام ناظیم حیکمتی جعفر جاببارلی‌نین مزارینا آپاردی. قبری زیارت ائتدیکدن سونرا سونا خانیم جاببارلی هامینی ائولرینه دعوت ائله‌دی. یادیمدادیر، جعفر جاببارلی‌گیلده اکبر بابایئو ناظیمه «آیدین»دان پارچالار اوخویوردو. کیمسه دئدی کی، «آیدین»، «قریبه آدام»آ اوخشاییر. ناظیم در حال: «آیدین» «قریبه آدام»آ یوخ، «قریبه آدام» «آیدین»آ اوخشایا بیلر»،دئدی.\nالبته، «آیدین» «قریبه آدام»دان چوخ-‌ ‌چوخ قاباق یازیلیب. آما شوبهه‌سیز، ناظیم «قریبه آدام»ی یازارکن «آیدین»لا تانیش دئییلدی. ایکی بؤیوک صنعتکارین یاراتدیغی اثرلرین هارا‌داسا بیر-‌‌ بیری ایله سسلشمه‌سی طبیعی‌دیر. آنجاق ناظیمین وئردیگی دوزه‌لیش بؤیوک شاعیرین، بؤیوک اینسانین کاراکتئرینه خاص اولان حساس‌لیغین، نجیب‌لیگین، تواضؤع‌کارلیغین تظاهورو ایدی. «تواضؤع‌کارلیق»، «تظاهور» سؤزلرینی یازارکن دوشونورم کی، یقین ناظیم بو سؤزلری بگنمزدی. او، دیلیمیزین غلیظ عرب-‌‌ فارس سؤزلریندن تمیزلنمه‌سی، خالقین دانیشدیغی طرزه یاخینلاشماسی‌نین طرفداری ایدی و بو باره‌ده همیشه دقیق فیکیرلر سؤیله‌ییردی. ناظیم حیکمتین آذربایجان ادبیاتینا گوجلو ماراغی وارایدی. فضولی‌نین «منم کی، قافیله سالاری کاروانی غمم» میصراعسی ایله باشلانان شعری اونون دیلینده خصوصی بیر آهنگله سسلنیردی. آشیق علسگرین «چرشنبه گونونده چئشمه با��یندا، گؤزوم بیر آلاگؤز خانیما دوشدو» میصراعلارینی چوخ بگنیر، «آتدی موژگان اوخون» ایفاده‌سینی ایسه هئچ جور قبول ائتمیردی. صابرین «هاردا موسلمان گؤرور‌م، قورخورام» شعری دیلینین ازبری ایدی. معاصر آذربایجان ادبیاتینی دقتله ایزله‌ییردی و بو ادبیاتدا‌ نه‌یی و کیمی تقدیر ائتدیگی اونون اؤزونون یازیب چاپ ائله‌تدیردیگی مقاله‌لریندن یاخشی معلومد‌ور. ناظیم حیکمتین آذربایجان ادبیاتی ایله باغلی بیر نیتی ده وارایدی، آما ندنسه باش توتمادی. بو نیتی حاقیندا آتاما و انور ممدخانلی‌یا دانیشدیغی یادیمدادیر. ناظیم م. ف. آخوندوفون «آلدانمیش کواکیب» پووئستینی پیئس شکلینده ایشله‌مک ایسته‌ییردی. آما سوژئتی موعاصیرلشدیرمک فیکرینده ایدی (مولیئرین «تارتوف»ونو موعاصیرلشدیردیگی سایاق). «آلدانمیش کواکیب»ده‌کی بیر فیکیر جماعاتین یوسیف سراجدان گیلئی ائدیب: «بو نئجه پادشاه‌د‌یر کی، هئچ کسی آسمیر، کسمیر»­ فیکری ناظیمه سون درجه آکتوال و معاصیر گؤرونوردو. آخیرینجی دفعه باکی‌دا‌ بیزه گلنده ناظیم آرتیق پیلله‌کنلری داها راحات، داها ایناملا قالخیردی. هم کئچیردیگی اینفارکتین یارالاری ساغالمیشدی، هم ده واختی ایله اونا طیاره ایله اوچماماغی، چوخ حرکت ائله‌مگی توصیه ائتمیش حکیملردن فرقلی اولاراق باشقا بیر حکیم عکسینه، آنجاق طیاره ایله اوچماغی، چوخلو حرکت ائتمگی، بیر سؤزله تام آکتیو حیاتلا یاشاماغی مصلحت گؤرموشدو. ناظیم ائله بیل جاوانلاشمیشدی، گومراه‌لاشمیشدی، اونسوز دا دایم ایشیق ساچان بو آدام داها دا ایشیقلانمیشدی سانکی. بلکه بونا سبب ناظیمین آخیرینجی سئوداسی ایدی، «ساچلاری سامان ساری‌سی، دویوم‌سوز، بؤیوک اینسانین سون عشقی، سون آغری‌سی». بیزه حیات یولداشی وئرا تولیاکووا ایله گلمیشدی. ناظیمین گومراه‌لیغی، نیکبین‌لیگی، ایشیغی هئچ کسین گؤزوندن یایینمیردی. بو باره‌ده اونادئیه‌نده ناظیم وئرا دا باشا دوشسون دئیه روسجا، اؤزونه مخصوص شیرین لهجه ایله جاواب وئریردی: « يا کاک لونا، ائتا اونا سولنتسه، يا آتراژايو يئيؤ سوئت ». سئوگی ناظیمین دیلینه همیشه گولدوگو کؤهنه تشبئهلری گتیرمیشدی. ناظیم حیکمتین اووقاتیندان، داورانیشیندان دویماق اولموردو کی، بو سئوگینین ایکینجی اوزو، ایشکنجه‌لی، آغری‌لی، فاجیعه‌لی طرفی ده وار. بونو شاعیر اؤزو دقیق ایفاده ائدیب: قیسقانج‌لیق‌لارین ان دهشتلی‌سی اؤزوندن دفعه-‌‌ دفعه گنج، سئوگیلی‌نین سندن سونرا کئچه‌جک گونلرینه قیسقانماقدير.\n۶۰ ایلد‌ن بیر آز آرتیق یاشادی ناظیم. بو آلتمیش ایلین دؤرد ده بیرینی، اون بئش ایلینی محبسلرده کئچیردی. اؤزو آزادلیقدا‌ اولان ایللرده اؤلکه‌سینده شعری دوستاق اولدو، کیتابلاری یاساق اولدو، آدینی چکمگی قاداغان ائتدیلر. ایللرله اونو هده‌له‌دیلر، ساختا مجلله‌لره اساس‌لانان «قانونی» اؤلوم حؤکمو ایله، یاخود تدبیرله قورولموش «تصادوفى اؤلومله»، آوتوموبیل قضاسی، جانی بیچاغی، سرخوش قصدی... ساتقین بورژوا ژورنالیستلری، جاهیل ادبیات تؤر-‌‌ تؤکونتولری، پاخیل «شاعیرجیکلر»، اونو نه‌د‌ه ایتیهام ائتمه‌د‌یلر، اونا نه بؤهتان آتمادیلار؟ بو اتهاملارین ان «یومشاقلاری» ادبی طعنه‌لر ایدی، کلاسیکلری اینکار ائدیر، میللی شعر وزنلرینی قیریر، کیمی‌سه تقلید ائدیر. درک ائده بیلمیردیلر کی، ناظیم سوییه‌د‌ه شاعیر، کلاسیکلری تکرار ائده ��یلمز، او اؤزو کلاسیک‌دیر. آنلایا بیلمیردیلر کی، ناظیم میقیاسدا‌ شاعیرین میللی ادبیاتا گتیردیگی وزن آرتیق بو ادبیاتین دوغما وزنی مؤوقعینی قازانیر. قانمیردیلار کی، ناظیم اؤلچوده شاعیر هئچ کسی تقلید ائده بیلمز و اؤزو ده تقلید اولونمازدیر. بلکه ده قانیردیلار، قانماق ایسته‌میردیلر.\n۶۰ ایل عرضینده تورک مطبوعاتی‌نین ناظیم حیکمت حاقیندا یازدیقلارییلا تانیش اولدوقدا قوتبدن-‌‌ قوتبه قدر اوزاق موختلیف رای‌لر و قیمتلرله قارشیلاشیرسان. «تورکیه‌د‌ه ایندییه قدر کئچن شاعیرلرین ان بؤیوگو ناظیم حیکمت‌د‌یر» (نوروللاه آتاج) فیکریندن ناظیمی ان رزیل، ان ایرنج، ان آلچاق کوچه سؤیوشلریله تحقیر ائد‌ن فؤحشلره قدر هر نؤوع، هر چئشید یازییا راست گلمک مومکوندور. آما بو رای، قیمت فرقلری‌نین قارما­ قاریشیغی ایچینده ده معین بیر نتیجه حاصیل اولور: ادبی حیاتدا معین مؤقعلری و دگرلری اولان یازیچیلار، مفکوره‌سیندن، عقیده‌سیندن، ائستئتیک ذؤوقوندن آسیلی اولمایاراق هر حالدا ناظیمین اؤلچو میقیاسینی بیلیرلر. ناظیمه قارشی ان آبیرسیز، حیاسیز، اینصاف‌سیز هوجوملار ائد‌نلر ایسه آدلاری هئچ کسه بللی اولمایان جیزما­ قاراچیلاردیر. ادبیات تاریخی‌نین هانسی کونجونده-‌‌بوجاغیندا آدلاری قالاجاق‌سا محض ائله ناظیمه گؤره قالاجاق. بؤیوک شاعیره لکه‌لر یاخدیقلارینا گؤره لعنتله یاد اولوناجاقلار.\nناظیمین ادبیات عالمینه آتیلدیغی ایلک گنج‌لیک ایللرینده اونون ایستعدادی قیمتلندیریلمیشدیر. هله ۱۹۳۰-‌‌ جو ایلده صدری ائرته‌م یازیردی: «یئنی بیر سس وار: ناظیمین سسی... ناظیم شاعیردیر وتئخنیکادا، ذؤوق‌د‌ه، ایچده یئنی بیر شاعیردیر. ناظیم یئنی‌نین ایفاده‌سید‌یر. اونون میصراعلاری روحون و سسین حوریؔتیندن باشقا قایدا تانیماز... ناظیمین میصراعلاری نفس آلیر».\nتورک نثرینین باشقا گؤرکملی نماینده‌سی صباح الدین علی ۱۹۴۱-‌‌ جی ایلده حیکمته گؤندردیگی مکتوبوندا یازیر:\n«ناظیم، سنین یالنیز دوستون اولماقلا دئییل، سنینله عئینی عصرده یاشاماغیملا دا ایفتیخار ائدیر‌م».\nناظیم حبسده یاتارکن بئله نه فعال اجتماعی چالیشمالاریندان، نه قاینار یارادیجیلیغیندان قالیردی. محبسده او چوخ آکتیو شکیلده معاریف‌چی‌لیک ایشی‌ ايله، بیر نؤوع پئداقوژی فعالیتله ده مشغول اولوردو. موختلیف واختلاردا، موختلیف جزا ائولریندا‌ه اونونلا محبوسلوق چکمیش ایبراهیم بالابانین رسام، اورخان کمالین یازیچی اولماسینین سببکاری ناظیمد‌یر. شاعیر هر ایکی‌سینین فیطری ایستعدادینی دویموش، بو ایستعدادلارین یؤنونو دقیق موعین‌لشدیرمیش، وئرگیلرینی دوزگون استیقامتلندیرمیشدير.\nاورخان کمال مشهورلاشاندان سونرا ناظیمه حصر ائتدیگی شعریندا‌ه یازیر:\n«سن منیم ماوی گؤزلو آرکاداشیم\nقابیل دئییل اونوتماغیم سنی...\nدونیانی و اینسانلاریمیزی سئومگی سندن اؤیرندیم،\nحکایه، شعر یازماغی\nو کیشی کیمی قووغا ائتمگی سندن اؤیرندیم...\n­ ۱۹۴۳\nناظیمین آچدیقی یوللا آددیملایان، چوخ ایستعدادلی و افسوسلار کی، دونیانی چوخ ائرکن یاشیندا‌ ترک ائتمیش اورخان ولی بؤیوک اوستاد حاقیندا‌ بئله دئییر:\n«بو آن آوروپادا تانینان بیر تک شاعیریمیز وار-‌‌ ناظیم حیکمت. او دا بیزه گؤره تانینمیر. بیز: آمان، کیمسه دویماسین، بیلمه‌سین-‌ دئییریک. آما فایداسی یوخدور: دویموشلار، بیلمیشلر، تانیمیشلار».\nن. حیکمت آمالی‌نین داوام‌چیلاری، موترقی تورک یازیچی و شاعیرلریندن عزیز نسین‌ین، یاشار کمالین، فاضیل حوسنو داغلارجانین، ملیک جئودت آندایین، هالدون تانئرین، اوقتای آکبالین و باشقالارینین بؤیوک اوستادا محبتلری و حؤرمتلری طبیعی‌د‌یر. آما ناظیمین دگرینی، اونون «تورکجه‌نی گؤزللشدیرمه‌سینی» (ضیا گؤی‌آلپ)، «تورک شعریندا‌ه قودرتینی اثبات ائتمیش و صنعت ساواشیندا‌ ظفر بایراغینی چوخ اوجا بیر تپه‌ېه تاخماسینی» (خالید ضیا اوشاقلی‌گیل)، «اورژینال‌لیق، ایلهام و قودرت باخیمیندان شاه اثرلر دئییله بیله‌جک پارچالار یازدیغینی» (خالیده ادیب آدی‌وار)، «ناظیمدن سونرا یئنی نسیلدن هئچ بیر شاعیرین بو شؤهرته چاتا بیلمه‌مه‌سینی» (یاقوب قدری قاروسمان اوغلو) اعتیراف ائد‌ن موختلیف شاعیر، ادیب و موتفکیرلر اجتماعی- ‌‌سیاسی آماللاری، ائستئتیک و فلسفی باخیشلاری، ذؤوق، اوسلوب صنعت آنلاییشلاری اعتیباریله ناظیم حیکمتدن چوخ اوزاق ایدیلر، بعضن تام عکس قوتب‌دا‌ دایانمیشدیلار. تورک ادبیاتینین کلاسیکی عبدوالحق حامید دئییر کی، «ناظیم حیکمت بیگ مندن یانلیش‌سیز بیر صحیفه اوخویا بیلمز، منی آنلایاماز... آنلامادیغی حالدا‌ نئجه تنقید ائده بیلر؟ آما من حاق تانییان آدامام... ناظیم حیکمتی اؤز ژانریندا‌ بگنیرم. ایستعدادی وار»...\nبوتون بو سیتاتلاری من ۱۹۶۷-‌‌ جی ایلده ایستانبولدا‌ چیخمیش «ناظیم حیکمت تورک باسینیندا» آدلی کیتابدان گتیریرم.\nتورک مطبوعاتینین ناظیم حاقیندا‌ وئردیگی، موختلیف یازی‌لاری ایچینه -‌‌ آلمیش بو کیتابی ورقله‌مک ناظیمین طالعینی، یارادیجی‌لیق یولونو، بلالی باشینین چکدیگی عذابلاری قاورآماق باخیمیندان چوخ عبرت‌آمیزدیر. کیتابدا‌ جوربجور جیزما­ قاراچی‌لارین شاعیر حاقیندا‌ کوللی میقداردا فؤحش و بؤهتانلاری دا توپلانیب. ناظیمین موباریزه‌لرده، قووغالاردا کئچن، کرم کیمی یانا-‌‌ یانا یاشانیلان مشققت‌لی عؤمرونو داها یاخشی باشا دوشمک اوچون، اونون ایللر بویو نه‌لر چکدیگینی و کیملرله قارشیلاشدیغینی دویوب درک ائتمک اوچون بو نادان فیکیرلرله تانیش‌لیق سون درجه اهمیتلی‌د‌یر. کیتابدان بعضی پارچالار:\nبیری‌سی (ناظیم حاقیندا‌ یازیدا‌ بو جاهیللرین آدلارینی بئله چکمک ایسته‌میرم) فیکرینی بئله ایفاده ائدیر:\n«مثلاً منه فوتوریست بیر شاعیری سئوه‌جکسن و خوشلاناجاقسان و یاخود دا ناظیم حیکمتین شعرلرینی آلقیشلایاجاق‌سان دئمک، منی اؤلدورمگه برابردیر». (ص ۲۰).\n«ناظیم حیکمت شاعیردیر، فقط بؤیوک شاعیر دئییل. بو تورپاقدا دوغولموشدور، فقط تورک دئییل. حسرت شعرلری یازیر، فقط صمیمی دئییل. مملکت‌چی گؤرونور، فقط یوردسئور دئییل» (ص. ۱۸۷)\n«ناظیم بو میللتین، بو خالقین، بو وطنین، بو تاریخین اوزو‌نو آغاردان دئییل، قارالدان‌دیر. هم ده بو ائله-‌‌ بئله قارالاردان دئییل، یاغلی قارادیر».\n«او، بوتون تورک ادبیاتی گؤز اؤنوند‌ه توتولورسا، آنجاق اورتا درجه‌د‌ه بیر شاعیردیر» (ص. ۲۵۴)\n«ناظیم هر شئی اولا بیلر، فقط تورک اولا بیلمز... تورک دیلینی و مدنیتینی زنگینلشد‌یرمه‌سی ادعاسی بوسبوتون بوشدور» (صِ. ۱۸۷).\nگوجسوز حیددتدن، اقتدارسیز حسددن، ایچلرینی گمیر‌ن، دیدیب-‌‌ تؤکن پاخیل‌لیقدان، گؤزگؤتورمه‌مکدن تؤر‌ه‌میش بو یازی‌لارین مؤلفلری ناظیم حیکمتدن، اونون دیری‌سیندن و اؤلوسوندن (فؤحشلرین بیر قیسمی شاعیرین وفاتیندان سونرا یازیلیب) نه ایسته‌‌ییردیلر، نه وئرمیشد‌یلر اونا آلا بیلمیردی‌لر؟ بو موحافیظه‌کارلاری، مورتجعلری، «ساغ‌چیلاری»، تورکلرین اؤز تعبیرینجه «گئری‌چیلری» ان چوخ غضب‌لند‌یرن ناظیمین کومونیست اولماسی‌ایدی. محض ائله بونا گؤره ده تورکییه‌نین او زامانکی باش ناظری سولئیمان دمیرل شاعیری تورک ادبیاتیندان آییرماغا جهد ائد‌ه‌رک مجلیس کورسوسوندن بیانات وئریردی، «اوغلونو تورکییه کومونیست پارتییاسینا آمانت ائتمیش ناظیم حیکمت وطن شاعیری اولا بیلمز».\nطبیعی‌د‌یر کی، مورتجع سیاسی عقېده‌لردن موحافیظه‌کار صنعت باخیشلاری دوغور. ناظیم دونیا گؤروشونو، سیاسی غایه‌سینی بگنمه‌ینلر اونون شعرینه، پوئتیک اوسلوبونا دا آغیز بوزوردولر.\n«عجبا، بو ناظیم حیکمتوف یولداشین (آیدین‌دیر کی، «حیکمتوف» و «یولداش» سؤزلری ریشخندله ایشله‌دیلیر-‌‌ آ.) صنعت‌ ده نه دگری وار؟ بعضی آوارالار طرفیندن عصرین ان یوکسک شاعیرین اولدوغو بئله ادعا ائدیلن بو سانچو پانجونون شاعیرلیگی حقیقتن ۱۰۰ نؤمره‌لی‌د‌یرمی، منه سورارسینیزسا؛ صیفیردیر. شعر وزن‌لی و قافییه‌لی اولار. بئله اولمایان یازیلارا نثر دئیه‌رلر» (ص. ۱۱۵).\nدئمه‌لی، ناظیمین بیر سوچو دا وزن و قافییه احکاملارینا ریعایت ائتمه‌مگینده‌ا‌یمیش. «آخی ۲۵-‌‌ ۲۶ هئجالی میصراعلارا (!) یازیلان شعرلرین (!-‌‌ نیدالار یازی مؤلفی‌نین‌د‌یر-‌‌ آ.) نه قدر دادسیز اولدوغونو هر کس آنلامیشد‌یر» (ص. ۲۵۴)\nناظیم بو سایاق هوجوملارا چوخ گنج یاشلاریندان آلیشمیشدی و اونلاری جاوابسیز قویموردو. اؤزو ده سؤز آلتیندا‌ قالان آدام دئییلدی. واختیله بیر تورک گئنئرالی‌نین: «ناظیم، الیم‌د‌ه اوؔلکی ایختیاریم اولساید‌ی سنی دار آغاجیندان آسدیرار، سونرا آلتیندا‌ هؤنکور-‌‌ هؤنکور آغلایاردیم»-‌‌ سؤزلرینه جاواب اولاراق دئمیشدی، «پاشا، منیم ده الیم‌د‌ه ایختیار اولسایدی، سنی آسدیراردیم، آما آغلاییب ائله‌مزدیم». سربست شعره قارشی هوجوم‌لارا، جاواب اولاراق ناظیم اؤز صنعت عقیده‌سینی بئله ایضاح ائدیردی، «شعرله نثری، حکایه‌نی، رومانی، تئاترو و سایره‌نی آییران شئی، بیری‌سینین وزن‌لی و قافیه‌لی اولماسی، دیگرلرینین وزن‌سیز و قافییه‌سیز اولماسی دئییلد‌یر. هئجا وزن‌لی، قافییه‌لی یازیلار واردیر کی، شعرله هئچ بیر علاقه‌سی یوخدور،. شعر، رومان، حکایه و سایره کیمی ادبیات شؤعبه‌لرینین بیرینی دیگریندن نیسبی اولاراق آییران شئی، شکیلدن زیاده موحتوا، هاوا، درین‌لیگی، میقیاس فرقینه و حاصیل فیکیر و حیس ساحه‌سیند‌ه گؤردوگو- ایشدیر».\n۱۹۲۹- جو ایلده یازیلمیش بو سؤزلردن اوتوز ایل سونرا ناظیم بیر یونان شاعیریله موباحيثه زامانی، همین شاعیرین «قافییه‌ سیز شعر­ باشیندا‌ ساچی اولمایان قادینا بنزر،»­ فیکرینه جاواب اولاراق: «یئرلی- ‌‌یئرسیز قافیيه‌لنمیش شعر ایسه صیفتی‌نین هر یئریند‌ه توک بیتن قادینا بنزه‌ر»،­ دئمیشدی. (بو موکاليمه‌نی منه واختیله اکبر بابایئو دانیشمیشد‌ی).\nناظیمین بدخاهلاری او قدر جاهیل و نادان ایدیلر کی، اونلارلا نظری موباحيثه‌لره گیریشمگه دگمزدی. شاعیرین کؤلگه‌سینی قیلینجلایانلاردان بیرینین عوام‌لیق درجه‌سینی تعیین ائتمک اوچون بیرجه مثال کیفایت‌د‌یر. ناظیم شعرلرینین بیرینده تورکمن قاییق‌چی‌سینی بوددا هیکلینه بنزه‌دیر... شاعیرین بو «بؤیوک سهوینه» ایراد توتان تنقیدچی: «اوخوماق لازیمد‌یر، یولداش!­ دئیه اونون باشینا عاغيل قویور،­ بوددا دینی تورکمنیستانا تاریخین هئچ بیر دئوروند‌ه گیرمه‌میش‌دیر».\nباشقا بیری‌سی ناظیمین ان گؤزل میصراعلارینی مثال چکیر:\nیاشاماق بیر آغاج کیمی تک و حورؔ\nو بیر اورمان کیمی قارداشجاسینا­\nو بوندان سونرا اوزون- ‌‌اوزادی آغاجلارین تک بیتمه‌سی و مئشه‌ده اولماسی حاقیندا‌ علمی مولاحيظه‌لر گتیریر، شاعیرین «کم‌ساوادلیغینی» ایفشا ائدیر. «بؤیوک شاعیر دیلی چوخ گؤزل ایشله‌د‌ه بیلن شاعیردیر. ناظیم حیکمت دیلیمیزه نه قازاندیرمیش‌ دیر؟ هئچ نه. عکسینه، اصلی، کؤکو اولمایان کلمه‌لر گتیرمیش‌د‌یر. او سربست نظمه قورشانماقلا و یئنی مؤوضوعلار گتیرمکله ایختیلال‌چی و ییخیجی بیر داورانیش گؤسترمیش‌د‌یر، آما سربست نظم تورک ادبیاتی اوچون یئنی اولمادیغی کیمی، مؤوضوعلاری دا آختارما و کوپیادیر».\nشاعیری نامیق کمال و باشقا کلاسیکلری اینکار ائتمکده، سربست نظمیله، قافیيه‌لریله تورک شعرینی پوزماقدا‌ گوناهلاندیرماقلا برابر تقلیدچی‌لیکد‌ه ده تقصیرلند‌یریردیلر. بدخاهلارینین رایینجه کیمی تقلید ائدیردی ناظیم؟ البته مایاکوفسکی‌نی. «مایاکوفسکی‌نین تاثیری آلتیندا‌ قالدیغی و اونو کوپیا ائتدیگی» باره‌ده سوآلا جاواب اولاراق ناظیم دئییر: «هئجا وزنینی بوراخیب «وزن‌سیز» یازی یازماغا باشلامامین ایلک نومونه‌سی «آجلارین گؤز ببکلری ‌دیر». من بو یازینی یازدیغیم زآمان روسجا بیلمیردیم و مایاکوفسکی‌نین آدینی بئله ائشیتمه‌‌‌ میشدیم... بو گون منی... مایاکوفسکینی تقلید ائتمکد‌ه اتؔهام ائد‌نلر اصلیند‌ه مایاکوفسکینی اوخومامیش و اونو تدقیق ائتمه‌میش اولانلاردیر» ۱۹۳۷.\nبو جاوابا باخمایاراق مایاکوفسکی‌دن تامامیله خبرسیز، ناظیم حیکمتی اؤتری اوخوموش نئچه اهل‌‌قلم ایلد‌ن ایله، یازیدان یازییا، مقاله‌دن مقاله‌یه یئنه تقلیدچی‌لیک‌دن، سؤز آچیر.\n«ناظیم حیکمت مشهور قیزیل شاعیرلردن مایاکوفسکی و یئسئنین کیمیلری تقلید ائتدی. ادبی دگری نه؟» ۱۹۵۱-‌‌ جی ایلده یازیلمیش بو سؤزلرین صاحبی گؤرونور مایاکوفسکی‌دن باشقا یئسئنین‌ین ده آدینی ائشیدیب ايمیش. یالنیز آدینی ائشیدیب، چونکی اوخویا بیلسه‌یدی گؤرردی کی، ناظیم حیکمتله سئرگئی یئسئنین تامامیله بامباشقا شاعیرلردیر.\n«ناظیم حیکمت بؤیوک تورک شاعیری، حتی بؤیوک شاعیر دئییلدیر، مایاکوفسکی و باقریتسکینی تقلید ائتمک بیر کیمسه‌نی بؤيوک شاعیر ائده بیلمز». ۱۹۶۷- جی ایلده بو سؤزلری یازان آدام باشقا بیر سووئت شاعیرینین­ باقریتسکی‌نین ده آدینی ائشیدیبمیش (واختیله باقریتسکی ناظیمین شعرلرینی روس دیلینه چئویریب).\nناظیمی تقلیدچی سایانلار، تورک ادبیاتینا «آنادولونون سسینی دئییل روس ایستئپلرینین یئللرینی» گتیرمکده اتهام ائد‌نلر،اؤزلرینی وتنپرور، تورک پاتریوتو، میللت‌چی حساب ائد‌نلرین بعضیلری فرانسانین اونونجو درجه‌لی بولوار یازيچيسى اولان و ناظیم طرفیندن دامغالانمیش پیئر لوتی قارشیسیندا‌ قویروق بولاییردیلار:\n«تورک دوشمنی» فلان دئیه اوز توتما پیئر لوتییه.\nآچیق دانیشماق گرگد‌یرسه او سندن قات-‌‌ قات آرتیق سئودی بیزی.\nاو سندن قات- ‌‌قات یاخین بیزه.\nبو دا میللت قهر‌مانلاری. بو دا اونلارین میللی غورورلاری.\nسجييه‌وی‌دير کی، ناظیمه هجو شکل��ندا‌ه یازیلمیش شعرلرین بدیعی سوییه‌سی ده سون درجه آشاغی‌دیر. بونلار سون دره‌جه ایبتیدا‌يی، بسیط و دایاز­ نظم‌لی بوشبوغازلیق‌د‌یر. آما باشقا بیر فاکت دا سجیيه‌وی د‌یر. واختیله ناظیمه قارشی بئله هجولردن بیرینی سونرالار جيدی عالیم کیمی تانينان عبدولباقی گؤلپینارلی یازمیشد‌یر. او، ناظیمی تورک ادبیاتینین عنعنه‌‌لرینی اینکار ائتمکد‌ه، کلاسیکلره نیهیلیست موناسیبت‌ده اتهام ائدیردی. نئچه ایللر سونرا ایسه ع. گؤلپینارلی ناظیم حاقیندا‌ تامام باشقا فیکیر سؤیله‌ییر: «کیم اینکار ائده بیلر کی، او یئنی یئپ- ‌‌یئنی، فقط ایچیمیزده دویدوغوموز سسی دویدوردو بیزه. کیم اینکار ائده بیلر کی، اوندا دونیانی و اؤلکه‌میزی بولدوق بیز و گئتدیکجه ده ایچدن بولوروق. اونودولان دونه‌نیمیزی خاطیرلادان او، یاشانان بو گونون شعرینی یارادان او... حیاتا و حقیقته باغلی تورک شعرینی یوکسلدن گنج شاعیرلردن هانکی‌سی اونو اوخومامیش، هانکی‌سی اونا حئیران اولمامیش و اعتراف ائدیم کی، هانکی‌سی اونا یاخینلاشا بیلمیشدیر. اونون سسی عصرلر بویونجا تاریخین گریلمیش تئللریندن روحلارا بیر چاغلایان کیمی دولاجاق. اونون سسی زامانلار آشاجاق و اینسان‌لاری بیر عوممان کیمی قاپلایاجاقدير».\nان قریبه‌سی، اؤز زمانه‌سی‌نین پوپولیار شاعیری اولان، «گؤزللرین گؤزلرینده سیاحته چیخان» اورخان سئیفی اورخانین ناظیم حیکمته موناسیبتی‌د‌یر. بو موناسیبت موختلیف ایللر عرضینده، بعضن‌سه ائله بیر ایلین ایچینده دفعه-‌ دفعه کؤکلو دگیشیر. اورخان سئیفی‌نین باشقا-‌‌باشقا واختلاردا و باشقا-‌‌ باشقا قزئتلرده، درگیلرده یازدیقلاریندان مثاللار گتيرک.\n۱۹۳۲، «ناظیم حیکمت... شایانی دقت بیر شاعیر...»\n۱۹۳۷، «ناظیمین نه ذؤوقو، نه دوشونجه‌سی، نه غایه‌سی بیزیمکینه بنزه‌ر. قوت‌لی بیر مدنییتی اولمادیغی اوچون هم صنعت ده، هم ده حیاتدا‌ بيزيم قبول ائتدیگیمیز بدیعی و اجتماعی قیمتلرین هئچ بیرینه اهمیت وئرمه‌ییب، حیاتینی بئله بیزیم حیاتیمیزین نیظامینا اویدورمادی، ایلک اؤنجه بیر فانتازییا ساییلان جوشغونلوغو و قریبه‌لیکلری گئتدیکجه جدی و تهلوکه‌لی شکیل آلماغا باشلادی...\n...\nاوزون ایللر بئله ادبی و اجتماعی موحیطده یاشاییب یازیق ناظیم. ناظیمه وئریلن اتهاملار باشقا دؤورلرده، باشقا اؤلکه‌لرده، باشقا شرایطده ناظیمه بنزه‌مه‌ین باشقا صنعت‌ کارلارا دا وئریلیب. بؤیوک صنعتکارلار بیر- ‌‌بیرلرینه نه قدر بنزه‌میرلرسه، اونلارین بدخاهلاری، آیاقلارینین آلتینی قا‌ زانلار بیر او قدر بیر- ‌‌بیرلرینه اوخشاییرلار. کین- ‌‌کودورتده، عوام‌لیقدا‌، کم‌فورصت‌لیکده... دوشونجه سوییه‌لری، ایفاده طرزلری، حتی اوسلوب خوصوصیتلریله.\nناظیمه قارشی هوجوملارین اساس ایستیقامتی­ اونو تورک خالقیندان، اونو روحوندان، عنعنه‌لریندن آییرماق، اونو میللی دگرلره نیهیلیست موناسیبت بسله‌ین «وطن‌سیز» بیر بشر اوغلو کیمی، کوسموپولیت کیمی تقدیم ائتمک جهدیله باغلی‌ایدی... «بو تورپاغین، نعمتلرین، اینسانلارین قوخوسونو وئرمگه چا لیشان ایلک شاعیریمیز ناظیم حیکمتی» (اوکتای آکبال) بیر «کند یازیچی‌سی» بو سایاق تقدیم ائدیر:\n«مایاکوفسکی تقلیدچی‌سی، ناظیم پاشازاده حیکمت بین اوغلو‌ بو خالقین روحونو تمثیل ائتمکدن چوخ اوزاقدير. او بو یوردو نه گزمیش (اون بئش ایل محبسده یاتان یازیق، مملکتی نئجه گزه‌ئید‌ی­ آ.) نه گؤرموش، نه ده دویموشدور\n...\nبو تورپاغین دردی اونون تکرله‌مه‌لریند‌ه‌کی...قورو گورولتودان چوخ باشقادیر. ناظیم حیکمتین شعرلریندا‌ه محللی رنگ دئییلن شئیین زرره‌سی گؤرونمور. صنعت اثرلرينین ساختالیغینی و دگرسیزلیینی گؤسترن ان بؤیوک دلیل بودور. هئچ بیر جمعیتین و هئچ بیر تورپاغین مالی اولمایان بو باغیرتیلاردا قوت‌لی بیر فیکیر و فلسفه آراماق دا آرتیق زحمت اولار» (ص. ۲۷۵)\nناظیمی تورک خالقیندان، شعریتدن، فیکیردن، فلسفه‌ دن محروم ائتمکله اورکلری سویوموردو... تورک شعرینی دونیا مئیدانینا چیخاران، آدی عصرین بؤیوک صنعت‌چیلری ایله بیر سيرادا چکیلن، آنا دیلینی ان یوکسک بئین‌الخالق مجلیسلرده سسلنديرن ناظیمین شؤهرتینه قیسقانیر و بونا گؤره ده بو شؤهرتین اؤزونو بئله دانیردیلار:\n«ناظیم حیکمت دونیانین بؤیوک شاعیری دئییلدير. ناظیم حيکمت ادعا ائدیلدیگی کیمی بوتون دونیانین تانیدیغی بؤیوک بیر شاعیر اولماقدان اوزاقدير. دونیانین بؤیوک بیر شاعیری اولماق ائله آسان بیر ایشمیش کی».\nبوتون بو سفسفه‌لره دؤزه بیلمه‌ین عزیز نئسین: «­دونیا عقل‌سیزدیرمی؟­ دئیه سوال ائدیر»­ ناظیمین «ان گوجلوطرفی­ شاعیرلیگی‌نین دگرسیز اولدوغونو ادعا ائدیرلر. بئله بیر ادعا بوتون دونیانین عقل‌سیز اولدوغونو سانماق دئمکدير. بو ادعادا اولانلار ناظیمین اثرلرینین (۶۰ دیله چئوریلدیگینی، هر دیلدا‌ه بیر چوخ دفعه نشر اولوندوغونو، گونلر کئچدیکجه ده داها چوخ یايیلدیغینی و بونون سببلرینی دوشونمه‌لیدیرلر».\n***\nناظیم حیکمتله و عزیز نئسینله باغلی بیر ائپیزود چوخ تاثیرلی‌دير. ناظیم تورکییه‌دن چیخاندان بری عزیز نئسین اونو بیر داها گؤرمه‌میش، سسینی ائشیتمه‌میشدی. ۱۹۶۶-‌‌جی ایلده عزیز نئسین سووئت اتفاقینا گلیر. (او سیرددان باکیدا‌ میرزه جه-‌‌ لیل یوبلئییندا‌ه ایشتیراک و چیخیش ائدیر.) موسکوادا ناظیمین قبرینی زیارت ائدیر، شاعیرین منزیلیند‌ه اولور. ناظیمین اؤلوموندن بیر آز قاباق سسینی یازدیردیغی کاسئتی عزیزه هدیه وئریرلر. اورادا ایمکان تاپیب دینله‌یه بیلمیر. تورکییه‌یه قاییدارکن درحال یاخالاییب پولیسه آپاریرلار، چآمادانلارینی آختاریرلار، همین کاسئتی تاپیب قورورلار. عزیز نئسین ناظيمین ایللردن بری ائشیتمه‌میش دوغما سسینی، گؤزل شعرلرینی درین دویغویلا اوخوماسینی پولیس منطقه‌سیند‌ه، اونا دوشمن گؤزویله باخان امنیت ظابطلرینین آراسیندا‌ دینله‌ییر، گؤزلری یاشاریر، یاریم ساعتدا‌ اوچ قوتو سیقارئت چکیر. ظابطلر اونا باخیب گولورلر­اونلار ناظیم شعرینین تاثیر گوجونو دویماغا قادیر اولسایدیلار، داها پولیسده نيیه ایشله‌ییردیلر کی... عزیزه گولورلر. اثرلریله بوتون تورکییه‌نی گولد‌ورن عزیز نئسینه. بو سفر ایسه عزیز نئسین گولمور، گولدورمور، آغلاییر. بؤیوک دیدره‌گین ناظیمه آغلاییر، اؤزونه آغلاییر. نامیک کمالدان ییلماز کونئیه‌جه‌ن ان دگرلی اوغوللاری زیندانلاردا، سورگونلر-‌‌ ده، قوربتلرده، «اؤلومدن بئتر موهاجیرلیکد‌ه» چوروین خالقین آجی طالعینه آغلاییر.\n* * *\nهر شئیی بو گوندن قوپارماق، قامارلاماق ایسته‌ینلر گله‌جکدن یآمان قورخورلار. آما «گله‌جک»­کلمه‌نین ائله فورماسیندان گؤروندوگو کیمی­ موطلق‌دير، لابوددور، اونون گلیشينی هئچ بیر قوه ساخلایا بیلمیر. بعضن اوزاق گله‌جگین حؤکمو، گومان ائتدیگیمیز حقیقتلر ائله بیل نسلین گؤزو قارشی‌سیندا تصدیق اولونور. ناظیم اونو تعقیب ائد‌نلره­ تورکییه‌نین او زامانکی باش ناظيریندن بولوار قزئتینین یالتاق رئداکتورونا قدر اوزونو توتوب: «خالقیم، دیلیم یاشادیقجا منیم ده آدیم یاشایاجاق، آما سیزلری کیم یاد ائد‌ه‌جک»­ دئییردی. بو سؤزلر ائله بیر نسلین عؤمرو بویو ثبوتا یئتدی. ناظیمی تعقیب ائد‌نلرین، شاعیری پیسیکديرنلرین آدلاری کیمین یادینا دوشور؟­ ایستر باش ناظير اولسون، ایستر اونون ادبی مدداحلاری. ناظیم ایسه یاشاییر و دونیا دوردوقجا یاشایاجاق. او، عصریمیزین ان اوجا زیروه‌لریندن‌دير. بعضن موباحيثه ائدیرلر­ناظیم ۲۰-‌‌ جی یوز ایلین بیرینجی‌می شاعیری‌دير، ایکینجی‌می، اوچونجومو؟ شاعیرلری نؤمره‌له‌مک معناسیز ایش‌دیر. هر بؤیوک شاعیر یالنیز اونون اؤزونه مخصوص یئری توتور و بو مقامدا‌ اونون هئچ بیر شریکی، اورتاغی، رقیبی یوخد‌ور.\n...،۱۹۷۵-‌‌جی ایلده ایستانبولدا‌ اولدوم. نئچه مین تاریخی اولان بو شهر منیم اوچون ان چوخ ناظیم حیکمتین آدی ایله، یارادیجیلیغی ایله باغلی ایدی. ناظیمین جئویز آغاجینا چئوریلدیگی گولخانه پارکینا گئتدیم. ناظیمین لپه‌یه دؤنوب کئچدیی بوغازایچینی، دالغا اولوب چیرپیلدیغی قادیکؤی ایسکله‌سینی گؤردوم،-‌‌سینه‌سیند‌ه قرنفیل کیمی گوله یاراسی آچیلمیش تورک گنجینین اؤلو دوشدوگو بایازیت مئیدانینی گزدیم، ایستیقلال جادده‌سینی، قالاتاراسای کؤرپوسونو، مودئرن محله‌لری، کؤهنه چارشیلاری، گئنیش پروسپئکتلری، دار دالانلاری دولاشدیم. نه ناظیم حیکمت کوچه‌ سی گؤردوم، نه ناظیم حیکمت مئیدانی. نه هیکلی اوجالدیلیب ایستانبولدا‌ نه موزئیی آچیلیب. شاعیرین آدینا نه مکتب وار، نه کیتابخانا، نه پارک، نه تئاتر، نه موکافات. اوزاقدان گمی فیتی ائشیدیلیر. بوغازایچیندن گمی کئچیر. «ناظیم حیکمت» گمی‌سی...\n...\n«کر‌م کیمی» شعری سس‌لنیر قولاغیمدا‌:\nسن یانماسان، من یانماسام،\nبیز یانماساق،\nنئجه چیخیر قارانلیقلار آیدینلیغا.\n۱۹۸۲­۱۹۸۵.\nيازى عرب اليفباسينا کؤچوررکن آزجا قيساديلميشدير.­ ممى الاردبيلی\nEmail ThisBlogThis!Share to TwitterShare to FacebookShare to Pinterest\nNo comments:\nPost a Comment\nNext Page Previous Page Home\nReceive by Email\nSubscribe to PEN S.Az. by Email\nAbout PEN South Azerbaijan in Exile\nOn September 1st and 2nd, 2011, a group of South Azerbaijani (Iran) poets, novelists, critics and journalists living in exile came together in Stockholm, Sweden and officially founded the South Azerbaijani chapter of PEN International, fully accepting the charter and rules of the International PEN, and founded on the United Nations Universal Declaration of Human rights. We would like to concentrate our efforts on the lines of the Charter of the International PEN to continue our efforts to promote South Azerbaijan’s culture and literature.\n* Articles reflect only the opinion of the authors.\n* Sürgündə Güney Azərbaycan (İran) Qələm Əncüməninin sitəsi yalnız Beynəlxalq Qələm Əncüməninin (PEN) mənşuru və İnsan Haqları Bəyannaməsinin çərçivəsində olan yazıları nəşr edir. Bu sitə önceden ayrı yerlərdə nəşr olunmuş yazıları təkcə Əncümənin Dəbirlər Heyəti lazım gördükdə yenidən nəşr edir.\n* وبگاه انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید تنها نوشته‌هایی را که اصول منشور انجمن قلم جهانی و ‏اعلامیه جهانی حقوق بشر را رعایت می‌کنند منتشر می‌کند. این وبگاه از بازنشر مطالبی که پیشتر در ‏رسانه‌های دیگر منتشر شده‌اند، معذور است، مگر با صلاحدید هیأت دبیران انجمن.\nانجمن قلم چیست، و چه نیست؟\nپن همه‌ی انسان‌های خواستار آزادی بیان و اندیشه را به یاری می‌خواند. پن می‌گوید: خوا��ران، ‏برادران، بیایید و در این سنگر به ما بپیوندید تا با قلم‌هایمان‏ و صدایمان از آزادی بیان و از آزادی ‏انسانی‌هایی که آزادی بیان می‌خواهند، دفاع کنیم؛ آزادی بیان و اندیشه را در سراسر گیتی ‏بخواهیم.\nاین جا کلیک کنید و بخوانید\nBulletin no 1\nعکس: سئویل سلیمانی\nاورتوقرافی سئمیناری‌نین قرارلاری اوزره یازی قایدالاری\nBreaking News \/ Events\nمدرسه لرین آچیلیشی موناسیبتی ایله بیانیه\nبیلدیریش:‏ قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی کئچیریلدی\nسورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی‌نین گوزاریشی‏\nانجومنین بیرینجی بولتنی \/ بولتن شماره یک انجمن\nاکرم آیلیسلی‌نین آزادلیغی‌نی قورویون!‏\nقلم انجومنی بولتن نشر ائده‌جک\nدونیا آنا دیلی گونو موناسیبتی ایله سمینار\nتکذیب\nSearch This Site\nTranslate\nSite Archive\n► 2024 (15)\n► April (4)\n► March (4)\n► February (3)\n► January (4)\n▼ 2023 (50)\n► December (8)\n► November (1)\n▼ October (6)\nکر‌م کیمی\n\"آوای تبعید\" شماره 36 منتشر شد\nصخره ی لرزان*\nآذربایجان باشین ساغ اولسون\nشیر زن ملت آذربایجان با جهان وداع کرد\nتریبون 9 - شماره ویژه زنان آذربایجان منتشر شد\n► September (2)\n► August (3)\n► July (2)\n► June (3)\n► May (3)\n► April (7)\n► March (4)\n► February (7)\n► January (4)\n► 2022 (64)\n► December (3)\n► November (7)\n► October (7)\n► September (4)\n► August (7)\n► July (7)\n► June (1)\n► May (4)\n► April (5)\n► March (10)\n► February (7)\n► January (2)\n► 2021 (65)\n► December (4)\n► November (8)\n► October (1)\n► September (1)\n► August (3)\n► July (9)\n► June (4)\n► May (3)\n► April (9)\n► March (9)\n► February (5)\n► January (9)\n► 2020 (89)\n► December (8)\n► November (11)\n► October (11)\n► September (1)\n► August (6)\n► July (5)\n► June (8)\n► May (9)\n► April (10)\n► March (4)\n► February (10)\n► January (6)\n► 2019 (88)\n► December (10)\n► November (12)\n► October (11)\n► September (4)\n► August (4)\n► July (4)\n► June (6)\n► May (6)\n► April (10)\n► March (9)\n► February (4)\n► January (8)\n► 2018 (110)\n► December (12)\n► November (8)\n► October (4)\n► September (6)\n► August (12)\n► July (9)\n► June (14)\n► May (5)\n► April (12)\n► March (8)\n► February (8)\n► January (12)\n► 2017 (136)\n► December (8)\n► November (9)\n► October (12)\n► September (13)\n► August (6)\n► July (11)\n► June (11)\n► May (13)\n► April (16)\n► March (16)\n► February (12)\n► January (9)\n► 2016 (155)\n► December (15)\n► November (24)\n► October (29)\n► September (3)\n► August (11)\n► July (16)\n► June (12)\n► May (3)\n► April (14)\n► March (8)\n► February (10)\n► January (10)\n► 2015 (174)\n► December (23)\n► November (14)\n► October (12)\n► September (17)\n► August (14)\n► July (16)\n► June (11)\n► May (16)\n► April (6)\n► March (20)\n► February (13)\n► January (12)\n► 2014 (144)\n► December (7)\n► November (13)\n► October (8)\n► September (16)\n► August (24)\n► July (7)\n► June (6)\n► May (16)\n► April (8)\n► March (16)\n► February (10)\n► January (13)\n► 2013 (122)\n► December (10)\n► November (8)\n► October (2)\n► September (3)\n► August (12)\n► July (8)\n► June (9)\n► May (15)\n► April (12)\n► March (11)\n► February (17)\n► January (15)\n► 2012 (22)\n► December (12)\n► November (10)\nPopular Posts of All Time\nبدیعی اثرین دیلی - قیسادیلمیش\nگوندلیگیمده ن بیر صحیفه\nThe Case of Sakineh Ashtiani\nدانش – قدرت – خشونت: اندر حکایت پان‌فارس‌ها و پان‌ترک‌ها\nAnket Anketov\nنقدِ اندیشۀ آقای دکتر عباس جوادی - درموردِ \" نوشتار و الفباهای باستان \"\nYou, Me, Him and the Telephone\nاوختايين يالقيز قارا آغاج شعرينه باخيش‎\n\"حاج آقا گلابى\" و \"خودان شرابى\"\nحمله روسیه به اوکراین و نگرانی‌های امنیتی فقط برای بزرگ‌ترها؟\nPopular in Last 7 Days\nقدرت و سکس\nŞah İsmayılın Cinsi Zorakılığı və Füzulinin Homosexuallığı\nاستاد محمد حسین شهریار، شاعر ملی- میهنی آریائی را از نو بشناسیم!..‌ (7)\nآنتی آذربایجان، ایرانپرست تورانچیلار: مئهران باهارلی و علی تبریزی\nدانیشگاهدا بیر اوغلان بیر قیز ینان دانیشیر\nشوستاکوویچ و المیرا نظیرووا\nآزادليق، عدالت يا بيرليخ؟\nمراسم خاکسپاری زنده یاد دکتر رضا براهنی\nمرکز گرایی چگونه پیرامون را به فقر محکوم می کند\nترکیب اتنو – دموگرافیک و تحولات اجتماعی و اقتصادی آذربایجان 1905 - 1828\nقلم انجومنی نه دئمکدیر و نه دئمک دئییل؟\nپن بوتون سؤز و دوشونجه آزادلیغی‌نی ایسته‌ین انسانلاری کؤمگه چاغیریر. او دئیر: باجی‌لار، ‏قارداشلار، گلین بو سنگرده بیزه قوشولون تا قلمی‌میزله و سسی‌میزله سؤز آزادلیغی‌نی و سؤز ‏آزادلیغی‌نی ایسته‌ین انسان‌لاری قورویاق؛ سؤز و دوشونجه آزادلیغی‌نی بوتون یئر اوزونده ایسته‌یک. ‏\nبورانی تیققیلدادین و اوخویون. بورادان ائشیدین.\nQələm Əncüməni nə deməkdir və nə demək deyil?‎\nPEN bütün söz və düşüncə azadlğını istəyən insanları köməyə çağırır. O deyir: bacılar, ‎qardaşlar, gəlin bu səngərdə bizə qoşulun ta qələmimizlə və səsimizlə söz azadlığını və söz ‎azadlığını istəyən insanları qoruyaq; söz və düşüncə azadlığını bütün yer üzündə istəyək.\nBuranı tiqqildadın və oxuyun. Buradan eşidin.\nLinks\nKöhnə sitəmiz \/ Our old site\nTüzük \/ Bylaw\nPEN International\nPEN Charter\nPEN FAQs\n'PEN International' Magazine\nIPGA Campaign For Free Expression In Azerbaijan\nPEN International\nLoading...\nƏncümənin üzvləri \/ Our members\nDəbirlər \/ The Board\nReza Baraheni\nAli Gharajehlou\nAyda Amirhashemi\nAlireza Asgharzadeh\nSoudabeh Ardavan\nMohammad Azadgar\nLeyla Mojtahedi\nSamad Purmusavi\nAbolfazl Jorabchi\nDr. Mohammad Hossein Yahyai\nHadi Qaraçay\n...\n...\n28 Üzv \/ 28 Members\nMaliyyə \/ Financial Report\nSubscribe Now\nSubscribe in a reader\nYeni nəzərlər یئنی نظرلر\nLabels\n\"Dervish Oglu\" (32) 10 (1) 1Mai (1) 1may (1) 21Azer (20) 4.Gewalt (1) A.Memedov (1) A.Terbiat (2) AAgGueneili (1) Aban98 (2) AbasBabai (1) AbdulaGorKen (1) AbdulHosseinNahid (1) AbuzerJafari (1) Adabiiat (1) Adalati (8) AdelBaBayev (1) Adonis (1) AFarahmandi (2) Afganistan (1) AfganJungs (1) AfrasiabBedelBeyli (1) AgaMusaAxundov (2) Aghdashli (2) AHegcu (1) AhmadAsadollahi (1) AhmadAsgharpoor (1) AhmadRahimi (17) AhmadShaya (1) AhmedCemil (1) AhmedPoori (1) AhmedSadigi: EshrafNoranli (1) Aime Cesaire (1) AkhbarRooz (1) Alakbarli (1) AlbertMemi (1) AleksandrKlab (1) Aleman (1) AlexanderDugin (1) Alhavaz (1) AliAghaKorchaylu (1) AliAghaVahid (1) AliAghGuneili (1) AliAsharfDervishian (2) AliAshrafDervishian (1) AliceMonro (1) AliceShwartzer (1) AliDashgin (1) AliGubadiani (2) AliQaracalu (99) Amerika (3) Amerika-Chin (1) AminHajiloo (1) Amir Kianpoor (1) Amjedi (2) AmnestiInternational (1) AnaDili (7) ANagiOgli (1) ANahidiAzer (2) Analar (1) Anar Rizayev (4) ANChapar (2) Andelib (2) Anlama (2) Ansari (1) Antigone (2) APZafari (2) Aran (1) AreshTanhaii (1) Articels (18) Articles (734) AsadSeif (30) Asgar-Tajahmadi (1) AsgerFerhadi (1) AsgerTajAhmedi (1) Asgharzadeh (5) AshiqPari (1) AshrefDehghani (1) Ashwitz (1) Asim (1) AsliVeKeram (1) Atabay (1) AtbayMuganl (1) AtilaSerxosh (1) ATorabi (1) ATurabi (1) Avaye Tabiid (25) AWahedi (16) AWetenxah (1) AxevanSalis (1) AYalchin (1) Ayaz (1) Aygül Qurbanova (1) Ayvaz (1) Az.T (6) Azad (2) AzAdebi-Madeni-Dernek (1) Azerbaijan (14) AzerbaijanAdabiiat (2) Azeri (5) AzizNessin (4) AzT (506) BabekGalasi (1) Babk (1) BagerMortazavi (1) BaharGalir (1) BahramHosseini (1) BahramHusseini (1) Baku (1) Baraheni (22) Bayanname (1) BehramGefari (1) BehramHusseini (1) BehramMemedov (1) BehrangSamsami (2) BehroozDolatAbadi-ChaiOglu (2) BehroozH. (1) BehroozIsmaiilZadeh (1) BehroozSedig (1) BehzadBehzadi (3) BehzadKerimi (1) Beledci (1) BGhasimzadeh (1) bibici (1) Bildirish (1) Bluchistan (1) BulentEsinOglu (1) BuluQarachorlu (1) Buzzati (1) CanJoncel (1) Cavanshir Yusufli (1) Ceferov (1) CemilHesenli (3) Chagirish (1) ChangizMehdiPoor (1) Chaplin (1) CharlsBakster (1) Corona (5) D.S.Javid (1) Danishiq (3) DariushEgbali (1) DarvishOghlu (8) DavidPrecht (1) DavoodAhari (1) DDuvilpen (1) DedeGoorGood (2) Dergi (1) DieZeit (7) Dil (6) DimitriFormann (1) DinoButtsati (1) DIshchi (10) DoghuPerinjek (11) Dr.AlirezaAsgharzadeh (1) DW (1) Easys (1) Economy (1) Edamhaye67 (1) EdebiatSevenler (1) Eedam (1) EEyvazli (1) Ehmedoglu (1) EhmedRehimi (2) EldarMughanli (3) ElifShafak (2) ElirezaNabdel (3) ElmanMohammedov (1) ElmiraKerimi (1) ElmirNazirova (1) ElshanBojukog (1) ElshanBöyükvan (2) ElshenB (2) EltashSalehi (1) ElyadPolad (1) EmranSalahi (2) English (8) EnnieErnaux (1) Eremnistan (1) EricHapsbaum (1) ErichFromm (3) EricRunesson (1) Ermeni-Turk (5) Ermeni-Xocali (1) Ermenistan (5) EslahTelebi (1) EsmailXoii (1) Eterazat1396 (8) Etrazat (1) EzraPavend (1) FarahTaheri (1) FarhadGhabusi (2) FarhadJafari (1) Fars (2) Farsi (692) ّFarsi (7) Farsi. Mushibe (2) FatemeSadegi (1) FatimaKerimli (1) Faulkner (2) FazilSay (1) Federalism (1) FehimeFersaii (2) Ferhad (1) FerhadCeeferi (4) FerhadJafari (6) FeribaMortezaii (1) FeribaRezaii (1) FeribaVefi (2) FeridunEbrahimi (2) FermanFerziMolan (1) Fernood (1) Ferzane (8) FFarid (5) FFarzad (2) FikretAkirov (3) FikretAmirov (1) Firge (7) Firghe (14) firidun kocerli (1) FirusRefahi (3) FJafaroghlu (1) Forough_Asadpour (8) ForugFaroxzad (1) FRAlamdari (1) France (1) FridounIbrahimi (1) G-TabatabiMajd (1) Gadinlar (11) GahramanGenbari (13) GarciaMarkez (1) GencoErkal (1) GenjAliSebahi (1) GeroVonRandow (1) Ghadinlar (2) Gharacalu (2) Ghaza (1) Ghosi (2) GLevy (1) golamhosseinFarnood (3) GRTabatabaiMajd (1) Grub (1) GudretAbulhosseini (1) Gulgun (2) GültenAkin (1) Guzarish (1) H. Məcidzadə (Savalan) (1) Haaretz (1) HabibFarshbaf (4) HabibSahir (4) HabilAliev (2) HalukDoral (1) HamidAreshAzad (3) HamidBaxshmand (2) HanahArent (1) Handke (1) HaniehTabrizli-Ayman (1) HannaArendt (1) HannesGrasseger (1) HAnwar (20) HaraldWalzer (1) HArzu (1) HasanDemirchi (1) HasanPour (1) HashimKhosroshahi (3) HashimTarlan (2) HassanIldirim (3) HassanMoratzavi (1) HassanSafura (1) Hatamlui (49) HatifRhmani (1) HBilluri (3) HCabbarli (1) HebibFershbaf (1) Hegel (1) HeiderShadi (1) HeinrichBöll (1) Hemase (1) HematShahbazi (3) Hemingway (1) HermannHesse (1) HessenRushdieh (1) HFershbafAghaii (2) HGarachai (1) HicranHuseinova (1) Hikmet (1) HJorabchi (1) HMacidzade (1) HMuller (1) HMünkler (2) HNitqi (4) Hofstadter (1) Hokmavarli (1) Holderin (1) HormatRazawi (1) HosseinVahedi (1) HRiazi (5) HüseinJavid (1) HuseinVahidi (1) HushjarDehgani (1) HüsseinJavan (1) HusseinVahidi (1) HVahidi (1) Ibsen (1) IhsanYüce (1) ImanuelKant (1) IMuazzenzade (2) Ingelab (1) Ingilab (2) InterView (5) Intixabat (2) Iran (3) IranBenzinEtirazati (1) IranEngelabZanan (1) Iraq (2) IrinaBokova (1) IrisRadisch (1) Ishiq (37) IsmaiilValiev (1) IsmetÖzcilik (3) Israil (1) Itilaie (18) Itilaieh (45) J.Baxchaban (1) JabarBagcheban (1) JakobAugstein (3) Java (1) JemilHesenli (1) JeyhonMolazadeh (2) JHeyet (4) JMirdal (1) JohannesRau (1) JohnLennone (1) Jorabchi (4) Journal (3) JudithButler (1) Kacii Motociro (1) KanunNevisendegan (5) Kargeraler (2) KatiaNicodemus (1) Kawabata (1) KemalAbdulah (1) KendUsaghi (3) KendUshagi (1) Khabar (4) Kheber (2) KheirolahHagBegi (1) KhosrowBagerpoor (1) Khoy;YerTerpenmesi (1) KianXiav (1) KiaRostemi (1) Kitab (3) Kitablar (2) KoroluOperasi (1) Kundera (1) Kurd (7) Kürd (5) KurtTucholski (3) Kuzestan (1) Lalayan (1) Latif (2) Lavayi (1) Letters (1) LJavanshir (3) LMojtahedi (1) LuiAragon (1) M.A.Javad (3) M.Alar (1) M.Einali (15) M.H.T.P.Shehrek (2) M.Javanzade (1) M.Jevad (1) M.S.Garameleki (1) MAArjomendi (1) Maftun (13) MAhmediZadeh (1) MahmudJoshgun (5) MAJavad (6) MajidRezazad (1) MajidRezazadeh (1) MakhtumGholi (1) MAlardabili (1) Maliyye (1) Marefiname (1) Marx (1) MarzieAhmdeiUskui (4) MasudAzer (2) Matimeyxanasi (7) MatsMalm (1) MaximGoorki (3) MAZiaii (1) MAzizpoor (1) MBadriGültakin (7) MBadriGültekin (5) MBereguti (1) Mecelle (1) MecnunGöyceli (1) Meden (1) MedineGülgün (1) MehbubTishe (1) MehranBaharli (3) MehrdadFerehmand (1) MehrdadXoshkar (1) MehsaAmini (1) MemedAli (12) MemeGereKhani (1) MemiAlardebili (1) MEminMoayed (4) Mesih (1) MesumeGorbani (16) MeysamBadamchi (1) Mezah (1) MHuseyni (1) Miarli (3) MIbrahimov (1) Microfonnews (1) MikaelKrogerus (1) MiladBalsini (2) MilanKundera (1) MilliMesele (2) Mina Asadi (1) MirAliSelaet (1) MirAliSelaet;Ishiq (1) MirCelal (5) MirJalal (1) MirJalal Xelilov (2) Miyanali (4) MKaabi (1) MNehani (1) MNikfer (9) Moariffi (1) MocuzShabusteri (1) ModjatRezen (1) Moerifi (2) Mogedsi (1) MohamadBabaiBalanji (1) MohamadBabaii (1) MohamadGeraKhanlu (1) MohamadHosseinSadig (3) MohamadMaljoo (1) MohamadQazi (1) MohamadRezaShalguni (1) MohamdNoori (2) MohammadAli (2) MohammadAmin_ ResulZadeh (1) MohammadParincek (1) MohammedAli (1) MohammedAzadger (17) MohemedAli (1) MohemedAliHosseini (1) MohemedFanuseki (1) MohmadJavadTofig (2) MohsenRenani (1) Moradpoor (1) morefi (1) MortezaMelekMohamadi (1) Movies (1) MoYan (1) MPesianTabrizi (1) MRKerimi (1) MSchalev (1) MSebzi (1) MShams (1) MSTyrrell (3) MTajAhmedi (5) Muarifi (2) MuctebaNehani (1) Muerefi (4) Mugham (1) München (1) Musahibe (12) Musigi (6) MUskui (2) MuzaferDerafshi (1) MYahyai (158) MYelfani (2) NahidNazemi (1) NahidNosrat (2) NamiqHüsseinli (1) NaserDavaran (3) NaserMensuri (1) NazimHikmet (5) NegarNoruzi (2) NerimanAburrahmanlu (1) Neshrieh (2) Neshrieh. AvayeTabiid (3) News (10) NeyereTohidi (4) NigarRefibeyli (1) NikzadZengene (1) Nitq (1) NKhiavi (4) NNazim (2) Nobel (2) NoraChadovik (1) NRafibeyli (1) O-Rezaii (1) OHenri (1) Öjrenciler (1) oktavyu paz (1) OktayBeraheni (1) OliverStone (1) OmidRezaii (1) OMonatzeri (1) OmriBoehm (1) OnurSinanGözaltan (1) Opera (1) OrhanPamuk (1) PabloNeroda (1) ParyAnderson (1) PashaMuganli (1) PatrikChokbern (1) PeBuraPerincek (1) PenInternational (1) PenSouthazerbaijan (15) PenSweeden (1) PenWorld (1) PervizHabibpoor (1) PEtesami (2) Pfalsefe (1) Phnatism (1) PinarShakir (1) Pisheveri (1) PMemedli (1) Poems (181) PolElvar (1) Politzer (1) Pop (1) Psicho (1) Qadinlar (11) Qaflanti (1) Qarabag (11) Qarabg (1) Qehreman-Qenberi (1) QJafari (1) RabeMovehed (1) RadioFerda (1) Rahimi (2) RahimKakayi (1) RAliyev (1) RaminJabarli (1) RamizGuliev (1) RamizRoshan (2) RamizSavalan (1) Rase (1) Razmi (1) Rebiqa (1) RefetBalli (8) Refref (2) RehimReisNiia (3) ReinerMariaRilke (1) Report (2) Revolution (1) RezaAgnemi (1) RezaAmjedi (1) RezaHemraz (3) RezaMoridi (1) RezaNuri (1) RKabiri (24) RNouri (1) RogeyehAbdili (1) RohengizPoorNaseh (1) RoshanIshig (1) RoshanNoruzi (1) RSeyedHusseini (1) RubabeMuradova (1) RuhangizPurnaseh (1) Russieh (3) RVelizadeh (1) S.Seydavali (19) SadegSeba (1) Saedi (3) Safarkhan (1) SaidFuzat (2) SaidMetinpoor (1) SaidMuganli (1) SaidYusef (1) Salahi (7) SalmanRushdi (2) SarayMohamadRezaii (2) SavashChoban (1) SchahramKermin (1) Schostakovich (1) Seher - HamideReiszade (1) SeherBarani (1) SeherXiavi (1) SeidehPaknejad (1) SemadChaili (1) SemedBehrengi (1) Sened (1) SettarXan (1) SevilS (10) Seyl (1) ShahabBorhan (1) ShahaneMushfig (1) ShahIsmaiilXataii (1) ShahlaShafiq (1) Shahriar (1) Shahrvand (1) ShainÖzlem (1) ShatirOglan (1) Shiva (36) Shostakovitsch (1) ShurAmirov (1) SiasiIslam (1) SimaRastin (1) Sipah (1) SMuganli (1) SohrabMobesheri (1) SohrabTahir (1) Soleimani (1) SolmazCemali (1) SolmazMohamadRezaii (1) Soltanzadeh (44) SomjeShadkam (1) Spiegel (5) Stories (124) Suaar (1) Sudabe (2) SudabeTagizadeh (1) SuleimanRustem (1) Surieh (2) SusanNavadeRazi (1) SusanNevadeRazi (1) SvetlanaAlexiech (1) SyedJalilHosseini (1) T.Valiev (1) Tabriz (2) TabrizliMR (1) TahirXelecani (1) Talk (3) TarigAli (1) Tarix (1) Teater (2) Tenz (2) Terane (1) Tercume (2) TErdBring (1) Terjume (3) Terror (1) Theater (3) Theory (1) ThomasAssheuer (1) Tnidirma (1) TofigHciev (1) ToniMorison (1) ToomajSalehi (1) Tribun (6) Trump (1) Turk-Ermain (1) Türki (3) Türkie (22) Turkieh (40) Türkieh100 (1) TurkmenGamichi (1) TürkükBiz (1) Ukarine (2) Ukrain (2) Ukraine (1) UkrainPlane (1) UmbertoEco (1) Unesco (2) UrumiaSee (5) Urumieh (1) UstadHersisi (1) V.Navariv (1) VAghaii (1) VahabHajiZadeh (1) Vakili (1) VanReybrouck (1) VefaNagi (1) Venezuella (2) Video (1) Wachningen (1) Warliq (1) WiliamDoglas (1) WiliamEngdal (1) Xadimler (1) Xalilov (1) Xatireler (2) Xatirlama (2) Xeber (2) Xiavi (2) XuramanHussenZadeh (1) YachinSahand (1) YadullahKanani-Naminli (2) YalcinArmegan (1) YanRaynis (1) YasharKemal (4) YasharShadpoor (1) YashinZunuzlu (1) Yazdani (2) YeniTebriz (1) YokoOno (1) YShamli (1) YusofAliari (1) YuvalNoahHarari (1) Zaban (1) ZakariaGaderi (2) ZakaVilayetOglu (1) Zamane (3) Zamaneh (2) ZBunyadov (1) ZebanMaderi (1) Zehtabi (1) Zelzele (1) ZengeZoor (1) ZenZendegiAzadi (1) Zerif (1) ZeynebPasha (1) Zia (1) ZiaSedgi (1) ZiaSedr-e-Eshrafi (2) Ziba Kerbasi (3) Zinadni (1) ZKhalil (1) Zöhrə Əsgərova (1) ZulfugarKemali (5) ZumrudYagmur (1)","num_words":12074,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.037,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":134562.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شهرک، شهرجیک یوخسا قصبه (اینگیلیسجه: Town) — کیچیک شهر و یا کنددن بؤیوک و شهردن کیچیک یئره دئییلیر. شهرلرین بویوک لنمسینه گورا، او محله‌لَر کی اوبیری محله‌لره گؤره فرقلیدیلر، هردن «شهرک» اوُخونوللار.","num_words":42,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.286,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":223438.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"معده‌جیک یوْخسا اۆرک معده‌جیگی (اینگیلیسجه: ventricle)، اورگین قالین و گۆجلو عضله دیواری ایله بیر بیریندن آیریلان ایکی آشاغی دلیک دیر. معده‌جیکلرین اؤلچوسو قولاقجیق‌لاردان داها بؤیوک دور؛ و وظیفه‌سی قانی پومپ ائده‌رک اۆرکدن چیخارماق دیر.[۱][۲]\nآیریجا باخ[دَییشدیر]\nساغ معده‌جیک\nسول معده‌جیک\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ How your Heart works?.\n^ Schlosser T, Pagonidis K, Herborn CU, Hunold P, Waltering KU, Lauenstein TC, Barkhausen J (March 2005). \"Assessment of left ventricular parameters using 16-MDCT and new software for endocardial and epicardial border delineation\". AJR. American Journal of Roentgenology. 184 (3): 765–73. doi:10.2214\/ajr.184.3.01840765. PMID 15728595.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=معده‌جیک&oldid=1558186»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه:\nاینگیلیس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۲ آوریل ۲۰۲۴، ‏۱۶:۱۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":263,"character_repetition_ratio":0.005,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.978,"perplexity_score":68604.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عادل کیتبوغا (بۆتون آد: الملک العادل زین‌الدین کتبغا بن عبدالله المنصوری الترکی المغلی) مملوک سۇلطانلیغینین اوْنونجو سۇلطانی. ائلخانلی دؤولتینده هولاکو اوْردوسوندا چالیشان اوْیرات عسگریدی. میلادی ۱۲۶۰-جی ایلده بیرینجی حمص ساواشیندا تۇتساق اوْلان کیتبوغانی، مملوک سۇلطانی قالاوون قۇرتاریب، اؤز مملوکلاریندان ائتدی. قالاوون، عادل کیتبوغادا گؤردوگو باشاراجیق اۆچون اوْنا امیرلیک رۆتبه‌سین وئردی.\nعادل کیتبوغا\nمیصر مملۆک سۇلطانی\nایللر\nمیلادی ۱۲۹۴-۱۲۹۶-جی ایللر\nکامیل آد\nالملک العادل زین‌الدین کتبغا بن عبدالله المنصوری الترکی المغلی\nاؤلوم\nمیلادی ۱۲۹۷-جی ایل\nاؤلوم یئری\nحماة\nسونراکی شاه\nلاچین المنصوری\nاؤنجه‌کی شاه\nناصر محمد\nسولاله\nبحری طایفاسی\nآتاسی\nعبدالله\nدین\nایسلام\nگؤرونتولر دَییشدیر\nقایناقلار دَییشدیر\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Al-Adil Kitbugha»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۳ مارس ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nبو تورک تاریخی ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.","num_words":204,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.051,"special_characters_ratio":0.176,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":96191.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بلوچی (بلوچ دیلی) فارسجا، کوردجه، تالیشجه و تاتجا ایله هیند_آوروپا دیل عائیله سینین ایرانی دیللری قولونو تشکیل ائدیر[۱]. بو دیل ائتنولوگا گؤره اوچ بوداغا بؤلونور[۲]:\nشرقی بلوچی: پاکیستان اؤلکه سینده بلوچیستان اوستانینین شیمالیندا، سند و پنجاب اوستانلاریندا و هابئله هیندوستان دا دانیشیلیر. ۱،۸۰۰،۰۰۰ دانیشانی واردیر.\nجنوبی بلوچی: ایران، عومّان، بیرلشمیش عرب امیرلیکلری، و پاکیستانین بلوچیستان اوستانینین جنوبوندا، سند و کراچی اوستانلاریندا یاشان بلوچلارین دیلی دیر. توپلام ۳،۴۰۵،۰۰۰ دانیشانی واردیر کی ۱،۷۷۰،۰۰۰ نفری پاکیستاندا یاشاییرل��ر. ساحیل بلوچیسی، کئچی، و مکرانی دیالئکتلرینه مالیکدیر.\nغربی بلوچی: ایران، افقانیستان، تورکمنیستان، تاجیکیستان، و پاکیستانین بلوچیستان اوستانینین شیمالیندا، سند و کراچی اوستانلاریندا یاشان بلوچلارین دیلی دیر. توپلام ١،٨٠٣،٠٠٠ دانیشانی واردیر کی ١،١٢٠،٠٠٠ نفری پاکیستاندا یاشاییرلار. لاشاری، رخشانی، و سراوانی دیالکتلرینه مالیک دیر. غربی بلوچ دیلی چوخ میقداردا فارسجادان تاثیر آلمیش، آمّا اونونلا قارشیلیقلی آنلاشیما مالیک دئییلدیر.\nبلوچلارین سایی دَییشدیر\nبلوچلارین سایی ١٠ میلیون نفره قدر تخمین اولونور، آمّا بو هئچ ده قطعی دئییلدیر.\nیازی سیستمی دَییشدیر\nاون دوققوزونجو عصرده بلوچ دیلی اۆچون اردو خطی اساسیندا الیفبا یارادیلمیش و بوگونه قدر اینکیشاف ائتمیشدیر.","num_words":202,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.104,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":177414.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو گون اس.اس.ار.ای-نین ایلک رسمی میلیونچوسو، «تبریز»، «شمس» موسیقی گروپلارینین یارادیجی‌سی، «تبریزیم» ماهنی‌سینین بسته‌کاری، میلیونچو جنت علیئوین دوغوم گونودور.\nKult.az اونون حاقین‌دا ماراقلی فاکتلاری تقدیم ائدیر:\nجنت علیئو ۱۷ آپرل ۱۹۵۴-جو ایلده ناخچیوان مختار رسپوبلیکاسینین شاهبوز رایونونون کئچیلی کندینده آنادان اولوب. او، ۹ یاشیندا آتاسینی ایتیریب، اوردوباددا، آراز چایینین ساحلینده یئرلشن اینترنات مکتبینده بؤیویوب.\nاینترنات‌دا اوخویارکه‌ن او قدر آجلیق حسی کئچیریب کی، ان بؤیوک آرزوسو دویونجا یئمک اولوب. یمکخانادان چؤرک اوغورلادیغینا گؤره دفعه‌لرله دؤیولوب.\nاولجه، ناخچیوان دولت پداقوژی اینستیتوتونا قبول اولونور، داها سونرا خالق تصروفاتی اینستیتوتون‌دا تحصیل آلیب. سونرا روسییانین سوردلووسکی دولت اونیورسیتتینین حقوق فاکولته‌سینه داخیل اولور. روشوتخورلوقلا دایما مباریزه آپاردیغینا گؤره اونا «دلی» دئییرلر. سوئردلووسکی‌ده بیر مدت مستنطیق وظیفه‌سینده ایشله‌ییب. سیخیشدیریلدیغینی گؤره‌ن جنت قرارا گلیر کی، اقتصادیاتلا مشغول اولسون. سوئرلووسکی‌ده آچدیغی «قووزدیکا» آدلی ماغازایلا مادی وضعیتینی خیلی یاخشیلاشدیریب.\n۱۹۸۹-جو ایلین آخیرلاریندا سوئردلووسکینین \"سمنا» قزئتینده «سووت میلیونچولاری ایله مصاحیبه» روبریکاسیندا میلیونچو کیمی مصاحیبه وئریر.\n۱۹۸۲-جی ایلده‌ن سیبیر، اورال، مسکوا، سوئردلووسکی و س. ایالتلرده پلیس اورگانلاریندا ایشله‌ییب، اورال‌دا «تبریز» کووپراتیوینی قوروب و اس.اس.ار.ای-نین ایلک رسمی میلیونچوسو کیمی مشهورلاشیب.\n۱۹۹۰-جی ایل ۲۰ یانوار فاجعه‌سینده گوله-بورانا دوشه‌رک بو حادثه‌دن جدی پسیخولوژی زده‌لر آلیب. ۱ هفته سونرا ویلنوس شهرینه گئده‌رک قزئتلرده ۲۰ یانوار فاجعه‌سینین بین‌الخالق عالمه چاتدیریلماسی اوچون مصاحیبه‌لر وئریب. بیرینجی قاراباغ محاربه‌سی ایللرینده اوردویا کوللی میقداردا وسایت آییریب.\n۱۹۹۴-جو ایلده کالمیکییا رسپوبلیکاسینین یاخین شرق و عرب اؤلکه‌لری اوزره سفیری تعیین ائدیلیب. صدام حسین، بشار اسد ایله گؤروشلری اولوب.\nجنت اولجه خریستیان‌لیغی قبول ائدیر، داها سونرا کریشنایا سیتاییش ائتمه‌یه باشلاییر. باشینی قیرخدیریب موناخ اولور، ۱۳ آی گئجه-گوندوز بو فلسفه‌نی اؤیرنیر. ۱۱ اوتاقدان عبارت ایکیمرتبه‌لی عمارتینی اینسانلارا عبادتگاه کیمی وئریر. ۲۰ ایل عرضینده بوتون دینی و شیطانی جیانلارا قوشولوب. شامانیزم، صوفیلیک، یوقا و دیگر جریانلارا عضو اولوب.\nجنت علیئوین دینینی تئز-تئز دییشمه‌سی اؤلکه‌ده بیرمعنالی قارشی‌لانمیر. او، داها سونرا اسلام دینینی قبول ائدیر.\nجنت علیئوین باباسی قاچاق زیارت چار ظلموندن خلاص اولماق اوچون آراز چایینی کئچه‌رک، جنوبا پناه آپاریب. او، قارشی‌سینا مقصد قویور کی، بیر گون اس.اس.ار.ای-ایران سرحدینی یاریب، باباسی قاچاق زیارتی تاپاراق آتا حسرتینه سون وئرسین. ۸۰-جی ایللرین سونوندا آرتیق میلیونر کیمی مشهورلاشان جنت اؤز «اوشاق‌لیق آرزوسو»نو یئرینه یئتیرمه‌یه فرصت تاپیر. ۱۹۸۹-جو ایلده «تبریز» آدلی آنسامبل قوراراق، اؤز آداملارینا ۴ نفر گنج، لاکین تحصیل‌سیز موغننیلری تاپیب اونون یانینا گتیرمک تاپشیریغی وئریر. همین ۴ نفر موسی موسی‌یئو، وقار یوسوبوو، جلیلاغا و شاکیر قولیئو قارداشلاری اولور. آنسامبلین ایلک ماهنی‌سی جنتین بسته‌لدیی «تبریز» ماهنی‌سی اولور. ماهنی ایلک دفعه آذ تی.وی-نین «دالغا» وئریلیشینده سس‌لنیر. بو ماهنی آذربایجان‌دا بؤیوک رزونانس دوغورور.\n«تبریز» ماهنی‌سی اوچون کلیپ چکیلیشینه باشلانیر، سوئردلووسکی‌ده ایست چایینین ساحلینده کلیپ اوچون ۲ کیلومتر اوزونلوغوندا ساختا سرحد چکیلیر، کلیپین چکیلیشینه کوللی میقداردا وسایت آیریلیر. همین کلیپ افیره گئتدیکدن سونرا، چکیلن ساختا سرحد یاندیریلیب حقیقی آراز سرحدینه جالانیر. ماهنینین سسله‌نمه‌سیندن ۲۰ گون سونرا ناخچیوان‌دا ایرانلا سرحدلری ووروب داغیدیرلار.\n۱۹۸۹-جی ایلدن اؤز تشبوسو ایله پارانورمال حادثه‌لرین آراشدیریلماسی فعالیتینه باشلاییب. ۲۰۰۱-جی ایلده پاراپسیخولوق دیپلومو آلیب. او، روحلار دونیاسینین وارلیغینی ادعا ائدیردی.\nبیر مدت سونرا جنت علیئو وار-دولتینی ایتیریب. او، بونو مافیوز گروپلار طرفیندن غارت اولونماسی ایله اضاح ائدیب. داها سونرا ایسه اونون فعالیتینده یوخلامالار آپاریلیب و نتیجه‌ده جنت علیئو حبس اولونوب. داها سونرا ایسه جنت علیئو روحی خسته‌خانادا معالیجه آلیب.\nسون گونلرینی عبادتله کئچیرن، خالق طبابتی ایله اینسانلاری معالیجه ائد‌ن جنت علیئو ۳۰ اوکتیابر ۲۰۱۴-جو ایلده یوکسک تضییق سببیندن باکی‌دا دونیاسینی دییشیب.\n#https:\/\/ca.axar.az\/\nتاریخ\n2024.04.17 \/ 11:58\nمولف\nاسماعیلووا سوزاننا\nShare\nشرح لر\nدیگر خبرلر\nستار سوقی دونیاسینی دییشدی\nپاریسدن اینانیلماز: باکی‌نین گوجونون اعترافی، هم ده بو جور؟..\n\"تیق-تیق خانیم\"-آذربایجان دیلین‌ده جیزگی فیلمی\nشهیدیمیزدن بحث ائد‌ن کلیپ چکیلدی –ویدئو\nقاراباغین مشهور معلملرین‌دن عبدالرحیم بی حاقوئردیئو…\n\"قوردلار وادیسی\"نین آکتیورو علیئوه مراجعت ائتدی - ویدئو\n‌ چینگیز مهدی‌پورون شوشادا ایفاسی گونئیده ماراقلا قارشیلاندی\nبو تورک اؤلکه‌سینده آذربایجان بین‌الخالق مدنیت مرکزی آچیلدی\nهانسی تروزلری تانیییرسینیز؟ بیرلیک‌ده اؤیرنک!- آذربایجان دیلینده جیزگی فیلمی\nتورکلرین سیرلی میوه‌سی: قیزیل آلما نه دئمک‌دیر؟\nخبر خطّی\nروسییادان ایرانا: خیلاسئدیجی گؤندرمه‌یه هازیریق!\n00:30\nرئیسی‌نین هلیکوپتری قضایا اوغرادی- سون دوروم\n19 مای 23:59\nامارات-دان ایرانا چاغیریش: دستک وئرمه‌یه حاضیریق!\n19 مای 23:46\nحماس-دان ایرانلا باغلی مساژ...\n19 مای 23:25\nمسکوا تهرانا چاغیریش ا��تدی\n19 مای 23:05\nاردوغاندان رئیسینین هلیکوپتر قضاسی ایله باغلی آچیقلاما...\n19 مای 22:20\nرئیسی بو گون ایروانا گئدجکمیش، سون آندا…\n19 مای 21:50\nرئیسینی داشییان هلیکوپترین نؤعو باره‌ده معلومات آچیقلاندی\n19 مای 21:07\nقضا یئریندن نوبتی گؤرونتولر - ویدئو\n19 مای 20:53\nمیشل-دن رئیسینین دوشدویو قضا ایله باغلی آچیقلاما...\n19 مای 20:50\nعراق رئیسی ایله باغلی گؤستریش وئردی\n19 مای 20:50\nرئیسینین اولدوغو هلیکوپتری آختاران خلاص‌ائدیجیلر ایتکین دوشدو\n19 مای 20:39\nباقری امر وئردی: بوتون اردو آختاریشلارا جلب اولوندو\n19 مای 20:20\nایرانا دوست و قارداش خالق کیمی دستک وئرمه‌یه حاضیریق - رسمی\n19 مای 20:16\nرئیسینین هلیکوپترینین سرحدیمیزدن سون - فوتوسو\n19 مای 19:48\nرئیسینین هلیکوپتیرینین قضایا اوغراماسی تصادفدور؟\n19 مای 19:30\nرئیسی و عبداللهیان تهلوکه‌ده‌دیر - ایرانلی رسمی\n19 مای 19:18\nبونو آچیق دئیه‌ن ایلک اؤلکه‌لردن اولموشوق - رئیسی\n19 مای 18:59\nرئیسینین هوادان آختاریشلاری دایاندیریلدی\n19 مای 18:59\nپرزیدنتی مشایعت ائد‌نلر آراسیندا ضرر چکه‌نلرین اولماسی قطعی‌دیری\n19 مای 18:44\nایران‌دا بحران قرارگاهی یارادیلدی\n19 مای 18:14\nعلیئو و رئیسینین دولت سرحدینده صحبتی - متن\n19 مای 18:13\nرئیسینین هلیکوپترینین قضادان اؤنجه گؤرونتولری - ویدئو\n19 مای 17:54\nرئیسینین هلیکوپتری بونا گؤره قضایا اوغراییب – تفرعات\n19 مای 17:31\nتورکیه اردوسو ۵ پ.ک.ک-چینی محو ائتدی\n19 مای 17:05\nایران-آذربایجان علاقه‌سی تکجه قونشولوق دئییل – رئیسی\n19 مای 16:40\nبو هئچ بیر اوغور گتیرمه‌یه‌جک:عاملی\n19 مای 16:17\nارمنیستان اردوسو تعلیم کئچیر – آسریان ایزله‌دی\n19 مای 15:54\nایلهام علیئو رئیسی ایله گؤروشدو - فوتو\n19 مای 15:40\nایران و آذربایجان گوجلو سیاسی اراده گؤستریر - علیئو\n19 مای 15:31\nایستفاده قایدالاری مؤلیف حقوقلاری قوُرونور. معلوماتدان ایستیفاده ائتدیکده ایستیناد مطلق دیر. معلومات اینترنئت صحیفه لرینده ایستیفاده ائدیلدیکده موافیق کئچیدین قویولماسی مطلق دیر.","num_words":1439,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":144898.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"محمد رفعت ایلقاز (تورکجه: Mehmet Rıfat Ilgaz) ؛ (7 مئی 1911؛[۱] جیده، کاستامونو - 7 ژوئیه 1993، ایستانبول)، تورک شاعیر، رومانچی و حکایه یازیچیسی. اؤزل‌لیکله \"هابابام صینیفی\" رومانی‌یلا تانیندی. هم یازی‌لاریندا هم ده فردی حیاتیندا سوسیالیستی بیر خط داوام ائتدیردی. تورکیه‌نین ان چالخانتیلی سیاسی دؤورلرینده داوام ائتدیگی ژورنالچی‌لیغی، عئینی دؤورده کی بیر چوخ یازیچی کیمی، اونون دا عدلییه کوریدورلاریندا و حبسخانادا زامان کئچیرمه‌سینه سبب اولدو[۲]. اولدوقجا محصولدار اولان یازی حیاتینا شعیردن یومور حکایه‌لرینه، روماندان اوشاق کیتابلارینا بیر چوخ فرقلی ساحه‌ده اثرلر یاراتدی. بیر زامان‌لار توپلانان \"قارارتما گئجه‌لری\" اثری 2004-جو ایلده 100 تمل اثر سیاهی‌سینا گیردی[۳]. یازیچی‌نین اثرلری ایندیکی واختدا، اوغلو آیدین ایلقاز ایله بیرلیکده قوردوغو، چینار نشرلریندن چیخماقدادیر. بو کیتابلارین نشری تورکیه ایش بانکی مدنیت نشرلری طرفیندن ائدیلمکده‌دیر.[۴]\nاتک یازی‌لار[دَییشدیر]\n^ \"'Kapana kısılmış dev' ben de kızı Defne\". Aydınlık. 7 Temmuz\n^ \"Şiir yazdı hapse atıldı\". www.haberturk.com. Erişim tarihi: 13 Şubat 2021.\n^ \"İşte yeni yılda öğrencilere okutulacak 100 temel eser\".www.hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 13 Şubat 2021.\n^ \"Arşivlenmiş kopya\". 30 Haziran 2015 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2015.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=رفعت_ایلقاز&oldid=1457235»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nمقالات دارای جعبه اطلاعات\nیازیچیلار\nتورکیه یازیچیلاری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۷ مارس ۲۰۲۱، ‏۲۱:۵۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":418,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":65122.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو گؤزل شعری اوخودوم و چوخ لذت آپاردیم، و بئ کی ماندلا بیر بؤیوک اینساندیر و هامیلارا عزیزدیر بوندا هئچ شک و شوبهه یوخدور.","num_words":31,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.065,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":370579.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تۆرک دؤولتلر تشکیلاتی اولوسلارآراسی تۆرک قورولوشلارینین اوست قورولوشو اولاراق اؤنملی ایشلره اؤندرلیک ائدیر\n05.04.2024 ~ 26.05.2024\n2125401\nتۆرک جمهوریتلرینین اولوسلارآراسی قورولوشلارینین سون آیلارداکی فعالیتلری-۱\n۲۰۲۳-جو ایلده تۆرک دۆنیاسینین گۆجله‌نمه‌سی و تۆرک جمهوریتلرینین قایناشماسی آدینا اؤنملی گلیشمه‌لر یاشانمیشدی. بو مدت ۲۰۲۴-جو ایلین ایلک اوچ آییندا دا داوام ائتدی. ایندی اولوسلارآراسی تۆرک قورولوشلارینین اۆست قورولوشو اولان تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی و تۆرکپانین سون ایکی آیداکی اؤنملی فعالیتلرینه باخاجاغیق.\n۱۵-۲۳ فوریه ۲۰۲۴ تاریخلرینده تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی باش یازمانی کوبانیچ‌بک عؤمورعلییئو آمریکا بیرلشمیش دؤولتلرینده گؤروشمه‌لر گئرچکلشدیردی. بیرلشمیش میللتلر و آمریکا بیرلشمیش دؤولتلری حکومتی اۆست‌دوزئی نماینده‌لری ایله گؤروشمه‌لر ائد‌ن باش کاتیب عؤمورعلییئو، آمریکا بیرلشمیش دؤولتلرینین اؤنده گلن دوشونجه قورولوشلارینین باشقانلاری ایله ده گؤروشدو.\n۲۲ فوریه ۲۰۲۴ تاریخینده تۆرکپا باش کاتیبی محمد ثریا ار باشقانلیغینداکی تۆرکپا هیئتی باکی‌دا تشکیل ائدیله‌ن آسیا پارلامنترلر آسامبله‌سی ۱۴.جو باش قورولونا قاتیلدی. باش قورولا ۴۰ اؤلکه‌دن پارلامنتر تماینده‌لری قاتیلدیلار. آسیا پارلامنترلر آسامبله‌سی دؤنم باشقانلیغی تۆرکیه‌دن آذربایجانا گئچدی. آسیا پارلامنتارلر آسامبله‌سی باش قورولو موناسیبتی ایله باکی‌دا اولان تۆرکیه بؤیوک میللت مجلیسی باشقانی نعمان کورتولموش، تۆرکپا باش کاتیبلیگینه گئتدی.\nآنتالیا دیپلوماسی فورومو چرچیوه‌سینده ۱ مارس ۲۰۲۴ تاریخینده تۆرک دۆنیاسیندا قورومساللاشما: ۲۱.جی عصرده تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی باشلیقلی پانئل اوتورومو ائدیلدی. پانئله اولوسلارآراسی تۆرک قورولوشلارینین ایداره‌چیلری، تۆرک جمهوریتلری خاریجی ایشلر باخانلاری قاتیلدیلار. پانئلده تۆرک دۆنیاسینین گله‌جگی موذاکیره ائدیلدی.\n۶ مارس ۲۰۲۴ تاریخینده ایستانبولدا تۆرک دؤولتلری تشکیلاتینا عضو و گؤزلمچی دؤولتلرین میللی اولاشدیرما درنکلری باشقانلاری بیرینجی ییغینجاغی گئرچکلشدیریلدی. ییغینجاق نتیجه‌سینده تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی میللی نقلیات درنکلری بیرلیگی قورولدو.\nتۆرک دؤولتلری تشکیلاتی مسلمان دینی قورول باشقانلاری شوراسی فتوا ایش بیرلیگی قروپو ایلک دفعه رمضان آیینین باشلانغیج گونونو ۱۱ مارس ۲۰۲۴ تاریخی اولاراق اورتاق شکیلده تعیین ائتدی.\nتۆرک دؤولتلری تشکیلاتی آغ‌ساققاللار شوراسی ۱۵.جی ییغینجاغی ۱۱-۱۲ مارس ۲۰۲۴ تاریخلرینده عشق آباد شهرینده تشکیل ائدیلدی. آغ‌ساققاللار شوراسینین ۱۶.جی ییغینجاغی بوداپشتده تشکیل ائدیله‌جک.\n***\n۲۰ مارس ۲۰۲۴ تاریخینده قازاقیستانین تاراز شهرینده تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی اکینچیلیکدن مسئول باخانلار ۳.جو ییغینجاغی گئرچکلشدیریلدی. ییغینجاق چرچیوه‌سینده تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی ۳.جو تۆرک اکینچیلیک ایش فورومو دا ائدیلدی. اکینچیلیک باخانلارینین قراری ایله ۲۰۲۴-جو ایلین سپتامبر آییندان اعتباراً تاراز شهری تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی اکینچیلیک باشکندی اعلان ائدیلدی.\nتۆرکپا باش یازمانی محمد ثریا ار، ۲۳-۲۷ مارس ۲۰۲۴ تاریخلرینده ژنو‌ده گئرچکلشدیریلن ۱۴۸.جی پارلامنتلرآراسی بیرلیک آسامبله‌سینه قاتیلدی. پارلامنترلرین ییغینجاغینا آذربایجان و قازاقیستان مجلیس باشقانلاری دا قاتیلدیلار.\nگلیشمه‌لردان گؤرولدوگو اوزره تۆرک دؤولتلر تشکیلاتی اولوسلارآراسی تۆرک قورولوشلارینین اوست قورولوشو اولاراق اؤنملی ایشلره اؤندرلیک ائدیر. تۆرک دؤولتلر تشکیلاتینین بیرلشمیش میللتلره گؤزلمچی اولماسی قونوسو گوندمده. تۆرکپا تۆرک جمهوریتلری آراسیندا امکداشلیق آلت یاپیسینین ساغلام اولماسی اوچون چابا صرف ائدیر.\nاتیکتلر: #آغ‌ساققاللار شوراسی , #تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی , #تۆرکپا , #کوبانیچ‌بک عؤمورعلییئو , #اولوسلارآراسی تۆرک قورولوشلاری , #تۆرک دۆنیاسی , #تۆرک جمهوریتلری\nایلگیلی‌لی خبرلر\nاورتا آسیا جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n24.05.2024\nدونیانین اؤنده گلن اؤلکه‌لری اورتا آسیا جمهوریتلرینی بیر بوتون اولاراق گؤرمه‌یه باشلادیلار\nآورآسیا جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌‌لر\n17.05.2024\n۷-۸ می ۲۰۲۴ تاریخلرینده آذربایجان باشباخانی علی اسدوو تۆرکیه‌یه رسمی سفر گئرچکلشدیردی\nتۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n10.05.2024\n۱ می ۲۰۲۴ تاریخینده قازاقیستان جمهورباشقانی قاسم جؤمرت توکایئو بیر بیلدیری یایینلایاراق آذربایجان-ارمنیستان باریش گؤروشمه‌لرینین آلماتی شهرینده ائدیله‌جگینی بیلدیردی\nتۆرک جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌لر\n03.05.2024\nموغولستانین اورتا آسیانین بئش اؤلکه‌سی ایله داها یاخین امکداشلیق یئریتمه‌سی و آدینین اونلارلا بیرلیکده چکیلمه‌یه باشلاماسی اؤنملیدیر\n2125401\nتۆرک جمهوریتلرینین اولوسلارآراسی قورولوشلارینین سون آیلارداکی فعالیتلری-۱\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/611a\/469b\/4b8b\/611d6d9924915.jpg?time=1716806064\n\/turki\/prwqrmlr\/2024\/04\/05\/toerkh-jmhwrytlrynyn-wlwslrarsy-qwrwlwshlrynyn-swn-aylrdkhy-f-lytlry-1-2125401\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":1001,"character_repetition_ratio":0.1,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":115991.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"امیدیه بولگه‌سی خوزیستان اوستانینین بولگه‌لریندن بیریدیر. بو بولگه‌نین مرکزی امیدیه شهریدیر.بی بولگه ۱۳۹۵ مینجی ایلده ۸۵,۱۹۵ نفر خالقی وارمیش[۱]","num_words":25,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":598713.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عتبه الحقایقT ایسلام تورک ادبیاتینین ایلک نمونه‌لری ایلک موسلمان تورک دؤولتی اولان قاراخانلیلار دؤوروندن گونوموزه قدر گلیب چاتمیشدیر\n02.05.2024 ~ 14.05.2024\n2134738\n\"تورک دونیاسینا حصر ائدیلمیش عؤمورلر\" پروگرامینین بو بؤلومونده 12-جی عصرده یازیلمیش تورک-ایسلام ادبیاتینین نادیر نمونه‌لریندن اولان \"عتبه الحقایق\" و اونون مولیفی شاعر ادیب احمد یوکنکیدن دانیشاجاغیق.\nتورکلر ایسلامی داها چوخ اون‌بیرینجی عصرده قبول ائتمیشلر. ایسلام تورک ادبیاتینین ایلک نمونه‌لری ایلک موسلمان تورک دؤولتی اولان قاراخانلیلار دؤوروندن گونوموزه قدر گلیب چاتمیشدیر. بونلاردان بیری ‌ده عتبه الحقایق اثریدیر. ایسلامی یئنی قبول ائتمیش میللت اوچون بو یئنی اینانجی اؤز دیللرینده ایضاح ائتمک اوچون یازیلمیشدیر. اثرین مولیفی اون‌ایکینجی عصرده یاشامیش قاراخانلیلار دؤورونون آنادان‌گلمه کور تورک شاعری ادیب احمد یوکنکیدیر. اونون حیاتی حاقیندا چوخ محدود معلوماتیمیز وار. شاعر حاقیندا معلوم اولانلارین چوخو اونون عتبه الحقایق آدلی اثرینه اساسلانیر. آتاسینین آدی محمود اولان ادیب احمدین سمرقند یاخینلیغینداکی یوکنک شهرینده دوغولدوغو معلومدور. مولیف حاقیندا معلومات منبعلریندن بیری ‌ده علی شیر نوایینین «نسائم المحبت» اثرینده یازیلیب. بو اثرده تورک، دیندار و ضیالی کیمی تانینان، عرب و فارس دیللرینی یاخشی بیلن، تسفیر و حدیث کیمی ایسلامی علملری موکمل بیلن، فضیلتلی عالیم کیمی قید اولونان ادیب احمد بیلدیریر. امام اعظمین طلبه‌سی اولدوغونو و اونون دیگر طلبه‌لریندن داها یاخشی اولدوغونو قید ائتدی. آنجاق تاریخی حقیقته اویغون اولمادیغی دوشونولن بو روایت ادیب احمده عطف ائدیلن دینی ایختیصاص درجه‌سینین خلق آراسیندا نه قدر یوکسک اولدوغونو گؤستریر. شاعرین بعضی سؤز و اؤیود-نصیحتلرینین دیلدن دیله دولاناراق اون‌بئشینجی عصرین سونلارینا چاتماسی، اوزون ایللر تورک خالقینا تأثیرینی گؤسترمه‌سی معناسیندا چوخ آنلاملیدیر. یازیلاردا شاعرین نه واخت دوغولدوغو و نه واخت وفات ائتدیگی باره‌ده معلومات یوخدور.\nعتبه الحقایق 12-جی عصرده خاقانیه لهجه‌سینده یازیلمیش قیمتلی اثرلردن بیریدیر. ایشلدیگی مؤوضوعلار باخیمیندان دینی-اخلاقی دیداکتیک اثر حساب اولونور. تاریخ و ادبیات تاریخی آراشدیرمالاری، خوصوصیله تورک تاریخی اوچون بؤیوک اهمییت کسب ائدن بیر اثردیر. عتبه الحقایق 14 فصیلده تشکیل ائدیلمیشدیر. گیریش حیصّه‌سینده توحید، نعت و دؤرد خلیفه‌نین مدحیندن سونرا او دؤورون بؤیوک امیری محمد داد سپهسالار بگه ایتحاف ائدیلدیگی یازیلیر. اساس اثر 40 بیت و 101 دؤردل��کده یازیلمیشدیر. «حقیقتلر آستاناسی» معناسینی وئرن \"عتبه الحقایق\" اخلاق و نصیحت کیتابی اولدوغو اوچون تامامیله حیکمت اوسلوبوندا یازیلمیشدیر. اثرین مضمونونا نظر سالدیقدا هر بؤلمه‌ده‌؛ سخاوت، دوغرولوق، علم، خیرخواه‌لیق، فضیلت و تواضع‌کارلیق کیمی مؤوضوعلاردان بحث ائدیلدیگی گؤرولور. بو نصیحت کیتابینین معلوم بئش نوسخه‌سی واردیر کی، اورادا دونیانی، الله‌ی و اینسانی تانیماغین آنجاق علمله الده اولونا بیله‌جیی بیلدیریلیر. بو نوسخه‌لر سمرقند، ایاصوفیا، توپقاپی، فواد کؤپرولو طرفیندن تقدیم ائدیلن، لاکین سونرا ایتیریلن اوزون‌کؤپرو نوسخه‌سی و 2019-جو ایلده بوتون جهتلری ایله ایلک دفعه تقدیم ائدیلن هلند نوسخه‌سیدیر.\nبو اثری تورکیه‌ده نشر ائتدیرن دیلچی رشید رحمتی آرات، معلوم ال‌یازما نوسخه‌لرینی موقایسه ائده‌رک، عتبه الحقایقین دَیری و ماهیتی حاقیندا بئله دئییر: \"آیری-آیری فصیللرین آدلاریندان دا آنلاشیلاجاغی کیمی، تورک-ایسلام موحیطینین مدنیت چرچیوه‌سینده فردلرین تربیه‌سی اوچون نظرده توتولان پرینسیپلری تورکجه و منظوم شکیلده تکرارلایان اخلاق کیتابیدیر. اثردکی فیکیرلر چوخ واخت آیه‌لرله‌، حدیثلرله و یا دیگر عرب بیتلری ایله تشویق ائدیلیر... بورادا فیکیر باخیمیندان مولیف اؤز فیقهیندن چوخ، معلوم پرینسیپلری گؤزل تورکجه ایفاده ائتمکله کیفایتلنیب. نظره آلساق کی، اثرین یازیلدیغی تخمین ائدیلن دؤورده بو پرینسیپلری هر بیر اوخوجونون آسانلیقلا باشا دوشه بیله‌جیی و یاددا ساخلایا بیله‌جیی آیدین دیلده و نظمله نشر ائتمک بو یولون یولچولاری اوچون مقصد ایدی، ادیب احمدین بو وظیفه‌نی موکممل شکیلده یئرینه یئتیردیگینی قبول ائتمک لازیمدیر.\" او دؤورده \"عتبه الحقایق\" کیتابی بیر چوخ دیوان و تکه شاعرلرینی تأثیرلندیرمیشدیر. بو شاعرلردن ان مشهورلاری نیازی مصری، سعدی شیرازی، مؤولانا و علی شیر نوایی‌دیر. اثرین موهوم مقاملارین‌دان بیری؛ هم عاغیلین، هم دوشونمه قابیلییتینین، هم‌ده ایمانین عینی درجه‌ده جیدی اولدوغونو وورغولاییر. بوندان علاوه‌، تورکولوژی آراشدیرمالاری باخیمیندان اورتا تورک دؤورونه ایشیق سالان اوچونجو موهوم اثر اولدوغو اوچون آدی علم عالمینده دایم خاطیرلاناجاقدیر.\nاتیکتلر: #اورتا تورک دؤورو , #قاراخانلیلار دؤورو , #ایسلام تورک ادبیاتی , #احمد یوکنکی , #عتبه الحقایق , #تورک دونیاسینا حصر ائدیلمیش عؤمورلر\nایلگیلی‌لی خبرلر\nاورتا آسیا جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n24.05.2024\nدونیانین اؤنده گلن اؤلکه‌لری اورتا آسیا جمهوریتلرینی بیر بوتون اولاراق گؤرمه‌یه باشلادیلار\nآورآسیا جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌‌لر\n17.05.2024\n۷-۸ می ۲۰۲۴ تاریخلرینده آذربایجان باشباخانی علی اسدوو تۆرکیه‌یه رسمی سفر گئرچکلشدیردی\nتۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n10.05.2024\n۱ می ۲۰۲۴ تاریخینده قازاقیستان جمهورباشقانی قاسم جؤمرت توکایئو بیر بیلدیری یایینلایاراق آذربایجان-ارمنیستان باریش گؤروشمه‌لرینین آلماتی شهرینده ائدیله‌جگینی بیلدیردی\nتۆرک جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌لر\n03.05.2024\nموغولستانین اورتا آسیانین بئش اؤلکه‌سی ایله داها یاخین امکداشلیق یئریتمه‌سی و آدینین اونلارلا بیرلیکده چکیلمه‌یه باشلاماسی اؤنملیدیر\n2134738\nتورک دونیاسینا حصر ائدیلمیش عؤمورلر \"عتبه الحقایق\"\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/ac00\/a0e8\/0691\/659e87dc6db37.jpg?time=1716692321\n\/turki\/prwqrmlr\/2024\/05\/02\/twrkh-dwnysyn-hsr-y-dylmysh-w-mwrlr-tbh-lhqyq-2134738\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":1239,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":150729.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"51°30′06″N 0°09′44″W \/ 51.5017°N 0.1621°W \/ 51.5017; -0.1621موختصات: 51°30′06″N 0°09′44″W \/ 51.5017°N 0.1621°W \/ 51.5017; -0.1621\nنایتسبریج (اینگیلیسی‌جه: Knightsbridge) بریتانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره 9270 نفر دیر. بۇ شهر اینگیلیس اؤلکه‌سینده یئرلشیب.\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nبریتانیا شهرلرین لیستی\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ City of Westminster ward population 2011. Neighbourhood Statistics. Office for National Statistics. یوْخلانیلیب15 October 2016.\nبو شهرلر ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=نایتسبریج&oldid=659661»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with OS grid coordinates\nشهرلر قارالامالاری\nبریتانیا شهرلری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۵:۵۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":266,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.278,"stopwords_ratio":0.015,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":50133.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سبحان طالیبلی: 1948-1953- جو ایللر آذربایجانلیلارین تاریخی تورپاقلاری اولان ارمنستان‌دان دئپورتاسیاسی - Tribun تريبون\nتریبون\nمقالات جدید\nاکولوژی\nفرهنگ\nدیدگاه\nآلترناتیو\nمقالات\nکتابخانه\nتریبون پادکست\nجستجو\nسبحان طالیبلی: 1948-1953- جو ایللر آذربایجانلیلارین تاریخی تورپاقلاری اولان ارمنستان‌دان دئپورتاسیاسی\n1948-1953-جو ایللر آذربایجانلیلارین تاریخی تورپاقلاری اولان ارمنستان‌دان دئپورتاسیاسی\n1848-1953-cü illər Azərbaycanlıların tarixi torpaqları olan\nErmənistandan deportasiyası\nDr., Doç. Sübhan Talıblı\nسبحان طالیبلی،\nدوکتور، دوسئنت\nعلی رضا اردبیلی‌دن تانیتما: دوکتور سبحان طالیبلی، میللی حوکومتین فدایی‌لری‌نین بیری‌نین نوه‌سی و باشقا بیر میللی حوکومت فدایی‌سی‌نین اوغلو اولماقلا برابر، آذربایجان میللی علملر آکادئمی��سی‌نین علمی امکداشی و تدقیقاتچی‌سی‌دیر.\nدوکتور طالیبلی‌نین بو قیصا مقاله‌سی، گونئی‌‌ آذربایجانلی‌لار اوچون، چوخ دیرلی و لازیملی بیر معلومات قایناغی‌دیر. ائرمنی ناسیونالیسمی حاقدا، محدود و ناقیص بیلگی صاحیبی اولان گونئیلی‌لر، 1980 جی ایللرین سونوندان باشلایان، ائتنیک تمیزله‌مه‌لر و جینایت‌لرین حاقیندا جزئی بیر بیلگی‌لری وارسا، 1948ـجی ایلدن آذربایجانلی‌لارا قارشی باشلامیش ائتنیک تمیزله‌مک پروژه‌لریندن اصلا خبرلری یوخدور. بو حاقدا قوزئی آذربایجاندا چوخلو اثرلر نشر اولسادا، هله گونوموزه قدر، نه سووئت رئژیمی دؤورو و نه چار (تزار) روس رئژیمی دؤورونده اولوب بیتن فاجیعه‌لرن، گونئی‌ده آزاراق بیر خبر واردیر. بوتون بو فاکتالاری نظره آلاراق، دوکتور طالیبلی‌نین بو قیصا مقاله‌سی، گونئی آذربایجانلی‌لار اوچون، اؤز قوزئی پارچالارینا قارشی 200 ایلدن آرتیق جریان ائدن ائتنیک تمیزله‌مک پلانلاریندان خبردار اولماغا و بو حاقدا حساس داورانماغا چاغیران بیر اثردیر. (تانیتمانین سونو)\nآذربایجان رئسپوبلیکاسیندا سووئت حاکمیتی دؤورونده آذربایجانلیلارین ارمنستان‌دان کؤچو پلانلی و دوشونولموش شکیلده دوام ائتدیریلمیش‌دیر. بئله کی، بو پروسئس خصوصیله ایکینجی دونیا محاربه‌سین‌دن سونرا گوجلنمیش و شورویی-نین سوقوتونا قدر دایمی تئندئنسیا دواملی اولا‌راق حیاتا کئچیریلمیش‌دیر.\n1943-جو ایل تئهران کونفرانسی زمانی سووئت-ایران مناسبت‌لری مذاکره اه ائدیلرکن، ارمنی دیاسپورو شوروی خاریجی ایشلر ناظری و.مولوتوو‌دان ایراندا یاشایان ارمنیلرین شوروی-یه کؤچورولمه‌سینی خواهش ائتمیش‌دیر. مولوتوو تئهراندا مسئله‌نی شورویی کومونیست پارتیاسی مرکزی کومیته سی-نین صدری ای.استالینه چاتدیریر و ارمنیلرین کؤچورولمه‌سینه راضیلیق وئریلیر. ارمنستان کومونیست پارتیاسی مرکزی کومیته‌سی‌نین کاتیبی ق. آروتیونوو بوندان استفاده ائده‌رک خاریج‌دکی ارمنیلرین ارمنستانا کؤچو بهانه‌سی ایله آذربایجانلیلارین ارمنستان‌دان زورلا چیخاریلماسی باره‌ده قرار وئریلمه‌سینه نایل اولور.\nآذربایجانلی اهالی‌نین شوروی ارمنستان -دان، شوروی آذربایجانان ین کور-آراز اراضی‌سینه کؤچورولمه‌سی باره‌ده شوروی ناظرلر سووئتی‌نین 23 دئکابر 1947-جی ایل تاریخلی قراری ای.استالین‌ین ایمضالانمیش فرمانا اساساً، ارمنستان‌دان 100 مین نفرلیک آذربایجانلی اهالی‌نین 1948-1950-جی ایللر عرضینده کؤچورولمه‌سی نظرده توتولوردو. [1]\nخالق تصروفاتی اوزره راپورلاردان گلن معلومات‌لار و شوروی ارمنستان کند تصروفات ناظرلیگی‌نین معلومات‌لارینا اساساً، کؤچورولمه باشلانمامیش‌دان اول 1948-جی ایلده ارمنستاندا 25 مین آذربایجانلی عائله‌سی، یاخود 110 مینه یاخین آذربایجانلی یاشاییردی. اونلاردان یالنیز 9 مین عائله و یا 35 مین نفر آران رایونلاریندا، قالان 75 مین نفر ایسه ارمنستان‌ین یوکسک داغلیق رایونلاریندا یاشاییردی.[2]\nشوروی رهبرلیگی‌نین آذربایجانلیلارین کؤچورولمه‌سینه سبب کیمی آمئریکا، آوروپا، یاخین شرق اؤلکه‌لرینده یاشایان ارمنیلرین گویا وطنه کؤچمک ایسته‌یی ایدی. آذربایجانلی اهالی‌نین ارمنستان‌دان کؤچورولمه‌سی خاریجی اؤلکه‌لردن کؤچورولن ارمنیلرین قبول ائدیلمه‌سی و یئرلشدیریلمه‌سی شرط‌لرینی خئیلی یونگوللش‌دیریردی. بونا گؤره ده، قرارا اس��ساً، آذربایجانلی اهالی‌نین کؤچورولمه‌سی نتیجه‌سینده آزاد ائدیلن تیکیلیلر و یاشاییش ائولری گلن ارمنی اهالی‌نین مسکونلاشماسی اوچون استفاده اولونوردو.\nارمنستان‌دان کؤچورولن آذربایجانلیلارا گذشت‌لر و کردیت‌لر وئریلسه ده، اونلار فاکتیکی اولا‌راق، ایلک نؤوبه‌ده، اؤز تورپاقلارین‌دان، تاریخلرین‌دن، مدنی ارث‌لرین‌دن، آتا و بابا‌لارین‌دان میراث قالمیش شخصی ائولرین‌دن، بوتون داشینماز املاکین‌دان قارشیلیق‌سیز اولا‌راق محروم اولوردولار.\nفاکت‌لار و سندلر اونو گؤستریر کی، پلانلاشدیریلان سایدا آذربایجانلی عائله‌نین ارمنستان‌دان کؤچورولمه‌سینی معین ائدیلمیش مدتده حیاتا کئچیرمک مومکون اولماییب.[3] اونا گؤره ده 1950-جی ایل سئنتیابرین 6-دا شوروی ناظرلر شوراسی \"1951-1955-جی ایللرده آذربایجان-ین کور-آراز اووعالیغی‌نین کولخوزلارینا کؤچورولمه حاقیندا\" یئنی قرار قبول ائدیر. همین قرارا اساساً، معین ائدیلمیش مدت عرضینده ارمنستان-دان 15 مین کولخوزچو و دیگر آذربایجانلی اهالی‌نین کؤچورولمه‌سی نظرده توتولوردو. بئله‌لیکله، موسکوا کؤچورمه کامپانیاسینین مدتینی اوزادا‌راق آذربایجانلیلارین ارمنستان‌دان کؤچورولمه‌سینه، 23 دئکابر 1947-جی ایل و 10 مارت 1948-جی ایل تاریخلی اولکی قرارلارا اساساً معین ائدیلمیش 100 مین کیمی آرزو اولونان رقمه نایل اولماغا چالیشیردی. لاکین آذربایجان-ین کند تصروفات ناظری ای.عبدالله یئوین آذربایجان کومونیست پارتیاسی مرکزی کومیته‌سی‌نین کاتیبی امام موصطافایئوه و رئسپوبلیکا ناظرلر سووئتی‌نین صدری ت.قولیئوه اونوانلادیغی 13 اوکتیابر 1953-جو ایل تاریخلی مکتوبون‌دان گؤرونور کی، موسکوا اؤز نیتینه تام شکیلده چاتمامیش‌دیر. 1948-1953-جو ایللر عرضینده ارمنستان شوروی-دن 11914 تسرروفات (53000 نفر) کور-آراز اووعالیغینا کؤچورولموشدو.\nشورویی رهبرلیگی‌نین تورک-مسلمان خالقلارینین، او جمله‌دن ده بو دئپورتاسیا سیاستی چئچئنلرین، اینقوش‌لارین، بالکارلارین، قاراچایلیلارین و دیگر خالقلارین قازاخیستانا و اورتا آسیایا دئپورتاسیاسی ایله عینی سویه‌ده قرارلاشیر. آذربایجانلیلار مجبورن دئپورتاسیایا معروض قالدیلار و بو دئپورتاسیا، اون مینلرله اینسانین عادت ائتدیگی حیات ریتمینی پوزموش، اونلاری یئنی شرایطه، یئنی حیات طرزینه، یئنی مشغولیت‌لره اویغونلاشماغا وادار ائتمیشدی.\n1997-جی ایل دئکابرین 18-ده آذربایجان جمهوریتینین جمهور رئیسی حیدر علی یئوین “1948-1953-جو ایللرده آذربایجانلیلارین ارمنستان اراضی‌سیندکی تاریخی-ائتنیک تورپاقلارین‌دان کوتلوی صورتده دئپورتاسیاسی حاقیندا” [4] ایمضالادیغی فرمانلا تاریخی و دده-بابا یوردلاری اولان آذربایجانلیلارین 1948-1953-جو ایللرده ارمنستان‌دان دئپورتاسیاسینا ایلک دفعه حقوقی-سیاسی قیمت وئریلدی فرماندا بو ایشده ارمنی شووینیست دایره‌لری‌نین و شوروی رهبرلیگی‌نین جینایتکار سیاستی ایله یاناشی، شوروی آذربایجانی رهبرلیگی‌نین اؤز خالقینین طالع ینه، اونون وطنداش‌لاریمیزا قارشی تؤره‌دیلن جینایت‌لرین تشکیلینده و حیاتا کئچیریلمه‌سینده ایشتیراکی قید اولونوردو.\nاستالین طرفین‌دن 1948-1953-جو ایللرده حیاتا کئچیریلن آذربایجانلیلارین نؤوبتی دئپورتاسیاسی زمانی ارمنیلرین خصوصیله دقت مرکزینده ساخلادیقلاری مسئله، ارمنیستاندا یئرلشن، اقتصادی، سوسیال و معنوی جهت‌دن گوجلو، استراتئژی اهمیت‌لی آذربایجانلی یاشاییش منطقه‌لری‌نین بوشالدیلماسی ایدی.[5] بو سبب‌دن ایلک مرحله‌ده ایروان شهری (ایندیکی یئروان شهری) یاخینلیغینلداکی یاشاییش منطقه‌لری آذربایجانلیلاردان تمیزلنمیش، سونرا اسه رایون مرکزلری، اطراف کند و قصبه‌لرین اهالیسی کؤچورولموش‌دور. دئپورتاسیایا معروض قالان اهالی‌نین بیر حصه‌سی ارمنستانین داغ رایونلاریندا یاشادیغی اوچون کور-آراز اووعالیغین‌داکی اقلیم شرایطینه چتین آلیشمیش‌دیر. بو سبب‌دن ده کور-آراز اووعالیغینا کؤچورولموش اون مینلرله آذربایجانلی آراسیندا کوتلوی اؤلوم حال‌لاری قیده عالینمیش‌دیر.\nدیگر طرف‌دن، ارمنستان‌دان کؤچورولن بیر نفر ده آذربایجانلی داغلیق قاراباغ اراضیسینه بوراخیلمامیش‌دیر[6]. عکسینه \"بؤیوک ارمنستان\"پلانی‌نین حیاتا کئچیریلمه‌سی استیقامتینده بو اراضی‌نین آذربایجانلیلاردان بوشالدیلماسی ایشی پلانلی صورتده دوام ائتدیریلمیش و داخیلی کؤچورمه آدی ایله 1949-جو ایلده داغلیق قاراباغدن 132 عائله (549 نفر) آذربایجانین خانلار رایونونا کؤچورولموش‌دور. عینی زاماندا آذربایجان یاشاییش منطقه‌لری‌نین آدلارینین دییشدیریلمه‌سی، تحصیل و مدنیت اوجاقلارینین باغلانماسی، رایونلارین بیرلشدیریلمه‌سی عملیاتی حیاتا کئچیریلمیش‌دیر. 1947-1953-جو ایللرده آذربایجانلیلار یاشایان 60 منطقه‌نین آدی دییشدیرمیش‌دیر. عمومیتله اسه، 1921-1988-جی ایللرده ارمنستاندا یوزلرله تورک منشألی یاشاییش یئری‌نین آدی دییشدیریلمیش‌دیر.\nدئپورتاسیا زمانی ارمنیلرین حیاتا کئچیردیک‌لری حیله‌گرلیک ایسه اوندان عبارت ایدی کی، رایون و شهرلرین اهالیسی آز سایدا آذربایجانلی قالماق شرطی ایله کؤچورولموش‌دور. آزلیقدا قالان اهالی ایسه نؤوبتی مرحله‌ده - ارمنستان اراضیسی‌نین تامامیله آذربایجانلیلاردان \"تمیزلنمه‌سی\" عملیاتی زمانی اؤلکه‌دن چیخاریلمیش‌دیر.[7]\nشوروی حکومتی‌نین آذربایجانلیلارین کؤچورولمه‌سی حاقیندا وئردیگی قرارلار ارمنستان حکومتینه شانس وئرمیشدی کی، ایلک نؤوبه‌ده ایروان اطرافیندا و ارمنستانین خاریجی سرحدلری بویونجا مؤوجود اولان آذربایجانلی یاشاییش منطقه‌لری‌نین کؤچورولمه‌سینه نایل اولسون. ارمنستان حکومتی‌نین نماینده‌لری آذربایجانلی اهالی‌نین پسیکولوژی جهت‌دن کؤچورولمه‌یه حاضیرلانماسی اوچون موختلیف شاییعه‌لر یاییردیلار. ارمنستان‌ین داخیلی ایشلر ناظری ژنرال-مایور خ.قریقوریانین ایمضاسی ایله 3 مای 1948-جی ایلده م.ج.باغیرووا عنوانانلانمیش “آذربایجان شوروی-ا قارشیداکی کؤچورولمه ایله علاقه‌دار ارمنستانین آذربایجانلی اهالیسی آراسین‌داکی اهوال-روهیه حاقیندا آراییش”دا تکجه کؤچورولمه‌سی نظرده توتولان رایونلارین آذربایجانلی اهالی‌نین ناراضیلیقلاری دئییل، بو ایشده ماراغی اولان، داغلیق قاراباغین و ناخچیوانین ارمنستانا بیرلشدیریلمه‌سینی آرزولایان ارمنیلرین سؤیلدیک‌لری ده اؤز عکسینی تاپمیش‌دیر.[8]\nآرخیو سندلرینده ایروان شهرین‌دن آذربایجانلیلارین دئپورتاسیاسینا دایر فاکت‌لار دا بونو گؤستریری. مثلن، 1948-جی ایلین دئکابریندا ایروان شهرین‌دن 64 آذربایجانلی عائله‌سی‌نین (253 نفر) کؤچورولدوگو، 1949-جو ایلده اسه 400 عائله‌نین کؤچورولمه‌سی‌نین نظرده توتولماسی فاکتی قید ائدیلمیش‌دیر.\n1948-1950-جی ایل��رده ارمنستان‌دان کؤچورولموش 8110 عائله‌دن یالنیز 3232-سی یاشاییش ائولری ایله تامین اولونموشدو. 1950-جی ایلده کؤچورولنلر اوچون 3500 ائو تیکمک قرارا عالینسا دا، یالنیز 470 ائو تیکیلمیشدی. یالنیز 1488 کؤچکون عائله‌سی حیاط یانی تصروفات ساحه‌سی ایله تامین اولونموشدو. 1951-جی ایلده کؤچکونلر اوچون 5000 یاشاییش ائوی‌نین تیکینتیسی پلانلاشدیریلسا دا، جمعیسی 3074 ائو تیکیلیب استفاده‌یه وئریلمیشدی. 1952-جی ایلده ارمنستان-دان کور-آراز اووعالیغینا 600 تصروفاتن کؤچورولمه‌سی پلانلاشدیریلیر و پلان آرتیقلاماسی ایله (124،6 فایز) یئرینه یئتیریلیر.[9]\nارمنستان‌دان آذربایجانلیلارین دئپورتاسیاسی باشا چاتدیریلدیق‌دان سونرا اورادا یاشایان آذربایجانلی اهالی‌نین آزالماسینی بهانه ائده‌رک، رایون و رئسپوبلیکا میقیاسیندا معین وظیفه‌لر توتان آذربایجانلی کادرلارین ارمنیلرله عوض ائدیلمه‌سینه باشلانیلدی.\nقاراباغلار، وئدی، زنگیباسار، کراسنوسئلو رایونلارینین پارتیا کومیته‌لری‌نین آذربایجانلی بیرینجی کاتیبلری، دیگر 10 رایوندا اسه ایکینجی و اوچونجو کاتیبلری وظیفه‌دن آزاد ائده‌رک یئرلرینه ارمنیلری تعیین ائتدیلر. آماسیا، باسارکئچر و کراسنوسئلو رایونلارین‌دان باشقا، یئرده قالان رایونلاردا آذربایجان دیلینده چیخان قزئت‌لر باغلاندی. [10]\nج.جاببارلینین آدینی داشییان ایروان دولت آذربایجان درام تئاتری 1949-جو ایلده آذربایجانلیلارین یاشامادیغی باسارکئچر رایونونون مرکزینه کؤچورولموش، 1952-جی ایلده اسه مالیه‌لشدیریلمه‌مه‌سی سببین‌دن باغلانمیشدی. ایروان تئاتری یالنیز 1967-جی ایلده یئنیدن ایرواندا فععالیتینی برپا ائتمیشدی. [11]\nخ.آبوویان آدینا ایروان پئداقوژی اینستیتوتوندا 1937-جی ایلدن تحصیلی آذربایجان دیلینده اولان بؤلمه‌لری – دیل-ادبیات، تاریخ-جوغرافیا، فیزیکا-ریاضیات فاکولته‌لری و ارمنستان دولت غیابی پئداقوژی اینستیتوتوندا مؤوجود اولان عئینی آدلی فاکولته‌لری باغلانا‌راق، 1948-جی ایلده آذربایجان‌داکی موافق اینستیتوت‌لارا کؤچورولدولر. 1924-جو ایلده ایروان آذربایجانلی پئداقوژی تئکنیکومو باغلانا‌راق اونون فاکولته‌لری کند رایونو حساب ائدیلن خانلار (حاضردا گؤیگؤل) رایون مرکزینه کؤچورولدو.\nعمومیتله، آذربایجانلیلارین 1948-1956-جی ایللرده تاریخی آذربایجان تورپاقلاریندا یارادیلان ارمنستان دان، اؤز تاریخی ائتنیک تورپاقلارین‌دان دئپورتاسیا ائدیلن آذربایجانلیلارین بو فاجعه‌سی حقوقی جهت‌دن 1948-جی ایلده BMT-نین اینسان حقوقلاری کومیسسیاسینین قبول ائتدیگی قرارین 2 ماده‌سینه اویغون اولا‌راق سویقیریم و ائتنیک تمیزلمه کیمی قیمتلندیریلمه‌لی، دونیا ایجیتیماعیتینه، بین الملل و رئگیونال تشکیلات‌لارینا چاتدیریلمالی، دونیانین آپاریجی کیو-لرینده مقاله‌لر یازیلمالی، خاریجی اؤلکه‌لرده کونفرانس، سئمینارلار تشکیل ائدیلملدیر.\nادبیات :\nPaşayev A. Köçürülmə. Bakı: Azərnəşr, -1995,- 40 s.\nVaqif Arzumanlı, Nazim Mustafa. Tarixin qara səhifələri. Bakı, 1998,\nسبحان طالیبلی ائرمنیلرین آذربایجانا قارشی اساسسیز تورپاق ایدئاالری و داغلیق قاراباغ و اطراف رایونالرین اشغالی ص. 25-34ماهنامه خداآفرین شماره 187 سال 1399 شهریور ماه\n“1948-1953-cü illərdə azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazisindəki tarixi-etnik torpaqlarından kütləvi surətdə deportasiyası haqqında” Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin imzaladığı Fərman\/\/ https:\/\/e-qanun.az\/framework\/4099\nNəcəfov B.İ. Deportasiya. III hissə, Bakı: Çaşıoğlu, - 2006.-320 səh.\nTalıblı S.Ə. İran İslam Respublikasının Qafqaz siyasətində Dağlıq Qarabağ problemi (1191-2005-ci illər). Baki: Elm və təhsil, 2016.- s. 221-225\nhttps:\/\/supremecourt.gov.az\/static\/view\/20\nQasımlı M.C. Ermənistanın sovetləşdirilməsindən Azərbaycan ərazilərinin işğalınadək erməni iddiaları: tarix-olduğu kimi (1920-1994-cü illər). Bakı: Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu. 2016. 520 s.\nAzərbaycanlıların Ermənistan SSR-dən deportasiyası (1948–1953-cü illər)\" sənədlər toplusu. Bakı: Zərdabi LTD MMC, -\nBayramov A.Ə. Tarixi faciələrimiz: deportasiya, represiya və soyqırımı. Bakı: “AM965” MMC-nin mətbəəsi, - 2015, - 416 s.\nhttps:\/\/soyqirim.az\/link\/6221\n[1] Paşayev A. Köçürülmə. Bakı: Azərnəşr, -1995,- 40 s.\n[2] Vaqif Arzumanlı, Nazim Mustafa. Tarixin qara səhifələri. Bakı, 1998,\n[3] سبحان طالیبلی ائرمنیلرین آذربایجانا قارشی اساسسیز تورپاق ایدئاالری و داغلیق قاراباغ و اطراف رایونالرین اشغالی ص. 25-34ماهنامه خداآفرین شماره 187 سال 1399 شهریور ماه\n[4] “1948-1953-cü illərdə azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazisindəki tarixi-etnik torpaqlarından kütləvi surətdə deportasiyası haqqında” Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin imzaladığı Fərman\/\/ https:\/\/e-qanun.az\/framework\/4099\n[5] Nəcəfov B.İ. Deportasiya. III hissə, Bakı: Çaşıoğlu, - 2006.-320 səh.\n[6] Talıblı S.Ə. İran İslam Respublikasının Qafqaz siyasətində Dağlıq Qarabağ problemi (1191-2005-ci illər). Baki: Elm və təhsil, 2016.- s. 221-225\n[7] https:\/\/supremecourt.gov.az\/static\/view\/20\n[8] Bax: Qasımlı M.C. Ermənistanın sovetləşdirilməsindən Azərbaycan ərazilərinin işğalınadək erməni iddiaları: tarix-olduğu kimi (1920-1994-cü illər). Bakı: Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondu. 2016. 520 s.\n[9] Bax: Azərbaycanlıların Ermənistan SSR-dən deportasiyası (1948–1953-cü illər)\" sənədlər toplusu. Bakı: Zərdabi LTD MMC, - 2013.\n[10] Bayramov A.Ə. Tarixi faciələrimiz: deportasiya, represiya və soyqırımı. Bakı: “AM965” MMC-nin mətbəəsi, - 2015, - 416 s.","num_words":3174,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.208,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":94315.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"علی بیگ حسین زاده علی بیگ حسین‌زاده (علی حسین توران) (7 مارس 1864، سالیان، باکی قوبرنیاسی، روسیه ایمپراتورلوغو – 17 مارس 1940، ایستانبول) — آذربایجان ادیبی، فیلوسوف و ادبیات تنقیدچیسی، 20.عصر آذربایجان-تورک ایجتیماعی فیکری نین ان گؤرکملی نوماینده‌لریندن بیری. اوزون مودت عالیم، حکیم، رسام، شاعیر، تنقیدچی، ترجومه‌چی، موعلیم، ژورنالیست کیمی فعالیت گؤسترمیش، بو ساحه‌لرین هر بیرینده اؤزونه‌مخصوص ایز قویموشدور.\n20. عصر آذربایجان مطبوعاتی و پوبلیسیستیکاسی ساحه‌سینده موستثنا خیدمت‌لری واردیر.\nآذربایجان جومهوریتی ناظیرلر کابینه‌سی نین 7 مئی 2019-جو ایل تاریخلی، 211 نؤمره‌لی قراری ایله علی بیگ حسین‌زاده آذربایجان جومهوریتینده اثرلری دؤولت واریداتی اعلان ائدیلن مؤلیف‌لرین سیاهیسینا داخیل ائدیلمیشدیر.[۱]\nیاشامی[دَییشدیر]\n1864-جو ایل 24 فوریه‌ده سالیاندا آنادان اولموشدور. کیچیک یاشلاریندا ایکن عاییله‌سی ایله بیرلیکده تیفلیسه کؤچموشدور. آتاسینی ائرکن ایتیرن ع.حسین‌زاده او زامان قافقاز شیخ‌الاسلامی اولان باباسی آخوند احمد سلیانی‌نین حیمایه‌سینده بؤیوموشدور. تیفلیس گیمنازیاسینی بیتیرمیش (1875–1885)، اوشاق‌لیق و طلبه‌لیک ایل‌لرینده تورک، فارس، عرب، آلمان و روس دیل‌لرینی اؤیرنمیشدی.\nعلی بیگ حسین‌زاده باباسی شئیخ احمد ایله اونون دوستو آذربایجان دراماتورقونون بانیسی، ایجتیماعی خادیم میرزه فتحعلی آخوندزاده‌نین (1812–1878) صؤحبت‌لریندن فایدالانمیش و اونلارین تربیه‌سی آلتیندا زامانی‌نین ادبی چئوره‌سینی تانیمیشدی. گیمنازیادا تحصیل آلدیغی دؤوردن اعتیباراً تورکجه‌یه، تورکچولوگه و تورکیه‌یه دایانماق گرکدیگی فیکری‌نین یارانماسیندا شئیخ سلیانی‌نین و میرزه فتحعلی آخوندزاده‌نین بؤیوک تاثیری اولموشدو.[۲]\nگؤرکملی ایجتیماعی خادیم ضیا گؤکآلپ (1876–1924) علی بیگ حسین‌زاده دن بحث ائدرکن اونون روسیه‌ده‌کی میلتچی‌لیک جریان‌لاری‌نین تاثیری ایله تورکچو اولدوغونو، کالجده ایکن گورجو گنجلریندن سون درجه میلت سئور اولان بیر یولداشی‌نین اونا میلت سئوگیسینی آشیلادیغینی یازمیشدیر.[۲]\nعلی بیگ حسین‌زاده، باباسی قافقاز شیخ الاسلامی احمد حسین‌زاده‌نین و میرزه فتحعلی آخوندزاده‌نین تربیه‌سی، اونلارین صؤحبت‌لری‌نین تاثیری آلتیندا بؤیوموشدو. شوبهه‌سیز کی، اوندا آرتیق میلت سئوگیسی اوشاق‌لیقدان فورمالاشمیشدی. دیگر طرفدن، حلمی ضیا اولکن‌ین قئید ائتدیگی کیمی، تورکچولوکله باغلی فیکیرلرین فورمالاشماسیندا علی بیگ حسین‌زاده‌یه بو ایکی شخصیتین بؤیوک تاثیری اولموشدور. میرزه فتحعلی آخوندزاده ضیا گؤکآلپ طرفیندن ده بؤیوک تورکچو کیمی قبول ائدیلمیشدیر. بو فاکت‌لار ضیا گؤک‌آلپ‌ین علی بیگ حسین‌زاده حاقیندا یازدیقلارینی تکذیب ائدیر.[۲]\nضیا گؤک‌آلپ روسیه‌دن ایستانبولا گلن علی بیگ حسین‌زاده‌نین طیبیه‌ده تورکچولوگون اساس‌لارینی ایضاح ائتدیگینی، \" توران \" آدلی شعیری‌نین تورانچی‌لیق (پان–تورانیزم) ایدئولوژی‌سی‌نین ایلک گؤرونومو کیمی دَیرلندیرمیشدیر.[۲]\n1885-جی ایلده سانکت-پتربورق اونیورسیتتی‌نین ریاضیات فاکولته‌سینه داخیل اولموش، هم ده شرق فاکولته سینده گؤرکملی پروفسورلارین موحاضیره‌لرینی دینله‌میشدی. بورادا دؤورون مشهور علم خادیم‌لری – دمیتری مندلیئف، یقور واقنر، نیکولای منشوتکین، نیکولای بکتوف، والنتین ژوکووسکی و باشقالاریندان درس آلان ع.حسین‌زاده ایمپراتورلوغون پایتاختیندا گئدن ایجتیماعی-سیاسی پروسه‌لرله ده یاخیندان تانیش اولور، \"خالقچی‌لار‌\" حرکاتینا رغبت بسله‌ییر. بیر سیرا اینقیلابچی طلبه‌لر کیمی، او دا سانکت-پتربورقدان اوزاقلاشماق مجبوریتینده قالیر.\nروسیه ایمپراتورلوغونون پایتاختینداکی ایجتیماعی-سیاسی تلاطوم‌لرله علاقه‌دار اولاراق ع.حسین‌زاده تورکیه‌یه، ایستانبولا گلیر و بورادا دارولفونوندا عسگری-طبیشه فاکولته‌سینده تدریس آلماقلا دِرماتووئنرولوق ایختیصاصی و یوزباشی حربی روتبه‌سی قازانیر. 1897-جی ایلده او، قیرمیزی آی‌پارا جمعیتی هئیتی‌نین ترکیبینده ایتالیایا گئدیر. اوچ ایلدن سونرا گئری قاییداراق موسابیقه یولو ایله ایستانبول دارولفونوندا عسگری-طیب فاکولته‌سینده پروفسور کؤمکچیسی وظیفه‌سینه تعیین ائدیلیر. او بورادا دا اینقیلابچی گنج تورکلر حرکاتینا قوشولدوغوندان و \" ایتیحااد و ترقی \" پارتیاسی‌نین ایلک اؤزه‌گینی یارادان‌لاردان بیری اولدوغوندان تعقیب اولونور.\nعلی بیگ حسین‌زاده 1940-جی ایلده ایستانبولدا وفات ائدیب.[۳]\nاتک یازی‌لار[دَییشدیر]\n^ \"\"\"Əsərlərin dövlət varidatı elan edilməsi Qaydaları\"nın və \"Əsərləri dövlət varidatı elan edilən müəlliflərin və dövlət varidatı elan edilən filmlərin Siyahısı\"nın təsdiq edilməsi haqqında\" [[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]]nin 7 may 2019-cu il tarixli, 211 nömrəli Qərarı\" (azərb.). nk.gov.az. 2019-05-11. İstifadə tarixi: 2019-05-13.\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ \"Aytək Zakirqızı (Məmmədova).Əli bəy Hüseynzadə haqqında Türkiyənin böyük mütəfəkkiri Hilmi Ziya Ülkənin xatirələri\".2015-03-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-07-24.\n^ \"Əli bəy Hüseynzadənin anadan olmasından 150 il ötür\" (azərb.). olaylar.az. 24.02.2014 14:26. İstifadə tarixi: 01-04-2014.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=علی_بیگ_حسین_زاده&oldid=1556268»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nPages using infobox officeholder with unknown parameters\nآذربایجانلی فیلسوفلار\nتورکچولر\nتورکچولوک\nیازیچیلار\nآذربایجان فیلوسوفلاری\nگیزلی بؤلمه:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۶ فوریه ۲۰۲۴، ‏۲۰:۴۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1127,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":89116.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سرقویتی بیقی (اینگیلیسی‌جه: Sorghaghtani Beki) بیر شاهزاده ایدی. ۱۲۰۴–۱۲۵۲ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. مسیحیت دینینه اعتیقاد ائتمیشدی. بورته اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب.\nSorghaghtani\nEmpress (Khatun)\nThe Christian queen Sorghaghtani with her husband, تولی خان. رشیدالدین فضل الله همدانلی, early 14th century.","num_words":69,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.977,"perplexity_score":68364.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"صفحه بوتون ویکی‌پدیالاردا گرکلی اولان مقاله‌لر لیستی صفحه‌سی‌نین عئینی‌سی اولمالیدیر. بۇ صفحه‌ده‌کی دَییشیکلیک‌لری Meta-ویکی‌ده دانیشماق اولار.\nویکی‌پدیانین بۆتون دیل بؤلمه‌لرینده اوْلماسی گرکن مقاله‌لرین لیستی متا ویکیده حاضیرلانیب و اؤزونده بۆتون بیلیک ساحه‌لریندن تخمیناً ۱۰۰۰ مقاله‌نین آدینی داشی‌ییر. تۆرکجه‌ ویکی‌پدیانین اساس وظیفه‌لریندن بیری بۇ لیستده‌کی مقاله‌لری یارادیب زنگینلشدیرمکدیر.\nلیستده حددن آرتیق چوْخ گئنیشلندیگینه گؤره بۇ مقاله‌لرین ویکی‌پدیانین بۆتون دیل بؤلمه‌لرینده اهمیّتلی‌لیک درجه‌سینه گؤره ایکی بؤلومه بؤلونموشدور. قالین یازیلانلار داها بؤیوک اهمیّتلیدیر.","num_words":121,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.033,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398185.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"{{Infobox military conflict | conflict = Anglo-Zanzibar War | partof = the Scramble for Africa | image = AngloZanzibarWar.jpg | image_size = 300 | caption = The Sultan's harem after the bombardment. | date = 09:02–09:40 EAT (06:02–06:40 UTC), 27 August 1896\n(38 minutes) | place = Zanzibar Town, Zanzibar Sultanate | casus = | territory = | result = Imperial British victory | combatant1 = British Empire | combatant2 = Zanzibar Sultanate\n| commander1 =\nAdmiral Sir Harry Rawson\nLloyd Mathews\nاینگیلیس-زنزیبار ساواشی (اینگیلیسجه: Anglo-Zanzibar War) زنگیبار سولطانلیغی و بریتانیا ایمپیراتورلوغو قوشونو آراسیندا باش وئرن دؤیوش.زنگیبار سولطانلیغی یئرینده اوز وئرمیش‌دیر بۇ وۇ��وشون سوْنو بریتانیا غلبه‌سیله بیتمیش‌دیر\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Anglo-Zanzibar War»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده اینگیلیس-زنزیبار ساواشی گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو ساواش ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اینگیلیس-زنزیبار_ساواشی&oldid=607864»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nساواشلار\nبؤیوک بریتانیانین ساواش‌لاری\n۱۸۹۶-جی ایلده بؤیوک بریتانیا\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۲۳:۴۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":366,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":75936.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گرانشان (لاتینجه: Grenchen) سوئیسین سولوتورن کانتونونون لوبرن بؤلگه سینده یئر آلان بیر شهردیر. ۲۰۱۵-جی ایلين نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره نۆفوسو ۱۶۷۴۱ نفر دیر.[۱][۲]\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژ��ن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n^ Statistische Städte (de, fr) (PDF). Swiss Federal Statistical Office (۱۲ October ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n^ Statistik der Schweizer Städte ۲۰۱۶ (de, fr) (PDF). Schweizerischer Städteverband \/ Swiss Federal Statistical Office (۱۲ April ۲۰۱۶). یوْخلانیلیب۲۰۱۶-۱۱-۱۹.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=گرانشان&oldid=685640»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۲۳:۴۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1555,"character_repetition_ratio":0.232,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.299,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.93,"perplexity_score":169918.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"محکمه اونون حاقیندا آلتی اؤلوم حؤکمی بیر واختدا چیخارتدی. حؤکملردن بیری‌ده “متهم‌ین اؤز شعرلری‌ایله “خلقی موجود شاهلیق رژیمینی سارسیتماغا و اؤلکه‌ده امنیتی پوزماغا دعوت ائتدیگینه گؤره”ایدی.\n– گولله‌لنسین! اؤزوده، شعری‌ده!..\nگؤره‌سن بورونلاری‌نین اوجوندان اوزاغی گؤرمه‌ین بو حاکم لباسلی مقوالار، شعر حاقیندا اؤلوم حؤکمی چیخارارکن، دوغرودانمی اونو بیر دفعه‌لیک دفن ائده‌جکلرینه اینانیردیلار؟! بلکه‌ده! فقط حیات نه غریبه استاددیر. حتی یاراتدیغی ان ناخلف، ان فراست‌سیز، ان دراکه‌سیز مخلوقلارین بئله سهولرینی دوزلتمک‌دن ارینمیر. اؤلوم جزاسینا محکوم اولونموش شعرلر بو حؤکمدن سونرا یاشاماق اوچون سانکی یئنی حقوق قازاندیلار. اونلار جانسیز کاغاذلارین صحیفه‌لریندن، انسانلارین بئیین‌لرینه، ادراک عالم‌لرینه، اوره‌کلره کؤچدولر. دیللرده، آغیزلاردا دولاشماغا باشلادیلار. اؤلومه محکوم ائدیلمیش مصراعلار دوستلارین، قدیربیلن انسانلارین سعی‌لری و اللری‌ایله سطیر-سطیر، بیت- بیت بیر یئره توپلاشدی. سن دئمه آیری- آیری ایشارتیلار ، قارانلیقلار قوینوندا بیرجه آنلیغا چاخیب- سؤنن قیغیلجیملار بیر یئره جمعلشنده گور ایشیق سئلی عمله گتیررمیش! بو دفعه‌ده بئله اولدو. اونون شعر توپلوسونا دوستلاری “ایشیق” وئردیلر. بو ایشیقلی عالمین ان پارلاق اولدوزو ایسه ظولمت دونیاسیندا گونشلی گوندوزلر، آیدین اوفوقلر آرزوسو ایله یاش��یان، یوخ، تکجه آرزو ایله یاشایان یوخ، بو علوی دونیا اوغروندا گئدن مبارزه‌لرده اصیل پرومئته‌ی هنری گؤسترن علیرضا نابدل (اوختای) سیاره‌سی اولدو.\nعلیرضا نابدل! بیر شاعر کیمی‌ایسه او، “اوخ تای”ایدی.\nبورادان باشلایاق کی، قارانلیق سئون بایقوشلار مینلر، اون‌مینلرله وطن ائولادی کیمی، بؤیوک وطنپرور علیرضانین، شاعر اوختای‌ندا عؤمرونه قصد ائتدیلر. اودلو بیر عؤمور، احتراصلی بیر یارادیجیلیق یاری یولدا قیریلدی. او سکگیز نفر مبارزه و دؤیوش دوستو‌ایله، هیمن اوخویا- اوخویا سیلاحلی جزا دسته‌سی‌نین قاباغیندا دایانماغا محکوم ائدیلرکن، هئچ اوتوز یاشی‌دا تمام اولمامیشدی. آمما کئچدیگی دؤیوش یوللاری اونو دؤنمز ایراده‌لی، زنگین تجربه‌لی بیر کوماندیر کیمی یئتیشدیرمیشدی. “یوخ باغلامایین منیم گؤزلریمی؛ نه قده‌ر کی قلبیم وورور، نه قده‌ر کی بئینیم دوشونور، من بیرجه آن بئله دونیایا گؤزو باغلی، کور باخماق ایسته‌میرم”!\nاوختای صنعتی بیز دئیردیک کی غیرعادی بیر حیاتین غیرعادی انعکاسی‌دیر. شعرلرینده‌کی بیر قده‌ر غریبه‌لیگین، غیرعادی‌لیگین کؤکونو ده بورادا آختارماق لازمدیر. پارتیزان دسته‌سینده موقتی دینجلمک اوچون “تهلکه‌سیز” بیر کولون دیبینده، زیندانلار قوینوندا، دهشتلی ایشکنجه‌لردن سونرا قارانلیق کامئرالارین کیمسه‌سیزلیگینده، اوچان دورنالارین دسته‌سی ایکی بارماقلی باجادان سئیر ائدیلن یئرده، توفنگ قونداغی اوستونده، لال مئشه سکوتوندا یازیلمیش میصراعلارین “غریبه‌لیک”ی تعجبلومودور؟ اصلا یوخ!\nباشقا مهم بیر مطلب‌ده وار.\nاو شعرلرینی‌می مبارزه ایده‌آلینا خدمته یؤنلتمیش، یوخسا یوکسک ایده‌آللاری عشقینه‌می، شاعر اولموشدور؟ بلکه‌ده دقیق صیقل‌لنمیش جوابا هئچ احتیاجدا دویولمور…\nحقیقت بوندان عبارتدیر: اونون ادراک دونیاسیندا مبارزه ایله صنعت ایده‌آلی‌نین، شعرایله سیلاحین غریبه‌بیر سنتزی واردیر. آداما ائله گلیر کی هانسینی اونون الیندن آلسان، یئرده بیر شئی قالماز. نه شعر قالار نه سیلاح!\nاوختایین صنعت دونیاسی‌نین چوخ معتبر محصولو اولان “ایشیق” آدلی شعرینی شاهدلیگه چاغیراق. او همین شعرینده بیر سیرا پئشه صاحبلرینه مراجعت ائده‌رک، اونلارا چوخ ماراقلی مصلحتلر وئریر:\n– ای قارا تئللی کبریتچی، کارخانادا ائله کبریت یارات کی، او ظولمون کؤکونو یاندیریب، یاخسین. قوی بو آلووون شعله سی ایشیغیندا دونیا بیزی تانیسین!\n– سن ای ساری تئللی زنجانلی دوست، پولاددان و پولاد کیمی سوموکدن ائله بیچاقلار دوزلت کی، “ییرتا بیلسین ظولمون چیرکین اوره‌یین”!\n– منیم خورما تئللی معلم همکاریم، سن‌ده کؤرپه‌لره تکجه الیفبانی اؤیرتمکله قالما. اونلارین گؤزلرینه ائله ایشیق بخش ائت کی آیسیز- اولدوزسوز آسماندا هر شئیی آیدینجا گؤره بیلسینلر.\n– گون ایشیغینا حسرت قویولان خالچاچی دوستوم. بیرجه دفعه‌ده خالچاندا ائله بیر شکیل توخو کی، باخانلارین دیزلری قوروسون. قوی خالچانی ساتان‌دا، آلان‌دا بیلسین کی، سنین دیلسیز اللرینده نه سیرلر وار. قوی بیلسین کی، دیلسیز دینسه، نه لر اولا بیلر، نه قیامت قوپار!\nگؤروندویو کیمی، اوختایین تکجه “ایشیق” شعری ایله تانیش اولماقلادا اونون پوئتیک دونیاسی، حیات و صنعت ایده‌آلی حاقیندا “گول اکیب، خار درن” خالقی‌نین آپاردیغی تاریخی دؤیوشلرده شعر و صنعتین اوزه‌رینه دوشن وظیفه‌نی معین‌لشدیرمک معیاری باره‌ده قناعته گلمک چتین دئییلدیر.\nبیزه بئله گلیر کی، شعر بو آلوولو وطنپروره سؤزون اصیل معنادا بیر دؤیوش سیلاحی کیمی لازیم اولموشدور. او، آچیق و گیزلی فعالیت دؤرونده یقین کی، داشیدیغی اودلو سیلاحیندان بیرجه آن بئله آیریلمامیشدیر. هم‌ده او بو سیلاحی‌نین دیلینی‌ده پیس بیلمه‌میشدیر. اوختای و اونون مبارزه دوستلاری اوچ نفرله بؤیوک بیر اردو دسته‌سینه قارشی دورارکن، محض اؤزلری‌نین دمیر اراده‌لرینه، عمل‌لرینین حاقلیغینا و اودلو سیلاحلارینا آرخالانیردیلار. لاکین بعضا بو سیلاحین آتش امکانلاری محدودلاشیر، اونون اودلو گولله‌لری صاحبی‌نین دؤیوش عزمینی ایفا ائتمکدن عاجیز قالیردی. محض بئله حاللاردا او، داها سرراست آتان، مانعه و سد تانیمایان سیلاحینا ال آتمالی اولوردو. اونون بو سیلاحی نه مسافه اوزاقلیغی قارشیسیندا عاجیز قالیر، نه هاوانین چنلی- دومانلی اولماسیندان کورلوق چکیر، نه دوشمان هدفین بلاواسیطه گؤزله گؤرونمه‌مه‌سی اونا انگل تؤرده بیلیردی. ائله حاللار اولوردو کی، نه دؤیوشچونون آچیق دؤیوشه گیریشمه‌سینه اختیار وئریلیردی، نه‌ده جبهه‌نی بوش قویماغا.\nشعر سیلاحی اوختایا باشقا بیر حالدادا چوخ معتبر دوست اولموشدور. او، قیسا عؤمرونون نئچه- نئچه عزیز و معنالی گونلرینی دوشمانین پنجه‌سینده، یاغی‌لارین اسارتینده ، قوش کیمی دمیر قفسده کئچیرمه‌لی اولموشدور. بئله واختلاردا علیرضانین هر شئیینی الیندن آلان دوشمان، اونون تکجه بئینینه، میصرالارینین دوغولوب اته- قانا دولدوغو پوئتیک عالمینه یول تاپا بیلمه‌میشدیر. دوغمالارینا، دؤیوش و مبارزه دوستلارینا، الی چاتمایان، اونو یئتمه‌ین شاعیر سطیرلرینده میصراعلار یووالانمیش بیرجه واراق کاغیذی حیرت‌لندیره‌جک اوستالیقلا معتبر بیر ائلچی‌یه چئویرمگه موفق اولموشدور.\nبیر شئی تاسف دوغورور کی، علیرضانین ترجمه‌ی حالی الیمیزده یوخدور. یوخسا بیر سیرا شعرلرین یارانما شرایطینی، مقصد و هدفینی داها دوزگون تعیین ائتمک اولاردی. اونون عؤمور یولو چوخ غایه‌لی و رومانتیک‌دیر.\n“هانکی تورپاغا” آدلی شعری ۱۴ میصراعدان عبارتدیر. آمما بو بیر نئچه میصراع‌ایله مونومئنتال بیر حیاتین هئیکلی اوجالدیلیر:\nمن تابوت دئییلم!\nایچیمده هر لحظه مین اوره‌ک دیریلیر!\nهانکی تورپاغا قویلایا بیله‌جکسیز منی؟\nبو یولسوز کوچه‌نین بئلینده گئده‌رک\nهانکی تورپاغا قویلایا بیلرسیز؟\nهانکی تورپاغا،\nقویلایا بیله‌جکسیز منی؟\nبو اؤلمزلیک فیکری‌نین نه واخت میصرالاندیغینی دقیق سؤیله‌مک چتیندیر. بو فیکیرلر بلکه‌ده، سایجا، قووه‌جه، قات- قات اوستون اولان دوشمانلا قانلی دؤیوشلردن سونرا قیسا مدتلی فاصله زامانی شعره دؤنموشدور. بلکه، مشهور ساواک جلادی، سونرالار اؤزونون غیرانسانی عمل‌لری اوچون لاییقلی جزا آلمیش “نیک‌طبع”ی اونون دیلینی آچا بیلمه‌یرک داها تجربه‌لی و آمانسیز ساواک وحشی‌سی “پرویز ثابتی” نین کؤمکی‌ایله اولمازین ایشکنجه‌یه معروض قالدیقدان سونرا یازیلمیشدیر؟\nبو انسانلار، بو خسرو روزبه، صمد بهرنگی نسلی بو قدرتی، بو قطعیتی هارادان آلمیشدیلار! اونلار تاریخین چارخینی ایسته‌دیگی استقامته چئویرمک اوچون قوللارینداکی گوجو، اراده‌لرینده‌کی دؤنمزلیگی هارادان و نه‌دن اخذ ائتمیشدیلر؟ حیات‌دان، تاریخی ضروریت‌دن! جمعیت شاهلارین آچدیقلاری جیغیرلا یوخ، خالقین اؤز ذکاسی و الی‌ایله سالدیغی یوللا گئتمه‌لیدیر.\nعلیرضا نابدل بو یولون بوکولمز بیلک‌لی دؤیوشچوسو، اوختای‌ایسه اود نفسلی، پولاد میصراعلی شاعیری‌ایدی:\nسازاق،\nدان یئرینده\nبیزی گؤزله‌ییر.\nسویوق اللر ایله آچا بیلمه‌ریک\nگله‌جک گونلرین قیزیل قاپیسین.\nسویوق اللر ایله چالا بیلمه‌ریک\nگونلرین سازیندا ظفر ماهنیسین!