diff --git "a/azb_Arab/new_cc_000004_remove.jsonl" "b/azb_Arab/new_cc_000004_remove.jsonl"
new file mode 100644--- /dev/null
+++ "b/azb_Arab/new_cc_000004_remove.jsonl"
@@ -0,0 +1,619 @@
+{"text":"مدنییت تاریخی، اینسان ذهنی نین اولوشدوردوغو اولقولار (واقیعه لر) بوتونودور. بو بوتونلوک، یالنیزجا یازیلی هؤروتلره (متنلره)، سؤزَل (شیفاهی) سؤیله نجه لره (افسانه لره) یانسیمامیشدیر. موسیقی مئلودیلرینده ده تاریخین مدنی قاتلاری ساخلیدیر. تاریخی، اوزوت (صنعت) اؤلچولری ایله آنلامانین یوللاریندان بیری ده موسیقیدیر. اولقولارین اوزوت اؤلچولری ایله گؤرولوب دویولماسی مئلودیلرله داها اولاناقلیدیر (مومکوندور). بو آچیدان اولوسال موسیقیده تاریخیلیک باغلاری قیریلمازلیغینی قورودوغوندان اینسان بَللگی (ذئهنی) و دویقولاری گیزملی (سیرلی) بیچیمده اسکی اولوملو دَیرلری گونوموزده جانلی توتماغی باشارار. بو آچیدان موسیقی دالغالاریندا تاریخیلیک ساخلیدیر. موسیقیدن درین ذؤوق آلیشیمیزین ندنی ده بو اولسا گرک. چونکو بو ذؤوق دولاییسییلا بیز گونوموزون داریسقاللیغیندان قورتولوب کئچمیشه اوزانیر و گله جگه بویلانا بیلیریک. موسیقی اوزوتوندا (صنعتینده) اولوسال تینین (روحون) و کیملیگین اؤزونو سئیره دالیش اولاناقلاری (ایمکانلاری) گئنیش اؤلچولودور. وارلیغی سسله اؤزومسه مه اولاراق آلقیلایالیم (درک ائده لیم) بونو.\nموغام ایفاچیلیغیندا سسین اؤزونو آنلاملاشدیرما دئنه ییمی (تجروبه سی) چوخ اسکیلره اوزانماقدادیر. سسین دویغو و دوشونجه ده اؤزله ملی (کدرلی) – سئوینجلی ذؤوقه و آنلاییشا دؤنوشمه سی مین ایللره دایانماقدادیر. بیزیم سسه بو قدر ایچدن باغلی اولماغیمیزین دا ندنی بوردا ساخلی اولمالی. بیز سسه اَییلیملی ییک (مئیللی ییک). چونکو سسده اسکی نفسلرین یاشاملاریندان گیزملی آنلام و معنا قالیتیمی (میراثی) ساخلانمیشدیر. بلکه ده سونسوز وارلیغین بیر یئرینده سس سونراسیزلیغا (ابدییته) قدر بارینیب قالیر. سسی مئلودیه، هؤروته (متنه)، تصویره، دویغویا و دوشونجه یه دؤنوشدورمه چابالاری اینسانین ان اسکی اویقار (مدنی) چابالاریندان بیری و ان اؤنَملیسیدیر. سس ده بو دؤنوشوم سورجینده اؤز گلیشیم ائوره لرینی (مرحله لرینی) یاشامیشدیر. بیر چوخ دؤنملرده سس ده دینلرین، مذهبلرین، ایدئولوژیلرین، اینانجلارین و تؤره لرین گؤزَتیمینده (کونترولوندا) اولموشدور. اسکی ایکیچایاراسی (مئسوپوتامیا) اویقارلیقلاریندا دَییشیک تانریلاری چاغیریب چاغریشدیرماغا یؤنلندیریلمیشدیر. داها سونراکی دؤنملرده سس ده ایلاهییاتین گؤزَتیمی آلتیندا توتولموشدور. آنجاق بوتون بو گؤزَتیملره (کونتروللارا) قارشین (رغمن)، سورَکلی (مداوم) اولاراق سس اؤزگور یاشام دویغوسونا جان آتمیشدیر. بو ندنله ده سس تاریخی سورجده اؤزگورلوک ساواشیندا سورَکلی اؤنده اولموشدور. گؤزَتیملر اوزون سوره سسی یاشام دویغوسوندان یوخسون بوراخمیشدیر. تاریخده ائستئتیک درینلیگی اولان سس ایکی دوغرولتودا گلیشمیشدیر: 1. حیات دویغوسوندان یوخسون بوراخیلاراق اویوشدوروجو رولو اوستله نن سس. یالنیز ایلاهییات گؤزَتیمینده اولدوغوندان حبس حیاتی یاشامیشدیر. 2. کیچیک اورتاملاردا و امک مئیدانلاریندا یاشام دویغولاری ایله ایچ-ایچه گلیشن اؤزگور سس اولاناقلاری.\nدوغو اورتا چاغیندا دا بؤیله جه اولموشدور. آذربایجان تاریخینده سسی حبسدن آزاد ائدیب و اونا بوتونویله حیات دویغولاری یوکله ین بؤیوک اوزئییر حاجیبیلی اولموشدور. اوزئییر حاجیبیلی ایله موغام سسی حیات دویغولاری ایله دولدورولموش، موغام اوزوتونداکی (صنعتینده کی) سس تام اؤزگورلوگونه قوووشدوغو اوچون اوپئرایا دا گیره بیلمیشدیر. اوزئییر حاجیبیلی ایستعدادی موغاماتی تاریخ بویو دیله دیگی آزادلیغینا قوووشدورا بیلمیشدیر. درگاهلاردا اینسانلارین دویغولارینی اویوشدوروب سؤندوره رک مرثیه آراجی اولان موغاملار حاجیبیلی یارادیجلیغی ایله اینسانلارا اؤزگووَن (اطمینان) و ائستئتیک درینلیک ایچرن ذؤوق یاشاتمیشدیر. تابولارین زیندانیندان قورتولوشو دولاییسییلا موغام اوپئرا کیمی مودئرن موسیقی آلانلارینا دا سیچرایا بیلمیشدیر. آذربایجان مکانینداکی موغام حیاتی ایران باشدا اولماقلا بیر چوخ اؤلکه لری اؤز ائتکیسی آلتینا آلمیشدیر. حاجیبیلی نین باشلاتدیغی دئوریم سونراسیندا آذربایجان موسیقیسی اؤزونه اؤزگو (مخصوص) ائوریم (تکامول) ائوره لرینی (مرحله لرینی) یاشامیشدیر. بیز بیر ائوره اوزَرینده دورماق ایسته ییریک. عالیم قاسیموو ائوره سی.\nعالیم قاسیموو ایفاچیلیغی اؤزلوگونده گئنیش آراشدیرما قونوسودور. چونکو اوزون زاماندیر قاسیموو ایفاچیلیغی آذربایجان دینله ییجیلری باشدا اولماقلا بوتون دونیایا سسلنمکده دیر. دینله ییجیلر عالیمین سسینی دینلرکن ایچلرینده بیر دیکسینیش، بیر اویانیش حیسس ائتمکده دیرلر. بونون باشلیجا سببی قاسیموو ایفاچیلیغی نین چلیشکیلردن (تضادلاردان) آرینمیش اولماماسی، داها درین چلیشکیلر ایچرمه سیدیر (ائحتیوا ائتمه سیدیر). حاجیبیلی نین موسیقیمیزده باشلاتدیغی مودئرنلشمه دالغالاری قاسیموو ایفاچیلیغیندا زیروه یه چاتمیشدیر. چونکو قاسیموو نفه سینده دونیا سسلری نین، دونیا موسیقیسی نین ائتکیلرینی، یانسیمالارینی دویماق مومکوندور. سس گئرچک آنلامدا اؤز اولکوسَل (ایدئال) آزادلیغینا قوووشموش اولور. دینله ییجی ده بو سس دولاییسی ایله خیالی و اینانیلماز ایچ آزادلیغینا قوووشدوغو اوچون عالیمی دینله مکدن یورولمور. یاخشی صنعت اثری تضادلاری گؤسترن و یا تضادلاری چؤزموش اولان بیر اثری دئییلدیر. اوستون صنعت اثری اؤز یاپیسیندا دا چلیشکی نین وار اولدوغونو گؤسترمه لیدیر. چؤزولمه ین چلیشکیلری. عالیمین ایفاچیلیغیندا ایچ-ایچه گیرمیش تضادلاری بیلیجآلتیمیزدا حیسس ائدیریک. چلیشکیلی (تضادلی) دویغولارین بیلینجالتیمیزدا اورتایا چیخیشی بیزی ایچ دئوریمه حاضیرلار. تضادلی دویغولارین دیالئکتیک گلیشمه سی ائستئتیک قاوراییجیلیق اولاناقلاریمیزی درینلشدیرَر. عالیم قاسیموو صنعتینده ان اؤنملی گؤزه چارپان اوستونلوک بودور. بو اؤزللیک باشقا ایفاچیلاردا چوخ ضعیف ایکن، عالیم ایفاچیلیغیندا ان یوکسک یئرده دیر. عالیم قاسیموو ایفاچیلیغی بیزده چلیشکیلی ذؤوق درینلیگی یارادیر. بیر کز (دفعه) دینله مک یئترلی اولمور. ایچیمیزده کی گیزملی چلیشکیلرین اولوشدوردوغو سورولارا جاواب بولماق اوچون یئنیدن عالیمی دینله مه احتییاجی اورتایا چیخیر. گئرچک و اؤزگون (اوریژینال) بیر اوزوت (صنعت) سورَکلی چئوره سی نین، تاریخین، کولتورون باسقیسی آلتیندا حیسس ائدر اؤزونو. بو باسقیلار چؤزومسوز چلیشکیلر اولاراق اوزوت یاپیتی نین (اثرینین) یاپیسیندا (ساختاریندا) آچیقجا گؤرونر. سسین اؤزگورلوک آختارماسی اینسانین اؤزگورلوک آختاریشی ایله اؤزدئشدیر (عئینیدیر). اینسان روحو دا کندیسینی چئوره نین، کولتورون، تاریخین باسقیسیندان قورتارماق ایستر. عالیم قاسیموو ایفاچیلیغینداکی سسین اوستون اؤزگورلوک آرام�� آماجلاری ایله دینله ییجی روحونون دا عئینی اؤزگورلوگو آراماسی اؤرتوشدویوندن، عالیم ایفاچیلیغی ایله دینله ییجی آراسیندا امکداشلیق ایلیشکیلری شکیللنمیش اولور. یعنی عالیم قاسیمووون ایفاچیلیغیندا دینله ییجی نین رولو وار. بو ایلیشکیلر گؤرونمز گیزملی بیچیمده برقرار اولور. گیزملی ائنئرژی آلیش- وئریشی.\nکوتله موسیقیسی حاققیندا آز- چوخ هر کسین بیلگیسی واردیر. بیر نئچه گونلوک کوتله طرفیندن توکه تیلدیکدن (مصرف ائدیلدیکدن) سونرا عؤمرو سونا ارَن موسیقی تورلری. عالیم قاسموو سسی نین چکیمی (جازیبه سی) کوتله نی ده داها اوستون ذؤوق آتموسفئرینه یوکسلده جک اؤلچوسوزلوکده دیر. کوتله موسیقیسی نین اؤته سینده اولوشوب اولقونلاشان موسیقی اوزوتو اینسان، یاشام و وارلیق اوچگه نینده (موثللثینده) اورتایا چیخار. بؤیله بیر آماج دوغرولتوسوندا بیچیمله نن موسیقی چاغلار بویونجا ائتکینلیگینی (فعالییتینی) سوردورَر. هیند موسیقیسی نین سئویملیلیگی ده بو اوزدن اولسا گرک. بو موسیقی تورونون ایفاچیسی دینله ییجینی ده بیر ایچ سئییرجی اولاراق گؤرور. بورادا دینله ییجی، یالنیزجا دینله ییب ذؤوق آلان ائدیمسیز (عملسیز) نسنه کیمی دئییلدیر. گئرچک موسیقی یاپیتی نین دینله ییجیسی دینله ییب ذؤوق آلما دویقوسونون اؤته سینده هم ده ایفاچی ایله بیر یئرده موسیقی یاپیتی نین (اثرینین) یارادیجیسی کیمی اورتایا چیخار. قاسیموو دینله ییجیده بو یئته نه یی تحریک ائدن بیر ایفاچی کیمی قارشیمیزدادیر. دینله ییجی، قاسیموو سسی نین دالغالارینا اؤز یارادیجی ائنئرژیسینی یوکله یه رک ایفاچینی یالنیز بوراخماق ایستمیر. آلمان فیلوسوف آدورنو «مودئرن موسیقی نین فلسفه سی» آدلی کیتابیندا بونو «موزیکال پراکسیس» آدلاندیریر. موزیکال پراکسیس، یعنی دینله ییجی نین موزیکال بیچیمین یارانماسیندا اوستلندیگی، اوزَرینه آلدیغی رول. دینله ییجی ایله ایفاچی نین آراسینداکی گیزملی (سیرلی) دویغوسال ایشبیرلیگی.\nعالیم قاسیموو ایفاچیلیغیندا موحافیظه کارلیق و سونسوز اؤزگورلوک دویغولاری نین قارشیلاشماسی دینله ییجینی حالدان حالا یوکسلتمکده دیر. دینله ییجیده وارلیق، اینسان و حیات حاققیندا گئنیش اؤلچولو ایمگه لر (تصووورلر) اولوشور. قاسیموو، دینله ییجینی تانیش اولمادیغی، آنجاق صیرف بو سس آراجیلیغی ایله تانیشدیغی «اورا»لارا آپاریر. بو ندنله ده عالیم قاسیموو ایفاچیلیغی بیر تور گزی و یا سفر اولاراق اورتایا چیخماقدادیر. دینله ییجی ایله ایفاچی نین بیر یئرده ایچ سفره، ایچ گزییه چیخماسی. بو اوزدن یایقین «اولدوز» قاورامی ایله قاسیموو ایفاچیلیغینی تانیملاماق یانلیش اولور. چونکو اولدوز گئجه لر پارلار. آنجاق قاسیموو ایفاچیلیغی آیدین گوندوزده بیزی ایچ سفره دالدیردیغی اوچون او، اولدوز دئییل، بیر گونشدیر. اولدوزلار سونسوزدور، گونش بیر تکدیر.\nقاسیمووو دینلرکن بیر تور یابانجیلاشما دویغوسونو یاشاریق. مودئرن آنلامدا یابانجیلاشما. بو، بیر یابانجییا بنزه ییش توروندن دئییل. یایقین کولتوره، ایفایا یابانجیلاشما. اؤته لرده بیر یئرده تابولارا، بولوندوغوموز پوزیسیونا یابانجیلاشاراق اوستون «من»یمیزله بوتونلشمک. یابانجیلاشما اولمازسا، دوشونمک و گلیشن ذؤوق آنلاییشی دا اورتایا چیخماز. چلیشکیلرین دورتولری (تحریکلری) یابانجیلاشمایا دوغرو سوروکلر. بو اولوملو یابانجیلاشما یئنی ائستئتیک آلقیلاییشین (یدراک ائتمه نین) اولوشومونو ساغلار اولدوغوندان سالدیرقان و اوچورقاندیر. چئوره نی، تابولاری اوچوروب معنوی مکانی گئنیشله دیر. اسکی اؤلچولره سالدیرمیش کیمی گؤرونور. یئنیلیک اؤزونه یئر ائتدیکجه اسکیلییه قارشی چیخار. ایچینده بولوندوغوموز پوزیسیون گئنیشلر. ایشته قاسیموو ایفاچیلیغی بیزی بؤیله دوروملارلا قارشیلاشدیرماقدادیر.\nصنعت، یالنیز اؤزگونلوک (اصالت) آنلاییشینا اولان بوتون باغلارینی قیردیقدان سونرا گئرچک اؤزگونلویه اولاشمیش اولور. یعنی صنعت «بو بیچیمده اوریژینالللیق اولمالیدیر» اؤنگؤروسوندن قورتولدوغوندا گئرچک صنعت اثری ده یارانمیش اولور. اؤزگونلوک اوچون هئچ بیر اؤلچو یوخدور چونکو. قاسیموو ایفاچیلیغیندا اؤنجه دن اؤنگؤرولن بیر اؤزگونلوک (اوریژیناللیق) اورتادا یوخدور. ایفاچی نین سس دالغالاری، سس گؤزللیگی و سس درینلیگی بیزه اوممادیغیمیز اؤزگونلوگو (اصالتی) یاشاتماقدادیر. اؤنجه دن وارلیغی سانیلان اؤزگونلوک اوچون بیر دایاناق اکسه نی (مئحوری) اولمالیدیر. گئرچک بیر صنعت اثری اؤزوندن اؤنجه کی لره دایانماز. بو دایانما اؤزوندن اؤنجه بیر شئیین اولدوغونو قبول ائتمکدیر. آنجاق بیر اوزمانج (صنعتچی) هئچلیگین ایچیندن دوغار. داها اؤنجه کی اؤیره نیملری گئرچک بیر ایفاچینی هئچلیگین ایچینه سوروکلر. بو اؤیره نیملر و دئنه ییملر بو اوزدن اؤنملی، یوخلوغا آپاردیغی اوچون. اولانلاری اؤیرَنمک هئچلییه دوغرو دیرمانیش اوچوندور. ان یوکسک یئر. هئچلیکده بوتون اؤنجه اولانلار اونودولار و صنعتچی اؤزونو، یالنیز اؤزونو وار ائتمه یه چالیشار. ایفاچی نین یوخلوقدان وارلیغا آخیشی ائیله مینده (فعالییتینده) دینله ییجی ده عئینی حاللاری یاشامیش اولور. عالیم قاسیمووو بنزرسیز موغام ایفاچیسی ائدن ان اؤنملی اؤزللیک ده بودور. بو، هر زامان بیلینجلی بیچیمده اولماز. اوزمانجین (صنعتچینین) ایچینده کی سورکلی اؤزونو آیدینلادان ایستعداد یوخلوغا دوغرو یورور و هئچلیکده ده بورخولوب قالماز. گئرچک اوزوت (صنعت) بوندان سونرا یارانار. داها اؤنجه دن وار اولانلاری اؤیکونمه (تقلید ائتمه) قاسیموو اوزوتوندا اولدوغو کیمی گئرچک بیر اوزمانجین ائده جگی ائدیم (عمل) دئییلدیر. بورادا اوستونلوک و گؤزللیک آیریشیملاری (فرقلیلیکلری) اورتایا چیخار. اوستونلوک، اؤنجه دن بیر اوستون دوغرونون (حقیقتین) وار اولدوغونو قبول ائدر و اونا دوغرو قوشار. گؤزللیک ایسه، داها اؤنجه دن اوستون اولانین وارلیغینی قبول ائتمز، اوستون گؤزللیگی اؤزو یارادار. صنعتی ده دیندن آییران بودور. دین داها اؤنجه دن بیر اوستون گؤزللگین وار اولدوغونا اینانار و اونون حصرتینده سیزلار. اوزوت (صنعت) ایسه، بونو اؤزو یارادار. داها اؤنجه دن وار اولانا هر کسین اولاشما حاققی و اولاناغی اولا بیلیر، آنجاق یارادیلان اوستونلوک اوزمانجا (صنتچییه) اؤزگودور (مخصوصدور). اسکی گؤزللیک فلسفه سی ایله یئنی گؤزللیک فلسفه سی نین آیریملاشدیقلاری (فرقلندیکلری) نؤقطه ده بوراسیدیر. مودئرن گؤزللیک فلسفه سی نین یاراتدیغی اولقونو اسکی گؤزللیک آنلاییشی اؤنجه دن وارمیش و صنعتچی اونا وارمیشدیر گؤروشو ایله آچیقلار. عالیم قاسیموو ایفاچیلیغیندا بونون گئرچکلشمه سورجینه تانیق اولماقداییق. قاسیموو ایفاچیلیغی موغاملارین آشاما-آشاما ایره لیله مه سینده یئنی گؤزللیکلر یارادیر. قاسیموو سسی ایله دینله ییجی نین بوتون ذره لری ایشبیرلیگی یاپاراق بو اوستون گؤزللیگی اولوشدورولار. بو ندنله بو ایفاچیلیق هم دوشونجه باغیمسیزلیغینی ایستر، هم ده دوشونجه و دویغو باغیمسیزلیغینی یارادار. عالیم قاسیموو مرثیه تورونه اَییلیملنمه سه (مئیللنمه سه )، مرثیه سیزلامالارینی ایفاچیلیغینا اکله مه سه، بو گئدیشله دینه ییجی نین روحونو داها دا اؤزگور اورتاملارا داشییا بیله جکدیر.\n12.11.2010\nسحر ساعات 05.15\nShare. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email Reddit VKontakte Telegram WhatsApp Copy Link\nPrevious Articleچرا آذربايجان در جنبش سبز فعال نشد؟\nNext Article اين فريادها فردا به عصيان تبديل می شود!\nیازی ایله باغلی\nشيخ محمد خياباني‌نين نهضتینده هنرین اینکیشافی\nنوامبر 16, 2013\nاورمودا اورمولوقلار… اسماعیل اولکر\nنوامبر 16, 2013\nگونئی آذربایجان ادبیاتیندان خاطره لر” – عؤمور یولوندان صحیفه لر”(۳)\nجولای 13, 2013\nFacebook X (Twitter) Instagram YouTube RSS\nوارلیغین سسی ۱۹۹۹-۲۰۲۴موعلف حقوقلاری گورونور. معلوماتدان ایستفاده ادرکن لینکدن ایستیناد اولونمالیدیر. © 2024","num_words":2867,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":123489.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تهرانداکی فارس حؤکومتی آذربایجانلیلاری بیر ملی وارلیق اولاراق هضم ائده بیلمدیگی اوچون، کئچمیش 30 ایلده آذربایجان تورپاقلاری ائرمنی اشغالچیلیغی آلتیندا اولارکن “مناقشه قره باغ باید از طریق گفتگو حل شود” دئمکله قاراباغین شهرلری و کند بینالاری نین بوتون قاپی پنجره سی، دیرکلری اوراق دمیر پارچاسی اولاراق سؤکولدو و ایرانا خام مواد کیمی سو قیمتینه ساتیلدی.\nبو 30 ایلده آذربایجان جمهوریتینده نه اسراعیل آدلی بیر خوخو گؤرونردی، نه ده ائرمنی اشغالچیلیغینا دور دئمک اوچون بیر مسلمان دؤلتی، خصوصا شیعه دؤلتی تاپیلاردی، هئچ بیری تاپیلمازدی. مسئله بئله اولدوقدا آذربایجان سیاستچیلری تدبیر تؤکمگه و بو مسئله-دن چیخیش یولو تاپماغا چالیشدیلار. بو چیخیش یوللاریندان بیری، اوچ بؤیوک رقیب و قافقازلار اوغروندا رقابت ائدن دؤلتلرین سیاستلرینی قافقازلاردا ترازلاشدیرماق اولدو.\nائرمنیلری ایسه، آذربایجانین اشغال اولموش توپراقلاریندا ایکینجی بیر ائرمنی دؤلتی یارتماغا و اونا “آرتساخ” آدی وئرمگه چالیشدیلار. بئله بیر شراییطده ائرمنیلرین بو اوزدن ایراق “آرتساخ” آد وئردیکلری اشغالچی مؤسسیسه لر ده ایراندان گئتمیش یاناجاق، نظامی سورسات ماتئریاللاری ایله تآمین اولونوردو. پاشینیان دا بیر آوانتوریست سیاستچی اولاراق شوشانین جیدیر دوزونده یاللی اویناماغا چالیشمیشدی. اؤزلرینی جموری اسلامی ایران آدلاندیران فارس حؤکومتی ده بو خوشونا گلجک وضعیتده نظاره ائده رک قویروغو ایله جویز سیندیرماغا و “دیل ای دیل ای” دئیه رک فارس ایستعمارچیلیق سازینی کؤکله رک دشتی هاواسی اوخوماغا باشلامیشدی.\nغرب دؤلتلری، باشدا فرانسه و آمریکا بیرلشمیش دؤلتلری اولاراق ائرمنی لوبیسی واسیطه سی ایله یانیب کوله دؤنموش اشغال آلتیندا اولان آذربایجانین تورپاقلاری “آرتساخ” دئیه رسمیته تانیماغا حاضیرلانماغا باشلامیشدی.\nبئله بیر شراییط و وضعیتده آذربایجان جمهوریتی نین فرصت الدن وئرمه سی و فرانسه و آمریکا کیمی بؤیوک دؤلتلری “توروس” مؤسسه سی واسیطه سی ایله ائرمنستانا روسیه و ایرانا یئرینه تازا رقیبلر یئرلشدیرمگی آذربایجان تورپاقلاری نین بیر ��فعه لیک (همیشه لیک) ایتیریلمه سینه یول آچاردی. آذربایجان جمهوریتی قافقازدا بؤیوک دؤلتلرین سیاستلرینی بالانلاشدیردیقدان سونرا، آرتیق نظامی عمل ائتمه سی نین واقتی ایدی، ائله ده اولماغا باشلادی.\nبئله بیر وضعیتده فارس ایستعمار گوجلری ، اونلارین جراییدلری (مشرق، فارس و ها بئله ایرانشهر محفللری و فارس مدنیت راسیستلری) و شیعه لیگی فارسلیق اوچون وسیله ائتمیش ایستعمار عامیللری قافقازلاردا فانوس ایله “داعش” و “تکفیری” آختارماغا باشلادیلار.\nدئدیکلری و توخودوقلاری یالان اولدوغو و آذربایجان دؤلتی منظم قوشونو و اوردوسو ایله ساواشدیغی اوچون 44 گون ایچینده ائرمنی اوردوسو و ائرمنستان افلاسا اوغرایاراق پوتینی آتیشکس اوچون واسیطه ائتدی.\nاو آتیش کسه اساسن ائرمنی اشغالچی گوجلری قاراباغی ترک ائتمه لی و پارامیلیتئر ائرمنی تئروریستلری روسلار خلع سلاح ائتمه لی ایدی و آذربایجان جمهوریتینی نخجیوانا باغلایان زنگه زور دهلیزی آچیلمالی ایدی.\nاو زامانلار ایران جراییدی ده قافقازلاردا ایرانین ائرمنی یانچیسی یئریتدیگی سیاستین یانلیش اولدوغونو و ایرانین قافقازلاردا مغلوب اولدوغونو یازدیلار. قاراباغا ایسه هر هانکی خاریجه لی دیپلومات و خاریجی گوجلرین گیریش و چیخیشی آذربایجان دؤلتی نین اجازه سی ایله اولمالی ایدی.\nآذربایجان دؤلتی ایستر روسیه مقاملاری و ایسترسه ده ایران طرفینه بیزیم دؤلت نورمالاریمیزی رعایت ائدین دئیه مراجعت ائتسه ده کئچمیش 30 ایلده اولدوغو کیمی گئنه ده ایران طرفی بو مسئله نی قولاغی نین آردینا آتماغا چالیشدی.\nروسیه کمونیستلیگی زامانیندا بیلیندیگی کیمی گؤروس و قاپان آراسینداکی یول آذربایجان جمهوریتی تورپاقلاریندان کئچدیگینه باخمایاراق دؤلتلر سرحدی دئیه آذربایجان بو یولو باغلامالی، یوخسا کنترول آلتینا آلاراق کئچری و موقتی لازیملی شرطلر آلتیندا ائرمنی ماشینلارینا گل گئت ایمکانی وئرمه لی ایدی. ائله ده اولموشدو. آنجاق تبریزدن آذربایجانین خانکندینه ائرمنیستان اوزریندن ایران ماشینلاری نین یوک داشینماسینا ایران و ائرمنستان دؤلتلری پلاک دگیشدیرمک واسیطه سی ایله دون گئیدیرمکلری آذربایجان جمهوریتی مقاملاری نین صبر کاساسینی داشیرمیش اولدو.\nبئله لیکله ده فارس حؤکومتی بو یول “داعش” و “تکفیری” یئرینه بیر اسراعیل اختراع ائتدیلر. بو اسراعیل قولاغا ائشیده لی داها دا خطرلی ساییلار. آنجاق 8 ایل ایران و عراق ساواشیندا اسراعیل سیلاحلارینی فارس حؤکومتی اود قیمتینه آلاراق عراق حؤکومتی ایله ساواشارکن اسراعیل هئچ ده پیس دئییلمیش.\nآنجاق آذربایجان جمهوریتی بیر ملت دؤلتی اولاراق فارسلیق قونشولوغوندا یاشاماسی فارسلیق اوچون بیر زهر ساییلارمیش. دئمک، فارس ایستعمار گوجلری ایرانی ملیتلر اوچون بیر انسانلیق دؤلتی ائتمک یئرینه آذربایجان تورکلوگونو ییر ملت اولاراق باشی آشاغا ساخلاماغا و زامان مجراسیندا آذربایجان تورکلوگونو شیعه دئیه فارس ایستعمارچیلیغی ترکیبینده یوخ ائتمگه چالیشارلار.\nمسئله بئله اولدوقدا، بوگون آذربایجام دؤلتچیلیگی آذربایجان تورکلوگونون اؤلوم، یوخسا قالیم مسئله سیدیر. بیر ملتین اؤلوم، یوخسا قالیمی نین داها دا “گونئی (جنوب) و قوزئی (شمالی) اولماز. دئمک، گونئی آذربایجان تورکلوگو آییق و ساییق اولمالیدیر. فارس ایستعمارچیلیغی نین شیعه دونونا بورنموش و اسلامیتدن لباس اوغورلامیش ذاتلارینا، ائله جه ده فارس مدنیت راسیستلیگینی اؤزونه ملی کیملیک دئیه قلمه آلان آوانتوریست و راسیست محفللره یوخ دئمکله قارداش قیرقینیندان اوزاق دورماغا چالیشمالیدیر.\nایشیق سؤنمز، 02.10.2021\nپایلاش\nیازی شرح\nاول کی\nجرا رژیم “فرقه دموکرات آذربایجان” را هدف قرار داده است – فرقه دموکرات آزربايجان\nنؤوبتی\nچرا «عروسک» از جشنواره فجر بازماند؟\/ داستانی به زبان ترکی و در بطن شهر تبریز\nسیزین خوشونوزا گله بیلر مؤلف‌دن داها چوخ\nخبرلر\nگؤرکملی ژورنالیست، شاعر، مترجم مژگان خانیم صیامی ابدیته قووشدو\nحادثه‌لر\nقان ايله يازيلميش تاريخ هئچ واخت اونودولماياجاق\nایتی بوجاقدان باخیش\nپرویز ثابتی؛ آیشمنی که محاکمه نشد\nمقاله لر\n۲ اسفند (۲۱ فوریه روز جهانی زبان مادری)\nاول کی نؤوبتی\nComments are closed.\nسۏن ؽازؽلار\nبیرگون گله‌جک\nبیانیه شماره ۲ ستاد مردمی آذربایجان ایران\nمهندس صرافی: پزشکیان در استانهای غیر فارس با اکثریت تورک و‌جلیلی در استانهای فارس اکثریت آرا را بدست آورده است\nآنلاین کیتابچی| کتاب ترکی\nآذربایجان ملی حکومتی ,معارف و اوقاف وزارتی, خرداد ۱۳۲۵\nAvqust 2022\nBE\nÇA\nÇ\nCA\nC\nŞ\nB\n1 2 3 4 5 6 7\n8 9 10 11 12 13 14\n15 16 17 18 19 20 21\n22 23 24 25 26 27 28\n29 30 31\n« İyl Sen »\nآذربایجان دموکرات فرقه‌سی نین اورقانی اولان «آذربایجان» روزنامه‌سی نین بیرینجی سایی ۱۹۴۵-جی ایل سنتیابر آیینین ۵-ده چاپ‌دان چیخمیش‌دیر. «قزئت بیرینجی سایین‌دان باشلایاراق آذربایجان دیلین‌ده بوراخیلیردی. حاجی علی شبوستری (۱-۲۹-جو سایلار)، احمد موسوی (۹۸-۱۵۱-جی سایلار)، حمزه فتحی خوشگینابی (۱۵۲-۲۴۶-جی سایلار)، اسماعیل شمس (۲۴۷-۲۹۳-جی سایلار) روزنامه‌نین باش رئداکتورلاری اولموش‌دور. حال-حاضردا روزنامه‌نین باش رئداکتورو رحیم حسین‌زاده ‌دیر.","num_words":1334,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":251219.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"موختصاتلار: 34°46′57″N 48°07′07″E \/ 34.78250°N 48.11861°E \/ 34.78250; 48.11861موختصات: 34°46′57″N 48°07′07″E \/ 34.78250°N 48.11861°E \/ 34.78250; 48.11861\nدونیا اؤلکه‌لری‌\nایران\nایران اوْستانلاری\nهمدان اوستانی\nایران بؤلگه‌لری\nاسدآباد بؤلگه‌سی\nبؤلوم (اؤلکه بؤلمه‌لری)\nCentral\nجمعیت\n(2016 Census)\n• جمع\n۵۵٬۷۰۳ [۱]\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی +3:30 (ایرانین رسمی ساعاتی)\n• یای (DST)\nیوتی‌سی +4:30 (ایرانین رسمی ساعاتی)\nاسدآباد همدان اوستانین شهرلریندن بیری دیر .بو شهر اسدآباد بولگه سینین مرکزی دیر و 1385 جی آمارلار اساسیندا ۱۰۴٬۵۶۶ نفر نوفوسو واریمیش.\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ https:\/\/www.amar.org.ir\/english\nب\nدان\nدییش\nهمدان اوستانی\nباشکند\nهمدان\nبؤلگه‌لر و شهرلر\nاسدآباد\nاسدآباد\nباهار\nباهار\nلالجین\nمهاجران\nصالح آباد\nفامنین\nفامنین\nهمدان\nهمدان\nجورقان\nمریانج\nقهاوند\nکبودراهنگ\nکبودراهنگ\nگول‌تپه\nشیرین‌سو\nملاییر\nملاییر\nازندریان\nجوکار\nسامن\nزنگنه\nنهاوند\nنهاوند\nبرزول\nفیروزان\nگیان\nرزن\nرزن\nدمق\nقوروه درجزین\nتویسرکان\nتویسرکان\nفرسفج\nسرکان\nگورمه‌لی یئرلر\nابن سینا\nاسدآباد بولگه‌سی‌\nبولوم لر\nمرکزی بولومو\nشهرلر\nقصبه لر\nپیر سولئیمان قصبه‌سی • جولگه قصبه‌سی • چاهار دولی قصبه‌سی • دربندرود قصبه‌سی • سئیید جامال الددین قصبه‌سی • کلیایی قصبه‌سی\nكندلر\nاجین (اسدآباد) • جعفر آباد (اسدآباد) • حبشی (اسدآباد) • ماوی (اسدآباد) • منورتپه (��سدآباد) • بیتروان (اسدآباد) • پیریوسوف (اسدآباد) • کوانج (اسدآباد) • سیردره (اسدآباد) • صادیق آباد (اسدآباد) • بیفانج (اسدآباد) • چئشمه قنداب (اسدآباد) • پل شیکسته (اسدآباد) • گنبله (اسدآباد) • لک لک (اسدآباد) • نجف آباد (اسدآباد) • نوصرت آباد لک لک (اسدآباد) • ولی آباد (اسدآباد) • پیرشمس الددین (اسدآباد) • دولت آباد (اسدآباد) • سئیف آباد (اسدآباد) • علی آبادپیرشمس الددین (اسدآباد) • قاسیم آبادلک لک (اسدآباد) • موسی آباد (اسدآباد) • آغاجان بولاغی (اسدآباد) • امین آباد (اسدآباد) • ایوراع (اسدآباد) • چاروق (اسدآباد) • علی آبادایوراع (اسدآباد) • قارا بولاق (اسدآباد) • یوخاری چنار (اسدآباد) • چئشمه ولد (اسدآباد) • سمیران (اسدآباد) • آشاغا کومک (اسدآباد) • یوخاری کومک (اسدآباد) • نئعمت آباد (اسدآباد) • سیاه گله (اسدآباد) • آغ بولاق (اسدآباد) • آهوتپه (اسدآباد) • دوبراله (اسدآباد) • سیاه کمر (اسدآباد) • قمشانه (اسدآباد) • قوچ تپه (اسدآباد) • ملاولی (اسدآباد) • پیرملو (اسدآباد) • حسن آبادایمام (اسدآباد) • موحممد آباد (اسدآباد) • قادیر آباد (اسدآباد) • قاراکند (اسدآباد) • گول دره (اسدآباد) • بوجین (اسدآباد) • خاکریز (اسدآباد) • لطیف (اسدآباد) • احمد آباد (اسدآباد) • دئه نو (اسدآباد) • گوذرگجین (اسدآباد) • النجه (اسدآباد) • حیسام آباد (اسدآباد) • گنجه (اسدآباد) • امین آباد (اسدآباد) • بور (اسدآباد) • آشاغا چنار (اسدآباد) • دئهنوش (اسدآباد) • سیراوند (اسدآباد) • قاضی مردان (اسدآباد) • یوسوف آباد (اسدآباد) • اشترجین (اسدآباد) • بیاج (اسدآباد) • ترخین آباد (اسدآباد) • شهراب (اسدآباد) • ملهمدره (اسدآباد) • بادخوره (اسدآباد) • مزرعه بید (اسدآباد) • جننت آباد (اسدآباد) • خنداب (اسدآباد) • قاسیم آباد (اسدآباد) • گوانلو (اسدآباد) • ویرایی (اسدآباد) • هودرج (اسدآباد) • دهگلان (اسدآباد) • آشاغا شیلاندر (اسدآباد) • آشاغا هلور (اسدآباد) • یوخاری هلور (اسدآباد) • نوصرت آبادبهراز (اسدآباد) • وندر آباد (اسدآباد) • تختی آباد (اسدآباد) • چاهارچئشمه (اسدآباد) • حوسئین آباد (اسدآباد) • آشاغا طویلان (اسدآباد) • گدارپهن (اسدآباد) • میوله (اسدآباد) • چئشمه علی (اسدآباد) • حئیدر آباد (اسدآباد) • دئه بوره (اسدآباد) • دئه سفید (اسدآباد) • روستم آباد (اسدآباد) • کینی سایه (اسدآباد) • یوخاری طویلان (اسدآباد)\nهمدان ایالتی‌نین كندلری\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اسدآباد_(همدان)&oldid=864894»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nایران شهرلری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ مارس ۲۰۱۹، ‏۱۸:۰۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1056,"character_repetition_ratio":0.197,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.307,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":45317.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هامیمیز بیلیریک بوگون بایاتی دئدیگیمیز دؤرد مصرعدن عبارت اولان ? هیجالی شعرلردیر کی هر بیر آذربایجانلی، ��ئچ اولماسا نئچه – نئچه بئله شعرلری ازبردن اوخویابیلر. مختلف زمانلاردا، چئشیدلی احوال روحیه اوچون مناسیب بایاتیلار دیللرده گزیر. مین ایللردن بری مینلر انسانین اوره ک سؤزلرینی بیر – بیرینه دویونله ییب، یونتالانیب، جیلوه له نیبن بوگون بیزیم دیلیمیزه گلیر. آنجاق بیر بایاتی، بلکه ده میلیونلارین اوره ک سؤزو، آرزی – دیله یینی اوخشاییر. هر بایاتی مین انسانین دیلینده گزه رک مین دیله یین، مین اوره یین نغمه سی دیر.\nبایاتیلار، تاریخین درینلیگیندن آخیب گلن قیسسا ترانه لردیر. بلکه ده تکجه بیر آن، بیر لحظه نین دویغوسونو بیان ائتمک اوچون اوخونور. آنجاق همان بیر آن، بیر عؤمور و بیر یاشاملا برابردیر. غربت بایاتیلاری، آیریلیق نغمه لری، بالالاری اوخشاما، آتا – آنانی الدن وئره ن چاغدا اوخونان آغیلار، مختلف چاغلاردا اوره کلرین آهی و کؤنوللرین صداسی دیر. بایاتی اوشاغین اولان گونوندن، یئریمک باشلایاندا، اونون لایلاسیندا، اوخشاماسیندا اوخونور و گلیر تا انسانین بؤیومه سی، آیاق آچماسی، زحمت چاغلاری، توی – دویون گونلری، هابئله اؤلوم گونونه قده ر ده اوخونور. بیزیم بوتون عؤمروموزده ائتکیلی بیر نغمه دیر بایاتی. بونلار تاریخین ان اوجقار قارانلیقلاریندان گلیب بیزه چاتیبدیر. اوسطوره چاغلاریندان ، اسکس ایناملاردان آخیب گلن دوشونجه و مراسیم نغمه لریدیر بایاتیلار. بایات دئدیکده تانری آدینی دئمکدیر. مانیلاردا بایات ، تانری دئمکدیر. قوتادقو بیلیکده، عتبه الحقایقده و باشقا – باشقا اسکی اثرلریمیزده اولدوغو کیمی، شفاهی ادبیاتیمیزدا دا بایات، تانری آنلامیندادیر. اونون ? هیجالی اولدوغو دا کائناتین سیررلریندن بیر اینام کیمی قارشیلانیر.\nتورک دونیا سیندا اسکس شعرلریمیز فورما جهتیندن چوخ چئشیدلی و الواندیر. اسکس شعر فورمالاریمیزدان قوشوق، ساغو، باشوق، قوژان، تاقشوت، تاقماق، ایر – ییر، کوک، شلوق، کاوی ، یسنه و باشقالارینی آد آپارا بیله ریک. بو فورمالاردا ایندیلیکده ان قدیم زمانلاردان اؤرنک لر الده دیرو بو اؤرنکلر اسلامدان اؤنجه زمانلارا، بلکه ده میلاددان اؤنجه دؤورانا گئدیب چاتیر. قیسساجا ایضاح وئرمک گره کیر. قوشوقلار، گون یاشاییشینا باغلی اولاراق، اووچولوق، حیواندارلیق و تارلادا ایشله ین چاغلاردا اوخونان شعرلردیر. بونلارین مضمونو چوخ گئنیش و یاشاملا باغلیدیر. قوژانلار، ? هیجالی شعرلر اولاراق، بایاتیلار کیمی ? مصرعلی و گاهدان ? و ? مصرعلی ده اولورلار. آنجاق بایاتیلارلا باشقا بیر فرقلری ده واردیر : قوژانلارین قافیه سی دؤردونجو مصرعده و ? و ? جی مصرعلرده گاهدان ? جی مصرعله بیر اولماییر. گاهدان دا ? هیجا یئرینه ? هیجالی اولورلار. بو نغمه لر مختلیف مراسیملرده اوخونورلاردیر.\nباشوق شعرلری دئییلن نغمه لر دینی مراسیملرده و دوعالار کیمی ایشله نیردی. باشوقلارین دینی ماهیتی اولاراق، دوعالار کیمی اوخونوردو. پالاق آدلی باشقا بیر شعر فورماسی دا واردیر کی، او دا دینی مراسیملرده اوخونوردو. یسنه آدلانان همان اوئستانین یسنالاری کیمی دینی شعرلردیر. بلکه ده همان قایناقدان گلمه بیر فورما اولموش اولسون! ساو فورمالاری، بوگونکو آتالار سؤزونه اوخشایان، عؤمور تجروبه لرینی توپلایان پیاملاردیر کی اسکی زمانلاردا ساو آدیلا اوخونوردو و بوگون گؤزه ل اؤرنکلری الده دیر. بونلاردا اولان قافیه لر ده داها گؤزه ل اولموشدور. بونو دا آرتیرماق لازیمدیر کی اسکس شعرلریمیزده، چوخلو قافیه لر شعرین سونوندا یوخ، بلکه اولینده گلیر. اسلامدان اؤنجه شعرلریمیزین چوخو بئله دیر.\nتاقشوتلار، تاقماقلار، ایر – ییر، کوکلر و باشقا شعر فورمالاریمیز، بیزیم مین ایللر بوندان اؤنجه آتا – بابالاریمیزین اوره ک سؤزلرینی دیله گتیریر. بو شعرلرین چوخو دینی ماهیت داشیسا دا، مجلیسلرده اوخونوردو . بوگونه قالان سایالار همان حیوادارلیق زامانینا قاییدان شعرلردیر کی هله دیر اؤز اعتبارینی ساخلامیشدیر. بونلارین دا بیر چوخو بوگونکو بایاتیلار وزنینده و فورموندا اولموشلار.\nقوتادقوبیلیکدن اؤنجه الیمیزه گلن اثرلرین ساییسی آز دئییلدیر. بونلارین ایچینده چوخلو شعرلر واردیر کی بایاتی کیمی ? هیجالی و ? مصرعلی اولموشلار. بو شعرلر ساخسی، گؤن، داشلار اوستونده یازیلاراق الیمیزه چاتمیشلار. آنجاق سؤزو اوزاتمادان، بایاتی نین بایات آدیندان گلمه سی ده اؤنملی دیر. بایات آنلام جهتیندن تانری معناسیندادیر. قوتادقو بیلیک، عتبه الحقایق و باشقا اسکی اثرلریمیزده، بایات همان تانری معناسیندا ایشلنمیشدیر. آنجاق تورک بویلاری نین بؤیوک داللاریندان بیری ده بایات اولموش ، دده قورقود دا پیغمبر زامانیندا همان بایات قبیله سینده اولموشدور. بایاتلار تورک اؤلکه لرینده یاییلمیش، آذربایجان و هابئله ایرانین باشا – باشینا دا یاییلمیشلار. بوگون سوی آدی اولان بو عنوان، هر شهرده – شیرازدان توتوب زنگان، تبریز، اورمیه و باشقا شهرلرده راستلانیریق.\nاسلام دؤورو و اوندان داها اؤنجه الیمیزه چاتان شاعیرلریمیزین شعرلرینده بیر سیرا بایاتی کیمی شعرلری گؤرمک مومکوندور. اسکس شاعیرلریمیزی دئدیکده منظوروموز : آپرین چورتگین، قول ترخان، سینقوسلی توتونگ،راتیایا، آسیق توتونگ، کی کی، چیسونا توتونگ، قالیم کئیشی، چوچو و باشقالاری نین شعرلرینی نظرده توتوروق. بونلارین شعرلرینده بایاتی فورمالارینا یاخین شعرلر آز دئییلدیر.\nحتی دیوان لغات التورک کتابیندا، هابئله دده قورقود کتابیندا ایلکین بایاتیلارلا اوز – اوزه گلیریک. آنجاق بونون یازیلی حالینا چوخلو الیازما نوسخه لرده ده راست گلیریک. شوبهه یوخدور کی یازی قایناقلاریمیزی آراشدیرمادا بیر چوخلو بایاتیلارلا اوز – اوزه گله جه ییک. ایلک اؤنجه تانیتدیران نوسخه لردن بیری سعدی نین گولوستان اثری نین تورکجه ترجومه سی اولموشدور. بو اثر ? و ? جی یوزایلده میصیرده سیف سرایی طرفیندن ترجومه اولموش و بوگونه قده ر قالمیشدیر. بو الیازما کتابین صفحه لرینین حاشیه لرینده بیر سیرا بایاتیلار واردیر. آنجاق بو زمانلار، آشیقلاریمیز دا دیوان یازماغا اوز گتیرمیشلر و قوربانی، امانی کیمی آشیقلار دا بایاتی سؤیله مکلری مومکون ساییلیر. هله بیلدیگیمیز کیمی بیر سیرا آشیقلاریمیز، تکجه بایاتی شاعیری کیمی ده تانینمادادیرلار. او جومله ده ساری آشیق، ?? یوزایلده اکثر شعرلرینی بایاتی فورماسیندا یازمیشدیر. عینی حالدا همین یوزایللرده عندلیب قاراجاداغی، الیاس مشفقیان کیمی ادیب و شاعیرلیریمیز واردیر کی خالق آغزیندان ماهنیلاری و نغمه لری توپلامیش و بوگون بیزه ساخلامیشلار. بونلارین یازدیغی شفاهی ادبیاتیمیزین گؤزه ل قایناقلاریندان ساییلیر. بو زاماندان سونرا، بیر سیرا بسته کارلار، بایاتیلاری توپلایاراق، مضمون جهتیله ده آییرد ائتمیش و دسته له میشلر. بو عنعنه یوزایللر بویو داوام تاپاراق، داها علمی بیر شکیلده اوزئییر حاجی بیگلی بو موضوع اوزه رینده درین چالیشمالار آپارمیشدیر. اونون گؤردویو ایش بوگونوموزون بایاتی توپلاما ایشلری نین اولگوسو اولموشدور.\nبایاتیلار حاققیندادانیشارکن، بایاتی فالیندان دانیشماماق اولماز. بیزیم ائللر آراسیندا ان اسکی زامانلاردان استخاره و یا فال آچما، خالقیمیزین اوزون قیش گئجه لری نین بیر تفریحی کیمی، عینی حالدا باش قاتماسی اولموشدور. بونو دا آرتیرماق لازیمدیر کی همین استخاره یا فال آچما بیر مقدس ایش کیمی باخیلیر. بورادا جمعین آغ ساققالی الینه بیر تسبیح آلاراق، چئوره ده اوتورانلاردان ایسته ییر هر بیری بیر بایاتی اوخوسونلار. تسبیحین سون داناسینا اوخونان بایاتی، او فال توتانانین یا استخاره ائده نین اوره ک ایسته یی کیمی تانینیر. بئله اولورسا، خالقیمیز بایاتی ازبرله مک و بایاتی بیلمه یی بیر هنر کیمی ساخلامیشدیر. بو عنعنه هله ده داوام ائدیر.\nباشقا بیر موضوع، شاعیرلریمیز آراسیندا بایاتی سؤیله مک عنعنه سی دیر. آشیقلاریمیزداه علاوه، چوخلو شاعیرلریمیز ده بایاتی شاعیری اولموشلار. حتی معجز کیمی و شهریار کیمی نهنگ شاعیرلر بایاتیدان واز کئچمه میشلر. اونلار دا ان ییغجام شکیلده درین دوشونجه لی شعرلری سؤیله میشلر.\nنوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۲۶ آبان ۱۳۹۳ ساعت ۵:۵۳ ق.ظ\n۰ نظر\n1293 بازدید\nتویت\nچاپ\nمطالب مرتبط با : آنادیلیمیز\nقارداشلیق\nبیاز سمانین آلتیندا\nقاتیل‌لر\nسلجوق دؤرونده تورک ادبیاتی\nنوروز بایرامی\nنوروز بایرامی\nکیریم تورکلرینین سوی کوکو\nدیدگاه\nنام (الزامی)\nایمیل (پست الکترونیک شما منتشر نخواهد شد ) (الزامی)\nصفحه اینترنتی شما\nبرای صرف نظر کردن از پاسخگویی اینجا را کلیک کنید\nچهار − 3 =\nآخرین ها از آراز\n۳ تالاب آذربایجان‌ غربی در دولت سیزدهم احیا شد\nصنعت خودرو زوایای پنهان بی‌شماری دارد که با واردات خودرو‌های کارکرده حل نمی‌شود\nفقر مسکن یک رکورد تاریخی زد\nشناسایی افراد زیر خط فقر در ایران\nقانون “جرائم خشن” بازدارندگی لازم را دارد اما احکام صادره نه!\nدو روی یک سکه اوقات فراغت دانش‌آموزان در تابستان\nبدترین مدل خوابیدن برای سلامتی مغز کدام است\nآئدس جدی شد؟ مردم لباس روشن بپوشند\nیافتن آن ۶۰ درصدی که نیامدند\nماجرای طلاق در ایران\nموضوعات خبری\nیادداشت\nگوناگون\nکونگ فو\nکاراته\nچایپاره\nچالدران\nپیرانشهر\nپلدشت\nپرونده\nویدئو\nورزشی\nوالیبال\nنقده\nمیاندواب\nمهاباد\nمنشور اخلاقی روزنامه آراز آذربایجان\nماکو\nلیگ برتر\nفوتبال\nفرهنگ و هنر\nصدای شهروند\nشوط\nشهرستان ها\nشاهین دژ\nسیاسی\nسلماس\nسردشت\nدوچرخه سواری\nدو و میدانی\nدریاچه ارومیه\nخوی\nجودو\nتکاب\nبوکان\nبه قلم سردبیر\nبسکتبال\nاقتصادی\nاشنویه\nارومیه\nاخبار ویژه\nاجتماعی\nآنادیلیمیز\n© کپی برداری از مطالب سایت فقط با ذکر منبع بلامانع میباشد – کلیه حقوق سایت متعلق است به آراز آذربایجان - روزنامه خبری آذربایجان غربی – طراحی شده توسط پارسه وب\n'); $(\"#menu ul > li:has(ul)\").append(''); $(\"#linklist > li:has(ul)\").append(''); $(\"#menu > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); $(this).addClass('active-tab'); $(this).append(''); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); $(this).removeClass('active-tab'); $(\".arrow\").remove(); }); $(\"#menu ul > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); $(this).addClass('active-tab-child'); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); $(this).removeClass('active-tab-child'); }); $(\"#linklist > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); }); \/\/ clear forms on focus $('.clearfield').each(function() { var default_value = this.value; $(this).css('color', '#555'); \/\/ this could be in the style sheet instead $(this).focus(function() { if(this.value == default_value) { this.value = ''; } }); $(this).blur(function() { if(this.value == '') { this.value = default_value; } }); }); \/\/ same height calculations $(\".slidingposts li div.title\").equalHeights(); $(\".slidingposts li div.excerpt\").equalHeights(); $(\".wea-column\").equalHeights(); $(\".story p\").equalHeights(); $(\".story .thumbntitle\").equalHeights(); $(\".bottom-cat .equal\").equalHeights(); $(\".bottom-cat p\").equalHeights(); \/\/ rounded corners calculations $(\".toptabs a\").corner(\"top 3px\"); $(\".tabbox ol\").corner(\"bottom 5px\"); $(\".morevideo a, .sliding, .next, .prev, .all, .widget_tag_cloud a, .sidebar li:parent, .rounded-regular, .rounded-orange, .rounded-black, #footer\").corner(\"5px\"); $(\"#reset\").corner(\"10px\"); $(\".post .taglist li a\").corner(\"10px\"); \/\/ force css modifications and fixes $(\".tabbox ol li:last-child\").css({'border-bottom':'0'}); $(\".removeRightBorder\").css({'border-right':'0'}); $(\".widget_tag_cloud a, .next, .prev, .all, .morevideo a, .rounded-regular\").hover( function(){ $(this).fadeTo(1, 0).css({\"background\": \"slateGray\", \"color\": \"#fff\", \"text-decoration\": \"none\"}).fadeTo(300, 1); },function(){ $(this).css({\"background\": \"#fff\", \"color\":\"#15527e\"}); } ); \/\/ plus\/minus on main page $('div.lisummary').css({'display':'none'}); $('.item-more').toggle( function() { $(this).css({'background-position' : 'bottom'}); $(this).parent().children('div').show(); }, function() { $(this).css({'background-position' : 'top'}); $(this).parent().children('div').hide(); } ); \/\/ hot news slideshow $(\"#hotnewshide\").tabs(\"#hotnews ul li\", { effect: \"slide\", fadeInSpeed: 1000, fadeOutSpeed: 200, rotate: true }).slideshow({autoplay: true, interval: 5000, clickable: false}); \/\/ main slideshow $(\".slideposts\").tabs(\".item\", { event: \"click\", effect: \"fade\", fadeInSpeed: 1000, fadeOutSpeed: 200, rotate: true }).slideshow({autoplay: true, interval: 5000, clickable: false}); \/\/ sidebar gallery $(\".gallery-items\").tabs(\".gallery a\", { effect: \"slide\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false, next: '.nextgal', prev: '.prevgal'}); \/\/ main tabs $(\".toptabs ul\").tabs(\".tabbox\", { event: \"click\", effect: \"default\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false}); \/\/ scrollable tabs $(\"ul.slidingtabs\").tabs(\"div.slidingcontent\", { event: \"click\", effect: \"default\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false}); \/\/ initialize scrollables $(\".scrollable\").scrollable({ speed: 800 }); \/\/ zooming and images $(\"a.zoom\").fancybox({ centerOnScroll: true, hideOnContentClick: true }); $(\"a.zoomgallery\").fancybox({ centerOnScroll: true, hideOnContentClick: false, titlePosition: 'over', cyclic: true }); \/\/ control threaded replies $(\"ol.commentlist li ol.children\").css({'display':'none'}); $(\"ol.commentlist li ol.children\").each(function(){ var parentCommentID = $(this).parent().attr('id'); var num = $(this).children('li').length; if (num > 0) { $(this).parent().children('div').children('div.reply').append('| نمایش پاسخ ها (' + num + ')'); if ($.cookie(parentCommentID) == 'showthread') { $(this).toggle(); } } }); \/\/ replies - threads $(\".viewreplies\").live('click', function(){ $(this).parent().parent().parent().parent().children('ol.children').toggle(); var childs = $(this).parent().parent().parent().parent().children('ol.children'); var parentCommentID = $(this).parent().parent().parent().parent().attr('id'); if (childs.is(':visible')) { \/\/ register visible cookie $.cookie(parentCommentID, 'showthread', { path: '\/', expires: 100 }); } else { $.cookie(parentCommentID, 'hidethread', { path: '\/', expires: 100 }); } }); }) (jQuery);","num_words":3129,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.09,"special_characters_ratio":0.276,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.978,"perplexity_score":50760.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"معاصر گونئی آذربایجان ادبیاتی‌نین نثر قولو، قوجامان یازیچیمیز گنجعلی صباحی‌نین آدی‌لا باغلی‌دیر. آذربایجان دیلی و ادبیاتی اوزره آکادئمیک تحصیل صاحبی، دیل و ادبیاتین اینجه‌لیک‌لرینی و بدیعی خصوصیت‌لرینی دریندن بیلن، دوغما خالقی‌نین معنوی عالمینی یاخشی تانییان، جمعیتین داخیلینده‌کی قایدا- قانونلاری، اجتماعی و سیاسی مبارزه‌ده‌ اؤیره‌نن قوجامان ادیب، اؤز دؤورو شرایطینی گؤستر‌ن پارلاق نثر اثرلری‌نین یارادیجیسی اولموشدور. بو اثرلر، اجتماعی قورولوشون گئرچک‎لیک‌لری‌نین شفاف بیر بدیعی گوزگوسو اولماقلا برابر، اجتماعی طلباتین جاوابی کیمی، ادیبین صنعت یؤنونو قاباریق شکیلده نمایش ائتدیره بیلمیشدیر.\nائنیش- یوخوشلو حیات\nآنادان اولماسی‌نین یوز دؤرد ایل‌لیگینی قارشیلادیغیمیز استاد گنجعلی صباحی، ۱۲۸۵- ینجی گونش ایلی‌نین بهمن آییندا، “مرند” شهری‌نین یاخینلیغیندا “قانلی داغ” اته‌یینده یئرلشن “میاب” کندینده دونیایا گؤز آچمیشدیر. آتاسی یونس کیشی، مینلر آذربایجانلی کیمی یوخسوللوغدان، آجلیقدان و اجتماعی فلاکتدن جان قورتارماق اوچون، آرازین او تایینا کؤچمک مجبوریتینده قالمیشدیر.\nیئددی یاشیندا هله اوشاق ایکن دوغما یوردو “میاب” کندینی ترک ائدیب، آرازین اوتایینا گئده‌ن گنجعلی، نهایت ۴۰ یاشیندا ایکن، ساچلارینا قار یاغمیش، حیاتین ائنیش- یوخوشلاریندان کئچمیش، شیرینلی-آجیلیقدان دویونجا دادمیش، ایستی سویوقلارینی سووودوقدان سونرا، آرزوسوندا اولدوغو دوغما یوردا، آنا وطنه دوغروگئری دؤنور.\n۱۳۲۴‌- ینجی ایلده باش وئرمیش ۲۱ آذر انقلابی، دوغروداندا آذربایجانین سیماسینی دییشمیشدی. مستبد دؤولت یئرینه، دموکراتیک بیر رئژیم گلمیش، یئنی آزاد بیر حیات قوروجولوغونا باشلامیشدی.\nگنجعلی صباحی اؤزونو یئنی‌دن دوغولموش کیمی حس ائدیر و یورولمازجاسینا، تبریز رادیوسونون ادبی بوراخیلیش شعبه‌سینده خالق شاعیری بالاش آذراوغلو ایله امکداشلیق ائدیر و تبریز دانشگاهی‌نین دیل و ادبیات شعبه‌سینده‌ده تدریس ائتمه‌یه باشلاییر.\nگنجعلی‌نین بئله آزاد حیات سورمه‌سی چوخ چکمیر. آذربایجاندا عمله گلمیش آزاد و دموکراتیک حیات طرزی‌نین، بوتون ایرانا یاییلاجاغینی دویان آمریکا و انگلیس دؤولتلری و قولدور محمدرضاشاه، بو مقدس نهضتی قانا چکمک فیکرینه دوشورلر. ملت‌لر تشکیلاتیندا های- کوی سالیب ، آذربایجانین تجزیه اولدوغونو تهلوکه‌سیزلیک شوراسینا آپاریرلار و نهایت آذربایجاندا ایالت انجومنلری‌نین تهلوکه‌سیزلییینی تامین ائتمک بهانه‌سیله، اورایا قوشون چکیب، مثلی گؤرونمه‌ین جنایت‌لره ال وورورلار.\nآذر آیی‌نین ۲۰- سینده، آذربایجان ملی حکومتی آمریکا سیلاحلاری‌نین قارشیسیندا تاب گتیره بیلمه‌ییب، دئوریلیر و شاه قوشونو جدی بیر مقاومته اوغرامادان تبریزین دروازالاریندا دوشرگه قورور. شاه جاسوسلاری‌نین تشبوثوایله فئودال‌لار و عسگر باققال‌لارین باشچیلیغی‌ایله سیلاحلانمیش قارا گروهلار، فاجعه‌لر تؤره‌دیر، مینلر انسانین قانینی تؤکورلر. آتالار اوغولسوز، گلینلر ارسیز، اوشاقلار آتاسیز قالیر. نه آخان قانلی گؤز یاشلارینا باخان اولور، نه‌ده آنالارین فریادینا. بئله‌لیک‌له شاه قوشونلاری بیر “فاتح” کیمی آذر آیی‌نین ۲۲- سینده شهره دولورلار.\nگنجعلی صباحی‌نین اضطرابلی گونلری و آجیلی آنلاری یئنه‌ده باشلاییر. آذرین ۲۳- ینده توتولور و مینلر آذربایجانلی کیمی ایشکنجه آلتینا آلینیر. نهایت “مهاجر” و “متجاسر” آدی‌لا نئچه آی زینداندا قالدیقدان سونرا، لرستانین بدرآباد منطقه‌سینده یئرلشن “قلعه مظفر”ه سورگون ائدیلیر و ایکی ایل اورادا قالماق مجبوریتینده قالیر.\n۱۳۲۷- ینجی ایل شاه “عفو عمومی” اعلان ائدیر و بئله‌لیک‌له گنجعلی سورگوندن یئنه‌ده باشی بلالی تبریزه ، عائیله‌سی‌نین یانینا قاییدیر. آنجاق اودا بیر چوخلاری کیمی اصیل معنادا عفو اولمامیشدی. تبریزده هئچ بیر ایش تاپا بیلمیر ، هارا گئدیرسه، بیر سابقه‌لی مجرم کیمی اونو قارشیلاییرلار. بو دؤزولمز شرایط بیر یاندان، دولانیشیقلاری‌نین چتین اولماسی‌ایسه باشقا بیر یاندان، گنجعلی‌نی تبریزدن چیخماغا وادار ائدیر و نهایت ۱۳۲۹- ینجی ایلین باهاریندا عائیله‌سی‌له بیرگه، تهرانا کؤچور و قارداشی – گؤرکملی رئژیسور صمد صباحی- ‌نین یاردیمی ایله ایشه باشلاییر.\nگنجعلی صباحی‌نین تهراندا یاشاماغی‌دا چوخ آغیر اولور، آنجاق او روحدان دوشمه‌دن، اؤز اجتماعی و ادبی فعالیت‌لرینه داوام وئریر. خصوصی‌له نئفتین ملی‌لشمه حرکاتی آلتیندا یارانان سیاسی آتموسفرده، او یولداشلاری‌لا بیرلیکده “آذربایجانلی‌لار انجومنی” و بو انجومنین نزدینده ” آذربایجان یازیچیلار و شاعیرلر مجلیسی”نی۱۳۳۱- ینجی ایلده یارادیر و تهراندا نشر اولان “بشریت” و “بشیر آینده” گونده‌لیک‌لری و چوخ تیراژلی “چلنگر” درگیسینده اؤز اثرلرینی یایماغا باشلاییر. گنجعلی‌نین “خائین” عنوانلی حکایه‌سی ائله ایلک دفعه چلنگر درگیسی‌نین سون اوچ ساییندا چاپ ائدیلیر.\nقولدور محمدرضانین آرخاسی اولان آمریکا دؤولتی و باشقا استعمارچی‌لار، ایراندا گئدن ملی حرکاتین آتشینی سؤندورمک فیکرینه دوشورلر. شعله‌لنمکده، ظولم و فساد سارایلارینی یاندیریب، شاهلیق استبدادینا سون قویماقدا اولان آتشی، مینلرله آزادلیق قارتال‌لاری‌نین قانی ایله سؤندورورلر. “۲۸ مرداد” کودتاسی زیندانلارین آغزینی یئنی‌دن آچیر، سییا مامورلاری‌نین الیله ایشکنجه‌لر باشلانیر، دار آغاجلاری قورولور، سیلاحلار ایشه دوشور و وطنین ان شرفلی اوغول‌لاری آمانسیز اؤلومون آغزینا تاپشیریلیر. گنجعلی صباحی‌ده یئنی‌دن تعقیبه، آزار – اذیت‌لره معروض قالیر و اجتماعی حق‌لردن محروم کیمی، آغیر ایللری باشدان کئچیریر. بو محرومیت‌لر، سونرالار ساواکین تئز- تئز سورغو- سووال‌لاری‌لا کامیلله‌شیر و بهمن انقلابی‌نین غلبه‌سینه قده‌ر اوزانیر.\n۱۳۵۷- ینجی ایل بهمن انقلابینی گؤردوکده، سانکی یئنی‌دن آنادان اولور. یاشی‌نین چوخ اولماغینا باخمایاراق تهراندا “آذربایجان یازیچیلار و شاعرلر جمعیتی” و ” آذربایجان انجومنی” ‌نین یارانماسیندا جدی اشتراک ائدیر، “یولداش” ، “وارلیق” ، “انقلاب یولوندا”، “اولکر”، “گونش” و … مجله‌لرینده اؤز حکایه و ادبی- تنقیدی یازیلاری‌لا چیخیش ائدیر، ادبی محفیل‌لرده بیر آق‌ساققال کیمی حضور تاپیر، تهراندا یاشایان شاعیرلر و یازیچیلار جمعیتی‌نین اورگانی عنوانی‌ایله نشر اولونان “گونش” مجله‌سی‌نین بانیسی و آپاریجیلاریندان اولور ، ایللر بویو ایشیق اوزو گؤرمه‌ین اثرلرینی چاپا حاضیرلاییر و آذربایجانین مختلف شهرلرینده قورولان ادبی مراسیملرده اشتراک ائدیر. بئله‌لیک‌له، اون‌لار ایل اوره‌یینده چکدییی آغری‌لاری آزادلیق شیرینلییی‌ایله دییشدیرمک ایسته‌ییر.\nقوجامان ادیب گنجعلی صباحی‌نین اوزون ایللر ادبی- اجتماعی فعالیت‌لریندن تجلیل ائتمک اوچون، دوستلاری و شاگیردلری طرفیندن حاضیرلیق آپاریلیر، حاققیندا یازیلان شعر و باشقا یازیلار توپلانیلیر، مراسیمین پروگرامی استادین اؤز اطلاعسی‌لا یازیلیر، آنجاق اجل آمان وئ��میر و معاصر دموکراتیک نثریمیزین بانیسی، قوجامان ادیب و آذربایجانین اونودولماز اجتماعی شخصیتی استاد گنجعلی صباحی ۱۳۶۸- ینجی ایل شهریور آیی‌نین ۱۵- ینده، ۸۳ یاشیندایکن دونیاسینی ده‌ییشیر و ابدیته قوووشور.\nاستاد صباحی‌ شخصیتی و صنعتی پرستشکارلاری، اجلین آمان وئرمه‌دییی ایشی یئنی‌دن یئرینه یئتیرمه‌یه چالیشیرلار و نهایت ۱۳۸۳-ینجی ایلین مهر آییندا، ساهر، صابر و نباتی ادبی انجومنلری، آذری مجله‌سی، خانه فرزندان آذربایجان و بیر سیرا ادبی- مدنی درنک‌لر، آذربایجان شاعر و یازیچیلاری طرفیندن بئله بیر بیلدیریش یاییلیر:\n” آذربایجانیمیزین گؤرکملی یازیچیسی، فداکار معلمی، استاد گنجعلی صباحی‌نین آغیرلاما مراسیمی، مهر آیی‌نین ۱۷- سینده تهرانین بهمن مدنیت ساراییندا کئچیریله‌جکدیر. بو آغیرلامایا قاتیلماق ایسته‌ین حؤرمتلی قلم صاحیبلریندن ایسته‌نیلیر معاصر آذربایجان نثری‌نین آتاسی، استاد گنجعلی صباحی‌نین حیات و یارادیجیلیغی‌ایله باغلی اثرلرینی، آغیرلاما مراسیمین آپاریجی هیاتینه چاتدیرسینلار.”\nبئله‌لیکله مهر آیی‌نین ۱۷-سینده، بهمن مدنیت سارایی‌نین شهید آوینی زالی، مثلی چوخ آز گؤرونن طمطراقلی بیر آغیرما مراسیمی‌نین شاهدی اولور.\nمبارزه‌ده یوغرولموش یارادیجیلیق\nاستاد صباحی صنعتی‌نین ان باشلیجا سجیه‌سی، دؤرون ادبی حرکاتـینی یؤنم‎لندیرمک و خصوصیله نثریمیزی دموکراتیک ماهیته یئیه‌لندیرمک و ادبی بیر آخیما چئویرمه‌سی‌دیر. نئجه‌ کی، قوجامان یازیچی‌نین ادبی- بدیعی تأثیر گوجو بو گون ‌ده دموکراتیک نثره مراجعت ائدن یازیچیلاریمیزی اؤز شعالاری آلتـینا آلیر و جمعیتین حیاتـی ‌ایله علاقه‌دار مسئله‌لرین نئجه حل ائدیلمه‌سینی، یازیچیلاریمیزین اثرلرینده آیدینلاشدیریر.\nگنجعلی صباحی‌نین ادبیات عالمینده آتدیغی ایلک آددیملار، آذربایجان خالقی‌نین ملی آزادلیق حرکاتـی‌ عر‌فه‌سینده اولوب، یارادیجیلیغی‌نین چیچک‎لنمه دؤرو ‌ایسه، نئهضتین مغلوبیتیندن سونرا باشلامیشدیر. او، اوزون مدت حبس و سورگونده قالسادا، همیشه خالق و وطن حاققیندا دوشونور، دوشوندوکلرینی بدیعی اثر سویه‌سینه قالدیرماق آرزوسو ‌ایله یاشایـیر. تصادوفی دئییل کی، یازدیغی حکایه‌ و ادبی تنقیدی مقاله‌لرینده‌ ده، وطن ایدئآل‎لاری و خالقیمیزین باشیندان کئچن قانلی- قادالی احوالاتـین، دیدرگین آذربایجانلی‌لارین اجتماعی طالئعی‌نین و صینیفلی جمعیتده یاشایان یوخسول انسانین اجتماعی عدالت اوغروندا آپاردیغی مبارزه‌نین شاهیدی اولوروق. یازیچی‌نین اثرلری‌نین اساس مؤوضوسو آذربایجان خالقی‌نین کئچیرتدییی آغیر تاریخی آنلاری و یاشادیغی عذابلی و ایشکنجه‌لی حیاتـی اولموشدور.\nحکایه‌چی‌لیک\nقوجامان ادیبین حکایه ساحه‌سینده‌کی قلم محصول‌لاری، “قارتال” و “حیات فاجعه‌لریندن” آدلی کیتابلاریندا بیر یئره توپلانیبدیر.\n“قارتال” کیتابینا: “قارتال”، قوجالیقدا یورغالیق”، گول دسته‌سی”، “آنا قلبی”، “عارسیز قافار”، “کئفلی”، “اؤز آرامیزدا قالسین”، “حیات آجیلیقلاریندان” و “اوشاق اوسته ساواش” حکایه‌لری داخیل‌دیر. بوتون بو حکایه‌لرده، یازیچی‌نین عمده موضوعلاری: انسان یاشایـیشی، آذربایجان قادینی و آنا سیماسی، اجتماعی محرومیت‌لر و سیخینتـی‌لار و ان مهمی، فئودالیسم قورولوشونون اخلاقی، اجتماعی و مدنی کئیفیتلری‌دیر.\nقارتال مجموعه‌سینده‌کی حکایه‌لرین بدیعی فضاسی ائله جانلی، قهرمانلارین اجتماعی مناسبت‌لری ائله دولغون، ایکی قوطبلی جمعیتین اخلاقی آنلاملاری، کندلردن شهره اوز قویان یوخسول عایله‌لرین عذابلی معیشتی‌نین بدیعی تصویری ائله ایناندیریجی و تأثیر ائدیجی‌دیر کی، اوخوجو سانکی اؤزو او حادثه‌لری گؤروب و یاشامیشدیر. بو حکایه‌لرین اساس مزیتی و یوکسک ادبی دیری اونلارداکی طبیعی داورانیش، اجتماعی تیپ‌لر و جانلی و دولغون دیالوقلاردیر. بو کیفیت‌لر گنجعلی صباحی‌نین اجتماعی گئرچک‌لیک صنعت اوسلوبوندا باجاریقلی بیر یازیچی اولدوغونو گؤستریر.\n“قارتال” حکایه‌سی آذربایجان کندلی قادینی‌نین فداکارلیغی و انسانی دویغولاری‌نین ترنّومو ‌ایله یاناشی، فئودال عایله‌سی‌نین اخلاقی دوشگونلوکلری‌نین، صینیفلی جمعیتده انسانلیق دیرلرینه خور باخیلماسی‌نین و اجتماعی فلاکتین بدیعی تجسّومودور.\n“قوجالیقدا یورغالیق” حکایه‌سینده، یازیچی اؤزونو بازار چرچیوره‌سینده امانتدار بیر انسان کیمی تانیتدیرماغا چالیشان «حاجی فرج»‌ین سیماسیندا، او کیمی‌لرین ایچه‌ری چیرکین‌لیک‌لرینی و جیلیز حیسلرینی ایفشا ائدیر و یاراتدیغی تیپین فیریلداقچی بیر عنصر اولدوغونو و یوخسول عایله‌لرین یوخسول‌لوغوندان وار- دؤولتی اعتباریله سوءاستفاده ائتمه‌سینی، گیزلی طنز دیلی ‌ایله قامچیلایـیر.\nکیچیک حجملی “گول دسته‌سی” حکایه‌سی گنجعلی‌نین اؤز باشینا گلن و اولموش بیر کیفیت‌دیر. یازیچی لرستانین “قلعه مظفر” کندینده سورگون‌ده اولارکن، فئودالیزم قورولوشونون تانیدیغی و گؤردویو سیماسینا، اوردا دا شاهید اولور. کیچیک یاشلی قوللوقچو و خانیم آراسیندا اولان موناسبتین نئجه‌ ده عدالت‌سیز اولدوغونو و زحمت آداملاری‌نین قدیربیلن‌لیک کیمی انسانی بیر سجییه‌یه مالیک اولدوغونو، بدیعی شکیلده نمایش ائتدیریر و صینیفلی قورولوشدا حؤکم سورن عدالت‌سیزلیک علئیهینه جمعیتین ناموسلو، زحمتکش آداملاری‌نین اعتراض و غضب‌لرینی هایقیریر.\nمجموعه‌‌ده “عارسیز قافار”، “کئفلی”و “اؤز آرامیزدا قالسین” کیمی حکایه‌لرده، یازیچی‌ موضوع اعتباریله یارادیجیلیق اوسلوبونا صادیق قالماقلا برابر، دئییم طرزینه چئویک‌لیک، الوانلیق و شیرین‌لیک باغیشلایاراق، یازیچیلیغی‌نین باشقا بیر یؤنو ایله اوخوجوسونو تانیش ائدیر؛ او دا قوجامان ادیبین اؤزونه مخصوص طنز دیلی‌دیر. یازیچی‌نین بیر چوخ اثرلرینده گیزلی بیر طنزین ایزینی و دادینی دویماق اولار، آنجاق بو حکایه‌لرده، بو ایزلر داها جیغیرلانیر و یازیچی‌یا مخصوص بیر سجییه داشییـیر. بو اؤزل‌لیک، گنجعلی یارادیجیلیغیندا محتوا و قالیبین بیر- بیرینی تاماملاماسیندا داها قاباریق شکیلده گؤزه چارپیر.\nگنجعلی‌نین بیر چوخ اثرلری‌نین قهرمانی اونون شخصن اؤزو و موضوعسو‌ایسه یاشاییشیندان دوغان بدیعی کیفیت‌لردن عیبارت‌دیر کی، بونلار اونون قلمینده بدیعی‌لشیر و شخصی‌لیکدن چیخاراق، عوموم خالق سجییه‌سی داشییـیر.\n“قارتال” مجموعه‌سینده “حیات آجیلیق‌لاریندان” عنوانلی حکایه‌، بلکه ‌ده قوجامان ادیبین ان آغیر گونلری‌نین بدیعی ایفاده‌سی کیمی‌دیر. گنجعلی معلم بو حکایه‌ده آغریلی- آجیلی گونلرده دایاغی سایـیلان “حبیبه”خانیمین اؤلوم آنلاری‌لا برابر، قیرخینجی اون ‌ایللییین ��اشلانیش چاغلاریندا جمعیتده‌کی اجتماعی دیرلرین پوزولماسینی و پولون، حیاتـین بوتون ساحه‌لرینده آت اویناتماسینی اوخوجوسونا چاتدیرا بیلمیشدیر.\n“قارتال” مجموعه‌سی‌نین سون حکایه‌سی “اوشاق اوسته ساواش” آدلانیر. بو کیچیک حکایه‌ده یازیچی مودروک بابالارین کلاملاریندان و خالقین سؤز خزینه‌سیندن فایدالاناراق، آتالار سؤزونون بؤیوکلویونو بیر کیچیک بدیعی اثرده اوخوجوسونا گؤستره بیلمیشدیر.\nگنجعلی صباحی‌نین ایکینجی حکایه‌لر مجموعه‌سی “حیات فاجعه‌لریندن” آدلانیر. بو کیتابدا قوجامان ادیبین “حیات فاجعه‌لریندن”، “خائن”، “اووچو” و “شرفلی اؤلوم” کیمی هم ادبی- بدیعی جهتدن و هم ‌ده حجم اعتباریله، ان سانباللی اثرلری داخیل ائدیلیب‌دیر.\n۱۳۲۹- نجی ایلده یازیلمیش “حیات فاجعه‌لریندن” آدلی اوزون حکایه، ارباب- رعیت‌‌لیک قورولوشونون تؤرتدییی فاجعه‌لردن و خالقین دموکراتیک ایدئآل‌لار اوغروندا آپاردیغی مبارزه‌دن بحث ائدیر. یازیچی‌نین یاراتدیغی بدیعی فضالاردا، آذربایجان کند‌لرینده حؤکم سو‌رن ابتدایی حیات طرزی، دؤزولمز یاشایـیش شرایطی و خالقین اربابلار طرفیندن نئجه تحقیر اولونماسی و زحمت آداملاری امک‌لری‌نین تالانماسی، چوخ گؤزل بدیعی ایفاده‌سینی تاپیر. ظولمت دونیاسی طبیعی بویالارلا تقدیم اولور و قارانلیقلار عالمیندن آیدین اوفوقلره و ایشیق دونیایا چکیلن حیات یولو نیشان وئریلیر.\nحکایه‌ده یارانان تیپ‌لر، مولفین ان باشلیجا صنعت اوغورلاریندان حساب ائدیلیر. ایکی قوطب‌لی جمعیتین نوماینده‌لرینی تمثیل ائدن “قدرت” و “چنگیز‌خان”، یازیچی‌نین خلق ائتدییی برجسته تیپ‌لردیر. تحقیر اولونان آذربایجان رعیتی‌نین تمثالی قدرت‌ده و زوراکیلیق، ظولوم و فئودال صینفی‌نین نوماینده‌سی چنگیزخان سیماسیندا.\nمولکدارلار نوماینده‌سی چنگیزخان، چوخ اختیارلی آدام کیمی تقدیم اولونور. قانون، ژاندارما، دؤولت، ایداره‌لر و قورولوشون بوتون قایناقلاری اونون خیدمتینده‌دیر. چنگیزخانین، رعیت‌لری تحقیر ائتمک، حبسه آلماق، خیرمانلارینی داشیماق، ائله‌جه‌‌ده اونلارین ناموسلارینا خور باخماق ایمکانی واردیر؛ آنجاق بو ایمکانلارا باخمایاراق، چنگیزخان معنوی جهتدن شیکست، یوخسول و قورخاق‌دیر. یاخالانان واخت، “منی اؤلدورمه، آماندیر، آنلامامیشام، غلط ائله‌میشم” – دئیه، قدرته یالواریر. اؤزوندن گوجلولر قارشیسیندا سیچانا دؤنن بو تیپ، اؤزوندن عاجیزلری‌نین قاباغیندا یـیرتـیجی قورد کیمی اولور. عکسینه، یازیچی، قدرت تیپینده، قارانلیقلار عالمینده اینام، صداقت، پاک‌لیق و ایگیدلیک سیمبولو اولان آذربایجانین غیرتلی اوغلو صورتینی یارادیر. او، ساده کندلی‌دیر، لاکین بوتون قووّه‌سیله قارشیسینا چیخان چنگیزخان‌لا پنجه‌لشمکدن ال چکمیر و قورخمور. هر آددیمدا چنگیزخانین اوستونه شیغییـیر. فقط اؤزباشینا قانونلار، اونو زنجیرله‌ییب، حبس‌خانالار کونجونه آتدیقدان سونرا، اوستونلوک چنگیزخان طرفه کئچیر. لاکین بو دا ظاهیری اوستونلوک اولور. چونکی قدرت حبس‌ده اولاندادا معنوی و انسانی کیفیت‌لرینه گؤره اوستونلوک قازانمیشدیر.\nگنجعلی صباحی‌نین بو اوزون حکایه‌سی، موللیفین یاراتدیغی اثرلر سیراسیندا اؤزونه باشلیجا موقع آلان بیر اثر‌دیر. اثرین خصوصی کیفیتی اونون صمیمی دیلی، فضالارین یاراتدیغی دوغما‌��یق و عاطیفه یوکلو تصویرلر، شخصیت‌لرین طبیعی‌لیگی، موضوعنون عئینی‌لیگی و ان باشلیجاسی، یازیچی‌نین یارادیجیلیق قدرتی اولموشدور. حکایه‌نی اوخودوقدان سونرا، اوخوجو اوزون مدت اؤزونو حکایه‌ده یارانان بدیعی فضالاردان آیـیرا بیلمیر.\nاستاد گنجعلی صباحی‌نین اثرلری سیراسیندا اؤزونه مخصوص د‌ه‌یر قازانان، “خائن” حکایه‌سی‌دیر. بو اؤزل‌لیک اوندان یارانیر‌ کی، یازیچی بو اثرینده باجاریغینی و صنعتکار‌لیق قابیلیتینی، مهم بیر تاریخی کیفیتین بدیعی دیلده ایفاده ائتمه‌سینده اوزه چکیر. حکایه‌‌ده اوخوجو، رئال بیر سیاسی و تاریخی کیفیتین گئدیشاتـینی و بو کیفیتده رول اوینایان سیاسی اویونچولارین داورانیشی‌لا تانیش اولور. بدیعی دیلده تصویر اولونان بو تاریخی دؤور، ایران چرچیوه‌سینده گئدن ملی استقلال حرکاتـی‌نین آغلی- قارالی ادبی سندی‌دیر. امپریالیست‌لرین یاراتدیغی ۲۸ مرداد کودئتاسی و اوندان سونرا قورولان دار آغاجلاری و اعدام مئیدان‌لاری، خالقین یادداشیندان هئچ واخت سیلینمه‌ین خاطیره‌یه چئوریلیب. عئینی حالدا، اوتوزونجو اون ایل‌لیگین بیرینجی ایلینده ایران سوییه‌سینده گئدن ملی استقلال و آزادلیق حرکاتـی و بو حرکتین نتیجه‌سینده قولدور شاهین اؤلکه‌دن قاچماسی، ایران خالقلاری‌نین سیاسی مبارزه‌سینده، یاددان چیخمایان نائلیت‌لردن‌دیر. بو نائلیت‌ و مقبولیتی، مولیف چوخ بدیعی دیلده “خائن” حکایه‌سینده اوخوجوسونا چاتدیرا بیلیبدیر.\nاستاد گنجعلی صباحی‌نین حکایه‌لری ایچری‌سینده، “حیات فاجعه‌لریندن” ، “خائن” و “شرفلی اؤلوم” حکایه‌لری، ادبی اوچلوک ماهیتی داشییـیر. اونا گؤره ‌کی، هر اوچ حکایه‌نین اساس موضوعسو خالقین مبارزه‌سی و باشلیجا قهرمانی خالق‌دیر. سانکی یازیچی ایران و آذربایجان خالقلاری‌نین مبارزه تاریخینی اوچ بؤلومده وئریر و یاخود بو تاریخین اوچ قاتـینی آچیر. بیرینجی اثرده خالقین فئودالیزمه قارشی مبارزه‌سینی گؤستریر، ایکینجی حکایه‌ده استثمارچی حاکیم صینیف‌لرین باشچیسی، اؤز حؤکمرانلیق خاطیرینه خالقی امپریالیست‌لره ساتان خائن شاهین اوزوندن پرده گؤتورور و اوچونجوسو- “شرفلی اؤلوم” حکایه‌سینده خالقین غدار و ظولم‌کارلارلا مبارزه‌سینده اؤلومله اوز- اوزه دایانمیش و باشی اوجالیقلا شرفلی اؤلومو، شرف‌سیز یاشاماقدان اوستون توتان، آذربایجانلی بیر قهرمان دؤیوشچونون معنوی اوستونلویوندن و دوشمانلا باریشماماز‌لیغیندان دانیشیر. “شرفلی اؤلوم” حکایه‌سی، گنجعلی‌نین ادبی اوچلویونون موضوع اعتباریله پارلاق اوستونلویودور.\nاستادین “حیات فاجعه‌لریندن” عنوانلی حکایه‌لر مجموعه‌سینه بیر حکایه‌ده داخیلدیر. اودا یازیچی‌نین دوستو «حسین جاوید»ین خاطیره‌لری اساسیندا یازیلان “اووچو” حکایه‌سی‌دیر. بو حکایه‌ده‌ده مولیفی ماراقلاندیران، خاطیره‌نین انسانی موضوعسودور و بو غایه، گنجعلی‌نین باشقا اثرلرینده اولدوغو کیمی، “اووچو” حکایه‌سینده‌‌ده اؤز اوخوجوسویلا عئینی و عاطیفی مناسبت قورا بیلیر.\nادبیاتشناسلیق\nقوجامان ادیبیمیز استاد گنجعلی صباحی تکجه حکایه ساحه‌سینده ادبی جریانین سیماسینی معین‌لشدیرن یازیچی یوخ، بلکه ادبیاتشناس‌لیق ساحه‌سینده‌ده تأثیر ائدیجی صنعتکارلاردان اولوب و اغراقسیز دئمک اولار کی، حکایه کیمی بو ساحه‌ده‌ده او جنوب ادب��اتیندا ایره‌لی سورولن ادبی- تنقید نظریه‌لری‌نین اساسینی قویان اولوبدور.\nاستادین “شعریمیز زامانلا آددیملایـیر” کیتابیندا توپلانمیش مقاله‌لر، گونئی آذربایجان شاعیر و یازیچی‌لاریندان سهند، ساهیر، محزون، هاشیم ترلان و سؤنمز کیمی سؤز اوستالاری‌نین یارادیجیلیقلارینا حصر ائدیلمیشدیر. بو جهتدن استادین «شعریمیز زامانلا آددیملایـیر» کیتابیندا خالق شاعیرلری سهند و ساهیر یارادیجیلیغینا بیر باخیش، محزونون حیات و یارادیجیلیغی، سؤنمزین آغیر ایل‌لر و عیسا‌نین سون شامی کیتابلارینا بیر نظر و هاشیم ترلان شعری حاققیندا یازیلان مبارز شاعیر مقاله‌لری، جنوب ادبیاتشناسلیغیندا خصوصی علمی- ادبی ده‌یره مالیک‌دیر. استادین اؤلمز ادیب جلیل محمد‌قلی‌زاده‌نین “آنامین کیتابی” درام اثری‌نین و خالق شاعیری صمد وورغونون “آی‌گون” پوئماسی‌نین تحلیلینه حصر ائتدییی “ادبیاتین اجتماعی حیاتدا تأثیری” آدلی مقاله‌‌سی‌‌ده چوخ ده‌یرلی ادبی تنقیددیر. بو کیتابدا، یازیچی‌نین کلاسیک‌لریمیزه قارشی توتدوغو صنعتکارلیق موقعی‌‌ده، اوخوجولارینی خصوصیله راضی سالیر.\nفیلولوگیا علملری دوقتورو صابیر نبی‌اوغلو دئییر: “نثر معاصر طلب‌لره جاواب وئره ‌بیلمک اوچون، مرکّب و چوخ شاخه‌لی کیفیت‌لر عالمینه باش ‌وورمالی، اجتماعی ترقّی‌یه خیدمت ائده بیله‌جک کیفیت‌لری اوزه چیخارمالی، صنعتکارلیغین چوخ چالارلی، مین بیر رنگ و بویالی سیرلرینه یییه‌لنمه‌لی‌دیر. یالنیز یوکسک ایدئآلین صنعتکار زحمتی ایله، صنعتکارلیق سیرلری ایله وحدتی‌نین گؤز‌ل بدیعی اثر نمونه‌لری یاراداجاغینا اومید باغلاماق اولار. جنوب حیاتـیندا، جنوبون ادبی محیطینده بو طلبه زنگین و عوض‌سیز زمین واردیر”.\nدوغرودان‌دا معاصر ادبیاتیمیزین نثر قولونو نظرده توتاراق، اثرلرینده مختلف شاخه‌لی رئال کیفیت‌لر عالمینه باش ووران، اجتماعی ترقّی‌یه خیدمت ائدن کیفیت‌لری بدیعی دیل‌له اوزه چیخاران و صنعتین چوخ چالارلی سیرلرینه ییه‌له‌نن شخص، گؤرکملی قوجامان ادیبیمیز استاد گنجعلی صباحی‌دن باشقا، بیرینجی کیم اولا بیلر؟ هله ادبی محیطیمیزین، نئچه- نئچه گنجعلی یاراتماغا، گنجعلی بسلمه‌یه زنگین و عوضسیز شرایطی واردیر.\nقایناقلار:\n۱- قارتال، گنجعلی صباحی، فرزانه نشریاتـی، تهران – ۱۳۵۷.\n۲- حیات فاجعه‌لریندن، گنجعلی صباحی، دونیا نشریاتـی، تهران – ۱۳۵۹.\n۳- شعریمیز زامانلا آددیملاییر، گنجعلی صباحی، دونیا نشریاتـی، تهران – ۱۳۶۰.\n۴- اؤتن گونلریم، گنجعلی صباحی، دونیا نشریاتـی، تهران – ۱۳۷۲.\n۵- جنوبی آذربایجان ملی- دموکراتیک ادبیاتی، صابر امیروف، باکی – ۲۰۰۰.\n۶- ییرمینجی عصر جنوبی آذربایجان ادبیاتیندا دموکراتیک ایدئآل‌لار، مقاله‌لر مجموعه‌سی، باکی – ۱۹۹۰.\n۷- جنوبی آذربایجان ملی شعورو، ودادی مصطفی‌یو، آلمان، ۱۹۹۸.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nفدایی شاعر «مرادعلی قریشی(قافلانتی)»نین حیاتی و صنعتی – ۱\nقنداب علی‌یئوا\nتاختالی کؤیدن‌ مکتوب‌لار \/ اون‌آلتینجی مکتوب\nعزیز نسین اسماعیل شیخلی\nسئودالی\nصمد بهرنگی | ترجمه:\nصمد بهرنگی | چئویرن:\nعلیرضا ذیحق\nداریخیرام\nمرجان مناف‌زاده\nچاپ\n3 پاسخ\nعلیی گفت:\nیکشنبه ۲۸ خرداد ۱۳۹۶ در ۱۸:۴۷\nسالاملار\nبیز گئرک تورکجه یازاق فارسجا هر یئر دولودور\nتشککور لر بو سایتی یارادانلارا\nseyedi گفت:\nجمعه ۱۹ خرداد ۱۳۹۶ در ۰۱:۰۲\nسلام متن هایی ک میزارین ترجمه فارسیش رو هم بزارین لطفا تا همه بتونن ازش استفاده کنن. خیلی علاقه دارن اما نمیتونن بخونن. ممنون\nمحمد گفت:\nشنبه ۲۶ اسفند ۱۳۹۱ در ۲۳:۱۳\nسلام.\nاز این مطلب استفاده کردیم در سایت روستای میاب (روستای زادگاه) در صورت امکان بتوانیم با هم در مورد این استاد عزیز بیشتر در ارتباط باشیم بسیار خوشحال می شویم .موفق باشید.","num_words":4273,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":240423.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ج. ۱۹۷۰ ده خییوو یا مئشکین‌شهر شهرینده دوغولموشام. دئمه‌لی ۴۵ یاشیم وار. ۴- ۵ ایل اؤنجه‌یه کیمی اؤزومو ان دیرنگن، ان اومودلو شاعیر- یازارلاردان ساییردیم. آنجاق سون ایللر نه‌دنسه سانکی دونیانین بوتون قارانلیق‌لاری اوستومه چؤکوب. گؤرونور یاش ۴۵ ه گلیب چاتاندا بوتون گئجه‌لر شئعیر اولور، شوبهه اولور، درد اولور. اینسانین بئینی جاوابسیز قالان فلسفی سوال‌لاردان آز قالیر پارتلاسین. بعضن “هولدئرلین” ین حیاتینی دوشوننده قورخو بوتون ووجودومو ساریر. هولدئرلین بیر عؤمور مقدس عاغیللی‌لیقدان دانیشا‌راق، “بئله بیر روحسوز دونیادا نییه گرک شاعیر اولاسان؟!” دئیه ۴۰ ایل عؤمورونون سونوندا دلی‌لیک قارانلیغیندا یاشاییب. ۲ جی دونیا محاربه‌سینده آلمانلی‌لار تاریخ کوشکونون کؤنوللو جللادلارینا دؤندویو کیمی من ده شئعیر- حئکایه یازا- یازا ائله بیل اؤز ووجودومون کوشکونون کؤنوللو جللادینا دؤنورم. بلی دوستوم، بیز بیر سیرا‌لاری کیمی ساده‌جه یازمیریق کی، یازارکن جان قومارینا اوتوروروق. غریبه‌دیر؛ “آنتووان چئخوو” بویدا بیر یازار ۴۴ یاشیندا سیلل خسته‌لییی توتوب اؤلوب، منسه هله عارسیز- عارسیز یاشاییرام. اونو دا هانکی زامان، هانکی مکاندا؟! ۲۱ جی عصیر کیمی بیر زامان و ایران آدلانان بیر مکاندا کی “احمد شاملو” دئمیشکن “قبیر قازانین موزدو اینسان آزادلیغیندان چوخ‌دور!” بیر زامان، بیر مکاندا کی دویغونون، دوشونجه‌نین، شئعیر- ادبیاتین آلیب- ساتانی یوخ درجه‌سی قدر آزدیر. اوسته‌لیک دؤولت اورقان‌لاری هله- هله منیم کیمی‌لری‌نین کیتاب‌لارینا چاپ اولماق ایجازه‌سی وئرمیر. نئجه کی سون ایللرده ایران ایسلامی ایرشاد ایداره‌سی، کیتاب‌لاریمین بیر نئچه‌سینه (۱- اونون آدی اوچ نؤقطه‌دیر\/ حئکایه توپلوسو. ۲- بیر دیب اوتاق\/ یئنی شئعیر توپلوسو. ۳- یاری اینسان یاری قوش. و ب…) چاپ اولماق جاوازی وئرمه‌دی. بیلدیییمجه بونون سببی یوزه دوخسان آذربایجان تورکجه‌سینی باشقا دیل‌لردن گلمه کلمه یا قورولوشدان آرینمیش- دورولموش بیر شکیلده ایستیفاده ائتمه‌ییم‌‌دیر. بونلا بئله نئچه ایل اؤنجه ۴ شئعیر کیتابیم تئهران، باکی و تبریز شهرلرینده ایشیق اوزو گؤروب. البته یقین کی ایندیکی عاغلیم اولسایدی اونلاری اولدوق‌لاری کیمی چاپ ائدیب یایمازدیم. چون بوتون بو کیتاب‌لاردا گئدن یازی‌لارین بیر چوخ فایزینی ایندی سئویب به‌ینه بیلمیرم. نه اولور اولسون، اینسانین بیر سیرا دویغو- دوشونجه‌لری زامان سوره‌سینده دییشیله بیلیر. یعنی دئمک ایسته‌ییرم کی ایندی اؤزوم اؤز قدیم یازی‌لاریمی تنقید ائتمک ایسته‌سم، اونلارین بیر چوخ فایزی‌نین نئجه ائستئتیک دیرلردن یوخسول و یوخسون اولدوغونو اؤزوم هامیدان یاخشی اورتایا قویا بیله‌رم. آنجاق کئچن ۸- ۹ ایلده داها یئنی شئعیر و حئکایه توپلولاریم اولوب کی تأسفله اونلاری ایراندا چاپ ائتدیرمک، “هئراکلئس” ین ۱۲ اؤنله‌مه‌سیندن کئچمه‌سی کیمی چتین‌دیر.\n۵ یون ۲۰۱۴ ده آذربایجان یازیچی‌لار بیرلییی طرفین‌دن باکیدا دونیا شئعیر گونونه چاغیریلمیشام و اورادا آذربایجان بئین‌الخالق موغام مرکزینده میکاییل موشفیق موکافاتینا لاییق گؤرولموشم. آنجاق دوزونو آختارسانیز، سونرا‌لار بیر سیرا‌لاری‌نین ان شابلون شانتاژلاری اساسیندا منه یئرسیزجه وورولان ان سفیل، ان اییرنج و عینی حالدا چوخ گولمه‌لی میننت‌لره گؤره بو موکافاتی آلدیغیم اوچون هئچ سئوینمیرم و بوتونلوکله محض بو چوخ دا ده‌یری اولمایان موکافاتا گؤره دوغما باکییا گلدیییم اوچون پئشمانام. و هئچ ده بو موکافاتی اؤزوم اوچون اوغور بیلمیرم.\nیازدیغیم “تانقوسوز تبریز” عونوانلی بیر “داها یئنی شئعیر توپلوسو” سوسیال شبکه‌لرده تانینمیش گنج شاعیر “کریم چایچی” نین ترجومه‌سی (اصلینده کؤچورمه‌سی) و تشببوثو ایله تورکییه آتاتورک کولتور مرکزی طرفیندن چاپ اولماغا حاضیرلانیب. آنجاق هله کی بونون هاچان چاپ اولوب- اولمایاجاغیندان خبریم یوخ‌دور.\nشئعیرلریمین بعضی‌سی تورکییه تورکجه‌سینه کؤچورولوب، فارسجایا، فرانسیزجایا، نوروئچ دیلینه ترجومه اولوب. بیر سیراسی دا یاخین دوست‌لارین وئردییی خبره گؤره اینگیلیسجه‌یه و ایسوئچ دیلینه ترجومه اولماقدا‌دیر. آنجاق بونلارین منیم اوچون اؤز یاشادیغیم تورپاغین تورکجه یازیلان ادبیاتا اهمیت گؤسترمه‌سی قدر اؤنملی دئییل. چوخ سئوردیم اؤز یاشادیغیم اؤلکه‌ده یازدیغیم کیتاب‌لارا جاواز وئریلسین. بو دا کی سانکی هله‌لیک ایران کیمی بیر اؤلکه‌ده بوتون پروبلئم‌لرین پروبلئمی‌دیر!…\nس. شئعیر سیزین اوچون ندیر؟\nج. شئعیر نه دئییل کی؟! هله‌لیک شئعیر بیزلر اوچون هر شئی‌دیر. بو سئوگیسیز و رحمسیز دونیادا گؤزلیم شئعیر ده اولماسا، سیاستین، دئپوتاتین، یالانین، یالتاقلیغین، خیانتین، ایدئولوژی و اؤلوم اورقان‌لاری‌نین، بانک‌لارین، بئین‌الخالق پول قوروم‌لاری‌نین و داها بیلمیرم نه‌سه‌لرین حاکمیتینده بیزلر لاپ قیریلیب اؤله‌ریک کی! (گوله- گوله!) دوز سؤزومو اؤزونده گیزله‌دن بو ظارافاتدان کئچسک، شئعیر منیم اوچون اوست- اوسته دویغو ایله دوشونجه‌نین بیرلییی، بیرلیکده‌لییی‌دیر. منجه بیر شئعیرده دویغو دوشونجه‌نین، دوشونجه ده دویغونون فیلتئریندن کئچمه‌لی‌دیر. شئعیر دویغو ایله دوشونجه‌نین بیرلیکده اووچولوغودور دئییرمسه، یعنی دئمک ایسته‌ییرم کی یالنیز دویغوساللیقلا اوریژینال بیر شاعیر اولماق اولماز. داها دا دوزونو دئسم، شئعیر یالنیز دویغو- دوشونجه ده دئییل. شئعیر اؤز- اؤزلویونده ان سیرلی- سئحیرلی بیر دیل‌دیر ده. دئمک بوتون دیل‌لر شئعیر اولماسا دا، بوتون شئعیرلر اؤز- اؤزلویونده بیر دیل‌دیر. آنجاق شئعیر دیلی عمومیتله دانیشیقدا اولان کیمی آچیق- ساچیق بیر دیل دئییل. شئعیر دیلی بلکه ده دانیشیق دیلی‌نین ان گیزلی و ان سیرلی واریانتی‌دیر. شاعیر اؤز یازدیغی، اؤز روایت ائتدییی دیلله فرقلی داورانیر. او دیله فرقلی یاناشیر. اؤز باشاردیغی قدر دیلده اولان ائستعدادینی فرقلی روایتی ایله اورتایا قویور. دوزدور؛ هر اینساندا ژئنئتیکی اولا‌راق دیل ائستعدادی وار. آنجاق اوریژینال بیر شاعیر دیلی چوخ دا اولدوغو کیمی ایستیفاده ائتمیر. او اؤز رو��یت اوسلوبو ایله دیلی بیر چئشید گلیشدیریر، بؤیودور و اونا ائستئتیک دیرلر یوکله‌ییر. ییغجام دئسم، اورژینال بیر شاعیر دیلی ایستیفاده ائتمکده بؤیوک بیر ائستعداد یییه‌سی اولما‌لی و بو ائستعدادی اؤز ائستئتیکسی دوشونجه‌لری ایله بیرلیکده گؤزل و بدیعی فورما‌لی بیر روایتله اورتایا قویما‌لی‌دیر. باشقا بیر دئییشله، اوریژینال بیر شاعیر شئعیرله باغلی اولان بیلگی‌لری الده ائدیب، اؤز یازدیق‌لارینی بئله تنقید ائتمکده بؤیوک بیر بیلیمه و بیلگییه یییه‌لنمه‌لی‌دیر. یوخسا بیز ایندی بو آرالیغا داغیلان سایسیز- حسابسیز شاعیرلردن ائله‌سینی تانیییریق کی اؤز یازدیق‌لاری‌نین اوستونده بیر دقیقه بئله دانیشا بیلمیر. بونلارا شاعیر دئمک اولسا دا، یقین کی اورژینال بیر شاعیر دئمک اولماز. چون، بو سایاق اورتا‌لیقدا گؤبه‌لک کیمی گؤیه‌رن شاعیرلر اؤز یازدیق‌لاری دیلین نه قراماتیکاسینی، نه ده اینجه‌لیک‌لرینی گرکینجه بیلمیرلر. بئله‌لیکله وورغولاماق ایستردیم کی بو گونون یازار شاعیری اؤز یازدیق‌لاری‌نین نئجه‌لییینه یئترینجه بیلگین بیریسی اولما‌لی‌دیر. نه اولور اولسون، شاعیرلیکدن سونرا باشقا ایشلر ده وار بو دونیادا. اؤزونو شاعیر کیمی توپلوما سیریماق ایسته‌ین بیر سیرا آد- سان دوشگون‌لری باشقا ایشلرله مشغول اولسا‌لار، ادبیاتیمیزا داها دا چوخ قوللوق ائتمیش اولارلار. شئعیر یاشامین ان ایلکین دؤورلریندن اینسان جمعیتینه ان گرکلی فئنومئن‌لردن اولوب. بو مسئله‌نی آرد- آردینا وورغولاماق هئچ ده شئعیره اولدوغوندان داها چوخ ده‌یر وئرمک معناسیندا دئییل. آنجاق بو گونون شئعیری‌نین تعریفی، قدیم دؤورلرین تعریفیندن فرقلی‌دیر. بو گونون شئعیری چئوره‌ده‌کی حادثه‌لری آرتیق بیر کامئرا کیمی ایمگه‌له‌یه‌رک اونلارا فلسفی معنا‌لار دا یوکله‌ییر. سانکی بو گونون شاعیری بوتون گؤروب- گؤرمه‌دییینی، دونن- بوگونو، اینسانین ایچ و ائشیک دونیاسینی اؤز اورک- بئینینده نیظاملاییب بیر کامئرایا یوخسا بیر رسم پرده‌سی اوستونه سالا‌راق، اونلارا بیر فلسفی معنا دا یوکله‌ییر. دئمک ایسته‌ییرم کی بو گونون شئعیری آرتیق تک ده بیر کامئرا یا رسم پرده‌سی کیمی دئییل. بعضن شاعیرین چئوره‌ده‌کی اولان یوخسا اولا بیله‌جه‌یینی سئزدییی حادثه‌لره ال قاتماغا دا حاققی چاتیر. آنجاق بو ال قاتما‌لارینا دا ایسته‌نیلن پوئتیک اؤزل‌لیک‌لری یوکله‌ییب اورتایا قویور. بئله شئعیرلرین تمل تئماسی البته کی ان اینسانی اورتاق دویغو و اورتاق دوشونجه‌لردن یارانا‌راق، شاعیرین دئییم طرزیله برابر فردی دوشونجه‌لرینی ده عکس ائتدیریر. منیم اوچون شئعیر دیلده اولان بیر حادثه‌دیر ده. بو اوزدن بئله اینانیرام کی بیر شئعیری ایلک اؤنجه اوریژینال دیلده اوخوماق لازیم‌دیر. بونلا بئله بوتون دیل‌لرده یازیلان شئعیرلر باشقا دیل‌لره ده چئوریلمه‌لری گرکیر. شئعیرلر باشقا دیل‌لره چئوریلمه‌سه‌لر، اوندا بیز نئجه دونیا اثرلرینی اؤز دیلیمیزده اوخویوب دادینا واراریق؟ دونیا شئعیرلری‌نین بیر سیراسی بیزیم حساس حافیظه‌میزده اؤزونه ایسته‌دییی کیمی یئر آچیر. بیز اونلاری دا اؤز دیلیمیزده یازیلان شئعیرلرین سیراسیندا سئوه بیلیریک. شئعیرین ان اؤنملی ایشلو‌لریندن بیری ده اینسانین ائموسیونال و دویغوسال آلانینی ائتگیله‌مک‌دیر. بونا گؤره ده بیز باشاردیقجا دو��یا شئعیرلری ایله ده هر زامان اوغراشما‌لی، اوسته‌لیک اؤز شئعیرلریمیزدن ده دونیایا پای وئره بیله‌جک اولدوغوموزو دوشونمه‌لی‌ییک. بونلار بیر یانا، شئعیر منیم اوچون دوغما ائلی، دوغما دیلیله عؤمور بویو نیسگیلینی اورییمده داشیدیغیم وطن آدلی بیر اؤلکه‌دیر. آنجاق نه وطن، نه ده شئعیر منیم اوچون مقدس بیر شئی دئییل. چوخ اؤنملی‌دیر، آنجاق مقدس دئییل. من هر زامان مقدس اولان هر بیر شئی‌دن قاچقین و کؤچگون کیمی بیر اینسان اولموشام. شئعیر، گئجه یاری‌لاری بیر روح و بیر بدن کیمی منیم الیمه کئچیب، منی اله کئچیریب، سانکی “هئرمئس” کیمی اؤز سیرلرینی قولاغیما پیچیلدایا‌راق، منیم ده سیرلریمی ائشیدیر. من بو سیرلر، بو پیچیلتی، اوسته‌لیک بوتون باغیرتی‌لاریمی دا بیر نوت کیمی کاغیذ اوزره کؤچورمه‌یی اؤزوم اوچون ایلنجه‌لی و دادلی بیر ایش بیلیرم. آنجاق شئعیر منیم اوچون بیر آز دادا وارماق اولسا دا، هئچ ده بوتونلویو ایله ایلنجه دئییل. من سیخینتی‌لاریمی بئله روایت ائتمک ایسته‌ینده، دیل، پوئتیک اؤزل‌لیک‌لر و باشقا شئعیره گره‌کن نه‌سه‌لرله داد آلیب داد وئرمه‌یه چالیشیرام. بئله‌لیکله شئعیر منیم اوچون بیر اویون‌دور دا. یاشامیملا، جانیملا اویناییرام. آنجاق هر زامان بو اویون‌لارین منیم اوچون بیر قایدا- قانون‌لاری وار. شئعیر نه ماتئماتیک یا فیزیک کیمی بیر بیلیم‌دیر، نه چؤرک آغاجی، نه ده آد- سان واسطه‌سی. شئعیر ساده‌جه شئعیردیر. بیلیمین تملینی بیلیک، فرضیه و واریلان نتیجه‌لر اولوشدورورسا، شئعیرین تملینی یالنیز شئعیر اؤزو اولوشدورور. بو معنادا کی شئعیر سینیرسیز بیر فئنومئن‌دیر. بیر ده گؤرورسن ان کیچیک و کئچیجی بیر دویغو یوخسا دوشونجه، بیردن بیره یوخسا بیر نئچه گون عرضینده ان بؤیوک و چکیجی بیر شئعیره دؤندو. من شئعیر یازارکن بوتونلوکدن بیله‌رکدن آیریلیب اؤزومو او هئچ ده مقدس اولمادیغینی دئدیییم وطن آدلی اؤلکه‌یه سالیرام. بو، عجیب- غریب بیر تجروبه‌دیر. بو تجروبه هر زامان سانکی هئچ توختامایا‌جاق بیر یارا وورور کؤکسومه، گؤزومه. بو یارانین درین‌لییی اینسانین ان ال چاتماز درین‌لییی‌دیر. بئله‌لیکله شئعیر منیم اوچون آیریلیغی آرا‌دان قالدیران بیر فئنومئن‌دیر ده. آیریلیغی آرا‌دان قالدیران و بوتون دونیایا، بوتون اینسان توپلومونا جالاق ووران بیر نه‌سه. بونلا بئله بو آیریلیغین سونو یوخ، سونوجو یوخ!…\nس. سیز چاغداش گونئی آذربایجانین ادبیاتی‌نین تانینمیش نوماینده‌سیسینیز. گونئیده‌کی ادبی پروسئس حاقیندا نه دئیه بیلرسینیز؟\nج. منجه گونئیده ادبیات باشقا کئچمیش دؤورلردن چوخ فرقلی بیر یئنی دؤوره آیاق قویوب. داها اسکی دؤورلر کیمی آیاق- اویاقلی شئعیرلر جؤولان ائتمیر. دوزدور؛ هله ده بیر سیرا شاعیرلرین شئعیرلری زامانیمیزلا سسله‌شن شئعیرلر دئییل و آرالیغا داغیلمیش غزل، قوشما، گرایلی و باشقا کلاسیک فورما‌لی شئعیرلر هله ده واردیر. آنجاق آرتیق بورادا یازیلان شئعیرلرین یوزده یئتمیشی فضولی زامانی‌نین شئعیرینه بنزمیر. داها کئچمیش دؤورلر کیمی حئکایه‌سیز، رومانسیز و آیری- آیری چئشید ژانرلاردا یازیلان یازی‌لارسیز دئییلیک. کئچن ایرمی ایلدن بری ادبی اثرلرین قونولاریندا بؤیوک دییشیکلیک‌لر یارانیب. ایندی گونئی ادبیاتیندا چئشید قول‌لار، چئشید قلیب‌لره راست گلینیر. شئعیریمیزین یوزده یئتمیشیندن چوخو آزاد دئییم بیچیمیله سربست قلیب‌لرده و بیر یانی نثره باخان شئعیرلرده یازیلیر. عرب و فارس ادبیاتیندان آلینما عروض و قافییه‌یه دایا‌لی شئعیرلر اولدوقجا آزالیب. گونئی شئعیری‌نین چوخ فایزی آرتیق بو شابلونلاشمیش قایدا- قانون‌لارین چکی‌لریندن و شئعیره ائشیکدن یوکله‌نن موسیقیدن سویروشوب و داها شئعیری دوز یازی یا نثردن آییران عامیل‌لر ده اسکی عامیل‌لر دئییل. بو گون چاغداش شئعیرده کلمه‌لر و جمله‌لر ایشلوی نئچه فیقورلودور. حتی شئعیرلرده‌کی خططی روایت‌لر ده قاباقکی روایت اوسلوب‌لارینا بنزمیر. چاغداش اثرلرده ایچ موسیقی، کلمه‌لرین بیر- بیریله اویغونلوق و سس بیرلییی آیدینجا گؤزه گلمکده‌دیر. بو اثرلرین اؤزل‌لیک‌لری‌نین بیری ده همن اثرلرین ایچینده اولان دوشونجه‌نین ساده‌لیکله آنلاشیلار اولمادیغی‌دیر. سؤزسوز بو آنلاشیلمازلیق شاعیرلرین دوشونجه و خیال گوجلریندن قایناقلانیب کاغیذ اوزره کؤچورولمکده‌دیر. بونو دا دئییم کی بو گونون شاعیری کئچمیش دؤورلرین شاعیری‌نین ترسینه، ائشیک دونیا‌دان داها چوخ ایچ دونیاسینی آنلاتماغا ماراقلی‌دیر. باشقا بیر دئییشله، بیر زامان‌لار شاعیر و یازیچی سیاستچی‌ایدی ده، سوسیولوق ایدی دا، دوکتور، پروفئسسور و فیلوسوف ایدی دا، موللا‌لیق دا ائدیردی، ناققاللیق دا ائدیردی و ب… . آنجاق بو گون تک ده گونئی یوخسا قوزئی آذربایجان دا دئییل، بوتون دونیادا یاشامین قونولاری اؤزللشدیکده، بو مسئولیت حیسسی داشیماق‌لار، بو عؤهده‌چیلیک‌لر سانکی شاعیر و یازیچی‌نین چیینیندن گؤتورولوب. اولا بیلسین بونا گؤره ده چاغداش ادبیاتچی نه‌سه‌لری کشف ائتمه‌یه، هانکیسا تانینمازلاری تانیماغا گؤره یازیب یارا‌دیر. منجه بو گون گونئیده ده ادبیاتلا اوغراشماق و یازیچی‌لیق چاباسی بوندان باشقا نه‌سه دئییل. بئله گؤرونور دئمک. گونئیین چاغداش ادبیاتیندا، دئمک چئشید ادبی ژانرلاردا باشاری‌ایلا چیخیش ائدن بیر نئچه اؤنجولدن سونرا گلن یئنی نسیلده اونلار آد وار. بو ادبیاتی ایره‌لی سورن‌لرین بیر نئچه‌سی اؤلوب. کلاسیک و مودئرن دارتیشماسی آرتیق گون قونوسو، گون پروبلئمی دئییل. منجه آرتیق یازیچی‌لارلا اوخوجولارین بؤیوک بؤلومو بئله بیر نتیجه‌یه چاتیبلار کی تئکنولوژی‌نین بو قدر سورعتلی سوره‌سینده، داها ادبیات بیر تور آنلام یوکلو اولما‌لی‌دیر. آنلام یوکلودور ده. ادبیاتدا دئمه‌یه سؤزو اولان و ائتگی بوراخا بیلن بیر خیال گوجو اولما‌لی‌دیر. واردیر دا. ادبیات فردی آجی‌لاری اجتماعی آجی‌لارا باغلاما‌لی‌دیر. باغلاییر دا. ادبیات یازارلارین شخصی تجروبه‌لری‌نین روایتی اولا بیلر. روایتی‌دیر ده. بئله بیر ادبیاتین یایغینلاشماسی میللتیمیزین فردی، اجتماعی و سیاسی گرگینلیک‌لری و آیری- آیری دونیا‌داکی حادثه‌لرله اوست- اوسته دوشمه‌سی بو ادبیاتین داها بؤیوک گلیشمه‌سینی تأمین ائده‌جه‌یینی دوشونمک اولار. باشقا اؤلکه‌لر کیمی بیزده ده ادبیات دونیاسیندا بیر چوخ تمایول‌لرین اولدوغو شوبهه‌سیزدیر. بو تمایول‌لر بیر- بیرلریله فرقلی اولسا‌لار دا، بیر شئی‌لرده ده اورتاقلیق‌لاری وار. او اورتاقلیق بعضن ادبی دئییل، چوخراق هانکیسا بیر ایدئولوژیله باغلی، لوکاللیق، ناسیونالیستلیک و یا ائورنسللیک تمایولاتی‌نین آراسیندا بیر چئشید دیرنگنلیک‌دیر. باشقا سؤزله، آذربایجانچیلیق و دونیا��یلیق. آنجاق گؤرک بو دیرنگن‌لیکدن بیزیم اوچون، دئمک اوخوجولار اوچون نه قالیر؟ هر زامان ایچی دارتیشما قونوسو ایله دولو اثرلر زامان سوره‌سینده آرا‌دان گئتمیش‌لر، آنجاق محض ادبی اثرلر قالارغی اولموش‌لار. بو اثرلرین آراسیندا اولان فرقلی‌لیک‌لر چوخراق ادبی ده یوخ، تاریخی اولوب. ایندی بیز اؤرنک اوچون گونئی یا قوزئی ادبیاتی ایله باغلی، “بیزیم ادبیاتیمیزین اؤزل یانلاری، اؤزل روحلاری، اؤزل اؤزل‌لیک‌لری وار” کیمی سؤزلری سؤیله‌مک اولارمی؟ منجه یوخ، سؤیله‌مک اولماز. بیزیم ادبیات، هر آنلاشیلماز فانتاستیک اؤزل‌لیک‌لره دایانا‌راق تعریف اولونمور. تک گونئی یا قوزئی ادبیاتی دا دئییل، بوتونلوکله ادبیات ان اوریژینال، ان یئگانه اثرلرین توپلوسو ساییلیر. باریش، دؤیوش، اؤزگه‌لشمه، دوغمالاشما و باشقا- باشقا گئنیش ساحه‌لی قونولار بو اثرلری بیر- بیرینه باغلاییر. منجه چاغداش گونئی ادبیاتی دا بو اؤزل‌لیک‌لردن موستثنی دئییل. بونلا بئله گونئی ادبیاتیندا بیر فرقلی‌لیک وار کی باشقا ادبیات‌لاردا یوخدور. بیلیندییی کیمی بورادا آنا دیلینده هئچ بیر مکتب یوخدور. اجتماعی، سیاسی و کولتورل اوستونلوک فارسجا و عربجه ایله‌دیر. اونا گؤره ده بیز اؤز آنا دیلیمیزده تام بیر اوتودیداکتین بیری‌ییک. اؤزوموز اؤزوموزه هم دیل اؤیره‌دیریک، هم ادبیات. بو جهتدن گونئی ادبیاتی منجه یاری دیلبیلیمسل، یاری ائستئتیک بیر ادبیات اولما‌لی‌دیر. چون، هله چوخ یازارلاریمیز، اؤزل‌لیکله آرالیغا داغیلمیش سایسیز- حسابسیز شاعیرلر آذربایجان تورکجه‌سینی یاخشیجا بیلمیرلر. بو تیپ یازارلار یازدیقجا، اونلارین دیلینی سیاسی آماج‌لارلا اؤزلرینه مال ائدن بیر قروپ آدام‌لار اورتایا چیخیب، دیلیمیزین باشقا بیر دیلدن آیریلدیغینی سؤیله‌ییب مدافعه ائدیرلر. بورادا منیم سؤز قونوم آذربایجان تورکجه‌سی قونوسودور. چون، سؤز داغارجیغی و سؤز آخیشیمی آذربایجان تاریخی‌نین ان بؤیوک سارسینتی‌لاری ایچینده ده بؤیوک بیر سئوگیله قورونوب- ساخلانیلیب، آنجاق بعضی یازارلار بو دیلین ایشلوینی بیله‌رک یا بیلمه‌یه‌رکدن دییشیرلر. منجه آذربایجان تورکجه‌سینده یازان یازارلارین، ادبیاتین ایشلوی‌نین کوتله آراسی گئنیشلتمه‌سینده بؤیوک رولو اولما‌لی‌دیر. بونا گؤره ده بو دیلی، اولدوغوندان داها دا چوخ منیمسه‌مه‌لی‌دیرلر. بئله اولسا، کوتله ده اونلارا باخیب، دوغما دیلینی بوتون ووجودو ایله الینده توتوب ساخلاماغا چالیشار. و بئله‌لیکله دیلینه داها آرتیق اهمیت گؤسترن یئنی بیر جمعیت اولوشوب گلیشیب بؤیویر.\nس. گونئی آذربایجان ادبیاتی‌نین داها چوخ پوست‌مودئرنیزمه اوز توتماسی نه ایله باغلی‌دیر؟ سیزین شئعیرلرینیزده ده بو، وار.\nج. بیلیندییی کیمی چاغداش دونیامیزدا غالیب دوشونجه فلسفی ایدئیا‌لارین اساسیندا‌دیر. آرتیق ایندیکی زاماندا بیر یازیچی نه‌یی ادبیات آدلاندیریرسا دئمه‌لی او، ادبیات‌دیر. ادبیاتا ضد اولان فلسفی دوشونجه‌لر ده آز اولماییب. بونلار منجه تکی آختالانمیش ادبیاتا دئییل، بوتونلوکله ادبیاتا قارشی‌دیرلار. بونون عوضینده یالنیز گونئیده ده دئییل، بوتون چاغداش دونیامیزدا ادبیات اؤز آختاریش و گئدیش یولوندا دیرلندیریلیر. بو یئنی آختاریش‌لار هم ده یئنی گلیشمه‌لردیر. ادبیاتی اؤنه ایته‌له‌ین گوج بیر زامان‌لار ساده‌جه پاپولیار فورم���لارلا تأمین ائدیلیردیسه، ایندی اورژینال ادبیاتچی‌لار هئچ ده پاپولیار اولماغی دوشونمورلر. آرتیق اینسان یاشامیندا اولان جوزئی شئی‌لری بیر تنقیدچی کیمی درک ائتمک بؤیوک بیر باشاری ایسته‌ییر. آنجاق پئشه‌کار اوخوجو کوتله‌سی ده بو باشاری‌نین کیمده اولوب- اولمادیغینی یاخشیجا آنلاییب بیلیر. ادبیات گئت- گئده اؤز اوخوجولارینا جدی یاناشدیغی قدر بیر آز دا ایلنجه‌لی و ظارافاتیانا اولور. داها قاباقکی دؤورلر کیمی هئچ بیر یازیچی‌نین حاققی چاتمیر کی اوخوجوسونو حیرص و آجیقلا ایسته‌دییی یئره سوروکله‌سین. بعضن سؤزون دوغروسو شوخلوقدا کئچن کیمی بیر یازیچی گوله- گوله ده اؤز روایتینی اوخوجولارینا چاتدیرا بیلر. بو گونکو یازیچی اؤزونو گولونج ائتمه‌دن، چئوره‌سینده‌کی حادثه‌لری خوش بیر اوز، خوش بیر گولوشله ده روایت ائده بیلر. بو، ایستر- ایسته‌مز چاغیمیزین ادبیاتی‌نین اینجه‌لیک‌لریندن‌دیر و یازیچی‌لارین بو اینجه‌لیک‌لره بؤیوک احتیاج‌لاری وار. منجه ادبیات دونیاسینا گیریشمک چوخ دا چتین بیر ایش دئییل. آنجاق ادبیات دونیاسیندا اولان عومومی آخیم‌لارلا اوز- اوزه دورماق دا، بو گونکو ادبیاتین نورماللیغی ساییلیر. بو زامانین ادبیاتی هر شئیی جدی سایسا دا، اؤزونو چوخ جدی سایمیر. بو، چوخ طبیعی بیر پروسئس‌دیر. گونئیده ده باشقا یئرلر کیمی اؤزل‌لیکله گنج نسیل بو پروسئسی آز دا اولسا دویوب- دوشونوبلر. بو گنج نسیلی دستکله‌ین اولسا، ادبیات دونیاسیندا چوخ بؤیوک دییشیکلیک‌لرین یارانماسینا شاهید اولاریق. منجه پوست‌مودئرن ادبیات چوخ طبیعی بیر حالدا یارانان ادبیات‌دیر. اونو یارا‌دان‌لار اؤز- اؤزلرینه اوتوروب “من ایندی گرک بیر پوست‌مودئرن ادبیات یارادام” دئمیرلر. هر زامان بوتون تاریخده یئنی دونیا یاراتماغا جان آتان عاغیللی و چالیشقان اینسان‌لار اولوب. مودئرن ادبیاتین تاریخینده ده اؤز زامانیندا بؤیوک بیر بیلگی ایله گله‌جه‌یی دوشونه‌رک تصویره چکن شاعیرلر و یازیچی‌لار اولوب. و ایندی گؤره‌سن اونلارین تصویر ائتدییی گله‌جکمی یوخسا یوخ؟ بو سوال‌لار هر زامان اینسانی دوشونمه‌یه مجبور ائدیر. منجه یازیچی‌لار اؤز زامان‌لاریندا و اؤز یاشام یئرلرینده ان یالنیز بیریسی اولا‌راق بؤیوک دوشونجه‌لره دالیب، هانکی نتیجه‌یه چاتیب- چاتمایاجاغینی آلدیرما‌دان یازیرلار. آنجاق هر زامان دا هانکی نتیجه‌یه اولور اولسون چاتیلیر. ادبیاتدا بو قدر آخیم‌لارین یارانماسی همن چاتیلان نتیجه‌لر دئییلمی؟ هر زامان هاچانسا، هارداسا بیر آخیم یارانیر، سونرا او آخیم دییشیلیر و باشقاسی یارانیر، بئله‌لیکله ده دونیا و دونیادا یاشایان اینسان‌لارین یاشام و دوشونجه طرزی زامانلا چییین- چییینه آرد- آردینا دییشیلیب گلیشیر. بو دییشیلیب گلیشمه بیزیم وارلیق گئرچه‌ییمیزدیر. بلکه گونئیین ده دونیایلا بیرلیکده پوست‌مودئرنیزمه اوز توتماسی همن بو گئرچکدن قایناقلانیر. پوست‌مودئرنیزم آخیمی دا هله‌لیک بیر یئنی‌لیک‌دیر. یئنی‌لیک‌لرسه هر زامان اینسان جمعیتیندن قاچماقدا‌دیر. اینسان هارداسا، هانکیسا بیر یئنی‌لیکله گؤروشدومو، تئز ده اوندان آیریلما‌لی اولور. باشقا بیر دئییشله، آیریلیغین کؤکو گؤروشده‌دیر. سئودییین بیریسینی تام قوجاغینا آلدیغین چاغدا ایتیریرسن. یئنی‌لیک‌لر سئوگیلی بیر قادین کیمی، بیر آنلیق سس، بیر آنلیق نفس کیمی گلیب کئچیر. یئنی‌لیک عؤموردور. قادین عؤموردور. عؤمور بیر آنلیق‌دیر. هر شئی بو دونیادا سانکی بیر آنلیق‌دیر. دئمک ایسته‌ییرم کی بو گونکو ادبیاتدا پوست‌مودئرنیزم ده بوتون باشقا آخیم‌لار کیمی بیر سیرا گئرچک‌لرین کشفی ایله اؤز- اؤزوندن یارانان بیر تپکی‌دیر ساده‌جه. اولا بیلسین هله بوندان بئله “re postmodernism” یا باشقا آدلارلا اورتایا چیخان آخیم‌لارین دا شاهیدی اولاجاغیق.\nس. سیزین نثر اثرلرینیزده هاراداسا عنعنه‌وی‌لیکدن اوزاقلاشماق گؤردوم. سانکی شئعیره بنزییر.\nج. منیم نثر اثرلریمین هامی‌سی دا بئله دئییل. آنجاق سیزینله راضیلاشماماق دا اولمور.\nس. بو تای یازارلاریندان‌ کیم‌لری تانیییرسینیز، اوخویورسونوز؟\nج. چوخ‌لارینی تانیییر، اوخویورام. عمومیتله گنج‌لیک چاغلاریمدان‌ قوزئی ادبیاتی ایله چوخ اوغراشمیشام. رومان، پووئست، حئکایه، شئعیر و باشقا ژانرلاردا اولان یازی‌لارینی هر زامان واختیم ایجازه وئرنه قدر ایزله‌میشم. قوزئیده تانیییب اوخودوغوم یازارلارین آدلارینی سیرایا دوزسم، اوپ- اوزون بیر سطیر اولار.\nس. گونئیده تورک دیلینده ادبی درگی‌لر وارمی؟\nج. آرا- سیرا اولور. فصیل‌لیک شکیلینده چیخان درگی‌لر وار. آنجاق سایی‌سی اولدوقجا آزدیر. آز دا اوخوجولاری وار. بو درگی‌لرین بیر سیراسی بیلدیییمجه قوزئیده ده تانینیرلار. میثال اوچون وارلیق، آذری و ب….\nس. حاضردا نه یازیرسینیز؟\nج. سون واخت‌لار یازدیغیم یئنی شئعیرلردن “دنیزین دینج یوخوسو” آدیندا بیر توپلو حاضرلاماقدایام. یقین کی ایران ایسلامی ایرشاد ایداره‌سی موجوویز وئررسه چاپ اولا‌جاق. وئرمه‌سه ده کی گوجوموز یوخ، توپوموز یوخ، توفه‌ییمیز یوخ (گوله- گوله!)\n***\nایضاح:\nبو موصاخیبه بوندان اؤنجه باکی شهرینده یاییلیبدیر.\nhttp:\/\/medeniyyet.az\/new\/?name=content&content=31292\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nبیز بئله‌ییک\nناصر داوران\n«رقیه کبیری»‌نین «ماوایل» حئکایه‌سینه بیر باخیش\nعلی‌محمد بیانی\nگؤرکملی صنعتکار «علی کوهپایه» حیات‌لا وداعلاشدی\nایشیق\nگیله‌لردن‌‌\nمهدی قاسم‌نژاد(آیدین صاباح)\nچاپ\n2 پاسخ\nمحمود تبریزلی گفت:\nیکشنبه ۹ آبان ۱۳۹۵ در ۱۵:۱۲\nسایین خیاو ایلک وئردیغینیز جواب منه گؤره سهودیر چونکو هئش بیر شاعیر یادا یازار اؤزونو بئله اؤومه ز!منه گؤره شاعیرلر و بؤیوک یازارلار بئله ان دیه رلی اثرلرینی ۴۵-۵۰ دن سونرا حایاتا گئچیریلر.سایقیلار.","num_words":4572,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":321140.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"تولون‌اوغول‌لاری دؤولتی\"، \"بوتؤو آذربایجان یولوندا\"، \"مستقیل‌لیک: ایکینجی جهد\" و \"سیز خالقین سئوگیسی ایله حاققا چاتاجاقسینیز\" اوندان قالان و چاپ اولموش اثرلردیر\n25.06.2024 ~ 11.07.2024\n2155734\nابوالفضل قدیرقولو اوغلو ائلچی‌بئی ۲۴ ژوئن ۱۹۳۸-جی ایلده ناخچیوانین اوردوباد رایونونون کلکی کندینده آنادان اولدو.\nاورتا مکتبی بیتیردیکدن سونرا 1957-جی ایلده باکی دؤولت اونیوئرسیته‌سینه‌نین شرقشیناسلیق فاکولته‌سینده عرب فیلولوگییاسی شؤعبه‌سینه داخیل اوْلوب تحصیلینی 1968-جی ایلده یوکسک لیسانس درجه‎‌سیله اوغورلا تاماملادی.\n1975-جی ایلین ژانویه‌سینده آذربایجان دؤولت تهلوکه سیزلیک کومیته‌سی اونو طلبه‌لر آراسیندا میلتچی و آنتی‌سووئت تبلیغاتی آپارماق آدییلا حبس ائدیب 17 جولای 1976-جی ایله‌دک سیاسی دوستاق اولاراق قاراداغ داش کارخاناسیندا آغیر فیزیکی ایشلره محکوم ائتدی.\nحبسدن بوراخیلدیقدان سوْنرا 1976-جی ایلین دسامبر آییندا (AMEA) ال یازمالار اینستیتوسوندا کیچیک علمی ایشچی کیمی فعالیته باشلاییب سونرا بورادا بویوک وضعیفه لره یوکسه‌لدی.\n۱۹۸۹-دا آذربایجان خالق جبهه‌سی‌نی قوردو و اؤزوده باشقانی سئچیلدی. ۷ ژوئن ۱۹۹۲ تاریخینده آذربایجان جمهورباشقانلیغی سئچیملرینده ٪۵۹.۴ رای ایله آذربایجانین ایکینجی جمهورباشقانی اولدو.\nائلچی‌بئی آذربایجانین سئووئتلر ایچینده بیر سؤمورگه اولدوغونو سؤیلئمیش و آذربایجانین باغؽمسیز، دموکراتیک بیر جمهورییئت اوْلاجاغینا اینانمیشدیر. سوْسیالیزمه قارشؽیدی. آتاتورک، گاندی و محمد امین رسول‌زاده‌دن تاثیر آلمیشدی. داغؽستان، گۆرجیستان و ارمنیستانا وئریلن توْپراقلارین آذربایجانا قایتاریلماسینا و بۆتون آذربایجان ایدئوولوژیسینه اینانیردی.\nآذربایجان جمهورباشقانی عنوانیندا ۱۹۹۳-جی ایلده آنکارادا آتاتورکون مزاری آنؽت‌قبیری زیارت ائلدیغی زامان آنؽت‌قبیر اؤزل دفترینه بئله یازمؽشدیر:\n\"ای بۆیوک تۆرکون بۆیوک قوْموتانی! سنی زیارت ائتمکله اؤزوم و میللتیم آدؽنا شرف دۇیدوم. سنین عسگرین، ائلچی‌بی\"\nیوْرولمادان دموْکراسی و میللی بیرلیک اۇغروندا مۆباریزه آپاران آذربایجان و دونیا تورکلرینین بؤیوک لیدری ائلچی‌بئی ۲۲ آغوستوس ۲۰۰۰-ده و بیر حالداکی ۶۲ یاشی واردی پروستات سرطانی خسته‌لیغیندان اؤتورو درمان اولدوغو آنکارادا حیاتدان کوچدو. جنازه‌سی باکی‌یا گوتورولن ائلچی‌بئی‌ین دفین مراسیمینده یۆز مینلر اینسان اوْنون تابۇتونو سون منزیلینه چی‌یینلرینده آپاردیلار. او دؤنه‌مین آذربایجان جمهورباشقانی حیدر علی‌یئو ده بو مراسیمه قاتیلمیش و ائلچی‌بئی‌ین جنازه‌سی اؤنونده باش ائگمیشدی.\n\"تولون‌اوغول‌لاری دؤولتی\"، \"بوتؤو آذربایجان یولوندا\"، \"مستقیل‌لیک: ایکینجی جهد\" و \"سیز خالقین سئوگیسی ایله حاققا چاتاجاقسینیز\" اوندان قالان و چاپ اولموش اثرلردیرلر.\nاتیکتلر: #محمد امین رسول‌زاده‌ , #باکی , #تولون‌اوغول‌لاری دؤولتی , #بوتؤو آذربایجان یولوندا , #مستقیل‌لیک: ایکینجی جهد , #سیز خالقین سئوگیسی ایله حاققا چاتاجاقسینیز , #ابوالفضل ائلچی بئی , #ابوالفضل قدیرقولو اوغلو ائلچی بئی\nایلگیلی‌لی خبرلر\nائلچی‌بئیی آد گۆنونده رحمت و منت‌دارلیقلا یاد ائدیریک!\n25.06.2024\n\"تولون‌اوغول‌لاری دؤولتی\"، \"بوتؤو آذربایجان یولوندا\"، \"مستقیل‌لیک: ایکینجی جهد\" و \"سیز خالقین سئوگیسی ایله حاققا چاتاجاقسینیز\" اوندان قالان و چاپ اولموش اثرلردیر\nآذربایجان عسگرلری، سؤزده قاراباغ یؤنتیمی بایراغینی سؤکدو\n18.09.2021\nآذربایجان سون دؤورده قاراباغا ایجازه‌سیز گیره‌ن ایران نؤمره‌لی تریلی‌لرده آرتیش یاشانماسینین آردین‌دان، ایران و روسیانین باکی ائلچیلرینی خاریجی ایشلر باخانلیغینا چاغیراراق اویارمیشدی\nشکی خان سارایینا توریست آخینی\n26.03.2021\nشکی خان سارایی، طبیعت و تاریخین ایچ ایچه گئچدیگی بیر یئر اولاراق گؤرنلری حیران ائدیر\nایغدیردا آذربایجان شهیدلری خاطره‌سینه آغاج‌اکمه مراسیمی گئچیریلدی\n26.03.2021\nتورکیه‌نین ایغدیر ویلایتین‌ده آذربایجانین قاراباغ شهیدلرینین خاطره‌سینه تخصیص ائدیلن اورمان-پارک‌دا آغاج‌اکمه مراسمی گئچیریلدی\n2155734\nائلچی‌بئیی آد گۆنونده رحمت و منت‌دارلیقلا یاد ائدیریک!\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/82e6\/d7ab\/c8c7\/5f21668a720ec.jpg?time=1720843825\n\/turki\/adhrbyjn\/2024\/06\/25\/y-lchyby-yy-ad-goenwndh-rhmt-w-mntdrlyql-yd-y-dyrykh-2155734\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":954,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.096,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":95962.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"واااای، آغزیندان آچیلان بو قان نه دیر؟ نییه منیم نبیضیم وورمور؟ گؤر نئچه گوندور بورادا اوزانیب یاتیب قالمیشیق! دؤیونمه‌ین اوره‌ییمین بؤیرونده اوزانیبسان، گؤرمه‌ین گؤزونله منه باخیرسان. گؤر نه گؤزل دینجلمیشیک دونیانین آجی- آغریلاریندان! پالتارلاریمیز دولودور پالچیق چیلنتیلرییله. جیندیریمیزدان جین هورکر بؤیله‌سی. ایندی سیزین یوخسا بیزیم شه هرده اولسایدیق، نئچه ساعاتلیق ائوه گئدیب، بیر دوش آلتینا گئدردیک. من آغارمیش ساققالیمی قیرخاردیم، سنسه بو لیی شالوارینی چیخاردیب بیر اتکلیک گئیردین….\nاو گون نئجه اتکلییین او دیب اوتاقدا یئلله‌نیردی، یادیندامی؟ نزیکلیییندن بودلارین گؤرونوردو. نئجه ده گؤزللشمیشدین! لاپ بئله ایندیکی کیمی سئومه‌لی اولموشدون. اینانمازدیم بو اوچوروم بونجا بیزی گؤزللشدیره بیله‌جک. دوغروسو دیریلمه‌ییم گلدی. دیریلیب سئومه ییم گلدی یئنه ده. گؤره‌سن بیر ده دیریله بیله ریکمی؟ منجه بیز یئنه ده دیریلمه لیییک. دیریلیب یاشامالیییق. سئویب سئویلمه لیییک. آنجاق یوخ، بؤیله‌سی داها یاخشی‌دیر. سونسوز بیر یوخودا سنی سورکلی گؤرمه یی چوخدان دیله ییردیم. ایندی بو اوچوروم بویدا بیر قفسده، ایکی قوش سئویشمه‌سیدیر بیزیم اؤیکوموز. تکی بورادا بو لیی شالوار یئرینه بیر اتکلییین اسکیکدیر. دئییرسن دور گئدک گئیین، یئنه بیر تهر گله ریک بورایا….\nواااای، قیچین بئلیندن دؤنوب. کسین چوخ آغریییر، هه؟! منیم ده قولوم دیرسه ییمدن یوخدور. آنجاق نه دنسه آغریمیر. یاناقلاریندا قورویوب یئری قالان گؤزیاشلارینی گؤرورسنمی؟ دئییرم دور گل بو سال داشین اوستونده بیر آز اوتوروب دردله شک! ایکی آتدیم بئله آرامیز اولماز. بو سال داشی سانکی بیزیم اوچون بورا قویموشلار. قورخما، بورادا بیزدن باشقا بیر کیمسه یوخ. داها هانکیسا قورخونون، ایضطیرابین بیزه آنلامی یوخدور. دور گل اؤزوموزه وئردیییمیز رولو باشا چاتدیراق! بورادا کیمسه بیزی ایزله مه‌سه ده، نه اولسون؟! بیز کیمسه‌نین یئرینی دار ائتمیریک کی! بوسال داشین بیلیطلی یییه‌سی ده یوخ. بیر سن وارسان، بیر ده من. تکی نازلیم دا بورادا اولسایدی! آنجاق بیزیم کیمی یوخ هاااا. دوپ- دوز ائنلی ائنچه سییله. آغ دونو، آغ باشماغییلا. او یئنیجه آلدیغیم، چئوره‌سی اولدوزلو بیلرزییییله. او اوستونده اینجه قانادلی بیر کپه نه یی اوچان قیزیل اوزویویله. بیر آی ایدی به ینمیشدی او اوزویو. من ده بوتون بیر آیلیغیمی وئریب اونو آلدیم. توکانیمین ان باها‌لی اوزویویدو بو، دئییردی قیزیلچی. نئجه ده گؤزل یاراشیردی نازلیجامین دوپ- دولو بارماغینا! یاشامیندا اونجا سئوینمه میشدی. گئجه‌سی اوزویو بارماغینا تاخیب، سن آلدیغین سولو بویاسییلا، چوخ گؤزل بیر رسیم چکدی. آغاجی، قوشو، آدامی قاتمیشدی بیر- بیرینه. رسیم بو اوچورومجا گؤزل ایدی. من ده وار ایدیم، سن ده. رسیمینده، اؤزومو دونیانین ان موتلو وارلیغی سانیردیم. اونسوز دا نازلیملا موتلویدوم دا هاااا. بیردن بیره منه نه اولدو، بیلمه دیم. هئچ بیلمزدیم سئوگییه اوغرایان گونون آغی دا زیل قارا اولورموش! یوخسا ایندی هره‌میز اؤز ماسامیزین آرخاسیندا آغ کاغیذلاری نه یله‌سه، نئجه‌سه قارالاییردیق. گؤزلریمیز بوتون نسنه نی گؤروردو، اوره‌ییمیز ساعات کیمی ایشله ییردی….\nدوغوردان دا، بیردن بیره بیزه نه اولدو؟ اولا بیلر ائرته‌دن ایکیندییه کیمی نئچه ساعاتی بیرلیکده باشا ووردوقدا، الدن دوشوب یورولدوق. اونسوز دا بورادان سونرا بیر یئر یوخ ایدی. بوراسی دونیانین سون نوقطه‌سیدیر. و ده منیم سنین اوچون دئدیکلریم سون اؤیکو. اوخودوغوموز، یازدیغیمیز بوتون سؤز- سؤیون سونودور بوراسی. بورادان اویانا داها بیر هاراسا یوخ. بوندان سونرا دولو- دولو قارانلیقلار ایچینده یاشایاجاغیق. داها بیزدن جانی- باشی صاف- سولو بیر آدام بئله اولمایا‌جاق، امین اول! آنجاق اونون یئرینه کیمسه بیزیم یاشادیغیمیز آنلاری یاشامایا‌جاق. کیمسه بؤیله کیمسه‌نین دؤیونمه‌ین اوره‌یینین بؤیرونده اوزانیب، گؤرمه‌ین گؤزویله اونا باخمایا‌جاق. کیمسه کیمسه‌یه بونجا یاخین اولمایا‌جاق. باخ، بیزی یالنیز اوچ- دؤرد چاییر، اوچ- دؤرد چینقیل، اوچ- دؤرد چالا- چوخور بیر- بیریمیزدن آییریر. آنجاق نه دنسه چوخ ال چاتماز اولموشوق بیر- بیریمیزه! بیر- بیریمیزی گؤرموروک، ائشیتمیریک، دویموروق، دوشونموروک. بیلمیریک ده بو اوچورومون باشیندا بیزسیز نه لر اولور، نه لر اولماییر. آنجاق من داریخیرام. آخی بیز نییه بو ایشی گؤردوک؟ نئجه اولدو بیردن بیره سنین ساغ الینله منیم سول الیم بیر- بیرینه دویونلندی؟ بیز هئچ بیر- بیریمیزی ایته له مه دیک ده آخی. بو اوچورومون دیبی گؤرونموردو کی هئچ. بیز نئجه او سیخ دومانین ایچینده اونایکی- اوناوچ ثانییه‌لیک یولچولوغا چیخدیق؟ تکجه حاضیرمیسان، سوردوم. سن ده حاضیرام، دئدین….\nنه گئجه یدی، نه گوندوز. ایکیندی چاغییدی. نه ایستییدی، نه سویوق. لام بیر هاوا ایچینده یدیک. یئرله گؤیون آراسیندا آسلاق و ایسلاق. گؤیده بولودلار بیزی چاغیریردی، اوچوروم دیبینده ایلان- چایانلار. دونیامیزدان اوزاق ایدیق. تانریلار بئله بیزی گؤرموردو. قاش گئت- گئده قارالیردی. دومان گئت- گئده سیخلاشیردی. من سالخیم سؤیوده سؤیکنمیشدیم، سنسه باشینی قویموشدون کؤکسومون سول یاریسینا. اؤنوموزده گؤز ایشله دیکجه اوچوروم. دیبسیز، اوجسوز، بوجاقسیز. دویونجا قورخموشدوق. بیر توو سیخ- سیخ قوجاقلاشدیق. قورخدوق، آنجاق یولوموزدان دؤنمه دیک. بیز بو یولو وارمالیییق دئییردیک. اؤنجه هانکیمیز دئمیشدیک، یادیندامی؟ بو یولو سئومیردیک. بو یولچولوغو گؤیلوموز ایسته میردی. آنجاق نه دنسه گلدیییمیز بو یولون دؤنوشو اولمادی. بیردن بیره باشلاندی بیزیم اؤیکوموز. سن بی�� بیلیط، من بیر بیلیط، گلدیک بورایا. بیر ده گؤز آچدیق کی داها گؤرموردوک. نه بولودلار، نه ده ایلان- چایانلارین سسینی دینله میردیک….\nسن بیر بیلیط، من بیر بیلیط گلدیک بورایا. قول-قولا، قوجاق- قوجاغا یولا دوشدوک. چیغیردیق، باغیردیق، گولدوک، سئویشدیک. کیمیلرینی سئودیییمیزدن دئدیک. کیمیلرینی ایسته مه‌دن سؤیدوک. شاققیلتییلا گولدوک، گولوشدوک. اوچورومون باشینا چاتاندا ایچیمیز دولدو. دومان داها سیخلاشدی. چئشید- چئشید آجی- آغری بیزی ایچدن سیخیشدیردی. هانکیمیزسا او بیریمیزه، نه اولور گل یاشایاق، دئدیک. “یاشاماک گوزل شئی به کاردشیم!…”\nسنین ساغ الینله منیم سول الیم بیر- بیرینه ساریلاندا، قورخودان بیر باغیرماغیمیز گلدی. باغیرتی یئرینی آغلاماق آلدی. یاشامدا بونجا دریندن، بونجا ایچدن هئچ آغلامامیشدیم. آنجاق سنین آرد- آردینا گؤزلریندن دامان سولار اورییمی پارتلادیردی. اؤزومه یازیغیم گلدی. اؤزومدن چوخ سنی آندیم، دوشوندوم. منه بوش وئر، قاییت، دئدیم. قاییتمادین. اؤزوموزه چووووخ یازیغیم گلیردی. بیر آن سونرا ایکی یارادیق اؤزلرینه قییا‌جاقلار. دونیانین ان آجی قان- قاداسینی، ان آغریلی یارا‌لارینی قبول ائده‌جکلر. اتله آغاج، سوموکله داش بیر- بیرینه توققوشا‌جاق. تینیمیزدن گؤوده‌میزه سیزا‌جاق آجی- آغریلار. سونسوز بیر قارانلیغا گئده جه ییک. یاپ یالنیز، کیمسیز، کیمسه‌سیز، کیملیکسیز بیر هاراسیزلیغا. ایندی ده کی بورادا اوزانمیشیق. بونجا آغاج، بونجا داش، بونجا اوت- آلاق ایچینده. صاباح، بیریگون ده هاوا قیزینجا، ایلان- چایانلار بیزی نئجه دویا‌جاقلار گؤره‌سن؟! نئجه ده بورا تانیش گلیر منیم اوچون! باخدیقجا گؤزلریمه اینانا بیلمیرم. سانکی بورایا نئچه دؤنه گلمیشم. بوتون بو گؤرونوش، بو گؤرونتولری سانکی یوخودا گؤرموشم کیمییم. سانکی اؤنجه ده بورادا نئچه دؤنه اؤزومه قییمیشام. نئچه دؤنه باش- بئینیمی تؤکوب داغیتمیشام بورادا. نئچه دؤنه سنی بورادا اؤزله میشم. سنینله بورادا اؤلموشم. دؤیونمه‌ین اورییمین بؤیرونده اوزانیبسان، گؤرمه‌ین گؤزونله منه باخیبسان. منسه نئچه دؤنه سنه سون اؤیکومو یازمیشام….\nآغزیندان یامان قان آچیلیب. منیم ده باشیمین کاساسیندا بیر آغری وار، گل گؤره‌سن! آنجاق آغرینی دویمورام. تکی بارماقلاریمین اوجوندا میلیونلارجا سؤزجوک آغریسی وار. بو آغری هله ده مندن ال چکمیر. بارماقلاریمدان باشلانان بو آغرینین ایزییله گؤوده مین آناتومیسیندن باش آچا بیلیرم. گؤزه‌لریم سؤزجوک آغریلارییلا دولودور. آنجاق باش آغریمی هئچ دویا بیلمیرم. دیرسه ییمین ده آغریسی یوخدور. یالنیز بارماقلاریمدا سؤزجوک آغریسی. هامیسی بو! بارماقلاریم بیرر- بیرر قیریلسایدی، داها یاخشی اولاردی. آنجاق پروبلئم یوخ. اونسوز دا بارماقلاریمی اؤنجه‌دن تؤکموشدولر. سن بونو یاخشیجا بیلیرسن. بارماقلاریم ایلکینیندن اولماسایدی، ایندی اولا بیلر بورادا دئییلدیم. اورییم ده دؤیون- دؤیون دؤیونوردو. سنین ده گؤزلرین گؤروردو. دوزونو دئسم، ایسته سک گؤره ده بیله‌ریک، دؤیونه ده بیله ریک. آنجاق بونو ایسته میریک. نه ییسه ایسته مه‌یه آرتیق بیر نه دن قالمامیش. بیز بوسبوتون ایستکلریمیزدن کئچدیک. بؤیله‌سی داها یاخشیدیر سانیرام. بؤیله‌سینی بیز اؤزوموز ایسته میشدیک. ایندیسه دوپ- دولو ایستکلریمیزدن بیریسینه وارمیشیقسا، داها نه دن گیلئیلی اولاق؟ بوراسیندان دینج بیر یئرهارادا وار کی؟ یاشام بویو بؤیله بیر دینج یئر دیله میشدیک. ایندی ده بوراداییق. مین بیر آجی- آغری ایچینده دینجه لیش، کیمین پایینا دوشر کی؟ بیزی آراییب آختاران دا یوخدور. اولسا دا بیزی بولمایا‌جاق. بونو کسین بیل. آنجاق اؤز آرامیزدیر. بیز بؤیله بیر یاشاماغا آلیشمامیشیق. بیز داغلارین زیروه‌سینی سئویردیک ده، نه دن اوچوروما سالدیق اؤزوموزو، بیلمه دیک. نه یسه بورا چوخ های- هارایسیز بیر یئردیر. سنی بیلمیرم. من کی بوراسینی چوخ- چوخ سئویرم. یاشام بویو اؤز قینیما قاپانمیشام. سسسیزجه دینج بوجاقلارا سیغینمیشام. دوست اولماسین، دوشمان اولماسین دئمیشم چئوره مده. دوشمان اولسایدی دا دؤزوله سییدی. دوست دئدییین هئچ دؤزوله‌سی دئییل. دوشمان دوشماندیر دئییرسن، آنجاق بو دوست دئدییین، چوبان آلدا‌دان قوش کیمیدیر. اینسانین باشینا چئشید اویونلار آچیر. اؤزللیکله قاچ قورتار نئچه اوزلو دوستلار الیندن. اونلاری بورادا، اؤلومون اوستونده گؤرمک ایسته میرم. آغلاماقلاری دا باشلارینا دیسین. اونلارین آغلاییش سسی منی اینجیده بیلر. بو سسسیز- سمیرسیز، درین، اوستو آچیق مزاردا، اوستومه بولودلار بیر آز سو چیله‌سه، یئتر منه. اولا بیلر بو اوچورومدا یئنیدن گؤیه ره بیلدیم. گؤیرسم ده هپ بورادا ایلان- چایانلا یاشاماق ایستردیم. باخ، صاباح- بیری گون هاوا قیزا‌جاق. بو اوچورومدا قایناشان ایلان- چایانی، گؤز یاغینی یئدیرتدییین دوستلاردان دا داها گؤزل، داها سئویملی گؤره‌جکسن. ایلانین آدی ایلانسا، دوست اؤزونه دوست سؤزونو تاخما آد کیمی یوکله میش، آللی- خاللی ایلاندیر بوتونلوکله. دوزونو دئسم، من دوشمانلارین اوزونو، دوست اوزوندن آغ گؤرموشم. دوشمانا باخما قیلینجی اوزدن باغلاییر. دوست دئدییینین پیچاغی آرخاسیندا گیزلیدیر. سنی بیلمیرم، من بو آرتیق دوستچایا دؤنن دوستلاردان هپ اوزاقدا یاشاماغی سئویرم. ایللر بویو، گئندن گئنه بویلارینا باخیب سئوینسم ده، اونلاردان اوزاقدا دایانیب دورموشام. آخ، بیر آیاغا دا دورا بیلسه یدیم!…\nآیاغا دورا بیلسه یدیم، او آغزیندان آچیلان قانی سیلردیم. سنی باغریما باساردیم. دوز اورییمین باشینا. اییلیب آیاق بارماقلاریندان باشلاردیم یالاماغی. بوتون گؤو‌ده نی اوزوناسینا اؤپوب تومارلایاردیم. اونوتمازدیم اؤنومده دوران قادیندیر. قادیناسا یاشاماق اؤلمکدن داها چوخ یاراشیر. آنجاق داها سن ده اونودوبسان منیم ائرککلیییمی. داها او آشیری ایستکلریمیزدن بیر سس- سوراق یوخدور. آرتیق قانسیز، جانسیز بیر پارچا قوخوموش اتیک. اوچ- بئش داملا اولان سویو چکیلمیش اوجقار بیر گؤل. هارداسا بیر گؤل ایچینه دوشموش بیر جوت کپک داش. تکی نازلیم دا بورادا اولسایدی! ناغیل کیتابلارینی توپلاییب، گتیریب سرسه یدی دؤرد بیر یانیما! سول بؤیرومده اوزانیب، باشینی چیینیمه قویسایدی! ناغیللاری بیرر- بیرر اوخوسایدیم او اینجه جیک قولاغینا! اونا بیر ده ناغیلداکی حئیوانلارین سس تونلارینی یانسیلاسایدیم گئجه‌نین بیر یاریسینا کیمی! گولوب- گولوب کئچینسه یدی بوینوما ساریلا‌راق! هله دئ گؤروم، اونا دا قیسقاناردینمی؟ یوخ آنجاق. نازلیما قیسقانسایدین، اونا هئچ ده سولو بویا آلمازدین. آلسایدین دا پیکاسو مارکالیسی اولمازدی. نازلیمی چیخ، قویمام منی باشقاسیندان قیسقانمایاسان. سن نه دئسن او اولا‌جاق، بونو بیل! باخ، گل اؤلک دئدین، گلدیم ده اؤلدوک. یئنه نه ایسته یین وارسا، دئ منه! اینان، اونو دا یئرینه یئتیره رم….\nباخ، اؤیله قال، گؤروم سنه نه اولوب! نییه بونجا اوز- گؤزون بوزوشوبدور؟ اولما اوشویورسن؟ آخ، بیر یورقان گتیریب اوستونه چکه بیلسه یدیم! اؤزوم بئله ساغ بؤیرونده اوزانیب سنی قیزیشدیرسایدیم! نییه بورایا گلنده، اؤزوموزله بیر آغ ملفه بئله گتیرمه دیک؟ باشقا اؤلولره تای چیریل- چیلپاق سویونوب دا آرخایینجا اونا بورونوب یاتاردیق. هئچ اوشومزدیک ده. اولا بیلر اؤلولری اوشومه‌سین دئیه کفنه بوکورلر. گؤرن اؤلولر ده اوشویورلرمی؟ من کی چووووخ اوشویورم. اؤزو ده یاپ- یالنیز اولدوغوم چاغلار داها چوخ. نه اولاردی ایندی بو قانلی کؤینه ییمین آلتیندان سنین الین گؤیرسه یدی؟! کؤکسوم اوستونده گزیشیب بوتون گؤزه‌لریمی قیزیشدیرسایدی! بوندان اسکیلر اوشودویوم چاغلار بیر بوجاغا سیغیناردیم. یالنیزلیغیما قوشوق اوخویاردیم. هامیدان چوخ مارینا تسوه تایوادان. بیر ده آن سئکستوندان. نه لریسه دوشونوب داشیناردیم. اؤدباشی دا سنی آنیب دوشونردیم. سونرا دا بیردوش آلتینا گیرردیم. قول- قیچیمی سورتمه‌یه باشلایاردیم. واسواسیلار کیمی سودان آیریلماغیم دا چوخ چتین اولاردی. بیزده نه دنسه عطیر- اودکولون تاپیلمازدی. بول- بول دسمال اولاردی. اونلاری چوخ قوللانمازدیم. آغلایاندا دسما‌لی، گولنده‌سه آینانی هئچ سئومزدیم. داها دوغروسونو دئسم، ائو- ائشیکده اولان باشقا نسنه‌لردن، اؤیله آینایلا دسما‌لی سئوردیم. سن بیلمزدین، آنجاق سنی ده سئوردیم. اؤزو ده چوخ- چوخ سئوردیم. سنله اولاندا اوزومه باشقا بیر گیزلی- گیزملی دونیا آچیلیردی. او دونیانین هاراسینداسا بیر اوتاغیم وار ایدی. سن اونو یاخشی تانیییرسان. دیب اوتاغیمی دئییرم. گونباشی، گئجه باشی، نه آراییب نه بولسایدیم، دیب اوتاغیمین آلا تورانینا آپاراردیم. دیب اوتاغیمین ایچینده چئشید آنلار- آنیلاردان بؤیوک بیر موزئی دوزلتمیشدیم. هامیسینی مات شوشه‌لرین ایچینه قویموشدوم. کسین هله ده ال دیمه میش قالیبلار اؤز یئرلرینده. او آنلار- او آنیلارین آرد- آردینا یئرلرینی دییشیردیم. کیمیسینی گونباشی سول قولتوغومدا دولاندیریردیم. کیمیسینه دؤزوموم اولموردو دا، قویوردوم دیب اوتاغیمین بیر بوجاغیندا توز باسسین. سن بونلاری نییه گؤرمه دین، بیلمیرم. بوجاقباشیندا بیر گؤرونگو وار ایدی. گونباشی دویما‌دان باخیردیم اونلارا. اؤرنه یین آن سئکستونون گؤرونگوسو، یاشامیمدا ان قوشوقسو گؤردویوم گؤرونگویدو. باخیشیندا بیر چوخ قادین قوشوقچونو گؤره بیلیردیم. آن سئکستونون باخیشیندا سنجه سنی نئچه دؤنه گؤرسم یاخشیدیر؟ سنینله هانکیسا اوتاقدا گؤروشنده ده، هانکیسا خیاواندا گزیب دولاشاندا دا، هانکیسا رئستوراندا اوتوروب یئییب ایچنده ده، هارداسا بولوشوب سئویشنده ده، سانکی آن سئکستونلا چییین- چییینه، گؤز- گؤزه، دیز- دیزه، دوداق- دوداغا اولوردوم. بیر بیلسه یدین سیزین باخیشلارینیزی نئچه دؤنه دییشیک سالیب دورموشام! بونو بورا کیمی هئچ بیلیرمییدین؟ بوتون گؤزلرینی، آغیزینی، یاغیزینی، اللرینین فورماسینی، یئریش بیچه مینی، سس تونونو بئله هپ آن سئکستونا اوخشادیردیم. کسین او دا سنین کیمی بیر قادینمیش دئیه دوشونوردوم. بیریجییین ده گؤرونگوسو پیس دئییلدی. بورنو گؤزل، بورنونون اوجو گؤزل. سانکی هیندیستان گؤزلچه‌لرینین بوتون تؤکدوکلرینی او ییغیشدیرمیشدی. او اؤز اولدوغو کیمییدی. اونو اولدوغو کیمی ده دویوب دوشونن یوخ ایدی. بونو اؤزو دیب اوتاقدا نئچه دؤنه منه دئمیشدی. اونون گولوشلرینده ده، آغلاییشلاریندا دا اولان ایچدنلیکلری هله ده اونوتمامیشام. هله ده اونلاری بیر تور یاشاماقدا کیمییم. دوز دئ گؤروم، مندن اونا سنمی بیر سؤز دئمیشدین؟ آخی سنینله تانیش اولدوغوم گوندن، او اؤزونو اؤزگه قیلدی منیم سئودا‌لاریما. تکی اونونلا بیر ساعات اولسایدیم، گؤزل بیردئوریمه ال قاتاجاقدیم. آرامیزدا اولان بوتون نه سه‌لری اونونلا اورتالیغا قویاجاقدیم. قویمادیم دا قویا بیلمه دیم آرتیق. ایندیسه بورادایام. سنین سونسوزلوقلارا دک قوروقچون کیمی. تکی داریخمایاسان!….\nیوخ، سن داریخما! هامی بیر گون بیزیم گونه قالا‌جاق. ان اوجا زیروه‌لره وارانلارین دا، سونوندا بؤیله بیر اوچورومو وار. بیز اولدوق، اولمادیق، یاشام اؤز یئرینده سورونور. بیزیم اوچون دونیانین نه داماریندان بیر داملا قان، نه ده گؤزلریندن بیر دامجی یاش اسکیلمز. بیزقولایجا یانیلیب اونو اؤزوموزه بیر دوست سانمیشدیق. دوست دئدییین بودور آرتیق. اینسانی سونوندا داش قالاق ائیلر. اؤزو ده لاپ اوچورومون دیبینده. آنجاق یئنه ده داریخما! بو دونیا هئچ ایللر بویو ایلان کیمی قولتوغوموزدا بئجردیییمیز دوستلارا دا قالمایا‌جاق. ایندی زیروه‌ده اولورلار اولسونلار،یوخسا بیزیم کیمی هانکیسا بیر اوچورومدا. بوتون گئتدیکلری یوللار هپ یاشامین سونونا گئدیب چیخا‌جاق. اؤلومون بیر تورو ده اونلارین یاخاسیندان یاپیشا‌جاق. قارا تورپاق چئشید اوچوروملاریندان بیرینی ده اونلارا آییریب ایندیدن. اوسته‌لیک، باخ، بیزیم اوچورومون اوج- بوجاغی یوخدور. گؤز ایشله دیکجه گؤیو، گؤیرتیسی وار. اونلارینسا اوچورومو یالنیز اؤزلری بویدا اولا‌جاق. دئمیرم داها اونلار دا بیزیم کیمی اوزو اوچوروما ساری اوچان قوشلاردان اولا‌لار. هر قوشون دا ایشی دئییل، آشاغیدان یوخارییانی بوراخیب، یوخاریدان آشاغییانی اوستون توتسون. بیزیم ده باشیمیز اوستونده گؤی اوزو وار ایدی داااا، یوخمویدو؟ آنجاق بیز زیروه‌لری آلدیرمادیق دا اوچورومو سئودیک. اؤلمه یین ده گؤزل- چیرکینی وار آخی. بیر وار اؤزون بویدا بیر چوخوردا سونسوزا کیمی یاتما‌لی اولاسان، بیر وار هپ بوراسی کیمی آجون بویدا بیر اوچورومدا یاتاسان. بیر وار سنه بیر اؤلومو، بیر یوخلوغو یوروده‌لر، بیر وار اؤزون بیر اؤلوم تورونو سئچیب، اونونلا سئودییین کیمی سئویشیب، ان دیبسیز بیر بؤیوک بوشلوغا گئده‌سن. یوخسا بیز باشقا جوره ده اؤله بیلردیک داااا، دئییلمی؟ دئییلسه، منی باغیشلا! اؤز گؤزللییینه منی باغیشلا! سن زیروه‌لرده یاشاماق ایسته یرکن، من سنی بو اوچوروما چکدیمسه، منی باغیشلا! اورییمین بونجا ایشدن دایانماسینا باخما، هله ده سنه دؤیونور. گؤزلرینه تاپشیر بونو گؤرسون داااا!…\nبیز دوغوردان نییه اؤزوموزه قییدیق؟ اسکیلر کیمی ده اولا بیلردیک آخی. سن منی اؤز اللرینله اؤز خاچ گؤوده‌نین گوموشو گؤزللییینین اوستونده چارمیخا چکه بیلردین. بوندان داها دادلی اؤلوم اولا بیلرمییدی هئچ؟ بورایا گلمک یئرینه، سن منی دیب اوتاغیمدا اؤزونله بیرگه دوستاغا سالسایدین، داها یاخشی اولمازدیمی؟ لاپ بئله بیر- ایکی شیلله قویا بیلردین قولاغیمین دیبینه. اؤلمه منه گؤره، دئیه بیلردین. اؤلمه، یاشا سونونا کیمی منیمله! آنجاق آرتیق اؤنومو آلا بیلمه دین. من بیر توغرول کیمی اوچدوم، سن ده قانادیمین آلتینا سیغیندین. اوچوشدوق بیرلیکده اوزو آشاغی. هارا گئدیردیک، بیلمه دیک. آخی اوچورومون دیبی گؤرونموردو. بیردن بیره بیزه نه اولدو، بیر آن اؤزوموزو بئله اونوتدوق؟! یئرله گؤیون آراسینی اؤلچمه‌دن اوچدوق. اونایکی- اوناوچ ثانییه‌یه قات- قات دومانلاری یاریب کئچدیک. بوتون یاشامین توزونو پالتارلاریمیزدان چیرپیب، اوزاندیق بو اوچورومون دیبینه. بولودلار هاراسییدی؟ بیز تانرینین یانینا بئله اوچوب گئده بیلردیک. اوچمادیق دا آشاغینی یوخاریدان اوستون توتدوق. بیز آشاغییا اوچاندا پرن- پرن تینیمیز گؤیه اوچوردو. بونو گؤرمه دیم، آنجاق بؤیله‌سینه ساندیم. اوچوروم اوزو آشاغی، یاریلا- یاریلا، سؤکوله- سؤکوله اوچوردو قانادلاریمیز. اوچورومون باشیندا بیر- بیریمیزه اوخویوب، سونرا جیریب اؤزوموزدن اؤنجه بورا سپدیییمیز قوشوق کاغیذلارینا اوخشاییردی تیکه‌لریمیز. صاباح- بیریگون ایلان- چایان اونلاری یئییب اودا‌جاق. ایچیمیزده خرونیک آجی- آغریلار دا چئینه نیب اودولا‌جاق. اوندا اولا بیلر بیر داها آجی- آغریسیز دیریلدیک. اؤیله اولسا، اؤیله بورا‌دان، قالخینیش سوره‌میزی سوردوره ریک داغلارین زیروه‌سینه. الیمیز چاتدی، چاتدی. چاتماسا دا اوچوروم قالیر، بیز قالیریق. دئییلمی؟ بورا‌دان بو اوچوروم چوخ دا درین گؤزه گلمیر. بیز قالخینیش سوره‌میزی باشلاساق، بوتون ایلان- چایانلار مات قالا‌جاقلار. یوخ، بیر ده اونلاری قولتوغوموزدا بئجرمه-یه جه ییک. اونلاری اؤزوموزه دوست قیلمایاجاغیق. اونلار اوزوموزه بئله دورماغا کؤند تاپمایا‌جاقلار. کؤند تاپسا‌لار، بورا‌دان دا درین بیر اوچوروما بیزی ساللایا بیلرلر. ساللاییب دا سونرا ایپیمیزی قیرا بیلرلر. قیردیلارمی یالاندان اوتوروب بیزه اوخشاما اوخشایارلار. سنی بیلمیرم، منیم ان یاخین دوستلاریم بئله، بو ایشلری قولایجا گؤره بیلرلر. نه گؤزل ده کی بورادا یوخدورلار. بوراخ، قوی یوخ اولسونلار! تکی نازلیم اولسایدی، بیزه یئتردی. ان آزیندان او دوپ- دولو بارماقلارییلا گؤزلریمیزی باغلایاردی. یوخ آنجاق. او بورادا اولماسا یاخشیدیر. اوره یی پارتلایا بیلر. اونون ایندی ان شیرینجیک بیر یوخودا اولماسینی دیله ییرم. آخ، بیر قوش اولسایدیم، اؤیله بو آن اوچوب گئدیب قوناردیم پنجره‌میزین هئره‌سینه. نازلیم یوخودا اوستونو آچسایدی، لامجا یورقانی چیینینه چکیب گلردیم. بیر- ایکی ده اؤپوجوک گؤتوره ردیم گول یاناغیندان….\nیالان دئیه نی دئییلم، منیم یئنه ده هاراسا اوچماغیم گلدی. بو آت کئچمز، بو قوش اوچماز داغلاردان، آشیب اوزاق‌لارا گئتمک کؤنلومدن کئچیر. قانادلاریمدا گوج اولسا بورا‌دان ماساچوستا دا گئده رم. آن سئکستون مزارینی هاردا اولسا بولارام. سنی ده سول قانادیمین آلتیندا گؤتوره رم. لاپ بئله یولابوقانی دا یوخلایاریق. دوغودان باتییا کیمی، باتیدان دوغویا کیمی بوتون ائو‌لره باش چکه ریک. قاپیلارین باشینا، پنجره‌لرین هئره‌سینه قوناریق. هارادا دیب اوتاق وارسا، اورادا دینجه له ریک. سئودیییمیز بوسبوتون ایشی گؤره ریک. یازار- قوشوقچولارین جیب دفترلرینه کیمی واراریق. اونلاری واراقلایاریق. نئجه کئچیردیکلری آنلاری، آنیلاری، آنی دفترچه‌لریندن اوخویوب ایچ ائدهریک. یاتاقخانا‌لارینا بئله گئده ریک. ماراقلی نه سه‌لر بیزی دوشوندورر. کسین گؤردوکلریمیزین بیر چوخونو بورا کیمی گؤرمه میش ��ولاجاغیق. بؤیله‌سی بوتون نه سه‌لر چیریل- چیلپاق سویونارلار گؤزوموزون اؤنونده. دوواقسیز گئرچکلیکلرله اوزله شه ریک. داها بالماسکه تؤره‌نینه گره ییمیز قالماز. آنجاق قوشقونماغا گلمز. اؤزوموزو آلداتمایاق! نه منیم اورییم دؤیوننه اوخشاییر، نه ده سنین گؤزلرین گؤره نه. بوتون یاشامیمیزین دوزه نی پوزولوب آرتیق. قوراللارین هامیسی سیلینیب گئدیب ایشینه. بو اوچوروم داها بیزیم ان سون ائویمیزدیر. ان سون دیب اوتاغیمیز. دوزونو دئسم، گئت- گئده قورخورام بودیب اوتاقدان. بو اوج- بوجاغی واریلماز اوچورومدان. هاچان هاواسی قیزا‌جاق، بیلینمیر. هاواسی سویوق، دومانی سیخ، ایلان- چایانلاری هارداسا گیزلی. سنین قیچین، منیم قولوم اورتاسیندان قیریلمیش. آغزیمیزدان قان آچیلیب. گؤزلریمیز گؤرمزجه‌سینه بیر- بیرینه دیکیلیب قالیب. اوره ییمیز ده دؤیونمور. دئییرم سون دؤنه اولا‌راق، گل بیر ده اللریمیزی بیر- بیرینه چاتدیراق! بوراسی نئجه ده سسسیز- سمیرسیزدیر! نه بیر قورخو، نه بیر ایضطیرابیمیز وار. بیز آخی بورانی بوراخیب هارا گئدک؟ بورادان دیشاریدا بوتون نسنه‌لر بامباشقا‌دیر. یاشامین قاش- قاباغی یئرله گئدیر. یاشام قاش-قاباغیندانسا اؤلوم گولوشو یاخشیدیر. بیز اؤیله بونا گؤره گلدیک داااا، بو اوچورومون دیبینه. اؤزوموزو قوش کیمی بوراخدیق دومان ایچینه. قول- قانادیمیزا باغلانان ایپلردن یامان قورتاردیق! قفسدن بیر تهر قاچدیق دا اوچدوق. یووووخ، بیز اؤزوموزه قییمادیق. اؤزقیییما اوغرامادیق. قولایجا قانادلاریمیزی آچدیق، اوچدوق. آرتیق چووووخ یورولموشدوق. ایندیسه دینجلمه ده ییک. گل گؤزلریمیزی یوموب دا یاتاق! نه پیس اولدو! بیز ایسته سک ده داها گؤزلریمیزی یوما بیلمه یه جه ییک. بیز گؤزو آچیق یاتمیشیق آرتیق. دیریلرین بئله گؤزلری بونجا آچیق اولا بیلمز. نئجه ده لام، نئجه ده یونگول یاتمیشیق! بوراسی انایین بیر دیب اوتاقمیش! تکی نازلیم دا بورادا اولسایدی! هئچ دئییلسه هره‌میزین اوستوموزه بیر مزارلیق قارا تورپاق آتسایدی! آخ، نازلیم هارادا‌دیر؟ بو دؤیونمز اوره ییم اونا قوربان! ایندی منسیز گونلری نئجه کئچیر؟! دور بورا‌دان کؤچک آخی! کسین سون ائودن سونرا دا باشقا بیر سون ائو ده واردیر. دور گئدک، دور! ائشیدیرمیسن منی؟!….","num_words":4998,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":132415.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آرخادا قویدوغوموز کهنه ایلی یاواش – یاواش خاطره لر یاداشیمیزا حک ائدیریک. البته اوزوموزوده وار- گل ائتمکدن چکینمیریک. نه لر دوزگون و نه لری یانلیش ائدیکلریمیزین حسابینی هم اوزوموزه و هم ده لازیم اولانلارا وئریریک. آنجاق ان چتین حساب ویجدان حسابی دیر. بودا هر کسین اوزونه قالیب. انشالله هامیمیز اوزو آغ و آلینی آچیق اولاریق.\nاما گوزوموزون قاغیندا گونلر- هفته لر- آیلار و ایللر حتی ثانیه لر و ساعاتلار دییشیر .گورسن بیز نه قدر دییشیریک. یاش اولاراق بیر ایل قوجالدیق بو بیر فاکت دیر. لاکن باش اولاراق گورسن نئجه اولدوق؟. گون دونن و ایل گئچن ایل دیرسه ائله \"کهنه حامام کهنه تاس \"دیر. یوخ قیشی آتلادیب باهاری ایچیمیز ده یاشاتماغی باجاریریقسا اوندا نینسه گویرمه سینه اومود واردیر دئمک.\nبللی کی هر شئی مادی قازانج دئییل . معنوی و مدنی ال ده ائتیکلریمیز چوخ اونملی دیر. حتی اساس قازانیملار اونلاردیر. یوخ تسبح تکی یئرین ده سایمیشیقسا اوندا باشقا سایانلار گئنه بیزی اوز فکیر کوله لری یاپاجاقلار و خمیر هله چوخ سو ایسته یجک.\nبو ایل نه قدر میللیلشمک اوچون یعنی اوز اولماق اوچون نه قدر امکان آییرمیشیق. یازماق و اوخوماق اوچون نه قدر زامانیمیز وار. اوزگورلوک و دوغرو یاشام اوچون هانسی مجادله لری وئرمه یه قادیریک. گزمک و گورمک پلانی پراگراملاریمیزدا نئجه یئر آلماقدادیر. صله رحم و دوست گوروشلری بیزیم اوچون هانسی اونمی داشییر. اینسان اولاراق ایچیمیز ده خییر ایشلره نه قدر یئر آییرمیشیق. بوتون بونلار و بونا بنزر ایستک و عمللر گووده میزین ایچینده جان آتان روحوموزون و بینیمیز ده قاینایان عقلیمیزین و اراده میزده ظهور ائدن من کیمم سوالینا جواب اولاجاق. میللی کیملیک – اولوسلار آراسی سئوگی و کوره سل باریش یقین کی مثبت دوشونجه لردن توره ییجک.\nاوغورلو- موتلو وسئوگی دولو بیر ایل دیله ییله سیزلره 365 آرزو ائدیرم. قالین ساغلیقلا...\nائلیمیزین و ادبیاتیمیزین دیرلی اوغلو صدیار وظیفه \"ائل اوغلو\"\nائلیمیزین و ادبیاتیمیزین دیرلی اوغلو صدیار وظیفه \"ائل اوغلو\" نون 65 ایللیک یوبلییی مناسیبتیله درگیمیزین 10لارجا صحفه سینی بو یورولماق و دورماق بیلمه ین شاعیر و ادیبیمیزه حسر ائتمیشیک.من اوز نوبه مده عزیز دوستوم و ایللر بویو بیرگه چالیشیب امک صرف ائتدیمیز خدافرین درگیسی امکداشیما اوزون عمر و جان ساغلیغی دیله ییرم.\nائل اوغلو تمناسیز ادبیات خادیمی دیر. نثر و نظمین باجاریقلی استادی دیر. اونون اوره ک اوخشایان شعیرلریله یاناشی درین مضمونلو رمانلاری دا اوخوجو دا مثبت تاثرات یارادیر. شاعیر کیمی اوزودور. یازار کیمی ده کیمسه یه بنزمه ین و اوز دستخطی اولان آراشدیرماجی ادبیاتچی دیر. 5 ایله یاخین خدافرین درگیسین ده چیین چیینه چالیشدیق. اورتایا قویدوغوموز ادبیات معجزه سی اولان خدافرین درگیسی البته همیشه دیرلی و قیمتلی استاد ائل اوغلویا شان وشهرتله یاناشی خالق و ائل سئوگیسی ده قازاندیرمیشدیر. ایلک آدیملاری برابر آتدیق.و ژورنایستیکانین چتین یوللارینی یورودوک. هیجان و قورخولارا غلبه چالدیق.\nبوتون بونلارلا یاناشی تدقیقاتچی ائل اوغلو نظامی گنجوینین تورکجه اثرینی تاپیب اورتایا قویماقلا تاریخی شاهکارلیغا امضا آتدی.البته یاشادیغیمیز جغرافیا دا تورکجه یه اولان اوگئی مناسیبت اونون بو عظمتلی ایشینی چوخدا اونه چیخماسینا اجازه وئرمه دی لاکن اونون اهمیتلی ایشی بیر گون لاییق اولدوغو قیمت و توجه شایان اولاجاقدیر.\nص.وظیفه حاقیندا صحفه لرله مقاله یازا بیلرم. آنجاق بو بیر یوبلیی تانیتیمی اولدوغوندان بونا کیفایتله نیرم.گون او گون اولسون حاققیندا کنفرانسلار و آراشدیرمالار تشکیل ائدیلسین.","num_words":748,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":238991.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سعد الدین رفیق حریری (۱۸ آوریل ۱۹۷۰ ریاض) رفیق حریری نین ایکینجی اوغلو.لوبنانلی سیاستچی و بیرینجی وزیر اولموشدور.۲۰۰۹-۲۰۱۱ اینجی ایللرده بیرینجی وزیر اولدو و ۲۰۱۶ اینجی ایلده یئنی دن ایکنجی دفعه بیرینجی وزیر سئچیلدی و ۴4 نوامبر ۲۰۱۷ ده ایشدن دالی چکیلدی.المستقبل پارتیسی نین باش لیدری ۱۴ مارس بیرلشمگی نین باشچیلارینداندیر.","num_words":62,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.016,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":284565.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سایی جمعی ۴۰۰.۰۰۰ اولان قاشقای‌لار ایران جمعیتینه آسیمیله اولماغا شدتله مقاومت گؤسترن گوجلو و غرورلو خالقدیر.\nنسیل‌لر بویو کؤچه‌ری\nایرانین تورک کؤچه‌ری قاشقای‌لاری یوز ایل‌لردیر کی، ایرانین جنوب-غربینده‌کی سرت صحرالاردا حیات سوروبلر. هر ایل اونلار کئچی و قویون سورولری ایله شیرازین شمالینداکی یایلاق‌لاریندان تخمیناً ۴۸۰ کیلومتر جنوبدا، کؤرفز(خلیج) یاخینلیغیندا (و داها ایستی) تورپاق‌لاردا قیشلاق‌لارینا سیاحت ائدیرلر. اونلارین حیات طرزی اینسان، حیوان و اطراف محیط آراسیندا گؤزل تارازلیقدیر. اما بو عنعنوی حیات طرزی سرعتله یوخ اولور. جمعی ۴۰۰،۰۰۰ نفر اولان بو آزلیق قروپونو اساس ایران جمعیتینه داخیل ائتمک اوچون بیر چوخ جهدلر ائدیلیب. اما قاشقای‌لار گوجلو، غرورلو و مستقیل خالق اولاراق همیشه مقاومت گؤسترمیشلر.\nچادیرین آلتیندا، اولدوزلارین آلتیندا\nغزل[1] و حیات‌یولداشی تورکناز[2] تخمیناً یاریم ایلدیر شیرازدان تخمیناً ۵۰ کیلومتر آرالیدا، هاوالار سویویاندا کازرون شهری یاخینلیغیندا ۲۰۰ کیلومتر شمالا دوغرو کوهمره سرخی کندی یاخینلیغیندا یاشاییر. بیر چوخ قاشقای‌لار کیمی اونلار دا عنعنوی حیات طرزیندن ال چکمیرلر و اجدادلارینین عصرلر بویو یاشادیقلاری کیمی یاشاماغا داوام ائدیرلر. ایندی تقاعد(بازنشستگی)-ه چیخان غزل ۳۰ ایل کؤچه‌ری اوشاق‌لار اوچون فارس دیلی معلمی اولوب. او حساب ائدیر کی، بو ایش قاشقای‌لارا اؤز مستقیللیک‌لرینی و مدنیت‌لرینی قورویوب ساخلاماغا ایمکان وئردیگی اوچون حیاتی اهمیت کسب ائدیر. آنجاق اوشاق‌لارلا سیاحت ائد‌ه‌جک معلم‌لری تاپماق گئتدیکجه چتینله‌شیر. آز سایدا کؤچه‌ری اختصاصلیدیر، شهر و کندلردن گلنلر ایسه بورانین حیات طرزینی اؤیرنمیرلر. قبیله‌ده معلم‌لر اولمامادیغیندان اوشاق‌لار مکتبه گئتمیرلر. والدین‌لرینین ایمکانی وارسا، اوشاق‌لار شهرده‌کی مکتب‌لره گؤندریلیر و اونلار عادتا سونرادان اورادا قالماغی سئچیرلر.\nآغ‌ساققال‌لار، آغ‌بیرچک‌لر عنعنه مهرلری\nسون بیر نئچه اون‌ایللیکده حیاتا کئچیریلن آسیمیلاسیون سیاستی بیر چوخ قاشقای‌لاری شهرلرده و یا کندلرده مسکونلاشماغا وادار ائتدی، بؤیوین شهر مرکزلری ایسه اونلارین اوتلاق‌لارینی ظبط ائتدی. لاکین اونلارین کؤچه‌ری حیات طرزی قاشقای عائله‌لری و اونلارین بؤیوک ایجماع‌لاری آراسیندا محکم بیرلیک و همرای‌لیک یاراتدی. غزل‌ین بیبیسی مدینه بیر نئچه ایل اول ارینی ایتیریب و اؤلندن بری عائله‌سی اونا دستک اولوب. ایندی او، عائله‌سی ایله اؤلکه‌نی گزیر و کؤچه‌ری حیات طرزیندن ال چکمه‌یی عقلسیزلیق حساب ائدیر. “من کؤچه‌ری دوغولموشام، سونرا اؤولادلاریمی بئله بؤیوتموشم. بیز همیشه بئله یاشامیشیق و حیاتیمیز باشقالاری طرفیندن چوخ ساده گؤرونسه ده، بیز بئله قالماق ایسته‌ییریک. هئچ واخت شهرده یاشامامیشام. و من هئچ واخت اورا کؤچمزدیم، روحوم بورادادیر».\nاینسان و حیوان\nقاشقای‌لار حیات‌لارینا واجیب اولان سورولری اولمادان یاشایا بیلمزدیلر. اونلار کئچی‌لردن گونده‌لیک احتیاج‌لارینی سود، پئندیر و اتله تامین ائتمک اوچون ایستیفاده ائدیر، هم ده بالالارینی شیراز بازاریندا پول مقابلینده ساتیرلار و ضروری مال‌لار آلیرلار. قاشقای‌لارین سورولرینی اوتارماق اوچون اوزلشدیکلری آرتان چتینلیک‌لر اونلارین آزادلیق و مستقیللیک‌لرینی جدی شکیلده تهلوکه آلتینا قویور. گئتدیکجه داها چوخ قاشقای‌لار حیواندارلیغی آتیب یاشاماق اوچون شهره گئتمه‌یه هوسله‌نیرلر. یوخاریداکی فوتودا سورونون یئنی عضوو دوغولور.\nمشهور ال ایش‌لری\nعصرلر بویو قاشقای‌لار خوولو خالچالاری و دیگر یون محصول‌لاری ایله بوتون ایراندا تانینیبلار، “شیراز” اونلارین اساس بازار یئری اولدوغوندان تئز-تئز اورا گئدیرلر. شیراز یاخینلیغینداکی داغ‌لاردا و دره‌لرده ایستحصال اولونان یون سون درجه یومشاق و گؤزلدیر و ایرانین دیگر بؤلگه‌لریندن گلن یوندان داها درین رنگ آلیر. بو گون ده تورکناز و اونون عائله‌سینده‌کی دیگر قادین‌لار بو عنعنوی یون محصولات‌لارینی هله ده ایستحصال ائدیرلر و تاجیرلر اونلاری آلماق اوچون متمادی اولاراق دوشرگه‌یه گلیرلر.\nنسیل موناقیشه‌لری\nقاشقای گنج‌لری تئز-تئز معاصرلیک ایستکلری ایله عائله صداقتی کیمی حیس‌لر آراسیندا قالیرلار. غزل و تورکنازین کیچیک اوغلو محمدرضا (شکیلده سولدا، دوست‌لاری ایله) ایکی ایللیک مجبوری حربی خیدمتینی باشا وورماق اوزره‌دیر. او، مکانیک تحصیلی آلماق و سونرا کوهمره سرخی‌ده گاراژ آچماق ایسته‌ییر. بؤیوک قارداشی علیرضا ۵ ایل اول باققال دوکانی آچماق اوچون شهره کؤچوب، والدین‌لرینی سورولری ایله تک قویوب. عائله یاواش-یاواش داغیلیر و غزل و تورکناز سورویه باخاجاق آدام‌لار تاپماقدا چتینلیک چکیرلر. اونلار اؤز اؤولادلارینین گؤره‌جه‌یی ایش یئرینه گونون اؤده‌نیش قارشیلیغیندا غزلین قارداشیندان بیر قدر کؤمک آلیرلار.\nباشقا بیر دونیا\nمن غزل و تورکنازلا قالدیغیم زامان کوهمره سرخی‌ده قاشقای تویو اولوردو. بی منی چادیرا دعوت ائتدی و جوتلویون شکلینی چکمه‌ییمه ایجازه وئردی، بو اینانیلماز درجه‌ده خصوصی بیر آن ایدی، چونکی او، اجنبی ایله ایلک دفعه دانیشدیغینی سؤیله‌دی.\nرقص ائتمک و یاشاماق\nقاشقای‌لار همیشه چوخ اؤزلرینه مخصوص کیملیک ادعاسیندا اولوبلار و اونلارین عادت-عنعنه‌لری اساس ایران جمعیتینین عنعنه‌لریندن کسکین شکیلده فرقله‌نیر. مسلمان‌لارین توی عنعنه‌لرینه رعایت ائتسه‌لر ده، توی و بایرام‌لار هم ده رقص‌لر، پارادلار، دؤیوش گؤستریلری و عنعنوی گئییم‌لر واسیطه‌سیله مدنی ارث‌لرینی ابدیلشدیرمک اوچون بیر فورصتدیر. اونلار هم ده قاشقای کؤچه‌ریلرینین بیر آرایا گلمه‌سی اوچون فورصتدیر، چونکی اونلار چوخ واخت بیر-بیریندن چوخ اوزاق اراضی‌لرده یاشاییرلار.\nآییرماق\nرسمی اولاراق مسلمان اولماسینا باخمایاراق، بوتون ایران کیمی قاشقای‌لارین دا ایسلام قوروم‌لاری ایله آز علاقه‌سی وار. اونلار نکاح و اؤلوم آیین‌لری زامانی مسلمان عادت-عنعنه‌لرینی رعایت ائدیرلر، لاکین چوخ آز آدام گونده‌لیک ناماز قیلیر و رمضان آییندا اوروج توتمورلار. اونلارین کؤچه‌ری حیات طرزی عصرلر بویو بو مستقیللیگی قورویوب ساخلاماغا ایمکان وئریب. شکیلده غزلین قارداشی اَزَل[3] عنعنوی قاشقای پاپاغیندا غرورلا پوز وئریر.\nگله‌جک اوچون محکملیک\nقاشقای کؤچه‌ریلری اؤز مدنی ارثی و عادت-عنعنه‌لری ایله فخر ائدیرلر – لاکین بونون گنج نسیل‌لری والدین‌لرینین عنعنوی حیات طرزینی ساخلاماغا ایناندیرماق اوچون کیفایت ائدیب-ائتمه‌دیگی بللی دئییل. ازَل (شکیلده) نه‌ین باهاسینا اولور اولسون کؤچه‌ری قالماق ایسته‌ییر. «من هئچ واخت دیوارلاری و تاوانی اولان ائوده یاشایا بیلمزدیم. ساده‌جه بوغولاردیم و هر گون نه ائتدیگیمی و نییه اورادا قالمالی اولدوغومو دوشونردیم. اؤزومو اسیر کیمی حیس ائدردیم و یا اجدادلاریما خیانت ائتمیش کیمی. بیز قاشقاییق، بیز فرقلی‌ییک» دئدی.\nقایناق: بی‌بی‌سی\nاینگیلیسجه‌دن ترجومه: اتک‌یازی\n[1]Ghazal\n[2] قاشقای‌لار آراسیندا تورکناز آدی یایغیندیر و ایراندا کیملیک وثیقه‌لرینده عرب الیفباسییلا ترکناز کیمی یازیلیر. بی‌بی‌سی‌ده درج ائدیلمیش بو یازیدا کیملیک وثیقه‌سینین اساس آلیندیغی اوچون ظاهری اوخونوش اساسیندا Tarkkenaz کیمی یازیلدیغی دوشونولور.\n[3] Azal\nپاسکال مانارتس قاشقای قاشقای تورکلری قاشقایی قشقایی\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləچئوره عرقچیلیگی ندیر و اونونلا نئجه موباریزه آپارماق لازیمدیر؟ ایراندان نمونه‌لرله\nسونراکي مقاله تورکجه آدلارا قاداغا: آلپ‌ارسلان آدینا شخصیت وثیقه‌سی وئریلمیر\nMüəllif haqqında\nپاسکال مانارتس\nRelated Posts\nشهرلرین کیملیگی، اؤلولر و دیری‌لر\nسید مرتضی حسینی\nاینسان حوقوقلاری عوموم دونیوی‌دیرمی؟\nروبئرت لاوئندا و ائمیلی شولتز\nآنتروپولوژی ندیر؟\nروبئرت لاوئندا و ائمیلی شولتز\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nاتک‌یازی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":1597,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.004,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":274070.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"«ایران‌دا ائتنیک آزلیقلارین کومپاکت یاشادیغی بؤلگه‌لرده، خصوصاً ده بلوچلارین، کوردلرین و عربلرین مسکونلاشدیغی رایونلاردا پارتلاییشلار باش وئریر. البته، بونون ایلک سببینی همین بؤلگه‌لرده‌کی اجتماعی-سیاسی پروبلئملرده آختارماق لازیم‌دیر. ائتنیکلره قارشی هرطرف‌لی محو ائتمه سیاستی یورودن حاکمیته قارشی رادیکال موباریزه‌یه اوستونلوک وئره‌ن قروپلار اونا پارتلاییشلار و یاری-حربی عملیاتلارلا ضربه وورماغا چالیشیرلار».\nگونئی آذربایجان‌لی میللی-مدنی فعال، کانادا وکیللر کولگییاسینین حقوقی مسئله‌لر اوزره مصلحت‌چیسی حسین تورک ائللی بئله دوشونور.\nاونون Teleqraf.com-ا موصاحیبه‌سینی تقدیم ��ئدیریک:\n- حبس ائدیلمیش گونئی آذربایجانین میللی-مدنی فعالی عباس لیسانی اطرافین‌دا معمالی وضعیت یارانیب. بیر آیا یاخین‌دیر اوندان خبر یوخ‌دور. دیگر طرف‌دن، سون واختلار گونئی آذربایجان‌دا ایران حاکمیتینین تضییقلرینه ان چوخ معروض قالان دا عباس لیسانی‌دیر. سیزجه، ایرانین خصوصی خیدمت اورقانلارینین بو شخصه قارشی «خصوصی دقت»ی ندن ایر‌لی گلیر؟\n- عباس لیسانی میللی حرکاتین ان اؤنملی سیمالاریندان بیریدیر. ایران حاکمیتینین تضییقلرینده اساس مقصد اونو سوسدورماق و یولوندان گئری قایتارماقدیر. لاکین اونو و میللی آزادلیغیمیز اوغروندا موباریزه آپاران دیگر فعاللاریمیزی بو یولدان چکیندیرمک مومکون دئییل.\n- عباس لیسانییه میللی حرکاتین گله‌جک لیدری گؤزو ایله باخا بیلریکمی؟\n- عباس بیین اؤزو ده چیخیشلارین‌دا دفعه‌لرله بیان ائدیب کی، اونون لیدرلیک ادعاسی یوخدور. ایندی ایسه بیزه لیدردن چوخ تشکیلات لازیمدیر. هله کی، ایران حاکمیتینین سرت تضییقلری قارشی‌سیندا بئله بیر تشکیلاتی یاراتماق مومکون اولمور. اصلینده بوتون جمعیتلرده بئله تشکیلاتلار حاکمیتلر ضعیفله‌یه‌نده و میدان‌دا گوج بوشلوغو یارانان‌دا اورتایا چیخیر. بیزده ده بئله اولاجاق. مثلاً، واختیله شاه رژیمی اؤلکه‌ده بئش آدامین بیر یئره ییغیلماسینا ایمکان وئرمیردی. اما همین رژیم ضعیفله‌یه‌ن کیمی، گونئی‌ده آذربایجان موسلمان خالق حرکاتی میدانا چیخدی. ۲-۳ گون عرضین‌ده ده تشکیلات عضولرینین سایی ۲ میلیونو کئچدی.\n- اما حساب ائتمک اولار کی، بئله بیر تشکیلاتین یارانماسی اوچون لیدرین اولماسی دا اساس شرطلردن بیریدیر...\n- منیم فیکریمجه، تشکیلاتلانما اولارسا، لیدئر ده اورتایا چیخار، یا دا سئچیلر. ایندیکی وضعیت‌ده سئچمک و سئچیلمک ایمکانی اولمادیغینا گؤره، ایسته‌نیله‌ن سئچیم و یا تعینات اوغورسوز اولاجاق. عباس بی ده ان چوخ سئودییم و گووندییم حرکات لیدرلریندن بیریدیر. اما قناعتیمه گؤره، ایندیکی وضعیت‌ده بیزیم حرکات اؤز انرژیسینی لیدرلیک یاریشینا صرف ائتمه‌مه‌لیدیر.\nبیر دؤنه‌م بئله بیر سهوی ائتدیک. دوشمن ده بو مسئله‌دن مهارتله ایستیفاده ائتدی. اوزون مدت باشیمیز «فیلانکس گونئی آذربایجان لیدریدیر، یا دئییل» کیمی موذاکیره‌لره قاریشدی. بو دا حرکات‌دا پارچالانمایا سبب اولدو. میللی آزادلیق حرکاتی بیر پروسئس‌دیر، لیدر و یا لیدرلر ده بو پروسئس‌ده اورتایا چیخیر. واختیله آذربایجان‌دا نعمت پناهلی وار ایدی، میتینقلری ایداره ائدیردی. بلکه ده نعمت بی اؤزونو حرکاتین لیدری کیمی گؤروردو، اما نه اولسون کی، گؤزل شعیر اوخویوردو، اینسانلاری جوشا گتیریردی، لاکین لیدرلیک قابیلیتی یوخ ایدی.\nدیگر لیدرلر ده واردی، اما پروسئس ائلچیبیین اوزرینده دایاندی. چونکی همین دؤنمده ائلچیبی قدر ایکینجی خاریزماتیک لیدر یوخ ایدی. بیر مدت اول گونئی‌ده ده بیر نفری لیدر ائتمک ایستدیک، اما باش توتمادی. چونکی لیدر سئچمک، یاخود اعلان ائتمکله اولمور. خاریزماتیک لیدر اولماغین شرطلری وار. آدام‌دا بو باجاریق و خصوصیت یوخدورسا، لیدر اولا بیلمز.\nدئدییم کی، عباس بی چوخ سئودییمیز، گووندییمیز حرکات فعالیدیر و لیدر اولماق کیمی بیر ادعاسی یوخدور. پروسسین اونو، یاخود باشقاسینی لیدر کیمی اورتایا چیخاراجاغینی بیلمیریک. منجه، پروسسین قاباغینا کئچمک دوغرو دئییل.\n- اما بئله بیر تصور یارانیر کی، گونئی‌ده‌کی حرکات، دیرنیش بیر قدر ضعیفله‌ییب...\n- من دئمزدیم کی، حرکات ضعیفله‌ییب. منجه، حرکات اولدوقجا گوجلودور. گونئی‌ده‌کی بؤیوک اکثریت میللی کیملیک اوغروندا موباریزه آپاریر، میللی آزادلیغینی، موستقیللیینی طلب ائدیر. حساب ائدیره‌م کی، گونئی آذربایجان میللی حرکاتی قدر ایران‌دا بؤیوک بیر پروسئس یوخدور. اما البته، بو، ایران‌داکی مؤوجود رژیمی دئویرمک گوجونده دئییل.\nبونون دا اوبیکتیو و سوبیکتیو سببلری وار. لاکین گونئی‌ده‌کی حرکات قدر موستقیل، هانسیسا خاریجی گوجدن آسیلی اولمایان ایکینجی حرکات یوخدور. گونئی‌لیلر بو حرکاتی دیشلری، دیرناقلاری ایله بو سوییه‌یه قالدیریبلار. هئچ کس بیزه دستک وئرمه‌ییب. اما ایران‌داکی دیگر حرکاتلارا میلیاردلار خرجلنیر. کوردلرین، عربلرین، اللهین بلوچلارینین فیسبوک صحیفه‌لری اوچون میلیونلار خرجلنیر. بو پوللار هارادان گلیر؟ البته، خاریجی قوه‌لردن...\nاما میلیونلوق بودجه‌لرله چالیشان هئچ بیر حرکات، صیفیر بودجه ایله خالقین اینامین‌دان باشقا هئچ بیر ایمکانا صاحب اولمایان گونئی حرکاتی اونلارین هامی‌سیندان قات-قات گوجلودور و گئنیشدیر. بئله اولماسایدی، پرزیدنت سئچیلمک ایسته‌یه‌ن حسن روحانی آذربایجانا وعد وئریب بیزدن سس دیلنمزدی.\n- بس، سون دؤنه‌ملرده ایران‌دا اتنیکلرین یاشادیقلاری بؤلگه‌لرده ترور آکتلارینین سایینین آرتماسی ندن ایر‌لی گلیر؟\n- ایران‌دا ائتنیک آزلیقلارین کومپاکت یاشادیغی بؤلگه‌لرده، خصوصاً ده بلوچلارین، کوردلرین و عربلرین مسکونلاشدیغی اراضیلرده پارتلاییشلار باش وئریر. البته، بونون ایلک سببینی همین بؤلگه‌لرده‌کی اجتماعی-سیاسی پروبلملرده آختارماق لازیم‌دیر. اتنیکلره قارشی هرطرف‌لی محو ائتمه سیاستی یورودن حاکمیته قارشی رادیکال موباریزه‌یه اوستونلوک وئره‌ن قروپلار اونا حاکمیتی پارتلاییشلار و یاری-حربی عملیاتلارلا ضربه وورماغا چالیشیرلار. نئجه دئیرلر، نه تؤکرسن آشینا، او دا چیخار قاشیغینا. ایران حاکمیت ۴۰ ایلدیر اؤلکه داخیلین‌ده و خاریجین‌ده داغیدیجیلیقلا مشغول‌دور. بونا گؤره ده آرا-سیرا اونونلا اونون باشا دوشدویو دیل‌ده دانیشانلار اورتایا چیخیر.\n- حسین بی، حساب ائدیرسینیز کی، ایران حاکمیتی اتنیکلرین یاشادیقلاری بؤلگه‌لرده، او جمله‌دن، گونئی آذربایجان‌داکی آیاقلانما ایله گئری چکیله‌جک؟\n- قناعتیمه گؤره، ایران حاکمیتی دیکتاتورا ماهیتینه گؤره محوه محکومدور. بو حاکمیتی یالنیز دئویرمک یولو ایله دییشمک مومکوندور. فیکریمجه، گونئی حرکاتی زامانلا بو حاکمیتی گئری اوتورداجاق و آذربایجان اوزرینده‌کی ایشغالینا سون قویاجاق. بیر طرفدن ده بین الخالق تضییقلر سرتلشدیکجه، بو حاکمیت ضعیفله‌یه‌جک و اؤلکه اوزرینده‌کی ایداره ائتمه‌سینی ایتیره‌جک. بو باش وئرن کیمی، گونئی حرکاتی اؤز گوجونو گؤستره‌جک. بیز ایندی اؤز گوجوموزون یالنیز اوتوز فایزینی گؤستریریک. میللی حرکات چوخ دریندیر. اما تأسف کی، دستک وئرن یوخدور. بونا باخمایاراق، زامانلا دستک وئرمک اوچون سیرایا دوزوله‌نلرین سایی دا آز اولمایاجاق.\nتاریخ\n2019.02.12 \/ 12:11\nمولف\nآینورا مممدووا\nShare\nشرح لر\nدیگر خبرلر\nمارکوو: باکی‌دان اوکراینایا سلاح وئرمه‌سی طلب اولونور\nارمنی ایله ائوله‌نه‌ن، دیله‌نه‌ن آذربایجانلی میلیونچو…\n۲۰۲۳ گونئی آذرب��یجان‌دا نئجه یاددا قالدی؟\nرایسایا قاراباغ اوچون آمریکادا وئریلن باهالی اوزوک – فوتو\n\"آذربایجان\" آدی تورکمنچای سازشینده - تاریخی فاکت\nآتاتورک ناخچیوانلا سرحدی جیبینین پولو ایله آلیب؟\nاوردوموز قافانا نظارت ائدیر - یئنی ویدئو\nبو، ایرانین آذربایجان‌لیلارا دوشمن مناسیبتی‌دیر\nسارا خاتونون بو خواهشینی ۲-جی محمت ائشیتمیر…\nایران دهشتلرینین عکس اولوندوغو کتاب…\nخبر خطّی\nتبریزین «تراکتور» فوتبول کومانداسی آنکارادا تعلیم کئچه‌جک\n13:33\nارمنیستان‌دان ایرانلا مخفی حربی سازیشله باغلی آچیقلاما\n13:14\nایسگندر-م خارکووو ووردو: ۴۰ اجنبی، ۶۰ اوکراینالی اؤلدو - ویدئو\n12:55\nمجبوری حجابا گؤره گنج قادین گولله‌له‌ندی\n12:36\nایران پلیسی ایکی اتنیک بلوجو گولله‌له‌دی\n12:17\nاسد گؤزلنیلمه‌دن موسکوایا گئتدی، پوتینله گؤروشدو\n11:58\nبایدن یاریشدان چیخماغی‌نین اصل سببینی اعلان ائتدی\n11:39\nگونئیلی تدقیقاتچی تورکییه‌دن دئپورتاسییا اولونا بیلر\n11:20\nآذربایجان و ارمنیستان سرحدچیلری آراسیندا اینسیدئنت\n11:01\nایران \"نظامی بین‌الخالق فوندو\" یاراتدی\n10:42\nتهرانین ایروانلا گیزلی سلاح سازیشی نیه ایندی افشا اولدو؟\n10:23\nنئتانیاهو ایرانا قارشی \"یئنی ناتو\" تکلیف ائتدی\n10:04\n«متا» بو اؤلکه‌ده ۶۳ مین فیسبوک حسابینی سیلدی\n09:57\nبایدنین امتناسی صحتی ایله باغلی دئییل - آغ ائو\n09:38\nبریتانیا سفیری ایران خارجی ایشل ر ناظیرلیینه چاغیریلدی\n09:19\nخامنه‌ای ایوریت دیلینده یازدی: حماسی دیز چؤکدوره بیلمه‌دیلر!\n09:00\nنتانیاهو آمریکا کنگرسینده ایرانا میدان اوخودو\n24 اییول 23:54\nقیریجیلاریمیز روس طیاره‌لرینی وورمایاجاق - شولتس\n24 اییول 23:25\nاوکراینا ایله باغلی آچیق دانیشیقلار آپاریریق - فیدان\n24 اییول 23:04\nتورکیه مجلسینده ملت‌وکیللری البیاخا اولدو - ویدئو\n24 اییول 22:45\nنتانیاهونون قالدیغی هتله باسقین: ماسایا قورد تؤکدولر - ویدئو\n24 اییول 22:24\nهرتزوگو پاریسده طیاره‌دن دوشمه‌یه قویمادیلار\n24 اییول 22:03\nکیرانتسدا ارمنی اؤزلرینین باسدیردیقلاری مینایا دوشدو\n24 اییول 21:42\nگیزلی سازش: ایران ارمنیستانا هانسی سلاحلاری ساتیر؟\n24 اییول 21:21\nتورکیه‌ده‌کی فرانسیز مکتبلری باغلانا بیلر\n24 اییول 21:00\nآمریکا بو اؤلکه‌دن قوشونلاری چیخاردیر\n24 اییول 20:39\nروس ضابطین ماشینینی پارتلادان شخص تورکیه‌ده اله کئچدی\n24 اییول 20:18\nترامپ و هاریسین دباتی بو تاریخ‌ده اولاجاق\n24 اییول 19:34\nآمریکا-ارمنیستان حربی تعلیمی باشا چاتدی\n24 اییول 19:15\nایرانلا سرحدده سلاح‌لی اینسیدنت: خسارت آلان وار\n24 اییول 18:56\nایستفاده قایدالاری مؤلیف حقوقلاری قوُرونور. معلوماتدان ایستیفاده ائتدیکده ایستیناد مطلق دیر. معلومات اینترنئت صحیفه لرینده ایستیفاده ائدیلدیکده موافیق کئچیدین قویولماسی مطلق دیر.","num_words":1777,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.037,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":237589.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"51°31′45″N 2°32′44″W \/ 51.5293°N 2.5456°W \/ 51.5293; -2.5456موختصات: 51°31′45″N 2°32′44″W \/ 51.5293°N 2.5456°W \/ 51.5293; -2.5456\nبرادلی استوک (اینگیلیسی‌جه: Bradley Stoke) بریتانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره 27805 نفر دیر. بۇ شهر اینگیلیس اؤلکه‌سینده یئرلشیب.\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nبریتانیا شهرلرین لیستی\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nبو شهرلر ای��ه باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=برادلی_استوک&oldid=609834»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with OS grid coordinates\nشهرلر قارالامالاری\nبریتانیا شهرلری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۰:۲۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":244,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.026,"special_characters_ratio":0.285,"stopwords_ratio":0.016,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":50347.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سۇ (Su) - یئر اوزونده چوْخ تاپیلان، قوخوسوز، دادسیز شیمیایی بیر ترکیب‌دیر. هر اینسانین یوزده یئتمیش‌بئشی سودان‌دیر. گؤل، چای، دئنیز و اوقیانوسو اولوشتوران آخیجی ماده، سودور.[۱]\nکیمیاسال فرمولو: (H2O) ایکی هیدروژن و بیر اوکسیژن\nدونیادا قوراخلیخ چاغلاردا سو سورونو آز اولماخنان اوزون گوستریر و سو بوللوخ چاغلاردا سو چوخ اولور و سیل سورونو اولور.\nیئر اؤزؤنده\n[دَییشدیر]\nسؤ یئر اؤزؤنده موداویم حالتده اُلدن گدیر. بؤ صورتده کی یئرین جوّینده H2O مولکوللاری فوتولیزه اؤلاندان سونرا هیدروژنه تبدیل اولوب و جوّ دن خاریج اؤلؤوب و یئرین جاذیبسیندن قاچا بیلیرلر. کئچمیش زمانلاردا او واخت کی یئر چوخلی جوانتر ایدی و وزنی ایندیکینه نیسبت آزیدی سؤ مولکول لاری داها راحت تر جّو دن چیخا بیلیردیلر.[۲]\nدینلرده\n[دَییشدیر]\nایسلام\n[دَییشدیر]\nقرآن کیتابی‌نین انبیا سوره‌سینین ۳۰-جو آیه‌سینده بئله یازیلیبدیر:\nأَوَلَمْ یَرَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ کَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْناهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ أَفَلَا یُؤْمِنُونَ\nآنلامی:\nمگر کافرلر بیلمیرلر کی: «گؤیلر و یئر [بیر زمانلار] بیتیشیک ایدی، بیز اونلاری بیر-بیریندن آییردیق [و یا گؤیلر و یئر بیر زمانلار باغلی ایدی، بیز اونلاری آچدیق،] و هر بیر جانلی سودان یاراتدیق؟ آیا بونلار بئله ایمان گتیرمیرلرمی؟»[۳]\nموسلمانلار سو ایله دستاماز آلارلار، غسل تؤکرلر و بۇ ایش نامازدان اؤنجه گرکلی و قرآن اوخوماقدان اؤنجه یاخشی‌دیر. مسجیدلرده، اؤزللیکله اسکی مسجیدلرده، بۇ ایشه‌لره گؤره حوض جورلردیلر. ایسلام‌دا سو هر نه‌دن پاک ائدن بیر شئی دیر.\nمسیحیت\n[دَییشدیر]\nبو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز.\nیهودیت\n[دَییشدیر]\nبو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز.\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ {{cite book}}: Empty citation (کؤمک)\n^ پپین، رابرت او. (ژوئیه 1991). \"یئرین منشا و اولیه تکاملی و شهاب داشینین قاچماقلاری\". ایکاروس 92 (1): 2-79\n^ قرآن کریم و آذربایجان تورکجه‌سیله ترجومه‌سی، چئویرن: رسول اسماعیل‌زاده دوزال، نشریات: قرآت کریمین بوتون دیللره ترجمه مرکزی، صفحه: ۳۲۴\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سو&oldid=1554944»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nگئنیشلندیرماغا احتیاجی اولان مقاله‌لر\nبوتون گئنیشلندیرماغا احتیاجی اولان مقاله‌لر\nسو\nویدئو کلیپلری اولان مقاله‌لر\nهیدروژن بیلشیکلر\nاوکسیژن بیلشیکلر\nمایع\nسی‌اس۱ خطالاری: empty citation\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۹ دسامبر ۲۰۲۳، ‏۱۳:۵۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":662,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.037,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":56264.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اینسانلار هله اسکی چاغلاردا دوشوندوکلرینی، دانیشدیقلارینی داغلار، تاختا، دری، پاپیروس و نهایت کاغیذ اوزرینه کوچورتمک یولو ایله یازینی ایجاد ائتدیکلری کیمی، موسیقی سسلرینی ده کاغیذ اوزرینده یازیلیب قالارلی ائدیلمه‌سی اوچون چوخ چالیشمیشلار.\nآیری_آیری میلت‌للرین یازی سیستئمی، داها دوغروسو الیفباسی چئشیدلی اولدوغو کیمی، نوت یازیسی دا اسکیده چئشیدلی اولموشدور. چونکی، ایلکین نوت یازیسی‌نین ایلک ایشاره لری اصلینده هر خالقین ایشلتدییی الیفبا حرفلری اساسیندا دوزلدیلمیشدیر.\nتاریخی بلگه‌لره گوره دئیه بیله‌ریک کی، موسیقی سسلرینی بیرینجی اولاراق قئیده آلان اسکی یونانلار اولموشلار. چونکی، هله یئنی ائرانین بیر_ایکی یوزایللیک‌لرین‌ده اسکی یونان سیستئمی بللی درجه‌ده بیتکین بیر مرحله‌یه چاتا بیلمیشدی. او زامان قدیم یونانلار اینسترومئنتال موسیقی اوچون آیری، ووکال موسیقی اوچون ایسه تامامیله ایکی چئشیدلی نوت سیستئمی دوزلتمیشدیلر. چاغداش موسیقی شوناسلار بللی ائتمیشلر کی، اسکی یونانلارین نوت یازیلاریندا حرفلرین موختلیف طرزده و موختلیف وضعیتده(بو یا او بیری بؤیرو اوسته، بعضاً دوز، بعضاً ایسه باشی آشاغی و ای.آ.) یازیلماسی یولو ایله موسیقی پرده‌لرینده هر سسین دورومو بللی ائدیلمیش و بئله‌لیکله، اولدوقجا مورککب بیر نوت سیستئمی عمله گلمیشدیر.\nموسیقی‌شوناس بیلگین‌لر اسکی یونان نوت سیستئمینی آچیقلادیقدا دؤرد یوزایللیکده یاشامیش یونان موسیقی‌شوناسی “آلیپی”یین دوزلتدییی جدولدن ده‌یرله‌نیرلر. بو جدولدن بللی اولور کی، او چاغ هر بیر موسیقی کؤکونون ترکیبینده اولان هر پرده اوچون و هر پرده‌دن یا زیلده، یا دا بمده دوران هر سس اوچون بیر حرف ایشاره آیریلمیشدیر. بونا گؤره ده یونان موسیقی سیستئمینده ایشلنن بوتون سسلری و هم ده ایفاچیلیق ادالارینی دقیق صورتده یازییا آلماق اوچون ۱۶۲۰ چئشیدلی ایشاره‌دن ده‌یرله‌نیرمیشلر. دوغال اولاراق، هئچ کس بو قدر ایشاره‌نی یادیندا ساخلاییب موسیقی ایفاچیلیغیندا تطبیق ائده بیلمزدی. اودور کی، اسکی یونان موسیقی‌چی‌لری ایستر اینسترومئنتال، ایسترسه ده ووکال موسیقی اوچون جمعی ۹۰ ایشاره‌دن ایستیفاده ائتمیشلر کی، بونلاری دا حافیظه‌ده ساخلاماق یئنه آسان ایش دئییلدی. نوت یازیسی‌نین تکمیللشمه‌سی یولوندا خیریستیان کیلسه خادیملرینین ده بؤیوک رولو اولموشدور. بودا اوندان ایره‌لی گلمیشدیر کی، کؤهنه بوت پرستلییین خارابازارلیغی اوزرینده یارانان یئنی خاچ پرستلیک دینی موسیقی صنعتیندن اؤز منافعی اوچون چوخ گئنیش و ثم��ه‌لی ده‌یرلنمیشلر. کیلسه‌لرده بؤیوک خور دسته لری قورولور، دینی آییندار ایکی دسته‌یه بؤلونه‌رک نؤوبه ایله اوخویان “آنتیفون ” نغمه‌کارلار دسته‌سی‌نین آوازی ایله موشاهیده ائدیلیردی. گؤرکملی کئشیشلر، کاتولیک کیلسه‌سی‌نین باشچیسی اولان پاپالار و روتبه‌لی کیلسه خادیملری موسیقی آوازی ایله ایفا ائدیلن بیر چوخ چئشیدلی هیمنلر، مدحیییه‌لر، دوعالار بسته‌له‌ییردیلر.\nهله آلتینجی یوزایللیین سونوندا کاتولیک کیلسه‌سی‌نین باشچیسی بیرینجی قریقوری یئنیدن بسته‌له‌دییی بیر چوخ دینی خور اثرلرینی “نئوما” آدلانان اؤزل ایشاره‌لرله قئیده آلمیش و دونیانین بیر چوخ کیلسه‌لرینه گؤندرمیشدی. موسیقی نوت یازیسی‌نین ان قدیم اوصوللاریندان اولان “نئوما” نوتاسییاسی(موسیقی‌نین یازیلیشی اوچون ایشله‌نیلن چئشیدلی قرافیک ایشاره‌لره “نوت”، بو قرافیک ایشاره‌لرین بوتؤ حالیندا بیرلشمه‌سینه ایسه “نوتاسییا”، یا دا “نوت یازیسی” دئییرلر) موختلیف یازی ایشاره‌لریندن(جیزیقلار، نوقطه‌لر، جیزگی‌لر، ویرگوللر و سایر)، ائله‌جه ده بو ایشاره‌لرین بیرلشمه‌سیندن عمله گلن چئشیدلی اویغونلاشدیرمالاردان عیبارت ایدی. بس، “نئوما” نه دئمکدیر؟ “نئوما” سؤزونون حرفی معناسی “ال ایله ایشاره” دئمکدیر. اونون بیر تئرمین کیمی بللی نوت یازیسی اوصولو اوچون قاورانیلما تاریخی چوخ ماراقلیدیر. اورتا یوزایللیکلرده، موسیقی‌نین نوتسوز اؤیره‌نیلیب اوخونولدوغو چاغدا، خورا دیریژورلوق ائدنلر ایفا اولونان اثرین اؤلچوسونو، ماهنی مئلودییاسی نین‌یونونو(زیل و یا بم یونو)، ایفاچیلیق ادالارینی اؤز اللرینین و بارماقلاری نین آیری_آیری شرطی حرکتلری ایله خور نغمه‌کارلارینا تلقین ائدیردیلر. بو نؤوع دریژورلوق قایداسینا هئیرونومییا دئییلیر. یئری گلمیشکن قئید ائدک کی، آذربایجاندا سووئت حاکیمیتی قورولدوقدان آز سونرا اوزئییر حاجی بی‌لی‌نین الی ایله قورولان بیرینجی آذربایجان خالق چالغی آلتلری اورکئسترینین رهبری دوکتور آ. ایونئسیان دا، نوتسوز اورکئسترین چالدیغی چوخ سسلی موسیقی اثرلرینده هارمونیک سسلرین دوزگون و واختیندا چالینماسینی بارماقلارینین موختلیف شرطی حرکتلری ایله موسیقی‌چی‌لره چاتدیریردی. اوللر، بو هئیرونومییا حرکتلرینین قرافیک ایفاده‌سی کیمی مئیدانا گلن نئوما اوخونان ماهنی‌نین سؤزلرینده کی وورغولارین موسیقی واسیطه‌سیله داها آیدین و قاباریق شکیلده سسلنمه‌سینی آز_چوخ تامین ائده بیلیردی. بو گون بیز، مورککب موسیقی اثرینین اینجه اؤزللیک‌لرینی چاغداش نوت یازیسی واسیطه‌سیله گؤره بیلیریکسه و موسیقی اثرینین بوتون گؤزللییینی هله ائشیتمزدن اول گؤزلریمیزله سئیر ائده بیلیریکسه، بو اوغور، اسکی نئوما نوت یازیسی اوصولونون سونراکی ایره‌لی‌له‌ییشی ایله الده ائدیلمیشدیر. بیر سؤزله چاغداش نوت یازیسینین روشئیمی همین نئوما ایشاره‌لریندن عیبارتدیر. تخمینا اون یوزایللیکده غربی آوروپادا چوخ سسلی(یعنی، عئینی زاماندا سسلنن ایکی و داها چوخ موستقیل مئلودییالاردان عیبارت) موسیقی مئیدانا گلدیکده نئوما نوت یازیسی سیستئمی آرتیق موسیقی‌چی‌لری تامین ائتمه‌دی. بئله‌لیکله، بو گونکو ستئنوقرافیک یازینی آندیران نئوما نوتاسییاسی موسیقی سسلرینین یوکسکلییینی دقیق گؤسترمکده یئترسیز ایدیر. حیات نوت یازیسی ایشیند�� یئنی ایصلاحات آپاریلماسینی، بؤیوک بیر دؤنوش یارادیلماسینی طلب ائدیردی. بیر چوخ موسیقی‌شوناس بیلگینلر بو یولدا چئشیدلی تجروبه‌لر آپاردیلار. اون بیرینجی یوزایللیکلرده یاشامیش ایتالیان خور موعللیمی قویدو دارئتسو بو ساحه‌ده داها دا ایره‌لی‌یه گئتدی. او، چاغداش نوت یازیسی‌نین بانیسی ساییلیر. قویدو اؤزوندن اول یاشامیش موسیقی بیلگین‌لرین تجروبه‌لریندن یارارلاناراق موسیقی سسلرینین خطلر اوزه‌رینده و خطلر آراسی یازیلماسی تجروبه‌سینی یئتگین‌لشدیردی.\nایلک نوت خطی‌نین بیرینجی اولاراق کیم طرفیندن تطبیق اولوندوغونو بللی دئییل. لاکین بوراسی آیدین‌دیر کی، ایلکین نوت ایشاره‌سی اوزه‌رینده بیر قیرمیزی خط چکیلیردی کی، بو “فا” پرده‌سینی آندیریردی، سونرالار بو قیرمیزی خطه پارالئل اولاراق ساری و بعضا ایسه یاشیل رنگلی ایکینجی خط چکیلیرمیش کی، بو دا باشقا پرده‌لری آندیریرمیش. موسیقی سسلرینین خطلر اوزه‌رینده کؤچورولمه‌یی داها اویغون گؤرولدویو اوچون سونرالار اوچ، دؤرد و سوندا بئش خطدن عیبارت ایندیکی نوت سطری یارادیلیر. بئله‌لیکله، بو خطلردن ایشلتمه یولویله موسیقی‌نین کاغیذ اوزه‌رینه کؤچورولمه‌سینده بللی اوغورلار الده ائدیلیر. بونونلا ایش قورتارمیر. هر سسین نه قدر اوزادیلماسی دا دوزگون گوسته‌ریلمه‌لی‌دیر. اوناگؤره کی قویدو دارئتسونون نوت سیستئمی سسلرین یوکسکلییینن، یعنی هانسی پرده‌ده اولدوغونو دوزگون گؤستره بیلسه ده، مئلودییادا هانسی سسین نه قدر اوزادیلماسی کیمی چوخ گرکلی گؤره‌وی، یعنی اؤلچو مسئله‌سینی نظرده توتا بیلمیردی. اودور کی، سونرالار مئنزورال(“مئنزورا ” _لاتینجا اؤلچو دئمکدیر) نوت یازیسی یارادیلدی. بو نوتاسییا موسیقی سسلرینین اؤلچوسونون داها آیدین گؤسترمه‌سینی تامین ائتدی. حاقیندا دانیشدیغیمیز نئوما، ائله‌جه ده مئنزورال نوت یازیلاری اساس اعتیباریله ووکال موسیقی نین یازیلیشینا عایید ایدی. اینسترومئنتال موسیقی اوچون اون بئش_اون یئددی عصرلرده تابولاتورا آدلانان نوت یازیسی سیستئمیندن ایستیفاده ائدیلمیشدیر. غربی آوروپادا دئمک اولار کی، هر خالقین اؤز تابولاتورا نوت یازیسی اولموشدور. بوندان علاوه هر موسیقی آلتی اوچون ده خوصوصی تابولاتورا ترتیب ائدیلمیشدیر. تابولاتورا ایستر خطلی، ایسترسه ده خطسیز شکیلده اولموشدور. بورادا حرفلردن، رقملردن و چئشیدلی اؤلچو ایشاره‌لریندن ده‌یرله‌نیلیر. آیری_آیری میللتلرین موسیقی تاریخینده چئشیدلی نوت یازیسی سیستئملری اولموشدور. اون بیرینجی یوزایللیکدن باشلایاراق روسییادا “زنامیا” و یا “کریوک” آدلی خطسیز نوت یازیسیندان ایستیفاده ائدیلدییی بیزه بللیدیر. اون آلتی یوز ایللیکده نووقورود شهرینین ساکینی ایوان شایدوروو کریوک نوت یازیسینی چوخ بوتؤولشدیرمیشدیر. کریوک نوت ایشاره‌لر یازیسیندا سسلرین یوکسکلییینی دوروست گؤسترمک اوچون هم قارا، هم ده قیرمیزی رنگدن ایستیفاده ائدیلیردی.\nاون اوچونجو یوزایللیکدن یاشاییب یارادان داهی آذربایجان موسیقی‌شوناسی صفی‌الدین اورموی آذربایجاندا ایلک نوت یازیسی ایجاد ائدیب، موسیقی پارچالارینین مئلودییاسینی(هاواسینی) کاغیذ اوزه‌رینه کؤچورموشدور. اونون یازدیغی”کیتاب الادوار” آدلی موسیقی نظرییه‌سی کیتابیندا(ایکی ال یازماسی‌نین بیر نوسخه‌سی حاضیردا لوندوندا ساخلانیل��ر. ایستامبولدا، تورکییه دؤولت کیتابخاناسیندا اولان او بیری نوسخه‌سی‌نین فوتوصورتی ایسه آذربایجان SSSRعلملر آکادئمییاسی‌نین کیتابخاناسیندادیر) ایلک آذربایجان نوت یازیسینین اولدوقجا ماراقلی و اوریژینال اؤرنه‌یینه تصادوف ائدیلیر.\nموسیقی‌نین قولاقلاری اوخشایان خوش سسلرینی بوتون اینجه‌لیکلری ایله، آچیق_آیدین کاغیذ اوزه‌رینده کؤچورولمه‌سی نوت یازیسی‌نین نه زامان و هانسی دورومدا ایختیراع ائدیلدییی ایله باغلی آیری مقاله‌ده گؤستریلمیشدی کی، بوگون بوتون دونیا میللتلری ساریدان قاورانمیش چاغداش عومومی نوت یازیسی اسکی چاغلاردا هر میللتین اؤزونه اؤزل آیریجا شرطی ایشاره‌لردن عیبارت اولموشدور. خالقلار موسیقی سسلرینی یازییا کؤچورتمک‌ده ایلکین اولاراق یازی الیفباسی‌نین حرفلریندن و ائله‌جه ده ریاضی ساییلاریندان عیبارت اولان ایشاره‌لر ترکیبیندن ایستیفاده ائتمیشلر. بو ایشاره‌لر، دوغال اولاراق، موسیقینین آزاجیق اؤزللیک‌لرینی یازیدا گوستره بیلیردی.\nایللر بویو ایشله‌نیب تکمیللشدیریلمیش چاغداش نوت یازیسیندا دا بیر چوخ چاتیشمازلیقلار اولدوغونو، اونون دا آیدین بیر کؤچورمه گوجونون اولمادیغین وورغولاساق، اوندا اسکی نوت ایشاره‌لرینین تخمینیلییی، تقریبیلییی داها دوغال گؤرونر.\nچاغداش اولوسلار آراسی نوت یازیسی میللت‌لر آراسیندا یاییلدیغی چاغدان چوخ_چوخ اؤنجه، هر میللتین اؤزونه اؤزل ایشلتدییی موسیقی ایشاره‌لرینین اؤزو ده بللی چاغ سوره‌سینده تکمیللشمه‌یه دوغرو چیچکلنمه قاتلارینی کئچمیشدیر.\nهر میللتین ایشلتدییی الیفبا حرفلری ایله ریاضی رقملرین تملی ایله دوزه‌لن نوت یازیسینا غربی آوروپادا تابولاتورا دئییلیر. غربی آوروپا میللتلرین تابولاتوراسی لاتین الیفباسی و ریاضی رقملرین اویغونلاشدیریلماسی یولو ایله دوزلدییی کیمی، عرب، فارس، اؤزبک، آذربایجان و باشقا یاخین شرق میللتلرینین تابولاتوراسی دا او چاغلار یاخین دوغودا ایشله‌نن عرب الیفباسی ایله ریاضی رقملرین باغلانماسی تملی ایله دوزنلنمیشدیر.\nماراقلی بوراسیدیر کی، یاخین دوغو میللتلرینین موسیقی تاریخی و نظریییه‌سی ایله مشغول اولان غرب موسیقی شوناسلاری(گؤرکملی اینگیلیس موسیقی بیلگینی هئنری جورج فارمئر، مشهور فرانسیز بیلگینلری ژ. روان، م. هوار، آلمان موسیقی بیلگینی ق. ریمان و باشقالاری) یاخین دوغو موسیقی شوناسلارینین علمی اثرلرینین عرب دیلینده یازیلدیغینا اساسلاناراق، بو موسیقی شوناسلارین هامیسی‌نین عرب اولدوغونو سانمیشلار. اونلار اورتا یوزایللیک‌لرده بوتون یاخین دوغودا عرب دیلینین علمی دیل(غربی آوروپادا لاتین دیلی اولدوغو کیمی) اولدوغونو نظردن قاچیرمیشلار.\nهله اسکی چاغلاردا یاخین دوغو اؤلکه‌لرینده بیر چوخ بیلگین موسیقی اثرلرینین کاغیذ اوزه‌رینده کؤچورولمه‌سینه چالیشمیش، چئشیدلی یول و قوراللار ایره‌لی سورموشدور. اؤرنک اولاراق، دوققوزونجو یوزایللییین گؤرکملی عرب موسیقی شوناسی اسحاق بن ابراهیمین(۷۶۷-۸۴۹) خلیفه الواسیق بیللاهه تقدیم ائتدییی “کیتاب اول نغم والایقا” (موسیقی ترانه‌لری و اؤلچولری کیتابی) اثرینده موسیقی پارچالارینین کاغیذ اوزه‌رینه کؤچورولمه‎سی یولوندا علمی چالیشمالار گؤستردییی بیزه بللیدیر.\nاسحاق بن ابراهیمین شاگیردی، دؤورونون ان مشهور خواننده و موسیقی شوناسی زیریابین بو اوزرده چالیشمالاری داها بؤیوکدور. زیریاب اؤز اؤیرتمیندن آلدیغی بیلگیلرله باغلی بیلیم و فن‌نین بیر چوخ اوزه‌رلرینین بیلیجی‌سی اولور. آنجاق او، بیلیم و صنعت عالمینده اؤز اؤیرتمنی اسحاق بن ابراهیم ایله یاریشا بیلمه‌یه‌جه‌یینی گؤروب یاشادیغی باغداد شهریندن چیخیب گئتدی، اولجه میصره، سونرا بنی اومیه خیلافتی‌نین انده‌لیسده کی جانیشینی امیر عبدالرحمان ثانی‌نین چاغریشی اوزره کوردووا شهرینه گلیر. بورادا ادبیات و اینجه صنعتین چیچکلنمه‌سی یولوندا وار گوجونو قویور. اون میندن آرتیق تصنیف و هاوالاری بیلن، موسیقی عالمینده بیر چوخ یئنی‌لیک‌لر یارادان زیریاب عود موسیقی چالغی‌سینا بئشینجی سیمی آرتیرمیشدیر و عودون داها اینجه سسلنمه‌سی گؤره اونون آغاج قابیغیندان اولان میضرابینی قارتال قانادیندان دوزلدیلن میضرابلا دئیشمیشدیر.\nاورتا یوزایللییی موسیقی‌سی‌نین ان گؤرکملی اؤرنک‌لریندن بیری اولان ابو نصر محمد بن ترخان الفارابی- ۹۵۰-۸۶۵ اونون یازدیغی “کیتاب-الموسیقی الکبیر” اثرینین ال یازماسی لوندونداکی بریتانیا دؤولت موزه ینده ساخلانیلیر- موسیقی سسلرینی بیر_بیرینین ایچینده یئرلشدیریلن چئشیدلی بویالی ۹ دایره‌وی خطله گؤسترمه‌یه چالیشمیشدیر.\nدوغو موسیقی‌سی اوچون تابولاتورا یاراتماق ایشینده چئشیدلی تاریخی چاغلاردا بیلگین‌لرین گؤستردیکلری چالیشمالار یازیقلار کی، چوخ واخت یاییلمامیشدیر وائتکی‌سیز قالمیشدیر. داها دوغروسو، بو یا باشقا بیر بیلگی‌نین دوزنله‎‌دییی قوراللار بوتؤولوکده موسیقی‌چی‌لر ساریدان قاورانیلا بیلمیردی، اونا گوره کی بو قوراللاردا اولان چوخلو آیرینتیلار و قوشوللار، دوزنله‌نن تابولاتورا قوراللاری چوخ قاریشیق ائدیر. سونوجدا هر هانسی بیر بیلگینین دوزلتدییی نوت یازیسی یالنیز اؤزونه بللی اولوردو. بوندان علاوه، دوزنله‌نن تابولاتورا ایشاره‌لری موسیقی اؤزللیکلرینی تام اولاراق گؤستره بیلمیردی.\nبئله بیر دورومدا اون اوچونجو یوزایللیکده آذربایجان موسیقی شوناسی صفی الدین عبدل مومن اورموی‌نین یاراتدیغی تابولاتورا داها دولغون و داها آیدین ساییلمالیدیر. آچیقجا گؤرونور کی، اورموی بو ایشینده اؤزوندن قاباقکی گؤرکملی موسیقی بیلگینلریندن خلیل بن احمدین(۷۱۸-۷۸۶) “موسیقی‌ده و شعرده اؤلچو قوراللاری” و “موسیقی کؤکلری” آدلی کیتابلاریندا، موصوللو ابراهیمین(۷۴۲-۸۰۳) عود موسیقی چالغی‌سینی شرح ائتدییی ریساله‌سیندن، گؤرکملی ایران موسیقی شوناسی ابولفرج ایصفاهانی‌نین (۸۹۷-جی ایلده ایصفاهان شهرینده دوغولموش، ۹۶۷-جی ایلده باغداددا وفات ائتمیشدیر). “کیتاب اولآغانی”(نغمه‌لر توپلوسو) اثریندن و نهایت ابو نصر فارابی‌نین علمی کیتابلاریندان گئنیش ده‌یرلنمیشدیر.\nصفی الدین اورموی‌نین اؤنردییی نوت یازیسی دا قاریشیق اولدوغوندان دوغو موسیقی‌چی‌لری آراسیندا گئنیش یاییلا بیلمه‌میشدیر. لاکین، اونون دوزلتدییی نوت یازیسی داها آیدین، داها دولغون و گئنیش اولدوغوندان ایندی بیز اونون “کیتاب الادوار” تذکیره‌سینده کی تابولاتورالاری آچیقلاماقلا ۸۰۰-۱۰۰۰ ایل بوندان اؤنجه آذربایجان موسیقی‌سی‌نین نئجه، نه شکیلده و نه طرزده اولماسی ایله باغلی بیلگی‌لر الده ائدیریک.\nهر بیر موسیقی‌چی، هر بیر بسته‌کار یئنی اثر اوزه‌رینده چالیشدیقدا یا دا یئنی موسیقی اثرینی نوت یازیسینا کؤچورتدوکده بو ایشی بللی بیر موسیقی چالغی‌سیندان دهیرله‌نیر. اؤرنک اولاراق، بو گون اوپئرا، بالت، یا دا سیمفونیک اثر اوزه‌رینده چالیشان چاغداش بسته‌کارین یارادیجیلیق پروسئسینده ایشلتدییی موسیقی چالغی‌سی پیانودور. اولا بیلر کی، پیانو یازیلان اثری ایفا ائده‌جک اورکئسترین ترکیبینده اولماسین. لاکین بونا باخمایاراق اثر بسته‌لندییی، هم ده نوت یازیسینا کؤچورولدویو چاغ پیانونون گؤره‌وی چوخ بؤیوکدور. چونکی، بسته کار یازدیغی اثری، اکثر حاللاردا، پیانودا چالاراق یارادیر. اورتا یوزایللیک‌لرده آذربایجاندا و عومومیتله یاخین دوغو اؤلکه‌لرینده موسیقی‌چی‌لرین ده‌یرلندیکلری تمل چالغی عود اولموشدور.\nگئتدیکجه تکمیللشدیریلن عود سیملی چالغی اورتا یوز ایللیکلرده دوغو موسیقی چالغی‌لاری آراسیندا اوزون ایللر اؤنملی یئر توتموشدور. اورموی موسیقینی کاغیذ اوزه‌رینه کؤچوردوکده تمل چالغی عودو نظرده توتدوغونو و عوددان ده‌یرلندیردییینی بیلدیریر. اودور کی، ایندی بیز ده اورموی‌نین نوت یازیلارینی آچیقلاییب چاغداش نوت یازیسی سیستئمینه کؤچورمک ایسته‌دیکده هر ندن اؤنجه عودون قورولوشو ایله باغلی گئنیش بیلگیمیز اولمالیدیر.\nعودون قورولوشویله باغلی ایلک گئنیش آچیقلاما وئرن، اونو اینجه‌له‌ین دوغونون بؤیوک موسیقی اؤیرتمنی ابونصر فارابی اولموشدور. فارابی “کیتاب الموسیقی کبیر” کیتابیندا یازیر کی، عود اؤنجه‌لر دؤرد سیملی چالغی ایدی. سونرادان اونا بئشینجی سیم آرتیریلدی. ائله‌جه ده داها گور، داها گوجلو سسلنسین دئیه، هر بیر سیم قوشالاشدیریلدی(تارداکی آغ سیملر ایله ساری سیملر کیمی).\nعوددا بم سیمدن زیله دوغرو هر قوشا سیمین اؤز آدی واردیر: بم، میثلس(misləs)، مثنا(məsna)، زیر، هادد.\nهر قوشا سیم اؤز_اؤزلویونده کایناتین وارلیغینی تشکیل ائدن عونصوردور: سو، اود، تورپاق و کولک ایله باغلانیلیر. ان زیل سیم اولان بئشینجی قوشا سیم ایسه ایتیلیک، کسکینلیک دویغوسونو آشیلایان حدد آدلاندیریلمیشدیر.\nعودون هر آیری قوشا سیملری آراسینداکی اینتئروال(یوکسکلییی ایله باغلی ایکی سس آراسینداکی آرا. اورتا یوزایللیکلرده موسیقی تذکیره‌چی‌لری بونو “بعد”، جمع حالیندا ایسه “الآبعاد” آدلاندیرمیشلار) خالیص کوارتایا(تاردا بوش ساری سیم ایله بوش آغ سیم آراسینداکی اینتئروال قدر) برابردیر.\nعودون قولو تارین قولونا باخدیقدا چوخ قیسادیر. اودور کی، عودون قولونا بوتؤولوکده ۷ پرده سیغیشدیریب باغلاماق مومکون اولموشدور. بو پرده‌لردن بئشی تمل، ایکیسی آرتیرما، کؤمکچی پرده ساییلیر. اسکی موسیقی کیتابلاریندا بو پرده‌لره داستان دئییلیر. هر داستانین اؤز آدی وار. بو آدلار چالغی چاغی سیملری پرده‌یه سیخان بارماقلارین آدی ایله باغلی ده‌یریلمیشدیر. عودون تمل داستانلاری(پرده لری) بونلاردیر:\nسا ببا با – شهادت بارماغی – بیرینجی بارماق؛\nوو ستا – اورتا بارماق – ایکینجی بارماق؛\nبئنئسر – آدسیز بارماق – اوچونجو بارماق؛\nخینسیر – چئچه‌لی بارماق – دؤردونجو بارماق.\nمطلق(بوش سیم آنلامیندا) ایله ساببابا پرده‌سی آراسیندا ایکی پرده باغلانیر کی، بونلاردان بیرینجیسینه “زائد”، ایکینجیسینه ایسه “موجننب” آدی وئریلمیشدیر. ائله‌جه ده ساببابا پرده‌سی ایله بئنسئر پرده‌سی آراسینداکی ووستا پرده‌سی ده بیر_بیریندن چئشیدلی یوکسکلیکده ��ولان ایکی پرده‌دن عیبارت اولاراق باغلانیر. بونلارین بیرینجیسینه “ووستا-اول-فورس” (بو، ووستاالفارس کیمی ده اوخونور کی، ایران موسیقی شوناسلاری بو پرده‌نی ووستایه ایرانی آدلاندیرمیشلار)، او بیریسینه ایسه “ووستازول زول” آدی وئریلمیشدیر.\nبئله‌لیکله، عودون قولو اوزه‌رینه باغلانمیش یئددی پرده(داستان) ایله بوش سیم(مطلق) بیرلیکده هر سیمین سککیز چئشیدلی سس وئرمه‌سینی یارادیر. ائله‌جه ده یئددینجی(خینسیر) پرده‌نین وئردییی سس ایله سونرادان آردیجیل اولاراق زیله ساری گلن هر بوش سیمین سسینده کی هوندورلویون بیر اولدوغونو(بونا گؤره ده بؤیوک اؤیرتمن اورموی بونلاری عئینی ایشاره ایله گوستریر) نظرده توتساق موسیقی چالغی‌سیندا ۳۶ چشیدلی یوکسکلیکده سسین الده ائدیله بیله‌جه‌یینی گؤروروک.\nاورموی عرب الیفباسی‌نین ابجد حرفلری دوزایی آردیجا گلن ایشاره‌لرله هر بیر سس آیری_آیریلیقدا گؤستریلیر. ابجد حسابیندا بیرینجی حرفین(الیف) بیر(۱) رقمینی ایفاده ائتدییینی و “لو” حرفی‌نین ۳۶ رقمینه برابر اولدوغونو نظرده توتساق، عود موسیقی چالغی‌سی‌نین هر بیر سسی‌نین بللی بیر حرف ایله گوستریلمه سینین دوغال اولدوغونو آیدین گؤروروک.\nموسیقی سسلرینین الیفبا حرفلری ایله گؤستریلمه‌سی غربی آوروپادا هله چوخ اوزاق کئچمیشدن تا بو گونه قدر گئنیش یاییلمیشدیر. بو گونسه بیر پارا چاغلاردا لاتین الیفباسی حرفلریندن ایستیفاده ائدیلیر. بورادا بیر_بیرینه پارالئل اولان بئش خطدن ایستیفاده یولو ایله دوزنلنمیش نوت ایشاره‌لری ایله یاناشی لاتین حرفلری ایله ده آیری_آیری سسلر گؤستریر. اؤرنک اولاراق، ج -“دو” نوتونو، د – “ر” نوتونو، جیس – ” دو دییئز ” نوتونو، ب – ” سی بئمول ” نوتونو، ح – ” سی ” نوتونو گوستریر. لاکین الیفبا حرفلری گؤستردییی آیری_آیری موسیقی سسلرینین اؤلچوسونو، هر سسین آیریلیقدا نه قدر اوزادیلماسینی گؤسترمیر. بئله‌لیکله، موسیقی صنعتی‌نین تملینی قوران مئلودییانین قاباریق یونلری، سسلرین بیر_بیری ایله قارشیلیقلی ایلگی‌ده اولماسینی الیفبا حرفلری ایله بیر تور گؤسترمک اولوردوسا، همین سسلرین یارانماسیندا چوخ اؤنمی اولان اؤلچو، ریتم، آهنگ یونلرینی الیفبا حرفلری ایله گؤستریلمه‌سی هئچ ده مومکون اولمور. حرفلردن عیبارت تابولاتورالارین تمل چاتیشماز یؤنو ده ائله بودور.\nاورموی عود موسیقی چالغی‌سیندا سسله‌نن، الده ائدیلن هر بیر سسین(چالغی یا باغلانمیش سیملر و قوراشدیریلمیش پرده‌لر اوزره) ابجد حرفلری ایله گؤستریلمه قورالاری یوخاریداکی سخئم ایله گؤسترمیشدیر.\nبیز اورموی‌نین نظرده توتدوغو عود موسیقی آلتی‌نین سسلر دوزومو سخئمینی شرح ائتدیکده بیر موهوم جهت دیقتیمیزی جلب ائدیر. او دا آذربایجان خالق موسیقی آلتی تاردا اولدوغو کیمی، عوددا دا هر اوکتاوانین ۱۷ پیلله‌دن تشکیل اولونماسیندان عیبارتدیر. فرق بوراسیندادیر کی، اگر تارین ایکینجی اوکتاواسیندا،۰ میثال اوچون، ” دو-دییئز ” ایله ” رئ-بئمول ” ائن‌هارمونیک اولدوقلاری اوچون عئینی پرده واسیطه‌سیله ایفاده ائدیلیرسه (تاردا کیچیک و بیرینجی اوکتاوالار ۱۷ پیلله دن عیبارتدیر)، اود موسیقی آلتینده ان بم پرده‌لردن توتموش ان زیل سسلرین هامیسی ۱۷ پیلله‌یه بؤلونور و اوکتاوانین، فورتئ‌پیانودا اولدوغو کیمی، ۱۲ پیلله‌دن یوخ، تارین بیرینجی اوکتاواسیندا اولدوغو کیمی ۱۷ پیلله‌دن عیبارت اولدوغونو تثبیت ائدیر. بو نؤقطه‌ی-نظردن او، هر پردنی اؤزونه مخصوص ایشاره ایله قئیده آلیر. بئله لیکله، دییئزلی و بئموللو سسلر آیری-آیری ایشاره لر واسیطه‌سیله گؤستریلیر. بو ایسه اورموی اثرلرینین شرحی مسله‌سینی خئیلی مورککب‌لشدیریر. بونا گؤره ده اورموی نین نوت سیستئمینی داها دقیق بیر طرزده موعاصیر نوت یازیسینا کؤچورمه یه جهد ائتدیکده دییئزلی و بئموللو سسلرین ائن‌هارمونیک جهتدن باشقا-باشقا اولدوغو ایله ایستر-ایسته‌مز راضیلاشمالیییق.\nاورموی یازدیغی موسیقی پارچاسی‌نین سرلؤوحه‌سینده هر شئیدن اول اثرین هانسی موغام کؤکونده و هم ده نه اؤلچوده (وزنده) اولدوغونو بیلدیریر. بورادا مؤلیف، موسیقی‌نین اساسینی تشکیل ائدن ریتم مسله‌سینه چوخ بؤیوک اهمیت وئریر. آخی، ریتم موسیقی‌نین نبضیدیر. ایفا اولوندوغو مودت عرضینده زامان شراییطی ایله بیلاواسیطه علاقه‌دار اولاراق یارادیلان هر بیر موسیقی اثری اؤلچو قایدالارینا تابئعدیر. بیز موسیقینی دیقتله دینله‌سک گؤرریک کی، ان کیچیک موسیقی پارچاسی‌نین داخیلینده بئله موعین بیر حرکت وارلیغینی ایفاده ائدن کونکرئت ریتمیک جهت واردیر. ریتم (وزن-بحر-اؤلچو) موسیقینی تشکیل ائدن، فورمایا، قایدایا سالان و اونا موعین شکیل وئرن اساس ایفاده واسیطه‌لریندن بیریدیر.\nآذربایجان موسیقیسی‌نین وزنی اولدوقجا مورککب و رنگارنگدیر. بونا گؤره ده وزن نظریییه‌سی تا قدیمدن باشلایاراق بوتون آذربایجان موسیقی‌شوناسلاری‌نین کیتابلاریندا ان واجیب فصیللردن بیرینی تشکیل ائدیر.\nووکال موسیقیده ریتم شعرین بحرینی اؤزونده عکس ائتدیریر. اودور کی، شعرین بحری ایله موسیقی‌نین اؤلچوسو طاراز گلمه‌دیکده آهنگ بوسبوتون پوزولور، شعر ایله موسیقی آراسیندا وحدت داغیلیر.\nبونا گؤره ده شرق موسیقیسینده ایشله‌نن اؤلچو نؤوعلری عروض وزنینده‌کی اؤلچولره، داها دوغروسو بحرلره تام معناسی ایله مووافیق گلیر. بو واجیب جهتی نظره آلاراق اورموی ده اؤزوندن اولکی موسیقی‌شوناسلارین عنعنه‌سینی داوام ائتدیره‌رک آذربایجان موسیقی‌سینده ایستیفاده اولونان آیری-آیری اؤلچولری شرق کلاسیک شعرینده اولان بحرلرین آدلاری ایله قئیده آلمیشدیر.\nآذربایجان کلاسیک موسیقیسی‌نین ان اهمیتلی ساحه‌لریندن بیری اولان وزن بحثی گئنیش و درین تدقیقات طلب ائدیر. لاکین مقاله‌میزین مؤوضوعسو ایله موعین درجه‌ده علاقه‌دار اولدوغوندان بو مسله اوزرینده موختصر ده اولسا دایانماغی لازیم بیلیریک.\nوزن (قدیم موسیقی کیتابلاریندا ریتم، وزن، آهنگ و عومومیتله موسیقیده اؤلچو مفهومونو ایفاده ائدن ” ایقا ” تئرمینی کیمی ایشله نیر) بحثینی ایلک دفعه اولاراق علمی اساسلار اوزره شرح ائدن سککیز عصرین ان گؤرکملی موسیقی عالیمی بصره‌لی خلیل ایبن احمد فراهیدی اولموشدور (۷۰۰-۷۷۲، باشقا بیر معلوماتا اساسن ۷۸۶-جی ایلده دمشق شهرینده اؤلموشدور). او، موسیقی صنعتی حاقیندا یازدیغی ایکی کیتابیندان بیرینجیسینی ایقا مسله لرینه حصر ائتمیشدیر. اسحاق ایبن ابراهیم الموصولی ایسه ” کیتاب-اول نغم ال-ایقا ” آدلی اثرینده وزن بحثی اوزرینده اطرافلی صورتده دایانیر. ابول فرج ایصفاحانی ” کیتاب-اول-آغانی ” اثرینده عباسی خلیفه‌لریندن اولان هارون-الرشید (۷۸۶-۸۰۹) ایله مامون (۸۱۳-۸۳۳) دؤورونون موسیقی صنعتینی اطرافلی صورتده تصویر ائده‌رک موسیقیده وزن مسله‌سی نین اهمیتیندن و اساس جهتلریندن دانیشیر.\nیئنه ده اون عصرین ان گؤرکملی موسیقی‌شوناسلاریندان ابو نصر فارابی (۸۶۵-۹۵۰) اؤزونون ” کیتاب-اول موسیقی-الکبیر” اثرینده وزن حاقیندا یازیر: “ایقا – صدالارین زامان عرضینده تقسیم اولونماسی، موختلیف اوزونلوقدا اولان سسلرین واخت داخیلینده مونتظم بؤلونمه سی دئمکدیر” . مشهور تاجیک فیلوسوفو و موسیقی‌شوناسی ابو علی ایبن سینانین (۹۸۰-۱۰۳۷) ” کیتاب-شفا ” اثرینده وزن موعین زامان داخیلینده و موعین مودت عرضینده مونتظم قایدا اوزره تقسیم اولونان ضربلرین مجموعو آدلاندیریلیر.\nاورموی ایسه وزن حاقیندا بئله یازیر: “وزن، زامان اعتیباری ایله بیر-بیریندن آیریلیقدا سسله‌نن و اؤز واحیدلری آراسیندا موعین صورتده تثبیت ائدیلمیش موناسیبتده بولونان و بئله‌لیکله برابر دؤورلرده خوصوصی وضعیت کسب ائدن نقرات آردیجیللیغیندان عیبارتدیر” . (اورموی و باشقا اورتا عصر موسیقی‌شوناسلاری نقره سؤزونو ضرب معناسیندا. نقرات سؤزونو ایسه جم ساییندا ضربلر معناسیندا ایشله‌دیرلر؛ احتیمال ائتمک اولار کی، آذربایجان ضرب موسیقی آلتلریندن اولان ناغارا بو سؤزدن عمله گلمیشدیر).\nریتمین، موسیقی سسلری‌نین مونتظم قایدادا عوضلنمه‌سیندن عیبارت اولدوغونو گؤسترن اورموی قئید ائدیر کی، ضربلر دؤورونده کی آردیجیللیغین دوزگون موناسیب و اویغون اولوب-اولمادیغینی دوروست تعیین ائدن اینسانین اینتویسییاسی، شوعورو، دراکه سی و دویغوسودور.\nاورموی وزن بحثینی داوام ائتدیره‌رک یازیر: ” بیز، ایکی موتحریک حرفی (داها دوغروسو ایکی هئجانی – ه.ب.) مثلا، ” تانا ” سؤزونو تلفوظ ائتدیکده دیلیمیزله داماغیمیز اوزرینه ایکی دفعه موختلیف کئیفیتده اولان ضرب وورموش اولوروق. بو ایکی ضرب آراسیندا موعین بیر واخت کئچیر: اوزون، قیسا، یا دا اورتا. بو واختین سون درجه قیسا بیر حدده چاتدیریلماسی نتیجه‌سینده الده ائدیلن واخت‌آراسی (او قدر کیچیک بیر واخت‌آراسی کی، اونون حیس ائدیلمه‌سی چتینلیکله مومکون اولسون) ایکی الین طبیل اوزرینده چوخ سورعتلی حرکتی نتیجه‌سینده عمله گلن تیتره‌ییشی خاطیرلادیر.\nایکی ضرب آراسینداکی مودتی اوزاتماق اوچون ایسه حد-حودود یوخدور. ایکی ضرب آراسیندا داوام ائدن بو ایکی نؤوع ایفراط مودت (یعنی سون درجه قیسا، یا دا چوخ اوزون) زامان ایله علاقه‌دار اولان اؤلچو، وزن اوچون هئچ ده موناسیب گؤرولمور، حالبوکی اورتا سورعتده ایستیفاده اولونان اؤلچولر ثمره‌لی و اویغون حساب ائدیلمه‌لیدیر.\nاورموی نین یاراتدیغی ایلک آذربایجان نوت یازیسی سیستئمی اؤز حقیقیلیگی اعتیباری ایله اورتا عصر غربی آوروپا تابولاتورالاریندان هئچ ده گئریده قالمیر.\nبو اونا بنزر کی، تلفوظ زامانی ثقیل (آغیر) هئجالاری ایجاب ائتدیگی طرزده اوزاتماییب خفیف هئجالار کیمی سؤیله‌یه‌سن. بئله حالدا یقین کی، میصراعلارین اؤلچوسو پوزولار، چونکی، وزن دوزگون ایفاده طلب ائدیر. اودور کی، تلفوظ زامانی کلمه‌لرین هئجالاری آراسینداکی مودت وزن‌نین (اوصلوبون) طلب ائتدیگی قایدایا تابع اولاراق: بعضی حاللاردا نیسبتن اوزون، بعضی حاللاردا ایسه عکسینه قیسا اولمالیدیر. بو ایسه همین قئید ائتدیگیمیز، دوروست واخت‌آراسی، یعنی فاصیل دئمکدیر. دوزگون فاصیل اؤلچوسو ضربلرآراسی مودتین بعضی‌سی‌نین نیسبتن اوزون، بعضی‌سی‌نین قیس��لیغینی طلب ائدیر. بو ایشده آهنگین پوزولدوغونو حیس ائتمک اوچون بؤیوک ایستعداد طلب اولونمور. چونکی، بئله بیر اویغونسوزلوق هر کس طرفیندن درحال دویولور. حالبوکی وزنین دوزگون ایشله‌دیلدیگینی ائشیتدیکده قلبینده راضیلیق و ممنونیت حیسی ایله هذ آلمایان هئچ بیر اینسان تاپیلماز”.\nشعر ایله موسیقی آراسیندا عوضوی وحدتین اولماسینی ضروری حساب ائدن شرق موسیقی‌شوناسلاری و او جومله‌دن اورموی ده عروض وزنینده‌کی بحرلردن و اؤلچو قلیبلریندن گئنیش ایستیفاده ائتمیشدیر. شعرده اولدوغو کیمی، موسیقیده ده همین بحرلرین بیر چوخو اؤز آدلارینی و ائله‌جه ده اؤلچولرینی ساخلاییر. لاکین موسیقیده خلیل ایبن احمدین تطبیق ائتدیگی ” فئعل فله ” کلمه‌سیندن عمله گلمه، موختلیف قلیبلردن علاوه ، سونرالار “طنطنه‌نن” قلیبینی گئنیش یاییلمیش، هم ده بعضی بحرلر اؤز اولکی آدلارینی دییشمیشدیر. مثلا، ادبیاتدا مونسریه بحری آدی ایله معلوم اولان و اؤز آهنگینده بیر آخیجیلیق و اویناقلیق ایفاده ائدن وزن بعضی موسیقی اثرینده چوخ واخت “فاخته” (مئشه گؤیرچینی فاخته‌نین سسینی تقلید معناسیندا) آدینی آلمیش و ایکی موختلیف واریانتدا تطبیق ائدیلمیشدیر.\nآذربایجان کلاسیک موسیقیسینده ان چوخ ایشله‌نن رمل (موختلیف نؤوعلری ایله) و هزج بحرلریدیر. یوخاریدا قئید ائتدیگیمیز کیمی اورموی، کشف ائتدیگی قایدا اساسیندا اؤز موسیقی پارچاسینی تثبیت ائدیب یازماق ایسته‌دیکده اثری‌نین سرلؤوحه‌سینده موسیقی‌نین هانسی موغام کؤکونده اولدوغونو گؤستریر. عئینی زاماندا ماهنی‌نین اؤلچوسونو بیلدیرمک اوچون هانسی وزنین ضربلری اوزرینده اساسلاندیغینی قئید ائدیر (بو دفعه ضرب کلمه‌سی سؤزون حرفی معناسیندا، یعنی حاضیردا بیز ایشلتدیگیمیز معنادادیر). سونرا او، اوخوناجاق ماهنیدان اول اودون چالاجاغی کیچیک مقدیمه‌نین مئلودییاسینی (” اس-سووت ” ) قئیده آلیر. بو مقدیمه ماهنی‌نین اوللرینده، ائله‌جه ده سونرادان آیری-آیری بندلری (کوپلئتلری) آراسیندا نقرات (بیزیم ایندی ایشلتدیگیمیز دؤندرمه معناسیندا) فونکسییاسینی داشییان چوخ کیچیک اینسترومئنتال ائپیزوددان عیبارتدیر.\nماهنی‌نین موسیقی‌سینه (کؤک و ریتم مئلودییا) عایید اساس جهتلری قئید ائتدیکدن سونرا موختلیف ماهنی نین متنینی یازیر. نهایت ان سونرا متنی آیری-آیری هئجالار اوزره آییراراق هر بیر هئجا آلتیندا هانسی سسین نه اوزونلوقدا اولدوغونو (سسلرین اؤلچوسو و یوکسکلیگی) ابجد حرفلری و رقملری واسیطه سیله قئید ائدیر. بو جهتدن، خالقیمیزین بؤیوک موسیقی‌شوناسی اورموی نین یاراتدیغی ایلک آذربایجان نوت یازیسی سیستئمی اؤز حقیقیلیگی اعتیباری ایله اورتا عصر غربی آوروپا تابولاتورالاریندان هئچ ده گئریده قالمیر.","num_words":5508,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":275355.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بوْزقورد – تۆرک، مغول و آلتای میفوْلوْژیسینده مقدس حئیوان و میلّی سیمبول. بوْزقورد (بوْسقورد\/ Boskord، پۇسگورت Pusgurt) کیمی ده اوْخونور. بوْزکاسکیر، چال‌قورد سؤزلری یئنه عئینی معنایا گلیر. مغوللار بؤرتئچینه (بؤرتئشینا، بؤرتؤشونو) دئییرلر. گؤک‌ قورت و یا \"گؤک‌ بؤرو \/ کؤک‌ بؤرو\" تعبیرلری ده تعیین ائدیجی کیمی ایستیفاده ائدیلیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ تۆرک میفوْلوْژیسینده یئری و اؤنمی\n۲ کاوْ-چئن ین یارادیلیش دستانی\n۳ آشینانین یارادیلیش دستانی\n۳.۱ دستان 1\n۳.۲ دستان 2\n۴ ووسون ایله باغلی دستان\n۵ ارگنه قون دستانی\n۶ تۆرک جامعه‌لرینده بؤرو (بوْزقورد)\n۶.۱ تۇوا تۆرکلرینده\n۶.۲ قیرغیز تۆرکلرینده\n۶.۳ قیپچاق تۆرکلرینده\n۷ قایناقلار\nتۆرک میفوْلوْژیسینده یئری و اؤنمی\nدَییشدیر\nیوْل گؤستریجی، مبارک جاناوار (قۇتلو قۇرد)، بۆتون تۆرک و مغول طایفالاری‌نین اوْرتاق اوْنقونودور \/ توْتئمیدیر. بعضی تۆرک و مغول طایفالاری، نسیل‌لری‌نین بۇ مقدس وارلیقدان تؤره‌مه‌سینه اینانیرلار. چوْخ واخت سوْیونون بیر قوْلو گؤک‌ قۇرددان، دیگر قوْلو ایسه گؤک‌ مارال‌دان گلمکده‌دیر. قۇرد سۆرولری‌نین باشیندا اوْلوب ایداره ائدن قۇردلارا دا گؤک‌ قۇرد دئییلیر. کاسکیر و بؤرو سؤزلری ده مۆختلیف لهجه و شیوه‌لرده جاناوار(جنوار) دئمکدیر. بوْزقورد گؤیو تمثیل ائدیر. آلامارال ایسه یئر اۆزونون رمزی‌دیر. گؤی‌تورک گؤی (ماوی) بایراقلاریندا قۇردباشی رسمی وار. جنگ‌آورلیگی و دؤیوش رۇحونو، آزادلیغی، سۆرعتی، طبیعتی تمثیل ائدیر. تۆرک میللتی‌نین باشینا بیر ایش گلنده، بیر تهدید مئیدانا چیخاندا اوْرتایا چیخیر و یوْل گؤستریر. چادیرلارین اؤنونه تپه‌سینده آلتیندان قۇردباشی اوْلان دیرکلر اۇجالدیلیر. ساواش‌روحو (تانریسی) جاناوار جیلدینه گیریر. آلتینجی عصره عایید بیر داش آبیده‌ده قۇرددان سۆت اَمَن اۇشاق ایشی یئرینه یئتیریر. ارنلر، اوْلیالار بعضاً جاناوار جیلدینه گیریرلر. بوْزقورد \"گؤی اوْغلو\" دا دئییلیر. خالق مدنیتینده بوْزقورد دیشی‌نین جیبده کؤچمه‌سی‌نین نظردن قوْرویاجاغینا اینانیلیر. یاقوت متن‌لرینده بوْسکو اوْلاراق بحث ائدیلیر. قیرغیزلاردا، چؤلده گزرکن جاناوار گؤرمک اۇغوردور. یۇخودا قۇرد گؤرمک ده یئنه خئییره یۆزولور. بوْیلو قادین‌ین نظردن قوْرونماسی اۆچون یاستیغی‌نین آلتینا قۇرد دیشی و یا دریسی قوْیولور. جاناوارین قوْیون سۆروسونه ویرماسی و یا پیه‌یه گیرمه‌سی برکت ساییلیردی. باشقورد روایت‌لرینه گؤره جاناوار اوْنلارین آتالاری‌نین اؤنونه دۆشه‌رک یوْل گؤسترمیشدیر. بۇ سببدن اؤزلرینه اوّللرینده جاناوار اوْلان معناسینا گلن باشقورد دئمیشدیر. آی‌پارا تاکتیکاسی (و یا تۇران \/ تۆرک تاکتیکی) آدی وئریلن یاریم چئوره (هلال شکلی) ایله دۆشمنی اوْرتایا آلیب چئوره باغلاما استراتژیسی‌نین جاناوارلاردان گؤروله‌رک ایلک دفعه تۆرکلر طرفیندن تطبیق اوْلونموشدور. بوْزقورد، تۆرکلرین میلّی سمبولودور. تاریخ اؤنجه‌سی دؤورلردن بری تۆرکلرله مقدس ساییلمیشدیر. بوْزقورد مقدس ساییلماسی‌نین و تۆرکلرین میلّی سمبولو اوْلماسی‌نین ان اهمیتلی سببی، تۆرکلرین بیر بوْزقورد سوْیوندان گلدیکلرینه اینانماسی‌دیر. بوْزقورد، بۇ گۆن تۆرک میلتچی‌لیگینین سمبولودور. آتاتورک طرفیندن ده میلّی سمبول اعلان ائدیلمیش و بیر چوْخ یئرده ایستیفاده ائدیلمیشدیر. جمهوریتین ایلک ایللرینده تۆرک پۇلو ایله بوْزقورد شکیللری چاپ ائدیل‌دی.\nکاوْ-چئن ین یارادیلیش دستانی\nدَییشدیر\nتۆره‌نیش دستانی آدی ایله تانینان حکایه اصلینده کاوْ-چئن ین یارادیلیش دستانیدیر. چین منبعلریندن وئی کیتابی [۱] و قوزئی خاندانلار تاریخی[۲] ایشتیراک ائدیر. بۇ دستاندا ائرکک جاناوار روْل اوْیناییر. هیونگ-نو تانیوسوْنون گؤزل ایکی قیزی وارمیش. تانیو اوْنلاری آللاها تقدیم ائ��مه‌یه قرار وئریب. اؤلکه سرحدی اۆزرینده یۆکسک بیر زیروه تیکدیرمیش و تانری دان قیزلارینی اؤزونه آرواد اوْلاراق آلماسی اۆچون یالوارمیشدیر. اوْنلاری گؤتوروب زیروه‌یه بۇراخمیش. یاشلی بیر قۇرد زیروه‌نین دیبینده‌کی ماغارایا یئرلشمیش. قیزلاردان بیری قۇردون تانری اوْلدوغونو گمان ائتمیش. باجیسینین مخالفتینه باخمایاراق، زیروه‌دن (قله دن) ائنمیش. قۇردون آروادی اوْلوب اوشاغینی دوْغموشدو.\nآشینانین یارادیلیش دستانی\nدَییشدیر\nبوْزقورد دستانی آدی ایله تانینان حیکایه اصلینده آشینانین یارادیلیش دستانی‌دیر. چین قایناقلاریندان چوْاۇ کیتابی[۳]، شمالی خاندانلار تاریخی و سۇ-ای کیتابی[۴] اوزون یئر آییر. بۇ دستانلاردا دیشی جاناوار روْل اوْیناییر.\nدستان 1\nدَییشدیر\nاؤلکه، قوْنشو اؤلکه طرفیندن یوْخ ائدیلیر. بۇ قیرغیندان یالنیز 10 یاشلاریندا بیر اوْغلان اۇشاغی ساغ قالیر. عسگرلر کیچیک اوْلدوغوندان اوْنو اؤلدورمگه قییماییب و آیاقلارینی (سۇ-ای کیتابیندا قوللارینی دا) کسرک باتاقلیق بیر یئره بۇراخیرلار. اوْرادا بیر دیشی قۇرد اؤشاغی اتله قیدالاندیریر. اۇشاق یئتکینلیک چاغیندا (13-14 یاشیندا) جاناوارلا بیرلیکده اوْلور و کیچیک اۇشاق جاناواری حامیله بۇراخیر. قوْنشو اؤلکه یئنیدن آداملاری گؤندره‌رک اوْنو اؤلدورمک ایسته‌ییرلر. آداملار جاناواری دا اؤلدورمک ایسته‌ییرلر. جاناوار کاراهوجا اؤلکه‌سینده‌ کیشیمال داغینا (سۇ-ای کیتابی اۇزون کاراهوجانین شیمال-غربینه) قاچیر. داغدا بیر ماغارانین ایچینده اوْتلارلا اؤرتولو و یۆزلرله میل ائنینده دؤرد طرفی داغلارلا ایحاطه اوْلونان بیر دۆز وار. جاناوار ماغارانین ایچینه ساخلانیلیر و اوْن ائرکک اۇشاق دوْغور. اوْن کیشی بؤیویور. کناردان قیز آلیب ائوله‌نیرلر و حیات یوْلداشلارینی حامیله بۇراخیرلار. بۇندان سوْنرا هر بیری بیر اوْلاد صاحیبی اوْلور. بۇنلاردان بیری ده آشینادیر. بۇنلارین اوْغوللاری و نوه‌لری چوْخالیر. بیر نئچه نسیل کئچندن سوْنرا ماغارادان چیخیرلار. داها سوْنرا جۆجنلره دمیرچی اولورلار.\nدستان 2\nدَییشدیر\nتۆرکلر اوّل هیونگونون شیمالینداکی شۇ اؤلکه‌سیندن چێخمیشدیر. قبیله‌نین بؤیوکلریندن آبانگبو اوْن یئددی قارداشی‌نین بیرییدی. بۇنلاردان بیری ییزهینیسهیدوْو قۇرددان دوْغولموشدور. بانگبوگیللر پیس خاصیتلی اوْلدوقلاری اۆچون اؤلکه‌سی یوْخ ائدیل‌دی. نیسهیدوْو کۆلکلری و یاغیشلاری چاغیرا بیلردی. یاز تانریسی‌نین قێزی و قێش تانریسی‌نین قێزی اوْلماق اۆزره ایکی یوْلداشلا ائولندی. دؤردوک اوْغلانی دوْغولدو. بۇنلارین بیری بایهوْنگ (بؤیوک آغ قۇش) اوْلدو. باشقا بیری ایسه آفوسهوی (چای) ایله ژیانسهوی (چای) آراسیندا قیگو آدینی آلدی. باشقا بیری ایسه جهوزهئسهوی (نئهیر)دا. دیگری ژیانسیجهوزهئسهیسهان (داغ)دا اقامت ائتدی و بۇ آدام دائردیر. داغین تپه‌سینده‌کی آبانگبونون قبیله‌سینده سوْیوق شئه واردی....\nووسون ایله باغلی دستان\nدَییشدیر\nچین قایناقلاریندان شی-چی[۵] و هان کیتابی[۶] ـندا یئر آلان وۇسون ایله باغلی دستاندا قارغا و دیشی قۇردون بیر اۇشاغی بسله‌دیگی بیلدیریلیر. وۇسون پادشاهی کۇن-مۇ (昆莫)نون آتاسی هیونگ-نو طرفیندن تجاوزه معروض قالمیش و اؤلدورولموش. کۇن-مۇ بوراخیلمیش. قارغا ات ایله و قورد ایسه سۆت ایله بسله‌میش. هیونگ-اونو تانیو-سو کۇن-مونون تانری اوْلدوغونو ظن ائده‌رک یانینا آلیب بؤیودوب.\nارگنه قون دستانی\nدَییشدیر\nارگنه قون دستانی آدی ایله تانینان حیکایه گؤی تۆرک دستانیدیر. قوْنشولاری طرفیندن پۆسقو قۇرولاراق یوْخ ائدیلن تۆرکلردن گئری قالان بیر نئچه نفرین گیزلنمک اۆچون داغلیق بیر ساحه ده یوْل آختارماسی ایله باشلاییر. داغلارین آراسیندا گیزلنمیش بیر دۆزنلیک تاپان بۇ تۆرکلر، اوْرادا یئرلشیر و چوْخالیر. عصرلر سوْنرا اوْرایا سیغماز وضعیته گلینجه، چیخماق ایسته‌ییرلر. آنجاق چیخیشی تاپابیلمیرلر. بۇنون اۆزرینه اطرافداکی داغلارین دمیر فلزیندن ائدیل‌دیگینی حیس ائدیرلر و دمیری اریده‌رک چیخارلار. چیخیشدا اؤزلرینه بؤرته چنه آدیندا بیر ارکک قۇرد رهبرلیک ائدیر.\nتۆرک جامعه‌لرینده بؤرو (بوْزقورد)\nدَییشدیر\nتۇوا تۆرکلرینده\nدَییشدیر\nقام آلقیشلاری (شامان دۇعالاری) ایچینده \"کؤک بؤرو\" و \"کۇغو بؤرو\" شکلینده قۇرد تانیتماسی اوْلور. تانرینین خبرچیسی اوْلاراق قدیم تۇوا شیفاهی عنعنه سینده بوْزقورد وار.[۷]\nقیرغیز تۆرکلرینده\nدَییشدیر\nقدیم قیرغیز تۆرکلری بؤیوک قهرمانلاردان، بهادرلاردان، \"بؤرو\" و یا \"کؤک بؤرو\" آدلاندیراردیلار. قازاخ، قیرغیز و قۇرد قارداش اولماسی باره ده خالق آراسیندا سؤز واردی. قۇرد، بؤیوکلوک ایگیدلیک معنالاریندا. دستانلاردا بهادرلار اۆچون \"گؤی یاللی قۇرد\" سؤزو استفاده ائدیلمیشدیر. ماناس دستانیندا ماناس خان، جاناوار گؤزلو، قیر بیغلی (بؤرو کؤزدوو، قۇ مۇروت) اوْلاراق تعریف ائدیلیر. ماناس اجدادیمیزین اوْخلاری اۆچون ده \"بؤرو تیلدو، چال ییبا\" (قۇرد دیللی قیر اوْخ) دئییلیر. ماناسین اوْغوللارینا کؤک بؤرو سۇلطانیم دئیه خطاب ائدیلیردی.[۷]\nقیپچاق تۆرکلرینده\nدَییشدیر\nقیپچاق تۆرکلری و یا کوْمانلاردا بوْزقوردون رهبرلیک نقشی ایکینجی. عصر اوْرتالارینا قدر گئدیر. قۇرددان یاردیم طلب اوْلوندوغونا دایر قئیدلر موْجوددور.[۸]\nقایناقلار\nدَییشدیر\nآنادولو تۆرکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Bozkurt (mitoloji)»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (‏۱۰ نوْوامبر ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).","num_words":1650,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":134820.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سرداریْن گؤرۆشۆنه گئتمک اۆچۆن هر دفه اجازه ایسته‌مک لازم دگیل دی . داییمی اجازه ورقه‌سیله اوْنو گئجه ساعات اوْن ایکی‌یه قدر گؤرمک مۆمکۆن دۆر .\nایچه‌ری گیردیکده \" حاج مهدی کوزه کنانی \" نیْ سردارین یانیْندا گؤردۆم . حاج مهدی سردارین یانیْنا اؤنملی بیر ایش اۆچۆن گلمیشدی . اوْ اؤز سؤزلرینده تمامیله بوُرژوازینین اینقلاب اۆزرینده کی باسقی روْلونو ایفا ائدیردی .\n« من دئییرم بیز بازارین قیمت مساله‌سینه قاریْشمایاق . بیزه استبداد لا ساواش آپارماق بسدیر . آنبار صاحبلری تمامیله گئچرلی آداملاردیر .قیمت قوْیدوقدا اوْنلارین قازانجلاری تاپدالانیْر . اوْنلارین ضد انقلاب دسته‌لرینه قوْشولماسیْنا دا بیر بهانه اوْلور .»\nستارخان حاج مهدی نین بوُ سؤزلرین دقتله دینله‌ییردی . اوْ قلیانین قمیشینی هله آغزیندان چیْخارمامیشدیر . سوْنوندا حاجی‌نین دانیْشماسیندان اۆرگیم سیْخیلدی . بوُنو ستارخانین اؤزۆده حس ائدیردی . سوْنوندا ستارخان :\n« قلیانی آپارین » دئیه سسلندی .\nگلیب قلیانی آپاردیْلار . ستارخان ایسه سؤزه باشلادی :\n« قیمت مساله‌سی اؤنملی مساله دیر . آنبار یییه‌لری بیزی شهرین کناریندا دوُران دشمن لردن داها آرتیْق بوْغماغا چالیْشیرلار . اوْنلار گۆندن-گۆنه تاخیْلین قیمتینی قالدیْریرلار . بیز قیمت مساله‌سینه قاریْشماساق ایشیمیز داها چوْخ آغیْرلاشاجاقدیر .»\n« من عرض ائدیرم کی بیز بوُ مساله‌‌یه قاریْشساق ایشیمیز آغیْرلاشاجاق. »\n« حاجی ، سیز سَهو ائدیرسینیز . آنبار یییه‌لری کیمدیر ؟ میرزا محسن آغا دیر . امام جمعه دیر . بوُنلار ایچه‌ریده قاریْشیقلیق سالیرلار . باهالیْق بیر گون بۆتۆن تبریز-ی بیزیم اۆستۆمۆزه قالخیْزا بیلر . »\n« من تکلیف ائدیرم کی ، مساله‌نی انجمن ده قوْیوب حلّ ائده‌ک .»\nستارخان مساله‌نی انجمن‌ده قوْیماق اۆچۆن بیر سؤز دئمه‌دی . همیشه انجمن مساله‌سی اوْرتایا گلنده اوْ ، سوُسوردو . بیر انقلاب دیکتاتورو کیمی حرکت ائتمکدن قوْرخوردو . اختلاف آرایا چیْخاجاغیندان احتیاط ائدیردی . من حاج مهدی ایله بیر نئچه دفعه گؤرۆشمۆشدۆم . اوْ یالنیز منیم دگیل ، بۆتۆن قافقاز دان گلنلرین فکری ایله حساب لاشماق ایسته‌میردی . اوْ دا ثقة الاسلام مجتهدین فکرینده ایدی . من بیر نئچه کلمه دانیْشماق اۆچۆن سردار دان اجازه ایسته‌دیم .\n« بوُیورون ، بوُیورون. » دئیه اجازه وئردی .\n« من حاجی جنابلارینی چوْخ دقتله دینله‌ییردیم . حاجی منی باغیشلاسین . بوُ فکرلر انقلاب چی فکری دگیل . بیر حکومتین اۆستۆنه عصیان قالدیْران و هئچ بیر فلاکتدن قوْرخمایان انقلاب چیْلارین بئش نفر آنبار یییه‌سیندن قوْرخماسی انقلاب تاریخی اۆچۆن بیر لکه‌دیر . آنبارلار چوْخدان بَری انقلاب حسابیْنا اَله گتیریلمه‌لی ایدی . من اوْنلاری زوْرلا آلماق فکرینی اوْرتایا سۆرمک ایسته‌میرم ، چۆنکۆ انقلاب سیْرا سیْندا بیر چوْخ موْللانین ، وارلی نین اوْلماسی « مصادره حرامدیر » دئیه بوُنا یوْل وئرمه‌یه‌جکدیر . لاکین ساباحدان بۆتۆن تاخیْل آنبارلارینین وارلارین یازیْب ، تاخیْلی بللی قیمتله جماعته ساتدیْرمالییق . بئله اوْلارسا جماعت انقلابدان ایکی اللی یاپیْشار .\nستارخان سسلندی :\n« قلیان گتیرین ! چای گتیرین . »\nقلیان ، چای گتیریلدی . ستارخان بؤرکۆنۆ گؤتۆرۆب الینی باشیْنا ، سوْنرا دا بیْغلارینا چکدی . ذاتن بوُ ستارخان دا عادت ایدی . همیشه اؤنملی بیر مساله‌نی حله باشلامادان و اؤنملی بیر جواب وئرمه‌دن اؤنجه الینی باشیْنا و بیْغلارینا چکردی . اوْ باشیْنا حرکت وئررک سؤزه باشلادی :\n« من بیلگی سیز بیر آدامام . لاکین بوجور بیر شئی‌لری آنلاماق اۆچۆن هئچ ده چتین‌لیک چکمیرم . بیر آغیْرلیق وارسا اوْ دا بیلدیگیمی ، آنلادیْغیمی حیاتا کئچیرمک دیر. من بیلیرم کی تاخیْل لاری حسابا آلماق لازمدیر. نه فقط شهرین ایچه‌ریسینده کی تاخیْل لاری ، حتا سردری ، قیْزیلجا میدان و صوْفیان داکی تاخیْل لاری دا الیمیزه آلمالی ایدیک . فقط قوْیماییرلار .»\nحاج مهدی ، ستارخانین بوُ سؤزۆنۆن قارشیْ‌سیندا هئچ بیر شئی دئمه‌دی . ذاتن ایراندا بوُ عادت دگیلدی . بؤیۆک آداملارین فکری قارشیْ‌سیندا هئچ بیر فکر اوْلا بیلمز . بوُنون اۆچۆن حاج مهدی ، ستارخانا وئره‌جگی جوابی منه وئرمه‌گه باشلادی :\n« محترم رفیق ! بیز انقلاب ائتمیشوق ‌، بیز حکومتله ووُروشوروق . بیزیم بوْش ایشلره واقتیمیز یوْخ . انقلاب تاخیْل آلیْش-وئریش ایله باشیْن قاتسا ، بؤیۆک خانلار ، ضرغام لار ، حاجی موسیٰ خانلار ساباح بیزیم دده میزی یاندیْرار . بوُ گۆن بیز تاخیْلین اۆستۆنه الیمیزی باسساق ، ساباح بیر نفر آدام بئله تبریزه تاخیْل گتیرمز .»\nستارخان قلیانی تله‌سیک آغزیْندان چیْخاردیب :\n« اوْنسوز دا خارجه‌دن تاخیْل گتیریلمه‌یه‌جکدیر . چۆنکۆ محاصره خطی گئت-گئده دارالیْر.»\nمن دانیْشمیردیم. .دانیْشیغین آرتیْق فایداسیز اوْلدوغونو بیلیردیم . بوُنو ستارخان دا حس ائتدیگیندن دانیْشیغین قوْنو سوُنو دگیشدی :\n« حاجی گئتدیکجه جوانلانیر . انقلاب حاجینی جوان بیر اوْغلان حالیْنا گتیرمیشدیر. »\nحاجی گۆلدۆ. بؤرکۆنۆ الینه گؤتۆرۆب اوْنون گۆلـله‌لرینی ( چال پاپاقلاردا قیْوریلمیش تۆکلره ایشاره دیر . ) یاتیْرماق اۆچۆن الیله بؤرکۆنۆ توُمارلادی .\n« دوْغرو دان دا دۆنندن بَری بوُ سؤزۆ منه بیر چوْخلاری دئییبدیر . اؤزۆمده آینایا باخمیْشام . گؤرمۆشم کی تزه بؤرکۆم منی لاپ جوان گؤستریر .»\n«لبباده نی چیْخاردیب یاخجی بیر « سرداری » گئیمیش اوْلسایدین ، لاپ نیشانلی بیر اوْغلان شکلینه دۆشه‌جکسن . »دئیه سردار گۆلدۆ.\nحاج مهدی اؤزۆندن ، عایله سیندن ، حتا یئدیکلریندنده چوْخ سؤز آچدیْ . اوُزون دانیْشیقلاردان سوْنرا ستارخان اوْنا قاییدیب :\n« حاجی ، گئده بیلر سینیز » دئدی .\nحاجی مهدی قالخیْب گئتدی . دئمه‌لییم بوُ سؤز ایران بؤیۆکلرینین آراسیْندا عادت دیر . بؤیۆک آداملار اجازه وئرمه‌میش اوْنون مجلسینده اوْتورانلار دوُروب گئتمزدیلر .\nحاج مهدی گئتدیکدن سوْنرا ستارخان منه قاییدیب :\n« ایندی قافقازلی یوْلداشلار بیلسین کی ، بیز انقلابی نه کیمی آداملارین ایچه‌ریسینده آپاریْریق . اگر ناموسوم قبول ائتسئیدی عسگر داواتگر اوْغلو ، ناییب حسن کبابچی اوْغلو کیمی آلچاقلار اوْلماسایدی ، چکیلیب بیر طرفده اوْتوراردیم . لاکین ایش ، ایشدن کئچیب دیر . انقلابیْن بۆتۆن آغیْرلیقلارینی عهده‌مه آلمیشام . سیزه مصلحت گؤرۆرم کی ، بوُنلارلا هئچ واقت بحث ائتمه‌یین . بوُنلارین هر بیرینین جیبینده یۆز عقیده واردیر . سیز بیلیرسینیز کی من هئچ کسی باغیْشلامارام . لاکین بعضن بوُنلارین قارشیْ‌سیندا باغیْشلاماغا مجبور اوْلورام . بوُنلارین هامیسی انقلابا خاطیردیر . حاجی مساله‌نی انجمنه گؤندریر . اوْ بیلیر کی انجمنده سس وارلی لارین الینده دیر .»\nبوُ دانیْشماقدان سوْنرا سردار سؤزۆ نینا مساله ـ‌سینه گتیردی :\n« دوُروم آغیْردیر . قوُرشون ، اَل بوْمبالاری یوْخدور . بوُنلاری حاضرلاماق اۆچۆن الده ائدیلن شئی‌لر هامیسی دا سوُیون اوْ تاییندادیر. بلکه نینا نین یاردیْمی کئچدی .»\n« نینا مساله‌سی دۆزه‌لمیشدیر . اوْندان اَن صمیمی و جاندان کئچن بیر یوْلداش حاضرلایا بیله‌جگیمه گۆوه‌نیرم . اوْ انقلاب دا گؤره و گؤتوره‌جگینه سئوینیر.»\n« اوْنا لازم اوْلان شئی‌لر وئریلمیشدیر می ؟ »\nاوْتاق و لازم اوْلان شئ‌لر باره‌سینده تمامیله تامین ائدیلمیشدیر. چوْخ دا راضی قالمیْشدیر .»\n« خرج جهتدنده تامین اوْلونوبدور مو ؟ »\n« اوْنا پوُل وئرمک یاراماز . اؤزۆده آلماز . لازمی شئی‌لر اۆچۆن پوُلو من اؤزۆم وئره‌رم . »\n« هئچ واقت قیْتمیرلیق ائتمه‌یین . بیر شاهی‌لیْق ایش گؤره‌نه ، بئش شاهی وئرمکدن چکینمه‌یین . اوْنو اؤزۆ ایسته‌دیگی کیمی یاشاتمالی سینیز . اوْ ایسته‌سه بیزه بؤیۆک یاردیْم ائده بیلر . مندن اوْنا سلام یئتیرین . اوْ بیزی چوْخ دا کیچیک سایماسین . بیز اوْن میلیون لوق جماعتین دردلرینی دئییریک ، حاقلارین ایسته‌ییریک . اوْنا منیم دئدیگیمی سؤیله‌یین .»\n« سردار ، سیزه سؤز وئریرم کی اوْ قیْز بیزیم یوْلداشیمیزدیر .»\n« قادیْن لار انقلابی چوْخ سئویر . اوْنلار انقلاب رهبرلرینی اؤزل بیر گۆج-ه مالک اوْلان سیما حساب ائدیر . بوُ گۆن بیر دوُل قادیْندان آلدیْغیم مکتوب بوُنو تمامیله اثبات ائدیر . گؤر بیر نه یازیْر « بیلیرم نئچه قادیْنیز واردیر . بوُ منیم اۆچۆن هئچ ده باش آشاغیْلیق دگیل دیر . من اؤزۆمده دوُل قادیْنام . چوْخ وارلییام . کندلریم واردیر . سیزی ده گؤرمه‌میشم . انقلاب قهرمانی اوْلدوغونوزو بیلیرم . من سیزین آدیْنیزی ممنونیتله قبول ائده‌رم . اگر سیز بوُنو قبول ائتسه‌نیز ، اؤزۆمۆ خوْشبخت حساب ائده‌رم . »\nسردار مکتوبون قیْسسا جا آنلامین سؤیله‌دی . یازانین آدینی دا دئمه‌دی . هر گۆن بئله آنلامدا یۆزلرجه مکتوبو آالدیْغینی دئیه‌رک :\n« منجه انقلابیْن آغیْرلیغینی قادیْنلاردا داشییا بیلر . اوْنلاردا انقلابی حرکته گتیرن گئرچک گۆجلردن اوْلا بیلرلر .»\n« دوْغرو دور سردار ، توْپلومدا چالیْشماسی سوْن درجه‌ده اؤنملی دیر .»\nیئمک واقتی ایدی . گئجه ییمه‌گینی بیر یئرده یئدیک . سوفرایا باشقا لاریندا چاغیْردی . سوفره تبریز زنگینلرینده اوْلدوغو کیمی گؤزه ووُران دگیلدی . یئمکلر اَت سوُیو و اَت دن عبارت ایدی.\nگئجه ساعات بیر اوْلموشدور . من آیاغا قالخدیْم . سردار منی ائویمه قدر یوْلا سالماغی یانیْندا کی آداملارا تاپشیْردی . « هئچ کس لازم دگیل .» دئییب ، دیْشاری چیْخدیم .\nتاریخ\n2019.02.21 \/ 10:55\nمولف\nمحمد سعید اردوبادی\nShare\nشرح لر\nدیگر خبرلر\nسئوگی حاقیندا ۵ ان گؤزل رومان\nایران \"نظامی بین‌الخالق فوندو\" یاراتدی\nفیلملریمی تورک دیلینده چکه‌جه‌یم - گونئیلی رژیسور\nآذربایجان‌دا نشر اولونان کیتاب ایران‌دا ناراحاتلیق یاراتدی\nسئوگی حاقیندا ۵ ان گؤزل رومان\nقزوینین اوچ طبیعی اثری قئیدیاتا آلیندی\nشوشادا نوبتی واقیف پویزییا گونلری باشلادی - فوتو\nجئک سرچه - اسلامی و تورکلویو قبول ائد‌ن مشهور قولدور\nتبریزده داها بیر تاریخی عابده محو اولماق اوزره‌دیر\nآذرین بوزقورد اشاره‌سی توتدو، اردوغان آلقیشلادی - ویدئو\nخبر خطّی\nپزشکیان سویو داغیتدی و تورک اولدوغونو خاطیرلاتدی - ویئو\n14:30\nسئوگی حاقیندا ۵ ان گؤزل رومان\n14:11\nتورکییه اوردوسو ایرانلی ترورچولاری ضررسیزلشدیردی\n13:52\nتبریزین «تراکتور» فوتبول کومانداسی آنکارادا تعلیم کئچه‌جک\n13:33\nارمنیستان‌دان ایرانلا مخفی حربی سازیشله باغلی آچیقلاما\n13:14\nایسگندر-م خارکووو ووردو: ۴۰ اجنبی، ۶۰ اوکراینالی اؤلدو - ویدئو\n12:55\nمجبوری حجابا گؤره گنج قادین گولله‌له‌ندی\n12:36\nایران پلیسی ایکی اتنیک بلوجو گولله‌له‌دی\n12:17\nاسد گؤزلنیلمه‌دن موسکوایا گئتدی، پوتینله گؤروشدو\n11:58\nبایدن یاریشدان چیخماغی‌نین اصل سببینی اعلان ائتدی\n11:39\nگونئیلی تدقیقاتچی تورکییه‌دن دئپورتاسییا اولونا بیلر\n11:20\nآذربایجان و ارمنیستان سرحدچیلری آراسیندا این��یدئنت\n11:01\nایران \"نظامی بین‌الخالق فوندو\" یاراتدی\n10:42\nتهرانین ایروانلا گیزلی سلاح سازیشی نیه ایندی افشا اولدو؟\n10:23\nنئتانیاهو ایرانا قارشی \"یئنی ناتو\" تکلیف ائتدی\n10:04\n«متا» بو اؤلکه‌ده ۶۳ مین فیسبوک حسابینی سیلدی\n09:57\nبایدنین امتناسی صحتی ایله باغلی دئییل - آغ ائو\n09:38\nبریتانیا سفیری ایران خارجی ایشل ر ناظیرلیینه چاغیریلدی\n09:19\nخامنه‌ای ایوریت دیلینده یازدی: حماسی دیز چؤکدوره بیلمه‌دیلر!\n09:00\nنتانیاهو آمریکا کنگرسینده ایرانا میدان اوخودو\n24 اییول 23:54\nقیریجیلاریمیز روس طیاره‌لرینی وورمایاجاق - شولتس\n24 اییول 23:25\nاوکراینا ایله باغلی آچیق دانیشیقلار آپاریریق - فیدان\n24 اییول 23:04\nتورکیه مجلسینده ملت‌وکیللری البیاخا اولدو - ویدئو\n24 اییول 22:45\nنتانیاهونون قالدیغی هتله باسقین: ماسایا قورد تؤکدولر - ویدئو\n24 اییول 22:24\nهرتزوگو پاریسده طیاره‌دن دوشمه‌یه قویمادیلار\n24 اییول 22:03\nکیرانتسدا ارمنی اؤزلرینین باسدیردیقلاری مینایا دوشدو\n24 اییول 21:42\nگیزلی سازش: ایران ارمنیستانا هانسی سلاحلاری ساتیر؟\n24 اییول 21:21\nتورکیه‌ده‌کی فرانسیز مکتبلری باغلانا بیلر\n24 اییول 21:00\nآمریکا بو اؤلکه‌دن قوشونلاری چیخاردیر\n24 اییول 20:39\nروس ضابطین ماشینینی پارتلادان شخص تورکیه‌ده اله کئچدی\n24 اییول 20:18\nایستفاده قایدالاری مؤلیف حقوقلاری قوُرونور. معلوماتدان ایستیفاده ائتدیکده ایستیناد مطلق دیر. معلومات اینترنئت صحیفه لرینده ایستیفاده ائدیلدیکده موافیق کئچیدین قویولماسی مطلق دیر.","num_words":2686,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":252693.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تبریز شهری‌نین ۲۹ بهمن سالونو اردیبهشت آیی‌نین ۱۱ و ۱۲سینده آذربایجان عاشیقلاریندان بیر گروپونون ایفاسینا شاهد اولاجاقدیر. “داغلار” عنوانلی عاشیق گروپو تانینمیش آذربایجان عاشیقی عاشیق فتح‌الله رضائیانین باشچیلیغی ایله ایکی گون آدی چکیلن سالوندا آذربایجان عاشیق هاوالاریندان سسلندیرجکدیر. بو کنسرتده عاشیق فتح‌الله‌ایله یاناشی عاشیق ایمان گولمحمدی, عاشیق ولی بهبودی, عاشیق محمد محمدزاده ده چیخیش ائده‌جکدیر. برنامه‌نین بیر حصه‌سینده ساز ایفاچیسی نبی ابراهیمیان چیخیش ائده‌جک و دیگر حصه‌سینده‌ایسه مجید اصلان‌پورون موغام و نصنیف ایفالاری اولاجاقدیر.","num_words":116,"character_repetition_ratio":0.095,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.034,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":353807.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قلوباللاشما اینسان حوقوقلاری باره‌سینده اولان موذاکیره‌لره تکان وئردی. بو حوقوقلارا هر کسه صیرف اینسان اولدوغو اوچون برابر شکیلده وئریلن گوج، پرئستیژ و ماددی قایناقلار عاییددیر. سورعتله دؤور ائتمکده اولان کاپیتال، تصویرلر، اینسانلار، اشیالار و ایدئولوگییالار اینسان اولماق نه دئمکدیر و اینسانلارا هانسی حوقوقلار وئریلمیشدیر سواللارینا موختلیف یاناشمالار اورتایا قویورلار. اینسان حوقوقلاری دیسکورسونون اویغون اولدوغو مضمون ایسه تئز-تئز مولتیکولتورالیزم اولاراق تصویر اولونور. مولتیکولتورالیزم کولتور باخیمیندان سندن فرقلی اینسانلارلا احاطه اولونموش موحیطده دایمی شکیلده یاشاماق و اونلارلا تعریف اولونماق اوچون داها گئنیش جمعیتین فرقلی قروپلارین اینانج و عنعنه‌لرینه حؤرمت گؤستریب قبول ائده‌نه قدر موباریزه ائتمکدیر. آیدین‌دیر کی، قلوباللاشمیش دونیانین هر بیر یئرینده تاپیلان مولتی‌کولتورال ایستروکتورلاردا حوقوقلار مسئله‌سی قاباریق قالیر و اینسان اولماغین نه اولماسی و اینسانلارا هانسی حوقوقلارین وئریلمه‌سی ایله باغلی موختلیف کولتور قاورامالاری موباحیثه‌لرین اساس فوکوسودور.\nاینسان-حوقوقلار دیسکورسو سوسیال عدالتین قلوبال دیلی کیمی\n۱۹۴۸-جی ایلده‌کی بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی‌نین عوموم دونیا اینسان حوقوقلاری بیاننامه‌سی و اونون آردینجا چوخ سایدا سونراکی بیاننامه‌لر سون اون ایللیک‌لرده اینسان حوقوقلاری باره‌سینده اولان دیسکورسلارین چوخالماسینا تکان وئردی. میثال اوچون، ۱۹۹۲-جی ایلده قادینلارا قارشی آیری سئچکی‌لییین لغوی کومیته‌سی (The Committee for the Elimination of Discrimination Against Women – CEDAW) قادینلارا قارشی اولان زوراکیلیغی قادینلارین اینسان حوقوقلارینین پوزولماسی سایاراق اونو گئندر آیری سئچکی‌لییی‌نین بیر نؤوع اولدوغونو بیان ائتدی. بو بیاننامه ۱۹۹۳-جو ایلده بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی باش مجلیسی طرفیندن قبول ائدیلدی و ۱۹۹۵-جی ایلده چینین پئکین شهرینده کئچیریلن دؤرد عوموم دونیا قادین کونفرانسیندا حوقوقلار پلاتفورماسینین بیر حیصه‌سینه چئوریلدی. آنتروپولوق ساللی مئری‌نین موشاهیده‌لرینه گؤره بو بیاننامه “دراماتیک شکیلده یئنی حوقوقلارین-دؤولتین آکتیو شکیلده پوزدوغو و اونون قادینلاری مودافیعه ائتمه‌سینده اولان اوغورسوزلوغوندان آسیلی اولان حوقوقلارین نوماییشی ایدی” و همچنین “قادینلارا قارشی زوراکیلیغین اینسان حوقوقلاری پوزونتوسونون آیریجا نؤوع کیمی شرحی عاییله آنلاییشینین حوقوقو اینجه‌له‌مه‌دن قورونمایان یئنی تعریفیندن آسیلی‌دیر”.\nهرچند قادینلارا قارشی آیری سئچکی‌لییین لغوی کومیته‌سی موباحیثه‌نی قیسمن آیدینلاشدیرا بیلدی، دیگر اینسان حوقوقلارینا دایر سندلر بیر چوخ یئرلی حاکیمیتلر طرفیندن موباحیثه‌سیز ایمضالاندی. اینسان حوقوقلاری بیاننامه‌سی‌نین ایمضالانماسی مؤوجود حاکیمیتلری بیر-بیرینه باغلاییر کی، اونلار بیاننامه‌ده‌کی اینسان حوقوقلارینی پوزا بیله‌جک یئرلی تجروبه‌لر باره‌سینده رسمی اؤلچو گؤتورسونلر. اینسان حوقوقلاری دیسکورسو بوتون جمعیتلر اوچون هر سویه‌ده اورتاق تداوولدور.\nاینسان حوقوقلاری دیسکورسونون بوتون دونیادا گئنیش شکیلده قبول ائدیلمه‌سی سببیندن بعضی اینسانلار اورتایا چیخمیش “اینسان حوقوقلاری کولتورو” حاقیندا دانیشماغا باشلامیشدیر. بو مسئله آرتیق “سوسیال عدالتین اؤنملی قلوبال دیلینه ” چئوریلمیشدی (مئری ۲۰۰۱، ۳۸). جئن کوآن، ماری بئنئدیکت دئمبور و ریچارد ویلسون (۲۰۰۱) یازیردیلار کی، “هئچ واخت اینسان حوقوقلاری باره‌سینده دویمایان “پریمیتیو” قبیله‌لری بئله تصوور ائتمه‌یین… یئرلی اولماغین معناسی دا اینسان حوقوقلاری اینستیتوتلاری ایله علاقه‌لر سایه‌سینده ده‌ییشمیشدیر” (۵). بو دییشیک‌لیک‌لره گؤره آنتروپولوقلار موطلق اینسان حوقوقلارینین فرقلی مسئله‌لره موهوم تاثیری حاقدا اؤز تدقیقاتلاری زامانی قئید گؤتورمه‌لی‌دیرلر.\n“اینسان حوقوقلاری” ساییلان ده‌یرلر زامانلا ده‌ییشمیشدیر. بونون تک سببی بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی کیمی بین الخالق قوروملار دئییل، هم ده بو مسله اوزره دونیانین فرقلی اؤلکه‌لرینده اینسان یاشاییشینی اینکیشاف ائتدیرمک و اینسان حوقوقلاری قوروماق اوچون ایش گؤرن غیری-حؤکومت تشکیلاتلارین سایجا آرتیمی‌دیر. مئری (۲۰۰۱) دئدییی کیمی، بو ده‌ییشیک‌لیک‌لر “یئنی حوقوقی نیظام یاراتمیشدیر” و بو اینسان حوقوقلارینا دایر یئنی موذاکیره‌لر و تحقیق اوچون یئنی ایمکانلار یاراتمیشدیر.\nعلاوه اولاراق “اینسان حوقوقلاری کولتورو”نون گئت-گئده بو و یا دیگر شکیلده “قلوباللاشما کولتورو” کیمی قبول ائدیلمه‌سی آنتروپولوژی آراشدیرمایا اویغون اولا بیله‌جک بیر قونودور. بو بیزیم ده گؤره‌جه‌ییمیز کیمی اینسان حوقوقلاری دیسکورسونون بسیط اولماماسیندان قایناقلانیر. اوزده گؤرونن اودور کی، هر کسین اینسان حوقوقلارینی مودافیعه ائتمک پروبلئم‌سیز بیر مسئله‌دیر. کولونیال ایستیثمارین داغینتیلاریندان خبردار اولان آز سایدا اینسان تلقین ائتمک ایسته‌یه‌جک کی، بو ایستیثمارین قوربان‌لارینین هر احتیمالدا قورونماسی لازیم اولان حوقوقلاری بئله یوخ ایدی. هله ده اینسان حوقوقلاری ایله باغلی فرقلی موباحیثه‌لره باخدیغیمیزدا بو آنلاییشین آرتیق ساده اولمادیغی گؤرولور.\nاینسان حوقوقلارینی کولتوره قارشی قویان آرقومئنتلر “کولتورلرین” هوموگئن، سرحدلی، ده‌ییشمه‌ین ایدئیا و تجروبه‌لر اولماسی و هر جمعیتین عضولرینین موطلق ایزله‌مه‌لی اولدوغو یالنیز بیر کولتوره صاحیب اولماسی فرضییه‌لرینه دایانیر.\nکوآن و امکداش‌لاری قئید ائدیرلر کی، ایکی اساس آرقومئنت اینسان حوقوقلاری و کولتور آراسینداکی علاقه‌لر باره‌سینده اولان دانیشیقلاری اینکیشاف ائتدیرمیشدیر. بیرینجیسینه گؤره اینسان حوقوقلاری کولتوره قارشیدیر و بو ایکیسینی باریشدیرماق اولماز. ایکینجی‌سی ایسه عوموم دونیوی اینسان حوقوقونون دقیق‌لیک‌له بیرینین کولتور حوقوقو اولدوغو ایدئیاسینی احاطه ائدیر. بیز نؤوبه ایله هر بیرینی نظره آلاجاغیق.\nحوقوقلار کولتوره قارشی؟\nاینسان حوقوقلارینی کولتوره قارشی قویان آرقومئنتلر “کولتورلرین” هوموگئن، سرحدلی، ده‌ییشمه‌ین ایدئیا و تجروبه‌لر اولماسی و هر جمعیتین عضولرینین موطلق ایزله‌مه‌لی اولدوغو یالنیز بیر کولتوره صاحیب اولماسی فرضییه‌لرینه دایانیر. کولتوره بئله باخیش کولتور آنتروپولوقلاری طرفیندن جیدی شکیلده تنقید ائدیلمیشدیر. آنجاق کولتوره بئله باخیش اینسان حوقوقلاری آنلاشمازلیقلاریندا چوخ دیری قالمیشدیر، چونکی اینسانلارین کولتورون قایدالارینی ایزله‌مکدن آیری سئچیملری اولماسا، اینسان حوقوقلارینی پوزدوغو سؤیله‌نیلن قانونلارا بین‌الخالق موداخیله‌نین اؤزو بئله اینسان حوقوقلارینین پوزولماسی کیمی گؤرونه‌جک. کنارداکی‌لار بو هارمونییالی اولماسی احتیمال اولونان حیاتی پوزاجاقلار و بو جور حیات طرزینه صاحیب اولانلاری اؤزلرینین خوصوصی کولتورل قاوراماسی ایله حوقوقلاری موشاهیده ائتمه‌لرینه مانعه اولاجاقلار. خولاصه، بئله سونلاندیریلیر کی، کولتورلر کنارداکی موداخیله‌لردن موطلق و توخونولماز قورونمادان یارارلانمالیدیرلار. بو قادینلارا قارشی زوراکیلیغی قادینلارین ابنسان حوقوقلارینین پوزولماسی کیمی ده‌یرلندیرن قادینلارا قارشی آیری سئچکی‌لییین لغوی کومیته‌سی بیاننامه‌سینی ایمضالانماقدان ایمتیناع ائدن بعضی میللی حؤکومتلرین میثالیندا قبول ائدیلمیش بیر مؤوقئع‌دیر. “بیر چوخ دؤولت‌لر اینسان حوقوقلارینین بو آنلاییشینا کولتورل و دینی زمینلرله قارشی چیخمیشدیلار و موقاویله‌نی راتیفیکاسییا(تصدیق) ائتمکدن ایمتیناع ائتمیشدیلر”. بونا باخمایاراق، ۲۰۰۹-جو ایله قدر قادینلارا قارشی آیری سئچکی‌لییین لغوی کومیته‌سی‌نین بیاننامه‌سینی ۱۸۶ اؤلکه راتیفیکاسییا ائتمیشدیر.\nبعضن غئیری-قربلی میلت-دؤولتلرین نوماینده‌لری حوقوقلار باره‌ده اولان دانیشیق‌لاری فیکیرلرین آرزوولونماز و کولونیال یئریدیلمه‌سی کیمی راحاتجا رد ائدیرلر. بو فیکیرلری عوموم دونیوی اولماماقدان علاوه ائتنیک مرکزلی آوروپا دوشونجه‌سی ساییرلار. آنجاق اینسان حوقوقلاری دیسکورسونون بئله اینکاری یاخیندان آراشدیریلمالی‌دیر. قادینلارین زوراکیلیقدان مودافیعه‌سی حوقوقو مسئله‌سینده میثال اچون، مئری قئید ائدیر کی، قادینلارا قارشی زوراکیلیغین بعضی نؤوع‌لرینین کولتورل اولاراق اویغون گؤرولمه‌سینه باخمایاراق، حتّی بعضی جمعیتلرده عئینی درجه‌ده کولتورل دسته‌یی آلمایان بیر چوخ زوراکیلیقلارین دا قادینا قارشی ائدیلمه‌سینه راست گلینیر. مثلا، قادین سوننتی کیمی عنعنه‌لر کئچمیشده بعضی وضعیتلرده اویغون کولتورل فعالیت کیمی اساسلاندیریلا بیلردی، آنجاق ایندی بو سوال دوغورور و بونون عنعنه‌وی اولدوغو بعضی جمعیتلرده غئیری-قانونی حساب ائدیلمیشدیر. بو اونو گؤستریر کی، “کولتورل ده‌یرلر” اینسانلارین ایسته‌نیلن جمعیتده ائتدیکلری هر بیر شئی اوچون مسئول ساییلا بیلمز و عئینی جمعیتین عوضولری بو مسئله‌لرده راضیلاشمایا بیلر و بعضن ایسه فیکیرلرینی ده‌ییشرلر.\nسون اون ایللیک‌لرده اینسان حوقوقلاری باره‌ده دانیشیق‌لار یئرلی کولتورل موذاکیره‌لره قاریشمیشدیر. بونا گؤره ده آرتیق آنتروپولوقلار آنلاییشدا اونون اینسانلار طرفیندن نه معنایا گلدیگینی اؤز یئرلی مضمونلاریندا آنلاماغا چالیشارکن یارانان ده‌ییشیک‌لیک‌لری کشف ائدرکن تعجوب‌لنمیرلر. اینسانلاری کولتور و حوقوقلار آراسیندا سئچیم ائتمه‌یه مجبور ائتمک‌ قلوباللاشان مولتیکولتورال دونیادا ایشلک گؤرونمور. کوآن‌لا امکداش‌لاری بو مسئله‌لر باغلی اولان آنتروپولوژی ایشینده حوقوقلار-کولتور دئباتینین کولتورل فرقلری شیشیرتدییی قناعتینه گلیرلر. بوگونکو بیر چوخ کولتورل آنتروپولوقلار کیمی اونلار دا “کولتورون یارادیجی یئر ده‌ییشمه و یاریشما اولاراق گؤرولمه‌سینین داها آچیقلاییجی اولماسینی” بللندیریرلر. کولتوره بئله باخیش بعضی اینسان حوقوقلاری و بعضی کولتورل ده‌یرلرین مودافیعه‌لرینده اولان علاقه‌نی تاپماغی مومکون ائدیر.\nکولتور حوقوقلاری داخیل اولماقلا بوتون اینسان حوقوقلارینین مودافیعه‌سی میللی حؤکومتلرین سیاست‌لریندن آسیلی‌دیر.\nسون اولاراق حؤکومتلرین بللی سببلردن اؤز وطنداشلارینا بعضی حوقوقلاری وئرمه‌یرکن کولتورون بعضن گوناه کئچیسی کیمی ماسکالانما��ا ایستیفاده ائدیلمه‌سی ده آراشدیریلمالیدی. حؤکومتین وطنداشلاری بو حوقوقلاردان محروم ائتمه سبب‌لرینین کولتورله هئچ بیر علاقه سی یوخدور. کوآن‌لا امکداش‌لاری سینقاپور و ایندونئزییا کیمی “آسیا ده‌یرلری”نین ان ساغلام مودافیعه‌چی‌سی اولان اؤلکه‌لرین غرب صنایع کاپیتالیزمینی ده خوش قارشیلاماسینی موشاهیده ائتمیشدیلر. اینسان حوقوقلاری دیسکورسونو “آسیا ده‌یرلری”نه ضید بیر شئی کیمی اینکار ائتمک ان آزیندان “غربلشمه‌یه توتارسیز موناسیبتی” گؤستره‌جک. بو دا اؤز نؤوبه‌سینده “آسیا ده‌یرلری”نین “سووئرئنلییی مؤحکملندیرمک، داخیلی باسقیلارا بین الخالق قیناقلارا و سیاسی فیکیر آیریلیغینا قارشی موقاویمت گؤسترمک” مقصدیله ترتیب ائدیلن سیاسی تاکتیکا اولماسی شوبهه‌لرینی بسله‌ییر.\nکولتور حوقوقلاری\nکولتور و حوقوقلار آراسیندا علاقه باره‌ده ایکینجی مشهور آرقومئنت تام فرقلی اساسلاردان باشلاییر. بو باخیش عوموم دونیوی “اینسان حوقوقلاری”نی یاد و “کولتورلر”ه قارشی گؤرمور. عوضینده دئییر کی، بوتون اینسانلارین اؤزلرینه مخصوص کولتورلری قوروماق حوقوقلاری وار. کولتور حوقوقلاری بیر چوخ اینسان حوقوقلاری سندلرینده آچیق-آیدین وئریلمیشدیر.\nبو آرقومئنتین ماراقلی طرفی اودور کی، عوموم دونیوی اینسان حوقوقلاری کیمی شئی‌لرین هر شئیه باخمایاراق مؤوجودلوغونو قبول ائدیر. اینسان حوقوقلاری سیاهی‌سی ساده‌جه اولاراق هره‌نین کولتور حوقوقلارینی علاوه ائتمه‌سی اوچون دوزلدیلمیشدیر. بو اؤز گوجونو کولتورل موختلیف‌لییین طبیعی اولاراق ده‌یرلی‌لییی و اینسانلارین اؤز کولتورلرینی خاریجی تاثیردن قیراق ایزله‌یه بیلمه‌لی اولدوقلاری فیکیرلریندن آلیر. آنجاق بو اینسانلارین اؤز کولتورلرینین سرحدلریندن آزاد اولمادان اینسان حوقوقلاریندان فایدالانا بیلمه‌یه‌جکلری باره‌ده عومومی آنلاییشی دا قاباردیر. بئله‌لیکله، کولتور حوقوقو گؤستریر کی، کولتور و حوقوقلار قلوباللاشمانین تاثیری ایله ده‌ییشیر و یاریشیر.\nکولتور حوقوقلارینین مودافیعه‌سی اوچون اولان موباریزه‌ده بیر مسئله اینسان حوقوقلارینا ایسته‌نیلن ادعا طرفیندن پایلاشیلیر. بو مودافیعه‌یه امین اولماق اوچون لازیم اولان حوقوقی مئکانیزملرله قایغیلانیر. بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی اینسان حوقوقلاری بیاننامه‌سی کیمی بیر چوخ بین الخالق سندلردن گؤزلنتی بو ایدی کی، اینسانلار آرتیق کومپئنساسییا(عوض) اوچون اینسان حوقوقلاری پوزونتولاری ادعالارینی بین الخالق فوروملارا گتیرمکده موستقیل اولاجاقلار. آنجاق اصلینده مسئله بو دئییل. اینسان حوقوقلاری آکتیویست‌لرینین آشکار ائتدییینه گؤره بو حوقوقلار قانونی اولاراق فردی حوقوقلار کیمی شرح اولونور، قروپ حوقوقلاری کیمی دئییل. بو او دئمکدیر کی، اینسانلار وطنداشلاری اولدوقلاری میلت-دؤولتلرین حؤکومتلریندن بین الخالق سندلرده مودافیعه ائدیلن اینسان حوقوقلارینی تانیماغی و حیاتا کئچیرمه‌یی طلب ائتمه‌لی‌دیرلر. بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی کیمی بین الخالق اینستیتوتلار ایسه آیری-آیری میلت-دؤولتلرین سووئرئنلییی مئیدان اوخوماق ایقتیداریندا دئییل.\nکولتور حوقوقلاری داخیل اولماقلا بوتون اینسان حوقوقلارینین مودافیعه‌سی میللی حؤکومتلرین سیاست‌لریندن آسیلی‌دیر. بعضی آکتیویستلر بونون اینسان حوقوقل��ری دیسکورسوندا جیدی بیر ضیدییت کیمی تاثیرلی‌لییی سارسیداجاغینی دوشونورلر. تالال آساد دئییردی کی، مالکوم ایکس ۱۹۶۰-جی ایللرده اینسانلار حوقوقلاری پوزونتوسونا گؤره کومپئنساسییا ایسته‌ین آفریقا منشالی آمریکالی‌لارین بیرباشا بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتینا گئتمه‌لرینی و اؤز مسئله‌لرینی آمریکا حؤکومتینه قارشی قالدیرمالی اولدوقلارینا قئید ائتمیشدی: “اگر سن سیویل حوقوقلار موباریزه‌سینی اینسان حوقوقلاری سویییه‌سینه قالدیرا بیلسن، بو اؤلکه‌ده‌کی قارادریلی اینسانین مسئله‌سینی بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی-ده دؤولتلرین قارشیسینا چیخارا بیلرسن”.\nاصلینده بو سیستئمین ایشله‌مه‌سی اوچون نظرده توتولان یول دئییلدی. آساد بیزه خاطیرلادیر:\nعوموم دونیوی اینسان حوقوقلاری بیاننامه‌سی “اؤزونه مخصوص لیاقت” و “اینسان عاییله‌سی‌نین بوتون اوزلرینین برابر و آزاد حوقوقلاری” ادعالاری ایله باشلاییر و داها سونرا قفیلدن دؤولته یؤنه‌لیر. بونونلا حوقوق داشیییجی‌سی اینسانین عوموم دونیوی کاراکتئرینی دؤولتین مسئولیتی ائتمک فاکتی دولایی اولاراق قبول ائدیلیر.\nبو حوقوقی کایناتدا، آفریقا منشالی آمریکالیلار(و باشقا میلت-دؤولتلرده‌کی اوخشار وضعیتده اولان قروپلار) آنورمال بیر مؤوقئع توتورلار؛ “اونلار نه میللی حوقوقلارین، نه ده اینسان حوقوقلارینین داشیییجی‌سی‌دیرلار”. آفریقا منشالی آمریکالی‌لارین اینسان حوقوقلارینین تانینماسی آمریکا حؤکومتینی بو حوقوقلاری تانیماغا ایناندیرماق آسیلی ایدی. آمریکا اؤز ایناندیرما گوجونو دهییشیک‌لیک‌لر اوچون ایستیفاده ائده بیلردی، آنجاق اونون بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی و هانسیسا میللی حؤکومت اوزرینده گوزشته گئتمه‌سی اوچون ایستیفاده ائده‌جه‌یی زوراکی گوجو یوخ ایدی.\nبو یازینی دا اوخو: آنتروپولوژی ندیر؟\nآساد قئید ائدیر کی، مارتین لوتئر کینگ فرقلی تاکتیکا سئچدی. او دینی پئیغمبرانه و آمئریکان لیبئرال دیسکورسدان آرقومئنتلر چیخاریردی. اونون حرکاتی “آمئریکان ایجتیماعی فیکرینی ده‌ییشیکلیک اوچون سفربر ائتمک” مقصدینی گودوردو و بیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی‌نین عوموم دونیوی اینسان حوقوقلاری بیاننامه‌سینین اؤنه چکدییی امک بؤلگوسو ایله اویغونلوق تشکیل ائدن پروقرئسسیو سوسیال ده‌ییشیک‌لیک‌ده ائتکی‌لی اولا بیلدی. قلوباللاشان دونیادا اینسان حوقوقلاری امه‌یینین بؤلگوسو – بین الخالق قوروملار تکلیف، میلت-دؤولتلر ایجرا ائدیر – موباحیثه ائدیلیر. میثال اوچون، سرحدلرآراسی(Transborder) وطنداشلیق اؤزلرینین استاتوس و ایستک‌لرینین لئگیتیم شکیلده آهنگ تشکیل ائتدییی فورومدان محرومدور. کولتور حوقوقلاری حرکاتی سون ایللرده بو آنورماللیغی قابارتماقدا و میلت-دؤولتلرین وطنداشلارینا اویغون حوقوقلاری بللندیرمک حاقینین آزالدیلماسیندا اوغورلو اولموشدور. حاق-يوخسا-کولتور مسئله‌سينده‌کی آرقومئنت کيمی، بونونلا بئله، کولتور-حاقی آرقومئنتی “مورتجع پرويئکتی پروقرئسسيو بير پرويئکت کيمی لئگيتيملشديرمه‌یی طلب ائتمک کيمی اولا بيلر… گؤرونور کي، کولتور مسئله‌سی بير چوخ فورمادا حاقلا علاقه‌لی شکيلده اورتايا قويولا بيلر”.\nآنتروپلوگییانین قاریشماسی آنتروپولوقلارا کولتور و حوقوقلار دئباتلارینا یاناشما یوللاری ایله یئنی بیر قاتقی وئرمک ایمکانی یاراتدی. ب�� آنتروپولوژی قاتقی‌لار ایکی جور گؤروله بیلر. بیرینجیسی آنتروپولوقلار اینسان حوقوقلاری دیسکورسونون اؤزونون بیر کولتور اولاراق گؤروله بیلمه‌سی یوللارینا موراجیعت ائتدیلر. ایکینجیسی اونلارین “کولتور” آنلاییشینین اؤزو ایله اولان موباریزه‌لری بو آنلاییشین اینسان حوقوقلاری موذاکیره‌لرینده سفربر ائدیلمه‌سی یوللارینی تنقید ائتمه‌یه ایجازه وئردی.\nحوقوقلار کولتورون ترکیب حیصه‌سیدیر؟\nآنتروپولوژی یاناشمالار سون ایللرده اورتایا چیخان اینسان حوقوقلاری کولتورونو آراشدیرماق اوچون چوخ اویغوندور. عنعنه‌وی اولاراق آنتروپولوقلار طرفیندن آراشدیریلان کولتورلرده اولدوغو کیمی اینسان حوقوقلاری کولتورو ده اینسان، اونون احتییاجلاری، اونون هانسیسا فعالیتی گؤسترمک باجاریغی حاقیندا اولان فیکیرلره دایانیر. بورا همچنین اینسانلار آراسیندا لئگیتیم اولان و اولمایان سوسیال علاقه نؤوع‌لری ده عاییددیر. اینسان حوقوقلاری دیسکورسوندا بوتون “لئگیتیملیک” باره‌ده اولان سواللار قانونلارین اوینادیغی اساس رولا دیقت چکیر. بورا هم قانونلاردا اینسان حوقوقلارینین ایفاده‌سی یوللاری، هم ده بو حوقوقلاری قوروما واسیطه‌لری عاییددیر. کوآن‌لا امکداش‌لاری اوللر قانون سیستئملرینی کولتورل سیستئم کیمی آنالیز ائدن آنتروپولوژی آراشدیرما ائتمیشدیلر.\nدیگر اؤنملی قایناق آنتروپولوقلار کلیفورد گیرتز، لاورا نادئر، لاورئنس روز و آنتروپولوق اولمایان بووئنتور دئ ساوس سانتوس “قانون و کولتور” چرچیوه‌سینی یاراتمیشدیرلار. بو چرچیوه‌ده “قانون دونیاگؤروشو و یا ستروکتورلاشدیریلمیش دیسکورس کیمی قبول ائدیلمیشدیر… فاکتلار… ثوبوت قانونلاری، حوقوقی کونوئنسییالار و حوقوقی ایشتیراکچی‌لارین نیطق‌لریندن سوسیال اینشادیر”. “اینسان حوقوقلاری کولتورونه” قلوباللاشان دونیانین یئنی کولتورو کیمی باخان آنالیتیک‌لر قئید ائدیرلر کی، اینسان حوقوقلاری دونیاگؤروشونونون اساس خوصوصیتلری اونون غرب سئکولار دیسکورسلاریندان قایناقلاندیغینی گؤستریر. بئله‌لیک‌له، او فردلرین حوقوقلارینا فوکوسلانیر، اینسان عذابلارینی یونگوللشدیرمه‌یین یولونو ائتیک یوخ، تئکنیکی یوللاردا گؤرور و حوقوقلاری وظیفه‌لر و احتییاجلاردان داها چوخ وورغولاییر.\nبو آرادا اکثر آنتروپولوقلار، چوخ گومان کی، آنتروپولوگییانین “اینسان حوقوقلارینین کولتورو” آچیقلایا بیله‌جه‌یی ایله راضیلاشاجاقلار. کولتورون آچیق، هئتئروگئن و ائلاستیک اولاراق قاورانیلماسی اینسان حوقوقلارینین نئجه ایشله‌مه‌سینی آنلاماغیمیزدا تاثیرلی اولا بیلر.\nحوقوقلار باره‌سینده دوشونمه‌یه کولتور نئجه کؤمک ائده بیلر؟\nکولتور قاورامينی اينسان حوقوقلاری پروسئسلرينی آناليز ائتمک اوچون بير واسيطه اولاراق ايستيفاده ائتمک “سوسيال حياتين فرقلی ساحه‌لرينده معنالار و عنعنه‌لر آراسيندا اولان اولگو و علاقه‌لری” آختارماقدير. بونلار اينسان حوقوقلاری کولتورونون خاراکتئرلريدير (کوآن و امکداشلاری. ۲۰۰۱، ۱۳).\nاینسان حوقوقلاری لئقال سندلرده ایفاده و محکمه‌لرده قانونی‌لشدییندن اینسان حوقوقلاری کولتورونده‌کی ان واجیب نومونه‌لردن بیری اونلارین قانونلارلا اویغونلوق تشکیل ائده‌جکلری فورمایا سالینمالاری‌دیر. اینسان حوقوقلارینین پوزولدوغونو دوشن قروپلار و فردلر بیر قایدا اولاراق اؤز مسئله‌لرینی محکمه‌ده قالدیریرلار. آنجاق بو او دئمکدیر کی، محکمه‌لرین اونلاری جیدی قبول ائتمه‌لری اوچون قانونلارین نئجه ایشله‌دییینی قاورامالی‌دیرلار. بو قاورامانین اساس خوصوصیتی قانونون فیکیر وئردییی و رد ائتدییی اساس ادعالاردان رئال شکیلده خبردار اولماقدیر.\nآنتروپولوژی آنتروپولوگیا اینسان حاقلاری اینسان حقوق‌لاری کولتور مالکوم ایکس مدنیت\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləکسیشن کیملیکلر\nسونراکي مقاله نوت يازيسی نئجه يارانميشدير؟\nMüəllif haqqında\nروبئرت لاوئندا و ائمیلی شولتز\nRelated Posts\nایرانین سون کؤچه‌ریلری: قاشقای‌لار\nپاسکال مانارتس\nشهرلرین کیملیگی، اؤلولر و دیری‌لر\nسید مرتضی حسینی\nآنتروپولوژی ندیر؟\nروبئرت لاوئندا و ائمیلی شولتز\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nاتک‌یازی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":3714,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.036,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":230498.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نوشاتل کانتون - (لاتینجه: Neuchâtel) سوئیسده ۲۶ کانتون‌دان بیریدیر.نوشاتل شهری یؤنئتیم (ادارای) مرکزی دیر. بۇ کانتونون ساحه سی 803 کیلومتر موربع دیر. سوْن نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره جمعیتی 178107 و اها‌لی سیخلیغی 206 نفر دیر. فرانسه دیلی بۇ کانتون دا رسمی دیلدی. [۱]\nگؤرونتولر\n[دَییشدیر]\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nقایناق‌لار\n[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n^ Regional Portraits: Cantons. Swiss Federal Statistical Office (2011). یوْخلانیلیب2015-12-21.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=نوشتل_(کانتون)&oldid=660513»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۶:۰۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1531,"character_repetition_ratio":0.236,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.305,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.933,"perplexity_score":180469.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"13 شهریور 1389دا ایران میلتینه قارشی دورماغا گؤره توتولدو و اوین زیندانینا سالیندی. او میلت و مدنیت ایشلرینه قارشی اولموشدور و فساد یارادان ایشلره گؤره چالیشیردی و بو اساسدا ایران قانونون ایاقلادی و چوخلو یئرلرده ایران حاکمیتینه قارشی اولدو و ایران میلتی نین قارشیلارینا مودافیعه چیخدی. شیرین عبادی ایسلام قارشیسندا چالیشمادا اونون ایشلریندن حمایت ائدیب و اونون آزادلیغین ایستیردی.\nایسلام و قران ایله محاربه ائدیب و بو اساسدا ایران دؤلتی اونو 11 ایل تعزیری زینداندا قالماغا محکوم ائتدی.هابئله 20 ایل اؤلکه دن چیخا بیلمئز و 20 ایل وکیللیق ائده بیلمز و بو ان آز گوناهلارینا گؤره دیر. بعضی مذهبی هئیتلر ایسلام ایله قارشی اولماغا گؤره انون اعدام اولماغین ایستیر و اونو محارب و معدوم بیر کیسمه و فاسید تانیبلار.\nقایناق[دَییشدیر]\nhttps:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Nasrin_Sotoudeh\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=نسرین_ستوده&oldid=1456740»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nایرانلی سیاستچیلر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nنامعلوم پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nنامعلوم بوش پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nArticles with hCards\nویکیده اوْلمایان شکیل آمِّا ویکی‌دئتادا مووجود دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۳ مارس ۲۰۲۱، ‏۲۰:۵۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":315,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.026,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":86128.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکینجی آلکسیوس (اینگیلیسی‌جه: Alexios II Komnenos) روم ایمپیراتورو. ۲۴ سپتامبر ۱۱۸۰اوکتوبر ۱۱۸۳ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی بیرینجی مانوئل دیر. بیرینجی مانوئل اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا بیرینجی آندرونیکوس واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":50,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.173,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":774961.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بدیرلنمیش آیین گوموشو ایشیغین‌دان توتا-توتا داغ جیغیری ایله ایکی نفر ایرلیلییردی. ایکی‌سی ده بو یئرلره یاخشی بلد ایدی. اوشاق واختی موروق ییغماق اوچون جیغیرلاری آیاقلارینا دولاییب داغین دؤشونه او قدر قالخمیش‌دیلار کی، هر یال، هر یاماج دا اونلارا دوغما اولموش‌دو. قنیرسیز طبیعت لال سوکوتو ایله اونلارا چوخ شئیی باشا سالیر، هر قایا، هر داش سانکی بیر کیتاب اولوب، یادداشلارین‌دا اوخونوردو. باخ، اوزاق‌دان قارا، قورخونج کؤلگه کیمی گؤرونن شیش قایادان او یانا دار جیغیر کند یولونا قوووشوردو. اوجا، یامیاشیل آغاجلار سئیرکلشیر، آچیق‌لیق مئشنین اللرین‌دن توتوب دره بویو اوزانیردی. درنین قاشین‌دان چینقیل‌لی، هله ده آسفالتلانمامیش یول کئچیردی. گئدیش-گلیش اولمادیغی اوچون، گؤرونور، بیر آز دا باخیم‌سیز قالمیش‌دی. یاشایانی، ایشیق یان‌دیرانی اولمادیغی اوچون کند خارابالیغی خاتیرلادیر، اوچولوب-داغیلمیش دیوارلار خوف قاریشیق نیسگیل یارادیردی. بو دم‌ده اینسانین ایچینی یان‌دیران، ساکیتلش‌دیر‌ن بیر صاحب‌سیز ایت هورمه‌سینه، قورد اولاماسینا او قدر احتیاج وار ایدی کی، او آغرینی سؤزله ایفاده ائتمک هئچ ده آسان دئییل‌دی. ائله بیل گؤی قوببه‌سین‌دن ائنمیش، یئر آیاقلار آلتین‌دان قاچمیش‌دی. سانکی دونیانین آخیری ایدی، داها اومید تومورجوقلاری چیچکله‌مه‌یه‌جک‌دی. او چیچکلرین زریف یاناقلارینا بیر ده هئچ واخت شئه قونمایاجاق، گونش قیزیلی ذرره‌لری ایله او داملالاردا یویونوب سیغاللانمایاجاق‌دی.\nیاماجدان کند خارابالیقلاری ایله آیدین گؤرونوردو. آی ایشیغی ائله بیل اوزون ایللرین حسرت‌لیلرینی تانیییب، حسرتینه گوزگو توتموش‌دو. درنین ساغ یاخاسینا دوزولوب دوزنلییه ساری اوزانان کند سانکی اوووجون ایچینه سیغمیش‌دی. ویرانه قالمیش ائولر دردلی قوجالار کیمی بوزوشوب یوماغا دؤنموش‌دولر. دردلری آچیلیب اریش-آرغاج اولسای‌دی، بلکه ده دانیشماق‌دان یورولمازدیلار. باشلارینا نئجه یاغیش، دولو تؤکدویونو، قار الندیینی، اوزلرینه ایریشه-ایریشه یادلارین نئجه تنه ووردوغونو، دیمیش مئیوه‌لرینی اونو دره‌سی صاحبلرینی بوداغین‌دا گؤزله‌یه-گؤزله‌یه ساخلایان آغاجلارین حسرتین‌دن، گؤز یاشلارین‌دان دانیشاجاق‌دیلار. هر بیری کدرلی بیر داستان، دونیا بوی‌دا بیر درد ایدی. ساکینلری دیدرگین دوشموش کند او دردلری اوریینه نئجه ییغیب، نئجه سیغیب ساخلاییردی، اونو بیر الله بیلیر، بیر ده اؤزو. درد بؤیوک ایدی. درد بیتیب توکنن دئییل‌دی کی؟! مورادین یادیندای‌دی، بؤیوک قارداشی سردار، هئچ نه اولمامیش کیمی حیاط‌ده اویناییردی. بؤیوک دئین‌ده، اوندان ۳-۴ یاش همین بؤیوک اولاردی. آد گونونو تزه‌جه کئچیرمیش‌دیلر. اون اوچ یاشا آدلادیغی هئچ بیر آی دئییل‌دی. بیردن آتاسی هیه‌جانلا اوجادان: « سردار، اوغلوم، یئره اوزان! سردار، یئره اوزان... یئره!»- دئییب، بؤیوک قارداشینا ساری گؤتورول‌دو. اونو قوجاقلاییب، اوزو اوسته یئره اوزان‌دی. اولجه گوج‌لو مرمی ویییلتی‌سی، سونرا دهشت‌لی پارتلاییش بیر-بیرینه قاریشیب حیط‌ده چوخ قورخونج منزره یارات‌دی. تورپاق اوووج-اوووج اووولوب قلپه‌لرله اطرافا چیرپیل‌دی. ائله بیل کی، توت یارپاقلارینی کیم‌سه یولوب قوجاق-قوجاق یئره تؤک‌دو. آناسی تلاش، هیجان ایچری‌سین‌ده حیطه قاچ‌دی. « واخسئی!.. وای، باشیمیزا گلنلر!..» سؤیله‌ییب اوز-گؤزونو جیرماقلادی. دیزی اوسته یئره چؤکوب اوووج-اوووج باشینا توز-تورپاق تؤک‌دو، صیفتینی، سینه‌سینی یومروقلادی. آجی-آجی اینیل‌ده‌دی، گؤز یاشی تؤک‌دو. « اللهیم نی‌دی، نی‌دی بیزیم گوناهیمیز؟!..»-قیشقیرا-قیشقیرا یئرده اوزانیب قان ایچین‌ده چابالایان آتاسینین دؤوره‌سینه دولان‌دی. آناسی اؤزونو ایتیرمیش‌دی، هیجان‌دان بیلمیردی نئیله‌سین. گاه برک‌دن قیشقیریر، گاه ایچین‌ده اینیلدییر، گاه دا اللرینی قوشالاییب باشینی قاپازلاییردی.\nآتاسی سینسیله قارداشینی قورودو. یاخین‌دا پارتلایان مرمینین قلپه‌لری ائنلی کوریینه، بؤیرونه دولموش‌دو. پالتاری جیریلمیش، بوسبوتون قانا بولاشمیش‌دی. قارداشینا ایسه هئچ نه اولمامیش‌دی. آتاسی ائله بیل کی، اؤمرونو قارداشی سردارا وئرمیش‌دی. سول الیله هله ده سرداری برک-برک سینه‌سینه سیخیردی. سانکی ندن‌سه احتیاط ائدیر، ندن‌سه چکینیردی. هئیی-حرکتی قالمادیغین‌دان ترپنه بیلمیر، بلکه ده سون کره اوغلونو قوجاقلاییرمیش کیمی بوراخماق، بوراخماق ایسته‌میردی. اونون ایگینی، قوخوسونو جیرلرینه چکیب اؤزویله آپارماق، اؤزویله یاشاتماق ایستییردی.\nآتاسی چیچک آنانین علین‌دن توتوب گوجله دانیشیردی. آغزین‌دان گلن قان چنه‌سین‌ده توپلانیب، دامجی-دامجی یئره تؤکولوردو. گؤزون‌ده یاش گیله‌لنیر، نفه‌سی آغیر-آغیر گئدیب گلیردی.\n-گئدیرم، آن...نامم گگل...لینی... گؤرونور، منیمکی ده بورا قدرمیش... اوشاق...لار سنه امانت. چالیش اونلارا آتاسیزلیغی هیسس ائتدیرمه. اوون…للاری قلبی سس...سینیق دا بؤ-اؤیوتمه. اوجاغیمیز بو-اوش ققا-آلماسین، نه اولورسا اوو-للسون، هئچ واخت، هئچ واخت دا آا-آتیب گئتمیین. او، دده- بابا یوردوموزدور. یورد بوش قالان‌دا دوشمنلر آیاق آچار اوستوموزه. یوردسوز اولانین خوشبخت‌لیگی اولماز. یورد سئوگی‌سی تانری سئوگی‌سی‌دیر. او سئوگینی اوریینیزدن چیخارتمایین. او سئوگی اوریینیزده واا-آرسا، ایشیغینیز دا گله‌جک، هئچ واخت دا سؤؤن-نم‌یه‌جک. من همیشه یانینیزدا اولاجام، نفسینیزی، وارلیغینیزی دد-آایم هیسس ائد‌جه‌یه‌م. سیز اوو-ججا، قورورلو اولان‌دا من ده سیزینله اوجالاجاغام. ببی-ایلین کی، آغلاییب-سیتقاسانیز ممه-انی ده اینجیتمیش اولاجاقسینیز!..\nآتاسی بو سون سؤزلرینی قیرا-قیرا، اوزوله-اوزوله دئدی. چیچک آنانین اللرینی بوراخماق ایسته‌میردی. ائله بیل کی، بو دونیایلا او دونیا آراسین‌دا بیر کؤرپوده ایلیشیب قالمیش‌دی. چیرپینیردی، اللهین وئردیی عؤمورله ویدالاشماق ایسته‌میردی. بیر آز دا، بیر آز دا یاشاماق ایستییردی. سون کره، سون کره گوجونو توپلاییب آنانین اللرینی برک-برک سیخ‌دی. گؤزلرینین ایچینه، سونرا دا نهایت‌سیز گؤیلره باخیب سانکی بیر قوش کیمی اوچوب گئت‌دی. آناسی اؤزونو ساخلایا بیلمه‌دی، بیر آز دا هؤوللنیب باییل‌دی. پارتلاییش سسینه، آناسینین فریادینا حیطه آخیشان قونشولار آناسینی ائوه آپاردیلار، آتاسینی او گون دفن ائتدیلر. مورادین ایچین‌ده او گون‌دن سانکی بیر دویغو قیریلیب قال‌دی. آتاسیزلیق دویغوسو. ایلاهی، بو نه دویغو ایمیش، او گون‌دن سونرا هارا گئت‌دی‌سه، او دویغودان آیریلا بیلمه‌دی. اؤزو آتا اولسا دا، آنجاق ایچین‌ده او ایستک، او سئوگی هله اؤلممیش‌دی، یاشاییردی، زرره قدر ده اولسا، آزالمامیش‌دی.\nائولرین اوچوق-سؤکوک دیوارلاری صاحب‌سیز قالمیش یوردون باشداشی کیمی سویوق-سویوق تورپاق‌دان بویلانیردی. سینیق-سالخاق پنجره‌لرین قیریلمیش آینالارینین گؤزونه صاحبینین یوللارینا باخماق‌دان تور گلمیش‌دی. ائولرین آراسین‌داکی هاسارلار ایتمیش، کول-کوس جیغیرلاری سوپوروب باسمیش‌دی. آی ایشیغین‌دا اوزون ایللرین یادداش قیریق‌لیغینا، خاطره توزونه بورونوب دوغمالیق، اؤزل‌لیک آختارماق گونون گونورتا چاغی اوت تایاسین‌دا اینه آختارماق قدر چوخ چتینلشمیش‌دی. تک-تک قالان آغاجلار بیر عنوان پارچاسیی‌دی. دوشمنین آغلینا گلمیردی، گلسی‌دی اونلاری دا قیریب چاتاردی. باخ، بو تاوات خالانین چینار آغاجی ایدی. اوغلو ائلشنین توی گونو اکدیی آغاج. بو یاستی-یاپالاق انجیر آغاجلاری ایسه موسا کیشینین ایدی. یاخاسین‌دان بال دامان آغ، شیپشیرین انجیرلر گتیرردی. احسانات اکمیش‌دی موسا کیشی. نف‌سین‌دن کئجنه درمه دئمزدی، اوتان‌سالار دا، اؤزو دریب پای گؤندرردی. بو دا موختارین یوردو ایدی. ایت موختارین! اصلینه باخ‌سان، پیس آدام دئییل‌دی موختار. آنجاق نیه بو آدی اونا وئرمیش‌دیلر، کیم وئرمیش‌دی، خاتیرلایا بیلمیردیلر. بلکه، ایش یئرینه گؤره ایدی، یقین کی؟! اوندا بو هشیم کیشینین، او بیری‌سی روسته‌م دایینین، باخ... باخ، بو دا بیزیم، بیزیم اولمالیی‌دی- دئدی موراد. توت آغاجینین آلتین‌داکی قوشا سال داشلار دا یئریندی‌دی. بیر آز قارالمیش، بیر آز دا اوستلری مامیرلامیش‌دی. خاتیرلادی موراد، وضعیت پیس ایدی. کیشیلر اوو توفنگیله ده اولسا، آخشاملار یاتمیر، کن‌دی قورویوردولار. آتاسی سحر یورغون گلمیش‌دی. یوخوسوزلوق‌دان گؤزلرینین آلتی شیشمیش، ببکلرینه سانکی قان چیلنمیش‌دی. ائیوان‌دا آچیلمیش سوفره‌ده بیر تیکه چؤرک یئییب، حیطه دوشه‌رک سال داشین اوستون‌ده ایلشمیش‌دی. آجی-آجی سیقارئت توستولدیردی. گؤزلری یول چکیر، «گؤره‌سن، بو ایشلرین آخیری نئجه اولاجاق؟!»\n–دئیه اؤز-اؤزونه دوشونوردو. ائرمنیلرین حاقی-سایی ایتیرمه‌سی، قودوز ایت کیمی قودورماسی، قان-قان دئمه‌سی اونا یامان یئر ائلمیش‌دی. اونلاری قورومالی اولانلارین تمیز ائرمنی تسسوبکئش‌لیگی ایسه بوسبوتون اینامینی سارسیتمیش‌دی. سیقارئت چکیردی، آنجاق توستولنن سیقارئت یوخ، سانکی ایچین‌ده‌کی دیل آچیب دانیشان دردی، آغری-آجیسیی‌دی. حیات یولداشی چیچیین گتیردیی ککوتولو، قایماق‌لی چایی دا او بیری سال داشین اوستون‌ده سویویور، یادینا دوشموردو. ائرمنیلر سون گونلر یامان قاباغا گئتمیش‌دیلر. قراد قورغولا��ین‌دان دا آتیردیلار. آرخالی کؤپکلر اولدوزا هوررلر. آیدین مسلی‌دی کی، بؤیوک اویونون ایچینه دوشموش‌دولر. «ساریقولاقلار» او سلاحلاری ائرمنیلره بیله-بیله وئرمیش‌دیلر.\nموراد تئز-تئز خاطره‌لر ایچین‌دن سییریلیب چیخیر، ویرانه‌لیک ایچین‌ده چیرپینان کندلرینین آغری-آجی‌سینا باش قویوب بیر دویونجا آغلاماق ایستییردی. اورک پارچالایان او ایدی کی، کندین تکجه آدی قالمیش‌دی. مئیوه آغاجلاری بودانمادیغین‌دان، قایغی گؤرمدیین‌دن وهشیلشمیش، حیط-باجانی سوپوروب باسمیش کول-کوسلوق ایچین‌ده ایتیب-باتمیش‌دی. یای اولسای‌دی، ایلانین-چایانین علین‌دن بو یئرلردن کئچمک، بلکه ده، چتین اولاردی. یاخشی کی، هاوالار سرینلمیش، اوزو پاییزا دوغرو گئدیردی. یارپاقلارین یاناغینا ساری-ساری زر دوشوردو. گئجنین آیازی سحرین شئهینه دؤنوب، سانکی حسرت آغری‌سی، گؤز یاشی کیمی یارپاقلارین، اوتلارین یاناغینا دوزولوردو. اوللر گونش اوفوق‌دن بویلانیب سحرین یوخولو گؤزلرینی آچان‌دا بو یئرلر ائله بیل کی، جننت کیمی قوخویاردی. مورادین آناسی اونو یاتاق‌دان قالدیریب حیط-باجانی دولاشماغی، سحرین شئه‌لی هاواسین‌دان بیر دویونجا اودماغی تاپشیراردی. شیرین یوخودان دورماق، ایستی یاتاق‌دان قالخماق موراد اوچون عذاب اولسا دا، آناسینین اوزون‌دن اؤپمه‌سین‌دن، مئهریبان، ایستی باخیشلارین‌دان ازیلیب دوراردی. گئجه‌لر ایلبیزلر، گوندوزلر قومرولار، بولبوللر اؤتردی. اؤز دیللری ایله نیی‌سه اوخویاردیلار. شئه‌لی اوتلارین ایچین‌ده آیاقیالین باغی دولانیر، آغاجلارین گؤوده‌لرینی اوخشاییر، حتی هر یارپاغین، هر اوتون دوروشوغونو، گؤرونوشونو یادداشینا یازیردی. هئیبه‌سینی چینینه آتیب، آرابیر اوجادان: « هئی!.. هئیی!..»-دئیه-دئیه علین‌ده‌کی چوماغییلا مال-قارانی اؤروشه آپاران موروت دایینی سالاملایار، داروازانی آچیب « آلاگؤز» اینکلرینی، آدینا « سلیم» دئدیی دانالارینی ناخیرا قوشان آناسینا کؤمک ائدردی. سلیم اونونلا بیرینجی صینیفه گئدیردی. چوخ دانیشیر، ائله هئی یئرین‌ده قیمیلدانیر، قایناییردی. معلم ده اونا هئی « سلیم، دایان!..» ، « سلیم، دور!..» –دئییردی. موراد دا سلیمین آجیغینا دانالارینا اونون آدینی وئرمیش‌دی. لاپ یاخشی دا ائلمیش، هله بیر آز دا جیرناتماق اوچون اونون اؤزونه ده دئمیش‌دی. او دا، ائل‌مه تنبل‌لیک، آجیغا دوشوب قویونلارین‌دان بیرینه مورادین آدینی قویموش‌دو. سونرا سلیم ده دوزلمیش‌دی، مورادلا لاپ یاخین دوست اولموش‌دو. دین‌دیرمه‌سن، هئچ سسی ده چیخمازدی سلیمین. هله معلم ده تججوبلنر، « سلیم، آدینا دیلیم او قدر اؤیرشیب کی، آدینی دئمه‌ین‌ده اؤزوم ده داریخیرام، سیخیلیرام، بالا!...»- دئیردی معلم.\nوضعیت گرگینلشمیش‌دی. کند بوسبوتون آرخاسیز، کؤمک‌سیز قالمیش‌دی. قانا سوسامیش ائرمنیلر هر گون بیر ائو، بیر تیکی‌لی داغیدیردیلار. او گون مورادگیلین صینیفلرین‌ده‌کی سوناگیلین ائوی داغیدیلمیش، یاورگیلین عائله‌سی اوچورولموش ائوین آلتین‌دا قالمیش‌دی. صینیفلرین‌ده‌کی باهادورون یئری بوش قالمیش‌دی. آتاسی کند سووئتینین صدری ایدی. ائرمنیلرین یاندیردیغی ائوده عائله قاتیشیق هامی‌سی یانیب کول اولموش‌دولار.\nمورادین آناسی اونون اوزون‌دن اؤپوب، « سحرین هاواسی جننت هاواسی‌دیر، اینسانین اؤمرونو اوزادیر!...» –دئین‌ده، موراد دوداقلارینی بوزوب، سیفتینی کال آلچا یئمیش اوشاقلار کیمی تورشودوب هیرسله، هیککیله : « بس سوناگیلین، یاورگیلین، باهادورگیلین اؤمرو نیه اوزانمادی، آنا؟!..»- دئیه سوروشاردی. چیچکلردن ده گؤزل چیچک آنا توتولار، بوغولار، دانیشا بیلمزدی. هان‌دان-هانا اؤزونه گلیب : « بو آیری شئی‌دیر، اوغول! دئمه‌لی، دانیشمالی درد دئییل. هله سن اوشاق‌سان، اوریین بو آغری -آجییا دؤزمز، چیینلرین بو درده تابلاماز. اونسوز دا، من دئسه‌م ده، آنلامایاجاق‌سان، هله اوشاق‌سان، آنجاق واخت گله‌جک، هر شئیی، هر شئیی اؤزون باشا دوشه‌جک‌سن!..»- دئیردی چیچک آنا. آنا حاق‌لی ایدی. او یاش‌دا مورادگیل هله اوشاق ایدی. چوخ شئیی آنلامیردیلار. آنجاق سونانین، یاورین، باهادورون بوش قالمیش ایستولونون اوستونه آغلایا-آغلایا، سیزلایا-سیزلایا تر چیچکلر دوزن‌ده دونیا بوتون دردلری ایله باشلارینا دولاناردی. اوشاق اولسالار دا، هر گون مکتبه بیر درد گتیریب، بیر آغری آپاریردیلار. دردله، آغری-آجییلا قول-بویون یاشاییردیلار. درد ان بؤیوک مکتبدیر، دئییردیلر. مورادگیل هر گون، اوشاق اولسالار دا، او درد مکتبینی کئچیردیلر. دردله بؤیویور، دردله نفس آلیردیلار.\nمورادلا گلن صمد ده حرب‌چی ایدی. او دا بو کندده دوغولموش‌دو. آنجاق سوسور، سوسوردو. بورا آرتیق اونون اوچون سؤزون بیتدیی یئر ایدی. دوشمنلر مورادین آتاسینین اؤلدورولمه‌سین‌دن بیر هفته سونرا اونلارین دا عائله‌سینی محو ائتمیش‌دیلر. او، همین گون قونشو کن‌ده، خاور ننسیگیله گئتمیش‌دی. گئج اولدوغون‌دان ننه‌سی ساخلامیش، صاباح گئدرسن دئمیش‌دی. ائوده ده بونو بیلدیکلرین‌دن ناراحات دا دئییل‌دیلر. صاباح گلن‌ده ایسه علی اوزون‌ده قالمیش‌دی. ائرمنیلر کؤنول‌لو فعاللاری ایزلییر، بیر-بیر آرادان گؤتوروردولر. صمدین آتاسی دا فعاللاردان ایدی. ائولرینی نئجه پارتلاتمیش‌دیلارسا، ائودن بیر دنه ده اله کئچمه‌لی شئی چیخمامیش‌دی. یئددی نفرلیک عائله‌دن آلتی‌سی محو اولموش‌دو. گؤرونور، صمدین قیسمتینه هله یاشاماق، حرب‌چی اولماق و بو قصاصی آلماق یازیلمیش‌دی.\nگوندوزو کدرلی، گئجه‌سی اویغوسوز، ویرانه کنددن سو آنباری چوخ اوزاق دئییل‌دی. بیرباشا گئتمک اولمازدی. بو یولا چوخ جدی نظارت اولونوردو. ائرمنیلر اوچ یئرده یوخلاما-نظارت منطقه‌سی قویموش‌دولار. بیر آز چتین، اوزاق دوش‌سه ده مئشنین ایچی ایله گئتملی‌دیلر. هر ایکی‌سی ائرمنی دیلینی یاخشی بیلیر، هله اوشاق‌لیق‌دان لهجه‌سینه قدر گؤتورموش‌دولر. کندین او باشین‌دا ائرمنیلر اولوردو. اوشاقلاری دا بیر مکتبه گئدیر، بیر یئرده اویناییردی. آنجاق ائله بیل بیردن-بیره کن‌ده بلا گل‌دی. اوزلری دؤن‌دو ائرمنیلرین، قاباقجادان نیی‌سه بیلیرلرمیش کیمی، اون بئش‌دن چوخ ائرمنی عائله‌لرینی باشقا یئره کؤچوروب، ائولرینه ده گئجیکن اود ووردولار. گوناهی یازیق گوناه‌سیزلارین اوستونه ییخ‌دیلار. بو، لاپ «یوخاری‌دان» آتیلمیش چامور ایدی، «ساریقولاقلار»این الیله حیاتا کئچیریلمیش‌دی. ائله بیل کینو چکیر، اینسانلارین آغری-آجیسییلا اویناییر، دونیا نه رنگ‌ده‌دیر، بیلمک ایستییردیلر. دونن چؤرک کسنلر، بوگون دوشمن کسیلیردیلر.