\nسون ۶۰-۶۵ ایلدن بری ایران آذربایجانیندا یازیب یارادان شاعیرلرین اثرلرینده سیاسی موتیو، سون درجه گوجلودور.\nاوختایین حادثه‌لره پوئتیک مناسبتی چوخ ماراقلی‌دیر. او، گئرچک وارلیغی دویوب درک ائتمکده، خارجی عالمین حادثه‌لری آراسینداکی وحدت و علاقه‌نی کشف ائتمکده داها چوخ مجرد تفکورون کؤمکه چاغیریرسا، اوبیئکتیو وارلیقدان آلدیقلارینی، دویوب اوزه چیخارتدیقلارینی باشقالارینا تقدیم ائتمکده پوئتیک ادراکین قدرتینه سیغینیر. باشقا سؤزله ایده‌آلینی، بدیعی دوندا اورتایا چیخارتماغی مقبول یول حساب ائدیر. شاعیر اوختایین دؤیوشچو علیرضا نابدل ایله قوووشدوغو مقامدا محض بو نقطه‌ده آشکارلانیر. بو آیدینلیق “سئوگیلیم اولارسانمی؟” شعرینده دوم- دورو چشمه سویونداکی کیمی بیللورلاشیر.\nشاعیر یاناقلاریندان قان دامان قیزیل گوله مراجعت ائده‌رک سوروشور کی، سئوگیلیم اولارسانمی؟ جاواب آیدین و قیسادیر: منیم یاریم بولبول‌دور. منیم اوچون بولبول کیمی نغمه‌لر اوخویا بیلرسنمی؟ داغ‌دا همین سووالا ترددسیز جاواب وئریر: منیم سئوگیلیم داییم باشیما فیرلانان گونش‌دیر. اگر منیم اوچون گونش اولا بیلرسنسه، سنی‌ده سئوه بیلرم. چایین جاوابیندادا حیکمتلی معنا واردیر: اگر دنیز کیمی منی کؤکسونده یئرلشدیره بیلرسنسه، سن‌ده سئویلمه‌یه لاییقسن. گول اؤز سئوگیلیسی کیمی اونون سینه سینه داملا- داملا سئوینج و فرح گتیرن لئچک‌لرینین توزونو، کؤنلونون غبارینی سیلن یاغیشی سئویر.\nشاعیر اولدوزلارین، آیین، بولودلارین، باتاقلیقلارین، دوزلاقلارین، دالغالی زمی‌لرین، قارانلیق دره‌لرین، کئچمز مئشه‌لرین‌ده اؤز سئوگیلری ایله یاشادیقلاری‌نین شاهدی اولور. بوتون دونیانی ایاقدان سالان شاعیر نهایت، اؤز یوردونا، دوغما یئرلره قاییدیر، آختاردیغی سئوگیلیسینی محض اؤز ائلینده، دوغما کندی اولان میلان‌دا تاپیر:\nمیلان‌دا بیر قیز گؤردوم\nناردان قیرمیزی گؤردوم\nقاشی- گؤزو قاپ قارا\nاو قیزین آدی سارا….\nشاعیر نه‌دن و نه مقصدله دانیشیر، دانیشسین، اونون اثرلرینین اساس جهتی انسان‌دیر. دویان- دوشونن فرحلنمه‌یی، کدرلنمه‌یی باجاران انسان، فقط بو انسانین ان زنگین بزه‌یی آزادلیق، ان یوکسک دگری بو علوی نعمته دوغرو جان آتماق قراری‌دیر. “یورد” آدلی شعرینده مرتجع رژیمین یاراتدیغی ظولمت دونیاسیندا سانکی هر شئیین قارایا بوروندویو بیر عالم تصویر اولونور. لاکین بو ظولمت سلطنتینده‌ده شاعیر چوخ اعتبارلی و عظمتلی و ایشیق منبعی تاپیر. یوردو آددیم- آددیم گزه‌ن شاعیر، نهایت خالقین عظمت و وقاری‌نین سیمبولو اولان ارک قالاسینا چاتیر. بو اولو آبیده عصیرلرین طوفانلاریندان مردلیکله کئچیب گلدیگی، اؤزونون عظمتینی قورویوب ساخلادیغی کیمی گله‌جه‌یه‌ده اومیدله باخیر:\nانسان محکوم اولمایاجاق\nانسانیت سولمایاجاق!- دئییر\nاوختایین ادراک دونیاسیندا باشقا بیر باخیشدا چوخ معنالی‌دیر. اجتماعی محی�� تکجه انسانلارین طالعینه دئییل، همچنین طبیعتله انسان آراسینداکی مناسبتلره‌ده تاثیرسیز قالمیر. بو ائله تاثیرلی بیر عامیلدیر کی، حتی عادیجه طبیعت حادثه‌سینی، بو طبیعتین بیر پارچاسی اولان بیرجه غنچه گولون، بیر اودوم سو، بیر چنگه اود، بیر چنگه اوت، بیر یاتاقلیق چایین بئله معناسینی ده‌ییشدیره بیلیر.\nیاغیشین عادی داملالاری بئله شاعیرین گؤزونده چوخ معنالی و تاثیرلی گؤرونور. “یاغدی یاغیشلار” شعرینده اولدوغو کیمی.\nطبیعتین عادی حادثه‌سی اولان یاغیش شاعیرین وطنینده نه غریبه ایشلر گؤرور. او “ائینالی” داغینین تورپاغیندان رنگ آلاراق بوتون تبریزی قیرمیزی‌یا بویاییر، سئیره بولبولون یوواسینی ایسلادیر، پالچیق داخمالاری لرزه‌یه سالیر، بولبولون بالاسینی یووادا اؤلدورور.\nبس، یاغیشین ایسلاتدیغی یووانی کیم قوروداجاقدیر. سامانلا دولان نوودانلارین قاباغینی کیم آچاجاقدیر. پالچیق ائولری کیم سئلدن- سودان خلاص ائده‌جکدیر؟ اوخوجو بو سوواللار اطرافیندا دوشوننده سانکی کیمسه چاخان ایلدیریمین، کورلایان گویون، آشیب- داشان سئللرین دیلی‌ایله تکرار ائدیر:\n– ای اینسان، سن! سن! سن!\nاوختایین‌دا صنعتی‌نین غایه‌سی او یاغمورلو، یاغیشلی گونلرده، وطن گؤیلری‌نین قارا بولودلار، اؤلکه‌نین اجتماعی و سیاسی حیاتینی قورخو، هده، تعقیب بورودویو گونلرده انسانین اؤزونو درک ائتمه‌سینده اونون گؤزلرینه و ذکاسینا آیدینلیق نورو چیله‌مکدن عبارتدیر. بو غایه‌نین چوخ نورلو نمونه‌لریندن بیری ائله آدیندان‌دا ایشیق سئلی شلاله‌نن “دان یئری” شعری‌دیر.\nاثرین یازیلدیغی گونلرده وطن ائولادلاری‌نین قارانلیقلار سلطنتینده صاباحین ایشیقلی اوفوقلرینی گؤرمه‌لرینه بؤیوک احتیاج دویولوردو. اؤز طالعینی خالقین، وطنین طالعیندن آیری حساب ائتمه‌ین انسان بیلیب درک ائتمه‌لی ایدی کی، حیات یالنیز محرومیتلردن، دوستونون سالیندیغی قارانلیق زیندانلاردان، عذاب و ایشکنجه دوشرگه‌لریندن عبارت دئییلدیر. خالقین آزادلیق و قورتولوش قاطاری قارشیسی آلینماز بیر سرعت و عزم‌ایله صاباحا دوغرو شوتویور. اوختای و اونون قلم دوستلاری‌نین ان گؤزل جهتلری او صاباحین قیزاران اوفوقلرینی داها آیدین گؤرمه‌لرینده‌ایدی.\nآییق قالدیق بو قارانلیق و اولدوزسوز گئجه‌ده بیز،\nیورولمادان دیکیلیبدیر\nدان یئرینه گؤزلریمیز.\nآییق قالیب گؤزله‌ییریک:\n– یوردوموزدا گؤرن هاچان دان سؤکولو؟\nقوی سوواراق قانیمیزلا بو سعادت نهالینی\nغنچه‌لنیب قوی آچیلسین\nاوجا داغلار ذیروه‌سینده\nدان یئری‌نین قیزیل گولو!\nاوختایین یارادیجیلیغیندا معاصر دؤور اوچون خصوصیله مهم اهمیت کسب ائدن چوخ مهم بیر پروبلئم اولدوقجا پاک و صمیمی مناسبت واردیر. بودا عینی دؤیوش سنگرینده بیرلشن مختلف خالقلار آراسینداکی دوستلوق و قارداشلیق علاقه‌لری‌دیر. بو، شبهه یوخدور کی، حیاتین اؤزوندن قیدالانان بیر ایده‌آلدیر. سون اون ایل‌لیک‌لرین دؤیوش و مبارزه سنگرلرینده فارس و آذربایجانلی، کورد و ائرمنی، تورکمن و عرب وطنپرورلری‌نین قانلاری شاه دئییلن جلاد و اونون ساواک‌دان اولان انسان سیمالی وحشی‌لری طرفیندن عینی آمانسیزلیقلا آخیدیلمیشدیر. بو قانلار معتبر بیر اؤزول کیمی مختلف ملت‌لردن اولان مبارزلرین دوستلوق قالاسینی داهادا مؤحکم‌لندیرمیش و خالقلاری بیر- بیرینه داهادا یاخینلاشدی��میشدیر. لاکین بورادا اینجه بیر مطلب‌ده واردیر. مسئله تکجه بو خالقلارین دوستلوق و قارداشلیغینی قبول ائتمکده دئییل. اصل مطلب بو اتفاق و قارداشلیغین مقدس پرنسپلرینه نئجه عمل ائتمکدن، اونا هانسی حس‌لرله یاناشماقدان عبارتدیر.\nعلیرضا نابدل‌ین “ایشیق” آدلی کتابیندا خالقلار دوستلوغونا حصر ائدیلمیش اثرلر کمیت اعتباریله او قده‌رده چوخ دئییلدیر. لاکین بو شعرلرده دوست خالقا محبتله دؤیونن شاعیر قلبی‌نین تمیزلیگینه حیران قالماماق اولمور.\nبو د اغلار اوجا باش!\nاوجا باش د اغلارا قانلی چکمه‌لر یول آچا بیلمز!\nبو داغین جئیرانی اؤزگه اووچونون اوونا گلمز!\nقارداش کوردوستانین عظمت و ووقاری، دؤیوش و مبارزه روحو، عرض و ناموسو، وطن و آنا مقدسلیگی بو اوچ‌جه میصراعدا نه اوستالیقلا اؤزونون بدیعی عکسینی تاپمیشدیر. اوچ‌جه میصراعدا کوردوستانین الاهی گؤزللیگی حاقیندا:\nآخشاملار هر قوش قوشور مین داستان …\nبو لایلای سسیله آستاجا- آستاجا\nیوخویا گئدیر گؤزه‌ل کوردوستان.\nبیر آغیز نغمه‌ده ایکی خالق آراسینداکی مناسبت باره‌ده :\nبو داغلار قوجا باش، ائللری اوجا باش\nهامی‌یا بیر دوست، بیزلره قارداش\nیانار اودلارا بیرلیکده یانان وفالی یولداش.\nاؤز دؤرونون ان نادر سیمالاریندان بیری‌ده، صمد بهرنگی اولموشدور. آذربایجان خالقی‌نین بو عالم، متفکر یازیچی، معلم اوغلو اؤز حیاتینی دوغما خالقین بالالاری، انقلابی مبارزه اوچون آلوولانان مشعله چئویرمک اوچون اصل فرهاد هنری گؤسترمیشدیر. علیرضا نابدل بیر وطنپرور کیمی بؤیوک معاصری‌نین ایده‌یالارینا درین حؤرمت بسله‌میش، صمد بهرنگی مکتبینه منصوب اولماغی‌ایله فخر ائتمیشدیر. ساواک جلادلاری تاریخی جنایته ال آتاراق بهرنگینی خایینجه‌سینه تلف ائتدیلر. آرازین بولانا- بولانا، بورولا- بورولا آخان گور سولاری بو خیانتی هنچ واخت اونوتمایاجاقدیر. علیرضا نابدل بؤیوک اوستادی حاقیندا قوشدوغو ماهنینی آرازین اعتراض روحلو، نهنگ قدرتلی نغمه‌لرینه قوشماقدا گؤزه‌ل نمونه گؤسترمیشدیر:\nنگران قالماسین اولدوزا دئیین\nکؤنلومه آلمیشام صمدین عشقین\n“صمد” کؤنلومده‌دیر، اوره‌ییمده‌دیر\n“وورغون”ون آداشی جییه‌ریمده‌دیر\nانتقام آلاجاق ائل دوشمنیندن!\nچوخ کؤورک بیر جهت. اوختای پولاددان تؤکولموش اراده‌یه، مبارزه دؤیونتولو قلبه مالیک اولسادا، عؤمرونون معناسینی، خالق اوچون، وطن اوچون یانماقدا گؤرسه‌ده، عادی انسان‌ایدی. سئویب، سئویلمه‌یین علویتینی، پاک محبتین قدرتینی بوتون عظمتی و سیقلتی‌ایله دویوب، درک ائدن شاعیر، آغیر دؤیوشلردن فرصت تاپدیقدا، یاد گؤزلردن کناردا، بیر چای آخاریندا، بیر آیلی گئجه‌ده، بیر خان چینارین کؤلگه‌سینده، بیر چوبان توته‌یینین سسیندن قوپان ماهنی‌لارین چکیب آپاردیغی گؤزللیک عالمینده، اودا سئودیگی ساراسی‌نین جان آلیجی قارا گؤزلرینین اسارتیندن خلاص اولا بیلمه‌میشدیر. اونون دؤیوش سنگرلرینده آغلاییب سیزلاماق بیلمه‌ین قلبی‌نین هاراسینداسا سارانین محبتی باش قالدیرمیش، بوتون وارلیغینا حاکیم کسیلمیشدیر:\nنولاردی سن قویایدین کی،\nداملا- داملا ارییه‌ایدیم سو اولایدیم\nدؤشونده‌کی قیزیل گولو ایسلادایدیم\nگؤزه‌ل سارا\nسنی تاری\nگئده- گئده دالا باخما\nگؤز یاشیمی گؤرمه باری….\nاوختایین شفاهی خالق شعریندن، فولکلوردان استفاده ائتمکده، بو توکنمز ائل ثرو��یندن فیدالانماقدا اؤزونه مخصوص شاعیر سلیقه‌سی و صنعتکار ذووقو واردیر. تکجه اوراسینی قئید ائده‌ک کی، اونون شعرلرینده بو بهره‌لنمه‌نین هارادا باشلاییب، هارادا قورتارماسینی معین‌لشدیرمک چتین‌دیر. بوراسی آیدین‌دیر کی، او خزینه‌ده اولان حکمت دونیاسی قطره- قطره، داملا- داملا اوختایین شعرلرینه هوپاراق، بو اثرلره بیر آخیجیلیق، حکمت آشقاری، تاثیرلیلیک گوجو بخش ائدیر. “من کیچیک بیر چردک‌ایدیم” شعرینده خیرداجا بیر تومجیغاز تورپاغا دوشندن قوللو- بوداقلی قیزیل گوله چئوریله‌نه‌دک اؤز حیاتینی دانیشیر. اؤزوده باخ بو آهنگ اوسته:\nاو یانا قاچدیم سیخدیلار\nبو یانا قاچدیم ییخدیلار\nاؤلوم منه چاتمادی\nآغ بولودلار یاتمادی\nجانلادیم یول ایسته‌دیم\nتورپاقدان قول ایسته‌دیم\nقول- قاناد وئردی تورپاق\nقانادلاندیم اوچماغا\nحیات یولون آچماغا….\nعلیرضا نابدل (اوختای) قیسا مدتلی عؤمرونو مشعله چئویریب قارانلیقلار ایچه‌ریسندن گله‌جه‌یه یول آچانلارین سیرالارینا قوشولدو. آلوولاندی، نور ساچدی. سؤندو…\nیوخ، سؤنمه‌دی! اودونو، آلووونو زرتشت بابانین آلیشدیردیغی ابدی آتشدن، گوجونو، قووه‌تینی خالق دئییلن نهنگ اوکئیاندان آلان بیر اوجاق‌دا سؤنرمی؟!\nنه یاخشی کی، او هم‌ده شاعیر‌ایدی. دؤیوش و مردلیک ماهنیلاری بسته‌له‌ین شاعیر! وارلیغی‌نین بیر پارچاسینی، حیات و انسانلار حاقیندا کی گؤزه‌ل آرزولارینی اودلو میصراعلارا چئویردی. او علیرضا نابدل کیمی، خالقین ابدیته قوووشان اوغول‌لاری‌نین مقدس معبدگاهیندا، شاعیر اوختای کیمی یاراتدیغی میصراعلارین قوینوندا اؤزونون ایکینجی عؤمرونو خزانسیز، زوالسیز عؤمرونو یاشاییر…\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\nیک پاسخ\nنادیرگرمرودی.چوخ گوزل یازییدی امماآکواری گفت:\nچهارشنبه ۲۲ آذر ۱۳۹۱ در ۰۰:۲۹\nحرمتلی سایین صابیر بی چوخ ساغ اولون کی ناکام جاوان شهید علیریضانی یادائدیب چوخ گوزل ومضمونلی بیراوچک یازمیسینیز سیز بویازی یه گوره آلقیشلاییرام سیزه جان ساغلیقی واوزون عومورارزیلاییرام","num_words":3881,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":176844.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دیوان لغات الترک'ده‌کی خریطه (۱۱–جی میلادی یوزایل) کاشغرلی محمود'ون چیزدیغی خریطه (۱۰۷۴) عربجه‌ده کوردلرین توپراغی معناسینا گلن ارض‌الکراد، ارض‌الشام (شام توپراغی) و ارض‌العراقین (عراق عجم و عراق عرب) آراسیندا.\nسؤزلۆک‌ده‌کی خریطه‌نین تورکجه‌لشدیرمیش ورژنی\n۱۹۸۳–جو میلادی ایلده ایکینجی عبدالحمید دؤنمینده باسیلمیش، عثمانلی دؤولتی'نین اورتاشرق'ده‌کی توپراقلارینی گؤسترن خریطه. خریطه‌نین کۆردۆستان (کردستان) کلمه‌سی تام اورتاسیندا بولونماقدادیر.\nکوردوستان یا دا کورد نوفوسلو بؤلگه‌لر — اورتادوغو'دا یئرلشن تاریخی و ژئوفرهنگی بیر ایالت یوخسا منطقه‌دیر. بۇ منطقه بۇگۆن دؤرد اؤلکه‌نین آراسیندا یئرلشیب. بو دؤرد اؤلکه ایران، عراق، تورکیه و سوریه دن عیبارت‌دیرلر.\nبؤلگەنن کورد دیاری کیمی ایلک دفه کاشغرلی محمودنن دنیا خریطەسینی هازرلادغی و \"العراق\" و \"الشام\" آراسنداکی بؤلگەنی \"ارض الاکراد\" کیمی قید اتدیی \"دیوان لغات الترک\" اثرنده خاطرلادب. ارض الاکراد، عرب دیلینده \"کوردلارن اؤلکەسی\" دمکدیر.[۱][۲] کوردوستان آدی ایلک دفه 1150-جی ایلده بویوک سلجوق حکمداری سولطان سنجر طرفندن غربی ایرانی تصویر اتمک اوچون استفاده ادلمشدر.[۳][۴]\nکوردوستان منطقه‌سینده عوموماً کوردلر چوخونلوقدا یاشاییرلار،[۵][۶] آنجاق کوردلرین یانیندا باشقا اتنیک قوروپلاردا کوردوستان منطقه‌سینده آزینلیق اولاراق یاشاییرلار، او جومله‌دن؛ آشور‌لار، یزیدلیلر، عربلر، آذربایجان تورکلری، ائرمنیلر، عراق تورکمانلاری، سوریه تورکمانلاری، آنادولو تورک‌‌‌لری، فارسلار و باشقا خالقلار. کوردوستان اراضی‌سی بۇگۆن عوموماً اۆچ بؤلومه بؤلونوب و بو اۆچ بؤلوم اۆچ اؤلکه‌نین ایچینده یئرلشیب، بو اۆچ بؤلوم ترتیبله ایران کوردوستانی، عراق کوردوستانی و سوریه کوردوستانی آدلانیرلار. کوردلر بو اۆچ اؤلکه‌دن سونرا، باشقا اؤلکه‌لرده ده آزینلیق اولاراق یاشاییرلار، او جومله‌دن؛ تورکیه، کووئیت، اوردون، ارمنیستان، فرانسه، آلمان و سایره اؤلکه‌لر. تورکیه‌نین گونئی دوغو قیسمتلرینه بعضی سیاسی کورد قوروپلاری طرفیندن تورکیه کوردوستانی دئیلیر، آنجاق بو آدین هئچ‌بیر رسمیتی یوخدور.[۷][۸] ۲۰–جی و ۲۱–جی میلادی یوزایللرده اورتاشرق‌ده یاشایان بعضی کوردلر موختلیف ندن‌لره گؤره، آلمان و فرانسه کیمی اؤلکه‌لره کؤچوبلر و بو اؤلکه‌لرده ده آزینلیق اولاراق یاشاییرلار. میثال اۆچۆن فرانسه‌نین ۲۰۱۶–جی میلادی ایلین نوفوس ساییسی اساسیندا ۱۵۰٬۰۰۰ نفر کورد فرانسه اؤلکه‌سینده یاشاییردیلار.[۹] عۆمومیّت‌له، ۲۰–جی میلادی یوزایلده بعضی کورد عائیله‌لری چئشیتلی سببلره گؤره، او جومله‌دن داها یاخشی بیر حیات و ایش تاپماق ندنی‌له موختلیف اؤلکه‌لره کؤچ ائدیبلر.\nکوردوستان آدی تاریخ‌ده ایلک دفعه سلجوقلو دؤولتی‌نین زامانیندا ایشلنیب و بۇگۆنکۆ عراق اؤلکه‌سی‌نین قوزئی بؤلوملرینه و ایران اؤلکه‌سی‌نین غربینده اولان بیرسایی بؤلگه‌لره ایشاره ائدیب.[۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴]\nتاریخچه[دَییشدیر]\nکوردوستان آدی‌نین ایلک دفعه ایستیفاده اولماسی رسمی قایناقلارا گؤره ۱۰۰۰–۱۱۰۰–جو میلادی ایللره قاییدیر. دؤنمین سلجوقلو حؤکومداری چیزدیردیغی بیر خریطه‌ده کوردوستان آدی‌نی ایشلتمیش‌دیر.[۱۵][۱۶][۱۷]\nاورتا چاغ[دَییشدیر]\nابن حوقل'ین کورد توپراقلارینی گؤسترن خریطه‌سی. (۹۷۷–جی میلادی ایلده)\nجبال'ین خریطه‌سی آدلی خریطه (دوغو\/قوزئی مزوپوتامیا داغلاری)، کوردلرین یاز و قیش دینلنمه یئرلرینی بئلیرتمکده‌دیر.\nجوغرافیاسی[دَییشدیر]\nسیا (CIA) طرفیندن ۱۹۹۲–جی میلادی ایلده چیزیلن بؤیۆک کۆردۆستان خریطه‌سی\nکوردوستان اورتاشرق منطقه‌سینده یئرلشیب. کوردوستانین چوخلو قیسمتلری داغلیق دیر و قیش فصلینده سویوخ و یای فصلینده ایستی هاواسی اولور. کوردوستان منطقه‌سی توپراقلار ایچینده محصور دور و آزاد دنیزلره چیخیشی یوخدور. کوردوستان منطقه‌سی اکینچیلیک اۆچۆن یاخشی توپراقلاری وار و هر ایل بو منطقه‌دن چوخلو اکینچیلیک و باغدارلیق محصول‌لاری اله گلیر. بو منطقه‌دن معروف و بؤیوک چایلار گئچر کی بو چایلاردان بیری دجله چایی دیر کی یولونون بیر قیسمی ده بو منطقه‌دن گئچیر.\nاراضی[دَییشدیر]\n۱–۵ مارس ۱۹۲۱–جی میلادی ایلین تاریخینده The Sphere قزئته‌سی یاییملانان و آنکارا حوکومتی'نین ائتکی آلانینی گؤسترن خریطه. ساغ طرفده ک��ردوستان اولاراق آدلاندیریلان قیسمت گؤرۆلمکده‌دیر.\nکوردوستان'ین ثابیت سینیرلاری یوخدور و قاپسادیغی توپراقلار اۆزه‌رینده‌کی ایدعالار، قروپ و شخصلره گؤره فرقلی‌لیق‌لار گؤسترمکده‌دیر.\nلُغَت التَحریریه و جُغرافیه’یه گؤره (۱۸۸۲ میلادی) عثمانلی کوردوستانی؛ \"ارمنیستان، الجزیره (مزوپوتامیا)، عراق عرب (بغداد'دان بصره'یه قدر اولان بؤلگه) و عجمیستان آراسیندادیر. شهرالزور (کرکوک) و موصول ویلایتلری‌له بغداد ویلایتی'نین بیر قیسمینی اولوشتورور. اۇزۇنلۇقچا اۆچ یۆز سئکسن، ان‌جه دؤرد یۆز کیلومتره گئنیشلیغینده‌دیر، یۆکسک داغلاری و وئریملی وادیلری ایچه‌ریر.\"[۱۸] عینی قایناغا گؤره، عثمانلی کوردوستانی سولطان بیرینجی سلیم زامانیندا اؤز ایسته‌دیغی‌له عثمانلی'یا قاتیلمیش اولوب، ساده‌جه دیاربکر طرفی قیسماً ساواش ایله آلینمیش‌دیر. لُغَت التَحریریه و جُغرافیه'یه گؤره ایران کوردوستانی ایسه بئله تانینمیش؛ \"عجمیستاندا آذربایجان، عراق عجم، خوزیستان و عثمانلی کوردوستانی ایله سینیرلانمیش بیر ایالت‌دیر. اۇزۇنلۇغۇ اۆچ یۆز یئتمیش، انی ایکی یۆز ایرمی بئش کیلومتره گئنیشلیغینده و دؤرد یۆز مین نفر نۆفوسو اولوب، مرکزی کیرمانشاه‌دیر.\"[۱۹]\nطبیعتی[دَییشدیر]\nخالق[دَییشدیر]\nسیاست[دَییشدیر]\nایقتیصاد[دَییشدیر]\nهمچنین باخ[دَییشدیر]\nعثمانلی کوردوستانی\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Kurdistan on the map … in 1072 (en-GB) (2013-02-26).\n^ المفارقة الكبيرة بين أصالة الكورد شعباً و وطناً وانحطات الأتراك (شعباً) وكياناً (2015-08-20).\n^ Pirbal, Ferhad. When did the word Kurdistan appear? (en). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on July 25, 2015. یوْخلانیلیبAugust 6, 2019.\n^ Who Are the Kurds? (en). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on July 25, 2019. یوْخلانیلیبAugust 6, 2019.\n^ شابلون:ASE\n^ Zeyken, Mordekay (2007). Jewish Subjects and Their Tribal Chieftains in Kurdistan: A Study in Survival (in انگلیسی). Leyden, Niderland: BRILL. pp. 1–2. ISBN 9789004161900. Kurdistan was never a sovereign state, though the area with an ethnic and linguistic majority of Kurdish population is defined as Kurdistan.\n^ https:\/\/www.cnnturk.com\/video\/turkiye\/turkiyede-kurdistan-yok\n^ https:\/\/www.aa.com.tr\/tr\/politika\/mhp-genel-baskani-bahceli-turkiyede-kurdistan-yoktur-olmamistir-olamayacaktir\/1418210\n^ The cultural situation of the Kurds. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2006-11-24. یوْخلانیلیب2006-11-24.\n^ Kurdish Globe Archived ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲, at the Wayback Machine., accessed: 1 March 2010.\n^ Who Are the Kurds?\n^ [۱]\n^ لسترنج، سرزمینهای خلافت شرقی، ص208\n^ جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی، دکتر حشمت الله طبیبی،انتشارات دانشگاه تهران، آذرماه1371\n^ [۲]\n^ لسترنج، سرزمینهای خلافت شرقی، ص208\n^ جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی، دکتر حشمت الله طبیبی،انتشارات دانشگاه تهران، آذرماه1371\n^ Ahmet Rifat, Lügât-i Tarihiyye ve Coğrafiyye (Tıpkıbasım- Facsimile), Keygar Neşriyat, Ankara: 2004, c. 6, s. 77. ve ayrıca bkz. Archived 2014-12-25 at the Wayback Machine. شابلون:Webarşiv\nOrijinal transkripten: \"Kürdistan-ı Osmânî: Ermenistan, el-Cezîre, Irâk-ı Arab ve Acemistan beynindedir. Şehrizor ve Mûsul vilâyetleriyle Bağdâd vilâyetinin bir kısmını teşkîl eder. Tûlen üç yüz seksen, arzen dört yüz kilometro ittisa'ında olub mürtefi' dağları ve mahsûldâr vâdîleri hâvîdir...\"\n^ Ahmet Rifat, Lügât-i Tarihiyye ve Coğrafiyye (Tıpkıbasım- Facsimile), Keygar Neşriyat, Ankara: 2004, c. 6, s. 78. ve ayrıca bkz. Archived 2014-12-25 at the Wayback Machine. شابلون:Webarşiv\nOrijinal transkirpsiyondan: \"Kürdistan-ı Acemî: \"Acemistanda Azerbâycân, Irâk-ı Acem, Hûzistan ve Kürdistan-ı Osmânî ile tahdîd olunur bir eyâlettir. Tûlen üç yüz yetmiş, arzen iki yüz yirmi beş kilometro ittisâ'ında ve dört yüz bin nüfûsu hâvî olub makarrı Kirmânşâhdır...\"\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=کوردوستان&oldid=1553550»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nCS1 انگلیسی-language sources (en)\nکوردوستان\nگیزلی بؤلمه:\nWebarchive template wayback links\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۹ نوْوامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1839,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.111,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":72320.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۲ نفر اهالیسی و ۱ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۲ نفری کیشی و ۰ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن\nنفری ساوادلی و\nنفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • ��لعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=زرگر_(ماهنشان)&oldid=1549977»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":927,"character_repetition_ratio":0.23,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.323,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":131142.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دده قورقود داستان»دا سینه معناسیندا ایشلنمیشدیر (اوغوز يیگیدینیگ اؤيکه‌نی قاپاردی، قێلیجین چێقاردی، يئری چالدی-کرتدی - اوغوز ایگیدی‌نین سینه‌سی قاباردی، قێلینجینی چێخاریب يئری چالدی چاپدی). شیوه‌لریمیزین اکثریتینده «آغ جیير» معناسیندا ایشلنن «اؤهوه» قرب لهجه‌سینده اؤيفه، اؤيکه، اؤفگه، اؤهفه شکلینده‌دیر (آغتوخ'لونون اؤهوه‌سی يئمه‌لی اوْلوْر؛ - آدام دا، حئیوان دا اول اؤيکه‌دن زده‌لنئر). دده قورقود داستان»دا گؤروندويو کیمی، سینه آنلاملی «اؤيکه» سؤزو «آغ جۇير» آنلاملی اؤهوه\/\/اؤيفه\/\/[[|اؤفکه]\/\/اؤفگه\/اؤهفه ایله سئمانتیک باغلیلیغا مالیکدیر.","num_words":157,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.258,"stopwords_ratio":0.019,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":49673.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رافیق تاغی حئکایه‌لرینین بیرینینین اورتا یئرلرینده دئییر کی؛ «ادبی‌لیک ابدی‌لییین تأمیناتچی‌سی‌دیر». بونا دایاناراق، ساده‌جه گؤیچک سسله هانسی‌سا بیر یاپیتی اؤنجه‌دن بیر کز ایکی کز اوخویوب، سونرا مدرنیته سایه‌سینده اؤنجه‌دن حاضیر اولان موسیقی‌لردن بیرینی فوندا وئریب، ال قاتیب هؤروتون جانینا کاراته کاتاسی کیمی باشلانیشینی قورتاریشینی حئسابلاییب اوخویوب بیترمه‌سینین هاراسیندا ادبیات بیر ایز اولا بیلر.\nابدیّته – اونون تیلسیمینی قیرماغی بیلدین‌سه، آسانجا اورداسان. ابدیته ��وراشدیرمقلا، بیجلیکله گئتمیرلر کی.\nهم گؤزل گؤیچک سسه گلدیکده ایسه، یاشانتیمیزین کئچمیش و ایندیکی حالیندان بعضی دئنه‌ییملریمیز بیزی ان گؤزل سسلرین بئله زامان بلله‌یینده گئنلده گؤزدن دوشوب یئنی ذؤوقلرین دویوسونو دبرتمه‌دییینین چوخونلوقدا گؤرگو تانیقی اولمامیزی دفعهلرله گؤسترمهییب می!؟\n«دیکلمه» سسلندییی سورجده سو شیریلتیسی کیمی‌دیر دئمه‌یه ده دیلیم گلمیر، چونکی او سیرادا همن سویون یانلیش داشلارا توخونوب هم ده دوز آخاریندا آخا بیلمهیهجهیینی آز گؤرمهمیشیک. هله بونلاری گؤرمزدن گلسکده کؤکوندن هئچ بیر شئی اولمایان بو، بو سو شیریلتیسینین اویوشدوران آنلیق چیخیشلی دیغالیق آخیشینی ابدیلییی آندیرا بیلهجک هانسی ادبیاتینا سیغینا بیلمک اولار کی!؟\nعینی گون سانال پلاتفورموندا پایلاشیلان هانسی‌سا بیر یاپیتین همن دیغال سسلندیریجی اینسانلار طرفیندن بوتون دویولارینی ائلئکتیریک سوپورگه‌سی‌نین تام عکسینه بیردن بوغاز بورولاریندان دیشاری تولازلادیقلارینی آز گؤرمه‌میشیک. هانسی ادبی اولای بؤیله‌سینه اورتایا گله بیلر آخی! دیغاللاری کیچیمسه‌میرم؛ چوخلو یاپیتلار ذاتن نئچه دیغالین ایچینده ده اورتایا گله بیلیر، آنجاق ایشدن آزاجیق باشی چیخانلار چوخ گؤزل بیلیرلر کی، بو آزاجیق دیغاللارین فونوندا گئنلده چکمه‌سی قولای اولمایان قان ترلی چالیشمالارین بیلگی و دوشونجه آکسانلی بیلینجلی چتین گونلر آیلار لاپ بئله ایللر دایانیر.\nاولوب کی، گوجلو شاعیرلردن بعضیسی اؤز شعرلرینی یا باشقا گوجلو یازارلارین یاپیتلارینی اوخودوقلاری اولوب، اؤرنه‌یین فروغ فرخزاد، احمد شاملو، سهراب سپهری، احمد عاریف، ابراهیم صدری، شهریار و باشقالاری. باخمایاراق کی سایدیقلاریمین هامیسینین ائدگیسی آلتیندا اولدوغوم اولوب، آنجاق بو سسلندیرمه‌لری بئله هونر جؤهری ایله دیرلندیرمک دوغرو دئییل سانیرام.\nادبیاتین حیاتا گتیردییی اینسانلاردان یا دا ادبیاتی حیاتا گتیرن اینسانلاردان، اونون یا اونلارین یاراتدیغی دونیادان خبرسیز اولان اینسانلار الینده خریطه اولسا دا لازیملی یئره وارامازلار.\n۱۰\nموعاصیر حئکایه‌لر استروکتورجا(یاپتیریم‌جا، قورولوش‌جا) مؤللیفدن آسیلی اولمادان فورمالاشیر. بو قورولوش بعضن مؤللیفی کنارا ایته‌له‌ییر ده. (رافیق تاغی)\nآرتیق بللی‌دی کی اللشتیری اساس قورولوش اوزه‌رینده قورولور؛ بورادا منیم داها چوخ اوزه‌رینده دایاندیغیم نؤقطه رافیق تاغی‌نین ایکینجی جومله‌سی‌دیر: «بو قورولوش بعضن مؤللیفی کنارا ایته‌له‌ییر». اصلینده باشیندان بری قراعت اوچون اویقولاماغا چالیشدیم مانیفئست اساس گوجونو دئمک اولار بو جومله‌دن آلیر. قراعتی ‌ یا دیکلمه‌نی هونر کیمی وار سایماغیمیز اوچون اونون هارداسا مؤللیفی یا دا اویقولاییجینی دیشلاییب، اؤزونون نه‌سه آرتیرا بیلمه‌سی ا‌وچون اورتادا نه‌سه اولمالی‌دیر؛ ایندی بورادا اورتادا دئدیییمیز شئی یوخسا یاخود هر هانسی سببدن یارانمیرسا، دئمک کی هم ذهنی هم ده پراکتیک جهتجه قاباغا قویولاسی بیر شئی ده یوخدور. گؤزل سسله یاپیتی سسلندیرمک قراعتین اؤزودور، بونون کناریندا نه‌سه اولارسا ‘اوسته گل’ یا علاوه ساییلار. آکسی حالدا قراعت یا سسلندیرمه اوخولانی یا دا اوخونولموشو ایچی‌بوش توفنگه دؤندرمکدن باشقا بیر شئی اولا بیله‌مز.\nدئسپوتلار مدنیّته میلچک کیمی قونار. «رافیق تاغی»\nنه گؤزل دئییب اؤلمز رافیق! نه‌دنسه بونون آکسینی دوشونمک اولمور. قورخولو زامانلاردا ادبیاتین «اَ»ینی بیلمه‌ییب دوشونمه‌ینلر، ایندی اونون بوتؤو دؤردبوجاغینی قامارلاییبلار؛ همن چاغ جانلا-باشلا اورتالیقدا قیلینج-قلم اوینادانلارا دیرک یا دا دولایلی شکیلده دئییرلر؛ یئرین قیراغینا گلسه‌نیز قیچینیزی قیراریق.\n«ایش بوراسیندادیر کی، منیم صولح دؤورونده قازاندیغیم شؤهرت موحاریبه دؤورونده لوزوم‌سوز اولا بیلر. موحاریبه‌ده‌کی شؤهرت ده صولح دؤورونده گرک‌سیزله‌شیر.» رافیق تاغی\nشؤهرت اساسن هاردا لازیم گلیر: دونیا سنی، یا سن دونیانی آلداداندا. اینساندا آلداتماق مرامی یوخدورسا، شؤهرت اونا معناسیز گؤرونه‌جک. رافق تاغی\n…شؤهرتین زیروه‌سیندن ییخیلان نظری جهتجه سالامات قالمامالی‌دیر. بو، هوندورلوکدن ییخیلماغین عینی‌دیر. شؤهرت‌دن ییخیلانین اؤلومو قاچیلمازدیر… رافیق تاغی\nباشقا آنلامدا، دئسپوتلار مدنیتی دیرینی بیلدیکلریندن قامارلامازلار؛ صیرف قوللانسینلار دئیه اوزه‌رینه چؤکرلر. اونلار اوچون مدنیّت ان دیرلی، واختیندا دا بیر قوش زیلیغی قدر اولا اولمایادیر. فقط زامانین طلبی، مین کره موردار شکیلده قووولسالار دا مینین‌جی کره آنلام‌سیز بیچیمده تکجه‌نه سس تونو ایله ویززز ائدیب اوستونه قونماقدان یانادیرلار.\n۱۱\n«اثر اوبرازلارین زاماندا حیاتا کئچیریلن ریتمینین قئیدییاتی‌دیر. اوبراز موشاهیده‌چینین حرکتی ایله حجم کیفیّتی قازانیر (پ. آ. فلورئنسکی‌نین عیانی نمونه‌سینی میثال گتیرک: آغاجلارین بوداقلارینین قاتارین حرکتی بویونجا داغیلماسی (١٨، ۴٠٢). آراسی‌کسیلمه‌دن آخان یک‌جینس زامان ریتم یارادا بیلمز… زامانین تشکیلینه همیشه آیریما، یعنی بؤلمکله نایل اولونور. بدیعی زامان همیشه رئال، آنجاق غئیر-خطّی زامانین دییشدیریلمه‌سی‌دیر…»\nدوزدور مدرن استاتوسدان یوکسک دوشونوب یوخاریداکی وئری‌لرین بیر تیک اوستونو دوشونوب اویقولاندیغی‌نین تانیغی اولوروق. آنجاق بیزیم ایندی قایغیمیز بودور؛ جاوانشیر یوسیفلی’نین قناعتینه گؤره «اثر» سایا بیلمه‌یه‌جه‌ییمیز بیر اولایی داها یوکسک دوشونوب هارا وارماق اولا بیلر کی!؟\nبیلدیییمیز «کیتاب اوخوماق یا موطالیعه» ائیله‌می مدنیتینه گیریش یاپمادان اؤنجه بعضی گرکسینیم‌لر ایسته‌ییر. اؤیله کی کیتاب اوخویان او پئرفورمانسی اویقولایا بیلسین. اؤرنه‌یین گؤوده‌نین یئمه‌یی ایچمه‌یی یوخوسو آلینیب، یورغونلوغو اولمامالی‌دیر. ایچه‌ریک باخیمدان‌ دا، فیکری موشکوله تاخیلماییب، اویقولایا بیله‌جک ان اویغون بیچیم‌ده اولمالی‌دیر. اؤته یاندان دا اوخوماق هوسی اؤزوندن گلمه‌لی و ان اؤنملی‌سی اییتیمه، اؤیرنمه‌یه آجلیق، گرکلی‌لیک دویغوسو بیلنمزدن قابارمالی‌دیر. حالبوکی دیکلمه یا قراعت ائیله‌می اوستده سایدیقلاریمیز اولماق‌سیزین ایی‌جه یاپیلا بیلیر. آنلایاجاغینیز قراعت پئرفورمانسی اوچون اؤن حاضیرلیقلارا گرک یوخدور. ساده‌جه نه‌یی نه زامان اوخویاجاغینی بیل یئتر.\n۱۲\n«… حرکت، نئجه دئیرلر، موعیین اینتئروال(بیر شئیی دیگریندن آییران آرا، آرالیق، مسافه) «دیل آچیب عیانی‌لشن کیمی» ریتم ایری‌سی مووافیق هئجانین اوزه‌رینه دوشور – ایکی‌قات عیانی‌لشمه گوجلو بدیعی ائفئکت یارادیر، ائله بیل کی، داواملی شکیلده بارابانا(طبیله) دؤیجله‌��ن چوبوق «سینیر» و شعر متنین ایچینده‌کی دونیا بیر آن سوکوتلا دولوب-بوشالیر. هئجالارین دوشمه‌سی و قافیه‌لنمه پرینسیپ‌ینین پوزولماسی شعرین اونونلا برابر دوغولان، یاخود، اونو دونیایا گتیرن ریتم استروکتورونو داغیدیر، موعاصیر پوئزییادا وزنی اعتیباری ایله هر دفعه هئجادان یاییندیقجا «داغینتی ائفئکتی» گوجله‌نیر، اؤزونو سیریماغا چالیشان مطلبین ایفاده‌سی بو تصادوف‌لرده «لنگیدیلیر»، ریتم ایریسی محض اونا عاید اولان هئجا سوبستراتینین(زمین، آلت قات) اوزه‌رینه دوشمه‌دیکده کومپوزیسییا داغینیق فورما آلیر و بو داغینیقلیق ریتمی باشقا و فرقلی موستوی اوزه‌رینه کؤچورور. بو حالدا ریتم ایری‌سی معنا سوبستراتلارینا سؤیکه‌نیر، معنا اوّلدن-آخیرا قطره-قطره یارادیلان موستوییه باتدیقجا ریتم خطّی سینما یئرینه قدر اییلیر. بو تیپلی شعرلرده ریتم ایری‌سی ائنینه و اوزونونا گئنیشلندییینه و درینلشدییینه گؤره او، چوخ مورککب استروکتورا مالیک اولور، دئکلاماسییا ائفئکتی اؤلور، شعر ساده‌جه اورکده، پیچیلتی‌یلا اوخونان متنه چئوریلیر. کلاسیک غزلده ریتم ایری‌سی او درجه‌ده قاباریق‌دیر و اییلمه‌یه او قدر مئیللی‌دیر کی، ایستر-ایسته‌مز اوجادان اوخونماق، اؤزونون یارتدیغی هاواجاتین سسلندیریلمه‌سینی ایسته‌ییر.","num_words":1682,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":169520.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دیپلومات (اینگیلیسجه: Diplomat) او اینسانلار کی اؤز دؤولتلری‌نین طرفیندن تعیین اولورلار تا اؤز دؤولتلری‌نین خاریجی سیاست'لرین قاباغا آپارالار دیپلومات آدلانیرلار.","num_words":26,"character_repetition_ratio":0.118,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.154,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":296425.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Posted on فووریه 7, 2015 دسامبر 12, 2022 by ایه لیک To Have داشتن.Leave a comment on تۆرکجه ترجومه‌‎سی اوتوماتیک اولاراق سونولماقدادیر\nاؤنجه‌لر ترجومه اولان فایللار بوردان یؤکله‌نمه‌‎یه گؤند‎ریلیردیل‎ر. آنجاق ایندی بو ایش اوتوماتیک اولاراق سونولور. تۆرکجه ترجومه‌سینی آلماق اؤچون وردپرئس یئندیرمه‌ل‎ر بؤلومونه گئده بیلرسیز.\nآذری وردپرئس\nPosted on دسامبر 29, 2012 by ایه لیک To Have داشتن.Leave a comment on آذری وردپرئس\nدونیاجا اؤنلو وردپرئس یاییم سیستئمی “گؤنئی آذربایجان” تؤرکجه سینده حاضیرلانماقدادیر. بیلدیگینیز کیمی، گؤنئی آذربایجان تؤرکجه سی دانیشانلار میلیونلارجادیرلار، آما بو دیلی اوخویوب یازانلارین ساییسی چوخ آزدیر. چونکو گؤنئی آذربایجان ایندیکی ایران داخیلینده دیر و اوردا رسمی دیل فارسجادیر. گؤنئی آذربایجان تؤرکجه سینده اوخویوب یازما ایمکانی یوخدور. آنجاق سون ایللرده آنا دیلینه قایغی گؤسترنلرین سایی آرتماقدادیر، و اینترنئت قوللانا بیله جکلرینده ساییسی چوخالماقدادیر. بیز چالیشیریق تا گؤنئی آذربایجان تؤرکجه سی وردپرئس سیستئمینه آرتیریلسین و سویداشلاریمیز، دیلداشلاریمیز اؤز دواما دیللرینده بیر بیریله ایله تیشیم قوروب گؤروش پایلاشسینلار.\nاگر گؤنئی آذربایجان تؤرکجه سی دیلینین وردپرئس اؤچون حاضیرلانماسی و یاییلماسیندا یاردیمینیز توخونا بیلر، لوطفا بیزیمله الیشکیده اولون.\nباشلایاق\nPosted on دسامبر 29, 2012 دسامبر 29, 2012 by Zé Fontainhas.Leave a comment on باشلایاق\nهامیلیقجا چالیشاق تا اینترنئت د��نیاسیندا گؤجلو و ساغلام یئریمیز اولسون.\nگؤنئی آذربایجان تؤرکجه سینده وردپرئس سیستئمی ایلکین آشامالاریندادیر، بیرینجی بوراخیلیش یاخین سؤره ده سیزینله پایلاشیلاجاقدیر.","num_words":341,"character_repetition_ratio":0.104,"word_repetition_ratio":0.036,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":155075.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"فاناتیزم، چاغیمیزدا خسته اولاراق تانینان “اجبار شخصیت تیپی” نه یاخین، آیری بیر شخصیت تیپینین دوشونجه سیستمی دیر. آدیندان دا آنلاشیلدیغی کیمی “اجبار شخصیت تیپینین” فیکیر، دوشونجه و ترپنیشی دویغولاریندان یوخ، بللی اجبارلاردان قایناقلانیر. “فاناتیک شخصیت تیپی” ایسه “اجبار شخصیت تیپی”ندن داها دا آغیر و دویغودان یوخسول شرطلر آلتیندا گلیشدیگی اوچون، دویغولارینین بؤیوک بؤلومو یوخ ائدیلدیگی کیمی، آینا سلولارینین دا چوخونلوغو ائلمینی (عملکردینی) ایتیریب و یوخ اولدوغوندان، اؤز وارلیغینا قارشی هئچ بیر دویغوسو اولمادیغینین یانیندا آیری انسان و یا حیوانلار قارشیسیندا دا دویغوسوزدور. عمومی شکیلده فاناتیک شخصیت تیپینی آیدینلاتماق و آچیقلاماق اوچون، اؤنجه لیک ایله بو شخصت تیپینین فاناتیک مسلمان کولتورو ایچینده کی گلیشمه سینی آنلاتماغا چالیشدیقدان سونرا، گؤرونورده (ظاهراً) هئچ بیر دین ایله ارتباطی اولمایان تیپ لرینی و بو شخصیت تیپلرینین هامیسینین کؤکونون عینی گلیشیم پروسه سینه و عینی دوشونجه سیستمینه دایاندیغینی آچیقلاماغا چالیشاجاغام.\nفاناتیک مسلمان کولتورو ایچینده گَلیشن شخصیت تیپی\nفاناتیک مسلمان توپلومونون دگر اولچولری “آتا ارکیللیک” و “کلمه” یه دایانماقدادیر. باشدا قران اولماق اوزره، حدیثلر، روایتلر، مثاللار، رساله لر و سونوندا دین مرجعلرینین بویوردوقلاری توپلومون دگر اؤلچولرینی بَلیرلَمکده دیر.\nآئیله ایچی ارتباطلار، دئملی بیر کیشینین آروادی ایله، بیر آروادین اری ایله، بیر آتانین اوشاغی ایله، بیر قیز اوشاغینین قارداشی ایله بیر اوغلان اوشاغینین باجیسی ایله ارتباطی، عاطفی و دویغوسال کؤکوندن آیریلیب، کلمه لر و بویوروقلار اساسیندا تنظیم اولونور. بیر آتانین قیزینی، بیر آنانین اوغلونو هانسی اؤلچوده سئویب، باغرینا باسابیلمه سی، هانسی یاشا قدر سئویب، باغرینا باسابیلمه سی، اؤز دویغولاری طرفیندن یوخ، بللی حکملرده قویولان اؤلچولره گؤره تنظیم اولور. باجی – قارداشلار آراسیندا دا عینی حکم لر سورَر. دار آنلامدا، آتا، آنا، اوشاق، باجی قارداشدان اولوشان آئیله ده اولدوغو کیمی گئنیش آنلامدا، عمی، دای، عمی اوغلو، عمی قیزی، خالا، عمه، خالا اوغلو، بیبی اوغلو و ….دان اولوشان گئنیش آئیله ده ایسه انسانین طبیعی دویغولارینا دایانان ارتباط شکیللری داها ائرکن و داها سیخی بیر شکیلده حکملر و بویوروقلار طرفیندن عیارلانیب، چرچوه لشدیریلیر. بونون یانیندا، بئله بیر آئله ده آتوریتر بیر سیستم ایشله مکده دیر. باشدا آتا اولماق اوزره، یاش اولاراق داها بؤیوک اولان اوغلان اوشاقلارینین اؤزلریندن کیچیکلر اوستونه بیر آوتوریته گوجو اعمال ائتمکلری، طبیعی شکیلده وار اولان گوج ایشلَتمه ایستَگینین یانیندا بیر ده توپلومون عمومی دگر اؤلچولریندن قایناقلانیر. ائوده بیرینجی سؤز صاحیبی آتا دیر. آتانین امرلری، ایستکلری و گؤزلَنتیلری، غیر معقول اولسالار بئله، آئیله نین اوبیری عضولری اوستونه ��ورلا یوکله نیرلر. آنانین و قیز اوشاقلارینین اونسوز دا سؤز حقلری یوخدور. دئملی توپلومون عمومی دگر اؤلچولری (اسلام دینینین قایدا – قانونلاری) قادینا و قیز اوشاغینا اؤز وارلیغینی اثباتلاما و اؤزونه حق تانیماسینا یول وئرمه ییر. بو شرطلر آلتیندا آتا آئیله ده مطلق سؤز صاحیبی نقشینی گؤتورور و امیرلرینی و ایستکلرینی آئیله نین اوبیری عضولرینه یوکله مکده توپلومون کلمه یه دایالی، دونوق، متحجر و دگیشمز عمومی دگر اؤلچولرینه دایانیر.\nبئله بیر آئیله ده بؤیوتولن اوشاق کیچیک یاشلاریندان باشلایاراق اؤزوندن بؤیوکلرین امیرلرینی اوتوماتیک اولاراق یئرینه گتیرمگه زورلانیر و بو امیرلرین نه قدر معقول، نه قدر آغیلدان اوزاق اولدوغونو دگرلندیرمَگه حاق، اجازه و ماجال تاپابیلمیر. بو پروسه اوشاغین یاشامیندا بللی بیر زامان دؤرونده یوخ، هر زامان، هرگون، هر ساعات و هر ثانیه ایچینده وار اولان ، ائشیکدن یوکلنَن و اوشاغین اؤز دویغو و ایستکلری نین آخاریندا اولمایان ، اون بئش – اون آلتی ایل بویونجا آرالیقسیز کئچن بیر پروسه دیر. اوشاغین طبیعی اولاراق وار اولان آختاریجیلیغی (کنجکاولیغی) وگونلوک یاشامیندا قارشیلاشدیغی اولایلاردا ندن – سونوج (علت – معلولی) ارتباطینی قورابیلمه گه چالیشماسی و بو باره ده کی سورولاری “سن بیلمیزسن، سنه مربوط دگیل، سن هله اوشاقسان، چوخ دانیشما، دئیلَنی دینله، اوشاق آغزیندان بؤیوک دانیشماز” کیمی جوالار ایله کورالتیلیب ایشدن دوشور.\nاوشاق، اطرافیندا اولوب – کئچنلری آنلاییب تجزیه – تحلیل ائده بیله جک یاشا چاتمادان اؤنجه بئله، اؤزونون دویغو و ایستکلری ایله هئچ ده باغداشمایان بیر سورو ائیلَم و ایشلَمَ معروض قالیر. دئملی پاک – میندار آییریمینا دایانان تمیزلیک ائیلَم و ایشلَملری. بو ائیلم و ایشلملر اثناسیندا آنانین و یا اونون وظیفه سینی گؤرَن شخصین پاک – میندار آییریمینا دایانان قورخو و اضطرابلاری اوشاغین طبیعی دویغولارینین یئرنه ایشله ییب، و اونون سونراکی یاشامیندا اساس بَلیرلَییجی (تعیین کننده) فاکتورا دؤنوشور. زیگموند فروید اجبار شخصیتینین اولوشومونون (تشکیلینین) بو دؤنمه دایاندیغینی آچیقلامیشسا دا، بو آچیقلاما منیم فیکریمجه یئترسیزدیر. فاناتیک مسلمان بیر آنانین و یا آتانین واس واسی لیغی، زامان آخیمیندا بو دؤنمم ایله قورتولمور. واس واسی بیر آنا عؤمور بویو واس واسی دیر، و عؤمور بویو اوشاغینی واس واسیلیغی ایله شکنجه ائتمکده دوام ائده جک. دئملی اجبار شخصیت تیپینین تشکیلی اوشاغین یاشامینداکی بللی بیر دؤنم ایله خلاصه ائدیله بیلمز. بو گلیشمه (تکامل) اون – اون بئش ایل بویونجا دوام ائتمکده دیر.\nبیلینجلی (آگاهانه) دیل اؤیگرنمه پروسه سی باشلایینجا اوشاغا، یئنه اؤز دویغو و ایستکلری ایله باغداشمایان، انتزاعی، یالنیز سؤز و کلمه یه دایانان، مفهوملار آنلاتیلیر و بونلاری اؤیگرنمه سی ایسته نیلیر:\nآتا: اوغول اصول دینینی اؤیگرن، اصول دین بئش دیر.\nاوشاق: اصول دین نه دیر؟\nآتا: دینیمیزن اصوللاری دیر\nاوشاق: دین نه دیر؟\nآتا: بیزیم دینیمیز اسلام دیر.\nاوشاق: من آنلامادیم بیزیم نه ییمیز اسلام دیر.\nآتا: دینیمز.\nاوشاق: آخی منه دئمدین کی دین نه دیر.\nآتا: چوخ دانیشما، دئدیگیمه قولاق آس و اؤیگرن!\nبئله مفهوملار و قاوراملار اوشاغین ایستگینده اولمادان، اؤز دویغو و ایستکلری ایله هئچ بیر ایلیشکیسی اولمادان زور و اجبار ایله اونون بئینینه یئرلشدیریلیر. تمیزلیک و واسواسیلیق باره سینده اولدوغو کیمی، اوشاغین بئینینین بو انتزاعی و آنلاشیلماز مفهوملار ایله دولدورولماسی بللی بیر دؤنمه خلاصه اولمور. فاناتیک مسلمان بیر آتا – آنا عؤمور بویونجا اوشاغین بئنینی، اونون ایستک و دویغولارینی گؤز اؤنونده توتمادان، زور، اجبار، هده – قورخو و حتی کؤتک ایله، بئله انتزاعی و اوشاق اوچون آنلاشیلماز مفهوملار ایله دولدورماقدا دوام ائدیرلر.\nدانیشیق دیلی عربجه اولمایان توپلوملاردا یاشایان بیر اوشاق، بو انتزاعی و آنلاشیلماز قاوراملارین اؤیگرنمه سینده ایکی قاتلی چتینلک ایله قارشی قارشیا قالیر. اوشاغا بو قاوراملاری اؤیگردن اؤزو ده بونلارین آنلاملارینی بیلمه دیگی اوچون، آچیقلاماق و ایضاح ائتمک یئرینه ایشلتدیگی تک یول آنجاق و آنجاق زور و اجباردان عبارت دیر. دانیشیق دیلی عربجه اولمایان بیر توپلومدا اوشاغا قرآن اوخوماغین، یوخسا ناماز قیلماغین اؤیگرتیلمه پروسه سینی نویروفیزیولوژی و نویرواینفورماتیک باخیشیندان گؤزدن کئچیردیگیمیزده اوشاغین بئنینده یارادیلان فورمولون آنجاق آشاغیداکی کیمی اولوشابیلمه سینی تجسم ائتمک چتین دگیل دیر:\nقول هوه الله احد = زور و اجبار\nبئله جه انسان بئنینین طبیعتینده اولان آزاد تداعی (آسوتسیاتسیون) ایشلَمی (ساخت و پرداخت اطلاعات) اوشاقلیق چاغیندان باشلایاراق اوز طبیعی و آزاد آخیمیندان جایدیریلیب و کلمه لره دایانان بللی حؤکم لره دایاندیریلیر. دئملی اوشاغین دوشونمه و فیکیرلشمه گوجو اونون هانسی موضوع اوستونده نه جور دوشونوب و نه تَهر فیکیرلشمه اجازه سی اولوب اولمادیغی ایله محدود اولور.\nدین قایدا قوراللاری یالنیز تداعی بویوتوندا (بُعد) یوخ، عینی زاماندا موتوریک (حرکتی) بویوتوندا دا ایشلنمکده (ساخت و پرداخت اولماقدا) دیرلار. دئملی اوشاق بارماغینین قانادیغیندا قانین مینداراولدوغوندان قورخو و اضظراب ایله بو بارماغی هئچ بیر یئره سورتمه مه سی اوچون بئنینین موتوریک بؤلگه سینده بللی بیر ائیلم آپارمالی دیر. الینی قیچلارینین آراسینا یاخینلاشدیرمامالی دیر، بللی ساعاتلاردا بللی سؤزلری تکرار ائدرک بللی حرکتلر ائتمه لی دیر. اوشاغین بئنینین بوتون ایگیرمی دؤرت ساعات ایچریسینده تداعی و موتوریک بؤلوملری بللی حؤکم لر، بللی اجبارلار، بللی قاداغانلار و بونلار ایله باغلی قورخو، اضطراب و نیگارانچیلیق ایله مشغول اولور.\nبو پروسه ایچریسینده، بئنین ان اؤنملی ائیلَمی (عملکردی) کورالیب، ترسه ایشله مگه باشلاییر. بئنین (یالنیز انسان بئینی دگیل، بوتون جانلیلاردا اولان بئینین) بیرینجی و ان اؤنملی ائیلمی اورگانیزما ایله ائشیک دونیا آراسیندا بیر تعادل ساغلاماق دیر. دئملی اورگانیزمین یاشامینی ساغلاماق اوچون ائشیک دونیادا وار اولان خطرلی یاخود لذت سیز موقعیت لردن قاچماق، اورگانیزمین ساغلیغینا فایدالی اولان، یاخود لذت لی اولان موقعیتلری آختارماق دیر. فاناتیک مسلمان بیر توپلوم ایچینده، فاناتیک مسلمان بیر آئیله ده بؤیویَن اوشاغین بئینی ایسه بو بیرینجیل ائیلَمینیین یئرینی زامان ایله ایکینجیل بیر ائیلَمه بیراخاراق، آنجاق کلمه لره دایالی پارامترلردن حرکت ائدرک دوشونمه یه زورلانیر و بللی امیر و حکم لردن، بللی قاداغانلاردان حرکت ائدرک ایشله مگه مجبور قالیر. داها سونراکی زامانلاردا آنجاق کلمه لره و حؤکملره دایالی دوشونجه دن باشقا بیر دوشونجه سیستمی تانیمیر. یئیَجک، یوخسا ایچجک بیر شئیه (بیولوژیک سیستمین اساس دویغولاری) قارشی توتومو بو یئیَجگین عطری، دادی و طراوتی نین جذبه سی طرفیندن یوخ، اونون “حرام” یوخسا “حلال” سؤزو ایله یوکلَنمیش اولدوغو طرفیندن بلیرلنیر. قارشی جینسدن بیر انسان ایله دانیشماق، مصاحبت و یولداشلیق ارتباطی ایسه یئنه بو انسانین دویغولاری ایله یوخ، “محرم” یوخسا “نامحرم” سؤزو ایله یوکلنمیش اولدوغونا باغلانیر. بوتون وارلیقدا ان گوجلو اولان “آنالیق دویغوسو” بئله کلمه لر و سؤزلر ایله کورالتیلابیلیر. اوغلونون، یوخسا قیزینین اؤلدورولمه سینه “کافر” اولدوغو اوچون گؤز یومان و دویغوسوز قالان آنالار گؤرولموشدور. اوغلونو “شهید” اولماق اوچون گولّه قاباغینا گؤندرن آنالار دا آز دگیل دیر. اؤز باجیسینی “ناموسوموزا” توخوندون دئیه قمه ایله تیکه – پارچا ائدرک اؤلدورن گنج اوغلانلاردا آز گؤرونمه میشدیر. فاناتیک بیر توپلومون تربیت شکلینین انسان بئنینین بیرینجیل اِئیلَملرینی (فونکتسیونلارینی) سیلیب اونون یئرینه کلمه لره دایالی ایشله مه گه مجبور ائتدیگینی گؤسترن بو مثاللاری یوزلره قدر سایماق مومکون دور.\nبو پروسه یالنیز آئیله ایچینده یوخ، بونون یانیندا بیر ده آئیله ائشیگینده سوروب گئتمکده دیر. دئملی بوتون توپلومدا وار اولان دوشونمک پالامترلری، اینانجلار، توپلومسال عنعنه لر و مراسم لر ده بیر انسانین اؤیگرندیکلری و آئیله ایچینده آلدیغی تربیت ایله دوگونله دیگی تجربه لرین ییغیلماسی دیر. بوتون بونلار بیر انساینین شخصیتینین اولوشوموندا و گلیشیمینده رول اویناییر.\nایستر آئیله ایچینده، ایستر آئیله ائشیگینده، دئملی بوتون توپلومدا اولسون، دین و توپلوم نورملارینا اویماق، ، قایدا – قانونو اجرا ائتمک قارشیسیندا وئریلن انعام و تشویق، دین و توپلوم نورملارینا اویماماق، قایدا قانونو اجرا ائتمَمَک قارشیسیندا کسیلن جزا و جرم ایله ائش دگر دگیلدیر. اون اوچ، اون دؤرت یاشلاریندا بیر جوان هرگون پاک – مینداری رعایت ائدیب، نامازنی قیلیب، آلله آ شکر ائتمه سی قارشیسیندا اوبژکتیو اولاراق، دئملی اتی، دریسی و دویغولاری ایله آلغیلایابیله جگی بیر انعام آلماز. دین قایدا قوراللارینا اویماق قارشیسیندا آلدیغی انعام یالنیز اؤلدوکدن سونرا بهشته گئتمه وعده سیندن عبارت اولابیلر. بو وعده بئله گؤردگو هر ایش اوچون یوخ، آنجاق چوخ نادر اولاراق خاص بیر موقعیتده، آیدین و آچیق، اؤزونو اؤزلشدیره بیله جگی شکیلده قولاغینا چاتار. بونون قارشیلیغیندا ایسه قایدا قانونا اویمادیغی، دین حکم لرینی اجرا ائدمه دیگی هر سفرینده چوخ شدتلی بیر شکیلده جزالاندیریلار و هده – قورخویا تابع توتولار. دئملی بیر یول ناماز قیلمازسا، قارشی جنسدن بیریسی ایله ساده بیر گؤروشمک ایسته سه، یوخسا بونا بنزر بیر گوناه ایش گؤرسه، اؤلدوکدن سونرا جهندمده یاندیریلاجاغی هده – قورخوسوندان علاوه بیر ده اوبژکتیو اولاراق، اتی، دریسی و بوتون دویغولاری ایله حس ائدجگی بیر جزالاندیریلماغا تابع توتولار.\nمدرسه چاغی باشلایینجا اوشاق ائودن ائشیکده کی گئنیش توپلومدا دین قایدا قوراللارینا اویمایانلارین نئجه شدتلی و قورخونج بیر شکیلده جزالاندیریلدیقلارینی، توپلوم ایچینده شاللاقلاندیقلارینی، بارماق و یا ال کسیلمه سینی، انسانین ایپه چلیکلرک اؤلدورولمه سینی و بونا بنزر قورخونج اولایلاری داها یاخیندان ائشیدیب و گؤرمه گه باشلاییر. بئله جه اوشاغین اوگونه قدر ذهنینه یئرلشدیریلمیش حکم لر بیر قات داها قورخو و اضطراب ایله یوکلنیب و عینی زاماندا بیر آددیم داها انتزاعی لشدیریلیرلرک بیرئیسل یاشامیندان، ملموسلوقدان چیخیب، عمومی لشدیریلیر. آئیله ایچینده کی زور و اجبار و جزالاندیرما عینی زاماندا باخیجی و قورویوجو اولان بیر شخص طرفیندن، آتا، آنا، یوخسا آیری بیر یاخین انسان طرفیندن اعمال ائدیلدیگینه قارشین، عموم توپلوم داکی جزالاندیریلما قورخوسو قورویوجو اولمایان، یالنیز و یالنیز خشونت و اؤلوم تهلکه سی ساچان وارلیقلار طرفیندن اعمال ائدیلیر.\nکوچه ده خیاواندا اجرا اولونان جزالاندیرمالارین ائشیدیلمه سی و یا مشاهده سی آراجیلغی ایله یارانان قورخو، اوجالتیجی (بلندگو) لاردان یاییلان قورخو ساچان بللی سؤزلرین سسلندیریلمه سی ایله، (الله اکبر سسلری، قرآن آیه لری) هورولدوگونون یانیندا کوتلوی (جمعی) قورخو و طرفیندن آرتیلیریلیر و نئچه قاتینا چاتیر. کولکتیو دویغو اؤزو اؤز باشینا فرد ده نفوذ ائده بیلجک بیر گؤرونگه (فنومن) دیر. جمعی دویغو بؤیوک و گوجلو آخان بیر چای کیمی ایسه، فرد او چایین ایچینده کی بیر دامجی کیمی دیر. فرد، اؤز اختیاریندا اولمادان بو بؤیوک چایین آخینتیسیا قاتیلیب گئدر. فاناتیک بیر توپلومدا، فاناتیک بیر آئیله ده یئتیشدیریلمیش سکگیز- دوققوز یاشلارینداکی اوشاغین بئنینده قورخو و اضطراب آئیله ایچینده اولدوغو کیمی آئیله ائشیگینده ده کلمه لره باغلی بللی حکم لر ایله سمبوللاشیر. بئله بیر اوشاق گونون بیرینده خیاواندا بیر انسانین “اوغورلوق” ائتدیگی اوچون بارماغینین، یوخسا الینین کسیلدیگینی، “نامشروع” جنسی ارتباطی اولدوغو اوچون شاللاقلاندیغینی، یوخسا داشلاندیغینی، آیری بیر گوناه ایش گؤردوگو اوچون آسیلدیغینی ائشیدیب گؤردوگونده، بئله بیر اولای اثناسیندا یارانان کولکتیو قورخونو بیرئسللشدیریب، (فردیلشدیریب) اؤزونو شاللاقلانان، داشلانان، یوخسا آسیلان انسان ایله اؤزدشلشدیریر. نویرواینفورماتیک باخشیندان باخارساق اوشاغین بئنینده بئله بیر فورمول یارانیر:\nحکم لره قارشی گلمک = بوشکیلده جزالاندیریلماق\nبئله جه، بئله بیر توپلومدا یاشایان و فاناتیک تربیت آلتیندا بؤیوتولن بیر انسان عؤمرونون ایلک اون – اون بئش ایلینده هر گون، هر ساعات و هر دقیقه بئله قورخولار ایچینده یاشادیغی اوچون، بئینینه یئرلشدیریلمیش حکم لر مطلق لیک قازانیر. دوشونجه گئنیشلیگی (وسعتی) بئنینه یئرلشدیریلمیش حکم لر طرفیندن محدود اولور و حکم لر بیر “گرک” ایله یوغرولور. و یوخاریداکی فورمول بو شکلیه دؤنوشور:\nگرک حکم لری اجرا ائدم.\nحکم لر نه لردن اولوشوب؟ حکم لر یالنیز کلمه لردن اولوشب. حکم لر ائیلم (عمل) اجباری و جزالاندیریلما قورخوسو ایله یوکلنمیش کلمه لردیر: ثواب، گوناه، حرام، حلال، محرم، نامحرم، واجب، ناموس، مسلمان، کافر و …….\nفاناتیک مسلمان توپلومدا یاشایان انسانین بئینینین، یاشامینین ایلک اون بئش ایلینده، بئله کلمه لر ایله محصور اولونما پروسه سینین یانیندا ایکینجی بیر تجسمی و تصوری پروسه ده گئتمکده دیر. بو حکم لر بللی آدلار ایله تداعی ائدیلمکده دیر. آلله، محمد، علی، عمر، ابوبکر، حسین، و ……. اوشاغین بئینی کلمه لر ایله و کلمه لره دایانان توص��فات ایله بو کلمه لردن تجسملر یارادیب، گؤرمه دیگی، لمس ائتمدیگی، قوخوسونو حس ائتدمه دیگی، محبتینی و یا خشیمینی دریسی ایله حس ائتمدیگی، قیسساجاسی بو اوشاغین یاشامیندا ان کیچیک وارلیغی اولمایان شخص لر یارادیر. بو شخص لره، بو شخص لر باره سینده تعریف اولان صفت لر یاپیشدیریرد. ایکی قونشو آیئله نین بیریسینین شیعه، بیریسینین سنی اولدوغونو فیکیرلشک. دئملی یان یانا یاپیشمیش ایکی ائوده بؤیویَن، عینی مدرسه یه گئدن و عینی کلاسدا اوتوران ایکی اوشاغین ذهنینده میثال اولاراق “علی” سؤزوندن یارادیلان ایکی باغداشمایان شخصیت یاشاییر. بیر اوشاغین ذهنینده اولان “علی” رشید، صداقتلی، یتیم سئون، حق، ظلمه قارشی، عدالت گتیرن و….بونا بنزر صفتلری اولان بیر شخصیت اولدوغونا قارشین اوبیری اوشاغین ذهنینده یارادیلمیش “علی” ناحق، جعل ائدن، نادان، کلک باز، و …..کیمی صفتلری اولان بیر شخصیت اولور. عینی گؤرونگه (فنومن) آیری آدلار ایله ده تداعی اولابیلر، “عمر” “حسین” و ….بو ایکی اوشاقدان هئچ بیریسینین، او ذهنینده یارادیلمیش “علی” شخصینی گؤرمه دیگی، لمس ائتمدیگی، محبتینه ویا خشمینه معروض قالمادیغی، قیسساجا بو ایکی اوشاغین وارلیغیندا “علی” آدیندا بیر شخصین هئچ بیر نقشی اولمادیغی آیدین دیر. کلمه یه دایالی حکم لرین مطلق لیک قازاندیغی کیمی، کلمه لر ایله بئینده یارادیلمیش بئله شخصلره ده بیر مطلق لیک صفتی وئریلیر. بونون یانیندا اوشاغین دویغولاری دا بو کلمه لر اطرافیندا پولاریزه اولونور (قطبی لشیر). دئملی سئوگی، محبت، عشق، شادلیق، غم و بوتون دویغولار بو کلمه لر اطرافیندا پولاریزه اولور. “علی” نین اؤزو و دوستو اولوملو (مثبت) دویغولار ایله، “علی” نین دوشمانی ایسه اولومسوز (منفی) دویغولار ایله تداعی اولونور. عینی گؤرونگه “عمر”، “مهدی” و ….کلمه لری ایله ده ارتباطدا دا عینی پروسه نی کئچیردیر.\nکئچنلرده آئیله کؤکونو یاخشی تانیدیغیم گنج بیر فاناتیک ایله گؤروشدوگومده، “حسین کیمی رشید، شهامتلی و صادق بیر پیشوام اولدوغونا چوخ افتخار ائدیرم” دئدی. بیر آز فیکیرلشدیکدن سونرا، “اوغول، سنین بؤیوک آتانین آدی نه دیر؟” دئیه سوروشدوم. بؤیوک آتاسینین آدینی بیلیردی. “اوغول، بؤیوک آتانین آتاسینین آدی نه ایدی؟” اونون دا آدینی بیلیردی. “اوغول، بؤیوک آتانین آتاسینین آتاسینین آدی نه ایدی؟” سوروسونو، “بیلمیرم” ایله جوابلاندیردی. “اوغول، بؤیوک آتانین آتاسی باره سینده نه لر بیلیرسن؟ هاردا یاشاردی؟ نه ایش ایله مشغول ایدی؟ هانسی خصوصیتلری وار ایدی؟” دئیه سورومون جوابیندا، “بیلمیرم، بیلسم ده منیم اوچون بیر اؤنمی یوخدور” دئدی. “آفرین اوغول، یوز ایل اؤنجه یاشامیش و سنین، قارداشلارینین، باجیلارینین، عمی اوغلانلارینین، عمی قیزیلارینین کؤکو اولان، سنین شخصی نسلیوین کئچمیش حلقه لریندن اولان بؤیوک آتانین آتاسینین خصوصیتلرینی بیلمیرسن، بیلسن بئله، اؤنملی دگیل، دئییرسن، آنجاق مین اوچ یوز ایل اؤنجه یاشامیش بیر انسانین خصوصیتیلرینی بیلیرسن، و بو خصوصیتلره ده افتخار ائدیرسن! سینین تجسم و تخیل گؤجووه قوربان کسمَلی یم” دئدیم.\nبو اوشاغین حسین آدیندا رشید، شهامتلی و صادق بیر پیشواسی اولدوغونا افتخار ائدیگینین و بونون یانیندا بؤیوک آتاسینین آتاسیندان ان کیچیک بیر بیلگیسی اولمادیغینین ندنی آیدین دیر. بیر تک “عاشورا” گونونده، حسین باره سینده کلمه لر ایله ذهنینه یئرلشدیریلن بیلگیلر وبو کلمه لره یوکلَنَن دویغوسال یوکلر، اون آلتی – اون یئددی ایللیک عؤمرونده بؤیوک آتاسینین آتاسی باره سینده آلدیغی بیلگیلر و بو بیلگیلرایله ارتباطداکی دویغوسال یوکون نئچه مین قاتی دیر.\nبو آرادا کولکتیو (جمعی) بیلینجین و کولکتیو دویغونون رولونا چوخ دقت ائتمه لییک. کولکتیو بیلینج و کولکتیو دیوغو آخان بیر چای کیمی ایسه، بیرئی (فرد) بو چایین ایچینه دوشموش بیر یاغیش دامجیسی کیمی دیر. بیر “عاشورا” گونونده بو اوشاغین قولاغینا یئتیشن “حسین” کلمه سی یوزلرجه و مینلرجه انسانین عینی دویغولاری ایله بیرلیکده ذهنینده یئر ائتمکده یر.\nایندی فانانک دوشونجه نی تانیملاماق (تعریف ائتمک) مومکوندور: فاناتیک دوشونجه سیستمی مطلق لشدیریلمیش بللی کلمه لردن (حکم لردن) و بللی (تخیلی) شخصلرین مطلق لیگیندن و مقدصلیگیندن حرکت ائدن و بو کلمه لرین و مقدصلیکلرین چارچوه سینده محصور قالان بیر دوشونجه سیستمی دیر.\nایستر فاناتیک شیعه توپلوموندا، ایستر فاناتیک سنی توپلوموندا، ایستر فاناتیک کاتولیک، یوخسا فاناتیک پروتستان توپلوموندا، ایستر فاناتیک بودیست توپلوموندا، ایستر فاناتیک یهودی توپلوموندا اولسون، ایستر گؤرونورده (ظاهراً) هئچ بیر دینی اولمایان فاناتیک توپلومدا اولسون، فاناتیزمین دایاندیغی ایکی اصلی آیاغی بللی حکم لرین و بللی (تخیلی) شخص لرین مطلق لیگی دیر. بو ایکی مطقلیگین، زور، اجبار و قورخو آلتیندا مطلقلیک قازاندیقلاری یوخاریدا آچیقلاندی. فاناتیک شیعه توپلومدا “علی” سؤزونو اولومسوز (منفی) بیر صفت ایله تداعی ائتمک اورگانیزم اوچون بؤیوک بیر خطر اولدوغوندان، چولون اورتاسیندا بیر پلنگ ایله قارشیلامشاقدان داها بؤیوک بیر قورخونون قایناغی دیر. هر حکم و هر (تخیلی) شخصه قارشی گلمک، حکمو اجرا ائتمه مک، یوخسا او شخصین بویوروقلارینا اویماماق دا عینی اؤلچوده قورخو یارادیجی دیر. فاناتیک شخصیت، ذهنی بئله کلمه لر، و بو کلمه لرین یاراتدیغی قورخو ایله محصور اولونموش بیر انسان دیر. دووارلاری قورخودان اولوشموش بیر توتساق (زندان) دا یاشاییر. دوشونمک و رفتارینین حرکت نقطه سی، طبیعی دویغولاری یوخ، یاشامینین هر لحظه سینده قاباغینا چیخان بو قورخولاردیر.\nفاناتیک بیر توپلومدا یاشایان بیر بیرئین یاشامینین هر ساحه سی بللی حکم لر طرفیندن قایدا قورالا باغلاندیغی کیمی ایکی جینسین، دئملی ارکک ایله قادینین، ارتباطی دا، ان سیخی شکیلده بو قایدا قورالارا و حکم لره باغلانیر. جوان اوغلان ایله جوان قیزین آراسیندا قورخو کرپیچلریندن هورولموش بیر دووار چکیلیر. یالنیز انساندا دگیل، بوتون جانلیلاردا اولان ان گوجلو یاشام انرژیسی اولان جینسی انرژی بو قورخو دوواری ایله محصور اولوب، کلمه لر ایله قویولموش حکملره یوکلنیر و بونلارای گوجلندیریر. بو گؤرونگه نی ویلهلم رایش، “فاشیزمین اجتماعی آنلاییشی”\n„Massenpsychologie des Faschismus“\nآدلی کیتابندا آچیق و آیدین بیر شکیلده توضیح ائدیبدیر.\nآنجاق ویلهم رایش جینسللیگی دار آنلامدا آنلاییب و جینسللیگین داها گئنیش یانی اولان دری ارتباطی نین رولونو آنلاتماییبدیر. دری ارتباطی (ارتباط جلدی) انسانین ان گئنیش و ان اینجه ارتباطی دیر. دری انسان وجودوندا اولان ان گئنیش و ان آیرینتیلی دویغولاری اولان آلغیلاما اورگانی دیر. اطرافیمیزدا اولان دونیانی ��النیز گؤرمک، ائشیتمک ، اییلَمک و دادماق ایله یوخ، داها گئنیش بیر آلغیلاما اورگانی اولان دریمیز ایله آنلاییریق. آنسانلار آراسی ارتباطدا دا دری ان بؤیوک رولو اویناماقدادیر. آنادان دوغولدوقدان سونرا آنا ایله ارتباطیمیزی آنجاق دری توخونماسی ایله قورویوب، و بئله جه یاشام گوجو قازانیریق. دری توخونماسی (ارتباط جلدی) اولمایان کیچیک بیر اوشاق بیر نئچه هفته ایچینده یاشام گوجونو ایتیریب اؤلور. یالنیز اوشاق اوچون دگیل، بؤیوکرده ده، دری ارتباطی اولمایان انسانلار آنلاشیلماز و علاجسیز خسته لیکلره توتولارلار. قدیم زامانلار بئله بیر خسته نی ساغالتماق اوچون اونو تازا سویولموش قویون دریسینه بوکردیلر.\nفاناتیک مسلمان بیر توپلومدا گلیشَن اوشاغین، اون بئش – اون آلتی یاشلارینا یئتیشینجه جینسل دویغولاری (ان اؤنملی سی دری ارتباطی ایستگی) باش گؤسترمه گه باشلادیغی زاماندان سونرا ان بؤیوک چتینلیکلری باشلاییر. جینسل دویغوسونو مهار ائتمه لی دیر. جینسل دویغونون ظاهره چیخماسی شاللاقلانماق، داشا باسیلماق و اؤلدولمک قورخوسو ایله یوکلو دور. تازا جاوانین (ایستر قیز اولسون، ایستر اوغلان) جینسل دویغولارینی مهار ائتمک اوچون الینه وئریلمیش وسیله ایسه گئنه کلمه یه دایانان حکم لر و بو حکم لر ایله باغلی قورخولاردیر. بو شکیلده، جینسل انرژی، داها اؤنجه دن بئیینه یوکلنمیش کلمه یه دایالی حکملرین و بو حکملر ایله باغلی قورخولارین گوجلنمه سی یولوندا ایشلنیلیر.\nفاناتیک مسلمان بیر توپلومدا بؤیویَن بیر جوان اون یئددی – اون سکگیز یاشلارینا چاتدیقدان سونرا، جنسی انرژیسینی حکم لرین و خیالی شخص لرین گوجلندیریلمه سی یولوندا ایشلتمه گه باشلادیقدان سونرا فاناتیک شخصیتین اولوشوم (تشکیل) پروسه سی قورتولموشدور. بوندان سونرا بو شخصیت آنجاق فاناتیکلیگینین گئت گئده داها سیخیلاشماسی، داها آغیرلاشماسی جهتینده اولوشومونا (تکامولونه) ادامه وئرجکدیر.","num_words":4818,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":196664.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Blake Clark»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۲ ژانویه ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).","num_words":19,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.169,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":590777.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"«محمد» تهراندا اولدوغو زامان، رحیم‌سیز و ییرتیجی طبیعتی اولدوغوندان «قارتال» لقبینی آلمیش و تهرانین ان مشهور اوغرولاریندان اولموشدور. ایندی او، اؤز شهرینه قاییداراق اوچ نفرله بیرلیکده بیر رئستوراندا اوْتوراراق قارا چادرالی بیر قادینین دیلنچی‌لیینی و قارسون اونو ایته‌له‌ییب ییخماسینی گؤرمکله قارتالین بوتون وارلیغی سارسیلیر و قارسونا بیر سیللی وورماقلا، قادینین آرخاسینجا گئدیب اؤز آنالیغی نرگیز خانیم اوْلدوغونو بیلیر. نرگیز خسته‌لنمیش اوغلو «حمید»‌ـ ین داوا‌ـ درمانینی اؤده‌مک اوچون دیلنچی‌لیک ائدیر. قارتال اؤز قارداشی حمید و آنالیغی نرگیز ایله گؤروشدوکدن سونرا باشینا گلن حادثه‌لری سؤیله‌ییر:\nقارتال، دوْغما آناسی «مریم» خانیمی کوچه قادینی اولدوغو اوجباتیندان و بونو بیلندن سونرا، اوندان انتقام آلماق فیکریله ائودن چیخیب، و تهرانا گئدیر. بورادا ایش‌سیز‌لیکدن بوتون پوللارینی قورتاریر. نهایت نئچه اوْغرویا توش گلدیکدن سونرا بیرینجی اوْغورلوغوندا توتولاراق دوستاق اولور. دوستاقدا بیلمه‌دییی بوتون پیسلیک‌لری‌ده اؤیره‌نیر و اوْرادان چیخاندان سوْنرا توپلوما ضید بیر آدام اولور. اوْغورلوقدا آد‌ـ سان قازانماسینا گؤره، اونا «قارتال» دئییرلر. بیر گون قارتال اوغورلوغا گئدن زامان، ائوین قادینینی، خسته اوشاغی‌نین باشی اوزه‌رینده هنیرتی‌لرینی ائشیتمکله و اؤز آنالیغی نرگیزین چکدییی زحمت‌لری خاطیرلاماقلا بوتون یاتمیش تمیز دویغولاری اوْیانیر. بو حالدا «آه‌… آنا» دئیه‌رک، سسی ائوه یاییلیر و قادین بو سس‌دن قورخاراق اؤزوندن گئدیر. صاباحیسی گون بو ماجرانی قزئتده اوخوماقلا، قارتال او قادین یاتان خسته‌خانایا گئدیر و او دقیقه‌دن فتنه‌ـ فساد اوْجاغیندان اوزاقلاشیر. بیر زامان ماهیر سوروجو کیمی ایشله‌ییر. ایندی او، اؤز آنالیغینی گؤرمک اوچون اؤز شهرینه گلیب، آنالیغینی بیر دیلنچی کیمی و اونون اوغلو “حمید”ی خسته گؤرمکله بیر دسته پول چیخاریب نرگیزه وئریر و یئنی‌دن تهرانا قاییتماق فیکرینده اولاندا نرگیزین چهره‌سینه غملی بیر دومان چؤکور. حمید یاخشیلاشیر. نرگیزین‌سه پولو قورتاریر. بئله بیر زاماندا قارتال مکتوبون ایچینده اییرمی‌مین تومن پول یوللاییر. بوندان سونرا داها قارتالدان خبر اولمور. بیر گون حمید قزئتی اوخویارکن، گؤزو بیر شکیله ساتاشاراق «قارتالین اؤلومو» باشلیقلی بیر خبری اوْخویور.\nمرحوم صباحی گؤز‌ل و بدیعی اثرلر یاراتمیشدیر. او بو اثرلرینده بوتون هنده‌وه‌رینده و توپلومدا گئدن حادثه‌لرله سیخ ایلگی‌ده اولوب، اونو رئال شکیلده دوشونوب آچیقلاییر. اونون توپلومسال یاشاییش حاقدا تجروبه و بیلگی‌لری، یارادیجی خیال قووه‌سی، بدیعی‌ـ ادبی اثرلر یاراتماغا سبب اولموشدور. او، اوْبرازلاری‌نین توپلومسال دوروملارینا گؤره اؤز دؤرونون پیس دوروملارینی یازماغا چالیشیر، بو مقصده چاتماق اوچون یاشاییشین حتتا ان پیس دوروملارینی گؤسترمکله اؤزونون رئالیستی اوبرازلارینی یارادیر.\nصباحی بیر طرفده یاشاییشین کسینلیکله اولایلاری قارشیسیندا یئنیلن اوبرازلار یارادیر (مریم، رضاقلی و بیر نؤقطه‌‌نظردن قارتالین اؤزو)، باشقا طرفدن‌سه، یاشاییشدا قورخمایان اوبرازلار یاراتماقلا یاشاییشین چتینلیک‌لری قارشیسیندا یئنیلمه‌مزلییی اؤیور (نرگیز و آناسی، قارتال، حمید). بیر طرفده اؤزوندن اراده‌سی اولمایان اوبرازلار باشقا طرفده ایسه دمیر اراده‌لی اوبرازلار یارادیر کی اؤزلرینه و داخیلی قووه‌لرینه گووه‌نه‌رک توپلومسال شرایطین قارشیسیندا دؤزمه‌یه چالیشیرلار.\nقارتال اوشاقلیغینی آناسیزلیق و قونشولارین گولونج و آتماجا سؤزلریله کئچیریر. او بو شرایطی یارادانلارین علیهینه نیفرت بسله‌ییر، آنجاق اؤز گنجلیینی‌ده ایتیریر و اخلاقسیز یوللارا دوشور. بئله‌لیکله پیس‌لیک، پیس‌لیک تؤره‌دیر. دئمک اولار صباحی قاراگونلویو و پیس‌لیین سببینی کامیل شکیلده آرادان قالدیرماق اولماماق اینامیندادیر. «قارتال»‌ـین گؤز‌ل و اوشاق روحو، توپلوم و یاشامین چتین و پیس باسقیسی آلتیندا تاپدالانماقلا، سفیل‌لییه، اخلاقسیزلیغا و سوندا اؤلومه گتیریب چیخاریر.\nقارتال یوخسوللوق، قاراگونلوک دوغوران بیر محیط‌دن جان قورتاریب، باشقا بیر محیطه گیریر. بورادا اؤزلویونه اینانماسا ��یه‌ر، گئجه‌ـگوندوزونو پارکادا و خیاوانلاردا کئچیرمه‌لیدیر. بیر ایش گؤرمه‌سئیدی (هر ایش اولورسا اولسون: اوغورلوق، دیلنچی‌لیک، چاپقین‌‌لیق و‌…) آجیندان اؤلمه‌لیدی. چونکو بورادا مئشه قانونون حاکیم اولدوغونو دویور. انسان‌پرورلیک، دوستلوق، آزادلیقدان خبر یوخدور. ایسته‌سن اؤلمه‌یه‌سن، گره‌ک اؤلدوره‌سن، زوْر دئیه‌سن، اوْغورلوق ائده‌سن؛ انسان یالنیز بئله بیر شرایط‌ده، یاشاماق حاققینی قازانیر. ائله بونا گؤره‌ده: «او (قارتال) بو صمیمیت‌، فداکارلیق اوْجاغیندان اوزاقلاشاندان فتنه‌ـ فساد باتداقلیغیندا اوزموشدو، انسانلیغی، شرافتی اوْنوداراق ییرتیجی بیر جاناوارا چئوریلمیشدی. ائو داغیدیب، آنالار آغلاتمیشدی.»‌(۱)\nقارتال قاراگونلوکدن، اوغورسوزلوقدان قاچیر و اؤزونو دوستاقدا گؤرور. دوستاقدا ایسه‌ هامی اؤز قارنی‌نین فیکرینده‌دیر. او دوستاغا گیرمکله اوغورلوق، پیس‌لیک، ایری‌لیین بوتون جیغیرلارینی اؤیره‌نمکله آدلیم بیر اوغرویا، و وحشی‌جه‌سینه توپلوما ضید بیر آداما چئوریلیر. حتتا اونا «قارتال» لقبینی‌ ده بو خاراکتئرینه گؤره وئریرلر. بئله‌لیکله او بوتون ایلگیسینی توپلوم و حیاتدان اوزور. بورادا صباحی توپلومون پیس قانونلاری، انسانلاری دوغرو دوزگون بئجرمه‌دیینه گؤره سوچلاییر. توپلومون پیس شرایطی، انسانی، اجتماعی یاشام حاققیندا دوشونمه‌یه و اونون دوزه‌لمه‌یی اوغروندا چالیشماغا مهلت وئرمه‌مه‌سی یازیچینی درین فیکره دالدیریر. او گؤرور کی طبیعتین پیس شرایطی، انسانلارین گؤز‌ل و اینجه روحونو بوْغور، و ائله بونا گؤره‌ ده قارتال تهرانا آیاق قویدوغو گوندن تکجه اؤزونه فیکیرله‌شیر. بو اؤزونه فیکیرلشمک، اونون اجتماعی کیملییی‌نین گؤز‌ل سوییه‌ده بئجریلمه‌سینه بؤیوک مانع اولور. شخص ایله توپلومون ضیدیتی قارتالین بوتون وارلیغیندا دویولور. توپلومدا و کوتله‌لر آراسیندا اولان ضیدیتلر، حئکایه‌ده اولان اوْبرازلارین مجبوری یاشاییشلاری قاباریق شکیلده گؤز اؤنونه گتیریلیر: «حتتا خدیجه (نرگیزین آناسی) نرگیزی آللهوردی‌یه کی یوخسول ایدی وئرمیردی آنجاق طالع ائله گتیریرکی بو عائله‌ده همیشه یوخسوللوق اولور و «جبره» گؤره او آللهوردی‌یه اوْنو وئریر».(۲)\nیوخسول‌لار، بئکارلار داها دا یوخسول اولورلار آنجاق اونلار یئنه‌ ده مجبوری حالدا، یاشامین گؤز‌للییی و ساغلاملیغی اوچون جهد گؤستریرلر. اونلار دیلنچی‌لیک ائدیرلر؛ خیاوانلاردا یاتیرلار، آنجاق یئنه‌ ده بئله بیر یاشاییشین قارشیسیندا یئنیلمه‌مه‌سی اوچون چالیشیرلار. ائله بونا گؤره‌ ده، قارتال حئکایه‌نین سونوندا اؤزونون نجیب و تمیز کئچمیشی‌ ایله باریشیر؛ و صباحی بونلارین هامیسینی اؤز رئالیز‌مینده گؤز‌ل سوییه‌ده گؤستریر.\nاوبرازلار بوتون چتینلیک‌لره قاتیلیر، آنجاق اونلاری انسانلیقدان چیخارمیر و همیشه اونلارا بیر انسان کیمی باخیر. چونکو انسانی اؤز حالیندان چیخارماق، نه اینکی رئالیزمه دوْغرو بلکه ناتورالیزمه طرف یؤنلدیر.\nنرگیزین حیاتیندا اولدوغو کیمی، قارتالین‌ دا اوبرازیندا بیر نوع «جبر‌= مجبوریت» واردیر؛ بئله‌کی قارتالین اؤلوموندن بئله چیخیر کی قارتال و اونون یاشاییشینا اوخشار آداملاردا نهایتده دیری‌لیک و یاشاماق قابلیت‌لری یوخدور. صباحی اونلاری یاشاماق فیکریندن اوزاق اولدوقلارینی وورغولاییر. دوغرو��ور قارتال آناسینا پول گؤنده‌ر‌مکله اونون عائله‌سینی یوخسوللوقدان قورتاریر، باشقا طرفدن ایسه اونون اؤلومو گؤستریر کی یوخسوللوق هله‌م هله‌م یاشامالی و حیاتین بیر حقیقی وارلیغی کیمی انسانلارلا یاناشی اولاراق، بشریت‌دن قوربانلیق آلمالی‌دیر. بو قووه ایله کسگین و دوشونجه‌ اوزره مبارزه‌ ائتمه‌سه‌لر، انسانلیق دونیاسی اونونلا همیشه یاشامالیدیر. باشقا طرفدن ایسه دئمه‌لییک قارتالین من‌لییی و اوبرازی دییشمه‌لی‌دیر. او بیر زامانلار هئچ بیر قووه ایله دییشیلمیر؛ تکجه پول و سرخوشلوق فیکرینده‌دیر. آنجاق یوخسوللوقدان بیر آنانین هنیرتی‌لرینی ائشیتدیکدن سونرا، اؤز حقیقی من‌لیینه، اوشاقلیق تمیزلیینه قاییتماق دویغوسو اوره‌یینده یارانیر. قارتالین بو دییشکن‌لییی حئکایه‌نین داها دا رئال‌لیغینی اؤنملی بیر قووه کیمی ایضاح ائدیر. اونون دوستاقدا آغلاماسی، ویجدانی‌نین تمیزلیینی گؤستریر. بو تمیزلیک، حئکایه‌نین سونوندا اویانماقلا، قارتالین بوتون وارلیغینی دارما‌ـ داغین ائدیر. حئکایه‌نین سونو گؤستریرکی اونون وارلیغیندا داخیلی و گؤز‌ل سجیه‌لی بیر دوروم و مئیل واردیر کی اونون اوزونو زامانین بولودلو توْزو اؤرتوب و او یالنیز ایچه‌ریدن اویانان قووه ایله معنوی گوجونو تاپیر. محیطین قاباریقلی یوروشونو ایگیدلیکله اؤزوندن اوزاقلاشدیریر. قارتال حئکایه‌نین قهرمانی اولماقلا بوتون معنوی و مادی قووه‌سینی باشقالارینا آندیرماغینی باجاریر. او، اؤز اؤلومو ایله یاشاییشا، یاشاماق باغیشلاییر.\nبورادا بو سورغو اورتایا چیخیر: حئکایه‌نین سونوندا قارتال نییه و نه‌یه گؤره اؤزونو اؤلدورور؟ اونون سبب‌سیز اؤلومو، حئکایه‌نی رئال‌لیقدان اوزاقلاشدیرماقلا، ناتورالیزمه یاخینلاشدیریر. حئکایه‌نین سونو اوسلوب باخیمیندان اؤزونو بدیعی گؤستریر. قارتالین نئجه اؤلدویو اوخوجو اوچون کؤلگه‌ده قالیر. اوخوجودا سورغو و اونون آردینجا یوزوملار تؤره‌دیر. کسینلیک حئکایه‌ده یوخدور. یازیچی حئکایه‌نین داوامینی اوخوجو یوزومونا اؤتورور. قارتالی اؤلدورورلرمی؟ یا خود آناسی کیمی او دا اؤزونو اؤلدورور؟ یعنی حیاتین چتینلیک‌لرینه دؤزمک، سارسیلماز قارتالی اؤزونو اؤلدورمک نتیجه‌سینه گتیریب چیخاریرمی؟ بئله بیر حالدا اونا بو میراث، دوغما آناسیندان قالماقلا، او دا آناسی کیمی مجبوریت زوروندان یاشاماغا حاققی یوخدورمو؟ بو کیمی سورغولار اوخوجو یوزوموندا آرتیب یاشاماغا باشلاییر.\nقارتال اؤز دوغما آناسینی وفاسیز و لیاقت‌سیز گؤردوکده، آنا یوردوندان گئتمک قرارینا گلیر. آیری بیر محیط‌ده جنایت‌لر و غیراخلاقی ایش‌لرین قارشیسیندا اعتناسیز اولماقلا، یاخشی و ایدئال بیر توپلوما گیرمکدن‌ اوزاقلاشیر. اونون تمیز و یوموشاق روحو کوْبودلاشیر و بوتون تمیزلیک و اخلاقی جیغیرلاردان اوزاقلاشیر، یقین کی بونو، محیطین غیراخلاقی جهت‌لری و قارما‌ـ قاریشیقلیغی طلب ائدیر.\nباشقا طرفدن ایسه او، قارداش و آنالیغینی یوخسوللوقدان قورتارماقلا اؤزونه آد قازاناراق دیللرده یاشاییر. بئله‌لیکله اؤز دوغما آناسی‌نین یولونو گئتمیر و اونون کیمی یاشاماقدان چکینیر. او، دوغما آناسی‌نین اؤز حیاتینا قصد ائتمک فیکرینده اولارکن، اؤزو بو یولون قوربانلاریندان اولور. او آناسیندان انتقام آلماق فیکرینده‌ایدی آنجاق دوغما آناسی کیمی او دا اخلاقس��زلیغا طرف گئدیر.\nباشقا طرفدن ایسه، صباحی نرگیزین (قارتالین له‌له و آنالیغی) فداکارلیق روحونو گؤسترمکله آنالارین و قادین‌لارین فداکارلیق‌لارینی اینجه و بدیعی شکیلده عکس ائتدیریر. نرگیز چتین شرایطده یاشاسا دا، او بوتون وار قووه‌سیله چالیشیر و اومیدینی ایتیرمیر. بونلار هامیسی گنجعلی صباحی‌نین گؤز‌ل و سارسیلماز و اینجه روحونون تمیزلیینی یانسیدیر.\nاتک یازی:\n۱ و ۲) قارتال، گنجعلی صباحی ، انتشارات فرزانه ، ایکینجی چاپ ۱۳۵۷\n#مقاله ایلک دفعه ۱۳۸۰.جی ایلده “نوید آذربایجان” قزئتینده چاپ اولوبدور. بلکه ایندی باخیلسا آزاجیق فرقلی باخیلیردی بو اثره. آمما یازی‌نین ایلک یازیلیش اؤزللیینی دَییشدیرمک ایسته‌مه‌دیم.","num_words":2103,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":262545.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قیزیل‌باش و یا قیزیلباش اسکی دینی اینانیشی و کولتورلری ایله ایسلامیّتی اؤزلرینه خاص بیر شکیلده بیرلشتیریب شیعه‌لیک دن ائتکیله‌نن صفوی طریقتی موریدلری اۆچون ایستیفاده اولان تریم.[۱]\nصفویلرین قیزیلباش عسگری\nقیزیلباش ایران یایلیقی‌نین قوزئی‌باتی‌سینداکی اولان ائل‌لرین مجموعه‌سینه دئییلیردی کی صفوی طریقتینه اینانلاری واریدی و بیرینجی شاه ایسماعیل اونلارین کؤمکلیغی‌نان حؤکومته یئتیشدی و صفوی ایمپیراتورلوغونو بینا ائلدی. کولیّتده ایران قوشونونا و یا ایران اوردوسونا صفویلر چاغیندا، «قیزیلباش» دئییردیلر.\nایندیلیک‌ده قیزیلباشلار بیر خالق کیمی، ایران، آذربایجان جومهوریتی، تورکیه و افغانیستان دا یاشییرلار.\nاونلارین نوفوس ساییسی افغانیستان دا ۲۷۰ مین نفر حودودوندا دیر.[۲] قیزیلباش بیرلیغی ایلک دفعه آذربایجاندا باش تاپدی. ساوالان و قاراداغ‌ و موغان خان‌لاری و ائللری‌نین قیزیلباشلارا قاتیلماغی و اونلارین شاه ایسماعیله موطیع اولماغی، ایرانین و صفویلرین اوردو قودرتی و گوجو، کی او زامان قیزیلباش آدلانیردی، چوخالدی. سونرالار، قیزیلباشلارین کیچیک قبیله‌لری و ائللرینین بیربیرینه قاتیلماغی ایله، بؤیوک بیر ائل یاراندی کی او ائلین آدی شاهسَوَن یا دا شاه‌سئون ایدی.\nایچینده‌کیلر\n۱ آدلاری‌نین آنلامی\n۲ قیزیل‌باش ائل‌لری\n۳ بیرده باخ\n۴ قایناقلار\nآدلاری‌نین آنلامی دَییشدیر\nقیزیل‌باش لوغتی اؤزی ایکی سؤزجوک‌دن عیبارت اولور، بو ایکی سؤزجوک تورکجه سؤزجوکلری دیرلار، قیزیل+باش، بو آد بونا گؤره اولا بیلر کی قیزیل‌باش‌لار قیرمیزی رنگده و یا قیزیللی رنگده بیر بؤرک باشلارینا قویوردولار و بو ایش اونلارین رسیم‌لریندن‌ایمیش. قیرمیزی بؤرک باشا قویماق بیر رسمیمیش کی شیخ حیدر طرفیندن مورید صوفی‌لره مرسوم اولموشدی، شیخ حیدر - بیرینجی شاه ایسماعیلین آتاسی ایدی.\nقیزیل‌باش ائل‌لری دَییشدیر\nقیزیلباشلارین چوخونلوغو تورک ائللریندن دیلار، قیزیلباش بیرلیغی ایلک دفعه آذربایجاندا باش تاپدی. ساوالان و قاراداغ و موغان خان‌لاری و ائللری‌نین قیزیلباشلارا قاتیلماغی و اونلارین شاه ایسماعیله موطیع اولماغی، ایرانین و صفویلرین اوردو قودرتی و گوجو، کی او زامان قیزیلباش آدلانیردی، چوخالدی. سونرالار، قیزیلباشلارین کیچیک قبیله‌لری و ائللرینین بیربیرینه قاتیلماغی ایله، بؤیوک بیر ائل یاراندی کی او ائلین آدی شاهسَوَن یا دا شاهسئون ایدی. تورکمان، آیماق، تورکمن و تورک مجموعه‌سی قیزیلباشلارین اصلی ائللرین تشکیل ائدیردیلر، قیزیلباشلارین اصلی بونیانی دوققوز ائلدن عیبارت اولوردی.[قایناق گؤسترین] بو دوققوز ائل بونلاردان عیبارت‌دیرلار:","num_words":424,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.318,"special_characters_ratio":0.181,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":385653.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ملی نثرده «کتابی-دده قورقود» داستانلاری‌نین پست مدرنیست رومان «یوزومو» یازیچی، شاعر، پروفسور. کامال عبدولله‌نین یارادیجیلیغی ایله باغلیدیر. ادیبین «دده قورقود» یارادیجیلیغی اوزون ایللرین محصولو اولوب، هم بدیعی، هم ده علمی اثرلری احاطه ائدیر. ک.عبدولله‌نین «دده قورقود» موتیولری اساسیندا علمی یارادیجیلیغی بدیعی یارادیجیلیغیندان ائرکندیر. اصلینده، بو یازیلاردا مؤلفین «یاریمچیق الیازما» رومانی‌نین نئجه یارانماسی‌نین ایضاحی و «تکنولوژی میکانیزملری» گیزلنمیشدیر. تدقیقاتین نتیجه‌لرینه گؤر، هله کی، آذربایجان ادبیاتیندا اوچونجو مین ‌ایللیین باشلانغیجیندا ائله بیر بدیعی اثر یوخدور کی، اونون حاقیندا ک.عبدولله‌نین ۲۰۰۴-جو ایلده چاپ اولونموش «یاریمچیق الیازما» رومانی قدر یازسینلار و موباحثه ائتسینلر. بو رومان ادبی و علمی محیطی سؤزون حقیقی آنلامیندا سیلکله‌دی. رومانین دنیا دیللرینه ترجمه (فرانسیز، تورک، روس) اولونماسی ایله مذاکره‌نین سرحدلری آذربایجان سرحدلرینی آشیب، بئله دئمک مومکونسه، دنیا آرئناسینا چیخدی. «یاریمچیق الیازما» آذربایجان ادبی محیطینی اؤزونه یئنی‌دن باخماغا مجبور ائتدی. رومان آذربایجان ادبی دوشونجه‌سینه نینکی اؤز بدیعی «یوکونو» وئردی، عینی زاماندا علاوه اولاراق ادبی محیطه ده اؤز یوکونو وئردی: اونا «جانلانماق، دیرچلمک» پوتنسییاسی بخش ائتدی.\nمؤلفین موضوع (تئماتیک موتیولر) باخیمیندان بیری-بیری ایله سیخ باغلی، یاخود بیری-بیری‌نین داوامی اولان بو یارادیجیلیغی فئنومئنال درجه‌ده مرکبدیر. بئله کی، ادیب-عالیمین بدیعی و علمی اثرلری آذربایجان ادبی-علمی محیطینده هئچ کسین یارادیجیلیغینا بنزمه‌ین اوریژینال حادثه‌دیر. او، بئله دئمک مومکونسه، اؤزو نقدرکی عنعنه اساسیندا ایشلمیر، لاکن یارادیجیلیغیندا گوجلو بیر عنعنه ده مشاهده اولونور. علمی محیطین قیمتلندیرمکده (سجیه‌لندیرمکده) چتینلیک چکدیی بو عنعنه‌نین مؤلفی ائله ک.عبدولله‌نین اؤزودور. او، خصوصیله بدیعی یارادیجیلیغیندا انکشاف ائتدیردیی «دده قورقود» یوزومو عنعنه‌لری ایله معاصر آذربایجان تنقیدینده، اصلینده، چاشباشلیق یاراتمیش مؤلفدیر. هله کی، آذربایجان ادبیاتیندا اوچونجو مین ایللیین باشلانغیجیندا ائله بیر بدیعی اثر اولمادی کی، اونون حاقیندا ک.عبدولله‌نین ۲۰۰۴-جو ایلده چاپ اولونموش «یاریمچیق الیازما» رومانی قدر یازسینلار و موباحثه ائتسینلر. بو رومان ادبی و علمی محیطی سؤزون حقیقی آنلامیندا سیلکله‌دی. حاقیندا چوخسایلی یازیلار درج اولوندو. بو یازیلارین اکثریتینی بیر خط بیرلشدیریر: ائموسیوناللیق.\nیازیلاردا رومان یا بؤیوک جوشقو و وجدله تعریفلندی، یا دا عینی اوقاتلا تنقید و انکار اولوندو. آذربایجان ادبی تنقیدی اوزون مدت «یاریمچیق الیازما» ایله مشغول اولدو. بیر حقیقت ده اورتایا چیخدی: میللی ادبی تنقید (عموماً ادبیات‌شناسلیق) بو اثری قیمتلندیررکن چتینلییه دوشدو. اصلین��ه، «یاریمچیق الیازما» آذربایجان ادبی تنقیدی‌نین نظری آرسنالی و متودولوژی احتیاطلارینداکی «یاریمچیقلیقلاری» دا اوزه چیخاردی. معلوم اولدو کی، کهنه نظری-متودولوژی بازا (سوسیالیزم رئالیزمی تحلیل متودو) اساسیندا فورمالاشمیش معاصر آذربایجان تنقیدی اساس اعتباریله ائله بو بازا اوزرینده ده قالیب. بونون بیر اساس سببی‌نین ائله ادبی یارادیجیلیغین اؤزو اولماسی دا اوزه چیخدی. آذربایجان نثری (عموماً ادبی دوشونجه‌سی) اساس اعتباریله اییرمی عصر ادبی دوشونجه‌سی‌نین داوامی ایدی و بو ادبی ماتریالی دیرلندیرمک معاصر ادبی تنقید اوچون اوزون اون ایللیکلر بویو «عادت ائتدیی» ایش اوسلوبو باخیمیندان سون درجه آسان ایدی. بیردن-بیره اورتایا «یاریمچیق الیازما» چیخدی: موتیو کهنه – «کتابی-دده قورقود»، بدیعی یوزوم – آنلاشیلماز درجه‌ده یئنی.\nایلک رئاکسییالار چوخ سرت اولدو و ادبی تنقید سفراسیندان چیخدی. رومانین، بئله دئمک مومکونسه، «مذاکره‌سینه» عموماً ضیالی‌لار قوشولدو. ان ماراقلیسی بو مذاکره‌ده ادبی سوبیکتلرین اؤزونون (یازیچی و شاعرلرین) اشتراکی ایدی. مذاکره تئز بیر زاماندا ادبی تحلیل موستویسیندن چیخیب، ادبی نسیللر آراسیندا ذوق، موقع، ادبی متد ساواشینا چئوریلدی. نهایت، بو چوخسایلی یازیلارین ایچینده رومانی اونون اؤز «مؤلف کونسئپسییاسی» باخیمیندان قیمتلندیرن یازیلار دا گؤرونمه‌یه باشلادی. رومانین دنیا دیللرینه ترجومه (فرانسیز، تورک، روس) اولونماسی ایله مذاکره‌نین سرحدلری آذربایجان سرحدلرینی آشیب، بئله دئمک مومکونسه، دنیا آرئناسینا چیخدی. «یاریمچیق الیازما» آذربایجان ادبی محیطینی اؤزونه یئنی‌دن باخماغا مجبور ائتدی. اصلینده، بو رومانلا اوزون ایللر بویو بدیعی یارادیجیلیق و ادبی تنقیدین معیار کیمی اساسلاندیغی دیرلرین یئنی‌دن دیرلندیریلمه‌سی ضرورتی ده اورتایا چیخدی. بوتون بونلاری تقدیر و تنقید اولونان، ادبی تنقیدین، عموماً ادبی محیطین بوتون حیرص و هیککه‌سینه، قایناغی چوخ واخت غیری-ادبی عامللرله موتیولنن تزییقلرینه صبرله دؤزن «یاریمچیق الیازما» رومانینی یاراتدی. رومان آذربایجان ادبی دوشونجه‌سینه نینکی اؤز بدیعی «یوکونو» وئردی، عینی زاماندا علاوه اولاراق ادبی محیطه ده اؤز یوکونو وئردی: اونا «جانلانماق، دیرچلمک» پوتئنسییاسی بخش ائتدی.\n«کتابی-دده قورقود» عموماً ک.عبدولله‌نین بدیعی و علمی یارادیجیغین-دا مرکزی یئری توتور. اصلینده، ک.عبدولله‌نین «دده قورقود» موتیولری اساسیندا بدیعی یارادیجیلیغی اونون عینی موتیولرله باغلی علمی آختاریشلاری‌نین داوامی، یاخود ترکیب حیصه‌سی‌دیر. مؤلفین علمی و بدیعی یارادیجیلیغیندا مشاهده اولونان بو وحدت ک.عبدولله یارادیجیلیغینی بوتؤولوکده سجییه‌لندیرن کیفیتدیر. اونون علمی اثرلری اینتللکتوال آختاریشلارینین محصولو اولدوغو کیمی، بدیعی اثرلری ده، اصلینده، بو علمی آختاریشلارین پوئتیک موستویده داوامیدیر. «یاریمچیق الیازما» رومانی‌نین جیلدی‌نین آرخا قابیغیندا مؤلف اؤزو بونو آیدین شکیلده بئله افاده ائدیب: «یاریمچیق الیازما»یا گتیرن یوللار، ایزلر، جیغیرلار، لاغیملار: «اوّل-آخیر یازیلانلار…»، «یولون اوّلی و آخیری»، «اونوتماغا کیمسه یوخ…»، «روح»، «گیزلی دده قورقود»، «سیرّ ایچینده داستان و یاخود گیزلی دده قورقود – ۲»، «بیر-ایکی، بیزیمکی…»، «کیم دئدی کی، سیمرغ قوشو وار ایمیش؟!»، «سیرّ ایچینده نغمه‌لر»، «گوموش دؤورون سیرلری»، «قرار»، «ایلیشین قاییتماغی»، «ائله بیل قورخا-قورخا…»، «هردن منه ملک ده دئییرلر…»، «بئیره‌یین طالعی»، «جاسوس»، «هامی سنی سئونلر بوردادی…»، «دوه یاغیشی»، «کدرلی سئچمه‌لر» و حتّی: «آذربایجان دیلی سینتاکسیسی‌نین نظری اساسلاری» (۱).\nمؤلفین سیرالادیغی بو کفایت قدر ایری سیاهی اونون ایریلی-خیردالی بیر سیرا علمی و بدیعی کتابلاریندان عبارتدیر. بونلار مؤلفین ژانرجا و فورماجا (شعر، حکایه، ائسسه، پیئس، مونوقرافییا و سایره) بیر چوخ حاللاردا بیری-بیری ایله قطعیین یاناشی دورمایان اثرلرینی اؤزونده احتیوا ائدیر. آما اونلارین هامیسی بیر آد آلتیندا، واحد تماتیک موتیو بویونجا بیرلشه بیلیر: «ک.عبدولله‌نین «دده قور-قود» یارادیجیلیغی».\nک.عبدولله‌نین «دده قورقود» موتیولری اساسیندا علمی یارادیجیلیغی بدیعی یارادیجیلیغیندان ائرکندیر. اصلینده، بو یازیلاردا مؤلفین «یاریمچیق الیازما» رومانی‌نین نئجه یارانماسی‌نین ایضاحی و «تکنولوژی میکانیزملری» گیزلنمیشدیر. ک.عبدولله «کتابی-دده قورقود» داستانلارینی هامی‌دان فرقلی اوخوماغی باجاریر و باشقالاری‌نین فیکیر وئرمه‌دیی «گیزلی» مقاملاری توتوب، اونلارین آردینجا متنین داخلی عالمین، درین قاتلارینا، متن‌آلتی دئییلن مکانا ائنیر. «یاریمچیق الیازما» رومانینی بو جهتدن «دده قورقود» ائپوسونون ایلک باخیشدان گؤرونمه‌ین عالمی – آیسبرگین سو آلتینداکی حیصه‌سی سایماق اولار. او، سو آلتینا – گؤرونمه‌ین عالمه محض آیسبرگین گؤرونن حیصه‌سینده‌کی اشاره‌لری یؤنلنمه – اوریئنتاسییا نقطه‌لری کیمی قبول ائتمکله ائنه بیلیر. بو خصوصی قابلیت و باجاریق طلب ائدیر. ک.عبدولله بونا اؤزونو ایللرله حاضرلاییب. اونون علمی یارادیجیلیغی، بیر نوع، بو حاضرلیغا خدمت ائتمیشدیر. بو جهتدن اونون ۱۹۷۹-جو ایلده چاپ اولونموش «کتابی-دده قورقود» داستانلاری‌نین دیلی و میفولوژی تفککورو» آدلانان مقاله‌سی ایله ۲۰۰۴-جو ایلده چاپ اولونموش «یاریمچیق الیازما» رومانی آراسیندا ۲۵ ایللیک زامان مسافه‌سی وار. آنجاق رومانین ادبی محیطی چاش-باش قویان مضمونونون «تخنولوگییاسی» محض بو مقاله‌ده وار. مؤلف مقاله‌ده داستانین اوخوجونو حیران قویان دیل گؤزللیی‌نین میفولوژی گؤروشلرله باغلی اولدوغونو، داها دوغروسو، دیلین فونکسیونال فورموللاری‌نین میفین فونکسیونال منطقینه تابع اولدوغونو، یاخود اونونلا معینلشدیینی گؤسترمیشدیر (۲).\nمؤلف بو مقاله ایله «یاریمچیق الیازما» آراسینداکی عصرین دؤردده بیرینی احاطه ائدن زامانین «بیر آنینی» دا اولسون بوش قویمامیشدیر. ک.عبدولله، اونون اثرلری‌نین نشر خرونولوگییاسینا اساسلانساق، ۱۹۸۰-جی ایلده ائپوسون شعرلری‌نین، ۱۹۸۱-جی ایلده ایسه نثر تحکیه‌سی‌نین اؤزونه‌مخصوص خصوصیتلرینه دایر مقاله چاپ ائتدیرمیشدیر (۳؛ ۴). مؤلفین ۱۹۸۳-جو ایلده چاپ اولونموش مقاله‌سینده ایسه «کتابی-دده قورقود» داستانلاری‌نین آذربایجان میفولوگییاسینین سیستئملی تدقیقی اوچون منبع اولاراق رولو اساسلاندیریلمیشدیر (۵). ک.عبدولله اوچون ائپوسون متن‌آلتی «سیرّلر» دنیاسینا گئدن یول داستانین دیلیندن باشلانیر. بو باخیمدان، اونون نوبتی ایلده چاپ اولونموش مقاله‌سی تدقیقاتچی و ائپیک دیل پروبلمی‌نین نظری-متدولوژی اساسلارینا حصر اولونموشدور. بو علمی مقاله‌نی ایندی اوخویارکن اونون مؤلفی عالیم ک.عبدولله‌نین اوبرازی آلتیندا یازیچی ک.عبدولله‌نین دا کونتورلارینی آیدین شکیلده سئزمک اولور (باخ: ۶). عینی مسئله عالیمین ۱۹۸۵-جی ایلده چاپ اولونموش «مؤلف – اثر – اوخوجو» کتابیندا گئنیش شکیلده شرح اولونموشدور (۷). ۱۹۸۶-جی ایلده ک.عبدولله‌نین ادبیات‌شناسلیغیمیزدا تمامیله یئنی و اوریژینال اولان «بئیره‌یین طالعی» آدلی اثری چاپ اولونور. بو، هم علمی، هم بدیعی اثر ایدی. بئله حساب ائدیریک کی، مؤلفین «دده قورقود» موتیولری اوستونده علمی یارادیجیلیقدان بدیعی یارادیجیلیغا کئچیدی‌نین اساسلاری بو مقاله‌دن باشلانیر (۸). بو اوسلوب اونون ۱۹۸۹-جو ایلده چاپ اولونموش «دؤنوک پئیغمبر» اثرینده ده داوام ائتدیریلیر (۹). ۱۹۹۱-جی ایلده بو تیپلی یازیلاری اؤزونده بیرلشدیرن «گیزلی دده قورقود» آدلی کتابی نشر اولونور. ک.عبدولله بورادا اؤزونون علمی تدقیقات متدونون اساسلارینی دا شرح ائتمیشدیر. همین متدو او، اصلینده، اؤز بدیعی یارادیجیلیغیندا دا داوم ائتدیره‌جکدی. بو جهتدن، مؤلفین اساس تئزیسی اوندان عبارتدیر کی، «بیر طرفدن داستانین اوزده اولان افاده پلانی وار کی، بورادا چوخ مسئله قارانلیق گؤرونه بیلر… دیگر طرفدن، اوزده‌کی افاده پلانیندان باشقا داستانین درین، گؤزه گؤرونمه‌ین ماهیت پلانی واردیر. محض ماهیت پلانیندا افاده پلانیندا اؤزونو گؤسترن غریبه‌لیکلر و منطقسیزلیکلر دومان کیمی داغیلیر، هر شئی اؤز دقیق و طبیعی حالینی آلیر، بیر نوع، منطقسیزلیکلرین منطقی اساس گؤرونمه‌یه باشلاییر» (۱۰، ۱۱). دوققوز ایل سونرا بو کتابین آردی نشر اولونور. ک.عبدولله «سیرّ ایچینده داستان و یاخود گیزلی دده قورقود – ۲» آدلی یئنی کتابیندا داستانین اوزده اولان افاده پلانینداکی قارانلیق و منطقسیز تاثیر باغیشلایان مقاملارین منطقینی آیدینلاشدیرماق اوچون متنین درینلیکلرینه – آلتدا، ک.عبدولله‌نین اوبرازلی افاده ائتدیی کیمی گیزلینده اولان ماهیت پلانینا ائنیر (۱۱). داها سونرا مؤلف «دده قورقود» موتیولری اوزرینده علمی-بدیعی آختاریشلارینی «کفایت» حساب ائدیر: «جاسوس» پیئسی و «یاریمچیق الیازما» رومانلاری میدانا گلیر (۱۲؛ ۱).\nپیئس و رومانین سوژئت و موضوع کونسئپسییاسی عینی‌دیر. بونلار بیری-بیری‌نین درام و رومان واریانتلاریدیر. آنجاق بو اثرلر آراسینداکی فرق، ساده‌جه، عینی سوژئتین دراماتیک و ائپیک اوسلوبلاردا بدیعی‌لشدیریلمه‌سینده دئییل. مؤلفین یازیچی اوستالیغی اوندادیر کی، «دده قورقود» موتیولری اوستونده محض عینی موضوع، مضمون و سوژئته مالک اولان بو اثرلر فرقلی بدیعی تصورات یاراتماقلا، سؤزون حقیقی معناسیندا، مختلف بدیعی عالملردیر. («جاسوس» پیئسی کومدییا ژانریندادیر و «دده قورقود» موتیولری‌نین درام یوزوموندان دانیشیلارکن بو اثره توخونولاجاق).\n«یاریمچیق الیازما» رومانی، بیر نوع، باشدان-آیاغا تضادلار و معین معنادا غریبه‌لیکلر اوزرینده قورولموشدور. مثلا بو رومان کفایت قدر ایری حجمه مالکدیر: ۲۸۸ صحیفه . لاکن بو قدر ایری حجملی رومانین جمعی بیر نئچه جمله‌یه سیغان مضمونو وار: اوغوز ائلی‌نین باشچیسی باییندیر خان خبر آلیر کی، اوغوزدا جاسوس وار ایمیش. سالور قازان اونو توتدوروب، سونرا دا اوغوز بی‌لری‌نین هامیسی‌نین راضیلیغی و اشتراکی ایله زنداندان بوراخیب، اوغوزدان گئتمه‌یینه شرایط یارادیب. باییندیر خان قورقودون کاتیبلیی ایله بیر نئچه گونلویه استنطاق قوردورور و رومانین بوتؤو مضمونو بیری-بیرینی تکرارلایان استنطاق سوژئتلریندن عبارتدیر. معلوم اولور کی، جاسوسون آناسی بوغازجا فاطما بیر-بیر اوغوز بی‌لرینه یاخینلاشیب، هر بیر بی‌یه آیریلیقدا گنجلیینی، اونونلا سئویشدیی آنلاری خاطرلاداراق دئییب کی، بو اوشاق سندن‌دیر. بئله‌لیکله، اوغوز بی‌لری‌نین هر بیری ائله گومان ائدیب کی، جاسوس اونون اوغلودور. اونا گؤره ده بیلر بیری-بیریندن گیزلین جاسوسون زنداندان بوراخیلماسیندا همرأی اولوبلار.\nبو چوخ ساده و قیسا مضمون معنا اعتباریله چوخ مرکب و نهنگ مناسبتلر سیستمینی احاطه ائدیر. ک.عبدولله‌نین اوستالیغی اوندادیر کی، بورادا تضادلی مقاملاری بیری-بیرینه عضوی شکیلده قوووشدوروب. سوژئتین ساده‌لیی مضمونون معنا قلوباللیغی ایله قوووشاراق کومپوزیسییا مرکبلیی یارادیب. داها بیر ایری تضاد روماندا کومیکلیکله جدّی‌لیین سون درجه اوریژینال شکیلده بیرلشدیریلمه‌سی‌دیر. سوژئت ظاهراً کومیکدیر. بوغازجا فاطما اوغوز بی‌لرینی بارماغینا دولاییر. لاکن بو کومیزمین آلتیندا جدّی بیر فاجعه گؤرونور: اوغوز ائلی‌نین بیرلیی، ایچ اوغوزلا دیش اوغوزون وحدتی چات وئریب، پارچالانما، قارداش قیرغینی سرعتله یاخینلاشیب. بو اساس مسئله دده قورقودون اؤز-اؤزو ایله داخلی دیالوقوندا بئله افاده اولونور: «باییندیر خان بونلاری سؤیله‌ییب یوم وئردی، سوسدو. من دخی سوسدوم. بلی، بو ایمیش خانین اصل اؤیرنمک ایسته‌دیی مطلب. کیم اوغوز ایچینده نیی دیلر؟! اوغوزون یاراسی هاردادیر؟ آرتیق اوزون زاماندان بری ایکی‌یه بؤلونموش قالین اوغوزون سؤزده‌کی بیرلیی بو گون نییه توک قدر نازیک اولدو؟ سوچلو کیمدی؟» (۱، ۲۸۱).\nائپوسدا اوغوزلارین ایکی قولا آیریلماسی تاریخی گئرچکلیکله باغلی‌دیر. پروفسور ائ.عزیزوو یازیر کی، اوغوزلارین تاریخاً بوز اوک و اوچ اوک آدلی ایکی اساس قولا آیریلماسی و «کتابی-دده قورقود»دا بونون عینی‌له اؤز ایزینی ساخلاماسی اوغوز اتنونیمی‌نین ایلکین معناسی‌نین؟ دوغرودان دا «ایکی قبیله (طایفا)» معناسینا اویغون گلمه‌سینی تاریخی باخیمدان تصدیق ائدیر. تاریخده معلوم اولان اییرمی دؤرد اوغوز طایفاسی اوغوزلارین همین بوز اوک و اوچ اوک قوللاری‌نین تؤرمه‌لریدیر. بوز اوک و اوچ اوک آدلارینداکی اوک سؤزو ده «طایفا» معناسینی بیلدیریر (۱۳، ۲۵۲-۲۵۳). ۱۲-۱۲ اولماقلا ایکی قولا (ایچ اوغوز و دیش اوغوز) آیریلان ۲۴ طایفادان عبارت قالین اوغوز ائلی داخلی نظاملانما میکانیزمینه مالکدیر. «جاسوس» مسئله‌سی بیر ایدئیا کیمی بو میکانیزمده آرتیق پوزولما عمله گلمه‌سینی اشاره‌له‌ییر.\nگؤروندویو کیمی، رومانین سوژئت اساسیندا دوران «جاسوس» مسئله‌سی نه قدر کومیک پلاندا تصویر اولونسا دا، اونون آلتیندا چوخ جدی پروبلملر دورور. پروفسور ت.حاجیئوین یازدیغی کیمی، «اوغوزو تاریخاً سولدوران محض جاسوس اولوب. آسیادا چین جاسوسلوغو تورکو ایچریدن پالیدی قورد یئین کیمی اریدیر، غربده همین اوصوللا آوروپا اوغوزلا قیپچاغی بیر-بیرینه قیردیریب. بو گون ده اوغوزون نوه‌لرینی جاسوس بیر-بیرینه قیردیریب ضعیف سالیر» (۱۴، ۱۰). دئمک، «جاسوس» مسئله‌سی ائپوسدا اولدوغو کیمی، روماندا دا میللی موجودلوغون اساسی اولان دولتچیلی‌یین سوتونلاری ایله باغلی‌دیر. بو باخیمدان، ک.عبدولله‌نین علمی و بدیعی یارادیجیلیغیندا «جاسوس» موضوع‌سونا دؤنه-دؤنه قاییدیلماسی‌نین سببلری اوزرینه، فیکیرلشیریک کی، پروفسور ق.نامازووون آشاغیداکی فیکری آیدین ایشیق سالیر. او یازیر: «قدیم تورک خالقلاری، ائلجه ده آذربایجان خالقی اؤز تورپاقلاریندا یارانان دولتلرین قوروجولوغو حاقیندا مین ایللردن بری یاشانان داستانلارین اؤیره‌نیلمه‌سی پروبلمی هم تاریخه یئنی‌دن دؤنوش، هم ده سویکؤکوموزه قاییدیش باخیمیندان خصوصی اهمیت کسب ائدیر (۱۵، ۴۱).۳۴\n«یاریمچیق الیازما» تحلیل اوچون هم گئنیش ماتریال، هم ده چوخسایلی استناد (چیخیش) نقطه‌لری وئریر. یعنی رومانی ان مختلف جهتلردن گئنیش (ائنینه-اوزونونا) تحلیل ائتمک مومکوندور. بیزیم بوراداکی امکانلاریمیز حجمجه محدود اولدوغو اوچون «دده قورقود» موتیولرینین روماندا بدیعی‌لشمه، افاده‌لنمه پلانینا دقت یئتیرمه‌یی مقصده اویغون (اساس) حساب ائدیریک.\nایلک نوبه‌ده؟ اوبرازلار دقتی چکیر. ائپوسداکی باییندیر خان روماندا دا اؤز ائپیک عظمتینی ساخلامیشدیر. هله بیز دئیردیک کی، ک.عبدولله‌نین باییندیر خانی ائپوسداکی پروتوتیپیندن داها عظمتلی‌دیر. دیگر طرفدن، بو اوبرازین ائپوسدا سوژئت فعاللیغی یوخدور. حادثه‌لره چوخ آز مداخله ائدیر. روماندا ایسه سوژئتده‌کی حادثه‌لری بیری-بیری ایله بیرلشدیرن فیقوردور. اثرده او، دقت مرکزیندن هئچ واخت چکیلمیر: بیز اونو رومانین پوئتیک مکانیندا اولدن آخیرا کیمی گؤروروک.\nسالور قازان ائپوسداکی اوبرازیندان تامامیله فرقلی‌دیر. پروفسور ت.حاجیئوین یازدیغی کیمی، «الینده کافرلر تیر-تیر اسن قازان خان آروادی بورلانین یانیندا زاغ-زاغ اسیر. کافرلر الینده اری‌نین ناموسونو قوروماق اوچون اوغلونون دوغرانماسینا راضی اولان بورلا خاتون ایندی قازان خانی بوغازجایا قیسقانیر» (۱۴، ۱۱).\nروماندا سالور قازان داستانداکی ائپیک جیزگی‌لریندن فرقلی اولاراق رئال حسّ‌لرله یاشایان، ووروشان، مبارزه آپاران، منصب قازانماق ایسته‌ین، اؤزوندن گوجلولره پاخیللیق ائدن، سیاسی اینتریقالارا قوشولان بیر انسان کیمی تصویر ائدیلمیشدیر. اونونلا بیر چوخ اوغوز ایگیدلری آراسیندا چوخ جدّی کونفلیکت واردیر. داییسی آلپ آروزلا دوشمندیر. آلپ آروز باییندیر خانین قیزی بورلا خاتونو اؤز اوغلو باساتا آلیب، اونو قالین اوغوزا بی‌لربیی ائتمک ایسته‌ییرمیش. لاکن تپه‌گؤزو اؤلدوروب اوغوز ائلینی فلاکتدن قورتاران باسات نه قدر ایگید اولسا دا، باییندیر خان شیر آناسی قوغان آسلانلا اونسیت ساخلایان بیریسینه قیزینی وئرمیر. سالور قازانا وئریر. بو دا کونفلیکت یارادیر.\nاثرده بکیل ایگید، مرد، و صداقتلی انسان کیمی تصویر اولونموشدور. مدریک باییندیر خان اونون بو صداقتینی یوکسک قیمتلندیریر. لاکن سالور قازان دیش اوغوزدان-آلپ آروزون تیره‌سیندن اولان بو بیی سئومیر. چونکی بکیل ماهر اووچودور. قالین اوغوزدا هئچ بیر ایگید اونون کیمی اوخ آتا بیلمیر. او، آتین اوستونده گئده-گئده اوخو ائله آتیر کی، جیرانین آیاغینی اونون قولاغینا تیکیر. سالور قازان اونون قدر ماهر اووچو اولمادیغی اوچون بو خیرخواه و ساده قلبلی انسانی کوسدورور. بکیل: «آت ایشله‌مه‌سه، ار اؤیونمز، بو هنر سنین یوخ، آتین‌دیر» -دئییب اونو تحقیر ائدیر. بئیرک ده قازانی دستکله‌ییر. بو دا ایچ اوغوزلا دیش اوغوز آراسیندا مناقشه‌نی داها دا درینلشدیریر.\nسالور قازان آلپ آروزدان زهله‌سی گئدن، اونا دوشمن گؤزو ایله باخان آروادی بورلانین سؤزونه باخیب، دیش اوغوزو یاغمالامایا چاغیرمیر. حالبوکی یاغمالامادا اوغوز ائلی‌نین هر ایکی قولو اشتراک ائتمه‌لی ایدی. بو دا چوخ گوجلو دوشمنچیلیک یارادیر.\nروماندا بورلا خاتونلا آلپ آروزون دوشمنچیلیی‌نین سببی ماراقلی‌دیر. واختیله باسات تپه‌گؤزو اؤلدورنده بوتون اوغوز قیزلاری کیمی بورلا خاتون دا باساتا عاشیق اولموشدو. لاکن آتاسی اونو باساتا وئرمیر. باسات الیندن چیخدیغی اوچون ایندی اونا و آتاسینا نفرت ائدیر. اونون اساس متفیقی بئیرکدیر. هر ایکیسی ائولی اولماغینا باخمایاراق، بورلا و بئیرک گیزلینده گؤروشوب سئویشیرلر.\nبکیل‌له، آلپ آروزلا دوشمن اولان بئیرک روماندا ان منفی کیفیتلره مالک اوبراز کیمی تصویر اولونموشدور. اوغوزدا بوتون ایگیدلر باش کسیب قان تؤکندن سونرا آد آلسالار دا، او، قوش اوره‌کلی – قورخاق اولدوغو اوچون یالاندان ایگیدلیک صحنه‌سی قورور. اؤز یولداشلارینی قولدور آدی ایله تاجرلرین اوستونه یوللاییر، سونرا گیزلندیی یئردن چیخیب، شرطلشدیکلری کیمی اونلاری قووور. اؤز دوستلاریندان بیری‌نین ده باشینی نامردجه‌سینه کسیر.\nبکیل‌له مناقشه‌سی‌نین سببی اونون آروادی‌دیر. بکیلین آروادی جاوانکن آلپ رستم‌له سئویشیرمیش، بئیرک ده اونو ایسته‌ییرمیش. لاکن قیز بکیله قسمت اولور. بئیرک اونون آروادیندان ال چکمیر. هر وجهله بو قادینلا گؤروشوب اَیلنمک ایسته‌ییر. بکیل بونو بیلدیی اوچون اونلار بیری-بیرلرینه نفرت ائدیرلر.\nقالین اوغوز ائلی تپه‌گؤزون اوستونه ووروشماغا گئدنده او، ووروشدا اؤلمه‌مک اوچون اؤزونون اوغورلانماسی صحنه‌سینی دوزلدیر. بایبورد قالاسیندا اون آلتی ایل اَیله‌نیب، سونرا ایگید آدی آلتیندا اوغوزا قاییدیر.\nبس، ک.عبدولله اونو ادبی تنقیدین هدفینه توش گتیرن بو مقاملاری هارادان گؤتورموشدور؟ بو سوالین جاوابی «کتابی-دده قورقود» موتیولرینین «یاریمچیق الیازما» رومانیندا بدیعی‌لشمه اصولونو و میکانیزملرینی اؤیرنمک باخیمیندان خصوصی اهمیت کسب ائدیر. مسئله بوراسیندادیر کی، مؤلف بو مقاملارین بیر چوخونو محض «دده قورقود» ائپوسونون اؤزوندن گؤتورموشدور. بوتون بونلارین اکثریتینی ک.عبدولله‌یا متن دیکته ائتمیشدیر. بس مؤلف بونلاری هانسی اصوللا و نه‌یه اساسلانیب تاپیر؟\n«کتابی-دده قورقود» داستانی‌نین ایکی پلاندان – افاده و ماهیت پلانلاریندان عبارت سیستم کیمی تصور ائدن ک.عبدولله قویدوغوموز سوالا «گیزلی دده قورقود» اثرینده اؤزو بئله جاواب وئریر: «داستان بو ایکی پلانین عضوی شکیلده بیرلشمه‌سیندن عبارتدیر. ماهیت پلانینا نفوذ ائتمه‌دن افاده پلانینی آراشدیرماق بیرطرفلی، بسیط و اوزدن گئدن نتیجه‌لره گتیریب چیخاریر. عکسینه، ماهیت پلانیندا «گیزلنمیش» سببلرین، موتیولرین آچیلماسی افاده پلانی‌نین دا منطقسیزلیکلرینی آنلاماغا کؤمک ائدیر. شبهه‌سیز کی، بو گیزلینده قالمیش موتیولر اوزده اولان سوژئت خطی‌نین، هر هانسی بیر مقامین بوتؤو و دریندن قاورانیلماسینا بؤیوک کؤمکدیر. بو سببلر، باشقا سؤزله دئسک، بو موتیولر نه شکیلده اؤزونو گؤستریر؟ دئمک اولار کی، بیر، یا ایکی سؤز، جمله، داورانیش طرزی، عادی شتر��خ، دئتال دا گؤزه-گؤرونمز گرگین بیر مناسبتلر کلفینه اشاره ائده بیلیر و یاخود، بیر کلفین یارانماسینی شرطلندیریر. بو اشاره‌لر مختلف سوییه‌لی اولسالار دا (مثلن: سؤز و داورانیش طرزی؛ جمله و دئتال و سایره) اؤز آرالاریندا پوزولماز بیر سیستم یاراتمیش کیمیدیرلر» (۱۰، ۱۱-۱۲).\nاصلینده، «یاریمچیق الیازما» رومانیندا گئرچکلشدیریلمیش مؤلف کونسئپسییاسی، مؤلفین دوشونجه‌ده قوردوغو رومان مدلی‌نین پرینسیپلری بوتؤولوکده بو گیزلی مقاملارلا باغلی‌دیر. چونکی ک.عبدولله بو مقاملاری اساس حساب ائتمکله یاناشی، اونلاری محض بدیعی‌لشدیرمه پلانی ساییر: «بلکه ده، گیزلی موتیولر سیستمی بورادا، اصلینده، اساس بدیعی‌لیک پلانی‌دیر. بدیعی‌لیین بو جور قاورامیندا بوتؤو سیتواسییالار و گرگین دراماتیک مقاملار سانکی گؤزه گیرمه‌دن عمر ائدیر، بیر نوع، سوآلتی اوزور» (۱۰، ۱۱-۱۲).\nایندی ایسه «کتابی-دده قورقود»دا ک.عبدولله‌نین اساسلاندیغی بیر سیرا گیزلی اشاره‌لره دقت ائدک. بونلاردان بیرینجیسی و اساسی روماندا آلپ آروزون باییندیر خان طرفیندن بیه‌نیلمیش حاقلی موقعیی ایله باغلی اشاره‌دیر. «سالور قازانین ائوی‌نین یاغمالانماسی بویو»ندا قازان بی‌لرله اووا چیخارکن آروز قرارگاهین باشسیز قالماسیندان قورخوب سوروشور: «آغام قازان، ساسی دینلی گورجوستان سرحددینه گئدیرسن، قرارگاهی‌نین اوستونه کیمی قویورسان؟». قازان دئدی: «اوغلوم اوروز اوچ یوز ایگیدله ائویمین کئشیینده دورسون» (۱۶، ۱۴۰).\nقازان بورادا بؤیوک مسئولیتسیزلیک ائدیر. او، ائوینی هئچ بیر دؤیوش بیلمه‌ین، یئنی‌یئتمه اوروزا اعتبار ائتمه‌مه‌لی ایدی. لاکن او، ائوی‌نین اوستونده تجربه‌لی بیر بی‌یین قالماسینی دا اؤز حاکیمیتینه تهلوکه سایدیغی اوچون بو ایشی بیر اوشاغا، اوروزا تاپشیریر.\n«بامسی بئیرک بویو»ندا بئیرک کافر بیی‌نین قیزینی اوغوز ایگیدلرینین اخلاقینا یاد اولان بیر موتیوله آلدادیر. اونا ائولنمه‌یه آند ایچیر: «قیز بئیره‌یه عاشیق اولموشدو، اونا گؤره ده دئدی: «اگر سنی حاصاردان اؤرکنله آشاغی ساللاسام، ساغ-سالامات آتا-آنانین یانینا گئتسن، منی بوردا حالاللیقلا آلارسانمی؟» بئیرک آند ایچدی: «اوغوز یوردونا سالامات چاتسام، گلیب سنی حالاللیقلا آلماسام، قیلینجیملا دوغرانیم! اوخوما سانجیلیم! یئر کیمی چاتلاییم، تورپاق کیمی سوورولوم!» (۱۶، ۱۴۰).\nبو موتیوی آراشدیرمیش تدقیقاتچیلار بئیره‌یین داستاندا اؤلومونون سببلری سیراسیندا اونون آند ایچمه‌سی‌نین رولونو آیریجا قید ائدیرلر (۸؛ ۱۷؛ ۱۸؛ ۱۹؛ ۲۰ و سایره).\nلاکن بو موتیوده بیزه بیر جهت داها ماراقلی گلیر. بئیرک اوغوزا دوشمن بایبورد قالاسیندا دوستاق اولسا دا، قالانین بیی‌نین قیزی بئله حساب ائدیر کی، بئیرک گلیب اونو حالاللیقلا، یعنی دده-بابا قایداسی ایله، آغساققاللارین ائلچیلیی ایله آلا بیلر. یعنی اوغوزا دوشمن قالانین بیی قیزی هانسیسا مناسبتلر زمینینده بئیره‌یه وئره بیلر. ک.عبدولله بو گیزلی دئتالی روماندا بئیره‌یین بایبورد قالاسی ایله گیزلی علاقه‌لرینه قدر انکشاف ائتدیرمیشدیر.\nداستاندا «بکیل اوغلو ایمرانین بویو»ندا اووداکی بوتون بی‌لر بکیلین هنرینی تصدیق ائتسه‌لر ده، سالور قازان بکیلین هنرینی انکار ائده‌رک، اونو آچیقدان-آچیغا تحقیر ائدیر. بکیل اونا دئییر: «ایگیدلر ایچینده بیزی بدنام ائدیب، قوشقونوموزادک پالچیغا باتیردین» (۱۶، ۲۰۲-۲۰۳). اوودا یارالانمیش بکیلین ائوینه دوشمن هوجوم ائدرکن بکیل‌له اوغلو آراسینداکی صحبت زامانی اوغولون دئدیی: «قازان کیمدیر؟ من اونون الینی اؤپمه‌میشم» (۱۶، ۱۴۰) سؤزلری ده بؤیوک کونفلیکتدن خبر وئریر. سالور قازان بی‌لربیی ایدی. بکیلین اوغلو ایمران اونون الینی اؤپمه‌میشدیسه، دئمک، اونا اطاعت آندی ایچمه‌میشدی.\nبئله دئتاللار-«گیزلی اشاره‌لر» داستاندا چوخدور و ک.عبدولله‌نین اؤز علمی و بدیعی یارادیجیلیغینداکی یئنی یوزوم کونسئپسییاسی داستانداکی محض بئله اشاره‌لرین آچیمینا اساسلانیر. البته، دئمک اولماز کی، رومانین بوتون سوژئتی داستاندان گلن اشاره‌لرین دوزوموندن عبارتدیر. اگر بئله دوشونسک، بو حالدا ک.عبدولله‌نین یازیچی استعدادینی، بدیعی‌لشدیرمک قابلیتینی، پوئتیک تخیل و فانتازییاسینی انکار ائتمیش اولاریق. بو جهتدن رومان، اصلینده، داستاندان گلن گیزلی اشاره‌لرله یازیچی تخیلونون قوووشماسیندان یارانمیش اوریژینال متن حادثه‌سی‌دیر.\n«یاریمچیق الیازما» رومانی اوریژینال کومپوزیسییایا مالکدیر. بورادا متنین اوچو بدیعی، بیری علمی اولماقلا دؤرد افاده پلانی وار:\n– بیرینجیسی، رومانین تحکیه‌چی قورقود دا داخل اولماقلا، اوغوزلاردان بحث ائدن اساس سوژئت پلانی؛\n– ایکینجیسی، تحکیه‌چی قورقودون بیرینجی سوژئت پلانینداکی بوتون حادثه‌لره مستقل مناسبتینی افاده ائدن و متن‌ده معترضه ایچریسینده وئریلمیش پلان؛\n– اوچونجوسو، روماندا زامانین سینکرونلاشدیریلماسی (پارالل‌لشدیریلمه‌سی) پرینسیپینه اساسلانماقلا شاه اسماعیل ختایی‌دن بحث ائدن سوژئت پلانی؛\n– دؤردونجوسو، روماندا مؤلفین -ک.عبدولله‌نین بیرباشا اشتراکینی تامین ائدن و متن‌ده آیریجا شریفت(فونت) دوزومو ایله وئریلمیش علمی شرح پلانی.\nبیرینجی سوییه رومانداکی بوتون متن المنتلرینی بیرلشدیرن اساس خطدیر. دده قورقود اؤزو ده بو خطین ایچریسینده بیر اوبرازدیر. لاکن دده قورقودون اساس سوژئت ایچریسینده بیر اؤزل، بوتون سوژئتین ایچریسینده آوتونوم مکانی تشکیل ائدن تحکیه قاتی دا وار. بونلار دده قورقودون گرگین سوژئت حادثه لری ایچریسینده دیلینه گتیرمه‌ییب اوره‌یینده دوشوندوکلریندن عبارتدیر. پوئتیک باخیمدان بونو داخلی مونولوق آدلاندیرماق دوغرو اولار. ک.عبدولله قورقودون داخلی مونولوقونو اولدن آخیرادک فرقلی پلان سوییه‌سینده ساخلامیشدیر. حتّی بو پلانی اساس سوژئت پلانیندان فرقلندیرمک اوچون اونو معترضه‌ده وئرمیشدیر. نمونه‌یه دقت ائدک.\nاساس سوژئت پلانی:\n«باییندیر خان خاتونلارا اوزونو توتدو:\n– قیزلار، سیزه کیمدن دئیه‌لیم، هارادان سؤیله‌یه‌لیم، ترابزون ملیی‌ندن سؤز آچالیم. ائلچیسی گلدی. بیزیم قانتورالی وار یا؟! اوندان شکایتچی ایمیش. اوزون قضیه‌دیر… آما ملیک ترابزونون ایپه‌یی‌نین، بافتاسی‌نین سئچیب-سئچیب عنتیقینی، گؤز‌لینی گؤندرمیش، ایندی صحبتیمیزی ائده‌لیم، بیتیره‌لیم، سونرا قیلباش سیزی گؤتورر، گئدین، باخین، سئچین، هپسی سیزین اولسون. نه دئرسینیز؟\n– ساغ اول، خان بابا. مالین-دولتین توکنمه‌سین.\n– ساغ اولاسان، خانلار خانی. سنین تایین-برابرین قالین اوغوز بیر یانا، توم فانی دنیادا یوخدور، بیلیرمیسن؟ -بانی‌چیچک دئدی»\nآردی ایله قورقودون داخلی مونولوق پلانی:\n(من دخی بو سؤزو اونوتمادیم: «س��ین تایین-برابرین فانی دنیادا یوخدور». فانی دنیا ها. خاتوندا سؤزه باخ)» (۱، ۱۸۴).\nقورقودون داخلی مونولوق پلانی آوتونوم مکان اولسا دا، اساس سوژئت پلانی‌نین ایچینده‌دیر. بو باخیمدان، شاه اسماعیل ختایی‌دن بحث ائدن پلان تام مستقلدیر. اساس سوژئته قفیلدن داخل اولور و اونونلا هئچ بیر سوژئت-حادثه علاقه‌سی یوخدور. بو سوژئتین قیسا مضمونو اوندان عبارتدیر کی، شاه اسماعیل، له‌له حسین واسطه‌سی ایله اؤزونه خیزر آدیندا بیر اوخشار («دووینیک») تاپدیریر. خیزری او قدر مشق ائتدیریرلر کی، او، بوتون دانیشیغی و داورانیشلاری اعتباریله ده شاه اسماعیلین اوخشارینا چئوریلیر. شاه اسماعیل چالدیران دؤیوشونده مغلوب اولاندا یاشاماغی معناسیز ساییر. خیزری اؤز یئرینه قویوب بیردفعه‌لیک یوخ اولور.\nروماندا تصویر اولونموش بو حادثه‌نین تاریخی شاه اسماعیل‌لا هئچ بیر علاقه‌سی یوخدور. تاریخی منبعلر بو حادثه‌یه دایر هئچ بیر اشاره وئرمیرلر. بو سببدن تنقیدچیلر ک.عبدولله‌نی تاریخی آوانتورجا‌سینا تحریف ائتمکده، ختایی‌نی تحقیر ائتمکده و سایره‌ده قینامیشلار. آنجاق مسئله‌نین بو جور قویولوشو مؤلفین اثرده رئاللاشدیردیغی بدیعی کونسئپسییانی، ساده دئسک، ایضاح ائده بیلمیر.\nمؤلف ایکی شاه اسماعیل اوبرازی یاراتمیشدیر. بونلاردان «بیرینجیسی»، حقیقی شاه اسماعیل جسماً بو دنیادا اولسا دا، روحاً گؤیلر دنیاسیندادیر. «ایکینجی» شاه اسماعیل، خیزر بو دنیا اوچون دوغولموشدور: جسمی ایله ده، روحو ایله ده یئرده‌دیر. او، هئچ واخت فانی یئر دنیاسیندان قوپا بیلمیر و سوندا بو دنیایا باغلی‌لیغی‌نین قوربانی اولور. «بیرینجی» شاه اسماعیل یئر اوزونده گوجله قالیر: روحو اونو گؤیلره چکیر. شاهی مردان اونو گؤیلره سسله‌ییر. چالدیراندا حقیقی شاه غیب اولمامیشدان اول اونونلا خیزر آراسیندا دیالوق اولور. خیزر اونا یالواریر کی، گئتمه. او دئییر: «- کسمه سؤزومو. من بو بویدا مملکتی فلاکتدن ساخلایا بیلمه‌دیم. آما بو ایشی ائلمه‌لییم. گئدیرم. بیلیرسن، شاهیم، گؤیدن سس گلدی صاباح-صاباح قولاغیما. ائله بیر آز اوّل او سسی دوباره ائشیتدیم. «سنین نه ایشین وار اورالاردا، گده؟! -دئدی او سس. – سن کی اؤز ایشینی گؤروب قورتاریبسان. –شاهی ‌مردانین سسی ایدی. – گل بورا، -دئدی، سنی آخی بوردا گؤزله‌ییرلر. هامی سنی سئونلر بوردادی» (۱، ۱۴۶).\nمسئله‌نین بوتون ماهیتی غیبدن گلن سسله، شاهی مردانین چاغیریش-دعوتی ایله باغلی‌دیر. شاهی مردان کونسئپتی، شیعه طریقتلی طریقتلرده حضرت علی کولتو ک.عبدولله‌نین یاراتدیغی اوبرازی رئال مناسبتلر سوییه‌سیندن چیخاریب، تصوفی-عرفانی دوشونجه قاتینا قالدیریر. یعنی ک.عبدولله‌نین یاراتدیغی «شاه اسماعیل» اوبرازلار کومپلئکسینی قیمتلندیرمه‌نین معیاری تمامیله فرقلی‌دیر. تاریخی-رئالیست یاناشما بورادا اؤزونو هئچ دوغرولتمور. اونو گؤیه سسله‌ییرلر: ختایی یئرده‌کی میسییاسینی باشا ووروب. او، جسمینی ترک ائدیب اؤلمز روحا چئوریلیر. یئرده قالان ایسه جسمدیر. او، خیزری اؤز یئرینده بیر جسم، بدن کیمی قویوب گئدیر.\nروماندا اساس سوژئت ایله ختایی سوژئتی‌نین آراسیندا حادثه علاقه‌سی یوخدور. لاکن بورادا ایکی زامان سینکرونلاشدیریلمیشدیر. مؤلف اوخوجونو فراقمنتار شکیلده بیر زاماندان او بیری زامانا آپارماقلا، اصلینده، زامانسیزلیغی نظره چارپدیریر. ختایی سوژئتینده یئرله گؤیون، عادی ایله مقدسین قارشیلاشما مدلی اوخوجویا اوغوزلارلا باغلی سوژئتده باش وئرن حادثه‌لرین اساس ماهیتینی باشا سالیر. یازیچی رومانین اوغوزلارلا باغلی سوژئتینی «دده قورقود» داستانی‌نین افاده پلانی‌نین آلتینداکی ماهیت پلانی اساسیندا قورموشدور. ائلجه ده داستانین افاده و ماهیت پلانی آراسینداکی مناسبتلر مدلینه اساسلانیب، ختایی سوژئتی‌نین «افاده – خیزر» قاتی ایله «ماهیت – شاه اسماعیل» قاتی آراسیندا ایلک باخیشدا گؤرونمه‌ین، لاکن روحلا، کؤنول‌له درک اولونان علاقه قورموشدور. بئله‌لیکله، رومانداکی ایکی اساس سوژئت پلانی («دده قورقود» سوژئتی و ختایی سوژئتی) داستاندان گلن «افاده-ماهیت» مدلی اساسیندا بیری-بیرینه قوووشموشدور.\nمتنین دؤردونجو افاده پلانی، دئییلدیی کیمی، روماندا مؤلفین، ک.عبدولله‌نین بیرباشا اشتراکینی تأمین ائدن و متن‌ده آیریجا شریفت دوزومو ایله وئریلمیش علمی شرح پلانی‌دیر. ک.عبدولله بوندان اؤترو «یاریمچیق الیازما» پرییومونو دوشونموشدور. رومان اوخوجویا بیر چوخ یئردن ورقلری دوشموش، جیریلمیش، اوخونماز حالا گلمیش بیر الیازمانین متنی کیمی تقدیم اولونور. هارادا کی الیازمانین ورقلری «ایتیر»، مؤلف اورایا «مداخله» ائدیر. باشقا سؤزله، ورقلرین ایتمه‌سی مؤلفین متنه داخل اولماسی‌نین اصولودور. ماراقلیسی بودور کی، مؤلف متنه بدیعی اوبراز کیمی یوخ، محض عالیم، شرحچی، تدقیقاتچی کیمی داخل اولور. مثلاً: «الیازما قیریلیر. قورقودون ایکینجی مطلبی آچیقلاماسی قالیر بیر قدر سونرایا. آما دقتلی اوخوجو فیکیر وئریب گؤرور کی، داستانین («کتابی-دده قورقود»ون) متنیندن، داها دوغروسو، مقدمه‌دن کئچن اساس قورقود مدعالاریندان بیری، یعنی «قاراواشا دون گئییرسن، قادین اولماز» افاده‌سی هانسی طرزده و هانسی شرایطده یارانمیشدیر» (۱، ۱۱۵).\nمؤلفین مداخله‌سی، گؤروندویو کیمی، صیرف علمی یاناشمانی عکس ائتدیریر. دوغرودان دا، روماندا الیازمانی اوخویان مؤلف اوبرازی دوغرودان-دوغرویا بیر عالیمدیر. بو معنادا، مؤلفین مداخله‌سی، اصلینده، کفایت قدر مرکب دوزولوش عنصرلرینه مالک اولان کومپوزیسییانی ایضاح ائتمه‌یه خدمت ائدیر. لاکن بو، مسئله‌نین گؤرونن طرفی‌دیر. بیزجه، رومانداکی بو دؤردونجو افاده پلانینی ایکی آسپکتده ده ایضاح ائتمک مومکوندور:\nبیرینجیسی، ک.عبدولله‌نین «دده قورقود» یارادیجیلیغیندا اؤزو طرفیندن یارادیلان و انکشاف ائتدیریلن عنعنه‌یه صادق قالماسی. اونون علمی اثرلری‌نین هم ده بدیعی افاده پلانی وار. بو اوسلوب خصوصیله «بئیره‌یین طالعی» اثریندن باشلانیر. بو اثر ایکی اوسلوبون، علمی و بدیعی اوسلوبلارین غریبه شکیلده قوووشماسیندان عبارتدیر. لاکن بورادا بدیعی اوسلوب علمی اوسلوبا تابعدیر. علمی و بدیعی اوسلوبلارین بیرینجی‌نین خیرینه اولان بو نسبتی مؤلفین «گیزلی دده قورقود» (۱۹۹۱) و «سیرر ایچینده داستان و یاخود گیزلی دده قورقود – ۲» (۱۹۹۹) کتابلاریندا دا دَییشمز قالمیشدیر. داها سونرا بدیعی اوسلوب علمی اوسلوبو اؤزونه تابع ائدیر: «یاریمچیق الیازما»دا مؤلف مداخله‌سی علمی اوسلوبو تمثیل ائدیر. اونون عمومی متنده فیزیکی چکیسی نه قدر آز اولسا دا، محض ک.عبدولله استیلینی علمی و بدیعی اوسلوبلارین قوووشما عنعنه‌سینی تصدیق ائتمه‌یه کفایت ائدیر.\nایکینجیسی، روماندا مؤلف مداخله��سینی تشکیل ائدن دؤردونجو افاده پلانی رومانداکی زامان سینکرونلاشدیریلماسی کونسئپسییاسینا خدمت ائدیر. روماندا ظاهراً ایکی سینکرون زامان وار: اوغوزلارین تحکیه زامانی و ختایی‌نین تحکیه زامانی. آما اصلینده، جوت-جوت (۲-۲) اولماقلا دؤرد سینکرون زامان وار. قورقودون داخلی مونولوق پلانی ایله ک.عبدولله‌نین متنه مداخله پلانی هر ایکیسی پوئتیک ماهیتجه «مؤلف» زامانلاری‌دیر. بئله‌لیکله، رومانین مکان-زامان قورومو دؤرد زامان قاتیندان تشکیل اولونور:\n۱. اوغوزلار حاقیندا تحکیه زامانی؛\n۲. ختایی حاقیندا تحکیه زامانی؛\n۳. قورقودون مؤلف تحکیه‌سی‌نین زامانی؛\n۴. ک.عبدولله‌نین مؤلف-عالیم تحکیه‌سی‌نین زامانی.\nبو، چوخ غلیظ رومان کومپوزیسییاسیدیر و بو قورولوش سوژئتی سون درجه مرکب اشاره‌لر سیستمین، یاخود ادبیاتشناس ت.سالام اوغلونون تعبیرینجه، «اصل یارادیجیلیق» حادثه‌سینی افاده ائدن «اوریژینال استروکتورا» چئویرمیشدیر. او یازیر: «سوژئت بدیعی اثرین مهم اهمیته مالک کومپوننتلریندن بیریدیر. بدیعی اثرین استروکتوروندا سوژئت مستثنا موقعیه مالکدیر. اصل یارادیجیلیق نمونه‌سینده بدیعی مضمون اوریژینال استروکتور دوغورور. سوژئت و کومپوزیسییادا، فردی اوسلوب و دیلده تظاهور ائدن نوواتورلوق ائستئتیک قایه‌نین دریندن آچیلماسینا خدمت ائدیر. بئله‌لیکله، ایلک باخیشدا آنجاق فورما کومپوننتی کیمی گؤرونن سوژئت (ائلجه ده دیگر کومپوزیسییا المنتلری، بدیعی دیل و سایره) مضمونون بدیعی افاده‌سینده اساس شرطلردن بیرینه چئوریلیر» (۲۱، ۹۸).\nک.عبدولله‌نین روماندا رئاللاشدیردیغی زامان کونسئپسییاسینی پوست‌مدرنیست رومان کونسئپسییاسی باخیمیندان قیمتلندیرن ت.سالام اوغلو یازیر کی، ک.عبدولله «یاریمچیق الیازما»دا زامان حاقیندا بؤیوک حقیقتی (یا بلکه ده، ان آجی حقیقتی) اوخوجویا تقدیم ائتمک یولو توتور. بوتون رومان حقیقتین عذابلی دوغولوشوندان عبارتدیر. ک.عبدولله بو پروسئسده واسطه‌چی رولوندادیر، پروسئسین گئدیشینه قطعیین مداخله ائتمیر (۲۲، ۱۰۱).\nعینی مسئله‌یه تنقیدچی ا.جاهانگیر بئله شرح وئریر: «پست مدرنیست یازیچی کیمی کامال عبدولله‌نین دوشونجه‌سینده زامانلار آراسینداکی فرق سیلینیب، بونا گؤره اونون رومانی‌نین دیلینی چیخماق شرطیله اثرده عنعنوی تاریخی اثرلر اوچون سجییوی اولان خصوصی کولوریت یوخدور» (۲۳، ۲۵۱).\nبئله‌لیکله معاصر ادبی تنقید ک.عبدولله‌نین «یاریمچیق الیازما»دا رئاللاشدیردیغی بدیعی گئرچکلیی پست مدرنیست فاکتورا کیمی قبول ائدیر. پوست‌مدرنیزم چاغداش آذربایجان ادبیاتیندا اؤزونه آرتیق یئر توتموش یارادیجیلیق اوسلوبودور. لاکن اونا بیرمعنالی مناسبت یوخدور. ماهیتجه هر جور عنعنه‌نی انکار ائدن، اونو داغیدان پست مدرنیزم بیر سیرا گنج یازارلار و ادبیات‌شناسلار طرفیندن قبول اولونسا دا، باشدان-باشا عنعنوی دیرلرله یاشایان آذربایجان ادبی دوشونجه‌سی بوتؤولوکده پست مدرنیزمی قبول ائتمیر.\n«یاریمچیق الیازما» رومانینا معاصر ادبی تنقیدین چوخسایلی باخیشلاریندان گتیردییمیز و پست مدرنیست ائستئتیکانی عکس ائتدیرن بو ایکی فیکیر نمونه‌سی اثرده رئاللاشدیریلمیش مؤلف کونسئپسییاسینین نه قدر مختلف شرحلر دوغوردوغونو (و هله بوندان سونرا دا دوغوراجاغینی) گؤستریر. همین باخیشلار گؤستریر کی، ک.عبدولله‌نین رومانی پست مدرنیست ��ئستئتیکانی دا اؤز ایچینه آلماقلا داها مرکب فنومندیر. بو خصوصدا ت.سالام اوغلونون فیکرینین حقیقتینه قوشولوروق: «یاریمچیق الیازما»نین هرطرفلی درکی‌نین زامانا احتیاجی وار. آنارین ی. صمدوغلونون «قتل گونو» رومانی حاقیندا دئدیی بیر فیکری اقتباس ائتسک، بئله ده دئمک اولار کی، «یاریمچیق الیازما» بیر اوخونوشدا قاورانیلان اثر دئییل. خصوصاً رومانین دیلینده‌کی چوخ سسلی‌لیک (پولیفونییا)، بدیعی نطقین دیالوژی کاراکتری «متن»لرین مختلف جور قاورانیلماسینا شرایط یارادیر. رومانین ادراکی (درکی، قاورانیلماسی) زامانی پست مدرنیزمی ده، باختی‌نین پولیفونیک رومان نظرییه‌سینی ده، دنیا ادبیاتی‌نین پست مدرنیست و پولیفونیک رومان تجربه‌سینی ده، یازیچی‌نین بو ائستئتیک کونسئپسییالاردان و ادبی تجربه‌لردن کفایت قدر یارارلانماق امکانینی دا، چاغداش زامانین یازیچی و اوخوجویا «دیکته»لرینی ده نظره آلماق لازیم گلیر» (۲۲، ۱۰۲).\nبئله‌لیکله، «دده قورقود» موتیولری‌نین معاصر آذربایجان نثرینه تاثیرینه عمومی شکیلده نظر سالدیقدا ماراقلی بیر حقیقت اورتایا چیخیر. «کتابی-دده قورقود» ائپوسو بوتون زامانلاردا و بوتون مکانلاردا، بوتون مضمون و فورما ترانسفورماسییالاریندا اؤز حقیقتینی ساخلاییر. بو حقیقت اونون میللی دوشونجه‌نی اتنونرگتیک پوتنسییاسی ایله قیدالاندیرما گوجونده افاده اولونور. بو گوج م.رضاقولوزاده و ه.موغانلی‌نین ایزله‌دیکلری «معنوی استقامتده» ده، آنارین ایزله‌دیی «میللی اؤزونوتصدیق استقامتینده» ده، همچنین ک.عبدولله‌نین ایزله‌دیی و هله‌لیک «پست مدرنیزم» کیمی سجییه‌لندیریلن «استقامتده» ده اؤز مضمونونو دَییشمیر. آذربایجان نثری‌نین ایکی عصرده (اییرمی و اییرمی بیر یوز ایللرده) باش وئرن بدیعی یارادیجیلیق تجربه‌سی میللی وارلیغیمیزدا وار اولان «دده قورقود» روحونون ابدیلیینی و همیشه یارشارلیغینی یالنیز تصدیق ائدیر.\n———–\nشرحلر:\n۱. عبدولله ک. یاریمچیق الیازما. باکی: ، ۲۰۰۴، ۲۸۸ ص.\n۲. عبدولله ک. «کتابی-دده قورقود» داستانلاری‌نین دیلی و میفولوژی تفککورو \/\/ اولدوز ژورنالی ،۱۹۷۹، ش. ۱، ص. ۵۷-۵۹\n۳. عبدولله ک. «دده قورقود» شعرلری \/\/ آذربایجان ژورنالی ،۱۹۸۰، ش. ۷، ص. ۱۵۲-۱۵۷\n۴. عبدولله ک. «دده قورقود» نثری‌نین سپئسیفیک خصوصیتلری \/\/ آذربایجان ژورنالی ،۱۹۸۱، ش. ۶، ص. ۱۵۱-۱۵۷\n۵. عبدولله ک. آذربایجان میفولوگییاسی‌نین سیستملی تدقیقی تجربه‌سیندن \/ آذربایجان فیلولوگییاسی مسئله‌لری. بیرینجی بوراخیلیش. باکی: علم، ۱۹۸۳، ص. ۲۰۵-۲۱۱\n۶. عبدولله ک. تدقیقاتچی موقعیی و دیل آبیده‌سی‌نین اؤیره‌نیلمه‌سی \/ آذربایجان فیلولوگییاسی مسئله‌لری. ایکینجی بوراخیلیش. باکی: علم، ۱۹۸۴، ص. ۲۰۵-۲۱۱\n۷. عبدولله ک. مؤلف – اثر – اوخوجو. باکی: یازیچی، ۱۹۸۵، ۱۵۶ ص.\n۸. عبدولله ک. بئیره‌یین طالعی. «دده قورقود» بویلاریندان \/\/ «اولدوز» ژورنالی ،۱۹۸۶، ش.۴، ص. ۴۶-۵۱\n۹. عبدولله ک. دؤنوک پیغمبر: «گیزلی دده قورقود» سلسله‌سیندن \/\/ «ادبیات و اینجهصنعت» قزتی. ،۱۹۸۹، ۳ مارت\n۱۰. عبدولله ک. گیزلی دده قورقود باکی: یازیچی، ۱۹۹۱، ۱۵۲ ص.\n۱۱. عبدولله ک. سیرّ ایچینده داستان و یاخود گیزلی دده قورقود – ۲. باکی: علم، ۱۹۹۹، ۲۸۸ ص.\n۱۲. عبدولله ک. جاسوس (پیئس) \/ قورقود ادبیاتی (بدیی اثرلر). باکی: اؤندر نشریات، ۲۰۰۴، ص. ۲۹۰-۳۲۲\n۱۳. عزیزوو ائ. اوغوز \/ دده قورقود کتابی. ائنسیکلوپئدیک لغت. باکی: اؤندر نشریات، ۲۰۰۴، ص. ۲۵۰-۲۵۳\n۱۴. حاجیئو ت. همیشه یاشار دده قورقود ادبیاتی \/ قورقود ادبیاتی (بدیی اثرلر). باکی: اؤندر نشریات، ۲۰۰۴، ص. ۴-۱۴\n۱۵. نامازوو ق. «کتابی-دده قورقود»ون سلفلری \/ آذربایجان شفاهی خالق ادبیاتینا دایر تدقیقلر. دوققوز کتاب. باکی: صدا، ۲۰۰۰، ص. ۴۱-۵۲\n۱۶. کتابی-دده قورقود \/ ترتیب، ترانسکریپسییا، ساده‌لشدیریلمیش واریانت و مقدمه ف.زئینالوو و س.علیزاده‌نین‌دیر. باکی: یازیچی، ۱۹۸۸، ۲۶۵ ص.\n۱۷. قافارلی ر. بامسی بئیره‌یین اؤلومونون سببی، یاخود کیشی توپوردویونو یالاماز. «خالق قزئتی»، ۱۹۹۹، ۲۶ اییون\n۱۸. ممدلی ق. «کتابی-دده قورقود»دا بامسی بئیرک اوبرازی. «سس» قزئتی، ۱۹۹۹، ۲۸ آپرئل\n۱۹. محمدووا ن. بامسی بئیره‌یین «آشیق قریب»ده یاشایان ایزلری \/\/ هومانیتار علملر سئرییاسی، ۱۹۹۹، ش. ۱، ص. ۹۸-۱۰۱\n۲۰. اوروج اوغلو ر. بامسی بئیره‌یین اؤلومونون سببی. «ارن» قزئتی، ۱۹۹۵، ۲۵-۳۱ اییول؛ ۷ آوقوست\n۲۱. سالام اوغلو ت. معاصر رومان استروکتوروندا فولکلور سوژئتلرینین یئری \/ آذربایجان شفاهی خالق ادبیاتینا دایر تدقیقلر. اون دوققوز کتاب. باکی: صدا، ۲۰۰۶، ص. ۹۸-۱۱۵\n۲۲. سالام اوغلو ت. پست مدرنیست رومان کونسئپسییاسی و «کتابی-دده قورقود» \/ آذربایجان شفاهی خالق ادبیاتینا دایر تدقیقلر. اییرمی کتاب. باکی: صدا، ۲۰۰۶، ص. ۸۸-۱۰۲","num_words":8364,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.038,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":143014.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"علم كندي (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، ماهنشان بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو و اورياد قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۶۳۰ نفر اهالیسی و ۱۲۳ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۳۰۳ نفری کیشی و ۳۲۷ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۳۶۲ نفری ساوادلی و ۱۹۰ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=علم_کندی_(ماهنشان)&oldid=1550379»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندون��ن قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":967,"character_repetition_ratio":0.221,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.317,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":133037.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سون زمانلاردا آموزش- پرورش وزیری نین‌ معاونی رضوان حکیم زاده خانیم، فاشیستی بیر طرحی اورتایا آتمیشدی. بو طرح ین آدی \" بسندگی زبان فارسی در سنجش سلامت\" دی.\nبو خانیم، سئرچه نی بویویوب، بولبول یئرینه جماعته ساتماق اوچون، بو فاشیستی طرحه «انسانی» بیر دون گئیدیرمه یه چالیشاراق، دانیشیقلاریندا، غیر فارس اوشاقلارین درس اوخومالارینا کمک لیک ده ن سؤز آچیر.\nبیلدییینیز کیمی بیر چوخ اؤلکه لرده، او جمله ده ن ایراندا، اوشاقلار مدرسه یه باشلامادان- اونلارین ذهن و جسم قابلیتلرینی و ممکن اولان معلولیت لرینی یوخلاماق اوچون - بیر تست کئچیرمه لیدیلر.\nرضوان حکیم زاده نین طرحی اساسیندا، بو ایشی داهادا مکمل ائله مک ‌اوچون، فارس دیلینی بیلمک ده او تست لره آرتیریلمالیدی.\nبو طرح ین اساسیندا هر گاه اوچ - دورت یاشلاریندا غیر فارس اوشاقلار فارس دیلینی بیلمه سه لر، اونلار بیر نوع \" معلول\" - و بیر آز قابا دئسک - \" گئری ذکالی\" حساب اولونورلار. یانی فارس دیلینی بیلمک بیر او قدر بؤیوک مزیت دیر کی، کیمسه او دیلی اؤیره نه بیلمه سه، گئری ذکالی حساب اولونا بیلر؟؟!!...\nدئمه لی بئله بیر طرح لری حیاتا کئچیرمکله، ایراندا غیر فارس ملتلره قارشی آپاریلان آسیمیله سیاستی، یئنی بیر کیفیته مالیک اولوب و غیر فارس اوشاقلارین منلیک و کیملیکلرینی آرادان آپارماق سیاستینده، پداگوژی نزدینده، طبی وسیله لر ده علاوه اولونماقدادی.\nایکینجی دونیا ساواشیندان قاباق، آلمان اؤلکه سینده نازی لرین اقتدار و حاکمیته گلمه سینی ایزله ینلر بیلیرلر کی، او اؤلکه ده ده «تمیز آریا ملتینی» یاراتماق و بو ملتی «ناخالص» لرده ن آریتماق اوچون، طبی وسایط ده ن استفاده اولونموشدور. یهودی لرین باش و بوورون اؤلچولرینی آلماق اوچون یئنی طبی وسایط لر دوزلمیش، سینتی- روما ( قاراچی- کولیلر) لارین اوستونده مختلف طبی آزمایش لر و تست لر اولونموش، هموسئکسوئل لری « معالجه» ائله مک اوچون یئنی متدلار امتحان اولموش و جسم و ذهن جهتینده ن معلول اولان انسانلار، اؤلدورولموشدورلر.\nبو آرادا ایسته ر- ایسته مز آدامین یادینا دوکتور محمد رضا نیکفرین سون یازیلاری دوشور. دوکتور نیکفر یازیر کی، ایران ناسیونالیزمی نین یارانما مرکزی، ایکینجی دونیا ساواشیندان اؤنجه، او زامانکی آلمان پاینختی اولان برلین شهری اولموشدور.\nرضوان حکیم زاده خانیم ین طرحی ده، البته بیر تازا پروژه دئییل و رضا شاه دؤورونده \" محمود افشار یزدی\" کیمی فاشیست لرده، ایراندا آذربایجان تورکی دیلی نین کؤکونو قازماق اوچون، آذربایجانلی اوشاقلاری عایله لرینده ن آلیب و اولادلیق اولاراق فارس خانواده لرینه وئرمک طرحینی اورتایا آتمیشدیلار. محمد رضا پهلوی نین سلطنتی دؤورانیندا دا غیر فارس دیللری جامعه نین بوتون مهم عرصه لرینده ن اوزاق ساخلاماق و فارسی دیلینی اوردو و حاکمیت ین بوتون اورگانلاری واسیطه سیله بو ملتلره تحمیل ائله مک سیاستی دوام ائتمیشدی.\nمنجه بو مشعشع فیکیر و طرح، رضوان حکیم زاده خانیم ین شخصی ابتکاری اولا بیلمز و اصلینده بئله آداملارین بیر او قدر شعور و ذکالاری یوخدور کی، بئله «داهیانه» پروژه لری یارادا بیلسینلر. بو خانیم باشقا دایره لر و مرک��لرین حاضیرلادیغی بیر طرحی اورتایا آتمیشدیر.\nفرهنگستان زبان فارسی، دانشگاهلارین اوزده ن ایراق اساتیدلرینین بیر چوخو، حاکمیت ین واسیطه سیله کنترول اولان مئدیا بوتونلوکده او جمله ده ن صدا و سیما و شرق روزنامه سی کیمی غزت لر، جاواد طباطبائی لرین رهبرلیک ائله دییی ایرانشهر کیمی حلقه لر، اصلاح طلبلره باغلی حزبلر و شخصیت لرین چوخونلوغو، جبهه ی ملی، پان ایرانیست دایره لر، معین جمهوری خواه دایره لر، حزب کمونیست کارگری کیمی اوزده ن ایراق سوللار، سلطنت و خالق مجاهیدلرین یانچیلارینین بیر چوخو، داخیل ده و خارج ده « ایران زمین» داشینی سینه لرینه ویران و « فارسی را پاس بداریم» آدلاری آلتیندا فعالیت ائده ن اونلار جمعیت لرین بیر چوخو، داخیلده و خارج ده تاریخی و آرخئولوژی آراشدیرمالار جمعیت لرینین بیر چوخو، بو دایره لره منسوب دیلار.\nبو طرح، قاباقکی دؤولت لرده تهران شهرینده صدا و سیما واسیطه سیله \"سیز بیر تورک عایله سی ایله قونشو اولماق ایسته ییر سیز\"(1) آنکت و‌ پرسش نامه سینین دولدورولماسی و دؤولت طرفینده نشر اولونان ایران روزنامه سینین \"تورکی دیلی سوسه ریلرین دیلی دی\"(2) کاریکاتوری نین دوامیندا، اورتایا آتیلمیش بیر پروژه دی.\nچوخ احتمال کی بو پروژه یه قارشی مخالفت لر شدتلندیکده، آموزش- پرورش بو طرحی دالی آلسین. لاکن هر نئچه ایلده ن بئله «تست» لری اورتایا آتماق، بیرینجی نوبه ده فارس دیلی و فارس ملتینه دایانان « یک ملت- یک زبان» فاشیستی و اولتراناسیونالیستی فیکیرلره زمین حاضیرلاماق و غیر فارس ملتلرین ملی وارلیقلارینی ساخلاماق و قوروماق اراده سینی سیندیرماق مقصدی ایله حاضیرلانیرلار.\nایرانین الده قاییرما پارلمانی نیندا تبریزده ن ‌نماینده اولان محمد سعیدی اسماعیلی، بو حقده داها ایره لی گئتمیش و بو طرح ین دالیسیندا \" قومیت لری تحریک ائله مک\" کیمی بیر توطئه گؤرور.\nایراندا غیر فارس ملتلرین ایسته دیکلری \" آموزش به زبان مادری\" طرحینی حیاتا کئچیرمک یئرینه، حاکمیت طرفینده ن بو جور فاشیستی طرح لری اورتایا آتماق گؤسته ریر کی، حاکمیت و اوپوزیسونون چوخونلوغو، غیر فارس اوشاقلارین حتی بئله آنا دیللرینی اؤیره نمه یینه ده قارشی دیلار و بو ایشین ماراخلی جهتی بوردادی کی، رضوان حکیم زاده لر، رهبرلری علی خامنه ای یه لبیک دئمک اوچون، بئله بیر داهیانه طرح لر ایله غیرفارس ملتلری آسیمیله ائله مک سیاست مئدانینا قدم قویماقدادیلار. بیلدییینیز کیمی سون زامانلاردا علی خامنه ای بیرده ن- بیره خوابنما اولموش و دانیشیقلارینین بیرینده ایراندا فارسی دیلی نین خطرده اولماسیندان!!... سؤز آچمیشدیر.\nبونلار تصور ائدیرلر کی، زمان اونلار اوچون ایشله مکده دی و ایگیرمی- اوتوز ایل ده، بو جور فاشیستی طرح لری حیاتا کئچیرمه یه دوام ائتسه لر، ایراندا داها غیر فارس دیللرده ن اثر- علامت قالمایاجاقدی.\nاوزده ن ایراق ایران الیته سینین بیر چوخو حالا دا بئله سیاست لرین دوامی نین اؤلکه اوچون و بو اؤلکه ده یاشایان ملتلرین دوستولوق و باریش ایچینده یاشامالارینا نه قدر تهلکه لی اولدوغونو باشا دوشمورلر.\nحالبوکی بیر آز شعور-ا مالیک اولان و سیاست ین الفباسینیا آزما- چوخ تانیش اولان هر کس بیلیر کی، عراق، سوریه، افغانستان و تورکیه ده ایللر بویو دوام ائده ن داخلی ساواش ین اصل عامیللرینده ن بیری، ملی مسئله و بو اؤلکه لرده یاشایان اتنیک لرین آراسیندا اولان کولتوره ل، دین و اقتصادی تبعیض لر و حق سیزلیکلر اولموشدور.\nبونلار طوطی قوشو کیمی تکرار ائدیرلر کی، ایران اؤلکه سینین شرط لری یوخاریدا آدلاری گلن مملکت لر ایله فرقلی دی و ایراندا بئله بیر ساواشین باشلاماسی ممکن دئییل.\nبونلارا نه دئمک اولار؟...\nانشالله گربه است؟؟!!...\n(1) و (2)- زامانیندا بو پروژه لره قارشی ملی فعاللاریمیزین طرفینده ن کسگین مخالفتلر و اعتراضلار اولونموش و ایران روزنامه سینین کاریکاتورینا قارشی آذربایجانین بیر چوخ شهر، قصبه و کندلرینده باش وئره ن نمایش لرده، پولیس قووه لرینین مداخله سی و شدتی نتیجه سینده، بیر نئچه نفر اؤلموش و یارالانمیشدیلار.","num_words":1340,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":365629.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کوْره دیلی- کوْره یاریم‌آداسی و قوْنشو \"یانبیان\" مۇختار بؤلگه‌سینده (چین) یایغین اوْلاراق ایشلنن بیر دیلدیر ، قوزئی کوْره و گونئی کوْره‌نین رسمی دیلیدیر.","num_words":34,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.029,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":338476.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بولشویزم ایله ائمپئریالیزم آراسیندا یاشاماغا جان آتان قوزئی آذربایجان جمهوریتی و بؤلگه ده کی تاریخی گلیشمه لر\nبولشویزم ایله ائمپئریالیزم آراسیندا یاشاماغا جان آتان قوزئی آذربایجان جمهوریتی و بؤلگه ده کی تاریخی گلیشمه لر\nآذربایجان تاریخی تورپاقلاری و میللتی قونشولوغونداکی بؤیوک قونشولاری نین توققوشماسی و روسیه چارلیغی نین باسقیسینا معروض قالماسی ایله بؤلونمه لره اوغرامیشدیر. بو مسئله خالق آیدینلاری و دوشونورلری آراسیندا بیر درد اولاراق خالق باشسیز قالماسین دئیه مختلیف گیریشیملرده بولونولموش. میرزا فتحعلی آخوندوف ایلک عثمانلی دؤلتینه رغبت گؤستره رک مسلمان دیللری اوچون اورتاق الیفبا تکلیف ائتدیگینه باخمایاراق تاریخ دوشونجه سی یوخسوللوغو باخیمیندان فارس دیل و مدنیتی نین یئنیلگه سینه اوغرامیش. اونون دالی سیرا محمد امین رسولزاده زامان کئچیدی ایله سیاست مئیدانینا آتیلمیش. محمد امین رسول زاده بوتون دونیا سیاستچیلری نین ترسینه اولاراق ایشلک و عملی سیاست اویقولاماغا چالیشاراق ایلک چارلیق علیهینه روسیه سوسیال دئموکراتلاری ایله ایش بیرلیگی ائتمیش، چارلیق باسقیسینا معروض قالارکن ایران ممالیکی محروسه سینه سونرا چارلیق تضییقی سونوجو اولاراق عثمانلی ائمپئراتورلوغونا قاچمالی اولموش. سونرا چارلیق حؤکومتی مخالیفلرینی باغیشلادیقدان سونرا باکییا دؤنه رک مساوات پارتیسینی قورموش. 1917- اینجی ایل اکتیابر دئویریمی سونوجوندا روسیه چارلیغی یئنیلگه یه اوغرارکن قیزیل اوردو آدی آلتیندا یئرلی بولشویک و ائرمنی داشناکلاری محللی حاکیمیتی اله کئچیرمیشلر. محللی بولشویکلر اؤزلرینه آیاق یئری آچماق اوچون باکی شهرینی ایشغال ائتدیکلریندن سونرا آذربایجانلی مساواتچیلاری سیاسی تضییقه معروض قویموشلار. آذربایجاندا خالق آراسیندا نفوذلارینی ایتیرمیش بولشویکلر ائرمنی داشناکسیون پارتیسی ایله ایش بیر بیرلیگینه باشلایاراق میللی آذربایجانلیلاری اونلارا تابع اولماغا زورلاماغا باشلامیشلار. چوخ زامان کئچمه دن باکیداکی ائرمنیلر ایله روسلار ایش بیرلیگی ائده رک آذربایجانلیلار ایله اورادا بورادا چاتیشما باش وئرمیش. ائرمنی داشناقلاری بولشویکلر ایله ایش بیرلیگی ائتدیکدن سونرا باکیدا دوروم داها دا آغیر اولماغا باشلامیش. ائرمنیلرین حیمایتی نی آلان بولشویکلر مساوات یانچی و طرفداری اولان مسلمانلارا قانلی ساواش آچمیشلار (1). اوچ گون ساواش سونوجوندا مساوات پارتیسی یئنیله رک چوخلو آذربایجانلی جانلارینی ایتیرمیش. بولشویکلرین ائرمنی باشچی سی شامییانین آنلاتدیغینا گؤره 3.000 کؤنوللو آذربایجانلی بو ساواشدا اؤلدورولموشلر(2). لئنئزوسکی-ه گؤره بو ساواشدا 10.000 آذربایجانلی اؤلموش(3). روسیه کمونیست تاریخچیلری نین قلمی ایله دئییلرسه، بو ساواشا قاتیلانلار مساواتچی، داشناک، SD (سوسیالیست دئوریمجی)، منشویک (قارشی دئوریمچی گوجلر) دئیه تانیملانمیشلار. بئله لیکله ده بعضیلری نین بو ساواشی باکی ایشچی کسیمی و آذربایجان بورژوازیسینا نیسبت وئرمکلری تاریخین چؤبلوگونه آتیلمیش اولار (4). بولشویکلر بؤلگه ده اؤزلرینه آیاق یئری آچماق اوچون ائرمنیلری دستکله یه رک اونلاری آذربایجانلیلار علیهینه سفربر ائتمکله بؤلگه ده باکی قیرقینی دئیه تاریخی جنایتین باش وئرمه سینه یول آچمیشلار. بو چاتیشما سونا اردیکدن سونرا بولشویکلر اکدیکلری محصولدان قازانج گؤتورمگه باشلامیش. بولشویکلرین الده ائتدیکلری قازانج: مسلمان دئیه آذربایجانلی نین فاجیعه لی بیچیمده قیریلماسی ایله بولشویکلر باشاریلی ساییلاراق ائرمنیلرین روسیه یانچیلارینی قیزیل اوردو سیرالارینا یئرلشدیرمکله داها دا ائرمنیلری بؤلگه ده آذربایجانلیلار علیه لرینه اللرینی آچیق قویموش و بونون آرخاسینجا بوتون مخالف قازئت و درگی لر آذربایجاندا باغلاتیلمیش(5). تاریخچیلرین گؤروشونه گؤره قافقاز قیزیل اوردوسونون سایی 20.000 نفر اولموش و اونون باشچیلیغینا داشناکسیون پارتیسیندن ائرمنی آوئتیسوو (Avetisov) اورتاقلیق ائتمیش. قیزیل اوردونون یوزده 60 یوخسا 70-ی ائرمنیلردن ایمیش (6). بو آرادا قیزیل اوردونون قافقازلاردا باشاریلاری بیر یانا دورسون عثمانلی اوردوسو دا آنادولودان خزر دنیزی نین قیراقلارینا ایلرلمگه باشلامیش. آذربایجانین باکی شهری و اطرافی قیزیل اوردو آدی آلتیندا بولشویک و ائرمنی داشناکلاری ایشغالینا کئچمه سینه باخمایاراق آذربایجان، گورجوستان و ائرمنیستانین میللی سیاستچیلری بیر آرایا گله رک عثمانلی ایشغالیندا اولان گورجوستانین باتوم شهرینده ترانس قافقاز جمهوریتی نی اعلان ائتمیشلر. یئنی اعلان ائدیلمیش ترانس قافقاز جمهوریتی عثمانلی اوردوسونون ایشغالی آلتیندا باتوم شهرینده بیر کونفرانس چاغریشی قبول ائتمیش (7). باتوم کونفرانسی مای آیی نین باشلاریندا آچیلمیش. کونفرانسا عثمانلی هیئتی، تیفلیس قوبئرناتیندان (والیلیگیندن) Akhalkalak و Akhaltsikh، ایروان قوبئرناتیندان (والیلیگیندن) Aleksandropol دا قاتیلمیشلار. بو کونفرانسدا عثمانلی هیئتی ایستدیگینی ترانس قافقاز حؤکومتینه سؤز ده تحمیل ائتدیکدن سونرا عثمانلی هئیتی نین باشچیسی وهیب بک بئله ایفاده ائتمیش: \"گؤرونویور کی قدر تورکیه یی دوغویا سوروکله دی. بالکانلاری غایب ائتدیک. آفریقایی دا غایب ائدییوروز. اما دوغویا دوغرو گئنیشله مه لی ییز. بیزیم قانیمیز، بیزیم دینیمیز اورادا. و بونون قارشی قونولماز بیر چکیجیلیگی وار. قاردشلریمیز باکودا، داغیستاندا، تورکوستاندا و آذربایجاندا. بورالارا دوغرو یؤنلمه لی ییز\" (8). بؤلشویک و ائرمنی داشناکلاری نین چکمه لری آلتیندا ا��نلگن باکی شهری و اطرافینداکی آذربایجان تورکلری عثمانلیلارین بو گیریشیملرینه قارشین دوشمنلیک سرگیله یه جک دئییل، بؤلشویک و ائرمنی داشناکلاری الیندن اونلاری خلاص ائده جک بیر قورتولوشچو گوج کیمی اونلاری گؤزله ییرمیشلر. ترانس قافقاز جمهوریتینده اورتاق اولموش ائرمنیلر ایسه بئله بیر گلیشمه دن قورخاراق عثمانلی اوردوسونا قارشی قویاجاق گوجده دئییلمیش. گورجولر ایسه حیمایت اولونماق اوچون بؤلگه ده کی آلمان ژئنرالی von Lassow -ا باش وورموشلار (9). گورجولرین بو گیریشیمی قافقازلارداکی پئترول قایناقلارینی اله کئچیرمک هوسینده اولان آلمان سیاستچیلری اوچون اولدوقجا ال وئریشلی اولموش (10). بئله لیکله آلمان ایمپراتورلوق تمثیلجیسی Kress von Kressenstein ایکی نفر آلمان نظامی گؤرئولیسینی و بیر قوروپ عسکر ایله تیفلیسه گئده رک گورجوستان مجلیس عضولری ایله یاخین ایلیشگیلر یاراتمیشلار (11). آلمان مقاملاری نین تإمینات وئرمه سی ایله گورجوستان 1918- اینجی ایل، مای آیی نین 26-سیندا اؤز باغیمسیزلیغینی دونیا دؤلتلرینه بیلدیرمگه چالیشمیش (12). بو باغیمسیزلیق بیلدیریشی ایله 3 آی عؤمور سورن ترانس قافقاز جمهوریتی نین عؤمورو ده سونا چاتاراق آذربایجان و ائرمنستان دا اؤز باغیمسیزلیقلارینی 1918 اینجی ایلین مای آیی نین 28-ینده دونیا اجتماعیتینه چاتدیرماغا چالیشمیشلار. باکی شهری بولشویک و ائرمنیلر ایشغالیندا اولدوغو اوچون قوزئی آذربایجان جمهوریتی آذربایجانین گنجه شهرینده اعلان اولونموش (13). گورجوستان حؤکومتی نین باشینا منشویک اولان آلمان یانلیسی A. Ҫhenkeli گتیریلمیش. باشچی سی خان خویسکی اولان گنجه شهرینده قورولموش آذربایجان حؤکومتی هئچ بیر عسگری و نیظامی گوجه یییه اولمادیغی اوچون یامان گونده عثمانلی نیظامیلرینه آسیلی دورومدا قالمیش. یونی آیی نین دؤردو 1918- اینجی ایل 3 قافقاز جمهوریتلری زامان قازانماق اوچون عثمانلی حؤکومتی ایله گورجوستانین باتوم شهرینده 3 آیری آنلاشما ایمضالاماقلا باتوم کونفرانسی سونا چاتمیش. بو آنلاشمالارا اساسن عثمانلی حؤکومتی قافقازلاردا روسیه یه اودوزدوغو تورپاقلاری 1914-اونجو ایل عثمانلی روسیه چارلیق سرحدلرینه دک دئییل، 1878- ینجی ایلده کی برلین آنلاشماسی سرحدلرینه دک گئری آلمیش (14). قوزئی آذربایجان و عثمانلی حؤکومتلری نین آنلاشماسی نین 4- اونجو مادده سینه اساسن عثمانلی حؤکومتی نین آذربایجان حؤکومتینه نیظامی کؤمک ائده جگی قوزئی آذربایجان جمهوریتی ایله عثمانلی تورکلری آراسیندا یاخشی ایلیشگیلردن خبر وئریرمیش (15). بو آنلاشمانین آرخاسینجا عثمانلی اوردوسو بؤلگه دن آذربایجانلی و باشقا مسلمان کؤنوللولر ایله بیرلیکده فاجیعه لی مارت (مارس) آییندان بری باکی و اطرافینداکی بؤلگه لری اللرینده توتان بولشویک و ائرمنی داشناق پارتیسینه قارشی خزر دنیزینه دوغرو حرکته کئچمیش (16). ایسلام اوردوسو آدلانان عثمانلی اوردوسو نوری پاشا باشچیلیغی ایله حرکته کئچمیش. نوری پاشا اوردوسونون بیرینجی گؤرئو و وظیفه سی قارس- جلفا- باکی یولونو اله کئچیرمک ایمیش (17). ایران ممالیکی محروسه سی نین قوزئیینده ایسه اینگلیس قووتلری او ایلین باشلانقیحیندان بری ترانس قافقازیاداکی بیرلشیک قافقاز جمهوریتی یانچیلاری ایله باغلانتی قوراراق گونئیدن خزر جبهه سینه یئتیشمک اوچون دورمادان جان آتیرمیشلار. بو عملیاتلاری اینگیلیس ژئنرالی Lionel C. Dunsterwille ایداره ائدیرمیش (18). Dunsterwille نین بیرینجی نیظامی هدفی ایسلام اوردوسو آدی آلتیندا اولان عثمانلی اوردوسونون قافقازلار و اورتا آسیا اوزره اولان پروژه لری نی انگللمک ایمیش (19). Dunsterwilleهدفینه چاتماق اوچون عسگرلری نی بغداددان انزلی لیمانینا و اورادان باکی و تیفلیسه یؤنلندیرمه لی ایمیش (20). 1918- اینجی یونی آییندان عثمانلی بیرلیکلری Dunsterwille نین خططینه یاخینلاشماغا باشلامیش. عثمانلی قوشونلاری نین یاخینلاشماسینی اؤزلرینه اورتاق تهدید کیمی قلمه آلان محللی بولشویک و اینگلیس گوجلری عثمانلیلار علیهینه بیرلشه رک اینگیلیس یئتکیلیسی Goldsmith قیزیل اوردو باشچیسی اولان ائرمنی شامیان ایله آنلاشاراق مارت (مارس) آیی نین سونوندا Dunsterwille 40 افسر، 50 عسگر و 4 اوتومبیل ایله بیرلیکده باکی اوزریندن تیفلیس شهرینه گئچمه سینه اولاناق (امکان) تاپمیش (21). بو گلیشملره لندن و موسکووا ایسه باشقا تور یاناشمیشلار. اینگیلتره ده Lloyd George روسلارا قارشین دئمیش: \"باکی نین عثمانلی الینده اولماسی روس آیی سی نین الینده قالماسیندان داها دا یاخشیدیر. تورکلر بیزیم چیخارلاریمیز اوچون شرقده هئچ بیر خطر دئییل. باشقا یاندان روسلار بیر داها آیاغا قالخارسا، بیزیم اوچون خطرلی اولابیلر\"(22). موسکووا دا اینگیلیسلر ایله قارشیلاشدیردیقدا تورکلره داها اولوملو یاناشیلمیش و دئییلمیش: \"باکینی اینگلیس ایمپراتورلوغونا وئرمک یئرینه تورکلرین اونو اله کئچیرمکلرینه گؤز یومماق داها دا یاخشی اولابیلر\". بئله لیکله باکیداکی بولشویکلر باکی شهرینی تورکلردن قوروماق اوچون اینگیلیسلری کؤمگه چاغیرمادان کئچیجی اولاراق اوزاقلاشماق زوروندا قالمیشلار (23). موسکووا و اینگیلتره نین تورکلره قارشین بیر بیرلرینه داها دا مخالیف گؤرونمه لرینه باخمایاراق اینگلیس و بولشویک قاریشیمی بیر تیم ویلادی قافقازداکی قاطار یولو ایله بیرلیکده گورجو عسگری دمیریولونو آلمان و تورکلرین ایلیشگی قورما یولو دئیه اورتاق نظارته آلماغا چالیشمیشلار (24). اینگیلیسلرین قافقازلارداکی گؤرئولیسی Mac Donell ده باکی نی تورکلره قارشی ساوینماق اوچون بولشویکلرین ائرمنی باشچیسی اولان شامیانین اینگیلیس قووتلریندن کؤمک ائتمک ایسته گینی قلمه آلمیش (25). Dunsterwille نین وئردیگی بیلگلره اساسن انزلی لیمانیندا باکیداکی بولشویکلر ایله بازارلیق ائدیله رک بنزین قارشیلیغیندا فورد اوتومبیلی ساتما قونوسوندا آنلاشیلمیش. بئله لیکله 1918-اینجی ایل آقوست آییندا 50.000 پوندلوق بنزین ایله 10 اوتومبیل دگیش توققوش ائدیلمیش (26). یئرلی بولشویکلر و اینگلیسلر آراسیندا بو دوستلوق یاناشمالار سوررکن عثمانلی اوردوسو باکییا دوغرو ایلریلمگه باشلامیش و باکی شهری یونی آیی نین اورتالاریندا قوشاتیلمیش. بولشویکلرین موسکووادان آلدیقلاری بویروقلارینی دینلمگن قیزیل اوردوداکی ائرمنی داشناکلاری Dunsterwille یه بیر هئیت گؤنده ره رک تورکلرین باکییا گیرمه سینه انگل اولماغا چاغیرمیشلار (27). بئله لیکله بولشویک قارشیتی اولان، آنجاق اینگیلیسلر ایله ایش بیرلیگی ائدن 1800 روس قازاغی بیچراخوو باشچیلیغی آلتیندا بیر نئچه اینگیلیس عسگری ایله 1918-ینجی ایلین آقوست آییندا ایکی بؤیوک قاطار سورسات، سیلاح و اوتومبیللری ایله باکی نین 35 میل گؤنئیینده کی آلیات لیمانینا تورکلر ایله چارپیشماغا باشلامیشلار (28). باکی سؤیئتینده کی داشناقلار 1918-ینجی ایلین آقوست آیی نین 16-سیندا بو دفعه SD- لر ایله بیرلیکده اینگیلیسلره رسمی کؤمک چاغیریشی هدفی ایله یئنی بیر اؤنرگه (پیشنهاد) حاضیرلامیشلار. بو تکلیف رد اولماسینا باخمایاراق ائرمنی شامییان محللی بولشویک مرکزلرینده بو تکلیف اوزره سس آلما قراری وئرمیش. موسکووا ایسه شامیانین بو داورانیشینا بئله جاواب وئرمیش: باکی یئنیله جکسه، باکی نین تورکلرین الینه دوشمه سی، اینگلیس ایمپریالیستلری نین الینه دوشمه سیندن داها دا یاخشیدیر. چونکو بو یئنیلمه بیزیم اوچون کئچیجی اولاجاقدیر\"(29). روسیه تاریخچیلرین گؤروشوندن آنلاشیلدیغینا گؤره موسکوواداکی بولشویک حؤکومتی نین \"بؤیوک لیدئری، ویلادیمیر ایلیچ لنین بیر سایدا یئتکیلیلر ایله بؤیوک سایدا قیزیل اوردو بیرلیکلرینی باکی نی اللرینده ساخلاماق اوچون گؤندرمگه دوشونورموش\" (30). بونلارا باخمایاراق 170 نفرلیک آتلی آستاراخاندان و 780 پیاده اورتا آسیادان باکینی ایشغالدا ساخلاماق اوچون یئرلی بولشویکلره کؤمک گلمیش (31). گونباتان جبهه ده ایسه عثمانلی قوشونلارینا یئنی نفس گوجلرین چاتماسی ایله عثمانلی اوردوسو آقوست آیی نین 25-ینده باکی نین گونئیینده کی آلیات لیمانینا چاتمیش. همان گونده بولشویکلر باکی سؤیئتی توپلانتیسیندا اینگلیسلردن کؤمک آلماق یؤنونده بیر سس آلما حیاتا کئچیرمیش، بو سس وئرمه ده 236 مخالیف اولماقلا 259 موافیق سس وئره رک بو مسئله قبول ائدیلمیش (32). بولشویکلرین باشچیسی ائرمنی شامیان (33)مسکووا ایله اؤزونو عیارلادیغی اوچون بو دورومدا مسئولیتیندن اوزاقلاشاجاق ایفاده سی نی موسکووایا چاتدیردیقدان 6 گون سونرا بولشویکلر باکی نی ترک ائتمیشلر (34). بولشویکلرین گئری چکیلمه سی ایله اورتا خزر ایداره چیلیگینی روسلار و ائرمنیلردن اولوشان SD کونترولونداکی بیر ائتلاف گوج دئور آلمیش(35). اورتا خزره حاکیم اولان گوجلر باکی شهری و اطرافینی ایشغالدا ساخلاماق اوچون Dunsterwille نی کؤمگه چاغیرمیشلار(36) . بو گلیشمه Dunsterwille اوچون بیر فرصت اولاراق لندن حاکیمیتینی باکی شهرینه سوخولماق و عثمانلی گوجلری نین قارشی سینی آلاراق پئترول قایناغینی اللرینه کئچیره جکلرینه داییر قاندیرمیش و آغیر سیلاحلار و اوتومبیللر ایله گوجلندیریلمیش(37). لندن حاکیمیتی نینDunsterwille یه ایلک تکلیفی بو اولموش: \"باکیداکی بولشویک قالیقلارینی داغیتماق و اونلاری اتکیسیز دوروما گتیرمک\"(38). آقوست آیی نین 17-سینده 1918 اینجی ایل بوش بیر نفت گمی سی ایله باکی شهرینه گلن Rawlinson اینگیلیس دوشرگه سینه یئتیشر یئتیشمز ترانس قافقاز یؤنتیمی طرفیندن توپلومون راحاتلیغینی قوروما عنوانی نی آلمیش. Rawilson باکی نی الده ساخلاماق اوچون بؤیوک حاضیرلیقلار و کامپانیاسی باشلاتمیش (39). Dunsterwille باکی شهرینده کی داشناک، SD و منشویک گوجلره باشچیلیق ائده رک باکی شهری نی قوروماغا چالیشمیش (40). آلمان و روسیه بولشویک حؤکومتلری نین 27 آقوست 1918- ینجی ایل عثمانلی گوجلری نین باکییا گیریشینی انگللمک اوچون آنلاشمالاری و Brest-Litovsk آنلاشماسینا بیر اک آندلاشما آرتیرمالاقلا سونوجلانمیش. بو آندلاشمانین قافقازلارلا ایلیشکین بؤلومونده روسیه بولشویک حؤکومتی گورجوستانی تانیماغا قارشی چیخمایاجاغینی و باکیدا چیخاریلان نفتین دؤرده بیری یوخسا داها سونرا آیلیق بیر میقدارینی آلمان حؤکومتینه وئره جگی قبول اولونموش. بونون قارشیلیغیندا آلمانیا گورجوستان سرحدلریندن باشقا بیر دؤولتین عملیاتینا کؤمکچی اولما��اجاق و باکی بؤلگه سینه 3-اونجو بیر گوجون گیرمه سینه انگل اولاجاق ایمیش (41). بو گلیشمه سیراسیندا عثمانلی قوشونو باکی شهری نین 35 میل اوزاقلیغیندایمیش. عثمانلی اوردوسونون 5-اینجی، 15-اینجی و 36- اینجی قافقاز تومنلرینه سالدیری و حمله یه کئچمک اوچون بویوروق وئریلمیش. آلمانلار آغیر دورومو گؤز اؤنونه آلاراق Brest-Litovsk آندلاشماسی نین ایلگیلی مادده لرینین اویقولاماغا دا جان آتمایاراق عثمانلی بیرلیکلری نین باکییا گیریشینه قارشی چیخمایاراق اوسته لیک عثمانلی حؤکومتیندن پای اوماراق کیچیک بیر آلمان بیرلیگی نین ده بو عملیاتا قاتیلماسینی تکلیف ائتمیشلر (42). Dunsterwille آقوست آیی نین 28-ینده لندن حاکیمیتینه تئلقراف آچاراق باکیداکی آغیر دورومو آچیقلامیش. اینگیلتره ساواش باخانلیغی ایسه جاواب اولاراق بوتونلوکله باکی و اطرافیندان چکیلمگین اویقون اولدوغونو و باکی نفت آبادانلیغی نین خاراب ائدیلمه سینی بیر تئلقرافلا بیلدیرمیش (43). Dunsterwille باکیداکی اینگلیس یئتکیلیسی سیپتامبر آیی نین بیرینده باکیداکی ایشغالچی بولشویک حاکیم دایره لره سسله نه رک دئمیش: \"یئر اوزونده هئچ بیر گوج باکی نی عثمانلیدان قورتارابیلمز. باکی شهرینی ساوینماغا چالیشاراق تورکلره قارشی دیرنمک داها آرتیق جان ایتیرمگه یول آچار\"(44). سئپتامبر آیی نین 14-اونده باکی عثمانلی نین گیریشینه تانیق اولارکن Dunsterwille تئلقراف آبادانلیغینی ایشدن سالاراق گئجه آداملارینی گمی لره میندیره رک باکی نی ترک ائتمیش (45). همان گئجه تورکلر باکی ایشغالچیلاری نین سون دیرنیش خطلرینی پوزاراق سونراکی گون تورکیه لی و آذربایجانلیدان اولوشموش قاریشیق اوردو آذربایجان حؤکومتی آدینا باکی نین اله کئچیرمه سینی دونیا ایجتماعیتینه بیلدیرمیش (46). بئله لیکله آذربایجان میللی حؤکومتی گنجه شهریندن باکی شهرینه خان خویسکی باشچیلیغی ایله داشینمیش (47).\nاوسته گؤروندوگو کیمی باکی و اونون اطرافی یئرلی بولشویکلر طرفیندن ایشغال اولوندوقدان سونرا روسیه بولشویکلری و اینگیلیس گوجلری عثمانلی حؤکومتی نین بو ایشغالا قارشی قویماسینا قارشین بیرله شیک دئییل، هر بیری تک باشینا قارشی قویماق ایسترکن چوخو ائرمنیلردن اولوشان قافقازداکی بولشویکلر ائرمنی توپلومونا آرخالاناراق مسلمان آذربایجانلیلاری سیخیشدیرماغا چالیشمیشلار. عثمانلی حؤکومتی باکینی قافقازداکی بلشویک و داشناکلارین الیندن آزاد ائتمه سینه و آذربایجان میللی حؤکومتی نین باکییا داشینماسینا کؤمکچی اولماسینا باخمایاراق آذربایجان حاکیمیتی باکییا داشیندیقدان ایکی آی سونرا بیرینجی دونیا ساواشی اینگیلتره گوجلری نین خئیرینه سونا چاتمیش. بئله لیکله عثمانلی گوجلری قافقازلاری ترک ائتمک زوروندا قالمیشلار(48). 1918- ایجی ایل یئنی قورولموش آذربایجان جمهوریتی بلشویک و کمونیستلیک آدینا روسیه ایستعماری نین منافعینه خیدمت ائدن گوجلر و اینگیلتره ایمپیریالیست گوجلری نین جایناغیندا یئرله شه رک 1920- اینجی ایل آپریل آیی نین 27-سینه دک اؤز میللی بایراغینی اسدیرمگه چالیشماسینا باخمایاراق 1920- اینجی ایلین آپریل آیی نین 27- سینده روسیه بولشویک قیزیل اوردوسونون ایشغالینا معروض قالاراق جمهوریت باشچیسی محمد امین رسولزاده بولشویکلرین گیزلی تشکیلاتی آدلانان ҪEKA طرفیندن توتولموش. یوزئف استالین محمد امین رسولزاده نی اسکی سیلاحداشی و دوستو دئیه موسکووایا ایسته می��. محمد امین رسولزاده موسکووادا بیر سوره قالدیقدان سونرا 1922- اینجی ایل فینلاندا قاچاراق اورادان ایستانبول شهرینه گئتمیش. محمد امین رسولزاده استانبول شهریندن ذات عالی دئیه یوزئف استالین آدرئسینه گؤزل بیر مکتوب یازاراق قافقازلارین نئجه قیزیل اوردو طرفیندن ایشغال ائدیلدیگی و آذربایجان نفتی نین تیفلیسده باکیدان داها دا اوجوز ساتیلدیغینی و روسیه بولشویک حاکیمیتی نین نیتلری نین عدالت ایله باغلاشمادیغینی اونا و چئوره سینه آنلاتماغا چالیشمیش. رسولزاده ایستانبولدا اولارکن سید حسن تقی زاده ایله کئچمیشدن اولدوغو ایلیشگیسی نی گؤز اؤنونه آلاراق اونا مکتوبلار یازاراق سورگون گونلرینی آشاغیداکی بیچیمده آنلاتماغا چالیشمیش:\n\"عزیز و محترم دوستوم، ... سیزدن موسکوادان پئتروقرادا گئتمک اوزره آیریلمیشدیم. اورادان فرار ائتمک لازیم گلدی. بئرلینده ایکن میرزا رضانین التیفاتلاری سایه لرینده دولتخانهء عالیلرینده چای ایچرک اسکی احباب دان بیر چوخونو زیارت ایلدیم. سیزی خاطیرلادیق. عجله ائتدیگیم اوچون میرزا رضاخانلا گؤروشه مدیم. یولدان اونا مکتوب یازدیم. سونرا اونا و سیزه مکتوب یازمام لازیم ایدی. بورادا ائویم یاندیغیندان نزدیمده کی آدرسلرینیزی ایتیردیم. بو دفعه ایرانشهر مجموعه سیندن اقتیباس ایله دیگیم آدرسدن ایستیفاده ائده رک بو مکتوبو یازدیم. بلکه ده ائشیتمیشسینیز بورادا روسیه ایله اولان دعوامیزی ایدامه ائتدیریریک. \"یئنی قافقازیا مجموعه سی\" نشر ائدیریک. ... دؤنوب دولانیب ایستانبولا گلیرم. هئچ اولمازسا بیر ایکی ایل آوروپادا اولماق ایستردیم. آمما نامساعید بیر زامانا تصادیف ائتدیم. بورادا یالنیزام، عائیلم باکو ده دیر. موسکوادا گؤردوگونوز عباسقلی بورادادیر. تهراندا ایدی. یاخیندا گلمیشلر. سنه سالاملاری واردیر... زامان و مکانلارین تأثیری نه قدر اولسا دا اسکی احبابلیغی سیله بیلمز. ظن ائدیرم آذربایجان ضرب مثلیدیر: \"هر شئیین تازاسی، دوستون کؤهنه سی\"! اسکی آشنالیق نامنه مصدع اوقات اولدوغومو البته جائیز گؤرور ده گوزاریش احوالینیزی متضمین جاوابی دریغ بویورمایاسینیز. موسکوا حقینداکی سون گؤروشلرینیزه چوخ ماراقلی یام(49). دوستوموز حسینقلی خان نوابدان خبرینیز وار می؟ بوتون دوستلارا عرض سالام. باقی خلوص و احتیرام: محمد امین ایستانبول 19 فئبروآر، 1924، چارشو قاپو، قندیللی سوقاق نمره 5\"(50).\nمحمد امین رسولزاده اوچونجو مکتوبوندا گئنه ده سید حسن تقی زاده یه یازیر:\n\"بورادا ایجازه نیزله چوخ بؤیوک بیر نزاکت و صمیمیتله تماس ائله دیگینیز اؤنملی بیر مسئله کئچیم. تورکیه ده، ایستانبولدا چالیشمامیز نشر ایله مشغول اولمامیز احتمال کی تورکیه حئسابینا چالیشدیغیمیز حاقیندا بیر شبهه و گومان حاصیل ائتدیرر. بو گومانین بالخاصه سیزین کیمی صمیمی دوستلر و علی العموم ایرانلی دوستلاریمیزدا گؤرولدوگونه بیله سینیز نه قدر متأسیفم! اگر جیددی صورتده تورکیه، آذربایجان مناسیبتی تعقیب اولونارسا، \"تورکچی\" دئیه ایرانلیلارجا ایتتیهام اولونان \"مساوات فیرقه سی\"، تورکلرجه ده \"اینگیلیسچی\" حتی \"ایرانچی\" دئیه ایتتیهام ائدیلمیشدیر. بو ایتتیهام بیر طرفدن تشکیل ائتدیگیمیز جومهوریت مفکوره سی نین خالق دیلی (تورک دیلی) اوزرینه مستند دئموکراتیک و عصری بیر ایده آلا استناد ایله مه سیندن.... ایلری گلیر کی، نتیجه ده سوء تفاهملره اوغرایاراق \"سیاووش\" کیمی مظلوم اولوروق(51). ایرانین قونشوموز، دینداشیمیز اولدوغونو و ذوقلاریمیزین موشتریک اولدوغونو، قسماً ده حسرتلریمیزین قرابتینی تقدیر ائتمز دئییلیک. بونا گؤره ده بویوردوقلارینیز کیمی \"ایران\" مِن غیر حق اولسا بیله اندیشه و قورخوسونا موجیب اولاجاق هر نوع اظهاراتدان توققی ائتمه نین بیزیم اوچون ضروری و مفید اولدوغونا منی قانع ائتمکدن داها راحات بیر شئی تصوور اولونماسین. بو خصوصدا قافقازیا آذربایجانی نین (یا سیزین مناسیب گؤردوگونوز تعبیرله \"اران\"نین) نه کیمی بیر خط حرکت اتخاذ ائتمک ضرورتینده اولدوغونون داها یاخشی اولدوغو حاققینداکی تصووراتینیزی کمال خلوص و اطمینانلا گؤزلویورم. بو خصوصداکی شادلیغینیزدان قطیعاً ملول دئییل، بالعکس .... مشکور قالاجاغیمی ایندیدن تأیید ائدیرم. ... اسکی دوستونوز: محمد امین. ایستانبول 15 مایس (مای) 1924\" (52).\nمحمد امین رسولزاده 1934-اینجی ایل روسیه بولشویک استعمارینا قارشین بروکسلده دوزنلنمیش کونفرانسا قاتیلاراق اورادا روسیه بلشویک ایستعمارچیلیق حاکیمیتینه قارشین بیرلیک سندینه ده قول چکمیش. 1941- اینجی ایل آلمان حؤکومتی روسیه تورپاقلارینا حمله ائتدیگی زامان آلمان خاریجی ایشلر باخانلیغی قافقازیادان سورگون اولونموش مخالفت گوجلرین باشچیلارینی و محمد امین رسولزاده نی آلمانیایا دعوت ائتمیش. محمد امین رسولزاده آلمانیادا قالدیغی دؤنمده \"استقلال\" و \"قورتولوش\" قزئتلرینی یایینلاماقلا مشغول اولموش. آلمان نازیستلیگی ایکینجی دونیا ساواشیندا یئنیلگه یه اوغرادیقدان سونرا 1945- اینجی ایل آپریل آییندا روسیه بولشویک حرکومتی آلمانیانین شرق بؤلگه سینی ایشغال ائتدیگی و محمد امین رسولزاده نی خطر تهدید ائتدیگی اوچون او آلمانیانین آمریکالیلار ایشغال ائتدیکلری – غرب آلمانیا- بؤلگه سینه کئچمیش و 1947- اینجی ایل تورکیه یه گئده رک آنکارادا یئرلشمیش. محمد امین رسولزاده 1951- اینجی ایل سسینی آذربایجانلیلارا یئتیرمک و قیزیل اوردو طرفیندن آذربایجان جمهوریتی نین ایشغال ائدیلدیگینی یئنی نسلینه آنلاتماق اوچون آمریکانین سسی رادیوسوندان چیخیشلار ائتمیش.\nقایناقلار:\n1 Tschebotarioff, G. P. Russia My Native Land, New York 1964, s. 10.\n2 Stepan Şaumyan, İzbrannıye proizvedeniya, cild 2, Moskova 1958, s. 99.\n3 Lenezowski, The Middle East in World Affairs, s. 72.\n4 Mitrokhin, Failure of Three Missions, Moskova 1987, s. 16. Alınmış: Mikoyan, Memoirs of Anastas Mikoyan, I, s. 107.\n5 Lenezowski, The Middle East in World Affairs, s. 109.\n6 Suney, R. G., The Commune 1917-18, Princeton University Press 1972, s. 231.\n7 Yerasimos, Türk-Sovyet ilişgileri, İstanbul 1979, s. 22.\n8 Hovannisian, Armenia on the Road to Independence 1918, Berkeley\/ Los Angeles 1967, s. 195.\n9 von Ludendorf, E., My War Memoirs 1914- 1918, cild 2, London, s. 620-1.\n10 Adı keҫәn әsәr, s. 621.\n11 Adı keҫәn әsәr, s. 659.\n12 Foreign Relations, Russia, cild 2, 1918, s. 634-37.\n13 Foreign Relations, Russia, cild 2, 1918, s. 632-33.\n14 Hurewitz, J. C., Diplomacy in the Near and Middle East, A Decumentary Record 1535-1956, Princeton University 1956, s. 189-91.\n15 Yerasimos, Türk-Dovyet İlişkileri, İstanbul 1979, s. 25.\n16 Adı keҫәn әsәr, s. 27-28.\n17 Ziemke, Die neue Türkei: Politische Entwicklung, Zurich, Leipzig, Vienna, 1928 s. 54-55.\n18 Carrington, C. E., The Life of Rudyard Kipling, New York: Garden City 1955, s. 22.\n19 Moberly, History of the Great War Based on Official Document, the Campaign in Mesopotamia, 1914- 1918, cild 4, London 1923, s. 104-105.\n20 Dunsterwille, The Adventures of Dunsterforce, London 1932, s. 11-67.\n21 PRO; WO 95\/4960, London 1919. (s. 33)\n22 Lloyd George, PRO; savaş kabinesi 435, Tut. 8, CAB 23\/6.\n23 Mikoyan, Memoirs of Anastas Mikoyan, I, Madison, 1988, s. 135-37.\n24 Goldsmith PRO; WO 95\/ 4960, london 1919.\n25 Mac Donell, R., And Nothing Long, London, 1938, s. 210-12, 251.\n26 Dunsterwille, The Adventures of Dunsterforce, London 1932, s. 170.\n27 Adı keҫәn әsәr, s. 208.\n28 Mikoyan, Memoirs of Anastas Mikoyan, I, Madison, 1988, s. 120-21.\n29 Stalin, Dokumentı, Vneşney Politiki SSSR, I, Moskova, s. 401-402 21, Agust 1918.\n30 Azizbekova, Monatsakanyan vә ... ; Sovetskaya Rossiya i Borka za Ustanovleniye i Uproҫeniye Vlasti Sovyetov v Zakavkazye, s. 97.\n31 Suny, The Commune, Princeton University, 1972, s. 316.\n32 Şaumiyan’ın (Bakı) Lenine Telgrafi 27 Aqust 1918, DVP, I, s. 411-12.\n33 Şaumiyan vә 25 ayrı Bakı Komisyarı qısa bir sürә sonra Aşqabaddaki Bolşevik qarşıtı bir komitә tәrәfindәn tutulmuş vә tanınmaz bir bölgәdә öldürülmüşlәr (Mikoyan, Dorogoy Borbı, s. 226-42).\n34 Mikoyan, A. İ., Dorogoy Borbı, I, Moskova, İzdatelstvo Politiҫeskoy Literaturı, 1971, s. 226-42.\n35 Azizbekova, P.,- Mnatsakanyan, A., -Traskunov, M., Sovetskaya Rossiya i Borka za Ustanovleniye i Uproҫeniye Vlasti Sovyetov v Zakavkazye, Bakü: Azervaycanskoye Gosudarstvennoye İzdatel’stvo, 1969, s. 99.\n36 Dunsterwille, The Adventures of Dunsterforce, London 1932, s. 284.\n37 Adı keҫәn әsәr, s. 198-99.\n38 Adı keҫәn әsәr, s. 213.\n39 Rawilson, Adventures in the Near East, 1918-1922, London: Jonathan Cape, 1934, s. 67-69.\n40 Dunsterwille, The Adventures of Dunsterforce, London 1932, s. 309.\n41 Dokumentı, Vneşney Politiki SSSR, I, , Moskova, s. 443-5, 17 Aqust 1918.\n42 Yerasimos, Türk-Sovyet İlişgileri, İstanbul 1979, s. 30-31.\n43 Moberly, History of the Great War, Based on Official Document, the Campaign in Mesopotamia, 1914- 1918, cild 4, London 1923, s. 230.\n44 Dunsterwille, The Adventures of Dunsterforce, London 1932, s. 279.\n45 MacDonell, And Noting Long, London, 1938, s. 265.\n46 Dәniz quvvәtlәri әmәliyatlar dayirәsi tәrәfindәn, Lәndәn, PRO; WO 106\/1206.\n47 Azizbekova, P., - Mnatsakanyan, A., -Traskunov, M Sovetskaya Rossiya i Borka za Ustanovleniye i Uproҫeniye Vlasti Sovyetov v Zakavkazye, Bakü: Azervaycanskoye Gosudarstvennoye İzdatel’stvo, 1969, s. 101-2.\n48 British and Foreign State Papers, 1917-1918, CXI, London, 1921, s. 611-24.\n49 او زامان تقی زاده شوروی حوکومتی ایله بیر تجاری مقاوله باغلاماق اوچون اورایا گئتمیش ایمیش(میر هدایت میرحصاری: وارلیق ژورنالی، پاییز 1372 (1993): محمد امین رسولزاده دن ایکینجی مکتوب اتک یازی، صحیفه 39).\n50 میر هدایت میر حصاری: وارلیق ژورنالی، پاییز 1372 (1993): محمد امین رسولزاده دن ایکینجی مکتوب صحیفه37 – 39.\n51 محمد امین رسولزاده آذربایجانی مظلومجاسینا و گوناهسیز قانینا بویانمیش سیاووشا بنزتمیش.\n52 میر هدایت میر حصاری: وارلیق ژورنالی، پاییز 1372 (1993): محمد امین رسولزاده دن اوچ نچو مکتوب صحیفه 39 – 43.","num_words":5534,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.079,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":206415.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جنقتونق (اینگیلیسی‌جه: Emperor Yingzong of Ming) بیر شاهزاده ایدی. آتاسی شوان‌دو دیر. شوان‌دو اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا جینقتای واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":41,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":663299.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جمعیت آراسیندا هر هانسی بیر غیرعادی حادیثه باش وئرنده اونو فاجیعه‌ ساییریق. فاجیعه‌ اینسان صحتینده، عائله حیاتیندا، بیر شخصین معیشتینده و بونا بنزه‌ر موختلیف وضعیتده مومکون ساییلیر. بونلار نه قده‌ر حیاتدا نورمال گؤرسنسه ده اوچ فاجیعه‌ نورمال ساییلمامالی و جهد اولونمالی‌دیر کی، اینسانلار هئچ زامانلار اونلارا دوچار اولماسینلار. بونلاردان:\nبیری تورپاغین اینساندان بوشالما فاجیعه‌سی‌دیر؛\nایکینجیسی اینسانین تورپاقسیز اولما فاجیعه‌سی‌دیر؛\nو اوچونجوسو اینسانین دیلدن اوزاقلاشما فاجیعه‌سی‌دیر.\nتورپاق اینساندان بوشالما فاجیعه‌سینده، اینسانسیز یا جانسیز بیر وطنه اوخشاییر کی، آرتیق اوندا هئچ بیر نفس قالماییب و نئجه دئمیشلر خئیر – برکت آرادان گئدیر. اینسانسیز یئر قورو صحرایا بنزه‌ییر کی، اونون هئچ بیر خئیری یو��دور. بونون قارشیسیندا تورپاقسیز اینسانلارین فاجیعه‌سی‌دیر. هر اینسان بیر یئره، بیر تورپاغا باغلی‌دیر. بو باغلیلیق اونا جان وئریر و اینسان همین جانین روحو ساییلیر. جانسیز بیر روح اصلینده اؤلو کیمی‌ بیر شئی‌دیر. اینسانلار زور ایله اؤز تورپاقلاریندان آیریلیرسا، اونلار اؤلوشگویوب اؤلرلر؛ عینی گوللر کیمی‌. آما بو فاجیعه‌‌لرین آراسیندا ان دهشتلیسی و ان آجیناجاقلیسی اینسانی دیلیندن آییرماقدیر. آللاه بیزه اؤچ شئیی باغیشلاییبدیر؛ جان، روح و دیل. بونلار بیر – بیریندن آیریلمازدیر. اوچو ده حیاتدا واجیب‌دیر و یاشاماق اوچون اولماسا حیات اولماز. بیز بورادا بیرینجی و ایکینجی فاجیعه‌یه یوخ، اوچونجو فاجیعه‌یه گؤز گزدیرمک ایسته‌ییریک.\nبیزیم جمعیت بیرینجی و ایکینجی فاجیعه‌ ایله ال به یاخا دئییل. بیزیم جانیمیز وار؛ یعنی ثابیت بیر تورپاق و وطنیمیز وار و همین وطن تورپاغیندا یاشاییریق. بیز یاشامیمیزدا روحوموزو جانیمیز ایله بیرلشدیریب واحید بیر جان و واحید بیر روح اولاراق جمعیتی یارادیریق. بورادا بیرینجی و ایکینجی وضعیتده بیر فاجیعه‌ ایله اوز به اوز دئییلیک. بیزیم یئگانه فاجیعه‌میز اوچونجو تیپلی فاجیعه‌‌دیر؛ یعنی دیلسیز اینسانلارین فاجیعه‌سی.\nاینسانلار طبیعتده حئیوانلاری ایکی فورمادا تانییرلار. بیر اونلارین ظاهری گؤرونوشوندن، بیر ده اونلارین یاراتدیغی سسدن. هر کس بیر قوشو گؤرسه، شعوروندا اونا اؤز دیلینده وئریلن آد ذئهنینه گلر. مثلا دئیر: بو قارقادیر، او سئرچه‌دیر و سایر. هئچ زامان بیری قارقانی گؤردوکده او سیچاندیر دئمک ایمکانی یوخدور. بو اینسان شعوروندان کنار بیر شئی‌دیر. بیز بوتون اطراف عالمی ‌اؤنجه گؤزوموز یولو ایله گؤروب، دیلیمیز واسیطه‌سیله بئله اینفورماسیانی ذئهنیمیزه یوکله‌ییریک. بو ساوادلی یا ساوادسیز آداملاردا عینی صورتده باش وئریر. بیتگی‌لری ده اؤنجه باخیشدا سونرا اونو عطریندن تانییریق. بوتون دونیا و اوندا اولان وارلیغی دیلیمیز واسیطه‌سیله بئینیمیزده آرشیو شکلینده ساخلاییریق و دیلیمیز واسیطه‌سیله باشقالاری ایله اونلار باره‌سینده بیلگی آل – وئری ائدیریک.\nدیل فاجیعه‌سینه گلنده بوتون قئید ائتدیگیمیز احوالات پوزولور. بیر آن تصوور ائدین دیلیمیز لال اولا و باشقالاری ایله دانیشماق ایمکانیمیز اولمایا. اوندا نه باش وئرر؟ بیز بئینیمیزده اولانلاری باشقالارینا چاتدیرا بیلمه‌ریک و بئله‌لیکله جمعیت آراسیندا پارچالاما عمله گلر. حتا اگر دانیشاق و بئنیمیزده اولانی باشقالارینا دئسک، هرگاه اونلارین دیلی باشقا دیل اولسا یئنه پارچالاما عمله گلر و آداملار بیر – بیریندن اوزاقلاشارلار. دیل اینسانلاری بیر – بیرینه باغلایان ان مهم عامیل‌دیر. ائله بونا گؤره دیر کی، باشقا جمعیته کؤچ ائدن اینسانلار مآدام کی، یئنی جمعیتین دیلینی منیمسه‌مه‌ییبلر، او جمعیته قووشا بیلمز و آییری یاشاماغا مجبور اولار.\nبوگون بیزیم جمعیت بؤیوک بیر فاجیعه‌ ایله اوز – اوزه‌دیر. دیل فاجیعه‌سی اجتماعی بیر چاتمامازلیقدیر کی، اونون علاجی یوخدور. دیل فاجیعه‌سینه معروض قالان اینسان بیر خسته‌یه اوخشاییر کی، یاواش – یاواش اؤلمه‌یه ساری گئدیر. اگر بیز بیر قارقایا راستلاشساق کی، سس وئرنده اوندان سئرچه سسی چیخیر، بیزیم فیکیریمیز نه اولا بیلر. اونو نه چاغیرمالی‌ییق؟ قارقا، یوخسا سئرچه؟\nآذربایجان جمعیتی دوغما دیلی باخیمیندان بئله بیر فاجیعه‌یه دوشوبدور. او، گئت – گئده اؤز دیلینی ایتیریر و بو ایتیرمکده بیر نئچه عامیل ال اله وئریبدیر. بو عامیل‌لر سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اولاراق موختلیف جهتدن آیدینلاشمالی و علاج اولمالی‌دیر. سیاسی جهتدن پهلوی دؤوروندن باشلایاراق جمعیتی اؤز دیلیندن محروم ائدیبلر. بو جمعیتی مجبور ائدیبلر کی، باشقا دیلده دوشونسون و اؤزونو باشقا سایسین. اجتماعی جهتدن اونون دیلینی ائوده کی معیشته محدود ائدیبلر و بونا گؤره ده اونون اجتماعی دوشونجه‌سی اؤز دیلینده یوخ، باشقا دیلده فورمالاشیبدیر. فرهنگی جهتدن بیزی مجبور ائدیبلر کی، باشقا دیلده تحصیل ائده‌ک؛ اونا گؤره ده دونیا گؤروشوموز اؤز دیلیمیزده ذئهنیمیزده یئرلشمه‌ییبدیر. بو فاجیعه‌‌لرین نتیجه‌سینده بیز بیر اینسان اولموشوق کی، اؤز دیلیمیزده فیکیرلشیب بئینیمیزده اولانی دئمه‌یه قادیر دئییلیک. اؤز دونیا گؤروشوموزو، علمیمیزی و یا سیاسی گؤروشوموزو آچیقلایاندا ائله بیر دیلده دانیشیریق کی، بو نه بیزیم دیل‌دیر نه باشقالارین دیلی‌دیر.\nبوگون بو فاجیعیه جمعیتیمیزده موختلیف واسیطه ایله ایدامه وئریلیر. اونلاردان بیری مئدیا واسیطه‌سی‌دیر. البتده مئدیادان گئنیش استفاده ائتمه‌دیگیمیز اوچون یالنیز ایکی وسیله یعنی رادیو و تئلویزیونو اساس سایماق اولار. منیم شخصی ملاحظه‌لریمده آذربایجان تورپاقلاریندا تحصیلدن چوخ رادیو و تئلویزیون بیزیم دیلیمیزی آرادان آپاریر. بیلیریک کی، آداملار باشقا جامعه‌لره گئدیب اورالاردا باشقا دیل‌لرده تحصیل ائدیرلر. آنجاق اونلار اؤز جمعیتلرینه قاییداندا اوتوماتیک اولاراق اؤز دیل‌لرینده دانیشیرلار. آمما بیزیم رادیو و تئلویزیونلاریمیز ائله بیر دیلی جمعیتین بئینینه سوخورلار کی، اونا نه اؤز دیلیمیز نه ده باشقالارین دیلی دئمک اولماز. بو وسیله دیلیمیزی لوغت باخیمیندان پوزور و یاد سؤزلری زور ایله دیلیمیزه سوخوشدورور. اودا ائله سؤزلر کی، دیلیمیزده مین ایل‌لر بویو ایشله‌نیلیبدیر و هامی ‌اونو بیلیر. مثلا دئییرلر:\nاز لحاظ جسمی‌، خود سالمند، مواظبت کردن، بویوه ماما، بویوه بابا، و خدمت به انسانیته خاطر (میثال‌لار تبریز، اورمیه و اردبیل تئلویزیونو آی ایشیقی و… برنامه سیندن آلینیبدیر).\nبو سؤزلرین هانسیسی بیزیم دیلیمیزده‌دیر؟\nبعضن گؤرورسن اؤزلریندن تزه حالت دستوری ده یارادیرلار. مثلا دئییرلر: چوخ تر، بعضی یئرلری، آللاه بد وئرمه‌سین. چوخ تاسف ائدیجی حالدیر. بونلار دیلیمیزه ائله میکروبلار داخیل ائدیرلر کی، اونا تعجیلی درمان تاپماساق بو دیل اؤله‌جک. مثلا بیر هنرمند تئلویزیوندا موصاحیبه ده دئییر:\n“بیلیندییی کیمی‌ بالای ۷۰ دنه جایزه کسب ائله‌میشم (خطاط ضیایی).\nآخی قارداش بالای بورادا نه دئمکدیر. بیزیم دیلیمیزده بالای سؤزو آنلاشیلمازدیر.\nشخصی ملاحظه‌مده دیل صافلیغیندا اورمو، اردبیل و سوندا تبریز تئلویزیونونو گؤسترمک اولار. آنجاق بونلارین دیلیمیزه یاراتدیقلاری فاجیعه‌ بیر خسته حالینا اوخشاییر کی، اونا نه درمان گلدی وئریرلر، اؤزو ده نابلد آداملارین الی ایله و گومان ائدیرلر کی، اونون حالی بئله یاخشی اولاجاق. رادیو – تئلویزیون بیر وسیله کیمی ‌دیلیمیزی گونو – گوندن آرادان آپاریر و اونو فاجیعه‌لی بیر حالا سالیر.\nماراقلی بیر مقایسه بورادا یازیلانلاری تصدیق ائدیر. سحر ۱ تئلویزیونو دا بیزیم دیلده برنامه یاییر. اورادا بعضن مترجم یادا برنامه یازانلار چالیشیرلار او تایدا ایشلک اولان سؤزلری ایشلتسینلر. مثلا پئنجک یئرینه دئییرلر کاستیوم و یئرلی سؤزلری روسدان گلمه سؤزلر ایله ده‌ییشیرلر. بورادا دا فاجیعه‌ باشقا بیر فورمادا باش وئریر. آنجاق او تایدا اولانلار بونون فرقینده دئییللر.\nهرگاه برنامه‌لری بؤلوشدورسک علمی‌ – تحلیلی برنامه‌لرین دیلی داها کؤبود و نوماییش یا دا سریال‌لارین دیلی دانیشیق دیلینه یاخین اولدوغو اوچون داها صافدیر.\nبئله فاجیعه‌ نی دیلین خاریجی فاجیعه‌سی ساییریق؛ یعنی خاریجدن دیله تحمیل اولان بیر حال. چاره نه‌دیر؟ بو فاجیعه‌نین قارشیسینی آلماغین تک یولو آنا دیلینده تحصیلدیر. مآدام کی، باشقا دیلده تحصیل ائدیریک، شعوروموز باشقا دیلده فورمالاشیر و گونو – گوندن باشقالاشیریق. هرگاه آنا دیلینده تحصیل ائتسک بوتون دونیا گؤروشوموز و دونیانی تانیماق قابلیتیمیز اؤز دیلیمیزده باش وئرر. یوخسا نه فارسلار کیمی‌فارس و نه ده تورکلر کیمی‌تورک بیر اینسان ساییلاریق.\nمنبع: “آذری- ائل دیلی و ادبیاتی” درگیسی، نومره ۱و ۲ یئنی نشر دؤرو (۱۹ و ۲۰)\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\nیک پاسخ\nپیریکلی آرتان گفت:\nپنجشنبه ۲۸ اسفند ۱۳۹۳ در ۰۸:۱۸\nأللرینه دیلینه ساغلیق سایین دوکتور رفاهی جنابلاری\nگؤزه ل بیر قونو آچیب لار.منیم ده عؤمور بویو گیریلتیم بودور!\nمنجه هله کی رسمی حالدا اؤز دیلیمیزده تحصیل آلماق اولماییر، یاخچی سی بودور ، دیلیمیزده باجاریق لی اولان صنعت کارلار محلی مئدیالاری أللرینه آلیب آلانی باجاریقسیزلار ایچین بوش قویماسین لار!\nآما دییه سن بو فاجیعه نین ایزی سایین دوکتورده ده گؤرسه نیر: ” هر گاه… دیلین خاریجی فاجیعه سی… خاریج دن دیله تحمیل اولان… بیزیم یگانه فاجیعه میز…”","num_words":1673,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":352045.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شعر اوزرینه‌‌‌ بولجا دوشونجه‌‌‌لر واردیر. آریستوتئل\/ ارسطو و پلاتون\/افلاتون کیمی فیلوسوفلار دا شعر اوزرینه‌‌‌ دانیشمیشلار. بؤیوک فرانسیز یازار، شاعر و تنقیدچی پول والئری ده‌‌‌ شعر اوزرینه‌‌‌ دوشونجه‌‌‌لرینی آچیقلامیش. آلمان شاعری ه‌‌‌ولدئرلینین شعرلرینی اینجه‌‌‌له‌‌‌ییب دیرلندیرن مارتین هایدگئر ده‌‌‌ شعر اوزرینه‌‌‌ یازمیش. باشقا بیر چوخ شخصلر ده‌‌‌ یازمیش اولما‌لیدیرلار.\nشعرین آماجی دانس دیر، فاصله‌‌‌سیزلیکدیر\/آرالقسیزدیر، آما دوزیازی\/نثر ایسه‌‌‌ دیسدانس دیر، فاصله‌‌‌‌لیدیر\/آرالیقلیدیر. دیسدانس مسافه‌‌‌ و دانس مسافه‌‌‌‌سیزلیک دئمکدیر. بو باخیمدان هم شعر، هم ده‌‌‌ دوزیازی حرکت دئمکدیر. آما بو حرکتلر اَرَکلره‌‌‌(اَرَک، ه‌‌‌دف) گؤره‌‌‌ آیریملاشیرلار. یانی دوزیازی و شعر ایکی‌سی ده‌‌‌ حرکتدیر و دئوینیم\/حرکت. لاکین یورومه‌‌‌نین بللی آماجی وار، بیر یئردن باشلاییب باشقا بیر اَرَگه‌‌‌\/ هدفه‌‌‌ اولاشماق اوچون گئرچکلشیر یورومک. یورویرک سفره‌‌‌ چیخار انسان، دانس ائدرک کیمسه‌‌‌ سفره‌‌‌ چیخانماز. آما دانسین بیر یئردن باشلاییب باشقا بیر یئره‌‌‌ اولاشما کیمی اَرَ��ی\/هدفی یوخ. دانس کیچیک بیر اورتامدا گئرچکلشن آماج‌سیز دئوینیم‌دیر، یا دا فرق‌لی آماجی واردیر، شعرین ده‌‌‌ آماجی سؤزجوکلرله‌‌‌ و سؤزجوکلرین استئتیک دانسینی سئزدیرمکدیر. شیمدی او آماج اوزرینه‌‌‌ قونوشالیم.\nدیسدانسدا یولچولار بیربیرلریندن آرالی اولاراق بیر یولدا هانسیسا هدفه‌‌‌ دوغرو یورورلر. دانسدا ایسه‌‌‌ دئوینیم بیرلیکده‌‌‌ سارماش-دولاش بیچیمینده‌‌‌ اولور. ایندی دوزیازی و شعر قارشیلاشدیرماسینی بوراخیب شعر اوزرینه‌‌‌ اوداقلاناق. شعر دانسدیر دئدیک. دانس دا آرالیقسیزلیک\/فاصله‌‌‌سیزلیک دئمکدیر. بشرین ان بؤیوک آغریلاریندان بیریسی یالنیزلیقدیر. یالنیزلیغینی انسان، دوشلر قوراراق قالدیرا بیلیر، قالدیرماغا دا چالیشمیشدیر. بو باغلامدا شعر و موسیقی چوخ یاردیمجی اولموشدور. چونکو سؤزجوکلر و ملودیلر تینسل\/روحسال ائورنده‌‌‌\/کایناتدا دانس یولویلا آرالیق‌سیز\/فاصله‌‌‌سیز بیر اورتام اولوشدورورلار.\nشعرین ایچینده‌‌‌ سؤزجوکلر دانس ائدر، دوزیازینین ایچینده‌‌‌ دئییل‌دیر. بو اوزدن شعر سؤزجوکلرین دانس میدانی کیمی اورتایا چیخار. ایچیمیزده‌‌‌ سیزان دویقو و دوشلری دانس ائدن سؤزجوکلرین چیگنینه‌‌‌ یوکلریک. بو دانسین حزون‌لو، رومانتیک، یا دا سئوینج‌لی اولماسی باشقاجا قونودور. سؤز قونوسو سؤزجوکلرین دانسی‌دیر. دانس سؤزونون آنلامی دیسدانس سؤزونون ضدی‌دیر. بو اوزدن سؤزجوکلر دانس یولویلا آرالیق‌سیز اورتام اولوشدورورلار. تینسل بیر اوزایدا ایسته‌‌‌دیگیمیز قادینلا، یا دا قادین‌سا ائرککله‌‌‌ شعرین ایچینده‌‌‌ بیر بوتونلشمه‌‌‌ گئرچکلشدیریرک. بو بوتونلشمه‌‌‌ یالنیز ائروتیک مضمونلو اولماز، شعرین آماجینا گؤره‌‌‌ بوتونلشمه‌‌‌ ایسته‌‌‌یی گئرچکله‌‌‌شر، هر هانسی اؤزله‌‌‌نن احولات، آنا، ائولاد، سئوگی، طبیعت… ده‌‌‌ اولابیلیر. آنجاق ه‌‌‌ر ه‌‌‌انسی آماجلا اولورسا اولسون، گئنلده‌‌‌ شعرین آماجی اکسیکلیگی قالدیرماقدیر. بو اکسیک‌لیک نئجه‌‌‌ قالدیریلار؟ اکسیک اولان نه‌‌‌دیر؟ هر بیر ائرکک اؤز دوغاسیندا اکسیک‌لیک حیسس ائدر. هر بیر قادین دا اؤیله‌‌‌. انسانلارین بوتونلشمه‌‌‌سیله‌‌‌ اکسیکلیکلر گئده‌‌‌-ریلیر\/قالدیریلیر و بوتونلوک اولوشور. بوتونلوک ده‌‌‌ دانسلا اولوشار. بوتونلشمک اوچون یاخینلاشماق گرکیر، یاخینلاشماق و داها یاخینلاشماق. هم ده‌‌‌ توخونوشلا بیته‌‌‌جک اولان دوشسل یاخینلاشمالار. یاخینلاشمادان نئجه‌‌‌ دانس ائدیلر، آراداکی بوشلوق نئجه‌‌‌ دولدورولور؟ سؤزجوکلرین دانسییلا شعرین دوشسل اورتامیندا آراداکی بوشلوق دولدورولاراق بوتونلشمه‌‌‌ گئرچکله‌‌‌شیر. بو اوزدن سؤزجوکلر بوتونلشمه‌‌‌نین آهنگینی، رنگینی و قوخوسونو دا اورتایا چیخاریرلار. بو بوتونلشمه‌‌‌ حظ وئریجی‌دیر. اونون حزنو ده‌‌‌ حظ یاشادیر.\nانسان حیاتینین بیر باخیمدان ایکی تور تاریخی وار: ۱- گئرچک سوسیال یاشامیمیزین تاریخی. ۲- دویقو و دوشلریمیزین تاریخی، داها دوغروسو بیرئیسل\/فردی میفلریمیزین تاریخی.\nتوپلومسال یاشامدا یاشادیغیمیز سئویمسیزلیکلری اونا پارالئل اولاراق گلیشن خیال دونیامیزدا، خیال تاریخیمیزده‌‌‌ گئری ایته‌‌‌لمه‌‌‌یه‌‌‌ چالیشیریق. صنعت، اؤزللیکله‌‌‌ ده‌‌‌ شعر و موسیقی او پارالئل تاریخیمیزده‌‌‌ اولوشاگلیر، وا��لیق بولور. شعر پارالئل بیرئیسل\/فردی یاشام تاریخیمیزی اولوشدورور یانی شعر یازارکن اولمایان، آنجاق اولماسینی دیله‌‌‌دیییمیز بیر عالمین تاریخینی یازیریق. شعر، اولمایان، اولمایاجاق اولان حیاتین تاریخی‌دیر. یا دا بیر اوخوجو اولاراق او شعرین بتیمله‌‌‌دیگی\/تصویر ائتدییی پارالئل تاریخین داها شیرین، داها جانا یاخین اولدوغونو ایچیمیزه‌‌‌ سیزدیرماغا چالیشیریق. شعرین تصویر ائتدییی پارالئل تاریخیمیزده‌‌‌ اؤزگورجه‌‌‌سینه‌‌‌ تابولاردان دویقولاریمیزی قورتارمیش اولوروق. توپلومسال اخلاق اؤلچولریندن بیرئیسل\/فردی اخلاق اؤلچوسونه‌‌‌ مئیلیمیز گئرچکلشیر. بو آچیدان سؤزجوکلر، ائروتیک دویوم، ذؤوق و آلقی اولمادان دانس ائدنمزلر. گئرچک حیاتدا بیر انسانین دانسینی دوشونون. دانسینی دوشونون و بیر ده‌‌‌ اونون یورودویونو خاطیرلایین! یوروین انسانلا، دانس ائدن انسانین بدنی و روحو عینی. یورومک و دانس ایکی‌سی ده‌‌‌ حرکت. آما او بدن دانس ائدرکن بیزه‌‌‌ باشقا استئتیک دویوم و ذؤوق دادیزیر، آنجاق یورورکن یوخ. سؤزجوکلرین ده‌‌‌ شعرین ایچینده‌‌‌کی دورومو بؤیله‌‌‌دیر. سؤزجوکلر ده‌‌‌ دانس ائدرکن گؤرونوشلرینی دئییشدیریرلر. سؤزجوکلرین دانس ائدرک گؤرونوشلرینی دئییشدیرمه‌‌‌‌سینین آدینا شعر دئیه‌‌‌سیم گلیر.\nآیاق یورومک اوچون بیر اورگان‌دیر. بیر انسان یورورکن اونون آیاقلارینین گؤره‌‌‌وی بللیدیر. یا دا بدنین باشقا اورگانلاری. آما دانسدا آیاق یورومک اوچون دئییل‌دیر، باشقا آماج اوچون‌دیر. یا دا بدنین باشقا اورگانلاری. ایشته‌‌‌ شعرده‌‌‌ ده‌‌‌ سؤزجوکلر دوزیازیدا اولدوغو کیمی دئییل، یا دا قونوشمادا. شعرین اؤلچوسو و ریتمی ایچینده‌‌‌ سؤزجوکلر دانس ائدرک بللی قاوراییش، دویوم و ذؤوق تلقین ائدرلر. آرالیقلارین\/فاصله‌‌‌لرین گئرچک حیاتدا اورتادان قالدیریشی یالنیز بیر یوللا اولاناقلی‌دیر، سئویشدیگیمیزده‌‌‌ آرا یوخ اولور. انسانین دویقو آماجی حیاتدا سئویشمکله‌‌‌ آرالیقلاری یوخ ائتمکدیر. بو اوزدن شعر سؤزجوکلرین سئویشدیکلری اؤزگور دنیا‌دیر. توپلومسال حیات انسانی سیخینتییا سالیر. انسان سئویشه‌‌‌ بیلمیر، سئوه‌‌‌جه‌‌‌یی انسانی بولامیر. بو بولاماییش حیاتیمیزی (جه‌‌‌نمه‌‌‌) دؤنوشدوردویونده‌‌‌ شعر بیزه‌‌‌ اوشماغین (جنتین) قاپیلارینی آچار. شعرین ایچینده‌‌‌ حیاتین درینلیگینی قاپسایان گیزملی اورگاسم\/ذیروه‌‌‌ یاشار، روحسال اورگاسم\/ذیروه‌‌‌. شعرده‌‌‌ بو اورگاسما\/ ذیروه‌‌‌یه‌‌‌ وارماق اوچون دیلده‌‌‌ تابو اولمامالی، سؤزجوکلرین دانس ائتمه‌‌‌ اؤزگورلویو اولمالی. بو اؤلچوده‌‌‌ فارسجادا حافظ شیرازینین شعرلرینده‌‌‌ سؤزجوکلر دانس ائدرک بیزی شعرین بوتونو ایچینده‌‌‌ تصویر اولونموش دونیایا یؤنلندیریر. حافظ شیرازی اورتاچاغدا اویقولانان تابولار دیشینا چیخاراق انسانی بیر اؤزگور کیم‌لیک اولاراق تصویر ائتمه‌‌‌یه‌‌‌ چالیشمیش.\nقادین دانسی هله‌‌‌ ده‌‌‌ بعضی شرق اؤلکه‌‌‌لرینده‌‌‌ حارام و یاساق ساییلماقدادیر. ائله‌‌‌ بو یاساقلار اوزوندن مینیاتور دوغموشدور. چونکو مینیاتور بیر خسته‌‌‌ ذه‌‌‌نین قارانلیق درینلیگینده‌‌‌ قادین گؤزللییینی تصویر ائدر. مینیاتوردا اولان گؤزللیک، تابولارلا یوخسونلوغا گؤمولموش قادینلارین ایمگه‌‌‌��مه‌‌‌لری‌دیر. یوخسا، او قدر گؤزللیک اولاماز، قادین ائو حبسینه‌‌‌ توتساق ائدیلدییی اوچون مینیاتور اونو رنگلرده‌‌‌ اؤیله‌‌‌سینه‌‌‌ تصویر ائتمیشدیر. قادین دانسی دا یاساق ائدیلمیشدیر. یانی دوشونون، کیشیلر شعرین ایچینده‌‌‌ هر تور اؤزگورلوکلرینی سرگیله‌‌‌یه‌‌‌-بیلیرلر، طبیعتی دیشی وارلیق اولاراق گؤره‌‌‌ بیلیرلر آنجاق بو اؤزگورلوک قادینلارا وئریلمه‌‌‌میشدیر، قادین اؤز دیشیلیگینی سرگیله‌‌‌یرک طبیعتی ائرکک اولاراق گؤره‌‌‌ بیلمه‌‌‌میش، تابولار بونا اجازه‌‌‌ وئرمه‌‌‌میشدیر. بو اوزدن دقت ائتسه‌‌‌نیز بعضی شرق اؤلکه‌‌‌لری قادینلارینین یازدیقلاری شعرلر ده‌‌‌ ائرکک‌یانادیر. یانی قادینین آدی شعرین اوستونده‌‌‌ گؤزوکمزسه‌‌‌، بونو بیر ائرکک یازمیش قناعتینه‌‌‌ وارا بیلیریک. بو تابونو شرق ادبیات تاریخینده‌‌‌ ایلک کز ۱۲-نجی عصر شاعیری مهستی گنجوی قیرمیشدیر. مهستی، شعرلرینده‌‌‌ اؤز گؤزللیگینی قادین اولاراق آنلاتمیش، قادین‌یانا دیلکلرینی و سئودیگی ائرککله‌‌‌ سئویشمه‌‌‌ ایستکلرینی یازمیشدیر. لاکین اونون دا شعرلری بؤیوک خیامین شعرلری کیمی یاساقلانیر. اورتا چاغ قارانلیغینی ییخان موغول اوردولاری گلدیکده‌‌‌ و سکولار یؤنه‌‌‌تیم بیچیمی قوردوقدان سونرا مهستی و خیامین شعرلری گیزلین ادبیات اولماقدان چیخیر، چونکو موغول اوردولاری تکفیر و اؤلوم حؤکملری وئرن موفتی‌لیک تشکیلاتینی لغو ائتدی.\nمدرن چاغدا شرق قادینلارینین دا قادینلیقلارینی و قادین‌یانا دویقولارینی سرگیله‌‌‌یه‌‌‌ بیلمه‌‌‌لری فروغ فرخزادین شعرینده‌‌‌ دوغموشدور. فروغ فرخزاد اورتا چاغ قارانلیغیندا قادین دویقولاری اوزرینه‌‌‌ قویولان تابولارا قارشی شعریله‌‌‌ استئتیک بیچیمده‌‌‌ باش قالدیرمیشدیر. بو اوزدن ده‌‌‌ بوگون ایراندا سکولار دویقو و دوشونجه‌‌‌ گلیشیب درینلشدیکجه‌‌‌ گنج نسیل فروغ فرخزاد شعرلرینه‌‌‌ داه‌‌‌ا دریندن احتیاج دویماقدادیر….","num_words":1658,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.175,"stopwords_ratio":0.013,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":182765.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دؤنمین ان اؤنملی قزئتی اولان آذربایجان، 1945 ایلینه قدر آذربایجان جمعیتی‌‌نین، 1945‌دن 1946 ایلینه قدر‌ ایسه آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی‌‌نین اورگانی اولاراق تبریز‌ده یایینلانمیشدیر. آذربایجان-ای دموکرات آدییلا چیخدیغی بیرینجی دؤنمدن اعتباراً دیل مسله‌سی و آذربایجانین خالقین ایراده‌سی ایله یؤنتیلمه‌سی گرکدیگی؛ مرکزی حؤکومت، آمریکا و اینگیلیسین اؤلکه‌‌ده‌کی سیاستلری‌نین تنقیدی؛ ایران‌دا و آذربایجان‌دا دموکراتیک بیر حؤکومته دستک وئریلمه‌سی کیمی قونولار یئر آلماقدادیر. قزئتین بیرینجی یایین دؤنمی‌نین سوروملو مدیری ع. شبستری و باش‌یازارلیغینی ایسماعیل شمس ایدی. بو دؤنمده قزئت هفته‌ده ایکی کز یایینلانمیشدیر. م. مجیدی قزئتین ایلک دؤنمی‌نین ساده‌جه فارسجا چیخدیغینی یازارکن، و. مصطفی‌یئو اونون تورک و فارس دیللرینده چیخمیش اولدوغونو بیلدیرمکده‌دیر. آذربایجان قزئتی‌‌نین تورک دیلینه یؤنه‌لیک اولوملو توتومو، اونون ایلک دؤنمده ده ایکی دیلده چیخمیش اولدوغو ائحتیمالینی گوجلندیرمکده‌دیر. نئجه‌کی، قزئتین 24 آذر 1320 (1941) تاریخلی ساییسیندا دیل مسله‌سی اوزرینه بئله بیر یازی یایینلانمیشدیر:\n…هر بیر میلّت اؤِز میلّی دیلینی، عادت-عنعنه‌لرینی قورومالی، اؤِز ایشلری و گلیشیمی ایله باغلی مسله‌لری اؤِزو ایداره ائتمه‌لیدیر. باشقا میلّتلرین اونون دیلینه و دیگر ایشلرینه قاریشماسی یاسادیشی و اؤزگورلوگه ضیددیر. بیز اعلان ائدیریک کی، اؤِز دیلی، میلّتی و گلنگی اولان آذربایجان، آنا دیلینی اوخوماقدا، بو دیلده اوخوللاردا تحصیل آلما و کیتاب یایینلاما حاقّینا صاحیبدیر.\nقزئت عئینی زاماندا آذربایجانلیلارین باغیمسیز بیر میلّت اولدوغو، \"ایران میلّتی\" تئریمی‌نین ایسه دوغرو اولمادیغی فیکرینی ساوونماقدادیر. قزئت یازارلارینا گؤره، \"میلّت، دویغو، دیل، گلنک و اراضی بیرلیگینه صاحیب اولان خالقا دئییلیر.\" بو اؤزللیکلر آذربایجان‌دا اولدوغو حالدا، ایران‌دا یوخدور. چونکو ایران چوخ‌میلّتلی بیر اؤلکه‌ده‌دیر. دولاییسییلا دا هیچ‌بیر دیل ایران باغیمسیزلیغی‌نین سیمگه‌سی اولا بیلمز.\nآذربایجان دموکرات فیرقه‌سیندن سونرا بو پارتی‌نین رسمی اورگا‌نینا چئوریلن آذربایجان قزئتی‌، ایکینجی دؤنمینه یئنه علی شبستری‌‌نین مدیرلیگی ایله باشلار. 30.-97. ساییلار یایین قورولو، 98.-151. ساییلار احمد موسوی، 152.-246. ساییلار فتحی خشکنابی و 247.-288. ساییلار ایسه ایسماعیل شمس‌ین باش یازارلیغیندا یایینلانیر. قزئتین بو دؤنمده‌کی دیلی اساساً تورکجه‌دیر. باش یازیلارین بؤیوک بیر قیسمینی ‌پ‌ ایمضاسی ایله ج. پیشه‌وری و ‌ج‌ ایمضاسی ایله سلام‌اله جاوید یازمیشدیر. (آذربایجان قزئتی‌، س. 11: 1-2) قزئتین 2. دؤنمی‌نین بیرینجی ساییسینداکی \"فیرقه‌میز ایشه باشلادی\" آدلی باش‌یازیسی ایمضاسیزدیر. باش‌یازیدا آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی‌‌نین رسماً فعالیته باشلاماسی بیلدیریلیرکن بو فیرقه‌نین ایران‌ین باغیمسیزلیغینا ایناندیقلاری حالدا آذربایجان خالقی‌نین موقدّراتی‌نین اؤزو طرفیندن تعین ائدیلمه‌سی گرکدیگی ده یازیلماقدادیر. عئینی ساییدا \"روزنامه‌میزین دیلی\" عونوانی آلتیندا تورکجه‌‌نین سون درجه زنگین بیر دیل اولدوغو و خالقین قا‌نیندا و اورگینده کؤک سالدیغی یازیلدیقدان سونرا قزئتین بو دیله داها چوخ اؤنم وئره‌جگی بیلدیریلمیشدیر. یازارا گؤره، \"آذربایجان دیلی او قدر قووّتلی و اونون صرف و نحو قاید‌لاری او قدر مؤحکم و طبیعیدیر کی حتّی اونون ایچینه وارید ائدیلمیش فارس و عرب کلمه‌لری ایخراج ائدیلسه بئله اونونلا بؤیوک فیکیرلری، عالی مقصدلری یازوب شرح وئرمک مومکوندور.\" (آذربایجان قزئتی‌، سایی 1)\nآذربایجان قزئتی‌‌نین همن همن بوتون ساییلاریندا ج. پیشه‌وری‌‌نین دانیشقلاری‌نین اؤزتی وئریلمکده‌دیر. 6. ساییدا ج. پیشه‌وری \"فیرقه‌میزین تاریخی ایشی\" باشلیقلی یازیسیندا آذربایجان دموکرات فیرقه‌سینه قیسا بیر سوره ایچینده اون مینلرجه یئنی اویه‌نین قئیده آلینماسی بؤیوک بیر گوج اولوشدوردوغونو و میلّی اؤزگورلوگون تامین ائدیلمه‌سی اۆچون اونلارین اؤزوئریسینه ائحتیاج دویولدوغونو بیلدیریلمکده‌دیر.\nعئینی ساییدا تبریز‌ین تئاتر اویونجولاریندان جواد شفی‌زاده ایمضالی بیر یازیدا تبریز‌ده، خوی‌دا و اورمیه‌ده دفعه‌لرجه اوزئییر حاجی‌بیگوو‌ون مشدی عباد، آرشین مال آلان، لیلی و مجنون، شاه عباس و خورشید بانو اوپرا-تئاترلاری‌نین گؤستری‌یه سونولدوغونو و هر دفعه‌سینده ده خالقین بگندیگینی اؤیره‌ن��ریک. (آذربایجان قزئتی‌، سایی 7).\nآذربایجان میلّی حؤکومتی دؤنمینده تورکجه تئاترلا ایلگیلی بیلگیلره اکرم راحیملی‌‌نین اثرینده ده قارشیلاشیریق. راحیملی‌یه گؤره، آ.م.ح-‌‌نین قورولوشوندان اؤنجه تبریز‌ده ایلکل بیر شکیلده فعالیبت گؤسترن \"آذربایجان\" ،\"فیردوسی\" ،\"ایران\" ،\"تبریز\" و \"حقیقت\" تئاتر قروپلاری قوزئی آذربایجان تئاترچیلاری‌نین یاردیمی ایله آذربایجان میلّی تئاتری‌نین تملینی قویدولار. میلّت و وطن سوگیسی؛ جهالت و موهوماتلا موباریزه؛ اخلاق، کولتور و قادینلارین توپلومداکی سورونلاری آذربایجان میلّی تئاتری‌نین اساس قونولارینی تشکیل ائتمکده ایدی. بو دؤنمده ان چوخ اوینانان تئاترلارین باشیندا او. حاجی‌بیگوو‌ون \"او اولماسین، بو اولسون\" ویا باشقا آدی‌ ایله \"مشدی عباد\" ؛\"آرشین مال آلان\" ؛جعفر جبارلی‌‌نین \"آیدین\" ،\"اود گلینی\" ،\"آلماس\" ؛اوکتای ائل‌اوغلو و ج. محمدقولوزاده‌‌‌نین بیر چوخ درام اثری گلیردی. 28 مارت 1946‌دا ایسه آ.م‌.ح‌‌نین قراریله تبریز‌ده آذربایجان دولت درام تئاتری قورولدو .\nآذربایجان قزئتینده \"فیرقه‌میز ایره‌لی گئدیر\" ،\"بؤیوک بلالاردان بیری\" ،\"ایالت انجومنی\" ،\"هامی بیلمه‌لیدیر\" (سایی 2)؛ \"میلّت بیزیمله‌دیر\" (فارسجا) (سایی 4)؛ \"لندن انجومنینه گؤندریلن تلگراف\" ،\"میلّی مطبوعات یاراتماق یولوندا\" (سایی 10)؛ \"ایرتیجاع باش قالدیردی\" ،\"آذربایجان‌ین بؤیوک خالق و معاریف خادیمی روشدیه\" ،\"ایران‌دا فاشیزمین گؤسترگه‌لری\" (فارسجا)، (سایی 11)؛ \"فیرقه‌میزین بیرینجی کونگره‌سی موناسیبتییله\" ،\"آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی عوضولری بیلمه‌لیدیر\" (سایی 12)؛ \"ارباب و رعیت مسله‌سی‌نین حلّی\" ،\"یئنی حیاتا دوغرو\" (سایی 13)؛ \"بیزی اؤز حالیمیزا قویسونلار\" ،\"آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی‌نین عومومی ییغینجاغی \" (سایی 14)؛ \"آذربایجان بیر داها آلدانمایاجاقدیر\" (فارسجا) (سایی 15)؛ \"آذربایجان اؤز تاریخی وظیفه‌سینی اونوتماز\" ،\"بئرلین فیلمی\" (سایی 16)؛ \"بیرینجی کونگره‌میز\" ،\"بالکان مسله‌سی‌نین حلّی\" (فارسجا) (سایی 17)؛ \"موختاریّت مسله‌سی و انجومن-ای ایالتی\" ،\"قزوین‌ده یاشایان آذربایجان جاوانلاری‌نین قراری\" (سایی 18)؛ \"فرّخ‌و نه اۆچون گؤندریرلر\" ،\"آذربایجانلیلاری تانییین\" (فارسجا) (سایی 19) کیمی مقاله‌لر و \"وطن سئوگیسی\" (سایی 6)؛ \"حاق و آزادلیق \" (سایی 7)؛ \"یاشاماز\" (سایی 10)؛ \"گول آذربایجان\" (سایی 11)؛ \"همیشه‌لیک یاشا آذربایجان\" (سایی 12)؛ \"اویان ائی آذریستان اهلی\" (سایی 13)؛ \"نییه\" (سایی 14)؛ \"اوغرولار ال-قول آچیب هر گئجه بیر یانا گئدیر\" (سایی 16)؛ \"شرفلی آذربایجان‌ا\" (سایی 17)؛ \"گلین دوستلار، گلین\" (سایی 18)؛ \"وطن\" (سایی 19) آدلی شئعیرلر یئر آلماقدادیر.\nاتک‌یازیلار[دَییشدیر]\nمجیدی موسی . تاریخچه‌ و تحلیل روزنامه‌های آذربایجان(1230-1380)؛ کتابخانه‌ملی ایران؛ تهران 2003\nاوزون، انور . گونئی آذربایجان باسین تاریخی، تورک اوجاغی ترابزون شوعبه‌سی یایینی. ترابزون2002\nجلیلی، سعید. دانشنامه‌ی مطبوعات آذربایجان. نشر مهد آزادی. تبریز1996\nطباطبایی،م.س. راهنمای مطبوعات ایران (1978-1925)، نشر مرکز مطالعات رسانه‌ها؛ تهران، 1999\nآذربایجان قزئتی ، تبریز (1946-1945)\nرحیملی، اکرم. گونئی آذربایجاندا میلی دئموکراتیک حرکات (1941-1946)MEQA نشری. باکی\nقایناق‌[دَییشدیر]\nAzerbaycan Milli Hükümeti’nin Kuruluşu ve Dil Politikası - M. Rıza HEYET\nب\nدان\nدییش\nآذربایجاندا مطبوعات\nقاجاریه دؤنمی\nآذرآبادگان(پیشوا)\nآذرآبادگان(رفعت)\nآذربایجان (بلوری)\nآنا دیلی\nآی ملا عمی\nاختر\nادب\nاومید\nانجمن\nایران نو\nبوقلمون\nتجدود\nفریاد\nحشرات الارض\nگنجینه فنون\nنظميه تبريز\nپهلوی‌لر دؤنمی\nمهد آزادی\nآذربایجان میلی حؤکومتی دؤنمی\nآذر\nآذربایجان\nآذربایجان اولدوزو\nآزاد ملت\nاورمیه\nادبیات صحیفه‌سی\nجاوانلار\nجودت\nشفق\nغلبه\nقیزیل عسگر\nمدنیت\nوطن یولوندا\nگونش\nیئنی شرق\nایران ایسلام جومهوریتی دؤنمی\nآچیق سؤز\nآچیق یول\nاحرار\nاختر\nآذری\nآراز\nارک\nارمغان آذربایجان\nآغری\nآفتاب آذربایجان\nامانت\nآنا وارلیق\nامید زنجان\nآنا وطن\nآوای اردبیل\nبایرام\nپیام ارومیه\nپیام نو\nپیک آذر\nحیدربابا\nخدا آفرین\nدعوت\nسالماس صاباحیمیز\nسایین قالا\nسهند ( تورکجه اطلاعات)\nشمس تبریز\nصاحب\nصدای ارومیه\nعصر آذربایجان\nعصر آزادی\nفجر آذربایجان\nفردای ما\nفرهنگ جامعه\nکؤرپو\nمهر بناب\nنامه آذربایجان\nنوید آذربایجان\nوارلیق\nیارپاق\nیاشیل موغان\nیول\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=آذربایجان_(قزئت)&oldid=1536519»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nقزئتلر\nآذربایجان میلّی حؤکومتی مطبوعاتی\nدرگیلر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۴ ژانویه ۲۰۲۳، ‏۲۳:۱۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1762,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":131430.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"من داغین باشیندان هئللندیم. به نییه بو ساعاتا کیمین دوستلاریم منی تاپماییبلار؟ دؤنوب هئللندیـییم داغا ساری باخدیم. دوستلاریمدان هئچ خبر اَتر یوخ ایدی. ایسته‌دیم یئریمدن قالخام آما آیاغیمین آغریسیندان قیشقیردیم. هله شَلَم چیـیینمده ایدی. شله می آچیب، ایچیندن یئمک گؤتورودوم آما آغزیم آچیلمادی. اؤزومو آخارسویون قیراغینا یئتیریب باشلادیم ایمکله‌مه‌یه. هر بیر آز قاباغا گئتدیـییمده، ائله بیل آیاغیما قیییق سوخوردولار. یاواش یاواش هئی دن گئدیب باشیمی یئره قویدوم. بیری دئدی: «باشینی قالخیز.»\nباشیمی قالخیزیب گؤرودوم بیر قارا چوخا گئیَن آدام باشیمین اوستونده دوروب. دئدیم: « سن کیمسن؟»\nدئدی: « قاراچوخا! »\nدئدیم: « هانسی قارا چوخا؟»\nدئدی: « ناغیللاریندا یازدیغین قاراچوخا!»\nدئدیم: « ائله همان قاراچوخا؟»\nدئدی: « یوخ، من سنین قاراچوخانام. هَره‌نین اؤزونه گؤره بیر قاراچوخاسی وار. بئله من سنه دئییم انسانلارین سایؽسؽ قدر قارا چۇخا وار.»\nدئدیم: « آما نییه وارلیلارین قارا چوخاسی پالچیغا باتماییب؟ بیر ده کی او نه بویدا باتلاقدی کی میلیونلار انسانین قارا چوخاسی اوردا باتیب قالیب؟»\nگولوب دئدی: « قارا چوخا ناغیلین�� دئییرسن؟ او ناغیل دئییر کی بختین گتیرسه آما عقلین اولماسا، حتی اگر قارا چوخان پالچیقدان چیخسا دا، یازیقلیقدا قالاجاقسان.»\nدئدیم: « منه دئمه کی او ناغیل نه دئمک ایسته-ییر. او ناغیلی هره بیر جوره باشا دوشور. بو دئدیگین سنین اؤز گؤروشون دور. هله دئ گؤروم، مگر عقلین آزلیغی یا چوخلوغو انسانین اؤز الینده دیر؟ ائله بیرینین عقلی آز اولسا، حؤکمن بدبخت اولمالی دیر؟ بیر ده کی، آشوویتس-ده اولان یازیق دوستاقلارین عقلی یوخ ایدی؟»\nبیر آز ساققالینی سیغاللاییب دئدی: « هردن قارا چوخا قویوب گئدیر.»\nدئدیم: « بیر شئی دَییر دیندیغینا؟»\nدئدی: « حتما دَییر دا»\nدئدیم: « من نئیله میشم کی منی آتیبسان؟»\nدئدی: « من سنی آتمامیشام. گؤرورسن کی یانیندایام.»\nدئدیم: « اگرسه آتمامیسان به نییه بو کؤکده‌یَم. هله منی آتسایدین گؤر باشیما نه اویون آچیلاجاق ایدی.»\nدئدی: « دوغروسونو ایسته‌سن سنی آتمیشدیم. آما نم-نییه سنه داریخدیم.»\nدئدیم: « آی ائوی تیکیلن منیم هاراما داریخدین آخی؟»\nدئدی: « بیلمیرم. بلکه ده ناغیللارینا داریخدیم.»\nدئدیم: « به او هئروشیمادا اؤلن یازیقلارا داریخمادین؟»\nدئدی: « بلکه ده بونلار، انسانلارین بعضیسی-نین پیسلیگینه گؤره دیر.»\nدئدیم: « یانی بختین اؤزونده پیسلیگ یوخدور؟ من بیلن بختین یاخشی پیسه داخلی یوخدور. واردیر؟ همان دئدیگین ناغیلدا کیشینین یاخشی یا پیس اولماسیندان دانیشیلمیر. تکجه ایرادی اودور کی عقلی آزدیر. »\nدئدی: « بخت دئدیگین شانس دیر. شانس دا هئچ نه-دن آسیلی دئییل.»\nدئدیم: « یانی بخته‌وَر اولماغین یاخشیلیغا هئچ داخلی یوخدور؟»\nدئدی: « من بیلن یوخ.»\nدئدیم : « اوندا شیطانین شیطان اولماسی پیسلسییندن آسیلی دئییل ده بختیندن دیر، یوخ؟ »\nگئنه ده بیر آز ساققالینی سیغاللاییب دئدی: « من بیلن یوخ.»\nدئدیم : « آخی بابام جان بو پارادوکس اولدو کی! منه قطعی جواب وئر. دئدین کی بخته‌ور اولماغین یاخشیلیغا یوخسا پیسلسییه داخلی یوخدور، بورا کیمین دوزدور؟»\nدئدی: « هه دوزدور.»\nدئدیم : « بیر یاندان دا شیطانین پیسلیگی وار، دوزدور؟ اوندا شیطان اولوب غضبه گلمه-یی بخت سیزلیییندن دئییل ده بس نه‌ییندن دیر آخی؟»\nدئدی: « آخی شیطان سؤزه باخماییب!»\nدئدیم : « سن شیطانین یئرینده اولسایدین آدمه سجده قیلاردین؟»\nدئدی : « هل البت، تاری کیشینین اؤزو ائله بخت دیر دا. شیطان اؤز بختینه تپیگ آتیب.»\nدئدیم : « ائله ایسه دئمک اولماز کی دونیانین ان بخته-ور وارلیغی تاری کیشی دیر؟»\nدئدی: « سنین بو سؤزلرله نه ایشین وار. سن اؤز سؤزونو دانیش. تاری کیشی ایله نه ایشین وار.»\nدئدیم : « یاخشی قبول. ایندی دئنن گؤروم، تکجه تاری کیشی دیر کی انسانی بخته-ور یوخسا بخت-سیز ائلر، دوزدور؟»\nدئدی: « هل البت.»\nدئدیم : « بس بو اورتادا، سن نه چی سن؟»\nدئدی: « من ائله اوّلدن وارام.»\nدئدیم : « یانی یارانیشدان دا قاباق وار ایدین؟»\nدئدی: « هئچ اولماسا انسانین خیالیندا!»\nدئدیم : « دئدین هر انسانین اؤزونه گؤره بیر قارا چوخاسی وار. یانی سیز تکثیر اولورسوز؟»\nدئدی: « دقیقا. بیر تک سلول-لو آمیب کیمین تکثیر اولموشوق.»\nدئدیم : « اوندا انسانین هاردا دوغولماسینین شانسی سیزین الیزده دئییل.»\nدئدی: « ایللردیر قارا چوخایام آما بئله بیر سؤزو سوروشان اولماییب مندن. بو سؤزلری هاراندان چیخاردیرسان؟»\nدئدیم : « بلکه ده بئله بیر سؤزو سوروشماق شانسی هئچ کیمده اولماییبدیر. اوندا من ایلکین سوروشانام. من سنی خفله میشم، سن ده خفلنمیسن. دئمک قارا چوخا دا خفله-نه بیلیر!»\nدئدی: « دوزونو ایسته‌سن، انسانلار خفله‌نن کیمی یوخ؟»\nدئدیم: « اوندا یقین بیل کی اگر بو سؤزو دئسم کی سیزین ده انسانلار کیمین قارا چوخانیز وار، اوندا ائله انسانلار کیمین خفله‌نه جکسن! چون اگر فیرنگده بیرینین قارا چوخاسی اولسان اونون بخته‌ور ائله‌مه‌یی راحات اولاجاق آما بوردا قارا چوخا اولوب بیرینی بخته‌ور ائله مک چوخ چتین ایشدیر. یا سنین کیمی بیر قارا چوخانین دا بیر قارا چوخاسی وار یا دا قاراچوخالارین دا آراسیندا آیری سئچگیلیک وار.»\nدئدی: « بیر ایش ده وار. بوردا بیرین آتیب گئتمک راحاتدی. آتیب گئدندن سورا دا ایشین قالانی بئکارچیلیغا چیخیر.»\nدئدیم: « بونون اؤزو ده آیری سئچگیلیک دیر دا.»\nدئدی: « ائله بو سورولاری سوروشورسوز کی یازیق قارا چوخاز مال کیمین پالچیغا باتیب قالیر!»\nدئدیم: « بو دا بیر تهر آیری سئچگیلیک دیر دا. هله دئنن گؤروم، شیطان بیرینی آزدیراندا سیز نئیله‌ییرسیز؟ شیطانین قاباغینی کسمه‌یه چالیشیرسیز؟ یوخسا دَوه گؤردون قیغینی گؤرمه‌دین؟»\nدئدی: « شیطان پیس اولار سنه نئیلر منه نئیلر، هرنه ائله سه آدام اؤزو ائیلر.»\nدئدیم: « اوندا انسان اوغلونون هرنه باشینا گلسه اؤزوندن آسیلی دیر یوخ؟ اوندا دئ گؤروم، بیری فاغیر فاغیر یول گئدیر، نه بیرینین پیشیگینه پیش دئییر نه ده بیرینین تویوغونا کیش دئییر. بیردن گؤیدن بیر شاخلو دوشور یا ایلدیریم شاخیب ده‌ییر اونون باشینا. اوندا دا گناهلی او آدامین اؤزو دور؟»\nحیرصیندن پول کیمین اولوب دئدی: « منی دلی ائله-دین. غریب بارا قویدوم گلدیم سنله دیل آغیز ائله‌مه‌یه!»\nدئدیم: « آخی ائله سنین ایشین منه کؤمک ائله‌مک دیر دای. یوخسا آیری بیر ایشین ده وار؟»\nدئدی: « منیم ایشیم سنه قالماییب. اؤزومه داخلی وار.»\nدئدیم: « آما من بیلن قدر سنین ایشینین بیر باشی منه باغلی دیر، یوخ؟»\nدئدی: « منیم ایشیم ائله سن سن!»\nدئدیم: « اگر منیم قاراچوخام اولسان اوندا گرک منه گؤره هرنه‌یی بیله‌سن!»\nدئدی: « هه، ائله دیر».\nدئدیم: « اوندا دئی گؤروم، من هانسی ایشی او بیری ایشلردن چوخ گؤرورم؟»\nبیر آز دونوخوب دئدی: «هامیدان چوخ دانیشیرسان.»\nدئدیم: « یوخ. مندن داها چوخ دانیشانلاردا وار.»\nدئدی: « یاواش یاواش قاریشدیریرام!»\nدئدیم: « بیر ایپ اوجو وئریم. داها دوغروسو ایکی ایشی واردیر کی اوبیری ایشلردن داها آرتیق گؤرورم.»\nدیشلرینی قیرچیلدادیب قیرچیلدادیب، بیردن توپانچا چیخاردیب توتدو اوزومه: « ایکیسینی ده دئیه جکسن»\nدئدیم: « وورمایان کیشی دئییل».\nتوپانچاسینی آشاغی سالیب دئدی: «حیف، تئز الیمه دوشسهایدین ساچینی یولوب قویاردیم قاباغینا، سن ده هرنه-یی منه دئیردین»\nدئدیم: « ائله بو؟ بیلسَیدیم ائله اولده اؤزوم گلردیم یانینا. آما سن منیم الیمه دوشسَیدن بیلیرسن نئیلردیم؟»\nدئدی: «نئیلردین؟»\nدئدیم: «ال قولونو باغلاییب آتاردیم پیشیکلریمین قاباغینا. اولار سنی یئیردیلر، سن ده اؤلردین»\nدئدی: « دای بسدیر. بئینیم چارتلاردی او ایکی ایشی اؤزون دئنن. »\nدئدیم: « پول وئر دئییم.»\nبیردن اوستومه آتلانیب، بوغازیمدان یاپیشدی. منی بوغوردو. اَلیمی قالخیزینجا دایاندی. دئدیم: « بئله قارا چوخاسی اولان دوشمنی نئیلیر!»\nگؤزومو آچدیغیمدا آخارسویون سسینی ائشیتدیم. گورولتوسو چوخالمیشدی. گئنه باشلادیم ایمکله‌مه‌یه. بیردن خورخور سسی گلد��. یئریمده دونوب قالدیم. خورخور سسی منه یاخینلاشدی. بوینومون کؤکوندن باخیب گؤردوم بیر آیی گلیر منه ساری. باشیمی یئره قویوب گؤزلریمی یومدوم. دوروب قاچماغا اینجاریم یوخ ایدی. آیی یاخینلاشیب باشلادی منی ایگله-مه-یه. تهراندا اولان زمانیم یادیما دوشدو. عسگر اولان زمانیمی دئییرم. قارداشیملا بیرلیکده قصر میدانیندان سوووشوردوق. قارداشیم دئدی: «بوندان سونرا دای آتامیزین اوستونده حساب ائله-یه-بیلمهریک. اونون داها بیزه اساس بیر کؤمهیی اولمایاجاق». او جار اؤزومو یالنیز گؤروب، چیگنیمده آغیر بیر یوکو حس ائتدیم. داها قارداشیملا دئییب گوله بیلمه‌دیم. دؤنوب یان یؤرهمه باخینجا، گؤزوم توکانلارا دوشدو. یاندیران بیر حسرته توش گلدیم. دئدیم: « کاش او توکانلارین بیری منیم اولایدی!» یاواش یاواش خورولداماق سسی کسیلدی. باشیمی قالخیزدیم. آیی گئتمیشدی..\nآرخاسی اوسته دؤنوب گؤیه باخدیم. نه قدر اولدوز وار ایمیش گؤیده. گوزلریم پارلادی. بیردن گؤردوم قارداشیم یانیمدادی. دئدی: « سنی سیلیب پوزدوم یاشاییشیمدان».\nدئدیم: « یاشاییشیمی بیر کوپن کیمی وئریبلر الیمه. من او کوپنی اود ووروب یاندیرمیشام. ایندی دئ گؤروم سن کیمین کوپئنین پوزورسان؟»\nاوجار آتام یادیما دوشدو. اونون هئچ بیر دوستو یوخ ایدی. اون دؤرد یاشیمدا ایکن بیرینجی رومانیمی یانینا آپاردیغیمدا منیم سئوینجیمی گؤروب دئدی:\n«انسانین آیدینلیغی بو دونیایا بیر چاره قیلا بیلمه-دی. گوجلولر، آیدینلارین سؤزوندن فایدالانیب یالنیز اؤز گوجلرینی چوخالتماغا چالیشدیلار. یادیندان چیخماسین کی چوخ بیلن چوخ چکر. چوخ بیلسن هئچ کیمله دانیشا بیلمه‌یه‌جکسن. بو جماعت فقط پوللولارا حؤرمت ائدیرلر، یوخسا صاباح دئیه -سن من یازیچییام یا شاعیرم فیلان، اوندا سنین هنده وَرین یاواش یاواش بوشالار. یادیندا قالسین چوخ بیلن تک قالار.»\nبیردن چوخ مؤمین اولان دوستوم گؤزومون قاباغینا گلدی. دئدی: « آله – آ توکل ائله»\nدئدیم: « من هل البت آله – آ توکل ائلیرم آما بیلیرسن نه وار. ائله بیلیرم بوگونکو دونیادا تاری کیشی دن بو قالیب کی تکجه وار».\nشیخ فضل گلمیشدی مشروطه-چی-لرین ایچینه. دئدی: « درس اوخوماق آزاد دیر. اوغلان اوشاغی اولسون قیز اوشاغی اولسون، گرک درس اوخویالار.»\nمن آز قالدیم بوینوز چیخاردام. دئدی: «هر کیم بیریله دالاشیب یوخسا مال ملک داعواسی اولسا داها بیزیم یانیمیزا گلمه سین. گئتسیسن مشروطه یاراتدیغی محکه-مه-یه. محکمه مستقل اولمالی و بیرینه باغلی اولمامالی دیر.»\nاویاندان بورخئسی گؤردوم. گولوب دئدی: « خاورمیانه نین تاریخی دوّار دیر».\nبیر ده گؤردوم بلانشو قیشقیریر: « سن دانیشما! قوی ایچینده کی فاجعهلر دانیشسینلار. حتی سکوت ایلا!»\nاوندان سونرا گؤردوم کی خیام بیر قدح گؤتوروب. منه باخیب دئدی: « اوخودوق لارینی و بیلدیکلرینی حیاتا اوزلَشدیر. اوزامان دوغرو و یانلیشی آییرا بیلرسین.»\nدئدیم: « آی عمر خیام قارداش بونو احمد کایا دئییب.»\nدئدی: « فرقی یوخدور او دا بیزدن دیر.»\nبیردن شهرین مفتیسی یاخینلاشدی. آخی یاز فصل ایدی. هر حالدا او دا چیخمیشدی یازلانا، یوخسا دا یازی بهانه ائله‌ییب چیخمیشدی چؤله کی گؤره کیم چاخیر ایچیر. خیامی گؤرن کیمی ائششه-یین آغزینی دؤندردی خیاما ساری. باخیب گؤردوم عمر خیام قدحینی چمنلرین آراسیندا گیزلتدی. اؤز اؤزومه دئدیم بو قاضی منی گؤرسه خورتدان بیلیب، منیم قتلیمه فرمان وئرر. آخی او دونیا دان گلن لر تزه دن اؤلومه محکوم اولورلار. قاچدیم آما چوخ اوزاقلاشا بیلمهدیم. ائله اونلارا یاخین بیر یئرده گیزلندیم. مفتی خیاما یاخین اولان بیر یئرده ائششک دن دوشوب خیاما سلام وئردی. خیام دا اونو چوخ خوش قارشیلادی. مفتی خیامین یانیندا اوتوروب باشلادی خیاملا دانیشماغا. اوندان عالمین وارلیغی حقینده سوروشدو. خیام دا باشلادی بطلمیوسدان بئله ارسطو و افلاطوندان دانیشماغا. بیر ده گؤردوم مفتی نین ائششه-یی باشینی قالخیزیب منه باخیر. چوخ ال ائلهدیم کی قاباغا گئتمه سین آما ائششک کی ائششک. اولمادی، اوتلایا اوتلایا گئدیب قدحه یئتیشدی. ائششک اؤزونسن، یانی بئله دولانیرسان کی بیلمیرسن او قدحین ایچینده نه وار. منیم خالام دا الان بیلیر اونون ایچینده نه وار ایمیش. یاخشی، من گؤزلریمی یومورام آی ائششک، سن ده ائله دولان کی ائله-بیلسین لر او قدحده سو وار. ائله بیل بو ائششک له منیم کی توتمایاجاق. دئین یوخدورکی سن ائششک سن یوخسا ام آی سیکس مامورو؟ ایستیرسن خیامی اله-وئرهسن. دده نه لعنت اولسون آی ائششک ائششک. منه شینه-ییب اَییلدی قدحه کی یانی سو ایچیرم. سنین رژیستورونا لعنت. آخی بیر آکتور اولاراق اؤز نقشینی داها دوزگون اوینایا بیلمیرسن؟ باخین، آغیزی قدحه دیمه-میش پوفولهییب قیراغا چکیلدی. تووو سنین ذاتینا ساتقین ائششک. بیج مفتی-نین الینه یاخشی ماهنا وئریب یازیق خیامی حیثیتدن سالدین. بویورون، نه دئمیشم، اؤلن گونومو بیلمیرم. مفتی بو ایشی گؤرن کیمین دئدی: « خیام او نمنه ایدی کی ائششک ده اونو ایچمه-دی؟»\nمن گؤردوم آرا قاریشیب مصب ایته‌جک اودور دوروب دئدیم: « آی مفتی، خیامدا تقصیر یوخدور من او قدحه پئرمانقانات تؤکموشدوم».\nمفتی منه باخیب دئدی: « سن کیمسن؟»\nدئدیم: « من؟ خیامین شاگیردی‌یم!»\nدئدی: «خیام، بو سنین شاگیردین دیر؟»\nدئدی: «ائله قاباغینجا گلیب شاگیرلیگه»\nمفتی بیر آز منه باخیب دئدی: «آی خیام بونون گئیینیشی، دانیشیغی هئچ بیزه اوخشاماییر آخی؟»\nخیام دئدی: « آی مفتی بو گله-جکدن گلیب، سوروسو وار.»\nساغ اول خیام ایندی منی اله وئریرسن؟ مفتینین گؤزلری کلله‌یه چیخیب، دئدی: «سوروسو نه اولاجاق».\nدئدیم: « بیرینجی سوروم بودورکی بیز هئچ بیر تأثیر قویا بیلمیریک یاشاییشا. اوندا بیز تاری‌یا بیر اویونجاق ایدیق»\nمفتی قیزاریب قیشقیردی: « اله هرنه ایسته‌سه او اولار.»\nخیام الینی قالخیزیب مفتینی سوسدوروب دئدی: «ما لعبتکانیم و فلک لعبته باز. از روی حقیقتیم نه از روی مجاز، یک چند در این بساط بازی کردیم، رفتیم به صندوق عدم یک یک باز.»\nایجازه وئرین ترجمه ائدیم. بیز لعبت، یانی ماتوشگه نه بیلیم قولچاق یا دا کوکلاییق و فلک ده ماتوشگه بازدیر. مجاز دا دئییلیک، حقیقتده-ییک. بو بساطدا بیر مدت اویون بازلیق ائله-دیک-سه ده بیر بیر عدم صاندیغینا گئتمه‌لی‌ییک. مفتی دؤنوب خیاما دئدی: «قراریمیز بو دئییلدی. سن دئیهجکدین کی چون ائششک ایدی ایچمه‌دی، قالانیندا بیر شعر یازاجاق ایدین. سونرا سنین شعرینی ائشیتمه -یه وئریلن پوللارین یاریسی منیم یاریسی سنین اولاجاقدی. سن راضی من راضی پوخ یئدی قاضی. به بو گئده هاردان چیخدی؟»\nگؤزومو آچینجاق گؤردوم گونش چیخیب، شوقو هر یئره دوشوب. اَییلیب قیچیما باخدیم. قیچیمین سینان یئری قاپ قارا اولوب نَم نه بؤیوکلوکده شیشمیشدی. آرخاسیجا گئتدیگیم آخارسو ایسه، ایکی یه بؤلونموشدو. آخار سویون اوتای بوتایی دا سؤیک��میشدی قایایا. بیر آز اللشدیم آیاق اوستونده دورام آما تزه دن یئره ییخیلدیم. بیر قوبودا ایدیم کی هر ایکی یانیمدا قایالار چکمیلمیشدیلر گؤیه. سویا باخا باخا قالدیم…\nآستارانین ساحیلینده ایدیک. سویونوب پالتارلاریمیزی قویدوق خالام ارینین ماشینینا. آتام دئدی: « بوردا دهنزین یئددی پؤشته‌سی وار. من چیمیرم. دالیمجا گلمه‌یه‌سیز ها.»\nقیراقدا سویا گیریب باشلادیم سو ایلا اویناماغا. بیردن آتام باغیردی. آیاغا دوروب باخدیم. دای دئمه آتام پؤشته‌لره ساری گئدرکن قارداشیم دوشموشدو اونون دالینا. آتام قیشقیریردی: « بوغولدو، بوغولدو.»\nایلکه باخاندا گؤردوم کی قارداشیم اوزور. آما آتام قیشقیرینجا، قارداشیم پرچیم دوشوب آز قالدی بوغولا. باشلادی اَل آیاقاق چالماغا. دئمک بیلدیگینی ده اونوتدو. ائله اوندا، جان قورتاران سویا دالیب، اؤزونو قارداشیما یئتیردی. سونرا دا اونو چکیب چیخارتدی ائشیگه. سینه-سینه باسدیقجا آغزیندان سو چیخیردی. آتام دا سودان چیخیب منه ساری گلیب الینی اوزالتدی منه. الیمی اوزالتدیم آما آتام اوزاقلاشدی آتام اوزاقلاشدیقجا قیشقیردیم…\nاؤزومه گلدیگیمده گؤردوم کی سویون قیراغیندایام. اوتای بوتای قایا ایدی. سویا کئچیب باشلادیم آخار سودا قاباغا گئتمه‌یه آما بیر آز قاباغا گئدینجک سویون گورولتوسو منی گؤتوروب آپاردی…\nبیر رستوران دا اوتوروب قارداشیملا ناغیل لاردان دانیشیردیق. قارداشیم دئدی: « چوخ یاخشی اولدو کی بو ناغیل-لاری توپلادین».\nدئدیم: «هر شمسی منظومه‌سینین بیر عؤمرو وار. بیز بو منظومه‌نین لاپ آخیره قالان یارادیقلاری-ییق. هل البت بلکه ده بیزدن سورا بیر باشقا یارادیقلار یاراندی. آما بیز نئلیه‌میشیک؟ بو ایکی سون یوز ایللیکده یئرین قانین سورموشوق. طبیعت هر زامان بیر تَهَر اؤزونو قورویور. باخ، دایناسورلار ژوراسیک چاغیندا یئرده آغالیق ائله‌ییردیلر. گؤر نه اولدو؟ یئر اونلارا بیر ترسه شیلله چکدی کی تکجه فسیل‌لری قالیب. ایندی باخ گؤر بو قدر یئری قورجالاییب و اونون جیگرینی چیخاردان آدام اوغلونو نه گونه قویاجاق. هله بو کرونا بیرینجیسی ایدی. او زامان یاش دا قورونون اودونا یاناجاق. انسان اوغلو اولماسا بو ناغیل لار، ادبیات نه اولاجاق…»\nگونش گؤزومو قاماشدیردی. آییلیب گؤردوم چایین او چتین یئریندن سوووشموشام. گئنه باشلادیم سورونمه-یه اسن یئل یاواش یاواش منی قوروتدو. اوقدر سوروندوم کی دیلدن دوشدوم. گون باتینجا گؤزلریم یومولدو…\n– مهندیس نییه بئله توتقون سان؟\n– نییه توتقون اولماییم. قاباغا گئتمیریک هئچ، قاباقکی امتیازلاری دا الیمیزدن آلیرلار. بیر وار آدامین گله‌جه‌یه اومودو اولسون، اوندا راحت یاشاماق اولور. آما منیم اصلاً اومودوم یوخدور.\n– نییه اومودون یوخدو مهندس انشااله گله-جک یاخشی اولاجاق.\n– ائله سؤز بورا سیندا دیردا. بیز جماعتله ایشله ییریک. قاباق جماعتله ایشله‌مک چتین دئییلدی آما ایندی چوخ چتین اولوب.\n– نییه مهندیس؟\n– به گورمورسن؟ جماعت گئده گئده میندار اولولار. من بئله باشا دوشدوم کی بعضی‌لر ایسته‌ییردی جماعت میندار اولا، جماعتده میندار اولدو. مثلاً او گده‌نین ائوینه ائله بیر ایزمیر نقشه‌سی چکدیم کی بالاجا بیر حرارتله ائوی قیزدیرا. یانی اول یاتیریم چوخ اولور آما زامان کئچدیکجک طبیعی گازین آز ایشله-مه-سی ایله او خرج چیخیر. سونرالار گاز پولو دا آز گلیر. آما او نئیله‌دی؟ بیزه قارا یاخدی کی بیز چوخ لوله ایشلتمیشیک کی چوخ پول آلاق!\n– هه، اوبیزله چوخ پیس دانیشدی، اللریز وار اولسون دئمک یئرینه بیزه چئرنیل سپدی.\n– بیلیرسن، د… دئییر کی گون او گون اولاجاق کی بیز اوشاق لارا فلسفه درسی دئیک!\n– آی مهندیس ابتدایی اوشاق هارا، فلسفه هارا؟\n– بیلیرسن فلسفه دونیانی آیدین ائلمه‌مه‌یه چالیشیر، آما ایدئولوژیلر بو قوشوللاری ایلا دونیانی مبهم و آنلاشیلماز ائله-مه-یه اللَشیرلر.\n– آما مهندیس منجه بو ایشلره قاریشمایاق. ائله چالیشاق تزه ایش دوتاق.\n– اؤزون بیلیرسن، داها قاباقلار دئییل. تزه ایش دوتماق چوخ چتین اولوب. چوخدا ایش قاباغیندا تهاتور ائدیرلر. بو زاماندا دا تهاتور ائله-ییب بیر بازار دا فیلان قدر خشلهییب عوضینده توکان آلماق چوخ پول ایسته-ییر.\n– مهندیس سنه بیر سؤز دئییم اینجیمه. ماشااله بو قدر تانیشین وار. هر یئرده سنی تانیرلار آما هئچ واخت بیری ایله اَل اَله سورتمه‌ییب-سن. نییه امتیازلاریندان یارالانماییبسان؟\n– سن بونو ایستیرسن؟ آما من بوندان قاچیرام! سن دئدیگینین معناسی بودور، قدرته یاخینلاشماق. هرزامان ایسته-سن کی قدرته یاخینلاشیب یا قدرتی اؤزونه ساری چکه‌سن بونو بیل. بو آلیش وئریشده اوتوزاجاقسان.\n– نه‌یی اوتوزاجاغام؟\n– شخصیتین و کفیل لیگینی. چون بازاردا، عدالته اولان رقابتی قیراغا قویوب باشقالارینین باشینا آددیم آتماقلا یوخاری لارا یئتیشه‌جکسن.\n– آما ائله همان لار کی یوخاری‌لارلا اَل اله سورتوب و اؤزلرینی یوخاری چکیبلر، هامینین یانیندا احتراملاری وار!\n– اوّل گرک بونو اؤزونه آیدین ائله‌یه‌سن کی جماعتین احترامیلا اؤز کیملیگینی اؤلچه‌جکسن یوخسا دوغرو دوزگونه گؤره شخصیتینی اَت داش ائله‌یه‌جکسن. مثلا او بینا دوزلیب ساتان آل وئرچی، بنیالاری دوزلدیر آما ایشیندن کسیر.\n– دئمک او ائولری آلانلارا بیر ایش ساتیرکی یوزده اللیسینی گؤرمه‌ییب! ائله همان آدام جماعتین گؤزونده حرمت قازانیر. آما نه‌دن؟ نییه بو جماعت اؤز حقینی یئینیدن زهله سی گئتمیر؟\n– چون قورخورلار اونلارین حقینی دیریلدنلره قوشولوب اوندان قدرتین گؤزوندن دوشه‌لر. آما او بیری انسانلار نه؟ گودورلر کی وارلی‌لاردان بیر تیکه قوپاردالار. بلگه‌سَللره باخسان گؤررسن. آصلان اوو اوولاییب یئنیده، کافتارلارلا قوزقونلار گودورلرکی او یئییب اوندان چیخیب گئتسین کی اونلاردا او لئشدن بیر تیکه پای گؤتوره لر.\n– مهندیس آما ائله بیل سنین هئچ کیمدن خوشون گلمیر!\n– هئچ اولماسا من بو تاریخده یاشاییرام. منی ائشیکدن ده یاندیریرلار، ایچریدن ده یاندیریرلار. امکداشلاریم کیمدیر؟ ایندی سنه دئدیگیم آداملار. ائله سینسیمیشم کی هئچ ائودن ائشیگه چیخماق ایسته‌میرم.\n– باری گزمه‌یه چؤللویه گئت! به قاباقلار کیمی نییه داغا گئتمیرسن؟\n– هفته‌ده بیر گون گئدیم چؤله اوندان قاییدیب شهرده اولان همان مصیبتی یاشاییم؟ بو بیر رادیکال سؤزدور آما دلوز دئییبدیر بو سؤزو!\n– آما مهندس بورا اؤز آرامیزدی، سن بو عنتیقه سؤزلر دانیشانلارا چوخ دَیَر وئریب، اونون بونون سؤزلری ایله اؤزونه شکنجه وئریرسن! منجه بو سؤزلرین چوخو گرک اصلاح اولا.\n– بهَ‌یم اصلاح ائلیرلر؟ ایکینجی دونیا ساواشیندان سونرا فیلسوفلار علمه پیس باخدیلار. علمین وظیفه‌سی نه ایدی؟\nبمب دوزلتمک؟ اتم بمبی دوزلتمک؟ سیاسی سورتوشمه‌لر یارادیب پولیسه آرخالانان حکومتلری یاراتماق؟ علم خلقه کؤمک ائتمک یئرینه، باشلادی حاکمیتلره کؤمک ائله‌مه‌یه. علم قدرته ساری سمتیرله‌دی. دئمک علم بیر دَیه‌نک اولدو. کمپانیلر تولید ائدیرلر آما تولیدلرینین ایرادینی بیلندن سورا اونو اصلاح ائتمه‌یه چالیشیرلار می؟ منجه یوخ؟ نئیله‌ییرلر؟ یئنی وئرژن آدیندا بیر محصول وئریرلر بازارا. منله ده سن گئدیب او یئنی وئرژنی ذوق ایله آلیریق. اوندان نئچه آیدان سورا تزه وئرژن گلیب بیز آلدیغیمیز محصولو سیره‌دن چیخاردیر. اوندا نه دئییرلر؟ دئییلر گلیشمیش مدلی وئردیک بازارا. بو گلیشمک دئییل، بو یالان دئمکدیر. بو کمپانیلر بئله دئمه‌لی‌دیرلر کی بیز بو محصولو اصلاح ائله‌دیک. قدیم محصولوزو وئرین، یئنی محصولو آپارین. بیر ده کی بیر قدر حق الزحمه آلالار.\n– آما مهندس منیم گله‌جه‌یه اومودوم وار. ایندی هامی دانشگاهدا درس اوخور. هامی‌نین بیلدیکلری آکادمیک اولوب؛ اینترنت یاییلیب. منجه گئده گئده بونلارین هامیسینی باشا دوشجکلر.\n– آی منیم دوستوم. نئچه ایلدیر کی اینترنت وار؟ هئچ اولماسا ایگیرمی ایل. بو قدر اطلاعات بمبارانی اولوب آما جماعتین ذائقه‌سینه تأثیر قویوب؟ قدرتلره معطوف اولماق چوخالیب چوخالماییب؟ ریاکارلیق چوخالیب چوخالماییب؟ دوزدور قدیمکی مریض چیلیکلره واکسن تاپیلیب آما همان انسان اوغلو بوگونون دیکتاتورلوق مریضچیلییینین قاباغیندا عاجیز قالیب. ایندی کی زماندا علم بیر سیاسی مسئله‌یه دؤنوب. اصلینه باخساق بو گون علم انسانین سدی اولوب.\n– مهندس قوی سنی قورتاریم. بابا هرنه اله دئسه ائله او اولاجاق. نییه اؤزونو اینجیدیرسن.\n– سنت آگوستیندن قدیس دئییرکی انسان تصمیم دوتاندا تغییر تاپیر. سن ازلی و ابدی سن، انسانی یاراتماغا تصمیم توتاندا تغییر تاپیپسان؟ دونیانی یاراتماقدا تغییر تاپیپسان؟ بو بیر سوال دیر کی بیر قدیس سوروشور. ماتریالیستلر بئله بو سوالی سوروشا بیلمه‌ییبلر. دئییر کی سن ابدی و ازلی سن. سن بیلیرسن بیزیم کئچمیشیمیزی و گله‌جه‌ییمیزی. سن اوندا نییه بیزدن امتحان آلیرسان؟ ابنسینا نین نه امتیازی وار؟ مهندس سن بیلیرسن؟ نه امتیازی وار؟\n– مهندس من هاردان بیله‌جه‌یم؟ بیرده کی من او کیتابی اوخومومامیشام آخی!\n– به ایندی نئجه؟ ایندیکی بیلدین؟ ایندی ده فیکرین یوخدور؟ به نه جور اولور خیامین شعرلرینه قولاق آساندا هامیز به به دئییرسیز! اونو عارف بیلیرسیز. آگوستین ده قدیس دیر دا. عؤمرونو دین یولوندا قویوب. حتما بیر شئیلره استنادی وار. آما دئمک ایسته‌دیییم اصل سؤز بودور، اوندا تفکر نشانه‌سی وار می؟..\nاوینادیغیمدا گونش اورتادایدی. باشیمی قالخیزیب اوزاق لاردا بیر کند گؤردوم. یاخشی سورونسَیدیم گئجه‌یه یا صاباحا یئتیشردیم. باشلادیم سورونمه‌یه. آما بیردن دایانیب دونوخدوم…\nآیاغیم بَتر آغرییردی، آما قارداشیم ائله بیر باشا دانیشیردی. اَنیمه ده دئییردی، اوزونوما دا. دئدیم: «قارداش یامان آغریم وار».\nقارداشیم دئدی: « سن ده ددم کیمی اؤزونو قششه وورما، دوزوملو اول بیر آز. سنین دردین باشقا بیر شئی دیر. سنین دردین بودور کی هر بلا کی باشینا گلیر، اونو بونو گوناهلاندیریرسان. نه قدر اؤز یاهالماقلارینی اونون بوینونا ییخاجاقسان؟».\nآیاغیمین آغریسی بیر یانا، قارداشیمین بو سؤزو منی ایلان کیمی چالدی. ائله کی داها آیاغیمین آغریسینی اونودوب دئدیم:\n« یوخ قارداش تزه بیر شئیلر باشا دوشموشم، اونو بونو گوناه��اندیرماق اولماز. هر حادثه کی باش وئریر هامینین اوندا پایی وار.\nدئدی: «به به به! ایستیردیک قاشین دوزلدک ووردوق گؤزون چیخارتدیق. نییه ایسته‌میرسن اؤز گوناهلارینی بوینونا آلاسان.»\nدئدیم: « دور آی قارداش. من اؤز گوناه- لاریم سهلدی بئله لاپ هیتلرین ده گوناهلارینی بوینوما آلماغا حاضیرم.»\nدئدی: «ماراقلی دیر!»\nدئدیم: « دئ گؤروم هیتلرین چیخیشیندا واونون یوکسلمه‌سینده هئچ کیمین پایی یوخ ایدی؟ یانی هیتلر ائله گوبلک کیمین بیردن یئردن چیخدی؟»\nدئدی: «به سن او قانونو بیلمیرسن کی بیر بللی گوناها گؤره، اگر گوناهکار تاپیلدی بو او دئمک دیرکی باشقالاری تبرئه اولورلار؟ بو بوتون دونیا یاسالاریندا وار. یانی صالحه محکمه نین قراری سون قرار دیر.»\nدئدیم: «اوندا بئله دئیک قارداش، سنه گؤره نورونبرگ محکمه-سینین بوتون قرارلاری دوز ایمیش. یوخ؟ لندنی بمبارتمان ائله‌مک گوناهایمیش آما دئرسدنله بئرله‌نی بمبارتمان ائتمک، متفق دؤلتلرین حقی ایمیش!؟ هیتلر باش قالخیزاندا استالین اونا کؤمک ائله دی. رومن تروپ و مولوتوف آنلاشماسی نه ایدی؟ دئمک استالین، هیتلری بَیَندی و بئله فیکیر ائله دی کی اونون دوستلوغو ایلا بؤیوک ایشلر گؤرهجک و گؤردو ده. لهستانین یاریسینی بَکه-له-دی. نه بیلیم فنلاندا سوخولدو. سونوندا دا لهستانین افسرلرینی اؤلدوردو و مینلرجه بئله چیرکین ایشلر. هله کاپیتالیستی اؤلکه-لردن سنه دئییم. اونلار دا بئله دوشوندولر کی هیتلر، کومونیزمین غنیمی اولاجاق. اونا گؤره اونون دیر چلمه-یینه اجازه وئردیرلر. اونلار چکسلواکینی قوربان کسدیلر هیتلرین قاباغیندا و سسلری چیخمادی. به نییه نورونبرگ محکمه-سینده بونلارین هامیسینا یئتیشمه-دیلر؟ گئنه ده دئیه-بیلرسَن او محکمه صالحه ایدی؟ یوخ قارداش! سن دئدیگینله گوردوکلریم بیر بیریله اوخومور.»\nدئدی: « آخی تک او دور؟ ال چکن دؤیورسن کی دئییرسن دفتریمی باغلادیم. نییه؟ دئدین، گلیرم کسیلدی. ائله بیل دای سندن سورا یازان یوخدی!»\nدئدیم: « به سن نییه یازمادین. یازماغی بیلمیردین؟ داهایا بیلمزسن کی تورکو شعری یازماغی سندن اؤیرنمیشم. به نییه یازمادین؟ سن کی اوزامانلار یازیردین!»\nدئدی: « سنه دئمیشم. دای منیم ایشلریم بیر تَهَرایدی کی بوتون یارادیجیلیق دویغولارینی منده اؤلدورودو!»\nدئدیم: «یاخشی منده عیناً سنین کیمین گؤردوم کی چوخ ایشلری گؤره بیلمه‌یه‌جه‌یم. ائله اودور ایشیمین لاپ اصلی خولونو بوشلادیم کی یازا بیلَم. ایستر ایستَمز بو ایشه باشلادیم. ائلین ائوینه گئدیب نئچه ساعاتلار قوناق اولوب اؤز سسلریایله ناغیل لارینی ضبط ائله‌دیم. گؤردوم بو میدانلیق ایشینده نه قدر چالیشسام، دفتری ایشلرینده اون اوقدر چالیشمالییام. اودور دفتر ایشیمی باغلادیم. ایندی دئنن گؤروم من بوش یئرینه گیلئیلیک ائدیرم؟»\nدئدی: «سن ایشلرینی چوخ بؤیودورسن.»\nدئدیم: « بعلی قارداش، اینسان اوغلونون مبالغه ائله‌مکده، توکنمز بیر گوجو وار و داها اوستونو، اونون گرچهیی قلب ائله‌مه‌یی دیر. تاریخه باخسان گؤررسن کی انسان اوغلو ماریغا یاتیب کی گرچهیی قلب ائله‌سین و حتی ناغیلا دا وای قیلماییب و بو او زامان دیر کی بیر ناغیلین گرچک اوزونو تاپماق، تاریخ حادیثه‌لرینی تاپماقدان داها دا چتین اولور.»\nدئدی: « به سن نه دئییرسن؟ ییخیلاق اؤلک؟ نه زامانا کیمین بو ناغیللارین گرچک اوزونو آختارمالیییق؟ سون سوزا قدر؟»\nدئدیم: « بونلار سو�� سوزدان باشلاییب سون سوزا قدر گئده‌جکلر! گرچهیین اؤزو سون سوزدان باشلاییب سونسوزا قدر ده گئتمه‌لی دیر. بیر صحرانین قومسال لارینا اوخشاییر. بیزیم گؤزوموزده یئرینی دَییشیر آما اَزل دن یئری بللی ایمیش. بیز نئیلیریک؟ هردن بیر نارین قومو یاخالاییب و آدینی گرچک قویوروق.»\nدئدی: « قارداش سن اؤز بئینینه چوخ ظلم ائله‌دین، اوقدر اؤزونه مصنوعی حال یاراتدین کی ساغلیغین الیندن گئتدی.»\nدئدیم: « هه دوز دئییرسن. بوتون حق سنده دیر. انسانین دوشونجه‌سی آزاد دئییل. یوخسا اونو او آلمادان اؤترو بئله دیگرگین سالمازدیلار. یئر اوزونده اسیر اولان انسان چالیشیر کی او آلمانین اؤزونو ده اَله گتیرمه-سه، ناماهلاما اونون ایگیسینی دویا. تانریلارین لعنتیندن قورتاریب اؤزو بیر یاری تانری اولا.»\nدئدی: « آی قارداش سن مریضسن، او دور کی بیلمیرسن نه دئییرسن. تانریلار نه‌دیر؟»\nدئدیم: « بونو من دئدیم؟ یوخ من دئمیرم. بونو یونان تانریلاری، نورس شامانلارینین تنگریسی دئییر. هئچ گؤروبسن بیری کی چوبانلیق ائله-ییب و قویوندان یا داغدان داشدان سونرا هئچ نه گؤرمه-ییب تئز اؤله؟ آخی نییه اؤلسون؟ چون او مافیایا یاخینلاشماییب کی!»\nدئدی: «نه مافیاسی؟»\nدئدیم: « آزاد و قدرتلی دوشونجه-نی انسانین الیندن آلیب، باشقا یوللاردا دا گرچه-یه یئتیشن انسانی شیکاگو گانگسترلری کیمین اؤلدوروب میشیقان گؤلونه آتان گانکئستر کامپانیاسینی دئییرم. به‌یَم سن تنتن-ین ً آمریکا ً کیتابینی اوخوماییبسان؟ تن تن، آمریکا یا گئدنده، لاپ ایلکینده گانگسترلرین الینه دوشور. اونو میشیقان گؤلونه آتیرلار. آخی تن تن ده گرچهگی آختاریردی.»\nدئدی: «اوهارا بوهارا»\nبیلمیرم نه قدر دونوخموشدوم. اؤزومه گلندن سونرا بیر داها قاباغیمدا اولان کندی گؤردوم. باخیب باخیب، سونوندا دؤنوب یئنیدن ساوالانا ساری سورونمه-یه باشلادیم…","num_words":6271,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":143369.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آریالار امپراطورلوغونون رؤیاسی ایله قورولان رضاخانین مستبد و شوونیست حکومتی، ایکینجی دونیا محاربه‌سی دؤورونده، فاشیست‌لرین شیکسته اوغراماسی عرفه‌سینده، ایران خلق‌لری‌نین دیره‌نیشی و قالخینماسی و ائشیکدن اسن روزگارلارین گوجلو تاثیری نتیجه‌سینده بیر گئجه‌ده داغیلدی. او رؤیالارین یوچا چیخماسی ایله، فیکیر بوخوولاری قیریلدی، قلم‌لر جانلاندی، آغیزلار آچیلدی، سینه‌لر جوشه گلدی و یئنی محتوالی مطبوعات، خلق روحونون، معنویاتی‌نین تـرجمانی اولان اینجه صنعت میدانا گلدی. قورقولار قورولدو، خلق حیاتیندا جانلانما باشلانــدی. اینجه صنعت، ادبیّات چیچکلنمه دؤورو باشلادی. بئلــه بیــرشرایط ده، گنج فیکیر صاحب‌لری قلم تجربــه‌لرینی، اجتماعی و فلسفی دوشونجه‌لرینی، مطبوعات ورقلرینــده سیناماغا باشلادیـلار. وطنپــرورلیک دویـغوسو، معنـوی تمیزلیک، خلق عشقی و قاباقجیل ائده‌ال‌لارلا یاشایان بو گنج‌لر، ادبیاتیمیزین دیرلی شخصیت‌لرینه چئوریلدیلر. اونلار، دیلچی‌لیک، فولکلور شناسلیق، ادبیات شناسلیق، ساحه‌سینده دیرلی ایش‌لر گؤردولر. شعر، حکایه، رومان، لغتچی‌لیگیمیزین، ائله‌جه‌ده ادبیاتیمیزین بیر چوخ ساحه‌سینده‌کی بیر سیرا بوشلوق‌لاری دولدورماغا، چاتیشمازلیق‌لاری آرادان قالدیرماغا چالیشدیلار.\nاو دؤوروده ا��بیّـاتا گلن و عؤمــور- گونونو خلقیمیزین سعادتی، معنــوی یـوکسلیشی، ادبیـاتیمیزیـن زنگینلشمه‌سی اوغروندا صرف ائدن گؤرکملی سیمالارین سیراسیندا، ادبیّاتیمیزین فخر ائتدیی اوستاد دکتر عزیز محسنی معلمین ده اؤزونه مخصوص یئری وار.\nاوستاد، ادبی فعالیته ان گنج یاشلاریندان، مکتب ایللریندن باشلامیشدیر. اوخودوغو مکتبین ادبی- مدنی درنه‌یینده علمی،ادبی چیخیشلاری‌ایله ادبیات عالمینه قدم قویموشدور و ۲۰- ینجی ایللرین اوللریندن اعتبارن اؤز طالعینی ادبیاتیمیزین طالعی ایله باغلایاراق بو گون ادبی- اجتماعیاتیمیزین قوجامان آغ ساققالی کیمی بؤیوک حؤرمته مالیک‌دیر.\nساغدان سولا: تیمور پیرهاشمی – عزیز محسنی – گنجعلی صباحی – سلام‌الله جاوید- کریم مشروطه‌‌چی(سؤنمز)\n-۲۰ ینجی ایللرین قاباقجیل ناشری، ایتی قلملی ژورنالیستی، آیدین فیکیرلی ترجمه‌چیسی، یورولماز آراشدیریجیسی، آلوولو اورکلی شاعری، بیلیکلی یازیچیسی کیمی، اثرلری‌ایله اوخوجولاری ماراقلاندیرمیش، ادبیاتیمیزی زنگینلندیرمیش و آدلیم بیر اجتماعی شخصیته چئویریلمیش و اثرلری کتاب فورماسیندا یاییلماغا باشلامیشدیر. “پیدایش انسان و نظرات داروین”، “پیدایش و ساختمان منظومه شمسی”، “موفقیت‌های علوم” کیمی او دؤنم ده اهمیتلی ساییلان علمی ترجمه‌لری؛ “سه داستان(از ادبیات ازبک، ترکمن و آذربایجان)”، “نظری به ادبیات کلاسیک جهان”، “سیستم انتخابات در کشورهای جهان” آدلی کتابلاری، ادبی اثرلری نشر اولدوقدا اوغورلا قارشیلانمیشدیر.\nاوستادین مطبوعات صحیفه‌لرینده، کتاب و مجموعه‌لرده ۵۰۰ دن آرتیق، ادبیات، علم، فلسفه، مدنیت، ائسته‌تیکا، کتاب تانیما ساحه‌سینده مقاله، قید و مختلیف بیچیملی یازیلاری چاپ اولونموشدور.\nگؤرکملی عالیم، یازیچی، تنقید‌چی، شاعر عزیز محسنی‌نین یارادیجیلیق عالمی چوخ زنگین، موضوع دایره‌سی چوخ گئنیش، مضمون‌لاری رنگارنگ و قلم چالدیغی ادبــی- بدیعی ژانرلار چوخ سایلی‌دیر. اونون ا یندیـه‌دک اوچ شعر مجموعه‌سی چاپ اولوب: “نمونه‌هایی از شعر معاصر آذربایجان” (آنادیلی شعریمیزین فارسجایا چئوریلمیش نمونــه‌لری‌دیر.) “دینله منی”، “نیسگیللریم”، آذربایجان دیــلینده شعرمجموعه‌لری‌دیر.\nبو شعر مجموعه‌لرینین هــر ایکیسی‌ده ایکی اساس بؤلگویه مالیک‌دیر: بیرینجی بؤلوم‌لر شاعرین آنا دیلینده یازدیغی شعرلر، ایکینجی بؤلوم‌لر ایسه ایران و دونیا شاعرلریندن آنا دیلیمیزه ترجمه‌لردیر. ترجمه‌چی شاعر، آنا دیلیمیزین بوتون گؤزه‌للیک‌لرینی، اساس قایدا قانون‌لارینی تام صورتده ساخلایاراق گؤزه‌ل شعر نمونه‌لری یاراتمیشدیر. ترجمه‌لر ایسه اورژینال‌لاری ایله تام سسله‌شن، اونلارین بدیعی خصوصیتلرینی آنا دیلیمزده ایفاده ائدن دیرلی، بدیعی ترجمه‌لردیر. داها دوغروسو آذربایجان دیلینده یئنی‌دن یازیلمیش شعر نمونه‌لری‌دیر. منجه بو ترجمه‌لر گنج شعر ترجمه‌چی‌لرینه چوخ دیرلی اؤرنک ساییلا بیلر. اوستادین ترجمه‌لری سیراسیندا “یورد” آدلی حکایه‌لر مجموعه‌سی‌نین‌ده چوخ دیرلی یئری واردیر. بو توپلو: ایران، آمریکا، الجزایر و باشقا دونیا یازیچیلاریندان ترجمه‌لردیر .\nشاعر- یازیچی‌نین “چای آخیر” و “ساوالان”، آدلاریندا ایکی حکایه‌لر مجموعه‌سی وار. بو حکایه‌لرین موضوعسو رئال حیاتدان آلینمیش تاثراتین حکایه فورماسیندا بدیعی افاده‌سی‌دیرکی شیرین،آخیجی واوره‌گه یاتان بیر دیل‌له یازیلمیش‌لار.\nاوستادین، شفاهی خلق ادبیاتیندان توپلادیغی دئییم‌لر، آتالار سؤزو و ضرب‌المثل‌لر هله آز ایشیق اوزو گؤرسه‌ده، آنجاق پئشه‌کارلیق و علمی حاضیرلیق‌لا چاپا حاضیرلادیغی « دده قورقود» کتابی ایران دا دده‌قورقود‌شناسلیق ساحه‌سینده چاپ اولان ان دیرلی اثردیر. آراشدیریجی عالیم دده قورد دونیاسینی، و اثرین، تاریخی، علمی و بدیعی اهمیتینی اوزه چیخارماق اوچون آنار کیمی دده قورقودشناسلارین یوکسک آکادمیک سویه‌لی یازیسی‌لا برابر، داستانلارین اختصارلانمیش و ساده‌لشمیش متنینی، ایضاحلاری‌لا حاضیرلاییب، نشر ائتدیرمکله ادبیاتیمیز اوچون چوخ اهمیتلی بیرایش گؤرموشدور.\nعزیز محسنی اؤز ایده‌یالار دونیاسی اولان متفکر قلم صاحبی‌دیر، خلقه، وطنه، انسانلیغا، آلوولو محبت، دوغما خلقین، آنا وطنین تاریخینه، طالعینه، گله‌جه‌گینه باغلی‌لیق، بیر سؤزله وطنداشلیق اونون ادبی فعالیتی‌نین ایده‌یا- مایاسینی تشکیل ائدیر. اونون بدیعی و علمی تنقیدی اثرلرینین آرخاسیندان، عالیمین پارلاق شخصیتی، ایده‌یال‌لاری، حقیقی وطنداشلیق سیماسی آیدین گورونور.\nاوستاد محسنی‌نین یارادیجیلیق عالمینه دریندن نظر سالدیقدا، اونو دوغرو و دوزگون اینجه‌له‌دیکده بیر حقیقت بیزه آیدینلاشیر! عالیمین یارادیجیلیغی‌نین اساس غایه‌سی، جانی، جوهری، خصوصی ایله ادبیاتشناسلیق ساحه‌سیندهکی فعالیتی‌نین باشلیجا خصوصیتی، ادبیاتیمیزین بوشلوقلارینی دولدورماق اونـون چاتیشماز جهتلـرینی آرادان قالدیــرماق اولموشدور. ناشرلییی‌ده، ادبی- اجتماعی فعالیتی‌ده، بو قایغی‌دان دوغموشدور. بو قایغی اونون یوکسک وطنداشلیقلا یوغرولموش شخصیتیندن، وجدان ایشیغی ایله آیدینلاشمیش ایده‌یال‌لاریندان دوغور.\nبورادا بیر نئچه مسئله‌یه توخونماقلا، اوستادین سون کتابی حقینده اؤز ملاحیظه‌لریمی حؤرمتلی اوخوجولارلا پایلاشماق ایسته‌ییرم:\nبیری بو مسئله کی، ادبیاتشناسلیق، ادبی فیکیر و تنقید هر بیر ادبیاتین، بدیعی مدنیتین، آیریلماز ترکیبی حصه‌سی‌دیر. بونلارسیز، هئچ بیر خلقین ادبیات تاریخینی، تفکر عالمینی، تصور ائتمک ممکن دئییل. چونکو ادبیات و اونون یارادیجیلیق ایده‌یالاری، اوبرازلار عالمی، محض ادبیاتشناسلیق علمی‌ایله آچیلا بیلیر. یالنیز ادبی- نظری تفسیرلرله قیمتلندیریله بیلر؛ فلسفی – اجتماعی معنالاندیرما واسطه‌سیله اؤز حیاتینا دوام ائتدیره بیلر و سونرا کی نسیللرین قاوراییشینیدا، معنوی حیاتیندا یئنی موجودلیق فورماسی منیمسه‌ییر. باشقا سؤزله دئسک، ادبیاتشناسلیغین، تنقیدین درکی، تصویری واسطه‌سی‌ایله ادبی اثرلر، ادبی جریانلار، ادبی آختاریش‌لار و تاپینتی‌لار، توکنمز یارادیجیلیق پروسه‌سی عالمینه داخل اولور، ادبی حرکت یارادیر.\nایکینجی مسئله بو کی، هر بیر خلقین ادبیات تاریخی، او خلقین ملی – بدیعی تفکرونون تاریخی‌دیر. بو تاریخ، خلق حیاتی، اونون دونیا گؤروشو ایله باغلی حیات‌دیر. اونون هر مرحله‌سی و بو مرحله‌لری تمثیل ائدن هر کلاسیکی، خلقین تاریخی کئچمیشینی، مدنیتینی اؤیرنمک، اونا نفوذ ائتمک، اونو درک ائتمک اوچون ان معتبر منبع، ان زنگین خزینه ساییلیر.\nو داها بو کی، عصیردن- عصیره انکشاف و یوکسه‌لییش‌ده اولان آذربایجان ادبیاتی، زنگین تاریخه مالک‌دیر. بو ز��گین بدیعی – ادبی ارثی بو گونلر اوخوجولارا آچیقلاماق، اونون بدیعی فیکیرلرینی، یارادیجیلیق سیرلرینی معاصر ادبی جریانلارا چاتدیرماق، ادبیاتشناس‌لاریمیزی و قاباقجیل یازیچیلاریمیزی دائما دوشوندورموشدور.\nعزیز معلیم، بـؤیوک و گؤرکملی ادبیاتشناسلارین، تنقیدچی‌لرین، دوزگـون علمی گؤروش‌لری بـو نظرلـرینـه اساس‌لاناراق، اونــلارین مئتـودلارینــی اؤیـرنـمک و منیمسه‌مکلـه، ادبـی بیلیگینی زنـگیـن‌لشدیرمیشدیر. او، حمید آراسلی، محمد جعفر، میر جلال، محمد عارف و … کیمی عالیم‌لریــن علمی- تنقیــدی فیـکیرلرینـه اساسلاناراق، ادبیـاتا باخمیش‌دیــر و انسکلوپئدیـالار و ادبیات تاریخ‌لری، جونگ‌لر، منوگرافیالارا مراجعه ائده‌رک، ادبیاتیمیزین گؤرکملی سیمالاری و بؤیوک دوهالاری‌نین حیات و یارادیجیلیق‌لاری حاقدا یازدیغی یازی‌لاریلا بو گونکو ایران آذربایجانی‌نین ادبی پروسه‌سینده کی بوشلوق‌لاری دولدورماق ایشینده دیرلی و اوغورلو آددیم‌لار آتمیشدیر. بو ساحه ده اونون « آذربایجان ادبیات تاریخیندن قیزیل یارپاقلار» کتابینی مثال گتیرمک اولار. او بو عنوانی داشییان اوچ کیتابیندا، دئمک اولار کی آنا دیللی ادبیاتیمیزین نسیمی‌دن توتموش ساهره قده‌ر بیر چوخ آدلیم و بؤیوک سؤز اوستالاری‌نین حیات و یارادیجیلیغی حاقیندا دیرلی آراشدیرمالار آپارمیشدیر. بیر سیرا شاعرلر، اوجمله دن ، دخیل ، قمری ، عصری ، کیمی سؤز اوستالارینین اثرلری بارده دریندن دوشونموش، اونلاری آراشدیرمیش و چوخ دیرلی و اورژینال فیکیر و ملاحظه‌لرینی سؤیله میش و بو یوللا ادبیاتشناسلیق علمیمیزه یئنی تحفه‌لر باغیشلامیشدیر. ادبیات تاریخیمیزدن قیزیل یارپاقلارین(اوچونجوسو) داخیل اولماق اعتباری ایله، او، ادبیاتیمیزین گئنیش منظره‌سینه، ادبیات تاریخیمیزین مختلف دؤرلرینده یارانان رنگارنگ، زنگین و چوخ ساحه‌لی عالمینه نظر سالمیش، فلسفی، اجتماعی، سیاسی و محبت لیریکاسی فورمالارینا، ادبیات ژانرلارینا، بدیعی اوسلوبلارا، ادبی جریانلارا ،شعر، نثر، ساتیرا، دراماتورگییا و…توخونموش و اوخوجولارین معنوی دونیاسینی چوخ دیرلی و اورژینال معلومات و ملاحظه‌لرله زنگینلشدیرمیشدیر.