\nچوخ دایانمادیلار. داها دایانمالی کیملری، گؤزله‌مه‌لی نلری وار ایدی کی؟! تکجه اؤت‌نلردن قالما اویالانمیش خاطره‌لری وار ایدی کی، اونلاری دا سینه‌لرینه سیخیب پاییز گئجه‌سینین چیسکینینه بورونه-بورونه چانتالارتینی چیینلرینه آتیب: « های‌دی!.. گئتدیک!.. یول‌چو یول‌دا گرک!..»- دئدیلر. مئشه‌یه گیردیلر. مئشه قارانلیق، واهیمه‌لی گؤرونوردو. کولک بوداقلاری ییرغالاییر، سارالمیش یارپاقلار قوجاق-قوجاق تؤکولوردو. آیاقلار آلتین‌دا اوینایان، خیشیل‌دایان خزللر گئجنین شئهینه بورونوب سویوقلوق و قریبه، مو‌ممالی بیر اووقات یارادیردی. ایرلیلدیکجه مئشه بیتیب توکنمیر، آغاج-آغاج، کول-کول بیر-بیرینین اللرین‌دن توتوب اوزانیردی. گاه دره‌یه ائنیر، آغ، کؤپوک‌لو سولاری شیریل‌دایان نانه‌لی، یارپیزلی بولاقلارین باشین‌دا بیر هووور دایانیر، نفس آلیر، اللری دون‌دوران سولاری اوووجلاییب ایچیر، اوز-گؤزونه، بویون-بوغازینا اللرینی سورتوب یوخوسوزلوغو، ناراحات‌لیغی اونوتدوروردولار. گاه مئشه‌یه دومان گلیر، گاه دا کولکلر آغزین‌دا سییریلیب گئدیردی. آرابیر اوزاق‌دا ایلدیریم چاخیر، گؤی گورولداییردی. دلیسوو شیمشیین آغاج کؤکلرینه بنزه‌ین اللری سمانین یاخاسین‌دا اوزاندیقجا آنی‌دن گوج‌لو ایشیق پارلاییر، مئشه‌لیک مرمی قورخوسون‌دان سنگره سیغینان عسگرلر کیمی گؤرونوردو. مورادگیل یاخشی اؤیرنمیش‌دیلر، بیلیردیلر کی، اورتا یوخلاما- نظارت منطقه‌سی هلقنین او قدر ده گوج‌لو اولمایان ضعیف نقطه‌سی‌دیر. پوست دییشمه زامانی ایگیرمی-ایگیرمی بئش دقیقه یولا نظارت زیفلییر، بلکه ده، هارداسا ایتیردی. بو واختین بیرجه دقیقه‌سی بس ایدی کی، مورادگیل یولون او اوزونه اؤته بیل‌سینلر. هله واختا وار ایدی. چانتالارینی یئره قویوب نفسلرینی دردیلر. صمد چانتاسین‌دان بیر تیکه چؤرک گؤتوروب بؤله‌رک مورادا دا وئردی. چؤرک ائله شیرین گل‌دی کی، ائله بیل هئچ بئله دادلی چؤرک یئممیش‌دیلر. آخی وطن چؤریی ایدی. گؤتورودوکلری بولاق سویون‌دان دا بیر-ایکی قورتوم ایچدیلر. مورادگیل یوخلاما-نظارت منطقه‌سین‌دن بیر آز آرالی ایدیلر. سحره دوغرو هاوا سویودوغون‌دان ایکی نظارت‌چی-علی سلاح‌لی عسگر اوجاق چاتیب اطرافینا آتیلمیش داشین اوستون‌ده اوتورموش‌دولار. اؤز دیللرین‌ده نیی‌سه اویودوب تؤکوردولر. صمد هؤوسه‌له‌سینی باسا بیلمه‌دی: « بلکه، واختی ایتیرمه‌دن آرادان گؤتورک!..»-دئدی. موراد اعتراض ائتدی. « یووخ، دوشمنی آییلتما، سس-کوی دوشر. پلانیمیز دا پوزولار...»- پیچیل‌دادی. کول-کوسون بؤیرونه قیسیلا-قیسیلا ائرمنیلرین صحبتینین ماراغی ایله سسین ائشی‌دیله بیلجیی مسافه‌یه قدر یاخینلاش‌دی.\n-آرا، آخبئر، گؤزونو دؤرد آچ. بو تورکلر کی، وار هاا... لازیم گلن‌ده لاپ ایننین ده گؤزون‌دن کئچیب گلیرلر. کؤپی اوشاغی قورخو نه اولدوغونو دا بیلمیرلر.\n-بس دئییردین، آی آکوپ، اونلارین ایچین‌ده ده بیزیم آدام وار، هه؟! بس اوندا ندن قورخورسان؟ باجین اوشاقلاری دئییل؟! نئجه اولسا، داییلارینی کی، آتمایاجاقلار. لازیم اولسا، لاپ دیشلرینی قوردالاسالار دا خبریمیز اولاجاق.\n-ائل‌دیر، آی آخبئر! ساغ اولسونلار، باجیم کارینا اونلاری یاخشی تربییه ائدیب. آتاسینین بویونو یئره سوخوم، او بؤیوکلوک‌ده وظیفنی اونا اعتبار ائدیبلر، هئچ اوشاقلارینین تربییه‌سین‌دن خبری اولوب؟! اونونکی آنجاق اوغورلاماق، ایچمک، بیر ده قادینلارلا کئف چکمک‌دیر. کارینا دا اونون یاخشی جانینی آلیب، سوروجوسویله او سؤز... آرا، سوروجوسو ده ب��زلردن‌دی. آدی هووانئس اولوب، دییشدیریب ائل‌ییبلر هیدایت. اوشاق واختی توغدا بؤیویوب. تورکلرین ایچین‌ده. اونلارین موردار دیلینی ائله اؤیرنیب، دانیشان‌دا هئچ دئمزسن بو ائرمنی‌دیر. بیر آز دا گؤزل‌دی، شکیل‌لی‌دی کؤپی اوغلو. بیزیم کیمی بوینو یوغون، کون‌ده سیفت دئییل. نه بیلمک اولار، آناسی دا بلکه... هه، تورکلرین آراسین‌دا یاشاییبلار آخی؟! آرا، بو تورک کیشیلرینین ده بیر بوش داماری وار. بیزیم آخچیلری گؤرن کیمی اریییب گئدیرلر. من دئییرم، هئچ محاربه ده ائل‌مه‌یه دیمزدی. بیر سورو آخچیلریمیزله اونلاری ایپ کیمی اییریب بارماغیمیزا دولایاردیق. کارینا کیمی!.. کارینا دا آناسینا اوخشاییب. کؤپک قیزی حقیقتن گؤزل‌دیر، آنجاق گؤزو دویمور هاا، ائله اوندا، بون‌دادیر. اری اوغرشی یاخشی دولاییر، تئز-تئز بیزه ده پول گؤندریر. سئوان‌دا اونون پولونا یاخشی بیر اوتئل آچمیشیق. اوتئل دئییرم ائی سنه! نیی یوخ‌دور کی؟! قوش سودونه قدر هر شئی تاپیلار اوردا. کارینانین اری اؤت‌ن آی گلمیش‌دی. کونفرانس آدییلا. گویا، اوغرش دؤولت تدبیرینه گلیب. آنجاق نه تدبیر. بیزیم قهبه‌لرنن کئف چکیب گئت‌دی. پیس-پیس تئلئویزورا چیخیب یالان‌دان موصاحیبه ده وئردی. گویا دوستلوق‌دان اؤترو اؤلوب گئدیریک. آرا، آخبئر، بو تورکلر کی، وار هاا، بونلارین کؤکونو کسمسک، یاشاماق دا بیزه حرام‌دیر. نیه اونلارین هر شئیی اولور، بیزیم ایسه یوخ! بیزی آنالار آری دوغوب، آریلر ده الباخان اولار؟! اونون-بونون فئلینه آلدانیب، کؤلگه‌سینه سیغینار؟\n-بس نئیلیک، آکوپ، بئله یاشاماق‌می اولار؟ هر گون قورخو ایچیندییک. سحری بوش اومیدنن آچیب، آخشامی دا مین درد، قورخو ایله یولا سالیریق. آخی، دئییرلر، بیزیم اوردوموز وار، هانی او اوردو کی، یاشیمیزین بو چاغین‌دا عسگر فورماسی گئییب، الیمیزده آوتومات سلاح، سحری دیری گؤزله آچیریق.\n-بیز ترزینین پرسنگیگیک، آخبئر. اوریینی بوز کیمی ساخلا. یاتساق دا، داییمیز اویاق‌دیر، یاتماییب. حقیقتن ائله آیی‌دیر کی، آیی. بؤیوک اویونون ایچینه دوشموشوک، بو اویونو اوینامالیییق. داوا سنین، یا منیم داوام دئییل. داوا بؤیوک ادعاچیلارین داواسی‌دیر. کوکلا تئاترین‌دا ایپی اللرینه ییغیب، کوکلالاری اوینادانلاری گؤروب‌سن‌می؟! باخ، بیز همین وزیتدییک. کوکلا کیمی بیزی ده اوینادیرلار. ائله بیلیرسن بو تورپاقلاری بیزه وئره‌جکلر؟! یوخ، تورک وئریرم دئسه ده، وئرمه‌یه‌جکلر. خیردا بالیقلار بؤیوکلره یئم‌دیر. دونیا بینا اولان‌دان ائله بئله‌جه گلیب گئدیر. تاریخه باخ، اویونلارلا دولودور. بوردا قان آخمالی‌دیر، بؤیوک قان!.. دونیا قانا سوساییب.\nموراد هیرسین‌دن اؤزونو ساخلایا بیلمه‌دی. دوداغینین آلتین‌دا: « ابله اوشاغی، ابله!..»- دئدی. اللری اسدی. بارماغینی ساغ بؤیرون‌ده‌کی تاپانچاسینین تتیینین اوستونه قوی‌دو. سونرا آنی اولاراق، یوخودایمیش کیمی آییل‌دی:- بو، بؤیوک اویون‌دورسا، بس اوندا او اویونا نیه گئدیرسینیز؟ سیزین ایچینیزده بیر آغیللینیز، دوشوننینیز یوخ‌دورمو؟! بؤیوک قان دئییرسینیز، ائله او قان‌دا سیز بوغولاجاقسینیز!..\nاوزاق‌دان ماشینین ایشیقلاری قورد گؤزلری کیمی پارلادی. نؤوبه دییشیله‌جک‌دی. بو واخت باشقا ماشین بورا گله بیلمزدی. بیر آنین ایچین‌ده آکوپلا آخبئر سئوینجدن ال-آیاغا دوش‌دولر. قیشقیریشیب: « آرا، بو نه گون‌دور بیز دوشموشوک. سالایلا یوز-یوز ووراریق، جانیمیز بیر آز قیزار!..»- دئدیلر. ماشین دایانان کیمی هامی‌سی چادیرا دولوش‌دولار. سس-کویلری بیر-بیرینه قاریش‌دی. ماهنی دا اوخودولار، سونرا اونلاردان بیری (یقین کی، نؤوبنی دییش‌دیرن کومان‌دیر ایدی) چادیرین قاپی‌سی آغزینا چیخیب آوتوماتین داراغینی بوش هاوایا بوشال‌داراق، هیرسله-هیککیله تورکلرین اونوانینا دا چوخ آغیر سؤیوشلر یاغدیردی. گؤرونور، ایچیب « کیشیلشمیش‌دیلر». صمد چانتاسینی قوردالاییب، قومبارا چیخارماق ایسته‌دی. موراد روتبه‌جه اوندان بؤیوک اولدوغو اوچون چیمخیریب : « اولماز! پلانیمیزی پوزارسینیز!..»-دئدی. بیر آز گؤزله‌مک، صبرلی اولماق لازیم ایدی. چادیردا یئنه قارا-قیشقیریق قوپاجاق، بیر-بیرینی سؤیه‌جک، باشلاری اؤزلرینه قاریشاجاق‌دی. سونرا چادیردان بیر ساعتا قدر هئچ کیم چیخمایاجاق‌دی. اوندا راحتجا یولو کئچیب کؤرپونو آدلاماقلا مئشه‌یه گیرمک اولاجاق‌دی. بیله-بیله پوستو بوردا قورموش‌دولار کی، باشقا یئرده اوچوروم، قایالیق اولدوغون‌دان، کئچیلمزلیک اوجباتین‌دان کیم‌سه جهد ائد‌جک‌دی‌سه، موطلق گلیب بوردان کئچمه‌لی اولاجاق‌دی.\nمورادگیل گؤزلدیین‌دن ده تئز یولو کئچ‌دیلر. مئشه‌یه گیردیلر. سویوق، سرسری کولکلر بوداقلاری اوینادیر، مئشه اوغولداییر، یارپاقلار اوووج-اوووج، الچیم-الچیم تؤکولوردو. قیریلیب-تؤکولموش قورو بوداقلار، بیر-بیرینه گئییشمیش آغاج کؤکلری ال-آیاقلارینا دولاشیر، بؤیورتیکان کوللاری اوست-باشلارینی دیدیردی. تئز-تئز ایلدیریم چاخیر، برک قورولتو داغلارا-داشلارا چیرپیلیب عکس-سدا وئریردی. هاوادان یاغیش قوخوسو گلیردی. سو آنبارینا چاتماغا آزاجیق قالمیش، یئنه یئری- گؤیو تیتره‌دن شیمشک چاخ‌دی. سانکی گؤی قوببه‌سین‌دن قوپوب یئره دوش‌دو. یاغیشین گؤزو آچیل‌دی، نه آچیل‌دی. الله، الله، بو نه یاغیش‌دی، بئله یاغیش‌می اولاردی؟! هله ایندییه قدر بئله یاغیش گؤرممیش‌دیلر. ائله بیل چای ایدی، آخیردی، بیر آز دا کئچ‌سه، عالمی یویوب آپاراجاق‌دی. کیم بیلیر، بلکه طبیعت اینسانلارین الیله قوپاجاق بؤیوک فلاکته اعتراضینی، غضبینی بیل‌دیریردی. بیر کوغوشا سیغین‌دیلار- قوجا بیر پالید آغاجینین کوغوشونا!\n-ایلاهی، گردیشه، گئدیشه بیر باخ! اوندا دا بو کوغوشا سیغینمیشدیق. خوش گونلریمیز ایدی. ائهه!.. هانی، هانی او گونلریمیز؟! شیرین بیر خیال اولسا دا، کاش بیر آنلیغا او گونلره قایی‌دا بیلیدیک. –موراد درین‌دن بیر آه چکیب آغرییلا، یانغییلا اؤت‌نلری خاتیرلادی. هزین، کؤورک خاطره‌لر اوریینی جیرماقلادی. آتاسینین اونو بالیق توتماغا آپاردیغی گون یادینا دوش‌دو. یاز واختی ایدی. نئجه دئیرلر، طبیعتین اوغلان چاغی ایدی. گول گولو چاغیریردی، بولبول بولبولو. یاشیل‌لیق عالمی باشینا گؤتورموش‌دو. قول‌لو-بوداق‌لی آغاجلارین سویا دوشموش عکسی گونشین قیزی‌لی شفقلری آلتین‌دا برق ووروردو. لاله‌لر یاناقلارینی قیزاردیب طبیعته ناز ساتیردی. شوشانین یاراشیغی، تک-تک گؤیرن خاری بولبول ده، ائله بیل کی، قنیرسیز گؤزل‌لییه وورولوب، گؤزللیین آیاغینا گلمیش‌دی. – اللهیم، ساکیت‌لیک ایچین‌ده دونیا نئجه ده گؤزل، جازیبدار گؤرونوردو.\n– موراد اوزاق ایللرین خاطره‌لر ایشیغینا بورونوب یئنه پیچیلتییلا صمده دئدی: - او قوشقولو موتوسیکلئتله گلمیشدیک یادین‌دا قالمیش اولار. یاخشی یئمک ده گؤتورموشدوک. قارغیلاری ساحله برکیدیب، قارماقلاری سویا آتمیشدیق. گؤز یاشی کیمی دوپ‌دورو، تمیز، گؤمگؤی سولارا. آتام منی سال داشین اوستون‌ده ایلشدیریب: « احتیاط‌لی اول، سویا دوشمه‌یه‌سن هاا!..» – تاپشیردی. سویون دیبی گؤرون‌سه ده، ائله ده دایاز دئییل‌دی. دورو اولدوغون‌دان درینلیک ده نظره چارپمیر، یاشیل آغاجلارین کؤلگه‌سی تیتره‌ین سولارین قیرچین لپه‌لرینه قوشولوب آستا-آستا آتیلیب-دوشدوکجه، درینلیک ده اریییب یوخا چیخیردی. بئش تیلوودان اوچونه ده عینی واخت‌دا بالیق دوشموش‌دو. آتام ایکی‌سینی علین‌ده توتوب بیرگه ایداره ائدیر، دستیی فیرلاتماقلا ایپی ییغیب ساحله چکیردی. من ایسه چوخ چتینلیک چکیردیم. بالیق چیرپینیر، قارغینی سینه‌مه سیخ‌سام دا، ساخلایا بیلمیر، منی سویا ساری دارتیردی. آتام واختین‌دا کمکه گلمسی‌دی، یقین کی، سویا سالاجاق‌دی. حقیقتن بؤیوک بالیق ایدی. اونا قدر من بئله جانلی، بؤیوک بالیق گؤرممیشدیم. آتامین اهوالی دورولموش‌دو. هله اوسته‌لیک دوداغینین آلتین‌دا ان چوخ سئودیی قدیرین « سونا بولبوللر»اینی میزیل‌داییب اوخویوردو. آخی قاراباغ‌لی اولاسان اوخومایاسان، بو هاردا گؤرونوب کی؟! او هاوا، سو، تورپاق ایدی اوخودان. سانکی قاراباغ‌لی دونیایا گلن‌ده، اونلاری تانری بیر موغام اوسته کؤکله‌ییب، بیر ماهنی، بیر سورود قانادین‌دا دونیایا گتیریردی.\nگلمییمیزله بو تئزلیک‌ده بئله بالیق توتاجاغیمیزا اینانمیردی آتام. سؤز وئرمیش‌دی کی، بالیق کابابی وئره‌جک، ایکیمیز اوچون کیچیک قازانچادا یاخشیجا بیر بالیق شورباسی دا بیشیره‌جک‌دی. بالیق بیشیرمیی اوروسیت‌ده عسگرلیک‌ده اؤیرنمیش‌دی آتام.\nاو گون بخت یامان اوزوموزه گول‌دو. او قدر بالیق توتدوق کی، قونشوموز تاوات خالایا، موسا کیشییه ده پای وئرمیی اونوتمادیق. من گؤلون کنارین‌دان چیلچیرپی ییغدیم، آتام هوسله، سلیقیله بالیغی تمیزله‌ییب، چوبوق شیش‌ده کاباب چک‌دی. چوخ دادلی و دادی دا هئچ واخت داماغیم‌دان گئتمه‌ین بالیق شورباسی بیشیردی. ادوییالی، گؤی-گؤیرتی‌لی بالیق شورباسی. نارشراب، سبزه، آنامین ائوده قیش آزوقه‌سی اوچون هازیرلادیغی مئیوه شیره‌سی، سیرکه‌لی توتما- هفتبئجر ده گتیرمیش‌دی. هله سامووار دا اودلاییب، سامووار چایی دا ایچمیی اونوتمامیشدیق. آتام بیر سوفره آچمیش‌دی کی، هئچ گؤزومون قاباغین‌دان گئتمیر. تانری‌دان تالئییمیزه نورلو بیر گون دوشموش‌دو. آتالی گونلریمین ان خوش گونو. حیاتین قریبه گردیشی وار. چوخ واخت خوشبخت‌لیکله یانبایان یاشاییرسان، آنجاق بزن اونو گؤرمورسن. گؤرمک ایستدیین سن‌دن اوزاقلاشان‌دا، سونرا او اوزاقلیغین حسرت دومانین‌دا بوغولورسان. علین یئتمیر، اونون چاتمیر. سون‌سوز خیاللارین، اومیدلرین دولدوردوغو دونیا ایچین‌ده‌کی بوش‌لوغو دول‌دورا بیلمیر. او بوشلوق بزن سنین اؤزونو ده اودور. هیسسلرین، دویغولارین اسیری اولورسان.\nیاغیش سنگی‌سه ده، آرا-سیرا شیمشک چاخیر، چیلپاق آغاجلار سانکی بو ناگاهانی گورولتودان قورخورلارمیش کیمی بیر-بیرینه قیسیلیردیلار. کوغوش‌دا اوتورماق‌دان یورولموش «قوناقلار» اطرافی دینشه‌ییب چانتالارینی گؤتوردولر. نیزاملادیقلاری بئش یئرده پارتلاییجیلاری یئرلشدیریب، تهلوکه‌یه دوشمه‌دن اوزاقلاشاجاقلاری واختی دا نظره آلماقلا، ساعت مئخانیزملرینی ایشه سال‌دیلار. چوخ گوج‌لو پارتلاییجیلار ایدی. مقصدلرینه نایل اولماغا ائله بیری بس ائده بیلردی. قالانلاری دیل‌سیز-آغیزسیز تورپاقلارین آغری‌سینا، ویرانه قالمیش یوردلارین آجی‌سینا، یاراسینا ملهه‌م اولمالی ایدی.\nواخت اریییب گئدیردی. دایانماق اولمازدی. اونلار ایرلیلدیکجه، تهلوکه ده زهرلی نفسیله آرخالارینجا ایلان کیمی سورونوردو. یوخلاما- نظارت منطقه‌سینه چاتان‌دا چادیردان هله ده کئفلنمیش ائرمنیلرین سسی-کویو گلیردی. کیمی‌سی قیشقیریر، کیمی‌سی اوخویور، کیمی‌سی ده تورکلری سؤیمکله، ایچری‌ده‌کیلره اؤزونو گؤسترمک ایستییردی. اونلارین سسلری آیدیجا ائشیدیلیردی. یاغیش چادیری دؤیجلییر، ییغیلمیش سولارین قاپینین بؤیرون‌دن شیریلتییلا تؤکولدویو ائلئکرتریک لامپاسینین ایشیغین‌دا آیدینجا گؤرونوردو. مورادلا صمد مؤهکه‌م ایسلان‌سالار دا، جانلارین‌دا ایستی‌لیک، راحت‌لیق هیسس ائدیردیلر. مخوی پلان ایتکی‌سیز حیاتا کئچیریلمیش‌دی. یولو راحتجا کئچیب گئده بیلردیلر. آنجاق موراد صمدین ایچین‌دن کئچنلری یاخشی باشا دوشدویون‌دن بو دفعه اونو ساکیتلش‌دیرمه‌دی. علینی چینینه قویوب: - هه، جانیم، ایندی سؤز سنین‌دیر!..- دئدی. – تانری کمکین اولسون. اوریین نه دئییرسه، قوی ائله ده اولسون. دوشمن جزاسیز قالمامالی‌دیر. جزاسیز دوشمن قودوز ایتدن ده بئتردیر...\nصمد ساغ علینی گیجگاهینا طرف آپارماقلا امری باشا دوشدویونو تصدیقله‌یه‌رک: - اولدو، جناب پولکوونیک! –دئدی. چادیرین آرخا طرفین‌ده‌کی کوللوق‌دان کئچه‌رک ساکیتجه ماشینا یاخینلاش‌دی. ماشین‌دا کیمین‌سه اولمادیغینا آرخایینلاشیب، اونون بؤیرونه قیسیلماقلا ایکی ال قومباراسینی آرد-آردا چادیرین قاپی‌سینا توللادی. توز-تورپاق گؤیه سوورول‌دو. آوتوماتی ایشه سالیب بوتؤو خزینه‌سینی اوچوب-داغیلمیش چادیرین اوستونه یاغدیردی. موراد اونا یاخینلاشیب ساکیتلش‌دیرمک ایسته‌دی. صمد ایسه بیر آز دا قزبلنیب: - سیزین وار- یوخونوزو... فایشه اوشاقلاری!!!.. – قیشقیرا-قیشقیرا، ایکینجی خزیننی ده سونا قدر بوشالتماق ایسته‌دی. موراد آوتوماتی صمدین علین‌دن آلیب اونو گوجله ساکیتلشدیردی. صمد دیزی اوسته یئره چؤکوب اللریله اوزونو اؤرت‌دو. آجی بیر فریادلا، هؤنکورتو ایله آغلادی. – آخی نیه، نیه بئله اولمالی‌دیر؟! –دئدی. – نیه اینسان قانا سوسامالی‌دیر؟ نیه خبیس، پیس نیتی ایله جننتی جهنمه دؤندرمه‌لی‌دیر؟ مگر اللهین وئردیی بیر اؤمرو ساکیت یاشاماق گوناه اولاردی‌می؟..\nموراد صمدین هیه‌جان‌دان، غضبدن علی-آیاغینین اسدیینی گؤروب، اؤزو سوکانین آرخاسینا کئچ‌دی. ماشینین سرعتینی آرتیریب، ویرانه قالمیش کندلرینه طرف سوردولر.\nمورادین آناسی چیچک خانی‌می دوغما یئرلرین خیففتی ایچری‌دن سیندیرمیش‌دی. یئدیی- ایچدیی، یاشادیغی هر گون حرام گلیردی اونا. دؤزه بیلمیردی یورد ایتکی‌سینه، یورد آغری‌سینا. اوزو گولمور، عینی آچیلمیردی. دوست-تانیش ایچین‌ده تک- تنهای‌دی ائله بیل. هئچ نه گؤزونه گؤرونمور، هئچ نیه ده محل سالیب ایچینی اووون‌دورا بیلمیردی. حیط‌ده، توت آغاجینین یانین‌دا آل-قان ایچین‌ده چابالایان، چیرپینان ارینین: « یوردسوز اولانین خوشبخت‌لیگی اولماز. هئچ واخت یوردو آتیب گئتمیین، یورد بوش قالان‌دا دوشمنلر آیاق آچار اوستوموزه!..» سؤزلری قولاغین‌دا سس‌لنیر، او آن هئچ واخت گؤزلری اؤنون‌دن چکیلمیردی. نئچه کره اؤلمک ایستییردی، اؤله بیلمیردی. وسیت ائتمیش‌دی، منی کندیمیزین قبیرستانلیغین‌دا، اریمین، دده- بابالاریمین مزارلارینین یانین‌دا دفن ائدرسینیز. او تورپاق‌دا دوغولموشام، او تورپاغا دا قویون منی. بو گون کمکیم چاتماسا دا، باری هاچان‌سا بیر گون داشا دؤنوب دوشمنه آتیلارام.\nگؤزلری هئی یول چکیردی چیچک خانیمین. هر گون شام کیمی اریگیر، هر گون اوزولوردو چیچک خانیم. اؤلوم آیاغین‌دا چیرپینیر، ازرایله جان وئرمک ایسته‌میردی. ارینین شکلینی سینه‌سینه قویان‌دا بیر آز آرام‌لیق تاپ‌دی. دوداغین‌دا آجی تبسسومله بو دونیانی ترک ائتدی. موراد بونلاری خاتیرلایا- خاطیرلایا گؤز یاشلاری ایچین‌ده حیط‌دن، توت آغاجینین آلتین‌دان بیر اوووج تورپاق گؤتوردو. آناسینین مزارینا سپمک اوچون. سونرا کند قبیرستانلیغینا گئت‌دی. گؤزلرینه اینانمادی. وحشیلیین ده بیر حدی-هودودو وار، داها بو بؤیوکلوک‌ده ده وحشی‌لیک اولا بیلمزدی. اونلار- ایکیایاق‌لی هشاراتلار نینکی دیریلر، اؤلولرله ده دوشمن‌چی‌لیک ائدیردیلر. باش داشلارینی، سینه داشلارینی سیندیریب اوووم-اوووم ائتمیش‌دیلر. بونلاری گؤرمه‌یه، دؤزمه‌یه اورک لازیم ایدی. ائیبی یوخ، دوشمنین ائلدیکلرینی مین قاتییلا اؤزونه ده قایتاراجاق‌دیلار. هر شئیین واختی، زامانی وار. تاریخ چوخ آرخالی دوشمنلر گؤروب، چوخلارینی دا آرخاسیز، مغلوب یولا سالیب. موراد چتینلیکله آتاسینین قبرینی تاپیب اوردان دا بیر اوویج تورپاق گؤتوردو. بو دونیادان سینه‌سی یارالی گئدن آناسینین قبرینه سپه‌جک‌دی. تورپاق دا بیر روح ایدی. روحلار روحلارا قاریش‌سین دئیه. قبیرستانلیغی اوزونتو ایچین‌ده دولاشان صمد اللرینی مورادین چیینلرینه قویوب واختین آزالدیغینی یادینا سال‌دی. مورادین ائله بیل یادین‌دان چیخمیش‌دی. صمدین اونون چیینلرینه توخونماسی اونون آییلماسینا، اؤزونو اله آلماسینا کؤمک ائتدی. چوخ لنگیمک اولمازدی. بیر آزدان سو هر شئیی یویوب آپاراجاق، قارشی‌سینا چیخان نه وارسا، سینه‌سینه سیخیب چؤر-چؤپ کیمی اویناداجاق‌دی.\nاوزاق‌دا برک گورولتو قوپ‌دو. یئر تیتره‌دی. گوج‌لو آلوو پارلادی.\n-واخت‌دیر، موراد، تئز اول، داها لنگیمک اولماز!.. – دئیه صمد مورادی تلسدیردی. درنی کئچیب چاپیق قایا طرف‌دن داغا دیرماش‌دیلار. بیلیردیلر کی، او یوکسک‌لیک‌ده سئل اونلاری یاخالایا بیلمه‌یه‌جک، فلاکت یان اؤت‌جک‌دی.\nسویون شیریلتی‌سی، گتیردیی گوج‌لو کولک آخینی هیسس اولونوردو. دوشمنین واهیمه ایچری‌سین‌ده قاچیشی، هارای-هشیری، مال-قارانین بؤیورتوسو، ایتلرین اولاشماسی چوخ قورخونج و دهشت‌لی بیر منزره یاراتمیش‌دی. اینسان اولان بن‌ده بیر آنین ایچری‌سین‌ده هر شئیین آلت-اوست اولدوغونا اینانا بیلمیردی. بو، طبیعی فلاکت دئییل‌دی. بو، حاقی، عدالتی پوزولموش اینسانلارین وولکان کیمی پوسکورن غضبی، نیفرتی ایدی!.. قیامته قالمایان قصاصین کؤپوک‌لو سولاردا آخیب گئدن حسرتی، نیسگی‌لی، عالمی یاخیب-یان‌دیران اودو، آلووو ایدی!..","num_words":7015,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":138344.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ورزیقان ایران شهرلرین‌دن بیری‌دیر کی شرقی آذربایجان اوستانین‌دا یئرلشیب‌دیر و ورزیقان بؤلگه‌سینین مرکزی‌دیر. ��و شهرین جمعیتی ۵٬۳۸۵ نفردیر کی بو باخیم‌دان اوستانین ۳۹ اونجو شهری سایاگلیر.\nورزیقان وجه تسمیه سی\nدَییشدیر\nبو کلمه بارسقان سؤزونون فونوتیک دگیشمه سیندن عمله گلن بیر سؤزدور. بارس قدیم تورکجه ده یانی پلنگ قان مکان اسمی دوزلدن بیر اک دیر تورکجه ده \"ب\" حرفی \"و\" سسی ینه دگیشه بیلر اؤرنک :باسمنجی تبریزده واسمینج دئییرلر \"س\" ده \"ز\" سسی وئره بیلر.اؤرنک سهراب دئییلیر زوهراب دیوان الغات الترک ده بارسیقان افراسیاب ین اوغلونون آدی کیمی گلمیش.","num_words":121,"character_repetition_ratio":0.015,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.017,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":417893.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو یازیدا IPA فونتیک نیشانلاری وار. دۆزگون رندر دستکلری اولماسا، مۆمکوندور یونیکود یئرینه سوال علامتی و یا آیری علامتلر گؤره‌سیز.\nسلونی دیلی (اینگیلیسی‌جه: Selonian language، آنادولو تورکجه‌سی: Selonian، فارسجا: زبان سلونی) هیند اوروپا دیللرینه باغلی بیر دیل‌دیر. لتونی و لیتوانی اؤلکه‌سینده دانیشیلیر.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سلونی_دیلی&oldid=635423»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nLanguages with Linglist code\nLanguages without Glottolog code\nLanguages without ISO 639-3 code but with Linguist List code\nLanguage articles with unreferenced extinction date\nدیللر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۸:۱۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":198,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":66721.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اهل حق یا یارسانلیک[۳] — 14-جو اسرین سونلارندا ایرانین غربیندا سلطان سهاق طرفیندن اساسی قویولموش بیر دین.[۴] اهل حق اردیجیللارینین عمومی سایینین ایراندا یارم ملیوندان بیر میلیونا قدر اولدوغو تخمین ائدلر.[۵] عراقداکی رقملر معلوم دئیل. دوامچیلار داها چوخ کوردلردیر.[۱] تورک و فارس و لور یارسانیلار دا موجوددور.[۱]\nاهل حق چیلار دئدیینا گورا بعضی انسانلار اونلاری آشاغلایاراق \"علی اللهی\" یا \"علی عبادت ادنلر\" آدلاندریرلار کی, اهل حق چیلار بونو انکار ائدر. بیر چوخ اهل حق چیلار ایرانن اسلام رژیمینین تزییقی سببندان اوز دینلارینین گزلادیرلار و اونلارن اهالیسینن دقیق ستاتیکاسی یوخدور.اونلارین مرکزی دینی کتابی 15-جی عصردا یازیلمش و سلطان سهاقن تعلیملارنا اساسلانان «کلام سرنجام» آدلانیر.[۶]\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ Hamzeh'ee (1990), p. 39.\n^ Encyclopedia of the Modern Middle East and North Africa (Detroit: Thomson Gale, 2004) p. 82\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ \"'If we stay a secret, there will be a genocide'\". BBC News. https:\/\/www.bbc.com\/news\/av\/world-middle-east-48301954. قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «BBC» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است\n^ Elahi, Bahram (1987). The path of perfection, the spiritual teachings of Master Nur Ali Elahi. آی‌اس‌بی‌ان 0-7126-0200-3.\n^ Encyclopedia of the Modern Middle East and North Africa (Detroit: Thompson Gale, 2004) p. 82\n^ نگاهی به آئین یارسان یا اهل حق (November 27, 2011).\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اهل_حق&oldid=1545915»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقایناقلاما خطاسی اوْلان صفحه‌لر\nکورد دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۸ ژوئن ۲۰۲۳، ‏۱۸:۴۵ تاریخینده دَ��یشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":436,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.047,"special_characters_ratio":0.253,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":82259.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تورک دونیاسیندا یئددی یوز ایله یاخین بوندان اؤنجه، عاشیق پاشا، یونوس امره و آذربایجاندا ایسه آغ قویونلو- قارا قویونلو و آردینجا شاه ایسماییل ختایی دان بو اله عاشیق آدی ایله تانینمیش اینسانلاری نئجه دوشونوروک؟ بونلاری یالنیز چالیب- اوخویان، لیریک و حیماسی حئکایه‌لر سؤیله‌ین می تانیریق؟ اونلارین سؤزلرینده گئدن اخلاق، پئسیکولوژیک، دین- آیین یؤن(جهت)لرینه دیققت ائتمیشیک می؟\nآراشدیریجی‌لارین الده ائتدیکلرینه گؤره، اسکی دؤورلرده، قام – شامان اینانجلاری، اؤلکه‌میزده یاشایان اینسانلارین اینانجی‌ایدی. دین باشچیلاری اولان قاملار و شامانلار، موقدس قوپوزو دؤشلرینه آلیب، خالقین دویغو، دیلکلرینی شعره چکیب، اوخویاردیلار. اوسطوره‌لری، اوزاق کئچمیشده باش وئرمیش، افسانه‌لشمیش اولای(واقیعه)لاری جانلاندیراردیلار. او دین آداملاری، بیر سورج(روند، گئدیش) ده اؤز یئرلرینی اوزانلارا وئریرلر. اوزانلار، بیر باشا دؤشلرینده قوپوز، سینه دولو سؤز، اوزاق گؤرن، مصلحتچی، هابئله دین حاقدا بیلگین، اؤیود- خئییر دوعا وئرن، عادت- عنعنه لری بیلیب یئرینه یئتیرن و ائل آرا ان سایین(حؤرمتلی) اینساندیرلار. عاشیقلاردا اوزان‌لارین آردینجا گلیب، آیاقلارینی اوزانلارین آیاق یئرلرینه قویوب، زامان ایسته‌یی ایله ایره‌لی‌له‌ییب‌لر. عاشیقلارین ان یوکسک مقاما چاتانلاری، دده عونوانی آلمیشلار. آرتیق آراشدیریجی لارین چوخو اوزان لا ععاشیغی بیر گؤرورلر و قونشو تورک خالقلاریندا گئدن باخشی، یانشاق آدلاری ایله سینونیم(یاخین آنلاملی سؤزلر) سایا گتیریرلر.\nتورکلر ایسلام دینینی قبول ائتدیکدن سونرا، دین آداملاری، اسکی دینلرین، دیش دوروملارینی(ظاهیرلرینی) آرخادا قویوب، ایسلام بویاسینی توتسالاردا، آلیشدیقلاری، اسکی اینانجلارین تملینی (کؤکونو) یاشادیرلار. دده قورقوت کیتابی بو حاقدا دانیلماز بیر نومونه‌دیر. آرتیق شاه ایسماییل ختایی، قوربانی، خسته قاسیم، ساری عاشیق و بونلار کیمی عاشیقلارین اثرلرینده آرا- سیرا بو مسئله ایله توشلاشیریق. اؤرنک اولاراق دده قوربانی دئییر:\nوزیر سنی قارغاییرام،\nحاق دیله‌یین یئتیرمه‌سین!\nگؤیدن مین بیر بلا یاغسا،\nبیری سنی اؤتورمه‌سین!\nبو پارچایا باخاندا دده قوربانی‌نین قارغیشی، سئمانتیک(معنا تانیتیمی)باخیمدان، دده قورقوت کیتابیندا گئدن قارغیشلارلا یاناشا بیلیر. اؤرنک اولاراق:\nقازان آیدیر(دئدی): آغزین قوروسون، چوبان! دیلین چوروسون، چوبان! قادیر سنین آلنینا قادا یازسین، چوبان!\nقازان به‌ی بؤیله دئگچ(دئجک)، چوبان آیدر: نه قارقیرسان(قارغاییرسان) …\nایسلامدان سونرا اوزانلار روحانی کیمی آنجاق موسیقی آلتلریندن یارارلاناراق، شعر، داستان و کؤنول اوخشایان سسلری ایله ایسلام جارچیسی رولوندا دا تظاهور ائده بیلیرلر. اونلار، خالقین اینانجینا گؤره، آغام منه باده وئردی -دئیه، مولی علی(ع) نین الی��دن باده ایچمکلرینه اینانیرلار.اؤرنکلر:\nخسته قاسیم:\nخسته قاسیم دئییر: دست-ی دست اولدوم\nشاه الیندن باده ایچیب مست اولدوم…\nعاشیق قشم:\n… مؤولامین الیندن باده ایچمیشم.\n…رؤویاده درسیمی وئریبدی مؤولام\nایسلام دینینین اؤزل(اؤزونه عایید) روحانییتی فورمالاشدیقجا، عاشیقلار آرتیق، دینی مرجع کیمی یوخ، توی- دویون، ایلنجه(تفریح)، اینجه صنعت و یاشام چئوره سینده چئشیتلی قوشوق(پوئزییا- شعر)لارلا چیخیش ائدنلر کیمی گؤرونه بیلیرلر. یارامازلار و یارامازلیقلارلا دؤیوشورلر و بو یولدا، جانلاریندان دا مایا قویماغی لاییقینجه یئرینه یئتیریرلر. حتتا یئنی فورمالاشمیش روحانیلرین بیر سیراسی، آرا- سیرا عاشیقلارین، ساز (قوپوز)لارینی دا یاساقلاییرلار. آنجاق قوپوزو باجاریقلی اوزگونچو کیمی هردن سویون اوزونه چیخیب نفس آلماقلا یاشادان عاشیقلاردیر. بو عاشیقلارین ان گؤزل، آدلیم، اینسانلیق اؤزللیکلرینی داشییانلاردان بیری ده اولو عاشیق قشم جعفری اولموشدور. قشم دئییر:\nدوز گئتمیشم دینیم دئیه‌ن یوللاری\nیاندیرمازلار بو ساز توتان اللری\nقوپوز، ساز و…:\nعاشیقین ان تانینمیش گؤستریجیسی قوپوزدور. دئمک عاشیقی قوپوزسوز گؤسترمک اولماز. آراشدیریجیلارین باخیشینجا قوپوز نئچه مین ایللیک تاریخین یییه‌سیدیر. آنجاق داها یایغین گؤرونه‌رک، دده قورقوت کیتابیندا قوپوز آدی ایله توش گلیریک. دده قورقودون قوپوزو، آغاج، سولئیی قاباق، دوه بؤیره‌یینین دریسی و آت قویروغونون تئللریندن دوزلمیشدیر. “آقایار شوکوروف”–ون باخیشیجا سایدیغیمیز عونصورلرین میتولوژی باخیمدان آچیقلامالارینین ماراقلی یئری واردیر. آنجاق قوپوز سؤزجویو، ائتیمولوژی آچیدان:\nقوپوز = قو + پوز\nقو(سس) – قولاق، اؤرنک: قو ورورسان قولاق توتولور.(منجه فارسجا “گوش” سؤزجویوده، قولاق لا اورتاق کؤک داشیییر. )\nپوز(پوزماق مصدرینین کؤکو) ، داغیت، یای و بیری بیرینه وور آنلامیندا؛ قوپوز سؤز بیلشمه سینه گلنده، سس یایان، سس داغیدان آنلامیندا گئدیر.","num_words":881,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":96647.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یاسوناری کاواباتا ۱۸۹۹-جو ایلده ۱۱ اییون تاریخینده ژاپن اؤلکه‌سی‌نین اوساکا شهرینده آنادان اولوب. ژاپن یازیچیسی، فرانسه اینجه‌صعنت و ادبيّات اوردئنی‌نین ضابیطی(۱۹۶۰) ادبيّات اوزره نوبئل موکافاتی لاورئاتی.\n۱۹۶۸-جی ایلده ادبيّات اوزره نوبئل موکافاتی ژاپن‌ون نووئللا اوستاسی یاسوناری کاواباتایا وئریلمیشدی. همین ایل نوبئل موکافاتینا بیر چوخ اؤلکه‌لرین یازیچیلاری تقدیم ائدیلمیشلر. اونلارین ایچه‌ریسینده ساموئل بئکئتت، ویتولد قومبروویچ، میشئل بیوتور، گونتئر قراسس کیمی یازیچیلار واردی. موکافات کمیته‌سی اوستونلویو ژاپن یازیچیسینا وئرمیشدی.\nی. کاواباتایا نوبئل موکافاتی وئریلمه‌سی اعلان ائدیلن گون مونخئن شهری‌نین “خانزئر” نشریّاتی اونون حئکایه‌لری‌نین بیر جیلدینی بوراخدی. آلتی مین کیتاب بیر گونون عرضینده ساتیلیب قورتاردی\nیاسوناری کاواباتایا نوبئل موکافاتی وئریلمه‌سی بیر سیرا یازیچیلار آراسیندا تعجب دوغورموشدور. مونخئن‌ده چیخان “آبئندزئیتونگ” قزئتی یازیچیلارا کاواباتانی تانیییب، تانیمادیقلاری حاقیندا سوال وئرمیش، اکثر یازیچیلار ایسه اونو تانیمادیقلارینی سؤیله‌میشدیلر.\nگؤرکملی ایسویچره یازیچیسی فریدریک دوررئنماتت یئنی لاورئات حاقیندا دئمیشدیر کی، من بو آدی ائشیتمه‌میشدیم. بو سالوندا اوتوران دراماتورق ماکس فریشه ده اونون آدی معلوم دئییل.\nیاسوناری کاواباتا حکیم عائله‌‌سینده آنادان اولموشدور. اوشاقلیقدان یئتیم،قالمیش، حیاتین چتینلیکلرینی گؤرموشدور. بو جهت اونون نثرینده اؤز بدیعی عکسینی تاپمیشدیر. یازیچی دئییردی کی، من قوصّه‌لی بیر آوارا اولدوغومو هئچ زامان اونودا بیلمیرم.\nکاواباتا بیر زامان ژاپن یازیچیلاری پئن کلوبونون ویتسئ پرئزیدئنتی اولموشدو. او، سیاسی باخیشلاری حاقیندا فیکیر دئمکدن بویون قاچیریردی.\nکاواباتا ۱۹۷۲-جی ایلده دزوسی‌ده ائوینده زهرلنمه‌سی سببی‌ایله وفات ائدیب، یازیچی‌نین انتحار ائتدییینی ده احتمال ائدیرلر.\n۱\nآنا دیلینده دوعالار\nآنا دیلینده دوعالار «کیتانی لینقویستیکا» باره‌ده کیتاب اوخویوردو. نؤوبتی فاکتلاری چاتدیریردی آمریکالی عالیم دوکتور راش.\nبیر ایتالیالی وار ایدی، پروفسور اسکاندیلا آدلی، درسلرینی ایتالیا، فرانسه و اینگیلیس دیللرینده کئچیردی. تروپیک قیزدیرمادان اؤلدو. خسته‌لیگی‌نین بیرینجی گونو اینگیلیسجه دانیشیردی. خستلیک گوجلندیکجه فرانسیزجا، آنجاق دوغما دیلینده ایتالیاجا دانیشماغا باشلادی. اؤلوم یاخینلاشدیقجا، قیزدیرما و خسته‌لیگین دیگر تأثیرلرینه گؤره بونو تامامی‌ ایله شعورسوزجا ائدیردی.\nبیر قادین موقتی اولاراق یادداشینی ایتیرمیشدی. اوّلجه قیریق-قیریق ایتالیاجا دانیشیردی. داها دا شدّتلشدیکجه ایسه فرانسیزجا، بیر آز یاخشیلاشدیقدان سونرا کئچدی آلمانجایا. تامامی‌له ساغالدیقدان سونرا ایسه آنا دیلینه ایتالیاجایا گئری دؤندو. بیر مئشه‌چی‌دن ده بحث ائدیلیر کیتابدا. اوشاقلیغینی پولشادا کئچیردیکدن سونرا آلمانییایا کؤچوب، اوتوز دؤرد ایل عرضینده پولیاکجا دانیشماق بیر یانا، هئچ آنا دیلینده بیر سؤز بئله ائشیتمه‌ییب، دئیه بیلریک کی، او اؤز اوشاقلیق دیلینی اونودوب تامامی ایله. آمّا گؤزل گونلرین بیرینده، نارکوزون تأثیرینده ایکن ایکی ساعت پولیاکجا دوعالار ائدیب، ماهنیلار اوخویوب.\nنؤوبتی احوالاتی دوکتور راشا میلّیّتجه آلمان اولان، فیلادئلفییا شهرینده‌کی لوتئران کیلسه‌سی‌نین کئشیشی اولان تانیشی دانیشیب. شهرین جنوبوندا یاشلی ایسوئچلی‌لر یاشاییردیلار. آرتیق اللی-آلتمیش ایل اولاردی کی، کؤچموشدولر آمئریکایا و او واختدان بری اؤز دیللرینده دانیشماق ایمکانلاری چوخ آز اولموشدو. اطرافداکی‌لاردان هئچ کیم اونلارین آنا دیللرینده دانیشا بیلدیکلرینی دوشونموردولر. یاشلیلار اؤلمه‌یه باشلایان زامان اونلارین هامسی بیر نفر کیمی اوشاقلیقدا اؤیره‌ندیکلری دوعالاری اوخوماغا باشلادی. سانکی اوشاقلیق خاطیره‌لری جانلانیردی.\nبئله لینقویستیک معلوماتلار بیزه ماراقلی نه چاتدیردی؟\nپسیکولوق سیزه جاواب وئریر: “بو یادداش مکانیزمینده‌کی ديیشیکلیکلردی”.\nآنجاق بو کیتابی اوخویان آدام داها حساس بیر دوشونجه طرزینه صاحب ایدی و قوجانین اؤلوموندن اوّل آنا دیلینده بیر دوعا اوخوماغا محکوم اولدوغو سوالینا داها اینسانی بیر جاواب ایسته‌ییردی.\nسؤز نه‌دی؟ بو تکجه ایشاره سیستمیدی. بس آنا دیلی نه‌دی؟\n“فرقلی دیللرین یارانماسی بیر قبیله‌نین دیگر قبیله‌دن اؤز سیرلرینی قوروما ایسته‌یی ایله علاقه‌داردی”.\nبونو تصدیقله‌ین کیتابلار دا وار. اوندا نه اولور؟ اینسانین الی و آیاغی قدیمی اختراع‌لارا باغلیدی، و او بونا قارشی چیخماق ایسته‌میر. عکسینه، اینسان بو اوصوللار سایه‌سینده یاشاییب. اینسان ابتدای تصوّب کشلییی ایله تاریخین گؤوده‌سینه او قدر محکم باغلانیب کی، اوندان آنجاق سوموکلر قالیب. اگر دویونو آچساق، نئجه دئیرلر، بو اسکلت یئره‌ ديه‌جک.\nقوجالارین دوعالاری دا بونو تصدیقله‌ییر.\nکیتانی کیتاب اوخویارکن، داها دوغروسو بو کیتابی اوخویارکن کایوکونو خاطیرلادی “دیگر اینسانلار اوچون آنا دیلی نه‌دیرسه، کایوکو منیم اوچون اودور”.\n۲\n“سینه‌سی گؤیرچین‌ینکی کیمی قاباریق دئییل، آمّا قانادلاری‌نین آچیلماسی عینیدی”. چییرتکه‌دن دانیشیردی. کیتانی گؤزلرینی آچیب بئله دئدی عینی ایله بؤیوک چییرتکه گؤرموشدو یوخوسوندا. یوخونون اوّلینده نه گؤردویونو ایسه خاطیرلایا بیلمیردی هئچ جور. ایری قانادلارینی چیرپاراق قولاغینا ساری اوچان چییرتکه. حتی قولاغینا یوخ یاناغینا توخونان. کیتانی باشا دوشوردو کی، او بورا کایوکودان نئجه آیریلماق لازیم اولدوغونو اؤیرتمک اوچون اوچوب. بیر نئچه ثانیه‌دن سونرا او، دوغما کندینه گئدن یولدا ایره‌لی‌له‌ییردی. کیتانی بیلیردی کی، بو محض اونا ایشاره‌دی. یول بویو آلتدا- بوتدا آغاجلار اکیلمیشدی. گؤیرچینه بنزه‌ین چییرتکه قانادییلا توخوندو کیتانی‌نین اوزونه. آمّا هئچ بیر سس گلمه‌دی. غریبه‌دیر کی، کیتانی بو توخونوشو بؤیوک مودریکلیک اوچون باشلانغیج نقطه‌‌سی کیمی حیسّ ائتدی. سانکی هانسی‌سا دینی حقیقته توخونا بیلمیشدی. بو حقیقتلرین طرفیندن باخدیقدا او، آرتیق کایوکودان آیریلمالی ایدی. محض بو باره‌ده خبر وئریردی گؤیرچینه اوخشایان چییرتکه. بونو آنلایان کیتانی سود کیمی بیاض یولدا آددیملاییر و سانکی کیمسه ده اونو ایزله‌ییردی. چییرتکه یوخ اولان کیمی آچدی گؤزلرینی\n“سینه‌سی گؤیرچینین‌کی کیمی قاباریق دئییل آمّا قانادلاری‌نین آچیلماسی عینیدی”.\nباشدا دایانان توبئروزالار بیاض قوخویوردولار. اییول چیچیی-چییرتکه‌نین اوخوماسی اوچون هله تئزدی. یوخوسوندا نییه محض چییرتکه گؤرموشدو؟ یوخسا کئچمیشدی چییرتکه و کایوکو ایله باغلی نسه یاشانمیشدی؟\nکایوکو ایله شهر کناریندا یاشادیقلاری واخت سؤزسوز کی، چییرتکه‌لرین جیریلداماسینی ائشیده بیلمیشدیلر. گزینتی زامانیندا چمنلیکده نئجه سیچرادیقلارینی دا گؤرموشدولر یقین کی. آمّا نه اوچون چییرتکه‌نین حقیقتله علاقه‌‌لندیریلمه‌سینی آنلامیردی.\nبئله بیر یوخودو. آمّا کیتانی آغلی‌نین درینلیکلرینده هانسی‌سا بیر چییرتکه تاپا بیلمیردی هئچ جور.\nکند ائوینده بؤیوک اوتاق. پنجره‌دن یوخاریدا قارانقوش یوواسی. کیتانی یووایا دیرماشیر و تیتره‌ییر اورادا. آنلاشیلمایان بیر قورخو اونو سیغیناجاقدان قووور. بیردن هاردان گلدییی بیلینمه‌ین بامبوکدان دیرک چیخیر قارشیسینا. اوندان یاپیشیب باغچایا دوشور. بیر کیشی آرخاسی‌جا قاچیر اونون. کیتانی حیه‌طین آرخا داروازاسیندان قاچاراق چیخیر. بورا اونون باباسی‌نین ائویدیر.\nداروازانین آرخاسیندا موناخ پالتاری گئیینمیش بالاجا اوشاق چیخیر قارشیسینا. اؤزو کیمی بالاجا سوپورگه‌سی ایله اونون آنبارا ساری گئتمه‌سینه مانع اولور.\n– بورا اولماز، بورادا گیزلنمک اولماز!\n– بس هاردا گیزله‌نیم؟\n– حامام اوتاغینا ق��چ، حامام اوتاغینا!\n– نییه؟\n– چونکی باشقا بیر یئرده گیزلنه‌بیلمزسن.\nاوغلان اونون پالتارلارینی سویوندورور. کیتانی کیشی‌نین پالتارینی تاپیب نفسلیکدن، حامام اوتاغینا گیرجه‌ییندن قورخور. وانین ایچینه قیسیلیر. بوخار بوتون بدنینی ساریب دریسینی یاندیریر. کیمسه توخونور بو کایوکودو. او، بورادا داها اوّلدن گیزله‌نیب، ایکیسی وانا سیغیشا بیلمیر.\n“بورا اولماز. اگر دایی بیزی تاپسا اونا نه دئیه‌جه‌ییک. او بیزه نه دئیه‌جک؟”.\nدریسینه کایوکونون و قورخونون توخونماسی‌یلا کیتانی یوخودان آییلیر.\nحیات یولداشی‌نین قیزیلی ساپلارلا تیکیلمیش بالیشی پاریلداییردی. سحر گونشی اورا قدر چاتمیشدی. آروادی اوزون یوخو کؤینه‌یی اینینده‌ ایدی. هئچ بیر علاقه‌‌سی یوخ ایدی اونون یوخویلا.\nاونلاری اؤلدورمک اوچون آرخالارینجا دوشن کیشی کیم ایدی؟ بو کایوکونون سئوگیلیسی، یا دا اری ایدی یقین کی. لاکین اونون کیتانییه قدر حیاتیندا هئچ کیم اولمامیشدی. بئله اولان حالدا بو کیشی اونون کیتانی‌دن سونرا تانیش اولدوغو بیریدی. کایوکونون سئوگیلیسی یوخ ایدی اونلار آیریلارکن. بونا گؤره ده کیتانی اونو گؤرمه‌میشدی، تانیمیردی و یئنه ده فیکیرلشمه‌یه باشلادی:\n– بو کیشی نییه آرخالارینجا قاچیردی؟\nاؤزونو سئودییی قدر اونو قیسقانماغی دا سئویردی. آنجاق ایندی او بختسیز چییرتکه‌نین نه اولدوغونو آنلادی: “آیریلیق کایوکو منیم اوچون دیگر اینسانلارا گؤره آنا دیلی نه‌دیسه اونا برابردی”.\n” گیرمک اولار؟”.\nکایوکونون داییسی‌نین کیتانی‌نین یانینا گلمه‌سی تعجبلودو. “کایوکو بئله غریبه مکتوب گؤنده‌ریب و من ده اونونلا دانیشماق اوچون گلمیشم”.\nکایوکونون داییسی شوبهه‌لی باخیشلارلا کیتانی‌نین آروادینا باخیردی. قادین چای سوزوردو اونلارا.\n– اگر او ائوده‌دیرسه، چاغیرا بیلرسیز اونونلا دانیشیم؟\n– کیمی، کایوکونو؟\n– بلی.\n– هئچ بیلمیرم هاردادی او.\n– باشا دوشه بیلمیرم کی، نه‌لر باش وئریر. اونا گؤره ده هئچ نه‌یی گیزلتمه‌دن بورا گلمه‌یه قرار وئردیم.\nکیشی قوینوندان مکتوبو چیخارتدی. مکتوب کاقاوا پرئفئکتوراسینا عنوان‌لانیب. ائله بونا گؤره مکتوب کیشینی بورا هارداسا توکیویا گتیریب اوزاق سیکوکودان. کایوکونون دوغولدوغو یئردن. مکتوبون مؤهورونه باخدی حقیقتاً ده اونون یاشادیغی یئردن آتامی‌دن گؤندریلیب.\n– او نه یازیر مکتوبدا؟\n– باخین.\n” عزیز داییم! اؤزوم بارده هر شئیی کیتانییه وصيّت ائدیرم. اؤزومو و دفنیمی. دوغما کندیمه هئچ نه وئره بیلمه‌دیییم اوچون باغیشلایین. لازیم اولسا کیتانی ایله گؤروشوب اوندان سوروشون. او سیزه بیر شئیی دانیشاجاق. کیتانی کایوکو”.\nآبسورددو کایوکو اونون هاردا یاشادیغینی نئجه اؤیره‌ندی. او، قصداً گؤنده‌ریب مکتوبو کی…\nقوناغین گلدییی ایکینجی گون بیر بالیقچی ساحلین یاخینلیغیندا ایکی جسد تاپدی. او چوخ اوزاقدان گؤرموشدو بوغولانلاری. سانکی آکواریومون دیبینده اؤلموش ایکی بالیق کیمی گؤرونوردولر. یای گلدییی اوچون دنیز حئیرت آمیز درجه‌‌ده شفاف ایدی.\nبوغولانلار باره‌ده ائشیدن کیمی کیتانی کایوکو بارده دوشوندو. حاقلی ایدی.\nکایوکونو محض بورانی سئچمیشدی انتحار ائتمک اوچون.\nکیشی‌نین اوزونده هئچ بیر ایفاده یوخ ایدی، ایفاده‌سیز و دونوق ایدی بالیق کیمی. محض بو کیشی قیسقانیردی اونو. حتی اؤلوموندن اوّل بئله.\nاؤلوم ی��خینلاشدیقجا اینسانین یادداشی ضعیفله‌ییر. یادداشین داغیلماسی یاخین خاطیره‌لرله باشلاییر. یادداش پوزغونلوغو بیر حدّه چاتدیقدان سونرا نسه آلوولانماغا حاضرلاشیر. سونونجو دوعا، اؤلومون آستاناسیندا ایکن کایوکو یانینداکی سئوگیلیسینی دئییل، اونو- ایلک سئوگیسینی خاطیرلامیشدی. یعنی یادداشی‌نین داغینتیلاری آراسیندا سونونجو آلوولانان اوز کیتانی‌نین ایدی. یقین کی، بئله اولوب. یقین کی، بو اونون سونونجو گؤردویو خیال اولوب. آخماق غضبدن گولمه‌یی گلیردی. کیتانی حتی توپورمک ایسته‌ییردی اونون جسدینه “اؤلومو نه‌قدر بو قدیم خیالا باغلی ایدی. جمعی ایکی ایل اونونلا بیر یئرده اولدوق، آمّا یئنه ده خلاص اولا بیلمه‌دی مندن. اؤزو اؤزونو قول ائله‌دی. قول ائله‌دی سونونجو دوعاسینا”.\nکایوکونون داییسینا دئییردی بونلاری، یا دا اؤز-اؤزونه.\nنوشته های مشابه\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند\nآذربایجان و زنان ترک, حقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر, مقالات\nکتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nسنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤلدورولوب\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nفرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخت\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و الهه فولادی در زندان اوین\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nگزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه شده و در بازجویی‌ها به تجاوز جنسی و مرگ تهدید شده‌اند\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل... فرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخ... ممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و اله... گزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه ش... چند ساعت در بازداشت طرح نور؛ خانوم عکست را گرفتند -سمیرا ایمان... تداوم بازداشت رعنا کورکوری در زندان اوین اعتراض کمپین حقوق بشر ایران به حکم اعدام شریفه محمدی قتل فجیع یک زن به دست همسرش","num_words":2585,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.03,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":178662.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پایگاه خبری توران : آغ یئل، قلمه آغاج‏لارینین پرده ‏لرینده، حزین بیر ماهنی سس‏لندیریب، گئجه‏ نین سوکوتونو پوزوردو. هر یئر ظولمات قارانلیق ‏ایدی. خئیروللا ،کاروانسارانین حیطینده باشینی ال‏لری‏نین آراسینا آلیب، دیوار دیبینده اوتورموشدو. او گاهدان باشینی قالخیزیب گون چیخان طرفه باخسادا، سحرین آچیلماسیندان هئچ بیر اثر – علامت گؤزه ده یمیردی. هاچان‏دان – هاچانا زورلا […]\nپایگاه خبری توران : آغ یئل، قلمه آغاج‏لارینین پرده ‏لرینده، حزین بیر ماهنی سس‏لندیریب، گئجه‏ نین سوکوتونو پوزوردو. هر یئر ظولمات قارانلیق ‏ایدی. خئیروللا ،کاروانسارانین حیطینده باشینی ال‏لری‏نین آراسینا آلیب، دیوار دیبینده اوتورموشدو. او گاهدان باشینی قالخیزیب گون چیخان طرفه باخسادا، سحرین آچیلماسیندان هئچ بیر اثر – علامت گؤزه ده یمیردی.\nهاچان‏دان – هاچان�� زورلا آیاغا قالخیب، یئنه یاتاغینا قاییدیردی.\nبیر خیردا اوتاق‏دا بئش – اوْن موسافیر یان – یانا یاتیب، خوْرولتو سس‏لری بیر – بیرینه قاریشمیشدی. اوْ یئنه یاتاغینا اوزانیب گؤزلرینی یومسادا، باشی‏نین آغری‏سیندان بیر آن یوخو گؤزلرینه یول تاپا بیلمه‏ دی. نهایت قالخیب حیطه قاییتدی. آفتابادان بیر نئچه اوْووج اوز – گؤزونه سو ووروب، الی‏نین یاشینی بویون – بوغازینا چکدی.\nحتم (حاتم ) کیشی سس – صدایا اوتاغی‏نین قاپی‏سینی جیرلا – جیرلا آچیب، حیطه چیخدی. خئیروللانی گؤرنده – باغیشلا آشیق دئیه‏ سن بو گئجه بیره ‏لر سنی قویمادی یاتاسان؟! – دئدی. کاروانساراچی اونو اوتاغینا دعوت ائتدی. حتم کیشی لامپانین پیلته ‏سینی قووزادی. اوجاقداکی قارا چایدان‏دان بیر ایستیکان چای سوزدو.\nخئیروللا چایی ایچیب بیر سیغار آلیشدیردی. سیغارا بیر نئچه نفس ووروب چایینی ایچدی. بیر آز اؤزونه گلیب، سؤزه باشلادی: – مشدی حتم! آللاه‏دان گیزلی دئییل سندن نه گیزلی، آخشام بازاردا پول‏لاریمی جیبیمدن چیخاریب‏لار – دئیه‏ ن‏ده، حتم کیشی « – اشی! من‏ ده دئییرم بس نییه یوخون آپارمیر! هئچ اوره ‏یینی سیخما. سحر آچیلیر، گئت حاج علی‏دن نه ایسته ‏ییر‏سن‏سه، آل آپار، پولونو کنددن گؤنده‏ ررسن گلر. شوکور آللاها، آدلی – سانلی آشیق‏سان، ایسته ‏سن لاپ اؤزوم‏ده گلیب ضامن اولارام » – دئدی.\nخئیروللا – عمی سنی چوخ ساغ اول – دئییب، آیاغا قالخدی.\nحتم کیشی‏نین اور‏ه ‏ک – دیر‏ه‏ یی خئیروللانی بیر آز توختاتدی. اوْ تؤیله ‏یه گیر‏ه ‏نده، کهر آتی‏نین کیشنر‏تی‏سی اوره ‏یینی اوْخشادی.\nخئیروللا کؤهنه بازارا چاتاندا هله بیرجه ماغازا دا آچیلمامیشدی. اوْ، خیالا دالمیش سفیل – سرگردان، تبریز خیاوان‏لارینی دولانماغا باشلادی.\nگجیله، گولوستان باغینا گئتدی. ساعات قاباغینا چاتاندا بیردن – « خئیروللا » – سسی ائشیدجک، دیک یئرینده دایانیب، گئری دؤندو. ایکی نفر گوله – گوله اونا یاخینلاشیردی. خئیروللا اونلارین هئچ بیرینی تانیمادی. اونلاردان بیری : – ایه عابباس! دئییرم بو خئیروللادی، دئییرسن یوخ – دئیه، قول‏لارینی اونون بوینونا دولادی. اوز – گؤزونو اؤپنده بیردن خئیروللا آشیق حوسئینی تانیدی. خئیروللا حوسئین جاوانی قوجاق‏لاییب بیر آز کؤوره ‏لدی.\nآشیق حوسئین – خوش گؤردوک آشیق! ایه نییه بئله پوزغون‏سان، ناساز کی، دئییل‏سن؟ – دئیه ‏ن‏ده خئیروللا باشینی قالخیزیب – یوخ قاغا – دئیه جاواب وئردی.\nآشیق حوسئین زارافات‏یانا – ایه! بلکه منیم شئعرلریمی اوخودوغونا خان – بی سنه دولاشیر؟ – دئییب، هاوانی د‏ییشمک ایسته‏ دی.\nخئیروللا باشینی توْولاییب آستادان پیچیلدادی – پولومو ایتیرمیشم قاغا. کنددن نئچه تویوق – جوجه گتیرمیشدیم، آیین – اویون آلام آپارام، پول‏لارینی ایتیردیم – دئیه‏ ن‏ده آشیق حوسئین – جانین ساغ اولسون اده! بو گون – صاباح تویلار باشلاییر، غم ائله ‏مه! – دئییب دؤنوب عابباس بالابانچی‏یا گیزلی بیر گؤز ووردو. عابباس توتقون حالدا باشینی بولایاندا حوسئین جاوان فیکره گئتدی…\nبیر آزدان خئیروللانین قولوندان توتوب، بیر آز کنارا چکیب، قولاغینا پیچیلدادی :\n– نئجه ‏دیر بو آخشام شمیل چایخاناسیندا بیر دئییشمه مئیدانی قوراق؟ حوسئین – سن منه قولاق آس! – دئییب، خئیروللانین اعتیراضینا مانع اولدو.\nهله ناهار آذانی دئییلمه‏ میشدی، بوتون تبریزه یاییلدی کی، « قاراداغ‏دان بیر آشیق گلیب، حوسئین جاوان‏لا دئییشمک ایسته‏ ییر!! »\nخئیروللا سازینی آشیق حوسئینین سازی‏نین اوستونه ووراندا قهوه ‏چی شمیل سیبیل‏لری‏نین اوجونو ائشه – ائشه اونا یاخین‏لاشیب – اده! هانسی کنددن گلیب‏سن؟ هئچ بیلیرسن بو ساز کیمین سازی‏دیر؟! – سوروشموشدو. خئیروللا اؤزونو اوندا قویماییب، توختاق – توختاق – بلی، بیلیرم، دئیه ‏ن‏ده، بوتون چایخانادا اولان آدام‏لار ایستیکانی الیندن یئره قویوب، مات – مات اونا باخمیشدیلار.\nپاییز گونشی قیزیل شفق‏لرینی عئینالی داغی‏نین اته‏ ییندن هله ییغیب قورتارمامیشدی. خئیروللا تمیز پالتارلارینی گئییب، شه‏وه کیمی ساچلارینی دؤنه – دؤنه داراییب نیظاما سالدی. اوْ ، تمیز اوز – گؤزونو، قاپ – قارا بیغ‏لارینی حامامین آیناسیندا سئیر ائدیب، راضی‏لیق حیسیله یولا دوشدو…\nچایخانانین قاباغینا توپلانمیش آدام‏لاردان هئچ‏کس اونو تانیمیردی. ایزدیحامی یارا – یارا ایچری کئچدی. آشیق‏لاردان بیر نئچه ‏سی خئیروللانی تانیییب اونو باشقالارینا تانیتدیردیلار. خئیروللا قالی‏نین اوستونده سیرایلا دوزولموش بوتون آشیق‏لارلا ال وئریب گؤروشدو. اونا قالی‏نین اوستونده یئر وئردیلر.\nخئیروللا آغیر باخیش‏لارین آلتیندا تیتره ‏ک ال‏لریله تازا سازینی کؤکله ‏ییب قورتاردی. اوْ تاوار سازینین یاخشی چیخدیغیندان دؤنه – دؤنه اوستا ماحموددان راضی‏لیق ائتمیشدی. خئیروللا هله چایینی ایچیب قورتارمامیشدی. بیردن ائشیک‏ده‏ کی‏لرین چپیه سسیندن هامی بیرلیکده آیاغا قالخدیلار.\nآشیق حوسئین گورولتولو آلقیش‏لار ایچینده چایخانایا وارید اولدو.\nآردی وار…\nتهیه و تنظیم : الهام عبادی ( دبیر سرویس تورکی )\nبه اشتراک بگذارید :\nhttp:\/\/turan.ir\/?p=149\nبرچسب ها\nاین مطلب بدون برچسب می باشد.\nمطالب مرتبط\nثبت دیدگاه\nدیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.\nپیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.\nپیام هایی که غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.\nΔ\nسرخط خبرها\nگزارش تصویری \/ چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در تبریز\nگزارش تصویری \/ جام حذفی فوتبال \/ تراکتور – مس رفسنجان\nحضور مردم تبریز در پای صندوق‌های رای انتخابات ۱۴۰۲\n۷۳ درصد مردم تبریز واجد شرایط رای هستند\nطرح سرمایه‌گذاری ۴۹ هزار میلیارد ریالی در منطقه آزاد ارس مصوب شد\n۱۴۹ واحد راکد آذربایجان شرقی احیا شد\nتداوم بارش‌های پراکنده برف و باران در آذربایجان‌شرقی تا شنبه آینده\n۱۳۸ حادثه گازگرفتگی در آذربایجان‌شرقی با ۱۵ فوتی\nافزایش مراجعه به بیمارستان کودکان تبریز به علت انواع مختلف عفونت‌های ویروسی\nروستای کندوان ظرفیت بزرگ گردشگری ایران است\nآذربایجانآرشیو\nثبات قیمت ها و فراوانی کالاها خط قرمز است\nاستاندار آذربایجان شرقی تأکید کرد: تنظیم بازار و تأمین کالاهای اساسی و معیشت مردم، دغدغه اول آقای رئیس‌جمهور و دولت است، در آستانه انتخابات، ثبات در قیمت‌ها و فراوانی کالاها باید خط‌ قرمز ما است.","num_words":1499,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.093,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":216489.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکینجی مراد (اینگیلیسی‌جه: Murad II) عثمانی سولطانی. ۲۶ مئی ۱۴۲۱ – آقوست ۱۴۴۴ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. ایسلام دینینه اعتیقاد ائتمیشدی. آتاسی بیرینجی محمد دیر. بیرینجی محمد اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب.","num_words":38,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":629990.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اۆچونجو زیقیسموند واسا (اینگیلیسی‌جه: Sigismund III Vasa) بیر شاهزاده ایدی. ۱۸ سپتامبر ۱۵۸۷ – ۱۹ آوریل ۱۶۳۲ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. مسیحیت دینینه اعتیقاد ائتمیشدی. آتاسی اۆچونجو یوهان (سوئد) دیر. آنا یاقیلون اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب.","num_words":48,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":467009.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عزیز اوخوجولار! بو ساییمیزدان باشلایاراق \"خدافرین\" درگیسینده آذربایجان خالق جمهوریتینین بانیسی، ۱۹۱۸-۱۹۲۰جی ایللرده بو جمهوریتین تاریخ صحنه سینه چیخماسینی اعلان ائتمیش آذربایجان میللی شوراسینین صدری، مستقیل آذربایجانین ایلک دؤولت باشچیجی محمد امین رسولزاده نین حیاتی و فعالیتیندن بحث ائد‌ن سیلسیله یازیلار درج ائدیریک. اساس مقصدیمیز سیاسی فعالیتینین بیر ائپیزودو دا ایران مشروطه انقیلابی (۱۹۰۵-۱۹۱۱) ایله باغلی اولموش، او ، آوروپا تیپ‌لی گوند‌لیک \"ایران نو\" قزئتینه (روزنامه) رئداکتورلوق ائتمیش، سونرالار ایران تورکلری حاقیندا سیلسیله یازیلارلا چیخیش ائتمیش م.ا.رسولزاده نی گئنیش اوخوجو کوتله‌سینه تانیتماقدیر.\nؤیوک سیاسی لیدر حاقیندا یازیلار اونون دوغومونون ۱۴۰ ایللیی عرفه‌سینده باکیدا \"آلتون کیتاب\" نشریاتلندا چاپ اولونموش (۲۰۲۳) \"مممد امین رسول‌زاده\" کیتاب یندن گؤتورولموشدور.\nهمین کیتابین مؤلفی آذربایجانین علمی و مطبوع دایره‌لرینده یاخشی تانینان نفوذلو قلم صاحبی فیلولوژی علملری دوکتورو، پروفسور قولو محرملیدیر. مؤلف اوزون ایللر آذربایجان تلویزیونوندا چالیشمیش، حاضردا ایسه باکی دؤولت اونیوئرسیتئتینین تلویزیون و رادیو ژورنالیستیکاسی دانشکده رئیسی دیر. پروف.ق.محرملی تلویزیون، رادیو، مئدیا و آنا دیلی مؤوضوسوندا ۴۰-آ یاخین کیتابین مؤلفیدیر. مؤلفین ایراندا دا ایکی کیتابی\"اکران و آنا دیلی\"، همچینین \"دانیشیر تبریز\" کیتابلاری ایشیق اوزو گؤرموشدور. (ح.ش)\nرسول زاده قلمینه میرزه جلیلین آچیق رغبتی\nچار اصولی-اداره‌سینین ملی ماراقلاری تاپدالاماسی، مسلمان-تورک اهالیه قارشی ارمنی-داشناک ترورونون آرتماسی آذربایجانلیلارین اؤزونوقوروما فطرتینی گوجلندیریردی. بئله حل ائدیجی واختدا خلقین سؤزونو دئین، اونون ذهنینی ایشیقلاندیران مطبوعات ارگانی اولمادان کئچینمک ممکن دئییلدی. رسول زاده نین مسئوللوغو ایله «همت»چیلرین ۱۹۰۴-۱۹۰۵-جی ایللرده گیزلی نشر ائتدیکلری و جمعی ۱۰۰-۱۵۰ نوسخه تیراژلا بوراخیلان عینی آدلی گونده لیک بو احتیاجی اؤد‌یه بیلمیردی. شرایط، دؤور، حیات مسلمانلارین معتبر تریبونو اولاجاق گونده‌لیک ملی مطبوعات ارگانینین یارادیلماسینی طلب ائدیردی.\nبئله بیر چتین واختدا دؤورون اؤنده گئدن ضیالیلاری میلیونچو حاجی زین العابدین تا��ییئوین منزیلینده توپلاشیب خلقین تهلکسیزلیینی نئجه قوروماق مسئله لرینی مذاکره ائتدیلر. مجلسده مسلمانلار اوچون گونده لیک و مجموعه تاسیس ائتمیین واجبلیگی باره‌ده ده دانیشیلدی. همین مذاکره‌دن آز سونرا علی بی حسین‌ زاده و احمد بی آغا اوغلو«حیات» آدلی گونده لیین چاپی اوچون اجازه عرضه‌سی ایله پترزبورگ باش مطبوعات اداره رسینه مراجعت عنوانلادیلار. تاسیس‌چیسی حاجی زین العابدین تاغییئو اولان گونده لیین چاپینا اجازه وئریلدی و «حیات» ۱۹۰۵-جی ایلین سونوندان نشره باشلادی.\nمیرزه علی اکبر صابیرین مشهور «بین الملل»، محمد هادینین«مکتب»، «بیز نه حالداییق؟»، «انسان نه ایله مکرم اولور؟» شعرلری ایلک دفعه محض «حیات»دا ایشیق اوزو گؤردو. تحریریه ده ترجمه‌چی ایشله‌ین اوزییر حاجیبیلینین ایلک ایری حجملی یازیچلیق اثری «بیر خانم افندینین بیزلره حسن توجه ی» مقاله‌سی ده «حیات»دا درج اولونوب. میرزه جلیلین تفلیسده روس روزنامه لرینده درج اولونموش «اوبئزدولئننیئ» مقاله‌سی ایسه رسول زاده نین ترجمه‌سینده«بی نصیبلر» باشلیغی ایله بو گونده لیکده چیخیب. قصاصی،«حیات» آذربایجان ژورنالیست و یازیچیلارینین بوتؤو بیر نسلینی یئتیشدیریردی.\n۱۹۰۵-۱۹۰۸-جی ایللرده محمد امین حکومتین وئردیی آزادلیقلار چرچیوه‌سینده هم مطبوع فعالیتینی گوجلندیریر، هم ملی-مدنی ایشلرده، هم ده پایتختین اجتماعی حیاتیندا جدیت گؤستریردی. او، گیزلی سیاسی فعالیتله یاناشی، گونده لیک باش یازاری، «نجات» جمعیتینین صدری، شاعر، یازیچی، ناشر، ترجمه‌چی، دراماتورق کیمی ده چالیشیردی. ایلک دؤورده ا.آغا اوغلو، ع.حسین‌زاده، ع.توپچوباشوو کیمی اروپا مدنیتی گؤرموش آچیقفکرلی ضیالیلارین یاراتدیقلاری ملی مطبوعات ارگانلاری ایله امکداشلیق ائد‌ن رسول زاده ، عینی زاماندا، اؤزو ده بیر نئچه گونده لیگه رهبرلیک ائدیردی.\n«حیات» گونده لیی باغلاندیقدان سونرا احمد بی آغا اوغلو«ارشاد»(«دوغرو یول گؤسترن»، «دوغرو یولا چکن»– رئد.) آدلی گونده لیین نشرینه باشلادی. آغا اوغلو اوزده اولان بوتون تانینمیش قلم آداملارینی، او جمله‌دن رسول زاده و او.حاجیبیلی کیمی ملی دوشونجه‌لی گنجلری امکداشلیغا دعوت ائتدی. میلیونچو عیسی آشوربیلینین دسته یی ایله چیخان «ارشاد» گئرچکلری یازدیغینا گؤره قیسا مدتده اوخوجولار آراسیندا خیلی مشهورلاشدی.\n۱۹۰۶-جی ایلین ژانویه سیندن بو گونده لیکله امکداشلیغا باشلامیش رسول زاده جمعیتی دوشوندورن جدی اجتماعی و سیاسی مسئله لر حقین ده یازیر، خلقی آییق اولماغا، علمه، معارفه ییه‌لنمه‌یه، ترقیه، زامانلا آیاقلاشماغا چاغیریردی. اوللر هفته‌ده اوچ دفعه، داها سونرا گونده‌لیک نشر ائدیلن «ارشاد»دا رسول زاده نین ۳ ایل بویونجا – ۱۹۰۶-۱۹۰۸-جی ایللر عرضینده ۵۰-یه یاخین مقاله‌سی درج اولوندو. گونده لیین سون دؤنملرینده ایسه محمد امین اونون فعالیتینه رهبرلیک ائتمیشدیر. اساساً «م.ا.ر زاده» و «رسول زاده » امضالاری ایله چاپ اولونان ایلک مقاله‌لرینده او، ارمنی-مسلمان قیرغینی، ملی گریلیین سببلری، مکتبلرده تحصیلین وضعیتی، روزنامه لرین دورومو، ائلجه ده قرائتخانالار آچماغین، کتاب اوخویوب معارفلنمیین، ترقی ائدیب اؤزگه ملتلر کیمی ایر‌لی گئتمیین واجبلیگی باره‌ده یازیردی.\nخیلی گنج اولماسینا باخمایاراق، رسول زاده نین او دؤورده‌کی یازیلاریندا درین سیاسی بیلیک، گئنیش مطالعه اؤزونو گؤستریردی. بو یازیلار اوخوجو توده ه‌سینه سیاست، جامعه شناسی و اجتماعی نظریه‌لر حقین ده گئنیش بیلگی وئریردی. مثلاً، او، ۱۹۰۶-جی ایلده «ارشاد» گونده لیین ده «فهله‌یه دایر» باشلیقلی سلسله مقاله‌لرینده اجتماعی مسئله‌لره توخونارکن مسئله نین تاریخی کؤکلرینه نظر سالیر، فهله اعتراضلارینی علمی-حقوقی باخیمدان اساسلاندیرماغا چالیشیر، اویغون اولاراق اجتماعی-اوتوپیک، اجتماعی-دمکرات باخیشلی متفکرلردن نمونه گتیریردی.\n۸ ساعتلیق ایش گونو اوچون فهله‌لرین اون ایللر بویو عملی مبارزه آپاردیقلارینی، بعضی متفکرلرین (توماس مور، توماززو کامپانئللا، کومپئنیوس، قیاوانسکی و ب.) بو حاقدا اثرلر یازدیقلارینی خاطرلادان رسول زاده بونا خام خیال کیمی باخیلماسینا اعتراض ائدیردی.\nواجب مطلبلری خلق توده ه‌لرینه داها راحت چاتدیرا بیلمک اوچون محمد امین«ارشاد»دا شعرلر ده چاپ ائتدیریردی. «راضی» تخللصو ایله عروض وزنینده یازدیغی بو شعرلر اوخوجولار آراسیندا قیسا واختدا مشهورلاشیردی. خصوصاً «ای اولان حکمو روان، حاکمه حرمت، قارا پول!»میصراعسی ایله باشلانان«قارا پول»شعری (۱۹۰۶) دیللر ازبری اولموشدو. بو سبب‌دن محمد امینین اجتماعی مضمونلو شعرلرینی علی بی حسین زادنین «فیوضات» ژورنالی دا چاپ ائتمه‌یه باشلامیشدی. همین ژورنالدا چیخان«قارانلیقدیر بانا دنیا» مصراسی ایله باشلایان«حسب حال»آدلی عصیانکار روحلو شعری رسول زاده نین کلاسسیک شرق شعرینین اینجه‌لیکلرینه نئجه اوستالیقلا ییلندیینی گؤسترمکده‌دیر.\nاجتماعی-دمکرات یؤنوملو روزنامه لرده گونون سیاسی موضوعلاری باره‌ده سلسله مقاله‌لر یازان محمد امین ارمنی-مسلمان توققوشماسینا گؤره چار اصولی- اداره‌سینی کسکین تنقید ائدیردی. مثلاً، ۱۹۰۶-جی ایلده باکیدا نشر اولونموش «دعوت قوچ» گونده لیین ده‌کی «مریضیمیزین چاره‌سی»(۱۹ ژوئن ۱۹۰۶) مقاله‌سینده او، چار رژیمینین فیتنه کار ماهیتینی افشا ائد‌رک بئله یازیردی: «ایکی ملتی بیر-بیری ایله ووروشدوروب، ناحق قانلار ایچینده انقلابی قرق ائتمک ایسته‌دیلر». ائرته‌سی گون همین گونده لیکده‌کی «بلای عظیم» آدلی یازیسیندا ایسه رسول زاده روسیه نی بوروموش زوراکیلیق و اجتماعی بلالاردان بحث ائدیر، چار مأمورلارینی کسکین تنقید آتشینه توتور و «بسدیر، بسدیر ایچدیینیز انسان قانلاری، بسدیر ایکی میلتی بیر-بیری ایله سالیشدیریب (ووروشدوروب – رئد.)، سونرا هر ایکیسینی ده بادی-فنایا وئردینیز!» دئییردی. و یاخود «ارشاد»داکی مقاله‌سینده او، اجتماعی-دمکرات ماسکین آلتیندا گیزلنن «داشناکسوتون» حزبینین ارمنی فهله‌لرینی مسلمانلارا قارشی مناقشه‌یه تحریک ائتمه‌سینی افشا ائدیردی. بو جور یازیلاردان سونرا قارشی طرفین کسکین هجوملارینا معروض قالسا دا، گئرچیی سؤیلمکدن چکینمیردی. بو باخیمدان اونون «ایکی نکته» و«داشناکسوتونچویا ردیه» آدلی مقاله‌لری (۱۹۰۶) بو گون ده آکتوالدیر.\nرسول زاده نین هفته‌لیک«تکامل»گونده لیین ده‌کی یازیلاری دا جدی عکس صدا دوغوروردو. «همت»چیلرین ارگانی اولان بو گونده لیین فاکتیکی باش یازاری محمد امین ایدی. بعضا ائله اولوردو کی، گونده لیین بیر نمره‌سینده اونون ۳-۴ یازیسی گئدیردی. ۱۹۰۶-۱۹۰۷-جی ایللرده جمعی ۱۴ سایی چیخمیش همین گونده لیکده رسول زاده نین ۴۰-دان چوخ یازیسی چاپ اولونموشدو. گونده ل��ین«هر یاندان» بولومونده اونون یازدیغی خبر و تصوراتلار هم موضوع، هم دیل-اوسلوب گؤزللیگی، هم تنقید مدنیتی، هم ده یازیچی جسارتی باخیم یندن بیر چوخ دؤوری مطبوعات ارگانلاری اوچون اصل نمونه ایدی. بو یازیلاردا او، جدی ناراحاتلیقلا، نیگارانچیلیقلا یازیردی: «ملتیمیز جهل (جهالت، عواملیق – رئد.) ایچینده یاشاییب، عمرونو غفلت و خبرسیزلیکده کئچیرمکده‌دیر... استبدادین چکدیی زنجیرلردن کئییمیش بدنی حس ائتمییر، هاوایی-هاوایی (بورادا: بوش، معناسیز – رئد.) سؤزلر ایله... دولموش قولاقلاری بوتون روسیه نی چولغایان حریت و انقلاب صدالارینی ائشیتمیور».\nمحمد امینین چیخاردیغی روزنامه لردن بیری ده «یولداش» آدلانیردی. او، همین گونده لیی هفته‌ده ایکی دفعه نشر ائتمه یی نظرده توتموشدو، لاکین آلینمادی: جمعی ۳ نمره‌دن سونرا گونده لیک باغلاندی. بونا باخمایاراق، «یولداش»ین صحیفه‌لرینده چاپ اولونان یازیلار اوخوجولارا تاثیرسیز قالمادی: خصوصاً باکینین سیاسی حیاتی، مسلمان (تورک) معلملرین گنجه‌ده کئچیریلن ۲-جی قورولتایی، چاریزمین ملی سیاستی و جنوبی قفقازدا قومی قارشیدورما، روسیه داخلینده کسکینلشن اجتماعی ضدیتلر و حکومتین تنقیدی کیمی موضوعلاردا یازیلار دقتی جلب ائدیردی.\nمطبوع فعالیتی، جمعیتین و خلقین یاشادیغی آغریلاردان جسارتله، اوستالیقلا یازماسی رسول زاده نی توپلوما داها یاخ یندن تانیدیردی. خصوصاً ضیالیلار و دؤوری مطبوعات اونون یازیلارینا دواملی اعتراضلار ائدیر، دوشونجه‌لرینی بؤلوشوردو. محمد امینین سیماسیندا ملی دوشونجه نین یئنی داشیییجیسینی گؤرنلر ده آز دئییلدی. بو معنادا چوخ واخت هر شئیه و هر کسه تنقیدی پنجره دن یاناشان، جمعیتده‌کی نقصانلاری ساتیریک دیلله قامچیلایان مشهور «ملانصرالدین» درگیسی و اونون ناشری میرزه جلیل (جلیل محمدقولوزاده) ده گنج رسول زاده ‌یه رغبتینی آچیق شکیلده بیلدیریردی. بئله کی، همین درگینین ۱۹۰۷- جی ایلده ایشیق اوزو گؤرن ۳۵-جی نمره‌سینده «یولداش» گونده لییندن بحث ائد‌ن عناددلی خلاصه چوخ ماراقلیدیر. بو گونده لیین ۲-جی ساییندا رسول زاده نین مؤلفی اولدوغو «باکی، ۲۹ آوگوست»آدلی باش مقاله نی تحلیل ائد‌ن«ملانصرالدین» اونون جنوبی قفقازدا قومی قارشیدورما باره‌ده موقعی ایله همفکر اولدوغونو بیلدیریر، یازیدا چوخلارینین گؤره بیلمدیی اینجه‌لیکلرین دیله گتیریلمسینی راضیلیقلا قارشیلاییر. عینی زاماندا، ژورنال بئله بیر مقامی اؤنه چکر کی،«یولداش رسول زاده نین» خلقلاری بیر-بیرینه قارشی قویوب بوندان منفعت گؤتورنلرین وارلیغ یندن بحث ائتمه‌سی چوخ مطلبلردن خبر وئریر. بیر سؤزله، قفقازداکی قومی مناقشه‌ده ده بیر «شیطان بارماغینین» اولماسی شکسیزدیر.\nتأسف کی، سونرالار«ملانصرالدین»ین کریل الفباسی ایله نشر اولونموش ۱-جی جیلدینده (باکی،«علم»نشری- یاتی، ۱۹۸۸) بو مقاله‌ده ۸ یئرده ایشلنمیش «رسول زاده » آدینی پوزوب، هر یئرده اونون اوزینه «مخبر»، «مخبر یولداش»،«جناب مخبر» و س. یازمیشدیلار.\nنجات خیریه جمعیتینین ۲۳ یاشلی صدری\nرسول زاده هله گنجلییندن دوشدویو محیط‌ده انسانلارین دقتینی درحال جلب ائده بیلیردی. بونو هم کاریزماسی، هم ده آداملارلا اونسیت قورماق باجاریغی، صمیمیتی، نفوذ ائدیجی دانیشیغی، ایتی ذکاسی، دمیر منطقی، چتین شرایطلرده دوزگون قرارلار قبول ائتمک قابیلیتی شرطلندیریردی. اطرافینداکیلار هر ایشده گنج محمد امینه اینانیر، اعتبار ائدیر، یئنی ضیالی نسلین معتبر نماینده‌سی اولاراق اونون گلجیینه بؤیوک امیدله باخیردیلار. تکجه سیاسی مسلکینه گؤره دئییل، داخلی بوتؤولویونه گؤره ایستر انقلابچیی دوستلاری (استالین، مشهدی عزیز بی اف، محمدحسن حاجینسکی، جاپاریدزه و ب.)، ایسترسه ده ضیالیلار آراسیندا رسول زاده نین خصوصی حرمتی واردی. او، ۱۹۰۵-جی ایلدن سونرا، دئمک اولار، اکثر توده وی توپلانتیلاردا، مکتب ییغینجاقلاریندا، تئاتر، مدنیت و خیریه گئجه‌لرینده، متینق و فهله نمایشلرینده اشتراک ائدیر، نطقلر سؤیلییردی. اونو همین ایللرده استالین و خانلار سفرعلیئوله بیرلیکده فهله نمایشلرینده ده گؤرمک اولاردی، دوستلوق ائتدیی اوزییر حاجیبیلی ایله بیرلیکده تئاتر تماشالارینده دا... رسول زاده بیر یاندان معلیمی اولموش سلطان مجید غنی زاده ایله «همت»ین توپلانتیلارینا قاتیلیر، او بیری یاندان دا مشهور آکتیور حسین قولو سارابسکی ایله بیرلیکده شهرده‌کی قرائتخانالارا باش چکردی. تصادفی دئییل کی، ۱۹۰۷-جی ایل نوامبرین سونلاریندا باکیدا بؤیوک معارفجی-دمکرات، ملی مطبوعاتین بانیسی حسن بی زردابینین ازدحاملی دفن مراسیمینده او دؤورون تانینمیش سیمالاری و ملت معلملری اولان احمد بی آغا اوغلو، علی بی حسین ‌زاده کیمی بؤیوک نفوذ صاحبلری ایله یاناشی، ۲۳ یاشلی گنج محمد امین ده چیخیش ائتمیشدی.او، «جماعتین هر دردینه درمان اولان عرفان توخوملارینی سپمیش»زردابینی یوکسک دیرلندیرمیشدی.\nچیخیشیندا « جماعتی علم و تحصیل یولو ایله آییلتماغین واجبلییی»ند‌ن دانیشان رسول زاده قید ائدیردی کی، هر هانسی «خلق حقوق و حقلرینی، اؤز باجاریق و گوجونو بیلسه، او زامان هئچ کس اونو سیخینتی آلتیندا ساخلایا بیلمز». اونون فکرینجه، بونون اوچون ده«جماعتین گؤزلرینی آچماق، حقی و باطلی اونا بیلدیرمک لازیمدیر. جماعتی آییلتماق، اونو دراکه‌لی ائتمک اوچون نه لازیمدیر . معارف، معارف، معارف! آنجاق علم و بیلیک ایله جمات اؤزونون نه اولدوغونو و نه ائدبیلجیینی قانا بیلر».\nهمین مراسیمده رسول زاده یالنیز گنج ضیالی اولاراق دئییل، هم ده صدری اولدوغو مشهور «نجات» مدنی-معارف جمعیتینی تمثیل ائدیر، بو جمعیت آد یندن دانیشیردی. مسئله اوندادیر کی، همین جمعیتین اداره هئیتینین صدری، اختصاسجا حکیم اولان حسن بی آغایئو اوزلشدیی تعقیبلردن یاخا قورتارماق اوچون ایرانا اوز توتماق مجبوریتینده قالمیشدی. بو سبب‌دن ده ۱۹۰۷-جی ایل نوامبرین ۱۲-دن همین تشکیلاتا رهبرلیک م.ا.رسول زاده ‌یه حواله اولونموشدو. ۱۹۰۸-جی ایلین ژانویه سیندن ایسه او، عمومی توپلانتیدا جعمیتین صدری سئچیلمیشدی.\n«نجات»جمعیتی بحث ائتدییمیز دؤورده چوخ سایدا ضیالینین توپلاندیغی ملی-مدنی معارفجیلیک مرکزی ساییلیردی. همین واخت خیلی گنج روسیه نین، همچینین فرانسه، آلمان، انگلستان کیمی قاباقجیل اؤلکه‌لرین ایری مدنیت مرکزلرینده تحصیل آلیب قاییتمیشدی. خصوصا اروپادا تحصیل آلان آذربایجانلی گنجلر درک ائدیردیلر کی، ملتین معنوی یوکسلیشی یالنیز اونون ملی-سیاسی آزادلیغی شرایطینده ممکندور. یعنی روسیه نین مستملکه اسارتیندن قورتولماق اوچون، هر شئیدن اول، خلقین اویانماسی و ملی اؤزونودرکی لازیمدیر. بونون اوچون ده تحصیللی گنجلرین بیر یئرده اولوب ملته خدمت گؤسترمه‌لری، جمعیتلر قوروب دواملی معارفجیلیک ایشی گؤرمه‌لری چوخ واجب ایدی. اونا گؤره ده ۱۹۰۶-جی ایلده باکیدا ایکی خیریه جمعیتی یارادیلمیشدی: بیری باکینین مسلمان اهالیسی آراسیندا تورکجه بیلگیلر یایان«نشر-معارف»جمعیتی، دیگری ایسه آذربایجانلی اهالی آراسیندا ملی اویانیشا نایل اولماق اوچون علم و معارفی یایماغی، امکانسیز طلبه‌لره مادی یاردیم گؤسترمه یی قارشیسینا مقصد قویان «نجات» ایدی.\n۱۹۰۶-جی ایل مارتین ۸-ده تاسیس ائدیلمیش «نجات»این بیر مقصدی ده آنا دیلی و ادبیاتین، همچینین ملی تئاتر صنعتینین توسعه سینه کؤمک گؤسترمک ایدی. رسول زاده لاپ اولدن«نجات»این یارادیلماسینین تشبوثچولریندن ایدی و جمعیتین ایشینده فعال اشتراک ائدیردی. حسن بی زردابی، محمود بی محمود- ب اوو، نریمان نریمان اوو، علیمردان بی توپچوباش اوو، حسین قولو سارابسکی، سلطان مجید افندیئو، مهدی بی حاجینسکی، صدقی روح الله کیمی نفوذلو شخصلرین جمعیتله امکداشلیغی اونا خیلی حرمت قازاندیریردی. «نجات» عیسی بی آشوربی اون وسایطی و باش یازارلیغی ایله هفته‌ده بیر دفعه، داها چوخ، معارف و مدنیت مسئله‌لرینی ایشیقلاندیران «نجات»آدلی گونده لیک ده بوراخیردی.\nتئزلیکله جمعیت باکیدا و بعضی اطراف کندلرده اورتا مکتب شاگردلری و طلبه‌لر اوچون کتابخانالار، قرائتخانالار آچدی. بوندان باشقا، تئز-تئز اوتورولار کئچیررک، شهر باغیندا گزینتیلر، خیریه گئجه‌لری تشکیل ائد‌رک توپلانان وسایزی معارف و خیریه ایشلرینه صرف ائدیردی. رسول زاده نین رهبرلیگی ایله تشکیل اولونان بئله گزینتیلرین بیریندن توپلانان ۲۰۰ روبل وسایطله استالینی حبسخانادان قاچیرماق ممکن اولموشدو.\n«نجات»ین تشببوسو ایله قفقاز مسلمان معلملرینین ۱-جی و ۲-جی قورولتایلارینین (موافق اولاراق ۱۹۰۶ و ۱۹۰۷-جی ایللرده) کئچیریلمه‌سی اصل تاریخی حادثه اولدو.\nان نفوذلو معلملرین اشتراک ائتدیی بو قورولتایلار مکتبلرده تدریس ایشینین چوخ واجب مسئله‌لرینی، او جمله‌دن متدیک، درسلیک و معلم شخصیتی ایله باغلی مسئله لری مذاکره ائتدی. همین دؤورده رسول زاده آنا دیلینده دنیوی تحصیل سیستئمینین یارادیلماسینین قیزغین طرفدارلار یندن بیری کیمی چیخیش ائدیردی. او، چیخیشلاریندا،«ارشاد»گونده لیین ده‌کی یازیلاریندا خصوصی اولاراق وورغولاییردی کی، «...ابتدایی مکتب گرک ملی اولسون، یئرلی جماعته دوغما اولسون. بورادا تعلیم آنا دیلینده اولسون». او، روس-تاتار مکتبلرینده روس دیلینین تدرئیسینه آذربایجان دیلی ایله مقایسه‌ده ۲ دفعه چوخ واخت آیریلماس یندن تشویشله یازیردی. رهبرلیک ائتدیی «نجات» جمعیتینده مسلکداشلاری ایله بیرلیکده بو مسئله‌لرین حلی یوللارینی آختاریردی.\nهمین ایللرده «نجات» جمعیتی مدنیت ساحه سینده ده جدی فعالیت گؤستریردی: مثلاً، باکیداکی مشهور هنرمندلرین اشتراکی ایله یئرلی و خارجی مؤلفلرین اثرلرینین صحنه یه قویولماسینی تامین ائدیر، خلق آراسیندا تئاترین تبلیغی ایله مشغول اولوردو. ۱۹۰۸- جی ایل ژانویه نین ۱۲-ده تاغی اف تئاتریندا بسته کار اوزییر حاجیبیلینین «لیلی و مجنون» اوپراسینین تماشایا قویولماسی ایسه جدی حادثه‌یه چئوریلدی. باکی ساکینلری تاماشانی رغبتله قارشیلادی، نوبتی گون بوتون روزنامه لر بو نمایش دن یازدی. یئری گلمیشکن،«مجنون» رولونون ایلک ایفاچیسی حسینقولو سارابسکی قید ائدیردی کی، «آخشام تئاترا گلنده گؤردوم قاپین��ن آغزیندا او قدر آدام وار، ایچری گیرمک ممکن دئییل. دال قاپییا دوغرو یؤنلدیم، گؤردوم اورا بوردان دا بئتردیر. او گئجه بینانین دؤرد بیر طرفی جماعتلا دولو ایدی. چونکی بو اوپئرا آرتیق مسلمان باکیسی اوچون غیری-عادی یئنیلیک ایدی: ایندیدک باکی تئاترلاریندا آنجاق روس و اروپا مؤلفلرینین اوپئرا تاماشالاری گؤستریلیردی، ایندی ایسه شهر اهلی اؤز دیلینده اوپئرایا باخماق امکانی قازانیردی».سونرالار اوزییر بیین«شیخ صنان» اوپئراسی ایله«ار و آرواد»موسیقلی کومئدیسی دا محض«نجات»جمعیتینین تشکیلاتچیلیغی ایله صحنه یه قویولدو. اونو دا دئیک کی، محمد امینله اوزییر بی آراسیندا «ارشاد» گونده لیین ده یارانان تانیشلیق تدریجا عقیده دوستلوغونا چئوریلمیشدی. او.حاجیبیلی قوری معلملر سمیناریاسینی بیتیرمیش، بیر مدت هادروتدا معلملیک ائد‌ندن سونرا باکییا قاییتمیشدی. هم بیبی هیبت مکتبینده آنا دیلی، ریاضیات، جغرافی و روس دیلیندن درس دئییر، هم ده«ارشاد»لا امکداشلیق ائدیردی. رسول زاده اونون یازیلارینداکی اینجه یومور، طعنه و سارکاظمین وورغونو ایدی. اوزییر بی ایسه محمد امینین درین بیلیینه، معنالی دانیشیغینا و سیاسی دویومنا حیران قالیردی. بیر چوخ مسئله‌لرده، او جمله‌دن ملی مسئله لره یاناشمادا اونلارین باخیشلاری اوست-اوسته دوشوردو. بو ایکی گنجین دوستلوغو نتیجه‌سینده ۱۹۰۷-جی ایلده اوزییر بیین ترتیب ائتدیی «مطبوعاتدا استفاده ائدیلن سیاسی، حقوقی، اقتصادی و عسگری سؤزلرین تورکی-روسی و روسی-تورکی لغتی» کتابی میدانا چیخدی. بئله کی، کتابین ترتیبچییسی اوزییر حاجیبیلی، مصححی و ناشری ایسه رسول زاده ایدی. همین ایللرده مطبوعات محیطی اوچون چوخ گرکلی اولان بو یئنی آلینما سؤزلر لغتینه محمد امین گیریش سؤزو ده یازمیشدی. اونلارین دوستلوغو اوزون ایللر، او جمله‌دن جمهوریت دؤورونده ده دوام ائتمیشدیر. جمهوریت ایللرینده اوزییر بی دؤورون اساس نشرلریندن ساییلان «آذربایجان» گونده لیینین باش یازاری اولموشدور. رسول زاده ایسه مجلسده مساوات تحریریه سینین رهبری اولماقلا یاناشی، بو گونده لیین اساس یازارلار یندن بیری ایدی.\nرسول زاده حاجیبیلی مناسبتلرینده تکجه ملی-سیاسی مسلک یوخ، هم ده یارادیجیلیق، ادبی-بدیعی ذوق، مدنیته و ملی میراثا یاناشما اوخشارلیغی جدی رل اویناییردی: هر ایکیسی گوندلیک یازیچیلیق فعالیتی ایله یاناشی، بدیعی یارادیجیلیقلا دا مشغول اولوردو. او.حاجیبیلی محصولدار صحنه و موسیقی یارادیجیلیغی ایله، محمد امین ایسه نظم، ترجمه، درام یازارلیغی ایله مشغول یئری گلمیشکن، رسول زاده نین نمایشنامه لری ده«نجات»جمعیتینین تشکیلاتچیلیغی ایله صحنه یه قویولوردو. اونون ۱۹۰۷ و ۱۹۰۸-جی ایللرده «ناگهان بلا» و «قارانلیقدا ایشیقلار» آدلی ایکی پیئس یازدیغی معلومدور. محمد امین «معیشتدن بیر صحنه» آدلاندیردیغی بیرپرده‌لی درام اثرینی «ناگهان بلا»نی «تکامل»گونده لیینین ۱۹۰۷-جی ایل فورالین ۳-دکی ساییندا درج ائتدیرمیشدی.«قارانلیقدا ایشیقلار» آدلی دؤردپرده‌لی نمایش صحنه لشدیریلمه‌سینه ایسه قفقاز جانیشینی ۱۹۰۸- جی ایلین نوامبریندا اجازه وئرمیشدی. بو اثر ۱۹۰۸-جی ایل دکابرین ۵-ده «نجات» جمعیتینین کمکی ایله تاغییئو تئاتریندا صحنه یه قویولموشدو.«کاسپی» گونده لیی همین گونکو ساییندا بو باره‌ده اعلان دا وئرمیشدی. لاکین آذربایجان تئاتر تاریخینین سالنامه‌سینی یازمیش تدقیقاتچی غلام محمدعلی اؤز اثرینده بو تاماشا حقین ده هئچ بیر معلومات وئرمه‌ییب. احتمال ائتمک اولار کی، سیاسی مضمون داشیان همین تاماشا بیر دفعه اوینانیلدیقدان سونرا تئاترین رپرتوار یندن چیخاریلیب. فاکت بودور کی،«قارانلیقدا ایشیقلار»ین نه متنی، نه ده آفیشی هله کی اوزه چیخاریلماییب.\n«نجات»جمعیتی ملتین گؤزونو آچماق اوچون مترقی دین خادملرینین ده گوجوندن استفاده ائتمه‌یه چالیشیردی. لاکین بونون عکسی ایله قارشیلاشان محمد امین چوخ مایوس اولوردو: اؤزو روحانی عایله‌سینده بؤیوسه ده، چوخلوق تشکیل ائد‌ن ساوادسیز و محافظه کار دین آداملارینین یئنیلیکلره قارشی چیخماسینی، مطبوعاتا و معارفه میدان اوخوماسینی قبول ائتمیردی. محض بونا گؤره باکی مسلمانلارینین«ملانصرالدین» ژورنالینین باغلانماسی اوچون قفقاز جانیشینینه مراجعت ائتمه‌لرینی نادانلیق ساییردی.\nرسول زاده نین فکرینجه، دینی ایشلرین تشکیلینده خلقین عمومی اراده‌سینین اولماماسی روحانیلرین اؤزباشینالیغینا گتیریب چیخاریر. بو سبب‌دن ده او، جنوبی قفقاز شیخ السلامینین وظیفه‌یه سئچکی یولو ایله گلمه‌سینی طلب ائدیردی. ۱۹۰۸-جی ایل ژانویه نین ۱۴-ده «نجات» جمعیتینین صدری اولاراق اؤزونون و تشکیلاتین کاتیبی حاجی بابایئون امضاسی ایله باکیدان تفلیسه گؤندریلن تلگرامدا او، همین طلبینی آیدین شکیلده دیله گتیرمیشدی. دومانین و «نجات» جمعیتینین بو شهرده اولان عضوو مهدی بی حاجینسکییه عنوانلانان تلگرامدا دئییلیردی: «نجات» معارفجیلیک جمعیتی سیزی وکیل ائدیر کی، جنوبی قفقاز شیخ السلامینین خلق سس وئرمه‌سی یولو ایله سئچیلمه‌سینین واجبلیگی باره‌ده جانیشین قارشیسیندا وساطت قالدیراسینیز».\nبو آرادا شاماخدا تانینمیش اولما، باکی ایالتینین مسلمان مجلسینین صدری حاجی مجید افندی وفات ائدیر. آردینجا ایسه «ارشاد» گونده لیین ده بیر گروه شاماخیلینین مکتوبو ایشیق اوزو گؤردو. اونلار قفقاز مفتیسی حسین افندی قاییبوودان (میرزه حسین قاییب‌زاده – رئد.) خواهش ائدیردیلر کی، شیخ السلام و مفتینین سئچکیلی اولماسی باره‌ده وساطته باخیلانادک مرحومون یئرینه کیمسه تعینات آلماسین. بئله چیخیردی کی، آرتیق مسلمانلار دا تدریجا سئچکی طلب ائتمه‌یه باشلاییرلار...\nایرانا مهاجرت و ستارخانلا گؤروش\n«نجات»جمعیتینه رهبرلیک ائتدیی دؤورده م.ا.رسول زاده تکجه اجتماعی فعالیتله، یالنیز ژورنالیستیکا، یازیچیلیق و بدیعی یارادیجیلیقلا مشغول اولمور، هم ده«همت» تشکیلاتی چرچیوه‌سینده گیزلی انقلابی فعالیتینی دوام ائتدیریردی. او، مسلکداشلاری ایله بیرلیکده چاریزمه قارشی اعتراضلارین آلوولانماسینا چالیشیر، فهللر آراسیندا سیاسی معارفلندیرمه ایشی آپاریردی. بو مقصدله او، هله ۱۹۰۶-جی ایلده آ.بلیومون «فهله صنفینه هانسی آزادلیق لازیمدیر؟» کتابینی آذربایجان دیلینه چئویررک «اوروجوو قارداشلاری» مطبعه‌سینده چاپ ائتدیرمیشدی.\nمحمد امین واختیله یاراتدیغی مساوات گنجلیک تشکیلاتی چرچیوه‌سینده ده فعالیتینی دایاندیرمامیشدی. ایندی همین تشکیلات «مسلمان دمکراتیک مساوات جمعیتی» آدی ایله گیزلی فعالیت گؤستریر، یئنه ده گنجلر، طلبه‌لر و داها چوخ مسلمان فهللر آراسیندا انقلابی ایش آپاریر، آنا دیلینده ادبیات یاییردی. رسول زاده هم «همت» تشکیلاتی، هم ده گنجلر جمعیتینین خطی ایله ایراندا باشلانمیش مشروطه۶ حرکاتینا دستک وئریر، قونشو اؤلکه‌ده خلقین آزادلیق و دمکراتیک جمعیتده یاشاماق اوغرونداکی مبارزه‌سینی مدافعه ائدیردی. او، انقلابچییلارلا سیخ علاقه قورور، مادی یاردیملارین توپلانماسینا، آذربایجانین مختلف بؤلگه‌لریندن مشروطه‌چیلره کمکه گئدن کؤنوللولرین تبریزه یوللانماسینا یاردیم گؤستریردی. رسول زاده نین یارادیجیلیغیندا ایران موضوع سو، مشروطه انقلابی، آرازین اوتاییندا یاشایان تورکلرین طالعیی مسئله‌سی ده محض همین دؤورده اؤن پلانا چیخماغا باشلادی. هله«ارشاد»گونده لیین ده چالیشارکن بو موضوع نو دایم گوندمده ساخلاییر، چوخ واخت یازیلارینی «یاشاسین ایراندا حریت!»، «یاشاسین ایراندا قانونی اساسی!» شعارلاری ایله بیتیرردی. «ارشاد» باغلاندیقدان سونرا ایسه رسول زاده اوخوجولارین دقتله ایزلدیکلری ایراندا انقلابی حرکات موضوعسونو «ترقی» گونده لیینده دوام ائتدیرمه‌یه باشلادی.\n۱۹۰۸-۱۹۰۹-جو ایللرده نشر اولونان، گونده‌لیک اجتماعی-سیاسی و ادبی گونده لیک اولان «ترقی» دیگر نشرلردن فرقلی اولاراق ایری فورماتدا چیخیردی. تصادفی دئییل ۶ مشروطه مطلق حاکمین، حکمدارین حقوقونو محدودلاشدیران اساس قانون (رئد.) کی، محمد امین سونرالار اونو «آذربایجاندا ایلک اروپا تیپلی گونده لیک» کیمی سعجیلندیرمیشدی. ۴۶-جی سای یندن سونرا میلیونچو مرتضی مختاررووون مالیلشدیرمه‌یه باشلادیغی«ترقی»ده احمد بی آغا اوغلو، علی بی حسین ‌زاده، اوزییر حاجیبیلی، عمر فایق نعمان ‌زاده، محمد هادی، علیقلی غمگسار کیمی بؤیوک دوشونجه صاحبلرینین امضالارینا راست گلینیردی. ائله رسول زاده ده گونده لیین ان فعال یازارلار یندن ایدی اونون«ترقی»ده ۱۰۰-دن چوخ مختلیف ژانرلی یازیلاری چاپ اولونموشدو.\nمحمد امین ایلک دفعه محض «ترقی»نین خصوصی مخبری کیمی ۱۹۰۸-جی ایلین آوگوست آیندا ایرانا سفر ائتدی. او، سفالت ایچینده اولان اؤلکه نین شهر و ویلایتلرینی گزمیش، حکومت آداملاری و مشروطه‌چیلرله گؤروشموش، فرقلی پئشه صاحبلری ایله صحبتلشمیشدی. سونرا ایسه اؤز تصوراتلارینی «ایرانا دایر» و «تبریز احوالاتلاری» باشلیقلاری آلتیندا، سلسله یازیلار شکلینده چاپ ائتدیرمیشدی.\nرسول زاده نین «ارشاد»، «فیوضات»، «تکامل» و نهایت، «ترقی»دکی ژورنالیست فعالیتی، کسکین مقاله‌لری، ائلجه ده باکینین اجتماعی حیاتینداکی فعاللیغی چار خفییه‌لرینین دقتینی جلب ائتمه‌یه بیلمزدی. انقلابچیی دوستلاری محمد امینین ایزلنمه‌سیندن دویوق دوشدولر و اونو مسئله‌دن خبردار ائتدیلر. داها سونرا ایسه ۴-۵ آیدیر رسول زاده ه حقین ده جنایت ایشی آچیلماس یندن خبر توتدولار. آرخاسینجا گودوکچولرین گزدیینی گؤردوکده تعقیب ائدیلدیینه هئچ بیر شبهه سی قالمایان محمد امین تهلکه‌سیزلیک تدبیرلری حقین ده دوشونمه‌لی اولدو. نتیجه‌ده انقلابی حادثه لرین جریان ائتدیی ایرانا مهاجرت ائتمک قرارینا گلدی. ۱۹۰۹-جو ایل مارتین ۱۸-ده نووروز بایرامی گونلرینده باکینی ترک ائدیب تبریزه اوز توتدو. سرحد منطقه‌سینده ایزلندیینی و اونا تله قورولدوغونو دوشوندو . ایرانا کئچمک ایسته‌ین بعضی شخصلرین یئریندجه حبس اولونماسی اوندا بو قناعتی محکملندیریردی. لاکین«ترقی» گونده لیینین خصوصی مخبری وثیقه‌سی رسول زاده نی وضعیتدن چیخاردی. دیگر طرفدن، محمد امینین کئچید منطقه‌سینده تانیش اولدوغو ژورنالیست س.تودرولا۷ اونسیتینی، آیاق اوستو صحبتینی گؤرن سرحد مأمورلاری اونو چوخ سورغو سوالا چکمک فکریندن داشیندیلار.\nرسول زاده نین هله باکیدان یاخشی تانیدیغی و«همت» تشکیلاتینین کمکی ایله ایران انقلابینا کمکه گئتمیش مبارزه دوستلاری مجاهدلر اونو گمینین یان آلدیغی انز‌لی اسکله سینده گؤزلییردیلر: اورادان رشته، سونرا اردبیله، آخیردا دا تبریزه گئده‌جکدیلر.\nایرانا مهاجرت محمد امینین سیاسی بیوگرافی سینده یئنی صحیفه آچدی: اوردا آذربایجانی داها یاخ یندن تانیدی، ایران تورکلرینین کشمکئشلرله دولو تاریخینی اؤیرندی، ستارخان باشدا اولماقلا بیر سیرا تاریخی شخصیتلرله گؤروشدو، بیر چوخ قانلی حادثه‌لرله قارشیلاشدی، چوخلو یئنی دوستلار قازاندی. تکجه گونده لیکچیلیکله مشغول اولمادی، عینی زاماندا، شاه رژیمی علیهینه مشروطه حرکاتینین فعال اشتراکچیسینا، انقلابین اؤنجوللریندن بیرینه چئوریلدی.\nمشروطه حرکاتینا ۱۹۰۵-۱۹۰۷-جی ایللر روس انقلابینین بیرباشا تأثیری اولموشدور. ایران شاهینین اولکه نی تکباشینا اداره ائتمه‌سینه قارشی چیخان اهالی آیاغا قالخاراق آنا یاسایا دییشیلکلیک ائتمیش،«انجمن»۸ آدلانان سئچکیلی ارگانلارین یارادیلماسینا نایل اولموشدو. لاکین ۷ تودوروو «روسسکوی سلووو» گوندلیینین خصوصی مخبری ایدی. بو گونده لیک۱۸۹۵- ۱۹۱۷-جی ایللرده مسکودا گونده‌لیک اولاراق نشر ائدیلمیشدیر (رئد.) ۸انجمن بورادا: ایراندا شهر و یا ایالتلرده یئرلی اوزونو اداره ارگانی. ایلک انجمن انقلابی-دمکراتیک تشکیلات کیمی مشروطه انقلابینین (۱۹۰۵-۱۹۱۱) گئدیشینده، ۱۹۰۶-جی ایلین سپتامبر دا تبریزده یارانیب. دمکراتیک انجمنلر ۱۹۱۸-۱۹۲۱-جی ایللرده ده فعالیت گؤستریب. ۲-جی دنیا محاربه‌سی زامانی اوتای آذربایجاندا ملی آزادلیق حرکاتینین غلبه‌سیندن سونرا ایالت، ویلایت و شهرلرده انجمنلر یارادیلیب (رئد( .\n۱۹۰۷-جی ایلده آتاسینین مظفرالدین شاه قاجارین اؤلوموندن سونرا تخته چیخان محمدعلی شاه حاکمیتینی قوروماق اوچون آنا یاسانی لغو ائتدی، خلقه وئریلن آزادلیقلاری آرادان قالدیردی. بونونلا دا کفایتلنمه‌ییب انگلستان و روسیه ایله سؤودلشدی، اونلارین اؤلکه‌یه سلاحلی مداخله‌سینه راضیلاشاراق خلقه دیوان توتماغا باشلادی. ۱۹۰۸-جی ایل ژوئنین ۲۳-ده تهراندا اهالی ائلچیلرینین توپلاشدیغی مجلس بیناسی توپ آتشینه توتولدو. حاکمیتی اهالیله بؤلوشمک ایستمه‌ین شاه، مشروطه نی غیری-قانونی اعلان ائتدی. رشت، انزلی، مشهد، سبزوار، قوچان، کرمانشاه، بندرعباس و باشقا شهرلرده باشچیلار شاهین امری ایله بوتون انجمنلری قوودولار، بیر چوخ روزنامه لری باغلادیلار. اؤلکه‌ده توده وی حبسلر و تعقیبلر باشلاندی.\nمشروطه حرکاتینا آغیر ضربه‌لر ائندیریلدیی بیر واختدا آذربایجان و اونون مرکزی ساییلان تبریز آیاغا قالخدی. آذربایجانلیلار مشروطه نین و ملت مجلسینین برپاسی اوچون شاها، ائلجه ده ایرانداکی روس اوردو فرماندهی اولان، مشروطه‌چیلره قارشی آمانسیزلیقدا هئچ بیر سرحد تانیمایان ولادیمیر لیاخووا محاربه اعلان ائتدیلر. بوندان سونرا دیگر شهرلر گیلان، اصفهان حرکته گلدی.\nرسول زاده نین ایرانا مهاجرتی حادثه‌لرین بئله قیزغین واختینا دوشموشدو. او، عصیان قیغیلجیملارینین سیچرادیغی شهرلری بیر-بیر گزیب دولاشیر، اؤز سویداشلارینین دوغما خلقینین آجیناجاقلی وضع��تینی یاخ یندن مشاهده ائلییردی. سونرا ایسه بو مشاهده‌لرینی قلمه آلیب «ایران مکتوبلاری» آدی آلتیندا، سلسله یازیلار شکلینده«ترقی» گونده لیینه گؤندریردی.\nاولکه نی عصیانلارین بورودویونو گؤرن محمد علی شاه آخیردا تبریزه بؤیوک قوشون یئریتدی. لاکین اهالی قهرمانی ستارخانین شجاعتی سایه‌سینده شاه اوردوسو دارماداغین ائدیلدی. قورخویا دوشن حاکمیت تهراندا انجمنین یئنیدن آچیلماسینا اجازه وئرمک مجبوریتینده قالدی. آردینجا مشروطه‌چیلرین تهرانا یوروشو باشلادی و سوندا محمد علی شاه دئوریلدی. تاختا اونون آزیاشلی اوغلو احمد شاه قاجار چیخدی و ۱۹۰۹-جو ایلده آنا یاسا برپا اولوندو.\nتبریزده دمکراتیک دییشیکلیکلر باشلاندی: شاه مأمورلاری وظیفه‌لریندن آزاد ائدیلیر، یئنی تیپلی (دنیوی) مکتبلر آچیلیر،«انجمن»، «مساوات»و «تبریز» کیمی دمکراتیک یؤنلو روزنامه لر ایشیق اوزو گؤروردو. اهالی آنا یاسا و آزادلیق اوغروندا مبارزه‌سینده کی بؤیوک خدمتلرینه گؤره تبریز انجمنی ستارخانی «سردارملی» (اهالی رهبری)، اونون سلاحداشی باقر خانی ایسه «سالارملی» (اهالی سرکرده‌سی) اعلان ائتمیشدی. روسیه و اروپادا چیخان بعضی روزنامه لر ایسه ستارخانی حتی «ایرانین هاننیبالی» آدلاندیراراق اونون تعریفینی گؤیلره قالدیریردیلار.\nرسول زاده ایراندا اولدوغو مدتده ستارخانلا بیر نئچه دفعه گؤروشوب. اونلارین ایلک گؤروشو ایسه محمد امینین مهاجرتده‌کی ایلک آیلاریندا ۱۹۰۹-جو ایلین ماییندا، تورکیه نین تبریزده‌کی کونسوللوغوندا باش توتموشدور.\nهمین واخت روس قوشونلارینین شهره گیرمسیندن احتیاط‌لانان سرکرده موقتی اولاراق بورا سیغینمیشدی.\nستارخان بو گؤروش زامانی باکیدان گلن قوناغی حرارتله قارشیلامیش، اونو یانینداکی باقرخانا «قلم اهلیدیر، هم ده دوشونجه‌سی و عمللری ایله بیر مجاهددیر» دئیه تقدیم ائتمیشدی. محمد امینین بو تعریفدن بیر قدر سیخیلدیغینی گؤردوکده ایسه صمیمیتله دئمیشدی:«ایران حقین ده یازیلارینیزدان و بورادا بیزه دستک اولان فعالیتینیزدن معلوماتلییام». حرکاتا باکیدان وئریلن دستکدن ممنونلوغونو بیلدیرن ستارخان آذربایجانین شمال یندن گلیب فدایلره قوشولانلاردان خیلی راضیلیق ائتمیش، یاخین سلاحداشی و چوخ گووندیی قاراباغلی مجاهد مشهدی عباسین ایگیدلیینی ایسه آیریجا تعریفلمیشدی. اؤز نوبه سینده محمد امین دوام ائتمکده اولان مشروطه انقلابینین نتیجه‌لری، شاه رژیمی ایله مناسبتلر، ترکیه ایله علاقه‌لر و س. باره‌ده ستارخانا سواللار وئرمیشدی. سونرا دا «سردار ملی»نین جاوابلارینی، عمومیتله، همین گؤروشله باغلی تصوراتلارینی قلمه آلاراق «تبریز ستارخانلا ملاقات»۹ باشلیغی آلتیندا «ترقی» گونده لیین ده درج ائتدیرمیشدی. همین یازیدا رسول زاده نین ستارخانا رغبتی آیدین حس اولونوردو: «سردار (یعنی ستارخان .رئد.) قانی ایستی بیر آدامدیر، حرکتی خیلی جلددیر، دانیشیغی چوخ جدی دیر.\nمشروطه پرستلیگی دین درجه‌سینده قویدیر (گوجلودور – رئد.). بو آدام مشروطه طرفداری اولماقدا فاناتیزمدیر. بوتون حرکتینی، ووجودونو... ملته صرف اتمیشدیر». لاکین رسول زاده «سردار ملی»نین وفاتی مناسبتیله «اقبال» گونده لیینین ۱۹۱۴-جو ایلدکی ۱۰ نوامبر تاریخلی ساییندا ایشیق اوزو گؤرن«ستارخان»آدلی مقاله‌سینده (۱۰ نوامبر ۱۹۱۴) اونون حقین ده تنقیدی فکرلرینی ده گیزلتممیشدیر. سبب ایسه شاه رژیمینین تله‌سینه دوشن بو اهالی قهرمانینین تهراندا، آت بی پارکیندا دهشتلی فاجعه ایله نتیجه‌لنن سهوی ایدی۱۰. رسول زاده قید ائدیردی کی، ستارخان جسما ایندی اؤلسه ده، حریت دعواسیندا قازاندیغی شهرتینی هله ۱۹۱۰-جو ایلده همین پارکدا دفن ائلمیشدی. بونونلا بئله، محمد امین «سردار ملی»نین خدمتلرینی اصلا آزالتمایاراق اونو «تاریخین اونودولماز سیماسی» آدلاندیریردی .۹ (ملاقات مصاحبه -رئد)...\n۱۰ ۱۹۱۰-جو ایلین سپتامبریندا ستارخان باشدا باقرخان اولماقلا ۳۰۰ نفر سلاحداشینی دا گؤتوروب تهرانا گلدی. شهر اهالیسی اونو خلاصکار کیمی قارشیلادی. ستارخان و فدایلرینه آتابی پارکیندا یئر وئریلیر. لاکین حکومت قوه‌لری گئجه پارکا هجوم ائدیب فدایلری محاصره‌یه آلاراق اونلاری ترکیسلاح ائتمه‌یه جهد گؤستردیلر. باش وئرن غیری-برابر دؤیوشده ستارخان آیاغ یندن یارالاندی و اسیر دوشدو (ارمنی یپرم خان ووردو ستارخانی – چئویرن). آلدیغی یارایا گؤره اوزون مدت یاتاق خسته سی اولدو و ۱۹۱۴-جو ایل نوامبرین ۱۶-دا تهراندا دنیاسینی دییشدی (رئد).\nمشروطه انقلابینین اؤن جرگه‌لرینده\nرسول زاده نین هله تبریزده ایکن تانیش اولدوغو فعال مشروطه‌چی، ایران مجلسینین گله‌جک صدری، اصلی اوردوبادلی سید حسن تاغی‌زاده (تقی زاده) اونو تهرانا، بیرگه امکداشلیغا دعوت ائتدی. بو امکداشلیق محمد امینی ایرانین سیاسی دایره‌لرینده داها یاخشی تانیتدی.\nرسول زاده قیسا مدتده مشروطه حرکاتینین فعال اشتراکچیلار یندن بیرینه چئوریلدی. سیاسی فهمی، حادثه لری اؤنجه‌دن دویماق قابیلیتی، تشکیلاتچیلیق باجاریغی، جسارتی، روسجا، تورکجه و فارسجا گؤزل دانیشماسی، خصوصیله تهرانا دولوشموش روس عسگرلرینه اونلارین اؤز دیلینده تأثیرلی مراجعتلری اونا بؤیوک رغبت یارادیردی.\nرسول زاده نین ایراندا ان یاخین دوستو اصلی قفقازدان اولان و انقلابچییلار آراسیندا«عمی اوغلو»لقبی ایله چاغیریلان حیدرخان ایدی. پارتلاییشلار تؤرتمک مهارتینه گؤره«بومبا»لقبی قازانان حیدرخان اورمیه لی ایدی. سونرالار او، ایران کمونیست حزبینین باش کاتیبی اولاجاقدی. توده ه‌لر آراسیندا بیرگه ایش آپاردیقلار یندن، عینی ییغینجاقلاردا اشتراک و چیخیش ائتدیکلریندن، حتی عینی تهلکه‌لری یاشادیقلار یندن حیدرخانلا رسول زاده نین شخصی مناسبتلری خیلی درینلشمیشدی. سونرالار ایران تاریخجیسی ع. نوای «حیدر عمی اوغلو و محمد امین رسول زاده » آدلی اثرینده بو باره‌ده اطرافلی بحث ائتمیش، ایرانین اویانیشیندا محمد امینین خدمتلرینی خصوصی وورغولامیشدی.\nاو یازیردی کی،«رسول زاده نی انسانلارا سئودیرن کاملیگی، یالان، افترا و غرض دن اوزاقلیغی، هر شیی اؤلچوب-بیچرک منطقله حرکت ائتمه‌سی، دؤنمز عقیده و ثابت ایمان صاحبی اولماسی ایدی».\nاروپادا تحصیل آلان، دمکراتیک دوشونجه‌سی ایله مشروطه‌چیلرین یانیندا بؤیوک نفوذ صاحبینه چئوریلن، مشروطه انقلابینین سون ایللرینده ایرانین خارجی ایشلر ناظری پستونادک یوکسلن حسین خان نووابلا دا محمد امینین صمیمی مناسبتلری واردی . اونلاری ایران دمکرات حزبی بیرلشدیریردی. رسول زاده‌یه تضییقلرین آرتدیغی بیر واختدا نوواب تهراندا اونون شرفینه ضیافت وئرمیش، مراسیمه فرانسه دن اولان روزنامه نگار، انگلیس سفیرلیینین حربی نماینده سی اولان مشهور سرگرد ایستوکسو دعوت ائتمیشدی.\nاولده محمد امینله سید حسن تاغیزادنین (تقی زاده نین) مناسبتلریندن اؤتری بحث ائلمیشدیک. مشروطه حرکاتینین اؤنجوللریندن بیری، ایرانین فرانسه و انگلیسده سفیری، داها سونرا ایسه اؤلکه مجلسینین صدری اولموش تاغی‌زاده موترقی فکرلری ایله سئچیلیردی. او بئله حساب ائدیردی کی، «...ایران روحا و جسما آوروپالاشمالیدیر».\nسید حسنله رسول زاده قیسا واختدا دوستلاشدیلار.\nتاغی‌زاده هله ۱۹۰۶-جی ایلده تبریزدن بیرینجی مجلیسه نماینده سئچیلمیشدی. ایکی ایل سونرا محمدعلی شاه بیر گروه مجلس عضوو ایله گؤروشرکن سید حسن نمایشکارانه شکیلده اونون الینی سیخماقدان امتناع ائلمیشدی. مونارشیه قارشی حرمتسیزلیک ائتدیی اوچون اؤلکه‌دن قووولموش، لاکین بیر نئچه آی لندن قالدیقدان سونرا گیزلی شکیلده ایرانا قاییتمیشدی. رسول زاده‌دن ۵-۶ یاش بؤیوک اولسا دا، اونون ذکاسینا، سیاسی فهمینه و ایشگذزارلیغینا وورغونلوغونو گیزلتمه ین تاغی‌زاده سونرالار بئله یازمیشدی:«محمد امین بی قوتلی و ساغلام منطق صاحبی، دوغرو سؤزلو، متانتلی، تام معناسی ایله درست و یولونا درین بیر اینام بسله‌ین فداکار مجاهد، اؤرنک بیر انسان ایدی».\nحدسیز یاخین مناسبتلر قوران تاغی‌زاده ایله رسول زاده اروپا تحصیلی آلمیش معاصر دوشونجه‌لی بیر گروه ضیالی ایله بیرلیکده (اونلارین آراسیندا حیدر عمی اوغلو ایله حسین خان نوواب دا واردی) سیاسی احزاب یاراتدیلار. «ایران دمکرات حزبی» (ایدح ) آدلانان همین تشکیلات بو اولکه نین تاریخینده ایلک سیاسی احزاب ساییلیر. سید حسن تاغی‌زاده حزبین صدری، ۲۶ یاشلی محمد امین ایسه مرکزی کمیته نین عضوو سئچیلدی. اساس مقصدی ایراندا دمکراتیک اصلاحاتلار اوغروندا مبارزه آپارماق اولان ایدح شاه اصول اداره‌سینه قارشی چیخاراق، تئزلیکله مشروطه حرکاتینین اؤنونده گئتمه‌یه باشلادی.\nایران سربازلارینین۱۱ گئجه-گوندوز ایزلمه‌لرینه باخمایاراق، رسول زاده بیر آن اولسون دایانمیردی: هم اهالی توده ه‌لری آراسیندا انقلابی فعالیتله مشغول اولور، هم ده مشروطه حرکاتینین تجروبه‌سینی علمی- نظری جهتدن عمومیلشدیرن اثرلر یازیردی. تئزلیکله اونون بو مضموندا فارسجا ایکی کتابی نشر ائدیلدی: «محافظه کار و یا اجتماعییست-محافظه کار احزابلارین تنقیدی» («فاروس» نشریاتی، تهران، ۱۹۱۰) و «بشریتین خوشبختلیگی»(اردبیل، ۱۹۱۱).\nانقلابی مبارزه‌ده مطبوعاتین اوزسیز رولونو هله باکی تجروبه‌سیندن یاخشی بیلن رسول زاده ه ایندی ایراندا دا گونده لیک مسئله‌سینی دواملی شکیلده گوندمه گتیریردی. نهایت، ۱۹۱۰-جو ایل آوگوستون ۲۳-دن اعتباراً او، تهراندا گونده‌لیک ملی، اجتماعی-سیاسی و ادبی گونده لیک اولان«ایران نو»نو («یئنی ایران») نشر ائتمه‌یه باشلادی. فارسجا ایشیق اوزو گؤرن بو گونده لیکله رسول زاده ایراندا، بئله دئمک ممکنسه، اروپا تیپلی یئنی مطبوعاتین اساسینی قویموش اولدو.\nس. تقی زاده دیلی ایله دئسک، «مدرن اروپا گونده لیکچیلیک (روزنامه نگاری ) مسلکینی ایرانا گتیرن و اونو توسعه ائتدیرن محض محمد امین اولموشدور».\nمحمد امین«گونده لیک بیرچیراقدیر»دئیرک تئزلیکله «ایران نو»نو خلقین حقیقتی دئین دیلینه، ایرانین ان نفوذلو مطبوعات ارگانینا چئویردی. هر نمره‌ده گونون اساس موضوعسونو عکس ائتدیرن باش مقاله ایله یاناشی، اونون «م.امین»، «ر-زاده»، «رسول زاده »، «نیش»۱۱ وباشقا امضالارلا مختلف مضمونلو یازیلاری درج اولونوردو. معین فاصله‌لرله ۱۹۱۱-جی ایل مایین اورتالارینا قدر نشرینی دوام ائتدیرن «ایران نو»دا اونون امضالی -امضاسیز ۲۵۰-دک مقاله‌سی چاپ ائدیلدی. بونلارین هامیسی مشروطه انقلابینین طالعیی، ملی آزادلیق حرکاتی، انسان حقوق و آزادلیقلاری، بشر جمعیتینده دمکراسینین اؤنمی حقین ده اهمیتلی یازیلاردیر.\nرسول زاده نین ایرانداکی سیاسی و مطبوع فعالیتینین بیر استقامتی ده ماهیتجه روسیه و انگلستانا قارشی ایدی، چونکی همین اؤلکه‌لر ایرانی حربی-سیاسی باخیمدان اؤزلرینین استراتژی ماراق میدانینا چئویرمیشدیلر. اونلارین ایرانا یئریتدیکلری حربی قوه‌لر خلقی ازمکده شاه رژیمینه کؤمک ائدیردی. بو سبب‌دن ده محمد امین«ایران نو»دا ایستر روسیه نین، ایسترسه ده انگلسین ایرانا تجاووزونو و زوراکیلیق سیاستینی دواملی تنقید ائدیردی. طبیعی کی، همین اؤلکه‌لرین سفیرلیکلری ده اؤز نوبه‌سینده رسول زاده نین فعالیتینی دقتله ایزلییر و تنقیدلرینه بیگانه قالمیردیلار. روسیه سفیرلیگی تنقیدلره داها دؤزومسوز ایدی، اونا گؤره ده«روس تجاووزونه قارشی کسکین مبارزه روحونا گؤره» محمد امینین الیندن زنجیر چئینییر، هر آددیمدا اونو ضررسیزلشدیرمه‌یه چالیشیردی. سفیرلیک نماینده‌لری بئله حساب ائدیردیلر کی، رسول زاده و ایدح-نین فعالیتی بیرباشا روسیه نین ایرانداکی تأثیرینی ضعیفلتمه‌یه یؤنلیب. ایشی بئله گؤرن چار حکومتی شاهلیق اصولی-اداره‌سیندن محمد امینی اؤلکه‌دن چیخارماغی طلب ائتدی. بو مسئله‌ده ایرانین اقتصادی وضیتینی آراشدیرماق اوچون تهرانا گلمیش مشهور آمریکا مالیه‌چیسی مورقان شوستئرین (۱۸۷۷-۱۹۶۰) «ایران نو»داکی کسکین فکرلرله زنگین مصاحبه سی یاخشی بهانه اولدو. ایرانین او واختکی صدر اعظمی۱۲ حاضردا باش ناظر وظیفه‌سینه اویغون گلن یوکسک دولت پستی بهدار محمد ولی خان ۱۹۱۱-جی ایل مایین ۲۲-ده رسول زاده نین و تاغیزادنین اؤلکه‌دن چیخاریلماسی بارده سرانجام امضالادی.\nوضعیت حقیقتا اورک آچان دئییلدی: سیاسی اعتراضلاری بوغماق اوچون حکومت توده وی حبسلره باشلامیش، فعال انقلابچییلارین تعقیبی گوجلنمیشدی. بئله بیر شرایطده ایرانی ترک ائتمکدن باشقا چاره قالمیردی. اونا گؤره ده «ایران نو»نون ۱۹۱۱-جی ایل مایین ۲۵-دکی ساییندا باش رئداکتور محمد امین رسول زاده نین استعفا مکتوبو ایله مراجعت ائتمه‌سی تعجب دوغورمادی. گونده لیین ناشری سید شبسترییه عنوانلانان همین مکتوب‌دا محمد امین قارشیلاشدیغی مانعه‌لر اوجبات یندن ایرانی ترک ائتمه‌یه مجبور اولدوغونو بیلدیریر و چاره‌سیزلیکدن دوغان بو استعفایا گؤره اوزولدویونو بیلدیریردی.\n۱۹۱۱-جی ایل مایین سونوندا رسول زاده عقیده دوستو سید حسن تاغی‌زاده ایله بیرلیکده ایران اراضیسینی ترک ائتدی. قارشیدا اونو مبارزه‌لرله، معمالارلا، محرومیتلرله، لاکین عینی زاماندا امیدلرله دولو یئنی حیات گؤزلییردی...\nباکییا گیزلی دؤنوش\nرسول زاده ایرانی تاغی‌زاده ایله بیرگه ترک ائتمک مجبوریتینده قالسا دا،«استانبولدا گؤروشریک» وعدی ایله اوندان آیریلدی و آستارا سرحد-کئچید منطقه‌سینه اوز توتدو. مقصدی اؤنجه لنکرانا، اورادان دا دنیز یولو ایله باکییا یوللانماق ایدی. لاکین پایتخته گئدن سرنیشین گمیسینه یئتیشه بیلمه‌دی. گون یاواش-یاواش باتیردی. آرتیق دوکان-بازار باغلانیر، کوچه‌لردن ال -آیاق چکیلیردی. ایچینده بیر هیهجان و تلاش اولسا دا، اؤزونو تمکینلی آپاریردی. باشقا یولو قالمادیغینی گؤروب لنکراندا گئجه‌لمه‌یه قرار وئردی. آرا-سیرا گؤزه دین مامورلارین۱۳ دقتینی جلب ائتممک اوچون ساحل دکی گور چایخانایا طرف آددیملادی.\nبیر نئچه ایلدن سونرا ۱۹۱۷-جی ایلین مارتیندا باکی اجرا کمیته‌سینین موقتی امنیت مدیری ایلیوشکینین تکلیفی ایله لنکران اویئزدینه (بولگه سی) سفر ائدیب جماعتلا گؤروشنده همین گونو خاطرلایان محمد امین «آچیق سؤز» گونده لیین ده بئله یازیردی: «لنکرانا بو، ایکینجی دفعه گلدیگیم ایدی بیر کره دخی ۱۹۱۱-جی ایلده گلمیشدیم. او زامان دا بیر گون لنکراندا قالمیشدیم ایراندان باکییا گلیردیک. فقط قورخو ایله، اندیشه ایله سفر ائدیردیک. هر ساعت و هر دقیقه گؤزلویوردوق کی، «توتاجاقلار». ایشته، ایشلریمیزی بیتیررک معنوی بیر تشویش قلبله قایقه میندیگیم زامان بی اختیار بو ایکی سفر آراسینداکی تفاووتو مقایسه ائتدیم.«ایشته استبداد، ایشته حریت!»– دئدیم»(«آچیق سؤز»، ۲۴ مارت ۴ آوریل، ۱۹۱۷(.\nایرانا مهاجرت ائتمزدن تخمیناً ۲ ایل اؤنجه محمد امین عایله قورموشدو او، عمیسی قیزی ام البانو ایله ائولنمیشدی. بو ائولیلیکدن اونون آرتیق قیز اؤولادی لطیفه دنیایا گلمیشدی. ائله رسول زاده نین گئجه ایله خبرسیز-اترسیز شکیلده قاییدیشینا دا ان چوخ او سئویندی. عمیسی اوغلو محمد علی ایسه محمد امینین قفیل پیدا اولماسینی یوخو کیمی قارشیلادی. اونلار آرا-سیرا مکتوبلاشسالار دا، ۲ ایلدن چوخ ایدی کی، گؤروشموردولر. دئمه‌لی، دانیشیلاجاق چوخ سؤزلری واردی، لاکین ایندی اساس مسئله گیزلینلیگی قوروماق، هئچ قونشولارین دا گؤزونه گؤرونمه‌دن حرکت ائتمک، واجب اولان آداملاری بیر یئره توپلاماق ایدی: محمد امینین اونلارا دئییله‌جک چوخ سؤزو واردی.\nحاشیه: رسول زاده هله تبریزده اولارکن محمد علی ایله مکتوبلاشیر، لاکین اوندان اورک آچان خبرلر آلمیردی. بئله معلوم اولوردو کی، قوردوغو گنجلر تشکیلاتی اوولکی کیمی چئویک ایشله‌یه بیلمیر. سبب ساده ایدی: تشکیلات عضولرینین بیر قیسمی روسیه و اروپایا اوخوماغا گئتمیش، بیر قیسمی ده مبارزه‌دن گئری چکیلمیشدی. سیاسی ایشلره تزه آداملار جلب ائتمک ایسه خیلی چتینلشمیشدی.\nمحمد امینین «همت» تشکیلاتی ساریدان دا نیگارانچیلیغی واردی. مشروطه حرکاتینین ایلک دؤورلرینده تبریزه بؤیوک دسته ینه باخمایاراق، سون بیر ایلده بو تشکیلات داخلینده باش وئرنلر اونو مایوس ائدیردی. اجتماعی-دمکراسی ایده لرینا حدسیز آلوده اولموش همتچیلرین ملی مسئله لری آرخا پلاندا ساخلامالارینی رسول زاده هئچ جور آنلایا بیلمیردی. بلشویکلرین مسلمان-همتچیلره جدی تأثیری آیدین دویولوردو. کهنه دوستلارینین هر شئیه یالنیز صنفی نقطه نظریاناشمالاری اونا استالینین تئز-تئز تکرارلادیغی «پرولتار (ایشچی) صنفینین غالبلیی» صحبتینی خاطرلادیردی. هرچند بو دؤورده رسول زاده اؤزو ده هله‌لیک سیاسی ایده اعتباریله داها چوخ اجتماعی-دمکرات سمتینه یاخین ایدی.\n۱۹۱۰-جو ایلده تهراندا یازیب چاپ ائتدیردیی «محافظه کار و یا اجتماعییست-محافظه کار احزابلارین تنقیدی» اثریندن سونرا محمد امین باکییا دؤنجیی تقدیرده سیاسی احزاب یاراتماق فکرینه دوشموشدو. او همین اثرده استبداد ظلموندن قورتولماق اوچون سیاسی احزابلارین اؤنمینی خصوصی وورغولامیشدی. فرانسه نین تمثالیندا اونلارین اؤلکه، اهالی و دمکراسی نامینه فعالیتلرینی نمونه کیمی گؤسترمیشدی. ایراندا تاغی‌زاده ایله بیرگه یاراتدیغی ای د ح-نی ده ائله بو قبیلدن حساب ائدیردی.\nرسول زاده نین فکرینجه، سیاسی حزب یاراتماق نوبه سی آرتیق باکییا چاتمیشدی.\nبئله‌لیکله، ایکی عمی اوغلو ایلکین مرحله‌ده احزاب ایدیاسینی مذاکره ائتمک اوچون ان اعتبارلی دوستلارین سیاهیسینی معینلشدیردیلر. قرارا آلدیلار کی، گئت- گلین چوخالدیغی نووخانیدا یوخ، یا باکینین اؤزونده، یا دا نفت رایونلارینین بیرینده توپلاشسینلار. شهره یاخشی بلد اولدوغوندان پلیسین عقلینه گلمه‌ین تهلکه‌سیز گؤروش یئرینی محمد علی سئچدی. جمعی ۵ نفر ایدیلر، اونلارین آراسیندا رسول زاده نین عمر بویو دوستلوق ائتدیی عباسقولو کاظیم‌ زاده ده واردی.\nقیسا حال-احوالدان سونرا محمد امین بیرباشا مطلبه کئچدی. ایراندا مشروطه حرکات یندن، خلقین مبارزه عزمیندن، انقلابی احوالی-روحیه نین یارادیلماسیندا و توده نین اداره اولونماسیندا سیاسی احزابین رولوندان دانیشدی، تبریزده یاراتدیقلاری ایران دمکرات حزبینین فعالیتیندن بحث ائتدی،«ایندی بیز بوردا دا تخمیناً بئله بیر احزاب تاسیس ائدیب حرکته کئچملییک»، – دئیه سؤزونو تاماملادی. سونرا دا کیچیک چانتاس یندن ایدح-نین نظامنامه‌سینی، قورولوش جدولینی و «ایران نو» گونده لیینین بیر نئچه نوسخه‌سینی چیخاریب میزین اوستونه قویدو.\nمذاکره‌لر نتیجه‌سینده بئله راضیلاشدیلار کی، اولجه احزاب حقینده شفاهی تبلیغات آپاریلسین، بو تشبوثه اعتراضلار یوخلانیلسین. آردینجا ایسه اینانیلمیش آداملاردان عبارت بیر نئچه چئویک گروه یارادیلسین و عضولر بو گروهلارا جلب ائدیلسینلر؛ پاییزادک معیینلشدیریلمیش سایدا طرفدار توپلاندیقدان سونرا حزبین تاسیس ییغینجاغی کئچیریلسین و بو باره‌ده روزنامه لر ده معلومات وئریلسین. پلانا کیمسه اعتراض ائتمه‌دی. اونون اجراسی ایسه محمد علی ایله عباسقولو کاظیم زاده‌یه تاپشیریلدی.\nبو گؤروشدن بیر نئچه گون سونرا ۱۹۱۱-جی ایل ژوئن سونلاریندا محمد امین باکینی ترک ائدیب استانبولا یولا دوشدو. ایکی سببه گؤره اؤزونو داخلا راحت حس ائدیردی: اولا پلیسین الینه کئچمه‌دن باکیدا بیر مدت قالا بیلمیش، ایکینجیسی اوزون مدتدیر ذهنینی مشغول ائد‌ن مساوات حزینین یارادیلماسی استقامتینده ایلک آددیملارین آتیلماسینا نایل اولموشدو.\nاستانبولا مهاجرت\nمحمد امین ۱۹۱۱-جی ایلین قیزمار ژوئن گونلرینده عثمانلی سرحدلرینی کئچدی. همین واخت چار روسیه سینین آچیق فکرلی تورک-مسلمان ضیالیلاری تعقیبلردن قورتولماق اوچون استانبولا سیغینیردیلار. ائله ایراندا شاه رژیمینین غضبینه گلیب اؤلوم تهلکه‌سی ایله اوزلشن دمکراتلار دا یا بو شهره، یاخود اروپایا پناه گتیریردیلر. بئله‌جه، استانبول تدریجا سیاسی مهاجرلرین توپلاندیقلاری مرکزه چئوریلیردی. رسول زاده نین ایراندان باشلایان مهاجرت حیاتینی بو دفعه عثمانلی پایتختیندا دوام ائتدیرمک ایستمه‌سینین سببی ده بو ایدی. او، استانبولدا مشروطه‌چی دوستو تاغی‌زاده ایله یئنیدن گؤروشدو. هر ایکیسی عینی ائوده کرایه قالماغا باشلادیلار. چوخ کئچمه‌دی کی، رسول زاده هله باکیدان تانیییب یاخشی مناسبتده اولدوغو علی بی حسین‌زاده و احمد بی آغا اوغلو ایله ده بیر آرایا گلدی. بو ایکی نهنگ فکر آدامی همین واخت تورکچولویون بیر ایدئووژی استقامتی اولاراق فورمالاشماسیندا مهم رول اویناییردیلار. معلوم اولدو کی، محمد امینین غیابی تانیدیغی تاتار اصیللی یوسف آکچورا دا استانبولدادیر. رسول زاده ه تئزلیکله بو بؤیوک فکر آداملارینا قوشولدو. او، چار روسیه س یندن گلمیش سیاسی مهاجرلر ایچرئیسینده ان گنجی ایدی: همین واخت علی بی حسین زادنین ۴۷، احمد بی آغا اوغلونون ۴۲،یوسف آکچورانین ۳۵، محمد امینین ایسه جمعی ۲۷ یاشی وار ایدی. لاکین بو یاش فرقی اونلارین بیرگه فعالیتینه مانع اولموردو.\nتورکچولویون ایدئولوقلار یندن اولان ضیا گؤی آلپین دا تئزلیکله بو چئور‌یه قوشولماسی و گوندمده اولان موضوعلارا دایر دواملی مقاله‌لرله چیخیش ائتمه‌سی گئتدیکجه فرقلی بیر فکر منظره ‌سی یاراتدی. رسول زاده سونرالار اعتراف ائدیردی کی، ض.گؤی آلپین «تورکلشمک، اسلاملاشماق و اروپالاشماق...» باره‌ده هر یئنی مقاله‌سی اونو وجده گتیریردی.\nروسیه دن گلمیش مهاجرلر ترکیه‌ده ایکینجی مشروطیت دؤوروند۱۴ ۱۹۰۸-جی ایلین دکابریندا تاسیس اولونموش تورک درنه یی ایله فعال امکداشلیق ائدیردیلر. بو امکداشلیق سایه‌سینده قیسا واختدا ترکیه جمعیتینده تورانچیلیق و تورکچولوک طرفدارلارینین سایی آرتماغا باشلامیشدی. مسئله اوندادیر کی، چوخ چتین دؤنمینی یاشایان عثمانلی ترکیه‌سینده گنج تورکلر۱۵ حاکمیته گلمیشدیلر و اونلار ۱۹۱۱-جی ایلده عثمانچیلیق۱۶ ایده سیندن قطعی امتناع ائد‌رک تورکچولوک (پانتورکیزم)۱۷ خطینه کئچمیشدیلر. ۱۴ایکینجی مشروطیت دؤورو عثمانلی آنا یاساسینین ۲۹ ایل فاصله‌دن سون-را – ۱۹۰۸-جی ایل ژوئنین ۲۳-ده یئنیدن اعلان ائدیلمه‌سی ایله باشلایان و قانونوئریجی ارگانین (مبوسلار مجلسنین) سلطان وحدالدین طرفیندن ۱۹۲۰-جی ایل آوریلین ۱۱-ده لغو ائدیلمه‌سی ایله سونا چاتان دؤور. بو دؤور فرقلی سیاسی جریانلارا مجلس اداره ائتمه‌سی، سئچکیلرین تشکیلی و سیاسی احزابلارین تشککلو ایله یاناشی، حربی چئوریلیشلره و دیکتاتورلوغا شاهدلیک ائتمیشدیر (رئد.). ۱۵ گنج تورکلر عثمانلی امپراطورلوغونون سون زامانلاریندا اورتایا چیخان مشروطیتچی، عینی زاماندا سلطان ۲-جی عبدوالحمید حاکمیتینه مخالف اولان گنج ضیالیلارا وئریلن آد (رئد.) ۱۶\nعثمانچیلیق (و یا عثمانیزم) عثمانلی دولتینده ۱۹-جو عصرین ۲-جی یارئیسیندا فورمالاشمیش سیاسی و ایدئولوژی دکترینا. «یئنی عثمانلیلار»، سونرا ایسه «گنج تورکلر» طرفیندن دستکلنن عثمانیزم ملی و دینی منسوبیتیندن آسیلی اولمایاراق بوتون عثمانلی دولتی تبعه‌لرینین «برابرلیگی و وحدتی» ایدئیاسینا اساسلانیب؛ ۱۹-جو عصرین سونو ۲۰-جی عصرین اوللرینده عثمانلی دولتینین رسمی ایدئولوژسی اولوب. بو ایدئولوژی واحد عثمانلی ملتینین فورمالاشماسینا، سیاسی آنلامدا وطنداش بیرلینه خدمت ائدیب، دولتین بوتؤولویونو قورویوب ساخلاماق و اونون پارچالانماسینین قارشیسینی آلماق مقصدی گودوب (رئد.). ۱۷\nتورکچولوک (پانتورکیزم) تورک اهالیلارینین ملی اویانیش سورجینین تظاهرو کیمی ۲۰-جی عصرین اولینده فورمالاشمیش ایدئیا-سیاسی جریان. ماهیت اعتباریله قومی تکامل اولان و تورکلری دیگر مسلمان اهالیلار یندن آیدین شکیلده فرقلندیرن پانتورکیزم ایده لری تورک اهالیلارینین ملی منلیک شعورونون دنیا گورشلری آذربایجان و تاتار نماینده‌لرینین ایشله‌ییب حاضرلادیقلاری تورانچیلیق و تورکلشمه ایده لری یئنی دست-خطه، همچینین تورک خلقینین رو��ونا و مسلکینه اویغون اولدوغوندان روزنامه لر واسطه‌سیله گئنیش تبلیغ ائدیلیب یاییلیردی.\nبو دؤورده رسول زاده تورک اهالیلارینین گله‌جک توسعه یوللاری و «تورکلشمک، اسلاملاشماق، آوروپالاشماق»دوستورونون گئرچکلشمه‌سی یوللاری اطرافیندا آپاریلان قیزغین بحث لردا فعال اشتراک ائدیردی.\nرسول زاده نین تورانچیلیق و تورکچولوک ایدئولوژیسی حقین ده فکرلرینین جیلالانماسیندا ۱۹۱۱-جی ایلین آوگوستوندا استانبولدا تاسیس ائدیلمیش «تورک یوردو» جعمیتی اؤنملی رول اوینادی. بو جمعیت همین ایلین نوامبریندا عینی آددا «تورک یوردو» درگیسینی نشر ائتمه‌یه باشلادی. درگینین اساس مقصدی تورکلر اوچون مقبول اولان بیر ایده‌آل جمعیت یاراتماق، تورک اهالیلارینین بیر-بیرلرینی یاخ یندن تانیمالارینا خدمت ائتمک، عثمانلی تورکلری آراسیندا ملی روحون قوتلنمه‌سینه، دنیانین مختلف یئرلرینده یاشایان تورکلری بیر-بیرلری ایله یاخینلاشدیرماغا یاردیمچی اولماق ایدی. بئله جدی استراتژی مقصدلری هدف آلمیش همین مجموعه ۴-جو سای یندن اعتباراً رسول زاده نین «ایران تورکلری» آدلی سلسله یازیلارینی درج ائتمه‌یه باشلادی. بو یازیلار قونشو اؤلکه‌ده‌کی تورک توپلوملارینی، خصوصیله ده آذربایجان تورکلرینی تانیدان ایلک مقاله اولدوغو اوچون عثمانلی اجتیماعیتینین دقتینی درحال جلب ائتدی. محض بو سلسله مقاله‌لر سایه‌سینده عثمانلی اؤلکه‌سینده آنادولودان کناردا میلیونلارلا تورکون یاشاماس یندن خبر توتدولار. نتیجه‌ده ایکی اؤلکه آراسیندا کئچمیشده موجود اولموش مذهب آیریلیقلارینی ، دینی بوخوولاردان آزاد اولماسی پروسسینه تکان وئریب. بو ایدئولوژینین اؤزیینی تشکیل ائد‌ن مشهور «تورکلشمک، اسلاملاشماق، اروپالاشماق» دوستورو تورک اهالیلارینین توسعه سینین اساس استقامتینی معینلشدیریب تورک قومی کؤکونه آرخالاناراق و اسلام دنیاسینا منسوبلوغو یاددان چیخارمایاراق زامانین طلبلری ایله آیاقلاشماق، چاغداش اروپا مدنیتینین نایلیتلریندن بهره‌لنمک (رئد.)\nرسول زاده جمعیتین بؤیوک ماراغینی نظره آلاراق ایران تورکلری ایله باغلی موضوعنو «سبیل الارشاد» («دوغرو یول») آدلی مشهور دینی مجموعه‌ده دوام ائتدیردی. بو یازیلاریندا ایران آذربایجانلیلارینین چوخسایلی مسئله لرینی، اونلارین حقوقسوز وضعیتلرینی عالمه جار چکمه‌یه چالیشان محمد امین، عینی زاماندا، چار روسیه سینده دا مسلمانلارین، او جمله‌دن تورک اهالیلارینین اوزلشدیی حاقسیزلیقلاردان دانیشیردی.\nرسول زاده نین عثمانلی مهاجرتی دؤورونده ان مهم خدمتلریندن بیری اسلام دنیاسینین بؤیوک متفکری شیخ جماالددین افقانینین (۱۸۳۸-۱۸۹۷) «وحدت جینسییه فلسفه‌سی و دیل بیرلیینین حقیقی ماهیتی»آدلی اثرینی فارسجادان تورک دیلینه چئویرمه‌سی اولدو. اثر «تورک یوردو»ندا درج اولوندو (۱۹۱۱) و جدی حادثه‌یه چئوریلدی. افقانینین اثرلری آراس یندن «سعادتین آلتی گوشه‌لی قصری» ده رسول زاده نین ترجمه سینده ائله همین درگیده ایشیق اوزو گؤردو (۱۹۱۲). هر ایکی اثرین، خصوصیله ده«وحدت جینسییه فلسفه‌سی»نین اساس ایده سی اوندان عبارت ایدی کی، مسلمان اهالیلارینین ترقیسی اوچون ملی شعورون، ملی منلیین یوکسلیشی ضروریدیر، چونکی «ملتدن کناردا سعادت یوخدور». دیل و دینی ملتین فورمالاشماسی اوچون ایکی اساس عامل حساب ائد‌ن افقانی اوستونلویو بیرینج��یه وئریر، هر کسی آنا دیلینین توسعه سینه چاغیریردی. بو ایده لر محمد امینی اؤزونودرک و ملی دولتین فورمالاشماسی ایله باغلی مسئله لره یئنی گؤزله باخماغا وادار ائدیردی.\nاستانبولداکی مهاجرت ایللرینده رسول زاده نین مادی جهتدن سیخینتیلار ایچینده یاشادیغی دا معلومدور. بو باره‌ده صحبت آچان یاووز آکپینار اونون«تصویر افکار» و س. روزنامه لرده مخبر کیمی چالیشماسینی، گونده لیک اوچون امضاسیز اجماللار حاضرلاماسینی، همچینین دوستویئوسکی، چئخوو، گورکی، تولستوی کیمی روس کلاسسیکلریندن ترجمه‌لر ائد‌رک روزنامه لره وئرمه‌سینی (۱۹۱۱)، حتی همین ترجمه‌لردن عبارت «روس ادبیاتی نمونه‌لری» کیمی توپلولار (۱۹۱۲) بوراخماسینی محض مادی احتیاجلارینی اؤد‌مک نیتی ایله علاقلندیریر.\nمحمد امینی یاخشی تانییان معتبر ضیالی،«بؤیوک تورک لغتی»نین مؤلفی، عینی زاماندا حاکم حزبنین («اتحاد و ترقی») نفوذلو شخصلریندن ساییلان حسین کاظیم قدری گونلرین بیر گونو دوستونون مادی سیخینتیلار ایچینده یاشاماس یندن خبر توتور. اونا بیلدیرمه‌دن «اتحاد و ترقی»ده مسئول وظیفه توتان علی بی حسین‌زاده‌یه مکتوب یازیر. مکتوبوندا رسول زاده یه بیر لیره‌لیک معاش آیریلماسینا یاردیمچی اولماغی تکیدله خواهش ائدیر. او، مکتوبوندا معاش مسئله‌سی ایله باغلی تشکیلاتین باش کاتیبی سید حلیم پاشا ایله گؤروشمک نیتینده اولدوغونو دا بیلدیریر. بو خواهشین یئرینه یئتیریلیب-یئتیریلمدیی، محمد امینه آیلیق مواجب آیریلیب-آیریلمادیغی معلوم دئییل. آنجاق فاکت بودور کی، حاکم حزبنین باشیندا تمثیل اولونان ح.ک.قدری گنج رسول زاده ‌یه حرمتله یاناشمیشدی. بو ائپیزود، ائلجه ده همین دؤورله باغلی مختلف شخصلرین خاطره‌لری گؤستریر کی، عثمانلینین سیاسی دایره‌لرینده و حکومتده محمد امینی کفایت قدر یاخ یندن، اؤزو ده نفوذلو شخص کیمی تانییردیلار...","num_words":11185,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":165115.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قیشین دوندوروجو بیر گونو ایدی. سویوق قیلینج کیمی کسیردی. گؤیلر ماتملی‏لر کیمی، قارا چارشابا بورونموش، داغلار، چؤللر آغ کفن‏له اؤرتولموشدو. کوچه‏ لرده کوما‏- کوما دوران قارلار اوزه ‏رینده قارغالار قورخاق باخیشلارلا گزینیردی. قالین پالتو، ایستی پالتار گئیینمیش آداملار بزکلی و ایستی منزیل‏لریندن چیخیب پییادا یا ماشین‏لاری ایچینده راحات- راحات خییابانلاردان گئچیردیلر. بو دوندوروجو قیش، اونلار […]\nقیشین دوندوروجو بیر گونو ایدی. سویوق قیلینج کیمی کسیردی. گؤیلر ماتملی‏لر کیمی، قارا چارشابا بورونموش، داغلار، چؤللر آغ کفن‏له اؤرتولموشدو. کوچه‏ لرده کوما‏- کوما دوران قارلار اوزه ‏رینده قارغالار قورخاق باخیشلارلا گزینیردی. قالین پالتو، ایستی پالتار گئیینمیش آداملار بزکلی و ایستی منزیل‏لریندن چیخیب پییادا یا ماشین‏لاری ایچینده راحات- راحات خییابانلاردان گئچیردیلر. بو دوندوروجو قیش، اونلار اوچون ایلنجه ‏دن باشقا بیر شئی دئییلدی.\nدونیادا بوتون چتینلیک‏لر یالنیز اینسانلیغین یوخسول قیسمینه نصیب‏ ایمیش!\nقوربان بازار اوجوندا مکتوب یازان همشهریسی میرزا فرضعلی‏نین یانیندا اوتورموش، سویوقدان اللری، اوزو بوزارمیش، بیر الی ایله کؤهنه و ییرتیق پالتارلارینین آچیق یاخاسینی توتاراق، او بیری الی ایله ده آیاقلارینا بوز کیمی یاپیشان ییرتیق چوستون پالچیغینی تمیزله ‏یه- تمیزله‏ یه میرزایا دئدی:\n‏- میرزا، منه بیر مکتوب یاز! بیلیرسن کی، هر ایل سنه نه‏ قدر خئییر وئریرم. وطن‏دن گلدیییم بیر ایل اولماز، آنجاق بونونلا سنه بئش مکتوب یازدیریرام.\nمیرزا فرضعلی سویوقدان دونموش اللرینی اوووشدوردو. اسنه‏ یه –اسنه‏ یه بیر کاغیذ پارچاسینی دیزی اوستونه آلاراق دئدی:\n‏- همشهری ، نه یازیلاجاق؟\nقوربان میرزا فرضعلی‏یه بیر آز دا یاخینلاشدی. گیزلی بیر سؤز سؤیله‏ ییرمیش کیمی فیسیلدایاراق دئدی:\n‏- میرزا، اوولجه مندن اوشاقلارین آناسینا سالام یاز، – یاز کی، آناخانیمین، مَمیشین گؤزلریندن منیم عوضیمدن اؤپسون، اونلاردان گؤز- قولاق اولسون. سونرا یاز کی، منده، شوکور آللاها، ساغ و سالاماتام. قولامیرزا ایله سیزه اون بئش مانات گؤندردیم. بایرام قاباغی یئنه گؤندره ‏جه ‏یم؛ اوشاقلار کورلوق چکمه‏ سینلر، اؤزوم ده یازین آخیر آییندا گله ‏جه ‏یم. میرزا فرضعلی قلمی مرکبه باتیریب یازماق ایسته‏ دی. مرکب غلیظ اولدوغوندان یازمادی. میرزا آغزینین سویوندان بیر داملا مرکب دامیزدیریب قاریشدیردیقدان سونرا یازماغا باشلادی.\nقوربان دؤشوآچیق پالتوسونون و کؤینه‏ یینین آراسیندان گؤرونن، سویوغون تاثیریندن دیک –دیک دورموش قیللارینی پالتونون یاخالیغی ایله اؤرتوب، دئدی:\n‏- میرزا عمی، بیر یامان آدامین قویوسوندا ایشله ‏ییرم. قویو ایندی اوتوز مئتیردن آشاغی یئنیب، نه ‏قدر یالواریریق:” آی آغا، حاققیمیزی بیر آز آرتیر، آشاغی گئتمک چوخ چتین‏دیر، نفتین ، گازین ایییندن نفس توتولور ” ، ظالیم اوغلو راضی اولمور. دئییر : ” اوولکی شرطیمیزله قازاجاقسینیز، یوخسا حاققیزی وئرمیه ‏جه یم ” .\nمیرزا، بورادا پول قازانماق چوخ چتین‏دیر. سنین پئشه‏ ن یاخشی‏دیر. گونده بئش- اون کاغیذ یازسان بسیندیر. آللاه برکت وئرسین. داها نه ایسته ‏ییرسن؟\nمیرزا فرضعلی قلمی قلمدانا قویدو، دیوارین دئشیییندن ایکی بارماغی آراسیندا بیر قده‏ر تورپاق آلیب، مکتوبون اوستونه تؤکه ‏رک قورودا –قورودا جاواب وئردی :\n‏ – همشهری . اوزاقدان دؤیوش آداما آسان گلیر. منیم صنعتیم بیلدییین قدرده یونگول دئییل. قیش –یاز کوچه باشیندا موشتری یولو گؤزله ‏مکدن آدامین گؤزلرینه قارانلیق چؤکور. ائله گون اولورکی، بیر نفرده موشتری گلمیر. میرزا مکتوبو قوربانا اوخودو. قوربان میرزانین آغزیندان چیخان کلمه ‏لری یییه ‏جکمیش کیمی آغزینی آچمیش، دیقتله اونو دینله ‏ییردی. سونرا اوزونده، گؤزلرینده سئوینج اولاراق دئدی:\n‏- قولام‏حوسئینه ده سالام یاز، یازکی، من گلینجه اوشاقلاردان گؤز- قولاغ اولسون. منه یازسین‏ گؤروم بیزیم قیزیل اینک یاخشی‏دیرمی؟ کور آتی ساتیب یا یوخ؟ بیرده یازکی، گلنده آناخانیما گوللو- گوللو دستمال، ممیشه ده قیرمیزی کؤینک گتیرجه ‏یم.\nمیرزا فرضعلی مکتوبو یازیب بیتیردیکدن سونرا بوکوب پاکاتا قویوب و اوزونو قوربانا توتوب سوروشدو؟ – همشهری، پاکاتین اوزو کیمین آدینا اولاجاق؟\n‏- هه، میرزا، یازکی، قوربانین اوشاقلارینین آناسینا یئتیشه‏ جک.\nمیرزا پاکاتین اوزونو یازیب قوربانا اوزاتدی . قوربان مکتوبو آلیب سئوینجک ایکی الی آراسیندا دیقتله باخدیقدان سونرا قوینونا قویماق ایسته‏ دی. مکتوب الیندن یئره دوشدو. مکتوبو تئز گؤتوردو. اویان –بویانینی تمیزله ‏ییب یئنیدن قوینونا قویدو. کیسه‏ سینی چیخاریب، ایکی شاهی میرزانین اووجونا قویوب دئدی : آل، همشهری ! بایرام قاباغی یئنه مکتوب یازدیراجاغام، مندن سنه چوخ خئییر چاتاجاق ، – دئییب گئتدی.\n( آردی وار )\nتهیه و تنظیم : الهام عبادی ( دبیر سرویس تورکی )\nبه اشتراک بگذارید :\nhttps:\/\/turan.ir\/?p=96\nبرچسب ها\nاین مطلب بدون برچسب می باشد.\nمطالب مرتبط\nثبت دیدگاه\nدیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.\nپیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.\nپیام هایی که غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.\nΔ\nسرخط خبرها\nگزارش تصویری \/ چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در تبریز\nگزارش تصویری \/ جام حذفی فوتبال \/ تراکتور – مس رفسنجان\nحضور مردم تبریز در پای صندوق‌های رای انتخابات ۱۴۰۲\n۷۳ درصد مردم تبریز واجد شرایط رای هستند\nطرح سرمایه‌گذاری ۴۹ هزار میلیارد ریالی در منطقه آزاد ارس مصوب شد\n۱۴۹ واحد راکد آذربایجان شرقی احیا شد\nتداوم بارش‌های پراکنده برف و باران در آذربایجان‌شرقی تا شنبه آینده\n۱۳۸ حادثه گازگرفتگی در آذربایجان‌شرقی با ۱۵ فوتی\nافزایش مراجعه به بیمارستان کودکان تبریز به علت انواع مختلف عفونت‌های ویروسی\nروستای کندوان ظرفیت بزرگ گردشگری ایران است\nآذربایجانآرشیو\nثبات قیمت ها و فراوانی کالاها خط قرمز است\nاستاندار آذربایجان شرقی تأکید کرد: تنظیم بازار و تأمین کالاهای اساسی و معیشت مردم، دغدغه اول آقای رئیس‌جمهور و دولت است، در آستانه انتخابات، ثبات در قیمت‌ها و فراوانی کالاها باید خط‌ قرمز ما است.","num_words":1258,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.127,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":181032.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اۆچونجو آلکسیوس (اینگیلیسی‌جه: Alexios III Angelos) روم ایمپیراتورو. ۱۱۹۵–۱۲۰۳ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. ایکینجی ایزاک اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا ایکینجی ایزاک واریث کیمی و دؤردونجو آلکسیوس واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":46,"character_repetition_ratio":0.102,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":698279.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قاتری، کنتاکی (اینگیلیسجه: Guthrie, Kentucky) آمریکانین کنتاکی ایالتیندا یئر آلان بیر شهردیر و ۳٫۵ کیلومتر موربّع ساحه سی وار. ۲۰۱۰-جی ایلين نۆفوس ساییمی اساسیندا ۱۴۶۹ نفر و اها‌لی سیخلیغی ۴۱۶٫۸ اینسان کیلومتر موربّع دیر. قاتری دنیز سئوییه‌سیندن ۱۶۷ متر اۇجالیقیدا یئرلشیر. کنتاکی ایالتی، آت یاریشی، داش کؤمور و اوتومومبیل تولیدی کیمی (تویوتا کمری،شورلت و فورد) تانینیر. غنی توْرپاغا گؤره چوْخلو یئرلری چمن‌لی‌دیر. ایقتیصادیسی اکینچی‌لییه وابسته‌دیر. ائو آتی، اینک، تۆتون، سۆت، دوموز و سویا تیجارت‌ده بؤیوک نقش اوْیناییر. داش کؤمور، دمیر و نفت چیخاریلیر.\nقاتری، کنتاکی\nشهر\nLocation of Guthrie, Kentucky\nموختصاتلار: 36°38′51″N 87°10′15″W \/ 36.64750°N 87.17083°W \/ 36.64750; -87.17083موختصات: 36°38′51″N 87°10′15″W \/ 36.64750°N 87.17083°W \/ 36.64750; -87.17083","num_words":146,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.044,"special_characters_ratio":0.343,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":115735.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Mitoloji (یونانجا: \"μυθολογία, μυθος mithos\" یانی: \"سؤیلنن ویا دویولان سؤز ” و \" λογος ،logos\" یانی قونوشما سؤزجوکلرین بیری��یمیندن دوزلیبدیر), اسکی يوناندا “گئچمیشته سؤيلنه نلرین تیکرار ائدیلمه سی” کیمی بیر آنلام داشییارکن زامانلا دوغو دیلله رینده افسانه باتی دیلله رینده ایسه میت آنلامی قازانمیشدیر. میتولوژی گونوموزده بلیرلی بیر دین و يا کولتورده کی اینسانلیق ایله ائورَنین(universe) يارادیلیش و دوغاسینی، گلنکلره (سنتلره) اؤزگو اینانج و اويقولامالارین سببینی آچیقلامايا دوغرو سؤيلنج لرین بوتونونو تانیملاماق اۆچون قوللانیلماقدادیر. میت سؤزجویو گئرچکته دوغرو اولمايان بیر حیکایه و يا آنلاتی اۆچون ترجیح ائدیلیر و چوخونلوقلا بیر يانلیشلیک، دوغرو اولمايان عنصر وورقوسو داشی ییر.\nساده سی: میتولوژی معین دین و یا کولتورده کی اینسانیت و کائناتین یارادیلیش و طبیعتینی،سنتلره عایید اینانجلار و عمللرین سببینی معرفی ائتمه یه چالیشیر Mitoloji\nMitolojiler\nمیتولوژی کلمه سینین تورکجه قارشیلیغی سؤیلن-بیلیم و یا سؤیلنجه-بیلیمیدیر. تورک دیللری ایچینده لاب جالیب اولان قارشیلیغی \"چوواشجا\"یئر آلیر. بو دیلده (Халаплăх Halaplah) کلمه سی میتولوژی آنلامینا گلیر و (Халап Halap) یانی ناغیل سؤزجویوندن تؤره میشدیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ اؤزللیکلر\n۲ دین و میتولوژِی\n۳ Mitlerin oluşumu\n۴ بؤلگه لره گؤره میتولوژیلر\n۴.۱ آسیا میتولوژی\n۴.۲ اوسترالیا و اوقیانوسیه میتولوژیسی\n۴.۳ اوروپا میتولوژیسی\n۴.۴ اورتا دوغو میتولوژیسی\n۴.۵ قوزئی آمریکا یئرلیلری میتولوژیسی\n۴.۶ گونئی آمریکا و مئزو آمریکا یئرلیلری میتولوژیسی\n۴.۷ آیری بؤلگه لر\n۵ میتوقرافی\nاؤزللیکلر\nدَییشدیر\nیونان میتولوژیسینین تمل فیقورلریندن بیری زئوس\nافسانه لره باغلی تانریلاری، سويلو کیشیلری ناغیللاری قهرمانلاری و دوغا-اوستو وارلیقلاری دیله گتیرن آنلاتیلاردیر. اويوملو بیر سیستم ایچهریسینده دوزنلنمیشلرد و چوخونلوقلا گلنکسل سؤزلو آختاری(شفاهی ادبیات و فولکلور) يولويلا (اوزانلار،آشیقلار، راهیپلر) يايیلاراق جانلی قالیرلار. سیخلیقلا(مکرر،تکرار) ایلگیلی اولدوقلاری توپلولوغون دینی و يا روحانی ياشانتیلاری ایله باغینتیلی اولان میتلر، راهیبلر و يا حؤکومدارلار طرفیندن اونايلانیرلار(سئویلیب تقویت اولورلار). توپلولوقداکی بو روحانی موقعیتلرینی الدن وئردیکلری زامان، يانی توپلولوغون روحانی ياپیسیيلا آرالارینداکی باغ قوپتوغوندا، میتولوژیک خاصیتلرین ایتیریر و فولکلور کیمی سؤیلنجلر و يا پری حیکایه لری حالین گلیرلر.\nبیر میت گوجونون بیر قیسمتینی توپلولوغون (ان آزیندان بلیرلی بیر قیسمی‌نین) اونا اولان اینانجیندان و دوغرو اولاراق قبول ائدیلمه سیندن آلیر. فولکلور ، توم قوتسال گلنکلرین بیریکیمی واردیر و تئریمین قوللانیمیندا، گونلوک قوللانیمینداکینا بنزر، هرهانچی بیر کؤتولمه، آشاغیلاما بولونماماقتادیر. اؤرنه یین بیر دینین هم اؤز میتولوژیسیندن و تکیل(جز از کل) اولاراق ایچردیغی میتلردن آيری آيری سؤز ائدیله بیلیر. بو دوروم تامامن علمی و طرفسیز بیر ياخلاشیم اولوپ، بحش ائدیلن سؤيلنجه و قاوراملارا هرهانچی بیر ياشانلاما عطف اتمدیغی کیمی کؤتولمه و آشاغیلاما آماجی دا باریندیرماز.\nافسانه لر سیخسیخ گرک ائورَنین(یئری گلینجه کائناتین)، گرکسه يئرل بؤلگه نین اورتايا چیخیشینی آچیقلاما آماجی، داشیر. اؤرنه یین سیراسیيلا يارادیلیش افسانه لری و قورولوش افسانه لری کیمی. افسانه لر آيریجا سیخسیخ دوغا اولايلاری‌نین، ب��شقا شکیلده آچیخلانامايان کولتورل عادتلرین آچیخلانماسی آماجینی دا داشیر. گنل اولاراق افسانه لرین دوغال آنلامدا مبسوط بیر ایضاح سونمايان هرهانچی بیر شئيی آچیقلاماق ایچین سیسیخ قوللانیلدیغی سؤيلنه بیلیر.\nدین و میتولوژِی\nدَییشدیر\nچوخو دینده میتولوژی‌نین چوخ اؤنملی و اؤنجلیکلی بیر يئری بولونور. میت، گونلوک قوللانیمداکی‌نین ترسینه، اصلینده بیر حیکايه نین نسنل آنلامدا يانلیش و يا دوغرو اولدوغونو تانیملاماز، داها چوخ، نسنل و يا ماتئريالیست نوسيونلاردان( خیالی،موهوم) ایلگیسیز بیر شکیلده، دوغرو و يا گرچک قاورامی‌نین روحسال، پسیکولوژیک و\/ویا سمبولیک يؤنله رینه گؤندرمه ياپار.\nهرنه قدر بوگونکو يايقین دینلره منسوب چوخو کیشی دینلری‌نین کؤکنی و گلیشیمینده يئر آلان آنلاتیلاری تاریخی اولايلار اولاراق اله آلسالار دا، بونلاری اینانج سیستملری‌نین فیقوراتیف تئمثیللری اولاراق گؤرن کیشیلر ده موجوددور. بیر دینین ويا اینانجین صاحیب اولدوغو قاوراملار و آنلاتیلار، کاراکتئریستیکلری سببیيله علمی آنلامدا میتیک اولابیلیرلر و بورادان حرکتله بیریسی خیریستیيان میتولوژیسی، هیندو میتولوژیسی ويا ایسلام میتولوژیسیندن بحث ائده بیلیر. بو کیمی تئریملردن آنلاشیلماسی گرکن او دیندهکی بلیرلی قاوراملارین، بیره ر کولتورل نسنه اولاراق روحانی، پسیکولوژیک و\/ویا سمبولیک يؤنلرینه ياپیلان معطوف اولمالیدیر؛ بو دینلرین باریندیردیغی قاورام و يا آنلاتیلارین يانلیش و دوغرو اولمادیغی دئییل. زیرا داها اؤنجه ده تانیمدا بلیرتیلدیغی کیمی، میت و دولايیسیيلا میتولوژی، ماتئريالیست ويا اوبژئکتیو بیر دوغرولوک نوسيونو باریندیرمادیغی کیمی بو تیپ آماجی دا باریندیرماز.\nدین و میتولوژی ایلیشکیسیندکی يايقین بیر خطا دا، اسکی توپلولوقلارین ایناندیغی دینلرین میتولوژیلری ایله قاریشتیریلماسیدیر. دین ایله میتولوژی آراسینداکی ایچله يیجی ياخین ایلیشکی سببیيله بلیرلی بیر نسنه هر ایکی کومانیندا( توده نین) ائلئمانی اولابیلیر. بونونلا بیرلیکته گنل آنلامدا دین ایله میتولوژی تامامن فرقلی تئریم و قاوراملاردیر. میتولوژی سالت میتولوژیک نسنه لرله ایلگیلنیرکن، دینین چئورله دیغی آلان و نسنه لر داها فرقلیدیر؛ لیتورژیدن ائسکاتولوژیيه قدر. دینی قاوراملارین میتولوژیک بیر يؤنونون اولابیلیر اولماسی، دینی قاورامین دینی اولوشونو آرخا پلانا ایته لیینمز. بو سببله اؤرنه یین کئلت میتولوژیسی و کئلت دینی ایله قصد ائدیلن آيری شئيلردیر؛ بعضی عينی ائلئمانلاری باریندیرسالار و بیرچوخ ایلیشکیلری اولسا بئله.\nMitlerin oluşumu\nدَییشدیر\nفایل:603px-TürkMitolojisi.jpg\nان کؤکلو میتولوژِیردن بیریده تورک میتولوژیدیر . تورک میتولوژیسینده ،بوزقورد اؤنملی بیر رول اویناماقدادیر.\nبؤلگه لره گؤره میتولوژیلر\nدَییشدیر\nمیتولوژِک حئیوان رسمی, (رسام:کاتسوشیکا هوکوسای)\nآسیا میتولوژی\nدَییشدیر\nÇerkes mitolojisi - Ayyavazhi mitolojisi - Budist mitoloji - Bon mitolojisi (Budizm öncesi Tibet mitolojisi) - Çin mitolojisi - Hint mitolojisi - Hmong mitolojisi - Japon mitolojisi - Kore mitolojisi- Pers mitolojisi - Filipin mitolojisi - Türk mitolojisi - Vietnam mitolojisi\nاوسترالیا و اوقیانوسیه میتولوژیسی\nدَییشدیر\nAborijin mitolojisi - Hawaii mitolojisi - Maori mitolojisi - Melanezya mitolojisi - Mikronezya mitolojisi - Papua mitolojisi - Polinezya mitolojisi - Rapa Nui mitolojisi\nاوروپا میتولوژیسی\nدَییشدیر\nAnglo-Sakson mitolojisi - Bask mitolojisi - Katalan mitolojisi – Kelt mitolojisi - Korsika mitolojisi - ��uvaş mitolojisi - Girit mitolojisi - Hollanda mitolojisi - İngiliz mitolojisi - Etrüsk mitolojisi - Estonya mitolojisi - Fransız mitolojisi - Cermen mitolojisi - Macar mitolojisi - Fin mitolojisi - İrlanda mitolojisi - Leton mitolojisi - Litvanya mitolojisi - Lusitanya mitolojisi - Nors mitolojisi - Roma mitolojisi – Romanya mitolojisi - Sardinya mitolojisi - İskoç mitolojisi - Slav mitolojisi - İspanyol mitolojisi - İsviçre mitolojisi – Tatar mitolojisi - Yunan mitolojisi\nاورتا دوغو میتولوژیسی\nدَییشدیر\nArap mitolojisi (İslam ve İslam öncesi) - İbrahimi mitoloji (Yahudilik ve Yahudilik öncesi) - Pers mitolojisi - Mezopotamya mitolojisi (Sümer, Asur ve Babil) - Yezidi mitoloji - Kürt mitolojisi\nقوزئی آمریکا یئرلیلری میتولوژیسی\nدَییشدیر\nAbenaki mitolojisi - Algonkin mitolojisi - Karaayak mitolojisi - Çipevaa mitolojisi - Çiksav mitolojisi - Çoktav mitolojisi - Krik mitolojisi - Apsaloke mitolojisi - Haida mitolojisi - Ho-Chunk mitolojisi - Hopi mitolojisi - Eskimo mitolojisi - İrokua mitolojisi - Huron mitolojisi - Kwakiutl mitolojisi - Lakota mitolojisi - Leni Lenape mitolojisi - Miwok mitolojisi - Navaho mitolojisi - Nootka mitolojisi - Ohlone mitolojisi - Pavni mitolojisi - Pomo mitolojisi - Saliş mitolojisi - Seneca mitolojisi - Tsimshian mitolojisi - Ute mitolojisi - Zuni mitolojisi\nگونئی آمریکا و مئزو آمریکا یئرلیلری میتولوژیسی\nدَییشدیر\nAztek mitolojisi - Chilota mitolojisi - İnka mitolojisi - Guaraní mitolojisi - Haiti mitolojisi - Maya mitolojisi - Mapuçe mitolojisi - Olmec mitolojisi - Toltec mitolojisi\nآیری بؤلگه لر\nدَییشدیر\nSotho mitolojisi - Tonga mitolojisi - Tumbuka mitolojisi - Xhosa mitolojisi - Yoruba mitolojisi - Zulu mitolojisi\nمیتوقرافی\nدَییشدیر\nL'Apothéose d'Homère دومینیک اینقرئس'دن, 1827\nمیتوقراف يا دا میتولوگ، میتلری درله ين((to compile کیشیيه دئییلیر.میتوقرافی ایسه میتولوژیک قونولارین سونومونا وئریلن ایسم اولوب، يونانجا μυθογραφία “اؤيکو يازما” کلیمه سیيله ایلیشکیلیدیر . 21'ینجی يوزایلده میتوقرافلار، بعضن يئنی بیر چالیشما آلانی آچان، گنللیکله ده کولتورل آنتروپولوژی و دین بیلیمی کیمی آلانلاردا چالیشان اوزمان يورومجولار اولاراق اورتايا چیکار.","num_words":2310,"character_repetition_ratio":0.111,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":49994.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ صفحه ویکی‌پدیا اۆچون بیر تاپشیرمادیر. تاپشیریقلار٬ رعایت اوْلونماسی لازیم اوْلان بیر ایستاندارد اوْلاراق ویکی‌پدیاچیلار طرفیندن قبول اوْلونماقدادیر. آنجاق دییشدیریلمه‌سی مۆمکوندور و ساغلام دۆشونجه ایله اله آلینماسی گرکدیر. صفحه‌ده دییشیک‌لیک ائتمه‌دن قاباق٬ بۇ دییشیک‌لیک‌لرین ویکی‌پدیاچیلاردان تأیید آلدیغینا امین اوْلون. اۇیغون گؤرمه‌دیگینیز بیر مادّه وارسا٬ دانیشیق صفحه‌سینده سببلری ایله آچیقجا یازین.\nقیسایول\nوپ:ایخلالچی\nبۇ صفحه بیر باخیش‌دا: اخلالچی دییشدیرنلرین ایشی موقت یوخسا دائیم باغلانماغا چکه بیلر.\nاخلالچیلیق دییشدیرمه‌لر، موداوم حالتده یوخسا چوخلو مقاله‌لر اوستونده مقاله‌لری یاخشیلاشدیرماق قاباغینی آلیب، بیر بیلیکلیک یاراتماق هدفی ایله موخالفتده اولان دییشدیرمه‌لره دئییلیر.\nقیساسی\n[دَییشدیر]\nویکی‌پدیا قاباغا گئتمه‌سینی، آچیق موحیطینه بورجلودور. آنجاق هردن بیر تعداد بۇ آچیقلیقدان سواستفاده ائدیب، منفعتلر توققوشماسی و اورجینال آراشدیرمالارلا اؤز شخصی باخیشلار و هدفلرینی یایماق ایسته‌ییرلر. ایخلالچی دییشدیرنلر، اوست-اوستده ویکی‌نین اعتیبارینی آزالدیب، چالیشقانلاری یوْرماقلا ویکی‌پدیایا ضرر وۇرورلار.\nایخلالچی دییشدیرنلری تانیماق بیر اهمیتلی مسئله‌دیر و ۳ قایتاریش پوزونتوسو سیاستی بو ایش اۆچون دَیَرلیدیر آنجاق بیر دییشدیرن بو قانونو پوزماییب، آمما ایخلالچی اولا بیلر.\nشیدتلی ایخلالچیلیقلاری ویکی‌پدیا:ایداره‌چیلر بیلدیری تابلوسوندا بیلیندیریب، ایداره‌چیلردن ایختلاف حلی یوخسا ایخلالچی‌نین باغلانماسینی ایستمک اولار.\nایخلالچی دییشدیرنلر نئجه اؤزلرینی قوْروماق ایسته‌ییرلر؟\n[دَییشدیر]\nدییشدیرمه‌لری اۆزون مۆدتده اۆز وئریر: بئله موردده بیر خاص دییشدیرمه‌نی ایخلال سایماق اوْلماز آنجاق اوْنلارین دییشدیرمه‌لری‌نین بوتونو و اونلارین اوسلوبونا باخاندا گیزلین ایخلال آیدینلاشیر.\nدییشدیرمه‌لری چوخلو دانیشیق صفحه‌لرینده اولور. بئله‌جه مقاله‌لره موستقیم ضرر وۇرولماییر آنجاق ایجماعا چاتماغین و دانیشیقلارین بیر یئره چاتماغی‌نین قاباغینی آلیرلار.\nدییشدیرمه‌لری نیزاکتی پوزما حدینه چاتماییر و شخصی حمله ائتمه‌ییرلر آنجاق مقاله‌لری یاخشیلاشدیران جمعی ایش‌بیرلیکلرده یئرسیز دخالت ائدیرلر.\nایخلالچی دییشدیرن علامتلری\n[دَییشدیر]\nبیر ایخلالچی دییشدیرن :\nمخصوص و عمدی علاقه‌لری واردیر: ایخلالچی دییشدیرنلر تکجه بیر خاص موضوعدا اولان مقاله‌لره علاقه‌سی واردیر و او مقاله‌لرده آیری دییشدیرنلرین موخالفتینه باخمایاراق، اؤز نظرینی یئریدمگه چالیشیر. اونلار چوخلو بیر فایدالی یازی مقاله‌یه آرتیرماییب، تکجه آیری دییشدیرنلرین قایناقلی یازیلارینی سیلیرلر.\nیوْخلانیلابیلرلیگی رعایت ائتمه‌ییر : آرتیردیغی یازیلارا قایناق وئرمه‌ییر، وئردیگی قایناقلار موعتبر دئییل\nیوخسا اورجینال آراشدیرمالاردان فایدالانیر.\nتئز-تئز ائتیکتله‌ییر: مثلا مقاله‌نین چوخلو قایناقلاری اولدوغو یئرده {{قایناق‌؟}} کیمی اتیکتلر قویوب، مقاله‌نین اعتبارینی آزالتماق ایسته‌ییرلر.\nایجماع یاراتماغا قوشولماییر:\nتئز-تئز آیری دییشدیرنلرین ایستکلری، سواللاری و دییشدیرمه‌لرینه گؤره توضیح ایستمکلرینه فیکیر وئرمه‌ییر.\nآیری دییشدیرنلرین وئردیگی جواب و توضیحلرینه توجه ائتمه‌ییر.\nبیر نوکته‌نی باشا دۆشمکدن ایمتینا ائتمک\n[دَییشدیر]\nقیسایول‌لار\nوپ:قولاق آس\nوپ:ائشیتمه‌مک\nوپ:سس گلمیر\nوپ:آنلامادیم\nوپ:نمنه؟\nوپ:ائشیتمه‌دیم\nائشیتمه‌دیم نه دئدین.\nبعضی حال‌لاردا دییشدیرنلر بیر ایدعادان و یا باخیش‌دان مؤحکم یاپیشاراق باشقا باخیشلاری اینکار ائدرلر؛ حتی نئچه ایشلدن ایجماع اساسیندا بو ایدعا و یا باخیشی رد ائتسه ده، یئنه ده بیر جومله‌نی تکرارلاییرلار و باشقالاری‌نین تصدیقلرینی رد ائدرک اؤز سهولرینی داخیل ائدیرلر. بیر فیکیر سؤیله‌دیغینیزی دۆشۆنمک، سیزه توْپلۇمۇن قبول ائتمه‌سی گرکدیغی سؤیلندیغینده، بۇ دۆشۆنجه‌نیز قبول ائدیلمه‌میش کیمی داورانما حقی‌نی وئرمز. («ائشیتمگی» یاناشی اولماق‌لا ایشتیباه توتمایین: فیکرینیز جمعیت طرفیندن رد ائدیلمه‌سی سیزین سؤزونوزو ائشیتمه‌دیکلرینه بیر ایثبات دئییل. یازماق‌دان ال ساخلایین، ائشیدین، و دیگر ایشلدنلرین سیزه دئدیکلرینی لحاظ ائدین. موباحیثه‌ده اونلارین جهتلرینه باخین و راضیلاشما نوقطه‌لرینی تاپماغا چالیشین). بعضاً بعضی دییشدیرنلر بیر مؤوضوع‌نو رد ائتمک اۆچۆن هوجوملو دییشدیرمه‌لر ائدیرلر (تفرقه‌سالان موردلر کیمی). بئله حال‌لاردا، شخص اؤزو دوغرو حساب ائتدیگی، اما جمع باخیشینا ضید اولان شئی‌لری انجام وئره بیلمز.\nفایدالی دییشدیرمه‌لرله فرقلری\n[دَییشدیر]\nبعضا دییشدیرنلر اقلیت باخیشینی مقاله‌ده گتیرمک ایسته‌ییرلر، بو ایش یوخلانیلابیلرلیک اصلی اساسیندا اولوب، طرفسیزلیگی پوزمایینجا عیبی یوخدور.\nایخلالچی دییشدیرنلرله نه ائدک؟\n[دَییشدیر]\nچوخ اهمیتلی و شیدتلی موردلرده ایداره‌چیلر بیلدیری تابلوسوندا بیلدیرین.\nایخلالچی‌نین بیرینجی دییشدیرمه‌سینی گؤرندن سونرا:\nیاخشی نیت فرضینیز اولوب، ایخلالچی دییشدیرنه بنزر ایشلدنه حمله ائتمه‌یین. یوموشاق عبارتلرله یازیلان بیر دییشدیرمه قیساسیندان فایدالانماق شرطی ایله بیلیکلیک دیری اولمایان یازیلاری قایتارین. دانیشیق صفحه‌سینده بیر یازی یازیب، دانیشیق و قایناق وئرمگه چاغیرین. یئنی ایشلدنلری اینجیتمه‌ییب، بۇ ایشلدن بیر ایخلالچی یوخ یئنی قاتیلمیش و ناشی اولدوغونا فیکیرلشین.\nدییشدیرن سیزین قایتارمانیزی قایتاریرسا :\nدانیشیق صفحه‌سینده جواب وئرمزسه، یئنه قایتارین. باخیشینیزی و دلیللرینیزی مقاله‌نین دانیشیق صفحه‌سینده آچیقلامانیزدان آرخایین اولون. بونو دییشدیرمه قیسانیزدا دا اعمال ائدین. مومکون اولورسا، باریش یوللارینی دانیشیق صفحه‌سینده آرادا قویون.\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nویکی‌پدیا:سؤزلرینیزی دئمک اوچون ایخلالچیلیق ائتمه‌یین\nب\nدان\nدییش\nویکی‌پدیا سیاستلر ایله تاپشیریقلاری\nعومومی باخیش\nبئش کؤک داش\nویکی‌پدیا سیاستلرله تاپشیریقلاری\nسیاستلر ایله تاپشیریقلار لیستی(سیاستلر لیستی\nیؤنرگه‌لر لیستی)\nعومومی اصل‌لر\nویکی‌پدیا نه دئییل؟\nایجماع\nدییشدیرمه سیاستی\nایختیلاف حلی\nبۆتون قانون‌لاری یوْخ سایین\nقوْروما سیاستی\nمؤحتوا سیاستلری\nطرفسیزلیک\nایلکین آراشدیرمالارا یئر وئرمه‌مک\nیوْخلانیلابیلرلیک\nویکی‌پدیا سؤزلوک دئيیل\nآیری مؤحتوا سیاستلری\nآدقویماق\nاؤزگه آدلار\nجوغرافیایی آدلار\nدیریلرین بیوقرافی‌سی\nبیوقرافی یازماق یؤنرگه‌لری\nسیل\nگؤرونتولرین ایشلتمک سیاستی\nمؤحتوا تاپشیریقلاری\nقایناقلارا ایستیناد\nدقیقلشدیرمه\nآلداتمایین\nکوپی ائتمه‌یین\nحاشیه‌لی نظریه‌لر\nگئچرلی قایناقلار\nآدلیملیق\nچرت سؤز\nایستینادلاشدیرماق\nدرگیلر\nاینترنت\nکؤچورنلره یول گؤسترمک\nیوللاندیرما\nمؤحتوا اینشعابی\nآداملارین لیستی\nآزاداولمایان قایناقلاردان فایدالانماق\nآزاداولمایان مؤحتوالارین معیارلاری\nداورانیش سیاستلری\nاۇشاقلاری قوْروماق\nنیزاکت\nدایمی ترک ائتمک\nدَییشدیرمه ساواشی\nاینجیتمک\nقانونی قورخوتماق قاداغان‌دیر\nشخصی حمله‌لر قاداغان‌دیر\nمقاله‌لرین یییه‌لیگی\nیدک حساب\nاۆچ قایتاریش پوْزونتوسو\nایشلدن آدی سیاستی\nداورانیش تاپشیریقلاری\nیاخشی نیت فرضی\nمنفعتلر توققوشماسی\nسؤزلرینیزی دئمک اوچون ایخلالچیلیق ائتمه‌یین\nادب\nسیستمی اوْیناتمایین\nیئنی ایشلدنلری اینجیتمه‌یین\nهای سالماق\nدۆزلوک\nسیستمین فایدا وئرمگی اوچون نیگران اولمایین!\nایخلالچیلیق دَییشدرمه\nدییشدیرمه تاپشیریقلاری\nمقاله اۇزونلوغو\nجسور اوْل!\nباشلیق\nایمضا\nآلت‌صفحه\nدانیشیق صفحه‌سی\nایشلدن صفحه���لری\nواندالیزم\nباغلانتی\nدَییشدیرمه قیساسی\nیازی قۇراللاری\nویکی‌مدیا تشکیلاتی\nسیاستلر لیستی\nمۆجوّیز ایله کوپی‌رایت\nگیزلیلیک سیاستی\nدَیَرلر\nکیتاب\nبؤلمه: سیاستلر \/ تاپشیریقلار\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ویکی‌پدیا:ایخلالچیلیق_دییشدیرمه&oldid=1492438»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nویکی‌پدیا تاپشیریقلاری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۲ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ‏۱۲:۱۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1632,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.173,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":81467.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بونون سببی عصرلرله آذربایجانین باشی اوزرینده گئدن مرکب تاریخی-اجتماعی حادثه‌لر، دوشمن قوه‌لر طرفیندن تورک‌لرین تاریخی، مدنیتی و دیلینه قارشی آپاریلان مکرلی سیاست و بو مقصدله مؤوجود اولان اساس قایناقلارین تحریف اولونماسی و تورکدیللی منبع‌لرین سیرا‌دان چیخاریلماسی‌دیر.\nآذربایجانا عایید تاریخی، جغرافی، ادبی متنلرین ترتیب و نشری زامانی ساختالاشدیریلماسی، ماتئریاللاردان مؤهوم فاکتلارین سیلینمه‌سی، یاخود تحریف اولونماسی و سایر حاللارلا قارشیلاشیریق. دیققتی جوغرافیا و تاریخ کیتابلاریندا، ائله‌جه ده ادبی متنلرده ائدیلمیش تحریفلره، کونکرئت اولا‌راق بیر نئچه فاکتا یؤنلتمک ایستییرم. بو باخیمدان،15-نجی عصرین مشهور تاریخچیسی و جغرافیاشوناس عالیمی حمداله مستوفی قزوینی‌نین 1340-جی (میلادی) ایلده یازدیغی “نزهة القلوب” اثری‌نین گؤرکملی شرق شوناس \"ای.ژ.و. گیبب\"ین کاتالوقوندا مؤوجود اولان15- جی عصرده اوزو کؤچورولموش الیازما نوسخه‌سی دیققتی جلب ائدیر. معلوم‌دور کی،\" ائ.ژ.و گیبب\" 1901-جو ایلده دونیاسینی دییشدیکدن سونرا، عالیمین کاتالوقوندا یئر آلان بعضی الیازما‌لار اونون خاطره‌سینه اتحاف اولونماقلا، لوندوندا نشر ائدیلمیش‌دیر. مستوفی قزوینی‌نین ده هم تاریخ \"گزیده\"، هم ده یاخین و اورتا شرق اؤلکه‌لری‌نین جغرافیاسینا عایید یازدیغی “نزهة القلوب” اثرلری لوندوندا 1915 و 1919-جو ایلده ترجومه اولونا‌راق نشر اولونموشدور. اونو دا قئید ائتمک لازیمدیر کی، کیتابلارین ایلک صحیفه‌سینده واختیله لوندوندا عثمانلی ایمپئریاسی‌نین سفیری اولا‌راق چالیشمیش، تورک ادبیاتیندا یئنی مکتبین قوروجولاریندان‌ بیری حساب اولونان عبدالحق حامید به یین اؤز یاخین دوستو \"ائ.ژ.و.گیبب\"ین اؤلومونه حصر ائتدیگی تورکجه بیر شعیر پارچاسی دا یئر آلمیشدیر:\n\"جمله یارانی وفاسیله ائدرکن تادیب ،\nکندی عؤمرونده وفا گؤرمه‌دی اول ذات-ی ادیب.\nگنج ایکن اولموش ایدی اؤوج-ی کماله واصیل،\nنه اولوردو یاشامیش اولسا ایدی میستئر گیبب! \"لندن.{14} . 1919\n“نزهة القلوب” اثری‌نین گ. لئ ایسترانگی طرفیند‌ن ترجومه‌سینین 1919-جو ایلده لوندون ای.ژ.بریلل نشرینده نظره چارپان جدی یانلیشلیق- ترجومه چی- مؤلفین \"عجم\" سؤزونو سهون، یاخود قصداً “فارس” سؤزو کیمی ترجومه ائتمه‌سی و بو سهوین سونراکی منبع‌لره یول آچماسی گونوموزه قدر اؤز فسادلارینی وئرمکده‌دیر. بئله کی، ترجومچی مستوفی قزوینی اثری‌نین الیازما‌لاریندا مؤوجود اولان \"عجم عراقی‌نین ذکرینده\" آدلی ایکینجی فصلین آدینی دییشدیره‌رک، \"فارس عراقی‌نین ذکرینده\" آدلاندیرمیش و او دؤورده \"عجم\" دیاری‌نین مؤوجود گئنیش کونتورلارینی تحریف ائتمیشدیر. 2- ائله بو سبب‌دن، جنوبی آذربایجانین قزوین، همد‌ان، زنجان و باشقا اراضی‌لری \"فارس عراقی\" آدی آلتیندا وئریلمیش‌دیر. تاریخدن معلوم‌دور کی، سلجوقلار دؤوروندن \"عجم عراقی\" آدلانان اراضی‌نین مهم حیصه‌سی آذربایجانا عاییددیر و12-جی عصرده ایسه بو اراضی بوتؤولوکده آذربایجان آتابئی‌لر دؤولتی‌نین ترکیبینده اولموشدور. آذربایجان آتابئی‌لر دؤولتی‌نین ترکیبینده اولان \"عراق عجم\" ده 40 شهر، آذربایجاندا ایسه 27 شهر مؤوجود ایدی. ضیا بونیادوو صدرالدین الحسینی یه ایستیناد ائده‌رک یازیردی کی: “جاهان پهلوان اول‌لر دؤولتی اؤز اوغوللاری آراسیندا بؤلوشدورمک ایسته ییردی، آنجاق مقصدینی اؤلومونه کیمی حیاتا کئچیرمه میشدیر .\nمستوفی قزوینی اؤز اثری‌نین “آذربایجان اؤلکه‌سی‌نین ذکرینده” آدلاندیردیغی اوچونجو بؤلمه‌سینده “آذربایجانین سرحدلری‌نین \"عراق عجم\"‌دن باشلاندیغینی و گئنیشلیکی‌نین سینا داغینا قدر اوزاندیغینی گؤستریر. بعضی عالیم‌لر اؤز مقاله‌لرینده سینا داغی” آدینی سهون “سیپان داغی” آدی ایله عوض ائتمیش‌لر. بو شکیلده هم مؤلفین اؤز سؤزونو - “سینا داغی” ایفاده‌سینی تحریف ائدیر، ائله‌جه ده، سلجوقلار‌ و آتابئی‌لر دؤورونده“نزهة القلوب” اثری‌نین یازیلدیغی واخت ایسه ائلخانی‌لرین حاکمیتی دؤورونده آذربایجان دؤولتی‌نین سرحدلری‌نین او زامانکی عجم عراقینی دا احاطه ائتدیگینی نظره آلمیرلار. حتی سلطان ابو سعید باها‌دور خانین دؤورونده آذربایجان، روم (کیچیک آسیا)، خوراسان، ایکی عراق- عراق عرب و عراق\nعجم ین ائلخانی‌لرین حاکمیتینده بیرلشدیریلدیگی تاریخ کیتابلاریندان‌ هامییا معلوم‌دور. همچنین‌ ادبی متن‌لر اوزرینده ده اوخشار عملیاتلار آپاریلمیشد‌یر. مثلا، آذربایجانین گؤرکملی عالیمی و ادیبی محمد سعید اوردوبادی \"قیلینج و قلم\" اثرینی یازارکن تاریخی فاکتلاری گؤسترمه یی و سالنامه‌لردن ایقتیباسلار ائتمه یی اؤزونه بورج بیلمیشدیر و اثرین بیر یئرینده سلجوقلار دؤولتی‌نین مشهور وزیری نظام الملک\" ون “سیاستنامه” اثرییندن‌، منبع‌نین یئرینی گؤسترمکله، بئله بیر \"سیتات گتیرمیش‌دیر:\n\"سلجوق حؤکمدارلاری‌نین ساراییندا شرقین مشهور شاعرلری یاشاییردی. اونلار تامامیله فارسجا یازیردی‌لار. لاکین توغرول و آلپ آرسلان یازیلان شعیرلرین تورکجه یازیلماسینا مووفق اولدولار. خصوصاً آذربایجاندا کئچیریلن (تدریس اولونان) ایران دیلی‌نین تامامیله محو ائدیلمه‌سینه نایل اولدولار. آلپ آرسلان\nباشقا حؤکمدارلار کیمی اؤزو اوچون فارس و عرب عنوانلارینی و لقب‌لرینی تاخماق ایستمه‌دی. اؤزو دایم تورکجه دانیشیب، تورکجه ده یازیردی. “سیاستنامه”، توغرول و آلپ آرسلان دؤورونه عایید حیسه )\nخیلافت، عرب اولمایان خالقلاری \"عجم\" آدلاندیریردی. \"عجم\" سؤزونون حرفی معناسی \"لال\"دئمک‌دیر.\nسلجوق حاکمیتی دؤوروندن باشلایا‌راق، عرب خیلافتی‌نین سلجوق دؤولتی‌نین ترکیبینه داخیل اولان حیصه‌سی \"عراق-ی عجم\" آدلاندیریلمیشد‌یر. سوال اولونور. م.س.اوردوبادی‌نین نومونه گتیردیگی بو حیصه “سیاستنامه”نین سونراکی نشرلرینده نیه متندن چیخاریلمیش‌دیر؟ ائله‌جه ده، هانی نظام الملک ون\nقئید ائتدیگی تورکجه یازیلان شعیرلر؟ کیم اونلاری محو ائتدی؟ باشقا بیر فاکت: تورکییه‌نین گؤرکملی شرق شوناس عالیمی\" آگاه سیرری لوند\" اوزون ایللرتوپلادیغی و 1941-جی ایلده چاپ ائتدیردیگی “دیوان ادبیاتی\" کلمه لر،رمزلر،مضمونلار و مهفوملار\" کیتابیندا پوئتیک نؤعلری آیری-آیری شعیر نومونه‌لری\nاساسیندا ایضاح ائدرکن، خاقانی شیروانی‌نین تورکجه قلمه آلدیغی ایکی بئیتینی نومونه گتیرمیش‌دیر. بو‌نلاردان بیری خاقانی‌نین قرآندان ایقتیباسلا وئردیگی بئیت‌دیر:\nکسمیش آتمیش‌دیر آنی ائتمه جدال 3 ،\nتیغ-ی \" لا يُسْئَلُ عَمَّا يَفْعَلُ \"\nمعناسی: موباحیثه ائتمه، \"(الله ین) ائتدیگی سوال اولونماز\" قیلینجی اونو کسیب آتمیش‌دیر!\n2-جی میصراعدا -\" لا يُسْئَلُ عَمَّا يَفْعَلُ \" \" انبیا\" سوره‌سی‌نین 23-جو ا يُسْئَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَ هُمْ يُسْئَلُونَ\n(الله) ائتدیگی عمل اوچون سوال اولونماز، (اینسان‌لار) سوال اولونار\" آیه‌سینی ایقتباس ائدن بو بئیت، سؤزسوز کی، خاقانی‌نین تورکجه یازیلمیش هر هانسی بیر ایری حجملی اثریندن گتیریلمیش نومونه‌دیر. آ.س. لوندین دینی مؤوضودا خاقانی‌دن گتیردیگی 2-نجی نومونه حضرت علی‌نین اسدالله – (عربجه- الله ین شیری دئمک‌دیر) لقبینی اؤزونده ائحتیوا ائدن شعیر پارچاسی‌دیر و بئیت بئله‌دیر:\nدئدی اول مظهر-ی انواری جلی،\nاسدالله -ی ولی، یعنی علی.\n.(معناسی: او نور منبعیی آیدین دئدی کی، ولی- اسدالله، یعنی علی‌دیر)\n12-جی عصرده عرب و فارس دیلی‌نین مدره‌سه‌لرده تدریس اولونا‌راق، دیلیمیزه اساسلی شکیلده مداخیله ائتدیگی دؤورده خاقانی‌نین تورکجه سؤیله دیگی بو بئیت‌لر نه قدر ساده، گؤزل و دیله یاتیملی‌دیر.\nچوخ تأسف کی، آ.س. لوند بو میصراعلاری هانسی منبع‌دن یازدیغینی قئید ائتمه میش‌دیر. اما “دیوان ادبییاتی\"کلمه لر، رمزلر،مضمونلار و مهفوملار\" اثرینده چوخ سایلی‌ منبع‌لرگؤستریلمیش‌دیرکی، بو منبع‌لرین یئنی‌دن آراشدیرماغا جلب ائدیلمه‌سی واجیب‌دیر. بو فاکتین اؤزو، هر شئی‌دن اؤنجه، 11-12 -جی عصرلرده آذربایجان شاعرلری‌نین تورکجه موکممل شعیرلری‌نین مؤوجود اولدوغونو ثبوت ائدیر و بیزیم حال-حاضردا وظیفه‌میز، بو شعیرلرین آختاریلماسینا و اوزه چیخاریلماسینا نایل اولماق‌دیر.نظامی گنجوی‌نین تورک دیوانی‌نین دونیا کیتابخانا‌لاریندا مؤوجود اولدوغونو هله 20-جی عصرده بیر سیرا مشهور شرق شوناس عالیم‌لر تصدیقله میش‌لر. لاکین بو فاکت اوزرینده معین سبب‌لر اوزوندن گئنیش آراشدیرما‌لار آپارماق مومکون اولمامیش‌دیر.21-جی عصرین اوللرینده\" نظامی گنجوی‌نین تورک دیوانی\"نین الیازما نوسخه‌سی‌نین مصرین خدیویه کیتاب‌خاناسیندا شمس واعظی طرفیندن تاپیلا‌راق صورتی‌نین الده ائدیلمه‌سی و \"دیوان\"ین جنوبی آذربایجاندان اولان تدقیقاتچی-عالیم صدیار وظیفه ائل اوغلونون ترتیبینده و دوکتور حسین شرقی سوی تورک طرفیندن چاپا حاضیرلانماسی و 2003-جو ایلدن باشلایا‌راق، ایراندا و داها سونرا باک��دا نشر اولونماسی علمی ایجتیماعیات طرفیندن جددی ماراقلا قارشیلانمیشد‌یر. بو نشرلرده نظامی گنجوی پوئزیاسیندان سئچیلمیش تورکجه و فارسجا اوخشار ترکیبلی ایفاده‌لر توتوشدورولور و شعیرلرین اکثریتی‌نین \"نظامی گنجوی\"یه مخصوص اولدوغو ثبوتا یئتیریلیردی. همین نشرلرده شاعرین اؤز ممدوحلاری حاقیندا فیکیرلری‌نین “دیوان”دا عکس اولونماسی دا مؤهوم فاکتلاردان بیری کیمی علمی-ایجتیماعیاتین دیققتیندن یایینمامیشدی. اونو دا خاطیرلادیم کی، نظامی گنجوی‌نین تورک دیوانی ایلک دفعه نشر اولونان کیمی دوشمنیمیز اولان ائرمنی‌لر تشویشه دوشموشدولر. اونلار دورما‌دان ایران مدنیت قوروملارینا و ایجتیماعییتینه چاغیریشلار‌ ائدیر، بو نشرلرین قارشیسینی آلماق اوچون مین بیر اویونا ال آتیردیلار. لاکین بیزیم آتا‌لار \"حاق اینجه‌لر – اوزولمز\"، - دئمیش‌لر. آذربایجانین جنوبوندا صدیار وظیفه-ائل اوغلو، حسین شرقی سوی تورک، حسین محمدزاده صدیق، بارات زنجانی گؤرکملی‌ علم آداملاری طرفیندن باشلانان و باکیدا دا نظامی خودیئو، آزاده روستم اووا، علیار صفرلی، عیسی حبیب بئی‌لی، سنان ایبراهیملی و باشقا عالیم‌لر طرفین‌دن آپاریلان آختاریش‌لار بو گون اؤز بهره‌سینی وئرمکده‌دیر. نظامی گنجوی‌نین تورک دیوانیندا یئر آلان شعیرلر و اونلارین ایچریسینده شاعرین اؤز ممدوحو آتا بئی\" محمد جاهان پهلوان\" ا عنوانلادیغی “نرگیز” ردیف‌لی قصیده سی دیققتی جلب ائدیر.\nاؤنجه خاطیرلادیم کی،20 -جی عصرین 70-جی ایللریندن باشلایا‌راق، نظامی گنجوی‌نین تورک دیوانی‌نین اصلن کونیا‌لی15-جی عصر شاعری قارامانلی‌ نظامی‌نین آدینا چیخاریلماسی و بونون بعضی موباحیثه‌لر دوغورماسی فاکتی معلومدور. بعضی عالیم‌لر یانلیش اولا‌راق “نرگیز” قصیده‌سینین عثمانلی حؤکمداری محمد سلطانا اتحاف اولوندوغونو ائددعا ائدیرلر. گویا قاراما‌نلی نظامی کونیادا اولارکن، بو قصیدنی عثمانلی حؤکمدارینا حصر ائتسه ده، خسته‌لیک سببیندن ایستانبولا گئدیب چاتا بیلمه میش و کونیادا وفات ائتمیش‌دیر. موباحیثه‌لره باخمایا‌راق، تورک دیوانی‌نین صدیار وظیفه (ائل اوغلو) و حسین شرقی سوی تورک طرفیندن تهران و باکی نشرلرینده بو قصیده‌نین \"محمدجاهان پهلوان\"ا عنوانلانماسی مؤهوم ثبوتلارلا قئید اولونموش‌دور\nهمچینین گؤرکملی ایران عالیمی بارات زنجانی \"نرگیز\" قصیده‌سینی نظامی گنجوی‌نین \"محمدجاهان پهلوان\"ا یازیلمیش مدحیه‌سی حساب ائتمیش و اؤزونون\" نظامی گنجوی دیوانی‌\"نین تهران – هیجری(شمسی) 1391-جی ایل نشرینه بو قصیده نی داخیل ائتمیشد‌یر\nمعلوم‌دور کی، قدیم و اورتا عصرلر شرق پوئزیاسیندا \"نرگیز\" چیچیی‌نین پوئتیک- فلسفی آنلامی گئنیش یاییلمیش‌دیر. نرگیز - شخصلندیریلمیش مجاز کیمی – \"خاص و گؤزل آدام\"آ تشبیه اولا‌راق یشلنمیش‌دیر. عنعنوی شکیلده نرگیز چیچیی‌نین باشینداکی تاج حؤکمدارلارا مخصوص تاخت- تاجلا موقاییسه اولونموش و نرگیز اوبرازی اوجا تاخت- تاج صاحبینی بیلدیرمکله‌، جمشید، افراسیاب کیمی حؤکمدارلارین تاجینا\nبنزدیلمیش‌دیر. خاقانی شیروانی‌نین \"منطق الطّیر\" (\"قوش‌لارین صؤحبتی\") قصیده‌سینده سؤیله دیگی آشاغی‌داکی بئیت فیکریمیزی تصدیق ائدیر:\nهدهد گفت از سمن نرگس بهتر که هست\nکرسی جم ملک او و افسر افراسیاب\nهودهود دئدی: - نرگیز یاسمن‌دن یاخشی‌دیر کی،\n\"جم\" تاختی اونو�� مولکودور و افراسیابین افسری‌دیر\nحؤکمدارین تاجی‌نین \"نرگیز\" گولونه بنزدیلمه‌سی پوئزیادا عموم ایشله ک بیر اوبراز ایدی. هیند شاعری بیدل دهلوی‌نین \"نرگیز\" ردیف‌لی غزلینه دیققت یئتیره ک:\nابر و بهار اقبال امروز سایة کیست\nگل ‌کرد تاج برسر بال همای نرگس\n(بختین باهاری و بولود بو گون کیمین کؤلگه‌سی‌دیر؟\nهومای قانادی اوسته باشینی گول کیمی تاج ائتدی نرگیز)\nائله‌جه ده، تصووف فلسفه‌سینده، \"نرگیز\" – \"چشم-ی بیدار\"آ – \"اویاق گؤزه\"، یعنی هوشیار، عقللی آداملارا تشبیه اولا‌راق ایشله نیردی. بو مجازین \"آچیق گؤزلو\"، ایشیقلی حؤکمدار، علم و عیرفان صاحبی اولان آداملار حاقیندا ایشلنمه‌سی لوغت‌لرده یئر آلمیش‌دیر. همچنین‌ پوئتیکا کیتابلاریندا “نرگیز” اوبرازی‌نین بدیعی واسطه کیمی ایهام، ایشاره اولا‌راق ایشله ندیگی ده قئید اولونور. \"نرگیز\" قصیده‌سی‌نین آتابئی \"نصرت الدّین محمد جاهان پهلوان\"ا عنوانلانماسی شوبهه‌سیزدیر. یئری گلمیشکن، خاقانی شیروانی ده \"جاهان پهلوان\"ا مکتوب شکلینده عنوانلادیغی بیر مدحیه- قطعه‌سینده، اونا باشینا گلن‌لری - ظالیملردن ظلم گؤردوگونو عرض ائدیر و\nآتابئیی “اویاق گؤزلو” آدلاندیریر:\nششم عروس فلک را امید دامادی\nز بخت بالغ بیدار خواب دیدة اوست\n(آلتینجی فلک گلینی‌نین دامادلیق اومیدی،\nبختین اوغوروندان اونون گؤزو اویاق‌دیر)\n\"نرگیز\" قصیده‌سی‌نین مضمونونا کئچمزدن اول “جاهان پهلوان” آدی اطرافیندا قیساجا آراشدیرما آپارماق لازیم گلیر. بو آد آتابئی شمس الدّین ائلده‌نیزین بؤیوک اوغلو نصرت الدّین محمدین شوجاعتینه، قهرما‌لیغینا و جاوانلیقدان دؤیوشلرده قازاندیغی قالیبیتلر‌ینه گؤره اونا وئریلمیش فخری لقب‌دیر. \"جاهان پهلوانی\" لقبی یالنیز خصوصی قهرمانلیقلار گؤسترمیش ایگیدلره وئریلیردی. نظامی گنجوی “خسرو و شیرین” اثرینده قیزیل آرسلانین دیلیندن قارداشی جاهان پهلوانین آدینی بئله ایضاح ائدیر:\nبرادر کو شهنشاه جهان بود\nجهان را هم ملک هم پهلوان بود\n(منیم قارداشیم کی، جاهانین شاهنشاهی ایدی،\nجاهانا هم شاه، هم ده پهلوان ایدی)\nمعلوم‌دور کی، تاریخی-دینی شخصیت‌لرین، او جمله‌دن حؤکمدارلارین آدلاری اونلارا مخصوص ائپیتئتلرله سئخ باغلی ایدی. بو ائپیتئتلرین اکثریتی بو شخصیت‌لره تورک‌لرین وئردیکلری لقبلردیر و بو سؤزلرین ائتیمولوگیاسی تورک دیل کؤکونه باغلی‌دیر. بعضی قدیم عرب- فارس لوغتلرینده بو سؤزلرین تورک کؤکو قئید اولونموش، بعضی‌لرینده ایسه هئچ بیر قئید وئریلمه میش‌دیر. مثلا، محمد پیغمبرین لقبی \"یالاوچ\" - (یالاوچ) سؤزونون یالنیز تورک‌لر طرفیندن ایشله ندیگینی بیر چوخ قدیم منبع‌لر، او جمله‌دن محمود کاشقاری‌نین \"دیوان الغات الترک \" و خاص حاجیبین \"کوتادقو- بیلیک\" اثریند‌ه کی معلومات تصدیق ائدیر. \"یالاوچ\" سؤزونون معناسی \"خبر گتیرن\"، ائلچی، پیغمبر، بعضی منبع‌لرده ایسه \"ایشیق گتیرن\"، \"ایشیق\nساچان\" و سایر شکیلده ایضاح اولونموشد‌ور. یاخود، ابو-بکرین لقبی عرب- فارس لوغت‌لرینده (\"یار-ی غار- یارغار\") کیمی – \"ماغارا یولداشی\" معناسیندا ایضاح اولونور لاکین تورک منبع‌لری ابو بکرین بو لقبینی \"یارغان\"- (یارغان) کیمی ایضاح ائدیر. رادلووا گؤره، بو تورک سؤزودور و خصوصی آد و لیاقتی بیلدیریر، معناسی \"اصیل دوست\" دئمک‌دیر. همچنین‌بو سؤزون کؤکونده “یانماق” فعلی دایانیر..\nرادلوو \"یانار\" سؤزونو شخص آدی کیمی ایضاح ائده‌رک یازیردی تصادفی دئییل‌دیر کی، دونیانی ایکینجی دفعه سو باسارکن، الله اینسانلاری خلاص ائتمک اوچون یاناری ائلچی گؤندردی. اینسانلار یاناری ائشیتمک ایستمه‌ینده، الله اونلاری دین و دیل‌لری آیری خالقا بؤلدو \"یال\" و \"یار\" تورک سؤز کؤکلر‌ی لوغت‌لرده \"یانماق\" فعلی‌ ایله باغلانیر و بو سؤزون یالانماق”(معناسی: آتش و آلوولانماق)، \"یاناروس\" (یانار) و سایر فورما‌لاری دا فلک ین آلتینجی گلینی- گؤیون مشتری اولدوزو نظرده توتولور. مشتری پارلاق ایشیق ساچان اولدوزدور مثلا، محمود کاشقاری دیوانیندا یالتوردی”سؤزو قئیده آلینمیشدیر آلوولاندیرماق\" معناسیندا ایشلنمیش‌دیر یانماق\" سؤزوندن یارانان \"یالبیس\"(یالبس) -اود، آلوو؛ یالقون (یالقون) -اود؛\nیالینلاماق(یالینلامق) - اودلانماق، آلوولانماق؛ حتی اویغورجا:یاروق-یاروغ‌لیق، یاروس، یارون، یارکین، یارکینان (یاروغ، یاروق، یاروقلوق، یاروس،یارون،یارکن،یارکنان) – شؤله ساچماق، ایشیق‌لیق، مشعل یاند‌یرماق، ایشیقلاندیرماق و سایر فورما‌لاردا محمود کاشقاری، ابن محنّی، هندوشاه نخجوانی، نعمت اله ابن احمد لوغتلرینده، ائله‌جه ده، رادلووون مشهور لوغتینده یئر آلمیش‌دیر. بئله‌لیکله، بو گون ایشلتدیگیمیز\"آلوو\" سؤزو قدیم لوغت‌لرده \"یالو\"، \"یالو\" “یالوو”،“یاروق” فورماسیندا قئیده آلینمیش و \"یانماق\" = \"آلوولانماق\" کؤکونه باغلانمیش‌دیر. حتی نعمت اله ابن احمد اؤز لوغتینده سمندر قوشونو \"یالو\nقوشو\" – یعنی \"یانار قوش\" آدلاندیریر.\n\"جاهان پهلوان” لقبی ده تورک کؤکونه باغلی اولان “یالو” سؤزو ایله سئخ علاقه‌لی‌دیر. عمومیتله، “جاهان پهلوانی” لقبی - “یالونک” (آلوو‌لو، آتش تک اولان، ایشیق‌لی، پارلاق ) قهرمان‌لارا وئریلیردی. بعضی فارس لوغت‌لرینده “یالوو” سؤزونون تورک کؤکوند‌ن تؤرمه‌سینه اهمییت وئرمه میشلر و اونو “یالونیک” شکلینده یازمیش، منشعینی گؤسترمه میش، لوغوی معناسینی - باها‌دیر، قهرمان، ایگید - کیمی ایضاح ائتمیش‌لر. گؤرکملی لوغت شوناس-عالیم علی اکبر دهخدا بو سؤزون یالنیز ایکی لوغتینده17-جی عصره عایید ناظم الاطبّا و 18-جی عصرده شعاری لوغتینده یئر آلدیغینی قئید ائدیر. لاکین عالیم ندنسه، بو سؤزون قئیده آلیندیغی هندوشاه نخجوانی و نعمت اله ابن-احمد لوغتلرینین آدلارینی چکمه میشدیر. چونکی هندوشاه نخجوانی \"صحاح العجم\" لوغتینین (واختیله منه معلوم اولان بیر نوسخه‌سینده) \"یالونک\" سؤزونو \"قیزمیش شیر، ایگید، قهرمان\" کیمی ایضاح ائتمیش و آشاغیدا (اتکده) بئله بیر قئید وئرمیش‌دیر کی \"یالونک\" –سؤزو جاهان پهلوانا عاییددیر. اما تأسف کی، هندوشاه نخجوانی ‌نین \"صحاح العجم\"\nاثری‌نین غلام حسین بگدیلی‌ طرفیندن حاضیرلانمیش متنی‌نین تهران نشری زامانی بو سؤز ایختیصار اولونا‌راق “یال” کیمی ساخلانمیش و معناسی \"ایگید\" اولا‌راق ایضاح اولونموشد‌ور. نه یاخشی کی، الیمیزده اولان نعمت اله ابن احمد لوغتینده همن سؤز \"یالولیک\" و \"یالولنک\" فورماسیندا وئریلمیش و ایضاح اولونموشدور کی، بو سؤزون معناسی \"جاهان پهلوانی\" دئمک‌دیر .\nآراشدیرما‌لار گؤستریر کی، نظامی گنجوی آذربایجان تورکجه‌سینده یازدیغی \"نرگیز\" قصیده‌سی‌نین ایلک بئیتینده محمد جاهان پهلوانین هم لقبی‌نین معناسینا، هم ده آذربایجانا گلیشینه ایشاره ائتمکله، بو قصیده‌یه اؤز مؤهورونو وورموشدور. قصیده‌نین ایلک بئیتی بئله‌دیر:\nسئحر ایله شعبه‌ده علمینده کما‌لی یوخ ایسه،\nبس نه حیله ایله آلیر اووجونا آذر نرگیز؟\n\"ووجونا آذر آلماق\"، یعنی \"اووجونا اود آلماق\" - ایفاده‌سی‌نین بیرینجی معنا قاتی جاهان پهلوانین اود، آلوولا باغلی لقبی‌نین ائپیتئتینه ایشاره‌دیر. شاعر بئیتین ایکینجی معنا قاتیندا ایسه محمد جاهان پهلوانین آذربایجاندا حاکمیته گلیشینه ایشاره ائتمیشدیر. \"آذر (اود)\" سؤزونون (آذر) شکلینده یازیلیشی دا فیکریمیزی تصدیق ائدیر. بوتون تاریخی معخزلر گؤستریر کی،\" نصرت الدّین محمد جاهان پهلوان\" آتاسی‌نین اؤلوموندن سونرا قیسا بیر مدتده آرسلان شاهین اوغلو سلطان اوچونجو \"طغرل\"و ولیعد اعلان ائتمکله، آذربایجاندا حاکمیتی الینه آلدی. آتابئی جاهان پهلوان آذربایجانین حقیقی حؤکمداری اولماقلا یاناشی، هم ده عیراق سلجوقلارینا دا باشچیلیق‌ ائدیردی. قصیده‌نین متلع بئیتینده یئر آلان “سئحر و شعبه‌ده” سؤزلری ده نظامی‌نین پوئزیا لئکسیکونونا خاص ایفاده‌لردیر. عمومیتله، “سئحر، افسون، شعبه‌ده” نظامی گنجوی‌نین چوخ سئودیگی فرازئملردیر و چوخ نفیس شکیلده بو اوبرازلاری اؤز لیریک شعیرلرینده ده ایشلتمیشدیر.\"ائی دوست\" غزلیندن بیر نومونه:\nغزلهای نظامی بر تو خواندم\nنگیرد در تو هیچ افسونم ای دوست\n(نه نظامی غز‌للرینی اوخودوم،\nهئچ اثر ائیله میر افسونوم، ائی دوست!)\n\"نرگیز\" قصیده‌سی‌نین سونراکی بیر نئچه بئیتی اوزرینده ده دایانماغی واجیب حساب ائدیرم. آتابئی محمد جاهان پهلوانین قهرمانلیغی ایله یاناشی، اونون ایشیقلی بیر شخصیت اولدوغونو، اؤلکه‌ده علم و مدنیتی یوکسک سوییه‌یه قالدیرماسی حاقیندا تاریخی منبع‌لرده و پوئزیا نومونه‌لرینده کیفایت قدر ثبوت‌لار\nواردیر. تصادفی دئییل‌دیر کی، او دؤورون مشهور شاعرلریندن اولان جمالدّین عبدالرززاق آتابئی نصرت الدّین جاهان پهلوانین مدحینده یازدیغی:\nزهی بنفحه عدل تو زنده جان جهان\nبدست حکم تو داده فلک عنان جهان\n(جاهانین جانی سنین عدالت نفه‌سینله دیری‌دیر،\nفلک جاهانین یوینینی سنین حؤکمونه وئرمیش‌دیر. )\n-متلع‌لی قصیده‌سینده اونون حاقیندا:\n\"سنین ایشیق‌لی رایین فلک ین گونشیندن ده اوستون‌دور،\nقیلینجی‌نین شوعاسی گونشین شوعاسینا چاتیر” کیمی ایفاده‌لر ایشلتمیشدیر\nنظامی گنجوی ده “نرگیز” قصیده‌سینده محمد جاهان پهلوانین اؤز دؤورونون علم و پوئزیا نماینده‌لرینه گؤستردیگی قایغییا ایشاره ائتمیشدیر\nکیم‌دیر اول، خسرو-ی آفاق محمد خان کیم؟،\nگردی-راهین‌دن ائدر دیده منوور نرگیز!\nمعناسی: (او کیم‌دیر، دونیا شاهی محمد خان کی، گلیشیندن یولونون توزون‌دان گؤز ایشیقلانار.)\nنظامی قصیده‌سینده خصوصی دیققت پرئدمئتی اولا‌راق، آتابئی شمس الدّین ائلده‌نیزین اؤلوموند‌ن سونرا باش وئرن حادثه‌لره - چوخ گرگین بیر شرایطده اونون بؤیوک اوغلو جاهان پهلوانین حاکمیتی اله آلماسینا ایشاره‌لر واردیر. دؤورون جانلی‌، تاریخی اولایلاری طبیعت حادثه‌لرینه کؤچوروله‌رک شرح اولونور\nقالدیریب باشینی باخمادی حسددن یوخاری،\nسروین اوستونده گؤرندن بری ابهر نرگیز.\nسارالیب بنزی، عصایه نه سببدن دایانیر،\nخسته اولمادی گؤزون مکری ایله گر نرگیز.\nبو بئیت‌لری شرح ائتمک اوچون تاریخه نظر سالماق لازیم گلیر. معلوم‌دور کی، قصیده‌ن��ن یازیلدیغی دؤورده عجم عراقی آتابئی‌لر دؤولتی‌نین ترکیبینه داخیل ایدی و بؤیوک آتابئی ائلده‌نیزین اؤلوم خبری جاهان پهلوانا یئتیشن کیمی، او، درحال \" همدان‌دان نخجوانا یولا دوشدو، دؤولت خزینه‌سینی و تاخت-تاجین املاکینی اؤز نظارتی آلتینا آلدی. آتابئی بوتون قوشونلاری بیر یئره توپلایا‌راق، حادثه‌لرین سونراکی گئدیشینی، سلطان آرسلان شاهین اونا قارشی موناسیبتینی و مقصدینی گؤزلمه‌یه باشلادی تاریخدن معلوم‌دور کی، بئله بیر گرگین دؤورده اؤز اوزرلرینده آذربایجان آتابئی‌لری‌نین آغا‌لیغینی ایستمه‌ین بعضی ایراق امیرلری جاهان پهلوانین نخجوانا گئتمه‌سیندن ایستیفاده ائده‌رک، سلطان آرسلان شاهی آذربایجان اوزرینه یوروش ائتمه‌یه تحریک ائتدی‌لر. لاکین سلطان زنجاندا خسته‌لنر‌ه ک\" همدان\" آ قاییتدی و آتابئی جاهان پهلوانی اؤز یانینا دعوت ائدیب دؤولتین ایداره اولونماسینی اونا تاپشیردی. جاهان پهلوانین حاکمیته گلدیگی عرفه‌ده باش وئرن حادثه‌لر – آذربایجان آتابئی‌لری‌نین واسسا‌لی، خوزیستان حاکمی آیدوغدو شیملانین اعتبارئندان سوء- ایستیفاده ائدیب نهاونده سوخولماسی،3-جو سلطان توغرولون عمیسی‌ شاه‌زاده محمدین ایراق توغرولون عمی‌سی شاه‌زاده محمدین ایراق سلطان‌لیغینی اله کئچیرمک نییتی ایله اصفهانا هوجومو و سایر اولایلارین جاهان پهلوان طرفیندن قهرما‌لیقلا دف اولونماسی، آذربایجان تورپاقلاری‌نین قورونماسی، نهایت، آتابئی جاهان پهلوانین \"ایسلامین پادشاهی\"، \"عجمین خاقانی\" اعلان اولونماسی حاقیندا ضیا بونیادوو منبع‌لر اساسیندا گئنیش آراشدیرما‌لار آپارمیش‌دیر. مؤوضوموزا اویغون اولا‌راق، عالیمین جاهان پهلوانین\nجسورلوغو -همدانلا اصفهان آراسینداکی مسافنی بئش گونه قطع ائده‌رک دوشمن دسته‌سینی محو ائتمه‌سی حاقیندا الحسینی‌دن گتیردیگی بیر سیتاتی خاتیرلاتماق ایستییرم: \"بو، غیرتی اؤزونه دوست و مسلکداش سئچن، اوغورسوزلوق فیکرینی کنارا آتان، متین‌لیک و قطعییتی سایه‌سینده موفقیت قازانان بیر آدامین حرکتی ایدی\"\nنظامی گنجوی‌نین قصیده‌سینده آتابئین بیر حؤکمدار اولا‌راق پارلاق اوبرازی اؤزونه مخصوص ایفاده‌لرله عکس اولونموش‌دور:\nبیر خداوند-ی جهان‌بخش-ی سماقدر کی، اونون،\nباغی قدرینده مه او مئهر اولا کمتر، نرگیز\nیاخود:\nباغی حوسنون کیمی بیر باغ بو عالمده هانی؟\nقاندا گول گئیه زیرئه، یا توتا خنجر، نرگیز\nنظامی صنعتی اؤزونو چوخ قاتلی معناسی، اوبرازلارین دقیق سئچیلمه‌سی و اوسلوبو ایله تانی‌دیر. اونون تورکجه ائله شعیرلری واردیر کی، اوخویان کیمی نظامی قلمینه مخصوص اولدوغونو آنلاماق مومکوندور 2021 - جی ایلده شیخ نظامی‌نین تورکجه دیوانی‌نین یئنی بیر الیازما نوسخه‌سی اوزون ایللر بو ساحه‌ده چالیشمیش، فداکار عالیم صدیار وظیفه ائل اوغلو طرفیندن ایراندا تاپیلدی و نوسخه حاقیندا مؤلفین گئنیش مقاله‌سی “خداآفرین” درگی‌سینده نشر اولوندو. بو نوسخه‌نین نظامی گنجوی‌نین تورکجه دیوانی‌نین خدیویه\nکیتابخاناسیندا اولان نوسخه‌سیندن بیر قدر فرقلی و زنگین، همچینین «شیخ نظامی دیوانی» آدی ایله تاپیلماسی نظاامی شوناسلیغین سون نایلیتلریندندیر.خاطیرلادیم کی، واختیله گؤرکملی متن شوناس-عالیم، اوستاد علیار صفرلی کیشوری‌نین \"دیوان\"ینی نشر ائدرکن، اونون تخمیس‌لری ایچریسنده‌ نظامی غزلینه یازدیغی بیر تخمیس دقتی جلب ائتمیشدی. بو تخمیسده نظامی گنجوی‌نین دست-خطّینی، مشهور\nپوئتیک اوبرازلارینی گؤروب اونا مخصوص اولان بئیت‌لری سئزمه مک مومکون دئییلدی اما تأسف کی، بو غزل قارامانلی نظامی‌نین دیوانیندا چاپ اولونموشدو و هامی سوسماغا مجبور اولدو.\nاما صدیار وظیفه (ائل اوغلو‌) طرفیند‌ن یئنی تاپیلان شیخ نظامی دیوانیندا دا همین شعیر واردیر و هر بئیتی، نظامی‌نین اؤزو سؤیله دیگی","num_words":4870,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":190779.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ناظیرلیک‌دن وئریلن معلوماتا گؤره، بو مدت عرضینده تورکیه بایراغی آلتیندا اوزن گمی‌لر امریکا-دان لیمان‌لارا 368 مین 873 تون یوک داشیییب.\n\"بو ایلین ژانویه-می آیلاریندا امریکا-دان تورکیه-‌یه دیگر دؤولت‌لرین بایراغی آلتیندا اوزن گمی‌لرله 8 میلیون 3 مین 338 تون یوک داشینیب\" – دئیه ناظیرلیک‌دن بیلدیریب‌لر.\nناظیرلیک‌دن وئریلن معلوماتدا قئید اولونور کی، بو مدت عرضینده تورکیه‌-یه امریکا بایراغی ایله اوزن گمی‌لرله امریکا-دان یوک چاتدیریلما اولماییب.\n2024-جو ایلین ژانویه-می آیلاریندا تورکیه لیمان‌لارینا امریکا-دان 145 مین 279 تون ترانزیت یوک داشینیب.\nقئید ائدک کی، 2024-جو ایلین می آییندا تورکیه لیمان‌لاری 34 میلیون 717 مین 959 تون یوک قبول ائدیب.\nبو دؤور عرضینده ده تورکیه بایراغی آلتیندا گمی‌لرله داخیلی لیمان‌لارا یوک قبولو 2 میلیون 309 مین 446 تون تشکیل ائدیب.\nتورکیه لیمان‌لارینا دیگر اؤلکه‌لرین بایراق‌لاری آلتیندا گمی‌لرله یوک داشینماسی 32 میلیون 408 مین 513 تون اولوب.\nبونونلا یاناشی، 2024-جو ایلین می آییندا تورکیه لیمانلاریندان‌ 5 میلیون 524 مین 847 تون ترانزیت یوک داشینیب.\n2024-جو ایلین ژانویه-می آیلاریندا تورکیه لیمان‌لاری 171 میلیون 891 مین 161 تون یوک قبول ائدیب.\nتورکیه بایراغی آلتیندا گمی‌لرله یوک قبولو 12 میلیون 375 مین 982 تون تشکیل ائدیب. دیگر اؤلکه‌لرین بایراق‌لاری آلتیندا گمی‌لرله ایسه تورکیه لیمان‌لارینا یوکداشیما‌لار 159 میلیون 515 مین 179 تون تشکیل ائدیب.\n2024-جو ایلین ژانویه-می آیلاریندا تورکیه لیمانلاریندان‌ 28 میلیون 463 مین 544 تون ترانزیت یوک داشینیب.\nقئید ائدک کی، بو ایلین می آییندا تورکیه لیمان‌لاری 5 مین 289 گمی قبول ائدیب. بو دؤورده تورکیه لیمان‌لارینا دیگر اؤلکه‌لرین بایراق‌لاری آلتیندا قبول ائدیلن گمی‌لرین سایی 3 مین 566، تورکیه بایراغی آلتیندا قبول ائدیلن گمی‌لرین سایی ایسه 1723 اولوب.\n2024-جو ایلین ژانویه-می آیلاریندا تورکیه لیمان‌لاری 23 مین 770 گمی قبول ائدیب. بو مدت عرضینده تورکیه لیمان‌لاری طرفیندن قبول ائدیلن دیگر اؤلکه‌لرین بایراق‌لاری آلتیندا اولان گمی‌لر 16 مین 272، تورکیه بایراغی آلتیندا اولان گمی‌لر ایسه 7 مین 498 اولوب.\nاتیکتلر: #تورکیه بایراغی , #نقلیات و آلت یاپی ناظیرلیگی , #تورک لیمان‌لاری , #امریکا\nایلگیلی‌لی خبرلر\nفایننشال تایمز: تورکیه جاذیبه مرکزی حالینا گلدی\n18.07.2024\nاینگیلیس فایننشال تایمز قزئتی، تورکیه‌نین سرمایه اوچون جاذیبه مرکزی حالینا گلدیینی وورغولادی\nایتالیا: تورکیه‌ آغ دنیز‌ده استراتژیک بیر اورتاقدیر\n17.07.2024\nایتالیا باش‌ناظیری کؤمکچیسی و خاریجی ایشلر ناظیری آنتونیو تاجانی، تورکیه‌نین آغ دنیز‌ده استراتژیک بیر اورتاق اولدوغونو �� تورکیه ایله امکداشلیغی هر بؤلومده گوجله‌ندیرمک ایستدیکلرینی ایفاده ائتدی\n2024-جو ایلین ژانویه-ژوئن آیلاریندا تورکیه‌نین پولاد صادراتی آرتدی\n14.07.2024\n2024-جو ایلین ژانویه-ژوئن آیلاریندا تورکیه‌نین پولاد صادراتی اؤتن ایلین عینی دؤورو ایله موقاییسه‌ده 10،6% آرتا‌راق، 7،9 میلیارد دو‌لار اولدو\nتورکیه‌ گ۷ ییغینجاغینا دعوت ائدیلدی\n13.07.2024\nایتالیا باش‌ناظیر کؤمکچیسی و خاریجی ایشلر ناظیری، تیجارت ناظیرلری ییغینجاغینا تورکیه‌نی ده دعوت ائتدیکلرینی بیلدیردی\n2159657\nامریکا-دان تورک لیمان‌لارینا 8 میلیون تون‌دان چوخ یوک داشینیب\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/fe11\/9e4f\/7d89\/66388ae3b34d4.jpg?time=1721626617\n\/turki\/qtsd\/2024\/07\/05\/mrykh-dn-twrkh-lymnlryn-8-mylywn-twndn-chwkh-ywkh-dshynyb-2159657\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":780,"character_repetition_ratio":0.104,"word_repetition_ratio":0.047,"special_characters_ratio":0.262,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":132267.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گئچه‌ن هفته اورتا آسیا اؤلکه‌لرینین گوند‌مینده‌کی ان اؤنملی حادثه چینده گئرچکلشدیریلن چین-اورتا آسیا ذیروه‌سی اولدو\n25.05.2023 ~ 13.07.2024\n1990937\n۱۸-۱۹ می ۲۰۲۳ تاریخلرینده آوراسیا اؤلکه‌لرینده اؤنملی اولوسلارآراسی فعالیتلر ائدیلدی. ایندی بونلارا باخاجاغیق.\nگئچه‌ن هفته اورتا آسیا اؤلکه‌لرینین گوند‌مینده‌کی ان اؤنملی حادثه چینده گئرچکلشدیریلن چین-اورتا آسیا ذیروه‌سی اولدو. ۱۸-۱۹ می ۲۰۲۳ تاریخینده چین خالق جمهوریتینین شیان شهرینده بیرینجی چین-اورتا آسیا ذیروه‌سی گئرچکلشدیریلدی. ذیروه‌ده دانیشان چین خالق دؤولت باشقانی شی جینپینگ، مرکزی آسیا جمهوریتلری ایله امکداشلیغی گوجله‌ندیرمک اوچون ۳.۷۲ میلیارد دلار وئره‌جکلرینی آچیقلادی. ذیروه سونوندا طرفلر آراسیندا ۸ آنلاشما ایمضالاندی و شیا‌ن بیلدیریسی قبول ائدیلدی. بیر سونراکی مرکزی آسیا-چین ذیروه‌سی ۲۰۲۵-جی ایلده قازاقیستاندا ائدیله‌جک.\nتورکمنیستان دیشیندا‌کی اورتا آسیا جمهوریتلری جمهورباشقانلارینین چینه ائتدیکلری سفرلر دؤولت سفری اولاراق بیلدیریلدی. ائدیله‌ن ایکی‌لی گؤروشمه‌لر نتیجه‌سینده قازاقیستان و چین آراسیندا ۲۳، قیرقیزیستان و چین آراسیندا ۲۶، اؤزبکیستان و چین آراسیندا ۴۱، تاجیکیستان و چین آراسیندا ۲۵ آنلاشما ایمضالاندی. قازاخیستان و چین حکومتلری قارشیلیقلی اولاراق ۳۰ گون ویزاسیز گیریش حاقی تانییان آنلاشمانی تایید ائتدیلر.\n۱۹ می تاریخینده جمهورباشقانی قاسیم جؤمرت توکایئو شیا‌ندا قازاقیستان باش کونسوللوغو بیناسینین آچیلیش مراسیمینده ایشتیراک ائتدی.\nمرکزی آسیا جمهوریتلرینین دونیاداکی بیر چوخ اؤلکه ایله ۵+۱ پلتفورمو سؤز قونوسودور. آنجاق بونلارین آراسیندان چین ایله اولوشدورولان ۵+۱ مکانیزمی چوخ داها تأثیرلی اولاجاغا بنزییر. شیاندا ائدیله‌ن ذیروه بونا ایشاره ائدیر.\nمرکزی آسیا-چین ذیرو‌ه‌سینین ائدیلدیگی گونلرده قازاقیستانین آلماتی شهرینده اورتا آسیا-آوروپا بیرلیگی ۲.جی اقتصادی فورومو گئرچکلشدیریلدی. فوروما بؤلگه دؤولتلرینین باشباخانلاری و آوروپا بیرلیگی کمیسیونو باشقان کؤمکچیسی، آوروپا باییندیرلیق و قالخینما بانکی باشقانی، آوروپا سرمایه بانکی باشقانی، ماجاریستان خاریجی ایشلر و تیجارت باخانی و لتونی نقلیات باخانی ایشتیراک ائتدی.\n۱۸-۱۹ می ۲۰۲۳ تاریخینده تاتاریستانین باشکندی قازان شهرینده ۱۴.جو روسیا-ایسلام دونیاسی: قازان فورومو ۲۰۲۳ گئرچکلشدیریلدی. فوروما ۸۰ اؤلکه‌دن ۱۶ میندن چوخ نماینده قاتیلدی. فوروم چرچیوه‌سینده ۲۰۰دن چوخ فعالیت ائدیلدی. روسیانین ایسلام دونیاسی ایله ایلیشکی‌لری سؤزو گئدن فوروم چرچیوه‌سینده اینکیشاف ائتدیریلیر.\n***\n۱۴ می ۲۰۲۳ تاریخینده قاقاووز اؤزارک یئرینده ائدیله‌ن باشقانلیق یاریشینین ایکینجی دؤورونو یئوگنیا گوتسول قازاندی. شور پارتیسینین نامیزدی اولان گوتسول سئچیمیه قاتیلانلارین یوزده ۵۴.۵۶سینین اویونو آلدی. یئوگنیا گوتسول ۴ ایل باشقان اولاجاق. مولداوی روسیا-باتی چکیشمه‌سی داوام ائدیر.\n۱۶ می ۲۰۲۳ تاریخینده آذربایجان میللی مجلیسینده حیدر علییئوین دوغومونون ۱۰۰.جو ایلی دولاییسیلا اؤزل اوتوروم گئرچکلشدیریلدی. اؤزل اوتوروما قازاقیستان، قیرقیزیستان، اؤزبکیستان، الجزایر، گونئی آفریقا جمهوریتی، گورجوستان، مصر، صربیستان، تاجیکیستان و اردن مجلیس باشقانلاری، تورکپا کیمی اولوسلارآراسی پارلامنتر قورولوشلارین باش کاتیبلری قاتیلدیلار و دانیشدیلار. اؤزل اوتورومدا توپلامدا ۲۲۸ نماینده ایشتیراک ائتدی. اؤزل اوتوروم وسیله‌سی ایله باکی‌دا اولان قوناقلاری جمهورباشقانی ایلهام علییئو قبول ائتدی.\nاتیکتلر: #تورکمنیستان , #قیرقیزیستان , #قازاقستان , #آذربایجان , #چین , #اورتا آسیا\nایلگیلی‌لی خبرلر\nاویغور تورکجه‌سی\n17.07.2024\nموعاصیر تورک دیلی ساحه‌سینین جوغرافی و لینقویستیک پرینسیپلرینه گؤره گونئی-دوغو و یا کارلوک قروپوندا اولان اویغور تورکجه‌سی بو گون اساساً دوغو تورکیستاندا دانیشیلیر\nگئچن هفته تۆرک جمهوریت‌لرینده نه‌لر اولوب؟\n12.07.2024\nبیرلشمیش میللتلر باش کاتیبی، روسیه، چین و پاکیستان کیمی اؤلکه‌لرین لیدئرلرینین تۆرک جمهوریتلرینه سفرلری، بو اؤلکه‌لرین اولوسلارآراسی ساحه‌ده‌کی رولونون هر گئچه‌ن گون آرتدیغینین دلیلی‌دیر\nموعاصیر تورک دیلی نئچه قولا آیریلیر و هارالاردا دانیشیلیر؟\n12.07.2024\nبو گون ۲۰۰ میلیوندان چوخ اینسانین دانیشدیغی موعاصیر تورک دیلی، جوغرافی و دیلچیلیک پرینسیپلرینه گؤره تورکولوق‌لار و دیلچیلر طرفیندن ۶ قولدا تصنیف ائدیلیر\nتۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n05.07.2024\nآذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئو ۲۸ ژوئن ۲۰۲۴ تاریخینده میللی مجلیسی لغو ائد‌رک ائرکه‌ن سئچیم اعلان ائتدی. آذربایجان میللی مجلیسی عمومی سئچیملری ۱ سپتامبر ۲۰۲۴ تاریخینده ائدیله‌جک\n1990937\nآوراسیا جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی حادثه‌لر\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/f802\/799a\/ca49\/63f5e8fc52b41.jpg?time=1721299854\n\/turki\/prwqrmlr\/2023\/05\/25\/awrsy-jmhwrytlrynyn-gwndmyndhkhy-hdthhlr-1990937\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":1013,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.036,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":117846.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ویئتنام، ویتنامجا(越南)، رسمی آدی — ویئتنام سوسیالیست جومهوریتی — هیند چین یاریم‌آداسین‌دا جنوب-شرقی آسیادا یئرلشن دؤولت. غربده لائوس و کامبوج، شیمالدا چین ایله همسرحددیر. جنوب و شرقدن گونئی چین دنیزی ایله سرحددیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ اهالی\n۱.۱ دین\n۲ گؤرونتولر\n۳ بیرده باخ\n۴ قایناقلار\nاهالی\nدَییشدیر\nدین\nدَییشدیر\nویئتنام‌دا مۆختلیف دینی اینانجلار مؤوجوددور. بورادا اساساً بوددیزم، کونفوسییالیق و داوسیزم گئنیش یاییلیب. بۇ دینلر ویئتنام‌لیلار و بورادا یاشایان چین‌لیلر آراسیندا داها گئنیش ووسعت آلیب. بوددیزم‌دن بیر سیرا طریقتلر یارانیب. سینکرق سکتالار آراسیندا کاو-دای سکتاسی ینی یارانیب-۱۹۲۶-جی ایلده. بۇ تریقت اؤزون‌ده بوددیزمی، کونفوسییالیغی، داوسیزمی و کریستیان‌لیغی سینتز ادیر. بۇ تریقتین آردیجیللاری ۲ میلیون نفردیر و اؤلکه‌نین جنوب رایونلارین‌دا مسکونلاشیبلار. اؤلکه‌نین جنوبون‌دا یئرلَشن دیگر بیر سکتانین – خوا-خاو- طرفدارلاری (۱٬۵ ملن. نفر) دا کیفایت قدر چوْخ‌دورلار. ۱۶-جی عصردن باشلایاراق میسیونرلرین فعالیّتی نتیجه سینده اؤلکه‌یه مسیحیّت داخیل اوْلماغا باشلادی. حال-حاضیردا ویئتنام‌دا اکثریتی کاتولیک کلیساسی (۳ ملن-دان چوْخ) اوْلان چوْخ سایدا کریستیان یاشاییر. اؤلکه‌ده بیر سیرا پروتستانت تشکیلاتلار، اوْ جمله‌دن، ویتنام یوانگلیست کلیساسی (۵۰ مین نفر ترفداری وار)، کریستیان و میسسیونر آلیان‌سی، یئددینجی گونون آدونتیستلری و باپتیستلر فعالیّت گؤستریر. تیاملارین بیر حیصّه سی و مالایلار ایسلامین سوننو مذهبینه منسوب‌دورلار. تیاملارین اۆچده ایکی حیصّه سی اؤزلرینین قدیم براهمان اینانجلارینی قورویوب ساخامیشلار. اؤلکه‌نین داخیلی رایونلارین‌دا بعضی خالقلاری آراسیندا قبیله کولتو هله ده قالماق‌دادیر. سوْن ایللرده ویئتنام‌دا آتیستلری سایی سۆرعتله آرتیر. ۱ آوریل ۱۹۹۹ - جو ایل سیاهییا آلماسینا اساساً اهالی‌سی ۷۶٫۳۲۳٫۱۷۳ نفر اوْلموش‌دور.[۱۰] ویئتنامین چوْخ اهالی‌سینی ویئتلر و ۵۰-دن چوْخ آزسای‌لی خالقلار تشکیل ادیر. بونلار: تخای، تخو، نونق، میونق، تیام، کخمر، خارای، اده و باشقالاری‌دیر.[۱۱]\nگؤرونتولر\nدَییشدیر\nبیرده باخ\nدَییشدیر\nقایناقلار\nدَییشدیر\nhttps:\/\/en.wikipedia.org\/wiki\/Wikipedia\n^ Only the first verse of the \"Army March\" is recognized as the official national anthem of the Socialist Republic of Vietnam.\n^ Also called Kinh people[۱]\n^ In effect since ۱ ژانویه ۲۰۱۴\n^ Dân tộc Kinh (vi). Communist Party of Vietnam (15 October 2004). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 5 January 2016. یوْخلانیلیب21 November 2015.\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام 2014data وارد نشده است\n^ Robbers, Gerhard (30 January 2007). Encyclopedia of world constitutions. Infobase Publishing. p. 1021. ISBN 978-0-8160-6078-8. 1 July 2011-ده یوخلانیب.\n^ TỔNG CỤC THỐNG KÊ. [GSO.GOV.VN]\nDiện tích có đến 31\/12\/2015 theo Quyết định số 455\/QĐ-BTNMT ngày 21 tháng 3 năm 2017 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên \/ Cập nhật lần cuối (gov.vn) 2017-08-14 14:45\nEnglish: Area as of 31\/12\/2015 according to Decision No. 455 \/ QD-BTNMT dated 21 March 2017 of the Minister of Natural Resources and Environment \/ Last updated (gov.vn) 2017-08-14 14:45.\n^ \"Vietnam – Geography\". Index Mundi. 12 July 2011. Retrieved 19 December 2011.\n^ World Population Prospects: The 2017 Revision. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division.\n^ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ World Economic Outlook: Vietnam. اولوسلارآراسی پول صندوقو.\n^ Gini Index. World Bank. یوْخلانیلیب14 February 2017.\n^ 2016 Human Development Report. United Nations Development Programme (2016). یوْخلانیلیب23 March 2017.","num_words":767,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.254,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":120142.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان حئکایه ادبیاتی‌نین پارلاق ایسمی حمید آرغیش، یئنی‌جه یاییلمیش ” ۸۰ ایل حئکایه میز” آدلی کیتابی ایله بیر شاه اثره ایمضا آتاراق، گونئی آذربایجان حئکایه‌سی‌نین اونودولماز یارادیجیلارینی گون ایشیقینا چیخاردیری. بو آنتولوژی تدقیقی بیر اثر اولارکن، گونش ایلی ۱۳۰۰دن باشلارکن ۱۳۸۰نجی ایله قدر، حئکایه یازار‌لاری‌نین حیاتی حاققیندا بیلگی وئررکن، اونلارین حئکایه‌لریندن نمونه‌لرده وئریر. یازیچی بو ایشه چوخلی امک وئریرسه ده بو ایشین دبری کی پیرلانتا دک گؤزلری قاماشدیریر، اوندادیر کی هئچ بیر قایناق‌دا بو خصوصدا آراشدیرما آپاریلماییب. یازارین قید ائتدییی بو سؤز کی ” گونئی آذربایجان حئکایه ادبیاتینی آراشدیرماق ایسته‌ین محقق و یا بو ساحه‌یه واریب بو قونونو تاراییب بیلگی‌لنمک ایسته‌ین هر بیر حئکایه سئور، آجی بیر واقعیت‌له اوغراشیر: ” قایناق قیتلیغی !!” داها دقته لاییق‌دیر. بونا گؤره حمید آرغیش چتین بیر یولون یولچوسو اولارکن ، اسکی کیتاب، قزئت و درگی‌لری کی بو زمانه ده چوخ آز تاپماق اولار، صفحه صفحه آراشدیرماغا همت گؤستریب و گیزلین اینجی‌لری بیر صنعتکار کیمی، ایپه دوزوب آذربایجان ادبیات تاریخی‌نین بوینونا آسیب. هم ده یازیچی بو ایشه قناعت ائتمه دن اونلاری تاریخ جهتین‌دن آردیجیل حالینا سالیبدی کی اؤزو بو خصوصدا بئله دئییر: ” بو دفترده ۱۳۸۰نجی ایللره جن چیخان یازیچی‌لاریمیزین اثرلرینی آختارمیشیق. بورایا داخیل اولان حئکایه لرین اساس اورتاقلیغی یازارلاری‌نین حئکایه‌چی اولدوغودور. کیتایا داخیل اولان یازارلاری تاریخ اساسدا سیرالارمیشیق. بو ایسه حئکایه میزین تاریخ بویو گلیشمه سینی اؤنه چیخاردیر… سئچیلمیش حئکایه لر ایسه شخصی سلیقه ایله سئچیلمیش و هئچ بیر ال آپارمادان کیتابا داخیل ائدیلیبدیر.”\nبو کیتاب‌دا ۴۰حئکایه‌چی ایله قارشی قارشییاییق کی ” عباس پناهی ماکوئی ” ایلک یازار اولاراق، ایلک حئکایه‌یه ایمضاسین آتیب دی و کیتابا داخیل اولان اثرلرین سایی سی ۵۱ حئکای�� دیر. بو کیتاب کی ” قیزیل اوزن ” درنه‌یی طرفیندن۲۰۱۲م\/۱۳۹۱ ایلینده تورکیه‌ده باسیلیبدیر، جنوبی آذربایجان ادبیاتی‌نین اینکیشافیندا بؤیوک بیر رولی اولاراق، دوغما یوردوموزون قاباقجیل کئچمیشینی گؤز اؤنونه سَریری. نثریمیزین وارلیقینی اوزه چیخاردیر و اونودولموش یازارلاریمیزین حقیقی گوج و ایسم‌لری، ادبیات سماسیندا اولدوز اولاراق سایریشماغا باشلاییرلار.\nیازیچی‌نین کیتابدا ایکی اؤن سوزو واردیر کی بیری بو کیتابین یازیلیب توپلانماسیندا گؤتورولن آددیملارا عایید دیر و باشقاسی ” ادبیات ، حئکایه ادبیاتی و حئکایه ادبیاتیمیزین تاریخینه بیر باخیش ” باشلیقی ایله گلیب دیر. حمید آرغیش کی اؤزو گوجلو حئکایه یازار لاریندان بیری‌دیر، بوندان اؤنجه ایکی حئکایه کیتابی نین یازاری اولوب کی ” قارلی ارک ” و ” سنین حئکایه لریم ” او سیراداندیر. البته یازیچی نین چوخلی اثرلری ده وار کی یا مطبوعات صحیفه لرینده یاییلیب و یاییلماقدادیر، یادا اینترنت سیته لرینده. سون سؤز اولاراق یازیچی نین گونئی آذربایجان حئکایه سی نین دوامی و اینکیشافی اوچون یازدیقی بیر نئچه جومله یه ایشاره اولونور :\n” ۱۳۸۰نجی ایللردن بویانا یعنی بو سون ۱۰ایلده بیر چوخ گنج یازار و ادبیاتچیمیز مئیدانا آیاق قویوبدور . اینترنت اورتایا چیخاندان سونرا بیر چوخ یازاریمیز اؤز اثرلرینی ساده جه اینترنت اوزه رینده نشره وئریر… بیر چوخ ادبیات سیته سی یارانمیش و او سیته لرده معاصیر حئکایه میزدن نمونه لرده وئریلمیشدیر…سون سؤز بو کی حئکایه ادبیاتیمیز دوشوندوکدن داها هیزلی و داها گوجلو ایره لی گئدیر.”","num_words":631,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":550369.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بؤیوک شهرلر بارسهان٬ چالدیوار٬ چارگلن-چۇمغال٬ آتباش٬ شیرداق‌بگ٬ ناناگلدی٬ فرغانا٬ یاسسیکوغارت٬ چیکیرجیک[۱]\nدیل(لر) قدیم تۆرک دیلی\nدین تنگری‌چیلیک\nایداره ائتمه فورماسی قۇرولتای\nسولاله آشینا\nبیرینجی گؤی تۆرک خاقانلیغی\n- ۵۵۱-۵۵۲ بۇمین خاقان\n- ۵۵۲-۵۵۳ قارا ایسسیق خاقان\n- ۵۵۳-۵۷۵ مۇغان خاقان\n- ۵۷۲-۵۸۱ تاسپار خاقان\n- ۵۸۱-۵۸۲ ایشبارا خاقان\nگؤی‌تورک خاقانلیغی٬ آسیا هۇن خاقانلیغیندان سوْنرا٬ تۆرکلرین یاراتدیغی ان بۇیوک حؤکومت اوْلاراق تاریخ عرصه‌سینه چیخدیغی کیمی «تۆرک» آدینی دا رسمی اوْلاراق حؤکومت آدی حالینا گتیرمیش و «تۆرک» آدی‌نین بۆتون دۆنیا طرفیندن تانینماسینا سبب اوْلموش بیر ایمپیراتورلوقدور.[۲]\nآدی جۆربه‌جۆر قایناقلاردا، بیلگه خاقان ایله کۆل تیگین یازیلاریندا تۆروک، کؤک تۆروک و آزلیق طرفیندن قبول اوْلونموش یاناشمایا گؤره اؤکوک تۆروک، توْنیوکوک یازیلاریندا ایسه تۆرک شکلینده خاطیرلانماقدادیر. گؤی تورکلردن چین منبع‌لرینده توژوئ (چین 突厥) شکلینده بحث اوْلونور.\nگؤی‌تۆرک خاقانلیغی‌نین ان اؤنملی اؤزللیگی٬ شرقی ساخالارلا٬ باتی‌داکی بولغارلارین بیر قیسمی خاریج٬ بۆتون تۆرک بوْیلارینی بیر آرایا ییغماسی‌دیر.[۲] گؤی‌تۆرک خاقانلیغی ۵۵۲-۷۴۵ ایلینه‌چن وارلیغینی سۆرموشدور.[۱] گؤی‌تۆرکلر٬ هۇن ایمپراتورلوغونون ییخیلماسی ایله آسیا استِپ‌لرینه یاییلان هۇن توْپلولوق‌لاریندان بیری اوْلان آشینا قبیله‌سینه دایانیر.[۳]\n۵۳۴ ایلینده٬ تۆرک-توْپا حؤکومتی ایکی‌یه بؤلونورکن٬ چینین قۇزئیینده‌کی بۆتون ��سیا بۇزقیرلاری ایله ساسانلی حؤکومتینه‌دک بۆتون باتی‌آسیا٬ ائفتالیت‌لر ایله ژۇآن-ژوآن‌لار آراسیندا بؤلونموش ایدی.[۲]\nگؤی‌تورک خاقانلیغی٬ ۶-جی یوزایلین اوْرتاسیندا٬ آسیانین دوْغوسوندا چین دؤولتی‌نین٬ باتی‌سیندا ساسانلی حؤکومتی‌نین سینیرلادیغی ایچ آسیا بوْزقیرلاریندا٬ دوْغودا آوارلار٬ باتی‌دا ائفتال\/ آغ‌هۇنلار ایله ائدیلن ساواشلار سوْنوجوندا اوْرتایا چیخدی. ایلک خاقانلاری دوْغو قانادینی ایداره ائدن بۇمین خاقان٬ باتی قانادینی یؤنه‌درکن قارداشی٬ ایستمی خاندیر.[۱]\nتاریخ[دَییشدیر]\nتۆرک خاقانلیغی‌نین بانیلری بۇمین و ایستمی قارداشلاری اوْلموشدور. شیمالی کریم و قفقازدا داخیل اوْلماقلا چین اراضیلریندن بیزانس امپریاسینادک توْرپاقلار تۆرک خاقانلیغینا داخیل ایدی. خاقانلیغین مرکزی اوْرخوْن چایی (مغولیستان) حؤوزه‌‌‌سینده یئرلشیردی. یئددی عصرین اوللرینده تۆرک خاقانلیغی بیر-بیری ایله ساواشماغا باشلایان غربی تۆرک خاقانلیغینا و شرقی تۆرک خاقانلیغینا پارچالاندی. غربی تۆرک خاقانلیغی قۆدرتلی دؤولته چئوریلدی. ساسانیلر و بیزانس امپریالاری اوْنونلا حسابلاشماغا و اتفاقا گیرمه‌یه چالیشیردیلار. غربی تۆرک خاقانلیغی ایستمی‌نین اوْغلو تاردو خاقانین حاکمیتی ایللرینده اؤزونون ان یۆکسک چیچکلنمه دؤورونه چاتدی. اوْ، قارا دنیزین شیمال ساحلی چؤللرینده اۇغورلو مۇحاریبه‌‌لر آپاریر، ساسانیلره قارشی مۇحاریبه‌‌ده بیزانس امپریاسینا کؤمک ائدیردی. شرقی تۆرکوستانا یۆروشه چێخان داتوْو اوْنو تۇتوب اؤز اراضیلرینه بیرلشدیردی. 634-جۆ ایلده غربی تۆرک خاقانلیغیندا انظباطی اصلاحات کئچیریلدی و اوْ، اوْن \"اوْخ\"آ (حیصه‌‌یه) بؤلوندو. حربی یۆروشلردن الده ائدیلن چوْخلو غنیمت، تابع اوْلونموش طایفالاردان آلینان خراج، خاقانلیغین اراضیسینده‌کی کاروان یوْللاریندان گؤتورولن گمرک گلیری اوْنو کفایت قدر زنگین دؤولته چئویردی. آرخئوْلوْقلار تۆرک اعیانلاری‌نین قبیرلریندن قێزیل و گۆموش سلاح و بزک اشیالاری، چوْخ سایدا موختلیف آت یۆینلری 389 آشکار ائتمیشلر. دؤیوشچولرین شرفینه کوادرات فوْرمالی، داشلا ایحاطه‌‌لی خێردا آنما \"معبد\"لری اینشا ائدیلیردی. دایره‌نین ایچریسینده اؤلموش دؤیوشچونو تصویر ائدن هئیکل، رۇنا یازیلی ایستئلالار و اوْنون اؤلدوردویو دۆشمنلری بیلدیرن اوْتوز-قێرخ دنه قایا پارچاسی قوْیارمیشلار. 639-جۇ ایلده غربی تۆرک خاقانلیغی دۇلو و نۇشیبی آدی ایله ایکی یئره پارچالاندی. ضعیفله‌میش غربی تۆرک خاقانلیغی‌نین آسیاداکی توْرپاقلاری تئزلیکله عربلر طرفیندن ضبط اوْلوندو. غربی تۆرک خاقانلیغی‌نین یئرینی خزر خاقانلیغی تۇتدو. شرقی تۆرک خاقانلیغی 745-جی ایلده اۇیغورلار طرفیندن دارماداغین ائدیلدی.\nآدی‌نین منشأ‌یی[دَییشدیر]\nگؤی تۆرک خاقانلیغی تاریخده ایلک دفعه‌‌ آدیندا تۆرک سؤزونو ایشله‌دن دؤولت اوْلدوغو اۆچون مهم اؤنمه صاحبدیر. آدینین معناسی ایله باغلی مۆختلیف مباحثه‌لر واردیر. گؤی تورک خاقانلیغی حاقیندا یازیلی منبعلرده تۆرک خاقانلیغی اوْلاراق بحث ائدیلیر. گؤی تورک سؤزونون ایسه اوْرخوْن عابده‌لرینده‌کی اؤکوک تۆروک سؤزوندن تؤره‌دیگی و تلفّظونون ساده‌لشدیریلمه‌سی اۆچون گؤی تورک شکلینده قبول اوْلوندوغو ادعا اوْلونور. گؤی تورک سؤزونده‌کی ایلک حیصه‌جیگی‌نین گؤک و یا اؤکوک اوْلاراق قبول ائدیلمه‌سی ایله مۇوافیق اوْلاراق سماوی و یا دینی معنا داشیدیغی احتمال اوْلونور. تۆرک سؤزونون معناسی ایله باغلی دا بیر سێرا واریانتلار واردیر. تۆرک سؤزونه یاخین ایفاده‌لره قدیم روْم و چین منبعلرینده راست گلینیر. بیر عصرده پوْمپوْنی مئلا و بؤیوک پلینی آزوْوون شرقینده یاشایان اینسانلاردان تۇرجائ\/تیرجائ اوْلاراق بحث ائدیر. چین منبعلرینده تیئه-لئ، تو-جۆئه، تینگ-لینگ شکلینده ایستیفاده اوْلونان ایفاده‌لرین ده تۆرک سؤزونو بیلدیردیگی دۆشونولور. اوْرخوْن عابده‌لرینده ایسه تۆرک و یا تۆروک اوْلاراق خاتیرلانیر. اوْن عصره عاید اۇیغور یازیلاریندا تۆرک سؤزو \"گۆج\"، \"قۆووه\" معناسیندا ایشله‌نیلیر. آ.وئمبئرییه گؤره تۆرک سؤزو تؤره‌مک سؤزو ایله عئینی معنالی اوْلوب تؤره‌یَن، چوْخالان معناسینا گلیر. ضیا گؤی آلپا گؤره تۆرک سؤزو تؤره‌لی سؤزو ایله عئینی معنالی اوْلوب قانون صاحبی معناسینا گلیر. قاشقارلی محمود ایسه تۆرک آدینین تۆرکلره تانری طرفیندن وئریلدیگینی قئید ائده‌رک، سؤزون \"گنجلیک\"، \"قۆووه\"، \"قۆدرت\" و یا \"یئتکینلیک\" معنالاریندا ایشلندیگینی بیلدیریر.\nایداره و اوْردو[دَییشدیر]\nدؤولتی خاقان عۆنوان‌لی حؤکومدار ایداره ائدیردی. خاقان‌دا «بیلگه»لیک٬ «آلپ»لیق و «اردم»لی‌لیک اؤزللیک‌لری آختاریلیردی. ائل دئییلن اؤلکه‌نی بیلگیلی٬ قاهرامان٬ اؤزو سؤزو دوْغرو٬ اردملی دؤولت باشقانی ایداره ائدیردی. خاقانین وظیفه‌لری آراسیندا دؤیوش گۆجو ایله دؤولتی قۇرما و دۆزنه قوْیما٬ یئنی آلینان یئرلره ایسکان٬ «تؤره» یانی قانون‌لاری دۆزنله‌مک٬ خالقی دوْیوروب گئیدیرمک وار ایدی. اؤلکه گئنیش بؤلگه تشکیلاتی لازیمینجا دوْغو باتی اوْلماق اۆزره ایکی‌لی دؤولت سیستِمینه گؤره ایداره ائدیلیردی.[۱]\nخاقانین آروادینا «خاتین» دئییلیردی. خاغاندان سوْنرا گلن یۆکسک رۆتبه یابغولوق‌دور. گؤی‌تۆرکلر٬ دؤولت ایداره‌سی‌نین ان سوْیلو٬ تجرۆبه‌لی تۆرک بوْیلارینین الینده قالماسینا دیقّت ائتمیش‌دیرلر. اؤنجه‌لری سیاسی بیر اوْلان یابغویا٬ دؤولت گئنیش‌له‌دیک‌جه ایحتیجاج چوْخالمیش. باتی تۆرکیستان کیمی بؤلگه‌لره ده یئنی‌لری تعیین ائتمیش‌دیر. شاهزاده‌لره تیگین ویا تگین٬ شاد؛ آروادلارینا دا قوْنچۇی آدی وئریلیردی. تیگین‌لر٬ گئنل والی‌لیک٬ قوْشون‌باشی اوْلماق کیمی اؤنملی مأموریت‌لری تاپیشیراردی. بوْی حؤکومدارینا «خان» دئییلیردی. تارکان٬ چۇر٬ تۇدون٬ بؤیوک مأموریت‌لردن‌دیر.[۱]\nگؤی‌تۆرکلر اوْردوسو[دَییشدیر]\nگؤی‌تۆرک اوْردوسو٬ یۆکسلمه دۆنمینده آسیانین ان گۆجلو عسگری قووّه‌سی ایدی. اوْردونون اۆچ‌ده ایکی‌سی آت‌لی٬ بیری ده پیادا ایدی. ساواش‌لاردا سۆرعتلی حرکت ائتمک اساس ایدی. گئجه-گۆندوز مؤحکم گئدیش‌له یوْل آلان و آت‌لارینا نؤوبه ایله مینن تۆرک آتلی‌سی٬ اینتیظار ائدیلمه‌دیک حال‌دا٬ هئچ‌بیر خبر آلما شانسی بۇراخمادان دۆشمان اوْردوسونا سالدیریردی. ساواش‌دا دۆشمان عسگر سایی‌سی یۆزمین‌لری تاپسا٬ تۆرک اوْردوسو قیردیریلماز ایدی. بوْزقیر تاکتیگی ایله ایلک اؤنجه گئری چکیلینیردی. مرکز اساسیندان آیریلان دۆشمان٬ وۇرقاچ و پارتیزان ساواشی ایله ضربه‌لن‌دیریلیب٬ آنی حمله ایله یوْخ ائدیلیردی. گؤی‌تۆرک‌لرین بایراق و تۇغرالاری‌نین تپه‌سینده قیزیل‌دان دۆزلمیش قۇرد باشی گؤرونوردو. تۇغ ایله بارابان دا باغیم‌سیزلیق نیشانه‌سی ایدی. گؤی‌تۆرکلرین باشکندی اؤتۆکن ایدی. بۇراسی اوْرخوْن چایی ایله سلنگه چایی‌نین تاریم قوْلو آراسیندا٬ اوْرمان‌لار ایچینده بیتکی اؤرتوگو و سۇیو بوْل بیر شهر ایدی. اؤتوکن‌دن باشقا بارس‌خان٬ چارگلن-چۇمغال٬ چالدیوار٬ آت‌باش٬ شیرداق‌بگ٬ ناناگلدی٬ فرغانا٬ یاسسی‌قۇغارت٬ چیکیرجیک٬ اساس گؤی‌تۆرک شهرلری ایدی.[۱]\nبیرینجی گؤی تۆرک خاقانلیغی[دَییشدیر]\nبۇمین خاقان دؤنمی (۵۵۱–۵۵۲)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: بومین خاقان\nبۇمین خاقان آشینا سوْیونا منسوبدور. آشینا سوْیو٬ بۇمینین یؤنتیمینده تیجاری ایشلر آماجی ایله چین اؤلکه‌سینه دوْغرو ایرلیله‌دیلر. بۇ دؤنمده بؤلگه‌ده اؤنملی بیر گۆج صاحیبی اوْلان توْپا ایمپراتورلوغو گۆجسوزله‌میش و ایکی دۆشمان یئره بؤلونموش ایدی. باتی توْپا ایمپراتورلوغو٬ دۆشمانی دوْغو توْپا و ژوآن-ژوآن ایمپیراتورلوقلاری‌نین باسقی‌لارینا قارشی آشینا قبیله‌سی ایله یاخشی علاقه قۇرماغا چالیشیردی. بۇمین خان٬ ۵۴۶-جی ایلده اوْیماغی‌نین محصوللاری‌نی تقدیم ائتمک و تیجاری رابیطه‌لرینی گۆجلندیرمک آماجی ایله باتی توْپایا ائلچی گؤندردی. عئینی دؤنمده تؤلس آدی ایله اوْرتایا چیخان قاوْکۆلر ژوآن-ژوآن‌لارا حمله ائتمگه حاضیر ایدی. بۇمین خان٬ تابع اوْلدوغو ژوآن-ژوآن حۆکومتینه خیدمت ائتمک اۆچون سیاسی بیر مانوْور ائده‌رک تؤلس‌لر ایله ساواشیر. کسین بیر ظفر قازاناراق تؤلس‌لری داغیداراق تؤلس توْپلولوق‌لارینی اؤزونه باغلار. بۇمین خان٬ بۇ یۆروشو ایله تؤلس توْپلولوق‌لارینی ایچینه قاتاراق گۆجلنیر ده٬ ژوآن-ژوآن ایمپراتورلوغونا ائتدیگی خیدمت ایله سیاسی بیر مانوْور ائتمیش اوْلور.[۳]\nبۇمین خان٬ بۇ ظفردن سوْنرا جسارت آلاراق ژوآن-ژوآن باش‌بۇغونون قیزینی ایستر. آنجاق باشبوغ٬ بۇمینه ائلچی گؤندره‌رک «سیز بیزیم دمیرچی‌لیک ائدن عادی کؤله‌لریمیزسینیز٬ بۇنا نئجه جسارت ائدرسینیز» سؤزونو چاتدیرار. بۇمین خان٬ بۇ دۇروما عصبی‌لشه‌رک ائلچینی اؤلدورور و گۆجسوزله‌ین باتی توْپا ایمپراتوْرونون قیزینی ایستر. چتین دۇرومدا اوْلان باتی توْپا٬ بۇمین ایله قوْهوم اوْلماغی قبول ائدر و ۵۵۱-جی ایلده بۇمین خان ایله باتی توْپا پرنسسی ائولنیر. بئله‌لیک‌له بۇمین خان ایله باتی توْپا ایمپراتولوغو ایتّیفاق قۇرموش اوْلور. ۵۵۲-جی ایلده ایسه باتی توْپا ایله بیرلشه‌رک ژوآن-ژوآن ایمپراتورلوغو ایله ساواشا گیریشیر. بۇ ساواشین سوْنوندا ژوآن-ژوآن حۆکومتی مغلوب اوْلار. گؤی‌تورکلر٬ بۇ تاریخده عملاً قۇرولموش و اعلان ائدیلمیش اوْلور. بۇمین قاخان٬ ۵۵۲-جی ایلده گؤی‌تورکلر دؤولتی‌نی قۇردو٬ آنجاق عئینی ایلده اؤلدو. اوْندان سوْنرا دؤولتین شرق قوْلونا اوْغلو قارا ایسسیق خاقان، غرب قوْلونا ایسه ایستمی يابقو باشچیلیق ائتمیشدیر.ایستمی يابقو دئ-فاکتوْ حاکمیته مالیک اوْلسا دا اؤزونو خاقان اعلان ائتمه‌دی. .[۳]\nقارا ایسسیق خاقان (۵۵۲-۵۵۳)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: قارا ایسسیق خاقان\nقارا ایسسیق خاقان٬ قیسا بیر سۆره حۆکومت ائتمیش‌دیر. قیسا سۆره‌لی حۆکومت دؤنمینده ژوآن-ژوآن حۆکومتی ییخیلدیق‌دان سوْنرا موْغوْلیستان بؤلگه‌سینی گؤی‌تۆرک‌لره بۇراخاراق بیر قیسمی توْپا دؤولتی‌نین استپ‌لرینه٬ بیر بؤلومو ده اۇروپایا ساری گئده‌رک بؤلگه‌ده‌کی حۆکومت‌لره سیغینیرلار. گؤی‌تۆرکلر �� توْپا حۆکومت‌لری آراسیندا ائدیلن مۆذاکیره سوْنوجوندا٬ توْپا حۆکومتینه سیغینان ژوآن-ژوآن‌لار گؤی‌تۆرکلره تسلیم ائدیلیر و ۵۵۵-جی ایلده اؤلدورولورلر. ژوآن-ژوآن‌لارین ییخیلماسیندان سوْنرا٬ گؤی‌تۆرکلر اۆزونو موْغولیستان و تبّته چئویریر. آنجاق قارا ایسسیق خاقان آرتیق ایره‌له‌یه‌مه‌دن اؤلور و یئرینه قارداشی مۇغان خاقان گلیر.[۳]\nمۇغان دؤنمی (۵۵۳-۵۷۲)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: موغان خاقان\nمۇغان اۇزون بیر مۆدّت گؤی‌تۆرکلرین خاقانی اوْلدو. مۇغان خان دؤنمی گؤی‌تۆرکلرین یۆکسلمه دؤنمی تانیلیر. مۇغان ایداره‌سینده‌کی گؤی‌تورکلر٬ باتی توْپا ایله ایتّیفاق ائده‌رک موْغوْللاری و تبّت‌لی‌لری مغلوب ائده‌رک اؤز توْرپاق‌لارینی گئنیشلتیرلر. توْپا ایمپراتورلوغو٬ بۇ دؤنمده محو اوْلاراق تۆرک توْپلولوق‌لاری‌نین ایچری‌سینه قاریشمیش‌دیر.[۳]\nمۇغان ژوآن-ژوآن حۆکومتی‌نین قالینتی‌لارینی بۆتون‌لۆکله مغلوب ائتدیکدن سوْنرا٬ دوْغودا تۇنقوزلاری٬ قۇزئی‌ده ایسه قیرغیزلاری تابعیّت آلتینا آلدی. چین‌ده باتی وئی حۆکومتی‌نین یئرینه گئچن چوْۇلار ایله٬ دوْغو وئی‌ین یئرینی آلان تسی‌لر اۆزرینده ده نۆفوذونو یئرلشدیردی. باتی‌دا ساسانی شاهی انوشیروان٬ ائفتالیتلردن قۇرتولماق اۆچون ایستمی‌خانین قیزی ایله ائولنه‌رک ائفتالیتلره قارشی گؤی‌تۆرکلر ایله ایتّیفاق قۇردو. ۵۶۳-۵۶۷-جی ایللری آراسیندا ائفتالیت دؤولتی مغلوب اوْلدو. ائفتالیت اراضی‌سی ساسانلی حۆکومتی ایله گؤی‌تۆرکلر آراسیندا بؤلونوب٬ جئیحون چایی‌نین قۇزئیی گؤی‌تۆرکلرینکی اوْلدو. بئله‌جه ماوراءالنّهر٬ فرغانانین بیر قیسمی٬ باتی تۆرکیستانین گۆنئیی٬ کاشغر و خوْتن گؤی‌تۆرکلر توْرپاغی اوْلدو.[۲]\nایپک تیجارتی مسأله‌سی[دَییشدیر]\nبۇ ظفر ایله٬ ایپک تیجارت یوْلو دا گؤی‌تۆرکلرین حاکیمیّتی آلتینا دۆشدو. ایپک تیجارتی‌نه باخان ماوراءالنّهر خالقی٬ ساسانیلردن ایپک ساتماق ایجازه‌سینی آلماق اۆچون٬ ایستمی خاندان ساسانی شاهینا واسیطه اوْلماقلارینی ایسته‌دیلر؛ ایستمی خانین قبول ائتمه‌سی ایله٬ مانیاخ آدلی بیر سوْغدلونون باشچی‌لیغینداکی بیر ائلچی‌لیک هئیأتی ایرانا گؤندریلدی. آنجاق هیندوستان‌دان دنیز یوْلویلا بیزانسا گئدن ایپک تیجارتی‌نین کوْنترولونو اله گتیرمک ایله٬ ایپک تیجارتی‌نین اینحیصارینی اؤز الینه آلماق ایسته‌یَن ساسانلی دؤولتی٬ بۇ هئیأته مۆساعیده گؤسترمه‌دی. ایستمی خان یئنه بیر هئیأت یوْللادی؛ آنجاق بۇ هئیأتین بیر قیسمی زهرله‌نه‌رک اؤلدو. بئله‌جه ایستمی‌خان ساسانیلر ایله دوْست یاشاما ایمکانی‌نین اوْلمادیغینی دۆشوندو.[۲]\nمانیاخ٬ ایران‌دا تاپانمادیغی بازارلامانی بیزانسدا آختارماق اۆچون اؤزونون وظیفه‌لندیریلمه‌سینی ایسته‌دی. ۵۶۷-ده بیر ائلچی‌لیک هئیأتی بیزانسا گؤندریلدی. ۵۶۸-ده مانیاخ قاییدارکن٬ بیزانس ائلچی‌سی ده اوْنون یانینا قاتیلدی. بئله‌جه بیزانس ایله گؤی‌تۆرکلر ساسانیلره قارشی ساواشا گیردیلر. ایستمی خان بیر طرفدن جئیحونون باتی‌سیندا حرکته گئچرکن٬ بیر یاندان دا قۇزئی‌دن آذربایجانا یئنمیش ایدی. ۵۷۱ ایلینده ایسه ساسانیلرله بیزانس آراسیندا ساواش باشلاندی. گؤی‌تۆرکلرین خزر قۇزئیینده‌کی حرکات بیزانسی شۆبهه‌لندیردی٬ بۇ سبب‌له گؤی‌تۆرکلرین دۆشمانی اوْلان آوارلارا کؤمکلیک ائتدی‌لر. بیزانسی�� بۇ ایشی٬ گؤی‌تۆرکلری عصبی‌لشدیردی؛ بئله‌جه ایستمی خان ساسانیلره قارشی اوْلان ساواشی دایاندیردی. بۇ دفعه بیزانس ایستمی خانی ساواشا قاندیرماق اۆچون چالیشماغا باشلامیشدی. آنجاق ۵۷۲-جی ایلده مۇغان خاقان٬ ۵۷۶-جی ایلده ایسه ایستمی خان اؤلدو.[۲]\nتاسپار خاقان (۵۷۲ - ۵۸۱)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: تاسپار خاقان\nتاسپار خاقان قارداشی مۇغان خاقان کیمی چینله یاخشی علاقه‌‌لر قۇرماغا و چینده‌کی داخیلی قاریشیقلیقدان ایستیفاده ائتمه‌یه چالیشدی. چیندن گلن هدیه‌‌لردن سوْنرا ایکی دؤولت آراسیندا تیجارت علاقه‌‌لری اینکیشاف ائتمه‌یه باشلادی. تیجارت علاقه‌لری‌نین درینلشمه‌سی، راحت حیاط طرزینه اۇیغونلاشما تۆرک توْپلولوقلاری آراسیندا چین مدنیتی‌نین یاییلماسینا سبب اوْلدو. حتی چینلی میسسیوْنئرلرین فعالیتی نتیجه‌سینده تاسپار خاقان بۇدیزمی قبول ائتمیشدی. تاسپار خاقان ایکییه بؤلونموش چینین حیصه‌‌لری ایله (غربده تسی؛ شرقده چوْو) بالانسلی سیاست قۇرماغا چالیشسا دا بۇنا نایل اوْلمامیشدیر. 577-جی ایلده چوْو ایله تسی آراسیندا مۇحاریبه‌‌ باشلادی. نتیجه‌ده چوْو تسینی مغلوب ائده‌رک توْرپاقلارینی اؤزونه تابع ائتدی. بۇندان سوْنرا گؤیتورک خاقانلیغی ایله چوْو آراسیندا مۆناسیبتلر پوْزولدو. تاسپار خاقان اوْردوسو ایله چینه دوْغرو ایره‌لیله‌یه‌رک پکن و اطرافینی غارت ائتدی.\nتاسپار خاقان دا دؤولتین شرق بؤلگه‌سینی ایداره ائدیردی. غربی ایداره ائدن ایستمی یابقو اصلینده تاسپار خاقانا تابع اوْلسا دا مۆستقیل حرکت ائدیردی. ایستمی یابقو 576-جێ ایلده اؤلدوکدن سوْنرا یئرینه اوْغلو تاردو کئچدی. بۇندان سوْنرا تاسپار خاقانین حاکمیتی ضعیفله‌مه‌یه باشلادی. تاسپار خاقان چینله یاخشی مۆناسیبتلر قۇرماغی باجارمادی و گؤیتورک خاقانلیغی ضعیفله‌مه‌یه باشلادی. تاسپار خاقان اوْنا تابع اوْلان دؤولتین شرق قوْلونو دا ایکی حیصه‌‌یه آییراراق اوْنا تابع اوْلماق شرطی ایله قارداشی کوْلوْنون اوْغلو ایشبارانی شرقه، کیچیک قارداشی ژوْتانی ایسه غربه حاکم تعیین ائتدی.\nتاسپار خاقانلا چین آراسینداکی آنلاشمازلیقلار هر ایکی دؤولتین داخیلی ایشلرینه جدی تأثیر گؤستردی. چینده سۇی سۆلاله‌سی فۆرصتدن ایستیفاده ائده‌رک حاکمیتی اله کئچیردی. بۇندان سوْنرا چینده بیرلیک یاراندی.\n581-جی ایلده تاسپار خاقان اؤلدو. اوْنون اؤلوموندن سوْنرا کیمین خاقان اوْلماسی اۇغروندا گؤیتورک وطنداش مۇحاریبه‌‌سی باشلادی. تاسپار خاقان اؤلوموندن اول حاکمیتی مۇغان خاقانین اوْغلو آپایا وصییت ائتسه ده، قۇرولتای آپانین حۆقوقو اوْلمادیغینا گؤره تاسپار خاقانین اوْغلو آمراکی یئنی خاقان سئچدی. بۇنا باخمایاراق ائله همین ایل آمراک خاقان ایشبارا خاقانین لئهینه حاکمیتدن ال چکدی.\nایشبارا خاقانین حاکمیتی (581 - 582)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: ایشبارا خاقان\nایشبارا خاقان حاکمیته کئچدیگی دؤورده گؤیتورک خاقانلیغیندا آرا مۇحاریبه‌‌لری شدّتلنمیش و دؤولت ضعیفله‌میشدی. دؤولتین غرب قوْلونو ایداره ائدن تاردو آرتیق شرقین حاکمیتینی قبول ائتمه‌یه‌رک مۆستقیل سیاست یئریتمه‌یه چالیشیردی. چینده‌کی سۇی سۆلاله‌سی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین شرق و قرب قوْلو آراسینداکی آنلاشمازلیقلاردان ایستیفاده ائده‌رک تاردویا ائلچیلر گؤندردی. چین تۆرک تاجیرلرینی اؤلکه‌سیندن چێخاردی. بۇ حادثه‌‌ گؤیتورک خاقانلیغی‌نین شرق قوْلونون وضعیتینی داها دا پیسلشدیردی. قێتلیق و یوْخسوللوق باش قالدیردی. بۇ سببدن شرقده یاشایان بوْیلارین بیر قیسمی غربه کؤچدو.\nسۇی سۆلاله‌سی‌نین ده دستکی نتیجه‌سینده تاردو ایشبارا خاقانین حاکمیتینی تانیمادیغینی اعلان ائتدی. بۇ حادثه‌‌دن سوْنرا گؤیتورک خاقانلیغی فاکتیکی اوْلاراق شرقی گؤیتورک و غربی گؤیتورک خاقانلیقلارینا پارچالاندی. ایشبارا خاقانین حاکمیتینده دؤولتین یانلیز شرق اراضیلری قالدی.\nگؤی‌تۆرک ایمپراتوْرلوغونون بؤلونمه‌سی[دَییشدیر]\nمیلادی ۶۰۰-ده باتی و دوْغو گؤی‌تۆرک خاقانلیغی\nگؤی‌تۆرک ایمپیراتورلوغونون ان گئنیش سرحدلری\nاساس مقاله‌لر: ایشبارا خاقان و تاردو خاقان\nمۇغان خاقانین بؤیوک اوْغلو تالوْپیئن‌ین آناسی‌نین اصیل اوْلمادیغی اۆچون٬ آتاسی اوْنون تاختا چیخماسینی ایسته‌مه‌ییب یئرینه قارداشی تاپوْنو تاپیشیرمیش ایدی. تاپوْ اؤلرکن٬ یئرینه اوْغلو دئییل٬ تالوْپیئن‌ین تاختا چیخماسینی تاپیشیرمیش ایدی. آنجاق اؤلدوکدن سوْنرا اؤلکه بؤیوک‌باشلاری تاپوْنون اوْغلو آنلوْنو خاقان سئچمک ایسته‌دیلر٬ آنجاق آنلوْ تاختدان بؤیوک عمی‌سی قوْلونون اوْغلو ایشبارا نفعینه واز کئچدی. بئله‌جه ۵۸۱-جی ایلینده ایشبارا گؤی‌تۆرکلرین ۵-جی خاقانی اوْلدو٬ تالوپیئن ایسه اؤز امرینده اوْلانلارلا بیرلیکده یئنی خاقانین امری آلتیندا چالیشماغا باشلاییب ۵۸۲-جی ایلده خاقانلا بیرلیکده چینه قارشی ساواشا قاتیلدی.[۲]\nایشبارا٬ جسارت و قهرمانلیغی ایله تانیلمیش تالوْپیئن‌دن آجیقلانیردی. چینه قارشی ساواشین یئنیلگی ایله قۇرتولونجا٬ بۆتون قۆوّتلری ایله تالوپیئنین اۆستونه گئدیب٬ اوْنا باغلی عسگرلری داغیدیب٬ آناسی‌نی یاخالاییب اؤلدوردو. بئله‌جه تالوپیئن تاردو یانینا سیغیندی.[۲]\nتاردو جسارت و ساواشچیلیغی ایله آتاسینا بنزه‌یه‌رک٬ خاقانا باغلی اوْلماغی داها چکه بیلمه‌ییری. اوْ چاغدا توْپا دؤولتی‌نین یئرینه کئچه‌رک٬ چین بیرلیگی‌نی یئنی‌دن قۇرران سۇی سولاسه‌سی ده٬ چینه ان بؤیوک تهلۆکه‌نی گؤی‌تۆرک ایمپراتورلوغو گؤردوگوندن٬ تاردۇیا ائلچی‌لیک هئیأتی گؤندردی. بئله‌جه تاردو ۵۸۲-جی ایلده چینه قارشی ساواشا گیرن ایشبارایا قاتیلمادی؛ ساواش سوْنراسیندا تالوپیئن اوْنا سیغینجا٬ ایشبارا خاقانین عالی حاکیمیتی‌نی تانیمادیغینی رسماً اعلان ائتدیب تالوپئینه ۱۰۰٫۰۰۰ نفرلیک بیر قۆوّت تاپیشیراراق ایشبارا اۆستونه گؤندردی. بئله‌جه ۵۵۲-ده اوْرتایا چیخان گؤی‌تۆرک ایمپراتورلوغو٬ ۳۰ ایل بیر قالدیقدان سوْنرا دوْغو گؤی‌تۆرک خاقانلیغی و باتی گؤی‌تۆرک خاقانلیغینا بؤلوندو.[۲]\nشرقی گؤی تۆرک خاقانلیغی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: شرقی گؤی تورک خاقانلیغی\nبیرینجی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین ایکییه پارچالانماسیندان سوْنرا مئیدانا گلن شرقی گؤیتورک خاقانلیغی تۆرک تاریخینده اؤنملی بیر یئره صاحبدیر. مدنی و سوْسیال جهتدن هۇنلارین دؤورونه گؤره داها سۆرعتله اینکیشاف ائدن تۆرک توْپلولوقلاری تۇتدوقلاری گئنیش اراضیلره یاییلاراق سوْنرادان قۇرولاجاق تۆرک دؤولتلری اۆچون زمین یاراتمیشلار. شرقی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین سقوطوندان سوْنرا مئیدانا گلن تۆرک دؤولتلری تۆرکلرین وارلیغی و مدنیتینی اۇروپایا قدر یایمیشدیر. بیرینجی گؤیتورک خاقانلیغی ایکییه پارچالانماسینا و چینین تضییقلرینه باخمایاراق شرقی گؤیتورک خاقانلیغی وارلیغینی داوام ائتدیرمه‌یه چالیشمیشدیر.\nایشبارا خاقانین حاکمیتی (582 - 587)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: ایشبارا خاقان\n585-جی ایلده آرتان عصیانلار و خاریجی تضییقلر نتیجه‌سینده ایشبارا خاقان چین حاکمیتینی قبول ائتمیش و چیندن کؤمک ایسته‌میشدیر. شرقی گؤيتورک خاقانلیغینی حاکمیتی آلتینا آلان چینین اصل مقصدی چین اۆچون تهلوکه‌‌ اوْلان تۆرکلرده داخیل اوْلماقلا بۆتون مرکزی آسیا خالقلارینی چینلیلشدیرمک ایدی. بۇ سببدن چین شرقی گؤيتورکلری چینجه دانیشماغا، چینلیلر کیمی گئيینمه‌يه و چین عادتلرینی قبول ائتمه‌يه مجبور ائتمیشدیر. بۇ سببدن ایشبارا خاقان بۇ مؤوضوع حاقیندا 585-جی ایلده چین ایمپیراتوْرونا مکتوب يازمیشدیر. ایشبارا خاقان چین ایمپیراتوْرونا يازدیغی مکتوبدا بئله دئمیشدیر:\nسیزه تابع اوْلاجاق، خراج وئره‌جک، قيمتلی آتلار هدیه‌‌ ائده‌جه‌يم. لاکین دیلیمیزی ديَیشدیره بیلمه‌رم. اۇزون ساچلاریمیزی کسدیره بیلمه‌رم. خالقیما چین گئيیملری گئيدیره بیلمه‌رم. عادتلرینیزی، قانونلارینیزی قبول ائده بیلمه‌رم. چۆنکی بۇ مؤوضوعدا بۆتون میللتیم، حساسلیقلا دؤيونن تک بیر اۆرکدیر.\nایشبارا خاقانلا تالوْپیئن‌ین ساواشی ۵۸۲-دن ۵۸۷-دک سۆردو. بۇ ساواشین ان اؤنملی نتیجه‌سی٬ دوْغو گؤی‌تۆرکلرین گئتدیکجه گۆجسوزله‌مه‌سی اوْلماقدایدی. ۵۸۷-جی ایلده خاقانین قارداشی باغا خاقان٬ تالوْپیئنی اسیر ائتدی؛ عئینی زاماندا خاقان اؤلدو. ایشبارادان سوْنرا قارداشی باغا خاقان دوْغو گؤی‌تۆرکلرین خاقانی اوْلدو٬ آنجاق همن ایلده اؤلدو. باغا خاقان اؤلونجه ایشبارا اوْغلو تۇلان ایله چۇلوْهۇ اوْغلو تۇلی٬ تخته چیخماق اۆچون قارشی-قارشی‌یا گلدیلر؛ اؤلکه‌نین باش‌بیلنلری٬ خاقانلیغی تۇلانین حاقّی بیلدی.[۴]\nباغا خاقانین حاکمیتی (587 - 589)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: باغا خاقان\nباغا خاقان جمعی ایکی ایل حاکمیتده قالا بیلدی. ایشبارا خاقانین دؤورونده اوْلان چتینلیکلرین داوامی اوْلاراق وضعیت داها دا پیسلشدی. بۇ سببدن تۆرک بوْيلاری عصیانا باشلادی. باغا خاقانین يئگانه گۆج منبعي اوْلان تۆرک توْپلولوقلاری آردیجیل باش وئرن کؤچلرله داها دا ضعیفله‌دی. باغا خاقاندان سوْنرا تۇلان خاقان حاکمیته کئچدی.\nتۇلان خاقان دؤنمی (589 - 600)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: تولان خاقان\nتۇلانین خاقانلیغی دؤنمینده٬ دوْغو ایله باتی آراسینداکی ساواش داوام ائده‌رک اوْردولاری نئچه مرتبه قارشی-قارشی‌یا گلدیلر. ۵۹۹-جی ایلده تۇلی تختی اله کئچیرمک اۆچون چینلیلردن کؤمک آلدی. بۇنون اۆزرینه تۇلان خاقان دا باتی خاقانی تاردۇ ایله آنلاشاراق تۇلی‌نی مغلوب ائتدی. تۇلی چین سارایینا قاچیب «کیمین» خاقان عۆنوانینی آلاراق تخت اۆزرینده‌کی ایدّیعاسینا داوام ائتدی. چینلی‌لر ایسه بۇ ایدّیعانی دستکله‌ییردیلر. تۇلان ۵۹۹-جو ایلینین آخیرلاریندا اؤز آداملاری طرفیندن اؤلدورولدو. تۇلان اؤلدورولونجه٬ تاردۇ «بیلگه خاقان» عۆنوانینی آلاراق٬ اؤزونو دوْغو گؤی‌تۆرکلرین خاقانی دا اعلان ائتدی. آنجاق چین ایمپیراتورلوغو «کیمین خاقانی» دوْغو خاقانی اوْلاراق تانیماقدایدی. ۶۰۳-جو ایلده تاردۇ قاچماغا مجبور قالینجا٬ یامی خاقان دوْغو خاقان‌لیغی اله کئچیره بیلدی.[۴]\nیامی خاقانین حاکمیتی (600-609)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: یامی خاقان\nیامی خاقان گؤیتورک خاقانلیغ�� رسما پارچالاناندان سوْنرا حاکمیته کئچن ایلک خاقاندیر. اوْنون حاکمیتی ایللرینده چینین شرقی و غربی گؤیتورک خاقانلیقلارینا اوْلان تضییقی گئتدیکجه آرتدی. چین گؤیتورکلرین شاهزاده‌لری آراسیندا اوْلان ناراضیلیقلاری گۆجلندیره‌رک نۆفوذونو آرتیرماغا چالیشیردی. یامی خاقانین حیات یوْلداشی سۇی سۆلاله‌سیندن اوْلان شاهزاده آن ایدی.\nغربی گؤیتورک خاقانی تاردو اوّلجه چینله یاخشی مۆناسیبتده ایدی. تاردو خاقان شرقی گؤیتورک خاقانلیغینی دا اؤزونه تابع ائتمه‌یه چالیشدیقدان سوْنرا چینله بۇ مۆناسیبتلر پوْزولدو. چین یامی خاقاندان تاردو خاقانا قارشی ایستیفاده ائتمه‌یه چالیشدی. یامی خاقان چیندن آسیلیلیغی قبول ائتمیش، حتی ایشبارا خاقانین قبول ائتمه‌دیگی مدنی جهتدن چینلیلشمه‌یه گؤز یۇمموشدو. یامی خاقانین حاکمیتی ایللرینده شرقی گؤیتورک خاقانلیغی ضعیفله‌دی. 609-جۇ ایلده یامی خاقان اؤلدوکدن سوْنرا یئرینه اوْغلو شیبی حاکمیته کئچدی.\nشیبی خاقانین حاکمیتی (609-619)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: شیبی خاقان\nشیبی خاقان شرقی گؤيتورک خاقانلیغی‌نین سقوطونو داياندیرماغی باجاردی. آتاسی کیمی اوْ دا چینلی شاهزاده ایله ائولی ایدی، آمّا اوْ، چینین بئشینجی کوْلوْننا فعالیتینه ایجازه وئرمه‌دی. حاکمیتی‌نین ایلک ایللرینده آرا مۇحاریبه‌‌لرینه دقتینی آرتیراراق اوْنلارین قارشیسینی آلدی. قێسا مدتده غربده تبّت دن شرقده آمورا قدر اوْلان بؤلگه‌نی اؤزونه تابع ائتدی.\nشیبی خاقان چینله ياخشی مۆناسیبتلر قۇرماغا چالیشمادی. بؤلگه‌ده‌کی وارلیغینی داوام ائتدیره بیلمک اۆچون چینه قارشی چێخاراق مۆباریزه آپارماق سیاستینی يئریتدی. غربی گؤيتورک خاقانلیغی‌نین خاقانی اوْلان تامان چینله ياخینلاشاراق اوْرايا کؤچموشدو. شیبی خاقان تامانین چینله ياخین مۆناسیبتلر قۇرماسیندان راضیلیق ائتمه‌دی. شیبی خاقان مسئله‌‌يه قاریشاراق تامانی چینین الیندن آلدی و اؤلدوردو.\nچین شرقی گؤيتورک خاقانلیغی‌نین گۆجلنمه‌سیندن راضی دئيیلدی. چین داها اوللر گؤيتورک شاهزاده‌لری آراسیندا مۆناقیشه ياراداراق خاقانلیغی ضعیفلتمه‌يه نایل اوْلموشدو. بۇ دفعه‌‌ ده شیبی خاقانین قارداشی اوْلان چیکی شادا خاقانلیق تکلیف اوْلوندو. بۇنا باخماياراق چیکی شاد بۇ تکلیفی قبول ائتمه‌دی و اوْنونلا ائولنمه‌سی اۆچون گؤندریلن چینلی شاهزاده‌نی گئری قايتاردی. بۇ اۇغورسوزلوقدان سوْنرا چین شیبی خاقانین سرکرده‌لرینده بیرینی اؤلدوردو. چین سرکرده‌نین جسدینی گؤيتورکلره گؤندردی و اوْنون چینله علاقه‌‌ قۇرماغا چالیشدیغینی، آمّا گؤيتورکلرله اوْلان دوْستلوق علاقه‌‌لری سببیندن اؤلدورولدويونو بیلدیردی. بۇ يوْللا شیبی خاقانین سرکرده‌لرینه قارشی اوْلان اعتیمادینی سارسیتماغا چالیشان چین يئنه ده اۇغور قازانمادی. شیبی خاقان چینه گؤندریلن خراجی داياندیردی و مۇحاریبه‌‌ حاضیرلیقلارینا باشلادی.\nشیبی خاقان چین ایمپئراتوْرونون اؤلکه‌سی‌نین شیمال بؤلگه‌سینه گئدجک خبرینی آلدیقدان سوْنرا اوْنو اله کئچیرمک اۆچون حرکته کئچدی. بۇ دؤورده چینده وطنداش مۇحاریبه‌‌سی شدّتلنمیشدی. 616-جێ ایله قدر داوام ائدن مۇحاریبه‌‌ بیر نتیجه وئرمه‌دی. 617-جی ایلده چین ایمپیرياسی داغیلدی. شیبی خاقان چینه يۆروش ائدرکن خسته‌لنه‌رک اؤلدو. بۇ وضعیتدن لی يۇان ایستیفاده ائتدی و تان سۆلاله‌سی��نین اساسینی قوْيدو.\nشیبی خاقانین 619-جۇ ایلده اؤلمه‌سیندن سوْنرا يئرینه قارداشی چۇلا کئچدی.\nچۇلا خاقانین حاکمیتی (619-621)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: چولا خاقان\nچۇلا خاقان حاکمیتی ایللرینده قارداشی شیبی خاقانین سیاستینی داوام ائتدیردی. چۇلا خاقانین حاکمیتی ایللرینده چینده وطنداش مۇحاریبه‌‌سی داوام ائدیردی. اوْ، سۇی سۆلاله‌سیندن اوْلان ادعاچیلاری لی یۇانا قارشی مۆدافعه‌‌ ائدیردی. بۇ سیاستی یئریتمکله چینده اوْلان قاریشیقلیغی داها دا آرتیرماغا چالیشیردی. چۇلا خاقان دا چینلی شاهزاده ایله ائولی ایدی. اوْنون حاکمیتی اۇزون مدت داوام ائتمه‌دی. چۇلا خاقان 621-جی ایلده خسته‌لنه‌رک اؤلدو. اوْندان سوْنرا قارداشی ایللیگ حاکمیته کئچدی.\nایللیگ خاقانین حاکمیتی (621-630)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: ایللیگ خاقان\nایللیگ خاقان دوْغو گؤی‌تۆرکلرین سوْن خاقانی‌دیر. ایللیگ خاقان دا شیبی خاقان و چۇلا خاقانین چینه قارشی اوْلان چَتین سیاستینی داوام ائتدیردی. داواملی هۆجۇملارلا چینی سیخیشدیریردی. چین قایناقلاری ایللیگ خاقانین ۶۲۴ و ۶۲۶-جی ایللرده چین باشکندی‌نین قاپیلاریناجا دایاندیغینی یازیر. ۶۲۶-جی ایلده‌کی ساواشین سوْنوندا چین-گؤی‌تۆرک آراسیندا آنلاشما ایمضالاندی. آنجاق بۇ ایللیگ خاقانین چینه سوْن هۆجۇمو اوْلوردو. هر نه قدر هۆجوم سیاستی آپارسا دا اوْنون دؤورونده شرقی گؤیتورکلر ان ضعیف دؤورونه قدم قوْیدو. چینه قارشی تشکیل ائتدیگی نیظامسیز مۇحاریبه‌‌لرده اۇغور قازانا بیلمه‌دی و حاکمیتی گئتدیکجه ضعیفله‌دی. گؤیتورکلره تابع اوْلان خالقلار بۇ ضعیفله‌مه‌دن ایستیفاده ائتمه‌یه چالیشاراق عصیان قالدیردیلار. سئیانتوْ خانی اینجو خانین باشچیلیق ائتدیگی عصیان اوْنو تان سۆلاله‌سی قارشیسیندا کؤمکسیز قوْیدو. چینه ائتدیگی اۇغورسوز یۆروشده مغلوب اوْلدوقدان سوْنرا اسیر دۆشدو و 4 ایلدن سوْنرا اؤلدو. 630-جۇ ایلده ایللیگ خاقانین اؤلومو، هم ده شرقی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین سقوطونا سبب اوْلدو. بۇندان سوْنرا دوْغو گؤی‌تۆرکلر چین طرفیندن بیر نوع تابع دؤولت حالینا گتیریلدی و باشلارینا ایکی عۆمۇمی والی وئریلدی.[۴]\nکۆرشاد اینقیلابی (639)[دَییشدیر]\nاساس مقاله‌لر: کورشاد، کیلیبی خاقان، چئبی خاقان، آشینا نیشوفو، و آشینا فونیان\nایللیگ خاقانین اؤلوموندن سوْنرا شرقی گؤیتورک خاقانلیغی سقوط ائتمیشدی و شرقی گؤیتورکلر چیندن آسیلی حالا دۆشه‌رک بؤلگه‌یه سپه‌لنمیشدی. گؤیتورک شاهزاده‌لرینه چینده وظیفه‌‌لر وئریله‌رک اوْنلاری آسسیمیلیاسیا ائتمه‌یه چالیشیردیلار. کۆرشاد شرقی گؤیتورک خاقانی اوْلموش شیبی خاقانین اوْغلو ایدی و چینده یۆکسک حربی وظیفه‌‌یه گتیریلمیشدی. کۆرشاد 639-جۇ ایلده چین ایمپیراتوْرونو اسیر گؤتورمک پلانی حاضیرلادی. قارداشی تؤلیس خاقانین اوْغلو آشینا هوْلوْکو و 40 نفرلیک قروپلا بۇ پلانی یئرینه یئتیرمگه چالیشدی. پلانین حیاتا کئچیریله‌جگی گۆن فێرتینا اوْلدوغوندان ایمپیراتوْر سارایدان چێخمادی. کۆرشاد و اطرافینداکیلار چین ایمپیراتوْرونون سارایینا هۆجوم ائتدیلر. اۇزون مدت دؤیوشسه‌لر ده اۇغور قازانا بیلمیرلر و سارایین آتلارینی اوْغورلایاراق وئی چایینی کئچدیلر. اوْنلارین چوْخو چین اوْردوسو طرفیندن اؤلدورولدو.\nعصیاندا نظرده تۇتولان نتیجه الده اوْلونماسا دا، عصیان چین ایمپیراتوْرونو قوْرخوتدوغو اۆچون خاقانلیغی برپا ائتمک قرارینا گلدی. بۇ دؤورده حاکمیته کئچیریلن خاقانلار چین دؤولتینه تابع ایدی و ژیمی سیستمی خاقانلاری کیمی تانینیر. ژیمی سیستمی خاقانلارینا آردیجیل اوْلاراق کیلیبی خاقان، چئبی خاقان، آشینا نیشوفو و آشینا فۇنیان داخیلدی. ایلتئریش خاقان ایکینجی گؤیتورک خاقانلیغینی قۇرانا قدر اوْنلار، شرقی گؤیتورکلر چیندن آسیلی قالدیلار.\nغربی گؤی تورک خاقانلیغی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: غربی گؤی تورک خاقانلیغی\nتاردو خاقانین ایلک ایللری و حاکمیتی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: تاردو خاقان\nتاردو خاقان مۆستقیللیگینی اعلان ائتدیکدن سوْنرا اؤزونه تابع اوْلان اراضیلری گئنیشلندیره‌رک حاکمیتینی گۆجلندیردی. غربی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین سرحدلری غربی تبتدن کریما قدر گئنیشلنمیشدی. تاردو خاقان بیزانسلا مۇحاریبه‌‌لرده ضعیفله‌ین ساسانیلرله مۆباریزه‌سی نتیجه‌سینده حتی بۇ دؤولتین داخیلی ایشلرینه قاریشا بیلیردی. تاردو خاقان حاکمیتینی مؤحکملندیردیکدن سوْنرا اساس مقصدی شرقی گؤی تورک خاقانلیغینی دا اؤزونه تابع ائتمک و چینی تضییق آلتیندا ساخلاماقدی. تاردو خاقان مقصدینی حیاتا کئچیرمک اۆچون چینه قارشی یۆروشه باشلادی، لاکین مغلوب اوْلدو. بۇ مغلوبیتدن سوْنرا تاردو خاقان ضعیفله‌دی. تاردو خاقانین اؤلوموندن سوْنرا حاکمیته اوْغلو تامان خاقان کئچمیشدی.\nتامان خاقانین حاکمیتی (603 - 611)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: تامان خاقان\nتامان خاقان تاردو خاقاندان سوْنرا حاکمیته کئچمیشدی. تامان خاقان تاردو خاقانین عکسینه اوْلاراق چینله یاخشی مۆناسیبتلر قۇرماغا چالیشمیشدی. تامان خاقان حاکمیته کیچیک یاشلاریندا کئچمیشدی و اوْنون کیچیکلیگیندن ایستیفاده ائدن تئلئوتلار عصیان قالدیراراق اوْنون اوْردولارینی مغلوب ائتدی. داها سوْنرا 610-جۇ ایلده تامان خاقانا قارشی عصیان باش وئردی. یانق سوْوخ تئگینین اوْغلو شئکوی یئنی خاقان اعلان اوْلوندو. تامان خاقان چینه قاچدی. بۇ وضعیتدن ناراحات اوْلان شرقی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین حؤکمداری شیبی خاقان تامان خاقانی چیندن آلدی و اؤلدوردو. تامان خاقانین حاکمیتی ایللری غربی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین ضعیفله‌یه‌رک داغیلماغا باشلادیغی دؤورون باشلانغیجی حساب اوْلونور.\nشئکوی خاقانین حاکمیتی (611 - 618)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: شئکوی خاقان\nشئکوی خاقان تامان خاقاندان سوْنرا حاکمیته کئچدی، آمّا اوْنون دؤورو جدی بیر حادثه‌‌ ایله یاددا قالمادی. قێسا مدتلی حاکمیتینده تامان خاقانین دؤورونده آرتان چین تأثیریندن قۇرتولا بیلمسه ده، چینله مۆناسیبتلردن اۇزاق قالماغا چالیشمیشدی. حاکمیتی ایللرینده شیبی خاقانلا مۇحاریبه‌‌لر آپاردی. شئکوی خاقان 618-جی ایلده اؤلدو.\nتوْنق يابقو خاقانین حاکمیتی (618 - 628)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: تونق يابقو خاقان\nتوْنق يابقو خاقان تاردو خاقانین کیچیک نوه‌سی ایدی. توْنق يابقو خاقانین حاکمیتی ایللرینده غربی گؤيتورک خاقانلیغی چینده باش وئرن داخیلی مۆناقیشه‌لر نتیجه‌سینده مستقل سیاست يۆروتمه‌يه باشلامیشدی. توْنق يابقو خاقانین دؤورو غربی گؤيتورک خاقانلیغی‌نین ان گۆجلو دؤورو حساب اوْلونور.اوْ، اوْردوداکی نیظامسیزلیقلاری آرادان قالدیراراق تؤلؤسلرین قالدیردیغی عصیانلاری ياتیردی. اوْنون حاکمیتی ایللرینده تان سۆلاله‌سی ایله ده ياخشی مۆناسیبتلر قۇرولموشدو. توْنق يابقو خاقان تان سۆلاله‌سیندن اوْلان شاهزاده ایله ائولنمیشدی. اوْ، ساسانیلره قارشی بیزانسلا متفق اوْلموشدو. متفق قۆووه‌لری‌نین هۆجوملاری نتیجه‌سینده ساسانیلر اۆزرینده مهم غلبه‌لر الده اوْلونموشدو. 628-جی ایلده توْنق يابقو خاقانین اؤلوموندن سوْنرا غربی گؤيتورک خاقانلیغی ضعیفله‌يه‌رک سقوط مرحله‌‌سینه قدم قوْيدو.\nخزر خاقانلیغی‌نین يارانماسیندا توْنق يابقو خاقانین روْلو اوْلموشدور. اوْنون حاکمیتی ایللرینده قافقازین شادی، يابقوسو و تۇدونو اوْلان بؤری شاد توْنق يابقو خاقان اؤلدوکدن سوْنرا مستقل سیاست يئریتمه‌يه باشلادی و خزر خاقانلیغی‌نین اساسینی قوْيدو.\nسی یابقو خاقانین حاکمیتی (631 - 633)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: سی یابقو خاقان\nسی یابقو خاقان توْنق یابقو خاقانین اوْغلو ایدی.اوْ، حاکمیته نۇشیبیلرین دستگی ایله گلمیشدی. اوْنون حاکمیتی ایللرینده غربی گؤیتورک خاقانلیغی ضعیفله‌دی و اؤلکه‌ده چینین تأثیری یئنیدن آرتدی. سی یابقو خاقان توْنق یابقو خاقانین دؤورونده اوْلان بیرلیگی یئنیدن تامین ائده بیلمه‌دی. بۇ سببدن نۇشیبی قوْلونون ایستکلرینی قارشیلایا بیلمه‌دی و اوْنلار طرفیندن حاکمیتدن اۇزاقلاشدیریلدی. سی یابقو خاقان قانقلیلارین یانینا قاچدی و بلخ شهرینده اؤلدو.\nغربی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین ضعیفله‌مه‌سی و سقوطو[دَییشدیر]\nاساس مقاله‌لر: نیشا تۇلو خاقان، ایشبارا تئریش خاقان، یوکوک شاد، ایربیس شئکوی خاقان، و خاللیق ایشبارا یابقو خاقان\nسی یابقو خاقانین اؤلومو و شرقی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین سقوطوندان سوْنرا غربی گؤیتورک خاقانلیغی چینین هدفینه چئوریلدی. سی یابقو خاقاندان سوْنرا حاکمیته نیشا تۇلو خاقان کئچسه ده، اوْ، بیر ایلدن سوْنرا خسته‌لنه‌رک اؤلدو. نیشا تۇلو خاقاندان سوْنرا حاکمیته قارداشی ایشبارا تئریش خاقان گلدی. اوْنون حاکمیتی ایللرینده چینین تأثیری داها دا آرتدی و طایفالار عصیان قالدیردی. بۇ قاریشیقلیغی فرصت بیلن چین اوْردوسو خاقانی اؤلدوردو. ایشبارا تئریش خاقانین اؤلوموندن سوْنرا شرقده نۇشیبیلرین دستکله‌دیگی خاللیق ایشبارا یابقو خاقان، غربده ایسه تۇلولارین دستکله‌دیگی شرقی گؤیتورک خاقانلیغیندان اوْلان ایللیگ خاقانین اوْغلو یۆکوک شاد حاکمیته گلدی. بیر نئچه ایل سوْنرا خزر خاقانی ایربیس شئکوی خاقان دا اؤزونو غربی گؤیتورک خاقانی اعلان ائتدی. خاللیق ایشبارا یابقو خاقان و یۆکوک شاد آراسیندا گئدن مۆباریزه‌دن سوْنرا 638-جی ایلده ایلی چایی صولح ایمضالاندی. بۇ صولحا گؤره ایلی چایی‌نین شیمالی یۆکوک شاد و اوْنو دستکله‌ین تۇلو طایفالارینا، جنوبو ایسه خاللیق ایشبارا یابقو خاقان و اوْنو دستکله‌ین نۇشیبی طایفالارینا وئریلدی. بۇنا باخمایاراق بۇ صولح اۇزون مدت داوام ائتمه‌دی. 642-جی ایلده تۇلو طایفالاری یۆکوک شادی دستکله‌مکدن ال چکدی و بۇنو فرصت بیلن نۇشیبیلر یۆکوک شادی مغلوب ائتدیلر. یۆکوک شاد کۇندوز شهرینه قاچدی و اوْرادا دا اؤلدو. بعضی تاریخچیلر طرفیندن ایلک خزر خاقانی اوْلدوغو ادعا اوْلونان ایربیس شئکوی خاقان دا حاکمیته ادعالی ایدی، آمّا 650-جی ایلده خاللیق ایشبارا یابقو خاقان طرفیندن اؤلدورولدو. خاللیق ایشبارا یابقو خاقان ایسه حاکمیتینی 657-جی ایله قدر داوام ائتدیره بیلدی. اوْ، حاکمیتی ایللرینده چینه قارشی مۆباریزه آپارماغا چالیشدی. تۆرکئش و قارلوقلاری اطرافیندا بیرلشدیرمه‌یه نایل اوْلسا دا، چینله مۆباریزه‌ده اۇغور قازانا بیلمه‌دی. خاللیق ایشبارا یابقو خاقان اسیر آلیناراق چانقانا گتیریلدی و بئله‌لیکله غربی گؤیتورک خاقانلیغی سقوط ائتدی.\nایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی[دَییشدیر]\nاساس مقاله: ایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی\nشرقی و غربی گؤیتورک خاقانلیقلاری‌نین سقوطوندان سوْنرا گؤیتورکلر چین اسارتینه دۆشدولر. بۇ اسارت ۶۸۰-جی ایله قدر داوام ائتدی. چین اسارتی ایللرینده مۆختلیف تۆرک توْپلولوقلاری اؤز وارلیقلارینی قوْرویاراق داوام ائتدیردیلر. ۶۸۰-جی ایلده قۇتلوق ایلتریش خاقان چین اسارتیندن خلاص اوْلاراق ایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین اساسینی قوْیدو. ایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی باشقا آدلا قۇتلوق خاقانلیغی اوْلاراق تانینیر.\nایلتریش خاقانین حاکمیتی (۶۸۰ - ۶۹۱)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: ایلتریش خاقان\n۶۸۰-جی ایلده آشینا سوْيوندان اوْلان قۇتلوق چینه عصیان ائده‌رک ایکینجی گؤيتورک خاقانلیغی‌نین اساسینی قوْيدو. قێسا مدت عرضینده اؤتوکنی خاقانلیغین مرکزی ائده‌رک اؤلکه‌نی نیظاما سالدی. داها سوْنرا اوْردوسونو گۆجلندیردی، يئنی سیاست و استراتژی‌لرینی معينلشدیردی. بۇ سببدن ده دؤولتی توْپلايان، نیظاملايان معناسینی وئرن ایلتریش آدینی گؤتوردو. اوْنون حاکمیتی ایللرینده اۇزون مدت اسارت آلتیندا قالان تۆرک توْپلولوقلاری يئنیدن بیر بايراق آلتیندا بیرلشدی. ایلتریش خاقانین اوْردولاری‌نین تضییقی نتیجه‌سینده چینه آغیر ضربه‌‌لر وۇرولدو. چینه اوْلان بیر يۆروشونده 23 شهری اله کئچیریب اوْقیانوسا قدر ایره‌لیله‌دیگی چین منبع‌لرینده قئيد اوْلونموشدور. ایلتریش خاقانین اؤلوموندن سوْنرا قارداشی قاپاغان خاقان حاکمیته کئچدی.\nقاپاغان خاقانین حاکمیتی (۶۹۱ - ۷۱۶)[دَییشدیر]\nاساس مقاله: قاپاغان خاقان\nقاپاغان خاقان دا قارداشی ایلتریش خاقانین سیاستینه ياخین بیر سیاست يئریتدی. قاپاغان خاقان ایلتریش خاقانین چینه اوْلان تضییقینی داها دا آرتیراراق دفعه‌‌لرله چین اۆزرینه هۆجوما کئچدی. يۆروشلرینده اۇغورلو اوْلان قاپاغان خاقان دؤولتین گۆجونو آرتیراراق تأثیر دایره‌سینی گئنیشلندیردی. ایلتریش خاقان دؤوروندن باشلايان تۆرکلری يئنیدن بیر بايراق آلتیندا توْپلاماق سیاستی قاپاغان خاقانین دؤورونده تام شکیلده نتیجه وئردی. اوْنون حاکمیتی ایللرینده قێرغیزلار، تۆرکئشلر، باسمیللار دا تابع ائدیلدی. داها سوْنرا قارلوقلار و اوْغوزلارین دا تابع ائدیلمه‌سی ایله بۇ ایش سوْنوجلاندی.\nقاپاغان خاقانین حاکمیتی ایللرینده حربی اۇغورلارلا ياناشی آپاریلان اکینچیلیک ساحه‌سینده آپاریلان اصلاحاتلار نتیجه‌سینده تۆرک توْپلولوقلاری‌نین رفاه سویه‌سی يۆکسلدی. اوْنون دؤورونده حیاتا کئچیریلن توْخوم اصلاحاتی و چینین ایستیفاده ائتدیگی مئتوْدلارین ایستیفاده اوْلونماسی نتیجه‌سینده بۇ ساحه‌‌ده جدی ایره‌لیليیش الده اوْلوندو.\nقاپاغان خاقانین حاکمیتده اوْلدوغو ۲۵ ایل عرضینده تۆرک توْپلولوقلاری هم اقتصادی، هم ده مدنی جهتدن اینکیشاف ائتدی. ۷۱۶۶-جی ایلده اوْنون اؤلوموندن سوْنرا يئرینه اینئل خاقان کئچسه ده، اوْ، کۆل تئگین طرفیندن اله کئچیریله‌رک اؤلدورولدو.\nبیلگه خاقانین حاکمیتی[دَییشدیر]\nبیلگه خاقان داش‌یازماسی\nاساس مقاله: بیلگه خاقان\nبیلگه خاقانین اصل آدی بؤگو ایدی. تاختا چێخدیقدان سوْنرا بیلگه آدینی قبول ائتدی. ایلتریش و قاپاغان خاقانین دؤورونده یاتیریلان عصیانلار بیلگه خاقانین حاکمیتی‌نین ایلک ایللرینده یئنیدن باش قالدیردی. اوْ، بۇ عصیانلاری یاتیردی و دؤولتین نیظامی‌نین پوْزولماسی‌نین قارشیسینی آلدی. بۇ عصیانلار دؤورونده تابع اوْلماقدان یایینان قارلوقلار و اۇیغورلار یئنیدن تابع ائدیلدی. بۇ عصیانلاردا گؤیتورک خاقانلیغی‌نین آرتان تضییقینی ضعیفلتمک ایسته‌ین چینین تأثیری واردی. بۇ سببدن چینی جزالاندیرماق اۆچون توْنیوکوکون رهبرلیگینده‌کی گؤیتورک اوْردوسو چینه هۆجوما کئچدی. باش وئرن دؤیوشده یۆان چئنین رهبرلیگینده‌کی ۳۰۰۰۰۰ نفردن عبارت اوْلان چین اوْردوسونون مغلوب ائدیلمه‌سی چینه آغیر ضربه‌‌ وۇردو. ۷۲۲-جی ایلدن سوْنرا اوْنلارین مقاومتی‌نین قێریلماسی‌نین آردیندان چینله صولح مۆناسیبتلری قۇرولدو.\nبیلگه خاقانین حاکمیتی ایللرینده تۆرک توْپلولوقلاری مدنی جهتدن داها دا ایره‌لیله‌دیلر. بیلگه خاقان اوْتوراقلاشماغا، بۇددیزم و تاوْیزمه اوْلان ماراغیندان توْنیوکوکون مصولحتلری نتیجه‌سینده داشیندی.\n۷۳۱-جی ایلده بیلگه خاقانین قارداشی کۆل تیگین اؤلدو. اوْنون اؤلوموندن سوْنرا چینله اوْلان مۆناسیبتلر یئنیدن پوْزولدو. ۷۳۳-جۆ ایلده باش وئرن دؤیوشده چین اوْردولاری مغلوب ائدیلدی. ۷۳۴-جۆ ایلده بیلگه خاقان بۇیروق چوْر طرفیندن زهرلندیریلدی. اؤلمزدن اوّل اوْنو و عائله‌‌سینی جزالاندیردی.\nایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین ضعیفله‌مه‌سی و سقوطو[دَییشدیر]\nاساس مقاله‌لر: یوْللیق خاقان، بیلگه قۇتلوق خان، اوْزمیش تئقین خان، و کولون بَی\nبیلگه خاقانین اؤلوموندن سوْنرا دؤولتده قاریشیقلیق و عصیانلار باش قالدیردی. بیلگه خاقانین اؤلوموندن گؤی تورک خاقانلیغی‌نین داغیلماسینا قدر اوْلان ۱۱ ایل عرضینده یوْللیق خاقان، بیلگه قۇتلوق خان، اوْزمیش تئقین خان و کۇلون بَی حاکمیتده اوْلموشدو. اوْنلارین حاکمیتی ایللرینده خاقانلیقدا چین تأثیری یئنیدن آرتمیش، گؤیتورکلره تابع اوْلان باسمیللار، قارلوقلار و اۇیغورلار تابعچیلیکدن چێخمیشدی. سوْنونجو گؤیتورک خاقانی اۇیغورلارلا مۆباریزه‌ده مغلوب اوْلدو و حبس اوْلوناراق اؤلدورولدو. اۇیغورلارین رهبری قۇتلوق بیلگه کۆل خاقان اؤتوکنده خاقان اعلان اوْلوندو. بئله‌لیکله ۷۴۴-جی ایلده گؤیتورک خاقانلیغینا باشقا بیر تۆرک دؤولتی اوْلان اۇیغور خاقانلیغی طرفیندن سوْن قوْیولدو.\nایداره ائتمه[دَییشدیر]\nآذربایجانین ۵ ماناتلیق اسکیناسی‌نین آرخا اۆزونده اوْرخوْن-یئنی سئی الیفباسی و گۆل تئگین کیتابه‌سی چاپ اوْلونوب. کیتابه‌ده یازیلیر: \"تۆرک میللتی‌نین آدی، سانی یوْخ اوْلماسین دئیه، آتام خاقانی و آنام خاتونو اۇجالتمیش اوْلان تانری، دؤولت وئرن تانری، تۆرک میللتی‌نین آدی، سانی یوْخ اوْلماسین دئیه، منی اوْ تاختا اوْتورتدو. تانری لۆطف ائتدیگی اۆچون، من ده قۇتلو اوْلدوغوم اۆچون خاقان اوْلدوم\".\nگؤی تورک خاقانلیغیندا مهم قرارلار قبول اوْلونارکن، خاقان سئچیلرکن، اینسان و حئیوانلار ساییلارکن قۇرولتای توْپلانیردی. گؤی تورک خاقانلیغی‌نین باشیندا خاقان تیتولو داشییان حؤکمدار دایانیردی. خاقان مۇحاریبه‌‌لر آپارمالی، دؤولت ایشلرینی قایدایا سالمالی، تؤره‌لره عمل اوْلونماسینا نظارت ائتمه‌لی و اهالی‌نین احتیاجلارینی قارشیلامالی ایدی. گؤی تورک خاقانلیغی‌نین سرحدلری گئنیشلندیکجه اؤلکه شرق و غرب اوْلاراق ایداره اوْلونوردو. بیر قایدا اوْلاراق بیرینجی گؤی تورک خاقانلیغی پارچالانانا قدر غرب شرقدن آسیلی ایدی. خاقانین حیات یوْلداشی خاتون تیتولو داشیییردی. خاقاندان سوْنرا گلن شخص یابقو تیتولو داشیییردی. خاقانلیغین قۇرولدوغو ایلک ایللرده بیر یابقو واردی. سوْنرالار دؤولتین سرحدلری گئنیشلندیکجه یابقولارین سایی آرتدی. ایلک حؤکمدار اوْلان بۇمین خاقانین دؤورونده اوْنون دوْغما قارداشی اوْلان ایستمی یابقو تیتولو داشیییردی. گؤی تورک شاهزاده‌لری تیگین (تئگین) و یا شاد تیتولو داشیییردی. اوْنلار بؤلگه‌لره حاکم تعیین اوْلونور، اوْردو بیرلیکلرینی ایداره ائدیردیلر. شاهزاده‌لرین حیات یوْلداشلاری کوْنچوی تیتولو داشیییردی. بوْی حؤکمدارلاری خان تیتولو داشیییردی. بۇنلاردان باشقا تارخان، چۇر، آپا و تۇدون کیمی یۆکسک وظیفه‌‌لر ده واردی.\nگؤی تورک خاقانلیغیندا دؤولت ایل آدلانیردی. بیلگه خاقان و کۆل تئگین عابده‌لرینده دؤولتین بیر حیصه‌‌سی معناسیندا یئر-سۇ آنلاییشیندان ایستیفاده اوْلونور. گؤیتورکلره گؤره خالق و توْرپاق دؤولتی عمله گتیرن ایکی اؤنملی عنصردولار. گؤیتورک خاقانلیغیندا سیاسی اقتدار قۇت آنلاییشی ایله ایفاده اوْلونوردو. قۇتون صاحبی دؤولتین ده صاحبی اوْلوردو. حاکمیتین ایلاهی منشأ‌لی اوْلدوغو قبول اوْلونوردو. کۆل تئگین عابده‌سینده بۇ اؤز عکسینی تاپمیشدی. گؤی تورک خاقانلیغیندا خالق بۇدون آدلانیردی.\nمدنیت[دَییشدیر]\nگؤی تۆرکجه و آذربایجان تۆرکجه‌سینده اوْلان بعضی سایلارین مقایسه‌سی: (سوْلدا آذربایجان تۆرکجه‌سی، ساغدا گؤی تۆرکجه)\nبیر - بیر\nایکی - ایکی\nاۆچ - اۆچ\nدؤرد - تؤرت\nبئش - بیش\nآلتی - آلتی\nیئددی - ییدی\nسککیز - سئکیز\nدوْققوز - توْکوز\nاوْن - اوْن\nگؤی تورکلر کؤچری حیات طرزی کئچیریردیلر. آپاریلان تدقیقاتلار و آراشدیرمالار نتیجه‌سینده گؤیتورکلره عاید اوْلان یازیلی عابده‌لر و قالینتیلار تاپیلمیشدیر. گؤیتورکلرین دیللرینه اۇیغون یازی سیستمی واردی. ۳۸ حرفدن عبارت اوْلان گؤی تورک الیفباسیندا سطرلر ساغدان سوْلا اوْخونوردو. بعضی حاللاردا سوْلدان ساغا اوْخونان حاللارا دا راست گلینیر. بۇ الیفبا ایله یازیلمیش اوْرخوْن-یئنی سئی عابده‌لری تۆرک دیلی‌نین یئددی عصرده اینکیشاف ائتمیش مدنی دیل اوْلدوغونو گؤستریر. گؤیتورکلردن گئرییه قالان ان اؤنملی عابده‌لره اوْرخوْن-یئنیسئی عابده‌لری عایددیر. بۇ عابده‌لر قدیم تۆرک دیلینی اؤیرنمک باخیمیندان اؤنملیدیر. اوْرخوْن عابده‌لرینه اوْنگین، کۆل تئگین، بیلگه خاقان، توْنیوکوک، کۇلی-چوْر، موْیون-چوْر، ایشئ-آسهئت، هوْیتو-تئمیر و سۇجی عابده‌لری داخیلدیر. یئنی سئی عابده‌لری ایسه اوْرخوْن عابده‌لرینه نیسبتن داها ساده دیلله یازیلمیشدیر و تدقیقاتچیلارین فیکرینجه اوْرخوْن عابده‌لریندن داها قدیم حساب اوْلونور.\nمیراث[دَییشدیر]\nگؤی تورک خاقانلیغی آدیندا تۆرک سؤزو ایشلنن ایلک دؤولت اوْلدوغوندان تۆرک تاریخینده مهم اؤنَمه صاحبدیر. گؤیتورک خاقانلیغی بؤیوک هۇن ایمپئریاسی پارچالاناندان سوْنرا بوْزقیردا یاشایان تۆرک توْپلولوقلارینی یئنیدن بیر بایراق آلتیندا بیرلشدیرمیشدیر. اوْنلاردان گئرییه قالان یازیلی عابده‌لر تۆرکلرین یازی مدنیتینه صاحب اوْلماسینی گؤسترمک باخیمیندان ان دیَرلی ثبوتلار حساب اوْلونور. خزر خاقانلیغی و شاتوْلارین اؤز اساسلارینی گؤیتورکلردن گؤتوردویو قبول اوْلونموشدور.\nگؤیتورکلر دؤوروندن بۇگونه یارادیلیش و ارگنه قون داستانلاری گلیب چێخمیشدیر. همچنین گؤی تورک تاریخینه عاید اوْلان کۆرشاد اینقیلابی و ایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین قۇرولماسی چاغداش دؤور بدیعی ادبیاتینا دا تأثیر گؤسترمیشدیر. بئله کی، حسین نیهال آتسیز طرفیندن یازیلمیش اوْلان \"بوْزقوردلارین اؤلومو\" و \"بوْزقوردلار دیریلیر\" اثرلری بۇ حادثه‌‌لر اساسیندا یازیلمیشدیر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\nآذربایجان جۆمهۇریتی تۆرکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Göytürk xaqanlığı»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۱۸ نوْوامبر ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ Gökterkler, Türkçebilgi\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ ۲٫۸ «ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۱۰-۲۰۲\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ Göktürkler, Türk Tarihim\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ «ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۱۱-۲۱۵\nب\nدان\nدییش\nگؤی تۆرکلر\nبیرینجی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nبۇمین خاقان\nقارا ایسسیق خاقان\nمۇغان خاقان\nتاسپار خاقان\n(آمراک خاقان)\nایشبارا خاقان\nباغا خاقان\nتۇلان خاقان\nشرقی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nیامی خاقان\nشیبی خاقان\nچۇلا خاقان\nایللیگ خاقان\nژیمی سیستمی آلتیندا اوْلان خاقانلار\nکیلیبی خاقان\nچئبی خاقان\nآشینا نیشوفو\nآشینا فونیان\nغربی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nایستمی خاقان\nتاردو خاقان\nآپا خاقان\nنیلی خاقان\nباسیل تئگین\nتامان خاقان\nشئکوی خاقان\nتوْنق يابقو خاقان\nباغاتور خاقان\nسی يابقو خاقان\nنیشا تۇلو خاقان\nایشبارا تئریش خاقان\nيۆکوک شاد\nایربیس شئکوی خاقان\nخاللیق ایشبارا يابقو خاقان\nایکینجی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nایلتریش خاقان\nقاپاغان خاقان\nاینئل خاقان\nبیلگه خاقان\nيوْللیق خاقان\nبیلگه قۇتلوق خان\nاوْزمیش تئقین خان\nکۇلون بَی\n(کۆل تیگین)\n(توْنيوکوک)\nگؤی‌تورک کۆلتورو\nآشینا ائلی\nتنگری‌چیلیک\nآسئنا\nاؤتوکن\nخاقان\nقورولتای\nیابقو\nاسکی تورکجه\nاورخون الیفباسی\nاورخون داش‌یازمالاری\nاورخون دوزو\nآیران\nبوْزقورد دستانی\nارگنه‌قوْن دستانی\nگؤی‌تورکلرین ساواشلاری\nگؤی‌تورک ایچ ساواشلاری\nگؤی‌تورک-ساسانی ساواشلاری(بیرینجی٬ ایکینجی٬ اوچونجو)\nایلی چایی دؤیوشو\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=گؤی_تورک_خاقانلیغی&oldid=1556446»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nتاریخی دولتلر\nآلتینجی عصر\nتورک تاریخی\nسککیزینجی عصر\nگؤی‌تورکلر\nیئددینجی عصر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲ مارس ۲۰۲۴، ‏۲۰:۱۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":8833,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":196661.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بؤیوک ایسک��در (اینگیلیسی‌جه: Alexander the Great) قدیم یونان و ایران شاهی.۳۳۶–۳۲۳ میلادان قاباق ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی ایکینجی مقدونیه لی فیلیپ دیر. ایسکندر ارسطونون الینین التیندا اورنجیلیگ اتدی .ایسکندر ۳۳۴ میلاددان اونجه مقدونیه - یونان اردوسونی توپلادیخ دان سنرا آنتیک ایران هخامنشی ایمپراتورلوغونا حوجوم ائتدی ایسکندر ۱۰ ایل ایچینده بیر نچه ساواش دا ایرانا قارشی قازاندی و سونوندا ایرانان ایشی قوتاردیقدان سورا قوزی هیندیستانا حوجوم اتدی ایسکندر کیچیک آسیانی آلدیخدان سرا بیر نچه اونملی ساواشدا ایسوس و قاوقاملا ساواشیلاریندا ایرانین ایشینی قوتاردی و اوچونجو داریوشی گوجدن سالدی و یرینه اوتوردی.\nAlexander the Great\nBasileus of مقدونیه چارلیغی, Hegemon of the Hellenic League, شاه of ایران, Pharaoh of اسکی میصر, Lord of Asia\nAlexander Mosaic (ت. first century AD), ancient Roman floor mosaic from the House of the Faun in Pompeii showing Alexander fighting king اۆچونجو داریوش in the Battle of Issus","num_words":209,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.965,"perplexity_score":372464.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کوزوو پولیس ایداره‌سی سون گون‌لر گرگینلیگین آرتدیغی اؤلکه‌نین قوزیی ینده یئنی پولیس نظارت منطقه‌لری‌نین یارادیلدیغینی بیلدیریب.\n22.12.2022 ~ 28.06.2024\n1922553\nکوزوو پولیس ایداره‌سی سون گون‌لر گرگینلیگین آرتدیغی اؤلکه‌نین قوزیی ینده یئنی پولیس نظارت منطقه‌لری‌نین یارادیلدیغینی بیلدیریب.\nکوزوو پولیس یندن وئریلن یازی‌لی آچیقلامادا اؤلکه‌نین شیمالیندا یاشایان وطنداش‌لارا قارشی تهدیدلرین آرتماسی ایله علاقه‌دار \"شهرلرده و شهرلراراسی یول‌لاردا آکتیو وظیفه‌لرله یاناشی اتومبیل نظارت منطقه‌لری یارادیلدیغی\" قئید ائدیلیب.\nآچیقلامادا جینایت حادثه‌لری‌نین آیدینلاشدیریلماسی اوچون ایجتیمایت امکداشلیغا دعوت ائدیلیب و دئییلیب:\n\"سون بیر نئچه گون عرضینده مطبوعاتدا بعضی صرب وطنداش‌لاری‌نین کوزوو جمهوریتی‌نین شیمالیندا جینایتکار تشکیلات‌لارین عضو‌لری طرفیندن اوغورلاندیغی، دؤیولدوگو و پیس رفتار ائدیلدیگی باره‌ده معلومات‌لار و خبرلر یئر آلیب. کوزوو پولیسی بو معلوماتی جدی قبول ائدیر و آیدین‌لاش‌دیرماق اوچون ضروری سوروشدورما-عملیات تدبیرلری حیاتا کئچیریرلر\".\nآوروپا بیرلیگی‌نین کوزووداکی نوماینده‌سی سفیر توماس سونیوگ کوزوونون شیمالینداکی گرگین‌لیکله باغلی ناراحات‌لیغینی ایفاده ائده‌رک، گرگین‌لیگی آزالتماق اوچون ایده‌آل حل یولونون باریش یولو ایله باریکات لارین آرا‌دان قالدیریلماسی اولدوغونو بیلدیریب.\nصربیستان-ین باش ناظیری آنا برنابیچ ایسه دئییب کی، پریشتینانین بیرطرف‌لی آددیم‌لاری سببیندن موناقیشه عرفه سیندییک\".\nخاطیرلاداق کی، کئچمیش صرب پولیسی دژان پانتیچین ساخلانیلماسیندان سونرا کوزوو ایله صربیستان آراسیندا گرگین‌لیک آرتیب.\nدژان پانتیچین ساخلانماسینا رئاکسیا وئرن کوزوو صرب‌لری دسامبرین 10-دان یارینجه و برنجاک سرحد کئچید منطقه‌لرینده قوردوق‌لاری باریکات لاردا کئشیک چکیرلر.\nصربیستان 2008-جی ایلده بیرطرف‌لی قایدادا موستقیل‌لیگینی اعلان ائدن کوزوونو اؤز اراضی‌سی حساب ائدیر.\nواختاشیری قارشیدورما یاشایان صربیستان و کوزوو، 2011-جی ایلده آوروپا بیرلیگی آرابولوجولوغو ایله باشلادیلان بلگراد- پریشتینا دیالوق سوره جی چرچیوه‌سینده ع��اقه‌لرین نورماللاشماسی و نتیجه‌ده ایکی اؤلکه‌نین بیر-بیرینی تانیماسی اوچون اورتاق یول تاپماغا چالیشیر.\nاتیکتلر: #بلگراد- پریشتینا , #آوروپا بیرلیگی , #صربیستان , #کوزوو\nایلگیلی‌لی خبرلر\nغزه‌ده حیاتینی ایتیره‌نلرین ساییسی ۳۹ مینی گئچدی\n24.07.2024\nغزه‌ده‌کی فیلیسطین ساغلیق ناظیرلییندن وئریله‌ن یازیلی شرحده، ایسرائیلین غزه یولاغینا ۲۹۲ گوندور داوام ائتدیردیی هوجوملارا باغلی معلومات وئریلدی\nآذربایجان، آوروپا بیرلیگی‌نین ارمنیستانا نیظامی یاردیم ائتمه‌سینه تپکی وئریب\n24.07.2024\nآذربایجان آوروپا بیرلیگینین ارمنیستانا 10 میلیون آورولوق نیظامی یاردیمی تصدیق ائتمه‌سینه تپکی وئریب.\nحماس: ویدئو گؤرونتولری ایسرائیلین اویدورماسیدیر\n24.07.2024\n\"ایسرائیله باغلی حسابلار، المپیک اویونلارینا قاتیلاجاق اولان ایشغالچیلارا اؤلوم تهدیدلری احتیوا ائد‌ن و فیلیسطین مقاومتینه عطف ائدیله‌ن ساختا بیر ویدئو نشر ائتدی\"\nایسرائیل عسگرلری فیلیسطینلی بیر گنجی جانلی قالخان ائتدی\n24.07.2024\nفیلیسطین دؤولت تئلویزیونونون خبرینه گؤره، شهره سون ایکی گونده ایکینجی دفعه باسقین تشکیل ائد‌ن ایسرائیل عسگرلری، بیر ائوی محاصره آلتینا آلدی\n1922553\nکوزوو-دا یئنی تهلوکه‌سیزلیک تدبیرلری گؤرولوب\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/39a5\/cb75\/884b\/63a3ffe9cb48a.jpg?time=1721860014\n\/turki\/bw-lgh\/2022\/12\/22\/khwzww-d-yy-ny-thlwkhhsyzlykh-tdbyrlry-gw-rwlwb-1922553\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":824,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.039,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":93481.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بوتون قورخوم یوخولاریمداندی، قورخورام یوخولاریم چین اولا. ‌یاتاقدا یانیمدا یاتان افسر دئییردی، دانیشیرسان یوخودا. ‌سرحددن ایشیمی آلیب گلدیم بورا. ‌اؤزومو گؤتوروب، شهردن شهره‌ قاچیرام. ‌ایچیمده‌کی اوغلان دیشلرین آغاردیر. ‌میمیکینده‌ اؤزوندن قاچانمارسان دئیه‌ بیر ایفاده‌ وار. ‌بیر آیدان چوخ اولار اینتیقال مکتوبوما قول آتیب سازمان. ‌سرحددن قورتولوب شهره‌ گلدییمده‌ سئوینیردیم. ‌قورشون یئییب، قوردا قوشا یئم اولان قازول قوخولو قاچاق آتلارین، اؤلرکن گؤردویوم سون باخیشلاری، هئچ واقت سیلینمه‌یجک بئینیمدن. ‌قاردا باتیب قالان، یاریشمایا قاچاقلانان دوه‌لرین سکسکه‌لی نفسلری یوخولاریما تیکیلیب. ‌قورخولارلا دولو بو سرحددن، یاشام دولو شهره‌ گلمیشدیم. ‌نه‌ قدر ده‌ تک اولسام، بو بویوک شهرین سسینده‌، ترافیکینده‌، سازمانین گیزلرله‌ دولو دوسیالاریندا ایتیلیرم. ‌گئدرکن هر شئیدن چوخ اونو گؤتوردوم. ‌چانتام دا تکجه‌ دیرلی شئی، گول پنبه‌‌نین یادیگارلاریدیر. ‌کتابلاریل��، یاپیشدیردیرماق اوچون منه‌ تاپشیردیغی، قیریلمیش قولباق. ‌کورلانماسین دئیه‌ ایشلتمه‌ دیییم زیپو فندک. ‌تزه‌ مامورییتیمین ایبلاغین کلهر گتیریب قاپیدان وئردی. ‌سوبای، اورتا یاشلی، یورولماز، یئتیک و یاشامیمدا گؤردویوم ان مرموز آدام. ‌گلندن دانیشدی. ‌اؤزو دئمیشکن ایچ ائله‌دی قویدو اورتایا دورومو. ‌”بو قاچاق چته‌سی ایکی ایلدیر گؤز آلتیندا، بورا سرحد ایله‌ فرقلیدیر. ‌سرحدده‌ برجکدن هر یئری گؤرورسن، بوردا هامی سنی گؤرور، گیزلیلیک هر شئیدن اؤنملیدیر. ‌آز دانیشمالیسان. ‌سورغوریا سورغویلا جاواب وئرملیسن. ‌هر آن دییشیکلری یوللامالیسان بیزه‌. ‌هئچ وقت شوبه‌ه‌لنمه‌. ‌آلدانما. ‌ایش یئرلری شهر گیریشینده‌، یوردشاه‌ دئییلن یئرده‌ بیر زئرزمیدیر و . ‌. ‌. ‌. ‌”‌‌ چوخو یادیمدا قالمادی. ‌دالبادال دئییب دوسیالاری قویوب، گئتدی. ‌گئدیب یئرده‌ یئرلشدیغیم ائله‌ بیرینجی گون، ایستمه‌دن بایدیرمیشام. ‌\nنئتده‌ بو مکاندان بیر ویدیو یاییلیب. ‌یاییملانان ویدیودا من ده‌ وارام. ‌اولمامالییدیم. ‌دوز اورتادا دورموشام. ‌وایرال اولوب ویدیو. ‌هارداسا بیر قیز ائله‌ بئله‌ سی، کئف هاواسی اؤز بسله‌دیغی ماهنی-نی اوخویور. ‌گؤزلری بوردا گؤیه‌ چالیر. ‌نئونلارین ایشیغیدیر سانمیشدیم. ‌آما اؤز گؤزلریدی. ‌موبایلی الینده‌، اوزونده‌کی سایماماز او گولوشویله‌ اؤز ویدیوسونا باخیر. ‌گؤزلرینده‌کی نارسیسم ایشیلدیر. ‌\nدئییرم: ‌”‌‌آد چیخارتدین ها. ‌ایسته‌ میسن تزه‌ یازدیغین رپی اوخویاسان؟”‌‌ گؤزلرین ایریدیب دئییر: ‌ “‌‌بوردا؟”‌‌ آیی اوزالدیر. ‌ دئییرم: “‌‌سؤزلری ده‌ اؤزون یازدین؟”‌‌ دئییر: “‌‌به‌یه‌نیلیب ائله‌ بی!”‌‌ قارسون گلیر، الینه‌ بیر پیتیک وئریر. ‌بار صندلیندن سوروشوب دوشور یئره‌. ‌گئدرکن دؤنوب گؤز وورور. ‌سَرکَرده‌ گلیب کسین. ‌قوناقلاری وار. ‌اؤنملی قوناق. ‌کلهر قوزو گؤزله‌ین قورد کیمی دیشلرین بیر ایلدی بو گون اوچون ایتیله‌دیب. ‌ماموریتین اصیل آماجی، سرکرده‌نین توتولماسی-دیر. ‌ایچیمده‌کی سس دئییر: گلمه‌سیدی ، گئجیکسیدی. ‌بیراز زامان وئرسیدی. ‌بیر نئچه‌ گون بئله‌ یئتردی. ‌گولپنبه‌ اولسایدی دئیجکدی: “‌‌بو فیروغون قیز کیمدی؟ او قدر آدامین ایچینده‌ بوننان نییه‌ دانیشیرسان؟ ”\nایچیمده‌کی سؤزلری یئییرم. ‌کاغاذ کیمی چئینیرم. ‌سرکرده‌ گلنده‌ بورا، میزی تتو دؤشویر. ‌معامله‌ده‌ کسین یانیندا اولمالیدی. ‌اَلیمده‌ اولسا گؤرر- گؤرمز، بو سرکرده‌ دئدیکلری گده‌نین بئینینه‌ سیخارام. ‌تَتو گؤزومون قاباغیندان یاواشجاسینا آخیر گئدیر. ‌قارسون ایسکورت ائلیریانیجا. ‌مَجمَه‌یینی اؤزو دوزوب . ‌قیسسا گیپور دونوندان آیاغینداکی تَتو گؤرونور. ‌تتودا، گؤزلری چکیلی مینیاتور بیر قیز چنگ چالیر. ‌اونا گؤره‌‌ده‌، اول گوندن تاخما آدین تَتو قویوب سازمان. ‌لیوانین قالانین ایچیب فیکریمی داغیردیرام. ‌ایستمیرم قالانین دوشونوم. ‌تتو سالونون دیبینده‌ دومانلارا قاریشیب یوخ اولور. ‌اودادان اوزون ه‌یریلداما سَسلری گلیر. ‌گؤزلرینین گؤیو آزالیب. ‌بو رنگه‌ آد قویماییبلار هله‌. ‌دئییر. ‌”‌‌صینیفداشلاریم دئیردیلر سنین گؤزلرین هر فصیلده‌ بیر رنگه‌ چالار. ‌گؤی، تورکوواز، -آچیق گؤی، توتقون گؤی. ‌”‌‌ دئییرم: “یانیق گؤی. ‌”‌‌هامیدان چوخ یانیق گؤیه‌ چالیر. ‌گ��لومسه‌‌ییر. ‌”او نه‌ رنگدی. ‌اوغلانلار گؤرن رنگلردندی ؟ “‌‌ . ‌دیلی ‌ایله‌ قامیشین اوجون یالیییر. ‌یالان دئییرم آما. ‌تکجه‌ گولپنبه‌نین گؤزلرینده‌ گؤرموشدوم یانیق ماوینی. ‌ایلک دَفه‌ من سئزمیشدیم او رنگی. ‌پاییز قفیلدن گلمیشدی. ‌پنجره‌دن باخدیغیندا ایکی گؤیرچین اوچوشوردو گؤزلریندن گؤیه‌. ‌بیلیم یوردوندان پیادا قاییتمیشدیق او آخشام. ‌قالدیریملار اوزانیردی آددیملاریمزلا. ‌چینار یارپاقلاریندا گیزله‌نن او پاییز، یئره‌ یامسینیب گؤزلرینده‌کی گؤزلویون پرده‌سینه‌ دوشوردو. ‌او گئجه‌، نه‌ قدر یولداشلاریما دئدیم اینانمادیلار. ‌درگینین توپلانتیسی اولان گون بئله‌ گؤرستدیم. ‌اونلاردا سئزمدیلر دئدیم هر فصیل دییشیر گؤیو. ‌توتوشان اودون آلوولارینین ایچینده‌کی گؤی. ‌دلیسو گؤی. ‌عاصی گؤی. ‌گؤی دئییب گئچمه‌یین دئدیم. ‌گولدولر. ‌یوخسا قاروولوق توتموشدو گؤزلریم؟ دئییرلر بیر طئیف بویالاری گؤرمک اوچون، بیر سیراسینی گؤرمه‌مه‌لیدیر گؤز. ‌منده‌ باشقا بویالار، کور اولموشدولار. ‌گولپنبه‌ دئدی: “هانی ماوی! ساده‌جه‌ ایشیقدی بیرآز گؤزلریم. ‌”‌‌ نه‌ قدر زامان کئچیب بیلمیرم. ‌صفحه‌- صفخه‌ بیر آلبوما باخیرام سانکی. ‌باخیشلاریمیز توش گلدیینده‌، قاچیردیر گؤزلرین، سانکی بوردان قوپوب اوزاق بیر اورماندا ایتیلیر گؤزلری. ‌قامیشی باتیریر لیوانین دیبینه‌، منه‌ باخیب بیردن اؤزونه‌ گلیب گولور. ‌گولوشون دوندوروب ساخلییاسیم گلیر. ‌بو سئری ده‌ گولسه‌، گولوشون امه‌جم. ‌کاش آداملاری اولماسا دا، گولوشلری دونداریب بیر الکل شوشه‌سینده‌ ساخلاماق اولاردی. ‌ایلانلار کیمی. ‌گولپنبه‌-نین گولرکن، بورخولان دوداقلارین ساخلاردیم اوندا. ‌یادا ایشیق گؤزلرین. ‌یئتردی منه‌. ‌بوجور بئینیمده‌ دوروب بیر سس کیمی داشیمازدیم. ‌ایچیمده‌کی سسلری ائشیدیر دئیه‌ قاشلارین دویونلور. ‌– “‌‌ بورداسان سن؟ هارا گئتدین؟ اؤزونده‌ دئییلسن! سو وئریم؟ قییامت اولماییب کی، دنیزلر کؤچور گئدیر بو شهردن، آداملارا نه‌ وار کی. ‌گلندن بوزوبسن دوداقلارین. ‌”‌‌ دوشونورم نه‌ جور بئینیمی اوخویوب بو قیز. ‌یوخسا اؤزوم دئمیشم گولپنبه‌نی. ‌بیلمیرم. ‌خاطیرلامیرام. ‌بو سالونا گیرندن بئینیم کئیه‌لیب. ‌هاوایا بیر شئی قاتیبلار کسین. ‌زامان دوروب. ‌کلهرا یازمیشام نئچه‌ وقتی بوردایام؟ گونلرین سایی الیمدن چیخیب. ‌جاواب گلمییب. ‌یوخسا بورادا زنداندی می؟ او اونلارجا گیزلتدیکلری زیندانلاردان بیری. ‌زامان یئریمیر. ‌دئییرم: “یاتمیشدیم؟ “‌‌ دئییر: “‌‌هه‌ یاتاندان بری باغیریسان”‌‌یوخسا ایچیب دانیشمیشام. ‌اورتامی دئییشسین دئیه‌ دوداقلارین یووارلاق ائدیب قامیشی باتیریر اوزون لیوانین دیبینه‌. ‌”من دیبینه‌جن ایچهرم. ‌قالسا قیجیغیم گلر”‌‌ دئییر. ‌قیجیغین نه‌ اولدوغونو دوشونورم. ‌سوروشمورام. ‌لیوانیمدا اولان بوزلارین بیرین گؤتوروب، بوینوما سورتورم. ‌الیمده‌ اَریییر. ‌ایچیمه‌ داملیر بو هاوالار. ‌ماوی گؤزلر خورما رنگلی توکلر. ‌هاواداکی سیس. ‌آجی آدکولونلارین قاریشیق قوخولاری. ‌ایچینده‌ SHE وار. ‌شی آدکولونو بوردان آلیر منی. ‌گؤتورور کئچمیش گونلره‌. ‌یانمیش روس آغاجی، وانیل، بلوط، هامیسی تامسینیر بورنوما. ‌کاش قوخولار سیلینردی بئینیمدن. ‌اونلار سیلینسه‌، قارالتیلاردا یوخ اولار. ��\nاؤلموش بیر دیلین سؤزجوکلرینه‌ بنزیر، اوزاقدان گلن بو ماهنی سسی . ‌هردن یادیمنان چیخیر بوردا اولدوغومون ندنین. ‌اوتورانمیرام آرتیق. ‌او آما راحت اوتوروب. ‌دئییرم: “‌‌تزه‌ یازدیغین رپی اوخو. ‌”‌‌ دئییر: “‌‌بوردا اولماز، او سئری گؤرمدین نولدی”‌‌ بارماقلاریلا نوتلاری، بیرده‌ دیلینده‌ ه‌وججوله‌ین سؤزجوکلری توتوشدورور. ‌یاواش اوخویور. ‌دوداق آلتی پیچیلدیر. ‌ائشیتمیرم. ‌باشا چاتدیغیندا گؤزلرینین ایچی ایله‌ سوزور منی. ‌گؤزلری چوخ دریندی. ‌هر سئریسینده‌ بیرآزدا ییغیشیرام. ‌بارماقلاری میزده‌ اوینارکن، لا ر می فا ررر لا لا سی. ‌. ‌. ‌”چوخ پیس باخیسان آداما”‌‌ دئییر. ‌بیراز دا ییغیشیرام اؤزومه‌. ‌یئنه‌ هاوادان بیر شئیلر داملیر ایچیمه‌. ‌چیسکین هاواسی وار سالوندا. ‌اؤزومو وورورام او یولا. ‌”من؟ یا سن؟ “‌‌دوداغین قاچیردیر. ‌بارماقلاری سی لابئمول اوسته‌ دورور. ‌“‌‌اوزه‌ باخ! “‌‌ دئییر. ‌لیوانیمداکی بوز چاتدیر. ‌–”بیده‌ قولاق آس گؤر بیرینجی خوشدی یوخسا ایکینجی؟ “‌‌الیمی قویورام میز اوسته‌، بارماقلاریمی آییریرام. ‌دیشلری ایله‌ بیچاغی آچیر. ‌”قورخسان گؤزلرین یوم. ‌”‌‌ یومورام. ‌چیلیک بارماغیمدان سولو بارماغیمین آراسیندا دوروب بیچاق. ‌بارماقلاریمین آراسیندا دؤرد یئره‌ دییر بیچاغین اوجو. ‌یئیینلشیر، گؤروشمور بیچاق. ‌آغریلا- قان ایلا قورتولان بو سؤزجوکلر دریمده‌ تامسینیر. ‌قیزدیرمام بارماقلاریمنان ائشییه‌ فیشقیریر. ‌گؤزلریمی قورخا – قورخا آچیرام. ‌صندلده‌ کیمسه‌ یوخ. ‌یوخ اولوب یئنه‌. ‌\nسرکرده‌ آریقاناق، اوزون‌سوو چیرکین، اورتا یاش بیر کیشی‌ دی. ‌بوزومتول کوت شالوارایلا باشقالاریندان سئچیلمیر. ‌سول قیچی آخسییا- آخسییا، ایفاده‌ ایله‌ پیلله‌ لری یئنیر. ‌اؤنجه‌ وئرنی باشماقلاری گؤرونور، سورا آیاقلاری، سورا توپ ساققال اوزو. ‌یانینداکی ه‌وققا بورون اوغلان آیریلمیر یانیندان. ‌ساغ الینده‌ دوروب. ‌بیر ساهات سوراسین دوشونوب، گولماغیم توتور بو بویدا ایفاده‌‌یه. ‌\nکلهرا کد ۱۱ یازیرام مئساژدا. ‌ آما گؤندری وورمورام. ‌ارینیرم. ‌بیر شئی دور دئییر ایچیمده‌. ‌ایکی یول آیریجیندایام. ‌بو ایشده‌ هر شئیدن قاباق، اوز وئره‌ بیله‌جک ایمکانلاری دوشونمه‌لییم. ‌بئینیمده‌ خریطه‌لر دولانیر. ‌گولپنبه‌ اولسایدی دئیجکدی: “‌‌چوخ تنبلسن. ‌آغزین آی آپاریب یئنه‌؟”‌‌ دوز دئییردی. ‌آغزیمی آی آپاریردی، گؤزلریمی ایسه‌ بویالار، قوخولار، ایمگه‌لر، آجیلار. ‌بونلاری کیمسه‌ ایله‌ دانیشانمیردیم. ‌ائشیک چوخ یئیین ایدی من ایسه‌ یاواش. ‌ایچیمده‌کی ساهاتلا ائشیکده‌ آخان زامان توتوشموردو. ‌ه‌میشه‌ گئجیکیردیم. ‌ه‌میشه‌ آی آپاریردی منی. ‌ایچیمده‌ بو زامان ایچیندن قورتولماغا، بیر چابا چکیردی اؤزونه‌ منی. ‌بیلمیردیم هاچانداندیر یئرآلتیندایام. ‌آرتیق منده‌ دونیانی او چنگ چالان گؤزلری چکیلی قیزین گؤزلریندن گؤروردوم. ‌ایکیمیزده‌ بیر تَتودا دوستاغا چکیلمیشدیک بلکه‌ ده‌. ‌بارماغیم گؤندر اوستونده‌. ‌وورسام، آنسیزین تؤکولجکلر بورا اوشاقلار. ‌هامینی توتاجاقلار، کیملیییمی باشقالاری بیلمسین دئیه‌، منی ده‌ توتاجاقلار یالاندان. ‌چاتیشسالار آدام دا اؤله‌ بیلر. ‌ایچریدن گولوشمه‌ سسلری دورمادان گلیر. ‌بیری گئچینیر گولمکدن. ‌ایکی نف�� حوکم اوینور. ‌سالونون دیبینده‌ بیلیارد توپلاری توققوشورلار، سورا داغیلیرلار میزه‌. ‌توستوده‌ اوخونمور توپلارین نومره‌لری. ‌یورقونام. ‌بو ماموریت قورتولسا مرخصی آلاجام. ‌صاباح کلهروینان تیراسدا اوتوراندا، دئیجک: امنیت چؤرکدن واجیبدی. ‌بیز توپلومو قورویوروق. ‌ایشیمیز امنییتدی. ‌ایکینجی پئیکیده‌ ایشیمیزین قوتسال اولدوغوندان دانیشیب، خائنلری سایاجاق اولدن. ‌منیم ده‌ یادیمنان چیخاجاق گؤیومسوو او درین گؤزلر، یئنیجه‌ بسلدیغی و تکجه‌ منه‌ اوخودوغو سون رپی خاطیرلامییاجام. ‌بارماقلاریمین آراسینداکی بیچاغین ایتیلیغی. ‌تتوسونداکی چنگ چالان گؤزلری چَکیلی قیز. ‌هامیسین اونوداجام. ‌آما چیخماسا؟ هر سئری هاچان حبسدن قورتولاجاق دئیه‌ سوروشاجام. ‌سون بسلدیغی رپی، هئی گلیب بئینیمده‌ دوروب، بارماقلاریمین آراسیندان آخیب گونده‌ لیکلریمده‌ یوخ اولاجاق. ‌کسین او اون بیردندی هر شئی. ‌یوخولاریما گیرجک اون بیر. ‌نه‌ قدر نحس بیر سای ایمیش دئیه‌ دوشونه‌جم. ‌بیلیرم ۱۱-ی یوللاماسام دا، آنسیزین گَلَجک لر. ‌ها بوگون، ها صاباح. ‌صاباحا ساخلاسام، گئجه‌ بیرده‌ کئفله‌ نریک. ‌سون یازدیغی رَپی منه‌ ‌ده‌ اوخویار. ‌اوتوروب ائدیت ائدهریک. ‌یامانلارینا گولریک. ‌\nکلهر دئییر: “‌‌نییه‌ بو قدر یوبالدیسان؟ ایستخاره‌ ائلیسن؟ بیر لحظه‌ شوبه‌ه‌ لنیب، وورسایدی او بوش بئینیندن. ‌اوندا بیلردین! سن هاچان توجیه‌ اولاجاقسان؟ فیکر ائلیسن رحم ائلرلر سنه‌ ؟ اوتوروب خاطیره‌ دانیشیسان اونا. ‌او رپر دئییل. ‌او بو قاچاق چته‌لرین، اَن اؤنملی رابیطیدی، هئچ دوشونموسن بو یاشدا قیز، بوردا، بو دییوثلارین ایچینده‌ . ‌. ‌. ‌”‌‌ دانلاییب-دانسیماقدان دویمایاجاق کلهر. ‌دالبادال ایچیب کئفله‌نیب دئیینجک. ‌بلکه‌ ده‌ کلهر دوز دئییر دئیه‌ دوشونوب اورییم اوشویه‌-جک. ‌\nمنه‌ رحم ائلردی می؟ . ‌توفنگی ایله‌ وورارکن دوروب بیرده‌ سوزردی می منی؟. ‌بئینینده‌ کی نوت-لار لا سی لا سی دو را دئیه‌، سؤزلر نوتلارا نوتلارایسه‌ سؤزلره‌ قاریشیب، بیر قملی قیغیلجیم یاناردی می ایچینده‌؟ منه‌ اولان دویغوسونا یئنردی می؟ کلهر دئییر: “ماموریت لریمده‌ راسلادیغیم آداملار سان کی بیر بیرینین قالانیدیرلار. ‌قوشا دونیالار کیمی دیر هر نه‌. ‌”‌‌ دیلیم یاپیشیب داماغیما. ‌بلکه‌ ده‌ او گول پنبه‌ کیمی دَئییل. ‌گول پنبه‌ آجیمازدی. ‌سون دَفه‌، آراباینان دالیمجا گلنده‌. ‌آددیملامیشدیق او سیرلی داغی. ‌قاییداندا منی ساری تاکسی لارین دوراغینا قدر آپاریب یولا سالمیشدی. ‌آد گونونه‌ آلدیغیم ساهاتی الی ایله‌ گئری وئریب دئمیشدی “‌‌ باخ بی “‌‌ گولپنبه‌ باخ بی دئینده‌ الیمده‌کی بوتون درگی پارچالاری تؤکولردی یئره‌. ‌ایلک گؤردویوم گون کیمی، گلیب اؤنومده‌ دوراردی. ‌درگی‌نین ایلک گونلری کیمی قورخاردیم. ‌بیلردیم پیس بیر سؤز، بیر خبر یولدادی. ‌او گون دئمیشدی: “‌‌سازمان دئییب سنین کؤلگن منیم حایاتیمدا ایکن اؤزومه‌ تصمیم توتانمییاجام. ‌سنی اونوتمالییام. ‌”‌‌ آرابانین قاپیسین آچیب یوخ اولموشدوم. ‌یاریدا دؤنوب دالیما باخدیقدا گؤرممیشدیم. ‌منجه‌ کابوس کیمیدی، دؤنوب دالییا باخیب و بیرینی گؤزلرکن کیمسنی گؤرممک. ‌گئرییه‌ باخماق فوبیاسینا دؤنوشموشدو ایچیمده‌. ‌او آخشام خیاوانلاری دولاندیم. ‌اؤزومو ایتیردیم شهر��ه‌. ‌یورولوب، شهردن گئچن چایین قیراغیندا اوتوردوم. ‌آدام تک قالدیقجا ایلان کیمی دری سالار. ‌قابالاشار، من سالمادیم آما، دئدیم بونو دا گئچسم، قورتولارام. ‌آدامی اؤلدورمه‌ین یارالار، گوجلندیرر. ‌آما ائله‌ دئییل. ‌هر بیر یارادا، بیر بؤلومو اؤلمه‌‌یه باشلیر آدامین. ‌یاواشجاسینا اؤلورسن. ‌قیریق- قیریق ایمگه‌لر یادیمدا او گوندن. ‌داغ. ‌سو. ‌بوغدالیق. ‌بارماقلاری گؤیده‌ سؤزجوکلری چکن قیز، چکدییی بالیقلار، چای، سو هامیسی هاوادا قالدی او گون. ‌کؤلگمین ریسکلی اولدوغونو دوشونمه‌ میشدیم هئچ زامان. ‌ایچیم بوشالدی. ‌بیر دؤیدورمه‌ ایزینی سیلمک آغریسینی یاشادیم. ‌قولومدا کی تتو کیمی. ‌خال دؤین اوغلان دئمیشدی: – سیلماغین آجیسی وارها! گئت فیکیرلرین ائله‌ سورا گَل. ‌اول اسیدی تؤکه‌جم. ‌سورا درینین اوزون قاشییاجام. ‌سورا یئنه‌ اسید تؤکوب ایکینجی قاتی قاشییاجام. ‌دریم آجیشیردی. ‌ایستی، دریمدن گیریب گؤزلریمدن پوسگوروردو. ‌\nدئدی: دئمدیم اینجییه‌ جک؟ ‌دئدیم “‌‌یئری قالدی؟”‌‌ “هله‌ بللی اولماز. ‌زامان گؤرسدر بیر ایزین قالیب قالماماغینی. ‌چوخوندا ایزی قالار، گره‌ ایستی ایستی باشقاسین دؤیدورَسن. ‌سئچیبسن تزه‌ سین؟”\nدریمه‌ باخدیقدا قابارمیشدی. ‌\nبئینیم هارالارا چاشیب. ‌یاتمیشام سانیرام. ‌یئنه‌ یوخولاریمین چین اولدوغوندان قورخورام. ‌یوخومدا تتو “‌‌سن مامورلارا اوخشورسان، بیر شئی ایته‌ لیر آدامی سنه‌ باخدیقدا. ‌”‌‌دئییب ییرتیجی گؤزلری ایله‌ دوز گؤزومون به‌به‌یینه‌ باخیردی. ‌اوره‌ ییم آغزیما گلمیشدی، اؤدوم قوپدو. ‌آیاغین آیاغیما باسیب بئلیمدن یاپیشدی. ‌دؤیدورمه‌ قیز. ‌باشلامیشدی چنگ چالماغا. ‌او دئین کیمی لا لا سل دو لا سل. ‌. ‌. ‌‌چه‌نم چنه‌سیندن بیراز اوجادا دورموش. ‌”دوداقلارین نییه‌ قورویوب. ‌؟ ه‌میشه‌ اوچوقلار دوداغین یوخسا دیکسینیرسن مندن؟ “‌‌ دئدیم: “‌‌اؤزون بیلیرسن یوخولاریمی قارا باسیر گئجه‌لر”‌‌ دئدی: “‌‌بیلیسن آدامین عمللریدیر قارا اولوب گئجه‌لر گلیر یوخوسونا”‌‌ دیرناقلاری باتیردی دریمین چاتلارینا. ‌”سو ایچه‌سن گرک. ‌وئریم؟”‌‌ بیلمیردیم دوز دئییر یا شوخلوق ائلیر. ‌دوداغی آزجا بئله‌ قاچمیردی. ‌دینمیردیم. ‌باشقا چارم یوخویدو. ‌دینسه‌ ایدیمسه‌ بایدیرا بیلردیم. ‌نهایت دوداغی قاچدی. ‌او سسسیزلیک آراسیندا. ‌\nاوزاقدا نعنا قلیانی عود قوخوسونا قارییشیب یانیردی. ‌سورکلی قیریلمایان، دامار دامار دومانلار بیر بیره‌ یاپیشیب، هر نه‌ آغ قارا گؤرونوردو. ‌من ایسه‌ یونگوللشیب یئردن اوزولوردوم. ‌اوزاقلاشیردیم یئردن. ‌آغیرلیغیم آزالیردی، ایچیمده‌ کی زامان یاواشلاییب یوخ اولوردو. ‌قاوالا قاشدی سکسکه‌ لی دونیادان خبر یوخ ایدی. ‌روحوم قورتولوردی بو بدن دئدیییم زینداندان. ‌گول پنبه‌، سرکرده‌، تتو، کلهر، آتلار، سازمان، تیمی ائولر، قاچاقچیلار، سرحد، شهر. ‌هامیسی آشاغیدا قالیردیلار. ‌ایلگیمی بوتون گرچکلرله‌ کسیردیم. ‌تتونون “سو ایچیرسن وئریم”‌‌دئدییی سؤزه‌ دوشونوردوم. ‌اوشاقلیق کابوسلاریندا. ‌حیط تویوقلارینی کسمدن اؤنجه‌ دیمدیکلرینه‌ تؤکولن سویون، نه‌ قدر قورخونج اولدوغونا آزیردی فیکریم. ‌بیر نئچه‌ دیقه‌ سورا اؤنونده‌ اولان بو جانلی، آرتیق بو دونیادا اولمایاجاق دئیه‌ سو وئریرسن. ‌بلکه‌ده‌ سوسوز اؤلم��‌سین. ‌سو نیسگیلی اوریینده‌ قالماسین دئیه‌. ‌کسین تتو سؤز قاندیریردی منه‌. ‌کسین کینایه‌ ووروردو. ‌بلکه‌ ده‌ گئت-گئده‌ اولوشان شوبه‌ه‌لرینه‌ جاواب تاپماق اوچون، آغزیمدان سؤز چکمک ایستیردی. ‌اؤلدورمدن اؤنجه‌ سو وئرن بیر جانلی کیمی. ‌هئچ دادمادیغیم بیر داد وارایدی داماغیمدا. ‌سئوگیله‌ اؤلوم اینجه‌ بیر ایپ اوسته‌ یاریشیردیلار. ‌سالونداکی توستولر، تانگو کیمی بیر بیره‌ دولاشیب شکیل اولماقدان قاچینیردیلار. ‌اودادان سس گلیردی. ‌معامله‌ قورتولموشدو کسین. ‌زامان دارالماقدایدی. ‌بارماغیم (گؤندر) اوستونده‌ قالمیشدی. ‌ووروب وورماماغی یادیما گلمیردی. ‌مئساژلاری چئک ائدرکن، کلهر پیلله‌‌لری یئنیب گلدی. ‌اییلیب قولاغیما “ضییافت قوتولدی “‌‌ دئدی. ‌درین بیر یوخودان دیسکیندیم سانکی. ‌سسیمی شنود ائدیرمیش، بیلیرم. ‌اونا گؤره‌ بئینیمیده‌ اولان هر نه‌یی اوخویوب کسین. ‌گئجیکدییمدن قورخموش. ‌سیلاحیمی آلیر. ‌بیرازدان اوشاقلار تؤکولوب هامی‌میزی توتاجاقلار. ‌بلکه‌ هئچ واقت، گؤره‌ بیلمه‌ییم تَتونو. ‌کلهرا دئییرم: یوخومو دا شونود ائلیرسیز؟ “‌‌دئییر: “بورانین تینی توتوب سنی. ‌آز قالیردی الیمیزدن چیخسین. ‌بیراز دینجلملیسن. ‌”‌‌ دئییرم “‌‌نولاجاق بو تتو؟”‌‌ دئییر “‌‌ ه‌ئشزاد. ‌مشارکت در ارتکاب جرم . ‌. ‌. ‌ان آزی بئش ایل. ‌. ‌. ‌”‌‌ قالانین ائشیتمیرم. ‌ان آزی ۵ ایل قالیر یادیمدا، بوتون ایچدیکلریم بئینیمدن اوچور. ‌قاپیدا پلیس آرابالاری دوروب. ‌ساری باند چکیبلر یوردشاه‌ین گیریشینه‌. ‌چیراقلارین ایشیلدیسی یاش آسفالتین اوستونه‌ دوشوب. ‌یولدان گئچن آرابالار یاواشلادیب باخیرلار بورا. ‌آخشامین لاپ داریخمالی یئریدیر. ‌سرکرده‌نی اللری باغلی ایکن باسیرلار آرابایا. ‌گؤزلریم تتونو آختاریر. ‌گؤرمورم. ‌\nگول پنبه‌ بوردا او. ‌لسایدی هامیسین ناغیل کیمی دئیردیم. ‌یوخولاریمی. ‌سون مامورییتیمی، قورخولاریمی، تتونو، شنود اولماغیمی. ‌یورقونلوغومو، تزه‌ اؤیرندیییم قیجیق سؤزونو. ‌گول پنبه‌ یوخدو. ‌ناغیللاریم ایسه‌ یاریمچیق. ‌\nکلهر صاباح یئنه‌ گلدی. ‌خانسار قلیانین دمله‌دی. ‌تیراسدا اوتوردوق. ‌مئوین آلتیندا تخته‌ میز اوسته‌ یاسدیغی ایکی بؤلوب اغندی. ‌ قلیانین توستوسویله‌ اوینایا اوینایا دئدی: “حاییف اولدو. ‌داماران ایشله‌میشدی ها بو قیز!!! آما یوخون قولاغین دیبیندن رد اولوب ها! یوخودا اؤلن آدامین، چوخ چتین آیاغی دوشر بو دونیایا”‌‌ گولمه‌یینی اوتدو، قاشلارینی دویونله‌یرک “‌‌بونلاری گؤتوروب سون گزارشده‌ یازمایاسان ها. ‌دئدیم: – هانسی یوخو؟ یوخولاری دا دینلیه‌-ییرسن؟ گولدو. ‌دوروب باغداش قوروب کؤمورو پوفله‌ یرک دئدی: سندن گؤزلمیردیم قیچین بو تئزلیکده‌ سوروشه‌! دئدیم: نه‌ دئمک ایستیرسن؟ هاردا بیر قوصور وارسا دئنن. ‌سان کی ائشیتمیر سؤزلریمی، قاییدیب تختده‌ اوتوردو. ‌دئدیم: من موقعیت اولان آن، سنه‌ خبر وئردیم. ‌ه‌من ۱۱ یازدیم ! دئدی: یازدین آما دایاندین. ‌سورا یوللادین. ‌کؤمور اود توتوب آلیشدی. ‌اینانمیرام. ‌کسین یوخومو بیر یئرده‌ بیر نفره‌ دئیرکن دینله‌ییب. ‌اوزونده‌کی او سایماماز میمیکی، الینده‌کی یمن عقیقلی اوزوک. ‌قولونداکی قیللارا باتان ایشدن دوشموش، بیر عتیقه‌ سئیکو ساهات. ‌قلیان توستوسویله‌ اوینادیغی فیگور، هامیسی قورخو��وردو آدامی. ‌کاش قالاردیم سرحدده‌. ‌بورا هارادی؟ بونلار کیمدیلر؟ اورتامی دییشسین دئیه‌ دئدی: “‌‌نولدی؟ اوچوقلادی یئنه‌ دوداغین یا اوولده‌کینین یئریدی؟ “‌‌ کئفلییدی. ‌الکل قوخوردو آغزی. ‌گولدوکجه‌ آغزینداکی دیلچه‌یی گؤرونوردو. ‌دئدیم: “یوخ هماندی. ‌”‌‌ دئدی: “گزارشی اؤزون یازارسان، من گئتمه‌لییم. ‌”‌‌ ساهاتینا باخدی. ‌دئدیم: “ایشلمیرسه‌ ندن باخیسان او ساهاتا. ‌”‌‌ قولونو قالدیریب دیققت ایله‌ یئنیدن باخیب دئدی: “خاراب ساهات بئله‌، هر گون ایکی سئری دوز گؤرسدر. ‌“‌‌ایشقیراغی گولماغینی کسدی. ‌باشماقلارینی دابان چکن ایله‌ چکیب، تیراسین پیلله‌لریندن یئره‌ دوشدو. ‌ایکی آددیم آتمادان دؤنوب دئدی: “دانیشدیقلاریمیزی اونوت. ‌سون گزارشده‌ یاز، یوردشاهدا اولان، تیمی ائو آداملاردان تمیزلنیب.","num_words":4320,"character_repetition_ratio":0.021,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":118348.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکى قارداش الدن دوشموش ننه‌سى‌له او قدر عینى سوفره‌ده اوتوروب، بیر- بیرى‌نین اوزونه باخیب کار-کاسیبین آغزینا لاییق اکمه‌یى پایلاشمیشدیلار، بیر- بیرلریندن آجیقلارى گلمه‌یه باشلامیشدى. هله ایکى قارداش آراسینداکى قان-قارالیغین حئساب-کیتابى بیتمک توکنمک بیلمیردى.\nدوروب گئندن باخاندا هئچ بیرى‌سینین پیس بیر ائیلمی یوخ ایدى. ساده‌جه دورغون یازغی‌نین قاباغیندا چاره‌سیزلیک بؤیوک پریشانلیقلارا قاپى آچار اولموشدو.\nقارداشین بیرى بیر گون چؤلده باییردا گزرکن بیردن-بیره اؤز-اؤزونه دئدى: – «باخ آ هر حئیوان، حشره بئله اؤز یئمینین ایسته‌یینین پئشینده! بیز نییه چاره‌سیز، ال‌سیز آیاق‌سیز کیمى دوروب قالمیشیق؟ بئله اولماز آخى! عینى یئرده نه قدر آجى چکمک اولار؟»\nایتکین‌ده تانیش گؤرر کیمى، ایچى سئویندى قارداشین. سحر تئزدن ننه‌سینى اویاتدى. ایکى یوخا پیشیرمه‌یینی سؤیله‌دی. قیرواق طؤیله‌یه گیردى. ائششکلرى ساهمانا سالدى. قارداشینی قاباقجادان -«سفره چیخاجاغیق»، دئیه اویارمیشدى.\nننه‌سى بو چابانین سببینى سوردو. اوغولون اومود قیغیلجیمى گؤزلرینده پاریلدایاراق دئدى:\n– بلکه آللاه بیزیم ده آلنیمیزا چؤرک یازیب دا، بیر-ایکى آددیم حرکتیمیزى گؤزله‌ییر! -گئتمه‌یه‌لیم‌مى؟ بیر-بیریمیزین اوزونه باخا باخا سفیل دوروم دا باغریمیز چاتلاسین می آنا!؟\n– یوخ جانیم گؤزوم گئدین! آللاه یولوزو آچیق، توتدوغوزو آلتین ائتسین. بیر اینکله ایکى ایگیت بیر قوجا قارى ایله بو اوجقار یایلاقدا تک تنها نه قدر یاشار، قالار آخى؟\n– یالنیز یوخانین بیرینه بو بیر اوووج دوزو قاتیب سونرا بیشیررسن. (اوووجو دوز دولو، باخیشى ایسه بیر دوز، بیر ده آناسینین گؤزونده‌یدى). اوبیرسینه قاتماماغى دا گومان ائدیرم. هر حالدا آنلایاجاق دورومداسان دوشونورم! –\nننه‌نین قاشلارى فیکیردن دوگوملندى. آمما اوغلونون آلچاق-یانا خیصلتینه بلد اولدوغوندان، بیر سؤز دیله آلمادى. هرچند سؤیله‌یه‌جکلرینى اؤزونه اؤزگو ژئست ایله بیر-ایکى وضعیت آلاراق آنلاتدى.\nآرالارى سویوق اولسا دا، بئناوا کیچیک قارداش اؤزو ده ائششکلرى یهرله‌مکده قارداشینا کؤمک ائتدى. یولا چیخماغا حاضیرلاندیلار. ننه اوز-گؤزو هیسلى اوشاقلارى چاغیریب – «بیر- بیروزدن موغایات اولون!» – دئدى گؤیول‌سوز. یوخالارى بؤیوک قارداشا اونون ایسته‌ییندن دوز ساری‌دان یارىجا آز – «قارداشیندان هادیر اول!» – باخیشلاری‌یلا آغ، یومشاق سوفره‌ده وئردی نه وئردی. یوخالاری یهره تپیب قارداشلار ننه‌نین اللرینى اؤپوب اوزاقلاشدیلار.\nآز گئتدیلر-چوخ گئتدیلر اوزون‌سو بیر تپه‌یه راس گلدیلر. چوخ دیک اولمایان تپه‌نین سونو آیرى-آیرى هاچا یول ایدى. چوخ بیلمیش قارداش بیر آز ایره‌لى گئده‌رک چئوره‌نى بلله‌دى. چاى بولاق اولمایان ساغ جیغیرا-یولو (ساکیت دوروب قارداشینى ایزله‌ین قارداشا) گؤستریب، دئدى:\n– بوردان بئله‌نى آیریلماق زورونداییق. سن بو یولا، من اؤته‌کى‌سینه گئدیم. بختیمیزى یاخالاییب، توربامیزى باغلایاق. سونرا ائوه دونوب، ننه‌میزه ده بیر گون آغلایاق.\nتئز دوزلو یوخانى فاغیر قارداشینا وئردى. یولا سالدى.\nآیریلدیلار سونوندا. فاغیر قارداش نه‌یین دالیجان گئده‌جه‌یینى بئله بیلمزکن، «آللاها توکول» دئدى. اللرینى یوخارى دوتدو. گئده-گئده نه‌لرسه دیلینده آستادان دینیب، گؤز-یاشلارى اؤزو و ائششه‌یی تکین یورور اولدو.\nاوچ-دؤرت آغاج اوزاقلاشمادان بیردن گؤرونتو دییشدى. سانکى بو یئر گلدییى دوزلاغین داوامى دئییلدى. گویا گیزلی گوج یازیغین سؤزونو ائشیتدى! یوخانین دوزو آز قالا بوغازیندان گله‌جکدى؛ جییارلاریندا جهنم عذابى آخینی وار ایدی. تا کى گؤزلرینی اوزاقدان ایرى بیر قارالتى آلدى. یاخینلاشدى، قارالتى بیر دام اولدو. دام‌سا دییرمان اولدو. دییرمانین یانیندا شیرین سولو چاى. گیرلى سودان قانا-قانا ایچدی. شوکر ائیله‌دى. دفعه‌لرله باشینى چایدا بوغوب چیخارتدى.\nگیریب آلاتوراندا دییرمانین ایچینه؛ دؤشه‌مه‌دن چکیندى. قورد-قوش یوواسى دئیه، بانین یومشاق یئرینی اؤزونه یاتاق ائتدى. تا کى صاباح آچیلسین. گئتسین باختینین دالیجان.\nآز سولوقلانمیشدى کى، بیردن قاپى جیریلدادى. ایچه‌رى نه گیرسه یاخشى‌دى؟!. اؤنجه کؤلگه‌لرى، سونرادا کی، شیر، تولکو، جاناوار. باش-باشا وئریب باجادان دوشن ایشیغین اطرافینا ییغیشدیلار. شیر:\n– ائه قارداشلار نه یاپیب نه ائدیب، گونونوزو نئجه کئچیردینیز دئمه‌سک دانیشمایاجاق‌سینیز‌مى؟! آغیز آچین دا، قانیمیز دورولسون. بلکه گئجه‌نین آیاغى یونگول اولسون. آغریمیزى حیس ائتمه‌یک.\nجاناوار یئرینده ساغ-سول ائیله‌ییب. ایکى قولونو دور آغاجى تک ستون ائدیب دئدى:\n– قارداشلار دونیادا ائله حاللار، ماجرالار وار کى، ائله دونیانین اؤزو کیمى حیرتلندیریجى‌دیر! بوردان ایکى آغاج آشاغیدا، اؤروشده ییغجام قویون-قوزو سوروسو اوتلاییر. سورونون ایچینده قارا، اویناق، شن بیر شیرین قویون واردیر. او قویونون کله‌سیندن بیشیریلن کله-پاچانین سویو شاهین نئچه ایللیک ناخوش قیزینین درمانى‌دیر. مندن باشقا کیمسه بو ایلگینج ماجرانى بیلمیر!\n-«بو نه دى کى»، تولکو دئدى. باخیشلارى اؤزونه سارى دؤندردى. او یان-بو یانا اوغرون باخیب، اطرافى اؤترگى گؤزدن کئچیرتدى. باشلادى اوتوردوغو یئرده سؤزونون داوامینا:\n– پادشاهین سارایینین گون‌چیخان آرخا کونجونده سایجا میثلى یوخ قیزیل گؤمولوب؛ کى جمع سولطانلارین خزینه‌سینده بئله اونون یارى‌سى قدر ده قیزیل اولماییب. کیم اونو بولوب چیخاردا بیلدى، دونیایا حاکیم ده ائله او اولاجاق!..\n(بو آرادا فاغیر قارداش باندا نفسینی ایچینه چکیر؛ سس سالاسى هئچ بیر حرکت ائتمیردی. حئیوانلارین دویوم گوجو ایتى‌دیر دئیه، یئرینى ده دییشمیردى. اونون شانسیندان چایدان قالخان توند پیس قوخو، هاواداکى بوتون قوخولارى قانادلارینین آلتینا آلیب حیس ائتدیرمیردى).\nشیر دئدى:\n– دینمه‌سن دونیا دولانمیر. هله یوواندان چیخیب اولوب-بیتنده پایین اولماسا، دونیادان دا پایین اولماز! گره‌کیر کى، اولوبسان‌سا، بو دونیایا گلیبسن‌سه، اورتالیقدا اولاسان. چاى دوزو گون- باتانین خئیلک ایره‌لى‌سینده، دوپبه‌دوز چایین دؤنومونده، چایلا قارشى-قارشی‌یا اوبا یئرله‌شیر. اوبایلا چاى آراسیندا، چایا یاخین یولغونلوقدا تک-تنها بیر سیچووول وار. هر گون گونش چیخمادان آلتینلارى آغزینا آلیب داشیییر داش اوستونه. پیله‌ییب، اوفله‌ییب، آلتینلارى گونش ایشیغیندا پارلادیر. بیر گئندن، بیر یاخیندان باخیر گؤزو پارلاییر. گونش باتانا یاخین یئنه قایتاریر یئرینه گتدییی آلتینلارى.\nاوغلان قورخودان اوره‌یینى یئیه-یئیه صاباحى ایپله چکیردى. بیر یاندان سؤیونوردو. او بیر یاندان اله کئچر دئیه، بوغازینین سویونو اودخونا بیلمیردى.\nآلاتوران شیر، تولکو، جاناوار دییرمانى ترک ائتدیلر. اونلارین اوزاقلاشماسینى گؤزله‌دى. او قدر جانینین فیکرینده ایدى کى، باییردا باغلانمیش ائششه‌یین فیکرى بیردن-بیره دلى‌جه‌سینه باسینجلاندی بئینینه. – «من اون‌سوز چؤللوکده نئیله‌رم» – دئییب، قاچدى دییرمانین آرخاسینا. ائششک ایکى قایانین اورتاسینا سیغینیب. گؤزدن ایراق اولوب، چایین قوخوسو دا ایشینى گؤروب. آنلایاجاغینیز جانینی بیر تهر قورتارا بیلیب!\nگئده‌یه دونیانى وئردیلر سانکى. ائششه‌یین باش-گؤزونو تومارلادى. سودان اوتدان وئردى یازیق حئیوانا. اؤزو ده ال-اوزونو یودو. بیر تیکه یوخادان یئییب. قیرواق ال-آیاق ائیله‌دى. دارین گون باتانا سوردو. -«من گئدیب اوبادان یئمک آلارام. سیچووول دا او واختا دک قیزیللارى داش اوستونده اوتوردار»- دئدى. ائله او جور ده ائتدى. یئمه‌یى خورجونا قویدو. سیچووولا یئتیب بیرداش توللادى. سیچووول یوواسینا گیردى. اوغلان قیزیللارى توپلادى. بیر کیسه‌یه یوکله‌دى. گئتدى جاناوار دئین سورونون آرخاسینجا. نئچه آغاج رد ائله‌دی. آخیر گلدى سورونون اوتلادیغى اؤروشه. قارا قویونو جمع سورونون ایچیندن همن سئزدى. دئدى:\n– چوبان سالام، یورولمایاسان؛ برکتلى اولسون.\n– ساغ اول. آللاه کؤمه‌یین اولسون.\n– منه قارا قویونو نئچه‌یه ساتارسان آى چوبان قارداش؟\n– منیم دئییل. من ساده‌جه اوتاریرام. ییه‌سى باشقادیر یولچو!\n– سن ایسته‌سن حل ائدرسن. ایکى قیزیل وئره‌جم. جمده‌یینى سنه وئریب، کله‌سینى آپاراجاغام. آپار کاباب ائله منیم شوتوما؛ حالال خوشون اولسون.\nچوبان گؤردو هاردان باخسان منفعتدى. دئدى:\n– آللاه خئییر وئرسین. بیر تهر ییه‌سینی راضى سالارام.\nائششه‌یى سارایا سارى توشلادى. آز گئتدى چوخ گئتدی؛ یئتیشدى سارایین یاخینلیغینا. اؤیرندى پادشاهین قیزى ناخوشدى. چاتدیردى کى، من دردینى بیلیرم. دئدیلر:\n– اؤدولو شاهین قیزینی آلماق، جزاسى دا دار آغاجیندان آسیلماق‌دی.\nدئدى:\n– من قیزى توخدادیب، ساغالداجاغام! منه قیزى گؤسترین.\nقارا-قویونون کله‌سینی پیشیرتدی. سویونو قیزا ایچیرتدى. قیز توختادى. ائولندیلر.\nشاه دئدى:\n– ائولی‌لیک هدیه‌سى اولسون دئیه، دیله مندن نه دیلرسن!\nدئدى:\n– پادشاه ساغ اولسون! او کونجده‌کى کوللویو وئر قوى ائو تیکیم اورادان.\nشاه دئدى:\n– بو یئکه‌لیکده مملکتین هاراسیندان ایسته‌سن، آلا بیلرسن. چکینمه، آغزینى ایسلاتسان یئتر! نییه آخى ایشلکچی‌لرین ده گؤزونده کیچیکسنمیش بو کوللویو سئچیرسن سن؟\nدئدى:\n– کوللوک منى گؤرر. سیزه یاخین اولاجام ها، او منه بسدى!\nشاه بیر داها بو جاوانا حئیران اولوب؛ کوللویو اوغلانا وئردى.\nیئزنه تئز دام تیکدیریب. قیزیللارى آنبار ائتدى. قیزیل اوردان آغرینی غمى اوزاق ائیله‌دى. شادلیق گتیردى اوغلانین ائوینه. هر کس اونلارین ائوینه واریردی‌سا، سرمست اولدو.\nبیر گون اوغلان دولاشاندا، چیخدى سارایین اؤنونه. گؤردو سفیل وضعیت‌ده بیر دیلنچى اوردان کئچیر. دیلنچى بونا دوروخدو. اؤزونو ایتیریب بیلمه‌دى نه دئییب، نئجه ائله‌سین. تا کى، شاهین یئزنه‌سى اونو چاغیردى. یئزنه شاشقین دوشوب قارداشینى زور اولسا دا تانیدی. آلدى باغرینا. ائوینه قوناق ائیله‌دى. ناهار وئردى. چیمیزدیردى. اینینه گئیمه‌یه تمیز پالتار وئردى. باشینا گله‌نى دئدى. بیر ده کورن بیر آت وئردى. دیلنچى قارداش آخشاما قالمادی. «مئشه‌یه گیرن دونوزا، یابایا توش گلرم» دئییب؛ واخت ایتیرمه‌دن دییرمانین یولون سوردو.\nآج-گؤز قارداش یئتیشدى لاپ وعده‌سینده دییرمانا. او یان، بو یانى بلله‌دى. سس‌سیز-سمیرسیز یوخارى قاتدا یئرلشدی. اؤز اوره‌یینده دئدى: – «ایندى اوچ حئیوان گلیب، وئرر قیزیلدان خبر.» سؤزو داها بیتمه‌دن، شیرین زهیملى هنیرتى‌سى، جاناوارین قانی بیم-بیز، توکولری اؤلوم قورخوسوندان بیز ائدن اووولتوسو، بیر آز سونرا تولکونون ده اؤزو گلدى. بیر-بیریندن ایشگیللی ابشگیللی دارین گلمیشدیلر دییرمانا اونلار. – (کیم گؤره‌سن خطا ائدیب؟-گؤزلرى‌یله بیر-بیرینه دئییردیلر). تولکو اطرافداکى نسنه‌لره ده شوبهه‌یله یاناشیردى. نهایت صبرى چاتماییب دیله گلدى:\n– او کوللوکده‌کى قیزیلى آللاهدان خبرسیز کیمسه حاصارا سالیب، دام سالدیریب. قیزیلینى گؤزدن، ایزدن، ایی‌دن ایراق آنبار ائدیب. تکجه یاشاما گومانیم، یئگانه اومید قایناغیم، هم ده کى شن‌لیک سببیم‌میش سن دئمه. ایندى من نئیله‌ییم دوستلار!؟.\nجاناوار دئدى:\n– دئمه آى تولکو. او گون سورودن دئدیم آ. قارا قویونون کله‌سیندن دئدیم آ. گؤردوم چوبان اود قویوب یاغینین توستوسونو هاوایا سووووروردو. قویونون دا کله‌سى اورتالیقدا یوخ ایدى. سورونون داى یانیندان بئله کئچمه‌یین کارى یوخدور. سن دئمه او قویونون شوخلوغو یاییلیرمیش اورداکى هر بیر شئیه. کؤنلومون سئوینجى ایمیش. اوره‌ییمین خوشلوغونون آچارى ایمیش. بئله، گون باتمیر یولداشلار! ایندى من نئیله‌ییم آخى!؟.\nشیر کؤکس اؤتوردو درین؛ یاسلى حئیوان کیمى ایدى. آغزى سؤزه آچیلمیردى. چوخ اوغراشدى اؤزو ایله. آخیر بیر تهر دئدی:\n– اولان ایش دئییل دوستلار! بو گئنیشلییه دونیادا، کؤنلوم بیر سیچووولون خوشلوغونا خوش ایدى. اونو دا هانسى‌سا بیر ایمان‌سیز داش آتیب یازغی‌سینا، نه‌یی وار آپاریبدى. اونو دا منیم کیمى قویوبدو بؤیرو اوسته. بالاجا پاریلتى‌یلا خوش ایدى گؤزلریمیز؛ اونو دا چالدى فلک. قویمادى بو دونیادا راحاتجا خوش گون گؤره‌ک!\nتولکو دئدى:\n– یوخ قارداشلار بئله اولماز. بوندا بیر کؤپویچولوق وار. سسیمیزى، سؤزوموزو دینله‌ین بو مکاندا بیر قولاق وار. دورون! یاپیشمایین یئره.","num_words":2749,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":83618.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آرخادا قویدوغوم��ز کهنه ایلی یاواش – یاواش خاطره لر یاداشیمیزا حک ائدیریک. البته اوزوموزوده وار- گل ائتمکدن چکینمیریک. نه لر دوزگون و نه لری یانلیش ائدیکلریمیزین حسابینی هم اوزوموزه و هم ده لازیم اولانلارا وئریریک. آنجاق ان چتین حساب ویجدان حسابی دیر. بودا هر کسین اوزونه قالیب. انشالله هامیمیز اوزو آغ و آلینی آچیق اولاریق.\nاما گوزوموزون قاغیندا گونلر- هفته لر- آیلار و ایللر حتی ثانیه لر و ساعاتلار دییشیر .گورسن بیز نه قدر دییشیریک. یاش اولاراق بیر ایل قوجالدیق بو بیر فاکت دیر. لاکن باش اولاراق گورسن نئجه اولدوق؟. گون دونن و ایل گئچن ایل دیرسه ائله \"کهنه حامام کهنه تاس \"دیر. یوخ قیشی آتلادیب باهاری ایچیمیز ده یاشاتماغی باجاریریقسا اوندا نینسه گویرمه سینه اومود واردیر دئمک.\nبللی کی هر شئی مادی قازانج دئییل . معنوی و مدنی ال ده ائتیکلریمیز چوخ اونملی دیر. حتی اساس قازانیملار اونلاردیر. یوخ تسبح تکی یئرین ده سایمیشیقسا اوندا باشقا سایانلار گئنه بیزی اوز فکیر کوله لری یاپاجاقلار و خمیر هله چوخ سو ایسته یجک.\nبو ایل نه قدر میللیلشمک اوچون یعنی اوز اولماق اوچون نه قدر امکان آییرمیشیق. یازماق و اوخوماق اوچون نه قدر زامانیمیز وار. اوزگورلوک و دوغرو یاشام اوچون هانسی مجادله لری وئرمه یه قادیریک. گزمک و گورمک پلانی پراگراملاریمیزدا نئجه یئر آلماقدادیر. صله رحم و دوست گوروشلری بیزیم اوچون هانسی اونمی داشییر. اینسان اولاراق ایچیمیز ده خییر ایشلره نه قدر یئر آییرمیشیق. بوتون بونلار و بونا بنزر ایستک و عمللر گووده میزین ایچینده جان آتان روحوموزون و بینیمیز ده قاینایان عقلیمیزین و اراده میزده ظهور ائدن من کیمم سوالینا جواب اولاجاق. میللی کیملیک – اولوسلار آراسی سئوگی و کوره سل باریش یقین کی مثبت دوشونجه لردن توره ییجک.\nاوغورلو- موتلو وسئوگی دولو بیر ایل دیله ییله سیزلره 365 آرزو ائدیرم. قالین ساغلیقلا...\nائلیمیزین و ادبیاتیمیزین دیرلی اوغلو صدیار وظیفه \"ائل اوغلو\"\nائلیمیزین و ادبیاتیمیزین دیرلی اوغلو صدیار وظیفه \"ائل اوغلو\" نون 65 ایللیک یوبلییی مناسیبتیله درگیمیزین 10لارجا صحفه سینی بو یورولماق و دورماق بیلمه ین شاعیر و ادیبیمیزه حسر ائتمیشیک.من اوز نوبه مده عزیز دوستوم و ایللر بویو بیرگه چالیشیب امک صرف ائتدیمیز خدافرین درگیسی امکداشیما اوزون عمر و جان ساغلیغی دیله ییرم.\nائل اوغلو تمناسیز ادبیات خادیمی دیر. نثر و نظمین باجاریقلی استادی دیر. اونون اوره ک اوخشایان شعیرلریله یاناشی درین مضمونلو رمانلاری دا اوخوجو دا مثبت تاثرات یارادیر. شاعیر کیمی اوزودور. یازار کیمی ده کیمسه یه بنزمه ین و اوز دستخطی اولان آراشدیرماجی ادبیاتچی دیر. 5 ایله یاخین خدافرین درگیسین ده چیین چیینه چالیشدیق. اورتایا قویدوغوموز ادبیات معجزه سی اولان خدافرین درگیسی البته همیشه دیرلی و قیمتلی استاد ائل اوغلویا شان وشهرتله یاناشی خالق و ائل سئوگیسی ده قازاندیرمیشدیر. ایلک آدیملاری برابر آتدیق.و ژورنایستیکانین چتین یوللارینی یورودوک. هیجان و قورخولارا غلبه چالدیق.\nبوتون بونلارلا یاناشی تدقیقاتچی ائل اوغلو نظامی گنجوینین تورکجه اثرینی تاپیب اورتایا قویماقلا تاریخی شاهکارلیغا امضا آتدی.البته یاشادیغیمیز جغرافیا دا تورکجه یه اولان اوگئی مناسیبت اونون بو عظمتلی ایشینی چوخدا اونه چیخماسینا اجازه وئرمه دی لاکن اونون اهمیتلی ایشی بیر گون ��اییق اولدوغو قیمت و توجه شایان اولاجاقدیر.\nص.وظیفه حاقیندا صحفه لرله مقاله یازا بیلرم. آنجاق بو بیر یوبلیی تانیتیمی اولدوغوندان بونا کیفایتله نیرم.گون او گون اولسون حاققیندا کنفرانسلار و آراشدیرمالار تشکیل ائدیلسین.","num_words":748,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":238991.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هَله تبریزین‌کوچه‌لرینده، ملی حکومت دؤرونون طنطنه‌لی و محکم شعارلاری جینگیلده‌ییردی؛ هله فدایی دسته‌لرینین منظم شکلده ‌نمایشلری و تماشایا دوران انسانلارین گورولتولو آلقیشلاری گؤز اؤنوندن چکیلمه‌میشدی؛ هله آنا دیلینین سحرکار و تأثیر ائدیجی حسی اوره‌گلرده یاشاییردی؛ و هابئله، هله تجاوزکار دشمنین ظفر شنلیکلرینین شوم قهقهه‌سی تبریزین و دیگر آذربایجان شهرلرینین فضاسیندا سسله‌نیردی؛ هله قودورغان پهلوی رژیمینین باسغینی و متجاوز ارتشین قاپی ـ قاپی گزیب و فدایی دسته‌لرینی توتوب و محکمه‌سیز دارا چکمه‌لری گؤزاؤنونده جانلانیردی؛ هله فدایی‌لرین قانلاری شهرلرین و‌کندلرین دووارلاریندان و تورپاقلاریندان ‌سیلینمه‌میشدی؛ بئله بیر شرایطده صمد اوشاقلیق گونلرینی یاشامیش و بویا باشا چاتمیشدیر.\nصمدین یاشینین‌کیچیک اولماسی، اونون او دؤره فعال اشتراکینا، مانع اولورسادا، آنجاق اوشاقلیق دفترچه‌سینین صحیفه‌لرینده، او گؤردویو و ائشیتدیگی حادثه‌لرین ثبت اولماسینا مانع اولمامیشدیر. بیر یاندان، اوشاقلیق چاغلاریندا دائماً آنا دیلینده ائشیتدیگی لایلالار،‌نازلامالار و حتی آغی‌لار، اونون حافظه‌سینده بؤیوک یئر توتموشدو؛ دیگر طرفدن، تورک دیلینی آرادان گؤتورمه‌گی هدف توتان پهلوی رژیمی، فرهنگی باسغین و آسیمیلاسیون ‌سیاستی‌نتیجه‌سینده، تورک دیلینده هیچ‌کیتاب و‌نشریه‌نین چیخماسینا اجازه وئرمیردی.\nملی حکومت دارماداغین ائدیلدیگدن سونرا، ۴۰‌نجی ایللرین اوللرینه قَدَر، آذربایجان دیلینده‌نشریات بؤیوک بحرانا دچار اولموش و بو مدت عرضینده یالنیز، حسین‌کرد شبستری، امیر ارسلان‌نامدار، بیر‌سیرا‌نوحه‌کیتابلاری و بیرده شهریارین „حیدر بابایا سلام“ اثری‌نشر اولونموشدور. آذربایجان دیلینده‌نشریات، شاه رژیمی طرفیندن عملا” یاساق اولموشدور. بئله بیر دؤرده صمد بهرنگی بویا باشا چاتمیش. او هله „دانشسرا“‌نی اوخویارکن دوستلاریلا بیرلیکده „خنده“ آدلی بیر ژورنال چیخارمیشلار. دانشسرانی بیتیردیکدن سونرا، صمدده، باشقا معلم‌لر‌کیمی چانتاسینی قولتوغونا ویریب و‌کندلره ساری یولا دوشموشدور. بیرینجی قدم‌ده بؤیوک بیر حقیقتله اوز ـ اوزه گلمیش: دانشسرادا تحصیل آلدیقلاری و اؤیرندیگلری درسلری بیریانا بوراخیب و اؤزلری رئال یاشایشدان دوزگون معلم اولماق اصولونو اؤیره‌نمه‌لی‌دیرلر. صمد و یولداشلاری (صمدین یاخین یولداشی بهروز‌دهقانی‌ده عینا” بو پروسه‌نی‌کئچیردیبدیر، اونلارین یاشایشلرینین چوخ بؤلومو بیری بیریله عینی‌دیر.) ‌کندلره گئدیب،‌کند محیطی ایله رابطه توتوب و‌کند اوشاقلارینا درس وئرنده، (یعنی عملده) بوتون وارلیقلاریلا حس ائدیرلر‌کی: آنا دیلینده دانیشاندا، اوشاقلار یاخشی و دوز ـ عمللی باشا دوشورلر، اما فارس دیلینده درس وئرنده، اونلار معلمین اوزونه هوروت ـ هوروت باخیرلار. اونلار، آنا دیلینین اهمیتینی، بیرینجی‌ن��به‌ده بو سایاق، عملده و چتینلیکلرله اوز به اوز اولدوقدا بیلمیشلر. صمد و یولداشلاری اؤز تربیتی محیط‌لرینین تأثیری آلتیندا، موجود واقعیتلردن، مهم و عمومی بیر‌نتیجه آلیرلار: هر شئی‌دن قاباق خلق گرگ شعورلانسین، اؤز ملی و حقیقی وارلیغینی دوشونسون. صمد بو یولون داوامیندا،‌نتیجه آلیر‌کی، ائله بو ایش اوز وئرسه ـ وئرمه سه، اوشاقلارین واسطه‌سیله انجام تاپاجاقدیر. اونون اوچون، بیرینجی‌نوبه‌ده، یازیلارینی و‌ناغیللارینی اوشاقلارا خطابا” یازیر. بونا مثال اولاراق „اولدوز و قارغالار“‌کیتابینین مقدمه‌سینده اولدوزون دیلیندن بئله یازیر:\n«…..آقای بهرنگ، منیم‌ناغیلیمی اوشاقلار اوچون یازماغا سؤز وئریب؛ بونا خاطر‌کی یاشلی آداملارین فکرلری او قدر “پرت”دیر‌کی منیم‌ناغیلیمدان حظ آلا بیلمزلر.»\nصمد بهرنگی ۱۳۴۲‌نجی ایلده «پاره پاره»‌کیتابینی‌نشر ائله‌ییر. بو‌کیتابین عنوانی آلتیندا یازیلدیغی‌کیمی، آذربایجان دیلینده اولان شعرلردن و بایاتیلاردان اوخوجولارا بیر‌نمونه وئرمک‌نیتی ایله‌نشر اولونموشدور. پاره ـ پاره‌کیتابینین عمده مشخصه‌لریندن، اونون شعرلرینین دیلینین ساده و محتواسینین، اخلاقی ـ اجتماعی اولماسیدیر. بو‌کیتابین چاپ اولماسی صمدده و اونون یاخین یولداشلاریندا بؤیوک انرژینین یارانماسینا سبب اولور؛ بو‌کیتاب بو ایکی حقیقتی آشکارجاسینا‌نشان وئریر: بیرینجی بو‌کی، صمدین ‌دونیا گؤروشو‌نه قَدَر یئتگیندیر‌کی،‌کیتابی احتواء ائده‌ن شعرلرین و بایاتیلارین چوخو، عصریمیزین اَن مترقی فکیرلری ایله دولغوندورلار.‌کیتابدا صابر، معجز و فضولی ایله بیرلیکده، صمد ورغون، رسول رضا و باشقالارینین دا شعرلری وئریلمیشدیر. ایکینجیسی، هر شئـیدن اول ۲۴ یاشیندا صمدین آذربایجان ادبیاتینا دایر معلومات دایره‌سینین گئنیشلیگینه بویؤک بیر ‌نشانه‌دیر. غلامحسین ساعدینین دئدیگینه گؤره، او (یعنی صمد) یالنیز بونا خاطیرکی، یالانچی شهرتدن آجیغی گلیردی، مستعار آدیلا (ص ـ قارانقوش)‌کیتابی چاپا وئردی … اما هله پاره پاره‌کیتابی، عمللی ـ باشلی یاییلمامیشدی‌کی، ساواک طرفیندن ییغیلیب و آرادان آپاریلدی…. محض بونا خاطیرکی آذربایجان دیلینده یازیلمیشدی!!….(۱)\nصمدین آذربایجان ادبیاتی ایله علاقه دار بو بیرینجی ایشی اولسادا، آنجاق جدی باشلانیشی ایدی. بو بیر واقعیتدیر‌کی صمد اؤز دؤرونون بوتون مسئله‌لرینی دقت مرکزینده قرار وئره‌رک، آذربایجان حقده مسئله‌لری‌ده هیچ زامان گؤزدن اوزاقدا ساخلامامیشدیر. دئدیگیمیز بو ادعانین اثباتی اوچون، آذربایجان فولکولورونو توپلاماقدان باشلانارکن، اؤز دؤرونون سایجا آز اولان آذربایجان دیلینده‌کیتابلارا تنقیدی یاناشمادان، آذربایجان دیلی حقده بیلگیلر وئرمکدن، آذربایجان موسیقی‌سی باره‌ده، شعری باره‌ده، عاشیقلار و … حقده مقاله‌لر یازماغا قَدَر گنیش بیر فعالیت عرصه‌سینی گؤسترمگ اولار. بونلار هامیسی گؤستریر‌کی او بیر یازیچی و ادبیات شناس‌کیمی اؤز زمانه‌سینین طرح اولدوغو مسئله‌لرینه‌نه قَدَر مسئولانه یاناشیر. بو یتگینلیک یالنیز صمده عاید دگیل، صمد آدیلا طرح اولان مسئله‌لرین چوخو، صمد قلمی ایله یازیلان یازیلارین چوخو بیر‌کیچیک جمعین اَمَگی‌کیمی‌نظره گلیر؛ بو‌کلکتیوین بیر طرفی صمد اولسادا، او بیری طرفی بهروز‌دهقانی و علیرضا‌نابدل‌دیر. او��لارین هر اوچونونده آذربایجان دیلینده تخلص سئچمه‌لری (ص. قارانقوش ـ ع. اوختای ـ آیدین) بو جمعین آذربایجان و ملی مسئله‌یه ‌نه اندازه باغلی اولماقلارینا عینی ‌نمونه‌دیر. اونلارین ایش بیرلیگی او درجه‌یه چاتمیشدیر‌کی مثلا” «تاپماجالار ـ قوشماجالار»‌کیتابینین مقدمه‌سینده، صمد و بهروز، صمیمیتله اؤز یادداشتلارینی، مؤلفلرین (یعنی صمد ایله بهروزون) اختیاریندا قویان ‌نابدل‌دن (علیرضا اوختای‌دان)، تشکرلرینی بیلدیریرلر. (۲) و یا آذربایجان‌ناغیللارینین آذربایجانجا متنینده،‌ناغیللارین بیرینین (بارات‌ناغیلی‌نین) سونوندا، «ضبطِ علیرضا» سؤزو یازیلیبدیر. (۳)\nصمدین دؤری مطبوعاتدا یازدیغی مقاله‌لری، جوابیه‌لری و تنقیدلری اوخویاندا، حقیقتا” آدام حیران قالیر‌کی، او‌ نه اندازه باشاریقلا و ‌نه قَدَر معلوماتلا زمانه‌سینین مسئله‌لرینه فعال یاناشیر و ‌نئجه ظرافتله بو پروبلم‌لرین آرادان گؤتورولمه‌سینه یوللار آراییر و علاجلار تاپیر. ساعدی‌نین «۵‌نمایشنامه مشروطیت انقلابیندان» آدلی تئاترینی تنقید ائده‌رک، بئـله یازیر:\n«گوهر مراد»ین گئچه‌جکه غصه‌لی باخیشی، باشقا واریانتلاری دا اؤزویله داشییر؛ او جمله‌دن دؤیوشکن بیر‌ نفرتی و رئـال بیر امیدی. ساعدی هرزمان اؤزگه‌لرین قانی باهاسینا چوره‌ک یئـین انسانلارین، خباثتینی و رذیللیگینی‌کشف ائتمگده‌دیر. ساغ اولسون!» (۴)\nیئری گلمیشکن دئییم‌کی ساعدی‌نین ادبی فعالیتی بارده، بئله یازیر:\n«او بوندان بئله‌کی «پایتخت‌نشین»‌دیر، آمما هَله اؤز «شهرستانلی» خصوصییتینی ساخلاییبدیر؛ هَله ساوالان داغینین اَتکلرینین سرین عطیری اونون ‌ناغیللاریندان و پیس‌لریندن گلیر.» (۵)\nو سونرا آرزو ائدیر‌کی:\n«قوی هرزامان بئله اولسون، قوی اونون یازیلاریندا تریاک و هروئین قوخوسو یئرینه، «یام»ین گوم ـ گؤی یاماجلارینین سرین‌کولکینین، «ساوالان» ین زیروه‌سینین آغ و سویوق قارینین، «زنوز»ون قیرمیزی و ایری آلماسینین و «تبریز»ین گئنیش و گؤی سَماسینین دالینجا گزه‌ک و اَلی بوش قاییتمایاق.“ (۶)\nاوره گی هرزمان آذربایجان ‌کولتورو و فولکولوریله دؤیونن صمد، ۱۳۴۵‌نجی ایلین تیر آییندا «راهنمای‌کیتاب» دا «ادبیات و فولکلور آذربایجان» آدلی بیر مقاله‌سینده بئـله یازیر:\n«آذربایجان فولکولور خزینه‌سی او قَدَر گئنیش و رنگارنگ‌دیر‌کی، آختاریشلارین ایلک آددیملاریندا آدامی حیرت بویویور. بونا مثال اولاراق بایاتی‌لاری گؤسترمک اولار.“ (۷)\nو سونرا بایاتیلاری تحلیل ائده‌رک، بئله یازیر:\n«اونلار‌ نئچه مینی آشدیقلاری حالدا، مضمون و ایشلندیکلری یئـر جهتیندن رنگارنگدیر. آذربایجانلی‌لار، اونلاری قبیر اوستونده، تویدا، شادلیقدا، غمده ـ غصه‌ده، یالقیزلیقدا، جمع‌ده، عاشیق ـ معشوق آراسیندا، وطندن اوزاقلاردا، آنایلا ـ بالا آراسیندا و …. اوخویارلار.» (۸)\nهمان آدینی چکدیگیمیز مقاله‌نین باشقا بیر یئرینده، فارس ادبیاتیندا، آذربایجان آتالار سؤزو و مثللرینین استعمالی بارده بئله بیر فکری ایره‌لیه سورور:\n«چوخ مثللر‌کی «علامه‌دهخدا»، «امثال و حَکَم فارسی» آدلی‌کیتابیندا یازمیش، «نظامی»‌دن گؤتوروب، آذربایجان حلقینین آتالار سؤزو و مثللری‌دیر کی ‌نظامی اونلاری ترجمه ائده‌رک (آنا دیلیندن، فارس دیلینه) اؤز شعرلرینه داخل ائتمیشدیر.» (۹)\nسونرا بیر تحقیقاتچی‌کیمی�� چوخ معقول بیر قرارا گلیر:\n«بو ادعانین حقیقت اولدوغو یا اولمادیغی، یالنیز تحقیق و آراشدیرما یولو ایله ثبوتا یئتیشه بیلر؛ تحقیق یولودا بوندان عبارتدیرکی معلوم اولسون، ‌نظامینین شعرلرینده اولان «امثال و حَکَم»، اوندان قاباق، فارس یازیچی و شاعرلرینین اثرلرینده‌ده وار یا یوخدور؟؟ » (۱۰)\nمقاله‌نین باشقا یئرینده صمد آذربایجان‌ ناغیللارینین مختلف ژانرلاریندان صحبت ائده‌رک، «دده قورقود»دان مفصل دانیشیر. سونرا آذربایجان شعرینین خصوصیتلریندن بحث آچاراق، اونا اویغون اولان هجا وزنیندن اطرافلی صحبت ائیله‌ییر. صمد بونلاری یالنیز « سهند» ین «سازمین سؤزو»‌کیتابی ایله علاقه دار مطرح ائیله‌ییر؛ او بو باره‌ده چوخ اطرافلی دانیشاندان سونرا بئله یازیر:\n«ایندی سازمین سؤزو‌ کیتابینین مؤلفی اؤز اثرینی خلقین قضاوتی اؤنونده قویوبدور؛ ظاهراَ ائله گؤرونور‌کی، بوکیتاب، شاعرین ایلک اثریدیر، اما دئیم طرزی و سؤزون پخته‌لیگی وآخارلیغی گؤستریرکی، او بو ایش ایله چوخدان مشغولدور و اؤزوده‌کیچیک آدام دگیل.» (۱۱)\nبو مقاله‌نین سونوندا، صمد جان آغریسیلا بئله یازیر:\n«سهند، شعرینده عادی دانیشیق دیلینده اولمایان بیر چوخ اصیل سؤزلردن استفاده ائدیبدیر، بوندان بئله‌کی‌کیتابین سونونا، بیر سؤزلوکده علاوه اولونوب، شاید یئنه اوخوجو آسانلیقلا منظومه‌لری اوخویا بیلمه‌سین. البته بو شاعرین گناهی دگیل، اوخوجونون سوجودور‌کی آنا دیلینده آز‌ کیتاب اوخویوب و ادبی دیلی اونودوبدور.» (۱۲)\nصمد «آذربایجان افسانه‌لرینده، قهرمانین خصوصیتلری» آدلی بیر مقاله‌ده، آذربایجانین فولکولوریک ‌ناغیللارینی بؤله‌رک، بو‌ ناغیللاردا رول اوینایان، «کچل»، «وزیر»، «دیو»، «تولکو» و «قورد»ون شخصیتلرینین عمومی خصوصیتلرینی لازمینجه ایضاح ائتمیشدیر.\nصمدین یازیلارینین بؤیوک بیر حصه‌سینی، عاشیقلارین و خصوصاَ‌ کوراوغلونون معرفی‌سی تشکیل ائدیر؛ بلکه صمد یئنی دؤرده (۲۱ آذر حرکاتیندان سونرا) بیرینجی ضیالیلارداندیر‌کی پهلوی دؤرونون آتی دؤرد‌نالا چاپدیریب، توزاناق سالدیغی زاماندا، عاشیقلاری تام یئنی معنادا معرفی ائدیب و اونلارین اصیل هنرینه، دوزگون قیمت وئرمیشدیر. اولا بیلسین‌کی بو ایش، گله‌جک‌ نسلین، عاشیقلاری دوزگون تانیماسینا و اونلارین صنعتینه لازمینجه دیه‌ر وئرمه‌سینه، جدی یول آچمیشدیر. او «عاشیق شعری» آدلی بیر مقاله‌سینده، عاشیقلاردان سؤز آچاراق،‌کوراوغلو بارده بئله یازیر:\n«کوراوغلونون قدرتی، خلقین توکنمز قدرتی‌دیر، بیر سونسوز قدرت‌کی بوتون قدرتلرین قایناغی‌دیر.‌کوراوغلونون اَن بؤیوک مشخصه‌سی، بو قدرته آرخالانماغی و اونا ایمان گتیرمه‌سیدیر… او حتی بیرآن دا‌ کیم اوچون و‌ نه اوچون مبارزه ائله‌دیگینی اونوتماییر.» (۱۳)\nهمان بو مقاله حقده بهروز‌دهقانی بئله یازیر:\n«کوراوغلو حقده، فارس دیلینده، ایلک دفعه صمد بهرنگی خوشه مجله‌سینین ۳۳‌نجی ‌نمره‌سینده (۱۶ مهر ۴۶) بیر مطلب یازمیشدیر‌کی او زامانا قَدَر ان گؤزل قایناق ائله او اؤزو ایدی“ (۱۴)\nهمان مقاله‌نین باشقا یئرینده، «کورزاد»‌کیتابینین مترجمینه خطاب بئله یازیر:\n«کوراوغلو داستانیندان «کوراوغلو و‌کچل حمزه» آدیلا ‌نشراولونان، صمد بهرنگی‌نین ترجمه‌سینین ‌نثری، بئله داستانلارین ترجمه‌سینه یاخشی اؤرنک اولا بیلر.“ (ص ۳۳ ـ همان مقاله)\nصمد بهرنکی هر بیر‌ کیچیک امکاندان استفاده ائده رک، چالیشمیشدیرکی اؤز دؤرونده گئچن ‌سیاسی، اجتماعی، ادبی و تاریخی مسئله‌لره فعال یاناشسین و اوست ـ اوسته دئمک اولار‌کی بو ساحه‌لرده، حتی ساده و‌ کیچیک بیرحرکت‌ده، اونون دقیق باخیشلاریندان اوزاقدا قالمامیشدیر. او عرقچی و شووینیست تاریخچی‌لری افشاء ائده‌رک، «شاه اسماعیل خطایی» آدلی بیر مقاله‌سینده، اونلارین «فارس» ادبیاتی تاریخچی‌لیگیندن (که سهواَ اؤزلرینی ایران ادبیاتی تاریخچی‌لری آدلاندیریرلار) آد آپارمیشدیر. او «ادوارد براون» ین ادبیات تاریخینه آرخالانان «دهخدا»‌نین لغت‌نامه‌ده یازدیغی بو سؤزو:\n«صفویه دؤرونده ادبیات و بؤیوک شاعرلر ساریدان، جامعه‌ده عجیب بیر قیتلیق حؤکم سوروردو»“ نظرده توتاراق یازیر‌کی:\n«آزجا دقت و منصفانه باخیشلا، دویماق اولار‌کی، بو سؤز بؤیوک بیر بهتاندیر و‌ نئچه باتمان چریش ایله «صفویه»‌یه یاپیشماز. هله «فضولی» و باشقا بؤیوک شاعرلر بیر یاندا دورسون، یالنیز صفویه‌نین باشچی‌سی اولان «شاه اسماعیل» ین رنگارنگ اثرلریله تاریخچی‌لرین بو بؤیوک یالانینی آیدینلاتماق اولار. بئله بیر سهوین و تاریخچی‌لرین یالان دوزلتمه‌لرینین سببی یالنیز صفویه دؤرونون شاعرلرینین آذربایجان دیلینده شعر دئـمک‌لری‌دیر. » (۱۵)\nصمد بهرنگی «حیدر بابایا سلام» اثرینه، اوست ـ اوسته دوزگون باخیشلا باخمیش. او اؤز دؤرونون‌سیاسی ـ اجتماعی متودلارینا اساسلاناراق، شهریارین بو اثرینده بعضی اخلاقی گؤستریشلری تنقید ائده رک، بو منظومه‌نی حقیقی معنادا شعر آدلاندیرمیش و یازمیشدیر‌کی، شهریار «حیدر بابایا سلام» منظومه‌سیله آذربایجانین یازیلی ادبیاتیندا یئنی بیر دؤر آچمیشدیر. عین حالدا صمد بهرنگی، حیدر بابا شعریندن اولان استقبالا و تضمینه، شک ایله یاناشاراق بئله یازیر:\n«حیدر بابانین تأثیری ائله اولدو‌کی، بیر عده اوندان تقلید ائده‌رک شعر دئدیلر، ائله تقلید‌کی حتی شاعرلرین بعضیلری هَله وزن، قافیه و سؤزلر بیر یانا قالسین، شعرلرینین مضمونونودا حیدر بابادان گؤتوردولر. البته بو شعرلرین چوخو، یونگول بیر زاد اولدولار.» (۱۶)\nسونرا حقلی اولاراق بو استقباللارین ایچینده بیر ایکی‌نفری او جمله‌دن «حبیب ساهر» ی و «ب. ق. سهند» ی مستثنا ائدیب و اونلارین یازدیقلاری شعرلری تقدیره لایق گؤروب و سهند باره‌ده بئله یازیر:\n« … سهندین شعری، سهند داغی‌کیمی حتی شهریارین اؤز شعرینه‌ده،‌کؤلگه سالمیشدیر.» (۱۷)\nترسه‌سینه، محض تقلیدی شعرلردن، «مِعر» آد آپاراراق، بئله ‌نتیجه آلیر:\n«یالنیز بونا خاطیر‌کی فلان‌نظم، فلان دیلده یازیلیبدیر، گره‌ک دگیل بیز اونو شاه اثر آدلاندیراق؛ بونا دئیه‌رلر: دگماتیسم و اوشاقجاسینا قیمت وئرمک!!» (۱۸)\nصمد بهرنگی آذربایجان ادبیاتیندا، بدیعی صنعتی، هر زاددان آرتیق سئویر.\nصمدین مقاله‌لرینین بیر‌ سیراسینی، آذربایجان دیلی‌نین اینجه‌لیکلرینی و اونون گرامرینی آچیقلاماق تشکیل ائدیر. او بیر دیلچی ‌کیمی، اؤز دؤرونده یازیلان آذربایجان دیلی حقده ‌کیتابلارا،‌کسکین تنقیدله و گوجلو منطق ایله یاناشیر. تعریفله‌مه‌لی یئرلری، باجاریقلا و متانتله تعریفله‌ییر و سهولری و یانلیش‌لاری، شجاعتله و منطق ایله گؤستریر. و بوتون بو ایشی اؤز آنا دیلینه بؤیوک بیر عشق ایله یئرینه یئتیریر. صمد اؤز تنقیدی باخیشیندا، ائله اینجه ی��رلره، بارماق قویور‌کی، اوخوجو ۴۰ ایل اونون اؤلوموندن سونرا، یئنه حیرتله‌نیر‌کی، صمدین آذربایجان دیلی و ادبیاتی باره‌ده ‌نه قَدَر اطرافلی معلوماتی وارمیش!! ( دؤرو مطبوعاتدان گؤتورولموش و «مجموعه مقاله ها»‌کیتابیندا یئنی‌دن چاپ اولموش دیل حاقدا ۳ مقاله‌نی، بونا مثال گتیرمک اولار.)\nصمدین بوتون ایران ادبیاتیندا اوینادیغی رول حاقدا دانیشماق، باشقا بیر فرصت ایسته‌ییر، لاکین آذربایجان خلقی اوچون و آذربایجان ادبیاتی اوچون، صمد غنیمت بیر شخصیتدیر. او اؤز قیسا عؤمرونده، چوخ بؤیوک ایشلر گؤرموش و هر شئـی‌دن قاباغ اونون گله‌جک ‌نسیللری، وطن پرورلیک، ایگیتلیک، دوزگونلوق و حق اوغروندا مبارزه روحیه‌سیله یئتیرمکده، اونودولماز و بؤیوک رولی اولموشدور.\nبیرسیرا یازیلاری دا، صمد اؤز قلم دوستو و یول یولداشی بهروز‌دهقانی ایله بیرلیکده ایشله‌ییب و یازمیشدیر. اونلارین شفاهی خلق ادبیاتیمیزی،‌سینه‌لردن و آغیزلاردان ائشیدیب و‌ کاغذ اوسته گتیرمه‌لری، اؤزلرینین و او دؤرون بؤیوک و اونودولماز ایشلریندن بیریدیر. بونا خاطیر‌کی خلقیمیزین دویوملاری، دئییملری، آروزلاری و دیلکلری، ایستر افسانه یا ‌ناغیل شکلینده، ایستر ایسه بایاتی، تاپماجا، قوشماجا و سایر فولکولور شکیللرینده، اگر واقتیندا ییغیلماسایدی، سونرالار گئج اولاردی. صمد و بهروز بیرلیکده اونلاری مختلف یئرلرده، مختلف آداملاردان ائشیتمیش و قلمه آلمیشلار. (۱۹)\nاونلارین بو ساحه‌ده ایشلرینین چتینلیگینی گؤسترمک اوچون، یالنیز «تاپماجالار ـ قوشماجالار»‌کیتابینین مقدمه‌سیندن گؤتوردوگوموز، صمد وبهروزون یازدیغی بو سؤزلر،کفایت ائیلر:\n«…..آخشام باشی‌کنده یئتیشدیک، چوخلی‌کاغاذ ـ قلم ایله؛ «میر ولی»‌نین اؤگوزو اؤلموشدو، هیچ‌کیم ایله دانیشمیردی؛ «مشدی زامان» اوشاغین شهره، دکتره آپارمیشدی. باشقالارینین دا باشلاری اؤز ایشلرینه قاریشمیشدی، چوخ چتین گؤرونوردو‌کی، ایکی‌کلمه سؤز اونلاردان ائشیده‌سن. دوغرودور ‌سینه‌لردن بو سؤزلری چیخارماغین، بئله ـ بئله چتینلیکلری‌ده واردیر!!» (۲۰)\nالبته بو جمع اولونموش خلق شفاهی ادبیاتی، او دؤره‌نین مخصوص وضعیتیندن آسیلی (شووینیستی دایره‌لرین حاکمیتینه خاطیر)، آذربایجان دیلینده یوخ، بلکه فارس دیلینده ‌نشر اولوندو. صمد بو بؤیوک مانع‌دن علاوه باشقا بیر عامله‌ده اشاره ائیله‌ییر و اودا اوخوجولارین اؤز دیللرینده آز‌ کیتاب اوخودوقلاری و ادبی دیللرینی اونوتدوقلاریدیر. او «س. م. جاوید» ین‌کیتابینا دایر بئله یازیر:\n«دوزو بویودوکی، بو مقاله همان دیلده یازیلسین‌کی،‌کیتاب اؤزوده او دیلده یازیلیبدیر (یعنی آذربایجان دیلینده)، آمما بیر ـ ایکی دانا آرتیق اوخوجو تاپماق سببینه اوندان واز‌ کئچدیم.“ (۲۱)\nو یا چاره‌سیزلیگدن فارس دیلینده یازدیغی اوچون، «اولدوز و دانیشان قولچاق»‌کیتابینین مقدمه‌سینده، قولچاقین دیلیندن، بئله دئییر:\n«او بیچاره‌نی (آقای بهرنگی‌نی) آرتیق دانلامایین‌کی،‌نییه فارسی باجارمیر، هاردان بللی اونون اؤزونونده هیچ خوشی گلمیر، بیر دیلده‌ناغیل یازسین‌کی باجارمیر؛ آمما چاره‌سی‌نه‌دیر؟؟» (۲۲)\nغلامحسین ساعدی، بهروزون و صمدین، گئجه ـ گوندوز چالیشمالاری‌نتیجه‌سینده، «افسانه‌های آذربایجان»ین ‌نئجه عمله گلدیگیندن دانیشاراق، یازیر:\n«هیچ‌ناشر حاضر دگیلدی،‌ناغیللار�� آذربایجان دیلینده‌ نشر ائیله‌سین…. گئجه ـ گوندوز چالیشدیق‌کی، صمدی و بهروزو قانع ائیله‌یک، هَله‌لیک ‌ناغیللار فارسجا چاپ اولسون، چاپدا اولدو، اما صمد هیچ حالدا راضیلاشمادی، دفعه‌لرله دئدی و یازدی‌کی،‌نه زمان اونلار اصلی دیلینده چاپ اولاجاقلار؟ بیر آرزی‌کی، هَله بوگونه قَدَر یئرینه یئتیشمه ییبدیر…“ (۲۳)\nبو‌ ناغیللارین اصلی دیلینین متنینین، ایندیه‌کیمی هاردا اولدوغو‌ کیمسه‌یه معلوم دگیلدی. حدوداَ اون ایکی ایل بوندان قاباق اونلارین، وارلیغیندان خبردار اولدوق و بیلدیک‌کی صمد آز مدت‌ ناغافل اؤلوموندن قاباق، اونلاری مرحوم محمدعلی فرزانه‌یه تاپشیرمیشدیر. (۲۴)\nصمد و بهروز آذربایجان ‌ناغیللاریندان باشقا، «تاپماجالار، قوشماجالار»‌کیتابینی چاپا حاضیرلادیلار؛ بو‌کیتابدا اونلار یاشادیقلاری و ایشله‌دیکلری‌کندلرده، ۳۴۱ عدد تاپماجا و ۲۲ عدد قوشماجا، آغیزلاردان ائشیتمیش و قلمه آلمیشلار. اونلارین توپلادیقلاری فولکلورون مهم خصوصیتلریندن بیری بودور‌کی، اونلاری عینا” ائشیتدیکلری محاوره دیلینده،‌کیتابت ائتمیشلر.\nصمد بهرنگی‌نین عؤمرونون آزلیغینا باخمایاراق، واختیندا چوخ بؤیوک ایشلرین انجامینا‌نایل اولدو؛ او هر شئـی‌دن اول بیر ضیالی‌کیمی، ملی مسئله‌نی،‌سیاسی مسئله‌دن آیری دوتماییب و بو ایکی اجتماعی پروبلمی بیری ـ بیرینه قارشی قویمادی. بو ساحه‌ده حتی ساده و‌کیچیک بیر حرکتده، اونون دقیق و حساس باخیشلاریندان اوزاقدا قالمادی. پهلوی رژیمی‌نین ضد ملی‌سیاستی قارشیسیندا، گله جک‌نسیله یول گؤسته ریجی بیر رول اوینادی. صمد بهرنگی‌نین و اونون جان بیر قالیب یولداشلاری، بهروز‌ دهقانی‌نین و علیرضا‌نابدلین و … خاطره‌سی خلقیمیزین قلبینده و خاطیرینده، هر زمان ‌دیریدیر.\nــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ\n۱ ـ آذربایجان سسی،‌نمره ۱۶ ـ ۱۵، ص ـ ۱۴ مقاله ریشه در خویش، غلامحسین ساعدی\n۲ ـ تاپماجالار ـ قوشماجالار، ص ـ ۶، مقدمه\n۳ ـ آذربایجان سسی،‌نمره ۱۴ ـ ۱۳، مقاله یک‌نویافته ارزشمند\n۵ و ۴ ـ مجموعه مقاله ها، ص ـ ۱۳۵، مقاله درباره ۵‌نمایشنامه (از گوهرمراد)\n۶ تا ۱۱ ـ مجموعه مقاله ها، ص ـ ۱۰۵، مقاله‌نظری به ادبیات امروز (درباره عزاداران بَیل)\n۱۲ ـ مجموعه مقاله ها، ص ـ ۱۴۸ تا ۱۳۷، مقاله ادبیات و فولکلور آذربایجان\n۱۳ ـ مجموعه مقاله ها، ص ـ ۱۶۵، مقاله عاشیق شعری\n۱۴ ـ بهروز‌دهقانی، در شناخت ادبیات و اجتماع، مقاله‌کورزاد …. ص ـ ۳۱ ـ ۳۰\n۱۶ و ۱۵ ـ مجموعه مقاله ها، ص ـ ۱۷۵، مقاله شاه اسماعیل خطایی\n۱۷ ـ مجموعه مقاله ها، ص ـ ۱۴۳، مقاله ادبیات و فولکلور آذربایجان\n۱۸ ـ مجموعه مقاله ها، ص ـ ۱۹۰، مقاله یادی از حیدر بابای شهریار\n۱۹ ـ حمزه فراهتی، “از آن سالها….و سالهای دیگر”‌کیتابینین ۱۴۴‌نجی صحیفه‌سینده بئله یازیر:\n“صمد و بهروز بیر دفعه (داغ برنامه‌لرینده) گئج قالمیشدیلار؛ هامی اونلار اوچون‌نگرانلیق چکیردی! اونلار ۲۰ دقیقه‌دن سونرا بیر شخصی ماشیندان یئندیلر. اوز ـ گؤزلریندن یورقونلوق و یوخوسوزلوق یاغیردی! معلوم اولدو، “آذرشهر”‌ده بیر‌ناغیلچی‌نی تاپمیشلار و ۳۰ تومن پول اؤده‌یه رک، بوتون گئجه‌نی اونون دانیشیقلار و‌ناغیللاینا قولاق وئریب و اونلاری یازمیشلار و بئله‌لیکله “آذربایجان‌ناغیللاری”‌نین بیر حصه‌سینی قلمه آلمیشلار!”\n۲۰ ـ تاپماجال��ر ـ قوشماجالار، ص ـ۴، مقدمه\n۲۱ ـ مجموعه مقاله ها، ص ـ ۲۰۵، آذربایجان دیلینه مخصوص صرف و‌نحو مقاله‌سی\n۲۲ ـ اولدوز و عروسک سخنگو، مقدمه\n۲۳ ـ آذربایجان سسی،‌نمره ۱۶ ـ ۱۵، ص ـ ۱۴ مقاله ریشه در خویش، غلامحسین ساعدی. (آذربایجانجا‌ناغیللار سونرالار اسد بهرنگی‌نین تلاشی ایله تبریزده‌نشر اولموشدور.)\n۲۴ ـ بو خبر بیرینجی دفعه آذربایجان سسی‌نین ۱۶ ـ ۱۵ جی‌نمره‌سینده، «یک‌نویافته ارزشمند» آدلی بیر مقاله‌ده اعلان و همزمان م. ع. فرزانه‌نین واسطه‌سیله وارلیق مجله‌سینده یازیلان بیر مقاله‌ده ایضاح اولوندو.\nسؤزو م. ع. فرزانه‌نین اؤزوندن ائشیدمگ داها یاخشی اولار! او بئله یازیر:\n«۱۳۴۷ ـ جی ایلین یاییندا من یئنه تبریزه گئتدیم.‌سیرادا صمد و دوستلاری ایله گؤروشدوم. بهروز، او ایل هانسی‌سیمیناردا اشتراک ائتمک اوچون اسپانیایا گئتمیشدی. بیز آیریلاندا صمد منی بیر طرفه چکیب دئدی: من فولکولور باره‌ده یازی ـ پوزولاریمیزی، هر‌نه وارسا‌سیزه تاپشیراجاغام. بونو بهروزدا بیلیر.‌سیز اونلاردان ایسته دیگینیز‌کیمی، حتی بیزلردن آد آپارمادان بئله، یئری گلدیکده استفاده ائده بیلرسیز. دردینیزه دگمسه‌ده بیر طرفه بوراخارسیز. ایندی ایستیرسیز من اونلاری‌سیزه گتیریم، ایستیرسیز‌ده تهرانا گؤنده ریم. دئدیم: تهرانا گؤنده رمه‌نیز داها یاخشی اولور. آز مدت سونرا صمدین گؤندردیگی باغلاما، اَن تهلکه‌لی گونلرده منه گلیب چاتدی و من اونا اَل وورمادان، هَله‌لیک اؤز الیازمالاریم ایله بیرلیکده بیریسینه امانت تاپشیردیم. او امانت بورادا دانیشماغا لزومو اولمایان سببلردن آسیلی اولاراق ۲۵ ایل سونرا گلیب یئنی‌دن منیم الیمه چاتدی وهله‌نه یاخشی‌کی، گلیب چاتدی. اؤز یازی ـ پوزولاریمدان چوخ، صمد و بهروزون فولکلور باره‌ده توپلادیقلاری منی سئویندیردی». ( وارلیق مجله‌سی، باهار ۱۳۷۷،‌نمره ۱ ـ ۱۰۸، ص ـ ۲۴، مقاله صمد بهرنگی و آذربایجان فولکلورو، م. ع. فرزانه)\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nفدایی شاعر «مرادعلی قریشی(قافلانتی)»نین حیاتی و صنعتی – ۱\nقنداب علی‌یئوا\nتاختالی کؤیدن‌ مکتوب‌لار \/ اون‌آلتینجی مکتوب\nعزیز نسین اسماعیل شیخلی\nسئودالی\nصمد بهرنگی | ترجمه:\nصمد بهرنگی | چئویرن:\nعلیرضا ذیحق\nداریخیرام\nمرجان مناف‌زاده\nچاپ\n2 پاسخ\nیاشار ممد گفت:\nیکشنبه ۲۱ شهریور ۱۳۹۵ در ۲۱:۱۸\nچوخ ماراغلی و آخیجی قلم. ایشیق سایت امکداشلاری چوخ ساغ اولسونلار. الله آذربایجان ضییالی و ایگید قهرمانلاری صمد-بهروز و علیرضییا رحمت ائله سین.\nیاشار ممد گفت:\nیکشنبه ۲۱ شهریور ۱۳۹۵ در ۲۱:۱۵\nچوخ ماراغلی و آخیجی قلم. ایشیق سایتی امکداشلاری چوخ ساغ اولسونلار. الله آذربایجان ضییالی و ایگید قهرمانلاری صمد-بهروز و علیرضییا رحمت ائله سین.","num_words":4697,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":218588.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیلیندیگی کیمی مهر آیی نین بیری، فارس تحصیل سیستیمی نین باشلاندیغی گون ساییلار. هر ایل مهر آیی نین بیرینه یاخینلاشدیقجا فارس دیل لی اوشاقلار و اونلارین آتا و آنالاری سئوینج ایله مدرسه-نین باشلانیشینی قارشیلاماغا حاضیرلاشارکن یوزده آلتمیش و آلتمیش بئش آراسیندا فارس اولمایان میللی توپلوملارا باغلی اولان انسانلار، او جومله-دن گونئی آذربایجان تورک اوشاقلاری و اونلارین آتا و آنالاری فارسلی�� اساسیندا مدرسه لرین آچیلیشینا دوغرو کؤنولسوزلوک و مئییلسیزلیک ایله گون سایارلار. دئمک، مهر آیی نین باشلانیشی بوگونکو ایراندا بیر معنالی قارشیلانماز. حاکیم فارس دیل و مدنیتینه باغلی اولانلار و اؤزلرینی فارسلیق ایله ایضاح ائدنلر سئوینج گونلری دئیه مهر آیی نین گلیشینی \"مهرگان بایرامی (جشن مهرگان) دئیه بایرام توتارکن فارس اولمایان میللی توپلوملار \"مهر آیی نی\" اؤز میللی منلیک و کیملیکلریندن قوپماق و اؤزگلشمگین باشلانیش آیی دئیه قلمه آلارلار. بو اؤزگلشمک دیل و مدنیت بیلینجیندن یوخسول انسانلار اوچون درک ائدیلمز اولسا دا، اؤز دیل و مدنیتی نین اؤنم و اهمیتی درک ائتمیش انسانلارا اولدوقجا آغیر و سارسیدیجی ساییلار.\nدئمک، آذربایجان تورک آیدینی مهر آیی نین باشلانیشی نی بایرام ائتمه لی دئییل، نه اوچون میرزاحسن روشدیه نین تبریزده تورک دیلینده باشلاتدیغی \"وطن دیلی\" دئیه درسلیک کتابلاری، تاریخی گونئی آذربایجان تورپاقلاریندا یاییلماق شانسی نی تاپابیلمدیگینی و تورک دیل و مدنیتینه یاساق قویولما مسئله لرینی گؤتور قوی ائتمه لیدیر. بو مسئله لری گؤتور قوی ائتمک ایسترکن بیر آز تاریخه دؤنمه میز لازیم گؤرونر. آذربایجان مشروطه حرکاتی نین یئنیلمه سی نتیجه سینده میرزا فتحعلی آخوندزاده و میرزاآقاخان کیرمانیلر واسیطه سی ایله یئنی آنلاییشدا توخومو سپیلمیش \"ایرانیت\" مفکوره سی \"فارسلیق\" باشلیغی آلتیندا تورک قاجار ممالکی محروسه سینده یاییلماغا باشلامیش. فارس دیلی نین تورک شاهلاری درباریندا دیوان دیلی اولماسی و یازیلی تورک دیل بیلینجی نین آذربایجان تورک ائلیتینده دوشوک اولماسی فارس اولمایان ائتنیکلری، او جومله-دن آذربایجان تورکلرینی فارسلیق قارشیسیندا تسلیم ائتمیش دورومدا قویموش.\nبئله لیکله قاجار حاکیمیتی ایشدن اوزاقلاشمادان قاجار حاکیمیتی طرفیندن آوروپایا گؤندریلمیش اؤیرنجیلر، باشلاریندا آذربایجان، تورک اؤیرنجیلری فارسلیق اساسیندا ادبی محفللر، اؤرنک اولاراق \"ایرانشهر\" درگیسی حسین کاظیم زاده تبریزی باشچیلیغی ایله و \"فرهنگیستان\" تقی ارانی امکداشلیغی و \"کاوه\" سیدحسن تقی زاده باشلیغی ایله او زامان عثمانلی ایمپراتورلوغوندا دیرچلمگه باشلایان تورکلوک و آذربایجان تورکلوگو علیهینه ادبی آلاندا ساواش آچماغا و آذربایجان تورکلرینی اؤز کیملیکلریندن و تورکلوکدن آریندیرماغا باشلامیشلار.\nایران ممالیکی محروسه سی نین ایچینده ایسه رضاخان آشاما آشاما و یاواش یاواش حاکیمیت چئوریلیشینه قول چکه رک قاجار شاهلیق حاکیمیتینی فارس ائلیتی و فارس مفکوره لی محمدعلی فروغی و محمود افشار یزدی لیلر واسیطه سی ایله فارسلیق حاکیمیتینه دؤندرمیش و تبدیل ائتمیشلر. فارس ائلیتی بیر دیل، بیر مدنیت، بیر بایراق و بیر مملکت دئیه ایران ممالیکی محروسه سینی فارسلیق انحیصارینا و ایستعمارچیلیغینا کئچیرمیشلر. او گوندن باشلایاراق فارس حاکیمیتی هر هانکی بیر دیل و مدنیت آزادلیغینی فارس حاکیمیتی اوچون بیر تهلوکه دئیه قلمه آلمیش و آلماقدادیر.\nآذربایجان دیلی نین تحصیل سیستیمینده قاداغا اولماسی داها نه قدر سوره بیلر؟\nهر هانکی بیر دیل و مدنیته یاساق و قاداغا قویولماسی و اونون قالدیریب، قالدیریلمادیغی او دیل و مدنیته منسوب اولان انسانلارین اؤز دیل و مدنیتلرینه اؤنم و اهمیت وئره جکلریندن آسیلی اولان بیر یاناشما ساییلار. دئمک گ��نئی آذربایجان تورکلری اؤز دیل و مدنیتلری نین قایقیسینا قالماق ایستمزسه لر، اونلارا فارس حاکیمیتی و ایستعمارچیلیغی طرفیندن دیل و مدنیت آزادلیغی دئیه بیر سوغات وئریلمه گه جکدیر. بو باخیمدان گونئی آذربایجان تورکلری نین دیل و مدنیت آزادلیقلاری او توپلومون انسانلاری نین اؤز دیل و مدنیتلرینه وئره جگی اؤنم و اهیمیتیندن آسیلی اولاجاق ساییلار.\nآنادیلینده تحصیلین اولمادیغی هانکی مسئله لره سبب اولابیلر؟\nآنا دیلی دئدیکده بو مسئله نی ایکی بؤلومه آییرماق لازیم:\nبیرینجی- هر هانکی بیر شهرده یوخسا ولایتده کی مهاجیر بیریسی نین اوشاغی نین اؤز دیلینده اؤیرنیم و تعلیم آلماسی. بو مسئله بیر چوخ آوروپا مملکتلرینده هر هانکی بیر شهرده بیر دیلده اوخوماق ایستگن اوشاق سایی نین اون- اون بئشه چیخدیغی دورومدا معاریف ایداره سی بو اوشاقلار اوچون اؤیرنیم وساییطی آییرمالی اولار.\nایکینجی- یئرلی خالقین اؤز آنادیلینده اؤیرنیم و تعلیم حاققیندان محروم ائدیلمه سی. یئرلی خالیقین اؤز آنادیلینده تعلیم آلابیلمدیگی ایسه یالنیز تعلیم و تربیت مسئله سی ایله نقطه لنمگه رک یئرلی خالقی اریتمک و آسیمیله ائتمک و اونلارین میللی توپراقلارینی حاکیم میللت داییره لری طرفیندن مستملکه اولماسینا یول آچار. بوگون فارس معاریفلیک ایداره سی و اونون ایداره چیلیک سیستیمی ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان توپلوملاری فارسلیقدا اریتمک و بو توپلوملاری فارسلاتماق ایله اونلارا منسوب اولدوغو توپراقلاردا فارس ایستعمارچیلیغینا اساس یاراتماغا چالیشار.\nآنا دیلینده تحصیل سیستیمی اولمایان توپلوملاردا انسانلاردان اؤزونه اطمینان و گوونجه آلیناراق شخص قول و کؤله بیچیمینه دوشموش اولار. بو اؤزونه اطمینان و گوونجین ایتیریلمه سی اوشاقلارین اؤزگه دیلده تحصیل آلماغا باشلادیغی گوندن حیاتا کئچمگه و اوشاقلاری روحی خسته لیکلره دوچار ائتمیش اولار. مستملکه چیلیک سیاستینه معروض قالمیش توپلومون دیل و مدنیت بیلینجلی انسانلاری میللی تئرورا اوغرادیقلاری نی باشا دوشدوکلری اوچون حاکیم دیل و مدنیت قارشیسندا اؤزلرینی راحات حیس ائتمزلر. بو ناراحاتلیق مسئله سی بو انسانلارین جانینا اوتوراراق اونلاری مور (موریانه) کیمی یئمگه، یوخسا اؤزلریندن بیر عکس العمل وئردیرمگه زورلار. بو دا بیر چوخ حاللاردا بو انسانلارین توتساق، سورگون اولمالارینا و مهاجیرت ائتمکلرینه یول آچار.\nآنا دیلینده تحصیل آلمایان اوشاقلار تحصیلده نئجه مسئله-لر یاشارلار؟\nآنا دیلینده تحصیل آلمایان اوشاقلارین بیر چوخو تحصیل مطرح اولدوقدا جانلارینا قورخو دوشه رک مدرسه لردن قاچمانی درسه قاتیلماغا اوستون توتارلار. درس اوخوماغا مجبور اولدوقدا بیله کؤنوللو اولمادیقلاری اوچون یاخشی نمره آلابیلمزلر. بیر چوخلاری درس اوخویوب قورتاردیقدان سونرا دا ازبرچی اولوب نمره آلدیقلاری اوچون یاخشی ناطیق اولابیلمزلر. یئری گلمیشکن آنادیلینده تحصیل آلیب و آلمایان ایکی توپلومو قارشیلاشدیراق:\n-آنادیلی انسانین شخصی و جمعی کیملیگی نین تمل و بینوره سی ساییلدیغی اوچون انسان آنا دیلی ایله \"اؤز اولار\" \"وطن صاحیبی\" ساییلار. اؤزوندن سوروشدوقدا کیمم؟ هانکی ملته باغلییام؟ آنادیلی بئیینده جانلانار. بئله لیکله، انسان آنادیلیندن باشقا بیر وارلیغا دوشونه بیلمز. انسان اؤزو ایله دانیشارکن آنادیلینده دانیشار. آنا��یلی یوخسا آنادیلی کیمی قبول ائتدیگی دیل ایله اؤزونو وطن صاحابی بیلر و وطنلی قالار. انسانین وارلیغی و کیملیگی آنادیلی ایله یایقینلاشار و گئنیشله نر. انسان آنادیلینده اوخودوقچا، آنادیلینی باشا دوشدوکچه داها دا وطنینه باغلی اولاراق اؤز کؤکونه باغلانار. بئله لیلکه انسان مملکتی نین مدنیتی نی آنادیلی ایله امه رک اؤزونو آزیغالاندیرلار (غیدالاندیرار) و دیری ساخلایار. انسان آنا دیلی ایله غورور دویار، چیچکلنر و گول آچار.\n-آنادیلی یاساق اولدوغو و یازیلیب اوخونمادیغی دورومدا مسئله اوسته سایدیقلاریمیزین ترسیه ایشله یه رک انسان اؤزونو کیملیکسیز، وطنسیز، دیلسیز، کؤکسوز و یاراماز بیر موجود کیمی اؤزگه لشمیش هر هانکی بیر دیل و مدنیتین خدمتینه آلینمیش قول حئساب ائدر.\nاوشاقلار و توپلومون اؤزوندن علاوه دیلین تحصیل ائدیلمدیگی دیلین اؤزونه نئجه ضربه-لر وورولابیلر؟\nبیر چوخلاری دیلی بیر وسیله دئیه، قلمه آلدیقلارینا باخمایاراق دیل اؤزلوگونده بیر جانلی موجود ساییلار. دیل انسانلارین بئیینینده کی دوشونمک سیستیمی ایله اؤز قابلیتینی ایستر سؤز داغارچیغی و ایسترسه ده ایفاده ائتمک باخیمیندان گلیشدیرر. دئمک، اوخونوب یازیلمایان دیللرین اؤلومو، اونلارا حاکیم اولموش، دیل و مدنیت طرفیندن ایمضالانمیش مقامدا یئر آلار. بیر خرچنگ و ساراطان توتموش انسان داوا و درمانسیز اؤز حالینا بوراخیلدیغی کیمی اوخونوب و یازیلماقدان محروم ائدیلمیش دیل ده، بو دیله منسوب اولان انسانلار حاکیم دیل و مدنیت واسیطه سی ایله اریتمک سیاستینه معروض قالدیقلاری اوچون و اونلارین آنادیللری باشسیز قالدیغی اوچون یوخلوغا محکوم ساییلار. بئله لیه دورمادان حاکیم دیل و مدنیت ایستر اؤیرنیم سیستیمی و ایسترسه ده یایین و باسین اورقانلاری واسیطه سی ایله بو دیل و مدنیت صاحابلاری نین اوستونه دوشه رک اونلاری اؤز دیل و مدنیتلریندن اوزاقلاشدیرماغا چالیشار. بئله لیکله آیری سئچگیلیگه معروض قالمیش دیل و مدنیت باشسیز قالدیغی اوچون زامان آخاریندا یوخلوغا اوغرایار. بو دا فاجیعه لی بیر مقام و انسانلیغین اوز قاراسی ساییلار.\nآنا دیلی ایله باغلی روحانی ده وعدینه خلاف چیخدی، بوندان سونراکی آتیلاجاق آددیملار نه اولابیلر. تکلیفینیز نه-دیر؟\nجمهوری ایسلامی ایران- فارس حاکیمیتی و نیظامی نین قورولوشو گونوندن بو نیظام و انتظامین ایداره چی شخصلری باشدا حسن روحانی و اونون کابینه سی، او جومله-دن علی یونسی اولدوغو اوچون بئلنچی اؤزلرینی ایمامزادا آدلاندیرانلاردان پای اومماق دا یئرسیز ساییلاردی. گؤروندوگو کیمی حاکیمیت سیستیمی نین نه اولدوغونو باشا دوشمدیکده انسانلار اؤزلرینی بیر اویونجاق دورومونا دوشورموش وسیله ساییلارلار. دئمک، ایران ممالیکی محروسه سینده کی دیل و مدنیتلری یاساق اولموشلار اؤزونو جمهوری ایسلامی ایران آدلاندیرمیش نیظام و اینتظامین آدی ایله طرف دئییل، فارس حاکیمیتچیلیک سیستیمی ایله طرف گؤرمه لیدیر. بو نیظامین باشیندا دونن فارس شاهلیغی، بوگون فارس شئیخلیگی اوتورماسینا باخمایاراق نیظامین نه اولدوغونو باشا دوشمزسک، صاباح دا مفکوره باخیمیندان فارس کیراواتلی و چیلپاق پان ایرانیست بیریسی اوتورا بیلر دئیه دوشونمه لیییک.\nهر هانکی بیر دیل و مدنیته یاساق و قاداغا قویولماسی و اونون قالدیریب، قالدیریلمادیغی او دیل و مدنیته منسوب اولان انسانلارین اؤز دیل و مدنیتلرینه اؤنم و اهمیت وئره جکلریندن آسیلی اولان بیر یاناشما ساییلار. دئمک گونئی آذربایجان تورکلری اؤز دیل و مدنیتلری نین قایقیسینا قالماق ایستمزسه لر، اونلارا فارس حاکیمیتی و ایستعمارچیلیغی طرفیندن دیل و مدنیت آزادلیغی دئیه بیر سوغات وئریلمه گه جکدیر. بو باخیمدان گونئی آذربایجان تورکلری نین دیل و مدنیت آزادلیقلاری او توپلومون انسانلاری نین اؤز دیل و مدنیتلرینه وئره جگی اؤنم و اهیمیتیندن آسیلی اولاجاق ساییلار.\nبو دورومدا چیخیش یولو نه-دیر مسئله سینه گلدیکده ایلک آشاما و مرحله-ده انسانلاریمیزی دینلی و دینسیز دئیه ایدئولوژیلره بؤلوشدورمه-دن اؤز دیل و مدنیتیمیز اساسیندا باشا سالمالیییق. بئله لیکله گونئی آذربایجان تورپاقلاریندا یاشایان تورکلر ایستر کندلر و ایسترسه ده شهرلرده مدنی درنک و انجمنلر یاراتماقلا بیر میللی توپلوم اولاراق مدنی، اجتماعی و اقتصادی ایستکلرینی زامان آخاریندا سیاسی مجرالارا داشیماغا و تشکیلاتلانماغا چالیشمالیدیرلار. مدنی و سیاسی باخیمدان تشکیلاتلانمادان فارس ایستعمارچیلیق سیستیمینه دوزنسیز و تشکیلاتسیز شخصلر اولاراق قارشی قویماق ایمکانسیز ساییلار. دئمک، گونئی آذربایجان توپلومو بیر جمع اولاراق اؤزونو حرکته گتیرمک آشاما و مرحله-سینه گیردیکدن سونرا دونیاداکی باشقا میللتلر و میللیتلرین ده تجربه-لریندن فایدالانماغی یئرلی ساییلار. بو مسئله ده کاوسووا آلبانلاری نین ده دیل و مدنیت اوغرونداکی باشاریقلی تجربه لریندن ایستیفاده ائتمک یئرلی ساییلار. بیلیندیگی کیمی کئچمیش یوقوسلاویده کی صئرب حاکیمیتی ده فارس حاکیمیتی کیمی کاسووا آلبانلارینا مدرسه-لرده اؤز دیللرینده اوخوماق شانسی وئرمک ایستمیردی. کاسووا آلبانلاری صئرب مدرسه-لرینه اوشاقلارینی گؤندرمه یه رک اؤز ائولرینده اوشاقلارینا آلبان دیلینی اؤیرتمگه باشلادیلار. سونراکی سیاسی گلیشمه لر ایسه، کاسووا آلبانلاری نین مستقیل دؤلت اولماقلارینا یول آچدی. دئمک، اؤزونو قانمازلیغا ووران نیظام و انتظام مسئوللاری ایله منفی موباریزه آپارماق و اونلارین سازی ایله اویناماماق دا بیر چیخیش یولو ساییلار.\nایشیق سؤنمز، 17.09.2014\n3;ر تمایز و تقابل با زبان فارسی در نظر گرفت زیرا آن‌ ها پایه‌ های زبان فارسی اند. البته من از این مطلب نمی‌خواهم نتیجه بگیرم که زبان ترکی بماهو زبان، زبان ناقصی است زیرا خودم به‌عنوان یک ترک‌ زبان، هر روز از آن استفاده می‌کنم؛ بلکه منظورم این است که ترک‌زبانان ایران همواره به‌ فارسی اندیشیده‌ اند و بنابراین «نوعی اندیشیدن» ترکی در ایران وجود ندارد\"[xiv].\nدئمک، بیری نین قول اولماسی و ساتیلماسی هئچ زامان منسوب اولدوغو توپلومو قول دئیه ساتماغا برائت قازاندیرابیلمز. بو باخیمدان چاره سیزلیک باخیمیندان پیس یولا دوشموش هر هانکی بیر اخلاق پوزونتوسونا اوغرامیش بیریسی بئلنچی میللی کیملیگی و منلیگینه کورک چئویرمیش راسیست و فاشیستلردن داها دا تؤره لی و فایدالی ساییلار. دئمک، پوزقون بیریسی یالنیز اؤز جیسمینی ساتماسینا باخمایاراق مدنیت راسیستی منسوب اولدوغو میللی توپلومو و اونون میللی و مدنی دگرلرینی، یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلارینی ایستعمار گوجلری واسیطه سی ایله سؤمورولمه سینه شراییط یاراتماغا قاتقیدا بولونار و توپلومو مدنیت سوی قیریمینا اوغراتماقدا ایستعمارچی گوجلر ایله ایش بیرل��گی ائدر و یاریشماغا چالیشار. مصفطی نصیری فارس مدنیت راسیستلیگی مقوله سینی توجیه ائدرکن یازار:\n\"شاید یک تبریزی با یک کردستانی به دو زبان سخن بگویند اما بدون کوچک‌ ترین تردیدی، هیچگونه اختلاف و تمایز فرهنگی میان آنها نیست. زبان ترکی و هکذا همه زبانهای دیگر در مقام اندیشیدن، تعابیر فرهنگی خود را از زبان فارسی - عربی وام گرفته و می‌ گیرد. شما اگر به اشعار ترکی شاعرانی مثل واحد تبریزی، فضولی و شهریار و .... مراجعه کنید، این نکته را به وضوح می‌ بینید که تمام تصاویر شعری آ‌ن‌ها در اکثر موارد عینا همان تعابیر و صور فارسی - عربی و در موارد معدود نیز ترجمه تعابیر فارسی - عربی است\"[xv].\nاوسته گؤروندوگو کیمی فارس مدنیت راسیستلیگی اساسیندا مصطفی نصیری ذهنیت باخیمیندان اؤزونه اویقون هر هانکی بیر تورک یوخسا کورد کؤکنلی بیر شخص اوزره حؤکوم وئرمگه چالیشار و عربجه نین تورک دیلی اوزره بؤیوک اتکی و تأثیریندن سؤز آچارکن تورک و عرب دیللری نین فارس دیلی و مدنیتی اوزره نه اؤلچوده تأثیر ائتدیکلرینی گؤز آردی ائتمیش مقامدا یئر آلار. دئمک، دیل مقوله سی تحصیل اساسلی ماهیت قازانابیلمه سینه باخمایاراق هر هانکی دیلین اؤزونه گؤره سؤز ایفاده سی و قابیلیتی وار. اؤرک اولاراق:\nتورکچه\nفارسچا\nگئدیم، ائوده نه اولدوغونو گؤروم.\nبروم به خانه سری بزنم، ببینم چه شده.\nآلداتماق، اویناتماق\nدست انداختن، فریب دادن\nقولاق آسماماق، ائشیتمه مک\nگوش ندادن\nتئلفونلاشماق\nتلفن زدن\nهاوالانماق\nهوا خوردن\nاوشوتمک\nسرما خوردن\nدؤیولمک\nکتک خوردن\nییخیلماق\nزمین خوردن\nدئمک، اوسته کی تورکچه اگلم و فعللرین یئرینه فارسچادا \"زدن، خوردن، انداختن\" ماهیتلی یاردیمجی فعللر ایله قونداریلمیش ایفاده لر تؤرتمک تورک دیلی نین قایداسینا اساسلانمیش دئییل. فارس مدنیت راسیستلری بوگون ائتدیگی خطانین تملینی منوچهر مرتضوی آدلی بیر آزقین، \"بنیاد موقوفات محمود افشار یزدی\" طرفیندن مجانی یایینلاتدیغی \"زبان باستان آذربایجان\" آدلی کتابیندا فارس سینتاکسیندا آختاریب تاپماق اولار. بو باخیمدان فارس مدنیت راسیستلری نین فارسچادان چئوریلمیش \"ییخیلماق\" یئرینه: یئره دگمک (زمین خوردن)؛ \"آلداتماق\" یئرینه: اله سالماق ( کسی را به دست انداختن) و بو کیمی ...\" ایفاده لر تورکچه ماهیتلی اولمادیقلارینا باخمایاراق تورکچه نین ایلاستیک و اویوملو بیر دیل اولدوغونون گؤرونتوسو ساییلار. فارسچا تحصیل آلمیش انسانلار، بعضی دوروم و حاللاردا بیلینج آلتی اولاراق آنا دیلی نین اتکی و تأثیریندن اوزاقلانابیلمه یه رک \"غلط\" فارسچا دانیشماغا زورلارنار، اؤرنک اولاراق:\n\"برای اینکه سنی گؤروم گلدیم بورا (تورکچه: سنی گؤرمک اوچون بورایا گلدیم)- آمدم اینجا که، ترا ببینم\".\nاتک یازیلار:\n[i] ایشیق سؤنمز، ایرانویچ یوخسا ائران وئژ (پامیر): http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/54.htm\n[ii] ایشیق سؤنمز، ایران دؤلتی و ایران دیل قوروپو آدی نین اورتایا آتیلماسی: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/Seite269.htm\n[iii] ایشیق سؤنمز، آذربایجان مشروطه حرکاتی نین یئنیلمه سی نین سونوچ و نتیجه سی اولاراق فارس ایستعمارچیلیغینا گئدن یول: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/Seite257.htm\n[iv] مصطفی نصیری، ایران و انیران، http:\/\/fararu.com\/fa\/news\/253431\/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86","num_words":3192,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.069,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":229146.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Türk Edebiyatında Hikaye Ve Ruman-1859-1959-2-Meşrutiyetden Cumhuriyete Qeder-1911-1922-Cevdet Qudret-1971-412s\nTürk Edebiyatında Hikaye Ve Ruman-1859-1959-2-Meşrutiyetden Cumhuriyete Qeder-1911-1922-Cevdet Qudret-1971-412s\n3211\n0\n« اؤنجه کی12...2627282930313233343536...518519سونراکی » سئچماق\nصفحه: 1 دان 519\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1332 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38945 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":259,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.16,"special_characters_ratio":0.275,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":40487.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"«گئنه ده گلدی!» دئدیم. چکیلیب، طؤوله‌نین قارانلیق یئرینده دالیمی آخیرا چئوردیم. آخیر دئدییین ده، قدیم آخیرلار. بیر قاپیسی وار ایدی، بیرده طاغدان آچیلمیش بیر باجا. کور اوغلونو توولایان باجا، قیرآتین قانادینین جوجرمه‌سینه مانع اولان باجا.\nطؤوله‌نین قارانلیغیندا، یوخونون شیرین چاغیندا، دان، باجادان سؤکولوب، طؤوله‌یه تؤکولردی. باجا بویدا اویناغان ایشیق طؤوله‌نین اورتاسینا اوزاناردی. آیاق اوستونده یاتان، یئره سره‌له‌نن آت ایلخیسی‌نین هامیسی بیردن یوخودان آییلیب، چؤله آپاریلمازدان اوول، یئم‌ین یئییب، سویون ایچردی. گئجه‌لر ده ایلخی‌نین هامیسی باجا بویوندا آی ایشیغینا دالیب، یوخویا گئدردیلر. ایندیسه اوزون بیر سالونا آچیلمیش پنجره‌لرین أته‌یینده‌کی آخیرلارا یئم تؤکوب، سو قابی یاراشدیریب، دیوارلاری کاشی دوزولموش خانا- خانا زاغالارین آدینی طؤوله قویوبلار. گؤیدن آسیلمیش لامپالارین خئیریندن، گئجه- گوندوزو ایتیرمیشیک.\nمئهتر باشی‌نین آیاقلارینین سسی بیر یانا، آن باشی قامچینی قیچینا وورماغیندان آجیغیم توتار. اراده‌سیز دیشلریمی اونا قیجیردارام. اؤزومو زور- بیللاهینان ساخلایارام کی اونون قامچی اوینادان ألینی دیشله‌مه‌ییم.\nمئهتر باشی سامان اوستونده یئریینده گالوش‌لاریندان چیخان سسه کیریخیرام. دئیرم بلکه قارشی طؤوله‌ده‌کی آت دالبادال چئزیر. مئهتر باشی او آت قویروغو ساچیینان، یئریینده دئییر بلکه هانسی اصیل آت قدم۱ گئدیر. بیری یوخدور اونا دوشوندورسون کی، آتلارین اصالتی قویوروغا دئییل، تُخومادی.\nمئهترباشی‌نین آیاق سسیندن علاوه آیری سس ده گلیر. قولاقلاریمی شوشله‌دیم. یوخ…، یییه‌مین آیاق سسی دئییل. او، قارا چکمه‌لری‌ایله سامان اوسته یئرینده، دئیه‌رم بلکه بیر قولون۲ قدم گئدیر. آمما بو سس، سامان اوستونده دورتولن سیچان سسی کیمی‌دیر.\nمئهتر باشی‌ایله یانینداکی گلیب، آخیرین قاباغیندا دایانیب‌لار. دؤنوب باخمیرام. مئهتر باش�� گؤرمک ایسته‌دییم سون آدمیزاددیر. ایسته‌مه‌سم ده سس‌لری هاوادان قولاغیما تؤکولور. بو سسی ایندیه‌جن ائشیتمه‌میشم.\n– جل‌الخالق! بئله ده گؤزللیخ اولار؟ اصیل آت بونا دئییرلر. عؤمورومده بئله خوش دوروشوقلو، گؤزل آت گؤرمه‌میشم. گؤنونه بیر باح!… ائله‌بیل آغ- آپباغ مخمردی.\n– گؤزللیغه دئییل دؤهتور جان، پیس اوزلودی. بیر پانسیونو جانا گتیریب. ایندی‌یه‌جن بیر سیلمینی۳ اؤزونه یول وئرمه‌ییب.\n– نئچه یاشی وار؟\n– جوتلشمه‌‌نین لاپ بئله شیرین یاشی، دؤرد یاشی وار. ایکی ایلدی بو پانسیوندا قالیر. هئش کیمه، یییه‌سینه بئله مینیک وئرمیر.\n– جان وئریر اصلاح نژادا.\n– فحل فصیلی مایدانلار سیلمی‌دن اؤتور زنجیر قیرار، آمما بو ایپی قیرخ قویمور بیری اونا یاخینلاشسین.\n– تورکمن دی؟\n– دؤهتور جان قاریشیق تُوخومدی.\n– پس هیبریددی۴!\nمئهتر باشی تمسخرلی بیر لحن‌ ایله دئییر:\n– هه، یییه‌سی دئییر پگاز۵، بوسفال۶، بیرده دورآت- قیراتین ژنی قاریشیب بو دیک باش مایدانین قانینا.\nمئهتر باشی‌نین تمسخرلی لحن‌‌ایله دانیشیق سسی شوشله‌دیغیم قولاغیمدان ایچری تؤکولور. اونون دانیشیق لحنی ألینده اویناتدیغی قامچی کیمی‌دیر. هر ایکیسی ده منیم جینیمی کلّه‌مه وورور. اونون عادتی‌دیر منیم ایرق- سویومو بیریسینه تانیتدیراندا، قامچینی ألینده اویناتسین، مسخره سؤزلری دیلینده.\n– آمما من دئییرم هیتلر ژنی قاریشیب بو مایدانین قانینا دؤهتور جان! ائشیدیبسن دا دئیرلر هیتلر اؤز ایرق- سویونو ساخلاماق اوچون قانینی آدامنان توتدو، حئیوانا جان پای- پولوش ائله‌ییب؟ دئیرلر آتینا دا اؤزز قانیندان تزریق ائله‌ییب.\n– هیتلرین آتی یوخ‌ایدی، ایتی وار ایدی.\nمئهتر‌باشی، «آت‌نان ایتین ائله ده چوخ فرقی یوخدی» دئدی. دؤندوم باخیم گؤروم، مهتر باشینین یانینداکی آدام نئجه بیریسی‌دیر. من دؤنمکده، اولار ایکیسی ده طؤوله‌نین قاپیسیندان ایچری گئچدیلر.\nاؤزومو سایمامازلیغا ووردوم. باشیم یوخاریدا، طؤوله‌نین طاغیندان آسلانمیش ایشیغا باخدیم. یادیما گلمیر بو ایشیق نه زاماندان بری منیم آی، اولدوزوم، گونشیم اولوب.\nمئهتر باشی ألینی بئلیمه، باشیما چکیر. دیشلریمی قیجیردیرام. آز قالیرام جوفت تپیک‌له قارنینا قویوم. آمما قیسسا گلیرم. یالنیز فیرنا چکیب، باشیمی ألینین آلتیندان قاچیردیرام. اونون أل چکن گونو یوخدو. بو گونه جن اوندان پیس‌اوزلو بیر آدمیزاد گؤرمه‌میشم. گئنه ألینی بویون- بوغازیما چکیر. بوینومداکی خالی یانینداکی آداما گؤستریر.\n– بونو گؤروسن دؤهتور، ایسکندرین ده آتینین بوینوندا بئله بیر خال وار ایدی. اونا گؤره آدینی قویموشدو بوسفال. ایسکندرین آتینین خالی آغ‌ایدی، صنم‌ین خالی قره‌دی. دئیرلرایسکندرین آتی تک‌شوناس‌ایدی، یییه‌سیندن علاوه هئش کیمه مینیک وئرمزدی. بو دیک باش مایدان اونون دا اوزون آغاردیب. ایندیه‌جن هئچ بیر آت اولماییب منه مینیک وئرمه‌سین. آمما دوزون دئسم، بو ایپی‌قیریغا یاخینلاشاممیرام بئله. یییه‌سی ائله بو خالینا آللانیب، ائی‌بئله پولو یاتیردیب بیر دلی‌سوو دیک باشدا. دا بیلمیر خالا دئییل، حالادی. آتی مینیب حال ائله‌مه‌دین، بئش عابباسی‌یا بئله دَیمز.\n– محشردی. ائله بیل بوفالو باشینی دؤیمه دؤیوبلر بوینوندا.\n– یییه‌سینین دئدیینه گؤره آناسی دا بو دیک باش کیمی‌ایمیش. اونا گؤره اونو مصنوعی صورتده مایالاییبلار۷. بو دا اونون تؤره‌مه‌سیدی.\n– چاره‌سی بودی کی سیلمی‌نی ده بو طؤله‌یه باغلییاسیز.\n– هر ایش گؤرموشم دؤهتورجان، فایدا وئرمیر. او طرفدن ده یییه‌سی اصرار ائلیر ایندی آتلارین فحل فصیلیدی. دئییر بلکه بیز ایشمیزی یاخچی گؤرموروخ.\nمئهتر باشی بیردن بیره پیقیلداییب گولور. ألینی یانینداکی آدامین چیینیه قویوب دئییر:\n– سنه بیر سؤز دئییم دؤهتور، اؤز آرامیزدا قالسین. سیراغا گئجه بیردن بیره بیر فیکیر عاغلیما تاخیلدی. سس‌سیز صداسیز گتیریب، یاریم چَتَول ایچگینی بیر سطیل سویا قاتیب، تؤکدوم بو خان صنمین سو قابینا. سورا بیر سیلمی‌نی اؤتوردوم بونون طؤوله‌سینه. گئجه یاریسی نه اولدی؟! عرفات محشر!… بیلمیرسن بو ایپی قیریخ نئجه دلی‌یه دؤنموشدو. سیلمی‌نی طؤوله‌دن چیخارماسایدیم، سحر لئشینی ییغیشدیرمالییدیم.\nآز قالیرام او گئجه‌نین آجیغینی یالانچی مئهترباشینین قارنینداچیخاریم. قارنینین آلتیندان بیر جوت تپیک لاپ حاققیدی. آز قالیرام دیل آچیب اونون یالانینی چیخاردیم،«هانسی سیلمی؟! نه واختدان مئهتر باشی‌نین آتی سیلمی اولوب؟» دئییم. ایندی باشا دوشورم او گئجه منیم باشیما نه اویون گتیریب. اؤز- اؤزومه دئیردیم گؤره‌سن منه نه اولوب، هئچ ائله بیر حالا دوشمه‌میشدیم!\nدئیه‌سن مئهتر باشینین یانینداکی، ائشیتدیی سؤزدن خوشلانماییب. قارشلارینی ییغیب گئنه ألینی بئیلیمه، باشیما چکیر. ألینه باخیرام. ألینده قامچی یوخدور. گؤزلویورم گؤروم بو نوازیشین سونو هارا چاتاجاق. مئهتر باشی اونون قولوندان توتوب دئییر:\n– دؤهتور جان، گؤزله. بو ایپی قیریخ قفیلدن تپیک آتار.\nاو ایسه ألینی باشیمدان بوغازیمداکی خالا ساری چکیر. بوینومداکی بوفالو خالیمی نوازیش ائله‌ییب، دئییر:\n– هانی آخی؟ بو کی چوخ حمیل‌دی! گؤزلرینه بیر باخ! پار- پار پاریلداییر.\n– آللانما دؤهتورجان، آللانما. به‌خود اولوبدی اونا واله اولوبسان. اونا گؤره ده بئله حمیل- حمیل سنه باخیر.\nمئهتر باشی هله بو گونه جن هوش ائله‌مه‌ییب کی من ألینده قامچی اولمایان هر هانسی بیر آدمیزادی تپیک‌له‌مه‌رم.\n– نه دئییم! بیر دفعه‌ده بیر سیلمی گؤندرین یانینا، اگر گئنه یول وئرمه‌سه چاره‌ یوخدو، مصنوعی صورتده مایالاندیرارام.\nایکیسی ده طؤوله‌نین قاپیسیندان ائشییه چیخیرلار. دؤنوب آرخالاریندان باخیرام. مئهتر‌باشی قامچینی قیچینا وورا- وورا اوزاقلاشیر. دئییرم بلکه قارشی طؤوله‌ده‌کی آت دالبادال چئزیر، بیر سیچان سامان اوستونده دورتولور…\n۹۴٫۶٫۲۹\nایضاح‌لار:\n۱- قدم گئتمک: آتلارین بیر نوع یئریشی‌دیر. آت قدم گئدنده، بیر جوت أل- آیاغیندان، بیر ألی یا آیاغی نوبتی یوخاری‌دا، اوچو یئرده اولار.\n۲- قولون: آلتی آیلیغا جان آت بالاسینا قولون دئیرلر.\n۳- سیلمی: آیغیر. نر آت.\n۴- آتلارین اصیل نژادلارینین اسپرمینی مصنوعی واژن‌ده استریل صورتده ییغیب، بعضی مواد ایله قاریشدیریب، سونرا ویاللارا مایع آزت دا (منفی ۸۰ درجه) دونداریب، ساخلارلار. آت‌لارین فحل فصلی، پی‌پت‌له بو اسپرمی مادیانلارین دؤل ائوینه (رحم) تؤکوب، بئله‌لیکده مادیانلاری مصنوعی صورتده سئچیلمیش توخوم‌لاری ایله بارور ائلرلر.\n۵- یونان میفولوژیسینده قانادلی بیر آتدیر، آندرومدانی (زنجیرده کی قادین) دنیز قوللارینین ألیندن قورتارماغا چالیشیر.\n۶- بوسفال: مقدونیه‌لی ایسکندرین آتی.\n۷- مصنوعی مایالاما: مصنوعی لقاح\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nفدایی شاعر «مرادعلی قریشی(قافلانتی)»نین حیاتی و صنعتی – ۱\nقنداب علی‌یئوا\nتاختالی کؤیدن‌ مکتوب‌لار \/ اون‌آلتینجی مکتوب\nعزیز نسین اسماعیل شیخلی\nسئودالی\nصمد بهرنگی | ترجمه:\nصمد بهرنگی | چئویرن:\nعلیرضا ذیحق\nداریخیرام\nمرجان مناف‌زاده\nچاپ\n2 پاسخ\nمصطفی گفت:\nسه شنبه ۱۰ آذر ۱۳۹۴ در ۲۰:۱۵\nچوخ سوودیم اللروز آغریماسین\nپینار گفت:\nسه شنبه ۳ آذر ۱۳۹۴ در ۱۳:۰۳\nچوخ لذت آلدیم بو حیکایه دن. ساغولون خانیم کبیری. ان چوخ به یه ندییم یئری: ألینه باخیرام. ألینده قامچی یوخدور…","num_words":1900,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":148191.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"خيراباد (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، ماهنشان بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو و اورياد قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۳۷۴ نفر اهالیسی و ۸۳ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۱۸۰ نفری کیشی و ۱۹۴ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۲۴۳ نفری ساوادلی و ۸۶ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قر�� آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=خیرآباد_(ماهنشان)&oldid=1550412»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":967,"character_repetition_ratio":0.222,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.317,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":133644.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"توت اغاجي (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، انگوران بؤلومو و قلعه جوق قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع\n[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی\n[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۴۱ نفر اهالیسی و ۱۰ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۲۲ نفری کیشی و ۱۹ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۲۵ نفری ساوادلی و ۱۱ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=توت_آغاجی_(ماهنشان)&oldid=1549757»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":965,"character_repetition_ratio":0.221,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.319,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":133051.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قره باتلاق کندی زنجان ویلایتینده مایشان (ماهنیشان) بؤلگه سی نین، ماهنشان بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو و ماه نشان قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع\n[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی\n[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۶۲۹ نفر اهالیسی و ۱۳۸ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۲۹۳ نفری کیشی و ۳۳۶ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۳۷۶ نفری ساوادلی و ۱۷۵ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • ��ره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=قره_باتلاق_(ماهنیشان)&oldid=1550497»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":977,"character_repetition_ratio":0.218,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.318,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":130879.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"1 خورداد(22 مای) قیامی‌نین 10-جی ایل دؤنومو موناسیبتی ایله 10 تشکیلاتین گونئی آذربایجان تورک میللتینه موراجیعتی\nصفحه اصلی\nاخبار\nمقالات\nمصاحبه\/گزارش\nیادداشت هفته\nبحث روز\nبیانیه\nدرباره آذوح\nدانلود\nجستجو\nپیوندها\nتماس\nاقتصاد آذربایجان جنوبی\nEnglish Latin\nبرای دریافت مطالب جدید به این آدرس www.azoh.net مراجعه فرمایید\nYeni Adresimiz www.azoh.net\nNew Address www.azoh.net\nگفتنی است این سایت آرشیو مطالب منتشر شده از اسفند 89 تا دی 92 و همچنین از مهر 94 تا شهریور 95 را شامل می شود\nگزارش نقض حقوق بشر\nمجموعه گزارشات نقض حقوق بشر در آذربایجان در سالهای اخیر\n1 خورداد(22 مای) قیامی‌نین 10-جی ایل دؤنومو موناسیبتی ایله 10 تشکیلاتین گونئی آذربایجان تورک میللتینه موراجیعتی\nپنجشنبه ۳۰ ارديبهشت ۱۳۹۵ ساعت ۰۱:۵۸ |\n(((حورمتلی وطنداشلار!\nسئویندیریجی دیرکی ، ایش بیرلییی کومیته سی ۲۱ آذرین ۷۰ ـ نجی ایل دؤنوموندن اعتیبارن ، گونئی آذربایجان تشکیلاتلاریندان آلدیغی یئتکییه دایاناراق آنا دیل گونو و ۱ خورداد قیامی نین ۱۰ ـ نجو ایل دؤنومو موناسیبتیله حاضیرلادیغی تکلیف و بین الخالق تشکیلات لارا گؤنده ریلن مکتوبلارا بوتون تشکیلاتلاریمیزدیل ب��رلییی ایله قول چکیلمیشلر.\nبو امکداشلیق گوستریرکی ، آذربایجان تشکیلاتلاری اؤلکه میزین اسارتده اولان آغیر شراییطینی و منطقه میزده اولوب ـ بیتن لری دوزگون ده یرلندیریب اورتاق حرکت ائتمه نین ضرورییتی نی درک ائتمیشلر. بیز بو تشکیلاتلار آراسی امکداشلیغین میللتیمیزین و اؤلکه میزین قورتولوشونا قده ر داوام ائتمه سینی تمننی ائدیریک .\n۱ خورداد قیامی نین ۱۰ ـ نجو ایل دؤنومو موناسیبتیله آلینان قرارلار اساسیندا :\n۱- اینگیلیس دیلینده رِژیمین شوونیست سیاست لرینی و اؤزللیک له ۱ خورداد قیامینداکی جنایتکار یاخلاشیمین بیرلشمیش میللتلرین سوروملوسو بانکیمون جنابلاری و ایران آدلانان اولکه نین اینسان حاقلارینی ده نتن احمد شهید جنابلارینا مکتوب اولاراق گؤنده ریلدی.\n۲- بیر خورداد قیامی نین ۱۰ ـ نجو ایل دؤنومو موناسیبتیله حاضیرلانان بیر تکلیف:\nـ هر ایل خورداد آیی نین بیرینده شهیدلریمیزین مقدس مزارلاری ( باسیریقلاری) باشیندا اولاراق ، اونلارین توتدوقلاری یولو داوام ائتدیردیمیزی بیلدیریب ، باغلادیغیمیز ایلقارا وفادار قالدیغیمیزی گوسته ره ک؛.\nـ بوگونده وطن قوربانلاری نین عائله لری نین گوروشونه گئده ره ک، اونلارین عزیزلری نین میللتیمیزین یادداشیندا یاشادیقلارینی ، آذربایجانیمیزین بو قورتولوش موباریزه سی تاریخینده قئید ائدیکلرینی وورقولاماق میللی و وطنی ـ ویجدانی بورجوموزدور.\nـ دوسداقلاردا ، ایشکنجه ائولرینده باش وئریب ، دوشمنه سیر وئرمه ین قیز و اوغول لاریمیزین عائله لرینین گوروشونه گئتمک ، اونلارین آجیلارینا اورتاق اولماغا چالیشماقلا یاناشی ، موباریزه میزین اینسان سئورلیک قدردانلیق اساسیندا اولدوغونو وورقولاماق.\nیاشاسین گونئی آذربایجان قورتولوش مجادیله سی!\nایش بیرلیییی کومیته سی)))\n9 تشکیلاتین اورتاق بیلدیری سی:\nگونئی آزربایجانین کندلری و شهرلرینده 10 ایل بون‌دان اول ایران آدلانان اؤلکه‌نین رسمی دؤولت قزئتینده تورک‌لره قارشی ایرقچی و آشاغیلاییجی یازی‌لار سرگیلندی. بو قزئتده تورک‌لر هامام بؤجه یی(سوسری) کیمی گؤستریلدی. بو اولای‌دان گون‌لر سونرا اعتراضلار بیلیم یوردلاریندا، بازاردا، اوخول‌لاردا، ایش یئرلرینده و خیاوان‌لاردا مدنی شکیلده باشلاییب و دوام ائتدی. آنجاق اعتراضلار و یوروش‌لر ایللر بویو گونئی آذربایجان تورک میللتینه ایران فارس رئژیمی طرفین‌دن وئریلن تضییق‌لردن قایناخلانیب، اورتایا چیخیر.\n1 خورداد، 1385(22 مای، 2006) قیامی گونئی آزربایجانین معاصر تاریخینده بؤیوک بیر یئری اولان حادثه‌دیر. بئله کی بو گونده میلیون‌لار تورک گونئی آزربایجانین بوتون بؤلگه‌لرینده، غربین‌دن شرقینه و شیمالین‌دان جنوبونا آیاقلانیب و اؤز حاق‌لارینی اوجا سس ایله ایشغالچی زئهنیته باغیردی. \"هارای هارای من تورکم\" شوعاری مللتیمیزین آچیقجاسینا اورتایا قویدوغو کیم‌لیک مسئله‌سی، ایران آدلانان اؤلکه‌نین دؤولتی طرفین‌دن سلاح و عسگری گوج ایله جاوابلاندی.\nبو گون گونئی آذربایجان تورک میللتی‌نین مدنی شکیلده اعتراضینا باخمایا‌راق، ایران پلیسی و امنیت قوه‌لری سلاحلا اتش آچیب و بو دینج یوروش‌لری قانا بویادی. 1 خورداد و سونراسی شهیدلریمیزین و یارا‌لی‌لارین سایی چوخالدی و زین‌دان‌لار ایسه دولمایا باشلادی. تورک فعال‌لاری ایشگنجه‌لره معروض قالیب، عائله‌لری هدلنیب و بوتون ایجتیماعی حاق و هوقوقلاریندان‌ مهروم اولوب‌لار.\nبیز بو عزیز گونده، خورداد(مای) قیامی‌نین 10-جی ایل دؤنومونده شهیدلریمیزین عائله‌لری ایله گؤروشوب، باش ساغ‌لیغی وئرجه ییک. آینی گونده شهیدلریمیزین مزاری اوستونه گئدیب و عهدی-پئیمانیمیزی یئنی‌لشدیرجه ییک.\nبو گون‌لر هر گون‌دن آرتیق بیرلیکده اولمایا احتیاجیمیز واردیر، اونا گؤره ده میللی تورک فعال‌لار، سیاسی تشکیلات‌لار و پارتییا‌لار اولا‌راق بیرلیکده قول-قولا گونئی آذربایجان تورک میللتی‌نین حاق‌لارینی تمامینی ساوونوروق.\nیاشاسین آزربایجان\n19.05.2016\nآذربایجان اویرنجی حرکاتی- آذوح\nواحید مستقیل آذربایجان جبهه سی\nآذربایجان میللی دیره نیش تشکیلاتی\nگونئی آذربایجان قورتولوش پارتیاسی\nگونئی آذربایجان دئموکرات پارتیاسی\nگونئی آذربایجان لیبرال دئموکرات پارتیاسی\nگونئی آذربایجان میللی دئموکراتیک بیرلییی\nگونئی آذربایجان سوسیال دئموکرات پارتیاسی\nگونئی آذربایجان تورک دیرچه لیش تشکیلاتی\nارک جمعیتی\nآدرسهای ما - Follow us\nYouTube\n-----\nFacebook\n-----\nTwitter\nصفحه اصلی __ اخبار __ مقالات __ مصاحبه\/گزارش __ یادداشت هفته __ بحث روز __ بیانیه __ درباره آذوح __ دانلود __ جستجو __ پیوندها __ تماس __ اقتصاد آذربایجان جنوبی\nتمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به آذوح (AZOH) بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع است.","num_words":1136,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.035,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":210274.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوتوز ایل بوندان اوّل تبریزین آدلیم معارف خادیم‌لریندن اولان، رحمتلی میرزه محمدعلی‌خان تربیت آدینا تانینان کیتابخانانین زئرزه‌میسینده شاعیرلر یغیناجاغیندا بیر چوخ شاعیر و یازیچی لاری گؤروب، اونلارین شعرلرین دینله‌ییردیک. او شاعیرلرین بیریسی‌ده «توفان» تخلص ائدن نزاکتلی بیر شاعیر ایدی. سونرالار دؤنه – دؤنه بو ادب – ارکانلی شاعیرین قوللوغوندا اولوب، شیرین – شیرین سؤز – صحبتیندن فایدالاناردیم. بو گون بو قوجامان شاعیرین ائولرینده اوز – اوزه دورموشام. تاخچالاریندا الیمی آتیب شعرلرین واراقلاییرام. اونلاری اوخویا – اوخویا، ادبی درنک‌ده اوخودوغو شعرلر گؤز اؤنونده دایاناراق بیر‌سینما پرده‌سی کیمی گلیب، گئدیر. آمان الله بو شعری اوخویاندا من اؤزوم ائله اورادایدیم… او شعری اوخویاندان سونرا فلان شاعیر اوخودو، بو شعره فلانکس تنقیدی نظر وئردی و…\nتاسف‌له بو قوجامان شاعیرین بو گونه کیمی کیچیک اولموشسادا، اصلا بیر دفتری ده نشر اولمامیش و یازی – پوزولاری ائله الیازما شکلینده قورونماقدادیر. بونونلا بئله شاعیریمیزین ۸۵ ینجی ایل عؤمور – گون حاصیلی اولان بیر یئکه حجملی شعر دفتری یغمالانمیشدیر!!! ایندی توفان شاعیرین وار – توت بیر دفتری وار. بو دفتر یازارین باشا گلن خاطیره‌لری و شعرلری ایله حئکایه‌لرینه شامل اولور. بونلارلا برابر اونون بیر‌سیرادا یازی – پوزولاری انقلابدان بو طرفه نشر اولان مطبوعاتیمیزدا نشر اولما امکانی تاپمیشلار. او نشر امکانی تاپان درگی و قزئت لردن فروغ آزادی، اولکر، وارلیق، دده قورقود، دیلماج و… کیمی‌لرین آدلارین چکمک بیر او قدر ده چتین دئییل.\nبورادا کونلوم ایستر اونون شعرلری و حئکایه‌لری ایله داها آرتیق تانیش اولمادان اوّل، اوز یازدیغی صاف – ساده ترجمه حالی ایله آز – چوخ تانیش اولاق :\n« محمد حسین�� جبرئیل اوغلو و حسن کیشی‌نین نوه‌سی، فامیلی ملحی، ادبیات عالمینده «توفان» آدی ایله سس‌لنیر. گونش ایللری ایله ۱۳۰۹ینجی ایلینین بهمن آی‌نین بیرینجی گونو تبریز شهرینین عمو زین‌الدین محله‌سینده آنادان اولموشدور. محمد حسین دؤرد یاشینا یئترکن آتاسی جبرئیل دونیادان کؤچوب، محمد حسین بؤیوک قارداشی علی‌نین آرخا دورماغی ایله نئچه ایل ملا مکتبینده تحصیل آلماغی ایله بیرلیکده قارداشی محمد علی‌یه ده ایشله‌مک ده یاردیمچی اولموشدور. »\nاوست سطیرلرده اوز بیوگرافیاسینی بیر نئچه خط ده تقدیم ائدن شاعیر محمدحسین ملحی «توفان»‌ایله تانیشلیغیمیزدان سونرا نیسگیل ائدیرم اونون بیر دوزلو شعری ایله ده تانیش اولاق :\nمن نه بیلیم زامان یامان اولاجاق\nخزان گلیب گول – چیچگی یولاجاق\nزحمتکئش باغوانین کؤکسو سارایی\nرنگ به رنگ غم غصه ایله دولاجاق\nزامان یامان اوزون چئویرسه بیزه\nاراده‌نی الدن وئرمیب دایانلیق\nدشمان سبب اولار بیز تفرقه‌نی\nاتحاد ائله‌ییب بیر رنگ بویانلیق\nاحترام بیرلیکده، حؤرمت بیرلیکده\nقدرت بیرلیکده‌دیر، ثروت بیرلیکده\nتفرقه اینسانی ضعفه چکنده\nجسارت بیرلیکده، جرات بیرلیکده\nماراقلی‌دیر کی شاعیر توفانین شعر و نثرلری‌نین اساس بؤلومون تاریخی – اجتماعی ژانرلار دولدورور. بو قوجامان شاعیر و ناثیرین یاشی قد وئرن آذربایجاندا بیر ایل عرض اندام ائدن میللی حؤکومتدن چوخلو دانیشیق‌لار گئتمیشدیر. ۱۵ یاشیندا میللی حؤکومتین تدبیرلرینه یاخیندان شاهید اولان توفان یئرلی – یئرینده اؤز گؤردوک‌لری ایله باش کئچه‌جکیندن، قیزقینجا قلمه آلمیشدیر. اورنگ اولسون دئیه بو آرا اونون بیر باش کئچه‌جگین بیرگه اوخویاق :\nمن راضیلیق وئرمه‌دیم\n«مین اوچ یوز اوتوز دؤردونجو گونش ایللریله آراز قیراغیندا یعنی ایران و شوروی سرحددینده پاسگاه رئیسی مقامیندا وارایدیم. هامان پاسگاه اولان کندین آییق جوانلاریندان بیرینی گیزلی اولاراق، اؤزوم ایچون خبرچی توتوب بیر پارا گؤروم – باخیملار ایله راضیلاشدیریب اختیاریمدا ساخلامیشدیم. اونون وسیله‌سی ایله دئوره ده کی کندلرین هر جوره ایشلریندن خبریم اولوردو. بیر گون هامان آدام گلیب دئدی: آلتی آی قاباق ائل داغدان قاییدان دا، اون بیر آدامین الی ایله بیر کیشی‌نین اوغلو اؤلدورولوبدور. هامان اؤلدورولموش اوغلانین آتاسی دا قوجا بیر کیشی‌دیر کی، الیندن بیر ایش گلن دئییل. حتی ائل ایچینده غریب اولدوغونا گؤره ده، سؤزونوده بیر طرفه یئتیره بیلمه‌ییبدیر. بیرده کی اوغلونو اؤلدورن آدام‌لار قورخودوب‌لار کی، اگر بو سؤزو دولت آدامینا و یا آیری کند اهلینه بیلیندیرسن، اؤزونوده اؤلدوره‌ریک !\nمن، بئلنچی کدرلی صحبتی ائشیدیب اویرنندن سونرا اوچ نفر سرباز گؤتوروب هامان کنده گئتدیم. اؤلدورولموش اوغلانین آتاسی ایله بیرلیکده اون بیر نفری ده ییغیب پاسگاها ساری یوللاندیم. بیر آیری کندین اورتاسیندان کی سووولوردوق، او کندین کاتداسی گلیب بیزی قایتاریب آپاردی کی بیر ایستکان چای ایچیب سونرا گئدرسینیزدا ! قاتیل اولان اون بیر نفرلرین بیری کی اؤزوده اؤز کندلرینین کاتداسی اولوردو، ائو صاحیبی کاتدا ایله پیچیلداشیب سونرا قوناقچیمیز اولان کاتدا، گلیب منه دئدی: – سرکار اجازه وئر من ضامن اولوم. قونشو کاتدا قاییدیب ائولرینه بیر باش ووروب یئنه‌ده گلسین. من قبول ائله‌دیم. کاتدا قاییدیب گئتدی اوز کندلرینه. دئمک بیر ساعتدن سونرا یئنه ده قاییدیب گلدی. هامان بیز اولان ائوه. او، اؤزو ایله مین بئش یوز تومن پول گتیرمیشدی. او پولو، ائو صاحیبی کاتدانین الی ایله منه باغیشلاماق ایسته‌ییردی‌کی، من ده اونلاری بوراخام قاییدیب گئده‌لر اؤز کندلرینه. من پولو آلماییب اوغلانین آتاسی ایله بیر لیکده اون بیر نفری ده پاسگاها آپاردیم. بو سؤزوده دئمه‌لی‌یم کی او زامان منیم آرتش‌دن آلدیغیم آیلیق یا داها دوغروسو حوقوقوم یئتمیش ایکی تومن اولوردو. یعنی قبول ائله‌سیدیم، آلدیغیم روشوت آرتش وئرن حقوقومون ایگیرمی برابری اولوردو. سونرا مرزبانی‌نین رئیسی سرهنگه زنگ ووروب ایشین نه اولدوسونو دانیشدیم. سرهنگ دئدی: گتیردیگین آداملاری دا گؤتوروب گل مرزبانی‌نین دفترینه. سرهنگین دفترینه گئدندن سونرا یئنه ده هامان کاتدا و ایکی نفرده آیری یولداشلاری سرهنگ‌دن اجازه آلیب گئدیب کندلرینه باش ووروب قاییدیب گلدیلر. او گئدیب – گلمه‌ده اؤز‌لری ایله اون اوچ مین تومن پول گتیرمیشدی‌لر.\nسرهنگ اوز توتوب منه دئدی : اون اوچ مین تومن پولو آلیب مرزبانی‌نین درجه دارلاری ایله بولوشدورک. قاتیل‌لری ده بوراخاق گئدسین لر !!. من سرهنگین دئدیگینی قبول ائله مه ییب دئدیم کی، یا پولون هامیسینی اولدورولموش اوغلانین آتاسینا وئریب راضی لیق آلاق.. یاداکی اوغلانین آتاسی ایله بیرلیکده گونده رک تبریزه گئتسین لر !. البته کی اوغلانین آتاسین دا هر بیر خرجینی بو اون بیر نفردن آلیب وئرمه لییک ها !! بو سوز اوچ فقره سرهنگ ایله منیم آرامدا دئییلیب – ائشیدیلدی. هر دفعه ده کی سرهنگ گوروردو من راضی اولماییرام ایشی او دئین کیکی حل – فصل ائله یک، آجیقلانیب منه آنا – باجی یامانی دئییردی. من ده او سویوشلرین قاباغیندا کوسوب گئدیردیم پاسگاها. درجه دارلاردان یئمه گله خاطیر گلیب منی دیله توتوب یئنه ده آپاریردیلار مرزبانی‌نین دفترینه.\nاوچونجو دؤنه ایدی کی، سرهنگین سؤیوشلرینین قایاغیندا داها اوزله‌نیب دئدیم: آی شرفسیز، وجدان‌سیز، ناکیشی! بو قدر کی منه آنا – باجی یامان یاووزو دئییرسن من جواب دئمه‌ییرم او لیاقتلی خانیمنا حؤرمت قویورام کی بو مدت ده دفعه‌لرله باجی و قارداشلیق گؤرومو باخیمی ایله منیم قاباغیما چای گتیریب قویوبدور ! یوخسا بیرده آغزیوی آچیب سؤیوش دانیشارسان، توفنگی گتیریب سنی دلیک – دلیک ائده‌رم! باجاراجاغین وارسا، او آزغین هوشونو ییغ باشیوا دوز عمللی آدام کیمی دانیش ! بئله لیکله ده اؤلدورولموش اوغلانین آتاسی ایله بیرلیکده اون بیر نفر قاتیل‌لری ده گؤتوروب پاسگاها آپاردیم. بیر کاغاذ یازیب کاتدانین بارماغینی باسدیردیم کی، اگر اؤلدورولموش اوغلانین آتاسینین باشینا غیر طبیعی بیر ایش گلیرسه من … کاتدایا جواب وئرمه‌لی‌یم. بو یازی دا کاغاذی آلاندان سونرا دئدیم، دورون پوللاریزی دا گؤتوروب گئدین گؤرک قاباغا نه کیمی ایشلر گلمه‌لیدیر. دئمه بس منیم خبریم اولمادان سرهنگ مرزبانی‌نین درجه‌دارلارینین شهادتی ایله شکایت مکتوبو یازیب لشگرین فرماندهینه گؤنده‌ریبدیر کی، پاسگاهین رئیسی، مرزبانی سرهنگینی اؤلدورمک قصدی ایله گولله آتدی. ایشین راست گله‌سی گولله سرهنگه ‌دیمه‌ییب سلامت قورتولا بیلدی!! هامان دییشمکدن ایکی گون سونرا ایدی کی، مرزبانینین درجه‌دارلاریندان بیری کی مخابراتچی ایدی، پاسگاها گلیب منی گؤروب دئدی: بو مخابره‌نی تبریزدن لشگرین ایکینجی روکنونون رئیسینین دیلیجه ووردولارکی، فلان پاسگاهین رئیسینین مقامین آلیب زیندانی صورتینده ساخلایین. تبریزدن گؤنده‌ریلمیش ماشین گلیب اورایا یئتیشندن سونرا ایکی نفر سیلاحلی سرباز و بیر نفرده درجه دارین قوروقو ایله گؤنده‌رین گلسین تبریزه! آپاریرام وئره‌م گروهان فرمانده‌هینه. ایسته‌دی می کی فرماندهه یئتیرمکدن قاباق سنین خبرین اولسون. اونودولماسین کی هامان مخابرات مسئولو اولان درجه دار اوزوده حکومتین علیهینه اولان‌سیاسی دخالتده من ایله بیر دوشونجه‌ده‌ایدی. اونا گؤره ده ایکیمیزین اورتامیزدا نظامی سلام علیک دن ارتیقلاشا بیر ‌سیاسی ایستی‌لیک‌ده واریمیز ایدی. من مخابره‌نین ندن اؤترو گونده‌ریلمه‌سیندن نیگران اولوب دئدیم: یولداش مخابره‌نی یاریم ساعته قدر یوبالت! سونرا آپاریب وئره‌سن فرمانده هه. بیرده مندن تئزلی آیریلیب گئت کی، آیری – آیری آدام بیلمه‌سین سن من ایله دانیشیبسان. مخابره‌دن نیگران اولدوغومون سببی ده بو اولوردو کی، توده حزبینین ارتش ده اولان شاخه‌لرینین افسرلر بولومونون پرونده‌لری بیر نفر – عباسی – آدیندا شخص وسیله‌سی ایله اله دوشوب ‌سیرلاری آچیلمیشدیر. هامان دئدیگیمیز شخص یعنی – عباسی وقتی ایله توده حزبینین آرتش ده اولان گیزلی بؤلومونون رهبری (خسرو روزبه)‌ین بیرینجی معاونی اولوردو. توتولاندان سونرا اشکنجه‌یه دؤزه بیلمه‌ییب اسراری آچمیشدیر عباسی !\nاونودولماسین کی من شوروی‌دن قاییداندان سونرا دئدیگیمیز عباسی ایله نئچه ایلی بیر زندان دا قالدیق. یعنی قاجار قصرینین زیندانیندا. مسئله دن ایکی ایل مدتی سوولوردو. آما درجه‌دارلارین سازمانی گیزلی اولاراق قالیردی. ائله اونا گؤره ده دولت آرتیق دقت ایله گؤزده – قولاقدا ایدی کی بلکه ده ایسته‌گینه یئته بیلسین. من ده بونا گؤره کی گیره دوشمویوم، ورزش ائله‌مک آدی ایله پالتارلاریمی سویونوب پاسگاهدان اوزاقلاشاندان سونرا آرازا آتیلیب اوزوب گئتدیم شمال آذربایجان طرفینه. یعنی سووئت آذربایجانینا.\nوطن شیرین اولار یاشاماق ایچون\nقونشودا ایش وئرر یامان گونونده\nهم وطنی محرم تانی قونشونون\nحؤرمتینی ساخلا آمان گونونده\nبوغوناق دره‌نین ایچریسینده\nآرازدان سوولاندان سونرا، او تایین یئر آلتی عسگر گودوکچو ائوینه ساری یوللاندیم. ایکی نفر عسگر کی اؤزلری ده آییق فیکیرلی خلقیندن ایدی‌لر، هاوانین ایستی اولدوغونا گؤره ائوین ایچری‌سینده ایکی یولداش اوتوروب بیری بیرلری ایله دانیشماغا دوموک اولموشدولار. منی گؤرن کیمی ایکیسی ده ائشیگه چیخیب منه دایان دئییب یئره اوتوردولار. بیری الینده کی آفتاماتین نیزه‌سینی بویرومه دایاییر بارماغینی ماشانین اوستونده ساخلایاراق منی قوروماغا باشلادی. او بیریسی ایسه تئلفون ایله شمال خداآفرین پوستونا خبر ائله‌دی. البته سووئت طرفی خداآفرینه. من اؤز اؤزومه فیکرله‌شیب دئدیم: اولابیلر کی عسکرین باشی قاریشا. بیر پارا خیاللارا. بیلمه‌دن آفتاماتین ماشاسینی‌سیخیب منی اؤلدوره !! اونا گؤره ده بیر لال اویونو یوللار ایله عسگره قاندیردیم کی بارماغیوی ماشانین اوستوندن گؤتوروب اورتوسونون اوستونده ساخلا.\nسرباز، روس دیلینده قیساجا حواب وئریب دئدی: نئت ! ( یوخ ) من یئنه ده ال چکمه‌ییب بیر یوللار ایله دوشوندوردوم کی اگر بارماغیوی ماشادان گؤتورمزسن… افسر گلنده دئیرم کی عسگرلر ایکیسی ده یاتمیشدیلار. من گلیب اویاتمیشام! بو دلیل ایله کی آرازدان بورا کیمی منیم آیاق یئرلریم بللی‌دیرلر. آما‌ سیزین آیاق یئرلریز یوخدور ! بو سؤزو دوشوندورنده او بیری یولداشی دئدی کی بارماغیوی ماشادان گؤتور قوی اورتونون اوستونه. بیر آزدان سونرا بیر افسر ایله نئچه نفر سرباز گلیب منی شوروی عسگر پالتارینا گئییندیریب آپاردیلار اوتای خداآفریننین کؤرپوسونده اولان اؤز نظامی پاسگاهلارینا. اورا دا نئچه ساعت قدری ساخلاییب بیر پارا سؤزلر سوروشاندان سونرا، بیر نفر سرهنگ قارا یاخا پالتاریندا دیلمانج و نئچه نفرده عسگر گلیب منی ماشینا میندیریب ایچه‌رییه ساری سوروب گئتدیلر.\nگونون باتابات واختی ایدی. دئمک یاخینلاشمیشدیر. بیر دره‌نین باشلانیشیندا ماشین‌لاری ساخلاییب دیلمانج گلیب منه دئدی: حسین ماشیندان یئن گئت دره‌نین آشاغالیغیندا ایشه‌مه‌ییوی ائله گل گئده‌ک. اویاندا دا هامان سرهنگ عسگرلره صف فرمانی وئریب آفتامات لارین لوله‌لری دره‌یه ساری یعنی منه طرف اللری ماشالاردا دایانیب دوردولار. من سرهنگین ائلنچی فرمان وئرمه‌ییندن بیرده کی ایشه‌مک سؤزونو دیله گتیرمه‌ییمدن اونونلا بیرلیکده بوغوناق دره‌نین ایچری‌سی اولماقدان بئلنچی باشا دوشدوم کی منی گولله‌له‌مک ایسته‌ییرلر. آرتیق اؤزومو ‌سیندیرمادان دره باشی آشاغی‌یا یوللاندیم. دوزدورکی ایشه‌مه‌ییم ده لاپ آرتیق – ارتیق واریدیر. آما منظره‌نین بوروشوق بلکه ده اؤلوم قورخولو اولماقلیغی داها ایشه‌مه‌یی یاددان چیخارتمیشدیر. هر نه کی سایمازیانا قاباغا گئدردیم. خیال عالمینده دؤرد نفر سربازلارین آفتامات‌لارینین گولله‌لری کورکلریمی دلیک – دلیک ائله‌ییردیلر. آما گولله سسی هئچده قولاغ ایله ائشیدیلمه‌ییردی. چونکو گولله آتماق یوخدور. یالنیز خیالی دوشونجه ایدیر….»\nبو شاعیردن سوروشاندا سبب نه اولدو کی سن شاعیرلیک و یازیچیلیغا باشلادین ؟ او هئچ بیر فیکر ائتمه‌دن چوخ راحاتجا بئله جواب وئرر: «ایکی آی قالیردی کی اسلام انقلابی باشلانسین… آخشام باشی قهوه‌خانادا اوتورموشدوم. رادیو آذربایجان دیلینده وئرلیش یاییردی. هامان آپاریشین ایچینده آپاریجی بیر نئچه بؤلوم ده بایاتی اوخودو. بایاتی‌لار معنا – مفهوم باخیمیندان او قدر زنگین اولموشلار کی، گؤردوم او یول‌لار ایله تورک خالیقینین و ادبیاتینین انگینلیینه کؤمک ائله‌مک مومکوندور. اؤز اؤزومه فیکیرله‌شیب دوروب قهوه‌خانادان چیخیب ائویمیزه گئده گئده، اوره‌ییم کؤوره‌لیب آغلایا – آغلایا طبعیم جوشوب بو بایاتی‌لاری دئمه‌یه باشلادیم :\nگل عمله باشلایاق\nدانیشیغی بوشلایاق\nمن، سن سؤزون بوراخیب\nبیز کلمه‌سین خوشلایاق.\nو بئله لیک ده من اولدوم شاعیر ! و گونو گوندن یازیب اوخوماغی اوزومه پئشه ائله‌دیم… »\nتوفانین بوگون ۸۵ یاشی اولسادا، بو ۸۵ ایلده آجیلیق‌لاری، شیرین‌لیک لردن قات قات چوخ اولموشدور. یئتیمچیلیک ده بؤیومه، صاف – دوزه‌مللی مکتب اوزو گؤرمه‌مه، سونرالار اهل – عیال باسما، بیر تیکه چؤرک آردیجا گون چیخاندان، جان چیخانا قدر قاچما و… آما بونلارین هامیسی قالسین بیر طرفده، او کیشی کیمی بوینون شاخ توتوب بو اولای‌لاری باشیندان متانت‌له قالدیرمیشدیر. شاعیر دوستوموز گنجلیک چاغلاریندان آرتش ده اولا – اولا کی بیر نظامی‌نین پیچاغینین دالی – قاباغی کسرلی اولاردی، بیر کیمسه‌نین تویوغونا کیش دئمه‌میشدیر ! بلکه ده ائل – طایفادا بو گون اونون آغیر خاطیر – حؤرمته مالیک اولماسی اوندان آسیلی‌دیر. شاعیریمیزین اوشاقلاری دا اؤزو سایاق ادبیاتیمیزا وورغون دولار. اونون قیزی گیتا ملحی‌ده آرا‌سیرا شعرلر قوشار. اونون ایلک اوستادی ائله اؤز مهربان آتاسی اولموشدور. بلکه ده گیتا خانیم بئله دوشونور کی آتاسی‌نین اوجاغی کور اولماسین. بو سؤزه بیزیم ده یقینیمیز وار. یازیما سون قویمادان اول بو آتا – بالایا نائلیت‌لر دیله‌مکله، گیتا خانیمین دا بیر شعرین ائشیده‌لیم.\nخلقلر جبهه‌سی\nدریادا توفان‌دیر دالغا یارادان\nچورویوب دئییر، بیز‌سیز بو ایش دوغرولماز\nقیام لا، ووروشما، بیر آنا دیلار\nقیام‌سیز آزادلیق هئچ وقت دوغولماز\nاگر بیرلیک هموطنده اولماسا\nدوشمن‌لر خطری آسان سووشماز\nایگید دؤیوشلرده قانین آخیدار\nغیرتلی جوانین قانی سوورولماز\nشیخ محمد دئییب کی من اؤلسمده\nخلق لر یارادان جبهه پوزولماز\nبیر باغین باغبانی خلق‌لر اولسا\nاو باغ خزان گؤرمز گوللری سولماز\nایش بیلن آتاسی، رشید قارداشی\nاولان بالاجالار غمده بوغولماز\nبیرده کی ایستیرم بؤیوک رهبری\nابدی یاشاسین عؤمری یورولماز\nباخمایاق «گیتا»‌نین جیسمی ضعیف‌دیر\nمحکم اراده‌سی توپلا داغیلماز.\nبو کیچیک یازیمین سون بؤلومونده ایستر‌دیم اونون تاریخیمیزدن بؤیوک رول اوینایان قادین، زینب پاشا حاقدا بیر کیچیک یازیسینین اوخوجوسو اولاق :\nزینب پاشا کیم‌دیر ؟\nزینب پاشا بیر نفر انسان و انسان تعصّبو جکن بیر قادین ایدی. ائشیتدیکیمه گؤره، او «داش اسپیران دا » یعنی تبریز هنده‌ورینده اولان بیر کند ده دوغولموشدور. اما تبریزده عمو زین‌الدین محله‌سینده یاشاییرمیش. بیر عده بازارلاردان مصنوعی باهالیق یارادمیشدیرلار. عمو زین‌الدین محله‌سینین قادینلاریندان بیر تعداد ییغیب اللرینده دگنک، بازارا حمله ائدیب بازارین مصنوعی و قوندارما باهالیق یارادانلارینین دوکانلارین داغیتمیشدیر.\nبیر گون نهند کندینده چوبانلار زینبین ارینی نه ایسه کوته‌کین آلتینا سالمیشلار. زینب پاشا زاهی اولان حالدا آغاج گؤتوروب گئدیب چوبانلارین آلتیسیندا اؤلوم‌لرینه قدر دؤیوب، باش اوجالیقلا قاییتمیشدیر. بو جسارتلی قادینی محله‌میزده جماعتین بؤیوک آناسی سسلرمیشلر.\nگویا زینب باجی‌نین بیر اوغلودا وار ایمیش کی آدینا «شاهین» دئییرمیشلر. تاسفله بو شاهین‌دن بیر سس – سوراغ وئرن اولمامیشدیر.\nمحلّه‌ده هانسی قولو زوربا آدام آیری‌لارینا آزار و اذیت وئرسه‌یدی، اذّیت گؤرموش آدام گلیب دردینی، هابئله شکایتینی زینب پاشایا آچیب دئییرمیش.\nمحلّه‌میز عمو زین‌الدین ده هانسی آرواد جسارتلی و قورخمویان اولسایدی، جماعت دئیردیلر: ائله بیل زینب پاشادیر بختور باخین… !","num_words":3464,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":317519.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Osmanlı Tasavvuf Düşüncesi-Makasidi Aliyye Fi Şerhit Taiyye-Ibnül Farizin Qasideyi Taiyye Şerhi-Ismayıl Rusuhi Ankaravi-Enqerevi-2007-486s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nمیفولوژی\nOsmanlı Tasavvuf Düşüncesi-Makasidi Aliyye Fi Şerhit Taiyye-Ibnül Farizin Qasideyi Taiyye Şerhi-Ismayıl Rusuhi Ankaravi-Enqerevi-2007-486s\n4699\n0\n2017\/12\/13\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولو��ی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 3335 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38953 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":366,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.269,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":32093.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیرلشمیش ایالتلرینین سیاسی بؤلوملری (بیرده اینضیباطی بؤلمه‌لر آدلاندیریلیر) بیرلشمیش ایالتللر تشکیل ائدن مۆختلیف تانینمیش ایداره ائتمه قۇروملاری‌دیر. بیرلشمیش ایالتللرین بیرینجی سَوییه‌لی سیا‌سی (اینضیباطی) بؤلمه‌سی دؤولت‌دیر. بیر-بیری ایله بیرلیک‌ده‌کی ۵۰ دؤولت وار. هر بیر دؤولت بللی بیر جوغرافی اراضی‌ده دؤولت حاکمیتینا مالیک‌دیر . بیرلشمیش ایالتلارین عالی محکمه‌سینین چوخسای‌لی قرارلارینا اساساً، ۵۰ ایالت و بیرلشمیش آمریکا بیرلشمیش ایالتلری هر بیری موستقل دؤولت‌دیر.\nبیرلشمیش ایالتلر، سیاسی بؤلوملر\nاؤلکه‌نین فدرال سیستمی سببی‌له ایالت و میلّی حؤکومت آراسینداکی رابیطه پیچیده‌دیر. آمریکا بیرلشمیش ایالتلری قانون وئریجیلیینه گؤره، ایالتلر موستقل دیلر، هر بیر ایالتین گۆجو فدرال اداره‌سی وار، ، فدرال رهبرلیین محدود بیر موستقل‌لییه مالیک‌دیر و ایالتلرین، فدرال رهبرلیین صلاحیت‌لی اوْلدوغو ساحه‌لرده فدرال قانونلار ایالت قانونلارینی لغو ائده بیلر، اما فدرال رهبرلیین گۆجلری آمریکا بیرلشمیش ایالتلری آنا یاساسی طرفیندن محدود موستقل‌لییه تابع‌دیر. [۱]\nایچینده‌کیلر\n۱ ایالتلر و اولارین آلت بؤلوملری\n۱.۱ ایالتلر\n۱.۲ بؤلگه‌لر\n۱.۳ شهرکلر و بلدیه‌لر\n۲ ائشیک باغلانتی‌لار\n۳ قایناقلار\nایالتلر و اولارین آلت بؤلوملری\nدَییشدیر\nایالتلر\nدَییشدیر\nبیرلشمیش ایالتلرین اساسی قورومو ایالتدیر. دورد ایالت - کنتاکی، ماساچوست، پنسیلوانیا و ویرجینیا - اوزلرینی «موشترک‌المنافع» (اینگیلیسجه: commonwealths) آدلاندیریللار. بورادا «موشترک‌المنافع» خالقین عمومی ثیروتین و یا ریفاهینی ایفاد ائدیر.[۲] ایستیفاده‌نین هئچ بیر حقوقی تاثیری یوخدور.[۳]\n۱۷۷۷-جی ایلده، ۱۳ کولونی، بویوک بریتانیا شاهلیغی موستقیللیینی اعلان ائتمسیندن بیر ایل قاباق (جولای ۱۷۷۶)، کونفدارسیون ماده‌لری آلتیندا چوخ محدود بیر مرکزی حکومتی اولان دوولتلر کونفئدراسیاسی قورماقا رضایت وئریلدی. او زامان کی بیرلشمیش ایالتلرین موجود اساسی قانونونون ماده‌لری عوض اولماقدایدی، تازا بیر میلی ایداره ائتماق سیستیمی ۱۷۸۹-جو ایلده قوه‌یه میندی. بو اساسی قانون قوه‌لرین بیر-بیریندن آیری قالماسینین دوکتورین تضمین ائدیر و اوزونده بیرلشدیریر و بو ایشیله فدرال حکومت اوچ قولا بولونور و هابله ایالت حکومتلرینین ایرتیباطین فدرال حوکومتینن توصیف ائدیر و فدرالیسمین نجور آنلاشماسینی گوستریر.\nآمریکا بیرلشمیش ایالتلرینین ۵۰ ایالتی آشاغیداکی کیمیدیر. (بو لیسته هم پوست کودونون قیسالتماسی، هم ده هر ایالتین قدیم قیسالتماسی داخیلدیر):\nآلاباما (AL; Ala.)\nآلاسکا (AK; Alaska)\nآریزونا (AZ; Ariz.)\nآرکانزاس (AR; Ark.)\nکالیفرنیا (CA; Calif.)\nکولورادو (CO; Colo.)\nکانتیکت (CT; Conn.)\nدلاویر (DE; Del.)\nفلوریدا (FL; Fla.)\nجورجیا (GA; Ga.)\nهاوائی (HI; Hawaii)\nآیداهو (ID; Idaho)\nایلینوی (IL; Ill.)\nایندیانا (IN; Ind.)\nآیووا (IA; Iowa)\nکانزاس (KS; Kans.)\nکنتاکی (KY; Ky.)\nلوئیزیانا (LA; La.)\nمئین (ME; Maine)\nمریلند (MD; Md.)\nماساچوست (MA; Mass.)\nمیشیقان (MI; Mich.)\nمینسوتا ایالتی (MN; Minn.)\nمیسیسیپی ایالتی (MS; Miss.)\nمیزوری ایالتی (MO; Mo.)\nمونتانا ایالتی (MT; Mont.)\nنبراسکا ایالتی (NE; Neb. or Nebr.)\nنوادا ایالتی (NV; Nev.)\nنیوهمپشایر ایالتی (NH; N.H.)\nنیوجرسی ایالتی (NJ; N.J.)\nنیومکزیکو ایالتی (NM; N.Mex.)\nنیویورک (ایالت) (NY; N.Y.)\nشومالی کارولینا ایالتی (NC; N.C.)\nشومالی داکوتا ایالتی (ND; N.Dak.)\nاوهایو ایالتی (OH; Ohio)\nاوکلاهوما ایالتی (OK; Okla.)\nاورقن ایالتی (OR; Ore. or Oreg.)\nپنسیلوانیا (PA; Pa. or Penn.)\nرود آیلند ایالتی (RI; R.I.)\nجنوبی کارولینا ایالتی (SC; S.C.)\nجنوب داکوتا ایالتی (SD; S.Dak.)\nتنسی ایالتی (TN; Tenn.)\nتکزاس ایالتی (TX; Tex. or Texas)\nیوتا ایالتی (UT; Utah)\nورمونت ایالتی (VT; Vt.)\nویرجینیا ایالتی (VA; Va.)\nواشینقتون ایالتی (WA; Wash.)\nغرب ویرجینیا ایالتی (WV; W.Va)\nویسکانسین ایالتی (WI; Wis. or Wisc.)\nوایومینق ایالتی (WY; Wyo.)\nMap of United States with state border lines. Note that Alaska and Hawaii are shown at different scales and that the Aleutian Islands and the uninhabited northwestern Hawaiian Islands are omitted from this map.\nبؤلگه‌لر\nدَییشدیر\nاساس مقاله: بؤلگه (بیرلشمیش ایالتلر)\nایالتلرین هامیسی (ایکی ایالتدن سونرا) داها کیچیک اینظیباطی منطقه‌لره بؤلونور کی اولار دا بؤلگه (اینگیلیسجه: County و فارسجا: شهرستان) آدلانیلار. آلاسکادا بؤلگه عوصینه برو (اینگیلیسجه: Borough) ایستیفاده اولونار. (ایالتین او منطقه‌لری کی هئچ بیر برو ایچینده داخیل دییر، تانینمامیش برو آدلانیر و بو منطقه‌لر سیاهیه آلینما ساحه‌لرینه بؤلونور. و لویزیانا دا بؤلگه عوضینه پریش (اینگیلیسجه: Parish) ایستیفاده اولونور. بؤلگه‌لر موختلیف درجه‌ده سیاسی و حوقوقی اهمیته صاحیبدیلر. بعضی ایالتلرده، لاپ چوخ نیو اینقلندده، محکمه منطقه‌سی عونوانیله ایستیفاده اولونور. دیگر ایالتلرده، ایالتلرین مسکن، تحصیل، نقلیه و ایستراحت ساحه‌سینده گئنیش صلاحیت و اختیارلاری واردیر. بؤلگه‌لر بیر نئچه شهر، شهرک کند و یا آبادانلیق (بالاجا کند) و یا بیر شهرین بیر حیصه‌سینه شامیل اولا بیلر.\nشهرکلر و بلدیه‌لر\nدَییشدیر\nبیرلشمیش ایالتلرده تخمینن۳۰٬۰۰۰ بیرلشمیش شهر وار کی موختلیف درجه‌ده موختارلیقا صاحیبدیلر.\nائشیک باغلانتی‌لار\nدَییشدیر\nقارداش پروژه‌لرده بیرلشمیش ایالتلرین سیاسی بؤلوملری گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ Texas v. White, 74 U.S. 700 (1868) at Cornell University Law School Supreme Court collection\n^ The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition, 2000.\n^ See \"Commonwealth\", The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition, 2001–07.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بیرلشمیش_ایالتلرین_سیاسی_بؤلوملری&oldid=1472599»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":1133,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":89858.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"استاد ابراهیم دارابی‌نین «اشک سبلان» عنوانلی ایکی جیلدلیک تاریخی رومانی‌نین آذربایجان تورکجه‌سینده ترجومه‌سی تانینمیش یازیچی و ژورنالیست مژگان خانیم صیامی‌نین امه‌یی سایه‌سینده نشره بوراخیلدی.\n«ساوالانین گوز یاشی» آدی ایله ترجومه ائدیلن بو رومان ۱۰۲۴ صحیفه‌ده و ۷۵ مین تومن قیمتینده اؤنجه‌دن ساتیشا قویولوبدور. بو بؤیوک و ده‌یرلی اثری آلماق ایسته‌ینلر کیتابین مترجمی مژگان خانیم صیامی‌نین تلفن نومره‌سی‌ایله علاقه ساخلایا بیلرلر.","num_words":93,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":571542.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اسکی تورکجه و یا قدیم تورک دیلی (اینگیلیسی‌جه: Old Turkic language، عرب‌جه: لغة تركية قديمة، آنادولو تورکجه‌سی: Eski Türkçe، فارسجا: زبان ترکی باستان) — اورخون الیفباسی ایله یازیلیرمیش. آلتای دیللرینه باغلی بیر دیل‌ایمیش.\nاسکی تورکجه Old turkic\nاسکی اویغور تورکجه‌سی\nمنطقه\nاورتا آسیا و موغولیستان\nدؤنم\nevolved into other Turkic languages\nدیل عائیله‌سی\nتورک دیللری\nاسکی تورکجه Old turkic\nیازی سیستمی\nاورخون الیفباسی، اسکی اویغور الیفباسی، اویغور الیفباسی\nدیل کوْدلاری\nISO 639-3\n–\nLinguist List\notk Old Turkish\noui Old Uighur\nGlottolog\noldu1238\nاسکی تۆرکجه٬ تۆرک یازی دیلی‌نین ایلک دؤوره‌سیدیر. بۇ دؤنم٬ گؤی‌تۆرک٬ اۇیغور و قاراخانلی‌لار دؤنمی‌نین بیر بؤلومو (۱۳-جۆ میلادی یۆز ایله کیمی) اوْلماق اۆزره سککیز عصرلیگه یاخین بیر دؤنمه شامیل اوْلور.\nاسکی تۆرکجه٬ تۆرک یازی دیلی‌نین ایلک دؤوره‌سی‌دیر. بۇ دؤنم٬ گؤی‌تۆرک٬ اۇیغور و قاراخانلی‌لار دؤنمی‌نین بیر بؤلومو (۱۳-جۆ یۆز ایله کیمی) اوْلماق اۆزره سککیز عصرلیگه یاخین بیر دؤنمه شامیل اوْلور.\nآغیزلار\nدَییشدیر\nاسکی تۆرکجه‌ده آغیز آیریلیقلارینی ایلک یازی‌لاردان بری گؤرمک اوْلور. آنجاق آغیزلارین آیریلیق‌لاری‌نین بؤیوک اوْلمادیغی اۆچون٬ اسکی تۆرکجه بیر بۆتون اوْلاراق ساییلیر. ایلک آیریلیق‌لاری اوْرخون یازیلاریندا گؤرمک اوْلور. اؤرنک اۆچون بیرینجی شخص اۆچون توْنیوکوک یازی‌سیندا «بن» ایشلنرکن٬ کۆل تیگین یازی‌سیندا «من» ایشلنیر. اسکی تۆرکجه آغیزلاری گؤی‌تۆرک آغزی و اۇیغور آغزینا آیریلیر.","num_words":275,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.075,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":261119.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۱۱۹ نفر اهالیسی و ۲۲ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۵۱ نفری کیشی و ۶۸ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۷۲ نفری ساوادلی و ۳۶ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\n��اهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=قره_آیی_(ماهنشان)&oldid=1550431»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":930,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.323,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":131910.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بالابان، آذربایجانین قدیم خالق موسیقی آلتی دیر.[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷] آرخا حیصّه ‌سین‌ده بیر، اۆزرینده سککیز دلیک آچیلاراق اساساً توت آغاجین‌دان حاضیرلانان نفس‌لی موسیقی آلتی. خالق آراسیندا بالابان و یا \"یاستی بالابان\" آدی ایله تانینیر. یومشاق و حزین سسه مالیک بالابان‌دان آنسامبل، اوْرکستر و سولو آلتی کیمی نفس‌لی آلتلر قروپونو، اوْ جمله‌دن آشیقلار دسته‌سینی مۆشایعت ائتمک اۆچون ایستیفاده ائدیلیر. بالابان اریک، جویز، توت و آرمود آغاجلارین‌دان خصوصی دزگاهلاردا یونولوب، ایچری‌سی اوْیولدوق‌دان سوْنرا بللی بیتکی یاغلاری ایله یاغ‌لانیر، خصوصی تِمپراتوردا اۇزون مدت قورودولور.\nبالابان\nایچینده‌کیلر\n۱ سؤز آچیمی\n۲ تاریخچه‌سی\n۳ قورولوشو\n۴ تۆره لری\n۵ اؤزل‌لیکلری\n۶ \"بالابان متودو\" کیتابی\n۷ بالابان سیمفونیک موسیقی‌ده\n۸ فیلموقرافییا\nسؤز آچیمی\nدَییشدیر\n\"بالابان\" سؤزونون معناسی \"بالا\" (کیچیک) و \"بان\" (سس تمبرینین خوروز بانینا بنزدیلمه‌سی) سؤزلری ایله باغلی اوْلوب، \"کیچیک بان\" (ایلک، ارکه‌ن بان) دئمک‌دیر.\nائل آراسیندا اوْنا \"یاستی بالابان\"، \"بالامان\"، \"می\" ده دئییلیر.\nتاریخچه‌سی\nدَییشدیر\nمینگه‌چئویر قدیم یاشاییش مسکنین‌ده سۆموک‌دن حاضیرلانمیش ا.ا. ۱-نجی عصره عایید بالابانین پروتوتیپی اوْلان نفس‌لی موسیقی آلتی تاپیلمیش‌دیر[۸]. بالابانین آدینا آذربایجان ائپوسو ساییلان \"کیتابی دده قورقود\" داستانین‌دا و کلاسیک آذربایجان شاعرلرینین اثرلرین‌ده راست گلینیر[۹].\nآذربایجان فولکلورون‌دا بالابانا عایید دئییملر آز دئییل. مثلاً:\nعزيزیم بالابانی،\nآستا چال بالابانی.\nهامینین بالاسی گلدی،\nبس منیم بالام هانی...\nفارس موسیقی‌سین‌ده زورنا، بالابان گئنیش یئر آلمیر [۱۰]، چونکی بونلار آشیق صنعتیله باغلی اوْلان چالغیلاردیر.\nقورولوشو\nدَییشدیر\nایفاچی آلتی سسله‌ن‌دیرمک اۆچون درین‌دن نفس آلاراق هاوانی آغیز بوش‌لوغونا ییغیر و اوْنو خصوصی اۇستالیقلا دوداقلاری آراسیندا توتدوغو یاستی موشتویون ایچری‌سینه اۆفله‌یه‌رک بارماقلارینی اوْیوقلارین اۆزرینده حرکت اتدیرمکله ایسته‌نیله‌ن سس اۇجالیغینی آلیر.\nاۇزون‌لوغو ۲۸۰-۳۰۰ مم، دیامتری ۲۰-۲۲ مم-دیر. بالابانین سس دیاپازونو کیچیک اوْکتاوانین \"سوْل\" سسین‌دن ایکینجی اوْکتاوانین \"دو\" سسینه کیمی‌دیر. چالغیچینین اۇستالیغین‌دان وابسته اوْلاراق، بیر نئچه سس ده آرتیریلا بیلر.\nبالابانین دلیکلرینین مینیمال سایی ۸ (۷-سی یوخاری‌دان، ۱-i آشاغی‌دان)، ماکسیمال ۱۰ (۹-اۇ یوخاری‌دان، ۱-i آشاغی‌دان)اوْلور.\nتۆره لری\nدَییشدیر\nتانینمیش میلّی نفس آلتلری ایفاچی‌سی و برپاچی‌سی اۇستا الیجاواد (اسماعیل‌لی رایونو) میلّی سسله‌نمه خصوصیتلرینی نظره آلاراق ۴ ینی بالابان نؤعو یاراتمیش‌دیر. همین آلتلر اؤزونون غیری-عادی زنگین تمب کیفیتلرینه گؤره حاضیردا خالق چالغی آلتلری اوْرکسترینین ترکیبینی داها دا زنگینلش‌دیره بیلرلر.[۱۱]\nسسله‌نمه‌سینه و اؤلچوسونه گؤره بالابانین مۆختلیف تۆره لری وار:\nعادی بالابان سایا ناخیش‌سیز بالابانلارا دئییلیر. آلت بوروسونون اۆزرینه کلاپان سیستمی تطبیق ادیلمیر.[۱۲]\nآشیق بالابانی - ان قدیم بالابان نؤعودور. خصوصی چالینما اۆصولو واردیر: چوْخ یونگول (قامیش موشتوکلر اۆفورولمه طرزینه گؤره یونگول و آغیر اوْلورلار) آغیزلیق‌دان (موشتوک‌دن) ایستیفاده ائدیلیر. بونا گؤره سسی ویزیلتی‌لی اوْلور.\nآنسامبل بالابانی - بورولارینین اۇزون‌لوغو قبول ائدیلمیش ایستاندار اؤلچوده حاضیرلانیر، سسویادیجی‌سی آشیق بالابانینکین‌دان فرق‌لی‌دیر.\nپیککولو (جوره) بالابان - کیچیک بالابان نؤعودور. بللی الوریش‌لی مقاملاردا ایشلدیلیر. مس.، شور موغامینین مایع ‌سی و یا سارنج حیصّه ‌لری جوره بالابان‌دا شیرین سس‌لنیر.\nآلت (سولو) بالابان - گؤوده‌سی اۆزرینده کلاپان سیستمی تطبیق اوْلونور. بۇ کلاپانلارین کمکی ایله چتین چالینان بعضی سسلرین (دیزلی، بمول‌لو) ایفاسی چوخ آسانلاشدیریلمیش‌دیر. آلت بالابان اساس بالابان‌دان خالص کوارتا (خ۴) اینتروالین‌دا بم سس‌لنیر. عادی بالابانا اوْخشاییر، آنجاق بیر قدر بؤیوک‌دور.\nباس (بم) بالابان - اؤلچوسو عادی بالابان‌دان چوخ اۇزون، موشتویو ایری اوْلور. ۲۰-جی عصرین سوْنلارین‌دا ال صنعتکاری الیجاواد جاوادلی طرفیندن حاضیرلانمیش‌دیر. سولو بالابان‌دان بیر اوْکتاوا فرق‌لنیر. اوْنا گؤره باس بالابانی باس آچارین‌دا، تنور بالابانی تنور آچارین‌دا یازیرلار. موسیقی کوللکتیولرین‌ده ایشله‌نمه‌سه ده اوْلدوقجا ماراقلی آلت‌دیر. اوْنو تکمیللش‌دیره‌رک حرفه ای چالغی آلتینه چویرمک اوْلار، مس. بم سسلره اوْلان احتیاجی اؤد‌مک اۆچون.\nدم بالابانی - دمکش (زویتوتان) بالابان‌چیلارین چالدیغی بالابان. دمکشلر ایفا اوْلونان ملودییانی آرام‌سیز آهنگدار موسیقی فونو ایله تامین ائدیرلر. دم بالابانی گؤرکه‌مجه عادی بالابان‌دیر، آنجاق اوْنو دم (زوی) اۆچون ایستیفاده ائتمک اۆچون سسویادیجی خۆصوصیتسینی داشییان آغیزلیغینی (قامیش-موشتویونو) خصوصی یوللا قاییریرلار کی، چوْخ نفس آپارماسین.\nتنور (زیل) بالابان سولو بالابان‌دان ۵ سس آشاغی سس‌لنیر.\nباس، تنور بالابانلار میلّی کونسرواتورییانین علمی لابوراتوریاسین‌دا ایختیراع اوْلونوب [۱۳].\nاؤزل‌لیکلری\nدَییشدیر\nهزین کولوریت یارادان سسلر آلت‌ده نفه‌سین اۇزادیلماسییلا الده ائدیلیر. بالابانین خوصوصیتی اوْندادیر کی، آراسی کسیلمه‌دن نفه‌سی آغیزدان بورونا، بورون‌دان آغیزا دؤورتمه ایله اؤتوره‌رک بیر نوتون اۆزرینده اۇزون مؤددت چالماق اوْلور. آزیاش‌لی و تجروبه‌سی آز اوْلان شاگیردلر طرفیندن بۇ تکنیکی ایمکانلارلا ایفا چوْخ چتین‌دیر لاکین، بۇ بللی واخت‌دان و تجروبه الده اتدیک‌دن سوْنرا مومکونلشیر.\nتوتک‌ده، و ده آوروپا نفس‌لی آلتلرین هچ بیرین‌ده (کلارنت، قابوی) دؤورتمه خوصوصیتی یوخ‌دور. یالنیز زورنا و بالابان‌دا دؤورتمه وار. آذربایجان‌دا خالق آرتیستی، قابوی ایفاچی‌سی کامیل جلیلوو دیگر قابویچالانلاردان سچیلیر، یعنی آلتی آغیزدان بورونا و گرییه دؤورتمه ایله چالیر.\n\"بالابان متودو\" کیتابی\nدَییشدیر\nبالابانی آذربایجان‌دان کناردا تانی‌دان مشهور بالابان ایفاچی‌سی الیخان سمدوو بۇ آلتی تۆرکیهده سودیره بیلیب. تاریخی کؤکلری آلتینجی عصره عایید اوْلان میلّی موسیقی آلتینین آذربایجانا مخصوص اوْلماسینی ثبوت اتمک‌ده بؤیوک رولو اوْلان الیخان سمدوو ارمه‌نیلرین بۆتون دونیادا \"دودوک\" کیمی تانیتدیقلاری بالابان ایله بیر نئچه اؤلکه‌ده سولو کونسرت پروقرامی ایله چیخیش اد‌رک، ارمه‌نی پلاگیات‌لیغینی ایفشا ادیب. ا.سمدوو \"بالابان متودو\" آدلی کیتابین دا مؤلفی‌دیر.[۱۴][۱۵]\nبالابان سیمفونیک موسیقی‌ده\nدَییشدیر\nبالابانین فردی ایفاچی‌لیق خوصوصیتینه بؤیوک دقت یتیره‌ن، آذربایجانین مشهور بستکارلاری بۇندان ایستیفاده ادیبلر. بئله کی، اۆزییر هاجیبیووون «ایکینجی فانتازییا»، موسلوم ماقومایوین «آذربایجان چؤللرین‌ده»، حاجی خانمممدووون «سیمفونیتتا» و بیر سیرا دیگر اثرلرده بالابانین سولو ایفاسینا گئنیش یر آیریلیب.\nاوْرکسترده بالابان هم سولو، هم ده مۆشایعت‌چی آلت کیمی اؤزونه لایق‌لی یر توتور. اوْرکسترده بالابانلار اۆچون دؤرد نؤع پارتییا یازیلیر و اوْنلار ایکی قروپا بؤلونور: ۱-جی و ۲-جی بالابانلار اساس ملودییانی ایفا ائدیرلر، III، ۴-جو بالابانلار ایسه هارمونیک فونو ساخلاییرلار.\nآذربایجان و خاریجی اؤلکه بستکارلارینین اثرلرینین کؤچورمه‌سی بالابان دوتینین ایفاسین‌دا چوْخ گؤزل سس‌لنیر. مثلاً: ف.شوبرتین \"سرنادا\"، آ. ک. کوینین \"اوْرینتال\"، پ. چایکووسکینین \"پاییز نغمه‌سی\"، اۆ. هاجیبیووون \"سوگی‌لی جانان\"، \"سن‌سیز\"، ف. امیرووون \"گؤزلیم سن‌سه‌ن\"، س. روستمووون \"سرحدچیلر مارشی\"، \"سنین‌دیر\" و س. اثرلری گؤسترمک اوْلار.\nفیلموقرافییا\nدَییشدیر\nبالابان (فیلم، ۱۹۸۷)\nیاستی بالابان (فیلم، ۲۰۰۵)\nبالابان (فیلم، ۲۰۱۱)\nبؤلمه‌:آذربایجان موسیقی آلتلری\nThis مقاله has not been added to any content categories. Please help out by adding categories to it so that it can be listed with similar مقالهsشابلون:Stub other. (سپتامبر ۲۰۱۸)\n^ Толковый словарь русского языка Кузнецова. ۱ е изд е: СПб.: Норинт. С. А. Кузнецов.. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-07-09. یوْخلانیلیب2016-11-06.\n^ Музыкальная энциклопедия. Азербайджанская музыка. Под ред. Ю. В. Келдыш. Т ۱. А — М.: Советская энциклопедия، ۱۹۷۳.\n^ مجنون کریموو. آذربایجان قدیمی موسیقی آتلاسی - بالامان\n^ Известия. Ру: «Имеющий уши да услышит…». آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2008-08-16. یوْخلانیلیب2008-08-16.\n^ Сергей Александрович Токарев. Основы этнографии: Учеб. пособие для ист. специальностей вузов.. — Высшая школа، ۱۹۶۸. — С. ۳۱۱. — ۳۵۹ с.\n^ انجیجلوپا‌دیا ایٛرانیجا. بالابان. Archived 2011-08-05 at the Wayback Machine.: «بĀلĀبĀن، آ جیلیندریجال-بورئ، دووبلئ-رد wind اینسترومنت آبووت ۳۵ جم لونگ with سون فینگر هولس و اوْنئ تهومب هولئ، پلاید ین ااسترن آزربایژان ین ایٛران و سوویت آزربایژان (where ایت ایس آلسو جاللد دودوک).»\n^ افراسیاب بدلبی‌لی. ایضاح‌لی مونوقرافیک موسیقی لوغتی - بالامان\n^ Институт этнографии имени Н.Н. Миклухо-Маклая. Народы Кавказа.. — Издательство Академии наук СССР، ۱۹۶۰. — Т. ۲. — С. ۱۵۸.\n^ Музыка Азербайджана شابلون:رو\n^ انجیجلوپ‌دیا ایٛرانیجا - بالابان\n^ س. الیقیزی. حکایه‌لی موسیقی لوغتی - بالابان\n^ آبباسقولو نجف‌زاده. آذربایجان چالغی آلتلرینین ایضاح‌لی لوغتی. باکی، ۲۰۰۴.\n^ بالابان اۇستادی باباخان امیرووون ددیکلری. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2015-04-10. یوْخلانیلیب2016-11-06.\n^ ارمه‌نی پلاگیاتلیغینین قوربانی – بالابان…. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2015-02-18. یوْخلانیلیب2016-11-06.\n^ نیدل، ریجهارد (۲۰۰۵). World موسیج: تهئ باسیجس. پسیجهولوگی پرسس. پپ. ۲۱۴–. ایٛسبن ۹۷۸۰۴۱۵۹۶۸۰۰۳. رتریود ۲ مئی ۲۰۱۱. \"آلیهان سامدوو. جلارینت، بالابان، زورنا و ساخ پلایر now رسیدینگ ین تورکیه. بالابان.\"","num_words":2031,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":94121.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۸ دی، ایران تقویمینده ایلین ۲۹۴-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۷۱ گۆن (نورمال ایل) یا ۷۲ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":291056.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تاریخ‌ سوره‌سینده‌ آذربایجان‌ قادین‌لاری‌ ایستر اؤز ارلری‌ایله‌، ایسترسه‌ده‌ اؤزلوک‌لرینده‌ قانلی‌ – قادالی‌دؤیوش‌ مئیدانلاریندا، بول‌ – بول‌ حماسه‌لرین ‌یارادیجی‌لاری‌ اولموشلار کی‌، تاریخ‌ صحیفه‌لریمیز بونلارین‌ بیر سیراسینا اؤز سینه‌سینده‌ اؤیونه‌، اؤیونه ‌یئر وئرمیشدیر. بو تورپاقدا اولدوقجا قادینلارا حؤرمت‌ گؤزو ایله‌ باخیلمیش‌ و بیر سیرا یابانجی‌لار کی‌، قادینی‌ نفر واحدی‌ ایله‌ اؤلچوب‌ و «زن‌ و اژدها هردو در خاک‌ به‌» دئمیشلر، باخیلمامیشدیر. زنگین‌ و بیر چوخ‌ حیصه‌لری‌ قیزیل‌ قانلا یازیلمیش‌ تاریخیمیزده ‌قادینلارین‌ روللاری‌ بعضی‌ یئرلرده‌ کیشی‌لردن‌ آز اولمامیش‌ و بوتون‌ ساحه‌لرده‌ گاهدان‌ قاباقجیل‌ده‌ اولموشلار. اؤرنگ‌ اولسون‌ دئیه‌ دویوش ‌مئیدانلاریندا بابکین‌ حیات‌ یولداشی‌ کلدانیه‌، کوراوغلونون‌ نیگاری‌ و نبی‌نین‌ هجری‌ اونلارلا بیرگه‌ دؤیوش‌لرده‌ ظفرلر قازانمیشلار. تانباکی‌ حرکاتیندا حله‌ده‌ آدی‌ چوخ‌ حؤرمت‌له‌ یاد اولان‌ زینب‌پاشا، اؤز قهرمان‌ یار- یولداشلاری‌ ایله‌ خالقین‌ دار گونونده ‌یاغی‌لارین‌ باشینا نه‌ اودلار تؤکموشلر. شاعیر ز- امیرلو دؤیوشچو قادینلاریمیزین‌ پایین‌ آشاغیداکی‌ شعرده‌ گؤزه‌ل‌ و لایقینجه‌ تصویره‌ چکمیشدیز:\nاسکی‌ زمانلاردان‌ بیزیم‌ ائللرده‌\nقادین‌لارا بوللو، حؤرمت‌ وارایمیش‌\nآنایا، گلینه‌، قیزا هر زامان‌\nتوکنمز دیرلر، عزت ‌وار ایمیش‌\nتاریخ‌ بویو اولو آتا بابامیز\nآنا ایله‌ تانرینی‌، حاقلی‌ بیلمیشلر\nبیر تانری‌ اؤنونده‌ ایلیب‌، داها\nآنالار اؤنونده‌، بیر اییلمیشلر\nازلدن‌ دیل‌لرده‌ مثل‌ اولموش‌ کی‌:\n«آسلانین‌ ارکه‌یی‌، دیشی‌سی‌ اولماز»\nدئیب‌لر قادینا د‌ه‌یر وئرمه‌سک\n‌میلتین‌ ده‌یرلی‌ کیشی‌سی‌ اولماز\nاوندا کی‌ باشقالار، قیز اوشاغلارین‌\nدیری‌، دیری‌ تورپاق‌ آلتدا قویلارمیش‌\nهامان‌ چاغدا بیزیم‌ ائل‌ اوبامیزدا\nبخت‌ اولدوزو، آتا قیزین‌ سانارمیش‌\nاوندا کی‌ باشقالار، آروادی‌ قیزی\n‌ساتیردیلار قول‌ تک‌، پولا بازاردا\nیاشایاردی‌ آزاد بیزیم‌ آروادلار\nدیز به‌ دیز شرف‌له‌، ان‌ افتخارلا\nتاریخ‌لرده‌ پارلاق‌ بیر اولدوز کیمی‌\nتومروس‌ آنامیزین‌، آدی‌ قالمیش‌ دیر\nاو تومروس‌ کی‌ تبریز، آنا وطنیم\n‌افتخارلی‌ آدین‌ اوندان‌ آلمیش‌دیر\nکور اوغلو، نبی‌یه‌، سس‌ وئربب‌ سسلر\nنیگارلار، هجرلر، زینب‌ پاشالار\nبوردا زنان‌ لاردا کیشی‌لر کیمی\n‌استبداد کؤکسونه‌ سونگولر چالار\nهنر عالمینده‌ دائم‌ پارلاییب\n‌یوزلرجه‌ مهستی‌، یوزلرجه‌ پروین‌\nنه‌ گؤزل اثرلر یارادیب‌ بونلار\nظاهری‌ ساپ‌ – ساده‌ معناسی‌ درین‌\nآزاده‌ کیشی‌لر – آزاد قادین‌ لار\nیاشادیب‌ یاشاسین‌ آذربایجانیم‌\nاودلار، دیاری‌سان‌، شرف‌ یوردوسان\n‌سن‌ کیمی‌ آنایا، قوربان‌ دیر جانیم‌.\nاوست‌ سطیرلرده‌ دئدییمیز کیمی‌ بیزیم‌ تاریخ‌، جومردلردن‌ دالغالانیر. ایندی‌ بورادا اونلارین‌ بیر باشقاسیندان‌دا آد چکمک‌ ایستردیم‌. بو جسارتلی ‌قادین‌ «تئللی‌ زری‌» اولموشدور کی‌، مشروطه‌ انقلابیندا اوغلانلارلا بیرگه‌ دؤیوش‌ سنگرلرینده ‌یاغی‌لارین‌ علیهینه‌ مبارزه‌ آپاریردی‌ کی‌، ظالیم‌لرین ‌میراث‌ گولله‌لرینه‌ توش‌ گلیر. باشقا مجاهدلر بو جنگ ‌پالتار گئین‌ دؤیوشچونو دینج‌ بیر یئره‌ آپاریب‌ اونون‌ یارالارینا داوا – درمان‌ ائتمه‌ قرارینا گلیب‌، اونون‌ حرب‌ گئیم‌لرین‌ چیخارداندا مانع‌ اولوب‌ و ایسته‌ییر کی‌ ستارخان‌ گرک‌ بورادا اولسون‌. بو خبری ‌قوچاقلار ستارخانا یئتیرجک‌ هامان‌، ستارخان‌ او دؤیوشچونون‌ سون‌ چاغلاریندا باشی‌ اوستونه ‌یئتیشمک‌ همان‌ اولور. شاعیر محمد ابراهیم‌ زاده‌«دنیز» بو دستانی‌ گؤزلجه‌ نظمه‌ چکمیشلر. بونودا قئید ائتمک‌ یئرسیز اولماز کی‌، همین‌ داستانلا،ماراقلانانلاردان‌ بیریسی‌ده‌ ائل‌ و خالقین‌ شاعیری‌ سهراب‌ طاهردیر. سهراب‌ معلمین‌ بو شعری‌ بیر نئچه‌دونه‌ چاپ‌ اولدوغونا گؤره‌ اوندان‌ واز کئچیب‌، محمددنیزین‌ شعرین‌ بیر گه‌ اوخویاق‌:","num_words":690,"character_repetition_ratio":0.035,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.186,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":362334.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۱ دی، ایران تقویمینده ایلین ۲۸۷-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۷۸ گۆن (نورمال ایل) یا ۷۹ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":291056.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یاتاق بیت لری، اینسان قانینی یئتیردیگی حشراتلرین بیر نؤعیدیر، معمولاً گئجه. اونلارين دئشلری، پوستین آجیسی، روان و آلرژیک علامتلرینی دن عیبارت بیر سیراً ساغلیق ائتکیلرینه ندن اولا بیلر.یاتاق حشراتینین دَیَرلرینه گؤره، دَرئسده گؤرونمهدن، قیزیللیغی اولان کیچیک ساحه لردن باشلایان بؤیوک بولودلارا قدر دَییشیقلار باشلاییر.علامتلرین ظاهیر اولماسی بیر نئچه دقیقه دن بیر نئچه گونا قدر داوام ائدیر و معمولاً خاراباليقلار گؤستریلیر.بعضي آداملار يورغونلوق و يا قيزديرمايا دوچار اولورلار.عادي اولاراق، بدنين اؤرتولمه ميش بؤلگه لري تأثيرينده دير و چوخ واخت اوچ دفعه يوکسه يير.یاتاق بیت لرینین دئییرمکلری هانسی بیر یولداشیب یولداشمالی یارا یئر آلماز.گئجه لرنده اؤلو دَرَک یا Vasculitis ساحه لری ده اولا بیلر.[۲][۲][۲][۵][۷][۲]\nیاتاق بیت لرینین دئییرلر کیمیاکس نوعونون دو گونه سی: Cimex lectularius (یاشاییش کیشی) و Cimex hemipterus، اساساً تروپکده یئرلشیب.اونلارين اؤلچوسو 1 - 7 mm دن آرتیق دیر.اونلار یاخین ساحه لرده یاخینلاشماقلا یا دا اؤز اشیا لرینده آپارماقلا یاییلمیشلار.بو حرب چوخ ندیر کی، هئیجیناسی نین یوخلوغوندان اولور، آمّا چوخ کثافتلی ساحه لرده داها چوخ گؤروشیلیر.تشخيص، هم حشراتلرين تاپيلماسيني، هم ده تطابقلي علامتلرين باش ورمهيئني چئوریر.یاتاق بیت لرین واختین چوخونو قارانلیقدا، ماتراس توخوملاری و یا دووارداکی شققلار کیمی گئزلی یئرلرده کچئرتمکلر.[۲][۲]\nدرمان بو علایمی یوخسا بیت لری آرادان آپارماق دیر.یاتاق بیتلرین ائودن آرادان آپارماق اۆچۆن چوخ واخت لار زور بیر ایش دیر.چون یاتاق بیت لری بیر ایله جک یئمیه یئمیه دیری قالابیلیر لر . ائوی تکرار ضید عفونی ائتمک گرکیر. بو درمان یوخسا ضید عفونی ده بیر یولی ائوین دماسین ۹۰ دقیقیه جک ۵۰ درجیه قالخیزماق دیر. تز تز ائوی تمیزلمک و پالتارلاری یوخاری دما دا یوماق دیر.\nیاتاق بیت لری دۆنیانین هر یانیندا اولابیلیر. بو بیت لره بولاشماق چوخ اولان بیر شئی دیر. ۱۹۹۰ دان بیت لره بولاشماق ساییسی بیلینمیین ندن لره گؤره چوخالدی.\nقایناقلار:\n[دَییشدیر]\n^ James, William D.; Berger, Timothy G.; et al. (2006). Andrews' Diseases of the Skin: clinical Dermatology. Saunders Elsevier. p. 446. ISBN 978-0-7216-2921-6.\n^ ۲٫۰۰ ۲٫۰۱ ۲٫۰۲ ۲٫۰۳ ۲٫۰۴ ۲٫۰۵ ۲٫۰۶ ۲٫۰۷ ۲٫۰۸ ۲٫۰۹ ۲٫۱۰ Ibrahim, O; Syed, UM; Tomecki, KJ (March 2017). \"Bedbugs: Helping your patient through an infestation\". Cleveland Clinic Journal of Medicine. 84 (3): 207–211. doi:10.3949\/ccjm.84a.15024. PMID 28322676.\n^ Jerome Goddard; Richard deShazo (2009). \"Bed bugs (Cimex lectularius) and clinical consequences of their bites\". Journal of the American Medical Association. 301 (13): 1358–1366. doi:10.1001\/jama.2009.405. PMID 19336711.\n^ Kolb A, Needham GR, Neyman KM, High WA (2009). \"Bedbugs\". Dermatol Ther. 22 (4): 347–52. doi:10.1111\/j.1529-8019.2009.01246.x. PMID 19580578.\n^ ۵٫۰ ۵٫۱ Doggett SL, Russell R (November 2009). \"Bed bugs – What the GP needs to know\". Aust Fam Physician. 38 (11): 880–4. PMID 19893834.\n^ Doggett, SL; Dwyer, DE; Peñas, PF; Russell, RC (January 2012). \"Bed bugs: clinical relevance and control options\". Clinical Microbiology Reviews. 25 (1): 164–92. doi:10.1128\/CMR.05015-11. PMC 3255965. PMID 22232375.\n^ Bed Bugs FAQs. Centers for Disease Control and Prevention (2 May 2017). یوْخلانیلیب2 October 2018.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=یاتاق_بیت_لریگ&oldid=1547425»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nنامعلوم پارامترلری اوْلان معلومات قوتوسو طیبی وضعیتیندن ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲ آقوست ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آر��یق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":902,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.285,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":74452.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جمعه‌آخشامێ بایرام آیێ‌نین ۱۷.سی تبریزلی یازێچی، شاعر، فوْلکلورچو و ژورنالیست، سوسن خانێم نوادهٔ‌رضی‌نین بیرینجی ایل دؤنۆم آنما مراسمی گئچیریلدی. بایرام و اوْروجلوق گۆنلرینه قاریشماسێن دییه، بو دڲرلی انسانێن آنما مراسمی و خاطره گۆنو، وفاتێ‌نین ایل دؤنۆمونه بیر هفته قالمێش جمعه‌آخشامێ بایرام آیێ‌نین اوْن‌یئددی‌سینده، شهریمیزین شاعیر، یازێچی، ادیب و هنر سئور انسانلارێ‌نین حضوری ایله کئچیریلدی.\nدوْغال قایناقلار هفته‌سی و آغاج اکیمی گۆنو مناسبتینه گؤره بوگۆن سحر، منطقه۲ شهرداریسی‌نین تشبثی ایله خانم سوسن نوادهٔ‌رضی و شهریمیزین یۆزدن آرتێق باشقا ادیب، موسیقی‌چی و هنرمند شخصیتلری‌نین آدێنا آغاجلار اکیلدی.\nبو تؤره‌نده کی تبریزین رجایی‌شهر منطقه‌سی‌نین «بهاران» پارکیندا باش وئردی، تبریزین آدلیم ادبی، هنری شخصیت‌لری اشتراک ائتمیشدیلر. مراسم دکتر «میکاییل نظری» جنابلارێ‌نین صحبتلریله باشلاندێ. سوْنرا «خسرو سرتیپی» جنابلارێ شاعیرلر طرفیندن و «هاشم چاووشی»جنابلارێ هنرمندلرین نماینده‌سی اوْلاراق دانێشدیلار.\nای باد صبا گذار قیل تبریزه\nعالمده قالێب اۆمیدیمیز بیر سیزه\nاوْل ماه‌وشین کویینه دۆشسه گذرین\nبو نامه‌نی وئر او زلف عنبربیزه\nآردێندان سؤز منطقه۲ شهرداری‌سی طرفیندن مراسمده اشتراک ائدن دکتر «خوش نیّت»ه وئریلدی. خوش نیّت جنابلارێ شهردارین طرفیندن، حضورو اوْلانلاردان تشکّر ائیله‌دی و شهرین فرهنگی‌نین اعتلاسی اۆچون، شهرداری و هنرمندلرین ایش‌بیرلیڲی‌نین چوْخ اؤنملی اوْلدوغونو وورغولادی.\nسؤزلرین سوْنوندا یاشێل چئوره مدیرلیڲیندن تقدیر اوْلونوب، هنرمندلرین طرفیندن رضا سرابی‌ اقدم جنابلارێ‌نین ال ایشلریندن، ارک و گؤڲ مسجد ماکتی شهرداری نماینده‌لرینه سونولدو.\nبو صحبتلردن سوْنرا پلاکلار هنرمندلرین آراسێندا پایلانێلدی و اوْلاردان آغاجلاری اکدیکدن سوْنرا آدلارێنا یازێلمیش پلاکلاری آغاجلارا باغلاماقلارێ ایسته‌نیلدی.\nبو مراسمده «مهد تمدن» گۆنده‌لیڲی‌نین سوسن خانێم نواده رضی‌نین وفاتی‌نین ایل دؤنۆمو اۆچون حاضرلانان اؤزل سایێسی، اشتراک ائدنلر آراسێندا پایلانێلدی.\nسوسن خانیمین بیرینجی ایل‌دؤنۆم تؤره‌نی آخشام ساعت دؤرد عرفه‌لرینده شاه‌گؤلۆنون «اندیشه» تالارێندا کئچیریلدی. مراسم ایکی بؤلۆمدن عبارت ایدی. ایلک بؤلۆمونده سوسن خانیمین شعر و نثر یازێلاری، حکایه‌لر و یاشام طرزی مجلیسده اوْلان ضیالیلار طرفیندن اینجه‌لنیب دڲرلندیریلدی.\nبو بؤلۆمده دانێشانلار آذربایجانلی یازار خانم رقیه کبیری، گؤرکملی فیلسوف و دۆشونور جناب ایواز طاها، نقد ادبی ساحه‌سینده چالێشان آقای رسول اسماعیلیان‌، شاعر و ادبیاتچی خانم مرجان منافزاده، اننه‌م‌نن من کتابێ‌نین دؤردۆنجو چاپێ‌نین ائدیتورو آقای علی سلمانی و شهریمیزین بؤیۆک مجموعه‌دار و مجسمه‌دۆزلده‌نی جناب رضا سرابی و مهدتمدن (سانجاق) امک‌داشلارێندان اوْلان آقای مهدی جما��ی اوْلدولار. ایلک بؤلۆمون سوْنوندا گۆنش خانیم امانی مهد تمدن گۆننامه‌سی‌نین تورکی بخشی اوْلان «سانجاق»ین تحریریه هئتی عضوو اوْلاراق، کی جناب علیرضا صرافی و جناب میکاییل نظری ایله بیرلیکده مراسمین آپارێجیلیغینی دا عهده‌لنمیشدی، سانجاق صفحه‌سی حقده معلومات وئریب، خانم شبنم توحیدی و سانجاقدا امکی اوْلان باشقا هر کسدن تشکّر ائتدی.\nبو مراسیمده اۆلکر خانێم تبریزلی سوسن خانێمین معنوی قێزی اوْلاراق، دویغوسال بیر دانێشیقدان سوْنرا، اننه‌م نن من کتابیندان بیر بؤلۆمونو جلسه‌ده اوْلانلارا اوْخودولار. و فؤاد حسن‌حسین جنابلاری، سوسن خانێمین بؤیۆک اوْغلو قیسسا بیر دانێشیقدا بو بیر ایل مدّتینده اوْنونلا ایشی‌بیرلیک و اۆرک‌بیرلیک ائدن هر کسدن تشکر ائیله‌دی.\nبو مراسیمده دانێشیب اشتراک ائدنلرین بیر چوْخلارێ و البته خانم نواده رضی‌نین درمانی هئیتی‌نین صدرینده اوْلان دکتر «محمد زفیری» جنابلارێنا تقدیرنامه وئریلدی. و جناب سرابی‌نین سون ال ایشی اوْلان عباس‌میرزا تندیسی، زحمتلریندن تقدیر اوْلونسون دییه، دکتر میکاییل نظری‌یه سونولدو.\nقیسا بیر آنتراکت آردێندان، ایکینجی بوْلۆم باشلادێ. بو بؤلۆمده ایلک اؤنجه شهریمیزین دڲرلی صنعتکاری خانم سولماز بالایی‌نین استعدادلی طلبه‌لری کُر ماهنیلاری ایفا ائتدیلر. سوْنرا خانم نواده‌رضی‌نین شعرلری‌نین ائشلیڲینده گؤزل موغام موسیقی‌لری ایفا اوْلوندو و بو بؤلۆمه شهریمیزین دڲرلی موغام استادی «حسین ملکی‌زاده» جنابلارێ‌نین طلبه‌سی و موغام مسابقه‌سی‌نین غالبی اوْلان «احد علیزاده» جنابلارێ‌نین گؤزل دشتی موغامیلا سوْن وئردی.\nنوشته های مشابه\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند\nآذربایجان و زنان ترک, حقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر, مقالات\nکتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nسنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤلدورولوب\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nفرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخت\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و الهه فولادی در زندان اوین\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nگزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه شده و در بازجویی‌ها به تجاوز جنسی و مرگ تهدید شده‌اند\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل... فرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخ... ممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و اله... گزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه ش... چند ساعت در بازداشت طرح نور؛ خانوم عکست را گرفتند -سمیرا ایمان... تداوم بازداشت رعنا کورکوری در زندان اوین اعتراض کمپین حقوق بشر ایران به حکم اعدام شریفه محمدی قتل فجیع یک زن به دست همسرش","num_words":1338,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.054,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":154351.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آنلاشما متنینین آماجینین، امکداشلیغی گوجله‌ندیرمک، بؤلگه‌سل قالخینما اورتاقلیقلار��نی گلیشدیرمک و عضو دؤولتلرین قارشیلاشدیغی چتینلیکلره بیرلیکده اورتاق حل یوللاری گلیشدیرمک اولدوغو ایفاده ائدیلدی\n20.12.2023 ~ 10.07.2024\n2078975\nتۆرک دؤولتلری تشکیلاتی کاتیبلیگی ایله تۆرک امکداشلیق و کوردیناسیون آژانسی باشقانلیغی (تیکا) آراسیندا \"امکداشلیق آنلاشما متنی\" ایمضالاندی.\nتۆرک دؤولتلری تشکیلاتینین ایستانبولداکی کاتیبلیک بیناسیندا ائدیله‌ن مراسیمده، ایکی تشکیلات آراسیندا واریلان امکداشلیغا باغلی ایمضالار، تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی باش کاتیبی ائلچی کوبانیچ‌بک عؤمورعلییئو و تیکا باشقانی سرکان قایالار طرفیندن آتیلدی.\nمراسیمده دانیشان عؤمورعلییئو، متنین، امکداشلیغی تشویق ائتمه‌یی، بیلگی پایلاشماسینی و تجروبه آلیش وئریشینی آماجلایان استراتژیک بیر اورتاقلیغین باشلانغیجینا ایشاره ائتدیگینی سؤیله‌دی.\nآنلاشما متنینین آماجینین، امکداشلیغی گوجله‌ندیرمک، بؤلگه‌سل قالخینما اورتاقلیقلارینی گلیشدیرمک و عضو دؤولتلرین قارشیلاشدیغی چتینلیکلره بیرلیکده اورتاق حل یوللاری گلیشدیرمک اولدوغونو ایفاده ائد‌ن عؤمورعلییئو،\n\"بو امکداشلیق سایه‌سینده، داوام ائتدیریله‌بیلیر قالخینما هدفلری ده داخیل اولماق اوزره اولوسلارآراسی سویه‌ده قبول گؤرموش قالخینما هدفلرینه قاتقی وئرمه‌یی و بؤلگه‌نین اجتماعی-اقتصادی منظره‌سی اوزرینده مثبت تأثیر یاراداجاق سینرژیلر میدانا گتیرمه‌یی هدفله‌ییریک\" دئدی.\nعؤمورعلییئو، آنلاشما متنینین ساغلیقدان تحصیله، تیجارتدن چئوره‌یه قدر چوخ ساییدا امکداشلیق ساحه‌سینده قالخینمانین موختلیف ایستیقامتلرینی اله آلما قرارلیلیغینی عکس ائتدیردیگینی، گئنیش چرچیوه‌لی اولدوغونو و امکداشلیق روحونو ملموسلاشدیردیغینی ایفاده ائتدی.\nقایالار دا، تۆرک دؤولتلری تشکیلاتینین تۆرک دونیاسی اوچون اولدوقجا بؤیوک اؤنمه صاحب اولدوغونو دیله گتیره‌رک بونلاری دئدی:\n\"بیزیم ده تیکا اولاراق، بوتون اؤلکه‌لرده، ایستر عضو اؤلکه‌لرده ایستر گؤزلمچی اؤلکه‌لرده اوفیسیمیز وار. اوفیسلریمیز یولویلا ساحه‌ده‌ییک و عینی زاماندا بو گون بو امکداشلیق آنلاشما متنی ایله ده تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی عضوو اؤلکه‌لرده قالخینما امکداشلیغینا دایر، قالخینمانین بوتون ساحه‌لرینه دایر ائدیله‌بیله‌جک اورتاق پروژه‌لر اوزرینه اؤنملی بیر آددیمی آتدیق\".\nقایالار، امکداشلیغین درینلشدیریلمه‌سی و چئشیدلندیریلمه‌سی اوچون چابالارینین داوام ائدجگینی سؤیله‌دی.\nاتیکتلر: #تۆرک دونیاسی , #آنلاشما , #کوبانیچ‌بک عؤمورعلییئو , #تۆرک امکداشلیق و کوردیناسیون آژانسی باشقانلیغی , #تیکا , #تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی\nایلگیلی‌لی خبرلر\nایلهام علی‌یئو، اردوغانا گوندردیگی مکتوبدا نه یازدی؟\n15.07.2024\n\"۱۵ ژوئیه دموکراسی و میللی بیرلیک گونو تورک خالقینین همرای‌لیگینین، موباریزه‌سینین و میللی بیرلیگینین سمبلو اولاراق هر دایم یاشایاجاق و عصرلر کئچدیکجه داها بؤیوک بیر غرورلا خاطیرلاناجاق\"\nلهستان، کیریم تاتار سورگونونو \"سوی‌قیریم\" اولاراق تانیدی\n13.07.2024\nلهستان پارلامنتینین آلت قانادی سئژم، \"کیریم تاتار خالقینا قارشی سوی‌قیریم قوربانلارینین خاطره‌سینی یاشاتما قرارینی\" تصدیقله‌دی\nموعاصیر تورک دیلی نئچه قولا آیریلیر و هارالاردا دانیشیلیر؟\n12.07.2024\nبو گون ۲۰۰ میلیوندان چوخ اینسانین دانیشدیغی موعاصیر تورک دیلی، جوغرافی و دیلچیلیک پرینسیپلرینه گؤره تورکولوق‌لار و دیلچیلر طرفیندن ۶ قولدا تصنیف ائدیلیر\nعلی‌یئو: 21-نجی عصر تورک دونیاسینین اینکیشاف عصری اولمالی‌دیر\n06.07.2024\nآذربایجان پرئزیدئنتی بیلدیریب کی، 21-نجی عصر تورک دونیاسینین اینکیشاف عصری اولمالی‌دیر.\n2078975\nتۆرک دؤولتلری تشکیلاتی، تیکا ایله آنلاشما ایمضالادی\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/8e0e\/2210\/7c02\/6582ccc0b79b7.jpg?time=1721056347\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2023\/12\/20\/toerkh-dw-wltlry-tshkhylty-tykh-ylh-anlshm-ymdldy-2078975\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":854,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.059,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":88065.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۰۲ - عثمانلی ایمپیراتورلوغو، بیزانس ایمپیراتورلوغو لا اوْلان ایلک ساواشی قویون حیصار ساواشیین قازانماسی","num_words":15,"character_repetition_ratio":0.125,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.143,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":792385.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیریسینی تانیرام اؤزونو هامیدان چوخ‌بیلن سانار. بو قارداش هر کسه اؤیود وئرمگی بیر گؤرو سانیب، خالقی نصیحت ائتمکده اؤزونو حاقلی بیلر. اونون سؤزلریندن بوللوجا اؤگود آشیب ـ داشار. هر قونودا بحث اولونسا دانیشماغا مطلق بیر سؤزو اولار. بیر عادتی وار، هر کیمسه ایله ایلک دؤنه تانیش اولسا عالی تحصیلاتلی اولماسینی اونا بیلدیرر، سؤزو بیر تور بیلیم‌یوردا ساری چکیب اورادان بیر خاطره یا بیر اوستادین سؤزونو یا دا بیر اولایی تعریف ائدیب قارشیسینداکینا عالی تحصیلاتلی اولدوغو بیلدیرر. اؤرنگین انقلاب ایللرینده بیلیم‌یورددا سولچولارلا ساغچیلارین تارتیشمالاریندان، دولته باغلی اولان کیمسلرین ریاکارلیقلاریندان و بئله ـ بئله سؤزلردن آچیب بیر تور بیلم‌یورددا اولدوغون بیلدیرمگه چالیشار.\nچوخ بیلن قارداش حرب ایللرینده وظیفه‌لی ضابط اولوب، حاج‌عمران منطقه‌سینده قیچینا خمپاره قیرینتیلاری توخوندوغو اوچون جانبازلار سیراسیندا یئر توتاراق، بوللو ـ بوللو حربی خاطره‌لری وار. یئری گلنده اؤزونو دولته و انقلابا باغلی بیریسی گؤستریب، حاقیندان آرتیق امتیاز آلماغا چالیشار. آنجاق، دولت سیاسیتنه مخالف دانیشانلار آراسیندا اؤزونو یوزه یوز مخالف گؤستریب دولتدن بوللو تنقیدلر ده ائدر. او جانباز اولدوغو اوچون راحاتجاسینا دولتی اداره‌لرین بیرینده رسمی اولاراق ایشه گؤتورولوب اوتوز ایل اورانین،‌ ارث و میراث شعبه‌سینده چالیشاراق تقاعد اولوب. ایشده اولان ایللرده اونا مراجعت ائدنلر؛ بوتون دده‌سی، ننه‌سی، آروادی، اری و … اؤلنلر اولوب. سایسیز اری اؤلن گنج، گؤیچ قادینلارین ایشینی نوبتسیز یولا سالیب، اورگی چوخ ایسته‌سه ده آنجاق بو گنج قادینلارین بیریسی ایله ده بیله دوست اولا بیلمه‌ییب. ائله ایشده اولدوغو ایللرده ده بوتون اونا مراجعت ائدنلره خصوصیله قادینلارا یئری گلمیشکن اؤیود وئریب، یول ـ یولاجاق گؤسترمیشدی. بؤیوکدن سؤز ائشیتمک ادبدندیر دئمیشدی.\nیئنی یئتمه یاشلاریندا بیر نئچه ایل کؤمور آنباریندا ایشله‌ییب، سونرا قهوه‌چی شاگرد اولوب، قهوه‌خانادا ایشله‌دیگی ایللرده اورادا مشتریلره اوخویوب داستانلار سؤیله‌ین ععاشیقلاردان چوخلو داستانلار اؤیرنیب هر گون او داستانلاری ائوده عایله‌یه دانیشیب، عاشیق صنعتینه گؤره آرا ـ سیرا بیلگیلر الده ائتمیشدی. یئری گلنده او بیلگیلردن ده فایدالاناردی. هله ساعت قاباغیندا یئرلشن برادران قهوه‌خاناسیندا ایشله‌دیگی ایللرده بوللو بنا، داشچی، کنکان و سایره تانیش اولوب، چوخلارینا، بئله ایشچیلری تانیتدیریب بو یولدان دللالیق حاقی دا آلاردی. ائله ایندی ده، بینا تیکینتیسی اوچون هر تور ایشچی آختاران اولورسا یئتر کی اونا اشاره‌سینی وئرسین، قروپ ـ قروپ ایشچی تانیتدیریب دللالیغینی آلار، آخی اؤلکه‌ده باهالیقدی، تقاعد آیلیغی ائو خرجینی اؤده‌میر.\nبیر سوره وسوسه‌ اولدو ائو تیکیب ساتسین. ائله بو ایشی ده گؤردو، بوللو سیخیتیلار چکدی، چوخلاریندان بورج آلدی، نئچه کره وئردیگی چکلرین یئرینی دولدورا بیلمه‌دی، چکی قاییتدی، نهایت بیر تور ایشین باشینی بیر یئره ییغدی، اؤلکه‌نین اقتصادی دورومو بللی اولمادیغی اوچون بو ایشیندن ائله ده قازانج الده ائده بیلمه‌ییب، داها ائو تیکیب ساتماقدان واز کئچدی.\nایشده اولدوغو ایللرده اداره‌ده اونا دینسیزلیگ آدی قویماسینلار دئیه هر دن بیر ایش یئرینده جماعت نمازینا گاهدان دا جمعه نمازی قیلانلارا قاتیلاردی. هله اوشاقلاری بیلیم‌یوردا گیرمک سیناویندان چیخینلار دئیه آرا ـ سیرا محله مسجدینه نماز قیلاماغا گئدیب محرمده عزا دسته‌لرینه قاتیلاردی. او بو ایشلری اورکدن یوخ، ایشینین آشارینا گؤره گؤرردی. چوخ بیلن چاخیر ایچمکدن یامان خوشلانار، آنجاق ایچگینی چؤلده آغزی بوتون دوستلاریلا ایچر. بیرده هر کیمسه‌دن چاخیر آلماز، دئمک نئچه دؤنه بللسیز کیمسه‌لرین طرفیندن کور ائدیب اؤلدورن زهرله‌ییجی ایچگیلر شهرده یاییلیب اونون اوچون هله ـ هله هر ایچگییه گوونمز.\nقهوه‌خاندا ایشله‌ییب اورادا قلیان چمگی اؤیرندیگی اوچون میوه دادی وئرن قلیانلارین هامیسی تانییب دوستلارلا هفته ده نئچه دؤنه قلیان چکمگه ده گئدر.\nچوخ بیلنین اؤزوندن ده چوخ بیلن بیر دیللی ـ باشلی حیات یولداشی وار. چوخ بیلن ائودن ائشیکده دوستلارینین یانیندا، دیل قفسه قویمایان، کیمسه‌یه دانیشماغا اجازه وئرمه‌ین اولسا دا، حیات یولداشینین یانیندا بیر قوزو کیمی مطیع، آز دانیشان، سوسقوق بیریسی‌‌دیر. اونون خانیمی هر تخصصه باشینی سوخسان، نظر وئرن دیک ـ دیک دانیشان بیر قادیندیر. دوستلاری اونلارین ائوینه قوناق گل��ده بو خانیمدا مجلسده اولانلارا قوشولار. دانیشیلان هر موضوعدا سؤزه قاتیلیب صحبت آراسی شوخلوق ائدیب مزلی سؤزلر ده دانیشار. دانیشماقدان یورولمایینجا مجلسی ترک ائتمز، چوخ‌بیلن قاش ـ گؤز ایشاره‌سیله اونا «دور گئت» آنلاتسادا او اؤزونو اوندا قویماز. صحبت ائدنده بوداقدان بوداغا آتیلار، بیر آغاجا چیخیب مین بیرینی سیلکه‌له‌ییب واختین چوخونو اؤلدورر، هله دارتیلمامیش دنلری قالسا دا، گوله ـ گوله آیریب گئدر.\nچوخ بیلنین دوستلارینین بیرینه سیخینتی یا دا بیر سورون یارانیرسا، چتینلیگه دوشن دوستونون شپه‌لری اونا توخونوب یاشامیندا آز دا اولورسا چاتیشمازلیق تؤرتمه‌سین دئیه، او، قارا تویوغون یومورتاسینا دؤنر، تئزلیکله بیر باهانا تاپیب گؤزلردن ایتر، نئجه دئیرلر او دوست جانیندان تیکان چیخاردان برک گونون آدامی دئییل، خوشلوق، امن ـ‌ آمانلیق وارسا او دا وار، یوخسا سو اولوب گیرر یئره، سونرا باشقا بیر یؤندن باش قالدیرار.\nبو قارداش هر قونودان بیر بیلگی الده ائدیب، قوهوم ـ تانیشا اونلادان دانیشار، مثلا بیرینه سویوق دَیسه جور به جور علاجلار توصیه ‌ائدر. چئشیدلی دمله‌ملیلرین نئچه‌ دملمه‌سیندن هابئله هانسی زامان ایچمگی فایدالی اولماسیندان بیلگیلر وئرر. هانسی میوه‌نین نه‌یه خیرلی اولدوسونو، هانسی بیتگینین هانسی خسته‌لیگه درمان اولدوغونو یاخشی بیلر. گونده بیر دؤنه ائوده اوزریک سالیب ائوی چئشیدلی خسته‌لیکلردن قوروماغی ان ابتدایی و راحات یول سانار. بونلار اونون بیلدیکلرینین یوزده اون فایزی ساییلیر. هله کپک آلتیندا بوللو اونلاری وار.\nاونون اصلی تخصصی مدیریت دولتی اولسا دا، ادبیات، تاریخ، فسلفه‌، روانشناسی‌، اجتماعی قونولار، بیلگی‌سایار، سیاست،‌ اقتصاد، ایدمان و باشقا علم‌لر اونون فرعی تخصصلری ساییلیر. کیمسه اونو مدیریت‌دن دانیشاندا گؤرمه‌ییب، آنجاق ادبیات ساحه‌سینده، شعر، داستان، رمان، نمایشنامه، سناریو، نقد و … موضوعلاریندا بیر دیلیمه ساعتلارجا دانیشلار. چئشیدلی قونولاردا چوخ حرارت ایله بحثه گیریشر، آغزی کؤپوکله‌نینجه صحبت ائدیب سؤزونو یئریتمگه چالیشار. سیاستدن ائله دانیشار، سانکی دونیانین هئچ سیاستچیسی اونون قدر سیاسیتدن باشی چیخماییر. ایران و دنیا اقتصادینی دوز اون دقیقه‌ده ائله آراشدیریب آچیقلار هئچ اقتصاد استادی، اؤز طلبه‌لرینی اونون کیمی باشا سالا بیلمز. تاریخ و فلسفه‌نی کئچمیشه‌ عاید بیلیب اونو اوخوماغا بیر داها وقت قویماغی یئرسیز بیلر، اوسته‌لیک بو ایکی علمی؛ باش قایتماق و اوخوجونون واختینی هدر ائدن بیر ساحه سانار. آنجاق اوسطوره‌، بو علمه باغلی اولان ساییسیز قونولارین آللاهلارینی یاخشی تانییار و حرارتله اونلاردان ائله دانیشار سانکی اوسطوره بیلمه‌ین هئچ نه بیلمیر. روانشناسی و اجتماعی علملردن یئری گلنده پیر ـ‌ پیتلعاشیق بیر سؤزلر دانیشار سونوندا ائشیدنلر دئییل هئچ اؤزوده بیلمز نه دئییر. بتر ایدمانچی‌دیر، هفته ده مین متر قاچماز، اون دقیقه اسپور یاپماز، دی گل کی، هر ساحه‌ده فوتبال، والیبال، اوزگونچولوک، قاچماق، آت سورمه، داغچیلیق و ساییر ورزشلردن سؤز دوشنده ائله تخصصله دانیشار آغزیلار آچیق قالار. بیلگی‌سایار و اینترنته گؤره اونون باشا گلمز بیلگیلری وار. اینترنت ساحه‌سینده یایغین اولان فیس‌بوک، تانگو، وایبر، یوتیب، یاهو مسینجر و …لرده اکانتی وا��، هر هاردان سؤز آچیلارسا اونون دئمگه بیر سؤزو وار. بیلگی سایار قونوسون یایغین دوسیالارین هره‌سیندن بیر بالاجا خبری اولسا دا اؤزونو بوتون دوسییالارین بیلگینی کیمی گؤسترر. قارشیسندا اولان کیمسه هر تخصصه صاحب اولورسا دا، چوخ بیلن قارداشلا بیر قیسا بحثه گیرسه، اونو او علمده آز ساوادلی بیلیب اؤزونو قات ـ‌ قات اوندان بیلیکلی گؤسترر.\nشعرین بوتون قوللاریندا کلاسیک، سربست، آغ، مدرن، پست مدرن ائشیتدیگی هر بیر شعره ایراد توتوب هله ـ هله کیمسه‌نین شعری بینمز. داستان و رمانا گلدیکده بو قونونون بوتون تکنیکلرینی بیر جوره لاغا قویوب اؤزونه مخصوص باخشیلارلا، داستان یا رمانی آراشدیریب تنقید ائدر. عؤمرونده ایکی جلد نقد کتابی اوخومادان بحث‌لرده بیر تنقیدچی کیمی اؤزونو گؤسترمگه چالیشار. اونون نظرینه دونیانین ان تانینمیش یازیچی و شاعرلری بو ساحه‌نین تکنیکلریندن هئچ زاد بیلمه‌ینلردیلر.\nچوخ‌بیلن بحثه گیریشنده کیمسه اونون نظرینین ترسینه بیر سؤز دانیشارسا اونو بیلمه‌مزلیک حربه‌سیله هده‌له‌ییب، بیر جوره لاغ ائتمگه چالیشار. او هر کیمسه‌نی لاغ ائتمک اوچون یاخشی لطیفه‌لر، گولمجه‌ روایتلر و خاطره‌لر تعریفله‌ییب، آتماجا سؤزلرله قارشیسیندا کینی قیزاردیب ـ بوزاردار، سونرا اؤز ایچینده بو ایشینین دادینی چیخاردار. ائل ایچینده بیر سؤز وار؛ نه یاخشی کی پیشیگین قانادی یوخدور، یوخسا سرچه‌نین نسلینی کسردی.\nسینیق ـ سالخاق انگلیسجه و عربجه جمله‌لری ازبرله‌ییب یئری گلنده اونلارین بیرینی دیله‌ گتیریب داها عالمانه ژست توتار.\nبیر بئله بیلیکله ساوادین صاحیبی اولان چوخ‌بیلن قارداش هله بو گونه کیمی بیلگیلرینی کتاب شکیلینده یازا بیلمه‌ییب، بیر جلد ده اولاراق چاپ اولموش کتابی یوخدور. اونون نظرینجه:\n۱- کتاب اوخویان یوخدور خالقین یوزده دوخسان دوققوزو عوامدی.\n۲- بئله بیر دایاز خالق اوچون ندن واخت قویوب کتاب یازسین کتابینی دا آلان اولماسین.\n۳- او ائله بیر زاددلار یازار ارشاد اداره‌سی اونون کتابینا چاپ اجازه‌سی وئرمز، اونون باخیشیندا؛ چاپ اجازه‌سی آلان کتابلارین چوخو، یونگول، محتواسیز و زیبلدیر.\nچوخ بیلن قارداش دئییر: ـ من بیر گؤزل فرصت آختاریرام اؤلکه‌ده دمکراسی حاکیم اولسون، بوتون دیللردن قیفیللار آچیلسین، کیمسه‌ دانیشدیغی یا دا یازدیغی اثره گؤره یاخالانماسین، آزادلیق هر یئری بوروسون او زامان، منده قلم اله آلیب دیکسینمه‌دن، قورخمادان سئودیگیمی یازیب چاپا وئریم. من هارانین آخماغییام، عوام بیر خالقا اثر یارالدیب تاوان وئرم. ائل اوچون آغلاییب گؤزومدن اولام.\nبو سؤزلری چوخ بیلن قارداش هر زامان ائشیتسه اونلاری رّد ائتمک اوچون یوزلر ساعت دانیشماغا سؤزو اولاجاق. اونا عاید سؤزلرین بیرینی ده قبول ائتمه‌دن آتشین تنقیدلر ائتمگه باشلایاجاق. اما اولسون هر نه دئسه ده دئسین، یئتر کی بو سؤزلری او دا ائشیتسین.\nبو یازینی ائشیدیب یا دا اوخویانلار یازیدا اولان، سؤزلرین هئچ بیرینی اؤزلرینه آلماسینلار. چوخ‌بیلن قارداشی تانیماق ایسته‌‌ییرسه‌لر، اؤزلرینی اینجیتمه‌سینلر، بئله بیر کیمسه‌نی تانیماق ائله ده چتین ایش دئییل. اونون داورانیشلاریندان بیر چوخو من و منلرده وار، بیر آزینی دا یاشادیغیمیز کوتله‌نین ایچریسینده گؤرمک اولار.","num_words":2066,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":303036.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو گونلر اورتا دوغونون حادیثه‌لری عاغلیمی قاریشدیریب. «نوبل صولح» اؤدولو بئش پارایا دَیمز بیر قارا پولا دؤنوشوب عاغلیمدا. همین حادیثه‌لر گؤستردی کی، کاپیتالیزمین تؤره‌مه‌لرینه سیلاحلارین ساتیشی اوچون صولح سؤزو اویونچاقدان باشقا بیر شئی دئییلمیش. بیر زامان نازیسم‌ین‌ سوی قیریمینا معروض قالان انسانلار، ایندیسه غزه‌‌ده فیلیسطینلی‌لره اربابلیق‌لارینی ثوبوت ائتدیرمک اوچون اوچ هفته‌دن چوخدور کی گئجه- گوندوز اونلارین باشینا اود یاغدیریرلار. آشویتس ظولمونون میراثچی‌لاری ایندیسه کئچمیش تاریخین آجیغینی اوشاق، بؤیوک، قاری، قوجا و… عومومیتّله سیلاح‌سیز انسانلاردان آچیب و بئله‌لیک‌له نازیسم‌ین آدام یاندیران کوره‌لرینده اؤلدورولموش والدئین‌لری‌نین تراژیک فاجیعه‌لرینه یئنی معنا باغیشلاییب، اؤزلری‌نین اَن بؤیوک دوشمنی ساییلان آدولف هیتلرین ضدّ یهود ظولم‌لرینی اؤز ظولم‌لرینده ایتیریب- باتیرماغا چالیشیرلار.\nوحشت و قورخو یاراتماق مسئله‌سی گونوموزده دونیانین بؤیوک گوج صاحیب‌لری‌نین عادی سیاست‌لرینه چئوریلیبدیر. بو آرا دا اوشاقلار، قادینلار و گوناهسیز انسانلار ضد بشری سیاستچی‌لر و سیلاح دلال‌لاری اوچون قوربان پایی‌ حساب اولونور.\nبو گونلر دونیا رهبرلری‌نین و هابئله بیرلشمیش میلّت‌لری‌ تشکیلاتی‌نین گؤزلری قاباغیندا مدافعه‌سیز غزه‌ده اوز وئرن جنایت‌لر، آشویتس‌ده و داخائودا اوز وئرمیش جنایت‌لردن هئچ ده اکسیک دئییل. ایندیسه غزه، اورتا دوغونونKMM 360 بویوندا قتلگاهی ساییلیر. فیلیسطینلی حکیم‌لرین دئدی‌یینه گؤره، بو سطیرلر یازیلان زامان، یعنی ۲۳ گون نابرابر بیر ساواش سوره‌سینده ۱۲۰۰ فیلیسطینلی و ۵۳ اسراییل عسگری اؤلدورولوب و مین‌لر یارالی، یایین بو جیزلاماسیندا سوُسوز و الکتریک‌سیز خسته‌خانالاردا اؤلوم انتظاری چکیرلر. آمارلارا گؤره بو قتلگاهین جمعیتی‌نین یوزده اللی فاییزی اون‌بئش یاشیندان آشاغی یئنی‌یئتمه‌لردن عبارت‌دیر.\nآمئریکانین «پرینستون» بیلیم‌یوردونون جهود سوی‌لو اوستادی، ریچارد فالک‌ین (Richard Falk) ایللر اؤنجه، غزه‌ده اوز وئرمیش انسانی فاجیعه‌نی هولوکاست‌لا اؤلچمه‌سی، دئمک، هئچ ده یئرسیز دئییلمیش. بیر آیری یازیچی ایسه غزه‌ده اوز وئرن جنایت‌لری ایکینجی دونیا ساواشیندا، ۱۹۴۳- جو ایلده، ورشو شهری‌نین گئتوسوندا[۱] اوز وئرن انسانی فاجیعه‌لریندن قالیجی بیلمیر. بو اوزدن ایکینجی دونیا ساواشیندا، نازی دؤولتی‌نین اؤلوم اوردوگاهلاریندا و گاز اوتاقلاریندا د‌َده‌سی و هابئله عائیله‌سیندن چوخلو آدام جان وئرمیش جهود سوی‌لو یازیچی، ژان موئیز برَتبرگ Jean-Moïse Braitberg اسراییل دؤولتیندن ایسته‌ییر، یَد وشم (Yad Vashem) موزئیینده‌، یادبود لؤوحه‌لری‌نین ایچینده، د‌َده‌سینه عایید اولان لؤوحه‌نی، غزه‌ده اوز وئرن جنایت‌لره گؤره موزئیدن گؤتورسون. ژان موئیز برَتبرگ، اسرائیل دؤولتینه یوللادیغی مکتوبدا یازیر: «اوشاقلیق چاغلاریمدان، اؤلوم اوردوگاهلاریندان جان قورتارمیش انسانلارین آراسیندا یاشامیشام. اونلارین قوللارینا دؤیولموش نومره‌لری گؤرموشم. اونلارین ایشکنجه خاطیره‌لرینی دینله‌میشم، چاره‌سیز عذابلاری‌نین و کابوسلاری‌نین شاهیدی اولموشام. اؤلوم اوردوگاهلاریندان جان قورتارمیش انسانلارین چکدی‌یی مصیبت‌لردن بو نتیجه‌نی‌ آلمیشام کی، داها بئله جنایت‌لر اوز وئرمه‌مه‌لی‌دیر. یئر اوزونده هئچ بیر انسان سوی، مذهب، دین و… اوزوندن آیری انسانا نیفرت بسلمه‌مه‌لی‌دیر. هئچ کیم انسانین بیرینجی حاقّی، حؤرمت و امنیت‌له یاشاماغی‌نین اوستونده اویون قورمامالی‌دیر.»\nبو گونلر، شووا (عبری دیلده هولوکاست آنلامیندا) واریث‌لری، یئنی‌دن ۲۰۰۸- جی ایلین جنایت‌لرینی تکرار ائدیب، و غزه میلّتی‌له نابرابر بیر ساواش باشلامیشلار. بو ساواشدا دونیا میلّت‌لری‌نین اعتراضی، اوسته‌لیک، بیرلشمیش میلّت‌لر تشکیلاتی‌نین اعلانیه‌لری بئله، اسراییل‌ین وئجینه ‌دئییل. آنجاق بوتون دونیادا، بوراجان جغرافیا سینیرلاری بللی اولمایان بیر دؤولت- میلّت آنجاق و آنجاق اسراییل‌دیر. بیرده بوتون غزه میلّتینی حماس تشکیلاتی آدلاندیریب، سیلاح‌سیز انسانلارین باشینا آتش آچان یئنه همین رژیم‌دیر.\nغزّه حادیثه‌لریله باغلی بیر پارا اجتماعی- سیاسی گؤرونتولر منی سوی و سوی‌قیریمی سؤزلرینی یئنی‌دن معنا ائتمه‌یه یؤنلدیریر. دوشونورم کی جغرافیا، تورپاق، سوی، دین و بو کیمی اؤزللیکلر، بیز انسانلارا نه اوستونلوکلر وئره بیلر؟ هانسی اؤلچولر سبب اولور کی، “بعضی” سوی قیریمینا اعتراض ائدن انسانلار غزه‌یه یئتیشنده، اورادا اوز وئرن جنایت‌لرین اؤنونده دوداقلارینا سکوت دامغاسی ووروب، گوناهسیز انسانلارین اؤلومونه گؤز یوموب، و قولاقلارینی عدالت‌سیز هارایلارینی ائشیتمکدن‌ یاییندیریرلار؟ اؤز- اؤزومه سوروشورام: انسانلیغین اؤلچو و معیاری ندیر؟ یاشام حاقلاری نه دئمکدیر؟ آیا دین‌دیر؟ سوی‌دیر؟ تورپاق‌دیر..؟ یوخسا دؤولت‌لرین آرخا پیلانلاری‌نین اویونونا گیریب و بیلر- بیلمز اونلارین بوساطیندا اویناماق‌دیر..!؟ انسانی بیر اؤلچو و معیاری نئجه و هاردان تاپماق اولار!؟\nمنجه انسان و انسانیت اؤلچوسو قطعیا پروفسیونال سیاستچی‌لرین و سیلاح دلال‌لاری‌نین اؤلچوسو اولا بیلمز. شوبهه‌سیز کی هانسی‌سا بیر دین، سوی و تورپاق آتا- بابالاریمیزدان، اَسکی اجدادیمیزدان بیزه یئتیشمیش بیر میراث‌دیر. غزه‌ده‌کی سوی قیریمینی خوجالی‌ سوی قیریمیندان نئجه آییرماق اولار؟ داعشین جنایت‌لرینه معروض قالمیش عیراقین هانسی‌سا نؤقطه‌سینده یاشایان انسانلار، کرکوک‌داکی تورک‌سوی‌لو و شیعه مذهب‌لی انسانلارین اؤلومو، موصل قادینلارینا ختنه حؤکمو یوروتمک کیمی، کسینلیکله جنایتدن باشقا بیر زاد اولا بیلمز. تورپاق، سوی و دین نه انسانا اوستونلوک وئره بیلر، نه ده آیری انسانلارین اؤلومونه (دونیانین هر هاراسیندا اولور، اولسون) مشروعیت باغیشلایا بیلر.\nهم دونن آشویتس‌ده و داخائوداکی ضد یهود فاجیعه‌لرین، و هم بو گون غزه‌ده اوز وئرن ضد عرب جنایت‌لرین کودلاری شوبهه‌سیز کی بیردی. تاریخ بیرینجیسینی یازیب، ایکینجیسینی ده یازاجاقدی.\nایضاح:\n[۱]- گئتو: ایکینجی دونیا ساواشیندا، ۱۹۴۳- جو ایلده، نازی دؤولتی لهستانین ورشو شهری‌نین گئتو آدلی بیر بؤلومونون اطرافینا چکدی‌یی دیوارلا، لهستان جهودلارینی گئتودا بیر یئره توپلاییب، ایکی ایل بویوندا او مکاندا توپلانمیش جهودلارین دؤردده بیری، ایش‌سیزلیق، آجلیقدان و یاشامین آغیر شرایطی اوزوندن، گئتونون سینرلاری‌نین آرخاسیندا جان وئریب و محاصیره‌دن جان قورتاران جهودلاری، نازی دؤولتی اؤلوم اوردوگاهلارینا گؤند‌رمیشدی. آمما جهودلار نازی آلمان قوشونونون اؤنونده تسلیم اولماییب و بو اوزدن نازی‌لر گئتونون ائولرینی خیاوان‌به‌خیاوان اودا چکیب، جهودلارین مقاومتینی سیندیرماغی باشارا بیلمیشدیلر.\n۹۳.۵.۸\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nفدایی شاعر «مرادعلی قریشی(قافلانتی)»نین حیاتی و صنعتی – ۱\nقنداب علی‌یئوا\nتاختالی کؤیدن‌ مکتوب‌لار \/ اون‌آلتینجی مکتوب\nعزیز نسین اسماعیل شیخلی\nسئودالی\nصمد بهرنگی | ترجمه:\nصمد بهرنگی | چئویرن:\nعلیرضا ذیحق\nداریخیرام\nمرجان مناف‌زاده\nچاپ\n4 پاسخ\nایشیق گفت:\nپنجشنبه ۱۳ شهریور ۱۳۹۳ در ۱۳:۲۹\nحؤرمتلی حسین مهری جنابلاری\nسیزین ایره‌لی سوردویونوز موضوع باره‌ده رقیه خانیم کبیری‌ بیر جواب گؤندرمیشدیر کی تاسفله سیزین ایمیل آدرسینیز یا ساختا ایمیل اولدوغو اوچون و یاخوددا پرابلئمه اوغرادیغی اوچون بیز او یازینی سیزه گؤندره بیلمه‌دیک. بو سببدن سیزین یازینیزی بیر حؤرمت نیشانی اولاراق یایدیق. بونا گؤره‌ده خانیم کبیری نینده یازیسینی بورادا یایماق مجبوریتینده‌ییک.\nحؤرمتلی حسین مهری جنابلاری و رقیه خانیم کبیری\nسیز هر ایکی عزیز و حؤرمتلی اوخوجولاریمیزدان خواهیش اولونور بو مباحثه‌نی داواملاندیرماق ایسته‌سه‌نیز، لطفا قارشیلیقلی علاقه‌ده داواملاندیرین. سیزین آرانیزدا کئچن مباحثه ایشیق سایتینین اساس موضوعسونا مغایر اولدوغو اوچون اونلاری یایماقدان عذر ایسته‌مک مجبوریتینده‌ییک.\nحؤرمتله: ایشیق\nرقیه کبیری گفت:\nپنجشنبه ۱۳ شهریور ۱۳۹۳ در ۱۲:۳۳\nحؤرمتلی حسین مهری جنابلاری!\nسلاملار و سایقیلاریملا. واخت آییریب، یازیلاریمی اوخودوغوزا گؤره تشکّورلریمی بیلدیریرم. قئید ائتدی‌ییز مسئله‌لری اوخودوم. بو قدر دیقّت وئردی‌ییز اوچون ممنونام. بیلدی‌ییز کیمی یازی‌نین اصل قونوسو و اونون فوکوسو اشغال اولونموش فلیسطین (اسرائیل) دؤولتی‌نین بو گونلر غزّه‌ده ائتدی‌یی جینایت‌لریدیر. مقاله‌مده یازدیغیم سؤزو بیر داها قوللوغوزا چاتدیرمالی‌یام کی، دین انسانلارا اوستونلوک وئرمیر، عکسینه، انسان‌دیر کی دینه اوستونلوک وئریر. انسان دین‌دن خاطره بو دونیایا گلمه‌ییب، عکسینه، دین انساندان اؤترو گلیبدیر. اؤنجه انسان اولوب، سونرا انسانلارین موناسبتلرینی آیدینلاتماق و اونلاری تنظیمله‌مک اوچون واختیلا چئشید چئشید دین‌لر و پئیغمبرلر گلیبلر. آمما بو سؤزلری نه معنادا آنلاماق گرک؟ بونو یادیمیزدان چیخالتمامالی‌ییق کی، عادتاً هر دین‌ین تابع‌لری اؤز توتدوغو دینی دوغرو و دوروست سانیب و باشقا دین‌لری حاقسیز و تحریفه اوغرانمیش حساب ائدیرلر. اوسته‌لیک، حتی بیر دین‌ین مختلیف فرقه‌لری ایچریسینده گئنه هر فرقه اؤزونو دیگر فرقه‌لردن برحق بیلیر. من بیر قدم ده قاباق قویوب و دئییرم کی حتّا بیر فرقه‌نین ایچریسینده ده همین دین‌دن جوربه‌جور اوخونوشلار و برداشتلار (قرائت‌لر) اوچون بؤیوک جینایت‌لر اؤز وئریبدیر. بو آیدین- آشکار بیر اولای‌دیر هر کیم اونو گؤره بیلر. دین تاریخینده چوخ اوزاقلارا گئتمه‌یه احتیاج یوخ، گؤتورک عاشورا حادثه‌سینی. امام حسین‌(ع)له یزید ابن معاویه‌نین ساواشی، یزید اؤزونو مسلمان و امیرالمؤمنین ساییردی، امام حسین(ع) ایسه اؤزونو اسلامین دوز داوامچیسی بیلیب، یزیدی اسلامدان چؤنموش حساب ائدیردی. یزید امام حسینی جاماعاتا اسلام دینین‌دن چیخمیش تانیتدیرمیشدی. عاشورا حادثه‌سیندن سونرا یزیدین امریله اسیرلری شهر به شهر دولاندیریرمیشلار. اونلار هانسی‌سا شهره گیرنده یزیدین تبلیغاتینین اساسیندا، جاماعات بیر- بیرلرینه دئییردیلر: «خاریجی‌لری گتیریبلر». ان آزی بو اتفاقی هر ایل عاشورا گونلری نوحه‌لریمیزده، دینی روایت‌لریمیزده ائشیدیریک.\nامام حسین‌نین آتاسی، شیعه‌لرین بیرینجی امامی حضرت علی(ع) بونا گؤره «خوارج» فرقه‌سی‌نین جینایتینه معروض قالدی کی، خوارج اؤزلرینی حقیقی موسلمان و علی‌نی دین‌دن چیخمیش دوشونوردولر.\nسؤزو چوخ اوزاتماییم، بئلنچی دینی و فرقه‌وی داعوالاردا کیمین طرفینی توتماق اولار و نه اساسدا؟ قاباقجا عرض ائله‌دی‌ییم کیمی هر طرف اؤزونو «حاق» و قارشی طرفی «ناحاق» بیلیر. بو آرادا نه ائتمک اولار؟ آیا الیمیزده بیر محک داشی، بیر اؤلچو واریمیزدیر کی، «حاقّی» «ناحاقدان» آییرا بیلک؟ هاردان بیلک کی، حضرت علی(ع) دوز دئییر یوخسا ابن ملجم؟ هر ایکیسی موسلمان، هر ایکیسی‌نین کیتابی قرآن و پئیغمبری حضرت محمدبن عبدلله (ص)دیر. ایندیسه بیز بیر موسلمان اولاراق بو آرادا تکلیفیمیز نه‌دیر؟ منجه حاقّی ناحاقدان سئچمک اوچون ایدعالار یوخ، آنجاق و آنجاق بیر محک وار، او دا «عمل»دیر. علی‌نین باشی مسجدده یاریلاندان سونرا ابن ملجم یاخالانیب، دوستاق اولونور. علی‌نین باشی‌نین یاراسی درین و سمّ‌لی بیر یارادیر. دیری قالماق امکانی ساعات با ساعات آزالماقدادیر. بو آرادا حضرت علی‌نین عملینه باخاق: امام اوغلانلاری حسن و حسینی چاغیریب دئییر: بیرینجی بو کی، اسیرله داورانیشیز خوش اولمالی‌دیر. اونو بو بهانه ایله کی بیزیم آتامیزین باشینی یاریب، اینجیتمه‌یین (بو گونکی دئییمده اونا اشکنجه وئرمه‌یین). من یئدی‌ییم خؤرکدن اونا دا یئدیردین. ایکینجی، اگر من دیری قالدیمسا اونو عفو ائدین، اگر اؤلدومسه، گئنه تأکید ائلیرم اونو عفو ائتمه‌نیز هر زاددان باشدی. آمما گلدیک کی، آتا- بالالیق عاطفه‌سی بو ایشه غالیب گلدی و سیز دؤزه بیلمه‌دیز؛ اوندا یادینیزدان چیخالتمایین کی او منه بیر ضربه ویریب، سیز ده اونا بیر ضربه‌دن آرتیق ویرماغا حاقّیز یوخدور.\nحضرت علی(ع)‌نین دینی اؤزونو اونون عملینده گؤستریر. ائله‌جه ده معاویه‌نین، یزیدین، امام حسین(ع) و باشقالارین دا. اونا گؤره قاباقجا عرض ائله‌دیم کی، انسان دین‌دن اؤترو یوخ، دین انساندان اؤترو گلیبدیر.\nبیر توپلومدا مختلیف دین‌لر آراسیندا حاق بیر دینی ناحاق بیر دیندن آییران واسیطه آنجاق او دینین تابع‌لری‌نین «عمل»لریدی.\nحؤرمتلی حسین مهری جنابلای! آرتیرمالی‌یام کی بو مقاله‌ده سؤز قونوسو اولان اسرائیل آدلانیلان دؤولتین دینی ایناملاری‌دیر، بو ایناملارا دایاناراق، اؤزلرینی اوستون توتوب، آیری انسانلاری اؤلدورمه‌یه مشروعیت باغیشلامیر. اومورام منیم بو الکن دیلیم سؤزلریمین جؤوهرینی سیزه چاتدیرا بیلمیش اولسون!\nدرین حؤرمتله\nحسین مهری گفت:\nدوشنبه ۱۰ شهریور ۱۳۹۳ در ۱۸:۱۸\nسلام رقیه خانیم کبیری. سیزی هر زامان اوخویوب یازیلاریزدان یارارلانمیشام دفه لرله. بو دفه سیزدن بیر باشقا یازی گؤردوم. اینسانی فاجعه لر اوغروندا سایماز اولماماغینیز تقدیره لاییقدیر. آنجاق بو یازیدا من بیر سطرینیزه توخونماق ایسته ییرم: «تورپاق، سوی و دین نه انسانا اوستونلوک وئره بیلر، نه ده آیری انسانلارین اؤلومونه (دونیانین هر هار��سیندا اولور، اولسون) مشروعیت باغیشلایا بیلر»\nدوزدو کی تورپاق و سوی اینسانا اوستونلوک وئره بیلمز. آنجاق هر اینسان اؤز تورپاغینی، یوردونو و شرافتینی قورومالیدیر. آمما عزیز باجیم دین باشقا بیر مقوله دیر. البته حق و آللاه بویوران دین، نه قوندارما و تکفیری مکتب لر و مذهب لر.دین اینسانا اوستونلوک باغیشلایار.امما تکببور و اؤز به ینلیک یوخ. تاریخ گؤستریر کی دوغرو دیندارلار هم اینسانلارین و بنده لرین یانیندا اوستون و عزیزیمیشلر و عزیزدیرلر و هم ده آللاه یانیندا. پیغمبرلر، امام لار و صالح اینسانلار بو سیراداندیرلار. البته بیز بو کیمی دوروم لار و یازیلاردا گرک مادی حیات و معنوی و معقول حیات آراسیندا تکلیفیمیزی مشخص ائدک. یالنیز مادی حیاتا اینانیب معنوی و معقول حیاتی بوشلاماق و حیاتین سونوجو و هدفینی یالنیز بو دونیا و مادی حیاتدا خلاصه ائتمک و اینسان حیاتینا بیر هدف قائیل اولماماق کیمسه یه اجازه وئره بیلمز دینی ده باشقا عادی مسئله لره تای یونگول سانسین. البته کیمسه بو ایشی گؤرسه حتما دینی قورویانلار و دینی فیلسوفلار و متکلم لر طرفیندن یئترینجه جاوابلاناجاقدی. ساغ اولون و قلمینیز یئنه ده یازار اولسون.\nعلی اکبری گفت:\nپنجشنبه ۹ مرداد ۱۳۹۳ در ۲۳:۳۷\nسیزین بو مقاله نیزده باشقا یازیلارینیز کیمی اتکیلی دیر اما بیر بالاجا آچیخلاماق اوچون سیزدن اذن آلمالی یام منی باغیشلایین ، ” دوغرو دور کی داعیش عراق دا شیعه لر و ترک سویلی اینساتلاری قیریر اما سوریه ده سنی لرله ده ساواشیر بلکه ده باشقا باشقا آدلارلا. اونلار ایچین اربابلارینین بویروق لاری تملدیر، سیلاح اوروتن، ساواش بایراق لارین دنیانین هر طرفینده دیک دوتان اربابلاری، چشیت چشیت سیناریولار لا و اورتا دوغونون دیکتاتور دولتلرینین ایشتراکی له .” هر زامان قلمیز گوچلو اولسون.","num_words":2860,"character_repetition_ratio":0.035,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":251608.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۱ آبان، ایران تقویمینده ایلین ۲۲۸-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۳۷ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۳۸ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سؤزلوک (اسکی: لغات، لاتین تورکجه: Sözlük)، ( اینگیلیسجه: Dictionary ) بیر دیلین ویا دیللرین سؤزجوک یوخسا سؤزلر خزینه‌سینی (سؤزوارلیغینی)، سؤیله‌ییش و یازیلیش شئکیللرییله وئرن، سؤزجویون کؤکونو اساس آلاراق، بونلارین باشقا عنصرلارلا قوردوقلاری سؤزلری و آنلاملارینی، دئییشیک قوللانیشلارینی گؤسترن یازیلی اثردیر. اسکی دیلده لغات، قاموس دئییلیر. لئکسیقوقرافی سؤزلوک‌بیلیمی‌دیر. سؤزلوکچویه لئکسیقوقرافیر دئییلیر. سؤزلوکچه، سادجه بیر کیتابدا گئچن تئریملری آنلاتان (glossary).\nخزر بیر اینگیلیسجه ـ آذربایجانجا سؤزلوک\nسؤزلوکلر سؤزجوکلرین آنلاملارینی ویا فرقلی دیللرده‌کی آنلاملارینی آچیقلایابیلیر. سؤزلوکلرده بیر سؤزجویون بیردن آرتیق آنلامینین اولدوغو دوروملار اولابیلیر، فقط عمومیتده آنا آنلامی ایلک باشدا گؤستریلیر. بیرچوخ سؤزلوک سؤزجوک ایله ایلگیلی؛ اوخونوشو، دیل‌بیلگیسی، توره‌میش سؤزجوکلری، تاریخی، ائتیمولوژیسی آد، قوللانیم بیلگیسی، دئییم ویا جومله ایچینده قوللانیمی حاقّیندا بیلگیلر ده وئربیلیر. سؤزلوکل�� گئنلده کیتاب شکیلینده‌دیرلر. سؤزلوکلر تک دیللی ویا چوخ دیللی اولابیلیر. گئنل ویا خاص آلانلارلا ایلگیلی سؤزلوکلر حاضیرلانابیلیر. تورلری بئله‌دیر: آنسیکلوپئدیک، قاورامسال، اؤرنکلی، تک‌دیللی، چوخ‌دیللی، لهجه‌لی، ائش‌آنلاملی (مترادف)، قارشیت‌آنلاملی (متضاد)، کؤکن‌بیلیمسل، آرگو، تئریم‌لر (مصطلحات)، دئییم‌لر، آتاسؤزلری، مسلکی تئریم‌لر، قارشیلاشدیرمالی.\nسؤزلوکلرد مادّه باشلارینی آ-ب-ج سیراسی تعقیب ائدر. عرب حرفلی اسکی سؤزلوکلرد مادّه باشی عربجه سؤزجویون اوچ حرفلی کؤکونون سون هارفی اساس آلیناراق سیرالانیردی. ۱۴.جو ۱۵.نجی یوزایللر آراسیندا یاشامیش اولان القاموس المحیط (الاقیانوس البسیط فی ترجمة القاموس المحیط سؤزلویو) آدلی اثری تورکجه‌یه چئویرن موترجیم عاصم بو سیستمی قوللاندی.\nایلک سؤزلوک اولاراق ایسکندریه موزه‌سی کیتابخاناسیندا بیزانسلی آریستوپهانس’ین حاضیرلادیغی اثر قبول ائدیلیر. ایسلام دونیاسیندا ائن اؤنملی سؤزلوک اونونجو یوزایلده یاشایان فارابلی اسماعیل جوهری’نین صحاح آدلی عربجه اثری. وانقولو لوغتی دییه بیلینن متفرقه’نین باسدیغی ایلک کیتاب دا بیر صحاح چئویریسیدیر. تورک کولتورونده ایلک سؤزلوک ایسه کاشغرلی محمود’ون تورکجه‌دن عربجه’یه دیوان لغات الترک’ودور.\nایچینده‌کیلر\n۱ تورک سؤزلوکلری\n۲ آذربایجان جومهوریتینده\n۳ ایراندا\n۴ تورکیه‌ده\n۵ روسیه‌ده\n۶ اؤزبکیستاندا\n۷ دوغو تورکیستاندا\n۸ قایناق\nتورک سؤزلوکلری\nدَییشدیر\nایلک سؤزلوک دیوان لغات الترک'دور. 1073'ده‌کی بو سؤزلوکتن سونرا یاپیلان چالیشمالار مقدمة الأدب، أقصی الأرب فی ترجمة مقدمة الأدب، کودکس کومانیکوس، کتاب الإدراک للسان الأتراک، ابن موهننا لوغتی (حلية الإنسان و حلبة اللسان)، محاکمة اللغتین، آبوشقه لوغتی (اللغات النوائیة و الاستشهادات الجغتائیة)، سنگلاخ، لغات چاغاتای، ترکی عثمانی، اختری کبیر، وانقولو لوگاتی، تحفه وهبی آدییلا آراپچا\/فارسچا\/تورکجه قاریشیملی ایدی.\nآذربایجان جومهوریتینده\nدَییشدیر\nآذربایجان دیلی‌نین اورفوقرافیا لغتی\nآذربایجان دیلی‌نین ایضاحلی لوغتی\nآذربایجانجا آدلار سؤزلوگو\nایراندا\nدَییشدیر\nتورک دیلی‌نین بیر چوخ اؤنملی سؤزلوکلری ایراندا یازیلمیش و یازیلماقدادیر. تاریخ بویو سنگلاخ، مقالید الترکیه، مظهر الترکی، تجرید اللغات و خلاصه عباسی کیمی تورک سؤزلوکچولوگونون اؤنملی قایناقلاری ایراندا یازیلمیشدیر. گونوموزده ایسه آرین تورکجه ائتیمولوژیک سؤزلوک، شاهمرسی سؤزلوگو، قاشقایی سؤزلوگو، ارک سؤزلوگو، مقایسه اللغتین، داشقین سؤزلوگو و بیر چوخ سؤزلوکلر یازیلیب و یازیلماقدادیر.\nتورکیه‌ده\nدَییشدیر\nتورکجه حاضیرلانان ایلک سؤزلوک لهجة اللغات (اسعد محمد افندی، 1732) اولدو. بوندان سونرا باسیلی سؤزلوکلر گلیشدی: تبیان نافع (برهان قاطع ترجمه‌سی)، الاقیانوس البسیط فی ترجمة القاموس المحیط ، لهجه عثمانی، کیتاب معانی اللهجه، لغت ناجی، قاموس تورکی، حیات بویوک تورک سؤزلوکو، تئمل تورکجه سؤزلوک، مکمل عثمانی لغتی، رسملی قاموس عثمانی، یئنی تورکجه لغت، رئسیملی یئنی تورکجه لوگاتی، یئنی تورک لوگاتی، بویوک تورک لوگاتی، تورکجه سؤزلوک (تدک)، فرهنگ زیبا، مئیدان لارووسسه، اوقیانوس تورکجه سؤزلوک، اؤزتورکجه سؤزلوک، بویوک تورکجه سؤزلوک، تئمل تورکجه سؤزلوک آدلارییلا یایینلاندی.\nروسیه‌ده\nدَییشدیر\nروسیه‌نین کئچن یوز ایللرینده اؤزلجه شوروی دؤنمینده بیر چوخ تورک دیللری اوزرینه سؤزلوکلر و ایضاحلی لوغتلر یازیلمیشدیر. ۱۷ جیلدلیک چوواش دیلی سؤزلوگو اونلاردان بیر نمونه‌دیر.\nاؤزبکیستاندا\nدَییشدیر\nدوغو تورکیستاندا\nدَییشدیر\nدوغو تورکیستاندا یاییملانان ۶ جیلدلیک اویغور دیلینین ایضاحلی لوغتی اویغورجا سؤزلوکلردن بیریسیدیر. آیریجا اویغور تورکجه‌سینه اسکی اویغور تورکجه‌سی سؤزلوگو ده یازیلمیشدیر.","num_words":864,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":98721.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۲۰. یوز ایل ، میلادی تقویمینه گؤره ۱ ژانویه ۱۹۰۱ده باشلاییب ۳۱ دسامبر ۲۰۰۰ده سوْنا چاتان عصردیر. ایکینجی مین ایلین اوْنونجو و سوْن یوز ایلیدیر.","num_words":29,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.069,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":333611.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یایین قیزمار گونلرینده خوزستانین گئنیش دوزلرینه یولون دوشرسه، اورادا – یورادا تکدن بیر هوندور بویلو ، قول لو – بودا قلی نهنگ آغاج لار گؤررسن.\n“ کنار konar “[۱] آدیلا آدلانان بو آغاجلار گوم- گؤی ، طراوتلی یارپا قلاریلا سنی اؤزونه ساری چکه‌جک. گئنیش کؤلگه سینده سیغیندیراجاق سنی. ‌سرینلی‌ییندن باریندیراجاق و روحونو ، جیسمینی اوخشایاجاقدیر.\nبو آغاجلار زامان – زامان منی دوشوندوروب : بیر حالدا کی باشقا آغاجلار ایستی‌نین شیدتیندن دیز چؤکور، یارپاقلارین سارالدیب، گونشین آیاغینا تؤکور، ‌بوآغاج یاندیریجی گونشین قاباغنیدا نئجه دایانیر؟! اؤزو سوسوزلوقدان، قیزمارلیغدان یانا – یانا ، ‌گؤم – گوی یارپاقلارینی قوروماقلا اؤز قوینوندا ایستی‌دن اوسانمیش کیمسه‌لره سیغیناجاق ، دینجه له‌جک یئری یارادیر؟! ائله بونا گؤره‌‌ده اولو روحلو ،‌ جانلاندیریجی نادیر انسانلارین آدی چکیلنده ایستر– ایسته‌مز بو آغاجلار منیم گؤزومون اؤنونده جانلانیر. “ صفر خان “ بئله بیر نادیر اینسانلاردان ایدی.\nآمما صفرخان قیزمار چوللرین سیغیناجاغی اولمادی . او شاختالی ، چووغونلو چاغلاردا یانار اوجاق ، قارانلیق گئجه‌لرده ایشیقلی مایاق اولدو، اوتوزونجو ، قیرخ‌ینجی و اللی‌نجی ایل‌لرده ار ایگیت‌لره یئنیلمز دایاغ اولدو . اولا بیلسین کی او ایل‌لر سنین خاطیریندن پوزولموش اولا ، یادا او ایل‌لری سن کؤکوندن گؤرمه‌‌میش اولاسان . بس گله‌سنمی او قانلی – قادالی ایل‌لری آذربایجان شاعیری نین ایفاده‌سینده بیر داها خاطیرلایاق [۲] :\nگئجه دیر.\nقارا قیش بیر گئجه دیر.\nسازاق‌ایسه ،\nاوغولدویا- اوغولدویا ،\nتئلی‌گراف تئل‌لرین سسلندیرمکده‌دیر.\nمئشه ده ،\nاونون اسمه‌سیندن سینان بوداقلارین\nسینفونیاسی ،\nنه جان سیخیجی ،\nنه غملی دیر ،\nلاپ دینمز بیر گئجه دیر.\nقوجونورسان ! قوجونورسان !\nاولمایا\nسن ده ،\n“ من یوخ ! “ دئیه دالا چکینیرسن؟!\nدالدا یئ��دن\nایشیق دوشمز ،\nان قارانلیق گئجه لره.\nایشیق ،\nقانلی خنجرین آغیزیندان آخار\nقارا گئجه لره .\nایشقی ساچین !\nایشیق ساچیلار .\nدان یئری سوکولر\nایشیق ساچیلار\nایشیق ساچیلار.\nبو شعرین سون بندی سانکی صفر خانین اؤز آغیزیندان دئییلیب. اوتوز ایلدن آرتیق اؤزونه مخصوص یول ایلا دؤیوشن، “ یوخ “ سؤزونو دوستاقلار آغیزیندا بیر شعارا چئویرن ، قازامات ایچره دوستاقلارا سیرداش ، دیشاریدا ایسه دویوشچولره یول یولداشی اولان صفر خان ، زامان – زامان سیناقلاردان باشی اوجا چیخدیقدا، اؤز متانتلی داورانیشی‌لا ایگیت‌لری دایانیشا چاغیردی. قفسده قالمیش اصلان کیمی مفتیل‌لری جایناقلایاراق، باغیر – باغیر آزادلیغی باغیردی.\nائل سوزودور “ درد بیر اولسا چکمه‌یه نه وار “. ایل لر بویو عائله‌سیندن خبر سیز، ‌هئچ بیر گؤروشچوسو اولمادان ، بیرجه قیزی‌نین‌دا اوزونه حسرت ، او زینداندان بو زیندانا ، او ایشکنجه‌گاهدان بو ایشکنجه‌گاها چکیلمه بیر یاندا قالسین، ‌یوزلر ایگیت ارین، ‌سئودالی اینسانین، وطنداشلاری‌نین، مسلکداشلاری‌نین بیرم – بیرم دؤزولمز ایشکنجه‌لره ، خیففت‌لره معروض قالماسینی، شاللاق آلتیندا ازیلیب، بند اوزونو دیزین – دیزین سورونمه‌سینی، … مینلرجه بئله دهشتلی ماجرالارین شاهیدی اولماق، اونون اؤزونون ایشکنجه اولماسیندان قات – قات آرتیق سارسیلدیجی اولا بیلردی.\nبیر اینساندان نه قده‌ر طاقت اومماق اولارمیش؟ نئچه‌لری ایله ویدالاشیب گوره‌سن بو آدام ؟ آیلار، ایل‌لر بویو زیندان شرایطینده بیر لیکده یاشادیغین، ‌دئییمینه ، دورومونا، ‌دویغو- دوشونجه‌سینه ایسینیشدی‌یین بیر آداملا بیردن – بیره آیریلماغین ، تنهالیغا، ‌یالقیزلیغا دالمانین چتینلی‌یینی بئله آیریلیغلارا اوغرامیشلاردان سوروش! و نه قده‌ر دؤزولمزدیر کی بو بویونونا ساریلدیغین آدامی گولله‌لنمه مئیدانینا یولا سالاسان، ‌اونون سون باخیشینی، سون سؤزلرینی و … نه ته‌هر یا دیرغایاجاقسان؟! عؤمور بویو اونلاریلا یاشایاجاقسان سن؟! بو یارا زامان- زامان اوره‌یی‌نین باشیندا قوور ائده‌جک. هر بهانه‌ایله‌ دئشیله‌جک، سیخاجاق جایناغیندا سنی.\nبیر اینساندان نه قده‌ر طاقت اومماق اولارمیش؟ صفرخانین بوینونا ساریلیب، ویدالاشیب گولله‌لنمه مئیدانینا یولا سالدیغی ارلرین هانسیندان دئییم من؟! بیری بیریندن داها ایگیت، بیری بیریندن داها شرفلی، داها ایناملی عاشیق اینسانلارین هانسیندان دانیشیم من؟ بو فیرقته، بو دهشته نئجه دؤزدو او؟!!…\nآمما گوردوک کی دؤزدو، دایاندی او، سیلدیریم قایا کیمی سینه گریب، “ یوخ “ دئیه‌رک شاختانی ، چووغونو سارسیتدی، ‌“ایشکنجه‌گاهلار فاتحی“ عنوانینی قازاندی و نهایت اسطوره‎یه چئوریلدی صفر خان.\nخالق “صفر خان“ لاری اسطوره‌یه چئویرمه‌سین نئیله‌سین؟ ‌ساپی اؤزوندن اولان بالتاایلا کؤکو قیریلان بیر میللت اؤز صداقتلی اوغوللارینا نییه گوونمه‌سین ؟ ‌دؤنه – دؤنه آرخاسیندان خنجرله‌نن بیر خالق نه اوچون اونا اینسانا لاییق یاشاییشی آزریلایانین قدرینی بیلمه‌سین ؟ بو میللت یوزلرجه “صفر خان“ لار دوغوب، بسله‌ییب ،‌ هه‌له‌ده دوغاجاق، هه‌له‌ده بسله ییب یاشاداجاق . چونکو صفر خانی “صفر خان“ ائده‌ن دوروم هه‌له‌ده یاشاییر. شاعیر سحر دئمیشکن :\nچکر هه‌له سون سحرین آچیلماسی……..\nآمما ندنسه بیر سووال داییما منی دوشوندور��ر: گوره‌سن “ صفر خان “ لار تکجه قهرمانلیق عنوانین داشیماغا بئله بیر تضییقاتا قاتلاشدیلار ، یوخسا باشقا بیر سئودا باشلاریندا واریمیش اونلارین؟!\nصفر خان ایران تاریخی بویو دوغولوب، بسلنمیش نادیر قهرمانلاردان ایدی کی شهادت فخرینه ناییل اولمادان، اؤز دیریلییینده خالقین معنوی حمایه‌سین و درین حؤرمتین قازاندی، آمما اونون عؤمرونون سون گونلرینده اونونلا اوتور – دور ائله‌ین آداملارین دئدییینه گؤره، صفرخانین هئچ بیر زامان اوزو گولمه‌دی . کئچمیشینه ذره‌جه قده‌ر اؤیونمه‌دن، تکی اؤز متانتی آغیرلیقدا حسرتی ، نیسگیلی داشییا- داشییا بو دونیادان کؤچدو.\nمنجه شهید اولان قهرمانلاریمیزین چوخوسو ایسه سون لحظه لرینده بئله بیر احوال- روحیه‌دیمیشلر. اونلار اورکلرینده قالاق- قالاق نیسگیل، گوزلرینده ایسه گله‌جه‌یه شعله چکن اومیدایله ابدیته قوووشوبلار.\nبونون سببی البته بللی دیر. ‌اونلار اوز ایستک‌لرینه چاتمادیلار، باشلارینداکی سئودانی دوغرولدا بیلمه دیر، نه اوچون؟ بونو دوشونمه‌لی‌ییک و عینی حالدا بیر باشقا سووالادا جاواب وئرمه‌لی‌ییک : هاچانادک بو میللت قهرمان دوغوب ، بسله‌یه‌جک و اونلاری مئیدانا یوللایاجاق ‌و بوتون آرزی – ایست‌کلری نین دوغرولتماسینی اونلاردان اوماجاق؟ هاچانادک … ؟\nبونونلا بئله بیز بوتون قهرمانلاریمیزین عزیز خاطیره‌سین اوره‌ییمیزین ان درین قاتلاریندا یاشاداجاغیق و اونلارین شرفلی یاشاییشینا باش ایه‌جه‌ییک.\nعشق اولسون او اینسانلارا کی یاشادیلار، آمما یاشاییشا یئییلمه‌دیلر ،‌زمانه‌یه اییلمه‌دیلر.\nایضاح:(موللیفدن)\n[۱] سیدر آغاجی\n[۲] بو شعری اللینجی ایل لرین اوللرینده شاه زیندانلاریندا ایشکنجه آلتیندا اولان بیر آذربایجانلی ایگیدین آغیزیندان ائشیتمیشم. او بو شعری قوشانین آدین منه دئمه دی . نه بیلیم بلکه ده اوزونون شعری‌ایمیش ، یوخسا باشقاسینین، آنجاق تکجه شعری منه اوخودو. سونرالار من بو شعری نه بیر یئرده اوخودوم ،‌ نه ائشتیدیم . بونا گوره ده، ائله اونو ائشتیدیگیم کیمی گتیرمیشم. حتی بیر ایکی سؤزون یانلیش اولماسینا احتمال وئردیکده، ال وورمادان، اونو بیر امانت کیمی سیزه چاتدیریرام. – ن . ن","num_words":1497,"character_repetition_ratio":0.028,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":238381.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قاراداغین ان بؤیوک ماهاللاریندان‌ بیری‌دیر مؤولان. آذربایجانین قدیم عادت-عنعنه‌لرینی و طبیعتینی ال دییلممیش ساخلایان، بیزی ننه-بابا‌لاریمیزین یاشاییش طرزیله تانیش ائدن دیاردیر مؤولان\n07.10.2016 ~ 25.06.2024\n584731\nگونئی آذربایجان‌ین بو یئرینه \"وحشی گؤزل طبیعت\" دئدی‌لر\nآراز چایی‌نین بو تایین‌داکی آذربایجاندا قاراداغین ان بؤیوک ماهاللاریندان‌ بیری‌دیر مؤولان.\nآذربایجانین بو یئرینه \"وحشی گؤزل طبیعت\" دئدی‌لر\nیونسکو بو یئری \"وحشی گؤزل طبیعت\" آدلاندیریب. بو یئر آذربایجاندا‌دیر. آرازین بو تایین‌داکی آذربایجاندا. قاراداغین ان بؤیوک ماهاللاریندان‌ بیری‌دیر مؤولان. آذربایجانین قدیم عادت-عنعنه‌لرینی و طبیعتینی ال دییلممیش ساخلایان، بیزی ننه-بابا‌لاریمیزین یاشاییش طرزیله تانیش ائدن دیاردیر مؤولان.\nقاطیرلا گئدیلن یول‌لاردان توتموش ایرانین چادرا‌سیز، دینگه‌لی خانیملارینادک، شعیر مجلیسلرینه‌دک، \"تورک اوغلویام، تورک دیلینه باغلییام\" دئین گنجلرینه‌دک، 2-3 کنده 1 مکتبین اولماسینادک، چای‌لارینا، مشهور \"اوچ قارداش\" داغی و روایتینه‌دک گؤردوگوموز هر شئیی پایلاشماق ایستییریک سیزینله. (یازی‌نین یازیلماسیندا انور چینگیز اوغلونون کیتابین‌دان دا ایستیفاده اولونوب)\nآراسی آراز اولان بیر مملکتین بو یوردون‌دان او یوردونا آدلادیق. قولاق خوش سسی سئور، گؤز منظره‌نی.\nمؤولان گونئی آذربایجانین (ایران) قاراداغ الی‌نین 18 ماهالین‌دان بیری و بؤیوگودور، بالا کندلردن عبارت‌دیر. باش‌دان باشا داغ‌لیق بیر یورددور. بورادا چیگین-چیگینه وئریب سیرا‌لانان داغ‌لارا باخاندا آدامین باشین‌دان یای‌لیغی، یا پاپاغی دوشور.\nماشین ایله گزه‌بیلدیگیمیز بو داغ‌لار گدیک و گزدک‌لرله قول-بویون‌دور. گدیک 2 داغ ذیروه‌سی و یا یوکسک‌لیک آراسین‌داکی آلچاق ساحه و چتین کئچیلن داغ جیگرلری‌دیر کی، قیش آیلاری‌نین بوران و چووغونوندا کئچیلمز اولور. گزدک ایسه داغ‌لارین سو آییریجی و یاماج حیسه‌لرینده یارانمیش هامار و قیسمن گئنیش ساحه‌لر کی، بون‌لار وئریملی یای اوتلاق‌لاری‌دیر.\nمالدارلیقلا مشغول اولان یئرلی اها‌لی یایلاق-قیشلاق گوزرانی کئچیریر. بو سبب‌دن مؤولان ائللرینده هر ایل مؤوسومی آلاچیق‌لار قورولور. اینسان‌لارین دولانیشیغی مالدارلیق محصول‌لاری (یاغ-یاوان‌لیق، سود-پنیر) و یون محصول‌لاری (خالچا، پالاز، کیلیم، جئجیم، خورجون، کئچه) حاضیرلاییب ساتماق‌دان چیخیر. قاراداغین کندلرینده توخوجولوق دزگاهی اولمایان ائوه چتین راست گله‌سن.\nاها‌لی‌نین بیر حیسه‌سی قیسمن اکینچی‌لیکله - تاخیلچی‌لیقلا مشغول اولور، عینی زاماندا، باغ-بوستان محصول‌لاری بئجریرلر. مؤولان‌دا اساساً جیر آرمود و توت آغاج‌لاری اوستونلوک تشکیل ائدیر،قوزی آذربایجاندا کارتوف آدلاندیردیق‌لاری یئر آلماسی بو یئرلرده بیتمیر.\nتا قدیم‌دن بو گوندک بو یئرین یئرلی-یاتاق‌لی اساس ساکین‌لری آذربایجان تورک‌لری‌دیر. قاراداغ‌لی‌لار هم ائلات، هم شاهسئون آدلانان اتنیک طایفه بیرلیک‌لری‌نین خلف‌لری‌دیر. ائلات‌لار اوتوراق اکینچی اها‌لی‌دن فرق‌لی اولا‌راق کؤچری و یاریمکؤچری مالدارلارا دئییلیر. بو ایفاده یالنیز یاخین و اورتا شرقین تورکدیل‌لی خالق‌لارینا مخصوص‌دور. ایراندا فارسدیل‌لی اها‌لی آراسیندا ائلات کلمه‌سی ائلخانی‌لار دؤورون‌دن ایشلنیلمه‌یه باشلاییب. ائلات‌لار باشقانی ائلخان آدلانیب.\nبو اورمان‌لیق‌لار دیاری‌نین اها‌لی‌سی تاریخن قوچاق و قورخماز آدامالارین اولوب. قاراداغ خان‌لاری چوخ واخت کؤنول‌لو عسگرلر اولان چئریک‌لری و جسارت‌لی آتلی‌لاری بو یورددان توپلایاردی‌لار. اونلار اؤزگور و آزاد یاشاماغی سئویرلر.\nهانسی گون گؤرموش، عؤمور سورموشله کلمه کسیب صحبت ائتدیکسه، الیمیز آغزیمیزدا قالدی. ائله چاغ‌لاردان دانیشدی‌لار کی، ایللری اوج-اوجا دوگونله‌ییب، حساب-کیتاب ائله‌ییب باخدیق کی، یوخ، بو عؤمورلری اوزون، ایمان‌لاری کامیل اولموش‌لارین یاشی همین زامان‌لارا چاتمیر. قناعت بودور کی، بو سؤز-صحبت‌لر آتا‌دان نوه‌یه آختاریلا -آختاریلا گلیب بو گونوموزه چاتیب.\nقاراداغ ائلی تاریخه اؤز ایمضاسینی قیزیل حرف‌لرله یازمیش مشهور قیزیلباش‌لار طایفه بیرلیگی‌نین بیر قولودور.\nصفوی سولاله‌سی‌نین دایاقلاریندان‌ بیری ده قاراداغ صوفی‌ل��ی اولوب. شیخ حیدر اونلارین بؤیوک سئوگی و حؤرمت گؤستردیک‌لری شخص ایدی.\nقاراداغ‌لی صوفی‌لرین باشقانلاریندان‌ اولان مؤولان‌لی شیخ جمال الدین انصاری اوزون ایللر قاراداغ ویلایتی‌نین حاکمی اولموش، 1583-جو ایلدن ایسه 1-جی شاه عاباسین فرمانییلا شیروانین \"بئیلربئیی\" تعیین ائدیلمیشدی.\nانصاری خلیفه‌نین یاخین قوهومو، فرروخزاد بئی شاه طهماسیب‌ین ائشیک آغاباشی و شاهزاده سلطان محمود میرزه‌نین له‌له‌سی ایدی. انصاری‌نین اؤلومون‌دن سونرا قاراداغین حاکمی اوغلو سؤهراب اولوب.\nشیخ جمال الدین انصار آدینی داشییان شیخ جمال الدین توربه‌سی‌نین قارشیسینداییق. تانینمیش عاریف‌لردن بیری اولموش شیخ جمال الدین انصارییه اؤز دؤورونده صالح ده دئیرمیش‌لر. صوفی‌لیک تعلیمی‌نین یاییلدیغی زامان‌لاردا موریدلر خانگاه‌لارا ییغیشیب بو گون موغام آدلارین‌دان بیری اولان \"سما-شمس\"له الله‌ا یاخین‌لاشماق اوچون آیین‌لار ایجرا ائدردی‌لر.\nسلف‌لری‌نین حؤرمتینه احتیرام اولا‌راق شیخ جمال الدین انصارییه مقبره‌نی .I شاه عباس تیکدیریب. تخمینن 400 ایلی آرخادا قویموش توربه دفعه‌لرله داغیدیلیب، دوزلدیلیب. ازه‌لی قورولوشو دییشسه ده، اوزرینده شیخ جمال الدین انصاری سؤزلری یازیلمیش قاپیباشی ائله شاه عباسین دؤورون‌دن قالما‌دیر. آدین یانیندا باشقا سؤزلر ده وار، ایندی اوخوماق چتینلشیب. یئرلی اها‌لی سؤیله‌ییر کی، \"دورادا واختیله زیل قارا داش‌لار وار ایدی، خسته‌نین اوزرینه سورتن کیمی یاخشیلاشارمیش. (سونرا ایسرائیل‌دن گلیب بو داش‌لاری آپاریب‌لار، دئییرلر.) بو گون سردابه یانینا قویولموش مؤهورلر، یازیلی قیمت‌لی داش‌لار و کیتاب‌لار قدیم اولماسا دا، یئرلی اها‌لی اوچون عزیزدیر.\nتوربه‌یه داخیل اولان زیارتچی شیخین روحونا حؤرمت اوچون قاپی‌دان دالی-دالی چیخیر. اینسان‌لار نجات قاپی‌سی کیمی اوز توتدوق‌لاری بو توربه‌یه پیر کیمی باخیر، آغاجین بوداق‌لارینا نزیر ایپلری باغلاییرلار. زیارته گلن‌لر بو یئرده قوربان‌لار کسیر، احسان وئریرلر. دئییرلر، بورادا بیر قوچ داشی دا وارمیش، خسته اولانی قوچون آیاق‌لاری آلتین‌دان کئچیررمیش‌لر کی، ساغالسین. دؤوره کندلرین ساییلان-سئچیلن اینسانلاریندان‌ کیم وصیعت ائدیبسه، اونلاری دا شیخ جمال الدین مقبره‌سی‌نین حیاطینده باسدیریب‌لار.\nبون‌دان باشقا، قازینتی‌لار ثبوت ائدیب کی، واختیله قاراداغین قیزیل دوکان‌لاری اولان مشهور بازاری دا مؤولان محلی‌نین بو نقطه‌سینده اولوب. I سلطان سلیم - شاه ایسماعیل دؤیوشونده عثمانلی‌لار بو شهری یئرله یکسان ائدیب آلتینی اوستونه چئویریب‌لر. سونرا‌لار یئرلی جماعت قازیب-قازیییب چوخلو قیر-قیزیل و قیمت‌لی اشیا‌لار تاپیب بو تورپاغین آلتین‌دان، بیر ده 3 نفرین یئرلشه‌بیله‌جگی ساخسی قاب‌لار.\nدوست اوزون‌دن، دوشمن گؤزون‌دن تانینار. گزدیگیمیز یئرلرده، یوردلاردا بیزه قارشی هامی اوزوگولر ایدی.\nمؤولان محلی‌نین گزیب-دولاشدیغیمیز بوتون کند-کسک‌لرینده، اوبا-اویماق‌لاریندا قیزلارینی عصمت‌لی، ایگیدلرینی ایلقارلی گؤردوک.\nقانوووز دون‌لو، خارا کؤینک‌لی، اوزون هؤروک‌لو، بورما بیرچک‌لی یاش‌لی‌نین اوزونده جاوان‌لیغی هله ده قالیب. گلین‌دن یئیین، قیزدان زیرک‌دیر.\nچادرا-حجاب گئیینمز بور یئرلرین قادین‌لاری، بیر یومشاق یاشماقلا کیفایتلنر. آیین‌لرینده شهرلی‌لردن فرق‌لی اولا‌راق دامن دئدیک‌لری اسکی تومان (اتک) اولان گئییم و قولو اوزون کؤینک گئیینرلر. (آلت‌دان چیت شالوار، اوسته‌گل 2 نازیک چیت تومان، اوسته‌گل اوست گئییمی)\nمؤولاندا قادین‌لارین باش اؤرتوگو دینگه‌دیر. او، یای‌لیق ایله قورولور. بؤیوک باش شالینی ائله دولاندیریرلار کی، اونون شیش اوجو سول قولاق طرفه ائییلیر. بونا گؤره خالق آراسیندا \"ائیری دینگه\" ایفاده‌سی ده ایشلنیر. دینگه باشا قیزیل، گوموش و تونج قارماقلا دا برکیدیرلیرمیش. اتنوقرافیک منبع‌لره گؤره، دینگه چالما‌دان اوّل میدانا گلیب. بو گونه‌جن آذربایجانین او تایلی-بو تایلی اوجقارلاریندا خانیم‌لاریمیز هله ده دینگه‌دن باش اؤرتوگو کیمی ایستیفاده ائدیر.\nمؤولانه گزیب-دولاشدیقجا، قاراداغین او بیری ماهال‌لاریندا اولدوغو کیمی، بورادا دا ائله بیل 200 ایل اوّلکی زامانا دوشورسن. یونسکو بو یئری \"وحشی گؤزل طبیعت\" لیسته‌‌سینه داخیل ائدیب. ساده کند جماعتی ال دییلممیش کؤهنه ده‌ده-بابا قایدالارییلا عؤمور سورور. بو جور یاشام طرزینه نئجه اؤیرشیب‌لرسه، باش‌لارینی قالدیریب اطرافا باخماق ایستمیرلر کی، دونیادا نه وار، نه یوخ. تاختا دؤشمه‌لی اوتاق‌لار بارماقلا ساییلاسی قدردیر. ائو ییه‌سی‌نین ایمکانینا اویغون خالی-خالچا، کیلیم، پالاز و حصیرله دؤشنیلیر. مبل یوخ‌دور. ان باها‌لی آوا‌دان‌لیق‌لاری تلویزیون و سویودوجو ساییلیر. (کند اها‌لی‌سینه ساغلیق خیدمتی، ساغلیق تأمیناتی، طیبی یاردیم آجینا‌جاق‌لی وضعیتده‌دیر.) آدام بو پالچیق یول‌لاری چوخ زامان قاطیرلا گئدیب-گلمه‌یه مجبور اولور. میرزه علی اکبر صابیر دئمیشکن،\nاجنبی سئیره بالون‌لاردا چیخیر،\nبیز هله آوتوموبیل مینمییریز.\nقاراداغ اوشاق‌لاری دانیشدیق‌لاری آنا دیلینده (آذربایجان تورکجه‌سینده) اوخویوب-یازا بیلمدیک‌لرین‌دن آذربایجانین زنگین ادبیاتین‌دان، مدنیتین‌دن، اینجه‌صنعتین‌دن او قدر ده خبرلری یوخ‌دور. یاش‌لی و اورتا نسلین الینه قلم توتان یئرلی شاعرلری 100 ایل قاباق اولدوغو کیمی شعیر مجلیس‌لری قورورلار. بورادا هره اؤز یازدیغینی اوخویور و آذربایجان دیلی‌نین اینجه‌لیک‌لرینی چؤزلییرلر. اؤیرنمک ایسته‌ین کیچیک‌لر ده بؤیوک‌لردن گؤتورور.\nمؤولاندا 3-4 کنده بیر مکتب دوشور. اوشاق‌لار قیشین سازاغیندا، یایین ایستی‌سینده پایی-پیادا درس اوخوماغا اوزاق یئرلره گئدیرلر.\nقاراداغ‌لی‌لارلا صحبتلشرکن بیر ده گؤردوم لهجه‌لری‌نین شیرین‌لیگی قاتیشیب دانیشیغیما. سیران‌لی کندی‌نین ساکینی کیفایت محمدی‌دن سوروشدوم:\n- نئجه یاشاییرسینیز بورادا؟ قیشین نئجه کئچیر؟ یایی نئجه کئچیر؟\nدئدی:\n- راضیییق.\n- اؤیرشمیسینیز ده. اوشاق‌لار گئدیر مکتبه؟\n- هه.\n- اؤزونوز گئتمیسینیز؟\n- یوخ.\nایش یئرلرین‌دن بو داغ-کسک یئرلرینده صحبت بئله گئده بیلمز. کارخانا‌لار ایرانین آنجاق بؤیوک شهرلرینده اولدوغون‌دان ایشچی قوه‌سی گئدیر، تورپاق‌لار بوشالیر. زلزه‌له‌دن، سئل‌دن-سودان داغیلیب اوچولان بوش ائولر آز دئییل بورادا.\nآدی‌نین اوّلی \"قارا\" سؤزون‌دن گلن قاراداغین قارداشی قاراباغ ال ایچی کیمی گؤرونور. داغ‌دان داغا باخیب آغدام، فضولی، جبراییل گؤردوکجه نه داغلاندیق، نه داغلاندیق.\nسویا گئدن ایکی سورمه‌لی قیزین چایین آخدیغی آرخ‌دان سو گؤتورمه‌لری منی قار��داغا قایتاردی.\nمؤولاندا سرین سولو 2 چای وار: بؤیوگو قیران چای، بیر ده آدسیز بیر چای. هردن یولونو دییشه‌رک مجراسین‌دان چیخیب باشقا آخار تاپان سولار دا گزیب-دولانیب یئنه آنا چایا قایی‌دیر. اما بئله حزین آخماسینا باخمایین: یازدا قزبلنیب داشاندا آدام-زاد تانیمیر، ائله قاراداغ‌لی‌لارین اؤزو کیمی‌دیر، \"اوچ قارداش داغی\" تکین.\nاؤتن چاغ‌لاردا قاراداغ ائللری‌نین بیرینده 3 قارداش یاشاییرمیش. قارداش‌لاری‌نین بس دئیینجه مال-قووونون وارمیش. سورولرده\/ اؤروش‌لرده اوباش‌دان‌دان اوبا یاتاناجان مال-داوارلارینی اوتاریب، شر قاریشاندا اولا‌جاق‌لارینا قاییدارمیش‌لار. گون‌لرین بیر گونو قارداش‌لار ائوه دؤننده باخیرلار کی، ائو نه گزیر؟ قاپی‌لاری چیرپیلیب، اوجاق‌لاری سؤندورولوب: قفیل گلن یاغی‌لار اوبایا بیر دیوان توتوب‌لار کی، قان‌لی گؤرسه، قان آغلار. اوبا جماعتی قاچیب داغ‌لارا سیغناق اولموشدو. قاچا بیلمه‌ین قوجا‌لار، آز یاش‌لی اوشاق‌لار تلف اولوب یول‌لارا تؤکولموشدو. قارداش‌لار بو قان‌لی منظره‌نی گؤروب دهشته گلیرلر. مال-داوار بیربوک-بوجاغا بوراخیب سیلاح‌لانیرلار. آلت‌دان گئیینیب اوست‌دن قیفیل‌لانیر، آتلارینا سووار اولوب ایستیقامت توتورلار یاغی یؤره‌سینه. دؤیوشوب ووروشو یاغی‌دان اینتیقام آلیرلار. اسیر-یئسیر گئدن آلداش‌لارینی دوغما یوردلارینا قایتاریرلار. قارداش‌لار واخت-وعده تانری‌دان بیر دیلک ایستییرلر: اوچو ده سنگرلی، سیپرلی داغا چئوریلیب ائللرینه کئشیک اولسون‌لار. افسانه‌یه گؤره، بئله ده اولور. ایندی اوچ قارداش داغی بوتون قاراداغین آند یئری‌دیر.\nمؤولان‌لی‌لار دئییر کی، بیر گون چیخا‌جاق، بو گونکون‌دن ده یئکه. ائله بئله ساده، لورو دئییمله بیز قاراداغ ائللرین‌دن \"هله‌لیک\" دئیه آیریلدیق.\nاتیکتلر: #قاراداغ مؤولان , #گونئی آذربایجان , #آراز , #وحشی گؤزل طبیعت , #یونسکو\nایلگیلی‌لی خبرلر\nموعاصیر تورک دیلی نئچه قولا آیریلیر و هارالاردا دانیشیلیر؟\n12.07.2024\nبو گون ۲۰۰ میلیوندان چوخ اینسانین دانیشدیغی موعاصیر تورک دیلی، جوغرافی و دیلچیلیک پرینسیپلرینه گؤره تورکولوق‌لار و دیلچیلر طرفیندن ۶ قولدا تصنیف ائدیلیر\nعلی‌یئو: 21-نجی عصر تورک دونیاسینین اینکیشاف عصری اولمالی‌دیر\n06.07.2024\nآذربایجان پرئزیدئنتی بیلدیریب کی، 21-نجی عصر تورک دونیاسینین اینکیشاف عصری اولمالی‌دیر.\nقیرقیزیستاندا رادیکال بیر دینی قروپ تاثیرسیز قیلیندی\n05.07.2024\nچئوریلیشچی قروپ عضولرینین، \"سوچ ایدئولوژیسینی دستکله‌یه‌ن و عینی زاماندا فاناتیک شکیلده دینی ایدئولوژینی ساوونان\" شخصلردن اولوشدوغو ایفاده ائدیلدی\nتورکیه-آذربایجان-پاکیستان آراسینداکی امکداشلیق گوجلندیریله‌جک\n05.07.2024\n\"تورکیه-آذربایجان-پاکیستان آراسینداکی امکداشلیغین گوجلندیریلمه‌سینین اوچ اؤلکه خالقلارینین رفاهینا قاتقی وئرمه‌نین یانیندا منطقه و دونیا باریشینا و ثابتلیگینه خیدمت ائدجگی اۆزرینده راضی قالینمیشدیر\"\n584731\nمؤولان: یونسکو گونئی آذربایجانین بو یئرینی \"وحشی گؤزل طبیعت\" آدلاندیریب\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/?time=1720841160\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2016\/10\/07\/mw-wln-ywnskhw-gwny-y-adhrbyjnyn-bw-yy-ryny-whshy-gw-zl-tby-t-adlndyryb-584731\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":2805,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.03,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":159950.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۴۶۵ نفر اهالیسی و ۱۰۴ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۲۱۸ نفری کیشی و ۲۴۷ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۲۷۶ نفری ساوادلی و ۱۴۴ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سف��ی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=میانج_(ماهنشان)&oldid=1550291»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":929,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.322,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":131959.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مهدویت: غیبت (غیبت صغری، غیبت کبرا)، انتظار، ظهور و رجعت • بدا • شفاعت و توسل • تقیه • عصمت • دینی مرجع‌لیگی، حوزه علمیه و تقلید • ولایت فقیه • متعه • شهادت ثالثه • جانشینی محمد • نظام حقوقی\nشخصیت‌لر\nاون‌دورد معصوم\nمحمد • علی ابن ابیطالب • فاطمه الزهرا • حسن ابن علی • حسین ابن علی • ایمام سجاد • محمد بن علی • ایمام صادق • ایمام کاظم • ایمام رضا (ع) • ایمام جواد (ع) (تقی) • علی النقی (امام هادی) (نقی) • ایمام عسکری (ع) (عسکری) • حضرت مهدی\nصحابه\nسلمان فارسی • مقداد بن اسود • میثم تمار • ابوذر غفاری • عمار یاسر • بلال حبشی • جعفر بن ابی‌طالب • مالک اشتر • محمد بن ابوبکر • عقیل • عثمان بن حنیف • کمیل بن زیاد • اویس قرنی • ابوایوب انصاری • جابر بن عبدالله انصاری • ابن‌عباس • ابن مسعود • ابوطالب • حمزه • یاسر • عثمان بن مظعون • عبدالله بن جعفر • خباب بن ارت • اسامة بن زید • خزیمة بن ثابت • مصعب بن عمیر • مالک بن نویره • زید بن حارثه\nزنان: فاطمه بنت اسد • حلیمه • زینب • ام کلثوم بنت علی • اسماء بنت عمیس • ام ایمن • صفیه بنت عبدالمطلب • سمیه\nرجال و علما\nکشته‌شدگان کربلا • فهرست رجال حدیث شیعه • اصحاب اجماع • روحانیان شیعه • عالمان شیعه • مراجع تقلید\nموحتشم یئرلر\nمکه و مسجدالحرام • مدینه، مسجد النبی و بقیع • بیت المقدس و مسجد الاقصی • نجف، حرم علی بن ابی‌طالب و مسجد کوفه • کربلا و حرم حسین بن علی • کاظمین و حرم کاظمین • سامرا و حرم عسکریین • مشهد و حرم علی بن موسی الرضا\nدمشق و زینب • قوم و حرم فاطمه معصومه • شیراز و شاه‌چراغ • کاشمر و حمزه بن حمزه بن موسی بن جعفر امامزاده سید مرتضی و آرامگاه سید حسن مدرس • آستانه اشرفیه و سید جلال‌الدین اشرف • رئی و حرم شاه عبدالعظیم\nمسجید • امامزاده • حسینیه\nموقدس گؤنلر\nاوروج بایرامی • قوربان بایرامی • غدیر خم • موحررم، تاسوعا، عاشورا و اربعین) • عید مبعث • میلاد پیامبر • تولد ائمه • ایام فاطمیه\nرویدادلار\nموباهیله • غدیر خم • سقیفه بنی‌ساعده • فدک • رویداد خانه فاطمه زهرا • عثمان بن عفان • جمل دؤیوشو • نبرد صفین • نبرد نهروان • کربلا دؤیوشو • مؤتمر علماء بغداد • حدیث ثقلین • اصحاب کسا • آیه تطهیر • شیعه‌کُشی\nکیتاب‌لار\nقورآن • نهج‌البلاغه • صحیفه سجادیه\nکتب اربعه: الاستبصار • الکافی • تهذیب الاحکام • من لایحضره الفقیه\nمصحف فاطمه • مصحف علی • اسرار آل محمد\nوسائل‌الشیعه • بحارالانوار • الغدیر • مفاتیح‌الجنان\nتفسیر مجمع‌البیان • تفسیر المیزان • کتب شیعه\nبوداقلار\nاون‌ایکی ایماملی (اثنی‌عشری) • اسماعیلیه • زیدیه • غلاه • واقفیه\nاجتیهاد قایناقلاری\nقورآن • حدیث • عقل • اجماع\nب\nدان\nدییش\nحسین (ع) حرمی\nحسین (ع) ظریحی\nحسین قانی بیر داشین اوستونده\nمیصیرده اولان رأس‌حوسئین مقبره‌سی\nحُسَین بن علی بن ابی‌طالب شیعه‌لرین اۆچونجو ایمامیدیر. او علی بن ابی طالب و فاطمه زهرا نین اوْغلو و محمد بن عبدالله، ایسلام پیغمبرینین، نووه‌سی دیر. دؤردونجو هیجری ایلینین شعبان آیینین اۆچونجو گۆنونده مدینه شهرینده آنادان اوْلوبدور. حسین (ع) ۶۱ اینجی هیجری ایلینین مۇحرم آیینین اوْنونجو گۆنو (عاشورا)دا کربلا ساواشیندا شهادته چاتیبدیر. ایمام سجاد -شیعه‌لرین دؤردونجو ایمامی- اوْنون اوْغلودور.\nاۇشاقلیق[دَییشدیر]\nایمام حسین(ع) دؤردونجو هیجری ایلینین شعبان آیینین ایلک گۆنلرینده آنادان اوْلوبدور. محمد -موسلمانلارین پئیغمبری و حسینین بؤیوک‌آتاسی- اوْنون اۇشاقلیق دورانیندا دونیادان گئتدی. پئیغمبر حسین و اونون بؤیوک قارداشی -حسنه- خاص بیر علاقه‌سی واریدی و بۇ باره‌ده دئییر: «هرکس اوْنلاری سئوسه، منی سئویر و هرکس اوْنلاردان زهله‌سی گئتسه، مندن زهله‌سی گئدیر». شیعه‌نین عقیده‌سی اساسیندا، حسن و حسین‌نین ایمامتلرینین اصلی دلیلی، پئیغمبردن اوْلان بۇ سؤزدور: «حسن و حسین، جننتین جاوانلارینین آغاسیدیلار».\nجاوانلیق[دَییشدیر]\nعلی (ع) نین خیلافت دورانیندا، حسین آتاسی‌نین کناریندایدی و اوْنلا بیرلیکده ساواشلاردا مۇشاریکه ائدیردی. بۇ ساواشلارین ان اؤنملیلری، جمل دؤیوشو، صفین و نهروان ساواشلاریدیلر. حسنین ۵۰اینجی هیجری ایلینده اوْلماغیندان سوْنرا، معاویه ۱۰ ایل مۆدت ینده خلیفه مقامینی مۇحافیظه ائتدی. او سوْنوندا ۶۰اینجی هیجری ایلینده اؤلوب و اؤز اوْغلو -يزيد بن معاويهی- خیلافته سئچدی.\nکربلا قیامی[دَییشدیر]\nحسین (ع) یزیدیله بئیعتی قبول ائتمه‌دی. یزید مدینه‌نین والیسی‌نه بیر مکتوب یازیب و اوْندان ایسته‌دی کی یا حسین‌ین بئیعتین آلسین یادا اوْنو قتله چاتدیرسین. حسین(ع) بنی‌اومیهنین حاکیملری‌نین یوْلونو قبول ائتمیردی و بئیعتدن قاچماق اۆچون، عاییله‌سیله بیرلیکده مکه شهرینه گئتدی.\nبو زاماندا کوفه شهری‌نین اهالیسی‌ندن بیر سیراسی کی موعاوییه‌نین اؤلوموندن خبردار اوْلموشدولار، حسینه بیرنئچه مکتوب یازیب و اوْندان ایسته‌دیلر کی کوفه‌یه گله. حسین ده موسلیم ایبن عقیلی کوفه‌یه گؤندردی و کوفه‌لیلردن بیرنئچه نفری اوْنلا یولبیر اوْلدولار. آما عبیدالله بن زیادین -کی یزیدین جانیبیندن کوفه‌نین والیسی عونوانیندا سئچیلمیشدی- کوفه‌یه گلمه‌سیله، چوخلو اینسان حسینیله اوْلان بئیعتلرینی سیندیریب و اوْنلا موخالیفت ائتدیلر. حسین (ع)سوْنوندا عاشورا گۆنونده ۷۲ نفر یارلارییلا بیرلیکده کربلا چؤلونده قتله چاتدی.\nمقبره[دَییشدیر]\nحسین‌ین مقبره‌سی عراقین کربلا شهرینده یئرله‌شیبدیر. اوْنون قبری‌نین آشاغیسیندا و آیاغینین آلتیندا -علی‌اکبر- و اوْنون سینه‌سینین اۆستونده‌ده -علی‌اصغر- دفن اوْلوبدولار. همیده کربلادا اؤلنلرین قبرلری، حرمین آیری بیر گوشه‌سینده قرار تاپیبدیر.\nالبته افغانلارین دئییشی اساسیندا، حسینین کسیلمیش باشی، افغانیستانین گوندوز اوستانیندا دفن اوْلوبدور. همیده میصیرلیلرین عقیده‌سینه گؤره، رأس‌حسین مقبره‌سی که بۇ اؤلکه‌ده واقیع اوْلوبدور، حسینین باشینی اؤزونده یئرلشدیریبدیر.\nحسینین دؤورونده‌کی سیاسی-ایجتماعی وضعیت[دَییشدیر]\nاو دؤورلرده معاويه ایکینجی و اۆچونجو خلیفه طرفیندن شاما والی سئچیلمیشدی. معاويه والی اوْلدوغو بۇ مدتده اؤز مؤوقئيینی داها دا مؤحکملتمیش و ایسلام اؤلکه‌سی‌نین طالعيینی حل ائده‌رک خلیفه کیمی حاکمیتی اله کئچیرمیشدی.\nحسینین معاويه‌نین حؤکومتینه قارشی موباریزه‌لری[دَییشدیر]\nحسین هئچ کسین اعتراض ائتمه‌يه جورعتی اوْلمادیغی بیر دؤورده آياغا قالخیب باجاردیغی قدر معاويه‌يه قارشی موباریزه آپاریردی. ایندی حسینین معاويه ایله آپاردیغی موباریزه‌لردن اۆچونو آراشدیرماغا باشلايیریق.\n1) اعتراضلی مکتوبلار و چیخیشلار حسینین معاويه ایله آراسیندا بیر چوْخ مکتوبلاشمالار اوْلموشدور. بۇ دا حسینین معاویه‌نین موقابیلینده تۇتدوغو اینقیلابی و مؤحکم مؤوقئيی‌نین نیشانه‌سیدیر.حسین معاويه‌نین ایسلام دینینه ضید اوْلان هر هانسی بیر حرکتیندن سوْنرا اوْنو مؤحکم دانلايیر، تنقید ائدیر و همن ایشه اؤز اعتراضینی بیلدیریردی. بۇ ایشلرین ان اساسیندان بیری يزیدین ولی عهدلیگی ایدی.\nيزیدین ولی عهدلیگینه قارشی موباریزه[دَییشدیر]\nمعاويه يزیدی ولی عهد تعیین ائتمک مقصدی ایله ایره‌لی سۆردويو سیاستی داوام ائتدیره‌رک مدینه شهری‌نین جاماعتیندان، خصوصا ده، باشدا حسین اوْلماقلا شهرین آدلی-سانلی شخصیتلریندن يزید اۆچون بئيت آلماق مقصدی ایله مدینه شهرینه گلدی. معاویه مدینه‌يه گلدیکدن سوْنرا حسین و عبدالله ابن عباسلا گؤروشوب صؤحبت اسناسیندا يزیدین ولی عهدلیگی مسئله‌سینی اوْرتايا آتدی. او، چالیشیردی کی، اوْنلاری بۇ ایشه راضی سالسین.حسین معاويه‌نین بۇ سؤزو قارشیسیندا بیر موقددیمه (اؤن سؤز) قئيد ائتدیکدن سوْنرا سؤزه بئله باشلادی:\n\"سن اؤزونو اۆستون توْتماقلا ایفراطا دوچار اوْلموسان. جاماعتین عومومی مالینی غصب ائتمکله ظلم ائتمیسن! سن جاماعتین مالینی اوْنلارین اؤزلرینه قايتارماقدان چکیندین و بو ایشده خسیسلیک ائتدین. آچیق-آشکار او قدر غارتلر ��ئتدین کی، اؤز حدینی آشدین. حاق صاحیبلری‌نین حاقینی اؤزلرینه قايتارمادیغین اۆچون شیطان (سنی يولدان چیخارماقدا) اؤز آرزوسونا چاتدی. يزید اۆچون سايدیغین فضیلتلری و ایسلام اومتینی ایداره ائتمک اۆچون قئيد ائتدیگین لياقتلری باشا دؤشدوم. سن جاماعتا ائله آدامی تانیتدیرماق ایسته‌يیرسن کی، ائله بیل جاماعت اوْنون حیات سابیقه‌سینی تانیمیر. سانکی، بۇرادا اوْلمايان بیر نفردن خبر وئریرسن کی، جاماعت اوْنو گؤرمه‌يیب. ائله بیل کی، اوْنو آنجاق سن تانیيیرسان. خئير، يزید اؤز باطینینی آچیب آشکار ائتمیشدیر. يزیدی اوْلدوغو کیمی تانیتدیر. يزید ایتباز، قوشباز و کئيف آدامیدیر. او، عومرونو چالماق، اوْخوماق و عياشلیقلا کئچیریر. يزیدی بو جور تانیتدیر. بو بوْش تبلیغلرینی کنارا قوي! بو اومتین موقابیلینده بوينونا يیغدیغین اؤز گوناهلارین بسدیر. ائله بیر ایش گؤرمه کی، الله قارشیسیندا گوناهلارین بۇندان دا آغیر اوْلسون. سن او قدر اؤز باطیل و ظلم يوْلونا داوام ائدیب عاغیلسیزلیق، دۆشونجه‌سیزلیک اؤزوندن ظلملر ائتدین کی، آرتیق جاماعتین صبر کاساسینی دوْلدورموسان. ایندی سنینله اؤلوم آراسیندا بیر گؤز قیرپیمیندان آرتیق واخت قالمايیب. بۇنو بیل کی، سنین بؤتون عمللرین الله يانیندا قوْرونوب ساخلانیر و سن اوْنلاردان اؤترو جاواب وئرمه‌لی اوْلاجاقسان.\"\nمعاويه‌نین حسینین قیامیندان نیگارانچیلیغی[دَییشدیر]\nائله همن گۆنلرده معاويه طرفیندن بیر ایل مدینه‌يه والی سئچیلمیش مروان ابن هکم معاويه‌يه يازیر: \"عمر ابن عثمان خبر وئریب کی، عراق و حیجازین نفوذلو شخصیتلری ایمام حسینین يانینا گئت-گل ائدیرلر.\" داها سوْنرا بیلدیرمیشدی: \"من اینانمیرام کی، او، قيام ائتمه‌سین.\" مروان مکتوبدا علاوه ائدیب دئمیشدی: \"بو حاقدا آختاریش آپارمیشام. الده اوْلان معلوماتا گؤره هله اونون قیام ائتمک فیکری يوْخدور. آنجاق اینانمیرام کی، گله‌جکده ده بو جور اوْلسون. ایندی بو باره‌ده اؤز فیکرینی بیلدیر.\"\nمعاويه بۇ خبری ائشیتدیکدن سوْنرا مروانین مکتوبونا جاوابیندان علاوه آشاغیداکی مظموندا حسین ابن علی‌يه ده بیر مکتوب يازدی:\n\"سنین گؤردويون بعضی ایشلر باره‌ده منه خبر چاتمیشدیر. اگر بونلار دوْغرودورسا، من سنی بو ایشلره لايیق گؤرمورم. (بو ایشلر سنه ياراشماز.) آند اوْلسون اللها، کیم بیر نفرله عهد باغلاسا، گرک عهدینه وفا ائتسین. اگر منه گلیب چاتان خبرلر يالان اوْلارسا، سن بو ایشه (عهده وفالی اولماغا) ان لايیق آدامسان. اؤزوندن موغايات اوْل و عهدینه وفا ائت. اگر منیمله موخالیفتچیلیک ائتسن، موخالیفتچیلیکله، اگر پیسلیک ائتسن، پیسلیکله اۆزلشرسن. اومتین آراسیندا ایختیلاف سالماقدان چکین.\" [رئداکته] 4.3.1 ایمام حسینین (ه) معاويه‌يه يازدیغی جاواب\n\"سنین مکتوبونو آلدیم. يازمیسان کی، منیم بارمده سنه بعضی خبرلر چاتیر و سن منی او ایشلره لايیق گؤرمورسن. بۇنو دئيیم کی، اینسانی ياخشی ایشلره طرف جلب ائدن و ياخشی ایشلر گؤرمه‌يه کؤمک ائدن يالنیز الله‌دیر. منیم بارمده سنین قولاغینا چاتمیش خبرلرین هامیسی بوْش و اساسسیز سؤزلردیر. بو سؤزلری سنین يالان دانیشان يالتاقلارین اؤزلریندن دئيیرلر. بو دینسیز يالانچیلار يالان دئمیشلر. من سنه قارشی نه دؤيوش تداروکو گؤرموشم، نه ده سنه قارشی قیام ائتمک مقصدیم وار. سنین اؤزونون و دینسیز، ظالم و شیطانین قارداشلاری اوْلان دوستلاری‌نین علئيهینه قیام ائتمه‌مه‌يیمین سببی ده الله‌دان اوْلان قورخومدور.\nهیجر ابن ادی و دوستلاری‌نین قاتیلی سن دئيیلسن؟ اوْنلارین هامیسی ناماز قیلان، اللها ایطاعت ائدن اینسانلار ایدی. اوْنلار بیدتلره قارشی موباریزه آپاران شخصلر ایدی. اونلارین ایشی يالنیز امر بئ-معروف و نهي از-مونکر ایدی. سن اوْنلارا آمان وئردیکدن، کئچمیش ایشلرینه گؤره اوْنلارا هئچ بیر اذیت وئرمه‌يه‌جه‌يینه آند ایچدیکدن سوْنرا آندینی پوزاراق اوْنلاری وحشیجه‌سینه قتله يئتیردین. بو ایشینله اللها حؤرمتسیزلیک ائدیب اؤز عهدینی پوْزدون.\nتقوالی موسلمان، عبادتین چوخلوغوندان بدنی ضعیفله‌میش امر ابن همیقی سن اؤلدورمه‌دینمی؟ سن اوْنلارا اذیت وئرمه‌يه‌جه‌يین باره‌ده سؤز وئریب عهد باغلادیقدان سوْنرا اوْنلاری اؤلدوردون. اگر او عهد-پئيمانی چؤل جئيرانلارینا دا وئرسيدین، داغلاردان آشاغی ائنردیلر.\n(سميه‌نین اوْغلو) زیادی اؤزونه قارداش ائدن و اونو ابو سوفيانین اوغلو قله‌مه وئرن سن دئيیلسنمی؟ حال‌بوکی پئیغمبر بويورموشدور: \"اۇشاق آتايا باغلیدیر، زیناکار ایسه داشقالاق ائدیلمه‌لیدیر.\" (زیاد دا زینادان اوْلموش بیر اینسان ایدی.) کاش ایش بوْنونلا سوْنا يئتيدی. آنجاق بئله اوْلمادی. هله بۇ آزمیش کیمی سميه‌نین اوْغلونو اؤزونه قارداش اعلان ائتدیکدن سوْنرا موسلمانلارین باشی اۆستونه گتیردین. او دا سنین گۆجونه آرخالاناراق موسلمانلاری اؤلدوردو. ال-آياقلارینی کسدی، اوْنلاری خورما آغاجلاریندان آسدی.\nائي معاويه! سن موسلمانلارین وضعیتینی ائله چتینلشدیردین کی، ائله بیل هئچ سن بۇ اومتین آدامی و بۇ اومت ده سنین جاماعتین دئيیل.\nهزره‌مینی اؤلدورن سن دئيیلسنمی؟ اونون گوناهی بۇ ایدی کی، زیاد سنه خبر وئرمیشدی کی، او، علی‌نین شیعه‌لریندندیر. علی‌نین دینی ائله عمیسی اوْغلو محمّدین (س) دینیدیر. ایندی سن همن دین آدی ایله جاماعتا باشچیلیق ائدیرسن. اگر بۇ دین اولماسايدی، سن و اجدادین ایندی ده جاهیلیت ایچینده ياشاياردینیز. سیزین ان شرفلی ایشینیز ایلده ایکی دفعه - يايدا و قیشدا يمن و شاما گئتمک ایدی. آنجاق الله بیز اهلی-بئيتین سايه‌سینده سیزی بۇ آجیناجاقلی ياشايیشدان قورتاردی.\nائي معاويه! سنین سؤزلریندن بیری ده بۇ ایدی کی، دئيیرسن من جاماعت آراسیندا ایختیلاف و فیتنه ياراتمايیم. من بۇ اومت اۆچون سنین حؤکومتیندن بؤيوک فیتنه تانیمیرام.\nسؤزلریندن بیر باشقاسی بۇ ایدی کی، دئيیرسن رفتاریمدان موغايات اولوم و اؤز دینیمی و محمّد (س) اومتی‌نین دینینی قوْرويوم. (من اؤز وظیفه‌می دؤشونوب اؤزومون و محمّد (س) اومتی‌نین دینینه فیکیر وئرنده) سنینله ووروشماقدان بؤيوک وظیفه گؤرمورم. بۇ ووروش الله يولوندا جیهاد اوْلاجاق. اگر (بعضی سببلر اوزوندن) سنه قارشی قیيام ائتمکدن چکینیرمسه، بونون اۆچون اللهدان عذر ایسته‌يیرم. (چونکی اولا بیلر منیم بۇ سببلریم الله درگاهیندا اوزورلو سايیلمايا.) اللهدان ایسته‌يیرم کی، منی اؤزو راضی اوْلان ایشه يؤنلتسین.\nائي معاويه! سنین سؤزلریندن بیری ده بۇ ایدی کی، اگر سنه پیسلیک ائتسم، سن ده منه پیسلیک ائده‌جکسن، سنینله دوشمنچیلیک ائتسم، سن ده منیمله دوشمنچیلیک ائده‌جکسن. قوي بونو دئيیم کی، بۇ دونيادا ياخشی اینسانلار دایما پیس اینسانلارین دوشمنچیلیگی ایله اوزلشیبلر. من اومید ائدیرم کی، سنین دوشمنچیلیگین منه بیر زیا�� وورماياجاق، پیس فیکیرلری‌نین زیانی هامی اؤزونه دئيه‌جک و اؤز عمللرینی محو ائده‌جک. ائله ایسه نه قدر باجاریرسانسا، دوشمنچیلیک ائت.\nائي معاويه! اللهدان قورخ، بیل کی، بوتون گوناهلارین، ایستر بؤيوک، ایسترسه ده کیچیک الله يانیندا قورونوب ساخلانیر. بونو دا بیل کی، الله سنین تؤرتدیگین جینايتلری، صرف گومان نتیجه‌سینده جاماعتی قتله يئتیرمه‌يینی، اتهام ائده‌رک اونلاری توتوب حبس ائتمه‌يینی، شرابخور و ایتباز بیر اوشاغی حؤکومت باشینا گتیرمه‌يینی هئچ واخت اونوتماياجاق. سن بۇ ایشینله اؤزونو فلاکته سالدین (اؤز باشینا ایش آچدین)، اؤز دینینی الیندن وئردین و میللتین حقوقونو تاپدالادین.\"\nحسینین بؤيوک حج مراسیمینده سرت چیخیشی مواویيه‌نین اؤلوموندن بیر (يا دا ایکی) ایل قاباق حسین حج زیارتینه گئتدی. عبدالله ابن عباس و عبدالله ابن جعفر ده او حضرتله ایدیلر. او واخت جاماعت آراسیندا تقوا، خئيیر و پاکلیقلا تانینان پئیغمبرین (س) سهابه‌لری، تابعین و بوتون بنی هاشیم نوماینده‌لری حسینین میناداکی چادیرینا يیغیشماق ایسته‌دیلر. ایکی يوز نفر پئیغمبر سهابه‌سی و يئددی يوز نفر تابعین حسینین چادیری‌نین يانینا توپلاشدی. حسین آياغا قالخیب آشاغیداکی مظموندا بیر چیخیش ائتدی:\n\"گؤردونوزمو بو ظالم و قددار کیشی بیزه نئجه رفتار ائتدی؟ من ایندی بعضی مسئله‌لره توخونماق ایسته‌يیرم. اگر (دئدیکلریم) دوز اولارسا، تسدیق ائدین، يوخ اگر يالان اولارسا، تکزیب ائدین. منیم سؤزلریمی ائشیدین و دانیشیغیمی يازین. ائله کی، اؤز شهرلرینیزه قايیتدینیز، منیم سؤزلریمی اعتیبارلی و اینانیلمیش شخصلره چاتدیرین و اونلاری بیزه تابع اولماغا دعوت ائدین. من بوندان قورخورام کی، بو مسئله (جاماعتین بیز اهلی-بئيت طرفیندن ایداره اولونماسی) تامامیله اونودولا و حاق مغلوب اولوب آرادان گئده.\"\nسوْنرا حسین آتاسی‌نین و اهلی-بئيتین پارلاق سابیقه‌سینی، اونلارین فضیلتلرینی سادالادی و مواویيه‌نین حؤکومتی‌نین بیدتلرینی، جینايتلرینی و ایسلاما ضد اوْلان حرکتلرینی آچیقلادی. بئله‌لیکله ده، مواویيه‌نین پوزغون حؤکومتینه قارشی بؤيوک بیر تبلیغ ائده‌رک قیيام اۆچون زمینه ياراتدی.\nدؤردونجو عصرین (هیجری تاریخی ایله) گؤرکملی عالیمی حسن ابن الی ابن شوبه \"توهفول-اوقول\" کیتابیندا حسیندن تاریخی و هارادا سؤيله‌نیلدیگی معلوم اولمايان بیر خوطبه قئيد ائتمیشدیر. آنجاق بعضی نیشانه‌لردن و خوطبه‌نین مظمونوندان معلوم اولور کی، بۇ خوطبه ائله حسینین مینادا (حج مراسیمینده) بويوردوغو خوطبه‌دیر. ایندی همن خوطبه‌نی مؤوضوموزا موناسیب بیلیب بعضی حیصه‌لری‌نین ترجومه‌سینی اوخوجولارین نظرینه چاتدیریریق:\n\"...ائي قودرتلی کیشیلر! سیز جاماعت آراسیندا علمله، خئيیرخاهلیقلا تانینمیش آداملارسینیز. سیز اللهین دینی سايه‌سینده جاماعتین قلبینده يئر تاپمیسینیز. شرفلی اینسانلار سیزلردن آد آپاریر، ضعیفلر سیزه حؤرمت ائدیرلر. سیزینله برابر اوْلان اینسانلار اونلارا هئچ بیر میننتینیز اولمادیغی حالدا، سیزی اؤزلریندن اوستون حساب ائدیرلر...\nاللهین قايدا-قانونلاری‌نین، عهدی‌نین پوزولماسینی سیز اؤز گؤزلرینیزله گؤرورسونوز. آنجاق بوندان هئچ قورخمورسونوز. اؤز آتالارینیزین عهد-پئيمانی‌نین پوزولماسیندان تشویشه دوشورسونوز، آنجاق پئیغمبرین عهدی‌نین پوزولماسیندان، اونا قارشی حؤرمتسیزلیک اولماسیندان هئچ ناراحات اولمورسونوز. کور، لال، چولاق اینسانلار ایسلام اؤلکه‌سینده باشسیز قالمیش و اونلارا هئچ بیر رحم اوْلونمور. سیز اؤز مقام و مؤوقئيینیزین موقابیلینده هئچ بیر ایش گؤرمور، بۇ يولدا اؤز وظیفه‌سینی يئرینه يئتیرن آداما دا کؤمک ائتمیرسینیز. ظالملارلا سازیش باغلايیب اؤزونوزو راحت ائدیرسینیز. الله، پیس ایشلردن چکینميی و جاماعتی پیسلیکلردن قوروماغی امر ائتمیشدیر، آنجاق سیز بوندان قافیلسینیز. سیز - اوممت عالیملری‌نین موسیبتی هامیدان چوخدور. چونکی دین عالیملری‌نین مقامی قسب اوْلونموشدور. کاش کی، بونو باشا دوشيدینیز.\nحؤکومتی اللهین ائهکامیندان خبردار اوْلان، حالال-حرامی تانیيان آدام اله آلمالیدیر. بۇ مقاما سیز لايیق اوْلدوغونوز حالدا، اونو سیزین الینیزدن آلیبلار. بۇ مقامی او واخت سیزین الینیزدن آلدیلار کی، سیز حاقین اطرافیندان اوزاقلاشدینیز. آچیق-آشکار ثبوتلار اولا-اولا پئیغمبر سوننه‌سینده ایختیلاف ياراتدینیز. اگر الله يولوندا موشکولاتا قاتلاشیب عذاب-اذیته دؤزسيدینیز، ایندی حؤکومت سیزین الینیزده اولار و بوتون ایشلره سیز نظارت ائدردینیز. آنجاق سیز ظالملاری اؤز ایشلرینیزه رهبر توتدونوز و اللهین امانتینی (حؤکومتی) اونلارا وئردینیز. اونلار دا حالالی حراما قاتیب اؤز هوايی-هوسلرینه مشغول اوْلدولار. اونلاری حؤکومته گتیرن آنجاق سیزین اؤلومدن قاچیب بیر-ایکی گونلوک حیاتا بئل باغلاماغینیز اوْلدو. سیز وظیفه‌نیزده بۇ جور تنبللیک ائتمکله مظلوملاری اونلارا الالتی ائتدینیز. اونلار دا بونون نتیجه‌سینده بیر دسته‌نی اؤزلرینه نؤکر، خیدمتچی، بیر دسته‌نی ایسه دایما آجیناجاقلی حیات سورمه‌يه مجبور ائتدیلر. اونلار ظالملارا اطاعت ائده‌رک الله قارشیسیندا سوستلوک ائتمک نتیجه‌سینده حؤکومتی اؤز مئيللری اساسیندا ایداره ائدیب هوايی-هوسه تابع اوْلدولار. اونلار بوتون شهرلرده (اؤز مقصدلرینه نایل اولماق اۆچون) مینبر باشینا تبلیغاتچیلار گؤندریرلر. ایسلام اؤلکه‌سی تامامیله اونلارین ایختیياریندادیر. اللری هر يئرده آچیقدیر و جاماعت اونلارین نؤکرینه چئوریلمیشدیر. بۇ چاره‌سیز جاماعتا هر هانسی ایسته‌دیکلری ظلمو ائدیرلر، جاماعت ایسه اؤزونو مۆدافیعه ائده بیلمیر. اونلارین بعضیلری ائله ظالمدیرلار کی، هر بیر مظلوما اذیت وئریر، بعضیلری ائله حاکملردیر کی، هئچ اینسانی دیریلدن و اؤلدورن اللها دا ائتیقادی يوخدور.\nبو وضعیت چوْخ تعجبلودور! نئجه تعجب ائتمه‌يیم، حال‌بوکی اؤلکه ظالم و دیلغیر بیر شخصین ایختیياریندادیر و او مؤمینلره اورگی يانمادان و رحمسیزجه‌سینه باشچیلیق ائدیر. آرامیزداکی بعضی ایختیلافلارا الله اؤزو حاکمدیر و اؤز حؤکمو ایله قضاوت ائدیر.\nایلاهی! بیزیم حرکتیمیز (قیيامیمیز) نه حؤکومت باشینا گلمک اۆچوندور، نه ده مال-دؤولته يیيه‌لنمک اۆچون. مقصدیمیز يالنیز بودور کی، سنین دینینین نیشانه‌لرینی جاماعتا گؤسته‌رک و اصلاحاتی ایسلام اؤلکه‌سینده حیاتا کئچیرک. قوي بونون نتیجه‌سینده مظلوم بنده‌لر ظالملار الیندن آماندا اولسونلار و سنین ائهکامین و پئیغمبرین سوننه‌سی حیاتا کئچسین.\nایندی (ائي اوممتین قاباقجیللاری) اگر سیز منه کؤمک ائتمه‌سه‌نیز، ظالملار سیزه قالیب گله‌جک و پئیغمبریمیزین نورونو سؤندورمک اۆچون چالیشاجاقلار...\"\nدؤولت املاکی‌نین موسادی��ه ائدیلمه‌سی ائله همن گونلرده بیر قدر بئيتول-مال داشیيان بیر کاروان يمندن چیخیب مدینه‌نی کئچه‌رک شاما طرف گئدیردی. بوندان خبر توتان حسین کاروانین قارشیسینی کسیب ماللاری موسادیره ائده‌رک اونو بنی–هاشیم يوخسوللاری و دیگر يوخسوللار آراسیندا بؤلوشدوردو. سونرا آشاغیداکی مظموندا مواویيه‌يه بیر مکتوب يازدی:\n\"يمندن گلن کاروان بورادان کئچیردی. اونلار سنین اۆچون پول، موختلیف پارچالار و اتریات گتیریردیلر کی، سن اونلاری آلیب دمشق خزینه‌سینه تؤکسن و سونرا اونلاری قارین و جیبلری ایندیيه‌دک بئيتول-مال يئمکدن دولان قوهوملارین آراسیندا بؤلوشدوره‌سن. منیم او ماللارا احتیاجیم وار ایدی، اونا گؤره ده، اونلاری موسادیره ائتدیم. والسلام!\"\nمواویيه حسینین بۇ حرکتیندن برک ناراحات اوْلوب حسینه غضبلی بیر مکتوب يازدی.\nشوبهه‌سیز کی، ایمامین بۇ حرکتی مواویيه‌نین حؤکومتی‌نین قانونسوز و قئيری-شرعی تانیتدیرماسی يولوندا آتیلمیش آشکار آددیم حساب اوْلونور. ائله بیر زاماندا دا بئله بیر حرکتی گؤرمه‌يه ایمام حسیندن (ه) باشقا هئچ کیم جورت ائتمزدی.\nآشورا اینقیلابی‌نین ماهیتی و سببلری حسینین اینقیلابی باره‌ده بیر سیرا سواللار واردیر کی، او حضرتین اینقیلابی‌نین سببلری‌نین آيدین اولماسی محض او سواللارین جاوابیندان آسیلیدیر. سواللار بئله‌دیر:\n1.اگر يئزید حسیندن بئيت آلماق اۆچون اونو سیخیشدیرماسايدی، حسین يئنه قیيام ائده‌جکدی؟\n2.کوفه جاماعتی حسینی کوفه‌يه دعوت ائتمسيدی، يئنه بۇ قیيام باش وئره‌جکدی؟\n3. بۇ قیيام و چئوریلیش بۇ گونکو زمانه‌ده ماتئریالیستلرین ایره‌لی سوردويو کور-کورانا و حسابسیز اجتماعی پارتلايیشدیر، يوخسا حساب-کیتابلی و اولجه‌دن حاضرلیقلی بیر قیيام؟\nبو سواللارین جاوابلاری‌نین آيدین اولماسی اۆچون اولجه بونو قئيد ائتمه‌لی‌يیک کی، عادتا تکماهیتلی اوْلان طبیعی شئيلردن فرقلی اولاراق اجتماعی حادثه‌لر اولا بیلسین بیر نئچه ماهیته مالیک اولسون. مثلا، بیر فیلیز عئینی زاماندا هم قیزیل، هم ده میس ماهیتینی داشیيا بیلمز. آنجاق اجتماعی حادثه‌لرین عئینی زاماندا هم بیر نئچه جهتی اولا بیلر و هم ده اونون مئيدانا چیخماسیندا بیر نئچه واسطه تأثیر گؤستره بیلر. مثلا، بیر اینقیلاب اولا بیلر بیر ایشه قارشی رئاکسیيا اولسون، یعنی، اونون ماهیتی بیر ایشه قارشی رئاکسیيادان عبارت اولور. لاکین عئینی زاماندا همین اینقیلابین هوجوم ماهیتی ده اولا بیلر. اوسته‌لیک رئاکسیيا ماهیتی داشیدیغی آندا اولا بیلر بیر حادثه‌يه قارشی منفی رئاکسیيا وئرسین، دیگر بیر حادثه‌يه ایسه موسبت رئاکسیيا. حسینین اینقیلابی دا بۇ جور حادثه‌لردن ایدی و بۇ جهتلرین هامیسی اوندا مؤوجود اوْلموشدور. چونکی همن اینقیلابین موختلیف سببلری اوْلموشدور. ایندی همن سببلری سیزین نظرینیزه چاتدیریریق. حسینین اینقیلابی‌نین سببلری آشاغیدا قئيد ائده‌جه‌يیمیز اوچ سببین حسینین اینقیلابیندا بؤيوک تأثیری اوْلموشدور:\n1. حسیندن يئزید اۆچون بئيت آلماق و بۇ مقصدله حسینه تضییقلر گؤسترمک؛\n2.کوفه جاماعتی‌نین حسینی ایراقا (کوفه‌يه) دعوت ائتمه‌سی؛\n3.امر بئ-معروف و نهي از-مونکر عاملی. حسینین مدینه‌دن چیخدیغی آندان شواری دا محض بۇ اوْلموشدور.\nایندی بۇ سببلرین هر بیرینی آيری-آيریلیقدا ایضاه ائده‌جيیک. بونونلا دا، حسینین اینقیلابی‌نین بۇ سببلرینی نظره آلاراق هانسی ماهیت داشیدیغینی و بۇ سببلرین اینقیلابین يارانماسیندا نه قدر تأثیر گؤستردیگینی بیله‌جيیک.\nيئزیده بئيت ائتمه‌يه قارشی موخالیفت[دَییشدیر]\nزامان نؤقطه‌ی-نظریندن حسینین اینقیلابی‌نین ایلک سببی، يئزیدین حؤکومتی طرفیندن حسیندن بئيت ایسته‌مک و او حضرتین بونونلا موخالیفتی اوْلموشدور. تاریخچیلرین دئدیگی کیمی هیجرتین آلتیمیشینجی ایلی رجب آيینین اون بئشینده مواویيه اؤلدوکدن سوْنرا يئزید مدینه‌نین والیسی ولید ابن اوتبه ابن ابو سوفيانا مکتوب يازدی کی، حسیندن اونون اۆچون بئيت آلسین و بۇ ایشی اصلا يوباتماسین. مکتوب چاتان کیمی مدینه‌نین والیسی ایمام حسینی چاغیرتدیریب اونو مسئله‌دن آگاه ائتدی. هله مواویيه‌نین ساغلیغیندا يئزیدین ولی عهدلیگی ایله موخالیف اوْلان حسین بۇ دفعه ده بئيتدن بويون قاچیرتدی. چونکی يئزیده بئيت ائتمک تکجه يئزید کیمی آلچاق بیر شخصین حاکمیتینی تسدیقله‌مک دئيیل، هم ده اساسینی مواویيه قويموش دیکتاتورا رئژیمی کیمی بؤيوک بیر بیدتی تسدیقله‌مک دئمک ایدی.\nمدینه‌نین حاکمی طرفیندن بیر نئچه گون تضییقلر داوام ائتدی. آنجاق بۇ تضییقلر حسین ابن الینین مقاومتینی قیرا بیلمه‌دی. تضییقلرین آرتماسی نتیجه‌سینده حسین رجب آيینین ایگیرمی سککیزینده عائله‌سی و بنی–هاشیمدن اوْلان بیر دسته ایله بیرلیکده مدینه‌نی مکه مقصدی ایله ترک ائتدی و شبان آيینین اوچو مکه‌يه چاتدی. شهرلر آراسیندان محض مکه‌نی سئچمه‌يین سببی اورانین امین-آمانلیق يئری اولماسی ایدی. بوندان دا علاوه، قارشیدان حج مراسیمی گلیردی. حاجیلارین تئز بیر زاماندا مکه‌يه يیغیلاجاغینی نظره آلدیقدا، بۇ شهر حسینین اؤز مقصدینی موسلمانلارا چاتدیرماسی اۆچون ان موناسیب يئر ایدی. حسینین اینقیلابی بورا قدر رئاکسیيا ماهیتی داشیيیردی. اؤزو ده قئيری-شرعی بیر ایسته‌يه قارشی منفی رئاکسیيا. چونکی يئزید حؤکومتی اوندان زور گوجونه بئيت آلماق ایسته‌يیر، آمّا حسین دا بونا راضی اولموردو. هر نئجه اولور-اولسون، بۇ مسئله معلومدور کی، حسینی کوفه اهالیسی دعوت ائتمزدن قاباق او حضرت يئزید حؤکومتی‌نین تضییقلرینه قارشی موخالیفت ائدیردی. اگر کوفه اهالیسی‌نین دعوتی اولماسايدی دا، حسین يئزیده بئيت ائتمه‌يه‌جکدی.\nکوفه‌لیلرین دعوتی[دَییشدیر]\nحسین شبان آيینین اۆچونده مکه‌يه چاتیب اورادا دوشرگه سالدی و حؤکومتین اصل ماهیتینی آچیب سؤيله‌مه‌يه مشغول اوْلدو.حسینین يئزیدین حؤکومتینه قارشی موخالیفتی و اونون مکه‌ده دوشرگه سالماسی خبری ایراقا چاتدی. تخمیناً ایگیرمی ایل قاباق حضرت الینین عدالتلی حاکمیتی يادیندا قالمیش، او حضرتین تعلیم-تربیيه‌سی هله تامامیله يادلاریندان چیخمامیش کوفه اهالیسی، او حضرتین بؤيوتدويو يئتیملر و حمایه‌سینه آلدیغی دول قادینلار بیر يئره توپلاشاراق وضعیتی يوخلادیقدان سوْنرا قرارا گلدیلر کی، يئزیدین حاکمیتینه قارشی چیخاراق ایمام حسینی کوفه‌يه دعوت ائدیب اونا اطاعت ائتسینلر.\nبو موزاکیره‌دن سوْنرا کوفه شیعه‌لری‌نین باشچیلاری، او جومله‌دن، سولئيمان ابن سورد، موسييیب ابن نجبه، روفاه ابن شددادی بجه‌لی و حبیب ابن مظاهیر حسینه مکتوب يازیب اونو دعوت ائتدیلر کی، ایراقا گلیب اونلارا رهبرلیک ائتسین. ایلک مکتوب هیجرتین آلتیمیشینجی ایلی رامازان آيینین اونوندا حسینه چاتدی.\nهر گون کوفه‌نین موختلیف شخصیت و دسته‌لری طرفیندن مکتوبلار گلمکده داوام ائدیردی. بئله کی، حسینه تکجه بیر گونده آلتی يوز مکتوب گلیب چاتدی. مکتوبلارین عومومی سايی تخمیناً اون ایکی مینه چاتیردی. حسین جاماعتین موسبت رئاکسیيا گؤسترمه‌سینی، مکتوبلارین آخینینی و ایستکلری نظره آلاراق ایراقلیلارین دعوتینه موسبت جاواب وئرميی قرارا آلدی. بونا گؤره ده، عمیسی اوْغلو موسلیم ابن اقیلی اورانین وضعیتینی آراشدیریب نتیجه‌نی اونا خبر وئرمک اۆچون ایراقا گؤندردی. اگر (ایراق) کوفه جاماعتی عملده، يازدیقلارینا وفالی قالاجاقدیلارسا، حسین اؤزو ده اورا يولا دوشه‌جکدی.\nگؤروندويو کیمی حسینین کوفه‌لیلرین دعوتینه قارشی موناسیبتی و موناسیبتین ماهیتی موسبت اوْلموش و ایراقلیلارلا بیر نؤو همکارلیق خوصوصیتی داشیمیشدیر. تاریخی فاکتلاردان معلوم اولور کی، ایمام حسینین مکه‌ده يئزیدین حؤکومتینه بئيت ائتمه‌مکدن باشقا وظیفه‌سی يوخ ایدی. اونو دا يئرینه يئتیرمیشدی. (یعنی، بئيت ائتمکدن ایمتینا ائتمیشدی.) آنجاق کوفه جاماعتی‌نین دعوتی حادثه‌يه تزه بیر جهت وئردی و حسین اۆچون يئنی بیر مسئولیت اورتايا چیخدی. ائله بیل حسین بئله بیر نتیجه‌يه گلدی کی، اگر کوفه جاماعتی بۇ جور هوسله منی دعوت ائدیرسه، اوندا من ده ایراقا گئتمه‌لیيم. اگر وعده‌لرینه وفا ائتسه‌لر، چوْخ ياخشی، اگر وفا ائتمسه‌لر، اوندا يئنه ده مکه‌يه قايیدارام، يا دا باشقا بیر ایسلامی منطقه‌يه گئده‌رم.\nبونا اساساً، زامان نؤقطه‌ی-نظریندن حسینین يئزیده بئيت ائتمکدن ایمتینا ائتمه‌سی کوفه‌لیلرین دعوتیندن قاباق اوْلموشدور. کوفه‌دن گلمیش ایلک مکتوب حسین مکه‌يه چاتدیقدان قیرخ گون سوْنرا يئتیشمیشدیر. مسئله بئله دئيیل کی، کوفه جاماعتی ایمامی دعوت ائتدیگی اۆچون حسین يئزیده بئيت ائتمکدن ایمتینا ائتمیشدی و کوفه اولماسايدی، جاماعت مکتوب گؤندرمسيدی، ایمام يئزیده بئيت ائده‌جکدی. خئير، حتی يئر اوزونو داریسقال ائتسيدیلر ده، يئنه حسین يئزیده بئيت ائتمه‌يه‌جکدی.\n3. امر بئ-معروف و نهي از-مونکر عاملی حسین ایلک گوندن مدینه‌دن امر بئ-معروف و نهي از-مونکر شواری ایله حرکت ائتمیشدی. بۇ جهتدن مسئله بئله دئيیلدی کی، حسیندن بئيت طلب اوْلوندوغونا گؤره او اینقیلاب ائتمیشدی. خئير، ایمامدان بئيت ایسته‌مسيدیلر بئله، يئنه ایمام اینقیلاب ائده‌جکدی. همچی‌نین، مسئله بئله دئيیلدی کی، کوفه جاماعتی ایمامی دعوت ائتدیگینه گؤره ایمام اینقیلاب ائتمیشدی. بوندان اول قئيد ائدیلدیگی کیمی ایمامین بئيتدن ایمتینا ائتمه‌سیندن بیر آي ياریم سوْنرا کوفه جاماعتی‌نین مکتوبلاری گلمه‌يه باشلامیشدی. بۇ باخیمدان حسینین منطیقی ایسلاما ضد اوْلان حؤکومته قارشی يؤنلمیش اعتراض و هوجوم منطیقیدیر.حسینین منطیقی بۇ ایدی کی، ایسلام عالمینی فساد بورودويو و حاکمیت فسادین منبعيینه چئوریلدیگی اۆچون او، اؤز شرعی و الله قارشیسیندا اوْلان بورجونو يئرینه يئتیرمکدن اؤترو اینقیلاب ائدیر.\nاؤنجه ده قئيد ائتدیگیمیز کیمی بۇ اوچ سببین هر بیری‌نین حسینین اینقیلابیندا رولو اوْلموش، اونلارین هر بیری حسین اۆچون يئنی بیر تکلیف و وظیفه ایره‌لی چیخارتمیشدی. حسینین بۇ اوچ عامله نیسبت مؤوقئيی بیر-بیریندن فرقلی اوْلموشدور.\nبیرینجی عامل باخیمیندان حسین مۆدافیعه رولونو اوينايیردی. چونکی اوندان زورلا بئيت ایسته‌يیردیلر، او د�� بوندان ایمتینا ائدیردی.\nایکینجی عامل باخیمیندان حسین کؤمکچی رولونو ایفا ائدیردی. چونکی اونو (کوفه جاماعتی) همکارلیغا دعوت ائتمیش، او دا بۇ دعوته موسبت جاواب وئرمیشدی.\nاۆچونجو عامل باخیمیندان ایسه حسین اعتراض ائده‌رک هوجوما کئچمیشدی. چونکی حسیندن هئچ بئيت ایسته‌مسيدیلر ده او، حؤکومته قارشی اینقیلاب ائدیب اونو قئيری-ایسلامی حؤکومت آدلاندیراجاقدی.\nهر اوچ عاملین اؤز ديَری ایندی گلین گؤرک بۇ اوچ عاملدن هانسی بیری داها چوْخ اهمیت داشیيیر؟\nشوبهه‌سیز کی، کوفه جاماعتی‌نین دعوتینی قبول ائتمک عاملی‌نین اهمیتی واردیر. چونکی حسین يئزیدین قانونسوز حاکمیتینه اعتراض ائدیب هوسئيی رهبر اولماغا دعوت ائدن جاماعتا اؤز حاضرلیغینی بیلدیردی. اگر شرایط ياخشی اولسايدی، شوبهه‌سیز، ایمام ایسلامی حؤکومت قوراجاقدی. لاکین حسینین يئزیده بئيت ائتمکدن ایمتینا ائتمه‌سی عاملی بوندان داها چوْخ اهمیت داشیيیر. چونکی حسین دفعه‌لرله اعلان ائتمیشدی کی، نَيین باهاسینا اولورسا اولسون، بوتون تضییقلره دؤزوب يئزیده بئيت ائتمه‌يه‌جک. بو، حسینین تضییقه و زوراکیلیغا قارشی دؤزوم و مقاومتینی گؤستریر.\nسوننه‌نین مهو اولماسی، بیدتلرین يايیلماسی حسین مکه‌يه گلدیکدن سوْنرا بسره شهرینده‌کی قبیله‌لرین باشچیلارینا مکتوب يازدی. او، مکتوبدا بئله يازیر:\n\"...من اؤز قاصیدیمی بو مکتوبلا سیزه طرف گؤندریرم. سیزی اللهین کیتابی و پئیغمبرین سوننه‌سینه دعوت ائدیرم. ایندی ائله بیر وضعیتديیک کی، پئیغمبرین سوننه‌سی تامامیله ایتیب باتمیش، آرادان گئتمیش و اونون يئرینی بیدتلر توتموشدور. اگر منیم سؤزومه قولاق آسسانیز، سیزی دوز يولا هیدايت ائده‌رم. اللهین سلامی، رحمتی و برکتی سیزه اولسون!