\nیوخاریدا سؤیله‌نن فیکیرلرین تصدیقینده اوخویاجاغینیز بو کتاب حاقدا فیکیرلریمی سیزینله بؤلوشمک ایستردیم:\nصائب تبریزی کلاسیک شرق شعری‌نین، مترقی و گوزه‌ل عنعنه‌لرینی دوام ائتدیرن گؤرکملی شاعردیر. او، فضولی شعری‌نین گؤزه‌ل عنعنه‌لرینی انکشاف ائتدیریب و یئنی بدیعی– ادبی مکتب(اصفهانی سبک) یاراتمیشدیر. صائب‌ین ادبی ارثی هم مضمون، هم ده فورماجا چوخ زنگین و رنگارنگ دیر. او، غزل، قصیده، مثنوی، رباعی، تک بیت ، بیر سؤزله شعرین مختلف نوعلرینده یازسادا، آنجاق شاعرین صنعتکارلیق قابلیتی اونون غزل‌لرینده اؤز تجسمونو تاپا بیلمیشدیر. اوستاد محسنی صائب حاقدا یازدیغی مقاله‌ده، بویوک شاعرین، ییغجام و توتارلی بیوگرافیاسینی وئردیکدن سونرا، شاعرین یارادیجیلیق دونیاسینا نظر سالیر، اونون ادبیاتیمیزداکی یوکسک ادبی موقعیتیندن سؤز آچیر و اوخوجودا صائب تبریزی یارا دیجیلیغی باره‌ده تام تصور یاراتماق اوچون اونون غزل‌لری و تک بیت‌لریندن نمونه‌لر گؤستریر. بوردا اوخوجو، صائب‌ین فارسی غزل‌لری‌نین اورژینالی ایله برابر گؤرکملی صائب‌شناس خلق شاعری بالاش آذراوغلون��ن ترجمه‌لری ایله تانیش ائدیر. صائب‌ین آنا دیللی غزللریندن سئچمه‌لری داها ماراقلی‌دیر. بـوردا سئچیلمیش اثـرلر: صائب تبریزی‌نین صنعت گلزاریندن نمونـه اولاراق اونـون بؤیوک غزل شاعری، سؤز اوستادی اولدوغونـو داها آیـدیـن و آچیق صورتـده گؤستره بیلیر. منجه، بو یازی، بو تایدا صائبین اثرلری، حیاتی، یارادیجیلیغی باره ده آنا دیلیمیزده یازیلان یازی‌لارین چوخ دیرلیسی‌دیر.\n۱۸-ینجی عصر آذربایجان شعری‌نین گؤرکملی سیماسی، بؤیوک کلاسیکی واقف دیر. واقف یارادیجیلیغی ایله شعرمیز یئنی بیر مرحله‌یه قدیم قویموشدور. آذربایجان ادبیات تاریخینده یئنی بیر فصیل آچیلمیشدیر. واقف، ادبیاتا خلق روحونو، ملی شعرمیزین فورما چالارلارینی گتیردی، کلاسیک شعرمیزین کوهنلمیش، بایاغی‌میش عنعنه‌لرینی، اینجه حس‌لر، درین و نیکبین دویغولا، یوکسک ذوق، یئنی و رئالیست آب و هوا ایله عوض ائده‌رک، خلق ذوقونا یاخینلاشدیردی. خلقین بدیعی ائسته‌تیک دویومولاریلا اویغونلا شدیردی. واقفین یارادیجیلیغی‌ایله شعرمیز، بدیعی- ائسته‌تیک قورولوش، مندرجه و مضمونو اعتباری ایله کمالا دوغرو بیر پیلله‌ده یوکسله‌رک، واقف ادبی مکتبی آدیله ادبیات تاریخیمیزده سجیه‌لندی و شعرتاریخیمیزده فضولی مرحله‌سیندن سونرا، واقف مرحله‌سی یاراندی. اوستاد محسنی واقف حاقیندا یازیسیندا، شاعرین حیاتی، دؤورو و اجتماعی، سیاسی وظیفه‌لری باره‌سینده دقیق معلومات وئره‌رک، شاعرین علمیندن، بیلیگیندن، سؤز آچیر و دوغرو اولاراق یازیر کی: ملا پناه واقف‌ین یاراتدیغی بو اثرلرین طراوتی، خلقی‌لیگی، مضمونو، گؤزه‌للیگی نتیجه‌سینده آذربایجان ادبیاتیندا قالیب و قالاجاقدیر- دییه‌رک شاعرین صنعت دونیاسیندان بحث ائدیر، واقف‌ین اؤزونون صنعت موضوعسونا، بدیعی اوبرازا چئوریلمه‌سیندن صحبت آچیر. صمد ورغونون واقف درامینی، یوسف وزیر چمن‌زمینلی‌نین قان ایچینده رمانینین مثال گؤستریر. ان نهایت واقف شعرلریندن نمونه‌لر گتیره‌رک، بویوک شاعرین، اثرلری ایچه‌ریسیندن اؤز معنا دولغونلوغو، اجتماعی – فلسفی محتواسیله سئچیلن “گؤرمه‌دیم” ردیفلی مشهور مخمسینی تحلیل ائد‌ه‌رک اثرین، فیکیر دونیاسی، دوشونجه عالمینی، فلسفی گوروشلرینی، اجتماعی حیاتا مناسبتینی ییغجام و توتارلی بیر شکیلده ایضاح ائدیر. اوخوجودا واقف یارادیجیلیغی حقینده دوغرو- دوزگون تصور اویادیر و نهایت بئله بیر نتیجه چیخاردیرکی: “واقف یارادیجیلیغی آذربایجان شعرینده هر بیر نظردن مهم مرحله‌لردن ساییلیر.”\n۱۸- ینجی عصرین سونو و ۱۹- اونجو عصریــن اول‌لرینده یاشامیش آذربایجانین بــؤیــوک جغرافی‌شناسی، سیاحتچیسی حاج زین‌العابدین شیروانی عومورونون ۴۰ ایلینی سیاحت‌ده کئچیرمیش؛ آسیا، آفریقا اؤلکه‌لرینده ۶۰ مین کیلومتردن آرتیق یول گئتمیش‌دیر و گزدییی بؤلگه‌لرین، اؤلکه‌لرین طبیعتی، اجتماعی – اقتصادی وضعیتی. اورالاردا یاشایان خلق‌لرین، طایفالارین و اونلارین باشچی‌لاری، دین خادم‌لری، بیلیجی‌لری ایله گؤروشوب، صحبت ائتمیش، دینی گؤروش‌لری، عادت وعنعنه‌لری و ائتنوگرافیک خصوصیت‌لری بارده دیرلی معلومات وئرمیش‌دیر. اؤز دؤورونون گؤرکملی علم آدامی اولان حاج زین العابدین شیروانی‌نین شخصیتی، سیاحت‌لری و ایندییه قده‌ر اهمیتینی ایتیرمه‌میش کتابلاری، روسیه، انگلستان، فرانسه، هندوستان، چین، عرب، ایران، تورکیه، افعانستان و سایر اؤلکه‌لرین شرقشناس‌لارینی همیشه ماراقلاندیرمیش‌دیر. رضاقلی هدایت «روضه الفصحا» اثرینده یازیر: «سوزله شیروانی چوخ سیاحت ائتمیشدیر، حقیقتا او عاغیللی، گورکملی عالم اولموشدور، او گزدییی اؤلکه‌لرده گؤردوکلرینی ریاض‌السیاحه، حدایق السیاحه – بوستان السیاحه آدلی بؤیوک حجملی کتاب‌لار دا یازمیش‌دیر.” اوستاد محسنی بؤیوک عالیم و فیلسوف و سیاح حاج‌زین‌العابدین شیروانی مقاله‌سینده، سیاحین حیاتی، سیاحت‌لری حاقیندا دیرلی معلومات وئریر. اثرلرینی قیسا، آنجاق دولغون شکیلده اوخوجویا چاتدیریر، عالیمین اثرلری‌نین اؤیرنلمه‌سی، اونون حقینده یازانلاردان خصوصی ایله عباسقلی‌آقا باکیخان‌اوو دان آد چکیر. اثرلری‌نین گئنیش یاییلماسیندان، اؤیرنیلمه‌سیندن سؤز آچیر. بو مقاله‌ده عالیمین، علمی، بدیعی یارادیجیلیغیندان لازیمی صورتده صحبت گئدیر. بدیعی اثرلریندن، او جمله‌دن رباعی‌لریندن نمونه‌لر وئریلیر. آنجاق بو مقاله‌نین باشقا بیر یؤنونو و دیرینی قید ائتمک ایستردیــم. اوستاد محسنی‌نین، حاج‌زین‌العابدین شیروانی‌نین کتابلاریندان سئچیب، یازیسیندا نمونه وئردییی، آذربایجان‌لا باغلی، قیدلری و ملاحظه‌لری، شهر و یئرلر حاقیندا معلوماتی بو گونکو علممیز اوچون ده چوخ دیرلی‌دیر. بیر چوخ مباحثه‌لره، مناقشه و مسئله‌لره ایشیق ساچیب و اونلاری آیدینلاشدیرا بیلیر. اوستاد محسنی چوخ دوزگون اولاراق قید ائدیرکی: «حاج‌زین‌العابدین شیروانی اؤز اثرلرینـده، یاخین و اورتا شرقین، هندوستان، حبشه، اورتا آسیا جغرافیاسی، تاریخی، ائتنوگرافیاسی، اینجه صنعتی، مدنیّت آبیده‌لری، ادبیاتی و هابئله گؤرکملی شخصیتلر و ساده انسانلاری حاقیندا قیمتلی معلومات‌لار وئرمیش‌دیر.”\nآذربایجان مدنیتی‌نین گؤرکملی سیمالاریندان اولان، استعدادلی عالیم، فیلسوف، شاعر و آراشدیریجی عباسقلی‌آقا باکیخان اوو (قدسی) دیرلی علمی اثــرلـری ایــله یاخین شرق، او جملـه‌دن آذربایجـان علمینه چوخ مهم یئنی‌لیک‌لر گتیرمیش‌دیر. عینی حالدا بدیعی اثرلری ایله ادبیاتیمیزدا تنقیدی رئالیزمی یارادانلارین ایلکین‌لریندن اولموشدور. بو باخیمدان بؤیوک میرزه فتحعلی‌نین سلفی ساییلیر. او عینی حالدا معارفچی‌لیک جریانین اساس نماینده‌لریندن بیری‌دیر. عباسقلی آقا باکیخان اووون علمی ادبی فعالیتی‌نین دایره‌سی چوخ گئنیش و یارادیجیلیق عالمی چوخ زنگین‌دیر. او صرف و نحو، کیهان شناسلیق، اخلاق، فلسفه‌سی، تاریخ علم‌لری، ادبیات تاریخی، رمان، منظومه حکایه‌لر، تمثیل‌لر مؤلفی کیمی تانینیر. اوستاد محسنی بو مقاله‌سینده بؤیوک ادیب و عالمین یارادیجیلیغینین مختلف یؤنلرینه نظرسالیر، اثرلری حاقیندا دولغون و دیرلی معلومات وئریر، حیاتی‌نین اینجه‌لیک‌لرینی آچیقلاییر، اثرلری‌نین مضمون، محتواسی، دیری حاقیندا علمی ملاحظه‌لر سؤیله‌ییر. قدسی‌نین «عسکریه» اثرینی آذربایجان دیلینده ایلک رومان آدلاندیــریر و اونو، آذربایجانیــن یئنی نثری‌نین بانیسی کیمی قلمه وئریر؛ غزل، رباعی و باشقا اثرلری‌نین بدیعی فیکیر مندرجه‌سینی، اجتماعی، فلسفی گوروش‌لرینین ماهییتینی ایضاح ائدیر و مقاله‌نین سونوندا قدسی‌نین فاطما تارچالیر، تاتارنغمه‌سی آدلی لیریک شعرلرینی اونون لیریکاسیندان نمونه اولاراق درج ائدیر. بو شعرلر، بدیعی قورولوش، لیریک مضمون، ایفاده یئنی‌لیگی ایله چوخ ماراقلی و بوگونکو شعرمیزله سسلشن شعر نمونه‌لری‌دیرلر.\nفضولی، واقف ادبی مکتب‌لرینین بعضی عنعنه‌وی خصوصیتلرینی اؤز یارادیجیلیغیندا بیرلشدیرن، ۱۹- ینجی عصر آذربایجان شعری‌نین گؤرکملی سیمالاریندان اولان حاج مهدی شکوهی، غزل، قصیده، مرثیه، مدیحه و ساتیریک شعرلرینده یاشادیغی دؤورون اجتماعی – سیاسی، فضاسینی ایفاده ائتمه‌یه چالیشمیشدیر. اوستاد محسنی حاج مهدی شکوهی‌نین حیاتی، دونیا گؤروشو، ادبی- بدیعی ارثی بارده یازارکن بئله بیر نتیجه آلیر کی: شکوهی لافونتن، کریلوف، عبید زاکانی کیمی بؤیوک تمثیل و ساتیریک شعر اوستالاری‌نین دوامچیسی کیمی‌دیر. اوستاد، بو مقاله‌ده شکوهی‌نین میمونیه آدلی منظوم حکایه‌سینی تحلیل ائدیر، قوشما، غزل‌لریندن نمونه گؤستره‌رک، دیرلی شاعرین یارادیجیلیق دونیاسینا اؤتری نظر سالاراق، اونون یارادیجیلیغی‌نین سجیه‌وی خصوصیتلری و مندرجه‌سی بارده فیکیر سؤیله‌ییر.\nاوستاد محسنی، بـــو کتابین مقاله‌لری‌نین بیرینی ده عصری آدلی شاعره حصر ائتمیشدیــر. عالیمین فیکیــرینجــه، عصری ۱۹- ینجی عصریـــن سونو و۲۰- ینجی عصریــن اول‌لرینــده یاشامیشدیــر. بــو یازی دا، عصری‌نین یارادیجیلیغینا نظر سالینیر، اونون پندنامه آدلی مثنوی‌سیندن پارچالاری مثال گتیریلیر، شاعرین شفاهی خلق ادبیاتیندان، خصوصی ایله خلق دئییم‌لریندن، آتالار سؤزلریندن یئرلی- یئرینده استفاده ائتمه‌سیندن سؤز آچیلیر و قوشما، غزل، تخمیس و تضمین‌لریندن اؤرنک‌لر وئریلیر. مقاله‌نین سونوندا مؤلیف ادبیات آراشدیریجیلارینا مراجعت ائده‌رک، اونلاری، تانینمامیش آذربایجان شاعری عصری‌نین اؤیره‌نیلمه‌سی و باشقا اثرلرینین اوزه چیخاریلماسی یولوندا چالیشماغا چاغیریر.\n۲۰- ینجی عصر ادبیاتیمیزین یئتیردیگی بؤیوک ادبی سیمالارین بیری و گؤرکملیسی شاعر، فیلسوف، دراماتورق حسین جاوید‌دیر. بؤیوک دراماتورق و شاعر.۲۰- ینجی عصرآذربایجان رومانتیزمینی اؤلمز اثرلری ا یله یوکسک‌لره قالدیرمیش‌دیر. بو کتابین سون مقاله‌سی، بؤیوک سؤز اوستاسی، متفکر و فیلسوف شاعر حسین جاویدین حیات و یارادیجی لیغینا حصر اولمونموشدور. اوستاد محسنی، حسین جاویدین آجیناجاقلی و مرکب حیاتی بارده اوخوجولارا دیرلی معلومات وئریر. اونون شعرلری و درام‌لاری بارده نظرینی سؤیله‌ییر. حسین جاویدی آذربایجان ادبیاتیندا منظوم درامین بانی‌سی و گؤرکملی سیماسی کیمی دیرلندیریر. اونون اثرلری‌نین مضمونو، موضوعسو بارده فیکیر سؤیله‌ییر. بو ییغجام و دولغون فیکیرلر، دراماتورقون«ابلیس» فاجعه‌سی‌نین تحلیلی ایله داهادا درینلشیر.عالیمین ابلیس فاجعه‌سی حاقیندا سؤیله‌دیگی فیکیرلر دوشوندورجو و قناعت‌بخش‌دیر. عزیز معلیم ابلیس فاجعه‌سیندن بو سطیرلری مثال گتیره‌رک اثرین بدیعی- فیکیرعالمینی داها آیدین صورتده یئکونلاشدیرا بیلمیشدیر:« حسین جاوید ین فلسفی، سیاسی، اجتماعی گؤروشلرینده شرقین، غربین، بیر چوخ منفور کیمسه‌لرینه، عدالتسیز محاربه‌لره قارشی عصیان ائدیر، ظلمه ، کؤله‌لیگه مظلوم بشره بو صبری تلقین ائدن موهومات، خرافات تبلیغاتچی‌لارینا قارشی بو عصیان چوخ کسگین و گوجلودور.” ابلیس نه دیر؟ جمله خیانت لره باعث\/ ! یا هرکسه خائن اولان انسان نه‌دیر؟-ابلیس !. جاوید شناسلار حسین ��اویدین ابلیس فاجعه‌سینی آلمانیانین بؤیوک شاعر و یازیچیسی گوته‌نین «فاوست» فاجعه سی ایله مقایسه ائدیرلر، البته کی بو ایکی اثرده بیر- بیرینه اوخشار جهتلرچوخدور. آنجاق ابلیس فاجعه‌سی هم حسین جاوید، هم ده آذربایجان دراماتورگیاسیندا اؤزونون دیرلی و گورکملی یئری اولان و اورژیناللیغی ایله سئچیلن شاه اثردیر.\nهر بیر نسل، زمانه سیندن، یاشادیغی دؤوردن آسیلی اولاراق ملی ادبی ارثه مراجعت ائدیر، او، کیملیگینی، ملی وارلیغی ایله قوشالاشدیریر، ایندیسینی خلقی‌نین کئچیشینده آختاریر. معنالی کئچمیشی جانلاندیرماق، اؤز کیملیگینی آیدینلاشدیرماق دئمک‌دیر.\nبیز ایسه، “آذربایجان ادبیات تاریخیندن قیزیل یارپاقلار”، کیتابلاریندا گؤستریلن نمونه‌لردن اؤیره‌نیریک کی آذربایجان ادبیاتی، مضمونو، ترنم و تبلیغ ائتدیگی ائده‌ال‌لاری جهتیندن، خلق حیاتی ایله باغلی اولان، اوندان الهام آلان. بیزیم ملی مدنیتیمیزین ان زنگین و پارلاق صحیفه‌سی‌دیــر. خلقیمیزین حیاتی‌نین، قاباقجیل ومترقی فیکیر‌لرینی یوکسک ائسته‌تیک ذوقونو، ایفاده ائده‌ن آذربایجان ادبیاتی، عینی زاماندا، اؤز بؤیوک و مترقی و هومانیست ائده ال لاری ایله عموم بشری مدنیت اوستالارینین سسینه سس وئرن، دائما آزادلیغا و سعادته دوغرو آپاران ایشیقلی یولا چاغیران ادبیات‌دیر و بیرده بو اثرلر ده دوکتور عزیز محسنی‌نین ادبی ملاحظه‌لری، تنقیدی گوروشلری، اثره یاناشما اوصول لاری ایله تانیش اولوروق. اؤیره‌نیریک کی، عزیز معلیم دونیانین آپاریجی ادبیات فلسفه‌سینه، ادبیات نظریه‌سینه سؤیکه‌نن ادبیاتشناس‌دیر. البته بودا چالیشقان عالیمین دونیا ادبیاتی‌لا یاخیندان و بیر باشا تانیشلیغی ایله باغلی‌دیر. او، فارس، روس ،اینگیلیس دیللرینده اوخویور، اونلاردان ترجمه‌لر ائدیر و بو دیللرین ادبی پروسسلری ایله یاخیندان تانیشلیغی، اونون ادبی–بدیعی گوروشلرینه ایشیق ساچیر، اونو معاصر ادبیاتشناسلیق علمی‌نین اوصول‌لارینی منیمسه‌مه‌سینه کؤمک ائدیــر. بورادا بیر داها آیدین اولور کی، عزیز معلیم ان اول معاصر شخصیت‌دیــر. معاصر دوشونجه‌لی انسان ‌دیــر. معاصر علمی باخیشلارینی منیمسه‌میش، اونــون دگرلرینی یییه‌لنمیش عالیم‌دیــر. بونا گؤره دیـــر کی، معاصرلیک عزیز محسنی آراشدیرمالاری‌نین جانی و جوهری‌دیــر. بیز اونــون یازی‌لاریندا کئچمیش ادبی ارثیمیزی بو گونون گؤزو ایله اوخویور و فایدالانیریق.\nیازیمیزین سونوندا قوجامان عالیم، ادبیاتشناس، شاعر و یازیچی، ادبی گنجلیگین قوجامان آغ ساققالی اوستاد دوکتور عزیز محسنی‌یه، عزیز معللیمه، سئویملی دوستوما جان ساغلیغی و یارادیجیلیقلا بزنمیش حیات آرزولاییرام.","num_words":4287,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":221526.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیرینجی کازیمیر (لهیستان) (اینگیلیسی‌جه: Casimir I the Restorer) بیر شاهی ایدی. Duk: 1040–1058 ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی ایکینجی میشکو (لهیستان) دیر. ایکینجی میشکو (لهیستان) اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب.","num_words":43,"character_repetition_ratio":0.133,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.264,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":188755.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"باهارین سون آیی‌نین ایلک گونو تبریزین هاوالاری ایسینسه‌ده، زندان زئرزمی‌ده یئرلشدییی اوچون هله بندین دووارلاری قیش سویوغوندان آییلمامیشدی. ائنی اوچ، اوزونو دؤرد متر اولان یئر کهنه ادیاللا اؤرتولموشدو. دوارلاری کیر باسمیش، اَیری-اویری بللی اولمایان جیزیقلار دووارا عیبجر گؤرکم وئرمیشدی. تاواندا ال‌چاتماز هوندورلوکده بالاجا بیر ایشیق لامپی اؤلَزییردی. بندین قاپیسی‌لا اوز‌به‌اوز دوواریندا تاواندان بیر قاریش بویو آشاغی بالاجا بیر دمیر داراقلی پنجره‌ واردی. گونش باتان چاغدا اورادان ساری قیرمیزی قات ایشیق ایچری دوشر. بو آز چکردی. محبوسلارین بورادا یگانه سئوینج و فرح واختی ائله گونشین باتان چاغی او نئچه دقیقه اولاردی. گونش سونرا زندانین اوجا دووارلاری آراسیندا گیزله‌نرک غم-غصه‌نی بنده یئنی‌دن قایتاریردی. بندین نملی و سویوق هاواسی اورادا اوتوران دوستاقلاری بوزوشمه‌یه وادار ائتمیشدی. هرکس اؤز خیال عالمینه دالاراق، دیزلرینی قوجاقلاییب بللی اولمایان گله‌جه‌یی دوشونوردولر.\nملی حکومت دؤورونده دادستان وظیفه‌سینده چالیشان زامان بوش واختلارینی بو دوستاق‌خانادا کئچیرردی. رضا شاه دؤورونون دوستاقلارینین پرونده‌لرینی اوخویوب گناهسیزلاری بوراخمیشدی. یئنه دوستاقخانایا گلدی. اوخوماغا پرونده قالمامیشدی. بندلری دولاشماغا باشلادی. دوستاقلارلا حال-احوال توتدو. وضعیتلرین اؤیرندی. شکایتلرین دینله‌دی. گرفتارچیلیقلارین ائشیتدی. سالونون کونجونده یئرلشن بند، عؤمورلوک جزا آلمیشلارا مخصوص ایدی. قاپینین آچیلماسینی ایسته‌دی. ایچری گیردیلر. بند ایشیقسیز و اورک سیخیجی شراییطده اولدوغوندان داریخدی. اطرافا گؤز گزدیردی. گؤزلری قارانلیغا آلیشان زامان دؤرد نفرین بورادا اولدوغونو بیلدی. بیر-بیر اونلاری نظردن کئچیردی. نظری قوجا بیر دوستاغین اوزونده دایاندی. یاشی اللی‌نی حاخلامیشدی. اوز-گؤزونون قیریشلاری، انگی‌نین باتیغی اونو داها دا قوجا گؤستریردی. ساچی-ساققالی یاری‌آغ-یاری‌قارا اولدوغوندان معصوم بیر گؤرکم افاده‌سی آلمیشدی. آدینی و گناهینی سوروشدوقدا، قوجا اوتانجاق و کدرلی حالدا: «آدیم ایوب دیر. گناه دئیینده قیسمتیم بو ایمیش قادان آلیم. نه بیلیم، کاش او گون هئچ ائودن باییرا چیخمایایدیم. ایشدیر باشیما گلیب، کیشی‌نین ده باشینا ایش گلر، قادان آلیم».\nزندان رییسی اونونلا بیرلیکده ایدی. تاپشیریق وئردی: «ایوب دایینی یانیما گتیر». دئییب بنددن چیخدی. زندانین تمیزلینی و یئر اؤرتوکلرینی، دووار-قاپیلارینی نظردن کئچیردی. قاییدیب رییسین دفترینده اوتوردولار.\nایوبون پرونده‌سینی ایسته‌دی. ایوب هله ده آیاق اوسته دورموشدو. اونا صندلی‌نی گؤستریب اورتورماغین ایسته‌دی. رییس متانتله پرونده‌نی اونون قاباغینا قویوب کنارا چکیلدی. پرونده‌نی واراقلاییب، اوخویاندان سونرا اوزونو قوجایا توتدو:\n– ایوب دایی، بورادا اعتراف ائدیب و بارماق باسمیسان کی مرحوم زینالی قصداً، اؤلوم آماجی ایلا وورموسان و محکمه‌نین قرارینا اعتراض ائتمه‌دن گناهلارینی بوینونا آلمیسان.\nایوب اللرینی بیر-بیرینه سورترک، باشینی آشاغا سالیب:\n– باشینا دؤنوم. من ساوادسیز بیر آدام نه بیلیم اورادا نه یازیلیب. منی هئچ دانیشدیران اولوب کی، بارماقدا باسام؟ بایاق دئدیم. ایندی ده دئییرم، کاش قیچیم سینایدی او گون ائودن باییرا چیخمایایدیم.\nاو فیکره دالاراق، پرونده‌نی واراقلاییب، بیرده اوخودو. چوخ سوساندان و دوشونندن سونرا:\n– ایوب دایی، او گونو خاطرلاییرسان؟ یادیندا قالانی و نه حادثه باش وئردیینی دئیه‌بیلرسنمی؟\nقوجا یئرینده بیرآز قوردالاندی. سانکی دانیشماغا سؤز آختاریردی. هارادان، نه یئردن باشلامیسیندان، یادداشینی الک-ولک ائدیردی. دریندن نفس آلیب کؤکس اؤتوردو:\n– یازین اورتا آیی‌نین ایلک اون گونلویو اولاردی بالا… سحر چاغی صبح نامازیندان سونرا منیم سو نوبه‌م ایدی. هاوا هله قارانلیق ایدی. یوخودان آییلدیم. دئدیم بئواختا قالماییم، نامازی دا ائله اؤروشده قیلارام. دوردوم آیاغا باغلامانی و بئلی گؤتوروب گئتدیم یونجالی باغا. هاوا هله آیازیمامیشدی. کوچه‌لر ساکتلیک ایدی. یونجالی باغ کنددن بیر آز آرالی ایدی. من باغا چاتار-چاتماز هاوا آیازییردی. باشلادیم ورگانلاری ساهمانلاییب، سو یولونو راحاتلادیم. یان-یوؤوره‌نی دولاندیم. دان یئری سؤکولموشدو. کندین ناخیرلاری و چوبانلاری‌نین های-هاراییلاری ائشیدیلیردی. اذان سسی گلدی. قابدا گتیردییم سو ایلا دستماز آلیب، باشلادیم نامازیمی قیلدیم. نامازی قورتاراندان سونرا آرخا سو گلدیینی گؤردوم. باشلادیم سو یوللارینی یئنی‌دن تمیزله‌مه‌یه، ورگانی محکملندیرمه‌یه. ائله بو زامان زینال پیدا اولدو و باشلادی منیمله دئدی-گودو ائله‌مه‌یه: «سو نوبه‌سی منیم‌دیر. سن نییه باغینی سوواریرسان؟». من ده دئدیم: «سحر-سحر اووقاتیمی کورلاما، اوغول! بوتون کند اهلی بیلیر بو ساعات منیم نوبه‌مدیر». باش آغریسی وئرمه‌ییم، سؤزوموز چپ گلدی. یاخامدان توتدو. من بیله‌ییندن یاپیشیب ایته‌له‌ییب، اؤزومدن کنارلارشدیرماق ایسته‌دیکده، یئر سوروشکن اولدوغوندان او ترازلیغینی ساخلایا بیلمه‌ییب، ورگانا طرف ییخیلدی. باشی ورگاندا اولان بؤیوک سال داشا دییب اویدو. من اونون قوللاریندان یاپیشیب سیلکه‌له‌دیم. اویموشدو…\nخبر سالدیم. های-هارای چکدیم. قونشو کندچیلر گلدیلر. اونون اؤلدوسونو بیلدیریب منی قینادیلار. بو زامان زینالین آتاسی کندین اربابی‌نین مباشیری گلدی و منی دؤیه-دؤیه پاسگاها آپاریب وئردی. و بو گونه‌جن بوردایام.\nآرایا سکوت چؤکدو. محبوسون آپاریلماسینی ایسته‌دی. سونرا اوزونو حبس‌خانا رییسینه توتوب، دئدی:\n– بو پرونده‌نی یئنی‌دن استنطاقا قویون. کندده یئرلی آداملاردان تحقیق ائدین. اطرافلی موضوعونو اؤیره‌نین. گناهسیز اولدوغو اثبات اولونارسا آزاد ائدین. نتیجه‌نی منه گزارش وئرمه‌یی اونوتمایین.\nبندلرین تمیزلنیب بویانماسی باره ده، هزینه و خرجینی بیلمک ایسته‌دی. دوروب گئدنده، بندی بیر هفته ایچینده بویاتدیریب، تمیزلنمه‌سینی ایسته‌میشدی. نوبتی گؤروشده رییسین ایشیندن راضی قالمیشدی. ایوب دایی‌نین ایشینین نه یئرده اولدوغونو سوروشدوقدا، رییس: «استنطاق گئدیر. یقین ائدیرم بیر ایکی گونه یئکونلاشار. کندده هامی بو کیشی‌نین ساده و قایغیکش اولدوغونو ووروغولاییرلار. گناهسیز اولدوغونا الیمیزده یئترلی دلیل‌لر وار. سندلری توپلاییب سرانجام اوچون سیزینده قوللوغونوزا گؤند‌ررم».-دئمیشدی. ایندی لال سکوت ایچینده او گؤنلری خاطرلاییب، گله‌جه‌یین نه اولاجاغینین فرقینده دئییلدی.\nبندین دمیر قاپیسی ات اورپه‌دیجی سسله آچیلدی. اوجا، قارنی یوغون گؤزلریندن شرارت تؤکولن گؤزتچی کوبود سسله چیغیردی:\n– فریدون! سن اوچون باغلاما وار.\nفریدون تمکینله آیاغا دوروب بندین قاپیسنا طرف گئتدی. باغلام��نی آلیب گئری دؤندو. دوستاق یولداشلارینی تبسومله سوزه‌رک یئرینده اوتوروب، باغلامانی آچدی.\nسلیقه‌یله اوتولنمیش قارا پئنجک-شالوار، دوم آغ یاخاسی و قوللاری نشاستالی ابریشم کؤینک، آل قیرمیزی رنگده کراوات، پارلاق قارا وئرنی باشماق، بیر جوت تزه جوراب و بیر مکتوب پاکتی. بو اشیالاری آییردیقدا بیر-بیر کنارا قویدو. پاکتی اهمال گؤتورب تلسمه‌دن آچدی. یازی خطی تانیش ایدی. فریده یازمیشدی:\n«عزیزیم فریدون.\nایسته‌دیکلرینی گؤندریرم. چوخ اوزگونم. بو پالتارلاری اوتوله‌ییب قورتارینجا یوز دفعه اؤلوب-دیریلمیشم. حقیقت نه قدر آجی اولسادا، اونو درک ائدیب و دوشونمک، اولدوقجا آغیردیر. بو شراییطده سنین نه فیکرده اولدوغونو و نه دوشوندویونو آغلیمادا بئله گتیره بیلمیرم.\nدوستاقخانانین رییسی‌له چوخ دانیشدیم. یالواردیم، خواهش ائله‌دیم. آنجاق گؤروش اجازه‌سی وئریلمه‌دی. بیلیرم سنین توتدوغون و چالیشدیغین حقیقت و انسان‌سئورلیک یول، داواملی اولاجاق. اینانیرام سن بو گؤنلره همیشه حاضر ایدین. اینام و اراده‌یله بو یولا قدم قویموشدون. سنسیز یاشاماق منیمچون چوخ آغیر و دؤزولمز اولاجاق. من بوتون قوّه‌مله چالیشاجاغام، اوغلوموز آیدینی وطنپرور و انسان‌سئور روحدا بؤیودوب، تربیه ائده‌م. بو دنیادا هرکس دوشونجه‌سی قدر ایز قویور. سنله منیم طالع یولوموز بو ایمیش. سن باجاردیغین قدر ایز قویا بیلدین. هر آددیمین گله‌جک نامینه، وطنین آزادلیغی اوغروندا مبارزه یولونون مشعلینه چئوریلدی. اینانیرام بو ایشیقلی یول داوام ائده‌جک. سنین دوشونجه‌لرین و فداکار اراده و اینامین گله‌جک وطن اوغوللارینین یولونو ایشقلاندیراجاق. وطنیمیز، ابدی آزادلیق بایراغی آلتیندا، سنی و مبارز یولداشلارینی ابدی خاطرلایاجاق. امینم کی، بو یولدا بوتون وار گوجونله مبارزه آپاردین. نه قدر دنیا یاشاییر، سنین روحون، دوشونجه و فیکرلرین آذربایجان و وطن‌سئورلرین یولونا ایشیق ساچاجاق.\nسنی سئویرم: فریده».\nمکتوبو سلیقه‌یله قاتلاییب، پاکته قویدو. «آیدین» سؤزو اونو چوخ سارسیتدی. دوققوز آیدان آرتیق ایدی اوغلو بو دنیایا گؤز آچمیشدی. بیر دفعه ده اولسون اونو گؤرمه‌میشدی. قوخولاییب باغرینا باسمامیشدی. «آتا»نین نه اولدوغونو دادمامیشدی.\n«یقین ایندی ایمکله‌ییر. بلکه‌ده الیندن یاپیشسان آیاغا دوروب بیر-ایکی آددیم دا آتار. بیرآز دجلله‌شیب ده. قیغیلدایا-قیغیلدایا، شیطانلیق دا ائدیر. نئچه آیدان سونرا سؤزلری اؤیرنمه‌یه باشلایاجاق. گؤرسن ایلک دئیه‌جه‌یی سؤز نه اولاجاق». یقین بیلیردی «آتا» سؤزجویونو او هله باشا دوشمه‌یه‌جک، بلکه ده عؤمرونون سونونا قدر هئچ آنلامایاجاقدا…\nاوغلونون آجی طالعینی دوشوندو. آتا نوازشیندن اوزاق اولاجاغینی، آتاسیز بؤیومه‌سینی، روزگارین غدار پنجه‌سینده آرخاسیز و کمکسیز اولماسینی‌‌‌، روحی زده‌لره معروض قالماسینا آجییردی. ‌‌‌\nفریده ایله بیرلیکده بو آدی سئچمیشدیلر. بیر گون آخشام شام یئمه‌ییندن سونرا سؤزلری اوشاق حاقدا اولدو. اونو نئجه بؤیودوب باشا چاتدیرماسیندان، اوخودوب وطن قایغیسی چکمه‌سیندن دانیشدیلار. فریده اوغلان اوشاغی اولماسینی دئدیکده فریدون، اوشاغین جنسی حاقدا هئچ بیر سؤز دئمه‌دن ساغلام و سالم اولماسینی ایسته‌میشدی. نئجه ده اونون گلمه‌سینی، بو دنیایا گؤز آچماسینی سئوینجله گؤزله‌ییردیلر. آنجاق بئله اولمادی. بو سعادتی یالنیز اونلارا یوخ بوتون آذربایجانا چوخ گؤردولر. شاه اصول اداره‌سی بؤیوک امپریالیست آمریکا و انگلیس دولتلرینین بویوندورغو آلتیندا و اونلارین نظامی قوّه‌لری و ساواش تجهیزاتی ایلا آذربایجانا تجاوز ائتمیشدی. ملی حکومتی دارماداغین ائدرک، بؤیوک و عصرین آجیناجاقلی طالعینی آذربایجان خالقینا یاشادیب و سؤی‌قیریما معروض قویوب، تبریزین کوچه‌لرینده‌کی قنولاردا سو یئرینه قیزیل قان آخیتمیشدی.\nشهرده گولله سسی بیر آن سنگیمیردی. هر گولله‌یله بیر عایله باشسیز قالیردی. وای اوغول! وای قارداش! وای آتا سسی بوتون شهری بوروموشدو. تبریزه یاغان و یئره چؤکن آغ-آپپاق قار، ایگید و آصلان اوغولارین، آتالارین و قارداشلارین ایستی قانی ایله ارییب و قنولارا قرمیزی یول سالمیشدی…\nپئنجک-شالواری الینه آلیب، ساغا-سولا چئویردی. بوتون وارلیغی ایلا یادداشینی ورقله‌دی. گؤزلری یول چکرک، سیماسینی شوخ بیر تبسوم بورودو:\n«ایکینجی دنیا ساواشی باشا چاتمیشدی. متفق دولتلرله آلمان فاشیزمی آراسیندا صلح مقاویله‌سی باغلانمیشدی. فرانسه‌نین پاریس شهرینده صلح کنفرانسی آدیندان بوتون دنیا دولتلریندن نماینده ایسته‌نیلمیشدی. آذربایجان ملی مجلسی طرفیندن اونو فرانسه دیلینی مکمل بیلدیی و باجاریقلی سیاسی دیپلمات اولدوغو اوچون نماینده تعیین ائتمیشدیلر. کنفرانسین واختینا بیر آی فرصت وارایدی. عدلیه اداره‌سینده تاپشیریقلارینی ایشچیلرین عهده‌سینه بوراخیب حاضرلیق گؤروردو.\nتبریزین مشهور درزی‌سی‌نین دوکانینا گئدیب پارچانی بینمیشدی. درزی اونون اؤلچولرینی گؤتوردوکده اونون تیکه‌جه‌یی پئنجک-شالوارا اینامینی آرتیریب دئمیشدی:«ماشالله، گؤز دیمه‌سین. بو اؤلچولرله لاپ ناشی درزی‌نین ده ایشی اعلا آلینار». فریدون ایسه گولومسیرک دئمیشدی: «گؤرک نه ائدیرسن. ائله بیر ایش گؤرمه‌لیسن، بوتون کنفرانس اشتراکچیلاری بیلمه‌لی‌دیرلرکی، آنجاق بو تبریز درزی‌سی‌نین ایشی اولا بیلر». درزی اونون گؤزلری‌نین دیک ایچینه باخاراق: «ناراحات اولمایین. سیز هر نه گئیینسه‌نیز، سیزه گؤزل یاراشاجاق. بو قد-قامت و دوروشوق هر ناشی درزی‌نین ایشی‌نین قصورلارینی اؤرتر»-دئمیشدی».\nپئنجک-شالواری بیر طرفه قویدو. کؤینه‌یی گؤتوروب بورنونون اوجونا توخوندوردو. گؤزلرینی یومدو. همیشه سحر ائودن چیخمامیش ووردوغو عطرین قوخوسو، بئینینی خمارلاندیردی. بیر آن اولسون بئله دوستاقدا اولدوغونو اونوتدو. سانکی سحر تئزدن ایشه گئتمه‌یه حاضرلاشدیغینی دوشوندو. بو خوش دویغو اونون بئینی‌نین هوجره‌لرینه قدر ایشله‌دی.\n«ایکی گون سفره قالمیش، فریده ایله تبریزین بوتون کؤینک و باشماق دوکانلارینی دولاشمیشدیلار. هر کؤینه‌یه ال قویدوقدا، فریده یوخ دئمیشدی. نهایت دوکانلارین بیرنده، فریده بو کؤینه‌یی گؤتوروب: «باخ! نئجه‌ ده قار کیمی آغ-آپپاغ‌دیر» -دئمیشدی. فریدون:«آخی بو کؤینه‌یی بیر دفعه گئیدین گرک یویوب و یاخاسی ایلا قوللارینی نشاستالاییب، اوتوله‌یه‌سن. بو سنینچون چتین اولار.» -دئییب یوخ فیکرینی بیلدیرمیشدی. فریده:«عیبی یوخدور. کنفرانسا گئی، سونراسینا دا باخاریق» -دئیه اونون راضیلیغینی آلمیشدی. پارلاق قارا باشماق و آل-قیرمیزی کراواتی دا فریده بینمیشدی».\nبایاقدان دینمز-دانیشماز هامی اونو سوزوردو. فریدون خیالدان آیریلارکن دوستلاری‌نین باخیشلارینی اوزه‌رینده حس ائتدی. اوتانجاق حالدا، تبسومله: «چوخ باغیشلایین، باشیم قاریشدی.» -دئدی.\nاونا یاخین اوتوران، بو سون گؤنلر اونا محبتله یاناشان احمد، دریندن آه چکیب، کؤکس اوتوردو: «ائه… دنیانین ایشینی بیلمک اولمور. دونن حکم وئریب، قرار چیخاران حاکیم، بو گون محاکمه اولونوب، آغیر جزا آلیر.» -دئدی.\nهئچ کیم دانیشمیردی. بندین هاواسی آغیرلاشمیدی. لال سکوت ایچینده دوستاقلار نامعلوم گله‌جه‌یی دوشونوردولر خاطره‌لره دالاراق، کئچمیش گونلری خیاللاریندا جانلاندیریب عؤمورلری‌نین یاددا قالان سئوینجلی و کدرلی آنلارینی خیال عالمیندن گؤز اؤنونه گتیررک، اؤز عالملرینده سیر ائدیردیلر. بیرده یئنی‌دن دوغولسایدیلار، یقین یئنه بو یولون یولچوسو اولاراق، کئچمیشده اولان نقصانلارینی و بیلمه‌دن ائتدیکلری سهولری آرادان قالدیریب اوغورلو گله‌جک اوچون، ایناملی آددیملار آتاردیلار. بللی اولمایان صاباح اونلاری اؤز ایچینه قاپادیب، عزیزلری‌نین نامعلوم طالعینین نه اولاجاغینی فیکیرلرشیردیلر. نئچه گون یاشایاجاقلاری و بورادان نئجه قورتاراجاقلاری بللی دئییلدی.\nگئجه یاریدان کئچمیشدی. دوستاقخانانی آغیر و داریخدیریجی بیر سکوت بوروموشدو. هره بیر طرفده اوزانیب اؤز ایچینه قاپاناراق گؤزلری یول چکیردی. باییردا جیرجیرامالارین کسیک-کسیک سسی ائشیدیلیردی. هارداسا اوزاقدا، ایت هوردو.\nفریدون دوردو. گئدیب بارماقلاری‌نین اوجو ایله قاپی‌نین سویوق جانینی تاققیلداتدی. دوستاقخانا گؤزتچیسی بوغوق و یوخولو سسله: «ندیر؟ گئجه‌نین بو واختی نه ایسته‌ییرسن؟» -دئیه اونا زهمیلی باخیشلاریلا ناراضیلیغینی بیلدیردی.\nفریدون ساغ الینین بارماقلاری‌نین اوجو ایله چنه‌سی‌نین بیز توکلرینی تومارلایاراق: «اصلاح ائتمک ایسته‌ییرم.»، -دئییب گولومسه‌دی.\nگؤزتچی ایشیتدیکلرینه اینانماییب گؤزلرینی بره‌لدیب:«نئجه؟ اصلاح ائتمک! گئجه‌نین بو واختی؟»-دئییب، کؤنولسوزجه‌سینه قاپینی آچیب، اونو سالونا یول وئردی. یئنی‌دن قاپینی باغلاییب، اونونلا برابر گؤزتچی اوتاغینا گلدیلر.\nبالاجا کیر باسمیش گوزگو، بیر تاس، فیرچا، صابون و اصلاح تیغی‌نی دووارین کونجونده‌کی بالاجا میزین اوستونه قویوب، اوتاغین او بیری کونجونده اولان اودون اوجاغی‌نین اوستونده‌کی چاینیکی گؤتوروب ، تاسی یارییا قدر ایستی سو ایله دولدوروب، یئنی‌دن چاینیکی یئرینه قویاراق، تختین اوستونده ایلشدی.\nفریدون تشکر ائدیب صندلده اوتوردو. گؤزگونو دووارا سؤیکه‌ییب، فیرچانی ایستی سودا دولاندیریب، ایسلاتدی. فیرچانی صابونلاییب اوزونده گزدیردی. ایستی صابونلو سو اوزونه توخوندوقجا خوش بیر حس اونو بورویوردو. نئچه واخت اولاردی بو تهر ایلیق سو حسرتینده ایدی. تلسمه‌دن اوزونون هر یئرینی صابونلاییب، صیفتینی صابون کؤپویونده گیزلتدی. اصلاح تیغین گؤتوروب آرام و سلیقه‌ایله اوزونو قیرخماغا باشلادی.\nکناردا تخت اوسته اوتوران گؤزتچی حیرانلیقلا اونو سوزور. هر بیر حرکتی‌نی ایزله‌ییب، گؤز قویوردو. اؤز-اؤزونه:«والله آدام معطل قالیر. بونلار نه اورکلری بؤیوک انسانلاردیرلار. بونون عؤمروندن هئچ ایکی ساعاتدا قالمیر، آنجاق هر شئیی دوشونور، بیرجه اؤلومدن ساوایی. سانکی توی حجله‌سینه حاضرلاشیر. ائله بیل ایکی ساعاتدان سونرا بونو یوخ، منی آساجاقلار» -میزیلداندی.\nاصلاحی قورتاریب، قالخدی. کؤینه‌یی‌نین اته‌ییل�� اوزونده قالان کؤپوکلری سیلیب: «چوخ ساغ اولون. شرایط یاراتدیغین اوچون تشکر ائدیرم»، -دئییب گئتمه‌یینی بیلدیردی. گؤزتچی ده قالخاراق اونولا بندین قاپیسینا قدر گلدی. قاپینی آچیب ایچری بوراخدی.\nفریدون ایچری گیرنده هامینین اوزونده تعجب دولو سوال گؤردو. بیر سؤز دئمه‌دن، کئچیب یئرینده ایلشدی. باییردا بایقوش اولادی. اوزاقلاردان ایت هورمه‌سی گلیردی.\nاحمد گؤزلرینی اونا دیکرک: «من سنین بو اخلاقینین حیرانی‌یام. جانیم بللی دئییل بیر ساعات یا نه قدر دیری قالاق، سنسه تویا حاضرلاشانلار کیمی اؤزونه یئتیشیرسن.» -دئییب، گؤزونو اوندان چکمه‌دی.\nفریدون گولومسیرک آرام و حلیم سسله: «دوستلار! منیم ده حالیم سیزدن قالان دئییل. من ده انسانام. حسیاتیم وار. آنجاق مبارزه ائتمک یالنیز ووروشماق دئییل. بیزیم هر بیر حرکت و ایزیمیز مبارزه یولونون مشعلی‌دیر. بیز وطن و دوشونجه‌میزین یولوندا اؤزوموزو فدا ائتمکله، گله‌جه‌یین ایلک اوغورلو آددیملارینی آتیریق. قوی گله‌جک نسیل و وطنین آزارکئشلری، بیزلری یاد ائدنده، غرور و فخرله خاطرلاسینلار. مبارز انسانلارین آلدیغی نفس و آتدیغی بوتون قدملری مبارزه یولوندا اولمالیدیر. اؤلوم فلسفه‌سی چوخ دا بوروشوق بیر فلسفه دئییل. انسانلارین هامیسی اؤلومه محکوم دور. گئج-تئز هامی بو دنیادان کؤچمه‌لی‌دیر. یالنیز، یاشاماق کیمی، اؤلمکده مبارزه‌دیر. نئجه یاشاماق کیمی، نئجه و نه تهر اؤلمکده سنین دوشونجه و فیکیریندن دوغمالیدیر. اولا بیلر یول گئدرکن قضا باش وئره و بو دنیانی ترک ائده‌سن. اؤلوم-اؤلومدور. آنجاق نئجه اؤلمک و اؤلومله مبارزه مشعلینی گورلاندیرماق و یئنی نسیلین یولونو ایشیقلاندیران اؤلوم هرکسه قسمت اولمور. من بو نوع اؤلومو حیات کیمی یاشاییرام. بو اؤلوم دئییل، ابدی حیات دیر. هرکس بیر نوع و یولنان بو دونیانی ترک ائتمه‌لیدیر. اؤنملی اؤلوم اودور کی، ایز قویا و انسانلاری دوشوندورمه‌یه وادار ائده. بیزیم اؤلمه‌ییمیزده گرک دیکتاتورلار اوچون بیر کابوس اولوب، اونلارین آسایشینی و راحاتلیقینی اللریندن آلیب، گله‌جه‌یین آیدین یولونو ایشیقلاندیرسین.\nمن ده بو دنیانین شیرینلیینی دویورام. یاشاماق گؤزلدی. آنجاق نئجه یاشاماق! بیزیم اؤلمه‌ییمیز یئنی یاشام اولاجاق. بیز اؤلومله سون سؤزوموزو دئییریک و دنیا دوردوقجا بیزلر بو دنیادا، بوتون آزاد دوشونجه‌لی انسانلارین اورکلرینده یاشایاجاغیق». –دئدی و دوستلاریندان عذر ایسته‌ییب، اوزلرینی دؤندرمه‌لرینی خواهش ائتدی کی، پالتارینی دییشسین.\nاو دوستاق کؤینک و شالوارینی چیخاردیب، سلیقه‌ایله بوکوب، کونجه قویدو. آغ ابریشم کوینه‌یی گئییب قارا شالواری آیاغینا چکدی. کؤینه‌یی‌نین اتکلرینی شالوارین ایچینده سلیقه‌یه سالیب، کمری برکیتدی. آل-قیرمزی کراواتی بوینوندان سالیب دوگونله‌ییب، بوغازینین آلتیندا راحاتلادی. جورابلاری آیاغینا چکیب، برق ووران قارا وئرنی باشماغی گئیدی. قارا پئنجه‌یی اینینه آلدی. گولومسر حالدا دوستلارا باخیب: «نئجه‌دیر؟» -سوالینی وئردی.\nهامی اونو سوزوردو. دوستلارین گؤزلرینده سئوینج و اورکلرینده کدر هیجان ایچینده ایدیلر. دانیشماغا سؤز تاپمیردیلار. او ایسه بارماقلاری ایلا قارا شوه کیمی تئلینی داراییب، ساهمانلاییردی. سانکی بیر تدبیر، یا بؤیوک بیر طنطنه‌لی زال اونو گؤزله‌ییردی.\nبندین جینگیلتی ایله قاپیسی آچیلدی. سلیقه‌لی فرم لباسیندا بیر سرهنگ قاپی آغزیندا گؤروندو. فریدونو گؤرجک، تعجبونو گیزلده بیلمه‌ییب، دریندن نفس آلدی. حیرانلیقلا اونو سوزوب نه ائده‌جه‌یینی اونوتدو. بو ابهتلی و یاراشیقلی انسانین دوستاق اولدوغونون درکیندن اوزاقلاشدی. اؤزونو گوجله اله آلیب: «بو نه گؤرکم دیر؟ گؤروشه حاضرلاشیرسان؟» -دئییب. جواب گؤزله‌مه‌دن گؤزتچی‌یه اشاره ائتدی.\nگؤزتچی ایچری گیریب، فریدونا یاخینلاشدی. اونون اللرینی قاباقدا قانداللاییب: «گئدک» -دئدی. فریدون اراده‌لی و تمکینله، قاپی‌یا یاخینلاشدی. سرهنگ سالوندا اولان یاراقلی افسرلره اشاره ائدیب، وظیفه‌لرینی خاطرلاتدی. ایکی افسر الی تفنگلی سرهنگین ساغ و سولونو قورویاراق فریدونو اؤندن نظر آلتینا آلدیلار. ایکیسی‌ده فریدونون آرخاسیندا اللری سلاحین قبضه‌سینده آتش حالیندا حرکت ائدیردیلر.\nسالوندان دوستاقخانین حیطینه دوشدولر. سحرین سرین یئلی اونلاری قارشیلادی. زندانین حیطینده‌کی آغاجلاردا جیویلدشن سئرچه‌لر بیر آن سوسدولار. اونلار نظمله دوستاقخانانین دروازاسینا طرف حرکت ائدیب، دروازانین یاخینلیغیندا دوران حربی ماشینا یاخینلاشدیلار. سرهنگ کئچیب شوفرین یانیندا، فریدون و افسرلرده ماشینین آرخاسیندا ایکی اوتوراجاقدا، افسرلرین ایکیسی فریدونون ساغ و سولوندا، او بیریسیلر اوز‌به‌اوز اوتوردولار. ماشینین قاپیلاری‌نین اؤرتولمه‌سیله دروازانین آچیلماسی بیر اولدو. ماشین نریلده‌ییب دروازادان خیاوانا شوتودو.\nتبریزین ستارخان خیاوانی اوباش-بوباش نظامی قوّه‌لرله احاطه اولونموشدو. گل-گئت کسیلیب، خیاوان خلوت ائدیلمیشدی. گلستان باغی‌نین قاباغیندا ازدحام واردی. اهراب محله‌سینده ملا حسین مسجدی‌نین گلدسته‌سیندن صبح آذانی اوجالدی. آغاجلارین یارپاقلاری سحر مئهیندن تیتره‌شیردیلر. قوشجوغازلار جیویلدشه-جیویلدشه آغاجلارین قول-بوداقلاریندا حرکت ائدیردیلر. بو سحرین آچیلماسینی و دان یئری‌نین سؤکولمه‌سینی آندیریردی.\nسیره‌یله دوزولن افسرلر، یورولدوقلاریندان و نگرانچیلیقدان اؤز ایچرلرینه قاپانمیشدیلار. خیاوانین باغ طرفینی ایکی سیره افسر قورویوردو. هر سیره ده اییرمی افسر واردی. ایلک سیره‌یله ایکنجی سیره کورک-کوره‌یه دایاناراق یاراقلارینی حاضر توتموشدولار. ایکینجی سیره باغا طرف حاضر دوراراق قاباقلارینداکی جاماعاتدان گؤزلرینی چکمیردیلر. ایکینجی سیره دن بئش-آلتی قدم آرالی سیخ جاماعات نامنظم شکیلده باغین ایچینده آیاق اوسته منتظر دایانمیشدیلار.\nخیابانین کناریندا ایلک سیره‌ینن اوز-اوزه اون متر آرالی‌دا یئردن بیر متر هوندورلوکده ائنی اوچ و اوزونلوغو بئش متر اولان تاختادان بیر سکی قورولوب و آیری افسرلرله سکی احاطه‌یه آلینمیشدی. خیاوانین سطحی بئش پله‌ایله سکی‌نین سطحینه بیرلشیردی. سکی‌نین اورتاسیندا بیر دار آغاجی گؤزه چارپیردی. دار آغاجیندان آسیلان اعدام ایپی سحر یئلیندن ساعات پاندولو کیمی وار-گل ائدیردی.\nارکین اوجا دوواریندان بویلانان گونش، تبریزین سحرین ایشقلاندیریب، خیاوانین قونقا طرفیندن گلن ماشینین شیشه‌سینده عکس اولونوب، انسانلارین گؤزلرینی قاماشدیردی. ماشین سکی‌نین یانیندا دایاندی. سرهنگ ماشیندان ائنن کیمی افسرلر نظامی گؤرکم آلیب، اودون کیمی قورودولار. سرهنگ آزاد دئییب، پله‌لردن سکی‌یه قالخدی. ماشینین دال قاپیسی آچیلدی. ای��ی افسر جلد یئره آتیلیب حاضر دایاندیلار. فریدون اللری باغلی ماشیندان دوشدو. اونون آرخاسینجا ایکی افسرده ماشیندان دوشوب قاپینی اؤرتوب حاضر وضعیتده دایاندیلار. ماشین یئریندن حرکت ائدیب اللی مترگئدیب، خیاوانین کناریندا دایاندی.\nفریدون آرام و تمکینله سکی‌یه طرف یونلدی. عادی باخیشلارلا اطرافی نظردن کئچیردی. یاراقلی افسرلردن ساوایی گؤزونه هئچ کیم دیمه‌دی. پله‌لری قالخدی ائله‌بیل پاریس شهری‌نین صلح کنفرانسی بیناسینین پله‌لرینی آدلاییردی. متانتله حرکت ائدیب بوتون اورادا اولانلاری اؤزونه جلب ائتدی. سکی‌یه قالخاندان سونرا باغین ایچینده اولان انسانلاری گؤردو. دوداقلاریندا تبسم یاراندی.\nجاماعاتین ایچینده بویوک همهمه یاراندی. حیرانلیقلارینی گیزله‌تمه‌ییب، «اوررا» دئینده اولدو. بوتون جاماعات اونون گؤرکمی‌نین حیرانی اولموشدو. هر ثانیه سرهنگه بیر ایل کئچیردی. غضبیندن دیل-دوداغین گمیریب، یئرینده لاخلاییردی. اشاره ایله هر شئین تئز قورتارماسینی طلب ائتدی.\nایکی افسر گئدیب فریدونون اللری‌نین قاندالینی قاباق طرفدن آچیب، آرخادا باغلاماق ایسته‌دیکده ، او مانع اولدو. دار آغاجی‌نی آلتیندا آسلاق ایپه یاخینلاشیب باشیندان بوینونا سالاراق اللرینی آرخا طرفده بیر بیرینه کئچیردیب حاضر دایاندی. بایاقکی افسر قوللاری بیلکدن قانداللاییب یئرینه چکیلدی.\nفریدون باشینی دیک توتاراق، بوغازیندا قهری بوغدو. گونش ارک قالاسی‌نین دوواریندان بیر قاریش اوجالمیشدی. اوزاقلاردا گؤیون سماسیندا بیر دسته گؤیرچین گؤروندو. او گؤزلرینین آچیسیندا تبریزی یادداشینا کؤچورور و کئچمیش گؤنلرینی خاطرلاییر. سانکی پاریسین صلح کنفرانس تریبونوندا دانیشماق اوچون حاضرلاشیردی. سرهنگین غضبلی و یوغون سسینی ائشیتدی. سرهنگ اعدامین اجراسینی طلب ائتدی. بو آن فریدونون اورک دولو سسی تبریزین بوتون کوچه‌لرینی دولاشیب و اونون اؤز قولاقلاریندا « یاشاسین آذربایجان…»عکس-صدا ائله‌ییب، آیاقلاری سکی‌دن اوزولدو.","num_words":4979,"character_repetition_ratio":0.022,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":132355.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یئنی کالئدونیا آنایاساسیندا بؤلگه‌ده یاشایان فرانسیزلار له‌ینه دییشیکلیک گتیره‌جک قانون تکلیفی فرانسا مجلیسینده دانیشیلدیغی سیرادا باشلایان گؤستریلر، شدت حادثه‌لرینه چئوریلدی\n15.05.2024 ~ 22.05.2024\n2139800\nفرانسایا باغلی یئنی کالئدونیادا، سس وئرمه ایشلری ایله باغلی قانون لایحه‌سینه، \"یئرلی خالقین سئچیملر اوزرینده‌کی تأثیرینی آزالداجاغی\" سببی ایله اعتراض ائدیلدی.\nیئنی کالئدونیا آنایاساسیندا بؤلگه‌ده یاشایان فرانسیزلار له‌ینه دییشیکلیک گتیره‌جک قانون تکلیفی فرانسا مجلیسینده دانیشیلدیغی سیرادا باشلایان گؤستریلر، شدت حادثه‌لرینه چئوریلدی.\nحادثه‌لرده، ۵۴ گوونلیک گۆره‌ولیسی یارالاندی، ۸۲ گؤستریچی گؤز آلتینا آلیندی. ۲۰۰ وماشین و ۵۰ده‌ن چوخ ایش یئری یاندیریلدی.\nباشکند نومئادا کوچه‌یه چیخما قاداغاسی اعلان ائدیلرکه‌ن خالقا سوکونت چاغریسی ائدیلدی.\nقانون لایحه‌سی، ۱۰ ایلدیر یئنی کالئدونیادا یاشایان فرانسیز وطنداشلارینین ایالت سئچیملرینده اوی رای وئره‌بیلمه‌سینی اؤن گؤرور.\nاتیکتلر: #نومئا , #آنایاسا , #کوچه‌یه چیخما قاداغاسی , #قانون لایحه‌سی , #فرانسا , #کالئدونیا\nایلگیلی��لی خبرلر\nپوتین موحاریبه‌نی دوندورماغا حاضیردیرمی؟\n24.05.2024\nایکی منبعه گؤره، پوتین حاضیرکی موحاریبه قازانجلارینی کیفایت قدر حئساب ائدیر و اونلاری روس خالقینا غلبه کیمی تقدیم ائتمه‌یه حاضیردیر\nاونروا: اردن چایینین باتی ساحیلینده‌کی موحاریبه دقتدن کناردا قالیر\n24.05.2024\nبیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی: اردن چایینین باتی ساحیلینده حربی عملیاتلار، داغینتیلار، حرکت محدودیتلری و یوخسوللوق فیلیسطین‌لیلر آراسیندا قورخو، غیر معیینلیک و ناراحاتلیق یارادیب\nنیجریه‌ده 64 اوشاق و قادین قاچیریلانلار طرفیندن آزاد ائدیلیب\n24.05.2024\nنیجریه‌نین بیر چوخ بؤلگه‌سی ‌ده سیلاحلی دسته‌لرین، همچینین بوکو حرام و ایشید-این غربی آفریکا ‌قولو اولان ایسواپ ترور تشکیلاتلارینین حوجوملاری ایله اوزلشیر\nروسیه‌ آندریوکا قصبه‌سینین کنترلونو آلیب\n23.05.2024\nروسیه‌: گونئی حربی بیرلشمه‌لر آکتیو حرکتلر نتیجه‌سینده دونتسک خالق جمهوریتینین آندریوکا قصبه‌سینی آزاد ائدیب\n2139800\nیئنی کالئدونیا قاریشدی\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/8b6f\/5047\/fc79\/66445690c4983.JPG?time=1716694674\n\/turki\/dwny\/2024\/05\/15\/yy-ny-khly-dwny-qryshdy-2139800\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":582,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.08,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":75245.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ سؤز «دده قورقود داستان»دا «قێریم» و «غریم» شکلینده ایشلنمیشدیر («منیم قێریمیم ترس اۇزامیش اوْلسون!»؛ بیز آنی سانگا غریم قوْروز، - دئدیلر»). س.الیزاده قێریم\/\/غریم سؤزونون رقیب معناسیندا اوْلدوغونو گؤستریر.1 قۇبا شیوه‌سی و قرب لهجه‌سینده فیکیر، مئيل، هوس آنلاملی «قێریم» سؤزو ایشلنمکده‌دیر (قۇبا شیوه‌سی -منیم بۇ ایشه هیچ قێریمیم يۇخدو؛2 قرب لهجه‌سی - سنینگ قێریمیننانگ من هئچ آلمئرام)3. بیزجه، «KDQ-کدق»داکی رقیب آنلاملی «قێریم»لا شیوه‌لریمیزده‌کی فیکیر، مئيل، هوس آنلاملی «قێریم» عینی سئمانتیک شاخه‌ده بیرلشیر. شیوه‌لردن گؤتوردويوموز جۆمله‌‌لرده «قێریم» سؤزونون «رقیب» معناسی بیرباشا قاورانیلمیر. آمما همین جۆمله‌‌لر متن داخیلینده ایشلندیکده «قێریم» سؤزونون «رقیب» معناسی آيدین شکیلده گؤرونور. قرب لهجه‌سیندن گؤتوردويوموز «سنینگ قێریمینانگ من هئچ آلمئرام» جۆمله‌‌سیندن سوْنرا ایشلنه بیلن «بیلمئرم من سانگا دۆشمنم، يوْخسا دوْست» جۆمله‌‌سی ده دئدیکلریمیزی تسدیقله‌يیر.\nیازیلیش‌لار\nلاتینجه : Qırım\nعربجه :رقیب\nRetrieved from \"https:\/\/incubator.wikimedia.org\/w\/index.php?title=Wt\/azb\/قێریم&oldid=3929059\"\nCategories:\nWt\/azb\/بوتون سؤزجوکلر\nWt\/azb\/عربجه\nWt\/azb\/اسکی تورکجه\nWt\/azb\/دده قورقود سؤزجوکلری\nThis page was last edited on 8 December 2016, at 18:14.\nText is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License; additional terms may apply. See Terms of Use for details.","num_words":355,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":41138.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ویلانووا دل سیلارو (ایتالیاجا: Villanova del Sillaro) ایتالیا اؤلکه‌سینده بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر. سوْن نۆفوس ساییمی اساسيندا ۱۸۳۱ نفر ایمیش. دنیز سوُلاری سَویه‌سیندن ۶۹ متر یۇکسک‏لیکده یئر آلیب. و لومباردیا اوستانیندا یئرلشیب.\nبیرده باخ دَییشدیر\nایتالیا شهرلرین لیستی\nقایناق‌لار دَییشدیر\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Villanova del Sillaro»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۸ آقوست ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده ویلانووا دل سیلارو گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو ایتالیایا مربوط اولان مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.","num_words":119,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.179,"stopwords_ratio":0.025,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":305846.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۹ آذر، ایران تقویمینده ایلین ۲۵۶-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۰۹ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۱۰ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.255,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۰ بهمن، ایران تقویمینده ایلین ۳۱۶-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۴۹ گۆن (نورمال ایل) یا ۵۰ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.264,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":291056.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سیفی بیر نئچه قویون قاباغینا قاتیب کندین اوتای دوزوی‌له، قارلارین اوستوندن هاراسا گئدیردی. او هله چوخ اوزاقلاشیب گؤزدن ایتمه‌میش، حاجی حسین دیک آیاغا قالخیب، سرعت‌لی آددیم‌لارلا کندین سلوونو اوتایا آتدادی. بیردن دایانیب ساغ الینی قولاغینا قویوب:\n– سیفی! سیفی! سیفی! – دئیه،‌اوچ دفعه اوجادان سسلندی.\nسیفی ده اونون جوابینا اوچ دفعه- بیلدیم! بیلدیم! بیلدیم! دئییب، گئدیب گؤزدن ایتدی.\nکندین میندانیندا گونه‌وره‌غینا دوزولوب اوتورموش کندین قوجالاری،‌ بو سؤزلری ائشیتسه‌لرده آنجاق کیم ایسه بو دانیشیقدان بیر شئی باشا دوشمه‌دی.\nتکجه حاجی ماحمود آستادان – دیلان آشیق آتمامیش آلچی دورا- دئینده. قربانعلی اوچ دونه باشینی ترپتدی.\nجاواد اوغلو سدی یئنه بیر گئجه گئدیب علی‌بک کندیندن تایا داغیدیب گتیردیکلریندن صؤحبت آچمیشدی. مشد سیفی اؤسگوره – اؤسگوره:\n– اَشی سن ده بوناغیلوی نئچه یوز یول بیزه دانیشاجاقسان؟- دئینده مشد فرمان اوزونو مشد سیفی‌یه توتوب:\n– آ باشینا دؤنوم! نئجه دئییرلر «جاوانلیق دا گونلر گوده اولور ایل اوزون، قوجالیقداسا ایل‌لر گوده اولور گونلر اوزون» قیش گونلری دیر قوی گونوموز بیر ته‌هر سوواق‌لایتا! دئدی.\nبو آن کندین یوخاری باشیندا بیر های- کوی سسی اوجالدی. مشد احمدآغا سسی ائشیتمک هامان جلد یئریندن قالخیب، ال آغاجینی اله آلیب، سسه طرف گوتورولدو- آغا قلی مشد احمد آغانین دالینجا باخا- باخا:\n– گؤرن بو کیشی‌نین یئنه نه اویونو وار؟- دئدی.\nبو سؤزه‌نین دوداغی قاچسادا آنجاق سولدوز بیر نئچه یول باشینی بولادی.\n***\nاحمدآغا خرمن یئرینه‌ چاتاندا قادینلارین های- کوی سسیندن قولاق توتولوردو. غلام اووجا بارلی فتاحی یئره ییخیب،‌قولاغینی آغزینا آلیب، دیشله‌ییردی. فتاح دا عئیبه‌جر بیر سس‌له چیغیریردی.\nاحمدآغا اونلارا ساری گئدنده، حاجی ممی تئز اونون قولوندان توتوب:\n– اَیه گل بری ایشین اولماسین- دئیه، اونو بیر آز قیراغا چکیب قولاغینا نه ایسه پیچیلدادی. احمدآغا چکیلیب کناردا دایاندی. فتاحین کئچی کیمی باغیرتی‌ سسیندن گولمه‌یی توتاندا احمدآغا تئز الی‌ایله آغزینی گیزلتدی.\nهاندان- هانا قادینلار فتاحی غلامین الیندن آلیب، اونلاری آرالاشدیردیلار. بو آن احمدآغا تئز فتاحا یاخالاشیب، اؤز ال آغاجینی اهمال فتاحین الینه قیسدیردی. فتاح بو ایشدن اورکله‌نیب، بیردن الینی آروادی‌نین الیندن قورتاریب، نه کی وار گوجو ایله غلامین کوره‌یینه بیر آغاج ائندیردی. غلام اوزو اوسته یئره سریلدیکده یئنه چیغیر- باغیر اوجالدی.\nاحمدآغا فتاحین الیندن تئز آغاجی آلیب، اونو قوجاق‌لاییب ائوینه آپاردی. بو آن حاجی ممی غلامی یئردن قالخیزاراق:\n– آخ! آخ! الین قوروسون فتاح! اولسون قالخ گئدیب شکایت ائدیب اونون ده‌ده‌سینی یاندیراریق- دئدی.\nیئردن زبیده خالا غلامین باشیندان بیر بامباچا چالیب:\n– آلا باخ آللاهین فتاحینادا گوجون چاتماییر دئینده غلام اوستو باشینی سیلکه- سیلکه:\n– کوپک اوغلو گئدیب عرضه وئلیب ده‌دا ناندیلاجاغام- دئدی.\nهمان گئجه ائل یاتارکن حاجی ممی غلامین ائوینه گلیب:\n– هئچ نایران اولما! سیده دئمیشم سحر تئزدن سنی آتی‌لا ورزغانا آپارسین، بیر عاغیل‌لی عرضه‌ده یازیب سنه گتیرمیشم- دئییب. دیراب پالتوونون قولتوق جیبیندن بیر پاکات چیخاریب غلاما وئردی.\n***\nفتاح هر گون سحردن آخشاما قده‌ر دؤنه- دؤنه احمدآغانین ائوینه گئدیب! – قوربانین اولوم آی کدخدا! دئییرلر شکایته گئدیب، امنییه گلیب ائله‌سه من باشیما نه داش سالیم آخی؟! دئینده. احمدآغا:\n– آی بویووو یئره سوخوم! اَیه امنییه آدما نئیلر؟ اؤتن ایل گؤرمه‌دین رئیس پاسگاهی کندین راسیندا تاپدالادیم؟ منه نئیله‌دیلر؟ بیر قوزو وئریب رضایت آلدیم، قورتولوب گئتدی. بدبخت بئله قورخاقسان کی هامی سنه دولاشیر داینا! بونلارین گؤزونون اوتون آلماسان بورادا باش ساخلاماق اولماز- دئینده فتاح – وآللاه سن نه ته‌هر دئسن من ائله‌رم، تکجه قویما امنییه منی ورزغانا آپارسین- دئدی. مشد احمدآغا اونا توخداقلیق وئریب:\n– سن تکجه من دئییه‌نه باخ! سنین ایشین اولماسین من ایشی دوزلده‌رم دئییب اونو آرخایینلاتدی.\n***\nسوت گونو سحر ائرکن احمدآغایلا حاجی ممی کندین گیره‌جه‌یینده دایانیب، امنییه‌نین یولونو گؤزله‌ییردیلر. امنییه کنده چاتان کیمی احمدآغا ایکی قات سالام وئریب، چوخ ادب ارکانلا امنییه‌نین آتی‌نین چلوونو توتوب اونو احترام‌لا اوز ائوینه آپاردی. بیر آز کئچمه‌میش حاجی ممی‌ده گلیب امنییه‌یه خوش گلدین- دئییب،‌ آشاغی باشدان دیزلری اوستونده اوتوردو.\nاحمدآغا اودون بوخاری‌سینی قالاییب امنییه‌نین قلیان‌آلتی‌سینی حاضیرلاییب گلیب آشاغی باشدان اوتوردو. امنییه صبحانه‌‌سینی یئییب بیر آز قیزیشاندان سونرا احمدآغا اوزونو اونا توتوب:\n– سرکار نه عجب بئله تشریف بویورموسوز؟ سوروشدو.\nامنییه- فتاح‌دان شکایتچی وار دئینده احمدآغا بیر نئچه یول باشینی بولاییب حاجی‌ ممی‌نین اوزونه باخدی. بونو گوره‌ن امنییه:\n– کدخدا نه اولوب باشینی بولاییرسان؟- دئسه‌ده، احمدآغا هئچ‌نه دئمه‌ییب امنییه‌نین دیققتینی داها دا مسئله‌یه آرتیردی. امنییه چوخ اصرار ائتدیکده- احمدآغا- وآللاه سرکار نه دئییم؟ سنین شانسیندان بو آدام یامان ناتاراز آدامدی- دئدی. امنییه بیر آز فیکره گئدیب:\n– نئجه یانی ناتاراز آدام‌دی کدخدا؟ سوروشدو.\nاحمدآغا- ده‌لی‌دی داینا، ده‌لی. نه ادب ارکان بیلر، نه بویوک- کیچیک قانار ده‌لی نظرم، بئله گزه‌رم- دئدی.\nکدخدانین سؤزلریندن امنییه‌نین اوره‌یینه قورخو دوشسه‌ده، او اوزونو سیندیرماییب.\n– آنلاماییر، اونو من آدام ائله‌ره‌م- دئیه، الینده‌کی قامچی‌سینی سول الی‌نین کفه‌سینه چالیب شاققیلداتدی. سونرا اوزونو حاجی‌ ممی‌یه توتوب:\n– مشدی سن قالخ تئز اونو چاغیر گلسین بورا بیر- دئدی.\nحاجی ممی دیک آیاغا قالخیب، بیر آز توموخوب سونرا دیلی توتار توتماز!\n– حناب سرکار چشم من گئده‌رم آنجاق اینانمیرام بو آدام منیم سؤزومله دوروب بورا گلسین- دئییب اوتاقدان چیخدی. احمدآغا تئز اونون دالیجا قاپی‌یا چیخیب:\n– حاجی! فتاحا دی ‌کی امنییه آنلاماییر، گلیب ائلمه‌سین. چوخ اوزدن گئتسه‌ده اصلا” قورخماسین قاباغیندا دایانسین، هئچ غلط ائلیه بیلمز- دئییب حاجی‌نی یولا سالدی.\nچوخ کئمه‌دن حاجی ممی تووشویه- تووشویه اوتاغا گیریب:\n– جناب سرکار من دئدیم کی بو آدام عاغیل‌لی باشلی آدام دئییل، ‌سیزه‌ده کدخدایادا دیشی‌نین دیبیندن چیخانی دئدی، منی ده آز قالیردی کی دولاشدیرسین قویوب قاچدیم- دئدی.\nامنییه بو سؤزلری ائشیتمک هامان، او پهلوان قامتی‌له دیک ایاغا قالخدی. او تفنگی چیگنینه سالیب-\n– نئجه یانی گلمه‌دی؟ من اونون ده‌ده‌سی‌نین گؤرونا هولا قوشارام. کدخدا سن بیر گل اونون ائوینی منه نشان وئر- دئییب، اوتاقدان باییرا چیخدی. احمدآغا اونا یاخینلاشیب:\n– سرکار بویورون گئده‌ک! آنجاق خواهش ائدیره‌م بیر آز احتیاط‌لی اولون! دئمگ اولماز بیردن سیزه ال زاد آچار کند ده بی‌آبر اوللوق- دئییه، امنییه‌نین جانینا داها دا ولوله سالدی.\n***\nزنگ آوالی‌لار لحظه- لحظه بو احوالاتی ایزله‌ییردیلر.. ایندی اونلار بوتون ائولردن ائشیگه تؤکولوب کندین مئیدانینا توپلاشمیشدیلار.\nامنییه قاپ قارا بوغلارینی بارماغی‌له ائشه – ائشه، شاخ- شاخ قاباقدا گئدیر، احمدآغایلا حاجی ممی‌ده اونون دالیجا کندین کوچه‌‌لرینده یورویوردولر.\nامنییه‌نین هئیتینی گؤرنده آرواد اوشاق قاچیب گیزله‌نیردی. فتاحین ائوی‌نین هنده‌ورینه ییغیشمیش قوجالار، ایکی قات اییلیب امنییه‌یه سالام وئرسه‌لرده، امنییه اونلارین قاباغیندان خان کیمی کئچیب، هئچ بیریسی‌نین سالامینی‌دا آلمادی.\nقیز- گلین امنییه‌نین تفگینی داملاردان سئیر ائتدیکده، اوزلرینی گویلره توتوب.\n– آللاه اؤزون رحم ائله- دئییردیلر.\nفتاحین ائوی بیر اوزون کوچه‌نین سون قاپی‌سینی بارماغی‌لا امنییه‌یه نشان وئریب قورخا- قورخا کنارا چکیلیب کئچیب امنییه‌نین دالی‌سیندا دایاندی. بو آن امنییه‌نین تفنگی‌نین لوله‌سی‌نین تیتره‌مه‌سی احمدآغانین گؤزوندن یایینمادی. احمدآغا اونو بارماغی‌له حاجی‌ ممی‌یه نشان وئره- وئره بیر گؤزده ویردی.\nامنییه ساغ الینده‌کی قامچی‌نین دسته‌سی‌له فتاحین قاپی‌سینی ایکی دؤنه تاققیلادادیب ایکی قدم دالی چکیلدی. هله بیر آن کئچمه‌میش، امنییه‌ آرخاسینا دؤنوب:\n– کدخدا دئیه���سن ائوده دئییل‌لر، کئچین گئده‌ک- دئینده،‌ احمدآغا احوالاتی آنلاییب:\n– یوخ رئیس فتاح ائوده‌دیر بیر آز دؤزسز گلر ایندی- دئدی. بو آن فتاح قاپینی آچیب، او مطلق امنییه‌یه توجه ائتمه‌ییب، گؤزلرینی احمدآغانین اوزونه زیلله‌دی. احمدآغا امنییه‌نین آرخاسیندان باشی‌له فتاحا – یوخ! دئدی. فتاح اوزونو امنییه‌یه توتوب:\n– اَیه نه دئییرسن؟! خبر آلاندا، امنییه بیر آز چاشیب:\n– فتاح سن‌سن؟ سوروشدو. فتاح جواب وئرمه‌میش، یئنه احمدآغانی گؤزدن کئچیردی. احمدآغا بو دؤنه فتاحا الی‌له (ویر) اشاره‌سی وئردی. فتاح الینی دووارا دایامیش ال آغاجینا اوزالداراق، بیردن احمدآغا:\n– سرکار قوی قاچ! دئیه اؤزو دونوب گؤتورولدی. بونو گؤره‌ن امنییه اوخ کیمی توللانیب بیر نئچه آددیم‌لا احمدآغایلا حاجی‌ممی‌نی آرخادا قویوب قاچماغا باشلادی.\nاحمدآغا گاهدان دالی دؤنوب الی‌له گل- گل دئیه،‌ فتاحی اونلاری قووالاماغا تشویق ائدیردی.\nفتاح ال آغاجینی توولایا- توولایا اونلاری قاباغینا قاتیب کوچه‌ آشاغی قووماغا باشلادی. امنییه:\n– آی جماعات قویمایین بو کؤپک اوغلونو- چیغیرا- چیغیرا، احمدآغایلا حاجی ممی‌ده های کوی سالا- سالا کندین مئیدانینا چاتدیلار.\nسیلاحلی امنییه‌نی الی آغاجلی فتاحین قوودوغونو گؤرنده کندین ایچینه بیر ولوله دوشدو. قادین‌لارین، اوشاقلارین جیغان- ویغانی گویلره اوجالمیشدی.\nکندین قوجالاری سیرایلا دوزولوب فتاحا ال چالیردیلار. امنییه‌نین بورکو باشیندان دوشوب کوچه‌ آشاغی دیغیرلانسادا، او، بیر آن بئله دایانماییب، جماعاتا سؤیوش وئره- وئره قاچیردی. نهایت کندی بیر دوره قاچاندان سونرا احمدآغا ژاندارمین قولوندان توتوب بیر آچیق قاپیدان اونو ایچری سالیب، تئز قاپینی باغلادی. امنییه نفس‌دن دوشموش حیط دووارینا سؤیکه‌نیب، دانیشماغا قادیر اولمادیغیندان، هئی الی‌له کوچه‌ قاپی‌سینا طرف اشاره ائدیردی. احمدآغا یاخشی- یاخشی- دئیه،‌قالخیب قاپی‌نین دالینا بیر آغاج سؤیکه‌ییب قاپینی داهادا برکیتدی. امنییه بیر آز تؤوشونو آلدیقدان:\n– آی کدخدا! بو گده دوغرودان‌دا ده‌لی ایمیش وآللاه- دئینده- احمدآغا- هله آللاه اوزوموزه باخدی سرکار یاخشی قورتاردیق، ‌تفنگی آلسایدی اوچوموزوده اولدوره‌ردی دئینده- امنییه:\n– پس قایداش آل آپار بو تفنگی تئز گیزلت- دئییب تفنگی چیگنیندن آشیراندا- احمدآغا – هله دورون بیر کئچک ایچری- دئییب ائویی‌یه‌سینی سسله‌دی.\nامنییه بیر ایکی چای ایچیب، بیر سیگار آلیشدیریب اؤزونه گلدیکده- اوزونو حاجی ممی‌یه توتوب- آی حاجی بیر زحمت چک منیم بؤرکومو تاپ گتیر، من لاپ بی‌آبیر اولدوم دئدی بو آن احمدآغا بیردن آیاغا قالخیب:\n– آی حاجی بو نه اویوندور بیزیم باشیمیزا گلدی؟! من ایندن بئله بو کند ده باش ساخلایا بیلمه‌رم. گرگ گئدم بو گده‌نی گتیریب حسابینا یئتیشم- دئینده امنییه اونون قولوندان توتوب:\nکدخدا سن آللاه تک گئتمه بو گده چوخ خطرلی‌دیر، بیر نئچه نفر ده اوزونله آپار- دئدی. احمدآغا بیردن شه‌شه‌له‌نیب: اَیه منه ده کدخدا دئییرلر- دئییب ائودن چیخاندا امنییه آغزی آچیلا قالمیشدی.\n***\nکندین کوچه‌لریندن هله‌ده ازدحام داغیلمامیشدی. دستگیرعلی احمدآغانی گؤرنده- آی اوزون گولسون کدخدا! اَشی سنین دای اویونون وار- دئییب بوتون جماعات گولوشدولر. فتاح احمدآغانی گؤره‌ن کیمی:\n– باشینا دؤنوم آی کدخدا! اَشی منی ایشه قویدون؟ دئییرلر امنییه مندن شکایت ائده‌جک، منی دولاندیر بالالاری‌نین باشینا قویما منی ورزغانا آپارسین- دئینده احمدآغا- لاپ یاخشی ایش گؤردون اَیه! ایندن بئله بو کند ده سنه بیر نفر ده کژ باخا بیلمز. آنجاق امنییه یامان آجیقلانیب، دور گل گئده‌ک، اؤزوده هادیر اول ها نه دئسه دای دینیب ائله‌مه، قوی بیر آز آجیغی‌ سؤیوسون – دئیه فتاحی گؤتوروب امنییه‌نین یانینا گتیردی.\nفتاح آستانادا، تیر- تیر اسیر، امنییه‌نین اوتاغینا گیرمه‌یه قورخوردو. بیردن احمدآغا اونون یاخاسیندان توتوب های کوی سالا- سالا اونو ایچری چکیب: اَیه کؤپک اوغلی آشکارلیق‌دی؟ نه‌دی؟ نئییه قودورموسان؟ دولتین‌ده مأمورونا ال آچارلار؟!- دئییب، ژاندارما بیر گؤز ویردی. بئله اولاندا امنییه‌ده فرصتی فوتا وئرمه‌ییب، تئز قالخیب فتاحی ایلیشدیردی. بیر ایکی شاپالاق چکینجه احمدآغا فورا” فتاحی امنییه‌نین الیندن آلیب- سرکار باغیشلا آنلاماییب- دئیه اونلاری آرالاشدیردی.\nبیر نئچه چای قلیان‌لا غضب‌لر سویودوقدا، احمدآغا اوزونو فتاحا توتوب:\n– اَیه دیلقیرین بیری دیلقیر! سنین قوناغین وار آخی قالخ! دئییب فتاحی ائوینه یولا سالدی.\nفتاحین قولتوغوندا هئشترخان گؤرنده زنگ آوانین بوتون قوجالاری اونون آردینجا امنییه‌نین باشینا توپلاشدیلار.\nسفره آچیلیب ناهار دؤشننده، حاجی ممی:\n– سرکار دئیه‌سن داوا هئشترخان داواسی‌میش- دئییب- هئشترخانی پارچالادی. غلام هئشترخانین قانادینی گمیره- گمیره:\n– سل کال بس منیم لاپبالالیم نئجه اولسون؟- دئینده، امنییه هئشترخانین بودونو گمیریب قورتامیشدی، او ال‌لری‌نین یاغینی ائشمه بوغلارینا چکه- چکه کدخدا امنییه اجازه وئرسن مرخص اولوم- دئییب، آیاغا قالخدی…","num_words":2801,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":156105.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۳ آذر، ایران تقویمینده ایلین ۲۵۰-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۱۵ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۱۶ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.255,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو خانیم طایفاسی یامان چوخ بیلمیش اولار هاااااااااا ! اؤلچو _ بیچی اونلارین الینده اولار سونرا دا جیغاللیق ائدرلر ! مثلن ائلچیلیکده یالاندان درس اوخوماغی زادی بهانه ائدرلر، سؤز دانیشیلاندان سونرا، کبین کسیلنده ده “بعلی” سؤزو دیللرینین اوجوندا اولار، آما بیر ایستکان چای گتیرمه‌یه آغیرسانان قیزلار، هئی گئدرلر گول گتیررلر، چیچک گتیررلر! ناوار _ ناوار گئندن باخان دئسین:«نه آغیر قیز ایدی! هله _ هله بعلی دئمزدی هااااااااااا، کادولارین گوجونه دئدی !» منیم بو سکینه دایقیزیم ایله ائولنمه‌ییمه ده نئچه روایت وار کی اؤزومده بیلمیرم هانسی دوزدور، آما سکینه دایقیزیمین اؤزوندن سوروشاندا دئییر :«من ایله ائولنمه‌یینه قیرخ گون بیزه یول دؤیدونوز !» نه بیلیم واللا ! منیم یادیما گلن سکینه دایقیزی اؤزو منه قاچدی یوخسا من درس اوخوردوم، ائولنمک واختیم دئییلدی کی !\nآما دوزون آختارسانیز من سوبایلیق‌دا اونلارین ائوینه قوناق گئدنده منه ائله “بی بی اوغلو” دئیردی کی ائشیتجک، آز قالاردی قلبیم دایانسین ! دئمه زور ایله ده اولموش اولسایدی، ایستیرمیش منیم اوره‌ییمده یئر سالا! کبین کسیلننده ده آز قالیردی حاجی ��غا سوروشمامیشدان “بعلی”دئسین کی من گول _ چیچک گتیرمه‌یی یادینا سالدیم، آما ائولنندن سونرا “بیبی اوغلو” اونوتولدو ! یاواش _ یاواش منی سسله‌ینده کیچیک آدیم ایله سسلیردی : « آغا ابیلفضضضضضضضضضض ! » اؤزو ده بو “ض” حرفین ائله اوزادیردی کی لاپ بئینیم جیزیلیردی ! یاواش _ یاواش “ض” حرفیندن فاکتور آلیب، منی آغا ابیلفضضض _آغا ابیلفضض _ آ ابیلفض _ آ فض _ ابیلی _ ابی سسله دی ! ایندی داها هامیسیندان فاکتور آلیب بیر دفعه لیک ” ا ا ” سسلیر!\nسؤز واختینا چکر، نم نئچه ایل قاباق ائله بو زامانلاردایدی کی سکینه دایقیزی بؤیوکلرین ایجازه‌سی ایله “بععععععلی” دئمیشدی ! (البته او ایل بایرام آخشامی دا هاوا شاختایدی .)بو “بععلی”دن بیر _ ایکی هفته کئچندن سونرا، هاوا سویوق، منه ده سویوق ده‌ییب زوکام اولموشام، قایناناگیلده ده قوناغام ! (قاینانا دا آخی ایستکلی اولار)، یون یورغانی چکیب اوستومه، هئی یارپیزدان دمله‌ییب منه ایچیردیر کی بو سویوق ده یمه کوره‌کنی‌نین جانیندان چیخسین ! آما سویوق منیم سوموکلریمه کیمی یئریمیشدی، جانیمین زوققولتو سسین قونشولار ائشیتدیکجه، فیکر ائدیردیلر تاراققا پاتلادیریق ! من بو حالدا اؤلوم ایله ال به یاخایام، سکینه دایقیزیم دا ایکی آیاغین بیر دیک دابان قوندارا باشماغا گئیمیشدی کی بیرلیکده دولانماغا چیخیب بایرام آلیش _ وئریشی یاپاق ! چوخ یالوار _ یاخار ائدندن سونرا منی اسپورتی گئییندیریب هاوانین شاختاسیندا دولانماغا چیخدیق ! یئر بوزلوق، منیم ده باشماقلاریمین آلتی کئچلین باشیندان، کاسیبین اوره ییندن صافدیر، یئرده _ گؤیده دورمور ! من ده خانیم گیلین محله لرین تانیمیرام کی هارا هارادیر ! بیر آز یول یئری‌یندن سونرا بیر اوزو یوخاری، ائنلی کوچه‌یه چاتدیق ! محله نی تانیمادیغیما گؤره، فیکر ائدیردیم تبریز بازارینا بو کوچه دن یول وار ! باشماقلاریم زویه _ زویه کوچه نی اوزو یوخاری چیخیریق !\nهههههههههه ! دئمه سکینه دایقیزیمین مدرسه‌سی بو کوچه ده ایمیش، خانیم ایستیرمیش همی بازارلیق ائده همی ده یولو بو کوچه‌دن سالمیش ایمیش کی منی همکیلاسلارینا نیشان وئریب پوز وئره ! دوز مدرسه‌لر داغیلان زامان بیز کوچه‌ده یدیک ! ایندی خانیمین همکیلاسلاری، قونشولارینین قیزلاری، مدرسه‌دن چیخیب، ائولرینه ساری گئدیرلر من ده ایفاده ایله آتدیم آتیرام کی اونلارین یانیندا زویوب ییخیلمایام. قیزلار بیزیم قاباغیمیزدان سوووشدوقجا بیری دئییر:«سکینه ! آللاه خوشبخت ائله‌سین !» بیری دئییر:«قوشا قارییاسیز !» بیری دئییر:«ساغ الین بیزیم باشیمیزا !!!!!!!!» بیری …\nداها هامیسی یادیمدا دئییل آما چوخ سؤز دئدیلر ! خانیم دا هره سینه بیر جور جواب وئریر . منیم بو زوکاملیغیم بس دئییل، اوتاندیغیمدان آلنیمین تری آخیب، آغیز _ بورنومون سویونا قاتیشیب ! آنجاق یاواش _ یاواش، منیم بو حالیمدا، هاوانین بو سویوغوندا، اؤزو ده بو ساعاتدا بو کوچه‌یه نیه گلدیییمیزی آنلادیم! آرتیق سیملریم قاتیشمیشدی ! کوچه‌نین اوزو یوخاریلیغین مین بیر مصیبت ایله باشا چاتدیردیق ! یامان اوتانمیشدیم ؛ خانیمین بو ایشیندن انتقام آلمالی ایدیم! اؤز _ اؤزومه فیکیرلشیب میرتا سالیب الیمی سکینه دایقیزیمین الیندن اؤتوردوم. سکینه دایقیزیمین مات باخیشلاری اؤنونده، بیر _ ایکی آتدیم قاچیب، بیردن یئره اوتوروب، بوزلو کوچه نی اوزو آشاغی زویمه‌یه باشلادیم، « به…بو…به…بو…» دئیرکن کوچه‌نی ایسکی گئدیردیم ! بیر آن اؤنجه سکینه یه تبریک دئین قیزلار، «به…بو…» سسینه هویوخوب، منی او حالدا کوچه ده زویولدک گئتمه‌ییمی گؤردوکلرینه آغیزلاری آچیق قالمیشدی ! بیری دئییردی :«سکینه نین ده نیشانلیسی دلی چیخدی !» بیری دئییردی:«یازیق قیز ! آللاه کؤمه یی اولسون!»بیری دئییردی :«به بو اوغلان بئش ده‌یقه قاباق سالیم ایدی آخی! بیردن بونا نه اولدو؟» بیری دئییردی:«یازیق ! اؤزو ده جاواندیر ! آللاه ایکی شفانین بیرین وئرسین !» سرعتیمین چوخ اولدوغونا گؤره چوخ سؤزلری ده هله ائشیده بیلمه‌دیم، آما سکینه دایقیزیمدان یاخشی انتقام آلدیم !\nکوچه نین آشاغیسینا یئتیشندن سونرا ترمز توتوب دایاندیم، باشیمی چئویریب کوچه نین باشینداکی نیشانلیما باخیب گؤردوم کی سکینه دایقیزی مجسمه کیمی دایانیب منه باخیر ! فیکر ائدیرم من کوچه نی زویولده ییب آشاغی یئندیکجه، اونون دا فیشاری یئنیرمیش !!!!!!!!!! ایندی هردن او کوچه‌دن سوووشاندا، سکینه دایقیزیمین مجسمه خاطیره سی یادیما دوشوب او کوچه نین باشیندا،اونون مجسمه‌سین قوردورماق بئینیمه وورار !\nایندینین ایندیسی ده، قیش گونلرینده خانیم ایله بیرلیکده اوزو آشاغی کوچه _ خیاوانا چیخساق، یازیق ائله برک _ برک قولومدان یاپیشارکی ! دئسم ده : «قولومو بوراخ بیزیم قول _ قولا گئتمک چاغیمیز دئییل ! » دئیر :« قورخورام یئنه ده الیمدن قاچیب، زویولدک گئدیب منی اوتاندیراسان !»\nمنبع: Pisushaq Pisushaq\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\nیک پاسخ\nپیس اوشاق گفت:\nپنجشنبه ۷ فروردین ۱۳۹۳ در ۲۱:۴۶\nسیزدن بو گوجلو سایتینیزا گؤره تشککور ائدیب ایل بایرامین بو امکداشلارا و اوخوجولارینیزا تبریک دئییرم !","num_words":1395,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":182135.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوتوماتیک دولانان اولماق ایسته‌ییرسیزسه آدینیزی \"\/\" ایشاره‌سیندن سونرا یازین و \"یارات\" دویمه‌سینی وورون:\nایندیکی اوتوماتیک دولانانلارین لیستی دَییشدیر\nردیف\nایشلدن آدی\nچالیشما آماری\n1 [[ایشلدن:|]] ([[ایشلدن دانیشیغی:|دانیشیق]] • چالیشمالار • یوْللاندیرمالار • باغلانسین • باغلانمالار • ایشلدن حاقلاری • آمار • پیشرفته آمار) چالیشمالار\n2 [[ایشلدن:|]] ([[ایشلدن دانیشیغی:|دانیشیق]] • چالیشمالار • یوْللاندیرمالار • باغلانسین • باغلانمالار • ایشلدن حاقلاری • آمار • پیشرفته آمار) چالیشمالار\nآیریجا باخ دَییشدیر\nویکی‌پدیا:ایداره‌چیلر\nویکی‌پدیا:خارابکارلیق سۆزگَجی دَییشدیرنلر\nویکی‌پدیا:قایتارانلار\nویکی‌پدیا:دولانان\nویکی‌پدیا:رابط دییشدیریچیلر\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ویکی‌پدیا:اوْتوماتیک_دوْلانانلار&oldid=81045»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":169,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.3,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.024,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":26094.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مانسا موسی (اینگیلیسی‌جه: Musa I of Mali) بیر شاهزاده ایدی. 1312–1337 (25 yars) ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. ایسلام دینینه اعتیقاد ائتمیشدی.\n^ Niane, D. T.: \"Recherches sur l'Empire du Mali au Moyen âge\". Presence Africaine. Paris, 1975.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=مانسا_موسی&oldid=653896»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nشاهلار\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۴:۰۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":147,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.244,"stopwords_ratio":0.014,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":48538.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"آشویتس\" دوشه رگه سینده (اردوگاه) اؤلدورولن یوز مینلر گناهسیز انسانین خاطیره سی، شوونیزم، راسیزم و فاشیزمه دور دئمکده دیر!...\nبو گون یانوار آیی نین ایگیرمی یئددی سی، لهستان‌ اؤلکه سینده یئرلشیلن \"آشویتس\" دوشه رگه سینده (اردوگاه) اؤلومه محکوم‌ اولان مینلر محبوسون، قیزیل اوردو (ارتش سرخ) واسیطه سیله آزاد اولماسینین یئتمیش بئش ینجی ایلدؤنومودور. اونون اوچون دونیانین بیر چوخ اؤلکه سینده، او جمله ده ن لهستاندا و فئدرال آلماندا مراسیملر، ییغینجاقلار و تؤرنلر کئچیریله جکدیر. بو مراسیملر فئدرال آلماندا خصوصی یئر آلیرلار و مدرسه لرده، اونیوئرسیته لرده، پارلماندا، کابینه ده، دؤولت اداره لرینده و مختلف انستیتوتلار و آراشدیرما مرکزلرینده قئید اولوب و توپلانتی لار کئچیریلیر.\nبونو نظرده آلاراق، آلمان‌ مئدیا سیندادا هر زمانکی کیمی راسیزمه و فاشیزمه قارشی خصوصی حساسیت گؤسته ریلیر و یئنی نسلین - اونلارین آتا بابالارینین یاراتدیقلاری جنایتلر اوچون - بشریتین قاباغیندا مسئولیتی، بیر داها خاطیرلادیلیر.\nمیلادی ۱۹۳۹- ینجی ایل، آلمان اوردوسونون لهستان اؤلکه سینی اشغال ائتمه سی ایله باشلانان‌ ایکینجی دونیا ساواشیندا، تخمینا یئتمیش میلیون انسان حیاتینی ایتیرمیشدیلر. بو اؤلنلرین بیر چوخونون حیاتی، آلمانلارین مختلف اؤلکه لرده یاراتدیقلاری دوشه رگه لرده سونا چاتمیشدیر.\nایکینجی دونیا ساواشینی باشلایان آلمان‌ اوردوسو (وئرماخت و اس- اس بیرلیکلری)، \"آلمان هر شئی ین اوزه رینده\" و \"آریالار بوتون‌ نژادلاردان اوستوندور\" شعارلارینین‌ پرده سی آلتیندا، بو ساواشدا بشریت تاریخینده مثلی گؤرونمه ین غدارلیق گؤسته رمیش و خصوصیله او زامانکی سوویتلر بیرلیگی تورپاقلاریندا میلیونلار سیویل انسانین اؤلومونه سبب اولموشدور.\nآلمان اوردوسو اشغال ائتدیگی اؤلکه لرین تورپاقلاریندا یاراتدیغی دوشه رگه لرده، ساواش مئیدانلاریندا اسیر دوشموش عسگرلر ایله بیرلیکده، سیاسی و عادی محبوسلاری، ها بئله آلمانلی و دیگر اؤلکه لره منسوب اولان یهودیلری ده محبوس ساخلاییردی.\nبو دوشه رگه لرین ان آدلیمی، بو گون لهستان تورپاقلاریندا یئرلشن \"آشویتس\" دوشه رگه سی دیر.\n\" آشویتس\"، بشریت ین‌ اوز قاراسی کیمی، تاریخ بویو بشر واسیطه سیله اؤز همنوعلارینا قارشی یارادیلان جنایتلرین موزه سینه چئوریلمیشدی.\nبئش ایل عرضینده، \"آشویتس\" دوشه رگه سینده ساخلانیلان محبوسلاردان بیر میلیون نفری اورادا آجلیقدان، آغیر فیزیکی ایشلرین نتیجه سینده، اشکنجه ده ن و یا گاز سالون لاریندا بوغولماقدان حیاتلارینی ایتیرمیشدیلر.\n\" آشویتس\" ده اؤلدورولن محبوسلارین چوخونلوغو، اروپا قطعه سینین مختلف اؤلکه لرینده یاشایان خصوصیله آلمان یهودیلری اولموشلار.\nبو گون دونیانین بیر چوخ اؤلکه لرینده، فاشیستلر، راسیست لر و اؤزلرینی \"اوستون نژاد\" بیلنلر، آلمان فاشیستلرینین ایکینجی دونیا ساواشیندا یاراتدیقلاری جنایتلرده ن درس آلمادان و اوتانمادان، گینه ده ایره لیلمکده دیلر.\nبو اؤلکه لرده ن بیری ده قارا بخت ایران‌ مملکتی دیر.\nهر شئی ین کپیه سی اصلینده ن داها گولونج و مسخره اولدوغو کیمی، کئچن یوز ایل ده آلمان فاشیست لرینی تقلید ائده نلرده بو اؤلکه ده، قوندارما و هئچ بیر عاغیل، منطق و حسابا اویمایان شیوه لر ایله فارس شوونیزمی نین \" بیر دیل، بیر ملت، بیر دین\" دوکتورینینی زوراکیلیق، باسقی، قورخو یاراتماق و مخالفلری اؤلدوروب و حبسه آتماق واسیطه سیله حاکیم ائتمه یه چالیشمیشدیلار.\nبونلار فارس ملتی نی \"آریا اوستون نژادی\" فرض ائدیب، تورک، عرب و \"غیر آریائی لره\" خور باخیب، گولونج و مسخره آکسیونلار ایله بیر طرفده ن فارس دیلینی عرب سؤزلرینده ن تمیزله مه یه و دیگر طرفده ن اؤلکه ده تورکلرده ن هر بیر اثر و نشانه وارسا آرادان آپارماغا چالیشمیشدیلار.\nبونلار ایگیرمی بیرینجی عصرده اینانیلماز بیر جهالت و فاناتیزم ایله، هله ده میلیونلار غیر فارس اوشاقلاری آنا دیللرینده تحصیل آلماقدان محروم ائتمکده دیلر.\nبو گون اؤلکه نین بوتون‌ امکانلارینی سفربر ائدیب، غیر فارس ملتلری فارس شوونیزمی نین بویوندوروغو آلتیندا ساخلاماغا چالیشانلارا، \"آشویتس\" بیر عبرت آیناسی اولمالیدیر.\nبو گون اؤلکه ده، بیر طرفده ن تورک دیللی کولتورون سون اوجاقلاریندان اولان \" اندیشه ی نو\" و \" تک درخت\" ناشر و کتابفروشلارینی باغلاییب و دیگر طرفده ن \"ایرانشهر\" کیمی فاشیست و شپه فاشیست دایره لری سوت ایله بسله یینلره، \"آشویتس\" بیر عبرت موزه سی اولمالیدیر.\nبو گون \" آشویتس\" ین آزاد اولونماسینین یئتمیش بئشینجی ایلدؤنومونده، بشریته - بلکه باشقا ملتلرده ن داها چوخ- یوزلر و مینلر داهی فیلسوفلار، بؤیوک یازیچیلار - شاعیرلر، موزیک بسته کارلاری و اونودولماز طب- علم‌ خادم لری هدیه ائده ن آلمان‌ ملتی نین - آلمان‌ فاشیستلری نین یاراتدیقلاری جنایتلر اوچون - انسانلیغین قاباغیندا باشی آشاغی دیر. بو اؤلکه ده یاشایان هر کس، بو اوتانج و باش آشاغیلیغی هر گون حس ائتمکده دیر.\nایراندا یالانچی، پوچ و خیال دونیاسیندا یارادیلان افسانه لر و ناغیللارا دایاناراق \" تمیز فارس و آریا ملتی\" یاراتماغا چالیشانلار و بئله لیکله میلیونلار انسانی خصوصیله اوشاقلاری اسیر ساخلایانلاردا بیلمه لیدیلر کی، تاریخ اونلارین عمللرینی جزاسیز قویمایاجاقدیر. بونلار آلمانلیلارین معاصیر تاریخینه باخیب، اوتانیب و عبرت آلمالیدیلار.\nفاشیزم بیر دوکتورین اولاراق، هاوادان و هئچ ده ن یارانان بیر فنومن دئییل. فاشیزمین یارانماسی اوچون اونا مساعد زمینه و شرطلر لازیمدیر. فاشیزم، یالنیز اوز نژادینی و یا ملتی نی باشقالاریندان اوستون توتماق ایله یارانمیر. لاکن ائله بو سؤزلر و عمللر فاشیزمین یارانماسینا بیر باشلانقیج اولا بیلرلر.\nاونون‌ اوچون اؤز ایچیمیزده ملتیمیزین تاپدانمیش و آیاق آلتیندا ازیلمیش حقلری اوچون جان‌ و باش ایله فعالیت‌ گؤسته ره ن فعاللاریمیزدا بونو اونودمامالیدیلار کی، آذربایجان تورک‌ ملتی دونیامیزدا یاشایان‌ ملتلرده ن بیری دیر و باشقالارینا هئچ بیر اوستونلویو یوخدور. انسان حقلری، دموکراسی، انسانلارین برابرلیگی - خصوصیله قادینلارین کیشی لر ایله برابرلیگی - اوغروندا مبارزه ائده ن فعاللاریمیز�� بیلمه لیدیلر کی فاشیزم و آشیری ملت‌چیلیک، یالنیز فارسلارا و آریا پرستلره مخصوص دئییل و \"سیاسی بهداشت\" ین اولمادیغی هر بیر یئرده، بو ایرنج دوشونجه لر کؤک سالا بیلرلر.\nدینچی، قان تؤکن و غدار رژیمه قارشی مبارزه ائده ن انسانلار، بیلمه لیدیلر کی، بو اؤلکه ده انسانلارین‌ آزادلیق و دموکراسی اوچون چیخیش یولو، بو تورپاقلاردا یاشایانلارین - سؤزده یوخ عملده - حقیقی برابرلیگی ایله باشلایا بیلیر.\nاونون اوچون تورک، کورد، عرب، بلوچ و تورکمن ملتلرینی اسیر ساخلایان فارس ملتی ده - بو ملتلر آزاد اولمادیغی تقدیرده - هئچ زمان اسارتده ن آزاد اولا بیلمز.","num_words":1253,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":270062.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سون واخت‌لار اوخودوغوم کتاب‌لاردان بیری ده نادر الهی‌نین «بو قفس ده اوچدو بلکه» آدلی شعیر کتابی‌دیر. شعیرلردن اول، اوچ آدامین یازیسی کتابا یئرلشیر. منی چوخ ماراقلاندیران دا، ودود دوستی‌نین یازی‌سی‌دیر. ودود دوستی هر شئی‌دن اؤنجه، کلاسیک‌ شاعرلریمیزدن قالان ارث میراثی تمامی‌له باغیشلاییر نادر الهی‌یه و زاواللی شاعرین امپراتورلوغون اعلام ائدیر. البته دوستی‌دن قاباق بو ایشی، باشقا شکیل‌ده، سعید موغانلی دا گؤرور و نادر الهی‌نی چاغداش شعریمیزه امپراتور سئچیر. ایندی بو ایکی یازارین عهده‌سینده‌دیر کی معلوم ائله‌سینلر آیا نادر الهی چاغداش شعریمیزین امپراتورودور یوخسا کلاسیک شعریمیزین. بونلاردان علاوه، اؤن سؤز یئرینه وئریلن رامیز روشن‌ین یازی‌سی دا باشقا بیر باخیمدان ماراقلی‌دیر. منجه رامیز روشن‌ین یازیسی، شهریارین نادر الهی‌یه اتحاف ائتدییی فارسجا غزلی کیمی، اونون یوکسک سویه‌لی شاعر اولدوغونا عاید تانیق‌لیق وظیفه‌سی داشیییر. آمما رامیز روشن گؤزو آچیق یاناشیر مسأله‌یه. رامیز روشن هئچ یئرده الهی‌نین باشینا تاج قویمور؛ حتی اونون یاخشی شاعر اولدوغونو دا سؤیله‌میر؛ بلکه اوستو اؤرتولو اولاراق، اونو اورتاباب بیر شاعر کیمی آنلادیر. رامیز روشن هاردا کی نادری تعریف‌له-ییب، اونون سکناتیندان، یاخشی دوست کیمی داورانماسیندان و انسانی اؤزللیک‌لریندن دانیشیب یالنیز. و آشاغیدا گؤره‌جه‌ییمیز کیمی، شهریارین الی آچیق‌لیغینا رغماً، الهی‌نین شعری «خالی از تکلف» اولسادا، «خالی از عیوب» دئییل.\nکتابین اساس ایضاح‌لاری ودود دوستی‌یه عایددیر. دوستی چالیشیر کی اؤز ادعالارینا دلیل مدرک گتیرسین. هر شئی-دن اول ده عروض مسأله‌سینه دقت یئتیریر. ودود دوستی عروض قالب‌لرینین ترکیه‌ده تمامیله قیراغا قویولماسینی وورغولایاراق، گونئی آذربایجان‌دا اؤلوم آیاغیندا اولان بو قالب‌لرین بیر داها دیرچه‌لیب، حیات میدانینا آتیلماسینی بیر دؤنوش نقطه‌سی کیمی دوشوندویوندن سؤز آچاراق، کئچمیشده یازیلان غزل‌لر ایله ایندی‌کی غزل‌لر آراسیندا ایکی کؤکلو آیرینتییا بارماق قویور. یعنی کئچمیش غزل‌لرین گرامر و سینتاکسیس باخیمیندان عرب و فارس دیلیندن ائتکی-لنمه‌سی و عروض اؤلچوسونون دیلیمیزین فونتیکاسینا اویغون اولماسا دا، ایندییه کیمی دوام ائتدییی حالدا، چاغداش غزل‌لریمیزده و خصوصیله الهی‌نین غزل‌لرینده بو کیمی پروبلئم‌لرین آرادان قالدیریلماسینی گؤرور. دوستی سؤزونون ثبوتینده بعضی اؤرنک‌لر ده وئریر. مثلا «قارا» سؤزجویونون «قاره» و «قرا» کیمی یانلیش استفاده‌لریندن، همچنین تورکجه‌میزده اوزون مصوت اولماسادا، بعضاً عروض‌دان قایناقلانان گره‌ک‌لر اساسیندا مصوت‌لرین اوزون اوخونماق مجبوریتینده قالماسیندان سؤز آچیر. بو نقصان‌لار گویا کئچمیشه عایددیر و چاغداش غزل‌لریمیزده، اؤزللیکله نادر الهی-نین غزل‌لرینده آرادان قالدیریلیب. دای ایندن بئله شاعر شعرینین دوز اوخونماسی قورخوسونو چکمییه‌جک. حقیقتاً ده بئله‌دیر. عروض بیزیم شعریمیزین کئچمیشینه حاکم اولسا دا، بیزیم شعیر اؤلچوموز دئییل. سؤزجوک‌لرین عیبه‌جر شکیله دوشمه‌سی، شعرین بعضاً چتین‌لیکله اوخونماسی همین اویارسیزلیغین سونوجودور. بو نقصان‌لار چاغداش عروض اؤلچولو شعریمیزده بیر آز آزالیب، شاعرلریمیز دردی تانیییب و درمانینا دا اولدوقجا چالیشیرلار؛ اگرچی تمامیله درمان اولان بیر درد دئییل. نادر الهی‌نین ده شعرینه ائله بئله یاناشمالیییق. اونون دا شعرینده بو آخساق‌لیق‌لار گؤزه چارپیر و چوخ یئرده شعرین اوخونماسینی دا چتین‌لشدیریر. ودود دوستی آمما بو چوخ اؤرنک‌لری «چیراق‌لا» آختاریر:\nکئچمیش کلاسیک شعریمیزده عروض قایدالاری‌ ایله بیرگه دیلین فنوتیک قورال‌لارینا وفالی قالان مصراع‌لاری چیراق‌لا آختارمالییدیق‌سا بو گون آمما داها ائله دئییل؛ نادرین غزل‌لرینده وفالی قالمایان مصراع‌لاری چیراق‌لا آختارمالیییق. … نادرین غزلینی اوخوماق ایسته‌ین کیمسه «شعری دوز اوخویوم، وزندن چیخماسین» قورخوسوندان آماندادیر و ایستر ایسته‌مز دوز اوخویاجاقدیر.\nدوزونه دورسان، من نادرین غزل‌لرینده، چراغ‌سیز دا خیلی «دیلین فنوتیک قورال‌لارینا … وفالی قالمایان مصراع‌لار» گؤرورم. ص. ۳۵ده مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف) وزنینده گلن غزلین بیرینجی بیتینده «یاز» و «ا» دان دوزلمیش «یازا» سؤزجویونده، شعرین وزنینی قوروماق اوچون «ا» مصوتینی اوزالداراق اوخومالیییق. یعنی بو سؤزجویو طبیعی حالدا اوخوساق ایکی قیسا هجادان (U U) عبارت اولمالی‌دیر؛ حال بو کی بیر قیسا و بیر اوزون هجالی (U -) سؤزجوک کیمی اوخومالیییق. همین بیت‌ده «دوزا»، ایکینجی بیت‌ده «آیا» و «اولدوزا»، اوچونجو بیت‌ده «آلما» و «سازا»، دؤردونجو بیت‌ده «اوغوللاری» و «قیزا»، بئشینجی بیت‌ده «هانی»، «اوتو»، «نانایا» و «یارپیزا»، آلتینجی بیت‌ده «قارا»، «نه ده» و «ساققیزا»، یئددینجی بیت‌ده «یئریکله‌دی»، «اوره‌یی» و «یازا» سؤزجوک-لرینین طالعی ده عینی‌دیر. باشقا بیر دئییش‌له، شاعر یئددی بیت‌لی بیر غزلین ۱۸ یئرینده «دیلین فنوتیک قورال‌لارینا … وفالی» قالماییب. بو غزل کتابین ایلک غزلی‌دیر؛ باشقا غزل‌لرین احوالاتینی دا بوندان قیاس ائله‌مک اولار. بو پروبلم یالنیز غزل‌لرده دئییل، رباعی‌لرده ده گؤزه چارپیر. بوندان علاوه، قافیه یانلیش‌لیغی دا الهی‌نین هم غزل‌لرینده، هم ده دیگر قافیه‌لی شعیرلرینده انگل تؤره‌دیر. صص. ۳۴ و ۳۵ده «زینهارا»، «یارا»، «زارا» و «کارا» سؤزجوک‌لری «ریالارا»، «پارا»، «سارا» و «هارا» سؤزجوک‌لری ایله برابر قافیه سؤزجوک‌لری کیمی ایشله‌نیب؛ حال بو کی دؤرد اول‌ده‌کی سؤزجوک‌لرده گلن سونونجو «ا» مصوتی، سؤزجوک‌لرین اصلی حرفی دئییل و بئله بیر مقام‌دا، بو کیمی حرف‌لر یالنیز بیر دؤنه «روی» حرفی یئرینده ایشله‌نه بیلر. همچنین صص. ۵۴ و ۵۵ده ده ایلک مصراع‌دا گلن «اوجاق‌لاری» سؤزجویو ایکی دؤنه ده تکرار اولوب؛ اگرچی غزلین ایلک مصراعیندا گلن قافیه بیر دؤنه‌دن آرتیق دیگر بیت‌لرده تکرار اولا بیلمز. همین غزل‌ده «بولاق‌لاری» سؤزجویو ده ایکی دؤنه ایشله‌نیب و بو دا قایدانی پوزماق‌دیر. ص. ۱۵۵ده ده قافیه دوز گلسین دئیه، «اوچدو» سؤزجویون یانلیش شکیلده «اوشدو» یازماق مجبوریتینده قالیر. حالبو کی شاعر هم دیلیمیزی یارامازلیق‌لاردان قورومالی‌دیر، هم ده اگر قافیه‌لی شعیر یازیر، قافیه قایدالارینا وفالی قالمالی.\nودود دوستی غزل‌دن علاوه، رباعی‌نین ده «یئنی‌دن جان توتماسی»ندان سئوینه‌رک، «… بو گون غزلیمیز کیمی بو قالیب ایسه اؤز دؤنوش نقطه‌سینه یئتیب … » دئییر و آرتیریر کی «سون نفس‌لرینی چکن رباعی قالیبینین چیراغینا» تانینمایان «هانسی‌سا شاعر یا شاعرلرین یاغ تؤکدویوندن سؤز گئدرسه نادرین سه آدی اونودولمامالی‌دیر». دئمک بیز نادرین ۱۳ دنه رباعی‌سینده اولان انقلابی قابلیت‌لره خیلی بورجلویوق؛ حتی ص. ۷۱ده گلن قافیه‌سی یانلیش رباعی‌سینه!\nقالدی کی نه غزل، نه رباعی، نه ده هجا بؤلگولریله یازیلان قافیه‌لی شعیرلر، گونوموزون عکس صداسی دئییل. شاعر ده، هر کیم اولور اولسون، گره‌ک‌سیز چالیشمالارلا یالنیز اؤزونو یورور منجه. بو گونون شاعری ائله بو گونون ده طلب‌لرین تانیمالی و اونلارا لاییقینجه جواب وئرمه‌لی‌دیر. بو گونون دیلی، بو گونون اجتماعی قورولوشو، بو گونون حیاتینا عاید گره‌کلی مووضوع‌لار و اشیالار و … شاعرین ایش لوازماتی اولمالی‌دیر. اونون شعیر فورماسی دا بوتون بونلارا اویغون گره‌ک. عروضون دیلیمیزین باشینا گتیره‌ بیله‌جک اویون‌لارین بعضی‌لرینی گؤردوک. اوندان علاوه، هم عروض اؤلچولو، هم ده هجا بؤلگولو شعیرلرده، چوخ زمان، شاعرین ایسته‌یینه رغماً، بعضی سؤزجوک‌لر اونا تحمیل اولور. نادرین ده شعرینده بو یارامازلیق‌لار گؤزه چارپیر. ص. ۳۸ین ایلک مصراع‌سیندا (گؤیون بولودلاری کی مندن آز دا آغلارلار) گلن «دا» شکیلچی‌سی عروض گره‌ک‌لری اساسیندا ایشلنیب که طبیعی حالدا اونون ایشلنمه‌سی هم گره-کسیزدیر، هم ده سؤزون معناسینا یاراماز قاتقی قاتیر. ص.۸۳ده‌کی قوشمانین ایکینجی مصراع‌سیندا (باهارلار تله-سیر، قیش‌لار تله‌سیر) گلن «باهارلار» و «قیش‌لار» سؤزجوک‌لرینده ایشله‌نن «لار» یالنیز بوش یئری دولدورماق اوچون‌دور و هئچ ده لازم دئییل. ص. ۱۰۷ده گلن مصراعدا (بو سیتم، بو ظولوم آخی)، «ظولوم» همان «سیتم»دی و سؤزو گئدن پروبلم‌دن آسیلی.\nودود دوستی چالیشیر کی شعیردن بیر تعریف ده وئرسین. بو اونون ایشینین لاپ چتین یئری دیر. ودود دوستی شعرین تعریفینده، قوندارما بیر روایت‌له، «وزن ایله قافیه‌نین گره‌کلی اولمادیغی» گؤروشه قاتیلاراق، «… شعر قالب‌لری یوخ بلکه شعریت و اونو تؤره‌دن ائلئمان‌لارین اؤنمینی وورغولایاراق» عبدالوهاب البیاتی‌نین «ابداع‌دان ساوایی هر نه وار موفته سؤزدور» دئدییینه اساس‌لانیر و ۲۴۰۰ ایل‌دن آرتیق جوابسیز قالان سوآلا.\nمنطورم این فرض است که تاکنون هیچ تعریف قابل قبولی در باره ادبیات ابداع نشده است‌ـ و احتمالاً در آینده هم ابداع نخواهد شدـ که مبنای آن جوهر و ذات ادبیات باشد(۱).\nجواب وئریر. من بیلمیرم ودود دوستی «ارسطودان خواجه نصیره‌جن وزن ایله قافیه‌نین گره‌کلی اولمادیغی»نین «آشیلانمیش» اولدوغونو هانک�� معلومات‌لارا اساساً سؤیله‌ییر؛ آمما بونو بیلیرم کی ارسطو شعیرده یالنیز وزنه قناعت ائله‌مک‌له راضی‌لشمیر. نه اینکی وزنه خور باخسین، بلکه خیالین دا گره‌کلی اولدوغونو وورغولاییر.\nارسطو از جمله کسانی است که بین کلامی که موزون و خیال‌انگیز باشد و کلامی که تنها وزن داشته باشد، تمایز فائل شده است و دومی را از زمره شعر به حساب نیاورده است(۲).\nهم خواجه نصیر و هم اوندان تقریب‌له قیرخ ایل اول یاشایان شمس قیس رازی، وزنی و قافیه‌نی شعره گره‌کلی بیلیب-لر. شمس قیس‌ین گؤروش‌لری نئچه یوز ایل فارس ادبی گؤروش‌لرین اساس قایناق‌لاریندان اولوب و هله ده عالی مکتب‌لریمیزده اوخونور. اونون شعره وئردییی تعریف‌ده وزن‌ین و قافیه‌نین بیرینجی مؤوقعی وار:\nبدانکه شعر در اصل لغت دانش است و ادراک معانی بحدس صایب و اندیشه و استدلال راست و از روی اصطلاح سخنی است اندیشیده مرتب معنوی موزون متکرر متساوی حروف آخرین آن بیکدیگر ماننده.(۳)\nخواجه نصیرین باخیشی بو حاقدا بیر آز شمس قیس‌دن یومشاق اولسا دا، عروض و قافیه‌نی هله ده گره‌ک‌لی گؤرور.\nشعر از نظر اهل منطق، کلام خیال‌انگیز است و در عرف مردم، کلامی موزون و مقفی.(۴)\nبو گون بیز بو احتیاجی دویموروق اگر چاغیمیزین گره‌ک‌لرین‌دن آسیلی‌دیر. خواجه نصیر بو گره‌ک‌لره یابان‌چی‌ایدی. آمما خواجه نصیر کیمی ده اولماسا، اونا یاخین چاغداش‌لاریمیز وار کی هله بو گون ده غزلین و دوبیتی‌نین قایغی‌کش‌لری کیمی نادر الهی‌نین دفترین اوخویاندا الدن آیاقدان چیخیرلار. ودود دوستی ده اونلاردان بیری‌دیر. ودود دوستی بیر یاندان دئییر «… و چاغیمیزدا ایسه بونلار شاعرین دئمک ایسته‌دییینی انگلله‌ین عامل کیمی آلقیلانیب قیراغا قویولموشدور»، بیر یاندان ایسه عبدالوهاب البیاتی‌نین سؤیله‌دییی «گئرچک و ابداع‌لی شعر»ین آرخاسیندا گیزله‌نه-رک، چاغیمیزا عاید اولمایان ادبی عنعنه‌لرین کئشییینده دورور. حال بو کی غزلین و بو کیمی قالب‌لرین هم دیلی، هم استفاده ائله‌دییی اشیالار و خیال‌لار، اسکی دؤوره عاید اولان حیاتی سسلندیریر؛ باشقا دئییش‌له، گونوموزله بیگانه یاشاییر. بو باره‌ده براهنی‌نین دئمه‌یه سؤزو چوخدور:\nغزل به دلیل حصارهای ردیف و قافیه‌ و تساوی مصراع‌هایش، شعری است که به کلی از گفتار فاصله گرفته، در آن سوی زبان منثور و زبان طبیعی شعر، به دنبال قراردادهای خاص خویش حرکت کرده است(۵).\nبراهنی همین کتابین باشقا بیر یئرینده شعری تشکیل ائله‌ین اوچ اساس عامل‌دن سؤز آچیر:\nاگر برای شعر سه عامل اساسی که من سال‌ها پیش پیشنهاد کرده‌ام در نظر بگیریم که عبارت باشند از : شکل ظاهری، شکل ذهنی و محتوا و اگر چنین تصور کنیم که شعر خوب از بهم پیوستن و در هم آمیختن این سه عامل … تشکیل شده باشد …(۶)\nبونلارین ایکی‌سینه ودود دوستی ده «ایچ و دیش موسیقی» عنوانیلا بارماق قویور. دیش موسیقی‌نی ده بیر آز آچیقلاییر. آمما ایچ موسیقی‌نی یاددان چیخاریر. او دئمیر کی ایچ موسیقی‌نی تشکیل ائله‌ین عنصرلر هانکی‌لاردیر. شعیرده ایشله‌نن استعاره‌لر، بنزه‌تمه‌لر، سیموول‌لار و میفیک دوشونجه‌لرین برابرلیکده بوتؤو بیر تصویرین یارانماسیدا اویوشمالاری ایچ موسیقی‌نی یارالدار. ایچ موسیقی سؤزو گئدن دیش موسیقی‌له بیرلیکده فورمانی تشکیل ائله‌یر. محتوا ایسه ایچ موسیقی‌نین فیکیر قایناغی‌دیر. ودود دوستی دئمیر کی نادر الهی‌نین شعرینده ایچ موسیقی‌ نئجه بیچیم‌له‌نیر. بیر ایکی اؤرنک‌ده کی وئریر، کلی سؤزدن باشقا هئچ نه دئییل و یازار دیلین بدیعی ایشله‌یی دئسه‌ده، بدیعی‌لییین نشانه‌لریندن بیرشئی گؤستره بیلمیر؛ بلکه ده اؤزو بیلیر کی الهی‌نین شعرینده هر نه اولسا دا بدیعی دیل یوخدور. بدیعی دیل یئنی خیال‌لارین دینامیک حیات میدانیندا، بو گونکو اشیالاری سرگی‌له‌یه‌رک، سحردن آخشاما قدر کوتله‌نی ایلگی‌لندیره‌ن دیلده شعیردن باش قالدیرماسیلا بیچیمله‌نن دیل‌دیر. الهی‌نین شعری آمما بئله بیر دورومدا دئییل. اونون شعری شهر مدنیتیندن اوزاق، دیلی شهرده دانیشیلان دیلدن آیری و شعرینده ایشله‌نن اشیالار تمامیله کند حیاتینا عایددیر:\nاوزوم ـ اریک داها کتدن سله ـ سله گلمیر ص. ۵۶\nاونون شعریندن نه بیر ماشین کئچیر، نه بیر زاوود توستوسو دویولور. اوردا بوی فرندینه عشوه‌له‌نه‌رک، ویترین‌لری سوزه‌ن ماتیکلی قیزلارین یئرینه، نئهره چالخاییب، جئجیم توخویان قیزلارلا توش گلیریک. اوغلونون محاربه‌دن قاییداجاغینا امیدسیزجه‌سینه گؤز تیکه‌ن آنانین نظیر نیازی دا بئله‌دیر. اوغلو قاییدارسا ایت اولوب هورمک، ایت بینه-سیندن سو ایچمک قرارینا گلیر. اسکی حیات عنعنه‌لرینین کئشییینده دوران نادر الهی‌نین شعرینده «ایچریک‌له فورمانین … اویوشماسی» دوز سؤزدور. کند حیاتینی عکس ائتدیره‌ن شعرین فورماسی ائله قوشما اولمالی‌دیر. آمما نه او حیات، نه ده او فورما گونوموزو یامسی‌لاماییر. گؤره‌سن ودود دوستی بونو بیلمیر؟ عرفانا دا ائله بئله باخمالیییق. انسان‌لاری تسلیمه، حرکت‌سیزلییه، مؤوجود وضعیته باش ایمه‌یه چاغیران بو دوشونجه، دیقه باشی ده‌ییشیله‌ن مدرن حیاتین هانسی یئرینده دورور؟ ودود دوستی‌نین وورغولادیغی «بچه بودای اشرافی»نی، براهنی، سهراب سپهری‌نین عرفانی و دورغون گؤروش‌لرینه اعتراض مقامیندا دئییب. آمما ودود دوستی یئرسیز اولاراق، نادر الهی‌نی نصرت کسمنلی، بختیار وهاب‌زاده و رامیز روشن‌له توتوشدورور و دئییر: «آمما نادرین لیریزمی عرفان گؤزه‌سیندن ده سو ایچدییینه گؤره، گؤگسَللییه ساری یوکسلیر». ودود دوستی همین سؤزون دوامیندا، نادرین معشوق یئرینه عاشقی قیناماسیندان مدافعه ائده‌رک، مین یاشلی بیر عنعنه‌نین تعصبین ساخلاییر. سونرا نادری بختیار وهاب‌زاده‌یله چییین چییینه قویور و افتخارلا اونون یولونو ایزله‌مکدن، حکمتلی شعیرلرله «دوزگون اخلاقدان قایناقلانان داورانیشدان» دانیشیر. بختیار وهاب‌زاده‌نین شعرینین اوستونلوک‌لرینه رغماً اونون شعرینین محتواسی بعضاً کهنه‌دیر. بو گون اوخوجو متنین یارانماسیندا اورتاق اولماق ایسته‌ییر. اوخوجویا اؤیود وئرمک، حکمت‌دن دانیشماق، بلدچی‌لیک ائله‌مک، اونون تربییه‌لی و یئتکین مؤوقعینه تجاوز ائله‌مک‌دیر. اوخوجو یاخشی‌نی پیسدن سئچه بیلیر. اوخوجونون الیندن توتماق ایسته‌مک، اونون شعورونا حرمتسیزلیک‌له یاناشماق‌دیر اصلینده. شاعرین ده شعری بئله اولمالی‌دیر؛ نئچه یؤنلو و دینامیک. نادر الهی‌نین شعرینده آمما نئچه یؤن‌لولوک‌دن خبر یوخدور. اونون شعرینه آچیق متن کیمی یاناشماق اولماز. اوخوجو نادرین شعرینده ایز بوراخماغا قادر دئییل. اونون شعرینده گلن استعاره‌لر، بنزتمه‌لر و سیموول‌لار عمومیت‌له کهنه و اوجوزدور:\nسؤیودلر ساچینی یولوب آغلاییر ص.۸۷\nآچیلمامیش گول تک غونچادا سوللام ص.۸۹\nباهار بولودو تک بوشالیر، دولور ص.۱۱۵\nودود دوستی چکینمه‌دن، الهی‌نین شعرینی رامیز روشن‌ین شعریله ده توتوشدور. بو دای لاپ گولونج. او دئییر:\nشعره گؤره‌و یوکله‌مه‌یین اولاناغی شرطی ایله، ایکی چئشید گؤره‌و اونون بوینونا دوشور؛ بیرینجی انسان ایچینده تؤره‌نن ازلی ابدی سورغولار و او جمله‌دن یاشام، اؤلوم، سئوگی، بیریسل دویوم‌لار و بو کیمی باشقا قاورام‌لارین نئجه‌لییی و ایکینجی ایسه اوزون یا قیسا سوره‌لی بیر آجیناجاقلی دورومون تپکی‌سی. رامیز بیرینجی گؤره‌وله اوغراشیر و نادر ایسه آرتیق ایکینجی ایله. … ایکینجی گؤره‌و توکننده یا دا کؤکدن اولمایاندا، بیرینجی گؤره‌و اؤز یئرینده-دیر و توک‌ه‌نن ده دئییل.\nودود دوستی مجرد شعری، اؤز دئدیک‌لرینه اساساً، کونکرت شعیرله بیر یئره قویور و سونوجدا بئله قرارا گلیر کی بو ایکی شاعرین شعرینین یئردن گؤیه‌جن فرقی یالنیز ایکی شاعرین فرقلی مملکت‌دن اولماسیندان تؤره‌نیر. بو ایکی مملکتین بیرینده (نادر الهی‌نین مملکتینده) «آجیناجاقلی» بیر «دوروم» اولدوغوندان، شاعر کوتله‌نین چتین‌لیک‌لریندن، استبداددان، ایش‌سیز‌لیک‌دن و …دن یازیر؛ دیگر مملکت‌ده، «ایکینجی گؤره‌و، یئترینجه دورتوسو اولمادیغی دولاییندان»، شاعر (رامیز روشن) «انسان ایچینده تؤره‌نن ازلی ابدی سورغولار»لا «اوغراشیر». بو دا بیزیم تنقیدچی-میزین منطقی: گونئی آذربایجاندا نه ایش‌سیزلیک وار، نه یوخسوللوق وار، نه رشوت، نه ده استبداد. چتین‌لیک‌لر تمامیله یوخ اولوب و شاعر دانیشماغا سؤز تاپمادان، مجرد مسأله‌لره سیغینیر.\nکند حیاتینین بسیط‌لییی حیاتین بوتون ساحه‌لرینده اؤزون گؤستره‌ر؛ اؤزه‌للیکله کولتور نشانه‌لرینده، سوسیال ساحه-لرده. کندلی‌نین گئییمی، اینانجی، موسیقی‌سی، دانیشیغی و شعری ده اؤزونه مخصوص اولار. یعنی بسیط‌لیک شعرینین ده قات‌لاریندا گؤزه چارپار. بنزه‌تمه خیالی عنصرلرین ان بسیط عضوودور. اوخوجو بیر باشا شاعرین ایکی قطبین آراسیندا اولان بنزه‌رلییی گؤسترمک ایسته‌دییینه دوغرو گئده‌ر. ایکی قطبین علاقه‌لرینه وارماق چتین دئییل. آمما استعاره‌ده دوروم باشقادیر. استعاره‌ده سؤزو گئدن عینی‌لییی، همیشه بیر باشا کشف ائله‌مک اولماز. اوخوجو، استعاره‌ده اولان گؤزه‌للییی منیمسه‌مک اوچون، بعضاً گره‌ک هم تربیه‌لی ذؤوقو اولا، هم ده خیلی تر تؤکه. عینی‌لییین بنزه‌رلییه نسبتاً اوستون‌لویو، اوخوجونون استعاره‌دن آلدیغی روحی لذت‌لرین کیفیت‌جه اوستونلویونو سونوجلایار؛ خصوصیله اگر استعاره بایاغی بیر خیال اولمایا. بو گون شاعر، شعرینین اساسینی، خیالین زیروه‌سینده یئرله‌شن استعاره‌یله قویمالی‌دیر. نادرین شعری، بو باخیمدان دا آخساییر. اونون شعرینده، استعاره‌یله برابر، بول بول ایشله‌نن بنزه‌تمه‌لرین دلیلی اونون، شهرده یاشاسا بئله، ذهنی باخیمدان بسیط حیاتا منسوب اولماسی‌دیر. یعنی اولا بیلر کی شاعر بسیط بیر اورتام‌دا، چارپاشیق دوشونجه‌دن قیدالانسین. بئله ایکن، اونون شعری تربیه‌لی ذؤوق‌لرین ماراغین قازانا بیلر؛ خصوصیله اگر شعرین خیالی گؤرونوش‌لری بیربیرینی دستک‌لییه‌لر. شاعر، ایستر ایسته‌مز، شعرینده ده تجربه‌لرین یاشامالی‌دیر. نادرین چارپاشیق تجربه‌سی، شعرینده آزینلیق دامغاسین داشیییر. بنزتمه‌نین ده قاباریق چیخیشی همین دورومون سونوجودور. بسیط دوشونجه‌نین باشقا بیر گؤرونوشو ده شاعرین، دویغولارینی آچیق شکیلده اوخوجویلا پایلاشماغا چالیشماسی‌دیر. شاعر اگر دیله گتیرمک یئرینه، سئوینجینی و کدرینی گؤسترمه‌یی باجارسا، هم اوخوجونون روحونون گیزلی قاتلارینا یول آچا بیلر، هم ده یالان کیمی دویولان قهقهه‌لر و گؤز یاش‌لاری شاعرین صنعتینین اوجوزلاشماسینا سبب اولماز. نادرین شعرینده بو نقصان چوخ گؤرونور. خصوصیله کدردن دانیشان واخت‌لار. ائله اونون اوچون ده بعضاً منه بئله گلیر کی شاعرین کدری قوندارمادیر:\nتکم… آه\nبو گئجه اولمایان کیمی تکم\nیوخو گؤزلریمده یووا باغلامیر ص.۱۸۶\nشاعر اوخوجونو اؤز آغری‌لارینا ایناندیرماق اوچون، هر شئی‌دن چوخ «آه» سؤزجویونه سیغینیر. «آه» سؤزجویو اونون کتابیندا ۳۹ دؤنه ایشله‌نیب. نادرین بونجا کؤکس اؤتورمه‌سی اونون غم ـ غصه‌سینین صنعی‌لیییندن آسیلی‌دیر؛ یوخسا آند ایچمه‌یه گره‌ک یوخ.\nکلاسیک شعریمیزده بیت‌لر بیربیرینی تماملاماییر. هر بیتین مستقل کاراکتری وار. اولسا، اولسا، یالنیز قافیه، ردیف و وزن‌دیر کی اونلارین آراسیندا جیلیز بیر علاقه یارالدیر. بو اؤزه‌للیک نادرین ده شعرینده اؤزونو گؤستریر. مثلا باخین ۴۶ و ۴۷نجی صحیفه‌ده گلن غزله. بو غزلین هر بیتی باشقا بیر مسأله‌یله اوغراشیر. شاعر بیر بیت‌ده شاعرلیک ادعاسیندادیر، بیر بیت‌ده اؤزونون الی آچیق‌لیغیندان دانیشیر، باشقا بیر بیت‌ده نسیمی باباسی کیمی یئره، گؤیه سیغمیر و … . اگر بیت‌لرین یا مصراع‌لارین بیر بیریله عمودی ایلگی‌لری اولا و عین حالدا شعیرده ایشله‌نن تصویرلر هم شعرین محتواسینی یامسیلایالار، هم ده بیر بیریله پوزولماز علاقه ساخلایالار، نیما دئدییی و براهنی یئتیشدیردییی «هارمونی»، شعرین فورماسینی بیچیم‌لندیره‌جک. آمما کلاسیک شعرین، اؤزه‌للیکله غزلین و او جمله‌دن نادرین غزلینین بئله بیر قابلیتی یوخدور.\nنادرین شعرینده گؤزه چارپان نقصان‌لاردان بیری ده، چوخ یئرده دوز یازی کیمی اوخوجونون ذؤوقونه قارشی چیخماسی‌دیر. بعضاً شعرین عروضی وزنی اولماسینا رغماً، سؤزجوک‌لر او قدر چوپور دوزولور کی، شعیرده اولان گؤزه-للیک‌لر اوخوجونون دقتینی چکه بیلمیر:\nباشی قالیب قانادی آلتدا، نه یئییر، نه ایچیر ص.۶۵\nسؤیکنمیشم من بیر چوروک دایاغا\nآمما بیر دونیا دا منه سؤیکه‌نیب ص.۱۲۳\nبو قفس‌ده اوچدو بلکه‌نین باشقا نقصان‌لاریندان واز کئچیب، شاعرین بعضی باشاری‌لاری حاقدا ایسه دانیشمالییام. هر شئی‌دن اؤنجه کتابین هرج مرجه یئنیلدییی حالدا، تکم سئیرک اولاراق گؤزه‌ل مصراع‌لارلا بزه‌نمه‌سی‌دیر. نادر الهی‌ بعضاً یئنی قاپی‌لار آچیر خیال دونیاسینا و بدیعی تصویرلرله شعریمیزین زنگین‌لییینه دستک اولور.\nگلین گرایلی‌لاریم دای سازا یئریکله‌مه‌سین ص.۳۵\nبیرتیکه قاراباغ شیکسته‌سینی\nگتیردیم باغلایا یارانا داغلار! ص.۸۷\nاو گون للک ـ للک قوش اله‌نیردی ص.۱۴۹\nکیمی مصراع‌لار چاغیمیزدا میدان ائله‌ین کوبودلوغون آجی‌سینا قاتقی دئمک‌دیر؛ یارالارا درمان کیمی باغلانا بیلر.\nاوندا کی الهی دئییر\n… بو شهرین\nبیر سئرچه‌لیک سؤیودو یوخ ص.۱۰۰\nسؤیودون و یاشیللیغین باشقا نشانه‌لرینین شهر یاشاییشیندان سیلینمه‌سیندن آرتیق، مدرن حیاتین ماتاهی ساییلا بیله‌ن کله‌کؤتورلوک‌دن شکایت ائله‌مک ایسته‌ییر. سؤیود شاعرین خ��طره‌لریندن بویلاناراق، اونون نوستالژیسی کیمی تظاهر ائدیر. آمما هر شئی‌دن اؤنملی نادرین گؤزه‌ل و یومشاق افاده‌سی‌دیر. نادرین بو کیمی افاده‌لری اوخوجودا کؤوره‌ک‌لییی و انسانی دویغولاری قیجیقلاندیریر؛ اونون روحوندا تلاطم یارادیر.\nاصلی دردی کرم چکیر ص.۱۰۱\nمصراع‌سیندا ایسه بدیعی اولاراق ایهام صنعتی طبیعی بیچیمده ایشله‌نیب.\nگؤزه‌ل مصراع‌لاردان علاوه، نادرین کتابیندا بیر ایکی اوره‌ک اوخشایان شعیر ده وار. ص ۵۴ده گلن غزلین اشیالاری کند حیاتینا عاید اولسا دا، شعرین ردیفی اولان «کور» سؤزجویو، تمامیله یئرلی یئرینده ایشلندییی حالدا، شعرین معنا باخیمیندان یوکونون چوخونو چیینینده داشیییر. شعرین خیالی قورولوشو استعاره‌یه سؤیکندیییندن، شعرین قول قاناد آچماسیندا، اوخوجونون امکداشلیغینا فرصت وار. کتابین دیگر شعیرلری کیمی، بو شعرین ده مدنی مسئولیتی قابارماقدادیر. عهده‌چی‌لیک بیت‌لرین هامی‌سیندا دالغالانیر. ص ۱۷۳ده گلن مثنوی‌نین گوجلو مضمونو ایسه گؤزه‌ل تمثیل بیچیمینده وئریلیب. قاری ننه، ائلییه بیلر هم مطلقییتی تمثیل ائله‌سین، هم ده مستبد آدام‌لاری. آمما کتابین ان گؤزه‌ل و باجاریقلی شعری، منجه ص. ۱۱۳ده گلن شعیردیر:\nبیر یانار چیراقدی، سؤنر چیراقدی\nبیر باخیش الوداع، بیر باخیش سلام\nیاری یوخولویدو، یاری اویاقدی\nشیلتاق ائله‌ییردی بلکه ده بالام!\nالیمی اوزاتدیم، او گؤروشمه‌دی\nدئدیم ارکؤیوندو، اولسون، نه دئمک\nمنله گؤروشمک‌چون یئره دوشمه‌دی\nاؤپدوم آیاغینی گول یارپاغی تک\nعُمورـ‌گون باغچامین او چینار پایی\nبیر بوی دا اوجالیب قاناد آچمیشدی\nآیاغی ایستی‌ایدی\nآخی چارپایی\nآیاغی آلتیندان تزه قاچمیشدی\nشعرین گوجلو مضمونو هله قالسین، دویغولارین گؤستریلمه‌سی اونون اساس اوستون‌لویودور. شاعر دئمیر کی من اوغلومون، اوغلو دا وطنینین هر هانکی اوغلو اولا بیلر، آسیلماسیندان غصه‌لییم، اوره‌ییمین اوجو گؤینه‌ییر. شاعر بو غمی باجاریقلا گؤستریر، آدرسین وئریر، «بیر بوی دا اوجال»ماغیندان دانیشیر. آسیلمیش آدام، طبیعی کی سؤزونه جواب وئره بیلمز، سنینله گؤروشه بیلمز. آنجاق کی آسیلماقدان سؤز گئتمیر؛ یالنیز گؤستریلیر. «آیاغی آلتیندان تزه قاچمیش» «چارپایی» اعدام صحنه‌سینی تماملاییر؛ آمما شعری تماملایا بیلمیر. بو شعری اوخوجو تماملامالی‌دیر. شعرین اوخوجویا بوراخیلمیش یئری چوخ دور. چوخ سؤزو شاعر دئمه‌دیییندن، اوخوجو دئمه‌لی‌دیر. او گره‌ک یازیلمامیش سؤزلری، جمله‌لری سئچه بیلسین. «شعر شعر اولسا»نادری «باش تاجی» ائله‌مک یئرینه، اوخوجونو دا شعرین یارانماسیندا شریک ائیلر.\nقایناق‌لار:\n۱٫ فالر، راجر و …، زبانشناسی و نقد ادبی، ترجمه مریم خوزان و حسین پاینده، نشر نی، چ اول، ۱۳۶۹، ص. ۸۸٫\n۲٫ میرصادقی، میمنت، واژه‌نامه هنر شاعری، کتاب مهناز، تهران، چ اول، ص. ۱۴۴٫\n۳٫ رازی، شمس‌الدین محمد بن قیس، المعجم فی معاییر اشعارالعجم. تصحیح مدرس رضوی، کتابفروشی زوار، چ سوم، ص. ۱۹۶٫\n۴٫ میرصادقی، میمنت، واژه‌نامه‌ی هنر شاعری، کتاب مهناز، تهران، چ اول، ص. ۱۴۴٫\n۵٫ براهنی، رضا، طلا در مس، ناشر نویسنده، تهران، چ اول، ۱۳۷۱، جلد سوم، ص. ۱۴۳۴٫\n۶٫ همان، صص. ۱۰۷۴ و ۱۰۷۵٫\nبو موضوع ایله باغلی باشقا یازی‌لار:\nشعر باش تاجیمی؟ یوخسا قوندارا؟ \/ کیان خیاو\n«نادر»لشن شعر (کیان‌خیاوین «شعر باش‌تاجیمی یوخسا قو��دارا؟» باشلیقلی یازیسی حاقدا) \/ همت شهبازی\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\nیک پاسخ\nجعفر بزرگ امین گفت:\nجمعه ۸ دی ۱۳۹۶ در ۲۲:۳۳\nعزیز دوستوم داوران جنابلاری بو گون آذربایجان شعر و ادبیاتینی تیکه پاچا ائدیب، گلیشمه سینی انگلله ین تمل عامیل ادبی لابی چیلیک دیر :\nاردبیل ادبی لابی چیلیگی و ناسیونالیزمی\nموغان ادبی لابی چیلیگی و ناسیونالیزمی\nخیاو ادبی لابی چیلیگی و ناسیونالیزمی\nتبریز ادبی لابی چیلیگی و ناسیونالیزمی\nو بو ایره نج لابی چیلیگی آزربایجانین گنل ادبیاتی نین بوتونلویونو انگلله ییب و بویونکو گرگین بیر دوروما سالیبدیر. بو لابیچیلیکدن دولایی بیر سیرا شاعیر دئییل سؤیچو، شوعارچینی شعریمیزین امپراطورو نه بیلیم جهانی و انقلابی شاعیر آدلاندیرمیشلار.بئله بیر بوش بوغازلیقلار حرفه ای تنقیدچی و تنقید بوشلوغوندا تام دوغالدیر. هر لابی چی اؤز آتینی چاپیر بو صاحابسیز ادبیاتین جولانگاهیندا….","num_words":5402,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":243502.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آنای (روسیه) (اینگیلیسی‌جه: Anna of Russia) بیر شاهزاده ایدی. ۳۰ ژانویه ۱۷۳۰ – ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. مسیحیت دینینه اعتیقاد ائتمیشدی. آتاسی بئشینجی ایوان (روسیه) دیر.","num_words":34,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.254,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":352832.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اۆچونجو فیلیپ (اینگیلیسی‌جه: Philip III of France) بیر شاهزاده ایدی. ۲۵ آقوست ۱۲۷۰ – ۵ اوکتوبر ۱۲۸۵ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی دوْکوزونجو لوئی دیر.","num_words":31,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":655691.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"طاهیریلر سولا‌له‌سی (اینگیلیسجه: Tahirid dynasty، فارسجا: طاهریان، عربجه: طاهريون، فرانسه‌جه: Tahirides، آلمانجا: Tahiriden، ایتالیاجا: Tahiridi، روسجا: Тахириды) آسیادا بیر اسکی دؤولت. و فارس دیلی رسمی دیلیدی. طاهیریلر سولا‌له‌سی 821 میلادی ایلینده قۇرولدو و 873 میلادی ایلینده داغیلدی.","num_words":60,"character_repetition_ratio":0.108,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.251,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":134142.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عرب خطی الیفبالی کولّی شیوه‌سی و یا عرب دیلی نین گؤزل‌یازماق یازیلی شیوه‌سی دیر کی آیری خطلره و الیفبالارا دا تأثیر قویوب، مثلاً فارس الیفباسی و عوثمانلی الیفباسی، عرب خطیندن و عرب الیفباسیندان تأثیر آلیبلار.","num_words":44,"character_repetition_ratio":0.01,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":703325.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دده قورقود.اؤيله\/\/اؤينی سؤزو «داستان»دا «گۆنورتا»، «گۆنورتا استراحتی»، «گۆنورتا يئميی» معناسیندادیر (اؤيله‌دن سونرا ائوینه گلدی؛ يانمیش آرپا اتمگی، آجی سوغان اؤينی، دئگیل). بۇ سؤز شیوه‌لریمیز اۆچون ده سجیویدیر. بئله کی، «داستان»داکی اؤيله\/\/اؤينی سؤزو شیوه‌لریمیزین اکثریتینده، اساساً، عینی فونئتیک ترکیبده ساخلانماقدادیر. مثلا، قرب لهجه‌سینده اؤينه؛ قۇبا شیوه‌سینده اؤينه، اؤونه. اونو دا قئيد ائدک کی، قرب لهجه‌سینده‌کی «اؤينه» سؤزونون «کیتابی-دده‌‌ قورقود»لا سسلشمه‌سی باره‌ده ایلک ایضاه آ.ولیيئوه مخصوصدور. مۆلیف يازیر: «قرب قروپوندا يئمک واختی معناسیندا ایشلنن اؤينه سؤزونه همین تاریخی عابده‌ده راست گلمک اولور».","num_words":154,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.013,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":97252.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"T əriflər olsun Sənə, Ya Rəbb mənim Allahım! و وریرهم سینین یا آدینا کی، اونو هچ کاس لاییقینج تانیا بیلمه ییب، ماهئیهتینی هچ کیم دیرک اد بیلمه ییب; سهنی و وریرهم، وهیینین چشمسی و ئلامهتللرینین گؤنهشی اولان کیسه - منیم اورهیمی سئنین میهه ببتینین و سئنین زیکرینین ایزین. سونرا اونو سئنین ئن بیوک دیریانا قوووشدور، تا کی، اوندان سئنین هیکمتینین دیریلیک سولاری و سئنین تئریفینین و القیشینین صف ففووارلری چاغلاسین.\n​\nمنیم بینیمین ئزالاری سئنین بیرلییین شهادت وریر و خوبیمین توکلری سئنین هوکمرانلیق و ئازمتینین گؤچونو بیان ادیر. سئنین فزل قاپیندا من موتی و تام ایتائتکارلیقلا دورموشام و سئنین کهرامتینین ئتئیندین یاپیشمیم، باکسلاریمی سئنین بی.\n​\nای mənim Allahim به، əzəmətinin böyüklüyünə yaraşan şeyləri mənə qismət eylə، gücləndirici fəzlinlə mənə kömək و همکاران، Sənin Əmrini elə təşviq edim کی، ölülər qəbirdən qalxsın və Sənə tərəf yürüsünlər، tamamilə Sənə təvəkkül etsinlər və nəzərlərini Sənin Əmrinin üfüqünə və Vəhyinin məşriqinə diksinlər.","num_words":343,"character_repetition_ratio":0.021,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.95,"perplexity_score":66707.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دیل‌ـ‌دۆشۆنج سۇپئر بیر سیستئم اولدۇقدا، اونا یاناشان ضییالی‌لارین اۆلگۆلری داریسقال شراییط یاراتدیقدا، دیلی، خالقین یانیندا گرگین بیر حالا سالیرلار. بو اوزدن، بۇ اؤرۆشده گئدن مۇباحیثه‌لرین گؤزه‌سینده اساس قارالادیغی سۇژه، ضییالی‌لارین وریندن بارا گلمیش، بئله‌لیک’له ده، دیله یۆک‌لنن\/یۆکلنمیش کومپلئکس‌لیک‌لر اولاجاقدیر! بۇ کومپلئکس‌لیک‌لر، بارا گلدیکجه، دیل سزیرگیسی (شم زبانی) کورلاناجاقدیر!\nدیله یۆک‌لنن بۇ کومپلئکس‌لیک‌لر، گۆندن گۆنه، آرتیریلماقدا دیر (تأسسۆف‌لر اولسۇن!)\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۹)\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۹) گون‌آشیری،هفته‌آشیری، آرابیر دیلیمزده بارا گلن کومپلئکس‌لیک‌لردن بیری د…\nکۏمپلئکس‌لیک‌لر(۱۸)\nکۏمپلئکس‌لیک‌لر(۱۸) گؤزله و گؤز‘له تۆرکجه‌ده قایدا اۏلاراق ایسمه «ـ‌له\/ـ‌لا» أک…\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۷)\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۷) فیلو��وژیک دیلچی‌لیک، پوست‌مودئرن ادبیات دیلچی‌لیگیمیز فیلولوژی …\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۶)\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۶) اورا گئتمه‌دن اؤنجه (دوزگون قورولوش) دایانمادان گئتدیلر (یانلیش قورولوش) …\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۵)\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۵) یئر آدلاریندا، ساواددان تاپیلمیش کومپلئکس‌لیک مییانالی‌لار یاخشی ب…\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۹)\nayhan 2017-04-15 دیل گرگین‌لیگی, کومپلئکس‌لیک‌لر 0 1,845\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۹) گون‌آشیری،هفته‌آشیری، آرابیر دیلیمزده بارا گلن کومپلئکس‌لیک‌لردن بیری ده دیلین اؤز ایصطلاح‌لارینی تانیمازلیقدان، اونا گؤره ده، باشقا دیل‌لردن مودئل گؤتورمکدن تاپیلیر. بوردا، میثال اولاراق، چوخ‌لاری«بیرگون هه بیرگون یوخ» مفهومونو فارسجا «یک روز در میان» دوشوندوکده، تورکجه‌نین یازدی‌ـ‌دانیشدی‌سیندا گرگین بیر حالا قالیرلار. آشاغیدا، تورکجه ایصطلاح‌لاراباخیریق: گون‌آشیری:یک روز در …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nکۏمپلئکس‌لیک‌لر(۱۸)\nayhan 2017-03-05 دیل گرگین‌لیگی, کومپلئکس‌لیک‌لر 0 1,922\nکۏمپلئکس‌لیک‌لر(۱۸) گؤزله و گؤز‘له تۆرکجه‌ده قایدا اۏلاراق ایسمه «ـ‌له\/ـ‌لا» أکی آرتیریلار’سا اۏ ایسم فئعله چئوریله‌جک‌دیر. آشاغی‌داکی ایسم‌لردن دۆزه‌لن فئعل‌لره باخیریق: گؤز + له = گؤزله‌مک آیاق + لا = آیاقلاماق ایش + له = ایشله‌مک آما «گؤز ایله»نین قیسالمیش فۏرماسی «گؤز’له» یازیلمالی دیر، بونا گؤره: …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۷)\nayhan 2017-02-19 دیل گرگین‌لیگی, کومپلئکس‌لیک‌لر 0 1,959\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۷) فیلولوژیک دیلچی‌لیک، پوست‌مودئرن ادبیات دیلچی‌لیگیمیز فیلولوژی (فیلولوقییا) عالمینده سئیر ائدرکن اون‌دوققوزونجو عصرین قورو اشرافیت هاواسیندا نفس آلیر آما ادبیاتچی‌لاریمیز پوست مودئرن یارادیجی‌لیق هاییندا دیرلار. بونلارین ایکیسی بیرلیکده ییغیشا بیلسه ده آنجاق کی بیر یئره سیغیشا بیلمزلر! اونا گؤره ده، دیل‌ـ‌دوشونجوموزده‌ تاپیلمیش کومپلئکس‌لیک‌لرین بو دا نظری (تئوریک) …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۶)\nayhan 2017-02-11 دیل گرگین‌لیگی, کومپلئکس‌لیک‌لر 0 1,887\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۶) اورا گئتمه‌دن اؤنجه (دوزگون قورولوش) دایانمادان گئتدیلر (یانلیش قورولوش) بو قورولوش‌لارین ایکیسی ده تورکیه‌ده ایشلک دیر. بیرینجیسی دوزگون، ایکینجیسی آنجاق یانلیش دیر. سوال: بو یانلیش‌لیق هارادان تاپیلیبدیر؟ جاواب: بو یانلیش‌لیق فئعل‌لرین مصدرینی تانیمامازلیقدان تاپیلیبدیر! سؤزون مزه‌لی یئری بوراسیندا دیر کی بیزیم آیدین‌لاریمیز دوزگون قورولوشو …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۵)\nayhan 2017-02-02 دیل گرگین‌لیگی, کومپلئکس‌لیک‌لر 0 2,567\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۵) یئر آدلاریندا، ساواددان تاپیلمیش کومپلئکس‌لیک مییانالی‌لار یاخشی بیلرلر، بو شهرین آدی‌نین قاباقکی رسمی یازی فورماسی «میانج» ایدی. آشاغیدا ایکی اؤرنک‌له موعیّن آدلارین ایکی‌جور دَییشیلمه‌سینی گؤروروک. دیلیمیزده بو سایاق کومپلئکس‌لیگین یارانماسی آنجاق ساوادین چوخلوغوندان تاپیلیبدیر: ۱. «میانه» نه‌دن «میانج» اولدو؟ ۲. «دری�� دره» نه‌دن «درین درق» اولدو؟ …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۴)\nayhan 2017-01-27 دیل گرگین‌لیگی, کومپلئکس‌لیک‌لر 0 2,100\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۴) «یورماق» و «یوزماق» تورکیه’‌ده «یورماق» آما آذربایجان جومهوریتی’‌نده «یوزماق» ایشله‌نیر! بونلارین ایکیسی ده دوز دیرلر. «یورماق» تعبیر إتمک دئمک دیر «یوزماق» آنجاق جایقین یورماق دیر. (انحرافی تعبیر إتمک!) یورماق: تعبیر و تفسیر إتمک یوخونو یورارلار. اؤرنک جومله‌لر: سن منیم یوخولاریمی گؤزل یورورسان! او آدامین بو گون‌لرده‌کی ایشینی …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۳)\nayhan 2017-01-20 دیل گرگین‌لیگی, کومپلئکس‌لیک‌لر 0 1,590\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۳) بیرینجی اؤرنک (منفی قۇرۇلوش): نه دانیشدی نه قۇلاق آسدی! (دانیشمادی دا قۇلاق آسمادی دا!) (ایندییه‌جن باشقا دیل‌لردن [فرانسیزدان، عربجه‌دن، رۇسجادان . . .] دیلیمیزه آلینمیش نئچه کومپلئکس‌لیک‌لردن دانیشیلدی. ایندیسه، فارس اۆلگۆسۆندن آلینمیش بیر کومپلئکس‌لیگه توخانیریق.) باشلیقداکی جۆمله‌یه باخدیقدا، اونۇن باش‌‌بۆتؤو فارس قایداسیندان آلینماسینا هئچ‌بیر شۆبهه قالمیر. هامی‌لیغا بیلدیگیمیز کیمی، …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nکومپلئکس‌لیک‌لر(12)\nayhan 2017-01-16 دیل گرگین‌لیگی, کومپلئکس‌لیک‌لر 0 1,422\nکومپلئکس‌لیک‌لر(12) «ائرته» و «أرته» کومپلئکس‌لیگی! دیل بیر وارلیق دیر! بیر وارلیق حوکم‌’له بارا گلن دئییل! دیلیمیزین وارلیغیندا ۹ دنه مصوت یارانیبدیر. بو مصوت‌لر، دیلین اساس دوغال ضرورتی‌نین تؤره‌مه‌لری دیرلر. بو تؤره‌مه‌لرین بیریسینی حؤکم ایله باتیرماق ایسته‌سک‌سه دیلین وارلیغیندا بالا بالا گرگین‌لیک یارانما احتمالی آرتاجاقدیر. میثال اولاراق، تورکیه تورکجه‌سینده …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۱)\nayhan 2017-01-14 دیل گرگین‌لیگی, کومپلئکس‌لیک‌لر 0 1,509\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۱) «آزارکئش» یوخسا «باز» (کومپلئکس‌لیک‌لر ۸،۹، و ۱۰ـ‌دا فرانسیز و عربجه‌دن گتیریلمیش قایدالار اساسیندا دیلیمیزده تاپیلمیش قایدا گرگین‌لیک‌لریندن دانیشیلدی. ایندیسه، آنایین بیر کومپلئکس‌لیکدن دانیشیلاجاقدیر!) باکی‌دا، عئلم‌لر آکادئمییاسی‌نین بیلیجی‌لریندن«آزارکئش» کیمی آنایین بیر ایصطیلاحین یارانماسی‌نین دلیلینی سوروشدوم. اونلار بو سؤزو بئله ایچ ائله‌دیلر:[روس دیلینده «سئومک» بیریسی‌نین بیریسیندن اؤترو (سئودیگی …\nیازینین آردی \/ YAZININ ARDI\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۰)\nayhan 2017-01-06 دیل گرگین‌لیگی, کومپلئکس‌لیک‌لر 0 1,534\nکومپلئکس‌لیک‌لر(۱۰) تورکجه’‌ده زامان گرگین‌لیگی (کومپلئکس‌لیک‌لر ۸-ده، فرانسیز دیلی‌نین قایدالاریندان تورکجه’‌ده تاپیلمیش بیر گرگین‌لیک آچیقلاندی. سونرا کومپلئکس‌لیک‌لر ۹-دا، عربجه’‌دن گتیریلمیش بیر گرگین‌لیک یوخلاندی! ایندیسه بورادا، بیرداها فرانسیز دیلیندن تاپیلمیش بیر گرگین‌لیک آچیقلانیر!) آشاغیداکی اؤرنک أن بسیط ساییلان بیر میثال دیر [تورکیه ایستانداردیندا]: بو کیتابی اوخومادیم! (!Bu kitabı okumadım) («من بو کتابی …","num_words":1688,"character_repetition_ratio":0.146,"word_repetition_ratio":0.355,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":74584.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Rehoboam depicted on a fragment of the wall painting originally in the Great Council Chamber of Basel Town Hall, but now kept at the Kunstmuseum Basel.\nشاه‌لیق\nc. 931 - 913 BC\nقاباقکی\nسلیمان\nسوْنراکی\nAbijah\nدوغوم\nc. 972 BC\nاولوم\nc. 913 BC\nآتا\nسلیمان\nآنا\nNaamah\nرحبعام (اینگیلیسی‌جه: Rehoboam) بیر شاهزاده ایدی. ۹۳۱ - ۹۱۳ میلادان قاباق ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی سلیمان دیر. سلیمان اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=رحبعام&oldid=628989»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nشاهلار\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۶:۱۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":206,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":41768.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تیسفون یادا کتسفون ایرانین هلنیسم چاغیندا خانکندی ایدی و تاریخی بیر شهرین آدی دیر، بو شهر حاضیرده بوگونکو عراق اؤلکه‌سینین اراضیلرینده یئرلشیبدیر. تیسفون شهری اشکانیلر و ساسانیلر چاغیندا ایرانین پایتختی‌ایمیش. بو شهرلر هلنیسم دؤورونده قورلموشدور و نئچه مجموعه و قصرلری وارایدی.هابئله ولوگاسس سلوکوس ، بای آداتیس ، پومبدیتا ، آنتیوخیا کسری ، بابل و... نئچه سری شهرلر کتسفون یادا عربجه مدائن آدلانیردی.\nCtesiphon\nMap of the metropolis of Ctesiphon in the Sasanian era\nShown within عراق\nیئر\nSalman Pak, Baghdad Governorate, Iraq\nمنطقه\nMesopotamia\nموختصات\n33°5′37″N 44°34′50″E \/ 33.09361°N 44.58056°E \/ 33.09361; 44.58056موختصات: 33°5′37″N 44°34′50″E \/ 33.09361°N 44.58056°E \/ 33.09361; 44.58056\nنوع\nSettlement\nگئچمیش\nییخیلیش\n800 AD\nCultures\nIranian\nSite notes\nExcavation dates\n1928–1929, 1931–1932, 1960s–1970s\nArchaeologists\nOscar Reuther, Antonio Invernizzi, Giorgio Gullini\nCondition\nRuined\nتاریخ دَییشدیر\nبؤیوک اسکندر آرامیلر سولاله سین ایراندا مغلوب ائتدی هابئله سون ایللر آرامیلری ظولمونه قارشی ایران ائللری هلنیسم یادا فیلهلنیسم رویه سین قبول ائتدیلر.هلنیسم یونانجادا اولماقدیر و چوخلو ائللر ایراندا میصرده و اورتا آسیاده و عیراقدا و شامدا بو رویه نی آرامیلره قارشی قبول ائتمیشدیر و آرامیلرین قاباغیندا قارشی اولدولار بو اساسدا ایراندا سلوکیلر و پارتیلر هلنیسیم رویه سینده حکومت سوردولر و بوتون شهرلری یونانی رویه ده قورولدو. کتسفون آدی اسکی یونانجا دیلدن گلیب هابئله معناسی بیلنیمیر بللی اولان ایسکیتلر بو آدی بوشهره سئچیبلر و یونانی اولموش ایسکیت بیر آددیر.","num_words":317,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.287,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":119978.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بالاجا گلین. ایگیرمی یاشیم وار ایدی، اوزونلوغوم بئش فوت یئددی اینچ و چکیم یوز اوتوز بئش ایله قیرخ پوندون آراسیندا ایدی. آما بعضیلری –چئس[۱]-ین باشقانی­نین[۲] حیات یولداشی، آفیس­ین اسکی یازمان-ی[۳]، ایله اوست قاتدا کی خانیم قوری[۴]- بالاجا گلین آدی ایله منه موراجیعه ائدردیلر. بعضن، بیزیم بالاجا گلین دئیردیلر. چئس ایله بونا جوک قوشموشدوق، آما اونون گنل[۵] تپکیسی[۶] سئویملی و س��یقیلی باخیش ایدی. من ده قاش قاباقلی و اوتانقاج گولومسه‌مکله تسلیم اولاردیم.\nبیز ونکووئرده[۷] بیر زئرزمی ده یاشاییردیق. اوولده دوشوندویوم کیمی، ائو قوری-نین عائیله سی­نین یوخ بلکه اوغلو رئی[۸]-ین ایدی. او، اوناریم[۹] اوچون ائوه باش چکردی، چئس ایله منیم کیمی زئرزمی­نین قاپیسیندان گیرَردی. آریق، سینه‌سی ائنسیز بیر کیشی ایدی، یاشی، چوخ ائحتیماللا ۳۰ هنده‌وَرینده اولاردی. همیشه الینده بیر آلت­لر قوتوسو و باشیندا فهله­لرین بؤرکوندن اولاردی. نظره گلیردی بئلینده بیر ثابیت هؤهنه[۱۰] وار ایدی کی لوله کئشلیک، سیم کئشلیک، نجارلیق کیمی ایشلرده اوزون زامان بیر یئرده اَیری قالماق ائتگیسینده[۱۱] اولا بیلردی. اوزو یاغلی اولاردی و اؤسگورَردی. اؤسگورَکلری یاخشی داورانیش ایدی. هر بیر اؤسگورَک تدبیرلی و باغیمسیز[۱۲] دئگی کیمی ایدی کی زئرزمیده اولماغینی گرکن موزاحیمت کیمی ائشیتدیریردی. زئرزمیده اولماغینا گؤره عوذر ایسته­مه­سه­ده، آما اورانین یئیه­سی کیمی ده او یان بو یانا چوبالامازدی. تکجه قاپینی دؤیوب سویو یا دا برقی بیر آز موددته کسه­جه­یینی دئمک ایسته­ینده اونلا دانیشاردیق. ایجاره‌نی هر آی نقدی اولاراق خانیم قوری-یه اؤده­ردیک. بیلمیرم هامیسین اوغلونا وئرَردی یوخسا بیرآزین کؤمک خرج عونوانیندا ساخلاردی. یوخسا خانیم وقوری بَی-ین هر نه­یی کی وار ایدی-اؤزو منه دئمیشکن- قوری بَی-ین قوجالارا عایید علیل­لره وئریلن پئنسییا[۱۳] ایدی و قوری خانیمین دئییلدی. من هله گرکن قدر یاشلی دئییلم، دئیردی.\nخانیم قوری همیشه رئی-ین حالین سوروشماق اوچون یا دا چای ایچیب ایچمه­دیینی بیلسین دئیین پیلله­لرین اوستوندن اونو سسله­یردی. او دا همیشه دئیردی یاخشیدی و چای ایچمه­یه واقتی یوخدو. خانیم دئیردی اوغلوم دا اؤزوم کیمی چالیشقاندی. همیشه دوزلتدیگی دئسئرلردن بیرآز آرتیق اونا یئدیرمه­یه چالیشاردی-آزاجیق مورابا، کؤکه، یا دا زنجفیللی فتیر-منه ده همیشه باسدیقلاریندان… اوغلو دئیردی یوخ، یا دا ائوده هر نه گرکن قدر وار. من همیشه قارشیندا دایاناردیم آما یئددینجی سگگیزینجی دؤنه ایصراریندا بویون اَیردیم. الین قایتارماق، دوغروسو اونو آلداتماق و اینجیتمک چوخ اوتاندیریجی اولاردی. من رئی-ی همیشه، یوخ دئمه­یینه داوام ائده بیلیردی دئیین آلقیشلاردیم[۱۴]. او “یوخ آنا” بیله دئمزدی تکجه یوخ دئیردی.\nسونرا خانیم دانیشماق اوچون سؤز تاپماغا چالیشاردی.\n“خب، تازا و ماراقلی خبرین یوخدو؟”\nهئچ نه، بیلمیرم. رئی هئچ واقت تربییه­سیزلیک ائتمزدی یا دا سینیرلنمزدی[۱۵] آما آناسینا اوز ده وئرمزدی. اونون حالی همیشه یاخشی ایدی. سویوقلاماسی دوزه­لیب. خانیم کورنیش[۱۶] ایله ایرئن[۱۷] ده همیشه یاخشیدیلار. رئی ونکوورین دوغوسوندا[۱۸] خانیم کورنیش-ین ائوینده یاشاییردی. همیشه خانیم کورنیش-ین ائوی­نین هنده­ورینده بئله ایشلردن اولاردی، اونا گؤره ایشلرین یئیین بیتیریب گئتمک زوروندا اولاردی. هم ده اونون قیزی ایرئن-ین ساخلاماغیندا، کی ویلچئر اوستونده ایله­شردی اونا یاردیم ائدردی. ایرئن بئیین ایفلیجی اولموشدو. رئی، ایرئن ده یاخشی دیر دئمه میشدن اؤنجه خانیم قوری دئیردی “یازیق قیز”. خانیم هئچ وقت اوغلونون اوزونه دوروب وقتینی بیر دردلی قیز ایله سووشدورماسینا گؤره؛ قیزی ایستنلئی[۱۹] پارکینا یا دا گئجه لر دوندورما آلماق اوچون دولاندیرماغا آپارماغینا گؤر�� قینامازدی(هردن خانیم کورنیش ایله تئلفونلا دانیشدیغینا گؤره بونلاری بیلیردی). حال بو کی منه دئیردی: ایستر ایسته­مز دوندورمانین سویو قیزین اوزوندن سوزوب آخماق گؤرکمی منه گؤرسل­له­نیردی[۲۰]. اؤز الیمده دئییل، کسین کوتله[۲۱] اونلارا آخماق کیمین باخیب گولور.\nاو دئیردی کی قوری بَی-ی ویلچئرایله دیشاری­یا آپاراندا هامی اونا باخاردی( قوری بَی بئیین اینفراکتی[۲۲] کئچیرمیشدی)، آما او فرقلی ایدی،ائودن دیشاریدا ترپنمه­زدی و یا اؤزوندن سس چیخارمازدی و خانیم همیشه امین ایدی کی او گؤرکملی گؤرونور. حال بو کی ایرئن اویان بویانا آخاردی و قاز سسی چیخارداردی قا، قا، قا…. یازیق قیز اؤزونو ییغیشدیرا بیلمیردی.\nخانیم کورنیشین بئینینده بلکه بیر شئی وار، خانیم قوری دئدی. او اؤلندن سونرا کیم او ایفلیج قیزا باخاجاق؟ ساغلام اینسانلارلا ائله اینسانلار ائولنه بیلمه­مک اوچون گرک بیر یاسا اولا. آما هله کی یوخدور.\nخانیم قوری مندن ایسته‌ینده اوسته، قهوه‌لشمک اوچون گئدم، من هئچ وقت خوشلامازدیم. زئرزمی ده اؤز کیشیسل[۲۳] یاشامیما باشیم قال ایدی. بعضی واختلار گلیب قاپینی دؤینده ائوده دئییلم کیمی گؤسترَردیم. آما بونو ایناندیرماق اوچون تئز چیراغی سؤندوروب قاپینی دا کیلیدلردیم، ائشیدردیم کی پیلله لردن اوسته چیخیب قاپینی آچدی و سونرا مجبور اولاردیم دیرناقلاریلا قاپینین اوزَرین تیققیلدادیب آدیمی تیریلدایانا قدر اورادا آوارا قالام. داها سونراسی ان آزی بیر ساعات سس­سیز قالیب تووالئتده سیفون چکمه­مک زوروندا ایدیم. دئسه­یدیمسه واختیم یوخدو ایشیم وار. گولوب دئیردی “نئیلیرسن؟”\n“مکتوب یازیرام” دئیردیم\n” همیشه مکتوب یازیسان” دئیردی، ” داریخیسان”\nقاشلاری چؤهرایی ایدی-ساچی نین بیر تورلو قیرمیزی­یا چالان چؤهرایی رنگی. ساچلاری­نین رنگی­نین دوغال[۲۴] اولدوغونو دوشونمورم، آما قاشلارین نئجه بویایا بیلردی؟ اوزو اینجه، طراوتلی، اَننیکلی[۲۵]، دیشلری بؤیوک و پارلاق ایدی. دوستلوغا و توپلاشیب دانیشماغا حدسیز حئسابسیز ماراقلی ایدی. بیرینجی صبح چئس منی بو آپارتمانا گتیره نده، منی قاطاردا گؤرندن سونرا، خانیم بیر بوشقاب کؤکه ایله قوردیانا گولوشلریله قاپیمیزی دؤیدو. منیم سیاحت بؤرکوم هله باشیمدا ایدی، چئس ده منیم قاییشیمی آچسین دئیین الین بئلیمه آپارمیشدی کی ال ساخلادی. کؤکه لری قورو و برک ایدیلر و اوست­لری آچیق چؤهرایی رنگده شکرله یومورتانین قاریشیغیلا اؤرتولموشدو کی منیم تویومو قوتلاسین. چئس اونونلا قیسا دانیشدی.\nیاریم ساعاتا ایش یئرینه قاییتمالی ایدی. اونون شرریندن قورتاراندان سونرا باشلادیغی ایشی بیتیرمه یه هئچ واخت یوخ ایدی، عوضینه دال با دال کؤکه لری یئییب گیلئیله­ندی کی بونلارتاختا که­په­یی­نین دادینی وئریر.\n“سنین اَرین چوخ جیددی دیر” یقین کی منه دئدی. او همیشه گلیب گئده­نده بو جیددیتی اوندا گؤرورم و گولمه­ییم گلیر. اونا دئمک ایستیرم کی چوخ چتین توتما، بوتون دونیانی سنین بئلیوه چاتمیبلار کی”.\nبعضا اونون آرخاسیجا اوست قاتا چیخماغا مجبور اولاردیم، و اوخودوغوم کیتابی یا دا یازدیغیم پاراقرافی یاری بوراخاردیم. بیز اونون یئمک اوتاغی­ ماساسیندا ایله­شردیک. ماسانین اوستونده تور اورتوک و بیر سرامیکی قو قوشونون شکیلینی گؤسترن سگگیز بوجاقلی گوزگو وار ایدی. چینی فینجانلاردا چای ایچردیک و بالاجا سئت بوشقابلاردا کی یئمه­لیلردن یئیردیک( همن کؤکه لر و موراببالار و کیشمیشلی کئیک لردن یا دا برک بیسکویت لردن) و اینجه ناخیشلی دستماللارلا خیریم خیرداسین دوداقلاریمیزدان سیلردیک. من شوشه آراجی[۲۶] اولان کابنئتین اوزه­رینده ایله­شردیم، کابنئتده بوتون گؤزل شوشه آراجلاری دوزولموشدولر، شکر ایله موراببا یئمک سئتی، دئکوراتیو و یا گوندلیک قوللانماق اوچون دوز و ایستی­اوتلار قابلاری، هم ده تومورجوق[۲۷] گولدانلاری، داخما شکیلینده چامور[۲۸] چایدان، و زانباق گولو شکیلینده ساردونیا­لار[۲۹]. خانیم قوری آیدا بیر دفعه شوشه آراجی اولان کابنئتی تؤکوب هر نه­یی تمیزله ردی. اؤزو منه بئله دئمیشدی. او هر نه­یی کی گله­جکده ائوه و گله­جه­ییمه گؤره گرک ائدم منه دئیردی. او، بلکه من خوشلاییرام و دئمه سینی ایسته ییرم دوشونردی و چوخ دانیشاردی. ائله ده حیس ائدردیم بیر دمیر دنگه آغیرلیغی[۳۰] گؤوده­مه باغلاییبلار. گوندوزون اورتاسیندا هئی اسنه­ییردیم. اوزاغا سورونوب و گیزلنیب و یاتماق آرزولاردیم. آما اوزده هر نه­یی آلقیشلاردیم: شوشه کابنئتین آراجین، خانیم قوری­نین یاشامدا ائودارلیق قایدالارین، گونده کی گئیدییی بیر بیرینه یاراشان گئییم لری، یاسمن و یا مرجان رنگینده دامن و ژاکئتلر. و اونلارا اویغون قوندارما ایپکدن شال­لار.\n“همیشه اول ائله پالتار گئی کی ائله بیل ایستیسن ائشییه چیخاسان، سورا ساچلاریوی دارا و بزَن- نئچه دفعه منی گئجه پالتاریلا گؤروب لاغ یومورتا کیمین دووارا چیرپیلمیشدیم- سورا بیر شئی یومالی یا پیشیرمه لیسن­سه دؤشلوک باغلییا بیلرسن. بو روحییه­وه ده یاخشی دی.\nو همیشه بیرآز پیشمیش یئمه­لی خبرسیز گلن قوناقلار اوچون الینده اولسون( من بیلن هئچ واقت مندن باشقا اونون گؤروشونه گلن اولمازدی و دئمک اولماز کی من خبرسیز گئتمیشم). و هئچ وقت قهوه­نی لیواندا ایچمه”.\nسؤزلری کسینلیکله[۳۱] دئییلمزدی. “من همیشه” یا “من خوشلارام کی…” یا ” من دوشونورم کی یاخشیدی…” قوللاناردی.\nمن اوزاقلاردا وحشی یئرلرده بیله یاشایان زامانلار همیشه خوشلاردیم کی…\nبیر آن آغزیمی آچدیم و قاققیلداماغا احتیاجیم کسیلدی. هانسی وحشی یئرده یاشاییردی؟ و نه زامان؟\n“هیم، چیمرلیکدن[۳۲] اوزاقدا” دئدی، ” بیر زامان من ده گلین ایدیم، نئچه ایل اوردا یاشادیم. یونییون بای دا[۳۳]، چوخ دا وحشی یئر دئییلدی. کورتئز آداسیندا.”\nسوروشدوم اورا هارادی،”اوه، بوردان اوزاقدی” دئدی.\n“اورا گؤرمه لی یئر اولمالی دی” دئدیم.\n“هیم، گؤرمه­لی دی” دئدی. “سنجه آیی­لار گؤرمه­لی اولسا. سنجه پومالار گؤرمه­لی اولسا. من اؤزوم بیر بالاجا اویگار[۳۴] یئرده یاشاماغی ترجیه وئررم”.\nیئمک اوتاغی بیر پالید[۳۵] آغاجیندان دوزه­لن سوروگولو[۳۶] قاپی واسیطه­سیله قوناق اوتاغیندان آیریلمیشدی. قاپی همیشه بیرآز آچیق قالاردی کی ماسانین بو باشیندا ایله­شن خانیم قوری، قوناق اوتاغی­نین پنجره­سی­نین اؤنونده کاناپه­ده ایله­شن قوری بَیی هردن ایزله­سین. سونرا”منیم اَریم ویلچئر اوستونده” باشلیغی ایله دانیشاردی. آما دوغروسو تکجه دیشاری­یا دولانماق اوچون چیخاندا اونو ویلچئر اوستونده اوتورداردی. اونلارین تئلویزیونلاری یوخ ایدی- او زامان تئلویزیون یئنیجه چیخمیشدی- قوری بَی ایله­شیب خیاوانا و خیاوانین اوزوناسیندا کی کیتسیلانو[۳۷] پارکینا و اوندان یوخاریدا بورارد[۳۸] چایینا باخاردی.\nقوری بَی ت��والئته گئتمک اوچون اؤز یؤندمین تاپمیشدی. بیر الینده چه­لییی اولاردی باشقا الیله ده اوتوراجاق­لارین[۳۹] آرخاسیندان یاپیشاردی یا دا الین دووارا سورته سورته گئدردی. اؤزو اؤزون یویوب قاییدا بیلیردی و بو چوخ سورَردی[۴۰]. خانیم قوری دئییردی بعضا تووالئته تئی چکمک گرکیر.\nمن گئنللیکده قوری بَی-ین آچیق یاشیل رنگ کاناپه ده اوزادیلمیش قیچین گؤره­ردیم. من اورادا اولارکن بیر ایکی دفعه آغیر گؤوده­سینی چکیب ساللانا ساللانا تووالئته گئتمک زوروندا اولوردو. بؤیوک ، یئکه باش، گئنیش چییینلی و آغیر سوموکلی بیر کیشی ایدی.\nمن اوزونه باخمازدیم.منجه بئیین اینفراکتی و یا خسته لیک ائتگیسینده ایفلیج اولان اینسانلار بدبختلیک گتیره بیلرلر. و پیس اولایلاری خاطیرلادیرلار. اونلارین خسته عضولریندن و یا اونلارین قورخمالی طالئعین گؤسترن باشقا فیزیکی ایشارت­لریندن چکینمیردیم بلکه اونلارین اینسانی باخیشلاریندان چکینه­ردیم.\nسانمیرام او دا منه باخمیش اولایدی، هر حالدا خانیم قوری، من آشاغیدان اونلارا قوناق گلمیشم دئیردی. او سالام وئرمک و یا خداحافیظلشمک اوچون ائلییه بیلدییی قدر بیر خیریلتی سسی چیخارداردی.\nبیزیم آپارتماندا ایکی اوتاق و بیر یاریمچیلیق اوتاق وار ایدی. ائوین آراجی ایله کیرایه ائله میشدیک. بئله ائولرده آراجلار یاریمچیلیق اولار، هم ده کی ائشییه آتمالی اولارلار. یادیمدادیر قوناق اوتاغی­نین دؤشه­مه­سی[۴۱] آرتیق قالمیش کوادرات[۴۲] ودوزبوجاقلی[۴۳] شکیللی لئنولیوم لار ایله دؤشه­نمیشدیر. سانکی بوتون چئشیدلی بویالار و ناخیشلار بیر قیرخ تیکه قوراما کیمی بیر بیری­نین بؤیرونده ایله­شیب فیلماشین[۴۴]­لارلا سیرالانیبلار. مطبخده بیر دؤرد گؤزلو گازی اوجاق وار ایدی. یاتاغیمیز مطبخین بؤیرونده بیر چارداق­دا ایدی کی امن و امان قورولموشدو، ائله ایدی کی آشاغیدان یاتاغین ایچینه دیرماشمالی ایدین. چئس بئله یوزاردی[۴۵] کی بورا حرمسرانین یولودور و قیزلار سولطانین حرمینه گیرمک اوچون گرک بوردان کئچه لر[۴۶]. اؤنجه گرک آیاقلاریلا، سونرا یوخاری سورونوب اونون باشقا حیسسه­لریله[۴۷] حؤرمتله سئویشه­لر. بعضی واخت­لار بیز ده بو اویونو اویناردیق.\nیاتاغین آیاغین­دا کی توتوق[۴۸] چارداغی مطبخدن آییرماق اوچون همیشه باغلی قالاردی. توتوق گئرچکده کؤهنه یاتاق اؤرتویو ایدی. سوروشکن ساچاقلی پارچا، بیر طرفی ساریمتیل بئژ رنگلی کی شرابی رز چیچکلری و یاشیل یارپاقلارلا بزنمیشدی، باشقا طرفده زولاقلی[۴۹] آل شرابی و یاشیل بویالی ایدی کی چیچکلرله یارپاقلار بیر روح کیمی بئژ بویادا گؤرونوردولر. آپارتماندا هر نه­دن داها آیدین بو توتوغو خاطیرلاییرام. تعججوب­لندیریجی ده دئییلدیر. سئکس هیجانیندا و سونرا آلی­سین چکنده، پارچا گؤزومون قاباغیندا ایدی و منه نئجه اَره گئتدیییمی خاطیرلادیردی. و گؤزله­نیلمه­ین “بالاجا گلین” اولماغیمین آشاغی­لانماسی و و شوشه کابنئتی­نین عجیب قریب تهدیدلرینه نئجه دؤزدویومو خاطیرلادیر.چئس ایله من ائله عاییله­دن گلمیشدیک کی اورادا ائولنمه­میشدن اؤنجه سئکس آجیناجاقلی و باغیشلانیلماز سانیلیردی. و ائولنندن سونرا کی سئکسه گؤره گؤرونوش­ده هئچ واخت سؤز آچمازدیلار و اولدوغو یئرده اونوتولاردی. بو قونولارا گؤره بئله یاناشماق چاغی­نین دوز سونلاری ایدی. حال بو کی بیز بیلمیردیک. چئس-ین آناسی چمدانیندان کاندوم تاپدیقدا آغلایا آغلایا آتاسی­نین یانینا گئتمیشدی( چئس دئییردی کی اونلار اونو نیظامی اؤیره­تیم لر کئچیرسین دئیین بیر کمپه وئرمیشدیلر-کی دوغرو ایدی- و او هر نه­یی اونلارا راجع اونودوب-کی یالان ایدی). دئمک اؤزوموز اوچون بیر یئریمیز اولماسی و ایشیمیزی ائتمک اوچون بیر یاتاق، بیزیم اوچون چوخ معجزه لی گؤرونوردو.\nبیز بونو قازاندیق آما هئچ نظریمیزه گلمیردی بیزدن یاشلی­لاری، آنا آتالاریمیز، دایی­لار،عمی­لر،خالالار، بی­بی­لریمیز ده، شهوت اوچون بیله، بونو ائده بیلردیلر. ائله گؤرونوردو کی اونلارین تمل هوس­لری ائو، وار دؤولت، گوجلو اوت­بیچن­ماشینلاری[۵۰]، فریزرلر و ایستیناد دووارلار[۵۱] ایدی. و کسینلیکله اوشاقلاری اوچون. بونلار بوتون،گله­جکده ایمکانی وار سئچیب و یا سئچمه­دیییمیز شئی­لردیر، ساناردیق. و هئچ زنّ ائتمیردیک ایسته­مه­دن هامیسی بیر گون گله­جکلر.\nایندی کی بونلارا دوزگونلوکله دوشونوروم گؤرورم کی یوخ هئچ نه بیزیم سئچیمیمیزسیز اولانمازدی. بویلانماق[۵۲] بیله، بیز تکجه، گئرچکدن بؤیودویوموزو بیلمک اوچون ریسک ائله­دیک، البته گئرچکدن بؤیوموش اولسایدیق اگر.\nتوتوق آرخاسیندا ائتدیییم باشقا ایش کیتاب اوخوماق ایدی. نئچه محلله آشاغیداکی کیتسیلانو[۵۳] کیتابخاناسیندان آلدیغیم کیتابلاری اوخویاردیم. بیر کیتابی اوخویاراق تعججوبله­ننده شاشقینلیقدان باشیم گیجه­للنردی و توتوغون زولاق­لاری گؤزومون اؤنونه گلردی. و یالنیز کاراکتئرلر یوخ بلکه حیکایه­نین اؤزو و کیتابین حال هاواسی توتوغون قوندارما گوللرینه باغلی توتقون شرابی و یا یام یاشیل بویانین اوزوناسیندا بئنیمده دولاشاردی. من آدلاری اؤنجه دن منه تانیش و ماراقلی اولان آغیر کیتابلاری اوخویاردیم. “نیشانلی”[۵۴] رومانین بیله اوخوماغا چالیشدیم. و بو دؤنمده آلدوس هاکسلی[۵۵] ایله هئنری قرین­-ین[۵۶] رومانلارین، مایاکا ساری[۵۷]، شئری-نین سونو[۵۸] و اورک اؤلومو[۵۹] رومانلارین دا اوخودوم. سلقه­مله تانیش اولمادیغیما گؤره بو کیتابدان او کیتابا قاچیردیم و نوبه­یله اؤزومو هر تورلو کیتابا تاپشیریردیم. اوشاقلیق چاغیندا کیتابلارلا بئله ائتدییم کیمی. من هله ایستکلر و آرزولاریمین آنی­جه دَییشیلمه آشاماسیندا[۶۰] ایدیم. قایغی و ایشکنجه­یه یاخین جوشقو[۶۱] آشاماسیندا.\nآما اوشاقلیقدان باشقا بیر فیکیر ده بئینیمه ووراردی. نظره گلیر کی بیر اوخوجو اولدوغوم قدر بیر یازیچی دا اولمالییام. بیر اوخول دفتری آلدیم و یازماغا چالیشدیم. یازدیم، اؤنجه گوجلو باشلادیغیم صفحه­لر گئتدیکجه قورویوردو. بئله­جه اونلاری جیریب آییرامالی اولوردوم، و سانکی اؤزومو آغیر جزالاندیریرام اونلاری بوکوب زیبیل قابی­یا تولازلاردیم. بونو او قدر تیکرارلادیم کی تکجه دفترین اؤرتویو منه قالدی. سونرا گئدیب باشقا دفتر آلدیم و بیر دفعه ده هامیسینی گلیشتیریمه[۶۲] باشلادیم. همن دؤوره- هیجان و اومیدسیزلیک، هیجان و اومیدسیزلیک-هر هفته گیزلیجه بویلانیب اوشاق زیان ائله­مه­یه[۶۳] بنزه­ییردی.\nتام دا گیزلین یوخ، چئس چوخ اوخویوب یازماغا چالیشدیغیمی بیلیردی. او منی بو ایشدن هئچ چاشدیرمادی. اونجا بو ایش منطیقجه ایدی و بلکه اؤیره­نه بیلردیم. چوخ وردیش[۶۴] گرکیردی آما اوستالاشماق ایمکانی وار ایدی، ورق اویونو ویا تئنیس کیمی. منه بئله اَلی آچیق اینانماغینا گؤره هئچ اوندان تشککور ائله­مه­دیم. تکجه منیم گولمه­لی اوغورسوزلوقلاریما آرتیریلیردی.\nچئس توپدان ساتیش[۶۵] قیدا[۶۶] شیرکتینده ده ایشله­ییردی. اؤزو بیر تاریخ اؤیرتمه­نی اولماسینی آرزولاردی آما آتاسی اونو قاندیرمیشدی کی بو دونیادا درس دئمکله بیر قادین­ین باشین ساخلاییب کئچینه­ بیلمز. بو ایشی تاپماقدا آتاسی اونا یاردیم اولدو آما دئدی کی بیرینجی دؤنه اولاراق ایشله­ییرسن دئیین هئچ تورلو حیمایه گؤزله­نتین اولماسین، اونون دا اولمادی. ائولیلیییمیزین بیرینجی قیشی­نین بوتونون، گون چیخمادان ائودن چیخاردی و گون باتاندان سونرا ائوه دؤنردی. چوخ ایشلردی، هئچ دئمزدی ائتدییی ایش ماراقلاریلا اویغوندور یا یوخ و یا باشقا آماجی دا وار ایدی- یا وار کی بیر زامان اونا غرور دویورموش. آماجسیزلیق تکجه بیزی اوت­بیچن ماشینلار و فریزرلر یاشامینا یؤنه­لدیردی کی اینانیردیق اونا گؤره هئچ فیکر­یمیز یوخدور. او زامان دوشونسه­یدیمسه بویون اَیمکدن تعججوبله­نردیم. اونون شنلیکله- و بلکه سیز دئیه­سیز جسور- بویون اَیمه­ییندن.\nآما سونرالار آنلادیم کی بونو بوتون ائرکک­لر ائدیر.\nمن دیشاری دا ایش تاپماغا گئتدیم. یاغیش برک یاغماسایدی­سا داواخانایا گئده­جکدیم و بیر قزئته آلاجاقدیم و بیر فینجان قهوه ایچرکن رئکلام­لاری اوخویاجاقدیم. سونرا یاغیش دامجی­لاری­نین آلتیندا قیز قارسونو یا دا ساتیجی قیز و یا فابریکا[۶۷] ایشچیسی رئکلام اولونان یئره آددیملایاراق گئده­جکدیم. یاغیش آغیر یاغسا دا اوتوبوسلا گئده­جکدیم. چئس دئدی یاخشی­دی همیشه اوتوبوسلا گئده­سن و پول ییغماق اوچون پییادا گئتمییه­سن، سن پول ییغارکن، چئس دئدی، باشقا قیز گئدیب ایشینی توتا بیلر.\nدوغروسو، نظره گلیردی بونا اومیدوار ایدیم. و بوندان هئچ واخت تاسسوفله­نمزدیم. بعضی وقت­لر مقصده یئتیشنده سکی ده دایانیب قادین پالتاری ساتان توکانلارین گوزگولو و سولغون دؤشه­مه­لی ویترینلرینه باخاردیم. و یا کارگذار ایسته­ین آفیس­ده ناهار واختلاری ایش یئرلریندن چیخان قیزلارا باخاردیم. من هئچ ایچری ده گئتمزدیم، بیلیردیم کی ساچلاریم، دیرناقلاریم و دابانسیز باشماغیم نئجه منیم ضرریمه اولاجاقلار. فابریکالاردان دا قورخاردیم، ایچریده ایشله­ین ماشینلارین های کویون ائشیده بیلیردیم، اورادا ایچگی­لر شوشه­لره تؤکولوردولر یا دا کریسمس بزکلری قوشولوردولار. تاواندان[۶۸] آسیلان چیلپاق لامپالار آنبارینا بنزه­ین یئرلری ده گؤره بیلیردیم. بلکه اورادا دیرناقلاریملا باشماقلاریمین دابانی اؤنملی اولمایا ما آما یؤندمسیزلیییم و میکاینیکی ایشلرده الیم اولماماغی منی یامانلاتدیریب و اوستومه قیشقیرماقلارینا سبب اولا بیلردی.( ماشین لارین های کویونون اوستونده قیشقیرتی لارین دا سسینی ائشیده بیلیردیم). من روسوای اولوب ائشییه آتیلاجاقدیم. فیکر ائدیرم کاسسا آپاراتی[۶۹] ایله ده ایشله­یه­نمزدیم. بونو بیر رئسترانین مودورونه، او زامان کی نظره گلیردی منی ایشه گؤتورمک ایسته­ییر دئدیم. ” فیکر ائلیسن الوندن[۷۰] گلر ایشله دسن؟” دئدی و من دئدیم یوخ. او دا منه ائله باخدی سانکی ایندی­یه­جن ائشیتمه­ییب بیری بونا اعتیراف ائله­سین. آما من دوغرو دانیشدیم. سانمیردیم الیمدن گلسین هم ده تلسیکده و کوتله ایچینده. من دونوب قالاردیم. گئرچه­یی بودور کی من تکجه ساده قونولاردان اؤرنک[۷۱] اولاراق اوتوز ایللیک ساواشین قارماشیقلیغیندان باش آچا بیلردیم.\nگئرچک بودور کی من ��یشله­مه­یه مجبور دئییلدیم. چئس اؤز حددیمیز قدر منی ساغلایا[۷۲] بیلیردی. من دیشاری دونیاسیندا اؤزومو سیخینتیدا قویماق زوروندا دئییلدیم، چون او بونو ائدیردی. ائرککلر مجبور ایدیلر. دوشونورم کیتابخانادا ایشله­مک الیمدم گلر، اورادان بیله سوروشدوم حال بو کی اونلار رئکلام ائله­مه­میشدیلر. بیر قادین آدیمی لیست­ده یازدی. او نزاکتلی ایدی آما اومودلاندیرمادی. سونرا کیتاب توکانلارینا گئتدیم. و احتیمالن کاسسا آپاراتی اولمایان یئرلره باش چکدیم. نه قدر سایخین و پینتی اولسا یاخشیدیر. یئیه­سی یا سیگار چکه­جک یا دا ماسا آرخاسیندا مورگوله­یه­جک. نیمداش ساتانلاردا دا چوخونلوقلا پیشیک قوخوسو گلر.\n“قیشدا بیزیم باشیمیز ائله شولوغ اولمور” اونلار دئییردی.\nبیر قادین دئدی کی “بلکه باهاردا بورا قاییدا بیلرسن. باخمایاراق کی اوندا دا باشیمیز ائله شولوغ اولمور”\nونکووئرین قیشلاری باشقا گؤردویوم قیشلاردان فرقلی ایدی. قاری یوخ ایدی، بوندان علاوه هئچ سویوق کولک ده اسمزدی. گون اورتا چاغی شهرین مرکزینده یانمیش شکر قوخوسونا بنزه­ر قوخو گلردی، فیکر ائدیرم برقی تراموالاردان گلردی. من، هئستینگ[۷۳] خیاوانین بویوندا کی باشقا بیر قادین اورادان کئچمزدی، آددیم­لاردیم، یالنیز سرخوش­لار، آوارالار یوخسول قوجا کیشی لر، حوققاباز چینلی­ لر اورادان کئچردی. کیمسه منه پیس سؤز آتمازدی. آنبارلارین اؤنوندن، بیر کیشی بیله گؤزه گؤرونمه­ین بوم بوش چئوره­دن کئچردیم.یا دا کیتسیلانو-ون کیپ کیپه دوزلمیش کؤهنه تاختا ائولری­نین اورتاسیندان کی بیزیم کیمی اینسانلار اورادا یاشاییردیلار کئچردیم و دونبار[۷۴] محله­سینه دک کی تمیز و دوزنلی[۷۵] ایدی گئدردیم، آغ سیمان گؤرونوملو[۷۶] یایلاق ائولری، و بودانمیش[۷۷] آغاجلاری گؤرونردی. و کرئسیدل­دن[۷۸] کئچردیم کی اورانین کیلاسلی آغاجلاری، اوت­لارین اورتاسیندا توز آغاجلاری، سلطنتی چیراقلار، گورجو سیمئتری­لر[۷۹]، سوواق ائولرین تاوانیندان یامسیلانمیش آغ قار توپاسی شکیلینده تاوان لار- بلکه ده گئرچک، سوواق ائولرین تاوانلارین نئجه بیلمک اولار؟- گؤزه چارپیردی.\nبوتون بو یئرلرده یاشایان اینسانلارین چیراقلاری آخشام چاغی ساعات ۴ هنده­ورینده یاناردی. گاهدان ایسه باتی طرفینده دنیزین اوستونده کی تیکه پارا بولودلارین اورتاسیندان باتان گونشین قیرمیزی ایشیق­لاری گؤستریلیردی. ائوه قاییداندا کئچدیییم پارکین قیش بیتگی­لر بوتاسی­نین یارپاقلاری آلاقارانلیق آچیق قیزیل گول بویالی ایسلاق هاواسیندا پاریلدایاردیلار. بازارا گلن اینسانلار ائوه قاییداردیلار، ایش یئرینده اولان اینسانلار ائوه دؤنمه­یی دوشونوردولر. تام اولاراق گوندوزو ائوده قالان اینسانلار دا هاوالاری دَییشیلمک اوچون دیشاری چیخاردیلار. من اوشاق آرابالارینی سورن قادینلاری و زیریلدایان کؤرپه­لریله راستلاناردیم؛ و هئچ دوشونمزدیم اونلارین باشینا گلن اویون تئزلیکده منیم ده باشیما گلجک. یاشلی اینسانلارا ایتلری ایله، و باشقا یاواش یاواش آددیم­لایان اینسانلارا، و یا حیات یولداشلاری یوخسا باخیجی­لاری­نین واسیطه­سیله ویلچئر اوستونده ایره­لی سورولن یاشلی­لارا راستلاناردیم. قوری بَی-ین ویلچئرینی ایته­لین خانیم قوری­نی بیله گؤردوم، او شئنل ایله توتقون قیرمیزی یون­دان بؤرک گئیمیشدی( ایندی بیلیرم کی پالتارلاری­نین چوخونو اؤزو توخویورد��) و نم نه قدر چؤهرایی بویا ایله اوز گؤزون بز­ه­میشدی. قوری بَی قیسا بؤرک قویموشدو و بوینونون دؤره­سینه قالین شال دولامیشدی. او منله جیغان ویغان ایله بیر ائویئیه­سی کیمی سلاملاشدی، قوری بَی ده سانکی هئچ اورادا دئییلدی. ائله بیل بو گزینتی­نی خوشلامیر. آما ویلچئرده ایله­شن اینسانلاردا ایستر-ایسته­مز راضیلاشماقدان باشقا چتین بیر شئی گؤرمک اولمازدی، بعضی لری آشاغیلانمیش و یا آیدینجا قیسقانج گؤرونورلر.\n“باخ گؤروم او گون کی بیز سنی ائشیکده پارکدا گؤردوک سن ایش آختارماقدان قاییتمیردین کی؟ قاییدیردین؟” خانیم قوری دئدی\n“یوخ” یالاندان دئدیم. غریزی حیسسیم اونا هر نه­یی یالان دئمه­ییمه سبب اولوردو.\n“هیم، یاخشی فقط ایستیردیم دئیم کی، اؤزونده بیلیسن دا، اگر ائشیکده ایستیرسن ایش آختاراسان گرک بیرآز اؤزونه یئتیشه­سن، بونو بیلیسن دا”\n“هه” دئدیم.\n“بو گونکو قادین­لارین دولانیشیغیندان باش آچمیرام، من هئچ واخت دابانسیز آیاق­قابی­لا و بزکسیز ائشییه چیخمارام، حتی باققالا ایسته سم گئدم، هله قالسین کی گئدم بیریندن ایسته­یم منه ایش وئرسین”\nیالان دئدیییمی بیلیردی، زئرزمی­نین قاپیسی­نین دالیندا دونوب قالدیغیمی و قاپی­نین دؤیولمه­سینه سس وئرمه­دیییمی بیلیردی. بیزیم زیبیل قابیمیزی ائشیب اوپ اوزون چتینلیکلریمی یازدیغیم قات قاریشیق کاغیذلاریمی اوخوسایدی دا هئچ تعججوبلنمزدیم. نییه منی بوراخمیردی؟ ائدنمیردی. من اونا اَیله­نجه[۸۰] کیمی ایدیم. بلکه ده عجیبلیییم و عورضه­سیزلییم، قوری بَی­ین جراحتلری ایله اونا بیر گلیردی، و هر نه کی دوزه­لن دئییل اونا دؤزمه­لیسن.\nبیر دفعه من زئرزمی­نین اورتاسیندا پالتارلاری یویاندا پیلله­لردن آشاغی ائندی. هر چرشنبه آخشامی اونون پالتار یویان و قورودان ماشین­یندان قوللانماغا ایزنیم وار ایدی.\n“هله ایشدن خبر یوخدو؟” دئدی، من ائله بئله­سینه دئدیم کیتابخانا دئییب بلکه گلجکده منیم اوچون بیر ایشلری اولدو. دوشوندوم کی یالاندان اورادا ایش باشینا گئدیرم ایددیعا ائده بیلرم. هر گون اورایا گئدیب اوزون ماسالارین بیری­نین آرخاسیندا ایله­شیب کیتاب اوخویوب و یازماغا بیله چالیشا بیلرم، کئچمیشده واختدان واختا گئتدییم کیمی. البته خانیم قوری کیتابخانایا گئدیب پیشیک باشینی چانتادان ائشییه چاخارداناجاق[۸۱] ایدی. آما قوری بَیی اوزویوخاری اوراجان سوروتله­ینمزدی، چتین ایشدیر.\nخانیم دئییردی بعضی واخت­لار چئسه سلام وئرمه­یه قورخور، آداما اَیری باخیر.\n“خوب، بلکه بو آرادا…” دئدی.” بئینیمه چاتدی کی بو آرادا پیس اولماز کی بیر کیچیک ایشون اولسون، شاید گؤیلون ایستییه ناهاردان سورالار آقای قوری ایله ایله­شه­سن”.\nدئدی کی سئنت پول[۸۲] خسته خاناسی­نین هدییه ساتان توکانی اونا هر هفته اوچ یا دؤرد گون ناهاردان سونرالار اونلارا یاردیم ائله­مه­سینی اؤنریبدی[۸۳]. ” بو پوللو ایش دَییر یوخسا سنی یوللاردیم”، دئدی. ” بو بیر کؤنوللو ایشدی، آما دوکتور دئدی ائودن ائشییه چیخماق حالیما یاخشیدی، دوکتور دئدی: اؤزونو چورودوسن… پولا گؤره گئتمیرم، چئس بیزه یاخشی اؤولاددی، آما فیکر ائلیرم بیر بالاجا کؤنوللو ایش ائلییه بیلر…”. پالتار یویان ماشین­ین ایچینه باخدی و چئس-ین کؤینکلرین منیم گوللو پالتارلاریملا آچیق ماوی مَله­فلرله بیر یئرده گؤردو.\n“ائی وای عزیزیم”، دئدی. ” سن کی آغ پالتاری رن��لی پالتارلارنان بیرگه یوموبسان؟”\n“فقط آچیق رنگلی­لرنن” دئدیم. ” اولارین رنگی چیخماز”.\n” شاید فیکر ائلیسن بلکه کؤینک­لر هله آغ قالیبلار آما او جور کی گرک آغ دَییللر”.\nدئدیم کی گلن دفعه یادیمدا قالار.\n“مسئله بو دو کی اَریوی نئجه قورویاسان”. زحلم گئتمیش قیسا گولومسه­مکله دئدی.\n“چئس اؤزونه آلماز “، دئدیم. گئتدیکجه بو سؤزلر گلن ایللرده دوغرو اولوب نظره اؤنمسیز و شوخلوق گلن ایشلر نئجه گئرچک یاشامیمین چرچیوه­سینده مرکزیت تاپیب اؤنملی اولاجاقلاری هئچ عاغلیما گلمیردی.\nمن ایشه آلیندیم. ناهاردان سونرالار قوری بَی­له ایله­شمک. یاشیل کاناپه­­نین بؤیرونده کی ماسانین اوستونده کی تؤر-تؤکونتوسون سیلمک اوچون بیر اَل-اوز حوله­سی و ماسانین باشیندا کی حب­لری­نین قوتوسو و شربت­لری و زامانی اونا بیلدیرمک اوچون بیر بالاجا ساعات وار ایدی. اوخومالی­لار دا باشقا اَلده کی ماسانین اوستونده قالاقلانمیشدیلار. صوبحون قزئته­سی، دونن آخشام چاغی­نین قزئته­سی، او زامانین چوخ اوخونان درگی­لری “یاشام[۸۴]”، “باخیش[۸۵]” و “مک لین[۸۶]” درگی­لری. همن ماسانین آشاغی چکمه­جه­سینده بیر توپا قزئته جیریقلاریندان دوزَلن آلبوملار وار ایدی. اوشاقلار اوخولدا قوللاندیقلاریندان، قونور کاغیذلی و قیراقلاری کوبود آلبوملار. قزئته قیرینتی­لاری ایله شکیللر قیراقلاریندا آزجاجا ائشییه چیخمیشدی، بونلاری قوری بَی اؤنجه کی ایللردن اینفارکتوس کئچیره­نه­جن، کی بیر شئی کسه­نمیردی، ییغیب ساخلامیشدی. اوتاقدا کیتاب ایشکافی وار ایدی آما درگی­لرله شکیللردن دولموشدو. بیر رَف­ده یاریسینا قدر اورتا مکتب کیتابلاریلا دولموشدو کی چوخ ائحتیماللا رئی-ین ایدیلر.\n“من اونا همیشه قزئته اوخویارام” خانیم قوری دئدی. او باجاریغینی ایتیرمه­ییب، آما اونلاری ایکی الیله ساخلایانمیر و گؤزلری یومولور”.\nبئله­لیکله خانیم قوری گوللو چتیری­نین آلتیندا یونگولجه اوتوبوس دایاناجاغینا آددیم آتارکن، من قوری بَی-­ه قزئته اوخویاردیم. ایدمان[۸۷] صفحه­لری، بلدییه خبرلرین، دونیا خبرلرین، و بوتون جینایتلرین اوغورلوقلارین و خاراب هاوانین خبرلرین اونا اوخویاردیم. ائله گؤرونوردو کی ایدمان خبرلری و آن لاندرزین[۸۸] مکتوب­لاری ماراغین داها چوخ جوشدورور. من گاهدان بیر اویونچونون آدین یانلیش تلفوظ ائله­سیدیم و یا تئرمینی قاتسایدیم ائله کی اوخودوغوم آنلامسیز اولایدی، اوندا گیلئیلی خیریلتی­لاریلا گرک یئنی دن اوخوماغیمی بیلدیرردی. ایدمان خبرلرینی اوخویاراق او همیشه جیددی، دیققتلی و قاشقاباقلی اوتوراردی. آما آن لاندرزین مکتوب­لارین اوخویاندا ریلکس اولاردی و منه مینتدارلیغینی بیلدیرسین دئیین اؤزوندن قاز سسینه و گوجله فینخیرماق سسینه بنزر سسلر چیخاراردی. اؤزللیکله مکتوب­لارین سؤزلری قادین­لارین بعضی قونولاریلا ایلگیلی اولاندا بو سسلری داها چوخ چیخاریردی. اؤرنک اوچون اؤنمسیز نیگرانچیلیق­لار( بیر قادین یازمیشدی کی قارداشی­نین حیات یولداشی همیشه کئیکی اؤزو پیشیریب ایددیعا ائلر حال بو کی اونو یئینده قنادیچی قویان کاغیذ هله آلتیندا ایدی)، یا دا جینسی ایلیشکی­لرینه گؤره- او زامان ائحتیاط ایله- دانیشاندا.\nباش مقاله­لری یا دا روسیه ایله آمئریکا بیرلشمیش اولوس­لار تشکیلاتیندا[۸۹] دئین هدرن پدرن­لری اوخویارکن کیپریکلری یومولاردی، یا داها دوغروسو دئ��م ساغلام گؤزونون کیپرییی آزجاجا سیخیلاردی، و عئیبه­جر قارالمیش گؤزونون کیپرییی بیرآز یومولاردی؛ هم ده کؤکسونون حرکتی چوخ گؤزه گلردی، ائله کی بیرآز آرا وئرردیم گؤرم یاتیبدیر یا یوخ، سونرا باشقا بیر تورلو سس چیخاراردی، قیسا و دانلاق حالتی اولان سس. من اونا آلیشاراق او دا منه آلیشیردی. بو سس­لرین ده قاخینج حالتی آزالیردی و آرخایینچیلیق حالتی چوخالیردی. من ده آرخایینلاشیردیم. اونون یاتماغیندان یوخ بلکه اونون بو آن اؤلمه­مک گئرچه­ییندن.\nاونون گؤزلریمین اؤنونده اؤلمه­سی اؤنجه قورخونج دوشونجه ایدی. نه­یه اؤلمه­سین کی؟ حال بو کی او چوخدان یاریم جان گؤرونوردو. معیوب گؤزو قارا سویون آلتیندا کی داشا نزه­ییردی. آچیق قالان آغزینین بیر طرفی اورجینال شرور دیشلرینی( او زامان یاشلی­لارین چوخونون قوندارما دیشلری وار ایدی) قارا دولدورمالاری ایله گؤستریردی و نم­لی مینالارینین آراسیندا پاریلداییردیلار. منجه اونون بو دونیادا دیری اولماغی هر آن سیلینه بیلن سهو ایدی. آما سونرالار، دئدیییم کیمی اونا آلیشمیشدیم. اونون بؤیوک آغایانا باشی ایله گئنیش کؤکسو و همیشه بودونون اوستونه اوزاتدیغی گوجسوز سول اَلی ایله بیر قوجامان ائرکک گؤرونردی و منی، اوخویاراق گودَردی. بربر دؤورانیندان یادیگار قالان بیر یاشلی ساواشچی­یا بنزه­ییردی. قانلی بالتالی ائریک[۹۰]، شاه نات[۹۱].\n“گوجوم یئیین الدن گئدیر”، دنیز شاهی کیشی­لرینه دئدی.\n“بیر داها بیر فاتئح کیمی دنیزلره دوشمه­یه­جیم.”\nاو بئله ایدی. تووالئته گئدنده گؤوده­سی­نین آغیر لئشی ائوین آراجلارینی و دووارلاری سیندیریب تهلوکه یه سالاردی. گؤوده­سی­نین قوخوسو چوخ توند اولماسا دا، اوشاق صابینی و تالک پودرو کیمی خفیف دئییلدیسه تمیز ده دئییلدی. قالین پالتاریندا قالان تنبَکی قوخوسو( باخمایاراق کی داها سیگار چکمیردی) و منجه قالین گئییم و گؤنه بنزه­ین، بیر تورلو حئیوانی ایستیلییی ده اولان دَریسی­نین قوخوسودا اولاردی. آز آما آردیجیل سودوک قوخوسو دا قوخویاردی. دوغروسو بو قوخولاری بیر قادیندان دویسایدیم ایرگه­نردیم آما بونون حاقدا تکجه باغیشلاماق یوخ بلکه بیر تورلو اسکی اوستونلوک ایرگه­نمه­ییمه مانع اولوردو. بیر دفعه تووالئتدن چیخاندان سونرا من گیردیم اورا، بیر اییرنج حئیوانین یوواسینا بنزه­ییردی، هله گوجلو وحشی بیر حئیوان.\nچئس دئییردی قوری بَیی اوشاق کیمی قوروماقلا واختیمی کورلاییرام. هاوالار تمیزله­نیردی و گونلر داها اوزون اولوردو، توکان­لار یئنی ویترینلرله سوسلنیب[۹۲] و قیش سوستلوغوندان چیخیردیلار. هامی داها آرتیق یئنی آدام ایشه ­آلماغی دوشونوردو. بو حالدا من دیشاری چیخیب داها جیددی ایش آختارمالی ایدیم. خانیم قوری هر ساعاتیما تکجه ۴۰ سئنت وئریردی.\n“آما من خانیما سؤز وئرمیشم” دئدیم.\nچئس بیر گون دئدی خانیم قوری­نی اوتوبوسدان دوشنده گؤروب. اونو آفیس­ینین پنجره­سیندن گؤرموشدو. اورا سئنت پول خسته خاناسینا یاخین دئییلدی.\n“او بلکه ایستیراحته چیخمیشمیش” دئدیم.\n“یا عیسی مسیح، من ایندییه­جن اونو گوندوزون ایشیقلیغیندا ائشیکده گؤرمه­میشدیم” ، چئس دئدی.\nقوری بَیه اؤنردیم ایندی کی هاوالار یاخشیلاشیب اونو ویلچئرله دولانماغا آپاریم. آما او چیخاردیغی سسلرله بو فیکیری ردّ ائله­دی، ویلچئر اوستونده کوتله ایچینده چیخماغی خوشلامادیغینی منه بیلدیردی، یا بلکه ده منیم کیمی بیریسی­له کی آچیق-آیدین بو ایشی ائتمه­یه آلینمیشدیم دیشاری چیخاماغی خوشلامادیغینا گؤره.\nبونو سوروشماق اوچون قزئته اوخوماغی کسمیشدیم و یئنیدن اوخوماغا چالیشاندا او بیر ژئست توتماق­لا و باشقا سسلر چیخارماقلا منه دئدی کی دینله­مکدن یورولوب. قزئته­نی یئره قویدوم. او ساغلام اَلین بؤیرونده کی ماسانین اَن آشاغی چکمه­جه­سینده اولان آلبوملارین توپاسینا ساری اوزاتدی و اؤزوندن داها چوخ سسلر چیخاردی. من تکجه بو سس­لری خورولداماق، فینخیرتی، اؤسگورمک، هورمک و میریلتی سسلریله گؤستره بیلرم. آما بیر سوره­دن سونرا او سسلر منه سؤزجوکلر کیمی گلیردیلر، اونلار سؤزجوکلر یئرینه دانیشیردیلار. اونلارا زورونلو ایفاده­لر[۹۳] و ایستک­لر کیمی باخیردیم؛( “ایسته­میرم”، “یاردیم ائله دوروم”، “ایچملی ایستیرم”)؛ بلکه داها قارماشیق ایفاده­لر کیمی باخیردیم: ” یامسیح نه­دن بو ایت سسین کسمیر”، یا دا “بیر سورو هدرن پدرن” ( بونو قزئته­لرین بعضی دانیشیق یا دا باش مقاله ­لرین اوخویاندا دئیردی).\nایندی ائشیدیییم سؤزو بو ایدی: ” قوی گؤروم بوردا قزئته یازیلاریندان باشقا بیر شئی ده وار”.\nچکمه­جه­ده کی آلبوملار توپاسین سوروتله­ییب یئرده قیچی­نین یانیندا یئرلشدیردیم. اؤرتوک­لری­نین اوستونده بؤیوک قارا حرفلر ایله سون ایللرین تاریخی یازیلمیشدی. من ۱۹۵۲-جی ایلین آلبومونا گؤز دولاندیردیم و آلتینجی جورج-ون[۹۴] تورپاغا باسدیریلما تؤرن­ینه عایید اولان قزئته قیرینتی­لارین گؤردوم. باشیندا رنگلی میدادلا یازیلمیشدی” آلبئرت فئرئدریک جورج. دوغوم ایلی ۱۸۸۵. اؤلوم ایلی ۱۹۵۲″. اوچ ملکه­نین یاس گئییمیله ده شکیلی وار ایدی.\nسونرا کی صفحه ده آلاسکا[۹۵] اوتوبانینا عایید بیر اولایین حیکایه­سی ایدی.\n“بو ماراقلی راپوردو”، دئدیم.” ایستیسن یاردیم اولام باشقا بیر آلبوم دوزلده­سن؟ ائلییه بیلرسن هر نه یی کی ایستیسن سئچه­سن من ده اولاری کسیب یاپیشدیررام”. چیخاردیغی سسین آنلامی بو ایدی:” چوخ زحمتلی ایشدی”. یا دا “ایندی نه­یه گرک اؤزومو اینجیدیم؟” یا حتی ” چوخ سفئی فیکیردی”. او باشقا آلبوملارین تاریخینی گؤرسون دئیین شاه آلتینجی جورجو سوروتله­دی اویانا. ایسته­دییی اونلارین ایچینده یوخ ایدی. کیتاب ایشکافینا طرف ایشاره­لندی. من باشقا آلبوم­لارین توپاسینی گتیردیم. او بیر اؤزل تاریخین آلبوملارینی آختاریر دوشوندوم و اؤزتوک­لرین گؤرسون دئیین اونلاری بیر بیر قالدیردیم. آجیقلانماغینا باخمایاراق هردن ردّ ائله­دییی کیتابلارین صفحه­لرینه گؤز دولاندیریردیم. ونکووئر آداسی­نین پومالارینا گؤره، آکروبات آرتیستین اؤلومونه گؤره، هم ده قار اوچوغوندا بیر اوشاغین دیری قالماسینا گؤره مقاله­لر اوخودوم. ساواش ایللرینه قاییتدیق، اوتوزونجو ایللره قاییتدیق، من آنادان اولان ایله، تخمینن بیر اون­ایللیک سونراسی ایدی کی راضیلاشیب سیفارش وئردی. بونا باخ، ۱۹۲۳.\nآلبومون اوولیندن گؤز دولاندیرماغا باشلادیم.\n“ژانویه­نین قار یاغینتیسی کندلرین یولون باغلاییب”.\nبو دئییل، تئز اول باشقاسین اوخو.\nواراقلاماغا باشلادیم.\nیاواش یاواش، راحات اول، یاواش یاواش.\nهئچ نه­یی اوخومادان ایسته­دیینه یئتیشه­نه­دک صفحه­لری بیر به بیر چئویردیم.\nاؤزودو. اوخو\nهئچ شکیل و یا باشلیغی یوخ ایدی. رنگلی حرفلردئییردی،” ونکووئر سان[۹۶]، آپریلین ۱۷-سی، ۱۹۲۳″.\n” کورتئز آداسی”. اوخودوم.”اؤزودو؟”\nاوخو، تئز اول.\nکورتئز آداسی. بازار گونو سحر ائرکن یا دا شنبه گونو گئجه یاریسی آنسون جئیمز وایلد-ین[۹۷] ائوی بوتونلوکله اود توتوب یاندی. ائو باشقا ائولردن و یاشام یئرلریندن ده اوزاق اولدوغونا گؤره آدادا یاشایانلاردان هئچ کیسمه آلوولاری گؤرمه­ییب. راپورلار دئییر کی اودو صبح ائرکندن دئزولئیشین ساوند-ا[۹۸] طرف گئدن بیر بالیق توتان گمی گؤروب آما گمی سکی­سینده دورانلار بلکه بیر نفر قورو بوداقلاری یاندیریر سانیبلار و قورو بوداقلارین یانماسی مئشه­نین یاش اولدوغونا گؤره هله­لیک هئچ تهلوکه­لی دئییل دئیین یوللارینا داوام ائدیبلر.\nوایلد بَی “وایلد فروت[۹۹]” باغلاری­نین مالیکی ایدی کی ۱۵ ایل اؤنجه دن آدادا یاشاییردی. کئچمیش ده ارتئش ده خیدمت ائتمیش یالقیز بیر کیشی ایدی آما هامیلا صمیمی داوراناردی. او نئچه ایل اؤنجه ائولنمیشدی و بیر اوغلو وار ایدی. دئییرلر آتلانتیک ایالتینده[۱۰۰] آنادان دوغولوب.\nاودون آلوولاری ائوی باتیرمیشدی و بوتون دیرکلر ییخیلمیشدیلار. وایلد بَی­ین گؤوده­سینی قالان قارا یانیقلارین اورتاسیندان تاپمیشدیلار؛ ائله یانمیشدی کی تانینمیردی.\nخارابالیغین اورتاسیندا تاپیلمیش بیر قارالمیش قالای، کی فیکر ائلیردیلر آغ نفت ایچینده وار ایمیش.\nوایلد بَی­ین حیاط یولداشی او زامان ائوده دئییلدی؛ کئچن چرشنبه گونو، آلما یوکونو اَری­نین باغیندان کوموکس[۱۰۱]-ا داشییان بیر گمی ایله گئتمه­یی قبول ائتمیشدی. او همن گون قاییتماق قصدینده ایدی آما گمی­نین موتورونون سورونونا[۱۰۲] گؤره اوچ دؤرد گئجه ده آرتیق قالمیشدی. بازار گونو دوستو ایله کی اونو اؤز گمی­سیله یئتیرمه­سینی اؤنرمیشدی، قاییدیب بیرلیکده بو فاجیعه­نی کشف ائتمیشدیلر.\nوایلدین کیچیک اوغلونون جانی تهلوکه­ده اولماق قورخوسو هامینین فیکرین قاتمیشدی. او اود توتان زامان ائوده دئییلمیش. آختاریش تئزلیکده باشلادی و بازار گونو آخشام چاغی قارانلیقلاشمادان اؤنجه اوشاق مئشه ده بیر مایل­دان آز ائولریندن اوزاقلیقدا تاپیلدی. نئچه ساعات یاش بوداقلارین آلتیندا قالماقدان ایسلانیب اوشویوردو آما باشقا جهتلردن ساغلام ایدی. نظره گلیردی ائودن چیخاندا بیرآز یئملی اؤزویله گؤتورموشدو نییه کی تاپیلاندا یانیندا نئچه تیکه چؤرک وار ایدی. کورتئنی[۱۰۳] ده وایلد عاییله­سینین ائوین اوچوروب وایلد بَی­ین اؤلومونه سبب اولان اود-ون ندن­ین بیلمک اوچون سورغو سئوال کئچیریله­جک.\n” بو آداملاری تانیسان؟” سوردوم.\nصفحه­نی چئویر.\nآگوستون دؤردو، ۱۹۲۳. ونکووئر آداسی­نین کورتئز شهرینده بو ایلین آپریل آییندا آنسون جئیمز وایلدین اؤلومونه سبب اولان اود-ا گؤره سورغو سئوال اوتورومو کئچیریلدی. رحمتلیک کیشی­نین باشقا شخص و یا اشخاص الی­له اودا چکیلمک شوبهه­سی ایثبات اولونان دئییلدی. اود توتان یئرده آغ نفت دولچاسی­نین اولماسی یئترلی ندن عنوانیندا قبول اولانمازدی. پئرسی کئمپئر[۱۰۴] بَی، کورتئز آداسیندا مانسون[۱۰۵] لیمان بؤلگه­سینده[۱۰۶] توکانچی، دئدیینه گؤره وایلد بَی همیشه آغ نفت آلیب قوللاناردی.\nرحمتلییین یئددی یاشیندا اوغلو اود حاقدا هئچ جوره شاهید کئچه­نمیردی. او نئچه ساعاتدان سونرا بیر آختاریش گروپونون واسیطه­سیله بیرآز اوزاقلیقدا مئشه­لیکده آوارا بیر حالدا تاپیلمیشدی. سورغولارین جاوابیندا دئمیشدی کی آتاسی اونا بیر تی��ه چؤرک­له آلما وئریب دئمیشدی کی گئدیب مانسون لیمان بؤلگه­سینده دولانسین آما یولون ایتیرمیشدی. آما او نئچه هفته سونرا دئدی کی یادیندا دئییل کی اولای بئله اولموش اولا و نئجه یولونو ایتیردیینی بیلمیر بو حال دا کی اؤنجه لر او یولدان چوخ کئچمیشدی. ویکتوریالی[۱۰۷] دوکتور آنتونی هئلوئل[۱۰۸] دئییب کی اوغلانی یوخلاییب و اینانیر کی ایمکانی وار او اود-ون بیرینجی ایزلرین گؤرنده اورادان قاچیب و بلکه ده واخت ائدیب اؤزویله بیرآز یئمه­لی گؤتورسون و ایندی خاطیرلامیر. هم ده دئییر کی دئدییی ناغیللار دوز و یا یالان اولا بیلر، و ایندی کی نئچه سوره­دیر کئچیب اونلاری خاطیرلایانمیر. دوکتور دئدی داها بوندان آرتیق اوشاغی سورغو سئوالا چکمک فایداسیزدیر نییه کی چوخ ائحتیماللا بو قونویا گؤره گئرچک ایله دوش­لرینی بیر بیریندن آییرد ائدنمیر.\nخانیم وایلد اود توتان زامان ائوده دئییلدی، یونییون بای­لی جئیمز تامپسون[۱۰۹] قوری­-نین گمی­سی ایله ونکووئردن قاییدیردی.\nوایلد بَی­ین اؤلومونه بیر آجی تصادفی اولای اولاراق حکم وئریلدی. و اودلانماغین تمل ندنی بلله­نمه­دی.\nایندی آلبومو باغلا.\nقوی قیراغا. هامیسین قوی قیراغا.\nیوخ، یوخ ائله یوخ کی. اولاری دوزن­له دوز. ایل به ایل، بئله سینه یاخشیدی. ائله کی وار ایدیلر.\nخانیم هله گلیب یئتیشمیب؟ پنجره­دن دیشاری باخدی.\nیاخشی، آما تئزلیکده گله­جی.\nخوب، بویور، بونا گؤره باخیشین نه دی؟\nاؤنملی دَییر، اؤنملی دَییرکی بونا گؤره نئجه فیکیرله­شیسن.\nایندییه­جن فیکیرلشمیشدین کی اینسانلارین یاشامی بئله اولا بیلر و سوندا بئله­سینه سونا یئتیشه بیلر؟\nخوب، اولا بیلر.\nبونا گؤره چئس-ه هئچ نه دئمه­دیم. باخمایاراق کی گونده کی اولایلاریمین هانسینی کی دوشونوردوم ماراقلی دیر و اونو خوشلاندیراجاق دئیردیم. او هله­لیک قوری عاییله­سینه هر تور ایشاره­لنمکدن قاچینیردی. اونلارا سؤز ده بزه­میشدی. گولونجد­ولر.\nپارکین بوتون قارامتیل گؤرونن کیچیک آغاجلاری چیچکلنمیشدیلر. گوللری آچیق چؤهرایی رنگده ایدی. قوندارما رنگله بویانیب قوورولموش مکه­لر کیمی.\nو من گئرچک بیر ایشده ایشله­مه­یه باشلادیم.\nکیتسیلانو کیتابخاناسیندان زنگ ائدیب شنبه گونو ناهاردان سونرا نئچه ساعاتلیق اورایا گئتمه­ییمی ایسته­دیلر. اؤزومو ماسانین او تاییندا، ارباب روجوع­لارین کیتابلارینا قایتارماق تاریخینی مؤهورله­یرک تاپدیم. بعضی مراجعه ائدنلرله تانیش ایدیم، منیم کیمی همیشه کیتاب بورج آلاردیلار.ایندی کیتابخانانین ایشچی­سی اولاراق اونلارا گولومسه­ییب دئییردیم، “ایکی هفته سونرا سیزی گؤره­جم”.\nبعضی لری گولوب دئییدیلر: ” هیم، داها تئزلیکده”. منیم کیمی کیتاب دوشگونو[۱۱۰] ایدیلر.\nبللندی کی بو ایش الیمدن گلر. کاسسا آپاراتی یوخدور، بیری ده جرمه­سینی اؤده­یه­نده کسیرین چکمه­جه­دن گؤتوروب وئرردیم. و اؤنجه­دن کیتابلارین چوخونون یئرین بیلردیم. و آرشیو کارتلاری گلنده الیفبا سیراسینی بیلردیم.\nمنه چوخ ساعات ایشله­مه­یی اؤنردیلر، بیرآز سونرا دا گئچیجی فول تایم اولدو. ثابیت امکداشلارین بیرینین اوشاغی دوشموشدو. او ایکی آی ایش باشینا گلمه­دی بو سوره­نین سونوندا یئنی دن بویلانمیشدی و دوکتور مصلحت بیلمیشدی کی ایش باشینا قاییتماسین. بئله­لیکله من ده ثابیت امکداشلارا قوشولدوم و بیرینجی بویلولوغومون یاریسی سوووشانادک ایش باشیندا قالدیم. اؤنجه دن اوزلرین گؤروب تانیدیغیم قادین­لارلا ایشله­ییردیم. ماویس[۱۱۱] ایله شئرلی[۱۱۲]، خانیم کارلسون[۱۱۳] ایله خانیم یوست[۱۱۴]. هامیسی دئییردی کی من کیتابخانایا گئدیب و نئچه ساعات او یان بو یانا دولانماغا نئجه آلیشمیشدیم. کئشکه اونلار منه بو قدر دیقت ائتمیردیلر، کئشکه من هر آددیم باشی اورایا گئتمیردیم.\nدایاناجاغیمدا ایله­شیب ماسا دالیندان اینسانلارلا اوز اوزه اولماغین، و منه یاناشانلارلا یئتکنلی، قیوراق و صمیمی اولماغین و اونلارین منی ایشین اوجون بوجاغین بیلن و بو دونیادا دیرلی بیر ایشله مشغول اولان بیریسی گؤرمکلری، گیزلنمه­یی، آوارالیغی، دوشچولویو[۱۱۵] و قادینلیغیمی کیتابخانادا بوراخیب اونوتماغین نه یامان ساده کئفی وار ایمیش.\nالبته ایندی کیتاب اوخوماغا واختیم آز ایدی و بعضن بیر کیتابی بیر آن تکجه الیمده ساخلاردیم. ایش یئریمده ماسا آرخاسیندا کیتابی بیر نسنه کیمی الیمه آلاردیم؛ و تئزجه گرک سویونو بوشالداجاغیم بیر قاب عنوانیندا یوخ. بیر آن قورخو جانیما دوشردی، اؤزونوزو یانلیش بینادا گؤردویوز بیر یوخو کیمی، یا دا سیناغیزین[۱۱۶] وقت­ین اونودوبسوز و سونرا، بو تکجه بعضی آنلامسیز فاجیعه­لره و یا عؤمورلوک یانلیش­لاریزا ایشاره­دیر دوشونورسوز.\nآما بو قورخو بیر دقیقه ایچینده ایتیب باتاردی.\nکیتابخانادا بیرگه ایشله­دییمیز قادینلار منی یازماق حالیندا گؤردوکلرین خاطیرلاییردیلار.\nاونلارا دئدیم مکتوب یازاردیم.\n” به مکتوبلاریوی چیرکنئویسده یازیسان؟”\n“دوزدو”، دئدیم. “بو اوجوزدو”.\nسون دفترچه چکمه­جه­ده قارماقاریشیق جورابلارلا آلت گئییملریمین آراسیندا گیزلی و بوش قالدی. اونو گؤرنده منه قوشقو[۱۱۷] و آشاغی­لانیلمیش حیسسی ال وئردیینه گؤره او بوش قالدی. شرریندن قورتارماق ایسته­ییردیم آما اولمادی.\nخانیم قوری ایشه گئتمه­ییمی تبریک ائله­دی.\n“دئمه­میشدون کی یئنه ایش آختاریسان”، دئدی.\nدئدیم اؤنجه دن آدیمی کیتابخانایا یازدیرمیشدیم و سیزه ده دئمیشدیم.\n“منه؟ ایش باشلامامیشدان اؤنجه؟”،دئدی. “ایندی قوری بَی نئجه اولاجاق؟”\n“متاسیفم”، دئدیم.\n” بو اونون حالینا چوخ یاخشی دَییر؟ دوزدو؟”\nچؤهرایی قاشلارین قالدیریب منله اوجا دانیشدی. ائشیتمیشدیم تئلفوندا اونون سیفاریشین یانلیش گؤندرن قصاب­لا یا دا باققال­لا دانیشان کیمی.\n“من نئیله­مه­لییم؟”، دئدی. “سن منی اَل کسیک بوراخیب گئتدین.دوزدو؟ اومیدوارام باشقالارینا وئردیین سؤزون اوستونده دوراسان، منه سؤز وئردیین کیمی!”\nالبته هدرن پدرن دئییردی. اونا نه قدر قالاجاغیما گؤره هئچ سؤز وئرمه­میشدیم. هر حالدا بیرآز اؤزومو گوناهکار دویوردوم، باخمایاراق کی گوناهیم یوخ ایدی. دوغرو کی اونا هئچ نه­یی سؤز وئرمه­میشدیم آما قاپی دؤیمه­سینی جاوابلامایاندا و ائوه گیریب چیخاندا یاواشجا سوزمه­یه چالیشان واخت­لار و یا مطبخ پنجره­سی­نین اؤنوندن کئچنده منی گؤرمه­سین دئیین باشیمی اَیردیم، نئجه؟ و اونون تعارفونون جاوابیندا ایلگیمیزین یالانچیلیق دوستجاسینا اولدوغونا شیرینجه تظاهور ائله­دییم واختلار حال بو کی دوغروسو اونو تحمل ائدیردیم، نئجه؟\n“دوغروسو بیرآز دا یاخشی اولدو”، دئدی. “ایسته­میرم گوونمه­دییم بیریسی قوری بَیه باخسین. من سنین قوری بَیی قوروماق یولوندان ائله ده راضی دئییلدیم. هر حالدا ایسته­دیم بونو سنه دئیم.”\nتئزلیکده باشقا ب��خیجی تاپدی. بیر کیچیک بسته بوی قادین، قارا، آلا بولا ساچلاریلا. هئچ واخت دانیشماغین ائشیتمزدیم، آما خانیم قوری­نین اونا دانیشماغین ائشیدردیم. پیلله­لردن یوخاری کی قاپی آچیق قالاردی کی من سسی ائشیدیم.\n” او آرواد هئچ واخت بونون ایستیکانین دا یومازدی، چوخ واخت هئچ چای دا دمله­مزدی. بیلمیرم او نه درده دَییردی، تکجه ایله­شیب قزئته اوخویاردی.”\nاو گونلر ائودن دیشاری چیخاندا مطبخین پنجره­سی آچیق اولاردی و سسی باشیما دوشردی، باخمایاراق کی گؤرونوشده قوری بَیه دانیشاردی.\n“گه، گئدیر باخ یوللانیب. هئچ ایندی اؤزونه زحمت وئرمییه­جه بیزه ال ترپتسین. بیز اونا هئچ کیم ایش وئرمیین واخت ایش وئردوی آما او اؤزونه زحمت وئرمیر…یوخ، یوخ.”\nمن اَل ترپتمزدیم. قوری بَی ایله­شن پنجره­نین آلتیندان سوووشمالی ایدیم. آما منجه ایندی اونا اَل ترپه­دئیدیمسه یا اونا باخایدیمسا دا، او آشاغی­لاناردی، یا دا آجیقلاناردی. هر نه ائتسه­یدیم اونون آجیغینا گله ­بیلردی.\nمحله­نین یاریسین کئچمه­میشدن هر ایکیسینی ده اونوداردیم. سحرلر ایشیقلیق اولاردی و اؤزگورلوک حیسسی­له دورتولو[۱۱۸] حرکت ائدیردیم. بئله واخت­لار یاخین کئچمیش چاغلاریم آنلامسیز اولاراق اوتاندیریجی گؤرونوردو. ساعاتلارجا توتوغون آرخاسیندا چارداقدا ایله­شمک؛ ساعاتلارجا مطبخ ماساسی­نین آرخاسیندا اوغورسوزلوقلا صفحه­لری دولدورماق؛ زامانی بیر بوغوجو اوتاقدا بیر قوجا کیشیله کئچیرمک؛ توکلو خالچا، مبل­لار، پالتاری­نین قوخوسو و گؤوده­سی­نین قوخوسو، آلبوملارین قوروموش یاپیشقانی­نین[۱۱۹] قوخوسونا دؤزمک. ایسته­دییینی سئچیب تاپماق زوروندا اولدوغوم بیر خلوَر قزئته کاغیذی. ییغیب ساخلادیغی قورخولو اولای­لار، و منی زورلاییردی اوخویام.( بیر آن بیله دوشونمه­دیم بونلار من همیشه کیتابلاردا اونلارلا سایغیله یاناشدیغیم اینسانی فاجیعه لرین بیر بؤلومودور) بونلاری خاطیرلاماق اوشاقلیق چاغیندا او دؤورانا بنزه­ییر کی اؤزومو خسته­لییه ووروب و کافور یاغینی قوخویان ایستی و راحت پامبیق مله­فلر ایچینه سوزردیم و اؤز تنبللیییمین قیزدیرماسیندا یاناردیم. اوست قاتدا اوتاغیمین پنجره­سیندن گؤرونن آغاج بوداقلاریندان آنلامسیز مئساژلار آلاردیم. او واختلار پئشمان اولمازدیم و دوغال ساناردیم. ائله گؤرونوردو کی بو منیم وارلیغیمین بیر بؤلومو اولموشدو- خسته بؤلومو- کی ایندی آرادان آپاریردیم. بلکه اَره گئتمک بو دییشیکلییه سبب اولدوغونو دوشونه­­سیز، آما بیر آز مودّته­جن ائله دئییلدی. من هله ده همیشه­لیک اؤزلویومده قیش یوخوسوندا یاتمیشدیم و دوشونجه­لریمده ایتیب باتمیشدیم. اینادکار، قادین سایاقسیز و آنلامسیز شکیلده گیزملی[۱۲۰] ایدیم. آما ایندی اؤز باشیمی ساخلایا بیلردیم و اؤز آلین یازیمی بیر قادین و بیر امکداش اولاراق قبول ائتمیشدیم. بیرآز چالیشاندا کیفایت قدر گؤرکملی و یئتنکلی ده اولوردوم، عجیب قریب یوخ. کئچینه بیلیردیم.\nخانیم قوری بیر بالینج اوزو ایله قاپی­یا گلدی. ناچارلیق حالیتینده دیشلرین آغاردیب عداوتلی گولومسه­یرک سوروشدو کی بو منیم دیر. تردیدسیز دئدیم کی منیم دئییل. ایکی بالینج اؤرتویوم وار کی ایکیسی ده یاتاغیمیزدا بالینج­لارین اوزونده دیلر.\nاو مظلومانه لحن ایله دئدی: “بللی دی کی بو منیم دَییر”\n“ندن بئله دئییسن؟”، دئدیم.\nزهرلی گولوشلری گئتدیکجه داها آرخایین­لاشیردی.” من هئچ واخت بئله جینسده قوماشی[۱۲۱] قوری بَی-ین یاتاغی­نین اوزونه یا دا اؤزومونکونه چکمه­میشم”\n“نییه؟”\n“چونکو جینسی قولایدی”\nبئله­لیکله گئدیب چارداقدا کی یاتاقدان بالینج اؤرتوکلرین بالینج­لاردان چیخاریب گتیریب اونا گؤسترمه­لی اولدوم و بللندی کی اونلار جوت دئییل­لر. حال بو کی نظریمه جوت گلمیشدیلر. بیری­نین کی جینسی یاخشی ایدی اونون ایدی و الینده کی منیم ایدی.\n“اینانمیرام ایندییه­جن بیلمیبسن”،دئدی. “البته بو ایش سننن سورا باشقاسیندان بعیددی”.\nچئس باشقا آپارتمان سوروشموشدو. دوغرو بیر آپارتمان- سوئیت یوخ- بیر کامیل تووالئت حامام سئرویسی و ایکی یاتاق اوتاغی وار ایدی. ایش یولداشلاری­نین بیری حیات یولداشی ایله ائو آلمیشدیلار و و اورادان داشینیردیلار. آپارتمان مک دونالد[۱۲۲] خیاوانیندا بیرینجی خیاوانین تین­ینده بیر بینا­نین ایچینده ایدی. من اورادان دا ایش یئریمه پییادا گئده بیلردیم و چئس ده همن اوتوبوس ایله گئده بیلردی. ایکی اَمک حاققی ایله آیلیغین یئتیره بیلردیک. چئس-ین دوستو ایله حیات یولداشی ائوین بعضی وسایل­لارین آپارمامیشدیلار و اونلاری اوجوز فییاتا ساتماق ایسته­ییردیلر. یئنی ائولرینه یاراشمیردیلار آما بیزیم اوچون اولدوقجا اعلا ایدیلر. بیز اوچونجو قاتین اوتاقلارینا باخدیق و بئژ رنگلی دووارلارین، پالید پارکئتین، مطبخین گئنیش کابنئت­لرین، و کیرئمیت[۱۲۳] دوزولموش حامام تووالئتین بیندیک. مک دونالد پارکی­نین آغاجلاری­نین یارپاقلارینا ساری باخان بالاجا بالکونی بیله وار ایدی. بیز سانکی یئنی­دن بیر بیریمیزه وورولموشوق هیجانا گلمیشدیک. یئنی دوروموموز و زئرزمی­دن تکجه بیر کئچیجی ایستاسیون[۱۲۴] کیمی کئچیب و یئتیشکینلیک یاشامینا گیرمه­ییمیزه وورولموشدوق. نئچه ایله­جن دانیشیقلاریمیزدا بونا گؤره شوخلوقلاشاردیق و بیر دؤزوم سیناغی اولاراق خاطیرلایاردیق. هر داشینماغیمیز- کیرایه ائله­دییمیز ائولره، بیرینجی مالیک اولدوغوموز ائوه، ایکینجی مالیک اولدوغوموز ائوه، باشقا شهرده بیرینجی ائویمیزه- گلیشیمین سئوینج حیسسین بیزده تؤره­دیردی و ایلگیمیزی سیخلاشدیریردی؛ سونونجو و ان بؤیوک ائویمیزه موتسوزلوق ایزلرینی دویاراق و قورتولوش یولونون گوجسوز گؤسترگه­لری­له اورایا گئتدیم.\nخانیم قوری-ه دئمه­دن رئی-ه خبر وئردیک. بو ایشله خانیمی لاپ حیرصلندیردیک. دوغروسو بیرآز دلی کیمین اولدو.\n“هیم، بو قیز فیکر ائلیر بلکه چوخ زیره­دی، هئچ ایکی اوتاغی تمیز ساخلییانمیر، یئری سوپورنده بوتون گؤردویو ایش زیبیلی بیر بوجاغا ییغماخدی”.\nبیرینجی سوپورگه­می آلاندا خک­انداز آلماغی اونوتموشدوم و بیر نئچه موددت او ایشی ائدیردیم. او بونو تکجه بئله­جه بیله بیلردی کی بیز ائوده اولمایاندا اؤزونه ایجازه وئریب آچاری ایله بیزیم اوتاغا گیرسین. بئله­لیکله بللندی کی بونو ائدیر.\n“بیلیسن، فوضول بیریدی، اوول گؤروشده بیلدیم کی نه قد فوضولدو. هله یالانچی­دی. هئچ نه­یی دوز دَییر، اوردا اوتورور دئییر مکتوب یازیرام حال بو کی بیر شئیی هئی یازیب پوزور. اولار مکتوب دَییللر کی، هئی تیکرارلانان بی یازیدی، هوش باشی یوخدو کی”.\nایندی بیلیردیم کی زیبیل قابی­دان منیم بوکولموش اَزیک کاغیذلاریمی گؤتوروب اوخویورموش. هر دؤنه همن حیکایه­نی همن سؤزجوکلرله باشلاماغا چالیشاردیم، بونا گؤره دئییردی تیکرارلاییر.\nگ��تدیکجه هاوا لاپ ایستی­لشیردی من ده ژاکت­سیز ایش یئرینه گئدردیم. دامنیمی بیر اینجه پولیوئرین اوستونه چکیب قاییشی سون دئشییینه­جن سیخ چکردیم.\nگیرجک قاپینی آچیب آرخامجا قیشقیردی.\n“هوی پینتی قحبه، بو جیندایا باخون، بوجور گئیینمه­ینن سینه­لرین ائشییه قویوب بورجودا بورجودا گئدیر. دئییسن به مئرلین مونروسان[۱۲۵]؟”\nو” بیز ایسته­میروی بیزیم ائوده اولاسان، نه قد تئز بو ائودن گئتسن بئله یاخشیدی.”\nرئی-ه زنگ ائدیب دئدی کی من اونون کتان یاتاق اؤرتویونو اوغورلاماغا چالیشیردیم. گیلئیلیک ائله­دی کی من محله­ده هر یئرده اونا سؤز قوشورام. آرخایین اولسون کی من ائشیدیرم قاپینی آچیق قویموشدو و تئلفوندا قیشقیریردی. آما بو ایش گرکمیردی نییه کی بیز بیر خط­­ی قوللانیردیق و هر نه­یی ایسته­سیدیک ائشیده بیلردیک. هئچ واخت بونو ائتمه­میشدیک- غریزی حیسسیم قولاقلاریمی توتوم دئییردی- آما بیر گون آخشام چاغی کی چئس ائوده ایدی دسته­یی گؤتوروب دانیشدی.\n“رئی سؤزلرینه قولاق وئرمه، او فقط بی دلی قاری­دی. بیلیرم آنان­دی آما مجبورام دئیم دلی­دی.”\nسوروشدوم رئی نه دئدی؟ سینیرله­نمه­دی؟\n” فقط دئدی: دوزدو، اولسون.”\nخانیم قوری دسته­یی قویوب موستقیم پیلله­لردن آشاغی قیشقیردی: ” ایندی گلیب دئیرم کیم دلی­دی. گلیب دئیرم هانسی یالانچی دلی مننن اَریمین دالیسیجا هر یئرده یالان دئییر.”\nچئس دئدی:” بیز سؤزلریوی ائشیتمیروی، منیم خانیمیمی بوشلا.” بیرآز سونرا منه دئدی:” منظوری مننن اَریم­دن نه ایدی؟”\n“بیلمیرم”، دئدیم.\n” بو فقط سنه گؤره بئله ائلیر”، چئس دئدی. ” چون سن گنج و گؤزلسن و او قاریمیش ایفریته دی.”\n“بوشلا”، دئدی. و منی گولدورمک اوچون بیر یاریمچیق جوک دا قوشوب دئدی: “گؤره سن قاری آروادلار نه درده دَییللر؟” .\nچمدان­لاریمزی گؤتوروب یئنی آپارتمانیمیزا گئتدیک. سکی ده گؤزله­ییردیک و دالیمیز ائوه ساری ایدی. سون قیشقیرتی­لارینی دا ائشیتمه­یه گؤزلنتیم[۱۲۶] وار ایدی آما هئچ سس گلمه­دی.\n” نولار ایندی منی بی توفنگ­نن دالدان ویرا”، دئدیم.\n“اونون کیمی دانیشما”، چئس دئدی.\n“ایستیرم قوری بَیه ال ترپه­دم اوردا اولسا”.\n” بو ایشی گؤرمه­سؤن یاخشی­دی.”\nسون دفعه اولاراق ائوه باخمادیم و داها بیرده او خییاواندا آددیم­لامادیم، او محله­نین آربوتوس[۱۲۷] خییاوانیندا کی اوزو پارکا و دنیزه ساری باخیردی.\nایندی بئینیمده اورانین نئجه اولدوغوندان آیدین ایماژیم یوخدی، تکجه بعضی شئی­لری یاخشی خاطیرلایا بیلیرم؛ چارداغین توتوغونو، شوشه آراج­لارین کابنئتینی، قوری بَی­-ین یاشیل کاناپه­سین. بیز گئتدیک و بیزیم کیمی اؤزگه­نین ائوینده اوجوز یئرده یاشاماغی باشلایان یئنی قوشا گنج­لرله تانیش اولدوق. سیچانلاردان، بؤجک­لردن، چیرکین تووالئت­لر و دلی قادین صابخانالارا گؤره سؤزلر ائشیتدیک. آما اؤز دلی قادین صابخانامیزدان پارانویی حالتیله، هئچ نه دئمه­دیک.\nباشقا تور دئسم داها خانیم قوری-یه دوشونموردوم.\nآما قوری بَی یوخولاریمدا اؤزون گؤسترَردی. یوخولاریمدا ائله گؤرونوردو کی من اونو، او خانیم قوری­نی تانیمادان اؤنجه تانییردیم. زیرنگ و گوجلو ایدی، آما گنج دئییلدی و اؤنجه­ کی­لرینه نیسبت یاخشی گؤرونموردو. اوتاقدا اونا قزئته اوخودوغوم زامانلارا گؤره. بلکه دانیشا بیلیردی آما دانیشماغی، نئجه چئویره­جه­ییمی اؤیرندییم کیمی ایدی؛ دیک و زورونلو، هر ائیلمه[۱۲۸] گرکن آما آشاغی­لایان بیر آچیقلاما. حرکت­لری پارتلاییجی ایدی و یوخولار ائروتیک یوخولار ایدی. من بیر گنج قادین و آز سوره­دن سونرا بیر گنج آنا اولدوغوم بوتون واختلار مشغله­لی، وفالی و همیشه ممنون ایدیم. یوخولاریم او زامانلار و اوندان سونرالار دا داواملی ایدی و یوخو دونیاسیندا یوروش­لریم، تپکی­لریم و ایمکان­لاریم، یاشامین سوندوق­لاری[۱۲۹] سرحدلرینی آشیردی؛ و هانسی سئوگیسل حیکایه­لردن کی محبوب عنوانیندا سورگون اولموردوم. یاتاغیمیز- قوری بَی­له منیم کی- قومسال چیمرلیک ایدی یا دا گمی­نین کوبود گؤیَرته­سیدی[۱۳۰]، یا دا یاغلی کندیرلردن دوزلمیش سپیرال[۱۳۱] شکیلینده یاتاق. بیر تور کئفی وار ایدی کی بلکه سیز اونو پیس ساناسیز: توند قوخوسو، ژله­ای گؤزلری و ایت دیشلرینه بنزه­ین دیشلری­نین. من بو کوفرلو یوخولاردان اویاناندا تعجوب یا دا اوتانج­دان آز قالا یئره گیرم؛ و سونرا یئنی دن گیریب یاتاردیم و صبح یوخودان اویاناندا یادداشیمی دانماغا آلیشاردیم. ایللرجه و ایللرجه و کسینلیکله اونون اؤلوموندن نئچه ایل سووشاندان سونرا دا قوری بَی بئله­لیکله منیم گئجه یاشامیمدا وار ایدی. سانیرام من اوندان خینجاخینج[۱۳۲] اولدوغوم زاماناجان، اؤلومدن خینجاخینج اولدوغوموز کیمی. آما هئچ بئله اولاجاغی گؤزله­نیلمیردی، نییه کی قاباغا دوشن من ایدیم و من اونو اورایا گتیرَردیم. نظره گلیردی ایکی طرفلی ایش ایدی- او حالدا بئله اولاردی کی او دا یوخوسوندا منی اورایا گتیرَیدی- و بو یوخو منیم تجروبه­م اولدوغو کیمی اونون دا تجروبه­سیدی.\nچیمرلیک­ده کی گمی، لیمان[۱۳۳] و قوم­لار؛ گؤیه اوزانمیش یا دا سویون اوزونه اَییلن آغاجلار، هنده­ورینده کی آدالارین قارماشیق گؤرکمی؛ و آنلامسیز و عئینی حالدا آیدینجا گؤرونن داغلار. سانکی دوغال بیر قاریشیقلیقدایدیق، یوخودا گؤره بیلدییم و یا ایبداع ائده بیلدییم هر شئی­دن عادی. بیر یئر کی سن اولاسان دا اولمایاسان دا اولاجاق و دوغروسو هله ده یئرینده واردیر. بیز کورتئز آداسیندایدیق.\nآما من هئچ واخت گؤرمه­دیم ائوین کؤمور اولموش دیرک­لری او قادینین اَری­نین اوستونه دوشسون. بو اولای نئچه ایل اؤنجه اولموشدو و مئشه­لیک هنده­ورینده گؤیرمیشدی.","num_words":11805,"character_repetition_ratio":0.022,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":100992.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تخمینن اون ایل بوندان قاباق، «نقد شعر معاصر آذربایجان» کیتابیمین یاییملانماسیندان بیر آی سونرا، بیر خانیم زنگ آچیب تهراندا تئاتر اؤیرنجیسی اولدوغونو دئیندن سونرا، اؤیرنجی‌لیک تئزی اوستاد شهریارین حیدربابایا سالام اثری‌نین «دراماتیک» یؤن‌لری حاققیندا اولدوغونو سؤیله‌دی. دئدیینه گؤره (دوغرو دا دئییردی) اثر حاققیندا دوشوندویو قونو یئنی بیر قونو ایدی و هم ده او زامانا قدر و هم اوندان سونرا ایندییه‌دک ظنیمجه بو حاقدا هئچ دوشونولمه‌ییب‌دیر. هر حالدا منیم کیتابیمدا دا بو حاقدا بیر جومله‌ ده تاپا بیلمه‌دیینی سؤیله‌یه‌رک مندن یاردیم ایسته‌دی. طبیعی کی من ده موضوع حاقدا بیر قایناغین اولدوغونو دئیه بیلمه‌دیکدن سونرا موضوع حاقدا و حیدربابادا قونو ایله باغلی دانیشدیق. او خانیمدان و اونون ایشینین هارایا یئتیشمه‌سیندن ایندییه‌دک خبریم یوخدور. آنجاق ایشینده محکم دایاندیغی بللی ایدی. حتتا بوندان اؤترو –دئدیینه گؤره- خشگیناب کندینه ده گئتمیشدی. اؤزو فارسجا دانیشیردی. آتاسی تورک اولدوغونو و تورکجه‌نی آزاجیق بیلدیینی دئییردی. طبیعی کی ماراقلی بیر ایش ایدی. قونونون یئنی اولدوغو منی ده دوشوندوردو. بو یازینین ایلهام قایناغی بوردان یاراندی.\nدراماتیک ادبیاتین یارانما تاریخی، تحکیه ادبیاتیندان چوخ چوخ اوزاقلارا گئدیر. بو ژانرین هله ایلک جیددی قورامچیلاری (نظریه‌پرداز) یونان ادبیاتیندا ارسطویا قاییدیر. اونون درامادان دانیشماسی اونو گؤستریرکی اونون زامانیندا، درامانین وارلیغی بیر فئنومئن (پدیده) کیمی تثبیت‌لشمیش و ژانرین ایسته‌نیلن قدر یازیچی و فاناتلاری وار ایمیش. بو ژانر، اثردن اثره، یازاردان یازارا فرقلی یؤن‌لرده استفاده اولونسادا، اساس اؤزللیکلرله همیشه دیققت مرکزینده اولوبدور. یعنی صحنه دوزه‌لیشیندن و اونون توصیفیندن توتموش کاراکتئرلرین گئییم و ظاهیری گؤرونوش‌لرینه قدر استفاده اولونان ایلکه‌لر (پیرینسیپ‌لر) همیشه گؤزدن قاچیریلماز بیر فاکتورلار اولموشدور. ماراقلی‌دیرکی بو ژانرین گلیشمه‌سی ده شعرله باغلی‌دیر. مدرن دؤنم ادبیاتیندا، پوئما ژانری یاراندیقدان سونرا، درام ژانریندا اولان شعرسل‌لیک، اؤز یئرینی تحکیه‌چیلیکله دَییشدی. بونا گؤره دئمک اولارکی تحکیه ادبیاتی درام ژانری‌نین مدرن‌لشمیش بیر ژانری کیمی باغیمسیز (مستقل) بیر ژانرا چئوریله‌رک حکایه، رومان، پیئس و باشقا نثر ژانرلارینا بؤلوندو. پوئما ایسه، سوژئتلیک خطینی ایتیره‌رک داها چوخ تیپیک و شعرسل ایمگه‌لره (ایماژ) اوز گؤستردی.\n«حیدربابایا سالام» اثری بو سوژئتلیک خطینی ایتیرن تیپیک درامانین تمثیلچیسی اولور. چونکو تحکیه‌چیلیک اوندا یوخدور. یاتیمینا (افقی) بیر جیزیقدا درامانین: صحنه آراییشینی، طبیعت دئکوراسیونونو، و شاقولی بیر جیزیقدا ایسه، تیپیک کاراکتئر و صورت‌لری و اونلارین چئوره‌سینده یارانان گله‌نکسل(سنتی) بیر توپلوم، عایله‌وی و گله‌نکسل ایلیشکی و دَب‌لرین و بونلاری ایفاده ائدن دیل و دئییم قورولوشونون بروزه چیخماسی‌نین شاهیدی اولوروق.\nخاطیرلاماسینا هئچ بیر گرک اولمایاراق دئمه‌لییک‌ کی اوستاد شهریار، اثری یازدیقدا دراماتیک بیر اثر یاراتماق دوشونجه‌سینده اولماییبدیر. آنجاق مطالعه و تجروبه نتیجه‌سینده شاعیرین آلت بیلینجینده (ناخودٱگاه) یئرله‌شن بو ژانرین اؤزللیک‌لرینی نئچه ساحه‌ده سیرالاییب آراشدیرماق اولار:\n۱) صحنه‌لشمه دئکوراسییاسی\n۲) تیپیک کاراکتئر و صورت‌لر\nهر بیر دراماتیک اثری حاضیرلاماق اوچون، اؤنجه‌دن اونون دئکورو حاقدا بیر اؤن‌کانتئکست (پیش‌زمینه، پیش‌متن) یارادیلیر. بو دئکورا اؤزونو متنه یاپیشدیریر و متن‌له اویغونلوغو قورونور. بعضن اؤن‌کانتئکست ایشیق و قارانلیق بیر تابلودا یارانیر. بعضن تام آچیق-آیدین، طبیعت تصویرلری یا دا اشیالارین دوزومو ایله پلانلاشیر. حیدربابایا سالام اثرینه باخدیقدا بعضن هر بیر بندینده هم دئکوراسییا هم ده متنین یئتکین‌لیینی گؤروروک. یعنی هم اؤن‌کانتئکست وار هم متن. بو مسئله حیدربابادا ایکی یؤنده اؤزونو گؤستریر: بیرینجی اؤن‌کانتئکست عمومیتله یاتیمینا (همنشینی، افقی) اوخدا (محور) و پارالئل (موازی) بیر جیزیقدا؛ ایکینجیسی ایسه، شاقولی (عمودی، جانشینی) اوخدا. بیرینجی عمومیتله هر نه‌یی اولدوغو کیمی گؤستریر. ایکینجیسی، بیرینجییه دایا��اراق سون آنلاییشی قاپساییر. ائله اثرین بیرینجی بندینه باخسانیز بونو گؤره‌رسینیز:\nحیدربابا ایلدیریم‌لار شاخاندا\nسئل‌لر، سولار شاققیلداییب آخاندا\nقیزلار اونا صف باغلاییب باخاندا\nسلام اولسون شوکتیزه، ائلیزه\nمنیم ده بیر آدیم گلسین دیلیزه (حیدربابایه سلام، بند ۱)\nبندین ایلک اوچ مصراعینی، صحنه دئکوراسی کیمی تصوور ائتسه‌نیز سون ایکی مصراع کاراکتئرین صحنه‌یه داخیل اولوب و تاماشاچی ایله ایلگی قورماسی کیمی یوزولور. ایلک اوچ مصراع سانکی صحنه‌ده یئرلشدیریلمیش بیر تابلودور. بو تابلودا، ایلدیریملارین شاخماسی، سئل-سولارین آخماسی و تابلونون بیر بؤلومونده ده قیزلارین اونا صف باغلاییب باخماسینی گؤرورسونوز. پرده‌نی آچدیقدا، تاماشاچی صحنه‌ده یوخاریداکی تابلویو گؤرور و پرده آرخاسیندان کاراکتئرین صحنه و متنه داخیل اولماسینی گؤزله‌ییر. سون ایکی مصراعدا، کاراکتئر صحنه‌یه داخیل اولور و اؤز اویونونو اویناییر. کاراکتئر آکسیونا (عمل) داخیل اولور. دیالوقا کئچیر.\nحیدربابانین ایکینجی بندینده ده عینی صحنه‌نین شاهیدی اولوروق: صحنه‌ده تابلو گؤرونور. تابلودا ککلیک‌لرین اوچوشو، دووشانلارین کول دیبیندن قاچماسی و داغین اته‌یینده باغچالارین چیچکلنمه‌سی گؤرونور. بو صحنه‌نین دئکوراسییاسی، اؤن‌کانتئکست‌دیر. اونو متنه یاپیشدیرماق اوچون سون ایکی مصراع اؤز رولونو اویناییر.\nیوخاریدا آچیقلادیغیمیز قونونو آشاغیداکی تابلو ایله گؤسترمک اولار:\nاثرین بیر چوخ بندینده بو قونونو گؤرمک اولار و هر یارانیلان صحنه ایسه ایکییه بؤلونور. صحنه آراییشینی وصف ائدن ده بدیعی‌لییی داها چوخ اؤن‌کانتئکست ده و نئچه یؤنده گؤروروک:\nالف) دوغالچی (ناتورال) و چئوره (محیط) وصفی کیمی\nب) خیردا و جزئی شئی‌لره اؤنم وئرمکله اونو توصیف ائده‌رک یئتکین‌لشدیریب چئوره و اثرده اولان کاراکتئرلرین یاشاییشیندا ائتکیلی اولدوغونو وورغولاماقلا\nالف):\nمتنه کئچمه‌میشدن اؤنجه، تماشاچینی بیر سیرا ایش‌لره حاضیرلاییر. اونلاردا حاضیرلیق یارادیر. بونلار عمومیتله یا طبیعتین چیلپاق و کانکرئت تصویری و روایتی ایله اولور یا دا دوغااوستو (ماورای طبیعت) فاکتورلارا سؤیکنمه‌دن انسانلا طبیعت و اشیانین گئرچک و رئال ایلیشکیسی‌نین وصفی ایله. بئله بیر تصویرلرده، بیزیم شعریمیز گؤی‌لردن یئره ائنیر، کوتله آراسینا سوزولوب سیزیر. بونلاری نظره آلدیقدا حیدربابانین بیرچوخ بؤلومونو دئکوراسییا\/اؤن‌کانتئکست کیمی گؤرمک اولار: بیر گله‌نکسل توپلومون تمثیلچیسی اولاراق خشگیناب کندی‌نین پرسپئکتیوی او جومله‌دن: کندده گونون باتیب-دوغولماسی، دؤرد فصیل پرسپئکتیوی، طبیعتده‌کی باغ-باغات و حیوانلارین تصویری، نغمه‌لرین ترنمی، عایله ایلیشکی‌لری، توی-یاس تؤرن‌لری و بوتون گله‌نک و دَب‌لرین توصیفی حیدربابادا نئچه یؤنلو بیر دئکوراسییانین اولماسیندان خبر وئریر. بوتون بونلار، کاراکتئرلر حرکت‌لری، گؤردویو ایش‌لری و داورانیشلاری ایله یوغرولدوقدا نئچه پرده‌لی بیر پیئس و یا حتتا اوزون بیر فیلمه باخدیغیمیزین شاهیدی اولوروق. ماراقلی‌دیر شهریار اؤزو ده حیدربابادا سینما پرده‌سینه اشاره ائدیر. (بند ۱۰) (بلکه حیدربابادان بیر سئناری یازماق اولار) حتتا بعضن حیدربابانین بعضی بندلرینده دئکوراسییانی، کندین و گله‌نکسل توپلومون خوش آنلاری ایله قوردوقدان سونرا کمدیا یارادیر و بو آندان درحال سونرا متنه کئچیر و متنده بیر فاجعه و تراژئدی‌نین باش توتدوغونو گؤروروک:\nحیدربابا قره‌چمن جاداسی\nچووش‌لارین گلر سسی، صداسی\nکربلایه گئدنلرین قاداسی\nدوشسون بو آج یولسوزلارین گؤزونه\nتمدنون اویدوق یالان سؤزونه (حیدربابایه سلام، بند ۱۱)\nبو مرحله‌ده بیز دئکوراسییانین جانسیز طبیعت و دورغون اشیالار اولدوغونو گؤروروک.\nب) :\nحیدربابادا بعضن بئله سانیلیرکی بعضی توصیف‌لر چوخ جزئی مسئله‌لره توخوندوغو اوچون یئرسیزدیر. بو جزئی توصیف‌لر، شهر ساکین‌لری اوچون بلکه ده کانکرئت اولمایان بیر توصیف‌دیر. آنجاق همین بو جزئی توصیف‌لر، کند توپلومو داورانیشلاریندا بیر توپلومسال-پسیکال یؤن کیمی قبول اولونور:\nنوروزعلی خرمنده وَل سوره‌ردی\nگاهدان ائنیب، کولشلرین کوره‌ردی\nداغدان دا بیر چوبان ایتی هوره‌ردی\nاوندا گؤردون اولاغ آیاق ساخلادی\nداغا باخیب، قولاقلارین شاخلادی (حیدربابایه سلام، بند ۳۳)\nسون اوچ مصراعلارداکی تصویرلر چوخ جزئی عینی حالدا کند داورانیشیندا تجروبه اولونان بیر پسیکال یؤنو عکس ائدیر. اولاغ یئریدییی زامان بیر سس ائشیدندن سونرا –حتتا بو سس مومکوندور اونو حرکته یؤنلدن صاحیبی‌نین سسی اولسون- آیاق ساخلاییر، دوروخاراق قولاقلاری ایله اونا تپکی گؤستریر. بوردا دا چوبان ایتی هورمکله بو ایشی گؤرور. حیدربابادا بو کیمی بیزلره اؤنم‌سیز اولان جزئی توصیف‌لر اوخوجو گؤزونده کیملیک قازانیر، اؤنملی اولور، دیققتینی اونا طرف یؤنلدیر. بو مرحله‌ده بیز دئکوراسییانین جانلی و دایم حرکتده اولدوغونو دویوروق.\nدوغرودور حیدربابادا دئکوراتیو یؤن‌لر داغینیق‌دیر. اوندا ییغجاملیق یوخدور. دئکوراسییا بیر-ببری‌نین آردی ایله اولمور. هر بندینده، اؤنجه‌کی بنددن باشقا و باغیمسیز بیر دئکوراسییانین شاهیدی اولوروق. آنجاق اثرین بوتونلویونده، بیز اؤز تصووروموزده بیر کند توپلومونون عمومی فضاسی‌نین عکس اولونماسینی گؤروروک.\n۲) تیپیک کاراکتئر و صورت‌لر\nحکایه‌چیلیکده بیر نئچه یاخین آنلاملی قاوراملار بیر-بیریندن سئچیلیرلر: کاراکتئر، اوبراز، قهرمان، فیقور. بونلارا باخدیقدا ایلک باخیشدا هامیسی‌نین عینی آنلامدا اولدوغو دویولور. درینه گئتدیکده و پروفسیونال یاناشدیقدا بونون عکس حالینی گؤروروک. یعنی بونلار بیر-بیرلریله اینجه‌لیکله آیریلیب سئچیلیرلر. بونلاردان «کاراکتئر» آنلاییشی‌نین اوزرینده دایانماق ایسته‌ییرم. آیدین‌دیرکی حیدربابادا «کاراکتئر» قاورامی حکایه‌چیلیکده اولدوغو کیمی دوزنلی، قورولوشسال (ساختاری) و پروفسیونال دئییل. آنجاق بیر سئناریست بوجاغیندان یاناشاراق حیدربابانین بندلرینی بیر-بیرینه جالاشدیراراق کوللئکتیو صورت‌لرین (چهره) ایچینده تیپیک کاراکتئرلر یاراتماغا امکان قووه‌سی واردیر. حکایه‌چیلیکده، کاراکتئر توپلومدان قیراق بیر قاورام دئییل. «کاراکتئر بیر فرد اولاراق اؤزونو تمثیل ائتمکله بیرلیکده یاشامین ایچینده، انسانلارین آراسیندا یاشایان بیر فرددیر… باشقا سؤزله دئسک، کاراکتئرین باخیش آچیسیندان (زاویه دید) آلغیلانان (دریافت) گؤرونن و گؤرونمه‌ین یاشانتی عنصرلری اؤزل و اؤزنل (ذهنی، سوبیئکتیو) بیر آغیرلیق داشییر. سیرادان ایچسل‌لییه صاحیب انسانلارا دار بیر پرسپئکتیو سونان حیات، کاراکتئر طرفیندن چوخ داها گئنیش و درین آنلاملار یوکله‌نیر. (هاکان سازیئک، ۲۰۱۳، ۱۹۰-۱۹۱)\nکاراکتئرلرین حرکتی یاشامین اؤزل بیر بوجاغینی یانسیداندا، فردی بیر اؤزللییه چئوریلیر. فردی اؤزللییه چئوریلن کاراکتئر: بیر تیپ، بیر فیقور کیملییی قازانیر. اؤرنک اوچون گنجعلی صباحی «قارتال» حکایه‌سینده، قارتال لقبینی آلان کاراکتئر یاشامین اوغرولار قاتینی اؤزونده منیمسه‌دییی اوچون بیر اوغرو تیپینی یارادیر.\nحیدربابادا بو کیمی کاراکتئریستیک تیپ‌لر داها چوخدور. هانسیسا بندده بیر آد گلیبسه، آردیندا اونون اؤزونه مخصوص اؤزللییی ده دئییلیر. بو کاراکتئرلر عینی حالداکی گئرچک کاراکتئرلردیر هر بیریسی‌نین اؤزونه مخصوص داورانیش، دولانیشیق، دانیشیق و حرکت‌لری واردیرکی اونلاری باشقالاریلا آییرد ائده‌رک سئچیر.\nآلماز علی‌قیزی‌ حیدربابا حاقدا یازارکن بیر بؤلومونده یاخشی بیر مقاما توخونور. او یازیر: «آلتی-یئددی یوز کیلومئترلیک مکان و اوتوز-قیرخ ایللیک زامان مسافه‌سیندن دانیشان ایکی مصاحیبین صحبتینده شاعیرین خاطیره‌لری، کندلری‌نین و ماحاللاری‌‌نین تاریخی باخیمدان منظره‌سی جانلاندیریلیر. بو خاطیره‌لر یوز، یوز اللی نفرین حیاتیندان سؤیله‌نن ائپیزودلار ائله حادثه‌لردیرکی، هئچ بیر رسمی تاریخ کیتابلاریندا اؤز عکسینی تاپمامیشدیر. نه آذربایجان، نه ایران، نه ده دونیا تاریخینه دوشمه‌میشدیر. لاکین بؤیوک صنعتکارلیقلا قلمه آلینمیش بیر کندین، بیر ماحالین حیاتی او قدر عمومی‌لشدیریلمیش، تیپیک پوئتیک بویالارلا ایشلنمیشدیرکی (تاکیدلر بیزدن‌دیر)، جنوبی آذربایجانین، تخمینن قیرخ‌ایللیک اجتماعی-سیاسی، اقتصادی و ائتنیک (قومی) تاریخینی اؤزونده جمع‌له‌میشدیر.» (علی‌قیزی، ۲۰۰۵)\nاثرده آدلیم گئرچک کاراکتئرلر واردیرکی اؤزلری اؤزلویونده اخلاقی، اجتماعی، مذهبی تیپ‌لرین تمثیلچی‌لریدیر. اثرده اولان بو کیمی تیپ‌لرین فردی و اؤزل خویلارینی، یاشانتی‌لارینی بیر خیرداجا اشاره ایله ده الده ائتمک اولار. بو اشاره‌لرله، کاراکتئرین کیملیینی فردی اؤزللیک‌لرینی منیمسه‌مک اولور. اؤرنک اوچون شاعیر اؤز آتاسیندان سؤز آچاندا ائله ایلک مصراعیندان باشا دوشمک اولورکی اونون آتاسی اَلی آچیق و خئیرخواه آدام ایمیش:\nمنیم آتام سفره‌لی بیر کیشی ایدی\nائل الیندن توتماق اونون ایشی ایدی\nگؤزل‌لرین آخره قالمیشی ایدی\nاوندان سورا دؤنرگه‌لر دؤندولر\nمحبتین چراغلاری سؤندولر (حیدربابایه سلام، بند ۵۷)\nو یا:\nحیدربابا ننه‌قیزین گؤزلری\nرخشنده‌نین شیرین-شیرین سؤزلری\nتورکی دئدیم، اوخوسونلار اؤزلری\nبیلسینلرکی، آدام گئدر، آد قالار\nیاخشی-پیسدن آغیزدا بیر داد قالار (حیدربابایه سلام، بند ۳۸)\nبو بندده ننه‌قیزین گؤزلری‌نین (طبیعی ‌کی آخیجی و گؤزللییی نظرده توتولور) و رخشنده‌نین نه قدر شیرین سؤزلر دانیشان اولدوغو آلینیر. بوندان علاوه اونلارین تورک دیلیندن سونرا، باشقا بیر دیلی بیلمه‌دییی ده آرخا پلاندا و اؤرتوکلو بیر کینایه ایله بیزه چاتدیریلیر. یا خود آشاغیداکی بندده کاراکتئرلر و اونلارین فردی اؤزللیک‌لری چوخ اینجه‌لیکله دئییلیر. او قدر اینجه‌دیرکی بیز اؤزوموزو تئاتر تاماشاچیسی یئرینه قویدوقدا او مصراعلاری ائشیتدیکده اؤزوموز حیدربابانین بیر کاراکتئرینه چئوریله‌رک دیشیمیزی قیسیریق، میسماغین اَداسینی چیخاریریق:\nمیرصالحین دلی سوولوق ائتمه‌سی\nمیرعزیزین شیرین شاخسئی گئتمه���سی\nمیرممدین قورولماسی، بیتمه‌سی\nایندی دئسک، احوالاتدی، ناغیلدی\nکئچدی گئتدی ایتدی باتدی داغیلدی (حیدربابایه سلام، بند ۵۸)\nبو حاللاری ظنیمجه حیدربابانین یوزه یئتمیش بندلرینده گؤرمک اولار. بو کاراکتئرلرین تمثالیندا و بعضن اونلارین آچیق-آیدین گؤرونتولرینده و بعضن آرخا پلاندا گیزله‌نن اؤرتوکلو دونیاگؤروش‌لرینده، شاعیرین پسیکولوژیک یؤن‌لری، کدر و سئوینجی، نوستالژیسی، اوشاقلیق اویونلاری، آجیلی-شیرینلی کئچمیشی اؤز عکسینی تاپیر. بئله اولان حالدا بو تیپ کاراکتئرلر هر بیریسی شعیرین اؤز وارلیغیندا بیر اعتراف صحنه‌سینه چئوریلیر.\nشهریارین دانیشیق دیلیندن استفاده ائتمه‌سی ده کاراکتئریستیک‌دیر. دانیشیق دیلینده اولان دیالوقلاری هر بیر کاراکتئرین داورانیشینا اویغون اولاراق ایشله‌دیر. (اؤزل اولاراق: ۱۳، ۱۵ بندلره باخین) دئمک اولارکی شاعیر، کلمه‌لری اؤزو سئچمه‌ییر. کاراکتئرلرین داورانیشینا اویغون اولاراق مونتاژ ائدیر. بو کلمه و تئرمین‌لر کوتله آراسیندا بول-بول ایشله‌نن قاوراملار و تئرمین‌لردیر. اونلاری ساده‌جه داورانیشلارلا اویغونلاشدیرماق لازیمدیر:\nحیدربابا شیطان بیزی آزدیریب\nمحبتی اورک‌لردن قازدیریب\nقره گونون سرنوشتین یازدیریب\nسالیب خلقی بیر-بیری‌نین جانینا\nباریشیغی بلشدیریب قانینا (حیدربابایه سلام، بند ۱۲)\nبونو دا آرتیرمالییام بعضن اونون کلمه و دئییم سئچیمی‌نین موزیکال و هارمونیک‌ اولدوغونو داها چوخ «اوپئرا» ژانریندا گؤروروک.","num_words":3005,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":163352.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نۆفوس ساییمی، ائو، پئشه، تحصیل سئویه‌سی، اۇشاق سایی کیمی ساحه‌لری ایحاطه ائدن خوصوصیتلری‌له اؤلکه اها‌لیسی‌نین کمیت و کیفیت دۇرومینی تعیین ائتمک مقصدیله بللی آرا‌لیقلارلا ائدیلن ساییم. ایلک اوْلا‌راق اها‌لی‌نین تعریفینی ائده‌جک اوْلساق اها‌لی بللی بیر سرحدلر ایچریسینده ‌ یاشایان اینسانلارین سایینا دئییلیر. دوغان کسلرله اؤلنلرین آراسینداکی فرق بؤیوک نیسبت‌ده اوْ یئرین اها‌لی‌سینی بللی ائدیر. طبیعی کی اها‌لی آرتیمی بۇنونلا‌دا محدود دئییل. باشقا شهرلردن گلن کؤچلر اوْ شهرین اها‌لیسینین دَییشمه‌سینده بؤیوک نقش اوْیناییر. اها‌لی ساییمینیندا تعریفینی ائده‌جک اوْلساق بیر اؤلکه اهالیسی‌له علاقه دار سندلرین رسمی اوْلا‌راق بیر آرایا توپلانما‌سینا نۆفوس ساییمی دئییلیر. ایراندا ایلک نۆفوس ساییمی 1335-جی ایلده ائدیلمیشدیر و اوْ تاریخ‌دن گۆنوموزه قدر هر ۵ ایلده بیر ائدیلمک‌ده‌دیر.","num_words":151,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":828020.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجانین چاغداش ادبیاتیندا حجب و حیا و متانتی ایله تانینان اوستاد حبیب فرشباف‌دان یازماق بیر او قدر ده راحات نظره گلمه‌سین. نییه کی بو کیمی انساندان یازان منجه اؤزو کیمی متانتلی و بیر کلمه‌ده ادب سیمکه‌سی اولمالی‌دیر. نه ایسه بو دؤنه ایش تام عکسینه اولوب، نئیله‌مک کی بو قانی ایستی انسانلا بیر نئچه دؤنه مصاحب اولدوغوموز سبب اولموشدور کی بیر چوخلاری کیمی بیزده حبیب معلمه وورغون اولوب اوندان یازماق هوسینه دوشدوک‌. بو سئوگیمیزی بیان ائتمه‌یه منجه بیر نئچه سطیر یازماق بیر او قدر ده یئرسیز اولا بیلمز.\nگونش ایلی ۱۳۶۴ ینجی ایللردن ائله ادبیات هوسکارلاری ایله دوشوب – چیخیب اونلارین بیر سیرالاری ایله ده یاخیندان اولموشام. اصلا یادیما گلمیر کی بیر کیمسه بو گونه قدر اوستاد حبیب فرشبافین آدی گلنده اوندان چیرگین بیر سؤز یا خاطیره دیلینه گتیره. هامی‌لار ائله اوستادین آدی گلنده بیر تهر سلام – صلوات‌لا اونو یاد ائتمیشلر. مع‌الاسف من بو اوجسوز – بوجاقسیز وادی‌یه آیاق قویان ایلدن تقریباٌ بیر ایل اول، یعنی ۱۳۶۳ اونجو ایل اوستاد فرشباف تهرانا انتقال تاپمیشدیر.\nحبیب آقا فرشباف گونش ایلی ۱۳۲۳ ایلینین گول – گولو دیندیرن یاز فصلی‌نین اردیبهشت آییندا تاریخ له یاشید اولان تبریزین صفالی و باغ – باغاتلی محله‌لرینین بیریسی اولان باغ مئشه ده آنادان اولوب، ائله گنج چاغلاریندان ذکالی بیریسی کیمی تانینیب، او دؤورون مفکوره‌لی انسانلاری ایله اوتوروب دوروماغی سبب اولموشدور کی، حبیب‌آقانین دا گؤزو آچیلیب و ائله چوخ ائرته چاغلاری یاخشینی – پیسدن سئچسین. بو یازیچی و شاعیریمیز اوزو بیر یئرده اوزوندن بئله ذکر ائدیر: «دیپلوما قدر تحصیل آلدیم. سونرا معلم آدی ایله قاراداغا یوللاندیم. اون ایلدن آرتیق قاراداغ کندلرینده قالدیم. اؤیرندیکلریمدن قات – قات آرتیق قاراداغلی‌لاردان اؤیرندیم. دؤنه – دؤنه دونیا گؤرموش آنالارین، آت بئلینده عؤمور سورموش بالالارین مجلسینده اولدوم. اونلارین سؤزلرینی، نیسگیل‌لرینی قلمه آلدیم. بونلار آدیما شاعیر دئدیلر. »\nبو آلچاق کؤنول اینسان همه‌شه اوشاق‌لا اوشاق اولوب، بؤیوک‌له ده بؤیوک اولار. بلکه ده ائله بونا گؤره دیر کی اونون سئورلرینین سایینا گونو گوندن آرتار. ۵۰ ایلدن یوخاری اؤیرتمن‌لییه باخان اوستاد حبیب فرشباف بوگون ثمرلی عؤمور – گونونون ۷۰ینجی پیلله‌سینده دایانیب، یئتمیش ایل گئری‌ده قالان آجیلی – شیرینلی سوووشان عؤمرونه شاهید اولاندا گؤره سن بو دؤنه نه آرزیلیر؟ منجه او یئنه دئییر کی، اگر یوز دؤنه ده دوغولوب، اؤلم‌، یئنه دونیایا گلم، سؤزسوز یئنه معلم‌لیک پئشه‌سین اؤزومه سئچه‌رم. معصوم اوشاقلارلا اولماغین لذتین ائله حبیب فرشباف کیمی آزاده انسانلار منیم کیمی‌لرده تئز باشادوشرلر .\nنزاکتلی دوستوموز‌، شرافتلی بیر انسان اولدوقدان دولایی‌، گؤزل ناثر و گؤرکملی بیر شاعیر ده اولموشدور. سؤزلریمیزه آیدین آیت آنادیلیمیزده کی دؤورو مطبوعاتیمیزلا اونون بو گونه قدر گون ایشیغینا چیخادیریلمیش ایکی کیتابی‌دیر کی اونلاری دا بورادا تانیتماق داها یئرلی اولار. اوستاد فرشبافین ایلک کیتابی « دان یئری » دیر کی انقلابدان سونرا ائله شاعیرین دوغولدوغو یئرده نشر اولوب‌، آز بیر زاماندا نسخه‌لری توکنمیشدیر. داها سونرا ایسه «قاراداغ کندلرینده» آدلی کیتابی نشر اولونور .آنجاق بو نشردن سونرا نه سبب‌لره گوره شاعیر داها کیتاب نشر ائتمکدن واز کئچیب‌، یالنیز اوخوماغا داها آرتیق رغبت گؤسترمیشدیر. اونون چاپ اولان اثرلری آذری درگیسی‌، آذرتورک‌، کولتور‌ و… کیمی دیرلی مطبوعاتیمیزدا دؤنه – دؤنه نشر اولا بیلمیشلر. سونرالار شاعیریمیزین ان یاخین امکداشی یاخود آرخاداشی سانیلان دوقتور مرتضی مجدفرین تشویق‌لری نتیجه وئریب‌، اوستادین اوشاقلاریمیزا عاید بیر شعر دفتری ده چوخ گؤزل کیفیت‌ده نشر اولابیلدی. ماراقلی دیر کی همین اثرین قابیغینین طرحین ائله اوستادین باجاریقلی و هنرمند قیزی وقار خانیم طراحلیق ائتمیشدیر. اوستاد فرشبافین هله اوندان بیر اثرلرینین چاپینا شاهید اولان بیر سیرا باشقا اؤلکه‌لرده یاشاسالاردا‌، اللرینه دوشمک هامان‌، باغیرلارینا باسیب حتی اونلارا عاید بیر سیرا یازی‌لاردا یازمیشلار. بو یازی‌لارین بیر سیراسینی گؤره بیلمه‌سک ده‌، خوشبختلیک‌له بیر قیسمینین اوخوماغینا توفیق تاپا بیلمیشیک.\nبو بؤیوک انسانین تواضعکارلیغی سبب اولموشدور کی دؤنه – دؤنه ایسته‌دیگیم خواهیشلر داشا دیسین‌لر! من اوندان تکرار ایسته‌میشدیم کی اؤز خاطیره‌لرین قلمه آلسین. داها دوغروسو دیلیمده توک بیتمیشدیر. آنجاق او همه‌شه بویورموشدو: «من هارا بؤیوک‌لردن یازماق هارا !! » دوغروسو اوستاد اگر همت ائدیب صمد بهرنگی‌، بهروز دهقانی‌، مناف فلکی، علیرضا نابدل ایله اولان آنلارین یازسالار‌، چاغداش تاریخیمیزده کی سیاسی– اجتماعی بوشلوغون بیر قدری آزالاجاقدیر.\n۱۳۷۳ اوچونجو ایل اوستادین ۵۰ یاشی و ۳۰ ایل معلم‌لیگی عزیزلنیر. هابئله اون ایل سونراسی دا ائله ۶۰ یاشا دولماسی عزیزلنیر. ۱۳۹۰ ینجی ایل تکرار اونون اوشاقلارا عاید چالیشمالاری ۳۰۰ دن چوخ اوشاقلارین حضورو ایله عزیزلنیر. بیر ایل سونرا بو شاعیریمیزین «اوشاق نغمه‌لری» کیتابی اوشاق باغچالاری‌، کودکستان و دبستان اوشاقلاری ایچون شعر مجموعه‌سی «پیشگامان پژوهش مدار » نشری سیراسیندا ۳۶ صحیفه ده اعلا کیفیتده‌، اوستادین قیزی‌نین رساملیق‌لاری و طراحلیق‌لاری اساسدا نشر اولونور. کؤنلوم ایستر بورادا همین دفتردن بیر شعری تقدیم ائدم:\nقاییدارکن مدرسه‌دن\nسلام وئردیم آتاما من\nآتام دئدی: قیزیم گلدین؟\nسؤیله گؤروم نه اؤیرندین؟\nدئدیم‌، آتا بیر قولاق آس\nفارس‌لار دئییر اوراغا داس\nاؤیرنمیشم الیف ب یی\nاوخویورام من هر شئیی\nبو بابا دیر باخ بو دا آب\nبو آت‌، بو دیش‌، بو دا جوراب\nاؤیرنمیشم بخش ائتمه‌یی\nدئییرسنسه دئ هر نه‌یی\nاللریم له پارچالارام\nسسلرینی من سایارام\nسسلر دیجک قولاغیما\nگتیره‌رم بارماغیما\nآتام دئدی: « بو آلمانی\nبیر پارچالا گؤروم هانی ؟»\nآلمالاری گؤرن چاغی\nگتیردیم من تئز پیچاغی\nبونو گؤرجک آتام گولدو\nائله گولدو‌، ائله گولدو\nگؤزلریندن یاش تؤکولدو\nدئدی : قیزیم کیلاسدا سن\nائله بئله بخش ائدیرسن؟\nاؤز یئریمده دایاندیم من\nآتامدان برک اوتاندیم من .\nسؤزومون سونوندا حبیب‌آقا فرشبافین، آذربایجاندا اوز وئرن دهشتلی زلزله‌ده کی زحمتلرینی ده اونوتماق ایسته‌میرم. او‌، آیین یاریدان چوخون زلزله ویرمیش یئرلرده اولوب هنرمندلری و باشقا خیر آداملاری توپلاماق‌لا‌، زلزله گؤرموش‌لره توختاقلیق وئرمک ده بؤیوک رول اوینامیشدیر. بو کیمی شریف انسانا اوزون عؤمورله توام جان ساغلاملیغی آرزیلیرام.\nبو کیچیک یازیمیزدا یارارلاندیغیمیز قایناقلار :\n۱- اوشاق نغمه‌لری‌، حبیب فرشباف آقایی – تهران‌، پیشگامان پژوهش مدار ۱۳۹۱\n۲- یارین اوشاقلار قروپو‌، بئشینجی سایی‌، تبریز‌، ایل بایرامی ۱۳۹۲ –اوستاد حبیب فرشباف کیم دیر ؟ سالار ترابی\n۳- A4 بویوندا « اوشاقلار باغچاسی » عنوانلی بیر شعر دفتری گویا چاپ اولانماییب و ماراقلانانلار اوز سلیقه‌لری ایله بو دفتری توپلامیشلار. دوستوم محمد الفت ین کیتابخاناسیندا بو کیتابا راستلاشدیم. دئمک همین کیتابین یوزه دوخسان فایزی ائله بیرینجی قایناقدا آدین چکدییمیز کیت��با داخیل ائدیلمیشلر.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nچاپاق اوفوغا ساری!…\nویدا حشمتی\nهئیییی سن….!\nبهروز صدیق\nداریخدیم !\nعبدالله یالچین\nاوزومون اوُرواسی\nدنیز موغان‌ سارای\nچاپ\nیک پاسخ\nمحسن گفت:\nچهارشنبه ۱۰ دی ۱۳۹۳ در ۲۳:۲۹\nمن چوخ خوشحالام کی استداد حبیبینن همکلاسیدیم چوخداندی اونی گورممیشدیم بوسعادت منه اوز ویردی بیرمدت قاباخ اولاری زیارت الذیم شاید بیرساعت کی اوننان باهمیدیم تمام عمریمینن برابر ساییلا","num_words":1514,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":327473.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یادیمدادیر چوخ آفات بیر اوشاقلیغیم وار ایدی. دینده- دوندا دورموردوم. صاف دیواردان یئریییردیم. ایندی کی زامان اولسایدی بلکه آدیمی «بیش فعال» قویوب دوختورلوقدور دئیردیلر. آمما بئله‌یدیسه ده او واخت بیلینمه‌دی. یازیق آتا- آنامین باشینا اویون قالمادی آچدیم. البته بئله‌ ده بیلمه‌یین من رحمسیز بیری ایدیم. یوخ، بوتون گویرچین‌لر، سئرچه‌لر، ایت، پیشیک‌لر و ساییره حئیوانلار منیم دوستوم ایدی. بیر اوشاغا او دیلسیز- آغیزسیزلاری اینجیتمک ایذینی وئرمزدیم. گوللرین- آغاجلارین دیلینی بیلردیم. اونلاری اوخشاییب، تومارلاییب، اونلارلا دانیشاردیم. داما چیخیب قونشوموز قوشباز جاوادین قوشلارینی فیشقالاییب دامیمیزا چکردیم، اونلار گلیب دؤوره‌می آلاردیلار. قوللاریمی آغاج کیمی آچاردیم، قوشلار بوداق کیمی قوللاریما، باشیما قوناردیلار. اووجومدان دن یئیردیلر. من ایسه یاواشجا بیرینی توتوب، مونجوق گوزلریندن، دیمدیگیندن اؤپردیم. آنجاق نئینه‌ییم کی دجل‌لیک و شررلیک قانیمدایدی.\nیادیمدادیر دوققوز- اون یاشیمدا اسفند آیی‌نین ائله بو واختلار ایدی، تزه اوخولدان قاییتمیشدیم. آیاغیمی بیر باشماغا قیسنادیم، آتاما حؤکمن منه تاپانچا آل دئدیم.\nآتام دئدی:\n-آی اوغول سن ناتارازسان ووروب بیرینین گؤز- باشینی چیخاردارسان، شرمنده اولاروق هله هئچ، خاطا- قانا قالاروق، او قدر اویونجاقلارین وار اونلارلا اوینا دا.\nاوندان کئچدی سو فیشقیردان، اوخ آتان توفنگین ده وار. هله سن بو سویوق سیلاحلارلا دا باشیمیزا آز اویون آچماییبسان، ایندی ده تاپانچا ایسته‌ییرسن؟!\nبو دفعه آنام اوستومه پورسودو. آی اود پارچاسی چیخاردیغین پوخلاری هله ده یووا بیلمیرم. ائله او ایل تاراققا- ماراققایلا ائوی آز قالا اودا چکمیشدین، پیک‌نیک گازی ایله نه قلط دارتدیردین بیلمیرم، لاپدان اود آلدی، آللاه طرفی بیر شکیل “آتا”ن بئل ایله پیک‌نیکی حیطه توللاییب، گوج ایله اوستونه نه قدر ایسلانمیش پتو توکوب سوندوردوک، یوخسا ائویمیز هاوایا اوچاجاقدی. عاریمیزدان اود سؤندوره‌نه ده زنگ ائتمه‌دیک. اودور باخ شاه اثرین هله ده آستانا فرشینده قالیر. سونرا دا قاشینی دارتیب، حیرصلی گؤزلر ایله نئچه یئردن گارسیلان فرشیمیزه ایشاره ائتدی.\nبیر زامان بیر فیشقا ایله دده‌میزی یاندیردین. صوبحون گؤزو آچیلاندان او قدر فیشقا چالدین قاپی- قونشو اوستومه یوگوردو.\nبیر زامان چیگنینه چرشابیمی آتیب “زورو” اولوب نایلون شمشیری تووولاییب قونشو اوشاغی‌نین گؤزونه چکدین آللاه اوزوموزه باخدی گؤزو چیخمادی، ننه‌سی یارالی شئر کیمی اوستومه گلدی.\nسو فیشقیردان توفنگله قونشونون بیر یاشلی کورپه‌سین قاپیلاریندا او قدر ایسلاتدین ستلجم اولدو.\nایندی ایسه بیرجه «هؤرومچک‌کیشی» اولوب دام- دووارلارا دیرماشماغین قالیب. هانسی اود- آلاویندان دئییم آی جییاری یانمیش؟!!\nکیشی آماندی ها بو ننه‌سیزه تاپانچا زاد آلیب، بایراما یاخین باشیمیزا ایش آچما.‌‌.‌.\nآغلامسیدیم،– یوخ من تاپانچا ایسته‌ییرم، اؤزو ده دوزدنچی اود چیخان تاپانچا. قونشو اوشاقلارینین وار. به اونلار پلیس- پلیس اوینایاندا کیشون- کیشون ائله‌سینلر منیم اولماسین؟! (بارماقلاریمی دا دوز ننه‌مه دوغرو، نیشانه توتوب، گؤزومون بیرینی قیییب، دوداغیمی اَیریسینه دارتیب، توفنگ آتماق اداسی چیخارتدیم).\nبو سؤزلری بئله بوینومو بوروب مظلومجا دئدیم آتامین منه اوره‌یی یاندی. نه بیلیم بلکه ده اؤز اوشاقلیغی یادینا دوشدو.\nآنام مطبخه گئتمیشدی. اوردان قاب- قاجاق تاققیلتیسی گلیردی.\nآتام منه گؤز ووروب یاواشجا ایشاره ایله دئدی کی، ناهار یئییب بیرآز دا دینجه‌لندن سونرا گئدیب سنه تاپانچا آلاروق.\nاوره‌ییم ساکینلشدی. شیرینکارلیق و اؤزومو یاخشی اوشاق گؤسترمک اوچون مطبخه گیریب آناما سوفره سالماقدا، قاب- قاجاق گتیرمکده کؤمک ائتدیم. آنام لاپدان بو قدر ائمین اوشاق اولدوغومدان بیرآز شوبهه‌لنیردی سه ده بیر سؤز دئمه‌دی. ائله تعجوبلو منه باخیردی.\nناهاری یئدیک، شیرینکارلیق اوچون دؤرد یاشدا باجیمین دا خوروشت اتینی دیدیب دویوسونون اوستونه تؤکدوم، گؤزل باجیم دییه اوزوندن اوپدوم.\nناهار یئدیکدن سونرا سوفرانی ییغیشدیرماقدا دا آناما کؤمک ائتدیم سونرا ایسه یاخشی بیر اوشاق کیمی بیر- ایکی ساعات یاتدیم. یانی یاتمادیم ها، اؤزومو یوخویا ووروب تاپانچام اولان واختا نقشه‌لر چکیردیم.\nآخشام چاغی آتاملا قونشو اوشاق اویونجاغی ساتان توکانا گئتدیک. آتام منه ان دوغروچو توفنگه اوخشایان بیر تاپانچا آلدی. نئچه قاطار دا گولله. سونرا آتام مندن گؤز اولدو خیاواندان او تایا کئچیم، اؤزو بازارا گئتدی.\nسانکی دونیانی منه وئرمیشدیلر. شیللاق آتا- آتا، خیی-خیی گئده- گئده ائویمیزه دؤندوم.\nحیط قاپیسیندان کئچن آنام جین کیمی قاباغیما چیخدی. سانکی منی گودورموش. به من آخی اونو یوخودا قویوب گئتمیشدیم!!\nبوتون سئوینجیم اوزومدن پوزولدو. قورخولو تاپانچانی آرخامدا گیزلتدیم. آمما ماجرا آنامین گوزوندن یایینمادی.\n– قودوغ او نه‌دیر آرخاندا گیزلتدین؟!\n– دیلیم توتولا- توتولا، — ه…‌ هئ… هئچ نه– دئدیم.\nاولمادی. آنام اللریمی آرخامدان چکدی. تاپانچانی و گولله قاطارلارینی گؤروب الیمدن آلدی.\n— به دئمه‌دیم بو زهری- ماری آلما؟! سن دینج بنده‌سن بونلارلا اوینایاسان؟!\n— آ…. آنام جانی کوچه‌یه چیخمارام. آرخا حیطیمیزده اوینارام. هئچ کیم ایله ایشیم اولماز. نه اولار…‌ نه اولار… تاپانچامی سیندیرما. سنی آینازین جانی سیندیرما.\nآیناز آنامین سون بئشیک بالاسی ایدی. اونو نه قدر سئودیینی بیلیردیم. آینازین آدی گلجک قولو سوستالدی.\n— بو شرط ایله دئدیگینی عمل ائده‌سن. یوخسا من بیله‌رم سن. شرطینه عمل ائتمه‌سن یووانی گویده باغلا آیدین، چونکو سوپورگه اولاجاق بیر ده سنین بو جیلیز جانین.\nتاپانچانی الیندن آلاراق الیمی گؤزلریمین اوستونه قویوب:\n— منیم بو کور گوزلریم اوسته عزیز آنام.– دئدیم.\nسونرا دابانیمی قووزاییب او اوز بو اوزوندن مارچیلداتدیم. گولوب:\n— یاخشی شوربالانما.– دئدی.\nتاپانچام الیمده سئوینجک هالدان آرخا حیطیمیزه قاچدیم. بیر قاطار سکگیز گولله‌نی، گولله یئرینه یئرلشدیردیم، گؤزومو قیییب خوروزوموزو نیشانه توتدوم. کیشون…. کیشون…. کیشون…‌ کیشون….\nفیکریمجه سسین ضربیندن یازیق خوروزون گؤزونه قوم پارچاسی سیچرادی، یوخسا دوغرودان تاپانچادان بیر شئی دَیدی، بوینو ترسینه دونَن حالدا، دؤوره‌سینه فیرلاندی، سونرا اؤزونه گلیب بوینو دوزلدیکده، اؤزونو شیشیردیب هیرسلی منه قُل- قُل- قُل- قُل ائله‌دی.\nحیطیمیزین سکی پیلله‌سیندن ائنیب خوروزومو توتوب، اوزوندن اؤپدوم، منی باغیشلا دئدیم. آمما تاسوفله بیر گؤزو کور اولموشدو، اوزولدوم. آمما بونا هئچ چاره ائده بیلمزدیم.\nسونرا ایسه در- دیواری اؤزومه فرضی دوشمان بیلیب، دلیجه باش- گؤزلرینه، قارینلارینا گولله بوشالتدیم.\nآیناز باجیم هله منیم بو های- هاراییملا یاتمیشدی. یازیق اوشاق منیم دجللیک و های- هاراییما آلیشمیشدی. دونیانی سئل آپارسایدی ائله او یاتیردی.\nیاواشجا اوتاغینا کئچیب بیر ایکی قولچاغینی گؤتوردوم.\nحیطده اؤزومه هدف قویوب بوتون دلیک- دئشیک ائله‌دیم. اوزللیک‌له آنام یئنی آلدیغی یاتیب- دوران قولچاغینی. آییلاندا شبئهیم باشلاناجاقدی. بالاسی اؤلموش آنا کیمی جیکگیلتیسی گؤیه گئده‌جکدی.\nاو کی وار اوینایاندان سونرا، قولچاقلاری یاواشجا باجیمین اوتاغینا قویدوم.\nآنام آشپازخانادا ناهار قابلاری ایله زادلا مشغول ایدی.\nدهلیزه کئچیب، کوچه‌یه آچیلان قاپیمیزی یاواشجا آچدیم. دوستلاریمدان بیر- ایکیسینی گؤردوم. منی اویناماغا چاغیردیلار. تاپانچامی گؤستریب، ایشاره‌یله ائودن ائشییه چیخماغا یاساقلیغیمی دئدیم.\nسونرا اؤزومو اوندا قویماییب تاپانچامی گولله‌یله دولدوروب اونلارا ساری آتدیم. هؤولومدن هئچ بیلمه‌دیم قونشونون ایکی- اوچ یاشدا اوشاغی قاپیلارینین پیلله‌سینده اوتوروب، تاپانچانین سسینه دیکسینیب، قانووا ییخیلدی. اوستو- باشی بوتون فاضلاب سویونا بلشدی.\nاوشاغین ونگیلتیسینه او تایدان آناسی، بو تایدان منیم آنام چیخدی. قاپیمیزی چیرپیب، قاپینین دالینا سیخیلیب زاغ- زاغ اسیردیم. اوره‌ییم سئرچه اوره‌یی کیمی چیرپینیردی. آنام قولاغیمی ائششک قولاغی کیمی چکدی:\n— ننه‌سیز، یئنه نه قلط دارتدین؟! خالقین اوشاغینا نه ائله‌دین؟!\nهله هئچ زاد ائتمه‌میش، او قدر آدین دله‌دوزلوق، شئیطانلیغا چیخیب، هر نمنه‌نی سنین اوستونه ییخیرلار، کیمسه‌نین پیشیگی‌نین قیچی آخساسا، تویوغو لنگیسه، ایتی آسقیرسا، حتمن آیدین ائله‌ییب دئییرلر.\nبه سنه دئمه‌دیم کوچه‌یه چیخما؟!\nکؤکسومو اؤتوروب، آنام جانی من کوچه‌یه چیخمامیشام– دئدیم. یالنیز قاپیدان باخدیم. او اوشاغا دا نه گلدی بیلمیرم.– یالاندان دئدیم.\n— به تاپانچا آتان سن دئییلدین؟!\nقورخونون بالاسی اؤلسون، یالاندان یوخ دئدیم.\nیاخشی گئت جهنم اول اوتاغینا او زهریماری دا منه وئر. آخشام دده‌ن گلسین اونلا ایشیم چوخدو..‌.\n— آنام جانی داها آتمارام. باخ گولله‌لریم ده قورتاریب.(آمما یالان دئییردیم، گولله‌لرین نئچه قاطارینی اوخول چانتامدا گیزلتمیشدیم).\nاوتاغیما کئچیب عزیز تاپانچامی دا اوخول چانتاما قویدوم. آخشاماجا درس کیتابلاریملا، باشقا سسسیز اویونلارلا بیر شکیل باشیمی قاتدیم.\nصاباح اوخولا گئتدیم. اوّل زنگ زهلم گئتمیش ریاضی درسیمیز واریدی. من بو نئچه ایلده موطلق بو درس ایله باریشا بیلمه‌دیم. گئجه‌لر یوخودا دا ریاضی امتحانی کابوسو مندن ال چکمیردی. اؤیرتمنیم جیددی بیر آدام ایدی. چتین گولومسه‌‌ییردی. ریاضی کلاسیندا دا لاپ زهریمار- تولوغو اولوردو.\nتخته‌نی یازیب- دولدوروب ضرب- تقسیم ائله‌ییردی. منیم فیکریم سئوگیلی تاپانچامدایدی. صوبح گولله‌یله دولدوروب چانتاما قویموشدوم. یاواشجا کیفیمدن چیخاریب گؤزومو قیییب، گؤزلوک یئرین میزان ائله‌ییب اؤیرتمنین تاس کلله‌سینی نیشانه توتدوم. لاپدان اؤیرتمن پورسویوب گچی منه طرف توللازلادی:\n–هئی…‌ آیدین علی‌نژاد!! او دالدا نه قلط دارتیرسان؟!!…\nدیک آتیلیب، ماشانی چکدیم. تاپانچانین سسی، سسسیز کیلاسدا بومبا کیمی آچیلدی. اوشاقلار رنگ-روفو قاچمیش قاپییا ساری قاچدیلار، عالم بیربیرینه دَیدی.\nاؤیرتمن دیکسینیب الینی اوره‌یینه قویدو، گؤزلوگو ده ضربدن یئره دوشوب سیندی.\nسسه مودور- ناظیم دفتردن گلیب، ماجرانی بیلن منی دفتره سورودولر. عزیز تاپانچامی الیمدن آلیب آتاما زنگ ائتدیلر. شیرینکارلیغیمی یئددی قات اوسته‌لیگی ایله آتاما تعریف ائتدیلر. اوشاغینی ییغیشدیر دئدیلر. منی ده تاپانچادان، تاراققادان بوتون قاداغان ائتدیلر. عزیز تاپانچامی دا گؤزومون اؤنونده قیریق- قیریق ائدیب زیبیل دولونا تؤکدولر.\nائویمیزه قاییدان آتاما یالوار- یاخار ائله‌دیم اوخول ماجرامی آناما دئمه‌سین. من ده عوضینه سؤز وئردیم داها بایرام قاباغی پارتلایان شئیلرله اویناماییم. بو عهدیمه ده کؤنولسوزجه عمل ائتدیم.\nالبته آوانتورچولوق(ماجراجولوق) قانیمدا اولدوغو اوچون بؤیوینده، انتظامات پُلیسی اولدوم.\nایندی ایسه بایرام قاباغی بومبا پارتلادان شئیطان اوشاقلاری گؤرنده اؤز اوشاقلیغیم و دجللیک‌لریم یادیما دوشور.\nبیرآز اوشاقلارا اوزدن گئدیرم. بیرآز دا اؤگود وئریرم چوخ خطرلی پارتلایان اویونجاقلارلا اویناماسینلار، آللاه ائله‌مه‌میش بایرام قاباغی پیس بیر حادیثه اونلارا اوز وئرمه‌سین.","num_words":2323,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":109629.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"52°57′08″N 0°57′07″W \/ 52.95222°N 0.95194°W \/ 52.95222; -0.95194موختصات: 52°57′08″N 0°57′07″W \/ 52.95222°N 0.95194°W \/ 52.95222; -0.95194\nبینقهام، ناتینقهام‌شر (اینگیلیسی‌جه: Bingham, Nottinghamshire) بریتانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره 9131 نفر دیر. بۇ شهر اینگیلیس اؤلکه‌سینده یئرلشیب.\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nبریتانیا شهرلرین لیستی\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nبو شهرلر ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بینقهام،_ناتینقهام‌شر&oldid=614666»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with OS grid coordinates\nشهرلر قارالامالاری\nبریتانیا شهرلری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۱:۵۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":248,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.025,"special_characters_ratio":0.288,"stopwords_ratio":0.016,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":38723.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان جومهوریتی قورو قوشونلاری (لاتین تورکجه: Azərbaycan Quru Qoşunları)، آذربایجان جومهوریتی‌نی قورودان گله‌بیلجک هر نوْع هوجوما قارشی قوْروماقلا وظیفه‌لی دیر. آذربایجان سیلاحلی گوجلری‌نین قوروملاری آراسیندا قورو قوشونلاری ان بؤیوک گۆجه صاحیب دیر.[۱][۲]\nتاریخی[دَییشدیر]\nشوروی دؤورونده آذربایجان ۴-جو اوْردو طرفیندن کوْماندانلیق ائدیلن گونئی قافقاز حربی بؤلگه‌سی‌نین بیر حیصه‌سی ایدی. ۴-جو اوْردو اۆچ موْتورلو توفنگ بؤلمه‌سیندن (گنجه‌دکی ۲۳-جو قارد موْتورلو توفنگ بؤلمه‌سی، لنکران‌داکی ۶۰-جی موْتورلو توفنگ بؤلمه‌سی و باکی‌داکی ۲۹۵-جی موْتورلو توفنگ بؤلمه‌سی) و راکئت و هاوا هوجوموندان مۆدافیعه توقایلاریندان و توْپچو و روْک آلایلاریندان عیبارت ایدی. آذربایجان، همچینین روسیه فدراسیونو مۆدافیعه ناظیرلیگی‌نین راکئتلر و باش آژانسی‌نین ۴۹-جو آرسئنالینا ائو صاحیبلیگی ائتدی. بو آرسئنالدا ۷٫۰۰۰ قاطار-واقوْن یۆک وار ایدی. بوندان علاوه، ۷-جی قارد اوْردوسونون بیر حیصه‌سی اوْلان ۷۵-جی موْتورلو توفنگ بؤلمه‌سی ناخجیوان موختار شوروی سوسیالیست جومهوریتینده ایدی.[۳]\n۱۹۹۲-جی ایلین یاییندا آذربایجان مۆدافیعه ناظیرلیگی، آذربایجان جومهور باشقانی‌نین آذربایجان اراضی‌سیندکی بؤلمه‌لرین و بیرلشمه‌لرین اؤزللشدیریلمه‌سینه داییر قراریندان سوْنرا، ۲۹۵-جی موْتورلو توفنگ بؤلمه‌سی‌نین ۱۳۵ و ۱۳۹ موْتورلو توفنگ آلایلاری‌نین نقلیات واسیطه‌لری و سیلاحلانماسینا نظارت طلب ائدن اولتیماتوم گؤندردی. ۴-جو اوْردونون (خان‌کندی‌دن گئری چکیلمه زامانی ائرمنی سیلاحلی بیرلشمه‌لری طرفیندن اله کئچیریلمیش ۲۳-جو بؤلمه‌نین ۳۶۶-جی موْتوآتیجی آلایی‌نین تجهیزاتی‌نین یاریسیندان چوْخو خاریجینده) و ۴۹-جو آرسئنالین املاکی‌نین کؤچورولمه‌سی ۱۹۹۲-جی ایلده باشا چاتدی. بئله‌لیکله، ۱۹۹۲-جی ایلین سوْنونا قدر آذربایجان حؤکومتی تعیین اوْلونموش اوْردو بیرلشمه‌لری ایله تخمیناً اۆچ موْتوآتیجی بؤلمه‌سی اۆچون کیفایته قدر سیلاح و حربی تجهیزات آلدی. ۷۵-جی بؤلمه‌نین آنبار و آوادانلیقلاری ناخجیوان حؤکومتینه تحویل وئریلدی.[۴]\nقاراباغ ساواشیندان سوْنرا آذربایجان سیلاحلی گوجلری داغلیق قاراباغداکی ائرمنی گوجلرینه قارشی عملیاتلار آپاردی. حاضیرلانان فاصیله‌لرله آرا-سیرا دؤیوشلر اوْلدو و سوْنوندا ۲۰۲۰ داغلیق قاراباغ ساواشی باشلیاندان سوْنرا آذربایجان اوْردوسو ایشغال اوْلونموش اراضیلری آزاد ائتدی.\nبؤلمه‌لری[دَییشدیر]\nآذربایجان جومهوریتی قورو قوشونلاری بئش قول‌اوردو دان عیبارت دیر:[۵]\n۱-جی قول‌اوردو؛ (قرارگاه:برده)\n۱-جی موْتوآتیجی بؤلمه\n۳-جو موْتوآتیجی بؤلمه\n۹-جو موْتوآتیجی بؤلمه\n۱۰-جو موْتوآتیجی بؤلمه\n۱۵-جی موْتوآتیجی بؤلمه\n۱۷-جی موْتوآتیجی بؤلمه\n۲-جی قول‌اوردو؛ (قرارگاه:بئیلقان)[۶]\n۲-جی موْتوآتیجی بؤلمه\n۴-جو موْتوآتیجی بؤلمه\n۶-جی موْتوآتیجی بؤلمه\n۸-جی موْتوْآتیجی بؤلمه\n۱۳-جو موْتوآتیجی بؤلمه\n۱۴-جو موْتوآتیجی بؤلمه\n۱۸-جی موْتوآتیجی بؤلمه\n۳-جو قول‌اوردو؛ (قرارگاه:شمکیر)[۷][۸][۹]\n۷-جی موْتوآتیجی بؤلمه\n۱۱-جی موْتوآتیجی بؤلمه\n۱۲-جی موْتوآتیجی بؤلمه\n۱۶-جی موْتوآتیجی بؤلمه\n۱۹-جی موْتوآتیجی بؤلمه\n۲۰-جی موْتوآتیجی بؤلمه\n۴-جو قول‌��وردو (قرارگاه:باکی)\nموْتوآتیجی بؤلمه\nموْتوآتیجی بؤلمه\nموْتوآتیجی بؤلمه\n۵-جی قول‌اوردو (قرارگاه:ناخجیوان)[۱۰]\nموْتوآتیجی بؤلمه\nموْتوآتیجی بؤلمه\nموْتوآتیجی بؤلمه\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Azərbaycan Quru Qoşunları yaradıld Archived 6 July 2011 at the Wayback Machine. (دیل:لاتین تورک)\n^ В Азербайджане созданы сухопутные войска Archived 19 July 2011 at the Wayback Machine. (دیل:روس)\n^ Vladimir Petrov, How South Caucasus was armed Archived 24 October 2007 at the Wayback Machine., Centre for Analysis of Strategies and Technologies (Moscow, Russia)\n^ Tehran IRNA, 9 January 1992, as transcribed in FBIS, Soviet Union Daily Report, 92–007, 10 January 1992, p. 53., via ref in 75 MRD note in 7th Guards Army article.\n^ C. W. Blandy Azerbaijan: Is War Over Nagornyy Karabakh a Realistic Option? Advanced Research and Assessment Group. Caucasus Series 08\/17. — Defence Academy of the United Kingdom, 2008, p.12 Archived 10 May 2011 at the Wayback Machine.\n^ Провал военной хунты (ru-RU) (2020-11-16). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2021-01-22. یوْخلانیلیب2022-01-15.\n^ Netservice.az. General-leytenant Əkbərov - 50-ni haqladı - VİDEO (az). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2021-01-22. یوْخلانیلیب2022-01-15.\n^ Rövşən Əkbərov Telman oğlu (az).\n^ ƏKBƏROV RÖVŞƏN TELMAN OĞLU (ru).\n^ Vasif Talıbov Kərəm Mustafayevə general-polkovnik ali hərbi rütbəsini təqdim etdi (az) (2020-06-25).\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=آذربایجان_جومهوریتی_قورو_قوشونلاری&oldid=1552887»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nلاتین تورک دیلی منبع‌لریله مقاله‌لر (az)\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nWebarchive template wayback links\nروس دیلی منبع‌لریله مقاله‌لر (ru)\nلاتین تورک دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۱ اوْکتوبر ۲۰۲۳، ‏۰۴:۱۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1098,"character_repetition_ratio":0.113,"word_repetition_ratio":0.105,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":56742.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دوشموشدو قویونون تکینه – گورولو‌ـ‌گوپباز. قاچیب دوشموشدو یا ایته‌لمیشدیلر؟ ایت‌لر قوپالاغا گؤتورموشدو، یا آتلی‌لار؟ بیلمیردی… نه آت یادینا گلیردی، نه ایت… دوشمک یادیندا ایدی.\nچؤلون آراسیندا بیر اوغلان اوشاغی بویان اویانا قاچیردی. بیر جاناوار وار ایدی باشیندا؛ اوغلانین ایکی باشی یئکه‌لیکده، قارا‌ـ ‌قونور چیرکین توکلو بیر حئیوان. دؤره‌یه توپلانان‌لار داش آتیرلار حئیوانا. چیغیریر: “آی، اوشاغا ده‌یـَر! او منیم اوغــلوم ـــ دی. آمان دی…” قاچیر اوغلونا ساری. قویودان چیخانمیر…\nائله گوم‌ـ‌گوپ دوشمه‌میشدی دونیانین تکینه کی… هر قولو بیر اؤلو آغیرلیقدا؛ هر قیچین بیری چکیر. اؤلولر داراشیبلار بونون قبیرینه. تزه اؤلوسونه داراشیبلار، کؤهنه اؤلن‌لر… هره بیر یانا چکیر جمده‌گین؛ بیرقیچ‌ـ‌قولوندان بهشته، بیر قیچ‌ـ‌قولوندان جهنّمه.\nقبیرلر آغیز آچیب. قارانلیقدا ال‌ـ‌آیاق چالیر. قیر دیر ال‌ـ‌ آیاق چالدیغی قاتی قارانلیق. ال‌ـ ‌آیاق چالدیقجا قویلانیر. داها قول‌ـ‌ قیچی ترپنمیر. قیر سوویوب. قیر قوپماز…\nقبیر سویوغو دی… قبیر هاواسی… قبیر داراشلیغی… قبیر داشی آغیرلیق ائلیر اوستونده. دوشوب اؤز باشینا. اؤزو اؤزونون قبیرداشی اولوب. اوزو قویلو دوشوب، قالخانمیر. کورَگینده زوو چکیر، قیپ‌ـ‌قیرمیزی قامچی‌ یئرلری. کورَگینده یازیلیب یا قبیرداشیندا: “مراد غیرتی فرزند حسن…” گؤزون آچماغا اؤزون زورلاییر. یوخ، اؤلوم تاریخی یوخدو! اؤلمه‌ییب هله! قبیرلری آختاریر. سورونور؛ دؤرد ال‌ـ‌ آیاقلی چکیر اؤزون، ال‌لرین سورته‌رک صورات‌لارا. دده‌سی‌نین صوراتین تانیر. الی‌له اونون گؤزلرین یومور، دده‌سی دوروب اونو بو حالدا گؤرمه‌سین، باری.\nقویونون دووارلارین قوجاقلیر. آغیرلیغین سالیر دووارلارا، دؤره دولانیر. یوخ! قویونون دووارلاری بونو قوجاقلییب، هئی دؤره دولاندیریر. قویونون قوجاغی هئی دارالیر. هئی کیچیلیر. اوزای‌لارین قارا چوخورونا دوشوب، بلکه… دارتیلر، پارچالانیر. بؤلونوب آتیلر. “کیچیک تیکه‌ن قولاغین اولاجاق”، سؤزو قولاغین تیکه‌لیر.\nگوپ دوشور یئره؛ اوجا بیر یئردن ده دوشور -یوخودا دیکسینن کیمی. یاتمیشدی یانی، دوشور یئره؟ دونیانین هرزادی تؤکولور باشینا. دونیا بوتون اوزونده‌کی‌لرله فیرلانیر…\nبیر تاققیلتی قولاغینا چاتیر؛ چاتیر دا، چاتمیر دا. سسلنمک ایستیر. سسی چیخمیر؛ چیخانمیر. بوغازی باغلانیب. دیش‌لری قیفیللانیب… گؤزلری آلاقولای بیر چیراغ ایشیغین حس ائدیر. ایشیق دا فیرلانیر. گئجه گوندوزلوک بیلینمیر. او دونیادا نه گئجه، نه گوندوز؟\nباشی اوسته مهتابی بیر چیراغ ‌دیر‌ یانیر؛ بوزارمیش ایشیغی‌له. سکّی‌لرده اؤلولر. دده‌سین یووُر. دده‌سی‌نین جانی آغ ‌دیر‌. تقی‌نی یوور. تقی‌نین جانی یانیق‌دیر‌. عسگری یووُر. عسگرین کورَگینده داغ یئری، شالّاق ایزی. قیوریلیب قارنینا او شستلی‌لیکده ایگید. قرار یئرینه نه قدر قالمیشدان، بوی‌‌ـ‌بوخونو گؤزه گلردی اونون. نریمانین آیاق‌لاری‌نین آلتی شیریم‌ـ‌ شهره ‌دیر‌. شهینی یووا بیلمیر. نئجه یوسون اونو؟ اوجادان چیغیریر. سسی میرده‌شیرخانا دووارلاریندا عکس اولور. “دونیانین سونو ‌دیر‌، میرده‌شیر زاد دا یوخدو؟!” بونون اؤلوسو ‌دیر‌ یووُر اؤلولری؟ دیری دیری‌ گتیریرلر بو آرایا اؤلولری. بیردن صوراتین، یاش کاشی‌لاردا گؤرور. اؤزونه بنزه‌میر. اؤزونون ساققاللی اؤلوسونه بنزیر. او دونیادا اوزون قیرخا بیلمز کی… شهینین قارا گؤزلری، اوزاندیغی یئردن اونا زیلله‌نیب. آغ ‌دیر‌، جانی. بوزارمیش آغ. گئدیر اونون گؤزلرین باغلایا. دیری گؤزلرینه باخماق اولمازدی، اونون. آدامی توتاردی. قالسین اؤلو گؤزلرینه؛ اؤرتولمه‌ین اؤلو گؤزلرینه. گؤزلرین باغلایاندا دیکسینیر. گؤزلری آچیلیر تزه‌دن. قرار باشیندا باخیشین اَکردی آدامدان ، اؤزو بیلردی باخیشی نئجه چکیجی‌دیر. ایندی اَکمیر، هوروت هوروت بونون اوزونه باخیر. بلکه هئیبتیندن قورخور بونون؛ بئله ساققاللی گؤرسلـلیگیندن.\nآییلان کیمی‌دیر‌. سیمیت دووارلار اوستونه گلیر؛ بیر ده همن ایی. همن ایـیین داها قاتیسی، داها غلیظی. “دده وای” سسینه آییلمیشدی. “گئده، گئنه ده؟… یئکه دَوه!” ایستی بیر ایسلاقلیق حیس ائلیر آلتیندا. “دده وای بو آغیرلیقدا یورقانی یوماق اولماز، قیشین شخته‌سینده.” اوتانجدان آغیر کورسو یورقانین باشینا چکیر. ننه‌سی سیلکه‌لیر دورسون… ننه‌سی اوّل آپاریر بونو یوور، مطباغین چالاسرینده. قورولور، تمیز شالوار گئیدیریر. سونرا تشتی گتیریر قویور یورقانین ایسلاق یئری‌نین آلتینا. بونا دئییر، سو تؤکسون. آغیر میس آفتافانی ایکی‌اللی گؤتورور. بو زیققینا زیققینا تؤکور، ننه‌سی دئیینه دئیینه یووُر… کورسونون تووُندا گئنه یوخو آپاریر بیله‌سین. یون ایی قاری��یر سودوک ایینه، دولور بورنونا. قویون ایشه‌ییب سانکی. یوخونون شیرینلیگی زور گلیر او ایستیده. ایی اونودور. یاتیر.\nسویوق، اوشوتمه گؤزون آچدیریر. همن اوشاقلیغیندان قالان ایی بورنوندا، بو سفر او بوم‌‌ـ‌بوز اوتاقدا، سیمیت‌ دووارلار آراسیندا. باش سوروجو ایشه‌میشدی اوزونه، حالدان گئدنده. آییلمیشدی سودوک ایلیقلیغینا، ائله کی آییلمیشدی. اؤزون بله‌میشدی ده، گؤره‌سن؟ ساققالیندان یون اییی گلیر. داها قاتی سادیر اییی. ایی بورنوندا یوخو توتور. اؤلولر قاریشیر دیری‌لره گئنه، دولوشورلار بونون او بیر دامچا سلّولونا. هره بیر یاندان دانلاشدیریر بیله‌سین… “چیخارین یوخ ایدی …” “دؤزه بیلمه‌یه‌جاق ایدین…؟”\nهمن سس گلیر؛ همن تاققیلتی. داها یاخین ‌دیر‌ سس. سلولون دمیر قاپیسی‌نین سورمه‌سی چکیلیر. قاپی جیییر آچیلیر. مئژمئیی سیمیت اوسته چکیلتی ایله ایته‌نیر ایچری. آلتینداکی قوم‌لارین جیغیلتیسی اورک جیزیر. سسلنمک ایستیر. جانآتیر سوروشسون گؤرسون اونلاری دا توتوبلار. اینیلتیه ده گوجو اولمور. قاپی تاققیلتی ایلا باغلاناندا دیکسینیر. قرار یادینا دوشور. هئچ ‌یئری ترپنمیر، قالسین کی دیک دورا بیلسین. داشلانماق حیسّی، جانین لوت برق سیمی کیمی توتور. تکجه گؤزقاپاق‌لارین بیر آنلیق قالدیرا بیلیر، آنجاق کی. گؤرور سیمیت قازاماتیندا دیر. دووارلار اوستونه گلیر، بیر ده اورا دولوشان‌لار. قالیر دانلاق آلتیندا گئنه ده. “باریتین بیر آتیملیق ایمیش، بدبخت؟” بوینون ترپَدیر. “آی خلقی سعادته چاتدیراجاق ایمیش؟”\nکیریییب قالیب دونندن یا ناواختدان. اوزو قویلو نئجه دوشوب، دوشوب. “آی قدرته مئیدان اوخوردون!” همن چیراغ یانیر باشی اوسته. چیراغ کی واختی گؤرستمز. “نه تئز تومانیوی باتیردین؟” قولو قالیب آلتیندا قورویوب. بیرقولای ترپَدیر الین، شالوارین اووجلور. یاش دئییل. بیلینه بیلینمه‌یه، نم دی. “نه تئز پوخ یئدیمه دوشدون؟”\n“آچیلین اوستومدن، گلمه‌یین اوستومه ـ نه ایستیرسیز جانیمدان؟ گلمه‌یین اوستومه.” دئییر اوره‌گینده. “خفه‌لنین ـ”\n“بلبل کیمی دانیشاندا خفه‌لنئیدین با.” “سعیدی قینادین تئز دیله گلدی؟” “ائشیکده نفس ایستی یئردن چیخار، ایستی ـ ! ” بیردن ایستی باسیر بیله‌سین.\n“قرارین واختین ترسه دئدیم.”