\"\nحسین ابن علی‌نین سولاله‌سی[دَییشدیر]\nMuhammad\ngrandfather\n(family tree)\nKhadijah bint Khuwaylid\ngrandmother\nFatimah\nmother\nAli\nfather\n1st Shia Imāmah, 4th Sunni Rashidun\nMuhsin ibn Ali\nbrother\nHasan ibn Ali\nbrother\n2nd Twelver\/Zaidiyyah and 1st Mustaali Imāmah\nHusayn ibn Ali\n3rd Twelver\/Zaidiyyah and 2nd Mustaali\/Nizari Imāmah\nUmm Kulthum bint Ali\nsister\nZaynab bint Ali\nsister\nShahrbanu\nwife\nRubab bint Imra al-Qais\nwife\nLayla bint Abi Murrah al-Thaqafi\nwife\nUmm Ishaq bint Talhah\nwife\nFatimah as-Sughra\ndaughter\nSakinah bint Husayn\ndaughter\nAli al-Asghar ibn Husayn\nson\nSukayna bint Husayn\ndaughter\nAli al-Akbar ibn Husayn\nson\nFatimah bint Husayn\ndaughter\nMother of ‘Umar\nAli ibn Husayn\nson\n4th Twelver\/Zaidiyyah and 3rdMustaali\/Nizari Imāmah\nFatimah bint al-Hasan\ndaughter-in-law\nJayda al-Sindhi\nUmar ibn Husayn\nson\n‘Umar al-Ashraf\nMuhammad al-Baqir\ngrandson\n5th Twelver and 4th Mustaali\/Nizari Imāmah\nFarwah bint al-Qasim\n(Umm Farwa)\nZayd ibn Ali\ngrandson\n5th Zaidiyyah Imāmah\nAbu Bakr ibn Husayn\nson\n‘Alī\nHamidah Khatun\nJa'far al-Sadiq\ngreat-grandson\n6th Twelver and 5th Mustaali\/Nizari Imāmah\nFatima bint al-Hussain'l-Athram bin al-Hasan bin Ali\nZaynab bint Husayn\ndaughter\nal-Ḥasan\nMusa al-Kadhim\ngreat-great-grandson\n7th Twelver Imāmah\nAbdullah al-Aftah ibn Ja'far al-Sadiq\ngreat-great-grandson\nIsma'il ibn Jafar\ngreat-great-grandson\n6th Mustaali\/Nizari Imāmah\nUnknown\nUmm Kulthum bint Husayn\ndaughter\n‘Alī\nUmmul Banīn Najmah\nal-Nāṣir al-Kabīr\nAli ar-Ridha\ngreat-great-great-grandson\n8th Twelver Imāmah\nSabīkah a.k.a. Khayzurān\nMuhammad ibn Ismail\ngreat-great-great-grandson\n7th and the last Sevener Imāmah and 7th Mustaali\/Nizari Imāmah\nFatima\nSumānah\nMuhammad al-Taqi\ngreat-great-great-great-\ngrandson\n9th Twelver Imāmah\nUnknown\nAhmad al-Wafi\ngreat-great-great-great-grandson\n8th Mustaali\/Nizari Imāmah\nOther issue\nAli al-Hadi\ngreat-great-great-great-great-grandson\n10th Twelver Imāmah\nHâdise ( Hadīthah ) \/ Suzan ( Sūsan ) \/ Sevil ( Savīl )\nOther issue\nMuhammad at-Taqi\ngreat-great-great-great-great-grandson\n9th Mustaali\/Nizari Imāmah\nUnknown\nHasan al-Askari\ngreat-great-great-great-great-great-grandson\n11th Twelver Imāmah\nNarjis\nRabi Abdullah\ngreat-great-great-great-great-great-grandson\n10th Mustaali\/Nizari Imāmah\nMuhammad al-Mahdi\ngreat-great-great-great-great-great-great-grandson\n12th and final Twelver Imāmah\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ Shabbar, S.M.R. (1997). Story of the Holy Ka’aba. Muhammadi Trust of Great Britain. 23 May 2017-ده یوخلانیب.\n^ Nakash, Yitzhak (1 January 1993). \"An Attempt To Trace the Origin of the Rituals of Āshurā¸\". Die Welt des Islams. 33 (2): 161–181. doi:10.1163\/157006093X00063. 19 July 2016-ده یوخلانیب.\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ al-Qarashi, Baqir Shareef (2007). The life of Imam Husain. Qum: Ansariyan Publications. p. 58.\n^ Tirmidhi, Vol. II, p. 221 ; تاريخ الخلفاء، ص189 [History of the Caliphs]\n^ S. Manzoor Rizvi. The Sunshine Book. ISBN 1312600942. {{cite book}}: |website= ignored (کؤمک)\nاینگیلیسجه ویکی‌پئدییا\nبریتانیکا ائنسیکلوپئدییاسی\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ایمام_حسین&oldid=1510256»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nسی‌اس۱ خطالاری: periodical ignored\nPages using collapsible list with both background and text-align in titlestyle\nPages using infobox person with multiple spouses\nPages using infobox templates with ignored data cells\nشیعه ایماملاری\nکربلا شهیدلری\nکیمسه‌لر\nایماملار\n۶۲۶-جی میلادی ایلده دوغولان‌لار\n680 deaths\nAssassinated Shia imams\nPeople killed at the Battle of Karbala\nMuslim martyrs\nFamily of Muhammad\nTwelver imams\nZaidi imams\nحسین ابن علی\n7th-century imams\nDeaths by blade weapons\nThe Fourteen Infallibles\nAhl al-Kisa\nAhl al-Bayt\nSahabah martyrs\nShia Islam\nPeople of the Second Fitna\nبنی هاشم\nShia belief and doctrine\nHussainia\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nعرب دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nنامعلوم پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nنامعلوم بوش پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nArticles with hCards\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ فوریه ۲۰۲۲، ‏۱۲:۰۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":7801,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":120653.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بؤلوم ایرانین اؤلکه بؤلمه‌لرینده و دونیانین بعضی آیری اؤلکه لرینده ایستیفاده اولونور. هر بؤلوم بیر بؤلگه‌دن کیچیک و قصبه‌دن بویوک بیر بؤلمه دیر. ایراندا هر اوستان نئچه بؤلگه‌یه و هر بؤلگه نئچه بؤلومه بؤلونور. هر بؤلوم ده نئچه قصبه‌یه بؤلونور. هر بؤلومون ایداره‌چی‌سینه بخشدار و ایداره‌سینه بخشداری دئیلیر.","num_words":58,"character_repetition_ratio":0.115,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.262,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":1262812.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"ویکی‌پدیا:ایداره‌چی ایستاتوسونا عریضه‌لر\" داشینیبدیر بورایا. اوْلا بیلسین کی، ویکی‌پدیا:طلب اولونان مقاله‌لر، ویکی‌پدیا:ایداره‌چیدن دیقت طلب اولونور، ویکی‌پدیا:سئچیلمیش مقاله‌لر، ویکی‌پدیا:داورلیک\/ایستکلر-ی آختاریرسینیز، یادا کؤمک میزینده کؤمک اۆچون مۆراجیعتلر ایستییرسینی��.\n↓↓ایداره‌چیلیک اوچون جاری نامیزدلیکلره کئچین\nب\nدان\nدییش\nمصلحت، ایداره‌چی (ااع)، بوروکرات (ب‌اع) ایستاتوسونا عریضه‌لر و کئچمیش عریضه‌لرین آرشیوی (آختار)\nایداره‌چیلر\nایداره‌چی ایستاتوسونا عریضه‌لر\nدییش\nباخ\nااع دانیشیغی\nیئنی پوْست\nآرشیولر\nRfA nominations\nRequest a nom\nOptional RfA candidate poll\nااع نامیزدلری اوچون مصلحتلر\nGuide\nMiniguide\nAdvice for asking questions at RfA\nAdvice for voters\nArguments to avoid\nااع آنالیزلری\nایداره‌چی ایستاتوسونا عریضه‌لر ایل اساسیندا\nمووفقیتلی ااع-لار\nBy month\nAlphabetical\nChronological\nمووفقیتسیز ااع-لار\nAlphabetical\nChronological\nبوروکراتلار\nNoticeboard\nSuccessful RfBs\nAlphabetical\nChronological\nUnsuccessful RfBs\nAlphabetical\nChronological\nBureaucrat discussion\nBureaucrat activity\nفایدالی صفحه‌لر\nRFA reform\nAdminship reform\nRfX Report\nInactive administrators\nFormer administrators\nDesysoppings by month\nژورناللار\nایشلدن حوقوقلارینی ژورنالی\nکوهنه ژورنال\nمتا ژورنالی\nمتا کوهنه ژورنال\nایندیکی ادمین‌لر سایی‌سی: ۴ (هامیسینی لیسته سال)\nایندیکی بوروکراتلار سایی‌سی: ۰ (هامیسینی لیسته سال)\nاگر نامیزدلر یئنیلنمیبسه، صفحه کَشینی تمیزله‌یین.\nایداره‌چی و بوروکرات ایستاتوسونا عریضه‌لریئنی‌له‌مه\nجاری موذاکیره‌لر یوخدور. سون ااع-لار، سون ب‌اع-لار: (مووفقیتلی، مووفقیتسیز)\nایندیکی واخت ‏۲۲:۴۵-دیر، ۲۰ جولای ۲۰۲۴ (UTC). — بو صفحه‌نی تمیزله\nایداره‌چی و بوروکرات ایستاتوسونا عریضه‌لریئنی‌له‌مه\nجاری موذاکیره‌لر یوخدور. سون ااع-لار، سون ب‌اع-لار: (مووفقیتلی، مووفقیتسیز)\nایندیکی واخت ‏۲۲:۴۵-دیر, ۲۰ جولای ۲۰۲۴ (UTC). — بو صفحه‌نی تمیزله\nایچینده‌کیلر\n۱ ایداره‌چیلر باره‌سینده\n۲ ااع باره‌سینده\n۲.۱ نامیزدلیک ایستانداردلای\n۲.۲ نامیزدلیکلر\n۲.۳ ااع-نین بیلدیریشی\n۲.۴ فیکیرلری آچیقلاماق\n۲.۵ دانیشیق، قرار و باغلانما پروسسلری\n۳ ایداره‌چیلیک اوچون جاری نامیزدلر\n۴ ب‌اع باره‌سینده\n۵ بوروکراتلیک اوچون جاری نامیزدلر\n۶ مربوط اولان صفحه‌لر\n۷ دیپ یازی\nقیسایول‌لار\nWP:RFA\nWP:RFX\nایداره‌چی ایستاتوسونا عریضه‌لر (ااع) ویکی‌پدیا ایجماعسینین کیمین ایداره‌چی اولاجاقینا قرار وئردیی پروسسدیر (همچینین ادمینلر کیمی تانینیر) کی ویکی‌پدیا ساخلانیشینا کؤمک ائدن علاوه فنی خصوصیتلره چیخیشی اولان ایشلدنلردیر. ایشلدنلر ایداره‌چیلیک اوچون اؤز عریضه‌لرینی تقدیم ائده بیلر (اؤزونو نامیزد ائتمک) و یا دیگر ایشلدنلر طرفیندن عریضه وئریله بیلر. زحمت اولماسا، عریضه تقدیم ائتمزدن قاباق ایداره‌چیلرین اوخو لیستی، نئجه آپاریلاجاق و ادمینلیک عریضه‌لرینه دایر تعلیمات ایله تانیش اولون. همچینین، ااع-دن کئچمک شانسینیز باره‌ده جمعیتدن سوروشماغی دوشونون.\nبو صفحه‌ده همچینین یئنی بوروکراتلارین سئچیلمه‌سینه بوروکرات ایستاتوسونا عریضه‌لر (ب‌اع) ده یئر آلیر.\nاگر سیز ایستاتوسون عریضه‌لرینده ایشتراک ائتمکده یئنیسینیز و یا نامیزدی نئجه اؤلچه‌جه‌یینیزه امین دئییلسینیز، ایشتیراک ائدمزدن قاباق ااع سئچیجیلری اوچون بو مینی بلدچینی نظردن کئچیرین.\nایداره‌چیلر باره‌سینده\nدَییشدیر\nایداره‌چیلره وئریلن علاوه ایمکانلار ویکی‌پدیا جمعیتینین طرفیندن یوخاری سَویه‌ده اعتیبار طلب ائدیر. ایداره ائتمک اوچون حرکتلر آچیق شکلیده قئید اولونسا و دیگر دییشدیریجیلر کیمی دیگر ایداره‌چیلر طرفیندن گئری قایتاریلا بیلسه‌ده، ایداره‌چیلرین حرکتلری بوتون سای��ا تاثیر ائده بیله‌جک ایمکانلاری احاطه ائدیر. دیگر ایمکانلار آراسیندا ایداره‌چیلر ایشلدنلرین دییشدیرمه‌سینی بلوکلاماق، صفحه‌نین قوْروماسینا نظارت ائتمک و صفحه‌لری سیلمکدن مسولدورلار. بونونلا بئله، اونلار مضمون ایختیلافلاریندا سون حاکیم دئییللر و مضمون مسئله‌لرینده قرار وئرمک اوچون مخصوص صلاحیتلره مالیک دئییللر. صفحه‌لری قوْروما و یا سیلمک و ایشلدنلره قارشی محدودلاشدیرمالاری تطبیق ائتمکله ایجتیماعنین ایجماعسی و داورلیک کومیته‌سینین قرارلارینی تطبیق ائتمک ایستیثنا اولماقلا.\nااع باره‌سینده\nدَییشدیر\nبو یاخینلاردا باغلانمیش ااع و ب‌اع لار (یئنی‌له‌مه)\nنامیزد\nنووع\nنتیجه\nباغلانما تاریخی\nسایی‌سی\nی\nق\nب\n%\nZiraksima\nااع مووفقیتلی ۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱ 5 0 0 100\nAlp Er Tunqa\/۳\nااع مووفقیتلی ۳۰ اوْکتوبر ۲۰۱۹ 5 1 0 83\nM.XIII\nااع مووفقیتلی ۹ سپتامبر ۲۰۱۷ 7 0 0 100\nRostamxani\nااع مووفقیتلی ۷ ژوئن ۲۰۱۷ 6 2 0 75\nAlp Er Tunqa\/2\nااع مووفقیتسیز ۲۶ آوریل ۲۰۱۷ 4 7 0 36\nAmir a57\nااع مووفقیتلی ۲۵ آقوست ۲۰۱۶ 8 0 0 100\nAlp Er Tunqa\nااع اینصراف ۲ فوریه ۲۰۱۶ 0 0 0 0\nE THP\nااع مووفقیتلی ۳۰ اوْکتوبر ۲۰۱۵ 8 0 0 100\nEbrahimi-amir\nااع مووفقیتسیز ۳ سپتامبر ۲۰۱۵ 6 2 0 75\nIlğım\nااع مووفقیتلی ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۵ 8 0 0 100\nایجماع اعنیبارلی ایشلدنلره ایداره‌چیلیک گیریش ایمکانی وئریر، بونا گؤره ده نامیزدلر ویکی‌پدیادا کیفیت قدر اوزون مودت قالمالی ایدیلر کی، اینسانلار اعتیبارلی اولوب-اولمادیغینی موعین ائتسینلر. ایداره‌چیلر یوکسک داورانیش ایستانداردلارینا رعایت ائدیرلر، چونکی دیگر دییشدیریجیلر تئز-تئز کؤمک و مصلحت اوچون اونلارا موراجیعت ائدیرلر و ابزارلارا چیخیشی اولدوغو اوچون، احتیاطسیز تطبیق ائدیلدیکده ایشلدنلره و یا مضمونا منفی تاثیر گؤستره بیله‌جکلر.\nنامیزدلیک ایستانداردلای\nدَییشدیر\nایداره‌چیلیک اوچون یگانه رسمی ایلکین شرط (فارسجا: پیش‌نیاز) ویکی‌پدیادا حسابین اولماسیدیر. بونلا بئله، ااع صفحه‌سینین دییشدیرمه‌سی دوغرولانمیش ایشلدنلرله محدودلاشیر، اونا گؤره ده دوغرولانمیش حسابی اولمایان دییشدیریجیلرین ااع آلت صفحه‌سی اولسا، بیری طرفیندن کؤچوروله بیلر. بو، ایجماعنین لازیمی تجروبه‌یه (۵۰۰ دییشدیرمه و ۳۰ گؤنلوک تجروبه) مالیک اولمایان دییشدیریجیلرین ایداره‌چیلیکه سئچیلمک احتیمالی چتین دیر و مقصده چاتماز.[۱] ایجماع نامیزدلرده موختلیف عامیللر آختاریر و موذاکیره‌لر شیدّتلی اولا بیلر. ایجماعنین آختاردیغی نومونه‌لر اوچون بعضی مووفقیتلی و بعضی مووفقیتسیز ااع-لاری نظردن کئچیره و یا ااع نامیزدلیکی سَسه‌قویمایا باشلایا بیلرسینیز.\nاؤزونوزو و یا باشقا بیر ایشلدنی ایداره‌چیلیکه نامیزد گؤسترمکله باغلی اَمین دئییلسینیزسه، ایجمانی سورغونوزلا باغلی نه دۆشونه بیله‌جیی باره‌ده فیکیر اَلدائتمک اۆچون اَوولجه حؤرمت ائتدیگینیز بیر نئچه دییشدیریجیلریله مصلحتلشمک ایسته‌یه بیلرسینیز. سیزی نامیزد گؤسترمه‌یی دۆشونمک ایستین دییشدیریجیلرین لیستی ده وار. ایداره‌چی اوْلماقدا ماراقلی اوْلان دییشدیریجیلر تجروبه قازانماق اۆچون داها تجروبه‌لی ایشلدنلر طرفیندن اؤولادلیغا گؤتورولمه‌سینی آراشدیرا بیلرلر. اوْنلار همچینین اؤزلرینی بؤلمه:ویکی‌پدیا ایداره‌چیلیکه اۆمیدلیلر-ه علاوه ائدبیلرلر؛ آدلارین لیستی و بعضی علاوه معلوماتلار اوتوماتیک اوْلاراق ویکی‌��دیا:ایداره‌چیلیکه اۆمیدلیلر لیستی-نده ساخلانیلیر. ااع بلدچیسی و مینی بلدچی فایدالی اوْلا بیلر. ااع نامیزدلری اۆچون مصلحت، سیزه ادمین اوْلماغا حاضیر اوْلوب اوْلمادیغینیزی قییمتلندیرمه‌یه ایمکان وئرجک.\nنامیزدلیکلر\nدَییشدیر\nاؤزونوزو و یا باشقا بیز ایشلدنی ایداره‌چیلیه نامیزد گؤسترمک اوچون بو تعلیماتلارا عمل ائدین. باشقاسینین نامیزدلیینی ایرلی سۆرمک ایستییرسینیزسه، نامیزدلیک صفحه‌سینی یاراتمازدان قاباق اوْنلارلا ایرتیباط ساخلایین. نامیزدلر تکجه نامیزد طرفیندن و یا نامیزده ایرلی سۆرولمه‌نین قبول ائدیلمه‌سینی ایمضالادیقدان سونرا علاوه ائدیله بیلر.\nااع-نین بیلدیریشی\nدَییشدیر\nبعضی نامیزدلر اؤز ایشلدن صفحه‌لرینده {{RfX-notice}} گؤستریرلر. همچینین، ایجتیماع ایجماع‌سی اساسیندا، ااع-لار مدیاویکی:Watchlist-messages و شابلون:Centralized discussion-دا رئکلام ائدیلمه‌لیدیر. ایزله‌مه بیلدیریش لیستی تکجه ایشلدن اینترفیس دیلینیز (plain) en اولاراق تعیین ائدیلدیکده سیزه گؤستریله‌جک.\nفیکیرلری آچیقلاماق\nدَییشدیر\nبوتون ویکی‌پدیاچیلار، اوْ جۆمله‌دن حسابی اوْلمایان و یا داخیل اوْلمایانلار («anons») - ااع-دا نظرلر و سواللار وئره بیلرلر، لاکین یاناشی، قارشی و طرفسیز بؤلوملرینده ساییلان (#) «سسلر» تکجه دییشدیریجیلر طرفیندن اؤز حسابینا داخیل اوْلارکن یئرلشدیریله بیلر.\nاَگر سیز ویکی‌پدیایا تؤهفه وئرمک اۆچون نیسبتا یئنیسینیزسه و یا بیر چوْخ ااع-دا هله ایشتیراک ائتمه‌میسینیزسه، لۆطفا، «ااع سئچیجیلری اۆچون مصلحت»-ی ایلک اوْخویون.\n«مووافیق» تعقیبلره ایجازه وئریلمکله، هر دییشدیریجی اۆچون ایکی سوال محدودیتی وار. بیردن چوْخ جاواب طلب ائدن سواللار وئرمکله (مثلاً، نامیزددن بئش سناریونون هر بیرینده نه ائده‌جیینی سوروشماقلا) ایکی سوال محدودییتیندن یایینماق اوْلماز. نامیزد باشقالارینین نظرلرینه جاواب وئره بیلر. فیریلداقچیلیق شۆبهه‌لری وارسا، مۆعیین نظرلره تخفیف ائدیله بیلر؛ بونلار چوْخ یئنی ایشلدنلرین، یدک حسابلارینین و یا اَتلی کوکلالارینین تؤهفه‌لری اوْلا بیلر. زحمت اوْلماسا، فیکرینیزی قیسا منطیق ایله توضیح ائدین. سیزین یازیلارینیز (موثبت و یا منفی) دلیللریله تصدیق ائدیلرسه، داها چوْخ آغیرلیق داشییاجاق.\nنامیزد اۆچون شرح علاوه ائتمک اۆچون «فیکرینیزی بیلدیرین» لینکینه کلیکلیین. شرحلرینیزده باشقالارینا قارشی همیشه حؤرمتلی اوْلون. عملی تنقید نامیزه‌ده دوزگون دۆزلیشلر ائتمه‌یه و گلجک ااع جهدینده داها یاخشی نتیجه آلماقا کؤمک ائدجک. نظره آلین کی، بۆروکراتلارا ایجماع طرفیندن ااع-دا کاتیبلیک ائتمک صلاحییتی وئریلیب، اوْنا گؤره ده اوْنلار اۇیغون اوْلمایان حساب ائتدیکلری نظرلره و سسلرله مۆوافیق قایدادا مشغول اوْلا بیلرلر. ایداره‌چیلیک مۆذاکیره‌لرینده قاچینماق اۆچون دانیشیقلاری نظردن کئچیرمک ایسته‌یه بیلرسینیز. اۇیغون اوْلمایان سواللار سیلینه و یا دیقتدن کناردا قالا بیلر، اوْنا گؤره ده مؤوضوعدا قالین.\nااع پروسَسی بیر چوْخ ویکی‌پدیالینی جلب ائدیر و بعضیلری همیشه بیر چوْخ و یا اکثر سورغولارا قارشی چیخا بیلر؛ دیگر دییشدیریجیلر همیشه بیر چوْخ و یا اکثر سورغولاری دستکلییر. ایجماع حاضیردا حسابی اوْلان هر بیر ویکی‌پدیانین ایشتیراک ائتمک حوقوقونو تصدیق ائتسه ده، ااع سسوئرمه‌سینه بیرطرفلی یاناشما بعضیلری طرفیندن «تروللینق» کیمی اتیکتلنیر. ااع-دا شرح وئرمزدن و یا شرحلره جاواب وئرمزدن قاباق (مخصوصا غیری-عادی اساسلارلا و یا «یئملمک» (فارسجا: طعمه‌گذاری) کیمی حیس اوْلونان شرحلره قارشی چیخین) باشقالارینین اوْنو تاثیرلی حساب ائدیب-ائتمدیگینی و ااع-نین فیکرینیزه اۇیغون فوروم اوْلوب-اولمادیغینی دۆشونون. چالیشین کی، اوْدو آلوولاندیرمایین. اۇنوتمایین کی، مۆذاکیره‌لری باغلایان بۆروکراتلار کیفایت قدر تجروبه‌یه مالیکدیرلر و غیری-مسئول شرحلره نیسبتا موتمرکیز شرحلره داها چوْخ اهمیت وئریرلر.\nدانیشیق، قرار و باغلانما پروسسلری\nدَییشدیر\nداها علاوه معلومات اوچون Wikipedia:Bureaucrats § Promotions and RfX closures باخین.\nاکثر نامیزدلر عریضه‌لرینی بۇ صفحه‌ده یئرلشدیریلدیگی آندان اَن آزی یئددی گۆن عرضینده اکتیو قالاجاق، بۇ مۆددت عرضینده ایشلدنلر اؤز فیکیرلرینی بیلدیریر، سواللار وئریر و شرحلر یازیر. بو مۆذاکیره پروسئسی سس‌وئرمه دئییل (بعضن کامپیوتر علمینین اینکار سیموولوندان ایستیفاده ائدرک ~سس‌وئرمه آدلاندیریلیر). موذاکیره مۆدتینین سونوندا بیر بۆروکرات یۆکسلیش اۆچون فیکیر بیرلیگین اوْلوب-اولمادیغینی یوخلاماق اۆچون مۆذاکیره‌نی نظردن کئچیره‌جک. (بعضی ویکی‌پدیالاردا، اوجمله‌دن تورکجه ویکی‌پدیاسیندا، بۆروکرات چاتیشمازلیغی سببیندن بۇ پروسئس «ایستوارد» توسوطیله ائدیلیر) ااع-دا فیکیر بیرلیگ عددی حددی آشماقلا دئییل، تقدیم اوْلونان منطیقلرین گۆجو ایله مۆعیین ائدیلیر. تجروبه گؤستریرکی ۷۵%-دن یوخاری اوْلان ااع-لارین اکثرییتی دستکدن کئچیر.\n۲۰۱۵-جی ایلین دسامبریندا ایجماع مۆعیین ائتدی کی، عۆمومیلیکده ۶۵-۷۵% دستیی ایله باشا چاتان ااع-لار بۆروکراتلارین مۆلاحیضه‌سینه تابعدیر (بونا گؤره ده ۶۵%-دن آشاغی اوْلان ااع-لارین دئمک اوْلار کی، هامیسی مووفقیستسیز اوْلاجاق). بونونلا بئله، ایداره‌چیلیک اۆچون مۆراجیعت هر شئیدن اَوول فیکیر بیرلیگ یارادیلماسی پروسئسیدیر.[۲] ااع-نین درصدینی حسابلایارکن تکجه نؤمره‌لنمیش دستک و مۆخالیف شرحلر نظره آلینیر. ااع-نین درصدینی حسابلاماق اۆچون طرفسیز شرحلر نظره آلینمیر، اما اوْنلار (و دیگر مۆوافیق معلوماتلار) باغلایان بۆروکرات طرفیندن فیکیر بیرلیگی مۆعیین ائدیلمه‌سی اۆچون نظره آلینیر.\nایجماع یا همان فیکیر بیرلیگ غیری-موعیین اوْلدوغو نامزدچیلیکلرده، دستک و یا قارشیلیقلی شرحلرین آرخاسینداکی موفصل تووضیحلر، هئچ بیر تووضیحی اوْلمایان شرحلردن و یا «بلی» و «هئچ بیر یول یوخدور» کیمی ساده شرحلردن، داها چوْخ تاثیر ائدجک. نامیزدلیک تکجه بۆروکراتلار طرفیندن مۆوففقییتله باغلانا بیلر. موستثنا حاللاردا، بۆروکراتلار ااع-لاری یئددی گۆندن آرتیق اۇزادا و یا فیکیر بیرلیگ داها آیدین اوْلماسی اۆچون نامیزدلیگی یئنیدن باشلادا بیلرلر. مووففقییت احتیمالی آزدیرسا و عریضه‌نین آچیق قالماسینین هئچ بیر فایداسی یوخدورسا، اوْنلار نامیزدلیگی ائرکن باغلایا بیلرلر و نامیزد ایستنیلن واخت ایستنیلن سببدن عریضه‌سینی گئری گؤتوره بیلر.\nاَگر مۆباحیصه‌لی دئییلسه، یاخشی وضعیتده اوْلان هر ایشلدن، ویکی‌پدیا:قارتوپو اصلی و یا ویکی‌پدیا:ایندی یوخ ایله اۇیغون اوْلاراق، کئچمک شانسی اوْلمایان سورغونو باغلایا بیلر. ایشتیراک اِئتدیگینیز و یا کئچمک شانسی آز اوْلان سورغولاری باغلامایین، اَگر سیز نامیزدسینیز و عریضه‌نیزی گئری گؤتورورسونوز. واندالیزم، دۆزگون اوْلمایان فورمتلاشدیرما و یا نامیزدلیگین رد ائدیلمه‌سی و یا گئری گؤتورولمه‌سی حالیندا، بۆروکرات اوْلمایان شخصلر ده نامیزدلیگی لیستدن چیخارا بیلرلر. ااع-نی باغلاماق اۆچون اوصوللارینین لیستینی بوروکراتلاردا تاپا بیلرسینیز. نامیزدلیینیز اۇغورسوز اوْلارسا، اؤزونوزو یئنیدن نامیزد ائتمزدن و یا باشقا نامیزدلیی قبول ائتمزدن اَوول آغلاباتان بیر مۆدّت گؤزلیین. بعضی نامیزدلر اۆچ آی عرضینده یئنیدن جهد ائتدیلر و مووفقیت قازاندیلار، لاکین بیر چوْخ دییشدیریجیلر یئنیدن مۆراجیعت ائتمزدن اَوول چوخ گؤزله‌مه‌یی اۆستون توتورلار.\nایداره‌چیلیک اوچون جاری نامیزدلر\nدَییشدیر\nایندیکی واخت ‏۲۲:۴۵:۴۰, ۲۰ جولای ۲۰۲۴ (UTC)-دیر\nاگر نامیزدلر یئنیلنمیبسه، صفحه کَشینی تمیزله‌یین.\nجاری نامیزد یوخدور.\nب‌اع باره‌سینده\nدَییشدیر\nقیسایول\nWP:RFB\nبوروکرات ایستاتوسونا عریضه‌لر (ب‌اع) ویکی‌پدیا ایجماسینین کیمین بۆروکرات اوْلاجاغینا قرار وئردییی پروسئسدیر. بوروکراتلار بورادا قبول ائدیلن ایجماع قرارلارینا اَساسلاناراق دیگر ایشلدنلری ایداره‌چی و یا بۆروکرات ائده‌بیلر و محدود شرایطده ایداره‌چی حوقوقلارینی لغو ائده‌بیلر. اوْنلار همچینین بیر حسابا روْبات ایستاتوسو وئره و یا سیله بیلرلر.\nبوروکراتلار اۆچون پروسئس یوخاریدا ایداره‌چی اۆچون اوْلان پروسئسه بنزییر؛ لاکین بۆروکراتچیلیکه یۆکسه‌له‌مه گؤزلنتیلری ادمیندن اَهمیتلی درجه‌ده یۆکسکدیر و بو، داها آیدین ایجماع طلب ائدیر. عۆمومییتله، ایجماع اۆچون حددی هاراداسا ۸۵% جیواریندادیر. بوروکراتلاردان چتین ایشلرده ایجماع مۆعیین ائتمه‌لری و قرارلارینی توضیح ائتمه‌یه حاضیر اوْلمالاری گؤزلنیلیر.\nب‌اع اۆچون اوْلدوغو کیمی یئنی ب‌اع صفحه‌سی یارادین و\n{{subst:RfB|User=Username|Description=Your description of the candidate. ~~~~}}\nاونا داخیل ائدین، سونرا سواللارا جاواب وئرین. یئنی بۆروکراتلار ویکی‌پدیا:مووففقیتلی بۆروکراتچیلیک نامیزدلری-نده قئید اوْلونور. مووفقیتسیز نامیزدلیکلر ویکی‌پدیا:مووففقیتسیز بۆروکراتچیلیک نامیزدلری-نده قئید اوْلونور.\nاَن آزی، بۇ وظیفه‌نی آختارمازدان قاباق، سون آرشیولرده داخیل اوْلماقلا، ویکی‌پدیا دانیشیغی:ایداره‌چی ایستاتوسونا عریضه‌لر-ده‌کی مۆذاکیره‌لری اوْخویاراق بیر بۆروکراتدان نه گؤزلدیینی اؤیره‌نین.\nدستک اۆچون های سالماق جمییت طرفیندن چوْخ واخت منفی قارشیلانسا دا، بعضی ایشلدنلر اؤز ایشلدن صفحه‌لرینده طرفسیز عیبارتیله {{RfX-notice|b}}-نی یئرلشدیرمه‌یی فایدالی حساب ائدیرلر – بو، عۆمومییتله، های سالماق کیمی گؤرونمور. ایداره‌چی ایستاتوسونا عریضه‌لری کیمی، بۆروکراتچیلیک طلبلری ده ایزلمه لیستینده و شابلون:Centralized discussion-ده رئکلام اوْلونور.\nلوطفا، بۇ سطرین درحال آلتینداکی بؤلومونون یوخاری حیصّه‌سینده یئنی عریضه‌لر علاوه ائدین.\nبوروکراتلیک اوچون جاری نامیزدلر\nدَییشدیر\nجاری نامیزد یوخدور.\nمربوط اولان صفحه‌لر\nدَییشدیر\nWikipedia:Requests for adminship\/Debriefs – ااع نامیزدلری ااع تجروبه‌لرینی بؤلوشورلر\nWikipedia:Successful requests for adminship\nWikipedia:Unsuccessful adminship candidacies\nRequests for self-de-adminship can be made at Wikipedia:Bureaucrats' noticeboard.\nحسابی روْبات کیمی قئید ائتمک اۆچون عریضه‌لر ویکی‌پدیا:روْباتلار\/بایراق ایستکلری-دن ��ئریله بیلر.\nRequests to remove the administrator access of another editor due to abuse may be made at Wikipedia:Arbitration\/Requests\/Case, but you should read ویکی‌پدیا:ایداره‌چیلر and attempt other methods of dispute resolution first.\nWikipedia:Requests for de-adminship – Failed proposals to create a community-based process for de-adminship processes.\nWikipedia:Miniguide to requests for adminship\nWikipedia:Guide to requests for adminship\nویکی‌پدیا:ایداره‌چیلیک نامیزدلری اوچون مصلحت\nNominator's guide\nWikipedia:Request an RfA nomination\nRequests for other user permissions can be made at Wikipedia:Requests for permissions.\nدیپ یازی\nدَییشدیر\n^ Wikipedia talk:Requests for adminship § Extended confirmed?\n^ The community determined this in a May 2019 RfC.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ویکی‌پدیا:ایداره‌چی_ایستاتوسونا_عریضه‌لر&oldid=1534118»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":3681,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.034,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":100583.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هر بیر سیاسی-فرهنگی شخصیت، چالیشدیغی جامعه یه حاکیم اۏلان ایدئولوژئیایا قارشی اۏلورسا، سانکی اۏ میللته قارشی‌دیر. اونوتمایاق میللی دۏشۏنجه سی اۏلمایان شخص یا میللتین سیاسی-اجتماعی دۏشۏنجه سی اۏلا بیلمز. پس بیر میللتی خۏرافاتدان؛ سفالتدن؛ جهالتدن؛… قورتارماقدان اؤترۆ اۏنون میللی شعورونو اۏیاتمالییق. هر تۆرکده میللی تعصب وار؛ آنجاق بیریلرینین ظاهر شعوروندا و چۏخلارینین یاتمیش شعورلاریندا دیر. پس میللی فعالا دۆشن اۏنون اینانجینا تۏخونماق دئیل یاتمیش میللی شعورون اۏیاتماقدیر. البت کی میللی شعورو اۏیانان اؤز-اؤزۆنه خۏرافاتدان؛ جهالتدن.. اوزاقلاشار. بیر حالدا کی عکس یۏل گئدیلیرسه عکس نتیجه آلینیر. بیزه کۏمۏنیستلرین حرکاتی و سۏنو یاخشی بیر تجربه دیر. بیر حالدا کی اۏنلار بیزدن چۏخ گۆجۆ و آرخالی‌دیلار. بیر حرکتده عجله؛ ایسترئس‌له چالیشماق یانلیشلیقا چکر. گرکدیر احتیاتلا و دۆشوۆنجه ایله چالیشاق ائله اۏنا گؤره فیکیراۏ داسی و سیاسی هئیئت اۏلمالیدیر.\nدۆشۆندۆگۆمه گؤره سیاسی باخیمدان آذربایجان قحط الرجال‌لیقدا قالیبدیر. میثال اۆچۆن: کوتله جاماعاتلا برابر چوخ میللتچیلرده بیزه حاکیم اۏلان سیستمی مسلمان بیلیر! بو یانلیش؛ هر بیر حؤکومتین قورولوشونون اؤزل بیر فلسفه سی وار. فارس حؤکومتی قورولوشو عینی صهیون و داشناکتسیون قورولوشو کیمیدیر. یعنی هراۆچۆ آنتی اسلام مثلثی اۏلاراق اسلام- مسیحیت تۏققوشماسیندا اسلاما قارشی دوران و خیریستییان جبهه سینه قوللوقچواۏلان بیر مثلث دیلر. بو گۆن هر کس آنتی اسلام جبهه‌سینده اۏلورسا فارس حؤکومتینین بیر عسگری کیمی رۏل اۏیناییر. ایستر مخالیف اۏلسون یۏخسا موافق. منجه کلی حالدا باخساق دۏنیادا قارشی-قارشییا دوران بیر جبهه واردیر: اسلام-مسیحیت. حال امپئریالار مستعمره اۏسته بیر بیرلریله دارتیشیرلار، اۏ ایکینجی پیلله‌ده دیر. پان‌فارس حزبی(سۏنرا پان ایرانیست اۏلدو) انگلیس جاسوسو ادوارد برآون توسطی‌له ناصرالدین شاه دؤورۆ قورولوب. صهیون حزبی پان فارس‌دان قاباق فرانسه ده دوکتور تئوفیلیپ واسطه سیله قورولوب. داشناکتسیون حزبی ایسه بیرینجی دۆنیا ساواشیندان اۏنجه آنادۏلودا فراماسۏنلارین واسطه سیله قورولوبدور. بو حیزب‌لر مسلمان اؤلکه لرده ساراطان غدده سی کیمی چیخاراق بیرینجی دۆنیا ساواشیندان سۏنرا روس-انگلیس واسطه سیله آنتی اسلام مثلثینی دۏغرولدوب؛ آنتی تۆرک و آنتی عرب جبهه لرینده چالیشیرلار. باخمایاق زامانین بیر نقطه سینده فارس صهیون؛ ائمپریالارا ژاندارم اۏلماق اۏستۆنده بیر-بیریله دارتیشیرلار! پرده آرخاسینا باخارساق، عربلری اسرائیله یاخینلادان باریشدیران… تابع ائله ین فارس دؤولتی دیر! پس دۆشمانلیق آرخاسیندا دۏستلوق وار! بیرده اسرائیلین آذربایجانا یاخینلاشماسینین آرخاسیندا باشقا تهلوکه لی سیاستلراۏلا بیلر. یقین کی تۆرک دۆنیاسینا قارشی ائمپریالارین تدبیریدیر. آخی فراماسۏنرلر بیر گۆجۆ داغیتماغا ایلک باشدا اۏنونلا یاناشیر، سۏنرا مؤهره لری یئربه‌یئر ائدیر و داغیتماغا زمین یارادیر. پس بیزه یئتن بیرینجی و اؤنملی وظیفه میللت آراسیندا میللی شعورو اۏیاتماقدیر. میللی شعور گۆجلنیرسه، میللت حرکته کئچیر و بیز سئوینجله اۏنا شاهید اۏلوروق. سانکی بیزیم آتمیشلارداکی دوروموموزلا ایندیکی دوروم؛ اۏ زامان دیل آدی گلنده آدامی مسخره ائدیردیلر! بو زامان چۏخ یئرلرده تۆرک-فارس بحثی گئدیر؛ منجه بو اؤزۆ بؤیۆک بیر اوغورئور. پس هئچ زامان اومودسوزلوغا اۏغرامایاق؛ تلسمه‌یک؛ اومودلا جسارتله ایره‌لی گئدک. تام اۆرکدن ایناناق کی، گله‌جک بیزیمدیر. یاشاسین آذربایجان، یاشاسین عدالت، آزادلیق، میللی حؤکومت.\nمطالب مشابه\nحکایت شلیک تیر به پای علی حاجی محمدی فعال آذربایجانی از زبان خودش\nدر اعتراض به بیکاری؛ دانشجویان دکتری غیرپزشکی مقابل مجلس تجمع کردند\nچیلله گئجه سی\/رضا زرگری\nاز تبریز قاجاری تا تبریز پهلوی!\/ محمد حکیم پورتبریز در دوره قاجار، نه «اولین شهر» ایران، بلکه\nاسارت واژگان مقدمه اسارت ملت ها\nعقیل آذردخت\nجهالتخورافاتمیللی شعوریانلیش توتوم\nFacebookTwitterPinterestWhatsappTelegram\nخبر قبلی\nچهار ودیعه آتاترک برای ما\nخبر بعدی\nجنگِ درازنایِ جانشینی…\nجهت مطالعه بیشتر\nبازی خطرناک سپاه پاسداران با کارت پ.ک.ک\nجولای 11, 2024\nبو خێنا اۏ خێنالاردان دئییل آمما…\nجولای 6, 2024\nامتیازات نامرئی زبان مادری\nجولای 4, 2024\nپربازدیدترین مطالب\nFacebook Twitter Instagram Pinterest\nRecent Posts\nدو رهبر وحشی و بیابانگرد تورک بنام‌های سیدعلی خامنه‌ای و مسعود پزشکیان در چنبره وزیران باهوش پارسی\nجولای 18, 2024\nاز « دمکراسی خواهی در شعار و دیکتاتورطلبی در عمل» مردم استانهای فارس‌نشین مرکزی در آخرین انتخابات ریاست جمهوری ایران","num_words":1093,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":117338.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"صحبت یئنه یئیه‌سیزلییمیزدن گئدیر. “یئنه” دئدییمده، بوندان اؤنجه، “یئیه‌سیزلییمیزین خودافرینی” آدلی ایشله‌دییم مقاله‌یه و بو عنوانلادا، آردیجیل مقاله‌لر فیکرینده، مقاله‌لر دردینده اولدوغوما دؤنورم. یادیما گلیر، او مقاله‌نی اولو ممدآرازین بئله بیر بند ایله باشلامیشدیم؛\nخودافرین سؤیکندییی ساحیل‌لر قایا\nدیکه‌لنه دیرک اولماز، آشانا چییین\nگؤزلولرین گؤزلرینین قاباغینداجا\nسؤالی یوخ، جاوابی یوخ یئیه‌سیزلیین\n“گؤزلولرین گؤزلرینین قاباغینداجا سؤالی یوخ، جاوابی یوخ یئی��‌سیزلیین”. دئیردیم؛ صیرف بو ایکی میصراعنین اوزرینده، بیر ایل دئییل، ایکی ایل دئییل، ایللرله دایانیب ایشله‌مه‌ییمیزه یئر وار. بو کیمی میصراعلاریمیزدان قاچماق دئییل، بلکه آزاجیق یئیه‌لندییمیز آیلیق، اوچ آیلیق آدینی داشییان ایللیک درگی‌لریمیزینده هامی صحیفه‌لرینده، هامی نؤمره‌لرینده یئر وئردییمیز گرکیر. و او قدر اؤنم وئرمه‌لییک، او قدر اؤنم داشیمالیدیرلار بو کیمی میصراعلاریمیز؛ آرتیق سؤالی یوخ، جاوابی یوخ دئییل، سؤالی چوخ، جاوابی چوخ اولمالیدیر یئیه‌سیزلییمیزین و یئیه‌سیزلیک‌لریمیزین…\nو بو کیمی میصراعلار، بو کیمی تجربه لر بو گون بیزده یوخدودا دئییلدیر، هله بلکه چوخدودا بو کیمی یئیه‌سیزلیک‌لریمیزده. و یئیه‌له‌نیلرسه، بؤیوک بیر گلیشمه‌سینه و ایره‌لیله‌ییشینه سبب اولار گونئی ادبیاتیمیزین. بو ایسه بیزده یوخدو. یانی باشاریلمیر داحا دوغروسو. یانی هله کی، باشاریلمیر…\n“ماناس” پؤئماسی دا، بو کیمی قوربت‌لریمیزین قریب‌لریندن دیر. آدی، سانی دیللرده گزسه ده، هله کی؛ اؤزونون، سؤزونون یئری بوش گؤرونور او یوخاری دا توخوندوغوموز آزاجیق یئیه لندییمیز درگی لریمیزده. آما اوزرینده دایانیلارسا، بؤیوک بیر سؤز قونوسونا دؤنه بیله جه یینه اینانماق و بیر نئچه آچیدان دا ساوونماق اولار. آما ایستردیم هر شئی دن اؤنجه بیر خلاصه وئریم. بیلدیینیز کیمی؛\nماناس بیر ائرمنی فردی اولور. واختیلا مقصدلی اولاراق، داشناک لار ساریدان، آذربایجانین قاراداغ و قاراباغ ماحاللارینا یورودولن ائرمنی لردن. و قاراداغین وینه کندیندن اولور. بیر ایلی بد گلیر، ائله کی؛ بوتؤو بیر واردان، یالنیز بیرجه آتی قورتولوب قالیر. و عائله سی ائله بیر کؤکه قالیر؛ بیر قارین چؤره یه محتاج اولور. نئیلیم نئجه ائلئییمه دوشور. بو واخت قادینی گؤستریش وئریرکی؛ آتی آپاریب ساتیب چؤرک پولونا وئرسین. آما اوچ گون گزدیکدن سونرا، هئچ یئرده مطلبی سهمانا دوشمور.و نهایت بئله بیر قرارا گلیر کی؛ بلکه موشکولونو دوست الی آچار. و ائله بو قرارلادا ، چوخ چتین اولسادا، بیر آخشام چاغی، یاخین کندین بیرینده اولان دوستو قیاس گیله گلیر. خوش بئشدن سونرا، احوالاتینی دوستونا دانیشیر و دوستودا اورک دیرک وئرمکله ایستیر، ماناسی بیرآز بو وضعیتدن اوزاقلاشدیرسین. گئجه دن بیرآز کئچمیش، قونشوکنددن قیاسین دوستو عاباس دا گلیر. و شاعر دئمیشکن؛ “سؤز سؤزو گتیریر، قیزیشیر آرا \/ تزه دن تؤکولور اود سیماوارا”. و بو آرا، قیاس عاباس دوستلارین آرالاریندا عیبادت و عدالت حاقدا مباحثه دوغور. و هر نه یی – اینصافی، ویجدانی، عدلی – عیبادتده گؤره ن عاباس اینسانین شرفینی یالنیز عیبادتده گؤرور و طاعت سیز، عیبادت سیز کیمسه نین گؤردویو ایشی حقیقت ده اولسا، جنایت آدلاندیریر. آما قیاس ترسینه دوشونور و عیبادتین دوز یولا بیر وسیله اولدوغونو وورغولاییر.و عدالتی عیبادتدن قاباق دا گؤرور.\nمباحثه نین توش دئمه دییی بو یئرده، قاپیدان گلن آت کیشنرتیسی، صحبتین دییشمه سینه بؤیوک بیر بهانه اولور.و بیر آزدان عاباس آتا مشتری چیخیر. و قیاس دا، ماناس دا آختاردیقلارینی ائوده گؤرنده شاعر دئمیشکن ریضالیق دوداقلاری گولومسه ییر و او زامانکی پوللا، یوز اللی تومنه معامله نی یاپیرلار. و عاباس کیشی آتین جیلووونو گؤندرمه شرطی ایله معامله یه قول آتیر. و قرار اولور او آتین جیلووونو گؤندرسین، بودا اونون پولونو.\nسحر آچیلیر و ماناس سئوینجک ائوینه دؤنور و ائوینه یئتیشینجه بیر یولدان اؤتندن جیلووو گؤندریر. سن دئمه جیلووودا چوخ اسکیمیش و کهنه ایمیش. و عاباس دا ائله بوراسینی بهانه ائدیب، جیلووو گئری دوندریر، هله اوسته لیک هده قورخودا گؤندریرکی؛ اگر اوچ گونه دک آتین اؤز جیلووونو گؤندرمه سه، ژاندارمایا وئریله جک. ایش بو یئره چاتینجا، ماناسی قورخو بورویور و سیفارش ائدیر؛ سن آللاه دئنن، ال ساخلاسین، اوچ گونه دک گلیم قیاس گیله، اورادا بو ایشه سون قویاق. اوچ گون تامام اولونجا، ماناس قیاس گیله گلیر و یئتیشینجه عاباسی دا اورایا گلمیش گؤرور. عاباس ماناسی گؤرونجه یاخالاییر و اوکی دئمه لیدی دئییر ماناسا. قیاس ماناسی عاباسین الیندن آلیر و نهایت خیلی چکیش برکیشدن سونرا، بؤیوک بیر منتله ، بو آرادا آغساققاللیغی اؤز اوزرینه گؤتورور. اؤنجه ایستیر، بئش اون تومن ماناس دان آلیب عاباسا وئرسین، آما ماناسین تعجب دولو کسین اعتراضنی گورونجه، بیر آز فیکیرلشیب، دایانیر و گؤرور دوغورداندا “بیرده بیر اوسته لیک” بواینصاف دئییل و نهایت بئله قرارا گلیرکی؛ “اوسته لیک” آدی اولماسین و آت عاباسین، جیلووودا ماناسین اولسون.\nآما سون سؤزومه یاخشی قولاق آس\nبو دفعه سانماکی سؤزوم هئچه دیر\nقوی نه کاباب یانسین نه ده شیش ماناس\nجیلو سنین آت عاباسین نئجه دیر\nماناس بو آغساققاللیغی گؤرونجه، بیر آنلیغا سانکی دونیا گؤزونده تیره و تار اولور و هامی ماجرا اؤزه للیکله عاباس قیاس دوستلارین عدالت-عیبادت مباحثه لری بیر آغ قارا انیمیشن سایاغی، بایاغی بایاغی گؤزلرینین پرده سینده ابدیلیک یئر سالیر.\nیادینیزدا اولارسا، بو پوئمانین بؤیوک بیر سؤز قونوسونا دؤنه بیله جه یینه اینانماق اولور دئدیک و بیر نئچه آچیدان دا ساوونماق …\nبو پوئمانی ایلک اوخودوقدا، البت دینلدیکده – دینلدیکده دئدییمده، پوئمانین ایندییه دک مکتوب شکیلده چاپ اولمادیغینا و همشه لئنت یازیلاریندان دینلدیلدیینه ایشاره دیر- یادیما گلیر؛ بیر سیرا سورغو، سواللار آغلیما گلمیشدی وسونرالار او سورغو، سواللار منی دؤنه لرله دوشوندورموش و پوئمانی دؤنه لرله دینله مه یه و حتی مکتوب شکیلینی تاپیب دؤنه لرله اوخوماغا یؤنتلمیش ونهایت بئله بیر قرارا، بئله بیر یازغییا قول آتدیغیما گتیریب چیخارتمیشدی.\nایندی بورادا، او سورغو، سورونلاردان بیر نئچه سینی گتیریب و اوزرینده اؤتری ده اولموش اولسا دایاناجاغیق…\nبیرینجی سورغو، ائله بیرآز اؤنجه ایشاره ائتدییمیز، پوئمانین -عمومییتله شاعرین هامی اثرلرینین- مکتوب شکیلده واختیندا چاپ اولمادیغینا عایددیر. و ندن لرینه وارماق اوچون دؤنه لرله شاعرین یاخیندان سؤز، صحبتینه دوشسک ده، جاوابلامالارینی دینله سک ده واوزه چیخاردیغیمیز نتیجه ده او جاوابلاملارین بیرآز فایزینی شاعرین اؤز کم محل لیینه ، اؤز قصورونا توجیه سایساق دا، بیر سیرا واقعیت لردن ده واز کئچکمک اولمور اصلینده. آما بو او دئمک دئییل کی؛ بوگون بونو بهانه ائدیب، الیمیزی الیمیزین اوستونه قویوب و هئچ ایشده گؤرمه یک، ائله اولارسا، بللی کی؛ سونرادان بیزده جاواب وئرمه لی اولاجاغیق. بورادا بیر فاکتی اونوتمامالییق؛ اودا بوکی، شاعیر اوخوجولاریلا تام قیرماییب دا؛ بوگون شاعرین اثرلرینین لئنت یازیلاری، کیتابدان داها فازلا دینله ییجی لرین اللرینده و بئله باخارساق داهادا ال وئریشلی دیر.\nایکینجی سورو، پوئمانین عنوانی چئوره سینده دیر.البت بو حاقدا، شاعرین آلتمیش بئش ایللییی مناسبتیله بوراخیلان گونش درگی سینین اؤزل سایسین دا، بیر تنقیدی یازی دا وئریلمیشدی و اورادا “ماناس”ین اصلینده بیر تورک قهرمانی آدی اولدوغو آچیقلانمیش و پوئمادا بیر ائرمنی فردینین آدینی داشیدیغی تنقید آتشینه توتولموشدور. بیزده ائله او یازغییا سؤیکنرک؛ “یئیه سیزلییمیزین ماناسی” باشلیغینی بو مقاله یه سئچدیکده اونودا نظرده المیشدیق بئله کی؛ بوراسی دا، یانی بو آدا بو قدر یادلاشدیغیمیزدا، واختیله بو قهرمانیمیزا، بو تاریخیمیزه یئیه لنه بیلمه دییمیز اوجوندان چؤزولمورمو؟\nبو یابانجیلیق، بو گون بو اثرین یازارینی بو سایاق تنقید لردن ساوونسادا، بو تنقید بو اثره، عینی ایله بو یازارا داخیل دیر و سوندا بیزیم ضرریمیزه تامام اولور. اؤرنه یین؛ بئله بیر آد یئنی دن احیا اولارسا، یئنی دن سئویلرسه، ان آزی اوشاقلارا قویولماق حاققینی قازانار، آما بو کیمی توتارلی و بؤیوک بیر اثرلرده بئله سهولره یول وئریلرسه، او حاققینی دا ایتیرر و بیر ایکراه حیسی ده دوغار یئرینه.\nالبت بیر سؤزده وار بورادا، یانی اصلینده بیر سورون دا وار داها. اودا، بو گونلر آرا سیرا گونده مه گتیریلن “ائرمنی لرین، اصلینده خریستیان قالان تورکلر اولدوغو” نظریه سی دی. و بو اوجدان، بو آدین ائرمنی لرده اولدوغو و بیزلرده اولمادیغی و بیر سیرا بو کیمی تاریخی نظری سورغولارین و سواللارین دا اولدوغو واولمادیغی شبهه لری ده دوغور شبه سیز…\nاوچونجو سورون، پوئمادا اولان ائرمنی و مسلمان (تورک) قارشیلیغی و شاعرین اؤزونون مسلمان اولدوغونا باخمایاراق، بو سورونا نئجه یاناشدیغی دیر. بیلدیینیز کیمی، ماناس بیرگلمه ائرمنی اولور و ایکی مسلمان ساریدان بیر آت معامله سینده اؤزوده معاشینین نه دورومدا اولدوغو بیر یئرده او سایاق حاقسیزلیغا اوغراییر. بو اولایی یاشایان شاعر و بو اثری یارادیرکن، بئله بیر دورومو اؤزونده یاشادان شاعر اینسانلیغی، بو کیمی مفهوم لاردان اؤته ده توتور و تاریخی دوشمانچیلیغا باخمایاراق، چالیشیر یالنیز و یالنیز حاققی ساووونسین و بو ساووونماق دا بو گون شاعرین اؤزونو بیر جیلیز ائرمنیچی اتهامیندان ساووونماغا بؤیوک بیر برائت فاکتی و فاکتورو اولور.\nدؤردونجو سورون، ماناسین گلمه اولدوغودور. بو تاریخی بیر فاکت اولسادا، بو گئرچک اولایین و عینی ایله بو اولایین ترجمانی اولان بو پوئمانین درین قاتلاریندان بو سورونو بیر داهادا اوزه چیخارماق اولور. اوراداکی؛ ماناس حاقلی اولا اولا، حاققینی آلماقدان واز کئچیر و ژاندارم آدینی ائشیدینجه، او سایاق قورخویا دوشور. بو او دئمک دیرکی؛ یالنیز بیر گلمه دن بئله بیر حال باش وئره بیلر. و یئرلی بیر فردین، بئله بیر قباحته،بئله بیر قورخاقلیغا اوغرادیغینی هئچ اولماسا بو درجه ده، اینانماق بیر آز زوردودا دئسک یانیلمامیشیق دئیردیم.\nبئشینجی سورون، دیل سورونودور. البت سورون دئدیکده، آردیجیل “سورون” دئدییمیزدن دیر. اصلینده بو سورون دئییل، بلکه ترسینه، پوئمانین یاخشی اولان یؤنلریندن بیریسی دیر. و شاعرین بورادا شیفاهی خالق دیلیندن او سوییه ده یارارلاندیغی دیر، اؤزوده، اؤز شعر کؤک لریمیزین اوزرینده. باخسانیز، اون بیر هیجادان و چارپارا قالیبیندن یارارلانمیشدیر. اؤزوده مشهور صمد وورغون چارپاراسیندان. یانی بیرینجی میصراع ��یله، اوچونجو و ایکینجی میصراع ایله ده دؤردونجو میصراعنین قافیه اولدوغو، بیلدیینیز کیمی بو نوع شعر قالیبینین ان یوکسک یؤنلریندن ساییلیر.\nآلتینجی سورون چؤزولرسه، پوئمانین بیر پتانسیلی ده اوزه چیخار منجه. اودا پوئمانین بؤیوک اثرلر سیراسینا داخیل اولا بیلمک زوورو و هله اوندان اؤته سی بیر شاه اثر کیمی ده اؤزونو ساوونماق گوجونه مالیک اولدغودور. بیلدیینیز کیمی، شاه اثرلر، بؤیوک اثرلردن بیر باش یوخاری دا دورور و او سیرادان ساییلیب، سئچیلمیش اولور. یانی، بیر اثر یالنیز اؤزلویونده دئییل، آز قالسین اؤزونه تای اولا بیلن لرینده ایچریسینده سئچیلمیش، سئویلمیش اولونجا شاه اولا بیلیر و بیر اولای دا ائله. اؤرنک اوچون؛ کندلی عصیانلاری چوخ اولوب، هامیسیندان باش گیزیر اوغلو اولوبسا، اوندان دا باش کوراوغلو اولوب.و یا قاچاقلار حرکتی آذربایجان دا چوخ اولوب بیر واخت، آما قاچاق کرم هارا، اونلار هارا؟ آما قاچاق نبی هارا، اونلار هارا؟ و یا زامان زامان چوخ خانیملار اؤز نؤکرلرینه وورولا بیلیر و حتی ایرضادا اولا بیلیردیلر، آما میصیرلی زلیخانین – او درجه لی بیر عائله نین خانیمی- وورغونلوغو و اوندان دا دوشوندوروجو یوسف امتناعسی دیرکی؛ او اولایی او بیرلریندن فرقلندیریر و زامان زامان یازارلاری دا دوشوندوره بیلمیشدیر. و یا “love story” اثرینده، اینگیل تره لی چوخ وارلی “باررت”لر عائله سیندن اولان “اولیور” اوغلان، هاروارد یونیوئرسیته سینده چوخ شاشدیریجی بیر حالدا، اورانین او زامان کی سوسیال باخیشینین تام ترسینه اولاراق، چوخ یوخسول بیر عائله دن اولان “جیمی کاویلری” قیزا وورولدوغو و بورادادا قیزین امتیناعسی عینی ماهییتین داشییجیسی دئییلمی؟ و عینی ایله چوخ چوخ…\nدئمک ایسته ییرم؛ هر بیر شاه اثر، اولدوقجا فرقلی و هر نه یی اوزونده جمع اولان، تاماملانان لاپ بئله یازارینا کیمی، لاپ بئله بازارینا یانی قاورامینا کیمی، هامی اولایلاردان فرقلنن اولایین ترجمانی دیر. و ائله بورادان دیرکی؛ “شاه اثرلر ائله بئله یارانمیر، بلکه اونلاری زامان یئتیریر” سؤزلری آرایا گلمیش و دئییلمیشدیر.\nاوزرینده دایاندیغیمیز بو اثرده ماهییتجه او سیرادان ساییلا بیلیر. یانی، حقدن حقیقتدن دم وورانلار ساریدان چوخ حق لر یئییلیر آما بو درجه لی اولونجا – یانی بیریسینین مالینی آلیب پولونو وئرمکدن سه بیرده بیر اوسته لیک ایسته مک- آرتیق اولمایانین اولوشو کیمی بیر شئی دیر. و ائله او اوجدان دا اگر “فضولی یالنیز عراق قوربت لرینده یئتیشه بیلر” دئییریک سه، “پرافسسور ذهتابی یالنیز سیبرییادان اوزو بئله لرده” و “شهریار یالنیز تهران و شاهلیق رژیمی تحقیرلرینده یئتیشه بیلر” دئییه بیلیریک سه، “ستاردا یالنیز حقدن، حقیقتدن دم وورانلارین حقی اؤز اللری ایله بوغدوقلاریندا…” دئییه بیلریک…\nبونلارین هامیسی ایلا بئله، اثرین بدیعی گؤزه للییی، دیللی لییی، جمعییتین سایغیسی و قاورامی، اثرین هامی محیط لره وارینجا مباحثه لره سبب اولدوغو(بیلدینیز کیمی، بیر اثرین دیریلییی و بؤیوکلویواورادادیرکی؛ هر بیریئنی محیطه وارینجا اورادا اونون مصداقلاری قابارسین و او مصداقلارینین عکس العمل لرینه سبب اولسون. و یئری گلمیشکن دئییم، ماناس پوئماسی بوندان مستثنی دئییلدیر و دفعه لر بو خاراکتئرینین شاهیدی اولموشام) و بیر چوخ بو کیمی فاکتورلارین اولدوغو بیر یئرده، بس ��ه دیر بو یئرسیزلیک و بو چاتیشمازلیق؟! داها دوغروسو بونجا وارلی اولا اولا بس نه دیر بو یوخلوق و یوخسوللوق؟!\nجاوابی منجه بیرجه کلمه دیر و چؤزولمه سی اونو یالنیز ائشیتمکده، دینلمکده دئییل، اوزرینده دایانیب اوزون اوزون دوشونمکده دیر؛ او کلمه، یئیه سیزلیک دیر. یئیه سیزلیک، یئیه سیزلیک و بیرده یئیه سیزلیک !…\nبوراسی بو قدر. یانی بواثری اوخورکن منیم یاشادیغیم حیس لر بو قدر. آما بیر بو یازغییا گؤره، بیرده ایندییه دک بو اثرین مکتوب شکیلده چاپ اولمادیغینا گؤره سیزی بو حیس لردن سونرا بو اثرله سربست بوراخیرام؛","num_words":2904,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":206007.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لونقچینق (اینگیلیسی‌جه: Longqing Emperor) قدیم چین ایمپیراتورو. ۴ فوریه ۱۵۶۷ – ۵ جولای ۱۵۷۲ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی چیاچینق دیر. چیاچینق اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا وان‌لی واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":48,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":805117.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نادرشاه اوشار یا دا نادیر قولو آوشار ایرانین شاهلاریندان و فاتح‌لریندن.[۵] نادرشاه، شاه اسماعیل صفوی واقتی آذربایجاندان خوراسانا کؤچورولموش اوْلان اوشار تورکلریندن ایدی.[۶]\nنادرشاه افشار\nشاهنشاه ایران\nنادیرشاه افشار\nایللر\n۱۱۱۴ تا ۱۱۲۶ گونش ایلی\n۱۱۴۸ تا ۱۱۶۰ (قمری) (۱۲ ایل)\nکامیل آد\nنادر قلی یا دا نَدَرقلی\nلقب(لر)\nنادر قلی بیگ\nتهماسب‌قلی خان\nنایب‌السلطنه\nنادر شاه\nتعمید\nشاهلار شاهی نادیرشاه\nدوغوم گونو\nشنبه ۳۰ آبان ۱۰۶۷\n۲۸ محرم ۱۱۰۰ (قمری)\nدوغوم یئری\nدستجرد قالاسی، ابیورد، بوگونکو درگز [۱]\nاؤلوم یئری\nفتح‌آباد، قوچان\nباسدیریلان یئر\nمشهد\nسونراکی شاه\nعادل شاه افشار\nاؤنجه‌کی شاه\nاۆچونجو شاه عباس\nآرواد\nاوچ خاتونو واریمیش\nآروادلار\nگل‌اَفشان خاتون\nگوهرشاد خاتون\nراضیه سلطان بیگم\nکاخ\nگونش سارایی (کلات)\nسولاله\nافشار شاهلیغی‌نین بانی‌سی\nآتاسی\nامامقلی خان\nاوشاقلار\nرضاقلی میرزا • نصرالله میرزا • امامقلی میرزا • محمدالله میرزا • جهدالله میرزا\nعلی میرزا خان\nدین\nشیعه[۲] و البته سکولار بیر باشچی ایدی.[۳][۴]\nایمضا\nایچینده‌کیلر\n۱ یاشامی\n۲ نادرین ۲-جی شاه تهماسیب دؤورون‌ده فعالیّتی\n۳ ۳-جو شاه عباسین دؤورون‌ده نادرین فعالیّتی\n۴ نادرین شاه اعلان اولونماسی ایله افشارلارین حاکمیّته گلمه‌سی\n۵ نادرین شاهین اؤلومو (قتلی)\n۶ بیرده باخ\n۷ گؤرونتولر\n۸ قایناقلار\nیاشامی\nدَییشدیر\nنادیر، خوراسانداکی ابیورد حودوت بؤلگه‌سینده یاشایان افشارلارین قیرخلو یا دا قیروقلو اوباسینا منصوبدور. افشار ائلی تورک ائللریندن بیری دیر. نادیر، قیش ایچین گؤچ سیراسیندا، دسجیرد، درگز کندینه اولاشیلدیغیندا ایمام قولو بیگ این ا��غلو اولاراق دوغولدو و نادیر قولو آدی اونا وئریلدی. نادیرین آتاسی ایمام قولو بیگ حاققیندا قایناقلارین بعضیلرینده دریدن البیسه تیکیجیسی و یا قورقچو اولدوغو، بعضیلرینده ده چوبان اولدوغو سؤیلنمیشدیر. کوچوک یاشدا باباسینی الدن وئرن نادیرین داها ۱۴-۱۵ یاشلاریندایکن بؤلگه ده کی دیگر ائللره و طایفالارا موجادله‌لره قاتیلمیشدیر.[۷]\nنادرین ۲-جی شاه تهماسیب دؤورون‌ده فعالیّتی\nدَییشدیر\n۱۷-جی عصرین سونو-۱۸-جی عصرین اوّللرین‌ده صفویلر دؤولتی قورخونج بیر ایقتیصادی و سیاسی بحران کئچیریردی. اؤلکه‌نین مرکزی و شرق حیسّه‌سی افقان ایشغالی آلتینا دوشموش‌دو. آذربایجان، شیروان و بونلارلا هم‌سرحد اراضیلر عثمانلی ایمپیراتورلوغو طرفین‌دن ایشغال اولونموش‌دو. روسیه دا قافقازدا بؤیوک فعال‌لیق گؤسترمه‌یه باشلامیش‌دی. ۱۷۲۳-جو ایلده بیرینجی پیوتر باکی اوزرینه یوروش ائتمیش و خزر بویو اراضیلری اله کئچیرمیش‌دی.\nفاکتیکی اولاراق، مازانداران ویلایتین‌دن باشقا هئچ بیر یئر موستقیل دئییل‌دی. بورادا ایسه هله صفویلرین حاکمیّتینین سونلارین‌دان بری مؤهکملنمیش فتحعلی خان قاجار حؤکمران‌لیق ائدیردی. او، صفوی شاهی سلطان حسینین افقانلارین علین‌دن قورتولموش اوْغلو تهماسیبی اؤز سارایین‌دا ساخلامیش‌دی. آز سوْنرا تهماسیب اؤزونو شاه اعلان ائدیر.\nاؤلکه‌ده قرارلاشمیش وضعیت هم کندلیلر، هم شهر اهالی‌سی، هم ده زادگانلار آراسین‌دا حاق‌لی ناراضی‌لیق دوغوروردو. بۇ ناراضی‌لیق گئت-گئده آرتیردی. بیرجه ایشغال‌چیلارا قارشی موباریزه‌ده رهبرلیگی اؤز اوزرینه گؤتوره بیله‌جک رهبر چاتیشمیردی. نهایت، بئله بیر رهبر ده تاپیل‌دی. بو، او زامان چوْخ دا تانینمایان نادیرقولو خان افشار ایدی. ایرانین گله‌جک شاهی نادیرقولو خان تورک طایفهلارین‌دان افشارلارین قیرخ‌لی بویون‌دان ایدی. اونون اجدادلاری هله بیرینجی شاه ایسماعیل زامانین‌دا آذربایجان‌دان خوراسانا کؤچورولموش‌دولر. نادیرقولو دا ۱۶۸۸-جی ایلده کاسیب بیر عائله‌ده دوغولموش‌دو. هله اون‌سککیز یاشی تمام اولمامیش او آناسی ایله بیرلیک‌ده خارزم اؤزبکلرینین یوروشلرین‌دن بیرین‌ده اسیر آلینیر و قول ائدیلیر. چوْخ کئچمه‌دن اسیرلیک‌دن قاچیب خوراسانا قایی‌دان نادیرقولو ابیورد حؤکمداری بابا علی بیین یانین‌دا قوللوغا گؤتورولور. او، باشینا کیچیک بیر دسته توپلاییب، خوراسان اوستانلرینین بیر نئچه‌سینی توتدوق‌دان سوْنرا اؤزونو نادیرقولو بی آدلاندیرماغا باشلاییر. نادیرقولو بیین هونرور خوراسان یوروشلرینین قارشی‌سی قودرت‌لی فئودال ملیک محمود طرفین‌دن دایاندیریلیر. نادیرقولو کؤمک اۆچون شاه بیرینجی تهماسیبه مراجعت ائدیر. ۱۷۲۶-جی ایلده شاه تهماسیب و فتحعلی خان قاجار ملیک ماه‌مودو دئویریب، بورادا صفوی شاهینین حاکمیّتینی برپا ائتمک‌دن اؤترو بؤیوک قوشونلا خوراسانا گلیر و نادیرقولو بی اونلارلا بیئرلشیر.\n۱-جی تهماسیب نادیرقولو بیی خوراسان‌دا اؤز جانیشینی تعیین ائدیر. بون‌دان سوْنرا نادر اؤزونه تهماسیبقولو خان آدینی گؤتورور. او، تهماسیبه ایلک نؤوبه‌ده تأثیر قوه‌سی گئت-گئده بؤیوک سۆرعتله آرتان فتحعلی خان قاجاری نئیتراللاش‌دیرماق‌دان اؤترو لازیم ایدی. آنجاق شاه (هئچ نادرین اؤزو ده اوندان گئری قالمیردی) بونونلا دا کیفایت‌لنمیر.\nنادر شاهین مشهدده‌کی مزاری\nملیک محمود ایداره‌چیلیغی‌نین مرکزی مشهد آلینان زامان شاه تهماسیبین امری ایله فتحعلی خان اؤلدورولور. چونکی نادر اونو فتحعلی خانلا ملیک محمود آراسین‌دا گیزلی سؤودلشمه اوْلدوغونا ایناندیرمیش‌دی. بون‌دان سوْنرا نادیرقولو خان شاهین سیلاح‌لی قوه‌لرینین باش کومان‌دانی تعیین اوْلونور. بیر قدر کئچمیش نادر ملیک محمودون قوشونلارینی ازرک، اونون اؤزونو قتله یئتیریر. بون‌دان سوْنرا نادرین سارای‌داکی مؤقیعیتی گۆج‌لو شکیل‌ده مؤحکم‌لنیر.\nحادثه‌لرین سوْنراکی اینکیشافی گؤستریر کی، آرتیق ۱۷۲۷-جی ایلده‌ن نادر شاه تهماسیبله ده علاقه‌لری تام قیریر و بوتون خوراسان‌دا اؤزونون حؤکمران‌لیغی اوغرون‌دا موباریزه‌یه باشلاییر. نادر نظارت‌دن چیخمیش کورد و تورکمن قبیله‌لری و شاه قوشونلاری اۆزرینده بیر نئچه غلبه قازانیر. شاه اؤزونون مغلوبیتی‌نی اعتراف ائدیر و باریشیق اۆچون یوللار آختاریر. بۇ آرادا نادر بیر سیرا قتیت‌لی یوروشلر واسطه‌سیله بوتون شیمال-شرقی ایرانی بیرلشدیریر. ایران‌داکی افقان شاهی اشرف ده آرتیق اونون قالیبیت‌لی یوروشلرین‌دن ناراحات‌لیق کئچیرمه‌یه باشلاییر. اشرف اؤز قوشونلارینی خوراسانا، نادرین اوزرینه یئری‌دیر. ۱۷۲۹-جو ایلین ۳۰ سئنتیابرین‌دا میماندوست چایی ساحلین‌ده‌کی دؤیوش‌ده (میماندوست دؤیوشو) اشرفین قوشونلاری دارماداغین ائدیلیر. بۇ پارلاق غلبه‌سی ایله ده نادر اؤلکه‌نین یادئل‌لیلردن تمیزله‌نمه‌سی اوغرون‌دا موباریزه‌سینین باشلانغیجینی قویور. اشرفین قوشونلاری تهرانا دوغرو گئری چکیله‌رک، اورادان دا ایصفاهانا یؤنلیرلر. نادرین افقانلارلا حاق-حساب چکه‌ن‌دن سوْنرا آذربایجان اوزرینه یئریجیینی آنلادیغی اۆچون عثمانلی سلطانی، اشرفین کمکینه بؤیوک بیر اوردو گؤندریر.\nنادرله اشرف آراسین‌دا هلئدیجی دؤیوش ۱۷۲۹-جو ایلین ۱۳ نوامبرین‌دا ایصفاهان یاخینلیغین‌دا (ایصفاهان دؤیوشو) باش وئریر. بۇ دفعه نادر بیرلشمیش افقان-تورک قوشونلاری اۆزرینده پارلاق غلبه قازانیر. اونلارین گؤزو ائله قورخور کی، همین گون بیر داها دؤیوشه گیرمه‌ییب ایصفاهان‌دان چکیلیرلر. نادر تنته‌نه‌لی شکیل‌ده شهره گیریر و اؤز اللری ایله صفوی تاجینی شاه تهماسیبین باشینا قویور. عومومدونیا صحیّه تشکیلاتینینون‌دن بیر قدر کئچه‌ن‌دن سوْنرا نادر اؤز قوشونلارینی افقانلاری تعقیب ائتمک‌دن اؤترو فارس ویلایتینه گؤندریر. قاچاقاچ‌دا اشرف اؤلدورولور و بۇ دا دؤیوشون تالئیینی حل ائدیر. اؤلکه‌نین شرقی تماماً تمیزلنیر. ایندی قارشی‌دا یالنیز آذربایجانی و اونون یاخینلیغین‌داکی تورپاقلاری عثمانلی تورکلریندن آزاد ائتمک قالیردی. ۱۷۳۱-جی ایلدکی حربی عملیّاتلار نتیجه‌سین‌ده نادیرقولو خان عثمانلیلاری ازرک آذربایجانی، همدانی و کیرمانشاهی آزاد ائدیر. عثمانلیلار یالنیز آرازدان شیمال‌دا قالیرلار.\nتهماسیب اؤزونون زیفلمیش نفوذونو برپا ائتمک‌دن اؤترو همین اوستانلری شخصاً آزاد ائتمک قرارینا گلیر. آنجاق مغلوب اولاراق، ۱۷۳۱-جی ایلده اؤلکه اۆچون بیابیرچی بیر صۆلح موقاویله‌سی (کیرمانشاه موقاویله‌سی) باغلاییر. همین موقاویله‌یه اساساً، آراز چایینین قوزئین‌داکی بوتون اراضیلر، ائله‌جه‌ده کیرمانشاهین بیر سیرا اوستانلری عثمانلیلارا وئریلیردی.\n۳-جو شاه عباسین دؤورون‌ده نادرین فعالیّتی\nدَییشدیر\nنادیرقولو خان موقاویله‌نی تانیماق‌دان ایمتیناع ائدیر و قدیم تورک عنعنه‌لرینه گؤره، خان و ایانلارین قۇرولتایینی چاغیریر. قۇرولتای شاه تهماسیبی تاختین‌دان سالاراق، اونون اوچونجو شاه عباس آدلان‌دیریلان سککیز آیلیق اوْغلونو شاه اعلان ائدیر. فاکتیکی اولاراق، بوتون حاکمیّت نادرین الینده جملشیر. بون‌دان سوْنرا نادر ایکی ایل عرضین‌ده بیر-بیرینین آردینجا قازاندیغی پارلاق غلبه‌لرله بوتون آذربایجانی و شرقی گورجوستانی عثمانلیلاردان تمیزلییر.\nایخانووون یازدیغینا گؤره، نادیرقولو خانین سرکرده‌لیک ایستعدادی گنجه نین محاصره‌سی زامانی اؤزونو داها پارلاق بیر طرزده گؤسترمیش‌دی. او زامان گنجه‌ده عثمانلیلارین قارنیزونو اوتوروردو. محاصره تمام دارال‌سا دا، قارنیزون عبدالله پاشادان کؤمک گلجیی اومی‌دی ایله تسلیم اولموردو. عبدالله پاشا قارصدا ایدی و اؤزونون ودلری ایله محاصره‌ده‌کیلره وئریردی. نادر قوشونلارین بیر حیصّه‌سینی گنجه قاپی‌سین‌دا قویاراق، ۱۵ مین‌لیک دؤیوش‌چو گؤتوروب، داغیستان یولونو باغلاییر و قارس اوزرینه هوجوما کئچیر. عبدالله پاشا اؤز سرکرده‌لیک مهارتی ایله آد چیخارمیش نادرله دؤیوشه گیرمک‌دن بویون قاچیریر و قالایا گیریب، اوزونموددت‌لی محاصره‌یه هازیرلاشیر. حادثه‌لری سۆرعتله‌ن‌دیرمک آماچ ایله نادر بئله بیر فند ایشله‌دیر: گئجه‌نین بیرین‌ده محاصره‌نی گؤتوروب تلسیک گئری چکیلیر. آلدانمیش عبدالله پاشا ۱۰۰ مین‌لیک قوشونو ایله قالادان چیخاراق، نادری ایروانا قدر تعقیب ائدیر. اوچمودزینین جنوب-غربین‌ده قفلته‌ن قوشونو گئرییه دؤندره‌ن نادر عثمانلیلارلا اؤلوم-دیریم ساواشینا گیریر. قفلتی دؤیوش عثمانلی قوشونون‌دا واهیمه یارادیر و نادیرقولو خان بۇ دفعه ده تام غلبه قازانیر. بون‌دان سوْنرا ایروان قالاسی و تیفلیس قالاسینداکی عثمانلی قارنیزونلاری اونا دؤیوش‌سوز تسلیم اولورلار. ۱۷۳۵-جی ایلین سونلارینا دوغرو قافقاز عثمانلی اوردولارین‌دان تماماً تمیزلنیر کی، بونو دا نادر شاهین بؤیوک غلبه‌سی حساب ائتمک اولار. بورادا یئرلی اهالینین عثمانلی تورکلری ایله موباریزه‌ده نادیرقولو خانا گؤستردیی یاردیم دا قئید اولونمالی‌دیر. او دا قئید ائدیلمه‌لی‌دیر کی، سوْنرادان همین اهالی نادرین اؤزونه قارشی چیخمیش‌دیر. و همین موباریزه‌ده گله‌جک موستقیل آذربایجان خان‌لیقلارینین اساسی قویولموش‌دو. نادیرقولو شاهین تابئچیلیین‌دن ایلک چیخان بئله موستقیل خان‌لیق شکی خان‌لیغی اولموش‌دو. ۱۷۳۵-جی ایلده باغلانمیش گنجه موقاویله‌سینه گؤره، روسیه هله I پیوترون توتدوغو باکی و دربند شهرلرینی بۇ شرطله گذشته گئتمیش‌دی کی، نادر عثمانلی ایله موباریزه‌سینی دایان‌دیرمایاجاق و اونونلا سئپارات صۆلحه گیرمه‌یه‌جک‌دی. لاکین نادیرقولو خان بۇ شرطلری پوزور و ۱۷۳۶-جی ایلده عثمانلی ایمپیراتورلوغو ایله صۆلح سازیشی ایمزالاییر. سازیشه گؤره، تۆرکیه ۱۷۲۲-جی ایله قدر صفویلر دؤولتینه مخصوص اولموش بوتون تورپاقلاری نادره قایتاریر. یالنیز همیشه سوننی تۆرکیه‌یه مئی‌لی ایله سئچیلمیش داغیستان خالقلاری اطاعت گؤسترمیرلر. نادر از قوشونلارینی داغیستانا یئری‌دیر، بؤیوک اذیّتله قازیقوموغا قدر گئدیر و گئری قایی‌دیر. یئنی الده اولونموش آذربایجان ویلایتلرینین حؤکمران‌لیغی نادرین قارداشی ایبراهیم خانا تاپشیریلیر.\nاوزون ایللر عرضین‌ده ایلک دفعه اولاراق آذربایجانین گئنیش حدودلاری اینضیباطی قایدادا بیر شخصین ایداره‌سینه وئریلیر. آرتیق صفویلر دؤولتینین سرحدلری دئمک اولار کی، تماماً برپا ائدیلیر و قارشی‌دا اونون داغیلمیش تصروفاتینی دیرچلتمک وظیفه‌سی دورور.\nنادرین شاه اعلان اولونماسی ایله افشارلارین حاکمیّته گلمه‌سی\nدَییشدیر\nنادرشاه، عثمانلی دؤولتینه یازدیغی مکتوب دا ایران میللتین تورک و تاچیک و ایران شاه لیقی تورکمان ائللریندن اونا میراث قالمیش گوسترریب دیر.[۸][۹]\nنادر شاه افشار تورکمان باهادیر\nکؤهنه صفوی سولاله‌سینین نماینده‌لری آرتیق فئودال ایانلاری و خالق آراسین‌دا اؤز نفوذلارینی تماماً ایتیرمیش‌دیلر و اؤلکه‌نی داغینتی‌دان خلاص ائتمک اقتدارین‌دا دئییل‌دیلر. نادر اؤز نؤقتئیی-نظرین‌دن یگانه دوغرو یولا ال آتماق – تاخت-تاجین حقیقی صاحبی اوْلماق ایستییر. بون‌دان اؤترو او یئنی‌دن قدیم تورک قایداسینا گؤره، موغان دوزونده قۇرولتای، (بو دفعه بؤیوک قۇرولتای) چاغیریر. بۇ قۇرولتایا حربی، مولکی و دینی ایانلاری، شهر و کند باش‌چیلارینی ییغیر. بورایا ۱۰۰ مینه یاخین آدام توپ‌لانیر. بونلاردان اؤترو مسجید و بازارلار دا داخیل اوْلماقلا آغاج و قامیش‌دان ۱۲ مین موقتی تیکی‌لی سالینیر. نووروز بایرامی گونو، ۱۷۳۶-جی ایلین ۲۱ مارتین‌دا نادیرقولو خان قۇرولتایا ایشتیراک‌چیلار آراسین‌دان یئنی شاه سئچمک تکلیفی وئریر. سؤزلرینی بونونلا اساسلاندیریر کی، اوچونجی شاه عباس هله کی، اوشاق‌دیر، نادر اؤزو ایسه ایشله‌مک‌دن یورولوب و حاکمیّت‌دن ایمتینا ائدیر.\nآذربایجانین حربی ائلیتاسی – قیزیلباشلار اؤز یوکسلیشلری اۆچون صفویلره میننتدار ایدیلر و بونا گؤره ده حاکمیّت سولاله‌سینین دییشمه‌سینین علیهینه ایدیلر. آنجاق اؤز اعتراضینی آچیق شکیل‌ده یالنیز قاراباغ و گنجه بیلربیی‌سی اوغورلو خان قاجار بیلدیریر کی، او دا سوْنرالار بونون موقابیلین‌ده اؤز مالیکانه‌لرینین بؤیوک بیر قیسمینی ایتیرمیش اولور. اونون حاکمیّتین‌ده بیرجه گنجه ساخ‌لانیر و روتبه‌سی ده گنجه بیلربیی آدلاندیریلیر، قاجارلارین چوْخ حیصّه سی ایسه خوراسانا سورگون ائدیلیر. شاه اعلان اولونماسی مسئله‌سی اورتایا چیخان‌دا، نادر اؤزونو ظاهره‌ن ائله گؤستریر کی، گویا یورولوب، دوغرودان دا شاه‌لیغی ایستمیر، قۇرولتای آز قالا یالواریب اونون راضی‌لیغینی آلیر و تاجقویما مراسی‌می کئچیریلیر. حتی بۇ موناسیبتله قۇرولتای ایشتیراک‌چیلارینا ائرمه‌نی و گورجو میللتین‌دن اوْلان قول و کنیزلر باغیشلانیلیر.\nحاکمیّتین حقیقی صاحبی اولان‌دان سوْنرا دا نادر شاه اؤز مؤوقئیینی محاربه‌لرله مؤهکملندیریر و اونون حربی دوهاسی همیشه اونون کمکینه چاتیر. یئر اوزون‌ده اونون قدر پارلاق حربی غلبه‌لر قازانمیش سرکرده‌لری بارماقلا سایماق اولار. نادر شاه یوروشلره چیخماقلا هم ده اؤلکه‌نین اقتصادیاتینی دیرچلتمک، حاکمیّت‌ده‌کی سولاله دییشیکلیین‌دن ناراضی قالان قیزیلباش ایانلارینی وارلان‌دیرماقلا اونلاری اؤز طرفینه چکمک آماچ گودوردو. ۱۷۳۷-جی ایلده نادر شاه عصیانا قالخمیش افقانلارا قارشی چیخیش ائدیر و هم هراتی، هم ده قندهاری توتور. سوْنرا او، قاچقین افقانلارا سیغیناجاق وئره‌ن هیندوستانا هوجوم چکیر. نادرین قوشونلاری مقاو��ت گؤرمه‌دن کارنالا (دهلینین شیمال-غربین‌ده) قدر گلیب چیخیر و ۱۷۳۹-جو ایلین ۲۴ فوریهین‌دا بؤیوک موغول سولاله‌سیندن محمد شاهین اوردوسونو دارماداغین ائدرک، مارتین ۲۰-ده دئهلینی توتور. بؤیوک موغول دؤولتی اوزرینه پوللا آلتی میلیون روپی‌لیک، قیمت‌لی داش-قاشلا ۵۰۰ میلیون روپی‌لیک خراج قویولور. آلینمیش حربی قنیمت ۷۰۰ میلیون روپی دیرین‌ده حسابلانیردی. بونون بؤیوک بیر حیصّه سی کئلاتا آپاریلیر و نادر قنیمتی اؤل‌نه‌جه‌ن بورادا ساخلاییر. اوّللر قایدا بئله ایدی کی، قیمت‌لی داشلار قیزیلباشلار آراسین‌دا بؤلوشدورولوردو، نادر بۇ دفعه همین قای‌دانی پوزور و داش-قاشی اؤزونه گؤتورور. بۇ دا دؤیوش‌چولر آراسین‌دا ناراضی‌لیق دوغورور. اؤدنجین همین قیسمین‌ده دۆنیانین ان ایری بریلیانتی ساییلان \"کوهی-نور\" (\"نور داغی\") آدلانان داش دا واردی. باشقا مشهور قیمت‌لی داشلار دا آز دئییل‌دی.\nهیندوستانی توتدوق‌دان سوْنرا نادر سیندی اؤزونه تابع ائدیر و اورتا آسیایا یوروش ائدیر. گۆج‌لو مقاومته باخمایاراق، نادر شاه ۱۷۴۰-جی ایلده بوخارا و خیوه خان‌لیقلارینی اؤز دؤولتینین ترکیبینه قاتا بیلیر.\nتوتدوغو اؤلکه‌لرده سیلاح‌لی قارنیزونلار ساخلایان نادر ۱۷۴۱-جی ایلده داغیستان اوزرینه یئریگیر. مسئله بوراسین‌دا ایدی کی، نادر هیندوستان‌دا ایک‌ن داغ‌لیلار تابع‌چی‌لیک‌دن چیخمیش‌دیلار. اۆسته‌لیک اونلارین دسته‌لری تئز-تئز دربند و شاماخی، کاخئتییا و جار-بالاکه‌ن ویلایتلری اوزرینه هوجوما کئچیردیلر. ۱۷۳۸-جی ایلده مانیک کن‌دی یاخینلیغین‌داکی دؤیوش‌ده نادر شاهین قارداشی ایبراهیم خانین قوشونلاری داغ‌لیلارین بیرلشمیش اوردولاری طرفین‌دن مغلوبیته اوغرادیلمیش، ایبراهیم خان و گنجه بیلربیی اوغورلو خان قاجار اؤلدورولموش‌دو.\nنادر شاه اؤزو ده داغیستان‌دا اینادلی مقاومتله قارشیلاشیر. لاکین هر حال‌دا ۱۷۴۳-جو ایلین اوّللرین‌ده بیر نئچه غلبه قازانیر. گؤرونور، نادر داغیستان‌دا اوزلشدیی چتین‌لیکلردن سوْنرا اؤزونو سین‌دیرماماق اۆچون اۆزرینده اؤز آدی هکک اولونموش پول دا بوراخدیریر. لاکین هر حال‌دا او، داغیستان‌دان گئری چکیلمه‌لی اولور.\nداغیستان‌دا زیفلمیش نفوذونو برپا ائتمک آماچ ایله نادر شاه واخت ایتیرمه‌دن تۆرکیه ایله محاربه‌یه گیریر. بورادا دؤیوشلر عرب عیراقینی اله کئچیرمک اۆچون آپاریلیر. لاکین بۇ دفعه ده دؤیوشلر گاه بو، گاه دا او بیری طرفین اوستونلویو ایله کئچیر و غلبه قازانیلمیر. بیر سبب ده بۇ ایدی کی، نادر اؤز علیهینه قالخمیش عصیانلاری یاتیرماق‌دان اؤترو قوشونونون بیر حیصّه‌سینی ایرانا و اونون اطرافین‌داکی اؤلکه‌لره گؤندرمیش‌دی. ۱۷۴۶-جی ایلده نادرین عثمانلی ایمپیراتورلوغو ایله باغلادیغی صۆلح موقاویله‌سینه گؤره، کؤهنه سرحدلر ساخلانیلیردی. ائله بۇ ایللرده نادر شاه بحرین، عوْمان و ماسکات اوزرینه یوروشلر ده کئچیریر. اؤلکه‌نین باشکندینی تالان ائدیلمیش ایصفاهان‌دان مشهه‌ده کؤچورور و بۇ شهرین یاخینلیغین‌داکی داغین باشین‌دا اؤزونه کئلات آدلی بیر قالا (کئلات قالاسی) قوردورور. نادر خزینه‌سینی بورادا ساخلاییردی. قالانین تیکیلمه‌سی آغلاگلمز چتین‌لیکلر یارادیر. آذربایجان کندلیلری بورایا ۱۰ تونلارلا آغیرلیق‌دا مرمر طبقه‌لر گتیریردیلر. عئینی زامان‌دا نادر شاه فارس کؤرفزینده و ��زر دنیزین‌ده دونانما یارادیلماسی ایشینه باشلاییر و اوردوسونو یئنی‌دن قورماق فیکرینه دوشور. هر ایکی مقصدله آوروپا اؤلکه‌لرین‌دن متخصصلر گتیریلیر. اونون اوردوسون‌دا آرتیلرییا و توفنگ‌چیلر آغیر موشکتلرله سیلاهلانمیش پیادا دؤیوش‌چولری موهوم یئر توتوردو. یئنی توپلار، مورتیرالار (قیسا لوله‌لی توپلار) و نۆوه‌لر تؤکمک‌دن اؤترو مروده مؤهکملندیریلمیش مرکز یارادیلمیش‌دی. آرتیللئرییا و توپ سیناقلاری، توپ‌چو و آرتیللئریستلرین حاضیرلیغی بورادا کئچیریلیردی. بوتون بونلار نادر شاهین گله‌جک غلبه‌لری نامینه ائدیلیردی. اونون گئنیش پلانلاری واردی. او، خزر دنیزی بویون‌داکی بوتون تورپاقلاری ضبط ائتمک، چینی ده توتماقلا نهنگ بیر دؤولت یاراتماق آرزوسون‌دا ایدی. آنجاق اونون پلانلاری حیاتا کئچمه‌دی.\nاونون آپاردیغی مرکزلش‌دیرمه سیاستی فئودال ایانلارینین ماراقلارینا توخونوردو. ۱۷۴۱-جی ایلده مازانداران مئشه‌لرین‌دن کئچرکه‌ن، نادره سوی-قصد اولور. بون‌دان سوْنرا داغیستان‌داکی اوغورسوزلوقلار و ۱۷۴۳-۱۷۴۷-جی ایللرین عصیانلار دالغاسی باشلاییر. بوتون بونلار نادر شاهی قزبلندیریر و او، کوتلوی جزا تدبیرلرینه باشلاییر.\nنادر شاه و ۲ اوغلو\nنادرین شاهین اؤلومو (قتلی)\nدَییشدیر\nهیجری-قمری تاریخی ایله ۱۱۶۰-جی ایل جمادول-سانی آیینین ۱۱-i آخشامی (بازار گئجه‌سی، ۱۷۴۷-جی ایلین ایون آیینین ۲۰-ده) خبوشان یاخینلیغین‌داکی فتح‎آباددا قۇرولان دوشرگه‌ده محمد بی قاجار ایروانی، موسا بی امیرلی افشار، قوجا بی کن‌دیرلی افشار، صالح خان قیرخلینین، کئشیکچیباشی مممدقولو خان افشارین و بیر سیرا دیگر کئشیک‌چیلرین دستیی ایله گئجیاری نادر شاهین چادیرینا داخیل اوْلدولار. نادر شاه همین گئجه آروادلارین‌دان – محمد حسن خانین قیزی سیتاره‌نین (جوکینین) چادیرین‌دا یاتمیش‌دی. قتل‌چیلر نادرین هان‌سی چادیردا یاتدیغینی اؤیرنیب، گؤزتچینی بوغ‌دولار و سیتاره‌نین چادیرینا داخیل اوْلدولار و نادرین اوزونو گؤردوک‌ده قورخو اونلاری ائله بورودو کی، اونلار قاپی‌دان ایچری گیرمه‌یه جسارت ائتمه‌دیلر. اما مممدقولو خان و صالح خان چادیری خنجرله جیردیلار و بیر نئچه نفر ایچری داخیل اوْلدو. نادر شاه یئرین‌دن آتیلیب، صالح خانی گؤره‌ن کیمی اونو سؤی‌دو. قیلینجی چکیب اونو قوودو و اونلاردان ایکی‌سینی قیلینجی ایله ووردو. بۇ واخت آیاغی چادیرین ایپینه ایلیشیب ییخیل‌دی. آیاغا قالخانا قدر صالح خان اونون کوریینه بیر قیلینج ووردو. بۇ زامان محمد خان قاجار گلیب عظمتی گؤیلر قدر اولان، قودرتی عالمه سیغمایان نادر شاهی قتله یئتیردی.\nبیرده باخ\nدَییشدیر\nایران‌دا افقان هاکیمیتی\nنادرین داغیستان یوروشلری\nافشارلار\nافشارلار دؤولتی\nافشارلار سولاله‌سی\nآوشار ائلی\nگؤرونتولر\nدَییشدیر\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ The Cambridge History of Iran Volume 7. cambridge.org. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-07-31. یوْخلانیلیب2019-04-10.\n^ Michael Axworthy's biography of Nader, The Sword of Persia (I.B. Tauris, 2006), p. 34\n^ Lockhart, Laurence, \"Nadir Shah: A critical study based mainly upon contemporary sources\", London, Luzac & Co, 1938, p.278\n^ Michael Axworthy's biography of Nader, The Sword of Persia (I.B. Tauris, 2006), pp. 168-170\n^ Nadir-Shah Nādir Shāh, Encyclopedia Britannica\n^ {{cite book}}: Empty citation (کؤمک)\n^ AVŞARLI NADİR ŞAH VE DÖNEMİNDE OSMANLI-İRAN MÜCADELELERİ (Basılmamış Doktora Tezi),SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI, Isparta-2001, Abdurrahman Ateş. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-05-28. یوْخلانیلیب2019-04-10.\n^ E. Tucker, «Religion and politics in the era of Nadir Shah…», p.166\n^ I.MAHMUD - NADIR ŞAH MEKTUPLAŞMALARİ 3 Numaralı Name-i Hümayun Defteri İran ve Saire Name-i Hümayun Min evaili Cumadelahir sene 1149 ila evasıtı Cumadelahir sene 1176, P.365 T.C.BAŞBAKANLIK DEVLET ARŞİVLERİ GENEL MÜDÜRLÜGÜ Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 136 - İSTANBUL 2014","num_words":4100,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":217722.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوستا رحیم آیفونون دستکینی قویوب، پئنجه‌یینی گئییب ائشییه چیخیر؛ ماشیندا اوتورور ، خلیل‌گیله ساری یولا دوشورلر.\n– آی بالا خئیر اولا، بیردن نه اولدو خلیل یادیوا دوشدو؟\n– خاص بیر شئی یوخدو؛ اوزون زاماندی گؤرمه‌میشم، نه واختدیدا گؤیلومه دوشوب. بیرده ائشیتدیم خسته‌لنیب، دئدیم بوردویام گئدیم گؤؤوم.\n– نه‌ییدی؟\n– ائشیتدیغیما گورا افسرده اولوب.\n– افسرده اولار دا. بئناوا بالا اولان گوندن بیر خوش گون گؤرمه‌دی. چؤره ک آتلی اولدو خلیل پیادا!\n– دوز دئییرسن، چوخ چتین گونلر یاشییب. بونونلا بئله چوخ مؤحکم و ایمانلی آدامدی. ائشیتدیم افسرده اولوب تعجبلندیم.\n– تعجبلنمه، نییه تعجبله‌نیرسن؟ اومیدی بیر سازمان ایدی، بیرده یولداشلاری. سازمان کی بئله اولدو، یولداشلاریدا گئت به گئت خلیلی اونوتدیلار باشقالارینی اونودان کیمی. دای قاپیسین دؤین اولمادی، بیریسی گلیب اوتوروب اونونلا دانیشیب چایلاشمادی. آخی خلیلین الی دالیدی، چؤره‌یی یاوان. بو وضع اوضاعدا کیمدی خلیلی آختاریب تاپان؟!\n– رحیم آغا ائله‌ دئمه‌؛ «پیس یئرده آخشاملادیخ»؛ «هامینی قورت یئدی، امما بیزیم کیمی توکو داغیلان اولمادی». من هئش کسی قینامیرام، هامیمیز گرفتار اولموشوق. منیم زوروم اؤزومه چاتار کی بیلیرم قصور ائله‌میشم. خلیل او جور یولداش دئییلدی.\n– ددن رحمتده، گینه سن نئچه ایلدن سونرا اونودا یاد ائلییبسن.\n– اوستا رحیم سن اؤزون نئجه؟ سن هئچ گؤررسن؟\n– نییه، من هردن گؤروردیم. بیر زامان ۱۷ شهریور خیاوانیندا بیر دوکتورون شماره وئره‌نی‌ایدی. هردن گئدیب اوردا گؤرردیم. هردنده نئجه اولا اونوندا گوذاری بو قره آغاج قفه‌خاناسینا دوشردی. امما بئش آلتی آی اولار کی گؤرمه‌میشم.\nایکی یولداش، ایکیسیده سوسوب فیکره دالدیلار. کئچن گونلر بیر کینو فیلیمی کیمی گلیب گؤزلرینین اؤنوندن کئچیردی. خلیل‌له یاشادیقلاری گونلر؛ فهله‌لر سندیکاسیندا چالیشدیقلاری آن‌لار؛ اورتاق یولداشلاری کی داها یوخایدیلار. حیات اونلارا بیر دؤیوش مئیدانی کیمی گؤرونوردو. بو دؤیوشده بعضی دوستلارینین باشی داردان اوجا دوردو، بعضیلریده حیاتلا وداعلاشیب حسرتلرینه قووشدولار؛ بعضیلریایسه سورگون دوشوب وطندن آیریلدیلار…\nبو آندا رحیم عمی الین اوزالدیب دئدی:\n– او قاباقدا کی بلوکدی.\n– هن اودرو با، خلیل اؤزوده پنجره‌دن بیزه باخیر.\n– دئمیشدین گله‌جاغیق.\n– هن، گون اورتادان قاباق زنگ وورموشدوم. آمما دئمه‌‌میشدیم کی سنینله گله‌جاغام.\n– پیس اولمویا؟\n– بابا نه پیس اولاجاق. باخ گؤر نه اوزو گولور. بوغلاری دا قاققیلدیر.\nقاپی آچیلیر. خلیلین یولداشی فاطمه خانیم قوناقلاری قارشیلاییب گیلئیلهنرک دئییر:\n– نه عجب! سیز ده بیزه گلردیز. قورخمویون کاسیبلیق آنفولانزا دئییل سرایت ائله‌‌سین. گؤر نه زاماندی بیزدن چیخدیغیز؟ منیم کی یادیمدان چیخیب. بو اوشاقلار لاپ خیرداییدیلار. ایندی اؤزلری اوش��ق صاحابیدیلار\nخلیل دیله گلیر:\n– آی آروات، هله گیلئیلنمه، واخت چوخدو، قوی بیر قوناقلار ایچری گیرسینلر، ایلشسینلر.\nاوچ یولداش قوجاقلاشیب دؤنه- دؤنه اؤپوشورلر، هر اوچونونده گؤزلری یاشا دولور، خلیل کؤوره‌لیب دئییر:\n– آخ، به سیز هارداسیز؟ والله من داغیلدیم آدامسیزلیغدان، یورولدوم تک قالماقدان. بس دئمیرسیز منیم گؤزوم یولدادیر؟ بیز کی تکجه سیاسی یولداش دئییردوخ. ایللر بویو چیین- چیینه یاشادیق، اوشاقلاریمیز بیزه عمی دئدیلر. فعالیت ائله‌‌دیخ؛ سندیکانی، تعاونینی دولاندیردیق. توپ اوینادیق، داغا گئتدیق، نه‌لر کی ائتمه‌دیخ… یاخشی کئچین ایچری، کئچین ایچری. فاطمه چای گتیر. مئیوه گتیر، باخ گؤر کیملر گلیب فاطمه، یولداشلاریم گلیب. جان- جییریم گلیب. باخ نئچه ایلدن سونرا اوره‌ییم آچیلدی، اوزوم گولدی.\nخلیل دایانمادان، هر یئردن دانیشیردی؛ هردنده بیر مئیوه سویوب قویوردو قوناقلارین قاباغینا: -«یئیین دا!» دئییب یئنه دئییردی، دئییردی …، سندیکادان، تعاونیدان دانیشیردی… داغا گئتمکلریندن دانیشیردی… فوتبول تیمیندن دانیشیندا گؤزلری دولوب سسی توتولدو:\n– ای وای! «سیفی» نئجه گئتدی؟! نه واختسیز گئتدی؟ والله حاقسیزلیغیدی، آخی اونون نه واختییدی اؤلسون؟!\nبیرآز دایانیب تومور، سونرا آردین توتور:\n– من نئچه آی سونرا بیلدیم. خسته اولدوغوما گؤره فاطمه ده منه دئمه‌میشدی. چوخ شرمنده اولدوم، باری قبیر اوسته گلردیم.\nبیرآز آرا وئریب بیر چای ایچیر. استکانی یئر قویوب دئییر:\n– چوخ دانیشدیم چای‌لار سویودو.\nدوروب گئدیر چای‌لاری دییشدیریب گلیر. اوتورمادان اوز توتوب یولداشلارینا دئییر:\n– بس سیز ده دانیشین دا. اوستا رحیم بونا نه گلیب. دیلینی پیشیک یئییب. گلندن بیر کلمه دانیشمییب.\n– خلیل، من قولاغ آسیرام. یاخشیسی بودور کی سوسام، تکجه قولاق آسام، سنینله اوستا رحیم دانیشاسیز. من نه دییه‌جاغام؟ بس من بو نئچه ایلی هاردا قالمیشدیم؟ بو نه دوستلوغودو؟ دوست، دوستون هانسی چاغیندا دردینه ده‌یر؟ ناواخت گلیب اوتوروب دوستونون اورهیینی دینلر؟ من دانیشماسام یاخشیدی. بوگون فقط سن دانیش، من ده ائشیدیم.\nزامان نه واخت کئچدی، نه واخت گون باتدی، هئچ بیریسی بیلمه‌میشدیلر. بو آن خلیل‌ین یولداشی فاطما خانیم دئدی:\n– گئتمیه‌جاقسیز ها. داش کلم آشی قویموشام.\nرحیم آغا دیله گلدی:\n– فاطمه، والله من گئتمه‌لییم. قوناغیم وار.\n– یوخ من ده گئتمه‌لییم. چوخ یوباندیم.\n– روزبه جانی اگر قویام.\n– فاطمه شرمنده‌یم. گئجه یولا چیخمالییام. سؤز وئریرم یئنه گلرم. بو دؤنه گئدیشیم اوزونا چکمز. گلیب اوتوراریق، آش دا ایچریک، بلکه باشقا زاددا ایشدیک.\n– هر واخت گلسز گؤزوموز اوسته یئریز وار، والله بیزی سئویندیررسیز. بیلیرسن کی سنی نه قدر سؤیورم.\nخلیلین سؤزو بیتمه‌میش هر ایکیسی آیاغا قالخدیلار. خلیل ده آیاغا قالخیر، قوناقلارینی یولا سالماغا، فاطمه خانیم دئییر:\n– بیز کی دویمادیق. نئچه ایلدن سونرا خلیلین ده اوزو گولدو. خلیل‌ین یولداشلاری گلنده اینانین بو ائوه گولوش گلیر. آغریمیز قاچیر.\n«سؤز وئریرم تئز- تئز گلرم. سیز ده گلین!» – دئییب، باییرا چیخیرلار. قوجاقلاشیب اؤپوشوب آیریلیرلار. ماشین یولا دوشور. هئچ بیریسی دانیشمیر…\nخئیلک زامان کئچیر، اوستا رحیم سؤزه گلیر:\n– دئییرم انسانین اوره‌یی نه قدر بؤیوک اولارمیش.\n– نئجه، معمار؟\n– باخ بو آدام همیشه یوخ��ولوغونان البه‌- یه‌خایدی. عؤمرونده بیر خوش گونده گؤرمه‌دی، آمما اوره‌یی وارایدی باخ بو بویدا. (اللرینی اووج ائله‌‌ییب گؤستریر )\n– دوغروداندا اوجور ایدی.\n– بیر نئچه ایل سندیکانین تعاونی‌سیندا اولدو، آرادا بیر آخساخلیق اولدو، یوز مین تومن او زامانین پولو اسگیک گلدی. بو موضوع خلیل‌دن قاباغا عایدیدی، امما خلیل دئدی: «آبیریمیز گئدر»؛ او پولون دؤرددن بیرین آلدی بوینونا و ایکی ایل قیسط‌ینان او پولو دولدو. او حالدا کی آیلیغی اوچ مین تومنی ایدی، او آیلیغینان دا ائو دولاندیریردی.\n– رحیم آغا تک پول دئییل‌دی کی، جانینداندا مایا قویانیدی، قورساخلی آدامییدی.\n– دوستوم بونو بیل، پولوندان کئچمیین، جانینداندا کئچمز.\n– بو سؤزون جوهریدی.\n– خلیل محله اوشاغیزیدی؟\n– یوخ اولار «امیره‌قیز»دا اولوردولار بیز «سوسوزلار»دا. انقلابدان قاباق تانیمازدیم.\n– بس هارادان تانیردین؟\n– رحیم آغا نئجه تانیش اولدوغوموزدا غریبهایدی. ائله‌ اوگون بو انسان اوره‌ییمه یاتدی. انقلابدان سونرا فیکیر ائلیرم ۵۸ینجی ایلیدی، مدرسه اوشاقلارینان قرار قویدوق گئدیب چارراه شهنازدا «کار» ساتاق. ساعات دؤرتده گئتدیق فرهنگیان سیناماسینین قاباغیندا قرار اوسته. قراریمیز بو ایدی کی ایوب یولداشیمیزلا من نشریه‌لری ساتاق، بیریسی آنبار اولسون، بیریسیده انبارین رابطی، نشریه‌لری آز- آز آلیب گتیرسین بیزه وئرسین. بیردن فالانژلار تؤکولسه‌لر هامیسی پامال اولماسین؛ ایکی نفر ده گودوکچی اولسونلار. قرار اوسته گؤردوم ایوب اوجا بوی، قارابوغ، بیزدن یاشلی بیریسینن گلدی. یاواش سوروشدوم:\n– «ایوب بالا بو کیمدی؟ نییه گتیرمیسن؟»\nایوب اوجادان دئدی:\n– «یولداشیمیز خلیلینن تانیش اولون. خلیل بوگون منیم یئریمه نشریه ساتاجاق».\n– «ایوب تووو سنین ذاتیوا. اولان بیز نه جور سالیریخ سن بوروخ وئریرسن. بوگونده خلیل یولداشیمیزی گتیریبسن کی سنین یئریوه فعالیت ائله‌سین؟ نشریه ساتسین؟ لازیم دئییل. مجید سنین یئریوه ساتار.\nاوزومو توتوب خلیله دئدیم:\n– – «خلیل یولداش چوخ ساغ اول. لازیمدئییل سن نشریه‌لری ساتاسان، ایندی کی گلیبسن گودوکچی اولسان بیزه یئتر.»\nخلیل گوله- گوله منیم اوزومه باخیب دئدی:\n– «یولداش، سن نییه قیزیرسان. من ساتارام دا. نه اولاجاق کی. گونده گوردوغوم ایش‌دی».\nبونو دئییب نشریه‌لری آلدی. بساط‌ین دؤشه‌ییب سسلندی: «کار»، «کار»، «نشریه کار»، دؤرت سؤال رئیس جمهور بنی‌صدردن، … بئله‌لیکله من خلیلینن تانیش اولدوم. سونرالاردا سندیکایا یازیلیردیم خلیل منه معرف اولدو.\n– بیلیرسن نییه اونا خلیل ابد دئییردیلر؟ نئجه بو یولا چکیلیبدی؟\n– والله رحیم آغا، نییه خلیل ابد دئییرلر بیلمیرم. نئچه دفعه‌ده سوروشدوم، گولوب اوزومه باخدی. داها من ده ایسته‌مه‌دیم تکرار ائلییم. آمما بو یولا نئجه چکیلمه‌یینی و بیزه نئجه قوشولماغینی دییه‌ بیلرم.\n– دئییرم گور کیملر گلدی بو یولون یولچوسو اولدولار. نه اوغوللار گلدی گئتدی، خلیلده بیریسی. ادعاسیز، بئساواد بیر ایشچی. عین حالدا صداقت یوکو. گؤروسن بو ثروت نئجه پامال اولدو! گؤرن بیرده آنالار بو اوغوللاری دوغارلار؟! نه بیلیم بلکه بو گونلر، بو انسانلار تکرار اولدو!. ایندی دئ گؤروم نئجه اولدو خلیل ابد قاریشدی بیزلره؟ من کی ۶۰ینجی ایلده فهله‌لر سندیکاسیندا اونونلا تانیش اولدوم.\n– والله ماجراسی بیرآز اوزوندو. من د�� ایوب‌دان ائشیتمیشم. بیرگون ایوب ایدی، من ایدیم بیرده خلیل. ایوب خلیلین نئجه کمونیست اولدوغون تعریفله‌ییردی. او خلیلده آتدان – آتدان گولوردو. ایوب‌ون دئدیغینا گورا؛ ۵۲ینجی ایلده کی «خسرو گلسرخی»نن “کرامت دانشیان”ین محکمه‌سینی تلویزیوندان گؤستریرلر، گلسرخی‌نین شخصیتی خلیلین اوره‌یینه یاتیر. اوردا کی دئییر «من بیر سوسیالیستم»، ۱۶- ۱۷ یاشیندا خلیله سؤال اولور کی سوسیالیست نه‌دی؟ ائوده جاواب آلانمیر، قارداشلاری دا بئساواد ساللاخین بیریسی، اونو باشا سالا بیلمیرلر. صاباح او ایشله‌دیغی فرش کارخاناسینداکیلاردان سوروشور کی «آی بالا، سوسیالیست نه‌دی؟» بیلن اولمور، یادا دیین اولمور، آنجاق سؤال جاوابسیز قالیر. آخشام امیره‌قیز محله‌سینده هرکیمی گؤرور، سوروشور: «آی بالا، سوسیالیست نه‌دی؟» بیریسی دئییر بیلمیرم، بیریسی دئییر سن او ایشلره قاریشما، آیریسی دئییر خلیل گؤررسن کی قارا ماشین ساخلادی قاباغبنداها، گئدرسن گئدر- گلمز یئره. نهایت بیری دییر: «سوسیالیست همان کمونیست‌دی.» خلیل بو دفه سوروشور : «بس کمونیست نه‌دی؟» او آدام دئییر: «داها من بیلمیرم، خلیل سنین باشین قوورما سبزی ایسی وئریر.» بو سؤزو ائشیدن خلیل دوشور محله‌نین جانینا کی بس کمونیست نه‌دی؟ تعجبلی باخیشلار، هدله‌مه‌لر کار کسمیر. نصیحت ائلیرلر بالا بو ایشلره قاریشما، یازیغسان. بو جاوابسیزلیغلاردان خلیل داها جریلشیب کی آخی من نه دییرم بو جاماعت بئله قورخور؟ سؤالین تکرار سوروشور. بیری ایکیسی بو احوالی قارداشلارینا یئتیریب اونلاری قورخودورلار کی ائله‌ بیل خلیلین بوینوزو گیجیشیر! نهایت گئجه خلیل قارداشلاریندان بیر دویون قارین کؤتک یئییر.\nگونلر کئچیر خلیل دوستوموز بعضا گئجه‌لر یوخودا کمونیست گؤرور. بوغلاری ائشمه، باشینین آراسینین توکو تؤکولموش، اللرین اؤلچه- اؤلچه دانیشیان بیریسی. هئی اؤزوینن دانیشیر نئجه اولاردی منده بیر کمونیست گؤرردیم. اونونلا بیر اوتوروب دانیشاردیم. مستقیم اؤزوندن سوروشاردیم کی آی بالا، بو کمونیست نه‌دی کی هاممی اونون آدی گلنده قورخوب اولکور؟\nبو حال انقلابادک داوام تاپیر. خلیل ده گئدیب خلق مسلمان حیزبینده کمیته‌چی کیمی ایشلیر. هریاندا کمونیست‌لردن دانیشیلیرمیش، امما خلیل اولاری گؤرمورموش. هر نابلد گؤردوغو کسلرین اوزونده دیقتله باخیرمیش کی بلکه بیر اوخشارلیق تاپسین، حئیف کی تاپا بیلمیرمیش. بیرگون کمیته‌ده کئشیک وئریرمیش گلیب دییرلر کی دانشگاهدا کمونیست‌لر جلسه قوروبلار، ناهاردان سونرا گئده‌جاغیق اونلارین جلسه‌لرینی داغیداخ. بو سؤزو ائشیدن خلیل اسلحه‌سین تحویل وئریب، همان کمیته پالتارلارینان مینجم بیلواریندان دانشگاها دوغرو پیادا یورویور. سئوینیر کی الله اونون خواهشین ایجابت ائلییب و نهایت بوگون کمونیست‌لری گؤره‌جاغ. او ۷- ۸ کیلومتر یولو هئچ بیلمیر نه واخت گئدیر. یئتیشیب دانشگاها قاپیدا بیریندن سوروشور: -«آغا کمونیست‌لرین جلسه‌سی هاردادی؟» طرف باخیب بونون اوست باشینا، فالانژ اولدوغونو سانیب و قاش قاباقلی دئییر: -«من بیلمیرم.» بیر نئچه‌سیندن سوروشور، دوز جاواب وئرن اولمور. نهایت بیر ساققاللی جاوان دانشجودان سوروشور: -«آغا کمونیست‌لرین جلسه‌سی هاردادی؟» بو دانشجو جواب وئریر کی -«برادر، جلسه ایندی دئییل، ساعات اوچده پزشکی دانشکده‌سینین سالونوندا اولاجاق. بو خیاو��نی توت گئت. بیمارستانین نرده‌لرینه چاتاندا سول طرفده جاماعات ییغیشیبدیلار گؤررسن.» خلیل آدرسی آلیب درجا قونور سالونین قاباغینا. اوردا اولانلاردان اوجا سسله سوروشور: -«آی بالا، کمونیستلرین جلسه‌سی بوردا اولاجاق؟» اوردا اولانلار، موافق – مخالیف تعجبله بونا باخیب نه دئدیغلرینی بیلمیرلر. هاچاندان هاچانا بیریسی دئییر:-«هن، بوردا اولاجاق، فرمایش؟» -«هئش، سوروشدوم. من ده گلمیشم جلسییه.» هاممی اشاره ایله بیر بیرینه خلیلی گؤرسدیرلر. ساعات گلیب اوچه چاتاندا سالونین قاپیسین آچیرلار. خلیل سرعتله اول آدام اوزون سالیر آمفی تئاترین سالونونا و اول ردیفده اوتورور. ایکی نفر دانشجولارین زورباسی گلیب اوتوروللار خلیلین ساغ سولوندا. خلیل دیقتله اویان بویان باخیر. جلسه باشلانیر؛ بیر نئچه نفر دانیشیر؛ نوبت چاتیر فداییلرین خبرگان مجلسینه اولان کاندیدلری نعمت محمدی گلهینه. بو عینی‌ده خلیل اوجادان یانینداکینا دئییر:\n-«ایه بو کی حسینین داییسی‌دی! به کمونیست‌لرین جلسه‌سی هاردادی؟»\nیانینداکیلارین بیری تهدیدله دییر:\n-«سس سالمیاجاغسان، ساکت اوتور!» -«کمونیست بودو؟» -«هن، اودا کمونیست‌دی.»\n-«من اونو تانیرام. باجی اوغلوسو حسین بیزیم محله اوشاغیدی.»\n-«اولسون. آخشام گئدرسن محله‌ده حسینینن دویون قارین دانیشارسان. ایندی هله ساکت اول قوی گؤراخ نه دییر!»\nبو دانیشیغین ایچینده خلیلین گؤزو ساتاشیر نعمت گلهین‌ین باجی اوغلوسو حسینه. درحال یئریندن دوروب سیچیراییر حسینه ساری. حسین ده کی خلیلی محله‌دن تانیردی، همده بیلیردی کی خلق مسلمان کمیته‌سینده نگهبان دورور، اونونلا اوز به اؤز اولماسین گؤزدن ایتیر. خلیله داها قاییتماغا امکان وئرمه‌ییب چؤله چیخاریرلار. خلیل اوردان بیرتیل گئدیر محله‌ده بهمن قفه‌سینه. هر کیمی گؤرور دییر:-«اولان، حسین‌ین داییسی دا کمونیستمیش، نئچه ایلدی بیز بیلمه‌میشیخ.» قفه‌نین او باشیندان قولسوز ممدلی دییر:\n-«هن خلیل؟ نه اولوب؟ جین گؤرموسن؟ من ده کمونیستم. ایندی نئیلییاخ؟»\n-«یوخ، ممدلی سن اؤل شوخلوق ائله‌میرم. دوغرودان دییرم. کمونیستلرین جلسه‌سینده دانیشیردی. اؤز گؤزومونن گؤردوم.»\n-«خلیل، من ده دوغرودان دییرم.»\n-«ممدعلی، بیلیرسن من نئچه ایلدی کمونیست آختاریرام!»\n-«خئیر اولا خلیل، نئیلیردین؟»\n-«ایستیردیم گؤرمدا.»\nنهایت اوردا اوتورانلارین بیر ایکیسی خلیل آغانی قاندیریرلار کی بابا کمونیست عجیبه غریبه بیر شئی دئییل. هامیسیدا گلسرخی‌یه اوخشامازلار. بئله‌لیکله «خلیل ابد» کمونیست اولور. یئکه توکانلارین کیفیتلی کمونیستلریندن بیری…»\nبو حالدا گلیب چاتمیشدیلار اوستا رحیم‌گیلین کوچه‌لرینین باشینا. رحیم دئدی:\n– ائوه گلمیاجاقسان کوچویه گیرمه، بوردا ساخلا دوشوم گئدیم.\n– یوخ معمار ایچری گلنمه‌رم، گئتمه‌لییم. چوخ یوبانمیشام. یئددی ساعات ماشین سورمه‌لییم. بو اوغلاندا کی منی داغیتدی. بیلمیرم نئجه گئده‌جاغام.\n– مجبور دئییرسن کی بو حالیوینان گئده‌سن. قال سحر ائرته ایکن گئدرسن. پئشمانچیلیق چیخار. گونوزون شرری گئجه‌نین خئیریندن یاخشیدیر.\n– گئدیم ائوه گؤروم نه گلیر قاباغا.\n– سلام یئتیر.\n– سن ده، منیم وریمدن عذر ایسته، سنی ده یوباتدیم…\n۲۸ بهمن ۱۳۹۹ – تهران\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nفدایی شاعر «مرادعلی قریشی(قافلانتی)»نین حیاتی و صنعتی – ۱\nقنداب علی‌یئوا\nتاختالی کؤیدن‌ مکتوب‌لار \/ اون‌آلتینجی مکتوب\nعزیز نسین اسماعیل شیخلی\nسئودالی\nصمد بهرنگی | ترجمه:\nصمد بهرنگی | چئویرن:\nعلیرضا ذیحق\nداریخیرام\nمرجان مناف‌زاده\nچاپ\nیک پاسخ\nعلی اکبری گفت:\nپنجشنبه ۳۰ بهمن ۱۳۹۹ در ۰۱:۵۴\nبیر زامانلار بیزیم محله میزین حرمتله سئویلن و جان و دیلدن سایقیلانان صمیمی و سو کیمی Duru و اؤره کلی اولان خلیل ابدین حیکایه سین ایکی کره اوخودوم. بو حیکایه منه « گی دو مو پاسانئن » حیکایه لرین خاطیرلاتدی . چوخ گؤزل یازیلیب. یازارین اللرینه ساغلیخ . منی چوخ دویقولاندیردی و منه بونی آنلاتتی کی اؤز گچمیشیمه باختیغیمدا خلیل ابد کیمی انسانلارا یاردیم ائتماخدان غافیل اولماک عؤمور بویو حسرت دونونا بورونماخدی، اولسون کی یاشایان خلیل ابدلری بولوپ اونلارا معنوی و مادی یاردیملاریمیزی چاتدیراخ بیرلیکده .","num_words":3451,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":141989.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لالی بولگه‌سی خوزیستان اوستانینین بولگه‌لریندن بیریدیر. بو بولگه‌نین مرکزی لالی شهریدیر.بی بولگه ۱۳۹۵ مینجی ایلده ۳۶,۱۷۳ نفر خالقی وارمیش[۱]","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":715163.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یانکی (پروشکوف) (لهیستانجا: Janki, Pruszków County) لهیستان‌دا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر و ماسوویان اوستانینده یئرلشیر. سوْن نۆفوس ساییمی اساسيندا 790 نفر ایمیش.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nلهیستان شهرلرین لیستی\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Janki, Pruszków County»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده یانکی (پروشکوف) گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو لهیستان ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=یانکی_(پروشکوف)&oldid=686410»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nلهیستان شهرلری\nلهیستان قارالامالاری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۶ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۰:۰۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":218,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.014,"flagged_words_ratio":0.005,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":52615.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذفمینا ٨ مارس – دونیا قادین گونو – موناسیبتی ایله ایکی آذربایجانلی یازار و شاعیر نیگار خیاوی و رقیه کبیری حاقدا اؤزل سایی ایشلمه‌یه قرار وئریب. بو حاقدا دیرلی یازیلارینیزی آذفمینا ایمیل، فیسبوک، توییتر و تلگرام واسیطه‌سی ایله دی آیی‌نین سونونا قده‌ر بیزه گؤندرین.","num_words":64,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":496704.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مهدویت: غیبت (غیبت صغری، غیبت کبرا)، انتظار، ظهور و رجعت • بدا • شفاعت و توسل • تقیه • عصمت • دینی مرجع‌لیگی، حوزه علمیه و تقلید • ولایت فقیه • متعه • شهادت ثالثه • جانشینی محمد • نظام حقوقی\nشخصیت‌لر\nاون‌دورد معصوم\nمحمد • علی ابن ابیطالب • فاطمه الزهرا • حسن ابن علی • حسین ابن علی • ایمام سجاد • محمد بن علی • ایمام صادق • ایمام کاظم • ایمام رضا (ع) • ایمام جواد (ع) (تقی) • علی النقی (امام هادی) (نقی) • ایمام عسکری (ع) (عسکری) • حضرت مهدی\nصحابه\nسلمان فارسی • مقداد بن اسود • میثم تمار • ابوذر غفاری • عمار یاسر • بلال حبشی • جعفر بن ابی‌طالب • مالک اشتر • محمد بن ابوبکر • عقیل • عثمان بن حنیف • کمیل بن زیاد • اویس قرنی • ابوایوب انصاری • جابر بن عبدالله انصاری • ابن‌عباس • ابن مسعود • ابوطالب • حمزه • یاسر • عثمان بن مظعون • عبدالله بن جعفر • خباب بن ارت • اسامة بن زید • خزیمة بن ثابت • مصعب بن عمیر • مالک بن نویره • زید بن حارثه\nزنان: فاطمه بنت اسد • حلیمه • زینب • ام کلثوم بنت علی • اسماء بنت عمیس • ام ایمن • صفیه بنت عبدالمطلب • سمیه\nرجال و علما\nکشته‌شدگان کربلا • فهرست رجال حدیث شیعه • اصحاب اجماع • روحانیان شیعه • عالمان شیعه • مراجع تقلید\nموحتشم یئرلر\nمکه و مسجدالحرام • مدینه، مسجد النبی و بقیع • بیت المقدس و مسجد الاقصی • نجف، حرم علی بن ابی‌طالب و مسجد کوفه • کربلا و حرم حسین بن علی • کاظمین و حرم کاظمین • سامرا و حرم عسکریین • مشهد و حرم علی بن موسی الرضا\nدمشق و زینب • قوم و حرم فاطمه معصومه • شیراز و شاه‌چراغ • کاشمر و حمزه بن حمزه بن موسی بن جعفر امامزاده سید مرتضی و آرامگاه سید حسن مدرس • آستانه اشرفیه و سید جلال‌الدین اشرف • رئی و حرم شاه عبدالعظیم\nمسجید • امامزاده • حسینیه\nموقدس گؤنلر\nاوروج بایرامی • قوربان بایرامی • غدیر خم • موحررم، تاسوعا، عاشورا و اربعین) • عید مبعث • میلاد پیامبر • تولد ائمه • ایام فاطمیه\nرویدادلار\nموباهیله • غدیر خم • سقیفه بنی‌ساعده • فدک • رویداد خانه فاطمه زهرا • عثمان بن عفان • جمل دؤیوشو • نبرد صفین • نبرد نهروان • کربلا دؤیوشو • مؤتمر علماء بغداد • حدیث ثقلین • اصحاب کسا • آیه تطهیر • شیعه‌کُشی\nکیتاب‌لار\nقورآن • نهج‌البلاغه • صحیفه سجادیه\nکتب اربعه: الاستبصار • الکافی • تهذیب الاحکام • من لایحضره الفقیه\nمصحف فاطمه • مصحف علی • اسرار آل محمد\nوسائل‌الشیعه • بحارالانوار • الغدیر • مفاتیح‌الجنان\nتفسیر مجمع‌البیان • تفسیر المیزان • کتب شیعه\nبوداقلار\nاون‌ایکی ایماملی (اثنی‌عشری) • اسماعیلیه • زیدیه • غلاه • واقفیه\nاجتیهاد قایناقلاری\nقورآن • حدیث • عقل • اجماع\nب\nدان\nدییش\nحسین (ع) حرمی\nحسین (ع) ظریحی\nحسین قانی بیر داشین اوستونده\nمیصیرده اولان رأس‌حوسئین مقبره‌سی\nحُسَین بن علی بن ابی‌طالب شیعه‌لرین اۆچونجو ایمامیدیر. او علی بن ابی طالب و فاطمه زهرا نین اوْغلو و محمد بن عبدالله، ایسلام پیغمبرینین، نووه‌سی دیر. دؤردونجو هیجری ایلینین شعبان آیینین اۆچونجو گۆنونده مدینه شهرینده آنادان اوْلوبدور. حسین (ع) ۶۱ اینجی هیجری ایلینین مۇحرم آیینین اوْنونجو گۆنو (عاشورا)دا کربلا ساواشیندا شهادته چاتیبدیر. ایمام سجاد -شیعه‌لرین دؤردونجو ایمامی- اوْنون اوْغلودور.\nاۇشاقلیق\n[دَییشدیر]\nایمام حسین(ع) دؤردونجو هیجری ایلینین شعبان آیینین ایلک گۆنلرینده آنادان اوْلوبدور. محمد -موسلمانلارین پئیغمبری و حسینین بؤیوک‌��تاسی- اوْنون اۇشاقلیق دورانیندا دونیادان گئتدی. پئیغمبر حسین و اونون بؤیوک قارداشی -حسنه- خاص بیر علاقه‌سی واریدی و بۇ باره‌ده دئییر: «هرکس اوْنلاری سئوسه، منی سئویر و هرکس اوْنلاردان زهله‌سی گئتسه، مندن زهله‌سی گئدیر». شیعه‌نین عقیده‌سی اساسیندا، حسن و حسین‌نین ایمامتلرینین اصلی دلیلی، پئیغمبردن اوْلان بۇ سؤزدور: «حسن و حسین، جننتین جاوانلارینین آغاسیدیلار».\nجاوانلیق\n[دَییشدیر]\nعلی (ع) نین خیلافت دورانیندا، حسین آتاسی‌نین کناریندایدی و اوْنلا بیرلیکده ساواشلاردا مۇشاریکه ائدیردی. بۇ ساواشلارین ان اؤنملیلری، جمل دؤیوشو، صفین و نهروان ساواشلاریدیلر. حسنین ۵۰اینجی هیجری ایلینده اوْلماغیندان سوْنرا، معاویه ۱۰ ایل مۆدت ینده خلیفه مقامینی مۇحافیظه ائتدی. او سوْنوندا ۶۰اینجی هیجری ایلینده اؤلوب و اؤز اوْغلو -يزيد بن معاويهی- خیلافته سئچدی.\nکربلا قیامی\n[دَییشدیر]\nحسین (ع) یزیدیله بئیعتی قبول ائتمه‌دی. یزید مدینه‌نین والیسی‌نه بیر مکتوب یازیب و اوْندان ایسته‌دی کی یا حسین‌ین بئیعتین آلسین یادا اوْنو قتله چاتدیرسین. حسین(ع) بنی‌اومیهنین حاکیملری‌نین یوْلونو قبول ائتمیردی و بئیعتدن قاچماق اۆچون، عاییله‌سیله بیرلیکده مکه شهرینه گئتدی.\nبو زاماندا کوفه شهری‌نین اهالیسی‌ندن بیر سیراسی کی موعاوییه‌نین اؤلوموندن خبردار اوْلموشدولار، حسینه بیرنئچه مکتوب یازیب و اوْندان ایسته‌دیلر کی کوفه‌یه گله. حسین ده موسلیم ایبن عقیلی کوفه‌یه گؤندردی و کوفه‌لیلردن بیرنئچه نفری اوْنلا یولبیر اوْلدولار. آما عبیدالله بن زیادین -کی یزیدین جانیبیندن کوفه‌نین والیسی عونوانیندا سئچیلمیشدی- کوفه‌یه گلمه‌سیله، چوخلو اینسان حسینیله اوْلان بئیعتلرینی سیندیریب و اوْنلا موخالیفت ائتدیلر. حسین (ع)سوْنوندا عاشورا گۆنونده ۷۲ نفر یارلارییلا بیرلیکده کربلا چؤلونده قتله چاتدی.\nمقبره\n[دَییشدیر]\nحسین‌ین مقبره‌سی عراقین کربلا شهرینده یئرله‌شیبدیر. اوْنون قبری‌نین آشاغیسیندا و آیاغینین آلتیندا -علی‌اکبر- و اوْنون سینه‌سینین اۆستونده‌ده -علی‌اصغر- دفن اوْلوبدولار. همیده کربلادا اؤلنلرین قبرلری، حرمین آیری بیر گوشه‌سینده قرار تاپیبدیر.\nالبته افغانلارین دئییشی اساسیندا، حسینین کسیلمیش باشی، افغانیستانین گوندوز اوستانیندا دفن اوْلوبدور. همیده میصیرلیلرین عقیده‌سینه گؤره، رأس‌حسین مقبره‌سی که بۇ اؤلکه‌ده واقیع اوْلوبدور، حسینین باشینی اؤزونده یئرلشدیریبدیر.\nحسینین دؤورونده‌کی سیاسی-ایجتماعی وضعیت\n[دَییشدیر]\nاو دؤورلرده معاويه ایکینجی و اۆچونجو خلیفه طرفیندن شاما والی سئچیلمیشدی. معاويه والی اوْلدوغو بۇ مدتده اؤز مؤوقئيینی داها دا مؤحکملتمیش و ایسلام اؤلکه‌سی‌نین طالعيینی حل ائده‌رک خلیفه کیمی حاکمیتی اله کئچیرمیشدی.\nحسینین معاويه‌نین حؤکومتینه قارشی موباریزه‌لری\n[دَییشدیر]\nحسین هئچ کسین اعتراض ائتمه‌يه جورعتی اوْلمادیغی بیر دؤورده آياغا قالخیب باجاردیغی قدر معاويه‌يه قارشی موباریزه آپاریردی. ایندی حسینین معاويه ایله آپاردیغی موباریزه‌لردن اۆچونو آراشدیرماغا باشلايیریق.\n1) اعتراضلی مکتوبلار و چیخیشلار حسینین معاويه ایله آراسیندا بیر چوْخ مکتوبلاشمالار اوْلموشدور. بۇ دا حسینین معاویه‌نین موقابیلینده تۇتدوغو اینقیلابی و مؤحکم مؤوقئيی‌نین نیشانه‌سیدیر.ح��ین معاويه‌نین ایسلام دینینه ضید اوْلان هر هانسی بیر حرکتیندن سوْنرا اوْنو مؤحکم دانلايیر، تنقید ائدیر و همن ایشه اؤز اعتراضینی بیلدیریردی. بۇ ایشلرین ان اساسیندان بیری يزیدین ولی عهدلیگی ایدی.\nيزیدین ولی عهدلیگینه قارشی موباریزه\n[دَییشدیر]\nمعاويه يزیدی ولی عهد تعیین ائتمک مقصدی ایله ایره‌لی سۆردويو سیاستی داوام ائتدیره‌رک مدینه شهری‌نین جاماعتیندان، خصوصا ده، باشدا حسین اوْلماقلا شهرین آدلی-سانلی شخصیتلریندن يزید اۆچون بئيت آلماق مقصدی ایله مدینه شهرینه گلدی. معاویه مدینه‌يه گلدیکدن سوْنرا حسین و عبدالله ابن عباسلا گؤروشوب صؤحبت اسناسیندا يزیدین ولی عهدلیگی مسئله‌سینی اوْرتايا آتدی. او، چالیشیردی کی، اوْنلاری بۇ ایشه راضی سالسین.حسین معاويه‌نین بۇ سؤزو قارشیسیندا بیر موقددیمه (اؤن سؤز) قئيد ائتدیکدن سوْنرا سؤزه بئله باشلادی:\n\"سن اؤزونو اۆستون توْتماقلا ایفراطا دوچار اوْلموسان. جاماعتین عومومی مالینی غصب ائتمکله ظلم ائتمیسن! سن جاماعتین مالینی اوْنلارین اؤزلرینه قايتارماقدان چکیندین و بو ایشده خسیسلیک ائتدین. آچیق-آشکار او قدر غارتلر ائتدین کی، اؤز حدینی آشدین. حاق صاحیبلری‌نین حاقینی اؤزلرینه قايتارمادیغین اۆچون شیطان (سنی يولدان چیخارماقدا) اؤز آرزوسونا چاتدی. يزید اۆچون سايدیغین فضیلتلری و ایسلام اومتینی ایداره ائتمک اۆچون قئيد ائتدیگین لياقتلری باشا دؤشدوم. سن جاماعتا ائله آدامی تانیتدیرماق ایسته‌يیرسن کی، ائله بیل جاماعت اوْنون حیات سابیقه‌سینی تانیمیر. سانکی، بۇرادا اوْلمايان بیر نفردن خبر وئریرسن کی، جاماعت اوْنو گؤرمه‌يیب. ائله بیل کی، اوْنو آنجاق سن تانیيیرسان. خئير، يزید اؤز باطینینی آچیب آشکار ائتمیشدیر. يزیدی اوْلدوغو کیمی تانیتدیر. يزید ایتباز، قوشباز و کئيف آدامیدیر. او، عومرونو چالماق، اوْخوماق و عياشلیقلا کئچیریر. يزیدی بو جور تانیتدیر. بو بوْش تبلیغلرینی کنارا قوي! بو اومتین موقابیلینده بوينونا يیغدیغین اؤز گوناهلارین بسدیر. ائله بیر ایش گؤرمه کی، الله قارشیسیندا گوناهلارین بۇندان دا آغیر اوْلسون. سن او قدر اؤز باطیل و ظلم يوْلونا داوام ائدیب عاغیلسیزلیق، دۆشونجه‌سیزلیک اؤزوندن ظلملر ائتدین کی، آرتیق جاماعتین صبر کاساسینی دوْلدورموسان. ایندی سنینله اؤلوم آراسیندا بیر گؤز قیرپیمیندان آرتیق واخت قالمايیب. بۇنو بیل کی، سنین بؤتون عمللرین الله يانیندا قوْرونوب ساخلانیر و سن اوْنلاردان اؤترو جاواب وئرمه‌لی اوْلاجاقسان.\"\nمعاويه‌نین حسینین قیامیندان نیگارانچیلیغی\n[دَییشدیر]\nائله همن گۆنلرده معاويه طرفیندن بیر ایل مدینه‌يه والی سئچیلمیش مروان ابن هکم معاويه‌يه يازیر: \"عمر ابن عثمان خبر وئریب کی، عراق و حیجازین نفوذلو شخصیتلری ایمام حسینین يانینا گئت-گل ائدیرلر.\" داها سوْنرا بیلدیرمیشدی: \"من اینانمیرام کی، او، قيام ائتمه‌سین.\" مروان مکتوبدا علاوه ائدیب دئمیشدی: \"بو حاقدا آختاریش آپارمیشام. الده اوْلان معلوماتا گؤره هله اونون قیام ائتمک فیکری يوْخدور. آنجاق اینانمیرام کی، گله‌جکده ده بو جور اوْلسون. ایندی بو باره‌ده اؤز فیکرینی بیلدیر.\"\nمعاويه بۇ خبری ائشیتدیکدن سوْنرا مروانین مکتوبونا جاوابیندان علاوه آشاغیداکی مظموندا حسین ابن علی‌يه ده بیر مکتوب يازدی:\n\"سنین گؤردويون بعضی ایشلر باره‌ده منه خبر چاتمیشدیر. اگر بونلار ��وْغرودورسا، من سنی بو ایشلره لايیق گؤرمورم. (بو ایشلر سنه ياراشماز.) آند اوْلسون اللها، کیم بیر نفرله عهد باغلاسا، گرک عهدینه وفا ائتسین. اگر منه گلیب چاتان خبرلر يالان اوْلارسا، سن بو ایشه (عهده وفالی اولماغا) ان لايیق آدامسان. اؤزوندن موغايات اوْل و عهدینه وفا ائت. اگر منیمله موخالیفتچیلیک ائتسن، موخالیفتچیلیکله، اگر پیسلیک ائتسن، پیسلیکله اۆزلشرسن. اومتین آراسیندا ایختیلاف سالماقدان چکین.\" [رئداکته] 4.3.1 ایمام حسینین (ه) معاويه‌يه يازدیغی جاواب\n\"سنین مکتوبونو آلدیم. يازمیسان کی، منیم بارمده سنه بعضی خبرلر چاتیر و سن منی او ایشلره لايیق گؤرمورسن. بۇنو دئيیم کی، اینسانی ياخشی ایشلره طرف جلب ائدن و ياخشی ایشلر گؤرمه‌يه کؤمک ائدن يالنیز الله‌دیر. منیم بارمده سنین قولاغینا چاتمیش خبرلرین هامیسی بوْش و اساسسیز سؤزلردیر. بو سؤزلری سنین يالان دانیشان يالتاقلارین اؤزلریندن دئيیرلر. بو دینسیز يالانچیلار يالان دئمیشلر. من سنه قارشی نه دؤيوش تداروکو گؤرموشم، نه ده سنه قارشی قیام ائتمک مقصدیم وار. سنین اؤزونون و دینسیز، ظالم و شیطانین قارداشلاری اوْلان دوستلاری‌نین علئيهینه قیام ائتمه‌مه‌يیمین سببی ده الله‌دان اوْلان قورخومدور.\nهیجر ابن ادی و دوستلاری‌نین قاتیلی سن دئيیلسن؟ اوْنلارین هامیسی ناماز قیلان، اللها ایطاعت ائدن اینسانلار ایدی. اوْنلار بیدتلره قارشی موباریزه آپاران شخصلر ایدی. اونلارین ایشی يالنیز امر بئ-معروف و نهي از-مونکر ایدی. سن اوْنلارا آمان وئردیکدن، کئچمیش ایشلرینه گؤره اوْنلارا هئچ بیر اذیت وئرمه‌يه‌جه‌يینه آند ایچدیکدن سوْنرا آندینی پوزاراق اوْنلاری وحشیجه‌سینه قتله يئتیردین. بو ایشینله اللها حؤرمتسیزلیک ائدیب اؤز عهدینی پوْزدون.\nتقوالی موسلمان، عبادتین چوخلوغوندان بدنی ضعیفله‌میش امر ابن همیقی سن اؤلدورمه‌دینمی؟ سن اوْنلارا اذیت وئرمه‌يه‌جه‌يین باره‌ده سؤز وئریب عهد باغلادیقدان سوْنرا اوْنلاری اؤلدوردون. اگر او عهد-پئيمانی چؤل جئيرانلارینا دا وئرسيدین، داغلاردان آشاغی ائنردیلر.\n(سميه‌نین اوْغلو) زیادی اؤزونه قارداش ائدن و اونو ابو سوفيانین اوغلو قله‌مه وئرن سن دئيیلسنمی؟ حال‌بوکی پئیغمبر بويورموشدور: \"اۇشاق آتايا باغلیدیر، زیناکار ایسه داشقالاق ائدیلمه‌لیدیر.\" (زیاد دا زینادان اوْلموش بیر اینسان ایدی.) کاش ایش بوْنونلا سوْنا يئتيدی. آنجاق بئله اوْلمادی. هله بۇ آزمیش کیمی سميه‌نین اوْغلونو اؤزونه قارداش اعلان ائتدیکدن سوْنرا موسلمانلارین باشی اۆستونه گتیردین. او دا سنین گۆجونه آرخالاناراق موسلمانلاری اؤلدوردو. ال-آياقلارینی کسدی، اوْنلاری خورما آغاجلاریندان آسدی.\nائي معاويه! سن موسلمانلارین وضعیتینی ائله چتینلشدیردین کی، ائله بیل هئچ سن بۇ اومتین آدامی و بۇ اومت ده سنین جاماعتین دئيیل.\nهزره‌مینی اؤلدورن سن دئيیلسنمی؟ اونون گوناهی بۇ ایدی کی، زیاد سنه خبر وئرمیشدی کی، او، علی‌نین شیعه‌لریندندیر. علی‌نین دینی ائله عمیسی اوْغلو محمّدین (س) دینیدیر. ایندی سن همن دین آدی ایله جاماعتا باشچیلیق ائدیرسن. اگر بۇ دین اولماسايدی، سن و اجدادین ایندی ده جاهیلیت ایچینده ياشاياردینیز. سیزین ان شرفلی ایشینیز ایلده ایکی دفعه - يايدا و قیشدا يمن و شاما گئتمک ایدی. آنجاق الله بیز اهلی-بئيتین سايه‌سینده سیزی بۇ آجیناجاقلی ياشايیشدان قورتاردی.\nائي معاويه! سنین سؤزلریندن بیری ده بۇ ایدی کی، دئيیرسن من جاماعت آراسیندا ایختیلاف و فیتنه ياراتمايیم. من بۇ اومت اۆچون سنین حؤکومتیندن بؤيوک فیتنه تانیمیرام.\nسؤزلریندن بیر باشقاسی بۇ ایدی کی، دئيیرسن رفتاریمدان موغايات اولوم و اؤز دینیمی و محمّد (س) اومتی‌نین دینینی قوْرويوم. (من اؤز وظیفه‌می دؤشونوب اؤزومون و محمّد (س) اومتی‌نین دینینه فیکیر وئرنده) سنینله ووروشماقدان بؤيوک وظیفه گؤرمورم. بۇ ووروش الله يولوندا جیهاد اوْلاجاق. اگر (بعضی سببلر اوزوندن) سنه قارشی قیيام ائتمکدن چکینیرمسه، بونون اۆچون اللهدان عذر ایسته‌يیرم. (چونکی اولا بیلر منیم بۇ سببلریم الله درگاهیندا اوزورلو سايیلمايا.) اللهدان ایسته‌يیرم کی، منی اؤزو راضی اوْلان ایشه يؤنلتسین.\nائي معاويه! سنین سؤزلریندن بیری ده بۇ ایدی کی، اگر سنه پیسلیک ائتسم، سن ده منه پیسلیک ائده‌جکسن، سنینله دوشمنچیلیک ائتسم، سن ده منیمله دوشمنچیلیک ائده‌جکسن. قوي بونو دئيیم کی، بۇ دونيادا ياخشی اینسانلار دایما پیس اینسانلارین دوشمنچیلیگی ایله اوزلشیبلر. من اومید ائدیرم کی، سنین دوشمنچیلیگین منه بیر زیان وورماياجاق، پیس فیکیرلری‌نین زیانی هامی اؤزونه دئيه‌جک و اؤز عمللرینی محو ائده‌جک. ائله ایسه نه قدر باجاریرسانسا، دوشمنچیلیک ائت.\nائي معاويه! اللهدان قورخ، بیل کی، بوتون گوناهلارین، ایستر بؤيوک، ایسترسه ده کیچیک الله يانیندا قورونوب ساخلانیر. بونو دا بیل کی، الله سنین تؤرتدیگین جینايتلری، صرف گومان نتیجه‌سینده جاماعتی قتله يئتیرمه‌يینی، اتهام ائده‌رک اونلاری توتوب حبس ائتمه‌يینی، شرابخور و ایتباز بیر اوشاغی حؤکومت باشینا گتیرمه‌يینی هئچ واخت اونوتماياجاق. سن بۇ ایشینله اؤزونو فلاکته سالدین (اؤز باشینا ایش آچدین)، اؤز دینینی الیندن وئردین و میللتین حقوقونو تاپدالادین.\"\nحسینین بؤيوک حج مراسیمینده سرت چیخیشی مواویيه‌نین اؤلوموندن بیر (يا دا ایکی) ایل قاباق حسین حج زیارتینه گئتدی. عبدالله ابن عباس و عبدالله ابن جعفر ده او حضرتله ایدیلر. او واخت جاماعت آراسیندا تقوا، خئيیر و پاکلیقلا تانینان پئیغمبرین (س) سهابه‌لری، تابعین و بوتون بنی هاشیم نوماینده‌لری حسینین میناداکی چادیرینا يیغیشماق ایسته‌دیلر. ایکی يوز نفر پئیغمبر سهابه‌سی و يئددی يوز نفر تابعین حسینین چادیری‌نین يانینا توپلاشدی. حسین آياغا قالخیب آشاغیداکی مظموندا بیر چیخیش ائتدی:\n\"گؤردونوزمو بو ظالم و قددار کیشی بیزه نئجه رفتار ائتدی؟ من ایندی بعضی مسئله‌لره توخونماق ایسته‌يیرم. اگر (دئدیکلریم) دوز اولارسا، تسدیق ائدین، يوخ اگر يالان اولارسا، تکزیب ائدین. منیم سؤزلریمی ائشیدین و دانیشیغیمی يازین. ائله کی، اؤز شهرلرینیزه قايیتدینیز، منیم سؤزلریمی اعتیبارلی و اینانیلمیش شخصلره چاتدیرین و اونلاری بیزه تابع اولماغا دعوت ائدین. من بوندان قورخورام کی، بو مسئله (جاماعتین بیز اهلی-بئيت طرفیندن ایداره اولونماسی) تامامیله اونودولا و حاق مغلوب اولوب آرادان گئده.\"\nسوْنرا حسین آتاسی‌نین و اهلی-بئيتین پارلاق سابیقه‌سینی، اونلارین فضیلتلرینی سادالادی و مواویيه‌نین حؤکومتی‌نین بیدتلرینی، جینايتلرینی و ایسلاما ضد اوْلان حرکتلرینی آچیقلادی. بئله‌لیکله ده، مواویيه‌نین پوزغون حؤکومتینه قارشی بؤيوک بیر تبلیغ ائده‌رک قیيام اۆچون زمینه ياراتدی.\nدؤردونجو عصرین (هیجری تاریخی ایله) گؤرکملی عالیمی حسن ابن الی ابن شوبه \"توهفول-اوقول\" کیتابیندا حسیندن تاریخی و هارادا سؤيله‌نیلدیگی معلوم اولمايان بیر خوطبه قئيد ائتمیشدیر. آنجاق بعضی نیشانه‌لردن و خوطبه‌نین مظمونوندان معلوم اولور کی، بۇ خوطبه ائله حسینین مینادا (حج مراسیمینده) بويوردوغو خوطبه‌دیر. ایندی همن خوطبه‌نی مؤوضوموزا موناسیب بیلیب بعضی حیصه‌لری‌نین ترجومه‌سینی اوخوجولارین نظرینه چاتدیریریق:\n\"...ائي قودرتلی کیشیلر! سیز جاماعت آراسیندا علمله، خئيیرخاهلیقلا تانینمیش آداملارسینیز. سیز اللهین دینی سايه‌سینده جاماعتین قلبینده يئر تاپمیسینیز. شرفلی اینسانلار سیزلردن آد آپاریر، ضعیفلر سیزه حؤرمت ائدیرلر. سیزینله برابر اوْلان اینسانلار اونلارا هئچ بیر میننتینیز اولمادیغی حالدا، سیزی اؤزلریندن اوستون حساب ائدیرلر...\nاللهین قايدا-قانونلاری‌نین، عهدی‌نین پوزولماسینی سیز اؤز گؤزلرینیزله گؤرورسونوز. آنجاق بوندان هئچ قورخمورسونوز. اؤز آتالارینیزین عهد-پئيمانی‌نین پوزولماسیندان تشویشه دوشورسونوز، آنجاق پئیغمبرین عهدی‌نین پوزولماسیندان، اونا قارشی حؤرمتسیزلیک اولماسیندان هئچ ناراحات اولمورسونوز. کور، لال، چولاق اینسانلار ایسلام اؤلکه‌سینده باشسیز قالمیش و اونلارا هئچ بیر رحم اوْلونمور. سیز اؤز مقام و مؤوقئيینیزین موقابیلینده هئچ بیر ایش گؤرمور، بۇ يولدا اؤز وظیفه‌سینی يئرینه يئتیرن آداما دا کؤمک ائتمیرسینیز. ظالملارلا سازیش باغلايیب اؤزونوزو راحت ائدیرسینیز. الله، پیس ایشلردن چکینميی و جاماعتی پیسلیکلردن قوروماغی امر ائتمیشدیر، آنجاق سیز بوندان قافیلسینیز. سیز - اوممت عالیملری‌نین موسیبتی هامیدان چوخدور. چونکی دین عالیملری‌نین مقامی قسب اوْلونموشدور. کاش کی، بونو باشا دوشيدینیز.\nحؤکومتی اللهین ائهکامیندان خبردار اوْلان، حالال-حرامی تانیيان آدام اله آلمالیدیر. بۇ مقاما سیز لايیق اوْلدوغونوز حالدا، اونو سیزین الینیزدن آلیبلار. بۇ مقامی او واخت سیزین الینیزدن آلدیلار کی، سیز حاقین اطرافیندان اوزاقلاشدینیز. آچیق-آشکار ثبوتلار اولا-اولا پئیغمبر سوننه‌سینده ایختیلاف ياراتدینیز. اگر الله يولوندا موشکولاتا قاتلاشیب عذاب-اذیته دؤزسيدینیز، ایندی حؤکومت سیزین الینیزده اولار و بوتون ایشلره سیز نظارت ائدردینیز. آنجاق سیز ظالملاری اؤز ایشلرینیزه رهبر توتدونوز و اللهین امانتینی (حؤکومتی) اونلارا وئردینیز. اونلار دا حالالی حراما قاتیب اؤز هوايی-هوسلرینه مشغول اوْلدولار. اونلاری حؤکومته گتیرن آنجاق سیزین اؤلومدن قاچیب بیر-ایکی گونلوک حیاتا بئل باغلاماغینیز اوْلدو. سیز وظیفه‌نیزده بۇ جور تنبللیک ائتمکله مظلوملاری اونلارا الالتی ائتدینیز. اونلار دا بونون نتیجه‌سینده بیر دسته‌نی اؤزلرینه نؤکر، خیدمتچی، بیر دسته‌نی ایسه دایما آجیناجاقلی حیات سورمه‌يه مجبور ائتدیلر. اونلار ظالملارا اطاعت ائده‌رک الله قارشیسیندا سوستلوک ائتمک نتیجه‌سینده حؤکومتی اؤز مئيللری اساسیندا ایداره ائدیب هوايی-هوسه تابع اوْلدولار. اونلار بوتون شهرلرده (اؤز مقصدلرینه نایل اولماق اۆچون) مینبر باشینا تبلیغاتچیلار گؤندریرلر. ایسلام اؤلکه‌سی تامامیله اونلارین ایختیياریندادیر. اللری هر يئرده آچیقدیر و جاماعت اونلارین نؤکرینه چئوریلمیشدیر. بۇ چاره‌سیز جاماعتا هر هانسی ایسته‌دیکل��ی ظلمو ائدیرلر، جاماعت ایسه اؤزونو مۆدافیعه ائده بیلمیر. اونلارین بعضیلری ائله ظالمدیرلار کی، هر بیر مظلوما اذیت وئریر، بعضیلری ائله حاکملردیر کی، هئچ اینسانی دیریلدن و اؤلدورن اللها دا ائتیقادی يوخدور.\nبو وضعیت چوْخ تعجبلودور! نئجه تعجب ائتمه‌يیم، حال‌بوکی اؤلکه ظالم و دیلغیر بیر شخصین ایختیياریندادیر و او مؤمینلره اورگی يانمادان و رحمسیزجه‌سینه باشچیلیق ائدیر. آرامیزداکی بعضی ایختیلافلارا الله اؤزو حاکمدیر و اؤز حؤکمو ایله قضاوت ائدیر.\nایلاهی! بیزیم حرکتیمیز (قیيامیمیز) نه حؤکومت باشینا گلمک اۆچوندور، نه ده مال-دؤولته يیيه‌لنمک اۆچون. مقصدیمیز يالنیز بودور کی، سنین دینینین نیشانه‌لرینی جاماعتا گؤسته‌رک و اصلاحاتی ایسلام اؤلکه‌سینده حیاتا کئچیرک. قوي بونون نتیجه‌سینده مظلوم بنده‌لر ظالملار الیندن آماندا اولسونلار و سنین ائهکامین و پئیغمبرین سوننه‌سی حیاتا کئچسین.\nایندی (ائي اوممتین قاباقجیللاری) اگر سیز منه کؤمک ائتمه‌سه‌نیز، ظالملار سیزه قالیب گله‌جک و پئیغمبریمیزین نورونو سؤندورمک اۆچون چالیشاجاقلار...\"\nدؤولت املاکی‌نین موسادیره ائدیلمه‌سی ائله همن گونلرده بیر قدر بئيتول-مال داشیيان بیر کاروان يمندن چیخیب مدینه‌نی کئچه‌رک شاما طرف گئدیردی. بوندان خبر توتان حسین کاروانین قارشیسینی کسیب ماللاری موسادیره ائده‌رک اونو بنی–هاشیم يوخسوللاری و دیگر يوخسوللار آراسیندا بؤلوشدوردو. سونرا آشاغیداکی مظموندا مواویيه‌يه بیر مکتوب يازدی:\n\"يمندن گلن کاروان بورادان کئچیردی. اونلار سنین اۆچون پول، موختلیف پارچالار و اتریات گتیریردیلر کی، سن اونلاری آلیب دمشق خزینه‌سینه تؤکسن و سونرا اونلاری قارین و جیبلری ایندیيه‌دک بئيتول-مال يئمکدن دولان قوهوملارین آراسیندا بؤلوشدوره‌سن. منیم او ماللارا احتیاجیم وار ایدی، اونا گؤره ده، اونلاری موسادیره ائتدیم. والسلام!\"\nمواویيه حسینین بۇ حرکتیندن برک ناراحات اوْلوب حسینه غضبلی بیر مکتوب يازدی.\nشوبهه‌سیز کی، ایمامین بۇ حرکتی مواویيه‌نین حؤکومتی‌نین قانونسوز و قئيری-شرعی تانیتدیرماسی يولوندا آتیلمیش آشکار آددیم حساب اوْلونور. ائله بیر زاماندا دا بئله بیر حرکتی گؤرمه‌يه ایمام حسیندن (ه) باشقا هئچ کیم جورت ائتمزدی.\nآشورا اینقیلابی‌نین ماهیتی و سببلری حسینین اینقیلابی باره‌ده بیر سیرا سواللار واردیر کی، او حضرتین اینقیلابی‌نین سببلری‌نین آيدین اولماسی محض او سواللارین جاوابیندان آسیلیدیر. سواللار بئله‌دیر:\n1.اگر يئزید حسیندن بئيت آلماق اۆچون اونو سیخیشدیرماسايدی، حسین يئنه قیيام ائده‌جکدی؟\n2.کوفه جاماعتی حسینی کوفه‌يه دعوت ائتمسيدی، يئنه بۇ قیيام باش وئره‌جکدی؟\n3. بۇ قیيام و چئوریلیش بۇ گونکو زمانه‌ده ماتئریالیستلرین ایره‌لی سوردويو کور-کورانا و حسابسیز اجتماعی پارتلايیشدیر، يوخسا حساب-کیتابلی و اولجه‌دن حاضرلیقلی بیر قیيام؟\nبو سواللارین جاوابلاری‌نین آيدین اولماسی اۆچون اولجه بونو قئيد ائتمه‌لی‌يیک کی، عادتا تکماهیتلی اوْلان طبیعی شئيلردن فرقلی اولاراق اجتماعی حادثه‌لر اولا بیلسین بیر نئچه ماهیته مالیک اولسون. مثلا، بیر فیلیز عئینی زاماندا هم قیزیل، هم ده میس ماهیتینی داشیيا بیلمز. آنجاق اجتماعی حادثه‌لرین عئینی زاماندا هم بیر نئچه جهتی اولا بیلر و هم ده اونون مئيدانا چیخماسیندا بیر نئچه ��اسطه تأثیر گؤستره بیلر. مثلا، بیر اینقیلاب اولا بیلر بیر ایشه قارشی رئاکسیيا اولسون، یعنی، اونون ماهیتی بیر ایشه قارشی رئاکسیيادان عبارت اولور. لاکین عئینی زاماندا همین اینقیلابین هوجوم ماهیتی ده اولا بیلر. اوسته‌لیک رئاکسیيا ماهیتی داشیدیغی آندا اولا بیلر بیر حادثه‌يه قارشی منفی رئاکسیيا وئرسین، دیگر بیر حادثه‌يه ایسه موسبت رئاکسیيا. حسینین اینقیلابی دا بۇ جور حادثه‌لردن ایدی و بۇ جهتلرین هامیسی اوندا مؤوجود اوْلموشدور. چونکی همن اینقیلابین موختلیف سببلری اوْلموشدور. ایندی همن سببلری سیزین نظرینیزه چاتدیریریق. حسینین اینقیلابی‌نین سببلری آشاغیدا قئيد ائده‌جه‌يیمیز اوچ سببین حسینین اینقیلابیندا بؤيوک تأثیری اوْلموشدور:\n1. حسیندن يئزید اۆچون بئيت آلماق و بۇ مقصدله حسینه تضییقلر گؤسترمک؛\n2.کوفه جاماعتی‌نین حسینی ایراقا (کوفه‌يه) دعوت ائتمه‌سی؛\n3.امر بئ-معروف و نهي از-مونکر عاملی. حسینین مدینه‌دن چیخدیغی آندان شواری دا محض بۇ اوْلموشدور.\nایندی بۇ سببلرین هر بیرینی آيری-آيریلیقدا ایضاه ائده‌جيیک. بونونلا دا، حسینین اینقیلابی‌نین بۇ سببلرینی نظره آلاراق هانسی ماهیت داشیدیغینی و بۇ سببلرین اینقیلابین يارانماسیندا نه قدر تأثیر گؤستردیگینی بیله‌جيیک.\nيئزیده بئيت ائتمه‌يه قارشی موخالیفت\n[دَییشدیر]\nزامان نؤقطه‌ی-نظریندن حسینین اینقیلابی‌نین ایلک سببی، يئزیدین حؤکومتی طرفیندن حسیندن بئيت ایسته‌مک و او حضرتین بونونلا موخالیفتی اوْلموشدور. تاریخچیلرین دئدیگی کیمی هیجرتین آلتیمیشینجی ایلی رجب آيینین اون بئشینده مواویيه اؤلدوکدن سوْنرا يئزید مدینه‌نین والیسی ولید ابن اوتبه ابن ابو سوفيانا مکتوب يازدی کی، حسیندن اونون اۆچون بئيت آلسین و بۇ ایشی اصلا يوباتماسین. مکتوب چاتان کیمی مدینه‌نین والیسی ایمام حسینی چاغیرتدیریب اونو مسئله‌دن آگاه ائتدی. هله مواویيه‌نین ساغلیغیندا يئزیدین ولی عهدلیگی ایله موخالیف اوْلان حسین بۇ دفعه ده بئيتدن بويون قاچیرتدی. چونکی يئزیده بئيت ائتمک تکجه يئزید کیمی آلچاق بیر شخصین حاکمیتینی تسدیقله‌مک دئيیل، هم ده اساسینی مواویيه قويموش دیکتاتورا رئژیمی کیمی بؤيوک بیر بیدتی تسدیقله‌مک دئمک ایدی.\nمدینه‌نین حاکمی طرفیندن بیر نئچه گون تضییقلر داوام ائتدی. آنجاق بۇ تضییقلر حسین ابن الینین مقاومتینی قیرا بیلمه‌دی. تضییقلرین آرتماسی نتیجه‌سینده حسین رجب آيینین ایگیرمی سککیزینده عائله‌سی و بنی–هاشیمدن اوْلان بیر دسته ایله بیرلیکده مدینه‌نی مکه مقصدی ایله ترک ائتدی و شبان آيینین اوچو مکه‌يه چاتدی. شهرلر آراسیندان محض مکه‌نی سئچمه‌يین سببی اورانین امین-آمانلیق يئری اولماسی ایدی. بوندان دا علاوه، قارشیدان حج مراسیمی گلیردی. حاجیلارین تئز بیر زاماندا مکه‌يه يیغیلاجاغینی نظره آلدیقدا، بۇ شهر حسینین اؤز مقصدینی موسلمانلارا چاتدیرماسی اۆچون ان موناسیب يئر ایدی. حسینین اینقیلابی بورا قدر رئاکسیيا ماهیتی داشیيیردی. اؤزو ده قئيری-شرعی بیر ایسته‌يه قارشی منفی رئاکسیيا. چونکی يئزید حؤکومتی اوندان زور گوجونه بئيت آلماق ایسته‌يیر، آمّا حسین دا بونا راضی اولموردو. هر نئجه اولور-اولسون، بۇ مسئله معلومدور کی، حسینی کوفه اهالیسی دعوت ائتمزدن قاباق او حضرت يئزید حؤکومتی‌نین تضییقلرینه قارشی موخالیفت ائدیردی. اگر کوفه اهالیسی‌نین دع��تی اولماسايدی دا، حسین يئزیده بئيت ائتمه‌يه‌جکدی.\nکوفه‌لیلرین دعوتی\n[دَییشدیر]\nحسین شبان آيینین اۆچونده مکه‌يه چاتیب اورادا دوشرگه سالدی و حؤکومتین اصل ماهیتینی آچیب سؤيله‌مه‌يه مشغول اوْلدو.حسینین يئزیدین حؤکومتینه قارشی موخالیفتی و اونون مکه‌ده دوشرگه سالماسی خبری ایراقا چاتدی. تخمیناً ایگیرمی ایل قاباق حضرت الینین عدالتلی حاکمیتی يادیندا قالمیش، او حضرتین تعلیم-تربیيه‌سی هله تامامیله يادلاریندان چیخمامیش کوفه اهالیسی، او حضرتین بؤيوتدويو يئتیملر و حمایه‌سینه آلدیغی دول قادینلار بیر يئره توپلاشاراق وضعیتی يوخلادیقدان سوْنرا قرارا گلدیلر کی، يئزیدین حاکمیتینه قارشی چیخاراق ایمام حسینی کوفه‌يه دعوت ائدیب اونا اطاعت ائتسینلر.\nبو موزاکیره‌دن سوْنرا کوفه شیعه‌لری‌نین باشچیلاری، او جومله‌دن، سولئيمان ابن سورد، موسييیب ابن نجبه، روفاه ابن شددادی بجه‌لی و حبیب ابن مظاهیر حسینه مکتوب يازیب اونو دعوت ائتدیلر کی، ایراقا گلیب اونلارا رهبرلیک ائتسین. ایلک مکتوب هیجرتین آلتیمیشینجی ایلی رامازان آيینین اونوندا حسینه چاتدی.\nهر گون کوفه‌نین موختلیف شخصیت و دسته‌لری طرفیندن مکتوبلار گلمکده داوام ائدیردی. بئله کی، حسینه تکجه بیر گونده آلتی يوز مکتوب گلیب چاتدی. مکتوبلارین عومومی سايی تخمیناً اون ایکی مینه چاتیردی. حسین جاماعتین موسبت رئاکسیيا گؤسترمه‌سینی، مکتوبلارین آخینینی و ایستکلری نظره آلاراق ایراقلیلارین دعوتینه موسبت جاواب وئرميی قرارا آلدی. بونا گؤره ده، عمیسی اوْغلو موسلیم ابن اقیلی اورانین وضعیتینی آراشدیریب نتیجه‌نی اونا خبر وئرمک اۆچون ایراقا گؤندردی. اگر (ایراق) کوفه جاماعتی عملده، يازدیقلارینا وفالی قالاجاقدیلارسا، حسین اؤزو ده اورا يولا دوشه‌جکدی.\nگؤروندويو کیمی حسینین کوفه‌لیلرین دعوتینه قارشی موناسیبتی و موناسیبتین ماهیتی موسبت اوْلموش و ایراقلیلارلا بیر نؤو همکارلیق خوصوصیتی داشیمیشدیر. تاریخی فاکتلاردان معلوم اولور کی، ایمام حسینین مکه‌ده يئزیدین حؤکومتینه بئيت ائتمه‌مکدن باشقا وظیفه‌سی يوخ ایدی. اونو دا يئرینه يئتیرمیشدی. (یعنی، بئيت ائتمکدن ایمتینا ائتمیشدی.) آنجاق کوفه جاماعتی‌نین دعوتی حادثه‌يه تزه بیر جهت وئردی و حسین اۆچون يئنی بیر مسئولیت اورتايا چیخدی. ائله بیل حسین بئله بیر نتیجه‌يه گلدی کی، اگر کوفه جاماعتی بۇ جور هوسله منی دعوت ائدیرسه، اوندا من ده ایراقا گئتمه‌لیيم. اگر وعده‌لرینه وفا ائتسه‌لر، چوْخ ياخشی، اگر وفا ائتمسه‌لر، اوندا يئنه ده مکه‌يه قايیدارام، يا دا باشقا بیر ایسلامی منطقه‌يه گئده‌رم.\nبونا اساساً، زامان نؤقطه‌ی-نظریندن حسینین يئزیده بئيت ائتمکدن ایمتینا ائتمه‌سی کوفه‌لیلرین دعوتیندن قاباق اوْلموشدور. کوفه‌دن گلمیش ایلک مکتوب حسین مکه‌يه چاتدیقدان قیرخ گون سوْنرا يئتیشمیشدیر. مسئله بئله دئيیل کی، کوفه جاماعتی ایمامی دعوت ائتدیگی اۆچون حسین يئزیده بئيت ائتمکدن ایمتینا ائتمیشدی و کوفه اولماسايدی، جاماعت مکتوب گؤندرمسيدی، ایمام يئزیده بئيت ائده‌جکدی. خئير، حتی يئر اوزونو داریسقال ائتسيدیلر ده، يئنه حسین يئزیده بئيت ائتمه‌يه‌جکدی.\n3. امر بئ-معروف و نهي از-مونکر عاملی حسین ایلک گوندن مدینه‌دن امر بئ-معروف و نهي از-مونکر شواری ایله حرکت ائتمیشدی. بۇ جهتدن مسئله بئله دئيیلدی کی، حسیندن بئ��ت طلب اوْلوندوغونا گؤره او اینقیلاب ائتمیشدی. خئير، ایمامدان بئيت ایسته‌مسيدیلر بئله، يئنه ایمام اینقیلاب ائده‌جکدی. همچی‌نین، مسئله بئله دئيیلدی کی، کوفه جاماعتی ایمامی دعوت ائتدیگینه گؤره ایمام اینقیلاب ائتمیشدی. بوندان اول قئيد ائدیلدیگی کیمی ایمامین بئيتدن ایمتینا ائتمه‌سیندن بیر آي ياریم سوْنرا کوفه جاماعتی‌نین مکتوبلاری گلمه‌يه باشلامیشدی. بۇ باخیمدان حسینین منطیقی ایسلاما ضد اوْلان حؤکومته قارشی يؤنلمیش اعتراض و هوجوم منطیقیدیر.حسینین منطیقی بۇ ایدی کی، ایسلام عالمینی فساد بورودويو و حاکمیت فسادین منبعيینه چئوریلدیگی اۆچون او، اؤز شرعی و الله قارشیسیندا اوْلان بورجونو يئرینه يئتیرمکدن اؤترو اینقیلاب ائدیر.\nاؤنجه ده قئيد ائتدیگیمیز کیمی بۇ اوچ سببین هر بیری‌نین حسینین اینقیلابیندا رولو اوْلموش، اونلارین هر بیری حسین اۆچون يئنی بیر تکلیف و وظیفه ایره‌لی چیخارتمیشدی. حسینین بۇ اوچ عامله نیسبت مؤوقئيی بیر-بیریندن فرقلی اوْلموشدور.\nبیرینجی عامل باخیمیندان حسین مۆدافیعه رولونو اوينايیردی. چونکی اوندان زورلا بئيت ایسته‌يیردیلر، او دا بوندان ایمتینا ائدیردی.\nایکینجی عامل باخیمیندان حسین کؤمکچی رولونو ایفا ائدیردی. چونکی اونو (کوفه جاماعتی) همکارلیغا دعوت ائتمیش، او دا بۇ دعوته موسبت جاواب وئرمیشدی.\nاۆچونجو عامل باخیمیندان ایسه حسین اعتراض ائده‌رک هوجوما کئچمیشدی. چونکی حسیندن هئچ بئيت ایسته‌مسيدیلر ده او، حؤکومته قارشی اینقیلاب ائدیب اونو قئيری-ایسلامی حؤکومت آدلاندیراجاقدی.\nهر اوچ عاملین اؤز ديَری ایندی گلین گؤرک بۇ اوچ عاملدن هانسی بیری داها چوْخ اهمیت داشیيیر؟\nشوبهه‌سیز کی، کوفه جاماعتی‌نین دعوتینی قبول ائتمک عاملی‌نین اهمیتی واردیر. چونکی حسین يئزیدین قانونسوز حاکمیتینه اعتراض ائدیب هوسئيی رهبر اولماغا دعوت ائدن جاماعتا اؤز حاضرلیغینی بیلدیردی. اگر شرایط ياخشی اولسايدی، شوبهه‌سیز، ایمام ایسلامی حؤکومت قوراجاقدی. لاکین حسینین يئزیده بئيت ائتمکدن ایمتینا ائتمه‌سی عاملی بوندان داها چوْخ اهمیت داشیيیر. چونکی حسین دفعه‌لرله اعلان ائتمیشدی کی، نَيین باهاسینا اولورسا اولسون، بوتون تضییقلره دؤزوب يئزیده بئيت ائتمه‌يه‌جک. بو، حسینین تضییقه و زوراکیلیغا قارشی دؤزوم و مقاومتینی گؤستریر.\nسوننه‌نین مهو اولماسی، بیدتلرین يايیلماسی حسین مکه‌يه گلدیکدن سوْنرا بسره شهرینده‌کی قبیله‌لرین باشچیلارینا مکتوب يازدی. او، مکتوبدا بئله يازیر:\n\"...من اؤز قاصیدیمی بو مکتوبلا سیزه طرف گؤندریرم. سیزی اللهین کیتابی و پئیغمبرین سوننه‌سینه دعوت ائدیرم. ایندی ائله بیر وضعیتديیک کی، پئیغمبرین سوننه‌سی تامامیله ایتیب باتمیش، آرادان گئتمیش و اونون يئرینی بیدتلر توتموشدور. اگر منیم سؤزومه قولاق آسسانیز، سیزی دوز يولا هیدايت ائده‌رم. اللهین سلامی، رحمتی و برکتی سیزه اولسون!\"\nحسین ابن علی‌نین سولاله‌سی\n[دَییشدیر]\nMuhammad\ngrandfather\n(family tree)\nKhadijah bint Khuwaylid\ngrandmother\nFatimah\nmother\nAli\nfather\n1st Shia Imāmah, 4th Sunni Rashidun\nMuhsin ibn Ali\nbrother\nHasan ibn Ali\nbrother\n2nd Twelver\/Zaidiyyah and 1st Mustaali Imāmah\nHusayn ibn Ali\n3rd Twelver\/Zaidiyyah and 2nd Mustaali\/Nizari Imāmah\nUmm Kulthum bint Ali\nsister\nZaynab bint Ali\nsister\nShahrbanu\nwife\nRubab bint Imra al-Qais\nwife\nLayla bint Abi Murrah al-Thaqafi\nwife\nUmm Ishaq bint Talhah\nwife\nFatimah as-Sughra\ndaughter\nSakinah bint Husayn\ndaughter\nAli al-Asghar ibn Husayn\nson\nSukayna bint Husayn\ndaughter\nAli al-Akbar ibn Husayn\nson\nFatimah bint Husayn\ndaughter\nMother of ‘Umar\nAli ibn Husayn\nson\n4th Twelver\/Zaidiyyah and 3rdMustaali\/Nizari Imāmah\nFatimah bint al-Hasan\ndaughter-in-law\nJayda al-Sindhi\nUmar ibn Husayn\nson\n‘Umar al-Ashraf\nMuhammad al-Baqir\ngrandson\n5th Twelver and 4th Mustaali\/Nizari Imāmah\nFarwah bint al-Qasim\n(Umm Farwa)\nZayd ibn Ali\ngrandson\n5th Zaidiyyah Imāmah\nAbu Bakr ibn Husayn\nson\n‘Alī\nHamidah Khatun\nJa'far al-Sadiq\ngreat-grandson\n6th Twelver and 5th Mustaali\/Nizari Imāmah\nFatima bint al-Hussain'l-Athram bin al-Hasan bin Ali\nZaynab bint Husayn\ndaughter\nal-Ḥasan\nMusa al-Kadhim\ngreat-great-grandson\n7th Twelver Imāmah\nAbdullah al-Aftah ibn Ja'far al-Sadiq\ngreat-great-grandson\nIsma'il ibn Jafar\ngreat-great-grandson\n6th Mustaali\/Nizari Imāmah\nUnknown\nUmm Kulthum bint Husayn\ndaughter\n‘Alī\nUmmul Banīn Najmah\nal-Nāṣir al-Kabīr\nAli ar-Ridha\ngreat-great-great-grandson\n8th Twelver Imāmah\nSabīkah a.k.a. Khayzurān\nMuhammad ibn Ismail\ngreat-great-great-grandson\n7th and the last Sevener Imāmah and 7th Mustaali\/Nizari Imāmah\nFatima\nSumānah\nMuhammad al-Taqi\ngreat-great-great-great-\ngrandson\n9th Twelver Imāmah\nUnknown\nAhmad al-Wafi\ngreat-great-great-great-grandson\n8th Mustaali\/Nizari Imāmah\nOther issue\nAli al-Hadi\ngreat-great-great-great-great-grandson\n10th Twelver Imāmah\nHâdise ( Hadīthah ) \/ Suzan ( Sūsan ) \/ Sevil ( Savīl )\nOther issue\nMuhammad at-Taqi\ngreat-great-great-great-great-grandson\n9th Mustaali\/Nizari Imāmah\nUnknown\nHasan al-Askari\ngreat-great-great-great-great-great-grandson\n11th Twelver Imāmah\nNarjis\nRabi Abdullah\ngreat-great-great-great-great-great-grandson\n10th Mustaali\/Nizari Imāmah\nMuhammad al-Mahdi\ngreat-great-great-great-great-great-great-grandson\n12th and final Twelver Imāmah\nگؤرونتولر\n[دَییشدیر]\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ Shabbar, S.M.R. (1997). Story of the Holy Ka’aba. Muhammadi Trust of Great Britain. 23 May 2017-ده یوخلانیب.\n^ Nakash, Yitzhak (1 January 1993). \"An Attempt To Trace the Origin of the Rituals of Āshurā¸\". Die Welt des Islams. 33 (2): 161–181. doi:10.1163\/157006093X00063. 19 July 2016-ده یوخلانیب.\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ al-Qarashi, Baqir Shareef (2007). The life of Imam Husain. Qum: Ansariyan Publications. p. 58.\n^ Tirmidhi, Vol. II, p. 221 ; تاريخ الخلفاء، ص189 [History of the Caliphs]\n^ S. Manzoor Rizvi. The Sunshine Book. ISBN 1312600942. {{cite book}}: |website= ignored (کؤمک)\nاینگیلیسجه ویکی‌پئدییا\nبریتانیکا ائنسیکلوپئدییاسی\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ایمام_حسین&oldid=1510256»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nسی‌اس۱ خطالاری: periodical ignored\nPages using collapsible list with both background and text-align in titlestyle\nPages using infobox person with multiple spouses\nPages using infobox templates with ignored data cells\nشیعه ایماملاری\nکربلا شهیدلری\nکیمسه‌لر\nایماملار\n۶۲۶-جی میلادی ایلده دوغولان‌لار\n680 deaths\nAssassinated Shia imams\nPeople killed at the Battle of Karbala\nMuslim martyrs\nFamily of Muhammad\nTwelver imams\nZaidi imams\nحسین ابن علی\n7th-century imams\nDeaths by blade weapons\nThe Fourteen Infallibles\nAhl al-Kisa\nAhl al-Bayt\nSahabah martyrs\nShia Islam\nPeople of the Second Fitna\nبنی هاشم\nShia belief and doctrine\nHussainia\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nعرب دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nنامعلوم پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nنامعلوم بوش پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nArticles with hCards\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ فوریه ۲۰۲۲، ‏۱۲:۰۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":7801,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":120653.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"«داش»، تورک دیلینده «یول» سؤزونه قووشاندا، «یولداش» کیمی ان گؤزل سؤز ترکیبی یارادیر. او، سنین گلدییین، اولدوغون و گئده‌جه‌یین یولا گؤره سنی باشقاسی ایله اونسیتده قرار وئریر، دوشونجه‌دن و اوره‌کدن بیر یاخینلیق یارادیر.\nسن حیات یوللارینی تک باشینا سئیر ائدرکن، باشقا اینسانلار دا بو یولو سنله برابر تک باشینا سئیر ائدیرلر. بو یولدا قارینداشین اولور؛ آداشین اولور؛ سیرداشین اولور؛ فیکیرداشین اولور؛ بیر ده کی درین معنالار داشییان «یولداش»ین اولور. بو یولداشلیغی بعضا ده یوللار یارادیرلار: حیات مجادله‌سینده چیین به چیین ساواش آپاران «یولداش»لار؛ آجیلی شیرینلی گونلرده بیر بیرینه آرخالانان «یولداش»لار و بیر «یول» اوغروندا «اورکلرینده درین بیر سئوگی» داشییان «یولداش»لار. بیر «یولداش»لار کی اونلارین یوخلوغو، سنین داوام ائتدییین یولدا سنه درین چوخورلار قازدیراجاقدیر. چوخورلار سنینله آددیملایاجاق و چوخ زامانلار گؤز قاباغیندان اوزاغا گئتمییه‌جک‌. چوخورلارین سویوقلوغو و قارانلیغی سنی دوشوندوره‌جک، حسرت دادینی سنه حیس ائتدیره‌جک؛ بیرده کی، یئرینی چوخورلارا وئرن هوندورلویون بوش یئری، «هژار» درینلییینده انساندان محروم ائده‌جک سنی و یولون داوامیندا تکجه درین چوخورلار قالاجاق، بیرده تک‌لیک.\nایلک دفعه یولداشلیق خاطیری اوچون بیر داغ زیروه‌سینی هدف توتمالی و قورخو- سئوینج و هیجان قاریشیقلی بیر خاطیره آخشامینی یاشامالیسان؛ تریبونلاردان، جنابلاردان و چلچراقلی سالونلاردان اوزاق. الین یئردن اوزولوب و «قانلی چکمه‌لر یول آچا بیلمز» بیر یوکسکلیکده آددیم آتمالی‌سان.\nیول‌لار ساعاتلارجا سنی یئریدیر؛ بؤیوک آغیرلیغی سندن آلیر؛ قوش کیمی ائدیر و «آخشاملار قوشور هر قوش مین دستان». هر سؤز «یولداش» اوچون حصر اولور؛ هر دویغولو آن یولداشلیق ماهنیلارینی یادا سالیر و «اولدوزلار یئره باخان گونه دک» یولداشلیق خاطیرلانیر.\nحیاتیندا ایلک زیروه یولونا آیاق قویوبسان‌سا، قورخودان – یورغونلوقدان و «بیرلیکده یانان وفالی یولداش»سیزلیقدان قاچماق اوچون یئنه ده ماهنیلارا سیغینیرسان. ماهنیلار دا «سؤیله‌ییر ایگیتلر چکن غم‌لری».\n«بو داغ‌لار اوجا باش؛ اوجا باش داغ‌لاردا» اینام‌لار و دوشونجه‌لر ماهنیلاردا هارایلانیر. آیری-آیری دیلده دانیشان، آیری-آیری یوللاردان گلن، آیری-آیری داغلاردان ائنن و آیری-آیری دویغولار داشییان یولداشلارین آراسیندا قارداشلیق و باریشیق ماهنیسی سؤیله‌نیلیر.\nزیروه یولو بیزی یاشدان اؤتور، دیل‌دن اؤتور، سؤیله‌دیییمیز ماهنیلاردان اؤتور بیر- بیریمیزدن آییرمادی. او یول بیزی یولا وئردی و زیروه‌یه چاتدیردی. او یول آرامیزدا بیر ماهنی اولدو، یولداشلیق ماهنیسی، ساواش مارشی و چتین یول‌لارین گولوش نغمه‌سی اولدو؛ آرامیزدا سسلندی؛ بیزی بیرلشدیردی؛ یولا گتیردی و «هامییا بیر دوست، بیزلره قارداش» اولدو.\nسن حیات یوللارینی تک باشینا سئیر ائدرکن، باشقا اینسانلار دا بو یولو سنله برابر تک باشینا سئیر ائدرلر. آمما، آرخاسیندا دورا بیلسن، زیروه‌یه ده چکه بیلرسن، هر شئی دن اؤنجه یول بیر «یولداش» اولا بیلرسن…\nسون\nدقت: « » آراسیندا گلن سؤزلر و مصرع‌لر آذربایجانین انقلابچی شاعری «علیرضا نابدل اوختای»ین «یولداش کوردوستان» شعریندن آلینیبدیر.","num_words":627,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.032,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":168177.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"زامان سوره سیندن گئریده قالماما�� ایسته ین شاعیرلریمیز همیشه تاریخی دؤنوش نؤقطه لرینده نئجه آددیم آتاجاقلارینی و ادبیاتیمیزی زامانلا اویغونلاشدیراجاقلارینی لازیمی قدر باجارمیشلار. ائله اونا گؤره دیر کی، ادبی نسیللریمیز اؤز تاریخی دؤورانلاریندا ادبی ایستکلریمیزه اویغون ادبی شخصیتلرده یئتیره بیلمیشدیر. او دور کی، تاریخ بویو هئچ بیر بوشلوغو اولمادان شعیر تاریخیمیزده ادبی نسیللریمیزین یئتیردیگی شاعیرلرین اوخوجوسو اولوروق. دونیا ادبیاتینین یاخین یوز ایللیکلرده میللیلشمه گئدیشی رونقلندیگی کیمی، بیزیم ده شعیریمیزین میللیلشمه گئدیشینی گؤزدن کئچیرنده، اونون کلاسیک ژانرلاردا عصیرلر بویو محدود مضمونلارلا یاخالاشمادا اولدوغونو گؤروروک. اونوتمایاق کی ،آزدا اولسا، میللی روحوموز همن کلاسیک ژانرلاردا دا اؤزونو یاشادا بیلمیشدیر. اؤتن یوز ایللیگن ایلکین گونلرنده و 19-جی یوز ایللیگین سون ربعوندن بری مئیدانا گلن میللی دئموکراتیک ادبیاتیمیزین دؤنوش مرحله لرینین گلیشمه سینه باخاندا ، اونو ن محتوی و قالیب باخیمیندان میللیلشه ره ک، گوندمله شیب،کؤهنه قابیقدان چیخیب، یئنی دونلا مئیدانا گلمه سینده چاغداش ادبیاتیمیزین بینؤورسینین محکم اولدوغونو گؤروروک. طبیعی دیر کی، یوز ایلدن بری(1304-گونش ایلیندن ) مدرسه و علم اوجاقلاریندا یوخ، بلکه قیسیلا- قیسیلا ائولرده و اوچ بیر- بئش بیر یارانان آز سایلی ادبی درنکلرده اؤیره نیلن ادبیاتیمیز، اؤتن یوز ایللیکده اوستاد شهریار،حبیب ساهر، بولود قارا چورلو، علیرضا نابدل، گنجعلی صباحی و... باشقالاری کیمی سؤنمز اولدوزلار یئتیرمیشدیر. اؤرنک اولاراق آدلارینی چکدیگیم ادبیات اولدوزلاری یقین کی اؤزوندن قاباق ادبی نسیللرین یئتیرمه سی اولموشلار و اؤزلریندن سونرا عرصیه گلن ادبی نسیللرینده قیدالانماسیندا اونودولماز رول اوینامیشلار. اونوتمایاق کی اوستاد شهریارین حیدربابایا سلام پوئماسی یاراناندان سونرا اونا یازیلان بیرچوخ نظیره لر الده دیر. و اونون مضمون و قه لیبینی اؤزونه اولگو گؤتورن شاعیرلری سایماقلا قورتارماز. بونا گؤره کی، اوستاد شهریار «حیدر بابایا سلام» اثرینی میللی قه لیبیمیز اولاراق میللی روحوموزو یاشادان عاشیق ادبیاتیمیزدان گؤتورموشدور. او، اؤز گلیشیله یاساقلیقدا اولان ادبیاتیمیزی بیر داها دیرچلده بیلدی و یوزلرله ائل شاعیرلرینین اوره گینده یاتان گیزلی مصرعلری مئیدانا گتیردی. اونوتمایاق کی، آرازین اوتاییندا عرصیه گلن ادبیات همن یاساقلیق ایللرینده ده، بو تایدا پؤهره له نن ادبیاتی چوخ حاللاردا قیدالاندیرا بیلیبدیر. اوستاد شهریار میرزا علی اکبر صابر حاقیندا یازدیغی بیر شعیرینده دئییر:\n\"آذربایجان شعرینده، ایلاهی نه دئییم من.\nبیرجه اولو صابری نئچه\nنئچه شاعرین قلم چکدی اوستوندن\nبیرینجی مشروطه نین ، بیزیم ایلک اینقلابین،\nاودور بؤیوک رهبری،\nقلم ایله اویاتدی اویقویا گئدنلری.\nآچدی گؤزلریمیزی صابر چاغیریشلاری ،\nصابر هایقیریقلاری.\nبیزیم صنعت قصرینین بوتون اوستادلارینین\nصابردیر ایلهامچیسی، صابردیر بایراقداری.\"\nیاخشی بیلیریک کی، میرزا علی اکبر صابر اوستاد شهریاردان بیر نسل قاباغین شاعیریدیر. و صابر یارادیجیلیغینین تاثیر دایره سینی وورغولاییر و \"بیزیم صنعت قصرینین\/بوتون اوستادلارینین\/صابردیر ایلهامچیسی، صابردیر بایراقداری.\" دئدیکده ادبیاتین او تای-بوتای سرحدینین اولمادیغینی آپ- آیدین نیشان وئریر. طبیعی کی، اوستاد شهریار اؤزوندن ایره لی ادبی نسیللری اوخوموش، درک ائتمیش و «حیدر بابایا سالام» اثریله شعیریمیزی او فلاکتلی ایللرده بیر داها گوندمه گتیرمیشدی. اوستاد شهریار میللی روحوموزو پوئتیک بئیتلریله اویاتماقدا،ادبییاتیمیزدابیر تاریخی دؤنوش نطقه سی یارادا بیلمیشدیر. «حیدر بابایا سالام» اثرینه اونا گؤره ادبی شاهکار دئییلیر کی، آغیر ایللرین یاساقلیغیندا بوغولماقدا اولان بیر ادبیاتین سسی اولدو ، مینلرینی ده، سسه گتیره بیلدی. البتده کی بو ایش باجاریق طلب ائدیردی.یاخشی بیلیریک کی میللی روحوموزو قیدالاندیران ادبیاتیمیزین قیغیلجیملاری مشروطه اینقیلابیندان بیر نئچه اون ایللیک ایره لیدن آلیشماغا باشلامیش و مشروطه دؤوورونده فورمالاشماغا باشلامیش ، شیخ محمد خیابانی دؤوورونده میللی فلسفه سینه ییه دورموش و 1324 گونش ایلی یارانان میللی حکومت دؤورو پوتانسیئللی بیر ادبیات کیمی اورتایا چیخمیش و مطبوعات اورگانلاریندا تظاهر ائتمیشدیر. شاعیرلریمیزیت آنادان اولدوغو تاریخی آردیجیللیغی نظرده آلاراق، دیرلی خداآفرین مجلله سینده اوخویاجاغیمیز سیلسیله مقاله لرده میللی- دئموکراتیک ادبیاتیمیزین ادبی محیط لریمیزده چیچکلنن شخصیتلری ایله تانیش اولاجاغیق .\n1 - حاج رضا صراف تبریزی 1232- 1286\nشعیرلرینده «صراف» تخللوص ائد‌ن حاجی رضا صراف تبریزی 1232- جی گونش ایلینده تبریزین مشهور راستا کوچه محله‌سینده اورتا دوروملو بیر عایله ده آنادان اولموش‌، ۱۲ یاشیندا ایکن‌ آتاسینی الده‌ن وئرمیشدیر چاره‌سیزلیکدن آتاسینین تبریز بازاریندا اولان دوکانیندا مرحوم اولان آتاسینین ایشله دیگی صرافلیق پئشه‌سینی اؤیرنیب، و چؤرک قازانماغا باشلامیشدی.\nاو،۲۰ یاشیندان تبریزده فعالیت ائد‌ن «صفا» ادبی درنگینده ایشتراک ائتمیشدیر. رضا صراف تبریزی بیر مهارتلی غزل شاعری اولسادا، باشقا شعیر نؤوعلرینده ده یارادیجیلیق قابلیتینی ایثبات ائتمیشدیر اوستاد شهریار اونو آذربایجان ادبیاتینین نابغه‌لریندن بیلمیشدیر. حاج رضا صراف تبریزی نین یارادیجیلیغینین اساس حیصه سی نؤوحه و مرثیه لردن عبارت اولسادا، غزللری اونو چاغداش آذربایجان غزلینین زیروه شاعرلریندن ائده بیلیبدیر.\nشعیردیلی آخیجی وخالق واری دیر. او کلاسیک شعیر صنعتلریندن اوستادلیقلا فایدالانمیش و قالارقی شعیرلر یاراتمیشدیر اونون « دیوانی» وفاتیندان بیر ایل سونرا تبریزده چاپ اولموش وسونرالار باکی‌دا و ایستانبول‌دا دا دفعه‌لرله چاپ اولونوب یاییملانمیشدیر. 1286-جی گونش ایلینده تبریزده وفات ائتمیشدیر.\nصراف مشروطه حرکتینه قاتیلان شاعرلردن اولموش و خالقی عصیانادا چاغیرمیش‌دیر. اونون شعیرلریندن میللی روحو دیرچلدن بیر اؤرنک اوخویوروق:\nای میلت-ی اسلام اویان وقت-ی سحردی\nگؤر بیر نه خبردی؟\nبسدیر بو قدر یاتما چورورسن‌ نه خبردی؟\nدور وقت-ی سحردی\nقافیل دوشوبن‌، دینیوی دونیایه ساتیبسان\nیوز ایلدی یاتیب‌سان\nبسدیر، گؤزون آچ! سنده کسالت نه خبردی\nدور وقتی- سحردی\nمین یئردن آییلدیر سنی بیچاره احیببا\nترپنمه میش اصلا\nیاتماق بئله اولماز بو اؤلومدن‌ده بتردی\nدور وقت-ی سحردی\nتاپدیر سنی همسایه‌لرین دورما- دئییر، یات\nکئچمیش اولا هئیهات\nبو دؤورده هر کیمسه یاتا قانی هدردی\nدور وقت-ی سحردی\n*****\n2 – حکیم موللا محمد هیدجی (1233 -1314)\nحکیم موللا محمد هیدجی 1233- جی گونش ایلینده زنگان بؤلگه‌سیند‌ه یئرلشه‌ن هیدج قصبه‌سینده بیر زحمتکئش کندلی عائله‌سینده دونیایا گؤز آچمیشدی. او ایبتد‌ایی تحصیلینی دوغما کندی هیدج‌ ده باشا چاتدیراندان سونرا تحصیلینین داوامی اوچون قزوین شهرینه گئدیر و ۵ ایل ده او شهرده یاشاییر و اورادا دینی تحصیلینه داوام ائدیر.\nحکیم موللا محمد هیدجی تحصیلینی داهادا ایکمالا چاتدیرماق اوچون کربلا‌یا گئدیر و ۱۰ ایل اورادا اولان علم اوجاقلاریندا اؤیره‌نمه‌یه باشلاییر. او، همه‌ن ایللرده ، فلسفه، و باشقا دینی علملری اؤیرنیب اؤز عصرینین معتبر اوستادلاریندان اولور.\n«هیدجی» فارس،تورک و عرب دیللرینده مؤحتوالی و فلسفی شعیرلر یازمیشدیر. او، زامانین حاکملریندن گیلئیلی ایکن «هیدج» کندیندن‌ تهرانا کؤچور و عؤمرونون سونونا ده ک اورادا تجرید حالیند‌ا یاشاییر.\nحکیم موللا محمد هیدجی 79 یاشیندا تهراندا دونیاسینی دگیشیر و همن‌ شهرده تورپاغا تاپشیریلیر ایثتعمارچیلارین علیهینه اولان عالیملردندیر. اونون،عرب دیلینده یازدیغی «رسالة دوخانیه» آدلی اثری «ملا هادی سبزواری نین» «شرح-ی منظومه» آدلی اثرینه بیر آچیقلامادیر. شعیرلریند‌ه بیر چوخ ساتریک مضمونلار اولان فیلوسوف شاعریمیز اثرلریند‌ه همیشه « هیدجی» تخلوصو ایله یازارمیش.\nاو، یازدیغی ایجتماعی و فلسفی شعیرلری ایله اؤلکه‌میزده تانینمیش عالیم و شاعرلردن بیری اولموش‌دور. قئیدلره گؤره ،اونون «رسالة دوخانیه» آدلی نثر اثری 1271 - جی گونش ایلینده کربلا‌ شهرینده نشر ائدیلمیش‌دیر.\nشعیرلری «دیوان حکیم هیدجی» باشلیقی له دفعه‌لرله تبریز، زنگا‌ن و تهراندا چاپ اولونوبدور.اثرلریندن اؤرنکلر اوخویاق:\nدور بالام! صوبحه یاویخلاشدی گلیر زنگ سسی،\nقافیله دوشد‌و یولا سنده یه هرله فره‌سی.\nبو هامی آرپا سامانی هدر ائتدین نه گونه؟\nبسله ییب بیر بئله قوللوق ائله دین اولدو بسی.\nکؤپگی باغلا بالام، قاپمایا گر بعضیلری،\nلازیم اولدو قاپا، بوینوندان او چاغ آچ مره‌سی.\nمنی سیمرغ-ی سحر سسله‌دی کی: ای قاف قوشو،\nآچ قیچین باغینی، وور بیر- بیره سیندیر قفسی.\nبو هامی گولشن‌ و گولدن خس و خاشاک کؤنول،\nباغلاما هیمت ائدیب،اوتلا بو خاشاک و خسی.\nساغر! او ساده‌یه قورشانما، جاوانلیق هاچاغا؟\nآنلامازلیق نقدر؟ بوشلا هوا و هوه‌سی .\nسئودیگیم! سؤیمه‌ منی حق سنی دوزلو یارادیب،\nسنی هر کیم گؤره سئومز اورگی اؤزگه کسی.\nای اؤزو شمع-ی شبیستانینا پروانه صیفت،\nسنین عشقینده یانار «هیدجی» چیخماز نفسی.‌\n***\nبو روزگار گئچر، یاخشی روزگار گلر،\nکؤنول داریخما، غم ائتمه کی، غمگسار گلر.\nدومان دوتوب یئر اوزون، گر یاغار هوادان قار،\nگئچر گئدر بو سویوق قیش، گئنه باهار گلر.\nاگر او چاغ کی سفر ائتدی یار، گئتدی بخت،\nخوش اول گونه قاییدار بخت ایلن، اول یار گلر.\nگئجه -گونوز چکیرم آه ،تیکیرم یولا گؤز،\nگؤروم هاچاغ اول یار-ی گولعذارگلر.\nسولوب جاوانلیغیمین رنگی ،قاش و باش آغاریب،\nبلی باهاردا بیتر لاله و قیشدا قار گلر.\nتلسمه بو شهین عهدیند‌ه گر سیتم‌ یئتیشیر،\nبو شهریار گئدر، آیری شهریار گلر.\nاو شه کی دوشمانا سعادتدی رععیتی گؤردون،\nنئجه سینه‌سی اجل اوخونا دوچار گلر.\nدولانما بوش به ی‌جان، گئت اؤزونچون بیر ایش تاپ،\nدئمه منه کی به یه ام ،کسب وکار عار گلر.\nآدام! او چاغ کی گلر قونشو بورجونو ایسته ر،\nباشارمازسا وئره ،دونیا گؤزونه تار گلر.\nمثل‌ده وا��کی،« ایگید اوندو،دوققوزو دوندو» ،\nاگنینده اولمادی پالتار نظرده خارگلر،\nواریم عجب کی هر نئجه لیباس اولسون،\nگیه‌ند‌ده اگنیمه من، قیسا‌ یا کی دارگلر.‌\nآلیب کمند صیفت تسبیحی اله زاهید،\nباخار گؤررکی هاچاغ دامنه شیکار گلر.\nبو حالی ترک ائیله مؤحمه ل دانیشما «هیدج لی»،\nبو سؤزده بعضیلرین قلبینه قوبار گلر.\n3.میرزا علی ثقه الاسلام1240 -1290\nموباریز عالیم، دین خادیمی، یازیچی و شاعیر شهید میرزا علی ثقه الاسلام 1240- جی گونش ایلینده تبریز شهرینده بیر روحانی عائله‌سینده آنادان اولموشد‌ور. قدیم اوصول ایله ایلک تحصیلینی تبریزده بیتیره‌ند‌ن سونرا قم شهرینه گئدیب، فقه و باشقا علملری اوخوموش،سونرا داها اطرافلی‌ بیلیک الده ائتمک اوچون عراق‌دا یئرلشه‌ن نجف و کربه‌لا شهرلرینده ۹ ایل ساکین اولاراق تحصیلینی داوام ائتدیریر. اورادا حیکمت، کلام، ادبیات، ریاضیات، نوجوم، هئییت و تاریخ علملرینی موکممل اؤیره‌نه‌رک دوغما شهری تبریزه دؤنور. مشروته اینقیلابینین اؤنملی رهبرلریند‌ن اولور. او، هم مسجیدلرده ائتدیی دانیشیقلاری ایله، هم ده دؤیوش جبهه‌لریند‌ه الی سیلاحلی‌ دؤیوشکن‌لیگیله موباریزه‌سینی عؤمرونون سون دقیقلرینه دک داوام ائتدیرمیش‌دیر.\nمشروطه اینقیلابینین رهبرلری کیمی اودا او بؤیوک اینقیلابین اوغروندا جان وئریر. بئله کی، روس کونسولو طرفیند‌ن تبریزده توتولور و صحرا حربی موحاکیمه‌سیندن سونرا 1290- جی گونش ایلینده «عاشورا» گونو سلاحداشلاری ایله بیرگه تبریزده دارا چکیلیر.شهید میرزا علی ثقه الاسلام او گون‌دن سونرا هم خالق آراسیندا، هم ده تاریخ صحیفه‌لرین‌ده «شهید» آدلانیر.\nشهید میرزه علی ثقه الاسلام ین کیتابلارینی تبریزلی تاریخچی عبدالحسین ناهید آذر مشهور «قیام- یشیخ محمد خیابانی کیتابین‌دا بئله قئید ائدیر: «دیوان شعیر»، «مرات المکتب (۷ جیلدده)»، «اگر ما آذربایجانیها غفلت کنیم»، «مشروطه یا مشروعه»، «رساله -ی سیاست»، «علم الرجال »، «لال لار کیتابی»، « زیج-ی هندی»، «تئلقرافلار مجمومه‌سی»، «ایضاح الخبار»، «تاریخ اماکن شریفه و رجال برجسته».\nشهید میرزا علی ثقه الاسلام ین دیوان اثرلری هله‌لیک چاپ اولونوب یاییلماسا دا، اونون شعیر نومونه‌لری اؤرنک اولاراق بعضی آنتولوگییالاردا قئید ائدیلمیش‌دیر. شعیر دیلی آخیجی، خالق واری‌دیر عصرینین بؤیوک عالیملریندن اولان شهید میرزه علی ثقه الاسلام عؤمرونو آذربایجان خالقی نین سعادتی وآزادلیغی یولو‌ندا فدا ائد‌ن اونودولماز شخصیتلردن‌دیر.\nخیالی یاخشی مونیس‌دیر منه شام و سحر ‌سنسیز،\nکی، سنسن اؤزگه یوخ قلبیم‌ده، بیر فیکر-ی-دیگر ‌سنسیز.\nاؤزون گؤردون صلاح- ی کاری، مندن ال چکیب گئتدین،\nمگر سنسن؟ قالان غم بیر ده مندن ال چکر ‌سنسیز ؟\nوطند‌ن آیری دوشدون، آیری دوشدون روح جیسمیمد‌ن،\nگؤزومدن عشقیله باهم‌ آخار، خون- ی جیگر ‌سنسیز.\nچیخیب ظاهرده الده‌ن دامنین، لاکین یقینیمد‌یر،\nمووافیق اولماسین بو ظلمیله حؤکم- ی قدر ‌سنسیز.\nگلرسن قورخورام بیر گون سنی گؤرمک محال اولسون،\nگئدر شاید فراقیندا بو آز نور- ی بصر ‌سنسیز.\n*****\nباشیندا بیر گؤز آچمادی بیچاره گؤزلریم\nیانیندا بیر دویونجا باخا یاره گؤزلریم.\nچوخ باخسا زولفونه، اونا عئیب ائتمه عذری وار،\nآغ سینه‌نه باخاندا، دوشوب قاره گؤزلریم.\nبیلمه‌م کی، هانسی عضوونه یارین نظر سالیم،\nبیر چاره قیل کؤنول، قالیب آواره گؤزلریم.\nیاردان فلک سیتم ایله‌ آییرسا، حیاتد‌ن\nگؤز اؤرتره‌م کی، دوشمه‌یه اغیاره گؤزلریم\n*****\nروباعی لر:\nهیجراندا کؤنول عشقیله مجنون اولدو،\nقان آغلادی او عرصه‌ده جیحون اولدو.\nبیر تک گئجه کی، باخدی گؤزل گول اوزونه،\nگؤز یاشلاری عؤمرو بویو گولگون اولدو.\nهیجران گئجه‌سینده او قیامتدن اثر وار،\nاوندا او گؤزل قمزه‌لی قامتدن اثر وار.\nاصلا کی، چاتا مقصده، مقصوده حیاتدا،\nهر کیمده کی، بیر زرره‌جه دهشتدن اثر وار.\nتوتماق اولا اوچموش اوخو، سعی ایله ایمکان،\nبلکه ده شکر آلماق اولا چؤل قامیشیندان.\nفیل بلکه قاریشقا یوواسیندا توتا مسکن‌،\nبونلار اولار، اولماز یئتیشه ک وصلینه جانان.\n4 - میرزا عبدالحسین خازن تبریزی «خازن»\n1304-1252\n«خازن» تخللوصو ‌ ایله شعیر یازان اوستاد شاعر میرزا عبدالحسین خازن تبریزی «خازن»1252 - جی گونش ایلینده تبریزده دونیایا گلدی . او، یوخسول بیر عایله‌ده بویا- باشا چاتسا دا تحصیلینی داوام ائدیب، آیدین دوشونجه‌لی بیر شاعر اولمشد‌ور. «خازن»1304- جی گونش ایلینده دایمی یاشادیغی تبریز شهرینده وفات ائتمیشدیر. او، هم نؤوحه ادبیاتینین قوللوغوند‌ا اولموش هم‌ده میللی دوشونجه‌لره دایانان شعیرلر یازمیشدیر. همیشه خالق اوچون چالیشان و یازان بیر شاعیر اولاراق، شیخ محمد خیابانی اینقلابیندا «مجاهید» دسته‌لرینه قاتیلمیش و حرکتی آلقیشلایا‌راق میللی دوشونجه‌لرین اویانیشینا قوللوق ائتمیش‌دیر. الیمیزه چاتدیقدا، اونون ایجتماعی و لیریک شعیرلری مرثیه‌لری و نؤوحه شعیرلری قدر اولماسادا، اوستادلیقلا یازیلان لیریک اثرلری واردیر. اؤرنکلر اوخویاق :\nایاقدان دوشموشم‌ ساقی الیمدن دوت ایاغ ایله،\nالینده ساغر-ی زررین گؤروم همواره وار اولسون.\nقیزیل گول قؤنچه‌سی تک لخته - لخته قان اولان گؤگلوم،\nآچیلماز بیرده عالمده اگر یوزمین باهار اولسون.\nنه شه‌دن چاره وار بیز میللته یاران، نه مجلیسدن،\nبیزه هر کیمسه‌ یار اولسا اونا الله یار اولسون .\n****\nهر زامان گؤنلوم قوشو یاد-ی بهاریستان ائدیر\nفیکر-ی وصل ائیله ر سیزیلدار ناله و افغان ائدیر\nبیر پری سینمیش قوشو گؤردوم دونن گولزاریده\nباشلاییب شوریله نقل-ی قوصه-ی ایران ائدیر\nسسله‌نیردی باغبانه اولما قافیل باغدان\nبئیله کی گولچین داراشمیش گولشنی تالان ائدیر\nهئیتی کابینه‌دیر اغیار اولوب همراز-ی یار\nعلم‌سیز میللت‌دی بیجا دعوی-ی ویجدان ائدیر\nاولسا هر بیر قلب ده ناموس و دین، حب-ی وطن\nبیر ائله اینسانه «خازن» جانینی قوربان ائدیر\n*****\nباغلانان زنجیری- بیداده یازیق ایرانلیلار\nاولمایان آسوده دونیاده یازیق ایرانلیلار\nتیتره‌یه‌ن بیر مرغ بیسمیل تک کف-ی جللاد ده\nصئید اولان بی رحم صیاده یازیق ایرانلیلار...\n5 - اصغر اکبرزاده ( سالک)\n(1357- 1270)\nاصغر اکبرزاده سالیک علی اکبر اوغلو - 1270 - جی گونش ایلینده اهر شهریند‌ه ایشیقلی دونیایا گؤز آچیر. او یئنی یئتمه‌لیک ایللرینی اهرده یاشاییر و گنج‌لیک ایللریند‌ه تبریز شهرینه کؤچور،اورادا دوخانیات ایداره‌سینده ایشله ییر و تقائید‌ه چاتیر.\nسالیک عؤمورونون سونونا دک ائولنمیر و تکلیکده یاشاییر. سالیک فارسجا و تورکجه شعیرلر یازارمیشدیر. او، مهارت‌لی بیر شاعر کیمی تبریز ادبی موحیطینین یئتیرمه‌سی کیمی مختلیف ژانرلاردا شعیرلر یازارمیش.\nسالیک خالقین ذؤوقونو اوخشایان ساتیرا اثرلرده یازارمیش. اونون دیوانی چاپ اولم��سادا تذکیره‌لرده قدرتلی و باجاریقل بیر شاعر کیمی قلمه آلین‌یبد‌یر. او، 1357- جی گونش ایلینده تبریزده وفات ائدیر و مزاری دا تبریزده دیر.اؤرنک اولاراق شعیرلریند‌ن اوخویاق:","num_words":3293,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":163775.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"{{convert\/{{{d}}}|{{{1}}}||||||||s=|r={{{r}}}|d={{{d}}}|u=آیاق |n=آیاق |l=آیاق |t=آیاق (یکا) |o=m |b=0.3048 |j=-0-0}}\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:Convert\/ft&oldid=1549291»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۴ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۱۶:۳۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":123,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.297,"stopwords_ratio":0.016,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.985,"perplexity_score":15348.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گونش چیخار ـ چیخماز اولاغی تؤیلهدن چیخارتدی. آروادلا یاغی، پئندیری و یومورتانی چاتا ـ چاتا شهردن نه آلاجاغینی بیر داها یادداشینین سیاهیسیندا قید ائتدی: چای، قند، کیشمیش، بیر آز دا اوشاقلارا آیین ـ اویون. آرواد خصوصیله تاپشیرمیشدی کی، قند یادیندان چیخماسین. چونکی، کؤرپه آدیگؤزهلین قارنی اینک سودونو گؤتورموردو. سلمی خالا دئمیشدی کی، گون آشیرا قندداغ وئرسهنیز اوشاق دوزهلر.\nآتاسینین صاباح شهره گئدهجهییندن هامیدان چوخ خودو سئوینیردی. بؤیوک بیر ارکیانالیق و یالواریش ایفادهسیله آتاسیندان ایستهمیشدی کی، اونا توتک آلسین. آخی آرتیق بؤیوموشدو و بو ایل قویونلارینی اؤزو اوتاراجاقدی. او، دفعهلرله اؤزوندن سوروشموشدو کی، توتکسیز قویون اوتارماق اولارمی؟ سونرا اؤز سؤالینا اؤزو جاواب وئرمیشدی: البته اولماز! چای قیراغیندا اوتوروب بللهسینین بیر تیکهسینی اؤزو یئییب بیر تیکهسینی ده قاباغیندا شؤنگویوب گؤزلرینی اونا دیکن داغباسانا آتا ـ آتا اؤز ـ اؤزونه دوشونموشدو کی، آللاه ائلهمهمیشکن جاناوار گلسه داغباساندان چوخ توتکدن قورخوب قویونلارا سوخولمایاجاق. حتی بو گئجه یاتاقدا گؤزلرینی یومانا کیمی «توتک یادیندان چیخماسین» دئیه آتاسینا تاپشیرمیشدی. دونن آخشامچاغی آناسینا خبردارلیق دا وئرمیشدی:\nـ من نئینیم، توتک آلماساز، قویونلاری جاناوار یئسه تاقصیر اؤز بوینوزادیر.\nدئمک آتاسی شهردن توتکسیز قاییتسایدی، عؤمرونون سونونا کیمی باغیشلانمایاجاقدی.\nآرواد ایکی آناجین قیچلارینی باغلاییب اولاغین اوستونه قویدو و «گئت، آللاها تاپشیردیم» ـ دئییب کیشینی یولا سالماق ایستهینده «دورنا» خالا الینده بیر فئره حیط قاپیسیندان ایچهری گیردی:\nـ باشووا دؤنوم، آی حهتم قاغا، بونو وئررسن بیر آز اییده، بیر آز دا چاینان کیشمیش آلارسان. کیشینین چایخورلوغو بیزی دیرریکدن سالیب.\nماهی قیمیشا ـ قیمیشا دورنایا ساتاشدی:\nـ یاخشی ائلهییب دئمیرسن، او قدر گؤزو گؤتورمهین وار کی.\nـ آی باجی، نهیین دئیهجهیم، قیزین دا دئمهیی وار؟\nـ ویی، باشیما خئییر، نه اولسون کی، آللاها آجیق گلر. بو دؤنه قیزی اولوب، گلن دؤنه ده آللاه اوغول وئرر.\nدورناینان ماهی‌نین دانیشیغی هله بو تئزلیکده قورتاراسی دئییلدی. حهتم فئرهنی اونون الیندن آلیب اولاغین ا��ستونه قویدو و قاپیدان چیخدی.\n«بهدل» یولو تامامیله امین ـ آمانسیزلیق ایدی. او گونلر هر بیر کولون دیبینده نئچه اوغرو پوسوردو. بیر هفته بوندان قاباق یازیق «بهری»نین نهیی واردیسا، الیندن آلیب یولا سالمیشدیلار. ظالیملار اگنینین پالتارینا دا قییمیشدیلار. سلمی خالا «یئنه آدامین اؤزونو اؤلدورمورلر، چوخدو» دئمیشدی.\nنه ایسه، حهتم اولاغین آغزینی «یئکهلی»یه طرف یؤنلتدی. «گیلاندو»وو کئچیب پوچت یولونا یئتیشنده آرخایینلاشدی. کؤکسونو اؤتوروب آلاجاغی شئیلری بیر داها بئینینه حک ائتدی. خودونون توتهیی هامیسیندان اولده ایدی. «تهکی درد بیر دنه توتک دردی اولسون، اونا ـ بونا یالوارماقدان اوزومون سویو تؤکولوب…» دئیه اؤز ـ اؤزونه دوشوندو و «آخیر کی، یونجا بیتدی، اؤکوزوم اؤلمهدی» ایفادهسینی آز قالا اوجا سسله دئمک ایستهییردی\nحهتم خوش بیر احوال روحیه ایله گیلاندو کؤرپوسونو کئچیب «سالتاوار» تورشونا یئتیشدی. هله ده اؤز عالمینی سئیر ائدیردی: «خودو بالام صاباح قویون اوتارماغا گئدهجک. ائه، بیر دلی شیطان دئییر یاریم چهرک «آغایی» آل آخشاما سودلو پلو بیشیرک، جهنمه کی…»\nبیردن، «کیشی کارسان؟ ساخلا گؤروم»، سسی اونو سئیر ائتدیگی دونیادان آییردی. قاباغینی ایکی نفر الی بئرنولو شایسهون کسمیشدی. آمما وضعیتین نه یئرده اولدوغونو بیلمیردی. «اشکارلیق» دؤرو اولدوغو هله ده یادینا دوشموردو. اودور کی، اؤزونو ایتیرمهدن اولاغی ساخلاییب دئدی:\nـ نه دئییرسیز بالا؟\nـ هارا گئدیرسن؟\nـ گؤرمورسوز، شهره گئدیرم دههه. ائوه آیین ـ اویون آلماغا.\nـ هانسی کندلیسن؟\nـ «یئیجه»لی.\nشایسهونلر حهتمی اله سالماغا باشلادیلار:\n«یئیجهلی، قودوغو اؤلر دینجهلی»\nهله ده هئچ زاد سئزمهین حهتم دیللندی:\nـ باشووا دؤنوم، دهدن یئریندهیم، نیه اله سالیرسیز؟\nشایسهوهنین بیری حهتمی یاخالادی:\nـ کس سسینی، ایت اوغلو ایت. گؤر اؤزون نه ده تولکولویه ووروب…\nاو بیری شایسهون آجیقلی بیر ایفاده ایله دئدی:\nـ اویونون اؤیرهنمهمیش داغاللیغین اؤیرهنیر ولدالزنالار. بس بهدل یولوینان نیه گئتمیرسن؟\nحهتم «باشووا دؤنوم، آخی بهدل یولو اوغرو ـ موغروینان دولودور. اوردان گئتمک اولار؟»، دئمک ایستهینده بیردن هر شئیی باشا دوشدو. اول بئینیه ووردو کی، بههرینین ده آجیغینی بونلاردان چیخسین. آمما ایکیسینه گوجو چاتمایاجاغینی، اولاغی یوکو ایله ایتیرهجهیینی و خودونون توتکسیز قالاجاغینی خاطیرلاییب آجیغینی چتینلیکله اوددو. اؤزونو اله آلیب دئدی:\nـ باشوزا دؤنوم منه گؤره قوللوغونوز؟\nـ یوکون نهدی؟\nـ یاغ، پئندیر.\nشایسهوهنین بیری اولاغین اوستوندهکی یوکو آرادیقدان سونرا یولداشینا دؤندو:\nـ دوز دئییر. آمما یئمهلی تویوغو دا وار آآآ.\nحهتمین اورهیی بیر آز یئرینه گلدی. اؤز ـ اؤزونه «ایت آپاران اولسون، بیر آز یاغدان، پئندیردن وئریب سووشارام دئدی و دؤرد ـ بئش لاواشین آراسینا بیر چالخام یاغ، بیر ایکی دیلیم پئندیر قویوب دئدی:\nـ آلین یئیرسیز، حالالیز اولسون، اؤز راضیلیغیمنان وئریرم.\nشایسهونلر گولوشدولر:\nـ آللاه کؤمهیین اولسون، یاخشی کی، حالال ائدیرسن، یوخسا بوغازیمیزدان گئتمز.\nهر شئی اؤز قایداسیندا گئدیردی. بیر قولدورا چاپیلان آدام او گون مقصده کیمی امین ـ آمانلیقدا اولمالی ایدی. چونکی آیری بیر قولدورون اونا ساتاشماسی اولکی قولدورو تحقیر ائلهمک دئمک ایدی.\nقولدورلارین بیری آلدیغی باغ ـ ��ئندیری یئکه بیر دستمالا باغلادی. او بیریسینین گؤزو سبدین ایچینده سامان آراسیندا سلیقه ایله یئرلشدیریلمیش یومورتالارا دوشدو. فیکریندن نه ایسه کئچدی و یولداشینا دؤندو:\nـ یومورتالاردان یاخشی نیشانا اولار آآآ.\nـ دوز دئییرسن کئچل.\nاونلار یومورتالاری سبددن چیخاریب اللی مئترلیکده سیرا دوزدولر. بیری او باشدان، بیری ایسه بو باشدان وورماغا باشلادیلار. بئرنو گوللهلری یومورتالارین هامیسینی تورپاق کیمی سوووردو.\nحهتمین گؤزلریندن یاش سوزولوردوسه ده یاغ ـ پئندیرین قالانی ایله تویوقلاری ساتیب بیر آز آیین اویون و البته خودویا توتک آلا بیلهجهیینه گووهنیردی. بلکه ده اولاغی سوروب یولونو داوام ائتدیرسهیدی، قولدورلارین ایشی اولمایاجاقدی. آمما حهتم دایانیب اونلارین اجازهسینی گوددو.\nقولدورلار یئنه اولاغا ساری گلدیلر. بیری او بیریسینه دئدی:\nـ ایه کئچل، گلسنه تویوقلاردان بیرینی گؤتوروب دیشیمیزی دهییشک؟\nـ بس نههه.\nحهتم اؤزو آناجین بیرینی آچیب وئرمک ایستهدی. آمما آرتیق ایش ـ ایشدن کئچمیشدی. شایسهون فئرهنی گؤتورموشدو. حهتم اونا یاخینلاشیب فئرهنی آلدی و دئدی:\nـ باشووا دؤنوم، بو آماناتدی، آناجلاردان بیرینی گؤتور.\nاونون بو داورانیشی شایسهونه آغیر گلدی:\n– آده، قانجیغین بالاسی قانجیق، اوتانمیرسان؟ فئرهنی الیمدن آلیرسان؟\nـ قادان اورهییمه، آخی بو آماناتدی. وئره بیلمهرم. آناجلارین لاپ ایکیسین ده گؤتور، سنین اولسون.\nـ ویی، کیشیده اوزه باخ سن آللاه. بس منیم دؤیو سنیندی؟\nحهتمین دیشی بوغارساغین کسیردی. آماناتا خیانت ائتمهیی غیرتینه سیغیشدیرا بیلمزدی. سون سؤزونو دئمهلی ایدی:\nـ اؤلدورسن ده فئرهنی وئرمهرم!\nقولدور بئرنووو قاریشدیردی و حهتمی نشان آلدی:\nـ آت یئره فئرهنی، اؤزون ده گل آیاغیمنان اؤپ. یوخسا گوناهیندان کئچمهرم.\nـ من آماناتا خیانت ائده بیلمهرم.\nاو بیریسی قولدور دیللندی:\nـ ایه کئچل، بیر گولله چاخ بئینینه، گؤرهک آخماق آداملار نه جور جان وئریر.\nقولدورون بارماغی قورخولوغون ایچینه، تهتیه ایلیشدی و…\nحهتم قیوریلیب ییخیلدی. سودان چیخاریلان بالیق کیمی چابالاماغا باشلادی. هله ده فئرهنین آیاقلارینی اووجونون ایچینده برک ـ برک سیخمیشدی. قولدور فئرهنی اونون الیندن چیخارماق ایستهدی، لاکین ممکن اولمادی. یولداشینا دؤندو:\nـ ایه کئچل، او سن اؤلهسن بو تاتلاردا لاپ ایت جانی وار.\nگولله قارنیندان دهییب کورهیینین اورتاسیندان چیخمیشدی. بئینینده، کئچیردیگی بوتون گونلر جانلانماغا باشلادی. تای ـ توشلاری، آتا ـ آناسی، حتی ماهی ایله ائولنمهسی و اوشاقلارینین، خودونون اولماسی بئله بعضا سیرا ایله بعضا ده قاریشیق شکیلده گؤزونون اؤنوندن سووشوردو. قان گئتدیکجه بئینینده تجسم ائتدیردیگی آداملار و اشیالار یاواش ـ یاواش کوبود فیقورلارا دؤنوردو. سون گوجونو توپلاییب گؤزلرینی یاز سماسینا دیکدی و فئرهنین آیاغینی مؤحکم توتموش بارماقلاری آچیلدی.\nشایسهون اگیلیب فئرهنی گؤتورنده گؤزلری حهتمین گؤزلرینه ساتاشدی. آرتیق دونیادا هئچ نهیی گؤرمهین او گؤزلرین درینلیگینده حک اولونموش سونسوز نیفرت قولدورو سارسیتدی. انسانی تویوق قدر سایا سالمایان شایسهوهنین بدنینه اسمهجه دوشدو. یولداشی اونون وضعیتینی گؤروب، «ایه، سنده سرچه اورهیی ده یوخموش کی» دئییب مییتی آغزی اوسته دؤندردی…\n×××\nقویونلار نهدنسه اورکدو و قیچلارینی یارغاندان ��اللاییب اوتوران اون اوچ یاشلی خودو او گوندن دوز آلتی ایل اوزاقلاشدی…\nبالیقلی کوکرهییردی. یاز هاواسیندان سرخوش اولموش بیر سیچان یوواسینین قاباغیندا ائشهنک آتیردی. ساوالانین اتهییندهکی قار هله ده یازا تسلیم اولماق ایستهمیردی. کؤرپه قوزو سون درجه احتراصلا آناسینی امیردی و خودونون «امام قوشو» دئیه سون درجه سئودیگی توراغایلار اوخوشا ـ اوخوشا یازین ماوی سماسینا هوپوردولار… هوپوردولار","num_words":1966,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":98544.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"چوخلاری چالیشدیلار اینتیخابات دالی دوشسون، ائلیه‌نمه‌دیلر و بوندان سونرا دا ائلیه‌بیلمیه‌جاقلار - سازمان تبلیغات اسلامی آذربایجان شرقی - ترکی\nترکی | فارسی | العربیة | English | اردو | Türkçe | Français | Deutsch\nسه شنبه 26 تير 1403 - 09 محرم 1446\nآنا صفحه\nعكس لر\nلینکهای بالای آگهی متحرک سمت راست\nلینکهای پایین آگهی متحرک سمت راست\nچوخ راخ...\nسایت های مرتبط\nتبيان\nالشيعه\nنهج البلاغه\nقران کریم\nخبر گزاري قرآني\nخبر گزاري سازمان تبليغات اسلامي\nامروز : 36\nديروز : 36\nماه : 2431\n'); $('a.print-preview').printPreview(); $('#txtShortLink').focus(function () { $(this).select(); }); });\nتاریخ : دوشنبه 16 ارديبهشت 1392 | کد : 645\nلینک کوتاه\nچوخلاری چالیشدیلار اینتیخابات دالی دوشسون، ائلیه‌نمه‌دیلر و بوندان سونرا دا ائلیه‌بیلمیه‌جاقلار\nچوخلاری چالیشدیلار اینتیخابات دالی دوشسون، ائلیه‌نمه‌دیلر و بوندان سونرا دا ائلیه‌بیلمیه‌جاقلار.\nاینقیلاب رهبری اینتیخابات مسئوللاری‌نین جمعینده:\nچوخلاری چالیشدیلار اینتیخابات دالی دوشسون، ائلیه‌نمه‌دیلر و بوندان سونرا دا ائلیه‌بیلمیه‌جاقلار.\nموعظم رهبرلیق مقامی رییس جومهورلوق، شهر و کند شوراسی اینتیخابات مسئوللارین جمعینده تأکید ائله‌دیلر: بو مودّتده چوخلاری چالیشدیلار اینتیخاباتین رنگین آزالتسینلار و یا اونو دالی‌یا سالسینلار آما ایندیه‌جن ائلیه بیلمه‌ییبلر و بوندان سونرا دا آللاهین توفیقی اینن ده ائلیه بیلمیه‌جاقلار.\nمهرین وئردیغی خبره گؤره، موعظم رهبرلیق مقامی حضرت آیت الله خامنه ای دوشنبه سحر رییس جومهورلوق، شهر و کند شوراسی اینتیخابات مسئوللارین گؤروشونده، جماعتین خردایدن 24-ده‌کی اینتیخاباتیندا شورلو شیرکتی، اؤلکه‌ ترقیسی‌ و ایستیمراری‌نین ضامینی ساییب و نظارتی اورگانلار، موجریلر و داوطلبلرین قانونلاری بوتون مرحله‌لرده رعایت ائله‌ماغینا تأکید ائله‌دیلر.\nاونلار هابئله جلیل‌القدر صحابه، حُجر بن عَدی‌نین مزارینا غوصّه‌لی اهانته ایشاره ائله‌ماغینان تأکید ائله‌دیلر: موسلامانلار و مخصوصاً ایسلام دونیاسی‌نین دینی، سیاسی عالیملری و نوخبه‌‌لری بو چیرکین دوشونجه‌نین قاباغیندا اؤز وظیفه‌لرینه عمل ائله‌سینلر و فیتنه‌ اودونون چوخالماسینا مانع اولسونلار.\nاینقیلاب رهبری اینتیخاباتی«بؤیوک و دَیَرلی میلّی و ایسلامی امانت» ساییب آرتیردیلار: نیگهبان شوراسی، نیظارت و ایجرا مجموعه‌لری و اینتیخاباتین سالیم و امنیتلی اولماسینا چالیشان اورگانلار بو بؤیوک امانتین امانتدارلاریدیلار و موهوم، دَیَرلی و قالارگی ایشلر عؤهده‌لرینده وار.\nاونلار خردادین 24-ده‌کی اینتیخاباتی کئچمیش اینتیخاباتدان داها موهوم بیلیب آرتیردیلار: ایکی موهوم شورالار و رییس‌جومهورلوق اینتیخاباتی عئینی زماندا اجرا ائله‌ماق آتی اینتیخاباتین موهوم اولان عامیللریندندیر.\nاونلار، جماعتین صحنه‌ده‌کی حضورونو اهمیتسیز گؤرستماغا بعضی نتیجه‌سیز چالیشمالارا ایشاره ائله‌ماغینان دئدیلر: بیر عیدهّ چالیشیر اینتیخابات رونقسیز اولسون و یا واختیندا اولماسین آما آللاهین توفیقی اینن ناکام قالاجاقلار و بوندان سونرا دا بیر ایش گؤره‌ بیلمیه‌جاقلار.","num_words":657,"character_repetition_ratio":0.101,"word_repetition_ratio":0.086,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":150981.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شیعه لر کولتوروندا مذهبی شهریدی و نئچه ایل ایمام علی (ع) چاغیندا ایسلام باشکندی اولدو.بو شهر عراقین گونئی طرفینده و نجف چولونده اولور.","num_words":28,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":408746.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Metinler ışığında Aristotelesin Canlıyla Ve Canlının Evrimiyle Ilgili Düşüncelerine Problematik Yaklaşım-88s\nMetinler ışığında Aristotelesin Canlıyla Ve Canlının Evrimiyle Ilgili Düşüncelerine Problematik Yaklaşım-88s\n2256\n0\n« اؤنجه کی12...1819202122232425262728...293294سونراکی » سئچماق\nصفحه: 1 دان 294\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1660 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38957 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":283,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.234,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":47385.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سلما اوتیلیا لوویس لاقرلوف سوئدجا Selma Ottiliana Lovisa Lagerlöf نوامبر ۱۸۵۸، ورملاند — ۱۶ مارس ۱۹۴۰، مورباکا — سوئد یازیچی سی، ادبیات اوزره نوبل اؤدولی آلان ایلک قادین (۱۹۰۹) (\"اثرلرینی دیگرلرین‌دن فرقه‌له‌ن‌دیره‌ن یوکسک ایدئالیزمه، آیدین پارلاق فیکیر و مقدس‌لیگی تره‌ننوم ائتدیینه گؤره\").\nسلما لاقرلوف\nآد\nسلما اوتیلیا لوویس لاقرلوف\nقیسا بیلگی\nنوبل اؤدواونو قازانمیش یازیچی، 1909\nدوْغوم تاریخ\n1858\nورملاند, سوئد\nاؤلوم تاریخ\n1940\nمورباکا, سوئد\nحیاتی\nسوئدلی سلما اوتیلیانا لوویس لاقرلوف ادبیات ساحه‌سینده نوبل اؤدولی قازانان ایلک قادین یازیچی‌دیر. او، اؤلکه‌نین جنوبون‌داکی ورملان اوستانین‌ده، ایستئفایا چیخمیش ضابط اریک قوستاو لاقرلوفون عائله‌سینده دوغولان بئش اوشاق‌دان دؤردونجوسو ایدی. اوچ یاشی اولان‌دا ایفلیج کئچیرمیشدی. بیر ایل یاتاق‌دان قالخابیلمَِمیش، سوْنرا ایسه حیاتی بویو شیکست قالمیش‌دی. ننه‌سین‌دن دینلدیی چوخسای‌لی ناغیل و روایتلر سلمانی کیچیک یاشلارین‌دان سؤزون سئحرلی عالمینه گتیرمیش‌دی. معلم ا��ْلماق ایسته‌یه‌ن سلما لاقرلوف ۱۸۸۵-جی ایلده ایستوکهم‌داکی کرال عالی قادین پئداقوژی آکادمیسینی بیتیرمیشدی. ایکی ایل سوْنرا آتاسینین وفاتی، آردینجا آتا-بابا مولکلرینین بورجا گؤره هرراجا قویولماسی اونا سارسیدیجی ضربه اولموش‌دو. سلما عائله‌سینه کؤمک مقصدی ایله قیز مکتبین‌ده ایشه دوزلمیش‌دی. تئزلیکله او، یوکسک عقلی و معنوی کئیفیتلری ایله شاگیردلرینین سئویم‌لی‌سینه چئوریلمیش‌دی.\nوئرملاندین تکرارسیز منظره‌لری، ائشیتدیی خالق روایتلری گنج قیزی ایلک رومانینی یازماغا روح لاندیرمیش‌دی. حاضیر حیصّه لر \"ایدون\" ژورنالینین کئچیردیی موسابیقه‌یه گؤندریلمیش‌دی. ژورنال اونو ساده‌جه غالیب کیمی اؤدوللان‌دیرماقلا کیفایتلنممیش‌دی، اثری کیتاب شکلین‌ده چاپ ائتمه‌یه حاضیر اوْلدوغونو دا بیلدیرمیش‌دی.\nسوئد ادبیاتی اۆچون اننوی رومانتیک اوسلوب‌دا قله‌مه آلینان \"هوست برلینق حاقین‌دا ساقا\" (۱۸۹۱) اولجه اوخوجولارین دقتینی او قدر ده چکممیش‌دی. لاکین مشهور دانمارک تنقیدچی‌سی گورگ براندس گنج خانیمین اوغورلو یارادیجی‌لیق آختاریشلارینی تق‌دیر ائدن مقاله چاپ ائتدیردیک‌دن سوْنرا هم مؤلفه، هم ده اونون اثرینه ماراق اهمیت‌لی درجه‌ده آرتمیش‌دی.\nتخمیاً اون ایل معلم ایشلدیک‌دن سوْنرا سلما لاقرلوف اؤزونو بوتونلوکله یارادیجیلیغا حصر ائتمک اۆچون پئداقوژی ساحه‌دن اوزاقلاشمیشدی. سوئد کرالی ۲-جی اوسکارین آییردیغی تقاود و سوئد آکادمیسینین یاردیمی اونا آرزوسونو حیاتا کئچیرمه‌یه ایمکان وئرمیشدی. ۱۸۹۴-جو ایلده لاقرلوفون \"گؤرونمز زنجیرلر\" آدلی نووئللالار کیتابی چاپ اولونموش‌دو. ۱۸۹۵-۱۸۹۶-جی ایللرده ایتالیایا، ۱۸۹۹-۱۹۰۰-جو ایللرده ایسه مصر و فیلیسطینه سفر ائدن یازی‌چی بیری-بیرینین آردینجا \"دجالین معجزه‌لری\" (۱۸۹۸) و ایکی جیلدلیک \"یروسلیم\" (۱۹۰۱-۱۹۰۲) رومانلارینی نشر ائتدیرمیشدی. قازانج دالینجا فیلیسطینه یول‌لانان سوئد فرمرلرینین حیاتی، اونلارین مقدس تورپاق‌دا معنوی ایده‌آل آختاریشلاری \"یروسلیم\" دیالوگییاسین‌دا ائپیک تصویرینی تاپمیشدی.\nسلما لاقرلوفون کارل لارسونون چکدیی پورتری (۱۹۰۸)\n۱۹۰۴-جو ایلده یازی‌چی عائله مولکلری اوْلان مورباککانی یئنی‌دن ساتین آلا بیلمیشدی. او، اؤمرونون سونونا قدر همین مولک‌ده یاشامیش و دۆنیانین موختلیف اؤلکه‌لرین‌دن گلن چوخسای‌لی قوناقلارینی بورادا قبول ائتمیش‌دی. ۱۹۰۴-جو ایلده سلما لاقرلوف هم ده سوئد آکادمیسینین بؤیوک قیزیل مدالینا لایق گؤرولموش‌دو.\nیازیچینین مشهور اثرلرین‌دن بیری ده \"نیلس هولقرسونون وحشی قازلارلا سوئده معجزه‌لی سیاحتی\" (۱۹۰۶) آدلی اوشاق رومانی‌دیر. خالق ناغیللاری اوسلوبوندا یازیلمیش بۇ کیتاب اؤلکه‌نی داها یاخشی تانیماغا و تانیتماغا خیدمت ائدیر. ۱۹۹۴-جو ایلده لایق گؤرولدویو نوبل اؤدولینی آلماق اۆچون حیاتین‌دا ایلک دفعه سوئده گلن ژاپون یازیچی سی کئندزئبورئ اوئ اؤلکه ایله ایلک تانیشلیغینین لاگرلوفون کیتابین‌دان باشلادیغینی، اعتراف ائتمیش‌دی. اوشاقلار اۆچون یازیلان باشقا بیر اثر – \"باتاق‌لیق‌داکی فئرمادان اولان قیز\" (۱۹۰۷) رومانی دا سوئد فولکلورونون ان یاخشی عنعنه‌لرینه اساسلانمیش‌دی.\n۱۹۰۹-جو ایلده سلما لاقرلوف \"بوتون اثرلرینی فرقله‌ن‌دیره‌ن یوکسک ایدئالیزمه، پارلاق تخیوله و معنوی تأثیر قودرتینه گؤره\" سوئد یازی‌چیلاری و دۆنیا قادینلاری آراسین‌دا ایلک نوبل اؤدولی قازانان اولموش‌دو. تقدیمات مراسیمین‌ده سوئد آکادمیسینین عضوو کلاوس آننرستدت مؤلفین اثرلری اۆچون سجیوی جهتلری – دیلین تمیزلیینی و سادلیینی، اوسلوبون گؤزللیینی، تخیول درینلیینی، ائتیک تأثیر گوجونو خاوسوسی وورغولامیش‌دی. خانیم یازیچینین نوبل موهازیره‌سی ایسه ماراقلی و عیبرت آمیز فورمادا – آتاسی ایله خیالی صحبت شکلین‌ده قۇرولموش‌دو.\nسلما لاقرلوف ۱۹۱۴-جو ایلده سوئد آکادمیسینین عضوو سئچیلمیش، باشقا سؤزله دئسک، نوبل اؤدولینا نامیزدلر ایرلی سورمک و نامیزدلرله باغلی موذاکیره‌لر آپارماق صلاحیتی قازانمیشدی.\nبیرینجی دۆنیا محاربه‌سینین باشلاماسی ایله سارسینتی کئچیره‌ن یازی‌چی بیر مدت ایشده‌ن سویوسا دا تسللینی یئنه ادبیات‌دا تاپمیش‌دی. ۲۰-جی ایللرده لاقرلوفون \"لیووئنشیولدلارین اوزویو\" (۱۹۲۵)، \"شارلوتتا لیووئنشیولد\" (۱۹۲۵)، \"آننا سویورد\" (۱۹۲۸) رومانلارین‌دان عبارت تریلوگییاسی چاپ اولونموش‌دو. مئموار ژانرین‌دا یازیلمیش \"مورباکا\" (۱۹۲۲)، \"بیر اوشاغین خاطیره‌لری\" (۱۹۳۰)، \"سلما لاقرلوفون گون‌ده‌لیگی\" (۱۹۳۲) کیتابلارین‌دا ایسه اوشاق‌لیق و ایلک گنج‌لیک خاطیره‌لری اؤز عکسینی تاپمیش‌دی.\nلاقرلوفون بیر سیرا اثرلری وطنین‌ده و خاریجی‌ده اوغورلا ائکرانلاشدیریلمیش‌دیر. یئری گلمیشکه‌ن، ۱۹۵۵-جی ایلده کئچمیش شوروی-ده \"نیلس هولقرسونون سیاحتی\" رومانی اساسیندا ایندی ده ماراقلا باخایلان جیزگی فیل‌می چکیلمیشدی.\nسووئت-فین ساواشی (۱۹۳۹) باش‌لانان زامان سلما لاقرلوف اؤز اؤدوللارینی – سوئد آکادمیسینین بؤیوک قیزیل مدالینی و نوبل اؤدولینین قیزیل مدالینی فنلاند حکومتینه گؤندرمیش، اونلارین اریدیلیب اؤلکه‌نین مۆدافیعه احتیاجلارینا صرف اولونماسینی خاهیش ائتمیشدی. لاکین لازیمی وسایل دیگر قایناق‌لردن تاپیلدیغین‌دان اؤدوللار بؤیوک مینتدارلیق حیسی ایله صاحبینه قایتاریلمیش‌دی.\nفاشیست آلمان مطبوعاتیندا سلما لاقرلوف‌دن \"نوردیک شاعره\" کیمی احتیراملا سؤز آچیردیلار. او، ناسیست ظلمون‌دن قورتارماق ایسته‌یه‌ن آلمان همکارلارینا کؤمک ائتمه‌یه باشلایان‌دا ایسه موناسیبت درحال کؤک‌لو شکیل‌ده دَییشمیشدی.\nسلما لاقرلوف ۱۹۱۲-جی ایلده نوبل عائله‌سینین قوناغی کیمی روسیه یا سفر ائتمیشدی. سفر زامانی اونون نوبللرین منزیل-قرارگاهلارین‌دان بیرینین یئرلشدیی باکی‌دا اولوب-اولماماسی حاقین‌دا تأسف کی، هر هانسی معلومات مؤوجود دئییل‌دیر. سوئدین مدنی-معنوی سیماسینی تمثیل ائدن یارادیجی شخصیت کیمی سلما لاقرلوف بۇ گون ده پوپولیاردیر. سوئد حکومتینین قراری ایله ۱۹۹۲-جی ایلده‌ن اعتباراً اونون پورتری اؤلکه والیوتاسینین – ۲۰ کرونلوغون اوزرینی بزییر.\nشکیللر\nسلما لاقرلوف ۲۳ یاشین‌دا (۱۸۸۱)\nسلما لاقرلوف ۴۸ یاشین‌دا (۱۹۰۶)\nسلما لاقرلوف ۷۰ یاشین‌دا (۱۹۲۸)\nخاریجی کئچیدلر\nسلما لاقرلوفون اثرلری (روسجا)\nسلما لاقرلوفون بیوقرافیاسی، اثرلری (روسجا)، فوتو شکیللری\nگؤرونتولر\nThis article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.","num_words":1438,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":161564.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتا��‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دده قورقود دا ریزق. عرب منشأ‌لی «ریزق» سؤزو «داستان»دا آزوقه، رۇزی، قیسمت معناسیندادیر (کیمسه ریزقین يئمدون. کیمسه‌يه گۆج ائتمه‌دین). عرب منشأ‌لی «ریزق» سؤزو قرب لهجه‌سینده فونئتیک ديَیشیکلیيه اۇغرامادان ایلکین سئمانتیکاسینی مۆحافیظه‌‌ ائتمکده‌دیر (مثلا، ریزقینگی الله کسمه‌سینگ). [1]","num_words":75,"character_repetition_ratio":0.116,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.013,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":100026.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قاپینی قاییمدان چیرپیردیلار، دئیه‌‌سن یوموروقلا چیرپیردیلار، بلکه‌ ده‌ داشلا. آنجاق کوْتا بیر ال قاپینی چیرپیردی. آتام، آنام، قارداشلاریمین ه‌امیسی یوخودان دیک آتیلیب ال-آیاقلارینی ایتیریب قالمیشدیلار. بیز ه‌امیلیغا بیر اوتاقدا یاتیردیق، بیر جیندیر کیلیم اوسته‌، یان-یانا. پنجره‌ آچیق ایدی. قاپینین سسیندن دیکسینمیش آتام قالخیب کیلیم اوسته‌ لوت اوتورموشدو. اونون عصیانجیل یئکه‌پر گؤوده‌‌سی قارانلیقدا بللی ایدی، اوتورموشدو قاپینین بیر داه‌ا قاییمدان چیرپیلماسینی گؤزله‌‌ییردی. قاپینین سسی بیر داها اوجالدی، آتام اَینینده‌‌کی تومانلا آیاغا قالخدی، الینی اوزادیب لامپاسی پاریلدایان فانوسو تاغچادان گؤتوروب یاندیردی. فانوسون ایشیغیندا آتامین سرت اوزونو، گؤی گؤزلرینی، اوزونسوْو بورنونو گؤروردوم. گئنه‌ قاپینی قاییمدان دؤیدولر، گئنه‌ یوموروقلا، یا داشلا یا دا داش کیمی اللرله‌. آتام فانوسو گؤتوروب تلسیک اوتاقدان چیخدی، حیطین او باشینا کیمی قاچیب، قاپینی آچدی.\nآناملا بیز قارداشلار ییغیلدیق پنجره‌ قاباغینا باخیدیق کی، قاپی دؤین کیم اولا. ایلک باخیشدا اونو گؤرنمه‌‌دیک، آتام فانوسو قالدیریب قاپی دؤین آدامین اوزونه‌ توتونجا اوزو ایشیقلاندی. منسه‌ اونون اوزونو ایلک اولاراق گؤردوم، منیمله‌ عؤمورلوک قالان اوزونو، و ائله‌ بو آندا دا منیم یانیمدا دورموش اوزونو و گؤرونور هئچواخت اونودا بیلمه‌‌یه‌‌جه‌‌ییم اوزونو. بیز فانوس ایشیغیندا اونون دوداغینین ترپندییینی گؤردوک. سسینی ائشیدمه‌‌سک ده‌ گرگینجه‌‌سینه‌ سارسینتیلا تیتره‌‌ین دوداغینی گؤردوک. اونون سؤزلری بیتدیکده‌ آتام فانوسو ائندیردی و اونو جاوابلایاراق بیزیم ائشیدنمه‌‌دیییمیز سؤزلر دانیشدی، سونرا بیزیم ائشیدنمه‌‌دیییمیز جاوابی آلدیقدان سونرا سسسیزجه‌، فیکیر-خیال ایچینده‌ اوتاغا قاییتدی.\nآتامین کؤلگه‌‌سی ه‌وندور دووارلارین اوزرینده‌ ترپنمه‌‌یه‌ باشلادی. قاپینی آچیق قویموشدو آتام، نه‌ توتغون ایدی نه‌ اوزگون، آنجاق دالغین ایدی! پکر-پکر ترپنیردی. تلسمیردی، فانوسو سول الینه‌ وئریب، ساغ الینی دووارا سورته‌-سورته‌ ده‌لیزه‌ کئچدی، سونرا یئنه‌ اوتاغا گلیب یانان فانوسو تاغچایا قویوب: بونلارین بیرینی گرک آپارام، دئیه‌ آناما ساری دؤندو. آنام ه‌ویوخموشجا باخدی، ه‌مین گؤزلریله‌، ه‌مین غم چاناغی اولان ایری گؤزلریله‌ باخیب دا؛ یوسیفی آپار، او قورخمازدی؛ دئیه‌ قرارینی بیلدیردی. یوسیف ایسه‌ درحال قورخمازلیغینی گؤستریب، من اورا گئده‌‌سی دئییلم، دا��اریمی وورسانیز دا من گئده‌‌سی دئییلم، منه‌ ه‌ئچ دخلی یوخدور، دئدی. آنام دؤنوب آتاما؛ منصورو آپار، دئدی، هامیدان آغیللیدیر. منصور دؤندو کی، منیم عاغلیمین او قاپیدا دوران قولئیابانینا نه‌ دخلی، منیم عاغلیم او قولئیابانینین نه‌ کاریندا؟ دئدی. آنام آتاما دئدی، صمدی آپار، ه‌امیدان دؤزوملودور. صمد باغیردی کی، آناجان بیزیم بو دؤزوملو اولدوغوموزو گؤرمزدن گلسنه‌! آنام گؤرمزدن گلدی و جوت گؤزلری، جوتله‌‌نیب منه‌ دیکیلدی. پوشک منیم آدیما دوشموشدو. آتام منه‌، دور آیاغا اَینینه‌ بیر شئی آل گئدک، دئدی سونرا باشینی پنجره‌‌دن اوزادیب قارانلیقدا کؤلگه‌‌سی قاپینی قاپسامیش اولان گؤرونمز کیشییه‌ ه‌ایلادی کی، سیز گئدین، بیز گلریک. آنام منه‌ دئدی، به‌ قورخمورسان؟ دئدیم، ندن؟ دئدی، گئجه‌‌دن، ائشیکدن، قاپیداکیندان، هله‌ خبریمیز اولمایان او حادثه‌دن. هلبت بیر مه‌م ایش اولمالی کی، او اؤزو دوروب قاپیمیزا کیمی گلیب. دئدیم، یوخ، قورخمورام، ندن قورخوم کی؟ آتام یانیمدا، مه‌‌یر یوخ؟ یوخ قورخمورام. آناما، قورخمورام، دئدیییم یاخشی یادیمدا. حتّا سونرالار او یامان قورخونج شیوَنی چکدیییمده‌ ده‌ قورخموردوم. گویا منیم دَییشیلمه‌‌ییم اوچون کئچیریلمه‌‌سی گرکن بیر تؤرن ایمیش او. بونو سونرالار باشا دوشدوم، یوخسا اونسوز منی دَییشدیرمک ممکون دئییلدی. همیشه‌ دَییشیم کؤنوللوسو اولان من، او تؤرن کئچیریلمه‌‌سه‌‌یدی نئجه‌ دَییشیله‌ بیلردیم؟ من دَییشیم ماراقلیسی ایدیم (فاعللیکدن مفعوللوغامی؟) لاکین تاریخین منیم یانچاغیم اوزرینه‌ یازیلاجاغینی بیلمیردیم. بونو نئجه‌ بیله‌ بیلردیم؟\nپالتاریمی گئیینیب فانوسو گؤتوروب چیخدیم حیطه‌. سرداوانین پیلله‌‌کنیندن ائندیم آشاغی، فانوسو چشمه‌ باشیندا داش اوسته‌ قویدوم. سو لال آخیردی، فانوسون ایشیغی اوزومه‌، اوزومون عکسی ایسه‌ سویا دوشموشدو. اؤزومه‌ باخدیم. اوزوم آینا کیمی، یاناقلاریم آل قیرمیزی، گؤزلریم ایری، دوداقلاریم دولغون، ساچلاریم ایسه‌ قولاغیم اوسته‌ یاییلمیشدی. ه‌له‌ بودانیلمامیشدیم. من نئجه‌ بیله‌ بیلردیم یانچاغیم اوزرینه‌ تاریخین یازیلاجاغی قرارا آلینیب! بیر قوش بئله‌ اوچماییردی، اوچوشونا دا ه‌ئچ بیر سبب یوخ ایدی. آتام قارانلیغین او طرفیندن، گئجه‌‌نین اورتاسیندان ه‌ایلادی کی، به‌ هارداسان؟ گلیرم، دئیه‌، های وئردیم. سونرا سودا اوزومه‌ دیکیلدیم، اوزومو یومادیم، اوزومون باکیره‌‌لییینه‌ سون کز اولاراق باخماق ایستیرمیشم کیمی، ساده‌‌جه‌ اونا دیکیلدیم. سونرا فانوسو گؤتوروب پیلله‌‌کنلردن قالخدیم، آتام چیخدی، یوللاندیق. حیط قاپیسینی آرخامیزجا چکیب باغلادیق، فانوس منیم الیمده‌‌یدی، آتام یانیمجا گلیردی و هله‌ سَلوی آغاجی بودانیلمامیشدی. من نه‌ بیلیردیم، مگر سیز منیم یئریمه‌ اولسایدینیز، بیله‌ بیلردینیز می؟ من نئجه‌ بیله‌ بیلردیم، تاریخ منیم یانچاغیم اوزرینه‌ یازیلماق ایستیر؟ نئجه‌ بیلمه‌‌لییدیم؟ منیم او گئجه‌ چکدیییم شیوَن اوزوقویلو دوشموش مفعول میلّتیمین بیر گون ایکیندی واختی چکه‌جه‌یی شیوَنینه‌ بیر اشارت اولاجاغینی نئجه‌ بیلمه‌لییدیم؟\nآتامین یانینجا گئدیردیم، هاوا بولودلوق دئییل، آمما زیل قارانلیق ایدی. قارانلیق کوچه‌‌لرده‌ هوندور دووارلار سیره‌ دوزولموشدو. من آتامدان آزجا اؤنده‌ یئریییردیم، آتامین آددیملاری بؤیوک، منیمکی ایسه‌ کیچیک آنجاق قیوراق ایدی. بیلیردیم آتام نازیک قارا عباسینی اَینینه‌ آلیب و همیشه‌‌کی کیمی اینجه‌ نازیک عمامه‌‌سینی ده‌ سلیقه‌‌یله‌ باشینا ساریییب. نه‌ سئیرک نه‌ قالین توکلو اولان ساققالی خوش قهوه‌‌یی رنگ ایدی. ساققالینین چنه‌ کناریندان تالا-تالا آغارمیش قیسسا توکلری یانلاردان گؤزه‌ چارپیردی. گئجه‌‌لری ایستر قارانلیق ایستر ایشیقدا، فانوسون جانسیز ایشیغیندا یول گئدرکن، اللرینی اؤنده‌ بیر-بیرینه‌ جوتلر، آرخادان چییینلرینی آزاجیق قالدیرار، ایری سرت آددیملار آتاردی آتام. آیاقلارینی هئچواخت یئرده‌ سوروندورمز، داراجیق قارانلیق اوزون کوچه‌‌لرده‌ اصلا دانیشمازدی. نییه‌؟ بیلمیردیم. من سسسیز-سسسیز کوچه‌‌دن کوچه‌‌یه‌ دؤندوکجه‌ او آرخامجا گلیردی. یالنیز آرابیر، آزاجیق نفسیندن یوکسک سسله‌ خیمیر-خیمیر اؤسکورور، بعضن ده‌ نفس دؤیوردو. من اونون داراجیق قارانلیق کوچه‌‌لرده‌ اؤز عالمینده‌ فیکیرلره‌ دالماق ایسته‌‌دییینی بیلیردیم، آنجاق نه‌‌یین حاققیندا و نییه‌؟ بونو بیلمیردیم.\nآتام کوچه‌‌ده‌ هئچواخت دعا اوخومازدی. بیز فانوس ایشیغیندا یومروق دؤیجلی قاپیلارین قاباغیندان سوووشوردوق. آتام قارانلیغی وئجینه‌ آلماسا دا، قارانلیق آتامدان اورکوردو. بو کوچه‌‌لرین ساکینلری اونون آیاق سسینی یاخشی تانیردیلار. قاپی آرخاسیندا یاتمیش اولسالار بیر-بیرینه‌ پیچیلداشیردیلار: خوجا حضورا چاغیریلیب، خوجا جلب اولونوب، ائشیدیرسن آیاغینین سسینی؟ خوجا، تاریخین گئجه‌‌یاریسی دویونونو چؤزمه‌‌یه‌ گئدیر، خوجا امیرین ه‌انسیسا تایفایا قارشی توتموش غضبینی یاتیرتماغا گئدیر، خوجا هانسیسا بیر یوخونو یورماغا گئدیر، اونسوز بو اؤلکه‌‌نین هئچ بیر یوخوسو یورولماز، خوجا ه‌انسیسا اؤلموش یاخود اؤلدورولموش امیرین چنه‌‌سینی، گؤزونو باسماغا، جنازه‌سینی یویوب کفنلمه‌‌یه‌ گئدیر. گرچی من کؤله‌ اولدوم، گرچی من عؤمرو اوزاندیقجا اوزانان و داه‌ا اوزانان امیر ماحمیدین بیر جاندان کئچمیش اوزون ساچلی قولو اولدوم، آنجاق آتام تاریخین گئجه‌‌یاریلاریندا، اوزون بوروشوق قارانلیق و داراجیق کوچه‌‌لرینده‌ هانسیسا بیر امیرین هانسیسا یوخوسونو یورماغی همیشه‌ دوشونموشدور. آتام ه‌میشه‌ گئجه‌‌یاریسی واختیندا اؤلدورولموش بیر امیرین گؤزونو باسماغی دوشونموشدور. آتام سحرین آلاتورانیندا سون کاسانی سارایلارین دورو بولاغیندا سویا باسیب، آذان الله‌ اکبرین ایلک سسی اوتاقدا ائشیدیلینجه‌ تاریخین سارساق امیرلریندن بیرینه‌ غسل تؤکوب سونرا قورولاماسینی دوشونموشدور. آتام ه‌انسیسا بیر سارساق امیری کفنله‌‌ییب، اوزو قیبلایا اوزادیب، کناریندا دوروب مئییت نامازینی، تلقین نامازینی، وحشت نامازینی قیلدیقدان سونرا فاتحه‌ اوخوماسینی دوشونموشدور. آمما بونلارین هامیسی نه‌ اولسونکی؟ نه‌ اولسونکی ه‌ر بیر شئی یئرلی یئرینده‌، ائل عادتلری نامینه‌، دینله‌ دؤولتین ایشبیرلیگی نامینه‌ تام رسمیتله‌ یئرینه‌ یئتیریلسین. بونلار ندن اؤترویدو؟ بوندان اؤترو کی، سو سودان ترپنمه‌‌سین؟ گویا ترپنیرسه‌ نه‌ اولاجاقدیر.\nبو فیکیرلر ایچینده‌ میدانچایا یئتیشدیک. بالا مچیدین قاباغیندا اولان اَیری-بویرو توت آغاجی آلتیندا آیاق ساخلادیم. آتام گئجه‌‌یاریسی توت آغاجی آلتیندا دورمانی سئوردی، بونو بیلیردیم. ایلک دعاسینی اونون آلتیندا اوخوماغی ایستردی، دفعه‌‌لرجه‌ اوندان ائشیتدیییم دعانی: بسم‌الله‌ الرحمن الرحیم و السماء و الطارق… آتام بو دعانی اوخویورکن نسه‌ بیر پریشانلیق منیم ایچیمده‌ باش قالدیریردی، آتامین آرخاسیندا دوروب اونا باخیردیم، فانوسون سیسقا ایشیغی آتامین ایچینده‌-کی نورانیلییی ذره‌‌جه‌ زده‌‌لمه‌‌سین دئیه‌، اونو ترپتمه‌‌دن الیمده‌ توتوردوم، سونرا قالیردیم او بیری الیمین الینده‌، الیمله‌ نه‌ ائده‌جه‌‌ییمی بیلمیردیم، اونو ه‌اوایا قالدیریر، بوینومو اووور یا دا اورییمین اوستونه‌ قویوردوم.\nآتام دعانین فهمل الکفرین املهم رویداً آیه‌‌سینه‌ یئتیشنده‌ اونو اؤیله‌ ایچدن، اؤیله‌ اورکدن سسلندیریردی، ائله‌‌بیل تاریخین بو یاریگئجه‌سینده‌، مچید قاباغیندا، فانوس ایشیغیندا، توت آغاجی آلتیندا ایکن کافیرلره‌ بیر قیسسا مه‌لت وئرمه‌‌یی دوشونور. آتام بو سفر باشینی قالدیریب نسه‌ آختاریرمیش کیمی بوداقلارین آراسیندان گؤیه‌ باخدی. سونرا باشینی ائندیریب، گئدک، دئدی. یئنه‌ من اؤنده‌ او آرخادا، من فانوسلا او ایسه‌ بیر-بیرینه‌ جوتلنمیش اللریله‌ یولا دوزلدیک. سونراکی کوچه‌‌لر گئنیش ایدی، میدانچانی اؤتدوکده‌ هم کوچه‌‌لر گئنیشلنیردی هم گؤی اوزو. حتّا دووارلار دیبینده‌، گئنیش قاپیلار آستاناسیندا یاتمیش دیلنچیلر، ائوسیز-ائشیکسیز انسانلاری دا گؤروردوک. منیم فانوسوم اونلاری وئجه‌ آلمادان اوزرلریندن سوووشوردو. بیر آچیق قالمیش آغیز، یوموق گؤز، یاخود مچید کناریندا بیر یالین آیاق، تاغبند آلتیندا کیرلی دیزلر، آرا-سیرا کوچه‌‌لرده‌ گؤزه‌ چارپان شئیلر ایدی. ائله‌ بیل پارچا-پارچا دوغرانمیش انسانلارین گؤوده‌‌سینی دیوارلارین دیبینه‌، تاغبندلرین آلتینا بوراخمیشدیلار، منیم فانوسوم بو بدن پارچالارینین اوزریندن سوووشوردو. آتام دریندن فیکیرلره‌ دالمیشدی، من اونون فیکرینی اؤیرنمک ایستیردیم. بیلیردیم ایره‌لیده‌ نسه‌ آغیر بیر ایش بیزی گؤزله‌‌ییر، آنجاق نه‌ بیلیردیم منیم یان-یانچاغیم اوزرینه‌ تاریخین یازیلاجاغی قرارا آلینیب.\nشهرین قدیم قبریستانلیغی کناریندان سوووشماق اوزره‌یدیک، بوراسی واختیله‌ قبیر چالا-چوخورلاری و قبیرداشلاریلا دولو اولان بیر چؤللوک ایدی. قبریستانلیغین اورتاسیندا میرده‌شیرخانانین قارا گؤوده‌‌سی گؤزه‌ چارپیردی. قارداش-باجیلاریمیزدان بیری اؤلنده‌ آتام اونو اللری اوسته‌ آلیر، بیزلر ایسه‌؛ من، صمد، یوسیف، منصور آتامین آردینجا دوشوردوک. آتام یئددی آددیم یئریدیکده‌ منصور ایرَلی قاچیب اللرینی اوشاغین آلتینا توتوب اونو آتامدان آلیب گئنه‌ یئددی آددیم ایرلی یئریییردی، سونرا یوسیف، داه‌ا سونرا صمد بو ایشی تکرارلاییردی، منسه‌ هله‌ اوشاغی آتامین یاخود قارداشلاریمین الیندن آلاجاق قدر بؤیومه‌‌میشدیم. بئله‌لیکله‌ اؤلو کؤرپه‌ یئیین-یئیین کوچه‌‌دن کوچه‌‌یه‌ کئچیردی، یولدان کئچن آداملار خوجادان کؤرپه‌سینین اؤلدویونو ائشیدجه‌یین بیزه‌ قوشولوب اوشاغی یئددی آددیم-یئددی آددیم تا قبریستانا قدر اؤتوروردولر. اوشاق یویولورکن بیز میرده‌شیرخانانین بیر بوجاغیندا دوروب باخیردیق. آتام بیر یاندا دوروب گؤزو ایله‌ اوشاغین تمیز، آریق و یاش بدنینه‌ زیلله‌نیردی. او هئچ آغلامیر، ا��یله‌ توموخموش باخیردی، سونرا کفنلنمیش اوشاغی گؤتوروب، قبریستانلیقدا دووار دیبی بیر بوجاق تاپیب قویلاییردی و گلن گونلرین بیرینده‌ بلکه‌ اونا بیر باش داشی قویماق اوچون گئنه‌ قبریستانا گلنده‌ قبیری تاپا بیلسین دئیه‌، جیبیندن بیر آچار چیخاردیب اوشاغین باشی اوسته‌ دووارا چالیردی آنجاق هر دفعه‌سینده‌ آچاری آختاریب تاپانمادیقدا باشداشی خئیریندن واز کئچیردی. بونلا بئله‌ سونراکی اوشاق اؤلنده‌ گئنه‌ همین ایشی گؤروردو. بئله‌لیکله‌ ائوین یئددی-سککیز آچارینی ایتیرمیشدی، آتام. هله‌ بیز قبریستانلیق یانیندان سوووشماق اوزری ایدیک. بیلیردیم آتام بو آن قبریستانا باخیر، بونو دا بیلیردیم کی، او دا منیم کیمی آچارلاری دوشونور. منیم آتام ایتیب-باتمیش ائودلارین آتاسی ایدی. اسکی آلاقاپیدان ایچری گیردیک.\n۱- «نیگار خیاوی»‌نین آذربایجان تورکجه‌‌سینه‌ چئویردیگی و هله‌ ایشیق اوزو گؤرمه‌‌میش «رضا براهنی»نین «روزگار دوزخی آقای ایاز» رومانیندان بیر بؤلوم.","num_words":2656,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":136009.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گونئی سودان — آفریقادا دؤولت، باشکندی جوبا شهری. شرق‌ده اتیوپی، گونئی‌دان کنیا، اوقاندا و کونقو دموکراتیک جومهوریتی، غربده مرکزی آفریقا جومهوریتی و قوزئی‌دان سودانلا همسرحددیر. سودانین تاریخی اراضی‌سی. اراضی‌سی ۶۰۰ مین کوادرات کیلومتر، اهالی‌سی تقریباً ۶–۱۳ میلیون نفردیر. ۹–۱۵ ژانویه ۲۰۱۱-جی ایلده اراضینین گله‌جک طالع یی ایله باغلی رفراندوم کئچیریلیب. عموم خالق سسوئرمه‌سینین گئدیشین‌ده گونئی‌لولار موستقیل دؤولت یاراتماق مسئله‌سینه اکثریتله موثبت موناسیبت بیلدیریبلر. ۹ ایول ۲۰۱۱-جی ایلده سودان جومهوریتی طرفین‌دن موستقیل‌لیگی رسمی تانینان‌دان سوْنرا موستقیل‌لیک اعلان ائدیب.[۲]\nمیلی شوعار: \"We are the army of God and of our land\"\nموقعیت\nجنوبی سودان\nباشکند جوبا[۱]\n41°43′N 44°47′E \/ 41.717°N 44.783°E \/ 41.717; 44.783\nرسمی دیل\nاینگیلیسجه\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخی\n۱.۱ رفراندوم\n۲ اهالی‌سی\n۳ جنوبی سودانین داخی‌لی مۆشکیللری\n۴ گله‌جک‌ده سودان—جنوبی سودان موناسیبتلری\n۵ گؤرونتولر\n۶ بیرده باخ\nتاریخی\nدَییشدیر\nسودان‌دا قوزئی-گونئی قارشی‌دورماسینین تاریخی ۱۹-جو عصردن باشلاییر. ۱۸۹۹-جو ایلده باغلانمیش میصر-بریتانیا موقاویله‌سینه اویغون اولاراق اوزون مدت سودانی بۇ ایکی دؤولت بیرگه ایداره ائتمیش‌دیر. اصلین‌ده ایسه سودانا بریتانیالیلار نظارت ائدیردیلر. بریتانیا موستملکه‌چیلری بورادا اؤز مؤقعلرینی مؤحکملتمک اۆچون گونئی‌دا یاشایان خریستیان و آنیمیست آفریقا قبیلهلری ایله قوزئی‌دا یاشایان موسلمان عربلر آراسین‌دا موناسیبتلری دایم گرگینلش‌دیریردیلر. ۱۹۵۲-جی ایل میصر اینقیلابین‌دان سوْنرا رسمی قاهیره سودان خالقینین اؤز موقددراتینی تعیین ائتمک حقوقونو تانی‌دی. سوْنراکی ایللرده سوداندا مجلیس سئچکیلری کئچیریل‌دی، دؤولت تأسیسات لاری یارادیلدی، میصر و بریتانیا قوْشونلاری اؤلکه اراضی‌سین‌دن چیخاریل‌دی. ۱۹۵۶-جی ایل ژانویه‌نین ۱-ده سودانین دؤولت موستقیل‌لیگی اعلان ائدیله‌ن واخت اؤلکه‌ده قوزئی-گونئی قارشی‌دورماسی آرتیق باشلامیش‌دی. اوزون ایللر داوام ائتمیش سلاح‌لی موناقیشه ۱۹۷۲-جی ایلده اتیوپ��نین باشکندی آدیس آباباده سوله موقاویله‌سینین باغلانماسی ایله باشا چاتدی. موقاویله‌یه اویغون اولاراق، جنوبا داخیلی ایدارئتمه مسئله‌لرین‌ده موختاریت وئریلدی. لاکین ۱۹۸۳-جو ایلده یارادیلمیش جنوبی سودان خالق آزادلیق حرکاتی و اوْنون حربی قانادی اوْلان سودان خالق آزادلیق اوردوسو مرکزی خارتوم حکومتینین قوه‌لرینه قارشی حربی عملیاتلاری برپا ائتدی. بونا فورمال سبب کیمی سودان حکومتینین جنوبون اینضیباطی-اراضی بؤلگوسونو دییش‌دیرمه‌سی و بورادا شریعت نورمالارینی تطبیق ائتمه‌سی گؤستریلیردی. قونشو اؤلکه‌لرین، خصوصیله، اتیوپی و اوقاندانین گونئی‌لولارا گئنیش دستک وئرمه‌سی وطنداش مۆحاریبه‌سینی داها دا قیزیش‌دیریردی. ۲۰ ایلده‌ن چوْخ داوام ائتمیش سلاح‌لی قارشی‌دورمانین گئدیشین‌ده طرفلردن هئچ بیری دیگرینه اوستون گله بیلمه‌دی. ۲۰۰۲–۲۰۰۴-جو ایللرده شیماللا گونئی آراسین‌دا آپاریلمیش دانیشیقلار ۲۰۰۵-جی ایلین ژانویه‌سینده کنیانین باشکندی نایروبیده هرطرف‌لی سوله سازیشینین ایمضالانماسی ایله نتیجه لندی. بۇ سند اؤلکه‌ده وطنداش مۆحاریبه‌سینه فورمال اولاراق سون قوی‌دو. حربی عملیاتلارین گئدیشین‌ده ایکی میلیون سودان‌لی هلاک اوْلموش، تخمیناً دؤرد میلیون نفر قاچقین دوشموش‌دور. سازیشین شرطلرینه گؤره، جنوبا آلتی ایل مدتینه گئنیش موختاریت وئریلیر، سوْنرا ایسه بۇ اراضینین ایستاتوسو رفراندوما چیخاریلیر. اؤلکه‌نین پارچالانماسی احتیمالی سیاسی قوه‌لر آراسین‌دا قارشی‌دورمایا سبب اوْلدو. آنجاق رسمی خارتوم حساب ائدیردی کی، داوام‌لی مۆحاریبه شرایطین‌ده جنوبلا بیر یئرده یاشاماق‌دان‌سا سوله باغلاییب آیریلماق یاخشی‌دیر. اونسوز دا شیماللا جنوبو بیرلش‌دیره‌ن جهتلر اونلاری آییران جهتلردن چوْخ دئییل.\nرفراندوم\nدَییشدیر\nآفریقا قیته‌سی سیاسی خریطه‌سین‌ده جنوبی سودان\nرفراندومون نتیجه‌لری ایسه هئچ کیم‌ده شوبهه دوغورمور: گونئی‌لولار موستقیل‌لییه سس وئره‌جکلر و بئله‌لیکله، شرقی آفریقادا ایکی موستقیل دؤولت یاراناجاق. لاکین جنوبون آیریلماسی سودانین بوتون مۆشکیللرینی آوتوماتیک حل ائتمیر. ایلک نؤوبه‌ده ایکی یئنی موستقیل دؤولتین سرحدلرینین مویینلشدیریلمه‌سین‌دن گئدیر. عومومی سرحدین اوزون‌لوغو تخمیناً ایکی مین کیلومتردیر. بئش سرحد ویلایتینین حدودلاری موباهی‌سه‌لی‌دیر. داها چوْخ ناراحات‌لیق دوغوران آبیئی بؤلگه‌سی‌دیر. سوله سازیشینین شرطلرینه گؤره، بۇ ویلایتین ایستاتوس و آیریجا کئچیریله‌جک رفراندوم‌دا حل ائدیلمه‌لی‌دیر. اما قوزئی و گونئی الکتوراتین ترکیبی باره‌ده هله راضیلیغا گله بیلممیشلر. آبیئی‌ده یاشایان دینک قبیله‌سی جنوبا قاتیلماغین طرفداری‌دیر، کؤچری میسسئرییا ایجماسی ایسه شیمالا لویال موناسیبت بسلییر. گونئی سودان حکومتی میسرییالیلارین اوتوراق اهالی اولمادیغینا گؤره رفراندوم‌دا ایشتیراکینین علیهینه چیخیر، رسمی خارتوم ایسه ویلایتین طالع یینین حل ائدیلمه‌سین‌ده اونلارین کناردا قالماسینی اینسان حقوقلارینین پوزولماسی کیمی قیمتلندیریر و یولوئریلمز حساب ائدیر. هله‌لیک بۇ مسئله ایله باغلی راضیلاشما الده ائدیلمدیین‌دن رفراندوم تخیره سالینمیش‌دیر. حاضردا سودانین دؤولت بودجه‌سینین گلیرلرینین ۶۰ فایزی، گونئی سودانین گلیرلرینین ایسه ۹۸ فایزی نفت‌دن قایناق‌لانیر. ایکی موستقیل دؤولتین سرحدینین هارادان کئچجیین‌دن آسی‌لی اولاراق، نفت یاتاقلارینین ۸۲–۹۵ فایزی گونئی ویلایتلرین‌ده یئرلشیر. یئگانه ایخراج بورو کمری قوزئی ویلایتلرین‌دن کئچه‌رک قیرمیزی دنیزین ساحلین‌ده‌کی پورت سودان لیمانینا چیخیر. سوله سازیشینین شرطلرینه گؤره، رفراندومادک طرفلر نفت گلیرلرینی ۵۰:۵۰ نیسبتین‌ده بؤلوردولر. بون‌دان سوْنرا گلیرلرین هامی‌سی جنوبا چاتاجاق. بۇنونلا بئله، نفتین بون‌دان سوْنرا ترانزیتی، قوه‌ده اوْلان نفت موقاویله‌لرینین طالع یی، هابئله نفت ائمالی زاوودلارینین گله‌جک فعالیتی ایله باغلی مسئله‌لر نیزاما سالینمالی‌دیر. سودان‌دا وضعیتین بۇ حده گلیب چاتماسین‌دا «قارا قیزیل» آز رول اوینامامیش‌دیر. محض نفت یاتاقلاری کشف ائدیلدیک‌دن سوْنرا آپاریجی دونیا دؤولتلرینین، ایلک نؤوبه‌ده، آمریکا بیرلشمیش ایالتلری، چین و فرانسهنین اؤلکه‌یه ماراغی آرتمیش‌دیر. ۲۰۰۳-جو ایلده سودانین قربین‌ده - دارفور ویلایتین‌ده یئنی موناقیشه اوجاغینین یارانماسی بورادا زنگین نفت احتیاطلارینین آشکارلانماسی ایله بیر واختا دوشموش‌دور. حاضردا سودانین نفتچیخارما صنایع‌سینه ان چوْخ اینوئستی‌سییا قویان اؤلکه چین‌دیر. اؤز نؤوبه‌سین‌ده دیگر ایری بئینلخالق اویون‌چولار سودان نفتینه نظارت ائتمک اۆچون جد-جهدله موباریزه آپاریرلار.\nاهالی‌سی\nدَییشدیر\nگونئی سودان اهالی‌سی، موختلیف معلوماتلارا گؤره، ۷٬۵-دن[۳] ۱۳ ملن. نفره قدر تشکیل ائدیر. ۲۰۰۸-جی ایلین یئکونلارین‌دا کئچیریله‌ن سودان سیاهییاالمایا اساساً گونئی اهالی‌سی ۸ ۲۶۰ ۴۹۰ نفر تشکیل ائتمیش‌دی،[۴] لاکین گونئی سودان حاکمیتی بۇ نتیجه‌لری تانیمیر، چونکی خارتوم‌دا یئرلشه‌ن مرکزی ایستاتیستیکا بوروسو رئگیون اوزره اساس معلوماتلاری گونئی سودان‌لیلارین اؤز ائمالی و قیمتلندیریلمه‌سی اۆچون اونلارا وئرمک‌دن ایمتینا ائدیب[۵] گونئی سودانین اهالی‌سینین اکثریتی نئقروید ایرقینه عایید ائدیلیر و اننوی آفریقا آنیمیستیک دینلری قبول ائدیبلر یادا خریستیان‌دیلار. اهالینین اساسینی نیلوتلار (دینکالار، نوئرلر، آزاندئلر، باریلر، شیللوکلار) تشکیل ائدیر[۶]\nجنوبی سودانین داخی‌لی مۆشکیللری\nدَییشدیر\nگونئی سودانین آیریلاجاغی تق‌دیرده نیل چایینین سویونون بؤلوشدورولمه‌سی مسئله‌سی سون درجه موهوم پروبلئم کیمی میدانا چیخاجاق. ۱۹۵۹-جو ایلده ایمزالانمیش میصر-سودان سازیشینه اویغون اولاراق، نیل چایینین ۹۰ فایزین‌دن بۇ ایکی دؤولت ایستیفاده ائدیر. گونئی سودانین بۇ سازیشی تانیاجاغی شوبهه دوغورور. دیگر طرف‌دن، نیل چایی هؤوزه‌سینین اؤلکه‌لری - اتیوپی، کنیا، بوروندی، کونقو دموکراتیک جومهوریتی، روان‌دا، تانزانیا و اوقاندا چایین سو احتیاطلارینین بؤلوشدورولمه‌سی حاقین‌دا مؤوجود راضیلاشمالارا یئنی‌دن باخیلماسین‌دا ماراق‌لی‌دیر. آرتیق اتیوپی سو کووتالارینین یئنی‌دن مویینلشدیرمیی تکلیف ائتمیش‌دیر و اونا آبش دستک وئریر. کووتالارا یئنی‌دن باخیلماسی میصری پیس وضعیت‌ده قویا بیلر. حاضردا نیل سویونون ایلده ۵۵٬۵ میلیارد کوبمترین‌دن ایستیفاده ائدن میصرین کووتانین آزالدیلاجاغی موباهی‌سه‌لی مسئله‌دیر. سودانین خاریجی بورجو ۳۸ میلیارد دوللارا چاتیر. قوزئی جنوبون بورج یوکونون بیر حیسه‌سینی اؤز اوزرینه گؤتورمه‌سینی تکلیف ائدیر. گونئی‌لولار ایسه بیل‌دیریرلر کی، قوزئی‌لیلار واختیله خاریج‌دن بۇ قدر بورج آلاراق جنوبا قارشی آپاردیقلاری مۆحاریبه‌نی مالیلشدیرمیشلر. عئینی زامان‌دا، میلّی آکتیولرین و گونئی‌داکی دؤولت شیرکتلرینه مخصوص املاکین طالع یی مسئله‌سی ده جدی پروبلئم‌دیر. شیماللا گونئی میلّی والیوتا، وطنداش‌لیق، تهلوکه‌سیزلیک، ایندیدک باغلانمیش بئینلخالق موقاویله‌لر و دیگر مسئله‌لری حل ائتملیدیرلر. سودانین رفراندوم‌دان سوْنراکی وضعیتی ائله ایندی‌دن ناراحات‌لیق دوغورور. گله‌جک پروسئسلرین روان گئدجیینه زمانت وئرمک چوْخ چتین‌دیر. زوراکیلیغین یئنی‌دن باش قالدیراجاغینی استثنا ائدیلمیر. سودانین مۆشکیللری تکجه جنوبلا بیتمیر. اؤلکه‌نین مرکزین‌ده و شرقین‌ده سئپارات‌چی‌لیق مئییللری اؤزونو گؤستریر. ان بؤیوک پروبلئم ایسه دارفوردور. بۇ ویلایت‌ده موسلمان عربلرله موسلمان غئیری-عربلر آراسین‌دا موناقیشه ان گرگین حده چاتمیش‌دیر. بیر طرف‌دن ده آمریکا بیرلشمیش ایالتلری و آوروپا سودان رهبرلیینی دایم تضییق آلتین‌دا ساخلاییر. بئینلخالق جینایت محکمه‌سی سودان پرئزیدئنتی عمر حسن بشیری دارفوردا حربی جینایتلر تؤرتمک‌ده اتهام ائدرک اوْنون هب‌سینه اوردئر وئرمیش‌دیر. آمریکا بیرلشمیش ایالتلری گونئی‌دا رفراندوم کئچیریلدیک‌دن سوْنرا سودانا قارشی تطبیق ائتدیی سانک‌سییالاری لغو ائتمیی و اؤلکه‌نین دونیا ایقتصادی سیستئمینه قاییدیشینا یاردیم‌چی اولاجاغینی بیان ائدیر. گله‌جک موستقیل گونئی سودانین داخیلین‌ده ده خئی‌لی پروبلئملر ییغیلیب قالمیش‌دیر. یاراناجاق یئنی دؤولتین ده پارچالانماق احتیمالی واردیر. بورانین اهالی‌سی موختلیف دیللرده دانیشان قبیله‌لردن عبارت‌دیر. اینگیلیس دیلی رسمی دیل اعلان ائدیل‌سه ده، اهالی بۇ دیلی بیلمیر. زنگین نفت احتیاطلاری اهالینین معین طبقه‌لرینین یاخشی یاشاماسینی تعمین ائتسه ده، بوتؤولوکده گونئی‌دا یوخسوللوق پروبلئمینی حل ائتمیر.\nگله‌جک‌ده سودان—جنوبی سودان موناسیبتلری\nدَییشدیر\nشیماللا گونئی آراسین‌دا دا وضعیتین یئنی‌دن گرگینلشمه‌سی احتیمالی هله آرادان قالخماییب. سودان حکومتی رفراندومون نتیجه‌لرینی تانیاجاغینی دفعه‌لرله ان یوکسک سوییه‌ده بیان ائتمیش‌دیر. سودان پرئزیدئنتی عمر حسن بشیر بیلدیرمیش‌دیر کی، آبیئی ویلایتینین ایستاتوسوْنون بیرطرف‌لی قای‌دادا مویینلشدیریلمه‌سی حربی عملیاتلارین برپاسی ایله نتیجلنر. بۇ ایسه موناقیشه‌نی تنزیمله‌مک اۆچون ایندیدک گؤستریلمیش سیلرین اوستون‌دن خط چکه بیلر.[۷]\n== ایستینادلار ==\n^ http:\/\/news.rambler.ru\/10981125\/\n^ РосБизнесКонсалтинг: Южный Судан официально стал независимым государством Archived 2015-09-24 at the Wayback Machine.، ۹ июля ۲۰۱۱ года\n^ UNFPA Southern SUDAN. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-01-03. یوْخلانیلیب2016-08-26.\n^ Sudan census committee say population is at 39. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-11-23. یوْخلانیلیب2016-08-26.","num_words":2026,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":283766.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شهریور ایرانین رسمی تقویمی اولان[۱]، هیجری گونش تقویمینین، آلتینجی آیی اۆچون ایرانلی فارس آدیدیر.[۱] شهریور ۳۱ گوندور. یای مووسومونون اۆچونجو آیی و اوندان سونراکی آی مهر آیی دیر.","num_words":28,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":726384.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو افسانه‌ده دونـیانـین ان سویوق، بوزلو و بورانلی اؤلکه‌لریندن دانـیشیلـیر. بو یـئرلرده یای فصلی چوخ گوده و قـیش فصلی چوخ اوزون‌دور و گونش بوتون قـیشی، اؤزونو گؤزلردن گیزله‌دیر. بو افسانه ایسکیمولارین حـیاتـی‌نـین بیر حیصّه‌سیندن سؤز آچـیر و اونلارین یوردلارینـین، گوندوزلرینین ایشیق اولان زامانـینـی و قارانلیقلارینـی تصویر ائدیر. ایسکیمولار باره‌سینده و بو گونکو وضعیت‌لریندن بیر قـیسا معلومات آشاغـیدا اوخوجولار اوچون قلمه آلینـیب‌دیر.\nایسکیمولار، گروئنلندده، کانادانـین شیمال حیصّه‌سینین اوجقارلاریندا، آلاسکادا و هابئله کئچمیش شورالار اؤلکه‌لرینده یاشایـیرلار. الده اولان احصاییه‌لره گؤره اونلارین عمومی سایـی تخمینن ۹۰مین نفردن آرتـیق دئییل. اونلار اؤزلرینی حقیقی اینسانلار آدلاندیریرلار. اونلارین بیر چوخو عیسوی و بیر قیسمی ده عنعنه‌وی دین‌لرینی ساخلامیشلار. بعضی تاریخچی‌لر احتیمال ائدیرلر کی، ایسکیمولارین و هیندی‌لرین (آمریکانـین قـیرمیزی دری) اهالیسی‌نین تاریخی ۳۰- ۲۰ مین اول‌دن باشلایـیر، احتمال کی، اونلارین اجدادی شیمال شرقی آسیادان برینت بوغازی واسیطه‌سیله آمریکایا کؤچوب گلمیشلر و مین ایللر عرضینده اورادا مسکونلاشمیشلار. اونلارین دیلی پاله‌آسیا دیللرینین ایسکیمو آله‌اوت گوروهونا داخیل‌دیر. بو دیلده تخمینن ۹۰ مین نفر دانـیشیر و بو دیل قایدا- قورولوش باخیمیندان التصاقی بیر دیل‌دیر. شورالاردا یاشایان ایسکیمولارین الیفبالاری کیریل ایدی و الده اولان معلوماتلارا گؤره اونلارین آراسیندا ساوادسیز یوخدور و ضیالی‌لارینـین سایـی نیسبتن چوخدور و خالق صنعتکارلیغـی چوخ اینکیشاف ائتمشدیر.\n××××\nچوخ اسکی زامانلاردا گونشین ایشیغـی هر بیر یـئره ساچیردی. بیر گون گونش بیردن گؤزلردن ایتدی. آنجاق یالنـیز گئجه‌لر، اولدوزلار گؤیده سایریشیب اؤز ایشیقلارینـی عالمه سپدیلر. اینسانلار هامی یوخسول و کاسیب اولدولار. یـئر اوزونو قار، کولک و چوغون بورودو. اوتلار، بیتگی‌لر بوزلارین آلتـیندا دونوب آرادان گئتدیلر و اوره‌ک یاندیریجی، کده‌رلی و اوزونتولو بیر وضعیت قاباغا گلدی. اووسونچولار، سئحیربازلار و جادی‌گرلر بوتون قودرت و طیلیسیم‌لری ایله الـلشدیلر، آمما گونشی قایتاریب, دونیانـی نورلاندیریب، ایشیقلاندیرماغا قادیر اولمادیلار.\nقوزئی قوطبینده یـئرلشن بیر کندده، بیر اوغلانجیغاز یاشایـیردی. او آتا- آناسینـی الدن وئریب یئتیم قالمیشدی. او کندده اونون هایـینا قالان و قایغـی‌سینـی چکن هئچ بیر کیمسه یوخ ایدی. بو اوغلانجیغاز باشقا یوخسول و کیمسه‌سیز اوغلانلار ایله کندین یول قـیراغـیندا عؤمور کئچیریردی و آوارا- سرگردان کوچه- بازاری دولانـیردی. اونو گؤرن هر بیر شخص اونا خور باخیردی، بیردن گؤزو ائویندن چیخان بیر جادی‌گره ساتاشدی. اونا طرف یؤنه‌لدی و اوزونو سئحیربازا توتوب دئدی:\n– سیز جادی‌گر و اووسونچولار گونشی بیزیم سویوق و دونموش اؤلکه‌میزه قایتارا بیلمه‌دیز، آمما من بو ایشی گؤره‌جه‌یم، ایندی اونو تاپیب گتیرمه‌یه گئدیرم.\nجادی‌گر اوغلانجیغـین بو سؤزلریندن چوخ جین‌لندی و اونا ساری یویوروب اونو دؤیوشله‌مه‌یه باشلادی و چوخ بیر غضب‌له دئدی: «تئز اول، ایتیل جهننمه! داها سنی بو طرف‌لرده گؤرمه‌ییم بو کنددن قوی گئت و هئچ واخت بورایا دؤنمه!».\nاوغلان بو کنددن آیریلماغا و گونشی تاپماق قرارینا گلدی. آنجاق اؤز- اؤزونه دوشوندو کی، یاخشی اولار کی، کنددن چیخمادان قاباق، یاشلی و تجروبه‌لی و دونیا گؤرموش بیر کیشی‌نین یانـینا گئتسین و اوندان ایشیغـین یئرینی سوروشسون. اوغلانجیغاز، قوجامان، دونیانـین ایستی- سویوغوندان چیخان و باش‌بیلن و دونیا گؤرموش بیر کیشی‌نین یانـینا گئتدی و اوندان ایشیغـین یئرینی سوروشدو و خاهیش ائله‌دی کی، اونا دئسین کی، گونش هارا گئدیب‌دیر، اونو نئجه تاپمالی‌دیر و ایشیغـی نئجه بو کنده قایتارماق اولار. بو قوجا و تجروبه‌لی کیشی بو اوغلانجیغازا نظر سالیب، اونون سیماسیندا سارسیلمایان بیر ایراده گؤروب، جاواب وئردی:\n– اوغلوم، اگر سن حقیقت‌ده ایسته‌ییرسن ایشیغـی تاپاسان، گئت قار باشماقلارینـی گئی و گونئیه دوغرو یولا دوش.\nاوغلانجیغاز بو تجروبه‌لی و مهربان کیشی‌نین سؤزونو ائشیدیب، قار باشماقلارینـی گئیدی و یولا دوشدو. او یورولمادان و آردی کسیلمه‌دن اؤز یولونو داوام ائتدیردی. آنجاق بوتون یول اوزونو، قارانلیق و ظولمت‌دن باشقا بیر شئی گؤزونه چارپمادی، آمما او مأیوس اولمادی، ایشیغـی تاپماغا تله‌سیردی.\nبیر گون بیردن چوخ اوزاق‌لاردان، ایشیغـین شوعالاری گؤزونه دیدی، آمما بو شوعآلار آردیجیل اولمایـیب، گیزله‌نیب و تزه‌دن اؤزونو قاباق‌کـیندان داها نورلو و داها ایشیق‌لی گؤستریردی.\nاوغلان آجلیغـی و یورغونلوغو اونوتدو و یـئیین- یـئیین آددیملاریلا اؤزونو تپه‌نین آیاغـینا یئتیردی. تپه‌نین اوچ طرفی قاپ- قارا قارانلیق ایدی، آمما یالنـیز بیر طرفی نورا غرق اولموشدو. بیر آز قاباغا گئتدی، تپه‌نین ائنیش‌لییینده گؤزو بیر داخماجیغا ساتاشدی، اوردا بیر قوجا کیشی گؤردو کی، بئل ایله قارلاری اویان- بویانا سپه‌له‌ییر و بو قار دنه‌جیک‌لری گؤیده بولودا چئوریلیب، ایشیغـین قاباغـینـی کسیردیلر و کیشی‌نین آرخاسیندا داخماجـیغـین یاخـین‌لـیغـیندا بیر بؤیوک ایشیغـین نورو، یـئر اوزونه سپه‎لنمیشدی و بو بؤیوک ایشیق توپلوسو هر بیر یـئری ایشیقلاندیریردی.\nاوغلانجیغاز درحال دالیسیندا اولان و آختاردیغـی شئـیین تاپماسینـی دویدو. او بو قوجا کیشی‌نین یانـینا گلیب و اونا دئدی:\n– قوی بو نور و ایشیق منیم کندیمی ده ایسیندیرسین، ایشیقلاندیرسین، سن نییه بئل ایله قارلاری گؤیه سپه‌له‌ییرسن، قارانلیق و ظولمت یارادیرسان!\nاوغلانجیغاز سونرا بئله سؤزه باشلادی:\n– من قارانلیقدا یاشاماقدان داها بئزمیشم و ایسته‌ییرم بورادا، سنین یانـیندا، ایشیغـین یاخینلیغـیندا قالام، ایشیق‌دا یاشایام.\nقوجا کیشی جاواب وئردی:\n«‌ایسته‌سن منیم یانـیمدا قالا بیلرسن». هر ایکیسی راضی‌لاشدیلار. قوجا اونو داخماجیغا آپاردی و اوغلانجیغازا اؤز ��رخاسی طرفده دار بیر جیغـیرین آلتـیندا یـئرله‌شن بیر چؤکوک گؤستردی. چوخ کئچمه‌دن اوغلانجیغاز قوجاغـیندا بیر ایشیق توپلوسو، تله‌سه- تله‌سه داخماجیغـیندان دیشاری‌یا دوغرو یورویوب و اورادان اوزاقلاشدی. بیر نئچه دقیقه‌دن سونرا قوجا بایـیرا چیخیب گؤردو، اوغلانجیغاز ایشیق توپلوسونو قوجاغـینا آلیب، قاچا- قاچا بوردان اوزاقلاشیر. او قـیشقـیردی، هارای چکدی، «قایـیت» «قایـیت» باغـیردی، آمما اوغلانجیغاز هئچ بیر شئیه اعتنا ائتمه‌دن بوتون قودرتیله قاچیب و اورادان اوزاقلاشیردی. اوغلانجیغازین تله‌سه- تله‌سه قاچدیغـینا گؤره آیاغـی بودره‌دی و بیردن یـئره یـیخیلدی و بونا گؤره بو ایشیق توپلوسو یـئره دیدی و کیچیک حیصّه‌جیک‌لره بؤلوندو. هر تیکه بیر یـئره داغـیلدی. اوغلانجیغاز بو نورلو و ایشیقلاندیریجی شار٭ شکلینده اولان تیکه‌لر ایله اؤز دوغما کندینه قایـیتدی.\nاوزون، یوروجو و حئیرت‌لندیریجی بیر سفردن سونرا، بو اوغلانجیغاز اؤز یـئرلی‌لرینه، بئله بیر دیرلی و قیمت‌لی ارمغان گتیرمیشدی. کندلی‌لر بیر بولاق کیمی آخان و دایما اونلارین اودالارینـی و داخماجیقلارینـی ایشیقلاندیران و ایسیندیر‌ن بو نور یـیغـینـیندان چوخ سئویندیلر و شادلیق ائتدیلر.\nاو زاماندان خالقـین آراسیندا بو افسانه آغـیزدان- آغـیزا، سینه‌دن- سینه‌یه گزیر و بو کندین اهالی‌سی گئجه- گوندوزون باشلانماسینـی او زاماندان حساب ائدیر و بو یئتیم اوشاغـین آدی خالق قهرمانـی کیمی دیللرده دولاشیر.","num_words":1590,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":118565.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"خوسرو و شیرین\" (۱۱۸۰) — نظامی گنجوینین \"خمس\" توپلوسونا داخیل اوْلان ایکینجی شعردیر. اثر ۱۱۸۰-جی ایلده فارس دیلینده یازیلمیشدیر. نظامی بۇ اثری اتابی محمد جهان پهلوانا (۱۱۷۳–۱۱۸۶) تقدیم ائتمیشدیر. اثرده جهان پهلواندان باشقا ،اوچونجو توغرول (۱۱۷۸–۱۱۹۴) و قیزیل آرسلانین (۱۱۸۶–۱۱۹۱) دا آدلاری چکیلیر.\nقیسا مدت عرضینده مشهورلاشمیش اثرین مۆختلیف دؤورلره عاید اوْنلارلا اَل‌یازمالاری دۆنیانین مۆختلیف موزه و کیتابخانالاریندا ساخلانیلماقدادیر. \"خوسرو و شیرین\" شعرلری نظامیدن سوْنرا یئتیشن شاعر نسلینین فوْرمالاشماسینا جدی تاثیر گؤسترمیش ،مۆختلیف شرق اؤلکه‌لریندن اوْلان اوْنلارلا شاعر بۇ اثره نزیره‌لر یازمیشلار.\nمضمونو[دَییشدیر]\nحادثه‌لر ایکینجی خوسرو پرویز دوغولماسی و تحصیلینین تصویری ایله باشلاییر. بۇندان سوْنرا خوسرووون کندچینین ائوینده اَیلنمه‌سی و آتاسی طرفیندن بۇ حرکتینه گؤره دانلانماسی تصویر ائدیلیر. خوسرو عذر ایستییر و تؤوبه ائدیر. شاه ۴-جو هؤرموز اوْغلونو باغیشلاییر. همین گئجه خوسروو یوخودا باباسی اَنوشیروانی گؤرور و اَنوشیروان اوْنا شیرین آدلی آرواد ،شبدیز آدلی آت ،باربد آدلی موسیقیچی و شاهلیق حاقیندا خوش خبر وئریر.\nخوسرووون یاخین دوْستو اوْلان رسّام شاپور ،شاهزاده‌یه \"دربند دنیزیندن آران و اَرمنه قدر اراضیلرین حؤکمداری مهین‌بانو و اوْنون گؤزللر گؤزه‌لی قارداشی قیزی شیریندن بحث ائدیر. شاپورون تصویرینی ائشیدن خوسروو گؤروشمدن شاهزاده شیرینه وورولور. شاپور شیرینی آختارماق اۆچون اَرمنه یولا دۆشور. شیرینی تاپدیقدان سوْنرا شاپور ،خوسرووون شکلینی اوْنا گؤستریر. شیرین خوسرو��ا ووْرولور و شاپورا قوْشولاراق ساسانیلرین پایتختی مداینه قاچیر. همین دؤورده آتاسینین غضبیندن قوْرونماق ایستین خوسروو دا اَرمنه قاچیر و شیرینی آختارماغا باشلاییر.\nیولدا خوسروو ،چایدا ساچلارینی یویان چیلپاق شیرینی گؤرور; شیرین ده اوْنو گؤرور; لاکین ،خوسروو کندلی پالتاری گئییندییندن ،اوْنلار تانیش اوْلمورلار. خوسروو اَرمنه چاتیر و حؤکمدار مهین‌بانو لقبلی سامیرا طرفیندن شاهلارا لایق طرزده قارشیلانیر ،بیرده شیرینین مداینه قاچدیغینی دا اؤیرنیر. یئنیدن شاپور شیرینی گتیرمک اۆچون گؤندریلیر. شیرین یئنیدن اَرمینه چاتدیقدا ،آتاسینین اؤلومو سببییله خوسروو مداینه قاییتمالی اوْلور. خوسروو بهرام چوبین طرفیندن تاختدان دئوریلدیکدن سوْنرا اَرمنه قاچیر.\nبۇرادا خوسروو نهایت کی ،شیرینله گؤروشور. لاکین ،شیرین خوسرووا اَره گئتمیه راضی اوْلمور و ایلک اؤنجه تاختینی گئری قایتارماغی طلب ائدیر. بۇندان سوْنرا شیرینی اَرمنزمینده قوْیان خوسروو قسطنطنیه گئدیر. بیزانس قئیصری ،قیزی مریمله ائولنه‌جیی تقدیرده بهرام چوبینه قارشی ساواش‌ده خوسرووا کؤمک ائدجیینی بیلدیریر. بیرده ،خوسروو ،مریمین ساغ اوْلدوغو مدتده باشقا بیر قادینلا ائولنمه‌یجیینه ده سؤز وئرمیه مجبور اوْلور. بۇندان سوْنرا دۆشمنلرینی مغلوب ائدن خوسروو یئنیدن ساسانی تاختینی اَلده ائدیر. قیسقانج مریم ،خوسرووو شیریندن آیری سالیر.\nهمین دؤورده شیرینه آشیق اوْلان فرهاد آدلی هئیکلتراش عاشیق مئیدانیندا خوسرووا رقیب چیخیر. فرهادلا باجارا بیلمیجیینی آنلایان خوسروو اوْنا ممکن اوْلمایان بیر ایش – بیسوتون داغینی یاریب یول چکمیی تاپشیریر. فرهاد ایشی تماملادیغی تقدیرده خوسرووون اوْنا شیرینله ائولنمه‌یه ایجازه وئرجیی اۆمیدی ایله ایشه باشلاییر. لاکین ،بیر مدت سوْنرا خوسروو فرهادین یانینا ائلچی گؤندررک ،شیرینین ساختا اؤلوم خبرینی وئریر. شیرینین اؤلوم خبرینی ائشیدن فرهاد ،اؤزونو داغدان آتیر و اؤلور. شیرینه مکتوب یازان خوسروو ،فرهادین اؤلومونه گؤره باش‌ساغلیغی وئریر. بۇ حادثه‌دن بیر موددت سوْنرا مریم ده اؤلور و شیرین خوسرووون باش‌ساغلیغی مکتوبۇنا با‌ش‌ساغلیغی مکتوبو ایله جواب وئرمه‌لی اوْلور.\nبۇندان سوْنرا ،خوسروو شیرینله ائولیلیکسیز علاقه‌یه گیرمیه جهد ائتسه ده ،شیرین بۇندان قطعی شکیلده ایمتیناع ائدیر. خوسروو ،شاپورون مصلحتی ایله ایصفاهانا گئدیر و بۇرادا شکر آدلی بیر قادینلا یاخینلیق ائدیر. لاکین بیر مدت سوْنرا ،خوسروو شکردن بئزیر و قصری شیرینه یولا دۆشرک شیرینی گؤرمک ایستییر. لاکین ،خوسرووون سرخوش اوْلدوغونو گؤرن شیرین اوْنو قالایا بوراخمیر. شیرین ،شکرله یاخینلیغینا گؤره خوسرووو مذمت ائدیر. خوسروو اۆزگون هالدا اؤز سارایینا قاییدیر.\nبیر مدت سوْنرا ،شیرین ،خوسرووا اَره گئتیه راضیلاشیر. لاکین بۇ زامان ،خوسرووون مریمدن اوْلان اوْغلو اوچونچو قوباد دا شیرینه عاشیق اوْلور. ائولیلیکدن سوْنرا ۲-جی قوباد آتاسی خوسروو پرویزی اؤلدورور و شیرینه خبر گؤندریر کی ،بیر هفته سوْنرا اوْنونلا ائولنمه‌لیدی. شیرین بیر شرطله راضیلاشیر کی ،قوباد خوسروو اۆچون لایقلی دفن مراسیمی تشکیل اِتسین. قوباد ائله ده ائدیر ،لاکین دفن زامانی ،قوبادا اَره گئتمایش اۆچون شیرین ،خوسرووون مزاری باشیندا اؤزونو اؤلدورور. خوسروو و شیرین بیر مزاردا دفن اوْلونور.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=خوسرو_و_شیرین_(نظامی)&oldid=1476558»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ سپتامبر ۲۰۲۱، ‏۲۰:۵۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1065,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":145779.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو کیتابین کاغاذ نوسخه‌سینین کیتاب بازاریندا تماملاندیغی اوچون، اونون الکترون نشرینی PDF فورمتینده تقدیم ائدیریک. کؤنوللو اولانلار ۱۸۰۰۰ تومن رقیه خانیم کبیری‌نین آدینا بو حسابا کؤچوره بیلرلر.","num_words":39,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.172,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":389321.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیر دونیا وار، بیر اینسان و بیرده بونلارین اورتامی! بیرده بو دونیادا اینسانلارین بیر اورتامی وار! بیر دونیاسی وار! بو اورتامین شاعیرلری وار، یازارلاری وار، دوشونورلری وار و … ! بو اورتامدا اولماق، بو اورتاما بیر قاتقی قاتماق و بیر شئیلر ائله مک -البت بو اینسانلارین موتلولوقلارینا دایر- هر کسین پایینا دوشمور! یعنی طالع پایینا دوشمور!. آما ائله او اورتامین اؤزوندن بیریلرینین ده پایینا دوشور؛ شاعیر اولور، یازار اولور، رسام اولور، فیلسوف اولور و … نه ایسه کی، بیزیم ایشیمیز شاعیرله و شعرله دی…. یعنی بو اورتامین، بو اینسانلارین دیلینین ان یوکسک سوییه‌سینی قوللانیب و بو انسانلارا بیر شئیلر اؤتورمک، بیر قاتقی قاتماق بو اورتاما و …\nکیان خیاو جنابلاریدا ائله بیر اورتامین، ائله بیر شاعیرلریندن‌دیر. بیر عؤموردور ائله بیر قاتقیدا بولونماقدا و عؤمورلرده بوندان بئله بو قاتقی سوره جی سوره‌جک و اوماریم او عؤمورلرین عؤمورو داحا اوزون اولار…\nاصلینده بئله بیر اورتامدا بولونماق و بئله بیر قاتقی دا اولماق کیان خیاوین عؤمور پایلارینا دوشموش بیر یوکدور، بیر گؤره‌ودیر. ایندی بونون عهده‌سیندن نه قدر گلیبسه، بونو ان یاخشی اؤزو بیلیر! البت بؤیوک قاتقیلاری اولوبدور! یئتیرمه‌لری اولوبدور! و اولاجاق دا!…\nدولایسیلا او قاتقیلاردا عینی درجه‌لی اولمورلار! یعنی هر قاتقینیدا قاتقی کیمی قبول ائتمیرلر! داحا دوغروسو بو اورتامین یادداشی هر قاتقینی سئومیر! “ایچیمده بیر دیب اوتاق وار” قاتقیسی البته کی، باشاریلی و سئویلن بیر قاتقیدیر. “ایچیمده بیر دیب اوتاق وار”. هر کسین ایچینده بیر دیب اوتاق وار! آما بونو یالنیز کیان خیاو دئییر. دئیینجه ده، هر کسین او دیب اوتاغینی اویادیر، هر کسین او دیب اوتاغینین قاپیسینی چالیر، هر کسین دئمه‌دییی اولور، دیللره دوشور، سئویلیر و ساییلیر…. یعنی بؤیله بیر باش��ری و بؤیله بیر قاتقی…\nآما ندیر بو دیب اوتاق؟! شاعیر نه دئمک ایسته‌ییر؟ نه کیمی بیر قاتقی قاتماق ایسته ییب بونو دئیرکن و آماجی ندیر؟!\nبیلدیینیز کیمی اینسانلارین حیاتلاری “الزام” و “آزادلیق”لاردن عیبارت‌دیر. بعضی “الزام”لار وار. مثلا، سئومه‌دیین بیر ایشدن چؤره‌ک پولو چیخارماق، سنین سئومه‌دیک‌لرینی بیریلرینین یا بیر شئیلرین حئسابینا یاپماغین و … بیرده بعضی “آزادلیق”لار وار “الزام”لارین حدودوندا و سینیرلاری ایچریسینده…. آشماق اولوردا، اولموردا! یعنی بئله بیر “الزام”لی و “آزاد”لی بیر حیات یولوندا، “دیب اوتاق” منجه شاعیرین بوتون بو “الزام”لار ایچریسینده تاپدیغی ، سئودییی و یاشادیغی “آزادلیق”لاریدیر.\nشاعیر اوخوجولارینا و بو اورتامدا اولان جمعیته بئله بیر فلسفه‌نی اؤتورمک ایسته‌ییر اصلینده. یعنی شاعیرین تخییلونده و او سوبیئکتینده اولان دوشونجه و آنلاتاجاغی فلسفه بودور. گلیر البته کی، شاعیر اولدوغوندان دولایی پوئتیک دیل و پوئتیک اوبرازلار افاده‌سی قوللانیمینی سئچیر. و باشلاییر او دوشونجه‌نی آنلاتماغا… البته کی، بو بیر پروسه‌دیر و بو پروسه‌نی باشاریلا سونا چاتدیرماق بورادا شاعیرین سجییه وی گؤره و لریندن ساییلیر و گؤرونور کیان خیاو بونو باشاریلا الده ائتمیشدیر. گلیر اینسانلارین تانیش اولدوقلاری اوبیئکت لردن فایدالانیر و اؤز دونیاسینی آنلاتماغا چالیشیر.\nدئییر؛\nبیر دیب اوتاق وار ایچیمده\nآیری-آیری خاطیرلارام\nاوردا کئچن هر ساعاتی، هر آنی.\nیعنی نئجه کی بایاق دئدییمیز کیمی بو اورتامین یادداشی هر قاتقینی سئومیر، شاعیرین ده یادداشیندا قالانلار ان سئودیک‌لری و ان ایچدن یاشادیقلاری اولور و ائله ده دئتایلاریلا خاطیرلارام دئییرکی، او نلاری ….\nبیر دیب اوتاق وارایچیمده\nپنجره‌سیندن باخارام ساوالان اتکلرینه؛\nدؤرد بیر یانی کونجود، قارا توت، و اومود –دئیینجه، شاعیر او بویدا ائوینین، ائشیینین (الزاملارینین) ایچریسینده یالنیز بیر اوتاغیلا(آزادلیقلاری) راضیلاشیر و اؤزونو بوتون سسدن، کویدن آزاد حیس ائتدییی و بولدوغو اوتاغی و سئودیی و اورادا اؤزونون و دونیاسینین اولدوغونو آنلاتیر…\nبیر دیب اوتاق وار ایچیمده\nبیر سینما فیلمی کیمی\nهر پلانیندا کیتاب اوخویان من\nو کامفا توخویان سن –دئیینجه ده، پوئتیک بیر اوبراز یاراتمیشدیر. البت پوئتیک اوبرازلار چوخدو بو شعرده. او یئرلرده کی دئییر؛ “پنجره سینده باخارام ساوالان اتک‌لرینه”، “گوندوزلری، گؤزل-گؤزل گولومسه‌مه‌لردن راحات\nگئجه‌لری، آلوو-آلوو اؤپوشمه‌لردن ایشیق” و “سونرا تئزده باریشیریق ایکیمیزدن بیریمیز بیر سلام دئیرکن” بونلارین هامیسی باشاریلی پوئتیک اوبرازلاردیرلار. و هر اوچ اوبرازین اوچوده گؤرونور شاعیرین گونده لیک حیاتیندا چوخ تیکرارلانیب و ده حظ آلیجی و لذت ائدیجی بیر بیچیمده… و جالب بوراسی کی، بونلار دا اؤیله بیر شئی‌لر کی، هر کس حتی عادی آداملاریندا حیاتینین بئله بلیرلری و چالارلاری بول بولدور. و حتی بونلار اؤزلریده عیناً “دیب اوتاق” کیمی هر کسین حیاتیندا بیر شئیلری اویادیر و اؤنملی اولدوغونو وورغولاییر و بو شعرین سئویلدییی ده ائله او اوزدن‌دیر.\nآما شاعیرین آماجی ندیر بو قاتقیدان؟\nشاعیر اوخوجولارینا، جمعیته و عمومیتله بشریته بیر شئیی وورغولاماق ایسته‌ییر! حیاتین، یاشاییشین، عمومیتله “الزام”لارین بونجا سیخینتیلی و آدامی اؤزوندن آلیب آپاردیغی بیر دوروموندا اؤز اؤزه للیینی قوروماغین و اؤز بوتؤوونه دؤندویونون وورغوسونو. یعنی بیر اؤوزنه ده واخت آییر. بیر اؤزونو ده دوشون. بیر اؤز سئودیک‌لرنی ده یاشا، بعضی تیکرارلاردان دویماق اولمور دئییر. او تیکرارلار آدامین حیاتی، آدامین جان دوستو، آدامین روحونون، فیزیکینین سیغال الی‌دیر دئییر. او تیکرارلار اولماسا بلکه اینسانلار هئچ یاشایا بیلمز، یادا عصبی و گرگین بیر جمعیت کیمی اورتالیغا کؤتو شئیلر قازار. او تیکرارلار هر کسین حیاتیندا اؤز اؤزه للیک لریدیر. آما “گوندوزلری، گؤزل-گؤزل گولومسه‌مه‌لردن راحات\/گئجه‌لری، آلوو-آلوو اؤپوشمه‌لردن ایشیق” تیکراری هامی اوچوندور. بیر پنجره دن بویلانیب سئودیین بیر اته یه، سئودیین بیر زیروه یه یا بیر منظره یه باخماق هامی اوچوندور. کئشگه کیتاب اوخوماق دا هامی اوچون اولایدی! کئشگه کاموا توخماق یئرینی تانگو، تلگرام، فیلانلار آلسادا ائله آلاکی، اورالادان اینسانلار و سئوگیلی لر اؤزلری اوچون و سئودیک لری اوچون بیر شئیلر آلماق اوچون اولا! و …\nبیرده شاعیر بو شعرده گؤروندویو کیمی اصلا قافیه دالیسیندا دئییلدیر. شاعیر چوخ راحاتدیر. اولدوقجا صمیمی‌دیر. هم دیلله صمیمی‌دیر. هم یاشادیقلاری ایله صمیمی‌دیر. حتی قافیه نین اؤزو ایله ده صمیمی‌دیر و راحات‌دیر. اوچ یئرده قافیه وار اونلاردا اؤزلری گلیب، شاعیرین هئچ دخلی اولمادان. بئله قافیه لره من آد قویسام، “یاشام قافیه” سی دئیردیم. بیریسی (کونجود،قارا توت و اومود) ایچ قافیه سیدیر. دیگر (سن و من) قافیه‌سی و او بیریسیده (ایچیمده و بیچیمده) قافیه‌سیدیر. بو سونکی قافیه، اؤیله حظ ائدیجی‌دیرکی، آدام اؤزو اؤزونه دئییر؛ الهی قافیه‌دن ده مگر بو قدر حظ آلماق اولار!… اصلینده یالنیز (ایچیمده و بیچیمده ) سسلنمه‌لرینی نظرده توتارساق عادی سسله‌نیرلر، آما بو شعرده یوکلندیک لرینی و صمیمیت لرینی نظره آلینجا البته کی، چوخ حظ ائدیجی و اولاغان اوستو بیر شئی اولور! ان آزی منه اؤیله گلدی…","num_words":1449,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.024,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":203355.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۲۳۴ نفر اهالیسی و ۶۲ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۱۰۱ نفری کیشی و ۱۳۳ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۱۵۷ نفری ساوادلی و ۵۵ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (م��هنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=گونئی_(مانشان)&oldid=1550457»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی���مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":929,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.322,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":132355.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"واله دائوستا - (ایتالیاجا: Valle d'Aosta) ایتالیاده ۲۰ بؤلگه دن بیریدیر. ائوستا شهری یؤنئتیم (ادارای) مرکزی دیر. بۇ بؤلگه نین ساحه سی 3 263کیلومتر موربع دیر. ۲۰۱۶ نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره جمعیتی 128 210 و اها‌لی سیخلیغی 39 نفر دیر.[۱]","num_words":50,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.303,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":393546.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سولطان بن عبدالعزیز (اینگیلیسی‌جه: Sultan bin Abdulaziz Al Saud) بیر شاهزاده ایدی. ۱ آقوست ۲۰۰۵ ۲۲ اوکتوبر ۲۰۱۱ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. ایسلام دینینه اعتیقاد ائتمیشدی. عبدالله بن عبدالعزیز اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب.","num_words":43,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":772607.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو بویدا توزلو-تورپاقلی حَیَطده جمعی بیرجه پالما آغاجی وار- ائله بیل قبیریستانلیقدی. حَیَطدن کئچنده همیشه قبیریستانلیغی خاطیرلاییر. بو سحر اونو تورپاغی سو شیرناغی ایله سولایان ائو صاحیبی ساخلادی.\n-جناب!\nلعنت شئیتانا! بو جور سیما ایله اوز-اوزه گلمک – اؤزو ده سحرین بو چاغیندا – مطلق خوشاگلمز ندنسه خبر وئریر. بلکه ده او خیرخواه انساندی… هردن هوسسیز ده اولسا گولومسه‌ییر… باخما کی، بو گولومسمه آغاج قابیغینداکی چاتلاری خاطیرلاتسا بئله…\n-جاوان اوغلانسان، اؤزون ده تک یاشاییرسان. هم ده مدنیسن، تربیه‌لیسن… انسانلار سنین حاقیندا خوش سؤزلر دانیشیر، شکایت ائتمیرلر. آما آللاه عشقینه…دئه گؤروم، گئجه‌لرمنزیلینده نه ایشله مشغولسان؟ روح چاغیریرسان؟\n-سیزه حسابات وئرمه‌لییم؟\n-اگر ائتدیگین عمل باشقالارینی ناراحات ائدیرسه… بیر ده کی، منجه، رحمتلیک آتانلا اولان کهنه دوستلوغوموزون خاطیرینه بونو سندن سوروشا بیلرم.\nعصبدن یاناغی تیتره‌دی.\n-سنی بیر دفعه‌ده جمعه نامازیندا گؤرمه‌میشم.\n-بونون مسئله‌یه نه دخلی وار؟\n-اؤز عبادت بورجونو اونودان مسلمانی محاکمه ائتمه‌یه بیلمرم. باخ، دئمک ایسته‌دیگیم بودور.\nگنج آدام گولرک دئدی:\n-گویا سیز روحلارا عبادت ائتمیرسیز؟\n-البته، یوخ! اعتقادیندا یانیلان سنسن. هر شئی ده اونا گؤره‌دیر کی…\nگنج موضونو دییشدی:\n-سیزه آیاق یولونداکی دیوار باره‌ده دئمیشدیم…\n-دیوار داغیلماز، محکمدی. بیلیرسن، سنین گئجه سرگوزشتلرین ساکینلرده خوش اولمایان ماراق اویادیر.\n-من قانوندان‌کنار هئچ نه ائتمیرم. خواهیش ائدیرم، دیوارلا باغلی تدبیر گؤره‌سیز.\n– یاخشی اولار کی، بیز اولکی کیمی خوشلوقلا دانیشاق. -شیرناغی اوزاغا آپاراراق تله‌سیک علاوه ائتدی: -تعمیری ایسه اؤزون ائتمه‌لیسن.\nترسلییه باخ دا. محض بازار گونو بو عجایب صیفتی گؤرمه‌لی ایدیم.\nهر هفته سونو تعطیللرینده اولدوغو کیمی، کوچه بوم‌بوش ایدی. سمادا آغیر، حرکتسیز بولودلار… یوخوسوز گئجه‌دن سونراکی شدتلی باش‌آغریسی اونا راحاتلیق وئرمیر. گئجه “روحلارلا صحبت”ی بیتیردیکدن سونرا تاریخ معلمی دئدی – “گل، گله‌جک حاقیندا دانیشاق!” اونلار بوتون گئجه‌نی مباحثه ائتدیلر. دان یئری سؤکولمه‌یه آز قالمیش یولداشی گئتدی، آما قاپیدان چیخارکن گولرک دئدی : “سنه ائولنمک لازیمدی.”\nسحرین بو چاغیندا کافه بوم‌بوش ایدی. او، کافه‌نین دمیر یولو پلاتفورماسیندان آیریلان حیصه‌سینده، باغا باخان پنجره‌نین اؤنونده‌کی ماسادا اَیلشدی. کافه‌چی سالاملاشاراق بوگونکو قزئتلری ماسانین اوزرینه قویدو.\nیئمک یئسه‌ده، باشآغریسی کئچمک بیلمیردی. گؤره‌سن بو گئجه نییه یاتا بیلمه‌دی؟ حالبوکی او قدر جهد گؤسترمیشدی. صاباح شاگردلرینه ریاضیاتدان دانیشاجاغی معروضه‌نی خاطیرلادی.\nهمین آندا عاغیلسیز ایده‌آلار دوشونوب، معناسیز صحبتلر ائتدیگی یولداشینین-تاریخچینین اوبرازی گلیب دوردو گؤزلری اؤنونده:\n-اؤزون عرب دیلی تدریس ائدیرسن. دئه گؤروم، موبتداسیز خبر اولورمو؟\n-دیل دنیز کیمیدیر. سرحد تانیمیر.\n-“محمد اؤلدو.”محمد-موبتدادی. بو نئجه موبتدادی، آنلامیرام؟ باخ ائله بونا گؤره ده من دیل سِحریندن کناردا اولان ایشلرله مشغولام.\n…کافه‌چی یاخینلاشدی.\n-سن نییه موشتریلردن پول قوپاریرسان؟ -کافه‌چی سوروشدو.\nاو گولومسه‌دی. بو، معناسیز سواللارا جاواب اولاراق عادتی گولومسمه ایدی. پولو گؤتوروب اوزاقلاشدی. آما هئچ نه‌یه باخمایاراق اونون عاغیللی تبسسومو وار. بیز ندنسه انسانلار حاقیندا خاریجی گؤرونوشه گؤره حکم وئریریک. چونکی بیلیگیمیز کفایت قدر دئییل، هم ده غیری-معینلیک وار.\nاو، بولودلارا باخدی، سونرا داها نه ایله‌سه ماراقلاندی. دقتینی جلب ائدن هر شئی آغ رنگه بوروندو. آما بو دایانیقسیز، یایقین آغلیق ایدی، سِحربازین الینده‌کی اویونجاق کیمی.\nبیردن سانکی هر شئی داغیلدی، دالغالارین آراسیندا ارییب یوخ اولدو. سونرا فورماسیز قارا کوتله‌یه چئوریلدی. خط اوستونده دایانان قاتار یوخ اولدو. ائله بیل بولودلارا قاریشدی. یاپون باغیندا بودانین اؤنونده اولدوغو کیمی، نهایتسیز دینجلیک ایسته‌دی. بیرده تاریخچی دوستونون بودانی گؤستره‌رک “دینجلیک، حقیقت و غلبه” دئدیگینی ائشیتدی. آردینجا فیکیرلرینی ایضاح ائده‌رک “دینجلیک، حقیقت و مغلوبیت” دئدی. او، بوتون ایراده‌سینی توپلاییب مباحثه‌یه حاضیرلاشیردی.\nکسکین سسدن آغاجین یارپاقلاری تیتره‌دی. اوشاق چیغیرتیسی اطرافا یاییلدی، بلکه قادین سسی ایدی – دقیقلشدیرمک مومکون دئییلدی. اورگی برکدن دؤیوندو. سانکی محبت اویونونا باشلاییردی. بو دقیقه خیام کوچه‌سینده‌کی او ائوده اولماق ائله یاخشی اولاردی کی… آخی نئجه؟ کیمسه اونو یئنیدن سسله‌دی. چئوریلیب دوستونو گؤردو. دوستو اونا دانیشماغا امکان وئرمه‌دن دئدی:”سن ائولنمه‌لیسن!”هر طرف سس-کویه بورونموشدو، هامی قاچیردی. او دا قاتارا چاتماق اوچون قاچدی. سکی‌یه چاتاندا کیمه‌سه توخونوب ییخیلدی. بو قدر آدام هارداندی؟ غلبه‌لیک… هامی بالاجا باخچانین اطرافیندا دایانیب. قاتار خطینین اوستونه پولیسلر ییغیشیب. بلکه قضا باش وئریب؟ اؤزو ده بو اؤلو بولودلارین آلتیندا… غلبه‌لیکدن قورتولوب گئری دؤنن کافه‌چی اونا طرف اَییلرک سوروشدو:\n-سیز یقین کی، هر شئیی گؤردونوز؟\nهم سوال مقصدی ایله، هم ده نه‌یی ایسه انکار ائدرجه‌سینه قاشلارینی قالدیردی:\n-ایندی سیزی استنطاقا چاغیراجاقلار.\n-نه استنطاق؟\n-ایستگاهدا قتل باش وئردی، سیزدن ایکی آددیم ایره‌لیده آدام اؤلدوردولر.\n-قتل؟ – چاشقین حالدا سوروشدو.\n-سیزه نولوب؟ آیدان گلمیسیز؟ قتل! دهشت ایدی. دئیه‌سن، سیز او قیزی تانییرسیز آخی… ماماچانی…\n-ماماچا؟\n-اونو هانسیسا دلی اؤلدوردو، آللاه گناهیندان کئچسین…\nگنج آدامین صیفتی آغریدان و حیرتدن اَییلدی، زورلا پیچیلدادی:- اؤلدوروبلر، اینانمیرام. او هانی؟\n-یارالارینی ساریماق اوچون خسته‌خانایا آپاردیلار. آما او، یولدا اؤلدو.\n– اؤلدو؟\n-هه. یعنی سیز دوغرودان گؤرمه‌دیز؟ اونو بوردا اؤلدوردولر آخی، سیزین ایکی آددیملیغینیزدا… – بیر آز سوسوب علاوه ائتدی: – سیز نئجه گؤرمه‌یه بیلردیز؟ من مشغول ایدیم، آما قیشقیریغا قاچدیم. بو اجلاف اونو قوووردو، او ایسه قاچیردی. اونو بیچاقلا ووردو، باخ اوردا- ایندی مستنطیقین دایاندیغی یئرده.\n-بس قاتل؟\n-او، قاچدی، هله تاپیلماییب. اولدوقجا گنج ایدی. ایستگاه مدیری اونون دیوارا دیرماشاراق پاراووزا(اگزوز) داخیل اولماسینی گؤروب. عئیبی یوخ، گئج-تئز توتولاجاق!\nعذابدان صیفتی تامام قیریشدی. یئرینده گوجله اوتورموشدو. اوزاقلاشان کافه‌چی دایانمادان تکرارلاییردی:\n-نئجه اولدو کی، سیز گؤرمه‌دیز؟ هر شئی سیزین گؤزلرینیز اؤنونده باش وئریب آخی…\nپولیس اوندان مستنطیقه یاخینلاشماغینی ریجا ائتدی. نئجه اولور-اولسون فیکیرلرینی بیر یئره توپلامالی ایدی. ساعاتا باخدی و معلوم اولدو کی، بیر ساعاتدان چوخ یاتیب. آیاقلارینی گوجله چکرک پولیسین آردینجا گئتدی. عادتی اوزره پرونده‌یه یازماق اوچون اولجه یاشینی و ایش یئرینی سوروشدولار.\n-سیز ساعات نئچه‌دن بری کافه‌ده‌سیز؟\n-تخمینن ساعات ۷-دن.\n-یئرینیزدن هئچ یئره ترپنمه‌میسیز کی؟\n-یوخ.\n-سیز نه گؤردوز؟ زحمت اولماسا، اطرافلی دانیشین.\n-من هئچ نه گؤرمه‌دیم.\n-نئجه؟ قتل بوردا باش وئریب آخی. سیز نئجه گؤرمه‌یه بیلرسیز؟\n-من یاتمیشدیم.\n-یاتمیشدیز؟\n-بلی – اوتانجاق حالدا تصدیقله‌دی.\n-و سیز تعقیبین سسینه ده اویانمادیز؟\n-یوخ.\nاو، انکار ائدرجه‌سینه باشینی یئلله‌دی، دوداقلارینی دیشله‌دی.\n-سیز اونا یاردیم ائتمه‌دیز. آخی او، سیزی چاغیریردی. سیزی آدینیزلا چاغیریردی.\nاو، بوغوق سسله قیشقیردی:\n-آدیملا! ؟\n-بلی، بلی. او، سیزی چوخ چاغیردی. شاهدلر دئییر کی، او، سیزه طرف قاچاراق کمک ایسته‌ییرمیش.\nاو، چاشقین حالدا گؤزلرینی یوموب، مستنطیقین سواللارینا فیکیر وئرمه‌دی. بیردن مستنطیق عصبی حالدا دئدی:\n-جاواب وئرین! سیز جاواب وئرمه‌لیسیز!\n-من چوخ بدبختم!\n-سیزین آرانیزدا نه اولوب؟\n-هئچ نه.\n-آخی او، سیزین آدینیزی چکیب، سیزی چاغیریب.\n-بیز قونشویوق.\n-شاهدلر دئییر کی، سیزی تئز-تئز بیر یئرده گؤروبلر. عادتن سیز قاتار گؤزله‌یرکن یاناشی دایانیرمیشسیز.\n-اولا بیلر، ایش ساعاتلاریمیز اوست-اوسته دوشورموش.\n-آخی او، هئچ ندن محض سیزی کؤمه‌یه چاغیرمازدی؟\n-گؤرونور او، منیم اونا حیران اولدوغومو حیس ائدیرمیش.\n-دئمه‌لی، سیز یاخین ایدیز؟\n-اولا بیلر.- ائله بو زامان کسکین، غضبله قیشقیردی:- من اونو سئویردیم، نه واختدان بری اونا ائولیلیک تکلیفی ائتمک ایسته‌ییردیم.\n-آما ائتمه‌دیز؟\n-یوخ.\n-و بو احوالات باش وئردی، سیزسه یاتمیسیز؟\nاو، باشینی آشاغی سالدی. عاییب، چوخ عاییب… نئجه کدرلیدی…\n-و سون-سیز اونون حاقیندا هئچ نه بیلمیرسیز؟ قاتلی نظرده توتورام.\n-هئچ نه.\n-بلکه ائشیتمیسیز کی، اونون حیاتیندا باشقا بیری وار؟\n-یوخ.\n-هئچ واخت اونون اطرافیندا دولاشماییب؟ ائله بیر شئی حیس ائتمه‌میسیز؟\n-یوخ.\n-باشقا نسه دئیه‌جکسیز؟\n-یوخ.\nگؤی اوزو هله ده سیخ بولودلارین آرخاسیندا گیزلنمیشدی. یاغ��ش چیسله‌دی و دایاندی. هارا گئتدیگینی بیلمه‌دن خیلی یورودو. آرتیق گوناورتادیر. او، ایسه ائله هئی گئدیر، گئدیر. سانکی طاقتدن دوشنه‌دک گزمکله کدرینی اونوتماغا چالیشیردی.\nیاپون باغینین اؤنونده گؤزله‌نیلمه‌دن تاریخچی دوستو ایله راستلاشدی. تاریخچی سالاملاشارق الینی سیخدی.\n-گئدک بیر یئرده اوتوراق. دانیشماق ایسته‌ییرم.\n-باغیشلا، بو دقیقه متافیزیکا حالیندا دئییلم. – کئی کیمی داوام ائتدی.\nتاریخچی اونا تأسفله باخاراق قاش‌قاباغینی تؤکدو.\n-دئییرلر، هانسیسا ماماچانی اؤلدوروبلر، بو دوزدور؟ سنسه یاتمیسان.\n-سنه کیم دئدی؟ -عصبی حالدا سوروشدو.\n-من بربرخانادا ائشیتدیم. – یومشاق سسله جاواب وئردی:\n-بوردا نه وار کی… انسان یورولور و مورگوله‌ییر. حادثه‌نین محض همین دقیقه‌لرده باش وئرمه‌سینده گناهکار دئییلم آخی.\nتاریخچی گولدو.\n-یاخشی، عصبلشمه. سؤزون دوزو، من سیزین آرانیزدا سئوگی اولدوغونو بیلمیردیم… –اویون بازلیقلا علاوه ائتدی.\n– نه سئوگی؟ سن اؤزونو کیم حساب ائدیرسن آخی؟ گیجبسر.\n-باغیشلا، باغیشلا! بونلاری بربرخانادا دانیشیردیلار.\nاو، چیخیب گئتدی. اهمیتسیز آدام. هر شئی جهنم اولسون! دئدی-قودو یاپیشقانلی قوردلار کیمی سرعتله یاییلیردی. قیزی ایسه هئچ جوره حیاتا قایتارماق مومکون دئییل، خوشاوزلو، ایشیقلی سیمانی… بو دردین درمانی یوخدو. اونون اومیدسیز سسی فیکیرلرینه گلیر، هانسیسا آغلاسیغماز بیر شکیلده هر طرفه یاییلیردی. سانکی شهرین بوتون دیوارلارینین قولاقلاری وار.\n“بدبخت قیز، من سنه گؤره محو اولورام آخی!”\nآل-وئر کؤشکونده سیقارئت آلارکن- “عیبی یوخدور، جناب! جانینیز ساغ اولسون!” دئدیلر.\nهه… دئیه‌سن آرتیق هامی بیلیر. ایندی هامی اونون دردینه شریکدی. سانکی قتلدن سونرا قیزلا نیشانلانیبلار. اؤزلوگونده ایسه گؤر نه‌لر دوشونورلر. ساتیجییا پولو اوزادیب سیناییجی نظرلرله باخدی. پول هئچ گؤزه گؤرونموردو!\nاونا ائله گلیر کی، دونیادا هر کس اونو ایزله‌ییر. او، قاچاقدی. تقصیرلندیریلن شخصدی. جانیدی. او، قربانا یاردیم ائتمه‌دیگی اوچون گناهکاردی. دئمک، چیخیش یولو یوخدو. صاباح مکتبده وئریله‌جک سواللار زهله تؤکه‌جک. اصل جهنم…\nاوزون مدت یورودو. چوخلارینا ایضاحات وئرمه‌لی اولدو. هر بیر سؤز قیجیقلاندیریردی، یارالاییردی. دئدی-قودونون سونو یوخدو. صحبت یالنیز قتل و اونون یاتماسی ایله باغلی ایدی.\n“قاتل حبس اولوندو. اورتا مکتب شاگیردی.”\nدئمک، اَیلنمک اوچون عاغیلسیزجاسینا اؤلدوروب. قاتل اونو سئویرمیش. قیز قارشیلیق وئرمه‌ییب. او، همیشه ساکت و جدی خانیم تاثیری باغیشلاییردی.\nحادثه بئله قورولوب کی، او، عرب دیلی معلمینی سئویردی. هه. قورولوب! اونا قوووشماق اوچون او، روحلاری چاغیریردی. آما خلاص ائده بیلمه‌دی، چونکی یاتمیشدی. استنطاق زامانی اعتراف ائتدی کی، یاتیب. یاتیب! غریبهده اولسا، نه چیغیرتی، نه سس-کوی اونو اویاتماییب. هه، غریبه‌دی. آما اونلار هاردان بیلسین کی، او، بوتون گئجه‌نی روحلارلا دانیشیب… آه، بو گله‌جک حاقداکی معناسیز صحبتلر.\nاورک آغریدان سیخیلیردی، سانکی اورا زهر سپیردیلر. قاییتماق ایستمیردی، آما سونوندا ائوه دؤنمه‌لی اولدو. یاغیشین آردینجا بولودلار داها دا قاباردی و قارالدی. بو دا ائو صاحیبی – یازیق پالمانین آلتیندا اَیلشیب.\n-کدرلی گؤرونورسن، دئیه‌سن سحرکی صحبتیمیز خترینه دییب… – ائو صاحیبی سوروشدو.\nاو، باشی ایله انکار ائتدی. ائو صاحیبی سسینی قیسدی:\n-ائشیتدیکلریم حقیقتدی؟ دئییرلر کی…\n-هه، هه! – کوبودجاسینا سؤزونو کسدی: -بو ماماچانی منیم ایکی آددیملیغیمدا اؤلدوردولر، منسه کافه‌ده اوتوراق وضعیتده یاتمیشدیم. بئله-بئله ایشلر.\n-اوغول، من ایستمیردیم…\n-اونون چیغیرتیسینی ائشیتمه‌دیم. بعضیلری دئییر کی، گویا ائشیتمیشم، آما اؤزومو یوخولوغا وورموشام.\nائو صاحیبی اونا یاخینلاشیب عذر ایسته‌دی. قولوندان توتوب یانیندا اوتورتدو.\n-بیز سنین رحمتلیک آتانلا دوست ایدیک، اینجیمه، اوغلوم.\nاوزون مدت سوسدولار. سونرا او، گئتمک اوچون اجازه ایسته‌دی. ائو صاحیبی اونو قاپییا قدر اؤتوروب، پیچیلتی ایله دئدی:","num_words":2610,"character_repetition_ratio":0.022,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":88475.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیر زامان‌لار دونیا قوش‌لارلا دولو ایدی. قوش‌لار دا بیز اینسان‌لار کیمی ایدی‌لر – قَم‌‌لری ده واردی، درد‌لری ده. سئوینج‌‌لری ده واردی. حتتا بایرام‌لاری، شادلیق و توی مراسیم‌‌لری ده. آمما هئچ بیری اؤزونو خوشبخت حیس ائتمیردی. بعضی‌‌لری‌نین ثروتی واردی، آمما چوخ شئی‌‌لری، مثلن، ساغلاملیق‌لاری، اؤولاد‌لاری و یاخشی دوست‌لاری یوخدو و دئییردی‌لر کی، بدبختیک. بعضی‌‌لری‌نین ده ساغلاملیغی، آرواد اوشاغی، مهربانچیلیغی – هر بیر شئیی واردی، آمما ثروت‌‌لری اولمادیغیندان اونلار دا دئییردی‌لر کی، بدبختیک. قوش‌لار بیر – بیری‌نین پاخیللیغینی چکیر و اونلاردا اولمایان‌لاری و یا خود دا داها چوخ اولماسینی ایسته‌دیک‌‌لری شئیی الده ائتمک اوچون هر یئره اَل آتیردی‌لار. شَهَر اوغرو‌لار، طاماحکار‌لار و یالانچی‌لارلا دولموشدو.\nهر کسین گؤزونده شیرین و گؤزل همین او دونیادا «هومای» آدلی بیر قوش واردی. هومای قوشو چوخ فیکیر ائده‌ردی. فیکیر و دوشونجه‌‌لری‌نین چوخلوغو سببیندن او، اؤز عطار دوکانیندا درمان و ادویه ساتماق یئرینه، کیتاب یازماقلا مشغول ایدی کی، بلکه خوشبختلیک‌ سیررینی او کیتابدا شرح ائده بیلسین. هومای قوشو هومای قوشو ائله هِی یازیردی و بیرگون اوره‌کدن، قلبی‌نین درینلیک‌‌لریندن گلن بیر آه چکدی. اونون آهی او قدر یوکسک سسلندی کی، دونیادا کی بوتون وارلیق‌لار بو سسی ائشیتدی‌لر. قوش‌لارین یالنیز جوجه‌نین گؤزونده بؤیوک گؤرونن او کیچیک دونیا‌لاریندا کی هرکس هومایین باشینا توپلاندی. طوطو قوشو، ککلیک، طووز قوشو، بولبول و حتتا دریا کناریندا مسکن سالمیش دان قوشو بئله گلدی‌لر کی، گؤرسونلر ‌نه اولوب.\nهامی‌نین قمگین، بدبخت‌لیک‌‌لری اوزوندن قَم – قوصصه ایچینده اولدوغون گؤره‌ن دان قوشو تعَججوبله ککلییه دئدی:\n– سن‌نییه قَمگینسن‌؟ سن کی بیز‌لردن اَن خوشبختسن. بییابان‌لارداکی هر‌ییرتیجی جاناوار، مکرلی تولکو بیر تیکه اَت خَطرینه سنین قصری‌نین گؤزه‌تچی‌‌لری‌دیر. سن‌نییه ‌ناله چکیرسن‌؟ سن کی دونیادا بو قَدَر قیزیل معدنینه،‌لعل جواهیراتا صاحیبسن، ‌ندن قَملیسن‌؟\nآلنی‌نین قیریش‌لاری دوشموش ککلیک دئدی:\n– من ده هرکس کیمی‌یم، حالیم او قدر ده یاخشی دئییل. واریم – دؤولتیم قودرتیم وار، آمما اوره‌ییم ساکیت دئییل. دوغرودور، جاناوار‌لار، تولکو‌لر منی اؤز پادشاه‌لاری بیلیر‌لر و منیم بیر امریم‌له اؤز باجی- قارداش‌لار��نی بئله رحم ائتمه‌دن پارچالاماغا حاضیردی‌لار.‌لاکین افسوس کی، منیم عؤمروم سونا یاخینلاشماقدا، دونیا ایسه گوند‌ن – گونه جاناوارلاشماقدادیر.‌لعل – جواهیراتین، میرواری‌نین قییمتی گئتدیکجه یوکسه‌لیر، من حئییف‌سی‌له‌نیرَم کی، اؤله‌جه‌یم و سارای‌لاریم، معدن‌‌لریم، زرگرلیک حوجره‌‌لریم اونون بونون الینه دوشه‌جک. اساسن ده، هئچ سئومه‌دی‌ییم جاناوار‌لارین و تولکو‌لرین الینه. چوخ یاخشی بیلیرَم کی، اونلارین دوعا‌لاری دا، تعریف‌‌لری ده – هامیسی یالاندیر. آمما بونلارلا بئله اونلارین تعریف و وصف‌لرینی ائشیتمه‌یی، قوللوغومدا دورما‌لارینی، فرمان‌لاریمی ‌دینله‌مه‌‌لرینی چوخ خوشلاییرام. بلی، قارداش، منیم ده بدبختلی‌ییم بودور.\nدان قوشو طوطو قوشویا اوز توتوب دئدی:\n– بس سن ‌نه دئییرسن‌؟ سن او قدر شیرین ‌دیلسن کی، اووچو‌لار سنی توتسا‌لار بئله اوجاق اوسته کاباب ائتمیر‌لر. قیزیلدان، گوموش‌دن اولان قفسده ساخلاییر، سویونو، چؤره‌یینی وئریر‌لر و اورادا اولدوغون مودّتده اینسان قلب‌‌لری‌نین عزیزی اولورسان. بو خوشبختلیک ائله ده آز بیر شئی دئییل!\nطوطو قوشو قویروغونو ترپَتدی و گؤز‌لری یاشارمیش حالدا دئدی:\n– منیم ده اوره‌ییم ‌سیخینتیدا‌دیر، دونیا منیم اوچون او قَدَر ده خوش دئییل. معناسینی بئله بیلمه‌دی‌ییم سؤز‌لری تکرارلاییرام و بو ایش منی چوخ ‌ناراحات ائدیر. منیم باشیمدا سانکی فیکیرلشمه‌یه قادیر اولمایان بیر بئیین واردیر. منه بعضی شئی‌لر اؤیره‌دیر‌لر، آمما من هئچ بونلارین یاخشی یا پیس اولدوغونو بئله بیلمیرم. یالنیز اونو بیلیرم کی، چوخ یورولموشام و بو درده بیر چاره تاپمالییام.\nشاه بوداغا قوناراق گؤزه‌ل آوازینی یوکسلتمیش بولبول آشاغی اوچوب صؤحبته قاریشدی:\n– گؤرورم دان قوشو منه ایشاره ائدیر. اونون فیکرینجه، من هامیزدان خوشبختم، آمما بو ائله دئییل! اِه عاشیق اولانین ایشی خارابدیر‌! بوتون وارلیغیملا گول‌لره عاشیقَم و اونلارین صاحیب اولدوغو او رنگ و خوش عطیر‌لری‌نین تأثیریندن داییما ماهنی‌لار، ترانه‌لر قوشورام، آمما بو گؤزه‌ل ترانه‌‌لری اوخوماق اوچون اونلارا یاخینلاشدیقدا، بو گول‌لر خوش موناسیبت یئرینه اؤز تیکان‌لاری ایله منی یارالاییر‌لار. اوره‌ییم او قَدَر قانلا دولودور کی، هئچ سوروشما‌!\nطوووز قوشو گونش شوعا‌لاری آلتیندا مین رنگه چالان قاناد‌لارینی ترپه‌دیب ایره‌لی گلدی و عصبی حالدا قیشقیردی:\n– هامی‌نیز ائله آنجاق دانیشماغی، چَرَنچی‌لیک ائتمه‌یی باجاریسینیز. سونرا سوسوز‌لویاندا، آجاندا گئدیرسینیز ائوینیزه، او بیری گون یئنه ده هر شئی تَکرارلانیر. گلین‌ سیزین فیکیر – خیالینیزی راحاتلاشدیریم – من ده بدبختم. ‌ناز- قَمزم وار، اؤزوم‌دن راضییام، غورورلویام. منیم فیکریمجه، بو دونیادا مندن داها گؤزه‌ل، مندن داها خوش رنگلی و منیم قَدَر گؤزه‌ل ‌نیطقه صاحیب بیریسی تاپیلماز، آمما دونیانی گزدیکدن و آرتیق یاشا دولدوقدان سونرا آنلاییرام کی، بوتون عؤمروم بویو یانیلمیشام. بایاقدان بیزی سورغو – سوآلا چَکمیسَن، دان قوشو؛ دئه گؤره‌ک سنین دردین ‌ندیر‌؟\n– منیم دردیم سوسوز‌لوقدور، وَس‌سلام.\n– سنین کی عؤمرون بوتون گؤلمه‌جه‌‌لرین، ‌دنیز و چای‌لارین کناریندا کئچیر. سو آغزیندا اوتوروب سوسوز قالماق مومکوندورمو‌؟\n– منیم ده بدبختلیی��م ائله بودور. قورخورام کی، اگر اُکِآن سویوندان بیر قورتوم ایچسم، سویو قورتاریر. ‌نه چایدان سو ایچه بیلیرم، ‌نه ده ‌دنیزدن. حتتا اَن سوسوز واختلاریمدا بئله سودان بیر قطره دادا بیلیرم. یاغیش یاغماسینی گؤزله‌ییرم، ‌لئسان‌لار آراسیندا دورغون و پیس قوخولو چالا آختاریشیندایام. هئچ من ‌دینمه‌ییم، ‌سیز اؤزونوز دئیین، من بختسیز، طالعسیز بیر قوش دئییلم می‌؟\nدان قوشو اوزونو هامی‌نین عاقیل، مودریک و علم‌لی حساب ائتدیک‌‌لری، آز دانیشان، ساکیت هود – هوده توتدو:\n– خوش سنین حالینا، بیر زامان‌لار حضرت سولئیمانین عزیز- دوردانه‌سی اولموسان، اونون مکتوب‌لارینی آپارمیسان. سن چوخ ‌سیر‌لردن آگاه‌سان‌! گؤی اوزونده پرواز ائدرکن آشاغیداکی هر دوزو، هر تپه‌نی، گیزلی و گؤرونمز اولان هر بیر چایی، چشمه‌نی گؤرورسن. امینم کی، اوره‌یینده هئچ بیر دردین یوخدور. حقیقت سن ده بختورسن‌!\n– اِه، کاش کی منده چوخ‌لاری کیمی ‌نادان اولایدیم و بو قَدَر فیکره، دوشونجه‌یه غرق اولمازدیم. چوخ بیلدیکجه و آنلادیقجا دردین ده چوخالیر. مَثَلَن، بعضن گؤر‌نده کی، بیر چوخلاری‌نین یاخشیلیق ائتمک ده مقصدی آنجاق اینسان‌لاری آلداتماق و اونلاردان «به – به» ائشیتمک‌دیر، او زامان اوره‌ییمدن برک آغری توتور.\nیاخشی بیلیرم کی، بو خوش قلبلی هومای قوشو دا اؤز کؤلگه‌سینی بیری‌نین اوزه‌رینه سا‌لاراق، بیر موددَت‌لیک ده اولسا او کسه شانس و خوشبخت‌لیک گتیریرسه ده، اؤزونون بیر داغ بؤیوک‌لویونده دردی واردیر. اونون حیاتی داستاندیر و بو داستاندا مینلرله ‌دیلسیز، سؤزسوز کدر، قَم گیزله‌نیر. هئچ مومکوندور مو کی، قوصصه‌ن اولماسین و بئله آه چکه‌سن‌؟\nقولاق‌لاری قوش‌لارین سسی ایله دولموش و بو های – کوی اوزوندن هئچ ‌نه ائشیده بیلمه‌ین هومای قوشو اوچوب هوندور بیر قایانین باشینا قوندو و هر کس‌دن ساکیتلشمه‌‌لرینی خاهیش ائتدی. هومایی چوخ سئوه‌ن، اونو اؤز دونیا‌لاری‌نین آغ ساققالی حساب ائده‌ن قوش‌لار بیردن ساکیت‌لشیب، اونون سؤز‌لرینه قولاق کسیلدی‌لر:\n– چاره‌سیز‌لیک‌دن، بدبخت‌لیک‌دن دانیشیب، ‌ناله – فریاد ائتمک یئنی‌لیک دئییل. موهوم اولان اودور کی بیر قرارا گله‌سینیز. اگر دوغرو سؤیله‌ییر‌سینیز سه، اوره‌یی‌نیز قَمله دولودورسا و خوشبخت اولماق ایسته‌ییر‌سینیز سه، گرگ متحد اولوب بیرگه یئددی و چوخ تهلوکلی شَهَردن کئچیب‌ سیمورقا یئتیشک.‌ لاکین اورایا چاتماق اوچون بیزیم اَن اساس موشکولوموز بیر بَلَدچی‌نین – یول رهبری‌نین سئچیلمه‌سیدیر. ائله بیر رهبر سئچمه‌لی‌ییک کی، یولو تانیسین و بیزی ‌سیمورقون یانینا آپارسین. آمما موهوم بیر شرط وار: گرک بیزیم اعتیمادیمیز اونو غورور‌لاندیرماسین، ‌لووقالیغینا سبب اولماسین. ائله دوشونمه‌سین کی، بیز اونا سس وئر‌دی‌ییمیز، اونو سئچدی‌ییمیز اوچون بوتون قوش‌لاردان یاخشی و اوستوندور.\nسایی مین‌دن چوخ اولان قوش‌لار ‌سینه‌‌لرینی قابارداراق هومای قوشوندان خاهیش ائتدی‌لر کی، رهبر‌لری اولوب ‌اونلاری ‌سیمورقون حوضورونا آپارسین کی، خوشبختلی‌یین ‌سیررینی اوندان سوروشوب اؤیره‌نسین‌لر.\nقوش‌لار هئچ بیر زامان متحد اولمادیقلاریندان، هر بیری اؤز قوهوم‌لاری‌نین، قبیله‌سی‌نین وورغونو اولدوقلاریندان تئزلیک‌له دئدیک‌‌لریندن پئشمان اولوب مسئله‌نی سئچکی، تبلیغات و رأی سورغوسونا گتیریب چیخاردی‌لار. چوخ پول‌لار خرج‌لندی، چوخ دعوا‌لار اولدو و ‌نهایت، قوش‌لارین بو سفرده رهبری او‌لاراق هود – هود سئچیلدی.\nهود – هود دئدی:\n– بیزیم قارشیمیزدا چوخ قورخولو، تهلوکه‌لرله دولو بیر یول دورور و بو سفر آسان بیر سفر اولمایاجاق. دوغرودور، ‌سیمورقو گؤرمک‌له بیز ابدی خوشبخت‌لیک اَلده ائده‌جه‌ییک. آمما اورایا یوللانماق و یئتیشمک ده جورعَت و جسارت ایستر.\nسیمورقو گؤرمک آرزوسوندا اولان، یولون چتین‌لیک‌‌لریندن قورخمایان، بیر سؤزله «شیر اوره‌یی یئمیش» قوش‌لار هامیسی بیر سسله دئدی‌لر:\n– بوتون سعی‌‌لریمیز، داعوا و حوققابازلیق‌لاریمیز‌لا بئله یئنه ده اؤزوموزو خوشبخت حیسّ ائده بیلمیریک، دئمک کی، حیاتیمیزین هئچ بیر ‌دیری یوخدور. بیز اؤز قراریمیزی وئرمیشیک و سنین آردینجا،‌ سیمورق‌ دیارینا قَدَر گئده‌جه‌ییک.\nبئله‌لیک‌له، قوش‌لار یولا دوزه‌لدی‌لر. ماوی سمانین یوکسک‌لیک‌‌لرینده یئر اوزوندن – داغدان اود – آتش یوکسلدی‌یینی گؤردو‌لر و ایستی‌نین تأثیریندن حدسیز درجه ده سوسوز‌لادیق‌لارینی آنلادی‌لار. هود – هود‌دن خاهیش ائتدی‌لر کی، ‌اونلاری صفالی بیر دره‌یه آپارسین، سوسوز‌لوقدان تلف اولماغا قویماسین.\nهود – هود دئدی:\n– گرک صبیرلی اولاسینیز و سوسوز‌لوغا دؤزه‌سی‌نیز. بو هله یولون باشلانغیجی‌دیر، بیز هله «عشق» شَهَرینده‌ییک.\nقوش‌لاردان بعضیسی دئیینمه‌یه باشلادی:\nقَم قوصصه چکمک، اؤزونو بدبخت حیسّ ائتمک یانماقدان داها یاخشی‌دیر، بیز گلدی‌ییمیز یوللا گئری دؤنه‌جه‌ییک.\nلاکین چوخ‌لاری قورخمادان یول‌لارینا دوام ائتدی‌لر. اونلار اینسان‌لارین توپ – توفنگ‌‌لریندن پوسکورن توستو و آتش آراسیندان کئچدی‌لر. سرحد کناریندا چوخ سایدا اؤلو و یارالی گؤره‌ن قوش‌لار اؤز- اؤز‌‌لرینه بئله دئدی‌لر:\n– مین رحمت بیز قوش‌لارا کی، داعوا زامانی اوزاغی بیر – بیریمیزین کَکیلیندن بیر ‌دیشلَک آلیریق و هئچ واخت بیر – بیریمیزین قانینی تؤکموروک. او کی قالدی تورپاق اوسته دالاشماق، او تورپاقدی کی، دفعه‌لرله اؤلچولوب – بیچیلیب، سرحد‌لر چکیلیب و و اینسان‌لار ایسته‌ییر‌لر یئنه ده یئنی بیر خطّ-یونی سرحد چکسین‌لر. دوغرودان ها، بو اینسان‌لار خط ّ چکمه‌یی، سرحد تعیین ائتمه‌یی ‌نییه بئله چوخ سئویر‌لر‌؟\nقوش‌لار «عشق» شَهَریندن کئچیب بیر اؤلکه‌یه یئتیشدی‌لر. بو اؤلکه بوتخانا‌لارا، ائله ده بوتخانا‌لاری اولمایان،‌ لاکین فیکیر‌لری – ذیکیر‌لری ذِهین‌‌لرینده یاراتدیق‌لاری بوت‌لاری دوشونمک و اونلاردان یاردیم‌ دیله‌مک اولان اینسان‌لارلا دولو ایدی. بو اؤلکه ده منتظم او‌لاراق داشا –‌دیوارا مَلشک شکیل‌‌لری چکن رسّام و هئیکلتراش‌لار دا واردی کی، اونلار بوندان هم پول اَلده ائدیر، هم ده اینسان‌لاردان «آفرین» ائشیدیردی‌لر. بعضی‌‌لری ده ایسته میردی‌لر کی، بوت‌پرست‌لردن گئری قالسین‌لار و آرخا‌لاریسین‌لر کی، اگر آللاهینیز و یا آللاه‌لارینیز وارسا، بس هاردادیر‌؟ اونلاردا اؤز عیبادتگاه‌لارنی ‌ناخیش‌لار‌لا بَزه‌ییر و بوت‌پرست‌لردن اوزاق دوردو‌لارکی، بیز حاقلی‌ییق، ‌سیز حاق‌سیز. هر طایفا اؤز اعتیقادی، اؤز ‌دینی‌له مشغول ایدی و اؤز حیات‌لاریندان راضیلیق ائدیردی.‌ لاکین بونونلا یاناشی بیر طایفانین، یا گروپون ح��کیمیته گلمه‌سی و‌ دیگر‌‌لرینی اؤز حاق‌لاریندان محروم ائتمه‌سی قورخوسوندان باشلادی‌لار دسته‌لر و پارتیا‌لار تشکیل ائتمه‌یی کی، قودرَتین، حاکیمیّتین بیر‌ نفرین و یا خوصوصی بیر دسته‌نین اَلینه کئچمه‌سینه هئچ بیر زامان یول وئرمه‌سین‌لر. چونکی بئله اولدوغو تقدیرده، حاکیمیّت باشینا کئچَن‌لر حتتا ایجازه وئرمه‌میشدی‌لر کی،‌ دیگر‌‌لری اؤز ایش‌لرینی گؤره‌لر، اَل‌لری پولا- چؤره‌یه یئتیشه، یا خود دا هر کس اؤز سئودییی رنگده و دب ده‌ لیباس گئیینه.\nقوش‌لاردان بعضیسی دوشوندو کی، اونلاردا اؤلکه ده بیر پارتییایا عوضوو، و ائله‌جه ده معیّن حاققا صاحیب اولا بیلر، حتتا گون‌لرین بیرگونو ‌نؤوبه ایله رئیس بئله سئچیلر، پول، دؤولت و منصب اَلده ائده‌ر. بو سبب‌دن ده او اؤلکه‌نی ترک ائتمک ایسته‌مه‌دی‌لر و اورادا قالدی‌لار. هر بیری بیر بوتخانا و عیبادتگاهین طرفداری اولدو کی، هم اوره‌ک‌‌لری ساکیت‌لشیب راحات، آسوده یاشاسین‌لار، هم ده اگر بیرگون بیر ‌ناحاقّ ایش توتسا‌لار، اؤز دسته‌‌لریندن بیر وکیل‌‌لری اولسون کی، گوناه‌لاری اوزوندن قفسه دوشمه‌‌لرینه یول وئرمه‌سین.\nبئله‌لیک‌له، اونلارلا قوش او اؤلکه‌ده قالمالی اولدو. یولا داوام ائد‌نلر ایسه داغلاردان، بوزلو ‌دنیز‌لردن کئچه‌رک بیر شَهَره یئتیشدی‌لر. بو شهرده‌ نه کسین آرزوسو واردی، ‌نه بیریسینی کلک و یالانلا آلداتماق، یا خود دا‌ دیگر‌‌لری‌نین صاحیب اولدوق‌لاریندان چوخونو اَلده ائتمک ایسته‌ین. هر کس اؤز پایینا دوشَنه قانع ایدی، اؤز عائیله‌‌لری و اؤولاد‌لاری ایله یاری آج – یاری توخ یاشاییردی‌لار. البته، جاوان‌لاردان بعضی‌‌لری عوصیان ائدیر، بو حیات طرزینه قارشی چیخیردی‌لار.‌لاکین دارغا‌لار تئز بیر سوره ده گؤز یاشاردیجی گاز‌لار‌لا و الکتریک شوک جهازی ایله اؤز‌‌لرینی یئتیریر، ‌اونلارین فریاد‌لاری‌نین «یوکسک‌لره» چاتماسی‌نین قارشیسینی آلیردی‌لار.\nقوش‌لاردان چوخو گؤردو کی، بورادان داها یاخشی مکان تاپماق اولماز. اونلار قورخوسوز، اورکوسوز درویش‌‌لرین کشکولوندن سو ایچیب، تارلادان ‌دن توپلادی‌لار، جاوان اولمادیق‌لاری سس- کوی، چاخناشما یاراتماق، عوصیان ائتمک احتیمال‌لاری دا یوخ ایدی کی، دمیر میل‌لر آرخاسینا دوشه‌لر.‌ لاکین قوش‌لاردان بعضی‌‌لری‌نین بؤیوک آرزو‌لار، آمال‌لاری واردی و یالنیز یئییب – ایچیب، قایغی‌سیز یاشاماقلا روح‌لاری و جیسیم‌‌لری قانع اولمازدی. بو قوش‌لار گؤز‌لرینی اوزاق اوفوق‌لره‌ دیکیب، بوتون یورقونوق‌لارینا باخمایاراق سَفَره داوام ائتمک ایسته‌ییر‌دی‌لر.\nهله ده اؤز عهد – پیمانینا وفالی قالان هود- هود اونونلا بیرگه یوکسک سمادا اوچان قوش‌لارا دئدی:\n– یولوموز اوستونده چوخ عجاییب و قِیری – عادی بیر اؤلکه‌یه راست گله‌جه‌ییک. بو اؤلکه ده اژداها، مَلَک، ‌دیو، سورونَن، هوپپانان هر ‌نه وارسا، بدن‌‌لرینه اینسان ‌لیباسی گئییب اینسان‌لار کیمی دانیشیر‌لار. دانیشدیق‌لاری‌ دیل ده بیر‌دیر، آللاه‌لاری دا. اوردا بوتخانا یوخدور، عیبادتگاه‌لارین هامیسی عِینی فورمادیر، قاپی –‌دیوار‌لاری دا شکیل‌سیز و ‌ناخیش‌سیزدیر. حتّا باشقا جور گئیینمِک ایسته‌ین، یا اؤزونو باشقا بیر رنگه سالماق ایسته‌یَن بیریسینی گؤرمزسینیز، یا خود دا بیر آدام دئمز کی، من‌ دیودن داها یاخشییام و یا ملک دئمز کی، من اینساندان اوستونم. آنجاق اوردا اوره‌ک آغریدیجی بیر مسئله واردیر – هرکس اؤز ایشی، حیاتی ایله یاناشی، یئرینه یئتیردییی عیبادتین حدّی ایله اؤیونور. بونلاری اونا گؤره دئییرم کی، اورایا یئتیشدیک ده، چوخ واخت ایتیرمه‌یک، اورادا قالماق ایسته‌ین وارسا قالسین، سفر بوغچاسینی آرتیق یئره قویماق ایسته‌ین وارسا باغلاسین، چونکی بیزی هله قارشیدا چوخ چتین و اوزون بیر یول گؤزله‌ییر.\nقوش‌لاردان چوخو – اؤز‌لرینی بورایا قَدَر بئله گوجله چاتدیران‌لار آچیق – آشکار دئدی‌لر:\n– اگر موشکولوموز یالنیز غورور، ‌لووغالیقدیرسا و بو غورور بیزی موحاریبه و قان تؤکمک‌لره طرف آپارمایاجاق سا، بیزیم اوچون کافی‌دیر. کامیل خوشبختلییه صاحیب اولماماغیمیز ایسه او قَدَر ده موهوم دئییل. آزاجیق دا اولسا خوشبخت‌لیک حیسّ ائتمه‌ییمیز بیزیم اوچون یئتَر‌لی‌دیر.\nائله گؤی اوزونده، یوکسک‌لیک‌لرده قاناد چالیردی‌لار کی، قوش‌لاردان بعضی‌‌لری دسته‌دن آیریلدی، قالاجاق اولان‌لار قالدی‌لار، گئده‌جک اولان‌لار گئتدی‌لر. هله ده‌ سیمورقو گؤرمک شؤوقو ایله آلیشیب – یانان‌لار ‌نورا غرق اولموش و مین رنگللی گؤی قورشاق‌لاری ایله دولو بیر اؤلکه‌یه یئتیشدی‌لر. قوش‌لار حیسّ ائتدی‌لر کی آرتیق ‌نه وزن‌‌لری وار، ‌نه ده قَم‌لری. حتتا سَفَر آغریسی، سفر یورغونلوغو بئله بیر دفعه‌لیک ‌اونلارین جانیندان چیخمیشدی. گؤردوک‌‌لری، حیسّ ائتدیک‌‌لری قوش‌لارین بعضی‌سینی ائله حیرت و تَعَججوبه سالدی کی، حتتا اؤز‌لرینی بئله اونوتدو‌لار. اونلار سانکی حیسّی یاتسیز، دردسیز ایدی‌لر، کامیل خوشبخت‌لیک گؤز‌لرینی اؤزونه طرف چکن‌ نوردا ایدی. آرتیق ‌اونلارین دوشونجه‌‌لرینی حبس ائتمیش یگانه مسئله بو شَهَره داها تئز یئتیرمه‌مک‌‌لری‌نین حسرتی و افسوسو ایدی. اؤز آییقلیغینی، هوش و درّاکه‌سینی گوجله اَلده ساخلاماغا موفق اولموش هود – هود جَلد، قیوراق قاناد‌لارینی آچدی و خوشبخت‌لیک چشمه‌سینه باش وورماق ایسته‌ین‌لره بیرگه بیر بولود ‌لکه‌سی بئله گؤزه چارپمایان سمایا دوغرو اوچوب، چاتدی‌لار سون مقصد‌‌لرینه –‌سیمورقون مسکونلاشدیغی بیر شَهَره. قوش‌لار هم گؤرونن، هم گؤرونمز اولان ‌سیمورقو تاپدی‌لار و بوتون عؤمرونو اؤز دوکانیندا خوشبخت‌لیک تعلیمی حاققیندا کیتاب یازماقلا کئچیره‌ن هومای قوشو دئدی:\n– چوخ چتین بیر سفری باشا وورموشوق، ‌لاکین سانکی اَصلا یول گلمه‌میشیک،.‌ نه یورغونوق، ‌نه قَمگین،‌ نه وزنیمیز وار،‌ نه رنگیمیز، اولموشوق عِینَن ‌نور و ایشیق. بیزیم کائیناتین آنجاق اوندان عیبارت اولدوغونو دوشوندویوموز دونیامیز یاشیل بیر دوزه‌نلیک‌دن باشقا بیر شئی دئییلمیش. سفر بویو ائله شَهَر‌لر، ایندی‌یه دک هئچ راستلانمادیغیمیز ائله آدام‌لار، ائله وارلیق‌لار گؤردوک کی… هامیسی اؤز طاماح‌لاری‌نین، پاخیللیق‌لاری‌نین اسیری ایدی‌لر، حتتا اگر عاقیل اولان، یاخشی اولان بیری ده واردیرسا دا، هر بیریسی‌نین فیکری – ذیکری رکورد‌لار کیتابیندا ایدی کی، ‌نه یوللا اولورسا اولسون پیسلیک‌دن توتموش یاخشیلیغا دک، هر بیر شئی ده اؤز آد‌لارینی بیرینجی‌لر ‌سییاهی‌سینا یازدیر‌سین‌لار. بیز‌لر محض بئله وضعیت‌دن قَمگین و‌ دیلخور ایدیک، ایسته‌یر‌دیک هامی خوشبخت اولسون. بو سببدن سفَره یوللاندیق کی، سعادتین ‌سیر‌لارینی اؤیره‌نک و دونیا اهلینه ارمغان آپاراق.\nسیمورقون ‌نیداسی بیر ‌نییّت، هدف اولوب، قوش‌لارین قلب‌‌لرینه دوشدو. قوش‌لار بو ‌نییّت‌له اؤز‌لرینه باخماق اوچون گئری دؤنَنده، گؤردو‌لر کی اونلارلا همسفر اولان مین‌لر‌له قوشدان یالنیز اوتوز قوش قالمیشدیر. اؤز ووجود و کؤلگه‌‌لرینده‌ سیمورقو گؤدو‌لر، سیمورقون ‌سیماسیندا اؤز‌لرینی.\nاونلار آرتیق حقیقی حوشبخت‌لییی اَلده ائتمیشدی‌لر و قلب‌‌لرینده محبت ‌نوروندان باشقا هئچ بیر شئی یوخ ایدی…","num_words":3840,"character_repetition_ratio":0.028,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":313255.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Müslümanların Simbolları-Dictionnaire Des Symboles Musulmans-Malek Chebel-Albin Michel-Fransizca-1995-500s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nمیفولوژی\nMüslümanların Simbolları-Dictionnaire Des Symboles Musulmans-Malek Chebel-Albin Michel-Fransizca-1995-500s\n3466\n0\n2016\/12\/14\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1299 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38953 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":319,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.155,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":30125.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یحیى بن محمد (اینگیلیسی‌جه: Yahya ibn Muhammad) بیر شاهزاده ایدی.۸۴۸-۸۶۴ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. ایسلامین شیعه مذهبینه اعتیقاد ائتمیشدی. آتاسی محمد بن ادریس ثانی دیر.علی حیدره بن محمد بن ادریس ثانی اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب.","num_words":46,"character_repetition_ratio":0.095,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":419684.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیر اوزاق کند وارایدی. ائله اوزاق ایدی گل گؤره سیز. ان اوجقار یئرلرده. اردبیلدن, خالخالدان، میانادان بیر خیلی اوزاق یئرده. او کنده نه چرچی گلرمیش, نه ده بیر گئدیب گلن وارایمیش. ائله بیل دونیانین لاپ قوتاران یئری‌ایدی.\nبیر گون بیر دَوه, یییه‌سیندن قاچاراق داغلاردان، داشلاردان کئچیب، گلیب یئتیشیر او کنده. سحر چاغی کندلی‌لر یوخودان دوران کیمی دَوه‌نی گؤرورلر. هامی مات قالیر. آخی اوندان اؤنجه, هئچ بیر واخت دَوه گؤرمه‌میش ایدیلر.","num_words":90,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.044,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":307966.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"صباحی اؤیکو اؤدولونون اجرایی هئیتی‌نین یایدیغی خبره اساسن، بیرینجی صباحی اؤیکو اؤدولو “رضا عبدی” جینابلارینا عایید اولوندو. رضا عبدی یازدیغی “اؤلوم دئییل کی” حکایه‌سینه گؤره بو یاریشمانین بیر میلیون تومن موکافاتینی قازاندی. اوغور قازانان دوققوز داها حکایه‌نین یازارلارینداندا تقدیر ائدیله‌جکدیر.","num_words":57,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.186,"stopwords_ratio":0.018,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":393211.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکینجی شاه سلیمان (اینگیلیسی‌جه: Suleiman II of Iran) قدیم ایران شاهلاریندان. ۱۷ دسامبر ۱۷۴۹–۱۴ ژانویه ۱۷۵۰ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب.","num_words":28,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":389297.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Sürgünde Güney Azərbaycan (İran) Qələm Əncüməni سورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی PEN South Azerbaijan (Iran) in Exile\nHome\nArticles\nPoems\nStories\nVideos\nAz. Turkic\nFarsi\nEnglish\nNews \/ Events\nMembership\nContact Us\nMay 3, 2014\nنادره رومانینا قیسا باخیش\nیدلله کنعانی (نمینلی)\nنادره رومانین‌دا سيد جعفر پيشه وري ایيرمینجی عصرین بیرینجی اون ایللیینده اؤلکه‌نین فلاکت‌لی وضعیتینی نادره آدلی بیر قادینین دیلیله گؤزل و آخیملی شکیلده فارس دیلینده بیان ائدیر.\nنادره اوپرازی، او دؤورکو ضیالی قادینلارین بیری‌سینین سیماسینی جانلاندیریر. نادره بیر تاجیر عائله‌سینده دونیایا گؤز آچماسینا باخمایاراق، او دا او دؤورده‌کی باشقا قادینلار کیمی هئچ بیر حقوقا مالیک دئییل.\nبو رومان هم شرق و هم ده آوروپا رومانلاری اوسلوبوندا یازیلمیشدیر. مثال اولاراق، سئوگی و شیرینلیک جهت‌دن امیر ارصلان رومانینا بنزه ییر، یعنیچوخ جلبئدیجی بير روماندیر. نادره‌نین یازدیغی مکتوبلار ایسه آوروپا اوسلوبوندا یازیلان رومانلاری خاطیرلاییر.\nیوخاریدا دئییلدیگی کیمی پیشه وری چوخ اوستالیقلا اجتماعیتین بوتون پروبلئملرینی اوخوجویا تقدیم ائدیر. مثال اوچون ایران اجتماع��تین‌ده بیر پاتریالکال جمعیتینین تؤرتدیگی فسادلاردان بحث اولونور، یعنی قادین هئچ بیر اجتماعی و فردی حقوقا مالیک دئییل. او، لنتلنمیش بیر مؤوجود اولاراق یالنیز کیشینین اختیاریندا اولمالی‌دیر. حتی او، سئومه‌یه بئله اختیاری چاتمير. عائله‌ده کیشی حاکمی مطلق‌دیر، او، قادین و یا قیزینی کیمه ایسته‌سه، وئره بیلر. قادینین نه اختیاری وار کی، سئومه دیگی حال‌دا اعتراض ائده بيلسین؟ بیر سؤزله دئمک اولار كي، قادین اعتراض ائده بیلمزدی.\nبو رومانین آنا خطينی بیر قروپ تاجیرلر آراسیندا گئدن ایش بیرلی يین و ایرنج علاقه‌لرین اولماسی تشکیل ائدیر. یعنی اونلار آراسیندا آوروپادا تحصیل آلان انسانلارین مال-دؤولتینی اللریندن آلماسینا نئجه فتنه کارلیقلا مرتجع تاجیرلر طرفیندن پلان جیزیلدیغی چوخ اینجه‌لیکله شرح ائدیلیر.\nهابئله آوروپا گؤرموش انسانلارین سووغات گتیردیکلری آوروپا مدنیتی ایله گئری قالمیش و مؤوهومات‌چی مدنیتین توققوشماسینی گؤزل بیر بیان ایله اوخوجویا نماییش ائتدیریر. مؤوهومات‌چی تاجیرلر بو مدنیتی اسلام مدنیتینه قارشی بیر مدنیت گؤررك، اونون داشیییجیلاری ایله کسکین شکیل ده مبارزه آپاریرلار.\nپیشه وری بو عائله‌لرده قادینلارا اولان زوراکی‌لیقلاری نادره خانیمین یادداشلاری اساسیندا آغریلی-آجیلی فورمادا گلثوم، عفت، مهرنگیز، اقدس و مینا کیمی شخصلرین دیلیله اوخوجویا تقدیم ائدیر.\nهمچینین بو قادینلارین سئوگیلریندن دانیشاراق، سئودیکلری انسانلارین آدلارینی بیان ائتمه‌یه جسارتلری اولمادیغینی بوتون تفررواتی ایله ایضاح ائدیر.\nبو روماندا آوروپادا تحصیل آلمیش قادینلارین سیماسیندا ایران خانیم کیمی تدبیرلی و نادره‌نین تربییه‌سی ایله مشغول اولان قادینی بیر نمونه اولاراق ساغلام جمعیتین یئتیشمه‌سی اوچون مهم شخصیت اولمالارینی، هابئله قادین ساوادسیزلیغینین جمعیت‌ده تؤرتدیگی فسادلاری بوتون اینجه‌لیکلری ایله شرح ائدیب و قادینلارین تحصیله ییه‌له‌نمه‌سینی بیرینجی وظیفه کیمی ایضاح ائدیلمیشدیر.\nپیشه وری قادین پروبلئملری ایله یاناشی، اؤلکه‌ده آجلیغین، سفالتین تؤرتدیی فلاکتلری و بو آغیر دوروم‌دا شخصی منفعتلری نامینه محتکیر تاجیرلر ارزاق ماللارینی آنبارلاردا گیزلتدیکلرینی و صونعی شکیل‌ده ارزاق قیط‌لیغی یاراتماقلا، داها دا وضعیتی آغیرلاشدیرماقدا اوینادیقلاری رولو بوتون آجیلیغی ایله یازیر. آجلیق و سفالت انسانلاری نئجه بیر-بیرینه دوشمن ائتدیگینی، ییرتیجی بیر حیوانا چئویردیگینی و اؤز هم نوعونون اتینی یئمه‌سینی شرح ائدیر.\nسون اولاراق بوتون ده یرلی اوخوجولار را بو رومانین اوخوماسینی توصیه ائدیریک.\nيدالله كنعاني(نمین‌لی)\nآتا، اوغول، میرزه\nحاجی قاسم همیشکی کیمی بیر نئچه دفعه محکم اؤسکوردوکدن سونرا اوتاغا داخیل اولدو. میرزه علمدار اونو گؤره‌ن کیمی تئز آیاغا قالخاراق حؤرمتله تعظیم ائدیب و یئنه ده ایش ماساسینین آرخاسیندا اوتوروب اداره ایشلری ایله مشغول اولدو. بیر نئچه دقیقه‌دن سونرا اوجا بویلو، گؤزل و یاراشیق‌لی بیر اوغلان قاپیدان ایچری گیره‌رک الینده‌کی بوللور قلیانی حاجینین قاباغینا قویوب و بیر نئچه آدیم گئری چکیله‌رک قوللوق‌چولار کیمی ال-ال اوسته قویوب اونون امرینی گؤزله‌دی.\nحاجی قلیانین گؤتور و دئییر:\n- ساغ اول! حسن آغا، بو ایشین خوشوما گلدی. فیکریمجه آرتیق سهو و یانلیش ایشلری بوراخیب تیجارتله مشغول اولماق ایستییرسن. سنین اوچون ده مناسیب بیر ایش نظرده توتموشام. قارداشین کیمی حیاتیندا سنه ده گئنیش میدان آچیلاجاغینی ایسته ییرم.\nاما حسن آغانین فیکری تامامیله باشقا یئرده ایدی. او، حاجی قاسیمین گؤزلنیلمز لطف و تبسمونه محل قویماییب، گؤزالتی قوزبئل حاجییا و میرزه علمدارین بدهئیبت هیکلینه باخیب و اؤزونو ائله گؤستردی کی، آتاسینین سؤزلرینی دقتله قولاق آسیر. حالبوکی، او، آنجاق حاجینین الین‌دن قورتارماق ایسته ییردی. چونکی، او باشقا یئرده صبیرسیزلیکله گؤزله‌یه‌ن ظریف و اینجه بیر مؤوجود ایله گؤروشمه‌یه تلسیردی. اونا گؤره ده حاجی قاسیمین سؤزلرینین قارشی‌سین‌دا سوکوت ائتمک‌دن باشقا چاره‌سی یوخ ایدی. حاجی قاسیم دا اوغلونون سوکوتونو، اونون نظرده توتدوغو ایشه راضیلیق وئرمه‌سی کیمی دوشوندو. بئله گومان ائتدی کی، اونو ایسته دیگی ایشه سوق ائتدیره بیله‌جک و بو سبب دن ده سؤزونه داوام ائتدی:\n- اوغول، ادخال و اخراج اوچون سنه اوفیس آچماغی نظرده توتموشام. بو ایشین عهده‌سیندن گله بیلجه گینی بیلیرم. بو سنین ذوقونه اویغون بیر ایشدیر. اولا اؤیرندیگین خاریجی دیلی اونوتمازسان، ایکینجی‌سی ایسه سنین ایشینه کیمسه مداخیله ائتمز. اونا گؤره ده اؤزون اوچون سربست و آزاد بیر شخص اولارسان.\nحسن آغا آتاسینین سؤزونو جاواب‌سیز قویماسین دئیه، ادب و نزاکتله اییلیب تعظیم ائدیب و دئدی:\n- سیز نئجه بویورورسونوز، ائله ده اولاجاق. امین اولون کی، کئچمیش خاصیتلریمین هامی‌سینی ترک ائدیب و اونلاری اونوتماغا چالیشیرام. او الچاتماز آرزو و خیاللارین فیکریندن بیر دفعه‌لیک داشینمیشام. من ایندی بیر تاجیر اوغلو تاجیرم. بوتون فیکیر و دوشونجه‌لریم آنجاق بو مؤضوع اطرافین‌دا دولاشیر. سیز بونون یاخشی بیر ایش اولدوغونو دئییرسینیز، امین اولون کی، گؤستریشینیزه عمل ائد‌جه‌یم.\nحاجی اوغلونون ایکیباش‌لی سؤزونو باشا دوشمه‌سه ده، خوش احوال-روحیه ایله اونو تشویق ائتمک اوچون دئدی:\n- البته کی، سن‌دن بونو گؤزله ییردیم. منی امیدوار ائتدین. داها اولکی اوشاق حرکتلرین اوچون ناراضیلیغیما سبب قالمادی. آفرین! اوغول گئده بیلرسه‌ن. بو گئجه‌نی استراحت ائله، صاباح‌دان یئنی ایشینه باشلا.\nحسن آغا بیر ده تعظیم ائدیب، اوتاق‌دان چیخدی. اما حاجینین تاپشیریغینا عمل ائتمک عوضينه تلسیک گؤروش یئرينه طرف یورودو.\nحاجی دا قلیانین موشتویونو دریندن سؤموره‌رک، میرزه علمدارین آریق بارماقلارینا باخیب و لذت آپارارکن اؤز-اؤزونه دئدی:\n- دئمه‌لی، حسن ده یولا گلدی. حیدر علی(حاجینین بؤیوک اوغولو) اؤز ایشلرین‌ده گؤزواچیق و دقت‌لی اولماسینا باخمایاراق، اعتراف ائتمک اولار کی، ایشین بوتون آغیرلیغی بو عینکلی قوجانین(علمدار) چینینده‌دیر. اگر بو کیشی اولماسا، بوتون ایشلریم قاریشار.\nجماعت نه قدر بوشبوغازلیق ائدیر-ائتسین، من کئچمیش آتا-بابا عادت-عنعنه‌لریندن ال چکمه‌یه‌جه‌یم. میرزه علمدارین بو رنگلی قلم، مرکب قابی و سوغان رنگلی جیلدلی دفتر، منه خئیر برکت گتیریر.\nمن بو آریق عبا-قبا گئیمیش آدامین بیر توکونو مینلرله غربپرست و قالستوکلو(كراواتلي) جوانلارلا ده ییشمر‌م. قوی، اونلار گلینجیکلر کیمی بزنیب، ساچلارینی طومارلاسینلار. قوی، بو غربپرستلر بوش باشلارینی ۳ یاخود ۶ آیلیق و یا ایللیک انتظام‌سیز حسابات دفترلرینین ایچری‌سین‌ده ایتیرسینلر. من میرزه علمدارین ایشینی بیه نیب و اونون حسابات دفترلرینی مقدس ساییرام. ایندی دئیین گؤروم، اونلارین مختلیف دفترلرین‌ده‌کی یازیلاریندان باش آچماق اولار؟ حالبوکی، تئز بیر زامان‌دا میرزه علمدارین دفتریندن هر جور حساباتی اؤیره‌نمک اولار. ایشلرینین لنگ اولماسینا باخمایاراق، اونلارین معاشلاری یوکسک اولور. اما میرزه علمدار ۱۵ تو‌ن معاشلا هم کاتیب‌لیک، هم حسابات ایشلری‌می گؤرور و هم ده اداره‌نین خیدمتکاری‌دیر. دئمه‌لی، من گرک او قدر عقل‌سیز اولام کی، قیزیلدان قیمتلی بارماقلارین قدرینی بیلمه ییم.\nجماعت دئییر کی، علمدار عقل‌سیزدیر. اما من اوندان عقللی ایشچی تاپا بیلمیرم. ۱۵ ایل تمام همین پئشه‌سین‌ده ایشله‌مه‌سی و منیم کیمی آدامین اعتبارینی قازانماسی اونون عقللی اولماسینا دلالت ائدیر.\nهر حال‌دا میرزه علمدار درین بیر ضیالی و متفکیر اولماسا دا، اما بارماقلارینین سرعتله حرکتی حاجینین فیکرینی اؤزونه جلب ائتمیشدی. بو اسنادا اگر میرزه عالمدار باشینی قاشیماق اوچون قلمینی یئره قویماسای‌دی، بو خصوصدا حاجینین افکاری ساعتلارلا داوام ائد‌جک‌دی.\nاما میرزه علمدار نهایت کی، ایشینی قورتاریب و باشینی قاشیماق اوچون قلمی یئره قویوب، حاجییا مراجعت ائد‌رک دئدی:\n- حاجی آغا منی باغیشلایین! احمد آغانین ایشلری ایله مشغول ایدیم. چونکی ، بو ایشین تئز بیر زامان‌دا بیتمه‌سی واجیب اولدوغو اوچون بونو گئجیک‌دیرمک اولمازدی.\nحاجی موشتویو آغزیندان چیخاریب و ملاییم سسله جواب وئردی:\n- هه! یادیما سالدیغین اوچون ساغ اول. اولا دئ گؤروم اونون ايشي نه وضعیت‌ده‌دیر؟ ایکینجی‌سی بو گون احمد آغاني گؤروب و موضوع باره‌ده اونونلا دانیشا بیلدین؟\nمیزه علمدار حساب ماکیناسی کیمی هر بیر محاسیه يه جاوابی اولدوغو اوچون تئز دئدی:\n- بلی، حاجی آغا! ۱۰ مین ماناتدان علاوه بو گون هر بیر مانات اوچون ۳. قران(قپیک) آلدیم. یعنی ۱۰۰۰۰ توم‌ن بیر، ۲۵۰۰ تومن بیر، ایکی دفعه ۴۰۰۰ تومن و قند طلبین‌دن ۴۰۰۰ چیخماقلا یئنه ده اوندان ۱۱۰۰۰ تو‌ن طلبیمیز وار. او، جاری آیین ایچین‌ده بو بورجون بیر چوخ حیسه‌سینی اؤد‌مه‌لی‌دیر. او، اؤد‌مک اوچون بو آیین سونونادک واخت ایسته ییردی، اما ايذنيم اولمادیغی اوچون سؤز وئرمه دیم. ایشی ائله ده اورک­آچان دئییل، قورخورام گئتدیکجه وضعیتی داها دا پیسلشه. چونکی بیر نئچه نفر طلبکاری دا الی بوش قایتاریب. یالنیز اسرارلا روس پوللارینی آلا بیلدیم.\nاو گئجه حاجی قاسم صحبتجیل و صمیمی نظره گلیردی. میزه علمدارین جوابین‌دا بئله دئدی:\n- علمدار ماناتلاری آلماغین چوخ یاخشی اولدو. آخماق عربپرست کیشی سوندا مطلق مفلیسلشه‌جک. چونکی اؤز نظام-انتظامسیزلیغینین جزاسینی چکه‌جک. آخماق ائله بیلیر کی، ایران دا غرب کیمی‌دیر. زاوود و مختلیف موسسه‌لر، او جمله‌دن آوتوموبیل، اوفیس، پارک آچیر. جوربجور خیدمت‌چیلر ایشه گؤتورور. دوغوردان دا آخماغین بیری‌دیر. دئ گؤروم داها نه خبر؟ آغا میرزه.\nمیرزه علمدار:\n- بو گون تئلئقراما آلمیشام. میرزه مه‌دی اصفهاندان حرکت ائدیب، تئلئقرام‌دا یازیر کی، باجی‌سی اوغلو احمد آغا اوچون مؤهلت ایسته‌ییب. صاباح یوخ او بیری‌سی گون گلیب چاتار.\nبو حیله‌گر و سوی‌سوز آدام هارادان تاپیلدی؟! آغا میرزه اونون باره‌سینده نه فیکیرلشیرسن؟\nعلمدار:\n- ایندیدک حاق-حسابی دوز اولموش. اما بیلدیینیز کیمی جماعت آراسین‌دا حؤرمت-احترامی یوخدور. البته سیز اونو هامیدان یاخشی تانیییرسینیز.\nحاجی قاسیم:\n- علی من میرزه مهدینی یاخشی تانیییرام. چوخ بیج و حیله‌گر آدام‌دیر. باخمایاراق کی، بو گونلر ایشلری یاخشی گئدیر، لاکین قارداشلارینین هامی‌سی شارلاتان و ناتمیز آداملاردیر. ایندیدک اونلاردان دوغرو-دوزگون بیر سؤز ائشیدیلمه میش‌دیر. هر گون بیر جیل‌ده گیریب و چؤریی گون حسابینا ییه‌ن آداملاردیر. اونلار گونه­باخان جینسیدیرلر. نئچه ایل بوندان اول عرب و انصار(پیغمبرین کؤمک‌چیلری) طایفه سین‌دان اولدوقلارینی ادعا ائدیردیلر. اما بیر مدتدن سونرا اؤزلرینی اردبیللی و یا اصفهان‌لی کیمی گؤستریردیلر. ایندی ائشیتمیشم کی، روس وطنداشی قافقازلییام دئییرلر. هر حالد‌ا کیم اولدوقلارینی گؤرجه ییک. بیز ده اوشاق و جاهیل آدام دئیی‌لیک. میرزه داها، نه ائشیدیب‌سن؟ من ده بو گون ایسه، هجره‌یه(تیجارت مرکزی) گئده بیلمدیم. علمدار:\n- گونورتایا یاخین بیر گؤوده‌لی آدام گلیب سیزی سوروشاراق دئدی کی، حاجی ایله ایشیم وار، فیکریمجه روستمی ایدی. آدی دا حاجی عبدالصمد رشتی ایدی.\nحاجی قاسم:\n- آها....! تانیدیم، کؤک و گؤوده‌لی آدام‌دیر؟ یقین کی، سيگارئت چکیر، یاخود بیر شئی یئییردی. گولموردو؟\nعلمدار:\n- تصادفن هر اوچ ایشی ده گؤروردو. اوتوران کیمی سيگارئت چک‌دی. هر بیر سؤزدن سونرا گولوردو. گئدن‌ده ده آغزی ایشلییردی، ائله بیل کی، بیر شئی یئییردی؟\nحاجی قاسم:\n- رشت اهالی‌سینین بعضیلری آخماق آداملاردیلار. خصوصیله یاشلی واختلارین‌دا، غربپرست حاجیلاری دئییرم. اونلار قالستوک تاخماقدان و عطیر وورماق‌دان خوشلاری گلیر. یاخشی نه دئییردی؟\nعالمدار:\n- سیزینله واجیب ایشی اولدوغونو دئدی. خاریجی ایشلر ناظیرلیینین ایشچی‌سی جمشید خانین ائوین‌ده قالدیغینی سؤیله‌دی. دئدی کی، نه واخت ایسته ییرسه‌نیز اونا تلفن آچا بیلرسینیز. تلفن نؤمره‌سی ....\nحاجی قاسم:\n- چوخ یاخشی، صاباح سحر تئزدن اونا زنگ ووروب دئیرسن کی، گلیب منی گؤرسون. آخماق اولماغینا باخمایاراق، پیس آدام دئییل. ایشلری ده یاخشی گئدیر. داها نه خبر؟\nعلمدار:\n- حاجی آغا! ماناتین قیمتی ۱۰ شاهی آشاغی دوشوب، جماعت قورخو ایچینددیرلر، دئییرلر کی، روسییانین وضعیتی دوزه‌لن دئییل. بوتون ماناتلار بازارا چیخاریلیب.\nحاجی:\n- آی میرزه سن کی، بو قدر سادلؤح آدام دئییلدین؟ او بؤیوکلوک‌ده دؤولت هئچ واخت پولونون اعتباردان دوشمه‌سینه اجازه وئرمز. بونلارین هامی‌سی آلمانیالیلارین اویدورمالاری‌دیر. صاباح نه قدر مانات آلا بیل‌سن آل.»\nعلمدار:\n- آلماسینا آلارام. اما بو ایشین آخیرینی یاخشی گؤرمو‌م. ارزاق موضوعسو دا مهم موضوعلاردان‌دیر. تبریز، خوراسان و شیرازدان یازیلار کی، ارزاق قیط‌لیغی یارانیب و قیمتلر گوندن-گونه باهالانیر. نه تکلیف ائدیرسینیز؟ »\nحاجی:\n- بونو بیلیردیم. بو گئجه یوباندیردیغیمین سببی ده بودور. اونلارا سؤیله کی، نه قیمته اولورسا-اولسون ارزاق آلماق‌دان چکینمه‌سینلر. اما بیزدن خبرسیز بیر قرام دا ساتماسینلار. احمد آغادا اولان طلبدن ده نه قدر آلا بیلیرسن، آل. اما ائله ائتمه کی، اؤزونو یئره ووروب و مفلیسلشدیینی سؤیله‌سین. هله‌لیک سنینله ایشیم یوخدور، اولا بیل‌سین کی، صاباح گونورتادان سونرایا قدر هجره‌یه گله بیلمه ییم. خصوصیله ارزاق و اسكناس ایشینی یاددان چیخارما.»\nحا��ینین یوخاریداکی تاپشیریغی ایله میرزه عالمدار بیر راحت نفس آلدی. چونکی سؤز-صحبت بیتمه‌دن هئچ واخت حاجی سونونجو گؤستریشلرینی وئرمه یه جگینی او، یاخشی بیلیردی. ائله بئله ده اولدو. چونکی حاجی بو تاپشیریقدان سونرا، یئریندن قالخیب گئتمه‌یه حاظیرلاشدی. بئله‌لیکله میرزه علمدار دا گئتمک اوچون آیاغا قالخدی.\nقاپی آغزیندا یئنیدن حاجی قاییدیب تبسومله دئدی:\n-دوغوردان آغا میرزه! ائشیتمیشم الله سنه بیر باشقا قیز اوشاغی دا بخش ائتمیش. قده‌ملری خئیرلي-برکت‌لی اولسون، انشاء الله\nمیرزه علمدار اوتانجاق حالدا جواب وئردی:\n- بلی، کنیزلرینین سایینین بیری ده آرتدی. الله سیزی اوزون عؤمورلو ائله ‌سین.\nحاجی:\n- عيبی یوخدور! نگران اولما، \" دیش وئره‌ن، چؤه یین ده وئرر.\" - دئمیشلر. من قیزینین قده‌ملرینی برکتلی گؤرور‌م. اونون گلیشی اوچون بو آیدان سنین معاشینا ایکی تومن آرتیریرام. الله بؤیوکدور.\nعلمدار:\n- الله-آ شکور ائدیرم کی حاجی کیمی صاحيبکاریم و بؤیویوم وار. الله سیزین کؤلگه‌نیزی اوزه ریمیزدن اسکیک ائله­‌مه‌سین.\nبئله‌لیکله صاحیبکار و میرزه‌نین صحبتلری باشا چاتدی. حاجی، علمدارین صمیم قلبدن تشکورو مقابیلینده سخاوته گرک، ایکینجی دفعه قالین و قارا دوداقلاریندا تبسم گؤروندو، بو ایسه علمدار اوچون چوخ قیمتلی بیر تؤهفه ایدی.\nعلمدار دا بو گؤزله نیلمز نعمتدن چوخ سئوینه‌رک یئنیدن حاجییا اؤز تشکورونو بیلدیریب و اونونلا ویدالاشاراق ائوینه طرف یولا دوشدو. همچینین او، معاشینین آرتیریلماسی ایله علاقه دار قارداشیندان دا یاخین اولان میرزه نصرالله-نين مغازاسیندان اوشاقلاری اوچون بیر مقدار شیرنیات و چپ-چرز آلیب ائوه آپاردی.\nضيافت گئجه‌سی\nقیمتلی کاشیلار، الوان شوشه‌لی پنجره‌لر، آنتیک چینی گولدان و قاب-قاجاقلار، ایرانین قدیم ال خالچالاری، چوخ نادر و قیمت‌لی اشیاءلار ساییلیرلار. بونلار مناسیب شرایط‌ده محیطین گؤزللیگینی داها دا آرتیریب و ائو صاحبینین جاه-جالالینی نماییش ائتدیریرلر. حالبوکی، حاجی قاسیمین ائوینده بو اثرلرین یوخلوغو اونون ائوینی بیر خارابازارلیغا، یاخود بیر اسکی مبع‌ده و یا ان یاخشی‌سی کؤهنه بیر مقبره‌یه چئویرمیش‌دی، بو دا انسانلارین ذهنين‌ده او مکانلارداکی خاطره‌لرینی جانلان‌دیریردی. سانکی، ائو صاحبینین، یعنی حاجی قاسیمین گئری قالمیش فیکیر و سلیقه‌سینین روحو بو اشیاءلارین ایچینه هوپاراق، اونلارین طراوت و ظریفلیگینی آرادان آپاریردی. بئله‌لیکله اردیبهشت آیینین(یازین ایکینجی آیی) روحوخشایان ملاییم کولگی باشقا یئرلره اسن کیمی حاجی قاسیمین ائوینین یوروجو حيه­طينه ده اسیردی. بو نسیم آنجاق قادینلارین آسدیقلاری یویولموش پالتارلارینین و سلیقه‌سیز اکیلمیش قیزیل گول کوللارینین اوزه ریندن اسه رک، اونلارین ملاییم و خوش عطريني اطراف محیطه یاییردی. لاکین تأسفلر اولسون کی، رتوبتلی اوتاقلارین، قارانلیق زیرزه‌میلرین و سلیقه‌سیز حيه­طين عفونتلی قوخوسو انسانلاری او اورک آچان طراوتلی عطرلرین قوخولاریندان بهره‌له‌نمه‌یه مانع اولوردو. البته بونلار اصلا حاجی قاسمی ناراحات ائتمیردی. چونکی او، بئله شرایطه عادت ائتمیشدی. عمومیتله بئله بیر محیط‌ده چکینمه‌دن او، اؤز قوناقلارینی قارشیلاییب و ضیافت وئریردی.\nاو، گئجه اصفهان‌لی میرزه مه‌دی، رشت‌لی حاجی عبدالصمد و تئران‌لی احمد آغا ضی��فت گئجه‌سی آدی ایله حاجی قاسیمین ائوین‌ده قوناق ایدیلر. اصلین‌ده اونلار تیجارت ایشلرینی قاي‌داسینا سالماق اوچون دعوت اولونمو‌دولار.\nیازین قیصا گئجه‌لری قوناقلیق اوچون ائله ده مناسیب دئییل، خصوصیله گون چیخمامیش سحر تئزدن ایشه گئدن انسانلار اوچون داها دا آغیر اولور. لاکین بونا باخمایاراق، یوخاریدا آدی چکیلن شخصلرین هر بیری معین سببلره گؤره او گئجه ضیافتینده اشتراک ائتمیش‌دیلر.\nحاجی قاسیم طلبینی و میرزه مهدی بومسئله ني حل ائدیب تئز اصفهانا قاییتماق ایسته ییردی. احمداغا ایسه ممکن قدر مفلیسلشمه‌سینین قارشینی آلماق ایسته ییردی. بو آرادا رشت‌لی حاجی عبدالصمدين واجیب بیر ایشی اولمادیغی اوچون اوتورماقدان ناراحات دئییلدی. چونکی صاباح گونورتایا قدر یاتا بیله‌جکدی.\nهر حالدا طبیعت اؤز ایستگیندن ال چکمیر. انسان زحمت‌سیز اسکی عادتینی بیر دفعه‌لیک ترک ائده بیلمز. بو اوزد‌ن ده انسان عادی مؤقعده معین واختادک یاتماغا عادت ائتمیش، اما بیر واخت مجبوریت قارشیسین‌دا کؤهنه عادتینین عکسینه عمل ائدرسه، او واخت بو ایش اونون اوچون چتین اولار. نئجه کی، او گئجه یاریدان کئچدیک‌ده بوتون مجلیس اشتراکچیلارینی یورغونلوق حسی بورودو. بونا باخمایاراق، اونلارین هامي‌سی یاخشی بیلیردیلر کی، بو وضعیته دؤزمکدن باشقا چاره لري یوخدور. دوغرودور عادت-عنعنه‌نی قوروماق لازیمدیر، لاکین اونلار هله اؤز اساس مقصدلرینه نایل اولماییب و هئچ بیر نتیجه الده اتمه ميشديلر. ائله بو اوزدن ده بیر ساعت قاباقدان میرزه مه‌دی بئله بیر شرایط‌ده نه ائتمک لازیمدیر؟ - سوالی قارشيسیندا دوشونوردو. بو سببدن ده آخیردا اؤزو-اؤزونه دئدی: « بئله اولماز! نهایت‌ده بو ایشه سون وئریب بیر نتیجه‌یه چاتماق لازیمدیر. » او، سؤزونه صاحب چیخان آدام اولدوغو اوچون درحال مجلیس اشتراک‌چیلارینین موقتی سوکوتوندان استفاده ائدیب و دئدی: « آغالار! گومان ائدیرم کی، موضوع هامییا آییندیر. آرتیق قطعی قرار وئرمه گین واختی چاتیب‌دیر. حتی دوشونوره‌م بیر آز دا گئجیکمیشیک. بو قدر صحبتلردن سونرا بیر نتیجه چیخارمالیییق.\nحاجی قاسیم قوناقلیغین اوزون سورمه‌سیندن و غیری-عادی یوخوسوزلوقدان یورولدوغو اوچون سئوینجله میرزه مهدینین تکلیفینی آلقیشلایاراق دئدی:\n- البته میرزه دوز بویورورلار. موضو ع لازيمی قدر آراشدیریلیب. آغالارین هر بیری ده اؤز فیکیرلرینی مکمل شکیل‌ده بیان ائتدیلر.\nمیرزه مهدی فرصتی الد‌ن وئرمه‌ییب سؤزونه داوام ائد‌رک دئدی:\n- منیم فیکریمجه جنابلارین بویوردوقلارینا اساساً حاجی قاسیمین طلبینین یاریسی اؤدنیلدیی اوچون بورجون قالان حیسه‌سینین اؤدنیلمه‌سینه بیر ایل مؤهلت وئرمه‌لی‌دیر کی، باجی اوغلو احمداغا دا ال-آیاغینی ییغیشدیریب، بعضی لازیم‌سیز موسسسه‌لرینی ساتیب او بورجو اؤد‌ه سین. البته بونون عوضینه احمداغا دا احمدآباد قصبه‌سینین و احمدیه سارایینین سندینی حاجی قاسیمین یانیندا گیروو قویمالی‌دیر. بو ملکلرین قیمتی ۱۵۰۰۰ تومن ده یه رینده حسابلانیر. حاجی ایسه طلبینین یاری‌سینی سیلمک شرطی ایله ایکی هفته عرضینده قالانینی قایتارمالیدیر.\nبورادا حاجی قاسیم میرزه مهدینین سؤزونو کسرک دئییر:\n- سیزین بویوردوغونوز دوغرودور، اما ایکی هفته عرضینده ۷۵۰۰ تومنی توپلاماق چوخ چتیندیر.\nحاجی اعبدالصمد حاجی قاسیمین دانیشیغینا گولوب و، ایستئهزا ��یله یئکه باشینی ترپه‌د‌رک دئییر:\n- آفرین حاجی آغا! آفرین!\nاحمدآغا ایسه بو گؤزله نیلمز حادثه‌دن چوخ ناراحات اولوب، نه ائدجه گینی بیلمه دیگی اوچون سوسماق مجبوریتینده قال‌دی. اما یئنه ده میرزه مهدی سؤزونه داوام ائد‌رک دئییر:\n- بو آغالارین حضوروندا همین مبلغی قایتاریب و قالانی ایسه احمداغانین بورجوندان سیلینمه‌لی‌دیر. بوندان علاوه اؤلکه‌نین بوگونکو وضعیتینی نظره آلاراق ارزاق توپلاماق مقصدیله هر دؤردوموز بیرگه بیر شرکت یاراتمالیییق. بو ایشین(ارزاغین آلینماسی) باشلانماسی، یعنی شرکتین نظامنامه کاپیتالی اوچون مازانداران‌دان ۲۰۰ خروار(چکی واحدی- ۳۰۰ ک.ق) شالی و گیلا‌دان ایسه ۱۰۰ تن دویونون آلینیب و شرکتین اختیارینا وئریلمه‌سی حاجی عبدالصمدين عهده‌سین‌ده اولمالی‌دیر. ایکی آی مدتینده حاجی قاسیم ۳۰۰ خروار بوغدانی تهراندا تحویل وئرمه‌لی‌دیر. من ده اصفهاندا ۴۰۰ خروار بوغدا و آرپا توپلامالیام. احمداغا دا صاباحدان وار-دؤولتینی شرکتین اختیاریندا قویمالی‌دیر. نظامنامه کاپیتالی ۸۰.۰۰۰ تومن اولماقلا تأسیس‌چیلر هئیتینین هر بیریسین پایی ۲۰.۰۰۰ تومن نظرده توتولور. شرکتین بوتون ایاره ایشلری بو دؤرد نفرین راضیلیغی ایله یئرینه یئتیریلمه‌لی‌دیر.\nاحمداغا بو سؤزلری ائشیتدیکدن سونرا درحال بیر نئچه آددیم ایر‌لی آتیب و دئدی:\n- آغالار منیم دئییله‌سی چوخ سؤزوم وار. بو بؤیوک و آغیر ایشی بو ساده‌لیکله حل ائتمک اولماز. شرکت اوچون نظامنامه قایدا-قانون، همچینین رئیس، مدیر، اوفیس و س. لازیم‌دیر\nمیرزه مهدی گنج تاجیرین سؤزونو کسیب و عصبی حالدا دئدی:\n-خواهیش ائدیره‌م سیز دانیشمایین، چونکی بوتون ایشلرینیزی حسیات اوزه رینده قورورسونوز. من سنین بؤیویونم مصلحتیمه قولاق آسمالی و هئچ بیر بهانه گتیرمه‌دن اونو ایجرا ائتمه‌لی‌سن.\nبورادا حاجی قاسیم یئنیدن سؤزه مداخیله ائدیب دئدی: « بلی میرزه حاق‌لی‌دیر، سیز تجروبه‌سیز بیر گنجسینیز. میرزه مهدینین تاپشیریقلارینا عمل ائتمه یینیز داها یاخشی اولار. اوندان تبعیت ائتملیسینیز.\nمیرزه مهدی یئنی‌دن سؤزونه داوام ائدیب دئدی: « بلی! اساس موضوعیا قاییداق. تکلیفلریمدن بیرسي احمداغانین احتیاط‌سیز ایشلرینین قارشی‌سینی آلماق‌دیر و گؤرورم کی، سیز ده بو تکلیفله راضیسینیز. احمداغا بوندان بئله بیر آز احتیاط‌لی اولمالی‌دیر. الله گؤسترمه‌سین افلاسا اوغرایا بیلر. چونکی اونون ایشلرین ساحه‌سی گئنیش‌دیر. بیز هامیمیز یاخشی بیلیریک کی، اونون افلاسا اوغراماسی هامیمیزین زیانینا اولا بیلر. بیز گرک اونون ایشلرینی نظارت‌ده ساخلاماقلا، اونو حمایه ائتمه لیگیک. گونو صاباحدان اونون خاریجده و داخیلده اولان بوتون موسسه‌لرینین بؤلمه‌لری لغو اولمالی‌دیر. اونون آجاق باش اوفيسندن باشقا بیر اداره‌سی قالمامالی‌دیر. لازیم گلدیک‌ده او بیزیم شعبه‌لره مراجعت ائده بیلر. خصوصیله اونون صنایع موسسسه‌لری تئزلیکله ساتیلاجاق‌دیر.\nحاجی قاسم میرزه مهدینین بو تکلیفیندن چوخ راضی قالیب، قاپی آغزین‌دا هیکل کیمی دونوب قالمیش میرزه علمدار و حسن آغایا اشاره ایله چای، قلیان گتیرمه یی تاپشیردی. سونرا اوزون قوناقلارا توتوب دئدی: « میرزه حقیقتاَ احمداغانی بو آغیر وضعیت‌دن قورتاریب و اؤز نؤوبه‌سینده بیزه ده بؤیوک کؤمک اولدونوز. سیزین بو قدر تدبیرلی اولماغینیزدان ممنون اولدوم.\nبورادا ��یرزه مهدی حاجی قاسیمین سؤزونو ک‌رک دئدی:\n- دوشونورم کی، بوتون تیجارت پروبلئملریمیز اؤز حلینی تاپدی. اگر اجازه وئرسه‌نیز بیر نئچه سؤز ده قوهوملوق مناسیبتلری باره‌ده دئمک ایستردیم. چونکی بو هر ایکی مسئله بیر-بیری ایله باغلیدیر. قوهوملوق و عائله مناسیبتلرینین اولماسی بو بیرلیگین اساس تم‌لی ساییلیر.\nبو خصوص‌دا بوتون قوناقلار بیر-بیرلری ایله صحبت ائتمه‌یه باشلاییرلار.\nحاجی قاسم میرزه‌نین سؤزلرینی تصدیقله‌ییب دئییر:\n- دوغرو دئییرسینیز، من ده دفعه‌لرله دئمیشم بیزین دوستلوغوموزون محکمله‌نمه‌سی اوچون هر شئیدن اول بیر-بیریمیزله عائله­وي مناسیبتلر قورمالیییق.\nحاجی عبدالصمد ده دئدی:\n- بلی پیس فیکیر دئییل، من ده راضییام، اما نئجه؟\nاحمداغا اعتراض ائدیب دئدی: « میرزه دایی سیز موضوعدان چوخ اوزاقلاشدینیز. هله تیجارت ایشلری باره‌ده بیر قرارا گلمه ییسینیز. او کی، قالدی باشقا شئیلره - قوهوملوق مناسیبتلری نه دئمک‌دیر؟ ایشیمیزده مینلرله مانعه‌لر و چتین‌لیکلر موجوددور.\nمیرزه مه‌دی جواب وئریب دئدی:\n- اگر چتین‌لیکلری حل ائده بیلمه سک، اوندا تاجیرلیکدن و کیشیلیک‌دن دانیشماق بوش شئی‌دیر. انسان بوتون چتین‌لیکلرله مبارزه ائتمه‌لی‌دیر. حال-حاضردا افلاسا اوغراماق تهلوکه‌سی ایله اوزلشدیگین چتین‌لیکلر بیزی ده مال-دؤولت ایتیرمک قورخوسو ایله قارشی-قارشییا قویوب. بوندان بؤیوک تهلوکه نه اولا بیلر؟ سیز باشقا غرب يؤنلو آداملار کیمی مملکتین دوشدویو آغیر وضعیتدن خبرینیز بئله یوخدور. سیزین اؤلچونوز آنجاق غرب اؤلکه‌لری اوچون مناسیب اولا بیلر. آتالار دئمیشکن:\nروسوای اولماق ایسته میرسنسه، جماعته اویغونلاشمالی‌سان. (پالازا بورون، ائلله سورون. - ی.ک)\nحاجی قاسیم دئدی: « حقیقتاَ دوغرو دئییرسینیز. بیز گرک آتا-بابالاریمیزین عادت-عنعنه‌سینی مقدس بیلیب اونلارین عکسینه عمل ائتمه يك. بویوروب چایینیزی ایچین.\nمیرزه مهدی:\n- بلی منیم مقصدیم قوهوم اولماق باره‌ده ایدی و بو دا او قدر چتین ایش دئییل. حاجی قاسیم منیم اوغلومو نؤکرلیگه قبول ائدیب، قیزلارینین بیرینی اونا وئرمه‌سینی خواهیش ائدیرم. همچینین ائشیتمیشم حاجی عبدالصمدين ده گؤزل بیر قیزی وار، فیکریمجه احمداغا اوچون یاخشی و وفالی حیات یولداشی اولا بیلر. اینانیرام کی، حاجی آغا بو خواهیشیمی یئره سالمایاجاق.\nبو زامان حاجی عبدالصمد تزه یوخودان اویانانلار کیمی حیرتله اطرافا نظر سالیب، دیلی توتار-توتماز دئدی: « من‌ده! من! منیم هئچ سؤزوم یوخدور. اما اولا بیل‌سین کی، قیزیم راضی‌لیق وئرمه‌سین. دوشونور‌م کی، دوستوموز احمداغا دا اؤز فرانسه لی حیات یولداشینا چوخ وفالی قالدیغی اوچون بئله بیر ایشه جسارت ائتمز. احمداغا سیز بو ایشه نه دئییرسینیز؟ من دئین کیمی دئییل؟ حالبوکی، من فخرله بو ائولی‌لییه راضی‌لیق وئرردیم.\nمیرزه مهدی دئدی:\n- سیز قیزینیزی راضیلاشدیراجاقسینیز، دوغرودور غربپرست قیزلاری راضیلاشدیرماق بیر آز چتین اولسا دا، مجبوریت قارشیسین‌دا قوزو کیمی ساکیت اولورلار و اما احمداغانین فرانسه لی حیات یولداشی ایکی ایلدیر کی، اؤلوبدور. نئجه سیزین بو حادثه‌دن خبرینیز یوخدور؟\nحاجی عبدالصمد دئدی:\n- من! من‌ده! من ایران‌دا اولمامیشام. دؤرد ایل اولار تهرانا گلمه میشم. الله رحمت ائله ‌سین. چوخ یاخشی قادین ایدی. ایندیه دک عزیز دوستوم احمداغایا باشساغلیغی و��رمه مه ییم اوچون عذر ایسته ییرم.\nاحمداغا دئدی: « چوخ ساغ اولون. دئدیینیز کیمی من داها ائوله‌نمک باره ده دوشونمورم. هر حالدا بو خصوصی بیر ایش اولدوغو اوچون کیمسه اونا مداخیله ائتمه‌مه‌لی‌دیر. آرتیق بو حاقدا صحبته سون وئرمه گینیزی خواهیش ائدیر‌م.\nمیرزه مهدی دئدی:\n- بیر سؤزو نئچه دفعه تکرار ائدیرسینیز. قویون ایشیمیزی گؤرک. واخت کئچیب. مثلاً بو قوهوملوقلاردان ان واجیبی احمداغانین قیزی ایله حاجی قاسیمین اوغلونون ازدواجي‌دیر.\nحاجی قاسیم دئدی: « حقیقته‌ن چوخ یاخشی دئییرسینیز! من اوچون بو قوهوملوق باشی اوجالیق‌دیر. امید ائدیرم کی، احمداغا دا بو قوهوملوقدان ممنون اولاجاق.\nاحمداغا دئدی:\n- چوخ تأسفله دئمه‌لی یم کی، بو حاق‌دا هئچ بیر نظر صاحبی دئییلم. منیم فیکریمجه آنجاق قیز و اوغلان هر ایکیسی مشترک یاشاییشلاری باره ده اؤزلری نظر وئرمه‌لی‌دیرلر.\nمیرزه مهدی دئدی:\n- احمداغا! منیم عزیزیم! تکرار ائدیر‌م، بوندان آرتیق اوتاندیریجی حرکتلر لازیم دئییل. سن غربپرست‌لیگی آوروپا اوچون ساخلا، قوی بیز آتا-بابالاریمیزین عادت-عنعنه‌لرینه عمل ائدیب، او پرینسیپلرله یاشایاق. بوندان علاوه من سنین بؤیویونم، آتا عوضيم و بوتون تاپشیریقلاریمی یئرینه یئتیرمه‌لی‌سن.\nاحمداغا سوکوت ائتمه‌یه مجبور اولوب و اعتراض علامتی اولاراق باشینی فیرلاداراق اؤزو-اؤزونه دئدی:\n- بورادا سوسماقدان باشقا چاره یوخدور. صاباحا الله کریمدیر. اونلار نه دئییرلر دئسینلر، بیز ده اؤز بیلدییمیزی ائدجه ییک.\nمیرزه مهدی دئدی:\n- بلی، امید ائدیر‌م کی، بوتون ایشلریمیز بو گئجه‌نین موضوعسو کیمی موفقیتله اؤز حلینی تاپسین. هله‌لیک بو مسئله حل اولدو. اولجه‌دن شرکتین تشکیلینی سیزین هامینیزا مبارک اولسون دئییرم.\nسونرا جیبیندن بیر نشان اوزویونو چیخاریب احمداغایا وئریب و اوزویو عبدالصمده تقدیم ائتمه سینی اسرارلا اوندان طلب ائدیر. همچینین بیر اوزوک ده حاجی قاسیمدان آلاراق، احمداغایا وئرمکله، اونلارین هر اوچونو تبریک ائدیر.\nبونا باخمایاراق، احمداغا اوزویو آلدیق‌دان سونرا ناراضی حالدا اوزونو مجلیس اشتراک‌چیلارینا توتوب، دئدی:\n- آغالار! من بو اوزویو بیر شرط ایله قبول ائدیرم کی، اگر قیزیم راضی‌لیق وئرمزسه، اونو گئری قایتاراجاغام.\nلاکین همین آن قوناقلار بیر-بیرلری ایله خوش-بئش ائتدیکلری اوچون اؤزلرینی ائشیتمزلی یه ووراراق اونون سؤزلرینین مقابیلینده هئچ بیر رئاك‌سیا گؤسترمه‌دیلر. چوخ کئچمه‌دن میرزه علمدار دا بیر بؤیوک سینی شیرنیاتلا اوتاغا داخیل اولوب، قوناقلارا تقدیم ائتدی. بئله‌لیکله شیرنیات یئییلدیکدن سونرا حاجی قاسیمین بو ضیافت گئجه‌سی قورتاردی. قوناقلار گئتمک مقصدیله آیاغا قالخدیلار. حاجی قاسیم دا اونلاری قاپی یا قدر مشایعت ائتدی. اونلار عادت اوزره یئنه ده ویدالاشیب و هر بیری اؤز ائوینه طرف یولا دوشدو.\nهر کس اؤز فیکرین‌ه(۱)\nگئجه ضیافتی قورتاردیقدان سونرا میرزه مئ هدی حاجی قاسیمین ائویندن چیخیب بیر فایتونلا دوستلارینین بیرینین ائوینه گئده‌رک واخت ایتیرمه‌دن استراحتله مشغول اولدو. چونکی او، اؤزونو بوش خیال و فیکیرلرله مشغول ائد‌ن آدام دئییلدی. او فیکیرلرینه عمل ائتمه‌دن، اونلارین نتیجه‌سینی دوشونن آدام ایدی.\nهمین گئجه ده او، چیخاریلان بوتون قرارلاردا دا بئله رفتار ائتدی. او، یاخشی بیلیردی کی، حاجی قاسیم و حاجی ع��دالصمدله شرکت قوروب، قوهوم اولماق گله‌جکده اونون اؤزو و قارداشلارینین تیجارت ایشلری اوچون داها دا بؤیوک اعتبار منبعی اولاجاق. او، بیلیردی کی، بو واسطه ایله اؤز طلبلرینی راحتجاسینا الده ائد‌جکلر. او، چوخ یاخشی بیلیردی کی، بیرگه کاپیتال قویولوشو ایله چوخ‌لو ارزاق آلیب احتکار ائتمکله گله‌جک‌ده داها چوخ‌لو پول قازانا بیلر. همچینین او، بیلیردی کی، اوغلو آغاداداش بئله وار-دؤولت‌لی گلیندن راضی قالیب سئوینه‌جک. بو اوزدن ده داها بیر موضوع قالمامیشدی کی، اونون باره‌سینده دوشونمک اوچون واخت ایتیرسین. تکجه اصفهانا قاییدیب عملی ایشله مشغول اولماق قالمیشدی.\nاما حاجی عبدالصمدين قالدیغی ائو اوزاقدا دئییلدی. او، خاریجی ایشلر ناظیرلیگینین ایشچی‌سی جمشید خانین ائوین‌ده ساکین اولموشدو. بو ائو حاجی قاسیمین ائوی کیمی چراغبرق کوچه‌سین‌ده یئرلشیردی. او، یوخوسوز، یورغون و کؤک اولماسینا باخمایاراق پیادا یولا دوشوب اون دقیقه‌دن سونرا ائوه چاتیب، اوتاغا داخیل اولدو. بیر سیگارئت آلیشدیریب یاتاغیندا اوزاندی. لاکین ضیافت گئجه‌سین‌ده دانیشیلان موضوعلار حاقیندا فیکیرلشمه‌دن یاتا بیلدی. اونون ذهنينه جوربجور فیکیرلر گلیب-گئدیردی. او گئجه کی بوتون دانیشیلان سؤزلری تحلیل ائتمه‌دن، بو خیال هوجومو اونو بوراخمادی:\n- بو قدر سرمایه ایله بئله بیر تیجارت فیرماسی یاراتماض چوخ آغیر و مسئولیتلی ایشدیر. بلی هر بیر بؤیوک ایش لابد چوخ‌لو کاپیتال طلب ائدیر. ائله آمئریکالیلار و آوروپالیلار بیرگه کاپیتال قویولوشلاری ایله بئله ترقیه نایل اولموشلار. بیز ده بو ایشی تجروبه ائتمه لیگیک. بو ایشه بیر مقدار پول آییرماق منجه یاخشی اولار. الله قویسا بو ایشده موفق اولاریق. اما قوهوم اولماق مسئله‌سینه گلدیک‌ده بو ایش چوخ چتین اولاجاق. نادره غربپرست و یوکسک فیکیرلی بیر قادیندیر، نشانلی‌سینی گؤرمه‌دن بو ایشه راضی‌لیق وئرمه‌سینی دوشونمورم. باخمایاراق کی، احمداغا دا غربپرست و آلی تحصیللی‌دیر، لاکین تأسفله ۴۰ یاشیندادیر. اگر ۲۰ یاشلی گنج اولساي‌دی، ایش بیر قدر آسان اولاردی. یوخ! بو دفعه اونا (نادره) بئله آلی تحصیللی و ثروت‌لی نشانلینی رد ائتمه‌یه امکان وئریلمه‌مه‌لی‌دیر. گرک آتالیق حاقیندان استفاده ائتمکله اونو بو ائولی‌لیگه مجبور ائتمه‌لی­ي‌م. میرزمهدی دوغرو دئییردی معاصر قیزلار ایشین باشلانغیجیندا ادالی و اؤزوندن راضی گؤرونسه‌لر ده زامان کئچدیکجه تدریجله یومشالیب رام اولورلار. هه! نادره ده بیر مدتدن سونرا ساکیتلشیب و نهایتده احمداغا اره گئتمه‌یه راضیلیق وئره‌جک. من هله ده ایکی ایل بوندان اول ائوله‌نمک ماجرامی اونوتمامیشام. مگر من ده ماهجبین حاقیندا بئله دوشونموردوم؟ مگر اونون منه اولان عشق و سئوگی‌سینه شوبهه ائتمیردیم؟ ایندی نه اولوب؟ مگر او، منی سئومیر؟ مگر او، مندن راضی دئییل؟ اما احمداغا ایله منیم آرامدا فرق چوخدور. من و او، باب-باشقا آداملاریق. من چوخ آسانلیقلا قادینلارین اورگینی اله آلا بیلیرم، اما دوشونمورم کی، احمداغا بئله مهارت صاحبی اولسون. هر حال‌دا نادره‌نی بو ایشه حاضرلاماق لازیمدیر. یاخشی یادیما دو‌دو، صاباح تئزدن ایران خانیمین یانینا گئدیب و اونو مجبور ائدر‌م کی، نادره‌یه مکتوب یازیب، بو ایشه ماراقلان‌دیرسین. بیلیرم نادره اونون سؤزونو یئره سالماز. ایندی داها بیر چتینلیک قالمادی. بوندان یاخشی تدبیر اولا بیلمز.\nبئله‌لیکله بدهئیبت و سادلوح حاجی اؤز هوش و ذکاسینا آفرین دئییب، یای یورغانینی باشینا چکیب، بیر آن کئچمه‌دن بینانی تیتره‌دن خورولتوسو ائشیدیلدی.\nاما بو گؤزله نیلمز حادثه هامیدان چوخ حاجی قاسمی سئویندیرمیشدی. چونکی بو واسطه دن استفاده ائدیب قارشیداکی قیط‌لیق بحرانین‌دا چوخلو پول قازانماقلا اؤز مقصدینه نایل اولاجاقدی. یعنی شهرلرده اولان ارزاقلاری آلیب آنبارلاردا ساخلاماقلا ارزاق انحصارینی اله آلاراق، قیطلیق زامانی ایسته دیگی قیمته ساتیب و چوخلو پول قازاناجاقدی. همچینین بو قوزبئل حاجی اوچون احمداغادان طلبینین عوضینه قصبه‌نی آلماق اونون اوچون چوخ اؤنملی ایدی. هابئله احمداغا ایله قوهوم اولماق اونون نایلیتلرینی داها دا آرتیریردی. بو اوزد‌ن ده او، بوتون بونلارین ده یرینی حسابلادیقدا سئوینجی یئره-گؤیه سیغمیردی. اونا گؤره ده تئز بیر زامان دا اؤز قیز و اوغلونون ائوله‌نمه‌سی باره ده دوشونمه‌لی ایدی. یعنی بیلمه‌لی ایدی کی، هانسی قیزینی میرزه مهدینین اوغلونا وئرسین، یاخود هانسی اوغلونا احمداغانین قیزینی آلسین و بئله امکانلی، گؤزل گلینه صاحب اولسون.\nالبته بو ایشده آنالارین دا راضیلیغینی آلماق واجیب ایدی. بونا گؤره ده اونلارین راضی‌لیغینی آلماق اوچون اولجه‌دن قانعئدیجی بهانه و سبب تاپمالی ایدی. اما نه قدر دوشونوب-داشین‌سا دا بیر بهانه اویدورا بیلمه‌دی و مجبور اولدو کی، هله‌لیک موضوعنو کیمسه‌یه دئمه‌سین. سوندا اؤزو-اؤزونه دئدی:\n- یقین کی، میرزه علمدار اونلاری بو موضوعدان خبردار ائدیب. اگر من ایندی اؤزومو اونلارا گؤسترس‌م، یاخامی بوراخمازلار. همچینین بو گئجه جمعه آخشامی اولدوغو اوچون یاخشی اولار کی، گئجه‌نی گولثومله کئچیریب، صاباح راحتلیقلا بو مسئله نين حلینه بیر یول تاپارام. خصوصیله انسان حمام دا داها یاخشی دوشونه بیلیر. الله حمام اختیراع ائد‌نه رحمت ائله ‌سین. نه یاخشی دوشونموش. انسان ایستی سودان نه قدر لذت آلیر؟ دوشونمک اوچون حمام چوخ راحت و ساکیت یئردیر. ماساژ و کیسه‌له‌نمک گؤزل بیر ایشدیر. حقیقتاَ قدیم انسانلار یاخشی دئییبلر: دونیادا ان یاخشی شئی، اوچ شئی‌دیر. \"چوخلو پول، گؤزل و گنج قادین، ایستی حمام.\" الله شکور ائدیرم کی، گناهکار بنده‌سینه بو اوچ شئیدن بوللوجا بخش ائتمیشدیر.\nنهایت، حاجی قاسیمین بو خیاللاری سونا چاتدیق‌دا آرتیق او، دولانباج سنگلک کوچه‌سینی کئچیب میر آنبارینین آرخاسین‌دا یئرلشن گنج سئوگیلی‌سی گولثومون ائوینه چاتميشدي. قاپینی دؤیمه‌دن واختی بیلمک اوچون مخمر جیلدلی ساعت قابی‌دان گوموش ساعتینی چیخاریب فانارین ایشیغین‌دا اییلیب قارتالا اوخشار خیردا گؤزلری ایله اونون عقربه لرینه باخدی. گئجه ساعت ایکینی گؤستریردی. سونرا تلسیک ساعتی جیبینه قویوب قاپینی دؤیدو.\nبیرینجی و ایکینجی دفعه بیر جواب ائشیتمه‌دی. بو دفعه حاجی حرصلنيب قاپینی وار گوجو ایله سیلکه‌له‌دی. بو آن آغیر شئیین یئره دوشمه‌سیندن بیر سس ائشیدیلدی. حاجی بئله دوشون‌دو کی، قاپینین محکم سیلکه‌له‌نمه‌سیندن دیوار اوچدو. بو اوزد‌ن ده تلسیک بیر نئچه آددیم گئری گؤتوردو. ائله بو زامان عباسینی باشینا چکمیش بیر نفر ایلدیریم سرعتی ایله حاجینین قارشیسین‌دان کئچرک کوچه‌نین دؤنگه‌سینده گؤزدن ایتدی.\nقاپینین گئج آچیلماسی، آغیر بیر شئیین یئره دوشمه‌سی، نامعلوم آدامین گؤرونمه‌سی هامي‌سی شوبهه‌لی مسئله‌لر ایدی. اما یوخوسوزلوق و گنج سئوگ‌لی‌سینی گؤرمک هوه سي حاجینی او درجه ده گیجلتمیشدی کی، شوبهه‌لی مسئله‌لر اطرافیندا دوشونوب-داشین‌سین. بوندان علاوه چوخ کئچمه‌دن بی بی خانیمین یوخولو سسی قاپی آرخاسیندان ائشیدیلدی. او، دئییردی:\n- بو گئجه واختی قاپینی سیندیران کیمدیر؟ نه خبردیر؟\nحاجی آغا آردیجیل بیر نئجه دفعه اؤسکوردوکدن سونرا اؤزونو تانیتدیردی. قاپی آچیلان کیمی حاجی حيه طه گیریب باشی ایله بی بی خانیمین سلامینی جوابلادی. گولثومون حالینی سوروشدو.\nبی بی خانیم بیر قدر خوش-بئش ائتدیکدن سونرا قارداشی قیزینین بیر آز خسته لندیینی سؤیله‌دی. گومان ائدیرم سویوق ده ییب! یاتا بیلمیردی، بیر ساعت اول آسپیرین ایچیب و ایندی تر ایچینده یاتیب‌دیر.\nحاجی گئجه‌ن خئیره قال‌سین دئییب، ساکیتجه گوثومون یاتاق اوتاغینا یولا دوش‌دو.\nبورادا بیز دئیه بیلمریک کی، حاجینین گلیشی ایله گنج سئوگ‌لی‌سی حقیقتاَ یاتیب و یا ارینی آلداتماق اوچون اؤزونو یاتمیش کیمی گؤستریردی. همچینین بیز او گئجه ۵۰ یاشلی ارله ۲۰ یاشلی آرواد آراسیندا گئدن سؤز-صحبتدن واز کئچیریک. بو قدر دئیه بیلریک کی، حاجی او گئجه‌نی چوخ خوش کئچیریب، سحر تئزدن تام راضی‌لیقلا گنج سئوگیلی‌سینین اوتاغیندان چیخیب جمعه قوسولو ائتمک اوچون حماما یولا دوشدو.\nعیبه­جر معلمه\nگون اورتایا یاخین اردیبهشت آیینین سولغون و ملاییم گونشی آسيلميش اصفهان پرده‌لری آراسیندان کئچه‌رک یاتاق‌دا اوزانمیش گلثومون یاریمچیلپاق بد‌نینه، یاناقلارینا و داغیلمیش زولفلرینه ساچیردی.\nیئنیجه یوخودان آییلمیش گنج قادین تام شأن احوال-روحیه‌ده گؤرونوردو. چونکی کئچن گئجه‌نین یوروجو و مجبوری اویاقلیغیندان سونرا گون اورتایا قدر یاتاغیندا اوزانیب، بیر نئجه ساعت درین یاتماقلا تام استراحت ائتمیش‌دی. بو اوزده‌ن ده گؤزونو آچان کیمی داغیلمیش زولفلرینه سیغال چکیب، بیر نئچه دفعه اسندیکدن سونرا ایپک یورغانی اوزه ریندن کنارلاش‌دیراراق اینجه و ایشوه‌لی آددیملارلا گوزگویه یاخینلاشدی. اونون مقابیلینده جلب­ائدیجی بد‌نینین گؤزللیگینه تاماشا ائتمه‌یه باشلادی. همین آندا بی­بی خانیم دا مطبخ ایشلرینی قورتاریب، قوندارما قارداشی قیزینی اویاندیرماق اوچون اوتاغا داخیل اولوب و اونون سئوینجینی گؤردوک‌ده، داخیلن راضی‌لیق حیسی کئچیردی.\nقئید ائتمه­لیگیک کی، بو غریبه قادین اقوندارما قارداشی قیزینین ایشوه‌لی بدهنینی تاماشا ائتمک‌دن حظ آلیردی. بو اوزده‌ن ده او، همیشه بئله فورصتی الده‌ن وئرمک ایسته‌میردی. چونکی او، هر دفعه قوندارما قارداشی قیزینین جلب­ائدیجی بد‌نینی مشاهیده ائتدیک‌دن سونرا حظ آلماقلا برابر، یاخین گله‌جک‌ده بو پول منبعيندن نه قدر قازانج الده ائدجه­گینی دوشوندوگو اوچون سئوینج حسینی گیزله‌ده بیلمیردی.\nبو آندا گنج قادین بی­بی­خانیمین اوتاغا داخیل اولماسینی حس ائتمه‌سینه باخمایاراق، لاکین ایسته‌میردی کی، قوجا قارینی بو لذتدن محروم ائتسین. او، اؤزو ده قارینین مرحمت‌لی و سئوینج دولو باخیشیندان حظ آلیر، غرور حي‌سی کئچیریردی. او، قصداً اؤزونو گؤرمه­مزلیگه ووروب، یئنه ده گوزگوده گؤزل و وورغون ائد‌ن بدهنینه باخماغا داوام ائدیردی. او، بوغازین‌دا و قوللاریندا اولان گؤیرمیش لکه‌لری گؤردوک‌ده، ا�� گئجه اؤز سئوگیلی‌سی ایله کئچیردیگی ساعتلاری یادا سالاراق، سئوینجین‌دن بیهوش اولوب و بیر آنلیغا بي­بي­خانیمین اورادا اولدوغونو اونوداراق ائله بیر حرکت ائتدی کی، بو حرکتی آنجاق سئودالیلاردان گؤزله‌مک اولاردی. نهایت، اونو تاماشا ائتمکدن بی­بی­خانیمین صبری توکنیب بو گؤزل‌لیک الهه‌سینی باغرینا باسماق اوچون احمالجا او قدر اونا یاخینلاشدی کی، چیرکین و عيبه­جر سیماسی گوزگوده گؤروندو.\nهمین آن گلثوم بئله بیر بدهئیبت سیمانی گؤردوک‌ده اؤزونه گلیب و اونا طرف قاییداراق همیشکی کیمی اونا باش ایدی.\nبی­بی­خانیم قیسا بوی، چوپور، قارا سیفت و چوخ کؤک بیر قادین ایدی. اوردلاری ایکی طرف‌دن ساللاق اولدوغو اوچون یوغون و قارا بوینونون بیر قیسمینی اؤرتوردو. بؤیوک و قارا بورنو یئکه بادیمجانی خاطیرلادیردی. گؤی و خیردا گؤزلری پیشیین گؤزلرینه اوخشاییردی. موتالا اوخشار قارنی دیزینه چاتیردی و یول گئدنده بوغاز دونوزلارین قارنی کیمی او طرف بو طرفه یئلله‌نیردی.\nبیر سؤزله دئمه‌لییه‌م کی، موتهرریک بوشکانی و یا بوغاز اینیی خاتیرلادیردی. خلاصه بیر ات ییغینجاغیندان باشقا بیر شئی دئییلدی. اونون آتا-آناسینی کیسه تانیمیردی. آنجاق بو قدر معلوم ایدی کی، اون ایکی یاشین‌دا، بدبخت‌لیک، جهالت و یا باشقا سببلر اوزون‌دن عمومی ائولره(فاحیشه خانا) دوشموشدو. بیر مدت مهتاب خانیم آدی ایله اورادا خیدمتچی ایشلمیشدی. سونرالار بیر کیرایه ائوده قادینلارین بیری ایله نئچه نفری بو ایشه جلب ائد‌رک، بیر مدت بو یوللا یاشاییشینی تأمین ائتمیش‌دي. نهایت، زامان کئچدیکجه همین محیط‌ده ایش و ائو صاحبی اولموشدو. ائله همین ائوده مشهدی حسین آدلی بیر مغازا صاحبی ایله تانیش و دوست اولموشدو. ۳۰ یاشین‌دا حسینه وورولاراق، بیر مدت ده بو عالمده سیر ائتمیشدی. بو زامان آرتیق اسکی ایشیندن بئزیب و نجابتلی قادین اولماق فیکرینه دوشموشدو. دایما بو ایشیندن ناراضی‌لیغینی بیلدیرمکله ایسته­ییردی کی، قالان عؤمرونو شرافتله کئچیرسین.\nاونا گؤره ده مشهدی حسین ناراحات اولان زامان او، یوغون قوللارینی مشهدینین آریق بوینونا دولاییب دئییردی:\n- مشهدی، عزیز‌م من سندن بیر شئی اوممورام. من هر یوللا اولورسا-اولسون ائو خرجیمیزی چیخاریرام. آنجاق ایسته­ییم بودور کی، سنین آدین منیم اوزه­ریمده اولسون. ایسته‌سن بوتون قیزیل و قیمت‌لی داشقاشلاریمی ساتیب، شهردن کناردا بیر ائو کیرایه ائتمکله الیمیزده اولان بو نئچه تومنله ساده، شرافتلی بیر یاشاییشی باشلایاق. مشهدی عزیزم! گل داشی اتییندن آت. اینادیندان ال چک. گل صاباح گئدیب کبین کسدي‌رک.\nمشهدی هر آخشام مختلیف ایسپیرتلی ایچکیلرین تأثیری و سئوگیلی‌سینین اونا قوللوق ائتمه‌سی نتیجه‌سینده تئزلیکله بو تکلیفی رئاللاشدیرماغا سؤز وئریردی، اما سحر تئزدن معشوقه‌سینین یوخودا اولدوغونو گؤردوک‌ده اؤز ایشینین آردینجا گئدیردی. هر حال‌دا بو موضوع هر گئجه تکرار اولوردو. ماهتابان اؤز تکلیفینین اصراریندا و مشهدی ایسه اؤز لاقئیدلیگینده قالماق‌دا ایدی.\nدوغرودور، اجتماعیت‌ده هر بیر شخصین اؤز آرزو و ایستکلری واردیر. اما اجتماعی محیط کیمسه‌نین مئیل و اراده‌سینه تابع اولمور، او، اؤز طبیعی آخاری ایله گئدیر. انسانلار محیطین حكممو ایله یا خوشبخت و یا دا بدبخت اولورلار. انسانلارین ایستک و آرزولاری گولونج و تضادلی زمین اساسین��ا گئرچکلشیر. تکجه کیچیک آداملار، او جمله‌دن بی­بی­خانیم، مشهدی حسین ، حاجی قاسیم و س. دئییل، بلکه بؤیوک انسانلار و یوکسک روتبه‌لی فلوسوفلار ده بئله اولورلار. بیریسی ائو، ملک، دیگری وظیفه آرزوسون‌دادیر. اوچونجوسو ایسه شهرت و وظیفه هریسیدیر. حالبوکی، کیمسه باشقاسینین آرزو و ایستیی اوچون اؤز­ايسته­گيندن واز کئچیب یاخود باشقالارینین محرومیت و بدبخت‌لیکلرینه آجیسین. هامی اؤز آرزوسونا چاتماق ایسته­ییر. حتی، بو آرزو یوزلرجه آرزوسو اولانلارین انسانلارین محرومیت و زیانینا تامام اولسا بئله.\nبو کورطییعي قانونا اساساً ماهتابان دا گئجه-گوندوز اؤز آرزوسونون حیاتا کئچمه‌سی تعقیب ائدیردی. بوتون قادینلار کیمی او دا نذیر، صدقه وئرمک، جادو، دعا یازدیرماق و یوزلرله بئله واسطه‌لره ال آتماقلا مشهدی حسینی بونا راضیلاشدیرماق ایسته­ییردی. نهایت‌ده او، اؤز آرزوسونا نایل اولماقلا ایرنج پئشه‌سیندن ال چکمک ایسته­ییردی.\nبو مقصدینه نایل اولماق اوچون کیمسه اونو قیناماغا حاقی یوخدور. چونکی هر بیر انسانین آرزو و ایستگی واردیر. حتی، ممکندور کی، بو ایستک باشقالارینین زیانینا تامام اولسان بئله.\nعینی واختا باشقا بیر گنج قادین کیچیک بیر ائوده صبرسیزلیکله اؤز آرزوسونون گئرچکلشمه‌سینی، یعنی قارنیندا اولان بیر اوشاغین دوغوشونو گؤزله­ییردی. اوزون مدت ایدی کی، بو فیکیر اونو اؤزونه مشغول ائتمیشدی. اونون اوچون پالتار تیکیر، بئشیک حاضیرلاییر، مختلیف قیز، اوغلان آدلاری تاپیردی. هابئله اونون خوشبخت گلجه­گی اوچون ذهنینده یوزلرله گؤزل آرزولار بسله­ییردی.\nبو گنج قادین مشهدی حسینین آروادی ایدی. او، کیچیک ائوینی و ارینی سئویردی. او دا اؤزونون، اؤولادینین و ارینین خوشبخت اولماسینی ایسته­ییردی.\nممکندور کی، همیشه چرخی-فلک بیر استقامت‌ده فیرلانماسین. بو دفعه ندنسه طبیعت گنج قادینین آرزوسونون عکسینه و ماهتابان خانیمین ایسته­گینه موافق عمل ائتدی. طبیعتین حک‌مو ماهتابانی اؤز آرزولارینین گئرچکلشمه‌سینه یاخینلاشیردی. چونکی مشهدی حسینین گنج آروادی دوغوشدان سونرا حیاتینی ایتیریب و بوتون شیرین آرزولارینی اؤزو ایله تورپاغین درینلیگينه آپاردی.\nبئله‌لیکله مشهدی حسینین آزادلیغا چیخماسی ماهتابانی سئویندیردی. چونکی بوندان بئله یئنیجه دوغولان کؤرپه اوچون بیر اورک یاندیران آدام لازیم ایدی و بو دا ماهتابان‌دان باشقا کیمسه اولا بیلمزدی. بو اوزدن ده موضوع مشه‌دی حسین طرفین‌دن بیلاواسیته ماهتابانلا آرادا قویولدو. ماهتابان دا فورصتی ایتیرمه‌دن ائوینی دوستلارینین بیرینین اختیارینا بوراخاراق مشه‌دی حسینین ائوینه داشیندی. بو تاریخدن سونرا مشهدی حسین ماهتابانین پولو ایله تیجارت ایشینی گئنیشلندیریب انکشاف ائتدیردی. همچینین یئنیجه دوغولموش گولثوم اوچون ده بیر اورک یاندیران و مهریبان دایه تاپیلدی. بئله‌لیکله ده ائله بیر شرایط یاراندی کی، اونلارین هر ایکیسی، یعنی مشهدی حسین و ماهتابان ۱۷ ایل تامام ظاهرده صیغه باجی-قارداش، لاکین باتین‌ده ایسه ار-آرواد کیمی راحت و ساکیت یاشادیلار. چونکی هم ماهتابان بئله ار و هم ده مشهدی حسین اونون کیمی ائو خادیمه‌سی و گولثوم اوچون مهریبان دایه تاپا بیلمزدیلر. اونلار بو یاشاییشلاریندان چوخ راضی ایدیلر. اما دونیادا هر شئی ده­ییشیب و انکشاف ائتمکده‌دیر. بئله شرایط‌ده هر بیر یوخوشون آردینجا ائنیش، هر بیر آساییشین آردیجا اذیت و هر بیر خوشبختلیگین آرخاسینجا بدبختلیگین باش وئرمه‌سی لابدور. بئله‌لیکله ده ماهتابان و مشهدی حسینین ساکیت حیاتلاری بیردن ده­ییشرک آغیر بحرانلا اوزلشدی. بو حادثه‌نی آشاغیدا بوتون تفصیلاتی ایله شرح ائدیریک:\n- گونلرین بیرینده مشه‌دی حسینین دوستو اوستا علی ائوین تعمیری زامانی ایکینجی مرتبه‌نین ایوانیندان یئره دوشوب سوموکلرینین اکثریتی سیندی. فهله‌لر اونون یاریجان جسدینی ائوینه آپاردیلار. اوستا علی هم‌دانلی اولدوغو اوچون اونون تهران‌دا گنج آرواديندان باشقا کیمسه‌سی یوخ ایدی. بو اوزدن مشهدی حسین ایشینی بوراخیب، بیر هفته تامام گئجه-گوندوز دوستونا قوللوق ائتمک اوچون اونون باشی اوستونده دایاندی. تأسفلر اولسون کی، مشهدی حسینین بو زحمتی نتیجه وئرمه‌دی. بدبخت حادثه‌نین سککیزینجی گئجه‌سی خسته‌نین حالی پیسلشیب سحره یاخین دونیاسینی ده­ییش‌دی. مشه‌دی حسین اونون نبضینی بیر نئچه دفعه یوخلادیقدان سونرا دوستونون اؤلدویونه امین اولدو. سو‌دا امیدسیز وضعیته اورکدن آه چرک علینی گؤیه قالدیریب دئدی:\n- پروردیگارا اونون گناهلارینی باغیشلا! حقیقتاُ نجیب و وفالی دوست ایدی.\nطبیعی‌دیر کی، اوستا علینین بدبخت گنج آروادی بو سؤزلری ائشیدن کیمی قیشقیریب، ساچلارینی یولوب، اوزونو جیرماقلاییب و پالتارلارینی ییرتماغا باشلادی. مشه‌دی حسین بو وضعیت‌دن تأثیرلنرک، اونو ساکیتلشدیرمک ایسته‌دی. اما گنج قادین هئچ جور ساکیت اولماق ایسته‌میردی و اونون سؤزلرین اعتنا ائتمه‌ییب سینه‌سینی و اوزونو جیرماقلاماغا داوام ائتدی.\nمشهدی حسین اونو سؤزله ساکیتلش‌دیره بیلمیردی و قادین دا اؤزونو هلاک ائتمک‌ده ایدی. اونا گؤره اؤلونون باشی اوزه­ریندن قالخیب، قادینا یاخینلاشاراق، علینی محکم توتوب دئدی:\n- او، آرتیق حاق یولونا قوو‌دو. داها بو قدر قیشقیر-باغیرین بیر فایداسی یوخدور. سیز اؤزونوزو تلف ائتمکله او دیریلمه‌یه‌جک، عکسینه اونون روحونو اینجیدیرسینیز. ان یاخشی‌سی اونون روحونا فاتحه اوخویوب و الله‌دان اونا بخشیش دیله­یین. چونکی اؤزونو دؤیوب اؤلدورمک گناهدان باشقا بیر خئیری یوخدور.\nگنج قادین اول علینی اونون الیندن خلاص ائتمک ایسته­ییردی، اما محکم یاپیشماق اوچون مشهدی حسین اللریني بیر قدر ده قاباغا گتیردی. بو زامان قوللاری گنج قادینین قانلی سینه‌سینه توخوندو. بیر آنلیغا لذت حي‌سی بوتون بدنینی بورودو. ساکیت اولدو. مشهدی حسین ده قادینین ایستی سینه‌سینه توخوندوغو اوچون هیجانا گلیب، اونون قوللارینی تومارلاماغا باشلادی. قادین بون‌دان آرتیق حيسینی جیلوولایا بیلمه‌ییب باشینی کیشینین قوللاری اوزه­رینه قویدو. مشهدینین احتیراصی آلوولانیب، بیر آنلیغا جسدین اوتا‌دا اولماسینی اونوداراق اونو محکم قوجاقلادی.\nائله بو آندان مشهدی حسینله اوستا علینین آروادی آراسیندا محکم رابطه‌نین یارانماسی ماهتابانلا اولان علاقه‌نین ضعیفله‌مه‌سینه سبب اولدو. بیر ایل مدتینده مشهدی حسینین بوتون سرمایه‌سی یئنی سئوگیلی‌سینین یاشاییشینی تأمین ائتمه‌یه صرف اولدو. وضعیت او یئره یئتیشدی کی، مشهدی حسینین یالنیز ۱۰۰ تومن بازارا، ۲۰۰ تومن بی­بی­خانیما بورج‌لو اولماقلا برابر، بیر ۱۷ یاش‌لی قیزدان، بیر گنج قادین‌دان و بیر ده قوجا سئوگ‌لي‌دن باشقا بیر شئیی قالمادی.\nالبته یوخاریداکی حادثه بی­بی­خانیم(ماهتابان) اوچون هئچ ده اورک­­آچان دئییلدی. اما او، او واخت باشقا بیر عالمده سئیر ائدیردی. ائله بو سببدن ده بیر آز چیغیر-باغیردان سونرا ساکیت اولوب، اولکی مقصدینی گئرچکلشدیرمک فیکرینه دوشدو.\nبو اوزدن ده گؤزله­نیلمه‌دن مشه‌دی حسینله داها دا ایستی مناسبت قوردو. اؤزو دئمیشکن بوتون وارلیغینی گولثومون تربییه‌سینه صرف ائتمک قرارینا گلدی.\nبئله‌لیکله بی­بی­خانیم، یاواش-یاواش مهارتله اؤز شهوت دولو فیکیرلرینی گولثومه تلقین ائد‌رک، دفعه‌لرله اونا دئییردی کی، دونیادا سنین کیمی گؤزل و جلب­آئدیجی قیز اولا بیلمز. سن گؤزل گئییم گئیمک، قیمتلی داش-قاشلار تاخماق و عیش-عشرتله یاشاماق اوچون یارانیب‌سان. مشه‌دی حسینین کیچیک داخماسیندا قالمالی دئییلسن. سن سارایلاردا ناز-نعمت‌ده یاشامالی‌سان. سن بو بؤیوک نعمتی اله گتیرمه‌یه حاضر اولمالیسان. بوتون نازلی و ایشوه‌لی قیزلارین حرکتلرینی اؤیره‌نمه‌لیسن. بی­بی­خانیم کیشیلری دلی-دیوانه ائد‌ن بوتون قادین حرکتلری سنه اؤیرتمه‌لي‌دیر. سن اؤز جلب­ائدیجی گؤزللیگینین قیمتینی بیلمه‌لی‌سن. سنین کیمی گؤزللیک الهه‌سی هامینی آرخاسینجا سوروندورمه‌لی‌دیر. هامینی اؤز عشق اودو‌دا یاندیریب-یاخمالی و اونلارین پول کیسه‌لرینی بوشالتمالیسان. یاخشی و ناز-نعمت‌ده یاشاماق وسایطینی حاضرلامالی‌سان. بلی قارداشیمین گؤزل و نازلی قیزی بودور سنین وظیفه‌ن! او، ایسته­ییر کی، قونشو قیزلار کیمی سن ده ار ائوین‌ده بو گؤزل و واله ائدیجی بدنینی خادیمه‌لیک و مطبخ ایشلری ایله چوروتمه­يه­سن. من نه قدر کی، دیرییه‌م، اونون (مشهدی حسین) سنی بدبخت‌لیگه سوروکله‌مه‌سینه امکان وئرمه­رم. بونا باخمایاراق، سن ده آییق اولمالیسان. اونون سؤزلرینه اویمامالیسان.\nمشه‌دی حسین اوستا علینین حيات یولداشینی اؤزونه آرواد ائدیب ائوه آپاردیغی گون‌دن بو تهلوکه‌لی دایه ۱۷ یاشیندا قیزین ذهنینی بو زهرلی فیکیرلرله دولدورماغا باشلامیشدی و بو اوزدن ده اونون(قیزین) باشینا نلر گلسیدی وئجینه دئییلدی.\nبیر طرفدن ده گولثوم ساده­لوح اولدوغوندان بی­بی­خانیمین سهیرلی سؤزلرینین وورغونو اولدوغو اوچون آتا ائویندن قاچماغی و باشقا شهرلرین بیرینده تئزلیکله او گؤزل حیاتا یاشاماغی دوشوندو. اما بی­بی­خانیم هله‌لیک بونا راضی‌لیق وئرمه‌ییب، مناسب فورصت آردینجا ایدی. بیر طرفدن گنج قیزی تحریک ائدیب و دیگر طرفدن ایسه اونو دؤزوملو اولماغا دعوت ائد‌رک دئییردی:\n- سن منه اینانمالی‌سان، آتان عقلسیز بیر آدامدیر. تکجه سنه اورک یاندیران منم. وئردیگیم مصلحتلر هر ایکیمیزین خئییرینه‌دیر. بو خارابا قالمیش ائود‌ن گئدرسک بوتون ایشلریمیز ساهمانا دوشه‌جک. هله‌لیک بو اسکی و کهنه گئییملرله کیم‌سه‌نی اؤزونه جلب ائده بیلمه‌یه‌جک‌سن. بو ارپیمیش و کهنه گئییملرین ایچینده بوتون گؤزللیگین ایتیر. بیرینجی نؤوبه‌ده چوخ‌لو پول الده ائتملی­يیک. بو ائله ده چتین بیر ایش دئییل. آنجاق بیر آز دؤزمک لازیمدیر. الله قویسا بو تئزلیکله بوتون آرزولاریمیزا چاتاجاغیق.\nائله همین زامان روزگار بیر دفعه ده بی­بی­خانیمین اوزونه گولوب و اونون ایسته­دیگی کیمی عمل ائتدی. یعنی بیر یهودی دللال مشه‌دی حسینین ائوینه گلیر و آسانلیقلا بی­بی­خانیملا قرارلاشیر. بئله‌لیکله ده حاجی قاسیم مشهدی حسینین ائوینه داخیل اولور. گولثوم مهارتله ائو خادیمه‌سینین رولوندا بی­بی­خانیمین گؤستریشلرینی بیرجه-بیرجه یئرینه یئتیریر.\nحاجی آغا چادرانین آلتیندان گولثومون گؤزل بالدیرلارینی گؤرور. حسینین قیزینین اورک یاخان لاله یاناقلارینی، آلا گؤزلرینی، قارا قاشلارینی و دولو بد‌نینی تاماشا ائدیر. وورغون ائد‌ن باخیشلاری حاجینین قلبینین درینلییگنه قدر نفوذ ائدیر. نهایت قوزبئل حاجی قیزی بیه­نیب و همین مجلیس‌ده بی­بی­خانیمین تکلیفی ایله ایش تامام اولور. گولثوم حاجی ایله نیکاح باغلاییر. بئله‌لیکله ده بی­بی­خانیمین ۲۰۰ توم‌ن طلبی اؤدنیلمکله یاناشی، حاجی قاسیمین کمکی ایله مشهدی حسینین ده تیجارت ایشی یئنیدن انکیشاف ائتمه‌یه باشلاییر. ایکی گوندن سونرا دا گولثوم بی­بی­خانیملا بیرلیک‌ده حاجینین آلدیغی یئنی ائوه کؤچور.\nتام ایکی ایل ایدی کی، گولثوم بی­بی­خانیملا بیرلیك‌ده بو ائوده کنیز و نؤکرسیز ساکیت وضعیت‌ده یاشاییردیلار. حاجی قاسیم بیرینجی ایل بیر گوندن بیر، اما بو آخیرلاردا هفته ده ایکی گئجه گولثومون یانین‌دا قالیردی. گؤروندویو کیمی حاجی گولثومو چوخ سئویردی، خسیس اولماسینا باخمایاراق گولثومون راحت و آساییشده یاشاماسی اوچون بوتون شرایطی حاضیرلامیشدی. اونون گونده‌لیک طلباتینی آرتیقلاماسی ایله یئرینه یئتیریردی.\nبی­بی­خانیمین سلیقه‌سینه اویغون ائو اوچون قیمتلی خالچالار، قاب-قاجاق و مختلیف مبللار آلینیردی. گولثومون ائوینی او گونون ده­بینه اویغون ائله بزمیشدی کی، حتی، بد سلیقه‌لی و چیرکین حاجی قاسیم دا اونون سلیقه‌سینه آفرین دئمه‌یه مجبور اولدو. دفعه‌لرله گولثومون ظریف اللرینی توتوب، توم گؤزلرینی اونون جازیبه‌لی گؤزلرینه دیکیب و حیله‌گر تبسم ایله دئمیشدی:\n- عزیزیم گولثوم یاشاییشین دادینی ایندي حيس ائدیم، بو خلوت و ساکیت گوشه ده استراحتین لذتلینین نه اولدوغونو دادیرام. بورا من اوچون بهشتده وعده وئریلن سارایلاردان دا داها لذت‌لی‌دیر. بو کیچیک سارایدا دونیانین بوتون چتین‌لیکلرینی اونودورام. آنجاق بو ائوده یاشادیغیم ساعتلاری معناسیز کئچن عؤمرومون قیمت‌لی آنلاری حساب ائدیر‌م.\nعزیزیم! سن گؤزل، جازیبه‌لی، چوخ ادب‌لی و سلیقه‌لی بیر قادین‌سان. تر-تمیز اوتاقلارینی، پاک یاتاقلارینی، دادلی یئمکلريني، شیرین سؤزلريني، رنگارنگ گئییملريني، ایشوه‌لی حرکتلرینی و بیر سؤزله بوتون واله ائدیجی حرکتلرینی بیه‌نیرم. سنه آفرین دئییب، تامام وجودوملا سئویرم.\nایندی ایسه بی­بی­خانیم و ­گولثومون آراسیندا گئدن صحبتین شرحینه باشلایاق.\nیوخاری‌دا دئییلدیی کیمی گولثوم بی­بی­خانیمین عیبه­جر سیماسینی گوزگوده گؤر‌ن کیمی اؤزونه گلرک اونا طرف قاییدیب همیشکی کیمی باش ایدیکدن سونرا سلام وئردی. بی­بی­خانیمدا حرمت علامتی اولاراق الینی اونون چیلپاق چینینه قویوب و یالتاق‌لیقلا دئدی:\n- گولثوم، عزیزیم، الله­ا وعزیز جانینا آند اولسون! گؤزلسن، ایشوه‌لی، جازیبه‌لی و نازلیسان. الله­ا آند اولسون کی، یالان دئمیرم. دونیادا سنین تایین، برابرین یوخدور. تکجه گنج اوغلانلار دئییل، حتی، قوجا بی­بین ده سنین آیوزلو جامالینین حیرانیدیر. گل عزیزیم! بی­بی­نی اؤپ و سؤنموش قلبینی شاد و خوشبخت ائله. گل عزیزیم! گل جانیم سنه فدا اولسون.\nگولثوم سونسوز ناز و عمزه ایله سینه‌سینده و قوللاریندا اولان گؤی لکه‌لری گؤستریب، دئدی:\n- بی��بی عزیزیم! باخ گؤر بو آخماق اوغلان نه اویون چیخاریب؟ حقیقتاُ دلی و آخماق‌دیر. اما نئیله­ییم کی، بو آخماغی حقیقتاُ سئویرم و اونون قارشیسین‌دا اختیاریم الدن گئدیر. اونونلا کئچیردیگیم آنلاردا اؤزومو ان خوشبخت حيس ائدیر‌م. اگر چای حاضردیرسا، پالتارلاریمی وئر ده­ییشیم. چونکی هم یورغون و هم ده آجام.\nبی­بی­خانیم مهریبانجاسینا جاواب وئردی: « باش اوسته، جانیم سنه فدا اولسون! چای، سودلو کاکاو، هر شئی حاضردیر. بویور، بو دا گئییملرین. اوزون چوخ سولغون گؤرونور. ضعیف‌لیک و سولغو‌لوغو گیزلتمک اوچون قیرمیزی پالتار گئیمه­یین مناسیب‌دیر. یاخشی شیطان قیز دئ گؤروم بو لکه‌لری میمونا اوخشار حاجیدان نئجه گیزله‌ده بیلدین.\nگولثوم دئدی:\n- بو ائله ده چتین دئییلدی. خسته اولدوغوم اوچون باشیمی باغلامالییدیم. آسپیرین ایچدیگیم اوچون اوزون پالتار گئیمه‌لی و یاخاسینی باغلامالی ایدیم. چونکی ترلدیکدن سونرا یئنی‌دن سویوق دیمه‌سین. ایشیق مانع اولدوغوندان اونو دا سؤندورمه‌لی ایدیم. ایندی گؤردون کی، حاجی بوتون حیله‌گرلیگی ایله بو آسانلیقلا آلداندی.\nبی­بی­خانیم جاوابی‌دا دئدی:\n- آفرین! ایندی شیطان دا سنه چاتا بیلمز. سحره قدر ایلان ووران یاتدی من یاتمادیم. سنین اوتاغیندان چیخدیقدان سونرا قاپییا قدر اونو اؤتوردوم. مین فیریلداقلا پالتار اوچون ۲۰ تومن سنه و ۵ توم‌ن ایسه اؤزومه آلدیم. همچینین ایکی کلله قند و بیر گیروانکا(چکی واحیدی) چای آلماغی بوینونا قویدوم. باخ! بی­بی­نین زیرکلیینه، بو خسیس حاجینی بو راحتلیق‌دا سخات‌لی اولماغا مجبور ائتدیم. بونا سؤزون وار؟\nهامی اؤز فیکرین‌ده(۲)\nضیافت گئجه‌سینده آیدین اولدو کی، احمد آغا قوناقلارین چیخاردیقلاری قرارلارلا اصلا راضی دئییلدی. او، میرزه مهدینین حیاسیزلیغی قارشی‌سیندا سوکوت ائتمک‌دن باشقا چاره تاپا بیلمه‌دی. اما قئید اولوندوغو کیمی اؤز مخالیفتینی بیلدیرمه‌یه اونا فورصت وئریلمه‌دی. هابئله بو قوناق‌لیق و اورادا گئدن سؤز-صحبت احمد آغا اوچون گؤزله­نیلمز ایدی. اونا گؤره ده بوتون بو موضوعلار اطرافین‌دا درین‌دن دوشونمه‌لی و هر بیرینه اؤز مناسیبتینی بیلدیرمه‌لی ایدی. بو اوزد‌ن ده توتقون و ناراحات حا‌دا حاجی قاسیمین ائویندن چیخیب و ویدالاشدیقدان سونرا آوتوموبیلینه مینیب، سوروجویه دئدی:\n- گئت.\n- هارا آغا؟\n- هارا ایسته­ییرسن، سور.\nسوروجو صاحبینین خاصیتینی بیلدیی اوچون داها بیر سؤز دئمه‌ییب، ماشینی ایشلدیب و تئزلیکله «دولت داروازاسی»نی گئری‌ده قو‌دو.\nاو گئجه یازین دوما‌لی و قارانلیق گئجه‌لریندن بیری ایدی. گؤیون اوزونو قارا بولودلار بوروموشدو. یاغیش یاغمیردی. اما ایلدیریمین چاخماسی و گؤیون شدت‌لی گورولتوسو تئزلیکله دهشت‌لی توفانین اولماسین‌دان خبر وئریردی. احمد آغانین دا روحی وضعیتی او گئجه کیمی توتقون و قارالمیشدی. اونون فیکیر بوجاغی دا چوخ قاران‌لیق و قورخولو ایدی. اما هاوانین انقیلابی وضعیتی، احمدآغانین غمگین‌لیگی آوتوموبیلین حرکت و سرعتینه هئچ بیر تأثیری یوخ ایدی. بلی علم و صنعتین یاراتدیغی اعجازکار موجودو (آوتوموبیل) هاوانی بوروموش قلیز دومانی یاراراق، سرعتله شیمرانین ائنیش-یوخوشلو یولونو آرخادا قویوب، چوخ چکمه‌دن احمد آغانی ائوینه چاتدیردی. بورادا احمد آغانین سوروجوسو آرام ماشینی سؤندوردوک‌دن سونرا یئره دوشرک، صاحبینین اجازه‌سینی گؤزله‌مه‌دن قاپینی دؤیمه‌یه باشلادی.\nچوخ چکمه‌دن باغبان سید محسن قاپینی آچدی. احمد آغا ماشیندان دوشن کیمی آرام اونو قاراژا سوروب، پالتارینی و چکمه‌سینی چیخارتمادان رولون آرخاسین‌دا درین یوخویا گئتدی. سید محسن ده صاحبینی اوتاغین قاپیسینادک مشایعت ائدیب و احمد آغانین امرینی گؤزله‌دی. احمد آغا جیبینده‌کی آچارلا قاپینی آچدیقدان سونرا اوزونو سید محسنه طرف توتوب دئدی:\n- چیراغی یا‌دیر، پنجره‌نی آچ و سونرا گئت یات. چونکی داها سنینله بیر ایشیم یوخ‌دور. بونلاری دئدیکدن سونرا اوتاغا داخیل اولوب و بیر سیگارئت آلیشدیردی. اوتاقدا آددیملادیغی حا‌دا، یولدا ذهنین‌ده یارانان خیالین آردینجا اؤزو-اؤزونه دئدی: « ایندی من باتاقلیغا دوشن آداما اوخشاییرام، ال-آیاق چالدیقجا داها اونون درینلیگینه باتیب و هلاک اولماق تهلوکه‌سی ایله قارشیلاشیرام. هر واسطه‌یه ال آتیرام، اما مأیوسلوق و امیدسیزلیکدن باشقا بیر نتیجه‌یه نایل اولا بیلمیرم.\nبلی انسان چاره‌سیز و آجیزدیر. اینسان تکجه اؤز گوجونه سؤیکه‌نه بیلمز. انسان اجتماعی محیطین دمیر اراده‌سینه تابعدیر. لازیمی شرایط اولمادان عقل و شعور هئچ بیر ایشی گؤرمه‌یه قادیر دئییل. اما حقیقت ‌ده بئله‌دیر؟ حقیقتاُ من آجیز آدامام؟ دوغوردان هئچ بیر چیخیش یولوم یوخ‌دور؟ گؤره‌سن من ده او شیرین و مقدس آرزولاردان ال چکیب، محیطه تابع اولماقلا باشقالاری کیمی سوئی-استفاده ائد‌ن و فیریلداقچی اولمالیام؟ بلکه ده سهو ائدیره‌م؟ بلکه میرزه مه‌دی داها یاخشی بیلیر؟ هه! احمد آغا تهلوکه‌لی وضعیتله اوزلشیب‌سن! اؤزونه گل! بوتون حرکت و داورانیشلارینا نظارت ائتمه‌لی‌سن! آتدیغین آددیملاری یوخلامالي‌سان! سن .... تاجیرین اوغلوسان! عائله‌ن ایراندا پاک و تمیز آدلا تانینیب! گؤر هارا گئدیرسن؟! میرزه مهدی گؤسترن یول سنی هارا آپاراجاق؟!\nفیرما تأسیس ائتمک چوخ یاخشی ایشدیر! گوج بیرلیکده‌دیر. معاصر دونیا آنجاق بیرگه ایشله‌مکله گوندن-گونه اعجازکار انکشافا نایل اولوب. اما ایران‌لیلار اتفاق‌دا دئییل، همیشه بیر-بیریلرینه قارشی اولدوقلاری اوچون زامان اؤتدوکجه ترقی کاروانین‌دان گئری قالیرلار. بونلارین هامیسی تام دوغرو-دوزگون و شوبهه‌سیزدیر. لاکین بو جنابلارین شیرکت تشکیل ائتمکدن مقصدلری ندیر؟ بئله شیرکتین توتدوغو یول نئجه اولاجاق؟ بلی بو سوئی-استفاده ائد‌نلرین فیرمانی آچماقدان مقصدلری قیت‌لیق زامانی ارزاغی احتکار ائتمکله، لوت و آج اهالینین قانینی سورماق اوچوندور. حاجی قاسیملارین و میرزه مه‌دیلرین شیرکتلرینین هدفی بودور. بئله‌لیکله آغیر و چتین وضعیتیمدن سوئی-استفاده ائدیب، منی ده شریک ائتمکله بو پیس‌لیگه بولاشدیرماق ایسته­ییرلر. دونه‌نه کیمی آدیمی ائشیتمک ایسته‌مه‌یه‌ن میرزه مهدی بو گون اؤزونو آنادان داها چوخ مهریبان گؤسترمکله گویا کی، منه اورگی یانیر. حالبوکی، اونون بو حیله‌گرلیکلرین هامیسی قانونسوز طلبلرینه نایل اولماق مقصدی داشیییر.\nیوخاری‌داکی فیکیر و خیاللار احمد آغانی آجیدیب آغریدیردی. بدبخت اؤزو بیلمه‌دن هر آن آددیملارینین سرعتینه آرتیریر و آردیجیل سیگارئت چکیردی. اؤزونو دانلاییب و دئییردی:\n- نیه میرزه مهدینین تکلیفینی قبول ائدیب و حاجی قاسیمین ائوینه گئدیب؟ نه اوچون اونلارین سؤزلرینی دینله‌ییب؟ نیه قیزینین آدی مجلیسده چکیل‌ن کیمی اورانی ��رک ائتمه‌ییب؟ بو ایرنج محیطه لعنت اولسون. توپوروم بو ایرنج و آلچاق خاصیته! قریبه زیبیل آدامام. نه قدر اراده‌سیز بیر شخصم؟ بلی پاک، علوی بیر شخصیت سویه‌سیندن، ان آشاغی سویه‌لی و سفیل شخصه چئوریلمیشم. مادی منفعتلریم اوچون اخلاق پرینسیپلرینی و حتی، قیزیمی الده‌ن وئردیم. گؤزومون ایشیغی اولان قیزیم مهرنگیزی تجارت اوچون فدا ائتدیم. بیلمیرم کیملره و نلره ساتدیم؟ اونون ارینین هانسی سیمادا اولدوغونو بئله بیلمیرم؟ هانسی خصوصیت و معلوماتا صاحب‌دیر؟ کوردور، کئچلدیر و یاخود چولاقدیر. بلکه آتاسی کیمی قوزبئل و عیبه­جردیر؟ نهایت، هانسی پئشه‌نین صاحبی‌دیر؟ یوخ! اونلارین تکلیفلرینین هئچ بیرینی ده قبول ائتمک اولماز. خصوصیله مهرنگیزی اره وئرمک تکلیفینی، بو ایشی باجارمارام. آخی، اونون گؤزل گؤزلرینه نئجه باخا بیلر‌م؟! هان‌سی اوزله دئیه بیلر‌م کی، مهرنگیز خبرین اولمادان و هئچ بیر مشورت ائتمه‌دن، سنی تانیمادیغیم بیر شخصله ائولندیریرم؟! اوندا دئمه‌یه‌جک کی:\n- نه اوچون بئله ائتدین؟ مگر مندن بئزمیشدین؟ خرجیمی وئرمه‌یه امکانین یوخ ایدی؟ چؤرک ییه‌نین بیري آرتیق ایدی؟ سنه آغیر یوک ایدیم؟ اگر قولونو بوینوما سالیب، گؤزلریمین ایچینه باخیب دئسه کی، آتا، آناما اؤلنده همیشه منی قورویاجاغینی اونا سؤز وئرديگيني اونوتدونمو؟ اوندا من او، گناه‌سیز ملگین جاوابینی نئجه وئره‌جه‌یم؟ یازیق اوشاق بئله گمان ائدیر کی، اونو دونیالار قدر سئویرم. ایندی او، بو اخلاق‌سیز حرکتیمین قارشیسین‌دا سوروشمایاجاق کی، عزیزیم آتا بو گونه کیمی مین دفعه منی آلدادیب و یالاندان دونیادا هر کسدن چوخ سئودیگینی دئمه‌ییب‌سن؟ او، حاقلی دئییل؟ گؤره‌سن بو خاصیتله مهرنگیز کیمی معصوم بیر قیزا آتالیق ائتمه‌یه لاییق اولا بیلرم؟ یوخ! الله­ا آند اولسون کی، من بئله بیر ایرنج خاصيتدن اون مینلرجه کیلومترلر اوزاغام. من خودبین و اؤزونو سئو‌ن آدام دئییله‌م. من گؤزومون ایشیغی و اورگیمین بندی اولان قیزی‌می سئویرم. اونون تئلینین بیر توکونو دونیانین بوتون ثروتی ایله ده­­يیشمرم. دیله‌نچی‌لیک، حماللیق و فهله‌لیک ائدرم، اما بئله بیر بی­عابیرچیلیغا بویون ایمه­رم.\nاو، یئنه ده بیر سیگارئت آلیشدیریب و درحال چارپاییدا اوتوردو. سونرا الینی اوزادیب ماسانین اوستون‌ده‌کی عائله آلبومونو گؤتوروب واراقلادی. ایلک گؤزونه دیه‌ن شکیل، عزیز حیات یولداشی الیزابتین خسته اولارکن چکیلمیش فوتوسو ایدی. یعنی اؤلوموندن ایکی آی اول چکیلمیشدی.\nمهرنگیز همین شکیلین دؤوره‌سینه قارا لنت چکمیشدی. اونون اوزه­رینده ایسه مرحومه­نين آدی، سویادی، دوغوم و اؤلوم تاریخینی یازمیشدی.\nاحمد آغا همیشه اؤز خانیمینا وفالی اولموش و اونو صمیمی-قلب‌دن سئومش‌دی. اونو حددن آرتیق پرستیش ائتمیش‌دی. حتی، ۱۶ ایل مشترک یاشاییش‌دا اوتاندیغی اوچون بیرباشا اونون گؤزلرینه باخا بیلمه­میش‌دی. همیشه اونا لاییق اولمادیغی تصوورو ایله یاشاییردی. خوشبخت یاشاییشا گؤره همیشه اونا میننتدار ایدی. بو رئال‌لیقلارا اینانا بیلمیردی. بوتون بونلار، خصوصیله مهرنگیزین آنادان اولماسی اونا بیر شیرین رؤیا کیمی گلیردی. بلی، نئجه اولدو کی، الیزابت او قدر ایستک‌لیلرینین آراسیندا منی سئویب و قوهوم-اقرباسینی ترک ائد‌رک، پاریسدن آیریلیب، حتی عزیز والدینلریندن ال چکیب، منیمله ایرانا گل‌دی؟ یوخ، ب��نلارین هامی‌سی رؤیا ایمیش!\nهر-حال‌دا احمد آغانی سئوگیلی‌سی الیزابتین شکلینه باخاراق، اؤز شیرین رؤیالاری ایله باش-باشا بوراخیب، اونلارین نئجه ائولندیکلرینی اوخوجولارا تقدیم ائدک.\nالیزابت خانیم فرانسالی مشهور شرقشوناس پروفئسور. J.Filipin کیچیک قیزی ایدی. حرمتلی پروفئسور اؤز ده­یرلی اثری ایله ایران اجتمایتی اوچون تانینمیش بیر شخصیت ایدی. همین شخصیتین اثرلرینین اکثریتی. خصوصیله ایرانین تاریخ ادبیاتینا عایید یازدیغی کیتابین بیر چوخ اوخوجوسو وار. ائلیزابئت بو مشهور ایرانشوناس پروفئسورون تعلیم-تربییه‌سی و تأثیری نتیجه‌سینده اوشاق‌لیق دؤوروندن ایران سئوگیسی ایله یاشامیش‌دیر. ایرانی تانیییب، اؤیره‌نمک بو گؤزل فرانسالی قیزین چوخدانکی آرزوسو ایدی. بو اوزد‌ن دفعه‌لرله آتاسینا مراجعت ائدرک دئمیشدی: «عؤمرومده بیر دفعه ایرانا گئدیب، حافیظ، سعدی، نظامی و باشقا سئویم‌لی ادیبلرین قبیرلری اوسته تورپاغا دوشوب و سئوگی دولو توربه‌لری روح­اوخشایان گول-چیجکله بزه‌سم، اؤزومو خوشبت سانارام. اگر من ده او سئویملی شاعرلرین قبیرلرین کناریندا ابدی اویماق اوچون بیر کیچیک تورپاق نسیبیم اولسا، ان خوشبخت آدام اولارام. خلاصه، ائلیزابئت ۱۷ یاشانا قدر بو روحدا بؤیودو. او، همیشه ایرانا سفر ائتمک اوچون فورصت آختاریردی. تصادفاُ بیر گون پروفئسور فیلیپ یاراشیقلی بیر ایرانلی گنج اوغلانی اؤزو ایله ائوه گتیره‌رک، الیزابتله تانیش ائدیب و دئدی:\n- ایندی سنی بو ایران‌لی ایله تانیش ائدیرم. بو نجیب و معلوماتلی اوغلان ایرانین بوتون عادت-عنعنه، ادبیات و دیلینی گؤزل بیلیر. او، فارس لهجه‌سی ایله سئویملی شاعرلرینین روح­آوخشایان شعرلرینی اوخویوب و اونلارین مؤلفلرینین روحونو سنه آشیلایا بیلر. همچینین ایران اجتمایتینینین فلسفه، خصوصیت و عادت-عنعنه‌لرینی اولدوغو کیمی سنه ایضاح ائده بیلر. او، بیر نئجه مدت‌دیر کی، پاریسه گلیب و موقتی اولاراق دوستونون ائوین‌ده یاشاییر. بیر امکداش دوستوم ایراندان منه اوزون-اوزادی مکوب یازاراق اونا یاردیم ائتمه­گیمی خواهیش ائدیبدیر. همچینین اونون نجیب، خوش خاصیت و ایران ادبیاتی اوزره معلوماتلی بیر گنج اولدوغونو بیلدیریب. من ده اوندان خواهیش ائتدیم کی، بوش واختلارین‌دا بیزه گلسین. الیزابت، عزیزیم اونونلا دوست و تانیش اولماغینی ایسته-ردیم. بو دوستلوق فارس دیلینی اؤیره‌نمک‌ده سنه و هم ده فرانسا دیلینی بیلمک‌ده اونا یاردیم‌چی اولار. او، فارس ادبیاتینی چوخ یاخشی بیلیر. همچینین منیم «ایرانین ادبیاتی تاریخی» آدلی کیتابیمین تکمیللشدیرمه‌سین‌ده یاخشی مصلحتلر وئریر. ممنونیتله ایکینجی چاپ‌دا اونلاری نظره آلاجاغام. تمناسیز بو جزعی سهولریمی گؤستردیگی اوچون اونا اؤز تشکورومو بیلدیریرم و مطلق اونلارا دوزلیش ائد‌جه‌یم. امینم کی، او، بوندان داها آرتیق منه یاردیم‌چی اولاجاق.\nپروفئسور فیلیب سؤزلرینی بیتیردیکدن سونرا قیزینین الینی توتب و احمد آغایا یاخینلاشارق دئدی:\n- احمد آغا، عزیز اوغلوم! کیچیک قیزیم الیزابتی فخرله سنینله تانیش ائدیرم. او، اورک دولو سئوینجله سنینله تانیش اولماق ایسته­ییر. ایران اوچون روحو اوچور. ایرانین شعر و ادبیاتینا پرستیش ائدیر. گؤرجکسینیز کی، فارس دیلینی پیس بیلمیر. سیز خواجه حافیظین روح­اوخشایان غزللرینی و فردوسینین جسارتلی شعرلرینی اوخوماقلا اونو سئویندیرجکسینیز. سیزین لهجه‌نیزده فارس دیلینی اؤیره‌نمک اونا واجیبدیر. چونکی دانیشیغی کتاب و ادبی لهجه‌سینده‌دیر. کتابخانام سیزین اختیارینیزدادیر. باخمایاراق کی، سن اؤزون جانلی بیر کیتاب‌سان و اينم‌ كي، الیزابت ده اوزون ایللر سندن فایدالاناجاق.\nاو گوندن بری احمد آغا و الیزابت بوش واختلارینی بیر-بیرلری ایله کئچیریردیلر. زامان کئچدیکجه اونلار بیر-بیرلرینین اخلاق و خصوصیتلری ایله تانیش اولوب، دوست اولدولار. اوللر غزل و شعر اوخودوقدا کنایه ایله بیر-بیرینی سئوگیدیکلرینه اشاره ائدیردیلر. بعضاُ بیر سؤزو افاده ائدرکن اؤز حيس و دویغولارینی ائله بیان ائدیردیلر کی، اوندا سئوگی مفهومون تظاهرو گؤرونوردو. نهایت، احمد آغا بیر گون اؤز سئوگیسینی آچیق شکیلده بیان ائتدی. اوزون مدت‌دن بری بو سئوگینی گؤزله‌ین الیزابت ده صمیمیتله ایرانلی گنج اوغلانین ایسته­گینه مثبت جاواب وئردی.\nپروفسور م.ژ. فیلیپ اونلارین هر ایکی‌سینی باغرینا باساراق، الیزابتین احمد آغا ایله ائوله‌نمه‌سینه راضی‌لیق وئردی. ایکی آیدان سونرا تهران‌دان دا مثبت جاواب گلدیک‌ده اونلار ائوله‌ن‌دیلر. الیزابت احمد آغا اوچون وفالی بیر حیات یولداشی اولوب، اونونلا بیرلیک‌ده تهرانا گلدی. تهراندا اوچ ایل یاشادیقدان سونرا الیزابت وبا خسته‌لیگی ایله دونیاسینی ده­ییشدی. بئله‌لیکله ده اؤز وصيعتينه قوووشدو، یعنی اونو مشهور شاعرلرین بیرینین قبرینین یانیندا تورپا تاپشیردیلار. او، اؤزو کیمی مهربان و گؤزل بیر قیزی یادیگار قویوب گئتدی. بو قيز همین مهرنگیز ایدی کی، او ضیافت گئجه‌سی میرزه مهدی حیاسیزجاسینا قوزبئل حاجی قاسیمين اوغلونا وئرمک ایسته­ییردی.\nاحمد آغا اوزون بیر خیال و سوکوتدان سونرا الیزابتین شکلینی احتیراملا اؤپوب و جانلی بیر جسیم کیمی اونا ختابن بئله دئدی:\n- الیزابت، عزیزیم! بیزی ترک ائتدیك‌ده مهرنگیزی منه تاپشیریب و اونو قورویاجاغیما سؤز وئردییمی اونوتمامیشام. اونو حیله و فیریلداقلا الیمدن آلیب بدبخت‌لیگه سوروکله‌مک ایسته­ییرلر. لاکین امین اول، هله او قدر ده رذیل و اخلاق‌سیز دئییلم کی، سنین وصيعتینی اونودوب گؤزومون ایشیغی اولان قیزیمی قول کیمی ساتام. امین اول، من او قدر جسارت صاحبیم کی، دونیا مالینی آیاق آلتینا آتیب، سنین و عائله‌مین حیثیتینی قورویام. سنین مقدس روحونا و آنامین پاک ناموسونا آند ایچیر‌م کی، مهرنگیزین الینی سئچیب-سئودیگی اوغلانین الینه وئرجه‌یم.\nسونرا یئنیدن آلبومو اؤپوب ماسانین اوزه­رینه قویدو. بیر سیگرئت داها آلیش‌دیراراق آیاغا قالخیب و آددیملاماغا باشلادی.\nایندی روحاُ بیر قدر ساکیتلشمیشدی. لاکین الیزابتین شکلینی گؤردوکدن سونرا ذهنینده یارانان بیر خاطره باره‌سینده دوشونمکدن واز کئچه بیلمیردی. او، بو حاقدا تکلیفینی آیدینلاشدیرمالی‌دی. ایندی فیکیر و دوشونجه‌سی عادی موضوعلار اطرافین‌دا جریان ائدیردی. بو اوزد‌ن ده بوتون پروبلئملری حل ائتمک اختیاریندا ایدی. اونا گؤره ده دوداقلاریندا بیر تبسم حي‌سی یاراندی و اؤزو-اؤزونه زومزومه ائتدی:\n- دوغوردان دا حاجی اعبدالصمد غریبه بیر آدامدیر. او، منیم اخلاق و خاصيتيمی بیلمه‌لی ایدی کی، منیم کیمی آدام گؤرمه‌دن بیر قادینلا ائولنمز! هابئله یاشلی واختیمدا بیر گنج قیزلا ائوله‌نمه‌یه وجدانیم یول وئرمز. بو انسان اخلاقینا ضد بیر داورانیش دئییلدی��؟ ساده­لوح حاجینین معاصر دويغولو و سیویل انسان ادعاسیندا اولماسینا باخمایاراق، هئچ بیر سؤز دئمه‌دن تولکو کیمی حیله‌گر داییم میرزه مئهدیه تابع اولدو. هر-حال‌دا اؤزومو گولونج وضعیته سالا بیلمرم. یقین کی، حاجی عبدالصمد بو نیشانی پوزدوغوم اوچون مندن اینجیمه‌یه‌جک. اینجیسه ده اینجی‌سین. الیمدن بیر شئی گلمز. کومئدیا آرتیستلری کیمی جاماعات آراسینا چیخیب و دئیه بیلم‌م کی، بو کیچیک گلینجیک منیم آروادیمدیر.\nقیسا یاز گئجه‌سی تئز باشا چاتدی. اذان سسی گئجه‌نی اویاق قالمیش احمد آغانی مختلیف فیکیر و خیالدان آییلدیب، طبیعی حالینا گتیردی. بو اوزدن یئنه ده بیر سیگارئت آلیشدیریب پنجره‌نین قاباغینا گئت‌دی.\nایندی هاوادان دومان چکیلمیشدی. سحرین دان اولدوزو گؤرونوردو، اوفوقون دایره‌سی گئتدیکجه بؤیویوردو. شیدیرغی ياغان یاغیش و توفان آزالمیشدی. سحرین سرین و صفالی کوله­یی طراوتلی گول-چیچیین عطرینی اطرافا یایاراق، اونون دا روحونو اوخشاییردی. اوفوقو، گول-چیچکله دولو آغاجلاری و باغین زومروده اوخشار یاشیل چمنلرینی سئیر ائتمکله یورولموش بئینی بير قدر دینجلدی. کدرلی قلبی ایسه ساکیتلشدی.\nبو منظره‌نین تأثیری آلتیندا بیر آز ساکیتلشیب داخیلی دردلرینی اونوتدو. بیر مدت طبیعتین گؤزللیگینه تاماشا ائتدی. گونش اوفوقدن چیخدیق‌دا، بیردن یادینا بیر شئی دوشوب، تئز ائوین گوشه­سنده­‌کی یازی ماساسینا طرف گئتدی. یاداش دفترجه‌سینی آچیب آشاغیداکی سؤزلری قئید ائتدی:\n- خالقی بدبخت ائد‌ن بو فیرمانین تشکیلینده اشتراک ائتمه‌مه‌لی، حاجی قاسیمین اوغلونون ائلچیلیگینی قطعی صورت‌ده رد ائتمه‌لی، حاجی عبدالصمدي نادره‌نین نیشانلاماسیندان واز کئچمه‌یه مجبور ائتمه‌لی، میرزه مهدیه مکتوب یازماقلا اونون بوتون تکلیفلرینی قبول ائتمه‌لی، اونا وکالت وئرمکله شیرکتیمین موفلیسلشمه‌سینی اعلان ائدیب و طلبکارلارین طلبلرینی اؤد‌مه‌لی، نهایت، تئزلیکله مهرنگیزی گؤتوروب ایراندان چیخمالیدیر.\nبو یاداشلاری قئید ائتدیکدن سونرا دفترجه‌نی جیبینه قویوب و بو مکتوبو میرزه مهدینین آدريسینه یازدی:\n- قوربانین اولوم! اولا تأسف ائدی‌م کی، شفاهی شکیلده موضوعنو سیزه بیان ائده بیلمه­دیم. سیزین جدی و خیرخواه عملینیز قارشی‌سیندا منتدارام. تأسفله سیزه چاتدیرمالیام کی، او ضیافت گئجه‌سینده چیخاریلمیش قرارلار منی قانع ائتمه­دیگيندن اونلارلا راضیلاشا بیلمه­دیم. سیز منی آخماق و عقل‌سیز حساب ائتمکده حاقلی اولا بیلرسینیز. اما من آج و بدبخت خالقین آزوقه‌سینی احتکار ائد‌ن شیرکتین تشکیلین‌ده اشتراک ائده بیلمه‌­رم. خوشبخت‌لیگی هئچ واخت باشقاسینین بدبختلیگینده گؤرمور‌م. موفلیسلشمه­گیمی ده یاخشی و مقبول بیر حادثه حساب ائتمیرم. بو حادثه منيم اوچون بؤیوک بیر گناه و بدناملیق ساییلیر. لاکین اونوتمایین کی، بو حادثه‌دن اؤلکه‌نین بوتون اهالی‌سی دئییل، یالنیز آز بیر قروپ آدام زیان گؤره‌جک. علاوه اولاراق دئییم کی، سیز و حاجی قاسیم ان بؤیوک طلبکارلارسینیز. بونو دا یادان چیخارمایین کی، حاجی قاسیمین تاماهکارلیغی و ایشلری گئجیکدیردیگی اوزوندن بو بدبخت حادثه باش وئرمیش‌دیر. منه ده­ین زیانلارین اکثریتی اونون فیریلداق‌لیغی نتیجه‌سينده باش وئرمیشدی. بو اوزد‌ن ده اونون زیان چکمه‌سیندن او قدر ده قورخماق لازیم دئییل. همچینین آناما چاتان ا��ثله سیز ده طلبینیزه یئتیشه بیلرسینیز. فیکریمجه سیز ده اودوزمازسینیز. قالان طلبکارلار اؤنملی دئییللر. چونکی موجود اولان وار-دؤولتیمله اونلارا ده­ین زیانلارین بیر قیسمینی اؤد‌یه بیلرم. البته یئنه ده بیر سیرا باشقا طلبلر وار. حال-حاضردا اونلاری اؤد‌مه‌یه قادیر دئییلم، تدریجله او طلبلری ده اؤد‌یه‌جه‌یم.\nعزیزیم، بوندان بئله منیم خصوصی ایشلریمه مداخله ائتمه­مه­گينيزي خواهیش ائدیره‌م، اونودون منی. وار-دؤولتیم بوتونلوکله مداخیل دفترینده قئید اولموشدور. البته هوشنگ خان بوتون ایشلریمدن خبرداردیر. لازیم اولان زامان اوندان معلومات آلا بیلرسینیز. سیزین آدینیزا وکالتنامه ده گؤندردیم. قانونا موافق اولاراق، تجارت شیرکتیمی لغو ائتمک و حساب-كتاب اختیارینا مالیکسینیز. ائوله‌نمک موضوعسو دا اؤزو-اؤزلویون‌ده بیتمیش ساییلا بیلر. حاجی قاسیمین دا اوزویونو گئری قایتارماق اوچون سیزه گؤندردیم. حاجی عبدالصمدله اؤزوم دانیشارام. بوندان آرتیق واختینی آلماق ایسته­میرم.\nحؤرمتله\nاحمد تهرانی\nاو، مکتوبو یازدیقدان سونرا اؤزونو چوخ راحت و یونگول حیس ائتمه‌سینه باخمایاراق، لاکین طبیعت اؤز حؤکمونو سورمکده‌دیر. انسان، قورخو، چتینلیک، بدبخت‌لیک، حتی خوشبخت‌لیک آنلاریندا دا ممکندور کی، استراحت و یاتماغی اونوتسون. لاکین بو اونوتقانلیق اوزون مدت داوام ائده بیلمز. نهایت، عادت اؤز وارلیغینی حيس ائتدیرمکله انسانی یاتماغا مجبور ائدر. طبیعتین بو حؤکمونه اساساً احمد آغا دا اوزون یورغونلوقدان سونرا شیرین بیر یوخویا احتیاج دویوردو. بو اوزده‌ن ده بیر قارشیسی­آلینماز قوه اونو یاتاغا طرف چکدی. او، پالتارینی سویونمادان یاتاغا اوزانیب و یوخویا گئتدی.\nEmail ThisBlogThis!Share to TwitterShare to FacebookShare to Pinterest\nNo comments:\nPost a Comment\nNext Page Previous Page Home\nReceive by Email\nSubscribe to PEN S.Az. by Email\nAbout PEN South Azerbaijan in Exile\nOn September 1st and 2nd, 2011, a group of South Azerbaijani (Iran) poets, novelists, critics and journalists living in exile came together in Stockholm, Sweden and officially founded the South Azerbaijani chapter of PEN International, fully accepting the charter and rules of the International PEN, and founded on the United Nations Universal Declaration of Human rights. We would like to concentrate our efforts on the lines of the Charter of the International PEN to continue our efforts to promote South Azerbaijan’s culture and literature.\n* Articles reflect only the opinion of the authors.\n* Sürgündə Güney Azərbaycan (İran) Qələm Əncüməninin sitəsi yalnız Beynəlxalq Qələm Əncüməninin (PEN) mənşuru və İnsan Haqları Bəyannaməsinin çərçivəsində olan yazıları nəşr edir. Bu sitə önceden ayrı yerlərdə nəşr olunmuş yazıları təkcə Əncümənin Dəbirlər Heyəti lazım gördükdə yenidən nəşr edir.\n* وبگاه انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید تنها نوشته‌هایی را که اصول منشور انجمن قلم جهانی و ‏اعلامیه جهانی حقوق بشر را رعایت می‌کنند منتشر می‌کند. این وبگاه از بازنشر مطالبی که پیشتر در ‏رسانه‌های دیگر منتشر شده‌اند، معذور است، مگر با صلاحدید هیأت دبیران انجمن.\nانجمن قلم چیست، و چه نیست؟\nپن همه‌ی انسان‌های خواستار آزادی بیان و اندیشه را به یاری می‌خواند. پن می‌گوید: خواهران، ‏برادران، بیایید و در این سنگر به ما بپیوندید تا با قلم‌هایمان‏ و صدایمان از آزادی بیان و از آزادی ‏انسانی‌هایی که آزادی بیان می‌خواهند، دفاع کنیم؛ آزادی بیان و اندیشه را در سراسر گیتی ‏بخواهیم.\nاین جا کلیک کنید و بخوانید\nBulletin no 1\nعکس: سئویل سلیمانی\nاورتوقرافی سئمیناری‌نین قرارلاری اوزره یازی قایدالاری\nBreaking News \/ Events\nمدرسه ل��ین آچیلیشی موناسیبتی ایله بیانیه\nبیلدیریش:‏ قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی کئچیریلدی\nسورگونده گونئی آذربایجان (ایران) قلم انجومنی‌نین ایکینجی قورولتایی‌نین گوزاریشی‏\nانجومنین بیرینجی بولتنی \/ بولتن شماره یک انجمن\nاکرم آیلیسلی‌نین آزادلیغی‌نی قورویون!‏\nقلم انجومنی بولتن نشر ائده‌جک\nدونیا آنا دیلی گونو موناسیبتی ایله سمینار\nتکذیب\nSearch This Site\nTranslate\nSite Archive\n► 2024 (18)\n► June (2)\n► May (2)\n► April (3)\n► March (4)\n► February (3)\n► January (4)\n► 2023 (50)\n► December (8)\n► November (1)\n► October (6)\n► September (2)\n► August (3)\n► July (2)\n► June (3)\n► May (3)\n► April (7)\n► March (4)\n► February (7)\n► January (4)\n► 2022 (64)\n► December (3)\n► November (7)\n► October (7)\n► September (4)\n► August (7)\n► July (7)\n► June (1)\n► May (4)\n► April (5)\n► March (10)\n► February (7)\n► January (2)\n► 2021 (65)\n► December (4)\n► November (8)\n► October (1)\n► September (1)\n► August (3)\n► July (9)\n► June (4)\n► May (3)\n► April (9)\n► March (9)\n► February (5)\n► January (9)\n► 2020 (89)\n► December (8)\n► November (11)\n► October (11)\n► September (1)\n► August (6)\n► July (5)\n► June (8)\n► May (9)\n► April (10)\n► March (4)\n► February (10)\n► January (6)\n► 2019 (88)\n► December (10)\n► November (12)\n► October (11)\n► September (4)\n► August (4)\n► July (4)\n► June (6)\n► May (6)\n► April (10)\n► March (9)\n► February (4)\n► January (8)\n► 2018 (110)\n► December (12)\n► November (8)\n► October (4)\n► September (6)\n► August (12)\n► July (9)\n► June (14)\n► May (5)\n► April (12)\n► March (8)\n► February (8)\n► January (12)\n► 2017 (136)\n► December (8)\n► November (9)\n► October (12)\n► September (13)\n► August (6)\n► July (11)\n► June (11)\n► May (13)\n► April (16)\n► March (16)\n► February (12)\n► January (9)\n► 2016 (155)\n► December (15)\n► November (24)\n► October (29)\n► September (3)\n► August (11)\n► July (16)\n► June (12)\n► May (3)\n► April (14)\n► March (8)\n► February (10)\n► January (10)\n► 2015 (174)\n► December (23)\n► November (14)\n► October (12)\n► September (17)\n► August (14)\n► July (16)\n► June (11)\n► May (16)\n► April (6)\n► March (20)\n► February (13)\n► January (12)\n▼ 2014 (144)\n► December (7)\n► November (13)\n► October (8)\n► September (16)\n► August (24)\n► July (7)\n► June (6)\n▼ May (16)\nدونیا سندن کیملر کئچدی . . .\nنیم نگاهی به زندگی و آثار مجید امین مؤید\nفیروز رفاهی آذربایجان ادبی دیلی آرتیق فور...\nآذربایجان تورکجه‌سی و بیلیم‌دیلی\nگالری محتشم اورمیه میزبان آثار گرافیکرهای ایران و ...\nبحران اوکراین و بازیگران در صفحه شطرنج خونین جهان\nتورکیه ده داش کومور معدنینده حیاتلارینی ایتیره ن ا...\nزبان همه چیز است\nشدت یوخسا زوراکیلیق\nدان اولدوزوم - آتامین خاطیره‌سینه\nŞah İsmayılın Cinsi Zorakılığı və Füzulinin Homose...\nآذربایجان اوشاق ادبیاتیندا یاییلاجاق یئنی کیتاب‌لار\nنادره رومانینا قیسا باخیش\nNadirə romanı qısa baxış\nو بیر ده کی . . .\nدکتر علی‌اکبر ترابی؛ جامعه‌شناس برجسته‌ی ایران\n► April (8)\n► March (16)\n► February (10)\n► January (13)\n► 2013 (122)\n► December (10)\n► November (8)\n► October (2)\n► September (3)\n► August (12)\n► July (8)\n► June (9)\n► May (15)\n► April (12)\n► March (11)\n► February (17)\n► January (15)\n► 2012 (22)\n► December (12)\n► November (10)\nPopular Posts of All Time\nبدیعی اثرین دیلی - قیسادیلمیش\nگوندلیگیمده ن بیر صحیفه\nThe Case of Sakineh Ashtiani\nدانش – قدرت – خشونت: اندر حکایت پان‌فارس‌ها و پان‌ترک‌ها\nAnket Anketov\nنقدِ اندیشۀ آقای دکتر عباس جوادی - درموردِ \" نوشتار و الفباهای باستان \"\nYou, Me, Him and the Telephone\nاوختايين يالقيز قارا آغاج شعرينه باخيش‎\n\"حاج آقا گلابى\" و \"خودان شرابى\"\nحمله روسیه به اوکراین و نگرانی‌های امنیتی فقط برای بزرگ‌ترها؟\nPopular in Last 7 Days\nپنجمین سالگرد کودتای 15 جولای آمریکا در ترکیه\nاین نمایش دیگر تماشاگر ندارد\nبرد و باخت پزشکیان نه به اعتبار آذربایجان خواهد افزود و نه خواهد کاست!\nبلوای نان تکرار می شود\nتجزیه مداوم و خشونت آمیز مملکت بلوچستان به دست حکومت مرکزی ایران\nمسعود پزشکیان هوشمندانه ترین دام نظام برای مردم ایران و مشخصاً برای آذربایجان\nهگل-مارکس(-انگلس) و مردمان غیرتاریخی؛ درگیری در موضوعات نژادی- ملی\nدونیا آنا دیلی گونو\nThe Case of Sakineh Ashtiani\nیوزلرجه‌سیندن بیری\nقلم انجومنی نه دئمکدیر و نه دئمک دئییل؟\nپن بوتون سؤز و دوشونجه آزادلیغی‌نی ایسته‌ین انسانلاری کؤمگه چاغیریر. او دئیر: باجی‌لار، ‏قارداشلار، گلین بو سنگرده بیزه قوشولون تا قلمی‌میزله و سسی‌میزله سؤز آزادلیغی‌نی و سؤز ‏آزادلیغی‌نی ایسته‌ین انسان‌لاری قورویاق؛ سؤز و دوشونجه آزادلیغی‌نی بوتون یئر اوزونده ایسته‌یک. ‏\nبورانی تیققیلدادین و اوخویون. بورادان ائشیدین.\nQələm Əncüməni nə deməkdir və nə demək deyil?‎\nPEN bütün söz və düşüncə azadlğını istəyən insanları köməyə çağırır. O deyir: bacılar, ‎qardaşlar, gəlin bu səngərdə bizə qoşulun ta qələmimizlə və səsimizlə söz azadlığını və söz ‎azadlığını istəyən insanları qoruyaq; söz və düşüncə azadlığını bütün yer üzündə istəyək.\nBuranı tiqqildadın və oxuyun. Buradan eşidin.\nLinks\nKöhnə sitəmiz \/ Our old site\nTüzük \/ Bylaw\nPEN International\nPEN Charter\nPEN FAQs\n'PEN International' Magazine\nIPGA Campaign For Free Expression In Azerbaijan\nPEN International\nLoading...\nƏncümənin üzvləri \/ Our members\nDəbirlər \/ The Board\nReza Baraheni\nAli Gharajehlou\nAyda Amirhashemi\nAlireza Asgharzadeh\nSoudabeh Ardavan\nMohammad Azadgar\nLeyla Mojtahedi\nSamad Purmusavi\nAbolfazl Jorabchi\nDr. Mohammad Hossein Yahyai\nHadi Qaraçay\n...\n...\n28 Üzv \/ 28 Members\nMaliyyə \/ Financial Report\nSubscribe Now\nSubscribe in a reader\nYeni nəzərlər یئنی نظرلر\nLabels\n\"Dervish Oglu\" (32) 10 (1) 1Mai (1) 1may (1) 21Azer (20) 4.Gewalt (1) A.Memedov (1) A.Terbiat (2) AAgGueneili (1) Aban98 (2) AbasBabai (1) AbdulaGorKen (1) AbdulHosseinNahid (1) AbuzerJafari (1) Adabiiat (1) Adalati (8) AdelBaBayev (1) Adonis (1) AFarahmandi (2) Afganistan (1) AfganJungs (1) AfrasiabBedelBeyli (1) AgaMusaAxundov (2) Aghdashli (2) AHegcu (1) AhmadAsadollahi (1) AhmadAsgharpoor (1) AhmadRahimi (17) AhmadShaya (1) AhmedCemil (1) AhmedPoori (1) AhmedSadigi: EshrafNoranli (1) Aime Cesaire (1) AkhbarRooz (1) Alakbarli (1) AlbertMemi (1) AleksandrKlab (1) Aleman (1) AlexanderDugin (1) Alhavaz (1) AliAghaKorchaylu (1) AliAghaVahid (1) AliAghGuneili (1) AliAsharfDervishian (2) AliAshrafDervishian (1) AliceMonro (1) AliceShwartzer (1) AliDashgin (1) AliGubadiani (2) AliQaracalu (99) Amerika (3) Amerika-Chin (1) AminHajiloo (1) Amir Kianpoor (1) Amjedi (2) AmnestiInternational (1) AnaDili (7) ANagiOgli (1) ANahidiAzer (2) Analar (1) Anar Rizayev (4) ANChapar (2) Andelib (2) Anlama (2) Ansari (1) Antigone (2) APZafari (2) Aran (1) ArdAlirezaArdebilli (1) AreshTanhaii (1) Articels (18) Articles (737) AsadSeif (31) Asgar-Tajahmadi (1) AsgerFerhadi (1) AsgerTajAhmedi (1) Asgharzadeh (5) AshiqPari (1) AshrefDehghani (1) Ashwitz (1) Asim (1) AsliVeKeram (1) Atabay (1) AtbayMuganl (1) AtilaSerxosh (1) ATorabi (1) ATurabi (1) Avaye Tabiid (26) AWahedi (16) AWetenxah (1) AxevanSalis (1) AYalchin (1) Ayaz (1) Aygül Qurbanova (1) Ayvaz (1) Az.T (6) Azad (2) AzAdebi-Madeni-Dernek (1) Azerbaijan (14) AzerbaijanAdabiiat (2) Azeri (5) AzizNessin (4) AzT (506) BabekGalasi (1) Babk (1) BagerMortazavi (1) BaharGalir (1) BahramHosseini (1) BahramHusseini (1) Baku (1) Baraheni (22) Bayanname (1) BehramGefari (1) BehramHusseini (1) BehramMemedov (1) BehrangSamsami (2) BehroozDolatAbadi-ChaiOglu (2) BehroozH. (1) BehroozIsmaiilZadeh (1) BehroozSedig (1) BehzadBehzadi (3) BehzadKerimi (1) Beledci (1) BGhasimzadeh (1) bibici (1) Bildirish (1) Bluchistan (1) BulentEsinOglu (1) BuluQarachorlu (1) Buzzati (1) CanJoncel (1) Cavanshir Yusufli (1) Ceferov (1) CemilHesenli (3) Chagirish (1) ChangizMehdiPoor (1) Chaplin (1) CharlsBakster (1) Corona (5) D.S.Javid (1) Danishiq (3) DariushEgbali (1) DarvishOghlu (8) DavidPrecht (1) DavoodAhari (1) DDuvilpen (1) DedeGoorGood (2) Dergi (1) DieZeit (7) Dil (6) DimitriFormann (1) DinoButtsati (1) DIshchi (10) DoghuPerinjek (11) Dr.AlirezaAsgharzadeh (1) DW (1) Easys (1) Economy (1) Edamhaye67 (1) EdebiatSevenler (1) Eedam (1) EEyvazli (1) Ehmedoglu (1) EhmedRehimi (2) EldarMughanli (3) ElifShafak (2) ElirezaNabdel (3) ElmanMohammedov (1) ElmiraKerimi (1) ElmirNazirova (1) ElshanBojukog (1) ElshanBöyükvan (2) ElshenB (2) EltashSalehi (1) ElyadPolad (1) EmranSalahi (2) English (8) EnnieErnaux (1) Eremnistan (1) EricHapsbaum (1) ErichFromm (3) EricRunesson (1) Ermeni-Turk (5) Ermeni-Xocali (1) Ermenistan (5) EslahTelebi (1) EsmailXoii (1) Eterazat1396 (8) Etrazat (1) EzraPavend (1) FarahTaheri (1) FarhadGhabusi (2) FarhadJafari (1) Fars (2) Farsi (696) ّFarsi (7) Farsi. Mushibe (2) FatemeSadegi (1) FatimaKerimli (1) Faulkner (2) FazilSay (1) Federalism (1) FehimeFersaii (2) Ferhad (1) FerhadCeeferi (4) FerhadJafari (6) FeribaMortezaii (1) FeribaRezaii (1) FeribaVefi (2) FeridunEbrahimi (2) FermanFerziMolan (1) Fernood (1) Ferzane (8) FFarid (5) FFarzad (2) FikretAkirov (3) FikretAmirov (1) Firge (7) Firghe (14) firidun kocerli (1) FirusRefahi (3) FJafaroghlu (1) Forough_Asadpour (8) ForugFaroxzad (1) FRAlamdari (1) France (1) FridounIbrahimi (1) G-TabatabiMajd (1) Gadinlar (11) GahramanGenbari (13) GarciaMarkez (1) GencoErkal (1) GenjAliSebahi (1) GeroVonRandow (1) Ghadinlar (2) Gharacalu (2) Ghaza (1) Ghosi (2) GLevy (1) golamhosseinFarnood (3) GRTabatabaiMajd (1) Grub (1) GudretAbulhosseini (1) Gulgun (2) GültenAkin (1) Guzarish (1) H. Məcidzadə (Savalan) (1) Haaretz (1) HabibFarshbaf (4) HabibSahir (4) HabilAliev (2) HalukDoral (1) HamidAreshAzad (3) HamidBaxshmand (2) HanahArent (1) Handke (1) HaniehTabrizli-Ayman (1) HannaArendt (1) HannesGrasseger (1) HAnwar (20) HaraldWalzer (1) HArzu (1) HasanDemirchi (1) HasanPour (1) HashimKhosroshahi (3) HashimTarlan (2) HassanIldirim (3) HassanMoratzavi (1) HassanSafura (1) Hatamlui (49) HatifRhmani (1) HBilluri (3) HCabbarli (1) HebibFershbaf (1) Hegel (1) HeiderShadi (1) HeinrichBöll (1) Hemase (1) HematShahbazi (3) Hemingway (1) HermannHesse (1) HessenRushdieh (1) HFershbafAghaii (2) HGarachai (1) HicranHuseinova (1) Hikmet (1) HJorabchi (1) HMacidzade (1) HMuller (1) HMünkler (2) HNitqi (4) Hofstadter (1) Hokmavarli (1) Holderin (1) HormatRazawi (1) HosseinVahedi (1) HRiazi (5) HüseinJavid (1) HuseinVahidi (1) HushjarDehgani (1) HüsseinJavan (1) HusseinVahidi (1) HVahidi (1) Ibsen (1) IhsanYüce (1) ImanuelKant (1) IMuazzenzade (2) Ingelab (1) Ingilab (2) InterView (5) Intixabat (2) Iran (3) IranBenzinEtirazati (1) IranEngelabZanan (1) Iraq (2) IrinaBokova (1) IrisRadisch (1) Ishiq (37) IsmaiilValiev (1) IsmetÖzcilik (3) Israil (1) Itilaie (18) Itilaieh (45) J.Baxchaban (1) JabarBagcheban (1) JakobAugstein (3) Java (1) JemilHesenli (1) JeyhonMolazadeh (2) JHeyet (4) JMirdal (1) JohannesRau (1) JohnLennone (1) Jorabchi (4) Journal (3) JudithButler (1) Kacii Motociro (1) KanunNevisendegan (5) Kargeraler (2) KatiaNicodemus (1) Kawabata (1) KemalAbdulah (1) KendUsaghi (3) KendUshagi (1) Khabar (4) Kheber (2) KheirolahHagBegi (1) KhosrowBagerpoor (1) Khoy;YerTerpenmesi (1) KianXiav (1) KiaRostemi (1) Kitab (3) Kitablar (2) KoroluOperasi (1) Kundera (1) Kurd (7) Kürd (5) KurtTucholski (3) Kuzestan (1) Lalayan (1) Latif (2) Lavayi (1) Letters (1) LJavanshir (3) LMojtahedi (1) LuiAragon (1) M.A.Javad (3) M.Alar (1) M.Einali (15) M.H.T.P.Shehrek (2) M.Javanzade (1) M.Jevad (1) M.S.Garameleki (1) MAArjomendi (1) Maftun (13) MAhmediZadeh (1) MahmudJoshgun (5) MAJavad (6) MajidRezazad (1) MajidRezazadeh (1) MakhtumGholi (1) MAlardabili (1) Maliyye (1) Marefiname (1) Marx (1) MarzieAhmdeiUskui (4) MasudAzer (2) Matimeyxanasi (7) MatsMalm (1) MaximGoorki (3) MAZiaii (1) MAzizpoor (1) MBabaii (1) MBadriGültakin (7) MBadriGültekin (5) MBereguti (1) Mecelle (1) MecnunGöyceli (1) Meden (1) MedineGülgün (1) MehbubTishe (1) MehranBaharli (3) MehrdadFerehmand (1) MehrdadXoshkar (1) MehsaAmini (1) MemedAli (12) MemeGereKhani (1) MemiAlardebili (1) MEminMoayed (4) Mesih (1) MesumeGorbani (16) MeysamBadamchi (1) Mezah (1) MHuseyni (1) Miarli (3) MIbrahimov (1) Microfonnews (1) MikaelKrogerus (1) MiladBalsini (2) MilanKundera (1) MilliMesele (2) Mina Asadi (1) MirAliSelaet (1) MirAliSelaet;Ishiq (1) MirCelal (5) MirJalal (1) MirJalal Xelilov (2) Miyanali (4) MKaabi (1) MNehani (1) MNikfer (9) Moariffi (1) MocuzShabusteri (1) ModjatRezen (1) Moerifi (2) Mogedsi (1) MohamadBabaiBalanji (1) MohamadBabaii (1) MohamadGeraKhanlu (1) MohamadHosseinSadig (3) MohamadMaljoo (1) MohamadQazi (1) MohamadRezaShalguni (1) MohamdNoori (2) MohammadAli (2) MohammadAmin_ ResulZadeh (1) MohammadParincek (1) MohammedAli (1) MohammedAzadger (19) MohemedAli (1) MohemedAliHosseini (1) MohemedFanuseki (1) MohmadJavadTofig (2) MohsenRenani (1) Moradpoor (1) morefi (1) MortezaMelekMohamadi (1) Movies (1) MoYan (1) MPesianTabrizi (1) MRKerimi (1) MSchalev (1) MSebzi (1) MShams (1) MSTyrrell (3) MTajAhmedi (5) Muarifi (2) MuctebaNehani (1) Muerefi (4) Mugham (1) München (1) Musahibe (12) Musigi (6) MUskui (2) MuzaferDerafshi (1) MYahyai (158) MYelfani (2) NahidNazemi (1) NahidNosrat (2) NamiqHüsseinli (1) NaserDavaran (3) NaserMensuri (1) NazimHikmet (5) NegarNoruzi (2) NerimanAburrahmanlu (1) Neshrieh (2) Neshrieh. AvayeTabiid (3) News (10) NeyereTohidi (4) NigarRefibeyli (1) NikzadZengene (1) Nitq (1) NKhiavi (4) NNazim (2) Nobel (2) NoraChadovik (1) NRafibeyli (1) O-Rezaii (1) OHenri (1) Öjrenciler (1) oktavyu paz (1) OktayBeraheni (1) OliverStone (1) OmidRezaii (1) OMonatzeri (1) OmriBoehm (1) OnurSinanGözaltan (1) Opera (1) OrhanPamuk (1) PabloNeroda (1) ParyAnderson (1) PashaMuganli (1) PatrikChokbern (1) PeBuraPerincek (1) PenInternational (1) PenSouthazerbaijan (15) PenSweeden (1) PenWorld (1) PervizHabibpoor (1) PEtesami (2) Pezeshkian (2) Pfalsefe (1) Phnatism (1) PinarShakir (1) Pisheveri (1) PMemedli (1) Poems (181) PolElvar (1) Politzer (1) Pop (1) Psicho (1) Qadinlar (11) Qaflanti (1) Qarabag (11) Qarabg (1) Qehreman-Qenberi (1) QJafari (1) RabeMovehed (1) RadioFerda (1) Rahimi (2) RahimKakayi (1) RAliyev (1) RaminJabarli (1) RamizGuliev (1) RamizRoshan (2) RamizSavalan (1) Rase (1) Razmi (1) Rebiqa (1) RefetBalli (8) Refref (2) RehimReisNiia (3) ReinerMariaRilke (1) Report (2) Revolution (1) RezaAgnemi (1) RezaAmjedi (1) RezaHemraz (3) RezaMoridi (1) RezaNuri (1) RKabiri (24) RNouri (1) RogeyehAbdili (1) RohengizPoorNaseh (1) RoshanIshig (1) RoshanNoruzi (1) RSeyedHusseini (1) RubabeMuradova (1) RuhangizPurnaseh (1) Russieh (3) RVelizadeh (1) S.Seydavali (19) SadegSeba (1) Saedi (3) Safarkhan (1) SaidFuzat (2) SaidMetinpoor (1) SaidMuganli (1) SaidYusef (1) Salahi (7) SalmanRushdi (2) SarayMohamadRezaii (2) SavashChoban (1) SchahramKermin (1) Schostakovich (1) Sechgiler (2) Seher - HamideReiszade (1) SeherBarani (1) SeherXiavi (1) SeidehPaknejad (1) SemadChaili (1) SemedBehrengi (1) Sened (1) SettarXan (1) SevilS (10) Seyl (1) ShahabBorhan (1) ShahaneMushfig (1) ShahIsmaiilXataii (1) ShahlaShafiq (1) Shahriar (1) Shahrvand (1) ShainÖzlem (1) ShatirOglan (1) Shiva (36) Shostakovitsch (1) ShurAmirov (1) SiasiIslam (1) SimaRastin (1) Sipah (1) SMuganli (1) SohrabMobesheri (1) SohrabTahir (1) Soleimani (1) SolmazCemali (1) SolmazMohamadRezaii (1) Soltanzadeh (44) SomjeShadkam (1) Spiegel (5) Stories (124) Suaar (1) Sudabe (2) SudabeTagizadeh (1) SuleimanRustem (1) Surieh (2) SusanNavadeRazi (1) SusanNevadeRazi (1) SvetlanaAlexiech (1) SyedJalilHosseini (1) T.Valiev (1) Tabriz (2) TabrizliMR (1) TahirXelecani (1) Talk (3) TarigAli (1) Tarix (1) Teater (2) Tenz (2) Terane (1) Tercume (2) TErdBring (1) Terjume (3) Terror (1) Theater (3) Theory (1) ThomasAssheuer (1) Tnidirma (1) TofigHciev (1) ToniMorison (1) ToomajSalehi (1) Tribun (6) Trump (1) Turk-Ermain (1) Türki (3) Türkie (22) Turkieh (40) Türkieh100 (1) TurkmenGamichi (1) TürkükBiz (1) Ukarine (2) Ukrain (2) Ukraine (1) UkrainPlane (1) UmbertoEco (1) Unesco (2) UrumiaSee (5) Urumieh (1) UstadHersisi (1) V.Navariv (1) VAghaii (1) VahabHajiZadeh (1) Vakili (1) VanReybrouck (1) VefaNagi (1) Venezuella (2) Video (1) Wachningen (1) Warliq (1) WiliamDoglas (1) WiliamEngdal (1) Xadimler (1) Xalilov (1) Xatireler (2) Xatirlama (2) Xeber (2) Xiavi (2) XuramanHussenZadeh (1) YachinSahand (1) YadullahKanani-Naminli (2) YalcinArmegan (1) YanRaynis (1) YasharKemal (4) YasharShadpoor (1) YashinZunuzlu (1) Yazdani (2) YeniTebriz (1) YokoOno (1) YShamli (1) YusofAliari (1) YuvalNoahHarari (1) Zaban (1) ZakariaGaderi (2) ZakaVilayetOglu (1) Zamane (3) Zamaneh (2) ZBunyadov (1) ZebanMaderi (1) Zehtabi (1) Zelzele (1) ZengeZoor (1) ZenZendegiAzadi (1) Zerif (1) ZeynebPasha (1) Zia (1) ZiaSedgi (1) ZiaSedr-e-Eshrafi (2) Ziba Kerbasi (3) Zinadni (1) ZKhalil (1) Zöhrə Əsgərova (1) ZulfugarKemali (5) ZumrudYagmur (1)","num_words":21381,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.021,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":177011.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آدین داقى مل ى قولیازم الار « تورکمنباش ى » مخت ومقلى نین گ یوزلرچ ھ قولیازماس ى، تورکمنیس تانینگ انیس تیتوتیندا جم ع ل ھ نن دیر.\nDo you like it?\nRead more\nMay 30, 2017\nاردوغان ترکمن صحرالی دیلچی عالیم یوسف آزمونا بایراغ هودیرلدی\nتۆرکمن- تۆرک دیلی پوداغیندا تانالیان دکتر یوسف آزمون تۆرک دیلینه قۇشان قۇشانتلاری اۆچین تورکیانینگ بایراغنا میناسیپ گؤرۆلدی","num_words":110,"character_repetition_ratio":0.017,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.864,"perplexity_score":159046.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"دونیا نظامی دئیه بیر شئی یوخ، آمریکا وار. آمریکادان ایسرائیله ساواشی دوردورماسینی امر ائتمه‌سینی ایسته‌ییریک\"\n28.02.2024 ~ 16.07.2024\n2108691\nفیلیسطین دؤولت باشقانلیغی سؤزچوسو نبیل ابو ردینه،\n\"تۆرک خالقی، فیلیسطینلیلرین سسیدیر\" دئدی.\nجمهورباشقانلیغی ایله‌تیشم باشقانلیغینین ائو صاحیبلیگینده تشکیل ائدیله‌ن ایسلام امکداشلیق تشکیلاتی انفورماسیون باخانلاری فؤوق العاده ییغینجاغینا قاتیلماق اوچون ��یستانبولا گلن سؤزچو ابو ردینه، تۆرکیه‌نین گله‌جکده ده فیلیسطینی دستکلمه‌یی داوام ائتدیرجگینی ایفاده ائد‌رک، بو دگرلندیرمه‌لری ائتدی:\n\"تۆرکیه، هر زامان فیلیسطین دعویسینی دستکله‌میشدیر. تۆرک خالقی، فیلیسطینلیلرین سسیدیر. هارا گئتسلر فیلیسطین و قدس اوچون چالیشیرلار، آرخایینام داوام ائد‌جکلر. ایندی اونلارا اسکیسیندن داها چوخ احتیاجیمیز وار. تۆرکیه‌نین سسینه احتیاجیمیز وار. اردوغانین (تۆرکیه جمهورباشقانی رجب طیب اردوغان) سسینه احتیاجیمیز وار. توپلومون سسینه احتیاجیمیز وار. تۆرکیه‌نین بو سالدیرقانلیغا و آمریکا بیرلشمیش دؤولتلرینه قارشی بیزیمله بیرلیکده ساغلام بیر شکیلده دورماسینا احتیاجیمیز وار.\nدونیا نظامی دئیه بیر شئی یوخ، آمریکا وار. آمریکادان ایسرائیله ساواشی دوردورماسینی امر ائتمه‌سینی ایسته‌ییریک. آمریکا، فیلیسطین خالقینا قارشی اونلارجا دفعه وتو حاقیندان ایستیفاده ائتدی. بیرلشمیش میللتلره عضو بیر دؤولت اولمامیزا مانع تؤردیرلر. بیزی بیر چوخ شئیدن محروم ائتدیلر. ساواشی دوردورمالیدیرلار. هئچ بیر فیلیسطینلینین تسلیم اولمایاجاغینی و تورپاقلاریمیزدا قالاجاغیمیزی آنلامالیدیرلار. ایسرائیل اودلا اویناییر، آمریکالیلار دا بو ساواشین بوتون اورتا دوغونو یاخاجاغینی آنلامالیدیر\".\nآمریکا دا، ایسرائیلین غزه‌یه قارشی سالدیریلارینی داوردورماسی اوچون چاغیریشندا اولان ابو ردینه،\n\"غزه‌ده یاشانانلار حقیقتاً بیر سوی‌قیریمدیر. آمریکالیلار طرفیندن دستکله‌نیله‌ن ایسرائیللیلر، فیلیسطین خالقینی اؤلدورور و اونلاری اؤلکه‌لریبندن قووماغا چالیشیر. ایسرائیلین سیاستلری، فیلیسطین دعویسینی و خالقینی یوخ ائدیر، اونلاری اؤلکه‌لرینی ترک ائتمه‌یه مجبور ائدیر اما بو اصلا اولمایاجاق\" ایفاده‌سینی ایشلتدی.\nایسلام امکداشلیق تشکیلاتی عضوو اؤلکه‌لری عینی دیلی دانیشماغا دعوت ائد‌ن ابو ردینه،\n\"آمریکانین، ایسرائیله ساواشی دوردورماسینی امر ائتمه‌سی لازیم اولدوغونو\" سؤیله‌دی.\nابو ردینه، بوتون بو یاشانانلارین مسئولونون، آتیش‌کس طلبلرینی بیرلشمیش میللتلر گوونلیک شوراسیندا رد ائد‌نلر اولدوغونا ایشاره ائد‌رک، آمریکانین داواملی وتو حاقیندان ایستیفاده ائد‌رک ساواشین دورماسینا مانع تؤرتدیگینی دیله گتیردی.\nآمریکالیلارا و آوروپالیلارا سسلنه‌ن فیلیسطینلی سؤزچو،\n\"فیلیسطین خالقینین یئریندن ائدیلمه‌سی هئچ بیر پروبلئمی حل ائتمه‌یه‌جک، سونو اولمایان داواملی بیر ساواشدان باشقا بیر شئی گتیرمه‌یه‌جک\" دئدی.\nسالدیریلارا سون وئریلمه‌سی لازیم اولدوغونون وورغولایان ابو ردینه، فیلیسطین دؤولتینین بیرلشمیش میللتلره تام عضولوگونون ببیرلشمیش میللتلر گوونلیک شوراسی و بوتون دونیا طرفیندن تانینماسی لازیم اولدوغونو سؤیله‌دی. ابو ردینه، \"فیلیسطین قورتولوش تشکیلاتینین فیلیسطین خالقینین تک نماینده‌سی\" اولدوغونو بیلدیردی.\nاتیکتلر: #ایسلام امکداشلیق تشکیلاتی , #فیلیسطین , #تۆرک خالقی , #غزه , #نبیل ابو ردینه\nایلگیلی‌لی خبرلر\nتورکست ۶ آ دوغوداکی گئچیجی اوربیتینه چاتدی\n20.07.2024\nاولاشدیرما و آلت‌یاپی باخانی عبدالقادیر اورال‌اوغلو تورکیه‌نین ایلک یئرلی و میللی خبرلشمه ماهواره‌سی تورکست ۶ آ-نین ۵۰ درجه دوغوداکی گئچیجی اوربیتینه چاتدیغینی بیلدیردی\nاردوغان: قیبریسدا گؤروشملره و قالیجی باریش و حله نایل اولماغا حاضیریق\n20.07.2024\nتورکیه جمهور باشقانی، قوزئی قیبریس تورک جمهوریتی‌نین گوجلو و حؤرمتلی بیر دؤلته چئوریلمه‌سینه وئردیکلری دسته‌یین قالیجی اولدوغونو بیلدیردی\nعراق و سوریه‌نین قوزئیینده ۱۹ تروریست ضررسیزلشدیریلدی\n20.07.2024\nتورکیه میللی مودافیعه ناظیرلیگی: تئرورون منبعینده محو ائدیلمه‌سی اوچون موباریزمیزی داوام ائتدیرجه‌ییق\nفیدان: قیبریس تورکلری‌نین هر زامان یانیندا اولاجاغیق\n20.07.2024\nتورکیه خاریجی ایشلر ناظیری قوزئی قیبریس تورک جومهوریتی‌نین باریش و آزادلیق گونو موناسیبتی ایله تبریک ائتدی\n2108691\nابو ردینه: تۆرک خالقی فیلیسطینلیلرین سسیدیر\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/748e\/1f81\/1625\/5b9cc52da917a.jpg?time=1721493559\n\/turki\/twrkhyh\/2024\/02\/28\/bw-rdynh-toerkh-khlqy-fylystynlylryn-ssydyr-2108691\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":969,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.027,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":97757.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یوگرک آتین شیهه‎سی اوره‌ک سئویندیرن بیر عشقدن کی یوخ، بلکه ده اوجامان سوروجونون آیریلیغیندان تؤرنمیش نیسگیل‎لرلن، غصه‎لرین تأثیری ایدی.\nاو، اؤز سسینی داغا- داشا یایماقلا دردلی بیر فاجیعه‎نین جان‎یاندیریجی خبرینی اوبالاردا یاشایان ائللرین قولاغینا چاتدیرماق ایسته‎ییردی.\nبو آت برومند خانیمین قارنیندان چیخان, عبدالله آدلی کیشی‎نین بئلیندن گلن, ایگید بابکین دؤیوش مئیدانلاریندا یولداشی اولاراق، “قارا قاشقا” آدیلا آدلانیردی.\nآدینا آخشامی شوال آیی‎نین اون یئددی‎سینده, هیجرت تاریخی‎نین ایکی یوز ایگیرمی اوچونجو ایلی‎نین قیشیندا, عرب حکومتی‎نین خلیفه‎سی- معتصم- سامره شهرینده دوزه‎لمیش جوسق قصرینده, ایگیرمی ایکی ایل تجاووزکار دوشمانلارا قان اوددوران بابکین باشینی, مروتسیز‎لیگ له آتدیراندان سونرا, او سارسیلماز قهرمانـین آتـینی, سیلاحلی اوردو باشچیلاریندان بیریسینه پای وئرمیشدی.\nیادلارا مینیک وئرمه‌ین آذربایجان آتی, ایلک چاپماسیندا, او سوروجونو سیلدیریم قایالار باشیندان درین دره‎لره توللایاراق, اؤزونو دوشمان الیندن قورتارمیشدی. ایندی, تکدانا, سامره محالیندان اوزاقلانـیب, وطنه قایـیتماق ایسته‎ییردی.\nآمما بابک‎سیز نئجه قایـیـتسین؟\nدیرناقلار آغـیرلاشیب, آیاقلار یـئریمه‎گه گلمیردی. سیلدیریم قای��نـین باشیندا دایاندی. قارشیسیندا سره‎لنمیش لوت دوزه‎نلیگ‎لره گؤز گزدیردی. یله‎سینین سرت توکلرینی, چووغونلو یـئللر اوینادیردی. اسن گوجلو کولکین اؤنونده, قاناد سره‎ن بیر قارتال کیمی سینه‎گردی. بوینونو دیک‎ دوتدو. دؤشونو قاباغا وئریب, ساغ قولویلا توتدوغو یـئری جیرماخلاماغا باشلادی. دیرناغی‎نـین آلتـیندا قوپان پارچالانمیش داشلار, قـیغیلجیم کیمی آرخاسینا سپه‎لندی. بیردن- بیره, بوغازیندان چیخان یاندیریجی بیر شیهه- یالین قـیلینج کیمی شاختالی هاوانـین باغرینی یاردی. گؤزلری ایسلانمیشدی گؤره‎ن اولسایدی دئیه‎ردی:\n«آت دا آغلارمی؟»\nدوغروداندا او, آتاسیز بیر ائولاد, بالاسینـی ایتیرمیش بیر آنا, شنلیگین اودوزموش بیر وطنداش کیمی دولوخوسونموشدو. آغلاماق ایسته‎ییردی, چونکی او بابک کیمی بیر قهرمانی الدن وئرمیشدی.\nاؤزونو تکلیکده تاپان آت, آغ مرمردن یونولموش هئـیکله بنزه‎ین بوینونو, آستا- آستا آشاغی اییب, بیر نئچه قـیرپیم سس‎سیز- سمیرسیز ملول- موشکول گؤز قاپاقلارینی یومدو. درین- درین خولیالارا قاپیلدی.\nبو ایگیرمی ایکی ایل زندگانلیغـین توواراق کئچمه‎سی, یوخو کیمی نظرینده جانلاندی. کئچمیش ایللر تله‎سیک حالدا اوخونموش قانلی بیر کیتاب- دؤیوشلر کیتابی-؛ هر بیر سطیرینده حماسه‎لر شلاله‎سی شاریلتی ایله تؤکولن, هر بیر کلمه‎سینده یادلارلا دوروشوب- ووروشماق صحنه‎لری گؤزونون اؤنونده گلیب کئچمه‎یه باشلادی. گونلرین پاخلاسیندان حالقاللانمیش آیلار, آیلارین زنجیریندن دوگونلمیش ایللر و قانلی, توفانلی چیرپینمالار؛ اوغورلو ظفر چالمالار؛ بئش یوز مینه قده‌ر تجاوز کار دوشمانلارین آمانـینی قـیریب, باشلارینی بدنلریندن آییرماقلار شانلی وطنی, ائل اوبالاری, آنا- باجیلاری نامحرم گؤزلردن, یاد اللردن, تانـینماز آیاقلاردان قورومالار… آخیردا, تولکولر پنجه‎سینده اصلان کیمی ایلشیب قانا بویانماقلار. هئی… آزادلیق, استقلال, اؤزو اولماق, اؤزونو تاپماق. نه شنلیک‎لر یاراتدی بو ایللر نه چتین‎لیکره اوغرادی بو ایللر…\nسولغون گونش- سویوق قانلی‎لیقلا- بو غملی منظره‌یه گؤز تیکمیشدی. چاپقـین‎چی یـئللرین جایناغـیندا, زوغدان قوپاریلمیش گونلر, داشلارین اوزه‎ریندن هئلله‎نه- هئلله‎نه آخیب گئتمکده ایدی. آتین ذهنینده یـئنی‎دن قانلی دؤیوشلرین گؤرگملری, محاربه‎لرین توز- تورپاقلی مئـیدانلاری, وطن دؤیوشچولری‎نین قارشی‎سیندا گئدن ایگید بابکین نریلتی‎لری, دال با دال دفیله وئریب سوووشوردو. بو حالدا او, چاشقـین, گیجه‎لمیش, اوزونو ایتیرمیش بیر داغ مارالی تک آوارا قالمیشدی. آلنی‎‎نـین اوستونده بیته‎ن ساچلاری, پیرتداشیق حالدا قولاقلارینا دولاشمیشدی.\nلاپدان, دیسکیندیرن, بیر سس, دویغو‎لو اویغوسونو پوزاراق, اونو اؤز حالینا قایـتادری. قولاقلارینی شکلتدی. باشی‎نـین اوستونده بیر آلیجی طرلان, فـیرلانا- فـیرلانا قیها چکیردی.\nآلیجی بیر طرلان. تیتره‌ین قانادلی بیر اولدوز. بولودولو گؤیلرین سلطانی. یوخسا بو قوش, ائللرین دیلک‎لری, دوغرانمیش بابکین جانـیندان آلوولانان آرزیلارین تجسوم تاپمیش شکیل‎لری اولدوقجا, او ایگید آتی یالقـیز قویماق ایسته‎میردی.\nقارا- قاشقا باشینی قالدیردی. یله‎لری بوینونون ساغ- سولونا آخدی. ایسلانمیش گؤزلریله قاناد چالان طرلانا باخدی. اونا محبتلی بیر آسیلی‎لیق حیس ائده‎رک, دال آیاقلارینی ک��بود داشلارا دیره‎دی. قوللارینی قالخـیزیب, اوزگونچو تک هاوانـین دالغا‎لارینی یارماغا باشلادی.\nبابکین کؤنول دردی, سون‎سوز- صحبتی, قولاغلاریندا سسلندی. سهل‎بن سنباد, آران ارمنستانی‎‎نـین باش حاکیمی- اوز حاکمیتینی حفظ ائـتمک خاطرینه الی باغلی بابکی, بغداد خلیفه‎سی‎نین خیانتکار مأموری اولان افشینه تاپشیردی. اونلار, دولایی‎لاری دنگه‎لری آشاندا, زنجیر‎لنمیش آسلان, قارا قاشقانـین بئلینده ایکن, آیاقلاری‎ آتـین قارنی آلتـیندا بیر یوغون اوره‌کن ایلن باغلانمیشدی. اونون دؤورسینده بئش یوز نفر سیلاحلی گودوکچو عسگر, آت سوروردو.\nبابک, اؤز آتـینا خطاب ائده‎رک بئله اوخویوردو:\n(قارا قاشقا, قارا قاشقا…\nقوی, خائن اللر- دالدادا- آلدانـیش هؤروکلرینی توخوسونلار!\nقوی, داهاز قویولاردا, دورغون سولار, کیفسه‎ییب, قوخوسونلار!\nدونیا بئله قالمایاجاقدیر….\nتجاوزکار دوشمان, آنا وطنین الیندن, فتح آدیندا بیر جام آلمایاجاقدیر!\nبابکین, استقلالا, اینجه وارلیغا آچدیغی قانلی یوللار یولچوسوز اولمایاجاقدیر.\nائللرین اوجاغیندا پارلایان اودلو لاله‎لر سولمایاجاقدیر….\nقارا قاشقا, قارا قاشقا….\nنه تئز کئچدی او گونلر؟\nبونو بیلمه‎لیسن کی زامان, اؤز گئدیشینده چئوریله‎جکدیر.\nهر گون, هر یـئرده, هر دیاردا\nدوغولور قهرمانلار,\nیارانـیر تاریخلر, ایشلر, زامانلار\nآریو برزن‎لر, ابومسلم‎لر, مازیارلار, آذین‎لر….\n– قارا قاشقا, قارا قاشقا….\nمنیم توتغون اوره‎ییم تک, تئز قارالدی او گونلر….\nهاردان دوشدو دوگونلر؟\nهاردا قالدی او گونلر؟\nهاردا قالدی….\nهاردا…\nها….\n– قوی, منیم نریلتیمی چووغونلار, قاسیرغالار آپارسینلار:\nساوالانا, دماونده, الونده, سهنده….\nبیلسینلرکی ائل‎اوغلو, بابک اولمه‌یه‎جکدیر.\nاونون دوزگون یولو, گله‎جک گونلره\nسونرا دوغولان نسیل‎لره\nدیرلی بیر آمانات کیمی یادیگار قالاجاقدیر!\nدؤیوشلرده, گئدیشلرده بابک شووقو, ایز سالاجاقدیر!\nقارا قاشقا,\nقارا…\nقاش….\nقا!\nالی الدن اوزولموش, ییه‎سینی ایتیرمیش آت, آذربایجان ائللرینی یادینا سالدی: بذ قالاسیندا کئچیرمیش اولدوغو گونلری, «اونار»ین صفالی دره‎سینده داش قیه‎لره دیرمانماغی, بابکین دولغون- اوره‎ک تیتره‎دن شاهاسینا قولاق آسماغی, اونون طنبوروندان اوجالان ائل ماهنی‎لاریلا قانادلانیب اویناماغی, سونرا او‎ حماسه‎ یارادان سسله, آددیملاری میزانلانیب یورغا چاپماغی, قوللارینی قولاقدان یوخاری قالدیریب, یئددی آرشین آتیلماغی, صبر قولچاغی تک اونون دردلرینه سیرداشی اولماغی, شیرین آرزیلار, آلتون دیلک‎لر, اینانلیغا یاراشان ایستکلرین یئر دوتماسینا چالیشماغی, هر زاددان باشقا, کوتله‎لری معتصم اوردولاری‎نین باسقینیندان قورتارماغی, پرده- پرده فیکرینده جانلاندی. نه قضو- قده‎رلر, نه گوروشلر, نه دؤیوشلر, نه ایشلر… نه چکیش… برکشیلر!….\nکؤکسونده کؤنلونون سیخیلمیش گؤیرچینی هاوالاندی, آنا یوردونون هوسی, ده‎لی‎لیک‎ هاله‎سی تک اوره‎گی‎نین باشینی دوتاراق, کوزه‎رمیش کوره کیمی بدنی قیزیشدی, باغری آتشگاه اوجاغلیغی تک قیزاردی, آلوو چکدی, قانینا قاریشدی, باشینا جومدو. دامارلارینی یاندیردی. سونسوز بیر آها چئوریلدی. دیل- دوداغینی یاخدی. عشق اودوندان قارسیمیش‎ بیر اوره‎ک کیمی چیرپیندی. دوردوغو یئرده داما دایانا بیلمه‎دی. آغزی کؤپوکلندی. قول- قاناد آچدی. باشی اوستونده اوچان طرلان کیمی اوز قویدو آنا تورپاغی‎‎نین محبتلی قوجاغیندا, آتالار اوجاغینا. اوخ کیمی سوزدو. آخشاملاری صوبحه چاتدیردی. گئجه‎لر گوندوزلر دینجلمه‎دی. تاپاندا یئدی, تاپمایاندا دؤزدو. آز گئتدی- چوخ گئتدی, دره‎لردن سئل کیمی- تپه‎لردن یئل کیمی, گؤیلرده قیلینج کیمی اوینادان شمشک کیمی, کؤنول‎لرده قور ساچان دیلک کیمی, یئنیشلردن یوققوشلاردان گدیک‎لرده چاپا- چاپا, یول اوزونو سیر سیرالی چایلاقلاردان, قارا بورونموش اویلاقلاردان سوووشاراق بابکین یوردونا آیاق قویدو.\nبابکین مردانه‎ سسی, ذهنی‎نین توتغون دالانلاریندا جینگیلدیر‎کن, اؤزوندن چیخمیش حالدا, آغیز دولوسو وحشتلی شیهه‎لر چکمگه باشلادی. اونون اوزون- اوزون باغیرتیلاری- درین گونبزلرده دؤنه- دؤنه یاییلان آردیجیل سسلر کیمی- چووغونلو دره‎لره, نه یئددی دؤنه, بلکه‎ده یئددی مین دؤنه چیرپیناراق هر یئره یاییلدی.\nسازاخلی کولک‎لرین ئنجه‎سینده, بو آییلدیریجی- دیسکیندیریجی سسلر, اوزون یوللاری سوووشارکن دالغا‎لاندی. سویغونچولار الینده دیده‎لنمیش تیرمه طاقه‎لری تک, دیدیک- دیدیک اولاراق, «دجله» چایلاغی‎نین قیراغیندان «زاگروس» داغ‎لارینا, دؤیوشچولر مسکنی اولان باشی بلالی «کوردوستان»دان قار آلتیندا چابالایان «الوند»ه «قیبله‎داغ»دان, «قاراداغ»دان, ائل داغی‎آدلانان اوجامان «سهند»ه, «قیزیل اوزن»دن, «بوزقوش»دان, «آجی‎چای»دان آخاراق قوجامان, آغ‎ساچ «سولطان ساوالان»ا، اوراداندا اودلار یوردونون گؤیچک گلینی اولان «موغان» دوزنلیک‎لرینه «آراز»لا چییین‎به‎چییین سینه گرن «آرارات» داغلاریندان, گؤم- گؤی «خزر»ایلن یاشیل بیرچکلی «گیلانا» یایلاندی. یاسلیق کولو باشلارینا سوورولموش ائللرین قولاقلارینا چاتدی.\nقیشین سون آیلارینی‎ یوللاردا سووشدوران آت, یوللاری آیاقدان سالدیقجا دیرناقلارینا چالینمیش گول میخلار سورتولوب آرادان گئتدیکجه، پولاد ناللاری تؤکولموشدو. اویان- بویانا باخارکن, دؤنگه‎لر, بوجاقلار, اونا تانیش گلیردی. ساوالان یاماجلاری‎نین اریین قارلاریندان آخان «آغلاغان» چایینا چاتاندا یئره نفس گلمیشدی. چیلپاق آغاجلارین بوداقلاریندا یاشیل تومورجوقلار دوگون باغلامیشدی. یاز باشلانیشی‎باشلانیردی. گؤز ایشله‎دیکجه هوندور تپه‎لره آغیر داغلار بیر- بیرینه سؤیکه‎نیب, گئت- گئده پیلله‎کان کیمی قالخیب اوجا باش ساوالانا چاتیردی.\nیول اوزونو تالانمیش کندلر, خارابا قالمیش پوسقولار, اوچغون قالالار, گودوکچوسوز دروازه‎لر, ییخیلمیش چارداخلار, کروان‎سیز یوللار, آیاقلانمیش قارلار, آتین خیالیندا دومانلی خاطره‎لری دیریلدیردی. دومانلی خاطره‎لر آراسیندان شانلی حادیثه‎لر باش قالدیریردی:\nاوزانلارین چالدیقلاری سئوینجلی ماهنی‎لار, اوجا بوی, اینجه‎بئل سوزنلر، شنلیکده یاشایان ائل- اوبالار چیمن‎لیکلرده قورولان آلاچیقلار, بیرلیکده دوشمانلار قارشی‎سیندا دؤیوشمه‎لر, اود پارلایان قیلینجلار, سونگولرین یاغینتیسی, یاد عسگرلرین کندیره ایلیشمه‎سی, خائن افشینین عسگرلری‎نین قانا بویانماسی, چاققاچاق چاققیلدایان یالین شمشیرلرین پاریلتیسی, ایلدیریملی شونگه‎لری, بابک و‎ اونون یاردیمی اولان آذین, عبدالله و مینلرجه وفالی ‎دؤیوشچولری, آنا تورپاغین یاد اللردن قورونماسی خاطیرینه ائتدیکلری فداکارلیقلار, نه ایشلر, نه چئوریلیشلر, نه یئریشلر, نه گئدیشلر…\nقاراقاشقا, یورغون بدنینی آغلاغان سولاری‎نین قوینونا تاپشیردی. سویوق سو بوغازی‎نین آلتینا چیخدی.شیریلتی‎لا آخان دالغالار اونون یورغونلوغونو آستا- آستا یالاییب, آغ-آپباق مخمل کیمی دری‎سینی یویوب تمیزله‎ییردی. دؤنه- دؤنه باشینی سویا باسیردی. یاواش- یاواش جانینا قووت گلیب دیرچه‎لیردی. آغاجلار باشیندا یازلی آشیغی اولان سئرچه‎لر, طبیعتین یئنی‎لییینه اورک باغلایاراق, سئوینجله جیککیلده‎شیردیلر. آمما بو سئوینجلر, اونون حالیندا توز قدر ده اثر قویا بیلمه‎ییردی.\nاو, گره‌ک اؤزونو‎ یوخاری‎لارا یئتیره ایدی. بذ شهریندن, ارنلرده, قیز- گلینلردن, آتا- بابالاردان, حؤرمتلی آنالاردان, ایگید جاوانلاردان, اکینچی‎لردن, ایشچی‎لردن, چوبانلاردان خبر بیله‎یدی. اونا گؤره ده تئز سودان قیراغا چیخدی.\nگونئی‎دن چیرتدایان گونشین آلتون ایشیغیندا سیلکینیب, مخمل خابی کیمی لای‎بالای یاتمیش آغ توکلری‎نین آراسیندا یـئرلشمیش دامجیلار سپه‎لندی. سویوق گونش ساوالانین باشیندا تئلله‎نن قارلاری ایشیم- ایشیم ایشیلدادیردی.\nدورماق- یوبانماق نه‎یه گره‌ک ایدی؟\nیئنی‎دن اوزو یوخاری یولا دوشدو. نوروز بایرامینا بیر گون قالاندا بذ شهری‎نین آنا قالاسینا, آسلانلار یوواسینا چاتدی.\nآمما چاتماق, نئجه چاتماق؟\nقالالار وئرانا قالیب, بایقوشلار مسکنی اولموشدو. دام- دووارلار ییخیلیب, قاپی- باجالار چرچیوه‎سیندن چیخیب یانمیشدی. داشلی‎ حیصارین آراسیندا اولان یاتاقلار, اوتاقلار, سیلاح آنبارلاری, تؤوله‎لر, آتشگاهلار, تاخیل آنبارلاری, بوسبوتون قارا توستولو تورپاقلارین آلتیندا قالمیشدی. بذ قالاسی, تالانمیش بیر اوره‌ک بخت آیناسی سینمیش قارا بخت بیر گلین. دوغرانمیش, پارچالانمیش بیر هئیکل.\nقاراقاشقا آنا جنازه‎سی اوزه‌رینه چاتان بیر کؤرپه جوجوق کیمی, اؤزونو‎ بذ قالاسینا یئتیردی. تر باسمیش بدنینی, پیرتداشمیش یله‌لی بوینونو, اونون یانغیندا قارالمیش داشلارینا سورتدو. اوز- گؤزونو وطن تورپاغینا بله‎دی. گؤزلری ایسلاندی, یانیغلی شیهه‎لرله آغلادی. سیزیلدادی, زاریلدادی.\nباشی اوستونده قاناد چالان ترلان, اوچغون دووارلارین باشینا قوناندا, قورخموش بایقوشلار قاناد چالیب, سیچان دلیگینی ساتین آلاراق, کوبود داشلارین جیریقلاریندا گیزلندیر.\nنیسگیل‎لر قاراقاشقانین جانینی گیزلیدتدی. گیزیلتی‎لر ال- آیاغینی کئییده‎رک, اوره‎یینه آغیر بیر تیترتمه سالدی. بدنینی یئنی‎دن تر باسدی. یئنه کیشنه‎دی. شیهه چکدی. قورخولو شیهه‎لرله تورپاقلاری جیرماقلادی. دلی‎لیکله قرارینی الدن وئریب, یئددی دؤنه اوچغون قالانین دؤوره‎سینه فیرلاناندان سونرا اوز یوخاری قویدو.\nبایرامین بیرینجی گونونون ایکیندی چاغی, سولطان ساوالانین باش طرفلرینده «شابیل» یاخین‎لیغیندا اولان جئیران‎ گؤزلو, دوم- دورو گؤلون باشینا چاتدی. بو گؤلده کلدانیه خانیم, جاویدان‎پور شهرکین قیزی, بابکین حیات یولداشی, اؤز ایگید اری‎لن چیممیشدی. قانلی‎شافاقلار, گئنیش دایاقلارا قاناد سریردی. قاراقاشقا, آت‎ گؤلونون قیراغیندا دایاندی. دورغون سویون پارلاق آیناسیندا اؤزونه باخدی. سویا دوشموش شکیلده, تکجه اوز هئیکلینی یوخ, بلکه ده قهرمان بابکین عکسی ده گؤزونه گؤروندو, اوره‎یی تیتره‎دی. هوس‎لر قاینادی. سئوینجلر دالغالاندی. بو هئیس- بئیس‎ده آلیجی ترلان, هاوادا یئددی دؤنه کلله- مویاللاق ووراندان سونرا اونون بئلینه قوندو.\nقاراقاشقا, سون شیهه‎سینی اوره‌کدن چکیب، اؤزونو شام آلووونا چیرپان کپه‎نک تک، آغ میرواری‎یا بنزه‎ین هئیکلینی درین گولون اورتاسینا توللادی.\nایندی او ‎نیسگیل‎لی حماسه‎لرین یارانماسیندا مین ایکی یوز ایله یاخین, اوزون بیر دؤوران کئچیر. او‎ ماحالدا یاشایان ائللر- اوبالار, آدینا آخشاملاری, دایاقلار قانلی شافاقلارا بویاناندا, گؤیون یاناقلاری قیزاراندا, بو گؤلون دؤوره‎سینه ییغیشیب, گؤزلرینی اونون لپه‎له‎نن اورتاسینا زیلله‎ییر, بابکین چیخیشینی گؤزله‎ییر. دئییرلر, بو آت گاهدان, دان یئری سؤکولمه‎میش, آلاتورانلیقدا, گؤلون آراسیندان چیخیب, شیهه چکر. الوان چینقیللاری جیرماقلایاراق, دوشمانلار دوشمانی, ائللر قوربانی, اودلار یوردونون ایگید قهرمانی اولان, لاله کؤینک بابکی چاغیرار.\nقاراقاشقا, ایتگین ائللرین پوزغون دیلک‎لریله سولغون اوره‌کلرینه گؤرکملی بیر نیشانه اولاراق, هله ده اؤز یییه‎سینه حؤرمت باغلایان ائللرینی سونسوز بیر مباریزه‎یه سسله‎ییر.","num_words":3074,"character_repetition_ratio":0.022,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":111685.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لاچین هر سحر کیمی قهوه آلتیسینی تئز بیتیردی. آیاغا قالخاراق دا بارداقداکی پورتاغال سویونو بیر اودومدا ایچیب ماسانین اویانیندا تلسمه‌دن یئمه‌گینی یئیَن رامیزین یانینا کئچدی. آرخادان قول‌لارینی بوینونا سالیب اوزوندن اؤپوب سنی چوخ سئویرم دئدیکدن همن سونرا قارشیسینا کئچیب اؤتکم‌لی دوروشویلا قونوشدو.\nلاچین ـ بو ایلین ان یاخشی ژورنالیستی من اولاجاغام.\nرامیز ـ _ اونو آشاغیلادیغینی گؤرسه‌دن ایبلیس‌ واری گولوشویله _ وئریلن اون‌سکگیز اؤدولدن سون دؤردونو من قازانمیشام. منیم اوستومه اؤلکه‌ده ژورنالیست یوخدور . سیزلر ایکینجی‌لیگه یاریشین.\nلاچین ـ _قاپیدان ائشیگه چیخاراق_ گؤره‌جه‌ییک.\nرامیز مطبخده ماسانی ییغیشدیراندان سونرا قارا کوتونو گئییب سالونون قاپیسی‌نین یانینداکی دولابا بنزَر باشماق یئرینین اؤنونه گلیب اوست بؤلومونده‌کی سی‌ییرمه گوزگوده شابالیدی ساچ‌لارینی داراییب آت قویروغو باغلادی. بیغینی ایکینجی ویلهئلم کیمی ائشیب اؤلگون گؤرکمینی آیاقدان_باشا سوزدو. دوغرودان دا یولداش‌لارینین دئدیک‌لری کیمی آجیماسیز بیرینه اوخشاییردی. اونو ایلک کز گؤرن بوتون اینسان‌لار آجیق‌لی بیری اولدوغونو دوشوندوک‌لرینه باخمایاراق چوخ اورگی یوموشاق ایدی. زهم‌لی گؤرکمینی سوزوب اؤزونه بیر گؤز آتیب سئودیگی آغ کؤینه‌گینین اوزَریندن آل بویون باغیسینی آسدی.\nگوزگونون سول بوجاغیندا حیات یولداشیندان بیر فوتو وار ایدی. رامیز هر گون اونو گؤره بیلسین دئیه گوزگویه یاپیشدیرمیشدی . هر سحر ده اونو گؤرونجه ائولی‌لیک‌لرینین ان دادلی گون‌لرینی تامسیناراق ایلک اؤدولونو او فوتولارین یاردیمی ایله قازاندیغینی خاطیرلاییردی.\nائولندیک‌لریندن سونراکی ایلک گزینتی‌لری ایدی. شهرین قالابالیغیندان اوزاقدا، اؤزلریندن باشقا کیمسه‌نین اولمادیغی بیر یئرده زامان کئچیرتمک ایسته‌ییردی‌لر . رامیز ساوالانین اتکگینده‌کی آتا_بابا یایلاق‌لارینی اؤنردیگینده لاچین دا کؤنول وئردی. بیرلیکده یولا دوشدولر. آخشام باشی یایلاغا چاتیب یام‌یاشیل یاماجدا چادیر قوردولار. یئمک سونراسی چادیری�� اؤنونده، چیمَنین اوستونده اوزاندی‌لار. ان بالاجا اولدوزلار بئله گؤرونوردولر.\nلاچین ـ سنجه منیم اولدوزوم هانسی دیر؟\nرامیز ـ سنین‌کینی بیلمیرم. آنجاق منیم اولدوغونا گؤره آیین یانینداکی او ان پارلاق اولدوز منیم اولمالی دیر.\nبیرلیکده اولدوزلاری سایاراق یوخویا دالدی‌لار. ائرته‌سی گون بالیق‌لی چایدا چیمدی‌لر. سونرا دا قایایا چیخماغی کسدیردی‌لر. قایانین باشیندا رامیز حیات یولداشیندان فوتو چکمک ایسته‌دی. لاچین اوچورومون آغزیندا ال‌لرینی ایکی طرفدن ده آچیب ساچ‌لارینی یئله وئردی . قارتال اووونو جایناق‌لاییب آن ایچینده قالدیردیغی کیمی ،سانکی او دا قایانی یئریندن اویناداجاقدی. لاچینین فوتودا بللی اولمایان کسکین ماوی گؤزلری ده رامیزده بئله بیر ایمگه‌نین یارانماسینا یاردیم ائدیردی. سونرالار رامیز فوتولاری اینجه‌له‌دیگینده لاچینین آرخاسیندا بیر کؤهول اولدوغونو آنلادی. یئنیدن اورایا گئدیب او زامانا دک گیزلی قالان کؤهولو ایچینده‌کی سلجوق‌لو دفینه‌سی ایله آچیغا چیخارتدی. همن ایلده ایلین ان یاخشی ژورنالیستی سئچیلدی.\nاوزونو یاناشدیریب _ سنی یئنمک زوروندایام سئوگیلیم _ دئیه‌رَک فوتودان اؤپدو.\nائودن چیخماق اوچون تام آنیق اولدوغوندا تئلفونو کوتونون ایچری جیبینده تیترَ‌دی. قزئت بوروسوندان یولداشی زنگ ائتمیشدی.\nـ سلام آیخان گون آیدین قارداشیم.\nآیخان ـ گون آیدین رامیز. قولاق آس گؤر نه دئییرم.\nـ ائشیدیرم سنی.\nآیخان ـ گئجه بلدییه ایشچی‌لری ارک قالاسینین چئوره‌سینده‌کی قازینتی‌لاردا کوتله‌وی گور تاپیب‌لار. اؤزونو تئز اورایا یئتیر یوخسا بیرینجی‌ سالیق لاچیندان اولاجاق بیله‌سن.\nـ تامام.\nرامیز چئویک آددیم‌لارلا اؤزونو آرابایا یئتیریب یولا دوشدو. چاتدیغیندا اوندان باشقا کیمسه یوخ ایدی. ائولری ارک قالاسینا یاخین اولدوغوندان دولایی باشقا ژورنالیست‌لردن تئز یئتیشدیگینی دوشوندو.\nقازیلان یئرین چئوره‌سینه اون_اون ایکی قوروق‌چو قویموشدولار. رامیز ژورنالیست‌لیک کارتینی گؤرسه‌دیب شکیل چکمک اوچون یاخینلاشدی. اوچ کوادرات مئتره یاخین چالادا اون‌یئددی اینسان ایسکلئتی وار ایدی. اونلاردان اونو ائرکک ، یئددیسی ایسه قادین سوموگو کیمی گؤرسن‌سه ده هئچ بیرینین قافا تاسی یوخ ایدی. رامیز یوبانمادان رئپورتاژ ایشله‌ییب آیخانا گؤندردی.تام اورادان آیریلماق ایسته‌دیگینده سوموک‌لرین آراسینداکی سامانلی پالچیغا بنزر اسکی کاغیذ ایلگیسینی چکدی. گؤزتچی‌لرین گؤزونو اوغورلاییب چالایا ائندی. سوموک‌لره توخانمادان اسکیمیش مکتوبو گؤتوروب چتین‌لیک‌له چالادان چیخدی. کیمسه‌نی ماراقلاندیرمادان دا کئشیک‌چی‌لرله ساغ اوللاشیب اورادان آیریلدی.\nبیری‌نین آرخاسینجا گلمه‌دیگیندن امین اولدوقدان سونرا آرابانی خیابانین قیراغینداکی آغاج‌لارین کؤلگه‌سینده ساخلاییب مکتوبو گؤتوردو. کاغیذین آراسیندان بئیین چاتلادان ایرین قوخوسو گلیردی. آن ایچینده رامیز باشینی پنجره‌دن ائشیگه چیخاردیب قوسدو. داشبوردداکی مندیلی گؤتوروب بورنونا باغلادیقدان سونرا یئنیدن کاغیذین قاتینی آچدی. اوزرینده دیش‌لرین آراسیندا یئرلشه‌جک قدر بالاجا اولان اَت دیدیک‌لری وار ایدی. تام اورتاسیندا قانلا ” من اولدوغوم سوره‌جه سیزه حیات یوخ. ” آلتیندا ایسه “بذ قالاسی‌نین تام اؤنونده‌کی تپه‌نین آرخاسیندا بیر داخما وار. سنی اورادا گؤزله‌ییرم. ” یازیلمیشدی. مکتوبون کیمدن اولدوغو، نه زامان، کیمه یازیلدیغی بللی دگیلدی. آیریجا ایسکلئت‌لر آراسیندا اولدوغو داها دا گیزم‌لی ایدی. رامیز بونون سیرّینی آچیغا چیخارتماق اوچون مکتوبدا‌کی بولوناقا گئتمه‌گی کسدیردی. اونون اوچون ده واختینی کورلامادان آیخانا بیر مئساژ آتیب یولا دوشدو.\nآخشام چاغی بذ قالاسینین اؤنونده‌کی بؤیوک تپه‌نین آرخاسینا یئتیشدی. یولون قالانینی آیاق‌لا گئتمک زوروندا ایدی. جیب تئلفونویلا ، مکتوبو گؤتوروب یولا دوشدو. بیر آز آرالاندیقدان سونرا گئری قاییدیب آرابانین صاندیغیندان ال فنرینی ، بیر ده اوو توفنگینی آلیب مئشه‌‌نین اورتاسینا دالدی.\nهارا گئده‌‌جه‌گینی بیلمیردی. گؤز ایشله‌دیکجه گؤی اوزونه اوزانان پالید آغاج‌لاری گؤرسه‌نیردی. اورایا قدر گلدیگینه باخمایاراق گئتدیکجه ایچینه قورخو چؤکوردو. ماهنی اوخوماق‌لا اؤزونه اورَک وئرمه‌گه چالیشسا دا بارماغینی چیگینینده‌کی توفنگین ماشاسیندان آییرا بیلمیردی.\nهاوا قارالمیشدی. رامیز تیترَک آددیم‌لارلا ایره‌لی گئده‌‌رَک دونقولداییردی. هردن اؤزونو دانلاسا دا ان یاخشی ژورنالیست اولماق اوچون بونو ائتمک زوروندا اولدوغونو دا دوشونوردو. آددیم‌لارینین آلتیندا ازیلن یارپاق‌لارین سسیندن باشقا بیر سس ائشیتمیردی. مئشه‌ده‌کی آغیر سس‌سیزلیک اور‌گینی آغزینا گتیره‌جک قدر قورخونج ایدی.\nگئتدیگی آغاج‌لیق آچیغا چیخدی. بالاجا داخما بؤیرونده‌کی قوجا چینار آغاجی ایله اوزاقدان گؤروندو. رامیز اؤزونو بیر آز آرالیدا اولان کولون دیبینه وئریب چئوره‌نی یوخلادی. گئجه اولدوغونا باخمایاراق داخما قارانلیقدا قالمیشدی. اولا بیلسین بورادا کیمسه یوخدور دئیه دوشوندو. آنجاق مکتوبو آنینجا _ کسکین‌لیک‌له بیریسی داخمادا دیر _ دئیه‌رَک میزیلدادی. آنورمال بیر شئی گؤرونموردو. ایره‌لی‌له‌مک اوچون بیر_ایکی دؤنه درین نفس آلدی . سونرا فنرینی قولتوغوندا ساخلاییب توفنگینی ایکی اللی یاپیشیب داخمایا دوغرو یولا دوشدو. گوموشو آی ایشیغی آلتینداکی دورومونو پلی‌استیشن اویون‌لاریندا زامبی‌لرله ، خورتدان‌لارلا ساواشان ایگیدلره بنزه‌دیردی. آنجاق نه قدر ده کوماندولار کیمی اوستالیق‌لا اورا_بورانی کونترول ائده‌رَک آددیم آتیب اؤزگوونینی ایترمه‌مک اوچون چالیشسا دا ، داخمایا ساری آتدیغی هر آددیم سانکی اونو بلیرسیز بیر یئره گؤتوروردو. هردن قورخودان نفسی کسیلیب باییلاجاق کیمی اولوردو. او آن آغزیندا زورلا بیر اودوم توپورجَک توپلاییب بوغازینی ایسلادیردی. آرتیق داخمایا چاتمیشدی . اؤزونو چتینلیک‌له آیاقدا توتاراق بالاجا پنجره‌نین آلتیندان سوزولوب قاپینین آغزینا یئتیشدی. توفنگینین اوجویلا قاپینی ایتَله‌‌ییب آستا_آستا ایچری گیردی. داخمانین دیبینده دیوار بویونجا اوزانان لمه وار ایدی. رفده بیر شئی‌لر اولسا دا نه اولدوق‌لاری سئچیلمیردی. دیوارین اؤنونده ماسایا اوخشار بیر یئشیک اوستونده ده اورتادان بؤلونموش بیر شئی گؤرونوردو. رامیز اورکله‌نیب بیر آددیم داها ایره‌لی گئتدی. تاختا قاپی تاراق‌لا باغلاندی .\nقاپی آچیلدی. لاچین آلیشقانلیق اوزوندن ایچری گیرر_گیرمز دانیشماغا باشلادی. آردیجیل اولاراق بیر نئچه سورغو وئردی. بیر سس ائشیتمه‌یینجه باشماغینی چیخاردیب مطبخه گیردی. اورادا دگیلدی. همن چیخیب اوتاغا ��اخدی. اورادا دا یوخ ایدی. رامیزین ائوده اولماماسیندان شاشیردی . بئش ایل اؤنجه‌دن بری هر گئجه ایشدن قاییداندا اونو ائوده گؤروردو. اونون اوچون ده ائوده اولماماسی دوزگوسوز گلدی.\nجیب تئلفونونو گؤتوروب نئچه دؤنه نؤمره‌سینی ییغدی. آنجاق باغلانتی قورولمادی. باغری یاریلدی. اورگی آز قالیردی دؤشونو یاریب ائشیگه آتیلسین. آیخانین نؤمره‌سینی توتدو.\nآیخان ـ الو\nلاچین ـ سلام آیخان بَی. رامیز اورادا دیر؟\nآیخان ـ سلام. بورادا دگیل.\nلاچین ـ ائوده ده دگیل. هارادا اولدوغونو بیلیرسیز می؟\nآیخان ـ سحر ائرکن واتس‌آپ‌’دان منه بیر رئپورتاژ گؤندرمیشدی. مئساژیندا بلدییه ایشچی‌لرینین ارک قالاسینین چئوره‌سینده تاپدیق‌لاری کوتله‌وی مزاردان سؤز آچمیشدی. من داها آرتیق بیلگی اوچون بلدییه باشچیسینا زنگ ائتدیم. آنجاق او بیلیک‌سیز اولدوغونو سؤیله‌دی. باشقا ژورنالیست‌لردن ده سوراق توتدوم . کیمسه ائله بیر شئی اولدوغونو دوغرولامادی.\nلاچین ـ بو نئجه اولا بیلر؟\nآیخان ـ منی ماراقلاندیران باشقا بیر آنورماللیق دا وار. رامیزین منه گؤندردیگی رئپورتاژداکی فوتولارین هامیسی قارانلیق دیر.\nلاچین ـ من ، من … سرسم اولماق اوزرَ‌یم. بو ، بو، بونلار نئجه اولا بیلر؟ سیز نه‌دن بونلاری او آن منه بیلدیرمه‌دینیز؟\nلاچین آیخانین سؤزلرینین آردینی دینلمه‌دن باغلانتینی کسدی. همن قاپییا ساری یئرییب باشماق یئریندن باشماق‌لارینی گؤتوروب اگیلمه‌دن یئره آتدی . آنجاق گئیمه‌ییب گئری قاییتدی. نه‌سه دوشونوب یئنه ده قاپییا دوغرو گئتدی . یئنه ده گئری دؤندو. او دوغرودان دا نه ائده‌جه‌گینی بیلمیردی.\nقاپی دؤیولدو. لاچین کیمسینیز دئیه سسلندی. قاپینین آرخاسیندان آیخانین سسینی ائشیدینجه گئجیکمه‌دن قاپینی آچدی.\nآیخان ـ سلام. تئز اول گئدیریک.\nلاچین ـ هارا؟\nآیخان ـ رامیز منه باشقا بیر ساوجیق دا گؤندریب. اونو گؤرمه‌میشدیم.\nلاچین ـ نه یازیب؟\nآیخان ـ بذ قالاسینین تام اؤنونده‌کی تپه‌نین آرخاسیندا بیر داخمایا گئتدیگینی یازیب.\nگونشین ایلک ایشیق تئل‌لری قارانلیغین باغرینی سؤکدوکده تپه‌نین آرخاسینا چاتدی‌لار. رامیزین آراباسینی گؤرونجه سئویندی‌لر. لاچین تئز ائنیب آرابانی یوخلاماغا باشلادی.\nسحر شئحی مئشه‌ده باشقا بیر اورتام یاراتمیشدی. اورک اوخشایان سرین یئل اسیردی. آغاج‌لارین،چیچک‌لرین اوت‌لارین قوخوسو اینسانین عاغلینی باشیندان آلیردی. آیخان درین بیر نفس آلیب قول‌لارینی قوینونا قویوب آرابایا سؤیکندی. او اوزاق‌لارا باخاراق کئچمیش گون‌‌لره قاییتدی. بئش ایل بوندان قاباق رامیزله لاچین ائولنمه‌میشدن دوز بیر آی اؤنجه رئپورتاژ اوچون لاچین‌لا آستارایا گئتمیشدی‌لر . ایش‌لرینی بیتیردیکدن سونرا قاییدان باش حئیران گَدیگین قیراغینداکی مئشه‌یه دالدی‌لار. آیخان اورک سؤزونو دئیه بیلمک اوچون بیله‌رَک‌دن اونو آغاج‌لارین اورتاسینا چکمیشدی. آنجاق سنی چوخ سئویرم دئییب ائلچی‌لیک ائتمک اوچون اؤزونو زورلاسا دا او ایشی باجارمامیشدی. او گوندن بئش ایل کئچسه ده آیخان حله ده لاچینی سئودیگینی دوشونوردو.\nآیخان ـ تانری بورانی اینسان‌لار روح‌لارینی آریندیرا بیلسین‌لر دئیه یارادیب دیر.\nلاچین ـ سن ائله بیل گزمه‌گه گلیبسن!\nآیخان ـ ایندیکی گلمیشیک دوغانین دا دادینی چیخارتساق پیس اولماز. ائله دگیل می؟\nلاچین ـ دگیل. آرابادا اؤنملی بیر شئی یوخ. تئز یولا دوشمه‌لی‌ییک. هارادان گئده‌جه‌ییک؟\nآیخان اورا_بوارنی آختاردیقدان سونرا_آیاق ایزلری بو یانا گئدیب_ دئیه‌رَک مئشه‌نین اورتاسینی گؤرستدی .\nآرتیق گونشی گؤی اوزونده گؤرمک اولوردو. هاوا قیزمیشدی. آغاج‌لاردان سورو_سورو چیخیب اونلارا سالدیران آغجا قانادلار آمان‌لارینی کسمیشدی. سحر چاغی اینسانین روحونو اوخشایان دوغا یاواش_یاواش سرت اوزونو ده گؤرسه‌دیردی. اونلار آیاق ایزلرینین دالینا دوشه‌رَک ایره‌لی‌له‌‌ییردی‌لر. آچیقلیغا چیخینجا لاچین داخما اورادا دیر دئیه‌رَک باغیردی. آیخان تئز الینی اونون آغزینا آتیب سوسدورماغا چالیشدی .\nآیخان ـ هیییس. اورادا کیم‌لرین، نه‌لرین اولدوغونو بیلمیریک. ساقین رامیز اورادا دیر دئیه دویغوسال داورانمایاسان.\nلاچین ـ کیم اولاجاق کی؟\nآیخان ـ ائله بیل رامیزین اؤلولرله اوغراشدیغینی اونوتموسان!؟ سن بو کولون دیبینده گیزلن. من داخمانی یوخلایاجاغام. تهلوکه‌لی بیر شئی اولماسا فیشقیریق وئره‌جه‌یم.\nلاچین ـ تامام.\nآیخان چکینجه‌لی آنجاق یئگین آددیم‌لارلا اؤزونو داخمانین پنجره‌سینه یئتیردی. گیزلیجه باشینی شوشه‌یه سؤیکه‌ییب ایچرینی گؤزدن کئچیرتدی. سونرا لاچینا ساری دؤنوب فیشقیریق چالاراق الی ایله گل دئیه ایشارت وئردی. بیرلیکده ایچری گیردی‌لر. لاچین چیغلیق آتیب دیزلرینین اوستونده اوتوراراق الینی باشیندا داراقلاییب گؤزلرینی یومدو. گؤوده‌سینین تیتره‌ییشیندن آشماسین دئیه زورلا اؤزونو دیک توتماغا چالیشیردی. آیخان گؤزلرینین گؤردوگونه اینانا بیلمیردی. هر یئر ایرین قوخویوردو. پالچیق‌لا سووانمیش دیوارلار، یئر، تاوانداکی آغاجلار هامیسی سانکی قان‌لا بویانمیشدی‌لار. اَت دیدیک‌لری هر یئرده گؤرسَنیردی. دیوارین دیبینده رَف بویونجا قافا تاسی دوزولموشدو. ساغدا بیر یئشیک سولدا ایسه اوست_اوسته قالانمیش جیر_جیندیرلار وار ایدی. آیخان یئشیگه یاخینلاشدی. اوستونده ساخسیدان دوزلینمیش یاریم دایره بیر دامغا وار ایدی. کسکین‌لیک‌له اونون باشقا بیر یاریسی دا اولمالی ایدی. دامغانی گؤتوروب او یان_بو یانینا باخدی. اوزرینده بیلمه‌دیگی الیفبا ایله نه‌سه یازیلمیشدی. اونو جیبینه باسیب حله اؤزونو اله آلا بیلمه‌ین لاچینا ساری گئتدی. دیزلرینین اوستونده اوتوروب اونو اووتماغا چالیشدی. آچیق قالان تاختا قاپی تاراق‌لا قاپاندی. آن ایچینده داخمانی قارانلیق بورودو. یئشیگه ساریدان یوکسه‌لن قاییم چیغلیق یئرینی قاه_قاهایا وئردی. آیخان لاچینی قوروماق اوچون قول‌لارینی بئلینه ساردی. سس گلن یئردن ایستیسی اوزلرینی قارسالایان آلوو قالخدی. آلوو گئتدیکجه اینسان گؤوده‌سینه دؤنوردو. لاچینین دیرناق‌لاری آز قالیردی‌لار آیخانین بؤیرونو دئشسین‌لر. ایکیسی ده باییلماق اوزره ایدی‌لر. کیشی گؤوده‌سینه بنزر آلوو بوغونوق سس‌له: _حله سیزین واختینیز گلمه‌میشدی. آنجاق اؤزونوزو دامویا آتدینیز. من اولدوغوم سوره‌جه سیزه حیات یوخ_ دئدی .\nلاچین بوینونون آغریسی ایله اؤزونه گلدی. بوینونو اوواندان سونرا اوزاندیغی یئردن قالخیب ساغینی_سولونو آختاردی.آیخانی داخمادا گؤرمه‌یینجه آلنیندا سویوق تر مونجوق‌لاندی. گوجونو توپلاییب یاریم آچیق قالان قاپییا ساری یئریدی. گئجه اولموشدو. قوجا چینارین یارپاق‌لارینین آراسیندان گوموشو آی ایشیغی ساچیردی. آغاجین دیبینده کیمسه وار ایدی. ی��ردن بیر دگه‌نک گؤتوروب سس‌سیزجه آرخاسینی چینارا سؤیکه‌ین آداما یاخینلاشدی. تام دگنه‌گی بوینونا ائندیره‌جک آندا اونون آیخان اولدوغونو آنلادی. قارشیسینا کئچیب دانیشماق ایسته‌دی. باییلمیشدی. لاچین داخمانین دیوارینین یانیندا گؤردوگو سو قاپچاغیندان بیر اووج سو آلیب آیخانین اوزونه سپدی. آیخان قورخویلا اؤزونه گلدی.\nآیخان ـ نه اولدو؟ اؤلدوک مو یوخسا؟\nلاچین ـ اؤلمه‌میشیک. سن بورادا نه آختاریرسان؟ ایکیمیز ده داخمادا دگلدیک می؟\nآیخان ـ داخمادایدیق. گئریسینی خاطیرلامیرام.\nلاچین ـ رامیزدن سوراق یوخ. ایندی نه ائتمه‌لی‌ییک؟\nآیخان _شهره دؤنمه‌لی‌ییک_ دئیه‌رَک جیبیندن یاریم دامغانی چیخاردیب اونا گؤرسَتدی .\nآیخان ـ رامیزی تاپماغین یولو بو دامغادان کئچیر. بونو دا اینجه‌لمک اوچون سهندین یانینا گئتمک زورونداییق .\nلاچین کؤنول‌سوز اولسا دا باشینین ایشارتی ایله اونا قاتیلدیغینی بیلدیردی.\nگلدیک‌لری یؤندن آرابالارا ساری یولا دوشدولر. جیرجیرامالار باسقینا کئچمیش مونقول اوردولاری کیمی سس‌لریله یئری_گؤیو تیتره‌دیردی‌لر. یولا چیخدیق‌لاری اوزون سوردو. قاییتدیق‌لاری جیغیر اونلارا تانیش گلسه‌ ده آرابالارینی قویدوق‌لاری یئری تاپا بیلمیردی‌لر. آیخانین ایچی فیرتینالی دنیز کیمی چالخالانسا دا لاچینین الینی سیخاراق اونا اورک وئرمه‌گه یئلته‌نیردی. توتدوق‌لاری یولون سونوندا یولون آیریمینا چاتدی‌لار. گلرکَن اورانی گؤرمه‌سه‌لر ده ایکیسی ده ساغدان گئتمه‌گی سئچدی‌لر . بیر آز گئتدیکدن سونرا داخمانین اولدوغو آچیقلیغا چیخدی‌لار. داخمایا یاخینلاشمادان همن یولو گئری قاییتدی‌لار. یول آیریمینین سولوندان گئتدی‌لر. یئنه ده داخمانین اولدوغو آچیقلیغا چاتدی‌لار. لاچین قوروموش دیل دوداغینی چتین‌لیک‌له ایسلادیب. دیلی توتار_توتماز بیر نئچه کره سو سؤیله‌ییب باییلدی. آیخان ایلک دؤنه ان چوخ سئودیگی آدامی قوجاغینا آلیب چینارین دیبینه گؤتوردو. بیر آن باش وئرن اولای‌لارا باخمایاراق گؤزلرینی لاچینین قاپالی گؤزلرینه دیکیب یاشادیغی موتلولوغون دادینی چیخارتماغی دوشوندو. آنجاق اونون سو ، سو اینیلتیسینی آنینجا داها یئگین آددیم‌لار آتدی. چینارین آلتیندا لاچینی یئره اوزادیب داخمانین بانینداکی قاپچاقدان سو گؤتورمه‌گه گئتدی. قاییدارکَن لاچینی یئرینده گؤرمه‌دی.\nال‌لری تیتره‌مه‌گه باشلادی. سو داملا_داملا اووجوندان یئره آخیب اؤنونه تؤکولوردو. لاچینین دا رامیز کیمی آرادان یوخ اولاجاغی بئینیندن کئچدی. آدام‌جیق‌لار کیمی قورویوب قالمیشدی. قولاغینی کار ائده‌جک باغیرتیلا اؤزونه گلدی. اورگینین دؤیونتوسونو ائشیده بیلیردی. باغیرتی داها یوکسک سس‌له یئنی‌لندی. چینارین بوداغیندان ساللانان بیری یئره دوشدو. آیخان آیاق‌لارینی آددیم آتماغا زورلایاراق چینارا یاخینلاشدی. یئره دوشن لاچین ایمیش. تئز دامارینی توتوب قولاغینی اورگینین باشینا دایادی. داماری آتیردی. بارماق‌لارینی بورنون اوجونا توتدو. گوج‌سوز آنجاق آردیجیل نفس آلیردی. بیر داها سو قاپچاغینا ساری قاچیب سو گتیردی. لاچینین اوزونه سو ووراراکن بوینوندان آسلانان دامغانی گؤردو. الینی جیبینه آتیب دامغانی چیخارتدی. کسکین‌لیک‌له او بیری یارسی ایدی. لاچینین بوینوندان یاریم دامغانی چیخاردیب الینده‌کینه یاخینلاشدیردی. بیرلشینجه اوزرینده بیر خ��چ ،چئوره‌سینده ایکی قیلینج، بیلمه‌دیگی الیفبا ایله ده بیر شئی‌لر گؤروندو. ایکیسینی ده جیبینه باسیب لاچینین باشینی دیزینین اوستونه آلدی. اونون سوچ‌سوز بنیزینی دویا_دویا سئیر ائده‌رَک ساچ‌لارینی سیغاللادی. ایسته‌مه‌دن لاچین‌لا تانیشدیغی ایلک گونو آنیمسادی. قزئت بوروسونون سالونوندا تله‌سه‌رَک هاراسا گئتمک ایسته‌ییردی. تیندن دؤنونجه لاچین‌لا گؤیوس_گؤیوسه توققوشدولار. ایکیسی ده ییخیلدی‌لار. آیخان تئز قالخدی. اونون دا الیندن توتوب دیکلتدی. سونرا دا باغیش دیله‌یه‌رَک اونون آیین_اویونونو توپلاییب چانتاسینا ییغیب الینه وئردی. لاچین هئچ بیر شئی دئمه‌دن چانتا ایله آیخانین تپه‌سینه چالیب یولا دوشدو. صاباحی‌سی امکداش اولدوق‌لارینی اؤیره‌نین‌جه لاچین نئچه دؤنه آیخاندان باغیش دیله‌دی. گون اورتا دا اونو یئمه‌گه چاغیردی. بیرلیکده بالیق یئمک خاناسینا گئتدی‌لر. آیخان اوتانجدان دینیب_دانیشمیردی. یئمه‌گین آراسیندا لاچین گؤزلرینی اونا دیکدی.","num_words":3785,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":237786.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"_قیزااا! من نییه فیکیر وئرمه‌میشدیم. سنین غریبه سسین وار؛ گئتسن دوبلاژ ایشینه یاخشی آد قازانارسان. بوتون اینستاگرام سننن دانیشار: «شوک شوک! برد پیت‌ی سسلندیرن آدام کیم؟»…«اؤلکه‌میزده ایلک دفعه لئنوناردو دیکاپریونو بیر قادین سسلندیردی!…دی دی دی دین»\nبو سؤزلری دئیرکن جیددیلیک‌له، اللرینی هاوادا اویناداراق جور به جور پوزلار وئریب، ادالار چیخاردیردی.\nبیردن بیره اوچو ده پیققیلداییب گولوشدو. آرتیق، اولدوقلاری مکانین رئفلکس شوشه‌لری گوزگویه چئوریلمیشدی.\nملک ساعاتینا باخدی. ماسانین اوستوندن آلدیغی تورکجه کیتاب‌لاری الینه ییغاراق «اوشاقلار بتر یوبانمیشام، دورورسوز یا من گئدیم؟»دئدی.\nاونسوز دا سئودادان خوشلاندیغینا و اونون انرژیک، صمیمی و سئویملی اولدوغونا باخمایاراق بئلنچی اوتوروم‌لاردان اوقدر ده حظّ آلمیردی. بونون نه‌دنینی بیر تک اؤزو بیلیردی آنجاق لازیمینجا ایداره ائدیر، صینیف‌داشلارینی یولا وئریردی.\nسئودا، گؤزلرینی سوزه-سوزه یاستیدان:\n-یاخجی دا یاخجی! سنی ده تعریفله‌دیک اؤزونن چیخدین، نه یوبانماسی هله اول آخشامدی. باخ‌ائ! دئییرم، ائوه خبر وئر بو گئجه بیزه گل، خوش کئچراااا.\nبونو خاص بیر طرزله و چوخلو عیشوه‌یله دئییب، مارالا گؤز ووردو!\nسسی دویسا دا، نیسگیل دولو قونور گؤزلری یان ماساداکی یاراشیقلی بی‌لره دیکیلمیشدی. اوره‌یینده آرزولار سولور، حسرت‌لر دوغولور، اومیدلر گؤمولوردو.\nبیردن ماسانین آلتیندان قیچینا بیر شئی توخوندو.\n– آخ\n– هاردا سومسونور گؤزلرین قیز؟!\nمارال چیمخیردی.\nملک اؤزونه گلیب: «سئودا جانی چوخ ایستیییرم آما، سحر سکگیزدن آخشاما کیمی درسیم وار. همی ده، چوخ یورقونام؛ یاتماسام ایته دؤنه‌رم واللاه!» دئدی. «اوووف» دئیه ، مارال بیرده سسلندی، سونرا «بیز قاپیلماغا حاضیریق مله‌ییم!» دئییب، اونا بیر اؤپوش آتدی.\nیئنه دوداقلاریندان پیققیلتی‌لار دیغیرلاندی!\nاوچ یئنی یولداش اؤز حال‌‌لاریندان ممنون گؤرونوردولر. ملک ساغوللاشیب کافی‌شاپی ترک ائتمک اوچون آیاغا قالخدی.\n– هر حالدا کرایه قالدیغیمیز ائو یونی‌یه(University سؤزونون قیسالمیشی) یاخیندی. ناواخت ایسته‌سن گل؛ چوخ سئوینه‌ریک.\nمارال الینده کی ناپئلئونی شیرنی‌سینه بیر دیش ووروب ایری گؤزلرینی اولدوغوندان داها دا چوخ آچدی. دولو آغیزلا قالین بیر «هیم» سسی چیخاریب، باشینی قالدیریب ائندیره‌رک سئودانین سؤزلرینی تصدیق‌له‌دی.\nاونلاری اؤپوب «یاخجی، باخاریق» دئدی.\nقاپیدان چیخان ملک اؤزونده دئییلدی. خورجونا بنزر چانتاسینی چینینه فیرلادیب گؤیه زیللندی. هاوا قارالسا دا گؤی اهلیندن تکم سئیرک چیراق یاندیران اولموشدو! بوینوندان آسلانان قولاق‌لیغی‌نین اوج‌لارینی یوخلاییب قولاغینا تاخدی. تلفنوندان سئودییی بیر ماهنی‌نی سئچدی، دینله‌یه‌رک یولا دوشدو .\nاسلش شالواری، اسپورت باشماغی، بارماقلارینداکی آرابیر لئنت‌واری قارا اوزوک‌لری و قولاق‌لاری ساللانمیش فری سایز چارخانا کؤینه‌یی بیر یانا چییین‌لرینه دوشموش ساری شالی و سکگیز نومره‌یله ماشینلانمیش ساچلاری چئوره‌ده‌کی هر کسین دیققتینی چکیردی.\nچوخدان آلیشدیغی ترس باخیشلارا اؤنم وئرمیر کیمی داورانسا دا اؤزونو اوزایدان گلمیش کیمی حیس ائدیر، ایچینده قاسیرغا قوپوردو.\nآناسی‌نین، آتاسی‌نین، خالاسی‌‌نین، عمیسی‌‌نین، ائله‌جه ده بوتون قوهوم‌لاری‌نین آجی سؤزلرینی، قیناقلی باخیشلارینی خاطیرلاماغی، یئددی آرخا یاد اینسانلارا یئتمیش دفعه حاق قازاندیریب اونلاردان گولومسه‌یه‌رک کئچمه‌یینه سبب اولوردو. کیملییینی ایتیرمیش کیمی هئچ یاندا یئری یوخ‌ایدی.\nسارای گؤرونوشلو ائو‌لرینین قاپیسیندا دایاندی. آچاری قاپییا سالار-سالماز ذهنینده فلاش‌بک وورولدو.\nبارلی-باغچالی حیطین قاپیسیندان ایچه‌ری گیردی. قاپیدان بینایا قدر آزی یییرمی متیر آرا وارایدی.\nبو آرادا حیرصیله قیرمیزی شالینی بوینوندان آچیب بیر طرفه، مانتویا بنزر اوست گئییمینی ده چیخاریب چانتا قاریشیق باشقا طرفه توللادی.\nژرمن سوی‌لو شابالید رنگلی ایت‌لری شیمشیر بیتگی‌لری‌نین آرخاسیندان چیخیب اونا هوروب میریلداندی.” هه سئباستیین ائله بی سن قالمیشدین” دئییب، بینانین یاخینلیغینداکی اوزمه حووضونون قیراغیندا چؤمبلدی.\nسودا عکس اولونان مله‌یه خئیلک باخدی. اوندان ایره‌نیر یاخاسینی قورتارماق ایسته‌ییردی. ائله پارلی پالتارلی اؤزونو سویا ووردو. حووضون اوزونلوغونو نئچه‌ دفعه گئدیب قاییتدیقدان سونرا چیخیب آرخا قاتدا گونش آلتینا سریلدی. قاماشان گؤزلرینی تام آچا‌ بیلمیردی. کیرپیک‌لرینده‌کی سو دامجیلاری گونشین شعاع‌لاری آلتیندا آلماس کیمی پاریلداییر ذره-ذره محو اولوردو.\n– نه‌دی بو انایین ایشلر؟ گئنه نولوب؟ کیم نه دئییب سنه؟\nسوال‌ ائله‌ین ، بایاقدان پنجره‌ آرخاسیندان بوتون باش‌وئرن‌لری گؤروب، حیطه ائنن آناسی‌ایدی.\nآیدین گؤره بیلسین دئیه گؤزلری‌نین بیرینی قییب او بیرینی آچدی. دیرسک‌لرینی یئره دایایارکن آناسی‌نین اوزونه باخدی.\n– یانی سن بیلمیرسن؟\nبارماق‌لارینی شاققیلدادا-شاققیلدادا: “منیم الیمنن نه گلیر آخی قیزیم! آللاه بئله‌ ایستییب” دئدی آناسی.\nآجیقلی_آجیقلی آیاغا دوردو:\n– آی ماما منی بوننان آرتیق ایت ائله‌مه! قیزیم! قیزیم! آللاه بئله یارادیب هه، آما سیز نییه او طرفلیک یوخ بو طرفلیک ائله‌دیز؟ سیز نییه گؤزله‌مه‌دیز من یئکه‌لم اؤزوم سئچه‌م؟ اصلا نییه هامیدان گیزلتدیز؟ مگر دئمیرسن آللاهین ایشیدی؟ به آللاهین ایشینه کیم نه دییه بیلردی؟ اون‌سکگیز ایلدی منیم روحومو اسیر ائلییبسیز. بسدی! دای یورولموشام. او مالی چوخ گونو قره دده‌مه دییرسن من فیکیرلریمی ائله‌میشم. زحمت اولماسا، مالینا ضرر دیمه‌سه دئدیییم پولو بویون تؤکسون حسابیما. صاباحدان بو ایشین دالیسین توتاجام. تصدیق‌دن جاوازدان، هر پوخ-پوسوردن لازیمدی هامیسین آلیب اؤزومو بو فلاکتدن قوتاراجام.\nاونون دا ایجازه‌سینه احتیاجیم یوخدو. بورا کیمی من حیاتا مجبور اولموشام بوردان اویانا حیات منه مجبور اولسون!\nاللرینی باشی‌نین آلتیندا چارپازلاییب آلا قارانلیق اوتاغین تاوانینا ماریتمیشدی. آخشام گؤروش‌لرینی گؤزدن کئچیریر، ان چوخ دا سئودانی و یاناغیندان آلدیغی تاثیری دوشونوردو. هردن دوداغی قیمیشیر، هردن گؤزلری دولوب داشیردی.\nاؤزونو تانییان گوندن حایاتی پارادوکس‌لارلا دولو‌یدو. دوشمان تورپاغیندا آزمیش، سیلاح‌سیز عسگر کیمی‌ایدی. نه دورا بیلیردی نه قاچا بیلیردی. هریانی مینالانمیشدی. آناسیلا سون دارتیشمالاریندان ایل‌لر کئچمیشدی آما آتاسی هله‌ده آنلاییش گؤسترمیردی.\nگؤزلری آغیرلادی. بارماقلاری اوجوندا اطرافی سئزه‌رک مطبخه کئچدی. داوا درمانا مخصوص اولان سیییرتمه‌نی ائهمالجا چکدی. الینه گله‌نی، ان چوخ دا یوخو داوالارینی ییغیب اتاغینا قاییتدی. ماسانین اوستوندن قلم کاغیذ گؤتوردو. نسه بیر ایکی جومله یازیب قلمی کاغاذین اوستونه بوراخدی. داوالاری اووجونا بوشالدیب توالته گیردی. آینادا اؤزونه باخدی. تام بیر درد توپلوسونو گؤردو. توالتین چیراغی چیرتیلدایاراق سؤنوب آنی‌دن یانیردی. “سن نییه جان وئریرسن”دئییب، بوش اولوب اولمادیغینی یوخلاماق ایسته‌دی آما اووجونو آچا بیلمه‌دی. آینایا ساری قاییتدی.\nاوره‌یینده کی آلوولار یوکسه‌لیر، اوزوندن باشیندان چیخیردی. اونو اؤلدورمک ایسته‌میردی، ان آزی بو شکیلده. اووجونو آچیب رنگ‌به‌رنگ حب‌لره باخدی. نه دوشوندوسه الینده‌کیلری توالته بوشالدیب سیفونو چکدی. لامپانی یئرینده برکیدیب اوردان چیخدی. اوتاغین کونجونده‌کی اوزون آینادا اندامینی سوزدو. الینی شورتونا سالیب فیکیره‌گئتدی.\nقارشی دیوارداکی شکیلده ‌،بروسلی، الینده‌کی “نانچیکو”یلا اؤزونو آینادان گؤزه سوخدو. سانکی اونو دؤیوشه چاغیریردی.\nگولومسوندو. آغلامسیندی.سیندی…سیندی…\nدیک آتیلیب درحال الینی شورتوندان چکدی. آناسی چیغیر-باغیرلا یورقانی اوستوندن چکمیشدی.\n– مین دفعه دئمیشم دورمیاجاخسان او میراث تلفونون آلارمینی سؤندور. سحردن وورهای چالیر، دا باشیم شیشدی.\nیوخومو گؤرموشدو؟ ساعاتا باخارکن ماسانین اوستون‌ ده گؤزدن کئچیرتدی. اون‌ایکی یاریم ایدی. قلمدن کاغاذدان اثر یوخ‌ایدی. ایکی درسی قاچیرمیشدی. صینیفده‌کی‌لر ایندی یاواش-یاواش سئلفه گیریردی.\n“اولار یئمک‌لرینی یئیینجه دوش آلیب یئتیشه‌رم” دئیه دوشوندو. یاتاقدان ائندی. ایپینی دارتاراق زئبرا پرده‌نی یوخاری ییغیب، پنجره‌نی تای با تای آچدی. بادام آغاجی چیچک‌لری‌نین عطرینی هر طرفه یاییردی. قوللارینی ایکی یاندان سون درجه آچدی. عطیرلی هاوانی جییرلرینه سیزدیریب گرنشدی. سونرا بیر الی‌له خفیف یوموروق‌لاری سینه‌سینه دؤشه‌ییب کؤکس اؤتوردو.\nصینیفه گیردیینده، سئودا ویدیو پروژئکتور پرده‌سینی آچاراق کنفرانسا حاضیرلانیردی. هر طرفده اوچ بئش نفر توپلاشیب، اوغلانلی- قیزلی دانیشیغا مشغول‌ایدیلار؛ آغیز دئیه‌نی قولاق ائشیتمیردی.\nاوست��د هله گلمه‌میشدی. یئرینده ایله‌شیب تاریخ کیتابینی چانتاسیندان چیخارتدی. بیرینجی دفعه بو درسه ماراق گؤسته‌ریردی. عمومیتجه یا صینیفه گیرمز یا یاریدا بوراخیب بیر بهانه‌یله ترک ائدردی. سئودا، تریبون آرخاسیندا دوروب لپ‌تاپی‌‌ایله قورتدالانیردی. دوشوندو کی: او، بو یونیفورمون ایچینده بئله روس گؤزل‌لریندن سئچیلمزدی. اونو وصف ائتمه‌یه هر کلمه‌یه أل آتیر هئچ بیرینی لاییق گؤرموردو. یئنی و بیرچوخ کلمه‌لره احتیاج دویوردو. قوجاغیندا قیمیلدانان اورقانا و اونا قارشی اولان هئچ بیر حیسسینه باشقا رغبت‌لری کیمی گؤز یوما بیلمیردی. بونلاری،موطلق یاشاتماق ایسته‌ییردی.\n“آننم آننم بن نه گون‌لر گؤردوم. آننم آننم بن نه آجیلار چکدیم.آننم آننم…”\nسوکوت، ال‌لرینی هر کسین آغزینا یاماسادا بونو یاخشی باجارمادی. هر طرفدن بیر آتماجا سسی قووزاندی.\n– جاناااااا!\n– قیز! عاغیللی آدام دا آیفونا بو زنگی قوشار؟\n– اووووفففف!\n– جان ملک!\nآناسینی جوابسیز قویا بیلمزدی.کوریدورا چیخیب تلفونو جاوابلادی.\n– آلو. هه ماما؟\nسس گلمه‌دی. باغلانتی کسیلمیشدی. سون آرامالاردان آناسی‌نین آدینی تاپیب اوستونه ووردو.”The person you have called can not be reached…” باغلانا بیلمه‌دی.\nآنتئنی یوخدور دئیه دوشوندو. تلفونو ویبره مودونا قویوب صینیفه قاییتدی.\nاوستادلا بیرگه قاپییا یئتیشیب ایچه‌ری گیردیلر. ایندی اؤز یئرینده شومشه کیمی اوتوروب، اؤنه دوغرو باخان آکوستیک کیرلی‌لییی یارادان سایکوپات‌لارین نفس سسی بئله دویولموردو.\nاوستاد سئودایا “باشلا”دئدی. اونا باخماقدان دویمور یورولموردو. سیماسیندا هانسی‌سا بیر ملک گؤرور گؤزلرینده هئچ بسته‌لنمه‌میش بیر ماهنی‌نین یازیلمامیش سؤزلرینی اوخویوردو. اونو آیاق باسیلمامیش آدالار کیمی باکیره، آزاد سولار کیمی درین، تاریخده باسدیریلمیش خزینه‌لر کیمی زنگین، گؤروردو. سئودا او خزینه‌لردن دانیشیردی.\nساغ بودونو قیجیشدیران تیتره‌ییش اونو اؤزونه گتیردی. تلفونونو جیبیندن چیخاریب آناسیندان گلن مئساژی آچدی: “بابان نوخوشلویوب، تئز کرخانییا گل”\nکیتابینی تلفونونو چانتاسینا آتیب ایذین آلمادان تلم-تله‌سیک صینیفدن چیخدی.\nفابریک‌ین اوجسوز بوجاقسیز حیطینده آناسینی گؤردو. عاییله‌ وکیل‌لری ده گلمیشدی. آمبولانس و پلیس ماشین‌لاری دا وارایدی. اوست-باش‌لارینا پانبیق سوواشمیش ایشچی‌لر، باش‌لارینی یئره دیکمیشدی. بیری‌نین قوینونداکی ال‌لری او بیری‌نین باشماغی‌نین بورنونو بیر چینقیل اوزه‌رینده اویناتماسی، آغیر بیر حادیثه‌دن خبر وئریردی. آناسی اونو گؤرر-گؤرمز قاباغینا قاچیب قوجاقلادی. هؤنکور-هؤنکور آغلایان قادینی باغرینا باسیب اونا توختاق اولماغا چالیشیردی. جنازه‌نی قارا بیر کیسه ایچینده آمبولانسا داشیدیلار. پلیس مأمورلاری‌نین بیری گؤنده‌ریلن اورژانس دوکتوری له دانیشیردی.‌آناسینی یانینا آلیب قولونو اونون بئلینه دولادی. بیر نئچه آددیم آتیب اونلارا چاتدیلار. اؤلوم سببینی اؤیرنمک ایسته‌‌دییینده ایلک معاینه‌ده “اینفارکت” تشخیص وئریلدیینی دئدیلر.\nایچینده‌کی کدر، گؤزلری آلمایاجاق قدر آغیر و نهنگ ایدی.\nآلمانیادا یاشایان قارداشی اؤزونو دفن مراسیمینه یئتیرمیشدی.\nباشینی قالدیریب باداملاردان بیرینی بوداقدان اوزدو. ایکی بارماغیندا توتوب قولاغی‌نین دیبینده لاخلاتدی”هههه ایندی قینین��ان چیخماغا حاضیرسان”دئییب قاققاناق چکدی.\nبینایا دؤنوب اوتاغینا تپیلدی. ماسانین آرخاسیندا یئرله‌شرکن یازماغا باشلادی.\nاون اون‌بیر یاشلاریمدا او بیری قیزلاردان فرقلی اولدوغومو آنلادیم. اورتا مکتبده بو داها دا آیدین شکیلده اؤزونو گؤستردی. توالتده گؤردویوم قانلی پد‌لر، آینا قاباغیندا قورخویلا هیجان قاریشیق ماتیک یاخمالار، مکتب دیشی اوغلان‌لارلا گیزلین گؤروشمه‌لر و نه‌لر نه‌لر کی من هئچ بیرینی بو یاشا کیمی تجربه ائله‌مه‌دیم. قولچاقلاریم هله ده ال‌دیمه‌میش قالیر آمما، اوره‌ییم ایسته‌دییی قدر توفنگ سیندیریب، توپلار ییرتدیم.\nآنام اوشاق یاشلاریمدان بونو سئزسه ده منیم قیز اولدوغوما اینانیر، قیز کیمی یئتیشدیرمک ایسته‌‌میشدی. تام باشقالاشمیش بیر گؤوده‌ ایدیم. اون‌دؤرد یاشا کیمی ائله ده چتینلیک چکمیردیم آما، هر یاشا دولدوقجا، هر یئنی بیر فرقی کشف ائتدیکجه روحوم سیخیلماغا، و داریلماغا باشلاییردی. سانکی بو بدن اونون اوچون چوخ اینجه، چوخ داریسقال‌ایدی. ائوده تمامن بیر اوغلان کیمی دولانسام دا قاپیدان چیخینجا اویونچولوق باشلاییردی. آرادا بابامدان گیزلین آنامی قوروب آزمایشه گئتمه‌ییمیزی ایسته‌ییردیم. بونو باشارسام دا هئچ نه دییشمه‌دی. ترنس سکشووال اولدوغوم ایثباتلانمیشدی. بوتون سندلر و مدرک‌لره دایاناراق هشتاد فاییز اوغلان اولدوغوما رغمن، بابام جینسیت دییشمه‌ییمه مانع اولوردو. عمل اوچون میلیونلار پول احتیاج ایدی. باباما گؤره بو پول ائله ده چوخ دئییلدی آنجاق کونازلیغینا سالیب “وئرمیرم کی وئرمیرم” دئییردی.\nایندی آرادا هئچ بیر مانع یوخدو. بابامین دفن مراسیمنده قارداشیمی گؤردون. بوردایکن چوخ یاردیمی کئچدی. تک جانینا بوتون ایشلریمین دالیسجا قاچیب هامی‌سینی یولونا سالدی.سندن اونا چوخ دانیشمیشام. گؤزللیییندن. خانیملیغیندان. یئنی دوغولموش کؤرپه‌لر قدر حیات‌دان دولو و عینادلا داشی یاریب حیاتا باشلایان چیچک‌لر قدر اومیدلی اولدوغوندان. اوزون سوزون قیساسی، سنی دلیجه سئودییمدن.\nایندی گؤزله‌ییریک؛ او آلمانییا دا منی، من بورادا ویزامی.\nایمضا: ؟ (ملک)\nکاغاذی بوکوب پاکاتا قویدو.\nمملکتین سون اون ایلده گؤردویو آغیر قیش‌لاریندان بیری‌ایدی. تبریز هر زامانکیندان داها گؤزل، داها تمکینلی گؤرونوردو. قوجاق دولوسو چیچک‌له اونو دایاناجاقدا قارشیلایان آناسینی ائوه بوراخیب “من بیر ساعاتا قییده‌رم ” دئدی. دانیشماغا هله چوخ سؤزلری وار ایدی. آناسی الینی سئیرک ساققالینا چکیب” سنه قوربان اولوم قوورما سبزی پیشیره‌جییم تئز قیید” دئییب، ماشین گؤزدن ایتینجه دالیسیجا باخدی.\nیولونون آغزیندا چیچک‌‌ساتان دوکانا دؤنوب قیرمیزی هلند رزلاریندان بیر باکس چینلتدی. بیلدیییی آدرسه دوغرو دورمادان، سوردو.\nشاختا یاریم آچیق شوشه‌دن چیرپیلیب اوزونو قامچیلاییردی. اوره‌یینده کی یارالی سئرچه اوچماغا جان آتیر، اؤزونو او یان بو یانا چیرپیردی. سئودانین، اونو نئجه قارشیلایاجاغینا چوخ ماراغلی‌ایدی. بو تابلو قورخو آدلی بیر چرچیوه ده یئرلشمیشدی.\nکوچه‌یه گیردی. قاپییا بیرآز قالان دایانیب کؤکسونده ییغیشان هاوانی بوراخیب، دردی. اؤنده‌ پارک اولان ماشیندا، ایکی قیز گؤردو. سئویشیردیلر. ” لزبین” سؤزجویونو یادداشیندان ائندیردی. درین بیر آه چکیب” نئیله‌مک، سیزده حیاتدان بئله لذت آلیرسیز” دئدی.\nبیردن گؤزو قاپیدان چیخان قیزا ساتاشدی. مارال ایدی. همین ماشینین دال قاپیسینی آچیب اوتوردو. ماشین یولا دوشدو. بیر آن ایچینده دوز قولاغی‌نین دیبیندن کئچدیلر. اؤنده اوتوران‌لارین بیری سئوداایدی. تبریز بوز دؤورونه قاییدیردی…\nسون\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nفدایی شاعر «مرادعلی قریشی(قافلانتی)»نین حیاتی و صنعتی – ۱\nقنداب علی‌یئوا\nتاختالی کؤیدن‌ مکتوب‌لار \/ اون‌آلتینجی مکتوب\nعزیز نسین اسماعیل شیخلی\nسئودالی\nصمد بهرنگی | ترجمه:\nصمد بهرنگی | چئویرن:\nعلیرضا ذیحق\nداریخیرام\nمرجان مناف‌زاده\nچاپ\n2 پاسخ\nحامیدم گفت:\nچهارشنبه ۱۴ دی ۱۴۰۱ در ۲۲:۳۲\nچوخ گوزل.\nیوخاریداکی یولداشیمیزا گوره:\nیازیچی بو جمله ایله قورتاریب دی “تبریز بوز دؤورونه قاییدیردی…”\nیعنی بوردا صحبت بیر ایکی نفر ترنس و لزبین‌دن گئتمیر\nمنجه بوجوردا باخماق اولارکی بو شهرده یاشایانلار بحرانِ هویّتِ جنسی دن چیخیبلار و اوز سئچدیگی جنسیّته قاییدیرلار و اونا گوره اوسته یازدیغیم جمله ایله حئکایه قورتاریب البته اوچ نقطه ایله …\nمنجه بوجور باخساق لاپ بتر اولار.\nو حئکایه نی اوخویوب قورتاراندان سونرا بو سوالی اوزونوزدن سوروشا بیلرسیز ” من اوغلانام یوخسا قیز؟!”\nالبته اگر اوزونوزو کافکا کیمی سوسه‌رییه چئویرمه‌سه‌ز\nیا\n” مش حسن”(غلامحسین ساعدی) کیمی ” من گاو مش حسنم” دئمه‌سه‌ز\nاو شال قیرمیز اییدی یوخسا ساری؟! 🙂\nتشککورلر ، سایغیلار و اوغورلار\nعلی تقی زاده لاریجان گفت:\nشنبه ۸ خرداد ۱۴۰۰ در ۲۱:۳۶\nنئچه مدتدی تابو سسله نن موضوعلار حاقدا راحاتجاسینا صحبتلر گئدیر. بیر آنلامدا تابولیقدان چیخمادادیلار. ترنس ، لزبین ، هموسکشوال و…\nخان صنم ینده بو حکایه سی او دسته صحبتلردن بیری دیر. جامعه یه بونو آنلاتماق کی او انسالارین اوجور یارانماقدا هئچ گوناهلاری یوخدی و خلقتین هانسی ناسازلیقی سببکاردی، شوبهه سیز کی چوخ یاخشیدی. هئچ بیرآی ، قیرخ گون اولماز کی جوان بیر اوغلانی اوجور خلقتینه خاطیر طایفاسی جنوبدا اولدوردیلر. آنجاق حکایه نین سونوندا ،خان صنم بئله شوبهه یارادیر کی جمعیتین چوخودا دئمه سک ، گوزه چارپان درصدی ترنس جندر، لزبین…..دی. بودا دامین اوطرفیندن دوشمک اولور.\nبیرنکته نی ده دئییم.نیگار نوروزی نین «منی من ائدن »عنوانلی مطلبی یادیما دوشدی . حتی تورکیه دیلی آذربایجان دیلین متاثر ائله مه سین قیناییردی کی نه لازم یاخشی یرینه تامام دیه ک؟ حکایه نین اصلی شخصیتی نین حیات طرزین یا اجتماعی دورومو ن اوخوجویا آچیخلاماق قصدیله اولسادا ، یونی، اسلش، فری سایز…. کیمی کلمه لری بیر تورک دیلینده یازیلان نثرده ایشلتمک ، گرکسیزدی. خصوصیله خان صنمه کی تورک دیلینده زنگین سوزجوکلر خزینه سی وار.","num_words":3646,"character_repetition_ratio":0.018,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":134599.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جارچی بیر تورکجه خبر آژانسی کیمی پئرفیشینال شکیلده دونیا و آذربایجان‌ین دؤرد بیر نقطه‌سییندن خبر یاییر.آذربایجان ایله باغلی کؤشه یازیلاردا یاییر. کانال دیلیمیزده یالنیز تام تورکجه خبر یایان مرکزدیر.","num_words":39,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":518283.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"حادیثه اۆفۆقۆ یوْخسا اوْلای اۆفۆقۆ (اینگیلیسجه: Event horizon)، ایشیق و ماددنین آرتیق قاچا ��یلمدییی بؤلگنی سرهدله‌ین قورشاق. اوْلای اۆفۆقۆ هر هانسی بیر فیزیکی آراشدیرما ائده بیلمدیییمیز بیر کاسموْس پارچاسیدیر. نه اوْلای اۆفۆقۆندن کناری بیلینن قانونلارلا آچیقلاما ایمکانی وار, نه ده اوْرادا نه اوْلوب بیتدییینی بیلمه‌یین بیر یوْلو وار. بیر اولدوزون اوْلای اۆفۆقۆ اولدوزون چؤکمدن اوّلکی کۆتلسی ایله مۆتناسیبدیر. اؤزنیین, کۆتلسی 10 گۆنش کۆتلسی اوْلان بیر اولدوز ایچه چؤکۆب قارا دلیک هالینا گلدییینده دیامئتری 60 کم اوْلان بیر اوْلای اۆفۆقۆنه ساهیب اوْلور. بیر قارا دلیک مادده اوددوقجا اوْلای اۆفۆقۆنۆ گئنیشلدیر, اوْلای اۆفۆقۆ گئنیشلندیکجه ده داها گۆجلۆ قراویتاسییا ساهسینه ساهیب اوْلور. قارا دلییین اوْلای اۆفۆقۆنده نظری اوْلاراق زامان تامامن دایانیر. آراسیرا قارا دلیکلرده ایکی اوْلای اۆفۆقۆ واردیر.\nآراسیرالاری \"اوْلای اۆفۆقۆ\" تئرمینی یئرینه قارادلییه چوْخ دا اویغون اوْلمایان “قارا دلییین دۆزئیی” تئرمینینی ایستیفاده ائدیرلر. (تئرمینین اویغون اوْلماماسینین سببی بیر گزه‌گن و یا اولدوزداکی کیمی قاتی و قازلاردان تشکیل اوْلان بیر دۆزئی اوْلماماغیدیر.) آما بورادا آراسیرا خۆسوسی خۆسوسیییتلر گؤسترن بیر بؤلگدن دانیشیلمیر; بیر مۆشاهیدچی قارا دلییه اۆفۆقۆ آشاجاق قدر یاخینلاشمیش اوْلا بیلسه‌یدی, اؤزۆنه سته تسسۆرات ساغلایاجاق هئچ بیر خۆسوسیییت و یا ده‌ییشیکلیک هیسس ائده بیلمه‌یجکدی. بونا قارشیلیق گئری دؤنمه جهدینی ائدنده, آرتیق بو بؤلگدن قاچا بیلمه‌یجه‌یینین فرقینه وارمیش اوْلاجاق. بو سانکی \"دؤنۆشۆ اوْلمایان نؤقت\"دیر. بو وزیییت آخینتیسی گۆجلۆ بیر دنیزده آخینتیدان خبرسیز بیر اۆزگۆچۆنۆن وزیییتینه بنزدیله بیلر.\nدیگر بیر ترفدن اوْلای اۆفۆقۆنۆن سرهدینه یاخینلاشمیش بیر مۆشاهیدچی قارا دلیکدن یئترینجه اوزاقلیقداکی بیر مۆشاهیدچییه نزرن زامانین فرقلی بیر شکیلده آختیغینین فرقینه واراجاقدیر. قارا دلیکدن اوزاقدا اوْلان مۆشاهیدچینین دیگرینه سابیت آرالیقلارلا (مسلن, بیر سانییه آرا ایل) ایشیق ایشارلری یوْللادیغینی قبول ائدک: قارا دلییه یاخین مۆشاهیدچی بو ایشارلری هم داها ائنئرژیلی (یشیغین قارا دلییه دۆشمک اۆزره یاخینلاشدیقجا “ماوییه سۆرۆشم”سی نتیجسییله بو ایشیق ایشارلرینین تئزلییی داها یۆکسک اوْلاجاق), هم ده آردیجیل ایشارلرین آرالارینداکی زامان آرالیغی داها قیسالمیش (بیر سانییدن داها آز) اوْلاراق آلاجاق. یاخین مۆشاهیدچی اوزاقداکینا نزرن زامانین داها سۆرتلی آخدیغینی گؤرجکدیر. اوزاقداکی مۆشاهیدچی ده, اکسینه, دیگرینده مئیدانا گلن شئیلرین گئت-گئده داها یاواش اوْلدوغونو, زامانین داها یاواش آخدیغینی گؤرجک.\nاوزاقداکی بیر مۆشاهیدچینین بیر اوْبیئکتین قارا دلییه دوْغرو دۆشۆشۆنۆ مۆشاهیده ائدیلمسی هالیندا مۆشاهیدچییه گؤره \"قراویتاسییا قیرمیزی یئرده‌ییشمسی\" و \"زامانین گئنیشلنمسی\" تسیرلری بیرلشجک: اوْبیئکتدن چیخان ایشارلر گئت-گئده قیرمیزی, گئت-گئده سؤنۆک (اوزاقداکی مۆشاهیدچییه چاتمازدان اوّل گئت-گئده آرتان ائنئرژی ایتکیسی ایله چیخاریلان ایشیق) و گئت-گئده آرالیقلی اوْلاجاقدیر. ینی پراکتیکادا مۆشاهیدچییه چاتان ایشیق فوْتوْنلارینین سایی, گئت-گئده سۆرتله آزالاجاقدیر و اوْبیئکتین قارا دلییه باسدیریلیب گؤرۆنمز اوْلماسینین آردیندان تۆکنجک. اوْبیئکتین هله اوْلای اۆفۆقۆ سرهدینده هرکتسیز دوردوغونو گؤرن اوزاقداکی مۆشاهیدچینین اوْنون دۆشمسینه مانئ اوْلماق اۆزره اوْلای اۆفۆقۆنه یاخینلاشماسی بوْشونا اوْلاجاق.\nقارا دلییین \"تکلیی\"ینه یاخینلاشان بیر مۆشاهیدچییه تسیر ائتمه‌یه باشلایان فاکتوْرلارا “گل-گئت فاکتوْرلاری” دئییلیر. بو تسیرلر قراویتاسییا ساهسینین هموگئن\nاوْلمایان بیر قورولوشا ساهیب اوْلماسی سببی ایله اوْبیئکتین قئیری-فوْرماللاشماسینا (تبیی فوْرماسینی ایتیرمسین) سبب اوْلور. بو “گل-گئت تسیرلری بؤلگسی” بؤیۆک قارا دلیکلرده تامامیله اوْلای اۆفۆقۆنده یئر آلیر; لاکین خۆسوسیله \"ولدوز قارا دلیکلری\"نده اوْلای اۆفۆقۆنۆن سرهدینی ده آشاراق تسیر ائدیر. بو سببدن اولدوز قارا دلییینه یاخینلاشان بیر کاسموْناوت داها اوْلای اۆفۆقۆنه کئچمدن پارچالاناجاقکن, نهنگ قارا دلییه یاخینلاشان بیر کاسموْناوت داها سوْنرا “گل-گئت تسیرلری” ایله یوْخ ائدیلمکله بیلیکده, اوْلای اۆفۆقۆنه بیر آسانلیقلا گیریش ائدجک.\nقایناقلار[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nقارادلیک\nTypes\nSchwarzschild\nRotating\nCharged\nMicro\nVirtual\nBinary\nNaked singularity\nKugelblitz\nPlanck particle\nSize\nMicro\nExtremal\nElectron\nStellar\nMicroquasar\nIntermediate-mass\nSupermassive\nQuasar\nBlazar\nActive galactic nucleus\nFormation\nStellar evolution\nGravitational collapse\nنوترون اولدوزو\nRelated links\nCompact star\nQuark\nExotic\nTolman–Oppenheimer–Volkoff limit\nWhite dwarf\nRelated links\nSupernova\nRelated links\nHypernova\nGamma-ray burst\nProperties\nBlandford–Znajek process\nBondi accretion\nErgosphere\nحادیثه اوفوقو\nGravitational lens\nHawking radiation\nInnermost stable circular orbit\nM–sigma relation\nPenrose process\nPhoton sphere\nQuasi-periodic oscillation\nThermodynamics\nSchwarzschild radius\nSpaghettification\nModels\nGravitational singularity\nPenrose–Hawking singularity theorems\nPrimordial black hole\nGravastar\nDark star\nDark-energy star\nBlack star\nEternally collapsing object\nMagnetospheric eternally collapsing object\nFuzzball\nWhite hole\nNaked singularity\nRing singularity\nImmirzi parameter\nMembrane paradigm\nKugelblitz\nWormhole\nQuasi-star\nIssues\nAlternative models\nBlack hole complementarity\nInformation paradox\nCosmic censorship\nER=EPR\nFinal parsec problem\nFirewall (physics)\nHolographic principle\nNo-hair theorem\nMetrics\nSchwarzschild (Derivation)\nKerr\nReissner–Nordström\nKerr–Newman\nLists\nBlack holes\nMost massive\nNearest\nQuasars\nRelated\nBlack Hole Initiative\nBlack hole starship\nGamma-ray burst progenitors\nGravity well\nHypercompact stellar system\nRossi X-ray Timing Explorer\nTimeline of black hole physics\nCategory\nCommons\nPortal\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=حادیثه_اوفوقو&oldid=1514466»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nنوجوم\nگیزلی بؤلمه:\nاینگیلیس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۱ آوریل ۲۰۲۲، ‏۰۷:۰۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1576,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.179,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":29690.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دۇغو آسیا ((چینجه:东亚‎)، (کوْره‌جه:동아시아‎)، ژاپونجا: 東アジア) — آسیانین دۇغو حیصّه‌سی. دۇغو آسیایا روسیه‌نین اوزاق شرقی ، چین، تایوان، ژاپون، قوزئی کوره، گونئی کوره و موغولیستان عایید ائدیلیر. ۱.۵ میلیارد آدام اهالی‌سی ایله بۆتون دۆنیا اهالیسی‌نین دؤردده بیری دۇغو آسیادا یاشاییر.","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.008,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.258,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":442602.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی\nیول‌لاندیرمالاری گیزلت\nلیست‌ده، اؤن‌اَکی قوْپارت\nنمایش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/wiki\/اؤزل:نمایه_پیشوندی\/شابلون:Flag_template_documentation\/»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":120,"character_repetition_ratio":0.013,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.112,"stopwords_ratio":0.033,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":5533.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان آغزیندا بیر کیمسه‌نین آغلا سیغمايان،توهاف و اجاز ایشینی بلیرتمک ایچین پیشیک بزه‌مه دئيیمین ایشله‌درلر. دئيیمین نه‌دنی: اسکیلرده، بايرام چاغیندا، گیردکانین قابوغونو؛ ایکی بؤلوب پیشیگین آياغینا سالاردیلار، بؤيله‌جه پیشیک يئریرکن و آياق يئره باسارکن، گیردکان سسلنردی، ائله کی توهاف، اجاز و اويون بیر گؤرونتو اورتايا چیخاردی، بونا گؤره بیر کیمسه آغلا سیغمايان، توهاف و اجاز بیر داورانیش ويا دانیشیق سرگیلرسه اونا پیشیک بزه‌مه دیيرلر یعنی اويون اويناما ويا بوش ایش گؤرمه.\nیازیلیش‌لار\nلاتینجه : PiŞiK BƏZƏMƏK.\nقایناق‌لار\nRetrieved from \"https:\/\/incubator.wikimedia.org\/w\/index.php?title=Wt\/azb\/پیشیک_بزمک&oldid=4035869\"\nCategories:\nWt\/azb\/بوتون سؤزجوکلر\nWt\/azb\/دئییملر\nThis page was last edited on 16 April 2017, at 19:52.\nText is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License; additional terms may apply. See Terms of Use for details.","num_words":226,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":37183.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"'); $('a.print-preview').printPreview(); $('#txtShortLink').focus(function () { $(this).select(); }); });\nتاریخ : سه شنبه 17 شهريور 1394 | کد : 962\nلینک کوتاه\nربانی عالم آیت الله زین‏ العابدین مرندی\nآیت ‏الله شیخ زین ‏العابدین بن اسماعیل مرندی، 1229 شمسی ایلینده آذربایجانین مرند شهرینده دنیایا گلدی و اسلامی معارف و علملرین مقدماتینی اؤز وطنینده باشا وئرندن سونرا نجف شهرینه یوللاندی و بؤیوک عالملرین محضرینده تحصیل آلدی. او حضرت اجتهاد مرتبه سینه چاتیب چوخلو شاگر تربیت ائله‌دی.\nآیت ‏الله شیخ زین ‏العابدین بن اسماعیل مرندی، 1229 شمسی ایلینده آذربایجانین مرند شهرینده دنیایا گلدی و اسلامی معارف و علملرین مقدماتینی اؤز وطنینده باشا وئرندن سونرا نجف شهرینه یوللاندی و بؤیوک عالملرین محضرینده تحصیل آلدی. او حضرت اجتهاد مرتبه سینه چاتیب چوخلو شاگر تربیت ائله‌دی. اونون عملیه رساله‌سی مِنهاجُ العِباد آدیندا مؤمنلرین عبادی عمل‌لرین هدایتی اوچون یاییلدی.\nآیت الله مرندی نهایتاً 1301 شمسی ایلین تیر آیی‌نین 16 دنیایا گؤز یومدو و نجفین وادی السلامیندا تورپاغا وئریلیدی.","num_words":218,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.469,"special_characters_ratio":0.266,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":213007.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"حاضیرلاندیقدان سوْنرا٬ یئنی بیر مقاله یاراتمادان اؤنجه٬ ویکی‌پدیایلا داها چوْخ تانیش اوْلماغینیز اۆچون٬ مؤوجود اوْلان مقاله‌لری دییشدیرمه‌نیز تؤوصیه اوْلونور.\nیئنی بیر مقاله یاراتمادان اؤنجه٬ مقاله‌نین داها اؤنجه یارانمیش اوْلوب-اوْلمادیغینی یوْخلایین.\nمقاله‌نیز یئنی‌می؟\nیاراتماق ایسته‌دیگینیز مقاله‌نین آدینی یازیب٬ آختار دۆیمه‌سینه باساراق مقاله‌نین داها اؤنجه یارانمیش اوْلوب-اوْلمادیغینی یوْخلایین.\nیازیلارینیزین یازی قایدالارینا اۇیغون اوْلماسینا دیقّت ائدین.\nقایناق حاضیرلایین. مقاله‌لر اعتیبارلی قایناقلار اساسیندا یازیلمالی‌دیر.\nباشقالاریندان٬ اؤزللیک‌له داها تجروبه‌لی ایشلدنلردن٬ مقاله‌نیزه گؤزآتمالارینی ایسته‌یین.\nکوپی رایتی پوْزمایاجاغینیزدان آرخایین اوْلون٬ مقاله‌نیزین آدلیم اوْلماسینا دیقّت ائدین٬ و باشقا مقاله یازماق قایدالارینی دا نظرده آلین.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ویکی‌پدیا:ایلک_مقاله‌نیزی_یارادین&oldid=922286»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nویکی‌پدیا اساس بیلگیلر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۹ مئی ۲۰۱۹، ‏۰۹:۰۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":261,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.032,"special_characters_ratio":0.183,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":59929.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اشلی کراسمن‌ین یازدیغی بو مقاله ۲۰۱۹-جو ایلین ایون آیی‌نین ۲۱-ده، ToughtCo سایتیندا درج ائدیلیب و «اتک‌یازی» ترجومه قوروپو اونو آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیب.\nیادلاشما کارل مارکس طرفیندن ایشله‌نیب حاضیرلانمیش نظری کونسئپسییادیر و کاپیتالیست ایستحصال سیستئمی داخیلینده ایشله‌مه‌یین تجریدائدیجی، اینسانلیقدان اوزاقلاشدیریجی و مایوس ائدیجی تاثیرلرینی تصویر ائدیر. مارکسین فیکرینجه، بونون سببی ایقتیصادی سیستئمین اؤزودور.\nسوسیال یادلاشما سوسیولوق‌لار طرفیندن ایقتیصادیات دا داخیل اولماقلا موختلیف سوسیال ایستروکتور سبب‌لردن، او جمله‌دن اؤز ایجماعسی‌نین و یا جمعیتی‌نین دَیَرلریندن، نورمالاریندان، تجروبه‌لریندن و سوسیال موناسیبت‌لریندن قوپموش حیس ائد‌ن فردلرین و یا قروپ‌لارین تجروبه‌سینی تصویر ائتمک اوچون ایستیفاده ائدیلن گئنیش بیر قاورامدیر. سوسیال یادلاشما یاشایانلار، جمعیتین عمومی، اساس دَیَرلرینی بؤلوشمورلر. جمعیته، اونون قروپ‌لارینا و اینستیتوت‌لارینا(نهادلارینا) یاخشی اینتئقراسییا اولونمورلار و سوسیال جهتدن اساس جریاندان (آیری دوشه‌رک) تجرید اولونورلار.\nمارکسین یادلاشما نظرییه‌سی\nکارل مارکسین یادلاشما نظرییه‌سی اونون صنایع کاپیتالیزمینه و اوندان یارانان و اونو دستکله‌ین صینفی-طبقه‌لی سوسیال سیستئمه تنقیدی‌نین مرکزینده یئر توتوردو. او، بو باره‌ده بیرباشا ایقتیصادی و «فلسفی ال‌یازمالار»-ی و «آلمان ایدئولوگییاسی»-ندا یازسا دا، اونون باشقا یازی‌لارینین اکثریتینده ده اساس اولان بیر آنلاییشدیر. مارکسین بو قاورامی ایستیفاده ائتمه و اونون حاقیندا یازما فورمو، بیر ضیالی کیمی بؤیویوب اینکیشاف ائتدیکجه دییشدی، لاکین تئرمینین ان چوخ مارکسلا علاقه‌لندیریلن و سوسیولوگییادا اؤیره‌دیلن وئرسییاسی، کاپیتالیست بیر ایستحصال سیستئمی داخیلینده ایشچی‌لرین یادلاشماسیدیر.\nمارکسین فیکرینجه، کاپیتالیست ایستحصال سیستئمینده فهله‌لردن امک‌لرینی ساتین آلان زنگین (ایستحصاال واسیطه‌لری) صاحیب‌لر و ایداره‌چی‌لر صینفینی مؤوجوددور. فهله‌لرین امک حاقی موقابیلینده تشکیلاتلانان بو سیستئم بوتون فهله صینفی‌نین یادلاشماسینی یارادیر. بو ترتیبات ایشچی‌لرین دؤرد فرقلی یولدا یادلاشماسینا گتیریب چیخاریر.\nایشچی‌لر ایستحصال ائتدیکلری محصولدان یادلاشدیریلیرلار. اونا گؤره کی بو محصول‌لار باشقالاری طرفیندن لاییحه‌لندیریلیر و ایداره ائدیلیر و (عینی زاماندا) مزد-امک موقاویله‌سی یولو ایله فهله‌یه دئییل، کاپیتالیسته منفعت وئریلیر.\nایشچی‌لر ایستحصالچی ایشین اؤزونه یادلاشدیریلیرلار؛ تامامیله باشقاسی طرفیندن ایداره اولونون، طبیعتی گره‌یی سون درجه ایسپئسیفیک، تکرارلانان و یارادیجی باخیمدان فایداسیز بیر ایستحصال ایشی‌نین اؤزوندن یادلاشما. بوندان علاوه بو ایش، اونلارین یالنیز دَیَری قالماق ایستیقامتینده معاشا احتیاج دویدوقلاری اوچون گؤردوکلری ایشدیر.\nاونلار حقیقی داخیلی منلیک‌لریندن، ایستک‌لریندن و خوشبختلیک آختاریش‌لاریندان یادلاشدیریلیرلار؛ بو یادلاشدیرما سوسیال-ایقتیصادی قورولوشا گؤره اونلارا یوکله‌نن طلب‌لر واسیطه‌سیله، و کاپیتالیست ایستحصال اصولونون ایشچی‌لری اوبیئکته چئوریمه‌سی ایله باش وئریر. چونکی کاپیتالیست ایستحصال سیستئمی اونلارا اینسان سوبیئکت‌لری کیمی دئییل، بو سیستئمین عوض ائدیله بیلن ائلئمئنت‌لری کیمی باخیر.\nامه‌یینی مومکون اولان ان آشاغی قیمته آلماق اوچون ایشچی‌لری بیر-بیرینه قارشی قویان ایستحصال سیستئمی، اونلاری دیگر ایشچی‌لره یادلاشدیریر. یادلاشمانین بو فورماسی ایشچی‌لرین اورتاق تجروبه‌لرینی و پروبلئم‌لرینی گؤروب درک ائتمه‌لرینین قارشیسینی آلماغا خیدمت ائدیر– یانلیش شعورون فورمالاشماسینا سبب اولور و صینفی شعورون اینکیشافینا مانع یارادیر.\nمارکسین موشاهیده‌لری و نظرییه‌لری ۱۹-جو عصرین ائرکن صنایع کاپیتالیزمینه اساسلانسا دا، اونون فهله‌لرین یادلاشماسی نظرییه‌سی بو گون ده دوغرودور. قلوبال کاپیتالیزم آلتیندا امه‌یین شرط‌لرینی اینجه‌له‌ین سوسیولوق‌لار، یادلاشماغا سبب اولان شرط‌لرین و یادلاشما تجروبه‌سی‌نین اصلینده آغیرلاشدیغینی و پیسلشدیگینی آنلاییبلار.\nسوسیال یادلاشمانین داها گئنیش نظرییه‌سی\nسوسیولوق ملوین سیمن ۱۹۵۹-جو ایلده نشر اولونان «یادلاشمانین معناسی حاقیندا» آدلی مقاله‌سینده سوسیال یادلاشمانین مؤحکم تعریفینی وئردی. اونون سوسیال یادلاشمایا عایید ائتدیگی بئش خصوصیت سوسیولوق‌لارین بو فئنومئنی نئجه اؤیرنمه‌لری باخیمیندان بو گون ده آکتوالدیر. اونلار:\n۱. گوجسوزلوک: فردلر سوسیال باخیمدان اوزاقلاشدیقدا، حیات‌لاریندا باش وئرنلرین اونلارین نظارتیندن کنار اولدوغونا و نتیجه‌ده ائتدیکلرینین هئچ بیر اهمیت کسب ائتمدیگینه اینانیرلار. حیات گئدیشات‌لارینی فورمالاشدیرماقدا عاجیز اولدوقلارینا اینانیرلار.\n۲. معناسیزلیق: بیر فردین مشغول اولدوغو شئی‌لردن معنا چیخارا بیلمه‌مه‌سی یا دا ان آزیندان باشق��لارینین چیخاردیغی اورتاق و یا نورماتیو معنانین عینیسینی چیخارا بیلمه‌مه‌سی.\n۳. سوسیال ایزولیاسییا: بیر شخص پایلاشیلان دَیَرلر، اینانج‌لار و تجروبه‌لر واسیطه‌سیله اؤز توپلومونا معنالی بیر شکیلده باغلی اولمادیغینی حیس ائتدیکده و یاخود دیگر اینسان‌لارلا معنالی سوسیال علاقه‌لری اولمایاندا.\n۴. اؤزوندن اوزاقلاشما: بیر شخص سوسیال یادلاشما ایله قارشیلاشدیقدا، باشقالاری و یا سوسیال نورمالار طرفیندن قویولان طلب‌لری یئرینه یئتیرمک اوچون اؤز شخصی ماراق و ایستکلرینی اینکار ائده بیلر.\nسوسیال یادلاشمانین سبب‌لری\nسوسیولوق‌لار مارکسین تصویر ائتدیگی کاپیتالیست سیستئمده ایشله‌مک و یاشاماق سببی ایله یارانان یادلاشمایلا یاناشی، اونون دیگر سبب‌لرینی ده تانیییرلار. ایقتیصادی غیرثابیتلیک و اونونلا گئدن سوسیال سارسینتی، دورکهیم-ین آنومییا آدلاندیردیغی سوسیال یادلاشمانی تشویق ائد‌ن نورماسیزلیق حیسینه گتیریب چیخاردیغی سندلشدیریلمیشدیر.\nبیر اؤلکه‌دن دیگرینه و یا بیر اؤلکه داخیلینده‌کی بیر بؤلگه‌دن چوخ فرقلی بیر باشقا بؤلگه‌یه کؤچمک ده اینسانین نورمالارینی، تجروبه‌لرینی و سوسیال موناسیبت‌لرینی سوسیال یادلاشمایا سبب اولاجاق شکیلده پوزا بیلر.\nسوسیولوق‌لار همچینین، اهالی داخیلینده دموگرافیک دییشیکلیک‌لرین ده سوسیال ایزولیاسییایا سبب اولا بیله‌جه‌یینی سندلشدیریبلر. مثلاً عیرق، دین، دَیَرلر و دونیاگؤروش‌لری باخیمیندان آرتیق اؤزلرینی چوخلوقدا گؤرمه‌ین اینسان‌لار سوسیال باخیمدان ایزولیاسییا اولا بیلرلر. سوسیال یادلاشما هم ده عیرق و صینفین سوسیال هیرارشی‌لرینین آشاغی پیلله‌لرینده یاشاماق تجروبه‌سیندن ایره‌لی گلر. بیر چوخ رنگلی اینسان‌لار (آغ اولمایان، آزلیق) سیستئملی عیرقچیلیک نتیجه‌سینده سوسیال یادلاشما یاشاییرلار. بوتؤولوکده یوخسول اینسان‌لار، خصوصاً ده یوخسوللوق ایچینده یاشایان اینسان‌لار ایقتیصادی جهتدن نورمال حساب اولونان شکیلده جمعیتده ایشتیراک ائده بیلمه‌دیکلرینه گؤره سوسیال ایزولیاسییا یاشاییرلار.\nاتک یازی اتک یازی ترجمه اشلی کراسمن سوسیال یادلاشما یادلاشما\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləنه دئییریکسه ائله اویوق؛ دوشونجه‌لریمیز و دانیشیق‌لاریمیز بیزیم ساغلاملیغیمیزی نئجه فورمالاشدیریر؟\nسونراکي مقاله اورهان پاموکون تورکییه‌سینده آتالار، اوغول‌لار و غرب\nMüəllif haqqında\nاشلی کراسمن\nRelated Posts\nسوسیولوگییادا توپلومسال قورولوش قاورامی\nاشلی کراسمن\nسوسیال فئنومئنولوگییا\nاشلی کراسمن\nاویون نظرییه‌سی ندیر؟\nاشلی کراسمن\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nاتک‌یازی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":1502,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.021,"special_characters_ratio":0.173,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":190533.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تحقیر اولونموش بیر دوروستلوک ایله اخلاقی جسارتین موباریزه‌سی؛ شیرین عبادی‌نین «نامردجه ائو صاحبلیگی» بلگه‌سلی حاقیندا گؤروشو -\nSkip to content\nMenu\nخانه\nاخبار\nمقالات\nحقوق بشر\nویدیو\nاسناد تشکیلاتی\nبیانیه ها\nتماس با ما\nانتخاب زبان\nفارسی\nTürkcə\nTürkce\nEnglish\nClose Menu\n25 آگوست 2020\nتحقیر اولونموش بیر دوروستلوک ایله اخلاقی جسارتین موباریزه‌سی؛ شیرین عبادی‌نین «نامردجه ائو صاحبلیگی» بلگه‌سلی حاقیندا گؤروشو\nاینگیلتره‌ده یاشایان ایرانلی اینسان حاقلاری مودافیه‌چیسی و حوقوقچو شیرین عبادی، لبنان-آمریکا وطنداشی اولان نزار زکانین حبس گونلری حاقیندا مازیار بهاری‌نین چکدیگی «نامردجه ائو صاحیبلیگی» فیلمینی ایزله‌دیکدن سونرا نزار زکانین اخلاقی جسارتینی اؤودویونو سؤیله‌دی.\nاو علاوه‌‌ ائتدی کی، ایراندا دفعه‌‌لرله «جاسوسلوق» اتهامی ایله حبس اولونان ایکیلی وطنداشلارین گیروو گؤتورولدویو شخصلری تمثیل ائدیب، لاکین اکثريتی مسئله‌نی آچیقلاماق و معلومات وئرمک ایستمیرلر.\nنزار زکا لبنان-آمریکا وطنداشیدیر کی، ۱۳۹۴-جی ایلده ایران جمهورباشقانی‌نین قادینلار و عائله‌‌‌ ایشلری اوزره معاونی شهیندخت مولاوردی‌نین دعوتی ایله «داواملی گلیشمه‌ده قادینلارین رولو»، اوزرینده کئچیریلن بین الخلق کنفرانسدا ایشتیراک ائتمک اوچون گلدیکدن سونرا «متخاصیم اولکه‌یه جاسوسلوق ائتمک»، اتهامی ایله توتوقلاندی.\nنزار زکا حاقیندا ائشیتمه‌دن اؤنجه بئله حادثه‌لرله قارشیلاشمیسینیز؟\n– بلی؛ ایسلام جومهوریییتی‌نین جناب نزار زکا ایله رفتاری یئنی و گؤرونمه‌میش بیر داورانیش دئییل. سیاسی هدفلره چاتماق اوچون حؤکومتین بو جور توتوقلامالاری گئچمیشدن دوام ائدیر. من اؤزوم وکیل اولاراق بو کیمی ایشلرله مشغول اولموشام. خاتیرلیرام کی، بیر ایران-آمریکا وطنداشی اولان و اصلینده ایران مسئله‌‌لرینی آراشدیران مو‌کیللریمدن بیری ایللر اؤنجه ایرانا سفر ائتدیگی زامان بئله بیر پروبلئمله قارشیلاشمیشدی. ایرانا گئتمیشدی و یولا دوشمه‌یه حاضرلاشارکن هاوا لیمانیندان ائوه گئدرکن بیر اتومبیل و بیر نئچه موتورسیکلتچی اونون اوتوردوغو تاکسییی موحاصیره‌‌‌یه آلمیشدی. تاکسی دایاندیریرلار، چانتاسینی و شخصی اشیالارینی اله کئچیره‌رک مووکیلیمه هوجوم ائدیرلر. چانتاسیندا تلفونو و شخصی اشیالاری، کیملیک سندلری و کامپیوتری وار ایدی. حادثه‌‌‌نین شدتی و سرعتی او قدر ایدی کی، موکیلیم اؤنجه سویغونلا قارشیلاشدیغینی دوشوندو و ائرته‌سی گون سویغون حادثه‌‌‌سینی ایضاح ائتمک اوچون پولیسه گئتدی. زیارتدن سونرا و بیر نئچه سؤال و جاوابدان سونرا حبس اولوندو. پرونده‌یه اورادا قاریشدیم و عائله‌‌‌سی طرفیندن اونون پرونده‌سینی ایزله‌ییب مودافیه ائتمه‌سی اوچون سئچیلدیم.\nمودافیه ائتمه‌یه ایجازه وئردیلرمی؟\n– یوخ؛ او سربست بوراخیلانا قدر داوانی اوخویا بیلمه‌دیم، حتی مو‌کیلیمی گؤره بیلمه‌دیم. اؤنجه‌دن خبردار ائدیلمه‌دن سربست بوراخیلدیم.\nموکیلینیزین آدینی سوروشا بیله‌رممی؟\n– مسئله‌نی اؤزلری آچیقلامادیلار، البتده کی بیر وکیله وئریلمیش وظیفه‌‌‌لره گؤره ��وکیلریمین سیرلرینی آچا بیلمیرم. آنجاق بیلیرم کی، بیر چوخ اینسانین جناب نزار زکا ایله عینی طالعیی وار و چوخ اذيت چکیب؛ سربست بوراخیلدیقدان سونرا ندنسه حکایه‌‌لرینی چیلپاق و آچیق شکیلده اجتماعی رای‌ایله و بین الخلق ایجتماعیتله اوزه چیخمایانلار وار. بونا گؤره عریضه‌لریمین باشلانقیجیندا دئدیم کی، جناب نزار زکانین اخلاقی جسارتینه حئیرانام. چونکی او، مئدیادا باش وئرنلری و ان باشلیجاسی بو فیلمده اطرافلی تصویر ائتمیشدیر. تأسف کی، موکیلیمین بو باغلیلیغی و جسارتی یوخدو.\nاو فیلمین سونوندا بیر گؤزل سؤز دئییر «روحوم یارالاندی، آما من اونو ساغالدا بیلرم و دیگر گیروولارا کؤمک ائتمک و باش وئرنلری ایفشا ائتمک و ایران حؤکومتی‌نین داورانیشلارینی ایفشا ائتمک بونون بیر یولودو.»\nبو، اونون عدالته باغلیلیغی‌نین بیر علامتیدیر. بیلدیگیمه گؤره، حاضردا ایراندا حبس‌خانادا تخمیناً ۳۵ایکیلی وطنداش وار و اکثريتینین آدلارینی بیلمیریک.\nسیز چوخ اینسانین ایستیناد نؤقطه‌‌‌سیسینیز، ایراندا موکیلرینیزدن باشقا، اوزبه‌اوز اولدوغونوز باشقا بیر شئی اولوبمو؟\n– بلی؛ فرانسادا یاشایان بیر آدامدان کی، فرانسانین «سوسیالیست پارتییاسی»یندا بیر مؤوقئ توتوردو ائشیتدیم کی عائله‌‌‌سینی گؤرمک نيتی ایله ایللر سونرا ایرانا گئتمیشدی و توتوقلاناراق، تضییق آلتیندا اونا ایران حؤکومتی ایله ایش بیرلیگینین لازیم اولدوغونو دئمیشدیلر. دایم قولاغینا حِکایه‌‌ اوخویوردولار کی، سن ایرانلی اولدوغونو اونوتما و اؤلکه‌نین مصلحت و ماراقلارینی نظره آلمالیسان. تجروبه‌لی بیر سیاستچی اولان بو آدام من سیزینله ایشله‌یه‌جه‌یم دئییب . هئچ کیمین سئزمه‌دیگی گیزلی بیر شکیلده اونلارلا علاقه‌‌‌ قورماق اوچون اونا ایکی تلفون نؤمره‌سی و بیر نئچه کد وئریرلر. تعلیم آلیر و سونرا آیریلماغینا ایجازه وئریرلر. منه ایضاح ائتدی کی، ائتدیگیم ایلک شئی، حتی هاوا لیمانیندان ائوه گئتمه‌میشدن اول عینی لوازیماتلا و سیاحت اشیالاریم ایله ایلگیلی یئرلره بیلگی وئرمه‌یه گئتدیم، منه بئله بیر ایسته‌یین وئریلدیگی و منده اؤلکه‌یی ترک ائده بیلمم اوچون ایشبیرلیگی سؤزو وئردیگیمی ایضاح ائتدیم. فرانسا حؤکومتی، کیشیدن درحال شهر و یاشام یئرینی، تلفون نؤمره‌سینی ديیشدیرمه‌سینی ایسته‌میشدی. صلاحیتلی شخصلرین تهلوکه‌‌‌سیزلیک طلبی ایله مسئله‌‌ ایله باغلی معلومات وئرمسه ده، بوتون بونلار فرانسا خاریجی ایشلر ناظرلیگینده قئیدیاتا آلینمیشدیر.\nباشقا بیر وضعيتده، ایرانا سفری زامانی دلیلسیز توتوقلانان بیر ایرانلی-کانادالی قادینی تانیییرام. بوندان اول دفعه‌‌لرله ایرانا سفر ائتمیشدی و هئچ حبس اولونمامیشدی. بیر مدت اذیته معروض قالدی و سونرا سربست بوراخیلدی. بو گیروو گؤتورمه اوصولو ایله ایران حؤکومتی بعضی پروبلئملرینی حل ائتمه‌یه و دولایی مئساژلار گؤندرمه‌یه چالیشیر.\nنجور مئساژلاری قصد ائدیرسینیز؟ داخیلی بیر آلیجییا صاحب اولان مئساژلار؟\n– ایران حؤکومتی بو ساحه‌‌‌یه بیر نئچه مقصدله گیریر. امید کوکبی‌نین طالعیینه دقت ائدین؛ ایرانا یالنیز عائله‌‌‌سینی زیارت ائتمک اوچون گئدن گنج آراشدیرماجی و باشاشاغی عالیم او قدر حبس‌خانادا توتولار کی بؤیرک سراتانی خسته‌لیگینه یاخالاندی.\nبیر سیرا تانینمیش بین الخلق فیزیک استادلاری، امید کوکبی‌نین گوناهکار اولمادیغینی و سربست بوراخیلمالی اولدوقلارینی یازدیلار. یاخود یاخینلاردا سربست بوراخیلمیش و گوگل‌ده پروقرام یازما تجروبه‌سی اولان بیری عائله‌‌‌سینی زیارت ائتمه‌یه گئتمیشدی. اساساً، نییه اونو حبس ائدیب بوتون شخصی معلوماتلارینی گؤتوروب سونرا ایسلام جمهوریییتینه جاسوسلوق ائتمه‌سینی ایسته‌مه‌لیدیرلر؟ بو شخص عاغیللی شکیلده ایشبیرلیگی ائده‌جه‌یینه سؤز وئریر و ایراندان آیریلدیقدا شخصی منفعتلری نظره آلینمادان گلیر و آچیق شکیلده بیلدیریر کی، بئله بیر عهده‌‌لیک گؤتوره‌رک ایراندان ائشییه چیخا بیلمیشم. آما ایران حؤکومتی ائله بیر سیستمدیر کی ایراندان کناردا اینسان حاقلاری فعاللاری‌نین بیلگیلرینی توپلاییب و اونلارا معلومات وئرمه‌ییمی ایسته‌دی.\nائشیتدیگینیزه گؤره، بو ایستکلر یالنیز جاسوسلوق و موخبیرلیک ائتمکله‌می محدودلاشیر؟\n– هر بیر شخصدن فرقلی بیر ایستک وار؛ بیری مبادیله و تیجارت اوچون، بیری معلومات اوچون، اوچونجوسونو جاسوسلوق اوچون توتوللار. حتی اونلاری اؤز تشکیلاتلاری ایله ایشبیرلیگینه مجبور ائدیرلر؛ امید کوکبی کیمی بیرینی اتم انرژیسی تشکیلاتی ایله ایشبیرلیگینه مجبور ائدیردیلر، لاکین مقاومت گؤسترنده «آمریکالی بیر جاسوس اولمالیسان!»، اونلارین ایستیی هر وضعيتده فرقلیدیر.\nبو آرادا تبلیغات مقصدیده وارمی؟\n– بلی؛ چونکی عینی زاماندا، گوجلرینی قارشی طرفه گؤسترمک ایسته‌دیکلرینی دوشونورم؛ بیلین کی، بو گوجوموز وار. عینی زاماندا، بین الخلق ایجتماعیته بیر مئساژ گؤندرمک ایسته‌ییرلر کی، ایرانلا بیر آرایا گلمک ایسته‌ییرسینیزسه، هانسی قروپلا علاقه‌‌‌لی اولدوغونوزو و کیمه ایمتیاز وئلمه‌لی اولدوغونوزو و حقیقی گوجون کیم الینده اولدوغونو بیلمه‌لیسینیز.\nایراندا حقیقی گوجون هارادا اولدوغونو و کیمین الینده اولدوغونو بیلمک اوچون بیر نؤوع سیقنال و موراجعتدیر. البته‌‌‌ کی، بو عامللر زامان و مکان شرایطیندن آسیلی اولاراق ديیشیر؛ مثلا، بو گون بیر قروپ گوجون باشیندا، نؤوبتی دفعه‌‌ ایسه باشقا بیر قروپ.\nجناب زکانین باشینا گلن حادثه‌‌‌ده خانیم ملاوردی‌نی مسوول اولاراق گؤرورسونوزمو؟\n– منجه، خانیم ملاوردی‌نین الیندن بیر ایش گلمیردی. گوجوم اولمادیغینی سؤیله‌دیگی یالان دئییل. آما من بو قروپو «تحقیر اولونموش دوروستکارلار» آدلاندیریرام. نییه؟ حکایه‌‌نی سیزه دانیشیم. خانیم ملاوردی‌نین جناب مازیار بهاری‌نین تلفون دانیشیغی ایله عینی قارشیدورماسی بیر حقیقتی گتیریر؛ «آنایاسایا» اساسلانان ایرانین قانونی قورولوشونون قوصورلو و تحریف اولوندوغونو، ایسلام مشورت مجلیسی و جمهورباشقانی کیمی سئچیلمیش شخصلر محکمه‌‌ اورقانی کیمی تعیین اولونموش وظیفه‌‌‌لی شخصلرین اوزرینده دئمک اولار کی، هئچ بیر گوجو یوخدور. سونوندا بوتون بو گوج پراکتیک اولاراق بیر شخصین، یعنی رهبرین و اونون نوماینده‌‌لری‌نین انحصاریندادیر. خانیم مولاوردی‌نین گوجو یوخدور، آما دیگر طرفدن اونون بئله بیر مسئله‌‌یه یاناشماسینی حقارت حساب ائدیرم. بیر مؤوقئیی قبول ائدن و گؤزو قارشیسیندا قئیری-اینسانی بیر شئیین باش وئردیگینی گؤرن و هئچ بیر شئی ائده بیلمه‌ین بیر آدام نییه مؤوقئیینده‌کی صندلینی بوراخمیر؟ منطیقله قوناغین تهلوکه‌‌‌سیزلیگی ائو صاحبی‌نین مسوولیتیدیر. هئچ نه ائده بیلمه‌دیگینی دئیه بیلمز. بو مؤوضودا بیر شئی ائده بیلمه‌دیگینیز باشا دوشولندیر، آنجاق او قوناغی قوروماق اوچون بیر شئی ائتمیسینیز؟ نییه حقارتله او صندلیدن یاپیشدین و حِکایه‌‌نین سونونا قدر همین اینسانا ائدیلن ظولمو ایزله‌دین؟ حتی ایکینجی کابینده، وظیفه‌‌‌دن اوزاقلاشدیریلدیغینیز و باشقا بیر وظیفه‌‌‌ وئردیکلری زامان یئنه ده بو مؤوقئدن یاپیشدینیز و آیریلمادینیز؟ قانونی وظیفه‌‌‌لرینیزی یئرینه یئتیرمه‌یه ایجازه وئریلمه‌ینده، نییه بو وظیفه‌‌‌نی ترک ائتمه‌میسینیز؟\nشوو اوچون بیر مقامدا قالماق، گؤزل بیر کاریئر قورماق و معاش آلماق، عینی زاماندا ظولمون موشاهیده‌چیسی اولماق و ویجدانینیزی راحتلاماق اوچون هئچ بیر شئی ائده بیلمه‌دیم دئییب سیزین کیمی اینسانلارین آدینی «تحقیر اولونموش دوروستکارلار»، قویورام.\nحل ائتمک یولو ندیر؟\n– آنایاسانین ديیشمه‌سی. حاضردا بوتون مومکون گوجلر ایران رهبری‌نین الینده‌دیر. آنایاسادا دا دئییلن انحصارلاریندان بیری سیستمین عومومی سیاستینی تعیین ائتمکدیر. بو گیروو گؤتورمه‌ده سیستمین عومومی سیاستیندن بیریدیر. زکانین داواسی‌نین تصادوف و بنزرسیز اولدوغونو دوشونمه‌یین. ایندی ایرانداکی ۳۵ایکیلی وطنداشلی محبوس حاقیندا بیلیریک، آما اینانین‌کی گیروولارین سایی بوندان داها چوخدور. چونکی سیزه دئدیگیم کیمی بو وضعيتده سیخیشان و معلومات وئرمه‌ین اینسانلارلا چوخ تجروبم وار.\nعمومیتله، جناب زکانین بو زامانا قدر ایسلام جمهوریییتیندن الده ائتدیگی بیلگیلری نئجه قیمتلندیریرسینیز؟\n– بو بلگه‌سلده ایزلییجییه ایران حؤکومتی‌نین و خوصوصاً اینقیلاب محکمه‌‌لری‌نین ماهیتی حاقیندا یاخشی معلوماتلار وئریلیر؛ خوصوصیله جناب نزار زکا حاکم ابوالقاسم صلواتی حاقیندا دانیشارکن تامامیله دوزگون بیر معلوماتا صاحبدیر. قئید ائتمک لازیمدیر کی، بو حاکم اؤلوم حؤکملری‌نین چوخونو چیخاردی و سیاسی موتهیملرین اکثريتی‌نین پرونده‌سی اونون الینده‌دیر. سیستمین موحاکیمه‌‌ اولونماسینی ایسته‌ین هر کسین پرونده‌سی اونا و بیر نئچه دیگر خوصوصی حاکمه گؤندریلیر.\nنوشته های مشابه\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند\nآذربایجان و زنان ترک, حقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر, مقالات\nکتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nسنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤلدورولوب\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nفرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخت\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و الهه فولادی در زندان اوین\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nگزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه شده و در بازجویی‌ها به تجاوز جنسی و مرگ تهدید شده‌اند\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل... فرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخ... ممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و اله... گزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه ش... چند ساعت در بازداشت طرح نور؛ خانوم عکست را گرفتند -سمیرا ایمان... تداوم بازداشت رعنا کورکوری در زندان اوین اعتراض کمپین حقوق بشر ایران به حکم اعدام شریفه محمدی قتل فجیع یک زن به دست همسرش","num_words":2530,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.044,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":233567.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کارائیب یا کاراییب دنیزی (قوزئی آذربایجان تۆرکجه‌سی: Karib dənizi) باتی یاریم کوره‌سینده آمریکا قاره‌سی و اطلس اوقیانوسو آراسیندا بیر دنیزدیر. ساحه‌سی ۲.۷۵۹.۰۰۰ متر مۆربع دیر. ان درین نوقطه سی ۷.۶۸۶ متردیر. گونئی آمریکا و اورتا آمریکانین ساحه‌سینده دیر.","num_words":50,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.04,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":295623.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"خان‌کندی (لاتین تورکجه: Xankəndi)، آذربایجان جومهوریتی‌‌‌‌نین قاراباغ ایقتیصادی رایونو ایچینده یئرلشن بیر شهر دیر. شهر ۲۶ دسامبر ۱۹۹۱-جی ایلده ائرمنیستان سیلاحلی گوجلری طرفیندن ایشغال ائدیلدی و قوندارما داغلیق قاراباغ جومهوریتی‌نین باشکندی اعلان ائدیلدی. ۲۰۲۳ قاراباغ دؤیوشلری نتیجه‌سینده آذربایجان اوْردوسو ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۳ تاریخینده تقریباً ۳۲ ایللیک ایشغالا سوْن قوْیدوقدان سوْنرا، آذربایجان پولیسی شهرین نظارتی‌نی برپا ائتدی. ۸ نوْوامبر ۲۰۲۳ تاریخینده ایکینجی قاراباغ ساواشی ظفری موناسیبتی ایله شهرده ۲۰۲۳ خان‌کندی ظفر پارادی کئچیریلدی.[۳]\nخان‌کندی\nXankəndi\nشهر\nخان‌کندی\nShow map of Azerbaijan\nخان‌کندی\nShow map of Asia\nموختصاتلار: 39°48′55″N 46°45′7″E \/ 39.81528°N 46.75194°E \/ 39.81528; 46.75194موختصات: 39°48′55″N 46°45′7″E \/ 39.81528°N 46.75194°E \/ 39.81528; 46.75194\nاؤلکه\nآذربایجان جومهوریتی\nایقتیصادی رایون\nقاراباغ ایقتیصادی رایونو\nایداره\n• نووع\nبلدیه\nاراضی\n• جمع\n۲۹٫۱۲ km2 (۱۱٫۲۴ sq mi)\nاوجالیق\n۸۱۳ m (۲٬۶۶۷ ft)\nجمعیت\n(۲۰۲۱)[۱][۲]\n• جمع\n۷۵٬۰۰۰\n• سیخلیق\n۲٬۶۰۰\/km2 (۶٬۷۰۰\/sq mi)\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی ۴+\nتیلفون کودلاری\n+۳۷۴ ۴۷\nوئب سایت\nstepanakert.am\nایچینده‌کیلر\n۱ آدی\n۲ تاریخی\n۲.۱ روسیه ایشغالی دؤورو\n۲.۲ جومهوریت دؤورو\n۲.۳ شوروی دؤورو\n۲.۴ ائرمنی ایشغالی دؤورو\n۲.۵ یئنی‌دن آذربایجان نظارتی‌نین برپاسی\n۳ قایناقلار\nآدی\nدَییشدیر\nخان‌کندی‌نین قۇرولوش تاریخی ۱۸. یوز ایله دایانیر. خان‌کندی اوْ دؤورلرده قاراباغ خانلیغی خانی فرمانی ایله خان‌کندی (خانین کندی) آدی ایله اینشا ائدیلدی.[۴]\nشهرین آدی ۱۹۲۳-جو ایل داغلیق قاراباغ موختار ویلایتی قۇرولانا قدر خان‌کندی اوْلاراق قالدی آمما شوروی حاکیمیتی آلتیندا ۷ جولای ۱۹۲۳دن سوْنرا ائرمنی بولشوویک اینقیلابچی استپان شاهومیانین آدی ایله استپاناکرت آدلاندیریلدی.[۵][۶]\n۱۹۹۱-جی ایلده آذربایجان شوروی سوسیالیست جومهوریتی عالی شوراسی قراری ایله شهرین ایلک و تاریخی آدی خان‌کندی یئنی‌دن برپا ائدیلدی.\nتاریخی\nدَییشدیر\nخان‌کندی شهری‌نین تاریخی آذربایجان شهرلری‌نین چوْخوندان نیسبتاً جاوان اوْلماسی ایله فرقلنیر. سندلره گؤره شهر ۱۸. یوز ایلین سوْنلاریندا باغیمسیز آذربایجان خانلیقلاری‌نین بیری اوْلان قاراباغ خانلیغی خان‌لاری‌نین ایستیراحتی اۆچۆن یاشاییش منطقه‌سی کیمی اینشا ائدیلدی. خان‌لارین فعالیتینه ماکسیموم شراییط یارادیلماسی اۆچۆن یاشاییش منطقه‌سی خانلیغین پایتختی شوشا (پناه‌آباد) ۱۰ کیلومترلیگینده، نیسبتاً داغ اتگینده اینشا ائدیلدی. آیریجا خانلیغین آیری اؤنملی شهر و کندلرینه اوْجومله‌دن؛ آغداما، خوجالیا، مالی بی‌لیه، کرکی جاهانا و دیگرلرینه یاخین اوْلماسی دا اساس گؤتورولوب دور. ایلک ایللر یئنی یاشاییش منطقه‌سینده آنجاق خان عاییله‌سی و اوْنون یاخینلاری یاشادیغیندان ائل آراسیندا \"خانین کندی\" کیمی تانیندی. قیسا بیر زاماندان سوْنرا قصبه خان‌کندی آدینی آلدی.[۷]\nروسیه ایشغالی دؤورو\nدَییشدیر\nخان‌کندی‌نین یئلیزاوتپول قوبرنیاسی ترکیبینده روسیه ایمپیراتورلوغو حاکیمیتی آلتیندا، ۱۹۰۳\nقاراباغ خانلیغی‌نی زوْرلا روسیه ایمپیراتورلوغو ایشغال ائتدیکدن سوْنرا و ۱۸۱۳-جو ایل گولوستان عهدنامه‌سینه قدر خان‌کندی آنجاق خان عاییله‌سینین و اوْنا یاخین آز سایی‌لی عیان‌لارین یاشادیغی کیچیک یاشاییش منطقه‌سی کیمی قالدی. روسیه‌نین قاراباغی ایشغال ائتمه‌سی بۆتۆن بؤلگه‌لرده اوْلدوغو کیمی، خان‌کندی‌نین ده طالعینه اؤنملی تأثیر ائتدی.[۸] اؤنجه‌کی حیات طرزی داغیدیلیر، آذربایجان جمعیتی اۆچۆن عادت اوْلان سولاله‌لر بؤلگوسو قاداغان ائدیلیر و هر شئی ایمپیراتورلوغون ماراقلارینا گؤره ائتدیریلدی. عینی زاماندا کئچمیش خانلیق اراضی‌سینده تئز-تئز باش وئرن عوصیان‌لارین قارشی‌سینی آلماق اۆچۆن بۆتۆن اراضی بوْیو حربی حیصه‌لر یئرلشدیرمگه باشلادی. اوْنلارین بیری ده خان‌کندی‌ده یئرلشدیریلدی. یئر حربی حیصه اۆچۆن چوْخ اؤنملی روْل اوْیناییردی. بیر طرفدن تزارا طابع اوْلماق ایستمین شوشانی و اطرافینداکی آذربایجان یاشاییش منطقه‌لرینی نظارتده ساخلاماق اۆچۆن دیگر طرفدن، خان‌کندیه قاجار ایمپیراتورلوغوندان کؤچورولن و روس حربی بازالاریندا اوْنلارا قوللوق ائدجک ائرمنی عاییله‌لرینی یئرلشدیرمک پلانی وار ایدی. تزار مأمورلارینا دیگر بؤلگه‌لرده اوْلماسا دا، خان‌کندی‌ده ائتنیک تناسوبونو مومکون اوْلدوغو قدر پوْزماغی امر ائتدی. ۱۸۱۳-جو ایلده خان‌کندی‌ده هئچ بیر ائرمنی و روس عاییله‌سی یاشاماسا دا، آرتیق ۱۸۴۷-جی ایلده اوْرادا ۸۰ ائرمنی و ۵۲ روس عاییله‌سینین یاشادیغی ائو و ائرمنی کیلیساسی وار ایدی. روسیه ایشغالیندان درحال سوْنرا اوْرادا تزار اوْردوسونون قافقاز سوواری بیرلیگی‌نین قرارگاهی و قیشلالاری یئرلشدیریلدی. ائرمنی‌لر و روس ضابیطلری خان‌کندی یاشاییش منطقه‌سینی \"قرارگاه\" آدلاندیرسادا، ۱۸۴۷-جی ایلده روسیه ایمپیراتورلوغو خریطه‌لرینده قصبه کیمی قئید اوْلونموش دور. روس ایشغالی آلتیندا بؤیوین خان‌کندی شهرینه بیر قایدا اوْلاراق جنوب‌دان کؤچورولن ائرمنی‌لر یئرلشدیریلیردی، روس معلوماتلارینا گؤره ائرمنی‌لر، روسیه ایمپیراتورلوغو اوْردوسونون حربی حیصه‌لرینده و دؤولت ایداره‌لرینده ایشله تعمین ائدیلیردیلر. ۱۹۰۰-جو ایلده خان‌کندی‌ده آرتیق ۳٫۰۰۰ اهالی یاشاییردی، مقصدلی یئریدیلن ائتنیک سیاستی نتیجه‌سینده اؤتن یوز ایلین ایلک‌لرینده خان‌کندی نوفوسوندا ائرمنی و روس اهالی‌لری‌نین سایی چوْخلو شکیلده آرتیب دیر.[۹] آنجاق بونونلا بئله شهرده چوْخ سایی‌دا آذربایجان تۆرکو اوْجومله‌دن پناهعلی خان نسلیندن اوْلانلار، موسیقیچیلر و صنتکارلار یاشاییردیلار. مقصدلی ائتنیک دگیشیم سیاستینه باخمایاراق اوْنلار خان‌کندی‌ده اؤنملی سؤز صاحیبی ایدیلر و حاکیمیت اوْنلا��دان حیساب آپاریردی.\nجومهوریت دؤورو\nدَییشدیر\n۱۹۱۷-جی ایلده روسیه ایمپیراتورلوغوندا باش وئرن اوکتوبر اینقیلابیندان سوْنرا گونئی قافقازدا جریان ائدن پروْسه‌لر خان‌کندی‌ده ده اؤزۆنو گؤستردی. ۱۹. یوز ایلده تاریخی آذربایجان تۆرک دؤولتی اوْلان ایروان خانلیغی توْرپاقلاریندا یئرلشدیریلمیش اوْلان ایران ائرمنی‌لری اوْردا ائرمنیستان دؤولتی اعلان ائتدیلر. بونونلا کیفایت‌لنمین رادیکال ائرمنی میللتچیلری آذربایجانین ناخجیوان، زنگه‌زور، داغلیق قاراباغ و عومومیلیکده بۆتۆن آذربایجان توْپراقلارینا ایددیعا ائتمه‌گه باشلادیلار. بونون اۆچون ائرمنی حربی بیرلشمه‌لری همین بؤلگه‌لرده‌کی آذربایجان تورکلری‌نین یاشایان شهر و کندلرینه هوجوم ائدیر، دینج اینسانلاری قتل-عام ائدیردیلر. باکی، شاماخی، قوبا، گؤی‌چای، گؤیچه و زنگه‌زور قیرغینلارینا عایید آرشیو سندلری ایندی ده دورور. همین دؤورده قانلی قارشی‌دورمالار عینی زاماندا آذربایجانین داغلیق قاراباغ بؤلگه‌سینده، اوْ جومله‌دن خان‌کندی‌ده ده باش وئردی. ائرمنی میللتچیلری واختی ایله قوللوق ائتدیکلری خان‌کندی‌ده یئرلشن چار اوْردوسو حربی حیصه‌سی‌نین ایمکانلاریندان دا گئنیش ایستیفاده ائدیردیلر. (۲۶ فوریه ۱۹۹۲ تاریخینده ائرمنی‌لر بو مئتوْدو تکرارلایاراق خان‌کندی‌ده یئرلشن داغیلان شوروی اوردوسونون ۳۶۶-جی بریقاردی‌نین ایمکانلاریندان ایستیفاده ائدرک خوجالی سوی‌قیریمی‌‌‌‌نی تؤرتدیلر). ۱۹۱۸–۱۹۲۰-جی ایللرده موستقیل آذربایجان خالق جومهوریتی حؤکومتی‌نین آپاردیغی سیاست و آذربایجان اوْردوسونون قطعی نتیجه‌سینده ائرمنی میللتچیلری‌نین داغلیق قاراباغ و خان‌کندی ایددیعالاری‌نی دفعه ائتمک مومکون اوْلدو.[۱۰][۱۱]\nشوروی دؤورو\nدَییشدیر\nآذربایجانین شوروی طرفیندن ایشغالیندان سوْنرا تشکیل اوْلونان اهالی‌نین لیستی آلینماسی‌نین نتیجه‌لرینه اساساً ۱۹۲۱-جی ایلده خانکندی قصبه‌سینده ۳۹۸ آذربایجان تورکو و ۹۸۱ ارمنی یاشاییردی. شوروی حاکیمیتی ایللرینده ارمنی میلیتچی دایره‌لری‌نین آذربایجان تورپاقلاری ایدیعاسی ولادیمیر لنین و ژوزف ایستالین دستگی ایله یئنی فوْرما باشلادی. بۇنا اساساً ۱۹۲۰-جی ایلده آذربایجان کومونیست حیزبی مرکزی کومیته‌سی‌نین بیرینجی کاتیبی اوْلموش ارمنی آنوستاس میکویانین و ۱۹۲۱–۱۹۲۵ ایللری آراسیندا همن وظیفه‌نی توتموش ارمنی پرست بولغار سرگئی کیرووون آپاردیغی سیاست ده رواج ائتدی. بۇ سیاست نتیجه‌سینده ۴ ژوئیه ۱۹۲۳-جو ایلده روسیه کومونیست حیزبی مرکزی کومیته‌سی، زاقافقازیا ایداره‌سی‌نین ایجلاسیندا آذربایجانین داغلیق قاراباغ بؤلگه‌سی‌نین طالعی مسئله‌سی موذاکیره ائدیلدی. آذربایجان تورپاغی‌نین طالعی‌نی آذربایجان خالقی دئییل، سیاسی تشکیلاتین ایداره‌سی‌نین ۸ نفر اۆیه‌سی حل ائتمه‌گه گیریشدی. اوْ ایداره‌نین اۆچۆ ارمنی، اۆچۆ گورجو، بیری بؤلگه‌یه تامامی ایله یاد اوْلان بولغار، بیری ایسه نریمان نریمانوو آذربایجان تورکو ایدی. بۇ چوخلوق ایسه همین ایجلاسدا بۆتون قانونلاری و واقیعیت‌لری کنارا قوْیاراق داغلیق قاراباغی ارمنیستانا وئرمک قرارینا چاتدی. آنجاق نریمان نریمانووون موسکویا قطعی اعتیراضی ایله، بیر گۆن سوْنرا ایداره‌نین اؤنجه‌کی قراری لغو ائدیله‌رک بؤلگه‌یه موختاریت وئریلمکله آذربایج��نین ترکیبینده قالماق قراری‌نی وئرمه‌گه مجبور ائتدی. ۷ ژوئیه ۱۹۲۳ده آذربایجان مرکزی ایجراعیات کومیته‌سی داغلیق قاراباغ موختار ویلایتی‌نین تشکیل ائدیلمه‌سی باره‌ده قرار قبول ائدیلدی. ویلایتین ارمنیلشدیرمه‌سی مقصدی ایله ویلایت مرکزی، ایداره‌نین قراری علیهینه اوْلاراق شوشا دئییل، اهالی‌سی‌نین یاریا قدری ارمنی ساکینی اوْلان خان‌کندی اوْلدو. ارمنی‌پرست کیروون دستگی ایله قیسا بیر زامان سوْنرا خان‌کندی‌نین آدی دا دگیشدیریلدی. ۱۸ سپتامبر ۱۹۲۳ده آذربایجان کومونیست حیزبی داغلیق قاراباغ موختار ویلایتی کومیته‌سی‌نین قراری ایله خان‌کندی قصبه‌سی‌نین آدی دگیشدیریله‌رک استپاناکرت آدلاندیریلدی.\nائرمنی ایشغالی دؤورو\nدَییشدیر\n۱۹۸۸-جی ایلده ارمنیستان شوروی سوسیالیست جومهوریتی‌ندن گلمیش ارمنی میلیتچی قروپلاری‌نین باشچیلیغی ایله خان‌کندی‌ده داغلیق قاراباغین آذربایجاندان قوْپاریلاراق ارمنیستانا وئریلمه‌سی طلبی ایله ایجازه سیز میتینقلر باشلادی. بۇ اوْلایلارین آردیندان فوریه ۱۹۸۸ده داغلیق قاراباغ عالی شوراسینداکی ارمنی وکیل‌لر بۇ مسئله‌دن حیمایت‌لری‌نی بیلدیردیلر. آذربایجان تورکلری‌نین ناراضی‌لیغینا سبب اوْلان بۇ حادیثه‌لردن سوْنرا شوروی اوردوسو وضعیتی کوْنترول ائتمک مقصدی ایله خان‌کندی‌یه داخیلی قوْشونلاری‌نی یوْللادی. همن آیلاردان اعتیباراً ارمنی‌لر قاراباغ و اؤزللیکله خان‌کندی‌ده ترور عملیاتلارینا باشلادیلار. مئی آییندا موختار ویلایت کوْمیته‌سینده چالیشان تورکلر بیر بیر ایشدن آلیندیلار. ۱۸ سپتامبر ۱۹۸۸ده ارمنی‌لر خوجالی‌یا هوجوم ائتدیلر، اوْردا گوجلو موقاویمت‌له قارشی‌لاناندان سوْنرا خان‌کندی‌ده اوْلان آذربایجان تورکلری‌نین ائولرینه باسقینلار وئریب اوْتا چکدیلر. بئله‌لیکله ۱۹۸۸-جی ایلین سپتامبر آییندا ارمنی‌لر خانکندی‌ده یاشایان تورک‌لری‌نین هامیسی‌نی زوْرلا شهردن قوْودولار و قاراباغ ساواشی رسماً باشلادی. خان‌کندی ساواش دؤنمینده چوْخ آغیر داغیلمالارا معروض قالدی آمما ارمنی‌لر گوجلو دیاسپورایا صاحیب اوْلدوقلاری اۆچون شهر یئنی‌دن اینشالاناراق، ۱۹۹۱ده ایشغالچی ارمنی‌لر طرفیندن قۇرولان قوندارما داغلیق قاراباغ جومهوریتی‌نین باشکندی اوْلاراق اعلان ائدیلدی.[۱۲][۱۳]\nیئنی‌دن آذربایجان نظارتی‌نین برپاسی\nدَییشدیر\nجومهور باشقانی ایلهام علیئو، ۱۵ اوْکتوبر ۲۰۲۳ تاریخینده خان‌کندی شهرینده آذربایجان جومهوریتی‌نین دؤولت بایراغی‌نی قالدیریر.\nایکینجی قاراباغ ساواشی سوْنراسی ایمضالانان آتش‌کس آنلاشماسی نتیجه‌سینده شهرین کوْنترولو روس باریش گوجلرینه وئریلدی. ۲۰۲۳ قاراباغ دؤیوشلری نتیجه‌سینده و خان‌کندی ارمنی‌لری‌نین یاپدیغی ترورلار سوْنراسی ایسه، آذربایجان خان‌کندی و جیوارینا آنتی ترور عملیاتلاری دۆزنلدی و شهر تقریباً ۳۲ ایللیک ایشغالدان سوْنرا ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۳ تاریخینده آذربایجان اوردوسو طرفیندن ایشغالدان آزاد ائدیلدی. ۲۹ سپتامبر دا ایسه آذربایجان پولیسی شهرده نیظام و امنیتی برپا ائتدی. ۸ نوْوامبر ۲۰۲۳ده ایکینجی قاراباغ ساواشی ظفری‌نین ۳-جو ایل دؤنومو موناسیبتی ایله خان‌کندی ظفر پارادی کئچیریلدی.[۱۴][۱۵]\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ Figures (2015). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-09-12. یوْخلانیلیب2022-05-15.\n^ General Characteristics of the NKR.\n^ Xankəndi şəhərində Vətən müharibəsində əldə edilən Zəfərin üçüncü ildönümünə həsr olunan hərbi parad keçirilib » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi (az).\n^ Johannes, Rau (2007). Der Berg-Karabach-Konflikt zwischen Armenien und Aserbaidschan (in Almanca). Dr. Köster. p. 34. ISBN 978-3-89574-629-1. {{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)\n^ İstiqlal fədailəri – Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin daxili işlər nazirləri və silahdaşları (1918-1920-ci illər). Bakı: Mütərcim, 2013\n^ Erməni iddialarının “Sovet dövrü”[اولو باغلانتی]\n^ İltifat Şahsevən (Əliyarlı), İltifat Musa oğlu. İstiqlal fədailəri - Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Daxili İşlər Nazirləri və silahdaşları: 1918-1920 Bakı – Mütərcim – 2013\n^ Busse, H. (1983). \"ABU'L-FATḤ KHAN JAVĀNŠĪR\". In Ehsan Yarshater (ed.). Encyclopædia Iranica. Vol. I (3 ed.). New York. pp. 285–286. ISBN 978-0710090928. {{cite encyclopedia}}: CS1 maint: location missing publisher (link)\n^ Ermənilərin Qarabağa köçürülməsi Haqqında.\n^ İstiqlal fədailəri – Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin daxili işlər nazirləri və silahdaşları (1918–1920-ci illər). Bakı: Mütərcim, 2013\n^ Libaridian, Gerard J., ed. (1988). The Karabagh File (PDF) (in انگلیسی) (1st ed.). Toronto: Cambridge. p. 29. ISBN 0-916431-26-6. 20 February 2022-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب (PDF). {{cite book}}: |archive-date= \/ |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)\n^ İşğal tarixi Archived 2020-11-01 at the Wayback Machine. xankendi.az\n^ Tomas De Vaal, Black Garden. Armenia and Azerbaijan through Peace and War. Nyu-York Nəşriyyatı, 2003-cü il\n^ Xankəndi şəhərində hərbi parad keçirilib.\n^ İlham Əliyev Xankəndi şəhərində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Bayrağını ucaldıb və çıxış edib » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi (az).","num_words":2512,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.055,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":189327.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایبتدایی اینسانلار ، طبیعتده هر بیر شئیی جانلی گؤروردولر، اونلار اۆچون سو، اورمان، داغ ، گونش، آی و اولدوزلارین هامیسی نین جانلاری وارمیش، یاخود دا اونلاری قورویان آیری –آیری تانریلار وارمیشلار . بو دونیا گؤروشونه آنیمیسم دئییرلر .","num_words":50,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":373782.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۵ نفر اهالیسی و ۱ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۵ نفری کیشی و ۰ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن\nنفری ساوادلی و\nنفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه��کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=کش_آباد_(ماهنشان)&oldid=1550366»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":927,"character_repetition_ratio":0.23,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.323,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":131313.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایره‌لی گون ادیب و ادبیات تاریخی آختارما ایشینده ده چالئشان بیر هم یرلیمیزله، دیلیمیزه و اُنا دخلی اُلان زادلارا گؤره دردلشیردیک. آشاغئدا گتیریلن یازئ بو دانئشئغئن بیر یانلئ دالئسئ، و بوتون‌لشدیریلمیشی، و بیر حسابا دا بیر آز یِتیشدیریلمیشی دیر.\nحِییف کی، آذربایجانلئ‌لار ایچینده دب دوشموش رأی آیرئلئغئ، و آز تاپئلان سؤز بیرلیگی، بیز ایکی هم‌یِرلی‌نین ده اِله بیل آلنئنا یازئلمئشدئ.\nآرامئزدا چکیش برکیشلی اُلان بو دانئشئغئمئزدا ایکی زاد قابارئق شکیلده گؤزه گلیردی. بیری، دیلیمیزده اُلان فارس کؤکلو سؤزلرین اؤلچوسو، بیری ده دِییلن سؤزو نِجه یازماق، یا املا مطلبی ایدی.\nادیب هم‌یِرلیمین نظرینده بیزیم دیلین یوزده اللی‌سی فارس - هله آزئندان- سؤزلرینده‌ن دوزه‌لیبدیر. من آمما اِله‌سی دوشونموره‌م و اُنا گؤره ده دیلداشئم یوزده اللی سؤزونو آرایا گتیره‌نده من اُنو قبول اِتمه‌دیم. بیری بونا گؤره کی، بو سؤزو، و بو سایئ اُندان قاباق آیرئ آداملار دا دِمیش اُلدوغو ایله بِله، اُنو ریاضی بیر شکیلده سایئب گؤرسده‌ن اُلمایئبدئر. اُنا گؤره ده اؤزلویونده چُخ جدی توتمالئ سؤز دگیل. آمما بو دا وار کی، تکرار گوجونه چُخ غلط سؤزلر، دوز سؤزلرین یِرینی توتا بیلیبدیر.\nسایماق اؤزو ده، اؤلکه رادیولارئندا یا تلویزیونلارئندا دانئشئلان سؤزلرین اوستونده اُلا بیلمه‌ز. چون اُ تورکونو هچ کیم ارده‌ملی بیر دانئشئق کیمی سایا گتیره بیلمه‌ز، اُنا گؤره کی، اُ بیله بیله، زهله تؤکن بیر زادا دؤنده‌ریلمیش‌ دیل دی.\nبو ایشی آنجاق لغت کیتابلارئنئ قاباغئنا قُیوب سایماقلا، قبول اُلونا بیلن شکله سالماق اُلار. هله یاخچئ دئر کی، بیر نِچه لغت کیتابئ الده وار، چاپ اُلونوب و بازاردا ساتئلئب. اُلاردان : بهزادئ، پیفون، جعفرزاده، شاهمرسی، لغت کیتابلارئنئ سایماق اُلار.\nآنجاق ازبرده‌ن دانئشماق ِیرینه، یاخچئ اُلاردئ بولاردان بیری چئرمالانئب، بیربه بیر بو کیتابلاردا تاپئلان فارس کؤکلو سؤزلری سایئب و بوتون لغت‌لرین سایئنا گؤره یوزده‌سینی اله گتیره. بیز اُندا دییه بیله‌ردیک کی، بعلی بیزیم دیلیمیزده بیر بِله فارس سؤزو وار؛ و بو «آرقومنتی» ایره‌لی سوره‌نلر ده اُخو آتئب، یایئ گیزلتمک یِرینه، شست‌له اُ سایئ قاباغا چکه‌ردیلر؛ و اگر اُ سای، اُلار دِدیگی سایدان آز، یا چُخ آز اُلسایدئ، دِدیکلری سؤزوبیر داها دیله گتیرمزدیلر.\nبس بو دِییشمه‌نین، یا دوکک دوککون قورتارماسئ اوچون دوزگون، راحات، چُخ یونگول، خرجسیز، زحمت‌سیز یُل، یوخارئدا دِدیگیمیز یُلدور. گونده بیر نِچه ساعات ایش‌له، بیر نِچه هفته یا نِچه آیدا بو ایش گؤرولوب قورتارا بیله‌ر. بونا گؤره اُ ایش گؤرولمه‌یینجه، اُنون بیر ده دیله گتیرمه‌سی هاوادان دانئشماق اُلار.\nقالدئ یِتیشدی املا سؤزو.\nدیلداشئمئن ایکینجی «آرقومنتی» سؤزلرین نِجه یازئلماسئ ایدی.\nدوزو بودو کی، املانئن بیر دیلده، -هر بیر دیل اُلور اُلسون-، هر آیرئ دیل‌دن گلمه، -یوزده هر نِچه اُلور اُلسون،- سؤزونه دخلی اُلمادئغئ ایله بِله، بیزیم دیلداشئن و آیرئ بِله دوشونه بیلن‌لرین، یوخارئدا دِییلن یوزده اللی سایئنا آچدئغئ حساب اوچون، ایش بوتونلوک‌له ده‌ییشه‌ر. بو معنایا کی، یوزده اللی سایئ اهمیتلی بیر سای اُلدوغونا گؤره، دیکته یا املا یازماقدا - هر بیر اقتصادی شرکته تای-، پایئنا گؤره دانئشماق ایسته‌ر.\nدیله گتیرمه‌سه ده، گؤرمک ایسته‌دیگی ایش، یانئ فارسئ‌دان و عربی دن آلئنان سؤزلری اؤز دیل‌لرینده ده یُخ، داها دُغروسو فارسئ‌دا یازئلدئغئ کیمی یازماق حتمی‌لیگی، به‌یه بوندان آیرئ بیر سؤز دو؟\nباخمایاراق کی، بِله بیر ده‌یر ایسته‌مک‌لر آنجاق بیزلرین آراسئندا دب دی. یُخسا یِر اوزونون لاپ ایشلک دیلی، یانئ کؤکو اینگلیس دیلی اُلان بیر دیلده، اؤز دیلچی‌لری‌نین دِدیگینه و یازدئغئنا گؤره، دیلین اؤز مایاسئ اُلان پایئ، یانئ قدیم اینگلیس دیلی، (کی اؤزو ده چُخو ساکسُن‌لارئن دیلی دی، نه آنقل‌‌لارئن، آمما آدئ بولارئن آدئنا چئخئب)، ایندیکی دیلین یوزده اُن بِشی دیر. و بیزیم ادیبلرین دیلی ایله دانئشساق، یانئ یوزه هشتاددان یوخارئ «دخیل» سؤزو وار. بولار بیزیم کیمی عمل اِتمه‌لی اُلسایدئلار، و اُلارا دخیل دوشسه‌یدیلر، اُندا اینگلیس دیلینی دوز یازماق اوچون لاتین، فرانسه، نروژ دیل‌لری قرامري ایشه سالئنمالئ اُلاردئ. آمما هِچ ده بِله دگیل و اینگلیس دیلی قرامری -نِجه کی گره‌ک- هر سؤز اوچون ایشله‌نر؛ بو، آدئ چکیلن دیل‌لرین هامئسئ‌نئن ایشلتدیگی الیف بِی لاتین دی. بونونلا بِله اینگلیس‌لر بوتون آلئنان سؤزلرین هم تلفوظونو، هم ده املاسئنئ اؤز ایسته‌دیگی تهره سالئب، ایشله‌دیر و اُلار اُلوب اینگلیس سؤزو.\nبونو بیزیم بیر پارا ادیبلریمیزه سؤیله‌ینده چُخ احتمال وار دِسینلر کی، آخئ اینگلیس‌لرین بیر ایمپراتورلوغو وار ایدی؛ نِجه کی، اُلاردان بیری بیزیم اؤزوموز اوچون بو تهر سؤیله‌میشدی :\n«« دنیادا بیر چوخ دیلچی عالم‌لرین عقیده‌سی ایله اویوشان بو استدلال،[یانئ هر دیل، اُنا گلمه اُلان سؤزو اؤز دیل قایدالارئ ایله یازئب ایشلتسین] یالنیز او خلقلرده، او ملتلرده صادق دیر کی، اونلارین آنادیللری، هم ده رسمی دیللری دیر؛و ایلک تحصیله ده همان دیلده باشلاییرلار، اؤزلری اوچون ده اؤزل الفبالاری، اؤزل رسم‌الخطلری وار. بو فکری قیاساً بیزیم ایران تورکلری حقینده تطبیق ائله‌مک، قیاس مع‌الفارق دیر. بیزده وضعیت بام-باشقادیر»». (کریم مشروطه‌چی- املامیز حقینده بیر نئچه سؤز- ص ۲۳-شهریور ۱۳۸۳)\nآمما بیز یوخارئدا گؤردوک کی،اُ دیل‌لرین هره‌سینین اؤزونون آیرئجا اؤزه‌ل الیفباسئ یُخدو، و اُ دیل‌لرین هامئسئ‌نئن بیرلیکده و اؤزه‌ل اُرتاق الیفباسئ آنجاق بیر، و تک لاتین الیفباسئ دئر، و بو سؤزلری یازان، تورکوسو، بونو دِمک ایسته‌ییر کی، دونیادا بیر چُخ دیلچی عالیم‌لرین سؤزو اُلسا دا، بیزده علمی سؤزلرین اُلوب اُلماماسئ هِچ بیر زادئ ده‌ییشمه‌ز. اُنا گؤره‌کی، بوردا وضعیت بام باشقادئر، یانئ هر بیر زاد سیاستچی دُغاناغئندان کِچه‌ر، و یانئ اؤزونون دؤلتی اُلمایان بیر خلقه ده بو ایش یاراشماز !.\nآمما، دیری بیر دیل، ایشلنمک اوچون دؤلتین قورولماسئنی گؤزله‌مز کی. یِر اوزونده نِچه مین دیل ایشله‌نیر آمما بیلدیگیمیز کیمی نِچه مین ایمپراتورلوق یُخدو.\nاُندا، نی‌یه بیر سؤز بیر دیلده‌ن آیرئ دیله گِده‌نده کی، آنجاق معناسئ، یا آنلایئشئ، یا شعرین عروض اؤلچوسونده قافیه‌ دوزه‌لتمک اوچون آلئنئب، گِتدیگی دیلین قرامرينده‌ن اوزاق دورمالئ دئ؟\nبیزیم بو آلدئغئمئز، یا بیز اُلمادئغئمئز زمانلار گتیریلن سؤزلره نِجه یِتیشمک اُلار. اُنلار بیزیم سؤزوموزدو یا گنه ده گلدیگی یِرین سؤزو کیمی قالمالئ دئ؟ اُ سؤزلر گلیب بیزیم شاعیرلریمیزین ایسته‌کلی قُشمالارئندا اُتوروب و یِرینی تاپئب، آمما بیزیم اُلار�� یوزلر ایل ایچینده هِچ اثریمیز اُلا بیلمه‌ییب؟ اینانمالئ دئر؟ بونا بیزیم ادیبلریمیز انقلابدان سُرا دخیل سؤز آدئ وِریبلر. یانئ تورکوسو گلمه سؤز. فارسئ دیلینده بیر بِله بیربیری اوسته قالانمئش عربی سؤز ایله، نه اوچون دخیل سؤزو ایشله‌نمیر؟ آیا دخیل سؤزو آنجاق بیزیم بیر پارا ادیبلریمیزین یُندوغو سؤزدو؟.\nبونلار اوچون البته، نه بو دیلداشئن، و نه اُنون کیمی دوشونن فیکیرداشلارئن هِچ بیر منطقی دلیلی یُخدور، و انقراض عالمه کیمی ده اُلا بیلمه‌ز. اُنون اوچون کی، بو مستثنا بیر ایشدی، و تایئ حتی بیزیم قُنشولارئمئز افغانستان و پاکستان دا تاپئلماز. وسیاسی دلیل‌لر اوزونده‌ن، فارسئ دیلینه گؤره، بیزیم دیلین قرامری، و بوتون آیرئ منطقی نُرم‌لارا بِله‌نچی اعتناسئزلئق اُلونور.\nبو ایش بونا بنزه‌ر کی، اوروپالئ‌لار بیزده‌ن ایسته‌یه‌لر ماشئن، سیناما، هتل، کامپیوتر و باشقا…. اُلاردان آلدئغئمئز سؤزلری، اُلار یازان حروف‌لا، یانئ لاتینجه یازاق.-نِجه کی بیزده‌ن ایستیرلر آیرئ دیلده‌ن گلن سؤزلری اُلار یازان کیمی یازاق- ساغدان سُلا یازئلان بیر الیف‌بِی‌ده، اصلده سُلدان ساغا یازئلان سؤزو بِله‌سینه قبول اِله‌ردیلر؟ سیاست علم ایشینه گیره‌نده، علمی ده سیاسته دؤنده‌ره‌ر. بو تهرده سیاست، علمه فلاکت گتیره‌ر، و وضعیتی بام باشقا اِده‌ر.و اُندا دا اُلار استالین‌ین ژنتیک‌ده «لیسنکو» قضیه‌سی؛ اُنا گؤره کی، اُرادا دا اُندا وضعیت دُغرودان بام باشقا ایمیش. هله یاخچئ نیت‌له. قالسئن پیس نیت‌له.\nبو فیکیرداشلار گلمه سؤزلرین اصلی دیلینده یازئلدئغئ کیمی یازماغا ثبوت، بیزیم اؤز قدیم ادبیاتئمئزا، و اُ جومله‌دن مشروطه‌دن بویانا یازئلان متن‌لره ایشاره اِدیب و اُ تهه‌ر یازماغئ دوزگون بیلیب و هامئ‌یا دا اُ یُلو توتماغئ تاپشئرئرلار.\nبو ثبوتون آمما، آخساق یِری اُراسئ دئ کی، بو قدیم یازئلاردا املا بیرلیگی برکن برک گؤزله‌نیلمه‌ییب و بیر سؤزون نِچه جور یازماسئنئ- هم تلفوظ و هم املا باخئمئندان- اُ یازئلاردا تاپماق چتین دگیل.\nبو دا، بونا آپارئب چئخاردار کی، تارئ‌نئن گونلرینده‌ن بیرینده، بیز ده املا یازماق اجازه‌سی تاپساق، قاباقجادان سینُو گِتدیگیمیز و ال برکیتدیگیمیز املا سیاغئنئ ایشله‌دک کی، بیزده‌ن یِی‌لر ایشله‌دیرلر.\nبوندان دوز، و بیر باشا یُل اُلا بیله‌رمی؟ هله منه باخ کی، بِله بیر سخاوه‌ته دُداق بوزوره‌م، اُیون دا چئخاردئرام.\nآمما بو یاندان دا بیلمیره‌م نی‌یه، بیزیم ادیب یُلداشئمئز و اُنون فیکیرداشلارئ بو فاکتئ اونودورلار کی، بیزیم دیلیمیزله فارسئ و عرب دیللری آیرئجا دیل قروپوندان دئلار. و اُنا گؤره بیربیری ایله‌ آنجاق سؤز وِریب آلا بیله‌رلر، نه آیرئ بیر ایش. بو دیل‌لرین بیرینی اُ بیریسینه قیوم قُیماغا یِر اوزونده هِچ کیمین صلاحیتی یُخدور. یِر کوره‌سینده هامئ‌نئن تایئ، بیزیم ده بیر دیلیمیز وار، و بیز بو دیلی سِویریک. اُنا گؤره ده ایسته‌میریک اُنون اوزونه تُز قُنا. هر آیرئ بیر دیلده‌ن سؤز بُرج آلساق، یا قُناق گتیرسه‌ک، اِویمیزین اوشاغئ کیمی اِوین گِدیش و یاشایئش سیاغئنئ گؤزلمه‌لی اُلار. بو اوشاق دخیل اوشاق دگیل. داها بیزیم اؤز اوشاغئمئزدئ. هاردا یِرینی سالساق اُردا یاتار. بو بویانا.\n***\nبوتون دیل‌لرده وقت آشئرئ اصلاح‌لار، ایللاه دا املا و یازئ تهرینده یِرینه یِتیریلیب. چون دیلین سؤز فُندو تازا سؤزلر دوزه‌لدیب یا آیرئ دیل‌لرده‌ن قبول اِدیب، قاباقجا ایشله‌تدیگی سؤزلرین بیر پاراسئنئ خومادا، ذخیره‌ده ساخلار و اؤز دیری‌لیگینی گؤزه چارپدئرار. اُنا گؤره بیر پارا بیزیم ادیبلرین فیکری‌نین ترسینه، املادا ده‌ییشیک‌لیک ادابازلئق اوچون اُلماز، دیلین و زمانه‌نین ضرورتی اوزونده‌ن قاباغا گله‌ر، و دیلین دیری‌لیگینی و چالئشقانلئغئ‌نئ دا گؤز قاباغئنا گتیره‌ر. اگر بولارئن بو دیره‌نیش‌دن ایسته‌یی، دُغرودان دیلی قُروماق اُلسا، بو فیکیرداشلار بونونلا راضئلاشمالئ اُلارلار کی، املا ده‌ییشمه‌سی‌نین دیله هِچ صدمه‌سی ده‌یمه‌ز کی، هِچ، اُنون دیری‌باشلئغئنئ دا گؤرسده‌ر. بِله اُلسایدئ آلمان دیلی و چین دیلی آکادِمیلری اؤز دیل‌لرینه قارشئ املا ده‌ییشک‌لیگی آپاراردئلار؟\nهله بونو دا قئراقدا قُیوروق کی، عرب دیلینده دؤرد سسلی فُنم الدوغوندا، بیزیم دیلین دُققوز سسلی فُنمی وار کی، بیز عرب الیف بِیی ایله یازدئغئمئزا گؤره، اُنون دؤرد حر‌ه‌که‌سینه قئتناشمالئ‌ اُلموشوق.\nدِمیره‌م به کی، بیر ادیب ده تاپئلا و دییه : هم ده دؤلتی اُلمایان بیر خلقین دیلینه دُققوز سسلی فُنِم یاراشماز !\nعرب دیلی‌نین کتاب سؤزونو کیتاب، محکم سؤزونو مؤحکم، حکم سؤزونو -کی، اوچ جور اُخونا بیله‌ر- حؤکم یازاندا ادیب و فیکیرداشئ اعصابئ دئ کي کُرلانار، قان باسقئسئ قالخار، و اُنو یازانئن اُلمازئن صفت‌لرینه بزه‌نمه‌سینه آپارئب چئخاردار. آیا بو، گِچمیشی گوللـه‌یه دُلاماق دئ یا اُخوماغئ دوزگون یُلا سالماق؟\nآیرئ بیر یاندان، بیزیم قدیم املا قایداسئ، مین ایل قاباق ایشله‌نیب و دوز دوننه کیمی ایشلنه‌نی گؤزه ده‌یمیر. هر کاتبین، هر ادیبین اؤزونه گؤره بیر شیوه‌سی و سلقه‌سی اُلوب. بو دا تک بیزیم دیلده بِله دگیل.\nشکسپیر کیمی، اینگلیس دؤلتی یِر اوزونه سریلمه‌سی گوجونه تانئنمئش بیر دراماتورقون شخص اؤزونون بیر سؤزو اوچ صفحه آرا ایله و حتی هامان صفحه‌ده آیرئ املا ایله یازماسئ انگلیس ادیبلرینه و دیلچی‌لرینه تانئش دئ. بیزیم اؤز قدیم ال‌یازمالارئمئزدا دا بیر سؤزون اوچ دؤرد جور املاسئ آز دگیل. اُلدوقجا محافظه‌کار اینگلیس‌لر، نه اوچون شکسپیرین ایندی‌یه گؤره غلط املاسئ اوستونده دیره‌شمیرلر؟\nاملا ایشی اؤزلویونده اهمیتلی بیر مسئله اُلدوغو ایله بِله، دیلین تک مسئله‌سی دگیل. من بونو باشا دوشه بیلمه‌میشم کی، بیر بِله تورکیه نئولژوسو بیزیم دیلیمیزه داشئندئق‌لا - و چُخونون دا فارسئجا معناسئنئ هامان یِرده وِره‌ره‌ک- بونلارئن بیری‌نین ده توکو ترپنمیر، آمما بیر اؤز یازئمئزئ اُخومامئشدان، املاسئ داماغئمئزا یاتماماق هامان، یازئ ماشا ایله گؤتورمه‌لی بیر وراق کیمی بوراخئلئر و داها ایچینده نه یازئلئب و نه اوچون یازئلئب حسابا قُیولمور. یانئ یا من ایسته‌ین تک یازئن، یا الیمی ده بِله احتیاطلئ یازئ‌ ایله باتئرمارام. بونا گؤره دیر کی، بیزیم املا ایشینده ایندیکی بو فئرتانا، علمی باخئمدان و هر ایرئ بیر باخئمدان هله ده دوشونولمز قالئر.\n***\nبونونلا بِله بیز آشاغئدا، وقت آشئرئ استناد اُلونان قایناقلارئن بیرینه باش اوزالدئب، بیر نِچه ماراقلئ مقامی گؤرستمک ایستیریک.\nبیز باخدئغئمئز قایناق قئزئل صحیفه‌لر کیتابئ دئ. بو کیتابئن ایچینده اُ زمان چئخان «آذربایجان» روزنامه‌سینده یازئلان و چُخو دا میرجعفر پی��ه‌وری‌نین یازئلارئ اُلان مقاله‌لرین تُپلوسو وِریلیب؛ و ۱۳۲۴نجی ایلده تبریزده علمیه مطبعه‌سینده چاپ اُلونوبدور. بو قایناق اُنون اوچون ده باخمالئ و گؤرمه‌لی دی کی، املا تهری‌نین نِجه کی وار قالدئغئنئ ایسته‌ینلر، پیشه‌وری و اُندان دا قاباق میرزه جلیل محمدقولوزاده‌نین ماللانصرالدین مجموعه‌سینده یازدئغئ سایاغئ اؤزلری اوچون اولگو تانئتدئرماق ایستیرلر. بللی دی کی، بو ایکی تاریخی شخصیتین کؤلگه‌سینده اُلاندا سؤز کسه‌رلی اُلا بیله‌ر.\nبیز بوردا بو ایکی سبکی بیربیرینه قاتماماق اوچون تک پیشه‌وری‌نین بیر مقاله‌سینه ایشاره اِدیریک.\nایندی باخئب گؤره‌ک دانئشدئغئمئز مقاله‌دن اؤرگنمک اوچون نه‌لر چئخارتماق اُلار. بیز بو یازئدا پیشه‌وری‌نین تاریخی شخصیتی و گؤردویو ایشلری و دیلیمیزه قوللوغونا گؤره دانئشمایاجاغئق. بیز آنجاق اُ یازئلان مقاله‌یه بو یازئدا گوددویوموز مقصد، یانئ بیری املا تهری، بیری ده اُ یازئدا نه قده‌ر فارس کؤکلو سؤزون اُلدوغونو آختاراجاغئق.\nقاباقجا بونو دِمه‌لی‌ییک کی، بو یازئ پیشه‌وری‌نین قلمینده‌ن چئخئب و اُنون امضاسئن داشئماقلا بِله، چاپ اُلونموش شکلی اُنون اؤز الی ایله دوزدویو حروفون چاپ اُلونموشو دگیل و اُلا دا بیلمه‌زدی. هره‌نین بیر ایشی وار. هر نه، چاپدا اه‌یری اسگیک‌لیک اُلسا قلم یی‌یه‌سینه عاید اُلا بیلمه‌ز، و اُخویان دا بیلیرکی، پیشه‌وری اؤزو، هامئدان قاباق ژورنالیست اُلدوغو اوچون مقاله یازماغئ کی باشارارمئش. آمما بو مقاله املا سهولری ایله، قئزئل صحیفه‌لر کیتابئندا اُلدوغو اوچون، و اُلارا استناد اُلونماسئنا گؤره، ماتریال سایئلا بیله‌ر.\nبیز بو مقاله‌نی سِچیب گؤتورمه‌میشیک. بلکه اُنو فال کیتابي کیمی آچئب و صفحه ۲۷۵ده چاپ اُلان مقاله‌یه راست گلمیشیک.\nمقاله‌نین آدئ «کارلر ایشیتسین و کورلار گورسون» دی. بو، دؤردیوز کلمه‌‌سی اُلان بیر مقاله‌دی.\nمعلومدو کی، تورکو دیل‌لرین سس اویقونلوغو، یا آهنگ قانونو ایله کارلار دِمک و یازماق گره‌کدیر نه کارلر. بیر ده‌ هاردان بللی دی کی، گورسون یازئسئ گؤرسون دِمک ایستیر و بِله‌سی ده اُخوماق؟. پیشه‌وری کیمی سوموکلو بیر ژورنالیست بو سهوی اِده بیلمه‌ز. بونونلا بِله بو بالاجا بیر مقاله‌ده ۲۹ چاپ یازما سهوی وار. تازا اُخوماغا باشلایان بیر آدام بو یازئ‌نئن دوز یازئلماسئنا سهوده‌ن آرتئق اینانار، و گؤرسه‌کی هر نه جور گلدی یازا بیله‌سن، و هر نِجه ده ایسته‌دین اُخویا بیله‌سن و آدئنئ دا گِچمیشین املا تهری قُیاسان، کیمین چالدئغئ موغاما قولاق آسمالئ اُلار؟\nبو مقاله‌ده\nآیئن اُلور آین\nبیر \/\/ بر\nگلمیشدیر \/\/ گلمیشدر\nمأمورلارئ‌نئن \/\/ مأمورلری‌نین\nاِتدیکلری یا ائتدیکلری \/\/ ایتدیکلری\nچُخ یا چوخ \/\/ چوق\nاداره‌لریمیزه \/\/ اداره‌لریمزه\nاِدیلیب \/\/ ایدیلیب\nاؤلدورولموش \/\/ اولدیریلمیش\nفیکرینده دیرلر \/\/ فیکرینده‌درلر\nشهریمیزده \/\/ شهرمزده\nاُنو یا اونو \/\/ اونی\nبس نه اوچون اُنو \/\/ بس نه ایچون اونی\nآلتئندا \/\/ آلتنده\nاُ بیری گون ژاندارم مأمورونون \/\/ اُوبری گون ژاندارم مأمورینین\nحیاتئنا \/\/ حیاتنه\nپول آلئب \/\/ پول آلوب\nاؤتورموش \/\/ ئوتورمیش\nاوشاقلارئن بودلارئنا \/\/ اوشاقلارین بودلارینه\nخلقین گؤزونو \/\/ خلقین گوزینی\nمجبوروق \/\/ مجبوریق\nدهدارلار \/\/ دهدارلر\nگؤرسونلر \/\/ گورسونلر\nاثر یُخدور \/\/ اثر یوخدر\nاؤزونون \/\/ ئوزینین\nخلقیمیزی \/\/ خلقمزی\nکِچه‌ن \/\/ کیچن\nبِله سهولری گؤرمه‌ین، یا گؤروب گؤز یومان، یا حسابا قُیمایان ادیب‌لرین بیزی ده بو تهر املا یازماغا قورشالامالارئنا درین ممنونیت‌دن باشقا بیر جواب تاپماق اُلار؟\nاِشیتمه‌لی‌سی بودو کی، املا قضیه‌سینده محافظه‌کارلئق گؤرسده‌ن فیکیرداشلار، اؤزلری یوخارئدا گتیریلمیش سؤزلرین تایئ یازمئرلار، آمما بونو دیله گتیرمیرلر، و اُ دا بو معنانئ وِره بیلیر کی، قدیم سیاق یازما، اُلارئن ایندی یازدئغئ سیاق آنلاشئلسئن، یُخسا قدیمه هِچ دخلی یُخدور. بیر ده مثل اوچون بیز ایش، دیش، ایت، ایلیک کیمی سؤزلری یازاندا گؤروندویو کیمی ای سسی وحرفی بوتونلوک له دِییلیر و یازئلئر، نِجه اُلا بیله‌ر کی، اینگلیس یا ایختیار سؤزلرینی یازاندا کی، اِله‌سینه ده دیله گتیریریک، چون فارسئ یازئسئ ایله جور گلمیر، بو ادیبلرین ایشاره‌سی ایله، ای حرفی بیرده‌ن یُخا چئخئر؟ بو، آیا بونلارئن گؤزونده، فارسئ دیکته‌سی‌نین بیزیم دیکته‌میزه قیوملوغو دگیل، بس نه دیر؟\nبیر زادئ دا گؤزده‌ن قُاچئرتمامالئ دئرکی، بو کیتائن، یازئلئشئندا کسره حره‌که‌سی یِرینه قُیولموش همزه گؤزه ده‌یمیر. تک ده بو کیتاب دگیل، اُندان قدیم و لاپ قدیم یازئلاردا دا تاپئلماز. اُنا گؤره کی، همزه‌نین بو تهر گؤرونمه‌سینه، یا داها دوزو خروجونا، بو کیتاب چاپدان چئخاندان سُنرا اُتوز ایلده‌ن آرتئق گؤزلمه‌لی اُلاجاقمئشئق. اُنون اوچون کی، من بیله‌لی بو «نئولژی» - بو دا بیزیم نئولژوموز دو دا- انقلابدان سُرانئن کشفیاتئندان سایئلئر، بیرینجی کاشفی بیلمیره‌م کیم اُلوب. آمما ال‌لری آغرئماسئن، اِله بیر داش قویویا سالئب کی، اُنون قویودان چئخارتماسئنا ساهلئ سوللو بیر دؤلت گوجو گره‌ک اُلاجاق. همزه‌نین ایندی گؤردویو ایشلری سیدحمزه ده یوخودا گؤره بیلمه‌زمیش. اُنا گؤره کی، همزه ایکی باشلئ ایش گؤره‌ن بیر علامت کیمی جُولان اِدیر. هم «دوزگون»، «کلاسیک»، «آدام بالاسئ» یازئلارئندا کسره یِرینه ایشله‌نیر، و هر یِرده سؤزون اهمیتینه گؤره، بیر، ایکی یا گره‌کلی اُلسا دا آرتئق سایدا قُیولور، یا گره‌ک قُیولا. مثلاً ژنرال‌دا [ژئنئرال] ایکی یُل قُیولور، آخئ روتبه سی یوخارئ دئ؛\nو هم واو حرفی‌نین اوستونه قُیولاندا اُندان «اؤ» سسی چئخاردئر. هِچ آیرئ بیر حرفین، فُنمین، علامتین بِله جساره‌تی اُلمایئب. هِچ آیرئ بیر الیف‌بِی‌ده ده بونو تاپماق اُلماز کی، بیر فُنم هم الیف اُلا و هم گیلیف !\nحییف کی، بیزیم اوجا مرتبه‌لی شاعیرلریمیز، نسیمی، فضولی، واقف...لر بو علامتین «قانونی مزایا»سئندان فیض آپارا بیلمه‌ییبلر. هر زاد هر آداما قیسمت اُلمور.\nبِله بیر املا قارشئسئندا، اوتقونان اُلاندا، یا بیر آز دقت‌لی اُلماغا چاغئراندا دا بیرینی بدعتچی و آیرئ آدلارلا سس‌لمک نه‌یه گره‌کدیر؟ هله سؤز اُردادئ کئ، بو یازئلار تبریزده چاپا وِریلیب. آیرئ بیر تورکو دیلی بیلمه‌ین شهرده اُلسایمئش گؤر ایش هارا چکه‌رمیش.\nیوزده اللی فارس کؤکلو سؤزلرین بیزیم دیلیمیزده ایزینی آختاراندا، دِمه‌لی دیر کی، بو مقاله‌ده ایشلنمیش تورکو اُلمایان سؤزلرین سایئ ۶۰ کلمه‌دی. بو آلتمئش سؤزون یوزده دُخساندان چُخو عرب سؤزلری دیر. فارسئدا دا بو سؤزلری ایشلده‌نده بیزیم تایئمئز عرب‌دن آلئنئب. آمما نه اوچون بیزده دی‌ییرلر فارس سؤزو؟ فارس کؤکلو سؤز بو یازئدا ذره‌بین‌له آختارمالئ دئ.\nبو سایئ یوزده حسابئنا سالاندا، بیر ۴۰۰ کلمه‌لی مقاله‌ده ۶۰ سؤز، اُلور یوزده ۱۵٪. یانئ بو مقاله‌ده ایشلنن سؤزلرین یوزده ۱۵ ی عرب سؤزو دور.\nبو دور بیزیم دیلیمیزده یوزده اللی فارس سؤزونون ایشلنمه مستوره‌سی، نمونه‌سی؟\nبو عرب سؤزلری‌نین بیر پاراسئ تهراندا ایشله‌دیگی اوچون و سُل ادبیاتئندا دا ایمپریاليزمی زادئ تاپداماق دا ایشلندیگینه گؤره، اه نِینیم اوزونده‌ن ده اُلسا، ایشله‌نیب، و یِرینه لاپ یاراشئقلئ تورکو سؤزلر قُیماق هر کیمسه‌نین الینده‌ن گلن بیر ایشدی.","num_words":5000,"character_repetition_ratio":0.028,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":135666.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله هئچ بیر قایناقا ایستیناد ائتمیر. لطفاً، اعتیبارلی قایناقلارا ایستیناد ائتمکله بۇ مقاله-نین تکمیللشدیرمه‌سینه کؤمک ائدین. قایناقسیز یازیلار گله‌جکده سیلینه بیلر.\nمنبعلری تاپین: \"مودرنیزم\" – خبرلر · روزنامه‌لر · کیتابلار · scholar · JSTOR (بو شابلون پیامینین نئجه و نه‌وقت سیلینه‌جه‌ینی اؤیره‌نین)\nبو مقاله‌نی ویکی‌لشدیرمک لازیمدیر. لۆطفاً مقاله‌نی ویکی‌پدیا قایدالارینا اویغون دۆزنله‌یین. گرکلی دۆزنله‌مه ائدیلمه‌دن بۇ شابلون قالدیریلمامالی‌دیر.