\n“یئرین کی دوز دئدین! ” “گونون کی دوز دئدین! دا نه قالدی؟”\n“بیه گلمه‌دیلر بوگون” بَــ بیلدیلر توتول ـــ” “بیلللر، حتماً بیلللر… کاش بیلمیش ـــ”… عسگرین باغیرما سسی فیکرین کسیر. چتین‌لیک‌له دؤنه بیلیر آرخاسی اوسته. کوره‌گی گؤینور، زوو چکیر. جانی چیخیر…\nمنیژ باشی‌نین اوستونده. الین آلنینا چکیر یا گؤزلرینه. ننه‌سی اؤزون دؤیور. منیژین گؤزو اونون قانچیل آیاق‌لارینا دوشنده، هوشدان گئدیر…\n“جلسه بیزده. ائولی آداما شک ائله‌مزلر،” سؤزون منیژ‌ـ‌ه دئمیر؛ اورگینده دئییر. بو سؤزو یولداش‌لار هامیسی دئیردی. اوغلونون ونقّه ونقی گلیر. منیژ اوشاغی ساکیتلدنمیر. جلسه اوتاغینا دا دولور سس. چیخیر، “آبیریم گئتدی، بیر ایش گؤر، منیژ” دئییر.\n“گؤر کیم آبیریدان دانیشیر!”\n“آبیری ساخلادین اؤزووه؟”\n“هووَ به هووَ دیینده آبریوا فیکیرلشئیدین.”\n“سانجی‌دی، نئینیم؟” دئییر منیژ. اوشاغین ونقّه ونقی قالیب قولاغیندا. او ونقیلتی اؤزوندن چیخیر بو یول. آیاق‌لارین باغلاییبلار تختین آشاغاسینا. کابلین ویژیلتیسی اوّل ه��وانی یاریر، سونرا آیاق‌لاری‌نین دریسین… ویـــــژّا ویژ…\nدده‌سی شوو الینده، حیطده دالیسیجا قاچیر. بو دا حووضون باشینا دولانیر. چله‌سر اوستوندن آتیلیر. شووُ هردن هاوایا چالیر. کوشولتوسو قولاغین اسدیریر. “گئده، دئمه‌دیم آدام اول؟” بیری یانینا دَییر، بیری کورَگینه. آغریدان اوره‌گی کئچیر. ننه‌سی پیلّه‌لردن اؤزونون حیطه آتیر. “کیشی، دا بسدی! آدام اولار.”\n“والّله آدام اوللام.” دده‌سینه دئییر.\n“بتر آدام اولدون.” “آدام لوُوا وئرن!”\nدده‌سی یورقان‌ـ‌دؤشکده خیریلتییا دوشوب. یوخودا خیریلدیر، آییقلیقدا دا. “اؤلمک راحات دئییل، هاااا، جانی چیخدی جان وئرینجه؛ جانی دوداغیندان چیخینجا.”\n“اونون اؤز جانی دوداغیندان چیخ ـــ سنین دوداغیـــ اؤزگه‌لر جانی.” “تقی اوجا بوی ی ی. بیغلیــ؛ شهین چادیرالی ـــ قارا قاش‌گـ…؛ عسگر بیغلی، عینک‌لی ی ی ی” “دیلین آچیلدی؟”\n“دیلیوی پیشیک یییب؟ بایاقدان ویر ویر سسین کسیلــمیردی، کلاسی گؤتورموشدون باشیوااااااـــ ایکی کلمــــ درسیوی ده دئـــ. گؤر نئچه یول‌دی، چاغیریرام، باشارمیــ …” خانیم اوزون چئویرنده، اونو یامسیلیر. شاییردلار گولور. خانیم معلیم ده بخاری‌نین آیاغین اوجالدیر، بونو چؤنمبتمه اوتورتدورور بخاری‌نین دیبینده. دئییر، “ایندی آدام اولاسان!” پؤرتوب، قیزیشیردی. جانینا اود دوشوردو…\nبرقی اوجاق سربازی تختین سیم‌لرین قیزدیریب… ویرنیخیر. ترپنمک اولمور. قو‌ل‌لاری دا تختین اوستونه کیرکیپ باغلی. چیغیریر، “یاندیم، یانــــ ”\n“هــن؟ ایستی کئچیر کورَییوه؟” باش سوروجونون سسی گلیر. “دئدیم داااا، بولار دیل آدامی دئییللر… بیز بولاری آدام ائله‌ریق.”\nیانیب تؤکولور. کورَگیندن قالخان اود، سوموک‌لرینه کیمی گؤینه‌دیر؛ ایلیک‌لرین قاینادیر.\n“قرار یئری…” قرار یئری، قاینار سو تؤکور باشینا. “گلمییئیدیلر، آماندی. گلمییـــ” عسگرین باغیرتی‌سی قولاغیندا اوولدور. شهینین چیغیرتیسی دا. “میه خانیم‌لاری دا بورا گتیررلر؟” یوخ اولا بیلمز. قولاق‌لاری دا خولیالانیر…\nالی اختیارسیزجاسینا گئدیر آلت‌پالتاری‌نین کئش یئرینه. “اوّل گون اونو چیخارتدون دا،” اؤز اؤزونه دئییر. “دووارین هانسی چاتداغینا قویدون؟ یاخجی کی تاپمادیلار باشدان آیاغامی آختاراندا.” اونون کاغاذین سویمادان، یاری بؤلوب، قویموشدو آلت‌پالتاری‌نین کئش یئرینه، تیکمیشدی. سونرا دا چیخاردیب، کاغا‌ذین چئینه‌ییب اوتموشدو، اؤزون ده قویموشدو دووار چاتداغینا. “آمما هایانا؟” اؤزون سورویوب چکیر تخته ساری. بیر آددیم یول، بیر عالمه دؤنور. “سوروننده نئجه آغیرلاشیر آدام.” تختدن یاپیشیر اؤزونون آغیر لئشین قالخیزیر سالیر تخت اوسته. آیاغی‌نین تولوغو پارتلاییر یئره سورتولدوکده. سویو، قانی تؤکولور اوتاغین تکینه. کورَگی‌نین ده دریسی سویولوب بلکه، زوققلتوسو بئله کئچیر جانی‌نین ایچینه.\n” نئجه ازبر اولموشدو دیلینده نسیمی؟” “دریسین سویدولار هااااا!”\n“زولفون گؤره‌لی، گؤزون نیگاراااااااا، منصور اولارام کی داااااار ائدرسن.”\n“سنین نوبه‌ندی! گولـّه یا دار؟”\n“دار دار ائله‌دین کی ایندی یئرین بوجور دار اولدو!”…\nمنیژ آوازامیش باخیر بونا. ننه‌سی پؤرتوب. دده‌سی‌نین اؤلوسو باخیر اوزونه -بونو گؤزله‌یرک. اوغلون گؤرمور. “یازیق اوشاق! آخی نییه ائولندین گئده؟” او دا او آواراگورلوقدا بیر آروادلا؟ ننه‌سی دئییردی او سفر توتولاندا نئجه ماتیکلنیب چیخاردی. ائوده تاپیلمازدی. “سیلّه ایله اوز قیزاردیر.” دئمیشدی بو دا، جاوابیندا.\nقیرخیق اوزونده سیلّه نئجه یئر سالمیشدی، سالمیشدی. آینا یوخ ایدی گؤرسون. شاراخ سسی اوزونده ایدی، او گوندن بری. ایلک دانیشدیران وورموشدو، ایلک دانیشمادیغیندا. بارماق یئرلری هله ده گؤینور. الین وورور. قوزا قوزا ساققالی ائله بیل پامبیق ‌دیر‌ یاپیشیب یارا اوستونه.\n“کاش اونو گؤرستمه‌سینلر ننه‌سینه، منیژـه، قوهوم قارداشینا.” قاروولچونون آیاق سس‌لری اوزاقدان دؤیور باشینا، گوپون کیمی. “گلیب آپاراجاقلار اظهارنامه‌وی امضالایاسان.” دونن هوشدان گئتدی قالدی بوگونه. ایکی کیشی کئچدی قول‌لاری‌نین آلتینا، سورویه سورویه گتیریب آتدیلار بو قازاماتا بیله‌سین. “قوی باری امضان اولماسین، یازیوین آیاغیندا.”\nساققالین بوراخیر، الین چکیر دووار چاتداق‌لارینا. عینگین ایلک گون آلمیشدیلار. چوخ ایستردی دووارین یازی‌لارین اوخوسون. بارماق‌لارین سورتردی قازی‌لارا، کورلار یازی‌لاری سورتن کیمی. “بوراخ بونلاری، هارا قویدون اونو؟” “تئز اول!”\n“تئز اول، تاپ!”\nبارماغین چکیر دووارین چاتداق یئرلرینه. قاتی ‌دیر‌ دووار. ایکی الین ده دولاندیریر دوواردا. تلسمک، خورا کیمی دوشوب جانینا، فیکرین جایدیریر.\n“تئز اول، ایندی گلللر.”\nبیردن تیغه‌نین دندن اوزو دَیـیر بارماق‌لارینا. بارماغین بیر ده چکیر. “هن، اؤزو دی! ”\nسئوینیر. دیرناغی لا چکیر چیخاردیر.\nسیمیت کیمی سویوق ‌دیر‌، تیغه. “ایندی قیزیشار.” دئییر. بونو اوجادان دئییر. تیغه‌نی دوداغینا یاخینلادیب، “ایندی جانین قیزیشار.” دئییر. دندن الینه باش‌بارماغین چکیر. او الی ایتی ‌دیر‌ آنجاق؛ دونیانین هر کسَـریندن داها ایتی…","num_words":2694,"character_repetition_ratio":0.021,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":128842.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آووکادو (آللیقاتور آرمود فورما‌لی – Persea americana) 6–20 م هون‌دورلوگو اولان تروپیک بیتکی‌دیر. اساساً مئکسیکا و برازیلیا اراضی‌سینده یاییلمیش‌دیر. حال-حاضردا ایسه تروپیک و سوبتروپیک اؤلکه‌لرده یئتیشدیریلیر.\nائللیپتیک، سیوری اوجلو، قالین دری‌لی، جیلا‌لی، پارلاق و یا توند یاشیل یارپاق‌لاری وار. یارپاغین عکس اوزو بوز رنگده‌دیر، پورتاغال یارپاغینی خاتیرلا‌دیر.\nچیچکلنمه زامانی 100–300 چیچک آچماسینا باخمایا‌راق، یالنیز 0،1%-ی توزلانیر. بونون اساس سببی ایسه چیچکلنمه‌نین بیرینجی گونو دیشیجیگین عمله گلمه‌سی، ائرککجیگین اینکیشاف ائتممه‌سی‌دیر. چیچک بیر گونه سولور. نؤوبتی گون چیچک یئنی‌دن آچیر، آرتیق ائرککجیک‌لر عمله گلیر، آنجاق دیشیجیک مهو اولور. بون‌دان باشقا، ائرککجیک و دیشیجیک‌لرین آچیلماسی گونون موختلیف واخت‌لاریندا باش وئریر.\nمئیوه‌لری یومورتاشکیل‌لی و یا آرمودشکیل‌لی اولور. آووکادونون نؤو‌لری 3 جوغرافی قروپا بؤلونور:\nآنتیل قروپو (تروپیک) تروپیک دوزن ساحه‌له‌ده (دنیز سویه‌سین‌دن 800 م هون‌دورلویه قدر) عمله گلیب.\nمسئلن، بورا Waldin، Simmonds و Black Prince. اونلار شاختایاداوام‌سیزدیرلار. مئیوه‌لرین چکی‌سی 0،4–1،5 کق-دیر.\nقواتئمال قروپو (یاریمتروپیک) تروپیک داغ‌لیق ساحه‌لرده (دنیز سویه‌سین‌دن 800–2.800 م یوکسک‌لیکده) عمله گلیب.\nقروپون Bemik و Hass نؤو‌لری وار. اونلار 0 °C تئمپئراتورا قیسا مدت عرضینده تاب گتیریرلر. مئیوه‌لرین چکی‌سی 0،5– 1،5 کق اولور.\nمئکسیکان قروپو (سوبتروپیک) مئکسیکانین سوبتروپیک ساحه‌لرینده یئتیشیر. اونلار اساساً آشاغی تئمپئراتورا داوام‌لی نؤو‌لره عاید ائدیلیر (- 4 °C تئمپئراتورا قیسا مدت عرضینده تاب گتیریرلر). بو قروپون نؤو‌لری داها چوخ بئجریلیر. مسئلن، Gottfried و Pernod نؤو‌لری. مئیوه‌لرین چکی‌سی 250 قراما قدر اولور.\nحال-حاضردا ایکی قروپون (قواتئمال و مئکسیکان) نؤو‌لری‌نین چارپازلاشدیریلماسی اهمیت‌لی حساب اولونور. بیزیم اوچون یالنیز مئکسیکان قروپون‌داکی نؤو‌لر اهمیت‌لی‌دیر.\nاولا بیلسین کی، چتین چیچکلنمه پروسئسینه گؤره بیزده مئیوه عمله گلمه‌سین اونا گؤره ده بو نؤو چوخ گؤزل یارپاق‌لاری ایله اینتئریئر اوچون الوئریش‌لی‌دیر. آووکادو اکیلن‌دن 6–8 ایل سونرا چیچکلمه‌یه باشلاییر. آووکادو اوچون سپلنمیش ایشیق طلب اولونور. سیز اونو منزیلده، اوفیسده و یا ایستی‌خانادا یئتیش‌دیره بیلرسینیز. یایدا سیز اونو ائیوانا و یا باغا قویماق اولار.\nتورپاغا تلبات‌لی دئییل. باغچی‌لیق تسرروفاتیندا عادتن یونگول، اورتا تورش تورپاق‌دان ایستیفاده اولونور. ایل بویو او نم اولما‌لی‌دیر، آنجاق حدین‌دن آرتیق سولاماق اولماز.\nاگر او، سوسوزلوق‌دان اذیت چکرسه، یارپاق‌لارینی دره بیلرسینیز. واختاشیری سو سپمک چوخ فایدا‌لی‌دیر. آووکادو توخوم واسطه‌سیله چوخالیر. بعضی نؤو‌لری ایسه قلم واسطه‌سیله چوخالتماق اولار.\nتوخوم یارییا قدر سودا ایسلادیلیر، آشاغی حیسه‌سی سودا قالیر. جوجرنه قدر سودا ساخلانیلیر. (توخوم‌لاری سودا 3 آیدان آرتیق ساخلامایین. اگر 3 آی عرضینده توخوم‌لار جوجرمزسه، اونلاری سودان چیخارین . عادتن، توخوم اکدیک‌دن سونرا جوجریر و بؤیوگور).\nاکین زامانی توخومون آشاغی حیسه‌سی (3\/4) تورپاغا باسدیریلیر. فیکریمیزجه، هر بیر توخومو نیسبتن بؤیوک قابا اکمک داها الوئریش‌لی اولار، سونرا او، شوشه پارچاسی ایله اؤرتولور. بئله کی، بو روتوبت‌لی موهیتده جوجرمه سرعت‌لنیر. یومشاق و هاوا ایله زنگین اکین سوبستراتی (تورپاق) سئچیلمه‌لی‌دیر کی، آرتیق سولار درهال آخسین. هر گون تخمینن 30 دقیقه شوشه پارچاسی گؤتورولور کی، توخوم کیفلنمه‌سین.\nتوخوم بوتون گونو ایستیده اولارسا، یاخشی جوجرر. ایدئال تئمپئراتور 25 °C یوخاری حساب اولونور. بیرینجی یارپاق عمله گلن‌دن سونرا، اوتاق تئمپئراتورو کیفایت‌دیر.\nاگر دیبچک رادیوتورون اوزرینه قویولارسا، یوکسک تئمپئراتوردا اونو ساخلاماق آسان‌دیر. یاخشی اولار کی، توخوم قیشدا ایسیتمه سیستئمین‌دن ایستیفاده اولونان واخت جوجردیلسین.\nبیزیم شرایطده آووکادو کیفایت قدر تئز بؤیوگور. تخمینن 1م هوندورلوگونده قول‌لو- بوداق‌لی آغاج بیزم شرایطده 2 ایل عرضینده بؤیوگور.\nاولا بیلسین کی، بیزیم شرایطده آووکادونون بار وئرمه‌سی مومکون اولامسین. هالبوکی بوگون‌لرده اونلاری ماغازا‌لاردا تاپماق هئچ ده چتین دئییل. تأسف کی، ماغازا‌دان آلینمیش مئیوه توخومون‌دان همین بیتکینی یئتیش‌دیره بیلمیجکسینیز (اونلار نادیر حال‌لاردا جوجریر، اونا گؤره کی، مئیوه‌لر یئتیشممیش دریلیر).\nآووکادو دونیادا ان اهمیت‌لی مئیوه‌لردن بیری حساب اولونور. اونون ائنئرگئتیک دیری 100 قر اته (840 kJ) برابردیر (موقاییسه اوچون: بانان 355 kJ، مانقو 215، پاپایا 180، پومیدور 90، خیار 0،64). ترکیبی 5–32% دریده آسان سورتولن یاغ و دیرلی کوسمئتیک وسیته‌لردن عبارت‌دیر. کیمیوی ترکیبینه گؤره آووکادو مئیوه حساب اولونمور، باخمایا‌راق کی، او بو فسیله‌یه عاید ائدیلیر.\nاونو پئن‌دیر فورماسیندا دا ایستیفاده ائتمک اولار. او دوغرانیلیر، اوزرینه لیمون شیره‌سی، دوز و یا ادویات علاوه اولونور و قاشیق ایله یئییلیر. نؤوبتی ساییمیزدا سیز آووکادودان داها بیر آسان رئسئپت الده ائدجکسینیز.\n««« اوولکی مقاله: بیچیلمیش اوت ایله نه ائتمه‌لی؟ نؤوبتی مقاله: بیز بیتکیئین بؤجک‌لره قارشی موباریزه آپاریریق »»»\nدۇزگونو 27.12.2023 23:33 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nکپر کلوب حاقیندا\nKPR − بیتکیچی‌لیک کلوبو بئینلخالق باغچی‌لیق تشکیلاتی‌دیر. داها چوخ اوخویون\nتجروبه‌نیزه اساساً بیتکی‌لرین بئجریلمه و یئتیشدیریلمه اصولونو بیزیمله بؤلوشون. بو ماقاله حاقیندا یازین و بوتانیخ ژورنالیندا آنا دیلینیزده درج ائدین! دیگر معلومات‌لار اوچون بیزیمله علاقه ساخلایین.","num_words":1147,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":173723.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان خالقی نین یئتیشدیردیی بؤیوک سؤز اوستادلاری ایچه ریسینده نسیمی خصوصیله اهمییتلی یئر توتور. چون کی اونون یارادیجیلیغی ایله آذربایجان شعری نین و اجتماعی فکری نین تاریخینده یئنی بیر مرحله باشلاییر. دوغرودور نسیمی دن چوخ- چوخ اول، آذربایجان کلاسیک شعری وطنیمیزده، حدودلاریندان اوزاق لاردا، یاخین شرق اؤلکه لرینده گئنیش یاییلمیش و خالق لارین بدیعی فیکری نین انکشافینا درین تاثیر گؤسترمیشدیر. لاکین نسیمی یه قدر یارادیلمیش بو ادبیاتین تاثیر دایره سی معیین معنادا محدود ایدی. بو ادبیاتین بؤیوک بیر قولو تاریخی ضرورت نتیجه سینده فارس دیلینده یارادیلمیشدیر.","num_words":100,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":688585.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عثمانلی اوْردوسو یادا عثمانلی ایمپیراتورلوغو سیلاحلی گوجلری (عثمانلی تورکجه‌سی: اردوی همایون)، عثمانلی ایمپیراتورلوغو سرحدلری‌نی قوْروماقلا وظیفه‌لی عسگری گوج ایدی. عثمانلی اوْردوسونون تملی‌نی، قورو اوْردوسو (ایلک دؤنم عثمانلی اوردوسو، کلاسیک عثمانلی اوردوسو، نیظام جدید اوردوسو، سکبان جدید، عساکیر منصوره محمدیه، مودرن عثمانلی اوردوسو)، دونانما و طیاره بؤلوکلری تشکیل وئریردی.[۲]\nعثمانلی اوردوسو[دَییشدیر]\nاوْردوی همایون (عثمانلی تورکجه‌سی: اردوی همایون)، عثمانلی ایمپیراتورلوغونون اوْردوسودور. عثمانلی اوْردوسونون تاریخی ایکی اساس دؤنمه آیریلابیلیر. کلاسیک دؤنم، عثمانلی ایمپیراتورلوغونون قۇرولوشو اوْلان ۱۲۹۹ ایلی ایله ۱۹. یوز ایلین باشلارینداکی عسگری ایصلاحاتلار آراسینداکی دؤنم و مودرن دؤنم کی ایصلاحاتلار سوْنراسی دؤنمی ایحاطه ائدیر.\nایلک دؤنم عثمانلی اوردوسو[دَییشدیر]\nاساس مقاله: ایلک دؤنم عثمانلی اوردوسو\nایلک دؤنم عثمانلی اوردوسو دؤنمی، عثمانلی دؤولتی‌نین قۇرولوشوندان فاتیح سولطان محمد دؤنمینه قدر اوْلان دؤنم دیر. قاریشیق آتلی عشیره گوجلریندن تشکیل تاپیب بیرینجی اورخان زامانیندا پیاده و موسلم گوجلری ایله سیستماتیکلشمه‌گه باشلامیشدیر.[۳]\nکلاسیک عثمانلی اوْردوسو[دَ��یشدیر]\nاساس مقاله: کلاسیک عثمانلی اوردوسو\nکلاسیک عثمانلی اوردوسو فاتیح سولطان محمدین دؤولت و عسگری ایصلاحاتلاری ایله باشلامیشدیر. بۇ ایصلاحاتلار ایله عثمانلی دؤولتی‌نین بی‌لیک-دؤولت سیاستیندن ایمپیراتورلوق سیاستینه گئچیشی سیراسیندا مرکزی صلاحیتی دوشیرمه-قاپی‌قولو-یئنی‌چئری-اندرون سیستمی ایله گۆجلشدیرمه مقصدی داشیمیشدیر. بۇ دؤنمده اوْجاقلاردان بیری اوْلان و دوشیرمه‌لردن قۇرولان یئنی‌چئری اوْجاغی‌نین اوْردو و سیاستده بؤیوک تأثیری وار دیر. کلاسیک دؤنم عثمانلی اوْردوسو تشکیلاتی قاپی‌قولو عسگرلری و ایالت عسگرلری اوْلاراق یاپیلانمیشدیر. بۇ اوْردو ۱۶۰۶ ایلینه قدر (یۆکسلیش ایللری) گیردیگی ساواشلاردان باشاری ایله چیخمیشدیر.[۴][۵]\nکلاسیک عثمانلی اوْردوسو (۱۴۵۱–۱۶۰۶)\nیئنی‌چئری آغاسی\nسیپاهی\nشورباچی\nسیپاهی\nکلاسیک اوْردویو یئنی‌لمه چالیشمالاری (۱۶۰۶–۱۸۲۶)[دَییشدیر]\n۱۶۰۶ ایلی ایله کلاسیک اوْردو ساواشلاردان مغلوبیت ایله چیخمایا باشلامیشدیر. بۇ دؤنمده یئنی‌چئریلیگی فایدالانابیله‌جک شکیله گتیرمک مقصدی ایله یاپیلان چالیشمالار موعین اوْلموشدور. فرانسه‌دن یاردیم ایسته‌میش، ۱۷۹۶ ایلینده قوْنو ایله باغلی اوْلاراق توْپ، خومپارا تؤکومجوسو، توْپ قونداغی و توفنگچی ایشچیلری گلمیشدیر. آیریجا، بیر سۆره سوْنرا فرانسه‌دن ژنرال مناند باشقانلیغیندا و عمله باشی بامیلو ایله گلن هیئتله بیرلیکده پروسیادان دا ضابیط و دانیشمانلاری گلدی. بۇنلاردان آلبای ووْن قوْتزه، ۱۷۹۸ده اۆچونجو سلیمین ایستگی اۆزرینه عثمانلی قۇرو بیرلیکلرینده آراشدیرمالار آپاریلدی. بۇ دؤنم واقعه خیریه (خیرلی اوْلای) یئنی‌چئری اوْجاغی‌نین لغو اوْلماسی ایله سوْنا چاتمیشدیر.[۶][۷]\nیئنی اوْردو چالیشمالاری (۱۸۲۶–۱۸۶۸)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: عساکیر منصوره محمدیه\nیئنی اوْردو چالیشمالاری (۱۸۲۶–۱۸۶۸)\n(۱۸۵۴) نفرلر\n(۱۸۵۴) آغیر سیلاحلار\n(۱۸۵۴) پاشا و یاورلری\nمودرن عثمانلی اوْردوسو[دَییشدیر]\nاساس مقاله: مودرن عثمانلی اوردوسو\nمودرن عثمانلی اوردوسو عثمانلی قورو گوجلری‌نین یئنی‌دن تشکیلاتلانماسی، بالکان ساواشلاری مغلوبیتی‌نین همن سوْنراسیندا باشلاناراق بیرینجی دونیا ساواشی اؤنجه‌سینده تاماملانمیشدیر.\nمودرن عثمانلی اوْردوسو\nساواشان بیرلیکلر\nآغیر سیلاح (Howitzer)\nآتلی بیرلیک\nنفرلر\nمودرن عثمانلی اوْردوسو\nاوزمان بیرلیکلر\nموهندیسلیک بیرلیکلری\nایرتیباط بیرلیکلری\nطیب بیرلیکلری\nدنیز گوجلری[دَییشدیر]\nاساس مقاله: عثمانلی دونانماسی\nعثمانلی دونانماسی و عثمانلی ایمپیراتورلوغونون دنیرچیلیک ماراغی ایزمیت و گملیک طرفلری‌نین، داها سوْنرا دا قارسی ویلایتی‌نین آلینماسی ایله باشلادی. قارسی بی‌لیگی گمی‌لریندن فایدالاناراق روم‌ائلی‌یه گئچن عثمانلی اوْردوسو، ۱۳۹۰ ایلینده گلی بولو دا اؤنملی بیر ترسانه یاپمیشدیر. ساروخان اوغول‌لاری، آیدین اوغول‌لاری و منتشه اوغول‌لاری بی‌لیکلری کیمی دنیزه ساحیلی اوْلان بی‌لیکلر، عثمانلی ایمپیراتورلوغونون ایداره‌سینه گیرینجه، اوْنلارین ترسانه‌لریندن ده ایستیفاده ائدیلمیشدیر.[۸]\nعثمانلی دونانماسی\nزونچیو دؤیوشو، ۱۴۹۹\nمحمودیه گمی‌سی، ۱۸۲۹\nعثمانلی فیلوسو، ۱۹۱۴\nهاوا گوجلری[دَییشدیر]\nاساس مقاله: عثمانلی طیاره بؤلوکلری\nعثمانلی طیاره بؤلوکلری، عثمانلی ایمپیراتورلوغو��ون قۇرو و دنیز گوجلرینه عایید عسگری هاوا بؤلوکلری دیر. عثمانلی عسگری هاواجیلیغی‌نین تاریخی ژوئن ۱۹۰۹ و یا جولای ۱۹۱۱-ه قدر اۇزانماقدا دیر. تۆرک هاوا گوجلری، یۆزباشی فسا بیگ (ائورن‌سئو) و ملزم اول یوسف کنعان بیگ‌ین ۱۹۱۱ده اۇچوش تدریسی اۆچون فرانسه‌یه گؤندریلمه‌سینی عسگری هاواجیلیغی‌نین باشلانقیجی سایاراق، ۲۰۱۱ ایلینده هاواجیلیغین ۱۰۰-جو ایل دؤنومونو قۇتلادی.[۹]\nعثمانلی طیاره بؤلوکلری\nیاشیل‌کؤی، ۱۹۱۱\nپیلوتلار، ۱۹۱۲\nبالکان ساواشلاری\nپرسونل[دَییشدیر]\nتحصیل[دَییشدیر]\nآیریجا باخ: عجمی اوجاغی\nبیرینجی عثمان و بیرینجی اورخانین ایلک زامانلاریندا گؤنوللولردن تشکیل تاپان ایلک عثمانلی اوْردوسو یئرینه، بورسانین فتحی سیراسیندا اوْرتایا چیخان چاتیشمازلیقلاری دۆزلتمک اۆچون پارالی پیاده و آتلی بیرلیکلر قۇرولموشدور. یئنی‌چئریلیک قۇرولاراق تحصیللی بیر اوْردونون تمللری آتیلدی. کلاسیک دؤنمده عسگری تحصیلده اؤنه چیخان ایکی عونصور عجمی اوجاغی ایله یئنی‌چئری اوجاغی دیر. عجمی اوغلانلاری اوجاغیندا: پنچیک و دوشیرمه اوصوللاری ایله توْپلانان اۇشاقلار، یئتیشتیریلمک هدفی ایله اؤنجه بیر تۆرک عائیله‌سینه وئریلیر و اوْردان دا عجمی اوغلانلار اوجاغینا گلیرلردی. بۇ اوشاقلارا، بۇردا بیر طرفدن سیبیان مکتبی سویه‌سینده تحصیل وئریلیرکن دیگر طرفدن ده عسگری دیسیپلین ایله یئنی‌چئری اوجاغینا حاضیرلانیردی. داها سوْنرا عجمی اوغلانلار آراسیندان سئچیلن غازی اوغلانلار، جماعت اوْرتالاری، سکبانلار و آغا بؤلوکلرینده تحصیله تابیع توتولوردولار. ۱۸۲۶ دا لغو ائدیلن یئنی‌چئریلیکدن سوْنرا، فرقلی مؤسسه‌لر ایله اوْردونون تحصیلی داوام ائتدیریلمه‌گه چالیشیلمیشدیر.[۱۰]\n۱۷۷۳-جو ایلده اۆچونجو مصطفی زامانیندا جزاییرلی غازی حسن پاشا طرفیندن آچیلان هندسه اوتاغی، ترسانه و دوْنانمانین اینکیشافی و ترسانه خالقی‌نین تحصیلی هدفی ایله آچیلمیش تکنیک اوْخولدور. ۱۷۸۲-جی ایلده بیرینجی عبدالحمید دؤنمینده \"مهندیسخانه بحر همایون\" آدینی آلمیشدیر.\n۱۴ مارس ۱۸۲۷ده ایکینجی محمودون آچدیغی طیب‌خانه‌یه اۇزانان مکتب طیبیه شاهانه، عثمانلی‌نین ایلک طیب فاکولته‌سی دیر.\n۱ جولای ۱۸۳۵ده قورو حرب اوخولو ماچکادا ایکینجی محمودون دا قاتیلدیغی بیر تؤرنله تحصیله باشلامیشدیر. ۱۹۰۵ ایلینده بئش اوْردو مرکزینده آچیلمیش اوْلان ادیرنه، ماناستیر، ارزینجان، دمشق و بغداد حرب اوْخوللاری، قیسا بیر سۆره سوْنرا باغلانمیشلاردیر. اوْندان سوْنرا ساده‌جه ایستانبول داکی حربیه مکتبی، تحصیله داوام ائتمیشدیر.\n۳۰ دسامبر ۱۸۹۸ تاریخینده گولخانه عسگری طیب آکادمی‌سی ایلک اوْلاراق \" گولخانه سریریات خسته‌خاناسی\" آدی ایله تؤرنله آچیلمیش دیر. ۱۹۰۸ده ایکینجی مشروطیت اعلان ائدیلمه‌سیندن سوْنرا طیب قوْنولاریندا یاپیلماق ایسته‌نن رفورم جهدلری سوْنوجو عسگری و مۆلکی طیب اوْخوللاری بیرلشدیریلمیش و ۱۹۰۹دا قۇرولان ایستانبول بیلیم‌یوردو طیب فاکولته‌سینه گولخانه تدریس اۆیه‌لری‌نین اوْن بیر نفرلیک اؤنملی بیر قیسمتی ده یئربه‌یئر اوْلموشدور. طیاره مکتبی بالکان ساواشلاری‌نین آردیندان ۱۹۱۲-جی ایلینین باشیندا عثمانلی ایمپیراتورلوغونون عسگری هاواجیلیغی‌نین اینکیشافی اۆچون یاشیل‌کؤی‌ده قۇرولموش اوْلان اۇچوش اوْخولودور.\nایستیفاده اولونان سیلا��لار[دَییشدیر]\nعثمانلی اوْردوسوندا؛ علم، قیلینج، اوخ، ساپان، گورز، عمود، قامچی، بالتا، مچ، تورک قیلینجی، شمشیر، قادار، یاتاغان، خنجر، کاما، میزراق، جیریت، سونگو، زیپقین، تیرپان، چنگل، بالتالی میزراق، مانجانیق، موحاصیره بورجو، شایکا، توپ، شاهی توپ، شاکلوز، درانکی، بجولوشکا، اژدرهان، کولونبورنا، بالیئمز آدلارینداکی توْپلار آلتی خانه‌لی کارابینا، چاخماقلی و قوْرویوجو نؤوعلری ایله توفنگ، تاپانجا، زیره، کاراکال، زیره‌لی دبیلقه، دیزچک، الجک و قالخان دوشمن سیلاحلاریندان قوْرونماق اۆچون ایستیفاده اوْلونوردو.\nآیریجا باخ[دَییشدیر]\nعثمانلی ایمپیراتورلوغو\nعثمانلی ایمپیراتورلوغونون عسگری روتبه‌لری\nتورکیه سیلاحلی گوجلری عسگری روتبه‌لری\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Dedelerimiz 12 yıl askerlik yapıyordu. Erhan Afyoncu (22 July 2018).\n^ A Military History of the Ottomans: From Osman to Atatürk -By Mesut Uyar, Edward J. Erickson.\n^ Mesut Uyar, Edward J. Erickson, A Military History of the Ottomans: From Osman to Atatürk, Pleager Security International, آی‌اس‌بی‌ان 978-0-275-98876-0, 2009, p. 1.\n^ Schmidtchen, Volker (1977b), \"Riesengeschütze des 15. Jahrhunderts. Technische Höchstleistungen ihrer Zeit\", Technikgeschichte 44 (3): 213–237 (226–228)\n^ Ayalon, David (2013). Gunpowder and Firearms in the Mamluk Kingdom: A Challenge to Medieval Society (1956). Routledge. p. 126. ISBN 978-1136277320.\n^ The New Encyclopedia of Islam, ed. Cyril Glassé, Rowman & Littlefield, 2008, p. 129\n^ History of the Ottoman Empire and modern Turkey Ezel Kural Shaw p. 255 [۱]\n^ Suciu, Peter (2022-03-05). Turkey Could Be a Naval Power in Europe Again (en).\n^ Edward J. Erickson, Ordered To Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, \"Appendix D The Ottoman Aviation Inspectorate and Aviation Squadrons\", آی‌اس‌بی‌ان 0-313-31516-7, p. 227.\n^ Devshirme is a Contested Practice. University of Utah.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=عثمانلی_اوردوسو&oldid=1557238»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nArticles with hatnote templates targeting a nonexistent page\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ مارس ۲۰۲۴، ‏۱۱:۰۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1857,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":138008.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بالاجا قارا بالیق صمد بهرنگی شعر: محمد اشراقی سس: ماهرخ افرا Balaca Qarabalıq-Behrengi-Şiir-Mehemmed Işraqi-Ses-Mahruxefra-Ses\n1520\n0\nHeyderbaba-Bestekar-Ruslan Ağababayev-Çekiliş\n«حیدربابا» بسته‌کار: روسلان آغابابایئو شعر: محمد حسین شهریار (بو محتشم اثر «شئشنگی» آدلی بیر آشیق هاواسی‌نین اساسیندا یازیلمیشدیر. Heyderbaba-Bestekar-Ruslan Ağababayev-Çekiliş\n1758\n0\n« اؤنجه کی12...910111213141516171819...23102311سونراکی » سئچماق\nصفحه: 1 دان 2311\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1853 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38726 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌ل��رین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":306,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.047,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":50115.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بالیقچیلار اونون لشینی چوخلو زحمت‌ایله بالیق توروندان آییریب‌، چایین قیراغیندا یئره اوزالتدیلار. قوجا تیترهین اللری ایله توتون قوتوسونو تیتره ین دیزلرینین اوستونده آچیب‌، تله سیک بیر سیگار ائشیب قورو دوداقلارینین اورتاسیندان سارالمیش دیلینی سیگار کاغاذینین اورتاسینا چکه‌رک آلیشدیراندان سونرا درین بیر نفس ووروب “اونو چایا بوراخین گئتسین، یوخسا شیدیرقی بیر یاغیش یاغاجاق” دئدی.\nکیمسه اونون سؤزونه اؤنم وئرمه‌دی‌. گنج اوغلان بیر حالدا کی ایندی اؤزونه گلمیشدی جنازه‌یه باخاراق دالی – دالی قاییدیب، قوجانین یانیندا اوتورب “ایندی نه اولاجاق؟” –دییه، سوروشدو قوجادان‌. قوجا گینه بیر درین نفس ووروب چایا باخاراق “هئچ‌، چای جوشاجاق ” دئدی‌.\nکوله بؤرکونو باشیندان گؤتورب الینین دالیسی ایله آنلیندان آخیب اوزونه یاییلان تر داملالارینی سیله رک، اونو تانیسین دییه دققتله گؤزدن گئچیردن سونرا “بونو چایدا بوغوبلار” دئدی‌.\nنازیک اوزون ایسه‌، نفس – نفس ووراراق دیل آلتی “بیزه نه کیم بونو بوغوب‌. بو دا بو گونوموزون شانسیندان‌، اؤزگه لری تور آتار‌ قیزیل ان آزیندان اؤلو بالیق گلر تورونا، بیزه ده اؤلو بالیق کی سهل‌دی قارنی یاریق بیر بدبخت اؤلو گلر. آللاه جلالیوا چوخ شوکور‌.\nاوزو چاپیق‌، جنازه نین دؤره سینه نئچه دؤور دولاناندان سونرا باش بارماقلارینی قاییشینین دالیسینا سوخوب “یوخ – یوخ‌، مندن سوروشسوز دییرم بووووونووووو اول اؤلدوروب، سونرا سویا بوراخیبلار” دئدی‌.\nکوله : “هه بو دوز دئییر. بونو اؤنجه اؤلدوروب، سونرا سویا بوراخیبلار” دئدی‌.\nگنج اوغلانین دییه سن قورخوسو تؤکولموشدو‌. بیرالینی قوجانین چیینینه قویوب اینجه – اوزون بوینون جنازه یه ساری اوزالدیب باخاندان سونرا “من بونو تانیرام. هر سحر – آخشام گون چیخیب باتاندا ائله بو دؤوره برده اولار. من اوزاقدان گؤرموشم. چایا باخاراق دانیشار، آمما هئچ واخ بیلمه دیم نه دئییردی ” دئدی.\nاوزو یاریق “نه دییجاقیدی بئکار بیر آدامیدی دا‌، حتما” او شئیی کی گؤرمه یه جاغیدی گؤروموشدو، ائله اونا گؤره ده داها هئچ زاد گؤرمیجاق ” دئدی‌.\nقوجانین سیگارینا یاغیشین ایلک داملاسی دوشه رک، آلیشان کؤزو تاااااااس دییه سؤندو‌. قوجا گؤیه باخاراق “اؤزونوزه بیر اؤرتو تاپین‌، ایندی دیکی یاغیش یاغا ” دئدی‌.\nگنج اوغلان گؤی اوزونه باخاراق، دوداقلارینی بوزوب یولداشلارینی گؤزدن گئچیردی‌.\nقوجا نوه سینین یالنیش دوشوندوگونو آنلاییب‌، گینه سؤنموش سیگارینا درین بیر نفس ووردو‌. سؤنموش سیگارین زهره لی قوخوسو پیچاق کیمی بوغازینی یاردی‌. بو گونه جن سیگاری نییه ترک ائله یه بیلمه‌دیگینی دوشوندو‌.\nاینجه اوزون ” هه هه آی بالا سن بو ده ده وی بیر طبیبه گؤستر ” دئدی گنج اوغلانا.\nکوله ساغ بؤیرو اوسته اوزاناراق ” اولان بو نه درددی بو گون بیز دوشدوک ؟ بس بالیق توتماغیمیز نه اولاجاق ؟ بیز بیر تیکه چؤره ک دالیسیجانیق‌، بو قوجا دا چئرت – پئرت دانیشیر. یاغیش یاغاجاق‌، چای جوشاجاق ” دئدی‌.\nاوزو یاریق ؛ قوجا و باشقا یولداشلارینین سؤزلرینه اؤنم وئرمه دن بیر موفتتیش کیمی “چوخ عامیلی وار‌. اولا بیلر آروادی ایله ساواشا‌، بورجلو اولا، یا مخدیره تاپانمایا‌، یا یا یادا نه بولوم آللاه شیطانا لعنت ائله سین‌، هئچ کس دن باش تاپماق اولماییری” دئدی‌.\nایلدیریم سسی بالیقچیلارین سؤزلرینی بوغازلاریندا بوغدو‌، قارا بولودلار داغلارین دالیسندان یوگوروب گونشین قاباغینی آلدیلار‌. هامیسی هراسان گؤی اوزونه باخاراق قوجانین سؤزلرینین دوز اولدوغونو دوشوندولر‌. یاغیش دورمادان یاغماغا باشلادی؛ گؤی اوزو جیریلمیش دوغرودان‌. آز گئچمه‌دی سو داغدان آخیب ایلان کیمی یئرده سورونمه یه باشلادی. کیمسه جنازه یه اؤنم وئرمه دن قاچیب اؤزونه بیر امن یئر تاپدی‌. گنج اوغلان قوجانین الیندن یاپیشیب بالیقچیلارین یانینا گئتمک ایسته دی‌، آمما قوجا ” بوراخ الیوی گئت ” گنج اوغلانا دئدی‌. گنج اوغلان باشدان آیاغا ایسلانمیش بیر بیچیمده ” بوردا اوتورماغین نه فایداسی وار؟ آخی چایین سویو یوخاری گلمکده دیر، گؤرمورسن مگر ” دئدی قوجایا‌.\nقوجا الینی گنج اوغلانین الیندن آییریب جنازه یه باخاراق “سن گئت اؤزونه بیر یئر تاپ. من ایسته ییرم بو نون سون دفعه چایا نه سؤز دئدیگینی بیلم ” دئدی‌. بالیقچیلار اوزاقدان گنج اوغلانا اوجا سسله ” اده اونو بوراخ اونون بئینی بوشدو، گل بورایا ؛ اوردا قالسان اؤلمه‌یین حتمی‌دیر” دئدیلر‌. گنج اوغلان آغلایا – آغلایا قوجایا یالوارماقا باشلادی؛ آمما دییه‌سن قوجا کار اولموشدو؛ بیر هئیکل کیمی ایکی گؤزون جناره یه زیلله ییب باخیردی‌. گنج اوغلان اؤزونو بالیقچیلارین یانینا یئتیردی‌. قوجا ایسه جناره نین کناریندا اوتورب آچیق قالمیش آغزینا گؤز تیکمیشدی‌. داغلاردان آخان سو چایین سویونو داها یوخاریلاندیردی، ائله کی سو قوجانین آیاقلارین آلتینا آلدی‌. قوجا سویا اؤنم وئرمه‌دن جنازه یه باخیردی‌. سو یوخاریلاندیقجا جنازه نی یئردن قالدیریب حرکته سالدی‌. قوجا جنازه‌یه مانع اولمادی. چایین سویو جنازه‌نی قورد کیمی سوروتله یه – سوروتله‌یه گؤتوروب آپاردی‌.\nقوجا اونو گؤزدن ایتینجه ایزله دی؛ نهایت‌ده جنازه دنیزه ساری گؤزدن ایتدی‌. یاغیش داها آچمیشدی‌. گنج اوغلان ییخیلا – ییخیلا اؤزونو قوجایا یئتیردی؛ قوجانین ایکی گؤزو چایدا قالاراق؛ بدنی بیر هئیکل کیمی قوروموشدو‌. گنج اوغلان قوجانی باغرینا باساراق اوجا سسله آغلاماقا باشلادی‌. قوجانین آغزیندان هوف چیخدی. بیر سؤز دئمک ایسته ییردی گنج اوغلانا‌. اوغلان قولاغینی قوجانین آغزینا یاپیشدیریب ” نه دئمک ایسته ییرسن ” سوروشدو قوجادان‌. ” اونو کیمسه اؤلدورمه میشدی. او اؤزو – اؤزونون اؤنجه قارنینی بیچاقلا یارمیشدی، سونرا سویا بوراخمیشدی اؤزونو؛ تا سو��ا بوغولاندان سونرا سویون تکینده قالیب؛ اوزه چیخماسین ” قوجا دئدی‌. سونرا درین بیر آه چکه رک بولورسن چایا نه دئییردی او؟ گنج اوغلان ایتمیشینی تاپان بیریسی کیمی ” هه هه نه دئییردی او چایا ” سوروشدو قوجادان‌. “هامینیزدان زهلم گئدیر، دئییردی چایا ” دئییب، نفسی کسیلدی قوجانین‌.","num_words":1262,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":375997.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ماراغا (اینگیلیسجه: Maragheh، فارسجا: مراغه) ایرانین شرقی آذربایجان اوستانین‌دا بیر شهردیر. تبریزدن ۱۳۰ کیلومتر گونئی دوغودا و سهند داغی‌نین گونئیین‌ده یئرلشیر. ماراغا بؤلگه‌سینین اهالی‌سی ۳۰۰-مین نفر دیر و ماراغا شهرین اهالیسی ۲۰۰۶-نجی ایلده ۱۴۶٬۴۰۵ کیشی حساب‌لانیب‌دیر کی بۇ باخیم‌دان شرقی آذربایجان اوستانین‌دا -تبریز شهرین‌دن سوْنرا- ایکینجی ان بویوک و نوفوس‌لی شهردیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ دیل\n۲ تاریخچه\n۳ ماراغانین رادیوسی\n۴ هؤتل لر\n۵ منطقه‌لر\n۶ گورملی و تاریخی یئرلر\n۷ ماراغانین سوغاتلاری\n۷.۱ ماراغا صابونو\n۸ قارداشلیق\n۹ آدلیم‌لار\n۱۰ قایناقلار\nدیل دَییشدیر\nماراغا اهالی‌سی دوغو آذربایجانین آیری شهرلری کیمین آذربایجان تورکجه‌سینده دانیشیرلار. ماراغا اهالی‌سینین لهجه‌سی آذربایجان لهجه‌لری بولومون‌ده جیغاتی لهجه‌لرین‌دن سایلیر.\nتاریخچه دَییشدیر\nماراغا شهری‌نین بیر اوزون تاریخی واردیر و آذربایجانین ان تاریخ‌لی شهرلریندن بیری ساییلیر. بۇ شهر اورتا عصرلرده ماراغا ایلخانی لر دؤولتی نین (ایرانین) باشکندی اوْلموش دیر. سوْنرالار ایرانین ترکیبینده ایکن پایتخت استاتوسونو الده ائتمه سه ده سیاسی ، ایقتصادی ، ایجتیماعی و مدنی باخیمیدان بؤیوک نقش اوینامیش دیر. XVIII عصرده شهر ماراغا خانلیغی نین مرکزی ایدی.\nبو شهرده ایندیلیک ده چوخ‌لی تاریخی و گؤزل بینالار یئرلشیلر کی هر ایل چوخ‌لی توریست اؤزلرینه جذب ائدیرلر.\nماراغانین رادیوسی دَییشدیر\nبو رادیو ۱۳۷۵ ایلینده افتتاح اؤلوب دور کی اؤنون وئرلیک(برنامه)لری آذربایجان دیلینه دوزلیر.رادیو مراغه نین وئرلیک لریندن سیزلر و مسئولار(منطقه نین سورون لارینا گؤره دوزلینیب دیر) و سحر گؤروشین آد آپارا بیلریک.\nهؤتل لر دَییشدیر\nماراغا دا ایکی دانا هؤتل واردیر کی مؤسافر لره خدمات وئریر. بیری هتل بزرگ مراغه دیر کی دؤرد اولدوزلی بیر هؤتل دیر و شهرین قوزئی باتی سیندا یئرلشیب دیر و ایکینجی ده آلیانس هؤتلی دیر کی اوچ طبقه و ۱۵ دانا اؤتاق واری و شهری گونئی باتی سیندا یئرلشیب دیر.\nمنطقه‌لر دَییشدیر\nمراغا شهری بونا گؤره کی بیر بویوک و نفوس‌لی شهر دیر، ایکی منطقه‌یه بؤلونوب دیر. بیرینجی و ایکینجی منطقه. بیرینجی منطقه‌نین نفوسی ۲۰۰۶-نجی ییل‌ده ۶۸٬۴۸۶ کیشی و ایکینجی منطقه نین نفوسی ۷۷٬۹۱۸ کیشی ساییلیب دیر.\nماراغا دا نصیرالدین طوسی یاشاییب و بورادا اونون مشهور رصدخاناسی یئرلشیر.\nگورملی و تاریخی یئرلر دَییشدیر\nقیرمیزی گونبز\nگوی گونبز\nغفاریه گونبزی\nمدور گونبزی\nملا رستم مسجیدی\nمعزالدین مسجیدی\nطاق مسجیدی\nضریر مسجیدی\nقیرمیزی گونبز\nماراغا حتی مرمر محصولی ایله تانینیر\nماراغانین سوغاتلاری دَییشدیر\nماراغا صابونو دَییشدیر\nماراغا صابونو آذربایجان و آذربایجاندان اوزاق یئرلرده شؤهرتلی بیر صابون آدی دیر و ماراغادا دوزلن بیر گلنکسل (سن��ی) صابون آدی دیر.\nباسلوق\nسوجوق\nقره حالوا\nایپک فرشی\nباقلوا\nقورو میوه‌لر\nآیران\nاوزوم دوشابی\nیئمیش\nقارداشلیق دَییشدیر\nتاریخ\nاؤلکه\nقارداشلیق شهرلری\n۲۰۰۹\nگراژده[۲][۳]\nآدلیم‌لار دَییشدیر\nعبدالقادر مراغی\nاوحدی مراغه ای\nحاج زین العابدین مراغه ای\nبولود قاراچورلو\nماراغا\nقایناقلار دَییشدیر\n^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-07-03. یوْخلانیلیب2015-08-13.\n^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-09-11. یوْخلانیلیب2015-08-13.\n^ http:\/\/www.gorazde.ba\/index.php\/images\/vijesti\/media\/system\/dokumenti\/index.php?option=com_content&view=article&id=251:naelnik-upriliio-prijem-za-goste-iz-irana-&catid=27:vijesti&Itemid=34","num_words":649,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":83147.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آدین داقى مل ى قولیازم الار « تورکمنباش ى » مخت ومقلى نین گ یوزلرچ ھ قولیازماس ى، تورکمنیس تانینگ انیس تیتوتیندا جم ع ل ھ نن دیر.\nDo you like it?\nRead more\nMay 30, 2017\nاردوغان ترکمن صحرالی دیلچی عالیم یوسف آزمونا بایراغ هودیرلدی\nتۆرکمن- تۆرک دیلی پوداغیندا تانالیان دکتر یوسف آزمون تۆرک دیلینه قۇشان قۇشانتلاری اۆچین تورکیانینگ بایراغنا میناسیپ گؤرۆلدی","num_words":110,"character_repetition_ratio":0.017,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.864,"perplexity_score":159046.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله رابرت لانگلی طرفیندن ۲۰۲۲-جی ایلین مارت آیی‌نین ۲-ده ThoughtCo سایتیندا درج ائدیلیب و اتک‌یازی ترجومه قروپو اونو آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیب. توتالیتاریزم، آوتوریتاریزم و…\nرپورتاژ؛ رقیه کبیری ‌ایله تورونتو اونیورسیته‌سی‌نین اورتا و یاخین شرق دپارتما‌نیندا گؤروش\nتورکان بوزقورد و سارا ضروری 17-1-1403\n۲۰۲۴-جو ایلین مارت آیی‌نین ۱۲-ده، ادبی اثرلری ایله تانینمیش یازیچی رقیه کبیری‌ تورونتو اونیورسیته‌سی‌نین قوناغی ایدی. بو گؤروش، مولیفین یارادیجیلیغی و فیکیر‌لری ا‌یله تانیش اولماق ایسته‌ین…\nچرچیل ۱۹۴۵-جی ایل سئچکی‌لرینده نییه اودوزدو؟\nرابرت وایلد 25-12-1402\nبو مقاله رابرت وایلد طرفیندن ۲۰۱۸-جی ایلین مارت آییندا ThoughtCo سایتیندا درج ائدیلیب و اتک‌یازی ترجومه قروپو اونو آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیب. ۱۹۴۵-جی ایلده اینگیلتره‌ده هله…\nعیرق و ائتنیک منسوبیت آراسینداکی فرق؛ ائتنیک منسوبیت گیزلنه بیلر، لاکین عیرق عمومیتله گیزله‌نه بیلمز\nنادرا کریم نیتل 21-12-1402\nبو مقاله نادرا کریم نیتل طرفیندن ۲۰۲۱-جی ایلین مارت آییندا ThoughtCoسایتیندا درج ائدیلیب و اتک‌یازی ترجومه قروپو اونو آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیب. «عیرق» و «ائتنیک منسوبیت»…\nفلسفه بیزه خوشبختلیک ایندئکسی حاقیندا نه دئییر\nکلر کارلایل 17-12-1402\nبو مقاله لندن‌-ین کینگز کالجینده فلسفه پروفسورو اولان کلر کارلایل طرفیندن ۲۰۱۰-جو ایلده The Guardian سایتینا درج ائدیلیب و اتک‌یازی ترجومه قروپو اونو آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه…\nغزه‌ده اؤلوم\nسعید متین‌پور 3-12-1402\nحماسی (اونونلا برابر آرخاسیندا نه وارسا) آسقییا آلیرام. ذاتن ده آسقیدا؛ آرتیق اونا شهر پارتیزان آلانیندان بؤیوک بیر آلان قالمامیشدیر. اورتادا غزه وار. باتی ساحیل بئله…\nاورهان پاموکون تورکییه‌سینده آتالار، اوغول‌لار و غرب\nشاج متییو 1-12-1402\n۲۰۱۷جی ایل اوکتیابرین ۳۰دا The Newyorker سایتیندا درج اولونان بو مقاله، اتک‌یازی ترجمه قوروپو طرفیندن آذربایجان تورکجه‌سینه ترجمه ائدیلیب. اورهان پاموک بو آی یئنیدن نشر اولونان…\nیادلاشما و سوسیال یادلاشمانین آنلامی\nاشلی کراسمن 26-11-1402\nاشلی کراسمن‌ین یازدیغی بو مقاله ۲۰۱۹-جو ایلین ایون آیی‌نین ۲۱-ده، ToughtCo سایتیندا درج ائدیلیب و «اتک‌یازی» ترجومه قوروپو اونو آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیب. یادلاشما کارل مارکس…\nنه دئییریکسه ائله اویوق؛ دوشونجه‌لریمیز و دانیشیق‌لاریمیز بیزیم ساغلاملیغیمیزی نئجه فورمالاشدیریر؟\nگری جان بیشاپ 21-11-1402\nانگلیسجه‌دن ترجومه: اتک‌یازی ترجمه قوروپو سحر قهوه‌سی ریتوالینیزا قاپیدان آیاغینیز دولاشاراق داخیل اولورسونوز. میزلر، صندل‌لر و اوزادیلمیش آیاق‌لاردان تشکیل اولان قاریشیقلیقدا یئرییرکن نهایت سیرانین سونونداکی مکانا…\nسیاسی سورج نظرییه‌سی؛ سوسیال حرکات‌لارین اساس نظرییه‌سینه عمومی باخیش\nاشلی کراسمن 19-11-1402\n«سیاسی سورج نظرییه‌سی» ائشلی کروسمانین ۲۰۱۹-جی ایلین فئورال آیی‌نین ۱۳-ده ToughtCo سایتینا یازدیغی مقاله‌نین عنوانی‌دیر. پیمان رزاقی اونو اتک‌یازی سایتی اوچون ترجومه ائدیب. «سیاسی ایمکان‌لار نظرییه‌سی»…\nPrevious 1 2 3 4 … 13 Next\nان چوخ باخيلانلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nاینکلوزیو توپلوم فوندو فعالیّته باشلاییب\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nآذربایجانین خردادی\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":733,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.032,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":175427.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عومومی اوْلاراق آسیا معماری‌سینده، یاساق شهر و توپ‌قاپی سارایی کیمی سارایلار و یا دیگر بؤیوک ائولر، یاپی‌لار و قورولوشلار آسما کؤرپۆلر و یا قاپالی یۆرویوش یوْللاریلا بیرلشدیریلمیش بیر و یا داها چوْخ یان کؤشکه صاحیب اوْلابیلمکده دیرلر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Mitchell, James (1908). Significant Etymology. William Blackwood & Sons. p. 201. The Latin word papilio signified originally a butterfly, but in late Latin, and even in Pliny and Tertullian, came to signify a tent, colours, or a flag. It came to signify this apparently from the flapping of the canvas, like a butterfly literally that which is spread out like the wings of a butterfly.\n^ The Ultimate Guide To Pavilion And Their Materials.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=کؤشک&oldid=1527748»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۷ اوْکتوبر ۲۰۲۲، ‏۱۵:۵۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":273,"character_repetition_ratio":0.022,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.85,"perplexity_score":111873.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"علاءالدین اتسز (اینگیلیسی‌جه: Atsiz) قدیم ایران شاهی.۱۱۲۷ – ۱۱۵۶ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا ایل ارسلان واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":32,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":664925.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مونرو، جورجیا (اینگیلیسجه: Monroe, Georgia) آمریکانین جورجیا ایالتیندا یئر آلان بیر شهردیر و ۲۷٫۱ کیلومتر موربّع ساحه سی وار. ۲۰۱۰-جی ایلين نۆفوس ساییمی اساسیندا ۱۳۲۳۴ نفر و اها‌لی سیخلیغی ۴۲۰٫۹ اینسان کیلومتر موربّع دیر. مونرو دنیز سئوییه‌سیندن ۲۷۷ متر اۇجالیقیدا یئرلشیر.\nمونرو، جورجیا\nشهر\nLocation in Walton County and the state of جورجیا ایالتی\nموختصاتلار: 33°47′36″N 83°42′39″W \/ 33.79333°N 83.71083°W \/ 33.79333; -83.71083موختصات: 33°47′36″N 83°42′39″W \/ 33.79333°N 83.71083°W \/ 33.79333; -83.71083","num_words":97,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.068,"special_characters_ratio":0.404,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":85432.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"خندق لو (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، ماهنشان بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو و اورياد قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۲۰۶ نفر اهالیسی و ۴۶ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۱۰۴ نفری کیشی و ۱۰۲ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۱۲۷ نفری ساوادلی و ۶۴ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=خندق_لو_(ماهنشان)&oldid=1550225»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":968,"character_repetition_ratio":0.221,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.317,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":132335.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۵ اوردیبهشت، ایران تقویمینده ایلین ۴۶-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۳۱۹ گۆن (نورمال ایل) یا ۳۲۰ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":295263.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"‌‌گؤز‌لری‌نین نورونو، قلبی‌نین اودونو سؤزلره، میصراع‌‌‌لارا تؤکن، عؤمور-گونونو دوغما ائل-اوبا اوغروندا ادبی فعالیته ‌حصر ‌‌‌ائده‌ن گونئی آذربایجان ادبیاتی‌نین فداکار ضیالی‌‌‌لاریندان بیری ده «صدیار وظیفه ائل‌اوغلو»دور. ادبی فعالیت دایره‌سی گئنیش اولسا دا، داها چوخ شاعر کیملیگی‌له تانینان صدیار وظیفه اؤز میسیاسینی یازار ایمضاسی ایله، سانکی داها دا برکیشدیرمک ایسته‌میش و اؤزونه «ائل‌اوغلو» تخلوصونو سئچه‌رک یولونو، مرامینی تا باشدان آچیق-آیدین بیان ائتمیش‌‌دیر. گونئی آذربایجان میللی دئموکراتیک ادبیاتی‌نین اوچونجو نسیل نوماینده‌لریندن اولان صدیار وظیفه ائل اوغلونون یئتیشدیگی موحیطی نظره آلساق، اونون سئچیمی‌نین نه قده‌ر طبیعی و لابود اولدوغونو آنلاماق چتین دئییل. بو او موحیط‌‌دیر کی، دامار‌‌‌لاریندا تورک قانی آخان هر بیر گنجین سئچیمی اوچون یالنیز بیرجه «قئیرت» کلمه‌سی یئتردی. او گنجلر کی، اون‌‌‌لار عؤمور‌‌لریله تاریخ یازان جسور، دؤنمز، وطن، میللت فدایی‌‌‌لری آراسیندا بؤیویور، اون‌‌‌لارین چتین، شرفلی حیات یول‌‌‌لارینا تانیقلیق ائدیر و اون‌‌‌لاردان اؤیره‌نیردیلر.\nصدیار وظیفه اسماعیل اوغلو ۱۹۵۹-جی ایل آپرئلین ۲-ده قاراداغ ماحالی‌نین ‌‌‌خداآفرین ناحیه‌سینده یئرلشن «کاتدالی قولوبیلی» قیشلاغیندا بیر کؤچری عاییله‌ده آنادان اولوب. ۱۲ یاشینادک دوغما ائلینده بؤیویوب، ابتدایی تحصیلینی «جعفرقولو اوشاغی» قیشلاغیندا باشا چاتدیریب، اورتا تحصیلینی اهر و تبریز شهر‌‌لرینده بیتیریب‌‌دیر. ائل‌اوغلو ۱۹۷۸-جی ایلدن باشلایاراق دؤرد ایل تبریز شهری‌نین اطرافیندا اولان «مایان» کندینده معلملیک ائتمیش، سونرا تهرانا کؤچوب بیر شیرکتده ایشله‌میش‌‌دیر. او، گنجلیک ایل‌‌لریندن باشلایاراق آذربایجان ادبیاتی‌نین مطالعه‌سیله مشغول اولموش، همین ایللرده ایلک قلم تجروبه‌لری کیمی آنا دیلیمیزده شعرلر یازماغا باشلامیش‌‌دیر. ائل‌اوغلونون شعری ایلک دفعه ۱۹۸۰-جی ایلین آوقوست آییندا تبریزده نشر ائدیلن «دده قورقود» درگیسینده چاپ اولونوب. یارادیجیلیغا شعرله باشلایان ائل‌اوغلونون ایندییه‌دک ایکی جیلد شعر کیتابی چاپ ائدیلیب. ایلک آددیم‌‌‌لاریندان ادبیات عالمینده و خالق آراسیندا رغبتله قارشیلانان شاعرین اثر‌‌لری ایران و او تایلی – بو تایلی آذربایجان مطبوعاتیندا متمادی درج اولونوبدور. هله ۱۹۸۱-جی ایلده مرحوم آکادئمیک میرزه ایبراهیموو او زامان‌‌‌لار شاعرلر و یازیچی‌‌‌لار اتفاقی‌نین اورقانی اولان «آذربایجان» درگیسینده «جنوب سووقاتی» باشلیقلی مقاله‌سینده ائل‌اوغلونون ایلک دؤنه چاپ اولونان شعر‌‌لرینی ‌‌دیره‌نیش ادبیاتی کیمی ده‌یرلندیریب‌‌دیر.\n«صدیار وظیفه ائل‌اوغلو»نون «قوشما‌‌‌لار» آدلی ایلک شعرلر مجموعه‌سی ۲۰۰۲-جی ایلده تهراندا «نخستین» نشریاتیندا اسکی الیفبادا چاپدان چیخیب‌‌دیر. کیتابین اؤن سؤز مؤللیفی تانینمیش ادبیاتشوناس عالیم دوکتور محمدرضا کریمی‌دیر. ۱۲۰ صحیفه‌دن عبارت اولان بو کیتابدا ائل‌اوغلونون قوشما‌‌‌لاری، گرایلی‌‌‌‌لاری و بیر‌سیرا سربست شعر‌‌لری یئر آلیر. بو شعرلردن بعضی‌‌لرینه عاشیق‌‌‌‌لار و خواننده‌لر طرفیندن موسیقی بستله‌نیب شنلیک‌لرده اوخونور.\nائل‌اوغلو ایلک شعرلر کیتابینی هله گنجلیک چاغیندان شخصیتینه و پوئتیک مفکوره‌سینه حئیران اولدوغو معنوی دوستو «حسین عارف»‌ین عزیز خاطیره‌سینه ‌حصر ائدیب. کیتاب نشر ائدیلن واخت مرحوم شاعرین اؤلومونون اونونجو ایلی ایدی. کیتابین آرخا قابیغیندا درج اولونان، درین حوزون و حسرتینی ایفاده ‌‌‌ائده‌ن «نه اولوب؟» گرایلیسی:\nرنگی قاچیب آغ چیچگین،\nگؤرن او باغدا نه اولوب؟\nبنؤوشه ی��لور لچگین،\nگؤرن او داغدا نه اولوب؟\nکولک مئشه‌یه نه دئییر؟\nبیر پالید اؤزونو دؤیور،\nمارال‌‌‌‌لار یامان تؤوشویور،\nگؤرن اوزاقدا نه اولوب؟- حاقیندا شاعر «بو شعرین سون بندینی هئچ واخت یازا بیلمه‌دیم. ایکینجی کیتابیمداکی «یاریمچیق شعر‌‌لریم» پوئماسی‌نین یازیلما سببی ائله بو یاریم قالان شعریم‌‌دیر،» – دئییر. دقت ائتدیکده بو ایکی بندلیک گرایلی‌داکی ریتوریک سوال‌‌‌لارین جاوابی ائله اؤز ظریف و جاذب مئتافور‌‌‌لاریندا اولدوغونو گؤروروک. «یاریمچیق شعر‌‌لریم» ایسه ائشیتدیگی آجی خبردن (حسین عارفین اؤلوم خبری) سارسیلان شاعرین آجی حقیقتی قبوللانما مرحله‌سی‌نین محصولودور، درین دویغو‌‌‌لاریندا بوغولان لیریک من‌ین حسرت یوکونو، هیجران کدرینی بلکه‌لری‌یله زامانلا بؤلوشه‌رک یونگوللشمک چاباسی‌‌‌دیر:\nبلکه ده…\n… بلکه ده سون سطیر‌‌لرین\nکلمه‌لری، هئجا‌‌‌لاری\nآچیلمایان قونچا‌‌‌لارین\nاووجوندا گیزله‌نیب‌‌دیر؟\nو ‌سیرری آچیلمایان قونچا‌‌‌لارین اووجوندا گیزلنن شعرین سون سطیر‌‌لری «نه اولوب؟» گرایلیسی ایله مئتافوریک باغ‌‌‌لارلا بیرلشیر:\nآی قونچا‌‌‌لار!\nآچین بیر-بیر اووجونوزو\nدیله گلسین\nآل گئییملی شعر قیزی.\nبیر اوخونسون چیچک‌‌لرین\nطالع‌‌لری اووجونوزدان\nبیلینسین کی، هانسی لاله،\nهانسی نرگیز،\nهانسی سحر آچیلاجاق؟\nهانسی آخشام سولاجاق‌‌دیر؟\nهانسی سحر آچیلاجاق؟\n«صدیار وظیفه ائل‌اوغلو»نون «اؤلولر ساققیز چئینه‌ییر» آدلی ایکینجی شعرلر کیتابی ده‌یرلی ادبیاتشوناس عالیم دوکتور عباد ممی‌زاده(اغداشلی) اؤن سؤزو ایله ۲۰۰۹-جو ایلده کرج شهرینده، «پینار» نشریاتیندا اسکی الیفبادا چاپ اولونوب گئنیش یاییلمیش‌‌دیر. ائل‌اوغلونو «میللی دویغو‌‌‌لار شاعری» آدلاندیران عباد ممی‌زاده اؤن سؤزونده: «‌‌گؤزه‌ل بیر بدیعی اثر اؤز خلقیلیگی و اوریژیناللیغی ایله سئچیلیر. خلقیلیک خالق کوتله‌سینه باغلیلیق و ائله‌جه ده صنعتکارین منسوب اولدوغو خالقین میللی مفکوره‌سیندن قیدالانماسی دئمک‌‌دیر. هر بیر صنعتکارین یارادیجیلیق باجاریغینی محض همین معیارلا اؤلچمک او‌‌‌لار. تصادوفی دئییل‌‌دیر کی، قارا قووه‌لر عصیرلر بویو صنعتکار‌‌‌لاری اؤز حقیقی استقامتیندن یاییندیرماق اوچون همیشه اون‌‌‌لاری خالق کوتله‌سیندن و میللی دویغو‌‌‌لاردان اوزاقلاشدیرماغا چالیشمیش‌‌‌لار. اوللر آوروپادا، سونرا‌‌‌لار ایسه وطنیمیزده اوزدن ایراق ضیالی‌‌‌لارین ساققیز کیمی چئینه‌دیگی «صنعت، صنعت اوچوندور» شعاری دا همین ایدئیا‌‌‌لارا قوللوق ائدیردی. …لاکین اصیل صنعتکار‌‌‌لار هئچ ده بو ساختاکارلیق‌‌‌لارا اویماییب، رئالیزم یارادیجیلیق مئتودونا و اونون ائستئتیک معیار‌‌‌لارینا صادیق قالیب‌‌‌لار»، – یازیر، «اؤلولر ساققیز چئینه‌ییر» کیتابینی یوکسک قیمتلندیریر و داها سونرا « …آذربایجان شعرینه گلدیکده ایسه دئمه‌لی‌ییک کی، بو دیارین صنعتکار‌‌‌لاری بوتون دؤورلرده مؤحکم آددیم‌‌‌لار آتمیش و دوغما پوئزیامیزی بوتون یانلیشلیق‌‌‌لاردان قورویوب ساخلامیش‌‌‌لار. موللا پناه واقیف رئالیست شعریمیزین اساسینی قویاراق اونو اؤز خلف‌‌لرینه تاپشیرمیش‌‌دیر. سونرا‌‌‌لار اونون موختلیف قول‌‌‌لاری، خصوصیله تنقیدی رئالیزم میرزه علی اکبر صابر کیمی داهی‌لر و دیگر «موللانصرالدین»چی‌لر واسیطه‌سیله گئنیشلندیریلمیش و اؤز یوکسک زیروه‌سینه چاتدیریلمیش‌‌دیر. سؤز یوخدور کی، آذربایجان رئالیزمی اؤز سئوگی و ‌‌گؤزه‌للیک جهتینی عاشیق‌‌‌لاریمیزا و عمومیتله، عاشیق ادبیاتیندا فعالیت گؤسترن شاعر‌‌لریمیزه بورجلودور. بو یولون اولدوز‌‌‌لاری عاشیق علعسگر، صمد وورغون، حسین عارف، زلیمخان یعقوب کیمی صنعتکار‌‌‌لار‌‌دیر. ایراندا رحمتلیک ب.ق.سهندین «سازیمین سؤزو» اثری و اوستاد شهریارین «حیدر بابا»‌سی خالقا باغلی صنعت اثر‌‌لری‌نین یارانماسینا بؤیوک تکان وئردی. باخ بیزیم ائل‌اوغلوموز همین نسلین داوامی‌‌‌دیر…»، – قناعتی‌له کیتابین مؤللیفینی غرورلا اؤیور.\nائل‌اوغلو اؤزونه مخصوص اوسلوبو، یارادیجیلیق خصوصیت‌‌لری اولان شاعر‌‌دیر. اونون گئرچکلیگی درک ائتمه درینلیگی، هومانیزمی، شخصی تجروبه‌سی، دونیا گؤروشو، ائموسیوناللیغی ایله گوجلنن بدیعی تخیولو ائستئتیک ذؤوقونده هارمانلانیر. ایلهام قایناغینی حیاتدان، جانلی رئال وارلیق‌‌‌لاردان آلان شاعرین هیجان‌‌‌لاری، تلاطم‌‌لری بوتونلوکله گولونه-چیچگینه، داغینا-داشینا وورغون اولدوغو دوغما یوردونا باغلی‌‌دیر. «زیروه» شعری اونون بو باغلیلیغی‌نین و یوکسلمک احتراصی‌نین بدیعی انعکاسی‌دیر:\nآ زیروه! یاپیشیب اتک‌‌لریندن\nکؤکسونه ‌‌دیرمانان دومان اولایدیم.\nسورودن آرخایین، ائلدن آرخایین\nبیر داشا سؤیکه‌نن چوبان اولایدیم.\nایچئیدیم عطرینی گولون، یارپیزین،\nامئیدیم سودونو اریین بوزون.\nاو بولاق باشیندا یانان اولدوزون\nقلبینده گیزلنن گومان اولایدیم.\nائل‌اوغلو رئاللیغی قانادلی‌‌دیر، شاعرین ‌‌گؤزه‌ل، رنگ‌به‌رنگ آرزو و خیال‌‌‌لار دونیاسیندان پروازلانیر. لاکین بو قاناد‌‌‌لار دایما حسرت، هیجران آلووونون تعقیبینده‌‌‌دیر:\nیئنه یول سالایدیم ایره‌مه‌لرده،\nقالخیب اوفوقلرده ایتئیدیم بیرده.\nشیمشکدن -شیمشگه اود قونان یئرده\nآلیشان اولایدیم، یانان اولایدیم.\nشاعرین اثر‌‌لری اوریژیناللیغی ایله سئچیلیر. مثلا، «خان چوبان و سارا» حاقیندا بیر چوخ اثرلر یازیلیب، لاکین ائل‌اوغلونون «سارا»‌سی تمامیله فرقلی‌‌دیر. اونون عصیر‌‌لرین یادداشینا یازیلان بو ناغیلا باخیشی اصلینده بو باخیشین بو گونوموزون، صاباحیمیزین یادداشینا‌ سیلینمز بیر ناخیش کیمی نقش اولونماسی آرزوسودور.\nدؤنمه‌دی سؤزو اونون،\nدؤنمه‌دی اوزو اونون.\nآنانین حالال سودو،\nآتانین حالال دوزو،\nعصمت او‌‌‌لارمیش قیزا،\nقئیرت او‌‌‌لارمیش قیزا.\nاسیرلر اؤتدو، سارای،\nمیللت لکلنمه‌دی.\n‌‌‌بو سوژئتلی شعرده میللی غرور، میللی اوجالیق کیمی میللی- اخلاقی ‌‌ده‌یر‌‌لریمیز اؤن پلانا چکیلیر و هر بیر فردین میللی منسوبیتی‌نین عینی زاماندا اونون میللی مسئولیتی اولدوغونا ایشاره اولونور:\nیاخشی کی، بو ‌سیناقدا\nمیللت لکلنمه‌دی.\nمیللتیمین غرورو\nتورپاق‌‌‌لارا ائنمه‌دی.\nعصیرلر اؤتدو، سارای،\nمیللت لکلنمه‌دی…\nگنج یاش‌‌‌لاریندان میللی آزادلیق اوغروندا موباریزه یول‌‌‌لارینا چیخان، «قوی اؤلسم ده فنار کیمی\/ سؤنوم یول‌‌‌لاردا-یول‌‌‌لاردا،» – دئین شاعرین سونو گلمه‌ین موباریزه یول‌‌‌لاریندا بیتمه‌ین آیریلیق حسرتیندن یورغونلوغو، سؤنگونلوگو ده یوخ دئییل‌‌دیر:\nآی ده‌ییشی، ایل ده‌ییشی،\nدگیشیلمز دؤوران ایشی.\n��و یئرلره یاز گلیشی\nیالان اولدو، یالان نرگیز.\n‌‌‌یاخود دا «اوره‌گیمده اریین‌لر» شعرینده:\nاو نه اویون، بو نه ایشدی؟\nبو نه عؤمور، نه گئچمیش‌‌دیر؟\nواغاملایان آرزو‌‌‌لاری\nباختیمیزا کیم اکمیشدی؟\nآنجاق بو یورغونلوق اوزون سورمور، عصیانلا ‌‌دیرچه‌لیر، آیاغا قالخیر:\nگؤتور ‌سینه‌میزدن شر آیاغینی،\nییخیرسان ییخگیلن یئره یاغینی،\nباغلاییب قاندالا شیر آیاغینی،\nتولکویه، چاققالا وور دئمه، دونیا!\nقطعیت‌له دئیه بیلرم کی، «صدیار وظیفه»‌نی شاعر «ائل‌اوغلو» ائده‌ن فطری استعدادی، سونسوز حیات عشقی، آزاد وطن ایدئال‌‌‌لاری اولوب سا، ادبیاتشوناس، متن‌شوناس، آراشدیرماجی ‌‌‌ائده‌ن آذربایجان ادبیاتینا اولان بؤیوک توتقوسو و تعصب‌کئشلیگی اولوبدور. لاکین بو او دئمک دئییل‌‌دیر کی، شاعرین پوئتیک یارادیجیلیغی میللی تعصب‌کئشلیگدن خالی‌‌دیر؛ بو قووتلی دویغو‌‌‌لاری اونون کیملیگینی، سازینی، تارینی، کامانینی اونوتمایان، دوداغیندا آزادلیغین شعاری سسلنن قلمداش‌‌‌لارینا یازدیغی: «گل باشینا دولاندیغیم» (حسین عارف اوچون)، «کامانچا» (بختیار واهابزاده اوچون)، «عاشیق» (عاشیق رحیم نظری اوچون)، «عارف داغی» (‌‌‌حسین ‌‌‌عارف اوچون)، «آران» (عاشیق آران اوچون)، «سئوردی» (قوجامان شاعر آغ قوش اوچون)، «ایتمیش بولاق» (‌‌‌حسین ‌‌‌عارف اوچون)، «اوره‌گیمده بیر پاییز» (شاعر قوربان موسایئو اوچون)، «وینه» (حبیب فرشباف اوچون)، «آنا» (ایمران صلاحی‌نین عزیز خاطیره‌سینه)، «آراز» (بالاجا «آراز» سارجاللی احمد اوغلونا)، «سس یانیر» (شاعر سورگون اوچون) و س. کیمی اون‌‌‌لارلا آچیق ایتحاف شعر‌‌لرینده ده گؤرمک اولور.\nمیللی ادبیات سئوداسی و تعصب‌کئشلیگ دویغو‌‌‌لاری ائل‌اوغلودا گنج یاش‌‌‌لاریندان باش قالدیرمیشدیر. ۱۹۸۰-جی ایلدن اوستاد یحیی شیدا، هلال ناصری، عباس بارز، عباس صابری و باشقا قلم صاحیب‌‌لری ایله بیرلیکده تبریزده یارانان «آذربایجان شاعرلر و یازیچی‌‌‌لار جمعیتی»‌نین فعال و رسمی عضو‌‌لریندن او‌‌‌لاراق جمعیتده چالیشمیش و اجلاس‌‌‌لاریندا ایشتیراک ائتمیشدیر. «آذربایجان شاعرلر و یازیچی‌‌‌لار جمعیتی» قاپانیلاندان سونرا دا تهران شهرینه کؤچوب ۱۹۸۴-جی ایلین اولیندن تهراندا شاعر و یازیچی دوست‌‌‌لاری: مرادعلی قریشی قافلانتی، بورجعلی قریشی تورک‌ا‌وغلو، حسن ریاضی (حسن ایلدیریم)، سعید بذلی (آیدین تبریزلی) محمد قاسمی (آخشین آغکمرلی)، جبرائیل سیف هریس، ‌‌‌حسین سیف هریس (آغیارلی)، جمشید شیبانی آوچی، قا‌‌در جعفری قوروچایلی ایله بیرلیکده او موحیطده تورک دیللی شاعر و یازار‌‌‌لار اوچون یارادیلان «آرزو کاروانی» آدلی ادبی درنگین بانی‌‌لریندن اولموش و او ایللرده اجلاس‌‌‌لاری آنجاق ائولرده گئچیریله بیلن ادبی درنگی ایداره ‌‌‌ائده‌نلردن اولموشدور.\n«صدیار وظیفه ائل‌اوغلو» ۱۹۹۴-جی ایلدن سونرا ایلک بانی‌‌لری مظفر ‌‌درفشی، سعید منیری، اوستاد بهزاد بهزادی، علیقلی کاتبی، هاشیم ترلان، ‌‌‌حسین شهرک و سایره‌لرین ایشتیراکی ایله یارانان مشهور «میرزه علی اکبر صابر» آدینا ادبی درنگین دایمی عضو‌‌لریندن اولموش و درنگین تدبیر‌‌لرینده یاخیندان ایشتیراک ائتمیشدیر. او ۱۹۹۸-جی ایلده تهران بلدیه‌‌سی‌نین مدنیت سارای‌‌‌لاریندان اولان هنری حوزه‌نین مرکزی بیناسیندا هفته ده بیر گون گئچیریلن «تورکجه شعر تنقیدی» آخشام‌‌‌لاری آدلانان ادبی اجلاس‌‌‌لارین تشکیلاتچی‌‌‌لاریندان اولموشدور. بو آغیر ادبی چالیشمادا اونون شاعر و یازیچی همکار‌‌‌لاری: عباد ممی‌زاده آغداشلی، باقر رشادتی، ‌‌‌حسین شهرک، میرزه رسول اسماعیل‌زاده، مهدی عبداللهی اولموشدور. بئش ایل عرضینده آردیجیل او‌‌‌لاراق هر هفته‌نین بیرینجی گون‌‌لری تشکیل ائدیلن او شعر تنقیدی آخشام‌‌‌لاری‌نین او ایللرده تهران ادبی موحیطینده تورک ادبیاتی ایله ماراقلانان گنج ادبی نسلین یئتیشدیریلمه‌سینده بؤیوک رولو اولموشدور.\n«صدیار وظیفه ائل‌اوغلو» عینی زاماندا اوزون ایللر مطبوعات اورقان‌‌‌لاریندا چالیشمیشدیر. او، «آذربایجان (تورک) دیلی درنگی»نین بولتنی، «ائل دیلی و ابباتی» نشریه‌سی، «ارک» قازئتی و «پیک آذر»، ‌‌‌خداآفرین»، «آذری»، «دیلماج»، «ائل ادبیاتی» کیمی درگی‌‌لرین رئداکسیا هئیتینده فعالیت گؤسترمیش، بعضی‌‌لرینین‌سه تاسیسچی و یا باش رئداکتورو اولموشدور.\n‌‌‌فارس دیلینه حاکیم اولماسی ائل‌اوغلونون آرا‌‌شدیرماجی عزمینی و روحونو داها دا گوجلندیرمیش، ادبیاتشوناسلیق فعالیتینی گئنیشلندیرمیشدیر. اونون الیازما‌‌‌لار اوزه‌رینده‌کی ایش‌‌لری خصوصیله دقته لاییق‌‌دیر. شاعرین پوئتیک آختاریش‌‌‌لاری کیتابخانا‌‌‌لاردا کونجده، بوجاقدا گؤزدن اوزاق قالان هر ورقده، هر سطیرده وطن آختاریش‌‌‌لارینا چئوریلمیشدیر. او، «دیوان نظامی» [گنجوی] (خدیویه الیازماسی)، «دیوان والی»، «دیوان شکری»، «بختیارنامه»، «اوغوزنامه» و «سلجوق‌نامه»، «دیوان شیخ نظامی»، «غزلیات ترکی» ، محمد فضولی‌نین ایندییه ده‌ک اوزه چیخمایان بیر قصیده و بیر ملمع غزلینی، یئنی تاپیلان بیر فارسجا-تورکجه ملمع غزلینی الیازما‌‌‌لار آراسیندان تاپیب ایلک دفعه او‌‌‌لاراق مطبوعاتدا یاییملامیش‌‌دیر.\nشاعرلر حاقیندا یازدیغی ادبی باخیش‌‌‌لاری و کلاسیک الیازما‌‌‌لار حاقیندا «آختاریش‌‌‌لار- تاپینتی‌‌‌لار» باشلیقلی علمی-ادبی مقاله‌لری ایراندا یاییملانان: «دده قورقود»، «وارلیق»، «فروغ آزادی»، «مهد آزادی»، «فجر آذربایجان»، «اختر»، «یول»، «آذری»، «امید زنجان»، «بهار زنجان»، «ارک»، «گونش»، «دیلماج»، «پیک آذر»، «خداآفرین»، «بایرام»، «آراز»، «آفتاب آذربایجان» و باشقا تورک دیللی درگی و قازئتلرده درج ائدیلمیش‌‌دیر.\n۱۹۴۶-جی ایلده جنوبی آذربایجاندا یارانان میللی حؤکومتین موباریزه یول‌‌‌لارینی عکس ائتدیرن «تئللی ممی» آدلی رومانی، ۲۰۰۲-جی ایلین مای آییندان باشلایاراق اردبیل شهرینده نشر اولونان «آراز» هفته‌لیگینده آردیجیل سای‌‌‌لاردا چاپ ائدیلمیش‌‌دیر. «خودوش» رومانی ایسه اوستاد بهزاد بهزادی‌نین تهراندا نشر ائتدیردیگی «آذری» درگیسینده‌ سلسله شکلینده درج اولونوبدور.\n«صدیار وظیفه ائل‌اوغلو»نون «ایل‌‌لرین قانادیندا» (جنوبی آذربایجان شعر آنتولوگیاسی)، تورکجه «دیوان نظامی گنجوی» (یئنی تاپیلان «خدیویه» نوسخه‌سی)، تورکجه «دیوان شیخ نظامی» (آیت‌الله گلپایگانی کیتابخاناسیندا اولان نوسخه)، «آرخادا قالان ایللر» (‌‌‌حسین ‌‌‌عارف ایله شعرلشمه‌لری و خاطیره‌لری، ترتیب ‌‌‌ائده‌نی و ناشری ق.ح. علی‌یئوا) آدلی کیتاب‌‌‌لاری دا نشر ائدیلمیشدیر.\n«صدیار وظیفه ائل‌اوغلو» قوزئی آذربایجاندا یاشایان مسلکداش‌‌‌لاری‌نین اثر‌‌لرینی کیریل و لاتین الیفباسیندان اسکی الیفبایا کؤچوروب چاپ ائتدیرمیشدیر: مولود سلیمانلی‌نین «سؤز ایچینده سؤز»، صلاح‌الدین خلیل‌اوون «شرق و غرب»، اسماعیل ولی‌یئوین «بیلقامیش داستانی» و س.\nاو، ایندییه ده‌ک چاپ اولونموش اون‌‌‌لارلا کیتابین مقدمه و اؤن سؤز‌‌لرینی یازیب‌‌دیر کی، بونلاردان محمد حسن یوسفی‌نین «ائل سؤز‌‌لری»، پرویز یئکانی زارع‌نین «آذربایجان شفاهی ائل ادبیاتینا بیر باخیش»، بختیار واهابزاده‌نین «پاییز دوشونجه‌لری»، تورکجه حافظ غزل‌‌لری»، میرزه علی اکبر صابرین «هوپ هوپ نامه»، وقار نعمت‌ین «سنی قایا‌‌‌لارا چاغیراجاغام» عاشیق کاماندار افندی‌یئوین «بورچالی لایلاسی»، غلامحسین ساعدی‌نین «بیل عزالی‌‌‌لاری»، ‌‌‌حسین سیف هریس‌ین «گونشه ساری»، بهروز ایمانی‌نین «‌‌گؤز‌لرینی آچ»، محرم فرزانه‌نین «ایستک زیروه‌سی»، جمشید شیبانی‌نین «بایاتی بولاغی»، جواد دربندی‌نین «عاشیق‌‌‌لار دونیاسی»نی، عاشیق مراغه‌ای‌نین «غزل‌لر»نی، رامیز محمدزاده‌نین «همیشه سن گله‌سن»، علیقلی کاتبی آغ قوشون «تزه بایاتی‌‌‌لار» عبدالله کاظمی قارابولاغین «آتا بابا‌‌‌لار سؤزو»، عباس دهقانی‌نین «بایاتی بوخچاسی» و س. قئید ائتمک او‌‌‌لار.\nفداکار ضیالیمیز ۲۰۰۵-جی ایل دئکابرین ۲۵-ده آذربایجان ادبیاتی‌نین و فلسفی فیکری‌نین تبلیغینده کی خیدمت‌‌لرینه و معارفچیلیک فعالیتینه گؤره آذربایجان اونیوئرسیتئتی‌نین «فخری فرمانی» ایله تلطیف اولونموشدور.\nبو گونلرده شاعر، ناثر، ادبیاتشوناس، متن‌شوناس و آراشدیرماجی «صدیار وظیفه ائل‌اوغلو»نون ۶۵ یاشی جنوبی آذربایجاندا گئنیش قئید اولونور. بیز ده ائلیمیزین دایم زیروه‌لره جان آتان وطن و میللت سئور اوغلونو آذربایجان ادبی جامعه‌سی آدیندان تبریک ائدیر، اونا جان ساغلیغی و یئنی یارادیجیلیق اوغور‌‌‌لاری آرزولاییریق.\n‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌\nقنداب حاقوئردی (علی‌یئوا)\nفیلولوگیا اوزره فلسفه دوکتورو، دوسئنت، آذربایجان میللی علملر آکادئمیاسی‌ ادبیات اینستیتوتونون امکداشی","num_words":3431,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":179460.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رومانتیزم ،(fr. romantisme) 1800 و 1850 ایللر آراسیندا اوروپا\"دا ادبیاتی،موزیکی،فلسفه نی و اینجه صنعتی ائتکیلی یَن انتئلئکتوال (آیدین) بیر آخیمدیر.دویقو و بیرئیسه لیک تئملریله مشخص اولان رومانتیزم آخیمینا قاتیلانلار،اورتا چاغ دوورهه سینین گوزللیکلرینه تاپینارمیش. بیر اؤلچوده صنایع اینقیلابی ،آیدینلانما چاغین آریستوکراتیک سوسیال و سیاسی دوزه نینه، دوغانین علمی راسیونالیزیونونا و کلاسیسمه تپکی اولاراق دوغان بیر آخیمدیر.اورتا چیخیشیندا ایسه 1789 بؤیوک فرانسه اینقیلابی سونراسینداکی توپلومسال ،سیاسی و دوشونسل یاپینین ائتکیلری واردیر..[۱]\nJohn William Waterhouse, Lady of Shalott 1888\nایچینده‌کیلر\n۱ رومانتیزم\n۱.۱ اینگلیس\n۱.۲ آلمان\n۱.۳ فرانسه\n۱.۴ ایتالیا و ایسپانیا\n۱.۵ عثمانلی دوولتی\n۲ رومانتیک ادبیات\n۳ فلسفه و رومانتیزم\n۴ رومانتیک موزیک\nرومانتیزم دَییشدیر\nاینگلیس دَییشدیر\nاینگیلیز رومانتیکلری يالنیزجا اويقارلیغین ياپماجیلیغینا(تصنعی اولماغینا)، تاریخین آجیماسیزلیغینا گؤره دئییل، عئینی زامان��ا فرانسه اینقیلابچیلارین يانیندا يئر آلمیشلار. ایلک اینگیلیز رومانتیزمی، دوغويا، قادینلیک، جوجوکلوک دونياسینا جهتبیریدی.\nآلمان دَییشدیر\nفریدریش شیلر ،(آلمان رومانتیزم آخیمینین ائتکیسینده اولان اینجه صنعتچیدیر.)\nآلمان رومانتیزمینین قایناقلاری 18. یوز ایله قدر اوزانیر. کلپ استوک و لئسینگ یئنیلنمه نین اؤنجولریندندیرلر.\"Sturm und Drang\" حرکاتینین کؤکه نینده ده اونلارین ائتکیله ری حیس ائدیلیر.هئردئری\"ن یانیسیرا قوته و شیلری ده بو حرکاتین ایچینده دیرلر. رومانتیزم، هولدئرلین و ژان پو کیمی سونراکی نسلین تمثیلجیلرینده داها بلیرگیندیر.سون رومانتیکلر آراسیندا آیشندورف ،لودویگ اوهلنگ ،موریکه ایله رومانتیزمدن ائتکیلنمک له قالماییب بو حرکتین توم اؤزلملرینی پایلاشمایان هاینه ساییلا بیلیر.\nفرانسه دَییشدیر\nگئچمیشتن دئورالینان هر شئيین سؤز قونوسو ائدیلمه سینه دايانان وآنلاشیلماسی گوج بیر مودئرنلیک وئریلهرینه گؤره شکیلله نن بو يئنی دويارلیلیغین(حسیاتی) اورتايا چیکیش فورمالاری فرانسیز دئوریمی نین همن اؤنجه سیندن باشلاياراق فرانسادا هر دؤنمده وارلیغینی سوردوردو. فرانسادا رومانتیزم روسسئاو و Mme de Stael\"ی اوخويان و شاتوبئرییانی\"ی اوستالاری سايان نسلی تمثیل ائدر. رومانتیزم لامارتین، اینجه صنعتده اؤزگورلوغو ساوونان هوگو، ویگني، موسه اؤزونو قبول ائتدیردی و نئروال، قاوتئر، پ. بورئل کیمی صنعتناتچیلری ائتکیله دی. استاندال، دوما کیمی گئچمیشه دوغرو گئتمک ورینه ایچینده ياشادیغی توپلومو توصیف ائتمه یی اوستونله دی.\nایتالیا و ایسپانیا دَییشدیر\nایتاليا و ایسپانيادان چیخان رومانتیکلر گؤزلندیغی قدر گئنیش بیر چئوره یه يايیلانمادیلار. تاریخسل قوشوللارین ائتکیسیيله، ادبی حرکت بو ایکی اؤلکه ده سیخی سیخیيا سیياسته باغلی قالدی. ایتاليادا لیبئراللار و يوردسئورلر اؤنجه لیکله، رومانتیکلردی. گ. برئشت و س. پئللیکو ایله مانزونی (نیشانلیلار) اؤنملی تمثیلجیلر آراسیندادیر. بويوک بیر شاعر اولان لئوپاردی دؤنمه دامقاسینی وورورکن کاردوکی ده ریسورگیمئنتو\"نون باغیملی ادبیياتینا قارشی چیخار.\nعثمانلی دوولتی دَییشدیر\nتنظیمات فرمانینین اعلانیندان سونرا باشلایان و باتی ادبیاتی اؤرنک توتولاراق مئيدانا گتیریلن تنظیمات ادبیياتی‌نین (1859-1896) ایلک ایللرینده رومانتیزم آخیمی‌نین باشلیجا کیشیلری‌نین باشلیجا ياپیتلاری وئریلدی. هوگو، شاتوبریان، دوماس؛ تیياترو آلانیندا اؤزللیکله قوته شیلر آنیلابیلیر. تنظیمات ادبیياتی‌نین لاب چوخ يازار و شاعری (احمد میتهات، نامیک کمال، شمس الدین سامی، عبدول حق حمید، رجائی زاده محمود اکرم) رومانتیزم آخیمی‌نین ائتکیسینده دیرلر. نامیک کمالین اینتیباه رومانی کامئليالی قادینین؛ Vatan yahut Silistre اويونو دا رومئو و ژولییتین ائتکیسینده دیر. ادبیات-ای جدیده دؤنمینده حالیت ضیا اوشاقلیگیل\"نین Mai ve Siyah آدلی رومانینداکی احمد جمیل کاراکتئری رومانتیک يازارلاری اوخوماق ایچین اؤزلم دويار.ایکی .مشروطیت دؤنمیندن سونرا میلّی ادبیيات دؤنمینده يوسوف ضیا اورتاچین \"بینناز\" آدلی اويونوندا هوگونون ائتکیسی واردیر.فرانسه ادبیياتی‌نین ائتکیسی تورکیه ادبیاتیندا حیس ائدیلمیشدیر.\nرومانتیک ادبیات دَییشدیر\nرومانتیزم بیر ادبیيات آخیمی اولمانین اؤتسینده، 18. يوز ایل سونو ایله 19. يوز ایل باشلاریندا اوروپادا ي��ر ائتمیش بللی بیر دويارلیلیغی معین ائدیر. فرانسادا دوغان بو حرکت گونئي اوروپا اؤلکه لرینه (ایتاليا و ایسپانيا) بیراز داها گئج گیرمیشتیر. کلاسیک ادبیيات آخیمینا تپکی اولاراق 18. يوز ایلین سونلاریندا دوغان و ویکتور هوگويلا بیرلیکته بويوک ایفتیخار قازانان رومانتیزم، اینسانین ياراتما اؤزگورلوغو اؤنونده کی هر شئيه قارشی دورور. \"ان ایيی قورال، قورالسیزلیکتیر\" دیيه ن رومانتیکلر، اینسانین دويقولارینی، دوش گوجونو حیاتا گئچیرمه سینی و اینسانی دوزلتمه نین توپلومو دوزلتمکله اولابیله_جه_یینی ساوونورلار. رومانتیزم ادبیياتتان گلن بعضی موتیفلرین اوستونده دورور: گئچمیشین روح جاغریسینی يا دا قینانماسینی، جوجوکلار و قادینلارلا ایلگیلی حساسیته وئریلن اؤنم، اینجه صنعتجینین و آنلاتیجی‌نین يالنیزلیغی، و دوغا سايقیسی کیمی موتیفلر رومانتیک ادبیياتیندا سیخجا قوللانیلیر. آيریجا، ائدقار آلئن پو و ناتانیل هاوثورن کیمی بعضی رومانتیک يازارلارین يازیلاری دوغا اوستو و اینسان پسیکولوژیسی ایله ایلگیلی تاسیساتلار اوستونه قورولموش.\nفلسفه و رومانتیزم دَییشدیر\n18. يوز ایلده آلمان دوشونورلر فلسفه يی بیر دوغا فلسفه سی و اینجه صنعت فلسفه سی اولاراق تانیملار. رومانتیزم، عقیلجی ائلئشتیریدن چوخ، جانلی خطده بیلینج-دیشی ياراتما آدی وئریلن اؤنجه لیکله دیقت چکن فلسفی بیر اويارلیلیغی(conformity-انطباق) دیله گتیریر. اؤنملی يا دا اؤنمسیز بیرچوخ دوشونور رومانتیک اولاراق قبول ائدیله بیلیر؛ آما فلسفهده رومانتیک اولگويو ان يئتکین بیچیمده نووالیس و شئلینگ دیله گتیرمیشدیر؛ شاعیر يانی داها آغیر باسان نووالیس، اثرلرینی تاماملییانمادان گنج ياشدا اؤلموشدور؛ شئلینگ ایسه مئتافیزیکچی و سیستماتیکتیر.\nرومانتیک موزیک دَییشدیر\nآیریجا باخ: آلمان رومانتیزم\nموزیکین اؤنجه لیکله اینسانین دويوم(احساس) و دويقولارینا سسلنمه سی اؤلچوسونده، عقلین اؤنجهلیغینی دارتیشما قونوسو ياپان رومانتیزمله موزیک آراسیندا دوغال بیر ياخینیلیک اورتايا چیخار. رومانتیزمله بیرلیکته ایچ دونيايی يانسیتان ياپیتلار، يوغون بیر دويقوسال ایچه-ریک(محتوی مفهوم و حجم) قازاندی (لیئد)؛ بويوک چاپلی ياپیتلار، يئنی بیر گئریلیم و دوخوناقلیلیغا یئتیشدی (پروگراملی موزیک). اورکستر زنگینلشدی، چئشیتله ندی و چالقیلارین تینیسی و رنگی اوزرینده تیتیزلیکله دورولدو. بو حرکت ،قايناغینی آلمانياداکی \"Sturm und Drang\" و بؤیوک فرانسه اینقیلابی ایدئولوژیسینده بولدو.\nاؤزللیکله آلمان و اوتریش ده منیمسنن رومانتیزمین باشلیجا اؤرنکلری بئتهووئن\"ین بؤیوک پارتیسیونلاریدیر(نوت دفتری).\nGoya, Okuma 1820-1821. Museo del Prado, Madrid\nJoseph Vernet, 1759, Gemi Kazasi , Groeninge Museum, Brugge\nİvan Ayvazovski, 1850, Dokuzuncu Dalga, Rus Devlet Müzesi, Sankt-Peterburg\nJoseph Wright, 1774, Geceleyin Mağara, Smith College Museum of Art, Northampton, Massachusetts\nHenry Fuseli, 1781, Kâbus Detroit Institute of Arts\nCaspar David Friedrich, 1818, Nebelmeer uzerinde bir yuruyuscu, Kunsthalle, Hamburg\nPhilip James de Loutherbourg, Coalbrookdale by Night, 1801, Science Museum, Londra\nJoseph Anton Koch, Subiaco'da caglayanlar 1812–1813, National Museum of Art, Architecture and Design, Oslo\nJames Ward, 1814–1815, Gordale Scar\nJohn Constable, 1821, Saman arabasi\nJ. C. Dahl, 1826, Vezuv Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt am Main\nIsaac Levitan, Pasifik, 1898, Rus Devlet Müzesi, Sankt-Peterburg\nJ. M. W. Turner, Parlamento Avam Kamarasi ve Lordlar Kamerasi yangini (1835), Philadelphia Museum of Art","num_words":1655,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":74296.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گؤرکملی آذربایجان شاعری و اجتماعی شخصیتی اوستاد «حبیب فرشباف»ین ۸۰ یاشی موناسیبتیله ۴۰نجی ایللرده آذربایجانین اوجقار کندلریندن چکدیگی «آرازین ساحیللریندن» عنوانلی فوتوشکیل‌لر حاقیندا اجلاس کئچیریله‌جک. ۵۰۰دن آرتیق آغ- قارا، اورتا اؤلچولو نگاتیو چرچیوه‌سینده چکیلمیش بو فوتو شکیل‌لر، ۶۰ ایل بوندان اول قاراداغ ماحالی‌ کندلری‌نین اجتماعی دورومونو گؤستریر و اوستاد حبیب فرشباف همن کندلرده معلم اولدوغو ایل‌لر بو فوتو شکیل‌لری چکمیشدیر. بوندان اؤنجه بو شکیل‌لردن سئچیلمیش ۴۰ شکیل تهرانین دنا گالریسینده سرگیلنمیش و چوخ گئنیش قارشیلانمیشدیر. عینی حالدا همن شکیل‌لر مجموعه‌سی ۱۳۹۹نجی ایل اؤلکه مقیاسیندا کئچیریلن سندلی شکیل‌لر فئستیوالی‌نین ۱۸نجی دؤوره‌سینده اوغور قازانمیش و سئچیلمیش ۶ سندلی شکیل‌لر مجموعه‌سی سیراسیندا اعلان ائدیلمیشدیر.\nاردیبهشت آیی‌نین ۲۳نجی گونو ساعات ۱۸دن ۲۰یه قده‌ر ایران صنعتکارلار ائوی‌نین (خانه هنرمندان ایران) زالیندا کئچیریله‌جک بو اجلاسدا بیر سیرا دونیا شؤهرتلی فوتوگراف‌لارلا برابر ایران فوتوگراف‌لار بیرلیگیندن ده تانینمیش شخصیت‌لر اوستاد حبیب فرشباف‌ین چکدیگی بو شکیل‌لر حاقیندا اؤز ملاحظه‌لرینی و رای‌لرینی بیلدیره‌جک‌لر و اوستادین اؤزو ده بو شکیل‌لرین تاریخی روایتلرینی دانیشاجاقدیر.","num_words":241,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.173,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":437386.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"داغین اته‌یینده‌کی چرپلنگ هله یئریندن ترپنمه‌یه ماجال تاپمامیش، ائله‌جه اونو ساکین گؤرن اوغلان باباسیندان سوروشدو:\n-بابا، او ندیر؟ – سونرا بارماغین اوزاقلاردا سوزولن چرپلنگه نیشانلادی.\n-او قارتالدی اوغول. – باباسی جاواب وئردی.\nاوغلانی بو باباسی دئدییی چرپلنگ کیمی گؤی اوزرینده قالخ-دوش اولان قارتال قوشو سون درجه ماراغا گتیردی. “– بابا، بابا، نییه اورمییه‌ده قارتال اولمور؟” – دئیه اولو آتاسیندان سوروشدو. سانکی باباسینین فیکری داغین اته‌یینده گزن قارتالدا یوخ، اوندان چوخ اوزاقلاردا اولان خاطیره‌لر اوزرینده ایدی.\n-قارتال شهرده یاشاماز، اوغول. -باباسی دئیه‌رک گؤزون داغین زیروه‌سینه قییدی. اما قارا نقطه‌دن باشقا بیر شئی سئزمدی.\nاوغلان سئوینه-سئوینه آتاسینین یانینا قاچیب باغیردی:\n-آتا بیلیرسن او ندیر؟\n– چرپلنگدی.\n-یوخ! بابا دئییر قارتالدی او.\n-بابان گؤزلری اوزاغی سئزمیر. -آناسی آتاسینا خیار سویا-سویا دئدی، – بو گون چرپلنگ موکافاتی اولا‌جاق بیرازدان چوخا‌لارلار.\n-من ده چرپلنگ اوچوردانلارا قاتیلماق ایستییرم.\nاوغلانین بو سؤزون سانکی کیمسه دویمادی. آتاسی گؤز اوجو باباسینا باخیب “- بو یاز سحری لاپ او آتام دئدییی قارا دومانلی سحرلره بنزه‌ییر، گؤره‌سن بو ایل او گله‌جک، او لعنته گلمیش دومان؟!” – دئییب گولومسوندو. آتاسی اوغلونون بو اله سالماسین دویوب اوزونه گتیرمدی. نوه‌سینی چاغیریب “- ایستییرسن قارا دومانین ناغیلین سنه تعریفله‌ییم؟” – دئدی.\n-یوخ! – اوغلان دئدی.\n-بیلیرسن قارا دومان اؤزو ایله منه نه گتیردی؟ بیر قارتال بالاسی. – باباسی دئییب یاز هاواسین کؤکسونه چکیب سانکی ائله اورداجا ساخلادی.\n-بیر چرپلنگ کیمی قارتال بالاسی؟\n-یوخ اوغول دوغرو بیری‌سین��\nاوغلو آتاسینین سؤزون کسدی “- بوراسین دوز دئییر… سن یاشدا اولان زامان او قارتالین سؤزون آنام دا منه آنلاتمیشدی” – دئدی.\n-اوندا بس او قارتال ایندی هاردا؟ – اوغلان سوروشدو.\n-قارا دومان اونو نئجه گتیرمیشسه ائله ده آپاردی. – باباسی دئدی.\n-اوندا بس قارا دومان داها نه‌لر گتیردی، ثابیت بابا؟ – اوغلان سوروشدو.\nباباسی نفسین دریب سونرا هاچاندان بری کؤکسونه چکدییی هاوانی سیگارئت توستوسو ایله برابر چؤله وئریب دئدی:..\nبئش ایلین هر گلدییی یاز کنده قارا دومان چؤکدو. ایلک دفعه گلن زامان منیم ۲۰ یاشیم واردی. بیر گئجه‌نین سحری داغدان کنده دؤننده دیک ‌اوچورومدان او قارا دومانی گؤردوم. قوردلار اولاشدی، ایتلر هوردو، سورو هورکندی، قارا دومان بیر آن ایچینده کندی بورودو. یوخ، ایلک بیر غریبه سس گلدی سونرا قوردلار اولاشدی، ایتلر هوردو، سورو هورکندی، کند زیم بیر قارا دومان ایچینه دالدی. گوجله سورونو بیر یئره توپلاییب هئچ ده بیلمدیم بو قارا دومان هاچان یولون آلیب کندن چیخیب گئتمیشدی. یولو آشاغی یئننده کندین جیغیریندا بیر توکتپه قیزی اوست تپه‌یه قاچیر، گؤردوم. سونرا اوست تپه‌نین باشیندا قوردلار بولاشدی. سانکی قیز او قوردلاری گؤرمزدن اؤلوم قوجاغینا قاچیردی. من اولماسایدیم قوردلار قیزی یاریقلاییب دیری قویمازدی. ایتلری کوشکورتن کیمی اینسانین آغلینا سیغینمایان بیر شکیلده هاردانسا، نه بیلیم گؤزه گؤروشمز، اینسان یول آلا بیلمز بیر جیغیرلا ایتلر اوست تپه‌یه یئتیردی. قوردلار ایتلری گؤرن کیمی قویوب قاچدیلار. قیز دا ایتلری گؤروب گئری دؤنوب منه باخدی. بیر آن ایچینده ایتلرده اوست تپه‌دن یوخ اولدو. اوست‌لردن ائنیب باییرا چیخاندا قیزی بیر آنلیغا گؤزومدن ایتیردیم. دوشوندوم بو غریبه گئییملی قیز هانسی کندلینین ائویندن قاچمیش اولا بیلر؟ اگر قاچمیشسا نییه بئله چیلیم-چیلپاق؟! بو سوال‌لاری اؤز-اؤزومله سوروشا‌راق قیزی قارشیمدا گؤردوم. دیکسینیب بسم الله دئییب اوز-گؤزومو یئره تیکدیم. آلتدان-آلتدان اوتانا-اوتانا اونون قورخودانمی، سویوقدانمی اسن چیلپاق قیشلارینا باخدیم. ال-آیاق آتیب قیش-قولوما دوشدو. اؤزوندن غریبه بیر سسلر چیخارتدی. ضنن ائله‌دیم لال اولموش اولا؛ سونرا گؤردوم آغلاییر. اوزونه باخدیم، گؤزونه باخدیم، سسینه فیکیر وئردیم؛ ایناندیم بو قیز بیزیم کندین قیزلاریندان دئییل. منه ائله گلدی بو قیز گرک ائلات-عشاییر قیزلاریندان اولموش اولا. گؤزلری دهشتله باخان بو غریبه گؤزل قیزا داغدان گتیردیییم یوما‌لی پالتار بوغچاسیندان بیر چییینلیک تاپیب اؤرتوکلدیم. کند اها‌لیسی گؤرمه‌سین دییه اوست یولو قاباغیما آلدیم. قیز دینمز-سؤیلمز منیمله یولا دوزولدو. بیر آن بو اؤزگه قیزین یانیما قوشوب ائوه آپارماغیما گؤره بئله آناما نلر دئیه‌جه‌ییمی دوشوندوم. اگر بو قیز اوردان گلدییی یئره گئری دؤنمک ایستمه‌سه نئجه؟ ائل-اوباسیندان آرخاسینجا گلن اولسا! یا بونلارین هامیسین‌دان پیسی بو کی گلدییی یئرین بیابیرچیسی اولسا نئجه؟ یوخ، من اونون جانینی قورتاریب ایندی ایسه اونو آناما، کندین اها‌لیسینه بوراخما‌لییام. نه مصلحت بیلرلر یا بیلمزلر اونو ائدرلر؛ بونلاری دوشوندوم.\nیولو ایره‌لیله‌ییب اؤزومو ائویمیزین آرخاسینداکی آخیندا گؤردوم. قیزا بیر نظر سالیب هله ده اسیم-اسیم اسیر گؤردوم؛ گؤزلری‌نین قاراسی بیر یئرده دورماییردی ائله‌جه اونلار دا اسیردی. سورو اؤزون سویا ووردو. قیزا ایشاره وئردیم آرخامجا گلسین. بویلانیب ائوین قیسا دیواریندان حیطه باخیب آنامی یاواشدان سسلدیم. بیر ایکی دفعه ده چاغیردیم اما سسیمه سس وئرن اولمادی. دیواردان دیرماشیب حیطه ائننده قیزا باخیشیملا دئدیم “من گلینجه قال بوردا”. آنام ائوده دئییلدی. کئچیب آنامین پالتار بوغچاسیندان بیر دست قادین گئییمی گؤتوروب قوناق اوتاغیندا گؤز قاباغینا قویدوم. حیطه دؤنوب قیسا دیواردان بویلانیب قیزی دوردوغو یئرده گؤردوم. کئچیب دوققازی آچیب کند محله‌میزده کیمسنی گؤردوم‌مو، گؤرمدیم. چاشدیم اما قیزی گؤزدن اوزاق ائوه آپاراجاغیما سئویندیم ده. ایکی ائو او یاندا ائویمیزین آرخاسینا چیخان بیر دار کؤچه‌دن قیزی کئچیرتیب کیمسه گؤرمزدن ایچری سالدیم. بو اؤزگه قیزین قوناق اوتاغینا کئچیریب آنامین پالتارلارین اونا گؤرستدیم. پالتارلاری الیمه آلیب قیزا طرف توتدوم. باشین ترپتیب گئری چکیلیب باشینداکی چییینلییی یئره آتدی. پالتارلاری قایتاریب گؤتوردویوم یئره قویوب درحال اوتاقدان چیخیب قاپینی قیفیللادیم. قاپینی بیر نئچه دفعه دالدان ترپتیب آچماغا چالیشدی اما آچا بیلمه‌دی. دوققازدان چیخاندا آغلاماسینین سسینی ائشیتدیم. کندین کوچه‌لرینده اینسان اثر-علامتی بئله یوخ ایدی. یانلیز هردن‌بیر کند ائولرینین قاپیسیندان کئچنده ایویندن بیر قادین باشین اوزالدیپ سسلیردی:\n-آی ثابیت، آی ثابیت، او دیو حیوانی گؤردونمو؟\n-هانسی دیو حیوانی ننم-باجیم؟ یوخ گؤرمدیم، منیم آنام سیزده دئییل؟\n-یوخ، مش قوربانین سورسو ده اؤزو ده بئله یوخ اولوب، کندین ایییدلری آرخاسینجا چیخیب‌لار، گئت احمدین قهوه‌سینه گنج‌لر اوردا دیو حیوانی ساخلاییبلار.\nنه باش وئردییینی هله بئله باشا دوشمه‌میشدیم. مش قوربانی اؤزوم دیک‌اوچورومدن ائننده باییرده گؤرموشدوم! بو دیو حیوان ایسه نه دئمک ایدی؟!\nکندین اها‌لیسینین خئیله‌یی احمدین قهوه‌خاناسینین قنشرینده هوندور بوی بیر حئیوانین دؤورونه دورموشدولار. بو عنتیقه بدن مووجود او عئیبجر صیفتی ایله ترپنمه‌دن اها‌لیدن هئچ هورکنمه‌میشدی ده، ائله‌جه کندین اوشاقلاری دؤورونه دولاشیب هاردا اولسا اونا توخونماغا جهد ائدیردیلر. احمد قهوه‌نین قاپیسینا دایانیب آلت دوداغینان سیبیلین گمیریردی. ال آتیب قولونا توخوناندا سانکی بیر درین فیکیر باشیندان اوچوب ندنسه اونو دیکسیندیردی.\n-آی احمد منیم آنامی گؤرمه‌میسن؟ – سوروشدوم.\n-دیکسیندیم اوغول، نه دئییرسن؟ آنانمی، او دا یوخ اولوب؟ کندین معلیمی ده بئله، مش قورباندا دا بئله یوخ اولوب. اؤزوم قهوه‌نین پنجره‌سیندن قوربانی دا سوروسون ده ساغ سالامات گؤردوم. سونرا دومان گلدی، هر شئی گؤروشمز اولوب گئدندن سونرا مش قوربان یوخ اولموش، یئرینه بو غریبه حیوان گلمیش. بیلیرسن بو ندیر؟ – دئییب یئنه آلت دوداغین سالدی سیبیللرینین اوستونه.\n-یوخ، هئچ دوه‌یه ده بنزمیر! نئجه آنام دا یوخ اولوب؟ هارا گئده بیلر بو دول-کیمسه‌سیز آرواد؟ احمد گرک‌کی ایندی بیزه گله‌سن، سنه بیر شئی گؤسترمه‌لییم.\n-غریبه بیر مووجود ائویزدن چیخیب؟\n-یوخ، غریبه بیر اینسان چیخیب. بئله من هئچ دیلینده قانمیرام. بیر توکتپه اؤزگه قیزیدی. سانیرام ائلات-عشایر قیزی اولا. اونو قوناق اوتاغینا سالیب قاپینی باغلامیشام.\nبونو احمد ائشیدن کیمی گؤزلری آز قالیب کلله‌سینه چیخا “- منی آپار او قیزی گؤروم.” – دئییب قهوه‌نین قاپیسین باغلادی.\nیولدا هئچ بیریمیز دانیشماغا بئله ماجال تاپمادیق. احمد هیجانا گلمیش‌لر کیمی او پؤرتموش صیفتی منی ده هیجانلاندیریب گاه قاچماغا گاه برکدن یئریمه‌یه جهد ائدیردیک. قوناق اوتاغین قاپیسینا یئتیرنده احمد دئدی: “- ال ساخلا.” سونرا گئدیب تؤوله قیراغیندان زوپانی گؤتوروب منه ایشاره وئردی. زوپانی الیندن آلیب بیر قیراغا توللادیم “- بو ایش لازیم دئییل، او بیر سیسقا قیزدی.” دئییب قیسا دیواردان بویلانیب داوارلاری یئرینده گؤردوم. قاپینین قیفیلین آچیب ایچری گیرنده قیز بیزی گؤروب بیر قیراغا سیغیندی. گؤردوم‌کی آنامین بوغجاسیندان تکلیف ائتدیییم گئییم‌لری اه‌ینینه تاخیب تومانین دا ترسه گئییب. احمد بو دورومو گؤروب “- بو قیز لاپ بئله بیزیم کندین قیزلارینا اوخشاییر، دئ گؤروم هانسی بختورین قیزین قاچیردیبسان؟” – گوله-گوله دئدی.\n-آی کیشی آغلین باشیندان چاشماسین گؤرک! نه قیز قاچیرماسی فیلانی، بو گئییم‌لری آنامین بوغچاسیندان اونا وئردیم. باشی-بوینو آچیق چیخارتماق اولاردی‌می؟ قوی گؤروم قیز اؤز پالتارلارین هارا قویوب. دئیه آختاریب بوغچانین آلتیندان اونون بوکولموش قیسا دون و شلته‌سین تاپیب احمده گؤستریب تئز یئرینه قویدوم.\nاحمد اوزون قیزا چؤندریب “- دئ، دئ گؤروم بیر آی قیز کیم‌لردنسن؟ بورا‌لاردا نه ایشین وار؟” – سوروشدو. قیز ائله‌جه بیر آز لال-کار یئرینده قالیب احمده باخیب-باخیب بیر شئی دئمه‌دی. سونرا او غریبه سس-دیل ایله آزجا بیر شئی‌لر دئییب آنامین گئیدیغی گوللو تومانین قیریش‌لارین سیخا-سیخا آغلامایا باشلادی.\n-هارا‌دان چیخدی بو؟ – احمد پریشان-پریشان مندن سوروشدو.\n-دیک‌اوچورومدان یئنئنده اوست تپه‌یه قاچیر گؤردوم. بیلمیرم نه باش وئرمیشدی، قوردلار اوست تپه‌یه‌جن ائنمیشدیلر، اولماسایدیم بونو دیدیب دیری قویمازدیلار.\n-قوردلار! گؤره‌سن اونلاری نه چکیب بورا‌لارا …!\n-ایندی نه ایش گؤرمه‌لییم؟ سوبای اوغلانین بیرییم بو قیز بوردا قالسا صاباح کندده سؤز چیخارارلار. احمد نه اولار بونو سن اؤزون آپار اها‌لییه گؤستریب هر نه‌یی آچیقلا…\nهله سؤزوم سونا چاتمامیش یئنه او غریبه سس قولاغا ده‌یدی. بیر آن ایچینده دومان تین کیمی هر یئری بوروماغا باشلادی. گؤردوم قیز یئریندن قالخیب اؤزونو چوله ووردو. آرخاسینجا قاچیب قاپیدان چیخاندا قارا دومان ایچینده اونو بیر آنلیق اولسا دا گؤزومدن ایتیردیم. دوققازدان چیخیب، اوندان بیر اثر-علامت گؤردومو، یوخ بئله گؤرمدیم کی گؤرمدیم.\nیاواش-یاواش هر شئی اوز ده‌ییشدی. بو زیم توستو-دومانین ایچینده اینسان تینی کیمی بیر هئیکل کؤلگه‌له‌نیب آناما چئویرلنیب منه ال اوزاتدی. دارتینیب الیندن یاپیشماغا چالیشدیم، آمما توخونا بیلمه‌دیم. آنام منی بو حالدا گؤروب نارین بیر گولوب مندن فاصیله آچدی. بیر دفعه ده قالخیب اونون آرخاسینجا قاچاندا آتامین سسین آرخامدان ائشیتدیم.\n-ثابیت بالام گل، گل. – دئدی!\nآنلادیم بونلارین هامیسی یالاندیر. بو فیکر باشیما قونماق همن هئیکللر یوخ اولدولار. گؤردوم قیز کوچه‌نین باشینداکی تایانین دیبینه سیغینیب، الینن نه ایسه هاوادا توتماق ایسته‌ییر. گئدیب باشی اوسته دایاناندا، منی گؤروب تئز اللرین آشاغی سالیب گؤزلرین یئره دیکدی. قارا دومان هاچاندان بری یولون آلیب چیخیب گئتمیشدی هئچ بیلمه‌دیم ده. قیز ذکالی ایدی سانکی بئله؛ اوولجه من دؤننده ائوه تئز یئریندن قالخیب دالیمجا گلدی. احمد یوخا چیخمیشدی. یئرینه بیر قوجا کور عرب قولو اوسته بیر قارتال بالاسی بارداش قورموشدو.\nاولجه هئچ بیلمه‌دیم او قارتال بالاسیدی، سونرا‌لار کور قوجا اؤزو بونو آنلاتدی، یالنیز بونو یوخ، هر نه قارا دوماندان بیلجه‌ییمیزی بئله. او، قارا دومان ایله یاشاییب دونیانین هر بوجاغین گزیب دولانیب بوتون دیللره بلد ایدی. ائله‌جه او گون بیلدیم قریبه قیزین آدی سایاکادی، ژاپون آددا بیر اؤلکه‌دن بورا چیخمیش…\nحکایه بورا چاتاندا اوغلان دئدی:\n– قالانین اؤزوم بیلیرم، بابا.\n– نئجه؟ – باباسی اوغلانا باخما‌دان سوروشدو.\n– سنله سایاکا ننه ائولندیز! – اوغلان دئدی، سونرا تلسیک یئریندن قالخیب، “من کور عربم، من کور عربم ” دئیه-دئیه آرا‌دان چیخدی.\n– سن کور عرب دئییلسن، سن کور عربین نوه‌سیسن. باباسی آلتدان-آلتدان میزیلداندی.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\n2 پاسخ\nحسین واحدی گفت:\nیکشنبه ۱۲ مهر ۱۳۹۴ در ۰۹:۳۴\nسلاملار حؤرمتلی ناصر بی. تاسف ایله بو غیر حرفه‌ای ایشلر چوخدور و نئچه سئری منیم اؤزومه ایش آچیب و سو تفاهم یارادیب. من ده سیزه قاتیلیرام.\nناصر ساجدی گفت:\nشنبه ۱۱ مهر ۱۳۹۴ در ۲۲:۴۲\nبعضی‌لر نئجه ده اوتانماز-اوتانماز، نه ایشیق سایتینا رئفرئنس وئرمکله، نه ده بیر اثرین یازاریندان یاییماق اوچون نظر آلماق‌لا نئجه کئفلری چکیر، هر هانسی یازینین یایماغین اؤزلرینه مومکون گؤرورلر!","num_words":2721,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":177906.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ماتیاس شولچ، آلمان تاریخچیسی نین Spiegel درگی سینده یایینلاتدیغی مقاله یه اساسن فارس ایستعمارچیلاری باشلاریندا محمدرضا شاه فارس ولایتینده، 2500 ایللیک شاهلیق دئیه تخت جمشیدده بایراملاماسی و جشن توتماسی بیر آلینماز قلعه یوکسکلیگینه قالدیریلمیش یالاندان باشقا هئچ نه دئییلمیش. محمدرضا اؤزونو آریالیلارین گونشی (شاهنشاه آریامهر) آدلاندیرماق اوچون یئر ایصلاحاتینی قانسیز دئوریم (انقلاب سفید) دئیه حیاتا کئچیره رک 1971 اینجی ایل 2500 ایللیک ایران شاهلیغی دئیه دونیا اجتماعیتی قارشیسیندا بایرام توتماغی سرگیلمگه چالیشمیش. محمدرضا تخت جمشید خارابالاریندا اللی دانا آلاچیق تیکدیره رک آتمیش دوقوز مملکتین باشچیلارینی و بگلرینی و اؤزللیکله ژاپون شاهینی اورایا قوناق چاغیرمیش. ماسا اوزرینده Château Lafite magnum[i]شیشه لری یئر آلیرمیش. بایرامین و شنلییگین طنطنه لی زامانیندا محمدرضا شاه ایکینجی کوروش آدلاندیردیقلاری، ایشغالچی نین قبیرینه اؤزونو یاخینلاداراق آنتیک دؤنمده کوروش بشر حاقلاری نین قوروجوسو دئیه اونو اؤیمگه و مدح ائتمگه چالیشمیش[ii]. انتقادچیلار یوزمیلیون دولارین بئله بیر شخصی آغیرلاماق اوچون چوخ اولدوغونو دیله گتیررکن محمدرضا مملکت باشچیلارینی یاوان چؤرک و توروپ ایله آغیرلامالییام می؟ دئیه میریلدامیش. آیت الله خمینی ده سورگوندن بو مسئله یه اؤز اعتیراضینی بیلدیره رک دئمیش: “ایران شاهلاری نین ائتدیکلری جنایتلر تاریخ کیتابلاری نین صحیفه لری نین اوز قاراسیدیر”. محمدرضا دئمیش: “کوروش بیر اؤزل و خ��ص آدام ایمیش؛ رحیم کؤنوللو، شفقتلی، مهربان. او بیرینجی سؤز آزادلیغی نین تمل و اساسینی قویانلاردان اولموش”. محمدرضا بو گؤروشو دونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتینا دا یئتیرمگه چالیشمیش. 1971 اینجی ایل اکیم (اکتوبر) آیی نین اون دؤردونده تخت جمشیدده بایرام شنلیگی سوررکن محمدرضاشاهین باجیسی نیویورکدا دونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی نین تیکینتی سینه گئده رک[iii]بو تشکیلاتین باشچیسی Sithu U Thant آ چؤپ بؤیوکلوگونده کوپی اولموش بیر قازیق خطی تقدیم ائتمیش. Sithu U Thant شاهین باجیسی نین دیلینجه بو کوپینی “آنتیک دؤنمین بشر حاقلاری” دئیه قلمه آلاراق ایران شاهینا اؤز تشکرونو بیلدیرمیش. دونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی نین باشچیسی، Sithu U Thant یئنیله میش: “کوروش باریش ایسته ییرمیش. ایران شاهی باشقا مدنیتلری قوروماق اوچون اؤزوندن عاغیل و مودروکلوک گؤستریرمیش”. بئله لیکله Sithu U Thant بشر حاقلاری دئیه کوروشا نسبت وئریلمیش پالچیقدان دوزلمیش کوپی دیغیرلاغی خاص بیر مراسیم ایله دونیا بیرلشمیش دؤلتلری تشکیلاتی نین آنابیناسیندا، بوگونه ده اَن اسکی و قدیم بیر باریش آنلاشماسی نین کوپی سی نین قونشولوغوندا ویترین دالیندا سرگیلتمیش. Sithu U Thant ذات عالی نین بو داورانیشی ایله ائله بیل دونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی بیر گیجلتمه (سرسم) توتموش. محمدرضا شاهین ایددعالارینا باخمایاراق آلمانیانین کیل شهری اونیوئرسیته سینده کی اسکی اوریئنتالیست Josef Wiesehöfer آ گؤره قازیق(میخی) خط آدلاندیردیقلاری بویوروق و فرمان یالنیز بیر تبلیغات ملزمه سیدیر: “کوروش انسان حاقلاری مفکوره سینی اورتایا آتمیش دئمک، سارساقلاماقدان آرتیق هئچ نه دئییل و اولاماز دا”. هایدئلبئرگ اونیوئرسیته سینده کی آسورولوق (آسوری شناس) Hanspeter Schaudig اَ گؤره ده آنتیک دؤنمینده هئچ کیمسه حاکیمیت باشچیلاری آراسیندا انسانلارین حقوق برابرلیگی و بؤیوکلوگو (شرفی) اوغروندا آدیم آتمامیش. “کوروشون خادیملری اونون آیاقلارینی اؤپمه لی ایمیشلر. کوروش اوتوز ایل ساواش ایله حاکیمیت ائده رک انسانلاری وئرگی وئرمگه زورلارمیش. وئرگی وئرمکدن بویون قاچیرانلارین بورون و قولاقلارینی کسدیرر و اؤلومه محکوم اولموشلاری دا قیرتلاغا دک قوما قویلاداراق باشی ائشیکده گونش قارشیسیندا قورت قوشا یئم ائتدیررمیش”[iv].\nدئمک، دونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی آدی چکیلن کوپینی متخصصلر طرفیندن سیناقدان کئچیرمه دن و امتحان ائتدیرمه دن محمدرضا شاه طرفیندن دوشونولموش کوپینی بیر تاریخ اثری دئیه قبول ائتمه سی ایله بیر تاریخی یالانی بیر گئرچک کیمی قبول ائتمیش ساییلار.\nدونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی اولدوقجا بؤیوک بیر یانلیشلیغا یول وئرمیش\nتاریخ اینجه صنعت خادیمی، Klaus Gallas آلمانیانین Weimer شهرینده آلمان – ایران مدنیت فئستیوالینا حاضیرلادیغی West-Östlicher Divan”, Start: Sommer 2009 آدلی کیتابیندا بو مسئله نی آچیقلیغا قاویشدیرمیش. Klaus Gallas کوروشا نسبت وئریلمیش بویورقدا باش وئرمیش توتارسیزلیق و باشاریقسیزلیغی اورتایا قویموش[v]. Klaus Gallas آ گؤره ده دونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی اولدوقجا بؤیوک بیر یانلیشلیغا یول وئرمیش. دونیادا تانینمیش آلمان SPIEGEL درگیسی نین دونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتینا بو دوغرولتودا باش وورماسینا باخمایاراق آدی چکیلن تشکیلات بو مسئله نی آچیقلیغا قاویشدیرماقدان بیله بویون قاچیرمیش. دونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیل��تی نین Wien شهرینده کی UN information service مرکزی گئنه ده بو کوپی یازیتین بیر چوخلاری طرفیندن بیرینجی انسان حاقلاری دئیه قبوللوق گؤردوگونو دیله گتیرر. آلمان مدرسه درسلیکلرینده ده اسکی ایرانلیلار انسانجیل سیاستین اؤنجوللری کیمی قلمه آلینارلار[vi]. بوگون اینتئرنئت دونیاسینا یانلیش چئویرمه و ترجومه یولو ایله کوروشو ایشچیلر اوچون اَن آزین وئریلمه لی مزد ((Mindestlohn و پناهنده لیک حاقلاری نین مدافعه چیسی کیمی گؤسترمگه چالیشانلارا دا تانیق اولوروق. کوروشا نسبت وئریلمیش یازیدا اوخویوروق: “یئر اوزرینده کؤله لیک یوخ اولمالیدیر. هر مملکت منیم باشچیلیغیمی قبول ائدیب، یوخسا ائتمدیگینه داییر اؤزو قرار وئرمه لیدیر”[vii].\n2003 اونجو ایل نوروئژین اوسلو شهرینده نوبئل اؤدولونه لاییق گؤرونموش شیرین عیبادی ده کوروش باتلاغینا اؤزونو سالاراق دئمیش: من بؤیوک کوروشون قالیغی ساییلان بیر ایرانلییام: “کوروش بیلدیریشینده دئمیش: خالق ایستمدیگی دورومدا، من خالقا حاکیمیت ائتمه یه جه گم”[viii].\nتاریخ اوزمانلاری شاشقین، بیر سؤیلنتی (شایعه) اؤزونو باغیمسیز و مستقیل ائده بیلر می؟\nیالانین مرکزینده یئر آلان و اسکی شرقی قورخویا سالمیش بیر چکیلیم (فیقور) وار. بو چکیلیمدن بوتون دره بگلری هیندوستاندان میصره دک قورخارمیشلار. او بوگون ده بؤیوک بیر ایمپئریانین قوروجوسو اولاراق قبول ائدیلر. افسانه لره گؤره او فوق العاده بیر قدرت ساییلارمیش[ix]. افسانه ایسه بیلینجلی باشلانمیش. اؤنمسیز بیر دره بگی نین اوغلو اولان کوروش ایرانین گونئی باتیسیندا دوغولموش و 559 اونجو ایل میلاددان اؤنجه تخته چیخمیش[x].\nکوروش اوزره حئکایه لر\nکئچمیشده قورولموش شاهلیقلارا منسوب اولان شخصلر اوزره حئکایه لر خالقلارین دیللرینده دورمادان دولاشارمیش. بعضیسینه گؤره کوروش وحشی موحیطده دوغولوب بؤیویرکن بیر قانجیق اونو امیزدیرمیش[xi]. کوروشدان هر هانکی بیر کؤلگه و تصویر الده یوخدور. …. کوروش ایلک اولاراق ایلام شاهلیغینی یئنیلگه یه اوغراتمیش. 550 ایل میلاددان اؤنجه مادلارا یوروش ائتمیش. چوخ زامان کئچمه دن آنادولو تورپاقلارینا یوروش آپاراراق یونان مستعمره لرینی اله کئچیره رک Priene آدلی شهرین ساکینلرینی کؤله لیک و برده لیگه چکمیش. کوروشون دینجلمه (استراحتگاه) یئری و اوتوراغی (قرارگاه) پاسارگاد آدلی بیر یئر ایمش. اورادا کوروشا عایید بوللو حرمسرالار وار ایمیش. کوروش پاسارگاددا داها آرتیق زامان کئچیرمدن افغانستانا یوروش ائتمیش. اؤزبکیستانین نم هاراسیندا یئتمیش بیر یاشینداکی کوروشون بودونا اوخ دگه رک اوچ گوندن سونرا اؤلموش. … کوروش زامانیندان سونراکی بعضی یونان تاریخچیلری اؤرنک اولاراق هئرودوت و Aischylos و یهودیلر کوروشدان یاخچیلیقلا آد آپارمالارینا باخمایاراق[xii]یئنی تاریخچیلر بو خبرلرین بیر اوسماقلاندیرما (باش آلداتما) اولدوغونو آچیقلیغا قاویشدیرمیشلار. آلمان تاریخجی سی Wiesehöfer اَ گؤره آنتیک دؤنمینده کوروشدان پارلاق بیر تصویر یارادیلماسینا باخمایاراق کوروش دا باشقا حاکیملر دک ظولم ایله حکومت ائدن بیر حاکیم ایمیش. کوروشون قوشونلاری ایستر یاشاییش موحیطلرینی و ایسترسه ده مقدس مکانلاری یاغمالاماقدان بیله چکینمه یه رک شهر باشچیلرینی سورگون ائدرمیشلر[xiii].\nبئله بیر ظالیمی بشر حاقلاری نین تملی نین قوروجوسو کیمی تانیتماق یالنیز محمدرضا شاها خاص اولموش بیر مفکوره ساییلا��میش. محمدرضا شاهین دا 1960 اینجی ایللرده چوخلو چتینلیگی وار ایمیش. اونون گیزلی پولیسی “ساواک” انسانلاری قییمسیزجا آغیر ایشکنجه ائتمه سینه باخمایاراق شاهلیق علیهینه هر یئرده آیاقلانما (عصیان) باش وئرمیش. مارکسیست قوروپلار شاهلیق علیهینه بومبا آتارکن ماللالار دا خالقی شاهلیق علیهینه دیرنیشه چاغیرمیشلار[xiv]. ….\n[ماتیاس شولچ دونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی نین فارس ایستعمارچیلاری نین تقلب ایشلرینه ایناناراق اونلارین الینه وئردیگی باهانه نی بیر آذربایجان آتالار سؤزو ایله باشا چاتدیرمیش، اوخویوروق][xv]:\nWie heißt es doch in einem Sprichwort aus dem Orient: “Wenn ein Narr einen Stein in den Brunnen wirft, können ihn zehn Weise nicht mehr herausholen.”\nترجومه: “شرقده خالق آراسیندا بیر مثل وار: بیر دلی قویویا بیر داش سالار، اون عاغیللی اونو قویودان چیخارابیلمز”[xvi].\n[دئمک، دونیا بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی ایلک فارس ایستعمارچیلاری نین یالانلارینا ایناناراق بیر داها او یالانین آلتینا وورماق ایستمه دیگی بیلیم آداملاری نین چابالارینی اجتماعیت قارشیسیندا اتکیسیز دوروما گتیرمیش. بو دا او دلی آدامی خاطیرلادار].\nاتک یازی و قایناق:\n[i]“Château Lafite Magnum“ Fransədən gətirilmiş su şirkətinin adıdır.\n[ii]Riza Şah da belənçi xulyalara qapılarmış. Fars İstemarçılarının Riza Şahın ağzına qoymağa çalışdıqları danışıqdan oxuyuruq: “Vəqti xəbərnigare Almani az mən dər bareye xərabehaye Təxtcəmçid miporsad, guyəm məra ba Kuruş muqayese mikonand”( bax: Məcəlleye Kavəh “Radio Televisiyon Milli İran Şahənşahi, München\/Almanya).\n[iii]Əşrəf Pəhləvi mənzur olmuş.\n[iv]Matthias Schulz, Der falsche Friedensfürst, 07\/15\/2008: http:\/\/www.spiegel.de\/spiegel\/0,1518,564395,00.html\n[v]Sadə dil ilə desək, Klaus Gallas Fars istemarçılarının mütəqəllüb olduqlarını ortaya qoymuş.\n[vi]Demək Alman təhsil sistimində insanlara aşılanmış yanlış bilgilər əsasında bugün bir çox Alman yayın və basın orqanları İran Məmaliki Məhrusəsindəki ethniklər əleyhinə yeridilmiş siyasəti görmək istəməzlər.\n[vii]Matthias Schulz, bax üstə, orada.\n[viii]Matthias Schulz, Der falsche Friedensfürst, 07\/15\/2008:\nhttp:\/\/www.spiegel.de\/spiegel\/0,1518,564395-2,00.html\n[ix]Hindustanda əsliyəti Fars olan Abu al-Kalam Azad adlı birisi Qurandaki Zulqərnəyn kələməsini Kuruşa nisbət verməklə bugün Fars ictimaiyəti də Kuruşu Məhəmməd Peyğəmbərin cəddi Qureyş Fihrə bağlamağa çalışarlar, bax, Işıq Sönməz, Pan İranistlərin Dil və Mədənəiyət təhrif etmək Məsələləri: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/Seite184.htm\n[x]Matthias Schulz, bax üstə, orada.\n[xi]Kuruşun qancıq sütü əmməsini və qancıq vasitəsiylə tərbiyə oluhmasını önə sürmək Tutam (Totem) məquləsinə əsaslanmalıdır. Bugünkü Farsların da keçmişlərinin “Səkpərəst” olduqları Fars ədəbiyatında öz izini buraxmış. Daha artıq bax. Işıq Sönməz, Tutam: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/Seite259.htm\n[xii]Ev Yuvalarından Sürülmüş Yahudilərə evlərinə dönmək icazəsini vermiş.\n[xiii]Matthias Schulz, bax üstə, orada.\n[xiv]Matthias Schulz, bax üstə, orada.\n[xv][…] içində yazılmış dününcə mənə ayıddır (Işıq Sönməz).\n[xvi]Matthias Schulz, bax üstə, orada.\nچئویرن و ایضاح ائدن: ایشیق سؤنمز، 08.11.2011\nShare. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email Reddit VKontakte Telegram WhatsApp Copy Link\nPrevious Articleبيم روسيه ازرابطه ستارخان و ترک های جوان\nNext Article تاریخ آزادی زنان در آذربایجان\nیازی ایله باغلی\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين طنطنه لی 77 ايلليک ياش يوبيلئيی مناسبتينه اؤن سؤز\nنوامبر 20, 2023\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين اؤتوبیوقرافيياسی\nنوامبر 20, 2023\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين چيخيشی\nنوامبر 20, 2023\nFacebook X (Twitter) Instagram YouTube RSS\nوارلیغین سسی ۱۹۹۹-۲۰۲۴موعلف حقوقلاری گورونور. معلوماتدان ایستفاده ادرکن لینکدن ایستیناد اولونمالیدیر. © 2024","num_words":2782,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":96632.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایل لر اۇنجه آذربایجاندا ارن بیر ایگید واریدی آدی کوراوغلو! کوراوغلو “ایگید” تانینمامیش آدی روشن ایدی. روشنین آتاسینا علی کیشی دئیه‌ردیلر. علی، حسن خانین آت باخار ایلخیچیسی ایدی. آت بئجرمکده تایی یوخویدو. بیر باخیشلا آتی تانیاردی. حسن خان چوخ وارلی، ظالیم خانلاردان ایدی. اونوندا باشقا خانلار کیمی چوخلو نوکری، قوشونو واریدی، سؤیدوغونو ائلردی: آدام اؤلدورر، خالقین یئرینه صاحاب چیخار، کندلی لری، کوستارلاری( پیشه ور) حدسیز حسابسیز تالاردی. اۇزگۆرچو ایگیدلری دوستاقلاییب، عزا جزا وئرردی. کیمسه اونو سئومزدی. یالنیز بویوک بازارچیلار، اعیان اشراف خاندان راضی ایدیلر. بیری بیرینه یاردیم ائدیب خالقی چاپیب، ایشه چکردیلر. ییغیشیب کئفه باخیب، اۇزلرینه آب هاواسی گوزل یئرلرده جلاللی سارایلار دوزلدیب، خالقین یاشامینی دۆشونمزدیلر. تکی وئرگی لری چوخالداندا کو٘تله لری، کندلی لری خاطیرلاردیلار. حسن خان ایله باشقا خانلار دا بویوک خانین نوکری ایدیلر. بویوک خان اولاردان پای آلیب، داللاریندا دوروب قویاردی خالقی ایستدیکلری کیمی چاپسینلار، ایلدن ایله اونوندا پایینی آرتیرسینلار. بویوک خانا خودکار دئیه‌ردیلر. خودکار خانلارین ان وارلیسی، ان گوجلوسویدو. یوز لر، مینلر خان، بگ، بویوک باش، جلاد، پهلوان اونون ساراییندان چوره ک یئییب ایت کیمی اوندان قورخاردیلار. اونون بویوروقلارینا سس سیز سۇزسوز باش ایر دیلر. بیر گون حسن خانا خبر گلدی، دوستلارینین بیری حسن پاشا، اونو گورمه یه گلیر. بویوردو بیر چال اوینا مجلیسی دو٘زلدیب، پاشانین پئشوازینا گئتسینلر. حسن پاشا بیر نئچه گون حسن خانین ائوینده قالدی. گئمک ایسته‌دیی گون دئدی: حسن خان ائشیتمیشم سنین چوخ یاخجی آتلارین وار! حسن خان شیشه- شیشه دئدی: بو دووره ده منیم آتلاریمدان کیمسه ده یوخدو، ایسترسن بیر جوت سنه پئشکئش ائدرم. حسن پاشا دئدی: نه دن اولماسین. حسن خان ایلخیچیسینا بویوردو ایلخینی اوتارماغا آپارماسین، پاشا سئودیی آتلاری سئچسین دئیه. علی کیشی قوجا ایلخیچی، بیلیردی ایلخی دا چوخ یاخجی آتلار وار، آما هئچ بیریسی آتالاری دنیز آتی اولان ایکی بالا آتا چاتماز. بیرگون ایلخینی دنیز قیراغینا آپارمیش اۇزو بیر طرفده اوزانمیشدی. بیردن ایکی آت دنیزدن چیخیب بونون ایکی مایا آتی‌لا جوت لشدیلر. علی کیشی او مادیانلاری گوز آلتینا آلدی تاکی هره سی بیر کۆروک بالالادی. علی کو٘روک لری چوخ سئویر، اولار دونیانین ان گوزل آتلاری اولاجاق دئییردی. بو ایسه حسن خان قوناغینا آت باغیشلاماسینی دئیه نده اۇز اۇزونه دئدی: نیه آتلاری اوتارماییم، ایلخی دا بو ایکی آتدان بتری یوخدو! ایلخینی اوتارماغا اۇتوروب ایکی کو٘روکو خانین سارایینین قاباغینا گتیردی. حسن پاشا گوله- گوله سارایدان چیخدی آتلارینی سئچسین دئیه. گوردو آت یوخ، سارایین اۇنونده ایکی بالاجا آریخ کو٘روک دوروب. دئدی: حسن خان سنین باغیش آتلارین ائله بولاردی، هن؟ منیم بو یابی لاردان چوخ واریمدی. یاخجی آتلارین بولار اولورسا، وای او بیری لرین حالینا. حسن خان بو سؤزو ائشیدیب قان تپه سینه قالخدی. دونیا گؤزونده قارالدی. علی کیشیه چیغیریب دئدی: گئده من دئمدیم آتلاری اوتارماغا آپارما؟ علی کیشی دئدی: خان ساغ اولسون، اوزون بیلیرسن من تو٘کومو سنین ایلخیندا آغارتمیشام، آت تانیماقدا اوزمانام. سنین ایلخیندا بو لاردان یاخجی آت یوخدو. خان علی کیشینین جسارتیندن سینیرلنیب بویوردو: جلاد بو اوتانماز کییشینین گوزلرینی چیخارت. علی کیشی چوخ یالوار دی منیم سوچوم یوخدو دئیه، سایمادی. جلاد تئز گئدیب علی نی توتوب گوزلرینی چیخارتدی. علی کیشی دئدی: خان ایندیکی حایاتین ان بویوک وارلیغینی الیمدن آلدین، بو ایکی آتی وئر منه. خان کی حیرصی یاتمامیشدی، باغیردی: اؤلومجول یابی لاریوی گوتور تئز بوردان ایتیل. علی ایکی کو٘روک له بیر اوغلونو گوتوروب باش قویوب داغلارا، چوللره گئتدی. آجیغینی آچماغی دوشونوردو. اؤزونون و میلیونلار وطنداشینین آجیغینی. آما ایندی او گونه دک دۇزمه‌لی ایدی. گئجه گو٘ندوز اوغلو و ایکی کو٘روک له چوللری، داغلاری سوودو، سونوندا بیر یئنیش یوققوشلو داغین باشیندا قالارقی اولدو. بو داغلیقا چنلی بئل دئیه‌ردیلر. علی کیشی روشنین یاردیمی له کو٘روک لری بئجرمه یه بتر چالیشدی، ائله کی بیر زامان سونرا کو٘روک لر کیمسه نین گورمه دیی آتلار اولدولار. آتلارین بیرینه قیرآت، بیرینه ده دورآت آد قویدولار.\nآردی وار…\nنوشته های مشابه\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, حقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, ویدیو\nآچیق محکمه کامپانیاسیندان حمایت ادیریک \/ سیمین صبری\nاخبار, زنان, مصاحبه\nپرسش زمانه از الهام هومین‌فر: ارزیابی اعتراضات دانشجویی ضدجنگ در ایالات متحده\nاخبار, زنان, مصاحبه, ویدیو\nپرسش زمانه از شیرین وثوقی: ارزیابی اعتراضات دانشجویی ضدجنگ در ایالات متحده\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, حقوق بشر, زنان\nپروین موسوی زندانی ۵۳ساله در زندان اورمیه اعدام شد\nاخبار, حقوق بشر\nستم مضاعف بر علیه اقلیت های جنسی: جنایت بر اساس فرهنگ مردسالاری و مجازات بر اساس قانون مردسالاری\nآذربایجان و زنان ترک, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر\nنیگار خانیم خیاوی نین فریدون ابراهیمیه اتحاف ائدن شعری\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nآچیق محکمه کامپانیاسیندان حمایت ادیریک \/ سیمین صبری آچیق محکمه کامپانیاسیندان حمایت ادیریک \/ سهیلا عزیزی پرسش زمانه از الهام هومین‌فر: ارزیابی اعتراضات دانشجویی ضدجنگ ... پرسش زمانه از شیرین وثوقی: ارزیابی اعتراضات دانشجویی ضدجنگ در ... پروین موسوی زندانی ۵۳ساله در زندان اورمیه اعدام شد ستم مضاعف بر علیه اقلیت های جنسی: جنایت بر اساس فرهنگ مردسالار... نیگار خانیم خیاوی نین فریدون ابراهیمیه اتحاف ائدن شعری ماریا استادنیک اصالت اوکراینی و تابعیت آذربایجانی در ۳۵ سالگی ... ربابه قليزاده، فعال تورک و همسر فعال زندانی صیاد محمدیان به اد... خانواده‌های جانباختگان هواپیمای اوکراینی: نه فراموش می‌کنیم و ...","num_words":1225,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.062,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":179148.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سیپاهی (عثمانلی تورکجه‌سی: سپاهی)، عثمانلی اوردوسونون آغیر سوواری عسگری دیر. تیمار صاحیبی اوْلان تیمارلی سیپاهیلر و قاپی‌قولو اوْجاغینا باغلی قاپی‌قولو سیپاهیلر اوْلماق اۆزره ایکیه آیریلیر.[۱][۲]\nکؤکنلری[دَییشدیر]\nتیمارلی سیپاهی صینفی اساساً تۆرک آتلی کؤچری حیات طرزیندن قایناقلانان، آلپ و یا باتور اوْلاراق آدلاندیریلان بیگه باغلی، اصیل آتلی ساواشچی تیپی‌نین کلاسیک عثمانلی چاغینداکی ایفاده‌سی دیر. بۇ عسگر صینفی, تۆرکلرین آنادولویا کؤچرک یئرلشیک دؤولتلر قورماسی ��روسسینده بیر پئشه‌کار اوْردونون یاراتیلماسی مقصدی ایله، کؤچری ساواشچی سیستمی‌نین یئرلشیک حیات طرزینه اویغونلاشدیرماسی ایله دوْغموشدور. بؤیوک سلجوقلو دؤولتینده \"اقطاع\" آدینی آلان و داها سوْنراکی عثمانلی دؤنمینده \"دیرلیک\" (کئچیملیک) اوْلاراق تورکجه‌لشدیریلن بۇ ایداری و ایقتیصادی سیستمه باغلانان و سیپاهیلیک آدینی آلان بۇ ساواشچی صینفی بؤیوک سلجوقلو اوردوسونون اساسینی قوْیموشدور؛ داها سوْنرا بؤیوک سلجوقلو دؤولتی‌نین میراثچی‌سی اوْلان آنادولو سلجوقلو دؤولتی و دیگر تۆرکمن دؤولتلری‌ده تیمارلی سیپاهی سیستمی‌نی ایلکین مرحله‌ده، قیسماً و فرقلی تطبیقلرله سۆردۆرموشلر. آنادولو سلجوقلو دؤولتی‌نین اۇج بیگی اوْلان ارطغرل غازی نین سوغوت و دومانیچ بؤلگه‌سینی آنادولو سلجوقلو دؤولتیندن تیمار اوْلاراق آلدیغی دۆشۆنولورسه اؤزو ده قۇرولوشونو بو سیستمه بوْرجلو اوْلان عثمانلی دؤولتی تیمارلی سیپاهی عسگر صینفی‌نی ده دیگر قوروملاری ایله برابر میراث آلمیش، دؤولتین گئنیشلیرک آنادولویا یاییلماسی دؤنمینده سولطان بیرینجی مراد زامانیندا تام آنلامی ایله، فرقلی بیر تنظیملمه ایله اویغونلاشدیریلدی.[۳]\nاؤزللیکری[دَییشدیر]\nتیمارلی سیپاهی‌لرین اساس وظیفه‌سی ساواش زامانیندا ساواشا قاتیلماق، باریش زامانیندا اوْلدوغلاری بؤلگه‌نین امنیتی‌نی تأمین ائتمک و تیمار سیستمینه گؤره تیماری ایچینده‌کی خالقدان وئرگی جمعلمک و اوْنونلا هم اؤزونو کئچیندیرمک، همده تیماری‌نین بؤیوکلوگونه گؤره عسگر یئتیشدیرمک ایدی. بئله‌جه خزینه‌یه یۆک اوْلمادان و آیریجا مصرف گرکتیرمدن اوْردونون اینسان، سیلاح، مواد و تحصیل باره‌سیندن هر آن حربه حاضیر اوْلماسی و باریش زامانیدا اؤلکه‌ده آساییشین قوْرونماسی تأمین ائدیلیردی.\nتیمارلی سیپاهیلر تاماماً تۆرک سوْیوندان گلدیگی شکلینده‌کی گؤروشلر تام یانلیش دی. بؤلگه‌نین دیگر ائتنیکلرینه ده اقطاع وئریلدیگی گؤرولوردو. بالکانلاردا بعضی بؤلگه‌لردکی تیمارلی سیپاهی‌لرین یاریسی، یئرلی مسیحی سوْیلولار ایدیلر و اینانجلاری‌نی سۆردۆرموشلردیر. بۇ اؤزللیکلری تاریخده فرانسه‌لی آتلی سوواریلرینده ده گؤرمک مۆمکوندور. مراکش، تونیس و الجزاییر ده دوْغولانلار تحصیل آلاراق آتلی سوواریلر اوْلاراق خیدمته باشلاییردیلار.\nایکی زیره‌لی آتلی سیپاهی\nسولطان سلیمان قانونی زامانیندا تیمارلی سیپاهیلر، ان پارلاق دؤورونو یاشادی. بۇ زاماندا ۱۶۶٫۲۰۰ تیمارلی سیپاهی وار ایدی؛ بۇنون ۷۴٫۰۰۰'ی روم‌ائلی، ۹۱٫۶۰۰'ۆ آنادولو تیمارلی سیپاهی‌سی ایدی. بۇ صورتده عثمانلی آتلی اوْردوسو، ایکی اوْردویا آیریلیردی: روم‌ائلی آتلی اوْردوسو و آنادوْلو آتلی اوْردوسو. ساواشلاردا اوْردو دۆزنی‌نین ساق و سوْل قانادلارینی بۇ ایکی اوْردو تشکیل ائدیردی.\nایلک زامانلاردا، روم‌ائلی تیمارلی اوْردوسونون کوْماندانی روم‌ائلی بیلربیگی، آنادولو تیمارلی اوْردوسونون کوْماندانی دا آنادولو بیلربیگی ایدی. فقط سوْنرالار بۇ ایکی قانادا دا پادیشاه طرفیندن سئچیلن وزیرلر کوْماندانلیق ائتمگه باشلادی. سولطان سلیمان خان دؤورونده بۇ ایکی اوْردو اوْ درجه بؤیدۆ کی، سفر آوروپادا اوْلدوغو زامان چوْخ دفعه آنادوْلو سیپاهی اوْردوسو چاغیریلماز و یا بعضی بیرلیک‌لر چاغیریلیردی. سفر آسیایا ایسه، روم‌ائلی عسگرلری یا چاغیریلماز و یا بعضی بیرلیک‌لری سفره قاتیلماق اۆچون ایستنیردی.\nسیلاح‌لار و ساواش تاکتیکلری[دَییشدیر]\nتیمارلی سیپاهیلر عسگری اوْلاراق \"آغیر سوواری\" بؤلومونه عایید دیر. ساواشا اؤزلری و آتلاری تام سورعتلی اوْلاراق قاتیلان تیمارلی سیپاهیلرین تیپ زیره‌لری: سینه، قارین و آرخا بیر-بیری‌نین اۆستونه دۆشن پرچیملی زوْلاقلار شکلینده پوْلاد لؤوحه‌لرله حاضیرلانمیش اتکده دیزه، قوْللاردا دیرسگه قدر اۇزانان حؤرمه زیره، یئنی پوْلاد و زنجیردن یاپیلان و آیاقلاری قوْرویان \"دیزچک\"، برک پوْلاد و یا بروْنزدان یاپیلمیش اؤن قوْلو قوْرویان \"قوْلچاق\" و پوْلاددان حاضیرلانمیش تۆرک اۆسلوبلو حرکتلی بۇرۇنلوقلو و زنجیرلی بوْیونلو دبیلقه‌دن عیبارت دیر. اۇزاق مسافه‌ده آت اۆزرینده اوْخ و یای ایستیفاده ائدن تیمارلی سیپاهیلر اۆز به اۆز موحاریبه‌ده میزراق، آی‌بالتا، بالتا، گورز، اگری تۆرک سوواری قیلینجی و پاز ایستیفاده ائدیردیلر. قالخانلاری ایسه پوْلاد، بروْنز و یا سوغوت بۇداقلاریندا ایستحصال اوْلونان ایپک سیرمالی، اوْرتا بوْی داییره شکلینده قالخانلاردی. قانونی دؤنمیندن اعتیباراً خفیف آتشلی سیلاحلارین دا تأثیرلی اوْلاراق ساواش مئیدانینا گیرمه‌سی ایله آت اۆزریندن آتشلنه‌بیلجک کارابین و پیشتوو کیمی آتشلی سیلاحلار دا سیپاهی‌لرین سیلاحلاری آراسینا گیردی.\nتیمارلی سیپاهیلر خاص اوْردو مرکزی‌نین تشکیل ائتدیگی ساواش دۆزنینده ساق و سوْل قانادلاردا یئر آلیردی. \"توران تاکتیکی\" اوْلاراق آدلاندیریلان استراتژی‌ده آخینجیلارین ساخته هۆجوم و گئری چکیلمه‌لرینی تعقیب ائدرک سالدیران دۆشمن بیرلیکلری‌نین آردی‌نی آلاراق چمبره آلماق و چئویردیگی دۆشمنی اۆز به اۆز دؤیوشده ایمحا ائتمک تیمارلی سیپاهی‌لرین وظیفه‌سی ایدی.\nسیپاهی حربی تحصیلینده مینیجیلیک ان اؤنملی عونصوردور. اؤزللیکله سوواری اوْخچولوغو بئجریسینه اؤنم وئریلیردی. سیپاهی آدای‌لارینا کمانکشلیک، جیریت، ماطراق و چؤوکان اوْیونلاری، قیلینج باشدا اوْلماق اۆزره سیلاحلارین ایستیفاده‌سی و قاراقوجاق گولشی اؤیرتیلیردی.\nتیمارلی سیپاهیلر[دَییشدیر]\nکلاسیک چاغ عثمانلی اوردوسونون اوْنورغا سوتونونو تشکیل وئرن تیمارلی سیپاهیلر، اوْردو ایچیندکی ان جمعیتلی عسگر صینفی ایدی. تیمارلی سیپاهی‌لرین عثمانلی عسگری و ایداری سیستمی ایچیندکی قوْنوملاری آوروپالی تاریخچی‌لرجه اوْرتا چاغ آوروپاسی‌نین شؤوالیه سیستمی ایله قارشیلاشدیریلیر و بعضی قایناقلاردا دا \"عثمانلی شؤوالیه‌لری\" اوْلاراق قئید ائدیلیر.[۴]\nقاپی‌قولو سیپاهیلر[دَییشدیر]\nقاپی‌قولو سیپاهی‌لری پادیشاهین اؤزل اوْردوسونو تشکیل وئرن خاص اوْردوسونون سوواری صینفی‌نی تشکیل وئرن بیرلیکلره وئریلن آد دیر.\nتیمارلی سیپاهی‌لرین عکسینه قاپی‌قولو اوجاغینا باغلی آیلیقلی عسگرلردن تشکیل تاپان قاپی‌قولو سیپاهی‌لری بیرینجی مراد دؤنمینده قورولموشدور. ایلک دوؤنملرده خاص اوْردوسونون پیاده بیرلیکلری اوْلان یئنی‌چئریلر کیمی بۇ صینفا دا دئوشیرمه سیستمی ایله عسگر یئتیشدیریلمه‌سی آماجلاندیسا دا اؤنجه‌دن آتا آلیشیق اوْلمایان آوروپالی دئوشیرمه اوشاقلارینا سوواری‌لیگین اینجه‌لیکلرینی اؤیرتمده‌کی زوْرلوقلار نتیجه‌سینده گئت‌گئده بۇ صینیفا داها چوْخ یؤرۆک تورکمن اوشاقلاری آلینمایا باشلامیش و فاتیح سولطان محمد زامانیندان اعتیباراً تاماماً تۆرکلردن تشکیل تاپماسی قانونا باغلانمیشدیر. کلاسیک دؤنمده سیپاهی اوْجاقی‌نین قاپی‌قولو اوْردوسو ایچینده گئت‌گئده سئچکین و پادیشاها یاخین بیر صینیف حالینا گلمگه باشلاماسی ایله، سارای ایچیندکی یۆکسک مأمورلار و پاشالارین اوشاقلاری دا سیپاهی اوْجاغینا آلینمایا باشلامیش و سلیمان قانونی دؤوروندن اعتیباراً سیپاهی اوْجاغی هاردا ایسه تاماماً تۆرک سوْیلو عاییله‌لری ایله ساواشلاردا اۆستۆن بئجری گؤسترن سئچمه ساواشچیلارین آلیندیغی سئچکین بیر بؤلۆک حالینا گلمیشدیر.\nقاپی‌قولو سیپاهی‌سی\nتحصیل و حرب صنعتی یؤنلریندن تیمارلی سیپاهی‌لرله بیر گؤسترسلر ده سایی اوْلاراق چوْخ داها کیچیک بیر بیرلیک اوْلان قاپی‌قولو سیپاهی‌لری تیمارلی سیپاهیلر ایله عینی، آمما داها زنگین بزدیلمیش سیلاحلار ایستیفاده ائدیردیلر. وظیفه‌لری ساواشدا پادیشاهین ساغ یانیندا ساواشاراق یالانچی گئری چکیلمه سیراسیندا اوْردونون مرکزی‌نی و پادیشاهی مۆدافیعه ائتمک، باریش زامانی پادیشاهی و سارایی قوْروماق ایدی.