\nبۇ صفحه‌ده تاپیلان بعضی یازیلار تۆرک دیلی یازی قۇراللارینا اۇیغون دئییلدیر. اوْنلاری دۆزلتمک‌له ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nبیلیکلیکین بیرلشدیرمه‌سینه کؤمک ائتمک اۆچون بو مقاله-دن دیگر مقاله‌لره داها چوْخ باغلانتی لازیمدیر. لطفاً، مؤوجود متن داخیلینده محتوا ایله اۇیغون اوْلان باغلانتیلار علاوه ائتمکله بۇ مقاله‌نی تکمیللشدیرمه‌یه کؤمک ائدین. (بو شابلون پیامینین نئجه و نه‌وقت سیلینه‌جه‌ینی اؤیره‌نین)\nمودرنیزم یوخسا چاغداشلیق بیر فلسفه و صنعت حرکتی دیر بو حرکتین قالخماسی ۱۹ و ایلک ۲۰ یوزایللرینده باتی دا گنیش توپلومسال دییشلیک لرنن باشلادی بو حرکتین دونوشوکلوگی هونر ده صنعتده فلسفه ده و توپلومسال قورولوشلاریندا اوزون گوستریب کی اوزیده صنعتدی اولونموش دونیانین دونوشو دور. بونلاردان اوزللیکله شهریلشمک ینی تکنولوژی لار و ساواش لار. صنعتچی لر گلنکسل یوخسا سونتی صنعت دن آیریلماخ ایستدیلر.","num_words":271,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.046,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":274516.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تیکمه داش شرقی آذربایجان اوستانیندا یئرلشن شهرلریندن بیری دیر. بۇ شهرین بستان‌آباد شهری ایله ۱۶، تبریز ایله ۶۱ و میانا ایله ۹۱ کیلومتر آرالیغی وار دیر. ائله بۇ ندنله ده رسمی بازاری اهمیتلی اولان تبریز و میانا شهرلری ساییلیر. ۱۳۷۶-نجی ایلده شهر اولاراق ثبت اولونوب. ۱۳۸۵-نجی شمسی ایلین آمارلارینا گوره ۲،۴۶۸ نفر جمعیتی واردیر. بۇ جمعیتین ۱،۷۴۱ نفری ساوادلی دیر و ۴۶۳ نفری ده ساوادسیز.[۱]\nTekmeh Dash\nتيكمه داش\ncity\nTekmeh Dash\nموختصاتلار: 37°43′33″N 46°56′16″E \/ 37.72583°N 46.93778°E \/ 37.72583; 46.93778موختصات: 37°43′33″N 46°56′16″E \/ 37.72583°N 46.93778°E \/ 37.72583; 46.93778\nدۆنیا اؤلکه‌لری‌\nایران\nایران اوْستانلاری\nشرقی آذربایجان اوستانی\nایران بؤلگه‌لری\nبستان‌آباد بؤلگه‌سی\nBakhsh\nتیکمه‌داش بؤلومو\nجمعیت\n(2006)\n• جمع\n۲٬۴۶۸\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی +3:30 (ایرانین رسمی ساعاتی)\n• یای (DST)\nیوتی‌سی +4:30 (ایرانی�� رسمی ساعاتی)\nبو شهرین دوشنبه بازارلاری اطراف کند و شهرلر ده مشهور دور.\nایچینده‌کیلر\n۱ جوغرافیا\n۲ آدلیم لار\n۳ صنعتی بولگه\n۴ قایناق‌لار\nجوغرافیا\nدَییشدیر\nتیکمه داش شهری قارقالان و قیلیج قیه داغلارینین اورتاسیندا و ۱۹۰۰ مترلیک اوجالیغی دا یئر آلیب دیر. بنوچایی بۇ شهرین ایچیندن و بسته کان چایی بۇ شهرین ائشیگیندن گئچیر. تیکمه داشین اطرافیندا بیر چوخ دوغال بولاغ و چشمه واردیر. یاغیشلی ماغاراسی(غاری) دا بۇ شهرده یئر آلیب دیر. یای دا بۇ شهرین ان چوخ ایستیلیگی ۳۰ سانتیگراد درجه سینه چیخیر. قیش دا دا، ان سویوخ هاواسی ۳۵ درجه صیفرین آلتی اولوبدور. ایللیک اورتالاما یاغیش میقداری ایسه ۳۸۰ میلی متر دیر .[۲]\nآدلیم لار\nدَییشدیر\nخسته قاسیم (Xəstə Qasım) افشار تورکلرینین ایمپیراتورلوق دؤنمینده یاشایان، شاعیر، عاریف و فیلسوف (۱۷۶۰-۱۶۸۴)، تیکمه‌داش دا دوغولوب و تیکمه داش دا وفات ائتمیش دیر؛[۲]\nخسته قاسم آشیق صنعتینی ان بویوک شخصلریندن بیری ساییلیر و بۇ صنعته بویوک قاتقی(افزوده) لاری اولوبدور [۲].","num_words":359,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.017,"special_characters_ratio":0.297,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":138566.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"صفوی دؤولتی پایتختینین آدی ایله تبریز مکتبی آدلاندیریلان صفوی مینیاتور مکتبی آذربایجان اینجه صنعتینه حدسیز شان-شهرت گتیریب. بو مکتب هم ده تورکییه و هیندیستان‌دا مینیاتور صنعتینین اینکیشافینا تکان وئریب. بو مکتبه مخصوص رنگ حلی و پرسپکتیو اصوللاریندان بعضیلری حتی فرانسیز ایمپرسیونیستلری طرفیندن ده منیمسنیلیب ایستیفاده اولونوب.\naxar.az خاطیرلادیر کی، تبریز مینیاتور مکتبینین بانیسی، رهبری و ان گؤرکملی نماینده‌سی تبریزلی اوستاد سلطان محمد ایدی. شرق رسام‌لیق صنعتینین بوتؤو بیر اینکیشاف مرحله‌سی اونون و «شرقین رافایلی» آدلاندیریلان بهزادین آدی ایله باغلیدیر. ۱۵-جی عصرین بو ایکی نهنگی اؤز یارادیجیلیغیندا شرق رساملیغینین ان یوکسک اوغورلارینی عکس ائتدیریب. بوندان باشقا سلطان محمد هم ده تبریز مکتبینین چیچکله‌نمه دؤورونون بدیعی تمایللرینی کولل حالیندا اؤز اثرلرینده جمعلشدیره بیلیب.\nشرقین بیر چوخ علم و صنعت اوستالاری کیمی سلطان محمد حاقین‌دا دا بیورافیک معلومات، دئمک اولار کی، یوخ‌دور. او، تخمیناً ۱۴۹۰-جی ایلده آنادان اولموش و ۱۶-جی عصرین اورتالاریندا وفات ائدیب.\nرساملار حاقین‌دا بحث اولونان ان ائرکه‌ن منبع‌لردن بیری، ۱۵۴۴-جو ایلده دوست محمد طرفیندن قلمه آلینمیش «حالات هنروران» اثرین‌ده بئله دئییلیر: «بیرینجی سیرادا اؤز عصرینین یئگانه‌سی اولان اوستاد نیظام الدین سلطان محمد دایانیر. اونون رسملری، خصوصیله ده شاه (شاه تهماسیب نظرده توتولور) حضرتلرینه حصر اولونموش «شاهنامه»سی چوخ گؤزلدیر. بورادا پلنگ دریسی گئیمیش آدام ائله ایناندیریجی تصویر اولونوب کی، پلنگ اوریی یئمیش ان اورکلی صنعتکارلار بئله همین اثره حسدله باخمیش و اوستادین قارشی‌سیندا باش اییب.\nاوستاد سلطان محمد قیزیلباشلاری هامیدان یاخشی تصویر ائدیردی. او، جنته ده ائله تبریز شهریندن کؤچدو.»\n۱۷-جی عصرین اوللرین‌ده یاشامیش گؤرکملی تاریخچی ایسکندرمونشی شهادت وئریر کی، «اعلاحضرت شاه تهماسیب اوستاد رسام سلطان محمدین شاگیردی اولوبر». داها سونرا او یازیر: «او، (شاه تهماسیب) اؤزونون یاخشی تجهیز اولونموش ک��تابخاناسیندا. نجیب رس¬سام‌لیق صنعتینین کامیل‌لیک زیروه‌سینه چاتمیش و فیرچالارینین زریف‌لیگی ایله بؤیوک شؤهرت قازانمیش اوستاد سنتکارلار اولان بئهزاد و سلطان محمدین مؤوقعینی محکملندیردی».\nاؤزبک حاکمی شیبانی خانین مغلوبیتیندن سونرا ۱۵۱۰-جی ایلده شاه ۱-جی ایسماییلین قوشونلاری هراتا گیررکن اورادان بیر چوخ رساملاری اؤزلری ایله تبریزه گتیریر. اصفهان، قزوین و ایرانین دیگر ایری شهرلریندن گلمیش اوستالار دا بورادا چالیشیردیلار. او زامان آرتیق سلطان محمد سارایداکی بدیعی اعمالاتخانایا رهبرلیک ائدیر، سارای کیتابخاناسینین باش رسامی و شاهزاده تهماسیبین معلمی ایدی. بهزادین تبریزه گلیشیندن بیر ایل و یا داها آز بیر مدت سونرا ۱۵۲۲-جی ایلده شاه ایسماییل اؤزونون خصوصی فرمانی ایله اونو کیتابدار (کیتابلارین قورونماسینا جوابده شخص) و باش صنعت مفتتیشی تعیین ائدیر. آنجاق شاه ایسماییلین اؤلوموندن سونرا اونون اوغلو شاه ۱-جی تهماسیب همین وظیفه‌یه یئنی‌دن سلطان محمدی قایتاریر.\nالیازمالارا چکیلمیش مینیاتورلردن باشقا سلطان محمد آیری-آیری ورقلرده بیر سیرا پورترت و سوژت‌لی کومپوزیسییالار دا ایشله‌ییب. «احتیمال کی، بو دؤورده شاهین اعمالاتخاناسی یالنیز الیازما کیتابلارینین حاضرلانماسی ایله دئییل، هم ده ساخسی و متالدان معمولاتلار دوزلتمک، خالچالار و ایپک پارچالار توخوماق ایشی ایله ده مشغول اولوردو. همین صنعت اثرلرینین اوزرینده موختلیف ناخیشلار وورولور، سوژئت‌لی مینیاتورلر چکیلیردی.» آذربایجان دکوراتیو-تطبیقی صنعتی اوزره تانینمیش متخصص راسیم افندی ده احتیمال ائدیر کی، دونیانین بیر چوخ موزئیلرینده ساخ‌لانان و بدیعی حلی اعتباریله نادیر اولان دکوراتیو-تطبیقی صنعت نمونه‌لرینین اوزرینه چکیلمیش گؤزل تصویرلر سلطان محمد فیرچاسینا مخصوص‌دور.\nسلطان محمدین شرق پویزییاسی کلاسسیکلرینین اثرلرینه چکدیی مینیاتورلر، عینی زامان‌دا آیری-آیری مؤوضوعلاردا یاراتدیغی مینیاتورلر دونیانین ان یاخشی موزئیلرینده و شخصی کولکسییالاردا قورونماقدادیر. اونون اثرلریندن «شاهنامه» (۱۵۷۳) حاضردا نیو-یورک‌داکی متروپولیتن، نظامی «خمسه»سی (۱۵۳۹-۱۵۴۳) لوندونداکی بریتانییا موزئیینین، حافیظ «دیوان»ی کئمبریجدکی فوقق موزئیلرینین بزییدیر.\nلندندکی بریتانییا موزئیینده ساخلانان و شاه تهماسیب اوچون مخصوصی حاضیرلانمیش نظامی «خمسه»سی متخصصلر طرفیندن بوتون دؤورلرین و خالقلارین کیتاب صنعتینین زیروه اثری کیمی قیمتلندیریلیر. همین نادیر اینجینین قازاندیغی دونیا شهرتینی سلطان محمددن باشقا گؤرکملی آذربایجان خطاتی شاه محمود نیشاپوری، حاقین‌دا سؤز آچدیغیمیز اعمالاتخانانین مینیاتورچو رساملاریندان آغا میرک، میرموسوویر، میر سید علی، میرزا علی و مظفر علی ده بؤلوشورلر. اصلین‌ده، بو کیتابا سلطان محمدین جمعی دؤرد مینیاتورو - «خسرووون چیمن شیرینه باخیب هز آلماسی»، «بهرام گورون شیر اووونا چیخماسی»، «سلطان سنجر و قاری» و «پیغمبرین معراجی» اثرلری داخیل ائدیلیب. لاکین ائله بو دؤرد اثر ده همین الیازمانین ابدیلشمه‌سی اوچون کیفایت ائدیر\nتاریخ\n2019.02.22 \/ 18:12\nمولف\nآینورا مممدووا\nShare\nشرح لر\nدیگر خبرلر\nسئوگی حاقیندا ۵ ان گؤزل رومان\nایران \"نظامی بین‌الخالق فوندو\" یاراتدی\nفیلملریمی تورک دیلینده چکه‌جه‌یم - گونئیلی رژیسور\nآذربایجان‌دا نشر اولونان کیتاب ایران‌دا ناراحاتلیق یاراتدی\nسئوگی حاقیندا ۵ ان گؤزل رومان\nقزوینین اوچ طبیعی اثری قئیدیاتا آلیندی\nشوشادا نوبتی واقیف پویزییا گونلری باشلادی - فوتو\nجئک سرچه - اسلامی و تورکلویو قبول ائد‌ن مشهور قولدور\nتبریزده داها بیر تاریخی عابده محو اولماق اوزره‌دیر\nآذرین بوزقورد اشاره‌سی توتدو، اردوغان آلقیشلادی - ویدئو\nخبر خطّی\nپزشکیان سویو داغیتدی و تورک اولدوغونو خاطیرلاتدی - ویئو\n14:30\nسئوگی حاقیندا ۵ ان گؤزل رومان\n14:11\nتورکییه اوردوسو ایرانلی ترورچولاری ضررسیزلشدیردی\n13:52\nتبریزین «تراکتور» فوتبول کومانداسی آنکارادا تعلیم کئچه‌جک\n13:33\nارمنیستان‌دان ایرانلا مخفی حربی سازیشله باغلی آچیقلاما\n13:14\nایسگندر-م خارکووو ووردو: ۴۰ اجنبی، ۶۰ اوکراینالی اؤلدو - ویدئو\n12:55\nمجبوری حجابا گؤره گنج قادین گولله‌له‌ندی\n12:36\nایران پلیسی ایکی اتنیک بلوجو گولله‌له‌دی\n12:17\nاسد گؤزلنیلمه‌دن موسکوایا گئتدی، پوتینله گؤروشدو\n11:58\nبایدن یاریشدان چیخماغی‌نین اصل سببینی اعلان ائتدی\n11:39\nگونئیلی تدقیقاتچی تورکییه‌دن دئپورتاسییا اولونا بیلر\n11:20\nآذربایجان و ارمنیستان سرحدچیلری آراسیندا اینسیدئنت\n11:01\nایران \"نظامی بین‌الخالق فوندو\" یاراتدی\n10:42\nتهرانین ایروانلا گیزلی سلاح سازیشی نیه ایندی افشا اولدو؟\n10:23\nنئتانیاهو ایرانا قارشی \"یئنی ناتو\" تکلیف ائتدی\n10:04\n«متا» بو اؤلکه‌ده ۶۳ مین فیسبوک حسابینی سیلدی\n09:57\nبایدنین امتناسی صحتی ایله باغلی دئییل - آغ ائو\n09:38\nبریتانیا سفیری ایران خارجی ایشل ر ناظیرلیینه چاغیریلدی\n09:19\nخامنه‌ای ایوریت دیلینده یازدی: حماسی دیز چؤکدوره بیلمه‌دیلر!\n09:00\nنتانیاهو آمریکا کنگرسینده ایرانا میدان اوخودو\n24 اییول 23:54\nقیریجیلاریمیز روس طیاره‌لرینی وورمایاجاق - شولتس\n24 اییول 23:25\nاوکراینا ایله باغلی آچیق دانیشیقلار آپاریریق - فیدان\n24 اییول 23:04\nتورکیه مجلسینده ملت‌وکیللری البیاخا اولدو - ویدئو\n24 اییول 22:45\nنتانیاهونون قالدیغی هتله باسقین: ماسایا قورد تؤکدولر - ویدئو\n24 اییول 22:24\nهرتزوگو پاریسده طیاره‌دن دوشمه‌یه قویمادیلار\n24 اییول 22:03\nکیرانتسدا ارمنی اؤزلرینین باسدیردیقلاری مینایا دوشدو\n24 اییول 21:42\nگیزلی سازش: ایران ارمنیستانا هانسی سلاحلاری ساتیر؟\n24 اییول 21:21\nتورکیه‌ده‌کی فرانسیز مکتبلری باغلانا بیلر\n24 اییول 21:00\nآمریکا بو اؤلکه‌دن قوشونلاری چیخاردیر\n24 اییول 20:39\nروس ضابطین ماشینینی پارتلادان شخص تورکیه‌ده اله کئچدی\n24 اییول 20:18\nایستفاده قایدالاری مؤلیف حقوقلاری قوُرونور. معلوماتدان ایستیفاده ائتدیکده ایستیناد مطلق دیر. معلومات اینترنئت صحیفه لرینده ایستیفاده ائدیلدیکده موافیق کئچیدین قویولماسی مطلق دیر.","num_words":1508,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":174192.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یازی سیستمی یا خطّ بیر دیلده اوْلان اِلِمنتلری و تشخیص وئریلن وضعیّتلری تمثیل ائتمک اۆچون ایستیفاده اوْلونان سیمگه‌لر سیستمی‌دیر.","num_words":25,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.171,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":749929.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایران اراضیسی نین دؤردده بیرینی چؤللوک و یاشانیلماز اراضی تشکیل ائدیر. یاشانیلان یئرلردن دؤرد ده بیری، یعنی ۳۰۰ مین کیلومترمربع بؤیوکلوک‌ده بیر اراضی تورکلرین یوردودور. بو آذربایجان جومهوریتین‌ده دؤرد دفعه بؤیوک، تورکییه‌نین ایسه 40% دئمک‌دیر. ایران تورکلری ایسه اؤلکه‌نین تخمیناً اوچده بیرینی تشکیل ائدیر. دئمک اولار کی، 8۵ میلیون اهالی‌سی اولان ایرانین 40-۳۵ میلیونونو تورکلر تشکیل ائدیر.\nتورکلرله یاناشی ۳ میلیونا یاخین کورد، تات، لور، گیک و تالیش دا تورک دیلینی بیلرک ایستیفاده ائدیرلر. ایران‌دا یاشایان تورکلر اساساً ۳ بؤیوک ساحه‌ده یئرلشیرلر: ۱) آذربایجان اراضی‌سی (ایرانین شیمالی قربی)؛ ۲) خوراسان (ایرانین شیمالی شرقی)؛ ۳) گونئی و مرکزی تورک یوردلاری.\nشیمالی قرب، یاخود آذربایجان اراضی‌سی ۱۷۰ مین کیلومتر مربع تشکیل ائدیر. بورادا یاشایان تورکلر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ساحه‌لرده باشقا تورکلره گؤره داها چوخ اینکیشاف ائتمیشلر.\nایران‌دا یاشایان تورکلرین اوچده دؤردو بو بؤلگه‌ده‌دیر کی، بو دا ۲۵ میلیون اینسان دئمک‌دیر. تبریز شهرینین ۴ میلیون اهالی‌سی 100 ده یوزو تورکلر، تهران شهرینین ایسه 3 ده بیری تورکلردیر. زنجان دئیلن شهردن قربه دوغرو تاریخی اراضی آذربایجان آدلانیر. زنجان‌دان شرقه دوغرو قزوین، قم، تهران، همدان مرکزی ایالتلر آدلانیر. اونون تاریخی آدی ایسه عراقی-عجم‌دیر.\nآذربایجانین گونئین‌ده و جنوب قربین‌ده تورکلر کوردلره سرحددیر. کوردلر ایسه تورک دیلینی اونسیت دیلی کیمی ایستیفاده ائدیرلر. آستارا، هشتپر و انز‌لی شهرلری تالش و تورکلردن عبارت‌دیر. تالیشلار دا کوردلر کیمی تورک دیلیندن ایستیفا‌ده ائدیرلر.\nتهران، کرج، ساوه و قم بولگه لرین‌ده تورکلرله یاناشی فارسلار دا یاشاییرلار. بو اراضیلرده ایسه تورکلر فارس دیلینی بیلیرلر.\nایرانین شیمالی قربین‌ده ‌کی تورکلرینین فورمالاشماسین‌دا اساس قدیم تورک ائللرین‌دن آوشار، بایات، بیدیل‌لی، بایین‌دیر، قیپچاق و خلج تورکلری اوستونلوک تشکیل ائدیر. بونلارلا یاناشی تکه‌لی، شاملی، زوالقدر، وارساق، چپه‌نی، کنگرلی، آیریم، قاراپاپاق، اینانلی، اوسانلی، ایسپیرلی، قره‌گؤزلو، بورچالی، آغقویونلو، قاراقویونلو، روملو، اوستاج‌لی و باشقا ائللرین آدمی چکمک اولار.\nقید ائتمک لازیم‌دیر کی، عراقی عجم‌ده تاتلار دا تورکلشرک تورک میللتینه داخیل اولموش‌دور.\nبونا باخمایاراق، قیپچاق و خلج تورکلرینین اؤزونمخصوص لهجه‌لری قورونوب ساخلانیلمیش‌دیر.\nخلج تورکجه‌سین‌ده دانیشان طایفالار قم، تفریش، سلفچئکان و اراک شهرلرین‌ده و کندلرین‌ده یاشاماقدادیرلار.\nآذربایجاندا تورکلرین ۹۹ %-ی موسلمان‌دیر.\nدئدیکلریمیزدن باشقا تورکمن تورکلری ایرانین شیمالی-شرق اراضیلرین‌ده یاشاییر. اونلارین اراضی‌سی ۲۳ مین کو. کیلومئتردیر، سایلاری ایسه ۱ میلیون‌دان چوخ‌دور و تورکمنیستان، ائله جه ده افقانیستان کیمی اؤلکه‌لرله سرحددیر.\nخوراسان تورکلری ایسه ۲ میلیون‌دان چوخ نوفو‌سا صاحب‌دیر. عمومیتله ایرانین افقانیستان سرحدلرین‌ده اولان درگز، شیروان، بوجنورد، نیشابور، ایسفراین و توربت حیدریه شهرلرین‌ده یاشاماقدادیرلار. همچینین فیندیریسک و رامیان ماحالینین اهالی‌سی ده تورک‌دور. بورادا یاشایان اهالی تورکمن تورکجه‌سینین قاریشیغی ایله آذربایجان تورکجه‌سینین قاریشیغین‌دان عبارت بیر دیل‌ده دانیشیر. ایرانین خوراسان ایالتینین تورکلرینین دانیشدیقلاری دیلی اؤزبک تورکلرینین دیلینه یاخین‌دیر.\nخوراسان تورکلرینین تشکیلین‌ده گرایلی، تیمورتاش، جیغاتای، جلایر، قارشیقوزئی، آوشار، بایات، اوستاجه، اجیرلی، کنگرلی و قاراگؤزلولر طایفا لاری ایشتیراک ائدیرلر. بونلار ایسه ۵۲ مین کو. کیلومتر اراضی‌ده مسکونلاشمیشلار.\nگونئی و اورتا ایران تورکلری. بو تورکلر ۵ طایفادان عبارتدیرلر: ۱) قاشقایلار؛ ۲) خمسه‌ لیلر؛ ۳) خوزیستان تورکلری؛ ۴) کیرمان تورکلری؛ ۵) ایصفاهان تورکلری.\nقاشقایلار فارس، چاهارماحال بختیاری، کوهکیلویه و بویوراحمد ایالتلرین‌ده یاشاییرلار. بیر قیسملری ایسه بوشهر و خوزیستان‌دا یاشاییرلار.\nاونلارین ترکیبین‌ده ایسه قایی، آوشار، بایاد و خلج طایفالاری واردیر. خمسه لیلر فارس ایالتینین شرقین‌ده اوسانلی و اینانلی طایفالارینین ترکیبین‌ده یاشاییرلار. خوزیستان تورکلری ایسه ایرانین رامهورموز و شوشتر شهرلرین‌ده، آغاجئری، آوشار و لئرکی طایفا لارین‌دان عبارت اولاراق یاشاماقدادیرلار. کیرمان تورکلری ایسه آوشار و بیچاق‌چی ائللرین‌دن عبارت‌دیر و بافت، سیرجان و جیروفت بؤلگه‌لرین‌ده یاشاییرلار. اورتا ایران تورکلری ایسه اراک شهرینین گونئیین‌ده، ایصفاهان شهرینین یاخینلیغیندا فریدن و شادقان بؤلگه‌لرین‌ده یاشاییرلار و عموماً بایاد ائلیندندیرلر. بو تورکلر چوخ قدیم زامانلاردان بورالاری اؤزلرینه مسکن ائتمیشلر. بونلارین مسکونلاشدیغی اراضی ایسه تخمیناً ۶۵ مین کو کیلومتردیر.\nاورتا ایران تورکلرینین دیلی دئمک اولار کی، آذربایجان تورکجه‌سینین موختلیف شیوه‌لرین‌دن ساییلا بیلر، آنجاق فارس دیلینین تأثیری بورالاردا داها گوجلو اولموش‌دور.\nطبیعتجه زنگین اولان آذربایجان و دیگر تورکلرین یاشادیغی اراضی زامان-زامان اصل تورکلر طرفین‌دن توتولموش و هله ده بو گون اؤزلرینی تورک حساب ائد‌رک یاشاماقدادیرلار.\nاردبیل، زنجان، خمسه، ابهر، تاروم، خوررمدره، قزوین، همدان، اسد آباد، سونقور، ساوه، اراک، زرند، قیدار، شهرکورد، ایصفاهان، شیروان، سرویلایت، نیشابور، مشهد، درگز، بوجنورد، داشلیبورون، تهران، تبریز، شهریار، کرج، لواساناد، اهر، اورمیه، مشکین (خیاو)، موغان، گرمی، بیله سووار، آصلاندوز، آستارا، هشتبر، میانا، قره‌چیمن، جولفا، مرند، ماکی، ماراغا، خوی، خدافرین، کلیبر، گرمادوز، هوراند، قاراداغ و دیگر شهرلر دئمک اولار کی، تورکلرین چوخ یاشادیغی شهرلردن‌دیر. عموماً آذربایجان تورکلری ایران‌دا آپاریجی تورکلر حساب اولونورلار و ایران اراضیسین‌ده یاشایان باشقا تورکلر بونلارا بؤیوک قارداش گؤزو ایله باخیرلار. ایران دا چوخ سایدا تورک توپونیملری ایله تانینماق‌دادیر. دئمک اولار کی، بوتون ایران اراضی‌سین‌ده تورک یئر آدلاری داغ و طایفه آدلارینا راست گلمک مومکون‌دور. بو دا قدیم تاریخه مالیک‌دیر.\nآککئتلر، لولوبیلر، قوتتیلر، هوریلر، کاسیپیلر، اوسئتلر بو اراضیلرده یاشایاراق اؤز ایزلرینی بوراخمیشلار. آذربایجان قدیم زردوشت اینانجینا گؤره مقدس مکان کیمی دیگر خالقلار طرفین‌دن زیارتگاه کیمی ایستیفاده اولونموش‌دور. موختلیف ائتنیک طایفه و قوملرین آذربایجانا گلیب یئرلشمه‌لری التصاقی دیل‌لی خالقلارلا یاناشی چوخ اوزون تاریخی مسافه قطع ائتمیش‌دیر.\nنهایت، آذربایجان عموم مدنیتینین تاریخی اینتیباهی دؤورو، یعنی ۱۲-۱۳-جو عصرلردن باشلایاراق نظری اساسلارلا اوزه چیخ��یش‌دیر.\nآذربایجان‌دا موختلیف تورک سویلو طایفالارین دؤولت قرومالاری آذربایجان خالقینین قدیم تاریخه مالیک تورک خالقلاریندان بیری اولماسینین گؤستریجی‌سی‌دیر. اورتا عصرلردن فورمالاشماغا باشلایان آذربایجان-تورک اولوسو (میلیتی) اؤزونمخصوص زنگین مدنیتی ایله بو اراضیلرده یاشایان دیگر ائتنیک طایفالاری اؤز تأثیری آلتینا سالاراق عموم تورک آذربایجان مدنیتی فورماسیندا بیرلشدیرمیش‌دیر.\nبو آرادا آذربایجانین ان قدیم ائپوسو (عمومتورک دونیاسی ائپوسو) بیرینجی مین ایللیین اوراتالارین‌دان یارانماغا باشلامیش‌دیر و بو دا دده قورقود ائپوسودور. تورکمنلر، آنادولو تورکلری، آذربایجان تورکلری بو ائپوسو مشترک مدنی وارلیق کیمی قبول ائتمکددیرلر. دده قورقود ائپوسو اوغوز تورکلرینین شرق‌دن قربه آخینی ایله یارانمیش‌دیر.\nبو ائپوس‌دا تصویر ائدیلن تاریخی حادثه‌لر ۷-۱۱-جی عصرلر تاریخی جوغرافییاسین‌دا دئمک اولار کی، آذربایجان اراضی‌سیندن کنارا چیخمامیش‌دیر. کیتابین دیلی آذربایجان تورکجه‌سین‌ده قورونوب ساخلانمیش‌دیر.\nبو کیتاب‌دا یئرلی و گلمه قیپچاق تورکلری ایله اوغوز تورکلرینین سیاسی، معنوی، ایدئولوژی علاقه‌لری اؤز عکسینی تاپمیش‌دیر.\n۱۷-جی عصرلردن باشلایاراق عمومی آذربایجان ادبیاتینین اینتیباه دؤورو دئموکراتیک اساسلار اوزرین‌ده قورولموش گوجلو ائتنوکولتورولوژی گوجه مالیک‌دیر. رئالیست بدیعی-ائستئتیک ایدراکین اساس مئتودولوگییاسی بورادا فورمالاشمیش‌دیر. آذربایجان ادبیاتینین، یعنی تورک ادبیاتینین پرئدمئتی ایسه دئمک اولار کی، آذربایجان جوغرافییاسین‌دا یاشایان آذربایجان اینسانینین حیاتی‌دیر. درین کئچمیشه، زنگین تاریخه، یوکسک مدنیته، گوجلو دؤولتلره مالیک اولان آذربایجان خالقی میللی-معنوی دیرچلیشه بوتؤو میللت اولاراق آددیم آتمیش‌دیر.\nبو دا ۱۹-جو عصرین اوللرینه قدر آذربایجان عموم جغرافییاسین‌دا خالقین یارادیجیلیق ایمکانلارینین نوماییش ائتدیریلمه‌سین‌ده و پئرسپئکتیوینین معیینلشمه‌سین‌ده مهم رول اویناییر.\n۱۹-جو عصرین سونو آذربایجان تورک دیلی ایکی ایستیقامت‌ده اؤز ادبیاتینی و یارادیجیلیق یولونو داوام ائد‌رک عینی دیل و عینی روحو یاشاتماق‌دا ایدی.\nآرتیق ایران-روسیا محاربه‌لریندن سونرا گولوستان و تورکمنچای موقاویله‌لری ایله ۲ یئره پارچالانان آذربایجان خالقی و اراضی‌سی (قوزئی طرفی روسییانین ترکیبین‌ده، گونئی ایسه ایرانین ترکیبین‌ده) سیاسی-مد‌نی حیاتینی داوام ائتمک مجبوریتین‌ده قالدی.\n۲۰-جی عصرین اوللری آذربایجان‌دا ایستر قوزئی، ایسترسه ده گونئی‌ده بیر چوخ معاریف‌چی مرکزلر یارانماغا باشلادی:\nموللانصرالدین‌چیلر، فیوضات‌چیلار میللی ایدئیالار اوغروندا و آذربایجان، هم ده تورکچولوک اوغرون‌دا موباریزه آپاردیلار. قوزئی ده اؤتن عصرین ۸۰-۹۰-ایللرین‌ده میللی‌لیک ادبیات‌دا کئیفیته چئوریلمیش‌دیر. آنجاق آذربایجان تورک ادبیاتی بیری دیگریندن فرقلی اولاراق ایکی سوسیال-سیاسی بؤلگه‌ده، یعنی قوزئی و گونئی ده تظاهر ائدیردی. هر ایکی‌سی بیر خالقین یارادیجیلیق انرژیسینی عکس ائتدیریردی. آنجاق موختلیف اجتماعی-سیاسی شرایطلرده داوام ائتدیینه گؤره ایدئولوژی فرقلر اورتایا چیخیر.\nلاکین اراضی فونوندا باخدیق‌دا هر ایکی طرف‌ده یارانان ادبیات آذربایجان ادبیاتی ایدی. ادبیاتینی، دیلینی، میللی کیملیینی تا قدیملردن اؤز ژنلرین‌ده داشییان آذربایجان تورکلری شونیستلر ایشغالین‌دا اولدوقدا بئله، تاریخی تفککورونو ادبیات‌دا اینکیشاف ائتدیرمیینی باجارمیش‌دیر. آذربایجان تورکلرینین ادبیاتی، دیلی ایکی فرقلی یؤن‌ده اینکیشاف ائد‌رک قوزئی ده ۱۹۹۱-جی ایلده اؤز مستقیللیینی قازاناراق داها دقیق اینکیشاف یولونا قدم قویموش‌دور. لاکین دونیا اینسانینین بیر چوخونون بیلمدیی فاکتی، یعنی بؤلونموش آذربایجان حقیقتلری خالقین میللی شعورون‌دا اینکیشاف ائتمک‌ده‌دیر. اونا گؤره کی، خالق باشقا ایداره ائتمه سیستئمی ترکیبلرین‌ده یاشاسا دا اؤز تاریخینی، دیل و ادبیاتینی لیاقتله یاشاتماغی باجارمیش‌دیر.\nگونئی ده دیلی مین ایللردیر کی، خالق و میللی دؤولتلر طرفین‌دن ایستیفاده اولونموش‌دور.\nان قدیم دؤورلرین‌دن تورک یوردو اولماسینا دایر سون دؤورلرده بیر چوخ فاکتلار اوزه چیخیب و قیمتلی اثرلر یازیلمیش‌دیر. قوزئی اؤز موستقیللیینی یئنی‌دن الده ائتمیش و دونیادا اینفورماسییا و کوممونیکاسییا ساحه‌سین‌ده جدی ایرلیلییشلر الده ائد‌رک، هانسیسا دوزگون اولمایان قره‌ضلی تبلیغاتین اوستونون آچیلماسینا داها تئز شرایط و ایمکان یارادیر.\nایران (آذربایجان و دیگر ایران تورکلری) تورکلری آنا دیللرینین تدریسی مرکزی دؤولت طرفین‌دن یاساق اولماسینا باخمایاراق، اونو بو گونکو ادبی دیل سوییه‌سینه قدر گتیریب چیخارتماغی باجارمیشدیر. محمد رضا پهلوی دؤنمی ۱۹۴۵-جی ایلده‌ن سونرا، یعنی میللی آذربایجان حکومتینین بیر ایللیک عمرون‌دن سونرا تورک دیلینین قاداغان ائدیلمه‌سی، تورکجه یازیب اوخومانین سوچ سایلماسی تخمیناً ۵۰ ایل بو دیل‌ده دانیشان اینسانلارا بو گونلری یاشاتدی. دئمک اولار کی، ۱۹۴۵-۴۶-جی ایللردن سونرا ایران‌دا یاشایان تورکلر اؤز دیللرین‌ده هئچ بیر کیتاب و مطبوعات اورقانی نشر ائتدیره بیلمه‌دی. اوسته‌لیک مختلیف سرانجام و فرمانلارلا، تورک دیلینه تحقیر کومپانییالاری ایله بو دیلی یوخ ائتمه‌یه جهد ائتدیلر. لاکین ۱۹۷۹-جو ایلدن باشلایان خالق حرکاتی ایران‌دا شاه رژیمینی دئویردی و یئنی بیر ایران ایسلام جمهوریتی یاراندی. بو حاکمیتین ۲ ایل مدتین‌ده تورک دیلینه وئردیی میدان نتیجه‌سین‌ده یوزلرله کیتاب، ژونال و قزئت نشر ائدیلدی.\nچوخ تأسف کی، بو آزادلیغین عمرو اوزون سورمدی. یئنه تورکجه کیتاب و نشرلره محدودیت قویولدو. اوزون مدت خالقین موباریزه‌سی نتیجه‌سین‌ده یئنی‌دن یاواش-یاواش آنا دیلینین اینکیشاف اسینتی‌سی باشلادی.\nیوزلرجه طلبه درگیلری و علمی اجتماعی ادبی درگیلر، شعر توپلولاری، ادبی-مد‌نی ساحه‌ده کیتابلار ایشیق اوزو گؤرمه‌یه باشلادی. قوزئی ده نشر اولونان کیتابلانن اسکی الیفبایا چئوریلمه‌سی گونئی ده یئنی دن تاریخی-ادبی بیرلشمه‌یه سبب اولدو. حال-حاضردا گونئی ده یوزلرله یازار، شاعر، سیاست‌چی، تنقیدچی، علم آداملاری آذربایجان تورکجه‌سین‌ده یازیب یاراتماقدادیرلار. اونلاردان ان اؤنده گلنلری اوستاد شهریار، محمدعلی فرزانه، محمدتاغی زهتابی کیریش‌چی، سوی تورک، علیرضا صرراف، م.گونئی‌لی، پروفسور دوکتور حسین صدیق دوز-گون، ائل اوغلو، باریشماز، سؤنمز، منزوری، اسماعیل هادی، ووقار نعمت و اونلارلا دیرلی بیلیک، علم و مدنیت خادیملرینین آدلارینی چکمک مومکون‌دور. حال-حاضردا مشهور \"وارلیق\"، \"خدافرین\"، \"آذربایجان\" کیمی مطبوعات اورقانلاری آذربایجان تورکجه‌سینین یارادیجیلیغینی اینکیشاف ائتدیرمکددیرلر.\nبوتون دونیا تورکلرینین بیلمه‌سی لازیم‌دیر کی، بیز تورکلر بورادا - ایران‌دا ( آذربایجان) و ایرانین باشقا اراضیلرین‌ده یاشاییریق و هر گون تورک گنجلیگی میللی اؤزونودرک شعورونا ییلنرک تورک دونیاسی ایله گئنیش ساحه‌لرده علاقه قورماقدادیرلار.\nایرانشهریلر گونئی تورکلرینین سون دؤورلرده گلیب بورالاردا مسکن سالماسینین باش وئرمسینی سؤیلمه‌یه چالیشیرلار. پهلوی دؤوروندن شووینیزم ایران دؤولتینین رسمی دؤولت سیاستینه چئوریلمیش و مقصدیؤنلو اولاراق بیر سیرا شخصلر طرفیندن آذربایجان تاریخی اویدورمالارا و تحریفه معروض قالمیش‌دیر. تحریف‌چیلرین دئدیینه گؤره سلجوقلارین ۱۱-جی عصرده آذربایجانا گؤچمه‌سی ایله آذربایجانی تورکلشدیرمیشلر. اونلار تورک دیلینین آذربایجان‌دا یاییلماسینی ۷۰ ایللیک قاراقویونلو و آغقویونلولارین حاکیمیتی دؤورو ایله باغلاییر. بو جور اویدورولموش فیکیرلری تبلیغ ائد‌نلر آز دئییل‌دیر. اونلاردان احمد کسروینی، جاواد شیخ الاسلامینی و محمود افشاری گؤسترمک اولار. بو تیپ شووینیستلر گونئی ده ۳۵ میلیون‌دان آرتیق آذربایجان تورکونو فارسلاشدیرماق مقصدی گودموشلر. بئله‌لیکله ۵۰ ایل مدتین‌ده آذربایجانین فارسلاشدیریلماسی نظرده توتولوردو. قوزئی دن اسن کولک آذربایجان تورکلرینین باشی اوستون‌دن قارا بولودلار چکیلدی و حقیقت گونشی اؤزونو گؤسترمه‌یه باشلادی. بویوک آذربایجانلی عالیم و تدقیقات‌چی، مرحوم پروفسور محمد تاغی زهتابی موختلیف منبع‌لری آراشدیراراق چوخ قیمت‌لی \"ایران تورکلرینین اسکی تاریخی\"نی یازمیشلار. او، آوروپالی، بیر چوخ باشقا خالقلارین تدقیقاتچیلار و آرخئولوقلارینین کشفلرینه اساسلاناراق بئله بیر وئرسییا ایر‌لی سورور کی، تورکوستان، آذربایجان، زاقروس داغلاری، ایکی چایاراسی و اطراف اراضیلر واحید مدنیت تأثیری آلتمیندا اولموش‌دور. بونو داها چوخ همین اراضیلرده تاپیلمیش واحید مدنیت قالیقلاری ثبوت ائدیر.\nآذربایجانین قدیم تورکلرین مسکنی اولماسینا ایسلام عالیملری و تاریخچیلری ده ایشاره ائتمیشلر. عرب تاریخچی‌سی ابن هشام اؤز اثرین‌ده یازیر: \"دؤورن خلیفه‌سی عبیده سوال وئریر کی، تورک و آذربایجان ندیر؟ عبید ده جاوابین‌دا دئدی: - آذربایجان قدیم‌دن تورکلرله مسکون بیر اؤلکه‌دیر\". آذربایجان‌دا تورکلرین یاشاماسینا عرب-فارس تاریخ‌چیلریندن ابو علی محممد بلعمی ده ایشاره ائتمیش‌دیر. ابو علی محمد بلعمی \"تاریخی بلعمی\" آدلی اثرینین ۴۲-جی صحیفه سین‌ده آذربایجانین تورکلرین یاشادیغی یئر اولماسینا ایشاره ائدیر.\nآذربایجان‌دا چوخ قدیملردن آذربایجان تورکجه سی مؤوجود اولموش و دیلیمیز بیر چوخ ساحه‌لرده ایشلدیلمیش‌دیر. آذربایجان تاریخی بویو ختایی، صایب تبریزی، شیخ قاسیم انوار، حقیقی، وحیدی تبریزی، قووسی تبریزی و بیر چوخ مشهور شاعرین یئتیشدیی اراضی اولموش‌دور. عینی زامان‌دا نظره آلماق لازیم‌دیر کی، شاه اسماعیل صفوی دؤورون‌ده تبریز آذربایجانین پایتاختی اولارکن آذربایجان تورکجه‌سی هله او دؤورده رسمی دؤولت دیلی اولموش‌دور.\nآذربایجان‌دا زامان-زامان آذربایجان شعری و نثرینه عایید چوخ بؤیوک شاعرلر و یازیچیلار میدانا چیخمیش، د��لیمیز و مدنیتیمیزه چوخ قیمت‌لی اثرلر تؤوهفه ائتمیشلر. دیلیمیز و ادبیاتیمیزلا بیرباشا باغلی اولان فوضولینین تورکجه «دیوان»ی بیرینجی دفعه اولاراق ۱۸۲۸-جی ایلده تبریز شهرین‌ده چاپ ائدیلمیش‌دیر.\n«تبریز شهرین‌ده بؤیوک آذربایجان شاعری فوضولینین \"دیوان\"ı ۱۸۲۸-جی ایلدهن باشقا گئنه بو شهرده ۱۸۳۱-۱۸۴۹-۱۸۵۴ و ۱۸۵۷-جی ایللرده ده چاپ ائدیلمیش‌دیر. آذربایجان‌دا آذربایجان تورکجه‌سین‌ده هله ۱۹-جو عصرین بیرینجی یاریسین‌دان کیتابلارین نشر ائدیلمه‌سی دیلیمیزین اهمیتی و آذربایجانین تبریز باش‌دا اولماقلا، اؤنجولو اولماسین‌دان و خالقیمیزین دیلیمیزین قورونماسینا اهمیت وئرمسین‌دن ایر‌لی گلیر.\nآذربایجان‌دا مشروطه اینقیلابی و اینقیلاب عرفه سین‌ده آذربایجان تورکجه‌سین‌ده بیر چوخ قزئتلر نشر ائدیلیر، ضیالیلاریمیز و آیدینلاریمیز طرفین‌دن خالقا معاصر و موترققی فیکیرلر آشیلانیردی. همین دؤورده ده \"آذربایجان\" قزئتی تبریزده ۱۹۰۷-جی ایلده و آنا دیلی ایسه همین شهرده ۱۹۰۶-جی ایلده \"عدالت\" قزئتینین علاوه‌سی اولاراق نشر ائدیلیردی.\"\n۱۸۹۳-جو ایلده تبریزده روشدیه طرفین‌دن یئنی اصوللا تاسیس ائدیلمیش و ساواد تعلیمین‌ده معاصر متدلاردان ایستیفاده اولونان موظفرییه آدلی ایلک معاصر ایبتیدای مکتب آچیلمیش‌دیر. شیخ محمد خیابانی حرکاتی دؤورون‌ده ده آذربایجان‌دا آذربایجان تورکجه‌سی گئنیش شکیل‌ده ایستیفاده ائدیلیردی.\nحرکاتین باشچی‌سی شیخ محمد خیابانی اودلو چیخیشلارینی آذربایجان تورکجه‌سین‌ده آپاریردی. همین دؤورده چوخلو قزئتلر و ژورناللار بوراخیلیردی.\nآذربایجان دئموکرات پارتییاسینین اورقانی اولان \"تجدد\" قزئتی همین دؤورده بوراخیلماغا باشلادی. بوندان علاوه \"آزادیستان\" و \"ادب\" ژورناللاری دا نشر ائدیلیردی.\nآذربایجان خالقی گولوستان و تورکمنچای موقاویله‌لری ایله ایکییه پارچالاندیقدان سونرا بیر-بیریندن فرقلی طالع یاشامالی اولدولار.\n۱۹۲۵-جی ایلده اینگیلتره دؤولتینین ال آلتیسی اولان رضا خان تدریجا دؤولت چئوریلیشی نتیجه سین‌ده ایران‌دا شاه اولدو.\nبئله لیکله، تورک سولاله ‌سی اولان قاجار دؤولتی شووینیست سیاستی یئری‌دن پهلوی سولاله‌سی ایله عوض ائدیلدی. رضا (میر پنج) شاه حاکمیته گلدیک‌دن سونرا مرکزلشمیش دؤولت یارادیلدی و ایرانشهری شووینیزمی دؤولتین آنا سیاست خطینه چئوریلدی. ایران آدلاندینلان اؤلکه‌نین هر طرفین‌ده یاشایان آذربایجان تورکلرینین دیلی یاساق ائدیلدی. آذربایجانلیلار تورک اولمالارینا گؤره تحقیر، تعقیب و تضییقه معروض قالیردیلار. آذربایجان دیلی بوتون مکتبلردن، رسمی اورقانلاردان، تئاتر، اینجه صنعت، علم و س. ساحه‌لردن زورلا اوزاقلاشدیریلدی.\nپیشورینین باشچی‌لیغی ایله میللی آزادلیق حرکاتی باشلاییر و ۱۹۴۵-۴۶-جی ایلده ۲۱ آذر حرکاتی ایله میللی حکومت قورولور. تخمیناً بیر ایل مدتین‌ده داوام گتیرن همین حکومت آذربایجان‌دا میللی زمین‌ده چوخلو ایشلر گؤردو، آذربایجان‌دا قورولموش آذربایجان میللی حکومتی آذربایجان تورکجه‌سی حاقین‌دا بئله بیر قرار قبول ائتدی:\n۱. \"بو گون‌دن اعتباراً آذربایجان‌دا، آذربایجان دیلی رسمی دؤولت دیلی اعلان اولونور...\n۲. بوتون ایداره‌لر (دؤولت، میللی، تیجارت و ایجتیماعیت) اؤز ایشلرینی آذربایجان دیلین‌ده یازماغا مجبوردورلار...\"\n۱ ایل مدتین‌ده آذربایجان تورکجه‌سین‌ده چوخلو اثرلر و درسلیکلر چاپ ائدیلیردی. آذربایجان تورکجه سینده اونیوئرسیتئت (دانشگاه)، مکتبلر، تئاتر، موسیقی اورکستری و س. آچیلدی. \"آز بیر زامان‌دا تبریز و آذربایجانین ویلایت مرکزلرین‌ده آنا دیلین‌ده یئنی قزئت و مجموعه‌لر نشر ائدیلمه‌یه باشلادی. تبریز شهرین‌ده آذربایجان میللی مجلیسینین اورقانی \"آزاد میللت\"، آذربایجان همکارلار اتفاقینین اورقانی \"قببه\"، آذربایجان دئموکرات گنجلر تشکیلاتینین اورقانی \"جاوانلار\"، \"یئنی شرق\"، \"فریاد\"، اردبیل شهرین‌ده \"جؤودت\"، اورمییا شهرین‌ده \"اورمییا\"، زنجان شهرین‌ده \"آذر\" قزئتلری، تبریز شهرین‌ده \"شفق\"، \"دئموکرات\"، آذربایجان شاعرلری جمعیتینین اورقانی \"گونش\"، \"آذربایجان\"، \"مدنیت، میانادا \"وطن\" و س. مجموعه‌لری گؤسترمک اولار.\n۱۹۴۶-جی ایل آپرئلین ۷-ده بازار گونو اساسی قویولموش تبریز رادیوسو هر گون گون اورتادان سونرا ساعت ۴-ده اورتا دالغا ۳۱۰ مئترده ایلک دفعه وئریلیشه باشلادی. آذربایجان‌دا همین دؤورده آذربایجان تورکجه‌سین‌ده دؤولت هیمنی یارادیلدی. آذربایجان میللی هیمنینی خالقیمیزین قوجامان و موباریز شاعری سید مهدی اعتماد ناطق یازمیش، موسیقی‌سینی ایسه جاهانگیر جاهانگیرزاده بستله میش‌دیر. همین میللی هیمن بئله‌دیر:\nای وطنیم آذربایجان،\nابدی اودلاردان نیشان،\nآدلی، شانلی کئچمیشیم وار.\nسن بؤیوتدون قهرمانلار،\nقوجا شرقین چیراغیسان،\nآزادلیغین بایراغیسان.\nتاریخ بویونجا یادیگار،\nافتیخارلی آثارین وار.\nسن‌سن بیزه آنا وطن\nسن‌سن بیزه نعمت وئره‌ن.\nسن‌سن بیزه روح روان،\nیاشا-یاشا، آذربایجان!\nتأسفلر اولسون کی، همین عرفه‌ده قربله-شرق بلوکونون دونیانی پایلاشماسی ایله آذربایجانین باغمسیزلیغینا سون قویولدو. پهلوی اوردوسو یئنی‌دن ۱۹۴۶-جی ایلده آذربایجانا گیردی. و اوللکیندن ده داها سرت و شووینیستجه‌سینه آذربایجان خالقینا و اونون دیلی و مدنیتینین اینکیشافینا مانع اولدو. پهلوی رژیمی آذربایجان تورکجه‌سینی بوتون علم، مدنیت، اینجه صنعت و رسمی دؤولت اورقانلانلاریندا یاساق ائتدی.\nآذربایجان تورکجه‌سین‌ده یازیلیب، یارایدیلمیش بؤیوک بیر مدنیتی همین دیل‌ده اولان کیتابلارین کوتلوی شکیل‌ده یاندیریلیب آرادان آپاریلماسی ایله محو ائتمه‌یه چالیش‌دیلار.\n۵۰ ایللیک پهلوی رژیمی دؤورون‌ده آذربایجان خالقی اؤز دوغما یوردو آذربایجان‌دا دؤزولمز تضییقلره معروض قالدی. هئچ کیمین بیر دنه ده اولسون آذربایجان تورکجه‌سین‌ده کیتاب چاپ ائتدیرمه‌یه حاقی یوخ ایدی. آغیر شرایط‌ده آذربایجان دیلی و مدنیتینه چوخ بؤیوک ضربه‌لر وورولدو. اما بئله آغیر شرایط‌ده ده آذربایجانین قیرت‌لی اوغول و قیزلاری هر زامان خالقی معاریفلندیرمه‌یه و دیلیمیزه عایید گیزلی شکیل‌ده اثرلر یازیب-یایماغا باشلادیلار. حتی، آذربایجان ادبیاتینین ۲۰-جی عصرده گؤزل شاه اثری اولان شهریارین \"حیدر بابایا سلام\" اثری ده بو دؤورده یازیلدی. بولود قاراچورلو (سهند) آذربایجان موباریزه شعرینه میثیلسیز تؤهفه‌لر وئردی. \"سازیمین سؤزو\" کیمی دیرلی اثرلر ده محض بو دؤورده یازیلیب یاییلدی. جاببار باغچابان، صمد بهرنگی، نصرت الله فتحی، محمدعلی محزون، محمدعلی فرزانه، یدالله مفتون امینی، حبیب ساهیر، سؤنمز، حسین صدیق و علی تبریزلی کیمی شاعر و یازیچیلار قئید ائتدییمیز محد��دیتلره رغما آذربایجان تورکجه‌سین‌ده اثرلر یاراداراق گیزلی شکیل‌ده چاپ ائدیب یاییردیلار. ۱۹۷۹-جو ایل ایسلام اینقیلابی باش توتدوقدان سونرا ایران ایسلام جموهوریسینین آنایاساسینین ۱۵-جی مادده‌سینه اساساً ایران‌دا یاشایان میللتلر فارس دیلی ایله یاناشی اؤز دیللرین‌ده تحصیل آلا بیلرلر. لاکین بو مادده و عینی زامان‌دا ایرانین آنا یاساسینین ۱۹-جو مادده‌سین‌ده نظره آلینمیش خالقلارین حقوقلارینین برابرلیگی تامین اولمادی و ایندییه کیمی ده همین مادده‌لر ایجرا ائدیلمیر.\nتهران، تبریز، اردبیل، اورمیه، زنجان شهرلرین‌ده موختلیف درگیلر، قزئتلر نشر اولونماغا باشلادی. \"وارلیق\"، \"دده قورقود\"، \"اولکر\"، \"کوراوغلو\"، \"گونش\"، \"اینقیلاب یولوندا\" و \"یولداش\" کیمی درگیلر نشر ائدیلیردی. بو درگیلرین بعضیلرینین عمرو قیسا اولدو. ائله اولدو کی، بیر سایی ایشیق اوزو گؤردو. شاهلیق رژیمینین شووینیست سیاستی یئنی فورمادا باش قالدیردی و مختلیف واسطه‌لرله تورک دیللی مطبوعاتین گئنیش وسعت آلماسینا ایمکان وئرمه‌دی.\nآذربایجان دیلی شیفاهی دانیشیق دیلی فورماسین‌دا بوتون آذربایجان شهرلرین‌ده عمومی اونسیت واسطه‌سی اولماق‌دان علاوه ایالت رادیو، تلویزیونلارین‌دا ایشله دیلیر و سون زامانلار دیلیمیزده چاپ اولان کیتاب و نشرلرین سایی نیسبتا چوخالماقدا ایدی آنجاق قارباغین آزادلیغیندان سونرا گئنه ده اولکه ده تورکجه کیتابلرین یایملاری محدودلاشدیریلدی. آذربایجان تورکلرینین ایران‌دا فارسلارا سای نیسبتینی نظره آلساق دیلیمیزین قات-قات تضییقلره معروض قالماسینا شاهید اولاریق. ۲۰۲۲-جی ایل بوتون چیخان کیتابلارین ۳-۵ فایزی آذربایجان تورکجه‌سین‌ده اولموش‌دور. همین ایل ۱۵ مین آددا کیتاب چاپ ائدیلیب کی، اونلاردان یالنیز ۳۰۰-او آذربایجان تورکجه‌سین‌ده‌دیر.\nاورادا نشر ائدیلن قزئتلردن بعضیلری بونلاردان عبارت‌دیر: \"پیام نو\"، \"مهدی آزادی\"، \"اومید زنجان\"، \"مبین، \"صاحب\"، \"ندای آذربایجان\"، \"امین\"، \"شمس تبریز\"، \"خدا آفرین\"، \"فجری آذربایجان\"، \"میثاق\"، \"احرار\"، \"آذربایجان\". بونلارین بیر چوخونون نشری دایاندیریلمیش‌دیر. دیلیمیز و مدنیتیمیزله باغلی آذربایجانین گنج نسلی چوخ عزملی و اساسلی شکیل‌ده تدقیقاتلار آپارماغا جان آتیرلار و معاریف‌چی ایشلری ایله دیلیمیزین یاساق اولماسی ایله یارانمیش بوشلوغو دولدورماغا چالیشیرلار. آذربایجانین موختلیف شهرلرین‌ده ادبی درنکلر و اوجاقلار دا فعالیت گؤستریر. البته، همین اوجاقلارین ادبی ایجلاسلاری ائولرده و هفته‌نین بعضی گونلرین‌ده ایزن آلیناراق مدنیت مرکزلرین‌ده کئچیریلیر. آذربایجاندا سون زامانلار دیلیمیز، ادبیاتیمیز و تاریخیمیزله باغلی چوخ قیمت‌لی اثرلر ده یازیلمیش و نشر ائدیلمک اوچون ایجازه گؤزلییر. آذربایجان تورکجه‌سینین ایشلنمه دایره‌سی گئت-گئده گئنیشله نیر. اجتماعی-سیاسی، اقتصادی و مد‌نی زمین‌ده بوتون ساحه‌لری احاطه ائتمه‌یه دوغرو اینکیشاف ائدیر.سوسیال مئدییا دا دیلیمیزدن گئنیش میقیاسدا استفاده اولونور. تورک دیللی اولکه لر و توپلولوقلارا درین مدنی – علمی و کولتورال باغلار یارانیر. آچیلمیش اوزگورلوک پنجره سیندن چوخ ثمره لی استفاده اولونور.واتساپ – تلگرام- فیس بوک و یوتوبدان ادبیاتیمیزین اویره نیلمه سی و یایلماسی اوچون چوخ فایدالانلیر. گنج لر قونشو تورک دیللی اولکه لرین موسیقی و دیگر دیل پتانسیلریندن استفاده ائدیرلر. حال حاضیردا تورک دیلینده مکتب اولماسا بئله بو دیل رسمی فارس دیلیندن گئری قالمیر. بوتون ساحه لرده او جمله دن ایدمان (ورزش) تیجارت و توریزم کیمی ساحه لرده یاییقیندیر. تورک دیلی ایران دا سونموش اوجاغین کولونون آلتینداکی کوزه بنزه ییر. ملایم بیر مه اسینتیسی ایله آلولانیر و یئنی دن بوی گوسترییر. بونون دا سببی خالقین ژنلریندن گلیر. نه قدر محدودیتلرله یوخ ائتمه یه چالیشیلسادا یئنه درین کوکلر اوزریندن گویرمه یه باشلاییر.","num_words":4486,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":282516.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یوردوموزا نووروز گلیر، یاز گلیر. قارانقوش‌لارین قانادیندا، یاواش-یاواش قیش یوخوسوندان اویانان تورپاغین رایحه‌سینده، آغاج‌لارین، چیچک‌لرین تومورجوغوندا (جوانه‌سینده) گلیر ائلیمیزین نووروزو، یوردوموزون یازی. نووروز «تازا ایل” دئمکدیر، یازین ایلک گونودور. اصل یئنی ایل ده بو گوندن باشلانیر. یئنی‌گونون گلیشی ایله ائولره، عایله‌لره یئنی نفس، یئنی بیر سئوینج گتیریر. هامی چالیشیر‌، بو بایرامی گؤزلجه، اورک سئوینجی ایله قارشیلاسین. هر ائوده، هر عایله‌ده یئنی‌گون بایرامینا اؤنجه‌دن حاضرلیق گئدیر. آنا‌لار، باجی‌لار گؤی گؤیردیر، یومورتا بویاییر، سوجوق و باشقا نعمت‌لر بیشیریر، بوللوق و برکت رمزی اولان سمنی قویورلار. ائل تونقال باشینا ییغیشیر، کوسولولر باریشیر، قوهوملار، یولدشلار بیر-بیرینین ائوینه تبریکه گئدیرلر. گنج قیزلار، اوغلانلار اود یاندیریر، تونقال اوستوندن آتیلیر، قاپیلارا بیللی-بیللییا گئدیرلر، شال ساللاماغا چیخیرلار. کوچه‌ده ده، قاتاردا دا، مدرسه‌ده ده، ایداره‌ده ده هامینین دیلینده بیر سؤزلر سس‌لنیر: «بایرامینیز موبا‌رک!».\nایل بایرامی، حلال‌لیق، تمیزلیک بایرامیدیر. نووروزا بیر آی قالمیش آداملار دؤرد چرشنبه آخشامینی بایرام ائدیرلر. بو چرشنبه‌لرین هر بیری اینسان‌لارین یاشاماسی، بوتون حیاتین وارلیغی اوچون واجب اولان دؤرد عنصردن بیرینه، سویا، اودا، یئله، تورپاغا حصر ائدیلیر. بو دا بو بایرامین، دونیانین ان اَسکی، اَن گؤزل بایراملاریندان‌ بیری اولدوغونو گؤستریر. نووروز شن‌لیک‌لری آراسیندا ایلین آخیر چرشنبه‌سی چوخ طنطنه ایله قید اولونور. بایرام زامانی محله‌لرده، خصوصاً ده کند یئرلرینده اوشاقلار و جاوانلار قاپی-قاپی گزیب بایرام پایی توپلاییر، مختلف اویونلار کئچیریرلر. نووروزون بیر بزه‌یی ده کوسا و کئچل‌دیر. اونلار اؤز اویون‌لاری ایله اوشاقلارا سئوینج گتیریر، اونلاری شادلاندیریر.\nبو بایرامدا دونیا‌دان کؤچنلر ده یاد اولونور، سون ایللرده ایسه وطن اوغروندا جانینی فدا ائدنلرین اویودوغو شهیدلر مزارینا (اورمیه‌ده باغ رضواندا) اینسان آخینی‌نین آیاغی کسیلمیر. عزیز گونلرده هئچ کس اونلاری یاد ائتمه‌یی اونوتمور. نووروز ائلیمیزین حیاتا گؤزل باخیشی‌نین، طبیعتین و اینسانلیغین غلبه‌سینه اینامی‌نین بایرامیدیر.\nایل بایرامی، عصرلرین درینلیییندن گلیب بیزیم گونلره چیخمیش ان شن و گؤزل بایرام‌لاردان بیریدیر. نووروزا ارگنه‌گون، یئنگی‌گون، یاز بایرامی، ایل بایرامی و س. ده دئییلمیشدیر. نووروزا گؤره، بیرونی ابو ریحانین «آثار الباقی»، محمود کاشغارلی‌نین «دیوان لغات تورک»، بالاساقونلو یوسف خاص حاجب‌ین «قوتادقو بیلیک»، عمر خیامین «نووروزنامه»، نظام الملک‌ون «سیاستنامه»، نظامی گنجوی‌نین «اسکندرنامه» و ب. اثرلرینده بیر چوخ بیلگییه توش گلیریک.\nبوتؤولوکده بو بایرام تکجه اورتادوغودان یاشایانلارین بایرامی دئییل، عمومی‌لیکده بشریتین معنوی دَیَری ساییلیر. کؤک‌لری ایسلامدان اؤنجه‌کی تاریخی دؤوره گئدیب چیخان یئنی‌گون بایرامی شرقین بیر چوخ اؤلکه‌لرینده کئچیریلیر. بو گؤزل طبیعت بایرامی، بوتون اینسانلارا موبارک اولسون، خصوصی‌له باریش‌سئور، اینسانلیغی‌سئور، طبیعتی‌سئور اینسانلارا.\nآی ائللر، یوردوموزا نووروز گلیر، یاز گلیر، بوللوق-برکت گلیر. ائلیمیزین تازا گونو، یوردوموزون یازی خوش گلیر!\nآچین پنجره‌لری، نووروز گلیر، یاز گلیر، تر-تمیز بیر هاوا گلسین ائولریمیزه…\n50 بازدید\nکدخبر: 1104\nتاریخ: اسفند 29, 1402\nمطالب مرتبط\n1 موراکامی، آجی چکمیش واومیدلی بیر یازیچی 2 ماه پیش\n2 تقویم دوازده حیوانی ترکی 4 ماه پیش\n3 یکسال سخت اما شیرین 4 ماه پیش\n4 ظهور و سقوط یک نام خانوادگی 4 ماه پیش\n5 نگاهی آماری به منتخبین آذربایجان غربی در مجالس خبرگان رهبری و ... 4 ماه پیش\nنظراتی که حاوی حرف های رکیک و افترا باشد به هیچ عنوان پذیرفته نمیشوند\nحتما با کیبورد فارسی اقدام به ارسال دیدگاه کنید فینگلیش به هیچ هنوان پذیرفته نمیشوند\nادب و احترام را در برخورد با دیگران رعایت فرمایید.\nنظرات\nدیدگاهتان را بنویسید! لغو پاسخ\nنشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *\nذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.\nجدیدترین اخبار\nزباله گردی؛حاصل فقر یا ولنگاری مدیریتی؟\nسیل ناتــوانی\nبرای یک زندگی معمولی!\nاخبار پربازدید\nآیا شغل نگهبانی-حراست سخت و زیان آور است؟\n1393 بازدید\nگذری بر اسامی محلات قدیمی و اصیل اورمیه\n353 بازدید\nتقویم دوازده حیوانی ترکی\n249 بازدید\nآشیق محمدحسین دهقان\n239 بازدید\nپایگاه خبری آنایول\nشاهراه اطلاع رسانی\nپایگاه خبری آنایول شاهراه اطلاع رسانی صاحب امتیاز و مدیرمسئول: طاهره زینالی 🏠 آدرس:ارومیه،خ‌مدنی۲،جنب بانک سینا،ساختمان ۱۲۴،طبقه ۴ واحد۲۲ 📞تماس: ۰۴۴- ۳۲۲۶۰۲۷\nدسترسی سریع\nصفحه اصلی\nاجتماعی\nدو هفته نامه «آوای آزاد»\nیادداشت\nگفتگو\nشبکه های اجتماعی\nدر شبکه های اجتماعی ما را دنبال کنید...\nصاحب امتیاز و مدیرمسئول: طاهره زینالی آدرس:ارومیه،خ‌مدنی۲،جنب بانک سینا،ساختمان ۱۲۴،طبقه ۴ واحد۲۲ تماس: 04432260276 سامانه جامع رسانه‌های کشور","num_words":1048,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.017,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":131544.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"فیزیولوژی (اینگیلیسجه: Physiology)، اینساندا و یا هر هانسی جانلیدا یاشایان اورقانلاری و فعالیتین و ایشلرین تانیماق علمیدیر.","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":140729.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Nart Jirla Bla Tauruhla Adlı Derleme Kitabındaki Dilin Eski qıpçaqca Ile Ilişgisi Üzerine Bir Inceleme\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nدیل و دیلچیلیک\nNart Jirla Bla Tauruhla Adlı Derleme Kitabındaki Dilin Eski qıpçaqca Ile Ilişgisi Üzerine Bir Inceleme\n3221\n0\n2016\/6\/14\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 3424 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38947 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":340,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.205,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":51562.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ائرته‌سی گون یوخودان دوراندا سلیمان بدنی‌نین هاراسینا سؤیکه‌نیب آیاغا قالخدیغینی بیلمیردی. اونون بدنینده ال بویدا ساغلام بیر یئر قالمامیشدی. توققاج آلتیندا دؤیولموش کئچه کیمی بوتون ویجودو ازیلمیشدی. قولاقلاری گورولداییر، سوموک‌لری سینریلداییردی. انگی خیردادان اوینامیش کیمی ایدی. بونونلا بئله، بیر نوع یونگولوک حیس ائله‌ییردی سلیمان؛ اوزون، ماجرالی بیر گئجه باشیندان سووموشدو اونون؛ ایندی ایسه ذهنی سایخاشا چخمیشدی؛ آلنی آچیق ایدی؛ اؤز یانیندا باشی اوجا ایدی سلیمان؛ دوزدور کی دانیشماغا سؤزو یوخ ایدی، آمما یالوارماغا کی دیلی وار ایدی. یوخ، او یالوارمامیشدی، کیمسه‌دن مرحمت دیله‌مه‌میشدی. منلیگین گؤز ببه‌یی کیمی قورویوب ساخلامیشدی سلیمان.\nگؤزونو آچدیقدا، قاپینین یانینا قویولموش سحریئمه‌یین گؤرور؛ چؤرک قوروموشدو، پئندیر ده. اونون یئمه‌یه مئیلی یوخ ایدی، آمما سوسوزلوقدان دیلی چیخیردی. سورونوب پیلاستیک لیوانداکی سویوموش چایینی گؤتورور، ایچیر. آزجا دیرچه‌لیر. دؤوره‌یه گؤز دولاندیریر. باشا دوشور کی اونو باشقا بیر سئللولا گتیریبلر. دار-دودوک بیر سئللول ایدی، قبیره بنزه‌ییردی. فیکیرلشیر: «هر نه اولور اولسون، آنجاق او گده‌نین الیندن قورتولدوم. قوزو جیلدینه گیرمیش بیر قورد ایدی او گده»\nبونو سلیمان چوخ گئج باشا دوشموشدو. بو دوققوز گونده، باشینا گتیریلن مین بیر اویون ایله برابر، او گده‌نین ده اؤزونه مخصوص عذاب- اذیت‌لری وار ایدی. ایلک گونلر سلیمان سورغو- سووالدان قایتاریلان زامان‌لار گده‌نین دانیشیقلاریندان، اولوب- قالان احوال- روحیه‌سینی ده ایتیریردی:\n– من ده اول سنین کیمی ایدیم، خام ایدیم، مؤحکم دایانمیشدیم، دانیشماق اصلاً، یولداشلاریما خیانت ابداً، آمما یاواش- یاواش گؤردوم یوخ، سهو ائله‌میشم. گؤردوم کی بیر به بیر هامی دانیشدی، سؤزلرین هامیسی دئییلدی، منه قالان نه اولدو؟ اونلارین یازدیقلارینین اوزوندن بیر داهادا یازماق، هر نه بیلینمیشدی؛ چاره یوخ ایدی. ایندی اونلارین چوخو ائشیکده، کئف‌لرینده‌دیلر، آمما من پخمه هله ده کی وار، قالمیشام بوردا. گونده یوز یول الیمی دیزیمه چالیب «کول سنین باشیوا!» دئییرم. ایندی سن ده داداشیم! اؤزون بیلرسن. آمما من سنی گؤرنده اؤز گونلریم یادیما دوشور، اوره‌گیم سنه یانیر- دئیه کؤکس اؤتوروردو.\nاو گده بو سؤزو همین مضموندا، آمما باشقا صورتلرده ده تئچه دفعه دئمیشدی و همیشه ده بئله بیر مضموندا سلیماندان جاواب آلمیشدی:\n– سن دوز دئییرسن، آمما منیم وضعیتیم فرق ائله‌ییر، چونکو نه دانیشماغا سؤزوم وار، نه خیانته یولداشیم!»\nاوچ- دورد گوندن سونرا، گده شیوه‌سین ده‌ییشمیشدی. گئجه‌نین بیر یاریسی لاپدان سلیمانی یوخودان اویادیب دئمیشدی:\n– ائوی ییخیلانین اوغلو سن نه دانیشیرسان یوخودا؟ بو سؤزلری ائشیتسه‌لر ایشیوی پیشیررلر؛ بس سن دئییردین منیم سؤزوم یوخدو؟!\nسونرا، دیقتله سلیمانی سوزموشدو. سلیمان ایسه گیجلمیش حالدا ماتیر- ماتیر اونا باخمیشدی، نه دئیه‌جه‌یینی بیلمه‌میشدی.\nبو قضیه بیر یول دا تیکرار اولموشدو. بو سفر، او گده سلیمانی چوخ دانلاییب – دانسایاندان سونرا نصیحت ائله‌میشدی کی،\n– «اصلاً باشارسان یاتما! آییق قال، یوخسا…»\nیئددینجی گون آخشام یئمه‌ییندن سونرا سلیمانی آپارمیشدیلار؛ نئجه ساعاتدان سونرا اونو بایغین حالدا قایتاریب سئللولا آتمیشدیلار؛ سلیمان بیر زامان بایغین قالمیشدی، سونرا آییلمیشدی، آغرینین شیدتیندن داها\nیوخلایا بیلمه‌میشدی، سحره یاخین گده‌نین آییلماسینی حیس ائله‌میشدی؛ گده یوخودان دورجاق، لاپدان سلیمانی دومسوکله‌ییب:- “هئی سلیمان، سلیمان، دور!”- دئمیشدی. سلیمان دوروب اوتورموشدو،- “نه اولوب؟” دئیه سوروشموشدو. – “نه اولاجاق، ائله اوجادان دانیشیردین کی منی یوخدان اویاتدین، الله رحم ائله‌یه نیگهبان ائشیتمه‌میش اولا”- دئمیشدی.\nسلیمان تله‌نی دویموشدو، آمما هیج نه دئمه‌دن یالنیز اونا باخمیشدی. گده سؤزونون دالین توتموشدو:\n– سن ایندی بیر حدده یئتیشیبسن کی آز قالیر سؤز آغیزیندان داشا، بونون روانشناسی‌ده یاخشی بیر آدی وار، نه دئییرلر اونا؟ … هه، یانی بو کی اینساندا بیر ظرفیت وار، او ظرفیت دولاندا- عیناً معده‌نین دولماسی کیمی- آدام قایتارار، قوسار. سن یوخودا دا بازجوئی اولونورسان. یوخودا دانیشدین، یانی گئج- تئز آییقلیقدادا دانیشاجاقسان. من روانشناسام، فوق لیسانسیم وار، حدسیم دوزدو یا یوخ؟ سن یوخودا بازجولوق اولونمورسان؟\nسلیمان آرتیق ساخلاشا بیلمه‌میشدی؛ بوتون روحی و جیسمی آغریلارینی بیر نئچه جومله‌یه ییغیب گده‌نین اوزونه چیرپمیشدی:\n– من یوخودا هیچ نه گؤرمورم، او سنسن کی منه شیرین یوخولار گؤرورسن. آمما بونو بیلمه‌لیسن کی پیس یئرده دوکان آچمیسان. سن بو بیر هفته‌ده منیم گونومو گؤروبسن، بو ساعات اؤلوم منه بؤیوک نعمتدیر، بس بوراخ منی، قوی اؤز دردیمی چکیم، یوخسا بوغازینی ایت بوغازی کیمی اوزه‌رم.\nگده بیرنئجه لحظه سوسوب، سونرا اؤزون سیندیرمادان دئمیشدی:\n– بو گونلر سن روحاً بیر حالداسان کی هامییا بدبین اولماغین طبیعیدیر. اونا گؤره ده من سندن سینمارام، هئچ گیلایم‌ده یوخدور سندن!\n– کس سسینی، دانیشما دئدیم – دئیه سلیمان کسگین باخیشی‌ایلا بیر دفعه‌لیک گده‌نین آغیزینی باغلامیشدی.\nسلیمان قاپینی دؤیور،- “من تووالئته گئتمه‌لییم”- دئیه گوزتچینی سسله‌ییر، گؤزوتچی قاپاغی آچیر، – “تووالئتین واختی چوخدان سوووشوب”- دئییر. سلیمان زیندانین قانون- قایداسینی بیلیردی، بیر سؤز دئمه‌دن اوتوردوغو یئرده قالیر.\nناهار چاغی یئمک گتیرندن سوروشور- “بو سئللولون نومره‌سی نئچه‌دیر؟”- یئمک گتیرن، -“یئددی” دئییب، گئدیر. درین بیر قویونون آغیزی سانکی بیردن آچیلیر، اودور سلیمانی. قارا-قارا فیکیرلر، توتغون خیاللار داراشیر جانینا. “بس او کیشی نئجه اولدو؟” سووالی ذئهنینده دولاشماغا باشلاییر.\nذئهنینین نیظاملانماسی اوزون سورور، ائشیدیب بیلدیکلرینی قوشوب- قوراییر؛ قویوب- گؤتورور؛ سون قناعتینه گلدیکده اوره‌یی سیخیلیر؛ ایکیجه دامجی یاش گؤزلریندن سیزیلیر، یاناغیندان یووارلانیر، قوروموش دوداقلارینی ایسلادیر.\nگؤزتچی‌نین،- “تووالئت” دئییب قاپینی آچماسی، اونو اؤزونه گتیریر، ناهار یئمه‌یی ده سحر یئمه‌یی کیمی قاپینین دالیندا قالمیشدی؛ سورونه- سورونه اؤزونو تووالئته یئتیریر. اورادا بوتون گوجونو توپلاییر، ال-اوز یوماق یئرینین قیرناسیندان آسلانیب آیاغا قالخیر.\nال- اوزونو یودوقدا سرین سویون لذتی بوتون جانینا یاییلیردی. سوموگونه، ایلیگینه ایشله‌ییردی. ۲۴ ایل یاشادیقدان سونرا سانکی بیرینجی یول ایدی سویو گؤروردو. ائله بیل اونون نه اولدوغونو یئنیجه کشف ائله‌ییردی. بدنی‌نین قیزدیرماسی، اوره‌گینین آلیشماسی ایله برابر اونون ویجودونو اودا چکمیشدی. باشینی سویون آلتینا توتور، سویون شیریلتی سسی نه گؤزه‌ل موسیقی‌ایمش! او لحظه‌یه‌دک سلیمان بو حیسی دویمامیشدی.\n* * *\nبو سئللولدا سلیمانین تک قالماسی چوخ چکمه‌دی. اوچونجو گونون آخشامی یاتماق واختی یاشلی بیر آدامی اونون یانینا گتیردیلر. کیشی آلتمیش یاشینی دولدورموشدو. سلقه‌ایله وورولموش ساققالی اونون چال بیغینی قابارتدیغی حالدا، تازاجا بورا گتیریلدیگینی گؤستریردی. کیشی اوتوردو. جئبیندن سیگار پاکاتینی چیخاریب سوروشدو: – “چکرسن؟” سلیمان سیگاردان گؤتوردو. یاندیردیلار. کیشی هئچ نه دانیشمادان تمکینلی- تمکینلی سیگارین چکدی. ذره‌جه نیگرانلیق، هیجان اوندان سیزیلمیردی. سیگاری قورتاردی. –”منیم آدیم جهانگیردی”- دئیه گؤزلرینی سلیمانین گؤزلرینه ذیلله‌دی. بیر آز دایاندی. سونرا گولومسه‌ییب سوروشدو:-“بس سیزین آدینیز؟”\n– سلیمان!\n– منسیزده سنین یئرین دار ایمیش سلیمان!، باغیشلا!، آنجاق من بیر ایکی هفته‌نین قوناغییام. هاچاندان بورداسان؟\n– اوچ آی‌دی تخمینا.\n– سیز نئجه؟ ائله بیل تازا گلیبسینیز؟\n– ایکی ساعات‌دی.\n– ائشیکده نه خبر؟\n– من “قصر” زیندانیندان گلمیشم، ائشیکدن خبریم یوخدور. آمما ائله بیل بورا چوخ شولوقلاشیب!\n– ائله‌دیر. سیز چوخداندی زیندانداسینیز؟\nکیشی گولومسه‌دی. سونرا دئدی؟:\n– چوخداندی.\n– بس ایندی نه عجب بورا گتیربلر سیزی؟\n– نه چوخ بهانه. آنجاق بیر سؤز وار، ایسته‌ییرلر یادیمدان چیخمایا کی من بیر زیندانی‌یم. هردن بیر یادیما سالارلار.\n– مگر زیندانی دئییلسینیز؟\n– اول‌لر زیندانی ایدیم، سونرا زینداندا قالماغی اؤیرندیم. ایندی اوردا یاشاییرام من.\nسلیمان هئچ نه دئمه‌دی، فیکره دالدی “یانی نه اولسون؟… زینداندا یاشاماق نه دئمکدیر؟”\nسلیمان هله فیکرده‌ایکن جهانگیرین خورولتوسو قووزاندی.\n***\nگئتدیکجه سلیماندا جهانگیره نیسبت یاخینلیق حیسی اویانیردی. هله بیر هفته باشا چاتمامیش سلیماندا جهانگیره بیر دایاق کیمی سؤیکنه ‌بیله‌جک دویغوسو یارانمیشدی. او باشیندان کئچنی جهانگیره دانیشمیشدی. ایندی چوخ زامان توموردو، فیکره دالیردی. جهانگیر ایسه اونون ذئهنینی پوزماق ایسته‌میردی، آمما اونون گاهدان بیر دانیشدیغیندان دویوردو کی سلیماندا گؤردویو آداما و اوندا دویدوغو سئودایا نیسبت بیر نوع وورغونلوق یارانیب. اونا گؤره ده بیر گون سلیمان دیله گلیب، “دئییرم ای جهانگیر عمی گؤره‌سن او نئجه آدام‌ایمیش؟ کئشگه چوخ تانیییردیم اونو” … دئینده، جهانگیر مهریبان باخیشیلا اونو اوخشاییب، سونرا دئمیشدی:\n– اونو اؤزووه نیسگیل ائله‌مه اوغول. نه چوخ ائله آداملار دؤرد دؤورنده. ائله بورداجا باخ، ائله بو یانیمداکی سئللولدا، او بیریسینده، ائشیکده؛ نییه اوزاغا گئده‌ک؟ ائله سنین اؤزونده، اؤز ایچرینده یاشاییر او. اؤزونده تاپا بیلرسن اونو. آنجاق بیر سؤز وار. اونون بوش یئری دولمالیدیر. کیم دولدوراجاق؟ سن، سنین تایلارین.\n– من؟ یوخ، یوخ جهانگیر عمی! منده او لیاقت هانی؟\n– اولماسایدی سنی اونا یولداش سانمازدیلار.\n– من هارا، او هارا آی جهانگیر عمی! من سیزه دئدیم. من ایکی دانا کیتابا گؤره بورا دوشموشم. من بیر سورو آدام ایچینده تکجه وئریلن شعارلارا سس وئرمیشم. اونلار بو شله‌نی منه چاتیبدیلار. یوخسا من کیم، او کیم؟\n– هره‌نینکی بیر جور باشلاییر اوغول. بئله ایشلر گؤروب- گؤتورمه‌دی. آدام یول اوزونو اؤیره‌نر. بسله‌نر. البته آدامین اؤزونه‌ده قالیب؛ هانسی یولو سئچمه‌سی‌ده وار. آنجاق سن او دوققوز گونده اؤز یولونو سئچدین. یوخسا بورا گله‌سی اولمازدین. قاییداردین یولداشلاریوین یانینا. دئمک، دئدیگین شله‌نی اونلار سنه چاتمادیلار، سن اؤزون گؤتوردون اونو.\n– یوخ، من بئله شله‌نین چکنی دئییلم جهانگیر عمی!\nجهانگیر اوتوردوغو یئردن دالییا چکیلیب دووارا سؤیکندی. آرتیق بیر سؤز دئمه‌دی. یارانمیش سوکوتون آغیرلیغینی سلیمان اؤز چییینلرینده حیس ائدیردی. اوزون زامان دایاندی، نهایت دؤزه بیلمه‌ییب آیاغا دوردو. بیر سیگار گؤتوروب دوداغینا قویدو، گؤزتچینی سسله‌دی. قاپاق آچیلدی، گؤزتچی قاپاقدان باییرا چیخان سیگاری یاندیردی. قاپینین بو اوزونده سومورولان سیگارین توستوسو سلیمانین قانینا ایشله‌دی. باشینی گیجلتدی. او چییینینی دووارا وئریب، یئره اوتوردو. ریخوت بوتون جانینا یاییلدی. هاچاندان هاچانا اؤزو ایله دانیشان کیمی دیله گلدی:\n– دوغرودان دا بس نه اوچون بیر بئله سئللولو بوشلاییب، منی بورا گیتردیلر. اونلارا کی یقین اولوب من بیر ایشین صاحابی دئییلم، بس نئیه منی دوستلاریمین یانینا قایتارمادیلار. یانی بیر سؤز دانیشماماغا گؤره؟ آخی منیم کی بیر سؤزوم یوخدو دانیشام.\n– یانی اولسایدی دانیشاجاغدین؟\nجهانگیرین قافیل سورغوسو سلیمانی دیسکیندیریر. آزجا دایانیر، سونرا دئییر:\n– یوخ…، دانیشمازدیم.\n– نه اوچون دانیشمازدین؟\n– آخی ….\nقاپی‌نین لاپدان آچیلماسی سلیمانین جانین قورتاریر. دوکتوردو. سانکی کئیفی کؤکدی. جهانگیره باخمادان اوزون سلیمانا توتوب لاغا باشلاییر:\n– نئجه سن قوچ چاق؟ یاخشی دیرچلیبسن بو بیر ایکی هفته‌ده. حتماً یارا- پاران توختاییب؟\n– توختاییر!\n– باخمادین سؤزومه، یوخسا ایندی ائشیکده ایدین.\n– بیر سووالیم وار ایدی.\n– سوروش!\n– منیم کی پرونده‌م تکمیلدی، نه اوچون منی محکمه‌یه گؤندرمیرسیز؟\n– هن؟ تکمیلدی؟ هئی- هئی… سنین کی هله تازا باشلاییر. سنین قاباقکی پرونده‌نی آتدیم زیبیل‌قابینا. بازجوئی‌یه‌ده چاغیرمایاجام سنی، هاچان دانیشماق ایسته‌سن اؤزون گلرسن. ایستمه‌سن ده، یئییب یات بوردا، کئفه باخ، آخیری خوشدو.\nبونو دئییب دوکتور گئدیر. اونون گئتمه‌سی ایله برابر یئنی‌دن سوکوت سئللولو بورویور. اوزون زامان هئچ بیری دانیشماییر. نهایت جهانگیر آیاغا قالخیر، ایکی دانا سیگار گؤتورور، گؤزتچینی سسله‌ییر. سیگارین بیرین یاندیریر گلیر اوتورور. ایکینجی سیگاری بیرینجیسی‌نین اودویلا آلیشدیریب سلیمانا وئریر. سیگارین توستوسو یاواش- یاواش سوکوتون یئرین آلیر. جهانگیر سؤزه گلیر:\n– دئمه‌دیم سنی او کیشی‌له بیر تره‌زییه قویوبلار، البته بیر سؤزده وار. اولا بیلر دوکتور سندن آجیق چیخماق ایسته‌ییر، آنجاق فرق ائتمز، هر حالدا سن هله بوردا قالمالیسان، گؤتوردوگون شله‌نی چکملی‌سن، بونو سنه دئمیرم کی اومودونو ایتیره‌سن. یوخ، دونیا چوخ بؤیوکدو. آنجاق دئییرم گؤزونو قاپییا ذیلله‌مییه‌سن کی “بو گون صاباح بوشلایاجاقلار منی”. دئییرم کی آغیر آرخایین اوتوروب، بورادا یاشاماغی اؤیره‌نه‌سن. حبس چکمه‌یین یولون تاپاسان.\n– آخی بونلار منیم جانیمدان نه ایسته‌ییرلر؟ من نه ائیله‌میشم. نه اوچون منی بوردا ساخلاییبلار؟\n– عصبلشمک لازیم دئییل، دوکتورون سؤزون خیردالاسان، من دئینه یئتیشرسن. او دئدی کی سنی داها چاغیرمایاجاق، نه اوچون چاغیرمیر؟ چونکی اونلارا یقین اولوب کی سنین بیر سؤزون یوخدو، آمما بونودا بیلیرلر کی سن بوراخمالی آدام دئییلسن، چونکی بو حالدا بوردان چیخسان، او کیشی‌یه تای اولا بیلرسن. باخ ائله بونا گؤره‌ده سنی بوشلامیرلار.\n– سن دئییرسن نه قده‌ر منی بوردا ساخلایاجاقلار؟\n– او بللی اولماز. دوکتور دئدی هاچان ایسته‌سن دانیشاسان، اؤزون گلرسن. بو سؤز یانی نه؟ یانی گلرسن، اوزدن ایراق پوخ یئدیمه، یالوار- یاخارا. یوخسا سنین دانیشماغا نه سؤزون وار؟ یالوار- یاخاری‌دا بوشونا قبول ائتمزلر. اونلار گره‌ک آرخایین اولالار کی سن دالینداکی شله‌نی یئره قویموسان. اوندا دا اولا بیلر کی اؤز شله‌لرین سنه چاتالار. قاباقکی سئللولدا سنله قالان اوغلانین شله‌سی کیمی. بیر شله، آنجاق …\nسئللولون قاپیسی آچیلیر، گلن آدام سوروشور:\n– سنین آدین نه‌دیر؟\n– سلیمان.\n– سنین کی؟\n– جهانگیر.\n– فرینجیوی چک باشیوا، دور گل!\nجهانگیر گئدیر. سلیمان‌ایسه اوتوردوغو یئرده درین دوشونجه‌یه دالیر. جهانگیرین سون سؤزلری اوزون- اوزون اونو دوشوندورور. بیر آن اؤزونو چوخ زاواللی حیس ائدیر. اونا ائله گلیر کی بیر شئی بوغازینا تی��انیب، ائله‌بیل کیم‌ایسه اونون خیرتدگین چنگلله‌ییب سیخیر. گوجه‌نیب اؤزونو بو حالدان قورتارماغا چالیشدیقدا، بیردن “یوخ، یوخ. من بو ایشلرین گؤره‌نی دئییلم”- دئیه، یئریندن سیچراییر. گؤزتچی در حال قاپینی آچیر:\n– نه های- کوی‌دی بوردا؟… سن کیمله دانیشیرسان؟\nسلیمان چتینلیکله اؤزونو اله آلیر:\n– یوخو گؤروردوم.\n– آیاغ اوسته یوخو گؤروردون؟!\n– گؤردوم ماشین منی باسیر، یئریمدن قالخدیم.\n– دلی زاد اولمویاسان؟\n– من دلی اولان دئییلم. سن آرخایین اول!\n– مآا شاللاه!-\nدئیه، گؤزتچی قاپینی چکیر باغلاییر.\nسلیمان اؤزونو مزمت‌له‌ییر:- “گده بوردا قالماقدان سووای دا بیر شئی وار؟ نه ال- آیاغیوی داغیدیرسان؟ باخ او کیشی‌یه! باخ او قوجا کیشی‌یه! اؤزوندن اوتان!” فیکری‌ایله بیردن ال آتیر فیرینجی‌نین دویمه‌سین حیرصله یولوب، بیرینجی خطی دیوارا چکیر. – “لازیم اولونجا چکه‌جه‌یم بو حبسی”- دئییر.","num_words":3058,"character_repetition_ratio":0.021,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":153127.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تبریزین «اختر» انتشاراتی طرفیندن یاییلان بو تاریخی رومان یازیچی‌نین دئدیگینه گؤره اون ایل مدتینده عرصه‌یه گلیب و ۶۰۰ صحیفه‌دن عبارتدیر. رومانین موضوع چرچیوه‌سی بیرینجی پهلوی‌دن، ۱۳۲۵ ایله کیمی باش وئرمیش ۵۰‌دن چوخ اجتماعی روایتلر اساسیندا فورمالاشیب، عینی حالدا یازیچی مختلف یئرلی اسطوره‌لر و ناغیل‌لاردان دا فایدالانیبدیر.","num_words":67,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":457850.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Edebi Korpu-Aylıq Edebi Dergi-Say-24-Payız-Şiir Dergisi-Mir Celal Paşayev-Sexavet Izzeti-Latin-Ebced-2020-24s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nشعر\nEdebi Korpu-Aylıq Edebi Dergi-Say-24-Payız-Şiir Dergisi-Mir Celal Paşayev-Sexavet Izzeti-Latin-Ebced-2020-24s\n3315\n0\n2020\/10\/2\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 7\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 2338 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38928 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":325,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.171,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":29426.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"“گؤی اوزو داش ساخلاماز” کیتابی، مستقل‌لیک‌دن سونرا، قوزئی آذربایجان ادبی محیطیندن، بو تاییمیزا اؤرنک‌لر کؤچورمک و اؤتورمک‌(البت اؤتورمک دئییل، یئتیرمک داحا دوغروسو! چونکو اؤتورمک اولونجا، او تایین بو اوزره چاباسی آنلامیندا اولور آما یئتیرمک بو تایدان بیریلرینین چاباسی آنلامیندادیر) چاباسی سونوجوندا یاییملانان کیتابلارداندیر وده ان اؤنجول‌لریندن، البت تیراژ و یایین اعتباری ایله! عمومیتله رامیز روشن آدی اؤیله اولموشدور! ائله‌کی، یاشماق درگی‌سینین بیرینجی، ایکینجی سایسینی اؤزه‌ل اولاراق و اوچونجو سایسینیدا سیرادان بیریسی کیمی توتموشدور. بوراسینی دا دئییم کی، یاشماق درگیسی جمعا اوچ سایدا یاییملانیب و آمار اعتباری‌ایله ۳۰-۴۰ فایزینی دئمک اولارکی اؤزونه اختصاص وئرمیشدی! آیریجا باشقا درگی و قزئته لرده ده عینن اؤیله اولموشدور! و “ایلان بالاسی” شعری‌ده، رامیزین شعرلری ایچینده ان چوخ اوخونان، یاییملانان داحا دوغروسو ان چوخ رئکلام اولانی اولموشدور! یعنی رامیزین آدی بو آرا او تای ادبی محیطیمیزدن بیر سیمبول کیمی و “ایلان بالاسی” شعریده، اؤزو ماهییتا سیمبولیک اولماسادا، عنوانی و آدی دئمک اولارکی آرتیق او تایدان کؤچورولوب گلن شعرلرین سیمبولینا چئوریلمیشدیر دئسک، هئچده یانیلمامیشیق!\nبوتون بونلار منی هر زامان بو شعری دوشونمه‌یه سوق وئرسه‌لرده، اورتالیقدا جیددی بیر شئیلر اولمامیشدیر. آما بو سون واختلار ندنسه، بو شعری، اؤزلویومده بیر آز چوخ زوم ائله‌دیم و بودا، نهایت بیر شئی‌لرین اورتالیغا چیخماسینا سبب اولدو و بیر سیرا ندن لردن دولایی، اؤزه للیکله پایلاشماق ایسته‌دیم.\nبیلدیینیز کیمی، “ایلان بالاسی” شعری، تعلیمی بیر اثر ساییلیر. او اوزدن‌ده طبیعی‌دیر کی، بیر عرفانی – فلسفی نکته‌نی اؤزو ایله داشییاجاقدیر! عرفانی –فلسفی اونا گؤره دئدیم کی، بورادا هم عرفان وار هم فلسفه! یعنی او یئرده کی، اؤزوندن قاچیر اصلینده اؤزوندن دئییل، جانینداکی زهردن، ایچینده اولان پیسلیکلردن و گوناهلاریندان آرینماق ایسته‌ییر داحا دوغروسو! بیر تهر توبه کیمی بیر شئی یادا عزلت سئچمک و چیله کئچیرمک کیمی بیر شئیلر! آما گؤروندویو کیمی، بو عرفاندا اولدوغو کیمی سونوجلانمیر! یعنی بو زهردن و گوناهلاردان آرینا بیلمیر. بوندان بویاناسی آرتیق آغیلین و اینتئللئکتین میدانی، داحا دوغروسو فلسفه‌نین میدانی، و ندن‌لرین، نییه‌لرین میدانیدیر! و سونوج ایسه معلومدور، یعنی او زهرین اورادا، اونون جانیندا اولماسینین حکمتینه وارماق ، حکمتینی آنلاماق و بو کی؛\n“یوز جور صیفتی ایله، یوز جور اوزویله\nدونیا سندن کئچیب دورولور بلکه”، سونوجونا وارماق!\nیعنی بیر تهر پیسلیک‌لریده درک ائله‌مک، البت یاخشیلیقلارین یانیندا. بیر تهر زهریده گؤرمک، شیرینلیک‌لرین یانیندا. بیر تهر گوناهلاردان درس آلماق، ثوابلارا وارماق اوچون و …\nگؤروندویو کیمی، مضمون و باخیش آچیسیندان بؤبوک بیر تاپینتیدیر. ایلانین قابیقدان چیخماسی زامان زامان شاعیرلری دوشوندورموش و بیر چوخ پوئتیک سیمبوللارین یارانماسینا سبب اولموشدور. مثلا ایلانین قابیقدان چیخماسین، اولمزلیک سیمبولی کیمی دیرلندیرنلر اولموشدور. آما رامیزین اؤزو دئدییی کیمی بورادا بو سیمبوللار داغیدیلیر و پوئتیک اوبرازلار اورتایا چیخیر.\n“یوز یول چیخاجاقسان اوز قابیغیندان\nاوزوندن آیریلا بیلمه‌یه‌جکسن!”\nمنجه، شاعیرین عینینه، ایلک بو مضمون و بو فلسفی دوشونجه ائنیر و افاده اولونماسینی، اوبرازلاشماسینی طلب ائدیر. بونو کسینلیکله ادعا ائده بیلریک. قالان نه وار، (یعنی روایی اسلوبون سئچیلمه‌سی، روایتین قوشولماسی و بیر تمثیل سایاغی عرصه‌یه گلمه‌سی) هامیسی صیرف او مضمونو و او دوشونجه‌نی بیریلرینه اؤتورمک اوچوندور. اونا گوره‌ده روایتین بعضی یئرلرینده زورلاندیغی حیس اولونور. مثلا روایتین “اوچونجو شخص”دن “ایکینجی شخصه” کئچمه‌سی یعنی مخاطب قرار وئریلمه‌سی بو سیرادان ساییلا بیلر:\n“… گؤرنلر چیغیرار:\nایلان وار ایلان!…\nقوودوقجا قووارلار سنی دونیادا\nهر یئردن کسیلر یولون یولاغین\nتک بیرجه یول قالار سنه دونیادا\nباشیندان قویروغوناجان\nزهرلی دیشیندن قویروغوناجان\nتک بیرجه یول قالار\nاو یول اؤزونسن…\nروایته گلرسک، تام اولاراق بئله‌دیر:\nکؤرپه ایلان بالاسی بؤیویور. بیر واخت جانینداکی زهردن خبر توتور. اؤزونو قارغاییر. طالعینی قارغاییر. ائله بو عرفه لر، کیمیسه، هارداسا بونو گؤرور و دوشونولموش یا دوشونولمه میش بیر گله‌نک‌دن دولایی اؤلدورمک اوچون قوواراغا گوتورور. شعردن بئله چیخیرکی، ایلان بالاسی قاچیب جانینی قورتاریر و سونرا جانیندا اولان او زهردن قاچیب قورتارماق ایسته ییر. قابیغیندان چیخیر. نه قدر قابیغیندان چیخسادا، اؤزوندن قورتولا بیلمیر. نهایت جانینداکی زهرله باریشیر و او زهرین اونون ذاتیندا و طالعینده قویولدوغونون آنلامینی باشا دوشمک، داحا دوغروسو اونا بیر آنلام یوکلمک ایسته‌ییر و همن فلسفی سونوج.\nبو روایت‌ تسلسل آچیسیندان‌دا داحا دوغروسو روایتین منطیقی آخاریندادا نسه آخساقلیق کیمی بیر شئی دویولور! مثلا ایلان بالاسی قوولدوقدان سونرا جانینداکی زهردن خبر توتسایدی، بو داحا منطیقی و داحا درست اولاردی. مثلا بئله بیر آخاردا:\nایلان بالاسی بؤیویور. بیر واخت، کیمیسه، هارداسا بونو گؤرور و دوشونولموش یا دوشونولمه میش بیر گله‌نک‌دن دولایی اؤلدورمک اوچون قوواراغا گوتورور. شعردن بئله چیخیرکی، ایلان بالاسی قاچیب جانینی قورتاریر و سونرا بونون ندن‌ینی دوشونور، یعنی ندن قووولدوغونو دوشونور. اورادادیرکی، جانینداکی زهردن خبر توتور. و اورادادیرکی؛ اؤزونو و طالعینی قارغاییر و ایسته ییر اوزوندن قاچسین. قابیق قویور. آنجاق نه قدر قابیقدان چیخسادا، اوزوندن آیریلا بیلمیرکی، بیلمیر! نهایت جانینداکی زهرله باریشیر و …تا الی آخر\nمن پروین اعتصامی، مولوی تمثیل‌لری ایله، بونو مقایسه‌ائدنده(البت مضمونجا دئییل، روایتین تیکنیکی ساغلاملیغی اوزره)، بو آخساقلیقلاری داحا آپ آچیق و آیدین گؤرورم. گؤردویونوز کیمی روایت اولدوقجا گؤزه‌ل و شیرین دی. آنجاق او اوچونجو شخصدن، ایکینجی شخصه و ایکینجیدن اوچونجویه تکرار یئر دییشمه‌سی و عینی حالدا روایتین منطیقی آخارینین پوزولماسی، او ائتگینلیک و یئتگینلیک‌کی، پروین اعتصامی، مولوی روایت‌لرینده واردیر ، بورادا اولمایینجا، طبیعیدیر کی پروین‌لرین و مولوی‌لرین اؤلکه‌سینده دوغولان و هوشو کسندن ایستر ایست��ز او تمثیل‌لرله همدم اولان بیریلرینه البت کی، بیر او قدرده اقناع ائدیجی اولمایاجاقدیر.\nشعر، نه دن بحث ائتدیینه گؤره یعنی بیر فلسفی نکته‌نی داشیدیغینا گؤره البت کی، زامانسیزدیر! یعنی هامی زامانلاردا سئویله بیلن بیر باشارییا مالیک‌دی. آما منی دوشوندورن بو شعرین بو گونوموزون شعری کیمی سیمبوللاشماسی و هامی درگی و قزئته لریمیزی سارماسیدیر! بو نو دوشونونجه، شعری دئییل، داحا دوغروسو،اؤزوموزو تنقید ائده سیم گلیر.\nاولسون کی بیر آزدا رامیزین هاچانسا بیر مصاحیبه‌ده، بو شعر حاقدا دئدییی سؤزه قاییدیر. یادینیزدا اولسا، رامیز او واخت، هاچانسا دئمیشدی کی، “ایلان بالاسی” شعری آذربایجان شعری تاریخینده ان گوجلو شعردی! بونو اونا گؤره دئییرم کی، رامیزین بو سؤزو، بلکه‌ده بو شعریندن داحا چوخ پاپیلیارلاشدی و زامان زامان بو شعری و عینی حالدا اوخوجولاریدا ائتگیسی و کؤلگه‌سی آلتینا آلدی!\n“کؤلگه‌سی” اونا گؤره دئدیم کی، بو کیمی سونوجلار هم اوخوجویا ستمدی، هم شعره! یعنی صنعتیندن چوخ سئویلن بیر صنعتکارین سؤزونون اوستونه سؤز دئمک بیلیرسینیز کی، چوخ چتین بیر ایشدیر، حله بو بیزیم جمعیتده باش وئررسه !\nیادینیزدا اولسا، حله اوندان آیری، اؤزونو صابیردن سونرا “ان خلقی شاعر” ده اعلان ائتمیشدیر. آنجاق “آناررضایئو”ده عوضینده، “سن اؤزونو “صابیردن سونرا ان خلقی شاعیر ” اعلان ائدنده، آذربایجان شعری تاریخینده “ایلان بالاسی”ندان گوجلو شعر یوخدور دئینده، بو تلسکن بیاناتلارینی داحا چوخ یئنی یئتمه‌لیک دؤورونه خاص اولان چیلغینلیق کیمی قاوراییرام”! –دئمیشدیر.\nایندی سورو بودور؛ ندن ده رامیزین دئدییی سؤزو توتوبدا آما آنارین دئدیینی توتماییریق؟! بو بیر تهر شعری توتوبدا، نثری توتماماق آنلامینادا گلمیرمی داحا دوغروسو!\nبیلدیینیز کیمی بو کیمی حاللار ادبی محیطیمیزده زامان زامان اولموش و اولوردا! و بونا سبب‌لرده وار، آنجاق ان باشلیجا سببینی و ندنینی نثرین، مقاله‌نین و بو تیپلی یازیلارین ادبی محیطیمیزین حوصله‌دایره‌سینده اولماماسیندا آپ آچیق گؤرمک اولور. یوخسا، باخ ائله صحبت آپاردیغیمیز بو شعرده واختیندا یازیلان بیر ایکی مقاله‌ ایله یئرینی تاپار و بو قدر اولمازدی! نثریمیز یوخدوسا، مقاله‌میز یوخدوسا، دئملی حوصله میز یوخدو! و حوصله میز یوخدوسا، دئملی نثریمیز و مقاله‌میز یوخدو! دئملی قابیق قویماق اوچون چابامیز یوخدو!…\n۲\/۹\/۱۳۹۳\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nبیز بئله‌ییک\nناصر داوران\n«رقیه کبیری»‌نین «ماوایل» حئکایه‌سینه بیر باخیش\nعلی‌محمد بیانی\nگؤرکملی صنعتکار «علی کوهپایه» حیات‌لا وداعلاشدی\nایشیق\nگیله‌لردن‌‌\nمهدی قاسم‌نژاد(آیدین صاباح)\nچاپ\n2 پاسخ\nجعفر بزرگ امین گفت:\nدوشنبه ۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ در ۰۹:۵۴\nایلک اولاراق بو یازی نین دوز یازیسی نی( نثر) هئچ بینمه دیم. تورکجه قورولوشلو آرینمیش بیر ساغلام نثر دئییل. ادبی تنقیدله تام ایلگیسیز اولاراق بیر تور آچیقلامادیر. رامیز روشنی یئرسیز شیشیردیب مدرن شاعر یئرینه آزربایجانین آماتور ادبی توپلونو همده آماتور ادبیاتچیلارینا دورتمک ایسته سه لرده منجه رامیز بیر طالع شاعردی. بو تنقیدی ایللر اونجه سانال دونیاسیندا یایمیشام. سونرالار باکیدا جوانشیر یوسفلی آدلی بیریسی ده گویا رامیزی طالع شاعری کیمی دیرلندیریب.\nوحید فروتن گفت:\nدوشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۴ در ۲۱:۳۰\nشعر دیلین کلید آچاری دیر ونثر دیله شعیرده چیرپینان جانی سو کیمی ایچیردیر منجه نثری اولمایان بیر خالقین شعری زامان اسیم لرینده ایتر باتار. ساغول افراسییاب قارداشیم.","num_words":1985,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.031,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":172070.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بؤيۆک سلجۇقلۇ قؽراللؽغی، ۱۰۳۷-اینجی دۏغۇم ایلدن ۱۱۹۴-اۆنجۆ دۏغۇم ایله‌ دَک اۏرتا آسیا ایله اۏرتا دۏغۇنۇن بؤیۆک بؤلۆمۆنۆ قاپلایان قؽراللؽق. بۇ دؤولت اۏرتا آسیادان اۏرتا دۏغۇیا کؤچمۆش اۏغۇز تۆرکلرینَن کئچمیشدن اۏرتا دۏغودا یئرلَشن تۆرک بۏیلارؽنا باغلؽ ایدی. سلجۇقلۇلار اۏغۇز تورکلرینین قؽنؽق بۏیۇندان‌دؽرلار. بؤیۆک سلجۇق قؽراللؽغؽنؽن تۏرپاقلارؽ دۏغۇدا تبّت یایلاسؽنؽن باتؽ بؤلگه سیندن، هیندو کوش داغلارؽندان باشلایؽب باتؽدا آنادۏلۇ ایله آق دنیزینَن اژه دنیزلری‌نین دۏغۇ قؽراغؽنا دَک چکیلمیشدی.\nبؤيۆک سلجۇقلۇ قؽراللؽغی\n۱۰۳۷–۱۱۹۴\nبایراق\nمیلی نیشان\nسلطان ملک قؽرالؽن وفاتی دؤنمینده بؤيۆک سلجۇقلۇ قؽراللؽغی\nبؤيۆک سلجۇقلۇ قؽراللؽغی خریطه‌سی ۱۱۹۴–جو دۏغۇم ایلده\nوضعیت\nقؽراللؽق\nپایتخت\nنیشابور\n(۱۰۳۷–۱۰۴۳)\nرئی\n(۱۰۴۳–۱۰۵۱)\nاصفهان\n(۱۰۵۱–۱۱۱۸)\nهمدان، باتی پایتختی (۱۱۱۸–۱۱۹۴)\nمرو، دوغو پایتختی (۱۱۱۸–۱۱۵۳)\nعۆموُمی دیللر\nسلجۇق تۆرکجه‌سی (آنا دیلی، سارای دیلی ایله قۏشۇن دیلی)[۱][۲]\nعربجه (علم دیلی[۳] الهیّات دیلی[۱])\nفارسجا (حوقوقی دیل)[۳][۴][۱]\nدین\nایسلام\nدؤولت\nقؽراللؽق\nسۇلطان\n• ۱۰۳۷–۱۰۶۳\nتۏغرۇل بیگ (بیرینجی)\n• ۱۱۷۴–۱۱۹۴\nاۆچۆنجۆ تۏغرۇل بیگ (سۏنۇنجۇ)\nتاریخی دؤنم\n• تۏغرۇل بیگ قؽراللؽغؽ قۇردۇ\n۱۰۳۷\n• ییخیلدی\n۱۱۹۴\nقاباقکی سونراکی\nاۏغۇز دؤولتي\nغزنوی‌لر\nآل بویه سولا‌له‌سی\nبیزانس قؽراللؽغؽ\nآل کاکویه سولا‌له‌سی\nروادیلر\nروم سۇلطانلیغی\nآنادۏلۇ بی‌لیکلری\nقوریلر\nایوبیلر\nائلدنیزلر\nبؤری امیرلیگی\nزنگی‌لر دؤولتی\nدانیشمندلی بیلیگی\nآرتوقلو بی‌لیگی\nسالدوقلو بی‌لیغی\nاخلاط‌شاهلار بی‌لیگی\nشددا‌دیلر\nایچینده‌کیلر\n۱ سلجوقلولارین گوجلنمه‌سی\n۱.۱ سلجوقلولارین باشلانغیجی\n۱.۲ توغرول بی\n۱.۳ چاغری بی\n۱.۴ آلپ آرسلان\n۱.۵ ایلک ملیک شاه\n۲ ایمپراتورلوغون تنزّولو\n۳ میراثیٛ\n۴ بؤیوک سلجوقلو دؤولتینین بؤلونمه‌سی\n۵ بؤیوک سلجوق دؤولتینین سۇلطانلاری\n۶ سلجوقلو دؤنمینه باغلی تصویرلر\n۷ سلجوقلو دؤولتینین حؤکم سۆردوگو توپراقلار\n۸ گؤرونتولر\n۹ قایناقلار\nسلجوقلولارین گوجلنمه‌سی\nدَییشدیر\nسلجوقلولارین باشلانغیجی\nدَییشدیر\nسلجوقلولارین باشچی‌لاری اوغوز یابغو دؤولتینه باغلی اولان دوقاق آدلی‌ بیر اوغوز تورکونون تورونلاریندان‌دیرلار.[۵] دوقاقین اوغلو اولان سلجوق، آتاسی کیمی اوغوز یابغو دؤولتینین خیدمتینده ایدی و اؤزوندن اوردو باشچی‌لیغی ایستعدادینی گؤرستدی. سلجوقون باشاریجیقلی‌لیغی گوندن گونه ائل آراسیندا سئوگی‌سینی آرتیریب و بونا گؤره اوغوز یابغو خانی‌نین خاتونو طرفیندن اونون اؤلدورولمه‌سینی ایسته‌مگه سبب اولدو[۶] (بعضی قایناقلار دوقاق ایله سلجوقو خزرلره باغلی بیلیرلر[۷]). اؤلدورولمه بویوروغونو بیلن سلجوق اؤز ائل طایفاسی ایله ایسلام سینیرلاریندا اولان جوند شهرینه کؤچوب اؤز ایسلام گتیرمه‌سینی بیلیندیردی و اؤز چاغینین ایسلام گتیرمه‌میش تورکلری آراسیندا بو دوغرو یولو یایماق اۆچون اونلارلا چکیشمه‌یه باشلادی. سلجوق تورونلاری آتانین یولونو توتوب ایسلام یاییلیشی اۆچون چالیشدیلار و موسلمانلاری کافیرلرین یوروشلریندن قورویوب اونلارین احتیراملارینی قازاندیلار.[۸] سلجوقون اوغلو میکائیل ایسلامین تورکلر آراسیندا یاییلیشی اۆچون ائدیلن ساواشلارین بیرینده شهید اولموشدور.[۹]\nغزنوی‌لرین گوجسوزلوگو سلجوقلولار اۆچون مئیدانی گئنیشلندیریب، ۴۳۲-نجی هیجری ایلده دندنه‌کن ساواشینین (بعضی قایناقلاردا دندنقان ساواشی) نتیجه‌سینده بؤیوک سلجوق دؤولتی قورولدو.[۱۰] سلجوقلولارین قازانماسیندان سونرا اوغوز تورکلرینین آخیمی باتی‌یا باشلاییب، گۆرگان، کیرمان، فارس، خوزیستان، عجم عیراقی، عرب عیراقی و شام بیر بیر سلجوقلولارا باش اَیدیلر.\nدندنه‌کن ساواشی‌نین نتیجه‌لری:\nغزنوی‌لر حؤکمونون سوْنو و توغرول بَی‌ین سولطانلیق اوْرنوندا اوتورماغی\nتورکلرین اورتا دوغویا بیرداها کؤچلری اۆچون و اورتا دوغودا سونراکی ساواشلاری اۆچون بیر باشلانیش\nصلیبی‌لر یۆروشلری قارشی‌سیندا دایانماغا گۆجو اولان بیر بؤیوک توپلومون ایسلامین حاکیمیّتینه قوشولماسی\nتوغرول بی\nدَییشدیر\nتوغرول بی (سولطانلیغی: ۱۰۳۷-۱۰۶۳ میلادی ایللری آراسیندا) سلجوقلو دؤولتینین ایلک سولطانی، غزنوی‌لری سولطانلیقدان ائندیریب، خارزم بؤلگه‌سیندن باشلایاراق شهرلری اؤز حؤکمو آلتینا کئچیریب و ۱۰۵۵-نجی میلادی ایلده بغداد شهرینی باطینی‌لر الیندن قورتاریب دیر. بۇ اولایلاردان سونرا عباسی خلافتی طرفیندن توغرول بی ایسلام دونیاسینا باشچی‌لیق ائدن سولطان تانیتدیریلیر و عباسی‌لرین اوردوسال ایشلری بوتونلوکله سلجوقلولار الینه کئچیر. توغرول بی چاغیندان سونرا سلجوقلولار بیزانس ایمپراطورلوغو و فاطیمی‌لر قارشیسیندا عباسی‌لردن حیمایت ائتدیلر.\nچاغری بی\nدَییشدیر\nتوغرول بیین قارداشی اولان چاغری بی، توغرولون یاردیمچی‌سی و مرو آچقی‌سیندان (فتحیندن) سونرا سلجوق دؤولتینین دوغو بؤلگه‌لرینین حاکیمی ایدی. چاغری بی ۱۰۴۸-نجی میلادی ایلده کیرمان و ۱۰۵۶-نجی میلادی ایلده سیستان بؤلگه‌لرینی سلجوق دؤولتینین توپراقلارینا قوْشدو. سلجوقلولار عباسی خلافتینی باطینی‌لردن قورتاراندان سونرا عباسی‌لر آراسیندا اؤزلرینه نوفوذ قازاندیلار. چاغری بی بۇ اولایلاردان سونرا ارسلان خاتون خدیجه آدلی قیزینی عباسی خلیفه‌سی القائم بالله ایله عقد ائتدی.[۱۱][۱۲] توغرول ایله چاغری بی بیرلیکده سلجوق دؤولتینین تمل داشینی برکیتدیلر و توغرول‌دان سونرا چاغری‌نین اوغلو اولان آلپ ارسلان سولطانلیغا یئتیشدی.\nآلپ آرسلان\nدَییشدیر\nتوغرول بی‌دن سونرا بؤیوک سلجوق دؤولتینین باشچی‌سی اولان آلپ آرسلان، دؤولت سیاستینی دَییشمه‌ییب ۱۰۶۴-نجو میلادی ایلده ارمنیستان ایله گورجیستان آچغی‌سیندا (فتحینده) قازاناندان سونرا بیزانسلا اولان ساواشلاریندا آنادولونون بؤیوک قیسمینی اؤز حؤکمو آلتینا کئچیرتدی. آلپ آرسلان ۱۰۷۱-نجی میلادی ایلده (۴۶۳-نجو ه.ق ایلینده) ملازگیرد ساواشیندا بیزانس ایمپیرا��ورو اولان رومانوس دیوجانوس ایله اۆزلشیب، اوردوسونو داغیدیب و اؤزونو توتساق ائتدی. ملازگیرد ساواشینین اؤنملی اولایلاریندان بیری بیزانس اوردوسونون ایچینده اولان اۇز، پئچه‌نک و قیپچاق تورکلرینین سلجوقلو اوردوسونا قوشولماغی دیر. بۇ ساواشدا بیزانسلی‌لارین سایی موسلمان اوردوسونون ساییندان ایکی قاتا یاخین چوخ ایدی.[۱۳]\nایلک ملیک شاه\nدَییشدیر\nایلک ملیک شاهین سولطانلیغیندا سلجوقلو دؤولتی بیر قالارلی گۆجه دؤندو آمّا سون چاغلاردا ایسماعیلیه و حسن صباح دؤولت اۆچون ایچ موشکوللری یاراتدیلار. ایقطاع اوردو سیستمی و بغدادین نیظامیّه بیلیم یوردو ملیک شاهین دؤورونون ایشلریندن دیرلر. ایلک ملیک شاه چاغیندا سلجوقلو دؤولتینی تاثیرلندیرن اولایلاردان بیری، حشاشینین نیظام المولکو ترور ائتمه‌لری ایدی.\nایلک ملیک شاه\nایمپراتورلوغون تنزّولو\nدَییشدیر\nاورتا عصرلرین باشقا فئودال ایمپراتورلوقلاری کیمی بؤیوک سلجوقلو دؤولتی ده چوْخ یاشامادی. اوْ زامان مال-پول(کالا-پول) موناسیبتلری هله باشلیجا ایقتیصادی علاقه فوْرماسی اوْلمادیغین‌دان، ناتورال چیفتلیک (مزرعه) حؤکم سوردویون‌دن بؤیوک سلجوق ایمپراتورلوغونون ایحاطه ائتدیی اراضیلرین و خالقلارین واحید ایقتیصادی و سیاسی مرکز اطرافیندا سیخ بیرلشمه‌سی، قودرت‌لی مرکزلشدیریلمیش دؤولته چوریلمه‌سی غیر-مۆمکون ایدی. اۇغورلو ساواش‌لار زامانی اوْغوز-سلجوق ساواش-سیاسی بیرلیگینه اساسلانان سلجوق دؤولتی ۱۱. یوز ایلده ایشغاللار آرا وئردیک‌ده ضعیف‌له‌دی. سلجوق سولطانلاری اؤز اعیانلارینا بوتؤو ویلایتلری، محلله لری ایقتاع اوْلاراق باغیشلاییردیلار. زامان کئچدیکجه اوْنلار ایرثی حاکملره چئوریلیر، مرکزی حاکیمیّته تابع اوْلماق ایسته‌میردیلر. مؤوجود اوْلان قایدایا گؤره هر بیر شاه‌زاده‌نین اؤزونه خاندان طلب ائتمک حۆقوقو وار ایدی.\nسلجوق‌لو دؤورونه عایید کاروانسارا کیرمان اوستانی، ایندیکی ایران\nسولطان ۱-جی ملیکشاه و نیظام-المولک‌ون اؤلومون‌دن سوْنرا سلجوق ایمپراتورلوغوندا مرکزی حاکیمیّته تابع اوْلماماق جهدلری گۆجلندی. سولطان محمود (۱۰۹۲-۱۰۹۴) و بؤرکویاریغین (۱۰۹۴-۱۱۰۴) حاکیمیّتی ایللرینده دؤولت تدریجاً تنزّوله اۇغرادی، آیری-آیری امیرلر آراسیندا بؤلونمه تهلوکه‌سی یاراندی. اۇزون سورن آرا ساواش‌لاری و ایسماعیلیلرین قیاملاری دؤولتی ضعیفلدیردی. بۇنا گؤره ده خاچ‌لیلارین یوروشلری‌نین قارشی‌سینی آلماق مۆمکون اوْلمادی. خاچ‌لیلار سوریه‌نی کئچه‌رک قودس شهرینی آلدیلار. بؤرکویاریق‌دان سوْنرا حاکمیّته ایکینجی ملیکشاه (۱۱۰۴-۱۱۰۵) گلسه ده، حاکیمیّتی اۇزون سۆرمه‌دی. سولطان محمد تپر (۱۱۰۵-۱۱۱۷) مرکزی حاکیمیّتی مؤحکملندیرمَگه چالیشدی. ایسماعیلیلره قارشی موباریزه‌یه باشلادی، موصولو آلمیش آنادولو سلجوق سولطانی ایلک قیلینج آرسلانی مغلوب ائتدی، سوریه‌ده‌کی خاچلیلار اۆزرینه اوْردو گؤندریلدی. محمد تپر سلجوق ایمپراتورلوغونون بۆتون اراضیسی اۆزرینده اؤز حاکیمیّتینی برپا ائتسه ده، سونونجو سلجوق سولطانی سنجر (۱۱۱۸-۱۱۵۷) زامانی دؤولتین بوتؤولویو یئنی‌دن پوْزولدو. سنجر غزنه شهرینی غزنویلردن، ماوراء-النّهری قاراخانلیلاردان آلسا دا، قاراخیتایلارین ماوراء-النّهره هۆجومونون قارشی‌سینی آلا بیلمه‌دی.[۱۴] ۱۱۴۱-جی ایلده سمرقند یاخینلیغیندا مغلوبیّته اۇغرادی و بۆتون ماوراء-النّهری ایتیردی. بۇ اۇغورسوزلوق داخیلی قیاملارا سبب اوْلدو. وئرگیلرین چوخلوغوندان ناراضی‌ اوْلان اوْغوزلار عۆصیان ائتدیلر. سنجر اوْنلارا قارشی دؤیوشده مغلوبیته اۇغرادی و اسیر دۆشدو. اۆچ ایل اسیرلیکده قالدیقدان سوْنرا اسیرلیکدن قاچدی. لاکین چوْخ یاشامادی و ۱۱۵۷-جی ایلده وفات ائتدی. سولطان سنجردن سوْنرا سلجوق ایمپیراتورلوغو سوقوطا اۇغرادی. اوْنون اراضیسینده کیرمان، قونیه، سوریه، عیراق سلجوق سولطانلیقلاری، آذربایجان آتابَیلری و کیچیک آسیادا بیر سیرا امیرلیکلر یاراندی.\nسلجوقلو دؤورونده تیکیلمیش علویلر مسجیدی، همدان\nمیراثیٛ\nدَییشدیر\nسلجۇق آخیٛنلاریٛ ایله باغلیٛ اوْلاراق اوْغۇز-تۆرک طایفالاریٛ بۆتۆن جنۇبی قافقازدا و اؤن آسیادا باشلیٛجا ائتنیک و سیاسی قۆوّه‌یه چئوریلدی. بۇ عامیل یاخیٛن و اوْرتا شرقین بۆتۆن سوْنراکیٛ طالعینده مۆهۆم روْل اوْینادیٛ. اوروپا فئوْداللاریٛنیٛن شرق توْرپاقلاریٛنا ایشغال مقصدیله تشکیل ائتدیکلری خاچ یۆرۆشلری زامانیٛ صلیبچیلره سارسیٛدیٛجیٛ ضربه‌لر ائندیرن سلجۇق تۆرکلری یاخیٛن و اوْرتا شرقین سیاسی خریطه‌سینین غربی آوروْپانیٛن خئیرینه دیشمه‌سینه ایمکان وئرمه‌دیلر. سلجۇق تۆرکلرینین جنۇبی قافقازدا مؤحکملنمه‌سی بیزانسا آرخالاناراق آذربایجانیٛن غرب توْرپاقلاریٛنیٛ اله کئچیرمگه چالیٛشان ائرمنی و گۆرجۆ فئوْداللاریٛنیٛن غصب‌کارلیٛق پلانلاریٛنیٛ پۇچا چیٛخاردیٛ. تۆرکلۆک و ایسلام عامیللری جنۇبی قافقازدا، اوْ جۆمله‌دن آذربایجاندا قطعی اوْلاراق مؤحکملندی. سلجۇقلاریٛن حیاتا کئچیردیکلری ایجتیماعی-ایقتیصادی تدبیرلر شرق اؤلکه‌لرینده، ائله‌جه ده دۆنیا میقیاسیٛندا اینکیشاف ائتمیش فئوْدالیزمه کئچید اۆچۆن شراییط یاراتدیٛ. دؤولتده داخیلی ایقتیصادی علاقه لر ضعیف اوْلسا دا، حربی-سیاسی بیرلیک، سولطان و دؤولت خادیملرینین شخصی نۆفۇذۇ گۆجلۆ ایدی. سلجۇقلاریٛن حاکیمییّتی دؤورۆنده ایقتیصادیّات و صنعتکارلیٛق اینکیشاف ائتمیش، شهرلر بؤیۆمۆش، فئوْدال ایجاره‌سینده پۇل سیستمینین روْلۇ داها دا آرتمیٛشدیٛر. سلجۇقلاریٛن حرب سیستمی اؤز اۆستۆنلۆیۆ ایله قوْنشۇ دؤولتلردن فرقلنیردی. سلجۇق ایمپراتورلوغو دؤورۆنده تۆرک خالقلاریٛ یئنیدن اؤز اوّلکی قۆدرتینی برپا ائتمیش، ایسلام دۆنیاسیٛنیٛن و ایسلام مدنیّتینین اینکیشافیٛنیٛن یئنی مرحله‌سینه یوْل آچمیٛشدیٛر.\nبؤیوک سلجوقلو دؤولتینین بؤلونمه‌سی\nدَییشدیر\nایلک ملیک شاهین اؤلوموندن سونرا سلجوقلو دؤولتی ملیک شاهین قارداشی و دؤرد اوغلو آراسیندا کیچیک بَیلیکلره و آتابَیلیکلره بؤلوندو. قیلینج آرسلان آنادولودا، ملیک شاهین قارداشی تۇتوش سوریه‌ده، اوغلانلاری ایلک محمود عجم عیراقدا، بؤرکو یاریق عیراقدا، ایلک محمد بغداددا و احمد سنجر خوراساندا امیرلیگه باشلادیلار. تۇتوشون اؤلوموندن سونرا سوریه سلجوقلولاری ایکی‌یه بؤلونوب دمشق ایله حلب یئنی بَیلیکلرین باشکندی اولدولار.\n۱۱۵۶-نجی میلادی ایلده احمد سنجرین اؤلوموندن سونرا سلجوقلو دؤولتینین توپراقلاری کیچیک گۆجلر آراسیندا بؤلونوب، بۇ کیچیک گۆجلر باغیمسیز ایداره اولوندولار:\nخوراسان سلجوقلولاری\nکیرمان سلجوقلولاری\nسالغورلو آتابی‌لیگی\nایلدنگیزلی آتابی‌لیگی\nبؤری آتابی‌لیگی\nزنگی آتابی‌لیگی\nدانیشمندی‌لر بی‌لیگی\nآرتوقلو بی���لیگی\nسالتوقلو بی‌لیگی\nمنگۆچلو بی‌لیگی\nخارزملی‌لر دؤولتی\nبؤیوک سلجوق دؤولتینین سۇلطانلاری\nدَییشدیر\nبؤیوک سلجوق دؤولتینین سولطانلارینین لیستی:\nرکن الدنیا و الدین طغرل بی (۱۰۳۷-۱۰۶۳)\nضیاء الدنیا و الدین عضدالدولة آلب ارسلان (۱۰۶۳–۱۰۷۲)\nمعز الدین جلال الدولة ایلک ملیکشاه (۱۰۷۲–۱۰۹۲)\nناصر الدنیا و الدین ایلک محمود (۱۰۹۲–۱۰۹۴)\nرکن الدنیا و الدین برکی‌یاروق (۱۰۹۴-۱۱۰۵)\nرکن الدنیا و الدین جلال الدولة ایکینجی ملیکشاه (۱۱۰۵)\nغیاث الدنیا و الدین تاپار (۱۱۰۵–۱۱۱۸)\nمغیث الدنیا و الدین جلال الدولة ایکینجی محمود (۱۱۱۸–۱۱۳۱)\nمعز الدنیا و الدین جلال الدولة سنجر (۱۱۱۸–۱۱۵۳)\nغیاث الدنیا و الدین داوود (۱۱۳۱–۱۱۳۲)\nرکن الدنیا و الدین ایکینجی طغرل (۱۱۳۲–۱۱۳۵)\nغیاث الدنیا و الدین مسعود (۱۱۳۵–۱۱۵۲)\nمعین الدنیا و الدین اۆچونجو ملیکشاه (۱۱۵۲–۱۱۵۳)\nرکن الدنیا و الدین محمد (۱۱۵۳–۱۱۵۹)\nغیاث الدنیا و الدین سلیمان شاه (۱۱۵۹–۱۱۶۰)\nمعز الدنیا و الدین ارسلان شاه (۱۱۶۰–۱۱۷۶)\nرکن الدنیا و الدین اۆچونجو طغرل (۱۱۷۶–۱۱۹۱)\nمظفر الدنیا و الدین قیزیل ارسلان (۱۱۹۱)\nرکن الدنیا و الدین اۆچونجو طغرل (۱۱۹۲–۱۱۹۴)\nسلجوقلو دؤنمینه باغلی تصویرلر\nدَییشدیر\nاوغوز تورکلرینین آنادولودا ایلک مسجیدی\nسلجوقلو دؤنمیندن بیر صوراحی\nسلجوقلولار چاغینین شطرنجی\nبیر سلجوقلو بَیی‌نین باشینین موجسّمه‌سی\nتوغرول گونبَزی\nسلجوقلو معمارلیغینین دَیرلی اؤرنکلریندن اولان خرقان بورجلاری\nایرانین کیرمان بؤلگه‌سینده بیر کاروانسارای\nایندیکی ایراندا تاپیلان بیر بؤیوک سلجوقلو دؤولتی دؤیوشچوسونون هئیکلی\nسلجوقلو دؤولتینین حؤکم سۆردوگو توپراقلار\nدَییشدیر\nبؤیوک سلجوقلو دؤولتینین حؤکم سۆردوگو توپراقلار، آشاغیداکی اؤلکه‌لرین هامی‌سینی یا بیر قیسمینی اؤز ایچینه آلمیشدی.\nآذربایجان جومهوریتی\nتورکیه\nتورکمنیستان\nایران\nقازاخیستان\nاؤزبکیستان\nقیرغیزیستان\nافغانیستان\nروسیه\nچین\nگورجیستان\nارمنیستان\nتاجیکیستان\nعراق\nاوردون\nمیصر\nکووئیت\nلوبنان\nعومان\nفیلیسطین\nایسرائیل\nبحرئین\nقطر\nعربیستان\nسوریه\nایمارات\nیمن\nگؤرونتولر\nدَییشدیر\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ C.E. Bosworth, \"Turkish Expansion towards the west\" in UNESCO HISTORY OF HUMANITY, Volume IV, titled \"From the Seventh to the Sixteenth Century\", UNESCO Publishing \/ Routledge, p. 391: \"While the Arabic language retained its primacy in such spheres as law, theology and science, the culture of the Seljuk court and secular literature within the sultanate became largely Persianized; this is seen in the early adoption of Persian epic names by the Seljuk rulers (Qubād, Kay Khusraw and so on) and in the use of Persian as a literary language (Turkish must have been essentially a vehicle for everyday speech at this time)\n^ Concise encyclopedia of languages of the world, Ed. Keith Brown, Sarah Ogilvie, (Elsevier Ltd. , 2009), 1110;Oghuz Turkic is first represented by Old Anatolian Turkish which was a subordinate written medium until the end of the Seljuk rule.\".\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ Savory, R. M. and Roger Savory, Introduction to Islamic civilisation, (Cambridge University Press, 1976), 82.\n^ Black, Edwin, Banking on Baghdad: inside Iraq's 7,000-year history of war, profit and conflict, (John Wiley and sons, 2004), 38.\n^ الدولة السلجوقية منذ قيامها، سميرة الجبوري، ص۶۸\n^ الدولة السلجوقية منذ قيامها، سميرة الجبوري، ص۷۰\n^ Rice, Tamara Talbot. The Seljuks in Asia Minor. Thames and Hudson, London, 1961 pp 18,19\n^ الدولة السلجوقية منذ قيامها، سميرة الجبوري، ص۷۳\n^ دولة سلجوق للبنداري ص۵\n^ Grousset, Rene, The Empire of the Steppes: A History of Central Asia , (Rutgers University, 2002), 147.\n^ The Political and Dynastic History of the Iranian World, C.E. Bosworth, The Cambridge History of Iran, Vol. 5, ed. J. A. Boyle, (Cambridge University Press, 1968), 48.\n^ Dailamīs in Central Iran: The Kākūyids of Jibāl and Yazd, C. E. Bosworth, Iran, Vol. 8, (1970), 86.\n^ Haldon, John (2001). The Byzantine Wars: Battles and Campaigns of the Byzantine Era. Stroud: Tempus.\n^ بیران، میجهل، The Empire of the Qara Khitai in Eurasian history، (کمبریج اۇنیورسیته سی باسینی، ۲۰۰۵)، ۴۴.\nبو تورک تاریخی ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بؤیوک_سلجوقلو_ایمپیراتورلوغو&oldid=1557335»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":3269,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":105997.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عزیز اوخوجولار! بو ساییمیزدان باشلایاراق \"خدافرین\" درگیسینده آذربایجان خالق جمهوریتینین بانیسی، ۱۹۱۸-۱۹۲۰جی ایللرده بو جمهوریتین تاریخ صحنه سینه چیخماسینی اعلان ائتمیش آذربایجان میللی شوراسینین صدری، مستقیل آذربایجانین ایلک دؤولت باشچیجی محمد امین رسولزاده نین حیاتی و فعالیتیندن بحث ائد‌ن سیلسیله یازیلار درج ائدیریک. اساس مقصدیمیز سیاسی فعالیتینین بیر ائپیزودو دا ایران مشروطه انقیلابی (۱۹۰۵-۱۹۱۱) ایله باغلی اولموش، او ، آوروپا تیپ‌لی گوند‌لیک \"ایران نو\" قزئتینه (روزنامه) رئداکتورلوق ائتمیش، سونرالار ایران تورکلری حاقیندا سیلسیله یازیلارلا چیخیش ائتمیش م.ا.رسولزاده نی گئنیش اوخوجو کوتله‌سینه تانیتماقدیر.\nؤیوک سیاسی لیدر حاقیندا یازیلار اونون دوغومونون ۱۴۰ ایللیی عرفه‌سینده باکیدا \"آلتون کیتاب\" نشریاتلندا چاپ اولونموش (۲۰۲۳) \"مممد امین رسول‌زاده\" کیتاب یندن گؤتورولموشدور.\nهمین کیتابین مؤلفی آذربایجانین علمی و مطبوع دایره‌لرینده یاخشی تانینان نفوذلو قلم صاحبی فیلولوژی علملری دوکتورو، پروفسور قولو محرملیدیر. مؤلف اوزون ایللر آذربایجان تلویزیونوندا چالیشمیش، حاضردا ایسه باکی دؤولت اونیوئرسیتئتینین تلویزیون و رادیو ژورنالیستیکاسی دانشکده رئیسی دیر. پروف.ق.محرملی تلویزیون، رادیو، مئدیا و آنا دیلی مؤوضوسوندا ۴۰-آ یاخین کیتابین مؤلفیدیر. مؤلفین ایراندا دا ایکی کیتابی\"اکران و آنا دیلی\"، همچینین \"دانیشیر تبریز\" کیتابلاری ایشیق اوزو گؤرموشدور. (ح.ش)\nرسول زاده قلمینه میرزه جلیلین آچیق رغبتی\nچار اصولی-اداره‌سینین ملی ماراقلاری تاپدالاماسی، مسلمان-تورک اهالیه قارشی ارمنی-داشناک ترورونون آرتماسی آذربایجانلیلارین اؤزونوقوروما فطرتینی گوجلندیریردی. بئله حل ائدیجی واختدا خلقین سؤزونو دئین، اونون ذهنینی ایشیقلاندیران مطبوعات ارگانی اولمادان کئچینمک ممکن دئییلدی. رسول زاده نین مسئوللوغو ایله «همت»چیلرین ۱۹۰۴-۱۹۰۵-جی ایللرده گیزلی نشر ائتدیکلری و جمعی ۱۰۰-۱۵۰ نوسخه تیراژلا بوراخیلان عینی آدلی گونده لیک بو احتیاجی اؤد‌یه بیلمیردی. شرایط، دؤور، حیات مسلمانلارین معتبر تریبونو اولاجاق گونده‌لیک ملی مطبوعات ارگانینین یارادیلماسینی طلب ائدیردی.\nبئله بیر چتین واختدا دؤورون اؤنده گئدن ضیالیلاری میلیونچو حاجی زین العابدین تاغییئوین منزیلینده توپلاشیب خلقین تهلکسیزلیینی نئجه قوروماق مسئله لرینی مذاکره ائتدیلر. مجلسده مسلمانلار اوچون گونده لیک و مجموعه تاسیس ائتمیین واجبلیگی باره‌ده ده دانیشیلدی. همین مذاکره‌دن آز سونرا علی بی حسین‌ زاده و احمد بی آغا اوغلو«حیات» آدلی گونده لیین چاپی ��وچون اجازه عرضه‌سی ایله پترزبورگ باش مطبوعات اداره رسینه مراجعت عنوانلادیلار. تاسیس‌چیسی حاجی زین العابدین تاغییئو اولان گونده لیین چاپینا اجازه وئریلدی و «حیات» ۱۹۰۵-جی ایلین سونوندان نشره باشلادی.\nمیرزه علی اکبر صابیرین مشهور «بین الملل»، محمد هادینین«مکتب»، «بیز نه حالداییق؟»، «انسان نه ایله مکرم اولور؟» شعرلری ایلک دفعه محض «حیات»دا ایشیق اوزو گؤردو. تحریریه ده ترجمه‌چی ایشله‌ین اوزییر حاجیبیلینین ایلک ایری حجملی یازیچلیق اثری «بیر خانم افندینین بیزلره حسن توجه ی» مقاله‌سی ده «حیات»دا درج اولونوب. میرزه جلیلین تفلیسده روس روزنامه لرینده درج اولونموش «اوبئزدولئننیئ» مقاله‌سی ایسه رسول زاده نین ترجمه‌سینده«بی نصیبلر» باشلیغی ایله بو گونده لیکده چیخیب. قصاصی،«حیات» آذربایجان ژورنالیست و یازیچیلارینین بوتؤو بیر نسلینی یئتیشدیریردی.\n۱۹۰۵-۱۹۰۸-جی ایللرده محمد امین حکومتین وئردیی آزادلیقلار چرچیوه‌سینده هم مطبوع فعالیتینی گوجلندیریر، هم ملی-مدنی ایشلرده، هم ده پایتختین اجتماعی حیاتیندا جدیت گؤستریردی. او، گیزلی سیاسی فعالیتله یاناشی، گونده لیک باش یازاری، «نجات» جمعیتینین صدری، شاعر، یازیچی، ناشر، ترجمه‌چی، دراماتورق کیمی ده چالیشیردی. ایلک دؤورده ا.آغا اوغلو، ع.حسین‌زاده، ع.توپچوباشوو کیمی اروپا مدنیتی گؤرموش آچیقفکرلی ضیالیلارین یاراتدیقلاری ملی مطبوعات ارگانلاری ایله امکداشلیق ائد‌ن رسول زاده ، عینی زاماندا، اؤزو ده بیر نئچه گونده لیگه رهبرلیک ائدیردی.\n«حیات» گونده لیی باغلاندیقدان سونرا احمد بی آغا اوغلو«ارشاد»(«دوغرو یول گؤسترن»، «دوغرو یولا چکن»– رئد.) آدلی گونده لیین نشرینه باشلادی. آغا اوغلو اوزده اولان بوتون تانینمیش قلم آداملارینی، او جمله‌دن رسول زاده و او.حاجیبیلی کیمی ملی دوشونجه‌لی گنجلری امکداشلیغا دعوت ائتدی. میلیونچو عیسی آشوربیلینین دسته یی ایله چیخان «ارشاد» گئرچکلری یازدیغینا گؤره قیسا مدتده اوخوجولار آراسیندا خیلی مشهورلاشدی.\n۱۹۰۶-جی ایلین ژانویه سیندن بو گونده لیکله امکداشلیغا باشلامیش رسول زاده جمعیتی دوشوندورن جدی اجتماعی و سیاسی مسئله لر حقین ده یازیر، خلقی آییق اولماغا، علمه، معارفه ییه‌لنمه‌یه، ترقیه، زامانلا آیاقلاشماغا چاغیریردی. اوللر هفته‌ده اوچ دفعه، داها سونرا گونده‌لیک نشر ائدیلن «ارشاد»دا رسول زاده نین ۳ ایل بویونجا – ۱۹۰۶-۱۹۰۸-جی ایللر عرضینده ۵۰-یه یاخین مقاله‌سی درج اولوندو. گونده لیین سون دؤنملرینده ایسه محمد امین اونون فعالیتینه رهبرلیک ائتمیشدیر. اساساً «م.ا.ر زاده» و «رسول زاده » امضالاری ایله چاپ اولونان ایلک مقاله‌لرینده او، ارمنی-مسلمان قیرغینی، ملی گریلیین سببلری، مکتبلرده تحصیلین وضعیتی، روزنامه لرین دورومو، ائلجه ده قرائتخانالار آچماغین، کتاب اوخویوب معارفلنمیین، ترقی ائدیب اؤزگه ملتلر کیمی ایر‌لی گئتمیین واجبلیگی باره‌ده یازیردی.\nخیلی گنج اولماسینا باخمایاراق، رسول زاده نین او دؤورده‌کی یازیلاریندا درین سیاسی بیلیک، گئنیش مطالعه اؤزونو گؤستریردی. بو یازیلار اوخوجو توده ه‌سینه سیاست، جامعه شناسی و اجتماعی نظریه‌لر حقین ده گئنیش بیلگی وئریردی. مثلاً، او، ۱۹۰۶-جی ایلده «ارشاد» گونده لیین ده «فهله‌یه دایر» باشلیقلی سلسله مقاله‌لرینده اجتماعی مسئله‌لره توخونارکن مسئله نین تاریخی کؤکلرینه نظر سالیر، فهله اعتراضلارینی علمی-حقوقی باخیمدان اساسلاندیرماغا چالیشیر، اویغون اولاراق اجتماعی-اوتوپیک، اجتماعی-دمکرات باخیشلی متفکرلردن نمونه گتیریردی.\n۸ ساعتلیق ایش گونو اوچون فهله‌لرین اون ایللر بویو عملی مبارزه آپاردیقلارینی، بعضی متفکرلرین (توماس مور، توماززو کامپانئللا، کومپئنیوس، قیاوانسکی و ب.) بو حاقدا اثرلر یازدیقلارینی خاطرلادان رسول زاده بونا خام خیال کیمی باخیلماسینا اعتراض ائدیردی.\nواجب مطلبلری خلق توده ه‌لرینه داها راحت چاتدیرا بیلمک اوچون محمد امین«ارشاد»دا شعرلر ده چاپ ائتدیریردی. «راضی» تخللصو ایله عروض وزنینده یازدیغی بو شعرلر اوخوجولار آراسیندا قیسا واختدا مشهورلاشیردی. خصوصاً «ای اولان حکمو روان، حاکمه حرمت، قارا پول!»میصراعسی ایله باشلانان«قارا پول»شعری (۱۹۰۶) دیللر ازبری اولموشدو. بو سبب‌دن محمد امینین اجتماعی مضمونلو شعرلرینی علی بی حسین زادنین «فیوضات» ژورنالی دا چاپ ائتمه‌یه باشلامیشدی. همین ژورنالدا چیخان«قارانلیقدیر بانا دنیا» مصراسی ایله باشلایان«حسب حال»آدلی عصیانکار روحلو شعری رسول زاده نین کلاسسیک شرق شعرینین اینجه‌لیکلرینه نئجه اوستالیقلا ییلندیینی گؤسترمکده‌دیر.\nاجتماعی-دمکرات یؤنوملو روزنامه لرده گونون سیاسی موضوعلاری باره‌ده سلسله مقاله‌لر یازان محمد امین ارمنی-مسلمان توققوشماسینا گؤره چار اصولی- اداره‌سینی کسکین تنقید ائدیردی. مثلاً، ۱۹۰۶-جی ایلده باکیدا نشر اولونموش «دعوت قوچ» گونده لیین ده‌کی «مریضیمیزین چاره‌سی»(۱۹ ژوئن ۱۹۰۶) مقاله‌سینده او، چار رژیمینین فیتنه کار ماهیتینی افشا ائد‌رک بئله یازیردی: «ایکی ملتی بیر-بیری ایله ووروشدوروب، ناحق قانلار ایچینده انقلابی قرق ائتمک ایسته‌دیلر». ائرته‌سی گون همین گونده لیکده‌کی «بلای عظیم» آدلی یازیسیندا ایسه رسول زاده روسیه نی بوروموش زوراکیلیق و اجتماعی بلالاردان بحث ائدیر، چار مأمورلارینی کسکین تنقید آتشینه توتور و «بسدیر، بسدیر ایچدیینیز انسان قانلاری، بسدیر ایکی میلتی بیر-بیری ایله سالیشدیریب (ووروشدوروب – رئد.)، سونرا هر ایکیسینی ده بادی-فنایا وئردینیز!» دئییردی. و یاخود «ارشاد»داکی مقاله‌سینده او، اجتماعی-دمکرات ماسکین آلتیندا گیزلنن «داشناکسوتون» حزبینین ارمنی فهله‌لرینی مسلمانلارا قارشی مناقشه‌یه تحریک ائتمه‌سینی افشا ائدیردی. بو جور یازیلاردان سونرا قارشی طرفین کسکین هجوملارینا معروض قالسا دا، گئرچیی سؤیلمکدن چکینمیردی. بو باخیمدان اونون «ایکی نکته» و«داشناکسوتونچویا ردیه» آدلی مقاله‌لری (۱۹۰۶) بو گون ده آکتوالدیر.\nرسول زاده نین هفته‌لیک«تکامل»گونده لیین ده‌کی یازیلاری دا جدی عکس صدا دوغوروردو. «همت»چیلرین ارگانی اولان بو گونده لیین فاکتیکی باش یازاری محمد امین ایدی. بعضا ائله اولوردو کی، گونده لیین بیر نمره‌سینده اونون ۳-۴ یازیسی گئدیردی. ۱۹۰۶-۱۹۰۷-جی ایللرده جمعی ۱۴ سایی چیخمیش همین گونده لیکده رسول زاده نین ۴۰-دان چوخ یازیسی چاپ اولونموشدو. گونده لیین«هر یاندان» بولومونده اونون یازدیغی خبر و تصوراتلار هم موضوع، هم دیل-اوسلوب گؤزللیگی، هم تنقید مدنیتی، هم ده یازیچی جسارتی باخیم یندن بیر چوخ دؤوری مطبوعات ارگانلاری اوچون اصل نمونه ایدی. بو یازیلاردا او، جدی ناراحاتلیقلا، نیگارانچیلیقلا یازیردی: «ملتیمیز جهل (ج��الت، عواملیق – رئد.) ایچینده یاشاییب، عمرونو غفلت و خبرسیزلیکده کئچیرمکده‌دیر... استبدادین چکدیی زنجیرلردن کئییمیش بدنی حس ائتمییر، هاوایی-هاوایی (بورادا: بوش، معناسیز – رئد.) سؤزلر ایله... دولموش قولاقلاری بوتون روسیه نی چولغایان حریت و انقلاب صدالارینی ائشیتمیور».\nمحمد امینین چیخاردیغی روزنامه لردن بیری ده «یولداش» آدلانیردی. او، همین گونده لیی هفته‌ده ایکی دفعه نشر ائتمه یی نظرده توتموشدو، لاکین آلینمادی: جمعی ۳ نمره‌دن سونرا گونده لیک باغلاندی. بونا باخمایاراق، «یولداش»ین صحیفه‌لرینده چاپ اولونان یازیلار اوخوجولارا تاثیرسیز قالمادی: خصوصاً باکینین سیاسی حیاتی، مسلمان (تورک) معلملرین گنجه‌ده کئچیریلن ۲-جی قورولتایی، چاریزمین ملی سیاستی و جنوبی قفقازدا قومی قارشیدورما، روسیه داخلینده کسکینلشن اجتماعی ضدیتلر و حکومتین تنقیدی کیمی موضوعلاردا یازیلار دقتی جلب ائدیردی.\nمطبوع فعالیتی، جمعیتین و خلقین یاشادیغی آغریلاردان جسارتله، اوستالیقلا یازماسی رسول زاده نی توپلوما داها یاخ یندن تانیدیردی. خصوصاً ضیالیلار و دؤوری مطبوعات اونون یازیلارینا دواملی اعتراضلار ائدیر، دوشونجه‌لرینی بؤلوشوردو. محمد امینین سیماسیندا ملی دوشونجه نین یئنی داشیییجیسینی گؤرنلر ده آز دئییلدی. بو معنادا چوخ واخت هر شئیه و هر کسه تنقیدی پنجره دن یاناشان، جمعیتده‌کی نقصانلاری ساتیریک دیلله قامچیلایان مشهور «ملانصرالدین» درگیسی و اونون ناشری میرزه جلیل (جلیل محمدقولوزاده) ده گنج رسول زاده ‌یه رغبتینی آچیق شکیلده بیلدیریردی. بئله کی، همین درگینین ۱۹۰۷- جی ایلده ایشیق اوزو گؤرن ۳۵-جی نمره‌سینده «یولداش» گونده لییندن بحث ائد‌ن عناددلی خلاصه چوخ ماراقلیدیر. بو گونده لیین ۲-جی ساییندا رسول زاده نین مؤلفی اولدوغو «باکی، ۲۹ آوگوست»آدلی باش مقاله نی تحلیل ائد‌ن«ملانصرالدین» اونون جنوبی قفقازدا قومی قارشیدورما باره‌ده موقعی ایله همفکر اولدوغونو بیلدیریر، یازیدا چوخلارینین گؤره بیلمدیی اینجه‌لیکلرین دیله گتیریلمسینی راضیلیقلا قارشیلاییر. عینی زاماندا، ژورنال بئله بیر مقامی اؤنه چکر کی،«یولداش رسول زاده نین» خلقلاری بیر-بیرینه قارشی قویوب بوندان منفعت گؤتورنلرین وارلیغ یندن بحث ائتمه‌سی چوخ مطلبلردن خبر وئریر. بیر سؤزله، قفقازداکی قومی مناقشه‌ده ده بیر «شیطان بارماغینین» اولماسی شکسیزدیر.\nتأسف کی، سونرالار«ملانصرالدین»ین کریل الفباسی ایله نشر اولونموش ۱-جی جیلدینده (باکی،«علم»نشری- یاتی، ۱۹۸۸) بو مقاله‌ده ۸ یئرده ایشلنمیش «رسول زاده » آدینی پوزوب، هر یئرده اونون اوزینه «مخبر»، «مخبر یولداش»،«جناب مخبر» و س. یازمیشدیلار.\nنجات خیریه جمعیتینین ۲۳ یاشلی صدری\nرسول زاده هله گنجلییندن دوشدویو محیط‌ده انسانلارین دقتینی درحال جلب ائده بیلیردی. بونو هم کاریزماسی، هم ده آداملارلا اونسیت قورماق باجاریغی، صمیمیتی، نفوذ ائدیجی دانیشیغی، ایتی ذکاسی، دمیر منطقی، چتین شرایطلرده دوزگون قرارلار قبول ائتمک قابیلیتی شرطلندیریردی. اطرافینداکیلار هر ایشده گنج محمد امینه اینانیر، اعتبار ائدیر، یئنی ضیالی نسلین معتبر نماینده‌سی اولاراق اونون گلجیینه بؤیوک امیدله باخیردیلار. تکجه سیاسی مسلکینه گؤره دئییل، داخلی بوتؤولویونه گؤره ایستر انقلابچیی دوستلاری (استالین، مشهدی عزیز بی اف، محمدحسن حاجینسکی، جاپاریدزه و ب.)، ایسترسه ده ضیالیلار آراسیندا رسول زاده نین خصوصی حرمتی واردی. او، ۱۹۰۵-جی ایلدن سونرا، دئمک اولار، اکثر توده وی توپلانتیلاردا، مکتب ییغینجاقلاریندا، تئاتر، مدنیت و خیریه گئجه‌لرینده، متینق و فهله نمایشلرینده اشتراک ائدیر، نطقلر سؤیلییردی. اونو همین ایللرده استالین و خانلار سفرعلیئوله بیرلیکده فهله نمایشلرینده ده گؤرمک اولاردی، دوستلوق ائتدیی اوزییر حاجیبیلی ایله بیرلیکده تئاتر تماشالارینده دا... رسول زاده بیر یاندان معلیمی اولموش سلطان مجید غنی زاده ایله «همت»ین توپلانتیلارینا قاتیلیر، او بیری یاندان دا مشهور آکتیور حسین قولو سارابسکی ایله بیرلیکده شهرده‌کی قرائتخانالارا باش چکردی. تصادفی دئییل کی، ۱۹۰۷-جی ایل نوامبرین سونلاریندا باکیدا بؤیوک معارفجی-دمکرات، ملی مطبوعاتین بانیسی حسن بی زردابینین ازدحاملی دفن مراسیمینده او دؤورون تانینمیش سیمالاری و ملت معلملری اولان احمد بی آغا اوغلو، علی بی حسین ‌زاده کیمی بؤیوک نفوذ صاحبلری ایله یاناشی، ۲۳ یاشلی گنج محمد امین ده چیخیش ائتمیشدی.او، «جماعتین هر دردینه درمان اولان عرفان توخوملارینی سپمیش»زردابینی یوکسک دیرلندیرمیشدی.\nچیخیشیندا « جماعتی علم و تحصیل یولو ایله آییلتماغین واجبلییی»ند‌ن دانیشان رسول زاده قید ائدیردی کی، هر هانسی «خلق حقوق و حقلرینی، اؤز باجاریق و گوجونو بیلسه، او زامان هئچ کس اونو سیخینتی آلتیندا ساخلایا بیلمز». اونون فکرینجه، بونون اوچون ده«جماعتین گؤزلرینی آچماق، حقی و باطلی اونا بیلدیرمک لازیمدیر. جماعتی آییلتماق، اونو دراکه‌لی ائتمک اوچون نه لازیمدیر . معارف، معارف، معارف! آنجاق علم و بیلیک ایله جمات اؤزونون نه اولدوغونو و نه ائدبیلجیینی قانا بیلر».\nهمین مراسیمده رسول زاده یالنیز گنج ضیالی اولاراق دئییل، هم ده صدری اولدوغو مشهور «نجات» مدنی-معارف جمعیتینی تمثیل ائدیر، بو جمعیت آد یندن دانیشیردی. مسئله اوندادیر کی، همین جمعیتین اداره هئیتینین صدری، اختصاسجا حکیم اولان حسن بی آغایئو اوزلشدیی تعقیبلردن یاخا قورتارماق اوچون ایرانا اوز توتماق مجبوریتینده قالمیشدی. بو سبب‌دن ده ۱۹۰۷-جی ایل نوامبرین ۱۲-دن همین تشکیلاتا رهبرلیک م.ا.رسول زاده ‌یه حواله اولونموشدو. ۱۹۰۸-جی ایلین ژانویه سیندن ایسه او، عمومی توپلانتیدا جعمیتین صدری سئچیلمیشدی.\n«نجات»جمعیتی بحث ائتدییمیز دؤورده چوخ سایدا ضیالینین توپلاندیغی ملی-مدنی معارفجیلیک مرکزی ساییلیردی. همین واخت خیلی گنج روسیه نین، همچینین فرانسه، آلمان، انگلستان کیمی قاباقجیل اؤلکه‌لرین ایری مدنیت مرکزلرینده تحصیل آلیب قاییتمیشدی. خصوصا اروپادا تحصیل آلان آذربایجانلی گنجلر درک ائدیردیلر کی، ملتین معنوی یوکسلیشی یالنیز اونون ملی-سیاسی آزادلیغی شرایطینده ممکندور. یعنی روسیه نین مستملکه اسارتیندن قورتولماق اوچون، هر شئیدن اول، خلقین اویانماسی و ملی اؤزونودرکی لازیمدیر. بونون اوچون ده تحصیللی گنجلرین بیر یئرده اولوب ملته خدمت گؤسترمه‌لری، جمعیتلر قوروب دواملی معارفجیلیک ایشی گؤرمه‌لری چوخ واجب ایدی. اونا گؤره ده ۱۹۰۶-جی ایلده باکیدا ایکی خیریه جمعیتی یارادیلمیشدی: بیری باکینین مسلمان اهالیسی آراسیندا تورکجه بیلگیلر یایان«نشر-معارف»جمعیتی، دیگری ایسه آذربایجانلی اهالی آراسیندا ملی اویانیشا نایل اولماق اوچون علم و معارفی یایماغی، امکانسیز طلبه‌لره مادی یاردیم گؤسترمه یی قارشیسینا مقصد قویان «نجات» ایدی.\n۱۹۰۶-جی ایل مارتین ۸-ده تاسیس ائدیلمیش «نجات»این بیر مقصدی ده آنا دیلی و ادبیاتین، همچینین ملی تئاتر صنعتینین توسعه سینه کؤمک گؤسترمک ایدی. رسول زاده لاپ اولدن«نجات»این یارادیلماسینین تشبوثچولریندن ایدی و جمعیتین ایشینده فعال اشتراک ائدیردی. حسن بی زردابی، محمود بی محمود- ب اوو، نریمان نریمان اوو، علیمردان بی توپچوباش اوو، حسین قولو سارابسکی، سلطان مجید افندیئو، مهدی بی حاجینسکی، صدقی روح الله کیمی نفوذلو شخصلرین جمعیتله امکداشلیغی اونا خیلی حرمت قازاندیریردی. «نجات» عیسی بی آشوربی اون وسایطی و باش یازارلیغی ایله هفته‌ده بیر دفعه، داها چوخ، معارف و مدنیت مسئله‌لرینی ایشیقلاندیران «نجات»آدلی گونده لیک ده بوراخیردی.\nتئزلیکله جمعیت باکیدا و بعضی اطراف کندلرده اورتا مکتب شاگردلری و طلبه‌لر اوچون کتابخانالار، قرائتخانالار آچدی. بوندان باشقا، تئز-تئز اوتورولار کئچیررک، شهر باغیندا گزینتیلر، خیریه گئجه‌لری تشکیل ائد‌رک توپلانان وسایزی معارف و خیریه ایشلرینه صرف ائدیردی. رسول زاده نین رهبرلیگی ایله تشکیل اولونان بئله گزینتیلرین بیریندن توپلانان ۲۰۰ روبل وسایطله استالینی حبسخانادان قاچیرماق ممکن اولموشدو.\n«نجات»ین تشببوسو ایله قفقاز مسلمان معلملرینین ۱-جی و ۲-جی قورولتایلارینین (موافق اولاراق ۱۹۰۶ و ۱۹۰۷-جی ایللرده) کئچیریلمه‌سی اصل تاریخی حادثه اولدو.\nان نفوذلو معلملرین اشتراک ائتدیی بو قورولتایلار مکتبلرده تدریس ایشینین چوخ واجب مسئله‌لرینی، او جمله‌دن متدیک، درسلیک و معلم شخصیتی ایله باغلی مسئله لری مذاکره ائتدی. همین دؤورده رسول زاده آنا دیلینده دنیوی تحصیل سیستئمینین یارادیلماسینین قیزغین طرفدارلار یندن بیری کیمی چیخیش ائدیردی. او، چیخیشلاریندا،«ارشاد»گونده لیین ده‌کی یازیلاریندا خصوصی اولاراق وورغولاییردی کی، «...ابتدایی مکتب گرک ملی اولسون، یئرلی جماعته دوغما اولسون. بورادا تعلیم آنا دیلینده اولسون». او، روس-تاتار مکتبلرینده روس دیلینین تدرئیسینه آذربایجان دیلی ایله مقایسه‌ده ۲ دفعه چوخ واخت آیریلماس یندن تشویشله یازیردی. رهبرلیک ائتدیی «نجات» جمعیتینده مسلکداشلاری ایله بیرلیکده بو مسئله‌لرین حلی یوللارینی آختاریردی.\nهمین ایللرده «نجات» جمعیتی مدنیت ساحه سینده ده جدی فعالیت گؤستریردی: مثلاً، باکیداکی مشهور هنرمندلرین اشتراکی ایله یئرلی و خارجی مؤلفلرین اثرلرینین صحنه یه قویولماسینی تامین ائدیر، خلق آراسیندا تئاترین تبلیغی ایله مشغول اولوردو. ۱۹۰۸- جی ایل ژانویه نین ۱۲-ده تاغی اف تئاتریندا بسته کار اوزییر حاجیبیلینین «لیلی و مجنون» اوپراسینین تماشایا قویولماسی ایسه جدی حادثه‌یه چئوریلدی. باکی ساکینلری تاماشانی رغبتله قارشیلادی، نوبتی گون بوتون روزنامه لر بو نمایش دن یازدی. یئری گلمیشکن،«مجنون» رولونون ایلک ایفاچیسی حسینقولو سارابسکی قید ائدیردی کی، «آخشام تئاترا گلنده گؤردوم قاپینین آغزیندا او قدر آدام وار، ایچری گیرمک ممکن دئییل. دال قاپییا دوغرو یؤنلدیم، گؤردوم اورا بوردان دا بئتردیر. او گئجه بینانین دؤرد بیر طرفی جماعتلا دولو ایدی. چونکی بو اوپئرا آرتیق مسلمان باکیسی اوچون غیری-عادی یئنیلیک ایدی: ایندیدک باکی تئاترلاریندا آنجاق روس و اروپا ��ؤلفلرینین اوپئرا تاماشالاری گؤستریلیردی، ایندی ایسه شهر اهلی اؤز دیلینده اوپئرایا باخماق امکانی قازانیردی».سونرالار اوزییر بیین«شیخ صنان» اوپئراسی ایله«ار و آرواد»موسیقلی کومئدیسی دا محض«نجات»جمعیتینین تشکیلاتچیلیغی ایله صحنه یه قویولدو. اونو دا دئیک کی، محمد امینله اوزییر بی آراسیندا «ارشاد» گونده لیین ده یارانان تانیشلیق تدریجا عقیده دوستلوغونا چئوریلمیشدی. او.حاجیبیلی قوری معلملر سمیناریاسینی بیتیرمیش، بیر مدت هادروتدا معلملیک ائد‌ندن سونرا باکییا قاییتمیشدی. هم بیبی هیبت مکتبینده آنا دیلی، ریاضیات، جغرافی و روس دیلیندن درس دئییر، هم ده«ارشاد»لا امکداشلیق ائدیردی. رسول زاده اونون یازیلارینداکی اینجه یومور، طعنه و سارکاظمین وورغونو ایدی. اوزییر بی ایسه محمد امینین درین بیلیینه، معنالی دانیشیغینا و سیاسی دویومنا حیران قالیردی. بیر چوخ مسئله‌لرده، او جمله‌دن ملی مسئله لره یاناشمادا اونلارین باخیشلاری اوست-اوسته دوشوردو. بو ایکی گنجین دوستلوغو نتیجه‌سینده ۱۹۰۷-جی ایلده اوزییر بیین ترتیب ائتدیی «مطبوعاتدا استفاده ائدیلن سیاسی، حقوقی، اقتصادی و عسگری سؤزلرین تورکی-روسی و روسی-تورکی لغتی» کتابی میدانا چیخدی. بئله کی، کتابین ترتیبچییسی اوزییر حاجیبیلی، مصححی و ناشری ایسه رسول زاده ایدی. همین ایللرده مطبوعات محیطی اوچون چوخ گرکلی اولان بو یئنی آلینما سؤزلر لغتینه محمد امین گیریش سؤزو ده یازمیشدی. اونلارین دوستلوغو اوزون ایللر، او جمله‌دن جمهوریت دؤورونده ده دوام ائتمیشدیر. جمهوریت ایللرینده اوزییر بی دؤورون اساس نشرلریندن ساییلان «آذربایجان» گونده لیینین باش یازاری اولموشدور. رسول زاده ایسه مجلسده مساوات تحریریه سینین رهبری اولماقلا یاناشی، بو گونده لیین اساس یازارلار یندن بیری ایدی.\nرسول زاده حاجیبیلی مناسبتلرینده تکجه ملی-سیاسی مسلک یوخ، هم ده یارادیجیلیق، ادبی-بدیعی ذوق، مدنیته و ملی میراثا یاناشما اوخشارلیغی جدی رل اویناییردی: هر ایکیسی گوندلیک یازیچیلیق فعالیتی ایله یاناشی، بدیعی یارادیجیلیقلا دا مشغول اولوردو. او.حاجیبیلی محصولدار صحنه و موسیقی یارادیجیلیغی ایله، محمد امین ایسه نظم، ترجمه، درام یازارلیغی ایله مشغول یئری گلمیشکن، رسول زاده نین نمایشنامه لری ده«نجات»جمعیتینین تشکیلاتچیلیغی ایله صحنه یه قویولوردو. اونون ۱۹۰۷ و ۱۹۰۸-جی ایللرده «ناگهان بلا» و «قارانلیقدا ایشیقلار» آدلی ایکی پیئس یازدیغی معلومدور. محمد امین «معیشتدن بیر صحنه» آدلاندیردیغی بیرپرده‌لی درام اثرینی «ناگهان بلا»نی «تکامل»گونده لیینین ۱۹۰۷-جی ایل فورالین ۳-دکی ساییندا درج ائتدیرمیشدی.«قارانلیقدا ایشیقلار» آدلی دؤردپرده‌لی نمایش صحنه لشدیریلمه‌سینه ایسه قفقاز جانیشینی ۱۹۰۸- جی ایلین نوامبریندا اجازه وئرمیشدی. بو اثر ۱۹۰۸-جی ایل دکابرین ۵-ده «نجات» جمعیتینین کمکی ایله تاغییئو تئاتریندا صحنه یه قویولموشدو.«کاسپی» گونده لیی همین گونکو ساییندا بو باره‌ده اعلان دا وئرمیشدی. لاکین آذربایجان تئاتر تاریخینین سالنامه‌سینی یازمیش تدقیقاتچی غلام محمدعلی اؤز اثرینده بو تاماشا حقین ده هئچ بیر معلومات وئرمه‌ییب. احتمال ائتمک اولار کی، سیاسی مضمون داشیان همین تاماشا بیر دفعه اوینانیلدیقدان سونرا تئاترین رپرتوار یندن چیخاریلیب. فاکت بودور کی،«قارانلیقدا ایشیقلار»ین ��ه متنی، نه ده آفیشی هله کی اوزه چیخاریلماییب.\n«نجات»جمعیتی ملتین گؤزونو آچماق اوچون مترقی دین خادملرینین ده گوجوندن استفاده ائتمه‌یه چالیشیردی. لاکین بونون عکسی ایله قارشیلاشان محمد امین چوخ مایوس اولوردو: اؤزو روحانی عایله‌سینده بؤیوسه ده، چوخلوق تشکیل ائد‌ن ساوادسیز و محافظه کار دین آداملارینین یئنیلیکلره قارشی چیخماسینی، مطبوعاتا و معارفه میدان اوخوماسینی قبول ائتمیردی. محض بونا گؤره باکی مسلمانلارینین«ملانصرالدین» ژورنالینین باغلانماسی اوچون قفقاز جانیشینینه مراجعت ائتمه‌لرینی نادانلیق ساییردی.\nرسول زاده نین فکرینجه، دینی ایشلرین تشکیلینده خلقین عمومی اراده‌سینین اولماماسی روحانیلرین اؤزباشینالیغینا گتیریب چیخاریر. بو سبب‌دن ده او، جنوبی قفقاز شیخ السلامینین وظیفه‌یه سئچکی یولو ایله گلمه‌سینی طلب ائدیردی. ۱۹۰۸-جی ایل ژانویه نین ۱۴-ده «نجات» جمعیتینین صدری اولاراق اؤزونون و تشکیلاتین کاتیبی حاجی بابایئون امضاسی ایله باکیدان تفلیسه گؤندریلن تلگرامدا او، همین طلبینی آیدین شکیلده دیله گتیرمیشدی. دومانین و «نجات» جمعیتینین بو شهرده اولان عضوو مهدی بی حاجینسکییه عنوانلانان تلگرامدا دئییلیردی: «نجات» معارفجیلیک جمعیتی سیزی وکیل ائدیر کی، جنوبی قفقاز شیخ السلامینین خلق سس وئرمه‌سی یولو ایله سئچیلمه‌سینین واجبلیگی باره‌ده جانیشین قارشیسیندا وساطت قالدیراسینیز».\nبو آرادا شاماخدا تانینمیش اولما، باکی ایالتینین مسلمان مجلسینین صدری حاجی مجید افندی وفات ائدیر. آردینجا ایسه «ارشاد» گونده لیین ده بیر گروه شاماخیلینین مکتوبو ایشیق اوزو گؤردو. اونلار قفقاز مفتیسی حسین افندی قاییبوودان (میرزه حسین قاییب‌زاده – رئد.) خواهش ائدیردیلر کی، شیخ السلام و مفتینین سئچکیلی اولماسی باره‌ده وساطته باخیلانادک مرحومون یئرینه کیمسه تعینات آلماسین. بئله چیخیردی کی، آرتیق مسلمانلار دا تدریجا سئچکی طلب ائتمه‌یه باشلاییرلار...\nایرانا مهاجرت و ستارخانلا گؤروش\n«نجات»جمعیتینه رهبرلیک ائتدیی دؤورده م.ا.رسول زاده تکجه اجتماعی فعالیتله، یالنیز ژورنالیستیکا، یازیچیلیق و بدیعی یارادیجیلیقلا مشغول اولمور، هم ده«همت» تشکیلاتی چرچیوه‌سینده گیزلی انقلابی فعالیتینی دوام ائتدیریردی. او، مسلکداشلاری ایله بیرلیکده چاریزمه قارشی اعتراضلارین آلوولانماسینا چالیشیر، فهللر آراسیندا سیاسی معارفلندیرمه ایشی آپاریردی. بو مقصدله او، هله ۱۹۰۶-جی ایلده آ.بلیومون «فهله صنفینه هانسی آزادلیق لازیمدیر؟» کتابینی آذربایجان دیلینه چئویررک «اوروجوو قارداشلاری» مطبعه‌سینده چاپ ائتدیرمیشدی.\nمحمد امین واختیله یاراتدیغی مساوات گنجلیک تشکیلاتی چرچیوه‌سینده ده فعالیتینی دایاندیرمامیشدی. ایندی همین تشکیلات «مسلمان دمکراتیک مساوات جمعیتی» آدی ایله گیزلی فعالیت گؤستریر، یئنه ده گنجلر، طلبه‌لر و داها چوخ مسلمان فهللر آراسیندا انقلابی ایش آپاریر، آنا دیلینده ادبیات یاییردی. رسول زاده هم «همت» تشکیلاتی، هم ده گنجلر جمعیتینین خطی ایله ایراندا باشلانمیش مشروطه۶ حرکاتینا دستک وئریر، قونشو اؤلکه‌ده خلقین آزادلیق و دمکراتیک جمعیتده یاشاماق اوغرونداکی مبارزه‌سینی مدافعه ائدیردی. او، انقلابچییلارلا سیخ علاقه قورور، مادی یاردیملارین توپلانماسینا، آذربایجانین مختلف بؤلگه‌لریندن مشروطه‌چیلره کمکه گئدن کؤنوللولرین تبریزه یوللانماسینا یاردیم گؤستریردی. رسول زاده نین یارادیجیلیغیندا ایران موضوع سو، مشروطه انقلابی، آرازین اوتاییندا یاشایان تورکلرین طالعیی مسئله‌سی ده محض همین دؤورده اؤن پلانا چیخماغا باشلادی. هله«ارشاد»گونده لیین ده چالیشارکن بو موضوع نو دایم گوندمده ساخلاییر، چوخ واخت یازیلارینی «یاشاسین ایراندا حریت!»، «یاشاسین ایراندا قانونی اساسی!» شعارلاری ایله بیتیرردی. «ارشاد» باغلاندیقدان سونرا ایسه رسول زاده اوخوجولارین دقتله ایزلدیکلری ایراندا انقلابی حرکات موضوعسونو «ترقی» گونده لیینده دوام ائتدیرمه‌یه باشلادی.\n۱۹۰۸-۱۹۰۹-جو ایللرده نشر اولونان، گونده‌لیک اجتماعی-سیاسی و ادبی گونده لیک اولان «ترقی» دیگر نشرلردن فرقلی اولاراق ایری فورماتدا چیخیردی. تصادفی دئییل ۶ مشروطه مطلق حاکمین، حکمدارین حقوقونو محدودلاشدیران اساس قانون (رئد.) کی، محمد امین سونرالار اونو «آذربایجاندا ایلک اروپا تیپلی گونده لیک» کیمی سعجیلندیرمیشدی. ۴۶-جی سای یندن سونرا میلیونچو مرتضی مختاررووون مالیلشدیرمه‌یه باشلادیغی«ترقی»ده احمد بی آغا اوغلو، علی بی حسین ‌زاده، اوزییر حاجیبیلی، عمر فایق نعمان ‌زاده، محمد هادی، علیقلی غمگسار کیمی بؤیوک دوشونجه صاحبلرینین امضالارینا راست گلینیردی. ائله رسول زاده ده گونده لیین ان فعال یازارلار یندن ایدی اونون«ترقی»ده ۱۰۰-دن چوخ مختلیف ژانرلی یازیلاری چاپ اولونموشدو.\nمحمد امین ایلک دفعه محض «ترقی»نین خصوصی مخبری کیمی ۱۹۰۸-جی ایلین آوگوست آیندا ایرانا سفر ائتدی. او، سفالت ایچینده اولان اؤلکه نین شهر و ویلایتلرینی گزمیش، حکومت آداملاری و مشروطه‌چیلرله گؤروشموش، فرقلی پئشه صاحبلری ایله صحبتلشمیشدی. سونرا ایسه اؤز تصوراتلارینی «ایرانا دایر» و «تبریز احوالاتلاری» باشلیقلاری آلتیندا، سلسله یازیلار شکلینده چاپ ائتدیرمیشدی.\nرسول زاده نین «ارشاد»، «فیوضات»، «تکامل» و نهایت، «ترقی»دکی ژورنالیست فعالیتی، کسکین مقاله‌لری، ائلجه ده باکینین اجتماعی حیاتینداکی فعاللیغی چار خفییه‌لرینین دقتینی جلب ائتمه‌یه بیلمزدی. انقلابچیی دوستلاری محمد امینین ایزلنمه‌سیندن دویوق دوشدولر و اونو مسئله‌دن خبردار ائتدیلر. داها سونرا ایسه ۴-۵ آیدیر رسول زاده ه حقین ده جنایت ایشی آچیلماس یندن خبر توتدولار. آرخاسینجا گودوکچولرین گزدیینی گؤردوکده تعقیب ائدیلدیینه هئچ بیر شبهه سی قالمایان محمد امین تهلکه‌سیزلیک تدبیرلری حقین ده دوشونمه‌لی اولدو. نتیجه‌ده انقلابی حادثه لرین جریان ائتدیی ایرانا مهاجرت ائتمک قرارینا گلدی. ۱۹۰۹-جو ایل مارتین ۱۸-ده نووروز بایرامی گونلرینده باکینی ترک ائدیب تبریزه اوز توتدو. سرحد منطقه‌سینده ایزلندیینی و اونا تله قورولدوغونو دوشوندو . ایرانا کئچمک ایسته‌ین بعضی شخصلرین یئریندجه حبس اولونماسی اوندا بو قناعتی محکملندیریردی. لاکین«ترقی» گونده لیینین خصوصی مخبری وثیقه‌سی رسول زاده نی وضعیتدن چیخاردی. دیگر طرفدن، محمد امینین کئچید منطقه‌سینده تانیش اولدوغو ژورنالیست س.تودرولا۷ اونسیتینی، آیاق اوستو صحبتینی گؤرن سرحد مأمورلاری اونو چوخ سورغو سوالا چکمک فکریندن داشیندیلار.\nرسول زاده نین هله باکیدان یاخشی تانیدیغی و«همت» تشکیلاتینین کمکی ایله ایران انقلابینا کمکه گئتمیش مبارزه دوستلاری مجاهدلر اونو گمینین یا�� آلدیغی انز‌لی اسکله سینده گؤزلییردیلر: اورادان رشته، سونرا اردبیله، آخیردا دا تبریزه گئده‌جکدیلر.\nایرانا مهاجرت محمد امینین سیاسی بیوگرافی سینده یئنی صحیفه آچدی: اوردا آذربایجانی داها یاخ یندن تانیدی، ایران تورکلرینین کشمکئشلرله دولو تاریخینی اؤیرندی، ستارخان باشدا اولماقلا بیر سیرا تاریخی شخصیتلرله گؤروشدو، بیر چوخ قانلی حادثه‌لرله قارشیلاشدی، چوخلو یئنی دوستلار قازاندی. تکجه گونده لیکچیلیکله مشغول اولمادی، عینی زاماندا، شاه رژیمی علیهینه مشروطه حرکاتینین فعال اشتراکچیسینا، انقلابین اؤنجوللریندن بیرینه چئوریلدی.\nمشروطه حرکاتینا ۱۹۰۵-۱۹۰۷-جی ایللر روس انقلابینین بیرباشا تأثیری اولموشدور. ایران شاهینین اولکه نی تکباشینا اداره ائتمه‌سینه قارشی چیخان اهالی آیاغا قالخاراق آنا یاسایا دییشیلکلیک ائتمیش،«انجمن»۸ آدلانان سئچکیلی ارگانلارین یارادیلماسینا نایل اولموشدو. لاکین ۷ تودوروو «روسسکوی سلووو» گوندلیینین خصوصی مخبری ایدی. بو گونده لیک۱۸۹۵- ۱۹۱۷-جی ایللرده مسکودا گونده‌لیک اولاراق نشر ائدیلمیشدیر (رئد.) ۸انجمن بورادا: ایراندا شهر و یا ایالتلرده یئرلی اوزونو اداره ارگانی. ایلک انجمن انقلابی-دمکراتیک تشکیلات کیمی مشروطه انقلابینین (۱۹۰۵-۱۹۱۱) گئدیشینده، ۱۹۰۶-جی ایلین سپتامبر دا تبریزده یارانیب. دمکراتیک انجمنلر ۱۹۱۸-۱۹۲۱-جی ایللرده ده فعالیت گؤستریب. ۲-جی دنیا محاربه‌سی زامانی اوتای آذربایجاندا ملی آزادلیق حرکاتینین غلبه‌سیندن سونرا ایالت، ویلایت و شهرلرده انجمنلر یارادیلیب (رئد( .\n۱۹۰۷-جی ایلده آتاسینین مظفرالدین شاه قاجارین اؤلوموندن سونرا تخته چیخان محمدعلی شاه حاکمیتینی قوروماق اوچون آنا یاسانی لغو ائتدی، خلقه وئریلن آزادلیقلاری آرادان قالدیردی. بونونلا دا کفایتلنمه‌ییب انگلستان و روسیه ایله سؤودلشدی، اونلارین اؤلکه‌یه سلاحلی مداخله‌سینه راضیلاشاراق خلقه دیوان توتماغا باشلادی. ۱۹۰۸-جی ایل ژوئنین ۲۳-ده تهراندا اهالی ائلچیلرینین توپلاشدیغی مجلس بیناسی توپ آتشینه توتولدو. حاکمیتی اهالیله بؤلوشمک ایستمه‌ین شاه، مشروطه نی غیری-قانونی اعلان ائتدی. رشت، انزلی، مشهد، سبزوار، قوچان، کرمانشاه، بندرعباس و باشقا شهرلرده باشچیلار شاهین امری ایله بوتون انجمنلری قوودولار، بیر چوخ روزنامه لری باغلادیلار. اؤلکه‌ده توده وی حبسلر و تعقیبلر باشلاندی.\nمشروطه حرکاتینا آغیر ضربه‌لر ائندیریلدیی بیر واختدا آذربایجان و اونون مرکزی ساییلان تبریز آیاغا قالخدی. آذربایجانلیلار مشروطه نین و ملت مجلسینین برپاسی اوچون شاها، ائلجه ده ایرانداکی روس اوردو فرماندهی اولان، مشروطه‌چیلره قارشی آمانسیزلیقدا هئچ بیر سرحد تانیمایان ولادیمیر لیاخووا محاربه اعلان ائتدیلر. بوندان سونرا دیگر شهرلر گیلان، اصفهان حرکته گلدی.\nرسول زاده نین ایرانا مهاجرتی حادثه‌لرین بئله قیزغین واختینا دوشموشدو. او، عصیان قیغیلجیملارینین سیچرادیغی شهرلری بیر-بیر گزیب دولاشیر، اؤز سویداشلارینین دوغما خلقینین آجیناجاقلی وضعیتینی یاخ یندن مشاهده ائلییردی. سونرا ایسه بو مشاهده‌لرینی قلمه آلیب «ایران مکتوبلاری» آدی آلتیندا، سلسله یازیلار شکلینده«ترقی» گونده لیینه گؤندریردی.\nاولکه نی عصیانلارین بورودویونو گؤرن محمد علی شاه آخیردا تبریزه بؤیوک قوشون یئریتدی. لاکین اهالی قهرمانی ستارخان��ن شجاعتی سایه‌سینده شاه اوردوسو دارماداغین ائدیلدی. قورخویا دوشن حاکمیت تهراندا انجمنین یئنیدن آچیلماسینا اجازه وئرمک مجبوریتینده قالدی. آردینجا مشروطه‌چیلرین تهرانا یوروشو باشلادی و سوندا محمد علی شاه دئوریلدی. تاختا اونون آزیاشلی اوغلو احمد شاه قاجار چیخدی و ۱۹۰۹-جو ایلده آنا یاسا برپا اولوندو.\nتبریزده دمکراتیک دییشیکلیکلر باشلاندی: شاه مأمورلاری وظیفه‌لریندن آزاد ائدیلیر، یئنی تیپلی (دنیوی) مکتبلر آچیلیر،«انجمن»، «مساوات»و «تبریز» کیمی دمکراتیک یؤنلو روزنامه لر ایشیق اوزو گؤروردو. اهالی آنا یاسا و آزادلیق اوغروندا مبارزه‌سینده کی بؤیوک خدمتلرینه گؤره تبریز انجمنی ستارخانی «سردارملی» (اهالی رهبری)، اونون سلاحداشی باقر خانی ایسه «سالارملی» (اهالی سرکرده‌سی) اعلان ائتمیشدی. روسیه و اروپادا چیخان بعضی روزنامه لر ایسه ستارخانی حتی «ایرانین هاننیبالی» آدلاندیراراق اونون تعریفینی گؤیلره قالدیریردیلار.\nرسول زاده ایراندا اولدوغو مدتده ستارخانلا بیر نئچه دفعه گؤروشوب. اونلارین ایلک گؤروشو ایسه محمد امینین مهاجرتده‌کی ایلک آیلاریندا ۱۹۰۹-جو ایلین ماییندا، تورکیه نین تبریزده‌کی کونسوللوغوندا باش توتموشدور.\nهمین واخت روس قوشونلارینین شهره گیرمسیندن احتیاط‌لانان سرکرده موقتی اولاراق بورا سیغینمیشدی.\nستارخان بو گؤروش زامانی باکیدان گلن قوناغی حرارتله قارشیلامیش، اونو یانینداکی باقرخانا «قلم اهلیدیر، هم ده دوشونجه‌سی و عمللری ایله بیر مجاهددیر» دئیه تقدیم ائتمیشدی. محمد امینین بو تعریفدن بیر قدر سیخیلدیغینی گؤردوکده ایسه صمیمیتله دئمیشدی:«ایران حقین ده یازیلارینیزدان و بورادا بیزه دستک اولان فعالیتینیزدن معلوماتلییام». حرکاتا باکیدان وئریلن دستکدن ممنونلوغونو بیلدیرن ستارخان آذربایجانین شمال یندن گلیب فدایلره قوشولانلاردان خیلی راضیلیق ائتمیش، یاخین سلاحداشی و چوخ گووندیی قاراباغلی مجاهد مشهدی عباسین ایگیدلیینی ایسه آیریجا تعریفلمیشدی. اؤز نوبه سینده محمد امین دوام ائتمکده اولان مشروطه انقلابینین نتیجه‌لری، شاه رژیمی ایله مناسبتلر، ترکیه ایله علاقه‌لر و س. باره‌ده ستارخانا سواللار وئرمیشدی. سونرا دا «سردار ملی»نین جاوابلارینی، عمومیتله، همین گؤروشله باغلی تصوراتلارینی قلمه آلاراق «تبریز ستارخانلا ملاقات»۹ باشلیغی آلتیندا «ترقی» گونده لیین ده درج ائتدیرمیشدی. همین یازیدا رسول زاده نین ستارخانا رغبتی آیدین حس اولونوردو: «سردار (یعنی ستارخان .رئد.) قانی ایستی بیر آدامدیر، حرکتی خیلی جلددیر، دانیشیغی چوخ جدی دیر.\nمشروطه پرستلیگی دین درجه‌سینده قویدیر (گوجلودور – رئد.). بو آدام مشروطه طرفداری اولماقدا فاناتیزمدیر. بوتون حرکتینی، ووجودونو... ملته صرف اتمیشدیر». لاکین رسول زاده «سردار ملی»نین وفاتی مناسبتیله «اقبال» گونده لیینین ۱۹۱۴-جو ایلدکی ۱۰ نوامبر تاریخلی ساییندا ایشیق اوزو گؤرن«ستارخان»آدلی مقاله‌سینده (۱۰ نوامبر ۱۹۱۴) اونون حقین ده تنقیدی فکرلرینی ده گیزلتممیشدیر. سبب ایسه شاه رژیمینین تله‌سینه دوشن بو اهالی قهرمانینین تهراندا، آت بی پارکیندا دهشتلی فاجعه ایله نتیجه‌لنن سهوی ایدی۱۰. رسول زاده قید ائدیردی کی، ستارخان جسما ایندی اؤلسه ده، حریت دعواسیندا قازاندیغی شهرتینی هله ۱۹۱۰-جو ایلده همین پارکدا دفن ائلمیشدی. بونونلا بئله، محمد امین «سردار ملی»نین خدمتلرینی اصلا آزالتمایاراق اونو «تاریخین اونودولماز سیماسی» آدلاندیریردی .۹ (ملاقات مصاحبه -رئد)...\n۱۰ ۱۹۱۰-جو ایلین سپتامبریندا ستارخان باشدا باقرخان اولماقلا ۳۰۰ نفر سلاحداشینی دا گؤتوروب تهرانا گلدی. شهر اهالیسی اونو خلاصکار کیمی قارشیلادی. ستارخان و فدایلرینه آتابی پارکیندا یئر وئریلیر. لاکین حکومت قوه‌لری گئجه پارکا هجوم ائدیب فدایلری محاصره‌یه آلاراق اونلاری ترکیسلاح ائتمه‌یه جهد گؤستردیلر. باش وئرن غیری-برابر دؤیوشده ستارخان آیاغ یندن یارالاندی و اسیر دوشدو (ارمنی یپرم خان ووردو ستارخانی – چئویرن). آلدیغی یارایا گؤره اوزون مدت یاتاق خسته سی اولدو و ۱۹۱۴-جو ایل نوامبرین ۱۶-دا تهراندا دنیاسینی دییشدی (رئد).\nمشروطه انقلابینین اؤن جرگه‌لرینده\nرسول زاده نین هله تبریزده ایکن تانیش اولدوغو فعال مشروطه‌چی، ایران مجلسینین گله‌جک صدری، اصلی اوردوبادلی سید حسن تاغی‌زاده (تقی زاده) اونو تهرانا، بیرگه امکداشلیغا دعوت ائتدی. بو امکداشلیق محمد امینی ایرانین سیاسی دایره‌لرینده داها یاخشی تانیتدی.\nرسول زاده قیسا مدتده مشروطه حرکاتینین فعال اشتراکچیلار یندن بیرینه چئوریلدی. سیاسی فهمی، حادثه لری اؤنجه‌دن دویماق قابیلیتی، تشکیلاتچیلیق باجاریغی، جسارتی، روسجا، تورکجه و فارسجا گؤزل دانیشماسی، خصوصیله تهرانا دولوشموش روس عسگرلرینه اونلارین اؤز دیلینده تأثیرلی مراجعتلری اونا بؤیوک رغبت یارادیردی.\nرسول زاده نین ایراندا ان یاخین دوستو اصلی قفقازدان اولان و انقلابچییلار آراسیندا«عمی اوغلو»لقبی ایله چاغیریلان حیدرخان ایدی. پارتلاییشلار تؤرتمک مهارتینه گؤره«بومبا»لقبی قازانان حیدرخان اورمیه لی ایدی. سونرالار او، ایران کمونیست حزبینین باش کاتیبی اولاجاقدی. توده ه‌لر آراسیندا بیرگه ایش آپاردیقلار یندن، عینی ییغینجاقلاردا اشتراک و چیخیش ائتدیکلریندن، حتی عینی تهلکه‌لری یاشادیقلار یندن حیدرخانلا رسول زاده نین شخصی مناسبتلری خیلی درینلشمیشدی. سونرالار ایران تاریخجیسی ع. نوای «حیدر عمی اوغلو و محمد امین رسول زاده » آدلی اثرینده بو باره‌ده اطرافلی بحث ائتمیش، ایرانین اویانیشیندا محمد امینین خدمتلرینی خصوصی وورغولامیشدی.\nاو یازیردی کی،«رسول زاده نی انسانلارا سئودیرن کاملیگی، یالان، افترا و غرض دن اوزاقلیغی، هر شیی اؤلچوب-بیچرک منطقله حرکت ائتمه‌سی، دؤنمز عقیده و ثابت ایمان صاحبی اولماسی ایدی».\nاروپادا تحصیل آلان، دمکراتیک دوشونجه‌سی ایله مشروطه‌چیلرین یانیندا بؤیوک نفوذ صاحبینه چئوریلن، مشروطه انقلابینین سون ایللرینده ایرانین خارجی ایشلر ناظری پستونادک یوکسلن حسین خان نووابلا دا محمد امینین صمیمی مناسبتلری واردی . اونلاری ایران دمکرات حزبی بیرلشدیریردی. رسول زاده‌یه تضییقلرین آرتدیغی بیر واختدا نوواب تهراندا اونون شرفینه ضیافت وئرمیش، مراسیمه فرانسه دن اولان روزنامه نگار، انگلیس سفیرلیینین حربی نماینده سی اولان مشهور سرگرد ایستوکسو دعوت ائتمیشدی.\nاولده محمد امینله سید حسن تاغیزادنین (تقی زاده نین) مناسبتلریندن اؤتری بحث ائلمیشدیک. مشروطه حرکاتینین اؤنجوللریندن بیری، ایرانین فرانسه و انگلیسده سفیری، داها سونرا ایسه اؤلکه مجلسینین صدری اولموش تاغی‌زاده موترقی فکرلری ایله سئچیلیردی. او بئله حساب ائدیردی کی، «...ایران روحا و جسما آوروپالاشمالیدیر».\nسید حسنله رسول زاده قیسا واختدا دوستلاشدیلار.\nتاغی‌زاده هله ۱۹۰۶-جی ایلده تبریزدن بیرینجی مجلیسه نماینده سئچیلمیشدی. ایکی ایل سونرا محمدعلی شاه بیر گروه مجلس عضوو ایله گؤروشرکن سید حسن نمایشکارانه شکیلده اونون الینی سیخماقدان امتناع ائلمیشدی. مونارشیه قارشی حرمتسیزلیک ائتدیی اوچون اؤلکه‌دن قووولموش، لاکین بیر نئچه آی لندن قالدیقدان سونرا گیزلی شکیلده ایرانا قاییتمیشدی. رسول زاده‌دن ۵-۶ یاش بؤیوک اولسا دا، اونون ذکاسینا، سیاسی فهمینه و ایشگذزارلیغینا وورغونلوغونو گیزلتمه ین تاغی‌زاده سونرالار بئله یازمیشدی:«محمد امین بی قوتلی و ساغلام منطق صاحبی، دوغرو سؤزلو، متانتلی، تام معناسی ایله درست و یولونا درین بیر اینام بسله‌ین فداکار مجاهد، اؤرنک بیر انسان ایدی».\nحدسیز یاخین مناسبتلر قوران تاغی‌زاده ایله رسول زاده اروپا تحصیلی آلمیش معاصر دوشونجه‌لی بیر گروه ضیالی ایله بیرلیکده (اونلارین آراسیندا حیدر عمی اوغلو ایله حسین خان نوواب دا واردی) سیاسی احزاب یاراتدیلار. «ایران دمکرات حزبی» (ایدح ) آدلانان همین تشکیلات بو اولکه نین تاریخینده ایلک سیاسی احزاب ساییلیر. سید حسن تاغی‌زاده حزبین صدری، ۲۶ یاشلی محمد امین ایسه مرکزی کمیته نین عضوو سئچیلدی. اساس مقصدی ایراندا دمکراتیک اصلاحاتلار اوغروندا مبارزه آپارماق اولان ایدح شاه اصول اداره‌سینه قارشی چیخاراق، تئزلیکله مشروطه حرکاتینین اؤنونده گئتمه‌یه باشلادی.\nایران سربازلارینین۱۱ گئجه-گوندوز ایزلمه‌لرینه باخمایاراق، رسول زاده بیر آن اولسون دایانمیردی: هم اهالی توده ه‌لری آراسیندا انقلابی فعالیتله مشغول اولور، هم ده مشروطه حرکاتینین تجروبه‌سینی علمی- نظری جهتدن عمومیلشدیرن اثرلر یازیردی. تئزلیکله اونون بو مضموندا فارسجا ایکی کتابی نشر ائدیلدی: «محافظه کار و یا اجتماعییست-محافظه کار احزابلارین تنقیدی» («فاروس» نشریاتی، تهران، ۱۹۱۰) و «بشریتین خوشبختلیگی»(اردبیل، ۱۹۱۱).\nانقلابی مبارزه‌ده مطبوعاتین اوزسیز رولونو هله باکی تجروبه‌سیندن یاخشی بیلن رسول زاده ه ایندی ایراندا دا گونده لیک مسئله‌سینی دواملی شکیلده گوندمه گتیریردی. نهایت، ۱۹۱۰-جو ایل آوگوستون ۲۳-دن اعتباراً او، تهراندا گونده‌لیک ملی، اجتماعی-سیاسی و ادبی گونده لیک اولان«ایران نو»نو («یئنی ایران») نشر ائتمه‌یه باشلادی. فارسجا ایشیق اوزو گؤرن بو گونده لیکله رسول زاده ایراندا، بئله دئمک ممکنسه، اروپا تیپلی یئنی مطبوعاتین اساسینی قویموش اولدو.\nس. تقی زاده دیلی ایله دئسک، «مدرن اروپا گونده لیکچیلیک (روزنامه نگاری ) مسلکینی ایرانا گتیرن و اونو توسعه ائتدیرن محض محمد امین اولموشدور».\nمحمد امین«گونده لیک بیرچیراقدیر»دئیرک تئزلیکله «ایران نو»نو خلقین حقیقتی دئین دیلینه، ایرانین ان نفوذلو مطبوعات ارگانینا چئویردی. هر نمره‌ده گونون اساس موضوعسونو عکس ائتدیرن باش مقاله ایله یاناشی، اونون «م.امین»، «ر-زاده»، «رسول زاده »، «نیش»۱۱ وباشقا امضالارلا مختلف مضمونلو یازیلاری درج اولونوردو. معین فاصله‌لرله ۱۹۱۱-جی ایل مایین اورتالارینا قدر نشرینی دوام ائتدیرن «ایران نو»دا اونون امضالی -امضاسیز ۲۵۰-دک مقاله‌سی چاپ ائدیلدی. بونلارین هامیسی مشروطه انقلابینین طالعیی، ملی آزادلیق حرکاتی، انسان حقوق و آزادلیقلاری، بشر جمعیتینده دمکراسینین اؤنمی حقین ده اهمیتلی یازیلاردیر.\nرسول زاده نین ایرانداکی سیاسی و مطبوع فعالیتینین بیر استقامتی ده ماهیتجه روسیه و انگلستانا قارشی ایدی، چونکی همین اؤلکه‌لر ایرانی حربی-سیاسی باخیمدان اؤزلرینین استراتژی ماراق میدانینا چئویرمیشدیلر. اونلارین ایرانا یئریتدیکلری حربی قوه‌لر خلقی ازمکده شاه رژیمینه کؤمک ائدیردی. بو سبب‌دن ده محمد امین«ایران نو»دا ایستر روسیه نین، ایسترسه ده انگلسین ایرانا تجاووزونو و زوراکیلیق سیاستینی دواملی تنقید ائدیردی. طبیعی کی، همین اؤلکه‌لرین سفیرلیکلری ده اؤز نوبه‌سینده رسول زاده نین فعالیتینی دقتله ایزلییر و تنقیدلرینه بیگانه قالمیردیلار. روسیه سفیرلیگی تنقیدلره داها دؤزومسوز ایدی، اونا گؤره ده«روس تجاووزونه قارشی کسکین مبارزه روحونا گؤره» محمد امینین الیندن زنجیر چئینییر، هر آددیمدا اونو ضررسیزلشدیرمه‌یه چالیشیردی. سفیرلیک نماینده‌لری بئله حساب ائدیردیلر کی، رسول زاده و ایدح-نین فعالیتی بیرباشا روسیه نین ایرانداکی تأثیرینی ضعیفلتمه‌یه یؤنلیب. ایشی بئله گؤرن چار حکومتی شاهلیق اصولی-اداره‌سیندن محمد امینی اؤلکه‌دن چیخارماغی طلب ائتدی. بو مسئله‌ده ایرانین اقتصادی وضیتینی آراشدیرماق اوچون تهرانا گلمیش مشهور آمریکا مالیه‌چیسی مورقان شوستئرین (۱۸۷۷-۱۹۶۰) «ایران نو»داکی کسکین فکرلرله زنگین مصاحبه سی یاخشی بهانه اولدو. ایرانین او واختکی صدر اعظمی۱۲ حاضردا باش ناظر وظیفه‌سینه اویغون گلن یوکسک دولت پستی بهدار محمد ولی خان ۱۹۱۱-جی ایل مایین ۲۲-ده رسول زاده نین و تاغیزادنین اؤلکه‌دن چیخاریلماسی بارده سرانجام امضالادی.\nوضعیت حقیقتا اورک آچان دئییلدی: سیاسی اعتراضلاری بوغماق اوچون حکومت توده وی حبسلره باشلامیش، فعال انقلابچییلارین تعقیبی گوجلنمیشدی. بئله بیر شرایطده ایرانی ترک ائتمکدن باشقا چاره قالمیردی. اونا گؤره ده «ایران نو»نون ۱۹۱۱-جی ایل مایین ۲۵-دکی ساییندا باش رئداکتور محمد امین رسول زاده نین استعفا مکتوبو ایله مراجعت ائتمه‌سی تعجب دوغورمادی. گونده لیین ناشری سید شبسترییه عنوانلانان همین مکتوب‌دا محمد امین قارشیلاشدیغی مانعه‌لر اوجبات یندن ایرانی ترک ائتمه‌یه مجبور اولدوغونو بیلدیریر و چاره‌سیزلیکدن دوغان بو استعفایا گؤره اوزولدویونو بیلدیریردی.\n۱۹۱۱-جی ایل مایین سونوندا رسول زاده عقیده دوستو سید حسن تاغی‌زاده ایله بیرلیکده ایران اراضیسینی ترک ائتدی. قارشیدا اونو مبارزه‌لرله، معمالارلا، محرومیتلرله، لاکین عینی زاماندا امیدلرله دولو یئنی حیات گؤزلییردی...\nباکییا گیزلی دؤنوش\nرسول زاده ایرانی تاغی‌زاده ایله بیرگه ترک ائتمک مجبوریتینده قالسا دا،«استانبولدا گؤروشریک» وعدی ایله اوندان آیریلدی و آستارا سرحد-کئچید منطقه‌سینه اوز توتدو. مقصدی اؤنجه لنکرانا، اورادان دا دنیز یولو ایله باکییا یوللانماق ایدی. لاکین پایتخته گئدن سرنیشین گمیسینه یئتیشه بیلمه‌دی. گون یاواش-یاواش باتیردی. آرتیق دوکان-بازار باغلانیر، کوچه‌لردن ال -آیاق چکیلیردی. ایچینده بیر هیهجان و تلاش اولسا دا، اؤزونو تمکینلی آپاریردی. باشقا یولو قالمادیغینی گؤروب لنکراندا گئجه‌لمه‌یه قرار وئردی. آرا-سیرا گؤزه دین مامورلارین۱۳ دقتینی جلب ائتممک اوچون ساحل دکی گور چایخانایا طرف آددیملادی.\nبیر نئچه ایلدن سونرا ۱۹۱۷-جی ایلین مارتیندا باکی اجرا کمیته‌سینین موقتی امنیت مدیری ایلیوشکینین تکلیفی ایله لنکران اویئزدینه (بولگه سی) سفر ائدیب جماعتلا گؤروشنده همین گونو خاطرلایان محمد امین «آچیق سؤز» گونده لیین ده بئله یازیردی: «لنکرانا بو، ایکینجی دفعه گلدیگیم ایدی بیر کره دخی ۱۹۱۱-جی ایلده گلمیشدیم. او زامان دا بیر گون لنکراندا قالمیشدیم ایراندان باکییا گلیردیک. فقط قورخو ایله، اندیشه ایله سفر ائدیردیک. هر ساعت و هر دقیقه گؤزلویوردوق کی، «توتاجاقلار». ایشته، ایشلریمیزی بیتیررک معنوی بیر تشویش قلبله قایقه میندیگیم زامان بی اختیار بو ایکی سفر آراسینداکی تفاووتو مقایسه ائتدیم.«ایشته استبداد، ایشته حریت!»– دئدیم»(«آچیق سؤز»، ۲۴ مارت ۴ آوریل، ۱۹۱۷(.\nایرانا مهاجرت ائتمزدن تخمیناً ۲ ایل اؤنجه محمد امین عایله قورموشدو او، عمیسی قیزی ام البانو ایله ائولنمیشدی. بو ائولیلیکدن اونون آرتیق قیز اؤولادی لطیفه دنیایا گلمیشدی. ائله رسول زاده نین گئجه ایله خبرسیز-اترسیز شکیلده قاییدیشینا دا ان چوخ او سئویندی. عمیسی اوغلو محمد علی ایسه محمد امینین قفیل پیدا اولماسینی یوخو کیمی قارشیلادی. اونلار آرا-سیرا مکتوبلاشسالار دا، ۲ ایلدن چوخ ایدی کی، گؤروشموردولر. دئمه‌لی، دانیشیلاجاق چوخ سؤزلری واردی، لاکین ایندی اساس مسئله گیزلینلیگی قوروماق، هئچ قونشولارین دا گؤزونه گؤرونمه‌دن حرکت ائتمک، واجب اولان آداملاری بیر یئره توپلاماق ایدی: محمد امینین اونلارا دئییله‌جک چوخ سؤزو واردی.\nحاشیه: رسول زاده هله تبریزده اولارکن محمد علی ایله مکتوبلاشیر، لاکین اوندان اورک آچان خبرلر آلمیردی. بئله معلوم اولوردو کی، قوردوغو گنجلر تشکیلاتی اوولکی کیمی چئویک ایشله‌یه بیلمیر. سبب ساده ایدی: تشکیلات عضولرینین بیر قیسمی روسیه و اروپایا اوخوماغا گئتمیش، بیر قیسمی ده مبارزه‌دن گئری چکیلمیشدی. سیاسی ایشلره تزه آداملار جلب ائتمک ایسه خیلی چتینلشمیشدی.\nمحمد امینین «همت» تشکیلاتی ساریدان دا نیگارانچیلیغی واردی. مشروطه حرکاتینین ایلک دؤورلرینده تبریزه بؤیوک دسته ینه باخمایاراق، سون بیر ایلده بو تشکیلات داخلینده باش وئرنلر اونو مایوس ائدیردی. اجتماعی-دمکراسی ایده لرینا حدسیز آلوده اولموش همتچیلرین ملی مسئله لری آرخا پلاندا ساخلامالارینی رسول زاده هئچ جور آنلایا بیلمیردی. بلشویکلرین مسلمان-همتچیلره جدی تأثیری آیدین دویولوردو. کهنه دوستلارینین هر شئیه یالنیز صنفی نقطه نظریاناشمالاری اونا استالینین تئز-تئز تکرارلادیغی «پرولتار (ایشچی) صنفینین غالبلیی» صحبتینی خاطرلادیردی. هرچند بو دؤورده رسول زاده اؤزو ده هله‌لیک سیاسی ایده اعتباریله داها چوخ اجتماعی-دمکرات سمتینه یاخین ایدی.\n۱۹۱۰-جو ایلده تهراندا یازیب چاپ ائتدیردیی «محافظه کار و یا اجتماعییست-محافظه کار احزابلارین تنقیدی» اثریندن سونرا محمد امین باکییا دؤنجیی تقدیرده سیاسی احزاب یاراتماق فکرینه دوشموشدو. او همین اثرده استبداد ظلموندن قورتولماق اوچون سیاسی احزابلارین اؤنمینی خصوصی وورغولامیشدی. فرانسه نین تمثالیندا اونلارین اؤلکه، اهالی و دمکراسی نامینه فعالیتلرینی نمونه کیمی گؤسترمیشدی. ایراندا تاغی‌زاده ایله بیرگه یاراتدیغی ای د ح-نی ده ائله بو قبیلدن حساب ائدیردی.\nرسول زاده نین فکرینجه، سیاسی حزب یاراتماق نوبه سی آرتیق باکییا چاتمیشدی.\nبئله‌لیکله، ایکی عمی اوغلو ایلکین مرحله‌ده احزاب ایدیاسینی م��اکره ائتمک اوچون ان اعتبارلی دوستلارین سیاهیسینی معینلشدیردیلر. قرارا آلدیلار کی، گئت- گلین چوخالدیغی نووخانیدا یوخ، یا باکینین اؤزونده، یا دا نفت رایونلارینین بیرینده توپلاشسینلار. شهره یاخشی بلد اولدوغوندان پلیسین عقلینه گلمه‌ین تهلکه‌سیز گؤروش یئرینی محمد علی سئچدی. جمعی ۵ نفر ایدیلر، اونلارین آراسیندا رسول زاده نین عمر بویو دوستلوق ائتدیی عباسقولو کاظیم‌ زاده ده واردی.\nقیسا حال-احوالدان سونرا محمد امین بیرباشا مطلبه کئچدی. ایراندا مشروطه حرکات یندن، خلقین مبارزه عزمیندن، انقلابی احوالی-روحیه نین یارادیلماسیندا و توده نین اداره اولونماسیندا سیاسی احزابین رولوندان دانیشدی، تبریزده یاراتدیقلاری ایران دمکرات حزبینین فعالیتیندن بحث ائتدی،«ایندی بیز بوردا دا تخمیناً بئله بیر احزاب تاسیس ائدیب حرکته کئچملییک»، – دئیه سؤزونو تاماملادی. سونرا دا کیچیک چانتاس یندن ایدح-نین نظامنامه‌سینی، قورولوش جدولینی و «ایران نو» گونده لیینین بیر نئچه نوسخه‌سینی چیخاریب میزین اوستونه قویدو.\nمذاکره‌لر نتیجه‌سینده بئله راضیلاشدیلار کی، اولجه احزاب حقینده شفاهی تبلیغات آپاریلسین، بو تشبوثه اعتراضلار یوخلانیلسین. آردینجا ایسه اینانیلمیش آداملاردان عبارت بیر نئچه چئویک گروه یارادیلسین و عضولر بو گروهلارا جلب ائدیلسینلر؛ پاییزادک معیینلشدیریلمیش سایدا طرفدار توپلاندیقدان سونرا حزبین تاسیس ییغینجاغی کئچیریلسین و بو باره‌ده روزنامه لر ده معلومات وئریلسین. پلانا کیمسه اعتراض ائتمه‌دی. اونون اجراسی ایسه محمد علی ایله عباسقولو کاظیم زاده‌یه تاپشیریلدی.\nبو گؤروشدن بیر نئچه گون سونرا ۱۹۱۱-جی ایل ژوئن سونلاریندا محمد امین باکینی ترک ائدیب استانبولا یولا دوشدو. ایکی سببه گؤره اؤزونو داخلا راحت حس ائدیردی: اولا پلیسین الینه کئچمه‌دن باکیدا بیر مدت قالا بیلمیش، ایکینجیسی اوزون مدتدیر ذهنینی مشغول ائد‌ن مساوات حزینین یارادیلماسی استقامتینده ایلک آددیملارین آتیلماسینا نایل اولموشدو.\nاستانبولا مهاجرت\nمحمد امین ۱۹۱۱-جی ایلین قیزمار ژوئن گونلرینده عثمانلی سرحدلرینی کئچدی. همین واخت چار روسیه سینین آچیق فکرلی تورک-مسلمان ضیالیلاری تعقیبلردن قورتولماق اوچون استانبولا سیغینیردیلار. ائله ایراندا شاه رژیمینین غضبینه گلیب اؤلوم تهلکه‌سی ایله اوزلشن دمکراتلار دا یا بو شهره، یاخود اروپایا پناه گتیریردیلر. بئله‌جه، استانبول تدریجا سیاسی مهاجرلرین توپلاندیقلاری مرکزه چئوریلیردی. رسول زاده نین ایراندان باشلایان مهاجرت حیاتینی بو دفعه عثمانلی پایتختیندا دوام ائتدیرمک ایستمه‌سینین سببی ده بو ایدی. او، استانبولدا مشروطه‌چی دوستو تاغی‌زاده ایله یئنیدن گؤروشدو. هر ایکیسی عینی ائوده کرایه قالماغا باشلادیلار. چوخ کئچمه‌دی کی، رسول زاده هله باکیدان تانیییب یاخشی مناسبتده اولدوغو علی بی حسین‌زاده و احمد بی آغا اوغلو ایله ده بیر آرایا گلدی. بو ایکی نهنگ فکر آدامی همین واخت تورکچولویون بیر ایدئووژی استقامتی اولاراق فورمالاشماسیندا مهم رول اویناییردیلار. معلوم اولدو کی، محمد امینین غیابی تانیدیغی تاتار اصیللی یوسف آکچورا دا استانبولدادیر. رسول زاده ه تئزلیکله بو بؤیوک فکر آداملارینا قوشولدو. او، چار روسیه س یندن گلمیش سیاسی مهاجرلر ایچرئیسینده ان گنجی ایدی: همین واخت علی بی حسین ز��دنین ۴۷، احمد بی آغا اوغلونون ۴۲،یوسف آکچورانین ۳۵، محمد امینین ایسه جمعی ۲۷ یاشی وار ایدی. لاکین بو یاش فرقی اونلارین بیرگه فعالیتینه مانع اولموردو.\nتورکچولویون ایدئولوقلار یندن اولان ضیا گؤی آلپین دا تئزلیکله بو چئور‌یه قوشولماسی و گوندمده اولان موضوعلارا دایر دواملی مقاله‌لرله چیخیش ائتمه‌سی گئتدیکجه فرقلی بیر فکر منظره ‌سی یاراتدی. رسول زاده سونرالار اعتراف ائدیردی کی، ض.گؤی آلپین «تورکلشمک، اسلاملاشماق و اروپالاشماق...» باره‌ده هر یئنی مقاله‌سی اونو وجده گتیریردی.\nروسیه دن گلمیش مهاجرلر ترکیه‌ده ایکینجی مشروطیت دؤوروند۱۴ ۱۹۰۸-جی ایلین دکابریندا تاسیس اولونموش تورک درنه یی ایله فعال امکداشلیق ائدیردیلر. بو امکداشلیق سایه‌سینده قیسا واختدا ترکیه جمعیتینده تورانچیلیق و تورکچولوک طرفدارلارینین سایی آرتماغا باشلامیشدی. مسئله اوندادیر کی، چوخ چتین دؤنمینی یاشایان عثمانلی ترکیه‌سینده گنج تورکلر۱۵ حاکمیته گلمیشدیلر و اونلار ۱۹۱۱-جی ایلده عثمانچیلیق۱۶ ایده سیندن قطعی امتناع ائد‌رک تورکچولوک (پانتورکیزم)۱۷ خطینه کئچمیشدیلر. ۱۴ایکینجی مشروطیت دؤورو عثمانلی آنا یاساسینین ۲۹ ایل فاصله‌دن سون-را – ۱۹۰۸-جی ایل ژوئنین ۲۳-ده یئنیدن اعلان ائدیلمه‌سی ایله باشلایان و قانونوئریجی ارگانین (مبوسلار مجلسنین) سلطان وحدالدین طرفیندن ۱۹۲۰-جی ایل آوریلین ۱۱-ده لغو ائدیلمه‌سی ایله سونا چاتان دؤور. بو دؤور فرقلی سیاسی جریانلارا مجلس اداره ائتمه‌سی، سئچکیلرین تشکیلی و سیاسی احزابلارین تشککلو ایله یاناشی، حربی چئوریلیشلره و دیکتاتورلوغا شاهدلیک ائتمیشدیر (رئد.). ۱۵ گنج تورکلر عثمانلی امپراطورلوغونون سون زامانلاریندا اورتایا چیخان مشروطیتچی، عینی زاماندا سلطان ۲-جی عبدوالحمید حاکمیتینه مخالف اولان گنج ضیالیلارا وئریلن آد (رئد.) ۱۶\nعثمانچیلیق (و یا عثمانیزم) عثمانلی دولتینده ۱۹-جو عصرین ۲-جی یارئیسیندا فورمالاشمیش سیاسی و ایدئولوژی دکترینا. «یئنی عثمانلیلار»، سونرا ایسه «گنج تورکلر» طرفیندن دستکلنن عثمانیزم ملی و دینی منسوبیتیندن آسیلی اولمایاراق بوتون عثمانلی دولتی تبعه‌لرینین «برابرلیگی و وحدتی» ایدئیاسینا اساسلانیب؛ ۱۹-جو عصرین سونو ۲۰-جی عصرین اوللرینده عثمانلی دولتینین رسمی ایدئولوژسی اولوب. بو ایدئولوژی واحد عثمانلی ملتینین فورمالاشماسینا، سیاسی آنلامدا وطنداش بیرلینه خدمت ائدیب، دولتین بوتؤولویونو قورویوب ساخلاماق و اونون پارچالانماسینین قارشیسینی آلماق مقصدی گودوب (رئد.). ۱۷\nتورکچولوک (پانتورکیزم) تورک اهالیلارینین ملی اویانیش سورجینین تظاهرو کیمی ۲۰-جی عصرین اولینده فورمالاشمیش ایدئیا-سیاسی جریان. ماهیت اعتباریله قومی تکامل اولان و تورکلری دیگر مسلمان اهالیلار یندن آیدین شکیلده فرقلندیرن پانتورکیزم ایده لری تورک اهالیلارینین ملی منلیک شعورونون دنیا گورشلری آذربایجان و تاتار نماینده‌لرینین ایشله‌ییب حاضرلادیقلاری تورانچیلیق و تورکلشمه ایده لری یئنی دست-خطه، همچینین تورک خلقینین روحونا و مسلکینه اویغون اولدوغوندان روزنامه لر واسطه‌سیله گئنیش تبلیغ ائدیلیب یاییلیردی.\nبو دؤورده رسول زاده تورک اهالیلارینین گله‌جک توسعه یوللاری و «تورکلشمک، اسلاملاشماق، آوروپالاشماق»دوستورونون گئرچکلشمه‌سی یوللاری اطرافیندا آپاریلان قیزغین بحث لردا فعال ا��تراک ائدیردی.\nرسول زاده نین تورانچیلیق و تورکچولوک ایدئولوژیسی حقین ده فکرلرینین جیلالانماسیندا ۱۹۱۱-جی ایلین آوگوستوندا استانبولدا تاسیس ائدیلمیش «تورک یوردو» جعمیتی اؤنملی رول اوینادی. بو جمعیت همین ایلین نوامبریندا عینی آددا «تورک یوردو» درگیسینی نشر ائتمه‌یه باشلادی. درگینین اساس مقصدی تورکلر اوچون مقبول اولان بیر ایده‌آل جمعیت یاراتماق، تورک اهالیلارینین بیر-بیرلرینی یاخ یندن تانیمالارینا خدمت ائتمک، عثمانلی تورکلری آراسیندا ملی روحون قوتلنمه‌سینه، دنیانین مختلف یئرلرینده یاشایان تورکلری بیر-بیرلری ایله یاخینلاشدیرماغا یاردیمچی اولماق ایدی. بئله جدی استراتژی مقصدلری هدف آلمیش همین مجموعه ۴-جو سای یندن اعتباراً رسول زاده نین «ایران تورکلری» آدلی سلسله یازیلارینی درج ائتمه‌یه باشلادی. بو یازیلار قونشو اؤلکه‌ده‌کی تورک توپلوملارینی، خصوصیله ده آذربایجان تورکلرینی تانیدان ایلک مقاله اولدوغو اوچون عثمانلی اجتیماعیتینین دقتینی درحال جلب ائتدی. محض بو سلسله مقاله‌لر سایه‌سینده عثمانلی اؤلکه‌سینده آنادولودان کناردا میلیونلارلا تورکون یاشاماس یندن خبر توتدولار. نتیجه‌ده ایکی اؤلکه آراسیندا کئچمیشده موجود اولموش مذهب آیریلیقلارینی ، دینی بوخوولاردان آزاد اولماسی پروسسینه تکان وئریب. بو ایدئولوژینین اؤزیینی تشکیل ائد‌ن مشهور «تورکلشمک، اسلاملاشماق، اروپالاشماق» دوستورو تورک اهالیلارینین توسعه سینین اساس استقامتینی معینلشدیریب تورک قومی کؤکونه آرخالاناراق و اسلام دنیاسینا منسوبلوغو یاددان چیخارمایاراق زامانین طلبلری ایله آیاقلاشماق، چاغداش اروپا مدنیتینین نایلیتلریندن بهره‌لنمک (رئد.)\nرسول زاده جمعیتین بؤیوک ماراغینی نظره آلاراق ایران تورکلری ایله باغلی موضوعنو «سبیل الارشاد» («دوغرو یول») آدلی مشهور دینی مجموعه‌ده دوام ائتدیردی. بو یازیلاریندا ایران آذربایجانلیلارینین چوخسایلی مسئله لرینی، اونلارین حقوقسوز وضعیتلرینی عالمه جار چکمه‌یه چالیشان محمد امین، عینی زاماندا، چار روسیه سینده دا مسلمانلارین، او جمله‌دن تورک اهالیلارینین اوزلشدیی حاقسیزلیقلاردان دانیشیردی.\nرسول زاده نین عثمانلی مهاجرتی دؤورونده ان مهم خدمتلریندن بیری اسلام دنیاسینین بؤیوک متفکری شیخ جماالددین افقانینین (۱۸۳۸-۱۸۹۷) «وحدت جینسییه فلسفه‌سی و دیل بیرلیینین حقیقی ماهیتی»آدلی اثرینی فارسجادان تورک دیلینه چئویرمه‌سی اولدو. اثر «تورک یوردو»ندا درج اولوندو (۱۹۱۱) و جدی حادثه‌یه چئوریلدی. افقانینین اثرلری آراس یندن «سعادتین آلتی گوشه‌لی قصری» ده رسول زاده نین ترجمه سینده ائله همین درگیده ایشیق اوزو گؤردو (۱۹۱۲). هر ایکی اثرین، خصوصیله ده«وحدت جینسییه فلسفه‌سی»نین اساس ایده سی اوندان عبارت ایدی کی، مسلمان اهالیلارینین ترقیسی اوچون ملی شعورون، ملی منلیین یوکسلیشی ضروریدیر، چونکی «ملتدن کناردا سعادت یوخدور». دیل و دینی ملتین فورمالاشماسی اوچون ایکی اساس عامل حساب ائد‌ن افقانی اوستونلویو بیرینجییه وئریر، هر کسی آنا دیلینین توسعه سینه چاغیریردی. بو ایده لر محمد امینی اؤزونودرک و ملی دولتین فورمالاشماسی ایله باغلی مسئله لره یئنی گؤزله باخماغا وادار ائدیردی.\nاستانبولداکی مهاجرت ایللرینده رسول زاده نین مادی جهتدن سیخینتیلار ایچینده یاشادیغی دا معلومدور. بو ب��ره‌ده صحبت آچان یاووز آکپینار اونون«تصویر افکار» و س. روزنامه لرده مخبر کیمی چالیشماسینی، گونده لیک اوچون امضاسیز اجماللار حاضرلاماسینی، همچینین دوستویئوسکی، چئخوو، گورکی، تولستوی کیمی روس کلاسسیکلریندن ترجمه‌لر ائد‌رک روزنامه لره وئرمه‌سینی (۱۹۱۱)، حتی همین ترجمه‌لردن عبارت «روس ادبیاتی نمونه‌لری» کیمی توپلولار (۱۹۱۲) بوراخماسینی محض مادی احتیاجلارینی اؤد‌مک نیتی ایله علاقلندیریر.\nمحمد امینی یاخشی تانییان معتبر ضیالی،«بؤیوک تورک لغتی»نین مؤلفی، عینی زاماندا حاکم حزبنین («اتحاد و ترقی») نفوذلو شخصلریندن ساییلان حسین کاظیم قدری گونلرین بیر گونو دوستونون مادی سیخینتیلار ایچینده یاشاماس یندن خبر توتور. اونا بیلدیرمه‌دن «اتحاد و ترقی»ده مسئول وظیفه توتان علی بی حسین‌زاده‌یه مکتوب یازیر. مکتوبوندا رسول زاده یه بیر لیره‌لیک معاش آیریلماسینا یاردیمچی اولماغی تکیدله خواهش ائدیر. او، مکتوبوندا معاش مسئله‌سی ایله باغلی تشکیلاتین باش کاتیبی سید حلیم پاشا ایله گؤروشمک نیتینده اولدوغونو دا بیلدیریر. بو خواهشین یئرینه یئتیریلیب-یئتیریلمدیی، محمد امینه آیلیق مواجب آیریلیب-آیریلمادیغی معلوم دئییل. آنجاق فاکت بودور کی، حاکم حزبنین باشیندا تمثیل اولونان ح.ک.قدری گنج رسول زاده ‌یه حرمتله یاناشمیشدی. بو ائپیزود، ائلجه ده همین دؤورله باغلی مختلف شخصلرین خاطره‌لری گؤستریر کی، عثمانلینین سیاسی دایره‌لرینده و حکومتده محمد امینی کفایت قدر یاخ یندن، اؤزو ده نفوذلو شخص کیمی تانییردیلار...","num_words":11185,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":165115.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یانووکا (قمینا پیشچاتس) (لهیستانجا: Janówka, Gmina Piszczac) لهیستان‌دا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر و لوبلین اوستانینده یئرلشیر. سوْن نۆفوس ساییمی اساسيندا 27 نفر ایمیش.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nلهیستان شهرلرین لیستی\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Janówka, Gmina Piszczac»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده یانووکا (قمینا پیشچاتس) گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو لهیستان ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=یانووکا_(قمینا_پیشچاتس)&oldid=686360»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nلهیستان شهرلری\nلهیستان قارالامالاری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۶ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۰:۰۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":230,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.013,"flagged_words_ratio":0.004,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":59578.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیلگیلی بیر قایناق گنبدکاووس شهرینده آنیتا خردمند آدیندا ۱۳۷۴-جو ایل دوغوملو گنج قادینین حیات یولداشی طرفیندن قتله یئتیریلدیگینی بیلدیریب.\nبو بیلگیلی شخصین سؤزلرینه گؤره، آنیتا خردمند ۵ یاشلی اوشاق آناسیدیر و او، بیر آی اؤنجه حیات یولداشی ایله موباحیثه‌ نه‌دنی ایله آتاسی‌نین ائوینه گلیب.\nبو بیلگیلی شخص آنیتا خردمندین اؤلومونون آیرینتیلاری حاقیندا بئله دئییر: آنیتا سککیز ایل اؤنجه ائولندی. حیات یولداشی سون درجه‌‌‌ قلبی قره و شوبهه‌لی ایدی. آنیتا هر دفعه‌‌ ائودن ائشییه چیخاندا اونو هر جور بؤهتان و کوبود سؤزلرله دؤیوردو. اونا یاراشمایان موناسیبتلر یارادیردی و آنیتا بیر مدت آتاسی‌نین ائوینده قالدیقدان سونرا هر دفعه‌‌ حیات یولداشی‌نین سؤزلریندن عصبلشیب گئری قاییدیردی. بو ۸ ایلده او قدر اذيت چکدی کی، بعضاً عصبیلشیب ائویندن چیخاندا دئییردی کی، قاییتماق ایسته‌ییرمسه، منی باغلایین و بوراخمایین.\nبو بیلگیلی شخصین سؤزلرینه گؤره، آنیتا خردمند بیر آی اؤنجه حیات یولداشیندان آیریلماق اوچون جدی آددیملار آتیب و وکیلین یاردیمی ایله آیریلماسی اوزرینده ایشله‌ییردی: آنیتانین آتاسی اونون طرفداری ایدی. حیات یولداشی‌نین آنیتانین عائله‌‌‌سی ایله دوشمنچیلیگی‌نین سببلریندن بیری ده آیریلیقدا اونا هر زامان دستک اولمالاری اولوب. ۳۱ تیرده گئجه او، عائله‌‌‌ عضولری ایله قوهوملاریندان بیری‌نین توی مراسیمینه گئتمه‌لی ایدی. گئیینیب حاضرلاشدی، اوغلونو حیات یولداشینا تحویل وئره‌جه‌یینی، مراسیمه اؤزو گله‌جه‌یینی دئدی، آنجاق بیر داها اوندان خبر اولمادی.\nگنبدکاووس‌دا ایکی بیلگیلی وطنداشین سؤزلرینه گؤره، میکاییل.ر آدلی گوناهکار ایمکانلی آدام اولوب، قارداشی و ایکی دوستونون یاردیمی ایله اؤنجه آنیتانی شدتله دؤیوب، سونرا ایسه گولـله‌ییب اؤلدوروب.\nایران‌وایره دانیشان بیلگیلی قایناق دئییر: آنیتانین عائله‌‌‌سی اونون حیات یولداشی ایله یئنیدن باریشدیغینی دوشونوب کی، تویا گئتمه‌ییب، آنجاق ایکی گون کئچدیکدن سونرا اوندان خبر اولمایاندا و تلفونلارا جاواب وئرمه‌ینده وکیلینه بیلگی وئریبلر و او، ایتکین دوشدویونو بیلدیریب. نهایت، ۶ مرداد دا آزادشهرین جینایت پولیسینه بیر یئرده تاپیلان میتین تانینماسی باره‌ده بیلگی وئریلدی و اونلار بدنه دين ضرره گؤره آنیتانی اونون پالتاریندان تانیدیلار.\nایران‌وایرن آلدیغی بیلگیلره گؤره، بو قتلده ایشتیراک ائدنلردن اوچو حاضردا حبسده‌دیر.\n#ایران_خبرلری #قادینلار #قادین_حوقوقلاری\nنوشته های مشابه\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند\nآذربایجان و زنان ترک, حقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر, مقالات\nکتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nسنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤلدورولوب\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nفرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخت\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و الهه فولادی در زندان اوین\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nگزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه شده و در بازجویی‌ها به تجاوز جنسی و مرگ تهدید شده‌اند\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل... فرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخ... ممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و اله... گزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه ش... چند ساعت در بازداشت طرح نور؛ خانوم عکست را گرفتند -سمیرا ایمان... تداوم بازداشت رعنا کورکوری در زندان اوین اعتراض کمپین حقوق بشر ایران به حکم اعدام شریفه محمدی قتل فجیع یک زن به دست همسرش","num_words":808,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.095,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":224336.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Ingilizce-özbekce-özbekce-Ingilizce Luğet-70.000-Söz Ve Ibare-Şevket Budayev-Abbas Irısdulov-2008-850s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nسؤزلوک\nIngilizce-özbekce-özbekce-Ingilizce Luğet-70.000-Söz Ve Ibare-Şevket Budayev-Abbas Irısdulov-2008-850s\n3180\n0\n2018\/5\/7\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 6\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 2512 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38927 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":323,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.166,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":28731.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سالماس یا دا سلماس — باتی آذربایجان اوستانینین شهرلریندن بیری‌دیر. بۇ شهر سالماس بؤلگه‌سینین مرکزی اولاراق اورمیه باتی آذربایجان اوستانین مرکزیندن ۸۰ کیلومتر فاصله‌سی وار. ۱۳۰۹–جی هیجری شمسی ایلده سالماس شهری زلزله اثرینده توْرپاقلا بیر اوْلوب و اونو شطرنجی صورتینده سونردان تیکیب‌لر. قدیم سالماس ویلایتی‌نین مرکزی دیلمقان آدلانیردی.\nاتیمولوژی\nمحمدحسن اعتمادالسلطنه بو شهرین آدی‌نین آسوری حؤکومداری سالماناساردان ایقتیباس اولدوغونو ایره‌لی سورموشدور.[۲]\nاولیا چلبی سالماس حاقیندا یازیر:\n\"‌سالماس قالاسی‌نین، یعنی \"‌دئلماس‌\" شهری‌نین بانیسی بوذر جومهری‌دیر. او، بو آدی شهره اونون برکتلی و حئیواندارلیغین بول اولدوغونا گؤره وئرمیشدیر.\" [۳]\nتوح��د ملک‌زاده سالماس آدی‌نین ایکی بخشدن تشکیل تاپدیغینی ایره‌لی سورور، بونلار \"سالما\" و \"آس\" سؤزلری‌دیر. سالما سالماق فعیلیندن تؤره‌میشدیر، آس ایسه کول‌تیگین کیتابه‌لرینده آدی قئید اولونان \"آس\" و یا \"آز\" مدنیتیندن آلینمیشدیر. آس\/آز سؤزو منطقه‌دکی آدلاردا دفعه‌لرجه قئید اوونوب؛ آذربایجان (آز+اربایجان)، سیواس (سیو+آس)، آستارا (آس+تارا)، میناس (مین+آس) و ساییره.[۴]\nنتیجه ده سالماس سؤزونون معناسی؛ \"‌آس ائلی‌نین یوردو‌\" شکلینده اؤزونو عکس ائدیر.\nآد\nشهرین آدی قاجار ایمپیراتورلوغو زامانیندا «سالماس» اولاراق، پهلوی‌لر واقتی «شاهپور» آدینا چئویریلدی.\n۲۱ آذر ۱۳۲۴–جی هیجری گونشلی‌دن بیر ایله‌جه، آذربایجان میلّی حؤکومتی چاغیندا، شهرین آدی «سلماس» آدینا قایتاریلمیش‌ایدی، اما پهلوی‌لر شهره حاکیم اولاندان سوْنرا، شهرین آدی‌نی گینه شاهپور آدینا قایتاریلدیلار. ایران ایسلام اینقیلابیندان سوْنرا، شهرین آدی یئنی‌دن «سلماس» آدینا چئویریلدی.[۵]\nتاریخی\nقدیم دؤور\n9 مین ایللیک کول‌تپه (اهریوان تپه‌سی)\n9 مین ایللیک کول‌تپه (اهریوان تپه‌سی)\nآراتتا دؤولتی‌نین تخمینی یئری\nیاخین شرقین ان قدیمی یئرلشیم مکان‌لاردان بیری اولان اهریوان تپه، سالماس شهری‌نین شیمال غرب بؤلگه‌سینده یئر آلمیشدیر. کول‌تپه‌نین قازینتی‌لاریندا تاپیلمیش آرکولوژی ماتریال‌لار، سالماسین قدیم یاشاییش مرکزی اولدوغونو ثوبوت ائدیر. بو تپه‌نین بؤیوک بیر اراضیده یئر آلدیغی، او چاغلاردا شهر اهالیسی‌نین چوخ اولدوغوندان خبر وئریر.[۶]\nتأسوفله شهرین گئنیشلنمه‌سی و تپه‌نین اطرافیندا بینا تیکمه گئدیشی، اونون تخریبینه و بو دَیرلی تاریخی اثرین گونو گوندن آرادان گئتمه‌سینه سبب اولوبدور. بو تاریخه قدر اهریوان تپه‌سی‌نین آراشدیرماق و اونون قیدمتینی دقیق‌لشدیرمک اوچون گؤزگلیم آراشدیرما اولماییبدیر.\nآراتتا دؤولتی\nآراتتا شهر-دؤولتی‌نین دقیق سرحدلری بللی اولماسا دا بعضی تتقیقاتچی‌لارین دئدیگینه گؤره اورمو گؤلو اطرافیندا یئرلشیردی.[۷] بو باره ده سومر لؤوح‌لرینده بئله یازیلیر؛ \" آراتتا داغ اوجالیغیندا اینشا ائدیلمیشدیر. یئرالتی سولار آراتتا‌نین سویا اولان طلباتینی تأمین ائدیر. آراتتا یولو اوزرینده، هوروم داغیندا لوگالباندا خسته‌لنر \"[۸]\nقارنی‌یاریق داغی\nسالماسین جنوبوندا یئرلشن زینجیر قالا داغی اوزرینده قورولدوغو اوچون بلکه ده سومر کیتابه‌لرینده آدی چکیلن آراتتادیر و یئنه ده سالماسین جنوبوندا اولان قارنی‌یاریق داغیندان(اوچ قارداش‌لار داغی)، منطقه‌نین قدیم اهالیسی، بو داغی قوللاناراق یئرالتی سولاریندان اکین یئرلرینی سوواریردیلار.\nباشقا بیر دیقت چکن مسله؛ سالماسین غربینده اولان اره‌ویل داغی‌دیر. اره+ویل آدیندا گلن \" اره \" ، \" آرا+تتا \" داکی \" آرا \" و یا ارتته‌دکی \" اره \" ایله عئینی‌دیر. توحید ملک‌زاده دیلمقانی ارتته آدی‌نین ار+داغ ترکیبیندن یارانمیش اولابیله‌جگیندن سؤز ائدیر.[۴] و بو باخیش، آراتتا‌نین داغلیق بیر منطقه اولدوغونا باخاراق چوخدا غئیری-عادی نظره گلمیر.\nگیرده‌سره تپه‌سی\nسالماسدا کشف اولان قوتتی حؤکومداری‌نین هئیکلی[۴]\nساموئل نوح کرامر سرشوناس سومر تاریخ یازاری دئییرکی؛ \"‌وان گؤلو یاخین‌لاریندا یاشایان هورری‌لرین ایلک یوردونون هوروم داغی اولدوغونو وار سایماق منطیق‌سیز ��ولمادیغی اوچون ده هوروم داغی‌نین اورمیا گؤلو یاخینلاریندا، حتّی داها شرقده اولدوغو سونوجونا وارا بیلریک. اصلینده اِنمِرکارین آراتتا سفری بیر اؤلچوده ایکی سارقونون 2 مین ایلدن داها جوخ بیر سوره سونرا (م.اؤ. 714) ماننا اؤلکه‌سینه ائتدیگی سفر ایله قارشیلاشدیریلا بیلر. عجیبدیر کی، بو سفرین حکایه‌سی ده آراتتا آدلی بیر ایرماغین آشیلماسیندان سؤز ائتمکده‌دیر. بو آدینا بلکه ده آراتتا شهریندن قالمادیر.‌\" [۹]\nآنتیک تپه‌لر\nسالماسدا آنتیک تپه‌لری‌نین آرخولوژی آراشدیرمالاری بو شهرین موختلیف دؤوره‌لرده یاشاییش مرکزی اولدوغوندان خبر وئریر. موختلیف دؤوره‌لره عایید اولان آنتیک تپه لر و اونلاردان الده ائدیلن تاریخی اشیالار، او جومله‌دن؛ ساخسی قابلار، کوزه، گیل کوپه‌لر، بویالی قابلار، کاسا، چؤلمک و س. بو بؤلگه‌نین سومرلر زاما‌نیندان مدنیتین ایجاد اولدوغو و سونرالار قوتتی، هورری، ماننا و اورارتونون بو تورپاق‌لاردا ایز بوراخدیغینی گؤسترمکده‌دیر.\nسالماس اراضی‌سینده قئیده آلینمیش آنتیک تپه‌لر:\nاهریوان تپه‌سی (کول تپه)\nگیرده‌سره (موغانجیق تپه‌سی)\nهفتیوان تپه‌سی\nهمزه‌کندی تپه‌سی\nشوریک تپه‌سی\nهؤدر تپه‌سی\nقاباق تپه\nدیریش تپه‌سی\nپیه‌جوک تپه‌سی\nگاویر قالا\nو ساییره.\nاورارتولار دونیاداکی صونعی سووارما سیستمی‌نین ایلک یارادیجی‌لاری\nآسوری ایمپیراتورلوغو یارانیرکن و موزدلو دؤیوشچولری ایله بؤیوک اوردولار یارادیب یئنی مدنیتین قورولماسینا ایلرلرکن؛ بین‌النهرینده قییمتلی داش، جواهیرات و بینالار اوچون ایشه‌گلیم داش منبع‌لرین آزلیغینا گؤره، شیمال و غربده کی داغلیق بؤلگه‌لره یؤنلدیلر. او جومله‌دن سالماس بؤلگه‌سی‌نین داغلیق اولدوغونا گؤره آسوری‌لر دفعه لرجه بو اراضی‌یه هوجوم ائتدیلر.\nگیلزان بؤلگه‌سی اورارتو ترکیبینده\nآسوری‌لرین هر هوجوموندا یئرلی اهالینی قتل‌عام ائدیب بعضی‌لرینی اسیر توتوردولار و بؤلگه‌نین ائتنیک قورولوشونو دَییشتیرمک و آرالارینداکی باغی قیرماق آماجی‌یلا یئرلی اهالینی سورگونه گؤندریردیلر و اونلارین یئرینه باشقا ائتنیک و یا آسوریه‌لیلر یئرلشدیریردیلر.[۴] خوسرآوا کندینده کی یاشایان آسوری‌لر همین دؤوره‌لرله ایلگیده اولمالی‌دیر.\nآسوری لؤوحه‌لرینده اورمو گؤلونون غربی بؤلگه‌سی گیلزان آدلاندیریلیب. بو آد سالماس کندلریندن بیری اولان گولوزان و یا گولزان کندی آدینا چوخ بنزه‌ییر. گیلزان حؤکومداری م.اؤ.823 ده آسوری هوجوم‌لارینا قارشی اورارتو اؤلکه‌سینه قوشولدو.[۱۰]. بو مسله سالماس بؤلگه‌سینده سووارما سیستمی‌نین گلیشمه‌سینه سبب اولدو. او زامانا عایید اولان اورمو گؤلو اطرافینداکی اولهو شهری‌ده بؤیوک احتیماللا سالماس کندلریندن بیری اولان اوله کندی اولمالی‌دیر. Edwin Wright (؟) او جومله آراشدیران‌لارداندیر کی اولهو شهری‌نین یئرینی سالماس بیلیر. او، روملولارین سندلرینده آدی کئچن Chiliacomos بؤلگه‌‌سینی همین سالماس بؤلگه‌سی اولاراق بیان ائدیر.[۱۱]بو بؤلگه‌ده ایلگی چکن باشقا بیر مسله؛ Chiliacomos بؤلگه‌سی‌نین آنلامی \" مین‌قصبه \" (مین+قصبه) اولاراق قئید اولوب و عجیبدیر کی بو، سالماس کندی اولان میناس‌دا دا (مین+اس) عئینی شکیلده گؤرونور.\nم. اؤ. 9. عصرده اورمیه بؤلگه‌سی‌نین غربینده موهوم بیر سیاسی قوروم چار 2. توُکوُلتی-‌نینوُرتا‌نین (م.اؤ.890–894) سالنامه‌لرینده آدی ایلک دفعه چکیلن گیلزان دؤولتی ایدی.[۱۲] آشوُرناسیراپالین زاموُایا قارشی یوروش ائتدیگی زامان گیلزان خوُبوُشکیا و هارتیش اؤلکه‌لری ایله بیرلیکده آسورلارا فیدیه وئره‌رک غارت‌لرین، داغینتی‌نین، کوتلوی قیرغی‌نین قارشی‌سینی آلمیشلار.آسوری حؤکمدارلاری‌نین گیلزان اوزرینه چوخ تئز-تئز یوروش ائتمه‌لری بو اؤلکه‌نین آسورلار اوچون نئجه بؤیوک اهمیته مالیک اولدوغونو گؤستریر. اؤلکه نی چارلار ایداره ائدیردیلر. بورادا ائ. ه. 9. عصرین بیرینجی یاری‌سیندا و اورتالاریندا آسو، سونرا ایسه اوپو حؤکمدار ایدی.[۱۳] [۱۴]اوزون مودت حؤکمرانلیق ائتمیش آسو م.اؤ. 856-جی ایلده اوچ سالماناسارین (م.اؤ.859–824) پیشوازینا \" اؤز قارداش‌لاری و اوغول‌لاری ایله بیرلیکده \" چیخیر. بو، ثوبوت ائدیر کی، آسو آرتیق طایفا باشچیسی دئییل، سووِرن ایرثی حؤکمداردیر. 3. سالماناسارین (م.اؤ.859–824) گیلزانداکی معبده ظفر سوتونو ستئلاسینی قویماغینا باخمایاراق آسورلار ائله بو دفعه‌نین اؤزونده ده اؤلکه‌نی غارت ائتمه‌میش، فیدیه اولاراق داوار، قارا-مال، آت، ایکی‌هورگوجلو دوه‌لر، شراب و س. آلماقلا کیفایت‌لنمیشدیلر.[۱۲] 9. عصرین آخیرلاریندا گوجلنمیش اورارتو دؤولتی گیلزانی ایشغال ائدیب اؤز اراضی‌سینه قاتدی.[۱۵]\nمادای‌لار دؤورو\nهخامنیشی‌لر دؤولتی‌نین دؤورو\nمقدونیه‌لی ایسکندرین دؤورو\nآتورپاتکان دؤولتی\nآتروپاتکان ترکیبینده اولان سالماس شهری ایسترابون یازی‌لاریندا م.اؤ.20 جی ایلینده سیمباسا و یا سیمباکا شکیلده آدی قئید اولونوبدور. بو بؤلگه‌نین حاکیمیتی سورکلی اولاراق روم ایمپیراتورلوغو ایله آتروپاتکان دؤولتی آراسیندا دَییشیلیردی، بونا گؤره‌ده سالماس بؤیوک خسارت‌لره معروض قالدی.[۴]\nاشکانی‌لر دؤورو\nرحیم رئیس‌نیا کیتابیندا، ولادیمیر مینورسکی‌دن ایستیناد ائده‌رک سالماسی اشکانی‌لر و ساسانی‌لر دؤورونده کی پِرسارمِنیا بؤلگه‌سی‌نین بیر قیسمی اولاراق قئید ائدیر.[۱۰]\nاورتا عصرلر\nایسلامدان اؤنجه\nسالماسین خان‌تختی قابارتماسی\nخان‌تختی قابارتماسی\nسالماسین خان‌تختی قابارتماسی یاخین نیمادان\nسالماسین خان‌تختی قابارتماسی طراحیسی\nاورمیه جادّه‌سینده خان‌تختی کندی‌نین یاخینلیغیندا پیرچاووش داغیندا حک اولونان بو قابارتما ایران تاریخچی‌لری دوشونجه‌سی ایله ساسانی‌ شاهی 1. اردشیره (224–242) عاییددیر و روم ایمپراتورلوغو سِوئروس آلِخاندِر (222–235) اوز وئرن دؤیوشو قازانیب، یئرلی ارمنی‌لرین(؟) 1. اردشیره هدیه وئردیگینی ایفاده ائتمکده دیر.[۱۶]\nآنجاق قابارتماداکی آدام‌لارین گئیینیشی ایله اوزلرینه دیقت ائدینجه و ساسانی‌‌لرین دیگر قابارتمالارییلا موقاییسه ائدینجه بو قابارتما‌نین داها اسکی بیر مدنیته عاید اولدوغو گؤزه چارپماقدادیر. و بئله نظره گلیر کی بو اثر ساسانی‌‌لردن داها اؤنجه‌کی مدنیت اشکانی‌لره و یا حتّی اونلاردان دا اؤنجه‌یه عاید اولا بیلر. هر حالدا بو مسله‌نین آیدینلاشماسی اوچون طرف‌سیز بیر آراشدیرما اکیبی قابارتما‌نین دقیقاً هانسی دؤوره یه عاید اولدوغونو اوزه چیخاراجاقدیر.\nدوکتور توحید ملیک‌زاده بو باره ده یازیر کی؛ \" قابارتمادا 1. اردشیره (224–242) هدیه وئرن یئرلی اهالی پروتوتورکلر اولمالی‌دیرلار. \" [۴]طبیعی‌دیر کی بؤیوک ارمنیستان ایدیاسی وار اولدوقجا غرضلی تاریخچی‌لر آذربایجان تورپاق‌لاریندا پروتوتورک اهالیسی‌نین مؤوجود اولدوغونو قبول ائتمه‌یه‌جکلر.\nسالماسین کیلیسا‌لاری\nکیلیسالار\nشیمالی آذربایجاندا اولدوغو کیمی جنوب شهرلرینده ده مسحیت ایسلامدان اؤنجه و ایسلامین ایلک عصرلرینده آذربایجان جمعییتی‌نین آراسیندا یایقین‌ ایدی. آلبانیالی‌لاری مسحیت دینینی قبول ائتمیش بیر پروتوتورک اؤلکه‌سی قبول ائتدیگیمیز کیمی، سالماس شهرینده کی کیلیسا‌لاریدا پروتوتورک مدنیتیندن میراث قالدیغی قوشقوسوزدور. تاریخ بویونجا روم ایمپراتورلوغو ایله اشکانی‌لر و سونراسی ساسانی‌‌لر ایمپراتورلوغو آراسیندا دفعه‌لرجه الدن اله ائدیلن بو بؤلگه، دینسل بینالارلا دولو اولماسی اولدوقجا نورمالدیر. سالماس شهرینده هئچ بیر کیلیسا گؤرونمه‌مه‌سه بئله اطرافداکی بؤلگه‌سینده بیر بوللو کیلیسا گؤزه چارپماقدادیر.\nاو جومله دن؛\nهفتیوان کیلیسا‌سی\nقیزیلجا کیلیسا‌سی\nمارییاقوب کیلیسا‌سی\nاسگی کیلیسا‌سی\nوانگ کیلیسا‌سی\nقالاسر کیلیسا‌سی\nباغچاجیک کیلیسا‌سی\nدیریش کیلیسا‌سی\nو س...\n(یئرلی اهالی بو کیلیسا‌لاری مسیحی عیبادتگاهی اولدوغونا گؤره ارمنی کیلیسا‌سی آدلاندیرار حال بوکی سالماسین خوسراوا کندینده آسورلو جمعیتی یاشاییر و سالماس اهالیسی اونلاریدا ارمنی آدلاندیریر. اصلینده بو یانلیشلیقلا مسیحی سؤزونون یئرینی آلمیشدیر و بئله لیکله قدیمدن میراث قالان بو کیلیسا‌لار، ارمنی‌لر یوخ، بلکه او چاغلاردا ‌ه یئرلی اهالی آراسیندا یایقین اولان مسحیت دینینی داشییان پروتوتورک جمعیتینه عایدیر.)\nگؤی‌تورک خاقانلیغی دؤورو\nگؤکتورک ترکیبینده خزرلر میلادی 488 ده\nبلاذری فتوح البُلدان اثرینده بئله یازیر:(ساسانی‌لرین شاهی 1. قوباددان (488–531) اؤنجه) \" جورزان ایله آرران، خزرلرین الینده ایدی. \" [۱۷] \" خزرلر حودودلاری گئچرلر و باسقین‌لاردا بولونارلار؛ زامان زامان دا دِینوره قدر ایلرلردی. \" [۱۷]\nدِینور شهری ایندیکی ایراندا کیرمانشاه اوستا‌نیندا یئر آلیردی. بئله لیکه خزرلر جنوبی آذربایجان اراضی‌سینه ده ائنیردیلر و سالماس شهریده بو مسله‌دن کناردا قالمیردی.1940 لارا قدر سالماسین کؤهنه‌شهر \"-ینده یاشایان یهودی‌لرده همین مسله‌نی تصدیق ائتمکده‌دیر.\nمیلادی 614 جو ایلینده ساسانی‌لر اورشلیمه هوجوم ائتدیکدن سونرا بیزانس ایمپیراتورو 1.ایراکلی (610–641) گؤی‌تورک خاقانلیغی ترکیبینده اولان خزرلرله ایتّیفاق موقاویله‌سی باغلایاراق ساسانی‌لره قارشی ائ.622 جی ایلینده هوجوما کئچدیلر. خزرلر 40 مین آتچی‌یلا هوجومدا ایشتیراک ائدرلر و اورمیه شهری یاخینلیقلارینا قدر یئرلری تالانلاییب ایلرله‌دیلر. خزرلرین بؤیوک قیسمی یئرلی اهالی‌یه قاریشیب بؤلگه‌ده مسکن توتارلار.[۴]\nاورتا عصرلر\nحمداله مستوفی قزوینی سلماسا عایید دئییر: سلماس ۴ جو ابقلیم‌دن و بیر بؤیوک شهردیر، اونون حیصاری خاراب اوْلان زامان خواجه تاج الدین علی شاه وزیر تبریزی الیله یئنی‌دن تیکیلدی. اونون دوره‌سی ۸ مین اتدیمیمیش، هاواسی سویوق و هابئله سولاری آذربایجان و کوردوستان داغلاریندان گلیب چیچست گؤلونه تؤکولور. باغلاری چوخ اولاراق اوندا اوزوم و باشقا میوه‌لر چوخدور، آیری بیر حاصیل‌لار دا وار. خالقی تۆرک دورلار و سونودور و کوردلرله دائما داوا ائدیرلر آنجاق آرالاریندا خصومت وار ائله کی ذاتلاریندادیر دوزلن دئییل.\nشهاب الدین یاقوت حموی معجم البلد��ن دا سلماسا عایید دئییر سلماس اول و ایکی جی فتحه له بیر شهر دیر آذربایجان دا اورانین اورمیه له آراسی ایکی گون یول دیر و تبریزه قدر اوچ گون سلماس دان خوی شهرینه قدر بیر ائو منزل دیر سلماسین اوزوناسی یئتمیش اوچ درجه یوز انی ده اوتوز اوچ درجه و نصف دیر.\nحاجی خلیفه آدیلا تانینان کاتب چلبی جهان نیما دا یازیر: سلماس بیر شهر آذربایجانین سرحد شهرلریندن دیر و خوی تومنین شهرلری عیبارت دیر سلماس ، اورمیه ، خوی ، اشنویه ،شهرین اوزوناسی ئتمیش دوققوز درجه انی ده اوتوز اوچ درجه ده تبریز شهرین باتی سیندا آذربایجانین قورتولوش یئرینده یئرلشیب دیر. بۇ قصبه دوغو دان دیلمقان قصبه و اورمو گؤلو گونئی دن اشنویه باتی دان حکاری داغلارینا قوزئی دن قوسقون قران داغلارینا چاتیر.\nزکریا بن محمد بن محمود قزوینی آثار البلاد و اخبار العباد کیتابیندا دئییر سلماس شهری آذربایجان دا تبریز و اورمیه آرسیندا دوشوب اوردا بیر سو وار هر بیر مجذوم دردی اوْلان چیمسه و غسل توتوسا جذام دردیندن قورتولاجاق.ائله کی اوزوم ائشیتدیم بیر جذام دردی اوْلان موصولو سلماسا گئدیب بۇ سو دا چیمیب و اوزون یودو سوْنرا بدنی سالم و پاکلانمیش دیر.\nمیرزا حسن زونوزو ناصرالدین شاه وقتین بویوک عالیم لریندن ریاض الجنه کتابیندا بیر روضه مسالک ممالک کیتابین شرحینده حمدالله مستوفی نین یازیدیقلارین تعریف ائدنن سوْنرا دئییر کاتب حروف دئییر بۇ ایل لرده 40 ایل اولاراق دونبلی حاکیم لرین سلماسا حوکم آپاردیغلاری اۆچون سلماس ولایتی آچیق و آباد هابئله شهرلرین فخرالبلادی و خالقی همیشه الوارا و کوردلره غالیب دیرلر.شهرین خالقین چوخلوسو ثروت صاحابی دیلار دیلمقان کندین دوره سینه احمدخان دونبلی بیر بویوک حاصار چکمیش اورانی بیر بیر بالاجا شهره چئویرمیشدی توکان لار و حماملار و مسجیدلر ، کاروانسرالار و اویغون عیمارت لر تیکمیش دیر اونون اوغلان لاری دا اورانین آبادانلیغیندا چالیشدیلار.خوی شهری الدن چیخاندان سوْنرا سلماس دا کوک دن خراب اوْلدو و خالقی بوتون کوچگون دوشدولر ایندیلیکده خالقی بیربه بیر یغیشیب لار.[۲] .\nسالماس اورارتو یی (مین ایل مسیح میلادیندان اؤنجه) دؤره سینده وار ایدی. سلماس اوراتولارین ایكینجی پایتختی ایدی و او زامانلار شهرین آدی اولهو (اولخو) ایدی.قارنی یاریق ، هؤدر، دئریک ، زنجیر قالا داخمالاری و چهریق و خان تختی ایله کاظیم داشی قالالاری اورارتویی زامانیندان قالان اثرلردی لر. سلماسین میلاد دان اؤنجه ایلک داغیلماغینین سببی آشوری لرایدیلر..استرابون نون دئدیینه گؤره - یونانلی جغرافیدان و شاعیر- سلماس سیمباکا آدی ایله ٢٠ ایل میلاددان اؤنجه دئریک چایینین قیراغیندا تیکیلدی.او زامان لار شهرین حاصاری وار ایدی. ٦١٩ هجری ده موغول چنگیز خانین قارداشی اوْغلو چته نویان سلماسا سالدیردی. او زامان لار موغول لار تسلیم اولمایان شهرین جماعتین تماما اؤلدورردیلر.سونوندا سلماسین ایکینجی داغیلماسی تاریخ بویوندا موغول لار الی ایله اوْلدو. سوْنرالار \" تاح الدین شاه جیلانی\" موغول غازان خانین عاغیللی وزیری بۇ شهری آبادلاییب دؤره سینه حاصار چکدی امینه خاتون غازان خانین قیزی و تاج الدین شاهین ائشی \"کهنه شهر ده \" قویلانیب و مینار دیکجی 20 متیر اوجالیق ایله قبیرینین اوستونده تیکیله رک سلماسین بیر سیمگه سی تانیلا بیلر.بو دیکج 1309 دا زلزله اثرینده داغیلدی. ١٠١٢ ه.ق ده صفویه و عثمانی نین ساواشندا یئنه ده سلماس اۆچونجو دفعه یه داغیلدی.آذربایجان ٢٧ ایل عثمانلی لارین الینده ایدی .سوْنرالار ایکینجی شاه عاباس کهنه شهر ده اولارایله ساواشا گیریب آذربایجاندان چیخارتدی. قاجار زامانیندا \"احمد قلی خان دومبلی\" سلماس، خوی و اورمیه حاکمی اولاراق دیلمانین دؤره سینه حاصار چکیب، بۇ شهر ده حامام و کاروانسارا تیکدی.سلماس ١٣٠٩ ایلینده زلزله اثرینده تماما داغیلیب یئنی شهر او ایلین خرداد آیینین ٤ اینجی گونونده یئنی دن تیکیلمه یه باشلادی. پوریای ولی سلماسین تانینمیش پهلوان لاریندان ایدی.او عاریف و الله آدامی ایدی و حاکم طرفیندن پهلوانلیق نیشانی اونا وئریلمیشدی.[۴]\nاصلی یازی: جیلولوق\nجیلولار سیمیتقونو شیکست وئرندن سوْنرا، سلماسا حمله گتیردیلر. سلماس اهالی‌سی اوّلده یاخشی دایانیردیلار، آنجاق بیر یئردن کؤمک چاتمادی. بئله‌جه پتروس قوْشونو سلماسا حمله گتیرنده، وثوق‌الدوله، خوی و سلماس حاکیمی، بعضی اهالی ایله خویا گئتدی. جیلولار ۱۳ فروردین ۱۲۹۷ده ساده‌جه سلماسی توُتوب خالقی تالادی‌لار. پتروس سلماسی توُتاندان سوْنرا، بیر دسته مسیحیلردن سلماسدا قوْیوب، قوْشونون قالانین سلماسین اطراف کندلرینه آپاردی. مۆسلمانلار بوُ فۆرصت‌ده ۲۹ فروردین ۱۲۹۷ده سلماسی جیلولار الیندن چیخارتدیلار. اوْن گۆن‌ده خوی و تبریزدن ایکی مین نفر کؤمک چاتدی. جیلولار دا اؤز قوْشونلارینا آرتیریب، گۆنده شهره حمله گتیریردیلر. بوُ حالدا پتروس قوْشونو سلماسا حمله گتیردی. ۳ اوردیبهشت ۱۲۹۷ده، جیلولار اهرنجان دروازاسیندان شهره گیریب، خالقی اؤلدورمگه باشلادیلار. خالقین ۳ده بیری شهردن قاچدیلار. قالانی ائولرده و شهرین مسجیدینده قالدیلار. جیلولار ائولرین قاپیلارینی سیندیریب خالقی اؤلدوروردولر؛ مسجیدده قالانلاری دا مۆسلسله باغلاییب اؤلدوردولر. ۵ اوردیبهشت‌ده، جیلولار ۴۰ مین اسیری هر یاندان ییغیب، بیر هفته ساخلایاندان سوْنرا باشقا یئرلره گؤندردیلر. اسیرلرین چوْخو یوْل‌دا اؤلدولر. سیمیتقو ایله آداملاری دا خوی یوْلوندا خالقی سوْیوب گاهدان اؤلدوروردولر. ۲۸ خورداددا، عثمانلی قوْشونو سلماسی جیلولار الیندن چیخارتدی.[۱۸]\nخالق\nرزم‌آرا'نین «فرهنگ جوغرافیایی» کیتابی‌نین اساسیندا سلماس ۱۳۳۰–جی هیجری گونشلی ایلده ۱۱٬۰۰۰ نفر جمعیتی اولاراق خالقی عومومیت‌ده شیعه مذهب تورک دورلر و آذربایجان تورکجه‌سینده دانیشیرلار، هابئله نئچه ائو عائیله کلدانی مسیحی‌سی ده اولاراق آشور دیلینده دانیشیرلار.[۱۹]\nایندی‌لیکده سالماس شهری‌نین اصلی ترکیبین تورکلر تشکیل ائدیرلر و مذهب‌لری ده شیعه دیر.[۲۰]\nطبیعی دوُروم\nجغرافیا\nسلماس شهری دنیز سویه‌سیندن 1396 متیر یوخاری‌دا یئرلشیبدیر.[۲۱]\nجغرافیایی یئری\nسلماس آذربایجان فلاتین باتیسیندا مثلث شکیلینده بین النهرین ، خزر دنیزی و قفقاز داغلارین آراسیندا یئرلشیب آذربایجان داغلاری اوزوناسی دورموندا دووار کیمی تورکیه مرزینده یئرلشیب و مدیترانه دنیزین و هابئله اقیانوس آرامین یاغیشلی بولودلارین قاباغیندا دایانیب و اونلارین آذربایجانا گیرمه سینین قاباغین آلیب لار سانکی اونون یئرینه چوخلو یاغینتی‌لاری قار شکیلینده ذخیره ائدیب لر.\nسلماسین اؤنملی داغی اره‌ویلƏrəvil آدلانیر و 3409 متیر ایرتفاسی اولاراق سلماس دامی آدلانیر اوبیری داغلار قیزیل داغ Qızıl dağ ساری چیچک ، هؤدر Hödər ، عیان ، انبت ، چیمن‌لر ، قارنی‌یاریق ، پالان تؤکن ، قاباق‌تپه ، کئچل‌داغ ، آوقان‌داغ ، پیرچاوش و ... سلماس جلگه‌سی بۇ داغلارین اراسیندا یئرلشیب و سولارین آخاری باتی‌دان دوغویا ساری‌دیر.[۲۲]\nجغرافیایی دوروم و قونشو شهرلر\nقوزئی: خوی شهری\nدوغو: شبستر شهری باتی: تورکیه مرزی\nگونئی: اورمیه شهری\nچای‌لار\nبو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز.\nهاوا دوُرومو\nسلماسین هوا دورمو اوجا داغلار و اورمو گؤلون اوْلونماسی و هابئله اویغون یاغینتی‌لار اۆچون اعتدالی و مطبوع هاواسی وار.ایلده 400-350 میلیمتیر یاغنتی وار و دونموش گونلرین سایی 100 گوندن آرتیق دیر ایلین کوک فصل لرینده اوزلیکده یای فصلینده قوزئی دن سرین یئل اسیر بۇ یئل سلماس دا خوی یئلی آدلانیر و اورمیه ده سلماس یئلی آدلانیر.[۲۲]\nدپریم\nسالماس بؤلگه‌سی دپریم‌لی منطقه‌ده یئرلشیبدیر، ائله کی هر واخت‌دان بیر منطقه دپریم‌لرله تیتیریر. بونلاردان ان شیدتلی دپریم 1309 جی ایلین سلماس دپریمی 7 درجه ریشتر میقایسی ایله اوْلدو کی بویوک خسارتلر ووروب ائله کی بوتون بؤلگه هابئله دیلمقان شهری توْرپاقلا بیر اولدو.[۲۳]\nکولتور\nسینما\nشهرین تکجه بیر سینماسی اولاراق سعدی سینماسی آدیلا تانینیر. بۇ سینما 1388 جی هیجری شمسی ایلیندن باغلانیلیب و ایندیه قدر هله آچیلمایبدیر، ائله کی بوگونه‌دک شهرین فرهنگی یئرلرین آز اولماسی فرهنگ ساحه‌سینده چالیشانلاری الی باغلی قویوبدور.[۲۴][۲۵]\nکیتاب‌ائوی\nسلماس بولگه سینده 6 باب عمومی کیتاب‌ائوی هابئله 2 باب دا مشارکتی کیتاب‌ائوی 3 مین 122 مربع متیر ساحه‌ایله خالقا خدمات گؤسترمک اۆچون فعالیت گؤستریرلر آنجاق شهرین یئکلمه سی و اهالینیپ چوخالماسی شهرده 2 باب یئنی کیتاب‌ائوینین تیکلیلمگی اۆچون احتیاج گورونور.[۲۶][۲۷][۲۸][۲۹]\nسیاست\n1309 جی ایلده دیلمقان شهری دپریم ده تورپاقلا بیر اولدی\n1309 جی ایلین دپریمی سلماس شهرینده 2500 الی 4000 نفرین اولومونه سبب اوْلدو بۇ دپریمین بویوکلوغون مانوئل بربریان (۱۹۷۴) ۷\/۴=M هابئله ژئوفیزیک موسسه‌سی ۷\/۲=M دئمیشکن ائله کی بۇ دپریم آذربایجانین و بلکه ده اورتا‌شرقین شیدتلی و ییخیملی دپریملریندن دیر ائله کی 1930 جی ایل دپریم تانیماق تاریخینده 1930 سلماس قئید اوْلونموش دور. سلماس آرام اوْلاندان سوْنرا یئنی بیر شهر دیلمقان شهرین 1 کیلومتیرلیغینده ایندیکی سلماس شهرین یئرینده دوزگون شهر تیکمه و مهندسلیق نقشه سی ایله شطرنجی شکیلینده مهندس اسدالله خاورزمین الیله تیکیلدی سلماس شهرین اهالی سینین هر بیرینه یاشایش و یئرلشمک اۆچون اویغون بیر قطعه یئر وئریلدی قدیم دیلمقان شهرین خارابالاریندان آدلانان آقا مسجیدین پایا و ستون لاریندان سوْنرا بیر شئی قالمییب بۇ یئرده ایندیلیکده باتی آذربایجان میراث فرهنگی طریقه ایله حصارلانیب ائله کی سوْنرا دان گلن لره اۆچون و هابئله 1930 م سلماس دپریمی اۆچون بیر سیمگه اولسوب و سوْنراکیلار اۆچون عیبرت اولسون و دپریم تانیماق ، دپریم مهندیسلیق اۆچون اوصلو برنامه توکولوب ایستفاده اوْلونسون.[۳۰][۳۱].\nسلماس سیاسی باخیمدان آذربایجانین اؤنملى شهرلریندن بیری ساییلیر.بو شهر تاریخ بؤیو ٤ سئری تماما داغیلیب و سوْنرا یئنی دن تیکیلیب.حیدر خان عمواوغلو و سعید سلماسی بۇ شهردن قالخان مشروطه شهیدلری دیر لر. [نیازمند منبع]\nمکتب‌لر\nعمومی مکتب‌لر\nقدیم سل��اس ولایتین اوْرتا سی دیلمقان شهرینده اوْلان مکتب خانا لار عیبارتی دیر:امین العلما مکتبی ، ملا غفار مکتبی ، حاجی بابا مکتبی ، ملا اسماعیل مکتبی ، ملا عباسعلی مکتبی ، میرزا رضای سلماسی مکتبی ، میرزا حسن شمس الدینی مکتبی ، میرزا حبیب مکتبی ، ملا اسماعیل نجفی مکتبی ، ملا مجید تمری مکتبی هابئله 1285 جی قمری ایلده مشروطه اینقلابی ایله بیرلیکده میرزا سعید سلماسی الیله دیلمقان دا بیرینجی یئنی مکتب قورولدو بۇ مکتب سعیدیه مکتبی آدلانیردی[۳۲]\nبیلیم‌یوردلار\nبؤلگه ده آزاد اسلامی ، پیام نور ، فرهنگیان (تربیت معلم ) بیلیم یوردلاریندان باشقا معراج آدلا غئیر انتفاعی بیلیم یوردو دا چالیشماق دا دیر.[۳۳]\nدینی مکتب‌لر\nسلماس شهرینده ایندیلیکده 4 دینی مدرسه وار بۇ مدرسه لرین آدی عیبارت دیر:مهدیه ، الرسول ، امام علی(ع) ، فاطمه الزهرا سانکی ایندیلیکده تکجه امام علی آقالار اۆچون و فاطمه الزهرا خانیم لار اۆچون چالیشماق دادیر.[۳۴][۳۵]\nشهر سوْرون‌لاری (موشکول‌لر)\nسلماس شهرین اؤنملی سوْرون‌لاریندان شهرین حاشیه منطقه‌لری و زورآبادلار اولماسی دیر.[۳۶] هابئله سلماس شهری باتی آذربایجان اوستانین یاندیرجی ماده نین قاچاق معبری اوْلوب بونا گوره بۇ شهرین بۇ دورومونا گوره اساسی فیکیر قیلینمالی دیر.[۳۷]\nیول‌لار[۳۸]\nسلماس\nسلماس\nسلماس\nاورمیه - 94 کیلومتیر تهران - 797 کیلومتیر همدان - 760 کیلومتیر\nسنندج - 518 کیلومتیر تبریز - 164 کیلومتیر اردبیل - 380 کیلومتیر\nایصفهان - 1096 کیلومتیر کرج - 755 کیلومتیر ایلام - 822 کیلومتیر\nبوشهر - 1710 کیلومتیر شهرکرد - 1195 کیلومتیر بیرجند - 1657 کیلومتیر\nمشهد - 1785 کیلومتیر بجنورد - 1500 کیلومتیر اهواز - 1125 کیلومتیر\nزنگان - 461 کیلومتیر سمنان - 1010 کیلومتیر زاهدان - 2258 کیلومتیر\nشیراز - 1580 کیلومتیر قزوین - 632 کیلومتیر قوم - 923 کیلومتیر\nکرمان - 1763 کیلومتیر کرمانشاه - 648 کیلومتیر یاسوج - 1428 کیلومتیر\nگرگان - 1194 کیلومتیر رشت - 656 کیلومتیر خرم‌آباد - 814 کیلومتیر\nساری - 1060 کیلومتیر اراک - 887 کیلومتیر بندرعباس - 2056 کیلومتیر\nیزد - 1414 کیلومتیر\nاینقیلاب ایسلامی مئیدانی\nایدمان\nسلماس شهرینده کلیتده 12 ایدمان سالونو وار کی اونلاردان اؤنملی‌لری عیبارت دیر:سالن ورزشی 2000 نفری،جایگاه فوتبال شهدا سلماس، سالن رزمی شهدا سلماس ،سالن ورزشی شهدا سلماس،سالن ورزشی بانوان سلماس و ... هابئله ایندیلیکده سلماس شهرینده 4 مین ایدمانچی اولاراق 35 ریشته ده چالیشماق دادیلار.[۳۹][۴۰]\nبهداشت و درمان\nخسته خانالار\nسلماسین خسته خاناسی «خاتم‌الانبیا» بیماریستانی دیر. بوُ خسته خانا ۱۳۷۴ده ۱۲۸ ثابیت تخت ظرفیتی ایله قوُرولوب‌دور. ایندیلیکده ۱۲۶ تخت ایله ایشله‌ییر. خسته خانادا اوْلان تخصّوصلار بوُنلار دیر: داخلی، جرّاحلیق، قادینلار، اوُشاقلار، گؤز طبیب‌لیگی، قوُلاق-بوغاز-بوُرون.[۴۱]\nخاتم الانبیاء خسته خاناسی\nمدیا و درگی‌لر\nرادیو لا تلویزیون\nسلماسین دیجیتال رادیو و تلویزیون ایشین باشلایاراق بؤلگهنین بیر چوخ یئرلرینده دیجیتال موج لارین آلماغینا ایمکان واردیر سلماسین اوز دیجیتال گوندرن سیستمی 1392\/9\/3 جی ایلدن اوز ایشین باشلییب دیر.[۴۲][۴۳]\nدرگی‌لر\nسلماس بولگه سینده بیر نئچه درگی چالیشماقدادیر [۴۴][۴۵][۴۶]\nمَحله‌لر\nسلماس محله لری\nباش کسن لر | کوی قائم | کوی آیت الهی | کوی یک | مغانجوق| بازار | استادیوم | منطقه نظامی محمد لطیفی | پادگان| اهرنجان | سپاه | یادبود| علامه طباطبایی| پژوهش | ابوریحان| باهنر| کوی عکاسان | کوی امام رضا\nگؤرملی و تاریخی یئرلر\nسالماسین خیابان‌لاریندان بیری\nسالماسین میلت پارکیندا یئرلشن بیر چایدان هیکلی\nسلماس بولگه سینده اوْلان بیر چوخلو تاریخی بینالار و گورملی یئرلر 1309 جی ایلین دپریمینده بئیندن گئتمیشدیر اوو جومله تاریخی یئرلر دن قدیم مسجیدلر ، مقبره لر ، میر خاتونون قدیمی بورجو و هابئله قدیم کورپولر داغیلیب بئیندن گئتدیلر.[۴۷] آنجاق بیر نئچه تاریخی بینا ایندیکی سلماس دا وار بۇ جومله شیخ حمامی و آقا مسجیدی شهرین تاریخی و گورملی بینالاریندان دیر.\nشیخ حمامی\nآقا مسجیدی\nمقبره و مسجد روشنعلی شاه\nسوغات و ال ایشلری\nسلماس شهرین سوغات لاریندان سؤوۆد عرقی و هابئله منطقه‌نین آلمالاری آدلیم دیر.[۴۸][۴۹] بو منطقه ده 1000 ائو هر ائو آزی 5 نفر ال ایشلرینه باخیرلار ائله کی بؤلگه‌نین یوزده 40 یاشایش هزینه لری و گلیرلری بۇ ایش لردن دیر بؤلگه‌نین چوخلو ال ایش لری عیبارت دیر:فرش توخوماق دان ، خالچا توخوماق دان،سوفال ، مجسمه دوزتمک دن ، سله و حصیر توخوماق و ...[۵۰]\nهوتل‌لر\nسلماس شهرینده هوْتل یوخدور. بوندان باشقا شهرده دوزگون و اویغون بیر قوناق‌ائوی و قالماق‌اۆچون ده یئر یوخدور.[۵۱] سانکی شهرده نور آدلا بیراولدوزلو هُتل وار.[۵۲]\nعنعنوی یئمک‌لر\nآدلیملار\nمیرزاسعید سلماسی\nنیمتاج سلماسی\nمیرزا محمود غنی‌زاده\nجعفر سلماسی\nنیمتاج سلماسی\nحسین صدقیانی\nمحمدحسین صدقیانی\nحاجی پیشنماز سلماسی\nاسدالله احمدزاده دهقان\nپرویزخان صدقیانی\nآغا ابراهیم امین السلطان\nمیرزا رسول صدقیانی\nهادی اصغری\nتئیمور لکستانی\nشهرام اسدی\nنصرالله مسلمیان\nجاوید مقدس صدقیانی\nتوحید ملک زاده دیلمقانی\nعلی اصغر غفوری‌نیا\nمحمدرضا مهرزاد صدقیانی\nواصف سلماسی\nقایناقلار\n^ Statistical Center of Iran > Home.\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ رسائل اعتماد السلطنه - میر هاشم محدث - قیراط الماس فی ترجمه سلماس - انتشارات اطلاعات -1391 تهران - صفحه:185\n^ Z.Bayramli, B.Əzizli, Övliya Çələbinin 1654-cü il Siyahətnaməsi, Bakı, 2000, s.91\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ ۴٫۶ ۴٫۷ تاریخ ده هزار ساله سلماس-دکتر توحید ملک زاده دیلمقانی\n^ پیشینه تاریخی شهر Archived 2014-09-23 at the Wayback Machine., شهرداری سلماس\n^ http:\/\/www.irna.ir\/wazarbaijan\/fa\/News\/82927880\n^ Kramer (1963) p. 275.\n^ \"Lugalbanda in the mountain cave\". Etcsl.orinst.ox.ac.uk. İstifadə tarixi: 30 December 2018.\n^ Samuel Noah Kramer, Sümerler, Kabalcı yayımevi, 2002, s. 363\n^ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ رحیم رئیس نیا، آذربایجان در سیر تاریخ ایران ص.169\n^ دایرة المعارف، مصاحب ج1، ص 1327\n^ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ARAB, I, 414\n^ И. Алиев. История Мидии, стр. 172\n^ Э. А. Грантовский. Ранняя история иранских племен Передней Азии. Səh. 130\n^ И. М. Дьяконов. История Мидии, səh. 164\n^ سنگ نگاره سلماس\"\n^ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ Əbul-Həsən Əhməd bin Yəhya bin Cabir bin Davud əl-Bəlazuri, Fütuhul Büldan (Türkcə) (Nşr. Siyer Yayınları) Tercüme: Prof.Dr.Mustafa Fayda s. 225\n^ «قتل عام مسلمانان در دو سوی ارس»، صمد سرداری نیا، نشر اختر، ۱۳۸۳، ص ۸۳-۸۹\n^ فرهنگ جغرافیایی ایران - حسینعلی رزم آرا - جلد 4 آذربایجان - انتشارات دائره جغرافیایی ستاد ارتش - شاپور صفحه 292\n^ بناهای باستانی سلماس - مهرداد رحمانی اهرنجانی - 1388 - انتشارات پرواز قلم - صفحه 12\n^ Global Gazetteer Version 2.2\n^ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ شهرداری سلماس. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-09-23. یوْخلانیلیب2014-09-29.\n^ فرمانداری سلماس[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ ایسنا\n^ خبرگزاری پانا[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ خبرگزاری جمهوری اسلامی\n^ خب��گزاری فارس. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-02-11. یوْخلانیلیب2014-09-28.\n^ فرمانداری سلماس[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ خبرگزاری تسنیم[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ ندای اورمیه. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-05-11. یوْخلانیلیب2014-09-29.\n^ آفتاب\n^ دورنا نیوز. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-06-02. یوْخلانیلیب2014-10-01.\n^ موسسه آموزش عالی معراج. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-08-02. یوْخلانیلیب2014-09-28.\n^ مدیریت حوزه های علمیه استان آذربایجان غربی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-08-11. یوْخلانیلیب2014-09-28.\n^ مدرسه فاطمه الزهرا سلماس. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-11-14. یوْخلانیلیب2014-09-28.\n^ خبرگزاری آنلاین مفید میاندوآب. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-08-19. یوْخلانیلیب2014-09-29.\n^ اورمیه سیتی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-09. یوْخلانیلیب2014-09-29.\n^ فاصله سلماس با مراکز استانها\n^ اداره ورزش و جوانان آذربایجان غربی[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ خبرگزاری فارس. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-06-27. یوْخلانیلیب2014-09-29.\n^ مشخصات بیمارستانهای استان آذربایجان غربی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2017-04-30. یوْخلانیلیب2014-09-05.\n^ گستره ارتعاش هماهنگ. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-09-29. یوْخلانیلیب2014-10-13.\n^ پایگاه خبری ءامنون. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-05. یوْخلانیلیب2021-05-14.\n^ خانه مطبوعات استانی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2017-09-19. یوْخلانیلیب2021-07-04.\n^ وبلاگ خبری سلماس. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2015-03-30. یوْخلانیلیب2014-10-13.\n^ جنبش راه سبز. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-06-01. یوْخلانیلیب2014-10-13.\n^ شبکه اینترنتی آفتاب\n^ تیشینه\n^ صدا و سیمای مرکز آذربایجان غربی[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ فرمانداری سلماس[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ پایگاه خبری آذرپیام[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ پردازان سفر پارسه. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2021-05-12. یوْخلانیلیب2022-01-29.\nخاریجی لینکلر\nSalmas famous people\nSalmas[دائمی اولو باغلانتیلی], By C.E. Bosworth, Encyclopaedia of Islam.\n\"Salmas Map – Satellite Images of Salmas\", Maplandia\nب\nدان\nدییش\nغربی آذربایجان اوستانی\nغربی آذربایجان اوستانی کندلر و شهرلر لیستی\nمرکزی\nاورمیه\nبؤلگه‌لر\nو شهرلر\nبوکان بؤلگه‌سی\nبوکان\nسیمینه\nچالدیران بؤلگه‌سی\nسیه چشمه\nآواجیق\nچایپارا بؤلگه‌سی\nقره ضیاءالدین\nخوی بؤلگه‌سی\nخوی\nفیرورق\nایواوغلی\nمهاباد بؤلگه‌سی\nمهاباد\nماکی بؤلگه‌سی\nماکو\nبازرگان\nمیاندوآب بؤلگه‌سی\nمیاندوآب\nباروق\nچهاربرج\nنقده بؤلگه‌سی\nنقده\nمحمدیار\nاوشنویه بؤلگه‌سی\nاوشنویه\nنالوس\nپیرانشهر بؤلگه‌سی\nپیرانشهر\nگردکاشانه\nپولدشت بؤلگه‌سی\nپلدشت\nسالماس بؤلگه‌سی\nسلماس\nتازه‌شهر\nسردشت بؤلگه‌سی\nساری داش\nمیرآباد\nربط (شهر)\nشاهین دژ بؤلگه‌سی\nشاهین دژ\nکشاورز\nمحمودآباد\nشوط بؤلگه‌سی\nشوط\nتکاب بؤلگه‌سی\nتکاب\nاورمیه بؤلگه‌سی\nاورمیه\nنوشین‌شهر\nقوشچی\nسرو\nسیلوانا\nتوریسم\nحسنلو تپه سی\nکله شین کتیبه سی\nبسطام قالاسی\nتخت سولیمان\nاورمو گؤلو\nجیغاتی چایی\nشلماش شلاله سی\nننه مریم کلیساسی\nقره کلیسا\nزور زور کیلساسی\nجامع مسجیدی\nباخجاجیق موزه سی\nاوچ گونبز\nقطور کورپوسو\nیئرلر\nغربی آذربایجان اوستانی کندلر و شهرلر لیستی\nب\nدان\nدییش\nسالماس بؤلگه‌سی\nباشکند\nسلماس\nبؤلوم\nمرکزی\nشهرلر\nسلماس\nتازه‌شهر\nایرانین قصبه‌لری\nکنارپوروژ\nایستی سو\nآخیان\nآغ زیارت\nکانی‌سفید\nخان‌تختی\nمیناس\nموغول\nقاباق‌تپه\nشورگؤل\nتم��\nتئزخاراب\nزیندشت\nکۆره‌سۆننۆ\nعیان\nچارسوتون\nچیچک\nدئرعلی\nگولن\nگۆبه\nهؤدر\nقره‌تپه دمیریول دوراغی\nلشگیران\nمافی‌کندی\nپه‌یه‌جیک\nایرک‌آوا\nسره‌مریک\nشکریازی\nشئیدان\nشیره‌کی\nشوریک\nسیلاو\nاوربان\nوردان\nیئنگیجه\nلکیستان\nآختاخانا\nباخشی‌کندی\nبرگۆشاد\nیوخاری چوبانلی\nآشاغی چوبانلی\nحبشی\nحمزه کندی\nکنگرلی\nخانادام\nقره قیشلاق\nقیزیلجا\nصدقیان\nسلطان‌احمد\nیالقیز‌آغاج\nیووشانلی\nزولاچای\nعبدل آباد\nآغا اسماعیل\nباغچه‌جیک\nدرزه کونان\nدیریش\nگۆلۆزان\nگولن\nهفتوان\nکلشان\nخانقاه\nخوسراوا\nکؤچه‌میش\nملحم‌\nحاصار\nموغانجیق\nاۆله\nپته‌ویر\nپه‌یه‌جیک\nقالاسر\nسارنا\nساورا\nزئوه‌‌جيک\nکوهسار\nCities\nnone\nایرانین قصبه‌لری\nچهریق\nآجواج\nآسلانیک\nباهارآوا\nبهیک\nبالقازان\nبره‌زی\nیوخاری چهریق\nآشاغی چهریق\nداراب\nدرماندک\nالیاسی\nگله‌شین\nگردیان\nگرماویچ\nحق‌وئران\nحسبشه\nهمت‌آباد\nجمال‌آباد\nجنگه‌سر\nکهریز\nKalran\nKatban\nLakabad-e Olya\nLilus\nLulakabad-e Olya\nLulakabad-e Sofla\nMateh Kharpeh\nMazraeh-ye Shenatal-e Sofla\nMirabad\nQasrik\nQazrabad\nShenatal-e Olya\nShirani\nSiavan\nSusanabad\nTamrabad\nVarik\nیونجالیق\nZangu\nZarrin Darreh\nZula\nشیناتال\nآغ‌برزه\nعلی بولاغی\nAshnak\nبۆرۆشقالان\nDergah\nDerik\nDeshvan\nGabrabad\nGoleh Dam\nGuzik\nHajji Jafan\nHaplaran\nJandar\nKapik\nKeshkavij\nKesis\nخورخورا\nKum\nKuzehrash\nNazarabad\nPirmand\nQasrik-e Sofla\nقیزیل کند\nSenji\nShamrin\nShiveh\nSufiabad-e Sofla\nشیپیران\nBalakan\nDelazi\nDustan\nGuzik\nHarakian\nHeshterak\nKalik\nKarikan\nKelah Rash-e Bala\nKelah Rash-e Pain\nKhenavin\nOstunrash\nOstureh\nQasrik-e Olya\nشیروانی\nSiveh Dar\nUrtanis\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سالماس&oldid=1552255»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر October 2022-دن\nگئنیشلندیرماغا احتیاجی اولان مقاله‌لر\nبوتون گئنیشلندیرماغا احتیاجی اولان مقاله‌لر\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر January 2018-دن\nسالماس بؤلگه‌سی‌نین یاشاییش یئرلری\nغربی آذربایجان اوستانی‌نین شهرلری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nWebarchive template wayback links\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی بوتون مقاله‌لر\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر February 2021-دن\nArticles with invalid date parameter in template\nدائمی اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nیاشاییش یئری معلومات قوتوسو ایستیفاده ائدن پیس یاشاییش یئرینین نووعو اولان صفحه‌لر\nیاشاییش یئری معلومات قوتوسو ایستیفاده ائدن موستعار آد لیستی مومکوندور اولان صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ اوْکتوبر ۲۰۲۳، ‏۲۰:۳۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":7138,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":153065.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان کند حرکاتی تاریخینده، خلقین ایچیندن باش قالدیریب ظولم و زوراکیلیق علیهینه عصیان ائده‌ن قهرمانلار چوخ اولوبدور. مختلف دؤرلرده ایستر شمالی آذربایجاندا، ایسترسه‌ده آرازین بوتاییندا خانلارین، بی‌لرین و ژاندارملارین ائتدیگی زوراکلیغا قارشی عصیانا قالخان کندلیلر، معاصر اجتماعی، سیاسی مبارزه تاریخیمیزده اؤز پوزولماز قهرمانلیق ایزلرینی بوراخمیشلار. قاچاق نبی، قاچاق کرم، سومالی قاسیم و بیر چوخ آذربایجان کند سیاسی اجتماعی حرکاتینا باشچیلیق ائده‌ن قهرمانلار، آذربایجان خلقینین تاریخی یادداشیندا قالان پارلاق اولدوزلارا چئوریلیبلر.\nآذربایجانین ساراب ماحالیندا ییرمینجی ایللرین اوللرینده کند حرکاتینا رهبرلیک ائده‌ن و ظولمکار خانلار، مباشرلر و کندخدالارین اوره‌یینه قورخو سالان و خلق کوتله‌سینین دادینا چاتان قهرمانلارین بیریده ”سوما“ کندی ساکنی ”قاسیم“ اولوبدور. تاسفله بو حرکاتین نئجه یارانیب، بیتمه‌سی و او دؤر آذربایجان سوسیال – اقتصادی دورومونون بو حرکتین یارانماسیندا قویدوغو تاثیرلر و عمومیتله سومالی قاسیم حرکاتی باره‌ده گئنیش سندلی تدقیقلار آپاریلماییبدیر. یالنیز میللی حکومت دؤرونده سومالی قاسیم حرکاتی معین قده‌ر سندله‌شیر و حتی دئییلنلره گؤره اونون مزاری اوستونده گؤزل بینا تیکیلیر. میللی نهضت قانا چکیلندن سونرا شاه رئژیمی‌نین یئرلی نوکرلری بئی‌لر و خانلارین واسطه‌سیله خارابا قویولور. قیرخینجی ایللرده آذربایجانین انقلابچی اوغلو بهروز دهقانی‌نین آپاردیغی ”رازلیق حرکاتی“ تدقیقینده بو موضوعیا توخونولور. انقلابدان سونرا ایسه ساراب ماحالی‌نین بیر سیرا ضیالی‌لارینین آپاردیغی تدقیق کیچیک بیر جزوه‌ده نشر اولونور.\nآشاغیدا گلن یازی، اونودولماز میللی شاعریمیز هاشم ترلانین بو تاریخی حادثه‌ایله باغلی خاطیره‌سی و ائتدییی تدقیق نتیجه‌لری اساسیندا یارانان صنعتکار باخیشدیر. طبیعی‌دیر کی بو تاریخی حادثه‌نین سندلی تدقیقینی لاییقینجه یئرینه یئتیرمک و اوندان الده ائدیلن نتیجه‌لری بوگونکو نسلین اختیارینا قویماق، تدقیقاتچیلاریمیزین هله‌ده اؤده‌نیلمه‌میش بورجودور.\nبو امیدله کی بو تاریخی حادثه لاییقینجه سندله‌شیب و خلقین اختیارینا قویولسون؛ سیز عزیز اوخوجولاری اوستاد هاشم ترلانین روایت ائتدیگی سومالی قاسیمین قهرمانلیق داستانیندان بعضی حصه‌لری اوخوماغا دعوت ائدیریک:\n***\n…….۱۳۲۱- جی‌ ایلین‌ یایی‌ باشلانمیشدی‌. کندلیلر آرپا بیچینینه‌ باشلامیشدیر. هر یئرده‌ قیزغین‌ ایش‌ گئدیردی‌. بوغدا زمیلری‌ قینیندان‌ چوخدان‌ چیخسادا هله‌ آغارمامیشدی‌. کندلیلرین‌ روزیسی‌ قورتاردیغینا گؤره‌ بیچدیکلری‌ آرپادان‌ خرمنده‌ دؤیوب،‌ ده‌ییرمانا گؤندرمک ایسته‌ییردیلر. آمما اربابین‌ مباشری‌ کنده‌ گلمه‌دیگینه‌ گؤره‌ هئچ‌ کیم‌ بو ایشی‌ گؤرمگه‌ جسارت‌ ائده‌ بیلمیردی‌. کندلیلرین‌ گؤزلری‌ تبریز یولونا تیکیلی‌ قالمیشدی‌. اؤزلری‌ اکیب‌ اؤزلری‌ بیچدیکلری‌ محصولدان‌ استفاده‌ ائده‌ بیلمیردیلر.\nکندلیلردن‌ بیری‌ (آدی‌ یادیمدا دئییل‌) یوز باغ‌ آرپانی‌ خرمنده‌ دؤیمه‌یه‌ باشلادی‌. بو آدامین‌ یئری‌، اؤکوزو یوخ‌ ایدی‌. آرپاسینی‌ دردییی‌ زمینی‌ده‌ باشقا قوهومو، یوخسول‌ اولدوغو اوچون‌ اکمیشدی‌. نوروز بایرامیندان‌ بویانا اوندان‌- بوندان‌ بورج‌ ائله‌ییب‌ دولانمیشدیلار. آروادی‌ کندده‌ ائو قالمامیشدی‌ کی‌، گونده‌ بیر چه‌رک‌ آرپادان‌ اؤترو مراجعه‌ ائمه‌میش‌ اولسون‌. ایندی‌ جانی‌ بوغازینا گلن‌ بو کندلی‌ واری‌، یوخو اولان‌ آرپانی‌ خرمنده‌ دؤیمه‌یه‌ باشلامیشدی‌.\nآخشام‌ اوستو دؤیونو قورتاریب‌ سوورور و گئجه‌ یاریسی‌ اولاغلارا چاتیب،‌ دگیرمانا آپاریر. ایکی‌ گوندن‌ سونرا آرپانی‌ دارتیب‌ کنده‌ قاییدیر. ایندییه‌ قده‌ر بورج‌ آلیب‌ یئدیکلری‌ طلبکارلار وئردیکلری‌ بورجلاری‌ آلماغا گلیرلر. بیر هفته‌دن‌ سونرا اربابین‌ مباشری‌ کنده‌ گلیر. کندده‌ مباشر اولمادان‌ خرمنده‌ هولا سوروب‌ آرپا گؤتورن‌ آدامی‌ چاغیرتدیریر و اونو اجازه‌سیز ایش‌ گؤردویو اوچون‌ بیر قویون‌ (شیشک‌) جریمه‌ ائدیر.\nبئله‌ ظولم‌، ناروا ایشلر آذربایجان‌ کندلرینین‌ هامیسیندا برقرار ایدی‌. اودور کی‌، کندلیلر اربابلارین‌ ظولموندن‌ جانا گلمیشدیلر و بو ظولم‌ ستمین‌ الیندن‌ قورتارماق‌ اوچون‌ بهانه‌ آختاریردیلار. ماحالین‌ باشقا کندلرینده‌ قاسیم‌خانین‌ دسته‌سی‌ طرفیندن‌ اؤلدورولن‌ بیر اربابین‌ خبرینی‌ ائشیدنده‌ بوتون‌ ماحالین‌ کندلیلری‌ خوشحال‌ اولموشدولار. قاسیم‌خانین‌ ساراب‌ و آلان‌بیراغوش‌ ماحالیندا آیاغا قالخیب‌ کندلیلری‌ مدافعه‌ ائتمه‌سی‌، اونون‌ محبوبیتینی‌ گون‌-گوندن‌ آرتیریردی‌. اؤزلرینه‌ گووه‌نن‌ جاوانلار قاسیم‌خانین‌ دسته‌سینه‌ قوشولوردولار. اربابلارایسه‌ قورخویا دوشموشدولر. اؤزلرینی‌ قوروماقدان‌ اؤترو اوباش‌لارا پول‌ وئریب‌ اونلاری،‌ اؤز اختیارلارینا آلیردیلار. بیزیم‌ ماحالین‌ بیر چوخ‌ کندلرینه‌ صاحب‌ اولان‌ آردالان‌ خانلارینین‌ کندلیلره‌ ائتدیکلری‌ ظولم‌- ستم‌ قاسیم‌خانی‌ داهادا آجیقلاندیریردی‌.\nقاسیم‌خانین‌ ساکن‌ اولدوغو “سوما” کندی‌ده‌ بو خانلارین‌ ایدی‌. دئمک‌ اولار کی‌، ماحالین‌ بیر چوخ‌ کندلیلری‌ آردالان‌ خانلارینا بورجلو ایدیلر. هر کس‌ اونلارا بورجلو اولسایدی‌ داها او بورجون‌ آلتیندان‌ چیخا بیلمزدی‌. خانلارین‌ مأمورلاری‌ کندلرده‌ گزیب،‌ اربابلارین‌ طلبلرینی‌ ییغماقلا کندلیلره‌ دیوان‌ توتوردولار. بورجونو وئره‌ بیلمه‌یه‌نین‌ تؤیله‌سینی‌ بوشالدیردیلار. بو، ائله‌ بیر دؤورده‌ ایدی‌ کی‌، خان‌ اصل‌ بورجونو آلمیشدی‌. آپاردیغی‌ مال‌ حیوان‌ ایسه‌ اونون‌ طلبیندن‌ علاوه‌ و نوزول‌ پوللار ایدی‌. بو حاقسیزلیقلار، ظولملر اؤز ایشینی‌ ماحالدا گؤرمکده‌ ایدی‌.\nهامی‌ گؤزونو قاسیم‌خانا تیکمیشدی‌. قاسیم‌خانین‌ دسته‌سی‌ گوندن‌ گونه‌ چوخالیردی‌. بو دسته‌یه‌ سیلاح‌ لازیم‌ ایدی‌. بو سیلاحلاری‌ اربابلارین‌ اؤزوندن‌ زورایله‌ آلیردیلار. ابراهیم‌خان‌، قاسیم‌خانین‌ دوستو اسماعیلین‌ الیندن‌ چوخ‌ ناراحات‌ ایدی‌. چونکی‌ اونون‌ قاسیم‌خانین‌ دسته‌سیندن‌ اولدوغونو بیلیردی‌. خان‌ اؤز آداملارینا تاپشیریب‌، دئییر:\n– بو اسماعیلی‌ او قدر وورون‌ کی‌، اؤلسون‌، قانی‌ منیم‌ بوینوما.\nبو خبری‌ ائشیدن‌ قاسیم‌خان‌ ابراهیم‌خانا سفارش‌ گؤنده‌ریر:\n– ابراهیم‌خان،‌ سومانی‌ ترک‌ ائدیب‌ گئتمه‌سن‌، سنی‌ آرادان‌ آپاراجاغام‌!\nبو خبری‌ ابراهیم‌خانا یئتیریرلر. او قورخویا دوشور. چونکی‌ او، قاسیم‌خانی‌ یاخشی‌ تانییردی‌. او بیلیردی‌ کی‌، قاسیم‌خان‌ دئدیگینی‌ ائدن‌ آدامدیر. صاباحیسی‌ گون‌ ابراهیم‌خان‌ گیزلین‌ اولاراق‌ عایله‌سیله‌ سومانی‌ ترک‌ ائدیر. سوما کندلیلری‌ بو خبری‌ قاسیم‌خانا یئتیریب‌ دئییرلر:\n– خان‌ اؤزو ایله‌ سیلاح‌ دا آپاریردی‌.\nبو خبری‌ ائشیدن‌ قاسیم‌خان‌ اؤز دسته‌سیله‌ ابراهیم��خانی‌ تعقیب‌ ائدیر و اونلاری‌ تلخاب‌ آدلی‌ بیر کندده‌ محاصریه‌ آلیر. بیر ساعات‌ آتیشمادان‌ سونرا ابراهیم‌خان‌ جانینین‌ قورخوسوندان‌ ائو اشیالارینی‌ و سیلاحلاری‌ کندده‌ قویوب‌ آروادی‌ایله‌ آرادان‌ چیخیر. بئله‌لیکله‌ قاسیم‌خان‌ اونلارین‌ قویوب‌ گئتدیکلری‌ دؤرد قبضه‌ آلمان‌ بئرنو توفنگینه‌ صاحب‌ اولور. بو خبر ایلدیریم‌ سرعتی‌ ایله‌ ساراب‌ و آلان‌بیراغوش‌ ماحالینا یاییلیر. بوتون‌ کندلیلر سئوینیرلر. آمما باشقا کندلرین‌ اربابلاری‌ بو خبردن‌ سارسیلیب،‌ قورخویا دوشورلر و بیلیرلر کی‌، صاباح‌ بئله‌ حادثه‌لر اونلاری‌‌دا گؤزله‌ییر.\nاو دؤورده‌ آلان‌بیراغوش‌ ماحالینا نظارت‌ ائدن‌ ژاندارم‌ پاسگاهی‌ تبریز- ساراب‌ جادداسینین‌ کناریندا یئرله‌شن‌ دوزدوزان‌ کندینده‌ ایدی‌. قاسیم‌خانین‌ تلخاب‌دا اولان‌ جریانی‌ بو پاسگاها آغیر ضربه‌ ایدی‌. بو ژاندارملار السیز- آیاقسیز کندلیلری‌ دؤیمکده‌، سویماقدا،‌ رشوه‌ آلماقدا جللاد ایدیلر. آمما قاسیم‌خان‌ کیمی‌ جانیندان‌ قورخمایان‌ و باشیندا فداکار جاوانلارین‌ توپلاشماسیندان‌ قورخوردولار. اونلار بونو چوخ‌ یاخشی‌ بیلیردیلر کی‌، قاسیم‌خانلا طرف‌ دوشمک‌ اؤزلرینین‌ آرادان‌ گئتمکلرینه‌ برابردیر.بونا گؤره‌ ده‌ اونونلا مدارا ائدیردیلر. قاسیم‌خانین‌ اربابلارلا هر هانسی‌ بیر کندده‌ مبارزه‌سینی‌ ائشیدنده‌ سایمازیانا دولانیردیلار.\nمن‌ قاسیم‌خانین‌ احوال‌ روحیه‌سینی‌، اخلاقینی‌ دوستلاری‌ ایله‌ اولان‌ رفتاری‌ باره‌سینده‌ ده‌ تحقیقات‌ آپارمیشام‌. اونو گؤرنلر، یاخود دسته‌سینده‌ اولان‌ دوستلارینین‌ هامیسی‌ قاسیم‌خانی‌ ملایم‌، خوش‌ اخلاق‌، خالقا صمیمی‌، یوخسوللارا حدیندن‌ آرتیق‌ حؤرمت‌ ائدن‌ بیر آدام‌ کیمی‌ تعریفله‌ییردیلر. هر هانسی‌ بیر کندده‌ اربابلارین‌، کندخدالارین‌ ستمینده‌ اولان‌ آداملارین‌ کؤمه‌یینه‌ گئدردی‌.\nقاسیم‌خان‌ “شاللی‌” آدلی‌ بیر کندده‌ اولان‌ ووروشمادان‌ سونرا (بو احوالاتی‌ یازاجاغام‌) بیر نئچه‌ گون‌ اورادان‌ آرالی‌ اولماغا مجبور اولور. شربیان‌ کندینی‌ اؤتوب‌، دره‌چی‌ داغلاریندان‌ آشیب،‌ اؤز دسته‌سی‌ایله‌ بوستان‌آبادا گئتمک‌ ایسته‌ییرلر. هله‌ بوستان‌آبادا چاتمامیش‌ بیر چوبانا راست‌ گلیرلر. آج‌ اولدوقلارینا گؤره‌ چوباندان‌ سود آلماق اوچون‌ اونا مراجعه‌ ائدیرلر. قاسیم‌خان‌ چوبانی‌ آغلار گؤرنده‌ تعجب‌ ائدیر. آغلاماسینین‌ سببینی‌ خبر آلاراق،‌ سوروشور:\n– اوغلوم‌ نه‌ اوچون‌ آغلاییرسان‌؟\nچوبان‌ دئییر:\n– آخی‌ سیزین‌ نه‌یینیزه‌ لازیمدیر کی‌، من‌ نه‌ اوچون‌ آغلاییرام‌؟\nقاسیم‌خان‌ دئییر:\n– بلکه‌ سنه‌ کؤمک‌ ائده‌ بیلدیک‌؟\nچوبان‌ جاواب‌ وئریر:\n– منیم‌ دردیم‌ ائله‌ درد دئییل‌ کی‌، سیز کؤمک‌ ائده‌ بیله‌سیز، دئیه‌ اؤز دردینی‌ دئمکدن‌ چکینیر.\nقاسیم‌خان‌ سماجتدن‌ ال‌ چکمه‌ییب‌ دئییر:\n– اوغول‌ نه‌ اوچون‌ دردینی‌ بیزه‌ دئمیرسن‌؟ اونو بیل‌ کی‌، بیز سنه‌ کؤمک‌ ائده‌ بیلمه‌سک‌، هئچ‌ کیم‌ کؤمک‌ ائده‌ بیلمز. بیزدن‌ اوتانما دانیش‌!\nچوبان‌ قاسیم‌خانین‌ ال‌ چکمه‌دیگینی‌ گؤروب‌ بیر آز فکره‌ گئدندن‌ سونرا آغلایا- آغلایا دئییر:\n– منیم‌ دردیم‌ عشقدیر. کندیمیزده‌ بیر قیزی‌ سئویر��‌، او دا منی‌ سئویر. آمما قیزین‌ آتاسی‌ من‌ چوبان‌ اولدوغوما گؤره‌ قیزینی‌ منه‌ وئرمک‌ ایسته‌میر.\nقاسیم‌خان‌ دئییر:\n– سن‌ جاوان‌ اوغلانسان‌ نه‌ اوچون‌ آغلاییرسان‌؟ اونو دا بیل‌ کی‌، منیم‌ آغلایان‌ آدامدان‌ خوشوم‌ گلمیر. دئدیگین‌ سؤزلر دوغرو اولسا، یعنی‌ قیزدا سنی‌ سئوسه،‌ سؤز وئریرم‌ قیزین‌ آتاسین‌ راضی‌ ائده‌رم‌. ایندی‌ بیز نه‌ سحر، نه‌ده‌ گون‌ اورتا هئچ‌ نه‌ یئمه‌میشیک‌، دور آیاغا بیزه‌ بیر کاسا سود ساغ‌ وئر، آجیق‌. قیز طرفیندن‌ هئچ‌ نگران‌ اولما آللاه‌ کریمدیر.\nچوبان‌ قویونلاردان‌ سود ساغیب‌، اوجاق‌ قالاییر. قاسیم‌خانی‌ و یولداشلارینی‌ دویورور. قاسیم‌خانین‌ بوستان‌آباددا چوخ‌ یاخین‌ صمیمی‌ بیر دوستو وار ایدی‌. هردن‌ بیر اونا قوناق‌ اولاردی‌. بوستان‌آباد او دؤرده‌ اوچ‌ یولون‌ آیریجیندا اولان‌ بؤیوک‌ کنده‌ اوخشایان‌ بیر قصبه‌ ایدی‌. گون‌ باتاندان‌ سونرا قاسیم‌خان‌ اؤز دوستوایله‌ چوبانین‌ مسئله‌سینی‌ مطرح‌ ائله‌ییر. دوستو چوبانین‌ دئدیکلرینی‌ تصدیق‌ ائدیب‌ دئییر:\n– چوبانی‌ من‌ یاخشی‌ تانییرام‌، قیزدا اونو سئویر. آمما آتاسی‌ قیزینی‌ اونا وئرمک‌ ایسته‌میر.\nقاسیم‌خان‌ دوستونون‌ واسیطه‌سیله‌ قیزین‌ آتاسینی‌ اؤز یانینا چاغیرتدیریر. قاسیم‌خان‌ قیزین‌ آتاسیندان‌ سوروشور:\n– قیزینی‌ نه‌ اوچون‌ چوبانا وئرمک‌ ایسته‌میرسن‌؟\nقیزین‌ آتاسی‌ جاواب‌ وئریر:\n– منیم‌ قیزیمین‌ ائلچیسی‌ چوخدور. هامیسینین‌ واری‌، دؤلتی‌ اولا- اولا قیزیمی‌ اونلارا وئرمه‌رم‌.\nقاسیم‌خان‌:\n– بیلیرسن‌ قیزین‌ چوبانی‌ حدیندن‌ آرتیق‌ سئویر؟\nقیزین‌ آتاسی‌ دئییر:\n– بو ایش‌ قیزین‌ یوخ‌، منیم‌ سئومگیمه‌ باغلیدیر.\nقاسیم‌خان‌:\n– سن‌ اؤز قیزینین‌ خوشبختلیگینی‌ ایسته‌ییرسنمی‌؟\n– بلی‌، ایسته‌ییرم‌.\nقاسیم‌خان‌ دئییر:\n– سن‌ قیزینی‌ سئومه‌دیگی‌ آداما وئرسن‌، نئجه‌ خوشبخت‌ اولا بیلر؟\nقیزین‌ آتاسی‌ قاسیم‌خانین‌ بو سوالینا جاواب‌ وئره‌ بیلمیر. قاسیم‌خان‌ سؤزونون‌ آردینی‌ توتور:\n– سن‌ هاردان‌ بیلیرسن‌ بو گون‌ چوبان‌ اولان‌ آدام‌ صاباح‌ آدلی‌- سانلی‌ آدام‌ اولا بیلمه‌سین‌؟ من‌ صاباح‌ سنین‌ اجازه‌نله‌ قیزینین‌ و چوبانین‌ شیرنی‌ ایچمه‌سینی‌ تشکیل‌ ائده‌جه‌یم‌. خرجی‌ مخاریجی‌ ده‌ اؤز عهده‌مه‌.\nبوستان‌آباد طرفلرینده‌ قاسیم‌خانین‌ آدینی‌ ائشیتمیشدیلر. آمما اؤزونو تانمیردیلار. ایندی‌ده‌ اونو قاسیم‌خانین‌ اؤز دوستوندان‌ سونرا هئچ‌ کیم‌ تانیمیردی‌. اوچ‌ گوندن‌ سونرا شیرنی‌ ایچیب‌ کبین‌ کسدیریرلر و چوبان‌ اؤز آرزوسونا چاتیر. قاسیم‌خان‌ اؤز دوستو و قیزین‌ آتاسی‌ایله‌ وداعلاشیب‌، آیریلیر…\n***\n… قاسیم‌خانین‌ صاحب‌قیران‌ آدلی‌ بیر یولداشی‌ وار ایدی‌. اونو اؤز آزادخواهلیق‌ حرکتلری‌ ایله‌ هامی‌ تانییردی‌. اونا گؤره‌ ده‌ اربابلار، کندخدالار اونا آت‌ نعلبنده‌ باخان‌ کیمی‌ باخیردیلار. صاحب‌قیران‌ اؤزو یوخسول‌ اولسا دا، گؤزو-کؤنلو توخ‌ آدام‌ ایدی‌. “شاللی‌” کندینین‌ کندخداسی‌ قولام‌، صاحب‌قیرانین‌ مسافرتده‌ اولماسیندان‌ سوءاستفاده‌ ائدیب‌ اونون‌ آروادینی‌ زور ایله‌ اؤز بزم‌لرینه‌ گتیریب،‌ اویناماغا مجبور ائدیر. آروادین‌ یالوارماسینا و گؤز یاشلارینا اهمیت‌ وئرمیرلر. اونو مجلسین‌ اورتاسینا ایته‌له‌ییب‌ رقص‌ ائتمگه‌ وادار ائدیرلر. بو خبری‌ ائشیدن‌ صاحب‌قیران‌ تصمیم‌ توتور کندخدا قولامی‌ اؤلدورسون‌. بئله‌ بیر زاماندا قاسیم‌خان‌ و یولداشلاری‌ مسافرتدن‌ قاییدیرلار. صاحب‌قیران‌ قاسیم‌خانین‌ یانینا گلیب،‌ احوالاتی‌ اونا دانیشیر.\nقاسیم‌خان‌ دئییر:\n– کندخدا قولام‌ او قدر اجلاف‌، آلچاق‌ آدامدیر کی‌، او اؤز آناسینادا رحم‌ ائله‌مز. من‌ اونو چوخدان‌ تانییرام‌. او کندخداسی‌ اولدوغو کندین‌ و باشقا کندلرین‌ اهالیسینه‌ حدیندن‌ آرتیق‌ ظولم‌ ائتمیشدیر. ایندیکی‌ سون‌ حرکتی‌ده‌ اولماسایدی‌ من‌ اونو جزاسینا چاتدیراجاقدیم‌. ایندی‌ او اؤزو بو جزانی‌ قاباغا سالمیشدیر.\nقاسیم‌خان‌ او گئجه‌سی‌ اؤز یولداشلاری‌ ایله‌ کندخدا قولامین‌ ائوینه‌ گیریر. شیرین‌ یوخودا اولان‌ قولام‌ سس‌- کویه‌ اویانیر.\nقاسیم‌خان‌ دئییر:\n– قولام‌، سن‌ اربابلارلا البیر اولوب‌ کندخداسی‌ اولدوغون‌ کندین‌ و اطراف‌ کندلرین‌ اهالیسینه‌ ظولم‌ ائدیبسن‌. اونلاری‌ سویوب‌ تالاماقدا خانلارین‌ خیرینه‌ چالیشیبسان‌. کندلیلری‌ تحقیر ائدیب،‌ انسان‌ یئرینده‌ قویمامیسان‌. مئیدانی‌ اؤزونه‌ آچیق‌ گؤروب‌ باشقاسینین‌ ناموسونا توخونوبسان‌. من‌ بو عمللریندن‌ اؤترو سنین‌ جانینی‌ آلماق‌ ایسته‌ییرم‌. توفنگین‌ وارسا اؤزونو مدافعه‌ ائت‌.\nقولام‌ آغلایا- آغلایا یالوارماغا باشلاییر. قاسیم‌خان‌ دئییر:\n– بو ناله‌لرین‌ خیری‌ یوخدور. اشهدنی‌ دئی‌.\nبئله‌لیکله‌ کندخدا قولام‌ اؤز جزاسینا چاتیر. همین‌ آخشام‌ قاسیم‌خان‌ اؤز دسته‌سیله‌ داغلارا چکیلیر. صاباحیسی‌ گون‌ بو خبر ساراب‌ و آلان‌بیراغوش‌ ماحالینا یاییلیر. خانلارین‌ جانینا واهمه‌ دوشور. کندلرده‌ اولان‌ اربابلار شهرلره‌ قاییدیرلار. کندخدالار اؤز قینلارینا گیریرلر. کندلیلر ایسه‌ بو خبردن‌ شاد اولورلار. اربابلار یاواش‌-یاواش‌ کندلیلردن‌ آلدیقلاری‌ بدعتلری‌ لغو ائدیرلر. قاسیم‌خان‌ نئچه‌ گوندن‌ سونرا یولداشلارینا دئییر:\n– منیم‌ سارابدا ایشیم‌ وار. واجب‌ اولدوغونا گؤره‌ یولا دوشمه‌لی‌یم‌.\nیولداشلاری‌ دئییر:\n– تک‌ گئتمه‌یین‌ یاخشی‌ اولماز، اجازه‌ وئر بیریمیز سنینله‌ گئدک‌.\nقاسیم‌خان‌ راضی‌ اولمور. اؤزو تک‌ یولا دوشور. سارابدا ایشین‌ گؤرندن‌ سونرا یولداشلارینین‌ یانینا قاییداندا یئیجه‌ کندینه‌ چاتمامیش‌ ایکی‌ نفر سیلاحلی‌ ژاندارم‌ ایله‌ اوز-اوزه‌ گلیر. قاسیم‌خانین‌ کیچیک‌ بئرنو توفنگی‌ وار ایدی‌. بو توفنگین‌ قونداغیندان‌ و لوله‌سیندن‌ کسدیریب،‌ بیر اسلحه‌ کیمی‌ پالتوسونون‌ دال‌ طرفینده‌ گیزله‌دردی‌. ژاندارملار قاسیم‌خاندان‌ شکله‌نیرلر. اوندان‌ خبر آلیرلار:\n– سن‌ کیمسن‌؟\nقاسیم‌خان‌ آیری‌ بیر آد دئییر. خبر آلیرلار هاردان‌ گلیرسن‌؟ قاسیم‌خان‌ جاواب‌ وئریر:\n– سارابدان‌ گلیرم‌.\nژاندارملارین‌ بیری‌ دئییر:\n– سن‌ قاسیم‌خانا اوخشاییرسان‌. سنین‌ جاییزن‌ واردیر. دوش‌ قاباغا، گرک‌ بیزیمله‌ سارابا گله‌سن‌. قاسیم‌خان‌ دئییر:\n– سیز نه‌ دانیشیرسیز، قاسیم‌خان‌ کیمدیر؟ من‌ کندلی‌ بابانین‌ بیرییم‌. اهل‌ عیال‌ صاحبییم‌. سیز آللاه‌ منی‌ ایشیمدن‌ گوجومدن‌ قویمایین‌.\nژاندارملار دئییرلر:\n– اولما��، بیز سندن‌ شکلییک‌، گرک‌ سنی‌ سارابا آپاراق‌.\nژاندارملار قاسیم‌خانی‌ قاباقلارینا قاتیب‌ سارابا دوغرو گئدیرلر. سارابین‌ یاخینلیغیندا ژاندارملارین‌ بیری‌ توفنگینی‌ یولداشینا وئریب‌ دئییر:\n– بو توفنگی‌ ساخلا، من‌ سو باشینا چیخیب‌ قاییدیرام‌.\nایندی‌ بو ژاندارمین‌ هر الینده‌ بیر توفنگ‌ وار ایدی‌. قاسیم‌خان‌ یارانمیش‌ وضعیّتدن‌ استفاده‌ ائدیب‌ جلد حالدا توفنگینی‌ چیخاردیب‌ ژاندارمین‌ اوستونه‌ توتوب‌ دئییر:\n– تئز اول‌ توفنگلری‌ آت‌ یئره‌. یوخسا بئینینی‌ قیزدیرارام‌!\nژاندارم‌ مات‌ معطل‌ قالیر. گؤره‌سن‌ بو کندلی‌ بابانین‌ بیری‌ بو بالاجا توفنگی‌ هارادان‌ گتیریب‌؟ تئز توفنگلری‌ یئره‌ آتیر و ایندی‌ یقین‌ ائدیر کی‌، بایاقدان‌ کندلیه‌ اوخشایان‌ آدام‌ قاسیم‌خانین‌ اؤزو ایمیش‌. قاسیم‌خان‌ جلد توفنگلری‌ یئردن‌ گؤتوروب‌ دئییر:\n– اللرینی‌ یوخاری‌ قالدیر. بو زامان‌ ژاندارمین‌ یولداشی‌ گلیر. احوالی‌ بئله‌ گؤرنده‌ وحشته‌ دوشور و یالوارماغا باشلاییب‌ دئییر:\n– سن‌ آللاه‌ قاسیم‌خان‌ بیزیمله‌ ایشین‌ اولماسین‌. بیز اهل‌ عیال‌ صاحبی‌ییک‌، اوشاقلاریمیزی‌ یئتیم‌ قویما.\nقاسیم‌خان‌ توفنگلری‌ یئردن‌ گؤتوروب‌ چیگنینه‌ سالیب‌ دئییر:\n– سیزینله‌ ایشیم‌ یوخدور. آرخایین‌ اولون‌. دوشون‌ قاباغیما!\nژاندارملار اللری‌ یوخاریدا قاسیم‌خانین‌ قاباغینا دوشورلر. قورخولاریندان‌ بنیزلری‌ آغاران‌ ژاندارملار خبر آلیرلار:\n– بیزی‌ هارا آپاریرسان‌؟\nقاسیم‌خان‌ جاواب‌ وئریر:\n– سیز منی‌ توتدوغونوز یئره‌ آپاریرام‌.\nبئله‌لیکله‌ قاسیم‌خان‌ ژاندارملاری‌ قاباغینا قاتیب‌ یئیجه‌یه‌ طرف‌ آپاریر. ژاندارملار قاسیم‌خانین‌، سیزی‌ اؤلدورمیه‌جییم‌ سؤزونه‌ اینانمیرلار. ائله‌ خیال‌ ائدیرلر کی‌، قاسیم‌خان‌ اونلاری‌ معین‌ بیر یئرده‌ اؤلدورمه‌یه‌ آپاریر. یئنه‌ یالوارماغا باشلاییرلار:\n– قاسیم‌خان‌، بیزی‌ بالالارینین‌ باشینا دولاندیر، بیزه‌ رحمین‌ گلسین‌. بیزی‌ باغیشلا، بیز سنین‌ نؤکرین‌ اولاریق‌.\nقاسیم‌خان‌ جاواب‌ وئریر:\n– منیم‌ سیزین‌ نؤکرچیلیگینیزه‌ احتیاجیم‌ یوخدور. اونودا بیلین‌ کی‌، من‌ سیزین‌ کیمی‌ دئییلم‌. من‌ قاسیم‌خانام‌، دیلیمدن‌ چیخان‌ سؤزو آیاقلامارام‌. سیزه‌ دئدیم‌ کی‌، اؤلدورمک‌ مسئله‌سی‌ یوخدور. سیزین‌ سیلاحلارینیزی‌دا قایتاریب‌، اؤزونوزوده‌ بوراخاجاغام‌، آمما یئرینده‌. بونودا سیزه‌ دئییرم‌ و اؤز فرمانده‌نیزه‌ده‌ دئیین‌، منی‌ و یولداشلاریمی‌ تعقیب‌ ائله‌مه‌سین‌! منیم‌ ده‌ سیزینله‌ ایشیم‌ اولماز. منیم‌ بو مصلحتیمه‌ اهمیت‌ وئرمه‌سه‌نیز اربابلاری‌، خانلاری‌ بوراخیب‌ سیزین‌ جانیزا دوشه‌جییه‌م‌. منه‌ قاسیم‌خان‌ دئیرلر، دئدیگیم‌ سؤزلری‌ یئرینه‌ یئتیره‌رم‌. قاسیم‌خان‌ سؤزونو ادامه‌ وئریب‌ دئییر:\n– منیم‌ دوشمنچیلیگیم‌ بو یازیق‌ کندلیلری‌ غارت‌ ائدیب‌، سویانلارلادیر. سیز اونلاری‌ حمایه‌ ائتسه‌نیز، سیز ده‌ منیم‌ دوشمنلریم‌ حساب‌ اولارسینیز.\nبو زامان‌ یئیجه‌ کندی‌ اوزاقلاردا گؤرونمه‌یه‌ باشلامیشدی‌. یوللار خلوت‌ ایدی‌. یئیجه‌ کندینه‌ آز قالاندا قاسیم‌خان‌ ژاندارملارا دئییر:\n– سیز بوردا دایانین‌! من‌ سیزین‌ سیلاحلارینیزی‌ او گؤرونن‌ ��صارین‌ یانیندا قویاجاغام‌. من‌ اورا چاتمامیش‌ سیزین‌ حرکت‌ ائتمه‌یه‌ حاققینیز یوخدور. او واخت‌ کی‌، من‌ سیزه‌ علامت‌ وئردیم‌، اوندا گلیب‌ توفنگلرینیزی‌ گؤتوروب‌ دالییا قاییدارسینیز. من‌ او حصارا چاتمامیش‌ حرکت‌ ائتسه‌نیز اؤزونوزو اؤلموش‌ بیلین‌.\nقاسیم‌خان‌ بو سؤزلری‌ دئییب‌ اونلاردان‌ آیریلیب،‌ یولا دوشور. ژاندارملار ایندی‌ یقین‌ ائدیرلر کی‌، داها اؤلوم‌ اونلاری‌ هده‌له‌میر. اونا گؤره‌ ساکت‌ دایانیرلار. قاسیم‌خانین‌ حصارین‌ یانینا چاتماسینی‌ گؤزله‌مه‌یه‌ باشلاییرلار. بیر مدتدن‌ سونرا قاسیم‌ اونلارا علامت‌ وئریب،‌ گؤزدن‌ یوخ‌ اولور. ژاندارملار گئدیب‌ حصارین‌ دیبیندن‌ توفنگلرینی‌ گؤتوروب‌ راحات‌ نفس‌ آلیرلار. اونلار قاسیم‌خانین‌ بو مردانه‌ رفتاریندان‌ خوشلاری‌ گلمیشدی‌. آما بو خبر هئچ‌ بیر یانا یاییلمادی‌. بو حادثه‌دن‌ خبر توتان‌ فقط‌ ژاندارملارین‌ فرماندهی‌ اولدو. فرمانده‌ قاسیم‌خانین‌ قورخوسوندان‌ و اؤزونون‌ بی‌آبرو اولماسیندان‌ چکینیب‌، اؤزوندن‌ یوخاری‌ فرمانده‌هه‌ده‌ گزارش‌ وئرمه‌میشدی‌. ژاندارملارا دئمیشدی‌ کی‌، بو مسئله‌ اؤز آرامیزدا قالسین‌…..\n***\n…آلان‌بیراغوش‌ ماحالیندا کندلیلرین‌ احوال‌ روحیه‌سی‌ یوکسک‌ درجه‌ده‌ ایدی‌. اونلار آردالان‌ خانلاریندان‌ انتقام‌ آلماق‌ اوچون‌ وار قوه‌لرینی‌ صرف‌ ائتمگه‌ حاضیر ایدیلر. سببی‌ ده‌ آیدین‌ ایدی‌. آردالان‌ خانلاری‌ ماحالین‌ بیر چوخ‌ کندلیلرینی‌ اؤزلرینه‌ بورجلو سالیب‌ اونلاری‌ سویماغا مشغول‌ اولموشدولار. خانلارین‌ عمللری‌ نه‌ قانون‌لا نه‌ ده‌ شرعاً دوز گون‌ دئییلدی‌. ۲۰ تومن‌ وئریب‌ ۵۰ تومن‌ قبض‌ آلماق‌. یاخود ۲۰ باتمان‌ بوغدا مقابیلینده‌ ۵۰ باتمان‌ طلب‌ ائتمک‌ اونلار اوچون‌ عادی‌ مسئله‌ اولموشدو. بو طلبلر اوچ‌ آی‌ عرضینده‌ اؤده‌نیلمه‌لی‌ ایدی‌. یوخسا بو بورجلار آی‌ باآی‌ دوغوب‌ بالالاییردیلار. بئله‌لیکله‌ کندلیلر هر زامان‌ خانلارا بورجلو اولوردولار. شاللاق‌ و دؤلت‌ مأمورلاری‌ ایسه‌ همیشه‌ باشلارینین‌ اوستونده‌ حاضیر ایدی‌.\nخانلارین‌ ظولمی‌ بونلارلا تامام‌ اولموردو. اونلار کندلیلرین‌ اکیب‌ بیچدیکلری‌ محصولدان‌ آلدیقلاری‌ بهره‌دن‌ علاوه‌ بعضی‌ وئرگیلردن‌ ده‌ استفاده‌ ائدیردیلر. خانلارین‌ ماحالدا بیر- بیرینین‌ یانیندا نئچه‌ پارچا کندلری‌ وار ایدی‌. بو کندلرین‌ کندلیلری‌ ائو باشی‌ تویوق‌، قوزو، وئرمه‌لی‌ و مباشر و نؤکرلرینین‌ خرج‌- مخارجینی‌ اؤده‌مه‌لی‌ و خانلارین‌ خصوصی‌ ایشلرینده‌ بئگارلیق‌ ائتمه‌لی‌ ایدیلر. بونلاردان‌ علاوه‌ اونلارین‌ کندلیلرله‌ غیر انسانی‌ رفتارلاری‌ آغیلا سیغمازدی‌. کندلی‌ قادینلار، کیشیلر خانلارا تعظیم‌ ائتمه‌لی‌ و اونلارین‌ حاقسیز امرلرینی‌ یئرینه‌ یئتیرمه‌لی‌ ایدیلر. خانلار هانسی‌ کنده‌ آددیم‌ قویاندا اونلارین‌ آیاقلاری‌ آلتیندا قوربان‌ کسمه‌یه‌ مجبور اولوردولار.\nایللر بویو بو ظولملری‌ چکن‌ کندلیلر اؤز عقده‌لرینی‌ بوشالتماق‌ اوچون‌ فرصت‌ گؤزله‌ییردیلر. ایندی‌ بو فرصت‌ باشا چاتمیشدی‌. اؤزلرینی‌ هر فداکارلیغا آماده‌ گؤرن‌ کندلیلر بو ایشین‌ عاقبتینی‌ حسابا آلمادان‌ اربابلاردان‌ انتقام‌ آلماق‌ اوچون‌ حاضیرلاشیردیلار. بو حاضیرلیغین‌ نه‌یین‌ بهاسینا قورتارماسی‌ باره‌ده‌ فکر ائدن‌ یوخ‌ ایدی‌.\nقاسیم‌خانین‌ آتلی‌لاری‌ بو خبری‌ اربابلارین‌ بوتون‌ کندلرینده‌ اولان‌ اؤز یاخین‌ آداملارینا یئتیرمیشدیلر. اونلار فقط‌ بیر اشاره‌یه‌ معطل‌ ایدیلر. آردالان‌ کندی‌ یعنی‌ آلان‌بیراغوش‌ ماحالینین‌ اربابلارینین‌ مرکزی‌ اولان‌ بو فساد یوواسی‌ قاسیم‌خانین‌ آداملارینین‌ محاصره‌سینده‌ ایدی‌. آردالانا گئدیب‌-گلن‌ مظنون‌ آداملار کنترل‌ اولونوردو. بونونلا بئله‌ خانلار وضعیتین‌ نه‌ یئرده‌ اولدوغونو درک‌ ائتمیشدیلر. اونلار کندین‌ محاصره‌ده‌ اولدوغونا باخمایاراق‌ بیر نئچه‌ کنده‌ گیزلین‌ آدام‌ گؤندره‌ بیلمیشدیلر. بو آداملارین‌ بیری‌ ده‌ مئهریبانا گئتمیشدی‌. مئهریبانین‌ قدرتلی‌، سؤزو داشدان‌ کئچن‌ ماللاسی‌ میرزه‌حبیب‌ صدری‌ احوالاتی‌ بئله‌ گؤروب‌ تدارکه‌ باشلامیشدی‌. هر جور اولوردوسا خانلارا کؤمک‌ گؤندرمگی‌ اؤزونه‌ بورج‌ بیلمیشدی‌. بو کؤمک‌ ایکی‌ نفر سیلاحلی‌ قوه‌دن‌ عبارت‌ ایدی‌. بیری‌ مئهریبانین‌ دلیقانلی‌ جاوانلاریندان‌ جامی‌، ایکینجیسی‌ نصیری‌ طایفاسیندان‌ ساییلان‌ یوسیف‌خان‌ ایدی‌. بو ایکی‌ نفر سیلاحلی‌، آتلی‌ اولاراق‌ اؤزلرینی‌ آردلان‌ خانلارینین‌ خدمتینه‌ یئتیره‌ بیلمیشدیلر. اطراف‌ کندلردن‌ ده‌ هر جور اولورسا اولسون‌ اؤزلرینی‌ خانلارین‌ دسته‌سینه‌ یئتیره‌ بیلمیشدیلر.\nآردالان‌ خانلارینین‌ باشچیسی‌ حسنعلی‌خان‌ اولماقلا برابر اوچ‌ قارداشین‌ یاشلیسی‌ حساب‌ اولوردو. بوندان‌ علاوه‌ خانلارین‌ آنا و باجیلاری‌ اونلارلا با هم‌ ایدی‌. هله‌ آردالاندا ساکیتلیک‌ حؤکم‌ سوروردو. قاسیم‌خانین‌ آتلی‌لاری‌ کنده‌ وارد اولمامیشدیلار. بودا توفاندان‌ قاباقکی‌ آراملیغا بنزه‌ییردی‌. آردالان‌ خانلاری‌ یاشادیقلاری‌ عالی‌ بینانین‌ داخیلینده‌ اؤز مؤقعلرینی‌ برکیتمکده‌ایدیلر. اونلار اؤزلرینه‌ مطمئین‌ یئرلرده‌ سنگربندلیکله‌ مشغول‌ اولموشدولار. اونلارین‌ سیلاحلی‌ قوه‌لری‌ قاسیم‌خانین‌ سیلاحلی‌ قوه‌لرینه‌ اوستون‌ گله‌جگینه‌ اینانیردیلار. اؤزلرینه‌ نئچه‌ گونلوک‌ آذوقه‌ و مهمات‌ ذخیره‌ ائتمیشدیلر. خانلارین‌ آناسی‌دا اؤز اوغلانلاریندان‌ دالی‌ قالان‌ دئییلدی‌. او لازیم‌ اولان‌ دستورلاری‌ وئریر و سیلاحلی‌ قوه‌لرینه‌ اؤرک‌- دیرک‌، وئره‌- وئره‌ اونلارین‌ روحیه‌لرینی‌ تقویت‌ ائدیردی‌.\nگون‌ باتیب‌، گئجه‌نین‌ قارانلیغی‌ کنده‌ حاکم‌ اولموشدو. آمما گئجه‌نی‌ یاتان‌ چوخ‌ آز ایدی‌. هامی‌ سحرین‌ آچیلماسی‌نی‌ گؤزله‌ییردی‌. بئله‌ بیر حاضیرلیق‌ کندلیلرین‌ آراسیندا داها گوجلو ایدی‌. قاسیم‌خانین‌ دسته‌سی‌ ده‌ اؤز تدارکلرینده‌ ایدیلر. قاسیم‌خان‌ خصوصی‌ عملیاتلاری‌ اولمایاندا باشیندا دؤرد یا بئش‌ نفردن‌ آرتیق‌ یولداشی‌ اولمازدی‌. بئله‌ حاللاردا اونلار گوندوزلر داغ‌ اتکلرینده‌ کئچینیب‌، گئجه‌لری‌ یاخین‌ کندلرده‌ اولان‌ دوستلارینین‌ ائولرینده‌ قالیب‌ سحر تئزدن‌ اورانی‌ ترک‌ ائدردیلر. آمما کنارداکی‌ دوستلاری‌ ایله‌ رابطه‌لری‌ کسیلمزدی‌. مهم‌ بیر مسئله‌ باش‌ وئرسئیدی‌ آز مدتین‌ عرضینده‌ دسته‌لری‌ تکمیل‌ اولاردی‌. ایندی‌ اونلار یئنه‌ اولدوغو کیمی‌ بیر یئره‌ توپلاشمیشدیلار.\nمعلوم‌ اولدوغونا گؤره‌ قاسیم‌خانین‌ دسته‌سینده‌ اون‌ نفر سیلاحلی‌ وار ایدی‌: آوارسلی‌ ممی‌، تلخابلی‌ شیرزاد، سومالی‌ بایرامعلی‌، کوللوجه‌لی‌ ابی‌، قزیلجالی‌ مهدی‌، سومالی‌ نوروزعلی‌، طوطی‌ قارینین‌ اوغلو اسماعیل‌ و حاجی‌ رضا. بونلار دائیمی‌ شکیلده‌ قاسیم‌خانین‌ دسته‌سیندن‌ آیریلمایان‌ صمیمی‌ جان‌ بیر قهرمانلار ایدیلر. بونلاردان‌ باشقا دا قاسیم‌خانین‌ دوستلاری‌ وار ایدی‌. حتی‌ تبریزین‌ اؤزونده‌ ده‌ صمیمی‌ دوستلاری‌ وار ایدی‌. اونلاردان‌ چهره‌لی‌ میرزه‌عبدالله‌، سومالی‌ مشهدی‌ ابوالقاسیم‌، تبریزلی‌ مشهدی‌ رسول‌، اوقانلی‌ اسماعیل‌، قلی‌ کامران‌، دئچانلی‌ آغابابانین‌ آدلارینی‌ چکمک‌ اولار.\nایندی‌ قاسیم‌خان‌ اربابلارلا ایکی‌ ایللیک‌ مبارزه‌سینده‌ ان‌ مهم‌ یئر توتان‌ آردالان‌ حادثه‌سینه‌ حاضیرلاشیردی‌. دسته‌سینین‌ عضولری‌ اونون‌ باشینا ییغیلمیشدیلار. آردالانین‌ اؤزوندن‌ و اطراف‌ کندلردن‌ گلن‌ کندلیلر ایسه‌ بیر گون‌ قاباقدان‌ آردالانا گلیب‌ یاخین‌ آداملارینین‌ یا قوهوملارینین‌ ائوینده‌ یئرلشمیشدیلر. آمما سحر آچیلماق‌ بیلمیردی‌. سانکی‌ مرموز بیر قوه‌ زامانین‌ عقرب‌لرینی‌ توتوب‌ ساخلامیشدی‌.\nقاسیم‌خانین‌ دسته‌سی‌ آردالانا داخیل‌ اولمامیشدان‌ بو کندین‌ جغرافی‌ مؤقعیینی‌ بیلدیکلرینه‌ گؤره‌ دؤیوش‌ میدانینی‌ و آغالیق‌ بیناسینین‌ قرار توتدوقو مکانلاری‌ نظره‌ آلیب‌ قاسیم‌خانین‌ امری‌ ایله‌ کیمین‌ هانسی‌ یئرده‌ پناه‌ یا سنگر توتاجاقلاری‌ باره‌ده‌ تعیینات‌ وئریلمیشدی‌. صاباحیسی‌ گون‌ قاسیم‌خان‌ اؤز آتلیلاری‌ ایله‌ آردالانا وارد اولدو. اونلار اؤز تعیین‌ اولموش‌ یئرلرینده‌ سنگر توتدولار. بو مبارزه‌ کند کوتله‌لرینین‌ اربابلارین‌ ظولم‌ ستملرینه‌ قارشی‌ بیرینجی‌ عصیانلاری‌ ایدی‌. بئله‌ بیر عصیان‌ او زامانا قدر آذربایجانین‌ باشقا یئرلرینده‌ باش‌ وئرمه‌میشدی‌.\nگون‌ چیخمیشدی‌. آردالان‌ کندی‌ بیر حادثه‌ قارشسیندا دایانمیشدی‌. آغالیق‌ بیناسیندا خانلارین‌ توفنگچیلرینین‌ حربی‌ آرایشیندن‌ هئچ‌ کیمین‌ خبری‌ یوخ‌ ایدی‌. بینانین‌ قاپی‌ پنجره‌لری‌ باغلی‌ نظره‌ گلیردی‌. هر حالدا اونلار بینانین‌ داخیلینده‌ ایدیلر. دؤیوش‌ میدانی‌ سکوت‌ ایچینده‌ اولسادا کنار گوشه‌ده‌ هله‌ پنهان‌ اولموش‌ کندلیلرین‌ سسی‌ ائشیدیلیردی‌.\nبیرینجی‌ گولله‌ قاسیم‌خانین‌ طرفیندن‌ آتیلدی‌. پنجره‌نین‌ سینیب‌ یئره‌ تؤکولن‌ شیشه‌لرینین‌ سسی‌ ائشیدیلدی‌. آمما خانلار دئیه‌سن‌ صبیرلی‌ایدیلر. اونلار جاواب‌ وئرمه‌مکله‌ اؤز سنگرلرینی‌ پنهان‌ شکیلده‌ ساخلاماق‌ ایسته‌ییردیلر. ایکینجی‌ گولله‌دن‌ آغالیق‌ بیناسینین‌ قاپیلارینین‌ بیری‌ سارسیلدی‌. آتیشمانین‌ تزه‌ باشلانماسینا باخمایاراق‌ قاسیم‌خانین‌ دوستلاری‌ سیلاحلانمیش‌ حالدا دسته‌- دسته‌ گلیب‌ اونا قوشولوب‌ اؤزلرینه‌ سنگر دوزلدیردیلر. بئله‌ سیلاحلی‌ قوه‌لرین‌ سایی‌ گئتدیکجه‌ آرتیردی‌. بئله‌لیکله‌ آتیشما گئتدیکجه‌ گوجله‌نیردی‌.\nخانلارین‌ ائولرینین‌ قاباغیندا حیط‌لری‌ وار ایدی‌. قاسیم‌خانین‌ یولداشلاری‌ اؤز سنگرلرینی‌ ترک‌ ائدیب‌ کوچه‌نی‌ کئچیب‌ خانلارین��� داروازاسینین‌ آغزینا چاتمیشدیلار. تصمیملری‌ هر نؤع‌ ایله‌ اولورسا اولسون‌ داروازنی‌ آچیب‌ ایچه‌ری‌ گیرمک‌ ایسته‌ییردیلر. بو حالدا باش‌ وئره‌ن‌ یئنی‌ بیر حادثه‌ دؤیوشون‌ طالعه‌یینی‌ حل‌ ائتمیش‌ اولدو. آغالیق‌ بیناسینین‌ آرخاسیندا باغ‌ وار ایدی‌. دؤیوشدن‌ کنارداکی‌ کندلیلر باغین‌ حصاریندان‌ آشیب‌ باغا دولورلار. بینانین‌ دالیندان‌ دیوارین‌ اوستونه‌ نردبان‌ قویوب‌ داما چیخیرلار. اللرینده‌کی‌ قازما و کولونگ‌له‌ دامین‌ اوستونو سؤکمه‌یه‌ باشلاییب‌ آچیلان‌ باجارلاردان‌ اوت‌، علفلری‌ یاندیریب‌ ایچه‌ری‌ آتیرلار. قاسیم‌خان‌ کندلیلرین‌ بو عملیاتینی‌ گؤروب‌ دئییر:\n– کندلیلر بیزدن‌ زرنگ‌ چیخدیلار.\nآغالیق‌ ائوین‌ آتش‌ بوروموشدو. یانقین‌ بو اوتاقدان‌ او بیری‌ اوتاغا یاییلیردی‌. خانلارین‌ توفنگچیلری‌ اؤزلرینی‌ ایتیرمیشدیلر. قاسیم‌خان‌ و یولداشلاری‌ بینانین‌ حیطینه‌ دولسادا آتیشما هله‌ داوام‌ ائدیردی‌. یئنی‌ یانماغا باشلایان‌ اوتاقلارین‌ ایچیندن‌ آراسی‌ کسیلمه‌دن‌ یاغان‌ گولله‌لر قاسیم‌خانین‌ آتلیلارینی‌ کاریخدیرمیشدی‌. اونلار اؤزله‌رینه‌ مناسب‌ پناه‌گاه‌ آختارماقدا ایدیلر. اربابلارین‌ آناسی‌ دا اؤز اوغلانلاری‌ایله‌ بیر اوتاقدا اولدوغونا گؤره‌ آرا بیر سسی‌ گلیردی‌. بیر آز قاباق‌ اوغلانلارینی‌ کندلیلرله‌ مبارزه‌یه‌ دعوت‌ ائدن‌ بو قادین‌، ایندی‌ اوغلانلارینی‌ صلح‌ ائتمگه‌ دعوت‌ ائدیردی‌. قاسیم‌خان‌ ایسه‌ خانلارا کؤمک‌ اوچون‌ گلنلره‌ مراجعت‌ ائدیب‌ اوجا سسله‌ دئییردی‌:\n– سیزینله‌ ایشیمیز یوخدور. هر کس‌ اسلحه‌سینی‌ یئره‌ قویسا اونا آمان‌ وئریله‌جک‌.\nاوتاقلارین‌ داخیلینده‌ خانلار آجیقلی‌ حالدا اؤز طرفدارلارینی‌ آتش‌ آچماغا وادار ائدیردیلر. شیرزاد اؤزونو بیر اوتاغین‌ قاپیسینا یئتیرمیشدی‌. او اشاره‌ ایله‌ یولداشلارینی‌ اؤز یانینا چاغیریردی‌. بیر آزدان‌ سونرا شیرزاد و یولداشلاری‌ قاپینی‌ سیندیریب‌ جلد ایچه‌ری‌ وارد اولدولار. اوتاقلارین‌ یئرینده‌ جنازه‌لر گؤرونوردو. اونلار اؤزلرینه‌ سنگر تاپیب‌ آچیلان‌ گولله‌لره‌ جاواب‌ وئریردیلر. ایندی‌ آرتیق‌ آتیشمالار ائشیکدن‌ اوتاقلارین‌ ایچینه‌ سرایت‌ ائتمیشدی‌. خانلارین‌ توفنگچیلری‌ دعوانی‌ اودوزدوقلارینی‌ گؤروب‌ اؤز جانلارینین‌ هایینا قالمیشدیلار. اونلار فرصتدن‌ استفاده‌ ائدیب‌ اؤزلرینی‌ معرکه‌دن‌ قورتارماق‌ اوچون‌ جان‌ آتیردیلار. مئهریباندان‌ خانلارین‌ کؤمه‌گینه‌ گلن‌ یوسیف‌خان‌ اؤز کندلیسی‌ “‌‌‌جامی“‌‌‌ نی‌ اؤلموش‌ گؤروب‌ وحشته‌ دوشور. نهایت‌ یوسیف‌خان‌ و بیر نئچه‌لری‌ اؤزلرینی‌ اؤلومدن‌ قورتاریب‌ قاچیرلار.\nداها آتیشما سسی‌ ائشیدیلمیردی‌. خانلارین‌ تامام‌ سنگرلری‌ قاسیم‌خانین‌ اختیاریندا ایدی‌. آمما اؤلنلرین‌ ایچینده‌ حسینعلی‌خانین‌ اؤلوسو گؤرونموردو. حسینعلی‌خان‌ نئجه‌ اولورسا اؤزونو بینانین‌ آشاغی‌ طبقه‌سینه‌ یئتیریب‌ تؤیله‌یه‌ داخیل‌ اولور. اوردان‌دا سامان‌ آنبارینا کئچیب‌ گیزله‌نیر. کندلیلر حسینعلی‌خانی‌ آختارماغا باشلاییرلار. حتی‌ سامان‌ آنبارینا وارد اولورلار. بو آختاریش‌ جدّی‌ شکیلده‌ انجام‌ تاپمیر. یعنی‌ کندلیلر اینانمیرلار خان‌ بو سامانلار��ن‌ آلتیندا گیزلنمیش‌ اولار. نه‌ ایسه‌ خان‌ گئجه‌ یاریسینا قدر سامانلیقدا گیزلنیب‌ قالیر. آرا سایخیشاندان‌ سونرا جانینی‌ اؤلومدن‌ قورتاریب‌ قاچیر. بئله‌لیکله‌ آردالان‌ حادثه‌سی‌ قورتاریر….\n***\nآردالانین‌ ساراب‌ و اطراف‌ کندلردن‌ گلن‌ کندلیلرین‌ آراسیندا بؤیوک‌ هیجان‌ وار ایدی‌. اونلار دونه‌نه‌ کیمی‌ کندلیلرین‌ گؤنون‌ سویوب‌ فلاکتده‌ قویان‌ خانلارین‌ خرابه‌ قالان‌ ائولرینین‌ اوستونده‌ رقص‌ ائدیردیلر. کندلیلر هورا چکیب‌ شادلیق‌ ترانه‌سین‌ ترنم‌ ائدیردیلر. آردالانین‌ کوچه‌لری‌، آغالیق‌ بیناسینین‌ اوتاقلاری‌ جاماعاتلا دولو ایدی‌. اونلار قاسیم‌خانی‌ و یولداشلارینی‌ آلقیشلاییردیلار. اژدها یوواسینی‌ خرابه‌ قویان‌ “‌‌‌ملک‌ محمد”‌‌‌لرین‌ ایلکین‌ دفعه‌ اولاراق‌ فریاد آدلی‌ بایراغی‌ اوچ‌ باشلی‌ اژدهالارین‌، جانی‌ شیشه‌ده‌ اولان‌ دیولرین‌، خرابه‌لری‌ اوستونده‌ دالغالانیردی‌. بو، آذربایجانین‌ بوتون‌ کندلرینه‌ مالک‌ اولان‌ اربابلارا اؤلوم‌ مارشی‌ ایدی‌. زه‌لی‌ کیمی‌ آداملارین‌ قانین‌ سوروب‌ قارنی‌ شیشن‌، قانون‌ و شریعتین‌ نه‌ اولدوغونو بیلمه‌ین‌ فاسد شاهلارین‌ تشکیل‌ وئردیگی‌ کابینه‌لرین‌ عالی‌ و فعال‌ عضولری‌ اولان‌ بو اجلافلارا خطر سیقنالی‌ ایدی‌. آلان‌بیراغوش‌ و ساراب‌ کندلیلرینه‌ ایسه‌ کیچیک‌ ده‌ اولسا ظفر بایرامی‌ کیمی‌ گؤرونوردو.\nخانلارین‌ ایکی‌ مرتبه‌لی‌ بیناسیندا، کوچه‌لرده‌کی‌ جاماعات‌ اربابلارین‌ تاخیل‌ آنبارینا طرف‌ آخیب‌ گئتمکده‌ ایدیلر. آنبارین‌ قاپیلاری‌ آچیلمیشدی‌. عؤمورلرینده‌ بو قدر تاخیل‌ گؤرمه‌ین‌ کندلیلر اؤزلرینی‌ بوغدا دریاسینین‌ ایچینده‌ گؤروردولر. قاسیم‌خان‌ تاخیل‌ آنبارینین‌ اؤنونده‌ دایانیب‌ دئمیشدی‌:\n– بو آنبار اکین‌ اکیب‌ گؤتوردویو محصولدان‌ بهره‌ وئرن‌ کندلیلریندیر.\nاطراف‌ کندلردن‌ گلن‌ کندلیلرین‌ بعضیلری‌ اؤز کندلرینه‌ قاییدیردیلار. قاسیم‌خان‌ و اونون‌ آتلیلاری‌ آردالانی‌ ترک‌ ائتمک‌ده‌ ایدیلر. بیر ساعاتدان‌ سونرا کوچه‌لرده‌ هئچ‌ کیم‌ گؤزه‌ گؤرونموردو. قاسیم‌خان‌ اؤز دایمی‌ باشیندا اولان‌ آتلیلارلا داغلارا چکیلدی‌. آخشام‌ چاغی‌ سارابدان‌ ژاندارملارین‌ و حؤکومت‌ مأمورلارینین‌ دسته‌لری‌ آردالانا طرف‌ گلمکده‌ ایدی‌. آردالان‌ کندلیلری‌ ائولرینه‌ چکیلیب‌ قاپیلارینی‌ باغلامیشدیلار. خانلارین‌ بیناسیندا و کوچه‌لرده‌ سس‌سمیر یوخ‌ ایدی‌. ژاندارملار کنده‌ وارد اولاندا اونلاری‌ قارشیلایان‌ اولمادی‌. اونلار بو حادثه‌دن‌ گئج‌ خبر توتموشدولار. ایندی‌ خانلارین‌ جسدلری‌ دوشن‌ اوتاقلاردا گزیب‌ دولانیردیلار. اؤلولری‌ آیاقلاری‌ ایله‌ چئویریب‌ دقتله‌ باخماقدا ایدیلر. قاسیم‌خانین‌ آتلیلاریندان‌ ایکی‌ نفر بایرامعلی‌ و سومالی‌ رضا یارالانمیشدیلار. اونلارین‌ یارالاری‌ آغیر اولسا دا اؤزلری‌ ایله‌ آپارمیشدیلار. ایندی‌ آردالاندا حاضیر اولان‌ ژاندارملارین‌ سایی‌ آز اولدوغونا گؤره‌ سارابا قایتمالی‌ ایدیلر. مأمورلار آردالانداکی‌ بو عملیاتدان‌ گزارش‌ حاضیرلاییب‌، ایکی‌ نفر ژاندارملاردان‌ خانلارین‌ بیناسیندا کئشیکچی‌ قویوب‌ گئدیرلر.\nآردالان‌ خبری‌ سارابدا، تبریزده‌ حتی‌ تهراندا توپ‌ کیمی‌ آچیلیب‌ بؤیوک‌ های‌ کویه‌ باعث‌ اولموشدو. آردالاندا اشتراک‌ ائدن‌ اطراف‌ کندلرین‌ اهالیسی‌ اؤز کندلرینه‌ قاییدیب‌ اورداکی‌ اربابلارین‌ تاخیل‌ آنبارلارینی‌ داغیدیب‌ وئردیکلری‌ بهره‌لری‌ آپاریردیلار. او دؤورده‌ سارابدا اولان‌ انتظامی‌ قوه‌لرین‌ آز اولدوغونا گؤره‌ هئچ‌ بیر ایشه‌ اقدام‌ ائده‌ بیلمه‌دیلر.\nبیزیم‌ کندیمیز آردالاندان‌ آرالی‌ اولدوغو اوچون‌ آخشام‌ چاغی‌ بیزه‌ خبر چاتدی‌. آردالاندا عملیات‌ قورتاردیغی‌ حالدا اوزاق‌ کندلیلر هله‌ ایندی‌ هیجانا بورونوب‌ اربابلارین‌ تاخیل‌ آنبارلارینی‌ داغیدیب‌ آپاریردیلار. زنگیل‌آبادلی‌لاردا هیجان‌ ایچینده‌ ایدیلر. هر مسئله‌دن‌ قاباق‌ اونلاری‌ دوشوندورن‌ اربابلارین‌ تاخیل‌ آنباری‌ ایدی‌. بئناماز آغانین‌ کوره‌یینده‌کی‌ اربابلارین‌ ووردوغو چوبوقلارین‌ یارالارینین‌ هله‌ یئری‌ گؤزدن‌ ایتمه‌میشدی‌. اونون‌ اربابلارا قارشی‌ اولان‌ نیفرتی‌ قلبینده‌ یووا سالمیشدی‌. بئناماز آغا اول‌ منیمله‌ مصلحته‌ گلدی‌. من‌ اونا دئدیم‌:\n– تاخیل‌ آنباری‌ مسئله‌سی‌ گون‌ اورتایا قدر حل‌ اولمالیدیر. سن‌ گئت‌ کندلیلری‌ باشا سال‌.\nبئناماز آغا سئوینجک‌ گئتدی‌. علی‌اکبرله‌ گؤروشوب‌ مسئله‌نی‌ اونونلادا آرایا قویدوم‌. گون‌ اورتاچاغی‌ کندلیلرین‌ یاریسی‌ تاخیل‌ آنبارینین‌ قاباغیندا ایدی‌. کندخدا ایله‌ آتام‌ دا بو ایشدن‌ خبر توتوب‌ آنبارین‌ قاباغینا گلمیشدیلر. کندخدا جلیل‌ اوزونو کند اهلینه‌ توتوب‌ دئییر:\n– نه‌ اوچون‌ بورا ییغیشیبسیز؟\nبئناماز آغا جاوابیندا:\n– اؤزون‌ بونون‌ سببینی‌ بیزدن‌ یاخشی‌ بیلیرسن‌. اطراف‌ کندلرده‌ نه‌ باش‌ وئردیگینی‌ بیلمیرسنمی‌؟\nکندخدا جلیل‌ کندلیلرین‌ تاخیل‌ آنبارینی‌ داغیتماغا اولان‌ هوه‌سینی‌ گؤروب‌ اونلارلا یومشاق‌ دانیشماغا باشلادی‌:\n– بو عملین‌ نه‌ قدر سیزه‌ باها باشا گله‌جگی‌ باره‌ده‌ فکر ائدیبسیز؟\nمن‌ جاواب‌ وئردیم‌:\n– سیز ده‌ اربابلارین‌ بو کندلیلرین‌ باشینا نه‌ اویون‌ آچدیقلارینین‌ فیکرینی‌ ائدیبسیزمی‌؟\nآتام‌ منیم‌ بو مسئله‌یه‌ قاریشماغیمدان‌ قورخوردو. اودور کی‌، عصبانی‌ اولوب‌ آجیقلی‌ حالدا منیم‌ اوستومه‌ سسلندی‌:\n– سنین‌ ایشین‌ اولماسین‌، قاییت‌ گئت‌ ائوه‌.\nمن‌ یئریمده‌ دایانمیشدیم‌. بئناماز آتاما دئدی‌:\n– هه‌، سن‌ ده‌ اربابلاردان‌ طرفدارلیق‌ ائدیرسن‌؟\nآتام‌ بو زامان‌ اوزونو کند اهلینه‌ توتوب‌ دئمیشدی‌:\n– آی‌ جاماعات‌، بیر هفته‌ منه‌ مهلت‌ وئرین‌، بو مهلت‌ قورتاران‌ گونو من‌ اؤزوم‌ بو آنبارین‌ قاپیسینی‌ آچیب‌ تاخیلنی‌ سیزین‌ اؤزونوزه‌ قایتاراجاغام‌.\nآتامین‌ سؤزوندن‌ تاخیل‌ آنبارینین‌ قاباغینا ییغیلان‌ کندلیلر بیر- بیرینین‌ اوزونه‌ باخیب‌ داغیلیب‌ گئتدیلر. کند ایچینده‌ سس‌ کوی‌ یاتدی‌. بئله‌لیکله‌ زنگیل‌آبادین‌ تاخیل‌ آنبارینین‌ قاپیسی‌ آچیلمامیش‌ قالدی‌.\n***\nقاسیم‌خان‌ مئهریباندا بعضی‌ آردالان‌ اربابلارینی‌ مدافعه‌ ائدن‌ آداملاردان‌ ناراضی‌ ایدی‌. بونلارین‌ ان‌ باشلیجاسی‌ میرزا حبیب‌ صدری‌ ایدی‌. جامی‌ ایله‌ یوسیف‌خانین‌ آردالانا گؤندریلمه‌سینی‌ اوندان‌ گؤروردو. بونا گؤره‌ ده‌ آردالانی‌ ترک‌ ائدنده‌ اؤز یولداشلاری��ا دئییر:\n– گلن‌ یاخین‌ گونلرده‌ “‌‌‌شاهباغی‌”‌‌‌ کندینده‌ حاضیر اولوب‌ مئهریبانین‌ سوراغینا گئتمه‌لی‌ییک‌. نئچه‌ گوندن‌ سونرا قاسیم‌خان یوزه‌ یاخین‌ سیلاحلی‌ آتلی‌‌ایله‌ بیرلیکده‌ شاهباغی‌ کندینه‌ ییغیلمیشدیلار. بو کندله‌ مئهریبانین‌ فاصیله‌سی‌ بیر کیلومتردن‌ آز اولاردی‌. اونلار شاهباغینین‌ مئهریبان‌ طرفده‌کی‌ باغچالاریندا سنگر توتموشدولار. بو خبری‌ هامیدان‌ قاباق‌ میرزه‌حبیب‌ صدری‌ ائشیتمیشدی‌. مین‌ ائولی‌ مئهریبان‌ کندینین‌ اهالیسی‌ تشویشه‌ دوشموشدولر. میرزه‌حبیب‌ اؤز فرمانی‌ ایله‌ بوتون‌ طرفدارلارینی‌ کؤمگه‌ چاغیریر. ایندیه‌ قدر مثلی‌ گؤرونمه‌میش‌ هیجان‌ یارانیر. بیر ساعاتدان‌ سونرا مئهریبانین‌ شربتلی‌ قبرستانلیغیندا اللی‌دن‌ یوخاری‌ سیلاحلی‌ آتلی‌ قوه‌سی‌ حاضیر ایدی‌. آللاه‌قولو اوغلو علی‌ آدلی‌ بیر نفر اؤز مخصوص‌ گئییمی‌ ایله‌ چاریقلی‌، پئتاوالی‌، سیلاحلی‌ پاترونلو، آت‌ اوستونده‌ ایله‌شیب‌ شربتلی‌ قبرستانلیغیندا آت‌ اوینادیردی‌. آللاه‌قولو اوغلو علینی‌ تانیمایان‌ یوخ‌ ایدی‌. ایندی‌ قوجالسادا جاوانلیغیندا باکی‌دا حاجی‌ زین‌العابدین‌ تاغی‌یئوین‌ بال‌ پتک‌لرینده‌ ایشله‌ین‌ یوزلرله‌ کارگرلرین‌ رئیسی‌ اولموشدو. او زامان‌ مشهور میلیونر تاغی‌یئوین‌ اؤزو ده‌ بوندان‌ حساب‌ آپارارمیش‌. او اؤزونو قولدور کیمی‌ تانیتدیرمیشدی‌. ایندی‌ او یئنه‌ جاوانلیق‌ واختی‌ کیمی‌ توفنگی‌ چیینینده‌ آت‌ اوستونده‌ اوتوروب‌ ماللا حبیبین‌ فرمانی‌ ایله‌ جاوانلاری‌ قاسیم‌خانین‌ علیهینه‌ قالدیریردی‌.\nقاسیم‌خانین‌ دسته‌سی‌ شاهباغی‌ ایله‌ مئهریبان‌ آراسیندا گئدیش‌- گلیشی‌ قطع‌ ائتدیکلرینه‌ باخمایاراق‌ یئنه‌ ده‌ مئهریبانین‌ شاهباغی‌ کندینده‌ احوالاتین‌ نه‌ یئرده‌ اولدوغونو بیلیردیلر. آللاه‌قولو اوغلو علی‌ اؤز آتلیلارینا حرکت‌ امری‌ وئریر. اونلار کندین‌ شاهباغینا طرفکی‌ سون‌ باغچالاردا سنگر توتورلار و قاسیم‌خانین‌ هجومونو گؤزله‌ییرلر. آمما قاسیم‌خان‌ هجوما باشلامیر. بیر ساعاتدان‌ سونرا قاسیم‌خان‌ آتلیلارینین‌ گئریه‌ چکیلمک‌ خبری‌ مئهریبانا یئتیشیر. قاسیم‌خان‌ چوخ‌ فکر ائدندن‌ سونرا مئهریبانا هجومونو فایداسیز گؤرور…\n***\nقاسیم‌خان‌ داها آلان‌بیراغوش‌ ماحالیندا قالا بیلمه‌دی‌. بیر یا ایکی‌ گونه‌ تبریزدن‌ بو ماحالا قوشون‌ گؤندرمکلری‌ حتمی‌ نظره‌ گلیردی‌. تبریزین‌ امنیه‌ فرمانده‌لری‌ سارابین‌ امنیه‌ تشکیلاتیندان‌ ناراضی‌ ایدیلر. اونلارین‌ قاسیم‌خانین‌ قاباغیندا دایانا بیلمه‌ییب‌، کندلی‌ عصیانلارینی‌ یاتیردا بیلمه‌دیکلرینه‌ گؤره‌ توبیخ‌ اولونوردولار. ایندی‌ تصمیم‌ توتموشدولار کندلرده‌کی‌ عصیانلاردا اشتراک‌ ائدنلری‌ جزالاندیرماق‌ اوچون‌ تبریزین‌ اؤزو اقدام‌ ائله‌سین‌. نئچه‌ گوندن‌ سونرا سرهنگ‌ حلمی‌ آدلی‌ بیر افسرین‌ فرمانده‌لیگی‌ آلتندا سارابا وارد اولدولار. آردالان‌ قضیه‌سینده‌ اشتراک‌ ائدنلر بو مسئله‌نین‌ نئجه‌ قورتارجاغینی‌ بیلدیکلرینه‌ گؤره‌ بیر عده‌سی‌ آرادان‌ چیخمیش‌ بیر عده‌سی‌ ده‌ دؤلت‌ قوشونلاری‌ وارد اولاندان‌ سونرا آرادان‌ چیخدیلار. اطراف‌ کندلرین‌ قاچان‌ اربابلاری‌ کنده‌ قاییتماغا ��اشلادیلار. آردالان‌ اربابی‌ حسینعلی‌خان‌ دا قارداشلارینین‌ آنا باجیسینین‌ و نؤکرلرینین‌ عزاسیندا قارا گئیمیش‌ حالدا سارابا گلمیشدی‌. او اؤلومدن‌ یاخا قورتاریب‌ قاچا بیلمیشدی‌. ماحالین‌ اکثر کندلری‌ اؤز تاریخی‌ دؤرونون‌ گونلریندن‌ بیرینی‌ کئچیرمکده‌ ایدی‌. خصوصی‌ اولاراق‌ آردالان‌ کندینین‌ باشینین‌ اوستونو قارا بولودلار آلمیشدی‌. کند ایچینده‌ سربازلارین‌ چکمه‌لریندن‌ و اونلارا وئریلن‌ فرمانلاردان‌ باشقا سس‌ ائشیدیلمیردی‌. کندده‌ قالان‌ کندلیلر ائولرینده‌ اوتوروب‌ قاپیلارینین‌ آچیلماغینی‌ گؤزله‌ییردیلر. اربابلارین‌ نؤکرلری‌ خانلارا و قوشون‌ فرمانده‌لرینه‌ اؤز قویرقلارینی‌ بولاماقدا ایدیلر. کند دوننکی‌ هایلی‌- کویلو، گولله‌ سسیندن‌ قولاق‌ توتولان‌ کنده‌ اوخشامیردی‌. فرمانده‌ اوزونو آشاغی‌ رتبه‌لی‌ درجه‌دارلارا توتوب‌ امر وئردی‌:\n– کند اهالیسینی‌ بورا گتیرین‌!\nسربازلار حرکته‌ گلدیلر. آردالان‌ کیچیک‌ کند اولدوغونا گؤره‌ بو مسئله‌ او قدر اوزون‌ چکمه‌دی‌. یاریم‌ ساعاتدان‌ سونرا بیر عدّه‌ قوجا کیشیلردن‌، یاشلاری‌ اللی‌دن‌ یوخاری‌ اولان‌ کندلیلر، فرماندهین‌ دؤوره‌سینه‌ ییغیلان‌ اربابلارین‌ قارشیسیندا صف‌ چکمیشدیلر. قوشون‌ فرماندهی‌ حلمی‌ آجیقلی‌ حالدا گلیب‌ صفین‌ اوّلینده‌ دایانمیش‌ قوجا بیر کیشینین‌ اؤنونده‌ دایاندی‌:\n– اسلحه‌ن‌ هانی‌؟\n– منیم‌ اسلحه‌م‌ یوخدور آغا.\n– دونن‌ سن‌ نئچه‌ نفری‌ اؤلدوروبسن‌؟\n– من‌ آدام‌ اؤلدورمه‌میشم‌ آغا.\n-بس‌ دونن‌ سن‌ هاردایدین‌؟\n– ائوده‌ ایدیم‌ آغا.\nبو آندا آردالان‌ کندینده‌ یاشایان‌ و خانلارین‌ سفره‌سیندن‌ آرتیق‌ قالانی‌ یئییب‌ قابلارینین‌ دیبین‌ یالایان‌ بیر نفر فرمانده‌ین‌ قولاغینا نه‌ ایسه‌ پیچیلدادی‌. فرمانده‌ قوجا کیشییه‌ باخیب‌ سوروشدو:\n– اوغلون‌ هاردادیر؟\n– بیلمیرم‌ آغا.\n– نئجه‌ یعنی‌ بیلمیرسن‌. اوغلونو هاردا گیزله‌دیبسن‌؟\n– من‌ گیزلتمه‌میشم‌ آغا. هارا گئدیبسه‌ بیلمیرم‌.\nفرمانده‌ خانلارین‌ نؤکرینه‌ اشاره‌ ائله‌دی‌. اونلار جلد گلیب‌ قوجانی‌ اوزو قویلو یئره‌ ییخدیلار. بیر نفر قوجانین‌ اللرینی‌ بیر نفر ده‌ آیاقلاریندان‌ توتدو. بیر نفر ده‌ الینده‌کی‌ آت‌ قامچیسی‌ ایله‌ کوره‌کلرینه‌ وورماغا باشلادیلار. قوجا کیشی‌ اول‌ قامچیلارین‌ ضربه‌سینه‌ دؤزدو. بیر آز سونرا داوام‌ گتیره‌ بیلمه‌ییب‌ فریاد ائله‌مه‌یه‌ باشلادی‌.\nفرمانده‌ حسینعلی‌ و باشقا خانلار ایله‌ مشورت‌ ائدیب‌ فرمان‌ صادر ائله‌دی‌:\n– تاخیل‌ آنباریندان‌ بوغدا آپاران‌ کندلیلر، ایکی‌ برابر تاخیل‌ وئرمه‌لیدیرلر.\nصفده‌ دایانان‌ کندلیلر آزاد ائدیلدیلر. اربابین‌ نؤکرلری‌ فعالیّته‌ باشلادیلار. اونلار سربازلارین‌ حمایه‌سی‌ آلتیندا ائولره‌ سوخولوب‌ آنباردان‌ بوغدا آپاران‌ آپارمایان‌ هر کیم‌ اولورسا اولسون‌ ائوده‌ مؤجود اولان‌ تاخیللاری‌ چواللارا دولدوروب‌ ائو صاحبینین‌ اولاغلاری‌ ایله‌ اربابین‌ آنبارینا داشیماغا باشلادیلار. اونلار ائولرده‌ آرواد اوشاقلارین‌ گؤز یاشلارینا حتی‌ یالوارماقلارینا اهمیت‌ وئرمه‌دن‌ کندیلرده‌کی‌ تاخیللاری‌ آنبارلارا داشی‌ییردیلار. کندین‌ اوستونه‌ قارا پرده‌ چکیلمیشدی‌. هر ائوده‌ آه‌- ناله‌ سسی‌ ائشیدیلیردی‌. نئچه‌ آیلیق‌ گله‌جک‌ گونلرینه‌ ذخیره‌ ائتدیکلری‌ یاوان‌ چؤره‌کلرینی‌ ده‌ اؤز گؤزلرینین‌ قاباغیندا آپاریردیلار. او گون‌ گئجه‌ یارسینا قدر آردالانین‌ ائولریندن‌ آغالیق‌ آنبارلارینا تاخیل‌ داشیندی‌. آنبارلار دولاندان‌ سونرا یئنی‌ آنبارلار آچیلدی‌. بو خبر آن‌- با- آن‌ اطراف‌ کندلره‌ یاییلیردی‌. بو دا اونلارین‌ تشویشه‌ دوشمکلرینه‌ سبب‌ اولوردو.\nاونلار آردالاندا کندلیلرین‌ وار یوخونو اللریندن‌ آلاندان‌ سونرا بو آرادا فعال‌ اشتراک‌ ائدنلری‌ زندانی‌ ائدیردیلر. نؤبه‌ سوما کندینه‌ چاتاندا بورا قاسیم‌خانین‌ دوغما کندی‌ اولدوغونا گؤره‌ جزالاندیرماق‌ مسئله‌سی‌ داها شدتله‌ انجام‌ تاپیردی‌. آردالاندا اولدوغو کیمی‌ شاللاق‌ و توهین‌ ائتمک‌ یونگول‌ جزالاردان‌ حساب‌ اولوردو. سوما کندی‌ حسینعلی‌خانین‌ اولدوغونا گؤره‌ قاسیم‌خانین‌ قوهوم‌ اقربالارینی‌، اونلارلا دوستلوق‌ ائدنلری‌ده‌ شاللاق‌ ووروب‌ مال‌ حیوانلارینی‌ اللریندن‌ آلیردیلار.\nسوما کندینین‌ یاخینلیغیندا بیراغوش‌ کندی‌ یئرلشمیشدی‌. بو کندین‌ کندخداسی‌ کربلای‌ حسن‌ ده‌ سومادا سرهنگ‌ حلمی‌نین‌ یانیندا ایدی‌. او امنیه‌لرله‌ برابر قاسیم‌خانین‌ ائوینه‌ گلیر. اونون‌ خالچالارینی‌، مال‌ حیوانلارینی‌‌ حتی‌ آروادینین‌ پالتار صاندیغینی‌ آچیب‌ اونون‌ گلین‌لیک‌ و آلت‌ پالتارلارینی‌ گؤتوروب‌ دئییر:\n– قاسیم‌خانین‌ غیرتی‌ وارسا گلیب‌ بو پالتارلاری‌ مندن‌گئری‌ آلسین‌.\nقاسیم‌خان‌ آرادان‌ چیخدیغینا و داغلارا چکیلدیگینه‌ گؤره‌ سرهنگ‌ حلمی‌ اونو توتا بیلمه‌میش‌، ناچار قالیب‌ تبریزه‌ قاییتمیشدی‌.\nقاسیم‌خان‌ اؤز دوستلاری‌ ایله‌ بیر مدت‌ گؤزه‌ گؤرونمه‌دیلر. بیر آیدان‌ سونرا آلان‌بیراغوش‌ ماحالینا گلیرلر. گون‌ باتاندا سوما کندینین‌ یاخینلیغیندا اولان‌ بیراغوش‌ کندینه‌ چاتیرلار. چوبان‌ قویون‌ سوروسونو کنده‌ تؤکمه‌یه‌ حاضیرلاشیردی‌. قاسیم‌خان‌ چوبانی‌ چاغیریب‌ دئییر:\n– خان‌ چوبان‌ سورونو کنده‌ تؤکمه‌یه‌ تلسمه‌! بیر آز ال‌ ساخلا.\nچوبان‌ تانیمادیغی‌ آداملاری‌ گؤروب‌ خبر آلیر:\n– نه‌ اوچون‌؟\n– سونرا گؤره‌رسن‌.\nنه‌ ایسه‌ چوبانی‌ یاریم‌ ساعات‌ لنگیدیرلر. آخشامین‌ قارانلیغی‌ هر یئره‌ چؤکندن‌ سونرا قاسیم‌خان‌ و یولداشلاری‌ اؤزلری‌ ایله‌ گتیردیکلری‌ کیسه‌‌لری باشلارینا کئچیردیب،‌ قویون‌ سوروسونون‌ ایچینده‌ اییلیب‌ یئریه‌- یئریه‌ اؤزلرینی‌ بیراغوشون‌ کندخداسی‌ کربلای‌ حسنین‌ ائوینه‌ یئتیریرلر. بیچین‌ واختی‌ اولدوغونا گؤره‌ کندخدا کربلای‌ حسنین‌ بیچینچیلری‌ شام‌ یئییردیلر. اونلار قاسیم‌خانی‌ و اونون‌ سیلاحلی‌ یولداشلارینی‌ گؤروب‌ تشویشه‌ دوشورلر. قاسیم‌خان‌ دئییر:\n– سیز هئچ‌ ناراحات‌ اولمایین‌، سیزینله‌ ایشیمیز یوخدور. بیزیم‌ ایشیمیز فقط‌ بو کندخدا ایله‌دیر.\nقاسیم‌خان‌ علاوه‌ ائدیر:\n– آمما نه‌ قدر بیزیم‌ ایشیمیز قورتارماییب‌ هئچ‌ کیمین‌ بو ائودن‌ ائشیگه‌ چیخماغا حاققی‌ یوخدور.\nسونرا اوزونو کربلای‌ حسنه‌ توتوب‌ دئییر:\n– سن‌ اربابلارین‌ ان‌ یاخین‌ نؤکری‌ اولوبسان‌. آردالان‌ و باشقا کندین‌ ماللارینی‌ غارت‌ ائدیبسن‌. حتی‌ منیم‌ ائویمی‌ غارت‌ ائدیب‌ خالچالاریمی‌، حیوانلاریمی‌ آپاریبسان‌. بونلار بیر طرفه‌، منیم‌ آروادیمین‌ پالتار صاندیغینی‌ آچیب‌ اونون‌ گلین‌لیک‌ پالتارلارینی‌ آلت‌ پالتارلارینی‌ آپاریب‌ ناموسسوزلوق‌ ائدیبسن‌ و دئیبسن‌: اگر قاسیم‌خانین‌ غیرتی‌ وارسا، گلسین‌ آروادینین‌ بو آلت‌ پالتارلارینی‌ مندن‌ آلسین‌. من‌ ایندی‌ گلمیشم‌، هم‌ او پالتارلاری‌، هم‌ ده‌ ناموسوما توخوندوغون‌ اوچون‌ جانینی‌ آلام‌.\nاو بونو دئییب‌ کندخدا کربلای‌ حسنی‌ باشقا بیر اوتاغا آپاریب‌ جانینی‌ آلیر. بئله‌لیکله‌ عؤمرو بویو اربابلارین‌ قاباغیندا کیچیلن‌، کندلیلرین‌ وار یوخونو الیندن‌ آلیب‌ خانلارا باغیشلایان‌، اؤز آلچاقلیغی‌ ایله‌ بوتون‌ ماحالدا مشهور اولان‌ کندخدا کربلای‌ حسن‌ اؤز جزاسینا چاتیر.\nبو خبر سارابدان‌ کئچیب‌ تبریزه‌ یئتیشیر. امنیتی‌ برقرار ائله‌مک‌ ایسته‌ینلر یئنه‌ ال‌-آیاغا دوشورلر. رئیس‌ کل‌ ژاندارمری‌ آذربایجان‌ ساراب‌ امنیه‌لرینین‌ بی‌کفایت‌ اولدوقلاری‌ باره‌ده‌ فکر ائدیردی‌.\nقاسیم‌خانین‌ دسته‌سی‌ یئنه‌ ده‌ داغلارا چکیلیب‌ گؤزدن‌ ایتیرلر. خانلار، اربابلار بیراغوش‌ کندینین‌ کندخداسی‌نین‌ قاسیم‌خانین‌ طرفیندن‌ جزالانیب‌ اؤلدورولمه‌سی‌ خبرینی‌ ائشیدیب‌ اونون‌ یئنه‌ بو اطرافلاردا اولدوغونو بیلیب‌ قورخویا دوشورلر. قاچانلاری‌ قاچیر، قاچمایانلار ایسه‌ گیزلنیرلر. کندخدا کربلای‌ حسنین‌ اؤلدورومه‌سی‌ بوتون‌ کندلرین‌ کندخدالارینی‌ وحشته‌ سالیر. اونلار هاردا اولسالار گئجه‌نی‌ سحره‌ کیمی‌ یاتا بیلمیرلر. کندخدالار قاسیم‌خانین‌ هانسی‌ گون‌، هانسی‌ گئجه‌، هانسی‌ کندخدانین‌ ائوینه‌ جزا حکمو‌ایله‌ گلیب؟،‌ اونلاری‌ مجازات‌ ائده‌جکلرینی‌ یاخشی‌ بیلمه‌سه‌لرده‌ یئنه‌ ناراحات‌ ایدیلر. کندلیلر ایسه‌ اؤز شادلیقلارینی‌ گیزلده‌ بیلمیردیلر. اونلار اربابلارا قارشی‌ توکنمز نفرتلرینی‌ هاردا اولورسا اولسون‌ آیدینجاسینا بیلدیریردیلر و اونلارین‌ کؤکونون‌ کسیلمه‌سینی‌ آللاه‌دان‌ ایسته‌ییردیلر.\nبئله‌ بیر دؤورده‌ قادینلار کیشیلردن‌ اؤنده‌ گئدیردیلر. اونلار اؤز آجیقلارینی‌ خانلاردان‌، اربابلاردان‌ چیخماق‌ اوچون‌ اور،کلرینده‌ گیزلین‌ قالیب‌ بوی‌ آتمامیش‌ اؤز شعر طبعلریندن‌ استفاده‌ ائدیردیلر. قاسیم‌خانین‌ و آردالان‌ کندلیلرینین‌ عصیانلاری‌ ساراب‌ و آلان‌بیراغوش‌ ماحالیندا مثلی‌ گؤرونمه‌میش‌ بیر حادثه‌ اولدوغو اوچون‌ ماحالین‌ قیز گلین‌لرینین‌ اوره‌کلرینده‌ ایز سالمیش‌ بو حادثه‌لر شعر فورماسیندا اؤزونو بروزه‌ وئریردی‌.\nداغلارین‌ باشیندا اسیر یئل‌ کیمی‌\nیول‌ وئرین‌، یول‌ وئرین‌ قاسیم‌خان‌ گلیر\nظالیم‌ اربابلارا دیوان‌ توتماغا\nچیگینینده‌ توفنگی‌ باغری‌قان‌ گلیر\nبئله‌لیکله‌ قاسیم‌خان‌ آد، سان‌ قازانمیشدی‌. اونون‌ محبوبییتی‌ خالق‌ آراسیندا گئتدیکجه‌ آرتیردی‌. تبریزده‌ اولان‌ امنیه‌ مسئوللاری‌ قاسیم‌خانین‌ آزاد شکیلده‌ آت‌ اوینادیب‌، مالکلری‌ سیخینتیا سالیب‌ اونلاری‌ بیر- بیر آرادان‌ آپارماسینین‌ سببینی‌ سارابین‌ امنیه‌ اداره‌لرینین‌ بی‌کفایت‌ اولماقلاریندا گؤروردولر. بونا گؤره‌ ده‌ قاراداغ‌دان‌ بیر عده‌ ژاندارم‌ دسته‌سینی‌ سارابا گتیریرلر. بو��لارا قاسیم‌خانین‌ تئزلیک‌له‌ توتولماسی‌ تاپشیریلمیشدی‌. بونا گؤره‌ اونلار گئجه‌- گوندوز قاسیم‌خانی‌ نئجه‌ تله‌یه‌ سالاجاقلاری‌ باره‌سینده‌ نقشه‌ چکیردیلر. اونلار یاخشی‌ بیلیردیلر کی‌، قاسیم‌خانی‌ دؤیوش‌ میدانیندا مغلوب‌ ائده‌ بیلمه‌یه‌جکلر. بئله‌ اولسا اؤز جانلاری‌ دا خطره‌ دوشه‌ بیلردی‌. بونا گؤره‌ ده‌ باشقا بیر یول‌ تاپماق‌ لازیم‌ ایدی‌.\nقاسیم‌خانین‌ دسته‌سینده‌ دئچان‌ کندیندن‌ اولان‌ اسماعیل‌ آدلی‌ بیر اوغلان‌ وار ایدی‌. او قاسیم‌خانلا بیرلیکده‌ اربابلارین‌ علیهینه‌ گئدن‌ دؤیوشلرده‌ اؤلموشدو. اونون‌ طوطی‌ آدلی‌ قوجا آناسی‌ وار ایدی‌. اوغلونو الدن‌ وئرمیش‌ بو قوجا قاری‌ اوغلونون‌ اؤلومونو قاسیم‌خاندان‌ بیلیردی‌. او دئییردی‌:\n– منیم‌ اوغلومون‌ باعثی‌ قاسیم‌خاندیر. او اولماسایدی‌ منیم‌ اوغلوم‌ اؤلمزدی‌.\nبونا گؤره‌ ده‌ اونون‌ قاسیم‌خانا نیفرتی‌ وارایدی‌. دائیم‌ سارابین‌ امنیه‌ اداره‌لرینه‌ گئدیب‌ قاسیم‌خانین‌ علیهینه‌ شکایت‌ ائدیردی‌. ایندی‌ طوطی‌ قاری‌ قاراداغدان‌ بیر دسته‌ امنیه‌لرین‌ سارابا گلدیگینی‌ ائشیدیب‌ اونلارین‌ رئیسینه‌ شکایت‌ ائدیر. امنیه‌ رئیسی‌ طوطی‌ قاریدان‌ خبر آلیر:\n– سن‌ کیمسن‌؟ طوطی‌ قاری‌ جاواب‌ وئریر:\n– منیم‌ آدیم‌ طوطو دور، اسماعیلین‌ آناسی‌. قاسیم‌خان‌ منیم‌ اوغلومون‌ اؤلومونون‌ سببیدیر. من‌ اوندان‌ شکایته‌ گلمیشم‌.\nرئیس‌ خبر آلیر:\n– سن‌ قاسیم‌خانین‌ هاردا اولدوغونو بیلیرسنمی‌؟\nطوطی‌ قاری‌ دئییر:\n– یوخ‌، ایندی‌ اونون‌ هاردا اولدوغونو بیلمیرم‌.\nرئیس‌ اونا تاپشیریق‌ وئریب‌ دئییر:\n– اوغلونون‌ انتقامین‌ آلماق‌ ایسته‌ییرسنسه‌ گرک‌ آییق‌ اولوب‌ قاسیم‌خانین‌ یئرینی‌ اؤیره‌نیب‌ منه‌ خبر وئره‌سن‌.\nطوطو قاری‌ رئیسه‌ سؤز وئریب‌ اوندان‌ آیریلیر…\n***\nقاسیم‌خانین‌ سارابین‌ کوللوجه‌ آدلی‌ کندینده‌ طهمز (یا حاجی‌ احمد) آدیندا بیر دوست‌ بیلدیگی‌ یاخین‌ آدامی‌ وار ایدی‌. قاسیم‌خان‌ و یولداشلاری‌ حاجی‌ طهمزه‌ پول‌ وئرمیشدیلر کی‌، عایله‌لرینه‌ یئتیرسین‌. حاجی‌ بو پوللاری‌ آلاندان‌ سونرا پوللاری‌ صاحیبلرینه‌ وئرمیر و فکر ائدیر کی‌، قاسیم‌خان‌ و یولداشلاری‌ بو گون‌- صاباح‌ امنیه‌لر طرفیندن‌ اؤلدوروله‌جک‌. اوندان‌ سونرا کیم‌ بیلیر کی‌، قاسیم‌خانین‌ منیم‌ یانیمدا پولو واردیر. بئله‌لیکله‌ حاجی‌ طهمز پوللارا صاحیب‌ اولماق‌ اوچون‌ قاسیم‌خانین‌ و اونون‌ یولداشلارینین‌ اؤلوم‌ خبرینی‌ گؤزله‌ییردی‌. قاسیم‌خان‌ آرانی‌ ساکت‌ بیلیب‌ یولداشلاریندان‌ مهدی‌، شیرزاد، ابی‌، نوروزعلی‌ ایله‌ گئجه‌ یاریسی‌ حاجی‌ طهمزین‌ قاپیسیندا آتدان‌ دوشورلر. ائو صاحبی‌ یوخودان‌ اویانیب‌ اونلاری‌ قارشیلاییر. حاجی‌ طهمز بو خبرسیز گلن‌ قوناقلاردان‌ ناراحات‌ اولسادا اونلارا بیلدیرمیر. قاسیم‌خان‌ حاجی‌ طهمزه‌ دئییر:\n– حاجی‌، بیز سنه‌ پول‌ وئرمیشدیک‌ کی‌، عایله‌لریمیزه‌ وئره‌سن‌. آمما سن‌ کوتاهلیق‌ ائدیب‌ پوللاری‌ اؤز یانیندا ساخلاییبسان‌. ایندی‌ او پوللار اؤزوموزه‌ لازیمدیر. حاجی‌ طهمز قوناقلارا یئمک‌ حاضیرلاییب‌ دئییر:\n– سیز استراحت‌ ائدین‌، من‌ سیزه‌ پول‌ تهیه‌ ائدیب‌ قاییدیرام‌. حاجی‌ آتا مینیب�� طوطی‌ قارینی‌ گؤرمک‌ اوچون‌ دئچان‌ کندینه‌ گلیر. او طوطی‌ قارینی‌ گؤرن‌ کیمی‌ دئییر:\n– نه‌ یاتیبسان‌ آرواد تئز اول‌ قاسیم‌خان‌ بیزده‌دیر.\nطوطو قاری‌ قولاقلارینا اینانماییب‌ خبر آلیر:\n– دوغرو دئییرسنمی‌؟\nحاجی‌ دئییر:\n– یالان‌ نه‌ لازیمدیر؟ آرواد تئز اول‌.\nحاجی‌ طهمز، قارینی‌ قاراداغدان‌ گلن‌ امنیه‌لرین‌ یانینا آپاریر. طوطو قاری‌ گئجه‌ یاری‌ رئیس‌ امنیه‌نی‌ یوخودان‌ اویادیب‌ دئییر:\n– نه‌ یاتیبسان‌ رئیس‌، قاسیم‌خانین‌ یئرینی‌ تاپمیشام‌.\nبو مسئله‌دن‌ اؤترو قاراداغدان‌ سارابا گلن‌ رئیس‌ بو خبردن‌ خوشحال‌ اولوب‌ ال‌- آیاغا دوشور. امنیه‌لری‌ یوخودان‌ اویادیب‌ تله‌سیک‌ آتلانیب‌ کوللوجه‌یه‌ دوغرو حرکت‌ ائدیرلر. بیر ساعاتدان‌ سونرا کوللوجه‌ کندینده‌ ایدیلر. قاسیم‌خان‌ اؤز دوستلاری‌ ایله‌ حاجی‌ طهمزین‌ ائوینده‌ شیرین‌ یوخویا گئتمیشدیلر. اؤزلرینه‌ دوست‌ بیلدیکلری‌ بیر خائینین‌ خیانتلریندن‌ خبرلری‌ یوخ‌ ایدی‌. قاراداغ‌ امنیه‌لری‌ حاجی‌ طهمزین‌ ائوین‌ ساکت‌ حالدا محاصره‌ ائدیرلر. آمما امنیه‌لر قاسیم‌خانین‌ و یولداشلارینین‌ یاتدیغی‌ اوتاغا یاخین‌ دوشه‌ بیلمیرلر. دفعه‌لرله‌ دؤیوشدن‌ غالب‌ چیخان‌ قاسیم‌خانلا اوز- اوزه‌ دایانماقدان‌ چکینیردیلر. مردانه‌ دؤیوشمکدن‌ چکینن‌ امنیه‌لر بو قرارا گلیرلر کی‌، نه‌ قدر قاسیم‌خانین‌ الینده‌ توفنگ‌ وار، اونا یاخین‌ دورماق‌ اولماز و اؤز جانلاری‌دا خطره‌ دوشه‌ بیلر.\nقاسیم‌خان‌، سومالی‌ نوروزعلی‌، قزیلجالی‌ مهدی‌، کوللوجه‌لی‌ ابی‌، حاجی‌ طهمزین‌ ائوینده‌ توفنگلرینی‌ دیوارا سؤیکه‌ییب‌، قاپینین‌ دالینی‌ محکم‌ باغلاییب‌ یاتمیشدیلار. اسدالله‌ دامین‌ اوستونده‌ کئشیک‌ چکمه‌یه‌ تعیین‌ اولونموشدو. امنیه‌لر ائوی‌ محاصریه‌ آلیب‌ گیزلنمیشدیلر. حیطی‌ سکوت‌ بؤروموشدو. بو سکوتو پوزان‌ فقط‌ یاتانلارین‌ خورورتولاری‌ ایدی‌. امنیه‌لر دامین‌ اوستونه‌ چیخاندا اسدالله‌نی‌ یاتیب‌ یوخلامیش‌ گؤرورلر. او یورغون‌ اولدوغونا گؤره‌ درین‌ یوخویا گئتمیشدی‌. امنیه‌لر اسدالله‌نین‌ توفنگینی‌ گؤتوروب‌ اونو ترک‌ سیلاح‌ ائدیرلر. اسداله‌ گؤزلرینی‌ آچاندا اؤزونو محاصره‌ده‌ دوشمن‌ توفنگینین‌ لوله‌سینی‌ اؤز آغزیندا گؤرور. امنیه‌لر اونا دئییرلر: سسینی‌ چیخارتسان‌ اؤزونو اؤلموش‌ بیل‌.\nاو زامانلار کند ائولرینین‌ دامیندا باجا اولاردی‌. بو باجا ائوده‌ تندیر سالاندا اونون‌ توستوسو ائشیگه‌ چیخماق‌ اوچون‌ ایدی‌. امنیه‌ رئیسی‌ بیر اوغلان‌ اوشاغینی‌ یوخودان‌ اویادیب‌، اونا پول‌ وئریب‌ دئییر:\nبو ائوده‌ دؤرد نفر یاتیبدیر. اونلارین‌ توفنگلری‌ واردیر. بیز سنی‌ باجادان‌ ائوین‌ ایچینه‌ ساللایاجاغیق‌. سن‌ اوّل‌ ائوین‌ قاپیسینی‌ آچیب‌ سونرا اونلارین‌ توفنگلرین‌ بیر- بیر گؤتوروب‌ بیزه‌ وئرمه‌لیسن‌.\nبئله‌لیکله‌ اوغلانین‌ بئلینه‌ ایپ باغلاییب‌ باجادان‌ ائوین‌ ایچینه‌ ساللاییرلار. اوغلان‌ قاپینی‌ آچیب‌، اونلارین‌ توفنگلرینی‌ گؤتوروب‌ امنیه‌لره‌ وئریر. ایندی‌ قاسیم‌خان‌ و یولداشلاری‌ ترک‌ سیلاح‌ اولموشدولار. امنیه‌لر دریندن‌ نفس‌ آلیرلار. سونرا ائوه‌ سوخولوب‌ قاسیم‌خانی‌، شیرزادی‌، نوروزعلینی‌، ابی‌نی‌، مهدینی‌ ی��خودا ایکن‌ اؤلدورورلر. دامدا کئشیک‌ چکن‌ اسدالله‌ ایسه‌ اونو تهدید ائدن‌ و گولله‌لرین‌ سسیندن‌ تشویشه‌ دوشن‌ امنیه‌نی‌ گؤروب‌ فرصتدن‌ استفاده‌ ائدیب‌ امنیه‌نی‌ ترک‌ سیلاح‌ ائدیر و توفنگین‌ قنداغی‌ ایله‌ اونو ووروب‌ آرادان‌ چیخیر.\n***\n…بئله‌لیکله‌ ساوالان‌ داغینین‌ اتکلرینده‌ زحمتکش‌ کندلیلرین‌ امیدی‌، آرخاسی‌ اولان‌ قاسیم‌خانی‌ و یولداشلارینی‌ فاسد دربارین‌ نؤکرلری‌ اولان‌ امنیه‌لرین‌ قانلی‌ اللریله‌ نامردلیکله‌ اؤلدورورلر. سارابین‌ و آلان‌بیراغوش‌ ماحالینین‌ گؤیلرینده‌ پاریلدایان‌ بو اولدوزلار ابدی‌ اولاراق‌ گؤزلرینی‌ یومورلار. بو آجیناجاقلی‌ فاجعه‌دن‌ سونرا فئوداللار یئنه‌ ده‌ اؤز شمشیرلرین‌ چاخماق‌ داشینا چکیب‌ ایتیله‌مه‌یه‌ باشلادیلار. یئنه‌ ده‌ کندلیلری‌ اؤزلرینه‌ قول‌ حساب‌ ائدن‌ اربابلار، اؤز ییرتیجی‌ دیشلرینی‌ قیجیردیب‌ قاسیم‌خانین‌ آجیغینی‌ زاواللی‌ کندلیلردن‌ چیخماق‌ اوچون‌ جان‌ آتیردیلار.\n***\n…. ساراب‌ و آلان‌بیراغوش‌ ماحالینین‌ تن‌ اورتاسیندان‌ آخیب‌ گئدن‌ آجی‌ چایین‌ لئهلی‌ سولاری‌ ساکت‌ و آرامجاسینا آخیردی‌. قاسیم‌خان‌ اؤز ایکی‌ ایللیک‌ مبارزه‌سینده‌ دفعه‌لرله‌ بو چایین‌ کناریندا گئجه‌لر اوجاقلار قالاییب‌، سحره‌ کیمی‌ اولدوزلارلا دردلشیب‌، اؤز مبارزه‌ یوللارینی‌ ایشیقلاندیرماق‌ اوچون‌ فیکره‌ گئدیب‌، آجی‌ چایین‌ سولارینا گؤز دیکمیشدی‌. ایندی‌ داها قاسیم‌خان‌ یوخ‌ ایدی‌. آمما آجی‌ چای‌ آخیردی‌. ایندی‌ همدمسیز قالان‌ بو چای‌ قاسیم‌خانین‌ و اونون‌ آتلی‌لارینین‌، کنارینداکی‌ قالادیقلاری‌ اوجاق‌ داشلارینا باخا- باخا گله‌جکده‌ تاپیلاجاق‌ قاسیم‌خانلاری‌ دوشونوردو….","num_words":10254,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.177,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":323966.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یانکی یوْخسا یانک (اینگیلیسجه:Yankee) مسخره اۆچون قوزئی آمریکادا یاشایان اینسانلارا وئریلمیش آددیر. بۇ آد ۱۶۰۰ ایللریدن دۆنیادا اوْرتایا چیخدی و فرقیلی قایناقلاردا گئچیب. بۇگۆن آمریکا بیرلشمیش ایالتلرینده یاشایانلارا یانکی دئیلیر. اسکی تاریخده نیواینقلند ایالتینده اوْلان آمریکالیلار یانکی سسله‌نیردیلر. بۇ آد بیرینجی دفعه ۱۷۵۷ده آمریکانین نیواینقلند ایالتیندن گَلن مۆدافیعه‌چی‌لره وئریلیب.\nقایناق\n[دَییشدیر]\nhttps:\/\/tr.wikipedia.org\/wiki\/Yankee\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=یانکی&oldid=295413»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nقوزئی آمریکا\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۶ ژانویه ۲۰۱۸، ‏۰۳:۱۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":174,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.006,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":29351.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Qarma Diller Ve Iki Örnek-Osmanlıca-Kürtce-Ahmed Buran-15s+Özbek Türkcesinin Latin Alfabesi Esasındaki Imlası Üzerine-Firidun Tekin-13s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nدیل و دیلچیلیک\nQarma Diller Ve Iki Örnek-Osmanlıca-Kürtce-Ahmed Buran-15s+Özbek Türkcesinin Latin Alfabesi Esasındaki Imlası Üzerine-Firidun Tekin-13s\n3062\n0\n2018\/8\/10\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 3314 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38935 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":351,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.234,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":36963.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"او زامان کی انسانین دیلی اونون داخلی عالمینده باش قالدیران حس و هیجانلارینی ایفاده ائتمک‌ده چتین‌لیک چکیر، ائله او آنداجا موسیقی اونون کؤمه‌یینه چاتیر. دئمک موسیقی انسان معنویاتی‌نین، بدیعی ذوق و دوشونجه‌سینین، بیرسؤزله گؤزه‌للیک فلسفه‌سینین ان دیرلی بدیعی ایفاده فورماسی‌دیر. بو بوتون خالق‌لاردا بئله اولموشدور. منیم ایفاده ائتدییم بو سؤزلرین چوخ دیرلی و چوخ درینی‌نی واختی‌لا بؤیوک عالم، فیلسوف و شاعیرلر سؤیله‌میش‌لر. او جمله‌دن: فیلسوف‌لاردان شوپنهاور، شاعیرلردن‌ایسه هانریش هاینه‌دن بو ایفاده‌لره یاخین سؤزلر اوخوموشام. بیزیم ده بؤیوک شاعیریمیز سهند بو باره‌ده اؤز دویغو و دوشونجه‌لرینی بئله ایفاده ائتمیشدیر:\nاوردا کی دیل- آغیز سؤزدن اوسانار\nسوروشون مطلبی تئللر سؤیله‌سین\nدوداق دانیشارسا اود توتار، یانار\nگرکدیر زخمه‌لر،اللرسؤیله ‌سین.\nسهند عاشیق صنعتمیزی خصوصی ایله آنا کیتابیمیز ساییلان دده قورقود داستانلارینی اوخویوب، اونلاری شعره چکدییی زامان بو فیکره چاتمیش و اونو بو فورمادا ایفاده ائتمیشدیر. منیم فیکریمجه، خالق‌لارین، مدنیت‌لرین، یورد- یووا‌لارین ان درین قاتلاریندا یئر سالان و زامان- زامان جیلالاشان، زنگینلشن فولکوریک موسیقیسی دونیادا بوتون موسیقی‌لرین کؤکو، آناسی و قایناغی‌دیر. بیزیم ده خالق موسیقیمیزین ان پارلاق نمونه‌سی اولان عاشیق موسیقیسی بو سایاق موسیقی‌لردن‌دیر.\nعاشیق موسیقیسی، تاریخین ایلکین چاغلاریندان قایناقلانان، تاریخ بویو یاشایان، بوداقلانان، قول‌لانان بیر موسیقی اولسادا، آنجاق اونون خاللاریندا،رنگلرینده، ریتملرینده، ملودی‌لاریندا، اونا منسوب اولدوغو خالقین سئوگیسی، محبتی، نیفرتی، دؤزومو، آرزوسو، مبارزه‌سی، بدیعی – ایسته‌تیک دویومو، ملی بدیعی ذوقو، ائله ‌جه‌ده اونون یاشادیغی محیطی، طبیعتی، تاریخی، بیر سؤزله حیات فلسفه‌سی، عاشیق صنعتینین بدیعی ایسته‌تیک منشوروندان کئچه‌رک، هاوالارین سیم��سیندا تجسم تاپمیشدیر و بؤیوک صنعتکارلارین واسطه‌سی‌ایله، اوبا- اوبا، اویماق- اویماق، کند- کند، شهر- شهر، اؤلکه- اؤلکه گزمیش گؤروب- گؤتورموش، گونو-گوندن زنگینلشمیش، زامانلا آیاقلاشا- آیاقلاشا بو گونوموزه گلیب، چاتمیشدیر.\nبیز عاشیق موسیقیمیزین تاریخینه نظر سالدیقدا، بؤیوک دوهالار، بؤیوک استعدادلار و اولو صنعتکارلارین آدلاریلا راستلاشیریق و گؤزوموز اؤنونده تاریخده آدی ابدی‌لشمیش ده‌ده‌قورقود، ده‌ده قوربانی، ده‌ده علعسگر، عاشیق عدالت، … و بوگونکو عاشیق صنعتیمیزین دیرلی تالانتی، گؤرکملی یاردایجی صنتعکاری عاشیق چنگیز مهدی‌پور جانلانیر.\nچنگیز میثیلسیز سولو ایفاچی اولدوغو حالدا، درین موسیقی بیلیینه ییه‌لنمیش، کلاسیک آذربایجان موسیقیسینی، موغام صنعتیمیزی، دونیا موسیقیسینی منیمسه‌میش، موسیقی علمینی اؤیرنمیش‌دیر. من دئیردیم کی چنگیز مهدی‌پورو عاشیق صنعتی تاریخیمیزده سایدیغیم سویه‌لرین لاییقلی داوامچیسی و معاصر سیمالی صاحیبی کیمی حساب ائتمک اولار. بوگونکو شرایطده عاشیق صنعتینین مدرنلشمه‌سینده، اونون دونیایا یاییلماسیندا، دونیا سویه‌سینده تانینماسیندا، اونون باشقا موسیقیلرله سسلشمه‌سینده چنگیزین و اونون رهبرلیک ائتدییی دالغا گروپونون گؤستردییی بؤیوک جسارت و صرف ائدیک‌لری بؤیوک امه‌یه تای تاپا بیلمیرم.\nچنگیز سازین سیملرینده یئردییشمه‌لریله برابر عاشیق هاوالارینی نوتا آلمیش، سازی نوت اوزه‌رینده اؤیرنیلمه‌سی اوچون نوت کیتابی یازمیشدیر. او سازی یوخ، سازلاری: جوره‌سینی، آناسینی، ویولونو، بالابانی، ضربی آلت‌لرینین مختلف نوع‌لرینی ائله مهارتله ارکسترلشدیرمیشدیر کی، هم عاشیق موسیقیسینی، هم موغامی، هم دونیا خالقلاری‌نین موسیقیسینی، ائله‌جه‌ده کلاسیک موسیقیسینی ایفاده ائتمه‌یه نائیل اولموشدور. عینی حالدا موغام، کلاسیک و عاشیق موسیقیسیلریندن یئنی سنتزلی اثرلر یاراتمیشدیر؛ دالغا موسیقی گروپونو قورموش و اونا رهبرلیک ائتمیشدیر. ایندی بو موسیقی گروپو ۲۱ینجی عصرده، عاشیق موسیقیسینی دونیا کنسرت سالونلاریندا ایفاده ائدن یگانه گروپ‌دور. دالغا گروپو تکجه ایران دئییل، آذربایجان جمهوری‌سینده، تورکیه‌ده، تورک دیللی خالق‌لارین یاشادیغی اؤلکه‌لرده بؤیوک رغبت اویاتمیشدیر.\nچنگیزین بو بؤیوک امه‌یینه، بیلیینه، صنعتینه گوره، اؤلکه‌میز ایرانین ان معتبر اوجاغی ساییلان: «شورای ارزشیابی هنرمندان، نویسندگان، شاعران کشور» طرفیندن اونا بیرینجی دره‌جه‌لی وثیقه وئریلمیشدیر کی اؤلکه قانونو اوزره دوقتورلوق دره‌جه‌سینین معادلی‌دیر. بونو دا قئید ائدیم کی واختی‌لا بو عنوان: اوستاد علی سلیمی‌یه، اوستاد جلیل شهنازی، اوستاد عزت‌الله انتظامی، اوستاد جمشید مشایخی کیمی صنعتکارلارادا وئریلمیشدیر.\nمن بیر وطنداش و کیچک قلم صاحبی کیمی بو اوغور مناسبتی‌ایله ایلک اؤنجه، آذربایجان خالقینی، موسیقیچیلریمیزی، عاشیقلاریمیزی، دالغا گروپونون دیرلی عضولرینی، مهدی‌پور‌لار عائله‌سینی، چنگیز معلمین دوستلارینی و ائله‌جه‌ده محترم عائله عضولرینی تبریک ائدیرم. اینانیرام موسیقی صنعتیمیزه هله چوخلو تحفه‌لر وئرجک‌دیر سئویملی صنعتکاریمیز، قارداشیم و دوستوم چنگیز مهدی‌پور. واختی‌لا چنگیزه یازدیغیم شعرله سؤزومه سون قویورام:","num_words":916,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":226023.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اۇرمۇ گؤلۆ یا دا اۇرمیه گؤلۆ ایران'ین آذربایجان بؤلگه‌سینده، شرقی و غربی آذربایجان اوستانلارینین آراسیندا بیر گؤلدور. ایرانین ایچریسینده یئرلَشن ان بؤیوک گؤلدور. سطحینین ساحه‌سی ۵۲۰۰ مۆربّع کیلومتردیر. ماکزیموم حدّی قوزئیدن گۆنئیه ۱۴۰، شرقدن غربه ایسه ۵۵ کیلومتردیر. ان درین نوقطه‌سی ۱۶ متردیر. گؤلده ۱۰۰-دن چوْخ آدا وار. بوُنلاردان ان بؤیوکلریندن بیرینده چینگیزخانین نوه‌سی هولاکوخان قبری یئرلشیر.\nاۇرمۇ گؤلۆ\nاورمو گؤلو ۱۹۸۴-جو ایلده\nاۇرمۇ گؤلۆ\nموختصات\n37°42′N 45°22′E \/ 37.700°N 45.367°E \/ 37.700; 45.367موختصات: 37°42′N 45°22′E \/ 37.700°N 45.367°E \/ 37.700; 45.367\nماکسیموم. اوزونلوق\n۱۴۰ کیلومتر\nماکسیموم. گئنیشلیک\n۵۵ کیلومتر\nمساحت\n۵۲۰۰ کیلومتر موربع\nمعاهده رامسر\nرسمی آدی\nاۇرمیه گؤلۆ\nتصدیقلندی\n۲۳ ژوئن ۱۹۷۵\nایسناد نومره‌سی\n۳۸[۱]\nاوُرمو گؤلو ایرانین و آذربایجانین ان مشهور گؤلودور. اوْنون ساحه‌سی تخمیناً ۶۰۰۰ مۆربّع کیلومتردیر. کؤچری قوُشلار بوُ گؤلدن کؤچ زامانی فاصیله منطقه‌سی کیمی ایستیفاده ائدیرلر. فاصیله‌سیز قوُراق‌لیق سببیندن اوُرمو گؤلو تدریجاً دایازلاشیر، ساحه‌سی ایسه آزالیر. بوُ ایسه تکجه بیتکیلره دئییل، هم‌ده حئیوانلارا منفی تأثیر گؤستریر. اطراف مۆحیط مسئله‌لری اۆزره مۆتخصّیصلر قئید ائدیرلر کی، گؤلون خیلاصی اۆچون ایران حؤکومتی طرفیندن باشلانیلاجاق تدبیرلر هله کی، کیفایت دئییل. نه قدر کی، گئج دئییل، بوُ گؤلون قوُرویوب یوْخا چیخماسینین قارشی‌سی آلینمالی‌دیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ اورمو گؤلونون اقتصادی دیرلری\n۲ اوُرمو گؤلونون بوُگۆنکو دوُرومو\n۳ گؤلون ندن قوُروماسی\n۴ بوُ فاجیعه دن چێخیش یوْلو\n۵ اورمو گؤلونون قوروماسینا گؤره توپلومسال اعتراضلار و گؤستری‌لر\n۶ بورا دا باخ\n۷ قایناقلار\nاورمو گؤلونون اقتصادی دیرلری\nدَییشدیر\n۲۵۱٫۸۷۶ مۆربّع کیلومتردن آرتیق اوْلان اوُرمو گؤلونون سوُ تؤکولن حوضه‌سی تبریز، اوُرمو، خوْی، توُفارقان، ماراغا، قوْشاچای، سوْیوق‌بوُلاق، خانا، سالماس، اوشنو، و سوُلدوز بوُزقیرلارینا شامیل‌دیر. بوُ حوضه، آذربایجانین توْرپاقلارینین بئشده بیرینی یعنی ۲۰٪-ینی، و مونبیت توْرپاق‌لاری اوْلان، ان یاخشی و دیرلی اکین بؤلگه‌لرین‌دن ساییلیر. اوُرمو گؤلونون ۵ میلیارد توْن پوْتاس، ۶۰ میلیون توْن پوْتاسیوم سولفات، ۲۴۰ میلیون توْن ماقنِزیوم، ۲۸ تون برومید، ۲۵۰ تون لیتیومون اوْلدوغو تخمین اوْلونور. ایندی‌لیکده ماراغانین ورجؤوو کندینده تیکیلمیش کاوه سودا زاوودو شۆشه‌نین ان اهمیت‌لی ماتئریالینین ایخراجی ایله مشغول‌دور. قئید ائتمک لازیم‌دیر کی، بوُ زاوود گؤلون ساکینلری اۆچون اهمیت‌لی تهلوکه منبعی‌دیر. بوُ زاوود اطراف مۆحیطی زهرلیگیر و گؤلو چیرکلندیریر. ۱۹۷۵-جی ایلده میلّی پارک اوْلموش اوُرمو گؤلو، آسیانین باتی‌سیندا داییم سوُ اوْلان ان بؤیوک گؤل‌دور. بوُ گؤلون آدالاریندا ۲۷ جۆر ممه‌لی حئیوان، ۴۱ جۆره سۆرونگن، ۲۱۲ جۆره قوش، ۷ جۆره سوُدا-قوُرودا یاشایان، ۲۶ جۆره بالیق یاشاییر. بوُ جان‌لی‌لارین وارلیغی و چئشیدلی‌لیگی اوُرمو گؤلونون یوُنسکو طرفیندن یاشام گزه‌گنی‌نین دئپوسو آد آلماسیندا سبب اوْلوب. اوُرمو گؤلو اؤز گؤزل طبیعتی، و زیغینین معالیجوی اؤزل‌لیگی ایله بیر چوْخلو توریستین آذربایجانا گلمه‌سینه ندن اوْلابیلیر. هم‌ده بوُ گؤلده یاشایان آرتیمیا اورمیانا (اوُرمو گؤلو آرتئمیاسی) آدلی چوْخ دیرلی برک-دریلی بوُ گؤلون اقتصادی دیرلرینی چوْخال‌دیر.\nاوُرمو گؤلونون بوُگۆنکو دوُرومو\nدَییشدیر\nاوُرمو گؤلونون اۆزرینه سالینمیش کؤرپو اؤزلوگونده دیرلی بیر پلان اوْلسادا، اوْنون نئجه آپاریلماسیندا سوْرغو یئری وار. گؤلون یاخینلیغیندا یئرلَشن زنبیل داغینی سؤکوب گؤله تؤکمک ایله، ۱۹۷۹-جو ایلده تیکیلمه‌سینه باشلانان کؤرپو سوْندا ۲۰۰۸-جی ایلده بیرینجی فازی ایستیفاده‌یه وئریلدی؛ و کؤرپو اوزونتویله، گؤلو قوُزئی و گۆنئیه بؤلمکله (کؤرپونون ۲۰ گؤزو، گؤلده سوُیون جریانینی اوْلدوغو کیمی ایجاد ائده‌بیلمیر)، گؤلون قوُروماماسی اۆچون ایلده ان آزی ۶٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ مۆکعب متر سوُیا احتیاجی وار؛ و میزان سو ایللردیر بوُ گؤله تؤکولمویور. بوُ گؤلون سوُیو اؤتن ۱۰ ایلده، ۶ متر درینلیگینده آزالیب. سو ۶ متر آزالماقلا، توتوم یاخلاشیق ۲۰٪ دالا چکیلیب؛ ائله کی تاریخ بوْیوندا سابیقه‌سی اوْلمایان بیر دوُرومدا، گؤلون ۹ آداسین‌دان بئشی قوُرولوغا یاپیشیب و حودوداً ۱۲۰٫۰۰۰ هکتار شوراکئت (دوُز چؤلو) یارانیب. بوُ گؤل‌ده یاشاماق‌دا اوْلان آرتیمیا سایی‌سی طبیعی حالدا لیترده ۴۰۰۰ قدر اوْلا بیلدیگی حالدا، بوُگۆن آرتیمیانین سایی‌سی لیترده ۱ دانایا ائنمیش‌دیر. یئنه اوزوجوکله بوُ گۆن اوُرمو گؤلونون سوُیونون دوُزو لیتردی ۲۸۰–۳۰۰ قیراما چاتیر. اوُرمو گؤلونون ساحیل‌لرین‌ده گؤرونمک‌ده اوْلان آغ رنگلی دوُزداشلاری لاپ آیدین تهلوکه علامتی ساییلا بلیر. دوُز قوُشلارین دیمدیگینده بئله قاندیل باغلاییر.\nگؤلون ندن قوُروماسی\nدَییشدیر\nتۆرکیه ده یئرلَشن وان گؤلو، اوُرمو گؤلونون قوْنشولوغون‌داندیر، آنجاق اوْرا قوُروماقدا دئییل.\nگؤلون قوُروماسینا ایکی اساس ندن ساییلیر:\nدوْغال (طبیعی) عامیل‌لر: یاغینتینین آزلیغی. گؤلون سوُیونون سطحی ۲۰۰۸-جی ایلده ۲۰۰۷-جی ایله گؤره ۱۸ سانتیمتر داها یئنیب. آنجاق ۲۰۰۹، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱-جی ایل‌لرده یاغینتین چوْخالماسینا رغماً سوُ سطحی یئنه آزالیب و باشقا طرف‌دن ماهواره گؤرونتولر گؤستریر کی سینیرین اوْ تاییندا، تۆرکیه توْرپاغین‌دا چوْخ یاخینلیق‌دا یئرلَشن قوْنشو گؤل، وان گؤلو، سوُیو آزالماییب.\nاینسان الی و سیاسی عامیل‌لر: اکینچیلیگین سوُدان یاخشی و مودرن یارارلانماماسی، اکین چئشیدلری‌نین یاخشی سئچیلمه‌مه‌سی، سایی‌سیز و حساب-کیتاب‌سیز سوُ بندلری‌نین سالینماسی و جاوازسیز قوُیولارین چوْخ‌لوغو، ایلدن ایله بوُ گؤلون سوُیون داها دا آزالماسینا سبب اوْلور.\nبوُ فاجیعه دن چێخیش یوْلو\nدَییشدیر\nاورمو گؤلونون ۱۹۸۴ و ۲۰۱۴ ایل‌لرینده ماهواره عکسلری کی گؤلون چوخلو سطحینین آزالماغینی گؤستریر.\nیوُخاریدا ایشاره اوْلدوغو کیمی، بوُ نئچه ایل‌ده اوُرمو گؤلونو قوُروماق‌دان قوُرتارماق اۆچون، مۆتخصیصلر، بیلیم آداملاری، آیدینلار، اؤیرنجیلر، ژوُرنالیستلر و خالق آراسیندا چوْخلو دانیشمالار و یازیشمالار اوْلوب و بیر سایی چؤزوم اؤنریلمیش‌دیر:\nگۆج‌لو یایین‌لار ایله عوُموم میلّتی میدانا چاغیریب اوْنلارا بوُ تهلیکه‌یه گؤره اویاری وئرمک. ایراندا بوُ ایش تکجه دؤولت الین‌دن گلر، آنجاق بلیرسیز ندن‌لره گؤره حؤکومت بوُنو اؤنم‌لی بیر سورون بیلمیر.\nسدلری آچماقلا اوُرمو گؤلونون سوُ حاقّینی اؤدمک.\nزاب یا آراز چای‌لاری و حتّی خزر دنیزین‌دن اوُرمو گؤلونه عاجلی سوُ چکمه‌یه تلسمک.\nآجی چایینین سوُیونو کمر ایله شوراکئت یئرلرین‌دن گئچیردیب و گؤلون شوْرلوغونو دوْغال میزانینا چاتدیرماق.\nگؤل اطرافینداکی دۆزلمیش سوُ بندلر و باشقا تیکینتی‌لری بیر واحید مۆدورلوک و سیستم ایله گؤز آلتینا آلماق.\nاۇلوسلارآراسی قوروملاردان تئکنولوژیک، بیلگیسل و یا مادی یاردیم آلماق.\nاکینچیلره اکین اوْلگوسو وئرمکله اوْنلاری ال‌لرینه گلنی اکمک‌دن چکین‌دیرمک.\nمئکانیزه سوُوارما سیستملر ایله، اکینچیلیک سیستمینده سوُیون راندیمانیندا قالدیرماق.\nاوُرمو گؤلونون اۆزرینه سالینمیش کؤرپودن گؤلون قوُزئی ایله گۆنئیی آراسیندا اوْلان سوُ آخیمینی چوْخالتماق.\nجاوازسیز قوُیولارین قازیلماسینین قاباغینی آلماق.\nکاوه سودا کیمی اوُرمو گؤلو سوُیونو زهرلندیرن فابریکالارینین ایشلرینی یاشام اوْرتامی ایستانداردلار ایله اویغونلاشدیرماق.\nاوُرمو گؤلو آرتیمیاسی ذخیره‌سینی یئنی‌دن چوْخالتماغا چالیشماق.\nاورمو گؤلونون قوروماسینا گؤره توپلومسال اعتراضلار و گؤستری‌لر\nدَییشدیر\n۱۳۸۹-جو ایلین یاز ایلکینده (فروردین آییندا) تراختور یانداش‌لارینین دعوتینه گؤره، اوشاق‌دان توتدو قوجایا، مین‌لرله گونئی آذربایجانلی اورمو گؤلو قیراغینا گئدیب اورا بیر آز سو تؤکدولر\nاورمو گؤلونون گئت-گئده قوروماغی، حکومت یئتکی‌لی‌لرین بۇ قونودا اویغون بیر ایش گؤرمه‌مک‌لری، و باشقا طرف‌دن گونده سو بندلرین آرتیریلماسی، گونئی آذربایجانین میلّی و چئوره فعال‌لار آراسیندا بۇ جدی شوبهه‌نی یاراتمیش‌دیر کی اورمو گؤلونون قوروماسی بیر عمدی پروسسدیر؛ و بونا گؤره اؤزللیکله ۱۳۸۸جی ایلین‌دن، آردیجیل کوتلوی اعتراضلار اوْلونوب‌دور. دئمک اولار بۇ گؤستری‌لرین قایناغی تیراختور فوتبول کلوبونون یانداش‌لاری اوْلوب‌لار. اورمو گؤلونون قوروتدورماسینا اوْلان اعتراضلارین ان اؤنم‌لی‌لری بون‌لاردان عبارت‌دیر:\n* ۱۳. یاز ایلکی (فروردین)، ۱۳۸۹، (چؤل بایرامی گونو، سیزدک گونو)، اورمو و تبریز شهرلرین‌دن گؤلون آراسینداکی کؤرپویه ساری آخیشماق: تیراختور یان‌لی‌لاری و باشقا فعال‌لار، ایستادیون‌لار و اینتئرنئت سایت‌لاریندا یاییلمیش بیلدیری‌لر ایله، اورمو گؤلونه اؤز دستک‌لرینی گؤسترمک اۆچون، قرار قویدولار یئنی‌گون (نوروز) بایرامینین ۱۳جو گونو (چؤل بایرامی)، بوتون آذربایجانلی‌لار تبریز و اورمو آراسیندا تیکیلمیش کؤرپونون اوستونه ییغیشماق ایله، گؤله بیر دولچا سو تؤکسون‌لر. آنجاق امنیتی قووه‌لر بئله بیر ایشه انگل یاراتماقلا، گؤل قیراغی و کؤرپو اوستونده اورمو گؤلونه دستک وئرن، مین‌لر اعتراضچی ایله چاتیشدی‌لار و بۇ آرادا بیر چوخو یارالاییب و ۲۰۰دن آرتیغی دا گؤز آلتینا آلیب، حبس ائتدی‌لر.[۲][۳][۴]\n* ۱۳. یاز ایلکی (فروردین)، ۱۳۹۰، (چؤل بایرامی گونو، سیزدک گونو)، اورمو و تبریز کوچه‌لرینده اعتراض ائتمک: بیر ایلدن سوْنرا گینه ده ۱۳۹۰جی ایلین یاز ایلکی اعتراضلاری تیکرار اوْلوندو؛ آنجاق بۇ دؤنه، اورمو گؤلونون قوروماسینا اعتراض ائدن‌لر، تبریز و اورمونون ان اؤنملی نوقطه‌لرینه ییغیشدی‌لار. تبریزده آذربایجان مئیدانینا ییغیشیب بیانات‌لارین اوخویوب، و \"اورمو گؤلو سوسوزدو، آذربایجاناویانماسا اودوزدو\" و \"سددلری سین‌دیرین، اورمو گؤلون دول‌دورون\" کیمی ایسلوقان‌لاری دئیه‌ندن سوْنرا، آجی‌چایا سو بوشال‌دان‌لار، پولیس و انتظامی قووه‌لری‌نین باسقی‌سینا معروض قالیب، ۱۰لار اعتراضچی توتوقلاندی‌لار.[۵][۶][۷]\n۳. یای سونو (شهریور)، ۱۳۹۰، آذربایجان دئربی‌سینده ایران مجلیسینه اعتراض، و اورمو گؤلونه دستک: ۱۳۸۹جی ایلین یای سونو (شهریور) آییندا، بلدیه ایسپور و تهرانین پئرسپولیس کوماندالاری آراسیندا کی یاریشدا، تیراختور و بلدیه یان‌لی‌لاری ایلک دؤنه اولاراق، \"گلین گئدک آغلییاق، اورمو گؤلون دولدوراق\" شوعارینی وئردی‌لر و حتی بۇ شوعار تیراختورون تهران، کرج و قزوینده کی اویون‌لاریندا سسلندی.[۸][۹] آما ایستادیون‌لاردا اورمو گؤلونه وئریلن شوعارلار ۱۳۹۰جی ایلین یای سوْنوناجاق، سیاسی اولمامیش‌دیر. ۱۳۹۰جی ایلین یای اورتاسیندا (مرداد آییندا) اورمو گؤلونه سو چکمک لاییحه‌سی‌نین ایرانین ایسلامی مجلیسینده ۲-تعجیلی(۲-فوریت‌لی) سس آلابیلمه‌مه‌ای، میلّت وکیل‌لری‌نین آذربایجان خالقینا قارشی دانیشیب و اونلاری آذربایجاندان کؤچورتمه‌یه گؤره دانیشماق‌لار، لاییحه‌یه سس وئرمه‌یه‌ن بوتون آذربایجانلی میلّت وکیل‌لری‌نین آدلارینین یاییلماسی، گونئی آذربایجانلی‌لار، اؤزل‌لیکله تیراختور یانداش‌لاری آراسیندا یئنی‌دن بؤیوک بیر اعتراض دالغاسی یاراتماقلا، باعیث اوْلدو یای‌سوْنونون (شهریور) گئجه‌سی اوینانیلان آذربایجان دئربی‌سی، تیراختور و بلدیه ایسپور (شهرداری) یاریشیندا، ۵۰٬۰۰۰ دن آرتیق تاماشاچی سهند ایستادیونونا توپلانسین و مجلیس علئیهنه \"اورمو گؤلو جان وئریر، مجلیس اونون قتلینه فرمان وئریر\" کیمی شوعارلار وئریلسین.[۱۰][۱۱]\n۳. یای سونو (شهریور)، ۱۳۹۰، اورمو گؤستری‌لری:thumb|250px|اورمو گؤلو گؤستری‌لرینده بیر قورخماز گنج تهلوکه‌سیزلیک قووه‌لری قارشی‌سیندا اورمو گؤلونه خاطر، آرخاسی اوستونده یئره اوزانیب و جانیندان گئچمک نیتینده‌دیر تبریز دئربی‌سین‌ده‌کی شدید اعتراضلاردان سوْنرا، گونئی آذربایجانین بیر سیرا شهرلرینده، او جمله‌دن اورمو و تبریزده اورمو گؤلونون قوروماسینا اعتراض آکسیاسی کئچیریدی.[۱۲] بۇ آرادا اورمو گؤستری‌سی گؤزله‌نیلمز دورومدا اولاراق، خبری دونیالیق مئدیالاردا یاییلدی.[۱۳][۱۴][۱۵] اورمو دا آکسیا ۳ مینه یاخین اعتیراضچی‌نین یوروشو ایله باشلایان‌دان سوْنرا، پولیس و تهلوکه‌سیزلیک قووه‌لری وضعیته نظارت ائتمک ایسته‌سه‌لر ده، ایشتیراک‌چی‌لارین سایی آرتیب، اراضی گئنیشلنمیش‌دیر. اورموداکی گؤستری یوروش‌لری گئنیش‌له‌نه‌رک، شهرین امام و عطایی خیابان‌لارین‌دان باشقا کوچه‌لری، ائله‌جه ده بئعثت، باکئری و عسگرآبادی خیابان‌لارینی دا بورویوب. بیلگی‌لره اساساً، حاکمیت قووه‌لری ایله اعتراضچی‌لار آراسیندا قارشی‌دورما اوْلوب. اورمونون یئکانلی‌لار بازاریندا، دوشابچی‌خاندا داها جییدی قارشی‌دورما اوْلوب. گونون سوْنونا قدر آکسیاچی‌لارین سایی‌سی ۲۰ مینی آشدیغی حاقدا خبرلر یاییلیب. ۱۰۰ نف��دن چوخ ایشتیراک‌چی، او جمله‌دن قادین‌لار توتولوب. ۵۰ نفردن چوخ یوروش‌چو یارالانیب. پولیس یارالی‌لاری توتماق اۆچون شهرین موطهری آدینا مریض‌خاناسینا هوجوم ائدیب.[۱۶][۱۷]\nبورا دا باخ\nدَییشدیر\nآرال گؤلو\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ Lake Urmia [or Orumiyeh].\n^ Video: Urmiye Gölü - İran polisi etirazçılara daş atır! (2.Aprel, 2010)\n^ Video: 2.Aprel, 2010 da geçirilən Urmu gölü mitingi\n^ Video: South Azerbaijan, Çöl günü (13 fərvərdin 1390)(2.Aprel 2010), Urmu Golu\n^ Təbriz şəhərində 13 Fərvərdin 1390(2.Aprel, 2011)'da geçirilən Urmu gölü mitingindən görüntülər\n^ 2 April 2011 Güney Azerbaycanın başkendi Tebriz de Urmu Gölünün İran rejimi terefinden qurudulmasına etiraz olaraqAzerbaycan meydanı (Acı Çay) kenarında keçirilen eylem.\n^ Təbriz şəhərində 2.Aprel, 2011 də geçirilən Urmu gölü mitingində tutuqlanmalardan görüntülər\n^ Gəlin Gedək Ağlayaq Urmu Gölün Dolduraq, Tirəxtur 3 - 1 Nəfti Tehran, Oct 13.2010, Təbriz)\n^ Gəlin Gedək Ağlayaq Urmu Gölün Dolduraq, Saypa Kərəc 1 - 1 Tirəxtur, Nov 29.2010, Kərəc)\n^ Tırəxtur yandaşlarının \"Urmu Gölü can verir, Məclis onun qətlinə fərman verir\" sloqanından video görüntüsü(ویدئوی شعار\" اورموگؤلؤ جان وئریر- مجلیس اونون قتلینه فرمان وئریر\" در استادیوم سهند تبریز)[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ Tırəxtur yandaşları yarış sürəcində, şuar verməklə, İslami şura məclisindən istədilər Urmu Gölü durumuna görə uyğun işlər görsün(هواداران تراکتورسازی تبریز در طول بازی با شعارهایی از مجلس شورای اسلامی خواستند درباره وضعیت دریاچه ارومیه اقدامی مناسب انجام دهد.). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2022-03-28. یوْخلانیلیب2015-02-02.\n^ Lent.az: \"Tehranın pis niyyəti: Urmiya gölü qurusun, türklər köçürülsün\". آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-01-11. یوْخلانیلیب2015-02-02.\n^ NYTimes: Protests in Iran Over Disappearing Lake\n^ EuroNews: More than two dozen ethnic Azeris have been arrested after environmental protests in north-western Iran.","num_words":2949,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.021,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":136693.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گاباپئنتین، باشقا لارین آراسیندا نئورونتین مارکیتی آدی ایله ساتلانیر، پارسالی توتموشلار، نیوروپاتیک آغری، سوخون قوزلوغو و باغیمسیز پایلار سندروماسی دا درمان اوچون ایشله دیلینن اینتیکانوولسینت دارالیدیر. دیابیت نیوروپاتیسی، پوسترپئتیک نیورالژییا و مرکزی نیوروپاتیک آغریلارین ندن اولدوغو نیوروپاتیا آغریلارینین درمانینا گؤره بیر سیرا بیرینجی خطدهکی دوا لارین بیری اولاراق تاپشیریلیر. دیابتیک نیوروپاتییا یا دا پوسترپئتیک نیورالژییا ایله آلیشمیش شخصلرین ۱۵% -ی قدرینین اندازه لیش لی فایدالی وار. گاباپنتین آغزی ایله یئتیریلیر.[۷]\nعادي جانبي ائتکی لرین آراسيندا يوخولوق و باش چيرپماسي واردير. بؤیوک جانبی تأثیرلرین آراسین دا اؤز-اؤزونو اؤلدورمک، هوجومچو داورانیش و ایشله دیلینن هاوا-هوالارین آرتماسی واردیر. بو، بو کیمی دوغوم واختيندا یا دا دوغوم واختیندا امین اولدوغونو بیلدیرمز.[۷] بو آز بؤيروک فئنكسيياسينده آز دوزلر توصیه اولونور. گاباپنتین گاباپنتینوید دیر.[۷] نیوروترانسمیتر γ-امینوبوتریک اسید (GABA) -ه بنزر مولکولیک قورولوشو وار و بعضی کلسیم کاناللارینی مانع ائدیر.[۸]\nگاباپنتین ایشلتمک اوچون ایلک دفعه 1993- جی ایلده ائولندیریلمیشدی. آمریکادا ۲۰۰۴- جی ایلدن بري عمومی دوروم اولاراق وئریلیر. بو تاریخدن: ۲۰۱۵[بروزرسانی] گئدیلن اؤلکه لرده عمده قیمت آییندا ۱۰.۸۰ دلاری ایدی؛ US$۱۰٫۸۰ ۱۰۰-۲۰۰ دلاری ادیردی. ۲۰۱۷-جی ایلده، 46 میلیوندان چوخ نسخه ایله، آمریکا دا ان چوخ تجویز اولونان اون بیرینجی دوروم اولموشدور. ۱۹۹۰-جی ایللرین ده، پفایزرین شیرکتی اولان پارک-دیویس، آمریکا داکی طبیبلرین گاباپئنتینی موعتبر اولمایان ایستیفاده لر اوچون تشوئق ائدیب، بیر سیرا غیرقانونی تکنیکلر ایستیفاده ائتمه یه باشلادی. اونلار بو فعالیتلر حاقیندا ائتمه لری حل ائتمک اوچون میلیونلار دوللار خرجله ییبلر.\nقایناقلار:\n[دَییشدیر]\n^ Gabapentin Use During Pregnancy (2 December 2019).\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Drugs.com وارد نشده است\n^ Anvisa (2023-03-31). RDC Nº 784 - Listas de Substâncias Entorpecentes, Psicotrópicas, Precursoras e Outras sob Controle Especial (pt-BR). Diário Oficial da União.\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Neurontin label وارد نشده است\n^ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ Neurontin, Gralise (gabapentin) dosing, indications, interactions, adverse effects, and more. Medscape Reference. WebMD.\n^ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ Goa KL, Sorkin EM (September 1993). \"Gabapentin. A review of its pharmacological properties and clinical potential in epilepsy\". Drugs. 46 (3): 409–427. doi:10.2165\/00003495-199346030-00007. PMID 7693432.\n^ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ Gabapentin. The American Society of Health-System Pharmacists.\n^ Calandre EP, Rico-Villademoros F, Slim M (November 2016). \"2delta ligands, gabapentin, pregabalin and mirogabalin: a review of their clinical pharmacology and therapeutic use\". Expert Review of Neurotherapeutics. 16 (11): 1263–1277. doi:10.1080\/14737175.2016.1202764. PMID 27345098.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=گاباپنتین&oldid=1552951»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nTemplate:drugs.com link with non-standard subpage\nECHA InfoCard ID from Wikidata\nمقاله‌های دارویی بدون تصویر\nآی‌سی‌آی سیز مقاله‌لر\nگیزلی بؤلمه:\nقایناقلاما خطاسی اوْلان صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۲ اوْکتوبر ۲۰۲۳، ‏۰۸:۰۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":822,"character_repetition_ratio":0.035,"word_repetition_ratio":0.03,"special_characters_ratio":0.239,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":63638.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۱۷۵ نفر اهالیسی و ۴۰ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۷۹ نفری کیشی و ۹۶ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۱۲۰ نفری ساوادلی و ۴۱ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماه��شان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=زماین_(ماهنشان)&oldid=1549433»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۰۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":929,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.322,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":132601.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بئشینجی ماقنوس (نوروژ) (اینگیلیسی‌جه: Magnus V of Norway) بیر شاهی ایدی. ۱۱۶۱ – ۱۵ ژوئن ۱۱۸۴ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب.","num_words":27,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":456091.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"باندوروم (بندی روم) Bandurum (bəndi rum) (بند-ی رومی): باغ، و بند، هر بیر یونگول اشیانین اطرافینا باغلانان «باغ». (عئینی آداملارین بئلینه باغلانان قاییش کیمی). ائله بونا گؤره، بوگون ‌ده موغاندا «باندوروملو» کلمه‌سی، «باغلی»، «دسته‌لی» معناسیندا ایشله‌نیر. میثال اوچون «بانک»لاردا پولو دسته‌له‌ییب هر بیر دسته‌نین اوْرتاسیندا باغلانان «کاغیذ بندینه» «باندوروم» و یا «باندوروملو» و یا «بندی روملو» پول دئییلیر.\nبئله گومان ائدیلیرکی بو کلمه آذربایجان زرگرلیینده ایشله‌نیرمیش و بو سؤزون [ایندی ده ائله] موغاندا ایشلنمه‌سیندن بئله احتیمال وئریلیرکی «قارا باغ»دان کؤچوب بو بؤلگه‌یه (موغانا) گلن‌لر و یا خود قدیم قاراباغ ماحالینا «یایلاق- قیشلاق» ائدن موغان شاهسون‌لری واسیطه‌سییله گلیب چیخمیشدیر. آذربایجانین قاراباغ ماحالیندا قیزیلین اوْلماسی بو ظنّی داها دا گوجلندیریر. و ایندی ‌ده ائله موغانین «اونگوت üngüt» ماحالیندا «قاراباغ» کؤچری‌لریندن اوْلان بعضی طایفالار اوْ جومله‌دن «شاهعلی‌بیگلی طایفاسی»[نین عاباساللی تیره‌سی] یاشاماقدادیر. (بو طایفا و اوْنلارین اصیل یوردلاری اوْلان قاراباغ حاقدا معلومات وئرن ذووقلو عمیم‌اوْغلو «علی شهبازی»نین دئدیکلری و بو طایفا حاقدا چکدییی «شجره‌نامه»دن استفاده ائتمیشم) آمما «باندوروم» و یا خود «بندیرومی bәndi-rumi سؤزو قدیم آذربایجان زرگرلیینده بیر نؤوع بَزک و یاخود دئکوْراتیو Dekorativ ناخیشلار ایمیش. بو سؤز بیر نؤوع صنعتکارلیقدا ایشله‌مه‌یی ده معلومدور. بو سؤزون گویا ائله بو معنادا آیریجا سؤزلریله‌ ده علاقه‌دار اوْلماسی مومکوندور. مثلن «بنده‌م Bәndәm= باغ» «حالقاHalqa » کلمه‌لری کی بونلارین بوتؤولوکده بیر عومومی و کوللی مفهوم داشیماسی واردیر کی اوْ دا «قیفیللاماق» مفهومودور. و «باندوروم» دا ائله ایندیکی موغان ماحالینین دیلینده همن معنادا یعنی «باغلاماق، قیفیللاماق و دویونله‌مک» معناسیندا ایشله‌نیر. بو مفهوملارین اَن چوْخ ایشله‌نه‌نی «باغ و دویون» سؤزلری‌دیر. و بعضن «قیفیل‌گاه» سؤزونون (چوْخ آز) ایشلنمه‌سی ده گؤرونور.\nخاطیرلاتمالییام بو اصطلاحی، هیجری ۱۳٫جو یوزایللیکده یاشامیش آذربایجان شاعیری ابوالقاسم نباتی‌نین بیر قصیده‌سینده ده ایشلنمه‌سینی گؤرموشم؛ و ائله بو شعردن ده اونون بوروق-بوروق بیر باغ اولماسی آنلامی اوزه چیخیر:","num_words":487,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":146979.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هر ایل اولدوغو کیمی بوایل‌ده آبان آیی‌نین ۱۹ینجی گونو آذربایجان خالقی‌نین مبارز اوغلو صفر قهرمانیان (صفرخان)ین ایتگیسی‌نین اون‌ایکینجی ایل دؤنومو قید ائدیلمیشدیر. بو مراسیمده بیر گروه آذربایجان شاعر، یازیچی و مدنی- اجتماعی شخصیتلری اشتراک ائتمیش و صفرخانین مزاری باشیندا اونون مقاومت سیمبولونا چئوریلن حیاتی و مبارزه‌سی باره‌ده دانیشیقلار آپارمیش، شعرلر اوخوموش و شرفلی خاطیره‌سینی عزیزله‌میشدیلر.\nدوشنبه گونو ساعات ۱��دان ۱۲یه قده‌ر صفرخانین قیزی مهین خانیمین قوناقچیلیغی‌ایله کرج شهری‌نین امامزاده طاهر مزارلیغیندا قورولان بو عزیزله‌مه مراسیمی‌ صفرخانین حیات و مبارزه‌سی باره‌ده یازیلان و دئییلن خاطیره‌لر مجموعه‌سی‌نین چاپا حاصیرلانما خبری‌ایله سونا چاتمیشدیر. بو کیتابین یاخین گله‌جکده نشر اجازه‌سی ایشلرینین ایره‌لی سورولمه‌سینی مهین خانیم آچیقلامیشدیر.","num_words":163,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.006,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":467456.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لاپ اوشاق واختلاریمدان بو سؤزجویو- خودافرین سؤزجویونو- ائشیدینجه، نه تورلو بیر سؤزجوک اولدوغونو دوشونوردومسه، ایلک دؤنه یازیلی فورماسینی- یانی بو فورمایی “خدا آفرین”- گؤرونجه اؤزوم ده بیلمه‌دن همشه چالیشمیشام، بو فورما اوزره چؤزوم بو سؤزجویو.\nیادیما گلیر؛ بیرینجی صینیفی بیتیرمیشدیم. آرتیق سؤزجوک‌لری هؤججو هؤججو اوخویور، یازیردیم. حرف‌لرین، اؤزه‌للیکله “آ” اوّل، “ا” غیر اوّل حرفلرینین نه اولدوغونو یاخشی بیلیردیم. “آ” اوّل دئیینجه، “آ” حرفی ایله باشلانان سؤزجوکلرین اوّلینده گلیرکن، باشی پاپاقلی اولدوغونو، سؤزجویون اورتالاریندا و آخریندا گلدیکده ایسه پاپاقسیز اولدوغونو دئییردیک. ” خدا آفرین” سؤزجویونه گلدیکده ایسه، همشه منده بیر جاوابلانمایان سورو اولوردو؛ نه دن بو سؤزجویون اورتاسیندا باشی پاپاخلی “آ ” دورور؟- دئییردیم. ایندلیکده ده بو سورویا معین جاوابلاریم اولسادا، یئنه ده اؤز یئرینده دیر او سورغوم و او باشی پاپاخلی ” آ ” حرفی. و گؤرنور، آرتیق لاتینجایا چئویریله‌نه‌دک دئییل، لاتینجایا دئوریله‌نه‌دک ده دوراجاق اؤز یئرینده، دوراجاق اؤز سؤزونون اوستونده او باشی پاپاخلی کیشی! و طبیعی‌دیر کی؛ باشقا خدا آفرینلی‌لرده، آیری آیری یئرلرده بو سؤزجویو ائشیدینجه بیر تورلو دوشونرلرسه، یازیلی فورماسینی گؤرونجه ده اؤزلری‌ده بیلمه‌دن بیر آیری تورلو دوشونمه‌یه یؤنه‌لرلر و چالیشارلار بو سؤزجویو، ائله بو فورما اوزره چؤزوب و بیر سیرا جاوابلامالارا داحا دوغروسو اویدورمالارا چاتالار. هئچ اولمازسا، ” خدا ” و ” آفرین” سؤزجوکلرینه آیریب، آللاه یاراتمیش، آللاهین آفرین دئدییی بیر یئر کیمی یوزوملارلا اؤزلرینی راضیشلادیرمایا یؤنلته‌لر. دئمک، بو و بوسایاق سؤزجوکلره گلینجه، سؤزجویون یازیلی فورماسی اونون ایچ مفهومونو داشییا بیلمیرسه، طبیعی‌دیر کی؛ بئله بئله حاللار ایرلی گله بیلر و بو بیر آزدا شاهلیق رئژیمی دؤورونون معین فارسلاشدیرما سیاستیندن ایرلی گلسه‌ده، داحا چوخ فارس دیلینین و عینی ایله عرب گرافیکاسینین معین چاتیشمازلیق‌لاریندان‌دا دوغور. و سئویندیریجی حال بو کی؛ حتیّ بئله اولدوقدادا، “خدا آفرین” و عینی ایله بیرچوخ سؤزجوکلریمیز، بورادادا، بو سوزجک لردن آلنی آچیق کئچیب وبو گونوموزه گلیب چاتمیشدی! بئله کی؛ حتیّ ” خدا” و “آفرین” سؤزجوکلرینه آییریلدیقدادا، یئنه ده آللاه یاراتمیش، آللاهین آفرین دئدییی بیر یئر کیمی معنالار تام دوغرولمور و معین شوبهه‌لر دوغورور. و سورغوچویو کریشکن قویاراق، راضیلاشمادان، واز کئچمه یه یؤنلدیر.\nبس نه تورلو بیر سؤزجوک دور بو؟\n– دئیردیم، هر نه دیرسه یالنیز “خدا” و “آفرین” سؤزجوک لرینین بیرلشمه سیندن دوغان بیر سؤزجوک دئییلدیر.\nبو گون ش��فاهی و یازیلی ایرثلریمیز ده، بیری بیریندن آیری، بیری بیریندن فرقلی و بیری بیریندن گؤزل روایت‌لر، یوزوملار و چؤزه‌مه‌لر وار بو حاقدا. بیلدیینز کیمی؛ بو یئرده، یانی”خدا آفرین” آدلانان بو یئرده ایکی تاریخی کؤرپوده- آراز چاینین اوزرینده- وار کی؛ خدا آفرین کؤرپولری آدیلا مشهوردور، اؤزللیکله بیریسی. دئییرلر؛ خودو آدلی بیر اوستا اولور و بو کؤرپویون اینشاسینی اونا تاپشیریرلار. دئییرلر؛ خودو اوستانین گؤستریشی ایله بیر سورو جئیرانین دؤوره سینی آلیب، آرازین بیر تاییندان، او بیریسی تایا کئچیرمک ایسته ییرلر . سورو آراز بویو گلیر و او کؤرپولر سالینان یئرلره گلینجه، سودان دیشارییا باش قووزامیش، بعضاً ده باشی سویون اوزه رینه قده ر چاتمیش، کیچیک کیچیک آدالارا بنزر یئرلی داشلارین اوزه ریله آپپیلا آپپیلا آدلاییر و او بیریسی تایا کئچیر. بونو گؤرن خودو اوستا، کؤرپویون بناسینی مس بو داشلارین اوزرینده قورماغی قرار وئریر. ایش تاماما یئتدیکدن سونرا، کؤرپولرین آچیلیش تؤره‌نی زامانی، کؤرپویو آچماغا گلن آذربایجان شاهلیغی، کؤرپویو گؤرونجه، تکرار، “خودو آفرین”، “خودو آفرین”،… سؤزجوک‌لری ایله سئوینجینی پایلاشمایا باشلاییر و ائله اوردان دا، دئییرلر؛ بو کؤرپویون آدی”خودافرین”و بو یئرین‌ده آدی اونونلا بیرگه چکیلیر\nباشقا بیر یوزومدا دئیلیر؛ ایپک یولو زامانی خوتای (ختن) عطیری چین اؤلکه‌لریندن گتیریلیب بورالاردا دا، آل وئر اولونورموش. دئییرلر؛ او واخت بونون لاپ آپاریجی بازارلاریندان بیریسی اولور بو یئر. ائله کی؛- نه ایسته ییر سینیز؟- خوتای وئرین – سیز نه ایسته ییر سینیز؟- خوتای وئرین جاوابلامالاری او قدر اؤنم داشییرکی؛ اوزون سوره چکدییندن بو گونکو، “خودافرین” شکلینه دولور.\nبیر روایت ده دئییلر؛ بو یئرده چایین قوزئی تاییندا، خودو آدلی بیر اوغول، گونئی تاییندا ایسه “آفرین” آدلی بیر قیز اولور. بونلار بیربیرلرینی سئویر و آداخلانیرلار. گونلرین بیرینده، خودو چایی اوزه اوزه کئچیب، آداخلیسینین گؤروشونه گلدیی زامان، آخیر. بونو ایزله‌ین “آفرین” ده آداخلیسینی نیجات وئرسین- دئیه اؤزونو سویا وورور و عینی قضایا اوغراییر. بو اولایین شاهیدی اولان خالق، بونلارین خاطیره سین عزیز توتسونلار- دئیه و بیر ده بئله بئله حادیثه‌لر باشقا اوغول و قیزلارینین حیاتلاریندا اوز وئرمه سین – دئیه، بو کؤرپویو سالیر و آدینی‌دا “خودوآفرین” قویورلار.\nو بیر سیرا روایت‌لر، چؤزه‌مه‌لر و یوزوملار داحا وار کی؛ بورادا، اونلاری سؤیله‌مکدن ساده جه اولاراق واز کئچیرم. آما بو او دئمک دئییل کی؛ چوخلوغوندان چکینیرم. عکسینه بو چوخلوغو بیر یئترسیزلیک دئییل، بلکه یئیری‌لیک حئساب ائدیر و بو سؤزجویون و عینی ایله دیلیمیزین نه کیمی پتانسیل‌لره صاحیب اولدوغو کیمی بیر شئی قبول ائدیرم. و طبیعی کی؛ بونلاردان اؤنم داشییانی و اؤنمسیز ساییلانی وار البت. بو گون بو یئرده، بونلاردان داحا چوخ اؤنم داشییانی؛ بیرسی خودو اوستایا آذربایجان شاهلیغی ساریدان “خودو آفرین” سؤزلرین دئییلدیی، او بیرسیی ایسه؛ یانی داحا اؤنملی اولانی ایسه؛ خودو و آفرین سئوگیلی‌لرین سئوگیلرینه عاید تراژیک داستاندان عیبارت اولان دیر. من بونلاری بیر آراشدیرما کیمی دئییل، بلکه بیر آز سونرا ایرلی سوره جه ییم؛ مقصده اویغون بیر گیریش کیمی قبول ائدیر وبو قونودا اساسلی و اطرافلی آراشدیرمایی، بو یؤنده چالیشقانلاریمیزدان اومماقلا برابر دئییردیم، بوراسی بو قدر.\nآما خدا آفرین نه تورلو بیر یئردیر؟\nبو سورغویو و بوندان اؤنجه وئردییم و آزاجیق‌دا جاوابلادیغیم “خدا آفرین نه تورلو بیر سؤزجوک دور؟”سورغویو جاوابلاما دئییل، داحا دوغروسو طرح ائتمک نییتینده ایدیم، ساده جه اولاراق بیر آز دوشونه‌لیم- دئیه. بیر خدا آفرینلی کیمی، بو حاقدا دانیشماق منیم اوچون اولدوقجا چتین، اولدوقجا آغیردیر. بو او دئمک دئییل کی؛ من خدا آفرینی بیلمیرم، عکسینه، داحا چوخ بیلدییمدن‌دیر بوراسی. آما دئمک مجبوریتینده قالارسام، بیر ایکی جومله ده دئیردیم؛ بو یئرده جاماهات ایسته ین هر نه اولور، آما دا هئچ اولمور و جاماهات ایسته مه ین هئچ نه اولمور آما دا هر نه اولور! یانی جاماهات سایانلار دئییل جاماهات سایمایانلار اولور بورادا! و بئله باخارساق بونو بلکه ده گونئییمیزدن بیر اؤرنک کیمی ده گؤتورمک اولار.\nایندی بو آرادا مقصدلی اولاراق، بو یئرین وارلیق‌لاریندان یالنیز بیریسی حاقدا آچیقلاما وئرمک نیتینده‌ییم. بیلدیینیز کیمی، شاهلیق رئژیمی دووریندن باشلاییب، بیر سیرا معین ندن لره گؤره اوزون سوره یئرده قالمیش خدا آفرین الکتریک سدّینین اینشاسی، بو بئش اون ایل عرضینده یئنه بیر سیرا معین ندن لره گؤره یئنیدن ایشه باشلامیشدیر وایندیلیکده بیتمک اوزره اولان بو سدّ ائله بیر یئرده اینشا اولوب کی؛ اونون گؤزلریندن فیشقیران سو سینیق کؤرپونون بینووره‌لرینی ائله دویور کی؛ آدام دئییر؛ باخ بو ساهات گؤتورر بو کؤپویو. و بیر دوست دئمیشکن بونو گؤره‌ن هر بیر کسه ائله گلر کی؛ سانکی بونجا هزینه‌یی بورادا مس بو کؤرپویو آرادان آپارماقدان اؤترو خرجله‌ییب‌لر. و بوگون یئنه قورولماق اوزره اولان دیگر سدّ ایسه اگر آرخاسینا سو جمع‌لنر‌سه عینی تهلکه‌یی یبر آز اوندان آشاغیدا یئرلشن خدا آفرین کؤرپوسونه دوغور. باخمایاراق کی؛ بو سدلرین بورادا یانی بو چایین اوزه‌رینده وورولماسی بو یئره و عینی ایله اؤلکه‌یه نه قدر یارارلی دیر. آما نه‌یین باهاسینا؟باهاسیز اولمازدیمی؟ ساده‌جه اولاراق بیر آز یوخاریلیق، بیر آز آشاغیلیق اولمازدیمی؟ اولسا اولسا ساده جه بیر آز مادی هزینه‌لریمیز آرتاردی، اودا بو معنوی دیرلریمیزین، بو معنوی آبیده‌لریمیزین باشلارینین ساغلیغینا! آما گؤرونور باشلارینین ساغلیغینا دئییل، باش ساغلیغینادیر بوراسی!\nبو گون بونلاری گؤرونجه و بیر پارا بونونلا باغلی یئرلی جاماهاتین اؤزه للیکله او یئر یوردلارینی سو توتان، سو آپاران کندلی‌لرین باشلارینا گتیریلن احوالاتلاری گؤرونجه یادیما اولو “ممد آراز” دوشور؛ “خودافرین سو آلتیندا قالاجاق- دئدین\/یول سؤکمه یین موبارکدیر، یولداش مهندیس\/بیر قولاق وئر؛ او هارایدی، هایدی، نعره دی\/داش دیلینی آنلامازسان، ای داش مهندیس…” یادیما دوشور. یا “ممد آراز آرازدا سون قارالتی\/الیم چاتماز، اونوم یئتمز” میصراعلاری ائشیدینجه، “سینیق کؤرپو آرازدا سون قارالتی\/الیم چاتماز، اونوم یئتمز” میصراعلاری گلیر آغلیما. و یا “خودافرین هاراییندا قالان من” و…\nسون دا دئیردیم؛ بونلار، داحا دوغروسو بو دویوملار، بو اؤن گؤره‌نلیک‌لر،بلکه خودافرینین، عینی ایله آذربایجانیمیزین بیر ممدآرازی اوچون، بیر شاعیر “من”ی اوچون یئترلی و یئرینده دیر.آما بیر ایقتیصادتچی، سیاستچی، ��اریخچی، دیلچی و … “من”ی اوچون ساده جه اولاراق بیر آیدینلاتماقدان و یؤن وئرمکدن باشقا بیر شئی دئییلدیر. و بؤیوک بؤیوک ایشلر، تدقیقاتلار طلب ائدیر.بو یولدا هر کسه باشاریلار دیله‌ییریک.","num_words":1916,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":215464.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"خورداد ایرانین رسمی تقویمی اولان[۱]، هیجری گونش تقویمینین، اۆچونجو آیی اۆچون ایرانلی فارس آدیدیر.[۱] خورداد ۳۱ گوندور. یاز (بهار) مووسومونون اۆچونجو آیی و اوندان سونراکی آی تیر آیی دیر.","num_words":30,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":590352.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قارادنیزین قوزئینده کی کیریم آدلی یاریم آدا دا (شبه جزیره) یئر آلان تورک خالقی, کیریم تاتار تورکلری دیرلر. بوگونکو دورومدا کیریم یاریم آداسینین خالقی و جمعیتینین یوزده ۱۳ فاییزینی تشکیل ائده ن بو خالق عینی زاماندا اورانین مسلمان عنصرنو اولوشتوران خالقدیر.\nانتشار : 1400-11-16 - ۰۹:۵۲\nکد خبر : 3679\nبوگون “کیریم تاتارلاری” آدی وئریله ن بو خالقین ترکیبی؛ دوشونولدوغو کیمی بیر سویدان و تک بیر کؤچله کیریم یاریم آداسینا گلمیش اولان تک پارچا سوی دئییلدیر. چوخلو اینسانلار و قایناقلارا گؤره کیریم تاتارلاری, اون اوچونجو یوزایللرده چنگیزخانین اوردوسونون, قارا دنیزین قوزئیینده کی اؤلکه لری و دوغو آوروپانی باسماسی ایله بو یاریم آدادا یئر آلان مغول سویو بیلینیر و یا باشقا بیر آچیقلامالاردا “تاتار” آدینین گئچمیشده و گونوموزده باشقا یئرلر و خالقلارادا سؤیله نیلمه سینی – اؤرنه ک: تاتاریستان جمهوریتی-گؤز اؤنونه آلاراق, کیریم تاتارلاری دا اونلارین بیر قولودور دیینلر ده وار. تاریخی اولایلارین کسینلیکله بو توپلومون وار اولوشو و یاریم آدادا یئرلشمه لرینده جیددی بیر رول اوینادیغی گؤزدن قاچیریلماز اولدوغو حالدا بوگونکو کیریم تورک تاتارلارینین ائتنیک, لیگوستیک (دیل بیلیمی), کولتوره-ل و تاریخی اؤزللیکلرینی بئله راحات شکیلده ایضاح ائتمه ک مومکون دئییل. بونلارا باخاراق بو گونکو کیریم تورکلرینین اؤزللیکلرینی اله آلاراق بو خصوصدا دها دوغرو بیر سونوجا وارا بیلمه ک مومکون اولا بیله ر.\nکیریم تورک تاتارلارینین هامیسی سنی مسلمان و حنفی مذهبینه باغلیدیرلار. بو تورکلرین دانیشدیغی بوتون لهجه لر تورک دیلیندندیرلر. بورادا آلتی چیزیلمه سی گره که ن قونو, ” کیریم تاتارجاسی” آدیلا تانینمیش و آدلاندیریلان تک بیر لهجه نین اولماماسی دیر. یانی ” کیریم تاتارجاسی” دییه تک بیر لهجه یوخدو. گنللیکله کیریمدا دانیشیلان لهجه لر اوزون زاماندان بری فرقلی آما عینی زاماندا بیربیرنه بنزه ر و یاخین تورکجه دیرلر. ۱۹۴۴ نجو ایلده بویوک سورگوندن اؤنجه کیریمن گوئنی ساحیلی بویو کی ” یالی بویو” آدیلا مشهوردو؛ اوغوز لهجه سی ایله دانیشیردیلار و “چول ” آدی ایله تانینان قوزئی طرفلرده قبچاق شیوه لرینه یاخین بیر طرزده دانیشیردیلار. دیگر قیسیملاردا دا گنللیکله اوغ��ز–قبچاق شیوه لرینین قاریشیمی بیر لهجه ایله دانیشمالار دوام ائدیردی. بونلاردان داها آرتیق اؤزللیکلر و تاریخی آرخیولر و آنکئتلره دا دایاناراق دئمه ک اولار کی بو توپلومون اولوشومو یوز و مین ایللر سوره جینده, آنا ائتنیک گروپلار: اسکیتلر, سارماتلار, آلانلار, یونانلار, گوتلار, خزرلر, پچنق لر و چرکس لر کیمی توپلوملار اولوب.\nبویوک سورگون – ۱۹۴۴\nکیریم تورکلرینین سورگونو, سووئتلر بیرلیینده “آنتی سووئت” و یا ” آنتی کومونیست” حرکتلری ایچَریسینده؛ “ایشچی دوشمانلاری” آدی آلتیندا اینسانلاری و داها چوخ؛ توپلولوقلاری, ایش گوجو اولاراق و اونلاری گوجلریندن قوللانماق آماجیلا, زورونلو سورگون و کوچلره معروض قویان, سووئیتلر بیرلیینده توپلوم ترانسفری سیاستینین بیر پارچاسی اولاراق, کیریم خالقینا یاشاندیریلدی.\nایکینجی دونیا ساواشی سیراسیندا؛ ۱۹۴۱ ایلینده آلمانلار طرفیندن و آدولف هیتلرین امری و آلفرد روزنبرگ یونَتیجیلیغی آلتیندا, دوغودا ایشغال ائدیلمیش اؤلکه لری یؤنه تیب گؤز آلتی آلما ایمکانی اوچون اوکراینادا ” رایشس کومیساریا اوکراینا” آدلی بیر یؤنَتیم (اداری مرکز) قورولدو. کی ۱۹۴۴ ایلینه قدر بو یؤنَتیم دوام ائتدی. ساواشدا؛ آلمانلارا اسیر دوشه ن ۲۰ مینه یاخین-کیریم گونوللو عسگرلری-توپراقلارینین روس ایستیثماریندان قورتولماسی و اؤزگورلوکلری ایچین آلمانلارلا ایش بیرلییی یاپدیلار. ساواش سونوجوندا نازی آلمان یئنیلگه سی (شکست) ایله بیرلیکده بو توپراقلار تکرار سوسیال سوویئتلر بیرلییی (اتحاد جماهیر شوروی) الینه کئچدی. “استالین” بو ایش بیرلیغین جزاسی اولاراق و تورکلردن اینتقام آلماق اوچون, بیر چوخ تورک سویلارینین باتی آوروپادان, اؤزللیکله کیریم تورکلری نین “کیریم یاریم آداسیندان” سورولمه لرینه امر ائتدی. بو اولایی رهبرلیک ائده ن “لاورنتی بئریا”, ۱۹۴۴ ایلینین ماییس (می) آینین ۱۸ جی گونو صاباح ساعات ۴ ده, کیریم یاریم آداسینا باسقین یاپاراق, ۴۰۰ مین دن آرتیق ( ۴۲۳,۱۰۰) کیریم تورکونو اَن زور و چتین شرطلرده و هئچ بیر شئی گؤتورمه لرینه ایذین وئرمه دن؛ اونلاری حئیوان داشییان ترن لره دولدوروب سیبریایا دوغرو یولا سالدی. بو سورگونده کی یولجولوغو بیر آی سوردو؛ ایکی یوز مین اینسان تلف اولدو و حایاتینی ایتیردی. اؤلنلری هئچ بیر تؤره ن اولمادان ترن دن چوللره آتدیلار.\nگونوموزده, کیریم تورک تاتارلارین بیر چوخ قیسمی باشقا اؤلکه لرده اؤزللیکله ترکیه ده یاشاماقدادیرلار کی بعضی شهرلرده چوخ گوجلو نفوذا صاحیبدیرلر. او جمله دن ترکیه نین ” اسکی شهر”, “آدانا” و “آنکارا” ایالتلرین آد آپارماق اولار کی ان چوخ کیریم تورکونه ائو صاحیبلیغی ائدیرلر.\nکیریم خالقینین گئچمیشده و گونوموزده آدلیم اؤنجولری و لیدرلری اولوب کی اونلاردان, گئچمیشده؛ اسماعیل قاسپرالی و گونوموزده؛ مصطفی عبدالجمیل کیریم اوغلو-نو آد آپارماق اولار.\n” دیلده, فیکیرده, ایشده بیرلیک” قاسپیرالی اسماعیل بئی ین تورک دونیاسیندا اَن یایقین ایفاده و اولکوسودور.\nیازار: آراز\nارسال : N M\nنویسنده : 10002\nمنبع : Kırım derneğı genel merkezi\nاخبار مرتبط\n1402-08-02\nحیدرخان عمواوغلو\n۲۹ آذر ۱۲۵۹ش ( ۲۰ دسامبر (۱۸۸۰م) : سالروز تولد حیدرخان عمواوغلو در شهرستان اورمیه است.\n1402-07-30\nقیزیل آلما (سیب سرخ)\nسیب سرخ یک سمبل است. در فرهنگ و اسطوره های ترکان به استان, منطقه, سرزمین و کشورهایی که می باید از طرف اردوی ترک فتح گردد گفته می شد و یا اینکه در معنای وسیع, آرمان, اندیشه, تفکری را بیان می دارد که در نتیجه آن تمامی قبایل و گروههای زبانی و فرهنگی نژاد ترک در زیر سایه پرچمی واحد, تحت رهبری لیدری قدرتمند بعنوان امپراطور ترکان تشکیل گردد.\n1402-07-26\nاورموداکی افشار تورک لر\nافشارلار اوغوز تورکلرینین ییرمی ایکینجی طایفاسینین آلتینجی ساحه سین تشکیل ائدیب آنجاق بونو دئمک اولار افشارلار اونملی تورک طایفالاریندان ساییلیر کی شرق دونیا اوزرینده بویوک حوکومت لر قورموش لار.\n1402-07-23\nطبقات آسمان و خدایگان آن در فرهنگ ترکان\nبنا به اعتقاد ترکان باستان, آسمان هفت, نه و یا هیجده طبقه بوده و در هریک از این طبقات خدایان متعددی ساکن بودند.\nارسال دیدگاه\nمجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : ۰\nدیدگاه خود را اینجا بنویسید\nنام شما\nپست الکترونیکی\nارسال دیدگاه\n×\nاز ارسال دیدگاه مطمئن هستید؟\nقوانین ارسال دیدگاه\nدیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.\nپیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.\nپیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.\nسیـاسی\nتجمع مردم ارومیه در محکومیت و اعلام انزجار از جنایات رژیم غاصب صهیونیستی\nارومیه آماده تعامل مضاعف با شهرهای همجوار در ترکیه است\nتکذیب گزارش ادعایی واشنگتن‌پست؛ منابع ارزی ایران در قطر کاملا در دسترس است\nآب ندارند به دریاچه اورمیه بدهند!\nاقتـصادی\nآسفالت بیش از ۳۰۰۰۰ مترمربع از منشعبات خیابان محراب\nآغاز اجرای گازرسانی به حفرات خالی شوط\nبخش دوم عرشه پل B1 تقاطع چهار سطحه آذربایجان در حال بتن‌ریزی است\nتکمیل بازسازی واحدهای خسارت دیده خوی در انتظار تخصیص بخش دوم تسهیلات بلاعوض\nمذهـبی\nامام جمعه ارومیه، سازمان ملل جرات صدور یک قطعنامه علیه رژیم صهیونیستی را هم ندارد\nامام جمعه ارومیه: معیار مسلمانی در دنیای امروز حمایت از مردم مظلوم فلسطین است\nاعلام زمان راهپیمایی محکومیت جنایات رژیم کودک‌کش صهیونیستی در آذربایجان غربی\nخدمت رسانی دومین قرارگاه امام جعفر صادق(ع) در شهر نوشین شهر به زائرین اربعین\nاجـتماعی\nفرماندار شهرستان ارومیه؛خدمت شایسته به این مردم عزیز نعمت و توفیق الهی است\nنسخه سرماخوردگی باید زیر ۱۰۰ هزار تومان باشد\/ مردم تخلفات را گزارش دهند\nتمامی استعلامات شهرسازی منطقه دو شهرداری ارومیه الکترونیکی شد\nپذیرش ۵۳۲ اشتراک رایگان در آذربایجان‌غربی طی نیمه اول سال جاری\nمجوز سایت\nاجتماعی\nاقتصاد ، عمران ، دارایی\nسیاسی\nفرهنگی ، هنری\nمذهبی\nورزش\nدانشگاه\nرهبر\nتمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به گروه رسانه قارتال نیوز می باشد و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.","num_words":1720,"character_repetition_ratio":0.035,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":213841.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۰ دی، ایران تقویمینده ایلین ۲۸۶-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۷۹ گۆن (نورمال ایل) یا ۸۰ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":291056.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"برچسب ها : دانلود اکینجی باهار , دانلود فيلم ترکي اکینجی باهار , دانلود آذري اکینجی باهار , دانلود ترکي اکینجی باهار , دانلود مستقيم اکینجی باهار , دانلود رايگان اکینجی باهار , اکینجی باهار","num_words":58,"character_repetition_ratio":0.339,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":351287.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۴۰- جی ایل‌لرده اؤلکه‌میزین سیاسی- اقتصادی ساحه‌لرینده باش وئرن دئیشیک‌لر نتیجه‌سینده؛ خلقی‌میزین اجتماعی- مدنی حیاتیندا دا یئنی بیر دوًور آچیلدی. جامعه‌ده یئنی قوّه‌لر تؤرندی. بو اجتماعی دئیشیک‌لرده انسان‌پرور و ضیالی معلم‌لرین تأثیری داها اؤنملی اولدو. اونلار کندلی بالالارینین گؤزونو یئنی دونیایا آچماقلا برابر، کندلیلردن، کند حیاتیندان، مدنییتیندن اؤزلری‌ده چوخ شئی‌لر اؤیرندیلر.. اونلارین سیراسیندا فعالیت گوًسترن گؤرکملی قلم صاحبلری، خلق آراسیندان فولکلور نمونه‌لرینی: ناغیل، بایاتی، داستان و… توپلاییب مطبوعات‌دا، یاخود کتاب شکلینده چاپ ائتدیرمه‌یه باشلادیلار. هابئله کند حیاتی ایله باغلی یازدیقلاری، حکایه، شعر، نمایش‌نامه‌لری و… ایله، ۴۰- جی ایل‌لرده اؤلکه‌ده، یارانان ادبیاتین آپاریجی قوّه‌لرینه چئوریلدیلر. بونلارین آراسیندا آذربایجان معلملری، یئنی ادبی- اجتماعی جریانین اؤن سیرالاریندا فعالیت گوًسترن ان قاباقجیل ادبی – اجتماعی سیمالار ایدیلر. اونلار ۲۰ و ۳۰- جی ایل‌لرده، آذربایجاندا باش وئرن اجتماعی- سیاسی حادثه‌لرین خلق حیاتیندا، معنویاتیندا بوراخدیغی ایزلرینی درین‌ و گئنیش صورتده آراییب – آراشدیردیلار، اونلاری منیمسه‌دیلر و بو بوًیوک بشری آمالین ایشیغیندا، معاصر دوًور ایله هم‌آهنگ سسله نن یئنی بیر ادبیاتین تمل داشینی قویدولار و اونو اوًلکه مقیاسیندا انکشاف ائتدیریب، دار گون‌لرده، یامان چاغلاردا بوًیوک بیر فداکارلیقلا قورودولار، یاشاتدیلار و سونرا کی نسله تاپشیردیلار. ادبیاتیمیزین اوجاغینی یانار ساخلایان، او سئویملی معلم- یازیچی و شاعرلر نسلینه منسوب اولانلارین بیری ده، گوًرکملی معلم- یازیچی و شاعریمیز اوستاد حبیب فرشباف ‌دیر.\n۱۳۲۳– جی ایل‌ین یاز آیلارینین اورتالاریندا، تبریزین ان مشهور محلّه‌لریندن اولان «باغمئشه» ده، زحمت‌کش بیرعائله‌ده دونیایا گوًز آچمیشدیر حبیب معلم:\nایشیقلیغا، نورا، بند اولدوغومدان\nگونش‌لی بیر یازدا دوغموش‌دور آنام\nاو، ابتدایی تحصیلینی تبریزین «ممتاز» آدلی مدرسه‌سینده بیتیرمیش و اعلاچی شاگرد کیمی، «ثقـﺔ‌الاسلام» دبیرستانیندا اورتا تحصیلینی داوام ائتدیریب و دیپلم آلمیش‌دیر. ابتدایی تحصیل ایللرینین آخیرلاریندا، آنا دیلینده اوخوماغا ماراغی آرتمیشدی. قارداشینین آنا دیل‌لی کتابلارینی و ائلجه‌ده باغمئشه اوشاق‌لارینین کتابینی تأمین ائدن «میر تقی ابو صالح»دن کتاب آلیب اوخوماق‌لا و میر تقی نین توپلاد��غی شفاهی ادبیات نمونه‌لرینی دینله‌دیکجه آنا دیلیمیزه و ادبیٌاتیمیزا اولان سئوگی‌سی داها دا آرتمیشدی.\nابتدایی و اورتا تحصیل ایل‌لریندن، ایکی معلمی نین سیماسی حبیب‌- ین خاطیرینده حک اولموش: بیرینجی: ۵- جی صنفده اوخویار کن ، گوًزونون قاباغیندا «علی‌پور» آدلی معلمینی درس کلاسین‌دان چاغیریب آپارمیش و بیر داها گئری قایتارمامیشلار. ایکینجی سی: آذربایجانین تانینمیش معلمی «فریدون قره‌چورلو». او، حبیب فرشباف‌ین طالعین‌ده بوًیوک رول اوینامیش‌دیر.حبیب- ین فریدون‌لا شاگرد ـ معلم مناسبتی، دوستلوغا چئوریلمیش. بو دوستلوق هله‌دیر کی، داوام ائدیر. حبیب فرشباف- ین معلم اولماغی دا ائله بو سئوگی‌دن دوغموش‌دور.\n۱۳۴۲- جی ایل‌ده حبیب «سپاه دانش» پالتاریندا قاراداغ کندلرینه گئتمیش و ۱۱ ایل بو بؤلگه‌ده معلم‌لیک ائتمیشدیر. او قاراداغین ان اوجقار کندلریندن باشلایاراق، عوًمرونون ان گوًز‌ل چاغلارینی، بارلی- بهرلی ایللرینی، قارا‌داغلی‌لارلا کئچیرمیشدیر. او قاراداغ دا، مدرسه‌سیز- مکتب‌سیز کندلرده مکتب تیکیب، کلاس قوروب، بو سایاق او یورددا، مدرسه بیناسی تیکه – تیکه، علم توخومونو اکه- اکه، دله- دوزلارلا دوًیوشه- دوًیوشه، قاراداغلیلارین، بوتون ایش‌لرینده یاخیندان اشتراک ائدیر: گوندوزلر مدرسه‌لرده کندلی‌لرین اوغلان- قیزلارینا کلاس تشکیل ائدیر؛ گئجه‌لرده، اوًز ائوینده کندلی‌لره میرزه‌جلیل- ین حکایه‌لرینی، هوپ- هوپ، معجز و باشقالارینین اثرلرینی اوخویور و… توی‌لار دا، یاس‌لاردا خلقین سئوینجینه، غمینه شریک اولور. خسته‌لرین درمانینی، تبریزده کی حکیم دوست‌لارینین واسیطه‌سی ایله تأمین ائدیر. کوسنلری باریشدیریر. زوراکارلاری یئرلرینده اوتورتدورور. قاراداغی، اوبا ـ اوبا، اویماق ـ اویماق گزیر. آشیق‌لارین مجلس‌لرینده اولور. معلم و ضیالیلارین جمع‌لرینه قوشولور. داغچی‌لارلا داغچی‌لیق ائدیر. بئله‌لیکله، او خلقین حیاتینا چوخ دریندن و یاخیندان بلد اولور. اینجه‌لیک‌لرینی اوًیره‌نیر. بوجور یاشاماق‌لا، عادی«آغامیرزه حبیب»-دن، حبیب معلم سویه‌سینه یوکسه‌لیر. خلقین اعتمادینی، اینامینی قازانیر. سئویملی دوستو، سیرداشی و صبیرداشی اولور و سینه‌لرده یاشایان، نغمه‌لری، بایاتی‌لاری، ناغیل‌لاری و آتالار سؤزلرینی توپلاییر و تبریزده کی، فولکلور اوزه‌رینده ایشله‌ین دوست‌لارینا چاتدیریر و آذربایجانین فعّال معلم- یازیچی و شاعر شخصیتلری ایله او جومله‌دن: «رحیم رئیس‌نیا»، «غلامحسین فرنود» و باشقالاری‌ایله یاخین امکداشلیق ائدیر.\n۱۳۵۰ـ جی ایل «سپاه دانش» سیرالاریندا معلم‌لیک ائدنلرین ایچینده بیرینجی‌لیک قازانیر.۲۵۰۰ ایللیک شاهلیق بایراملارینا دعوت اولونور. او، بایرامدا اشتراک ائتمه شرطی ایله، دانشگاهدا عالی تحصیل آلاجاغینی بیله- بیله، او تؤرن‌لر‌ده اشتراک ائتمکدن امتناع ائدیر. خلقی ایله یاشاماغی، خلقین جبهه‌سینده اولماغی اوستون توتور.\n۵۰ ـ جی ایللردن اعتباراً «موسیقی»یه هوسی داها آرتیر و آکاردییون، اوًیره‌نیر و ۵ دفترده خلق ماهنی‌لارینی توپلاییر. اونلارا اؤزونون اختراع ائتدیگی بیر یازی ایله نوت یازیر. آنجاق تأسفلر اولسون کی۵۰- جی ایل‌لرده، پهلوی رژیمینین قانلی ـ قادالی دوًورونده، مأمورلارین قورخوسوندان، حبیب- ین یاخین‌لاری اونون بو دفترلرینی، شعر و حکایه‌لرینی و ��وپلادیق‌لاری باشقا فولکلور نمونه‌لرینی او جومله‌دن، خلقین ایچینده «ائلجه‌بیلن»لرین دیلین‌دن توپلادیغی خلقین «تورکه داوا» آدلاندیردیغی معالجه و درمان اوصول‌لارینی احتوا ائدن دفترده، بونلارین ایچینده باغ‌لاردا تورپاغا قویلانیرلار و بیر داها تاپیلمیرلار:\nیاغما یاغیش\nیاغیش‌یندان نه بیته‌جک بو هاوادا؟\nباغچالاردا، نه قیزیل گول\nزمی‌لرده، نه ده سونبول\nبیز، یئنه‌ده کتاب اکدیک\nدوشونجه‌نین توخوم‌لارین\nآنالارین گوًز یاشی‌لا سوواریریق نارین- نارین.\n۱۳۵۳- ایلده، آتدان ییخیلیر، آغیر ضربه‌لر آلیر کی، ایندی ده اونلارین آغریسی ایله یاشاییر- و بیر داها قاراداغ کندلرینده معلم‌لیک ائده‌بیلمیر. تبریزه قایداراق، «دوه‌چی»، «ششگلان» محلّه‌لرینده معلم‌لیگینی داوام ائتدیریر. بو دوًنه شهرلی بالالارینا ائل ایچیندن توپلادیغی شفاهی ادبیات نمونه‌لریندن، پارچالار اوخویور. اونلاری ائلیمیزین کئچمیشی، بو گونو ایله تانیش ائدیر. مکتبلی‌لره علم، ساوادلا برابر، انسانی سجیه‌لر آشی‌لاییر، اونلاردا نجیب دویغولار اویادیر. حبیب معلم، تبریزین ده، سئچیلن، ساییلان معلم‌لریندن اولور.\n۵۰ – جی ایل‌لرده، موسیقی ساحه‌سینده ثمره‌لی فعالیته باشلاییر. قارادغدا، اؤیرندیگی موغام‌لاری، ائل هاوالارینی و بسته‌کار ماهنی‌لارینی یایماق اوچون، تبریزده فعالیت گؤسترن، موسیقی خادم‌لری او جومله‌دن محمود شاطریان، حسن دمیرچی، علی فرشبافلا بیرگه ایشله‌ییر. عینی حالدا آشیق‌لارلا دا، او جمله‌دن آشیق حسن اسکندری و باشقالاری ایله امکداشلیق ائدیر.\nانقلاب دان سونرا، تبریزده، فعالیت گؤسترن «یازیچی – شاعرلر» جمیعیتینین مدیره هئیتینین عضوو سئچیلر و وار قوّه‌سی ایله ادبیاتی‌میزین چیچک‌لنمه‌سی اوغروندا چالیشیر. بو دوًنم‌ده اونون «قاراداغ کندلرینده»، «دان یئری» آدلی شعر مجموعه‌لری، «اوشاق‌لار باغچاسی» آدلی اوشاق شعرلری و… اثرلری دوستلارینین واسیطه‌سیله چاپ اولونور.\n۱۳۶۳- جی ایل‌ده تهرانا کؤچور. تهران‌- ین ۴ – جی منطقه‌سینده معلم‌لیگی‌نه داوام ائتدیریر. و شعرلر، حکایه‌لر یازیر. ادبی انجمن‌لرده اشتراک ائدیر.\n۱۳۷۳- جی ایل‌ده تهراندا، اونون ۵۰ یاشی و ۳۰ ایل‌لیک معلم‌لیگی مناسبتی ایله چوخ طنطنه‌لی آغیرلاما مراسمی تشکیل اولونور. اوستاد فرشباف تقاعده چیخ‌سادا، آنجاق یئنه معلم‌لیگی اساس پئشه کیمی داوام ائتدیریر و او ریاضیات ساحه‌سینده درس‌لیک وسایط‌لری یازماق‌لا، یوکسک سویه‌لی ریاضی کلاس‌لاری ترتیب ائتمکله یورولمادان چالیشیر.\nاوستاد حبیب فرشباف- ین۶۰ ایل‌‌لیگی ایله باغلی تهراندا، معلم دوست‌لاری، ادبی – مدنی انجمن‌لر، هابئله یوکسک سویه‌لی علم صاحبی اولان شاگردلرینین ایش بیرلیگی ایله اونودولماز و طنطنه‌لی بیر آغیرلاما مراسمی تشکیل تاپدی کی، گئنیش صورتده مطبوعاتدا عکس اولوندو:*\nحبیب فرشباف معاصر آذربایجان ادبیاتینین ان گوًرکملی تمثیل‌چی‌لریندن بیریدیر. او خلق روحونون گؤزل بیلیجی‌سی، ملی خصوصیت‌لریمیزین ماهر صرّافی، انسانی سجیه‌لرله زنگین‌لشمیش یارادیجی شخصیتدیر. آنا دیل‌لی شعریمیزین، نثریمیزین، اوشاق ادبیاتی‌میزین دیرلی سیمالاریندان‌دیر. اونون بدیعی آمالی: دونیانی اولدوغو کیمی، حقیقتی بیر صنعتکار گوًزو ایله گؤرمک، درک ائتمک و گوًروب – گوًتوردوکلرینی معنالان��یریب ، بدیعی دوشونجه‌لر واسیطه‌سی ایله سوًیله‌مکدیر.\nحبیب معلمین شعرلرینین مایاسی، اونون زنگین حیات تجربه‌لریندن سو ایچمیش، بوللورلاشمیشدیر. شاعرین افاده ائتدیگی، بدیعی دویغو و دوشونجه‌لر، تصویر و ترنم ائتدیگی، مضمون‌لار، اونون یاشانتی‌لارینین، بدیعی‌لوًوحه‌لرده جانلانمیش صورت‌لریدیر. شاعر دویدوق‌لارینی، یاشادیق‌لارینی، یارادیجی خیالیندا تصویرلره چئویریب، مختلف شعر بیچیم‌لرینده افاده ائتمکله اوخوجولارینین اوره‌یینده یئنی احوال- روحیه دوغورور. بدیعی دویوملار، دوشونجه‌لر اویادیر. اونلارین ایچ دونیالارینی تمیزله‌ییب، زنگین‌لشدیریر.\nحبیب- ین یارادیجیلیق دونیاسینا نظر سالدیقدا اونون موضوعلارینی آراشدیردیقدا، ایلک اثرلریندن، سون اثرلرینه‌جن یازدیقلارینا، مضمون و مندرجه باخیمیندان، بدیعی قورولوش نقطه-ی نظردن یاناشدیقدا، شاعرین یارادیجی‌لیغیندا مختلف مرحله‌لری و هر مرحله‌نین ده اوًزونه مخصوص بدیعی خصوصیتلری، موضوع الوانلیغی آچیق – آیدین گوًزلریمیز اوًنونده جانلانیر. گوًرونور کی اونلار، خلقی‌میزین طالعی ایله سیخ باغلی‌دیر. یوردوموزون باشیندان کئچیردیگی، تاریخی- اجتماعی مرحله‌لرین بدیعی انعکاسی بو اثرلرده اؤزونون دولغون تجسمونو تاپا بیل‌میشدیر.\nحبیب فرشباف- ین اثرلرینین باش موضوعسو انسان‌دیر. سؤزون گئنیش معناسیندا انسان! اونون شعرلری، انسانین معنوی یوکسلیشی، نجیب آرزو و ایستک‌لرینین ترجمانی و صلح، خوشبخت‌لیک و عدالتلی حیات اوغرونداکی مبارزه‌سینین بدیعی افاده‌سی‌دیر. شاعر انسانین معنوی عالمینین زنگین‌لیگینی وصف ائتمکله یاناشی، جامعه‌ده باش وئرن هر جوره غیری انسانی عمل‌لری، عیبه جرلیکلری، یارامازلیقلاری، آلچاقلیقلاری دا، پیسله‌ییر. انسان جلدینه گیرمیش «هئیوه‌ره»لری، نفرت و غضبیندن دوغان، کسگین افاده‌لر، تازیانه‌لرله تنقید آتشینه توتور. آجی استهزا و اؤلدورجو گولوشلرله، منفی‌لیک‌لری، معنوی اوجالیغین قارشیسیندا دیزه چوًکدورور.\n***\nبو یازیدا گؤرکملی شاعرین یارادیجی‌لیغینین سون دوًورونه اؤتری بیر باخیش‌لا کفایت‌لنیریک:\nحبیب، اثرلرینده تصویر و ترنم ائتدیگی همیشه‌کی موضوعلارینا، عؤمرونون مدرک چاغلاریندا یئنی‌دن نظر سالیر. اونلاری اوره‌یینین، کوًنلونون هیجان‌لاریندان کئچیریر. دویغو و دوشونجه‌لرینین بویاسینا بویاییر. روحونون اینجه‌لیکلری ایله بله‌ییر. آمال و ایدئآل‌لارینی ایشیغیلا جیلالاییر. منلیگینین مایاسی ایله یوغورور. یئنی بیچیملرده، طبیعتله، انسانین قووشاغیندان تؤره‌نن بدیعی تصویر واسیطه‌لری ایله بیان ائدیر. بو شعرلرین بدیعی قورولوشو، مضمونو افاده یؤنلری ده چوخ ماراقلی‌دیر. شاعر، شعرینین باشلانقیج مصراعلاریندان توتموش و بدیعی بیر منطق اوزه‌رینده انکشاف ائدن، دویغو و دوشونجه‌لرینین بدیعی تصویرلرینی بیر – بیرینه باجاریق‌لا توخویا – توخویا بدیعی فیکیرلرینی عمومی‌لشدیریب، بیچیمله‌ییر. شعرین معناسی دا بو سونلوق‌لاردا اوخوجونون گوًزونده بدیعی بیر حقیقت کیمی جانلانیر و اونو دوشوندورمه‌یه سوًوق ائدیر.. منه ائله گلیر کی، شعرین بو شکیل‌ده قورولوشو بایاتی‌لاریمیزین سربست شعریمیزده کی انکشاف ائتمیش و یاشاماغا حق قازانمیش عنعنه‌سی‌دیر.\n«حیات»: دونیا ادبیاتینین و بشرین فلسفی دوشونجه‌لرینین ائله��جه‌ده بوتون صنعت اثرلرینین آنا موضوعسو حیات حققینده یورودولن فیکیرلر، چیخاریلان معنالار و…، اولموش‌. حبیب- ‌ین ده «شاعر منی» ایچ دونیاسینین حیاتلا باغلی بدیعی – فلسفی نداسینی بو سایاق افاده ائدیر:\nدئدی: آل!\nنه سئوینجه بئل باغلا\nنه قاپانیب کدرینه قال\nدؤزه‌بیلمه ینده\nآجی‌سی نی، شیرینینه قات\nبئله دیر حیات\n«هله‌»: تاریخه نظر سالیر. بشرییتین عوًمور یولونو گوًزدن کئچیردیر. نسللرین طالعینین بدیعی افاده‌سینی، قیزینا، اوًز نسلینین ناغیلینی‌، سوًیله‌ین آتانین کئچیردیگی دوشونجه و\nاضطرابلاریندا تصویر ائدیر. ناغیلینین ان چتین و آجی یئرینه، آرزولارین چین اولمادیغی بیر واختا چاتیر، هله گوًیدن اوچ آلما دوشمه‌میش ناغیل قیریلیر و اوخوجونو دوشوندورن، بو فیکیرله تامام‌لانیر:\nآتام بو یئرده کؤکس اؤتورموش\nآتامین آتاسی دا\nدئمک بیرآه لا نقطه‌لنمیش\nاوچ نسلین افسانه‌سی.\n«امید‌»: ایناملی گونلری شبهه دومانی بورویور. ایکی یولون آیریجیندا قالیر. طبیعتین دومانی یول ـ جیغری بورویوب سه، شبهه دومانی‌سا اوره‌یی بورویوب، گؤزلره پرده چکیب‌دیر. سس‌سیز- سمیرسیز، یالقیزلیق عالمی! قاییتماغین، باشی آشاغی‌لیغین، آلنی کوًلگه‌لیگین یولو آچیق‌دیر. هله آرخاداکی کوًرپولر ییخیلماییب.قایتماغادا کی، بهانه چوخ دور. آمما ایچین‌دن یئنه‌ده امید گونشی دوغور و اونو یئنه انسان آمالینین زیروه‌لرینه دوغرو چاغیریر. او دومانلی، یوخوشلاردا، ایشیقلی زیروه‌لره ساری یولا دوشور.\nیئنه امید منی چکیر\nاوزو یوخوش دومانا.\n«سفر‌»: بیرجه آن هارا ساری گئتدیگی حقده دوشونور: خرابه بیرکنده، یوخسا گونشلی زیروه‌لره‌می چاتاجاق؟ یئنه ده حیات عشقی، ایچینی دان یئرینین آچیلماسی کیمی آیدین‌لادیر:\nحیات یاشامالی، عوًمور یولوسا گئدیلملی‌دیر. آمال‌لی ـ ایدئآل‌لی یاشاماقدا مقصده چاتماماق هدف دئییل، اونا دوغرو گئتمک هدفدیر. آتالار دئمیشکن: «‌یولچو یولدا گرک»، اوستاد شاعر سه منطقی اولاراق، آتا‌لارین چاتدیغی فیکیره چاتیر. او یولدا دیر. دایماً سفرده‌دیر. عوًمرونون، طالعینین یولونو کئچمه‌ده‌دیر. ائله بئله یوخ! گونو ـ گونه جالاییب، اؤزونه قاپیلیب، اوًزباشینین هایینا قالیب، یاش چوخالدیب، گون چورودوب، یاشامیر. او یاشاییر، گوًزلری حسرت ناخیشلی، اوره‌یی سئوینجلی ـ کدرلی، گونلرین آغینی قاراسینا قاتا- قاتا، ایچ عالمینده، سفرده‌دیر. حیاتین قاتلارینی آچا ـ آچا، اونلاری معنالاندیرا ـ معنالاندیرا سفر ائدیر. یئنی تاپینی‌لار، درین دوشونجه‌لر، انگین خیاللارسا اونو حیاتین، دالغالی قوینونا آتیر. فیکیرلردن- دوغان فیکیرلره کئچیر. حیات اونودا، یاشادا- یاشادا، دوشوندوره- دوشوندوره سیناقلاردان کئچیریر. و بو سیناقلار اوندا مختلف احوال و روحیه‌لر دوغورور:\nتوًوشومه‌دیم هئچ سفریمده\nفیکیرلردن- فیکیرلره،\nسفریم قده‌ر\n«اولوم یا اوًلوم. ‌»: ائله آنلاری اولور کی: اوًلومله – حیات اوز- اوزه یوخ بلکه ایچ- ایچه تصویر اولونور. اوره‌یی «سکته» حالین‌دا. حکیم درمان خیالیندا. اور‌ک اؤلچن جیهازسا تکجه داغ عکسینه اوخشار بیر شئی‌لر چکیر. آنجاق اونون اوره‌یین‌دن ایکی شئی، ائکیز، یاناشی کئچیر: بیر سن، بیر ده داغ. سن: بوتون سئودیکلرینین، ایناندیقلارینین، اوًزه‌یی. سئوگی‌سینین جوًوهری… و داغ ایسه: گزدیگی، سئودیگی بوتون داغلارین ان گوًز‌لی. حکیم‌لر او گیزلی سئوگینی یوخ، تکجه اوره‌یینی یاشادان دویونتولرین کاغیذ اوزه‌رینه حک اولان جیزگی‌لریندن نه‌سه سئزه بیله‌جک‌لر. آمما اونون حیاتینین جوًوهری ، گوًرونمز ساخلانان، گیزلی یاشانان آمال‌لارینین مایاسی، اونو همیشه ان چتین آنلاردا، یاشادان او قوّه، امیدین ایچینه سیغینیب قالیر!\nاؤلوم قوندو دووار اوسته\nاوره‌ییم‌دن بیر داغ کئچدی\nبیرده سن!\nآنجاق سنی\nائله گیزلی. ائله گیزلی خاطیرلادیم کی،\nاور‌ک اؤلچن جیهازلاردا دویمادی\nاونلار تکجه کاغیذ اوسته\nداغ عکسینی چکدی‌لر.\nشاعر- معلم: اوستاد حبیب فرشباف، آنا دیللی اوشاق شعریمیزین ده تانینمیش نماینده‌سی‌دیر. شعریمیزین بو قولونودا اؤز اثرلری ایله، انکشاف ائتدیریب، زنگینلشدیرمیشدیر.\nاوستاد شاعرین مهربان قلبی، خیرخواه نیت‌لری و بالالارا اولان بوًیوک سئوگی‌سی، معلم لیگی ایله قوشالاشاراق اونون اوشاق شعرلری: اوًزونون شیرین دیلی، اویناق و قولاغی اوخشایان موسیقی‌سی، تصویرلرینین جانلی‌لیغی، عیانی‌لیگی ایله اوشاق‌لاردا شیرین خیال‌لار، گؤز‌ل دویغولار اویادیر. اونلارین سئوینج‌لرینی آرتیریر. دونیالارینی گئنیش‌لندیریر. حیاتی، طبیعتی درک ائتمه‌لرینه کمک ائدیر. موسیقی‌چی‌لر اونلارا موسیقی بسته‌له‌ییرلر. ازبرلنه- ازبرلنه دیلدن- دیله دوشورلر بو شعرلر.\nاونلار: مختلف بیچیملر، و شکیللر، منظوم ناغیللار، منظومه‌لر، خلق یارادیجی‌لیغی ایله اویوشان، سسله شن تاپماجالار و دوزگولر، یاخود آز هیجالی، اویناق وزن‌لی چارپارالار، ایله زنگین دیر. اونلارین تجسّم ائتمه قابلییتی گوجلودور، موضوعلاری، حادثه‌لری جانلی شکیلده یارادیر. اوشاق سانکی اونلاری گوًرور، حسّ ائدیر، سسینی ائشیدیر، دادینی دادیب و لمس ائده‌بیلیر. شاعرین شعرلرینده کی، بو کیفیتلر اونون یارادیجیلیق غایه‌لری ایله باغلی‌دیر. او موضوعلاری کیچیلدیب، اوشاغین باشا دوشدویو طرزده، اونون دیلی‌ایله دئمیر، بلکه اوًزو اوشاق اولور، اوشاق دونیاسینا گیریر اوشاق گوًزو ایله دونیایا باخیر. اوشاق روحو ایله دونیانی درک ائدیر. اوشاق تخیلاتی ایله دونیانی تصوّر ائدیر. بو اوشاغین آرخاسیندا، اونون یولونا ایشیق توتان بوًیوک‌لر دونیاسیندان، خلق معرفتیندن سو ایچمیش بیر معلم وارسا دا آنجاق، اونون شعرلرینی اوخویار کن، سنه ائله گلیر کی بو شعرلر: اوشاق تخیلوندن، اوشاق روحوندان، اوشاق طبیعتین‌دن دوغان شعرلردیر. ساده، طبیعی، رنگارنگ …\nسوًزوموزه قووّت اولاراق توکلو یارپاقلار، آدلی شعرینی اوخویاق:\nتؤکولدو بیرجه –بیرجه\nآغاجلارین یارپاغی\nالوان رنگه بویاندی\nباغ – باغاتین تورپاغی\nگونشین قارشیسیندا\nچیل- چیلپاق دایاندیلار\nکوًلگه‌لرین گوًرنده\nلوتلوک‌دن اوتاندیلار\nسئرچه‌لر پیریل – پیریل\nبوداقلارا ائندیلر\nتوک یارپاقلی بوداق‌لار\nایسینیب سئویندی‌لر\nحبیب فرشباف، تکجه شعر دئییل، نثر ساحه‌سینده‌ده گوًز‌ل، ماراقلی، یاددا قالان حکایه‌لر مولفی‌دیر. بو حکایه‌لر، مضمون، بدیعی قورولوش باخیمیندان دا چوخ گؤز‌ل و بیتگین اثر‌لردیر. یازیچی، حیاتدان آلینان تجربه‌لرینی، یاشانتی‌لارینی، فلسفی ـ اخلاقی فیکیرلرینی، حکایه‌لرینین اوًزه‌یینه، مایاسینا چئویریر.او، کند حیاتینی گوًز‌ل دویور، گوًز‌ل حیسّ ائدیر. کند مسئله‌لرینه، کند عالمینه یاخشی بلددیر. آدام‌لاری یاخشی تانییر. بو سج��ه‌لر ایسه، مولفین، حیاتی، درین مضمون‌لو، بیتگین بدیعی اثرلر واسیطه‌سی ایله تصویر ائتمه‌سینه کمک ائدیر و اونون حکایه‌لرینده حیات حقیقتلری ایله بیچیم گوًز‌للیگی آراسیندا طبیعی بیر اویوشما یارادیر.\nبوحکایه‌لرده، خلقی‌میزین کئچمیش حیات طرزی، او دوًنمده کند‌لرین اجتماعی ـ اقتصادی وضعیتی ایله برابر، دوًورون روحو، نفسی، ائله‌جه‌ده معین بیر نسلین حیات تاریخی، صنعتکارلیق‌لا جانلانیب‌دیر. بورادا زامان اختلافی، دوًورو ان فرقی گؤزه چارپمیر. بیز، اونلاردان، معاصر حیاتیمیزلا سسله شن، فلسفی- اخلاقی معنالاری چیخاریریر، منیمسه‌ییریک. معنوی جهت‌دن دولغونلاشیر و حیاتین درین قاتلارینا یول چکن دوشونجه‌لره قاپیلیریق. بیز اونلاری اوخویار کن، یالنیز صنعت اثرلری ایله قارشیلاشیریق، اونلارلا دیل تاپیب دانیشیریق. اور‌کلریمیز تمیز‌لنیر، کوًنلوموزده نجیب دویغولار اویانیر و انسان لیاقتینه، انسان شرفینه، اینامیمیز داها دا گوجلنیر.\nحبیب معلمین حکایه‌لرینی، بو نوع سؤز صنعتینین بدیعی قورولوشونون اساس عنصرلری باخیمیندان، یعنی حکایه‌ده، موضوعنون ایشلنمه‌سی، صورتلرین یارانماسی، اوصوللارینی ائله‌جه‌ده، مختلف بدیعی تصویر واسیطه‌لرینین یارانماسی نقطه-ی نظریندن آراشدیردیقدا، اونون یازیچیلیق سرشته‌سی، یارادیجیلیق قابلیتی داها قاباریق شکیلده گوًزه چارپیر. بو یازیدا، اونون، حکایه‌لرینده ایشله نن بیر نئچه بدیعی افاده اوصوللارینا نظر سالماق ایسته‌ییریک:\nحبیب- ین حکایه‌لرینین ان عمده خصوصیتلری نین بیری، اونلارین بدیعی دیلی‌دیر. بو دیل جانلی خلق دیلیندن قایناقلانیر. خلق دیلینین دئییم طرزی، افاده الوانلیقلاری، بیرچوخ چالارلاری ایله اونون بدیعی دیلینین قورولوشونو تأمین ائدیر. اونون دیلی «کتاب»دان گلمه اولمادیغی کیمی، هر جوره «یئرلی‌»چی‌لیکدن، سؤز اویونلاریندان، افاده بازلیقلاردان دا، اوزاقدیر. بو دیل، گؤز اوجو سئیرچی لیکلردن، انسان احوال- روحیه‌سیندن دوغمامیش، منیمسنمه‌‌میش نظرییه‌لر اساسیندا قورولان بدیعی افاده یول‌لاریندان، یوخ؛ بلکه خلق تفیکیرو چشمه‌سیندن سو ایچیر. اونون بدیعی اوسلوبو، بدیعی دیل ایله، بدیعی تفیکیرون اویوشماسی و اوزلاشماسیندان توًرنمیش، دوم- دورو، آیدین، ساده، عینی حالدا ییغجام و توتارلی افاده‌لرله زنگین بیر اوسلوبدور. اونا گوًره یازیچینین ترنّم ائتدیگی موضوعلاردان، جان‌لان‌دیردیغی حادثه‌لردن، تصویر ائتدیگی صورتلردن، حیات نفسی و حیات قوخوسو گلیر.\nحبیب- ین حکایه‌لرینین فضاسینین یارانما‌ یوللاریدا چوخ ماراقلی‌دیر. او، اکثر حاللاردا، بو فضانی: حادثه‌لرین ماهیتینی، انکیشافینی، قهرمانلارین احوال – روحیه‌سی ایله، مکان، زمان، محیط و طبیعت حادثه‌لرینین اویغونلاشماسی، اوست – اوسته دوشمه‌سی یولو ایله یارادیر:\n«سلیمان» حکایه‌سینده، کندلی‌لرین آرزو و ایستک‌لرینین باش قالدیردیغی و ساری سونبوللو زمیلرین دنه دولدوغو و یئتیشدیگی بیر واختندا‌دا، گونش‌لی بیر گوندوزده، اکینچی ایله بوغدا زمی‌سینی گوًروشدوروب ساری سونبول ایشیغیندان قیزیلی رؤویالارین اویانما فضاسینی یارادیر. ائله‌جه‌ده گوًی گورولتولاری، قارا بولوتلارین چاخناشماسی، شیمشک‌لرین چاخیشی‌ایله، کندلی‌لرین، هیجانلاری، اضطرابلاری، داخیلی سارسینتی‌لارینین سسله شمه‌سینده، فاجعه‌نین آغیرلیغینی نمایش ائتدیریر. یاخود، طبیعت حادیثه‌لرینین توًرتدیگی فاجعه‌لری قارشی‌سیندا، کندلی‌لرین چاره‌سیزلیگینی، عاجزلیگینی، «ارسین آتما»، «آتی اوجاق آغاجینا باغلاما» کیمی خلق اینانج‌لارینین نمایشی ایله افاده ائدیر. یوخسوللوغون، آجلیغین، قیتلیغین جایناغیندا یاشانان قارا گونلری، قارا فیکیرلری، دئدی – قودولاری، دومانلی دوشونجه‌لری، گئجه قارانلیغی ایله قوشالاشدیریر و حادثه‌نین نه اولدوغونو، سرّ‌ین آچیلماسینی «سئحرنازین» فانیسینین ایشیغی ایله، آیدین‌لادیر. سلیمان‌ـ‌ین اوره‌یینین ایشیغیندان، فانیسا دامان ایکی دامجی سئوینج یاشی بوتون سرّلری آچیر. قارا فیکیر آیدینلاشیر، دومانلی، شوبهه‌لی اور‌کلر دورولور، غضب و کین حیسّ‌لرینی خجالت حیسّ‌لری عوض ائدیر. سلیمان- ین تمنّا سیز یاخشی‌لیغینین سایه‌سینده هامی‌دا آیدینلاشما و دورولما عمله گلیر. گئجه‌نی ایشیقلاندیران آی کیمی، سلیمان – ین اوره‌یینین پاک دویغولاری، انسانی حیسّ‌لری ده ، معلمین چیراغینی سحره‌جن یانیق قویور و اونو دوشونجه‌لره غرق ائدیر.\nگوًی آتلی بالاخان حکایه‌سینده، حکایه‌نین مضمونونا اویغون فضا یارادیب: توی احوال – روحیه‌سینی، انسانلارین اوره‌یین‌ده چیچک آچان گؤز‌ل دویغولاری، طبیعتین آل- الوان چیچک‌لرینین بویاسی ایله بویاییر، و اونلاری بالابان-‌ین «تیرینگه» هاواسی ایله رقصه گتیریر: موًحتشم خالانین اوره‌یین‌ده کی: سکسکه‌نی، سئوینجی بئله جانلی بیرشکیلده تصویرائدیر: آنا اوغول تویوندا اویناسادا، آنجاق اوره‌یینده توًکونتو و اضطراب وار. چونکی بالاخان گلین دالیسی‌جا گئتمه‌یه حاضرلاشاندا، گوًی آت مینیک وئرمه‌میش، تک صبیر گلمیش، بونلارین دوشر- دوشمز اولدوغونا اینانان موًحتشم خالا بیر آنا کیمی هم سئوینیر، هم دوًیونور. اونون سئوینجی آیاقلاریندا اویناییرسا، اوره‌یین‌ده کی سکسکه‌لرده یوللارا تیکیلن گؤزلرینده چیرپینیر. یاخود، بالاخان- ین شیرین خیا‌ل‌لاریندا گؤز‌ل بیر شعور آخینی واسیطه‌سی ایله، گلین پالتاریندا نرگیزین سیماسینی جیلوه‌لندیریر. ایکی اوبا آراسیندا کی هیجان و اضطرابلاری «بالاخان- ین یوبانماسی ایله باغلی» اوبالارین آراسینداکی ائل یولونا تیکیلن نگران و انتظارلی باخیش‌لاردا تصویر ائدیر. حکایه‌نین باشلانیشی، نه قده‌ر گؤز‌ل و سئویندیریجی دیرسه، سونلوغو بیر او قده‌ر کدرلی، اور‌ک آغریدان‌دیر. بالابان-‌ین چالدیغی «تیرینگه» هاواسی، آخیردا هؤنکورتویه چئوریلیر. بالا وای ناله‌سینی چالیر. بولوتلار سانکی یولونان ساچیلارین غمینه، جیزیلان یاناقلارین قانینا بولاشیب و گونشین قانلی یاتاغینا دوًنورلر. بو حکایه‌ده راوینین روایت ائده‌بیلمه‌دیگی ان گیزلی حسّ و هیجانلاری بالابان افاده ائدیر. بودا، حکایه‌نین ان قوّ‌تلی، و توتارلی جهتلریندن دیر.\nیاخود «صنعت‌کارلیقدان بوًیوک»ده خیراللـه نین کئچیردیگی اضطرابلارینی، داخلی عذابلارینی، ایچینده باش قالدیران حسّ‌لرینی، غربتی هاواسینین آنیلماسیندا، غروبون حزین آهنگی، کوچه‌لرین بوشلوغو، کروان‌سارانین گئجه‌سی، ائله‌جه‌ده سئونجینین آشیق‌لار قهوه‌سینین توی- بایرام احوال –روحیه‌لی مجلسی ایله سسله شدیره‌بیلمیشدیر.\nحبیب معلم حکایه‌لرینی، «روایت» اوسلوبلارینین مختلف چالارلاری و اوصوللاری اوزره ق��رور. او بو اوصول و افاده واسیطه‌لرینی یئرلی-یئرینده ایشلتمه‌سینه گوًره، حادثه‌لرین گئدیشینی، انکشاف خطّینی، ها بئله آردیجی‌لیغینی، یاخشی آپارا بیلیر. بو افاده واسیطه‌لرینین بیری ده مکالمه بدیعی تصویر واسیطه‌سی دیر : او حکایه‌لرینده مکالمه تئز – تئز مراجعت ائدیر. چونکی بو یوللا حکایه‌لرینین روایت خطّینین ایرلی‌لمه‌سینی، ها بئله حادثه‌لرین آچیقلانماسینی، یاخشی تأمین ائده‌بیلیر. مکالمه یولو ایله شخصیت‌لرینین، اؤز دیلی ایله کیملیگینی، دونیا گؤروشونو، دوشونجه طرزینی یاخشی افاده ائده بیلیر.\n«بیر سئوگی بیر عؤمور» حکایه‌سینده، مولف خلقین دیلیندن، زینب ‌به‌ییم-‌ین قیرخ ایل‌لیک عؤمرونه ایشیق ساچیر. توکانداکی قوجا و جوان زینب ‌به‌ییم‌-ین گؤز‌ل‌لیگی، یار-یاراشیغی، شجاعتی، دؤنمزلیگی حقده صحبت ائدیر. روایت آغیزدان-آغیزا کئچه- کئچه، سؤز- سؤزو گتیره- گتیره آچیق‌لانیر. هرکس ماجرانین بیر اوجونو توتوب گئدیر. دئییرلر…. دئییرلر… و بو دانیشیق‌لارین ایچیندن زینب ‌به‌ییم-ین خلق آراسیندا کی، حؤرمت و احترام دوغوران سیماسی جیلوه‌لنیر. حکایه‌نین بو بؤلومونده، یازیچی هم صحنه قورور «توکان، کندلی‌لر، زینب‌به‌ییم و….»هم‌ده صحنه‌نی مکالمه یولو ایله جان‌لاندیرماغا چالیشیر.\nصنعتکارلیقدان بوًیوک حکایه‌سی، مکالمه‌نین دراماتیک قورولوشو اوزره قورولموش صحنه، آشیق‌لارین عنعنه‌وی مجلس‌لرینین ان یوکسک زیروه‌سی سانیلان دئیشمه‌مجلسی اساسیندا قورولوب‌دور: دئیشمه مجلسینده، اوستاد آشیق‌لارلا برابر باشقا آشیق‌لاردا توپلاشار و ائلین قاباغیندا ایکی آشیغین بیرـ بیری ایله باغلاشماسی، دئیشمه‌سی ایفا اولونار . قیفیل‌بندلرین آچیلماسی مختلف آشیق هاوالارینین اوخونماسی ایله آشیق‌لارین صنعتکارلیقلاری، ایفا قابلیت‌لری سیناغا چکیلیر. اوستون گلن آشیق مغلوب اولانین سازین الیندن آلماقلا شهرت قازانار. بو حکایه‌ده یازیچی چوخ گوًز‌‌ل و اوستالیقلا حکایه‌سینین صحنه‌سینی بو عنعنه اوزه‌رینده قوروب و اونو بوتون اینجه‌لیکلری ایله جانلاندیرا بیلمیشدیر. اوچ ساعات داوام تاپان بو مجلسده نهایت بیر نتیجه چیخیر: صنعت‌کارلیقدان بوًیوک اولان، انسانلیغین ایثار و فداکارلیق زیروه‌سی‌دیر. بو یوکسک اخلاقی کیفیت، بوتون اوجالیقلارین باشیدیر.\nحبیب حکایه‌لرینده، شعورآخینی، کئچمیشه قاییدیش، خیال اوچوشلاری، اوًزونه دالما، داخلی دانیشمالار و… بو کیمی بدیعی تصویر واسیطه‌لریندن استفاده ائده‌رک قهرمانلارینین داخلی عالمینی آچیقلاییر. بئله‌لیکله اونون روایتینه بدیعی هیجان، صمیمی دویغولار علاوه اولونور و روایتین بدیعی گوجونو، آرتیریر. بیر سئوگی بیر عوًمور حکایه‌سینده، بو اوصول‌لاردان چوخ گوًز‌ل و طبیعی صورتده فایدالانیبدیر. زینب‌به‌ییم چای ایچیب حالا گلندن سونرا گؤزو ساری آناجا ساتاشیر، اونونلا اؤز عالمین‌ده دانیشیر، اونو اوخشایا ـ اوخشایا، شکیل تویوغونون- کدخدانین الی ایله- باشینین کسیلمه‌سی، امنییه‌یه ناهار بیشیریلمه‌سی یادینا دوشور. بو آجی خاطیره‌دن، اونو پیشیگینین مووولتوسو آییریب و سونرا گوًزلرینی جهره‌سینه ساتاشدیریر. جهره‌ایسه، اوندا، باشقا بیر خاطره نی اویادیر: ژاندارما رئییسینین ائلچی سینه وئردیگی جاوابی آندیریر و… بئله‌لیکله بو اثرده بیر شعور آخینی، ایکینجی، او��ونجو و… شعور آخینلارینین دالغا‌لارینی توًره‌دیر، بو یوللا خاطره، دوشونجه قاتلاری آچیلیر، جانلانیر و ماراقلی خیال اوچوشلاریندا عیانی‌لشیر:\nزینب‌به‌ییم-ین حیاتینین معناسینا چئوریلمیش نبی سئوگی‌سی، اونو کندین ساوادلی‌سی و زینب ‌به‌ییم -ین ایناندیغی، اعتبار ائتدیگی چوخ محترم بیر شخص، زینب‌به‌ییم-ی باشا دوشن، اونون خیال دونیا‌سینا بلد اولان میرزه ممی نین ائوینه چکیر. میرزه ممی قیرخ ایل‌عرضینده، تکجه بیر مکتوبو (نبینین مکتوبونو) دؤنه ـ دؤنه اوخوماسی ایله زینب ‌به‌ییم-ی عوًمرونون ان شیرین چاغلارینا، دادلی گونونه، (توی گونونه) آپاریر، اونو گلین پالتاریندا، نبینین ائوینه گتیریر. سونرا بو سسه، آرازین دا سسی قوووشور، ایکی سسین قوشالاشدیغی آندا ، نبی ایله سون گؤروشونو، آیریلیق آنینی خاطیرلادیر و… بیر مکتوبون اوخونوشوندا. قهرمانین روحونون بوتون قاتلارینی سارمیش سئوگی سسلی، سئوگی بویالی شیرین خاطیر‌ه‌لری، جان‌لاندیریر.\nو هومای حکایه‌سینده ده، خیال اوچوشو، اونو ایلک محبّت چاغلارینا، کهر آتین بئلینه و سونرا قوشا بولاق کندینه چکیر . گوًی آتلی بالاخان دا، بالاخان-ین گوًی آت بئلین‌ده چاپارکن یال ـ یاماج‌لاری کئچه ـ کئچه نیشانلی‌سی نرگیزی گلین‌لیک سیماسیندا خیالیندا جانلاندیریر.\nحبیب-ین حکایه‌لرینین سونلوق‌لاری دا چوخ ماراقلی‌دیر. دئمک یازیچی بوتون وار گوجو ایله یارادیجیلیق باجاریلیغی ایله، حکایه‌نی، حادثه‌لرین ایزلنیشی ایله انکشاف ائتدیریب، سونا چاتدیریر. اوخوجویا، بو نقطه‌ده (دویون‌لرین آچیلیشین‌دا) حادثه‌لرین ماهیتی آیدینلاشدیریر.. بو سونلوقدان سونرا، اوخوجو ماجرانین نه اولدوغونو، داها دریندن دوشونملی اولور. سانکی اوخوجونون دا ایچینده بیر آیدینلاشما، دورولما، زنگینلشمه عمله گلیر. یازیچینین آشیلاماق ایسته‌دیگی دویغو ـ دوشونجه بو سونلوقلاردا، توتارلی و دولغون بیر شکیلده اوخوجونون اوره‌یینه یول تاپیر و اونون یاشانتی‌سینا، بدیعی مالینا چئوریلیر:\nصنعتکارلیق‌دان بوًیوک حکایه‌سینین سونلوغو چوخ توتارلی و طبیعی‌دیر. الینده بیر دسمال گوموش پول گئجه حتم کروان‌ساراسینا گیرن آشیق حسین جوان، خیراللـه نین اوره‌یینی، ایشیقلاندیریر. و اطرافداکی آدام‌لار حادثه‌نین نه اولدوغونو باشا دوشور، دئمک آشیق حسین جوان شاگردی خیراللـه نین تکجه اونون مادی احتیاجینی اوًده‌میر، بلکه اونا سون درسینی وئریر. صنعتین اوجا زیروه‌سینه چاتان صنعت‌کار، یولداشی، امکداشی یولوندا شهرتینی آیاغی آلتینا قویوب، اوندان کئچیب، انسان معنویاتینین اوجالیغینی، نمایش ائتدیریر. اوًزوندن کئچمه، اوًزونو فدا ائتمه. بوردا اوخوجودا، خیراللـه کیمی سانکی حیاتین ان بوًیوک درسینی آلیر. بو سونلوق، سلیمان حکایه‌سینین سونلوغو ایله، سسله شیر. بو ایکی حکایه‌نین سونلوغو عینی احوال- روحیه دوغورور.\nقاراقیش حکایه‌سینین، سونلوغودا چوخ ماراقلی‌دیر. کند معلمینین بیر خسته‌نین یولوخماسینا آپاردیغی بیر دنه نار، قیش اوزونو، کندین بوتون خسته‌لرینی یولوخا-یولوخا، پولوشونون پره‌لری سینا-سینا، رنگی بوزارا- بوزارا نهایت گلیب معلمین اوًزونه چاتیر. بورادا کند اهلینین یوخسوللوغو، قارا قیشین یاراتدیغی چتین لیک‌لر، ائله‌جه‌ده خلقین اوره‌یینده کی انسانی حسّ‌لر، دار گونلرده بیر- بیرلرینه اللریندن گ��نینی اسیرگه‌مه‌مه‌سینی‌ بوتون اینجه‌لیکلری بو حکایه‌ده بیرجه نارین اوزه‌رینده جمع‌لشیب و شرطی‌لشمیشدیر.\n«هومای» حکایه‌سینده تایالاری تالانان کندلی‌لرین پالچیق داملارین اوستونه توپلاشیب- آسلان خانین آرزوسونو گوًزونده قویان هومای- ین جسارتی ایله- قورو یونجا یوکلری آلیشیب یانان دوه‌لرین اویناشماسینا، قاچیشماسینا تاماشا ائدیرلر. گئجه‌نین آلا – قارانلیغین‌دا، داغ باشینا دوغرو دیرماشان اود شیریغیندا، اونلارین آلوولانان غضبینین شعله‌لنمه‌سینی نمایش ائتدیریر. بو منظره هومای- ین یاناقلارینا سئوینج یاشی دامیزدیریر.. چونکی، او اینانیر کی: صاباحلاردا بو ناغیل، کند- کند، اوبا- اوبا گزه‌جک و آلیشان- ین آدینی و قوشا بولاق کندینین باشینی اوجالداجاق‌دیر.\nبیر سئوگی بیر عؤمورده: ناموسونا قیسیلیب، یوخسوللوغا دؤزوب، آنجاق سئوگی عالمینین، علوی حسّ‌لری، شیرین خیال‌لاری ایله یاشایان زینب ‌به‌ییم چؤر‌ک خیردالاری ایله تویوغو، آج قارین یوخویا وئریب، بیر دری – بیر قابیرقا پیشیگینی اوخشایا – اوخشایا یاتیردیب، یاغی قورتارمیش و یاواش– یاواش سؤنمکده اولان فانارین مورگوله‌مه‌سی ایله، یئنه‌ده سئوگی دونیا‌سینین خاطیره‌لرعالمینه دالیر و سئوداسینین سوراغیندا، حزین – حزین بایاتی‌لارین زومزومه‌سینه باشلاییر.\nبو سونلوق‌لار، ماجرالاری آچیلماغا باشلایان باشلانغیجلارین طبیعی سونلوغو کیمی آلینیر. دئمک اونلاری تاماملاییر.حتّی حکایه‌لرین عنوانینا دا بو سونلوقلار ایشیق توتور اونلارین معناسینین آچیلماسیندا دا اوخوجویا کمک ائدیر..\nحبیب‌- ین حکایه‌لرینین قهرمان‌لاری هانسی زامان‌سا ، هارداسا، نه‌یی‌سه، قوروماقدادیرلار. کیمی‌سی اوًزونو، آدینی، آبرو‌سینی قورویور. اوًز ایچینده کی، ایستکلری بوغا – بوغا، آجی‌لارینی اودا- اودا، ایچینه آغلایا- آغلایا: شمیل‌خان (بالاخان-‌ ین آتاسی) کیمی. کیمیسی، جانینا قیییر، پایینی، اری غربتده اولان سود امه‌ر اوشاغی ایله، آجلیغین پنجه‌سینده سیخیلان قادینا باغیشلاییر (سلیمان) کیمی. کیمی‌سه، ارینین آدینین، باش اوجالیغینی قورویور (هومای) کیمی. کیمی‌سه، اؤز شهرتیندن، آدیندان کئچیر یولداشینین آبرو‌سینی قوروماق اوچون. کیمیسی، عؤمرونو بیر سئوگی‌یه قوربان وئریر، سئوگینی، محبّتی اوجالتماق و یاشاتماق اوچون. بو قهرمان‌لارین عمل‌لری خلق ایچینده بوًیوک رغبت و حرمت حیسّی اویادیر. مولفین بدیعی قهرمان‌لاری، انسانی کیفیت‌لری اوجا توتماق و یاشاتماقلا عمومی‌لشدیریلمیش اخلاقی – فلسفی دوشونجه‌لر بیچیمین‌ده اوخوجولارین معنوییاتیندا شعوروندا، دوشونجه‌سینده سیلینمز ایز بوراخاراق، انسانلیغی یاشادیرلار.\nشاعر- یازیچی، معلم حبیب فرشباف- دا، یازیلاریندا ترنم ائتدیگی، اونلارا رغبت حیسّی ایله یاناشدیغی یوکسک انسانی کیفیتلری، شخصی حیاتیندا یاشایان صنعت‌کار‌دیر. اونون شخصیتی ایله- صنعتی، آدیلا- نمایش اثرلری ده بیر – بیرلرینی تاماملاییر:","num_words":6591,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":190687.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جیلولوق فاجیعه‌سی؛ 1918-جی ایلین مارت آییندا، مین‌لرجه آزربایجان تورک لری‌، اوزل‌لیک‌له اورمیه، خوی و سالماس شهرلرینده یاشایان‌لارین ائرمنی‌لر و جیلولار (آسوری‌لار) طرفین��ن سوی‌قیریما معروض قالدیق‌لاری حادیثه. بو سوی‌قیریم ‌دا 200 مین الی 500 مینه یاخین آزربایجان‌لی شیعه موسلمان اولدورولموش‌دور. قتله یئتیشنلر او زامان‌لار گونئی آزربایجان‌دا یاشایان‌لارین یوزده 15 ین شامیل اولور.\nتاریخی زمینه‌لر تجدد روزنامه‌سی‌نین متنی ائرمنی‌لرین و آسوری‌لرین حامی‌لری و مشوویق‌لرینه عایید آزربایجان تورکجه‌سینده و عثمانی تورکجه‌سینده جیلو آدلانان ائرمنی‌لر و تورکییه آسوری‌لاری، بیرینجی دونیا موحاریبه‌سینده عوثمانی حوکومتینه ضربه وورماق قصدی‌له روس‌لارلا ال بیر اولوب عوثمانی حکومتینه قارشی چیخدیلار. عوثمانی حکومتی بو توطئه‌دن خبربیلیب فیتنه‌نی سوندروب و قالان آسوری‌لر و ائرمنی‌لر باتی آزربایجان ایالتی‌نده اولان اورمیه و سالماس شهرلرینده یئرلشیب‌لر. اونلار مسیحی بیر حوکومت یاراتماق نییت‌ایله بو منطقه‌ده ساکین اولان زمان نیظامی قووه‌لر تشکیل ائدیب موسللح اولوب، ایلک اونجه روسییا و سونرالار (روسییا آزربایجان تورپاق‌لارین ترک ائدن‌دن سونرا) بریتانییا کومک‌لیک‌‌لری‌نن 10 مین نفری ارتئش ساهمان ائدیب و ایران حوکومتین ضعیف‌لیگیندن ایستفاده ائدیب و 1396 جی شمسی ایلینده اورمیه شهری‌نی ایشقال ائدیرلر. اورمیه‌ده عسگرخان دروازه‌سی‌نین قاباغی – آسیلان مشروطچی لر و بالو کندینین حاجی لاری اورمو شهری‌نین مسیحی‌لری روس‌لارین بو شهره گیریشیندن اوزلرینی اونلار ساری یاخینلادیب و کوردلرین ائتدیگی اذییت جوروندان موسلمان‌لاری شهرده و کندلرده اذییت وئریب و بو مساله موسلمان لار آراسیندا بیر بویوک کودورت باعیث اولدو. موسلمان‌لار روس‌لارین قورخوسونان بو مساله‌نی دیله گتیره بیلمه‌میش‌لر ماشیمون نان بازیل نیکتین روس کونسول اورمو دا 1915 اونجو ایل ده بازیل نیکتین روسون کونسول اورمو شهرینده ارامنه و جیلولارین عثمانی دن گئلمه لرین من تانیدیغیم ایران کیتابیندا بئله یازیب : آسوری لرین روحانی رئیس لری مارشیمون آدیلا بیر ادام دی بو موقع ده روس ژنرال نی گورمئق اوچون گئلمیشدی اونان همدست اولوب و تورکلر علیه ده اولان جنگلر ده شرکت ائلیه . نستوری قبایلین روحانی ریاستی مارشیمونونان دیر بونار سانجاق و گیاور و وان ویلایتینده ساکینی دیلر نستوری لرین اجتماعی باخیمینان ائله بیر فرقی لری اوزو قونشولارینان (کوردلر) یوخلاری دیر.سانکی بو تفاوت فقط بون دا گورونور کی هر طایفانین باشیندا بیر کشیش وار و اولارین حکومتی تشکیلالاری تقریبا روحانی دی و عشیره صورتینده یاشییلار هر قبیله نین اوزونه عایید بیر رئیسی وار ملیک آدلانیر بو قبیله لر هئچ بیر زامان ساییلمییب و هئمئشه تورکیه نین اقتیدارلی مامورلارینان اوزاق گئزیب و داغلارین چئتین لیک ده اولان دسترسی یئرلرده ساکین دیلر بولارین سایی شایید 30 الی 50 مین نفر اولا . مارشیمون نئچه مین نفری بو قبایل دن یغیب و ایستیردی تورکلرینن ووروشا تورکلرین وئردیگی جهاد بونا عایید کی :مسیحی استعمارگرلرین علیه نه دعوت ائتمیش دیلر کوردلر آزادلیقینان مسیحی لرین اولودور میئک لرینه و غارت ائدمئک لرینه باشوئرسینلر سانکی بولارا باخمیاراق تورکلر مارشیمونی استانبولا دعوت ائدیب اونا اطمینان وئرلر سانکی مارشیمون بو اطمینانا توجه ائتمییب و عوثمانلی دولتینین علیه نه عایید استقلال اعلام ائتدی و فقط بیر یول تاپیب اودا روسلاریلا سازش ائتمکی د��ر عوثمانلی امپراطورلوقوندا ائرمنی لرین درجه لری و حکومت ایشلرینده گیریشلری: آذربایجان دا و آنادولی دا ائرمنی لر تامین ائدیکلری مالی و جانی دان سونرا سئربازلیقا گئتمک دن معافیدیلار . و یاخشی ترین شوغلولاری شهرلرده موسلمان لارین سایاسیندا ائرمنی لر و آسوری لر اوچون وئریلمیشدی حتا ائرمنی لرین بیری بیر دوره عوثمانلی امپراطورلوقیندا صداعظم لیقه منصوب اولوندو امما روس واینگیلیس سیاستی ائرمنی لر و آسوری لر عوثمانلی دولتینین قارشیسینا چیخادی. محمد امین رسول زاده ایرانین انقلاب مشروطه گزارشلری کیتابیندا یازیر 1909 اونجو ایل ده پتروس افندی اورمونون شهبندری عوثمانلی رئیسی دیر. پتروس افندی مارشیمونون اولئنن سونرا مسیحی لرین مسلحه قواسینین رئیسی اولدی کوردلر طرفیندن دیگر بیر نومونه آشوری‌لر سوی‌قیریمیایکی و یا اوچ گون اورمیه سوی‌قیریمی دان سونرا آسان‌لیق‌لا بیر‌ بؤیوک شهری اله آلدیلار. مارشیمون اوزده دئیردی کی بو سوی‌قیرم‌یله مووافیق دئییل وایسته‌ییر بو موضوع‌دان اوزاق دورا آمما دریندن فیکری سالماسی توتماق و سیمیتقولا گوروشمک وبیرلشمک‌ایدی.کسروی یازیر (بو ایکی نفر ایلشیب دانیشانان سونرا مارشیمون سوزلری باشلییاراق بیز اولارین تام سوزلریدن خبریمیز یوخ سانکی سیمیتقونون دیلینن چیخان بونان عبارت اولموش دور مارشیمون اونا دئیب : ایندی کی کوردستان آدلانان یئرلر بیزیم یئرلرمیز دیر سانکی بیزیم آیریلیق دینیمیز ده بیزلری بیر بیرمیزی آییریب .هر حال دا گئرک بیزلر بیرلئشک و بو یئرلری الیمیزه کئچیدیب و بیرلیکده لیکده یاشامالییق سونرا دئیب بیز سپاه بئسیج ائتمیشیک ، سانکی آتدی میز یوخ ایر سیزده بیزلرینن اولاسیز هابئله اتدی نیز اولاراق گئدیب یول اوسته تبریزی ده آلاریق) بو جلسه نین قورتولوشونان سونرا هر ایکی نفر بیر بیرینن ال وئریب و بیربیرنه ال بیرلیک قرار قویب لار مارشیمون اتاق دان چیخیب کالسکه یه گئدیب و اونا مینن زامان سیمیتقو اونی نیشانا توتوپ طاپانچا نان مارشیمونی اولدروب سیمیتقونون طاپانچاسی سئله ن زامان کوردلر آسوری لر بیر ثانیه نین عرضینده هامیسی نی اولدورب بیر حالدا اولاردان بی ایکی نفر دن سونرا هامی سی اولدرولدو مارشیمونون سیمیتقو الی‌نن تئرورو و اورمو شهری‌نده باش وئرمیش سوی‌قیریم (حاج خان مسجیدی – آوشار ائلی‌نین – مارشیمونون اولوموندن سونرا باش وئرن سوی‌قیریمی) دوشنبه گونو اسفند آیی‌نین 27-سی، 1296 شمسی ایل‌ده، مارشیمونون سیمیتقو طرفیندن تئرور خبری اورمو شهرینده یاییلدی. جیلولار بو تئرورون کوردلر طرفیندن اولماغینا باخمایاراق، 24 ساعات موددتینده اورمو موسلمان‌لاری‌نین علئیهینه عومومی قتل عام تورتدی‌لر. بیر خالقی کی بو چاغیرلمامیش قوناقلاری آچیق اورگینن قبول ائدیب و قوناق سئورلیک ده هئچ بیر زاد دان چئکیلممیش لر بو سوی‌قیریمصابحی گونون گون اورتا سینا قئدر دوام ائتدی بو تاریخی فاجیعه نتیجه‌سینده 70 مینه یاخین اینسان اورمو شهری‌نده هلاک اولوب‌لار.”رحمت اله توفیق” اوز کیتابیندا یازیر: میرزا محمود اصولی مجتهد جیناب‌لاری آللاه خاطیرینه و آللاه ریضاسی‌نا گوره اولولرین دفن ائتمه‌یین ایسته‌دی. من‌ده اورک‌دن قبول ائدرک دوکتور شد موحافیظ‌لری‌نن برابر و 100 نفر یاردیم‌ایله صاحیب‌سیز اولولری ائولردن، کوچه‌لردن ییغیشدیریب، حاج خان مسجیدی‌نین قاباغیندا بویوک یئر قازیب اولولرین هامیسین بیر-بیری‌نین اوستونه ییغیب، توپراغا تاپشیردیق. سید محمد پیشنمازین اولدورولمه سی بویوک جیلولار و ائرمنی لرین وحشی لیک و فجیعه صورتینده قتل عام لارینئچه نفر سید محمد پیشنمازین (حورمتلی و مجرب لی سادالاردانی ده) ائوینه وارد اولوب و اسلحه ایستئیب لر او جیلولارین جوبیندا دئیب آغالار سیزین اوزونوز ده بیرسینیز من روحانی یم منده اسلحه تاپیلماز منیم اوچون اسلحه هئچ بیر احتیاج دئییل و اونان تانیشیلقم یوخ داوا ، جنگ اهلی دئییرم. سانکی جیلولار توجه ائلمیب بو سوزلره اونی تپیک و تفنگین فنداقینان ووروب و اصرار ائدیللر که اسلحه سین وئرسین اما گئنه بو سید اله و اونون پیامبرینه آن ایچیب دئییر اینییچان نه منیم اوزوم و نه ائلیم اسلحه اوزه گورمییپ لر. سانکی گئنه جیلولار توجه ائتمیب بو سوزلره قلینجینان اونون ساغ الینی قطع ائلیب بلکه اوز اسلحه سین وئره. سانکی بو سیدین اسلحه سی اولمیاراق التماس ایله دئییب منیم اسلحه م اولسایدی وئرردیم . من اسلحه اهلی دئییرم و ایندییچان منی سیلاحلی گورمویوب لر . سانکی جیلولار جواب ایله اونون سول الینه و ایلک دفعه لر ده ساغ قیچی نی ، سول قیچی نی قطع ائدیب سونرا اونون جسدینی دورغوراق دوغوراق دوغرویوب اوجور ایله اوتاقین تامام دویارلاری قانا بیلشمیش چوخ عجیب بیر صحنه اولاراق هر کسی ناشیر ائدر کن اضطراب باسیردیی. ائرمنی لر طرفیندن اولان شهر نظمیه سینین رئیسی الکساندر مناسریانس ملی آشور مجلیسین طرفیندن مامور اولوب محلینه گئدیب و پیشنمازین قتلینه عایید تحقیق ائده . بو شخص او مرحومون ائوینه وارد اولانان سونرا اونون داغیلان و پارچالانمیش الرینی و قیچ لارینی ،بدنینین اعضاسینی گوروب ستادا قاییدیب اوز هم قطارلارینا و دوستلارینا بئلنچی بیر خطاب ائیله دی : گئدین دعا ائدین گوی لرده و یئرلرده هئچ بیر آلله اولماسین یوخسا بو اولدورمقی و یاردیغینیز صحنه نی گوردوم یقین ائتدیم ایر آلله ی اولا اونان غضبی و قهرری بوجور اولدورمق لر اوچون نه سیزلر اوچون یوخسا تامام دونیا مسحیی لرینه عایید اولاجاق بو سید او قئدر اخلاق خوش و یاخشی یئریشک اولارق اورمو شهرین اهالی سی بو فجیعه نی ائشیدنن سونرا اوز اولولرینی اونودوب و اونون حالینا عزا ساخلایب لار\nمسیحی‌لر طرفیندن اورمو حاکیمی‌نین تئرور اورمیه‌دا سردار آدلانان تاریخی مسجید عظیم‌السلطنه سردار آقاخان‌ین اوغلو اورمیه‌ شهرین بویوک باشلارینان ساییلیردی. بو کیشی‌نین جددی اورمیه‌ده قولام‌خان راستانین اوولینده عبدالصمدخان مسجیدین دوزلتمیش‌دیر. بو مسجید، اورمیه شهرینده، ایکنجی بویوک مسجید ساییلیر‌دی .سونرا‌لار عظیم‌السلطنه سردار اونو مرمت و ساهمانلادیب سردار مسجیدی آد‌یلا شوهرت تاپمیشدی سردار جیلولوق واختی اورمیه شهری‌نین حاکیمی اولوب و بو انتیصاب و اینتخاب‌دا مسیحی‌لرین اوز طرفیندن اولونموش‌دور رحمت اله توفیق یازدیغی کیتاب تاریخچه اورمیه‌ده سردارین ترور اولدوغونا بئله ایشاره ائدیر: “شعبان آیی‌نین (1336 قمری) آخیرلاریندا بیر نفر فرهاد آدی‌لا مسیحی وزیر‌آباد کندی‌نین رعایالاری‌نان گوندوز ایشیغی‌لا دارالحکومه‌یه گئدیب سردار و میرزاعلی‌آغا مویدالاسلام اوتاق‌دان چیخیب و اندرونی عمارتی‌نه گئتدیگی زامان‌دا هر ایکی‌سینی اورتاداکی دهلیزده گولله‌له‌ییب و ایکی‌سی‌ده او دقیقه جان وئریرلر. قاتیلین اوزو ده بیر نفر قئیری معروف مسیحی‌دیر اسلحه الینده سردارین ائویندن خارج اولور گئدیب…” اورمیه کندلرین‌ده باش وئرمیش حادیثه‌لر اورمیه بولگه‌سی‌نده سوی‌قیریم اولان داغ عسگرآباد کندین دیوارقالاسی ،و ایندی بو شراییط‌ده قالیر اورمو بولگه‌سی‌نین بوتون کندلری اورمونون اوزو کیمی بو حادیثه‌ده آغیر ضربه‌لر گوردو. آسوری‌لر چوخ‌لو کندلری غارت ائدیب ساکین‌لرین اولدورندن سونرا داغ عسگرآباد و قهرمانلو کندلرین هوجوم ائتدیلر. بو کندلر موحکم قالالاری اولدوغو اوچون چتین بیر شراییط‌‌ده جیلولارین الینه کئچدی و داها آغیر تلفات وئردی. داغ عسگرآباد کندیعسگرآباد کندی اورمیه بولگه‌سینده یئرلشن کندلردن‌دیرکی اونون جاماعاتی کندین بویوک حیصار و اوجا دیوارلارینا گوره جیلولار و ائرمنی‌لرین قارشی دایانیمیش‌لار، بونا باخمایاراق جیلولار و ائرمنی‌لر 21 شعبان 1336 هجری قمری‌ده (میلادی1918)کندین بویوک دروازه‌سینی توپا باغلایب و کندین ایچینه گیریب و بیر بویوک سوی‌قیریم توره‌دیب‌لر. نقل اولان‌لارا اساسن 200-ه یاخین بالاجا اوشاق، قادین و کیشی کندین مسجیدی‌نه پناه گتیریب‌لر آنجاق اونلارین هامیسی رحم ائدیلمه‌دن اولدورلوب‌لر بو حادیثه‌دن جان‌لارینی قورتوران‌لارین دئدیک‌لری اساسیندا مسجیدین ایچینده اولولرین سایی‌نین چوخلوغوندان، اولولرین قانی مسجیدین ایچره‌سیندن ائشیگه سوزولورموش. قهرمانلوکندی اورمیه بولگه‌سینده سوی‌قیریم اولان قهرمانلو کندی – کندین اربابی قالاسی‌، خارابا بورج‌لارینان سونرا بیر شئی قالمیر کندین اهالی‌سی جان و ناموس‌لارین قوروماق اوچون، جیلولار قاباغیندا شوجاعت‌لی دیفاع ائتدی‌لر. جیلولار گوج‌لو قووه‌لر و توپ‌خانا گتیرمه‌یه مجبور اولدولا. جیلولار کندی توپ‌خانایا باغلاییب، قالانین دووارلارین نئچه یئردن پاتلادان‌دان سونرا کندین ایچینه گیریب‌لر. قالانین قوروجولاری‌نین سیلاح‌لاری و موهوممات‌لاری قورتاریب و مسیحی‌لر قالایا گیریب قادین‌لارا، کورپه‌لره رحم ائتمه‌دن بوتون کند ساکین‌لرین اولدوروب، کندی غارت ائدیب‌لر. اورمیه شهری‌نین بازاری‌نین اودتوتماسی اورمیه شهری‌نین بازاری‌نین اودتوتما کتیبه‌سی 16 جی رمضان ۱۳۳۵ فمری 15 جی گونون تیر آیی‌نین 1335 جی قمری ایل‌ده اورمیه شهری‌نین ساکین‌لری بازارین اودتوتماغینا شاهید اولورلار. بیر سیرا مردم داوطلب اولوب وساییل‌لرین ائشیگه چیخارتماسینا بازارین اودون سوندورمه‌یه چالیشیرلار. بو ایشی هئچ فایداسی اولمادان بازارین اونملی یئرلری اود ایچینده یانیب‌دیر. بویوک تاجیرلرین، صرراف‌لارین ،زرگرلرین حوجره‌لری هامیسی اود ایچینده یانمیش دیر، قالان موختصر بازارین آشاغی قیسمتیندن و بازارلرین موتوسسیط کسبه‌لرین حوجره‌لری اود توتمادان اوزاق قالمیش دیر. بازارین یانماسی خبری اوزامان “تجدد” روزنامه‌سی‌نده درج اولونوب‌دور. کوردلر الی‌نن سوی‌قیریم اولان ائرمنی‌لر و جیلولار و عوثمانی تورکلری‌له ایلگی‌سیز ایددیعالاراورمیه در محاربه عالم سوز کیتابین (ایران‌ین خاریجی‌ایش‌لر ناضیرلیگی سندلری) رحمت‌اله‌خان معتمدالوزاره (اورمیه دا اولان ویزارتین کارگزاری‌نین یازدیغینا گوره: 1336‌جی ایل، شعبان آیی‌نین 11-ینده، بیر هئیت دولت علییه‌دن (ایران دوولتی) و آزربایجان‌دا خلیفه‌گری کل ائرمنی‌لر بو موض��ع‌یا عایید ایداره ائتمک اوچون اورمیه‌یه گلیرلر. موسلمان و مسیحی خالقی‌نین حوضورون‌دا مجلیس تشکیل تاپیلیر بو مجلیس‌ده کی اولان میللت بیر قطع‌نامه صادیر ائدیرلر. اونلارین بیریسی موسلمان‌لارین و اوبیرسی مسیحی‌لرین الینده قالیر و اونون 3-اونجو بندی بوندان عبارت‌ایمیش : شمشه‌یوسف جیناب‌لاری مارشیمون پاتیریاک جیناب‌لاری وکیلی طرفینن ایظهار ائدیر بیز کوردوستان موهاجیرلری کوردلرین طرفیندن اولان تعددی و ظولمون الیندن اولان داوا‌دان قاباغجا و اوندان سونرا ایرانا گلمیشیک و سیزین اوچون‌ده معلوم اولدو بونلار بیزیم پناه گترین یئرده‌ده بیزدن ال چکمه‌دی‌لر و مارشیمون خلیفه‌سی‌نی اولدورب‌لر و اوزلری‌نین هدف‌لرینه و آرزولارینا یئتیریب‌لر و ایندی‌ده ایران دولتینن چوخ تشکوور ائدیریک اوز مملکتینده بیزیم اوچون امان وئریب و اونلارین ائولرینده یاشاییش ائدیریک و بوندان سونرا الله بیر یولو نیشان وئرسه و بیزی سلامت یئره هیدایت ائدسه بو فرق‌دن کی بیز ایران رعیتی دئییریک آمما حاضیریق ایران رعیتی کیمین ایرانین موطیع و امرینی قبول ائدک و دونیادا صولح برقرار اولانان سونرا وطنیمیزه قاییداجاییق یادا ایران‌دا رعیت‌لیگی قبول ائدیب قالاجاییق. ایران دولتی بیزی قبول ائتمزسه، بیزلری بیر سلامت یئره کوچوردوب ساکین ائدسین اورمو نامه‌لری، دانشیق و سندلر اورمو حکومتیندن، یازان اورمو حاکیمی محمد صادق میرزا معزالدوله: آزربایجان ایالتی یئتیشن نامه عایید آزربایجان ارامنه‌سی‌نین خلیفه‌گری‌سی‌ندن تاریخ : 1333 قمری ایل، شوال آیی‌نین 3-اونجو گونو نومره 203 اوجامان مقام ایالتین جلیله کبری دامت شوکته العالی حوضورویوز اوچون عرض ائدیرم. معلوم اولان قرار دان اورمو و سلماس شهرینده موسلمان‌لار و مسحیی‌لر آراسیندا بویوک ایختیلاف و داوا یارانیب و هرگون بیر بویوک فیساد و شوریش دوشور. سابیق دوست‌لوق کومک‌لیک بو ایکی میللت‌ین آراسیندا حاکیم‌ایدی ائله‌بیل ایندی بو دوست‌لوق بوتون‌لوک‌له هامیسی داوا و ووروشماغا دونوب و اونون عیللتی بونان عبارت‌دیر :اورمو شهرینه کوردلر وارید اولان زامان بو اشرار اورمو شهرینده مسیحی‌لر اموال‌لارینا ال اوزادیب و جنگ و غارت ائتمک‌دن موضاییقه‌لری یوخ‌دور و شهرین اطرافیندا بعضی مسیحی قیزلاری و قادینلاری زورلا توتوب آپاریپ موسلمان ائتمیش‌دیلر .و اوندان سونرا کوردلر قاییددیغی زامان اورمونون داغ‌لاریندا یاشییان نصرانی جیلولار اونلاری تلافی ائتمک اوچون چیخیب و غارت و جنگ ائدیب‌لر. بو ایش باعیث اولوب موسلمان‌لار و مسیحی‌لر آراسیندا ایندی بویوک بیر عداوت اولا. هر حال‌دا اونلار ائرمنی‌لر و جیلولار آراسیندا هئچ بیر فرق قویماییب‌لار. ائرمنی‌لر و موسلمان‌لار آرسیندادا بیر فرق قویماییب هر واخت حضرت اشرف دامت شوکته العالی بنده‌لری بو تزییقده قاباق‌لاری‌نی آلمایاراق سونرالار جلیله ایالتی دردی‌سره (دردسر) دوشوب و مملکت‌ده خارابالیق دوشه‌جک . سون عرضیم بودور: هر واخت حضرت اشرف بنده‌لری تعیین ائدسه‌لر موقررر اولسون بیر کومیسیون موسلمان‌لار و ائرمنی‌لر و مسیحی‌لر طرفینن تشکیل تاپیب و اورمو شهرینه گئدیب ایش‌لرین ایصلاح اولدوغونا عایید تلاش ائدیب و هر واخت بیر موسلمان و مسیحی اوز حددیندن چیخسا اونو تنبیه ائدیب تا اوبیری‌لر اوچون عیبرت مشقی اولا، هر حال‌دا حضرت اشرف بنده‌لری اوزلری اوز ایش‌لرینه موختاردیرلار. الا مر لامجد مطاع، آزربایجان ارامنه‌سی‌نین ناییب خلیفه‌سی محممدامین رسول‌زاده بیرینجی دئموکراتیک آزربایجان‌ین پرئزیدئنتی– ایرانین انقلاب مشروطیت گوزاریش‌لری کیتابیندا بئله یازیر: بیزی ساخلایالار روس لارین گلمک خبرینی ائشیدیب‌لر بونا عایید بیزدن سوروشورلار. جواب وئریریک صاباح گلجک‌لر .سئویملیک نشانه‌لری آسوری‌لارین اوزلرینده گورونور. بیلله‌نیر چوخ‌دان‌دان گوزلری یولداایمیش .اونلارین بیری او لحضه‌ده آروادینا طرف، کی باش‌دان آیاغا آغ پالتار گئییب، گئدیر و اوز دیل‌لرینه بیر سوز دئییر. سئوینج آروادین اوزونده بیلله‌نیر . روس سالدات‌لاری گلیر مسیحییت ائنئرژی و قووت تاپیر کوردلر داها غارت ائده‌بیلمزلر مراجع‌ین فیتواسیموجتهد میرزا فضل اله دونیا موحاریبه‌سی زامانیندا اورمیه‌ده عوثمانلی‌امپیراسی‌نین دستک ائتدی و روس‌لار وآندرانیک، ائرمنی‌لر باشچی‌سی و آسوری‌لر علئیهینه جیهاد اعلان ائتدی.\nائرمنی آندرانیک‌ین ایروان‌دان خوی شهری‌نه هوجوم ائتمه‌سیداشناک ائرمنی‌لر ایروان شهری‌نین موسلمان‌لاری‌نی سوی‌قرریم ائدندن سونرا 1918-اینجی ایلین ژانویه‌سین‌ده و ائرمنیستان آدی‌لا جمهوری تشکیل ائدندن سونرا 1297 شمسی ایلی‌نین خوردادینین 7-اینجی گونونده بویوکائرمنیستانی یاراتماق اوچون وان – ایروان – نخجوان یولونو بیربیرنه وصل ائتمه‌گی لازیم گوروب و هر یول‌ایله اولسون، خویو آلماغی قصد ائتدی بونا گوره 1297 ایلینده صوبح شفق‌دن ائرمنی‌لرین ایزلری خوی‌ون اطرافیندا گورونور و گون اورتاسینا قدر شهرین یاری‌سین موحاصیره ائدیرلر. خوی اهالی‌سی‌نین موقاویمت ائتمه‌سی‌ندن اوگو‌ن‌لرده چالیشان‌لار یادلاریندا بئله آدلار قالیب: شیخ فصل‌اله حجت الاسلام، آغا ابراهیم، حاج ابراهیم، حسن علی میر پنجه، حاج محمد رضا خان پارسا و …خوی شهری‌نین مراجع تقلیدین فتواسی ائرمنی آندرانیکین چئکدیگی هوجومون قارشی‌سیندابو زامان‌دا ایکی نفر خوی شهری‌نین روحانی‌لرین‌دن ، حجت الاسلام و آغا ابراهیم مجتهد بیر ایشه بئله ال ووروب و غیرتی و دیره‌نیشی خوی‌ون جاوان‌لارین‌دا جوشا گتیریب و اولاردا سلحشورلوق روحیه‌سین اویاندیردی. بو معنی‌ده اوول حجت الاسلام اوروجلوق آیی‌ندا خوی اهالی‌سی‌نه دئییب ایها الناس بو گون هرکس اوروج اولسا گوناه ائله‌ییب بوگون کی گون‌ده اوروج توتماق حارام‌دیر ایفطار ائدیب و دوشمن‌لرینیزدن ووروشماغا باشلایین . ائرمنی لرین بویوک ائرمنیستانین تکشیل ائدیک لری ناکام قالماسیکاوه بیات – توفان بر فراز قفقاز کیتابیندا یازیر بو شکست ائرمنی لرین اومیداونو بویوک ائرمنیستان نین تشکیل تاپماسینا بین نن آپاردی اولارین قالان مسلح سربازلاری دا پیس بیر وصیبتی نن اوزلرینی ایروانا چاتیردیلار و بیر بویوک لیک ده غائیله کی ایرانین استیقلال ارضی سی اونا باغلی دیر خوی شهرینین چالیشیق لارینان ناکام قالدی . بیر بویوک اونملی نکته بودور کی آندرانیک قاییدان باش نخجوانین یاخینلیقیندا ایکی بویوک کندی کادینلی و اوشاقلی بارابار هامسین قتل عام ائتدی. خوی‌ون اهالی‌سی‌نین موقاویمت ائتدیگی و عوثمانلی قووه‌لری یئتیشمک‌له ائرمنی‌لرین هوجومو سینیب و دالا قاییدیب عقب نیشینی ائتدی‌لر[خوی شهری‌نین نیجاتیندا عوثمان‌لی قووه‌لری‌نین رولوخوی‌ون اهالی‌سی‌نین موقاویمت ائتدیگی و عوثمانلی قووه‌لری یئتیشمک‌له ائرمنی‌لرین هوجومو سینیب و دالا قاییدیب عقب نیشینی ائتدی‌لر","num_words":3934,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":488403.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گونئی آذربایجان چاغداش شعری فورم باخیمیندان چوخ چئشیدلی‌دیر،آما بو چیلغین شعر مضمون باخیمیندان، قوتسال بیر مزارین گؤیرچینی کیمی داورانیر. هریاندان اوچورسا، سونوندا بیر اوچ اوتاقلی اوجاغا سیغینیر. کیمین اوره‌ییندن قانادلانیرسا نهایت اورتاق بیر گونبذه قونور. شاعیر ائپیک روحلو اولسادا، بئله حماسه‌لرین سونو تراژدی اولور. لیریک روحلو اولورسا لیریزمی رئال یاشاملا قول بویون اولور. لیریزم شاعیرین ایچ دونیاسیدیر لیریزم‌ده ان اؤنملی فاکتور شاعیرین شخصی کیملیگی‌دیر، گیزلین کیملیگی.\nآما سانکی همه‌شه چاخناشمادا اولان آذربایجان محیطی ،شاعیره ایچ دونیایا قاپیلیب، گیزلین دویغولارینی کشف ائتمک حاققینی وئرمیر. بئله‌لیکله لیریزم توپلومسال‌لاشیر و شخصی بیر رئالیزمه دؤنوشور. بیر چوخ شاعیرین کؤنول گؤیرچینی بو گونبذلی مزارین توپلوم آدلی اوتاغینا آداخلانیر.\nدونیا وارکن، باتی‌دان دوغویا گلیب -گئدن تورک شاعیرلری‌نین ایلک دوراغی توپلومدور. اوندان قاچماق ایسته‌سه‌لرده بئله، باتی اؤلکه‌لرینده سورگون یاشاسالاردا بئله، توپلوم پیسخولوژیسی، اونلارین ایچ دونیالارینا قالیب گله‌جک.\nحبیب ساهیر، توپلومون آجی دونیاسیندان قاچیب ، قول قیچینی اوزادیب، اؤز دونیاسیندا شاعیرانه یاشاماق ایسته‌دی آما توپلومون اولایلاری گوجلو و درین ائتکیلی اولدوغونا گؤره اونو راحات بوراخمادی، شیخ محمد خیابانی خاطیره‌سی، رضاخان ایل‌لری ، بیری گولوشلو بیری آغلاییشلی اذ آیلاری و سورگونلوک گونلری اونون فردی اراده‌سینی قانداللاییب اؤز آردیجا سورودو. شاعیرین خیال قوشو بو اوجاغین توپلوم اوتاغیندان اوچوب کئچمیش دوراغینا قونور. کئچمیش بلکه ده توزاقدیر بلکه ده گله‌جه‌یین یول بلدچی‌سی‌دیر. کئچمیش ساهیرده بیر انسان یاشامی قدر اوزانیر سهندده ،دده قورقود ناغیللارینا قر بویلانیر. ایشیق تانریلاریندان گوج آلیر داها- داها اوزاقلارا ایلکین یارانیشا آداخلانیر.\nبیری وار ایدی بیری یوخ ایدی قاراخان وار ایدی ایشیق قارانلیغین بطنیندن دوغدو. همی قارانلیق وار ایدی همی اؤلوم؛ بعضن بیری باشقاسینی بوغور بعضن بیری بیریندن دوغوردو. یارانیش ، دوغومو اؤلوم شاعیر لرمیزین اوچونجو دوراغیدیر و بو مزارین اوچونجو و سونونجو اوتاغی همن ایلکین چاغلاردان “بیز” اولدوغوموز حالدا باشقا شی دا وار ایدی و بو باشقاسی بیزی بوغمادیغی گونه قدر ساده جه باشقاسیدیر. بو قوتسال گونبذین قیراغیندا بیراؤزگه قویلاق. ایندیسه بو اوچ دوراغی و بیر اؤزگه قویلاغینی «سید حیدر بیات»ین آلما یولو کیتابیندان بیرلیکده اوخویوروق.\nایکی دیرناق آراسیندا گلن پارچالار «آلما یوْلو» کیتابیندان آلینمیش…\n«زینه‌لر اؤزلرینی بولاق ساناندان» یاز گئجه‌لری یورغونلوغومو درن شئعره حسرت قالمیشدیم. اؤزوم بیلمه‌یه-بیلمه‌یه، سنین «گؤره‌سن هانسی عاشیق» سؤزونو، گؤره‌سن هانسی دمیرآشیق اوخوموشدوم.\nهر یاندان تکرار- تکرار اوخونان، عاشیغا، دمیر عاشیق دئین شاعیرلرین سسی بئینیمه هوپموشدو. رئال دونیامیزدا عاشیغین دمیرلشمه‌سی آجی دیر، آمما اوندان آجی‌سی جانلی‌جاسینا ائل- اوبانی دولاشان عاشیق‌لاری اونودوب، یالنیز اوْ دمیر عاشیغی توتمامیزدیر. کیلیشه‌لشمیش دوشونجه‌لریمیزآراز قیراغیندا گزن اینک‌لری سوسوز قویدو. چونکی آراز یالنیز آیریلیق سیمگه‌سی‌دیر. توتالیم هئچ بو اؤلکه ده جانلی آشیق یوخدو. هامی‌سی دمیرله‌شیب بو آجی دورومدان بیر آنلیق اولسا بئله، شئعر دینجلیگینه سیغینماق ایسته‌سم، کیمی گؤرمه‌لی‌یم؟ آخی چوخو ادبیاتی دینجلیک آلانی دوشونور. بو «قالابالیق دونیادا» «منه بیر اوزانیم یئر وئردیگینه» اورکدن مینتدارام «قهوه‌چی قارداش».\nدوْغوم- اؤلوم\n«سئوگی وار ایدی» دئیین شاعیری اؤلدورسه‌لر «گئجه شاهلارین»-ی قینامایاجاغام. آخی اوْ شاعیرین بئینینده «یوْرغون قادین حیات دوْغور» قادین ساچلارینی کیمی‌لرین آسیلماسینا گؤره هؤرور…\nگئجه شاهلاری بیلمه‌سین\/ سوچلودور منیم آنام\/ سوچلودور بو مزار\/ اوْ، منی بو دونیایا گتیردی\/ سینه ساندیغین آچیب کئچمیش میفلریمی یئتیردی\/ آنام دئدی اؤیرندیم\/ بوردان اوزاق اهردی\/ اهر گؤزل شهردی\/ بوردان اوزاق ماراغا\/ تئلیم گلمیر داراغا\/ بوردان اوزاق مییانا\/ گول، سونبوله دایانا\/ تبریز اوستو گونئی‌دی\/ کوچه‌لرینده مئی‌دی\/ آرازی آییردیلار…\/ ماهنی‌لارین سونوندا\/ همه‌شه بو ماهنی‌نی\/ حزین- حزین اوْخودو\/ اوْ، دئییردی بیر زامان\/ بو آیریلیق یوْخودو\/ یانی هؤروک‌لریله\/ دار آغاجی باشیندا\/ منه کندیر توْخودو…\nبئله‌کی «دار آغاجلاری اوجادیر» اوْنلاری کسمه‌یه گوجوموز چاتمادی، آمما …\nحسرت\n«آلما آغاج‌لارینی کسدیک،آلانی یوْخدو» توت آغاجلارینی ایسته‌ین چوخودو. بیزیم بؤلگه‌ده: توت آغاجی سئیید اوْجاغی‌نین پایی‌دیر دئیه مثل وار. بو مثلی یارادیب یایانلار بیزی، بیزدن آییرماغی هر یؤنلو دوشونورموش‌لر. قوْپوز، تار، یالنیز توت آغاجیندان چیخار. توت آغاجی کسیلیب سئید اوجاغیندا یاندیریلسا «سوْنونجو ماهنی‌نی، یالنیز اوجاق ائشیده‌جک» بوداغ ماهنی‌سیز قالسا، نه‌یی «ساتیب چؤرک آلاجاق» چؤرک‌سیز قالاجاق، ساتقین‌سیز قالاجاق…\nبیزی، ماهنی سسینه حسرت قوْیانلار«لئیلانین هذیانینا قوناق» یوخ، کربلاسینا آغلادانلار، آنلامادیلار«دالغالانماسا تئللر» «پرن- پرن اوْلاجاق شوشه‌لر».\n«اوشاقلیقدا آی اللرینی آلداتمیشدی گؤلمه‌جه‌ده»؟ سندن اؤنجه‌ ده چایدا شهریاری آلداتمیشدی. شهریار قوردون چایا دوشموش گؤزونو گؤروب قاچمیشدی. نئیله‌سین بیلمیرمیش قورد اوزو موبارک اوْلار. گؤروم هر نه‌یه حسرت قالسین بیزی «شرابا، شاهماتا، شعره» هر نه‌یه حتتا موبارک قورد اوزونه حسرت قوْیانلار. تکجه «آجی گونلره» حسرت دئییلیک.\nکیملیک شاعیر «باشلادی یوْل آراماغا» اوْ یوْل «مین بیر یاماق بایراغا» چاتدی هئچ ده چتین دئییلمیش. دیل سؤزجویونو دیله گتیرمه‌دن‌ ده دیلیمیزده یازماق اولارمیش. بو قایتاریش بابکدن، قیلینجدان، قیرآتدان، شاهلاردان، یوْخ؛ «بیر اسکی ماهنی»دان باشلامیش. «ماهنی‌نی ساتیب چؤرک آلانلار» بو یوْلون آزانلاریدیر. تبریزین، باکی‌نین یئرینه قومون کهک کندینه، زنگانین سهروردینه سؤیکه‌نیر. اؤلکه‌میزین اونودولموش بؤلگه‌لری‌نین «خیزانی» رقص ائدیر. شاعیر بیر آز دا درینه گئدیر «عیراق تورکمن‌لری»، «شَسَون قادینی»، «سالور قیزی»، «نوایی‌نین توووز باغی» آرایا گلدیکج��، آلما یوْلو ورقلرینده تورک دونیاسی یاللی گئدیر. آمما شاعیرین «مین بیر یاماق» اولماسی بیلمه‌دن اَلینه ایش وئریر.\nاؤزگه‌لرین بوغداسی\nقدیم اینسان اؤزونو تانری یارانیشی دوشونه‌رک دینی اینانجلار و میفیک گله‌نک‌لرین چرچیوه‌سینده دوستاق ایدی. بئله اینسان اوْلای‌لار حاققیندا دوشونمه‌ییب، بلکه اینانیب یاشاییردی. آمما مودئرن اینسان اؤزگورلشدیکجه اؤزونو یئنی‌دن تعریف ائدیب، کیم اولوب، کیملردن اولما سوروسونو باشقا کیملیک‌له یانیتلادی. بو یانیتلاما سورجینده دینی ایناجلا میفیک گله‌نک بیرداها باش قالدیردی، آمما اینانج کیمی یوخ، تاریخی تجروبه‌لر کیمی. بیر چوخ یازاریمیز تاریخی تجروبه‌لرینی تورک کیملیگیندن یوخ، ایسلاملا یاناشی گلن سامی میف‌لریندن آلدیلار. ائله شاعیر بایات‌یندا«مین بیر یاماق» کیملیگینده، حوا، آدم، ابوالبشر، هابیل، قابیل، قارون، دانیال نبی و دؤرد خلیفه کیمی «اؤزگه بوغدالارینی اون ائله‌مه‌سی )) گؤز اؤنونده دیر.\nو سونوندا\nجامال ثورییا فولکولورو شئعره دوشمن دئمیش، چونکی شاعیرین یئنی‌لیگینه یول وئرمه‌ییب، شئعری اؤز کیلیشه‌لرینده دوستاق ائدیر. بیزده همه‌شه قیزی سارای،چایی آراز گؤرمک دارلیغی چئشیدلی یوروملارا مئیدان اوخویوب. کیمی‌لری‌ ده قیزی سارای گؤرمک دارلیغی‌نی آچسینلار دئیه هئلن، لئدا، مارقاریتانی سورویوب بورا گتیریرلر. منیم بونلارا دئمه‌لی سؤزوم یوخ، آمما یاشار کمال بئله سؤیله‌ییر: ایشلتدیگیم سؤزلر، چکدیگیم آدلار، بورادا یاشایان مینلر اینسانین اورتاق محصولو، هابئله یازارلا اوخوجونون سینماز کؤرپوسودور.\nبایات‌ین شئعرلری فوْلکولورسوز دئییل : «آیی گؤروب دلی اولماق»، «ایلان ایلی»، «دده ‌قوْرقود بوْیلاری»، «کوْراوْغلویلا کئچل حمزه ناغیلی»، «قبیر اوسته سینان کوزه‌لر» و«زنگانین قافلانیمتیل ایستک‌لری».\nو باشقا اؤرنک‌لری گؤزلجه‌سینه سطیرلرده یورد سالمیش، آمما باشاردیغی قدر کیلیشه‌لشمکدن اوزاقلاشمیش. بورادا قیز ساده‌جه قیزدیر. «قاچیب آناسینا دئییر آنا اوْ اوْغلان دلی‌دیر». بوردا قابیل سئویلیر، کوْراوْغلو یالواریر، حتتا کیتابین قابیق آلمالاری آلیشدیغیمیز قیزیل آلما دئییل، ساری‌دیر.\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nسونراکي مقاله فمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nMüəllif haqqında\nابراهیم ساوالان\nRelated Posts\nباکی بئین‌الخالق قیسا فیلم‌لر فئستیوالی‌نین «دیلی بیزیم» بؤلمه‌سینده گونئیده چکیلمیش ۵ فیلم نوماییش ائتدیریله‌جک\nاتک‌یازی\nقولچاق فیلمی ایستانبول‌دا گؤستریله‌جک\nاتک‌یازی\nیاساق دیلین رئژیسسورو اصغر یوسفی‌نژاد کیم ایدی؟\nاتک‌یازی\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nاتک‌یازی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nح��قيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":1881,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":160225.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آیهان میانالیAyhan Miyanalı April 22, 2024 آیهان میانالې, دیل-دۆشۆنج, مقاله‌لر یۏروم یازېن \/ Yorum Yazın 12,705 باخېش\/Baxış\nبوگۆنکۆ دیل دئدیڲیمیز قۏنو، قولاق‌لار ایله إشیدیلَن چئشیدلی سس تۏن‌لارېندان اۏلوشان بیر فیزیک‌یانا تؤرَنتی‌سی دیر. بو سس تۏن‌لارې زامان آخارېندا، چئشیدلی جۏغرافیالاردا، چئشیدلی دوروم‌لارېن اۆز وئریشی ایله یارانېبلار، اۏ اۆزدن بو چئشیدلی‌لیکده یارانان نسنه، اؤز ایچینده بۆتۆن یارانېش تاریخینی و یارانېش جۏغرافیاسېنې قۏرویوب، تۏخانېلماز بیر دۏسیادا بیزلره چاتدېرا بیلیب. بو ساخلانېش اؤزلۆڲۆنده اؤزل بیر مئکانیزمه صاحاب دېر و بو مئکانیزمی کشف إدیب، اۏنونلا دیلین ایچینده‌کی سیرلری تاپماق اۆچۆن بیر چۏخ بیلیمین حاققېندا اوزمانجاسېنا آراشدېرېب، اۏنلارلا بو قۏنویا گیریش إتمک گره‌کیر. بیز ایلک اؤنجه سس یارانېشې‌نېن بیلیمی، دیل تئۏری‌لری و بونلارېن آراسېندا یارانان ریاضیات ایله باغلې سایقارلارې بیلمه‌لی‌ییک.\nبو یازې‌دا چالېشېرېق قېسالمېش بیر بیچیمده قۏنولارې وورقولایېب، تَمَل سؤزۆمۆزۆ اۏخوجولارا چاتدېراق.\n(بو یازې 13صفحه \/ 2500 سؤزجۆکدن اۏلوشور)\nآیهان میانالې\nدیل و اۏنون ایچینده‌کی دیب‌سیز دۆنیا \/ آیهان میانالې\nسس‌لر آغېزدان چېخېب، قولاغا چاتدېرېلماق یۏلوندا بیر سېرا گۆجلۆ فرئکانس‌لارا چئوریلیب، چئشیدلی دئییم شیدت‌لرینه باغلې گۆج دالغالارېنا چؤنۆشۆرلر. أصلینده سس فرئکانسدان اۏلوشور، آنجاق بو فرئکانس‌لار گؤزه گؤرۆنمۆر و بیز بوردا فرئکانس آدېنې وورقولاماق‌لا اۏنون حیس اۏلونان ماهیتینی اۏخوجولارېن گؤزۆنده جانلاندېرماغا چالېشېرېق. بو گۆج دالغالارې 5 أصلی بؤلۆمۆنه بؤلۆنۆرلر و عئینی حالدا هر بؤلۆک اؤزلۆڲۆنده فرقلی سس تئل‌لرینه باغلې قولاقداکې إشیدیم تئل‌لرینده سای‌سېز آلت بؤلۆک‌لری یارادېب، بو گۆج دالغالارېنې داها بوروشوق بیر گیزلی‌لیڲه چاتدېرا بیلیر و أصلینده بو بوروشوقلوق اۏندان تۏخانېلماز بیر بیلیم یارادېر و بو بیلیم گؤرۆب، حیس إدیب و اۏنو فیزیک‌یانا بیلیک‌لرله آراشدېرماغا یۏل‌لارې قېسېتلایېر. بئله بیر دورومدا دیل قۏنوسونا تاریخ ایزگه‌لری و فیزیکه سؤیکَنمیش اۏخشارېق‌لار بیلیڲی (إتیمۏلۏژی) و حتتا کلاسیک دیلچی‌لیک ایله باخېب، نظر آتساق، دیلین نه اۏلدوغونو و اۏنون گرچک واراۏلوشونو باشا دۆشه بیلمه‌ریک.\nدالغا گۆج‌لری‌نین باش بؤلۆک‌لرینه بیرلیکده گؤز دۏلاندېرېب، اۏ حاقدا کیچیک بیر آچېقلاماغې یئرلی گؤرۆرَم.\nبیرینجی دالغا گۆجۆ قاما (گاما) دالغاسې دېر.\nقاما دالغاسې بۆتۆن بئیین دالغالارې آراسېندا أن یۆکسک فرئکانسا مالیک دیر. بئیین قاما دالغاسې دوروموندایکن، أن چۏخ اۏداقلانا بیلیر. بو دالغالار باش قۏنونو اؤزلۆڲۆنده داشېیا بیلیر و بۆتۆن سس‌لرین ایچ آنلامېنې ثانییه‌نین أللی‌دن بیرینده آنالیز إدیب، اۏنون آچېق بیر دویوم آنلامېنې بئیینین آلېنتې و قایتارېش بؤلۆمۆنه چاتدېرېر. بو دالغالار، بئیین یئنی بیر شئی اؤرگندیڲینده و یا بیر قۏنویا چۏخ درین اۏداقلاندېغېندا، یا دا بی��گینی یادداشدا ساخلایېب، بؤلمه‌لره آیېردېغېندا یارانېر و أصلینده بو یارانېش ایله بئیین بیزیم قولاق‌لارېمېزین سس آلېجې ایشله‌مینه قاتېلېب، فرئکانس‌لارې آنلاشېلان کلمه‌لره چئویریر. بونا بئله دۆشۆنمه‌لی‌ییک کی بوغازداکې سس تئل‌لرینده یارانان سس‌لرین فرئکانس‌لارې ایلک اؤنجه دی‌کامپایل اۏلونوب ایچه‌ری‌لیک بؤلۆم‌لره چئوریلیر. بو چئوری‌دن سۏنرا هر بؤلۆک اؤزلۆڲۆنه اؤزل بیر حرکت تاپېر، سۏنرا قولاقداکې آلېجې پرده‌ده یئنی‌دن بیرلَشیب، فرئکانس‌لار کامپایل اۏلونوب، قایناق سسه چئوریلیرلر، آنجاق بئیینده‌کی قاما دالغاسې 40 هئرتزدن 140 هئرتزه قَدر بیر فرئکانس آلانېندا بو سسین نئجه کامپایل اۏلماسېندا بؤیۆک بیر رۏل اۏینایېر. سسین ایچینده‌کی حرکت، چاپراز دا اۏلور، آخېنا آخېنا دا اۏلور، بعضن ده بیر گئری اۏتورور، سۏنرا ساغدا بؤیۆیۆر، سۏلدا ایسه کیچیلر. بعضن ده لاپ ترسینه اؤنه گئدیب، سۏنرا سۏلا بؤیۆیۆب، ساغدا ایسه کیچیلیر. بو دؤرد حرکتی قېرخ هئرتز بؤیۆکلۆکده گؤره بیلیریک، آنجاق قېرخ هئرتزدن یۆز قېرخ هئرتزه قدَر یۆز هئرتز بؤیۆکلۆک وار و بو سایاقدا دؤرد یۆز بیچیم یارانېر و هر دؤرد یۆز بیچیم سس تئلۏرانسېندا باشقا یۆز بیچیم‌له ایکی‌لی قورولوشدا گؤرۆنَنده یۆز آلتمېش‌مین سس بیچیمی یارانېر و بو ایکی‌لی قورولوش‌لار سۏنسوزاجان داوام إده بیلیر. بیزه ماراقلې اۏلان بو دېر کی ایکی‌لی قورولوش سس تۏن‌لارې‌نین أن ساده بیچیمینی یارادا بیلیر، حال بو کی اۆچلۆ قورولوشدا ایکی دَڲیشیک فۏرما دۆزه‌لیر. اۏنلاردان بیری سس کئیفیتینی اؤزۆ ایله داشېیېر، بیری ایسه سس بؤیۆکلۆڲۆنۆ. بورا کیمی دیل چئشیدلیڲینده هله ماهییت آرتېلا بیلمه‌ییب و بۆتۆن آلچاق اوجالېق‌لار هر دیلده اۏلوندوغو کیمی آنا دیله عایید دیر و بورادا آنا دیل دئدیڲیمیزده ایلکین یارانان دیلدن سؤز گئدیر کی بۆتۆن دیل‌لر اۏنون گؤوده‌سینده یارانېبلار. بئله‌لیک‌له تک بیچیملی سس حرکتینده حرف‌لر یارانېر، ایکی بیچیملی سس حرکتینده کلمه یارانېر، اۆچ بیچیملی سس حرکتینده ایسه تمل دیلده گئدن دانېشېق حرکته چېخېر و بو حرکتین اؤزل ماهیتی ده یۏخ دېر، اؤزل بیر دیله عایید سس تۏن‌لارېنې دا یارادا بیلمیر. بو سس‌لر و ایچینده‌کی یارانان دانېشېق‌لار بوگۆنکۆ قولاق‌لارا تانېش دَڲیل و آنلاشېلماز بیر گؤرگه‌سی وار. بونا اؤرنک کؤرپه اوشاغېن دانېشېغېنې و یا ایکی حئیوانېن سس سسه وئرمه‌سینی گتیرمک اۏلار. بیز بو سویه‌ده‌کی سس فرئکانس‌لارېنا و اۏ دانېشېغا آنلام وئریب، اۏنو ایندیکی دیله چئویره بیله‌ریک، آنجاق بو ایش اۆچۆن سس بیچیم‌لری‌نین دؤرد بیچیملی حرکتینی جانلاندېرمالې‌یېق. أصلینده تکامۆل اۆچۆن و سس بؤلمه‌لری‌نین دیل آیرېمېنې بَلیرلَتمک اۆچۆن بیز دؤرد بیچیملی سس حرکت‌لرینی ایشه سالېب، بو بیچیم‌لرده هر دیلین اؤزۆنه عایید باش کۏدونو چېخاردا بیله‌ریک. بو کۏدلار چېخاندان سۏنرا، بۆتۆن بیر بیچیملی، ایکی بیچیملی و اۆچ بیچیملی سس حرکت‌لرینده یارانان سس‌لردن یارانان فرئکانس‌لارا دیل بؤلۆمۆ وئریب، اۏنلارې بیر-بیرینه هئچ بیر دئیتابئیس اۏلمازدان چئویره بیله‌ریک. بیز هر سسین ایلک اؤنجه نئجه و هانسې چئویرگن بیچیمی ایله فرئکانسا چؤنمه‌سینی اۏنون دی‌کامپایل اۏلماسېندا تاپا بیله‌جه‌ییک و بو، سس حرکت‌لری‌نین نئجه‌لیڲی و نئچه‌لیڲی و آختارېشېن گرچک سۏنوج‌لارېنې بَلیرله‌ده‌جک.\nبیرینجی دالغا گۆجۆنون بئیینده‌کی چئویریلمه‌سی‌نین چاتدېرانې یۆز میلیاردا یاخېن نۏرۏن‌دان اۏلوشور. نۏرۏن‌لار عصب سیستئمینده‌کی مۏرفۏ-فیزیۏلۏژی و یا هیستۏ-فیزیۏلۏژی قورولوش و ژئنئتیک واحیدی سایېلېرسا دا، اۏنلار سس فرئکانس‌لارداکی ماهیت‌لری، هئچ أل دَڲمَزدن ساغلامجاسېنا بئیینده آنالیز إتدیریب، اۏنون قارشې طرفده‌کی نئجه‌لیڲینی تام اۏلاراق قۏرویور. اینسان بو پرۏسه‌ده نه إدیرسه ده، بو سس چئوری‌سی‌نین حرکتینده اۏلان قارا قوطودا دَڲیشیک‌لیک إده بیلمَز، نه‌دن کی تکجه ثانییه‌نین أللی‌دن بیرینده اۆز وئرمیش میلیاردلارجا آلېنېب، گؤنده‌ریلن فرئکانس‌لار اۏ قدر ایچ-ایچه‌لیک یاشایېر کی اینسان اۏنو یاخالایېب، ایچینده‌کی دۏغما قورولوش‌لارېنې دَڲیشه بیلمَز. بو پرۏسه‌ده آرتېلماق وار، آنجاق یادداش‌لاردا قالمېش اؤنجه‌کی گؤنده‌ری‌لرده أکسیلمه اۏلمور.\nایکینجی دالغا گۆجۆ بئتا دالغاسې دېر.\nبئیینده‌کی ایشلَم‌لرین اۆز وئریش آنې‌سېندا، سس چئوری‌سی فرئکانسدان سوزجۆڲه و اۏندان سۏنرا آنلاشېلماغا گئدن سۆره‌ده، بئتا دالغا گۆجۆ اؤزۆنۆ بو ایشله‌مین اۏلوشونا چاتدېرېر. بئتا دالغالارې چۏخونلوق‌لا قېسېت بیر آلانا مالیک دیر و بۆتۆن دالغالار آراسېندا أن سۆرعتلی اۏلان بیر دالغا دېر. باخمایاراق کی بو دالغانېن دا آلت بؤلمه‌لری سۆرعت قۏنوسوندا داها فرقلی اۏلا بیلیر. بئتا دالغالارې‌نېن فرکانسې 15 ایله 40 هئرتز آراسېندا دېر. أصلینده بئتا دالغالارې اۏلدوقجا أکتیو بیر بئیینین آچېق و نئت بیر اؤزل‌لیڲی دیر. بونو آنلاماق اۆچۆن بو سس چئوریلمه پرۏسئسینه اینجه‌لنسک، بو دالغانېن آشاغې فرئکانس‌لارېنا باخمایاراق، آنلام چئوریسی بؤلۆمۆنده‌کی رۏلونو داها یاخشې باشا دۆشه‌ریک. بونا اؤرنک یؤنه‌تیجی‌سی ایله دانېشېب، دارتېشان بیر اینسانېن و یا درس وئرمک اۆزه‌رینده اۏلان بیر اؤرگتمنین بئیینی بو چکیش-برکیشده زۏرونلوق چکمه‌سین دئیه بئتا دالغاسېندا ایش‌لری یؤنه‌لیر و بورادا نۏرۏن‌لارېن آلېجې‌لېق حیسه‌سی آشاغې فرئکانس‌لاردا داها سۆرعتلی اۏلور و بو اۆزدن بو بئیین فرئکانسې‌نېن اۏلماسې، دایانېش و نېققېلداماق و سؤز تاپېلمازلېغېن اؤنۆنۆ آلېر. بیر چۏخ اینسان‌لاردا دانېشېق‌لارې قېرېق-قېرېق اۏلور و اۏنلار هر کلمه‌نین تاپېلېب، یانېتلانماسې اۆچۆن درین بیر چتین‌لیک چکیرلر و بونو آرادان آپارماق اۆچۆن، بئتا دالغاسې‌نېن بئیینده‌کی آزېن‌لېغېنې أن آزې ییرمی‌یه چاتدېرمالې‌یېق و بونون اۆچۆن ده دانېشېق تئکنیک‌لری و سس اوزمان‌لارې‌نېن مئتۏدلارېنا دیققت یئتیرمه‌لی‌ییک.\nاینسانېن ایچینده‌کی هیجان و شیدت آرتدېقجا، آردېندان دا سس تۏنو و اۏنون هنگی اوجالدېقجا، بئتا دالغالارې أن یۆکسک سېنېرېنا چاتېب 40 هئرتزی گؤرسه‌ده بیلیر و بو آرا 40 هئرتزدن یۆکسک بیر بؤیۆکلۆڲه چاتېرسا، قاما دالغاسېنا چؤنۆب، دیل پَلتَک‌لیڲی و توتولا-توتولا دانېشماق یارانا بیلَر. بو حالدا سؤزجۆک‌لرین آنالېز بؤلۆمۆ و اۏنلارېن ایفاسېنداکې نئجه‌لیڲی، بئییندن بۏغاز تئل‌لرینه چاتان بؤلۆمده آخسایا بیلَر.\nبئتا دالغالارې‌نین سېنېرلامالارې اؤرگنمه، دۆشۆنمه و چؤزمه اۆزه‌رینده بؤیۆک بیر رۏل اۏیانېر و أصلینده بو دالغالارېن کامپایلئری‌نین نئجه‌لیڲینی ألده إدیرسک، اؤرگنمک و ایفا إتمک سۏرونو بۆتۆن اینسان‌لاردا سېنېرسېزجا حل اۏلونار. بو نئجه‌لیک‌لردن قایناقلاناجاق ایش‌لردن بیری‌سی اینسان‌لارېن اؤرگه‌تیم سۆره‌لری اۏلدوقجا قېسالېب، آردېجا دا بیلیم و یئنی‌لیک أل چاتمازلېقدان إشیکده بۆتۆن اینسان‌لارېن ألده إده بیله‌جک‌لری اۏلاجاق.\nاۆچۆنجۆ دالغا گۆجۆ آلفا دالغاسې دېر.\nبو دالغانېن ایشله‌وی بئتا دالغاسې‌نېن تام ترسه‌سی دیر.‌ بئتا دالغالارې‌نېن آغېر بئیین چالېشماسېنې و اۏیانېلماغې گؤرسَتدیڲینی سؤیله‌سَک ده، آلفا دالغالارې بئیین اۏیانماسې‌نېن أکسیک‌لیڲینی گؤرسه‌دیر.\nبو دالغالار داها سس‌سیز دیر و داها یۆکسک بیر آچېق‌لېغا مالیک دیر. آلفا دالغالارې‌نېن فرئکانسې 9 ایله 14 هئرتز آراسېندا دېر. بیر ایشی بیتیریب راحاتلاماق اۆچۆن اۏتوردوغونوز زامان آلفا دورومونداسېنېز و یا ایشدن یئمک اۆچۆن آیرېلما آنې‌سېندا، بئینینیزدن آلفا دالغاسې یایېلېر. مئدیتئیشئن مشق‌لری ده اؤزۆندن آلفا دالغالارېنې تؤره‌ده بیلیر. آلفا دالغالارې آیېق‌لېقدا، ایچ دینج‌لیڲینده، زئیین یانا آیېق‌لېغېندا، درین دۆشۆنجه‌ده و قاپالې گؤزلر دوروموندا گؤرۆنه بیلَر. سس‌لر قۏنوسونا گلدیکده آلفا دالغالارې‌نېن گؤره‌وی ماراقلې اۏلا بیلیر. بیر سېرا سس‌لر اینسانېن یارې یوخولو حال‌لارېندا تؤره‌نیر و اۏ سس‌لر اۏیاق‌کن إشیدیلمز دیر. بو سس‌لر یازې دۆنیاسېنداکې ویرقول کیمی ایشله‌نیر. سس‌لر آراسې سس‌سیزلیک! بو اۏلدوقجا ماراقلې دېر، و کلمه‌نین یارانېشېندا بؤیۆک رۏل اۏینایا بیلیر. آلفا دالغاسې هر ثانیه‌ده 10 دؤنه دَڲیشیک‌لیڲه راستلاشا بیلیر و اۏنون بو دَڲیشکن‌لیڲی سککیزدن اۏن اۆچ فېرلانتې هر بیر ثانیه‌ده اۏلا بیلَر.\nایلک کشف اۏلونان دالغا آلفا دېر و اۏ اۆزدن ده لاتېن ألیفباسېنداکې ایلک حرفین آدېنې اۏنون اۆزه‌رینه قۏیوبلار. هانس بئرگئر 1908 ایلینده بو دالغانې کشف إتدی، آنجاق بو دالغانېن بئیینده‌کی یارانېشې‌نېن دیل و سس قۏنوسو ایله ایلگی‌سینی اۏ دؤنَمدن ایندی‌یه کیمی اینسان‌لار اۆزه چېخاردا بیلمه‌ییبلر. بئیینین دینج‌لیڲی، دایانماق، سۆکۆت و آرا وئرمک بو دالغادان یارانېر و بونلاردان داها اؤنملی‌سی کلمه‌لرده‌کی هیجالار و جۆمله‌لرده‌کی آرالار بو دالغانېن اۆرۆنۆ دیر. بئتا دالغاسې جریانداکن، آرا-سېرا آلفا دالغاسېنا چؤنۆشنده، سس‌لر آراسېنداکې سس‌سیزلیک ایله جۆمله‌لر و حتتا نئچه هیجالې کلمه‌لر یارانېر، آنجاق بو دالغانېن فرئکانسې دۏققوزدان آشاغې یئنیرسه، دانېشېقدا بَلیرسیزلیک یارانېب و بعضن کلمه‌لر آراسېندا اوزون و یئرسیز بیر سس‌سیزلیک دانېشېقداکې آخاردا، آخساق‌لېق یارادېر. بو دالغانېن آخساماسې جۆمله و دانېشېق قورولوشونو آرادان آپارېب، آنلاشېلماز بیر سس‌لری دینله‌ییجی‌نین قولاغېنا چاتدېرا بیلَر.\nدؤردۆنجۆ دالغا گۆجۆ تئتا دالغاسې دېر.\nاؤنجه‌کی دالغالارا باخدېقدا، تئتا دالغاسې اۏنلاردان داها بؤیۆک بیر گئن‌لیڲه و داها دۆشۆک بیر فرئکانسا صاحاب دېر. بو دالغالارېن فرئکانسې 5 ایله 8 هئرتز آراسېندا دېر. بورادا اؤنجه‌کی دالغالاردان فرقلی بیر فرئکانس آلانې ایله اۆز-اۆزه‌ییک. سس داها آرتېق اینسان قولاغې ایله إشیدیلمَز بیر دوروما گلیر. 5 هئرتز ایله 8 هئرتزلیک بیر فرئکانس سس‌لرین ایچینده‌کی ایکیلی رقم‌لری یارادېر. بورادا زنجیرلنمیش رقم‌لر بیر یووارلاق آی کیمی بیر-بیرینه سارېلېب، داها بؤیۆک و نئچه رقملی بیر سس یۆکۆنۆ یارادېر. بونلار هر آن قېرېلا بیلر ده، سارېلا بیلر ده. بو فرئکانسېن آخېشېندا هر سۏلا دؤنۆشده رقم‌لر أکسیلیب، اونوتقان‌لېق، سایرېشما و آنلاشېلمازلېق یارادار؛ ساغا دؤنۆشده ده رقم‌لر آرتېب سککیزه و حتتا اۏندان دا چۏخا آرتېب آلفا فرئکانسېنا چؤنه بیلَر و بو آرتمادا سس‌لر آنلاشېلان بیر بیچیم آلانېنا کئچه بیلَر. تئتا فرئکانسې اؤزلۆڲۆنده اینسان بئینینده ده دَڲیشیک دوروم‌لار یارادا بیلَر. اؤرنک اۆچۆن ایش یئرینده ایشینیزی قورتارېب، ایشدن سۏنرا هارا گئده‌جه‌ڲینیزی و یۏلداش‌لارېنېز’لا أڲله‌نه‌جه‌ڲینیزی خیال إتمه‌ڲه باشلادېغېنېزدا، بئینینیز تئتا دالغاسې دوروموندا دېر. اینسان تئتا دالغاسې دوروموندایکن سانکی بئینی دایانېر، دینج‌لیک آختارېر، دۏنوب همن یئرده قالماق ایسته‌ییر. اؤرنک اۆچۆن سس‌سیز بیر اوتوباندا گئدرکن بیر آندا یۏلون بئش کیلومئترینی هئچ خاطېرلامادېغېنېزې، بو قدر یۏلو گلدیڲینیزده آنلامادېغېنېزې باشا دۆشدۆڲۆنۆزده، بئینینیز تئتا مۏدوندا دایانېر و بوندا اینسانېن بئینینده‌کی کئچیجی یادداشې دا سانکی صېفېرلانېر و خاطېرلایاجاق هئچ بیر قۏنونو اۏردا جانلاندېرا بیلمیر، آنجاق یئنی و هئچ دۆشۆنمه‌دیڲی ایده‌لر اۆچۆن بئینینده فرئکانس آرتماسې اۏلورسا و بو آرتما 6 رقمه و حتتا داها اۆستۆن رقمه چاتېرسا، اۏ هئچ گؤزله‌نیلمَزدن حئیرت إدیجی ایش‌لر گؤره بیلیر و بو آشامادا آلفا سېنېرېنا چاتماق بو دینج‌لیڲه سۏن وئریر و یئنی چابالارا یۏل آچېر.\nبو حاقدا بو اؤرنک‌لری ده گتیرمک اۏلار: اوتوباندا سۆرکلی اۏلاراق ماشېن قوللانان شۏفئرلرین عاغلېنا، تئتا مۏدوندایکن یاخشې یؤنتم‌لر گله بیلیر و یا دۆزنلی اۏلاراق اوزون مسافه قاچېش إدن ایدمانچې‌لارېن چۏخلو قاچما سېراسېندا بئیین‌لری دورقون و ریلکس مۏدوندا دېر و تئتا دالغالارېنې یاراداراق اؤزل بیر راحاتلاما یاشایارلار. بو دوروم دوش آلارکن، وان‌دا اوزانارکن و حتتا دیش‌لرینیزی فېرچالایارکن ده مئیدانا گله بیلَر.\nبو گؤرَولرین تکرارلایان دۏغاسې، ایشینیزی اۏتوماتیک اۏلاراق یئرینه یئتیریب، بئینینیزی بو ایش‌لر اۆچۆن داها آرتېق یۏرماز. بو دورومدا بئیین تئتا دوروموندا دېر و فیکیر یاراتماغا باشلایار. فیکیر و ایده یارانارکن فرئکانس‌لارېن رقمی ایکیلی باغلې‌لېق‌لارې دؤردلۆ، آلتېلې، سککیزلی و حتتا اۏنلو رقمه یۆکسه‌له بیلر. بو یۆکسه‌لیش رقم‌لردن یوخارې مضرب‌لر یاراداراق، سؤزجۆک‌لرین چَرچیوه‌لَنمه‌سینه نه‌دن اۏلور و آلفا دورومونا یؤنلَنمک اۆچۆن بو کئچید داها ایچ-ایچه‌لیک بیر آلانې اۏلوشدورماغا چالېشېر. بئله‌سه تئتا دورومو تَمل جۆتلۆک‌لرین یارانېش کئچیدی دیر و آلفا دورومونون اۏلوشماسېنا أن گره‌کن کئچید سایېلېر.\nبئشینجی دالغا گۆجۆ دئلتا دالغاسې دېر.\nبئیین‌ده‌کی دالغالارېن سۏن چئشیدی دئلتا آدلانېر. بو دالغالار أن چۏخ گئنیش‌لیڲه و أن دۆشۆک فرئکانسا صاحاب دېر. دئلتا دالغالارې‌نېن فرئکانسې 1.5 ایله 4 هئرتز آراسېندا دېر. بو دالغالارېن فرئکانسې هئچ بیر زامان صېفېرا چاتمېر، نه‌دن کی صېفېرا چاتېرسا، بئیینین دایانېب، اؤلدۆغۆ آنلامېنا گلیر. آنجاق درین یوخوسوز (رؤیا) بیر یوخودا اۏلدوغونوزدا، بو دالغالارېن فرئکانسې أن دۆشۆک دورومونا چاتېر.\nبو قۏنویا بیر داها بئله باخمالې��یېق:\n4 هئرتز فرئکانس‌دان نه‌قدر آشاغې یئنیرسک اۏ قَدر سس‌سیزلیک و اینجارسېزلېغا چاتېرېق. بورادا نۏرۏن‌لارې دامغالاماق اۆچۆن گۆجلۆ بیر فرئکانس یۏخوموز و اینسان بو حالېندا أن دۆشۆنجه‌سیز، أن فیکیرسیز و أن دینج آنې‌لارېنې یاشایا بیلَر. بئله دئمه‌لی‌ییک کی اؤلۆمدن بیر آددېم دیری‌لیڲه دۏغرو آتېلان آددېم إله هَمَن دئلتا دالغاسې دېر. 1.5 هئرتزده اینسان جانلې سایېلېر، آنجاق اۏندا تپکی و إتکی آدلې بیر اۏلای اۆز وئرمیر، اۏ اؤلۆلۆکدن دیری‌لیڲه سۆرۆکله‌نیب و هله یوخودا دېر. فرئکانس هر آرتدېغېندا، نۏرۏن‌لار اۏلاشېم بیچیمینه قۏشولوب، اینسان اۏیانېش و آنلاماق دورومونا گلیر. و بورادا تک رقم‌لر یارانماغا باشلایېب، اینجه بیر یووارلاق‌لېغې جانلاندېرېر. بو تک رقم‌لی بیچیم‌لردن یارانان سس‌لر یالنېز بیر سېرا حئیوان‌لارېن قولاغېندا إشیدیله بیلر. بو ایلک تۏنلو سس‌لر ایچ-ایچه‌لیک سس‌لرین آناسې کیمی گؤرۆنۆر و هر هئرتز فرئکانسېنا آرتدېقدا، نئچه بیچیملی‌لیڲه دۏغرو آددېم آتېب، اینسانېن قولاغې ایله إشیدیلَن دوروما چاتېر. یاتاغا گئتدیڲینیزده و یاتمازدان اؤنجه بیر نئچه دقیقه کیتاب اۏخودوغونوزدا، بئینینیز دۆشۆک بیر بئتا دوروموندا دایانېر. کیتابې یئره قۏیوب، ایشېغې سؤندۆرۆب، سۏنراسې گؤزلرینیزی یومدوقدا، دالغالارداکې فرئکانس‌لار گئت-گئده آزالېر و بئتادان آلفایا و آلفادان تئتایا دَڲیشیر و سۏنوندا یوخویا دالدېغېنېزدا، بئینینیز دئلتا دورومونا گلیب چاتېر.\nاۆست-اۆسته دئلتا دالغاسې یوخو دوروموندا، دینج‌لیک و سس‌سیزلیک و بیر چۏخ واخت‌لار بیلینجې ألدن وئردیڲیمیز دورومدا ایزله‌نیله بیلیر. دئلتا دالغاسې 6 آیدان کیچیک کؤرپه‌لرده أن اۆستۆن دالغا دېر. اۏنلار اۏ ایلک آنې‌لاردا ترپه‌نیش و سس یاراتماقدا دئلتا دالغاسې‌نېن ایلک گۆجۆنده دیرلر و بعضن اۏنلاردا بو دالغا ایکی اۆچ هئرتزه چاتدېقدا ترپه‌نیش و آنلاشېلماز مۏنوتۏن‌لار، آغلایېش فۏرموندا ایزلَنیب-إشیدیلیر. اۏنلاردا هر آی کئچدیکجه بو دالغانېن گئنیش‌لیڲی آزالېر و بئیینده‌کی نۏرۏن‌لار ایله باغلانتې‌لار گۆج‌لَنیر. آنا بطنینده بیر سېرا دئیتالار ایکیلی قورولوش’لا یادداشدا ساخلانېلېب و بو اۏلای ایله اۏ دئیتالار بئییندن بۏغاز تئل‌لرینه و بدن حرکت‌لرینه کؤچۆرۆلۆب، کؤرپه‌نی اۏ سس‌سیزلیک و حرکت‌سیزلیکدن قورتارېر. فرئکانس‌لار دؤردۆ آشدېقجا هر نه یئنی بیر یۏلا آیاق باسېر و دانېشېق، ترپه‌نیش و دویقولار اؤز بیچیمینی اۏلوشدورماغا باشلایېر.\n5 دالغا گۆجۆ و سای‌سېزجا یارانان سس و سؤزجۆک رقم‌لری\nسس حرکتده اۏلان اوزونجا بیر دالغا (longitudinal wave) دېر. اینسان‌لار سس دالغالارې‌نېن فرئکانسېنې اینجه-قالېن اۏلاراق آلقېلایارلار. بو آرا بۆتۆن سس‌لری موسیقی کیمی نظرده آلساق، هر موسیقی نۏتو هئرتز جینسیندن اؤلچۆله بیلن بَلیرلی بیر فرئکانسا قارشې‌لېق گلیر. بو بَلیرلی‌لیک اۏلا بیلَر کی بیر چۏخ بیچیم‌لر ایله بیرلَشدیکده، سای‌سېز سس ایلکه‌لرینی یارادا و بو یارانېشدان چئشیدلی سس تئم‌لری، دانېشېق هَنگی و أن باشدا دَڲیشیک دیل‌لر یارانا. بئیینده میلیاردلار’لا نۏرۏن و سینیر ایلگیجی وار کی، بونلارېن هامېسې بیر-بیرینه دریندن و ایچ-ایچه باغلې دېر. بو باغلې‌لېق کیچیک بیر إلئکتریک آخېمې ایله باشلایېر و آردېندان چئشیدلی حیس إدیله‌جک و ترپه‌نه‌��ک نۏرۏن‌لارېن بؤیۆک و حئیرت إدیجی آلانېندا یۏلا دۆشۆب، سۆرَکلی دئیتالارې گؤندَریب، آلماغا باشلایېر.\n1.5 هئرتزدن باشلایېب، 140 هئرتزه قَدَر بو بئش دالغانېن ایشله‌ڲی ایله تانېش اۏلدوق، آنجاق بو 138.5 هئرتز فرئکانس آلانې اؤزلۆڲۆنده 1000 بؤلۆمدن اۏلوشور و بئله‌لیک’له 138500 آلت سایې‌لار ایله قارشې قارشې اۏلوروق. بونلارېن هره‌سی 138499 رقم ایله بیرلَشه بیلیر و هر 138499 سس قورولوشو اؤزلۆڲۆنده یئنه 138498 رقم ایله یئنی سس تۏن‌لارې‌نېن یارانېشېنا نه‌دن اۏلور.\nبیز بو سۏنسوز و دیب‌سیز بیر سس بیچیم‌لر ایله اۆز-اۆزه‌ییک و اۏنلارېن آراسېنداکې تابئع‌لره بَلیرلی بیر قورولوش بیچیمله‌مه‌سی یازا بیلسَک، دۆنیادا یاشایان بۆتۆن سس‌لرین “ایستر اینسان سسی، ایستر حئیوان‌لارېن سسی و حتتا أسَن یئلین سسی‌نین” آنلامېنې هئچ بیر دئیتامېز اۏلمازدان باشا دۆشۆب، اۏنلارې بیر-بیرینه چئویره بیله‌ریک. دیل بیر جانلې وارلېق اۏلاراق اۏنو تاریخین بعضن ساختا یارپاق‌لارې ایله و حتتا اۏخشارېق‌لار’لا آنلایېب، اۏنا دَڲر وئرمک اۏلماز. بو دیلین ایچینده دیب‌سیز بیر دۆنیا یاشایېر و اۏ دۆنیانې دیلچی‌لیک و إتیمۏلۏژی بیلیم‌لری ایله دَڲیل، ریاضیات’لا کشف إده بیله‌ریک.\nبو قۏنو حاقدا داها أطرافلې اۏخوماق اۆچۆن یئنی کیتابېمېزېن یۏلونو گؤزله‌یین.\nآیهان میانالې \/ کرج\n2024\/04\/22\nبَنزَرگه‌لر \/ Bənzərgələr\nایکی‌دیللی‌لیک و اۏنون'لا ایلگیلی قۏنولار \/ آیهان…\nاۏ هله دیری دیر! \/ آیهان میانالې (حیکایه)\nدارېخمالارېم بیر داها یاشلاندې \/ آیهان میانالې (آنې‌لار)\nسئویم رۏمانېندان بیر پارچا (2) \/ آیهان میانالې\nسئویم رۏمانېندان بیر پارچا \/ آیهان میانالې\nآزادلېغېن دوروشوغو \/ آیهان میانالې (کؤشه یازې)\nیازارلار و اینتیهار - إرنئست هئمینگوئی \/ آیهان میانالې\nاۏیاندېقجا چۏخالېرېق، چۏخالدېقجا اوجالېرېق! \/ آیهان میانالې\nیارالې بوراخېلمېش اینسان‌لار \/ آیهان میانالې (کؤشه یازې)\nپایلاش \/ Paylaş\ntweet\nتگ‌لر \/ TəqlərAyhan miyanalı Dil və onun içindəki dibsiz dünya آیهان میانالی آیهان میانالې دیل و اۏنون ایچینده‌کی دیب‌سیز دۆنیا \/ آیهان میانالې\nیازار \/ Yazar : آیهان میانالیAyhan Miyanalı\nاؤنجه‌کی \/ Öncəki یارالې بوراخېلمېش اینسان‌لار \/ آیهان میانالې (کؤشه یازې)\nسۏنراکی \/ Sonrakı ایبلیس – حۆسئین جاوید \/ نرمین ریضا (کؤشه یازې-تحلیل)\nبو یازېیا بَنزَر \/ Bu yazıya bənzər\nیازارلار و اینتیهار – إرنئست هئمینگوئی \/ آیهان میانالې\nJuly 17, 2024\nایکی‌دیللی‌لیک و اۏنون’لا ایلگیلی قۏنولار \/ آیهان میانالې (مقاله)\nJune 23, 2024\nآزادلېغېن دوروشوغو \/ آیهان میانالې (کؤشه یازې)\nApril 25, 2024\nیارالې بوراخېلمېش اینسان‌لار \/ آیهان میانالې (کؤشه یازې)\nApril 5, 2024\nبو یازېنې دا اۏخویون \/Bu Yazını da Oxuyun\nقۏرخو \/ آرتور کۏئستلئر (اؤلۆم’له‌ دانېشېق کیتابېندان)\nقۏرخو \/ آرتور کۏئستلئر (اؤلۆم’له‌ دانېشېق کیتابېندان) چئویرن: آیهان میانالې یوخودان اۏیاناندا ایشېق هله‌ چېرېلدایېردې، …","num_words":6407,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.03,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":68446.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اردوغان گؤروشمه‌لرینین ایلک گونو باشکند مادریدده ایسپانیا کرالی ۶.جی فلیپه ایله گؤروشه‌جک. اردوغان یارین ایسه ایسپانیا باشباخانی پدرو سانچز ایله بیر آرایا گله‌جک\n12.06.2024 ~ 10.07.2024\n2152228\nجمهورباشقانی رجب طیب اردوغان، بو گون ایکی گونلوک رسمی گؤروشمه‌لر اوچون ایسپانیایا گئتدی.\nاردوغان گؤروشمه‌لرینین ایلک گونو باشکند مادریدده ایسپانیا کرالی ۶.جی فلیپه ایله گؤروشه‌جک. اردوغان یارین ایسه ایسپانیا باشباخانی پدرو سانچز ایله بیر آرایا گله‌جک.\nجمهورباشقانینین گؤرشمه‌لرینین ان اؤنملی باشلیقلاردان بیری غزه اولاجاق. ایسپانیا، ۲۸ می‌ده فیلیسطینی رسمی اولاراق تانیدیغینی اعلان ائتمیش اردوغان دا بو قراری تقدیرله قارشیلادیغینی وورغولامیشدی.\nجمهورباشقانینین، ایسپانیالی مخاطبلری ایله آیرینتیلی دگرلندیرمه‌لر ائتمه‌سی گؤزله‌نیلیر. ایسرائیلین غزه‌ده‌کی سالدیریلارینین دوردورولماسی و بؤلگه‌ده قالیجی باریش اؤنجه‌لیکلی باشلیقلار آراسیندادیر.\nسفر سیراسیندا، کۆره‌سل گلیشمه‌لر و تورکیه-ایسپانیا ایلیشکیلری ده ماسادا اولاجاق. اردوغان، باشباخان سانچزله بیرلیکده تورکیه و ایسپانیا آراسینداکی ۸.جی حکومتلرآراسی ذروه‌یه باشقانلیق ائد‌جک.\nذیروه‌ده تیجارت، مالیه، مدنیت و ایدمان ساحه‌لرینده بیر چوخ آنلاشمانین ایمضالانماسی دا پلانلانیر.\nجمهورباشقانی اردوغانین، تورک و ایسپانیالی ایش اینسانلارینین اولاجاغی ایش فورومونون آچیلیشینا دا قاتیلماسی گؤزله‌نیلیر.\nاتیکتلر: #۶.جی فلیپه , #پدرو سانچز , #مادرید , #غزه , #ایسپانیا , #اردوغان\nایلگیلی‌لی خبرلر\nتورکست ۶ آ دوغوداکی گئچیجی اوربیتینه چاتدی\n20.07.2024\nاولاشدیرما و آلت‌یاپی باخانی عبدالقادیر اورال‌اوغلو تورکیه‌نین ایلک یئرلی و میللی خبرلشمه ماهواره‌سی تورکست ۶ آ-نین ۵۰ درجه دوغوداکی گئچیجی اوربیتینه چاتدیغینی بیلدیردی\nاردوغان: قیبریسدا گؤروشملره و قالیجی باریش و حله نایل اولماغا حاضیریق\n20.07.2024\nتورکیه جمهور باشقانی، قوزئی قیبریس تورک جمهوریتی‌نین گوجلو و حؤرمتلی بیر دؤلته چئوریلمه‌سینه وئردیکلری دسته‌یین قالیجی اولدوغونو بیلدیردی\nعراق و سوریه‌نین قوزئیینده ۱۹ تروریست ضررسیزلشدیریلدی\n20.07.2024\nتورکیه میللی مودافیعه ناظیرلیگی: تئرورون منبعینده محو ائدیلمه‌سی اوچون موباریزمیزی داوام ائتدیرجه‌ییق\nفیدان: قیبریس تورکلری‌نین هر زامان یانیندا اولاجاغیق\n20.07.2024\nتورکیه خاریجی ایشلر ناظیری قوزئی قیبریس تورک جومهوریتی‌نین باریش و آزادلیق گونو موناسیبتی ایله تبریک ائتدی\n2152228\nاردوغان ایسپانیایا گئتدی\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/3d9c\/3080\/31fd\/65cc61ef0b658.jpg?time=1721557166\n\/turki\/twrkhyh\/2024\/06\/12\/rdwgn-yspnyy-gy-tdy-2152228\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":653,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.068,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":82479.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۷. عصر، میلادی تقویم ائ گؤره ۱ ژانویه ۱۶۰۱ ایله ۳۱ دسامبر ۱۷۰۰ گۆنلری آراسینداکی زامان حیصّه سی اوْلاراق قبول ائدیلیر.","num_words":22,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":626791.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سووئت رژیمی‌نین سووئت اراضی‌لرینده‌کی اساس هدفی مارکسیست ایدئیالارین ایشیغیندا اورتاق «سووئت اینسانی» یاراتماق ایدی. لنین‌ین اؤلکه‌نی مرکز و دیگر دؤولت‌لر اولاراق بؤلوب میللی دؤولت‌لره موختارییت وئرمک سیاستینی یئریتسه ده، استالین بو سیاستی سووئت‌لر بیرلیگی‌نین بوتونلویو اوچون تهلوکه‌‌‌ اولاراق گؤروردو. بونا گؤره ده، او روس اولمایان دؤولت‌لرین موختارییت صلاحیت‌لرینی آزالتدی و اقتصادی، سیاسی، مدنی و تحصیل موسسه‌لرینی مرکز‌لشدیردی. استالینه گؤره، کومونیست روس‌لار دیگر ائتنیک‌لردن سووئت بیرلیگی‌نین بوتونلویونو قوروماق اوچون داها گووه‌نیلیر ایدی و بونا گؤره ده گوج قورولوشوندا دیگر ائتنیک‌لر آزالدیلدی. باشقا بیر سؤزله، چار(تزار) دؤورونون روسلاشدیرما سیاستی استالین دؤورونده «کومونیزم» آدی آلتیندا داوام ائتدیریلدی. کومونیزمین میلیتچیلیگی رد ائتدیگینی دوشونسک، تامامییله روسلاشدیرما سیاستی آپارماق کومونیزمه ترس گؤرونه بیلردی، آنجاق معین درجه‌‌‌ده کولتورل روسلاشدیرما سووئت اینسان‌لارینین بیر‌لشدیریلمه‌سی اوچون واجیب ساییلدی. بونا گؤره ده، سووئت لیدرلری اؤلکه اوچون یگانه دیل و مدنيیت فاکتورونو یاراتماق اوچون روس دیلی و روس مدنيیتینی اساس گؤتوردولر.\nسووئت‌لر طرفیندن آتیلان ایلک آددیم ائتنیک‌لرین بؤیوک کیملیک آنلاییشلارینی و خارجی علاقه‌‌‌لرینی آزالتماق ایدی. اساسا بؤیوک میللت‌لر کیچیک ائتنیک قروپ‌لارا بؤلوندو و یئنی میللت‌لر «یارادیلدی». مثلا، تورکیستانین تورک طایفالاری سووئت‌لر طرفیندن اؤز یئرلی آدلارینی میللت آدی کیمی گؤتورمک اوچون دستکلندی و نتیجه‌ده واحید تورک میللتی اولماق عوضینه قازاخ، تورکمن، اؤزبک آدلاری قبول ائدیلدی. قافقاز منطقه‌سی و آذربایجان دا بیر استثنا دئییلدی. سووئت رژیمی ایلک اولاراق آذربایجان تورک‌لرینی و دیگر تورک و موسلمان قروپ‌لاری آراسینداکی علاقه‌‌‌نی کسمک اوچون هر یولا ال آتدی. خوصوصیله، آذربایجان-تورکیه علاقه‌‌‌لری ضعیفله‌دیلدی. آذربایجاندا یاشایان اهالینین آدی «تورک»-دن «آذربایجانلی»-یا ديَیشدیریلدی[1] و تورک سؤزونون ایشله‌دیلمه‌سی قاداغان ائدیلدی. آذربایجان خالق جمهورییتی‌نین عکسینه سووئت آذربایجانی تورک میللیتچیلیگی عوضینه آذربایجانلی میللیتچیلیگینی قابارتدی. آدلار روسلاشدیریلدی و روس دیلی تحصیل سیستمینده مجبوری دیله چئوریلدی[2]. اساس مقصد موسکویا باش‌آغری اولمایاجاق ضعیف و میکرومیللیتچی‌لیک یاراتماق ایدی.\nخارجی سیاستده ایسه سووئت‌لر تامامیله فرقلی استراتژی یئریدیردی. داخیلده ائتنیک قروپ‌لاری سیخماسینا باخمایاراق، خاریجده سووئت جمهورییت‌لرینین میللیتچیلیگینی ایستیفاده ائدیردی. بونون دلیل‌لرینی گؤرمک اوچون قافقاز منطقه‌سی اولدوقجا ال‌وئریشلیدیر. چار رژیمی‌نین ارمنی کارتینی ایران و تورکیه‌یه قارشی ایشلتمه‌سینه باخمایاراق، سووئت‌لر ایلک باشلاردا تورکیه جومهورییتی ایله یاخشی علاقه‌‌‌لر قورماغا چالیشدی و ارمنی کارتینی اویناماد��. لاکین ایکینجی دونیا موحاریبه‌‌‌سیندن سونرا استالین رژیمی ثبوت ائتدی‌کی، کهنه روس یاییلما سیاستی وردیش‌لری چتین اؤلور. سووئت‌لر ایلک اولاراق تورکیه و ایراندا کومونیزمی یایماغا و بو اؤلکه‌لرین بعضی اراضی‌لرینی اله کئچیرمه‌یه چالیشیردی[3]. اوردو گوجونه هئچ نه الده ائده بیلمه‌یه‌جه‌گینی گؤرن سووئت‌لر، اؤز دؤولت‌لرینین تاریخی ماراق‌لارینی و میللی حیس‌لرینی ایستیفاده ائده‌رک منطقه‌نی ایداره ائتمه‌یه چالیشدی. موسکو خوصوصی ارمنی پروبلئم‌لرینی وورغولایاراق و ارمنی‌لرین آنادولوداکی تورپاق ادعالاریندان ایستیفاده ائده‌رک تورکیه‌یه اؤز ایستک‌لرینی یئرینه یئتیرتمک اوچون فشار گوستره بیلیردی[4]. سووئت‌لر تورکیه‌نین بعضی اراضی‌لرینده تاریخا ارمنی‌لرین مسکونلاشدیغینی و بو اراضی‌لرین سووئت ارمنستانینا بیر‌لشدیریلمه‌لی اولدوغونو ایره‌لی سوروردو[5]. بو ادعایا گؤره، تورکیه‌نین کارس و آرداهان کیمی بؤلگه‌لری ارمنی‌لره مخصوص ایدی. سووئت سیاستچی‌لری بو بؤلگه‌نی غربی ارمنستان آدلاندیراراق ایکی ارمنی تورپاغی‌نین بیر سووئت ارمنیستانی بایراغی آلتیندا بیر‌لشدیریلمه‌لی اولدوغونو ادعا ائدیردیلر. اوخشار اولاراق، گورجولر ده آرتوین، بایبورت، گوموش‌هانی و ترابزون کیمی اراضی‌لرین اصلینده گورجو تورپاغی اولدوغونو و سووئت گرجستانینا بیر‌لشدیریلمه‌لی اولدوغونو ادعا ائتمه‌یه باشلادی[6]. ایرانا قارشی ایسه سووئت‌لرین کارتی آذربایجان ایدی. میلیون‌لارلا آذربایجانلی ایران وطنداشی ایدی و سووئت‌لر بو اینسان‌لاری کومونیست‌لرله ایش‌بیرلیگی ائده‌جک پتانسیال سوسیال قروپ و بوتون ایران اراضیسینی اله کئچیرمک اوچون بیر آلت کیمی گؤروردو.\nمطالب مشابه\nآذری یعنی….زاده\nهفت خوان بهرنگی یا هفت خوان رستم؟\nتروریسم یا جنگ طلبی (دو روی یک سکه)!\nتابستان داغ یا زمستان سرد\/نگاهی به روند فعلی منطقه و جهان\nنجات دریاچه اورمو دو راه بیشتر ندارد!\nتاریخی آذربایجان و “واحید آذربایجان” ایدئیاسی\nتورکمنچای (1828) و گولوستان(1813) موقاویله‌لری ایله آذربایجان روسیه و ایران آراسیندا بؤلوشدورولدو. بو بؤلونمه ایله آذربایجانین بیر حیصه‌‌‌سی تئزلیکله معاصیرلشمه سیاستی دؤورونه گیره‌جک آوروپا گوجونون حاکیميیتی آلتینا گیردی. بوندان باشلایاراق شمال و جنوبی آذربایجان فرقلی یوللارلا اینکیشاف ائتمه‌یه باشلادی. بو فرقلیلیک باشلاردا او قدر ده حیس اولونموردو، چونکی 1870- جی، 1880- جی ایل‌لره قدر شمالدا یالنیز ایداره‌ائتمه‌ رفورم‌لاری حیاتا کئچیریلمیشدی. 19- جو عصرین سون‌لارینا دوغرو باکیدا یئنی نفت یاتاق‌لارینین تاپیلماسی ایله شمال جنوبدان داها فرقلی اینکیشاف یولونا گیردی. اقتصادی اینکیشافلا یاناشی، شمالدا بؤیوک اؤلچوده فیکیر و مدنی اویانیش دا باش وئردی. معاصیر مدیا گئتدیکجه گئنیشله‌نیر و تحصیلده آذربایجانلی‌لار آراسیندا داها گئنیش فیکیرلرین اؤیره‌دیلمه‌سی یاییلیردی[7]. میللیتچیلیک، لیبرالیزم و سوسیالیزم کیمی غرب دوشونجه‌لری ضیالی طبقه‌‌‌ آراسیندا گئتدیکجه یاییلیر و دینی دوشونجه سئکولیار-میللی دوشونجه‌یه چئوریلیردی. آذربایجانین موعاصیرلشمه‌سی پروسئسینده آذربایجانلی کیملیگی جنوبداکی فارس-شیعه‌‌‌ آذربایجانلی‌لارینا عکس شکیلده فورمالاشماغا باشلادی.\nشمالداکی صنایعلشمه نتیجه‌سی��ده مین‌لرله یاری تجربه‌لی و تجربه‌سیز ایشچی باکی کنارینداکی فابریکالارینا و نفت ساحه‌‌‌لرینه آخیشدی[8]. ایشچی‌لرین بؤیوک مهاجرتی، تجارت و معاصر نقليات واسیطه‌‌‌لری شماللی‌لار و جنوبلولار آراسینداکی باغ‌لاری داها دا گوجلندیردی. داها اؤنملیسی، 20-جی عصرین اول‌لرینده ارمنی‌لر و آذربایجان تورک‌لری آراسینداکی موباحیثه‌ ایران آذربایجانلی‌لارینین شمال قارداش‌لاری ایله اولان بیرلیک حیسینی داها یوکسلتدی[9].\n1905- جی ایل روسیه عصیانیندان سونرا علاقه‌‌‌لر سیاسی و مدنی آزادلیق‌لار فونوندا داها دا گئنیشله‌دی. چوخلو آذربایجان تورکو جنوبا گئده‌رک اوراداکی سیاسی حرکات‌لاردا ایشتیراک ائتدی و یا عکسینه. حتی شمالدان بعضی سلاحلی قروپلاشمالار تبریزده ساواشماغا گئتدی [10] و روسیه و ایران آذربایجانلی‌لاری “همت” و “عدالت” کیمی پارتی‌لرده بیرلیکده چالیشدیلار. ایکی عصیان آراسینداکی دؤورده عنعنوی شیعه‌‌‌ ایران میللی آذربایجان ضیالی طبقه‌‌‌سی داغیلدی و یئنی سوننی عثمانلی میللی طبقه‌‌‌ یاراندی. علی بَی حسین‌زاد ه، احمد آغاوغلو و علی‌مردان بَی توپچوباش‌اوو کیمی عثمانلی امپئرییاسیندا تحصیل گؤروب گنج تورک‌لردن تأثیرلنمیش [11] ضیالی‌لار عثمانلی امپئرییاسی طرفیندن دستکلنه‌جک دموکراتیک و واحید آذربایجان قورماق ایسته‌ییردیلر.[12]\nبو دؤوردن اؤنجه، آذربایجانلی‌لار آراسینداکی چوخلو فرق‌لر بیرلشمه حاقینداکی دوشونجه‌لرین قارشیسینی آلمیشدی. ویمبوش بو حاقدا یازیر:\n«معاصر وطن آنلاییشی‌نین بیر چوخ معیار یاراتماقلارینا باخمایاراق، آذربایجان تورک‌لری نه فرقلی میللت آنلاییشی، نه ده میللی دؤولت آنلاییشینی یارادا بیلمه‌میشدیلر … آذربایجان تورک‌لری اؤزلرینی عثمانلی‌لاردان (دینی و مدنی سبب‌لره گؤره) و فارس‌لاردان (دیله گؤره) فرقلی گؤروردولر. لاکین بو فرقلیلیک‌لری بیلمه‌لرینه باخمایاراق آذربایجانلی لیدرلر بونا قدر دؤولت یاراتماق فیکرینه دوشمه‌میشدیلر.[13]\nبیلدیگیمیز کیمی، 1908- جی ایل حربی چئوریلیشی ایله حاکیميیته گلن گنج تورک‌لر بوتون تورک خالق‌لارینی بیر‌لشدیرمک ایسته‌ییردیلر. داها رئال اولان دیگر بیر دوشونجه‌لری ایسه عثمانلی تورک‌لرینه دیل جهتدن داها یاخین اولان آذربایجانلی‌لاری و تورکمن‌لری بیر‌لشدیرمک ایدی.[14] اونلار 1908- جی ایلده‌کی تبریز عصیانیندا عصیانچی‌لاری آکتیو اولاراق دستکله‌دیلر. بو عصیان شاهین قراری ایله پارلامئنتین ییخیلماغی و مجلیسین داغیدیلماسی ایله نتیجه‌لندی. گنج تورک‌لرین اینکیشاف بیرلیگی کمیته‌سی، بیر نئچه‌سی آذربایجان خالقی آدیندان اولماقلا، بیر نئچه بیاننامه یایدی و قانون اساسی اولان رژیم قورولماسی‌نین تکجه حللین ایراندان آیریلماق اولاجاغینی بیلدیردی. بیر بیاننامه‌ده ایسه، اونلار داها دا ایره‌لی گئدیب اؤز اساس ایدئیالارینی آچیغا ووراراق، “یئری گلسه، سولطان دا شاه قدر یاخشی اولار” دئیه یازمیشدیلار.[15]\n1905- جی ایلدن سونرا قافقاز عصیان‌لارین ایستی یاتاغینا چئوریلدی و آذربایجانلی، روس، تورک و ایرانلی عصیانچی قروپ‌لار آراسیندا سیخ علاقه‌‌‌لر یاراندی.[16] 1- جی دونیا موحاریبه‌‌‌سی سیاسی گرگینلیگی و آذربایجان تورک‌لری ایله دیگر تورک ائتنیک قروپ‌لاری آراسینداکی سیاسی علاقه‌‌‌لری گئنیشلندیردی. “واحید آذربایجان” ایدئیاسی یاییلماغا باشلادی. موحاریبه‌‌‌نین سون دوؤرو گنج تورک‌لرین باشچیلیغی ایله عثمانلی اوردولاری بوتون آذربایجان اراضیسینی ایشغال ائتدی.[17] پان-تورکیست ایده‌لوژی‌نین ده کؤمه‌یی ایله بیر طرفدن عثمانلی‌لار روسیه آذربایجانینی تورکیه‌یه بیر‌لشدیرمه‌یه چالیشیردیلار. دیگر طرفدن ایسه ایران آذربایجانی‌نین عثمانلی حامیلیگینی قبول ائتمه‌سینی تامین ائتمک ایسته‌ییردیلر. شوبهه‌سیز، عثمانلی ایشغالی بؤلگه‌دکی پان-تورکیست ایدئیانین یاییلماسینا کؤمکچی اولدو.[18] آذربایجانلی‌لارین چوخو دا آذربایجان تورک‌لری ایله عثمانلی تورک‌لرینین بیرلشمه‌سینی خارجی تهدیدلره قارشی یگانه چیخیش یولو اولاراق گؤروردولر.\n1919- جو ایلده تورکیه‌ده حاکیمیتین ديَیشمه‌سی‌ ایله، تورکیه جومهوريیتی گنج تورک‌لرین ایشغالچی سیاستیندنسه داها چوخ آنادولو مرکزلی تورکیه سیاستینه کئچدی. یئنی جومهوريیتین کیچیک خارجی هدف‌لری ایله آذربایجان خالق جومهوريیتینی تامامیله دستک‌له‌مک مومکون اولمادی. تورکیه‌نین حربی و اقتصادی گوجو ده ائدیلندن ساده‌جه بیر آز چوخونو ائتمه‌یه قادیر ایدی. بو جور قاریشیق دؤورده نه “تورک بیرلیگی”، نه ده “واحید آذربایجان” ایدئیاسینی حیاتا کئچیرمک مومکون اولمادی.\nآذربایجان خالق جومهورییتی دؤورونده شمال-جنوب علاقه‌‌‌لری\nتزار روسیه‌سی‌نین 1917- جی ایلده سقوطوندان سونرا آذربایجان ایلک اولاراق بریتانیالی‌لار طرفیندن ایشغال ائدیلدی. داها سونرا، عثمانلی قوشون‌لاری گلدی. سون اولاراق ایسه 1918-جی ایلین 28 ماییندا آذربایجان اؤزونون دؤولت کیمی موستقیللیگینی بیان ائتدی. یئنی یارانمیش دموکراتیک جومهورییتین بوتون قونشو دؤولت‌لرله دوستلوق علاقه‌‌‌لری قورماق اوچون آتدیغی آددیم‌لارا باخمایاراق، ایران بیلیردی کی، آذربایجان خالق جمهورییتی اوّل آخیر جنوبی آذربایجان اوزه‌رینده تأثیره مالیک اولاجاقدی.[19] اصلینده، ائله جمهوريیتین لیدرلری ده تورکچو ایدی و ایران آذربایجانی ایله علاقه‌‌‌لر قورماق اوچون یول‌لار آختاریردی. محمد امین رسولزاده 1918- جی ایلین اییولوندا ایستانبولدا اولارکن یازیردی:\n«من بورادا ایران آذربایجانلی‌لاری ایله گؤروشدوم. اونلار منیم کهنه دوست‌لاریمدی. من اونلارین آذربایجانین مستقللیگی اوچون اولان گیزلی سئوگی‌لرینی و اِحتیراص‌لارینی گؤردوم… اونلارین چوخو ایرانلا باغلی اومیدلرینی ایتیریب و بورادا اؤزلری‌نین تورکچولوک و آذربایجانچیلیق اوزه‌رینه قورولموش جمعيت‌لری وار. اونلار ائله بیلیر بیز اونلاری اونودوروق.[20]\nایران «آذربایجان» آدی ایله باغلی چوخ ناراحات ایدی و ایرانین ایستانبولداکی کونسولو آچیق اولاراق بیلدیریردی کی، ایران آذربایجان خالق جمهوريیتینی «آذربایجان» آدی آلتیندا تانیمایاجاق.[21] ایرانلی‌لارا گؤره بوتون آذربایجانلی‌لار ایرانلی ایدیلر و شمال دا ایران حاکیميیتی آلتیندا بیر‌لشدیریلمه‌لیدیر. نتیجه‌ده، 1919- جو ایلده ایران بیر نئچه شمال شهرلری اوزه‌رینه ادعا قالدیردی. بیر مدت سونرا اونلار آذربایجان و ایرانین بیر‌لشدیریلمه‌سینی تکلیف ائتدیلر. آذربایجان 1920- جی ایلده پاریس کنفرانسیندا تانیندی آمما مستقیللیک چوخ آز داوام ائتدی. روسیه قوشون‌لارینین موداخیله‌سی ایله شمال و جنوب آراسینداکی یاخین علاقه‌‌‌لر گئده‌رک آزالدی. ایکی آذرب��یجان آرتیق یالنیز سرحدلرله دئییل، هم ده ایدلوژی‌لری بؤلونموشدو.\nماراقلیسی بودور کی، سووئت ایشغالی اوزون مدتده آذربایجانلی‌لارین دوشونجه‌لرینده مثبت رول اوینادی.[22] شمالی آذربایجاندا سووئت حاکیميیتی‌نین مؤحکملشدیریلمه‌سی، بوتون کادرلارین یئرلیلشدیریلمه‌سی، آنا دیلینده تحصیلین یاییلماسی، آذربایجانین مدنی موسسه‌لرینی اینکیشافی، جمعيیتین سکولارلاشدیریلماسی تورکیه و تورکیستانداکی تورک‌لرله بیر‌لشدیرمه مقصدی اولان تورک میللی کیملیگی یئرینده، آذربایجانلی‌لاری کاراکتئریک آذربایجانلی کیملیگی یاراتدی. پان-ایسلامیست و پان-تورکیست حرکات‌لار موسکو اوچون باش‌آغریسی ایدی، لاکین «واحید آذربایجان» ایدئیاسی بو پروبلئم‌لری ضررسیز‌لشدیریلمک اوچون یاخشی بیر واسیطه‌‌‌ اولاراق گؤرولدو.\nسووئت سیاستینه تام عکس اولاراق، جنوبدا ایران زورلا آسیمیلاسیون سیاستی یئریدیردی. اونلارا گؤره، آذربایجانلی “تجزیه‌طلب‌لر” سووئت‌لره شمالی ایرانی ایشغال اوچون ایستیفاده ائده‌جگی بیر سلاح ایدی. بو جور پتانسیل تهلوکه‌‌‌نین قارشیسینی آلماق اوچون آذربایجان دیلی مکتب‌لردن و قزئت‌لردن قاداغا ائدیلدی و جنوبی آذربایجانلی‌لار آراسیندا یئنی یارانان آذربایجانلی میللی کیملیگی فنومنی شیعه‌‌‌-فارس کیملیگی ایله ديَیشدیریلمک اوچون قارشیسی آلیندی.[23] داهاسی، پان‌ایرانیزم ایران دؤولتی‌نین ان اؤنملی تمل دا‌ش‌لاریندان بیرینه چئوریلدی.[24]\nایکینجی دونیا موحاریبه‌‌‌سی و سووئت-ایران موناسیبت‌لرینده جنوبی آذربایجان مؤوضوسو\nایکینجی دونیا موحاریبه‌‌‌سینه قدر سووئت‌لرین ایران آذربایجانینا قارشی موناسیبت‌لری 1921- جی ایلده رضا شاه‌لا ایمضالانان “دوستلوق و قارشیلیق ایش‌بیرلیگی” موقاویله‌سی اساسیندا داها چوخ محافظه‌کار و گئنیشله‌مه‌چی اولامایان بیر مؤوقعده ایدی. بو استراتژی‌نین ایشله‌دیلمه‌سی‌نین اساس سببی ایسه استالینین سولطان قالییئویزمله موباریزه آپاردیغی بیر دؤورده جنوبی آذربایجانین ایشغالینی ایکی آذربایجانین بیر‌لشدیریلمه‌سی و یا بوتون تورک‌لرین بیر‌لشدیریلمه‌سی کیمی میللیتچی ایدئیالار یارادا بیله‌جه‌گینه اینانماسی ایدی.\nسووئت‌لرین بو استراتژیسی قیرمیزی اوردونون شمالی ایرانی “نازی‌لر ایرانی بیزیم اراضی‌لریمیزی ایشغال ائتمک اوچون بازا اولاراق ایستیفاده ائدیر” بهانه‌سی ایله ایشغال ائتمه‌سی ایله سونا چاتدی.[25] بو دؤوردن باشلایاراق سووئت‌لر خارجی سیاستینده ایران آذربایجانینا قارشی آذربایجان میللیتچیلیگینی “ ایستیفاده ائتمه‌یه باشلادی. اوولکی دؤورلردن فرقلی اولاراق، 1936-38 جی ایل‌لرده میللی دوشونجه‌لی ضیالی‌لارین هامیسی سورگونه اوغرادیغیندان آرتیق بو جور میللتچی یاناشما قورخولو دئییلدی.\nایشغال اولونموش شمالی ایراندا اولان سووئت قوشون‌لاری اساسا آذربایجانلی‌لاردان تشکیل اولونموشدو و اونلار اؤز عائله‌‌‌لری ایله بیرلیکده بورادا یئر‌لشدیریلمیشدی.[26] داها اؤنملیسی، چوخلو سایدا آذربایجانلی مدنی اینسان‌لاری بورایا تبلیغات و تشویقات آپارماق اوچون گؤندریلدی. اونلار ایران آذربایجانلی‌لارینین میللی کیملیک‌لرینی فورمالاشدیرماقلا یاناشی، اونلارا سووئت حیاتینی دا تبلیغ ائدیردیلر. ایرانین آسیمیلاسیون سیاستینین تأثیرلرینی یوخ ائتمک اوچ��ن آنا دیلینده تئاترلار و مکتب‌لر قورولدو، باکیدان آذربایجان میللی تاریخی حاقیندا نومایش‌لر گؤسترن تئاتر، اوپئرا، بالئت قروپ‌لاری گتیریلدی.[27]\n1939- جو ایلده‌کی لهستان ایشغالیندان سونرا اکراین و بلاروسون بیر‌لشدیریلمه‌سیندن سونرا سووئت آذربایجانلی‌لاری دا موسکونون کؤمه‌یی ایله آذربایجانین یئنیدن بیر‌لشدیریله‌جه‌یی ایله باغلی اومیدلنمیشدیلر. «بؤیوک آذربایجان» تئرمینی گونده‌لیک صؤحبت‌لرده چوخلوقلا ایشلنمه‌یه باشلانمیشدی. نازیست‌لرین 1943-جو ایلده قافقاز جبهه‌سیندن گئری چکیلمه‌سینه باخمایاراق قیرمیزی اوردو بورادا آکتیو اولاراق قالیردی.[28] عینی دؤورده، سووئت آذربایجانلی‌لارینین پروپاگانداسی ایله ایرانین قاتی سولچو توده پارتی‌سی جنوبی آذربایجانلی پرولتارلار آراسیندا گئتدیکجه شؤهرت قازانیردی.\nجنوبی آذربایجاندا آذربایجانلی حؤکومتی\n1945- جی ایلده ایران آذربایجانیندا ایکی آپاریجی پارتی وار ایدی. دموکرات پارتی دئفاکتو اولاراق منطقه‌یه نظارت ائدیردی. ایران رسمی‌لری بونو قبول ائتمه‌یه کؤنولسوز اولسالار دا، رسمی تهرانین بؤلگه‌ده هئچ بیر گوجو یوخ ایدی. بؤلگه‌نی یئنیدن اله کئچیرمکله باغلی تهرانین ائتدیگی بوتون جهدلر بوشا چیخمیشدی و ایرانین باش قرارگاه حربی رئیسی ده بوندان سونراکی هجوم‌لارین ایران عسگرلری و حربی ایشچی‌لری آراسیندا معنوی دوشکونلویه سبب اولاجاغیندان قورخوردو.[29] حربی موداخیله‌لر نتیجه وئرمه‌دیکده رسمی گؤروش‌لر باشلادی. دموکرات پارتیسی‌نین ایسته‌یی ایران اراضیسینده موختارییت ایدی، لاکین ایران رسمی‌لری بونون اؤلکه قانون‌اساسی‌سینه ضد اولدوغوندا ایصرارلی ایدیلر. دموکرات‌لار تئز-تئز ایکی آذربایجانین دا بیرلشمه‌لی اولدوغونو وورغولاییردی و بو جور بیرلشمه‌نین اونلارین اساس هدفی اولدوغونو بیلدیریردیلر.[30] آذربایجان میللی مجلیسی‌نین بیرینجی جلسه‌‌سی تبریزده آچیلدی و پرزیدنت سئچیلدی. بؤیوک اکثريت آذربایجانین موختار منطقه اولدوغونو بیلدیره‌جک خارجی ایشلر ناظرلیگینین یارانماسینا قارشی چیخدی.[31] بئله‌لیکله «واحید آذربایجان» خیالی بیتدی و آذربایجان ایرانین بیر حیصه‌‌‌سی اولماغا داوام ائتدی. لاکین، سووئت رژیمی طرفیندن دستکله‌نن ایران آذربایجانینداکی یئنی رژیم «واحید آذربایجان» ایدئیاسینی ایراندا کومونیزمین یاییلماسی اوچون اؤنملی ساییردی.\nجنوبی آذربایجان ضیالی‌لاری خصوصیله میللی قوروجولوق اوزه‌رینده چالیشیردی. «واحید آذربایجان» ایدئیاسینا نایل اولماق اوچون ادبياتچی‌لار گله‌جک نسیل‌لرین ایستیفاده ائده‌جه‌یی بیرلشمیش میللی کیملیک یاراتماغا اؤنم وئردی. یازیچی‌لار ایسه میللی دوشونجه، آنا وطنه، آنا دیلینه سئوگی، آذربایجانین شانلی کئچمیشی و قهرمان‌لاری حاقیندا اثرلر یارادیردیلار. آنجاق، 1946- جی ایل‌لرین اورتالارینا دوغرو غربدن گلن سیاسی فشارلار نتیجه‌سینده قیرمیزی اوردو جنوبی آذربایجاندان گئری چکیلمک مجبورییتینده قالدی.[32] اونلارین چکیلمه‌سی ایله جنوبدا قورولموش دؤولت یالنیز بیر نئچه آی تاب گتیره بیلدی.\nپان-آذربایجانیزم\nقیرمیزی اوردونون گئری چکیلمه‌سی ایله سووئت‌لر ایراندا ایکی فرقلی لاکین بیر بیری ایله علاقه‌‌‌لی سیاست ایزله‌دی: دؤولت سويیه‌‌سینده شاه‌لا اولان دوستلوق علاقه‌‌‌لرینی قورودو و ک گ ب ایشچی‌لرینین کؤمه‌یی ایله گیزلی اولاراق ایرانداکی سولچو حرکات‌لاری دستکله‌دی. موسکو پان-آذربایجانیست دوشونجه‌نی تبلیغ ائتمک اوچون آذربایجان میللیتچی‌لیگینی رفه قالدیرسا دا، یئرلی اولاراق آذربایجان شوروی ده «واحید آذربایجان» ایدئیاسینین مانیفئستینی قبول ائدیردی”.[33]\nجنوبدا دؤولتین سقوطوندان سونرا آذربایجان دیلی‌نین قاداغان ائدیلمه‌سی و ایرانلاشدیریلمانین یئنی مرحله‌‌‌سی‌نین باشلاماسی ایله علاقه‌دار اولاراق سووئت آذربایجانی ایله قارداشلیق و بیرلیک دوشونجه‌لری داها دا گوجلندی. جنوبدان شمالا قاچمیش سیاسی آکتیویست‌لر اساسا یازیچی‌لار بیرلیگی کیمی قوروم‌لاردا چوخ یاخشی قارشیلانیردی. مهاجرلر سایه‌سینده «واحید آذربایجان» ایدئیاسی باکی ضیالی‌لاری آراسیندا دا گئده‌رک بؤیویوردو و نتیجه اولاراق «بیرلشیم» پان-آذربایجانیست دوشونجه‌سی‌نین اساس هدفی حالینا گلمیشدی.\nمهاجرلر بورادا موختلیف اثرلر یازیردیلار. جنوبی آذربایجانین میللی مستقلیگی حاقیندا یازیلان بو اثرلردن میرزه ایبراهیمووون «گله‌جک گون» و محمد سعید اوردوبادی‌نین «دومانلی تبریز» اثرلری روس دیلینه ترجمه ائدیلدی و رسمی‌لرین ده ایجازه‌سی ایله «جنوب سؤالی» بوتون سووئت‌لرین دقتینه چاتدیریلدی. «گله‌جک گون» اثری 1951- جی ایلده «لنین» موکافاتی آلدی و سووئت ضیالی‌لاری طرفیندن فارس شووینیست‌لرینه قارشی آذربایجان میللی کیملیگی‌نین، مدنيیتی‌نین و دیلی‌نین قورویوجوسو کیمی تقدیم ائدیلدی.[34]\n30 جو ایل بویونجا «جنوبی آذربایجان سوالی» آکادمیک و ضیالی چئوره‌لرده موباحیثه مؤوضوسو اولدو. سووئت آذربایجانی ضیالی‌لاری ایران تاریخچی‌لرینین «آذربایجانلی‌لار اصلینده فارس‌لار اولوب آنجاق موغول ایشغال‌لاری نتیجه‌سینده تورکله‌شیبلر» تئزینه قارشی فیکیر ساواشی آپاردیلار.[35] جاواب اولاراق، اونلار آذربایجان تورک‌لرینین مجبوری فارسلاشمایا مجبور قالدیغینی ایره‌لی سوردولر. اونلار همچنین آذربایجانین روسیه ایران موباریزه‌سی نتیجه‌سینده آیریلدیغینی دا موباحیثه‌ ائدیردیلر.[36] آذربایجان تاریخچی‌لری اؤز یازیلاریندا ایرانی آلتدا ائتنیک پروبلئم‌لرین اولدوغو مولتی‌ائتنیک بیر کراللیق کیمی گؤستریر و « قانایان تورکمنچای یاراسی»، «ایرانین ظولموندن آزاد اولما»، «ایرانین مرکزی دئسپوتیزمی» کیمی ایفاده‌لر ایستیفاده ائتمه‌یه باشلادیلار. هم جنوب، هم شمال اوچون اؤنملی اولان شاه ایسماعیل خطایی، قوبالی فتحعلی خان، ستارخان کیمی تاریخی شخصیت‌لرین تبلیغی ده بو دؤورده باشلاندی.[37]\n1979-جو ایلدن سونراکی دؤورلر\n1979- جو ایلده شاه‌ین تاختدان ائندیریلمه‌سی ایله موسکو، تهران و آذربایجان اوچلویو آراسینداکی علاقه‌‌‌لر تامامیله فرقلی بیر حال آلدی. سووئت سیاستچی‌لری روحانی‌لر طرفیندن ایداره ائدیلن ایرانی گله‌جکده ائتنیک و سوسیال فاکتورلارلا ایداره ائتمه‌یه کئچید دؤورو کیمی گؤروردولر.[38] بو پروسئسی سرعتلندیرمک اوچون موسکو سوسیالیست ایدئیالاری یایماق اوچون «میللیتچیلیک کارتینی» اوینادی. شاه‌ین دئوریلدیگی ایل باکی رادیوسوندا ایرانداکی کوتله‌لری آراسیندا میللی شعورو آرتیرماق اوچون میللیتچی وئریلیش‌لرین سایی آرتیریلدی. علاوه‌‌ اولاراق، سووئت آذربایجانی تحصیل ناظرلیگی ژورنالیزم و دیگر فاکولته‌(دانشکده )لرده «جنوب سوالی» ایله باغلی درس‌لر علاوه‌‌ ائدیلدی .[39]\nبو دؤورده ایراندا ایسه ایسلام دؤولتی آذربایجان دیلینه قویولان قاداغانی قالدیردی و بونونلا دا تورک‌لرین چوخلوقلا یاشادیغی اردبیل، تبریز و تهران کیمی شهرلرده آذربایجان دیلینده اولان قزئت‌لر و کیتاب‌لار اورتایا چیخماغا باشلادی. بو یاییم‌لارین اکثريیتی جنوبی آذربایجانا ایران اراضیسینده موختارییت طلب ائدیردی. بو وضعيیتی داها دا کسکینلشدیرمک اوچون سووئت‌لر جنوبداکی سیاسی آکتیویست‌لره سیاسی و مادی یاردیم ائدیردیلر. بو جور گئدیش‌لر اساسا سووئت آذربایجانی‌نین یوکسک روتبه‌لی شخص‌لریندن گلیردی. حئیدرعلی‌یئو بیر چیخیشیندا سووئت آذربایجانی یازیچی‌لارینا آچیق شکیلده بئله موراجعت ائدیردی: “جنوبی آذربایجانلا اولان ادبی باغ‌لارینیزی گوجلندیرین و مدنی سئکتوردا اولان بوتون علاقه‌‌‌لرینیزی گئنیشلندیرین”. او همچینین خارجی دیپلومات‌لارا آذربایجانین بیرلشمه‌سی اوچون جنوبلو قارداش‌لارا کؤمک ائتمه‌یین واجیب اولدوغونو دا دئمیشدی.[40] بو دؤورون اساس خوصوصيیتی اوّلکی دؤورلردن فرقلی اولاراق آرتیق «جنوب سوالی» یالنیز ضیالی چئوره‌لرله سرحدلنمیردی. شمالدان اؤز تورپاق‌لارینا قارشی تهلوکه‌‌‌نی گؤرن ایسلام دؤولتی بیر داها آذربایجانلی‌لارا قارشی فشار سیاستینه گئری دؤندو و بعضی موسکو طرفیندن مالییه‌‌لشدیریلدیگی دوشونولن قزئت‌لری باغلادی. بو حرکت‌لر اساسا آنتی-آذربایجانلی اولماقدان چوخ آنتی-سووئت حرکت‌لر اولاراق ديَرلندیریلیردی.[41]\nاهداف گروه خبری آذتورک خبرلری:\nسایت آذتورک خبرلری بطور روزانه و فعال اخبار و مطالب مربوط به حقوق‌بشر، آذربایجان، جهان تورک، مقالات و غیره… که در رسانه‌ها و سایت‌های دیگر کمتر به آنها پرداخته می‌شود را پوشش می‌دهد.\nما در این سایت بطور ویژه به اخبار و مسائل مربوط به آذربایجان‌جنوبی که همواره مورد استعمار و چپاول دو رژیم جمهوری اسلامی و پهلوی قرار گرفته می‌پردازیم. با اینکه تورک‌ها خدمات بی پایانی به ایران کرده‌اند اما رژیم‌های مذکور ملت تورک را به دلیل خواسته‌های مشروعشان بارها سرکوب کرده‌اند و این سرکوب ها همچنان ادامه دارد.\nسایت آذتورک خبرلری صدای فعالین مدنی و حقوق بشری و مدافعان آزادی و دموکراسی ملت تورک و پاسخی به تبعیض‌ها و سرکوب‌ها علیه آذربایجان است.\nسرزمین آذربایجان متعلق به ملت آذربایجان است و سرنوشت آذربایجان را ملت آذربایجان تعیین خواهد کرد. حق تعیین سرنوشت از ارکان اساسی ملت‌هاست و آذربایجان هم از این قاعده مستثنی نیست.\nاین سایت و گردانندگانش به هیچ سازمان سیاسی و غیرسیاسی وابسته نیستند. از شما خواهشمندیم، سایت ما را به دوستان و آشنایان خود معرفی کنید و با ارسال فیلم و خبر ما را یاری نمایید.","num_words":4113,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":424934.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"…. ۱۳۲۵نجی ایلین آذر آیی‌نین ایگیرمیسی هاوا قارالان کیمی، شهرین کنار محله‌لرینده گولله سس‌لری ائشیدیلمگه باشلادی. بو گولله‌لرین چوخو آدام‌لاری واهیمه‌یه سالماق اوچون هاوایا آتیلان گولله‌لر ایدی. یولوم ستارخان کوچه‌سیندن ایدی. یولدا «فریدون ابراهیمی»یه راست گلدیم، گؤروشدوک. چوخ پرت ایدی، هارا گئتدیگینی سوروشدوم. مرکزی کمیته‌نی گؤستردی.\nمن ائوه چاتاندا آتامین حیط قاپیسی آغزیندا نگران دایاندیغینی گؤردوم. مسئله آیدین ایدی، بیر طرفدن ده گولله سس‌لری چوخالیردی. آتام منی قورخوتماماق اوچون تمکینینی پوزمادان آستادان: «اوشاق‌لار، «علی توده»، «عاشیق حسین جوان» بیر ده «یعقوب دایی» سنین دالینجا گلمیشدیلر، آنجاق سنی گؤزله‌مگه واخت‌لاری اولمادیغی اوچون دئدیلر کی بیز گئتدیک دمیر یولو واغزالینا، ائوه گلن کیمی او دا گلسین اورا. هامی جولفایا گئدیر…» من بیر سؤز دئمه‌دیم، چونکی آرتیق گئج ایدی، هم ده واغزال طرفدن داها چوخ گولله سس‌لری ائشیدیلیردی. آتام یئنه تمکین‌له: «گل ایجری، گؤره‌ک نه اولور. آللاه کریم‌دیر. گئجه‌نین خئیریندن گوندوزون شری یاخشی‌دیر» – دئدی.\nائویمیزده هامی نگران، هم ده ناراحات ایدی. ائوده اولان کتابلاریمی و ال یازمالاریمی آتام کؤمور تورباسینا ییغیب آپاریب آنباردا کؤمور‌لرین ایچینده گیزلتدی. آتام آنباردان گئج گلدی، آنجاق هئچکس بونون فرقینه وارمادان دینمز – دانیشماز، یاشلی آدام‌لار کیمی، خالچانین اوستونده اوتوروب، هره اؤز عالمینه دالمیشدی. من ایشین آخیرینا قدر اداره‌ده قالدیغیم اوچون اؤزوم – اؤزومو دانلاییردیم. بیر قدر تئز ایشدن چیخسایدیم، من ده یا «على توده» ایله، یادا تانیشلاردان بیری‌نین ماشینینا اوتوروب جولفایا گئدر‌دیم، ائوه ده سیفاریش گؤندرردیم کی نگران قالماسینلار. سونرا فیکیرلشیر‌دیم کی «چشم‌آذر» یوخ ایدی، من رادیونو نئجه باشلی باشینا قویا بیلردیم؟ و کیم بیلیر بو قاریشیقلیقدا کیم میکروفونا کئچیب اؤلکه‌یه هانسی شایعه‌لری یایاردی.\nآتام آنباردان گلیب بیر طرفده اوتوردو. بئله‌جه سحره قدر کیمسه گؤزونو یوممادی. سحر تئزدن حیط قاپیسی مؤحکم دؤیولدو. آتام آستادان «گلدیلر» دئدی و منی آنبارا آپاردی. قیش اوچون دوغراتدیریب سلیقه ایله ییغیلمیش اودون‌لارین آرخاسینا کئچیردی، کئچیدی تئز هؤروب قاپینی آچماغا گئتدی. گلن‌لر: «کیشی! اوغلون هانی؟» دئییب آتامین باشینا قیشقیردیلار. آتام: «دونن آخشامدان گلمه‌ییب، هئچ بیزیم ده خبریمیز یوخدور» – دئدی. کیشینی اؤلوم‌له هده‌له‌دیلر. آتام تمکین‌له: «اینانمیرسینیز گلین آختارین»، دئدی. سس – کوی‌له یوخاری قالخدیق‌لارینی ائشیتدیم. پیلله‌لردن ائننده یئنه آتامی هده‌له‌دیلر. «اوغلونو تاپ، دئنه کی گلسین ناحیه‌یه، پلیس اداره‌سینه، یوخسا گلیب سنین اؤزونو آپاراجاغیق.» بو زامان بیر نفر آنبارا داخل اولدو. سلیقه ایله ییغیلمیش اودون‌لارا و کؤمور کیسه‌لرینه باخیب قاییتدی. – «گئده‌یین!»دئدی. – «بورادا واخت ایتیرمگه دیمز». گئتدیلر.\nآلتی آی سو آنباریندا\nآتام آتبارا گلیب آستادان دئدی: «داریخما، آللاها شوکور هله‌لیک خطر سووشدو. گؤره‌ک نه اولور.» آتام بو سؤزلری دئییب گئتدی. تقریبا بیر ساعاتدان سونرا یئنه آنبارا گلیب «داریخما» دئدی. «انشاللاه، آخشام هاوا قارالاندا سنی سالامات یئره آپاراجاغام.»\nآتامین دئدیگی «سالامات یئر» حقینده آخشاما قدر فیکیرلشدیم. آنجاق هارا اولدوغونو تاپا بیلمه‌دیم. آخشامدان خئیلی کئچمیش آتام یئنه‌ده آنبارا گلدی، اودون‌لاردان گؤتوروب کئچید آچدی و «آردیمجاگل» – دئدی، حیطدن چیخدیق. کوچه بویو صؤحبت ائدیریک کیمی یاناشی گئتدیک. چوخ دا اوزاقدا اولمایان بیر حیطین قاپیسینی آچدی. ایچری کئچدیک. بورا کیمسه یاشامایان بوش پیر حیط ایدی. آنام منی بینانین آلتینداکی سو آنباری‌نین وانینا گتیریب آستادان دئدی: «آنبارین اوستو تاختا ایله دولودور. یورغان- دؤشک ده اوردادیر، کئچ یات، چالیش گوندوز حیطه چیخما، گؤره‌ک نه اولور.» من آتامدان سوروشدوم: «سالامات دئدیگین یئر بورادیر؟» آتام دئدی: «بورا محله باققالیمیز مشدی حسن‌ین بوش حیطی‌دیر. چوخ یاخشی کیشی‌دیر، آلله آدامی‌دیر. اومیدیم تک اونا گلدی. گئتدیم خواهش ائله‌دیم. آللاه ایمانین کامل ائله‌سین، راضی اولدو. آللاه کریم‌دیر، گؤزله‌یک گؤره‌ک نه اولور.»\nمشدی حسنی من ده تانییردیم، کوچه باققالی ایدی. بیز «قره‌آغاج» محله‌سیندن کؤچندن سونرا بوتون آل- وئری اونونلا ائدردیک. آتام ساعاتلارلا گئدیب اونون دوکانیندا اوتورور صؤحبت ائدردیلر. آتام دئییردی کی مشدی حسن ده قدیم باکیلی‌لارداندیر، آتاسی اؤلندن سونرا آناسی اونو تبریزه گتیریب. او زامان ۸-۱۰ یاشی اولارمیش. باکی گوجله یادینا گلیر. هر دفعه آتامدان خواهش ائدیرمیش کی باکی حقینده اونا صؤحبت ائتسین. حسن کیشی چوخ چالیشیب کی باکی‌یا گئتسین، دوغولدوغو شهری گؤرسون، آتاسی‌نین قبرینی زیارت ائتسین، آنجاق آرزوسو باش توتماییب.\nمن بوتون گونو آنباردا اودون‌لارین دامیندا آیاق اوسته دوردوغومدان چوخ یورغون ایدیم. اودور کی آتام گئدن کیمی یئریمه گیریب اوزاندیم. آنجاق یاتمادیم. فکرلشیردیم کی «بئله قورخولو زاماندا گؤره‌سن حسن کیشی دوغرودانمی منه اوره‌گی یانیب، بو حیطده قالماغیما اجازه وئریب، یوخسا بورادا باشقا بیر کلک وار؟! بلکه سحر گئدیب پلیسه خبر وئره‌جک کی بیر دموکرات منیم حیطیمده گیزلنیب، گلین آپارین». سونرا فکرلشدیم کی «پلیس حسن کیشی‌یه اینانماز، اونون اؤزونو ده سورغو – سوالا چکر. یقین مشدی حسن بونو بیلمه‌میش دئییل.» سونرا آتامین گئدنده دئدیگی سؤزلری یادیما دوشدو. -«مشدی حسن دئدی کی من حیط اوچون هئچ کرایه ده ایسته‌میرم. آللاه ائله‌سین ایشلر دوزلسین، اوغلون ساغ – سالامات اولسون، مشدی «آللاه باغیش!» آتالار دئییب «شر دئمه‌سن، خئیر گلمز»، ایش‌دیر بیلیب ائله‌ین اولسا، منیم بو ایشدن خبریم یوخدور» بو فکرلر ایچینده نه واخت یوخویا گئتمیشدیم‌سه، سحر قونشو حیطدن گلن اوشاق و قادین سسینه اویاندیم. هارادا اولدوغومو اونوتموشدوم. دوروب حیطه چیخماق ایسته‌دیم. بیردن آتامین سؤزلری یادیما دوشدو.- «گوندوزلر حیطه چیخما، گؤرن اولار»\nهر آخشام آتام گلیر آستادان، تمکین‌له شهرده باش وئرن حادثه‌لردن دانیشیردی. حس ائدیردیم کی دهشتلی‌لرینی دئمیر، منی قورخوتماق ایسته‌میر، بو زامان بیز حیطین قونشو اولمایان، کوچه‌یه باخان قارانلیق طرفینده دایانیب صؤحبت ائدیر، عینی زاماندا من هاوا آلیر و کئیمیش آیاقلاریمی آستادان یئره ووروردوم. آتامین صؤحبت‌لریندن اؤیرندیم کی شاه قوشونو اوچ گون شهره گیرمه‌ییب. یقین امکان وئریب کی تبریز اهلی بیر – بیرینی اؤزلری قیرسین. اوچ گوندن سونرا حبس‌لر باشلاییب. دونن دموکراتیادان دم ووران بعضی آدام‌لار ایندی سوخولوب دموکرات آختاریرلار کی توتوب دؤولته تحویل وئرسینلر. آتام دئییردی کی زندان و کاروانسارالار محبوس‌لارلا دولودور، سحردن آخشاما قدر «آلله اکبر» قیشقیریر، اؤز اعتراض‌لارینی بیلدیریرلر، دؤولت ده هم بو اعتراضی هم ده بو قدر آدامی حبسده ساخلاماغین ممکن اولمایاجاغینی نظره آلاراق تبریزلی‌لردن کومیسیا دوزلدیب محبوسلاری یوخلاییر، شبهه‌لی اولمایانلاری آزاد ائدیر.\nبیر گون آخشام آتام، «تیمور هاشمی»‌نین بیزه گلدیگینی سؤیله‌دی. من ائله بیلیردیم کی تیمور ایندی اردبیلده‌دیر. سن دئمه تیمور همین حادثه‌لر باش وئرن گونلرده اردبیله گئدرکن یولدا اونو تانی‌ییب، حبس ائدیرلر. ۱۵ گون حبسده قالیر، ایندی آزاد اولونسا دا تبریزدن چیخماغا قورخور. تیمور منیم هله ده گیزلندیگیمی بیلنده سئوینیر، آتاما دئیبر کی «شهردن چیخماغا هله تلسمه‌سین. قوی آرا بیر آزدا ساکتلشسین.»\nآرتیق ۱۳۲۵نجی ایلین اسفند آیی گلمیشدی. نوروز بایرامینا آز قالیردی. آتام هرگون گلسه ده، بوتون گونو تک قالدیغیم اوچون چوخ داریخیردیم. اوره‌گیمدن بیر گئجه شهردن چیخیب گئتمگی کئچیریردیم. قاچیب قورتارا بیلسم نه یاخشی، توتوب زندانا سالسالار یئنه زندان بوردا قالماقدان یاخشی اولاردی. هئچ اولماسا محبوس‌لارلا حیط گزینتیسینده گؤروشردیم. من بو فکرلریمی آتاما دئیه بیلمیردیم. اونسوز دا خئیلی عذاب چکن کیشینی یئنی‌دن عذابا سالیردیم. سس‌سیز – خبرسیز گئتمگیم ایسه هئچ شبهه‌سیز قوجالارین اؤلومونه سبب اولاردی.\nبیر آخشام آتام یانیما خبرلری دانیشماغا یوخ، بلکه ده مصلحت اوچون گلمیشدی. او شهر ده «تیمور هاشمی»نی گؤردوگونو و اونون منه سالام گؤندردیگینی دئدی. دئدی کی «نوروز بایرامی گونلری تهرانا یولا دوشور. قارداشی سیفاریش گؤندریب کی اردبیله گلمه‌سین.» سوروشدوم کی «یولداکی پوست‌لاردان نئجه، خبرلری وار؟» دئدی کی «داها پوست‌لاری گؤتوروبلر. بیرده تبریزده «نجات جمعیتی» یارانیب، اونلارین ماشینیندا گئده‌جک. منه دئدی کی «آذراوغلونا دئ کی بو جمعیتین مقصدی تبریزده گیزلنیب قالمیش تانینمیش یولداشلاری آختارماق و اونلارا شهردن چیخماغا کؤمک ائتمکدی. بیلدیگیمه گؤره خئیلی آدامی تهران و سرحده یولا سالیبلار. بو یاخشی امکان‌دیر. ایسته‌سه‌نیز من سیزی بیر نفرله تانیش ائده‌رم. او جمعیتین عضوودور. آذراوغلونا کؤمک ائدر.» آتام بو خبردن سونرا اؤز فکرینی دئمه‌سه ده من باشا دوشدوم کی او راضی‌دیر، آنجاق منیم فکریمی اؤیرنمک ایسته‌ییر. من بو خبری ائشیدن کیمی سئویندیم. بو، سو آنباری‌نین اوستونده کی اؤلوم باتاغیندان قورتارماق اوچون یاخشی امکان ایدی. بیر ده چوخ کتابلاردا اوخوموشدوم کی بیر چوخ اؤلکه‌لرده انقلاب مغلوب اولاندا پارتیا کادرلارینی خلاص ائتمک اوچون مخفی تشکیلاتلار یارادیلیر. خیلی صؤحبتدن سونرا بئله قرارا گلدیک کی «هاشمی» آتامی او آدام‌لا تانیش ائتسین. تهرانا ساغ- سالامات چاتدیغینی دا بیزه مکتوبلا خبر وئرسین.\nتبریزده نجات کمیته‌سی\nبو صؤحبتیمیزدن تقریبا ایکی هفته سونرا تهراندان «تیمور هاشمی»دن مکتوب گلدی. او آقای «نقدعلی اخلاقی»نین تهراندا اولدوغونو و بیزه سلام گؤندردیگینی بیلدیریردی (یو بیزیم آرامیزدا اشاره ایدی) داها هر شئی آیدین ایدی. جمعیته اینانماق اولاردی. قرار اولدو کی آتام همین آدام‌لا گؤروشسون. گونون، واخت و گؤروش یئرینی تعیین ائتسینلر. گؤروش گونو قارشیداکی هفته‌نین جمعه آخشامینا، آخشام ساعت ۱۰دا گولستان باغی‌نین آرخا کوچه‌سینده اولاجاقدی. او کوچه‌ده بیر مینیک ماشینی دایاناجاق. سوروجو تکری دوزلتمک‌له مشغول اولاجاقدی.\nهمین گونو آخشام آتام‌لا ائویمیزه گلدیم. آنام و «نوبار» آغلاییردیلار. آتام اونلاری دانلادی کی سفره چیخانین دالینجا آ��لامازلار. سو آتارلار کی یولو آیدین اولسون.\nگولستان باغی «قره آغاج» محله‌سیندن چوخ اوزاق دئییلدی، یقین کی جمعیت (یولدا چوخ آداما راست گلمه‌ییم) دئیه، بورانی تعیین ائتمیشدی. بو یئر منیم اوچون چوخ مناسب ایدی. نئچه آیدان بری یول گئتمه‌دیگیم اوچون آیاقلاریم یئر توتموردو. یاخشی یئرییه بیلمیردیم. آتامین قولوندان توتموشدوم۔ آتام دا گؤزونه قارا عینک وورموشدو. گویا، قوجا کیشی‌نین گؤزلری یاخشی گؤرمور، من اونون قولوندان توتوب آپاریرام. اصلینده آتام منی آپاریردی، قورخوردو موازنه‌می ایتیرم.\nبیز گؤروش یئرینه چاتاندا بورادا بیر مینیک ماشینی دایانمیشدی. سوروجو ده تکری دوزلدیردی. من ماشینا میننده، آتام عینکینی چیخارتدی، ماشینین ایچینه باخدی کی گؤرسون باشقا آدام دا وار یا یوخ. سوروجو تئز تکری دوزلدیب، ماشینی سوردو. ماشین شهرین مرکزینه یاخین یئرده، دروازالی بیر حیطه داخل اولدو. بیزی قارشیلادیلار و حیطین باش طرفینده ایشیق گلن بیر مرتبه‌لی بینایا آپاردیلار. اوتاغین قاباغیندا بؤیوک بیر شوشه بند وار ایدی. اوتاغا داخل اولاندا آقای «اخگری»نی گوردوم. گؤروشوب اؤپوشدوک. هر ایکیمیز ساغ قالدیغیمیز اوچون سئویندیک. «اخگری»(جعفر) کؤهنه انقلابچی‌لاردان ایدی. ایکی گون مندن قاباق گلمیش و منیم گله‌جگیمی اونا دئمیشدیلر. «اخگری» دئدی کی بیزدن قاباق «بی‌ریا»، «میررحیم» و «چشم‌آذر» بورادا اولوب، اونلاری یولا سالیبلار. صاباحسی آخشام «علی شمیده»نی گتیردیلر، «شمیده» کندلی پالتاریندا ایدی. ساچ- ساققال باسدیغیندان تانینماز اولموشدو. داها کیمین گله‌جگی بللی دئییلدی. اودور کی اوچوموز ده بئله قرارا گلدیک کی تهرانا گئتمه‌یک. اورادا بیزی تانییان چوخ اولار. یاخشیسی بودور آرازین او تایینا کئچک. بو قراردان سونرا آتاما کاغاذ یازیب ساغ- سالامات اولدوغومو، آنجاق تهرانا یوخ، باشقا یئره گئده‌جگیمی و چاتان کیمی مکتوب یازاجاغیمی بیلدیردیم (فقط اونلارا ایلک مکتوبومو ۱۹۵۰نجی ایلده عاشیق حسین جوان‌ین مکتوبونون ایچینه قویوب گؤندره بیلدیم). قراریمیزی دوستلارا بیلدیرنده مصلحت گوردولر کی گلن هفته‌نین جمعه آخشامی حرکت ائده‌ک.\nبو آیریلیق ابدی اولدو\n۱۳۲۶نجی ایلین باهاریندا آخشام هاوا قارالاندان سونرا ماشینیمیز تبریزدن شمالا حرکت ائدنده ایچیمده ایلک دفعه آیریلیغین کدرینی دویدوم. بو کدر هارادان گلدی؟ نییه بیردن قلبیمه دولوب اونو سیخماغا باشلادی؟ اؤلومون پنجه‌سیندن، زندانین ایشکنجه‌لریندن یاخا قورتاریب گئتدیگیم زامان بو نه کدرلنمک ایدی؟ بلکه بو کدر آیریلدیغیم عائله‌مین، قویوب گئتدیگیم تبریزین، ایتیردیگیم آزادلیغین، شهید اولموش دوستلاریمین، گله‌جکده خاطره‌یه دؤنه‌جک و خاطرلاندیقجا منه عذاب وئره‌جک گونلرین ایلک علامتی ایدی؟ بلکه ۲۶ یاشیندا اولان بیر گنجین سونو اولمایان طالع سفری‌نین ایلک قارانقوشو ایدی بو کدر؟ نه ایسه… یانیمیزدان اؤتن فایتونون آتلاری‌نین آسفالتا ده‌ین ناللاری‌نین سسی منی بوکدردن آییردی. دؤنوب سون دفعه آرخادا قالان، «دومانلی تبریز»ه باخدیم و غیراختیاری «قاراگیله» ماهنیسی‌نین ایلک مصراعلارینی اوخودوم. سونرالار، ایل‌لر کئچندن سونرا باکی‌دا «شمیده» ایله گؤروشنده او بو مصراعلاری یادیما سالار، اؤزو ده کؤوره‌لر و منی ده کؤورلدردی…\nایراندا انقلاب\n۱۳۵۷نجی ایلین بهمن انقلابیندان سونرا بیزیم ایران آذربایجانی ایله علاقه‌لریمیز داهادا گئنیشلندی. ایران آذربایجانیندان چوخلو کتاب‌لار آلیردیق؛ بونون عوضینده بیز ده اونلارا «آذربایجان ائنیسکلوپدیاسی»‌نین جلدلرینی، «ایضاحلى لغت» و یازیچی‌لارین، شاعرلرین کتابینی گؤندریردیک. تبریزده کی عنوان «تربیت» کتابخاناسی ایدی. بللی اولدوغو کیمی اورادا آیدا بیر دفعه «یحیی شیدا»نین باشچیلیغی ایله شاعرلرین ییغینجاق‌لاری کئچیریلیردی. آنجاق بو شرایط تقریبا بیر ایل چکدی. بیر ایلدن سونرا علاقه‌لریمیز پوزولدو. اوندان سونرا بیز کتابلاری تهرانا «ملی مجلسین کتابخاناسینا» گؤندردیک، آنجاق اولکی علاقه‌لریمیز برپا اولمادی. کتابلارین مبادله‌سی فاصله‌لرله داوام ائتدی.\nایراندان دعوتنامه آلدیم. ۱۹۹۳نجو ایلین مای آیی ایدی. بیر گون عمیم نوه‌سی «سهیلا» تهراندان منه تلفون ائدیب دئدی کی «سیزه دعوتنامه گؤندرمیشیک، ایرانین باکی‌داکی سفیرلیگینه مراجعت ائت.» باکی‌دان چیخاجاغیم گونو تلفونلا خبر وئردیم و دئدیم کی، طیاره مئیدانینا گلسینلر. باکی‌دان سحر ساعات ۱۰دا اوچان طیاره‌میز خزر دنیزی اوستوندن اوچوب، ساعات یاریمدان سونرا تهران طیاره مئیدانیندا ائندی….\nسئوگیلی تبریزله گؤروش\nتهراندا قرار قویموشدوق کی، من اول اردبیله، سونرا تبریزه گئدیم. اردبیلدن قاییتدیغیم گونون صاباحیسی آقای «علیایی»، عمیم اوغلو «حسین»، بیر ده من طیاره ایله تبریزه اوچدوق. سئوگیلیسی‌نین گؤروشونه گئدن آدام کیمی قلبیم دؤیونوردو، منه ائله گلیردی کی، طیاره چوخ یاواش اوچور، بلکه ماشین‌لا گئتسئیدیک داها تنز چاتاردیق. فکریمدن کئچیردی کی، تبریزه چاتان کیمی دوشوب قدمیمی وطن تورپاغبنا قویان کیمی اییلیب ۵۰ ایل قاباق آیریلدیغیم شهرین تورپاغیندان اؤپوم. سونرا فکرلشیردیم کی، گؤره‌سن مسافرلر بونا نئجه باخارلار، یقین منی دلی ساناجاقلار … من فکریمده بیر قرارا گله بیلمیردیم. دئدیلر طباره‌میز تبریز شهرینه چاتدی. بیر آن دا اولسا من طیاره‌دن یانار داغی، واسمینجی، سهندی سئیر ائتدبم؛ کؤهنه خاطره‌لر اویاندی؛ کئچن گونلریم گلیب گؤزومون قاباغیندان کئچدی. آیاغیمی وطن تورپاغینا قویاندا قراربما گؤره اییلیب تورپاغی اؤپمک ایسته‌ینده بیزی قارشیلاماغا گلن دوستلار منه گول دسته‌سی وئردیلر. من تورپاق عوضینه تبریز گوللرینی اؤپوب سینه‌مه سیخدیم. بیزې قارشیلاماغا گلن تبریز شاعرلریندن «سلیمان ثالث»، «چای اوغلو»، «غلامحسن صدیق» و باشقالاری ایله گؤروشدوم. اونلار منی ایللرجه حسرتینی چکدیگی، ایلک دفعه گؤردوک‌لری ان یاخین آدام‌لارې کیمی باغریلارینا باسیردیلار. ماشینی سورن «غلامحسن» قرارلارینا اساسن اولجه بیزی «صمد بهرنگی»نین قبرینی زیارته آپاردی. سونرا شهرین ایچی ایله خئیلی یول گئتدیک؛ بیرده گؤردوم اؤنوموزده «شاه گؤلو» (ایندی اورا تبریزلی‌لر «ائل گؤلو» دئییرلر) آنجاق شهر هله قورتارماییب. اول‌لر بو گؤل شهردن ۱۰ کیلومتر آرالی ایدی. بیز بورا ماشین یادا فایتونلا گلیردیک. «غلامحسن»ین ائوی بو گؤلون یانیندا اوچ مرتبه‌لی عمارت ایدی. «غلامحسن»ین عائله‌سی بیزی چوخ حؤرمتله قارشیلادی. خانیمی‌نین آدی «زهرا» ایدی. آنام زهرا یادیما دوشدو؛ آنجاق تئز اؤزومو اله آلدیم. بیزیم گلیشیمیزدن خبردار اولان شاعر و ادبیاتچی‌لار آخشام گؤروشوموزه گلدیلر. گلن‌لرین آراسیندا ایکی عاشیق و ایکی آرتیس�� ده وار ایدی. تهراندان گلن‌لر ده وار ایدی. گؤروشوموزده عاشیق‌لار، شاعرلر شعر اوخودولار؛ ایکی نفر آرتیست (اونلار ار-آرواد ایدی‌لار) بالئتدن پارچالار گؤستردیلر. گؤروش گئجه ساعات ایکی‌یه قدر داوام ائتدی.\nصاباحسی گونو آقای«علیایی»، «سلیمان ثالث»، عمی اوغلوم و من آقای«غلامحسن‌»ین ماشینیندا تبریزی گزمگه چیخدیق، تبریز او قدر بؤیوموش، آبادلاشیب، دییشمیشدی کی، « گولوستان باغی»ندان، بیرده حاصارا سالینمیش «ارک قالاسی»ندان باشقا هر یئر تزه و آباد ایدی.\nتبریزی اوچ گون گزدیم، آنجاق دویمادیم. عاشیقلار دئمیش، آدام سئوگیلیسیندن دویارمی؟ طیاره مئیدانینا گلنده گؤزوم آرخادا قالمیشدی. کوچه‌لری بیرده، بیرده گؤرمک ایسته‌ییردیم. یانیمدا اولان آدام‌لاردان اوتانماسایدیم یول بویو شهرله خداحافیظلشر کیمی قوللاریمی آچیب هاوانی سینه‌مه سیخیب دئیردیم: «سالامات قال آرزولاریمین، اومیدلریمین شهری! سندن دویمادیم. عؤمور وفا قیلسا بیرده گؤروشونه گله‌جگم، گؤزله منی تبریز….!»\nقایناق: «عؤموردن اؤتن ایللر» – نشر یاز – ۱۳۸۴ و چاپ اولونمامیش خاطره‌لری\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nبیز بئله‌ییک\nناصر داوران\n«رقیه کبیری»‌نین «ماوایل» حئکایه‌سینه بیر باخیش\nعلی‌محمد بیانی\nگؤرکملی صنعتکار «علی کوهپایه» حیات‌لا وداعلاشدی\nایشیق\nگیله‌لردن‌‌\nمهدی قاسم‌نژاد(آیدین صاباح)\nچاپ\nیک پاسخ\nمرتضی مجدفر گفت:\nجمعه ۱۸ مهر ۱۳۹۹ در ۲۳:۰۱\nچوخ گؤزل و نیسگیللی بیر یازی ایدی. بو مطلبی نئچه دؤنه اوخوموشدوم. آنجاق هر دفعه کی کیمی داد وئرمیشدیر. ۱۳۶۰ نجی ایلده چیخارتدیغیمیز انقلاب یولوندا مچله‌سی‌نین ۱۳.نجو نمره سینده ، اردبیللی یازیچی دوستوموز علیرضا حمیده‌خونون همتی ایله، بالاشین آتاسی آللاه باغیش و آناسی زهرا خانیملا نازی‌آباددا گوروش ائتدیک و مجله‌ده چاپ اولدو. او گزارش چاپ اولاندان سونرا، انقلاب یولوندا هده‌له‌ندی و تهدیده اوغرادیق.","num_words":3740,"character_repetition_ratio":0.021,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":189609.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان قادین‌چیلیغی: قادین حاق‌لارینی قورویا بیلمه‌یَن بیر میللت، انسان حاق‌لارینی قوروماقدان دانیشا بیلمز- محمد رحمانی فر\nصفحه اصلی\nاخبار\nمقالات\nمصاحبه\/گزارش\nیادداشت هفته\nبحث روز\nبیانیه\nدرباره آذوح\nدانلود\nجستجو\nپیوندها\nتماس\nاقتصاد آذربایجان جنوبی\nEnglish Latin\nبرای دریافت مطالب جدید به این آدرس www.azoh.net مراجعه فرمایید\nYeni Adresimiz www.azoh.net\nNew Address www.azoh.net\nگفتنی است این سایت آرشیو مطالب منتشر شده از اسفند 89 تا دی 92 و همچنین از مهر 94 تا شهریور 95 را شامل می شود\nگزارش نقض حقوق بشر\nمجموعه گزارشات نقض حقوق بشر در آذربایجان در سالهای اخیر\nآذربایجان قادین‌چیلیغی: قادین حاق‌لارینی قورویا بیلمه‌یَن بیر میللت، انسان حاق‌لارینی قوروماقدان دانیشا بیلمز- محمد رحمانی فر\nچهارشنبه ۱۹ اسفند ۱۳۹۴ ساعت ۰۱:۳۵ |\nآذربایجان قادینچی‌لیغینا دوشونرکن بو گون آذربایجان‌دا دؤرد فرقیلی طیف، دؤرد فرقیلی گؤرونتویه واریر.\n1- آذربایجان کوتله‌سی (1): بونلارین قادینا اولان باخیش‌لاری آذربایجان توپلومونون آلت قاتیندا(2) کؤک سالان دوشونجه تمل‌لرینی اوزه چیخاردیر. بونلار دینی - سنتی تمل‌لره آرخالاناراق اَن اییمسر(3) باخیمدا اسلامی، قارامسار باخیمدا ایسه فردوسی-نین ش��هنامه‌سینی، امام محمد غزالی و خواجه نظام‌الملک کیمی دینی یازیچی‌لارین قادینلارا باخیشینی آنیمسادیرلار. دئمک، بونلار یا قادینی تحقیر ائدیرلر یا عزیزله‌ییرلر. آنجاق، بو ایکی چئشید داورانیش بیر بولاقدان سو ایچمه‌دییی حالدا، بیر باجادان دا قونویا باخمیر. قادینی تحقیر ائدن‌لر یا قادینا حقارت‌له باخانلار قادینی قادین اولدوغو اوچون (ارکک اولمادیغی اوچون) آلچاقلاییرلار. آنجاق، قادینی عزیزله‌یَن‌لر اونلارجا صادق دئییل‌لر. بونلار اصلینده قادینی قادین اولدوغو اوچون دئییل، \"آنا\" اولدوغو اوچون عزیزله‌ییرلر. بونا گؤره، بونلارین آراسیندا \"قادین گونو\" اصلینده \"آنا گونو\" کیمی آنیلیر.\n2- آذربایجانچی‌لار: بونلار عموماً قادین قونوسونا باخدیقدا تاریخی رومانتیسیزمه قاپیلیرلار. دده قورقود کیمی بؤیوک بیر میفیک اثر بونلاری بو رومانتیک باخیشا سوروکله‌یه بیلر، البته. اوندان باشقا، تورک خاقانلیق‌لاریندا اوزه چیخان بیر پارا اولای‌لار دا بو باخیشین اورتایا چیخماسینا ندن اولا بیلر. بیلدیییمیز کیمی، فردوسی‌نین شاهنامه‌سی‌نین ترسینه دده‌قورقود کیتابیندا قادین‌لار اؤزل و گؤزل قونوما یییه‌له‌نیرلر. تورک خاقان‌لیق‌لاری تاریخینده ایسه قادین‌لار آرتیق خاقانلیق و اَن آزی حؤکمدارلیق سویه‌سینه بئله چاتیبلار. اونلارین آدینا سیککه ده وورولوب. بونلار، البته، بؤلگه‌نین باشقا اویغارلیق‌لاری (4) ایله توتوشدوراندا اولدوقجا غرور وئریجی‌دیرلر. آرتیق، تاریخ و ادبیات باخیمیندان قادین قونوسوندا بیزیم دوروموموز اونلاردان داها یاخشی‌دیر. آنجاق، بو توتوشدورما بیزی آلداتمامالی‌دیر. بو توتوشدورما بیزلرده قادین‌لارین داها یاخشی دورومدا اولدوقلارینی آچیقلایا بیلسه ده، ایستر-ایسته‌مز ساده‌جه بیر توتوشدورمادیر و موطلق بیزلرده قادین‌ دورومونون استاندارد حالتده یاخشی اولدوغونون گؤسترگه‌سی اولا بیلمز. بیر ده اونوتمایالیم کی بونلار تاریخین هامیسی دئییل. بیر ائلین تاریخی یالنیز او ائلین میفیک - ادبی قایناقلاری و خاقان‌لارین سارای‌لاریندان الده ائدیلدییی بیلگی‌لر تملینده یازیلا بیلمز. یازیقلار اولسون، بو گونه‌دک آذربایجان توپلومسال تاریخی اوزه‌رینده تمللی بیر آراشدیرما و آرخالانمالی بیر بیتیک (5) یارانماییبدیر. بیزیم کولتوروموز و توپلومسال یاشامیمیز بوتون ائل‌لر کیمی قونشو کولتورلردن و توپلومسال یاشام‌لاردان ائتگی‌له‌نیب‌دیر(6). اؤرنه‌یین اسلامدان سونرا اسلامی-افلاطونی دونیا گؤروشونو (7) منیمسه‌یَن آتا-بابالاریمیز دونیایا و اونون ایچینده قادینا بو گؤروش آچیسیندان باخیبلار(8). بونونلا بیرلیکده، قونشو ائلیمیز ساییلان فارس‌لارین کولتورو، اؤزل‌لیک‌له فارسجا کیمی مسلط بیر دیلین واسیطه‌سی ایله بیزیم کولتوروموزو ائتگی‌له‌ییب‌دیر. باشقا سؤزله دئسم، \"وندیدادنامه\" و \"شاهنامه‌\" کیمی اثرلر یالنیز فارس‌لارین کولتورونو دئییل، بلکه بیزیم کولتوروموزو ده ائتگی‌له‌ییبلر. بئله‌لیک‌له، گؤروندویو کیمی بیز اسلامدان سونرا، آری (خالص) هابئله دورو (زلال، شفاف) تورک کولتوروندان و تورک توپلومسال یاشامیندان سؤز آچا بیلمه‌ریک. سونوج بللی‌دیر: وورغولادیغیم کیمی تورک توپلومسال یاشام تاریخی اوزه‌رینده گئنیش هابئله بیلیمسل آراشدیرما آپارمادیغیمیزا باخمایاراق، بو تاریخین قونشو ائل‌لر او جومله‌دن فارس‌لار هابئله عرب‌لر تاریخیندن چوخ دا فرقیلی اولماماغینی دوشونه بیله‌ریک. یئنه ده سونوج بللی‌دیر: آذربایجان قادینی دا بو تاریخین بوتون بوی‌لاریندا آز-چوخ اَزیلیب، آلچاقلانیب و تاپدالانیب‌دیر. بیر داها سونوج بللی‌دیر: قادین حاق‌لارینی گؤز اؤنونه آلاراق، بو تاریخه چوخ دا گووه‌نیب، چوخ دا فخر ائتمک اولماز.\n3- فمینیست‌لر: بونلار چوخ گؤزل سؤزلر دانیشیرلار. دونیا فمینیسم تاریخی ایله تانیشدیرلار. اَن آزی اؤزلرینی بئله گؤستریرلر. اصلینده فمینیسم بیر دوشونجه مکتبی اولاراق باتی‌دا یارانیب‌دیر. جان استورات میل 19جو یوز ایللیک‌ده \" قادین‌لار انقیادی\" آدلی اثرینی یازماقلا بو یولدا بؤیوک رول اوینادی. اوندان سونرا بو قونو دا چوخلاری چالیشدیلار. آنجاق سؤزسوز، بو آرادا سیمون دوبوار کیمی بیر مودئرن پیغمبرین رولو دانیلمازدیر. آشیری باخیش‌لاردان گؤز یومساق، بو دوشونجه انسان‌لارین (ایستر قادین اولسون، ایسترسه ارکک) برابرلییینی هابئله برابر حاق‌لارینی ساوونور و بو برابرلییه چاتماق اوچون آغیر ساواش باشلاییر. بوتون ایستک‌لرینه چاتا بیلمه‌دییینه باخمایاراق، بو گون باتی‌دا بو دوشونجه چوخلو قازانج‌لار الده ائدیب و اینانیرام بوندان داها آرتیق اوغولار دا قازاناجاقدیر. آنجاق، منجه بیزیم فمینیست‌لر، اَن آزی اونلارین بیر سیراسی، بیر پارا واقعیت‌لری ده دوشونمه‌لی‌دیرلر. بو واقعیت‌لری دوشونن فمینیست‌لری من آذربایجان قادینچی‌لاری آدلاندیریرام.\n4- آذربایجان قادینچی‌لاری: بونلار قادینچی اولاراق، قادین‌لارین بوتون انسانی حاق‌لارینی ساوونمالی‌دیرلار. آنجاق، بیر انسان اولاراق دا بوتون انسان حاق‌لارینی دا ساوونمالی‌دیرلار. عین حالدا بیر آذربایجانلی قادین اولاراق، آذربایجان قادین حاق‌لارینی باشدا توتماقلا آذربایجان انسان حاقلارینی دا ساوونمالی‌دیرلار. من بونلاری بیر-بیریندن آیری گؤرمورم. انسان حاق‌لارینی قادین حاق‌لاریندان یا قادین حاق‌لارینی انسان حاق‌لاریندان آییرماق اولماز. آذربایجان قادین‌لاری، قادین اولاراق چوخلو چتین‌لیک‌لرله قارشیلاشیرلار. آنجاق، بو چتین‌لیک‌لر اونلارین قارشیلاشدیقلاری چتین‌لیک‌لرین هامیسی دئییل. بلکه اونلار انسانی چتین‌لیک‌لرله ده قارشیلاشیرلار. سؤزومو نئچه اؤرنک گتیرمک‌له داها آیدین آچیقلاماق ایسته‌ییرم. بیلدییینیز کیمی بو گون آذربایجانیمیزدا چوخلو چتین‌لیک‌لرله قارشیلاشمیشیق. اؤرنه‌یین، دیل‌سیزلیک سورونو. آنا دیلینده اؤیره‌تیم آلماق بیزیم بیر انسانی حاققیمیزدیر. بورادا داها قادین\/ ارکک قونوسو یئرسیز گؤرونور. انسانی حاق دئدیییمیزده بو هم آذربایجان ارکک‌لرینین حاققی ساییلیر و هم آذربایجان قادین‌لاری‌نین حاققی. بئله‌لیک‌له بو حاققی الده ائتمک اوچون اونلارین هامیسی چالیشمالی‌دیرلار. باشقا بیر اؤرنک: اورمو گؤلونون قوروماسی بیزیم تمیز هاوا و ساغلام یاشام حاققیمیزی هده‌له‌مک‌ده‌دیر (9). اورمو گؤلوندن داها دوغروسو اورمو چؤلوندن قالخان دوز-توز-توپراق یالنیز ارکک‌لری دئییل، قادین‌لاری دا ائتگی‌له‌ییر. آرتیق، قادین‌لارین فیزیولوژیک اؤزل‌لیک‌لرینه گؤره اونلاری داها آرتیق خطره سالا بیلر. بونلاردان باشقا، بو گون اؤزل‌لیک‌له باتی آذربایجانیمیزین توپراق‌لارینا گؤز تیکنلر وار. بو توپراق‌لار یالن��ز آذربایجان ارکک‌لری‌نین توپراق‌لاری دئییل. بو توپراق‌لاردا گووه‌نجه‌لی (امنیت‌لی) بیر یاشام قورماق آذربایجان قادین‌لاری‌نین دا حاققی دیر. نئجه اولا بیلر آذربایجان فمینیستی بو قونولاری گؤرمزدن کئچه؟ نئجه اولا بیلر آذربایجان فمینیستی بو قونولارا گؤره هئچ بیر سؤز دانیشمایا و حتی چئشیدلی توپلومسال اولای‌لاردا حاق‌لاریمیزی هده‌له‌یَن تشکیلات‌لار، حزب‌لر و گروه‌لارلا سس‌سسه وئره و بیزیم و داها اؤنملیسی اؤزونون انسانی حاق‌لارینی تاپدالایان یاخود هده‌له‌یَن‌لرین تریبونونا چئوریله؟ لوطفن، یانلیش آنلامایین: من آذربایجان قادینچی‌لیغینی میللتچی‌لیک دوشرگه‌سینه داشیماق ایسته‌میرم. بلکه بونو وورغولاماق ایسته‌ییرم کی بئله چتین‌لیک‌لر ارکک – قادین تانیمازلار. بونلار بیزیم انسانی چتین‌لیک‌لریمیزدیرلر. بونلار بیزیم اورتاق چتین‌لیک‌لریمیزدیرلر بونلاری آرادان قالدیرماق اوچون ایسه ال-اله وئریب بیرلیکده چالیشمالیییق. نئجه کی قادین حاق‌لاری دا بیزیم انسانی حاق‌لاریمیز ساییلیر. بیزیم دئدیکده ارکک‌لی- قادین‌لی، هامیمیزی وورغولاماق ایسته‌ییرم. قادین حاق‌لارینی قورویا بیلمه‌یَن بیر میللت انسان حاق‌لارینی قوروماقدان دانیشا بیلمز.\nسون سؤز: گلین توپلومسال چالیشمالاری روشنفکرانه ژست‌لرله ده‌ییشیک توتمایاق. فمینیسم بیر روشنفکرانه ژست دئییل. انسان حاق‌لارینی تماملاماق اوچون و بو حاق‌لارین اؤنملی بیر قولونو گئرچک‌لشدیرمک اوچون بیر یول‌دور. یول وورماق، بللی تکنیکی دایاقلارا دایاناراق هر بؤلگه‌نین جغرافیایی دورومونو گؤز اؤنونه آلماقلا گئرچک‌له‌شه بیلر. فمینیسمدن قادینچی‌لیغا چاتماق اوچون بو دورومو دوشونمک یئترلی‌دیر. بونا چاتماق اوچون دوشونجه‌لریمیزدن، ایستک‌لریمیزدن هابئله آماج‌لاریمیزدان اوزاقلاشماق لازیم دئییل، بلکه وار اولان دورمو تانیماق و اونونلا اویغون بیر دورومدا آددیم آتماق گرکیر.\nمحمد رحمانی‌فر\n-------------------\nی.س: بو یازی سایین Mahnaz Kazemi خانیمین تاپشیریغی و تشویقی اساسیندا یازیلدی. اصلینده بیر قادین منی بو دوشرگه‌یه سوروکله‌مه‌سه ایدی، اؤز آیاق‌لاریم‌لا بو قورخونج دوشرگه‌یه گیرمزدیم...\nاتک یازی‌لار:\n1- کوتله: عادی جماعت، عموم\n2- آلت قات: ژرف ساخت، زیرساخت\n3- آنیمسادیرلار: خاطیرلادیرلار؛ ذهنیمیزده جانلاندیریرلار\n4- اویغارلیق: تمدن، مدنیت\n5- بیتیک: کیتاب\n6- ائتگی‌له‌نیب: تأثیر آلیب، متأثر اولوب\n7- دونیا گؤروشو: جهان بینی\n8- البته بو باخیش صیرف اسلامی بیر باخیش آدلانا بیلمز. وورغولادیغیم کیمی بو باخیش اؤزو یونان فلسفه‌سیندن ائتگی‌له‌نیبدیر. بیلدییینیز کیمی یونان فلسفه‌سینین اؤزونده قادینا دوز-اَمللی یئر وئریلمه‌ییبدیر. باشقا باخیمدان امام محمد غزالی، خواجه نظام‌الملک کیمی آدام‌لارین دوشونجه‌لری ده دینی دوشونجه کیمی توپلومدا یاییلیب‌دیر.\n9- هده‌له‌مک: تهدید ائتمک، خطره سالماق\nآدرسهای ما - Follow us\nYouTube\n-----\nFacebook\n-----\nTwitter\nصفحه اصلی __ اخبار __ مقالات __ مصاحبه\/گزارش __ یادداشت هفته __ بحث روز __ بیانیه __ درباره آذوح __ دانلود __ جستجو __ پیوندها __ تماس __ اقتصاد آذربایجان جنوبی\nتمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به آذوح (AZOH) بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع است.","num_words":2010,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":274306.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جورج پتر (اینگیلیسجه: George Peter ) آمریکالی سیاستچی ، جورج‌تاون بیلیم یوردا تحصیل ائله‌ییب. ۱۷۷۹ ایلینده دۆنیایا گؤز آچیب و ۱۸۶۱ میلادی ایلینده حیاتین دَییشدی.","num_words":31,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":765016.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکینجی سلیم (اینگیلیسی‌جه: Selim II) عثمانی سولطانی. ۷ سپتامبر ۱۵۶۶ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. ایسلام دینینه اعتیقاد ائتمیشدی. سلیمان قانونی اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا اۆچونجو مراد واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":43,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":814843.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیرلشمیش میللتلر سؤزجو کؤمکچیسی فرهان حاک، گونده‌لیک مطبوعات کونفرانسیندا، غزه‌نین شیمالینا ۱-۱۸ ژوئنده پلانلانان اینسانی کؤمک عملیاتلاری حاقیندا معلومات وئردی\n21.06.2024 ~ 16.07.2024\n2154562\nایسرائیل، ۱-۱۸ ژوئنده غزه‌نین شیمالینا گئده‌جک ۶۱ کؤمک عملیاتیندان یالنیز ۲۸ینه کئچید وئردی.\nبیرلشمیش میللتلر سؤزجو کؤمکچیسی فرهان حاک، گونده‌لیک مطبوعات کونفرانسیندا، غزه‌نین شیمالینا ۱-۱۸ ژوئنده پلانلانان اینسانی کؤمک عملیاتلاری حاقیندا معلومات وئردی.\nایسرائیللی صلاحیتلیلرین کؤمک آپارماغا ایستیقامتلی مانعلرینین سوردوگونو ایفاده ائد‌ن حاق، صلاحیتلیلرین، غزه‌نین شیمالینا گئده‌جک، داها اولدن کووردینه ائدیلمیش ۶۱ اینسانی کؤمک عملیاتیندان یالنیز ۲۸ینه کئچید وئردیگینی، ۸ینین گیریشینین مانع تؤردیلدیگینی، ۱۶ینین یاواشلادیلدیغینی و ۹ونون لغو ائدیلدیگینی قید ائتدی.\nحاک \"غزه‌یه ایستیقامتلی اینسانی کؤمک عملیاتلارینین آسانلاشدیریلماسی و بوتون مانعلرین قالدیریلماسی لازیمدیر\" ایفاده‌سیندن ایستیفاده ائتدی.\nغزه‌نین جنوبوندا یئریندن ائدیله‌ن یوز مینلرله آدامین چوخ چتین شرطلر آلتیندا موباریزه وئردیگینه ایشاره ائد‌ن حاق، سیغیناجاق، ساغلاملیق خیدمتی، غذا، سو و تمیزلیک چاتمانین ضعیف اولدوغونو ایفاده ائتدی.\nسویا چاتمانین چوخ آشاغی سویه‌ده اولدوغونو و اینسانلارین دنیز سویوندان ایستیفاده ائتمک مجبوریتینده قالدیغینی وورغولایان حاق، تمیزلیک شرطلری سببیله خسته‌لیکلرین یاییلدیغینی دیله گتیردی.\nحاق، بیر چوخ عائله‌نین گونده یالنیز بیر پای یئمک یئدیینی، بعضیلرینین ایسه ۲ یا دا ۳ گو‌ده بیر پای یئیه بیلدیینی سؤیله‌دی.\nاتیکتلر: #غزه , #کؤمک , #ایسرائیل\nایلگیلی‌لی خبرلر\nایران بصره‌ده بیر نفت تانکرینه ال قویدو\n23.07.2024\nایران دئوریم محافیظلری اورودسو بصره کؤرفزین‌ده یاناجاق قاچاق‌چی‌لیغی سببی ایله توگو بایراقلی نفت تانکرینه اله قویدوغونو آچیقلاییب.\nایسرائیل‌ین خان یونوس‌دا تشکیل ائتدیگی هوجوملاردا ۷۰ نفر اؤلدو\n23.07.2024\nخان یونوس‌ون مختلیف بؤلگه‌لرینین هدف آلینماسی نتیجه‌سینده چوخ ساییدا فیلیسطینلی حیاتینی ایتیردی و یارالاندی\nایران‌دان آمریکاداکی باشقانلیق سئچمی ایله باغلی آچیقلاما\n22.07.2024\n\"آمریکادا حکومتلرین و یا فردلرین گلیب گئتمه‌سی بیزیم اوچون اهمیتلی دئییل. بورادا تعیین ائدیجی اولان آمریکانین ایرانا قارشی ایزله‌دیگی دوشمه‌نجه سیاستلریدیر\"\nایسرائیل گۆونلی اعلان ائتدیگی بؤلگه‌ده عملیات تشکیل ائده‌جک\n22.07.2024\nایسرائیل، غزه‌ده داها اؤنجه \"گۆونلی\" اعلان ائتدیگی بؤلگه‌ده \"عملیات تشکیل ائدیله‌جگینی\" آچیقلایاراق، فیلیسطینلیلرین تئزلیکله بورالاری بوشالتماسینی ایسته‌دی\n2154562\nایسرائیل غزه‌نین شیمالینا کؤمک گئتمه‌سینه کئچید وئرمیر\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/1dec\/2c4e\/5dd2\/66751a65ebf54.jpg?time=1721722907\n\/turki\/bw-lgh\/2024\/06\/21\/ysry-yl-gzhnyn-shymlyn-khw-mkh-gy-tmhsynh-khy-chyd-wy-rmyr-2154562\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":684,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.053,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":88761.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نئچه هفته بوندان اول روسیه ده یاشایان دوستلاریمین بیرینه انترنت واسیطه سیله گؤنده ردیییم بیر ویدئو و اونون منه وئردییی جاواب, آشاغیداکی مطلبین یازماسینا سبب اولدو. مطلبه گیرمه ده ن اول, بو ویدئو حاقدا بیر ایضاح وئرمه لییم:\n\" آلمان بیر دقیقه ده, آلمانلیلار ال و بارماق اشاره لریله نئجه دانیشیرلار\" آدلی, او جمله ده ن فارس دیلینده حاضیرلانان بو ویدئو، اؤلکه نین رادیو کانال لارینین بیرینین واسیطه سیله مجازی دونیادا پایلانمیشدی. بو ماراخلی ویدئودا گؤستریلیر کی, آلمانلیلار ال و بارماق اشاره لری ایله, قیسسا بیر صورت ده، نه لر آنلادا بیلیرلر.\nمثال اوچون: باش بارماقلارینی اووجلارینین ایچینده ساخلاییب, اللرینی یوموروق توتمالاری, بیرینه ظفر و موفقیت آرزو ائتمک معناسیندا گلیر. اورتا بارماقلارینی, اشاره بارماقلارینین اوستونه میندیریب, اللرینی ترپتمک؛ بیریلری ایله چوخ یاخین دوست اولماق معناسیندا دیر. بیزلریله مقایسه ده, بارماقلارلا سایماقدا, آلمانلیلاردا بیر آز باشقا اولور. مثلا بیزلرده بیر دانا، اشاره بارماغی ایله آنلاتدیغی حالدا, آلمانلیلاردا بو ایش باش بارماق ایله آنلادیلیر. بئله لیکله ایکی, اشاره بارماغی و اوچ ایسه, اورتا بارماقلا ساییلیر. اونون اوچون هر زامانکی بیر کافه ده بیر مشتری باش, اشاره و اورتا بارماقلاریله اوچ دانا قهوه سفارش وئریرسه, او آدامین آلمانلی اولماسیندان امین اولا بیلیرسینیز. آلمانلیلار اللرینین ایچ اوزونو صوراتلارینا دوغرو آپاریب ساغا- سولا ترپتدیکلری ایله, بیر آدامین عاغیل سیز اولدوغونو دئمک ایسته رلر. عین زاماندا اشاره بارماقلارینی باشلارینا بیر نئچه دفعه ویرماقلا, گینه ده بیرینین عاغیل سیز اولدوغونا اشاره ائدیرلر. نهایت بو ویدئو دا گوسته ریلیر کی, آلمانلیلار بیر توپلانتی دا دانیشان بیرینی آلقیشلاماق اوچون, چه پیک چالماق یئرینه, یوموروقلاری ایله یوموشاقجا, بیر نئچه دفعه میزین اوستونو تاققیلدادیرلار.\nویدئونو گؤردوکده ن سونرا, دوستوم منه یازمیشدی:\n\" چوخ گؤزل؛ بونلاری من بیلمیردیم. آمما دونیادا آلمانلیلارا مخصوص بیر حرکتی هر کس بیلیر کی, سانیرام حالادا بیر چوخ آلمانلی نین قانیندا واردی و خصوصیله آلمان دؤولتی نین, ده رینلییینده حالادا چوخ محکم یئری وار. اودا ساغ الینی ایره لی وئریب و هایل سسله مه لریدی. آلمان دؤولتی و بیر چوخ آلمانلیلار, هله ده او هوس ده ن و حرکت ده ن واز کئچمه دیلر.\"\nحؤرمتلی اوخوجولارین گؤرودویو کیمی کئچن تاریخی سبب لره گؤره, خصوصیله ایکینجی دونیا ساواشیندا باش وئرمیش قانلی و آجی حادثه لرین نتیجه سینده, باشقا اؤلکه لرده آلمانلیلارا قارشی حالادا چوخ اؤن یارقی ( پیشداوری) یاشاماقدادیر. حالبوکی بو اؤلکه ده, اوتوز ایلده ن آرتیق یاشاماق، منی باشقا قناعت لره گتیرمیش و بو ایللرده گؤردوکلریم و یاشادیقلاریم نتیجه سینده، بو اؤن یارقی لارین بیر چوخونون نه قدر یانلیش اولدوغونو باشا دوشموشم.\nبورادا دوستوما یازدیغیم جاوابی اوخوجولار ایله پایلاشماق ایسته ییره م:\nعزیز دوست!\nآلمانلیلار ایکینجی دونیا ساواشیندا روسیه توپراقلارینی اشغال ائتدیکده ن سونرا، روسلارا قارشی او قدر جنایت ائله میشدیلر کی، بو جنایت لر نسیل لر بویو هله - هله اونلارین یادداشتیندان سیلینمزدی. من نئچه دفعه روسیه اؤلکه سینه ائتدیییم سفرلریمده, آلمانلارا قارشی بو آنتی پاتی یا شاهید اولموشام. البته بودا طبیعی بیر مسئله دی. بئله ایلیشگی لرین نورمال لاشماسی, ایللر و حتی نسیل لر طلب ائده ر.\nبورانین مدیا سیندا گون، هفته و آی اولماز کی آلمانلیلارین باشقا ملت لره قارشی ائتدیکلری جنایت لرده ن سؤز گئتمه سین. خصوصیله روسلارا و یهودی لره قارشی جنایت لر حاقدا هر زامان دانیشیلیر.\nآلمانین مدرسه لرینده و درس کتابلاریندا هیتلر و نازی لر دؤورو حاقیندا چوخ یازیلیر و دانیشیلیر. نازی لرین ظولمونه معروض قالان یاشلی آلمانلیلار بو مدرسه لره گئدیب و فاشیزم حاقیندا مدرسه طلبه لرینه دانیشیرلار. قئید ائتمه لییم کی هیتلر رژیمی ایش باشینا گلدیکده ن سونرا, یاریم میلیونا یاخین آلمانلی کمونیست، سوسیال دموکرات، لیبرال, مسیحی و آنتی فاشیست قووه لر نازی لرین باسقی سی و تضییق ینه معروض قالدیغی اوچون, اؤلکه نی ترک ائتمیشدیلر. او دؤورده توتوقلانیب, زندانلاردا و دوشه رگه لرده ساخلانیب و اؤلدورولموش اولان آلمانلیلارین ساییسی دا اون مینلری آشمیشدی. اؤلکه ده ن قاچیب باشقا اؤلکه لره یئرلشن آلمانلیلارین بیر چوخو, هیتلرین رژیمینینه قارشی مبارزه نی اورگانیزه ائتمیشدیلر. آلمانین قاباقکی صدراعظمی ویلی برانت بو آنتی فاشیست لرده ن بیری اولموشدور. ویلی برانت او زامان سوئد اؤلکه سینده سوسیال دموکرات آنتی فاشیست آلمانلیلارین حلقه سینده فعالیت ائدیب و نئچه دفعه گیزلیجه آلمانا گیریب و اوراداکی آنتی فاشیست قووه لر ایله علاقه ده اولموشدور. یا شرقی آلمانین باش وزیری اریش هونکر، نازی لر زامانی حبس اولونموش کمونیست لرده ن بیری اولموشدور.\nبونلاری یازماق و سنه باش آغریسی وئرمک ده ن قصدیم، بو گون آلمانلیلارا قارشی دیگر اؤلکه لرده اؤن یارقی لارین هله ده چوخ یایقین اولماسینا اشاره ائتمک ده ن غبارت دی.\nبو گون آلمان اؤلکه سینده قانونلارا دایاناراق, هر هانکی بیر سیاسی فعالیته مانع اولمامادیغی حالدا، فاشیست گروپلارین فعالیتی نین قارشی سی آلینیر و بو گروپلارا قارشی پ��لیس و امنیت اورگانلاری, تضییقی حرکاتا کئچیرلر. آلمان اؤلکه سینده هله ده آنتی فاشیست اولماق بیر ارزش حسابلانیر و دئمک اولار کی بلکه دونیانین هئچ اؤلکه سینده بو قدر آنتی فاشبست تشکیلاتلار یوخدور. بو اؤلکه ده قانونلارا گؤره هر هانکی فاشیست بیر سمبل ین داشیماسی، ساخلاماسی و یا تبلیغی جرم حسابلانیر. بو سمبل لارین بیری ده \" ساغ الی قووزاییب و هایل هیتلر سسله مک علامتی\" دیر. بو ایش آلماندا جرم حسابلانیر. خصوصیله دولت اورگانلاریندا بئله بیر سمبل لارین داشیماسی کیمسه نین عقلینه بئله گلمز.\nآمما بو او دئمک دئییل کی بو اؤلکه ده فاشیزمین هئچ طرفداری یوخدور.\nبو گون آلماندا چئشیدلی فاشیست گروپلار، باشقا آد و باشقا بیر پروگرام آلتیندا فعالیت ائله مک ده دیلر. آمما اونلارین فاشیست اولماسینی هر کس بیلیر. بونلارین ایچینده ن یالنیز \"آلمان ناسیونال دموکرات پارتیسی\" نی جدی بیر جریان حسابلاماق اولار. باشقالارینین بئش- اون نفرده ن آرتیق آداملاری یوخدور. البته سون ایللرده یارانان \"آلمان آلترناتیو\" پارتیسی نین ده گوجلو بیر قولونون, فاشیستلره مئیلی واردی. لاکن بو پارتی ده, کیم سون سؤزو دانیشاجاقدی، هله لیک آچیقدی. البته بو گروه لار، فعالیت لرینده چوخ احتیاطلی اولوب و دولت اورگانلاری نین الینه بهانه وئرمه سین دئیه، ظاهر ده قانون چرچیوه سینده ن چیخمازلار. طبیعی اولاراق بو تشکیلاتلارین منسوبلاری اداره لرده و دولت اورگانلاریندا دا چالیشیرلار.\nایران کیمی بیر اؤلکه نین عکسینه, آلماندا فاشیست اولماق و یا آریائی نژادیندان دانیشماق چوخ عاییب و حتی جرم حسابلانیر. کیمسه, تانینمیش بیر فاشیست ایله قونشو اولماق ایسته مز و یا اؤلکه نین چوخ یئرینده بیر عایله نین اوشاقلارینین فاشبستلر ایله غلاقه ساخلاماسینا، یاخشی گؤزله باخیلماز.\nآلمانلیلار قاتیق دان توکو چکمک ده مشهور دیلار. بو اؤلکه ده سیاسی باخیشی گیزلتمک چوخ چتین بیر ایشدی. اونا گؤره امنیت اورگانلاری، سیاسی اورگانیزاسینلاردا توپلانان فاشیست لرین سایی سینی ایگیرمی ‌ایکی مین نفره یاخین تخمین ائدیرلر. بونلاردان 6650 نفری فاشیست پارتی لرده اورگانیزه اولموش و قالانلاری بو پارتی لره باغلی اورگانیزاسیونلاردا چالیشماقدادیلار. البته بو آمارلار زامان- زامان دئییشه بیلیرلر. بیرده تخمین لره گؤره, حالادا آلمان جامعه سینین آشاغی- یوخاری یوزده اونونون, هیتلر دؤورونه و نازی لره سمپاتی و میلی اولماسیندان دا سؤز ائتمک اولار. طبیعی اولاراق کی بو یوزده اونون بیر چوخو یاشلی انسانلار دیلار. آلمان توپلومونون بو حیصه سی, نازیلرین اقتدارینی یاد ائده رکن, هموسئکسوئل لره و دموکراتیک سیستمه قارشی دیلار. حالبوکی بو گون آلماندا هموسئکسول لر و دیگر جنسی, دینی و سیاسی آزینلیقلار، مانعه سیز اولاراق قانون چارچیوه سینده حیاتلارینی یاشایا بیلیرلر. البته اولترا ساغ قووه لره مئیللری اولانلارین بیر چوخو, اؤلکه ده سوسیال باریش پوزولماسین دئیه, سئچگی لرده فاشیستلری سئچمزلر. آجی تاریخی تجربه لر اساسیندا، عمومیت ده آلمان توپلوموندا رادیکال قووه لره (سول و یا ساغ فرق ائتمز) یاخشی گؤزله باخیلمیر.\nدؤلت اورگانلاریندا دا قطعی ین فاشیزم مئیللی انسانلار چالیشیرلار. آمما بونلار گونده لیک حیاتلاریندا و داورانیشلاریندا چوخ دقتلی اولمالیدیلار. بورانین مدیاسی بئله خبرلره چوخ مشتری دیلر. بیرینین آنلی- نا \"��اشیست\" دامغاسی ویریلدی ایسه، اونون دولت اورگانلاریندا کاریرر ائتمه سی چوخ زور و معین دؤلت اورگانلاریندا اصلا ممکون دئییل.\nبیر ده بیر شئی یی دئمه ده ن سؤزومو بیتیرمک‌ ایسته میره م:\nفاشیزم ایده سی اوچ فوندامنت اوستونده یارانیر و دوام ائدیر:\n- قان ( گویا قانی باشقا ملت لرین قانینا قاریشمایان بیر توپلوم وار).\n- عیرق (گویا اورتاق ژنتیک و فیزیولوژیک خصوصیت لره مالیک اولان آغ ده ریلی بیر ملت وار).\n- توپراق.\nبو گون آلمان اؤلکه سینده گئت- گئده بونلارین هر اوچو ده معناسینی الده ن وئرمک ده دیلر.\nبو‌گون هر بئش \"آلمانلی\" دان بیری نین آتا- آنا سی آلماندا دوغولمامیشدی. اونا گؤره بو گون مینلر قارا ده ریلی (سیاه پوست) آلمانلی وار.\nتورپاغا گلدیکده، بو گون آلمانین سرحد لرینی بلکه یالنیز بیر تابلو معین ائتمک ده دی. و بو سرحد لرده عسگر سهل دی، بئله بیر گمرک‌ مامورینی دا گؤره بیلمه سن.\nالبته یوخاریدا یازدیغیم او یوزده اون، بیرلشمیش اوروپا و بو اتحادیه نین قاباقجیل قووه سی اولان آلمان دؤولتی نین سیاست لرینده ن, اولدوقجا راحات سیز و ناراضی دیلار. او جمله ده ن, دؤلت ین کئچن ایل بیر میلیونا یاخین پناهنده نی سورغو- سئوال سیز اؤلکه یه قبول ائتمه سینده ن.\nعزیز دوست!\nفاشیزم ین آیاق سسلری بو گون اوروپادان یوخ، \"آزادلیق بئشیگی\" آدلانان آمریکا اؤلکه سینده ن گلمک ده دیر.\nبویوک دلال آدلانان ترامپ جنابلاری، \" آمریکا، آغ ده ریلیلرین اؤلکه سی دیر\"، شعاری ایله ایش باشینا گلیب و بو گون آمریکانین دؤوره سینه و سرحدلرینه دیوار چکمک ایسته ییر. بو گون آمریکا دا گینه \"قان' عیرق و توپراق\" فوندامنتال اهمیت تاپماقدادی.\nلاکن من امینم کی ایره لی و آیدین آمریکالیلار بونا اجازه وئرمیه جکلر.\nبیرده کی هیتلرین ایش باشینا گلمه سینده آلمانین بویوک سرمایه و توپراق (یونکرلر) صاحیبلرینین قطعی رول لاری اولموشدور. حالبو کی بو گون آلماندا \"یونکرلر\" ده ن بیر اثر و نشانه قالمامیش و \" کاپیتال\" ایسه, هر بیر سینیر و هر بیر سرحد ده بئله قارشی دی. سرمایه نین شعاری \"قازانج\" دی.\n\"قازانج\" ین ایسه ان بویوک مانعی بو گون \"قان، عیرق و توپراق\" دی. سرمایه اوچون \"اوجوز ایش\" لازیمدی. بو اوجوز ایش ده اساسدا آفریقا، آسیا و لاتین آمریکا دا بولونماقدادی.","num_words":1973,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":350558.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گئجه‌ یاریدان اؤتوب، شهر مورگوله‌ییر. ائیوانا چیخیرام. بو سس‌سیزلیکده ایچیمدن بیر گؤینلتی کئچیر. آی اییلیب، کوچه‌نین سونونداکی بینانین کونجونده دایانیب. بیرآزدان بینانین آرخاسیندا گؤزدن ایته‌جک…\nداریخیرام. سیگارتیمی ائیوانین کونجونده یئرلشدیردییم، کولقابی‌دا سؤندورورم. ایچری کئچیب، کتاب رفیمه یاخینلاشیرام. گؤزوم رفین اوجا یئرینده دؤرد جلد رومانا دوشور. بیردن نسه ایچیمده آلیشیب-یانیر. کتابلار گؤزوم اؤنونده یاواش-یاواش یوخا چیخیر. یئرینده تانیش و گولر اوز سیما جانلانیر…\nبو ایل چوخ عزیزلریمیزی الدن وئردیک. ایتیردیک دئسم سهو ائتمرم. اونا گؤره کی، انسان الدن گئتمیر، ایتیریلیر. انسان وار بیر دفعه‌لیک گئدیر، انسان دا وار کی، گئدیشیندن سونرا، حیاتین بوتون چالارلاریندا اونون یئری بوش گؤرونور. بلکه ده بوش گؤرونمور، خاطرلانیر، یادا دوشور: «او، اولسایدی بئله ائدردی… بو ایشی بئله گؤرردی…» نه ایسه… بو ایل ایتیردییمیز عزیزلردن بیری، بؤیوک انسان، داهی ادیب و حکیم دوقتور حسن ریاضی(ایلدیریم)-ایدی. کرونا ویروسونا یولوخما سببیندن، تهرانین «شریعتی» خسته‌خاناسیندا حیاتا گؤز یوموب، هامینی کدر ایچینده قویوب گئتدی…\nمنیم ح. ایلدیریملا تانیشلیغیم، آلتمیشینجی ایللردن باشلادی. او ایللر موغاندا، «حسن»‌له «ائلدار»ین الیازما شعر دفترلری الدن-اله و ائودن- ائوه دولاشیردی. من ده بیر موغانلی اولاراق او الیازمالاری اوخویوب، بعضیلرینی ازبرله‌دیم. بئله‌لیکله حسن اؤز شعرلری ایله منی افسونلاییب، اوزاقدان-اوزاغا منده یاخشی تأثراتلار یاراتدی. آیلار دولاندی، ایللر اؤتدو. هشتادینجی ایللرین اوّللرینده «آذری» درگی‌سی ایله تانیش اولدوم. او درگی‌یه شعر و حکایه گؤندرمکله، حسن‌له ده اونسیتده اولدوم…\n۱۳۹۰-نجی ایل آبان آیی‌نین اییرمی اوچونده تهراندا علیرضا نابدل«اوختای»یین خاطره‌سینه حصر اولونموش «آذربایجان مدرن شعر گئجه»سی کئچیریلدی. دوستوم همت شهبازی ایله من ده دعوت آلمیشدیم. من ایلک دفعه بو مراسیمده حسن‌له گؤروشدوم و بو گؤروش باشقا گؤروشلرمیزه باشلانقیج اولدو. هر دفعه تهرانا یولوم دوشنده اونونلا مطلق گؤروشمه‌لی ایدیم. هر دفعه اونون گؤروشونده اولاندا، اونون دوشونجه طرزی، ادبی سیماسی و اجتماعی شخصیتی قارشیسیندا حئیرتیمی گیزله‌ده بیلمیردیم. اونون مصاحیبتیندن دویماز ایدیم. بو گؤروشلرده من اوندان چوخ شئیلر اؤیرندیم. او، دانیشیغی ایلا و داورانیشی ایلا مکمل بیر انسان وارلیغینی اورتایا قویوردو. داهیانه دوشونجه‌لری ایله حیاتین دنیزینده ایتنلره بیر مایاک کیمی ایشیق ساچیردی، یول گؤستریردی. الیندن گله‌نی اسیرگه‌مه‌ییردی، «تکی بیر ایش گؤرولوب، نتیجه‌ وئرسین.» -دئییردی.\nسون گؤروشوموزده میرزه ابراهیمووون «گله‌جک گون» رومانی حاخدا دانیشیقیمیز اولدو. اطرافلی دانیشدیق و ابراهیم دارابی‌نین «اشک سبلان» رومانینا کئچدیک. من قولاق آسیردیم و بو داهی انسانین بو قدر بو رومانلار حاخدا سؤیلنتی‌لرینه شاشیردیم. بو آدام دا نئجه قدرتلی حافظه وار ایدی. بوتون روماندا اولان اولایلاری یئرلی-یئرینده سؤیله‌ییردی. منسه بو دانیشیقلارین قورتارماسینی ایستمیردیم. بؤیوک بیلگیلر الده ائدیردیم. منیم «بو رومانلارین آراسیندا تاریخی بیر بوشلوق وار.» جمله‌مله راضیلاشماییب، ابراهیم دارابی‌نین «رود پر خروش» رومانیندان آد آپاردی. من ایلک دفعه ایدی کی، بو رومانین آدینی ائشیدیردیم. دئدیم «هاردان الدن ائتمک اولار؟» دئدی «آخشام چاتدیرارام.» او گئجه‌سی حسین کتابلاری منه یئتیردی. ایندی او دؤرد جلد رومان منه خاطره‌یه چئوریلیب و کتاب رفیمین گؤزه دَه‌ین یئرینده اوتوروب. هر زامان کتاب رفیمین اؤنوندن کئچنده، او سون گؤروش بوتون خیردالیقلاری ایلا گؤزومون اؤنونده جانلانیر و حسن‌سیز دنیانی یاشاماغا مجبور ائدیر…\nیئنه ائیواندایام. شرقده دان یئریری آغاریر. هارداسا، اوزاقدان بیر اوغولتو گلیر. ایچری کئچیرم. بیلمه‌دن داها آرتیق حبیب فرشباف‌دان ائشیتدیگیم بیر خالق بایاتیسینی دوداق‌آلتی زومزومه ائدیرم:","num_words":780,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":131875.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گفتنی است این سایت آرشیو مطالب منتشر شده از اسفند 89 تا دی 92 و همچنین ��ز مهر 94 تا شهریور 95 را شامل می شود\nگزارش نقض حقوق بشر\nمجموعه گزارشات نقض حقوق بشر در آذربایجان در سالهای اخیر\n\"بۇگون «آذربایجانین اۇرموداکی سسی»نین تؤرَنی گۆوَنلیک گۆجلری‌نین باسقیسییلا یاریدا قالدی\"+ شکیللر\nچهارشنبه ۰۵ اسفند ۱۳۹۴ ساعت ۲۲:۰۵ |\nآذوح: بۇگون «آذربایجانین اۇرموداکی سسی» قۇرومو بیر تؤرن داها کئچیرمیش و بۇ تؤرن گۆوَنلیک گۆج‌لری‌نین باسقی‌لاری اۇجباتیندان ياریمچیق قالمیشدیر.\nبۇ اوْتورومدا «آذربایجانین اۇرموداکی سسی» قۇرومونون آماج‌لاری و دستکله‌دی‌یی آداي‌لار اۆزَرینده دانیشیقلار اوْلموشدور.\nاوْتورومون باشلانغیجیندا «آذربایجانین اۇرموداکی سسی»نین باش يازمانی اۇرمو بیلیم‌يوردو اؤيرنچیسی «ياسیر رنجبری(ساوالان)» قۇرومون سؤيلمی ایله ایلگیلی دانیشمیش و بۇ قۇرومون سئچکی‌لر دؤنمی آذربایجان میللی حرکتی سؤيلمی اۇغروندا آتدیغی آددیمدان سؤز آچاراق «آذربایجان میللی حرکتیندن سئچکی‌لر اۇغروندا دئيیل، سئچکی‌لردن آذربایجان میللی حرکتی اۇغروندا يارارلانمالی‌يیق» دئيه آچیقلاما ياپمیشدیر. بۇ اؤيرنچی ائله‌جه‌ده اۇرمو بیلیم‌يوردوندا سئچک‌یلر قاباغی میللتچی اؤيرنچی‌لره قارشی يۆرودولن سیاست و باسقی‌لاردان دا سؤز آچمیشدیر.\nآردیندا «آذربایجانین اۇرموداکی سسی»نین باش يؤنَلدیجیسی «سینا حسنی» بۇ قۇرومون دانیشیغا گیردی‌یی آداي‌لاردان دانیشمیش و دستکلنَن آدايلار اۆزَرینده اینجله‌مه ياپمیشدیر. ائله‌جه‌ده بۇ فعال، بۇ قۇرومون قۇروجولاری‌نین گنج و اؤيرنچی اوْلدوغوندان دوْلايی، گنج فعاللارین آذربایجان میللی حرکتینده‌کی اؤنَمینی وۇرغولامیش و سئچکی‌لر دؤنَمی بۇ قۇروم فعاللاری‌نین آذربایجان میللی حرکتی سؤيله‌مینی يايماقدا ائتکیلی داورانیشیندان سؤز آچمیشدیر.\nتؤرَن سۆردورولورکن بیر بؤلوم گۆوَنلیک گۆجو سیتادین قاپیسی‌نین قاباغیندا توْپلانمیش و قاتیلیمچی‌لار آراسیندا قوْرخو فضاسی ياراتماغا چالیشمیشدیر. سوْنراسی بیرنئچه شخصی گئيیملی گۆوَنلیک گۆجو ایچَری گیرمیش و تؤرَنین قۇروجولاریندان «بۇ تؤرَن مجوزلیدیر» سؤزونو ائشیتدی‌یینه باخماياراق قۇروجولاری باسقیلامیش و تؤرن ياریمچیق سوْنا چاتمیشدیر.\n@azerbaycaninurmudakisesi\nآذوح\nآدرسهای ما - Follow us\nYouTube\n-----\nFacebook\n-----\nTwitter\nصفحه اصلی __ اخبار __ مقالات __ مصاحبه\/گزارش __ یادداشت هفته __ بحث روز __ بیانیه __ درباره آذوح __ دانلود __ جستجو __ پیوندها __ تماس __ اقتصاد آذربایجان جنوبی\nتمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به آذوح (AZOH) بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع است.","num_words":581,"character_repetition_ratio":0.093,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.022,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":135395.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۸ بهمن، ایران تقویمینده ایلین ۳۱۴-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۵۱ گۆن (نورمال ایل) یا ۵۲ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.266,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":291056.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شابلونو باغلی گؤسترماق اؤچون: |state=collapsed شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{ایرانین فوتبولونین سوپر لیگی|state=collapsed}}\nشابلونو آچیق گؤسترماق اؤچون: |state=expanded شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{ایرانین فوتبولونین سوپر لیگی|state=expanded}}\nشابلونو اوتوماتیک گؤسترم��ق اؤچون: |state=autocollapse شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{ایرانین فوتبولونین سوپر لیگی|state=autocollapse}}\nاگر {{navbox}}، بیر {{sidebar}} و یا باشقا بیر جدول اولسا شابلونو باغلی گؤستریر\nصفحه‌ده باشقا هئچ بیر آیتم اولماسا، شابلونو آچیق گوستریر\nاگر |state= پارامترینه هئچ بیر حالت تعیین اولماسا، Collapsible option شابلونو ایلک گورونورلؤکون |default= پارامترینن آلار. بو صفحه‌ده کی شابلون، حال حاضیرده autocollapse حالتینده دیر.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:ایرانین_فوتبولونین_سوپر_لیگی&oldid=1544857»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nایران فوتبال شابلونلار\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۲ مئی ۲۰۲۳، ‏۲۱:۳۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":279,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.085,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":45292.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اتوبوس ساخلادی، آشاغا ائندیم. بئش ـ آلتی آددیم آتیب، دووار دیبینه چکیلدیم. ساعاتا باخدیم، هله واختیم وار ایدی. یولون قالانین پیاده گئده بیلردیم. دکترون مطبّینه دوغرو یولا دوشدوم. اؤنده‌کی ایکی یول آیریمیندا، یاشار قارشیما چیخدی. منی گؤرجک دئدی:\nـ «هارا بئله؟، هاردان بئله؟»\nـ «هئچ، خسته‌یم دکتره گئدیرم.»\nـ « واختین وار سنه بیر شئی گؤسترم؟»\nـ «بیر آز وار. نه گؤسترمک ایسته‌ییرسن؟»\nـ « یاخشی اولدو. گل اتوبوس دوراغی صندل‌لرینده اوتوروب، سنه بیر سؤز دئییم! بایاق منه بیر sms گلیب. حئیفیم گلیر اونو سنه گؤسترمه‌یم، بیلمیرسن نمنه‌دی!»\nدوراق صندل‌لری اوسته اوتوردوق. یاشار ال آتیب قولتوق جیبیندن موبایل‌ین چیخارتدی. اشاره بارماغین صفحه اوزره چکدی. صفحه ایشیقلاندی. بارماغین دویمه‌یه ووردو. یازی گؤرونن کیمی، اوخوماغا باشلادی:\nـ «بهبهان جاده‌سینده بیر وانت آشیب، نئچه تلیس مین تومن لیک یئره تؤکولوب.»\nیاشار باشین قالدیرمامیش، دئدی:\nـ «گؤرورسن نمنه‌دی! هله بو بیر شئی دئییل. بیر آز اؤنجه آیری بیر sms ده گلمیشدی. او بوندان دا چوخ بیلیک وئره‌ندی. صبر ائله اونودا اوخویوم!»\nبونو دئییب، گؤزلرین موبایل اوسته تیکیب، اوخودو:\nـ «جاده‌لرین خرابلیغیندان، ایلده نئچه مین آدام اؤلور.»\nبیرده‌کی، «ایت‌لر ساخلانان یئردن، چوخلو آداملار گؤروش ائتدی.»\nبونلاری اوخویوب، سونرا باش قالدیریب، دئدی:\nـ « نئچه sms ده دونن گلیب. بیلمیرسن بو مجازی دنیا آدامین گؤزون نئجه آچیر. قوی سنه بیر سؤز دئییم. موبایل دوزه‌لدن بیلیب نئیله‌سین. دوغروداندا اونو آلان آداملار، او الدن بو اله اولورلار. هامی بیلیر هنده ورینده نه‌ کئچیر. منیم نظریمه، ایندی آداملارین بئینین موبایل دولدورور. بو sms او بیریسیندن دولغون، او sms بو بیریسیندن یاخشی. بیلمیرسن نه خبردی! او گون یوـ تیوب دا بیر شاعیر شعر اوخویوردو. وا…ی نمنه! دئمه‌لی دئییل. گره‌ک اؤزون گؤره‌سن!»\nیاشاردان آیریلیب یولا دوشدوم. دکترون مطبّینده نئچه نفر اوتورموشدولار. من‌ده اوتوردوم. بیر آز سوووشدو. شماره وئره‌ن اوجا سسله دئدی:\nـ «آغالار! دکتر بیر ساعات یوباناجاقدیر. هر کسین ایشی وار، گئدیب بیر ساعات سونرا، گله‌ بیل��.»\nهئچ کیم یئریندن ترپه‌نمه‌دی. بیری دئدی:\nـ «دکتر یوبانیر یوبانسین. بیز کی جاندان دوشموش، آغزی باغلی خسته‌لریک. آغزیمیز نه‌دی دکتره بیر سؤز دئیه‌که؟»\nدینمز ـ سؤله‌مز ایله‌شدیک. نئچه دقیقه‌ده سوووشدو. بویون بوغازینا شال سریمیش بیر آغا ایچری گیردی. آیاق اوسته ایکن، بؤرکون گؤتوروب، شالین آچدی. اوزون منه ساری دؤنده‌رنده، اونو تانیدیم. اودا منی تانیدی. آیاغا قالخیب یانیمداکی صندل‌ده اونا یئر گؤستردیم. آیدین دئدی:\nـ «سن نه عجب؟ نه‌یین دی؟» دئدیم:\nـ «بیر آز خسته‌یم. دکترده‌کی گلمک بیلمیر. دئییرلر بیر ساعات یوباناجاقدیر.» دئدی:\nـ « یوبانماق بو دکترون همیشه‌کی ایشی‌دیر. نئیله‌یه بیلریک؟ ایندی‌کی بئله اولدو گل من‌ده سنه بیر شئی گؤستریم. بایاق منه تلگرام‌دا بیر شئی گلیب، نمنه! گؤرمه‌سن بیلمه‌سن نمنه‌دی!»\nالینده‌کی موبایلا نئچه دؤنه بارماق ووردو. ایندی گؤستررم دئیه ـ دئیه، بیر فیلمی صفحه اوستونه گتیردی. در حال دئدی:\nـ « من اؤلوم بونا بیر دقّت ائله! گؤر نمنه‌دی؟»\nباخدیم. مئشه‌دن بیر فیل چیخدی نئچه آددیم آتیب میوه‌لی بیر آغاج آلتیندا دایاندی. آغاجین گؤوده‌سین توتوب سیلکه‌لدی. میوه‌لر یئره تؤکولدو. نئچه‌سین بیر یئرده خرطومو ایله ایچری چکدی. آزجا سووشدو، نئچه حیوان تاپیلدی. زرّافه، کرگدن، میمون فیله قاریشیب میوه‌لری تالادیلار. یئییب دویانلار، قاییتماق ایسته‌دیلر. آددیم آتان چالخانیب یئره ده‌یدی. قالخدی یئرییه، یئرییه بیلمه‌دی. ناققیش گئتدی. ال ـ ایاق اویناتدی. دیلین چیخارتدی. گؤزلرین سوزدوروب، خومارلاندی.\nآیدین دئدی:\nـ «گؤرورسن نمنه‌دی! هله بو بیر شئی دئییل!»\nشماره وئرن آدیمی سسله‌دی. معاینه اوتاغیننا گیردیم. دکتر خسته‌لیگیمی یوخلادی. نسخه یازماغا باشلادی. یازا ـ یازا دوداغی قاچدی. بیردن بیره گولومسه‌دی. الین ایشیندن چکیب، دئدی:\nـ «آدام ائله ایشلره توش گلیرکی اؤزوده بیلمیر نئیله‌سین! بایاق یو ـ تیوب دا منه بیر شئی گلدی، نمنه! او فیلم‌ین بیر یئری یادیما دوشدو. اونا گؤره گولمه‌ییم گلدی.»\nبونو دئیه‌ن دکتر دقّتله اوزومه باخدی. باخیشیمدان نه اوخودو بیلمیرم. آنجاق سؤزونون آردیندا دئدی:\nـ « دئیه‌سن اونو گؤرمه‌یه علاقه‌ن وار! عیبی یوخ، بئله بیر شئی‌لری گورمک اولدوقجا یارارلی دیر.»\nدکتر موبایلی یاندیردی. دئدیگی صفحه‌نی گتیردی. «بونا باخ گور نمنه‌دی!» دئیه ـ دئیه فیلمه باخماغیمی ایسته‌دی. باخدیم بیر اوو قاچیردی. پلنگ‌ده اونو قووالیردی. اونا یئتن‌کیمی جایناغین کوره‌یینه یئرلشدیردی. اوو بیر دقیقه‌ده قانینا بولاشدی. من اونا باخار ایکن، دکترده هئی دئیردی: دالیسینا باخ!\nصفحه‌نین آردیجا آیری بیر صفحه گلدی. ایت گلیب جمدک اوستونده سومسونوردو. اویاندان بیر پیشیک تاپیلدی. پیشیک ایته قارشی میریلدادی. ایتین اوستونه یومولدو. ایت قورخوب ونگیلده‌دی. گئری چکیلدی. پیشیک سون یوروشو باشلادی. ایت قاییدیب قاچدی.\nدکتر دئدی:\nـ «گؤرورسن نمنه‌دی؟» مطّب‌دن چیخدیم . گلدیگیم یولو قاییدیب، اتوبوسا میندیم.‌«سوروجو شاییردی خانیملار اوتوردوغو یئردن سوروجویه ساری باغیردی:\nـ «باغلا! دالی قاپینی‌دا باغلا!»\nقاپیلار باغلاندی، یولا دوشدوک. «سوروجو شاییردی» سسلننده من اونو تانیمیشدیم. یوخسول، ساده‌واری بیر گنج‌دی. گولمه‌لی سؤزلر دانیشار. یول اوزونو یولجولاری گولدوره‌ر. گولش اوزلو جوان‌دی. هردن بیر هیرسله‌نیب، چیغیر ـ باغیردا سالار. خانیملارا «بو قده‌ر سس سالمایین دئیه، هر کس اؤز یئنه‌جک دوراغیندا ائنمه‌سه مندن دئییل، دئیر.»\nاتوبوس سونونجو دوراغا آز قالمیشدی. ایچری‌ده بئش ـ آلتی خانیم آغادان ساوای، کیمسه یوخ ایدی. «سوروجو شاییردی» خانیملار ایلشن صندل‌لره، دستمال چکمک ایسته‌دی. ایکینجی ردیف‌ده بیر تیکه قورو چؤره‌ک قالمیشدی. اونو گؤردو سسین باشینا آتدی:\nـ «آهان! بودا خانیملارین گؤردویو ایش! چؤره‌یی یئییب قالانین صندل اوسته قویوبلار. ایندی اونلارا دئیرم.»\nبونو دئییب جیبیندن موبایلی چیغارتدی. قورو چؤره‌یین عکسینی سالدی، سونرا بیر فاتح‌کیمی دایانیب، گولومسه‌یرک:\nـ «ایندی گئتسین‌لر کئف ائله سینلر. تبریزلی آروادلارین آبیریسی گئتدی بیر ثانیه‌ده دنیا بیلدی‌کی بونلارین فرهنگی نمنه‌دی! ها… ها… ها»\nسوروجو شاییردی بئله گؤره‌نده سوروشدوم:\nـ « نئجه یانی تبریزلی آروادلارین آبیریسی گئتدی؟» جواب وئردی:\nـ «سن بوجور شئی‌لری بیلمزسن، عمی! بیر ثانیه ایچینده قورو چؤره‌کلرین عکس تلگراما گئتدی. بیلیرسن یانی نمنه؟ یانی اوکی دونیا اهلی بیزیم فرهنگیمیزی گوردو.»\nاوتوبوس دوراقدا دایاندی. «سوروجو شاییردی» چؤره‌کلری گؤتوروب قنووا سالدی. اونو گؤرجک موبایلیمی چیخاریب، قنوداکی چؤره‌کلردن عکس سالماق ایسته‌دیم. «سوروجو شاییردی» قیوراق گلدی کی:\nـ «نئیلیرسن عمی؟» دئدیم:\nـ «هئچ! چؤره‌ک پارچالارینین عکسین سالیرام، یو‌ ـ تیوبا قویام. ایستیرم دنیا آداملاری بیزیم سوروجولری یاخشی تانیسین لار.»\nـ «من اؤلوم یوخ‌ها! بابا بیزیم آبیریمیزی آپارما! گؤره‌سن بو نه ایش ایدی من گؤردوم، عمی؟آی عمی؟ بیر دیقه صبر ائله گور نئیلیرم.»\nبونو دئییب، ال آتدی چؤره‌کلری قنودان ییغیب، دووار دیبینده‌کی زیبیل قابینا تؤکدو. چئویک قاییدیب دئدی:\nـ «گؤرورسن موبایل نمنه‌دی! آدامی قویمورباشین قاشیسین! لاپ یاخشی، باش قاریشیق اولماسا آدامین الینه ایش وئره‌ر! سنی‌ده ساغ اول کی، موبایل‌دان دوز یارارلانماغی لاپ یئرینده منه تاپشیردین!»","num_words":1557,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":142634.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"میللت آنلامینی ایفاده ائتمک اوچون دیلیمیزده ایکی سؤزجوک واردیر: میللییت و میللت. بونلاردان بیرینجیسی دیلسل(لیسانی)، دینی، عیرقی، قؤومی، تاریخی، جوغرافی، ایقتیصادی و سیاسی عامیللرین تاثیری ایله مئیدانا گلن ائتنیک بیر توپلولوغو ایفاده ائدر. ایکینجی‌سی ایله بو توپلولوقدا دوغان عومومی بیر ایداره‌نی آنلادیر.