\nقورولوشوندان اعتباراً، عثمانلی خاص اوْردوسونون پیاده عسگرلری اوْلان یئنی‌چئری‌لر ایله رقابت حالیندا اوْلان قاپی‌قولو سیپاهی‌لری یئنی‌چئریلرین عکسینه عثمانلی تاریخی بوْیونجا چوْخ آز اوْلاراق عۆصیانلارا قاریشلمیش، بۇ سبب‌دن اؤترۆ \"آتلی ار باش‌قالدیرماز\" سؤزۆ عثمانلی دؤولتینده بیر دئییم حالینی آلمیشدیر. یئنی‌چئریلرله اوْلان رقابتلری ایسه عثمانلی تاریخی بوْیونجا زامان زامان قانلی سوْنونجلارا نتیجه اوْلموشدور و سولطان احمد مئیدانیندا ایکی قروپون سیلاحلی دؤیوشلره گیردیکلری گؤرولموشدور. اؤزللیکله سولطان دؤردونجو مرادین سلطنتینی ساغلاملاشدیرماق و یئنی‌چئری‌لرین الیندن ایقتیدار گۆجۆنۆ آلماق مۆجادیله‌سینده قاپی‌قولو سیپاهی‌لری پایتخت‌ده پادیشاهی دستکلین ان اؤنملی گۆج اوْلموشدور.\nسولطان ایکینجی محمود یئنی‌چئری اوْجاغی‌نی تسویه ائدنده ده قاپی‌قولو سیپاهی‌لری یئنی‌چئریلره قارشی سولطانی دستکلیرک عۆصیانچی یئنی‌چئریلر و سولطانا قارشی خالقلا برابر دؤیوشموش و بۇ سبب‌دن تاماماً یوْخ ائدیلن و تام ماللاری دؤولته کئچن یئنی‌چئری‌لرین عکسینه جانلاری و ماللارینا توْخونولمایاراق یئنی اوْردویا گؤنوللو اوْلاراق قاتیلمالارینا ایجازه وئریلمیشدیر.\nسوْنونج[دَییشدیر]\n۱۷. یوز ایلدن اعتباراً عثمانلی ایمپیراتورلوغونون ایقتیصادی و سیاسی اوْلاراق یاواشلاماسی، عسگری ظفرلرین آزالاراق ساواشلارین اۇزانماسی و تیمار سیستمی‌نین ضعیفلمه‌سی کیمی سبب‌لرله گئتدیکجه یوْخسوللاشان تیمارلی سیپاهی صینفی پوْزولماغا باشلادی و نهایت سولطان بیرینجی عبدالمجید خانین ۱۹ ژانویه ۱۸۴۱-جی ایل فرمانی ایله قالان سوْن تیمارلی سیپاهی‌لری تیمارلارینا اؤلنه قدر صاحیب اوْلماق شرطی ایله امکلیگه گؤندرمه‌سی ایله سلجوقلو دؤنمیندن بری آنادولو و کیچیک آسیا تۆرکلوگونون ایداری و عسگری آریستوکراسی و بروکراسی‌سینی تشکیل وئرن تیمارلی سیپاهی صینفی رسماً آرادان قالدیریلدی.\nآیریجا باخ[دَییشدیر]\nعثمانلی اوْردوسو\nیئنی‌چئری\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Zaporozhets, V. V. The Seljuks. Hannover (2012). Translated by K.A. Nazarévskaia. p. 10\n^ SİPAHİ - TDV İslâm Ansiklopedisi\n^ Hubbard, Glenn; Kane, Tim (2013). Balance: The Economics of Great Powers From Ancient Rome to Modern America. Simon & Schuster. pp. 148–155. ISBN 978-1-4767-0025-0.\n^ Fodor, Pál. \"Changes in the Structure and Strength of the Timariot Army from the Early Sixteenth to the End of the Seventeenth Century\". Eurasian Studies (in انگلیسی).\nSipahilər: Osmanlı ordusunun süvariləri -Ənvər Çingizoğlu Archived 2019-06-08 at the Wayback Machine.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سیپاهی&oldid=1557337»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nCS1 انگلیسی-language sources (en)\nگیزلی بؤلمه:\nWebarchive template wayback links\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۹ مارس ۲۰۲۴، ‏۰۲:۰۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":2081,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":189397.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تۆرک‌سوی، اولوسلارآراسی تۆرک آکادمیسی و اولوسلارآراسی تۆرک مدنیت و میراث وقفی تۆرک جمهوریتلرینین بیرلیگی، بوتونلوگو و اولوسلارآراسی ساحه‌ده تمثیل ائدیلمه‌سی قونوسوندا دقته دگر ایشلره ایمضا آتیرلار\n11.04.2024 ~ 23.05.2024\n2125437\nبیر اؤنجه‌کی پروگرامیمیزدا تۆرک دؤولتلر تشکیلاتی و تۆرکپانین سون آیلارداکی فعالیتلری اۆزرینده دوروموشدوق. ایندی تۆرک‌سوی، اولوسلارآراسی تۆرک آکادمیسی و اولوسلارآراسی تۆرک مدنیت و میراث وقفینین ایشلرینه گؤز آتاق.\n۱ فوریه ۲۰۲۴ تاریخینده تۆرک دؤولتلر تشکیلاتی آغ‌ساققاللار هیئتی باشقانی بینعلی ییلدیریم تۆرک‌سویا گئتدی. تۆرک‌سوی باش یازمانی سلطان رائو- بینعلی ییلدیریم گؤروشمه‌سینده تۆرک دۆنیاسینین گله‌جگینه دایر پلانلانان پروژه‌‌لر اله آلیندی.\n۱۳ فوریه ۲۰۲۴ تاریخینده آستانادا اولوسلارآراسی تۆرک آکادمیسی و لئو گومیلئو آوراسیا میللی اونیوئرسیته‌سی اورتاق شکیلده ۸ جیلدلیک تۆرک بشری بیلیملر انسیکلوپدیسینین تانیتیم ییغینجاغینی تشکیل ائتدیلر. تۆرک بشری بیلیملر انسیکلوپدیسی گۆنئی کره‌‌لی بیلیم آداملاری طرفیندن حاضرلاندی.\n۱۴-۱۵ مارس ۲۰۲۴ تاریخلرینده باکی‌دا اولوسلارآراسی تۆرک آکادمیسی، تۆرک مدنیت و میراث وقفی، آذربایجان و تۆرکیه یونسکو میللی کومیسیونلارینین اورتاق شکیلده تشکیل ائتدیگی \"یونسکو باخیش آچیسیندان تۆرک دۆنیاسینین تاریخی و مد‌نی میراثینین آراشدیریلماسی و قورونماسی\" آدلی کنفرانس ائدیلدی. کنفرانسا اولوسلارآراسی تۆرک قورولوشلارینین باشقانلاری تام اولاراق قاتیلدی.\n۲۰ فوریه ۲۰۲۴ تاریخینده تۆرک‌سوی باش کاتیبلیگی بیناسیندا رئوف دنکتاش دوغومونون ۱۰۰.جو ایل‌دؤنومو دولاییسیلا آنیلدی. ییغینجاقدا قوزئی قیبریس تۆرک جمهوریتی قوروجو جمهورباشقانی رئوف دنکتاشین صنعتچیلیک، یازیچیلیق و شاعرلیک کیمی فرقلی یؤنلری قاتیلیمچیلارا تانیدیلدی.\n۲۱ مارس ۲۰۲۴ تاریخینده آنکارادا تۆرک دۆنیاسی صنعت اونیوئرسیته‌لری بیرلیگی ۳.جو ییغینجاغی گئرچکلشدیریلدی. تۆرک دۆنیاسی صنعت اونیوئرسیته‌لری بیرلیگینین بیر سونراکی ییغینجاغینین باکی‌دا ائدیلمه‌سی قرارا باغلاندی.\n۲۱-۲۲ مارس ۲۰۲۴ تاریخلرینده اولوسلارآراسی تۆرک مدنیت و میراث وقفی باشقانی آک‌توتی رایمکولووا فرانسایا ایش سفری گئرچکلشدیردی. باشقان رایمکولووا پاریس شهرینده یونسکو اۆست دوزئی نماینده‌لری و ائلچیلر ایله گؤروشدو.\n***\n۲۶-۲۹ مارس ۲۰۲۴ تاریخلرینده تۆرکمنیستاندا آنئو ۲۰۲۴ تۆرک دۆنیاسی مدنیت باشکندی آچیلیش فعالیتلری تشکیل ائدیلدی. آچیلیشا تۆرک جمهوریتلری مدنیت باخانلاری، اولوسلارآراسی تۆرک قورولوشلاری باش کاتیبلری و باشقانلاری قاتیلدیلار.\nفعالیت چرچیوه‌سینده اولوسلارآراسی تۆرک قورولوشلارینین گیریشیمی ایله ۲۶ مارس تاریخینده تۆرکمنیستاندا توریزم گلیشیمینین یؤنو و فورصتلر، ۲۷ مارس تاریخینده قدیم آنئو مدنیتی، ۲۸ مارس تاریخینده تۆرکمن دیار قدیم مدنیتلرین مرکزی آدلی اولوسلارآراسی کنفرانسلار و اولوسلارآراسی مئدیا فورومو تشکیل ائدیلدی. تۆرک‌سوی موزه‌لر بیرلیگی عضولری ده بیر آرایا گله‌رک اؤز گۆنجل پروبلئملرینی ماسایا یاتیرتدیلار. ۲۰۲۴ ایلی بویو تۆرک جمهوریتلرینده مختومقولی فراغینی آنما ایلی فعالیتلری تشکیل ائدیله‌جک.\nگلیشمه‌لردن گؤرولدوگو اۆزره، تۆرک‌سوی، اولوسلارآراسی تۆرک آکادمیسی و اولوسلارآراسی تۆرک مدنیت و میراث وقفی تۆرک جمهوریتلرینین بیرلیگی، بوتونلوگو و اولوسلارآراسی ساحه‌ده تمثیل ائدیلمه‌سی قونوسوندا دقته دگر ایشلره ایمضا آتیرلار. بو ایل قازاقیستاندا ائدیله‌جک ۵.جی دۆنیا کؤچری اویونلاری تۆرک خالقلارینین دۆنیایا تانیتیمینا بؤیوک قاتقی وئره‌‌جک.\nاتیکتلر: #تۆرک دۆنیاسی , #تۆرک دؤولتلر تشکیلاتی , #تۆرک قورولوشلاری , #اولوسلارآراسی تۆرک آکادمیسی , #اولوسلارآراسی تۆرک مدنیت و میراث وقفی , #تۆرک‌سوی\nایلگیلی‌لی خبرلر\nاورتا آسیا جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n24.05.2024\nدونیانین اؤنده گلن اؤلکه‌لری اورتا آسیا جمهوریتلرینی بیر بوتون اولاراق گؤرمه‌یه باشلادیلار\nآورآسیا جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌‌لر\n17.05.2024\n۷-۸ می ۲۰۲۴ تاریخلرینده آذربایجان باشباخانی علی اسدوو تۆرکیه‌یه رسمی سفر گئرچکلشدیردی\nتۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n10.05.2024\n۱ می ۲۰۲۴ تاریخینده قازاقیستان جمهورباشقانی قاسم جؤمرت توکایئو بیر بیلدیری یایینلایاراق آذربایجان-ارمنیستان باریش گؤروشمه‌لرینین آلماتی شهرینده ائدیله‌جگینی بیلدیردی\nتۆرک جمهوریتلرینین گۆندمینده‌کی گلیشمه‌لر\n03.05.2024\nموغولستانین اورتا آسیانین بئش اؤلکه‌سی ایله داها یاخین امکداشلیق یئریتمه‌سی و آدینین اونلارلا بیرلیکده چکیلمه‌یه باشلاماسی اؤنملیدیر\n2125437\nتۆرک جمهوریتلرینین اولوسلارآراسی قورولوشلارینین سون آیلارداکی فعالیتلری-۲\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/69b8\/6ea7\/ff13\/6475fe34ae948.jpeg?time=1716805440\n\/turki\/prwqrmlr\/2024\/04\/11\/toerkh-jmhwrytlrynyn-wlwslrarsy-qwrwlwshlrynyn-swn-aylrdkhy-f-lytlry-2-2125437\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":994,"character_repetition_ratio":0.106,"word_repetition_ratio":0.056,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":139478.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Sürgünde Güney Azərbaycan (İran) Qələm Əncüməni سورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی PEN South Azerbaijan (Iran) in Exile\nHome\nArticles\nPoems\nStories\nVideos\nAz. Turkic\nFarsi\nEnglish\nNews \/ Events\nMembership\nContact Us\nDec 2, 2014\nبیر حکیمین گئنجلیک خاطره لریندن *\nدرویش اوغلو\nکئچن ایل تهران اونیورسیته سینین حکیملیک بؤلومونو قورتاران جوان حکیملریمیزین اونیورسیته نی قورتاریب و حکیملیک عنوانینی قازاندیقلاری مناسبتی ایله کئچیردیلن شنلیک چوخ تنتنه لی و گؤزل دوزنلنمیش ایدی. اونیورسیته نین کانتینی او گون تازا حکیملریمیزی و اونلارین گتیردیکلری قوناقلاری یئمگه قوناق ائیله میشدی. کانتینی بزه میشدیلر و گیریش قاپیسینین قارشیسینداکی دووارین یانیندا تاختادان، نئچه پیلله ایله چیخیلاجاق بیر صحنه قوروب اوستونو گؤزل خالچالارایله دؤشه میشدیلر. بو ایل حکیملیک عنوانینی قازانان گنجلریمیزدن بیرینجی، ایکینجی و اوچونجو اولانلارا بیر دسته گول ایله بیر دفترین آراسیندا بیر چک حاضیرلانمیشدی.\nاوچ ایلدن بری، سکسن بئش یاشیمی دولدورنجا امکلی (بازنشسته لیک) ده اولدوغوما قارشین، اونیورسیته نین ان یاشلی حکیمی اولدوغوم اوچون مکافاتلارین وئریلمه سی گؤره وینی( وظیفه سینی) منیم بوینوما قویموشدولار. فاکولته باشقانینین قیسساجا تبریکله مه چیخیشیندان سونرا اوستادلاردان بیر نئچه سی ایله صحنه یه چیخیب و ساغدان سولا سیرایا دوزولدوک. منیم یئریم ان سونونجو اولمالی ایدی. مکافاتلاندیریلاجاق اوچ حکیم ساغداکی پیلله لردن چیخیب، اؤنجه اونیورسیته باشقانی و دکان (دانشکده رئیسی ایله)، سونرا دا اوستادلارین تک تکی ایله گؤروشوب، تشکرلرینی بیلدیردیکدن سونرا مکافاتلارینی آلماق اوچون ان سون منه چاتاجاق ایدیلر. مندن سونرا دوران گنج بیر خانیم ایسه میزین اوستونه دوزولموش و هر بیرینین اوستونده کیمه هدیه ائدیله جگی یازیلمیش اولان مکافاتلاری سیراسی ایله منه چاتدیراجاق ایدی. بئله تؤره ن و شنلیکلری چوخ کئچیرتمیش و بیر چوخ یئرده بوندان داها بؤیوک گؤره و لر گؤتورموش اولدوغوما قارشین ندنی نی بیلمه دیگیم بیر هؤووشنه وار ایدی ایچیمده. اوره گیم سئوینج ایله چیرپینیردی. گؤزومون اؤنونده بیر آیدینلیق وار ایدی. سانکی بو شنلیک مندن قیرخ- اللی یاش داها جوان اولان گنجلیرین یوخ، اؤزومون تازا حکیملیک عنوانی قازاندیغیم و موکافاتلاندیریلدیغیم گون ایدی. سئوینجیمدن یئریمده دورابیلمیردیم. دکانین تبریکله مه دانیشماسینین سونونو چتینلیک ایله گؤزله یه بیلدیم. اوبیری همکارلاریمین ایچیمده کی هؤووشنه می حس ائتمه مک لری اوچون اؤزومو کنترول ائتمه گه چالیشیردیم. آنجاق بیر اوشاق کیمی سئوینجیمدن هوررا چکیب، آتیلیب دوشمک ایسته ییردیم. سالونداکی حضار فاکولته دکانینین تبریکله مه چیخیشینی دینله ییب، آلقیشلارلا تشکر ائتدیکدن سونرا اونیورسیته باشقانی صحنه یه چیخدی و درینیندن چیخان بیر سس ایله سؤزه باشلادی:\" ایندی فاکولته میزی بیرینجی لیک ایله قورتاران جوان حکیمیمیزی صحنه یه چاغیریریق.\" و گور سس ایله \"خانم ریحان کوزه گران\" دئیه سسلندی. بیرینجی سیرادا اوتوران گنج خانیملاردان بیری آیاغا قالخینجا سوئینجیمدن اوره گیم آز قالسین سینمدن چیخاجاق ایدی. ایسته گیمدن آسیلی اولمایاراق \"آها، اؤزودور\" دئیه آغزیمدان قاچدی. بو گنج خانیم سانکی اؤز قیزیم، یاخود اؤز نوه م دن ده داها یاخین ایدی منه. او گونه قدر تانیمادیغیم بیر انسانا بو قدر یاخینلیق حس ائتدیگیمی خاطرلامیرام. هدیه لری میزین اوستوندن آلیب منه چاتدیرماق اوچون یانیمدا دوران جوان خانیم دا منیم هیجانیمدان ال آیاغینی ایتیردی. \"هانسی دیر؟\" دئیه سوروشدو. \"بیرینجی دیر، بیرینجیدیر، بیریینجی دیر دا، بیرینجی دیر\" دئدیم. آنجاق هؤووشنه می گیزلتمک اوچون دیلیمین اوجونو قاباق دیشلریمین آراسینا قیسدیریب دیشلرکن اؤز اؤزومه \"ساکن اول، ساکن اول\" دئیه تلقین ائتمه گه چالیشدیم. ریحان خانیم هر ایکی الی ایله باش اؤرتوسونون قیراقلارینی دوزلدیب، یوخاریدان آشاغی یا اؤز پالتارینا بیر گؤز گزدیریب، اوزون مانتوسونا بیر ال چکرک صحنه یه ساری گلمه گه باشلادی. یئرییشینده خاص بیر متانت، بیر آغیرلیق وار ایدی. باشینی بیر آز آشاغی سالمیشدی، گؤزلرینده سوینجدن بیر پارلاقلیق، چهره سینده بیر آیدینلیق وار ایدی. آنجاق هئچ ده هیجانلی گؤرونموردو. صحنه یه چیخیب اونیورسیته دکانی ایله گؤروشوب اونون یانیندا دوردو. دکان ریحان خانیمی حضارا تانیشدیردی:\nخانم ریحان کوزه گران در سال هزارو سیصد و شصت و دو در مشکین شهر چشم به دنیا گشود. در سال هزار و سیصد و شصت و نه همراه خانواده اش به تبریز مهاجرت کرده و در سال هزار و سیصد و هشتادوسه دبیرستان را با درجه ممتاز به اتمام رسانده و وارد دانشکده پزشکی تهران شده است. و اینک خانم ریحان کوزه گران نه تنها در دانشکده پزشکی تهران، بلکه در سطح کل کشور با بهترین نمرات و درجه اول به اخذ درجه پزشکی نایل گردیده است.\nخانیم ریحان کوزه گران مین اوچ یوز آلتمیش ایکی ایلینده مشکین شهرده آنادان اولوبدور. مین اوچ یوز آلتمیش دوققوزدا تبریزه کؤچوب و مین اوچ یوزسکسن اوچونجو ایلده دبیریستانی بیرینجی لیک ایله قورتاریب و تهران اونیورسیته سینده حکیملیک فاکولته سینه باشلاییب. بو گون یالنیز تهران اونیورسیته سینده یوخ، بوتون ایراندا حکیملیک فاکولته لرینی قورتارانلار ایچینده بیرینجی یئری آلاراق تحصیلاتینی قورتاریب و حکیملیک درجه سینی آلماغا ناییل اولوبدور.\nائشیتدیگیم بو آدلارین هر بیری ذهنیمده یوزلرجه خاطره می تازادان دیریلتدی.\"مشکین شهر\" کلمه سی ایسه، منه چوخ یاد و یاراشیقسیز بیر آد ایدی. بو یئرین آدی فارسلاشدیریلمامیش دان اؤنجه خیاو ایدی. یاخچی همکاریم و یاخین دوستوم غلامحسین ساعدی اؤز کیتابینین اوستونه گؤزل بیر طرح سالمیشدی. \"خیاو\" کلمه سینی بؤیوک و قارا، \"مشکین شهر\" کلمه سینی ایسه خیردا و سولوق یازاراق، بو آدین قوندارما و یاراشیقسیز اولدوغونو چیغیریردی. بوگون او یئرین آدینا \"مشکین شهر\" دئییلسه ده من اورانی خیاو اولاراق تانییرام و بو آد ایله خاطرلاماق ایسته ییرم. بیر لحظه ایچینده قیرخ بئش ایل دالی قاییداراق او گونلریمین آنی لاری سرعت ایله کئچن بیر فیلیم کیمی گؤزومون قاباغیندا جانلاندی و آخدی کئچدی. هیجاندان آیاقلاریمین بیرینی گؤتوروب بیرینی قویوردوم. آلت دوداغیمین سول یانینی دیشلریمین آراسینا قیسدیریب اؤز اؤزومه \"ساکن اول، ساکن اول\" دئیه تلقین ائتمه گه چالیشیردیم سادا، بوتون وجودومدا نارین بیر تیترتمه اولدوغونو آیدینجا حس ائدیردیم. یانیمداکی جوان همکاریم تعجب ایله اوزومه باخیب، باشینی منه ساری یاخینلاشدیراراق \"اوستاد، یاخچی سوز؟\" دئیه سوروشدو. هیجان دان بوغازیم دا قیفیللانمیش ایدی. آنجاق باشیمی ترپه دره ک و اللریمی دؤشومون قاباغیندا آچاراق اونا \"راحات اول، بیر مسئله یوخدور\" دئیه آنلاتماغا چالیشدیم. بو آرادا ریحان اوستادلارین تک تکینی سلاملاییب تشکر ائتدیکدن سونرا منه چاتمیشدی. گؤزوم گؤزونه دوشدوگونده \"بو گؤزلری چوخ یاخیندان تانییرام\" دئیه بیر دویغو دولدو اوره گیمه. او گؤزلرده، بیر پنجره دن باخار کیمی، قیرخ بئش ایل اؤنجه یوخ، سانکی او لحظه مغان دا یاشاییرمیش کیمی، گونلریمین هر لحظه سینی جانلی و بوتون دویغولاریم ایله یئنی دن حس ائتدیم. او لحظه اونا \"خانم دکتر کوزه گران\" یوخ، یالنیز\"ریحان\" دئمک ایسته ییردیم. سول یانیمداکی خانیم همکاریم ریحان نین هدیه سینی منه ساری اوزالتدی، آنجاق منیم اختیاریم اؤزومده دگیل ایدی. ایسته گیمده ن آسیلی اولمایاراق قوللاریمی ریحانین بوینونا سالیب آلنیندان اؤپرکن گؤز یاشلاریمی دا ساخلاماغا قادر دگیل ایدیم. آذربایجان تورکوسونده \"چوخ ساغ اول، قیزیم، باشیمیزین اوجالیغی سان\" دئدیگیمین جوابیندا متانتینی ایتیرمه دن گئنه اؤز دیلیمیزده، \" سیزین سایه نیزده اوستاد\" دئدی. سالن داکی حضارین گور آلقیشلاری دقتیمی سالونا ساری چکدی و بو آرادا بیرینجی سیرادا ریحان نین بوش صندلی نین یانیندا اوتوران یاشلی بیر خانیمین آیاغا قالخیب، صحنه یه ساری گلدیگینی گؤردوم. صحنه نین سول یانیندا قورولموش پیلله لردن یوخاری چیخارکن اونو تانیدیم. گؤزو بؤیوک بنؤشه ایدی.\n*************************************\nمین اوچ یوز قیرخ دوققوز ایلینده حکیملیک درجه سی آلدیقدان سونرا او زامانلار\" سپاه بهداشت \" آدلاندیریلان ساغلیق اوردوسوندا خیاو دا خدمت ائدیردیم. سپاه بهداشتین درمانگاهی خیاوین گونئی نده، کنددن بیرآز اوزاق، خیاوچایی نین دره سینین باشلادیغی یئرده، تپه نین اوستونده تیکیلمیشدی. درمانگاهین یوخاری قاتیندا اوتوردوغوم ائوین پنجره سیندن گونئیه ساری باخدیغیمدا، دره نین ایچینده آخان چاِی، یاشیل تپه نین اوبیری تاییندا ایسه قارا دوگوش کندی گؤرونوردو. بو منظره نین دالیندا دا ساوالانین قارلی زیروه سی آچیق ماوی بیر هاله ایچینده اؤزونو گؤسته ریردی. اون آلتی آیدان بری اوردا خدمت ائتدیگیم اوچون خیاوین و اطراف کندلرینین اهالی سینی یاخچی تانییردیم. او زامانلار اون یئددی یاشلاریندا اولان بنؤشه قارا دوگوش کندینده کوزه چی خیرالله نین اوچونجو قیزی ایدی. بؤیوک و چوخ گؤزل گؤزلری اولدوغو اوچون \"گؤزو بؤیوک\" بنؤشه اولاراق تانیناردی. اورتا بویلو، ایری سوموکلو و قیوراق بیر قیز ایدی. سحرین آچیلیشیندان گونون باتیشینا قدر اونون بیر یئرده اوتوردوغونو کیمسه گؤرمه میشدی. اینه گی ساغیب، ناخیرا بیراخدیقدان سونرا، سوتو پیشیریب، ائو ایشلرینی قورتارینجا، ائولرینین یانینداکی کوزه چی کوره سینین قاباغیندا پالچیق ازمک، قوروموش کوزه لری کوره یه دوزمک، پیشمیش لری کوره ده ن چیخارتماق، یوخسا ال آراباسی ایله قیزیل تورپاق داشیماق ایله مشغول ایدی. شوشئگین لرین، گولدانلارین، کوزه لرین کوره ده ن چاتلاقسیز، صاف و تمیز چیخانلارینی بیر قیراغا آییریب حوصله ایله اوستلرینه اؤزو حاضیرلادیغی رنگلی لوغابلاردان ساری، ماوی، یوخسا قیریمیزی گوللر سالاردی وآشاغی طرفده بنفش رنگینده \"بنؤشه\" کلمه سینی یازیب، نئچه گون کؤلگه ده قوروتدوقدان سونرا اوستلرینی ماوی یوخسا قیریمیزی لوغابلا سووارکن سئوینجیندن گولوش سسلری ب��تون کندی توتاردی. اردبیل ده، سرئیین ده کوزه ساتانلارین بیر چوخو \"بنؤشه\" چؤلمک لرینی و بارداقلارینی تانیاردیلار، آنجاق بو کلمه نین بلکه ده بارداقلارین اوستونه چکیلمیش گوللری آنلاتدیغینی ساناردیلار. سرئینه گلن مسافیرلرین بیر چوخو \"بنؤشه\" بارداقلاریندان، یوخسا ساخسی دخیللریندن آلیب آیری یئرلره هدیه آپاراردیلار. آنجاق اونلاردا بو کوزه لرین یوخسا گولدانلارین اوستونده کی \"بنؤشه\" کلمه سینین نه دئمک ایسته دیگینی بیلمزدیلر. قیش بویو، سویوق هاودا سو دوندوغوندان کوزه پالچیغی حاضیرلاماق مومکون اولمادیغی اوچون بنؤشه کیلیم توخوماق ایله مشغول اولاردی. کیلیملره آتدیغی رنگلی گوللر و ناققیشلارین دا بیر چوخو، شوشئگین لرین اوستونه آتدیغی شکیللر کیمی اؤز یاراتدیغی شکیللر اولدوغوندان او ماهالدا توخونان کیلیملره بنزه مزدی.\nکندین گنجلریندن بیر چوخو بنؤشه نین عشقیندن یاناردی. ساری خانلی کربلایی حسین قولونون اوغلو بولوتون گؤندردیگی ائلچیلره خیرالله \"یوخ\" جوابی وئردیکدن سونرا، بولوت بنوشه یه \"سنی قاچیرداجاغام، مندن آیریسینا گئدرسن سنی اؤلدوره رم\" دئیه خبر گؤندرمیشدی و اوندان سونرا کوچه ده باجادا گیزلنیب بنؤشه نی تک توتماغا چالیشارمیش. گونون بیرینده بولوت کوزه چی کوره سینین دالیندا بنؤشه نی تک گؤرموش و اونا یاخینلاشمیشدی. بنؤشه نین اعتراضینی اؤنم سه مه یرک اونو توتماغا چالیشمیشدی. آنجاق بو ایشینین موکافاتی نی دا بنؤشه نین ساخسی گؤلدانی اونون تپه سینه وورماسی، و باشیندا آچیلان یارانی بخیه له مک اوچون اردبیله آپاریلماسی ایله آلمیشدی.\nسویوق بیرقیش گونو، هاوا آیدینلانارکن درمانگاهین قاپیسینین یئریندن چیخاردیلاجاق کیمی ورولدوغونون سسینه یوخودان اویانیب قاپینی آچدیم. کوزه چی خیرالله قاپینین قاباغیندا قورخو و هؤوشنه دن تیتره ییردی. دیلی توتار، توتماز، تیترک سس ایله \"دوقتور بیگ گل، قیز اولور\" دئیه یالوارماغا باشلادی.\" خیرالله، قیزا نه اولوب؟ اینک ووروب؟ ییخیلیب؟ یوخسا تندیره دوشوب؟\" دئیه سورومون جوابیندا گئنه قورخو دولو سس تونوندا، \"بیلمیرم دوقتور بیگ، ایلان کیمی قیوریلیب قالیب، نفسی گیزلنیب، بوغولور\" دئیه جواب وئردی. تر- تله سیک گئیینیب، معاینه کیفیمی حاضیرلاییب، خیرالله ایله بیرلیکده دیزه جن قارا باتا- باتا قارادؤگوش کندینه ساری یولا دوشدوک. یئل قاری شاللاق کیمی اوزوموزه چیرپیردی. اوز- گؤزوموزو شال ایله بورودوگوموز اوچون چیغیرا چیغیرا دانیشیردیق. خیرالله ین دا دئدیکلرینی چتین باشا دوشوردوم.\n- آنلایابیلمیرم، نئجه یعنی قیز ایلان کیمی قیوریلیب؟\n- ایلان کیمی قیوریلیب، اودون کیمی قورویوب، نفس ده چکمیر.\n- هئج تئرپنمیر؟\n- بعضاً تیتره ییر.\n- بدنی سویوق دور؟\n- بیرآز سویوقدور، آنجاق اؤلو کیمی دگیل.\n- بیر یئری آغرییر؟\n- بیلمیرم نه سانجی سی وار، دانیشمیر کی.\n- دونن گئجه نه یئییب؟\n- هامی میزین زیققیملاندیغیمیز زهرماردان. بیزه بیر شئی اولماییب کی اونا دا بیرشئی اولسون.\n- نه زاماندان بئیله اولوب؟\n- هر گون سحر بیزدن تئز قالخاردی. بوگون گؤردوک قالخمیر، اویاندیرماغا چالیشدیق، ترپنمه دی. بیلمیرم گئجه نین نه واقتیندان بئله اولوب.\n- بوندان اؤنجه ده بئله بیر شئی اولوب؟\n- یوخ\nذهنیمین ان درین بوجاقلاریناجان آختاردیم: بلکه دیابت دیر قندی چوخ یئنیب، یوخسا اپیلپسی می؟\n- قنداب وئردوز؟\n- قانجیغین آغزی دا آ��یلمیر کی، دیشلری قیفیللانیب. من ائودن چیخارکن نه نه سی بال اریدیردی. بیلمیرم ایچیرده بیلیب یا یوخ.\nاولمایا قیزی بؤوه یوخسا عقرب سانجیب دئیه فیکیرلشرک قورخماغا باشلادیم. آنجاق \" قیشین بو سویوغوندا نه بؤوه اولار نه عقرب\" دئیه دوشونوب، بو یول دا کاتاتون شیزوفرنی یه شبهه لنرک فیکیره دالدیم. آنجاق کاتاتون بیردن بیره باشلاماز، اؤزوندن حرکت ائتمه سه ده، وئریلن امیرلرله حرکت ائدر، قالخ دئسن قالخار، اوتور دئسن اوتورار. آی آلله بئله بیر حرکتسیزلیک نه اولابیلر......؟ خیاو چایینین دره سینده قوردا راست گلجگیمیز قورخوسونو کئچدیکدن سونرا، تپه نی دیرماشارکن، خیرالله چیغیرا - چیغیرا باختینین قارالیغیندان یانیخماغا باشلادی.\n- دوقتور بیگ بیلمیرم منده نه بادباختچیلیق وار کی ایشلریم همیشه ترسه گئدر.عؤمرومده بیر یول مغاندا پامبیق اکدیگیم ایل پامبیغا چور دوشدو. بوتون ماهالدان بیر تک قوزا پامبیق ییغیلمادی، بؤیوک قیزی اره وئردیگیم ایل اؤکوزوم اؤلدو. اوغلانی ائولندیردیگیم ایل نه نه م اؤلدو. بو یول دا بیلمیرم بونه بلا دیر باشیما گلیر........سؤزونو کسدیم:\n- یوخسا قیزی اره می وئریرسن؟\n- دوقتور بیگ، بو قانجیغی هانسی اوغلانا وئرمک ایسته ییریک، بیر ماهانا چیخاردیر، گئتمیر. کربلایی حسین قولونون اوغلونون باشینی ساخسی ایله یاردی. باریشماق اوچون ایکی قویون وئردیم. ایندی ده پولاتلی یوسوفون اوغلونا ایسته ییرلر، بو یول دا \"اوغلانین آناسی چئری دیر\" دئیه ماهانا گتیریر. دونن ائلچی گلمیشدیلر. دوقتور بیگ بیلیرسن، من قیزین خوشبخت اولماغینی ایسته ییرم. پولاتلی یوسوفون نئچه خالوار یئری وار، ایلخی سی وار، آغ بولاقدا اونون قدر بال پتگی اولان یوخدور. گئتسین خوشبخت اولسون، دئییرم، نه واقتا قدر پالچیق آیاقلایاجاق.\n\"بایاخدان بری هرجوره خسته لیگه فیکیرلشیب، هر شئی سوروشماغا چالیشمیشدیم دا، بیر تک بو آغلیما گلمه میشدی، یوخسا هیستری حمله سی دیر...؟\" دئیه ذهنیمدن کئچرکن بیر آز راحاتلادیم.\nخیرالله این آروادی بیزیم ایچری گیردگیمیزی بئله حس ائتمه دی. اوخلوداکی خمیری تندیرین اوستونده کی ساجا سئررکن آغلایا آغلایا \"آی آلله، منی بو بلادان قورتار، ایکی قویون نذیر دئییرم\" دئیه آلله آ یالواریردی. بنوشه تندیردن ایکی – اوچ آددیم بو یاندان باشلاییب قاپینین یانینا قدر اوزانان ائنلی سککی ده کیلیمین اوستونده یاتمیشدی. اوستونه آتدیقلاری یورقانلارین آلتیندان آنجاق باشینین بیر ذره سی گؤرونوردو. خیرالله نین آروادی بیزی گؤرونجه، قورخودان یئریندن داشلاندی. خیرالله چیغیراراق \"آرواد قورخما، دوقتور بیگ دیر، گل بو قیزین اوستونو آچ، دوقتور بیگ باخسین\" دئیینجه یایلیغینین اوجو ایله گؤز یاشلارینی سیلیب ایچقیرا - ایچقیرا بنؤشه نین یانیندا دیزه چوکوب اوستونده کی یورقانلاری قیراغا چکدی. بنؤشه دوغرودان دا قوروموشدو، اوزو اوسده دوشوب، قیچلارینی قارنینا ییغمیشدی. ، گؤردوگوم قیز دگیل ایدی سانکی، آغزی اگیری کیمی گؤرونوردو. گؤزلری کیچیلمیشدی، گؤزلرینین آلتیندا قارا بیر حلقه ییغیشمیشدی. باخمیردی سانکی. یانیندا اوتوروب الیم ایله چیگینینی اوغوشدوراراق، \"بنؤشه، قیزیم، هاران آغرییر؟\" دئیه سوروشدوم. هئچ بیر جواب چیخمادی. اولدوغو کیمی قورویوب قالمیشدی. بیله گینی الیمیده توتوب باش بارماغیمی آتار دامارینا قویدوم. بدنی بیرآز سویوق ایدی، آنجاق یاواش بیر نبض ��ار ایدی. گوشی نین باشینی چتینلیک ایله چه نه سینین آلتیندان بوغازینا قویدغومدا، نفس آلدیغینی گیزلدیر کیمی بیر حس یاراندی اوره گیمده.\" دئیه سن هیستری تئوریسی دوغرویا بنزه ییر\"، دئیه ذهنیمدن کئچدی. یانیمدا گتیردیگیم کیفین قاپاغینی آرالاییب آچیب، ایچینی آختارارکن اوزومو بنؤشه نین آناسینا توتدوم:\n- بونا آستیگماتیزم ایگنه سی لازیم دیر. بو چوخ آز تاپیلان بیر داوادیر. بهداری طرفیندن درمانگاهلارا آنجاق ایلده بیر یو ل وئریلر. داواخانالاردا دا تاپیلماز. سیزین شانسینیزدان درمانگاه دا تک بیر دانا قالمیشدی.\nدئیه رک بیر مقطر سو ایگنه سی چیخاردیب سورنگه چکرکن گئنه بنؤشه نین آناسینا:\n- ایندی بونا بو ایگنه نی ووراجاغام، اون دقیقه سونرا اثر ائدجک. .... بیرده یولدا گلیرکن خیرالله ائلچی ده ن، آداخلاماقدان فیلاندان دانیشیردی. ائلچی لره \"قیز خسته دیر\" دئیب، هله لیک آداخلانما فیلان کیمی شئی لری ائرته له یین. گئدیب تبریزدن بو ایگنه دن گتیرمه لییم، اونون دا اون گون مو یوخسا ایگیرمی گون مو چکه جگینی بیلمیرم.\nدیئیرکن مقطر سویو قیزین قولوندان دامارینا ووردوم. بیرآز قاش قاباغیمی ساللایب، اوزومو تورشوداراق گئنه آناسینا سوروشدوم:\n- مشهدی فیضه خانیم، ائشیتدوز نه ددیم؟\nقورخا قورخا:\n- هن، دوقتور بیگ، سحر گئدیب چئری زلیخایا دئیه رم بیر آز ال ساخلاسینلار.\nدئدی.\nبیر نئچه دقیقه سونرا بنؤشه نین گؤزلری یاواش یاواش آچیلدی. عضله لری یوموشاندی. نفسی نورمال حالینا یاخینلاشدی، باشینی چئویریب اوزومه باخدی. باخیشیندان اوخویابیله جگیم تک دویغو یالواریش ایدی. اؤزونه زور وئره رک یاواش یاواش یاتدیغی یئردن قالخیب اوتوردو. مشهدی فیضه یانیندا دیز چوکوب الینی آیاغینی اوغوشدورارکن هیق هیق آغلاماغا باشلاییب الله چوخ شوکور، الله چوخ شوکور..... دئیه اللرینی گؤیه قاوزادی. قاپی دان چیخارکن:\n- گون اورتادان سونرا گتیرین درمانگاها، اساسلی معاینه ائتمه لی یم.\nدئدیم.\nآخشاما یاخین کند دن بیرآز آرالی اولان درمانگاهین یوخاری قاتیندا اوتوردوغوم ائوین پنجره سیندن گونشین باتیشینی و پنجره نین قاباغیندا قارا بورونموش آرموت آغاجینین اوستونده، قارلاری دئشه له ییب، آغاجین قابیغینی دیمدیگی ایله سؤکه - سؤکه آخشام یئمگی اوچون بیر قورد آختاران آغاج دلنین سئیرینه دالمیشکن، اوزاقدان دؤرد نفرین درمانگاها ساری گلدیکلرینی گؤردوم. بؤرکه، شالا، پالتووا بوروندوکلری اوچون کیشی می، یوخسا آرواد اولدوقلارینی آنلاماق مومکون دگیل ایدی. یاخینلاشینجا، \"بنؤشه گیل اولابیله جکلری ذهنیمدن کئچدی، آنجاق دؤردونجو نفرین کیم اولابیله جگینی تخمین ائده بیلمه دیم. پالتاریمی گئیمک ایله مشغول ایکن همکاریم عبدالله آشاغیدان:\n-آقای دکتر، مثل اینکه مریض داریم، بگیریم، یا بگیم فردا صبح بیان.\n\"دوقتور بیگ، ائیله بیل خسته میز وار، ایندی باخاق، یوخسا گئری گؤندرک، سحر گلسینلر\" دئیه سسلندی. قاپی وورولمامیش آشاغی ائنیب، اؤزومو حاضیرلادیم. عبدالله قاپینی آچیب، گلن دؤرد نفر ایله بیرلیکده معایینه اوتاغینین ائشیگینده اولان گؤزله مه سالونونا گیردیلر. بؤرکلرینی گؤتوروب شاللارینی آچینجا، دؤردونجو نفرین چئری زلیخا اولدوغونو تانیدیم. بنؤشه یه معاینه اوتاغینا کئچمه سینی اوبیریلرین ده گؤزله مه سالونوندا اوتورماقلارینی خاهیش ائدیب معاینه اوتاغینین قاپیسینی آچیب و اؤزومدن اؤنجه بنؤشه نین ایچری گیرمه سینی ایسته دیم. بنؤشه چوخ ایسته کسیزجه، قورخاراق، بیر اعداما محکومون دار آغاجینا ساری یئریمه سی کیمی ایچری گیردی. اوزونده رنگی – روحو قالمامیشدی. باشینی قاوزاییب اوزومه باخماقدان چکینیردی. قورخودان بیرآز تیتره دیگینی ده حس ائدیردیم. معایینه تختینین قیراغیندا دایانیب دوردو. سانکی \"شهادتووی اوخو، ماشانی چکیم\" دئیه امر ائده جگیمی گؤزله ییردی. قوللارینی دؤشونده قیفیللادیغیندان، بئلینی بیرآز بوکدوگوندن و باشینی آشاغی تیکدیگیندن، قورخوسوندان دا اؤته یه، درین بیر سوچلولوق، گناهکارلیق و پئشمانلیق دویغوسو اولدوغونو آنلاماق چتین دگیل ایدی. قیزین قورخو و سوچلولوق دویغولاری منی ده ائتگی سی آلتینا آلاجاق قدر نافذ ایدی.او زامانا جاق بیر چوخ خسته ایله قارشیلاشمیش، حتی بیر خسته نین یانیمدا جان وئرمه سینین شاهیدی اولموشدوم. آنجاق اؤلوم قورخوسونو هئچ بیر زامان بئله یاخیندان، اتیم و دریم ایله لمس ائتمه میشدیم. بئینیم دوردو، آغیر بیر سوسقونلوق ایله بیرلکده، هر شئیین رنگی پوزولدو، هر شئ کول رنگینه دؤندو، مات کول رنگینده. پنجره نی آچیب، ائشیگه اگیلیب، بیر سیگار یاندیردیم. قارا بورونموش تارلالارا کول سپیلمیش کیمی ایدی، آغاجلار کول رنگینده ایدی، ساوالیانین زیروه سی بئله کول رنگینده گؤرونوردو. بیر ایکی نفس چکدیکدن سونراسینی هله ده خاطیرلامیرام. آنجاق سیگارین بارماغیمی یاندیرماسی ایله اؤزومه گلدیم و او نچه دقیقه ده ذهنیمدن نه لر کئچدیگینی بیلمیردیم. دؤنوب قیزا باخماقدان قورخوردوم. بؤیوک بیر فاجعه گؤزله ییردیم سانکی.\nکوللار کندینده کئچن قیرقینین خبرینی اوزاقدان قزته ده اوخوموشدوم. آنجاق او لحظه سانکی بو اولایین قورخولو صحنه لرینی دریم ایله، اتیم ایله تجربه ائدیردیم. کندین اهالیسینین چوخونو چاغیریب مچیده ییغمیشدیلار. مچدین قاپیسینی ائشیکدن باغلاییب، دامینی یاریب، نفتی تؤکوب اوتلامشدیلار. سونرا قاپینی آچییب، توسدودن بوغولاراق، باشدان آیاغا آلولایاراق، ائشیگه قاچماغا چالیشانی قاپیدان چیخان کیمی قمه ایله پارچالامیشدیلار. کوللار کندینده بو فاجعه ده پارام پارچا اولان، گؤزونون اؤنونده آتاسینین، آناسینین قویون کسر کیمی باشینین بدنیندن آیریلدیغینین شاهدی اولان اوشاق سانکی من اؤزوم ایدیم. بو جنایتدن آلدیغی روح یاراسینین عؤمرونون سونوناجاق ساغالمایاجاق اولان جوان، اوشاقلارینین، نوه لرینین گؤزونون اؤنونده تیکه پارچالانماسینین شاهیدی اولان قوجا آنا سانکی من اؤزوم ایدیم. \"ائلچی\" کلمه سینی توی گئجه سی نین قورخوسو، کوللار فاجعه سینین تکراری و اؤزونو بو فاجعه نین ایلک قوربانی اولاراق حس ائدیب قورخولو قاراباسمالارا توتولان جوان قیز من اؤزوم ایدیم. بوغازیم بیچیلیردی، نفسیم بئله آغیرگلیردی. بوغولوردوم سانکی. پنجره نین اؤنوندن چکیله بیلمیردیم. دؤنوب بنوشه یه باخماغین قورخوسوندان یئرسیز یئره یوبانیردیم. بئله بیر فاجعه نی باشدان کئچیردن انسانین عؤمرونون سونوناجاق گئجه یاریلاری قاراباسما لار ایله اویانیب، دلی کیمی هدفسیزجه اویانا - بویانا قاچاجاغینی گؤروردوم.\nدؤنوب اللریمی شالواریمین جیبلرینه قویوب، بنوشه نین اوزونه باخمادان، باشیمی آشاغی سالیب اوتاغین بویونو آددیملایاراق، اینسانلیغا سیغمایان بو جنایتین بیر هئچ اوستونده چیخدیغینی فیکیرلشیردیم. جوان بیر قیزین آتا- آناسینین اجباری ایله یوخ، اؤز ایسدگی ایله جوان بیر اوغلان ایله ائولند دیگی اوچون یوزلرجه انسان بیربیرینی پارچالاماغا، بیربیرینین بوغدا زمیسینی، ائوینی اوتلاماغا، بیربیرینین قیزینا، اوشاغینا تجاوز ائتمه گه باشلامیشدیلار.\nنه سوروشوم؟ نه دئییم؟ هاردان باشلاییم؟ سورولارینا جواب تاپابیلمیردیم. گئنه پنجره نین اؤنونده دایانیب، آلت دوداغیمین سول یانینی دیشلریمین آراسیندا چئگنه مه گه باشلادیم. بیر لحظه بنؤشه نین قورخودان تیتره یه رک دیشلرینین چاققیلدیسی نین سسی باشیما نیشان توتولموش مسلسلین آردی کسیلمزرگباری کیمی بئینیمه دولونجا آرتیق اختیاریم اؤز الیمدن چیخدی. قاییدیب قوللاریمی قیزین بوینونا سالیب، قاییتماز اؤلومه گئدن قیزینی دویمازجاسینا قوجاقلاییب، اؤپوب یالایان بیر آتا کیمی اؤپرکن، کؤرپه بیر اوشاق کیمی هونگور هونگور آغلاماغیمین دا قاباغینی توتابیلمه دیم. بوغازیم دوگونلنمیشدی. چوخ زورلاناراق، آغلاییشیمین هییققیلتی لاری آراسیندا قوپوق - قوپوق آنجاق \"قیزیم سنی آنلاییرام، جانیمین باهاسینا دا اولسا، قویمارام سنی اره وئرسینلر\" دئیه یئتیره بیلدیم.\nاؤزومو اوغوتماق اوچون گئنه پنجره نین قاباغینا کئچیب، آچیب، باشیمی ائشیگه چیخاردیب، بیر سیگار داها یاندیردیم. گون باتاندان سونرانین آیازینین سویوغو اوزومه توخونونجا بیر آز اؤزومه گلدیم و قیزین او لحظه نه کیمی دویغولاری اولدوغونو، نه کیمی فیکیرلر ائتدیگینی آنلاماغا چالیشدیم. سیگاریمی چکیب قورتارانا قدر دؤنوب باخمادیم. آنجاق قیزین قورخولارینین بیر آز آزالدیغینی، بیر راحاتلیغا قووشدوغونو حس ائدیردیم.\n\" ایندی سؤزه باشلایا بیلردیم\". فیکری ایله، پنجره نی باغلاییب قیرناسینا سؤکندیم.\n- ماشا الله، هر بارماغیندان بیر هنر یاغیر، سنین تعریفینی چوخ ائشیتمشم، بنؤشه.\nاوتاناراق، باشینین ترپتمه سی ایله جواب وئردی و باشینی آشاغی سالدی. معاینه اوتاغینا گیردیگینده اوزونده گؤرونن اؤلوم قورخوسو بیر آز چکیلمیشدی، بنیزینیه بیر آز رنگ و روح گلمیشدی. باشینی آشاغی سالماسینین قورخونون قالینتیسیندان می یوخسا اوتانجدان می اولدوغونو آنلایابیلمه دیم.\n- نئچه یاشینداسان؟\nباشینی قاوزاییب اوزومه باخمادان قیسیق سس ایله:\n- اون یئددی.\n- دونن گئجه نه یئمیشدینیز؟ یوخسا زهیرلنمشدین؟\n- بیلمیرم.\n- بیر یئرین آغرییردی؟\n- هر یئریم آغرییردی.\n- سحر منیم گلدیگیمی بیلدین می؟\n- یوخو کیمی.\n- دونن آتانلا، آنانلا بیر آنلاشمازلیغین می چیخمیشدی؟\n- خیر.\n- بلکه بدنظره توش گلمیسن!\nبو سورویا جواب وئرمه دی. باشینی قاوزامادان، سول الینین باش بارماغینی اؤن دیشلرینین آراسینا قیسدیراراق دیرناغینی چئینه مه گه باشلادی.\n- کند ده کیمین بدنظر اولدوغونا اینانیرسان؟\nزور ایله اوتقوناراق:\n- چئری زلیخانین.\nموضوع نون اصلینه یاخینلاشدیغیمدان اؤزوم ده قورخویا توتولدوم. هر لحظه بنؤشه نین گئنه بوکولوب یئره ییخیلاجاغیندان، آغزینین اگیله جگیندن و چنه سینین قیفیللاناجاغیندان قورخوردوم. طوفان اؤنجه سی نین ساکینلیگینه بنزر بیر دوروم ایدی. اؤزومو ده بورویوب، آپاراجاغیندان قورخوردوم بو طوفانین . بدنیمده نارین بیر تیترتمه نین اولدوغونو حس ائدیردیم. ایکی الیمین بارماقلارینی بیر- بیرینه قیفیللاییب باشیمی آشاغی سالدیم، اؤز اؤزومه \"ساکین اول، ساکین اول\" دئیه تلقین ائتمه گه چالیشدیم، آنجاق اختی��ریمدا اولمادان ذهنیمه: \"بو بیرمعایینه دن داها چوخ بیر امنیت مامورونون سورقو- سئوالینا بنزه ییر\" دئیه گلدی. آرتیق هئچ بیر شئی سوروشماق ایسته میردیم. سوروشاجاغیم بیر سونراکی سورو قیزین صبرینی داشیرداجاق، یا بوکولوب یئره ییخیلاجاق، یا دا چیغیر- باغیر ائدیب، ساچینی یولماغا، اؤزونو دیدیب داغیتماغا باشلایاجاق دئیه قورخوردوم. هرشئیدن ده چوخ بوندان قورخوردوم. اوتاغین ائشیگینده، گؤزله مه سالونوندا اوتوران خیرالله ایله مشهدی فیضه ده، منیم قیزا بیر شئی ائله مه گه چالیشدیغیمی ذن ائدیب، قاپینی آچیب ایچری گیره جکلر. نه اؤزومدن، نه آبرومدان، جانیمدان بئله قورخموردوم. تک قورخدوغوم قیزین دردینه بیر چاره ائده بیلمه یه جگیم، و بؤیوک بیر فلاکتین قوپاجاغیندان ایدی. زیگموند فروید دان اوخودوغوم آیلار و ایللر سورن روح ساغالتما(پسیکوتراپی) اوتوروملاری نین بوردا کئچرلیلیگی یوخ ایدی. خیرالله آ، \"بوگون بیر سونوجا چاتابیلمه دیم، صاباح دا، اوبیری هفته ده، اوندان سونراکی هفته ده گلین\"، دئسه ایدیم، بو ایشی گؤرمه یه جکلری نین یانیندا، بیرده بوتون ماحالدا شایعه چیخاجاق ایدی: \"دوقتورون خیرالله ین قیزیندا گؤزو وار، قیزین هئچ بیر دردی یوخدور، دؤنه - دؤنه اوتاغا آپاریب بیلمیرم قیزا نه ایله ییر“.\nگئنه پنجره یه ساری دؤنوب، پنجره دن ائشیگه باخماغا باشلادیم. یاری قارانلیغین چؤکمه سی ایله آیین اوفوقدان باش قاوزماسی بیر اولموشدو. آیین ایشیغی آلتیندا قارایله اؤرتولموش تارلالار درین بیر یالنیزلیق و قورخو دویغوسو یارادیردی انساندا. اوزاقدان قارلارین آراسیندا بیر شئیلرین قیمیلداندیغینی گؤردوم . یاخچی دققت ائدینجه قارلارین اوستونده ایکی آغ قوردون اویناشدیغینی آنلایابیلدیم. اختیاریمدا اولمادان ایچیمدن یانار بیر آه چیخارکن، \"کشکه بیزلر ده قورد اولسایدیق، طبیعتیمیزین گره گی اولاراق دووشانی پارچالاییب ییه ردیک، آنجاق بیر هئچ اوستونده سورو سورو بیربیریمیزی قیلینجدان گئچیرتمزدیک. انسان اولوب دا نه پوخ یئییریک؟ همی قورد کیمی دووشانی، قوزونو، اؤکوزو، قوردون اؤزونو بئله پارچالاییریق، همی ده اؤز اؤزوموزو پارچلاییریق\"، دئیه فیکیریمدن کئچرکن، مگرسه بو فیکیرلری بنؤشه نین ده ائشیده بیله جگی قدر اوجا بیر سس ایله ذهنیمدن کئچیرتمیشم. بنؤشه باشینی دؤنده ریب پنجره دن ائشیگه باخماق ایسته رکن، اوشاق کیمی سوئینجلی بیر سس ایله:\n- دوقتور بیگ، قورددورلار؟\nدئیه سوردو.\nتاسف ایله:\n- قورددورلار، قیزیم، قورددورلار...، بیزلره هئچ بنزه مزلر، بوش یئره بیربیرلرینی ییرتیب داغیتمازلار، اونلار بیر بیرلرینه بیزدن داها مهربان دیرلار.\nدئدیم.\nبنؤشه بیر اوشاق کیمی یانیما سیغیندی و پنجره دن قورتلارا باخماغا باشلادی. قورتلار اویناشا اویناشا درمانگاها یاخینلاشیردیلار و یاخینلاشدیقجا، داها آیدین و داها گؤزل گؤرونوردولر. اونلارین یاخینلاشماسی بنؤشه ده بیر اوشاقلیق سوینجی یارادیردی. ساچینین اوزونه توکولن لرینی سول الینین بارماقلارینین اوجونا ییغیب، دیشلری آراسیندا چئیگنه مه گه باشلادی و دیل – دوداغی آراسیندا حسرت ایله:\n- کشکه بیر قورد اولسایدیم، او زامان بو ائلچیلرین الیندن قورتولاردیم.\nدئدی.\nیوموشاق بیر سس تونوندا:\n- آنانا تاپیشیردیم، سنی هله لیک آداخلاماسینلار.\nدئیه قایغیسی نی آزالتماغا چالیشدیم. آنجاق قورخدوغوم طوفان دا او آن قوپدو. بنؤشه نین گوزلری یاشلا دولدو، آلینی قیریشدی، دوداقلاری بوزوشدو، چنه سی ییغیشیب تیتره مه گه باشلادی، دیزلرینین باغی بوشالدی، بوکولوب ده وه کیمی یئره چوکوب، اوتاغین سویوق موزائیکلری اوستونده اوتوردو. دیرناقلاری ایله اوزونو- گؤزونو دیده رک، هیق هیق ایچدن آغلاماغا باشلادی.:\n- بوگون اولمازسا، صاباح، صاباح اولمازسا ائرته سی گون، گونون بیرینده منی بیر قانماز، بیر بوینویوغونا وئره جکلر، توی گئجه سی باشیمی کسه جکلر، اتیمی سوموگومدن آییراجاقلار........\nبیراخیم اوره گی بوشالاناجاق آغلاسین دئیه هئچ بیر شئی دئمه دیم، اوغوتماغا چالیشمادیم. گئنه دؤنوب پنچره دن آی ایشیغی آلتیندا پاریلدایان قارلی تارلالارا باخارکن، قار کیمی ارییب یئره گیرمک آرزوسو اوره گیمی دولدوردو. قورتلار پنجره نین قیراغینا قدر یاخینلاشمیشدیلار. اؤلدورولمک قورخوسوندان آزاد، قایغی سیزجا اویناشیردیلار. بیر لحظه: \"کشکه بو قیزی پنجره دن بو قوردلارین قاباغینا آتابیلسه ایدیم. هئچ دگیل ایسه، اتی – قانی ایکی گوناهسیز وارلیغین قانینا قاریشیب، روحو اونلارین روحو ایله بیرله شردی. توی گئجه سی \"قان\" تحویل وئره بیلمه دین دئیه، بلکه ده ان یاخینلاری، قارداشی، یوخسا آتاسی طرفیندن وحشی جه قانینا به لشدیریلیب، پارام – پارچا ائدیلمزدی.....\" دئیه ذهنیمدن کئچدی.\nآرتیق آغلامیردی، نفس بئله آلمیر کیمی ایدی، قوروموشدو اوتوردوغو یئرده. گؤزلری کدرله دولو، بنیزی آغ آپباغ، جانیندا روح یوخ کیمی ایدی. قارشیسیندا دیز چؤکوب اوتوردوم. هر ایکی الیم ایله سویوق، روحسوز اللرینی توتوب مولایم جه سیلکه له دیم. باشینی قاوزامادان قورخاقجا اوزومه باخدی. \"قیزیم، سنه سؤز وئریرم، جانیمین باهاسینا اولسا بئله، قویمایاجاغام سنی اره وئرسینلر\" دئدیم. دئدیگیمه اینانیر کیمی باشینی یوخاریدان آشاغی یا ساری ترپتدی.\nقالخیب، قاپینی آچیب گؤزله مه سالونونا گیردیم. زلیخا یوخ ایدی. داریخیب، چیخیب گئتمیش اولسا ایدی گرک. عبدالله سالونون کونجونده صندلین اوستونده اوتوروب بیر شئی اوخوماق ایله مشغول ایدی. مشهدی فیضه ایله خیرالله بؤرکلرینی باشلارینا قویوب، اوز- گؤزلرینی شاللارینا بورویوب صندلیلرین اوسدونده اوتوردوقلاری یئرده یوخلامیشدیلار. عبدالله یاواشجا قالخیب منه ساری گلدی. قیسیق سس ایله قولاغیما پیچیلدادی:\n- دوقتور بیگ، شانس گئتیردینیز، یوخلاییبلار، یوخسا اوتاغین قاپیسینی یاراردیلا، سسینیز بورایا قدر گلیردی.\nقاپینین آچیلیشی و منیم آددیملاریمین سسینه مشهدی فیضه قورخاراق اویانیب آیاغا قالخدی:\n- دوقتور بیگ، نه اولدو. قیزین نه یی وار؟\nاونون سوروسونا هئچ بیر جواب وئرمه دن خیرالله ی چیگنیندن ترپه ده رک اویاندیریب، \"ایکینیزده گلین ایچری.\" دئدیم.\nمعاینه اوتاغینین قاپیسینی باغلادیقدان سونرا اوزومو خیرالله آ توتوب، اؤزومو بیراز تاسوفلو گؤسترمه گه چالیشارکن، آه چکیر کیمی درین بیر نفس آلیب:\n- من الیمدن گلنی ائتمه گه حاضیرام، آنجاق تاسف ایله سیزه دئمه لی یم کی، بنؤشه نین خسته لیگینین درمانی یوخدور. آداخلاماق، اره وئرمک کیمی فیکیرلری باشینیزدان آتین، باشقا بیر عائیله نی ده بادباخت ایله مه یین. بیراخین قیز یاشایابیله جگی قدر یاشاسین، اونسوزدا یاشامینین گونلری ساییلی دیر.\nمشهدی فیضه نین گؤزو یاش ایله دولدو، شالینین قیراغی ایله توکولن گؤز یاشلارینی سیله رک باشینی یوخاری تو��دو، هیققیلتیلارینین آراسیندان یالواردی \"آی آللاه بنوشه نین یئرینه منیم جانیمی آل\" خیرالله اللرینی اوغوشدوراراق گؤز یاشلارینین آخماسینین قاباغینی توتماغا چالیشیردی، بوغازی بیچیلدیگی اوچون آردی آردینا قورو اوتغونوردو. اوزونو منه توتوب، بیر شئی سوروشماغا چالیشدی، آنجاق دئمک ایسته دیگی هیققیلتی لارینا قاریشدی. بیرده قورو اوتغونودو:\n- دوقتور بیگ، ..... اردبیله، ...... تبریزه آپارساق.... علاج تاپارلار....؟\nاؤزومو چوخ فیکیرلی و درینلریمه دالمیش کیمی گؤسترمه گه چالیشاراق سول الیم ایله چه نه می سیغاللادیم:\n- هئچ اوممورام، اؤزوزو اینجینتمه یین، قیزی دا راحاتینا بیراخین، اونسوز دا یاشامینین گونلری ساییلی دیر.\nمشهدی فیضه هیققیلتی لاری ایله اگیلیب بنوشه نی قوجاقلاییب،\"قالخ آیاغا بالا\" دئیه آیاغا قاوزادی، یایلیغینی باشیندا یئربه یئر ائله دی، کورکونو گئیدیردی، شالینی بویونونا دولادی. سوسقونلوق ایچینده دؤردوموز ائشیک قاپی یا جاق گلدیک. قاپینی آچینجا آیازین سویوغو ایچری یوگوردو. بیردن بیره پنجره نین قاباغیندا اوینایان قورتلاری خاطرلادیم.\n- خیرالله! آخشام بوردا قورد وارایدی، دیققت ائدین.\nخیرالله اؤزونه گووه نیرجه سینه اوزومه باخدیقدان سونرا باشی ایله سول یانینا اشاره ائده رک:\n- نیگاران قالمایین دوقتور، قیسسا لوله لی توفک یانیمدادیر.\nدئدی.\nخیرالله دان سونرا، مشهدی فیضه، ان سون اولاراق دا بنؤشه قاپیدان چیخارکن قاچاق باخیشیندا گؤزو گؤزومه توش گلدیگینده، گئنه او سوئینج و یاشام دولو قیوراق قیزی گؤردوم.\n*********************************\nخیرالله ین ائودن ائشیگه چیخمادیغی اون آلتینجی گون ایدی. الی آیاغی ایشه- گوجه سویوموشدو. کیمسه ایله دانیشمیردی. اؤز ایچینه قاپانمیشدی. تندیر ایله سککی آراسینداکی بوشلوقدا مانقالین یانیندا ساعاتلارجا اوتوروب چوبوق چکیردی. چوبوق چکمه دیگینده ایسه، الینه بیر چؤپ گؤتوروب ساعاتلارجا مانقالین کولونو دئشه له ییردی. یازیب اوخوماق باشارمادیغینا قارشین سانکی سؤزه سیغمایان قایغی سینی کولون اوستونده یازیردی. سفره باشیندا آنجاق بیر تیکه یاوان چؤرک گؤتورب، اشتاهسیزجا یئییردی و آیری بیر یئمه گه ال وورموردو. قار یاغدیغی گئجه لر، سحره یاخین داما چیخیب، قاری کوره ییب، هاوا آیدینلاشمادان بولاقدان سو گتیریردی. سانکی کیمسه ایله گؤزبه گؤز اولماقدان چکینیردی. گوندوزلری اینه گه باخماق، اینه گین آلتینی تمیزله مک، یوخسا طوله ده پئهین لری یئربه یئر ائتمک ماهاناسینا ساعاتلارجا طوله ده قالیردی. قاپینی دالیدان باغلادیغی گونلر ده آز دگیل ایدی. اونون تانینماز سوسقونلوغو ائوده آغیر بیر کدرلیلیک یاراتمیشدی. هر شئیین دادی قاچمیشدی. نئچه یول مشهدی فیضه اؤزونه جرئت وئریب سوروشموشدو:\n- خیرالله، نه اولوب، نییه سوسقونسان؟\nآنجاق بوش بیر باخیش، قورو بیر لحن ده \"هئچ\" کلمه سی، و داها درین بیر سوسقونلوقدان آیری بیر جواب آلابیلمه میشدی. بنؤشه آتاسینین سحر تئزدن هاوا آیدینلاشمادان بولاقدان سو گتیرمک ایله اونون ائودن چیخیب بولاغا گئتمه سینی اؤنله مه گه چالیشدیغینی حس ائدیردی. آنجاق بو باره ده بیر شئی سوروشماغا جرئت ائتمیردی. جوابیندا آنجاق آغیر بیر سوسقونلوقدان باشقا بیر شئی آلابیله جگینی اومموردو. کیلیم توخوماق اوچون ساعاتلارجا داربستین قاباغیندا اوتوروردو. آنجاق الی ایشه گلمیردی. هر شئی رنگینی ایتیرمیشدی. کلیمین اوسدونده کی گوللر سولموشدو. بنؤشه نین گؤزلری ایپلیکلیرین رنگینی سئچمکدن، بارماقلاری ایسه دوگون آتماقدان عاجز ایدی.\nخیرالله، سوسقونلوغونون اون آلتینجی گونو، قارلی- بورانلی بیر سحر، هاوا آیدینلاشمادان بنؤشه نی اویاندیریب، چوخ قورو و محبتسیز بیر لحن ده:\n- قالخ، پالتاروو گئیین، گئدک. اینک طوله دن چیخیب گئدیب.\nدئدی.\nبنؤشه قالخیب، هئچ بیر سؤز آغزینا گئتیرمه دن، پالتارینی گئییب، اوز- گؤزونو شالا بورویوب، چاریقلارینین باغینی سیخدی. خیرالله ایله بنوشه قاپیدان چیخارکن مشهدی قیضه اویانیب وحشت ایله آیاغا قالخیب، سوروشدو:\n- نه اولوب؟ هارا گئدیرسیز؟\nخیرالله اونون اوزونه باخمادان قورو بیر سس تونوندا:\n- اینک طوله دن چیخیب گئدیب. اونو آخدارماغا گئدیریک.\nدئیدی.\nمشهدی فیضه یالواریش دولوسو سس ایله:\n- دایانین من ده گلیم.\nدئیه جواب وئردی.\nخیرالله ایسه ائتکملی بیر سس تونوندا:\n- گره گی یوخدور.\nدئیب، بنوشه یه خطاب:\n- یئری!\nدئیه امر ائده رک بنؤشه نی اؤزوندن اؤنجه قاپیدان چیخارتدی. خیرالله اؤنده، بنؤشه ایسه اونون آرخاسیندا، آغیر بیر سوسقونلوق ایچینده، دیزه جن قارا باتا- باتا کندین کوچه لرینی یئگین آددیملار ایله ساووشوب، خیاو چایی دره سینه ساری یولا دوشدولر. چایین قیراقلاری دونموش و قار ایله اؤرتولو ایدی. دره نین ایچینده کی دومان اون آددیملیغی گؤرونمز ائده جک قدر آغیر ایدی. قارا بورونموش آغاچلار چمین ایچینده قورخولو شبه لر کیمی گؤرونوردولر. خیرالله باشینی آشاغی سالیب، هئچ بیر یئره باخمادان، هئچ بیر شئی دئمه دن، یئگین آددیملار ایله یولونا دوام ائدیردی. آغیر قورخو و هؤوشنه بنؤشه نین اوره گینی ییرتیردی. قارلی و دومانلی گونلرده قوردلارین خیاو چایی دره سینه ییغیشدیقلارینی بیلدیگینین یانیندا، اینک آخدارماغین دا بوش بیرماهانا اولدوغونو حس ائدیردی. آنجاق \"آتا، هارا گئدیریک؟ بوردا اینک رددی یوخدور.\" دئیه سوروشماغا جرئت ائتمیردی. قاییدیب قاچماق کیمی بیر فیکیر بئله ذهنینه گلمیردی. قورخو، سوسقونلوق و آغیر دومان ایچینده خیاو ماحالینی کئچیب، آغ بولاغا ساری دؤنوب، هاوا آیدینلانارکن، دره نین ان درین و ان دار یئرینه یئتیشدیلر.چمین ایچینده، دره نین ایکی یانینداکی دووار کیمی دیک قایالارین باشی گؤرونموردو. قارین اوستونده نئچه قوردون آیاق ایزلری وار ایدی. خیرالله ین آددیملاری یاواشلادی. بیر شئی دئمک ایستر کیمی بیر- ایکی یول اؤسگوردو. آنجاق سؤزونو دیله گتیره بیلمه دی. قوجا سؤگود آغاجینین یانیدا دوردو. پالتوونون دوگمه لرینی آچیب قولتوغونون آلتیندان قیسا لوله لی تفنگی چیخاردیب، سؤگود آغاجینا دایادیقدان سونرا، پالتوونون دوگمه لرینی باغلادی. بارماقلارینین اوجو ایله بیغیندا دونموش قندیللری، بیغیندان نئچه توک ایله بیرلیکده یولوب یئره آتدی. توفنگی گؤتوروب تیترک الی ایله خوروزونو یوخاری چکدی و آغیر آددیملار ایله یئریمه گه باشلادی. بنؤشه ایسه اونون ایله یان یانا یولا دوشدو. هئچ بیر دویغوسو یوخ ایدی آرتیق. قورخوسو، هووشنه سی، چکیلمیشدی. اوشومک، آچلیق، سوسوزلوق هئچ، وارلیغینی بئله حس ائتمیردی. خیرالله قاچاق بیر باخیش ایله بنؤشه نین اوزونه باخماغا چالیشدی ایسه ده، آنجاق گؤزو قاچدی. گؤزونو آددیملارینین اؤنونه تیکیب بیر آز داها یاواشلادی. سانکی یئریمه گه گوجو قالمامیشدی. بیر نئچه آددیم سونرا ایسه آرتیق یئریمه گه تاقطی قالمادی. دیایانیب دوردو. گؤزونو الینده کی توفنگین خوروزونا تیکیب دایاندی. نئچه دقیقه سوسقونلوقدان سونرا، باشینی قاوزامادان، بیر شئی دئمک ایستر کیمی بیر اؤسگوردو. آنجاق بوغازی قیفیللاندی. قورو اوتغوندو. بنؤشه باشینی قاوزامادان دوردوغو یئرده قورودو. هئچ بیر دویغوسو یوخ ایدی. سوروشاجاغی، یوخسا دئیه جگی بیر شئی ده یوخ ایدی. آتاسینین سوسقونلوغوندا هر شئی ائشیتمیشدی. قاییدیب قاچماق کیمی بیر فیکیر ده ذهنینه گلمیردی. یالواریب یاخارماق بئله ایسته میردی. دوردوغو یئرده اودون کیمی قورویوب قالدی. خیرالله ین دا دئیه جگی بیر سؤزو قالمامیشدی آرتیق . سوسقونلوغو ایچینده دئیه جکلرینین هامیسینی دئمیشدی. دؤرد- بئش آددیملیقداکی ایده آغاجیناجان اولان آرالیغی آغیر آددیملار ایله یئریدی. دؤنوب ایده آغاجینا سؤکندی و توفنگی دؤشونه قویوب بنؤشه نی توشلادی. بنؤشه باشینی قاوزادی. سون اولاراق آتاسینین گؤزونون ایچینه باخماق ایسته دی. آنجاق اونون دا گؤزو یانا قاچدی . ایده آغاجینین دالیندا، نئچه آددیم اوزاقلیقدا اوچ- دؤرد قوردون دوردوغونو گؤردو. قورخو کیمی بیر دویغو یوخ ایدی ایچینده، هئچ بیر سس چیخارتمادی، یئریندن قیمیلدامادی. خیرالله بارماغینی ماشایا قویوب چکمک ایسته دی. آنجاق بارماغی دا بنؤشه نین روحو کیمی قوروموشدو. حرکت دن دوشموشدو. بیر داها اؤزونو زورلادی. یوخ، اولان ایش دگیل ایدی. دیشینی قیسیب، وار گوجونو بارماغینا وئردی. بارماغی ماشانی چکمه دی. توفنگی ترسه چئویریب لوله سینین اوجونو دؤشونون سول یانینا دایایاییب، سول الی ایله سیخی توتدو. ساغ الینی اوزالدیب، باش بارماغی ایله ماشانی چکدی. توفنگین پارتلاما سسی قایالارا چیرپیب گری قاییتدی. توفک خیرالله ین الیندن یئره دوشدو. باروت و قان قوخوسو آغیر و دومانلی هاوادا یاییلدی. قورتلار هورکوب، قاچدیلار. خیرالله ایده آغاجینین گؤوده سینده سوروشرک، دالیسیجا قالین بیر قان ایزی بیراخیب قارلارین اوستونه سه ره لندی. بنؤشه اولدوغو یئردن تئرپنمه دی. اودون کیمی قورویوب قورتلارین گئری قاییتماغینی گؤزله یه رک، دوردوغو یئرده قالدی.\nعبدالله چیگینیمدن ترپه ده رک منی اویاتماغا چالیشیردی:\"آقای دکتر، آقای دکتر، خیلی دیر موندین، ساعتتون زنگ نزد؟ خسته لر قاپیدادیرلار\". گؤزومو آچدیم. عبدالله ین اوزونو آغیر بیر دومان ین آراسیندان گؤروردوم. داها چوخ قوردا بنزه ییردی. یوخو مو گؤردوگومو، یوخسا اویاق می اولدوغومو آییرد ائده بیلمه دیگیمین یانیندا، وار اولوب اولمادیغیمی دا حس ائده بیلمیردیم. بوتون وارلیغیم بیر بوشلوق کیمی ایدی. گؤزومو تکرار یوموب، دیل- دوداغیم آراسیندا:\" اؤلمک ایسته ییرم\" دئدیم.\n*************************************\nایکی هفته سونرا درمانگاهدا خسته لره باخماق ایله مشغول ایکن، جوان بیر اوغلان نوبه سیز، عبدالله آ خبر وئرمه دن، قاپینی بئله وورمامیش، ایچری گیردی. ایلک باخیشدا، پولاتلی یوسوفون اوغلو اولدوغونو تانیدیم. آنجاق آدینی بیلمزدیم. نه اوچون گلدینی و نه ایسته یه جگینی ده آیدینجا بیلیردیم. آنجاق اؤزومو هئچ او یئره قویمادیم:\n- بویور اوغلوم، نه ییندیر؟ هاران آغرییر؟\nبیرآز بویون توتاراق:\n- دوقتور بیگ، منیم هئچ بیر یئریم آغریمیر.\n- بس نییه گلیبسن؟ آیری بیر خسته می گئتیریبسن؟\nسورومون جوابیندا بیر آز آغیر سوسقونلوقدان سونرا بیر ایکی یول اؤسگوردو:\n- من پولاتلی یوسوف��ن اوغلویام.\n- بلی، اوغول، بیلیرم، من ده درویش کریمین نوه سی یم.\nسسینی بیرآز گوبوتلاشدیراراق:\n- دوقتور بیگ، د ئیه سیز منی باشا دوشمورسوز؟ منیم آناما چئری زولیخا دئیه رلر.\nبو یول، \"سنه آنجاق بئله گؤبوت جواب وئرمک لازیمدیر\" دئیه فیکیرلشرک:\n- منیم ده نه نه مین آدی خدیجه دیر، نه اولسون دئمک؟\nجوان سسینی اوجالتدی:\n- دوقتور بیگ، دئیه سن سیز آنلامیرسیز، من سؤزون ایچینی دئمه لی یم؟\n- بالا، بورا گلن البته کی دردینی دئمه لی دیر، دردینی منه دئمز ایسن، من هاردان بیلیم.\nبیر اوتقوندو، اللرینین بارماقلارینی بیربیرینه کئچیردیب، سیخیشدیردی، آلینینی قیریشدیریب، اوزومه یوخ، بیرآز یانا باخاراق، اؤتکملی بیر سس تونوندا:\nاو ایگنه لردن گتیردوز؟\n- هانسی ایگنه لردن اوغول؟\n- تبریزدن گتیرمک ایسده دیگینیز ایگنه لردن.\n- اوغلوم، سنین نه دئمک ایسده دیگینی من آنلایا بیلمیرم. منیم تبریزدن ایگنه گتیریب گتیرمه دیگیمدن سنه نه؟\n- دوقتور بیگ، بنؤشه منیم آداخلیم دیر.\n- اوغول، بنؤشه خسته دیر، من بیر حکیم اولاراق اونون ایندیلیک آداخلانماسینی مصلحت گؤرمورم و آناسینا دئمیشدیم، آداخلاماقدا بیر آز ال ساخلاسینلار.\n- من ده اونا گؤره گلمیشم، نه زامانا قدر چکه جک بو ال ساخلاماق؟\nمن ده اللریمین بارماقلارینی بیر بیرینه کئچیردیب، سیخیشدیردیم. نه دئیه بیله جگیمی بیلمه دیم. بو اوغلانین نه ایچری گیریشی، نه سس تونو، نه ده سوروسو خوشوما گلمیردی. اونا بوش وعده وئرمک ایله زامان قازانماق ایسته میردیم. قیز اره گئتمک ایسته میرسه، گئتمه مه لی دیر، دئیه اینانیردیم. هئچ بیر خانواده نین باشقا بیر خانواده نین قیزینی آلماق اوچون اونلارا زور دئمه مه لی ایدی. هله بئله دانقاز بیر جاوانین اؤز باشینا قالخیب دا، قیزین ایسته مدیگینیه قارشین \"منیم آداخلیم دیر\" دئیه منه یالان اوتدورماغا چالیشما سینی هئچ ده بگنمیردیم.\n- اوغلوم، ائشیکده خسته لر نوبه ده دایانیبلار، خاهیش ائدیرم چیخ گئت!\nاوغلان داها دا گوبورتلاشدی:\n- منه باخ، یوخسا قیزدا اؤزوون گؤزون مو وار؟\nبو سورویا آنجاق گوله بیلردیم. گولمه گیمین قاباغینی توتابیلمه دیم، آنجاق اوندان سونرا سس تونومدا جاوانین سوروسونون یئرسیز اولدوغونو بیلدیررک:\n- اوغلوم، من اوتوز یاشیندایام.\n- سن نه تهر حکیمسن؟ بنؤشه سندن ده، سنین آتاندان دا داها ساغ دیر، هئچ بیر خسته لیگی یوخدور، هر گون سحر بولاقدان سو گتیررکن گؤرورم اونو.\n- کندین اوبیری یانیندا بیر درمانگاه آچیب خسته لره باخسان منه ده یاردیمجی اولارسان، منیم ایشیم دن بیرآز آزالار.\nجاوان نه دئمک ایسده دیگیمی باشا دوشمه دی.\n- من نه تهر درمانگاه آچیم، دؤلت منه اجازه وئرر؟\n- دئدیکلرینه گؤره سن کیمین خسته، کیمین ساغ اولدوغونو مندن داها دا یاخچی آنلاییرسان، جاوان.\nاوغلان اؤزونو لاغا قویولموش حس ائدیب، یوموروغونو تهدید اشاره سی اولاراق گؤسته رمک ایله بیرلیکده باغیراراق:\n- منه باخ، بنوشه نی مندن باشقاسی آلیرسا، اونو دا، قیزی دا، سنی ده دوغرارام.\n\" بو یول آرتیق آیاغینی حدیندن ائشیگه قویدو بو اوغلان\" دئیه فیکیرلشرک سسیمی اوندان دا داها اوجالتدیم:\n- منه باخ، جنهم اول چیخ گئت، یوخسا یئریمدن قالخار، سنی بوردا اؤزوم دوغرارام.\nیوموروغونو دوغرودان دا وورماق هدفی ایله قالدیریب منه ساری یوگوررکن قاباغیمداکی میزین اوستوندن وورماق اوچون بیر آز اؤنه اگیلدی. من ده اونون اؤنه اگی��مه سی ایله ائش زامان یئریمدن قالخارکن باشیمین سول یانی ایله یان قیلیجی چه نه سینین ساغ یانینا توخوندوم. داها دوغروسو بیر آز دا بیله رک توخونماق ایسته دیم. کله مین چه نه سینه یان قیلیجی ضربه سی ایله بئینی لاخلادی. میزین اوستونه ییخیلیب، دیغیرلاناراق یئره دوشدو. بو آرادا چیغیرتیمیزی ائشیدن عبدالله قاپینی آچیب ایچری گیردی. جاوانین ایکی آیاغینین اورتاسینا گیریب، تئرسه دونوب ناسیرقا چکر کیمی ایکی آیاغینی قولتوقلارینین آلتینا یئرلشدیررک اوغلانی سورویه سورویه درمانگاهین چیخیش قاپیسیناجاق چکدی. قاپینی آچیب ایت اؤلوسو کیمی قارلارین اوستونه آتدی. عبدالله نین دئدیگینه گؤره اوغلان اؤزونه گلن کیمی قالخیب، دینمز سؤیله مز باشینی آشاغی سالیب قویوب گئتمیشدی.\nقیش قورتولماغا باشلامیشدی. قارلار یاواش یاواش ارییرکن تارلالاردا قارین آلتیندان یاشیل بوغدالار، تپه لرین گونئی ینده یازچیچکلری، بنؤشه لر گؤرونمه گه باشلاییردی. گون اورتادان سونرالاری، چایین قیراغیندا گزمه گه چیخیردیم. بعضی گونلر جاوان اوشاقلار منی گؤرونجه قاباغیما قاچیب، \"دوقتور بیگ، بالیق ایسته ییرسیز؟\" دیئه سوروشاراق، چایدان توتدوقلاری تازا بالیقلاردان منه پای وئرمه گه بیربیرلری ایله یاریشیردیلار. بیر آخشام گون باتانا یاخین گئزمکدن قاییدارکن درمانگاها یاخینلاشدیغیمدا پولاتلی یوسووفون درمانگاها ساری گلدیگینی گؤرونجه قورخماغا باشلادیم. الینده توربادا آغیر بیر شئی وار ایدی. \"گوبوتلوق ائدرسه، بونو دا اوغلو کیمی بیر کله ووروشو ایله یاتیردارام\" دئیه اؤزومه اورک وئرمه گه چالیشاراق، هئچ چکینمه دن یولوما دوام ائتدیم. یاخینلاشینجا ایچینده بیر باریش دویغوسوحس ائتدیم. بیرآز داها یاخینلاشدیم. سلاملاماقدا منی قاباقلادی. بیر بیریمیزه اون آددیم قالا، \"سلام دوقتور بیگ\" دئیه سسلندی. یاخینلاشیب گؤروشدوک. بیرآز دا اوتاناراق:\n- دوقتور بیگ، سیزین ایله دانیشماق ایسته ییردیم.\nدئدی.\nسسینده هئچ ده دوشمانلیق کیمی بیر شئی یوخ، داها چوخ باریش و محبت حس ائدیلیردی.\n- بویور گئدک ایچری، بیر چای ایچک، یوسوف قارداش.\nدئدیم.\nبیرلیکده درمانگاها گیریب، یوخاری قاتا چیخیب، اوتوردوغوم ائوه گیررکن، عبدالله آ سسلندیم.:\n- عبدالله، مهمون داریم، لطف میکنی یه چایی بذاری!\nعبدالله اوتاغیندان چیخیب یوسوفو گؤرونجه قورخدو. آنجاق یوسوف اونو دا دوستجا سلاملاییب ال وئرینجه قورخوسو تؤکولدو. منیم اوتاغیما گیریب اوتوردوق. یوسوف الینده گئتیردیگی توربادان بیر قوتو چیخاردارکن:\n- دوقتور بیگ، سیزه بیرآز بال گتیرمیشم.\nدئیه قوتونو منه اوزالتدی.\n- چوخ شرمنده ائدیبسوز منی، یوسوف قارداش.\n- باغیشلایین دوقتور بیگ، منیم اوغلان گلیب بوردا سیزه قارشی ادبسیزلیک ائیله ییب، آنجاق سیزده یاخچی ایش گؤروب، حقینی آووجونا قویوبسوز.\n- یوسوف قارداش، باغیشلایین، سیزین آقازاده منی مجبور ائتدی، اؤزومدن دفاع ائتمه لی ایدیم، آنجاق نه ائله مه لی؟ جاواندیر، اؤگرنر........\nدئیرکن یوسوف سؤزومو کسدی:\n- دوقتور بیگ، اوغلان بوتون دلی اولوب. قیشین سویوغوندا بئله، گئجه لری گئج ساعاتاجاق دیزه جن قارا باتا- باتا، تارلالارین آراسیندا، چایین قیراغیندا، گزیردی. الی آیاغی ایشه سووویوب. قیش چیخدی، پتک لریمیزی یئر به یئر ائتمه لییک، مال حیوانا باخمالییق، اوغلان سحردن گون اورتایا جاق یاتیر، اوندان سونرا دا بوش بوش تپه لرده گزیر....بنؤشه نین خسته اولدوغونا اینانمیر، \"منه یالان دئییرلر، بنوشه هرزامانکیندان داها ساغ دیر، اونو گؤروره م، دئییر. بیر شئی دئدیگیمده ده تئز داشیب، چیغیر باغیرا باشلاییر. دوقتور بیگ، چوخ قورخورام، اوغلانین الیندن بیر خاطا چیخاجاق، بو ایشین بیر چاره سی یوخدور. ....؟\nعبدالله ین قاپینی آچیب ایچری گیرمه سی ایله یوسوف سؤزونو کسیب، آیاغا قالخیب عبدالله ایله تکرار سلاملاشیب ال وئره رک اونونلا دانیشماغا باشلادی. بو آرادا بیر آز فیکیرلشمک اوچون بیر فرصت تاپدیم. ذهنیمین ان قارانلیق بور بوجاغینی آختاردیم. بیردن بیره ذهنیمه بیر فیکیر یئتیشدی، \"آها، بو \"قان\" گؤسترمک مسئله سینی حل ائده بیلسم، هر شئی یولونا گیرر\". عبدالله اوتاقدان چیخدیقدان سونرا:\n- یوسوف قارداش، بیلیرسن، بیز...... اره گئدن قیزلاردان.... با...........\nسؤزوم یاریدا قالدی. قالانینی گئتیره بیلمه دیم. یوسوف سئوال دولو باخیشینی اوزومه تیکدی و هئچ بیر شئی دئمه دی. \"یوخ، بئله اولماز.....\" دئیه ذهنیمدن کئچدی. سؤزومو تازادان باشلادیم:\n- بیلیرسیز، اره گئدن قیزلارین اؤزوندن هئچ او اوغلانا گئتمک ایسته ییب ایسده مه دیگینی سوروشموروق بیز. داوار آلماق ایله قیز آلماغین بیرآز فرقی اولمالی دیر، یوسوف قارداش، قیزین اؤزوندن سوروشمالییق، دوغرودان دا او اوغلانا گئتمک ایسته ییر یا یوخ.......\nیوسوف منیم دئدیکلریمی آنلاماییر کیمی دوداغینی بوزوب:\n- دوقتور بیگ، بنؤشه منیم اوغلومدان داها یاخچی بیر جاوان هاردان تاپاجاق، ماشاالله ساغلیغی یئرینده، الیندن ایش گلن اوغلاندیر. باخ، بو دلی لیگی اولمازسا، سحردن آخشاما ایشلر، اونون بئجردیگی آری لاری، بیزیم ماحالدا هئچ کیم بسله یه بیلمز. منیم کؤنلوم ایسته ییر کی بنوشه گلیب بیزیم ائوده خانیم کیمی یاشاسین، ماشاالله، یاغیمیز، بالیمیز، حیوانیمیز، هر شئیمیز وار. بنؤشه یوخسول بیر ائوین قیزی دیر، سحر دن آخشاما پالچیق ازیر، بیزیم تیمورا گلسه، اوندان سونرا خانیم کیمی یاشار.\n- آخی، او خسته دیر.\n- باشیوا دؤنوم، دوقتور بیگ، آلله بیر خسته لیک یاراتمیشسا مین بیر درمان یارادیب، بو قیزین خسته لیگینه بیر درمان یوخ مو؟\n- واللهی منیم الیمدن بیر درمان گلمیر.\n- آیری حکیملر بیر درمان تاپابیلمز؟\nبیلمیرم هاردان گلدی ایسه، بیردن بیره ممدکریم دائی گؤزومون قاباغیندا جانلاندی. ممد کریم آنامین دایی سی ایدی. ماماغان دا یاشاییردی. قیسا بویلو، آریق، آنجاق قمیش کیمی سیخی و قیوراق بیر بیر بدنی وار ایدی. اینجه سسی ایله تر- تله سیک دانیشاردی، دئدیکلرینین بیر چوخونو دا باشا دوشمک اولمازدی. بعضاً ده دانیشارکن تاخما دیشلرینین یوخاری پارچاسی آغزینا دوشردی. بوغولور کیمی اولاردی، باش بارماغی ایله دیشلرینی تازادان داماغینا یاپیشدیراردی و تر – تله سیک سؤزونه دوام ائدردی. سکسن یاشینین اوستونده اولدوغونا قارشین، هله ده قیوراق و جانلی ایدی. درگز ایله اوت بیچمکده، تیکان شله سی یوکله مکده اونون اوستونه یوخ ایدی. او لحظه هارادان ممدکریم دائی آغلیما گلدی ایسه، بیلمیرم. آنجاق اونو یانیمدا ایمیش کیمی حس ائدیردیم.\n- یوسوف قارداش، منیم بیر داییم وار، بلکه او بو ایشه بیر علاج تاپابیلر، آنجاق من قیزین اؤزو ایله اؤنجه دانیشمالییام گؤروم اوغلانی ایسته ییرمی.\nیوسوف باشینی آشاغیدان یوخاریا ترپده - ترپده فیکیره گئتدی. یئریندن قالخارکن:\n- چوخ ساغ اولون، دوقتور بیگ، من سیزین خبرینیزی گؤزله ییرم.\nدئییب خداحافظ لشدی.\nائرته سی گون آخشام عبدالله یی کوزه چی خیرالله گیله گؤندردیم. بنوشه ایله بیرلیکده قالخیب درمانگاها گلمک لرینی ایسته دیم. اوچو ده درمانگاها گلدیلر. گؤزوم بنؤشه نین گؤزونه توش گلدیگینده، گئنه او شن، یاشام و سئوینج دولو گؤزلری گؤرونجه سانکی بوتون دونیا منیم ایدی. اؤزومو دونیانین ان خوشبخت انسانی اولاراق حس ائدیردیم. خیرالله ایله مشهدی فیضه نین گؤزله مه سالونونودا اوتوروب گؤزله مکلرینی خواهش ائدیب، بنؤشه ایله بیرلیکده معاینه اوتاغینا گیریب، قاپینی باغلادیم. بنؤشه ده آرتیق قورخو کیمی بیر شئی حس ائتمیردیم. آنجاق بیرآز نیگاران ایدی. منیم اوندان نه سوروشاجاغیمی ماراق ائدیردی. راحاتجا معاینه تختینین اوسدونده اوتوردو. من ده چوخ راحات جا سؤزه باشلادیم.\n- باخ، قیزیم، منه آرخایین اولابیلرسن. مندن سؤز چیخماز، جانیمین باهاسینا اولسا دا سنه بیر زیان گلمه سینی اؤنله مه گه چالیشاجاغام. یوسوفون اوغلو تیموردان باشقا بیر سئودیگین واردی ایسه، منه دئیه بیلرسن.\nگئنه جانینا بیر قورخو دوشدو. باشینی آشاغی سالیب، آلت دوداغینی چئینه نه مه گه باشلادی. من ده اونو زورلاماماق اوچون هئچ بیر شئی دئمه دیم. نئچه دقیقه سونرا، آنجاق چتینلیک ایله ائشیده بیله جگیم قیسیق بیر سس تونوندا:\n- گئتدی:\n- اؤنملی دگیل، قیزیم، ایسترسن تاپیب، گتیرریک.\nدئدیگیمین جوابیندا:\n- یوخ، ایسته میرم.\nدئدی و گئنه آلت دوداغینی چئینه یه رک آغیر بیر سوسقونلوغا دالدی. \" کیم ایدی؟ هارا گئتدی؟ نیه ایسته میرسن آرتیق؟\" کیمی بیر شئی سوروشماق ایسته میردیم. بیر حکیم ایله خسته سی آراسینداکی دانیشیق امنیت مامورو ایله متهم آراسینداکی دانیشیقدان فرقلی اولمالی ایدی. قالخیب، اللریمی شالواریمین جیبینه سوخوب، پنجره دن ائشیگه باخارکن اؤز ایچیمده سوروشابیله جگیم سورولارین احتمالی جوابلارینی یوخلاماغا باشلادیم.\"کیم ایدی؟\"، \"ایت اوغلو پاراخ!\" کیم اولدوغونون نه نقشی وار؟، \"هارا گئتدی؟\"، جهندمین دیبینه!\"، نییه ایسته میرسن آرتیق؟ سوروسو داها دا گولونج ایدی اؤزوم اوچون. جوابی دا \"بیلمیرم\" اولاجاق ایدی.بال نییه شیریندیر؟ بیبر نییه آجی دیر؟ بونلارین هامیسیندان دا، داها یئرسیزی قیزا بوشونا اومید وئرمک، یالاندان اوره گینی آلماغا چالیشماق، بوش بوش سؤزلر ایله گولدورمه گه چالیشماق، یوخسا مسئله نی \"اؤنملی دگیل، اونود\" دئیه اؤنمسیزلشدیرمه گه چالیشماق اولابیلردی.\nیالنیز بنؤشه دگیل، او یاشلاریندا، \"بخت قاپیسیندا\" یوخ \"بدبختلیک قاپیسیندا\" اولان قیزلارین هامیسی توی گئجه سی \"قان\" وئریب وئره بیلمه مک قورخوسوندان آغیر دپرسیونلار یاشاییردیلار، گئجه لری قورخولو قاراباسمالار ایله اویانیب اؤزلرینی قان تر ایچینده توی گئجه سی کابوسوندان قورتارماغا چالیشیردیلار. هانسی قیز اون یول هیجله یه گیریب، مسئله دن شخصی بیر تجربه قازانمیشدی؟ \"قان\" تحویل وئریب وئره بیلمه مه گین قیزین ناموسو ایله ، عفتی ایله هئچ بیر علاقه سی اولمادیغینی کیم اثباتلایابیلردی؟ او یاشداکی قیزلارین بو مسئله دن اله گتیردیکلری بیلگی یالنیز کوللار کندینین فاجعه سینین جاوان بیر قیزین بیر اوغلان ایله قاچدیغی اوستونده چیخدیغی ایدی. بلکه ده آنالاریندان ائشیتدیکلری یالنیز \"قیزیم اؤزووه دیقت ائله\" اولموشدو. \"اؤزووه دیققت ائله\" نین نه دئمک اولدوغو بئله اونلارین بیر چوخونا آنلاتیلمیردی. \"اؤزووه دیققت ائله\" دئمک \"ان اساسلی، ان درین ، اؤزوون بئله کونترولوندا اولمایان دویغولاروو سرکوب ائله! \" می دئمک اولدوردو؟ نه جور؟ نه ایله؟ \"اؤزووه دققت ائله!\" دئمک \"آمان ها الینی قیچلاریوین آراسینا یاخینلاشدیرما!\" دئمک می اولوردو؟ قورخو، قاراباسما، دپرسیون، کسینتیسیز بورون قانامالاری، کورلوق، لاللیق، میندارلیق دویغوسو و بونونلا باغلی واس واسیلیق، بوزو سیندیریب، هر شئیی دفعه لرجه تکرار تکرار یوماق اجباری، فلج اولماق و حتی اؤزونو اؤلدورمک کیمی عارضه لر الزاما \"بدبختلیک قاپیسیندا\" اولان قیزلارین هامیسنینین یاخاسینی توتماقدایدی. \"بدبختلیک قاپسیندا\" اولان قیز هر شئیدن اؤنجه اؤزوندن، اؤز بدنیندن قورخوردو. آلدیغی تک و هرکس طرفیندن تکرارلانان بیلگی، کوللار کندینین فاجعه سنینین بیر قیز ایله بیر اوغلانین آتا- آنالارینین اجباری ایله یوخ، اؤز ایستکلری ایله ائولندیکلری و بئیله جه بیر قیزین \"ناموسو\" نامشروع یئره زده لیندیگی اوچون قوپموش اولدوغو ایدی.\nعؤمرومده ایلک یول دویغولارین کلمه لره سیغمادیغینی، کلمه لرایله آنلاتیلابیلمه دیگینی و دویغولارا کلمه لر ایله جواب وئریله بیلمه یه جگینی، دلیلین، منطیقین، آغیلین دویغولار قارشیسیندا دالغالی بیر دنیزده بیر سامان چؤپو قدر گوجو اولمادیغینی حس ائتدیم. ذهنیمه گلن هر آخماقجا سووالا اؤزوندن ده داها آخماقجا بیر جواب تاپیردیم.\nباهارین گؤزل گونلری باشلامیشدی. گونشین ایستی سی پنجره نین شیشه سیندن ایچری سیزیردی. تارلالاردا بوغدالار گؤم گؤی بیر فرش کیمی سریلمیشدیلر، قارشی داکی تپه لرده قار ارییب، آنجاق شیریق شیریق یوللار کیمی قالمیشدی. پنجره نین اؤنونده کی آرمود آغاجیندا تومورجوقلاری دیمدیکله یه ن «جهره ائییرن» قوشلاری قیشدا گؤروندوکلریندن داها رنگلی گؤرونوردولر. ایکی آدا گؤه رچینی یئرده کی کیچیک بوداقلاری دیمدیکلری ایله گؤتوروب، اوچوب، آرموت آغاجینین ان باشیندا بیر هاچادا بیربیری اوستونه ییغیردیلار. \"آخ، بو گؤه رچینلر بیربیرلرینه بیز انسانلاردان داها چوخ وفالی دیرلار، عؤمور بویو بیربیرلرینه صادیق قالارلار\" دئیه فیکریمدن کئچرکن، دؤنوب بنؤشه یه،:\n- گل، گل بو گؤه رچینلره باخ!\nدئدیم.\nپنجره نین اؤنونه یاخینلاشیب ائشیگه باخماغا باشلادی. اوشاق کیمی بیر سئوینج ایچینده، آرموت آغاجینین زیروه سینده کی هاچانی گؤسته ره رک:\n- باخ، سبته ییغیرلار.\n- بونلارا آلاپاخلا دیئه ریک بیز، گؤورچیندن بؤیوکدورلر، آنجاق بونلاردا گؤیرچین جینسیندن دیرلر، گؤرورسن کول رنگینده دیرلر، بوغازلارینین آلتینداکی حلقه ایله بویونلارینا بزک تاخمیش گلینه بنزه ییرلر. قوشلارین بیر پاراسی، قوو قوشلاری، گؤیرچینلرین بیر پاراسی و قومرولار بیربیرلرینی تاپدیقدان سونرا یاشاملاری بویونجا بیرلیکده قالارلار.\nدئدیم.\nسئوینجی اوزوندن سیلیندی، آلینی قیریشدی، گؤزلری یئنه کدرلشدی، دوداغینی بوزه رک:\n- منی آلداتدی!\n- کیم؟\n- سپاه دانش.\nبوغازی بیچیلدی، گؤزو یاش ایله دولدو، یئنه آلت دوداغینی چئینه یه رک:\n- سنی آلاجاغام، دئدی، سنی آلاجاغام، تهرانا آپاراجاغام، گؤزل بیر یاشام قوراجاغیق دئدی.\nاختیاریمدا اولمادان:\n- وای ناموسسوز!\nدئیه آغزیمدان چیخدی.\nدؤنوب اللریمی شالواریمین جیبلرینه سوخوب، اوتاغین بویونو آددیملارکن:\n- اولوب، کئچیب، کئچمیشه یانما.\nدئدم.\nدئدیگیمی ائشیتمه میش کیمی پنجره دن ائشیگه باخا باخا اؤزونه دالدی. نئچه دقیقه دن سونرا \"بنؤشه\" دئیه چاغیردیم. منه ساری دؤندو، آنجاق یئنه اوزومه باخماقدان چکینیردی.\n- ایندی من بومسئله یه بیر یول تاپارسام، پولاتلی یوسوفون اوغلو تیمورا گئدرسن می؟\nدئیه سوروشدوم. اومودسوزجا باشینی توولادی:\n- اولماز، منی تیکه تیکه دوغرارلار.\n- باخ قیزیم، سنه دئییرم، من بو مسئله یه بیر یول تاپارسام!\nقورو اوتقوناراق:\n- او دا اوبیریلر کیمی بیر اوغلاندیر دا.\n- ایسدرسن، دئمه لی؟\n- اولسون دا.\n- سن منه آرخایین اول!\nنئچه دقیقه دن سونرا قاپینی آچیب، خیرالله ایله مشهدی فیضه نی ایچیری چاغیردیم. اؤزومو بیر آز ییغیشدیردیقدان سونرا اوزومو مشهدی فیضه یه توتوب:\n- مشهدی فیضه خانیم، من بئله شئیلردن قورخارام، آنجاق چاره یوخدور، سیزه دئمه لی یم. بنؤشه نین دردی، ائله بئله هرکسین باشینا گلن بیر درد دگیل، اونون قارنینا جین گیریب.\nدئدیم.\nمشهدی فیضه بیردن بیره قورخولو بیر هارای چیخارتدی:\n- ای وای آلله\".....رحمتلیک رستم عمی اؤلدو، یوخسا او بو ایشلری باشاراردی. مال حیوانی دا ساغالتاردی او. ممد حسین گیلین کئچی لری نین بوغازیندا بیرشئی قالمیشدی، حیوان کئچی اؤلوردو. رستم عمی بیر یول کئچی یه اؤسگور دئدی، کئچی اؤسگوروب، بوغازینا تاخیلان سوموگو ائشیگه آتدی. بیزیم ماحالدا اونون ساغالتابیلمه یه جگی خسته یوخ ایدی.\n- قورخمایین، منیم ده ماماغاندا تانیدیغیم بیر قوجا کیشی وار، اودا بو ایشلری باشارار. من اؤزوم اونون نئچه نفر بئله خسته نی ساغالتدیغینین جانلی شاهیدییم.\nمشهدی فیضه ال آیاغا دوشدو:\n- دوقتور بیگ باشیوا دولانیم، قوربانین اولوم، سنه ایکی قوزو کسرم، او کیشی نی تاپ گتیر، بو جینی قیزین قارنیندان چیخارتسین، اونو ساغالتسین.\nدئدی\nجمعه گونو، فروردینین اون آلتیسیندا سحر گون چیخمامیش، پاشا نین چادیرلی جیپی ایله اردبیله ساری یولا چیخارکن عبدلله یا، شنبه گونونه قاییدابیلمزسم، خسته لره دوقتورون بیر گونلوک مرخصلیکده اولدوغونو سؤیله مه سینی تاپیشیریق وئردیکدن سونرا، یولا چیخدیم. آخشام گون باتاندا ماماغان آلتیندا تبریزدن توفارقانا مسافیر چکن اتوبوسدان ائنیب، هاوا قارانلیقلاشارکن اؤزومو ماماغانا یئتیردیم. ممد کریم دایی نین قیزی رقیه قاپینی آچدیغیندا منی گؤرونجه تعجب ایله:\n- وای، صادق، گونون بو واقتیندا بوردا نه ایله ییرسن؟\nدئیه سوروشدو.\nگوله رک:\n- ممد کریم دائی نی قوناق آپارماق اوچون گلمیشم.\nدئدیم.\nآخشا م یئمه گیندن سونرا ممد کریم دایی یا اولوب کئچنی آنلاتیم و صاباحی سی گون منیم ایله خیاوا گلمه سینی خاهیش ائتدیم. ممد کریم دائی:\n- اوغلوم من بئیله شئیلری باجارمارام، منی خاطایا قویما!\nدئیه جواب وئردی.\nاونو راضیلاشدیرماغا چالیشدیم:\n- ممد کریم دایی، بو بیر انسانین سرنوشتی دیر، سندن خاهیش ائدیرم، گل ده بیر تئاتر اوینا، بیر انسانین جانینی قورتار.......!\n- اوغول، منیم ایشیم گوجوم وار، زمی ده ور قویوروق، یئرآلما زمی سینین یاریسینی داها اکه بیلمه میشم....\n- ممد کریم دایی، سندن خاهیش ائدیرم، من سنین زیانیوین ایکی قاتینی وئررم.......\n- اوغول بئله بیر ایش اولماز، من بئله بیر شئی باجارمارام.\nدئیه ایکی آیاغینی بیر باشماغا سوخدو. سونوندا ممدکریم دایی نین قیزی سؤزه قاریشدی:\n- داداش، من میریق جعفرقولو نو آپارارام یئرآلما زمی سینی اکیب قورتاراریق. سن منه آرخایین اول، دوقتور بی بی اوغلونون خاطیرینی قیرما.....!\nدئیه راضیلاشدیردی.\nائرته سی گون ممدکریم دایی ایله بیرلیکده سحر تئزدن یولا چیخیب آخشام قارانلیقلاشاندا خیاوا یئتیشدیک. اتوبوسدا تبریزدن اردبیله گئدرکن چوخ زامانیمیز وار ایدی. ممد کریم دایی کئچمیشلردن، قدیم گونلردن دانیشیردی:\n- بورنو زیلیقلی، آمما سئویملی بیر اوشاق ایدین. بیرگون آناوا، بواوشاق بؤیویونجه بیر پوخ اولار، چوخ هوشلو باشلی دیر دئمیشدیم، ماماغان آلتینا گلدیگینده سنه شاماما وئردیگیمی خاطرلاییرسان؟، ماشاالله، ماشاالله، ایندی بؤیویوب حکیم اولوبسان، الله بوندان دا داها اوجالتسین سنی بالا..............\nمن ده اونا خیاودا باشیمدان کئچنلردن آنلاتیردیم. اورایا یئتیشدیگیزده نئجه بیر تئاتر اوینایاجاغینی اؤیردیردیم. حتی دئیه جگی سؤزلرین بیر پاراسینی یاخچی اؤیرنمه سی اوچون تکرارلاماسینی ایسته ییردیم. خیاوا چاتار چاتماز عبدالله ی کوزه چی خیرالله گیله گؤندردیم. ائرته سی گون آخشاما پولاتلی یوسوف گیلی ائولرینه گتیرسینلر، دئیه تاپیشیریق وئردیم. تیمورون دا اوردا اولماسی گرکدیگی اونودولماسین دئیه تاپیشیردیم.\nائرته سی گون آخشام ممدکریم دایی ایله بیرلیکده خیرالله گیله گئتدیک. تندیر ائوینین قاپیسیندان گیردیگیمیزده هئچ گؤزله مه دیگیم بیر منظره ایله قارشیلاشدیم. تاواندان چوخ گور ایشیقلی بیر تورچیراغی آسیلمیشدی. اوندان علاوه ایکی لامپا چیراغی دا یانیردی. اوتاغین اورتاسیندا بؤیوک بیر سفره آچیلمیشدی. پولاتلی یوسوفون کسدیگی قوزو قاوورولوب بؤیوک میس قابلاردا سفره یه دوشنیلمیشدی. تازا چؤرگین عطری هله میطباقدان چکیلمه میشدی. تندیردن ایکی آددیم بویاندان باشلایان یاریم متیر اوجالیقداکی سککی نین اوسدونده دؤشکجه لر، موخدده لر دوزولموشدو. یوسوف ایله خیرالله سککی نین اوستونده موخدده یه دایانیب اوتورموشدولار. اوبیری لر ده اوتاغین دؤره سینده یئرده اوتورموشدولار. قاباغیمیزا قاچان ایلک آدام ایسه تیمور اولدو. هؤوشنه لی اولاراق:\n- باغیشلایین دوقتور بیگ، سیزدن چوخ عذر ایسته ییرم.\nدئیه تر تله سیک الیمی توتوب اؤپمه گه چالیشدی. الیمی گئری چکیب بوینونو قوجاقلادیم:\n- اولسون، اوغول، جوانسان، هله اؤیرنه جگین چوخ شئیلر وار.\nدئیه اوزوندن اؤپدوم. سون سلاملاشدیغیم ایسه بنؤشه ایدی. او لحظه نه گؤردوگوم او شیطان قیز، نه ده قورخولارا بورونموش، تیتره مکدن دیشلری بیربیرینه توخونان قیز ایدی. آغیر و چوخ متین بیر خانیما دؤنموشدو و قوناقلارا قوللوق ائتمک اوچون جان آتیردی. یئمگیمیزی یئییب، سفره نی ییغیشدیردیقدان سونرا چایی میزی دا ایچدیک. گؤز اشاره سی ایله ممد کریم دایی یا \"ایندی سیرا سنده دیر\" دئیه آنلاتدیم. ممد کریم دایی هر زامان تر- تله سیک و آنلاشیلماز دانیشدیغینا قارشین بو یول چوخ آیدین و آغیرجا سؤزه باشلادی:\n- ائشیتدیگیمه گؤره بو قیزین قارنینا جین گیریب؟\nاوزونو بنوشه یه توتاراق:\n- قیزیم منه بیر چاناقدا بیر آز ایلیق سو گتیر، اؤزون ده اوتاغین اورتاسیندا اوتور!\nدئدی.\nبنؤشه اؤزو پیشیریب، ماوی لوغابلادیغی، آشاغیسیندا \"بنؤشه\" کلمه سینین گؤروندوگو بیر چاناق گتیریب مانقالین اوستونده کی چایدانلیقدان بیر آز ایستی سو، سککی نین یانینداکی کوزه دن ده بیر آز سویوق سویو قاریشدیریب ممدکریم دایی نین اؤنونه قویارکن،\n- بویور عمی!\nدئییب، اوتاغین اورتاسیندا اوتوردو. ممدکریم دایی یانیندا گتیردیگی توربادان بیر اؤنجه کی گئجه بیرلیکده حاظیرلادیغیمیز تنیکه قوتونو چیخاردیب قاپاغینی آچارکن هرکسین ائشیده بیله جگی بیر سس ده \"بسم الله الرحمن الرحیم\" دئدی. قوتونو الینده قاوزاییب هئچ کسین ائشیتمه دیگی بیر ایکی سؤز اوخویوب قوتویا پوفله دیکدن سونرا قاپاغینی آچیب، ایچینده ن قیف شکلینده گیرده لنمیش بیر کاغاذ چیخاردیب، باشینی حؤصله ایله آچیب، ایچینده کی خیردا اوتلاردان بیر چیمدیک گؤتوروب چاناقداکی سویا سپرکن، گئنه هئچ بیریمیزین ائشیده بیلمه دیگی بیر شئیلر پیچیلدادی. او کاغاذی بوکوب آیری بیر کاغاذین ایچیندن بیر شئیلر سویا آرتیردی، اوچونجو و دؤردونجو کاغاذدان دا یئنه سویا بیرشئیلر تؤکدو. هرکسین گؤزو تعجب ایله ممدکریم دایی نین الینه تیکیلمیشدی. او کاغاذلارین ایچینده نه اولدوغونو بیر من، بیر ده ممد کریم دایی بیلیردیک، بیریسی گوزاوان گولو ایدی. بیریسی قازآیاغی توخومونون دارتیلمیشی، اوبیری لر ده دارتیلمیش گیگیتگن یارپاغی ایله یونجا ایدی لر. ممدکریم دایی کاسانین ایچینده کی سویو بیر ایکی اوچ یول بارماقلاری ایله قاریشدیردیقدان سونرا \"نعوذ بالله من الشیطان الرجیم\" دئیه رک آیاغا قالخدی. بو آرادا گؤزوم بنؤشه نین گؤزونه دوشدو. قیزین گؤزوندن سئوینج ایله شیطانلیق فیشقیریردی. بو ایشین هامیسینین بیر تئاتر اولدوغونو یاخجی آنلامیشدی. بو تئاترین ایچینده بیر رول اویناماق کیمی بیر فیکیری اولدوغونو دا اوخوماق چتین دگیل ایدی. ممدکریم دایی هرکسه، چوخ ائتکملی بیر سس تونوندا:\n- قیزین آناسی کیمدیر؟\nدئیه سوروشدو.\nمشهدی فیضه خانیم:\n- منم عمی.\nدئدی.\nممد کریم دائی:\n- بو ایش خاطالی ایشدیر، جین چیخارکن قیزی دا اؤزو ایله سوپوروب گؤتوره بیلر، ساریل قیزووا خداحافیظلیک ائدر کیمی اوپ، بیر ده دققت ایله گؤزونون ایچینه باخ!\nدئدی.\nمشهدی فیضه هؤووشنه یه قاپیلدی، بوغازی بیچیلدی، گؤزو یاش ایله دولدو، قورخو لارو وحشت ایچینده بنؤشه نین قارشیسیندا دیزه چؤکدو، اونون بوینونا ساریلارکن آغلاماغینی توتابیلمه دی. هیق هیق آغلارکن بنؤشه نی دویاناجاق اؤپوب اوخشادی. ایسته کسیزجه گئری چکیلیب سئوال و یالواریش دولوسو باخیشینی ممدکریم دایی نین اوزونه تیکه رک، تیترک سس ایله:\n- ایندی نه ایله ییم، عمی؟\nدئیه سوروشدو.\nممد کریم دایی گئنه ائتکملی بیر سس تونوندا:\n- سنه دئدیم کی، ایندی دققت ایله گؤزلرینین ایچینه باخ!\nدئدی.\nمشهدی فیضه اؤزونو اوتوردوغو یئرده بیر آز یئر به یئر ائیله دی، بیر آز گئری چکیلدی وبنؤشه نین گؤزونون ایچینه باخماغا باشلادی. بوتون بونلارین بیر تئاتر اولدوغونو آنلاییب آنلامادیغینی حس ائده بیلمه دیم. آنجاق بیر راحاتلیغا قووشدو. سانکی قورخو و هؤوشنه سینه سرین سو سپیلدی. بنؤشه ایسه بوتون بونلاری شیطانجا باخیشلاری ایله ایزله ییر و هئچ بیر شئی دئمیردی. جین چیخارکن اونو دا اؤزو ایله گؤتوره بیله جگیندن قورخموردو. ممدکریم دایی یئنه مشهدی فیضه یه خطاب:\n- ایندی قالخ، بیر یورقان گتیر سال بو قیزین باشینا!\nدئدی.\nمشهدی فیضه آغیرجا یئریندن قالخیب، سککی نین سونوندا بیربیرینین اوستونه ییغیلمیش یورقانلاردان بیریسینی گئتیریب، بنؤشه نین باشینا سالماق ایسته رکن، تیمور یئریندن داشلاندی. قورخو و یالواریش دولو سسی ایله، ممدکریم دایی یا خطاب:\n- عمی دور، عمی باشووا دولانیم، جین بنؤشه نی آپارسا نه اولار؟\nدئیه یالواردی.\nممد کریم دایی تیمورا اعتناسیز بیر باخیش ایله:\n- اوتور یئرووه، هله بیلمیرم نه جور جین دیر.\nدئدی.\nمشهدی فیضه قورخا- قورخا یورقانی بنؤشه نین باشینا سالیب گئدیب یئرینده اوتوردو. ممدکریم دایی بیر ده هامینین ائشیده جگی شکیلده اوجا بیر بسم الله اوخودو و یاواشجا اگیلیب ساغ الینی بیر ایکی یول بنؤشه نین باشینین اطرافیندا دولاندیردیقدان سونرا آلنینی اوغوشدوراراق فیکره جومدو. سول الی ایله باشینی قاباقدان دالی یا ساری سیغالاییب الینی باشینین دالیسیندا ساخلادی. دؤنوب ساغ الینی بیر ده بیر ایکی یول بنؤشه نین باشینین اطرافیندا گزدیردیکدن سونرا، قامتینی دوزلدیب درین بیر نفس چکدی. ساغ الی ایله ساققالینی سیغالارکن:\n- چوخ خاطالی ایشدیر، ....چیراقلاری سوندورون، آنجاق بیریسی قالسین، اونوندا پیلته سینی آشاغی چکین، چوخ آز ایشیق اولسون!\nدئدی.\nخیرالله قالخیب سقف دن آسیلی اولان تور چیراغینین یئلینی آچدی. مشهدی فیضه ده لامپا چیراغینین بیرینی پوفله دی، ایکینجی لامپانین دا پیلته سینی آشاغی چکدی، آنجاق بیر شام قدر ایشیق بیراخدی. ممدکریم دایی بنؤشه نین دالیسینا کئچیب، چؤمبه لیب، ایکی الینی بنؤشه نین ایکی یانیندا بیر ایکی یول آشاغیدان یوخاری، یوخاری دان آشاغی حرکت وئردی و آیاغا قالخدی. تاسف ایله دولو بیر سس تونوندا:\n- بوینوزلو جین دیر.\nدئدی.\nهامی نین سئوال دولو باخیشی ممدکریم دایی نین آغزینا تیکیلدی. ممدکریم دایی یئنه ائتکملی بیر سس تونوندا:\n- بو جین بوینوزلو جین دیر، چیخارکن یا یوخاریدان، یا دا آشاغی دان چیخاجاق.\nدئییب بیر بیر اوتورانلارا باخدی. خیرالله\n- عمی، جین چیخسین دا هاردان چیخارسا چیخسین.\nدئیه جواب وئردی.\nممدکریم دایی درین بیر نفس آلیب، یوخاریدان آشاغی باشینی توولایاراق:\n- خاطالی بیر ایش دیر، جین یوخاری دان چیخارسا، قیزین آغزی گؤزو ایریله جک، عؤمورونون سونونا قدر آغزی گؤزو ایری قالاجاق.\nدئدی.\nچئری زلیخا:\n- من آغزی گؤزو ایری گلین ایسته میرم. آشاغی دان چیخارت عمی.\nدئدی.\nممدکریم دایی ساققالینی سیغالایاراق:\n- بو جین بوینوزلو جن دیر، آشاغی دان چیخاجاق اولورسا، قیزین قیزلیغینی گؤتوره جک.\nدئدی.\nآغیر بیر سوسقونلوق ائوین فضاسینی دولدوردو. هرکس باشینی آشاغی سالیب، هئچ بیر شئی دئمه گه جرئت ائتمه دی. ممدکریم دایی دا درین بیر سکوتا دالدی. سول الی ایله ساققالینی توتوب، اوتاغین اورتاسینداکی ایکی اوچ آددیملیق بوشلوقدا آددیملاماغا باشلادی. تیمور یئریندن قالخیب، سککی نین تندیره طرفکی یانیندا اوتوران آناسینین یانینا سیغینیب، قولاغینا بیر شئی لر پیچیلداماغا باشلادی. چئری زلیخا بیرآز قاباغا اگیلیب، باشینی چئویررک، سوال دولو باخیشینی یوسوفون گؤزونه تیکدی. یوسوف دوداغینی بوزه ره ک باشینی یوخاری آشاغی ترپتدی. نئچه دقیقه آغیر سوسقونلوق اوتاغین فضاسیندان چکیلمه دی. زلیخا بیر شئی دئمک ایستر کیمی بیر اؤسگوردو. آنجاق سؤزونو دیله گئتیره بیلمه دی. تیمور قالخیب سککی نین اوستونه چیخیب آتاسینین یانینا سیغیناراق اونون قولاغینا بیرشئیلر پیچیلدادی. نئچه دقیقه سوسقونلوقدان سونرا، یوسوف اؤنجه بیر اؤسگوردو، سونرا خیشیلدایان بیر سس تونوندا:\n- عمی.......\nدئدی، آنجاق یئنه سؤزونون دالیسینی گتیره بیلمه دی. تیمور یالواریشلی باخیشینی یوسوفون اوزونه تیکدی. یوسوف باشینی یوخاریدان آشاغی یا ترپه ده رک، اونا راضیلیغینی بیلدیردیکدن سونرا یئنه بیر ایکی یول اؤسگوروب:\n- عمی،........ قیز ساغ قالسین دا، جینی هاردان چیخاردیرسان چیخارت.\nدئدی.\nممدکریم دایی چاناغی الینه گؤتوروب:\n- او چیراغی دا سؤندورون!\nدئدی.\nقالمیش سون چیراغی دا سؤندوردولر.ممدکریم دایی کاسانی بیر ایکی یول بنؤشه نین باشینین اوسدونده دولاندیردی. بارماقلارینی سویون ایچینه سالیب چیخاردیب، بارماقلارینداکی سو دامجیلارینی بنؤشه نین باشینا سپه لرکن سول آیاغینین باش بارماغینین اوجو ایله بنؤشه نین بودوندان بیر دورتمه ووردو. بنؤشه تیتره مه گه باشلادی. ممدکریم دایی سودان بیر یول داها بنؤشه نین باشینا چیله ییب، اوچ یول اوجا سس ایله \" لاهوله ولا قوت الا بالله\" دئیه اوخویوب، ساغ آیاغینین باش بارماغی نین اوجو ایله بنؤشه نین بودوندان ائله مؤحکم ووردو کی، بنؤشه \"وای\" دئیه چیغیریرکن اوجا سسلی بیر اوستوراق بیراخدی. ممدکریم دایی وار گوجو ایله چیغیردی:\n- وای، ناموسسوز جینین بالاسی دا وار ایمیش، هر بیری بیر طرفدن چیخدی.\nبیر نئچه دقیقه قارانلیق و سوسقونلوق قالدی. سونرا ممدکریم دایی نین امری ایله چیراقلاری یاندیردیلار. ممدکریم دایی بنؤشه نین باشینداکی یورقانی یاواش یاواش قاوزادی. مشهدی فیضه سئوینجیندن گؤز یاشلارینی توتانمایاراق بنؤشه نی قوجاقلاییب اؤپوب اوخشاماغا باشلادی و \"الله چوخ شوکور، الله چوخ شوکور، الله چوخ شوکور\" دئیه شکر ائتدی. بنؤشه یاواش یاواش یئریندن قالخدی و آناسینین ایسته گینه گؤره قایقاناق پیشیرمک اوچون یومورتا، یاغ، اون گتیررکن، یوسوف:\n- بوگون گتیردیگیم بال یاخچی بالدیر، اوندان پیشیر!\nدئیه سسلندی.\nبنؤشه مانقالین اوستونده بیر قایقاناق حاضیرلادی. قایقاناغی یئییب، سفره نی ییغیشدیردیقدان سونرا، خیرالله ایله یوسوف اؤز آرالاریندا بیرآز پیچییلداشا- پیچیلداشا گئییشدیلر(مشاوره ائیله دیلر). خیرالله اوزونو ممدکریم دایی یا توتوب:\n- عمی، بو ایش اوچون سندن داها یاخچی بیرینی تاپابیلمه ریک، گل ده بو اوشاقلاری آداخلا!\nدئدی.\nممدکریم دایی اوتاغین اورتاسیندا اوتوروب تیمورو ساغ یانینا، بنؤشه نی ده سول یانینا اوتورتدوردو؛ بنوشه نین ساغ الینی، تیمورون دا سول الینی توتوب بیربیرینه قویاراق، \"آلله ین اذنی ایله، بو ایکی آتا آنانین ایستگی ایله بنؤشه خانیم ایله تیمور بیگی آداخلی اعلان ائدیرم\" دئدی.\n********************************\nگؤزو بؤیوک بنؤشه صحنه نین اوستونه چیخیب اؤزونو منه یئتیشدیریب، قوللارینی بوینوما سالیب، ساغیمدان – سولومدان اؤپرک، گؤز یاشلارینین آخماسینی توتابیلمه دیگی حالدا:\n- اوستاد، امگینی بوشا وئرمه میشم، ریحان نوه م دیر. دؤغولمامیش کن ، بو اوشاق قیز دا، اوغلان دا اولسا دوقتور یئتیشدیره جگم دئمیشدیم.\nدئدی.\n* بو ناغیلداکی شخص آدلاری و اتفاقلار، غلامحسین ساعدی نین آدی و تک تاریخی اولای اولان کوللار کندینین داعواسی ندان سیوای، یازارین تخیل گوجونون یاراتدیغی دیر و واقعیت ایله هئچ بیر ارتباطی یوخدور\nکؤلن، نوامبر 2014\nEmail ThisBlogThis!Share to TwitterShare to FacebookShare to Pinterest\nNo comments:\nPost a Comment\nNext Page Previous Page Home\nReceive by Email\nSubscribe to PEN S.Az. by Email\nAbout PEN South Azerbaijan in Exile\nOn September 1st and 2nd, 2011, a group of South Azerbaijani (Iran) poets, novelists, critics and journalists living in exile came together in Stockholm, Sweden and officially founded the South Azerbaijani chapter of PEN International, fully accepting the charter and rules of the International PEN, and founded on the United Nations Universal Declaration of Human rights. We would like to concentrate our efforts on the lines of the Charter of the International PEN to continue our efforts to promote South Azerbaijan’s culture and literature.\n* Articles reflect only the opinion of the authors.\n* Sürgündə Güney Azərbaycan (İran) Qələm Əncüməninin sitəsi yalnız Beynəlxalq Qələm Əncüməninin (PEN) mənşuru və İnsan Haqları Bəyannaməsinin çərçivəsində olan yazıları nəşr edir. Bu sitə önceden ayrı yerlərdə nəşr olunmuş yazıları təkcə Əncümənin Dəbirlər Heyəti lazım gördükdə yenidən nəşr edir.\n* وبگاه انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید تنها نوشته‌هایی را که اصول منشور انجمن قلم جهانی و ‏اعلامیه جهانی حقوق بشر را رعایت می‌کنند منتشر می‌کند. این وبگاه از بازنشر مطالبی که پیشتر در ‏رسانه‌های دیگر منتشر شده‌اند، معذور است، مگر با صلاحدید هیأت دبیران انجمن.\nانجمن قلم چیست، و چه نیست؟\nپن همه‌ی انسان‌های خواستار آزادی بیان و اندیشه را به یاری می‌خواند. پن می‌گوید: خواهران، ‏برادران، بیایید و در این سنگر به ما بپیوندید تا با قلم‌هایمان‏ و صدایمان از آزادی بیان و از آزادی ‏انسانی‌هایی که آزادی بیان می‌خواهند، دفاع کنیم؛ آزادی بیان و اندیشه را در سراسر گیتی ‏بخواهیم.\nاین جا کلیک کنید و بخوانید\nBulletin no 1\nعکس: سئویل سلیمانی\nاورتوقرافی سئمیناری‌نین قرارلاری اوزره یازی قایدالاری\nBreaking News \/ Events\nمدرسه لرین آچیلیشی موناسیبتی ایله بیانیه\nبیلدیریش:‏ قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی کئچیریلدی\nسورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی‌نین گوزاریشی‏\nانجومنین بیرینجی بولتنی \/ بولتن شماره یک انجمن\nاکرم آیلیسلی‌نین آزادلیغی‌نی قورویون!‏\nقلم انجومنی بولتن نشر ائده‌جک\nدونیا آنا دیلی گونو موناسیبتی ایله سمینار\nتکذیب\nSearch This Site\nTranslate\nSite Archive\n► 2024 (15)\n► April (4)\n► March (4)\n► February (3)\n► January (4)\n► 2023 (50)\n► December (8)\n► November (1)\n► October (6)\n► September (2)\n► August (3)\n► July (2)\n► June (3)\n► May (3)\n► April (7)\n► March (4)\n► February (7)\n► January (4)\n► 2022 (64)\n► December (3)\n► November (7)\n► October (7)\n► September (4)\n► August (7)\n► July (7)\n► June (1)\n► May (4)\n► April (5)\n► March (10)\n► February (7)\n► January (2)\n► 2021 (65)\n► December (4)\n► November (8)\n► October (1)\n► September (1)\n► August (3)\n► July (9)\n► June (4)\n► May (3)\n► April (9)\n► March (9)\n► February (5)\n► January (9)\n► 2020 (89)\n► December (8)\n► November (11)\n► October (11)\n► September (1)\n► August (6)\n► July (5)\n► June (8)\n► May (9)\n► April (10)\n► March (4)\n► February (10)\n► January (6)\n► 2019 (88)\n► December (10)\n► November (12)\n► October (11)\n► September (4)\n► August (4)\n► July (4)\n► June (6)\n► May (6)\n► April (10)\n► March (9)\n► February (4)\n► January (8)\n► 2018 (110)\n► December (12)\n► November (8)\n► October (4)\n► September (6)\n► August (12)\n► July (9)\n► June (14)\n► May (5)\n► April (12)\n► March (8)\n► February (8)\n► January (12)\n► 2017 (136)\n► December (8)\n► November (9)\n► October (12)\n► September (13)\n► August (6)\n► July (11)\n► June (11)\n► May (13)\n► April (16)\n► March (16)\n► February (12)\n► January (9)\n► 2016 (155)\n► December (15)\n► November (24)\n► October (29)\n► September (3)\n► August (11)\n► July (16)\n► June (12)\n► May (3)\n► April (14)\n► March (8)\n► February (10)\n► January (10)\n► 2015 (174)\n► December (23)\n► November (14)\n► October (12)\n► September (17)\n► August (14)\n► July (16)\n► June (11)\n► May (16)\n► April (6)\n► March (20)\n► February (13)\n► January (12)\n▼ 2014 (144)\n▼ December (7)\nدر ستایش رضا براهنی\nاوستاد حبیب فرشباف بیر باخیشدا\nحبیب ساهیر ؛ ۲۱ آذر ماتمچیسی\nکولگه لر\nخواسته های جنبش 21 آذر همچنان پا برجاست\nدیلین جمعیت حیاتیندا روْلو\nبیر حکیمین گئنجلیک خاطره لریندن *\n► November (13)\n► October (8)\n► September (16)\n► August (24)\n► July (7)\n► June (6)\n► May (16)\n► April (8)\n► March (16)\n► February (10)\n► January (13)\n► 2013 (122)\n► December (10)\n► November (8)\n► October (2)\n► September (3)\n► August (12)\n► July (8)\n► June (9)\n► May (15)\n► April (12)\n► March (11)\n► February (17)\n► January (15)\n► 2012 (22)\n► December (12)\n► November (10)\nPopular Posts of All Time\nبدیعی اثرین دیلی - قیسادیلمیش\nگوندلیگیمده ن بیر صحیفه\nThe Case of Sakineh Ashtiani\nدانش – قدرت – خشونت: اندر حکایت پان‌فارس‌ها و پان‌ترک‌ها\nAnket Anketov\nنقدِ اندیشۀ آقای دکتر عباس جوادی - درموردِ \" نوشتار و الفباهای باستان \"\nYou, Me, Him and the Telephone\nاوختايين يالقيز قارا آغاج شعرينه باخيش‎\n\"حاج آقا گلابى\" و \"خودان شرابى\"\nحمله روسیه به اوکراین و نگرانی‌های امنیتی فقط برای بزرگ‌ترها؟\nPopular in Last 7 Days\nایستانبول منظره‌لری\nزبان مادری\nآنتی آذربایجان، ایرانپرست تورانچیلار: مئهران باهارلی و علی تبریزی\nمراسم خاکسپاری زنده یاد دکتر رضا براهنی\nارغوان خاطره‌لر\nلال حاجیه- کؤرپه- کؤلگه\nقدرت و سکس\nاوچ شعر\nتریبون 11 یاییلدی\nتوماج صالحی فرزند مردم و صدای بی صدایان را آزاد کنید\nقلم انجومنی نه دئمکدیر و نه دئمک دئییل؟\nپن بوتون سؤز و دوشونجه آزادلیغی‌نی ایسته‌ین انسانلاری کؤمگه چاغیریر. او دئیر: باجی‌لار، ‏قارداشلار، گلین بو سنگرده بیزه قوشولون تا قلمی‌میزله و سسی‌میزله سؤز آزادلیغی‌نی و سؤز ‏آزادلیغی‌نی ایسته‌ین انسان‌لاری قورویاق؛ سؤز و دوشونجه آزادلیغی‌نی بوتون یئر اوزونده ایسته‌یک. ‏\nبورانی تیققیلدادین و اوخویون. بورادان ائشیدین.\nQələm Əncüməni nə deməkdir və nə demək deyil?‎\nPEN bütün söz və düşüncə azadlğını istəyən insanları köməyə çağırır. O deyir: bacılar, ‎qardaşlar, gəlin bu səngərdə bizə qoşulun ta qələmimizlə və səsimizlə söz azadlığını və söz ‎azadlığını istəyən insanları qoruyaq; söz və düşüncə azadlığını bütün yer üzündə istəyək.\nBuranı tiqqildadın və oxuyun. Buradan eşidin.\nLinks\nKöhnə sitəmiz \/ Our old site\nTüzük \/ Bylaw\nPEN International\nPEN Charter\nPEN FAQs\n'PEN International' Magazine\nIPGA Campaign For Free Expression In Azerbaijan\nPEN International\nLoading...\nƏncümənin üzvləri \/ Our members\nDəbirlər \/ The Board\nReza Baraheni\nAli Gharajehlou\nAyda Amirhashemi\nAlireza Asgharzadeh\nSoudabeh Ardavan\nMohammad Azadgar\nLeyla Mojtahedi\nSamad Purmusavi\nAbolfazl Jorabchi\nDr. Mohammad Hossein Yahyai\nHadi Qaraçay\n...\n...\n28 Üzv \/ 28 Members\nMaliyyə \/ Financial Report\nSubscribe Now\nSubscribe in a reader\nYeni nəzərlər یئنی نظرلر\nLabels\n\"Dervish Oglu\" (32) 10 (1) 1Mai (1) 1may (1) 21Azer (20) 4.Gewalt (1) A.Memedov (1) A.Terbiat (2) AAgGueneili (1) Aban98 (2) AbasBabai (1) AbdulaGorKen (1) AbdulHosseinNahid (1) AbuzerJafari (1) Adabiiat (1) Adalati (8) AdelBaBayev (1) Adonis (1) AFarahmandi (2) Afganistan (1) AfganJungs (1) AfrasiabBedelBeyli (1) AgaMusaAxundov (2) Aghdashli (2) AHegcu (1) AhmadAsadollahi (1) AhmadAsgharpoor (1) AhmadRahimi (17) AhmadShaya (1) AhmedCemil (1) AhmedPoori (1) AhmedSadigi: EshrafNoranli (1) Aime Cesaire (1) AkhbarRooz (1) Alakbarli (1) AlbertMemi (1) AleksandrKlab (1) Aleman (1) AlexanderDugin (1) Alhavaz (1) AliAghaKorchaylu (1) AliAghaVahid (1) AliAghGuneili (1) AliAsharfDervishian (2) AliAshrafDervishian (1) AliceMonro (1) AliceShwartzer (1) AliDashgin (1) AliGubadiani (2) AliQaracalu (99) Amerika (3) Amerika-Chin (1) AminHajiloo (1) Amir Kianpoor (1) Amjedi (2) AmnestiInternational (1) AnaDili (7) ANagiOgli (1) ANahidiAzer (2) Analar (1) Anar Rizayev (4) ANChapar (2) Andelib (2) Anlama (2) Ansari (1) Antigone (2) APZafari (2) Aran (1) AreshTanhaii (1) Articels (18) Articles (734) AsadSeif (30) Asgar-Tajahmadi (1) AsgerFerhadi (1) AsgerTajAhmedi (1) Asgharzadeh (5) AshiqPari (1) AshrefDehghani (1) Ashwitz (1) Asim (1) AsliVeKeram (1) Atabay (1) AtbayMuganl (1) AtilaSerxosh (1) ATorabi (1) ATurabi (1) Avaye Tabiid (25) AWahedi (16) AWetenxah (1) AxevanSalis (1) AYalchin (1) Ayaz (1) Aygül Qurbanova (1) Ayvaz (1) Az.T (6) Azad (2) AzAdebi-Madeni-Dernek (1) Azerbaijan (14) AzerbaijanAdabiiat (2) Azeri (5) AzizNessin (4) AzT (506) BabekGalasi (1) Babk (1) BagerMortazavi (1) BaharGalir (1) BahramHosseini (1) BahramHusseini (1) Baku (1) Baraheni (22) Bayanname (1) BehramGefari (1) BehramHusseini (1) BehramMemedov (1) BehrangSamsami (2) BehroozDolatAbadi-ChaiOglu (2) BehroozH. (1) BehroozIsmaiilZadeh (1) BehroozSedig (1) BehzadBehzadi (3) BehzadKerimi (1) Beledci (1) BGhasimzadeh (1) bibici (1) Bildirish (1) Bluchistan (1) BulentEsinOglu (1) BuluQarachorlu (1) Buzzati (1) CanJoncel (1) Cavanshir Yusufli (1) Ceferov (1) CemilHesenli (3) Chagirish (1) ChangizMehdiPoor (1) Chaplin (1) CharlsBakster (1) Corona (5) D.S.Javid (1) Danishiq (3) DariushEgbali (1) DarvishOghlu (8) DavidPrecht (1) DavoodAhari (1) DDuvilpen (1) DedeGoorGood (2) Dergi (1) DieZeit (7) Dil (6) DimitriFormann (1) DinoButtsati (1) DIshchi (10) DoghuPerinjek (11) Dr.AlirezaAsgharzadeh (1) DW (1) Easys (1) Economy (1) Edamhaye67 (1) EdebiatSevenler (1) Eedam (1) EEyvazli (1) Ehmedoglu (1) EhmedRehimi (2) EldarMughanli (3) ElifShafak (2) ElirezaNabdel (3) ElmanMohammedov (1) ElmiraKerimi (1) ElmirNazirova (1) ElshanBojukog (1) ElshanBöyükvan (2) ElshenB (2) EltashSalehi (1) ElyadPolad (1) EmranSalahi (2) English (8) EnnieErnaux (1) Eremnistan (1) EricHapsbaum (1) ErichFromm (3) EricRunesson (1) Ermeni-Turk (5) Ermeni-Xocali (1) Ermenistan (5) EslahTelebi (1) EsmailXoii (1) Eterazat1396 (8) Etrazat (1) EzraPavend (1) FarahTaheri (1) FarhadGhabusi (2) FarhadJafari (1) Fars (2) Farsi (692) ّFarsi (7) Farsi. Mushibe (2) FatemeSadegi (1) FatimaKerimli (1) Faulkner (2) FazilSay (1) Federalism (1) FehimeFersaii (2) Ferhad (1) FerhadCeeferi (4) FerhadJafari (6) FeribaMortezaii (1) FeribaRezaii (1) FeribaVefi (2) FeridunEbrahimi (2) FermanFerziMolan (1) Fernood (1) Ferzane (8) FFarid (5) FFarzad (2) FikretAkirov (3) FikretAmirov (1) Firge (7) Firghe (14) firidun kocerli (1) FirusRefahi (3) FJafaroghlu (1) Forough_Asadpour (8) ForugFaroxzad (1) FRAlamdari (1) France (1) FridounIbrahimi (1) G-TabatabiMajd (1) Gadinlar (11) GahramanGenbari (13) GarciaMarkez (1) GencoErkal (1) GenjAliSebahi (1) GeroVonRandow (1) Ghadinlar (2) Gharacalu (2) Ghaza (1) Ghosi (2) GLevy (1) golamhosseinFarnood (3) GRTabatabaiMajd (1) Grub (1) GudretAbulhosseini (1) Gulgun (2) GültenAkin (1) Guzarish (1) H. Məcidzadə (Savalan) (1) Haaretz (1) HabibFarshbaf (4) HabibSahir (4) HabilAliev (2) HalukDoral (1) HamidAreshAzad (3) HamidBaxshmand (2) HanahArent (1) Handke (1) HaniehTabrizli-Ayman (1) HannaArendt (1) HannesGrasseger (1) HAnwar (20) HaraldWalzer (1) HArzu (1) HasanDemirchi (1) HasanPour (1) HashimKhosroshahi (3) HashimTarlan (2) HassanIldirim (3) HassanMoratzavi (1) HassanSafura (1) Hatamlui (49) HatifRhmani (1) HBilluri (3) HCabbarli (1) HebibFershbaf (1) Hegel (1) HeiderShadi (1) HeinrichBöll (1) Hemase (1) HematShahbazi (3) Hemingway (1) HermannHesse (1) HessenRushdieh (1) HFershbafAghaii (2) HGarachai (1) HicranHuseinova (1) Hikmet (1) HJorabchi (1) HMacidzade (1) HMuller (1) HMünkler (2) HNitqi (4) Hofstadter (1) Hokmavarli (1) Holderin (1) HormatRazawi (1) HosseinVahedi (1) HRiazi (5) HüseinJavid (1) HuseinVahidi (1) HushjarDehgani (1) HüsseinJavan (1) HusseinVahidi (1) HVahidi (1) Ibsen (1) IhsanYüce (1) ImanuelKant (1) IMuazzenzade (2) Ingelab (1) Ingilab (2) InterView (5) Intixabat (2) Iran (3) IranBenzinEtirazati (1) IranEngelabZanan (1) Iraq (2) IrinaBokova (1) IrisRadisch (1) Ishiq (37) IsmaiilValiev (1) IsmetÖzcilik (3) Israil (1) Itilaie (18) Itilaieh (45) J.Baxchaban (1) JabarBagcheban (1) JakobAugstein (3) Java (1) JemilHesenli (1) JeyhonMolazadeh (2) JHeyet (4) JMirdal (1) JohannesRau (1) JohnLennone (1) Jorabchi (4) Journal (3) JudithButler (1) Kacii Motociro (1) KanunNevisendegan (5) Kargeraler (2) KatiaNicodemus (1) Kawabata (1) KemalAbdulah (1) KendUsaghi (3) KendUshagi (1) Khabar (4) Kheber (2) KheirolahHagBegi (1) KhosrowBagerpoor (1) Khoy;YerTerpenmesi (1) KianXiav (1) KiaRostemi (1) Kitab (3) Kitablar (2) KoroluOperasi (1) Kundera (1) Kurd (7) Kürd (5) KurtTucholski (3) Kuzestan (1) Lalayan (1) Latif (2) Lavayi (1) Letters (1) LJavanshir (3) LMojtahedi (1) LuiAragon (1) M.A.Javad (3) M.Alar (1) M.Einali (15) M.H.T.P.Shehrek (2) M.Javanzade (1) M.Jevad (1) M.S.Garameleki (1) MAArjomendi (1) Maftun (13) MAhmediZadeh (1) MahmudJoshgun (5) MAJavad (6) MajidRezazad (1) MajidRezazadeh (1) MakhtumGholi (1) MAlardabili (1) Maliyye (1) Marefiname (1) Marx (1) MarzieAhmdeiUskui (4) MasudAzer (2) Matimeyxanasi (7) MatsMalm (1) MaximGoorki (3) MAZiaii (1) MAzizpoor (1) MBadriGültakin (7) MBadriGültekin (5) MBereguti (1) Mecelle (1) MecnunGöyceli (1) Meden (1) MedineGülgün (1) MehbubTishe (1) MehranBaharli (3) MehrdadFerehmand (1) MehrdadXoshkar (1) MehsaAmini (1) MemedAli (12) MemeGereKhani (1) MemiAlardebili (1) MEminMoayed (4) Mesih (1) MesumeGorbani (16) MeysamBadamchi (1) Mezah (1) MHuseyni (1) Miarli (3) MIbrahimov (1) Microfonnews (1) MikaelKrogerus (1) MiladBalsini (2) MilanKundera (1) MilliMesele (2) Mina Asadi (1) MirAliSelaet (1) MirAliSelaet;Ishiq (1) MirCelal (5) MirJalal (1) MirJalal Xelilov (2) Miyanali (4) MKaabi (1) MNehani (1) MNikfer (9) Moariffi (1) MocuzShabusteri (1) ModjatRezen (1) Moerifi (2) Mogedsi (1) MohamadBabaiBalanji (1) MohamadBabaii (1) MohamadGeraKhanlu (1) MohamadHosseinSadig (3) MohamadMaljoo (1) MohamadQazi (1) MohamadRezaShalguni (1) MohamdNoori (2) MohammadAli (2) MohammadAmin_ ResulZadeh (1) MohammadParincek (1) MohammedAli (1) MohammedAzadger (17) MohemedAli (1) MohemedAliHosseini (1) MohemedFanuseki (1) MohmadJavadTofig (2) MohsenRenani (1) Moradpoor (1) morefi (1) MortezaMelekMohamadi (1) Movies (1) MoYan (1) MPesianTabrizi (1) MRKerimi (1) MSchalev (1) MSebzi (1) MShams (1) MSTyrrell (3) MTajAhmedi (5) Muarifi (2) MuctebaNehani (1) Muerefi (4) Mugham (1) München (1) Musahibe (12) Musigi (6) MUskui (2) MuzaferDerafshi (1) MYahyai (158) MYelfani (2) NahidNazemi (1) NahidNosrat (2) NamiqHüsseinli (1) NaserDavaran (3) NaserMensuri (1) NazimHikmet (5) NegarNoruzi (2) NerimanAburrahmanlu (1) Neshrieh (2) Neshrieh. AvayeTabiid (3) News (10) NeyereTohidi (4) NigarRefibeyli (1) NikzadZengene (1) Nitq (1) NKhiavi (4) NNazim (2) Nobel (2) NoraChadovik (1) NRafibeyli (1) O-Rezaii (1) OHenri (1) Öjrenciler (1) oktavyu paz (1) OktayBeraheni (1) OliverStone (1) OmidRezaii (1) OMonatzeri (1) OmriBoehm (1) OnurSinanGözaltan (1) Opera (1) OrhanPamuk (1) PabloNeroda (1) ParyAnderson (1) PashaMuganli (1) PatrikChokbern (1) PeBuraPerincek (1) PenInternational (1) PenSouthazerbaijan (15) PenSweeden (1) PenWorld (1) PervizHabibpoor (1) PEtesami (2) Pfalsefe (1) Phnatism (1) PinarShakir (1) Pisheveri (1) PMemedli (1) Poems (181) PolElvar (1) Politzer (1) Pop (1) Psicho (1) Qadinlar (11) Qaflanti (1) Qarabag (11) Qarabg (1) Qehreman-Qenberi (1) QJafari (1) RabeMovehed (1) RadioFerda (1) Rahimi (2) RahimKakayi (1) RAliyev (1) RaminJabarli (1) RamizGuliev (1) RamizRoshan (2) RamizSavalan (1) Rase (1) Razmi (1) Rebiqa (1) RefetBalli (8) Refref (2) RehimReisNiia (3) ReinerMariaRilke (1) Report (2) Revolution (1) RezaAgnemi (1) RezaAmjedi (1) RezaHemraz (3) RezaMoridi (1) RezaNuri (1) RKabiri (24) RNouri (1) RogeyehAbdili (1) RohengizPoorNaseh (1) RoshanIshig (1) RoshanNoruzi (1) RSeyedHusseini (1) RubabeMuradova (1) RuhangizPurnaseh (1) Russieh (3) RVelizadeh (1) S.Seydavali (19) SadegSeba (1) Saedi (3) Safarkhan (1) SaidFuzat (2) SaidMetinpoor (1) SaidMuganli (1) SaidYusef (1) Salahi (7) SalmanRushdi (2) SarayMohamadRezaii (2) SavashChoban (1) SchahramKermin (1) Schostakovich (1) Seher - HamideReiszade (1) SeherBarani (1) SeherXiavi (1) SeidehPaknejad (1) SemadChaili (1) SemedBehrengi (1) Sened (1) SettarXan (1) SevilS (10) Seyl (1) ShahabBorhan (1) ShahaneMushfig (1) ShahIsmaiilXataii (1) ShahlaShafiq (1) Shahriar (1) Shahrvand (1) ShainÖzlem (1) ShatirOglan (1) Shiva (36) Shostakovitsch (1) ShurAmirov (1) SiasiIslam (1) SimaRastin (1) Sipah (1) SMuganli (1) SohrabMobesheri (1) SohrabTahir (1) Soleimani (1) SolmazCemali (1) SolmazMohamadRezaii (1) Soltanzadeh (44) SomjeShadkam (1) Spiegel (5) Stories (124) Suaar (1) Sudabe (2) SudabeTagizadeh (1) SuleimanRustem (1) Surieh (2) SusanNavadeRazi (1) SusanNevadeRazi (1) SvetlanaAlexiech (1) SyedJalilHosseini (1) T.Valiev (1) Tabriz (2) TabrizliMR (1) TahirXelecani (1) Talk (3) TarigAli (1) Tarix (1) Teater (2) Tenz (2) Terane (1) Tercume (2) TErdBring (1) Terjume (3) Terror (1) Theater (3) Theory (1) ThomasAssheuer (1) Tnidirma (1) TofigHciev (1) ToniMorison (1) ToomajSalehi (1) Tribun (6) Trump (1) Turk-Ermain (1) Türki (3) Türkie (22) Turkieh (40) Türkieh100 (1) TurkmenGamichi (1) TürkükBiz (1) Ukarine (2) Ukrain (2) Ukraine (1) UkrainPlane (1) UmbertoEco (1) Unesco (2) UrumiaSee (5) Urumieh (1) UstadHersisi (1) V.Navariv (1) VAghaii (1) VahabHajiZadeh (1) Vakili (1) VanReybrouck (1) VefaNagi (1) Venezuella (2) Video (1) Wachningen (1) Warliq (1) WiliamDoglas (1) WiliamEngdal (1) Xadimler (1) Xalilov (1) Xatireler (2) Xatirlama (2) Xeber (2) Xiavi (2) XuramanHussenZadeh (1) YachinSahand (1) YadullahKanani-Naminli (2) YalcinArmegan (1) YanRaynis (1) YasharKemal (4) YasharShadpoor (1) YashinZunuzlu (1) Yazdani (2) YeniTebriz (1) YokoOno (1) YShamli (1) YusofAliari (1) YuvalNoahHarari (1) Zaban (1) ZakariaGaderi (2) ZakaVilayetOglu (1) Zamane (3) Zamaneh (2) ZBunyadov (1) ZebanMaderi (1) Zehtabi (1) Zelzele (1) ZengeZoor (1) ZenZendegiAzadi (1) Zerif (1) ZeynebPasha (1) Zia (1) ZiaSedgi (1) ZiaSedr-e-Eshrafi (2) Ziba Kerbasi (3) Zinadni (1) ZKhalil (1) Zöhrə Əsgərova (1) ZulfugarKemali (5) ZumrudYagmur (1)","num_words":20971,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":138462.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"'); $('a.print-preview').printPreview(); $('#txtShortLink').focus(function () { $(this).select(); }); });\nتاریخ : يکشنبه 18 فروردين 1392 | کد : 632\nلینک کوتاه\nآمریکا آدام اولمایانجن اوننان رابیطه‌میز اولمایاجاق\nایمام خمینی‌نین(ره)باخیشیندا آمریکاینان رابیطه...\nایمام خمینی‌نین(ره)باخیشیندا آمریکاینان رابیطه\nآمریکا آدام اولمایانجن اوننان رابیطه‌میز اولمایاجاق\nرابیطه‌دن منظور ایندیه‌جن ایران آمریکا آراسیندا اولان رابیطه اولسا، پهلوی زمانیندا ایران-آمریکا آراسیندا واریدی، بو، رابیطه ��ئییلدی، بو بیر آغا ایدی نؤکری اینن هر نه ایش ایستیردی، وئردیغی هر امری ائلیردی –اگر دئییرسیز- بیز ایسلامی قاباغا آپارماق ایسه‌ساق داها نؤکر اولمامالی‌یوق. نؤکر اولماسوق رابیطه‌سین بیزینن قیرار، بیز رابیطه‌نین قیریلماسینی آللاهدان ایستیروق. بیزی چاپماق ایسته‌ینلرینن رابیطه‌میز اولماسا داها یاخجی اولار.\n* بلی ایران جماعتی بوتون ایسلامی و اینقیلابی اصولدان چؤنسه‌لر و پیغمبرین (ص) و معصوم ایماملارین (ع)عیزّت و اعتیبار ائوینی اؤز اللرینن ییخسالار، اوندا امپریالیستلر اونو ضعیف، کاسیب و فرهنگسیز بیر جماعت کیمی رسمیّته تانییا بیلرلر؛ آما اونلارین آغا و بیزیم نؤکر اولدوغوموز حدّده، اونلار ابرقودرت اولسونلار بیز ضعیف، اونلار ولیّ و قیّوم اولسونلار بیز ده جیره‌خوار و اونلارین منفعتلرین قورویان، ایرانی-ایسلامی هویّتینن بیر ایران یوخ، بلکه سیجیلّی‌سینی آمریکا و شوروی صادیر ائدن ایران؛ آمریکا و شوروی‌نین سیاست آراباسینی چکن ایران و بویون آمریكا و شوروی‌ شرق و غربین بوتون موصیبت و عزاسی نه فقط ایران جماعتی‌نین اونلارین تحت‌الحیمایه‌لیقلاریندان خاریج اولماسی بلکه آیریلارینی‌دا جبّارلارین سولطه‌سیندن خاریج اولماغا چاغیرماسیدیر.\n* ... آمریکانین اتگیندن یاپیشماغینان، اؤز ضعف و ناچارلیغیزی آشکار ائله‌مه‌یین و قوردلاردان و ییرتیجلاردان چوبانلیغا و منفعتلریزی ساخلاماق اوچون کؤمک ایسته‌مه‌یین، ابرقودرتلری منفعتلری‌نین ایقتیضاسیندا سیز و لاپ قدیمی وفالیلارینی و دوستلارینی قوربان ائلرلر و اونلارین یانیندا دوستلوغون، دوشمنلیغین، نؤکرلیغین و صداقتین ارزیشی و مفهومو یوخدور. اونلار اؤز منفعتلرینی معیار ائدیبلر و آیدین آشکار هر یئرده اوننان دانیشیرلار . . ..\n* بو شراییطده بیزیم گئنیش موناسیبت و رابیطه باغلاماق دالیسی‌جان اولمامیز ضروری دئییل، چونکی ایمکانی وار دوشمنلر گومان ائلیه‌لر بیز اونلارا او قدر باغلی و علاقه‌لی‌یوق کی دینی موقدسّاتیمیز و اعتیقادلاریمیزا اهانتین کناریندان ساکیت و آرام کئچروق.\n* آمریکا سیزی نفتیز اوچون ایستیر، بازار دوزلتماق اوچون سیزی ایستیر کی نفتیزی آپاریب یئرینه فایداسیز زادلار گتیریب سیزه ساتا.\n* آمریکا سولطه‌سینده اولان اؤلکه‌لر ایسلامی و غیر ایسلامی جامیعه‌لرین لاپ موهیم و آغریدان مسأله‌لری، آمریکا مسأله‌سیدیر.\n* بیز موسلمانلارین موتحید اولماسینا و آمریکایا سیللی وورماسینا اینانیروق و بیلسینلر کی ائلیه‌بیلرلر.\n* بیز هامیمیز آرادان گئتسوق آمریکا و صهیونیزمین الی آلتیندا ذلیل اولماقدان یاخجیدیر.\n* بیز آمریکایا ظولم ائله‌ماق ایسته‌میروق و آمریکانین ظولمونون آلتینا گئتماق ایسته‌میروق. اونلارین گؤردوقلاری ایش بیزه ظولم ایدی، بیز اونلاری تحمّول ائتمیه‌جاییق، آما بوتون میلّتلرینن دوستلوق رابیطه‌میز وار و دولتلر‌ده بیزینن احتیراملی رفتار ائله‌سه‌لر، بیز ده موتقابیل احتیرامی رعایت ائله‌روق.\n* آمیرکا آدام اولمایانجا و ظولمدن ال چکمیینجن اوننان رابطه باغلامایاجاییق.\n* بیزیم جومهوری ایسلامیمز بوتون اؤلکه‌لرینن حسنه رابیطه‌سی وار و موتقابیل احتیراما قاییلدیر، اونلار موتقایبل احتیراما قاییل اولسالار.","num_words":744,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":175995.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سایین ایشلدن Amir a57، تورکجه ده کی \"رسمی آد\" ائله همن فارسجاداکی \"رسمی آد\" دیر؟! بیزیم دیل رسمی دئییل و لزومی یوخدور دیلیمیزده رسمی فارسجا یازیلیشلاری ایشَلَدک. --Arda Arpaçaylı (دانیشیق) ‏۲ ژانویه ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۴۱ (UTC)[پاسخ]\nیوخ بوردا تورکجه و یا فارسجا آد نظرده آلینمیر اونملی مسئله بودور کی خالقیمیز شهرین آدین نه یازیر و گوگل ده نه آختاریلیر و اونو عایید فارسجا ویکی نین فاشیستی سیاستلرین قاباغیندا دایانماق اوچون بئله دانیشیق گئدیب رسمی آد یا همن دولتی آدی یازیلا بوندان ایراق تورکجه سی نه دیر فارسجا سی نه دیر ایر اوبیری مقاله لریمیزی نظرده آلاسیز بیلیرسیز مئسله نه دیر--Amir a57 (دانیشیق) ‏۲ ژانویه ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۵۱ (UTC)[پاسخ]\nایشلدن Amir a57 جنابی، اینترنتده \"سرعین\" آدین آختاران 100% فارسجا ویکی یه چاتاجاق، باشقا دیللر بؤلومونده \"تورکجه\"نی گؤروب بورا چاتار. تورکجه ویکی ده فارسجا اوسلوبدا یازیلسا اؤز اؤزگور ماهیتینه و فلسفه سینه ضربه وورور. منجه رسمی یازیلان آد دیرناق ایچینده یازیلمالیدیر. بو ایشی داوام وئرسک ساوالانی سبلان، آجی چایی تلخه رود و ... ائتمه لی ییک!!! --Arda Arpaçaylı (دانیشیق) ‏۲ ژانویه ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۵۷ (UTC)[پاسخ]\nدئدیغیم کیمین آردا بی بونلارین اوستونده بیز چوخ بحث ائتمیشک انکبوت دا نه قدر بحث ائتدیک سیز دئدیکلرینیز اوردا نه قدر بحث اولونده بیز بوردا بونو گرک بیلک کی سیاست یازمیریک بو صفحه لرین آدی دولتی آدلاری اولماق دا تکجه او مقاله لرین حساس اولماغینا گوره دیر یوخسا بو آپاردیغینیز مقاله لرین آدی هئچ بیری بیر اونملی بیر مقاله دئییل لر گوگل آختاریش لاریندا بازید و یا اوز دیلیمیزده صفحه لردن گوروش ائتمک سایی سی اونملی دی بیر گرک بیر ایش گورک صفحه لریمیزین گوروش سیاسی چوخ اولا یوخسا گوگل ده تورکجه ده آدی دا اولسا تانینمیان مقاله اولار.--Amir a57 (دانیشیق) ‏۲ ژانویه ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۴۵ (UTC)[پاسخ]\nایشلدن Amir a57، ایندی بیری گلیب ساوالان آدین سبلان ائلسه نه ایش گؤرَک؟ پارادوکسلی ایشلر ، منجه بورانین چالیشقان ساییسینی آزالداجاق. بیر باشقا اؤرنکه ده باخین. بوردا سلقه لر قورالدان چوخ حؤکم ائدیر. ----Arda Arpaçaylı (دانیشیق) ‏۲ ژانویه ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۵۳ (UTC)[پاسخ]\nدئدیغیم کیمی بیز تکجه شهرلر اوچون اودا بو مقاله لرین اونملی اولماغی اوچون تصمیم توتوب بو ایشی گورموشوک [۱] ساوالان مقاله سی ائله ساوالان دیر دولتی آدی آیری بیر شئی اولسادا--Amir a57 (دانیشیق) ‏۲ ژانویه ۲۰۱۶، ساعت ۲۰:۰۰ (UTC)[پاسخ]\nسایین ایشلدن Amir a57 ، ساوالان یازیسی بیر خط ایدی، من چوخالتدیم. مسوت اؤزیله گؤره باخیشیز نه دیر؟! --Arda Arpaçaylı (دانیشیق) ‏۲ ژانویه ۲۰۱۶، ساعت ۲۰:۰۳ (UTC)[پاسخ]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=دانیشیق:سرعین&oldid=78480»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲ ژانویه ۲۰۱۶، ‏۲۰:۲۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":622,"character_repetition_ratio":0.104,"word_repetition_ratio":0.109,"special_characters_ratio":0.248,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":185232.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"وید همپتون (اینگیلیسجه: Wade Hampton III) آمریکالی سیاستچی ، دموکرات حزبینین عوضوو ایدی. گونئی کارولینا بیلیم یوردا تحصیل ائله‌ییب. ۱۸۱۸ ایلینده دۆنیایا گؤز آچیب و ۱۹۰۲ میلادی ایلینده حیاتین دَییشدی.","num_words":35,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":632510.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله رابرت لانقلی طرفیندن ۲۰۲۱-جی ایلین آوقوست آیی‌نین ۲۶-دا ” ThoughtCo ” سایتیندا درج ائدیلیب و “اتک‌یازی” ترجومه قروپو طرفیندن آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیلیب.\nمیللتچیلیک اؤز میللتی‌نین باشقا میللت‌لردن اوستون اولدوغونا حرارتله اینانان اینسان‌لارین ایفاده ائتدیگی ایدئولوژی‌دیر. بو اوستونلوک حیس‌لری چوخ واخت اورتاق ائتنیک منسوبیت، دیل، دین، مدنیت و یا سوسیال دیرلره اساسلانیر. صرف سیاسی نقطه‌ نظردن میللتچیلیک اؤلکه‌نین خالق سووئرئنلیگینی -اؤزونو ایداره ائتمک حقوقونو- مدافعه ائتمک و اونو موعاصیر قلوبال ایقتیصادیاتین یاراتدیغی سیاسی، سوسیال و مدنی تضییق‌لردن قوروماق مقصدی داشیییر. بو معنادا میللتچیلیک قلوبالیزمین آنتی‌تئزیسی کیمی قبول ائدیلیر.\nبو گون میللتچیلیک عمومیتله ایجتیماعی و شخصی حیاتا تأثیر درجه‌سینه گؤره معاصر تاریخین ان بؤیوک عاملی اولماسا دا، ان بؤیوک معین‌ائدیجی عامیل‌لریندن بیری کیمی خیدمت ائد‌ن، عمومی حیس کیمی قبول ائدیلیر.\nمیللتچیلیک تاریخی\nاؤلکه‌لرینین «ان یاخشی» اؤلکه اولدوغونا اینانان اینسان‌لارین همیشه مؤوجود اولدوغونا دایر عمومی حیس‌لره باخمایاراق، میللتچیلیک نیسبتا معاصر بیر حرکاتدیر. اینسان‌لار همیشه اؤز دوغما یوردلارینا و والیدین‌لرینین عادت-عنعنه‌لرینه باغلیلیق حیس ائتسه‌لر ده، میللتچیلیک ۱۸-جی عصرین سون‌لارینا قدر گئنیش شکیلده قبول ائدیلن حیس‌لره چئوریلمه‌دی.\n۱۸-جی عصر آمئریکا و فرانسه اینقیلاب‌لاری عمومیتله میللتچی‌لیگین ایلک تأثیرلی ایفاده‌لری حساب اولونور. ۱۹-جو عصرده میللتچیلیک لاتین آمئریکاسی‌نین یئنی اؤلکه‌لرینه نفوذ ائتدی و مرکزی، شرقی و جنوب-شرقی آوروپایا یاییلدی. ۲۰-جی عصرین بیرینجی یاریسیندا آسیا و آفریقادا دا میللتچیلیک اورتایا چیخدی.\n۲۰-جی عصردن اوّلکی میللتچیلیک\nمیللیتچی‌لیگین ایلک حقیقی ایفاده‌لری ۱۶۰۰-جو ایل‌لرین اورتالاریندا پوریتن اینقیلابی زامانی انگلیس‌ده باش وئردی.\n۱۷-جی عصرین سون‌لاریندا انگلیس علم، تیجارت و سیاسی و سوسیال نظریه‌نین اینکیشافی ساحه‌سینده دونیا لیدئری کیمی شؤهرت قازانمیشدی. ۱۶۴۲-جی ایل انگلیس وطنداش موحاریبه‌سیندن سونرا کالوینیزمین پوریتن ایش ائتیکاسی هومانیزمین اوپتیمیست (نیک‌بین) ائتیکاسی ایله بیرلشدی.\nانگلیس میللتچیلیگی اینجیل‌-دن تأثیرله‌نه‌رک، خالقین اؤز میسییاسینی قدیم ایسرائیل خالقی‌نین میسییاسی ایله عینیلشدیردیگی کیمی ایفاده اورتایا چیخدی. غرور و ایناملا شیشمیش انگلیس خالقی، بوتون دونیادا یئنی بیر اصلاحاتین و فردی آزادلیق‌لار دؤورو آچماغین اؤز میسییالاری اولدوغونو حیس ائتمه‌یه باشلادی. انگلیس شاعیری و آیدین جان میلتون ۱۶۶۷-جی ایلده یازدیغی “ایتیریلمیش جنت” آدلی کلاسیک اثرینده انگلیس خالق‌لارینین او زامانا قدر “انگلیسین آزادلیق ویزیونو” اونا چئوریلن شئیی یایماق سعی‌لرینی یئر کره‌سی‌نین هر گوشه‌سینه “سونسوز عصرلر بویو آزادلیغین بؤیومه‌سینه ان اویغون تورپاق کیمی قوتلامیش” کیمی تصویر ائتمیشدیر.\nجان لاک و ژان ژاک روسونون «ایجتیماعی موقاویله» سیاسی فلسفه‌سینده ایفاده اولوندوغو کیمی ۱۸-جی عصر انگلیسی‌نین میللتچیلیگی عصرین قالانیندا آمئریکا و فرانسه میللتچیلیگینه تأثیر گؤستره‌جک.\nلاک، روسو و دیگر معاصر فرانسه فیلوسوف‌لارینین ایره‌‌لی سوردویو آزادلیق ایدئیالاریندان تأثیرله‌نن آمئریکا میللتچیلیگی، شمالی آمئریکادا بریتانیا مستعمره‌لرینین مسکونلاشانلاری آراسیندا یاراندی. توماس جفرسون و توماس پین طرفیندن ایفاده ائدیلن جاری سیاسی دوشونجه‌لرله حرکته کئچن آمئریکا کولونیست‌لری، ۱۷۰۰-جو ایل‌لرین سون‌لاریندا آزادلیق و فردی حقوق‌لار اوغروندا موباریزه‌یه باشلادیلار. ۱۷-جی عصر انگلیس میللتچیلیگی‌نین ایستک‌لرینه بنزر شکیلده، ۱۸-جی عصر آمئریکا میللتچیلیگی ده یئنی میللتی بشریتین هامی اوچون آزادلیق، برابرلیک و خوشبختلیک یولوندا بلدچی ایشیغی کیمی تصوور ائدیردی. ۱۷۷۵-جی ایلده آمئریکا اینقیلابی و ۱۷۷۶-جی ایلده موستقیللیک بیاننامه‌سی ایله یئکونلاشان یئنی آمئریکا میللتچیلیگی‌نین تأثیری ۱۷۸۹-جو ایل فرانسه اینقیلابیندا آیدین شکیلده عکس اولوندو.\nفرانسه‌ده اولدوغو کیمی آمئریکادا دا میللتچیلیک، کئچمیشین آوتوریتاریزمی (اقتدارگراییسی) و برابرسیزلیگی عوضینه آزادلیق و عدالت دولو بیر گلجه‌یین مترقی فیکرینه اونیوئرسال باغلیلیغی تمثیل ائتمه‌یه باشلادی. آمئریکا و فرانسه اینقیلاب‌لاریندان سونرا «یاشام، آزادلیق و خوشبختلیک آختاریشی» و «آزادلیق، برابرلیک، قارداشلیق» وعدلرینه حیس ائدیلن یئنی اینام، بایراق‌لار و پارادلار، وطن‌پرورلیک موسیقیسی و میللی بایرام‌لار کیمی بو گون ده میللتچیلیگین عمومی ایفاده‌سی اولاراق داوام ائد‌ن یئنی آیین و سیموول‌لارا ایلهام وئردی.\n۲۰-جی عصرین حرکات‌لاری\n۱۹۱۴-جو ایلده ۱-جی دونیا موحاریبه‌سی‌نین باشلاماسی ایله باشلایان و ۱۹۹۱-جی ایلده مرکزی-شرقی آوروپادا کمونیزمین داغیلماسی ایله باشا چاتان ۲۰-جی عصر، اساساً بیرینجی دونیا موحاریبه‌سی و ایکینجی دونیا موحاریبه‌سی ایله فورمالاشان یئنی میللتچیلیک فورمالارینین اورتایا چیخماسی ایله نتیجه‌لندی.\nبیرینجی دونیا موحاریبه‌سیندن سونرا آدولف هیتلر آلمان‌دا عیرقی تمیزلییه، آوتوریتار ایداره‌چی‌لییه و آلمانین خریستیانلیقدان اوّلکی کئچمیشی‌نین افسانه‌وی شان-شؤهرتینه اساسلانان یئنی بیر فاناتیک میللتچیلیک برندی قوردو. ایکینجی دونیا موحاریبه‌سیندن سونرا میللتچیلیگین یئنی فورمالاری‌نین اکثریتی موستملکه‌سیزلشدیرمه‌دن سونرا موستقیللیک حرکات‌لاری طرفیندن ایداره اولوندو. آوروپالی موستملکه‌چی‌لریندن قورتولماق اوچون موباریزه آپارارکن اینسان‌لار، ظالیم‌لردن فرقلنمک اوچون میللی کیملیک‌لر یاراتدیلار. ایستر عیرقه، ایستر دینه، ایستر مدنیته، ایسترسه ده آوروپادا سویوق موحاریبه‌نین سیاسی قاریشیقلیق‌لارینا اساسلانسین، بوتون بو یئنی میللتچی کیملیک‌لرین هامیسی معین معنادا موستقیللیک ایسته‌یی ایله باغلی ایدی.\nبیرینجی دونیا موحاریبه‌سی مرکزی و شرقی آوروپادا میللتچیلیگین ظفری اولدو. هابسبورگ، رومانوو و هوهن‌تسولرن روس ایمپئرییالاری‌نین قالیق‌لاری اوستونده اتریش، مجارستان، چک ‌اسلوواکی، لهستان، یوگسلاوی و روماتی کیمی یئنی میللی دؤولت‌لر قورولدو. آسیا و آفریقادا غنچه‌له‌نن میللتچیلیک تورکیه‌ده کمال آتاتورک، هندوستاندا ماهاتما گاندی و چینده سون یات سن کیمی کاریزماتیک اینقیلابچی لیدئرلر یئتیشدیردی.\nایکینجی دونیا موحاریبه‌سیندن سونرا ۱۹۴۵-جی ایلده بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی و ۱۹۴۹-جو ایلده ناتو کیمی چوخ‌میللتلی ایقتیصادی، حربی و سیاسی تشکیلات‌لارین یارادیلماسی بوتون آوروپادا میللتچیلیک روحونون عمومی شکیلده ضعیفله‌مه‌سینه سبب اولدو. بونونلا بئله، فرانسه‌نین شارل دو گل دؤورونده یئریتدیگی سیاست و ۱۹۹۰-جی ایله قدر شرقی و غربی آلمانین کمونیزم و دموکراسی آراسیندا یاشانان آجی بؤلونمه، میللتچیلیگین جاذیبه‌سی‌نین هله ده جانلی اولدوغونو ثبوت ائتدی.\nبو گون میللتچیلیک\nبیرینجی دونیا موحاریبه‌سیندن بری هئچ بیر زامان میللتچیلیگین بوگونکو قدر آچیق-آشکار اولمادیغی ادعا ائدیلیر. خصوصیله ۲۰۱۶-جی ایلدن بری بوتون دونیادا میللتچی احوال-روحییه‌ده اهمیتلی آرتیم موشاهیده اولونور. مثلاً بؤیوک بریتانیانین آوروپا اتفاقیندان موباحیثه‌لی شکیلده چیخماسینا (برگزیت) سبب اولان شئی، ایتیریلمیش میللی موختاریتی برپا ائتمک اوچون میللتچیلییه اساسلانان ایستک ایدی. آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرده پرئزیدئنت‌لییه نامیزد دونالد ترامپ آغ ائوه «آمئریکانی یئنیدن مؤحتشم ائت» و «اؤنجه آمئریکا» کیمی میللتچی چاغیریش‌لارلا گیردی.\nآلمان‌-دا آوروپا بیرلیگینه و مهاجرته قارشی موخالیفتی ایله تانینان «آلمان اوچون آلتئرناتیو» میللتچی-پوپولیست سیاسی پارتیسی اساس موخالیفت قوه‌سینه چئوریلیب. اسپانیادا اؤزونو موحافیظه‌کار ساغچی آدلاندیران “بکس” پارتیسی ۲۰۱۹-جو ایلین آپرئلینده کئچیریلن عمومی سئچکی‌لرده ایلک دفعه اسپانیا پارلامئنتینده یئر قازانیب. میللیتچیلیک چین پرئزیدئنتی شی جین پینگ، چینی دونیانین ایقتیصادی لیدئری ائتمک سعی‌لرینین اساسینی تشکیل ائدیر. عینی شکیلده میللتچیلیک فرانسه، اتریش، ایتالیا، مجارستان، لهستان، فلیپین و تورکیه‌ده ساغچی سیاستچی‌لر آراسیندا اورتاق بیر مؤوضوعدور.\nایقتیصادی میللتچیلیک\nان سون اولاراق ۲۰۱۱-جی ایلین گلوبال مالییه بؤحرانینا رئاکسییا ایله کاراکتئریزه اولونان ایقتیصادی میللتچیلیک، دونیا بازارلاری کونتئکستینده میللی ایقتیصادیات‌لاری یاراتماق، اینکیشاف ائتدیرمک و ان اؤنملیسی قوروماق اوچون نظرده توتولموش سیاسی و تطبیق یول‌لاری توپلوسو کیمی معین ائدیلیر. مثلاً، ۲۰۰۶-جی ایلده آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لری‌نین آلتی بؤیوک دنیز لیمانیندا لیمان ایداره‌چیلیگی بیزنئسینی بیرلشمیش عرب امیرلیک‌لری مرکزلی “Dubai Ports World”-آ ساتماق تکلیفی، ایقتیصادی میللتچیلیک موتیولی سیاسی موخالیفت طرفیندن قارشیلاندی.\nایقتیصادی میللتچی‌لر پروتئکسیونیزمین (حمایت‌گرایی) قبول ائدیلن تهلوکه‌سیزلیگی و ثایبتلیگی لهینه، گلوباللاشمانین مصلحت گؤرونمه‌سینه قارشی چیخیرلار و یا هئچ اولماسا تنقیدی شکیلده شوبهه آلتینا آلیرلار. ایقتیصادی میللتچی‌لرین فیکرینجه، خاریجی تیجارتدن الده ائدیلن بوتون گلیرلرین هامیسی اولماسا دا اکثریتی سوسیال ریفاه پروقرام‌لاریندان چوخ میللی تهلوکه‌سیزلیک و حربی گوج قورماق کیمی واجیب میللی ماراق‌لار یولوندا ایستیفاده ائدیلمه‌لیدیر. ایقتیصادی میللتچیلیک بیر چوخ جهتدن مرکانتیلیزمین (سوداگرایی) بیر واریانتیدیر – تیجارتین ثروت یاراتدیغی و حکومتین پروتئکسیونیزم واسیطه‌سیله تشویق ائتمه‌لی اولدوغو فایدالی بالانس‌لارین توپلانماسی ایله تحریک ائدیلدیگی صیفیر جمعی نظرییه‌سی.\nایقتیصادی میللتچی‌لر، یئرلی ایشچی‌لردن ایش اوغورلادیغینا دایر چوخ اساسسیز بیر اینانجا اساسلاناراق، مهاجرته قارشی چیخیرلار. مثلاً پرئزیدئنت ترامپین مکزیک سرحدینده تیکدیرمک ایسته‌دیگی تهلوکه‌سیزلیک دیواری، اونون میللتچی مهاجرت سیاستینه اویغون ایدی. پرئزیدئنت کنگره‌نی موباحیثه‌لی دیوارین اؤدَنیلمه‌سی اوچون وسایط آییرماغا ایناندیرارکن، آمئریکا ایش یئرلرینین وثیقه‌سیز موهاجیرلره اودوزولاجاغینی ادعا ائتدی.\nپروبلئم‌لر و ناراحاتلیق‌لار\nبو گون اینکیشاف ائتمیش دؤولت‌لر عادتا بیر چوخ ائتنیک، عیرقی، مدنی و دینی قروپ‌لاردان عبارتدیر. آنتی-مهاجر، میللیتچیلیگین تجریدائدیجی نؤعونده بو سون آرتیم، خصوصیله ده نازیست آلماندا اولدوغو کیمی، ایفراطا واریلدیقدا، سیاسی جهتدن اوستونلوک وئریلن قروپدان کنار ساییلان قروپ‌لار اوچون تهلوکه‌لی اولا بیلر. نتیجه اعتباریله، میللتچیلیگین پتانسیل منفی جهت‌لرینی آراشدیرماق واجیبدیر.\nهر شئیدن اول میللتچیلیگین اوستونلوک حیسی اونو وطن‌پرورلیکدن فرقلندیریر. وطن‌پرورلیک اؤز اؤلکه‌سی ایله فخر ائتمک و اونو مدافعه ائتمک ایسته‌یی ایله سجیه‌له‌نرکن، میللتچیلیک غرورو تکببور و پتانسیل حربی تجاووزه قدر آپاریر. ایفراط میللتچی‌لر حساب ائدیرلر کی، اؤلکه‌لرینین اوستونلویو اونلارا باشقا میللت‌لره حاکم اولماق حقوقو وئریر. اونلار بونو فتح ائتدیکلری میللتین اینسان‌لارینی «آزاد ائتدیکلری» اینامی ایله مشروعلاشدیریرلار.\n۱۹-جو و ۲۰-جی عصرین اوّل‌لرینده آوروپادا اولدوغو کیمی، میللتچیلیک ایمپئریالیزم و مستملکه‌چیلییه حاق قازاندیرماق اوچون ایستیفاده ائدیلمیشدیر. میللتچیلیک قالخانی آلتیندا غرب خالق‌لاری آفریقا و آسیادا بعضی اؤلکه‌لری اله کئچیردی و اونلارا نظارت ائتدی. بو اؤلکه‌لرده موستمله‌که‌چیلیگین ایقتیصادی و سوسیال نتیجه‌لری بو گون ده داوام ائدیر. ایکینجی دونیا موحاریبه‌سی زامانی آدولف هیتلر ائتنیک آریان اوستونلویو تاکتیکاسینی آلمانین ان یاخشی منافعینه اویغون اولاجاق شکیلده ثمرلشدیرمک اوچون، آلمان خالقینی توپلاماق اوچون، میللتچی تبلیغاتی منیمسه‌میشدی. میللتچیلیک گئتدیکجه گلوباللاشان دونیادا بیر قروپو بیر اؤلکه‌نین یگانه قانونی وطنداش‌لاری اولاراق گؤرمک اوچون ایستیفاده ائدیلدیکده، سون درجه تهلوکه‌لی اولا بیلر.\nتاریخ بویو بیر نئچه دفعه میللتچیلیک شؤوقو خالق‌لاری اوزون مدتلی تجریدچیلیک دؤورلرینه – باشقا خالق‌لارین ایش‌لرینده هئچ بیر رول اویناماماق کیمی بوغوجو و پوتانسیل تهلوکه‌لی دوکترین – گتیریب چیخارمیشدیر. مثلاً، ۱۹۳۰-جو ایل‌لرین سون‌لاریندا گئنیش شکیلده دستکله‌نن تجریدچیلیک، ژاپن-ون ۷ دئکابر ۱۹۴۱-جی ایلده پرل هاربره هوجومونا قدر آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لری‌نین ایکینجی دونیا موحاریبه‌سینده ایشتیراکی‌نین قارشیسینی آلماقدا مهم رول اوینادی.\nمیللتچیلیک ایستر-ایستمز اینسان‌لار آراسیندا «بیز» و «اونلار» و یا «یا سئو، یا ترک ائت» کیمی رقابتچی بیر موناسیبت یارادیر. جورج اوروئل ۱۹۴۵-جی ایلده یازدیغی «میللیتچیلیک حاقیندا قئیدلر» آدلی مقاله‌سینده دئدیگی کیمی، «میللتچی یالنیز و یا اساساً، رقابتچی پرئستیژ باخیمیندان دوشونن شخصدیر… اونون دوشونجه‌لری همیشه غلبه‌لر، مغلوبیت‌لر، ظفرلر و آلچالتمالار اوزَرینده جریان ائدیر».\nمیللیتچیلیک هم ده داخیلی پارچالانمایا و ایغتیشاش‌لارا دا کؤمک ائده بیلر. کیمین میللتین بیر حیصه‌سی اولوب اولمادیغینا قرار وئرمه‌سینی خالقدان طلب ائتمکله، میللتین سرحدلری داخیلینده «بیز» عوضینه «اونلارین» بیر حیصه‌سی کیمی معین ائدیلن هر کسه قارشی آیری-سئچکیلیگی تشویق ائدیر.\nاتک یازی اتک یازی ترجمه رابرت لانگلی میللتچیلیک\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləتوتالیتاریزم، آوتوریتاریزم و فاشیزم؛ فرق ندیر؟\nسونراکي مقاله هانی گونئی آذربایجان قادین‌لاری اوچون «زن، زندگی، آزادی»؟\nMüəllif haqqında\nرابرت لانگلی\nRelated Posts\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nوین دیویس\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nجودی بئگز\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nاینکلوزیو توپلوم فوندو فعالیّته باشلاییب\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nآذربایجانین خردادی\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":2560,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.181,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":228544.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آز ایشلنن چکی بیریملریندن اولان تاغار، قایناقلاردان گؤروندوگو کیمی، آذربایجاندا اون دؤرد-اون سککیزینجی عصرلرده ائلخانیلر و خانلیقلار دؤورونده داها چوخ ایستیفاده اولونموشدور. تاغار و تاغارباشی آدلانان وئرگیلرین مؤوجودلوغو دا بو فیکری تصدیقله‌ییر. تاغاردان داها چوخ آرپا،بوغدا، داری، دویو و س. دنلی بیتکیلرین محصوللارینی اؤلچمک اۆچون ایستیفاده ائدیلمیشدیر.\nآیری-آیری قایناقلاردا تاغارین ثابیت اولمادیغی گؤستریلیر؛ تاغارین تبریزده 295 ک‌ق-آ، شاماخی خانلیغیندا 400 ک‌ق-آ برابر اولدوغو، دیگر خانلیقلاردا ایسه 240-600 ک‌ق آراسیندا دییشدیگی آیدین گؤرونور. بعضی قایناقلاردا ایسه تاغارین کونکرئت اولاراق 83،2 ک ق-آ برابر اولدوغو حاقیندا بیلگیلر واردیر.\nخالقیمیزین یادداشیندا \"بیر تاغار داری‌نین یئرینده هرلنه بیلمیر\" دئییمی وار. بیزجه، بو بیر تاغار توخوم سپیلن ساحه‌نی یوخ، بیچیلنده بیر تاغار محصول گؤتورولن ساحه‌نی گؤستریر و ساحه اؤلچوسو یوخ، یئنه چکی بیریمی یئرینده ایشله‌نیر. چونکی تاغارین ساحه اؤلچوسو کیمی ایشلندیگینه هئچ بیر قایناقدا راست گلینمیر.\nقایناق[دَییشدیر]\nآذربایجان ائتنوقرافیاسی، باکی-2007، \"شرق-غرب\" نشریاتی. اوچ جیلدده. 3. جیلد. ص. 460. ایسبن 978-9952-34-152-2\nخالق اؤلچو بیریملری(واحیدلری)\nاوزونلوق اؤلچو بیریملری\nآددیم • آغاج • آرشین • بارماق • چره‌ک • دیرسک • قاریش • قولاج • منزیل • میل • دنیز میلی • فرسخ • وئرست\nچکی اؤلچو بیریملری\nآرپا • چاناق • گیرونکه • قیراط • میثقال • باتمان • تبریز باتمانی • کیسه • هوققا • پود • دیرهم • داققا • دانگ • تاغار • دینار • رطل • خالوار\nساحه اؤلچو بیریملری\nکوتان • هکتار • آر\nحجم اؤلچو بیریملری\nدۆیم • تولوق • تاس\nساده اؤلچو بیریملری\nباش • بویون • توستو • توپ • کلله • قول • دیش • قولاق\nسورعت اؤلچو بیریمی\nدویون\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=تاغار(اؤلچو_بیریمی)&oldid=1426120»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۳ آوریل ۲۰۲۰، ‏۱۴:۳۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":439,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.249,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":103938.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان و ایران‌ ادبیات سماسیندان گینه بیر اولدوز آخیب، سؤندو و آذربایجانلیلارین بایرام شنلیکلرینی یاس و عزایه چئویردی.\nگؤرکملی یازیچی، شاعیر و منقد رضا براهنی کانادا اؤلکه سینین قوربتینده چوخ سئودییی آذربایجان و تبریز شهرینی بیر داها گؤرمک‌ حسرتی ایله، حیاتا گؤز یومدو.\nرضا براهنی ملتینه، دیلینه و ائلینه باغلی بیر انسان ایدی کی، ملتی نین‌ مظلومیتی نی هر زمان و هر یئرده دیله گتیردیییی اوچون، شوونیست لرین واسیطه سیله چوخلی عذاب، تضییق و حتی بایکوت چاغریلارینا معروض قالدی.\nبوتون‌ حیاتی بویو شوونیست لر براهنی نی آنا دیلینه و خالقینا باغلی اولدوغو و بو باغلیلیغی دیله و قلمه گتیردییی اوچون، باغیشلامادیلار.\nرضا براهنی آنا دیلینده ن سؤز آچدیغی و منسوب اولدوغو ملت ین‌ حقلرینده ن دانیشدیغی اوچون، شوونیست لرین طرفینده ن پان‌ تورکیست آدلاندیردی.\nحالبوکی رضا براهنی نین \"جرمی\"، باشاردیغی قدر منسوب اولدوغو ملتی نین مظلومیت ینده ن، بو ملته قارشی آپاریلان تبعیض لرده ن و باسقی لاردان یازیب، دانیشماغیدی.\nالبته رضا براهنی بیر یازیچی دی و بیر حزب و فرقه نین عضوی اولمادیغی اوچون، سیاسته بیر ادبیاتچی و یازیچی عینکی ایله باخیب و ائله او قدر ده بو عرصه ده اشتراک ائتمیشدی.\nمحمد رضا پهلوی نین سلطنتی دؤورونده رضا براهنی مختلف تضییق لر نزدینده، ساواک ین‌ واسیطه سیله توتولوب، کمیته ی مشترک‌ ضد خرابکاری ده آغیر شکنجه لره معروض قالمیش و بیر مدت ائوین زندانیندادا حبس چکمه یه مجبور اولموشدور.\nمحمد رضا پهلوی نین سلطنتی دؤورونده آذربایجان تورکجه سینده یازیب- یاراتماق دوفاکتو قدغن اولدوغو اوچون، بیر چوخ آذربایجانلی یازیچی کیمی، براهنی ده اثرلرینی فارسجا یازماغا مجبور اولموشدور.\nرضا براهنی یورولمادان هر بیر مجلس ده نه اوچون آنا دیلینده یازا بیلمه دییینی آنلادیردی.\nاو دئییردی کی، محصل اولدوغو دؤورانیندا بیر دیوار غزه تینده آذربایجان تورکجه سینده مطلب یازدیغی اوچون، مدرسه نین مدیرینده ن کتک یئییب و اونون کتک لری آلتیتدا آنا دیلینده یازدیقلارینی یالاماغا‌ مجبور اولموشدور.\nحادثه ده ن اون ایللر کئچمیش اولدوغونا رغما، رضا براهنی ائله بیر دویغو ایله او صحنه نی آنلادیردی کی، مجلس ده حاضیر اولانلار، تحسرده ن گؤز یاشلاری آخیدیردیلار.\nرضا براهنی فارسجا یازماغا‌ محبور اولسادا، اونون یاراتدیغی اثرلر فقط ایرانلیلارا عاید دئییل و بیر چوخ دونیا شهرتلی یازیچی و اینجه صنعت خادیمی کیمی، بشریت ین‌ معنوی ارثیه سی کیمی ساییلیر.\nاونون‌ اوچون رضا براهنی ادبیات و اینجه صنعت ساحه سینده دونیادا تانینان، بارماقلا ساییلان نئچه نفر ایرانلیلاردان بیری ساییلیر.\nاونون فارسی دیلینده یازدیغی \"رازهای سرزمین‌ من\" و \"آواز کشتگان\" رومانلارینی اوخویان هر کس باشا دوشه بیلر کی، براهنی بو اثرلری یازدیغیندا یالنیز اؤز ملتی نی دوشونوب و اونلاری مجبور اولاراق فارسی دیلینده یازمیشدی.\nاونون \"آواز کشتگان\" رومانینی اوخویان بیر آذربایجانلی و بیر فارسین دویغولاری مطلق عین اولا بیلمزلر. چونکی براهنی بو رومانی فارسلارا یوخ، آذربایجانلیلارا و ایران تورکلری اوچون یازمیشدی.\nرضا براهنی اوستاد شهریارین یازدیغی کیمی \"ائل\" ینین، \"فارسیجادا دردینی سؤیله ر دیلی\" اولموشدور.\nبوتون بونلارا رغما گینه ده کؤنول ایسته ردی کی، رضا براهنی هئچ اولماسا بو رومانلاری اؤز آنا دیلینده یازمیش اولسون، لاکن بو آرزودان آسیلی اولمایاراق، بیلیریک‌ کی، بیر یازیچی اوخونماسا، تانیلینماز و سؤزلری کیچیک بیر دایره ده ن‌ کنارا چیخا بیلمز. یازیچی نین آرزوسو داها گنیش کوتله طرفینده ن اوخونماقدی. بو ائله ایراندا بیر چوخ آذربایجانلی یازیچی و اینجه صنعت خادیملری او‌ جمله ده ن غلامحسین ساعدی و صمد بهرنگی نین فارسی دیلینده یازدیقلاری اثرلر حقده ده صدق ائدیر.\nبؤیوک شهریار ملتیمیزین بو دردینی نه گؤزل تصویر ائتمیشدی:\n\"لعنت اول باد خزانه کی نظامی باغینین\nبیر یاوا گلبسرین قویمادی کاکللنسین\"\nهر حالدا او زمانلار آنا دیلیمزده اوخویانلارین سایی چوخ آز اولدوغو اوچون، بلکه بو سؤزلر دوغرو اولا بیلردی، لاکن بو گون آنا دیلیمیزده اوخوماق یاواش- یاواش عایله لرین ایچینه گئدیب و ایراندا گئنیش کوتله آنا دیلیمیزده کیتاب اوخوما و فیلم گؤرمه یه عادت ائله‌ دیکلری اوچون، آذربایجانلی و ایران‌ تورکلرینه‌ منسوب یازیچی و اینجه صنعت خادیملری، مطلق آنا دیلیمیزده یازیب، یاراتمالیدیلار.\nرضا براهنی آذربایجان ملتی نین خلف اولاد ایدی.\nکئچن یوز ایل ده ایراندا حاکیم‌ اولان دیکتاتورلار و جلادلار، بیر چوخ ضیالیلار کیمی، رضا براهنی نی ده، عمرونون سون ایللرینده راحات یاشاماغا بوراخمادیلار.\nاونون یازدیغی کتابلار و یاراتدیغی اثرلر، محمد رضا شاهین سلطنتی دؤورانی کیمی، اسلام جمهوری سینده ده تضییق و محدودیت لره معروض قالمیش و ارشاد اداره سی بیر چوخونون نشرینه مانع اولموشدور.\nرضا براهنی محمد رضا شاهین سلطنتی دؤورونده \"ایران یازیچیلار اتفاقی\" نین بانی لرینده ن بیری اولدوغو اوچون، اسلام جمهوری سی دؤورونده ده، اطلاعات وزارتخانه سی نین مامورلاری طرفینده ن تعقیب و تهدیدلره معروض قالمیشدی.\nاسلام‌ جمهوریسی نین گیزلی سرویس لری، ایران یازیچیلار اتفاقی نین بیر نئچه عضوینی - او‌ جمله ده ن محمد مختاری و محمد جعفر پوینده نی - قیلینج دان کئچیردیکده ن سونرا، براهنی ایرانی ترک ائتمک‌ مجبورتینده قالمیشدی.رضا براهنی ایرانی ترک ائتمه سیدی، قطعیا او بیریلری کیمی اودا قتله یئتیریله بیلیردی.\nرضا براهنی بوتون‌ عمور بویو ادبیات ایله مشغول اولدوغو اوچون، زنگین و وارلی بیری دئییل ایدی و ایراندا کیتابلارینین ساتیشیندان و یا دانشگاه دان آلدیغی معاش دان یاشاماغا مجبور اولدوغو اوچون، طبیعی اولاراق کانادانین قوربتینده ده چتین لیکلر چکمه لی اولدو.\nرضا براهنی بوتون‌ عمرینی اوجا باش و آنلی آچیق یاشادی و قلمی نین شرافتینی قوروماقلا، استبداد، ظلم و حق سیزلیگه قارشی سینه گریب و بو یولدا شاهلیق و شیخ لیق رژیملری نین سونسوز اذیت و تضییق لرینه معروض قالدی. براهنی ازیلمیش و لوبیسی اولمایان انسانلارین یازیچی سیدی.\nرضا براهنی، حاکیم طبقه لر واسیطه سیله سسلری و فریادلاری بوغولموش یوخسول و مظلوم‌ انسانلارین یازیچی سی اولدوغو اوچون‌، بیر چوخ‌ ایرانلی و خصوصیله آذربایجان ملتی نین اوره ییینده و‌ خاطیره سینده ابدی قالاجاقدی.\nرضا براهنی تبریز شهرینین \"دولان با دولان کوچه لرینده\" بویا باشا چاتیب، تهران شهرینده بیر چوخ یازیچی و شاعیرلرین یارادیجی لیغینا دامغا ووروب، کانادا اؤلکه سینده \"کانادا قلم‌ انجمنی نین- پن-\" صدرینه یوکسلدیکده ن سونرا، ابدیته قووشدو.","num_words":1202,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":321969.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ماهنی‌نین سسینی اوجالتمادان اؤنجه، قرامافوندا فیرلانان ۳۳ دؤور دیسکین اوستوندن اینه دسته‌یینی گؤتوروب، دیسکین بیرینجی دایره‌سی‌نین اوستونه قویدو. دیلکش باشدان باشلادی: «من… موج دربدرم… از… دنیا بی‌خبرم… بحر خروشان منزل من… سیلی طوفان حاصل من…»\nگؤستردی‌یی صندلده اوتوروب- اوتورمامیش، من‌سه یئتیک خانیملار کیمی اونون اوتاغینی یوخلاماغا باشلادیم. آیریلاری‌نین ائوینه گئدنده بور- بوجاغا باش اوزالتماغی هئچ سئومه‌رم. آمما اونون اوتاغی آیریلاری‌نین اوتاغینا بنزه‌مز. آپاراجاغیم دانیشیقدا اونون اوتاغی‌نین نئجه‌لی‌یی یقین کی، موصاحیبه‌نین بیر نئچه سطیرینی دولدوراجاغینی دوشونموشدوم. اوسته‌لیک، ۴۵ ایلدی اونون آدی، ایستر- ایسته‌مز، اؤلکه‌نین اَنتئللوکتوآل تاریخینه قاریشیبدی.\nنه‌سه اؤز کتابیندا یازدیغی سؤزلر عاغلیمدان کئچیر. اونون ضیالی، یازیچی و معلیم یولداشی، “سلیمان”، آرازدا بوغولان گوندن بَری، و همن گوندن، آدی اسطوره آدلارینین سیراسیندا یئر توتدوغو گوندن “نریمان”‌سا تهمت‌لر آلتیندا بیر تراژیک یاشام سوروب. او گوندن “سلیمان”ین آدی اونون یاشامینی، آدینی بئله کؤلگه‌له‌ییب. بیر چوخ انسان بو نسلین یاشام ماجرالارین اوخویوب، ائتگی‌لنسه ده، آنجاق هر انسانین فردیّتی، بیر ژورنالیست اولاراق، منیم دقتیمی چکیر. “سلیمان”ین اؤلومو و آدی ائله کؤک سالیب کی، بلکه “نریمان”ین نوه- نتیجه‌سینی، نبیره‌سینی بئله کؤلگه‌له‌یه‌جک.\nایندیسه، امکداشلیق ائتدی‌ییم ژورنالین موصاحیبه بؤلومونه مطلب حاضیرلاماق اوچون اونون برلین شهرینده یاشادیغی ائودن باش چیخارتمیشام. ژورنالین دفترین ترک ائتدیکده باش‌رداکتور بیرداها وورغولامیشدی:\n– «گؤروم آصلان دؤنه‌جک‌سن یوخسا تولکو؟»\nمن‌سه گوله-‌گوله:\n– «ژورنالیست‌لر تولکو سویونداندیلار یوخسا آصلان؟»،- دئمیشدیم… و باش‌رداکتور دوداغینی قاچیرتمامیشدی بئله\n– «هر نئجه اولور اولسون، دئمه‌دیکلرینی دیلی‌نین آلتیندان چک. … رستوران ماجراسی‌دا یادیندان چیخماسین!»\nاوز یانیمدا تولکو کیمی “نریمان”ی سوآللاریملا غافیلگیر ائتدی‌ییمی دوشونوردوم. بیر ایکی آددیم باش‌رداکتورون اوتاغیندان اوزاقلاشمامیشدیم کی بیر داها اونون بم سسینی آرخادان ائشیتدیم:\n– «آی قیز، یادیندان چیخماسین، حتماً سوروش گؤر “ساری”‌نین آخیری نئجه اولدو؟»\nقفیلدن دؤنوب باخدیقدا باش‌رداکتورو، ایکی آی بوندان اوّل ۱۰۰۰ یورویا آلدیغی قورد سویوندان اولان «آلاش» آدلی ایتینه بَنزه‌دی‌یینی دویوب، اؤزومدن تعجّوبلندیم. نه‌دن بو گونه‌جن «آلاش»لا باش‌رداکتورون بو قدر بیر- بیرلرینه بنزه‌دیکلرینی هئچ دویمامیشدیم. نه‌سه آغزیمی دولدوروب، ایسته‌دیم:\n– «مهَ‌یر ساری ایکی ایل قاباق ماشین آلتدا قالمادی؟»،- دئییم، بیردن “نریمان”ین کتابیندا اوخودوغوم «ساری» آدلی ایت یادیما دوشدو.\nباش‌رداکتورون دا قورد سویوندان اولان «ساری» آدلی بیر ایتی وارییدی. ایکی ایل قاباق باش‌رداکتورون شوخلوغو توتوب، «ساری»یا ایچگی ایچیرتمیشدی. «ساری» ایسه عاغلی قاریشیب، نه زامان خیابانا قاچمیش؛ قارانلیقدا اؤزونو بیر ماشینا چیرپارکن، ایچ- آلاتی ائشییه تؤکولموشدو. ساری اؤلندن بری باش‌رداکتور بیر ایل سوره‌سینده دئپرسیونا گیریب، اؤزوایله آند ایچمیشدی کی، داها ایچگی‌ دیلینه دَیمه‌سین. او گوندن بئله، یازیلمامیش بیر یاسایا گؤره «ساری»دان دانیشماق ژورنالین دفترینده قاداغان اولموشدو.\nنه یاخشی کی، بارا قویمادیم. یوخسا دئپرسیونا سوردوره بیلردیم «آلاش» ایته بنزه‌دییی باش‌رداکتورومو.\nنوت دفتریمی چیخاردیب، دیواری دفتره دایاق ائله‌ییب، نؤوبتی سوآللاریمین آخیرینا آرتیرمیشدیم:\nدیقت! دیقت! «ساری» یاددان چیخماسین. اؤزللیکله باش‌رداکتورا گؤره.\nیازیمین آلتیندا باش‌رداکتورون قاپی آغزیندا دورموش رسمینی جیزماقارالایاندان سونرا، «آلاش»ین شکلینی چکمه‌سه‌یدیم، گئده بیلمزدیم. تر- تله‌سیک “آلاش”ین شکلینی جیزماقارالایاندا، گئنه‌ده باش‌رداکتورون سسی گلدی:\n-«آی قیز، ساعاتیوا بیر باخ! یوباندین هاااا. ال چک بو رسّاملیق خسته‌لی‌ییندن!»\nاو دئمیشکن ائله بیل بو جیزماقارالاما منده درمانسیز بیر خسته‌لی‌یه دؤنوبموش. قلمیمین جؤوهری یازاناجان، ال چکه بیلمه‌دیم «آلاش»ین شکلینی رسم ائتمکدن. بون‌نان بئله، گئنه ده آلاشین شکلی‌نین جیزماقارالاماسی یاریمچیلیق قالدی…\nهله اوزبه‌اوز اوتورمامیشیق. او، اؤز میزی‌نین باشیندا یاناکی اَیله‌شیب، اسپیکره باغلانمیش سیم‌لری قوردالاییر. یاشلانسا دا، گؤوده‌سی ماهیر ایدمانچیلار کیمی گوجلو و یئرلی یئرینده گؤرونور. تاقچا کیمی چیین‌لری هئچ ده اَییلمه‌ییب. نهایت، منه ساری دؤنور. باخیشی قورشون کیمی آغیردی. چیین‌لریم اؤز- اؤزونه آشاغی دوشور. بلکه ده ائوینه آیاق قویوب و حیاتینا باش اوزالتدیغیمدان خوشلانمیر. گلیب، قارشیمدا ایله‌شیر. تبسّومله اوزومه گولدوکده، ائله بیل باخیشی‌نین آغیرلیغی چیینلریمدن گؤتورورلور. اؤزومو اله آلیب، بئلیمی دیکلد‌یرم. ساختا بیر تبسّوم قونور دوداغیما. نوت دفتریمی، مدادیمی، وویس رئکوردریمی چانتامدان چیخارا- چیخارا، گئنه ده گؤزوم اوتاغی‌نین بور- بوجاغینی گزمکده‌دیر. ۴۵ ایل سوره‌سینده چکدی‌یی آغری- آجیلارین، استرس‌لرین ایزینی آختاریرام. ائوینه گلمه‌میش نه سوروشاجاغیمی، نه‌لره دیقّت ائده‌جه‌ییمی، بیربه‌بیر نوت دفتریمده یازمیشام. اوتاقدا، بیلگی‌سایار میزیندن باشقا، آیری بیر میز یوخدور. صندلیمی بیلگی‌سایار میزینه یاخینلاشدیریرام. رئکوردرین ایشله‌مه دویمه‌سینی باسیب، میز اوسته قویدوقدا، بیلگی‌سایارین بؤیرونه دوزولموش کیتابلارین آدینی گؤزاوجو اوخویورام: حافظ، شبیسترلی معجز، ما نیز در این خانه حقی داریم، گذر از خیال و…\nنوت دفتریمی دیزیم اوسته آچیب، موصاحیبه‌نی باشلاماق اوچون یازدغیم سؤزلره گؤز گزدیریرم.\n«دیقّت! دیقّت!\n“نریمان”ین ائوینین دیب- بوجاغین گؤزدن کئچیرمک یاددان چیخماسین. نیشانه‌لر… عکس‌لر… یازی‌لار…»\nگئنه ده گؤزمو ناشی‌یانا اوتاغین بور- بوجاغیندا، تاغ- تاوانیندا دولاندیراراق، اؤلکه‌مین، شهریمین اؤزله‌می اینه تک اوره‌ییمین باشینا سانجیلیر. ائویمیزی، کوچه‌میزی، قونشولاریمیزی بیربه‌بیر اؤزله‌ییرم. قونشوموز خجّه خانیم یادیما دوشور. هفته یئددی او سگگیز گون قونشولارین ائوینه وار- گل ائدیب، ائولرده اوز وئره‌ن اوچ اؤونه‌نین اولایلارینی سینه‌سینه دریب، قاپی- قاپی پایلاشان خجّه خانیم؛ ائله اونا گؤره ده، پالتارلاری‌لا اوست- اوسته ۴۰ کیلو آغیرلیغی اولمایان همین خجّه خانیمین تاخما آدینی «بی‌بی‌سی» قویموشدوق.\nاؤزلم‌لریمی بوراخیرام اوره‌ییمین باشیندا قالسین. آنجاق «بی‌بی‌سی خجّه»نین یئرینی توتموش، اسپیکر باندلاری‌نین اوستونده‌کی داشدان یونولموش بیر جوت ویولون هئیکلینه، هئیکللردن اوتاغین بوجاغینداکی پالتارلارلا قالانمیش آسلامایا باخیرام. باشیمی قووزاییب، “نریمان”ا گؤزوم ساتاشدیقدا، هله ته‌زه باشا دوشورم کی، انسانلارین آغری- آجیلارینی، استرس‌لرینی در- دیواردا، اوتاغین دیب- بوجاغیندا دئییل، اونلارین باخیشلاریندا، سؤز- صؤحبت‌لرینده آختارمالی‌یام. “نریمان” قاشی‌یلا، اوست- اوسته قالانمیش پالتارلارا اشاره ائله‌‌ییب:\n– «قیزیم، من هئش ده مرتّب آدام دئییلم. اوتاغیم همیشه بو جور تور- تؤکونتودور».\nاونون منه «قیزیم» خطاب ائتدی‌ییندن خوشلانسام دا، اوتاندیغیمدان پول کیمی پؤرتوب، قیپ‌قیرمیزی قیزاریرام. اوسته‌لیک، اؤز الیمدن جینیم توتور. آمما اوزومه گلمه‌دن، “نریمان”ین اوزونه باخیب، دوداغیمی قاچیردیرام. اوره‌ییمده اؤز- اؤزومه:\n– «بویور! پاییوی آلدین؟»،- دئییرم.\nچانتامدان بیر قیرمیزی جوهر قلم چیخاردیب، اؤنجه یازدیغیمی قارالاییرام.\nباشیمی قووزایاندا، “نریمان”ین الیمه زیلله‌ندیغینی گؤرورم. قارالادیغیم یازی‌نین آلتیندا بیر ائو شکیلی رسم ائله‌ییب، ائله کی “نریمان” دا اوخویا بیلسین، یازیرام:\n“نریمان” تعجوبله منه باخیر. من‌سه باخیشیمی یاییندییریب، کیتاب رفینه دوغرو دؤنورم. «ائوی بوش وئر» یازسام دا، هله بور- بوجاغی یوخلاماق عاغلیمدان چیخمیر.\nکیتاب رفی اؤنجه‌دن دوشوندویوم کیمی دئییل. اونون اوتاغینا آیاق باسمامیش، رف‌لرده قیم-قیراق، اوست- اوسته قالانمیش کیتابلار عاغلیمدایدی. آمما ایندیسه بیر- بیریندن آرالی سلیقه‌یله دوزولموش کیتابلار خیالیمداکی گؤرونتونو پوزور. ایسته‌ییرم یئریمدن قالخیب، کیتابلارا بیر گؤز گزدیرمیش اولوم. آمما یاواشجا بودومو چیمدیکله‌ییب اؤز- اؤزومه: «دیش دور، یئتیشمه‌میش قوردون قئینمه‌سین!»،- دئییرم. دیواردا، هئچ اولمازسا، کیتاب رفینده کیچیک بیر چرچیوه ایچینده، گؤزوم آرازدا بوغولموش “سلیمان”ین شکیلینی آختاریر. آمما اونون یئرینه، کیتاب رفی‌نین یوخاری قاتیندا، چرچیوه ایچینده، “نریمان” ‌ایله بیر جاوان قیز، باشلاریندا کاسکت، بیر- بیرینی قوجاقلامیش، منیم اوزومه گولورلر. قیزین باشینداکی کاسکت تر یارپاقلارین رنگینده‌دیر. بونو گؤردوکده باشقا بیر رسیم جیزماقارالاییرام.\nدفتریمده یازدیغیم سوآللارا باخمادان سوروشورام:\n– «خانیمیز ائوده؟»\n– «آرواد گئدیب پیاده روی‌یه» دئییر. «آرواد» سؤزو قولاغیما دَیدیکده قلمیم قرارسیز بیر حالدا دفترینین اوستونده اویناماغا باشلاییر.\n“نریمان”‌سا گؤزلرینی منیم قلم- کاغیذیمدان یاییندیریب، چرچیوه‌ده‌کی قیزی گؤستریر:\n– «قیزیمدی»\nبیر شکیله، بیرده “نریمان”ا باخیرام. سویوق‌قانلی گؤرونسه ده، نوقطه‌نی یازمادان، اوخویانلارا بنزه‌ییر. ایللردن بری برلین‌ده یاشاسا دا، هله «امیره‌قیز»ین «داشقاچیلار» دربندی‌نین‌ دئییمینده دانیشیر: «آرواد!» نه ائش، نه حایات یولداشی، نه ده خانیم!!! منه تئز- تئز « قیزیم» دئیَن بو جناب، دئمک منی گؤز آلتیندا ساخلایاراق، سانجان ایلانا بنزه‌ییر. اؤز- اؤزومه دئییرم: «خانیم قیز! گؤز- قولاخ اول… ایلان آدامین توپوغونو گودر، آدام ایلانین باشینی…»\nدیواردان آسیلمیش بیر جوت ویولون، بیری زیل قارا و او بیریسی آچیق قهوه‌ای رنگینده‌ گؤرونور. ویولونلارا باخدیغیمی گؤرونجه: «اون دانا ویولونوم وار» دئییر. «هر هارا گئتسم خوشوم گله‌نی آلارام»\n– «دئمه‌لی ویولون کوللئکسیونئریسیز؟»\n– «یوووو… کوللئکسیونئر دئماغ اولماز… پار- پالتاریمدان گؤرورسوز دا، هر هارا گلدی آتارام آمما هئش زادی ایتیرمه‌رم. ویولونلاریمین دا هره‌سی بیر دره‌ده»\nدیقّتله گؤزلرینه باخیرام، بلکه، فیکرینده کئچنلری‌نین ایزینی گؤزلرینده، باخیشلاریندا تاپا بیلم.\nدفتریمده یازدیغیم بیرینجی سوآلی اونا اوخویورام:\n– نه زامان “سلیمان”لا تانیش اولدوز؟ یولداشلیغیز نئچه ایل داوام ائتدی؟\nسوآلیمی ائشیتجک قفیلدن سیر- صیفتی دَییشیلیر. سویوق‌قانلیلیغی هیجان دالغاسینا دؤنور. دانیشماغا باشلاییر: – «من موسیقی باره‌سینده اوشاقلیق حیسّلریمه وفادار قالمیشام»\nاونون هیجانلی گؤرکمینی گؤروب، دانیشیقلارینی دینله‌دیکجه، انسانین نئچه یؤنلولویو عاغلیما گلیر.\n– «همیشه سینمالارین قاباغیندا دایانیب، مرضیه‌نین، دیلکشین سسینه قولاق آساندا هپروتا گئدردیم. دونیانین کلاسیک موسیقی‌لرینی ائشیدندن سورا بیلدیم کی من وورولدوغوم موسیقی‌له، کلاسیک موسیقی‌ آراسیندا چؤتگه‌ایله کامپیوتر قدر فرق وار. آمما من گئنه ده چؤتگه‌ زمانیندا دایانیب، قالدیم. ایندی ده یاشیمین بو واختیندا، گئنه ده بئلنچی موسیقی‌لری ائشیدنده، دئییرم بَه چارراره شهنازدا ایران سینماسی‌نین قاباغیندا دایانیب، هپروتا گئتمیشم».\nدؤنوب دیوارداکی قهوه‌ای ویولونو بارماغی‌یله گؤستریر:\n«من تبریزده تربیت آغزیندا بهروزون آتاسی، جعورآغانین ویولون کیلاسینا گئده‌ردیم. بهروز چوخ بَتر کیشی‌یدی. اونون تایی چتین تاپیلار. چوخ یاخچی ‌انسان‌یدی. بولوسن دا بهروز اؤلنده اونون بیر اوغلو واریدی. ائله او ایندی منیم ده اوغلومدی…»\nباخیشیندا معناسینی اؤززومه ترجمه ائده بیلمه‌دی‌ییم بیر غم- کدر وار. آمما قلمیم اؤزومدن اختیارسیز جیزماقارالاماقدادی.\nباشیم آشاغیدا باخیشینی حیسّ ائدیرم؛ جیزماقارالادیغیم ویولون شکلینی سوزور. گؤرونور اوشاق کیمی هیجانلانیبدی. اوره‌یی‌نین چیرپینتیسی، سسینی تیتره‌دیر. اؤز دئدی‌یی کیمی هله ده سئودی‌یی موسیقی‌دن دانیشاندا، اوره‌یی آز قالیر کؤکسوندن ائشییه آتیلسین؛ هله قالسین کی، ائشیدنده نه حالا دوشور!\nآرخامداکی پنجره‌دن ائله دیقّت‌له دنیزه باخیر کی، دئییرم بس ۴۵ ایل بوندان اوّل بیرینجی دفعه گئتدی‌یی موسیقی کیلاسینی ایندیجه «تیگلر» دنیزین اوستونده قورولموش حالدا گؤرور. اونون اؤزل دونیاسینا باش اوزالتماغا جان آتیرام. بونونلا بئله اؤزومو گوج- بلایلا ساخلاییرام کی، بلکه پنجره‌یه ساری دؤنوب، اونون باخیشلاری‌نین ردّینی ایزله‌مه‌ییم. یقین کی، اونون اوچون بو پنجره چوخ اوزاقلارا آچیلیر…\nبو قدر صاف- ساده موسیقی نوستالژیاسیندان دانیشان انسانین اؤنونده، “سلیمان”ین اؤلومونه گؤره تنظیمله‌دی‌ییم سوآللاری نئجه سوروشوم، دئیه- چاش‌باش قالیرام. اونون ویولون وورغونو اولدوغونو اؤنجه‌دن بیلیردیم، آمما نه بو سویّه‌ده. تمبر، اسکناس، قوروموش کپنک، اوولانمیش حئیوانلار، پیپ، کیبریت، موشلوک، سیگار، عقیق اوزوک و… نه بیلیم بئله- بئله کوللئکسیونلاری گؤرموشدوم، امما ویولون کوللئکسیونی هئچ عاغلیما سیغمامیشدی.\nبیرینجی سوآلیمی سوروشمادان، جاوابینی آلمادان واز کئچیرم. اونسوز دا سوروشدوغوم سوآلین جاوابینی کتابیندا اوخوموشام. دفتریمده‌کی بیرینجی سوآلین اوستونه خط چکیرم.\n– “سلیمان”ی، آرازدا بوغولدوقدان سورا گؤرجک نه احوال- روحیه‌نیز واریدی؟\nایکینجی سوآلی اوخودوغومدا یقینیم واردی کی، او گئنه ده الیمه باخیر، آمما باشیمی قالدیریب،سوآلیمی سورشماق ایسته‌دیییمده، اونو هله ده ۴۵ ایل بوندان اوّللره دالمیش گؤروروم. باخیشیندان نیسگیل جالانیر اوتاغین هاواسینا. ندنسه قلمیم کاغیذ اوستونده اوینایاراق، آیری بیر سوآل دیلیمه گلیر:\n– «عؤمروزده عاشیق اولوبسوز، هئچ؟»\nگؤزو قلم- کاغیذیمدا قالیب، دئییر:\n– «سنین او بیری خبرنیگارلارینان فرقین وار. نم نییه ایندی‌یه‌جان هئچ کیمه دئمه‌دیخلاریمی سنه دئماغیم گلیر»\nاؤز- اؤزمه « قورخما خانیم قیز»،- دئیرم. «دئیه‌سن، سانجان ایلانا بنزه‌میر. چوخ حمیل‌دی»\n“نریمان”ین خبری یوخدور کی، من ده بورا گلمه‌میش آیری ژورنالیست‌لر کیمی، بئش- اون کلیشه سوالی دفتریمده دوزمه دوزموشدوم. آمما ندنسه اونون اوتاغینا آیاق قویوب- قویمامیش، یانیق قوخوسونو حیس ائله‌دیم. اونا دئمه‌دیم، اوسته‌لیک دئمک قصدیم ده یوخدورکی «یانیق» منیم اوچون کاغیذ اوستونده یازیلمیش بیر سؤز دئییل. اونونلا دانیشدیغیم آنیلارین هر دقیقه‌سی اؤتوب کئچدیکجه، یانیق قوخوسونو داها آرتیق حیس ائدیرم. کیتابیندا یازدیغی سؤزلر عاغلیمدان کئچیر: «یانیق حیسینی آیریلارینا حیس ائتدیرمه‌مک نه ده بؤیوک بیر نعمت‌ایمیش، یوخسا دونیا قابار چالاردی» “نریمان”ا باخدیقجا اونون گؤزه گؤرونمز قابار چالمیش یارالارینی دویورام. اونونلا برابر منیم ده دَریم، اتیم، قانیم بئله یانیق قوخویور. اونا دئمیرم. امما کلیشه سوآللاریملا، ایسته‌میرم یارالارینا دوز سپیم.\n“نریمان” یئریندن قالخیب، میزین چکمه‌جه‌سیندن ایکی پاکات چیخاردیر، بیری بالاجا، او بیریسی بیر آز اوندان بؤیوک. کیچیک پاکاتی آچیب، اونون ایچیندن بیر یارپاق آغ کاغیذ گؤتورنده من‌سه دفتریمده یازیرام:\n“نریمان” بؤیوک پاکاتی گؤتوروب، پنجره‌یه ساری گئدیر. چرچیویه دایاناراق، ساغ اَلی‌نن کاغیذین ایچینه بیر آز توتون تؤکوب، پاکاتی هئره‌نین اوستونه بوراخیب، سیگار کاغیذین اؤزل بیر سلیقه‌یله بوکور. سونرا دیلینی کاغیذین بوکوک یئرینه چکیب، اونو ایسلادیر. گؤردویوم بو منظره او قدر منه دوغمادیر کی، دئییرم بس، آتام ائله ایندیجه چرچیوه‌یه دایانیب- دوروبدو. اوشاقلیق چاغلاریمدان، یادداشیمدا قالان تصویرلردن بیریسی ده آتامین پنجره‌ هئره‌سی اوسته اوتوروب، سلیقه‌یله سیگار بوکوب، اونلاری حؤوصله‌ ایله بیربه‌بیر گوموشو سیگار قوطوسونا دوزمه‌سی‌دیر.\nبون‌نان بئله، “نریمان”ین سیگار بوکدویونو بیلسم‌ ده، ندنسه اؤزومو بیلمه‌مزلی‌یه ووروب، سوروشورام:\n– «گراس‌دی؟»\nبیردن پیققیلداییب، پنجره‌دن گؤرونن دالغالی تگلر-ز دن اوز دؤنده‌ریب، یوخ دئیه، باشینی ترپه‌دیر. سیگارا قولاب وورا- وورا اؤسگوره‌رک چؤنوب، تبسّومله منه باخیب «آتووا لعنت توتون ساتان»،- دئییر.\n– «کئیفیّت‌سیزدی؟»\n-«یوخ قیزیم! قدیم زمان قوجالار چوبوخ چکنده، اؤسگورردیلر، آنجاق قوجالیقلارینا فیکیر وئرمه‌ییب، دئیردیلر بس توتون ساتان باشلارینا بؤح قویوب، کئیفیت‌سیز توتون بَتدی‌ییب اولارا»\nایکیمیزده گولوشوروک. اوتوردوغوم یئردن بویلانیب پنجره‌دن ائشییه باخیرام. ائوینه گلنده، قاپیسیندا دایانیب، بیر نئچه دقیقه دنیزه، اورمانا باخمیشدیم. ایندیسه یوخاریدان باشقا بیر گؤرونتویه شاهیدم. ساغ طرفده بیر ایکی بینا گؤیه دوغرو چکیلیبدی. سول طرفده دنیز، و دنیزدن بیر آز آرالی اورمانین یام‌یاشیل آغاجلاری گؤرونور. سیچان یوواسینا بنز‌ر، وار- یوخ بیر تک پنجره‌سی اولان و قارشیداکی قونشو آپارتمانین پنجره‌سینه آچیلان آپارتمانیم یادیما دوشور. “نریمان”ا، هر گون بئله بیر گؤرونتویه گؤز آچدیغی اوچون قیسقانیرام.\n– «اوچ دفعه عاشیق اولموشام»،- دئییر. «بیرینجیسی باجیمین مدرسه یولداشی‌یدی. دئییردی بس من دارقاشاییردان زاددانام. یازیخ حاخلی‌یدی ده. آخی، نه دوزعمللی اَیین- باشیمیز واریدی، نه ده دوچرخه‌دن زاددان…».\nتبسّومله منه باخیب آرتیریر:\n– «گؤرردیم ها گلیرلر، کیتاب- دفتریمی دیشیمده توتوب، اللریم اوسته یئری‌یَردیم. قیزلارین هاممیسی گولوشردیلر… آمما بیر دفعه ‌ده اولموش اولسا، گؤرمه‌دیم عاشیق اولدوغوم او قیز منه گولسون. آجیغیمنان بیر- ایکی دفه خیاواندا سؤز آتمیشدیم بیله‌سینه».\nاونو اللری اوسته یئرین کیمی تصوّور ائدیب قلمیم گئنه ده کاغیذین اوزرینده بیر زادلار جیزیر.\nقلمی چانتامین ایچینه قویوب، زیپینی چکیرم. یوخسا جیزماقارالاما خسته‌لی‌یی منی موصاحیبه‌دن قویا بیلر.\n– «ایکیمینجی عاشیق اولدوغوم قیز، دانیشکده‌کی همکیلاسیم ‌ایدی. بیر گون اونا دئدیم: “من سنه عاشیق اولسام باشیما نه کول اَله‌ییم؟” چوخ دا گؤزل ایدی. آغزیم آخمیشدی ایندی او دولما دوداقلاریندان نه جواب چیخاجاخ. نه آلدی، نه ساتدی، بیردن- بیره دئدی: اؤز باشیما اله‌دیغیم کولدن بیر تَلیس ده سنه یوللارام»\nاوجادان گولورم.\n– «گولرسن قیزیم، گولرسن. گول قیزیم، من قوجایا بیر ده گول»\nدفتریمی بوکورم.\n«اوچونجوسونون ماجراسینی کیتابدا یازمیشام»\nاونون، یالنیز باشی‌نین دؤوره‌سینده قالمیش سئیرک گوموشو توکلرینه، گؤزلویو آلتدا اضطرابینی گیزلی ساخلاماغا چالیشان گؤزلرینه، گیرده اوزونون ائنینده یاپیق، یئکه بورونونا باخیرام. منه ائله گلیر کی، “نریمان” او یئکه، یاپیق بورونویلا مندن داها راحات نفس چکیب و بو دونیانین آجی- آغریلارینا گوله ده بیلر. ایندی‌یه‌جن اونونلا سایسیز- حسابسیز موصاحیبه آپاران ژورنالیست‌لر، اونون اؤزونه گؤره دئییل، دئمک “سلیمان”ین آدی‌نین کؤلگه‌سینده‌ یاشاییب و یاشاماقلا برابر آغیر تؤهمت‌لره قاتلاشان “نریمان”لا موصاحیبه آپارمیشلار. اگر باشقا ژورنالیست‌لر کیمی من ده کلیشه سوآللار سوروشسام‌، یقین کی، اونلارا تای کلیشه جاواب آلدیغیمدا شوبهه‌لنمه‌یم گرک. آمما من‌سه بیر ژورنالیست کیمی انسانلارین فردیّت‌لرین تانی‌ییب و اونلاری قلمه آلدیغیما ماراقلی اولسام دا، همیشه کلیشه‌لردن یان دورموشام.\nنوت دفتریمی میزین اوستونه بوراخیب، دئییرم:\n– «ایندیسه منه ویولون چالارمیسیز؟»\nگویا کی، ائشیتدی‌یینه اینانماییب، تعجوبله منی سوزور:\n– «قیزیم بَه سن مجلّه‌نین موصاحیبه صَفه‌لرینی نه‌یی‌نن دولدوراجاقسان؟»،- دئییر.\n– «موسیقی سسی‌له»،- دئییرم.\nثانیه آخیمی قدر دوردوغو یئرده دونوخور. سونرا پنجره‌دن اوزاقلاشیب میزه دوغرو گلیر. من‌سه یئرسیز بیر سؤز دانیشمیش آداملار کیمی، آز قالا پئشمان اولوب، سؤزومو قایتارماق ایسته‌دی‌ییمده، او ایسه «موسیقی‌له؟» سوروشاراق، اوجا سس‌له قهقهه چکیب، گولور.\nائله دوز بو آن، دیشلری دیقّتیمی چکیر. تاخما، یوخسا دوغما اولدوغونو سئچه بیلمیرم. چکینمه‌دن، بیرباش اونا گؤز- گؤزه باخدیغیمی گؤرن کیمی، بیر داها گولمه‌یه باشلاییر:\n– «موسیقی‌له… هه… بس موسیقی‌له…»\nبو دفعه من ده اونا قاتیلیب گولورم. گولوشه‌رک گؤزومو اوندان یایندیریرام. ایسته‌میرم دیشلری‌نین تاخما، یوخسا دوغما اولدوغونا فیکیر وئرم. اؤزومو یاخشی تانی‌ییرام. عنایین‌لیغیم توتسا اگر، گؤزله‌مه‌دییم بیر آندا، هئچ دخلی اولوب- اولمایان سؤزلر، فیکیرلر گلیب گیره‌وه‌لی‌یه‌جک منی. دئیه‌سن گئنه عنایین‌لیغیم باشلاماقدادی. اونون گؤزوندن گیزلی، یاواشجا بودومو چیمدیکله‌ییب، اوره‌ییمده اؤز- اؤزومه دئییرم: «سنه نه تاخمادی یوخسا دوغما، سن دیش حکیمیسن یوخسا ژورنالیست؟ بو قدر یول گلیبسن کی اونون دیشلریندن یازاسان، یوخسا ایشلریندن؟! آدام اول بیر آز..! عاغلیوی ییغ باشیوا، گیجَه‌لو خانیم!»\n“نریمان”‌سا اَل آتیب میزی‌نین بؤیروندن بیر ویولون گؤتوروب، سول الینده ساخلایاراق چَنه‌سینی اونون قارا چَنه‌دانیندا میزانلاییر. دئمک، ویولونو چالماق اوچون اونو ال ائوینه قویموشوموش. آرشه‌سی ده میزین اوستونده‌ بیلگی سایارین یانیندایمیش…\nاوتوردوغوم یئردن قالخیب “نریمان”دان اذن آلمادان بیر یارپاق آغ کاغیذ میزین اوستونده‌کی پاکاتدان چیخاردیب، پنجره‌یه یاخینلاشیرام. ناشی‌یانا توتون پاکاتیندان بیر چیمدیک توتون گؤتورب، کاغیذ اوسته تؤکوب، اونو یارپاق دولماسی کیمی بورگه‌له‌یندن سورا، دیلیمه چکیرم. کاغیذین ایکی باشی بیر بی��ینه یاپیشیر. پنجره‎نین هئره‌سینده‌کی کول قابی‌نین بؤیروندن فندکی گؤتوروب، سیگاریمی آلیشدیریرام. توستونو دریندن کؤکسومه چکیرم. سیگار آتامین اؤپوشلری‌نین طامینی وئریر. “نریمان”‌سا دوداغیندا تبسّوم، ویولوندا دیلکشین «موج» ماهنی‌سی‌نین موسیقیسینی سیزلاماقدادی. من‌سه «تیگلر» دنیزینه دالیرام. دالغالار قرارسیزجاسینا اؤزلرینی ساحیلین قومسالینا چیرپیرلار. دالغالارین ایزینی یاخیندان گؤرمه‌ییم گلیر…\nموصاحیبه واختیم باشا چاتسا دا، شوبهه‌لی بیر سوآل باشیمدا جولان وئریر. گؤره‌سن سوروشوم یوخسا اوندان واز کئچیب، اؤزومو باش‌رداکتورون سورغو- سوآللارینا حاضیرلاماق اوچون بهانه دالیسینجا گزیم؟ بیردن عاغلیما گلیر کی، اون دوققوز ایل بوندان اوّل، ژورنالا ته‌زه گلیب ایشه باشلایاندا، ژورنالین مسئول مدیرینه دئمیشدیم کی، من کولتورال بیر قلم‌وورانام، سیاسی مسئله‌لری اؤز اهلینه وئرین، منه یوخ. بو منطیقی بیر بهانه اولا بیلر.\n«رستوران» اولایینا گؤره سوروشماقدان واز کئچیرم.\nآمما نه‌سه، سوروشمادیغیم کلیشه سوآللاریم آز دئییل. هامیسینی سوروشماق اولماسا دا، نوت دفتریمه گؤز گزدیره‌رک قفیلدن گؤزوم «دقت… دقت…ساری یاددان چیخماسین. اؤزللیکله باش‌رداکتورا گؤره» بیر نوتا ساتاشیر.\n– «ساری‌نین آخیری نئجه اولدو؟»، سوروشورام.\nبیر نئچه ثانیه آخیمی دئیه‌سن اونو ایلدیریم وورور. سونرا گؤزلری دولوخور:\n– «قیزیم، سارینی دئمه! منه اود ویردی ساری! اونون اؤلومو منی اوددادی…»\nالیم دیش دوراسی دئییل. چانتامدان قلمی چیخاردیب، جیزماقارلامایا باشلاییرام.\n“نریمان” الیمده قلمی گؤرونجه آجی بیر گولوش دوداقلاریندا اوتورور:\n«ساری دئمه، اود قیرناسی‌یدی. مَه‌یه قویاردی بیر ایکی خط بیر شئ یازام… کیتابی، خودکاری الیمنن چکردی، کؤپی‌‌اوغلو بیر قانجیغ‌نان یولداش اولموشدی. ائو قاپیسی آچیخ اولماخدا جوموردی ائشیه. آخیر بیر گون قالدی تریلی آتدا، اؤلومویله منی اوددادی ساری…»\nباش رداکتورون «ساری»سین یاخیندان گؤرموشدوم. آمما، “نریمان”ین «ساری»سینی اؤز کیتابیندا یازدیقلاریندان تانیمیشدیم. ۴۵ ایل سوره‌سینده هله ده «ساری»‌نین محبتی اوره‌ییندن چیخماییب. اونون کدرلنمیش سیر- صفتینی گؤردوکده اؤز- اؤزومه: «بیر ایت‌ین اؤلوموندن کؤوره‌لیب، کدرله‌نن انسان، بونجا ایل سوره‌سینده، “سلیمان”ین اؤلوم تؤهمتی‌نین کؤلگه‌سی آلتیندا نئجه دؤزه بیلیب»، دئیه، دوشونورم. دفتریمی اونا ساری اوزالدیب، جیزماقارالادیغیم ساری‌نین شکیلینی گؤستریرم. منت‌دارلیقلا بیر «ساری»یا، بیر ده منه باخیب دئییر:\n– «قاپییدان گیرنده حیس ائله‌دیم سن او بیری خبرنیگارلارا تای دَییسن». شیرین بیر تبسّوم دوداقلارینی بورویور. گئنه ده دیشلری تاخمادیر یوخسا دوغما، دئیه فیکریمی آزدیریر.\nاؤزومو یاخشی تانیرام. دوروب بو اوتاغی ترک ائتمه‌سم عنایین‌لیغیم الیمه ایش وئره‌جک. یئریمدن قالخییب، رکوردریمی، نوت دفتریمی چانتاما قایتاردیقدا بیردن باش‌رداکتور گؤزومون اؤنونده جانلانیر. اونون تأکیدله وورغولادیغی قونویا یاناشماماق، بیلمیرم منی اونون یانیندا آصلان گؤستره‌جک یوخسا تولکو؟..\n۹۳.۱.۱۷\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nخان‌یم هئی!\nعلیرضا ذیحق\nبالکون\nسعید فیوضات\nشاهماره بنزری وار\nسخاوت عزتی (عندلیب)\nدرس جغرافیا و‌ طعم پرتغال!\nابوالفضل جمالی\nچاپ\n4 پاسخ\nبیتا گفت:\nدوشنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۳ در ۱۱:۲۷\nاللره ساغلیخ . چوخ گوزل یازیبسان. هر چند کی گنه اوخوماغی چتین ائیدی . امما چالیشدیم اوخودوم . ایفتخاریمیزسان . کبیری قادین .\nیعقوب نامی گفت:\nیکشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۳ در ۲۲:۱۶\nمین یاشایین حورمتلی خانم کبیری….\nبو سؤزسوز یازینیزلا منی بیر داها ایللر سونرا او گؤزل ، آخارلی و دوغما نثرلی کتابا ساری چکدینیز….\nاو کتاب و اونون ایچینده کیلر اونودولماز دیرلر……ساغ اولون.\nفریبا مرتضایی گفت:\nیکشنبه ۳۱ فروردین ۱۳۹۳ در ۰۰:۲۹\nچوخ ساغ اولون عزیز خانیم کبیری چوخ گؤزل\nمجتبی نهانی گفت:\nجمعه ۲۹ فروردین ۱۳۹۳ در ۱۸:۳۱\nبو آخارلی حکایه نی اوخودوقجا، سؤزجوک سؤزجوک، جومله جومله آنلاملی و درین سؤزلرده شکیل لنن معنالار، ذهنلریمزده یئر آچیلار. زامان زامان دوشوندوروجو و او قدَر ده تبّسومی دوداقلاریمیزا قوناق ائدن بو حکایه نین باشاریلی و حؤرمتلی یازاری خانیم کبیریَ اوغورلار اولسون.و سایغیلاریم سونسوزدور دیرلی ایشیق سایتین امکداشلارینا.","num_words":5273,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":106241.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قاشقایی ائلی ایرانیـن ان اؤنملی و ان تانـینمـیش و حال- حاضیـردا «بختیاری» ائلیندن سونرا ایرانیـن ان بؤیوک ائلی ساییـلماقدادیـر. بو ائل تاریخ بویو ایرانیـن سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دوروموندا تأثیرلی اولموشدور. بو ائلین نه زامان و هارادان ایرانیـن گوٍنئـیینده اولان ایندیکی «فارس» ایالتینه گلمه‌سینه عاید بیر-بیرلری ایله فرقلی اولان چئشیدلی فیکیرلر واردیـر. بو ائلین تاریخده موٍختلیف: «قاشقای، قاشقایی (قشقایی)، قاچقایی، قایی، کئشانلی، قایـیـن، قایـیـق، دده قایی، آغ قایی، ساک(ساغ)قایی، شاهیلی» و س. کیمی آدلاری اولموشدور.۱\nقاشقایی ائلی‌نین آدیـنی شاهیلی(شاییـلی) آدی‌ ایله ایلک دفه تیموری‌لر دؤنمینده و قاشقای آدیـنی ‌ایسه آنجاق صفوی‌لر دؤوروٍنوٍن سونلاریندا, هیجری ۱۱-جی (میلادی ۱۷-جی) عصرده گؤروٍروٍک.\nقشقای (قاشقای) آدی‌نیـن هارادان گلمه‌سی باره‌ده ‌ده بیر چوخ فیکیرلر واردیر. بیر نئچه‌سینه ایشاره ائدیریک.\n۱- قاشقا (آنلی آغ آت) کلمه‌سیندن آلیـنمیـشدیـر. چوٍنکی اونلارین آتلاری چوخلوقدا قاشقا اولارمیـش. (قاشقا آتلی، قاشقاتلی، قاشقایـیلی، قاشقایی)۲\n۲- میرزا حسن فسایی «فارسنامه ناصری» آدلی اثرینده یازیـر کی, «بو ائل اؤنجه قافقازدان ساوه‌یه گلیب، اورادا ساکین اولان خلج توٍرکلری‌ ایله بیرلیکده یاشامیـشدیر. سونرا اونلارلا قانلی دوٍشه‎رک (آدام اؤلدوٍره‌رک) قاچماغا مجبور اولوب، فارس ایالتینه گئتمیشدیر. اونا گؤره اونلارا قاچقای یعنی (فراری) دئمیشلر.»۳\nقشقایی‌لرین خلج توٍرکلری ایله ایلگیلی اولماقلارینی ظن ائتمک چتین دئـییل. چوٍنکی ایندی‌ ده قشقایی ائلی‌نین بیر تیره‌سی‌نین آدی خلج‌دیر. نظره گلیر کی, کئچمیشده اورادا ایکی خلج و قشقایی آدلی ائل اولموش, لاکین سونرا بو ایکیسی بیرلشه‎رک هامیـسی قشقایی آدلانمیـشلار.\n۳- بعضی‌لری بو کلمه‌نین «کاشغر» شهری‌نین آدیـندان آلیـندیـغیـنا اینانیـرلار. «مسعود کیهان» یازیـر کی, «قره تاتار (قره ختایی) ائلی‌نین بیر طایفاسی سلجوقلار حاکیمیتی زامانی توٍرکوٍستانا کئچره‌ک «کاشغار»دا ساکین اولدولار. خارزمشاه‌لار دؤنمی اونلار چوخ گوٍج قا��انمیـشلار. فارس اتابکی سعدبن زنگی خارزمشاه‎لار و قارا ختایی‌لار طرفیندن یـئنیلیب (شیکست یـئییب) اونلارلا صوٍلح قوردوقدا خارزمشاه قاشغاردا ساکین اولان قارا ختایی‌لاردان ۲۰ مین کیشی سعدبن زنگی‎یه وئره‎رک فارس ایالتینه گوندردی. اونلار اوّلجه کاشغری (قاشغارلی) و سونرا قاشقایلی و قاشقایی آدلاندیـلار.»۴\nبیر آیری روایـته گؤره ایسه خلج‌لر و اوغوزلار سولطان محمود غزنوی دؤنمینده (هیجری ۴- جوٍ و میلادی ۱۰- جو عصر) خوراساندا و مرو طرفینده اولوب، سونرا سولطان محمود ایله آنلاشمادیـقدا (یولا گئتمه‎دیکده) اونلاریـن بیر قیسمی کرمانا، بیر حصه‌لری آذربایجانا و دیاربکیره کؤچدوٍلر. کرمانا گئدن اوغوزلار و خلج‌لر سولطان محمود طرفیندن تعقیب اولدوقلاریـنا گؤره اصفهانا کؤچه‎رک اورانیـن گوٍنئـیینده‌کی اوتلاقلاریـنا کئچیرلر. اونلار یوللاری‌نیـن اوٍستوٍنده «زاگرس» داغلاری‌نیـن اته‎یینده ساکین اولدولار. قاشقایی‌لاریـن «فارسیـمدان(ایمور)، قالازن، دوققوزلو(شش بلوکی)، نئیمدی، عراقی و س. ایلک مهاجرلریندن اولموش, سونرا دا او بیری توٍرک طایفالاری خصوصیله توٍرک باشچیـلاریـندان اولان «یاغمیر» سولطان مسعود طرفیندن اؤلدوٍروٍلدوٍکده،‌ شوریش اولوب بعضی توٍرک طایفالاری گلیب، قاشقایی ائلینه قوووشموشدولار.»\n۴- بو آد «کش» شهری‌نین آدی‌ ایله اوغوزلاریـن ۲۴ طایفاسیـندان اولان «قایی» کلمه‌سیندن دوٍزلمیشدیر. کش= قالا و قایی= مؤحکم معناسیندا اولدوغو اوٍچوٍن «کش قایی» یا قاشقایی مؤحکم قالا معناسیـندادیـر.\n۵- بیر آیری فیکیر ده بودور کی, بو آد (و ائل) قدیملردن او بؤلگه‌ده اولان توٍرک خالقلاری «مثلن: کاسلار» و یا خود «ساک‌لار»(ساکایی‌لار) و یا خود اونلارین یوردلاری‌ ایله ایلگیلی‌دیر.\nبونلاردان باشقا فیکیرلری ‌ده گؤرمک اولور؛ لاکین بو آدین ۱۷ یوٍز ایللیکده (میلادی) بیردن- بیره تاپیـلماسی اونون اوّلجه باشقا بیر آد یا خود تشککوٍل آلتیـندا اولدوغونو ذهنه گتیریر.\nهر حالدا بئله آنلاشـیلیر کی, بو آد اوغوزلارین ۲۴ بویوندان بیری اولان «قایی» طایفاسی ایله ایلگیلی اولمالـیدیر. قاش(قاچ) کلمه‌سی‌نین قاشقایی شیوه‌سینده «قاچان»، چابوک معناسیندا اولدوغونو نظره آلدیقدا قاشقایی «چابوک قایی» معناسیندا اولمالـیدیر.\nقاشقایی و قایی و ساییره اوغوز توٍرکلری‌نین طایفالاری‌ آدلارینی ایندیکی ایران توپونیم‌لرینده(۵ ) و ائتنونیم‌لرینده(۶) گؤرمک اولار. مثلن گوٍنئـی آذربایجانـین مشهور شاعیری شهریاریـن وطنی اولان «عباس» ماحالی‌نیـن ۴۴ کندیندن بیری‌نین آدی «قاشقای» دیر. ها بئله «قارلیـق، قیپچاق، قاجار، ایگدیر، آغاجاری، سالور، اوغوزلو…» کیمی کند آدلارینی گؤرمک اولار. یا خود «قم» شهری اطرافـیندا خلج‌لرین یاشادیقلاری بؤلگه‌یه «خلجستان» دئـییلیر.\nتاریخه گؤره قشقایی طایفالاری‌‎نـین بعضی‌لری چوخ قدیمدن اورادا اولموشدور. مثلن: فارسیـمدان(فارسی ماددان) طایفاسی‌نیـن ماد(میدیا) اؤلکه‌سی‌نین طایفالاریـندان بیری اولدوغو ظن اولونور. یا خود ایندیکی «عمله» طایفاسی‎نین بیر تیره‌سی سایـیلان «شاهیلی»(شاییـلی) واختی‌ ایله اؤزوٍ بؤیوک بیر طایفا اولوب قاشقایی ائلی‌نین تمل داشینی قویانلاردان بیری اولموشدور. (شایـیلی همن قایـیلی دئمکدیر.)\nبو روایتلردن بو نتیجه‌نی اله آلماق اولار :\n۱- قاشقایی‌لار اوغوز بویلاریندان بیری اولان قایی طایفاسی ایله ایلگیلی اولوب، بیر زامان قفقازدا اولوب، سونرا گوٍنئـیه ساری کؤچموٍشلر.\nایران تاریخچی‌سی «حسن پیرنیا» بئله یازمـیشدیر: «ایندی ده قافقازدا ۲۰ مین خانه‌لی قاشقایی آدلی بیر بوی یاشاماقدادیر. حتتا دربند داغلاری‌نین قایالاری‌نین توٍرکجه یازیلمیش بیر کتیبه‌سینده بئله دئـییر:«بورادا قاشقایی ائلی اگلنمه‎ده‌دیر». بونلار اوزون مدت آذربایجاندا ساکین اولموش و آذربایجان خالقی ایله یاخیندان ایلگیلی اولموشلار.»\nقاشقایی‎لارین دیللری و فولکلورلاری آذربایجان دیلی و آنادولو شیوه‎سی و فولکلورلاری ایله عئـینی‎دیر. اونلارین دا آذربایجاندا اولدوغو کیمی عاشیقلاری وار و چگور دئـییلن ۷ سیملی سازلاری ایله ائل ایله یایلاق و قیشلاغا کؤچه‎رک, بویلارینی اوخشایارلار.\nبعضی روایتلر قاشقایی‌لارین دوغو سمتیندن (شرقدن) فارس بؤلگه‌سینه گلمه‌لرینی ادعا ائدیرلر. بونو قبول ائتسه‌ک اونلار آذربایجانی گؤرمه‌میش اولارلار. بئله اولسا اونلارین دیللری‌نین و فولکلورلاری‌نـین آذربایجانلا بیر اولماسینی توجیه ائتمک اولماز, بیر حالدا کی, بو اوخشایـیش او قده‎ر یاخیندیر کی, اونلارین آذربایجاندا اولمالاری و آذربایجان خالقی‌ ایله بیر اولماقلارینا هئچ شوٍبهه یـئری قویماییـر. دوٍزوٍ بودور کی, قشقایی‌لار آذربایجاندان و آنادولودان آیریلمیشلار و اوزون مدت‌ده خلج‌لرله بیر یـئرده یاشامیـش و نه ایسه اورادان فارس ایالتینه کؤچموٍش و قرن‌لردیرکی, اورادا یایلاق و قـیشلاق ائـتمه‎ده‌دیلر.\nایرانشهر دایرﺓ‌المعارفین‎ده ‌ده یازیـرکی, قشقایی‌لار اولجه قافقازدا (قوزئـی آذربایجاندا) اولوب سونرا گوٍنئـی آذربایجانا و سونرا کیچیک آسیایا (آسیا-ی صغیر یا آنادولو) کؤچوٍب هر ایکی یـئرده اوزون مدت یاشایـیب، سونرالار فارس ایالتینه گلیب چیـخمیـشدیـلار.\nقاشقایی ائلی‌نین قورولوشو\nقاشقایی(قشقایی) عنوانیـنی ایلک دفه ۱۱۳۵- جی ایلده صفوی‌لر سوٍلاله‌سی دییشرکن تاریخده گؤروٍروٍک. بو ائلی او زامان «کهکیلویه» افشارلاری سیـراسیـندان چیـخاریـب و فارس ایالتینده یاشاماقدا اولان بیر نئچه توٍرک اویماقلاری ایله اوز باشچیـلیـغی آلتیـندا بیرلشدیریب، قدرتلی بیر سیاسی و اجتماعی و اقتصادی قورولوش کیمی اورتایا چیخاران «امیر قاضی شاهیلی» آدلی بیر شخص اولموشدور. بو ائلین ایلک ائلخانی‌سی «جانی‌خان» آدی ایله تاریخده ثبت اولموشدور.\nبو ائل ایندیلیکده ۶ اصلی طایفا و بیر نئچه کیچیک طایفالاردان تشکیل اولور. هر طایفا بیر نئچه «تیره»، هر تیره بیر نئچه بنکو(بونکو) و هر بونکو بیر نئچه «بیله»(بیلک=قول) و هر بیله بیر نئچه «خانه‌لی»- دن تشکیل اولور. هر بیله‌نین بیر آغ ساققالی، هر تیره‌نین بیر کت‌خوداسی و هر طایفانـین کئچمیشده بیر کلانتری اولوردو. باشدا ایسه ائلخانی و اونون ناییبی اولان «ائل بگی» دوروردو. (ایندی ایسه ائل‌خانی و ائل بگی و کلانتر یوخدور.)\nائلین کئچیمی داوارلار ایله‌دیر. هر خانه‌لی اوز داوارلارینا مالیک اولدوغو حالدا،‌ اوتلاماقلاری تیره‌نین سوٍروٍسوٍ ایله بیرلیکده اولور.\n«بیله» ائلین اصلی واحیدی‌دیر و گوٍنده‌لیک اقتصادی فعالییت‌لرده چوخ اهمییتی واردیـر. «بیله» بیر نئچه خانه‌لی‌دن تشکیل اولور. اونلار یایلاقدا، قیـشلاقدا و کؤچده بیر یـئرده اولوب، بیرلیکده یاشایارلار.\nقاشقایی‌لاریـن ۶ اصل�� طایفاسی‌نیـن آدلاری\n۱- فارسیـمدان(فارساماددان)- بو طایفانیـن ایندی‎لیکده ۲۵ تیره‌سی واردیر. بو بویا «ایمور» دا دئـییرلر. بو طایفا او بیری طایفالاردان قدیم‌دیر. اوندا اولان «ماد» کلمه‌سی اولسون کی, ماد(میدیا) اؤلکه‌سینه عایددیر. بو طایفانین دانیـشیـق شیوه‌سی آذربایجان و آنادولو دیلینه داها یاخیـندیـر.\n۲- عمله اویماغی(بویو)- بو اویماغین ۴۷ تیره‌سی واردیر. ائلخانی‌نین قوللوقچولاری و گوزتچی‌لری بو اویماقدان اولاردی. بو طایفا اوّلجه «ممسنی» ائلینه تابع ایمیش. سونرا اونلارلا اختلاف تاپدیـقدا آیریـلاراق فارسیمدان اویماغیـنا یاپیـشمیـش, داها سونرا اؤزوٍ بؤیوک بیر طایفا شکلینه دوٍشموٍش، ایندی‌ ده آلتی اصلی طایفانیـن بیری کیمی ساییـلیـر.\n۳- دره‌شوری (دره شورلو)- بو اویماغیـن ۵۱ تیره‌سی واردیـر.\n۴- شش بلوکی (قورد)- بو اویماغیـن ۲۰ تیره‌سی واردیـر.\n۵- بؤیوک کشکولی (کئش گوللوٍ)- بو اویماغیـن ۴۷ تیره‌سی واردیـر.\n۶- کیچیک‌کشکولی (کئش گوللوٍ)- بو اویماغیـن ۱۷ تیره‌سی واردیـر. بو تیره‌لرین بعضی‌لری‌نین آدلاری اورخون داش یازیـلی آبیده‌لرینده ‌ده گؤروٍنوٍر.\nقاشقایی‌لاریـن بو ۶ بؤیوک طایفالاریـندان علاوه ایندی‎لیک بیر نئچه آیری طایفالاری دا اهمیتلی گؤروٍنوٍرلر. او جوٍمله‌دن بونلاری آد چکمک اولار. بونلار چوخلوقدا طایفا باشچی‌لاری‌نیـن آدلاری‌ ایله تانیـنیـرلار. مثلن: قاراجا- صفی‌خانلی- رحیمی- عمله‎ی شیبانی- نقدعلی- لبو محمدی- پیرسلامی- درازی- عبداللهی…\nقاشقایی خانلاری بیر زامان ائل ایچینده تاجسیز و تخت‌سیـز بیر پادشاه کیمی دولاناردیـلار. اؤزلری محکمه قوروب محاکمه ائده‎ر و اؤزلری جزالاندیـراردیـلار. بو ائل واختیـندا سیاسی بیر قوٍوه کیمی سایا آلیـنیـردی. بیرینجی دوٍنیا محاربه‌سی اثناسیـندا آلمانلی‌لاردان طرفدارلیـق ائده‎رک اینگیلیس‌لرله ساواشا گیردیلر. ایران مشروطیتی انقلابیـندا مشروطه‌چیلردن حیمایت ائتدیلر. نهایت ۱۳۳۲-جی ایلده ایرانیـن مشهور باش ناظیری (نخست وزیری) دوکتور مصدق‌دن حیمایت ائدیردیلر. لاکین او (مصدق) شاه رئژیمی‌نین الی‌ایله (آمریکانین یاردیـمی‌ایله) سالینـیب حبسه آلیـندیـقدان سونرا قاشقایی ائلی (ائلخانیسی) ایله دؤلت آراسیندا گرگین‌لیک یاراندی. ائلین سون ائلخانیسی اولان ناصرخان(محمدناصرخان) خاریجه‌یه قاچماغا مجبور اولدو. او زاماندان دا ائل‌خانی‌لیق و ائل‌بگلی‌لیک قالدیـریـلدی.\nقشقایی‌لاریـن یایلاق و قیـشلاق ائتمه‌لری\nقاشقایی‌لارین یایلاغا و قیـشلاغا گئتمه‌لری ائل اوٍچوٍن بؤیوک و حیاتی بیر حادثه ساییـلیـر. هر بیر شئی‎لری داواردان حاصیل اولان بو کؤچری ائل داییما یـئنی اوتلاقلار اوٍچوٍن حرکتده اولمالـیدیر. بو کؤچ ائتمک عئـینی حالدا توریست‌لر و یا خود آراشدیـریـجیـلار اوٍچوٍن ده چوخ محتشم بیر حادثه کیمی گؤروٍنوٍر. ایلده ایکی دفه بیر آی زامان سوٍره‌ن بو کؤچ قاشقایی‌لاریـن بوٍتوٍن وارلیـق‌لاریـدیـر. دنیز دالغاسی حرکت‎سیز قالسا اولوٍر کیمی اولدوقدا، قاشقایی‌لاردا کؤچمه‌یه بیلمزلر.\nدفه‌لرله حکومت‌لر بو ائلی ضعیف‌لتمک اوٍچوٍن اونلاری زورلا تاختا-قاپی (بیر یـئرده ساکین اولماق) ائتمک اوٍچوٍن چالیـشدیـلار. بیر قیسمینی‌ده ساکین ائده بیلدیلر. لاکین اکثریت بو ایشه بویون قویمادیـلار. قاشقایی شاعیرلری بو موضوعودا چوخلو یانارلی ��عرلر قوشموشلار. اونلار بو ایشه اؤلوٍم-دیریم مسله‌سی کیمی یاناشمیـشدیـلار.\nقاشقایی ائلی‎نین یایلاق و قیشلاغی فارس کورفزیندن ایرانین مرکزی ساییلان اصفهان ایالتینه‎دک چکیلیر. اوٍست- اوٍسته قاشقایی‎لارین یایلاق- قیشلاق‎لاری ایرانین ۷ گوٍنئـی ایالت‌لرینی اؤرتمکده‌دیر. یایلاق‌لاری اصفهان ایالتی‌ ایله چهارمحال بختیاری ایالتینده اولدوغو حالدا قیـشلاقلاری فارس، خوزستان، کهکیلویه و بویراحمد و بوشهر ایالت‌لرینده واقع اولور.\nیایلاغدا هر بیله‌نین و بونکونون اؤزل و بللی یایلاقلاری واردیـر. قیـرخ ایل بوندان اول ایران دؤلتی بوٍتوٍن اوتلاقلاری «ملی» اعلان ائتمیش, سونرا هر بیله‌یه داوارلاری‌نیـن سایی و تاریخی سابیقه‌لری اوٍزره اوتلاق وئریلمیشدیر.\nقاشقایی‌لاریـن اوزل شهرلری‌ ایسه بونلاردان عبارتدیر:\n-آباده، اقلید، سمیرم،‌شاهرضا، فیروزآباد، قیـشلاقدا ایسه شیراز، قیر، کازرون، بوشهر…\nقاشقایی‌لار کؤچرکن هر بونکونون «بیله»‌لری بیرلشه‎رک بیرلیکده کؤچرلر. بو کؤچمه‌لرده گوٍن به گوٍن آرتماقدا اولان ایستر کؤچ یولوندا، ایستر یایلاق و قیـشلاقدا چتین‌لیک‌لرله اوٍز به اوٍز اولورلار.\nقاشقایی‌لاریـن اسکان اولموشلاری\nدئدیییمیز کیمی، ایران دؤلتی خصوصی‌ ایله شیراز(فارس) والی‌لری‌ ایله بو ائل آراسیندا داییما اختلاف و گرگین‌لیک‌لر اولموش و ائل حکومت طرفیندن زور آلتیـندا قالمیـشدیـر. نئجه‌کی ۱۲۴۷- جی هیجری قمری ایلینده فارس والیسی «مشیرالممالک» قاشقایی‌لاری چوخ داردا قویدوقدا ائل آجیـق ائله‌ییب کرمان ایالتینه کؤچدوٍ. بیر ایل سونرا «مشیر» ایشدن آلیـندیـقدا وطن‌لرینه قاییـتدیـلار. اودور کی, ایستر ایران حکومتی، ایستر فارس والیسی داییما بو ائلی کؤچدن ساخلاییـب، بیر یـئرده اسکان ائتمه‎یه چالیـشمیـشدیـلار. بو آرا-سیـرا تکرار اولان حادثه نتیجه‌سینده بعضی طایفالار تاختا-قاپی (اسکان) اولماغا مجبور اولموشدولار.\nاو طایفا‌لاریـن آدلاری بئله‌دیر: چرکس (قالا آلان معناسیـنادیـر)، دده قایـیلی، فیلی، جنگی(زنگی یا زنگییه), خلج، کئیی، جامه‌بزرگ‌لی، ذوالقدر،‌چیچک‌لی، مارگماری، اورگلو، سالور،‌موصلی، آغ ائولی، (بایات آغ ائولی تیره‌سیندن)، اینانلو،‌صلاحلی، (بیات قارا ائلی طایفاسیندان)، چییانلی… و س.\nبونونلا بئله قاشقایی‌لار داییما یـئرلشیک یاشاییشی قیـنامیـش و بیر یـئرده قالانلاری تات(فارس) دئـیه قارغیـمیـشلار. بیر آتا سؤزوٍ ده واردیـر دئـیه‌رلر: «بیر اوبایلان کؤچ، مینگ اوبایلان قالما».\nقاشقایی‌لاریـن دیللریندن علاوه ظاهیری و جیسمی شکیل‌لری‌ ده آذربایجانلیـلارا و آنادولو خالقیـنا بنزه‌ییرلر. حسن پیرنیا قاشقایی خانلاری‌نیـن آغ قویونلو سوٍلاله‌سیندن اولوب، فارس ایالتینه گلدیکلرینی ده قئـید ائدیر.\nخمسه ائلی، قاشقایی‌لاریـن رقیبی\nقاشقایی ائلی هر دؤنمده بیر سیاسی و اقتصادی قدرت کیمی ساییلمیـشدیـر. ائلین قدرتی هم دؤلتی هم ده فارس حکومتینی قورخویا دوٍشوٍروٍردوٍ. اونلار داییما بو ائلی ضعیف‌لتمه‎یه و اونو تاختا- قاپی ائتمه‎یه چالیـشاردیـلار. داییما آرالاریـندا گرگین‌لیک اولاردی ۱۲۷۴- جوٍ قمری ایلینده، قاجار شاهی «ناصرالدین شاه» اصفهانا ائتدییی سفرینده بو ائلین قدرتیندن وحشت ائده‎رک، اینگیلیس‌لرین گوستریشلری‌ ایله، قاشقایی‌لاریـن موٍقابیلینده بیر آیری قدرتلی ائل توپلومو یاراتماق فیکرینه دوٍشدوٍ.\nشیراز ریجال‌لاریـندان اولان مشیر‌(مشیرالملک) آدلی بیری‌نین باشچی‌لیـغی‌ایله ۵ طایفادان عبارت اولان بیر ائل توپلوسو دوٍزلیندی. آدیـنی ‌دا خمسه (عربجه خمسه ۵ معناسیـندادیـر) قویدولار. بو بئش طایفانیـن اوٍچوٍ (بهارلو، اینانلو، نفر) توٍرک دیللی ۴- جوٍسوٍ (بصیری) فارس و ۵- جیسی عرب آدلی و عرب دیللی‌دیر. بو بولوٍک ایندی فارس ایالتی‌نین دوغو (شرقی) بؤلگه‌سینده یاشاماقدادیـر.","num_words":3374,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":116625.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ صفحه‌ده تاپیلان بعضی یازیلار تۆرک دیلی یازی قۇراللارینا اۇیغون دئییلدیر. اوْنلاری دۆزلتمک‌له ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nپولیمرلر (یونان دیلی «پولی» – هیسسجیک دئمک‌دیر) — چوخ‌لو سای‌دا تکرارلانان هیسسجیکلردن عبارت اوْلان یوکسکمولئکول‌لو بیرلشمه‌لردیر. پولیمرلری تشکیل ائدن بۇ هیسسجیکلر ائلئمئنتار قورولوش واحیدلری آدلاندیریلیر. بۇ المنتلر قورولوش واحیدلرینه موافیق گلن، پولیمرلرین سینتز ائدیلمه‌سی اۆچون صرف ائدیله‌ن ان آزی بیفونکسیونال مادده‌لره مونومرلر دئییلیر. پولیمرلر اؤز خاصه‌لرینه گؤره آلیندیقلاری مونومرلردن کسکین فرق‌لنیر. بۇ ایسه پولیمرلره موستقیل مادده‌لر کیمی باخماغا ایمکان وئریر.\nبو یوزمه تاختا، بیر پولیستیرن پولیمر اؤرنکی دی.\nایچینده‌کیلر\n۱ پولیمرلر حاقین‌دا عمومی معلومات\n۲ پولیمرلرین تصنیفاتیی\n۳ پولیمرلرین آدلاندیریلماسی\n۴ پولیمرلرین سینتزی\n۵ ایستینادلار\nپولیمرلر حاقین‌دا عمومی معلومات دَییشدیر\nپولیمر پولی پروپیلن تکرار واحید\nپولیمرلر چوخ اهمیت‌لی بیرلشمه‌لر اوْلوب اساساً جان‌لی اورقانیزملرین حیاتین‌دا موهوم رول اویناییر. آغاجلارا، اوتلارا مؤهکه‌م‌لیک وئره‌ن سئللولوزا پولیمردیر. بیزیم گئییمیمیزین هازیرلاندیغی یون، پامبیق و س. محض پولیمر لیفلردن عبارت‌دیر. هؤرومچک تورو، ایپکقوردو باراماسی اؤزو ده پولیمردیر. گئنئتیک کودون داشیییجی‌سی اوْلان دنت ده پولیمردیر.\nمۆعاصیر دونیا پولیمرسیز تسووور ائتمک غیری-مومکون‌دور. گئییم، ییئجئک، قابلاش‌دیرما، تیکینتی، نقلیات، طیب و بیر چوخ باشقا ساحه‌لرده تطبیق اولونان پولیمرلر بیزیم حیاتیمیزین اوزولونماز بیر پارچاسی‌دیر. اونلار دی الکتریک، یاریمکئچیریجی و ناقیلدیرلر. اونلار هریئرده‌دیر.\nاوتوز ایلیک بیر پلاستیک ماده سی. ایستی‌لیک، سویوق، گونش ایشیغی. تأثیر آلماییت،\nپولیمرلرین تصنیفاتیی دَییشدیر\nپولیستیرن کیمی تانینان تکرار واحید فورمالاشمیش پولیمر ایستیرول.\nپولیمرلر – چوخ‌لو سای‌دا تکرارلانان هیسجیکلردن عبارت اوْلان یوکسک مولکول‌لو بیرلشمه‌لردیر. بۇ تکرارلانان هیسسجیکلر المنتلر قورولوش واحیدلری آدلانیر. المنتلر قورولوش واحیدلرینین عئینی، یاخود موختلیف اولماسین‌دان آسی‌لی اولاراق پولیمرلر هوموپولیمئرلر (آ بن‌دی) و بیرگه پولیمرلره (قالان بندلر) بؤلونور. بیرگه پولیمرلر تشکیل اولوندوقلاری المنتلر قورولوش واحیدلرینین بیرلشمه آردیجیل‌لیغینا موافیق اولاراق، مونتزه‌م (ب)، غیری-مونتزه‌م (ج)، بلوک بیرگه پولیمرلر (د) و جالاق بیرگه پولیمرلره (ائ) بؤلونورلر.\nپولیمر مولئکولو مونومر مولئکوللارینین بیر-بیری ایله بی��لشه‌رک عمله گتیردیی بؤیوک مولئکول کوتله‌لی ماکرومولئکول‌دور. ماکرومولئکولیار زنجیری تشکیل ائدن مونومر زنجیرلرینین کاربون آتومون‌دان و یا کاربونلا یاناشی دیگر ائلئمئنت آتوملارین‌دان عبارت اولماسینا اساساً پولیمرلر هوموزنجیرلی و هئتئروزنجیرلی اولورلار.\nDifferent types of copolymers\nماکرومولکولار زنجیرین ترکیبی کیمی قورولوشو دا پولیمرین خاصه‌لرینه تأثیر گؤستریر اودور کی، پولیمرلر زنجیر قورولوشلارینا گؤره ختتی (سول‌داکی شکیل)، شاخه‌لی (اورتاداکی شکیل)، تورواری اولورلار (ساغ‌داکی شکیل). البته، بۇ دا پولیمرلری تام اولاراق تصویر ائتمیر. بئله کی، شاخه‌لی پولیمرلر بوداقشکیل‌لی، داراقشکیل‌لی، اولدوزشکیل‌لی و هیپئر شاخه‌لی اولدوقلاری کیمی، تورواری پولیمرلر ده نردیوانشکیل‌لی، تورشکیل‌لی و اوچؤل‌چولو اولورلار.\nپولیمرلر عئینی زامان‌دا تشکیل اولوندوقلاری ائلئمئنتار قورولوش واحیدلرینین طبیعتینه موافیق اولاراق دا فرقلندیریلیر. بئله کی، اورقانیک بیرلشمه اوْلان مونومرلردن عمله گلمیش پولیمرلر اورقانیک، غیری-اورقانیک مونومرلردن تشکیل اولونموش پولیمرلر ایسه غیری-اورقانیک پولیمرلر آدلاندیریلیر. بۇ باخیم‌دام پولیمرلرین اورقانومئتال‌لیک نؤوو ده معلوم‌دور.\nطبیعت‌ده مؤوجود اولماسینا یاخود صنایع‌ده آلینماسینا گؤره ده پولیمرلری موختلیف قروپلاردا جملش‌دیریرلر. بۇ باخیم‌دان پولیمرلر طبیعی، صونعی و سینتئتیک اولورلار. طبیعت‌ده مؤوجود اوْلان پولیمرلر طبیعی، طبیعی پولیمرلره دیگر مادده‌لرین تأثیری ایله آلینان پولیمرلره صونعی، صنایع‌ده بیرباشا مونومرلرده سینتئز اولونان پولیمرلره ایسه سینتئتیک پولیمرلر دئییلیر.\nپولیمرلر، بون‌دان علاوه، عمله گلمه مکانیزمملرینه و تشکیل اولوندوقلاری ائلئمئنتار قورولوش واحیدلرینین پولیمئرلشمه رئاک‌سییاسینا داخیل اوْلان مادده‌لردن فرق‌لی اولماسینا و یا فرقله‌نمه‌مه‌سینه گؤره ده تسنیف اولونورلار.\nبۇ سنتز، ۱۱ فرق‌لی تئپکیلری وار..\nپولیمرلرین آدلاندیریلماسی دَییشدیر\nپولیمرلر اونلارین تشکیل اولوندوقلاری مونومرلرین آدلارینا اساساً آدلاندیریلیر. بورادا یئگانه فرق هوموپولیمئرلرله بیرگه پولیمرلرین آدلاندیریلماسین‌دادیر. بئله کی، هوموپولیمئری آدلان‌دیرماق اۆچون موافیق مونومرین آدینین قارشی‌سینا «پولی» سؤزؤنو علاوه اولونور. مثلاً، ائتیلئنین عمله گتیردیی پولیمر پولیئتیلئن‌دیر. بیرگه پولیمرلرین آدلاندیریلماسی زامانی ایسه موافیق مونومرلرین آدلاری و اونلاردان سوْنرا ایسه بیرگه پولیمر سؤزو ایشلدیلیر.\nپولیمرلرین سینتزی دَییشدیر\nپولیمرلری سینتز ائتمک اۆچون چوخ‌لو سای‌دا اصوللار مؤوجوددور. بۇ اصوللاری عمومی اولاراق بیر نئچه قروپ‌دا تصنیف ائدیرلر. ایلک اؤنجه، پولیمرلرین سینتزی اونلارین آلیندیغی مادده‌یه گؤره تصنیف اولونور. بئله کی، پولیمرلر هم بیرباشا اولاراق مونومرلردن، هم ده دیگر پولیمرلردن سینتئز ائدیله بیلر. مونومرلردن پولیمر سینتزی ایکی مکانیزمم اوزره گئدیر: زنجیرواری پولیمئرلشمه و پیله‌لی پولیمرلشمه.","num_words":1082,"character_repetition_ratio":0.076,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":106326.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هر گون میلیون‌لارجا انسان اؤز یوردلاریندان کؤچمه‌یه مجبور قالیرلار؛ ایستر کؤنوللو اولاراق، ایسترسه ده کؤنولسوز. کؤچمک مجبوریتینده قالمیش آداملار بیر چوخ سبب‌لره گؤره، آنایوردلارین، یاشادیق‌لاری تورپاق‌لاری، بویا-باشا چاتدیق‌لاری یئرلری بوراخیب، یئنی بیر یوردا گئدرک، حیات‌لاریندا تازا بیر صحیفه آچیرلار. بو کؤچوش‌لر، مختلف نَدن‌لره گؤره اولور؛ اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و … بو آرادا، اورمیه شهرینه گلدیکده، حددن آرتیق بیر مهاجرت‌له اوز-اوزه گلیریک. نئچه دؤرده مختلف سوی‌قیریم‌لار، ساواش‌لار و امنیت‌سیزلیک‌لر نتیجه‌سینده، شهرین بوشالماسی و بو شهرده یاشایان‌لارین قاچماسینا گؤره، وضعیت عادی‌لشینجه، مختلف شهرلردن و قونشو اؤلکه‌لردن بئله، بورایا گلن‌لر اولوب. مثال اوچون، غربی آذربایجان اوستانی‌نین مسئول‌لاری دفعه‌لرله اؤز مصاحبه‌لرینده ۶۰۰ مین نفردن چوخ، عراق کوردلری‌نین بو اوستانا مهاجرتیندن سؤز آچیب‌لار. هله قالسین کی کندلریمیز ده گئت-گئده بوشالیب، کندلی‌لر، شهرلرده مسکونلاشیرلار.\nسون ایل‌لرده، آذربایجان دیاریندا، اورمو گؤلونون قوروماسی دا بعضی گؤله یاخین کندلرده اؤز تاثیرینی بوراخیب‌دیر. اورمیه‌ده، بو مهم کندلردن بیری، اورمیه‌نین «دریایولو» آدیندا جاده‌نین اون‌بئش کیلومترلیگینده یئرله‌شن «گؤلمانخانا» کندی‌دیر. بو تاریخی یئر، کئچمیشدن بری، اورمو گؤلونون اؤنملی بیر لیمان‌لاریندان ساییلیردی. آنجاق، نه یازیق کی نه قدر ده اؤنملی اولسا دا، ایندی قوپ-قورو بیر چؤله چئوریلیبدیر. نه گمی‌لردن خبر وار، نه ده گمیچی‌لردن. نه بیر یوکچو اورادا دایانیب، نه ده بیری یوک داشینماسینی گؤزله‌ییر. گؤلمانخانالی‌لارین بیر چوخو دا بورانی ترک ائدیب و کئچمیش‌ده یوز ائودن چوخ ائوی اولان کند‌ده اون‌بیر ائو قالیبدیر.\n«گؤلمانخانا» کندینی ترک ائتمه‌ین‌لرین بیری جناب «ایرج بهزادنیا» ایله بیر پاییز آخشامیندا کندده‌کی باغیندا گؤروشوروک. ۸۰ یاشلی اولماغینا باخمایاراق یاشیندان چوخ جاوان، چوخ دیری‌باش و چالیشقان آدامی اؤز اؤنومده گؤرورم. منی محبت‌له، قوجاق‌دولو سئوگی‌له قارشیلاییر. اوگؤلمانخانا‌نین یئرلی اهالی‌سیندن‌دیر و آتا-بابالی بو کند‌ده یاشاییب‌دیر. ملی حؤکومت دؤرونده درسه باشلاییب و تورکجه یازیب-اوخوماغی او زامان اؤیره‌نیب‌دیر. ساوادلی بیر عاییله‌ده اولدوغو اوچون، اونون حیاتیندا مطالعه‌نین اؤزونه مخصوص یئری اولوبدور و ادبیاتا ماراق گؤسترمه نتیجه‌سینده آرا بیر شعر ده دئییر. اوندان ایلک سوآلیم، گؤلمانخانانین کئچمیشی اولور. گؤزلرینده حسرت‌دولو بیر گؤرونتو گؤرونور، درین بیر آه چکندن سونرا دئییر:\n-«آتامین دئدیگینه گؤره، یادینا گلندن بورا لیمان ایمیش و بورادان شاهی (اسلامی) آداسینا یوک و مسافر داشینارمیش. گؤلمانخانا اورمو گؤلونون ساحیلینده یئرلشدیگی اوچون کئچمیشدن بری -دریادا سو اولان گونه کیمی- مسافرلرین گل-گئت یئری اولوبدور و اورمونون مهم کندلریندن ساییلیر. کند اهالیسی‌نین گلیری، قاباقجالار مال-داوار ساخلاماق‌دان و ایستی آی‌لاردا دا مسافرلره وئریلن خدمت‌لردن گلیردی. انقلاب‌دان قاباق، بورادا ایینه سالماغا یئر اولماز ایدی و مختلف شهرلر ایله اؤلکه‌لردن بورا توریست گلردی. آمریکا‌دان، اوروپادان، یاخین قونشو اؤلکه‌لردن گلن‌لر اولاردی. آنجاق گئت-گئده هرنه قاریشدی؛ دریا قورودو؛ بو وضعیت پوزولدو و اهالی شهره کؤ��دو و ایندی تقریبا اون‌بیر ائو قالیر و بو ائو‌لرین بیر-ایکیسی ده شهردن گلمه‌دیرلر.»\nکند‌‌دن کؤچن‌لر حقینده سوروشورام. ناراحات بیر قیافه ایله وضعیت‌دن ناراضی اولدوغونو وورغولاییب دئییر:\n-«کندیمیز چوخ گؤزل و گزملی کند ایدی. گوندوزلر گون‌چیخان منظره‌سی و گئجه‌لر گون‌باتان منظره‌سی و مسافرلرین هر یاندا اوتراق ائتمه‌سی چوخ باخمالی اولوردو. مگر گؤلون منظره‌سینه باخماقدان دویاردیق! مگر زامانین کئچمه‌سینی بیلردیک! گؤزل گون‌لریمیز وار ایدی. امکانات آز دا اولسا گون‌لریمیز بیر-بیریندن ده‌یرلی و اومیدلی ایدی. آنجاق ایکی دؤره‌ده بیزیم کندین اهالیسی کؤچمه‌یه مجبور قالدیلار. اول دؤره‌، انقلاب‌دان قاباق اولوب و بیزلر کی گؤل‌ده اولان آدالارا حیوان‌لاریمیزی آپاریب اوتاراردیق، گئتمه‌گیمیز یاساق اولدو و دئدیلر هئچ کیمین حقی یوخدور اورایا گئتسین، نییه کی ارباب‌لار اؤزلرینه ویلا و یایلاق یئری جورله‌میشدیلر و کندلی‌لرین آدالارا گئتمه‌لرینی قاداغان ائتمیشدیلر. کندلی‌لر ده اوت-علف تاپا بیلمه‌دیک‌لری اوچون– خصوصا سویوق آی‌لاردا- بعضیسی شهره و یا آیری کند‌لره کؤچدولر. البته ایلک کؤچوشده گئدن آز اولدو، آنجاق دریا قورویاندان سونرا گئدن‌لر داها چوخالدی و دئمک اولار کی کند بوشالدی و اهالی‌نین چوخو شهره گئتدی‌لر.»\nبیر آز دایانیر و فیکره دالیر. چکدیگی بو حسرت‌لردن چوخ سؤز گؤتورمک اولور. درین بیر آه چکیر و سؤزونو داواملاییر:\n-«بلی، کندلی‌لرین چوخو شهره کؤچدولر و ائولر گئت-گئده خارابالیغا چئوریلدی. ایندی گئدیب باخساق گؤر‌رسیز کی ائولر بیربه‌بیر داغیلیب و ائولیک‌دن چیخیب؛ یعنی صاحابی اولمایان یئر بئله اولار دا!»\n«سیزجه گوناه کیمده‌دیر؟» سوآلینی وئریب، صؤحبتینی داوام ائتدیرمگی ایسته‌ییرم. حزنلی بیر سس‌له دئییر:\n-«واللاه نه دئییم؟ آباد اولمایان، چؤله دؤنموش اولان یئرده یاشاماق اولماز کی. گلیر گلمه‌سه، لاپ چتین اولور. کندلی‌لرین باغ‌لاری قالیر و همیشه‌لیک ال چکمه‌ییب‌لر؛ آنجاق کندین جمعیتی چوخ آزالیب و چوخلاری فقط اَیلنجه اوچون، گزمک اوچون، تویا، یاسا گؤره کنده گلیرلر. گؤل دولسا، امکانات آرتیریلسا، اهالی‌نین ده قاییتماسینا آرخایین اولماق اولار.»\n– اومیدینیز وار گله‌جه‌یینه؟\n-«او قدر اومیدیم وار کی بورانین دوزلمه‌سینه. من نئچه دفعه دریانین قوروماغینی گؤرموشم. بو قدر قوپ-قورو اولمامیشدی، آما سونرا دوزلمیشدی. ایندی ده اینانیرام دوزله‌جک بیر گون. بونا یقینیم وار.»\n– کندلی‌لر نئجه؟ قاییدارلار؟\n-«البته! دولت بورایا یئتیشسه، امکانات یاراتسا و آباد ائله‌سه، کندلی‌لر ده بیرداها کنده قاییدیب، ییخیلمیش دام-داشلارینی آباد ائدرلر. ایندی‌نین ایندیلیگینده، بایاق دا عرض ائله‌دیم، نئچه ائو شهردن گلیب. بس آباد اولسا گؤرون وضعیت نئجه اولار!»\nبهزادنیا جنابلاری دانیشارکن من ده فیکره دالیرام. بئله دویورام کی من ده بورانین او رونق‌لی گون‌لرینی یاشامیشام. حس ائدیرم من ده گؤلمانخانالی‌لار کیمی اورمو گؤلونون قوروماسی ایله بیرگه قوروموشام، یوخ اولموشام. اوزولموشم…\nقاییدیرام دانیشیغا و سوالیمی بئله داوام ائدیرم:\n– ائشیتمیشم سیزده بیر دفعه شهره کؤچوبسوز. نییه کؤچدونوز و نه جور اولدو کی شهرده قالا بیلمه‌دینیز؟\n-«من انقلابا نئچه ایل ‌قالان، ایش اوچون و بعضی شخصی مسئله‌لر اوچون ائوی شهره آپاردیم. آنجاق چوخ چکمه‌دی بیلدیم کی من شهر آدامی دئییلم. بیلدیم کی بو وضعیت –شهرده قالماق- بیر آز دا داوام ائتسه من اؤله‌رم. آرواد-اوشاق قالدی شهرده و من یئنه ده کنده قاییتدیم. ایلین بیر نئچه آیین چیخ – قار یئره دوشن چاغ‌لاری- قالانین من باغدایام. اول‌‌ده ده دئدیم، ۱۳۱۸-ده دونیایا گلمیشم، آنجاق اؤزومو چوخ جاوان، چوخ انرژی‌لی و روحیه‌لی بیلیرم. شهرده، ایندیکی اولدوغوموز آپارتمان‌دا فقط آپارتمان‌ین مودیرین تانیییرام، اوندان سونرا هئچ کیمی تانیمیرام. بس من نه جور قالیم بو شهرده، بئله بیر شرایط‌ده. کندیمیز بو جور دئییل، هامی بیر-بیرین تانیییر، هامی بیر-بیری‌نین شادلیغیندا، یاسیندا و هر شرایطینده دادینا چاتیر.»\nسونرا گولومسه‌ییب، شعرلری‌نین بیریندن بیر بند اوخویور:\n-«کند‌دن گئتدیک شهره\nدوشدوک عجب دردسره\nتاپیلمیر بیر دسته تره\nنه ایسته‌دیک جاواب اولدو.»\n– ایندی سیزی بورادان آییرساق نئجه اولار؟\n-«واللاه بئله بیر سؤزون جاوابی بیر دنه‌دی. من اؤله‌رم. دئمیرم مریض‌لرم، دئمیرم سولارام، بیر کلام؛ اؤله‌رم. یعنی تصور بئله ائده بیلمیرم. منیم بورادا خاطره‌لریم وار، حیاتیم وار، یادگارلاریم وار، خوش و پیس گون‌لریم وار. آتا-بابام، آنام وار. من خانیمیم ایله اوشاق‌لاریما دا تاپشیریب، وصیت ائله‌میشم، من اؤلسم ده بورادا تورپاغا تاپشیرین، شهره آپارمایین.»\nو یئنه بیر بند شعریندن، کدرلی آهنگ ایله اوخوماغا باشلاییر:\n-«بیزوو داغی بیز کندلری بوشلادیق،\nگئتدیک شهره، تنبل‌لیگی خوشلادیق،\nیاواش-یاواش سیگار ساتماق باشلادیق،\nهاردا قالدی خوش گونلرین یوخ اولدو!\nدردین آلیم نیسگیل‌لرین چوخ اولدو!»\nسونرا دئییر:\n-«بیلدیگینیز کیمی، بیزوو داغی، گؤلمانخانا کندی‌نین یاپیشیغیندادی و بیزه چوخ ده‌یرلی بیر داغ ساییلیر و ساخلوو (پادگان) اولمامیشدان اول، اورادا خاص گون‌لر قوربانلیق دا کسردیک و نذر و نیاز اوچون اورانین اته‌یینه گئدردیک. گؤلمانخانالی‌لارا بیزوو داغی چوخ مهم ایدی.»\n– عاییله‌‌نین سیزین بو قدر آتا-بابا یوردونوزا اولان عشقینیزه عکس‌العمل‌لری نئجه‌دیر؟\n-«اونلار دا منه تای باغدا قالماغی سئویرلر. اوشاقلار ائو-ائشیک صاحبی اولوبلار و هردن بیزه باش چکرلر، آما خانیمیم بورادا تک قالسا بئله، منله بیرلیکده ایل بایرامیندان بری بورادا قالار و هئچ واخت گیلئیلی اولماز. گؤردویونوز کیمی قاپی-قونشوموز یوخدور، آما بیزی بورادا ساخلایان، بیزی بورادا یاشادان، کئچمیشده‌کی خاطره‌لریمیز، کئچن گونلریمیز و یوردوموزا اولان عشقیمیزدیر، من بورالاردا عؤمور سورموشم و ائلیمین، یوردومون عاشیقی‌یم.»\nجناب بهزادنیا دانیشارکن اؤزونو ساخلایانماییب و حسرت دولو نفس‌له شعری‌نین آردینی اوخویور:\n-«بیزوو داغی کندلر قالیب خارابا،\nنه کَل کوتان، نه آت، داشقا، آرابا؛\nحسرت قالدیق یون کؤینه‌یه، جورابا،\nهاردا قالدی خوش گونلرین یوخ اولدو!\nدردین آلیم نیسگیل‌لرین چوخ اولدو!»\n-«اوغلوم، بورالاردا نه خاطره‌لر کی یاشمامیشیق، نه گون‌لر کی گؤرمه‌میشیک، هامیسی بو سینه‌مده یادگار قالیب. بو پلاژلاردا بیر چوخ هم‌کندلی‌لریمیز چؤرک قازانیر، پول چیخارداردیلار. قوناق‌لارا خدمت ائدردیلر. ائلیمیز نئجه شاد، نئجه خوش گون‌لر، گؤزل آن‌لار یاشایاردیلار!»\nساحیله دوغرو گئدیریک. ساحیلده‌کی پلاژلارین چوخونون دامی اوچوب، دیوارلاری سؤکولوب، داغیلیب و قوردون، ایتین، بایقوشون مسکنی اولوبدور. بیلمیرم نییه، آنجاق چوخ باخماق اولمور. سانکی آدامین لاپ عزیز اولان آدامینی جان اوسته اولاراق گؤزونون قاباغینا قویوبلار و او اؤلور، سنین ده الیندن بیر ایش گلمیر! بو قوجامان وطنداشیمیزین اورک دولو عشق ایله اولان حیاتی‌دیر کی بو جور وضعیته قالان ساحیلی، کندی و یوردو-یووانی بوراخا بیلمه‌ییر و هله ده گؤلمانخانانین چیراغینی یانیلی ساخلایانلاردان بیری اولور.\nجناب بهزادنیا ساحیل بویو اوزاق‌لارا باخارکن سون سؤزونو دئییر:\n-«آنامین یوردوسان آذربایجانیم\nیولوندا کئچه‌رم باش ایله جاندان.\nدوغرام- دوغرام اولسام دانمارام سنی،\nآدینی تورپاقدا یازارام قان‌نان»\nسون\nایضاح: بو دانیشیغین عرصه‌یه گلمه‌سینده انستاگرام یولداشیم «خلیل ملاپور»ون امه‌یی دانیلمازدیر. تشکر ائدیرم.(ح.و)","num_words":2072,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":196584.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"توماس آر. میچل (اینگیلیسجه: Thomas R. Mitchell) آمریکالی سیاستچی ، جومهوری حزبینین عوضوو ایدی. هاروارد بیلیم یوردا تحصیل ائله‌ییب. ۱۷۸۳ ایلینده دۆنیایا گؤز آچیب و ۱۸۳۷ میلادی ایلینده حیاتین دَییشدی.","num_words":35,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":469933.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بایراق باشلیقی و یا تیپ پارامترلری ایله اؤلکه معلومات قوتوسوندان و یا کئچمیش اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nاینگیلیس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nفارس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nروس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۲۳:۵۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":114,"character_repetition_ratio":0.113,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.018,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":339871.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو بیر ساخلانیش بؤلمه دیر. ویکی‌پدیا پروژه‌سینین ساخلانیلماسی اوچون دیر، امّا بیلیکلیکین بیر حیصه‌سی‌دئییل. بو، مقاله صفحه‌لری (او صفحه‌لر کی مقاله دئییللر) ایحتیوا ائدیر، یادا وضعیت یئرینه مؤوضوع اساسیندا قروپلاشدیریر. بو بؤلمه‌نی مضمون بؤلمه‌لرینده داخیل ائتمیین.\nبو بیر ایزلین بؤلمه دیر. اؤزو اوچون ایلک نووبتده صفحه‌لرین لیستین قورور و ساخلاییر. شابلونلار توسوطیله صفحه‌لری ایزلمه بولمه‌لرینه علاوه ائدیر. اونلار بیلیکلیکین بؤلمه‌لره آیریلماق طرحینین بیر حیصه‌سیندن دئیللر.\nبو بؤلمه ایشلدنلره گیزلیدیر. ایشلدنلر بو بؤلمه‌نی گورمک اوچون ترجیحلر صفحه‌سینده عوض ائده بیلرلر (گورونوش←گیزلی بؤلمه‌لری گوستر).\nبو بؤلمه‌لر «چوخ دیقت» طلب ائدن صفحه‌لرین سیاهیسینی ایزله‌مک، یاراتماق و تشکیل ائتمک اوچون ایستیفاده ائدیله بیلر (مثلا، کوهنلمیش سینتکسلردن ایستفاده ائدن صفحه‌لر)، و یا کیمینسه ان قیسا زاماندا دییشیکلیک ائدیلمه‌سی لازیم اولا بیلر.\nبو بؤلمه‌لر همچینین عوضولرینی و یا آلت-بؤلم��‌لری داها بؤیوک و داها ثمرلی لیستده بیرلشدیرمه‌یه خیدمت ائدیر (discriminated by classifications).\nآلت‌بؤلمه‌لر\nبۇ بؤلمه‌ده، جمعی ۷-دن، آشاغیداکی ۷ آلت‌بؤلمه واردیر.\nنامعلوم بوش پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر‏ (۷٬۴۴۱ ص)\nنامعلوم پارامترلرله اینستاقرام ایستیفاده ائدن صفحه‌لر‏ (بوش)\nنامعلوم پارامترلری اولان اؤلکه معلومات قوتوسوندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر‏ (۶۹۰ ص)\nنامعلوم پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر‏ (۲٬۰۴۵ ص)\nنامعلوم پارامترلری اولان رسمی وب سایتدان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر‏ (۱ ص)\nنامعلوم پارامترلری اوْلان تلویزیون کانالی معلومات قوتولاریندان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر‏ (۵ ص)\nنامعلوم پارامترلری اوْلان معلومات قوتوسو طیبی وضعیتیندن ایستیفاده ائدن صفحه‌لر‏ (۱۴۵ ص)\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بؤلمه:سیلینمیش_و_یا_یونلاندیریلمیش_شابلون_اوچون_نامعلوم_پارامترلر_بؤلمه‌سی&oldid=1512748»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nنامعلوم پارامترلر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nگیزلی بؤلمه‌لر\nایزلین بؤلمه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ مارس ۲۰۲۲، ‏۰۳:۲۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":470,"character_repetition_ratio":0.13,"word_repetition_ratio":0.067,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":99498.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"S ən ای Mələkutun Rəbbi! هرچند بیز سیسم بیر یورد توپلاشمیشیق، لاکین بیزیم مفتون و رهکلریمیز سئنین مَههببتیندن اوسونلانمیشدیر و سئنین پارلاق و زونون بیشیر هیئالار. زئف د اولساق، سئنین قؤدرت و قوووتینین زؤهورلارینی گؤزلیریک؛ heç bir imkanı və vəsаiti olmayan fəqir də olsaq, yenə də Sənin Səmavi xəzinəndən sərvət alırıq; ق تره د اولساق، یئن د سئن مکسسوس دریالار دریاسیندان بیهرهلنیریک; زره د اولساق، یئنین ئن ایشیقلی گؤنهسینین جئلالی ایچینده پاریلدییریق.\nسهن ای بیزیم پیرویردیگاریمیز! Özün kömək OL کی، buraya toplanmış hər kəs یانان بیر سام، hər kəs بیر cazibə MƏRKƏZİ، hər kəs Sənin Mələkutunun بیر carçısı اولسون، تا کی، nəhayətdə، BIZ بو فانی dünyanı Sənin Cənnətinin aynadakı əksinə çevirək.","num_words":254,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.49,"perplexity_score":59755.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۸ آبان، ایران تقویمینده ایلین ۲۲۵-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۴۰ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۴۱ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"من چؤل یولویلا گئدیردیم. اؤزومدن خصوصی ماراق-فیلان اولمادان سوروشوردوم – اوکلاهومادایاممی، تئخاصدایاممی، یوخسا ادبیاتچیلارین جاه-جالال آدلاندیردیقلاری یئردیرمی. نه ساغدا، نه سولدا ایشیق گؤرونوردو. اوللر ده اولدوغو کیمی، ائمیلیو اوریبئنین گئت-گئده داها اوجادان، داها آیدین سسلنن میصراع‌لارینی پیچیلداییردیم. برازیلییا یاخینلیغینداکی اوجسوز-بوجاقسیز وسوسه‌لی دوزنلیکلرین اورتاسیندا یول گوجله سئچیلیردی. یاغیش دامالاماغا باشلادی. قفیلدن ایکی یوز، یاخود اوچ یوز مترلیکده ایشیقلی پنجره گؤردوم. ائو آلچاق، دؤردکونج ایدی، آغاجلارین آرخاسیندا گیزلنمیشدی. قاپینی ائله اوجابویلو بیر آدام آچدی کی، دئمک اولار، قورخدوم. او، باشدان-آیاغا قارا پالتار گئیینمیشدی، فیکیرلشدیم کی، بورادا کیمیسه گؤزله‌ییرلر. قاپی آچیق ایدی.\nبیز تاختا دیوارلی اوزون اوتاغا گیردیک. ساریمتیل ایشیق سالان لامپا تاواندان آسیلمیشدی. ماسا منی بیر قدر تعجبلندیردی. اونون اوستونده قدیم قراوورالاری نظره آلماساق، ایلک دفعه‌‌ گؤردویوم سو ساعتی واردی. آدام اوستول گؤستردی.\nاونا بوتون دیللرده مراجعت ائله‌دیم، آمما هئچ نه باشا دوشمه‌دی. اؤز نوبه‌سی گلنده‌سه لاتین دیلینده دانیشدی. من مکتبده اؤیر‌ندییم بیلیکلری جانلاندیرماق اوچون یادداشیمی توپلادیم، ‌صحبته حاضرلاشدیم.\n– گئییمیندن گؤرورم، -او، منه دئدی، – باشقا عصردن گلمیسن. موختلیف‌دیللی‌لیک موختلیف‌بیلیکدن، عینی زاماندا محاربه‌‌لردن دوغولوب. آمما دونیا لاتین دیلینه قاییدیب. بعضیلری هله قورخورلار کی، او، یئنیدن کورلانیب فرانسیز، لئموزین، یاخود پاپیامیئنتو دیللرینه چئوریلر، آمما بو بدبختلیک تئزلیکله گلمه‌یه‌جک. یئری گلمیشکن، نه اولانلار، نه ده اولاجاقلار منی ناراحات ائله‌ییر. من سوسدوم، او ایسه علاوه‌‌ ائله‌دی:\n– اگر باشقاسی‌نین نئجه یئدیینه باخماقدان اییرنمیرسینیزسه، منیمله یئمک یئیرسینیزمی؟\nآنلادیم کی، او، چاشقینلیغیمی سئزیب، راضیلاشدیم. یان قاپیلاری اولان دهلیزه کئچیب، هر شئیین مئتالدان دوزلدیلدیی مطبخه گیردیک. مجمه‌ییده آخشام یئمه‌یی ایله، جامدا بیشیریلمیش قارغیدالی، اوزوم سالخیمی، دادیندان منه انجیری خاطرلادان تانیمادیغیم مئیوه‌لر، سو دولو ایری بارداق، قاییتدیق. ائو صاحبی‌نین اوز جیزگیلری کسکین، گؤزلری‌نین ایفاده‌سی تصویر اولونمایاجاق درجه‌‌ده غریبه‌یدی. بیر داها هئچ واخت گؤره بیلمه‌دییم بو سرت، سولغون اوزو اونوتمایاجاغام. آدام دانیشاندا ال-قولونو اویناتمیردی.\nلاتین دیلی‌نین ائتیکاسی ال-قولومو باغلاییردی، آمما، هر حالدا، سوروشماغی قطع ائله‌دیم.\n– قفیل گلیشیم سنی تعجبلندیرمه‌دی؟\n– یوخ، -او جاواب وئردی، – بو جور گلیشلر آیدا-ایلده بیر دفعه‌‌ اولور. اوزون سورمور: صاباح، ان اوزاغی، ائوده اولاجاقسان.\nاونون ایناملی سسی منی ساکیتلشدیردی. اؤزومو تقدیم ائله‌مه‌یی لازیم بیلدیم.\n– ائدواردو آسئوئدو. ۱۸۹۷-جی ایلده بوئنوس-آیرئس شهرینده دوغولموشام. یئتمیش یاشیم وار. انگلیس و آمریکا ادبیاتینی تدریس ائله‌ییرم، فانتاستیک حکایه‌لر یازیرام.\n– یادیمدادیر، ایکی فانتاستیک حکایه‌نیزی ماراقلا اوخوموشام، -جاواب وئردی. – چوخلاری‌نین حقیقی سایدیغی کاپیتان لئمیوئل قوللیوئرین سیاحتی و «سومما تئولوگیاسی» آمما فاکتلار باره‌ده دانیشمایاجاغیق. داها فاکتلار کیمسه‌یه تأثیر ائلمیر. بو یالنیز اویدورمالار، ملاحظه‌لر اوچون چیخیش نقطه‌‌لریدیر. مکتبلرده بیزی هر شئیدن شبهه‌لنمه‌یی، اونوتماغی باجارماغی اؤیره‌دیرلر. هر شئیدن اول، شخصی، فردی شئیلری اونوتماغی.\nبیز آخان زامان ایچریسینده یاشاییریق، آمما ادبیات نقطه‌ی-نظریندن یاشاماغا چالیشیریق. کئچمیشدن بیزه تک-توک آدلار قالیر، آمما اونلار نیطقیمیزدن یان اؤتور. بیز لازیمسیز دقیقلشدیرمه‌لردن یان کئچیریک. نه خرونولوگی��ا، نه تاریخ وار. استاتیستیکا دا یوخدور. دئدین کی، سنین آدین ائدواردودور. سنه اؤز آدیمی دئیه بیلمرم، چونکی منی «آدسیز» آدلاندیریرلار.\n– بس آتانین آدی نه دیر؟\n– اونون آدی یوخ ایدی.\nدیواردا رف گؤردوم. کتابلاردان بیرینی اللها توککول آچدیم. حرفلر آیدین، نامعلوم ایدی، الله یازیلمیشدی. اونلارین دؤردکونج فورمالاری منه یالنیز سیتاییش یازیلاریندا استفاده اولونان رونی یازیلاری خاطرلادیردی. فیکیرلشدیم کی، گله‌جه‌یین آداملاری نینکی داها اوجا، هم ده داها باجاریقلییدیلار. غیری-ارادی کیشی‌نین اوزون نازیک بارماقلارینا باخدیم. سونرا ائشیتدیم:\n– ایندی هئچ واخت گؤرمه‌دیینی گؤره‌جکسن، او، مورون ۱۵۱۸-جی ایلده بازئلده نشر اولونموش، بیر چوخ صحیفه‌‌لری، قراوورالاری اولمایان «اوتوپییا»سی‌نین بیر نوسخه‌سینی منه وئردی.\nاؤزومدن راضی حالدا دیللندیم:\n– بو، چاپ نشریدیر. بو قدر قدیم، قییمتلی اولماسا دا، بونلاردان ائوده ایکی میندن آرتیقدیر. -سونرا آدینی اوجادان اوخودوم.\nاوگولدو.\n– ایکی مین کتابی هئچ کس اوخویوب قورتارا بیلمز. یاشادیغیم دؤرد یوز ایل عرضینده یاریم دوجونونو ده اوخویا بیلمه‌دیم. بوندان باشقا، یئنیدن اوخوماق اوخوماقدان واجیبدیر. ایندی چوخدان لغو اولونموش چاپ بشریتین دهشتلی خسته‌لیکلریندن بیرییدی، چونکی کیمسه‌یه لازیم اولمایان متنلری عاغیلسیزجاسینا چوخالتماغا امکان وئریردی.\n– منیم ماراقلی کئچمیشیمده، -جاواب وئردیم، – غریبه عاغیلسیزلیق حؤکم سوروردو: هر گون سحردن-آخشاماجان باش وئرن بوتون حادثه‌‌لری بیلمه‌مک روسوایچیلیق ساییلیردی. پلانئت کانادا، برازیلییا، ایسوئچره کونقوسو، عمومی بازار کیمی کابوس بیرلیکلرله دولموشدو.\nدئمک اولار، هئچ کس بو پلاتونیک بیرلیکلرین اولکی تاریخینی بیلمیردی، آمما بو، گؤزل ایدی، معلملرین سون کونقرئسی، دیپلوماتیک مناسیبتلرین کسیلمه‌سی‌نین سببلری، کاتیبلرین کاتیبلری‌نین بو ژانرا خاص اولان فورموله‌لرین مودریک یایغینلیغییلا ترتیب ائله‌دیکلری پرزیدنت مکتوبلاری باره‌ده ان خیردا تفررواتلاردان آسان خبردار اولموشدوم. هر شئی اونودولماق اوچون اوخونوردو، چونکی بیر-ایکی ساعتدان سونرا کؤهنه‌نین قاباغینی یئنی تریویزملر کسیردی. بوتون مشغولیتلردن سیاست، شبهه‌سیز، ان گؤرکملی عمومی فعالیت ایدی. سفیرلری، ناظرلری، ائله بیل، شیکست آداملار کیمی موتورسیکلتلرله، ظالم، سرت گؤزتچیلرله احاطه‌‌ اولونموش، آجگؤز فوتوقرافلارین احتیاطلاندیردیغی اوزون، گور-گور گورولدایان اوتوموبیللرده گزدیریردیلر. همیشه آنامین دئدیی کیمی، ائله بیل، آیاقلارینی کسمیشدیلر. شکیل، چاپ اولونموش سؤز اشیالاردان داها گئرچک ایدی. یالنیز چاپ اولونانلار حقیقی ساییلیردی. ائسسه‌ ائست پئرجیپی اؤزونه‌مخصوص حیات کونسئپسییامیزین پرینسیپلری، واسطه‌‌لری، مقصدلری بئله‌یدی. منیم کئچمیشیمده آداملار ‌ساده‌لوح ایدیلر، اونلار اینانیردیلار کی، اگر استحصالچی بئله دئییرسه، دایم بونو ادعا ائله‌ییرسه، مال اعلادیر. دئمک لازیمدیر، تئز-تئز اوغورلوق اولوردو، بونونلا بئله، هامی بیلیردی کی، پولا صاحب اولماق نه بؤیوک خوشبختلیک، نه درین راحتلیق گتیریر.\n– پول؟ -او، تکرار ائله‌دی. – ایندی آرتیق دؤزولمز اولاجاق بو جور کاسیبلیقدان، یاخود اییرنجلیین ان هیددتلندیریجی فورماسی ساییلاجاق بو ج��ر زنگینلیکدن اذیت چکنلر یوخدور. هامی خیدمت ائله‌ییر.\n– راوین کیمی، -دئدیم.\nاو، دئیه‌سن، باشا دوشمه‌دی، داوام ائله‌دی:\n– آرتیق شهرلر یوخدور. ماراق اوزوندن تدقیق ائله‌دییم بایابلانکی‌نین خارابالیقلارینا گؤره چوخ شئی ایتیریلیب. مولکیت اولمادیغیندان واریثلیک ده یوخدور. اینسان، یوز یاشاجان فورمالاشاندا اؤزونه ده، اؤز تنهالیغینا دا دؤزمه‌یه حاضردیر، چونکی آرتیق اوندا یئگانه اوغلونو بؤیودور.\n– یئگانه؟\n– هه. تک بیرجه اوغلونو. اینسان نسلینی آرتیرماق لازیم دئییل. بعضیلری فیکیرلشیر کی، اینسان کایناتین درکی‌نین ایلاهی سیلاحیدیر، آمما ایلاهی‌نین اؤزونون اولوب-اولمادیغینی کیمسه امینلیکله سؤیله‌یه بیلمز. منجه، ایندی بوتون اهالی‌نین قیسمن، یاخود عینی زاماندا انتحارینا گتیریب چیخارا بیله‌جک فایدالار، ایتکیلر مذاکره اولونور. آمما موضوع‌یا قاییداق.\nباشیمی ترپتدیم.\n– یوز یاشا چاتاندا فردیت سئوگینی ده، دوستلوغو دا یئتیشدیره بیلر. بوندان سونرا اونو خسته‌لیک، اؤلوم قارشیسیندا قورخو تهدید ائلمیر. او، صنعتلردن بیرییله، فلسفه‌یله، ریاضیاتلا مشغول اولور، یاخود اؤز-اؤزویله شاهمات اویناییر. ایسته‌سه، اؤزونو اؤلدوره بیلر. اینسان اؤز حیاتی‌نین، اؤز اؤلومونون صاحبیدیر.\n– بو، ایقتیباسدیر؟ -اوندان سوروشدوم.\n– شبهه‌سیز. بیزه آرتیق ایقتیباسدان باشقا بیر شئی قالماییب. دیلیمیز، ایقتیباس سیستمیدیر.\n– بس دؤوروموزون بؤیوک حادثه‌‌سی، مکاندا اوچوشلار باره‌ده نه دئیرسن؟ -دئدیم.\n– آرتیق نئچه یوز ایللردیر کی، شبهه‌سیز، گؤزل اولان بو جور یئردَییشمه‌لردن بویون قاچیرمیشیق. آمما هئچ واخت «بورادا»، «ایندی» آنلاییشلاریندان ایمتینا ائله‌یه بیلمریک.\nسونرا تبسّومله علاوه‌‌ ائله‌دی:\n– بوندان باشقا، هر هانسی سیاحت، پلانئتدن-پلانئته‌می، یوخسا قونشو قصبه‌‌یمی، مکاندا یئردَییشمه‌دیر. سیز بو ائوه گیرنده مکان یئردَییشمه‌لریندن بیرینی ائله‌دینیز.\n– البته‌‌، -دئدیم. – هم ده کیمیوی مادده‌لر، اؤلوب-گئدن حئیوانلار باره‌ده ده چوخ دانیشمیشیق.\nآمما کیشی آرخاسینی منه چئویریب شوشه‌دن باییرا باخدی.\nباییردا سوکوتا غرق اولموش قار، آی آلتیندا دوزنلیک آغاریردی.\nسوال وئرمه‌یه جسارت ائله‌دیم:\n– بس سیزده موزه‌یلر، کتابخانالار وار؟\n– یوخ. بیز یالنیز ائلئگییا یازماغا یارایان کئچمیشی اونوتماق ایسته‌ییریک. بیزده خاطیره گونلری، یوز ایللیک یوبیلئیلر، اؤلنلرین شکیللری یوخدور. هر کس احتیاج حیسّ ائله‌دیی علملری، صنعتلری اؤز ایسته‌یینجه انکشاف ائتدیرمه‌لیدیر.\n– دئمه‌لی، هر کس اؤزو اوچون بئمارسل سوو، اؤزو اوچون عیسی مسیح، اؤزو اوچون آرخیمئددیر؟\nاو، دینمزجه راضیلاشدی، منسه سورغو-سوالیمی داوام ائتدیردیم:\n– بس حؤکومتلر نولدو؟\n– عنعنه‌‌یه گؤره، تدریجن استفاده‌دن چیخدی. اونلار سئچکیلر، محاربه‌‌لر اعلان ائله‌ییردی، وئرگیلر ییغیلیر، املاکلار موسادیره اولونور، حبسلر کئچیریلیر، سئنزورا تطبیق ائدیلیر، یئر اوزونده هئچ کس اونو سایا آلمیردی. مطبوعات اونلارین بَیاننامه‌لرینی، شکیللرینی چاپ ائله‌مه‌دی. سیاستچیلر اؤزلرینه لاییقلی مشغولیت آختارماق مجبوریتینده قالدیلار؛ بعضیلری یاخشی کومیک، او بیریلری یاخشی تورکچاره‌چی اولدولار. اصلینده، هر شئی، حکایمده‌کیندن داها مورّکّبدیر.\nاو، ب��شقا طرزده داوام ائله‌دی:\n– من اؤز ائویمی بوتون ائولر کیمی تیکدیم. مئبئلی دوزلتدیم. اوزلرینی گؤرمه‌دییم یئنی آداملارین مندن یاخشی اکه‌جکلری تارلانی اکدیم. سنه بعضی شئیلر گؤستره بیلرم.\nاونون آردینجا قونشو اوتاغا کئچدیم. او، بورادا دا تاواندان ساللانان لامپانی یاندیردی. کونجده آزسیملی آرفا نی گؤردوم. دیوارلاردا ساری رنگ چالارلاری‌نین اوستونلوک تشکیل ائله‌دیی دؤردکونج، دوزبوجاقلی تابلولار گؤردوم.\n– بونلار منیم اثرلریمدیر.\nتابلولاری نظردن کئچیردیم، گونشین چیخماسینی تصویر ائله‌ین، یاخود خاطرلادان سونسوزلوقدان عبارت اولان ان بالاجاسی‌نین قارشیسیندا دایاندیم،\n– خوشونا گلیرسه، گله‌جک دوستون حاققیندا خاطیره کیمی گؤتوره بیلرسن، -یئکنسق سسله دئدی.\nمینّتدارلیق ائله‌دیم، آنجاق دقتیمی باشقا تابلولار چکدی. دئمزدیم کی، بَیاض ایدی، آمما آغیمتیلدی.\n– اونلار سنین قدیم گؤزلری‌نین گؤره بیلمه‌یه‌جه‌یی رنگلرله چکیلیب.\nبارماقلار آستادان آرفانین سیملرینه توخوندو، منسه آیری-آیری سسلری گوجله سئزدیم. ائله اوندا دا قاپی دؤیولدو.\nائوه بیر اوجابویلو قادین، اوچ، یاخود دؤرد کیشی گیردی. فیکیرلشمک اولاردی کی، اونلارین هامیسی قوهومدو، یاخود زامان هامیسینی اوخشار ائله‌میشدی. ائو صاحبی اولجه قادینا اوز توتدو:\n– بیلیردیم کی، بو گئجه سن ده گله‌جکسن. نیلسی گؤره بیلیرسن؟\n– آخشاملار هردنبیر. او، هله ده رسّاملیغا دالیب.\n– اومید ائله‌یک کی، اوغول آتاسیندان داها آرتیق اوغور قازاناجاق.\nالیازمالاری، تابلولاری، مئبئللری، قاب-قاجاغی -هامیسینی بو ائودن چیخاردیلار.\nقادین کیشیلرله بیرگه چالیشیردی. اونلارا، دئمک اولار، کؤمک ائله‌مه‌یه امکان وئرمه‌ین ضعیفلییمدن اوتانیردیم. کیمسه قاپینی اؤرتمه‌دی، شئی-شویله یوکله‌نیب چیخدیق. دامین ایکی‌مایللی اولدوغونو سئزدیم.\nاون بئش دقیقه گئدندن سونرا سولا دؤندوک. یاخینلیقدا یوخاریسیندا قوببه اولان قول‍له کیمی بیر شئی گؤردوم.\n– کرئماتوریا دیر، -کیمسه دیللندی. – ایچریسینده اؤلوم کامئراسی یئرلشیر. دئییرلر، اونو آدولف هیتلر آدلی بیر فیلانتروپ کشف ائله‌ییب.\nبویو آرتیق منی تعجبلندیرمه‌ین گؤزتچی قاباغیمیزدا بارماقلیغی آچدی. صاحبیم بیر نئچه سؤز پیچیلدادی. ایچری گیرمزدن اول الینی یئلله‌ییب وداع‌لاشدی.\n– یئنه قار یاغاجاق، -قادین دیللندی.\nمئخیکو کوچه‌سینده‌کی ایش‌یئریمده ایندی پلانئته داغیلمیش ماتئریاللارلا… مین ایلدن سونرا… کیمینسه چکه‌جه‌یی کتان ساخلاییرام.","num_words":2444,"character_repetition_ratio":0.021,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":104048.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"حیاتینی ایتیره‌نلره الله‌دان رحمت دیله‌ییر، قارداش پاکیستان خالقینا و حکومتینه باش‌ساغلیغی دیلکلریمیزی چاتدیریریق\"\n18.04.2024 ~ 21.05.2024\n2129072\nتورکیه، پاکیستانین پنجاب، بلوچیستان و خیبر پختونخوا ایالتلرینده میدانا گلن سئل فاجعه‌سینده حیاتینی ایتیره‌نلر اوچون بو اؤلکه خالقینا و حکومتینه باش‌ساغلیغی دیله‌دی.\nخاریجی ایشلر باخانلیغی، پاکیستاندا میدانا گلن سئل فاجعه‌سینه باغلی یازیلی آچیقلاما یاییملادی.\nآچیقلامادا، پاکیستانین پنجاب، بلوچیستان و خیبر پختونخوا ایالتلرینده‌کی سئل فاجعه‌سینده یاشانان جان ایتکینلریندن درین کدر دویولدوغو ایفاده ��ئدیله‌رک، \"حیاتینی ایتیره‌نلره الله‌دان رحمت دیله‌ییر، قارداش پاکیستان خالقینا و حکومتینه باش‌ساغلیغی دیلکلریمیزی چاتدیریریق\" ایفاده‌سینه یئر وئریلدی.\nپنجاب، بلوچیستان و خیبر پختونخوا ایالتلرینده ۱۳ آوریلده باشلایان شدتلی یاغیش و ایلدیریم دۆشمه‌سی نتیجه‌سینده ۶۳ نفر حیاتینی ایتیرمیشدی.\nیاغیشلارلارین یول آچدیغی سئللرده چوخ ساییدا ائو زیان گؤررکه‌ن آلت یاپیدا دا جدی تخریبات میدانا گلدیگی بیلدیریلمیشدی.\nاتیکتلر: #باش‌ساغلیغی , #تورکیه , #فاجعه , #سدل , #پاکیستان , #پنجاب , #بلوچیستان , #خیبر پختونخوا\nایلگیلی‌لی خبرلر\nایکی تروریست نقطه عملیاتییلا ضررسیز حالا گتیریلدی\n24.05.2024\nمیتین هؤرگوت ایچریسینده‌کی آژانلاری سایه‌سینده ۲ تروریستین هؤرگوت اوست ایداره‌چیلرینین تاپشیریقلارینی منتقل ائتمک اوزره گئجه ساعاتلاریندا حرکته گئچه‌جکلری اؤیرنیلدی\nبیرلشمیش عرب امیرلیکلریندن تورکیه‌نین ابوظبی سفیرینه موکممللیک موکافاتی\n24.05.2024\nسفیر تونچ‌ار: موکممللیک موکافاتی، خیدمت ائتمکدن شرف دویدوغوموز تورکیه ایله بیرلشمیش عرب امیرلیکلری آراسیندا «موکممل علاقه‌لری» تمثیل ائدیر\n10 پ‌ک‌ک\/ی‌پ‌گ ترورچوسو ضررسیزلشدیریلیب\n24.05.2024\nمیللی مودافیعه ناظیرلیگی: هئچ بیر یئرده ترورا و ترورچویا کئچید یوخدور!\nاؤنال، آمریکا ایله تۆرکیه آراسینداکی \"ساغلام دوستلوعو\" گلیشدیرمه سؤزو وئردی\n24.05.2024\nتۆرکیه‌نین واشینگتن ائلچیسی اؤنال: باشکند واشینگتونداکی آماجیم بو ساغلام دوستلوغو و امکداشلیغی گلیشدیرمک، ایللر ایچریسینده آمریکا ایله گلیشدیره‌بیلدیگیمیز ساغلام ایلیشکیمی داها دا ایر‌لییه آپارماقدیر\n2129072\nتورکیه‌دن پاکیستانا باش‌ساغلیغی\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/e910\/6dd0\/59f8\/6589235455f56.jpg?time=1716801769\n\/turki\/twrkhyh\/2024\/04\/18\/twrkhyhdn-pkhystn-bshsglygy-2129072\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":637,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.057,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.003,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":70663.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ابوالفضل قدیرقولو اوغلو ائلچی بَی (ابوالفضل علییئف) ۲۴ ژوئن ۱۹۳۸- جی ایلده ناخچیوان موختار جومهوریتینین اوردوباد رایونونون کلکی کندینده آنادان اوْلموشدور.\n۱۷ ژوئن ۱۹۹۲- جی ایل تاریخدن بیر سپتامبر ۱۹۹۳ -جو ایله قده ر قوزئی آذربایجان جومهوریتینین پرزیدنتی اولاراق خیدمت ائتمیشدیر.[۱]\nکیتابلاری[دَییشدیر]\nتولنوغوللاری دؤولتی- ایستانبول، ۱۹۹۷ - ISBN 9754372152\nبوتؤو آذربایجان یولوندا - ایستانبول (۱۹۹۸)، باکی (۲۰۰۴)\nموستقیللیک: ایکینجی جهد - باکی (۲۰۰۱)\nسیز خالقین سئوگیسی ایله حاققا چاتاجاقسینیز - باکی (۲۰۰۱)\nخاریجی کئچیدلر[دَییشدیر]\nآزادلیق رادیوسو\nشابلون:Dövlət xadimi\nابولفضل ائلچی به ی (24 ژوئن 1938 - 22 آوقوست 2000) — آذربایجانین دؤولت، سیاسی و ایجتیماعی خادیمی، موخالیف، آذربایجان خالق جبهه سی نین لیدئری و آذربایجان جومهوریتی نین ایکینجی پرزیدنتی. آذربایجان تاریخینده خالق طرفیندن، دئموکراتیک سئچکیلر یولو ایله سئچیلن ایلک پرزیدنت. آذربایجان جومهوریتی‌نین ایکینجی پرئزیدئتی اوْلموشدور. هم موباریزه آپاردیغی دؤنمده و همده پرزیدنت‌لیک دؤنملرینده «واحید آذربایجان» ایدئیاسینی ایره‌لی سوروب و گؤنئی آذربایجان میلّی فعاللاریندان حیمایه ائتمیشدیر. اونون فیکرینجه گونئی آذربایجانین باشقا بایراغی اولمامالیدیر. عکس حالدا بیر میللتی ایکی‌یه بؤلمه سینه زمین یارانار. قارا آی و اوْلدوزلو اوچ رنگلی بایراغی هم قوزئی آذربایجان‌دا و هم گؤنئی ده ابولفظل ائلچی بی‌ه منسوب ائدیرلر.\nقارا آی و اولدوزلو بایراغا ابولفضل ائلچی بی‌ین موثبت باخیشلی اولماسی حاقدا فاکتلار اوزه چیخیب‌دیر\nحیاتی[دَییشدیر]\nابولفضل قدیرقولو اوغلو علی یئو (ائلچی به ی) 24 ژوئن 1938-جی ایلده ناخچیوان موختار جومهوریتینین اوردوباد رایونونون کله کی کندینده آنادان اوْلوب.\n7 ایللیک اونوسکند مکتبینی بیتیردیکدن سوْنرا اوردوباد شهر 1 سایلی اوْرتا مکتبینده تحصیلینی داوام ائتدیریب 1957-جی ایلده باکی دؤولت اونیوئرسیتئتی نین شرقشوناسلیق فاکولته سی نین عرب فیلولوگییاسی شؤعبه سینه داخیل اوْلوب بورانی بیتیردیکدن سوْنرا (1962) تعییناتلا سسری (SSRİ)هیدرولاییحه اینستیتوتونون باکی شؤعبه سینده ترجومه چی عونوانیندا ایشله میشدیر. 1963-جو ایلین ژانویه‌سینده میصیر عرب جومهوریتینا گؤندریلن ابولفضل بی 1964-جو ایلین اوکیابرینا کیمی اسوان بندی نین تیکینتیسینده ترجومه چی کیمی چالیشمیشدیر. خاریجی اعزامییتدن دؤنه رک 1965-جی ایلده باکی دؤولت یونیوئرسیتئتینین آسپیرانتوراسینا داخیل اوْلوب آسپیرانتورا (یوکسک لیسانس، فوق لیسانس) تحصیلینی 1968-جی ایلده اوغورلا تاماملاییر. \" تولونیلر دؤولتی (868-905) \" قونوسوندا دیسسئرتاسییا (پایان نامه) مودافیعه ائده رک تاریخ علملری نامیزه دی عالیملیک درجه سی آلیر (1969). باکی دوولت یونیوئرسیتئتینین \" آسیا و آفریقا اؤلکه لری تاریخی \" کافئدراسیندا (کرسی) موعلیم و باش موعلیم اولموشدور (1968-1975).\n1975-جی ایلین ژانویه‌سینده آذربایجان دؤولت تهلوکه سیزلیک کومیته سی اونو طلبه لر آراسیندا میلتچی و آنتیسووئت تبلیغاتی آپارماق آدییلا حبس ائدیب 17 جولای 1976-جی ایله دک سیاسی دوستاق اولاراق آزادلیقدان محروم ائدیر. اساساً قاراداغ داش کارخاناسیندا آغیر فیزیکی ایشلره محکوم ائدیلمیشدیر.\nحبسدن بوراخیلدیقدان سوْنرا بیر مودت ایشسیز قالیر. 1976-جی ایلین دسامبریندا آمئا(AMEA) ال یازمالار اینستیتوتوندا کیچیک علمی ایشچی کیمی فعالیته باشلاییر. سوْنرالار بؤیوک علمی ایشچی، شؤعبه مودیری، آپاریجی علمی ایشچی علمی روتبه و وضعیفه لره قدر یوکسه لیر (16.07.1992جی ایله دک).\nسوی آغاجی[دَییشدیر]\n1) ابولفضل (ائلچی بی)\n2) قدیرقولو (ائلچی به یین آتاسی)\n3) مشدی مردان (ائلچییبه یین باباسی)\n4) میر آللی خوجا\n5) میر محمد\n6) میر یوسیف\n7) میر محمد\n8) میر صادیق آغا\n9) میر محمد\n10) سئیید میر موصتافا\n11) سئیید حوسئین\n12) سئیید صالئح\n13) سئیید نورالددین آغا\n14) سئیید شمس الددین\n15) سئیید\n16) سئیید ایسماعیل\n17) سئیید علی\n18) سئیید عابباس\n19) سئیید فخرالددین\n20) سئیید هاشیم\n21) سئیید میر علی خوجا\n22) سئیید فخرالددین\n23) سئیید شرف الددین\n24) سئیید شمس الددین\nسئییدلردن عیبارت اوْلان (بو اوزدن ده اونلارین آدینا \" سئیید \" و \" میر \" دینی تیتوللاری (عونوانلاری) آرتیریلیر) آتا طرفی گونئیدندی. ایلکین اولو بابالاری کؤکجه شاه ایسماعیل ختایی نین سلفلریندن اوْلان شئیخ صدرالددین موسانین (1305-1392) اوروقلارینداندیر. بعضی قایناقلاردا شئیخ صدرالددین شئیخ خوجا علی ده دئییلدییی بیلدیریلیر، بعضی قایناقلارداسا شئیخ خوجا علی نین اونون اوغلو اوْلدوغو گؤستریلیر. بو فیکیرلردن هانسی نین دوغرولوغوندان آسیلی اولمایاراق ابولفضل به یین نسلی محض همین شئیخ خوجا علیدن (و، شئیخ علی خوجا دا آدلانیب) باشلانیر. آنجاق بونو دا دئمک گرکدیر کی، شئیخ علی خوجانین تؤره مه لری نین بو قولوندا شئیخلیک اولمامیشدیر. ابولفضل ائلچی به یین سوی آغاجی اوریژینالی ابولفضل به یین اؤزونده اوْلان سوی آغاجیندا نسلین داوامچیلاری اوْلان 30دان آرتیق آدامین آدی سادالانیر.\nعلمی فعالیتی[دَییشدیر]\nکلاسسیک و موعاصیر عرب دیلینی، ایسلام دینی نین اساسلارینی، شرق اؤلکه لری نین علم، تاریخ، فلسفه و مدنیتینی اینجه لیکله بیلن ان جیدی عالیملردن ساییلان ابولفضل ائلچی به ی آذربایجان تاریخشوناسلیق و شرقشوناسلیغیندا ایندییه دک اؤیره نیلمه یه ن ساحه لرده چوخ دیرلی و اساسلی علمی آراشدیرمالار آپاریب. اونون 40-دان آرتیق سانباللی علمی اثری نشر ائدیلیب. بونلارین ایچریسینده باکی دوولت یونیوئرسیته تینین \" علمی اثرلر \" اینده، آذربایجان میلّی علملر آکادئمیاسی-نین \" خبرلر \" اینده، \" الیازمالار خزینه سینده \" توپلوسوندا و ب. نشرلرده چیخان \" احمد ایبن تولون و تولونیلر دؤولتی نین یارانماسی \" (1967)، \" عابباسیلر خیلافتی نین تنززولو و پارچالانماسینا داییر \" (1968)، \" 9-10-جو عصرلر عرب-میصیر ادبیاتی حاقیندا \" (1971)، \" تولونیلر دؤولتی و قرمتیلر \" (1971)، \" عابباسیلر خیلافتی نین پارچالانماسی و فئودال دؤولتلری نین یارانماسینا دایر \" (1971)، \" 9-جو یوزیللیگین 2-جی یاریسیندا میصیرده صنعتکارلیق و تیجارت \" (1972)، \" حنفی لیک و اونون اساس قایدالاری \" (1986)، \" احمد تانتارانی ماراغی و اونون \" تانتارانیییه \" قصیده سی \" (1987) و ب. بیر چوخ مونومئنتال تدقیقاتلارینی گؤسترمک اولار. گؤرکملی عالیمین بوتونلوکله یئنی دوشونجه لر توپلوسو اوْلان کیتابلاری: \" تولونوغوللاری دؤولتی (868-905) \" (ایستانبول، 1997) و \" بوتؤو آذربایجان یولوندا \" (ایستانبول، 1998) دونیا شرقشوناسلیق علمینه دیرلی تؤحفه دیر.\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ Черный сад. Июнь 1992 – сентябрь 1993 г.г. Эскалация конфликта. http:\/\/news.bbc.co.uk\/hi\/russian\/in_depth\/newsid_4682000\/4682089.stm\nقايناق[دَییشدیر]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ابوالفضل_ائلچی‌بَی&oldid=579536»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nقوزئی آذربایجان جومهور باشقانلاری\nقوزئی آذربایجان سیاستچیلری\nصفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nArticles with hCards\nویکیده اوْلمایان شکیل آمِّا ویکی‌دئتادا مووجود دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۷ اوْکتوبر ۲۰۱۸، ‏۰۸:۳۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکی��اتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1337,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":134636.7,"cluster_detection":-1}