\nمادزینی’نین مشهور تعریفینه گؤره میللت “تورپاغین، منشایین، اخلاق ایله عادتلرین و دیلین بیرلیگیندن دولایی حیاتیندا و ایجتیماعی ویجدانیندا آنلاشما و اورتاقلیق یاراتمیش بیر اینسان توپلولوغونا” دئییلیر.\nدیللری، عادت‌لری، تاریخ‌لری و دین‌لری، وطنلری و باشقالاری بیر اولان اینسانلار بیر میللییت تشکیل ائدرلر؛ فقط بیر میللییتین میللت حالینا گلمه‌سی عومومی شوعور و کوللئکتیو ایراده‌نین اورتایا چیخماسینا باغلیدیر.\nدورکیمین دوشونجه‌سینه گؤره ایسه ” ائتنیک عامیل‌لر ویا ساده‌جه تاریخی سبب‌لرله عئینی قانونلار آلتیندا یاشاماق و تک بیر دؤولت قورماق ایسته‌ین اینسان توپلولوغونا میللت دئییلیر.”\nدورکیم، بو تعریفی موشاهیده ائ��دییی اولای‌لارلا تایید ائدرکن “ایصرارلا تایید اولونورسا، بو کوللئکتیو ایرادنین تامین اولونماق حاقیندا مالیک اولدوغو و بو ایراده‌نین دؤولت قورماغا بیریجیک اساس تشکیل ائتدییی، ایندیکی مدنی میللت‌لرجه، آرتیق بیر پرینسیپ اولموشدور” دئییر.\nمادزینی‌نین تعریفی ایله دورکیمین تعریفی آراسینداکی ایفاده فرقینه دیقت ائتمک لازیمدیر: بیرینجی‌سینده میللت عونصوری و تاریخی بیر اولای( واقیعه)-دیر. ایکینجی‌سینده ایسه میللت ایجتیماعی و ایداری بیر حادیثه‌دیر. او بیرینده میللتین اولوشماق گئدیشی آنلادیلیر؛ بو بیرینده- میللت بیر “پرینسیپ” کیمی گؤستریلمیشدیر. او روشئیمدیر(روشئیم: جنین)، بو اوشاقدیر. او آغاجدیر، بو مئیوه‌دیر. او آنادیر، بو بالادیر. او میللییتدیر، بو میللتدیر.\nدیللری، عادت‌لری، تاریخ‌لری و دین‌لری، وطنلری و باشقالاری بیر اولان اینسانلار بیر میللییت تشکیل ائدرلر؛ فقط بیر میللییتین میللت حالینا گلمه‌سی عومومی شوعور و کوللئکتیو ایراده‌نین اورتایا چیخماسینا باغلیدیر. بو ایسه یالنیز “ایجتیماعی حافیظه” وظیفه‌سینی گؤرن اورقانین یارانماسییلا ووجودا گلیر. بو اورقان موختلیف زامانلارا گؤره دَییشیر. اورتا چاغلاردا بو وظیفه‌نی فئودال کسیم گؤرور، میللییت‌ین سوسیال حیات و گله‌نک‌لرینی قئید و ضبط ائدن “حافیظه” خان سارایلاری ایله شووالیه قالالاریندان عیبارت اولوب قالیردی. زامانین دَییشمه‌سییله، طبیعی اولاراق بو اورقان دا دَییشدی. بورژووازینین اورتایا چیخیشی ایله فئودال سیستئم داغیلدی. معنویات مرکزی قالالاردان شهرلره کئچدی. شهرلرده یئتیشن آیدین(ضیالی) کسیم میللتین شوعورونو تربییه و ایراده‌سینی تمثیل ائدن بیر صینیف حالینا گلدی.\nبو صینیف، قوللاندیغی اَن بؤیوک واسیطه- مطبوعات یولویلا میللییت‌ده‌کی کوللئکتیو ایراده‌نی ایشله‌دی؛ اؤز آراسیندان بو ایراده‌نی گوجلندیرن آداملارییلا صنعت آداملاری یئتیشدیردی. بونلارین سایه‌سینده منلی‌یینی ترک ائدن میللییت توپلولوغو بیر میلت اولماق عزمینه گلدی.\nدئموکراتیک آذربایجان توپلولوغوندا بو میللت اولماق ایراده‌سی، سؤزون، عصریمیزده‌کی مدنی آنلامییلا، 28 مای حادیثه‌سی و بیاننامه‌سی ایله قورولدو. 32 ایلدن بری دونیا تاریخی‌نین اَن قورخونج بیر ایستیلاسی آلتیندا اولماسینا، اَن آمانسیز توتالیتئر بیر رئژیمین محکومو اولماسینا باخمایاراق، آذربایجان توپلولوغو بو ایراده‌یه صادیق قالدیغینی هر فورصتده ایظهار ائتمکده، میللییت دؤوروندن چیخاراق میللت اولدوغونو، 28 مای دوشونجه‌سینه باغلیلیغینی هر واسیطه ایله ایثبات ائتمکده‌دیر.\nقایناق:\nآذربایجان، ایل 1، سایی 5\n1.آغوستوس. 1952 آنکارا\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqalə”بيز گله‌جه‌یین قيزلارينا کئچميشين کيتابلاري ايله تحصيل وئره بيلمه‌ريک“\nسونراکي مقاله طبيعي قایناقلار نئجه اؤلکه‌يه خوشبختليک گتيره بيلر؟\nMüəllif haqqında\nمحمد امین رسولزاده\nRelated Posts\nبیرلشمیش میللت‌لر تشکیلاتی‌نین تاریخی و پرینسیپ‌لری\nآماندا برینی\nتوتالیتاریزم، آوتوریتاریزم و فاشیزم؛ فرق ندیر؟\nرابرت لانگلی\nسیاسی سورج نظرییه‌سی؛ سوسیال حرکات‌لارین اساس نظرییه‌سینه عمومی باخیش\nاشلی کراسمن\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nاتک‌یازی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":933,"character_repetition_ratio":0.075,"word_repetition_ratio":0.107,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":173171.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"روبرت آلن زیمرمن (اینگیلیسجه. Robert Allen Zimmerman) و یا تانینمیش آدی ایله باب دیلن (اینگیلیسجه. Bob Dylan، دوغوم گونو 1941 مئی آیی نین 24جو گونو، مینسوتا) ، آمریکالی موزیسین، اوخویان، شاعیر و یازاردیر. 2016جی ایلده ماهنیلاریندا یئنی طرزده شعر سؤیلمگه گؤره ادبیات نوبل جایزه‌سینی قازاندی.\nروبرت آلن زیمرمان (شابتای زیسئل بن آوراهام) 1941 مئی آیی نین 24جو گونونده مینسوتا ایالتی‌نین دولوت کندینده یئرلشن سنت. ماریس مریضخاناسیندا آبرام زیمرمان ایله بئاتریس \"بیتتی\" استون ون اوغلو اولاراق دونیایا گلدی. عئینی ایالتین هیبینگ شهرینده بؤیودو. بؤیوک باباسی زیگمان زیمرمان و بؤیوک آناسی آننا زیمئرمان ترابزون (چاغداش تورکیه، اسکی عؤثمانلی ایمپراتورلوغو)'دان اودئسسا (روسیه ایمپراتورلوغو)'یا کؤچموش و 1905 ایلینده یاشانمیش آنتی‌سمیتیک (آنتی یهودی) پوقرامین‌دان سونرا آمریکایا کؤچ ائتدیلر. بؤیوک باباسی بنیامین ائدئلستئین و بؤیویک آناسی لیببا ائدئلشتاین لیتوانیا‌لی یهودی اولوب 1902 ایلینده آمریکایا کؤچدولر. دیلان 2004 ایلینده کرونیکلس: وولیوم وان آدلی خاطیره لرینده بؤیوک آناسی عاییله سی‌نین کاغیزمان‌لی(تورکیه نین قارس بؤلگه سینده) اولدوغو، ائولنمدن قاباقکی آدینین قیرغیز اولدوغو، اونون آتا آناسی دا عئنی بؤلگه دن گلن باشماق اوستاسی و سَپیجی اولدوغو و اونون سولاله سی‌نین کؤکده ایستانبول‌دان گلدیغینی، ایلک گنجلیگینده سؤیلدیگی Ritchie Vales'in In a Turkish Town (بیر تورک قصبه سینده) شارکی‌سینین، هرکسین دیلیندَکی لا بامبانین ترسینه اؤزویله داها اویوشور گؤروندوغونو یازدی.\nسونرا‌دان \"حضور ائوینه اورانلا داها فازلا کیشی‌نین اؤلدوغو یئر\" اولاراق تانیملایاجاغی بیلیم یوردوندا ایخراج اولاندا، هله 18 یاشیندا بیر گنج ایدی. ایگیرمیسینده ایسه داغینیق و چیرکین ساچ‌لاری، اسکی موددان توشموش گئییمی، چیگنینده گیتاری ایله نیویورکدا، \"بئاتنیک\"لرین آرالارینا گیرمیشدیر. اونا گؤره نیویورک \"هنوز چوخ سایی اینسانین گئتمَدیگی، گئدَنین ده گئری دؤنمَدیگی\" بیر یئر و اورایا گئتمک، \"آیا گئتمک کیمی بیر شئی\"دیر.\n2016جی ایل اوکتوبر آیی نین 13جو گونونده نوبل وقفی طرفین‌دن 2016 نوبل ادبیات اؤدولونه لاییق گؤروندو.\nموسیقی یاشاییشینا گیریش[دَییشدیر]\nژوان باییز ایله بیرلیکده واشینقتون دی سی ده دوزئنلئنئن یئریشه (ایشلر و آزادلیق اۆچون واشینقتون مارس آییندا) قاتیلدیغیندا (28 اوقوست 1963).\nباب دیلنین 1963جو ایلده یایدیغی \"The Freewheelin 1963\" آلبوملا آدی دیللره دوشوب و ایش گئنیش اولاراق ��اتیلماغا باشلاندان سونرا، ان یاخشی اولما یولونا چیخمیشدیر. آلبومون قابیغیندا نیویورک کوچه لرینده سئوگیلی‌سی سوزی روتولو ایله بیرلیکده چکیلمیش بیر گؤرونتو واردیر. \"Blowin' in the Wind\"، هرکسین دیلینه دوشموشدور.\nهر سفرینده فرقلی بیر شئیلردن دانیشان دیلن، ساواش‌لارین آنلامسیزلیغین‌دان، تانری’‌دان، عدالتسیزلیکدن، سئکسدن، عشقدن، سئوگی دن سؤز آپارمیشدیر. هر سفرینده دَیییشیک کسیملرین تپکی‌سینی چکمیشدیر. بیر شئیلر سؤیلویوردو؛ تکجه بیر باشقا سفر عئینی شئیلری تیکرارلامیردی. چوخلو آداملارا گؤره ، او ساده جه ایچیندن گلنی ماهنیلاریندا دئییردی. بلکی ده، توپلوملار اونو گؤرمک ایستدیکلری کیمی گؤروردو. فولک موزیکی سئچمه سی‌نین ندنی ده اصلده، گیتاری و هارمونیکاسین‌دان باشقا هئچ بیر شئیه احتیاج دویمایاجاق اولماسییدی.\nژوان باییزین سؤیلَدیگینه گؤره، \"گؤردوکلری ساده جه اوزویچون بیر شئی ایفاده ائدیردی\". \"باشقا‌لارینین احتیاجلاری اۆچون باش یوران بیری دئییلدی.\" گینه ده بایز اونا عاشیق اولوردو. گئجه لیگی اون ایکی دولارلیق اوجوز بیر هوتئل اوتاغیندا قازئتچیلره اوستونده قوجامان قارا جکئتی، آغ کؤینگی و مور (بنفش) قول دویمه لری ایله رپورتاژ وئریرکن، باییز’ین گؤزونده \"گؤزلری بوتون گرچکلری گؤرموش کیمی یاشلی و اؤزونو بیر قیش یارپاغی قدر ناییف\"ایدی.\nدیلن، 1965ده اینگیلیس تورو سیراسیندا یانینداکی \"الیت بوهملر\" ایله بیرلیکده ساووی هوتئلینده ایقامت ائتمیشدیر. و ماریان فیتفول اونا یاخین اولابیلمک اۆچون هوتئله گئدَر؛ اوتاقدا بیر بوجاغا چکیلیر. دیلن’ین داکتیلوسونا، \"اَنی‌نین ایدهآل میصراع اؤلچوسو اولدوغونو سؤیلَدیگی\" قالین بیر تووالت کاغیذی تاخی‌لی‌دیر. فیتفول اونون دیققتینی چئکمَدیگینی دوشونورکن، او، سورَک‌لی بیر شئیلَر یازمیشتیر. نه یازدیغینی سوردوغوندا، فیتفول آلدیغی جوابا شاشیریر. دیلن، اونون حاقّیندا بیر شعر یازماقدایدی.\nدیلن’ین تکلیفی اوزَرینه، یئنی آلبومونو دینلرلر بیر گئجه هوتئل اوتاغیندا. اونا گؤره \"اونون اؤزَل دینلَییجی‌سی اولمانین بیر بدلی واردیر، او گئجه دویغوسال بیری اولموش، اونا قور یاپماقدا‌دیر\".\nتکجه فیتفول حامیله دیر و بیر هفته سونرا ائولنجکدیر. فیتفولون او گئجه گئرچگی سؤیلدیگی اۆچون پئشمانلیق دویماسینین ندنی، اونونلا یاتامامیش اولماسی دئییل، او تووالت کاغیذلارینا اؤزویچون یازیلان‌لاری هئچ بیر زامان اؤیرنمه یه جک اولماسی‌دیر.\nبریتانیا تورو ژوان باییز’له ایلیشکیلری‌نین ده سونو اولور. فورست هیل کونسرتی’نه اؤزونو دعوت ائدرک نیو یورک’دان آمریکا’یا آچیلماسینا یاردیمجی اولان ژوان باییز’ی، بریتانیا توروندا صحنه یه دعوت ائتممیشدیر.\n1973’ده کی “Pat Garrett and Billy The Kid” آلبومونا قدر بیر سوره سس‌سیز قالیر. بو ایل، “Knockin’ on Heaven’s Door” ایله باب دیلن اولدوغونو بیر داها خاطیرلاتدیغی ایل‌دیر. اوچ ایل سونرا گلن Desire آلبومونداکی \"One More Cup Of Coffee (بیر فینجان آرتیق قهوه)\" ایسه بیر باشقا کلاسیک اولور.\nدیسکوقرافی و آلبوملار[دَییشدیر]\n1962 - Bob Dylan\n1963 - The Freewheelin' Bob Dylan\n1964 - The Times They Are a-Changin'\n1964 - Another Side of Bob Dylan\n1965 - Bringing It All Back Home\n1965 - Highway 61 Revisited\n1966 - Blonde on Blonde\n1967 - John Wesley Harding\n1969 - Nashville Skyline\n1970 - Self Portrait\n1970 - New Morning\n1973 - Pat Garrett & Billy the Kid\n1973 - Dylan\n1974 - Planet Waves\n1975 - Blood on the Tracks\n1975 - The Basement Tapes\n1976 - Desire\n1978 - Street Legal\n1979 - Slow Train Coming\n1980 - Saved\n1981 - Shot of Love\n1983 - Infidels\n1985 - Empire Burlesque\n1986 - Knocked Out Loaded\n1988 - Down in the Groove\n1989 - Oh Mercy\n1990 - Under the Red Sky\n1992 - Good as I Been to You\n1993 - World Gone Wrong\n1997 - Time Out of Mind\n2001 - “Love and Theft”\n2006 - Modern Times\n2009 - Together Through Life\n2009 - Christmas in the Heart\n2012 - Tempest\n2015 - Shadows In The Night\nقایناق[دَییشدیر]\n^ Bob Dylan. The Rock and Roll Hall of Fame and Museum\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=باب_دیلن&oldid=1426037»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nPages using infobox person with multiple spouses\nPages using infobox musical artist with associated acts\nنوبل اؤدولو قازانانلار\nنوبل اؤدولو\nآمریکا موسیقی‌سی\nآمریکا بیرلشمیش ایالتی\nادبیات\nموسیقی\nنوبل ادبیات اؤدولو قازانانلار\n۲۰۱۶ ایلینده نوبل اؤدولو قازانانلار\nیاشایان اینسانلار\nباب دیلن\n۱۹۴۱-جی میلادی ایلده دوغولان‌لار\n20th-century American guitarists\n۲۰. یوز ایلده آمریکالی شارکیچیلار\n20th-century American writers\n21st-century American guitarists\n۲۱. یوز ایلده آمریکالی شارکیچیلار\n21st-century American writers\nAlbum-cover and concert-poster artists\nAmerican acoustic guitarists\nAmerican blues guitarists\nAmerican blues singers\nAmerican country singer-songwriters\nAmerican folk guitarists\nAmerican folk rock musicians\nAmerican folk singers\nAmerican gospel singers\nAmerican harmonica players\nAmerican male guitarists\nAmerican guitarists\nAmerican male singer-songwriters\nAmeri\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nاسکریپت خطالاری اوْلان صفحه‌لر\nاچ‌کاردلار ایله مقاله‌لر\nنامعلوم پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nنامعلوم بوش پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nArticles with hCards\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۳ آوریل ۲۰۲۰، ‏۱۴:۲۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1650,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":148509.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"حضرت محمد یادا محمد یوْخسا محمد بن عبدالله[۴] (د. ۵۷۰، مکه، قریش - اؤ. ۸ ژوئن ۶۳۲، مدینه، ایسلام دؤولتی)، دونیانین ان جمعیتلی ایکینجی دینی اوْلان ایسلامین قۇروجوسو و دینی، عسگری و سیاسی عرب رهبر دیر.[۵] عربیستان یاریم‌آداسی‌نین تامامی‌نی اله کئچیرن موسلمان حاکیمیتی‌نی تک بیر ایداره آلتیندا بیرلشدیرمیش و بئله‌جه ایسلامین موقدس کیتابی قورآن کریمین یانی سیرا، تعلیم‌لری ایله اؤز عمل‌لرینی تأمین ائتمکله ایسلام دینی اینانجی‌نین اساسی‌نی تشکیل ائتمیشدیر.[۶] موسلمانلار طرفیندن تک تانری‌لی دینلری تاماملایان شخص و الله‌ین اینسانلارا گؤندردیگی سوْن پئیغمبر اوْلدوغو اینانیلیر.[۷]\nمحمد\nدوغوم\nمحمد بن عبدالله\n۵۷۰\nمکه، قریش\nاؤلوم\n۸ ژوئن ۶۳۲[۱][۲]\n۲۸ مئی ۶۳۲ (شیعه گؤروشو ایله)\n(۶۱–۶۲ یاش)\nمدینه، ایسلام دؤولتی\nاؤلوم سببی\nیوکسک قیزدیرما[۳]\nدفن یئری\nمسجید النبی، مدینه\nمیلیت\nعرب\nباشقا آدلار\nابوالقاسم (کُنیه)\nرسول الله\nمحمد امین\nدین\nاسلام\nپئشه\nتاجیر (۵۸۳–۶۱۰)\nاکتیو ایللر\n۶۱۰–۶۳۲ (دینی رهبر)\nتانینماق سببی\nایسلام پئیغمبری\nسوْنراکی‌سی\nحضرت محمد جانیشینلیگی\nابوبکر (اهل سونت گؤروشو)\nعلی ابن ابیطالب (شیعه گؤروشو)\nحیات‌یولداشی(لاری)\nخدیجه بنت خویلد\nسوده بنت زمعه\nعایشه بنت ابوبکر\nحفصه بنت عمر\nزینب بنت خزیمه\nام سلمه بنت ابی امیه\nزینب بنت جحش\nجویریه بنت حارث\nام حبیبه بنت ابوسفیان\nریحانه بنت زید\nصفیه بنت حیی\nمیمونه بنت حارث\nماریه القبطیه\nاوشاقلاری\nقاسم\nعبدالله\nابراهیم\nزینب\nرقیه\nام کلثوم\nفاطمه\nوالیدین(لری)\nعبدالله بن عبدالمطلب (آتا)\nآمنه بنت وهب (آنا)\nقوهوملاری\nحضرت محمدین سویو\nعائیله‌سی\nاهل بیت\nایمضاسی\nایچینده‌کیلر\n۱ اوشاقلیق دوورو\n۲ عائیله\n۳ ایلکین وحی\n۴ یاردیمجیلاری\n۵ هیجرتدن سونرا\n۶ سون زامانلاری\n۷ آیریجا باخ\n۸ خاریجی کئچیدلر\n۹ قایناقلار\nاوشاقلیق دوورو\nدَییشدیر\nحضرت محمدین آنادان اوْلدوغو ایل عادتن ائرامیزین ۵۷۰-جی ایلی ساییلیر. محمدین اوشاق‌لیق و گنج‌لیک ایللری حاقیندا معلومات چوْخ جزعی‌دیر. صحیح معلوم اوْلان آنجاق بودور کی، او ائرکن یئتیم قالمیش‌دیر: آتاسی عبدالله اوشاق آنادان اولمازدان اول وفات ائتمیش، آناسی آمینه ایسه محمد آلتی یاشیندا اولارکن اؤلموش‌دور. بون‌دان ایکی ایل سوْنرا باباسی عبدالمطلب ده وفات ائتمیش‌دیر. آناسینین اؤلومون‌دن سوْنرا محمده باباسی باخیردی. اونون وفاتین‌دان سوْنرا یئتیم قالمیش اوشاغا عمی‌سی ابو طالب قایغی گؤسترمه‌یه باشلامیش‌دیر. محمد اونو محببت و قایغی ایله ساخلایان باباسینا و عمی‌سینه بوتون اؤمرو بویو درین میننتدارلیق حیسسی بسلمیش‌دیر.\nاون ایکی یاشیندا ایکن محمد ابو طالبین تیجارت ایشلری ایله علاقه‌دار اولاراق اوزاق سوریه یا آیلارلا داوام ائدن سفرینده ایشتیراک ائتمیشدی. عربیستان یاریم اداسینین حدودلارین‌دان کناردا اؤزونون بۇ ایلک سیاحتی زامانی او، اؤزو اۆچون یئنی اولان، بیلاواسیته دوغولوب بویا-باشا چاتدیغی بوت‌پرست قبیله-طایفه موحیطی ایله چوْخ بؤیوک تزاد تشکیل ائدن خریستیان، یهودی و دیگر دینی ایجمالارین دونیاسی ایله تماسدا اولموش‌دور. بیر چوْخ شرح‌چی‌لر هئچ ده اساس‌سیز اولمایاراق بئله گومان ائدیرلر کی، بۇ یئنی عالمله تانیش‌لیق بالاجا محمده سیلینمز تأثیر باغیشلامیش، اوندا معنوی بیر گرگین‌لیک یاراتمیشدی. بۇ گرگین‌لیک محمدین بوتون سوْنراکی حیاتی بویو ضعیف له ممیش و اونو نتیجه اعتباری ایله یئنی دینین یارادیجی‌سی کیمی بؤیوک بیر ایش گؤرمه‌یه سؤوق ائتمیش‌دیر.\nمحمدین ۲۱ یاشی تامام اولاندا او، مکه جمعیتی ایچری‌سینده امین (صداقت‌لی، اعتیبارلی آدام) کیمی آد چیخارمیشدی. ابو طالبین مصلحتی ایله محمد خوویلید ابن اسدین قیزی، وارلی دول قادین خدیجه‌نین یانیندا پیرکئش‌لیک (تیجارت ایشلرینی ایداره ائدن شخص) وظیفه‌سی آلیر. خدیجه‌نین تیجارت ایشلرینی آپاران محمد سوریه یه داها بیر سفر ائدیر، هم ده یئنی‌یئتمه‌لیک دؤورونده گئتدیگی یولو دئمک اولار ائتنیله تکرار ائدیر، حلبده و دمشقده اولور. موختلیف دینی ایجمالار، ایلک نؤوبه‌ده خریستیان و یهودی ایجمالاری دونیاسی ایله بیلاواسیته یئنی تماس، اونلارین حیات طرزی و ایدئالوگیاسی ایله یئنی‌یئتمه‌لیک دؤورونده اوْلدوغون‌دان داها شعورلو و حتی، دئمک اولار، داها مقسدیؤن‌لو تانیش‌لیق نتیجه اعتباریله اونون منوی تجروبه‌سینی آرتیرمیش‌دیر. بونو محمدین خریستیان راهیب‌لری ایله خصوصی گؤروش‌لرین‌دن و صحبت‌لرین‌دن بحث ائدن بیر چوْخ موسلمان روایت‌لری بیلاواسیطه نظره چاتدیریر. هم یهودی، هم ده خریستیان ��ین‌لری‌نین تک الله لی‌لیق حاقیندا اساس اومومی ائحکامی محمدین تک الله‌لی‌لیق ایدئیاسینین قتیلشیب مؤحکملنمه‌سینه، شوبهه‌سیز کؤمک ائتمه‌لی ایدی. عئینی زاماندا بۇ دین‌لرین بیر-بیرینی اینکار ائتمه‌سی، اونلارین «یولو آزماق»، «سهو یول ایله گئتمک» حاقیندا کسکین و ساده‌جه اولاراق دوشمن اتهام‌لاری محمده الله ا قوووشماق اۆچون اؤز دوغرو یولونو آختارماغا سؤوق ائدن علاوه عامل اوْلدو. قورانین ایدئیا-مؤضوع ایستیقامتی بونو تام آشکار شکیلده تصدیق ائدیر. اکثر حال‌لاردا عهدی-عتیق و عهدی-جدیدله سسلشن قورانین مزمونونون باش‌لیجا فرقلندیریجی خوصوصیتی ده ایلک نؤوبه‌ده یهودیلیین و مسیحیتین محض بئله جهت‌لری‌نین تنقئیدی‌دیر کی، بون‌لارین اوستونده همین دین‌لر قدیم واخت‌دان بری اؤز آرالاریندا شدت‌لی و آمان‌سیز موباحیثه آپارمیش‌لار.\nعائیله\nدَییشدیر\n۵۹۵-جی ایلده محمد خدیجه ایله ائولنمیش‌دیر. همین واخت خدیجه‌نین یاشی قیرخا یاخین ایدی و او، ایکی دفعه ارده اولموشدو، اولکی ارلرین‌دن ایکی اوْغلو و بیر قیزی واردی. بونا باخمایاراق محمدله خدیجه‌نین قارشی‌لیق‌لی محبتی دیل‌لره دوشموش‌دور. محمدین بوتون یاخین آدام‌لاری آراسیندا بیرینجی اولاراق خدیجه اونون پیغمبرلیینه اینانیب ایمان گتیرمیش و یئنی دین - ایسلام دینی اوغروندا موباریزه‌نین چوْخ چتین باشلانغیجیندا محمده کؤمک ائتمک قوه‌سینی و واریداتینی اسیرگممیش‌دیر. محمد بونون موقابیلینده خدیجه‌یه بؤیوک محبت، درین میننتدارلیق و حؤرمت حیسسی بسلمیش‌دیر. خدیجه ایله اؤمور سوردویو ۲۵ ایل عرضینده او، باشقا هئچ بیر قادینلا ائولنممیش‌دیر. خدیجه‌نین محمددن داها ایکی اوْغلو و دؤرد قیزی دوغولموش‌دور. ایکی یاشیندا اؤلن بؤیوک اوْغلونون آدی قاسیم ایدی. قدیم عرب عادتی ایله بۇ حادثه‌دن سوْنرا محمد حؤرمتله ابول-قاسیم (قاسیمین آتاسی) آدلاندیریلمیش‌دیر. ایکینجی اوْغلو عبدالله دا کؤرپه یاشیندا ایکن اؤلموش، محمدین زینب، روقیه، اومم کولثوم و فاطمه آدلی دؤرد قیزین‌دان ایسه یالنیز سونونجوسو اونون نسلینی داوام ائتدیرمیش‌دیر.\nایلکین وحی\nدَییشدیر\nHira dağında Peyğəmbərə (s) ilk vəyhin nazil olduğu mağara\nمحمد ۴۰ یاشیندا ایکن دینی دوشونجه‌لر و آختاریش‌لار اونون حیاتیندا گئتدیکجه داها چوْخ یئر توتماغا باشلامیشدی، او بعضا بوتون بوش واختینی بون‌لارا صرف ائدیردی. هله یئنی‌یئتمه‌لیک دؤورونده اونون داخیلینده باش قال‌دیران روحی هیجان حیس‌لی گؤرونممیش درجه‌ده شیددتلنمیشدی، چوْخ واخت اصل سارسینتی وضعیتینه کئچیردی. او گئتدیکجه داها تئز-تئز وجده گلیر، گؤزونه آنلاشیلماز صورت‌لر گؤرونور و قولاغینا هله‌لیک او قدر ده باشا دوشمدیگی سس‌لر گلیردی. محمد تئز-تئز مکه یاخینلیغین‌داکی حرا ماغاراسینا چکیلیب (خوصوصن گئجه‌لر) اؤز دینی خیال‌لارینا دالیردی. بئله مقامالارین بیرینده محمد اینسان‌لارا حقیقی سؤزو - الله ین سؤزونو اوخوماغی باشلاماق حاقیندا اونا امر وئرن ملیی قفلتن آیدین گؤرموش‌دور. (قوران، XCVI سوره). بۇ حادثه محمدی او قدر سارسیتمیشدی کی، او، اوزون مدت درین روحی دوشکونلوک وضعیتینده قالمیش، اونو بئله وضعیت‌دن چیخاران دا همین ملک اولموش‌دور. ملک اونا الله ین سؤزونو آدام‌لارا چاتدیرماغی یئنی‌دن امر ائتمیش‌دیر (قوران، LXXIII، LXXIV سوره‌لر).\nمحمدی بیرینجی اولاراق دانیشیق‌سیز الله ین ائلچی‌سی کیمی تانییان خدیجه، اؤز عمی‌سی اوْغلو علی (ابو طالبین اوْغلو) و اوغوللوغا گؤتوردوگو زید اولموش‌لار. تئزلیکله آدلی-سان‌لی مکه تاجیری ابوبکر، اونون آردینجا ایسه عثمان، تلحه و ابدورحمان دا اونا ایمان گتیرمیش‌لر. محمدین طرفدارلارینین سایی اولجه ۵۰ نفردن آرتیق اولمایان، اساساً اونون قوهوم-اقراباسین‌دان عبارت اوْلان دسته‌سی مکه جمعیتی‌نین قالان حیسه‌سی‌نین، ایلک نؤوبه‌ده ده نفوذلو قورئیش‌لی‌لرین آشکار عداوتینه، دئمک اولار، دوشمن موناسیبتینه راست گلدی. اونون طرفدارلارینین اون بیر نفرینی‌نین (عائله‌لیکجه) حبشیستانا تعجیلی کؤچمه‌سی ده بونو کیفایت قدر آشکار ثبوت ائدیر.\nیاردیمجیلاری\nدَییشدیر\nاؤز مردلیگی، جیددیتی و صمیمی فداکارلیغی ایله شؤهرت قازانمیش حمزه و عمر یئنی دینی ایجمایا قوشولاندا بۇ ایجمانین مؤوقئیی خئی‌لی مؤحکملندی. بونونلا بیرلیکده قورئیشی‌لرین همین ایجمایا و ایلک نؤوبه‌ده اونون ایمامی محمده دوشمن‌چی‌لیگی آرتدی. ۶۱۰-جو ایلدن ۶۲۰-جی ایلدک دؤورو ایحاطه ائدن اونیل‌لیک مکه‌نین اننوی بوت‌پرست جمعیتی ایله یئنی تکاالله‌لی دینین - محمدین فعال تبلیغ ائتمه‌یه باشلادیغی ایسلام دینی‌نین طرفدارلاری آراسیندا آردی-آراسی کسیلمه‌ین چکیشمه‌لرله دولو اولموش‌دور. ۶۲۰-جی ایلده خدیجه‌نین و بون‌دان بیر قدر، یعنی ایکی آی سوْنرا ابو طالبین وفاتی موباریزه‌نین کسکین‌لیینی آرتیرمیشدی. بئله سون درجه صداقت‌لی کؤمک‌چی‌لرینی ایتیرن، اؤز قبیله‌سی طرفین‌دن دئمک اولار تامامیله ترک ائدیلن محمد مکه‌دن تقریباً یوز کیلومتر شرق طرفده یئرلشن طاییفده کؤمک آختاریب تاپماغا چالیشدی، لاکین مئوففقیت‌سیزلییه اوغرادی.\nپیغمبره کؤمک اصلینده گؤزلمدیگی یئردن - اولجه یثریب‌دن، داها دوغروسو یثریبین خزرج و اووس قبیله‌لرین‌دن گلدی. همین قبیله‌لرین اون ایکی نماینده‌سی هر ایل مکه‌یه اننوی زیارته گلن بوت‌پرست‌لرین ایللیک زووارلیق مؤوسوم‌لری‌نین بیرینده محمدله گؤروشموش، اونون تعلیمینی قبول ائدیب، اونا صادق قالاجاق‌لارینا و یاردیم گؤستره‌جک‌لرینه آند ایچمیش و بونا گؤره ده سوْنرالار فخری انصار روتبه‌سی آلمیشدی‌لار. نؤوبتی زووارلیق مؤوسومونده بۇ آند ایچمه تکرار ائدیلمیش، لاکین بۇ دفعه آند ایچمه مراسیمینده محمدین یئتمیش یثریب‌لی طرفداری ایشتیراک ائتمیشدی. همین آندیچمه‌ده اونلار محمده سؤز وئردی‌لر کی، اونونو دینینه رعایت ائتمکله یاناشی، هم ده بۇ دینی حیات‌لاری باهاسینا قورویاجاق‌لار. محمده تامامیله آیدین اوْلدو کی، ایسلام ایدئیالاری یثریبده اوْلدوقجا الوئریش‌لی یئر تاپمیش‌دیر. بونا گؤره ده او، یثریبده مسکن سالماغی قرارا آلدی. بئله بیر قرارین قبول ائدیلمه‌سی تکجه محمدین تبلیغ ائتدیی ایدئیالارا یثریب‌لی‌لرین بسلدیک‌لری صداقتله دئییل، هم ده اونونلا باغ‌لی ایدی کی، محمدی طرفدارلاری ایله بیرگه آشکار جیسمانی جزا گؤزلییردی.\nاولجه محمد تعلیمی‌نین صداقت‌لی طرفدارلاری (اونون اصحابه‌لری) عائله‌لری ایله بیرلیکده یثریبه کیچیک قروپ‌لارلا و قورئیشی‌لردن خلوتی اولاراق کؤچدولر. اونلاردان، یعنی یثریبه کؤچن ایلک موسلمان‌لاردان (موهاجیرلردن) سوْنرا ایسه محمد اؤزو ده عائله‌سی و ان یاخین آدام‌لاری ایله بیرلیکده مشهور هیجرت ائتدی. ۶۲۲-جی ایل یولون ۲۶-دا باش وئرن همین حادثه موسلمان ائراسینین باشلانغیج نقطه‌سی، رسمی موسلمان تقویمی‌نین باشلانغیجی اوْلدو.\n۵۳ یاش‌لی محمدین کؤچدوگو شهر سوْنرادان مدینه (پیغمبرین شهری) آدلان‌دیریلاجاق. یثریبه کؤچمه‌سی اونون اجتماعی ایستاتوسونو کؤکون‌دن دییشدیردی. او، یئنی دینین موبللیغین‌دن، دینی نسیحت‌چی‌دن و چکیندیریجی‌دن سؤزون تام معناسیندا آدام‌لارا ایلاهی قانون‌لاری چات‌دیران الله ائلچی‌سینه (اللهین رسولونا) چئوریلدی. آدام‌لار یئر اوزون‌دکی حیات‌لاریندا اونون سؤیلدیی قانون‌لارا رعایت ائتمه‌لی ایدی‌لر. موسلمان‌لارین حیات طرزی و یئنی دینین باش‌لیجا آیین‌لری حاقیندا بوتون اساس گؤستریش‌لری ده محمد اؤز پیغمبرلیی‌نین محض مدینه دؤورونده یاراتمیش‌دیر.\nمحمدین اطرافیندا بیرلشمیش موهاجیرلر و انسارلار مدینه‌ده اؤز ایجمالارینی - اوممتی یاراتدی‌لار. اومت عربیستان یاریم آداسیندا او واختادک اننوی اوْلان قبیله-طایفه بیرلیک‌لرین‌دن فرق‌لی اولاراق قان قوهوم‌لوغو اساسیندا دئییل، عئینی دینی تعلیمه منسوب اوْلماق اساسیندا قۇرولموشدو. بۇ ایجما تئوکراتیک تشکیلات ایدی، محمد عئینی زاماندا ایجمانین هم دینی، هم ده دونیوی باش‌چی‌سی رولونو اویناییردی. بۇ ایجما محمدین دینینی قبول ائدن‌لرین هامی‌سی اۆچون اصلینده آچیق ایدی. هیجرت‌دن بیر نئچه ایل سوْنرا مدینه‌نین بوتون ادب اهالی‌سی (داها دوغروسو، بوت‌پرست اهالی‌سی) محمدین ایجماسینا داخیل اولموشدو. شهرین یهودی‌لیه اعتیقاد بسله‌ین و اوندان ال چکمک ایستمه‌ین دیگر ساکین‌لری سورگون ائدیلمیش، قیسمن ده قیریلمیشدی.\nهیجرتدن سونرا\nدَییشدیر\nهیجرتین ایکینجی ایلی محمد قیبله نی دییشدیردی، ناماز قیلارکن اوزو قودسه طرف دئییل، مکه‌دکی کعبه معبدینه طرف توتماغی امر ائتدی. بۇ تدبیر تکجه یهودی مدینه‌لی‌لره قارشی گئتدیکجه داها دا شدت‌لنن موباریزه‌نین نتیجه‌سی دئییلدی: او، هم ده محمدین ان موهوم ایستراتئژی مقصدینی - بوتون قربی عربیستانین باش دینی مرکزی اوْلان مکه نی تابع ائتدیرمک مقصدینی ایفاده ائدیردی. محمدین مکه‌لی‌لره قارشی تشکیل ائتدیی ایقتصادی مۆحاریبه ده همین مقصده خیدمت ائدیردی. او، بۇ محاریبنی مکه‌لی‌لرین اساس گلیر و ریفاه منبعی اوْلان تیجارت کاروان‌لارینا مونتظم باسقین‌لارلا باشلامیشدی. ۶۲۴-جو ایلده بۇ یئر اوزرینده بدر کهریزلری یاخینلیغیندا اصل حربی چارپیشما باش وئردی و چارپیشمادا مکه‌لی‌لر مغلوبیته اوغرادی‌لار. لاکین اونلار ۶۲۵-جی ایلده اوحود داغی یانیندا مدینه قوشونونو دارماداغین ائدیب قیصاص آلدی‌لار، ۶۲۶-جی ایلده ایسه اؤز کاروان یول‌لارینی مدینه‌لی‌لرین تهلوکه‌سین‌دن تامامیله قورتارماق مقصدیله اونلارا قطعی ضربه ائندیرمه‌یه جهد گؤستردی‌لر. مکه‌لی‌لر بدوی طایفه‌لاری و مدینه‌دن سورگون ائدیلیب خئیبرده سیغیناجاق تاپمیش یهودی‌لرله اتفاق باغلاییب مدینه ایجماسینا قارشی بؤیوک یوروشه باشلادی‌لار. محمد عقل‌لی حرکت ائدیب آچیق چارپیشمادان چکینمیی، لاکین مدینه نی اوزون موددت‌لی مدافعه‌یه حاضیرلاماغی قرارا آلدی. بۇ مقصدله شهرین اطرافیندا خندق قازیلدی و اوخاتان‌لار بۇ خندقده اوتوروب دوشمنی گؤزلمه‌یه باشلادی‌لار. عربیستان یاریم آداسیندا اول‌لر معلوم اولمایان، مکه‌لی‌لرین باش‌لیجا قوه‌��ینی تشکیل ائدن بدوی سوواری‌لری‌نین دؤیوش ایمکان‌لارینی جیدی صورتده محدودلاش‌دیران بۇ یئنی تاکتیکا مکه‌لی‌لری چاشباش سالدی. شهرین بیلاواسیطه هوجوملا آلینماسی باش توتمادی. چوخ‌لو یاغیش یاغان و سویوق شیمال کولک‌لری اسن سرت قیش شرایطینده شهرین محاصره‌یه آلینماسی اوزون چکدی و اونو محاصره‌ده ساخلایان‌لار اۆچون اذیت‌لی اوْلدو. مکه‌لی‌لرین دوشرگه‌سینده دیدیشمه‌لر باشلانمیشدی. مکه‌لی‌لردن آسی‌لی وضعیتده اوْلدوق‌لارینا گؤره بدوی‌لر عادتن اونلارا نیفرت بسلییردی‌لر. بون‌دان مهارتله ایستیفاده ائدن محمدین دیپلوماتیاسی دوشمن جبهه‌سینده دیدیشمه‌لری داها دا شیددتلندیردی. محمدین ائلچی‌لری گوج‌لو طایفه اوْلان قتفان قبیله‌سی‌نین دسته‌لری‌نین باش‌چی‌لاری ایله گیزلی دانیشیق‌لار آپاردیغینا گؤره بدوی‌لر نتیجه اعتباری ایله محاصره‌چی‌لرین جبهه‌سینی ترک ائتدی‌لر. اونلارین گئتمه‌سی مدینه‌نین محاصره‌سینی پئرسپئکتیوسیز ایشه چئویردی و محاصره لغو ائدیلدی. بئله‌لیکله، محمد چوْخ موهوم قلبه قازاندی. بۇ قلبه اونون مدینه‌دکی ایجماسینین داها سیخ بیرلشمه‌سینه، ائله‌جه ده یئنی بدوی طایفه‌لارینین بۇ ایجمایا قوشولماسینا سبب اوْلدو.\nهیجرتین آلتینجی ایلینده محمدین قوه‌لری ایله اونون دوشمن‌لری‌نین قوه‌لری‌نین نیسبتی ائله ایدی کی، مکه‌لی قورئیشی‌لرین حاکم مؤوقع توتان باش‌چی‌لاری مؤوجود پروبلئم‌لری قارشی‌لیق‌لی گذشت اساسیندا حل ائتمک اۆچون محمدله برابر حقوق‌لو دانیشیق‌لار آپارماغا مجبور اوْلدولار. مثلا، هودئیبیه‌ده یازی‌لی صورتده چوْخ واجیب بیر سازیش تثبیت ائدیلدی. سازیشه گؤره، مکه‌لی‌لر سوْنراکی ایل مدینه موسلمان‌لارینین کعبنی مانعه‌سیز زیارت ائتمه‌سینه ایمکان وئره‌جک‌لرینی ود ائتمکله یاناشی، هم ده عؤهده‌لیک گؤتوردولر کی، زووارلار مکه‌ده اولاجاق‌لاری مدتده (۳ گون) شهری ترک ائده‌جک‌لر. مدینه‌لی‌لر ایسه سؤز وئردی‌لر کی، بون‌دان سوْنرا مکه‌لی‌لرین کاروان‌لارینا باسقین ائتمه‌یه‌جک‌لر. ۶۲۸-جی ایلده موهاجیرلر و انصارلار کعبنی زیارت ائدنده مکه‌لی‌لر بیر داها شخصاً یقین ائتدی‌لر کی، محمد بوتون قربی عربیستانین دینی مرکزی کیمی اونلارین شهری‌نین نفوذونا قتین خلل وورمور. عئینی زاماندا قربی عربیستاندا مکه‌لی‌لرین سیاسی نفوذو دؤنمه‌دن ضعیفلمکده ایدی. بئله بیر شرایطده مکه رهبرلیگی‌نین ان اوزاقگؤرن نماینده‌لری باشا دوشدولر کی، محمدین ایجماسی ایله علاقه‌لری داها دا گئنیشلندیریب مؤحکملن‌دیرمک یاخشی اولار. هله سون واخت‌لارا قدر موسلمان‌لارین مدینه‌دکی ایجماسینا قارشی موباریزه‌یه باش‌چی‌لیق ائدن مکه‌لی‌لردن بیرینی - چوْخ نفوذلو ابو سوفیانین فاکتیک صورتده محمدین طرفینه کئچمه‌سی خصوصیله الامتدار و واجیب حادثه ایدی.\n۶۳۰-جو ایلده مکه ووروشماسیز محمده تسلیم اوْلدو. محمد شهره ظفرله داخیل اولسا دا، اول‌لر مکه‌لی‌لره وئردیگی باش‌لیجا وعده لری یئرینه یئتیردی. مکه حقیقتاً سۆرعتله یاییلماقدا اوْلان ایسلام دینی‌نین مرکزینه چئوریلدی. کعبه ایسه اوراداکی بوتون چوخاالله‌لی‌لیق بوت‌لری و رمزلری (قارا داش استثنا اوْلماقلا) نوماییشکارانه داغیدیلدیق‌دان سوْنرا یئنی دینین باش زیارتگاهینا چئوریلدی، اونون زیارت ائدیلمه‌سی یئنی دینی�� بئش دایاغین‌دان بیری اعلان ائدیلدی. مکه‌لی‌لرین اؤزلری محمدین ایجماسینا ساده‌جه اولاراق موسلمان‌لار کیمی، یعنی اؤزلرینی عیتائتکارجاسینا اللها و اونون ائلچی‌سینه تسلیم ائدن آدام‌لار کیمی دئییل، مؤمن‌لر کیمی، یعنی اللها و اونون ائلچی‌سینه اورک‌دن و اعتیبارلی صورتده ایمان گتیرن‌لر کیمی قبول ائدیلدی‌لر. بئله‌لیکله، اؤز دینی ایستاتوس‌لارینا گؤره مکه‌لی‌لر فاکتیک صورتده موهاجیرلر و انسارلارا برابر توتولدولار کی، بۇ دا اونلارا موسلمان ایسجماسینین بوتون ایشلرینده تام ایختیار صاحبی کیمی فال ایشتیراک ائتمک اۆچون گئنیش ایمکان آچیلیردی.\nمکه‌لی‌لرین بۇ ایجمایا داخیل اولماسی اونون بدوی طایفه‌لارینا تأثیری‌نین مؤحکملنمه‌سینده و همین طایفه‌لار آراسیندا ایسلام دینی‌نین داها دا یاییلماسیندا، شوبهه‌سیز، موهوم رول اوینادی.\nسون زامانلاری\nدَییشدیر\nمککه‌نین تسلیم اولماسین‌دان سوْنراکی ایل، هیجرتین دوققوزونجو ایلی عرب-موسلمان تاریخینه «ائلچی‌لیک‌لر ایلی» کیمی داخیل اولموش‌دور. روایته گؤره، بوتون عربیستانین بدوی طایفه‌لاری همین ایل محمده تابع اوْلدوق‌لارینی و اونون دینینی قبول ائتمه‌یه حاضر اوْلدوق‌لارینی بیل‌دیرمک اۆچون بیر-بیری‌نین آردینجا مدینه‌یه صلاحیت‌لی نماینده‌لر گؤندرمه‌یه باشلامیشدی‌لار. لاکین همین روایت‌دن بئله آیدین اولور کی، بۇ پروسس اصلینده هئچ ده ساده و روان گئتمیردی. مسئلن، تایف‌دکی سقیف قبیله‌سی هوازین طایفهسی ایله اتفاقا گیریب حتی محمدین طرفدارلارینین بیرلشمیش مدینه-مکه ایجماسینا قارشی آچیق سلاح‌لی موباریزه‌یه قالخماغا جهد گؤسترمیش، لاکین هونئین وادی‌سینده موسلمان‌لار و اونلارلا موتتفیق اوْلان بدوی طایفه‌لاری طرفین‌دن تامامیله دارماداغین ائدیلمیشدی. بۇ قلبه‌دن سوْنرا موسلمان‌لار چتین‌لیک چکمه‌دن طایف شهرینی اله کئچیردی‌لر و اورادا ایلک نؤوبه‌ده یئرلی ایلاهه ال-لاتین زیارتگاهینی داغیتدی‌لار.\nهونین ووروشماسی و اونون آردینجا طایف اوزرینه یوروش محمدین عمرونون آخیرینجی ایکی ایلینده باش وئرمیش ان ایری حربی عملیات‌لار اولموش‌دور. اساساً عربیستانین قوزئیندا بعضی آیری اراضی‌لرین اطاعت آلتینا آلینماسی داها کیچیک یوروش‌لرین کمکی ایله تامین ائدیلمیشدی.\nهیجرتین اونونجو ایلینده، مقدس ذیلحیجه آیینین ۸-ده (۶۳۲-جی ایلین مارس آییندا) محمد بوتون عائله‌سی‌نین موشاییتی ایله مکه‌نین مقدس یئرلرینه اؤزونون ایلک و یئگانه تام زیارتینه یوللاندی. بۇ بؤیوک حج (الحج الاکبر) تاریخه حجت ال-ویدا (ویدالاشما حجی) آدی ایله داخیل اولموش‌دور. بۇ تدبیر ایسلام دینی‌نین مرکزی کیمی مکه‌نین رولونو قطعی صورتده تصدیق ائتدی. بۇ واخت‌دان سوْنرا مکه بوتون غئیری-موسلمان‌لار اۆچون حرام ساییلان مقدس شهره، موسلمان‌لارین هجج مراسیمی یئرینه چئوریلدی. بوتون سوْنراکی عصرلر عرضینده هجج مراسیمینه سؤزسوز و جدی عمل ائدیلمیش‌دیر و ایندی ده بۇ مراسیم ذیلحیجه آیینین ۸-دن ۱۲-نه کیمی واختیله محمدین اؤز ویدالاشما چجینه یوللاندیغی شکیلده تکرار ائدیلیر.\nویدالاشما حجین‌دن اوچ آی سوْنرا محمد وفات ائتدی. اونون ان یاخین سلاحداشی ابوبکر موسلمان ایجماسینین باش‌چی‌سی اعلان ائدیلدی و بئله‌لیکله اللهین ائلچی‌سی‌نین خلیفه‌سی اوْلدو.\nآیریجا باخ\nدَییشدیر\nپیغمبر\nشئیس پیغمبر\nموسی پیغمبر\nعیسی پیغمبر\nایسلام\nخاریجی کئچیدلر\nدَییشدیر\nحضرت آدم Archived 2016-03-08 at the Wayback Machine.\nایسلام Archived 2016-03-10 at the Wayback Machine.\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ Shaddel, Mehdy (1 January 2022). \"Periodisation and the Futūḥ: Making Sense of Muḥammad's Leadership of the Conquests in Non-Muslim Sources\". Arabica. 69 (1–2): 96. ISSN 0570-5398. 7 November 2022-ده یوخلانیب. {{cite journal}}: CS1 maint: url-status (link)\n^ Campo, Juan Eduardo (2009). Encyclopedia of Islam (Muhammad) (in اینگیلیسجه). Infobase Publishing. p. 494. ISBN 978-1-4381-2696-8. 7 August 2023-ده یوخلانیب. {{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)\n^ Buhl, Frants; Welch, Alford T.; Schimmel, Annemarie; Noth, A.; Ehlert, Trude (2012). Encyclopaedia of Islam. BRILL. p. 374. 7 August 2023-ده یوخلانیب – via 2. {{cite book}}: CS1 maint: url-status (link)\n^ تام آدی عربجه: أَبُوالْقَاسِم مُحَمَّد بْن عَبْدالله بْن عَبْدالمُطَّلِب بْن هَاشِم‎\n^ Muhammad – Prophet of Islam (اینگیلیسجه). William Montgomery Watt, Nicolai Sinai. Encyclopedia Britannica (28 July 2023).\n^ Conrad, Lawrence I. (1987). \"Abraha and Muhammad: Some Observations Apropos of Chronology and Literary\". Bulletin of the School of Oriental and African Studies (in اینگیلیسجه). 50 (2): 225–240. doi:10.1017\/S0041977X00049016. ISSN 1474-0699. 7 August 2023-ده یوخلانیب. {{cite journal}}: CS1 maint: unrecognized language (link) CS1 maint: url-status (link)","num_words":4201,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":285071.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اینینده‌کی بوزارمیش آمئریکا مالی اووئرکوتونون بوینونو اوسته قووزاییب، یاخاسینی اوره‌یی‌نین باشینا کیمی آچیق قویوبدور. یئل باشی‌نین توک‌لرینی قاریشدیریب گون کولونا دؤندردیییندن، داراق وورسان باشی‌نین توکو چنگه‌سی‌یله داراقدا گلر. ایکی گونلویه یاخین اولار قیرخیلمامیش ساققا‌لی. ساققا‌لی‌نین هر بیری بیر تیکان اوجونا بنزه‌ییر. اووئرکوتونون یاخاسی ساققا‌لی‌نین تیکان اوجو توک‌لرینه ایلیشدیکجه، اوزونو قاشیندیریر. بنیزیندن اوره‌یی اورتاسیندان قیریلمیش بیری‌سینه بنزه‌ییر. اوره‌یی کؤکسونده آغیرلیق ائدیر. بوغولماق اوزره‌دیر. یئنی بیر هاوا آلسین دئیه، چیینیندن آسلادیغی قهوه‌ای گؤن چانتاسی‌نین آغزینی آچیب، زورلا سیخ- سیخ چانتایا تپیلمیش کیتاب‌لارین بیر یانیندان بیر گیله سیقارئت گؤتورور. کوله‌یین آغزیندا دایانیب دؤرد دؤنه اؤزونو دال- قاباق، ساغ- سول ائتدیکدن سونرا، چتین‌لیکله سیقارئتینی آلیشدیرا بیلیر. ساعاتی دوز ۱۵\/ ۱۱ دقیقه‌ده یاتیب قالیب. ساعاتین نئچه اولدوغونو بئله بیلمیر. آیاق‌لاری سانکی باشی‌یلا دئییل. باش هارا، آیاق دا اورا سؤزونو اونا دئسن، ان آنلامسیز بیر سؤز گلر اونا. باشی‌نین هارا گئتمک ایسته‌دییینی بیلمیر. بیلمیر ده آیاغی اونو هارایا آپاریر.\nچانتاسینی اوزونه توتوب قاش‌لارینی دویونله‌مه‌سیندن، اسن کولکدن نئجه آجیغی گلدییی بللی‌دیر. او بو شهرده دوشن ساعاتدان یئل اسیر. سانکی کوله‌یی ده اؤزویله گتیریب ایرمی سککیز ایل سورگون گئتدییی اؤلکه‌دن. کولک بوینوندان اوزو آشاغی ائییین ترینه سوواشیب دوموسگولوندن ده آشاغی گئدیر. آز دا اولسا اوشویور کیمی‌دیر. باشماغی‌نین ایچینده ده سانکی یئل اسیر. ایکی قیچینی سیرایلا ایدمان ائدیر کیمی ایکی دؤنه قالخیزیب یئره قویور. بونلا بئله خییابانین قیراغیندا تیترشن آغاج‌لاری ائله بیل گؤرمور.\nگؤز- باشیندان آج، سوسوز، یورقون و یوخوسوزدور. خییاباندا تکه توک آدام وار- گل ائتمکده‌دیر. قارا ساققا‌لی بیر اورتا یاش کیشینی ساخلاییر:\n-آغا، بو خییاباندا موسافیرخانا یوخدور؟\n-خئیر آغا، گئدین آشاغی چارراها، اوردان دؤنون باش چارراها، اوردان دا دوز گئدین تئرمینالا ساری. بیر هوتئل وار، تابلوسوندا یازیلیب: هوتئل ساوالان. اوردا قالا بیلرسیز.\nهله کی آشاغی- یوخاری خییابانی اؤلچور. آختاردیغی یئر فابریکا یوخسا دا تالار دئییل کی تابلوسو اولسون. بیر- بیر کوچه‌لرین آغزیندا دایانیب، دیبینه دک دووارلار و قاپی‌لارا زیلله‌نیر. بعضی کوچه‌لرین ایچینه گیریب لاپ دیبینه کیمی گئدیر. یوخدور کی یوخدور.\n-بورا دئییل، اورا دئییل، بورا دا دئییل، اؤز- اؤزونه دئییب چیخیر و دوشونور:\nبه او بویدا باغ کیمی حیط هارا گئدیب؟ زلزله‌می گلیب بو شهره؟ یوخسا بومباردومانمی اولوب؟ بو قدر ائوین ایچینده، بیر حل اولوب ایشینه گئدن ائله بیزیم ائویمیزمی؟\nایلکینیندن ده ائوین پلاکی زادی یوخ ایدی کی یادیندا قالسین. آنجاق سانکی خییابان همن خییابان‌دیر. بونو قوشقونمور. باشقا بیر کوچه‌یه گیریب، اوردا اولان بوتون ائولرین قاپی- پنجره‌لرینه زیلله‌نیر. بیر آز اؤز ائولرینه بنزر بیر یاری‌سینا کیمی سؤکولموش ائوین اؤنونده دایانیب یئنه دوشونور:\nائویمیزین حیطینده‌کی آغاج‌لاری، اوتاق‌لارینداکی گوللو چیت پرده‌لری یئرینده اولماسا دا، آزیندان اونو آلومینیوم پنجره‌لریندن تانیماق اولار کی! پنجره‌لر دییشیلسه ده، خوش آلا رنگلی موزاییکله دؤشنمیش یئکه ائیوانی کی دییشیلمه‌ییب. یعنی او گؤزللییه اورک آچان خوش گؤرونوشلو ائیوانی دا سؤکوبلر؟ دوغوردان دا اونو سؤکه‌نین هئچ عاغلی باشیندا تایار اولماز. توتاق کی ایچینده آنام دا یوخدور آتام دا، باجی- قارداش‌لاریم دا، توتاق کی کیتابلا دولو کیتابخانامی حیطه آتیب هامیسینا بیرجه کیبریت ووروب‌لار، توتاق کی ائوین لاپ بئله شیروانی‌سی‌نین آلتینداکی سئرچه- گؤیرچین- یاکریم ساچاق‌لارینی سؤکوب داغیدیب یئرینه بو یئنی دام پاپاقلاریندان‌ قویسون‌لار، هئچ نه‌یی‌یله اولماسا دا، او ائوی بینؤوره‌سیندن اؤز بویومجا هؤرولموش داش هؤروک‌لریندن تانییارام کی!\nچوخ گؤیلو ایسته‌ییر ائولرین بیری دیل آچیب اونلا دانیشسین! آنجاق داش- دووارلارین دیلی یوخدور. ائولر دانیشماغی باشارمیرلار. ائولره باخدیقجا باشی فیرلانیر. همن ائولرینه بنزر او ائو ده یئر کوره‌سینه دؤنموش، باشینا توو‌لانیر. بئله گئتسه اؤزونون ده باشی دؤنه‌جک. او ائو اؤز پنجره‌سیندن ائشییه باخان بیر یالقیز آداما بنزه‌ییر. او ایسه بو آدامی اؤز آناسینا بنزه‌دیب. آناسی، ائولرینه گلن یوخسا گله‌جک قوناق‌لاری گؤزله‌مزمیش. بونو آنا آناسی اونا دئییب. گونباشی پنجره‌نین قیراغیندا گلمه‌یه‌جک قوناغینی گؤزله‌یرمیش. بونو دا اؤزو بؤیله سانماغینی خوشلاییر. یعنی همن بو ایرمی سککیز ایل سورگون گئدن اوغلونو. او ائو اونون آناسینا دؤنموش، هئی قاپی- پنجره‌لری آچیب باغلاییر. او ائو داریخقانلیغیندان اؤز دووارلارینا ال سورتور کیمی گلیر اونا. او ائو، سینیرسیز دوشلرینه دالان داریخقان بیر آنا کیمی، اوتاق- اوتاق اوزانمیش اؤز یئرینده. بوتون داریخما‌لارینی یاتاغیندا گیزله‌دیب. یاشاماغا حالی یوخدور او ائوین، او آنانین. سورسان موتلولوق نه‌دیر، دوداق‌لارینی بوزوب باشینی توولایار. اسن کوله‌یین اؤنونده، دؤرد چئوره‌سیندن اوشوین بیر قادینا بنزه‌ییر. اؤزونو ییغیب ییغیشدیریب اوتوروبدور یالقیزجا. او ایسه اوتانیر اوزونو او ائوه توتوب، بیر ایستیکان چایین وارمی ایچیم؟ دئسین! دؤرد سوتونو اسن کوله‌یین اؤنونده جیریلداییر. سانکی بیریسی حزین- حزین اؤز- اؤزونه شئعیر اوخویا‌راق گئدیر بیر کوچه یوخسا بیر خییاباندا. او ائوین پنجره‌لری‌نین بیرینده، آغ پرده‌دن قیریلیب قالمیش بیر تیکه پارچا، جیریلمیش بیر بایراق کیمی اسمکده‌دیر. او ایسه بیر ائوه باخیر، بیر گؤزونون یاشینی سیلیر. بیردن بیره، تیخچینا- تیخچینا اوزونو او ائوه توتوب،\n-دیل آچ آی ائو! بیر آغیز آچ، نه اولار؟ منه بیر دئ، سن نه‌لر دوشونورسن؟ دئیه سورور.\nسورور، آنجاق داش- دووارین دیلی یوخدور. او ائو ایسه اسن کوله‌یین اؤنونده، دؤیوشدن چیخمیش یاری جان بیر آدام کیمی، اونون گؤزونون قاباغیندا هئی ییخیلیب قالخیر. قالخدیقجا یئنه ییخیلیر. دووار دیبینه تؤکولن کرپیج‌لری، گؤوده‌سیندن تؤکولن قانا بنزه‌ییر. اونو سؤکوب داغیدان بئل- کولونگلر ده سانکی گؤیولسوزجه اونا قییمیشلار. بوتونلوکله اونو اؤلدورمک ایسته‌میرمیش‌لر کیمی. بیر آن گؤزلری‌نین یاشینی سیلیب کیمه‌سه قولاق آسار کیمی باش- قولاغینی قاباغا اییب او ائوه باخیر. ائودن ائشیتمه‌دییی تک بیر سس وارسا دا، او دا آغلاماق‌دیر. ائو آغلامیر، آنجاق آغلاماقدان دا پیس‌دیر. دئیه‌سن بو ائو، داها دا چوخ ائولرینه بنزه‌ییر. آنجاق بو دا او ائو دئییل.\nکوچه دن چیخیب، دوز ایرمی سککیز آددیمدان سونرا باشقا بیر آج، سوسوز، یورقون و یوخوسوز کوچه‌نین قاباغیندا دایانیر. اوچ- دؤرد ائوین گؤرونوشونه آز دا اولسا باخیب یئنه یولا دوشور. اؤزونلوک دئییل. اؤنونه گلن بیرر کوچه‌لره باش اوزالتماسی و قاپیدان قاپییا، دوواردان دووارا، پنجره‌دن پنجره‌یه بیر بویلانیب باخماسی وار. بیردن گؤزلرینی قاییمدان یوموب آچیر. بیر دؤنه ده لاپ برک یوموب یئنه آچیر. باشینی یوخاری توتوب ایکی قات بیر ائوین گؤرونوشونه باخاندا، یئل نه‌ییسه گؤزلرینه سالیب. باشالا بارماغی‌نین دالینداکی اورتا سومویونو سیرایلا ایکی گؤزونون ده ایچینه سالیب، گؤزلرینه دوشن نه‌ییسه یئریندن اوینادیب چیخارماق ایسته‌ییر. آرخاسینی کوله‌یه چئویریر. اووئرکوتونا قونان توز- تورپاغی چیرپیر. اسن یئلدن، اوسته‌لیک آج- سوسوزلوغوندان دیل- دوداغی‌یلا بوغازی قورویوب. ایندی باشقا بیر کوچه‌نین قاباغیندا دایانیر. ایری گؤزلرینی بیر آز دا ایری آچیر. نه‌سه دویوب- دوشونوب ایچری گیریر. هئچ بیر ائوه باخما‌دان توولا گئدیب کوچه‌نین ساغ الینده دوز اوچونجو ائوین قاباغیندا دایانیب دؤزمه‌دن قاپینی دؤیور. الینی زیلین اوستونه قویوب گؤتورمور. قاپینی سیلکه‌له‌ییر. آچان یوخدور. کیمسه ائوده یوخدور. قاپی کؤتویوندن قیفیللی‌دیر. بیر آن کیرجدن تؤکولموش هئیکله دؤنور. اؤز- اؤزونه دوشونور:\n-من بیر یئرده بیر ایستیکان آجی چای ایچمه‌لییم آخی! بیر آز اوزانیب گؤزلریمین آجی‌سینی درمه‌لییم آخی!\nدیل- دوداغی‌نین ترسینه گؤزلری یاشارماغا باشلاییر. یوخ، بو ائو ده او ائو دئییل. بیر ائو بوتون بو ائولرین ایچیندن هاراسا سورگون دوشوب. ایکی گؤزونده ایکی داملا یاش حالقا‌لانیر. یئنه باشالا بارماغی‌نین دالی‌یلا گؤزلرینی سیلیب، چانتاسینی چیینینده دوزنه سالیب کوچه‌دن چیخیر.\nبیر ائوی تاپماق اوچون بیر خییابانی نئچه دؤنه آلت- اوست ائتمک اولار؟ بیر خییابان ایرمی سککیز ایلده نئجه، نه بیچیمده دییشیله بیلر؟ بوتون تانیش اولان ا��نسان‌لار اؤز دوغما یئر- یوردلاریندان‌ نئجه کؤچوب هارا‌لاردا ایتیب باتا بیلرلر؟ دیل- دوداغی‌یلا بوغازی بوتونلوکله قورویوبدور. گئندن لامپاسی‌نین ساری اینجارسیز ایشیغی گؤرونن بیر قفه‌یه ساری یؤنه‌لیر. یورقونلوقدان آیاغی دالینجا گئتمیر. آنجاق بیر تهر اؤزونو اورا سالیر. قفه‌چی ایکینجی دؤنه و یئنه ده ایکی ایستیکان چای قویور قاباغینا. ایکی‌سینی ده بیر نفسه ایچیر. یوخوسوزلوقدان اؤلور. قینایان اولماسا اؤیله اوتوردوغو ماسانین دالیندا اوزانیب یاتار. یاتیبدی دا. اویاناندا نئچه ساعات، نئچه دقیقه یاتدیغینی بیلمیر. قفه‌چی‌نین اوغلو اونو چاغیریر. قولونو سیلکه‌له‌ییر:\n-آغا، دورون آیاغا، قفه‌نی باغلاییریق.\n-باغیشلایین، من هئچ بوردا یاتماق ایسته‌مه‌میشدیم.\n-عئیبی یوخ آغا، بیز بیلدیک سن چوخ یورقونسان.\nاؤزو اؤزوندن اوتانیر. قفه‌چی و اوغلوندان لاپ چوخ اوتانیر. الینی شالوار جیبینده دولاندیریب پولونو آختاریر. بیر ایکی مین‌لیک قفه‌چییه وئریر. قفه‌چی پولون قالانینی قایتاریر. او پولون قالانینی آلماق ایسته‌میر. آنجاق قفه‌چی ده قبول ائتمیر. اوتانا- اوتانا قفه‌دن چیخیر. قاش بوتونلوکله قارالیب و خییابانین چیراق‌لاری اونو بیر آن اوتوز نئچه ایل اؤنجه‌نین چئشید آنی‌لارینا آپاریر:\n-بو ایشیق دیرک‌لرین آلتیندا چوخ کیتاب‌لار اوخوموشام، چوخ!\nبیردن بیره گئجه‌نی هاردا قالاجاغینی دوشونور:\n-من بو گئجه اؤز ائویمیزده یاتماق ایسته‌ییرم. موطلق اؤز ائویمیزده!\nبونو اؤز- اؤزونه دئییب اؤزو بیلمه‌دن خییاباندا ائولرینی بیر ده گؤزویله آراییب یئنه ده دوشونه‌رک یولا دوشور:\n-ائویمیزی گؤرمک ایسته‌ییرم. اونو ائشیتمک ایسته‌ییرم. ایسته‌ییرم اونو شهرین یوخاری باشینداکی چای قیراغینا آپاریب، اؤزوم ده قاچیب گئدیب شهرین آشاغی باشینداکی قبریستاندا اوزانیب گؤزل گؤرونوشلو ائویمیزه باخیم! ایندی او ائوی منه وئرسه‌لر، گؤزو باغلی هر شئیین یئرین دئیه بیله‌رم. تاختا ات توخماغی‌نین یئرین بئله دئیه‌رم. قونشو اوشاقلاری‌یلا بالی کره‌یه، کره‌نی بالا قاریشدیریب قاتدالاشدیریب یئدیییمیز چینی پیالا‌لارین یئرین بئله بیله‌رم. او ائوی مندن یاخشی تانییان اولماز. ایندی هاردا‌دیر گؤره‌سن؟ هارا سورگون گئدیب بو ائولر ایچیندن؟ هاردا‌دیر او ایلکینیندن آنامسیز، آتامسیز ائو؟ به منی اون‌ایکی یاشیما یئتیرن آنامین آناسی‌نین قبیری هاردا‌دیر؟ هانی او آجیلی آنباری‌یلا گتیریب، گوللو تومانی‌نین اته‌یینه تؤکوب، پوسته- فیندیغینی دویونجا قیچی‌نین آراسیندا قیزدیریب، شاققیلتیلی گولوشلری‌یله منه وئرن آنامین آناسی؟ او آذان الله‌ اکبر دئمه‌دن نامازا قالخان، سونرا دا شهرین یوخاری باشینداکی چای قیراغینا گئدیب اتک دولوسو رئیحان و بولاق اوتویلا گلن آنام آناسی؟ هانی آنباری سرین اولارمیش ائویمیزین؟ آتام بوتون یای گون‌لری ناهاردان سونرا‌لار توکانی باغلاییب گلیب اوردا یاتارمیش؟ اوستونده اوزه چیخمیش ایری دامارلاری، ایچینده فهله‌لیک ایللریندن قالان قابارلارین ایزی گؤرونمه‌سین دئیه، اللرینی یورقان آلتیندا گیزله‌دیب یاتارمیش! هانی باجیم اونو چینیندن سیلکه‌لرمیش:\n-آتا، دور، گئجه گلنده منه کاباب آل گتیر، دئیرمیش!\nاووئرکوتونون زیپینی خیرتده‌یینه کیمی چکیب، چانتاسیندان سیقارئتینی گؤتوروب آلیشدیریر. باشی‌نین ایچی زوق��ولداییر. آلنیندا سانکی بیر اورک دؤیونتوسو وار. بیر داها چانتاسینی آچیب بیر ایبوپروفئن داواسی گؤتورور. آغزیندا توپورجه‌یینی حالقالاییب اوچ- دؤرد چئوره دولاندیریب ساخلاییر. بونلا بئله داوانی آتاندان سونرا، آغزیندا داوانین اؤزل دادی قالیر. خوشونا گلمه‌دییی بو داد آغزیندان گئتسین دئیه، آرد- آراسی کسیلمه‌دن سیقارئتینی پوکلاییر. خییابانی اوزو آشاغی توتموش گئدیر. بوتون شهری اوزو آشاغی توتموش گئدیر سانکی. هاوا سویومادا‌دیر. بوتون شهر اؤلو بیر جمدک قوخویور. بیر آن گؤیدن باخار کیمی شهری بؤیوک بیر مزارلیق گؤرور. ائولر بیتیشیک مزارلار، آدام‌لارسا آیری- آیری یاتیشان اؤلولره بنزه‌ییر.\n-ایرمی دؤرد ایل یاشادیغیم بیر ائوی تاپا بیلمه‌یه‌جه‌یمسه، ائله یولوم شهرین آشاغی باشیندا مزارلیغا ساری اولار، دئیه دوشونور.\nبونلا بئله بیر آن دایانیب بیر داها اوزو یوخاری باخیر. کئچمیشی آرتیق یئرینده دئییلسه، گله‌جک بیر گله‌جه‌یی وار سانیر. سوره‌جه‌یی بو گون‌لرین ده گله‌جکده کئچمیش گون‌لر ساییلاجاغینی دا دوشونور. بو دوشوندویونو نه‌دنسه اؤنملی سایمیر دا تئز آیریلیر اوندان. بو آن اونون اوچون لاپ اؤنملی اولان بیر گیله سیقارئت، بیر دنه ده باش آغری داواسی‌دیر. بیر داها چانتاسینی آچیر. سیقارئتینی گؤتورور. آنجاق ایبوپروفئن واراغی گوجله چانتاسینا تپیشدیردییی سیخ- سیخ کیتاب‌لارین آراسیندا ایتیب باتیب ائله بیل. اسن یئل گئت- گئده باش آغری‌سینی چوخلاشدیریر. بیر داها دایانیب خیابان اوزو یوخارییا باخیب یئنه یولونا دؤنور. آشاغی باشدا یئرله‌شن مزارلیغا باش چکمه‌یی دوشونور. آنجاق اونسوز دا اونون باخیشیندا گؤردویو بوتون بو ائولر بیر- بیری‌یله اوزون- اوزادی یاتیشان مزارلاردیر. او ایسه بو مزارلیغین اورتاسیندا کیمی‌دیر. سرگردان بیر اؤلونون روحو کیمی گزمکده‌دیر سانکی.\nاسن یئلی قاباغینا قاتمیش گئدیر. آشاغی دؤرد یولدان دؤنور تئرمینالا ساری. یورقوندور. یئل ده اولسا، بوینوندان تا بئلیندن آشاغی‌لارینا دک ترله‌ییب. خییابان‌لارین ساغ- سولوندا یانان لامپ‌لار دا کولکله بیرگه اسیرلر.\n-گؤرن ایرمی سککیز ایلین سورگونونه بو بوتونلوکله اؤزوندن اؤزگه‌له‌شن شهرین هوتئلینده یئر اولارمی، دئیه دوشونور.\nهله تئرمینالا بیر- ایکی دؤرد یول وار. باش چارراه دئییلن دؤرد یولون قیراغیندا گؤزو یاندیریلان بیر اودا دوشور. بو اودو بیر سیقارئت ساتان دمیر بیر چلله‌یین ایچینده یاندیریب. گئجه‌نی هوتئلده سیقارئتسیز قالماسین دئیه، اودو کولکده کوکره‌ین چلله‌یه ساری یؤنه‌لیر. یئتیشن کیمی اوره‌یی آز قالیر یئریندن چیخسین:\n-هه، بو ابه‌دیر!\nبیر آز اوزاقدا دوروب اونا زیلله‌نیر:\n-هه، اؤزودور! ابه! ابه!\nابه‌نی سیقارئت ساتارکن ال- قولونو اؤلچمه‌سیندن، آغزی‌نین ترپه‌نیشیندن، آرد- آردینا ابه- ابه دئین سسیندن تانیییر. آنجاق، ابه نییه سیقارئت ساتیر، دئیه اؤز- اؤزونه سورور:\n-ابه قاباق‌لار هامی‌یلا چوخ سئویملی، چوخ گولش بیر گنج ایدی آخی! لال اولسا دا، هامی‌یلا اؤز دیلی‌یله دانیشیغا کئچردی. ابه- ابه دئیه- دئیه، تک ده دیلی‌یله دانیشمیردی. باشی‌یلا، ال- قولویلا دا دانیشیردی. ابه شهرین ان گؤزل کوت- شالوار تیکن‌لریندن ایدی. او نییه به بوردا سیقارئت ساتیر؟ بو شهره نه اولوب گؤره‌سن؟\nدورما‌دان گئدیر لال ابه‌یه ساری. یئتیشینجه چانتاسینی یئ��ه آتیب، دویونجا ابه‌نی باغرینا باسیر. اونلا قوجاقلاشیب اؤپوشوب دانیشیر. دئمک او یوخ، ابه اونونلا دانیشیر. ایکیسی‌نین ده گؤزلرینده‌کی سئوینج، دئییلمز- اؤیولمز بیر سئوینج‌دیر. دؤرد گیله وینیستون سیقارئتی گؤتوروب، اوچونو چانتاسینا آتیر، بیرینی ده دوداغینا قویور. ابه‌نین دئدیک‌لریندن قاباقکی‌لار کیمی باش آچماسا دا، دوداق‌لاریندا گؤزل بیر گولومسه‌مه وار. ابه‌یه باشینی ترپه‌ده- ترپه‌ده سئوگی‌یله قولاق آسیر. سونوندا دا الینی جیبینه سالیب بیر چلنگ پول چیخاریر. سایما‌دان اون- اون‌ایکییه یاخین بئش مین‌لیک باسیر ابه‌نین ساغ الینه. ابه چالیشیر آلماسین، آنجاق اونونلا باشارا بیلمیر. بیر داها ابه‌یله سیخ قوجاقلاشیب اؤپوشوب آیریلیر. اؤزو بیلمه‌دن یئنه باشالا بارماغی‌نین دالی گؤزلری‌نین قاپاغی‌نین اوستوندن بؤیورله‌مه آشاغییا ساری چکیلیر. کولک سول گؤزونون آلتینداکی یاناق سومویونو بیر آز اوشودور…","num_words":3152,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":234896.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"محمد غزنوی (اینگیلیسی‌جه: Muhammad of Ghazni) بیر شاهزاده ایدی. ۱۰۳۰-۱۰۳۰ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. سولطان محمود غزنوی اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا سولطان مسعود غزنوی واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.\n^ C.E. Bosworth, The New Islamic Dynasties, (Columbia University Press, 1996), 296.\n^ Mahmud of Ghazni, The Great Events by Famous Historians: Indexes, Vol. XX, Ed. John Rudd, Charles F. Horne and Rossiter Johnson, (1905), 141.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=محمد_غزنوی&oldid=655151»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nشاهلار\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۴:۲۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":194,"character_repetition_ratio":0.004,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.982,"perplexity_score":75013.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو درگی، غربی آذربایجان، شرقی آذربایجان، زنجان و اردبیل اوستانلاریندا یاییلاجاقدیر. درگی‌نین ایلک سایی‌سینین اصلی موضوعسو «آذربایجانین طنز ادبیاتی»نا مخصوصدور. بونون یانیندا مختلف ادبی، اجتماعی و کولتورل یازیلار تورکجه و فارسجا دیللرینده یئرله‌شیبدیر.\nنشریه‌نین مسئول مدیری، اورمیه‌لی ژورنالیست خانیم «ندا عبدی»-دیر و جناب «بهرنگ منتخبی» ایسه مدیرین معاونی و اجرایی مدیر عنوانیندا فعالیت ائدیر. فارسجا بؤلومونون باش یازاری جناب «حامد عطایی» و تورکجه بؤلومونون باش یازاری ایسه جناب «حسین واحدی»-دیرلر. بونلارین یانیندا اورمیه‌نین و آیری شهرلردن اولان ده‌یرلی یازیچی‌لار و آراشدیرماچیلار او جمل��‌دن «احمد اسدی»، «آیدین بابائی»، «داوود حیدرخانی»، «علیرضا میرزائی»، «طاهره نوید آرین» و… فعالیت ائدیرلر.\nدرگی‌نین ایلک سایی‌سیندا طنز ادبیاتیمیزا دایر پرونده‌نین یانیندا بو یازیلاری دا اوخویا بیلرسینیز:\n-‌ مصاحبه با اسماعیل حیدری\n– طنازی در اوج بلا و مصیبت\n– برای هر کسی یک روز عاشوراست\n– مصاحبه با استاد کریمی مراغه‌ای\n– خنده‌ای به قیمت از دست دادن یک فرهنگ\n-‌ ائل سئودی، کیم ائلین عشقینه یازدی (به یاد عمران صلاحی)\n-‌ هابیل علی‌یئو\n– ظرافت سؤزلری شیرین اولوبدور\n– حیکایه‌لر\n– آذربایجان ادبیاتیندا طنز\nو …\nماهنی درگی‌سی ۵۰۰۰ مین تومن قیمت ایله ساتیلاجاق و اومید ائدیریک ده‌یرلی خالقیمیز اؤز حمایه‌لری ایله نشریه‌نین داواملی اولماسینا کؤمک اولالار.\nماهنی درگی‌سینه یازی گؤندرمک یا دا ایلگی قورماق اوچون بو ایمیل‌ ایله ارتباط قورا بیلرسینیز: mahni.azar@gmail.com","num_words":296,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.003,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":266031.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سانال اورتامینیدا دونیا اوزره سیاسی گرگینلی ایزله‌ین هر بیر نورمال دوشونجه‌لی سیراوی اینسان دا، سیاست اوزره اوزمان اولماسا بئله، بیر چوخ مسئله‌نین هانسی یؤنده گئدیشاتینی اینجه‌له‌ییب سونوجونو دوشونه بیلر.\n2020-جی میلادی ایلین باشلانیشیندان بری، دونیادا گئدیشات کوتله‌لرین دوشوندویوندن تام فرقیلی بیر ایستیقامت‌ده گئتمه‌یه باشلادی.\nاوزون ایللر دونیانی دولاندیران گؤزه گؤرونمز گوجلرین ایسته‌یی سانکی بوتونلوکده دَییشیب.\nمطالب مشابه\nجلسه دادگاه محمدرضا فقیهی و دیگر وکلای دادخواه سلامت برگزارشد\nپروین بهمنی دونیایا گؤز یومدو\/پروین بهمنی چشم بر جهان بست قاشقای تورک‌لری‌نین موسیقی عالمینه وئردییی ده‌یرلی تؤحفه‌نی ایتیردیک.\nبرای احیای قاراباغ و زنگه‌زور ازکسی وام دریافت نکرده ایم\nوضعیت زندان ها در ایران در سال ۲۰۲۰ – گزارش سالانه مانیتورینگ حقوق بشر ایران\nتحریم‌های جدید آمریکا علیه شبکه تجارت نفت و پتروشیمی ایران\nآمریکانین اوزون‌موددتلی پلانی اساسدا فرانسانین بیرباشا رولو ایله حاکیمییته گلمیش سؤزده ایران اسلام جمهوریتی، اؤز دؤولتچیلیینی تثبیت ائتدیکدن سونرا، یاواش- یاواش آغالارینا بوینوز چیخارتماغا باشلادی واصلینده غربین اویونجاغی و ال آلتیسی اولماقلا، آلدادیجی اساس شعارلاری:« نه شرقی، نه غربی» دن بیر باشا شرقه قوجاق آچدی.\nبو ایسه تاپشیریلمیش ایران- عیراق ساواشیندا شوروی نین صدام حاکمیتینه وئردییی اوزاق منزیللی (دوربرد) راکتلری ایرانین باش کندی تهران لا باشقا شهرلرینی شوخوملاماسیندان سونرا، ایران شوروی نین واریثی روسیا ایله استراتژیک ایلگیلنمه‌سی و متفقلییی ماراقلی‌ ایدیر.\nدئمه‌لی چین اؤلکه‌سی‌نین هئژمون دؤولته چئوریلدییی و روسیانین کئچمیش شوروی ایمپئریاسینی یئنیدن قورماق هوسی، آرتیق باشدا آمریکا اولماقلا، غرب دونیاسینا هیجان طبیلی نی(زنگ خطری) سسلندیردی.\nاونلار بیر زامان اؤزلرینه گلدیلر کی، ایران اسلام حاکمیتی بوتون اربابلارینا قارشی پرده آرخاسی عؤهده‌لیکریندن بویون قاچیرمیشدیر. . بو ایسه قیسماً یئرآلتی و یئراوستو طبیعی ثروتلرینین، نتیجه سی اولسا دا، اساس سببی روسلارلا متفیقلیکدن قایناقلانیردی.\nائله بونا گؤره ده سؤزده اصیل اسلام رئسپوبل��کاسی ایرانین اساس متفیقلری، عرب اؤلکه لری یوخ، بوتونلوکده کومونیست اؤلکه لر، او جومله دن کوبا، قوزئی کورئیا، چین، روسیا و بو اؤلکه‌لرین هم پیمانلاریندان عبارتدیرلر.\nبو آرا بعضی کیچیک دؤولت- میللت‌لرین گؤزله‌نیلمز دیره‌نیشلری، دونیانی دولاندیران قارا قووه‌لرین پلانلارینی آلت-اوست ائدیر. او جومله‌دن آذربایجان رئسپولیکاسی بو ساحه‌ دئمک اولار کی بؤلگه ایله دونیا سَوییه‌سینده دنگه‌لری دَییشن ایلک اؤلکه دیر. اوزون ایللر تام حاقسیزلیقلاری گؤررکن تمکینلی داورانیب نهنگ دؤولتلرین آراسیندا بالانس ساخلاماق اوچون، عصرین موقاویله سی ان دوغرو و گوجلو آددیملاردان ایدیر.\nاوتوز ایل بویونجا هر اوچو بیرلشمیش میللت‌لر قوروموندا اساس سؤز صاحیبی اولان مینیسک قوروپو باشچیلارینین اویونلارینا مجبوری دؤزن آذربایجان جمهوریتی، اؤتن ایکی یوز ایل بویوندا سیستملی ضولوملر و پارچالانمالاردان قورتارماق اوچون، سؤزون گئرچک آنلامیندا درین دوشونجه لی ذکالی بیر سیاسی لیدئرین یئتیشدیریلمه سینی هاوا کیمی واجب سانیردی.\nبونو زامانین داهی لریندن درین دؤولت و کشفیات تجروبه‌لی مرحوم حیدر علی‌یئو لاییقینجه باجاردی و زامانه میزین نادرشاهی عالی باش کاماندر جناب ایلهام علی‌یئوی بئجه‌ریب یئتیشدیردی.\nدؤوران دولاندی و جناب ایلهام علی‌یئو اؤزو بویورموشکن:« من نه‌یی نه واخت، نئجه ائده جه ییمی یاخشی بیلیرم» سؤزونه صاحیب چیخدی.\nاو، بوتون داخیلی و خاریجی تضییقلره باخمایاراق، لازیمی یوردسئور اوردونو قوروب، بئشینجی نسیل سلاحلارلا تأمین ائتدیکدن سونرا، ایلدیریم سورعتلی عکس هجوما کئچیب، 4 ایل عرضینده ایتیریلمیش تورپاقلاریمیزین بؤیوک حیسسه‌سینی ائرمنی ایشغالچیلاریندان 44 گون عرضینده قورتاردی.\n9 نویابر اوچ‌طرفلی آنلاشما و ولادیمیر پوتینین:«قاراباغ ایستاتوس مسئله‌سینین گله‌جک نسیللره قالماسی» ایفاده‌سی نی ائشیدیب بیلن بعضی دار دوشونجه لی موخالیفت لیدرلری له سیاسی ائکسپئرت لر، ائله‌جه ده عاوام کوتله، خان‌کندی و اطراف شهرلرینین ابدی اولاراق ائرمنی ایشغالیندا قالاجاغی ایتتیهامینی ایره لی سوردولر.\nبونون آردینجا روسیانین هرهانسی سبب‌دن اوکراینیا هوجومو دا، آذربایجانین باشدا عالی باش کاماندانی اولماقلا مودروک سیاسی- حربی رهبرلیینه ایکینجی و قورتاریجی شانسی یاراتدی کی، قاراباغداکی خونتا رئژیمینه سون قویسون و:« ایستاتوس گوربا گور اولوب جهنمه گئتسین».\nجناب پرئزیدنت ایلهام علی یئوین اوکراینیایا روسیانین هوجوموندان بیر گون اؤنجه روسیا ایله استراتژیک متفقلیک موقاویله سینی باغلاماسی، عینی حالدا لازیمی قدر اوکراینیا دسته یی، و جناب اردوغانین حل ائدیجی واسیطه‌لییی، آذربایجانین رئگیوندا هژمون بیر دؤولته چئویریلمه سینده و حتی ایرانین بوتون هده لرینی نئتراللاشدیرماقدا دانیلمازدیر.\nاونودمامالییق کی، ولادیمیر پوتین جناب ایلهام علی‌یئوله قاراباغ اوزره شاه-مات اویونوندا گئرچک آنلامدا آچمازدا قالدی. پاشینیانین آذربایجان تورپاق بوتؤولویونو قاراباغ قاریشیق مئتراژی‌له قبول ائدیب دیله گتیرمه‌سیندن سونرا، روسیا پرئزیندنتی دئدی کی: پاشینیانین ایفاده‌سی قاراباغین حلی مسئله‌سینده بیزه باشقا چیخیش یولو قویمادی. بو او دئمکدیر کی، روسیا گونئی قافقازدا قالماق اوچون، قاراباغ‌داکی تئرورچو ائرمنی‌لری قوروماق‌دان باشقا توتارغاسی قالمامیشدیر. ایندی روسیا صولح‌مراملی کانتینگئنتینین قاراباغداکی پست‌لارینین آرد-آردا باغلانماسی اونلارین ایستر-ایسته‌مز یاخین گله‌جکده آذربایجان اراضی سی‌نی ترک ائتمک زوروندا قالاجاقلاری دئمکدیر.\nپاشینیان ایسه روسیادان داها اوزاقلاشماق اوچون:«صولح‌مراملی لارین ائرمنستاندا نه ایشی وار» ایفاده‌سی پوتینی اونون حاکمیتینه قارشی داها جیددی آددیملار آتماسینا یؤنلندیردی. بونا گؤره ده، اونون MDBتوپلانتیسیندا:« بو حاقدا آذربایجانلا مذاکره ائده‌جه ییک» سؤزونده اینجه مقامین اولدوغونو گؤسته‌ریر. دئمه‌لی روسیا آیاغینی گونئی قافقازدا برکیتمک اوچون یئنی بیر گرگینلییه گَرَیی وار. قاراباغ مسئله‌سی چؤزولدوکده، بو گرگینلیک غربی آذربایجان و زنگه‌زور بؤلگه‌سیندن باشقا یئر اولا بیلمز. البته بونون اوچون آذربایجانین تاریخی، و حقوقی باخیمدان لئقال حاقلاری وار.\nزنگه‌زور اراضی‌سی شوروی چاغی 1920-نین دکابریندا آذربایجان ایسته‌مه دن مسکووا وریندن تورک دونیاسی‌نی پارچالاماق اوچون آذربایجاندان قوپاریلیب ائرمنیستانا وئریلیب\nائرمنیستانین آذربایجان تورپاقلارینی 30 ایل بویوندا ایشغال و تالان ائتمه‌سی و بیرلشمیش میللتر تشکیلاتی نین دا تصدیقینه گؤره ایشغالچی بیر دؤولت اولاراق، آزربایجانا ووردوغو 100 میلیارد آبیش دوللاری جیواریندا(حدودوندا) ماددی زیانلاری اؤده‌مه لی دیر. بو ایسه 2033-جو ایلدن 800 میلیون دوللار خاریجی بورجونو اؤده یه بیلمه ین آج -یالاواج ائرمنستانین بوتون مالیه قایناقلارینین تاوانیندان خاریج دیر. نظره آلساق کی دئکابرین ۸-ده ائرمنیستان پارلامئنتی ۲۰۲۳-جو ایلین دؤولت بودجه‌سی لاییحه‌سینی قبول ائدیب؛ بیلدیریر کی، بودجه لاییحه‌سین‌ده گلیرلر ۲ تریلیون ۳۰۲ میلیارد درام (۵،۸ میلیارد دوللار)، خرجلر ۲ تریلیون ۵۹۱ میلیارد درام (۶،۵ میلیارد دوللار) گؤسته‌ریلیر. یعنی بودجه ده منفی تارازلیق اولارکن، بیر قپیک بئله خسارت اؤده مک ایمکانی اولمایان ائرمنستان، 30 ایل اؤنجه یئدیی سومویو ایندی دفع ائتمکده سانجیلانمالی دیر و سانجیلانیر. بو اوزدن زنگه زورو آذربایجانا وئرمکدن باشقا سئچیمی قالمیر.\nآذربایجان اوردوسونون قاراباغ‌دا آنتی ترور تدبیری عملیاتی ایله عین واختدا روسیانین مدافعه ناظیری شویقونون تهران سفری هئچ ده تصادفی دئییلدی.\nاو گونه قدر قیرمیزی خط دن دانیشان ایران، سانکی یئلی آلینمیش شار کیمی فیس یاتدی. چونکو شرق اربابی روسیا بئله طلب ائتدی.\nایندی روسیا دونیا اجتماعیتی‌نین فیکرینی اوکراینادا دوشدویو باتاقلیقدان یاییندیرماق اوچون، ایرانین واسیطه‌سی‌له حماسی ایسراییله قارشی کوشکورتمکله، غرب اؤلکه لرینی چیخیلماز وضعیته سالیب.\nباخمایاراق کی بیر چوخلاری ایسراییلین غافیل اولماسینی بیله‌رک‌دن بیر بهانه الده ائتمک اوچون سؤیله‌ییرلر، آنجاق ایرانین خاریجی ایشلر ناظیری نین بیروت دا کی دونیا مئدیالارینا رسمی مصاحبه‌سینده، «غزه‌ زولاغی‌نین وورولماسی داوام ائدن صورتده یئنی جبهه‌لرین آچیلماسی قاچیلمازدیر» ایفاده‌سی ایرانین ایسراییل له بیرباشا ساواشا گیره‌جه‌یی‌نین گؤسته‌ریجی سی دیر.\nآدی چکیلمک ایسته مه ین بیر سیاسی اوزمانین دئدیینه اساسن، آمئریکا ایله فرانسا رئگیوندا ایراندان بیر خوخان کیمی سوءایستیفاده تاریخی بیتمک عرفه‌سینده دیر. چونکو اونلار پیس ایله پیس دن پیس آراسیندا سئچیم ائتمه‌لی دیلر.\nایرانین حماس-ین هوجوموندا رولو دانیلمازدیر \/ تکجه کئچن ایل مالییه یاردیمی اوچ قات یاریم آرتیب\nاؤتن ایل ایسلام رئسپوبلیکاسی حماس-ین حربی قانادینا مالییه یاردیمینی ایلده ۱۰۰ میلیون دوللاردان تخمیناً ۳۵۰ میلیون دوللارا قدر آرتیریب.\nاؤتن اون ایللیک‌لرده ایسراییلی محو ائتمه‌یه چالیشدیغینی بیان ائد‌ن ایران ایسلام رئسپوبلیکاسی سون بیر نئچه آیدا تل آویوه قارشی ریتوریکاسینی(لفاضی‌سینی) گوجلندیریب. تئهران حاکمیتی دفعه‌لرله فیلیسطینین «مقاومت» قوروپلارین‌دان ایسراییله قارشی هوجوملارینی آرتیرماغی ایسته‌ییب.\nآمئریکان اینتئرپرایز موسسه‌سی نین دانیئل پلئتکا “فارین پالیسی” ژورنالین‌دا درج اولونان مقاله‌سینده یازیر کی، ایسلام رئسپوبلیکاسین‌دان ایللرله دستک اولماسای‌دی، حماس، حماس اولمازدی…\nباشقا یاندان آمئریکا ایله قطر دؤولتی آراسیندا آنلاشمایا اساسن، ایرانین تخمیناً 7 میلیارد دوللارینا حماس مسئله سی آیدینلاشانا قدر قاداغا قویولوب.\nایندی پادوکسلارا باخاق\nآغ ائوین سؤزچوسو دئدی: بیز ایرانین ایسراییله قارشی دوشمنچیلیین‌دن ناراحاتیق\/حماس ایرانین دسته‌یی اولمادان فعالیت گؤسته‌ره بیلمه‌یه‌جک.\nعلی مطهری: ایسراییل قورودان غزه‌یه گیرسه و سوی‌قیریم ائتسه، ایران دا گیره‌جک\/بو توفان داوام ائتمه‌لی‌دیر\nدئکابرین 13-و اسرائییلین رسمی تئلویزیاسی « ایران هدف آلیناجاق» جومله‌سینی فارسجا تکرار سؤیله دی.\n◀️ آمئریکا میللی تهلوکه‌سیزلیک شوراسینین ایستراتئژی کوممونیکاسییالار اوزره کووردیناتورو دا ایرانین رئگیون‌داکی رولو ایله باغلی دئییب: حماس-ین ایسراییل مؤوقعلرینه هوجومون‌دا ایرانین «بیرباشا رولو» ادعاسینی ثبوت ائد‌ه‌جک اعتبارلی دلیل یوخدور! باخمایاراق کی، ایرانین بو باخیم‌دان داورانیشی ناراحات‌لیق دوغورور.\nجان کئربی: ایرانین حماسی اوزون مدت‌دیر دستکله‌دیینه گؤره، عمومیتله، بو ساحه‌ده اورتاق رول اوینادیغینی آچیق شکیل‌ده بیلیریک. ایران حکومتینین دسته‌یی اولماسای‌دی، حماس عمومیتله فعالیت گؤسه‌تره بیلمزدی.\nایرانین عالی دینی و سیاسی رهبری اوفیسی‌نین باشقانی اوکتیابرین 12-ده: «صهیونیست رئژیمین روسوای اولموش باش ناظری ایلانین باشی ایران‌دا اولدوغونو سؤیله‌دی؛ بو ایلانین باشی دئییل، موسانین اساسی ‌دیر، اینشاللاه بوتون ایلانلاری اودوب محو ائده‌جک»؛ دئدی.\nبونونلا یاناشی ایران -عیراق ساواشیندا سپاهین فرماندهی و حاضیردا مجمع تشخیص مصلحت نظامین عضوو و بیر چوخ رسمی مسئولیتی اولان محسن رضایی نین مدیر مسئوللوغو آلتیندا تابناک سایتی سندلی فیلیم له برابر اوکتیابرین 14-و یازدی: ایران‌دان موختلیف نؤوع سلاحلار غزه زولاغین‌دا گتیریلیب و غزه مقاومت قوه‌لری کورنئت، فجر کیمی ایران‌دان گلن راکئتلردن و بیر چوخ باشقا نؤوع سلاحلاردان ایستیفاده ائدیر. بو سلاحلار دؤیوش میدانین‌دا ایستیفاده اولونور.\nبوتون بونلار ایرانین ایسراییل له بیرباشا ساواشا گیره‌جه یی نین گؤسته‌ریجی سی دیر. بو حالدا ایران داها زنگه‌زورا گؤره ایکینجی جبهه نین آچیلیشینی آرزولامایاجاق و سون گونلرده زنگه زور دهلیزینه آلترناتیو اولاراق آغ‌بند دن باشلانان یولون آرازین گونئییندن کئچمه‌سینه یالوارماغی دا چوخ گومان ک�� بو سبب دن دیر.\nعثمانلی ایمپئریاسی نین سون سولطانی ایکینجی عبدالحمیدله یئنی ایسرایلین قوروجوسو هئرتسئلین آنلاشیلمازلیغیندان دولایی دونیا یهودیلرینین لوببولاری آنتی تورک مؤوقعلرینی آرتیق دَییشمک زوروندا قالدیلار، چونکو آذربایجانین بیر نؤمره‌لی استراتژیک متفقی وقارداش دؤولتی ساییلان تورکیه نین مناسبتینی یوموشالتماق مجبوریتینده دیر و بونو آذربایجانا تام دسته‌یی له نمایش ائتدیردی.\n(قئید ائتمک لازیمدیر: یهودلار دینی اینانجلارینا گؤره اؤزله‌رینی اورشلیمدن دونیایا سپه‌لنمیش و تاریخی تورپاقلاریندان دیدرگین دوشموش خالق سانیرلار. اونلارین اسلام دینی نین اساس قایناغی قورآنا استنادلاری دا ماراقلی و دوشوندوروجو مقاملاردان دیر. بیلیریک کی قورآندا أن چوخ آدی چکیلن سماوی کیتابا مالیک اولان پیغمبر موسی دیر. قورآندا محمد پیغمبرین 4 دفعه آدینین چکیلمه سی موقابیلینده، موسی و اونون امتی نین آدی 136 دفعه گلیب. بو ایسه اونلارین 3500 ایل بوندان اؤنجه بیر میللت اولاراق ایندیکی ایسراییل اراضیسی و اطرافیندا تاریخی یاشاییشلارینا دلالت ائدیر.\nائله بونا گؤره ده هئرتسئل ایصرارلی دیر کی، یالنیز او اراضی ده هئچ اولماسا بیر موختار رئسپوبلیکا قورسون. بونون مقابیلینده عثمانلی ایمپئریاسی ین بوتون خاریجی بورجلارینی یهود لوببولاری اؤده یه جکلرینی بویون آلدیلار. اوسته لیک بوتون عئلم آداملاری لا زامانین تکنولوژیاسینی عثمانلی اراضیسینه یؤنلندیره جکلرینه سؤز وئردیلر، ایکینجی سولطان حمید ایسه عثمانلی ایمپئریاسی نین پارچالانماسینا ایلک استارت ووران اولماسین دئیه، تاریخده لعنتلنمه مک اوچون بو تکلیفی رد ائتدی، هئرتسل ایسه تکرار اونون سارایینا دؤندو آمما بو دفعه داها سرت تپکی له قارشیلاشیب آوروپایا گئری دؤنور و او گوندن تورک دونیاسی نین بیرینجی دوشمنینه چئوریلن یهود لوببی لری، عثمانلییا اؤده نه جک پولو بو ایمپئریانین داغیلماسی اوزره خرجله مک قرارینا گلدیلر و بللی اویونلارلا یاناشی، ایندیکی ایسراییل دا سونرادان یئرلشمیش عربلردن تورپاق آلماغا باشلادیلار. باخمایاراق کی، س.لطان ایکینجی عبدالحمید بو مسئله‌نی بیلدیکده، یهودلارا عثمانلی اراضیسینده تورپاق ساتیشینی قاداغان ائتدی، آنجاق اونلار ایرانلی مشهور سیاستچی آنتی تورک سیدضیاءالدین طباطبایی واسیطه‌سیله کی عرب کؤکنلی ایدیر، یئنی دن تورپاق آلماغا باشلادیلار. بو دفعه ده یئنی حیلهنی دویان سولطان، عمومیتله خاریجی وطنداشلارا ایمپئریا اراضی‌سینده تورپاق ساتیشینی یاساقلادی و یهودلارین آلدیغی تورپاقلاری دا مصادره ائتدی. یهود لوببوسو سون چاره‌نی عثمانلینی چؤکدورمکده گؤرده و نهایت بونا ناییل اولدو).\nبو دیرناق آراسی تاریخی آچیقلامادان سونرا، دؤنک اساس فیکریمزه.\nنتیجه اعتباریله، روسیا ایران اسلام جمهوریتی رژیمینی قوربان وئرمکله بیر نئچه ایسته یینه ناییل اولا بیلر.\nیوخاری دا قئید ائتدییم کیمی دونیانین فیکرینی اوکراینا جبهه‌سیندن یاییندیریب، زلنسکی نی أن آزی موقتی آتشکسه وادار ائده جک\nآمئریکا ایله فرانسانین زنگه‌زوردان آیاغینی کسمک اوچون آذربایجانین زنگه زورا داخیل اولماسینا یاشیل ایشیق یاندیراجاق احتمالی یوکسک سَوییه ده دیر\nزنگه‌زور بویوندا معین ائنلی اراضی نین آذربایجان نظارتینه کئچه جه‌یییندن سونرا، ائرمنیستان – آذربایجان اوردولاری نین اؤن خطینده قاراباغداکی صولح مراملی لارینی یئرلشدیرمکله، هم گونئی قافقازدا قالماغا لازیمی بهانه نی الده ائده جک، هم ده پاشینیانی غربه مئییلی اولدوغوندا حقیقی معنادا تنبیه ائده جک.\nسون دا ایسه، ایرانین ایسراییل و متفقلری قارشیندا گؤزله‌نیلمز مغلوبیتی له، پارچالانماسینا جیددی صورتده ساحه یاراناجاق و 1945-جی ایل سایاق سویوق ساواش ایرانین بؤلونمه سی له یئنی دن باشلانا بیلر.\nایسراییل ایسه همیشه‌لیک ایرانین شرریندن قورتاراجاق. بو دا یالنیز تورک دونیاسی ایله دوستلوق ائتمکله اولاسی دیر. نئجه‌ کی 2020 –دن بری بونو فاکتیکی اولاراق ثبوت ائدیب.\nنتیجه اعتباریله ایرانی بو گرگینلیکدن قورتارا بیله‌جک تکجه چیخیش یولو سپاهین دئوریمی (کودتاسی) دیر.\nحبیب ساسانیان (یاکاموز) 10.17.2023\nبو حاقدا باشقا بیر یوروم دا وار کی بو مقاله نین سون سطیرلرینی یازارکن، تانینماز بیر یازاردان الیمه چاتدی و اونون دا اؤنملی بؤلومونون ترجمه ائدیب عیناً بورادا گتیریرم.\nغزه زولاغینین جوغرافییاسینا دقت یئتیرسه‌نیز گؤررسینیز کی، بو زولاغا گیرمه‌یین جمعی اوچ یولو وار.\nبو زولاغین آشاغی حیسه‌سی مصره، غرب حیسه‌سی ایسه دنیزه آپاریر کی، بورادا ایسرایل حربی دنیز قوه‌لری همیشه ان جدی تهلوکه‌سیزلیک تدبیرلری ایله اونا نظارت ائدیر، شرق و شیمال حیسه‌لری ایسه ایسرایل اراضی‌سی ایله احاطه اولونوب.\nبس ایران ایسلام رئسپوبلیکاسینین بوتون بو سورساتلاری، راکئتلری و حربی آوادانلیقلاری غزه زولاغینا نئجه داخیل اولوب؟\nبو او دئمک‌دیر کی، موسساد یاتمیش‌دی؟\nبئله بیر ایمکان وارمی؟\nیوخ‌سا مصردن گتیریلیر؟\nاگر بئله ایدی‌سه، ایسرایل مصره قارشی ایلک اتهاملاری سسله‌ن‌دیرمه‌لی ایدی.\nحتی حماس-ین ایسرایله هوجومون‌دان اوچ گون اؤنجه مصر کشفیات اورقانلاری بؤلگه ده شوبهه‌لی حرکتلر باره‌ده موسساد-آ معلومات وئرمیش‌دیلر کی، بو دا مصرین بو هوجوم‌دا ایشتیراک ائتمه‌مه‌سینین ثبوتو ایدی.\nبس نیه موسساد بئله اؤنملی خبردارلیغا محل قویمادی و ایسرایل اوردوسو غافیل اولانا قدر اؤزونو یوخویا وئردی؟\nایران ایسلام رئسپوبلیکاسینین سلاحلاری موسسادین خبری اولمادان حماسا نئجه چاتدی؟\nاگر بو سلاحلار اردن چایینین غرب ساحلینین ساکینلرینه چاتسای‌دی، اینانماق اولاردی، آنجاق اونلار حماس-آ چات‌سالار، بو، چوخ شوبهه‌لی و اینانیلمازدیر، چونکی بو، دئمک اولار کی، مومکون دئییل.\nبو سلاحلار روسییانین آلدیغی، ایسرایله تحویل وئریلمیش و ایران ایسلام رئسپوبلیکاسینین بایراغی و آدی آلتیندا حماس-آ موسساد آگئنتلرینین اؤزلری چاتدیردیغی سلاحلاردیر.\nآیری طرف‌دن، ایسلام رئسپوبلیکاسین‌داکی موسساد عملیات‌چیلاری، ائله‌‌جه ده اف اس بی آگئنتلری حماسی هوجوما باشلاماغا و یالاندان مقاومت جبهه‌سی سیزین آرخانیزدا اولدوغونا ایناندیردیلار، آمما بو، اصلین‌ده غزه زولاغینین ایسرایله تحویل وئریلمه‌سی اویونو ایدی. تئرورچولارلا دؤیوشمک بهانه دیر. بو بیر اویوندور؛ والسلام.\nاسراییلحماسزنگه‌زورغزهفلسطین\nFacebookTwitterPinterestWhatsappTelegram\nخبر قبلی\nاظهار نگرانی گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد\nخبر بعدی\nاسراییل طی 2،3 روز الی یک هفته آینده تمامی اعضای حماس و یا حداقل بخش بزرگی از نیروهای حماس را از بین خواهد برد","num_words":3458,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":237431.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"https:\/\/ca.axar.az\/news\/planet\/727474.html?fbclid=IwAR0YmnYGY2kvOBVOBTkAUjoUacDBkT6egXVKHrN5WUrr-rF71aJo7CVu2Ro\nآذربایجان دموکرات فیرقه‌سی ۲۵ مارت‌دا آوروپا شوراسینین بیناسی قارشی‌سین‌دا کئچیریلمه‌سی نظرده توتولان آکسییایا جدی شکیل‌ده دستک وئردیی اوچون فیرقه‌نین طرفدارلارینین یاخین‌دان ایشتیراکینی ایستمیشیک. چونکی بو یوروشو گونئی آذربایجان میللی حرکاتینا لازیم‌لی حساب ائدیریک. بو، بین‌الخالق بیر آکسییادیر.\nبو سؤزلری Axar.az-آ آذربایجان دموکرات فیرقه‌سینین آمریکا کمیته‌سینین مسئولو رحیم شهبازی دئییب.\n«بیزیم هئیت عضولری فرق‌لی یئرلردن – آمریکا، کانادا، آوروپا، تورکییه، ایسوچ، اینگیلتره کیمی اؤلکه‌لردن قاتیلاجاقلار. اینانیریق کی، چوخ آدام ایشتیراک ائد‌جک. آکسییادا فیرقه‌نین منصوبلاری، ایسوچ‌دن بین‌الخالق علاقه‌لر اوزره مسئول عبدالله امیر هاشیمی جوانشیر، من اؤزوم ده آمریکادان قاتیلاجام. بیزیمله یاناشی، بین‌الخالق فعالیتلری ایله تانینان فیرقه‌چیلر ده اشتیراک ائتمک نیتینددیرلر».\nشهبازی «آزادلیق، عدالت» یوروشونون ایلک نؤوبه‌ده فارس رژیمینه بؤیوک مئساژ اولاجاغینی بیلدیریب:\n«بیلدییمیز کیمی، ایران‌دا ۵-۶ آی عرضین‌ده بؤیوک اعتراضلار کئچیریلدی. بو اعتراضلاردا غیری-فارس میللتلری، گونئی آذربایجان تورکلری و دیگر تورکلر ده آکتیو ایشتیراک ائدیبلر. چونکی بو فارس رژیمی ۴۴ ایلدیر آچیقجاسینا بوتون غیری-فارس میللتلری آسیمیلیاسییایا معروض قویوب، بو میللتلرین میللی کیملیینی یوخ ائدیب. بین‌الخالق عالم‌ده ده ترورو دستکله‌یه‌ن بیر رژیمدیر. بونلارین هامی‌سینی نظره آلساق، بو آکسییانین اهمیتی چوخ مهم‌دور: گونئی آذربایجان دیاسپورو و دونیانین هر یئرینده یاشایان گونئی‌لیلر ال-اله وئریب، آوروپا شوراسینین بیناسینین قارشی‌سین‌دا اؤنملی آکسییا کئچیره‌جک. ان اؤنملی‌سی، اورادا آذربایجان‌لیلارلا یاناشی، باشقا میللتلردن ده اشتراک ائد‌جکلر. هامیسی تاریخ بویونجا گونئی آذربایجانا رهبر کیمی باخیبلار».\nشهبازی بیلدیریب کی، آکسییا داخیلده‌کی میللی حرکاتین داها دا قوتله‌نمه‌سینه تکان اولا بیلر:\n«بیز بونونلا هم خاریجده گونئی آذربایجانین نه اولدوغونو گؤسترملیگیک، هم ده داخیل‌ده‌کی ۴۰ میلیون آذربایجان تورکونه اورک-دیرک وئرملیگیک. ایران‌دا بیزیم حبس ائدیله‌نلریمیز، یارالانانلاریمیز، شهیدلریمیز وار. هامی بیلمه‌لیدیر کی، بیز اونلاری اونوتمامیشیق. بیز خاریج‌ده اولساق دا، بؤیوک میللتیمیزین سسیگیک. اونلارلا بیرلیک‌ده فارس فاشیزمینه و جینایتکار ایران رئژیمینه قارشی مباریزه آپاریریق. گونئی‌لی-قوزئی‌لی یوخدور، هامیمیز آذربایجانلی اولاراق اوراداییق. اورادا قوزئی‌دن و تورکییه‌دن ده اینسانلار اشتراک ائد‌جک. بونلار هامی‌سی گونئی آذربایجان مسئله‌لرینی داها گوجلو شکیل‌ده اورتایا قویاجاق‌دیر».\nرحیم شهبازی یوروش اؤنجه‌سی یاشانان گرگینلیکلر و فیکیر آیریلیقلارین‌دان دا بحث ائدیب:\n«بیز بیرلییمیزی تام گوجو ایله گؤسترمک اوچون بوتون فیکیر آیریلیقلارینی اونودوب، گونئی آذربایجانی دوشونملیگیک. نه قدر بو آکسییانی بؤیوک مووفقیتله کئچیرسک، بیر او قدر یاخشی اولار. طبیعی کی، اورادا فرقلی-فرقلی بایراقلار دا اولاجاقدیر. هامی‌سی گونئی آذربایجانی تمثیل ائد‌جک. بورادا ان بؤیوک انگل ایران-فارس رژیمی طرفین‌دن یارادیلا بیلر. اونلار تاریخ بویو ترور عمللرینه ال آتیبلار. امینم کی، تهلوکه‌سیزلیک قوه‌لری بونلارین هامی‌سینی نظره آلاجاق. میللتیمیزله ال-اله وئره‌رک، «آزادلیق، عدالت، میللی حکومت» شعاریمیزا انگل یارادانلارا ایمکان وئرمملیگیک. فارس شووینیزمی باشا دوشملیدیر کی، بیزیم میللت اؤز آزادلیق و ایستیقلالیت موباریزه‌سینی داوام ائتدیریر. نئجه کی، بؤیوک شعاریمیز واردیر: سن چاغیرسان گلرم من، سن یاشا، آذربایجان! بو دقیق مئساژدیر: بو گون آذربایجان چاغیریر».\nپایلاش\nیازی شرح\nاول کی\nبیانیه- شعار “رضاشاه روحت شاد” به عرب‌های الاهواز نمی چسبد!\nنؤوبتی\nتریبون درگی سی نین آذربایجان قادینلارینا حصر اولموش ۹- نجی سایی چاپ دان چیخدی\nسیزین خوشونوزا گله بیلر مؤلف‌دن داها چوخ\nسیاست\nبیرگون گله‌جک\nسیاست\nبیانیه شماره ۲ ستاد مردمی آذربایجان ایران\nسیاست\nمهندس صرافی: پزشکیان در استانهای غیر فارس با اکثریت تورک و‌جلیلی در استانهای فارس…\nسیاست\nآنلاین کیتابچی| کتاب ترکی\nاول کی نؤوبتی\nComments are closed.\nسۏن ؽازؽلار\nبیرگون گله‌جک\nبیانیه شماره ۲ ستاد مردمی آذربایجان ایران\nمهندس صرافی: پزشکیان در استانهای غیر فارس با اکثریت تورک و‌جلیلی در استانهای فارس اکثریت آرا را بدست آورده است\nآنلاین کیتابچی| کتاب ترکی\nآذربایجان ملی حکومتی ,معارف و اوقاف وزارتی, خرداد ۱۳۲۵\nMay 2022\nBE\nÇA\nÇ\nCA\nC\nŞ\nB\n1\n2 3 4 5 6 7 8\n9 10 11 12 13 14 15\n16 17 18 19 20 21 22\n23 24 25 26 27 28 29\n30 31\n« Apr İyn »\nآذربایجان دموکرات فرقه‌سی نین اورقانی اولان «آذربایجان» روزنامه‌سی نین بیرینجی سایی ۱۹۴۵-جی ایل سنتیابر آیینین ۵-ده چاپ‌دان چیخمیش‌دیر. «قزئت بیرینجی سایین‌دان باشلایاراق آذربایجان دیلین‌ده بوراخیلیردی. حاجی علی شبوستری (۱-۲۹-جو سایلار)، احمد موسوی (۹۸-۱۵۱-جی سایلار)، حمزه فتحی خوشگینابی (۱۵۲-۲۴۶-جی سایلار)، اسماعیل شمس (۲۴۷-۲۹۳-جی سایلار) روزنامه‌نین باش رئداکتورلاری اولموش‌دور. حال-حاضردا روزنامه‌نین باش رئداکتورو رحیم حسین‌زاده ‌دیر.","num_words":1007,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.042,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":137347.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لوسرن کانتون - (لاتینجه: Luzern)سوئیسده ۲۶ کانتون‌دان بیریدیر.لوسرن شهری یؤنئتیم (ادارای) مرکزی دیر. بۇ کانتونون ساحه سی 1493 کیلومتر موربع دیر. سوْن نۆفوس ساییمی سوْنوچ لارینا گؤره جمعیتی 398762 و اها‌لی سیخلیغی 233 نفر دیر. آلمان دیلی بۇ کانتون دا رسمی دیلدی.[۱]\nگؤرونتولر\n[دَییشدیر]\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nقایناق‌لار\n[دَییشدیر]\nب\nدان\nدییش\nسوئیس شهرلری\n+۳۰۰۰۰\nزوریخ\n+۱۰۰۰۰\nبازل\nبرن\nژنو\nلوزان\nونترتور\n+۳۰۰۰۰\nبیل\/بین\nشور\nفریبورگ\nکونیز\nلشو دو فوند\nلوسرن\nلوگنو\nنوشاتل\nسن‌گلان\nشفوزان\nتون\nاوسته\nورنیه\n+۱۵۰۰۰\nارو\nادلیزویل\nالش ویل\nبر\nبدان\nبلانزونا\nبورگدورف\nکروژ\nدیه تیکون\nآمن\nفروآنفلد\nگوسو\nگرانشان\nاریزو\nاورژان\nکولتان\nکروزلنژان\nکریئن\nلانسی\nلیتو\nلوکارنو\nمیرن\nمونته\nمونترو\nموتانز\nنیون\nاولتان\nاونکس\nاوسترمندیژان\nپرتلن\nرپپرسویل-جونا\nروژانزدورف\nرونان\nاشووتس\nسیر\nسیون\nسولوتورن\nسپیه\nستفیسبورگ\nتل ویل\nوو وه\nولکه ویل\nودنسویل\nوتنژان\nوتزیکون\nویل\nایوردون لبن\nزولیکون\nزوگ\nب\nدان\nدییش\nسوئیس بؤلگه‌لری\nسوئیس بؤلگه‌لری\nزوریخ بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • لشو دو فوند بؤلگه سی • وردنبرگ بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • سیون بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • اوکدورف بؤلگه سی • ایوردون بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • کروزلنژان بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • بلانزونا بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • سن‌گلان بؤلگه سی • اولتان بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • مونته بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • لوبرن بؤلگه سی • سولوتورن بؤلگه سی • سیر بؤلگه سی • پففیکون بؤلگه سی • بورگدورف بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • اوف بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • تون بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • آین‌سیدن، سوئیس بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • لستل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اورژان بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • لوسرن بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • بریگ بؤلگه سی • برن بؤلگه سی • ویل بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • دلمون بؤلگه سی • نیودرسیمانتل بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • لوزان بؤلگه سی • افولترن بؤلگه سی • اشووتس بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • وو وه بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • بروگ بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رنفلدان بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • اربون بؤلگه سی • مایلن بؤلگه سی • لو لوکل بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • فروآنفلد بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • ارو بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • دیه تیکون بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • ارلوشم بؤلگه سی • رورشک بؤلگه سی • لانزبورگ بؤلگه سی • کونته بؤلگه سی • مرک بؤلگه سی • • سی، فریبورگ بؤلگه سی • برامگرتان بؤلگه سی • زوفنژان بؤلگه سی • ویل لیزو بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • وو وز بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • سی گسته بؤلگه سی • بروآ بؤلگه سی • ریویرا بؤلگه سی • رول بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • مودون بؤلگه سی • بیشوفزوزل بؤلگه سی • اپانزل بؤلگه سی • ویسپ بؤلگه سی • بودری بؤلگه سی • انترلکان بؤلگه سی • اشلان بؤلگه سی • مورژ بؤلگه سی • لوفون بؤلگه سی • سرگان ارلان بؤلگه سی • اگل بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • اوسته بؤلگه سی • بدان، ارگو بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • بولاخ بؤلگه سی • ترکل‌اوئلد بؤلگه سی • سورسلوا بؤلگه سی • اربرگ بؤلگه سی • لوکارنو بؤلگه سی • نوشاتل بؤلگه سی • سن‌موریس بؤلگه سی • لوگ��نو بؤلگه سی • ونترتور بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • سورسه بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • لوک بؤلگه سی • ستکبورن بؤلگه سی • لنوو ویل بؤلگه سی • دیسنوفان بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • لاوفنبورگ بؤلگه سی • انویل بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • رنتل بؤلگه سی • گراندسون بؤلگه سی • اوبون بؤلگه سی • پلوسور بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • نیون بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • لاندکر بؤلگه سی • ماندریزیو بؤلگه سی • کوسونه بؤلگه سی • مارتینی بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • واژان بؤلگه سی • گرویر بؤلگه سی • توگژانبورگ بؤلگه سی • لوو بؤلگه سی • اوانش بؤلگه سی • گلن بؤلگه سی • ارلک بؤلگه سی • آندلفنژان بؤلگه سی • ولدانبورگ بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پیرن بؤلگه سی • لوگانو بؤلگه سی • پورانترویی بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • ول دو روز بؤلگه سی • دلزدورف بؤلگه سی • تسورتسیبیت بؤلگه سی • انترن بؤلگه سی • اورب بؤلگه سی • آنترومون بؤلگه سی •\nب\nدان\nدییش\nسوئیس کانتونلاری\nآرقاو (کانتون)\nآپنتزل آوسرهودن (کانتون)\nآپنتزل اینرهودن (کانتون)\nبازل-لاندشافت (کانتون)\nبازل اشتاد (کانتون)\nبرن (کانتون)\nفریبورق (کانتون)\nژنو (کانتون)\nقلاروس (کانتون)\nقراوبوندن (کانتون)\nژورا (کانتون)\nلوسرن (کانتون)\nنوشتل (کانتون)\nنیدولدان (کانتون)\nاوبولدان(کانتون)\nشاف‌هاوزن (کانتون)\nاشووتس (کانتون)\nسولوتهورن (کانتون)\nسنت قالن (کانتون)\nتورقاو (کانتون)\nتیچینو (کانتون)\nآوری (کانتون)\nوله (کانتون)\nوو (کانتون)\nزوق (کانتون)\nزوریخ (کانتون)\n^ Regional Portraits: Cantons. Swiss Federal Statistical Office (2011). یوْخلانیلیب2015-12-21.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=لوسرن_(کانتون)&oldid=650410»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسوئیس شهرلری\nگیزلی بؤلمه:\nلاتین دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۲:۵۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1530,"character_repetition_ratio":0.235,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.305,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.937,"perplexity_score":180035.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دواملی اولاراق نشره وئرمه یه چالیشدیغیم بو یازیلار, کئچن اوچ- دورت ایلین عرضینده مجازی دونیادا گؤردوکلریم, ائشیتدیکلریم و اوخودوقلاریمین معین تاثراتی کیمی قلمه آلینمیشدیلار.\nیازیلارین چوخونلوغو, آنا دیلیمیز آذربایجان تورکجه سینده یازیلمیشدیلار. لاکن استثنا اولاراق و وضعیتده ن آسیلی, بعضا فارس دیلینده ده یازماق مجبوریتینده قالمیشام.\nیازیلارین بیر چوخو, اوجادان دوشونر کیمی, اؤزوم- اؤزومه و یا یاخین بیر دوستا یازیلدیقلاری اوچون, اوخوجولارا تقدیم ائتدیکده, اونلاردا کیچیک دئییشیکلر آپارمیشام.\n*****\n(6)\nآذربایجانین بویوک دراماتورق, شاعیر و یازیچی سی\nحسین جاوید\nمارت 2016\nتوکندی طاقت و صبریم, عدالت! آه عدالت!...\nنه عشق اولایدی...\nنه عشق اولایدی، نه عاشیق, نه نازلی آفت اولایدی,\nنه خلق اولایدی، نه خالق، نه اشك حسرت اولایدی.\nنه درد اولایدی، نه درمان، نه سور اولایدی, نه ماتم,\nنه آشیانه ی وصلت، نه بار فرقت اولایدی.\nگؤنولده نور محبت، گؤزومده پرده ی ظلمت...\nنه نور اولایدی، نه ظلمت، نه بویله خلقت اولایدی.\nنه دیر بو خلقت بی مرحمت، شو پرده ی حكمت؟\nبو ظلمه قارشی نولار, بیرده بیر عدالت اولایدی.\nتوكندی طاقت و صبریم، عدالت! آه عدالت!\nنه اؤنجه اؤیله سعادت، نه بؤیله ذلت اولایدی.\nیقین کی موسیقی هوسکاری اولان هر آذربایجانلی و حتی آذربایجانجا بیلمه ین, لاکن موسیقی میزه رغبت بسله ین بیر چوخ فارس دیللی ایرانلیلار, افسانه یه چئوریلمیش بو ترانه نی, او جمله ده ن بویوک موغام اوستادی عالیم قاسیموفون سسی ایله, دؤنه- دؤنه ائشیتمیشدیلر. ترانه نین سؤزلری انسانی یئرینده ن اوینادیر و سؤزلرین درینلیگینده یاتان و دالغالانان حزن و کدر, انسانین ایلیک لرینه ایشله ییر.\nتاسف کی هله ده بو سؤزلرین یارادانی, بیر چوخلارینا تانیش دئییلدیر.\nسؤز «حسین جاوید» ده ن و اونون جاودانه اثری «شیخ صنعان» درام یندان گئدیر.\nحسین جاوید, آذربایجانین ان بویوک دراماتورقلاریندان بیری دیر. اوندان یوزلرجه درام, شعر, پوئما و مقاله یادگار قالمیشدی.\nحسین جاویدین پیس لری و درام لاری او جمله ده ن «شیخ صنعان» و «ابلیس» دفعه لرله صحنه لشیب و گینه ده اونون اثرلری آذربایجان تئاتر عالمینده آکتووال دیلار. ماراخلی دی کی, «شیخ صنعان» درامی میلادی 1928 – شمسی 1307- نجی ایلینده تبریزده نمایشه قویولموشدور.\nمیلادی 1882- نجی ایلین اوکتوبر آییندا نخجیوان شهرینده دونیایا گؤز آچان حسین عبداله اوغلو راضی زاده (جاوید) نین حیاتی و اثرلری, جنوبی آذربایجان ایله چوخ یاخین علاقه ده دیلر. ایستانبول یونیوئرسیته سینده دیپلم آلان جاوید, روحانی بیر عایله ده دونیایا گلدییی اوچون, ایلک تحصیلینی ماللا مکتبینده کئچیرمیش و ائله جه ده میلادی 1899-1903 – نجی ایللرینده تبریزین طالبیه سینده دینی تحصیل آلمیشدیر. تحصیل ایللرینده فارس دیلینی مکمل اؤئره نن جاوید, فارس دیللی ادبیات ایله ده رینده ن تانیش اولوب و فارس دیلینده کلاسیک اثرلری اوخوموشدور. ائله بو تانیش لیق و یاخینلیغین نتیجه سینده حتی فارس دیلینده یگانه اولان «سیاووش» و «خیام» دراملارینی یاراتمیشدی.\nمیلادی 1932- نجی ایلینده ابوالقاسم فردوسی نین مین ایللیک جشن لرینه حصر ائتدییی «سیاووش» آدلی درام اثری, جاویدین تکجه فارس دیللی ادبیاتی ده رینده ن تانیدیغی نین بیر نشانه سی دئییل. اصلینده اونون یازدیغی درام, «شاهنامه» نین عکسینه تام انسانی احوال روحیه ایله یازیلمیشدیر. بیلدییینیز کیمی «شاهنامه» ده قاباق قاباغا گلن ایران و توران دی. حالبوکی جاویدین یاراتدیغی درام, انسانلاری بیر- بیرینه یاخینلادان بیر اثر کیمی قیمتلندیریلمه لیدیر.\nائله جه ده اونون «عمر خیام» ین مین ایللیک یوبلیینه حصر ائتدییی درام اثر, بویوک فیلسوف و شاعیرین اورتا عصرین قارانلیق ایللرینده آجی حیاتینی و یاشاییشینی تصویر ائدیر.\nسونرا لار «جاوید» تخلصی نی سئچه ن شاعیرین, عموم بشری ایده آللارین جارچی سی کیمی بوتون درام لاری و شعرلرینده, دواملی اولاراق خئیر ایله شررین قاباق قاباغا گلمه سینه شاهید اولوروق. بو ساواشدا البته انسانلیغا اینانان نیک بین و هومانیست دراماتورقون دوردوغو طرف و صف بللی دیر. ائله جه ده شاعیرین شعرلری نین بیر چوخو, انسانین طالعی ینده ن دانیشیرلار.\nحسین جاویدین «تئللی ساز» درامی, صرف او زامان جنوبی آذربایجاندا حاکیم اولان شاهلیق اصول اداره سی و فئودال سیستمینه قارشی بیر اثردی. ایکی آذربایجانی معنو�� عالمده بیرلشدیره ن بو درام, بو گون شاهلیق و فئودالیزم سیستمی آرادان گئتسه ده, هله ده ملی حقلرده ن محروم و اسلامی- شوونیست بیر سیستم ده یاشاماغا محکوم اولموش جنوبی آذربایجان خالقی نین حیاتیندا, آکتووال بیر اثر ساییلماقدادیر.\nانسانین حیاتی, آجی و کدرلرینی حس ائدیب و اونلاری اثرلرینده جانلاندیرماغا چالیشان جاوید, ائله جه وطنینده قادینلارین آجیناجاقلی حیاتینا شاهید اولدوغو اوچون, میلادی 1912- نجی ایلده یازیلمیش «مارال» آدلی درام اثرینی, آذربایجان قادینی نین حق سیزلییینی تصویر ائتمه یه حصر ائتمیشدیر.\nجاویدین اثرلرینده ن تاثیر آلان یازیچی و اینجه صنعت خادیملری آز دئییللر. او جمله ده ن آذربایجانین بویوک بسته کاری مسلم موقامایف, جاویدین « ابلیس» درامینا بیر اپرا اثری یازمیشدی.\nروسیه ده باش وئره ن اوکتوبر انقلابیندان سونرا یارانان سوویت آذربایجاندا, اؤنجه بویوک حؤرمت و سایقی گؤره ن جاوید, میلادی اوتوزونجو ایللرده سوویتلر بیرلییینده باشلانان بویوک تصفیه لرین قربانی اولور. آذربایجانین بیر چوخ آدلیم ضیالیلاری کیمی جاویدین اثرلری ده او گونکی کولتور و اینجه صنعت عالمینه حاکیم اولان نورم لارا اویغون گلمیرلر. اثرلرینده قارداش تورکیه اؤلکه سینه کؤرپو ویران جاوید, مللتچی اتهام ایله دامغالانیب, اؤنجه حبسه آلینیب و سونرا سیبری ده تبعیده گؤنده ریریلیر. آذربایجانین کولتور عالمینده بیر اولدوز کیمی پارلایان جاوید- ه قارشی یئر آلانلارین دایره سی او دؤورده گنیش دیر. نمونه اولاراق شمالی آذربایجانین آدلیم شاعیری صمد وورغون – ا منسوب اولان بیر بیت شعرده, تنقید اولاراق دئییلیر:\nنه ده ن شعریمیزین باش قهرمانی\nگاه توران دان گلیر, گاهدا ایران دان؟\nاونسوزدا فیزیک جهیتینده ن چوخدا ساغلام اولمایان جاوید, زندان و اشکنجه لره دؤزه بیلمه ییب و 1941 -نجی ایلده سیبری نین بوزلاقلاریندا وفات ائدیر.\nآذربایجان جمهوری سینین استقلالی یئنی ده ن برپا اولدوقدان سونرا, روسیه نین سیبری سینده ن جاویدین مزاری دوغدوغو شهر- ه کؤچدورولوب و آذربایجانین بویوک اوولادینا لازیمی حؤرمت و قیمت وئریلدیکده ن سونرا, 2007- نجی ایلده اونون اثرلری لاتین الفباسیله بئش جیلد ده گؤزل بیچیمده نشر اولونموشدور.\nمن, اونون میلادی 1914 – نجی ایلده یازدیغی «شیخ صنعان» درامینی باشقا اثرلرینده ن داها چوخ سئویره م.\nنه دیر معناسی عشقین؟ سویله ینلر نه رده, بیر گلسین\nگؤروب قدسیت صنعانی لال اولسون خجالت ده ن\nمیلادی 1984- نجی ایلین قیش فصلینده, بوتون دونیادا سپه لنمیش آذربایجانلیلار ایله علاقه ساخلاماغا چالیشان او زامانکی سوویت آذربایجاندا فعالیت گؤسته ره ن «اودلار یوردو جمعیتی» طرفینده ن منه گؤنده ریلن کتابلارین آراسیندا, عرب الفباسی ایله یازیلمیش « شیخ صنعان» و « ابلیس» دراملاری دا واریدی.\nمهاجرت ین اول ایللرینده وطن نینده ن اوزاق دوشموش, هجران دردینده بوغولموش, معلوم اولمایان گله جکله اوز به اوز و غربت ائل ده آیاق اوستونده قالماغا چالیشان بیر گنج کیمی, بو دراملاری گئجه- گوندوز و دؤنه- دؤنه اوخویوب و بعضی مقاملارینی ازبره آلدیم. هجران لا دولو گونلرین تاثیری آلتیندا اثرین بیر پارچاسی کیمی اولدوغومو و کئچیردیییم هیجانلار حالادا یادیمدادی. حالادا داریخدیغیم زامانلار, آرا – سیرا بو دراملارین بعضی حیصه لرینی اوخویورام.\nبیلدییینیز کیمی «شیخ صنعان» درامینی جاوید, شیخ عطارین منطق الطیر اثرینه دایاناراق یاراتمیشدی. جاویدین یازدیغی درام, مضمون جهتینده ن عمومیتده عطارین اثرینه یاخین اولسادا, بیر چوخ جهت لرده ن باشقا اورژینال چرچیوه یه مالیک دی. عطارین اثرینده, «شیخ صنعان» یاشلی بیر شیخ اولاراق اللی ایل کعبه نین کناریندا یاشامیشدی. حالبوکی جاویدین اثرینده کی شیخ, اؤنجه اوتوز یاشیندا خوش سیما بیر طلبه و سونرالار قیرخ یاشیندا کمالات صاحیبی بیر شیخ - مرشد دی.\nدرام ین بیرینجی قهرمانی اولان «شیخ صنعان», «خمار» آدلی راهبه اولماق ایسته ین بیر گورجی قیزینا ویریلیر. ترسا قیزین باباسی, اونلارین وصلینه شرط لر قویور و بئله لیکله شیخ ین محنتله دولو گونلری باشلاییر. بو شرط لری یئرینه گتیرمک اوچون, مریدلرینین اصرارینا باخمایاراق, «شیخ صنعان» اؤنجه شراب ایچیر, سونرا بوینونا خاچ آسیر و نهایت چوبان اولاراق ایکی ایل دونقوز اوتارماغی قبول ائدیر. شیخین گؤزلری «خمار» دان باشقا بیر شئی گؤرمور. «خمار» ی گؤردویو گونده ن:\nایشته کعبه م ده, جنت یمده بودور.\nدئییر.\nشیخ ین بو حال لارا دوشمه سینه اشاره اولاراق, اوستاد شهریارین موسیقی دولو «گئتمه ترسا بالاسی» غرلینده گلیر:\nآ للاهیندان سن اگر قورخمیوب اولسان ترسا\nقورخورام من ده دؤنوب دین مسیحایه گلیم\nشیخ صنعان کیمی دونقوز اوتاریب ایللرجه\nسنی بیر گؤرمک ایچون معبد ترسایه گلیم\nیازینین اولینده گلن شعرلر, « شیخ صنعان» درامی نین بیرینجی پرده نین, ایکینجی صحنه سینده, شیخین مکه نی ترک ائتدییی گونده, ایکی کور عرب ین واسیطه سیله ایفا اولونور. صحنه ده کورلارین بیری \"سوزش لی و توتقون آهنگ له عود چالیر, ایکینجی ده یارالی سسله حجاز مقام یندا ... ابیاتی اوخویور\"*:\nنه عشق اولایدی، نه عاشیق, نه نازلی آفت اولایدی,\nنه خلق اولایدی، نه خالق، نه اشك حسرت اولایدی.\n...\nجاوید, بو اثرینده عشقین گوج و قدرتینی اولدوقجا پارلاق بیر شکیلده اورتایا قویور و دین خادیملرینی ایسته ر مسلمان اولسون, ایسته رسه مسیحی و اونلارین تبلیغ ائتدیکلری باخیشلاری تنقید ائدیر:\nایشته گؤردونمو دین نه لر دوغورور؟\nنه بلالار, نه فتنه لر دوغورور؟\nدین بیر اولسایدی یئر اوزونده اگر,\nداها مسعود اولوردو جنس بشر.\n...\nبیر سه حق, جمله دین ده بیر... ناچار\nخالقی یالنیز آییرمیش آزغینلار.\nجاویدین باشقا اثرلری کیمی بو درام دا, انسانلیق, قارداشلیق و علوی محبت اوچون یارانمیش بیر ابدی عابده دیر.\nبو گون جاویدین وفاتیندان 76 ایل کئچسه ده, آذربایجان ملتی اؤز دوغما اوولادینی یاددان چیخارماییبدی. حسین جاویدین بوتون اثرلری, آنا دیلیمیزده یازیلان رومانلار, شعرلر و دیگر ادبی یارادیجیلیغین نزدینده, پارلاق بیر اولدوز کیمی ملتیمیزین حیاتینی ایشیقلاندیرماقدادیر.","num_words":1933,"character_repetition_ratio":0.043,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":253549.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دی ایرانین رسمی تقویمی اولان[۱]، هیجری گونش تقویمینین، اونونجو آیی اۆچون ایرانلی فارس آدیدیر.[۱] دی ۳۰ گوندور. قیش مووسومونون ایلک آیی و اوندان سونراکی آی بهمن آیی دیر.","num_words":28,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":726384.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پایگاه خبری توران :بیری واریدی. بیری یوخ ایدی. بیر کیشی واریدی، بیرده اونون بیر آروادی. اونلارین بیر تکجه اوغول اوشاقلاری واری ‏ایدی. کیشی‏نین آدی آتا‏کیشی، آروادین آدی سونا، اوغلانین دا آدی گول اوغلان‏ ایدی. اوغلان اون‏ یاشینا چاتدیقدا آناسی اؤلر. آتا کیشی گئدیب بیر چیل چوْپور، اره ‏میک بیر قادین آلار. بو آروادین اوشاغی اولمادیقدان […]\nپایگاه خبری توران :بیری واریدی. بیری یوخ ایدی. بیر کیشی واریدی، بیرده اونون بیر آروادی. اونلارین بیر تکجه اوغول اوشاقلاری واری ‏ایدی. کیشی‏نین آدی آتا‏کیشی، آروادین آدی سونا، اوغلانین دا آدی گول اوغلان‏ ایدی. اوغلان اون‏ یاشینا چاتدیقدا آناسی اؤلر. آتا کیشی گئدیب بیر چیل چوْپور، اره ‏میک بیر قادین آلار. بو آروادین اوشاغی اولمادیقدان اونا اره ‏میک فاطما دئییردیلر. ننه ‏لیک اولان اره ‏میک فاطما، بیر – ایکی آی گول اوغلانا خوش باخیب یاخچی یئتیشدی. بیر ایکی آی‏دان سونرا ننه ‏لیک، اوغلانی اینجیتمه‏ یه باشلادی. آتانین ایییرمی – اوتوز باش داواری واریدی. اونلاری یالنیز اون یاشیندا اولان گول اوغلان اوتاراردی. ننه‏ لیک قوی یئتیم گول اوغلان آجیندان اؤلسون دئیه اونا یاوانلیق قویمازدی. گول اوغلان چؤلده داغارجیغی‏نی آچدیقدا یالنیز بیر پارچا آرپا چؤره ‏یی گؤروب اونو یئییب آغلاردی. ننه‏ لییینین قورخوسوندان آجلیغینی، چؤره ‏یی‏نین یاوان اولماسینی آتاسینا آغاردا بیلمزدی. گول اوغلان بیر گون چؤلده اؤز حالینا آغلاییردی داوارین ایچینده‏ کی بیر قارا قوچ اونا یاخینلاشیب سوروشدو : گول اوغلان نییه آغلاییرسان؟ – اوغلان دئدی : اؤز گونومه آغلاییرام. نییه آغلامایاجاغام ننه ‏لیک گلندن من یاوانلیق اوزو گؤرمه‏ میشم. ائوده ده چوبوغو گؤتوروب دوشور جانیما. قارا قوچ دئدی : داریخما. چوبوغونو وور منیم بئلیمه دی‏ء « حؤکمی سولئیمان عئشقینه بیر بوشقاب پیلوو قاتیغی اوستونده بیر دسترخان چؤره‏ ک‏له حاضیر اولسون » گول اوغلان چوبوغونو قارا قوچون بئلینه ووروب، دئدی : « حؤکمی سولئیمان، عشقینه بیر بوشقاب پیلوو قاتیغی اوستونده بیر دسترخان چؤره ‏ک‏له حاضیر اولسون » بونو دئجه‏ ک ایسته‏ دییی یئمک‏لر قاباغیندا حاضیر اولدو. گول اوغلان یئییب ایچیب توخالدی. گول اوغلانین گوندن – گونه توکو دورولدو. ننه ‏لییی دئدی : من اونا نه قده‏ر آز چؤره ‏ک قویورام، قورویوب اؤله ؛ آنجاق بو گونو – گوندن دیرچه ‏لیر. بو ایشلر هامیسی قارا قوچون باشیندادیر. چونکی بو یئتیم اونون‏لا دانیشیر.\nبیر گون ننه ‏لیک اؤزونو ناخوش‏لوغا ووروب آتاکیشی‏یه دئدی : اؤلوره‏ م ساری‏لیق آلیزی توتموشام. حکیم‏لر قارا قوچون اتینی منه درمان دئمیشلر. کیشی دئدی : آللاها شوکور! بیر قارا قوچوموز وار. اونو سنین اوچون کسریک. گول اوغلان آتاسی ایله ننه ‏لییینین سؤزلرینی ائشیدیب آغلایا – آغلایا تؤوله‏ ده قارا قوچون یانینا گئدیب سؤزونو اونا یئتیردی. قارا قوچ دئدی : قورخما منی کسنده آتان سنه دئیه‏ جک گئت پیچاغی گتیر. گئدرسن اوراغی گتیره ‏رسن. یئنه دئیه‏ جک گئت پیچاغی گتیر بو یول گئده رسن اوخلووو گتیره ‏رسن او سنه آجیخلانیب، منی اؤتوروب، پیچاغی گتیرمه‏ یه گئده‏ جک. اوندا سن منیم اوستومه مین ؛ بوینومدان برک – برک یاپیش. من‏ده گؤیه اوچوب ، سنی یاخچی بیر یئره آپارارام. آتاسی قوچو تؤوله ‏دن چیخاریب بوینوندان یاپیشیب اوغلونا دئدی : گئت او پیچاغی گتیر. گول اوغلان گئتدی اوراغی گتیردی. یئنه‏ ده آتاکیشی گول اوغلانا حیرصله ‏نیب دئدی : اوغول ! سنه ��ئدیم پیچاغی گتیر اوراغی یوخ. بو یول اوغلان گئدیب اوخلووو گتیردی. آتاسی آجیخلانیب، گول ‏اوغلانین اوستونه چیغیریب، بیر شاپالاق ووروب، دئدی : توت بو قوچو، اوزوم پیچاغی گتیریم. آتا کیشی پیچاغی گتیرمه‏ یه ائوه گیردی. گول اوغلان حیط‏ده تئز قارا قوچون اوستونه مینیب، بوینوندان برک – برک یاپیشدی. قارا قوچ قانات چیخاردیب گؤیه قالخدی. گئتدی – گئتدی بیر میناره‏ نین باشینا قونوب، گول اوغلانی اوردا یئره قویدو.\nقارا قوچ گول اوغلانا دئدی : گل سنه ایکی بالابان وئریم. کئفین ساز اولسا،گولر بالابانی چال. من‏ده کئفی‏نین سازلیغینی بیلیم. یوخسا باشیندا بیر ایش اولسا، قملی اولسان، آغلار بالابانی چال. من هر یئرده اولسام اؤزومو سنه یئتیره ‏رم. قارا قوچ اوغلانی میناره‏ نین باشیندا قویوب گئتدی اؤزوده هر گون گلیب اوغلانا باش چکردی.\nبیر گون گول اوغلان داریخدی. قوچ ایله دانیشماق ایسته‏ دی. آغلار بالابانی چالیب، قوچ اؤزونو یئتیردی. اوتوروب دانیشدیلار. آلتی – یئددی ایل گول اوغلان میناره ‏نین باشیندا قالیب، یئکه ‏لدی. بیر گؤزل جاوان اوغلان اولدو. یئنه ده بیر گون گول اوغلان داریخیردی. قوچ ایله دانیشماق ایسته ‏دی. آغلار بالابانی چالیب، قوچ اؤزونو یئتیریب، اوتوروب دانیشدیلار. اوغلانین کؤنلو آچیلدی. آنجاق آغلار بالابانی چالاندا شاه ایسماییلین ائلناز آدلی بیر قیزی، بالابانین سسینی ائشیدیب، هوشدان گئده ‏ر. آییخیب آلیزلانار. یورغان – دؤشه ‏یه دوشوب، ناخوش‏لار. نه‏ قده ‏ر حکیم، دوعا یازان، باخیجی رمل‏چی گتیره ‏رلر قیز توختاماز. ائلناز دئیه ‏ر : من بیر آغلار بالابان سسی ائشیتمیشم او بالابانچی‏نی تاپیب گتیرمه ‏لیسیز. یوخسا توختامارام. اؤلکه ‏ده بوتون بالابانچی‏لاری ییغیب گتیردیلر، ائلنازین یانیندا بالابان چالدیلار. ائلناز دئدی : بونلار من دئدیییم بالابانی چالمیرلار. بونلار دئییل.\nبیر قاری دئدی پادشاه ساغ اولسون! من او بالابان چالانی تانیییرام. بیر آغیریما قیزیل، بیر آغیریما گوموش وئرین گئدیب او بالابانچینی یانیزا گتیریم. شاه قبول ائدیب، دئدی : قاری آنا! سن گئت گتیر، قیزیم دئیه‏ ن اولسا اوندا سنین دئدییینی وئره ‏جه‏ یه ‏م.\nقاری آرخایین اولوب، اوغلانی گتیرمه‏ یه مینا ره‏ نین یانینا گئتدی. قاری هوْررا بیشیرمک اوچون بیر اوجاق قوروب، اوجاغین اوستونده قازانی بؤیرو اوسته قویدو. گول اوغلان میناره ‏دن باخیردی. دئدی : قاری آنا! قازانی ائله قویما، بئله قوی. بو دفه قاری قازانی او بیریسی بؤیرو اوسته قویدو. اوغلان دئدی : قاری آنا! قازانی ائله قویما، دیبی اوجاق اوسته قوی. قاری دئدی : اوغول قوجالمیشام، قادان – پاتان آلیم گؤزوم سئچمیر. گل آشاغی بو قازانی دوزه ‏لت گئت. گول اوغلان قارییا اوره ‏یی یاندی. قازانی دوزه ‏لتمک اوچون آشاغی یئندی. قاری تئز شاهین چئوره ‏ده گیزله ‏نمیش قاراوول‏لارینا ال ائله‏ ییب، قاراووللار اوغلانی باسیب توتدولار. گول اوغلانی شاهین سارایینا آپاردیلار شاه ایسماییل گول اوغلاندان آغلار بالابانی چالماسینی ایسته ‏ر. گول اوغلان دئیه ‏ر یوخ! من آغلار بالابانی چالسام قوچوم گلر، آللاه ائله ‏مه ‏میشدن اونا بیر زاد اولار. شاه دئدی : سنی یئددی قاپیدان کئچیردیب بورایا گلمیشیک. آلتی‏سی تاختادان، سون قاپی‏دا دمیردن‏دیر. سنین قوچون هاردان گلیب بورا چیخا بیلر؟ اوغلان آغلار بالابانی چالماق ایسته ‏مه ‏دیکده شاهین قاراووللاری – یاساووللاری اونو هده ‏له‏ ییب، دئدی‏لر : چالماسان شاه سنی اؤلدورتدوره ‏جک. گول اوغلان مجبور اولوب آغلار بالابانی چالماغا باشلادی. قیز یئریندن دوروب گؤزونون یاشینی تؤکوب، ائله بودور دئییب، آغلادی. قارا قوچ آغلار بالابانی ائشیدیب، گول اوغلانین باشیندا بیر ایش اولماسینی دویدو. اوچا – اوچا گلیب اؤزونو شاهین سارایینا چاتدیردی. آلتی تاختا قاپینی بوینوزو ایله سیندیردی. یئددینجی قاپی دمیر اولدوغوندان بوینوزو بئینینه باتاراق اوزانیب جان وئردی. هامی دمیر قاپی‏دان بیر سس ائشیدیب، قاپییا ساری قاچدیلار. قارا قوچو قاپی‏نین آغزیندا اؤلموش گؤردولر. گول اوغلان هؤنکور – هؤنکور آغلادی، گؤیدن بیر گؤی ایشیق یئندی. ایشیقدان بیر آغ ساققال کیشی چیخدی. بو کیشیی‏نین اوز – گؤزونو ایشیق پارچاسی بورودویوندن کیمسه اوزونو گؤرمه ‏دی. ایکی رکعت حاجت نامازی قیلدی. گولر بالابانی گول اوغلاندان آلیب چالدی. قوچ دیریلیب آیاغا دوردو. قوجا گول اوغلانی شاها تاپشیردی. شاه دئدی : بو اوغلاندان آرخایین اولون. اونو اؤزومه کوره‏ کن ائله‏ یه ‏جه ‏یم. قوجا، قارا قوچون اوستونه مینیب، ساغ اوللاشیب گؤیه اوچدولار. بیلینمه‏ دی هارا گئتدیلر. شاه یئددی گون یئددی گئجه گول اوغلان‏لا قیزینا توی توتدو. یئدیلر، ایچدیلر، چالدیردیلار. گؤیدن بیر سبد آلما دوشدو، بیری دئیه‏ نین، قالانی دا ائشیدنلرین.\nتهیه و تنظیم : الهام عبادی ( دبیر سرویس تورکی )\nبه اشتراک بگذارید :\nhttp:\/\/turan.ir\/?p=155\nبرچسب ها\nاین مطلب بدون برچسب می باشد.\nمطالب مرتبط\nثبت دیدگاه\nدیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.\nپیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.\nپیام هایی که غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.\nΔ\nسرخط خبرها\nگزارش تصویری \/ چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در تبریز\nگزارش تصویری \/ جام حذفی فوتبال \/ تراکتور – مس رفسنجان\nحضور مردم تبریز در پای صندوق‌های رای انتخابات ۱۴۰۲\n۷۳ درصد مردم تبریز واجد شرایط رای هستند\nطرح سرمایه‌گذاری ۴۹ هزار میلیارد ریالی در منطقه آزاد ارس مصوب شد\n۱۴۹ واحد راکد آذربایجان شرقی احیا شد\nتداوم بارش‌های پراکنده برف و باران در آذربایجان‌شرقی تا شنبه آینده\n۱۳۸ حادثه گازگرفتگی در آذربایجان‌شرقی با ۱۵ فوتی\nافزایش مراجعه به بیمارستان کودکان تبریز به علت انواع مختلف عفونت‌های ویروسی\nروستای کندوان ظرفیت بزرگ گردشگری ایران است\nآذربایجانآرشیو\nثبات قیمت ها و فراوانی کالاها خط قرمز است\nاستاندار آذربایجان شرقی تأکید کرد: تنظیم بازار و تأمین کالاهای اساسی و معیشت مردم، دغدغه اول آقای رئیس‌جمهور و دولت است، در آستانه انتخابات، ثبات در قیمت‌ها و فراوانی کالاها باید خط‌ قرمز ما است.","num_words":1913,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.074,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":260220.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آنکارا حوکومتی و یا تورکیه بؤیوک میلت مجلیسی حوکومتی — تورکیه قورتولوش ساواشی اساسیندا آنکارا داکی حؤکومته وئریلن آد دیر.","num_words":20,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":1517320.8999999999,"cluster_detection":-1}
+{"text":"خان یم هئی . دده م قورقود گئتدی. هرگلن گئتدی . گلن اولسادا گئده جک . دلی دومرول عزرائیله مئیدان اوخوسادا ، یئنه گئتدی . باسات لار اوخ باتماز تپه گؤزلرین، گؤزلریندن وورسالاردا ، اونلاردا گئتدی . جان شیرین عؤمور عزیز. آمما شیرین جان دا گئتدی . اوزان لار بوی بؤیلاییب قوپوزلاری لا مین لر نغمه داغا داشا سالسالاردا ، اونلاردا کؤچدو. آمما سینه دن سینه یه گزه ن دستان لار هئچ گئتمه دی . اوغوزلار یاشادی . بو توپراقدا پاره پاره هره بیر دییاردا عؤمور سورسه لرده ، تاریخین بوستانیندا ایللر بویو دیرچه لیب جان تاپیپ داد باغیشلادیلار. آلا گؤزلو ماراللار و اصلان سودو اَممیش ای ییت لربوی باشا چاتیب هره بیر یوردا دوشسه لرده اوغوز تورک لری هئچ واخت اولو سوی لارینی اونوتمادیلار .\nخان یم هئی . یوزلر ایل کئچسه ده دده قورقود میراثی، صدفلی قوپوز بیزه امانت قالدی . بیراوزان اولوب کؤکسوم دن پینار تک چوشان دستان لاری ائله هدیه ائتدیم . یئرین اوچماق اولسون خان یم . منده گئژتئز گئده رجی یم . یادلار منی جانا گَتدی . آمما من اوساندیمادیم . دیلیمی قوپارتدیلار. سازلا قلم له سؤزه گلدیم . بیر بوی وار دیلیم ده ، اونو سؤیله ییم . تاریخ لر بویو آدی یاشایان اوغوز آتامیزا هدیه اولسون . آذر ایله بایجان دان دانیشیرام . ایکی گنج دن. بیری نیظامی نین لیلی سیندن گؤزه ل بیری شیرین ین فرهادیندان ای ییت و نیگارین کوراوغلوسوندان دَلی. اوزون ایللر ماجرادان اؤتسه ده سانکی ائله بو گونلرایدی خان یم .\nبیر آی وار ایدی مین لر اولدوز . گونش ده گلیب گئتمک ده . گئجه میز گوندوز اولوردو گوندوزوموز گئجه . یئر فیرلانیردی آمما گونئی ، گونئی ده قالیردی ، قوزئی ده قوزئی ده . دلی دومول ده یوخ ایدی آرادا جوشوب آخا ن وتاریخ دن قوجامان چایا قورو اولمازسادا بیرسینماز و تیتره مز یئنی بیرکؤرپو سالسین . بوتون اوغوز تورک لری قیرخ گئجه گوندوز کئف مجلیسی قوروب، قولو پولاد ای ییت لر ، ساچلاری دالغا ووران اینجه بئللی گؤزه ل قیزلار، اوزان لارین قوپوزلاری و شراب کوپ لری نین تأ ثیری له چال چاغیر و رقص ائتمک ده ایدلر. یاد دیللی سوی لار ، تورک لرین شن لی یین دن حسدلری قاغزانیب یوروشه حاضیر لاندیلار . دوستجا داورانیب تورک ائللری نین قوناقجیل لیک لرینه گووه نه رک اونلارین ایچینه نوفوذ ائتدیلر . قرار قویدولار آذرخاتونی کی آز اَر و پهلوان تاپیلاردی اونون قیلینجیندان جان قورتارا اسیر توتوب آپارالار و اوغوزلار دینجه لیب یاتاندا بوتون قوپوز لاری دا بیر یئره ییغیب اودلاسینلار.\nخان یم هئی ! بئله ده اولدو و بایجان سئوگیلی سی نین قاچیریلدیغینی بیلیب قافلان لار سودو ایله یئتیشدیردی یی بوزقوردا پناه آپاردی . اوندان ایسته دی آذرین ایزینی بولماقدا اونا یاردیم ائتسین . نئجه کی بوز قوردون سولاله سی بورانلی وچیسگین لی قارانلیق بیر یول دا تورک ائللری نه یول گؤستریب اونلارین سویونو یاشاتماقدا بؤیوک رول اوینامیشدی اودا بو توپراقین شرفین قوروماقدا اوغوزلارا و بایجانا جان یولداشی اولسون . آلاولانمیش قوپوز لار هله ائلین جانینی سیخیردی و آذرین اسیر دوشدویو ، زیروه سی بولودلارا دایانان داغلار کیمی چی یین لرینه آغیرلیق سالیردی .\nقازان خانا بو اهانت بَرک توخوندو . ییرمی دؤرد ولایت دن یئنیلمز پهلوان ای ییت لری چاغیریب ، یاراقلاندیریب یئتمیش دوه حاضیرلادیب اونلاری تاجیر صیفَتینده بایجان لا بوزقوردا یولداش ائتدی . ای ییت لر قارا دونلو اهریمن لره قارشی یولا چیخارکن اوزان لاردان بیر ی قوپوزون دیلله ن دیره رکن بؤیله دئدی:\nآغری داغیندان ائنیب ساوالاندان کئچن ای ییت لر\nسهندی گؤرسه نیز بیزدن ده اونا سالام سؤیله یین\nقییمایین سالدیرین یادلارا ، جاندان کئچن ای ییت لر\nتوران لا خزره جوشان آرازا ، قالام سؤیله یین ...\nبایجان قاراجیق قاشقای آتین مینیب بوزقوردلا بیرلیک ده کاروانین اؤنونه دوشدولر . چوخ گئتدیلر آزگئتدیلر دره تپه دوز گئتدیلرو بوزقورد ایله بایجانا یار گئتدیلر . چاتدیلار بیر قالایا . دمیر قاپی دربند میثالی . هؤرولموش اوجا داش دووارلی بیر هئیبت لی قالا . قالا قاپیسی آچیلارکن تاجیر گئییم لی بیر سورو یوک یاپلی، دوه لرله ایچری گیردیلر . قافیله بیر کروانسادا قوناقلانارکن بوز قورد آپاردی بایجانی اهریمن لر قالا سیندا ، قاپی سی قیفیل لی بیرباغا. باغدان حزین بیر آواز قولاغا چاتیردی . بایجان یاخین لاشدی گؤردوآذرین سسی دیر . نیسگیل لی دویغولارین ماهنی ائدیب یاردان ائل دن آیری دوشدویون دن اوخویوری . جان ائوین دن سئودی یی و موراد وئریب موراد آلمادیقی بایجان دان نغمه لر سؤیله ییری . بایجان باغین دووارینا کمند آتیب اؤزون یوخاری چکمک ایسته سه ده کمند آلوولانیب کولو قالدی . بو باغین سئحیرلی اولدوغون آنلادی . قاراجیق قاشقای آتین چاپاراق چاتدی یولداشلارا . سؤیله دی : \" گؤردوز بیرگون اولدو گلمه دیم ایکی گون اولدو بوز قورددا گلمه دی، قارا دونلو اهریمن لرگؤزون دن گیزلی یاراقلانین سیلاحلانین گلین بوللور باغا . \"\nبایجان لا بوز قورد یئنه گلیب چاتدیلار بوللور باغا . اوغوزخان دان امانت قالمیش قیلینجی لا باغین قیفیلی نا بیر ضربه ائندیریب قیفیل بؤلوک بؤلوک اولوب هره سی بیر اود پارچاسینا دؤندو . باشین قالدیریب یوخاری باخدیقدا یئددی باشلی بیر اژدها گؤردو . هر باشدان اود پوسکوروردو . بیر باشی اؤلوم دئییب شعله چکرکن ، باشقا باشلارآیریلیق ، حسد ، نیفرت ، قورخوو طاماح دان سؤز آچیب آلاو پوسکورمک ده ایلر . بایجان قاراجیق قاشقای آتینی چاپارکن اوخ آتیب سونگوقوللانیب قیلینج چکیب اژدهانین هر آلتی باشینی قانلارینا قَلطان ائدیب توپراقا ساووردی .آمما اؤلوم آتشی پوسکورَن باشا نئیله دی دلی دومرول کیمی غالیب گلن مه دی . بوزقورد گؤز ائیله دی آلوولو باشی بوراخ منه ! اؤزون گیر باغا آذری قورتار.\nبایجان گیردی باغا ، جنّتین لاپ اوجاغی . بولاغلارین قایناغی. آغاجلاردان بال سوزوردو آرخلاردان شراب آخیردی . آمما اوچ بوللورحاصار، دوستاق اولوب جان سیخیردی . بیرینده حوری میثاللی گؤزه للر دوز آی پارچاسی . ساچلارقاپ قارا شَوه کیمی یا قیزیل چالارلی لی گونش کیمی دارانمیش و هؤروکلو . گؤزلری سورمه لی و قاشلاری کامان . یاناقلارآلما کیمی قیزارمیش ودوداقلارایسه ، اولدوزکیمی پارلایان گولوش لر. اونلاراهریمن لردن ، قادین لارین اؤزگرلوک حاقلارینی ایسته ین کس لر . ایکینجی حاصاردا قوللو بودلو پولاد ایراده لی ای ییت لر . آزادلیق هایلایان وظولمه قارشی دوشونن قافالی دویغولو ارکک اینسانلار. اوچونجونده هله باش بیر یاسدیقا قویمادیقی ، قول بوینونا هؤرمه دی یی و لب لبینه سورمه دی یی ایلدیریم کیمی آت چاپان و سلجان خاتون تک قیلینج چکیب اوخ آتان سئوگیلی سی اینجه بئل آذرخاتون . حاصارلار آمما سئحیرلی . نه اوخ باتیر نه قیلینج کسیرونه سونگو اثر ائیلیر . او تَردن وتلاش دان بیر گؤلون کناریندا یورقونلوق دان و چاره سیزلیک دن دینجه لرکن قاناد قاناد ا وئره ن مَل��ک لرگؤله قونوب چیم مه یه باشلادیلار. ملک لردن بیری سسلندی : \" ای جاندان دویوب یول آزان و عشق آتشی له یانان ووقارلی ای ییت . ال ال اوسته قویوب اوتورماقدان بیر زاد چیخماز . اژدهانین اؤلوم جارلایان و آلاوپوسکوره ن باشینی قوپارتمایینجا سن بو سِحره غالیب گلن مه یه جک سن . آمما اونودما کی اونون باشی یئره ساوریلینجا اونلارجا قارا دونلو سیلاحلی اهریمن ظاهیر اولاجاقدیر . تک باشینا اونلارلا قارشی قارشی ساواشماق مومکون دئییل . هالای پوزان و دلی دولو یاراقلی یولداشلار لازیم . اژدهانین لئشین دن تؤره نن اهریمن لر اؤلمه یینجه بو بوللور حاصارلار سینمایاجاقلار .\" بونلاری دینله ین بایجان ائله ساندی هر گؤردویو و ائشیتدی یی یوخوکیمین ایدی . آمما باش قالدیراندا مَلَک لرین قاناد قانادا چالیب اوچمالارینی گؤردو . اوره یی دولدو ،گؤزلری یاشاردی و غملی – غملی بو سؤزلری آوازلا مَلَک سیمالی آذرخاتونا اوخودو :\nدنیزین اولدوزو گؤیلرین نورو\nبولاق گؤرمه دیم گؤزلریندن دورو\nداغلاردا مارال لار اولوبلار سورو\nاصلان تک یورویوب گلیرلر گؤزل\nایکی گون اولدو اوچ گون، نه بوزقورددان خبر اولدو نه بایجان دان . ای ییت لر سیلاح لانیب ساواشا گئتمه یه قرار قویدولار . تورک ائللرینده بیر دده بابا سؤزو وار دئیه ر\" سیلاحسیز ائل ، چیپلاق قادین دئمک دیر.\" اونون اوچون ده یاراق لانیب قورشانیب دمیر ناللی یئل تک قوشان آتلاریلا چاپماغا باشلادیلار. آتلارین آیاقلاریندان قیغیلجیم قالخاراق توز دومان هر یئری بورودو . اونلار هله چاتمادان بوزقورد گؤرودو بو اژدهایا باتماق اولموری و بایجان قان تر ایچره بوتون دؤیوش و چابالاری لا اونون جانین آلانمیری . بوزقورد بیر یول تاپیپ اژدهانی قَضَب لن دیره رک دالیجا سالیب ، بیر اوچوروما ساری یولا دوشدو . هر ایکیسی قاچاقاچ دا بوزقورد دوش ها دوش ده آیاق ساخلادی آمما اژدها تووون آلانماییب اوجا بیر داغدان دره یه دوشوب پارام پارچا اولدو . بایجان ماجرانی یاخین دان گؤره رک گؤردو اونلارجا قارا دونلو اهریمن ، اوزاق لاردان قارا بولود کیمی اوزه رلرینه چؤکورلر . بایجان قاشقای آتین چاپیپ بوز قورد ایله بیرلیک ده باغا ساری گؤتورلن دیلر. اهریمن لرده یئتیریب قیلینج چکیب اونلاری قیرماق ایسته رکن اوغوز پهلوان لاری دادلارینا چاتدیلار . بایجان لا چی یین به چی یینه وئریب ساواش آچدیلار. قیلینج لار چکیلیب اوخلار یاغدیلار. آتلار کیشنه رکن جان قورخوبیلمه ین اوغوزائل لری ی نین دؤیوشجول ای ییت لری دومانلارسالیب هره بیراهریمنی اؤلدوررکن قانلارینی گؤیه فیشقیرد یب ساعاتلارلا دؤیوش داوام ائتدی . تکجه بیری قالمیشدی کی نه آذر اونون الیندن گله بیلیردی نه بایجانین اوخلاری اونا اثر ائدیردی . جنگاورلر اونلاری دومانلار ایچره گؤرسه لرده بوگئجیشمه نین و یئنیلمز لی یین سیررینی هله بیلمیردیلر . بو آرادا بوزقورد او قارا دونلونون گؤزلرینده الماس کیمی پارلایان بیر ایشیق سئچدی . یورویوب مئیدانا گیردی وقارا دونلونو نون اوزگؤزونو هدف توتوب پنجه لرینی سالدی اهریمن ین گؤزلرینه و اونلاری یئرین دن دیدیب قوپارارکن قارا دونلو ضربه لر ائندیرسه ده گؤزلری بوللور کیمی سینیب تیکه پارچا اولدو . ائل ظفر چالدی آمما بوزقورد قانلارو یارالار ایچینده سون نفس لرینی چکه رک بایجانا آنلاتدی کی کوچوجوک یاورولارینی ،بسله نمک اوچون قورد لار سوروسونه تاپشیرسین . هاوا بوزاریردی کی بوزقوردا\nاؤلوم قالیب گلدی آمما تورک ائللرینده ابدیته قَدَربوزقوردلاریاشایاجاقلار . بایجانین گؤزلری قان یاش ایچره ایدی کی ای ییت لر چاتاراق اونلارین سردارلاری اوختای لا آیدینا خبر وئردیلر هوندور بیرداغین اته یینده بوزقوردو توپراقا وئره لر . سحراِئرکن ، ای ییت لر باغا گیرمه دن بیر گور چایین کناریندا دینجه لیب یارالارینی باغلارکن گؤیده یوزلر قارانقوش گؤروندو . بیری قوندو بایجانین چیی نینه ویوزلری بیر سالخیم لی بؤیوک قامتلی سویودآغاجی نین قول بوداغینا . بایجان یئریندن قالخیب قوشلارا ساری گئتدی و گؤردو چای دابیرخنجرلی بالاجا قارا بالیق گؤی دن هله کؤچمه ین آی لا دانیشیری . بالاجا قارا بالیق دنیزه گئتمک دن دئییری و اؤزگور یاشاماغ اوچون نه تهلوکه لری آتلاتماق لازیم دیر . اودئییردی :\" اؤلوم هرآن منی جایناغینا چکه بیلر آمما اؤنملی اودور کی منیم یاشاماغیم یا اؤلوموم خالقین سعادتینده نه قدر رول اوینایا بیلر . \" بایجان ایسته دی بالاجاقارا بالیقی سؤزه توتا کی گؤردواو درین لره جومدو و بالاجا بیر قیرمیزی بالیق آردیجا گئدیری. قارانقوش لار اوچدولار و چیی نینده اوتوران قارانقوش آیریلیق نغمه سی سؤیله ییب سمادا قاناد آچدی . چای ایسه کئچمیش دن ایندی یه جان گلیب ،گله جه یول دؤیوردو. نییه کی دنیزه چاتماغا بالاجا قارا بالیقا یاردیم ائتمه لی ایدی . اوختای بایجانا یاخین گلینجه کیشنه ین آتلار اونلاری سسلیردیلر . اوختای لا بایجان دوروب گلرکن آیدین اونلارا توش گلیب بایجان اونلارا دنیزدن و بالاجا بیر قارابالیق لا قارانقوش لاردان سؤز آچدی . ای ییت لر یولا دوشوب باغا ساری گئده رکن بیر جنت گؤردولر . شلاله لردن شراب آخیب مارال لار اویناشیردیلار . هریان یام یاشیل وآل الوان مین لر رنگه چالان گول لر اوزه رینه قونان آری لار پتک لره بال داشی ییردیلار وبوللور حاصارلارا گونش ووردوقجا پاریلتی لاری یوزلر آغاج ، یول گئدیردی . بولبول لر، سئیره لر چَح چَح ووروب قیزیل آلمالار بوداق لاردا گولوردولر . بایجان ، هایدی دئییب یولداش لارلا بیرلیک ده بوللور حاصارلارا قارشی عمود ، سونگووقیلینج ایله یوروش ائتدیلر . حاصارلار بیربه بیرپاره پاره اولوب خیرها خیریئره ساورولارکن هر سینمیش پارچا بیر بایقوشا چئوریلیب گؤیه اوچدو. دوستاق اولموش قادین لار و اَرککلر اؤزگورلویه قاووشوب تورک ائللرینه آلقیش لار یاغدیردیلار . اونلار هامیسی قوتولوش هارایی چکیب ویداع ائدره کن گیزلینده دؤیوش آپاران ائلداش گنج لرینه قاتیشماق اوچون یولا دوشدولر . آذرله بایجان دا سینه سینه یه وئریب قول بویون اولدولار . پهلوان لاردا شنلیک ائدیب رقصه باشلادیلار. بیر گئجه اوردا دینجه لرکن سحر اولجاق آتلاریندان یوک یاپی آچیب یئنه تاجیر قیلیغینا دوشوب کاروانسارایا ساری یول آلدیلار .\nصاباحکی گون یولا دوشه رک بیر کؤرپودن کئچه رکن آذرخاتون چایا باخیب یوزلرجه بئلینده خنجر، قیرمیزی بالیق لار گؤردو کی بیر دالغا دالیجا سوزولوب اوزورلر . آذراونلاری بایجانا گؤسته ره رک دئدی : \" خیردا بالیق لار دسته دسته قورخمادان سیلاحا بورونوب بو گور چایدا چیمیرلر. منیم سؤزوم اوآردی کسیلمز دالغا دا دیر کی اوزاقدان اوزون هؤروک لوبیر قادین کیمی گؤرسه نیر . \" بایجان اونا گؤردویو بالاجا قارا بالیقدان دانیشدی ودئدی : \" اودالغانین گؤزه ل بیر قادینا اوخشارلیغینی منده دویوب گؤرورم و اولا- اولمایا قیرمیزی بالیقین لارایله او دالغا قیز ، بالاجا قارا بالیقین یولونو دوام ائده ن لردیلر . \"\nکاروانچی لار بوتون ایضطیراب لارلا اهریمن لرین قالاسیندان و یوردوندان دیشاری چیخارکن اوختای ایله آیدین آتلارینا مینیب ظفر موشتولوغو وئرمک اوچون اوغوز ائللرینه ساری چنلی بئل لی داغلارا دیرماشدیلار . سهنده چاتارکن اونلاری گؤزله ین بیر قارانقوش قارقالارا دئدی کی یولداشلاری اولدوزلا یاشارا خبر وئرسین لر کی آذربایجانین ظفرینی، قازان خانا چاتدیرسینلار و اوزانلار قوپوزلارینی چالماغا باشلاسین لار .\nخان یم هئی داها نه دئییم کی قازان خان بو ظفری قوتلاماق اوچون شن لیک اعلان ائتدی وخزردن باشلاییب\" دَماوند\"ین سینیرلارینا قَدَر، بوتون تورک ائللری شن لی یه باشلادیلار. قازان خان بیر بؤیوک اورد ایله یولا چیخاراق آراز اوسته قورولموش کؤرپو اوزه رینده آذرایله بایجانی باغرینا باسیب اونلارین ایفتیخارینا بوتون اوغوز تورپاقلارینی آذربایجان آدلاندیردی . خان یم هئی بیرده دئییم کی هامی گئده رکن اوختای دا گئتدی آیدین دا . قارا ساچلی آی پارایا اوخشایان او دالغادا گئتدی . آذرخاتون ایله بایجان خان دا کؤچدو. آمما آذربایجان توپراقی تاریخ بویو قالاراق یاشارلیقا قاووشوبدور .","num_words":3123,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":466955.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"انسانلارین طبیعتی پیسلیک‌لری قبول ائتمیر؛ بونا گؤره ده عدالتسیزلیک و حاقسیزلیقلارین قارشیسیندا اؤز اویغونسوزلوغونو چئشیتلی حرکتلرله او جومله‌دن اعتراض، آزارلاماق و اوز ـ اوزه دایانیب ساواشماقلا گؤستریر؛ آنجاق او زامان کی پیسلیک‌لرله ساواشماق روحو سؤزجوکلرین گؤوده‌سینه پوله‌نیر، اوندا دیره‌نیش ادبیاتی یارانیر. دیره‌نیش ادبیاتی پیسلیک‌لرله ساواشماق اوچون سؤزجوک سیلاحی ایلا گلیر و انسانلار بو سیلاحدان یارارلاناراق اسکی‌دن ایندیه‌دک طنز ، هجو، پیئس،رومان و اعتراضی تورکولر شکلینده چوخلو اوغورلار قازانیبلار .\nدیره‌نیش ادبیاتی او اثرلره دئییلیر کی بعضی اؤزل شرایطلرده او جومله‌دن داخلی رئپرئسسیا و ظولم (بوغونتولو فضا و داخلی ظولم)، فردی و سوسیال آزادلیقلارین اولماماسی، یاسالارین پوزولماسی، میللی و مدنی حوقوقلارین قالدیریلماسی، وطنین و تورپاغین آرادان گئتدیگی زامان یارانیر. بونا گؤره ده بو اثرلرین جان شیره‌سی داخلی ظولم و خارجی باسقینلیقلارین قارشیسیندا، آزادلیقلا ضیدییتده اولان بوتون آخینلارین قارشیسیندا دایانماقدیر .\nدیره‌نیش ادبیاتینی باشقا ادبی آخینلاردان آییران اؤزللیک‌لرین ان اؤنملیسی اونون آلت قاتیندا یاتمیش قاورام، گلجک و غلبه‌یه اومید، ظولم و غددارلیق قارشیسیندا ساواشماق و دیره‌نیشه دعوت، آزادلیغا بویون ایمک، وطنه ده‌یر وئرمک و وطن یولوندا جاندان کئچن شهیدلره سایغی گؤسترمکدیر.\nدیره‌نیش ادبیاتیندا چالیشان یازارلار و شاعیرلرین داغداغالاریندان بیریسی کیملیک‌لریندن اؤزگه‌لنمیش بیر نسل ده یارانان غربت راحاتلیغی‌دیر کی اونلاری اؤز خالقلارینین آغری و آجیلاریندان غافل ائدیب. بونا گؤره ده چالیشیرلار میللی، تاریخی و اسطوره‌وی سیمگه‌لری ایشلتمکله خالق آراسیندا یوردو و تورپاغی قوروماق اوچون وطن سئورلیک و قارداشلیق حیسسی یارادیب و ایده‌آل وضعیته چاتماق اوچون چالیشسینلار.\n«فیدل اوچون بیر ماهنی»\nسن دئدین گونش چیخاجاق\nبس آددیم آتمالیییق\nخریطه‌لرین تانینمامیش یوللارینا\nو آزاد ائتمه‌لییک سئودیگین یاشیل آلیگاتورو¹\nایلک گوللـه‌نین آچیلیشیندا\nجانلی حئیرتله اویاناجاق مئشه\nایناملی اینسانلار\nاورادان قوشولاجاقلار سنه\nو او زامان ماهنیلارین\nدؤرد یئره بؤله‌جک دؤرد یئردن اسن یئللری\nو بیز سنله بیرلیکده اوخویاجاییق\nتورپاق اصلاحاتی، عدالت، چؤره‌ک و آزادلیق\nو بؤیوک دیکتاتورون علئیهینه آمانسیز ساواشدان سونرا\nگونون سونوندا\nسونونجو هجوم اوچون\nغرور پالتارینی سویونموش اوره‌کلریمیزله سنین یانیندا اولاجاییق\nاو زامان کی کوبا جیدا¹سینین\nیاراسینی یالاییر وحشی حئیوانلار\nسنی ساتمایاجاییق\nچیچکلرله بزنمیش میداللار و حربی پاقونلارا\nو اونلاردان هئچ بیر تؤحفه قبول ائتمه‌یه‌جه‌ییک\nتوفنگ، گولـله و ال چاتماز قالالاریندان باشقا\nو یولوموزدا اؤلومه راستلاریقسا\nکوبالیلارین گؤز یاشیندان کفن گئیه‌جه‌ییک\nکوماندولارین سوموکلرینی اؤرتمک اوچون\nبو اؤلومسوز یولدا\nآمئریکانین تاریخینه قوشولماق اوچون\nارنئستو چئگووارا\n۲٫ فلسطینین دیره‌نیش ادبیاتینا، خصوصیله شعرینه بیر باخیش\nادبیات هر میللتین دوشونجه، دویغو، ایستک و ایده‌آل هدفلرینین گوزگوسودور کی مملکت‌لرین یاخشیلیق‌لار و پیسلیک‌لرینی گؤستریر.\nتاریخ او زامان قالارقی اولور کی، اؤزونو ادبیاتین قوجاغینا آتیر و هنرمند اؤز روحوندان اونا پوله‌ییب و جان باغیشلاییر. دیره‌نیش ادبیاتینین کؤکو چوخ اسکیلره قاییدیر و دئمک اولار اونون تاریخی همن دونیا ادبیاتینین تاریخی‌دیر؛ نییه کی متعهد یازارلار و شاعیرلر ایلکدن عدالت سوراغیندا اولان موباریز میللتلرین یانیندا اولماقلا هم یازدیقلاری شعرلر و تورکولرله اونلاری دیره‌نیشه و حاق یولوندا جاندان کئچمه‌گه دعوت ائدیبلر، هم ده اثرلرینده حاق و ساواش یوللارینی گؤستریبلر.\nدیره‌نیش ادبیاتی دئییمینی کئچمیشده کیمسه قوللانمامیشدیر و ایلک اولاراق فلسطینلی چاغداش یازار «عنان کنفانی» فلسطین چاغداش ادبیاتیندا یازیلمیش بیر شعر و حیکایه توپلوسونو «فلسطین دیره‌نیش ادبیاتی» آدلاندیردی و اوندان سونرا دیره‌نیش ادبیاتی دئییمی عمومیلشدی .\n۲۰اینجی عصرین اوّللرینه قدر فلسطین مدنییت و کولتور باخمیندان باشقا عرب اؤلکه‌لریندن او جومله‌دن میصیر و لوبلاندان چوخ گئری قالمیشدیر. ۱۹نجو عصرین سونوندا بیر نئچه ادبی درنکلر او جومله‌دن «جمیعت‌الادب» اؤز موجودییتلرینی بیلدیردیلر و اونیوئرسیته مزونلارینین (فارغ التحصیلان دانشگاهی) سایی آرتدی، آنجاق ۱۹نجو عصرین ایکینجی یاریسینین شاعیرلری چوخ آز ایدی و اونلاریندا چوخو مدح و مرثیه یازیردیلار.\n۱۹۰۸ – ۱۹۰۹تورکییه اولایلاریندان سونرا عرب شاعیرلرینین دیققتی بو اؤلکه‌نین سیاسی اولایلارینا چکیلدی و دیره‌نیش ادبیاتینین ایلک تومورجوقلاری چیچکلنمه‌گه باشلادی.\n۱۹۱۷ -۱۹۴۸ دک اوزده ده اولسا اینگیلتره‌نین فلسطینی دستکلمه‌سی ایله قدرت ساواشلارینین پیلته‌سی آشاغی چکیلدی و فلسطینلی‌لرله یهودی‌لرین موناقیشه‌سی فلسطین شعرلرینین قونوسونا چئوریلدی و بعضی شاعیرلر او جومله‌دن «ابراهیم توقان»، «عبدالرحیم» و «ابوسلمه» فلسطین آجیلارینی گؤزلجه‌سینه شعرلرینده قالارقی ائتدیلر. ۱۹۴۸ ساواشلاریندان سونرا اسرائیل دئولتینین یاران��اسی ایله «تراژدی» فلسطین شعرینین قونوسونا چئوریلدی و بوتون سورگونده اولان و فلسطینده یاشایان شاعیرلر و یازارلار بو قونودا یازماغا باشلادیلار. اسرائییل دئولتینین یارانماسی و فلسطینلی‌لری اؤز تورپاقلاریندان سورگون ائتمه‌سی بو میللتین ادبی اثرلرینین یارانماسینین سایینی آزالتمادی هئچ، بلکه اونلاردا بیر ده‌ییشیکلیک‌ده یاراتدی و اونلارین شعرلرینی سیلکه‌له‌ییب کیلاسیک فورمادان چیخاردی.\nسورگون ائدیلمیش شاعیرلر و یازارلار کیلاسیک قالیبلردن چیخارکن شعرلرینده بیر التهاب و اویانیشدان سؤز آپاردیلار کی میللتلرینین ویجدانی ایله بیرگه یولا چیخمیشدی، البتته ادبیات تکجه میللتین ویجدانیندان ائتگیلنمه‌دی، بلکه عرب اؤلکه‌لرینده یارانمیش ادبی آخینلاردان دا ائتگیلندی و بو ایکی باشلی ائتگیلنمه دیره‌نیش ادبیاتینین هم فورماسیندا هم ده مضمونوندا ده‌ییشکلیک یاراتدی و یئنی آخینلار یارادیجیقلارینی ادبی تئکنیکلره دایاییب، خالقین ویجدانینا کئچن دؤنمی شعرلرینین مضمونوندا گؤستردیلر. بو اوزدن ده ۵۰اینجی سنه‌نین ایلکلرینده یازیلمیش تام تاراققالی حماسی شعرلردن سونرا شاعیرلر التهاب و درین کدردن یازماغا اوز گتیردیلر.\nعرب ادبیاتی فلسطینده آیدین فیکیرلی اینسانلارین سورگون ائدیلمه‌سیندن سونرا اؤزونو دیری ساخلایا بیلمه‌ییب و زوالا چکیلدی؛ نییه کی سورگوندن سونرا فلسطین خالقیندان کندلی’لردن باشقا (کی اونلاردا بیر سیاسی مدنی دووارین آراسیندا دوستاق اولموشدولار) کیمسه قالمامیشدی.\nمدنی دووار دئییمی ایسته گیمی آیدینجا گؤستر‌مه‌یه‌جک، مگر او دؤنمین اولایلارینی ایضاح ائتمکله:\n۱- باسقین یئمیش مملکتده قالان عربلر – سوسییال دوروملارینا گؤره – او یئرده دئییلدیلر کی اونلاردان شاعیر و هنرمند دوغولسون.\n۲- عرب ادبیاتینا قارشی چکیلمیش بایکوت دووارلاری باسقین یئمیش تورپاقلارین باشقا عرب اؤلکه‌لریندن ائتگیلنمه‌سینی قارشیسینی آلدی و یئنی آخینلار دایاندیریلدی.\n۳- نشر و انتشار وساییلارینین اولماماسی بیر طرفدن و اسرائییل دئولتینین سانسورونا بویون ایمک بیر طرفدن (نییه کی یالنیز او اثرلرین چاپ اولماسینا یاردیم ائدیردیلر کی اوندا دیره‌نیشدن سؤز گئتمه‌یه).\n۴- باسقین یئمیش تورپاقلاردا یاشایان عربلرین باشقا دیللرین هجومونون قارشیسیندا گوجسوز اولدوقلاری و …\nبئلنچیک بیر دورومدا یئنیدن کیلاسیک شعرلر دیره‌نیش ساولارینی چاتدیرماق اؤندرلری اولدولار؛ نییه کی بو شعرلر چاپ اولمادان یاییلیردیلار و خالقین اوره‌کلرینه یول تاپیردیلار و اونلارین سینه‌لرینده ال چاتماز دیره‌نیش قالالارینا چئوریلیردیلر .\nفلسطین ادبیاتینین دیره‌نیش قولوندا چالیشان شاعیرلر باسقین یئمیش مملکتلرینده خالقی دیره‌نیشه دعوت ائدیب و اونلارین اورکلرینده گله‌جه‌یه اومود یاراتماق اوچون یئنی استایللاردان یارارلاندیلار، بو استایللاری عمومیتله ایکی اؤزل قونودا آراشدیرماق اولار:\nالف). سیمگه\nبیر شئی حاقیندا اؤزل بیر سؤیله‌ییش و آچیقلاما طرزی‌دیر (سیمگه سؤزو، اؤز اؤزل آنلامیندان باشقا بیر آنلامدا ایشلتمکدیر) کی بنزرلیک و قارشیلاشدیرما ایله یوخ، بلکه آنلاملاندیرما و رئفرئنسله اله گلیر.\nسمبلیزم‌دن( سیمگه‌دن) یارارلانماقلا اوزده تکرار و عادی نظره چارپان بیر اینانجی، یئنی و جانلی بیر یوروما چئویرمک اولار .\nسیمگه ده ��ولتورل ده‌یرلر وار و شاعیر اوندان یارارلانماقلا ائلیه بیلر اؤز ایستکلرینی داها یاخشی بیان ائتسین.\nبیر چوخ عرب یازار و تنقیدچیلری بونا اینانیرلار کی (افسانه و سیمگه) اونلارین ادبیاتیندا اینگیلتره ادبیاتینین اؤزللیکله ده «تی اس الیوت»ون ائتگیسی آلتیندا یارانیب. هر زامان کی «الیوت»ون عرب شاعرلرینین سربست یازارلارینا (کی ۴۰نجی سنه‌نین سونلاریندان اورتالغا چیخدیلار) بوراخدیغی ائتگیدن صحبت گئدیر، تنقیدچیلر چوخلو اونون ‘The Waste Land’ شعرینه اشاره ائدیرلر.\nیئنی عرب شعرلرینده سیمگه ایشلتمی گئنیش بیر قونودور؛ نییه کی عرب ادبیاتی سمبلیک و اسطوروی افاده‌لرله دولودور بو اوزدن ده فلسطین شعرلرینده ایشلنن سیمگه‌لری تعیین ائتمک چوخدا قولای دئییل، بئله کی فلسطین دیره‌نیش ادبیاتیندا ایشلنن سیمگه‌لر اوچ یئره بؤلونور:\n۱- او سیمگه‌لر کی شعرده فلسطینین یئرینه گیرلرلر و اونو باسقین یئمیش بیر مملکت کیمی ایفاده ائدیرلر.\n۲- او سیمگه‌لر کی فلسطین عربلرینین دیدرگینلیگینی گؤستریرلر.\n۳- او سیمگه‌لر کی باسقینچیلارین یئرینده اوتورورلار و اونلاری ایرقچی تانیتدیریرلار.\nب) افسانه\nفلسطین شاعرلری اؤز مضلومیتلرینی دونیایا چاتدیرماق و بوتون اؤزگورلوک سئونلری دیره‌نیشه دعوت ائتمک اوچون باشقا بیر یولدان دا یارارلانیرلار کی او همان اسطوره دیر.\nاسطوره بیر زامان تاریخدن اولسادا، بو گون بیر ناغیل کیمی آلینیر و سؤیله‌مه بیلیمینین باخیشیندان اسطوره بیر مشبه‌به دیر کی اونون سیلینمیش مشبه’ی خیال ، تاریخسل قایناقلار و سوسییولوژی’دن آلینمالیدیر .\nفلسطین دیره‌نیش ادبیاتیندا ایکی حرکت چیگین ـ چیگینه ایره لی لنمکده‌دیر: «سالدیریلارا قارشی دیرنمک» ـ عدالته گؤره ساواشیب غلبه‌یه اینانما» …. آردی وار","num_words":1902,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":260856.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مسیحیّت و یا خریستیانلیق — اوْرتا شرق کؤکلو ، تک‌تانریلی ،عیسی‌نین یئنی عهدده‌کی تعلیماتینا دایانان ابراهیمی دین. عیسی‌نین آدینا عطفاً عیسویلیک، مملکتینه عطفاً نصرانیلیک ده دئییلیر. مسیحیت‌ین مۆقدس کیتابی اینجیلدیر. ۲٫۴ میلیاردان چوْخ اینانانی ایله دۆنیانین اَن بؤیوک دینیدیر.\nدۆنیا اؤلکه‌لرین‌ده مسیحی اهالینی‌نین یۆزده‌سی\nایچینده‌کیلر\n۱ مسیحیتین مذهبلری\n۲ تعلیماتی\n۳ تاریخی\n۳.۱ ایلک چاغلار\n۳.۲ مسیحیتین پارچالانماسی\n۴ (سمبول‌لاری)\n۵ آذربایجان‌دا خریستیانلیق\n۶ خاریجی کچیدلر\n۷ بیرده باخ\n۸ قایناقلار\nمسیحیتین مذهبلری\nمسیحیتده آشاغیداکی مذهبلر وار :\nکاتولیسیزم\nاوْرتودوکس\nپروتستانلیق\nتعلیماتی\nمسیحیتین اساس احکامی اوْدور کی، عیسانین اؤلومو و دیریلمه‌سی واسطه‌سیله گوناهکار اینسانلار آتا ایله باریشمیش، ابدی حیاتی الده ائتمیشلردیر. خریستیانلار اینانیرلار کی، بشریتین نجاتینا گؤره مسح ائدیلمیش عیسی عهد- عتیق پیغمبرلیینی یئرینه یئتیرمک اۆچون دونیایا گلمیش‌دیر. خریستیانلار بیر ده اینانیرلار کی، اوْ شخص‌لنمیش تانری‌دیر، بیر ده تماماً ایلاهی و تماماً اینسانی. بۇ اوْ دئمک‌دیر کی، عیسانین ایکی طبیعتی واردیر: ایلاهی و اینسانی. نجاتا ایلاهی ایلتیفات واسطه‌سیله نایل اوْلونور. مکتبینده آدامین اؤلومون‌دن سوْنرا اوْنون روحو جنته و یا جهنمه گئدیر (کاتولی‌سیزم‌ده بیرده اراف وار). محشردن سوْنرا اؤلولر دیریلمیش اوْلاجاقلار.\nتاریخی\nدونیا اؤلکه‌لرین‌ده خریستیان اهالینین یئرلی اهالی‌یه فایزله نیسبتی\nایلک چاغلار\nاساس مقاله: مسیحیتین یارانماسی\nمسیحیتین تاریخی کؤکلرینه و یارانماسینا دقت یئتیردیک‌ده، اوْنون بیر طرف‌دن قدیم یهودی دینینه، باشقا بیر طرف‌دن ایسه آنتیک دؤور دونیاگؤروشو و فلسفه‌سی ایله سیخ صورت‌ده علاقه‌لی اوْلدوغو معلوم اوْلور. بونونلا یاناشی باشقا دینی عنعنه‌لرین (مس. میترائیزمین) ده مسیحیت تعلیمینین فورمالاشماسین‌دا تأثیری اوْلموش‌دور. تاریخ‌دن معلوم اوْلدوغو کیمی، بیرینجی عصرده یهودی دؤولتی روم ایمپیراتورلوغو طرفین‌دن ایشغال ائدیلمیشدی. بۇندان سوْنرا یهودی جمعیتی پارچالانمیش‌ و درین بحران ایچین‌ده ایدی. یهودیلر ده روم ایمپیراتورلوغو طرفین‌دن ایشغالا معروض قالمیش بۆتون خالقلار کیمی آزادلیغا جان آتیردیلار. چونکو ایمپراتورلوقدا هر آددیم‌باشی عدالت‌سیزلیک و ایستیبداد حؤکم سورمک‌ده ایدی. نتیجه‌ده ایسه، ایمپراتورلوقدا داخیلی چکیشمه‌لرین سایی آرتیر، جمعیتین طبقه‌لشمه‌سی و پارچالانماسی گئتدیکجه داها دا درینلشیردی. بۆتون بۇ پروسسلر یهودی جمعیتین‌ده اؤزونو داها دا قاباریق شکیل‌ده گؤستریردی. بۇ جور آجیناجاقلی وضعیت‌دن چیخماق‌دان اؤترو ایمپراتورلوقدا یاشایان خالق کۆتله‌لری اؤز اۆمیدلرینی داها چوْخ دینلره باغلاییردیلار. بۇ سبب‌دن ده یهودی خالقی آراسیندا ایسراییلی خلاص ائد‌ن مسیحین گلمه‌سینین یاخین اوْلدوغو ایده‌سی گئنیش یاییلمیشدی. حتی اوْ زامانلار بیر نئچه شخص اؤزلرینی پیغمبر اعلان ائد‌رک عصیان ائتمه‌یه جهد ائتسه‌لر بئله، سوْندا فعالیّتلری مغلوبیت ایله نتیجه‌لنمیشدی.\nشابلون:خریستیانلیق\nبۇ جور گرگین اجتماعی-سیاسی وضعیت‌ده، یهودیلر آراسیندا عیسی آدلی بیر آدام پیغمبرلیک ائد‌رک، بیر سیرا یئنی دینی و اخلاقی پرینسیپلری ایفاده ائتمیشدیر. اوْ، قدیم یهودی دینینین بعضی مودعالارینا یئنی باخیشلارلا چیخیش ائتمیشدیر. روایتلره گؤره عیسی اؤزونو بیر مسیح کیمی تقدیم ائتمیشدی. عیسی پیغمبرین بیزیم زمانه‌میزه گلیب چاتمایان، اینجیل آدلی ایلاهی کیتاب گتیردیی حاقیندا روایتلر اوْلسا دا، اصلینده بۇ کیتاب یالنیز شیفاهی اوْلاراق اوْنون طلبه‌لرینه (حواریلره) معلوم ایدی. چونکو بوگون مؤوجود اوْلان مۆختلیف اینجیل آدلی کیتابلارین عیسادان سوْنرا یونان دیلینده یازیلدیقلاری هئچ ده سیرر دئییل‌دیر. حالبوکی عیسانین یونان دیلینده دانیشا‌بیلمه‌سی حاقیندا هئچ بیر دلیل یوخ‌دور. عیسانین فعالیّتین‌دن ناراضی‌ اوْلان یهودی کاهینلری چوْخ چکمه‌دی کی، عیسانی اؤلدورمک فیکرینه دۆشدولر و بۇ ایشی حیاتا کئچیرمک اۆچون روم ایمپراتورلوغونون فیلیسطینده اوْلان جانیشینینه مراجعت ائتدیلر. مقصد ایسه عیسانین ایسراییلی خلاص ائد‌ن مسیح اوْلمادیغینی ثبوت ائتمک ایدی. بئله کی، مغلوب اوْلان آدام مسیح اوْلا بیلمزدی. مسیح یالنیز خالقی خلاص ائد‌ن آدام اوْلمالی ایدی. بۇ مقصدلرینه نایل اوْلماق‌دان اؤترو ایسه، اوْنلار آز سوْنرا اعلان ائتدیلر کی، عیسانی توتوب موحاکیمه ائتدیک‌دن سوْنرا چارمیخا چکه‌رک اعدام ائتمیشدیرلر. بئله بیر حادثه‌نین باش وئردیینین، حتی شاهیدلرینین بئله اوْلدوقلاری باره‌ده معلوماتلار مسیحیت عنعنه‌سین‌ده ده اؤز تصدیقینی تاپدی. عیسانین آردیجیللاری آراسیندا اوْنون اؤلومو، و یا غیبه چکیلمه‌سی حاقیندا واحید فیکیر یوخ ایدی. داها سوْنرالار عیسانی آرتیق پیغمبر کیمی قبول ائتمیش بعضی یهودیلر، اؤز عقیده‌لرینی روم ایمپراتورلوغونون مۆختلیف یئرلرینده یایماغا باشلادیلار. بئله کی، چوْخلو سایدا دینی دعوت‌چیلر بۇ ایشی حیاتا کئچیرمه‌یه باشلادی. نتیجه‌ده ایسه، درین معنوی بحران کئچیرن روم ایمپراتورلوغونون مۆختلیف سوسیال طبقه‌لری آراسیندا یئنی‌لشمیش یهودی دینینه مییللر گونو-گوندن آرتماغا باشلامیشدی. عنعنه‌یه گؤره مسیحیتی یایماغا حواریلر پتروس و پول باشلامیشدیلار. روم ایمپراتورلوغونون مۆختلیف بؤلگه‌لرینده عیسانین ایلک آردیجیللاری ییغینجاقلارینی کئچیریردیلر و اؤزلری بوتپرست‌لییه قارشی اعتراض سسلرینی اۇجالدیردیلار. عیسانی اوْنلار خریستوس آدلاندیریردیلار. بۇ سؤز ایسه یهودیلرین «ماشیاخ» (مسیح) سؤزونون یونانجایا ترجومه‌سی‌دیر. روم ایمپراتورلوغوندا خریستیانلیق اوّلجه قوللار، میسکینلر آراسیندا یاییلیردی. دؤزولمز شرایط‌ده یاشایان بۇ آداملار مسیحیتده نجات یولونو تاپیردی، بۇ ایده اوْنلارا معنوی یئیه‌جک وئریردی. لاکین سوْنرا مسیحیتی تدریجاً وارلی زومره‌لرین نماینده‌لری ده قبول ائتمه‌یه باشلادیلار. مسئله بوندادیر کی، روم ایمپراتورلوغوندا قدیمی یاییلمیش بوتپرست اینانجلار آرتیق جمعیت‌ده تأثیر گۆجونو ایتیرمیشدی. اوْنلار آرتیق روم ایمپراتورلوغوندا حؤکم سورن عدالتسیزلیین و ایستیبدادین رمزینه چئوریلمیشدی. بونا گؤره ده ایمپراتورلوقدا مۆختلیف غیری-قدیمی دینلر یاییلمیش‌دی. اوْنلارین آراسیندا میصر تانریلاری ایزیدا و اوْسیریس، ایران تانری‌سی میترانین کولتلارینی خصوصیله قید ائتمک لازیم‌دیر. بئله کی، بیر واختلار اوْنلار خریستیانلیقلا جدی رقابت آپاریر، حتی بعضی آراشدیرما‌چیلارا گؤره، مثلاً میتراییزمین بعضی اینانجلاری سوْنرالار خریستیانلیغا داخیل اوْلموشدور. بئله کی، مثلاً، اؤلن و دیریلن تانری ایده‌سی میتراییزمین اساسلارینلان بیری ایدی. لاکین سوْندا خریستیانلیق بۇ رقابت‌دن غالیب چیخابیلدی.\nرومدا گئنیش خالق کۆتله‌لری طرفین‌دن مسیحیتین قبول ائدیلمه‌سی پروسسی کلیسا‌نین و کشیش زومره‌سی اوْلان کلروسون (یپیسکوپلار، آرخیپیسکوپلار و س.) یارانماسی ایله نتیجه‌له‌ندی. گئتدیکجه بۇ دین‌ده تشکیلاتلانما پروسسی گۆجلندی و اوْنون یاپیسال(ساختار)لاری ایمپراتورلوغون اجتماعی-سیاسی حیاتیندا آپاریجی رول اوْیناماغا باشلادی. ایمپراتور کونستانتینوسون (شابلون:لانگ-لا) (۳۰۶-۳۳۷) حاکمیّتی زامانی ایسه، کلیسا‌لارین دؤولت ماراقلارینا قوللوق ائتمه‌سی آماجی ایله، خریستیانلیق رسمی دؤولت دینی اعلان ائدیلدی. بۇندان سوْنرا بۆتون بوتپرست معبدلرینین باغلاماسی پروسسی باشلاندی. نهایت ۴۵۱-نجی ایلده کالکدون عوموم دونیا کلیسا ییغینجاغی سوْن اوْلاراق رومون هم غربینده، هم ده شرقین‌ده مسیحیتی رسمی دؤولت دینی کیمی تصدیق ائتدی. گونئی قافقازدا یئنی دین یاراناندان یاییلماغا باشلامیشدیر. آلبانیالی حواری یلیسی، اورشلیمین بیرینجی پاتریارخی حواری یعقوب طرفیندن قافقاز آلبانیاسی پاتریارخی تعیین اوْلونموشدو. ۳۱۳-نجو ایلده تزار اۇرنایر مسیحیتی قافقاز آلبانیاسیندا دؤولت دینی اعلان ائتدی.\nقید ائتمک لازیم‌دیر کی، خریستیانلیقلا بوتپرستلیین موباریزه‌سی تکجه ایدئولوژی موباریزه موستوی‌سین‌ده آپاریلمیردی. مثلاً، ایمپراتورلاردان نرو (۵۴-۶۸)، دومیتیانوس (۸۱-۹۶)، ترایان (۹۸-۱۱۷)، مارکوس آورلیوس (۱۶۱-۱۸۰)، سپتی‌می سور (۱۹۳-۲۱۱)، ماکسیموس (۲۳۵-۲۳۸)، والریان (۲۵۳-۲۶۰)، دیالکتیان (۲۸۴-۳۰۵) اؤز حاکمیّتلری زامانی خریستیانلارا قارشی تعقیبلر و زوراکیلیقلار حیاتا کئچیرمکله یاددا قالمیشدیرلار. بونون اساس سببی ایسه، خریستیانلارین ایمپراتورلاری تانری کیمی تانیمامالاری ایدی. اؤز نؤوبه‌سین‌ده خریستیانلیق دا غالیب گلن‌دن سوْنرا بوتپرست‌لییه قارشی هوجوما کئچدی. بئله کی، بوتپرستلرین معبدلری محو ائدیلیر، کاهینلری اؤلدورولور، ادبیاتلاری ایسه یاندیریلیردی. مثلاً، II تودوسیوسون و III والنتینوسون امری ایله ۴۴۸-نجی ایلده پورفیرینین مشهور «خریستیانلارین علیهینه» کیتابی تونقاللاردا یاندیریلمیشدی. ۳۰ ایل اوْندان قاباق ایسه میصرین ایسکندریه شهرینده هیپاتییا آدلی تانینمیش ریاضیات‌چی عالیم قادین مسیحی یپیسکوپو کیریلین (جیریل) ایشتیراکی ایله تعصوبکش کۆتله طرفین‌دن وحشیجه‌سینه اؤلدورولموشدور. بۇ حادثه‌لردن سوْنرا اوروپادا آزادفیکیرلی‌لیک قاداغان اوْلونموش و هامی مسیحیتی قبول ائتمک مجبوریتینده قالمیشدی.[۱]\nمسیحیتین پارچالانماسی\nمشهور خاچپرست.\n۸۵۸-نجی ایلده کونستانتینوپولیس کلیسا‌سینین پاتریارخی وظیفه‌سینه فوتیوس(لاتینجه: Photius) آدلی دونیوی بیر آدام تعیین اوْلونموش‌دو. پاتریارخ اوْلماسی اۆچون اوْنو، آلتی گونون عرضین‌ده قیرات‌چی‌دن یپیسکوپا قدر بۆتون کلیسا روتبه‌لریندن کئچیرمیشدیلر. اوْندان اؤنجه‌کی پاتریارخ ایقناتیوس (لاتینجه: Ignatius)ایسه، ایمپراتور ۳-ئجو میخائیلله بیرلیکده ایمپراتورلوغونو ایداره ائد‌ن، دایی‌سی واردا ایله اوْلان ایختیلافدان سوْنرا وظیفه‌سیندن گئتمیشدی. لاکین اوْنون طرفدارلاری بونا قارشی اعتراض ائد‌رک، فوتیوسو غصبکار اعلان ائتمیشدیلر. بۇندان سوْنرا کلیسا‌دا پارچالانما باش وئرمیشدی. ۸۵۹-نجو ایلده کونستانتینوپولیس‌ده (ایستانبول‌دا) ییغیلان کلیسا مجلیسی ایقناتیوسون طرفدارلارینی پیسله‌میشدیر. لاکین، اوْنلار روم پاپینا مراجعت ائد‌رک، ۸۶۱-نجی ایلده داها بیر کلیسا مجلیسینین ییغیلماسینا نایل اوْلدولار. بۇ دفعه ده اوْنلارین مؤقیعتی پیسله‌نمیشدی. لاکین روم پاپی نیکولاس ۸۶۳-نجو ایلده هر ایکی کلیسا مجلیسلرینین قرارلارینی اعتبارسیز اعلان ائتدی. بۇندان سوْنرا غرب و شرق کلیسا‌لاری آراسیندا ایلک دفعه اوْلاراق، و سوْندا کلیسا‌نین پارچالانماسینا گتیره‌ن، بیر ایختیلاف باش وئرمیش اوْلدو. پاپ نیکولاس بۇ آددیمی بولقاریستان کلیسا‌سینین اۆزرینده حاکمیّتی الده ائتمک و بۇ کلیسا‌نی بیزانس پاتریارخلارینین حاکمیّتین‌دن آلماق اۆچون آتمیشدی. اصلینده ایسه، مسیحیت کلیسا‌سینین بؤلونمه‌سی آرتیق بیر ضرورته چئوریلمیشدی. مسئله بوندادیر کی، هم روم پاپلاری، هم ده کونستانتینوپولیس پاتریارخلاری بۆتون مسیحیت دونیاسی اۆزرینده باشچیلیق ائتمک ایسته‌ییردیلر و اوْنلارین آراسینداکی رقابت گئتدیکجه درینله‌شیردی.\nپاپ نیکولاسین حرکتینه جواب اوْلاراق، پاتریارخ فوتیوسون طرفدارلاری ۸۶۷-نجی ایلده کونستانتینوپولیس‌ده داها بیر کلیسا مجلیسی چاغیردیلار. اوْرادا پاپ نیکولاسین وظیفه‌سیندن آزاد اوْلونماسی حاقیندا قرار قبول ائدیلدی. لاکین بۇندان سوْنرا، بیزانس‌دا سارای چئوریلیشی باش وئردی و بونون نتیجه‌سینده فوتیوسون اؤزو وظیفه‌سیندن دئوریلدی. بۇندان سوْنرا ۸۶۹ - ۸۷۰-نجی ایللرده رومون تاکیدی ایله کونستانتینوپولیس‌ده داها بیر کلیسا مجلیسی ییغیلمیش‌دی. بۇ مجلیسی غرب (کاتولیک) کلیسا‌سی VIII عوموم دونیا کلیسا مجلیسی کیمی تانینیر. شرق (اوْرتودوکس، و یا پراووسلاو) کلیسا‌سی ایسه، اوْنو عوموم دونیا کلیسا مجلیسی کیمی تانیمیر. مجلیسین قراری ایله، فوتیوس کسکین صورت‌ده پیسله‌نیب، وظیفه‌سیندن آزاد ائدیلمیشدی. اوْنون یئرینه کونستانتینوپولیس پاتریارخی وظیفه‌سینه ایقناتیوس برپا ائدیلدی. بونا باخمایاراق، فوتیوس کونستانتینوپولیس‌ده بؤیوک نفوذا مالیک ایدی. ۸۷۷-نجی ایلده، ایقناتیوسون اؤلومون‌دن سوْنرا، اوْ یئنی‌دن پاتریارخ اوْلدو. بۇندان سوْنرا، ۸۷۹ - ۸۸۰-نجی ایللرده داها بیر کلیسا مجلیسی ییغیلدی. بۇ مجلیس‌ده پاپ نیکولاسین نماینده‌لری، اوْنون تاختدان سالینماسینا گؤره فوتیوس‌دان عذر ایسته‌مه‌سینی طلب ائتدیلر. لاکین فوتیوس عذر ایسته‌مه‌دی. بۇ مجلیس‌ده شرق کلیسا‌سینین نماینده‌لری غرب‌ده یاییلمیش بعضی اینانجلاری و آیینلری ده پیسله‌میشدیرلر. «فیلیوقوئ» آدلانان اینانج خصوصیله پیسله‌نمیشدی. مسئله بوندادیر کی، شرق‌ده و غرب‌ده کلیسا عنعنه‌لری، بعضی آیینلر، بیر-بیرین‌دن فرقله‌نیردی. بۇ عامل ده کلیسا‌نین پارچالانماسیندا بللی رول اوْینامیشدی. بۇ کلیسا مجلیسی غرب‌ده اوّلجه عوموم دونیا کلیسا مجلیسی اعلان اوْلونموشدور. لاکین سوْنرا، بۇ کیفیت‌ده، فوتیوسون عوضینه ایقناتیوسو پاتریارخ کیمی یئنی‌دن تانییان، ۸۶۹-۸۷۰-نجی ایللرده کئچیریله‌ن، مجلیس تانینمیشدی.\nعئینی زامان‌دا، یوخاریدا قید اوْلوندوغو کیمی، مسیحیتین احکاملاری و اینانجلارینین اساسلاری دا غرب و شرق کلیسا‌لارینین مۆباحیثه هدفینه چئوریلمیشدیر. معلوم اوْلدوغو کیمی، خریستیانلار تانرینین اۆچ صیفت‌دن عبارت اوْلدوغونو ادعا ائدیرلر. بۇ صیفتلرین اۆچونجوسو اوْلان مقدس روح، حیات‌وئریجی کیفیتلرینه مالیک اوْلان صیفت‌دیر. اوْنون آتادان و یا اوْغولدان چیخماسی حاقیندا گرگین مۆباحیثه‌لر، کلیسا‌نین عقیده نؤقطه-نظرین‌دن پارچالانماسینا گتیریب چیخارمیشدی. غرب‌ده آمبروسیوس، هیرونیموس، آوقوستینوس کیمی کلیسا آتالاری، مقدس روحون تکجه آتادان دئییل، هم ده اوْغولدان چیخماسینی (لاتینجه: filioque) ادعا ائدیردیلر. VII عصرده ایسپانیانین تولدو شهرین‌ده کئچیریلن کلیسا مجلیسینده فیلیوقوئ کریستیان عقیده‌سینین اساسلارینا (سیمبولونا) داخیل ائدیلمیشدیر. بونا دلیل اوْلاراق عیسانین سؤزلری گتیریلیردی:\n\"بونو دئدیی زامان، اوْنلارا اۆفوردو و: «مقدس روحو قبول ائدین»، – دئدی.\nلاکین شرق کلیسا‌سی فیلیوقونی قبول ائتمه‌میشدی. اوْنلارین فیکرینجه مقدس روح یالنیز آتادان چیخیر، اوْغولدان چیخماز. غرب آتالارینین فیلیوقوئ حاقیندا دئدیکلرینی ایسه، کلیسا‌نین دئییل، اوْنلارین شخصی فیکیرلری اوْلدوغونو دئییردیلر.\nبولقاریستان اۆزرینده غرب و شرق کلیسا‌لری آراسیندا گئدن مۆباحیثه‌لر ایسه، سوْن‌دا، شرق کلیسا‌سینین خیرینه حل اوْلون‌دو. بولقاریستان کلیسا‌سی کونستانتینوپولی‌سین نظارتی آلتینا کئچدی. X عصرده ده غرب و شرق کلیسا‌لری آراسیندا صۆلح الده ادیلممیش‌دی. کونستانتینوپولیس کشیشلری روم پاپسینا یالنیز موستسنا حاللاردا مراجعتلر ادیردیلر. بۇ عامل ایسه کلیسا‌لری بیری-بیرین‌دن داها دا اۇزاقلاش‌دیریردی. ۱۱-جی عصرده غرب و شرق کلیسا‌لری آراسیندا موناسیبتلر بیر قدر فاللاشدیرمیش‌دیر، لاکین بۇ فاللاشما سوْن‌دا اوْنلارین پارچالانماسی ایله نتیجلنمیش‌دیر. اوْ دؤورده روم پاپسی اوْلان IX لو گونئی ایتالیادا کونستانتینوپولیس پاتریارخینین تابچیلیین‌ده اوْلان کلیسا‌لرده غرب (لاتین) آیینلرینین ایجرا اوْلونماسینی طلب اتمیش‌دیر (قید اوْلوندوغو کیمی غرب کلیسا‌لرین بعضی دینی آیینلری شرق اوْرتودوکس آیینلرین‌دن فرقله‌نیردی). اؤز نؤوبه‌سین‌ده کونستانتینوپولیس پاتریارخی میخال کللواریوس (لاتینجه: Michael Cerullarios)کونستانتینوپولیس‌ده پاپنین تابلیین‌ده اوْلان کلیسا و موناستیرلارین باغلانماسی حاقیندا سرانجام ورمیش‌دیر. وضعیتین گرگینلشمه‌سینی گؤره‌ن بیزانس ایمپراتورو کونستانتینئ مونوماخوس لاتینجه: Constantine Monomachus) غربله موناسیبتلرینی پوزماق ایسته‌میردی. اوْ، پاپ ایله دانیشیقلار آپاراراق، کونستانتینوپولی‌سه پاپ طرفین‌دن گؤندریلمیش نماینده‌لری قبول اتمه‌یه حاضیر اوْلدوغونو بیلدیرمیش‌دی. لاکین نماینده‌لرین گلیشین‌دن سوْنرا، اوْنلارین شرق (یونان) کشیشلری ایله شدت‌لی ایختیلافی باش ورمیش‌دیر. بۇ ایختیلاف نتیجه‌سینده پاپنین نماینده‌لری کونستانتینوپولیس پاتریارخینی و اوْنا تابع اوْلان بۆتون شرق کلیسا‌لرینی هرس‌ده (بیدت‌چی‌لیک) و دین‌سیزلیک‌ده اتهام اد‌رک، اوْنلارین کریستیان کلیسا‌سین‌دن خاریج ادیلمه‌سی حاقیندا مکتوب یازاراق اوْنو رسمی عبادت زامانی کونستانتینوپولی‌سین مقدس سوفییا (آیا سوفیا) کلیسا‌سین‌ده یونان کشیشلرینه تقدیم اتدیلر. اؤز نؤوبه‌سین‌ده پاتریارخ میخال کللواریوس ۱۰۵۴-جو ایلده کلیسا مجلیسی ییغاراق پاپنین نماینده‌لرینی لنتلمیش، روم کلیسا‌سی ایله بۆتون علاقه‌لرین کسیلمه‌سی حاقیندا سره‌نجام ورمیش‌دیر. بۇ حادثه‌لردن سوْنرا کریستیان کلیسا‌سی پارچالانمیش‌دیر. شرق (یونان) کلیسا‌سی اوْرتودوکس (پراووسلاو)، غرب (لاتین) کلیسا‌سی ایسه کاتولیک آدلاندیریلمیش‌دیر.[۲]\n(سمبول‌لاری)\nاساس مقاله: کریستیان سیموولیکاسی\nایختیس (یونانجا \"بالیق\")، عیسی خریستوس یونان اینیسیاللاردان گلن ائرکن مسیحیتین سمبولو.\nخاج. خاچ مسیحیتین ان گئنیش یاییلمیش رمزی‌دیر، عیسانین اعدام ائدیلدیی آلتین تصویری‌دیر. لاکین بۇ رمز مسیحیتدهن اؤنجه قدیم میصرده حیات سمبولو اوْلموش‌دور و آنکه آدلانیردی. خاچین یوخاری‌سین‌دا اوْلان دایره قادین، آشاغی حیصّه‌سی ایسه کیشی باشلانقیجینی سیمبولیزه ائدیر. عومومیتله خاچین تصویرینی خریستیانلار میصر عنعنه‌سین‌دن آلمیش‌دیلار. مسیحیتده خاچین رمز کیمی یارانما تاریخی ۲-نجی-��-نجو عصرلره تصادف ائدیر. خاچلارین بیر نئچه نوعلاری واردیر. لاتین خاچی، یونان خاچی، قولقوفا (عیسینی اعدام ائدیلن تپه‌نین آدی) خاچی و یا پیلله‌لی خاچ، روس اوْرتودوکس (پراووسلاو) کلیسا‌سینین خاچی، روم پاپازلارینین خاچی، خاچ سویونا سالینما مراسیمینه عایید اوْلان خاچ، غلبه‌نین رمزی اوْلان یونان خاچی، کوره اۆزرینده غلبه‌نین سمبولو اوْلان خاچ، مقدس پتروسون چئوریلمیش خاچی، اورشلیم(قودس) خاچی و سایر.\nبالیٛق. بالیق ایلک کریستیان سیمبوللارین‌دان بیری اوْلموش‌دور. اوْ عیسانین رمزی معناسینی داشیییردی. بونا سبب شکیل‌ده گؤستریله‌ن یونان حرفلرینین آبرویاتوراسی‌دیر (ایختوس). بۇ آبرویاتورا یونان دیلین‌ده \"خیلاصکار عیسی مسیح تانرینین اوْغلودور\" سؤزلرینین بیرینجی حرفلرین‌دن یارانمیش‌دیر. \"ایختوس\" سؤزو ایسه یونانجا بالیق دئمکدیر. عئینی زامان‌دا عیسانین ایلک آردیجیللارینین بیر نئچه‌سی بالیق‌چی اوْلموش‌دور. بونا گؤره خریستیانلار اؤزلرینی \"اینسان روحونو توتانلار\" آدلاندیریردیلار.\nگمی. گمی ده مسیحیتین ان قدیم رمزلرین‌دن (سیمبوللارین‌دان) بیری‌دیر. مثلاً مشهور روم ایلاهیات‌چی‌سی هیپپولیتوس (III عصرده یاشامیش‌دیر) کریستیان کلیسا‌سینی \"دالغالار اۆزرینده اۆز‌ن و هچ زامان باتمایان\" گمییه بنزدیردی. باشقالاری اوْنو \"نجات گمی‌سی\" آدلاندیریردیلار\nلاباروم . لاباروم (لاتین سؤزودور) ایمپراتور کونستانتینوسون بایراغی اوْلموش‌دو. اوْنون حاکمیّتی دؤورون‌دن باشلایاراق، مسیحیتین رمزینه چئوریلمیش‌دیر. بایراغین اۆزرینده \"خریستوس\" سؤزونون یونانجا ایلک ایکی حرفی و \"هوج وینجئ\" (بونونلا غلبه چالاجاغیق) سؤزلری یازیلمیش‌دیر. روایتلره گؤره ۳۱۲-نجی ایلده میلوییا کؤرپوسو یاخینلیغین‌دا باش وئرن دؤیوش‌دن اؤنجه ایمپراتور کونستانتینوس و اوْنون ۴۰ مین‌لیک اوْردوسو گؤی‌ده بؤیوک بیر خاچی گؤردولر. بۇ خاچ حتی گونشی ده باغلامیش‌دی. باشقا روایته گؤره، بۇ دؤیوش‌دن اؤنجه کونستانتینوس یوخودا لابارومومو گؤره‌رک ایٛن هوج سیگنو وینجس (بۇ رمزله غلبه چالاجاق‌سان) سؤزلرینی ائشیتمیشدی. بۇ یوخونو گؤرن‌دن سوْنرا، کونستانتینوس اؤز عسکرلرینه گؤردویو لابارومو اؤز قالخانلارینین اۆزرینده تصویر ائتمه‌یی امر ائتمیشدی. بۇ دؤیوش اوْنون غلبه‌سی ایله بیتمیشدی و بۇندان سوْنرا کونستانتینوس روم ایمپراتورو اوْلموش‌دو. اوْنون حاکمیّتی دؤورونده ده خریستیانلیق دؤولت دینی ایستاتوسونو آلمیشدی.[۳]\nآذربایجان‌دا خریستیانلیق\nخریستیانلیغ آذربایجان اراضی‌سینه ارانین ایلک عصرلرین‌دن، هله عیسی مسیحین هواریلری دؤورونده قافقاز آلبانیسی واسطه‌سیله نفوذ اتمیش‌دیر. ۷۰-جی ایلده یروسلیمین (قودسون) سوقوطون‌دان سوْنرا یهودیلرین قافقازا کؤچورولمه‌سی گۆج‌لنیر. گلنلر عیسینین گؤستردیی معجزه‌لردن دانیشیرلار. بۇ جور تبلیغین تأثیری آلتیندا بؤلگه‌ده ایلک کریستیان ایجمالاری یارانیر.\nآلبانیدا مسیحیتین یاییلماسین‌دا بۇ دؤور هواری (سیروفیل) دؤورو آدلانیر و هواریلردن وارفولومی و فاددیین آدلاری ایله باغلی‌دیر. هواری فاددیین شاگیردلرین‌دن اوْلان یلیسی یروسلیمین بیرینجی پاتریارخی یقوبون خییر-دعاسی ایله ینی دینی تبلیغ اده-اده آقوان دیارینا گلیب چیخمیش و کیش آدلی یرده کلیسا تیکمیش‌دیر. بۇ کلیسا ارمنیستان‌داکی بیرینجی کریستیان کلیسا‌سین‌دن قاباق تیکیلمیش‌دیر.\nسوْنرا یلیسی چولایا (دربنده) یوللانمیش، داها سوْنرا ایسه سامور چایینی کچیب دینین تبلیغینی داوام اتدیرمیش، هلمس کندین‌ده بوتپرستلر طرفین‌دن اؤلدوروله‌رک بیر چالایا آتیلمیش‌دیر. سوْنرالار آلبان ملیکی واچاقانین گؤستریشی ایله یلیسیین جسدینین قالیقلاری خروق کندین‌ده تورپاغا تاپشیریلمیش، چالانین اۆزرینده ایسه کیچیک بیر مبد تیکیلمیش‌دیر.\n۳۱۳-جو ایلده روم ایمپراتورو کونستانتین خریستیانلیغا اعتیقاد اۆزرین‌دن قاداغانی گؤتوره‌ن‌ده آلبان حؤکمداری اۇرنایر کریستیان‌لیغی دؤولت دینی اعلان ادیر. بۇ واخت‌دان اعتباراً آذربایجان‌دا مسیحیتین یاییلماسینین قرکوفیل دؤورو آدلانان ینی دؤورو باش‌لانیر. آکادمیک ز.بونیادوو گؤستریر کی، اۇرنایر، ۲-جی واچئ و ۳-جو واچاقان اؤلکه‌ده کریستیان‌لیغی یایماق اۆچون موباریزه آپارمیشلار. ۴-جو-۵-جی عصرلرده روحانی‌لیک و کلیسا ایرارخییاسی تشکول تاپیر. کاتولیکوسون گؤستریشی ایله فوداللار اؤز اراضیلرین‌ده کلیسا اۆچون خصوصی یرلر آییریردیلار. بؤلگه‌ده کلیسا‌لر تیکیلیر، دینی کیتابلار سیریانی، آرامی و یونان دیللرین‌دن آلبان دیلینه ترجومه ادیلیردی. سینای‌دا آشکار ادیلمیش \"آلبان یازی‌سین‌دا و آلبان دیلین‌ده\" لکسیوناری دونیادا مسیحیتین ان قدیم کۆتلوی(توده) قیرات کیتابلارین‌دان ساییلیر.\n۴۵۱-جی ایلده خالکیدون کلیسا توپلانتی‌سین‌دا آلبانی مونوفیزیت‌لییه اۆستونلوک وریر. ۵-جی-۶-جی عصرلرده اؤلکه اپازی‌سین‌ده مونوفیزیتلرله دیوفیزیتلر آراسیندا موباریزه گۆج‌لنیر. ۶-جی عصرین سوْنو – ۷-جی عصرین اوّللرین‌ده آلبان کلیسا‌سی دیوفیزیت‌لیگی قبول ادیر. آلبان کاتولیکوسونون ایقامتگاهی چوقای شهرین‌ده یرلشیردی. ۵۵۲-جی ایلده ایقامتگاه بردهیه کؤچورولموش‌دور. ایسلام فوتوهاتلارین‌دان، خصوصیله آلبان ملیکلیینین سوقوطون‌دان سوْنرا اؤلکه‌ده مسیحیتین رولو زیفلمیش، آلبان دیلی سیخیشدیریلیب چیخاریلمیش‌دیر. ۸-جی-۹-جو عصرلرده آذربایجان اراضی‌سین‌ده موستقیل دؤولتلر یارانان‌دا آلبان کلیسا‌سی یئنی‌دن آوتوکفال کلیسا ایستاتوسونو برپا اتمیش‌دیر.\n۱۰-جو-۱۱-جی عصرلرده بؤلگه‌ده شرق کریستیان‌لیغی نفوذونو بللی درجه‌ده قورویوب ساخلایا بیلمیش‌دی. بۇ دوروم ۱۸-جی عصره کیمی بئله‌جه داوام اتمیش‌دیر. ۱۸۳۶-جی ایلده چار حکومتی سینودون تقدیماتی ایله آلبان کلیسا‌سینی لغو ادیر، کلیسا‌نین بۆتون املاکی اچمیدزین کاتولیکوس‌لوغونا وریلیر. ۲۰-جی عصرین ۸۰-۹۰-جی ایللرین‌ده آلبان کلیسا‌سی بیر داها برپا اوْلونور. ۲۰۰۳-جو ایلده آلبان-اۇدی کریستیان ایجماسی دؤولت قیدیاتین‌دان کچیر. بۇ، شکی‌ده‌کی کیش کلیسا‌سینین برپاسین‌دان سوْنرا اوْلموش‌دور. حاضیردا قبه‌له رایونونون نیج کندین‌ده‌کی کلیسا‌نین ده برپاسی داوام اتدیریلیر.\nآذربایجان‌دا خریستیانلیغ اؤزونون پراووسلاولیق، کاتولیک‌لیک و پروتستانت‌لیق قوْللاری، هابله مۆختلیف سکتانت ایجمالاری ایله تمثیل اوْلونموش‌دور. دؤولت قیدیاتین‌دا ۵ قریقوریان ایجماسی واردیر. پراووسلاولیق آذربایجانا ۱۹-جو عصرین اوّللرین‌دن اعتباراً روس چاریزمینین بؤلگه‌ده یریتدیی \"کؤچورمه سیاستی\" چرچیوه‌سین‌ده نفوذ اتمه‌یه باشلامیش‌دیر. باکی‌دا ایلک پراووسلاو کلیسا‌سی ۱۸۱۵-جی ایلده فعالیّته باشلامیش‌دیر. روس پراووسلاو کلیسا‌سین‌ده باش وره‌ن پارچالانمانین آغیر نتیجه‌لرین‌دن سیغورتالانماق اۆچون سکتانت خریستیانلارین قافقازا سورگونو باش‌لانیر. آذربایجان‌دا ایلک روس کؤچکونلری ۱۸۳۴-جو ایلده شاماخی قضاسیندا آلتی-آغاج کندینی، ۱۸۳۸-جی ایلده لنکران قضاسیندا ول کندینی، ۱۸۴۲-جی ایلده یلیزاوتپول قوبرنییاسیندا روس بوری‌سی، ۱۸۴۴-جو ایلده ایسه سلاویانکا کندلرینی سالیرلار. ۱۸۶۸-جی ایلده باکی قوبرنییاسینین اراضی‌سین‌ده ۲۱ سکتانت کن‌دی وار ایدی کی، بورادا ۱۳ مین سکتانت یاشاییردی.\nکاتولی‌سیزم. باکی‌دا ایلک روم-کاتولیک پریخودو ۱۹-جو عصرین ۵۰-جی ایللرین‌ده روس اوْردوسو طرفین‌دن حرب‌چی کاتولیکلرین قافقازا سورگون ادیلمه‌سی ایله علاقه دار اوْلاراق یارادیلمیش‌دیر. پریخود تتری-سکاروداکی (گورجوستان) روم-کاتولیک حربی پریخودونا تابع ایدی. ۱۸۸۲-جی ایلده باکی پریخودو موستقیللشیر. ۱۸۹۵-جی ایلده مقدس مریه‌مین باکیره حامیله‌لیگی شرفینه کلیسا، ۱۹۰۳-جو ایلده ایسه باکی قبیریستانلیغین‌دا مقدس خاچ کلیسا‌سی تیکیلیر. ۱۹۰۹-۱۹۱۲-جی ایللرده باکینین گؤزل معمارلیق عابیده‌لرین‌دن ساییلان ینی مقدس مریه‌مین باکیره حامیله‌لیگی کلیسا‌سی قوتیک اۆسلوب‌دا اینشا ادیلیر. سووت دؤورونده کلیسا داغیدیلمیش‌دیر. ۱۹۹۹-جو ایلده باکی‌دا روم-کاتولیک ایجماسی یئنی‌دن برپا اوْلونور. ۲۰۰۱-جی ایلده ایجما اؤز عبادت اوینی یارادیر. حاضیردا باکی‌دا روم-کاتولیک کلیسا‌سینین اینشاسی اۆچون توْرپاق ساحه‌سی آیریلمیش‌دیر. ۲۲-۲۳ مئی ۲۰۰۲-جی ایلده روم-کاتولیک کلیسا‌سینین سابیق باشچی‌سی پاپ ایوانن ۲-جی پاول باکی‌دا رسمی سفرده اوْلموش‌دور.\nباپتیزم. اینجیل‌چی-لوتران کلیسا‌سینین آردیجیللاری باکییا هله ۱۹-جو عصرین ایکینجی یاری‌سین‌دا نفت یاتاقلارینین ایستیسمارین‌دا ایشتیراک اد‌ن آلمان صنایع‌چیلری سیراسین‌دا گلمیشلر. اوْنلارین گلیشینین بیر سببی ده ۱۹-جو عصرین اوّللرین‌ده آلماندا باش ورمیش سیاسی و دینی ایغتیشاشلار ساییلمالی‌دیر. اوْ واخت اؤلکه‌ده بئله بیر مؤوهومی شاییه یاییلمیش‌دی کی، غرب‌ده قیامت گونو یاخینلاشیر، نجات آنجاق شرق‌ده‌دیر. اهالی، خصوصیله سکتانت دیندارلار روسیهیا و قافقازا کؤچمکله قیامت گونونون سورغو-سوالین‌دان یاخا قورتارماغا چالیشیردیلار. ۱۸۱۹-جو ایلین اوّلین‌ده آذربایجان‌دا ۲۰۹ آلمان عائله‌سی واردی. باکی‌دا اینجیل‌چی-لوتران ایجماسی ۱۸۷۰-جی ایلده یارادیلمیش‌دیر. ۱۸۹۹-جو ایلده ایجمانین عضولری شهرده اؤز مبدلرینی – کیرخانی (ایندیکی کامرا و اوْرقان موسیقی‌سی زالی) تیکمیشلر. یلنندورف‌دا (ایندیکی خانلار) کیرخا داها اوّل تیکیلمیش‌دیر. ۱۹۳۷-جی ایلده لوتران کلیسا‌سینین کشیشلری باشقا دینی ایجمالارین نماینده‌لری ایله بیرلیک‌ده سورگون ادیلمیش، گولللنمیشلر. ۱۹۹۴-جو ایلده لوتران ایجماسی باکی‌دا یئنی‌دن فعالیّته باشلامیش‌دیر.[۴]\nخاریجی کچیدلر\nYeniheyat.com Archived 2016-11-06 at the Wayback Machine.\nAzerincil.net Archived 2012-05-11 at the Wayback Machine.\nبیرده باخ\nمسیحیتین یارانماسی\nتامپیلیرلر\nسان قریل\nسیون پریوراتی\nبؤلمه‌:سماوی دینلر\nقایناقلار\n^ آیدین علی‌زاده. خریستیانلیق: تاریخ و فلسفه ۱-جی فصیل، ایلک مسیحیتین قیسا تاریخی ایجمالی\n^ آیدین علی‌زاده. خریستیانلیغ: تاریخ و فلفه‌سه ۸-جی فسیل، غرب و شرق آراسیندا ایختیلافلار و کریستیان کلیسا‌سینین پارچالانماسی\n^ آیدین علی‌زاده. خریستیانلیق: تاریخ و فلفسه مسیحیتین سیمبوللاری\n^ آذربایجان‌دا دینلرین تاریخی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-05. یوْخلانیلیب2016-11-06.\nآنادولو تورکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Hristiyanlık»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲ جولای ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).","num_words":4923,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":168724.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"برچسب ها : Popurri ، Seymur Məmmədov ، آهنگ آذری Popurri ، آهنگ جدید Seymur Məmmədov ، دانلود آهنگ Popurri ، دانلود آهنگهای Seymur Məmmədov","num_words":49,"character_repetition_ratio":0.223,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.259,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.261,"perplexity_score":218012.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (238th)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n2015 تخمینی\n• جمعی\n$36.6 billion\n• آدام‌باشی\n$11,024\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n2015 تخمینی\n• جمعی\n$12.5 billion\n• آدام‌باشی\n$4,353\nجینی (2011)\n36.5[۹]\nاورتا\nاچ‌دی‌آی (2015)\n0.735[۱۰]\nیوخاری · 92nd\nپول واحیدی\nTögrög (MNT)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+7\/+8[۱۱]\n• یای (دی‌اس‌تی)\nUTC+8[۱۲]\nتاریخ فورمتی\nyyyy-mm-dd (CE)\nسوروجولوک طرفی\nright\nتیلفون کودو\n+976\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nMN\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.mn, .мон\nگونئی و دوغو داخیلی موغولیستان (چین)، باتیدان قازاقیستان، قوزئی دن روسیه ایله قونشودور. اؤلکه اها‌لیسینین ۵۱،۲ فایزی شهرلرده یاشاییر، اها‌لیسینین ۹۵ فایزی اوْخویوب-یازماغی باجاریر. اها‌لی ایله باغلی موغولیستانین ان بؤیوک پروبلمی نفرلرین سایینین آز اوْلما‌سی‌دیر. شورویلر دؤنمینده روسیه نین ائتکی دایره‌سینده اوْلان موغولیستاندا نفرلری‌نین بؤیوک قیسمی مشروب ایچکیلره آلوده اوْلوبلار. نفرلرین سایینین آزالدیغی موغولیستاندا حاضیردا ۶ قادینا ۱ نفر دۆشور. نفرلرین سایی آز اوْلدوغو اۆچون بۇ اؤلکه‌ده قیزلار دئییل، اولنه‌جک نفرلر اۆچون باش‌لیق پولو ایستنیلیر. ۴۵ میلیون مال-قارانین اوْلدوغو موغولیستاندا باش‌لیق اۆچون ده ائله مال-قارا وئریلیر[۱۳]. ایقتصادیاتین باشلیجا ساحه‌سی اوْلان کند چیفتلیک (مزرعه)یندا (مادی نعمتلر اۆرتیم (تولید)ی ساحه‌سینده چالیشانلارین ۴۰%-i آقرار ساحه‌نین پایینا دۆشور. کند چیفتلیک (مزرعه) اۆزره عۆمومی محصولون ۷۰%-نی حئیواندارلیق، ۳۰%-نی تاخیل‌چی‌لیق وئریر) ۱۹۹۱-۱۹۹۲-جی ایللرده کئچمیش دؤولت کند چیفتلیک (مزرعه) بیرلیکلری‌نین یئرینده سهامدار شیرکتلر یاراندی. اوْنلارین سایی ۴۰۰-ی یاخین ایدی. اؤلکه‌ده مال-قارانین اؤزللشدیرمه‌سی اساساً باشا چاتدیریل‌دی. همین دؤورده کیچیک و بؤیوک صنایع موسّسه‌لری‌نین ده اؤزللشدیرمه‌سی گئنیشلندیریل‌دی. آرتیق ۱۹۹۲-جی ایلین سوْنرالاریندا اؤلکه‌ده عۆمومی صنایع محصولونون ۴۳%-ی، تیکینتی-مونتاژ ایشلری‌نین ۴۶%-ی اؤزل بؤلمه‌نین پایینا دۆشوردو. اؤزل بؤلمه مال دؤورییه‌سینین ۷۰%-نی تامین ائدیردی.\n۱۹۹۰-جی ایللرین اوّلینده موغولیستان \"آچیق قاپیلار\" سیاستی یورودور، مۆمکون اوْلان بۆتون اؤلکه‌لرله تیجارت علاقه‌لری یارا‌دیر و اوْنو اینکیشاف ائتدیریر. ژاپون، تورکیه، آمریکا بیرلشمیش ایالتلری، آلمان، کوره، سنقاپور، هونگ کونگ و.. . کیمی اؤلکه‌لر موغولیستانین تیجارت طرفداشلاری‌دیر. تکجه آمریکا بیرلشمیش ایالتلری-لا اوْلان خاریجی تیجارت دؤورییه‌سی ۱۹۹۲-جی ایلده ۴۰۰ میلیون دوللار حجمینده اوْلموش‌دور. بۇنون موقابیلینده روسیه ایله تیجارت علاقه‌لری‌نین سوییه‌سی آشاغی دوشموش‌دو. تحصیل سیستمینده کؤک‌لو دییشیک‌لیکلر آپاریلمیش‌دیر. ایلک اؤزل تدریس موسّسه‌لری یارادیلمیش، بیلیم یوردو سیستمی یئنی‌دن قۇرولموش‌دور. بانک و مالییه ایشی‌نین تنظیم ائدیلمه‌سی اۆچون ۱۹۹۱-جی ایلده بانکلار حاقیندا قانون، ۱۹۹۴-جو ایلده ایسه پول حاقیندا قانون، ۱۹۹۵-جی ایلده قیمت‌لی کاغیذلارحاقیندا قانون قبول ائدیلمیشدیر. ۱۹۹۶-جی ایلده دؤولته مخصوص اوْلان تیجاری بانکلاری لغو ائدیلمیش، عوضینده دؤولته مخصوص امانت بانکی و برپا بانکی تأسیس اوْلونموش‌دور.\nایقتیصادی ساحه‌ده داخیلی عۆمومی محصولون آرتیمینا اؤزل دیقّت وئریلیردی. پلان‌دا آرتیم هر ایل اۆچون ۵% حجمینده نظرده توتول‌سا‌دا ۱۹۹۶-جی ایلده بۇ رقم ۳% اوْلموش‌دور. ۱۹۹۶-جی ایلده خاریجی تیجارت دؤورییه‌سی ۸۶۱،۲ میلیون دوللار مبلغینده اوْلموش‌دور. همین ایلده موغولیستانین تیجارت علاقه‌سی ساخلادیغی اؤلکه‌لرین سایی ۷۰-ا چاتمیشدی. موغولیستان ۱۹۹۶-جی ایلدن دۆنیا تیجارت تشکیلاتینین عضوودور.\nعومومیت‌له ۱۹۹۶-جی ایل موغول خالقینین سیا‌سی سئچیم ایلی اوْلدو. همین ایلده موغولیستان میلّی-دموکرات حزبینین و موغولیستان سوسیال-دموکرات حزبینین تشکیل ائتدیی دموکراتیک اتفاقلارین ائتلاف مجلیس سئچکیلرینی اۇددو. بۇندان سوْنرا دموکراتی و اصلاحاتلار کورسو داها دا درینلشدی. موغولیستان بولگه نین بیر سیرا پروبلملری‌نین حلی ایستیقامتینده پوزیتیو مؤقع توتماغا باشلا‌دی.\nموغولیستان دۆنیا بیرلیگی‌نین عضوو کیمی بؤلگه ‌دا و اۇلوسلار آرا‌سی پروبلملرین حلینده فعال و پوزیتیو روْل اوْیناماغا چالیشیر. اوْنون خاریجی سیاستینده اۆچ باشلیجا ایستیقامتی قئید ائتمک اوْلار. بۇنلاردان، بیرینجی‌سی، روسیه فدراسییاسی، چین خالق جومهوریتی ایله دوستلوق موناسیبتلرینی داها دا مؤهکملن‌دیرمک، اوّلکی دؤورلردن فرقلی اوْلا‌راق بۇ اؤلکه‌لرله موناسیبت‌ده اوْنلاردان هئچ بیرینه اۆستونلوک وئرمه‌مک، اوْنلارلا بالانس‌لاشدیریلمیش امکداشلیغا سؤی‌کنه‌رک دوستلوق موناسیبتلرینی اینکیشاف اتدیرمک‌دیر. بۇنونلا یاناشی قئید ائتمک لازیمدیر کی، موغولیستان ایله بۇ ایکی اؤلکه آراسیندا جدی پروبلملر ساخلانیلماق‌دا‌دیر. روسیه فدراسیاسیندا بوریات و موغوللارین یاشاما‌سی و یاشادیغی اراضی پروبلمی، چخر-ده ایسه ایچ موغولیستان پروبلمی طرفلردن هر بیرینه دیگرینه قارشی ادعا قال‌دیرماق شان‌سی وئریر. بۇ باخیم‌دان ۶۰-جی ایللرده، اؤزل‌له چین‌ده \"مدنی اینقیلاب\" دؤورونده بیر سیرا چین‌لی دؤولت و سیاست آداملارینین موغولیستانین موستقل‌لییی و اراضی بوتؤولویونو تهدید ائدن بیاناتلارینی، موغولیستان اراضیلرینده شوروی قوْشونلارینین یئرلشدیریلمه‌‌سی، بۇ اوْردو بیرلشمه‌لری‌نین ۱۹۸۷-جی ایلدن باشلایا‌راق اوْرا‌دان چیخاریلما‌سی �� پروسسین ۱۹۹۲-جی ایلده باشا چاتما‌سی و ... کیمی حقایقلاری خاطیرلاماق ایستردیک.\nایکینجی ایستیقامت غربین و شرقین یۆکسک اینکیشاف ائتمیش اؤلکه‌لری‌له علاقه‌لری گئنیشلن‌دیرمک، اوْنلارین سیا‌سی و مالییه دستیینه نایل اوْلماق‌دیر. بۇ اؤلکه‌لردن آمریکا بیرلشمیش ایالتلری، ژاپون، آلمان، قوزئی کوره، تۆرکیه، اوتریش کیمی اؤلکه‌لر اؤن سیرا‌دا گلیرلر.\nاۆچونجو ایستیقامت آسیا‌دا اؤز مؤوقیینی مؤحکم لتمک، بؤلگه ‌داکی سیا‌سی و ایقتیصادی ادغام پروسسینده عملی ایشتیراکا جهد گؤسترمک‌دیر.\nدؤردونجو ایستیقامت بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی و اوْنون آیری-آیری تشکیلاتلاری، دۆنیا بانکی، اۇلوسلار آرا‌سی پول-اعتیبار فوندو، آسیا اینکیشاف بانکی و .. کیمی اۇلوسلار آرا‌سی مالییه و ایقتیصادی تشکیلاتلار ایله ایشداش‌لیغی گئنیشلن‌دیرمک‌دیر.\nسیاستین اۇغورلو نتیجه‌سی کیمی سؤی‌له‌مک لازیمدیر کی، موغولیستان محض همین دؤولتلرین کمکی ایله اؤلکه‌نین دۇرومی‌نین یاخشیلاشدیریلما‌سی حاقیندا عۆمومی میلّی پروقرام حاضیرلامیش‌دیر و بۇ پلانین حیاتا کئچیریلمه‌سی ۲۰۰۰-جی ایله قدر اوْلان مۆدّتی نظرده تۇتور.\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ Official Documents to be in Mongolian Script. UB Post (June 21, 2011). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on November 1, 2011. یوْخلانیلیب2010-07-11.\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ Mongolia. World Factbook. CIA. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-12-29. یوْخلانیلیبAugust 9, 2015.\n^ Shugart, Matthew Søberg (September 2005). \"Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns\" (PDF). Graduate School of International Relations and Pacific Studies. United States: University of California, San Diego. August 19, 2008-ده اوریجنال (PDF)-دن آرشیولشدیریلمیشدیر. 21 February 2016-ده یوخلانیب. {{cite journal}}: |archive-date= \/ |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک); Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (کؤمک) Archived 2008-08-19 at the Wayback Machine.\n^ Shugart, Matthew Søberg (December 2005). \"Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns\" (PDF). French Politics. Palgrave Macmillan Journals. 3 (3): pp. 323–351. doi:10.1057\/palgrave.fp.8200087. 2016-03-04-ده اوریجنال (PDF)-دن آرشیولشدیریلمیشدیر. 21 February 2016-ده یوخلانیب. Even if the president has no discretion in the forming of cabinets or the right to dissolve parliament, his or her constitutional authority can be regarded as 'quite considerable' in Duverger's sense if cabinet legislation approved in parliament can be blocked by the people's elected agent. Such powers are especially relevant if an extraordinary majority is required to override a veto, as in Mongolia, Poland, and Senegal. {{cite journal}}: |archive-date= \/ |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک); |pages= has extra text (کؤمک)\n^ Odonkhuu, Munkhsaikhan (12 February 2016). Mongolia: A Vain Constitutional Attempt to Consolidate Parliamentary Democracy. International IDEA. “Mongolia is sometimes described as a semi-presidential system because, while the prime minister and cabinet are collectively responsible to the SGKh, the president is popularly elected, and his\/her powers are much broader than the conventional powers of heads of state in parliamentary systems.”\n^ Official landuse balanse data (2007)[اولو باغلانتی]\n^ National Statistical Office of Mongolia. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-04-15. یوْخلانیلیب2017-07-01.\n^ ۸٫۰ ۸٫۱ Apr 2016\n^ Gini Index. World Bank. یوْخلانیلیبMarch 2, 2011.\n^ 2016 Human Development Report. United Nations Development Programme (2016). یوْخلانیلیب21 March 2017.\n^ Mongolia Standard Time is GMT (UTC) +8, some areas of Mongolia use GMT (UTC) +7. Time Temperature.com. یوْخلانیلیب2007-09-30.","num_words":1712,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.038,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":142554.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تحقیر اولونموش بیر دوروستلوک ایله اخلاقی جسارتین موباریزه‌سی؛ شیرین عبادی‌نین «نامردجه ائو صاحبلیگی» بلگه‌سلی حاقیندا گؤروشو -\nSkip to content\nMenu\nخانه\nدسته بندی های مطالب\nاخبار\nحقوق بشر\nمقالات\nبیانیه ها\nزنان\nاخبار آذربایجان\nفرهنگ و هنر\nآخرین ویدئوها\nاسناد تشکیلاتی\nتماس با ما\nفارسی\nTürkcə\nEnglish\nClose Menu\nآگوست 25 2020\nتحقیر اولونموش بیر دوروستلوک ایله اخلاقی جسارتین موباریزه‌سی؛ شیرین عبادی‌نین «نامردجه ائو صاحبلیگی» بلگه‌سلی حاقیندا گؤروشو\nاینگیلتره‌ده یاشایان ایرانلی اینسان حاقلاری مودافیه‌چیسی و حوقوقچو شیرین عبادی، لبنان-آمریکا وطنداشی اولان نزار زکانین حبس گونلری حاقیندا مازیار بهاری‌نین چکدیگی «نامردجه ائو صاحیبلیگی» فیلمینی ایزله‌دیکدن سونرا نزار زکانین اخلاقی جسارتینی اؤودویونو سؤیله‌دی.\nاو علاوه‌‌ ائتدی کی، ایراندا دفعه‌‌لرله «جاسوسلوق» اتهامی ایله حبس اولونان ایکیلی وطنداشلارین گیروو گؤتورولدویو شخصلری تمثیل ائدیب، لاکین اکثريتی مسئله‌نی آچیقلاماق و معلومات وئرمک ایستمیرلر.\nنزار زکا لبنان-آمریکا وطنداشیدیر کی، ۱۳۹۴-جی ایلده ایران جمهورباشقانی‌نین قادینلار و عائله‌‌‌ ایشلری اوزره معاونی شهیندخت مولاوردی‌نین دعوتی ایله «داواملی گلیشمه‌ده قادینلارین رولو»، اوزرینده کئچیریلن بین الخلق کنفرانسدا ایشتیراک ائتمک اوچون گلدیکدن سونرا «متخاصیم اولکه‌یه جاسوسلوق ائتمک»، اتهامی ایله توتوقلاندی.\nنزار زکا حاقیندا ائشیتمه‌دن اؤنجه بئله حادثه‌لرله قارشیلاشمیسینیز؟\n– بلی؛ ایسلام جومهوریییتی‌نین جناب نزار زکا ایله رفتاری یئنی و گؤرونمه‌میش بیر داورانیش دئییل. سیاسی هدفلره چاتماق اوچون حؤکومتین بو جور توتوقلامالاری گئچمیشدن دوام ائدیر. من اؤزوم وکیل اولاراق بو کیمی ایشلرله مشغول اولموشام. خاتیرلیرام کی، بیر ایران-آمریکا وطنداشی اولان و اصلینده ایران مسئله‌‌لرینی آراشدیران مو‌کیللریمدن بیری ایللر اؤنجه ایرانا سفر ائتدیگی زامان بئله بیر پروبلئمله قارشیلاشمیشدی. ایرانا گئتمیشدی و یولا دوشمه‌یه حاضرلاشارکن هاوا لیمانیندان ائوه گئدرکن بیر اتومبیل و بیر نئچه موتورسیکلتچی اونون اوتوردوغو تاکسییی موحاصیره‌‌‌یه آلمیشدی. تاکسی دایاندیریرلار، چانتاسینی و شخصی اشیالارینی اله کئچیره‌رک مووکیلیمه هوجوم ائدیرلر. چانتاسیندا تلفونو و شخصی اشیالاری، کیملیک سندلری و کامپیوتری وار ایدی. حادثه‌‌‌نین شدتی و سرعتی او قدر ایدی کی، موکیلیم اؤنجه سویغونلا قارشیلاشدیغینی دوشوندو و ائرته‌سی گون سویغون حادثه‌‌‌سینی ایضاح ائتمک اوچون پولیسه گئتدی. زیارتدن سونرا و بیر نئچه سؤال و جاوابدان سونرا حبس اولوندو. پرونده‌یه اورادا قاریشدیم و عائله‌‌‌سی طرفیندن اونون پرونده‌سینی ایزله‌ییب مودافیه ائتمه‌سی اوچون سئچیلدیم.\nمودافیه ائتمه‌یه ایجازه وئردیلرمی؟\n– یوخ؛ او سربست بوراخیلانا قدر داوانی اوخویا بیلمه‌دیم، حتی مو‌کیلیمی گؤره بیلمه‌دیم. اؤنجه‌دن خبردار ائدیلمه‌دن سربست بوراخیلدیم.\nموکیلینیزین آدینی سوروشا بیله‌رممی؟\n– مسئله‌نی اؤزلری آچیقلامادیلار، البتده کی بیر وکیله وئریلمیش وظیفه‌‌‌لره گؤره موکیلریمین سیرلرینی آچا بیلمیرم. آنجاق بیلیرم کی، بیر چوخ اینسانین جناب نزار زکا ایله عینی طالعیی وار و چوخ اذيت چکیب؛ سربست بوراخیلدیقدان سونرا ندنسه حکایه‌‌لرینی چیلپاق و آچیق شکیلده اجتماعی رای‌ایله و بین الخلق ایجتماعیتله اوزه چیخمایانلار وار. بونا گؤره عریضه‌لریمین باشلانقیجیندا دئدیم کی، جناب نزار زکانین اخلاقی جسارتینه حئیرانام. چونکی او، مئدیادا باش وئرنلری و ان باشلیجاسی بو فیلمده اطرافلی تصویر ائتمیشدیر. تأسف کی، موکیلیمین بو باغلیلیغی و جسارتی یوخدو.\nاو فیلمین سونوندا بیر گؤزل سؤز دئییر «روحوم یارالاندی، آما من اونو ساغالدا بیلرم و دیگر گیروولارا کؤمک ائتمک و باش وئرنلری ایفشا ائتمک و ایران حؤکومتی‌نین داورانیشلارینی ایفشا ائتمک بونون بیر یولودو.»\nبو، اونون عدالته باغلیلیغی‌نین بیر علامتیدیر. بیلدیگیمه گؤره، حاضردا ایراندا حبس‌خانادا تخمیناً ۳۵ایکیلی وطنداش وار و اکثريتینین آدلارینی بیلمیریک.\nسیز چوخ اینسانین ایستیناد نؤقطه‌‌‌سیسینیز، ایراندا موکیلرینیزدن باشقا، اوزبه‌اوز اولدوغونوز باشقا بیر شئی اولوبمو؟\n– بلی؛ فرانسادا یاشایان بیر آدامدان کی، فرانسانین «سوسیالیست پارتییاسی»یندا بیر مؤوقئ توتوردو ائشیتدیم کی عائله‌‌‌سینی گؤرمک نيتی ایله ایللر سونرا ایرانا گئتمیشدی و توتوقلاناراق، تضییق آلتیندا اونا ایران حؤکومتی ایله ایش بیرلیگینین لازیم اولدوغونو دئمیشدیلر. دایم قولاغینا حِکایه‌‌ اوخویوردولار کی، سن ایرانلی اولدوغونو اونوتما و اؤلکه‌نین مصلحت و ماراقلارینی نظره آلمالیسان. تجروبه‌لی بیر سیاستچی اولان بو آدام من سیزینله ایشله‌یه‌جه‌یم دئییب . هئچ کیمین سئزمه‌دیگی گیزلی بیر شکیلده اونلارلا علاقه‌‌‌ قورماق اوچون اونا ایکی تلفون نؤمره‌سی و بیر نئچه کد وئریرلر. تعلیم آلیر و سونرا آیریلماغینا ایجازه وئریرلر. منه ایضاح ائتدی کی، ائتدیگیم ایلک شئی، حتی هاوا لیمانیندان ائوه گئتمه‌میشدن اول عینی لوازیماتلا و سیاحت اشیالاریم ایله ایلگیلی یئرلره بیلگی وئرمه‌یه گئتدیم، منه بئله بیر ایسته‌یین وئریلدیگی و منده اؤلکه‌یی ترک ائده بیلمم اوچون ایشبیرلیگی سؤزو وئردیگیمی ایضاح ائتدیم. فرانسا حؤکومتی، کیشیدن درحال شهر و یاشام یئرینی، تلفون نؤمره‌سینی ديیشدیرمه‌سینی ایسته‌میشدی. صلاحیتلی شخصلرین تهلوکه‌‌‌سیزلیک طلبی ایله مسئله‌‌ ایله باغلی معلومات وئرمسه ده، بوتون بونلار فرانسا خاریجی ایشلر ناظرلیگینده قئیدیاتا آلینمیشدیر.\nباشقا بیر وضعيتده، ایرانا سفری زامانی دلیلسیز توتوقلانان بیر ایرانلی-کانادالی قادینی تانیییرام. بوندان اول دفعه‌‌لرله ایرانا سفر ائتمیشدی و هئچ حبس اولونمامیشدی. بیر مدت اذیته معروض قالدی و سونرا سربست بوراخیلدی. بو گیروو گؤتورمه اوصولو ایله ایران حؤکومتی بعضی پروبلئملرینی حل ائتمه‌یه و دولایی مئساژلار گؤندرمه‌یه چالیشیر.\nنجور مئساژلاری قصد ائدیرسینیز؟ داخیلی بیر آلیجییا صاحب اولان مئساژلار؟\n– ایران حؤکومتی بو ساحه‌‌‌یه بیر نئچه مقصدله گیریر. امید کوکبی‌نین طالعیینه دقت ائدین؛ ایرانا یالنیز عائله‌‌‌سینی زیارت ائتمک اوچون گئدن گنج آراشدیرماجی و باشاشاغی عالیم او قدر حبس‌خانادا توتولار کی بؤیرک سراتانی خسته‌لیگینه یاخالاندی.\nبیر سیرا تانینمیش بین الخلق فیزیک استادلاری، امید کوکبی‌نی�� گوناهکار اولمادیغینی و سربست بوراخیلمالی اولدوقلارینی یازدیلار. یاخود یاخینلاردا سربست بوراخیلمیش و گوگل‌ده پروقرام یازما تجروبه‌سی اولان بیری عائله‌‌‌سینی زیارت ائتمه‌یه گئتمیشدی. اساساً، نییه اونو حبس ائدیب بوتون شخصی معلوماتلارینی گؤتوروب سونرا ایسلام جمهوریییتینه جاسوسلوق ائتمه‌سینی ایسته‌مه‌لیدیرلر؟ بو شخص عاغیللی شکیلده ایشبیرلیگی ائده‌جه‌یینه سؤز وئریر و ایراندان آیریلدیقدا شخصی منفعتلری نظره آلینمادان گلیر و آچیق شکیلده بیلدیریر کی، بئله بیر عهده‌‌لیک گؤتوره‌رک ایراندان ائشییه چیخا بیلمیشم. آما ایران حؤکومتی ائله بیر سیستمدیر کی ایراندان کناردا اینسان حاقلاری فعاللاری‌نین بیلگیلرینی توپلاییب و اونلارا معلومات وئرمه‌ییمی ایسته‌دی.\nائشیتدیگینیزه گؤره، بو ایستکلر یالنیز جاسوسلوق و موخبیرلیک ائتمکله‌می محدودلاشیر؟\n– هر بیر شخصدن فرقلی بیر ایستک وار؛ بیری مبادیله و تیجارت اوچون، بیری معلومات اوچون، اوچونجوسونو جاسوسلوق اوچون توتوللار. حتی اونلاری اؤز تشکیلاتلاری ایله ایشبیرلیگینه مجبور ائدیرلر؛ امید کوکبی کیمی بیرینی اتم انرژیسی تشکیلاتی ایله ایشبیرلیگینه مجبور ائدیردیلر، لاکین مقاومت گؤسترنده «آمریکالی بیر جاسوس اولمالیسان!»، اونلارین ایستیی هر وضعيتده فرقلیدیر.\nبو آرادا تبلیغات مقصدیده وارمی؟\n– بلی؛ چونکی عینی زاماندا، گوجلرینی قارشی طرفه گؤسترمک ایسته‌دیکلرینی دوشونورم؛ بیلین کی، بو گوجوموز وار. عینی زاماندا، بین الخلق ایجتماعیته بیر مئساژ گؤندرمک ایسته‌ییرلر کی، ایرانلا بیر آرایا گلمک ایسته‌ییرسینیزسه، هانسی قروپلا علاقه‌‌‌لی اولدوغونوزو و کیمه ایمتیاز وئلمه‌لی اولدوغونوزو و حقیقی گوجون کیم الینده اولدوغونو بیلمه‌لیسینیز.\nایراندا حقیقی گوجون هارادا اولدوغونو و کیمین الینده اولدوغونو بیلمک اوچون بیر نؤوع سیقنال و موراجعتدیر. البته‌‌‌ کی، بو عامللر زامان و مکان شرایطیندن آسیلی اولاراق ديیشیر؛ مثلا، بو گون بیر قروپ گوجون باشیندا، نؤوبتی دفعه‌‌ ایسه باشقا بیر قروپ.\nجناب زکانین باشینا گلن حادثه‌‌‌ده خانیم ملاوردی‌نی مسوول اولاراق گؤرورسونوزمو؟\n– منجه، خانیم ملاوردی‌نین الیندن بیر ایش گلمیردی. گوجوم اولمادیغینی سؤیله‌دیگی یالان دئییل. آما من بو قروپو «تحقیر اولونموش دوروستکارلار» آدلاندیریرام. نییه؟ حکایه‌‌نی سیزه دانیشیم. خانیم ملاوردی‌نین جناب مازیار بهاری‌نین تلفون دانیشیغی ایله عینی قارشیدورماسی بیر حقیقتی گتیریر؛ «آنایاسایا» اساسلانان ایرانین قانونی قورولوشونون قوصورلو و تحریف اولوندوغونو، ایسلام مشورت مجلیسی و جمهورباشقانی کیمی سئچیلمیش شخصلر محکمه‌‌ اورقانی کیمی تعیین اولونموش وظیفه‌‌‌لی شخصلرین اوزرینده دئمک اولار کی، هئچ بیر گوجو یوخدور. سونوندا بوتون بو گوج پراکتیک اولاراق بیر شخصین، یعنی رهبرین و اونون نوماینده‌‌لری‌نین انحصاریندادیر. خانیم مولاوردی‌نین گوجو یوخدور، آما دیگر طرفدن اونون بئله بیر مسئله‌‌یه یاناشماسینی حقارت حساب ائدیرم. بیر مؤوقئیی قبول ائدن و گؤزو قارشیسیندا قئیری-اینسانی بیر شئیین باش وئردیگینی گؤرن و هئچ بیر شئی ائده بیلمه‌ین بیر آدام نییه مؤوقئیینده‌کی صندلینی بوراخمیر؟ منطیقله قوناغین تهلوکه‌‌‌سیزلیگی ائو صاحبی‌نین مسوولیتیدیر. هئچ نه ائده بیلم��‌دیگینی دئیه بیلمز. بو مؤوضودا بیر شئی ائده بیلمه‌دیگینیز باشا دوشولندیر، آنجاق او قوناغی قوروماق اوچون بیر شئی ائتمیسینیز؟ نییه حقارتله او صندلیدن یاپیشدین و حِکایه‌‌نین سونونا قدر همین اینسانا ائدیلن ظولمو ایزله‌دین؟ حتی ایکینجی کابینده، وظیفه‌‌‌دن اوزاقلاشدیریلدیغینیز و باشقا بیر وظیفه‌‌‌ وئردیکلری زامان یئنه ده بو مؤوقئدن یاپیشدینیز و آیریلمادینیز؟ قانونی وظیفه‌‌‌لرینیزی یئرینه یئتیرمه‌یه ایجازه وئریلمه‌ینده، نییه بو وظیفه‌‌‌نی ترک ائتمه‌میسینیز؟\nشوو اوچون بیر مقامدا قالماق، گؤزل بیر کاریئر قورماق و معاش آلماق، عینی زاماندا ظولمون موشاهیده‌چیسی اولماق و ویجدانینیزی راحتلاماق اوچون هئچ بیر شئی ائده بیلمه‌دیم دئییب سیزین کیمی اینسانلارین آدینی «تحقیر اولونموش دوروستکارلار»، قویورام.\nحل ائتمک یولو ندیر؟\n– آنایاسانین ديیشمه‌سی. حاضردا بوتون مومکون گوجلر ایران رهبری‌نین الینده‌دیر. آنایاسادا دا دئییلن انحصارلاریندان بیری سیستمین عومومی سیاستینی تعیین ائتمکدیر. بو گیروو گؤتورمه‌ده سیستمین عومومی سیاستیندن بیریدیر. زکانین داواسی‌نین تصادوف و بنزرسیز اولدوغونو دوشونمه‌یین. ایندی ایرانداکی ۳۵ایکیلی وطنداشلی محبوس حاقیندا بیلیریک، آما اینانین‌کی گیروولارین سایی بوندان داها چوخدور. چونکی سیزه دئدیگیم کیمی بو وضعيتده سیخیشان و معلومات وئرمه‌ین اینسانلارلا چوخ تجروبم وار.\nعمومیتله، جناب زکانین بو زامانا قدر ایسلام جمهوریییتیندن الده ائتدیگی بیلگیلری نئجه قیمتلندیریرسینیز؟\n– بو بلگه‌سلده ایزلییجییه ایران حؤکومتی‌نین و خوصوصاً اینقیلاب محکمه‌‌لری‌نین ماهیتی حاقیندا یاخشی معلوماتلار وئریلیر؛ خوصوصیله جناب نزار زکا حاکم ابوالقاسم صلواتی حاقیندا دانیشارکن تامامیله دوزگون بیر معلوماتا صاحبدیر. قئید ائتمک لازیمدیر کی، بو حاکم اؤلوم حؤکملری‌نین چوخونو چیخاردی و سیاسی موتهیملرین اکثريتی‌نین پرونده‌سی اونون الینده‌دیر. سیستمین موحاکیمه‌‌ اولونماسینی ایسته‌ین هر کسین پرونده‌سی اونا و بیر نئچه دیگر خوصوصی حاکمه گؤندریلیر.\nRelated Posts\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nتبریز حبس‌خاناسیندا آجلیق آکسیاسی کئچیرن سالار طاهرافشارین دورومو ایله باغلی بیلگی یوخدور\nاخبار\nقیدا و درمان تشکیلاتی‌نین معاونی: انسولین چاتیشمازلیغی قلوبال پروبلئمدیر، داخیلی درمانلاردان ایستیفاده ائدین\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nتورک محبوس وکیل طاهر نقوی‌ اوزمانلاشدیریلمیش طبی موعالیجه‌‌‌دن محروم ائدیلیب\nاخبار, اخبار آذربایجان\nسفارت آذربایجان در تهران بازگشایی شد\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nبازداشت مجدد احسان فریدی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز\nاخبار\nآن‌چه از چگونگی تشکیل کابینۀ مسعود پزشکیان می‌دانیم\nاخبار\nگزارش‌ها از فاش شدن «نقشه» جمهوری اسلامی برای «ترور» دونالد ترامپ\nاخبار, دیدگاه ها, مقالات\nنقدِ “همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی” – دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nایرج شیرزاد فعال ملی مدنی تورک ساکن اردبیل دستگیر و روانه‌ی زندان شده است\nتازه ها\nتبریز حبس‌خاناسیندا آجلیق آکسیاسی کئچیرن سالار طاهرافشارین دورومو ایله باغلی بیلگی یوخدور\nقیدا و درمان تشکیلاتی‌نین معاونی: انسولین چاتیشمازلیغی قلوبال پروبلئمدیر، داخیلی درمانلاردان ایستیفاده ائدین\nتورک محبوس وکیل طاهر نقوی‌ اوزمانلاشدیریلمیش طبی موعالیجه‌‌‌دن محروم ائدیلیب\nسفارت آذربایجان در تهران بازگشایی شد\nبازداشت مجدد احسان فریدی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز\nآن‌چه از چگونگی تشکیل کابینۀ مسعود پزشکیان می‌دانیم\nگزارش‌ها از فاش شدن «نقشه» جمهوری اسلامی برای «ترور» دونالد ترامپ\nنقدِ “همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی” – دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nایرج شیرزاد فعال ملی مدنی تورک ساکن اردبیل دستگیر و روانه‌ی زندان شده است\nاسماعیل احمدی اهر حبس‌خاناسیندان سربست بوراخیلیب\nآخرین مقالات\nنقدِ “همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی” – دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nبلوغ سیاسی جامعه و انتظار از اپوزیسیون دمکراتیک پرده‌ی آخر نمایش انتخاباتی نظام – بهزاد کریمی\nدو اردوگاه در ایران و پزشکیان بسان یک ابزار : یوسف عزیزی بنی طرف\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاصلاحات در جهان و ایران و تفاوتهای آن – یونس شاملی\nآخرین ویدیوها\nاز منظر کارشناس: آیا پزشکیان خواهد توانست به وعده های خود عمل کند ؟\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاصلاحات در جهان و ایران و تفاوتهای آن – یونس شاملی\nبیز، رئفورمیست لر و پزشکیان – یونس شاملی\nایراندا ۱۴۰۳ – نجی جمهور رئیسی سچکیلری و تورکلر\n‎بیرلیک \/ Birlik‎\nBack To Top\nایستیقلال یوخسا فدرالیسم؟\nسی سال اشغالگری ارمنستان- ابراهیم ساوالان\nقره‌باغ: رژه پیروزی جمهوری آذربایجان\nعملیات ضد تروریستی جمهوری آذربایجان در 20سپتامبر و ساعت 13 در قره باغ متوقف شد\nعلی مطهری: از همان ابتدا که وارد فعالیت هسته‌ای شدیم هدفمان ساخت بمب بود\nTwitter\nFacebook\nGoogle+\nYouTube\nPinterest\nTelegram\nInstagram\nTwitch\nجستجو\nبایگانی‌ها\nبایگانی‌ها انتخاب ماه جولای 2024 ژوئن 2024 می 2024 آوریل 2024 مارس 2024 فوریه 2024 ژانویه 2024 دسامبر 2023 نوامبر 2023 اکتبر 2023 سپتامبر 2023 آگوست 2023 جولای 2023 ژوئن 2023 می 2023 آوریل 2023 مارس 2023 فوریه 2023 ژانویه 2023 دسامبر 2022 نوامبر 2022 اکتبر 2022 سپتامبر 2022 آگوست 2022 جولای 2022 ژوئن 2022 می 2022 آوریل 2022 مارس 2022 فوریه 2022 ژانویه 2022 دسامبر 2021 نوامبر 2021 اکتبر 2021 سپتامبر 2021 آگوست 2021 جولای 2021 ژوئن 2021 می 2021 آوریل 2021 مارس 2021 فوریه 2021 ژانویه 2021 دسامبر 2020 نوامبر 2020 اکتبر 2020 سپتامبر 2020 آگوست 2020 جولای 2020 ژوئن 2020 می 2020 آوریل 2020 مارس 2020 فوریه 2020 ژانویه 2020 دسامبر 2019 نوامبر 2019 اکتبر 2019 سپتامبر 2019 سپتامبر 2015\nTürkcə\nEnglish\nفارسی\nآخرین مطالب\nتبریز حبس‌خاناسیندا آجلیق آکسیاسی کئچیرن سالار طاهرافشارین دورومو ایله باغلی بیلگی یوخدور قیدا و درمان تشکیلاتی‌نین معاونی: انسولین چاتیشمازلیغی قلوبال پروبلئمدیر، داخیلی درمانلاردان ایستیفاده ائدین تورک محبوس وکیل طاهر نقوی‌ اوزمانلاشدیریلمیش طبی موعالیجه‌‌‌دن محروم ائدیلیب سفارت آذربایجان در تهران بازگشایی شد بازداشت مجدد احسان فریدی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز آن‌چه از چگونگی تشکیل کابینۀ مسعود پزشکیان می‌دانیم گزارش‌ها از فاش شدن «نقشه» جمهوری اسلامی برای «ترور» دونالد ترامپ نقدِ \"همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی\" - دکتر ضیاء صدرالاشرافی ایرج شیرزاد فعال ملی مدنی تورک ساکن اردبیل دستگیر و روانه‌ی زندان شده است اسماعیل احمدی اهر حبس‌خاناسیندان سربست بوراخیلیب","num_words":3124,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.127,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":239489.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۲۳۴ نفر اهالیسی و ۶۲ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۱۰۱ نفری کیشی و ۱۳۳ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۱۵۷ نفری ساوادلی و ۵۵ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماه��شان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=گونئی_(مانشان)&oldid=1550457»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":929,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.322,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":132355.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"فاکس‌کان (اینگیلیسجه: Foxconn) سهامی عام و یا خالقا آچیق شیرکتدیر. بۇ شیرکت الکترونیک ساحه‌سینده فعالیّت گؤستریر. چالیشان ایشچی‌لرینین سایی‌سی ۸۰۳٬۱۲۶ نفر اوْلوب.\nگؤرونتولر\n[دَییشدیر]\nچک جومهوریتی\nقایناق‌لار\n[دَییشدیر]\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ HON HAI PRECISION INDUSTRY Financial Statements. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2018-12-25. یوْخلانیلیب2018-12-23.\n^ Hon Hai Precision Industry Co., Ltd. (PDF). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2018-12-25. یوْخلانیلیب2017-07-27.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Foxconn»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۰ دسامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده فاکس‌کان گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو شیرکت‌لر ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\nصلاحیت کونترولو\nInternational\nISNI\nVIAF\nNational\nIsrael\nCzech Republic\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=فاکس‌کان&oldid=1441834»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nشیرکتلر قارالامالاری\nشیرکت‌لر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nISNI شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nVIAF شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nJ9U شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nNKC شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۶ فوریه ۲۰۲۱، ‏۰۵:۱۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":332,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":66611.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ابراهيم اباد (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، انگوران بؤلومو و قلعه جوق قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع\n[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی\n[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۳۵۸ نفر اهالیسی و ۷۳ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۱۶۶ نفری کیشی و ۱۹۲ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۲۵۱ نفری ساوادلی و ۸۵ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آی�� (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ابراهيم_اباد_(ماهنشان)&oldid=1549915»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":966,"character_repetition_ratio":0.222,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.319,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":132383.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اولدوزلارین کؤلگه‌سینده (اینگیلیسجه: In the Shadow of the Stars, فارسجا: در سایه ستاره‌ها) آمریکا بیرلشمیش ایالتلرینده اینگیلیس دیلینده دۇزلمیش بَلگه‌سل فیلم. ۱۹۹۱ میلادی ایلینده ۱ بؤلومده اوسکارا نامیزد اوْلموش و ۱ جایزه‌یه لایق گؤرولموش‌دور.","num_words":44,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":627111.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هیند-ایران دیللری (اینگیلیسجه: Indo-Iranian languages، آنادوْلو تۆرکجه‌سی‌جه: Hint-İran dilleri، فارسجا: زبان‌های هندوایرانی) هیند اوروپا دیللرینین عائیله‌سیندن ساییلیر. بۇ دیل اورتا آسیا و قافقاز دا دانیشیلان بیر دیل‌دیر.\nهیند-ایران دیللری\nجوغرافی\nداغیلیمی\nگونئی آسیا، اورتا آسیا، گونئی‌باتی آسیا، قافقاز\nدیل عائیله‌سی\nهیند اوروپا دیللری\nهیند-ایران دیللری\nآلت بؤلۆملر\nهیند-آریا دیللری\nایران دیللری\nنوریستان دیللری\nISO 639-5\niir\nقلوتتولوق\nindo1320[۱]\nقایناق‌لار\nدَییشدیر\n^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2017). \"Indo-Iranian\". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Indo-Iranian languages»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۹ فوریه ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).","num_words":160,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":56613.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کانقشی (اینگیلیسی‌جه: Kangxi Emperor) قدیم چین ایمپیراتورو. ۵ فوریه ۱۶۶۱– ۲۰ دسامبر ۱۷۲۲ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی شون‌ژی (ایمپیراتور) دیر. شون‌ژی (ایمپیراتور) اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا یونقژنق (ایمپیراتور) واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.108,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":494739.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آنا دیلیمیز:بیلمیرم نه لر دیله ییب، نه لر دیله ممه لییم. نه لر سئویب، نه لر سئوممه لییم. ال چاتماز سئویلمه لیلردن لاپ بئله یورولموشام. هردن سندن ده بئله یورولورام. سنی دوشونمکدن بئینیم قارالیر. آخی هئچ زامان تاپیلمایاجاق ایتیگی دوشونمک نه یه یارار، بیلمیرم. بیلمیرم سنسیز نه یئییم، نه گئییم، نه یازیم، نه دئییم. بیلمیرم، بیلمیرم نئیله‌ییم. اینان، بو سایاق یاشامی یاشاماغا دیمز دئسم یانیلمیرام…\nنیسه من حیاتین قاچ ها قاچیندا بئله سنی دوشونورم. آنجاق ائوده، خوصوصییله ده بیر ایکیندی چاغی نین ساعات آلتیسیندا سنی دوشونمگین آیری دادی وار. مهندیسین های هارایی بو دادی مندن آلیر. اونا دا بیر سؤز دئمه لی دئییل کی. آز قالیر دوروم اؤزومو ایپدن آسیم!…\nهئچ اولماسا یونسورون موتورو منده اولسایدی، دوروب گئدیب بیر آز شهردن اوزاقدا گزیب دولانیب گلردیم. موتور دئییل کی، اوچاقدیر. آدام کیمی ائله بیل جانی دا واردیر بو موتورون. بو شهرین بوتون کوچه لرینده دلیقانلی بیر جاوان کیمی دولانیر. دابانی یئره گلمیر. یئرله گؤیون آراسیندا یوز اوسته اوچور. سانکی قوش قانادی وار. تام دلیقان بیر یگید کیمی یازدا یئلدن اسره ییر، قیشدا قاردان. بو شهرین توز- تورپاغی بئله اونون بزگیدیر. هله هاوا خوش اولاندا موتورون لاپ داها چوخ بئینی قیزیشیر. هم ده کی بو شهرین هر زامان سئوگی آردینجا گئتمه یه بیر کوچه سی وار. هئچ ائله بیل بو موتورو پله قولاق یونسور سورمور. موتور اؤز باشینا گؤتورولوب گئدیر. شهرین بوتون کوچه لرینی تانیییر. دلی کیمی یولو یوخ، مقصدی یوخ. هاردا کیمی اؤز ترکینه آلاجاق بیری وارسا، اونون اؤنونده دایانیب، میندیریب یولا دوشور. کوچه لری بیر بیر یوز اوسته گزیر…\nبو شهرین کوچه لری قیشدا بئله اود وئریرلر. قدیم زامان داها چوخ اود وئرردیلر. گؤزل گؤزل قوخویاردیلار یازدا. حَیَط باغلاریندان گلن قوخولار بوتون بیر شهری اسره‌د‌ردیلر. گؤزل گون دوغوشلاری، خوش هاوالی ائرته چاغلاری روح وئرن آخشام چاغلاری نین گؤیده کی قیزیل بویاسی! کاش بونلاری بیر ده گؤره بیلیدیم! کاش سن بورالی اولایدین! کاش ائوینیز بیزیم قونشولوغوموزدا اولایدی! کاش دوز قاپینیزین قاباغیندا بیرخانیم ساللاندی گولو بیتیدی! سن گون ها گون بوی آتدیقجا او دا ائنلی ائنچه لرییله بوی آتایدی! خانیم ساللاندی نین هؤروکلرینی سنین هؤروکلریندن باشقا هئچ بیر شئیه اوخشادا بیلمیرم کی. ساچیندا بیر قارا گونش پاریلداییر ائله بیل. ائله بیل حَیَط قاپینیزا یئتیشمه میش، کوچه دن سیزه آیریلان بیر دالان دا وار. او دالاندا هر زامان بیر قارا ایشیق وار. هر زامان بیر قارا ایشیق گؤزلرینی آغارداردی اوستومه. او زامان گئجه لری یاتا بیلمزدیم. خییاوانلار آیاقلاریمین آلتیندا اوزاندیقجا اوزاناردی. و گئجه یاریلاری نین کوچه لری کی مندن باشقا بیر لول کئفلی تاپیلمازدی اورالاردا. ایندی سنی دوشونوب دوشونمه دیگیمه باخما!سنسیز اولدوغوم چاغلاردا داش کیمی یاتیرام. خانیم ساللاندی گوللری اوزومو بئله گؤرمور. آنجاق سن هله ده اؤز یئرینده سن. ائله بیل بورالیسان. بیزیم قونشولوغوموزدا اولورسان. حَیَطینیزدن قاباق بیر دالان وار. دالاندا بیر قارا ایشیق پاریلداییر ساچلارین. کیم نه بیلیر؟ بلکه ده بو شهرین گؤزللیگی اونداندیر. هئچ ائله بیل اینتئرنئت چاغلاری دا دئییل. ایرمی بیرینجی قرنه ده آیاق قویمامیش کیمیگیک. نئچه دؤنه کاغیذ یازیب خانیم ساللاندی اوستونه قویماق ایستسم ده قویا بیلمیرم. دار کوچنیزین دالانیندان بیر آز دا ایره لیله یه بیلسم، پنجرنیزین دالینداکی پرده نین اوستونده اؤپوشن بی- گلینی گؤره بیلرم. من بونلاری بورا کیمی نییه گؤرمه میشدیم گؤره سن؟! آخی منیم گؤزوم هر گولدن یایینسا دا خانیم ساللاندی گولوندن یایینمازدی. گؤره سن او پرده نین اوستونده او بی- گلین، او بی- گلی نین گولوشلو اؤپوشلری ائله قاباقلار دا وار ایدی یوخسا من گؤرمه میشم بورا کیمی؟ سن دئمه بو شهرین اینجه- اوخشار قوخولاری نین بیر قایناغی دا وار ایمیش!…\nسن هله ده بیر هفته، گونون گونورتا چاغیندا بیر هفته ده ایکیندی نین ساعات بئش یاریمیندا مدرسه نین چیرکین خاطیره لرینی گتیریب گیلاسلا آرمود آغاجیندان آسلاییرسان. یا مثلن آغاجلارین آراسیندا کوف اوچورورسان. یا بیر گونش اولوب قیزیل- گوموش مئیوه لرین اوستونه شاخیرسان. هردن ده ایسلانیرسان. حَیَط یوخسا کوچه نین بیر بوجاغیندا بیر یئریندن ایسلانیب دورورسان. ایسلانیب هوشدان گئدیرسن بیر دووارین دیبینده. سنده هئچ گوناه یوخدور. بو موتور هاردان کئچسه اورا کئفلندیریجی بیر قوخو بوراخار. هانکی حَیَط باجا قاباغیندا دایانسا، اورانین مئیوه لری پار پار پاریلدایار. گیلاس، گیلنار بیلمزسن. هامیسی عقیقدن اولان بیر اوزوک کیمی گه لر گؤزلرینه…\nسن موسلومون عقیقدن اولان اوزویونو گؤروبسنمی؟ بو اوزوک بلکه اون ایلدیر اوندادیر. اونو دونیایلا دییشمز. دئییر بو اوزوک منیم معشوقمدیر. اوزویون حالقاسی دار اولدوغونا گؤره اونو جینی بارماغینا سالیر. گؤم گؤی بیر فیروزه سی ده وار. اونو سالمیر کی سالمیر. دئییر گؤی منیم رنگیم دئییل. نه یاشیلی بیه نیر، نه قیرمیزینی. ائله عقیقیم یاخشیدیر دئییر. عقیق اونا یاراشماسا دا اونو اؤزونه یاراشدیریر. یانیندا هانکی بویادان دانیشسان، سؤز گئدیب سونوندا خاریجه لی بیر یؤنتمه نین اوچ قالارقی فیلمینه چیخیر. موسلوم چوخ سئویلمه لیدیر، فیلمدن دانیشاندا، اونون دا بیر ایتیگی وار دئیه دوشونورم. گؤرورسن کی، سن بیر تک منیم ایتیگیم دئییلسن. دئییرم حئییف عقیقلر داها قدیمکیلر کیمی پاریلدامیر. مئیوه لر داها قدیمکیلر کیمی یئمه لی دئییل. پله نین ده کی موتورو میکانیک توکانیندا جرجنک قالیب. سانکی شهرین او دلیقان یگیدی اؤلوب. اؤزو ده کی ایندی زینداندا نه لر دوشونور، نه لر دوشونمور، بیلینمیر. پرستار قیز اونو آتاندان سونرا، باشینی بئچه دؤیوشدورمکله قال ائدیردی یازیق. اولا بی��سین ایندی ده زینداندا ائله او جرجنک موتورونا مینیب گئدیب سئیله مه ده بئچه دؤیوشدورمه یه باخیر. بیر ده گؤرورسن اوس جفرین بئچه سی ووردو گیلان بئچه سی نین گؤزو چاناق گئتدی! سن گؤرمه ییب بیلمیرسن کی! گؤز لاپدان اووولوب تؤکولور یئره. اصلینده ده بئچه نین گؤزو تویوقدان چوخ تؤکولر. آخی بئچه لرتویوقلاردان چوخ دؤیوشورلر. تویوقلار اوتوروب دردلرینی چالخالایاندا، بئچه لر اؤز باشلاریندا دؤیوش پلانینی تؤکمسه لر، اولا بیلسین دونیادا هئچ کسین بورنو بئله قاناماز. دؤیوشن بئچه لری یوخسا بئچه دؤیوشدورنلری گؤرسن سؤزلریمه اینانمایا بیلمزسن. میثال اوچون میر صمد ین بیر بئچه سی وار، جان وئریر دؤیوشمه یه یا دا دؤیوشدورمه یه. قویسالار اوچ باش ممد گلیب اونون مامیزینی چکیب اؤز بئچه سی نین مامیزینا باغلار. قاباقجا میر صمدین بئچه سی نین مامیزی نین قابیغینی چکر. قابیق الینه گلندن سونرا، بئچه نین مامیزی قانایار. اونا دا بیر آز ایسپرئی ووروب کئییدر. مامیزین قانی قورویار. سونرا اوچ باش ممد قابیغی گؤتوروب آپاریب بیر آز یونتالایاندان سونرا سورنگی ایکی سیسییه دک کسیب ایچینه بیر آز قیر اریدیب تؤکر. داها سونرا اونو بئچه سی نین مامیزینا قالیب ائدیب کئچیرر. اوندا بئچه سی قاباقکیندان دا بتر دؤیوشر. بوتون دؤیوش بئچه لری نین گؤزونو اووجونا تؤکر. ائله بو گونلرده بئچه سی دؤیوشه جک. دؤیوش مئیدانی شهرین آشاغی باشیندا بیر سئیله مه ده اولاجاق. بئچه سینی چوخداندیر کالبای ماحمیدین بئچه لرینه قاتیب. ایکی هفته دیر پوسته- بادام یئییر بئچه. مرجلری ده ایکی یوز مین تومندیر. حریف گیلاندان گله جک. اوچ باش ممد ایندیدن گیله کی اؤلدویه قویوب. اؤلدوره بیلسه ایکی یوز مین آلاجاق. دئییر ایکی یوز مین بیر شئی دئییل کی. هئچ بئچه نین پوسته- بادامی نین پولو دئییل. دؤیوشچو بئچه ده دئدین، باخ، بو بئچه یه دئیه سن. یوخسا بئچه نین بیری من، بیر ایله یاخیندیر پوسته- بادام اوزو گؤرمه میشم! سونونجو دؤنه تبریزده کیلووسونو اوتوز بئش مین تومن دئدیلر، آلمادیم. من مهندیس دئییلم کی گونده بیر اتک آلیب جیبلریمه تؤکم، آشاغی- یوخاری یئییب دانیشام. یا میر صمد دئییلم کی! او گونده اوچ قوتو وینیستون چکیر. پئیسری پئرشییا دالیندا گؤرمه لیدیر. پئیسرینی بالتا وورماز. ایکی قولو ایکی باتوم کیمیدیر نامردین. ایندی اوچ باش ممد گلیب اونون بئچه سینی گؤتورسون گؤرک! بئچه سی ده اؤزو کیمی جللادلارا اوخشاییر. ائله بیل یئدیگی- ایچدیگی گولله- باریتدیر بئچه نین. هله اوس جفرین بیر لار بئچه سی وار، اونا جییر یئدیردیر. اونون خرجی لاپ باهادیر. منه باخما کی، سنه بیر هدیه آلماغا پولوم چاتمیر. آنجاق یوخ، سنه پولوم چاتار. تکجه اوزونو گؤرست منه، جان ایسته! منیم جان گودنیم یوخدور کی. دؤیوشکن بئچه لردن ده دئییلم، منه پوسته- بادام یئدیره لر! آنجاق دئییرم کاش من ده او آلا پرلردن اولایدیم! نئچه ایل قاباق اوس جفرین بیر نسلی وار ایدی، اونا آلا پر دئییردی. بئچه نی ووروب یئره یاتیراندان سونرا، اوستوندن اوچ دؤنه آتیلیردی. اوس جفرین اؤزو ده شاشیب قالیردی. اوندا آغزی نین آچیق قالماسی دا لاپ چوخ گؤرمه لی اولوردو. بئچه سی وورولاندا دا، آلت دوداغی انایین بیر وضعیتده آسلانیردی. آلت دوداغینی یوخارییا چکیب بورنونون اوستونه دایاییب دوروردو. هئچ سن گؤر بورا کیمی، آلت دوداغینی بورنونون بوتؤوونه گئیدیرن آدام گؤروبسن؟ کئچن هفته ب��ر جوجه گتیرمیشدی کی دؤیوشنده، دئییردین بومب آچیلیب. ایکی اؤزو بویدا بئچه نی، سئیله مه اوزو آشاغی قاتدی قاباغینا قوودو. سئیله مه دن قاییداندا، اوس جفر چؤللوگون هاراسیندا یونجا گؤروردو، ماشینی ساخلاتدیریب دوشوردو. سلقه- سهمانلا یونجادان ییغیب، ماشیندا اؤز قوجاغیندا او جوجه یه یئدیردیردی. قاباقجا دا یوخلاییردی کی یونجا قورتلامیش اولماسین! جوجه دئییل، بو بئچه منیم سسسیز طیاره‌م اولاجاق دئییردی. البتته بو بئچه لردن بیری ده بیزده وار ایدی قاباقلار. آنجاق پوسته- بادام ندیر، بیلمزدی. بونجا یونجا تانیمازدی…\nآنام گون اورتایا یاخین تویوق- جوجه یه دن تؤکنده، بئچه میز گؤیه باخاردی. ائله بیل هئچ آج اولمازدی. بیر آز گؤیه زیللنندن سونرا دنه باخیب یاواش- یاواش دنلردی. گئجه لر ده گؤزو گؤیده اولاردی. گؤیده اولدوز زمیسینه دالاردی. دیمدیگی دن یئییر کیمی ترپنردی. گئجه لر جواهیر خالا گیلین قلمه لری قارقایلا دولان کیمی بیزیم ده مئیوه آغاجلاریمیز سئرچه ایچینده ایتردی. آردی وار\nنوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۲۷ مهر ۱۳۹۴ ساعت ۶:۰۷ ق.ظ\n۰ نظر\n732 بازدید\nتویت\nچاپ\nمطالب مرتبط با : آنادیلیمیز\nیاغیش گونو\nسنین آدین مانقورد دئییل سن ژول‌آمان‌سان\nنجه باریشیم من بوزماننان\nبیز‌هامی‌میز یاخشی‌ییق\nقوش‌لار قبری\nقوش‌لار قبری\nزنگ‌آوا قوجالاری\nدیدگاه\nنام (الزامی)\nایمیل (پست الکترونیک شما منتشر نخواهد شد ) (الزامی)\nصفحه اینترنتی شما\nبرای صرف نظر کردن از پاسخگویی اینجا را کلیک کنید\nشش − 4 =\nآخرین ها از آراز\n۳ تالاب آذربایجان‌ غربی در دولت سیزدهم احیا شد\nصنعت خودرو زوایای پنهان بی‌شماری دارد که با واردات خودرو‌های کارکرده حل نمی‌شود\nفقر مسکن یک رکورد تاریخی زد\nشناسایی افراد زیر خط فقر در ایران\nقانون “جرائم خشن” بازدارندگی لازم را دارد اما احکام صادره نه!\nدو روی یک سکه اوقات فراغت دانش‌آموزان در تابستان\nبدترین مدل خوابیدن برای سلامتی مغز کدام است\nآئدس جدی شد؟ مردم لباس روشن بپوشند\nیافتن آن ۶۰ درصدی که نیامدند\nماجرای طلاق در ایران\nموضوعات خبری\nیادداشت\nگوناگون\nکونگ فو\nکاراته\nچایپاره\nچالدران\nپیرانشهر\nپلدشت\nپرونده\nویدئو\nورزشی\nوالیبال\nنقده\nمیاندواب\nمهاباد\nمنشور اخلاقی روزنامه آراز آذربایجان\nماکو\nلیگ برتر\nفوتبال\nفرهنگ و هنر\nصدای شهروند\nشوط\nشهرستان ها\nشاهین دژ\nسیاسی\nسلماس\nسردشت\nدوچرخه سواری\nدو و میدانی\nدریاچه ارومیه\nخوی\nجودو\nتکاب\nبوکان\nبه قلم سردبیر\nبسکتبال\nاقتصادی\nاشنویه\nارومیه\nاخبار ویژه\nاجتماعی\nآنادیلیمیز\n© کپی برداری از مطالب سایت فقط با ذکر منبع بلامانع میباشد – کلیه حقوق سایت متعلق است به آراز آذربایجان - روزنامه خبری آذربایجان غربی – طراحی شده توسط پارسه وب\n'); $(\"#menu ul > li:has(ul)\").append(''); $(\"#linklist > li:has(ul)\").append(''); $(\"#menu > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); $(this).addClass('active-tab'); $(this).append(''); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); $(this).removeClass('active-tab'); $(\".arrow\").remove(); }); $(\"#menu ul > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); $(this).addClass('active-tab-child'); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); $(this).removeClass('active-tab-child'); }); $(\"#linklist > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); }); \/\/ clear forms on focus $('.clearfield').each(function() { var default_value = this.value; $(this).css('color', '#555'); \/\/ this could be in the style sheet instead $(this).focus(function() { if(this.value == default_value) { this.value = ''; } }); $(this).blur(function() { if(this.value == '') { this.value = default_value; } }); }); \/\/ same height calculations $(\".slidingposts li div.title\").equalHeights(); $(\".slidingposts li div.excerpt\").equalHeights(); $(\".wea-column\").equalHeights(); $(\".story p\").equalHeights(); $(\".story .thumbntitle\").equalHeights(); $(\".bottom-cat .equal\").equalHeights(); $(\".bottom-cat p\").equalHeights(); \/\/ rounded corners calculations $(\".toptabs a\").corner(\"top 3px\"); $(\".tabbox ol\").corner(\"bottom 5px\"); $(\".morevideo a, .sliding, .next, .prev, .all, .widget_tag_cloud a, .sidebar li:parent, .rounded-regular, .rounded-orange, .rounded-black, #footer\").corner(\"5px\"); $(\"#reset\").corner(\"10px\"); $(\".post .taglist li a\").corner(\"10px\"); \/\/ force css modifications and fixes $(\".tabbox ol li:last-child\").css({'border-bottom':'0'}); $(\".removeRightBorder\").css({'border-right':'0'}); $(\".widget_tag_cloud a, .next, .prev, .all, .morevideo a, .rounded-regular\").hover( function(){ $(this).fadeTo(1, 0).css({\"background\": \"slateGray\", \"color\": \"#fff\", \"text-decoration\": \"none\"}).fadeTo(300, 1); },function(){ $(this).css({\"background\": \"#fff\", \"color\":\"#15527e\"}); } ); \/\/ plus\/minus on main page $('div.lisummary').css({'display':'none'}); $('.item-more').toggle( function() { $(this).css({'background-position' : 'bottom'}); $(this).parent().children('div').show(); }, function() { $(this).css({'background-position' : 'top'}); $(this).parent().children('div').hide(); } ); \/\/ hot news slideshow $(\"#hotnewshide\").tabs(\"#hotnews ul li\", { effect: \"slide\", fadeInSpeed: 1000, fadeOutSpeed: 200, rotate: true }).slideshow({autoplay: true, interval: 5000, clickable: false}); \/\/ main slideshow $(\".slideposts\").tabs(\".item\", { event: \"click\", effect: \"fade\", fadeInSpeed: 1000, fadeOutSpeed: 200, rotate: true }).slideshow({autoplay: true, interval: 5000, clickable: false}); \/\/ sidebar gallery $(\".gallery-items\").tabs(\".gallery a\", { effect: \"slide\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false, next: '.nextgal', prev: '.prevgal'}); \/\/ main tabs $(\".toptabs ul\").tabs(\".tabbox\", { event: \"click\", effect: \"default\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false}); \/\/ scrollable tabs $(\"ul.slidingtabs\").tabs(\"div.slidingcontent\", { event: \"click\", effect: \"default\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false}); \/\/ initialize scrollables $(\".scrollable\").scrollable({ speed: 800 }); \/\/ zooming and images $(\"a.zoom\").fancybox({ centerOnScroll: true, hideOnContentClick: true }); $(\"a.zoomgallery\").fancybox({ centerOnScroll: true, hideOnContentClick: false, titlePosition: 'over', cyclic: true }); \/\/ control threaded replies $(\"ol.commentlist li ol.children\").css({'display':'none'}); $(\"ol.commentlist li ol.children\").each(function(){ var parentCommentID = $(this).parent().attr('id'); var num = $(this).children('li').length; if (num > 0) { $(this).parent().children('div').children('div.reply').append('| نمایش پاسخ ها (' + num + ')'); if ($.cookie(parentCommentID) == 'showthread') { $(this).toggle(); } } }); \/\/ replies - threads $(\".viewreplies\").live('click', function(){ $(this).parent().parent().parent().parent().children('ol.children').toggle(); var childs = $(this).parent().parent().parent().parent().children('ol.children'); var parentCommentID = $(this).parent().parent().parent().parent().attr('id'); if (childs.is(':visible')) { \/\/ register visible cookie $.cookie(parentCommentID, 'showthread', { path: '\/', expires: 100 }); } else { $.cookie(parentCommentID, 'hidethread', { path: '\/', expires: 100 }); } }); }) (jQuery);","num_words":3792,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.074,"special_characters_ratio":0.278,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":58611.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جنقدو (اینگیلیسی‌جه: Zhengde Emperor) قدیم چین ایمپیراتورو. ۱۹ ژوئن ۱۵۰۵ – ۲۰ آوریل ۱۵۲۱ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی هونقجی دیر. هونقجی اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا چیاچینق واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":51,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":524646.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تورخان خدیجه سولطان (اینگیلیسی‌جه: Turhan Hatice Sultan) بیر شاهزاده ایدی. ۲ سپتامبر ۱۶۵۱ – ۱۶۵۶ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. مسیحیت دینینه اعتی��اد ائتمیشدی. کؤسم سولطان اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب.","num_words":39,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":496770.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ساغ اول آی علیرضا بو آخشام سنه بیر قوشما یازدیم سونرا چاتدیرارام .ایشیق دان خواهیش ائدیرم کی، تازا شعرلریمدن اولان « اورمو گؤلو» شعریمی سنه چاتدیرسین .ایمیلنیز یوخومدور-۱۲-۶-۹۲- تهران- ائل اوغلو","num_words":47,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.043,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":158263.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تبریز ، ایرانین بؤیوک شهرلریندن بیری و شرقی آذربایجان اوستانینین مرکزی شهری دیر. بۇ شهرین نوفوسو، ۲۰۰۶-جی ایلين نوفوس سایی‌سی اساسيندا ۱٬۵۵۸٬۶۹۳ نفر ايميش و بونا اساسا، ایرانین دؤردونجو ان بؤیوک شهری حساب اولور. تبریز اهالی‌سینین دیلی آذربايجان توركجه‌سیدیر.\nآنلایین\n[edit | edit source]\nجوغرافیا\n[edit | edit source]\nبو شهر دنیز سویه‌سیندن ۱٬۳۴۰ متر یوخاریدا دی و تهراندان ۶۱۹ کیلومتر فاصیله‌سی وار و تهرانین شومالی‌غربد طرفینده یئرلشیب. ۱۹۶۰-جی ایللرین سونلارینا قدر ایرانین ایکینجی لاپ بویوک شهری ایدی. پرشیانین کئچمیش پایتختیدیر و ۱۹۹۲-جی ایلین آمارلاری اساسیندا ۱٬۴۰۰٬۰۰۰ نفر اهالی‌سی واردی. تبریز سهند داغینین اوزون سیلسیله‌سینین دره‌سینین شومالیندا یئرلشیب. بو شهر، اورومیه گولونوندن ۶۰ کیلومتر فاصیله‌سی وار و بو گولون شومال طرفینه یوموشاق شکیلده آشاغی‌یه یئنن بیر دوزنلییه آچیلیر. ۱۶۰ کیلومتر اوزونلوغونداکی آجی چای شهرین اساس چاییدیر و بو چای سبلان داغیندان و شهرین جنوب‌شرق اوجا حیصه‌سیندن باشلایان اوچ کیچیک نهند، قورو و اوجان چایلارینین بیرلشمیشیندن عمله گلیر.\nهاوا وضعیتی\n[edit | edit source]\nتبریز\nهاوا وضعیتینین چارتی (توضیحلر)\nژ ف م آ م ژ ج آ س او ن د\n22\n16\n−25\n24\n19\n−22\n40\n25\n−19\n52\n30\n−12\n42\n33\n0\n16\n39\n4\n5\n42\n7\n3\n40\n10\n7\n38\n4\n21\n30\n−4\n27\n23\n−17\n23\n21\n−19\nاورتا ماکزیمم و مینیموم دمالار °C ده دیر\nیاغینتی+قار جمعی میلی‌متر اساسیندا\nImperial conversion\nژ ف م آ م ژ ج آ س او ن د\n0.9\n61\n−13\n0.9\n66\n−8\n1.6\n77\n−2\n2\n86\n10\n1.7\n91\n32\n0.6\n102\n39\n0.2\n108\n45\n0.1\n104\n50\n0.3\n100\n39\n0.8\n86\n25\n1.1\n73\n1\n0.9\n70\n−2\nاورتا ماکزیمم و مینیموم دمالار °F ده دیر\nیاغینتی+قار جمعی اینچ اساسیندا\nوضعیتینه گوره تبریز آشاغی رطوبتلی قاره ایقلیمینه صاحیبدیر (ایلده ۲۸۸ میلی‌متر یاغیش یاغماق اورتاسینا صاحیبدیر). یای مووسومونده موعتدیل بیر ایستی ایقلیمی و چوخ سویوق بیر قیشی وار.\nگئتمک\n[edit | edit source]\nتبریزین بین‌الخلق طیاره میدانی.\nتبریزین قاطار دوراغی.\nتبریز شهرینه، بازرگاندان ۳۱۰ کیلومتر جنوب‌شرقده (ایران-تورکیه سرحدینده)، آقاراکدان ۱۳۱ کیلومتر جنوبدا (ایران-ائرمنیستان سرحد گیریشینده)، ایران-آذربایجان جومهوریتینین سرحدینین جنوبوندا یئرلشن جولفادان ۱۵۹ کیلومتر ماشین یولی ایله گئتمک اولار. قاطار یولی ایله تهراندان ۷۴۲ کیلومتر دن سونرا تبریزه چاتماق اولار کی بو یولون ایدامه‌سینده اوروپا و موسکوادا گئچماق اولار. تهران، ایستانبول و ایران اؤلکه‌سینین بؤیوک شهرلریندن هاوا یولاری ایله تبریز شهرینه داخیل اولونا بیلر. بیر نومره‌لی تبریز-تهران جاده‌سیندن ماشین ایله بو شهره سورماق اولار.\nاوچاق‌لا\n[edit | edit source]\nتبریزین بین‌الخلق طیاره میدانی تبریزده یئرلشن ای��انین ان بویوک طیاره میدانلاریندان بیری دیرکی بو شهرین غرب طرفینده یئرلشیب و خط واحید شیرکتینین اتوبوسلاری و طیاره میدانینین تاکسی لاریله شهرین مرکزیله ایرتباطی قورولوب.\nقاتارلا\n[edit | edit source]\nماشین‌لا\n[edit | edit source]\nاوتوبوس‌لا\n[edit | edit source]\nقایناقلار\n[edit | edit source]\nبو شهر دولانماسینین کیتابچه‌سی تبریز اوچون بیر outline (قارالاما) دیر و داها چوخ موحتوایه ایحتیاجی وار. بونون بیر قالیبی وار، لاکین کیفایت قدر معلومات یوخدور. لوطفا ایرلی گئتمکه و بویوکلشمیه کومک ائدین!\n{{#assessment:city|outline}}\nRetrieved from \"https:\/\/incubator.wikimedia.org\/w\/index.php?title=Wy\/azb\/تبریز&oldid=5212422\"\nCategories:\nArticles without Wikipedia links (via Wikidata)\nHas default banner\nQuickbar with missing information\nWy\/azb\/آذربایجان\nAll destination articles\nPages linked to a data item for a disambiguation\nHas Geo parameter\nArticles with no Wikidata coords\nOutline cities\nOutline articles\nCity articles\nHidden category:\nMaintenance:Pages with script errors\nThis page was last edited on 5 September 2021, at 16:07.\nText is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License; additional terms may apply. See Terms of Use for details.","num_words":750,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.049,"special_characters_ratio":0.265,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":90787.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اورمیه لی یازیچی، حسین واحدی نین یئنی کیتابینی آرتیق تانیتدیرماق نییتینن، اوز قلمینن یازیلان بو قیسا ال یازیسین بیرلیکده اوخویاق:\nبو آنتولوژینی حاضرلاماق دوشونجه‌سی نئچه ایل بوندان اؤنجه‌یه قاییتسا دا، 1396-دا ایشه باشلاندی. باشلانیشدا، ییرمی- اوتوز آدلیم یازیچیمیزین حکایه‌لریندن فایدالانماغی دوشونسم ده سونرالار بو سؤزدن واز کئچیب حکایه یازانلاریمیزین هامیسین امکانیم قدر بو اثرده یئر وئرمه‌یی دوشونوب آنتولوژی اولاراق حاضرلادیم.\nبوندان اؤنجه مختلف آنتولوژیلر حاضرلانیب و اوخوجولاریمیزین الینه چاتیبدیر. اونلارین پیس-یاخشیلیقلار ایله ایشیم یوخدور، آنجاق من آیری جوره دوشوندوم. بس فیلان کندیمیزده، فیلان شهریمیزده تانینمایان نه جور اولاجاق؟ اونون دا حقی وار گؤرونسون، اوخونسون، تانینسین! بو فکرله مختلف یازیچی و شاعر دوستلارین کؤمه‌یی‌له بئله بیر دوست‌لاری دا آختاریب تاپماغا باشلادیم. ایسته‌دیییم کیمی اولمادی آما یئنه ده مین شوکور بیر چوخ یازیچینین حکایه‌سینی بو آنتولوژی‌ده توپلایا بیلدیم.\nبو حکایه‌لرین گوجلو و یا ضعیف اولدوغونو نظرده آلمادان، آیری- سئچکی‌لییه اینانمادان، هامیسینی بیر آرایا گتیردیم. بو ایشله ده نئچه هدفیم وار ایدی. بیرینجیسی بو ایدی کی ساغ اولان یازیچیلاریمیز تشویق اولوب یئنه ده حکایه یازماغین دالیسینی توتسونلار. ایکینجیسی ده، نثر اوخویان و خصوصاً حکایه اوخویان مخاطب‌لریمیزین الینه بیر یاخشی نثر نمونه‌سی یئتیشسین. گنج یازیچیلاریمیز اوچون ده بیر یاخشی مطالعه قایناغی کیمی و داها آرتیق یازیب، اوخویوب چالیشماق‌لا ادبیاتیمیزا ده‌یرلی و قالیجی اثرلر پای وئرسینلر. اوچونجوسو ده، ایندیییه کیمی مستقل بیر کتاب�� چاپ اولمایان یازیچچیلاریمیز دا بو واسطه ایله اوخونوب تانینسینلار. سونرا دا بونو نظرده آلدیم، بو قدر پتانسیله مالک اولان ادبیاتیمیز داها آرتیق چیچک‌‌لنمه‌لی و ایره‌لی‌یه دوغرو گئتمه‌لیدیر. یوزده یوز بو آدلارین ایچیندن بعضی‌سینی داها چوخ ائشیدیب اوخویاجاغیق و انشاالله بو آدلار داها دا چوخالیب بار گتیر‌ه‌جکدیر.\nبئله بیر ایش‌لرله ماراقلانان هر کس بو ایش‌لرین چتین‌لییینی داها یاخشی بیلیری. ایلک مهم مسئله «قایناق» مسئله‌سیدیر. قایناق تاپماق بیزیم بیر چوخ آراشدیرما ایش‌لریمیزه مانع اولورو. او اوزدن ده گؤردویوموز ایشلرین بیر چوخو یا ناقص اولور یا دا آدامین ایسته‌دییی کیمی چیخمیر! آما چاره ده یوخدور و بعضی ایش‌لری گؤرمه‌لیییک. قایناق مانع اولسا دا بعضی ده‌یرلی یازیچی و شاعر دوستلار بو بوشلوغون چوخ بؤلومونو دولدوردولار و ال- اله وئریب بعضی یازیچیلارلا ایلگی قورا بیلدیک. کتاب گؤندردیلر، سایتلارینداکی حکایه‌لردن فایدالانماغا اجازه وئردیلر، یازیچیلاری تانیتدیردیلار و… .\nنه قدر جان آتسام دا، یئنه ده بعضی حیکایه‌ یازان قلمداشلاریمی قلمدن سالمیش اولا بیلرم، آنجاق بو اثرین او بیری جیلد‌لرینده حیکایه‌لرینین اولماسینی ایسته‌ین قلمدن دوشموش قلمداش‌لاریمدان ایلک اؤنجه عذر ایسته‌ییب سونرا دا دیله‌ییم بو اولاجاق کی حیکایه‌لریندن منیم ایمیل‌ ایمه گؤندرسین‌لر.\nسؤزو گلمیشکن، بو کیتابین حاضیرلانماسیندا، امه‌یی کئچن هر کسدن، خصوصاً حرمتلی ‌حیات یولداشیمدان تشکر ائدیرم.\nبو اثرده، ایران‌ آذربایجانیندا، سون یوز ایل‌ین ایچینده حکایه یازانلارین حکایه‌لریندن فایدالانمیشام، هله قالسین کی مدرن حیکایه یازماغین دنیادا عمرو چوخ دا اوزون دئییل هئچ، بیزده ده، عمرو چوخ- چوخ قیسادیر. آنجاق بونا اینانیرام، گله‌جک‌‌ده داها آرتیق چالیشماقلا، استعدادلی و جاوان یازیچی‌لاریمیزین کؤلگه‌سینده ادبیاتیمیزین حکایه قولو دا، داها یاخشی چیچک‌له‌نرک بول- بول بار گتیره‌جک و داها ده‌یرلی و اوخومالی و دونیا سویه‌لی اثرلر یازیلاجاق. بوتون حیات‌دا اولان عزیز قلمداش‌لاریمدان دیله‌ییم بو اولاجاق؛ یازیب- اوخوماغا چوخ واخت قویاق و نثریمیزین د‌ونیا سویه‌سینده تانینماسی اوچون الیمیزدن گله‌نی اسیرگه‌مه‌یک. ایندیییه کیمی ده ادبیاتیمیزا و تورکجه‌میزه عمرونو، واختینی و گؤزلرینین ایشیغینی قویان هر کسه ده لاپ اورکدن تشکر ائدیرم و اؤزومو بو انسانلارا بورجلو بیلیرم.\nبعضی قلمداشلاریمدان خصوصاً جاوانلاریمیزدان بیر ایسته‌ییم اولاجاق؛‌ ادبیاتلا یاخشی و جدی ماراقلانماق و حکایه یازماغین اصوللارینی تجربه‌لی یازیچیلاریمیزدان و کتاب‌لاردان اؤیرنمک و یازی قایدالارینی دوز- عمللی باجارماقدیر‌. بونون یانیندا، مطالعه‌نین ده چوخ اولماغی ده‌یرلی اثرلرین یازیلماسیندا یارارلی اولاجاقدیر. یعننی یازیچیلیق یولونو بیر گئجه‌ده، بیر آیدا و یا بیر ایلدده گئتمک اولماز. زحمت چکیلمه‌لیدیر، آلین تری تؤکولمه‌لیدیر.\nبیر سؤزه ده توخونماق ایستردیم. مجوز مسئله‌سی. دوغرودان دا چوخ سینسیدیرلر. باخیشلاری تورکجه‌میزه ده‌ییشمه‌لیییک. بو دیل بیزیم آتا-آنالاریمیزین بیزلره قویدوقلار یادیگاردیر.\nاونو یازان، اونو واخت قویان اجنبی و یا دوشمن دئییل. مجوزلری یوبالتماقلا، کلمه‌لره توخونماقلا، بونو سیل، اونو سیل ائتمکله فقط یازیچینی داریخدیریرلار و چوخ آدام دا مجوز آلماغی دوشونمه‌یه و یا کیتاب چاپ ائتمکدن واز کئچه. خاطرلاتمالییام بو اثرده تورکجه اولمایان کلمه‌لری ده اولدوغو کیمی یازمالی ایدیم.\nانشاالله بو اثر ادبیات‌یمیز اوچون فایدالی اولسون و گله‌جک‌ده نثریمیزه و حکایه‌میزه گؤره آراشدیرانلار اوچون ده یاخشی بیر قایناق ساییلسین.\n40 بازدید\nکدخبر: 1043\nتاریخ: دی 15, 1402\nمطالب مرتبط\n1 آددیم-آددیم اورمیه‌نین محلله‌لری 3 روز پیش\n2 زباله گردی؛حاصل فقر یا ولنگاری مدیریتی؟ 3 هفته پیش\n3 سیل ناتــوانی 3 هفته پیش\n4 موراکامی، آجی چکمیش واومیدلی بیر یازیچی 2 ماه پیش\n5 «آوای آزاد» با کسب ۴ رتبه برتر در جشنواره رسانه‌ای ابوذر خوش ... 2 ماه پیش\nنظراتی که حاوی حرف های رکیک و افترا باشد به هیچ عنوان پذیرفته نمیشوند\nحتما با کیبورد فارسی اقدام به ارسال دیدگاه کنید فینگلیش به هیچ هنوان پذیرفته نمیشوند\nادب و احترام را در برخورد با دیگران رعایت فرمایید.\nنظرات\nدیدگاهتان را بنویسید! لغو پاسخ\nنشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *\nذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.\nجدیدترین اخبار\nآددیم-آددیم اورمیه‌نین محلله‌لری\nزباله گردی؛حاصل فقر یا ولنگاری مدیریتی؟\nسیل ناتــوانی\nاخبار پربازدید\nآیا شغل نگهبانی-حراست سخت و زیان آور است؟\n1663 بازدید\nگذری بر اسامی محلات قدیمی و اصیل اورمیه\n376 بازدید\nتقویم دوازده حیوانی ترکی\n253 بازدید\nآشیق محمدحسین دهقان\n252 بازدید\nپایگاه خبری آنایول\nشاهراه اطلاع رسانی\nپایگاه خبری آنایول شاهراه اطلاع رسانی صاحب امتیاز و مدیرمسئول: طاهره زینالی 🏠 آدرس:ارومیه،خ‌مدنی۲،جنب بانک سینا،ساختمان ۱۲۴،طبقه ۴ واحد۲۲ 📞تماس: ۰۴۴- ۳۲۲۶۰۲۷\nدسترسی سریع\nصفحه اصلی\nاجتماعی\nدو هفته نامه «آوای آزاد»\nیادداشت\nگفتگو\nشبکه های اجتماعی\nدر شبکه های اجتماعی ما را دنبال کنید...\nصاحب امتیاز و مدیرمسئول: طاهره زینالی آدرس:ارومیه،خ‌مدنی۲،جنب بانک سینا،ساختمان ۱۲۴،طبقه ۴ واحد۲۲ تماس: 04432260276 سامانه جامع رسانه‌های کشور","num_words":1468,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.023,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":182262.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گۆرجۆستان (گورجو: საქართველო، Sakartvelo) — گۆنئی قافقازدا یئر آلان بیر اؤلکه و دؤولتدیر. روسیه، آذربایجان، ائرمنیستان و تۆرکیه‌ ایله سینیرلانیر. باشکندی تیفلیس شهری‌دیر.[۷]\nگورجوستان\nსაქართველო (گورجو دیلی)\nSakartvelo\nبایراق\nمیلی نیشان\nشوعار:\nძალა ერთობაშია\nDzala Ertobashia\nStrength is in Unity\nمیلی مارش:\nთავისუფლება\nTavisupleba\nFreedom\nGeorgia proper shown in dark green; areas outside of Georgian control shown in pattern\nپایتخت\nتفلیس\nKutaisi (legislative)\n41°43′N 44°47′E \/ 41.717°N 44.783°E \/ 41.717; 44.783\nبؤیوک شهری\nتفلیس\nرسمی دیللر\nگورجو دیلی[۱]\nاتنیک قروپلار\n(۲۰۱۴)\nگورجوستانلی – ۸۶٫۸٪\nآذربایجان تورکلری – ۶٫۲٪\nائرمنیلر – ۴٫۵٪\nباشقا – ۲٫۸٪\nدین\nGeorgian Orthodox Church\nدمونیم(لر)\nGeorgian\nدؤولت\nUnitary semi-presidential جومهوریت[a]\n• President\nGiorgi Margvelashvili\n• Speaker of the Parliament\nIrakli Kobakhidze\n• Prime Minister\nGiorgi Kvirikashvili\nقانون اوقانی\nParliament\nIndependence\n• گورجوستان دموکراتیک جومهوریتی\n26 May 1918\n• Soviet re-conquest\n25 February 1921\n• from the شوروی\nDeclared\nFinalized\n9 April 1991\n25 December 1991\n• Current constitution\n24 August 1995\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (120th)\nجمعیت\n• ۲۰۱۶ تخمینی\n3,720,400[b][۲] (131st)\n• ۲۰۱۴ census\n3,713,804[b][۳]\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (137th)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n۲۰۱۶ تخمینی\n• جمعی\n$37.38 billion[۴] (115th)\n• آدام‌باشی\n$10,100[۴] (107th)\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n۲۰۱۶ تخمینی\n• جمعی\n$14.46 billion[۴] (114th)\n• آدام‌باشی\n$3,908[۴] (110th)\nجینی (۲۰۱۴)\n40.9[۵]\nاورتا\nاچ‌دی‌آی (2016)\n0.769[۶]\nیوخاری · 70th\nپول واحیدی\nGeorgian lari (₾) (GEL)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC۴:۰۰+ (GET)\nسوروجولوک طرفی\nright\nتیلفون کودو\n+995\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nGE\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.ge .გე\n^ Moved in 2013 from a president-parliamentary system to a premier-presidential system.\n^ Excluding occupied territories.\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخ\n۲ اهالی\n۳ اقتصادیات\n۴ گؤرونتولر\n۵ قایناقلار\nتاریخ\nدَییشدیر\nاوزاق کئچمیشده بۇ اراضی‌لرده یونان‌لارا و رومالی‌لارا معلوم اوْلان ایکی دولت مؤوجود ایدی: عبریا و کولخیدا. بۇ دولت‌لر 337-جی ایلده مسیحی‌لیک قبول ائتدی‌لر. بیزانس ایمپیراتورلوغو و عربلر ایداره‌سیندن قورتاریب گورکو ملیک‌لری XI عصرده توْرپاق‌لارینی بیرلشدیریب موستقیل گورجو شاه‌لیغینی یاراتدی‌لار. XII عصرده بۇ شاه‌لیق قونشو اراضی‌لری فتح ائدیب گوجلو بیر دولته دؤندور. XIV عصردن بری مونقول‌لار, ایرانلی‌لار و عثمانلی‌لار اؤلکه‌یه هجوم ائدیب موستقیل‌لیگینده دفعه‌لرله سون قویوردولار. 1783-جو ایلده گورجو کارتلی-کاخئتی شاهی عیراق‌لی II روسیه ایله گئورگیوئسک موقاویله‌سینی ایمضالادی. بۇ موقاویله اساساً روسیه گورجوستانا موحافیظه تعمین ائتسه ده, ایران هله ده اؤلکه‌یه قارشی هجوم ائتمه‌یه داوام ائدیردی. 1801-جی ایلده گورجوستان کؤنوللو اولاراق روسیهنین ترکیبینده گیردی. 1810 روسیه غربی گورجو ایمئرئتی شاه‌لیغینی دا اؤزونه تابع ائتدی. 1918-جی ایلده 1921-جی ایل‌لر آراسیندا گورجوستان موستقیل جومهوریت ایدی. 1921-جی ایلده سووئت عسگرلری گورجوستانا داخیل اوْلوب, موستقیل‌لیگی لغو ائدیب س.س.ر.ی.نین ترکیبینده گورجوستانا سووئت سوسیالیست جومهوریتینی یاراتدی‌لار. 1922-1936-جی ایل‌لرده گورجوستان زاقافقازییا سووئت فدراتیو سوسیالیست رسپوبلیکاسینا داخیل ایدی. 1991-جی ایلدن بری گورجوستان جومهوریتی موستقیل اؤلکه‌دیر.\nاهالی\nدَییشدیر\n2006-جی ایلین یاناوارین 1-ه اوْلان معلوماتا گؤره گورجوستان اهالی‌سی 4401,3 مین نفر تشکیل ائتمیشدیر کی، اونون دا 52,5%-ای شهر و شهر تیپ‌لی قصبه‌لرده, 47,5%-ای کندلرده یاشاییر. 2002-جی ایلده آپاریلمیش سوْنونجو سییاهییالامانین نتیجه‌لرینه اساساً اهالی‌نین 83,8%-نی گورجولر, 6,5%-نی آذربایجانلی‌لر, 5,7%-نی ائرمنی‌لر, 1,5%-نی روس‌لار, 0,9%-نی اوسئتین‌لر, 0,5%-نی کوردلر, قالان‌لارینی ایسه اوکراینالی‌لار, یونان‌لار, چئچئن‌لر, آوارلار, یهودی‌لر, آبخازلار و دیگر ائتنوس تشکیل ائتمیشدیر.\nاقتصادیات\nدَییشدیر\nگورجوستان اکین(تاریم)-صنایع اؤلکه‌سی‌دیر. 2004-جو ایلدن اعتیباراً اقتصادیات ثابیت آرتیم تئمپی, کیچیک حجم‌لی بودجه کسیری (2006-جی ایلده ÜDM-ین 0,3%-ای حجمین‌ده), والیوتا احتیاط‌لارینین صورت‌له آرتماسی, خاریجی دولت بورجونون ایداره اوْلونان سوییه‌یه دوشمه‌سی و اینفلیاسییا پروسس‌لرینین صورت‌لنمه‌سی ایله کاراکتئریزه اوْلونور.\n2006-جی ایلده بورادا ایقتیصادی آرتیم 9,6%, آدام‌باشینا دوشن ��DM 3153 لاری (1771 آمریکا دولاری) تشکیل ائتمیشدیر. سون 3 ایلده (2004-2006) بودجه خرج‌لرینین اوْرتا ایللیک 47% آرتماسی قیمت‌لرین باهالاشماسینی ستیموللاشدیراجاق 2006-جی ایلده 8,8%-ه چاتماسینی شرطلندیرمیشدی‌لر. خاریجی تیجارت بالانسیندا ایری حجم‌لی کسیره باخمایاراق, اؤلکه‌یه اینتئنسیو آخیب گلن خاریجی اینوئستیسییالار داخیلی والیوتا بازاریندا تضییق یاراداراق آمریکا دولارینا نظراً لارینین مزننه‌سینی 2002-جی ایلین آپرئلیندن اعتیباراً داواملی اولاراق باهالاشدیرماقدادیر.\nگؤرونتولر\nدَییشدیر\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ \"Article 8\", Constitution of Georgia . In آبخازیا, also Abkhazian.\n^ Population. یوْخلانیلیب2 May 2016.\n^ 2014 General Population Census Main Results General Information — National Statistics Office of Georgia. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-08-08. یوْخلانیلیب2 May 2016.\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ Georgia - Gross domestic product.\n^ Gini Index. World Bank. یوْخلانیلیب23 December 2016.\n^ 2016 Human Development Report. United Nations Development Programme (2016). یوْخلانیلیب24 March 2017.","num_words":1081,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.039,"special_characters_ratio":0.272,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":75717.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"«دده‌م قورقود کیتابی»نین درسدن کیتابخانا و موزه‌سینده ساخلانیلان ۱۲ بویلو الیازما نوسخه‌سی نفیس شکیلده یاییلدی. چاپ اولونموش بو نفیس و قیمتلی کیتابین مشخصه‌لری بئله‌دیر:","num_words":35,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":531204.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوْخولون‌ بؤیۆک دمیر قاپیسینی‌ هله باغلامیشدیلار‌، اینتیظامات‌لاردان‌ اوجا‌ بوْیلو بیریسی‌ گئجیکنلرین‌ باشی اۆسته دوروب‌ اوْنلاری گۆدۆردۆ هئچ‌ کیمین‌ جینقیرتیسی‌ چیخمیردی‌ سانکی‌ حیه‌ط‌ ده‌ هئچ‌ بیر شاگیرد‌دن‌ خبر‌ یوْخ‌‌ ایدی.\nناظیم‌ ایچه‌ ریده‌ هامینی‌ دۆم‌ – دۆز خطه چکمیشدی‌ و سحر مراسیمینی‌ ایجرا‌ ائله‌تدیریردی‌. همیشه‌ کی‌ کیمی‌ اوشاقلارین‌ گؤزل‌ سسلی‌ سی صوت ایله قورآن‌ اوْخویوردو‌. «تین» سوره‌ سی‌ اوْخونوردو، «اَعوذو‌ بالله» لا باشلاییب «صَدَق‌ الله‌ عَلی العظیم» له آیه لر سوْنا چاتدی. شاگیردلر‌ قورآن‌ آلقیشی لا «طَیِب طَیِب الله…» اوْخویانی‌ اوجا سسله آلقیشلادیلار. قورآن‌ اوخویاندا‌ سئوینه‌ – سئوینه پیلله لردن‌ آشاغا‌ ائنیردی.\nبیر آزدان‌ باشقا تر – تمیز‌ گئیینن‌ شاگیردلرین‌ بیریسی‌ سحر مراسیمینی کی فارسجا شۆکۆر دوعاسی ایدی اوْخویوردو‌. اوشاقلار دا‌ اللرینی‌ قونوت‌ شکلینده‌ دوتموشدولار، جرگه ده‌ شاگیردلر‌ ناظیمین‌ قوْرخوسوندان ائله‌ تر‌ – تمیز‌ بیر خط ده‌ دورموشدولار کی‌ جرگه نین بیر باشیندا‌ ایلک دوران‌ شاگیرده‌ باخسایدین‌ آرخاسینداکیلار‌ گؤرسنمزدیلر، بئله‌ جه‌ ده‌ هر‌ کیم‌ جرگه‌ نی‌ داغیتسایدی‌ یا‌ آیاق‌ اۆستده‌ تئز – تئز‌ چابالاسایدی‌ ناظیم‌ الینده‌ کی‌ سو شیلانقیسی ایلا اوْنلاری یازیب‌ تؤکردی. گئج‌ گلن‌ اوشاقلاریدا‌ ناظیم‌ اۆسته‌ کی‌ پلتفوْرم دا دوروب‌، بارماق ایشاره‌ سی ایله‌ دووارین‌ قیراغینا‌ چکدیریردی‌. سحر دوعا‌سی قورتاراناجاق‌ بیر سکگیز‌ دوْققوز‌ شاگیرد‌ قیراقدا‌ گئجیکنلر‌ جرگه‌ سینده‌ دایانمیشدیلار.‌ سوْنوندا گئج‌ گلنلرین‌ ساییسی‌ اوْن بیر اوشاغا چاتدی‌.\nناظیم شاگیردلری جرگه‌ سیراسی‌ ایلا بیرینجی‌ جرگه‌ دن‌ ب��شلاییب‌ کیلاسا‌ دوْغرو‌ یوْلا سالدی. اوشاقلار‌ بیر – بیر‌ جرگه‌ نؤوبتی‌ ایله‌ کیلاسا‌ کئچیردیلر، حیه‌ط‌ بوْشالدیقدان‌ سوْنرا‌ نؤوبه‌ گئج‌ گلنلره چاتدی‌، هامیسی‌ قوْرخوسوندان‌ رنگلری‌ سارالمیشدی‌ ناظیم‌ سیرا ایله‌ اوشاقلارین‌ اللرینی‌ آچدیریب‌ شیلانق لا مؤحکم‌ اللرینین‌ اوْرتاسینا‌ ووروردو‌ الینی‌ قاچیردان اوشاغا آجیقلانیب باشینی و قیچ‌ قوْلونو‌ یازیب‌ تؤکۆردۆ سوْنوندا‌ ناظیم‌ گئج‌ گلن‌ اوشاقلارین‌ هامیسینین‌ اللرینی‌ گؤم‌ گؤی‌ ائدیب‌ گؤزلرینی‌ ایسلاق قوْیاراق کیلاسا‌ دوْغرو یوْلا‌ سالیب صاباحدا‌ بئله اوْلسا‌ تئشتینیزی‌ قوْیاجاغام‌ کؤپه‌یین‌ اوشاقلاری‌…دئدی. اوشاقلاردا‌ درحال ایچه‌رییه‌ ساری‌ قاچدیلار.\nاوْخول‌ فضاسی‌ چوْخراق‌ عسگرخانا‌ یا‌ دوستاق فضاسینا بنزه‌ییردی‌، حیه‌طین‌ اوجا‌ دووارلاری‌ و دووارلارین‌ اۆزرینده‌ چیزیلن‌ سیگارا‌ قارشی‌ شکیللر، پنجره‌ لرین قاباغینا‌ وورولان‌ دمیر‌ نرده‌ لر‌، حیه‌ طین‌ بؤیۆک‌ دمیر قاپیسینی‌ قیفیللاماق‌ و‌ شاگیردلره‌ هر جرگه‌ یاراندیقجا «از‌ جلو‌ نظام‌» دئمک‌ لر‌ بۆتۆن‌ اوْخولو بیر‌ نیظامی‌ فضایا‌ چئویرمیشدی.\nدلی‌ جینلی‌ اوْلان‌ ناظیمین‌ دۆشۆنجه‌ سینده‌ گرکلی‌ایدی‌ کی‌ اوشاقلارین‌ باشلاری‌ داز‌ کئچل‌ اوْلا کیمین‌ باشی‌ نین‌ تۆکۆ بیر‌ ذرره اوزون‌ اوْلسایدی‌ ال‌ ماشینی ایلا‌ تۆکلری یوْلا‌ – یوْلا‌ شاگیردلرین‌ گؤزلری‌ قاباغیندا‌ باشیندا‌ دؤرد‌ یوْل‌ آچاردی‌ و‌ بو‌ اوْلای، چوْخ‌ تحقیر‌ ائدیجی‌‌ و‌ زوْر دوروملاردان‌ بیریسی‌ ایدی بونا‌ گؤره‌ کی‌ همی باش تۆکۆ یوْلونوردو‌ همی ده‌ کی مودور‌ و‌ ناظیم اوشاقلارا دئییردیلر‌ کی بونلاری‌ لاغا‌ قوْیوب گۆلۆشسونلر. و همیشه دئیردیلر کی اوْخولدا فیلان‌ اوْغلانین‌ باشیندا‌ یا فیلانکسین‌ اوْغلونون‌ باشیندا دؤرد یوْل‌ آچیبلار.\nاوْخولدا‌ هر اوشاق اؤزۆندن‌ بیر سؤز چیخارتسایدی سؤزلر گئت – گئده بؤیۆیۆب و شایعه یه چئوریلردی. ائله‌ بو قوْنودا‌ اوْخولون‌ آرخا طرفی‌ کی بالاجا ائنسیز بیر حیه‌ط ایدی و موْتورخانا‌ ایلا‌ قاز لۆله‌ لری یئر آلتیندان‌ گئدیردی‌ بئله بیر سؤز بوراخمیشدیلارکی: اوْخولون‌ دال طرفینده یئرین آلتیندا موْتورخانایا یاخین بیر بؤیۆک اژده‌ها وار اوْرایا یاخینلاشاندا گۆرۆلتۆ سسی گلیردی، اوْ یئره چوْخ یاخینلاشدیقدان سوْنرا ایستی هنیرتینی حیس‌ائتمک اوْلوردو.\nنئچه‌ ایللر ایدی کی اوشاقلار اوْخولون‌ دالیندان‌ همیشه واهیمه‌ لری اوْلاردی، اصلینده‌ تعمیر ایسته‌ین‌ موْتورخانانین‌ و‌ یئر‌ آلتی گئدیلن ایستی‌ لۆله لرین سسلری و هنیرتیسی ایدی کی بو قوْرخونو‌ یاراتمیشدی.\nتوالت لرین بیر گؤزۆنده ایله‌شیلن سینیق تووالت کاسالارین بیریسینده همیشه‌ دئییردیلر کی ال گؤرسنیلیب‌ چوْخلاری دئییردی کی دؤردۆنجۆ تووالت‌ کاساسیندا ایله‌شمه‌یین‌ ال‌ یا بارماق‌ اؤزۆنۆزۆ دوتوب‌ چکیب‌ آپارار.\nنئچه ایل‌ ایدی‌ کی تووالت‌ ده‌کی بارماق‌ اوشاقلارین‌ بئینیندن‌ سیلینمیردی‌ و‌ همیشه‌ یئنی‌ لیگی‌ ایله‌ قوْرخوسو واریدی.گۆنلرین‌ بیر گۆنۆ اوْخولون‌ مۆدۆرۆ اوشاقلارین‌ بئینیندن‌ بو‌ قوْرخونو‌ ایتیرمک‌ دن‌ دوْلایی‌ شاگیردلرین‌ هامیسینی‌ دؤردۆنجۆ تووالتین‌ قاباغینا ییغدی و اؤزۆ‌ همن‌ سینیق‌ تووالت‌ کاساسیندا‌ شالواری اینینده ایله‌شیب، باخین بو‌ ال منی آلتدان‌ دوتوب و‌ دیشله‌میر‌ بورادا‌ هئچ‌ بیر شئی یوْخدور‌، ال – بارماق تووالتده نه‌ قلطی ائدیر…؟\nدئییب‌ اوشاقلاری‌ کیلاسلارینا‌ دوْغرو‌ یوْلا‌ سالدی، آنجاق‌ صاباحدان‌‌ ماجرا ائله‌ همن‌ آش‌ ایدی‌ همن‌ ده کاسا‌ اوشاقلارین آغزیندان‌ تووالتده‌ کی ال یا تووالت ده‌ کی بارماق توشموردو. و مودور‌ قوْرخوسوندان‌ شالوارینی‌ ایینیندن‌ چیخارمامیش ایله‌شمیشدی دئییردیلر.\nاؤیرتمنلرین‌ بیر سیراسی، درسلرینده گۆجسۆز اوْلان اوشاقلاری‌ چوْخ‌ پیس دورومدا کؤتکله‌ یه‌ردیلر اوشاقلارین‌ چوْخو‌ بو‌ کؤتک‌ لر‌ و‌ تنبئه‌لر‌ین قوْرخوسوندان و ایلک‌ اؤز آنا‌ دیللرینده‌ یازیب‌ پوْزا‌ بیلمه‌مگه‌ گؤره درسلرینی‌ بیر دفعه‌لیک ترک‌ ائتمیشدیلر. بونا‌ گؤره‌ کی‌ ابتدایی‌ صینیف‌ لره فارسجانی‌ بئیینلرینده‌ تۆرکجه‌ یه‌ چئویرمک‌ چوْخ‌ چتین‌ ایشلردن‌ بیریسی‌ گلیردی.\nهر اؤیرتمن اؤزۆنه‌ گؤره‌، اوشاقلاری‌ تنبئه‌ ائتمک‌ اۆچۆن اؤزل‌ ابزارلا‌رلا قوللاناردی.\nاوْ ابزارلار کی اوْنلارلا اوشاقلار دوْیونجاق کؤتک ییردیلر بونلار ایدی:\nقاییش، شیلانق، قلم، شیلله، قولاق بورما، تپیک، باش یوْلوب قارا‌ تاختایا‌ یا‌ دووارا چیرپما، یومروق، الکتریک‌ کابلی، گۆده گیلانار آغاجی و…\nقاییش: اؤیرتمن‌ بیرینی‌ ایسته سه‌یدی‌ وورا‌ هئچ‌ چاغ‌ اؤز‌ قاییشینی‌ بئلیندن‌ آچمازدی‌ ایلک‌ اوشاقلارا‌ دئیردی‌: کیمین‌ یاخجی‌ یاغلی‌ قاییشی‌ وار؟\nشاگیردلرین‌ بعضی سی اؤیرتمنه‌ خوْش‌ گئتسین‌ دئیه تئز بئللریندن‌ قاییشلارینی‌ آچاردیلار آغا منیمکی یاخجی دی…آغا منیمکی اله‌ یاتاندی… دئیردیلر.\nاؤیرتمنده‌ قاییشلارین‌ قالینینی‌ سئچردی و‌ اوشاغی‌ دوْیونجاق‌ تاپدالایاردی قاییش اله دَیدیکجه چوْخ پیس آغرییاردی و الین اوْرتاسیندادا ایزی بیر نئچه‌ گۆن‌ قالاردی.\nگۆده‌ گیلانار آغاجی: بو‌ آلَتی‌ اؤیرتمنلرین‌ بعضی سی اؤزۆیله گزدیرردی‌ بعضی سی اینجه‌ گیرده‌کان آغاجی اوْلاردی‌ بعضیسی ده دۆلگرلردن‌ الده‌ ائدیلمیش گۆده‌ ائنسیز تاختا‌ اوْلاردی‌ شاگیردلری‌ بوندان‌ ووراندا‌ چوْخ‌ واخت‌ تاختانین‌ تیکه‌لری سینیب شاگیردین‌ الینه‌ کئچردی و بونون دا هم‌ آغریسی چوْخ اوْلاردی همیده‌ چوْخ‌ گؤینه‌یردی.\nمیداد: بیریسی درسینی‌ بیلمه‌ییب و‌د یا‌خود‌ شولوقلوق ائدیب‌ کیلاسی‌ قاتسایدی اؤیرتمن‌ میدادی‌ گؤتۆرۆب‌ اوشاغین‌ بارماقلارینین‌ آراسینا قوْیوب‌ اوْنونلا‌ گؤرۆشۆب‌ و‌ مؤحکم‌ سیخاردی، اوشاق‌ آغری‌ شیددتیندن‌ قیچ‌ قوْلونو‌ دبردیب‌ تئز‌ – تئز‌ گاه‌ اوْتوروب‌ گاهدا‌ دوراردی، گؤزلری‌ دوْلاردی‌ بعضی لریده‌ آغرینی دؤزمه‌ ییب درحال آغلایاردیلار‌ تا‌ بلکه‌ اؤیرتمن‌ یازیقلیغی‌ گلیب، اللرینی‌ تئز بوراخسین. اوشاغین‌ بو‌ دورومو‌ اؤیرتمنین‌ احوالاتینا‌ هئچ‌ فرق ائتمزدی‌ شاگیردلره دئیردی:\nبو‌ ندن بئله‌ ائدیر؟ بونا‌ نه‌ گلیب؟ باخین‌د تئز _ تئز اوتوروب دورور سونرا‌دا گۆلردی‌ آردینجا اوشاقلار‌دا بیرلیکده‌ گۆلردیلر.\nاؤیرتمن‌ شاگیردین‌ اللرینی بیر‌ نئچه‌ دقیقه‌ دن‌ سوْنرا‌ بوراخاردی‌، شاگیردده قیزاریب‌ کئییمیش و‌ میداد‌ ایزی‌ قالمیش‌ الینی تحویل‌ آلاردی آخشام‌ یا��اندادا‌ بارماقلارینی‌ دبرده‌ بیلمه‌ ییب‌ و‌ آغریسیندان‌ یاتا‌ بیلمزدی‌.\nالکتریک‌ سیمی یا کابل: بو‌ آلَتین‌ آغریسی‌ بۆتۆن‌ باشقا‌ آلتلردن‌ شیددت‌ لی‌ و‌ دئملی‌ هامیسیندان گۆجلۆ اوْلاردی‌ الکتریک‌ سیمی ایله‌ بیریسینی‌ ووراندا‌ کابلین‌ ایزی‌ بیر‌ نئچه‌ هفته‌ بدنده‌ قالیب‌ و یئری ده گؤم‌ – گؤی‌ اوْلاردی.\nاؤیرتمن‌ سیم‌ له هر‌ آدامی‌ وورمازدی بیر‌ شاگیرد‌ دن‌ زهله سی قاچسایدی یا‌ اوْ‌ شاگیرد‌ اوْنون‌ جینینی ییغسایدی اوْنو الکتریک‌ کابلی ایلا باشقا شاگیردلرین‌ گؤزۆنۆن قاباغیندا یازیب تؤکردی تا باشقا لارینا‌ عیبرت درسی اوْلا.\nالکتیریک‌ کابلی‌ نی دبرتدیکجه‌ اوْ تای‌ بو‌ تایا قاتلاناردی‌ و‌ بونا گؤره ده اوشاغین بدنینین هر یئرینه دیه‌ردی‌ قیچ‌، قوْل، باش، آیاق و… دئمه‌لی‌ اوشاغین‌ تپه‌ دن‌ود دیرناغی‌ گؤم – گؤی اوْلاردی. سیمین راحات‌ قاتلانماسینا‌ گؤره‌، یئری‌ بعضی‌ اؤیرتمن‌ لرین‌ پئنجه‌ یینین‌ جیبی ایدی.\nشیلانق: بو ابزار‌ یا سو شیلانقی‌ یادا‌ قاز‌ شیلانقیسی اوْلاردی، چوْخراق‌ اوزونلوغو یاریم‌ مئتیر دن‌ آرتیق اوْلمازدی. بونون‌ دا‌ آغریسی‌ چوْخ‌ پیس‌ یاندیریجی اوْلاردی، اؤیرتمنلر‌ شیلانقی‌ چوْخ‌ شاگیردین‌ الینه‌ و‌ قیچ‌ قوْلونا‌ ووراردیلار. بعضیلرینی شیلانقدان‌ اوْ‌ قدر‌ ووراردیلار‌ شیلانقین‌ باش طرفی چاتلاییب بیر – بیریندن آیریلاردی‌ و‌ سوْنوندا‌ چوْخ‌ وورماقدان‌ دوْلایی اؤیرتمنینده‌ قوْلو‌ یوْرولاردی.باشقا آلت‌ لرده‌ هامیسی اؤز یئرلرینده آغریسی‌ و‌ اوْنونلا‌ کؤتک‌ یئمه سی آجی و فرقلی‌ اوْلاردی.\nدئمک‌ اوْلار‌ بۆتۆن‌ اوْخوللاردا‌ اؤیرتمن‌ لر‌ و مۆدۆرلرین‌ اوْرتاق‌ فیکیرلری‌ اوشاقلاری‌ وورماق و زوْر مئتودلارلا درس‌ اؤیرتمک‌ ایدی، و بو دوروم اوشاقلارین چوْخونون اوْخولو ترک ائتمه‌سینه سبب اوْلدو.\nاوشاقلار‌ اوْخولدان‌ ائوه قاییداندا چوْخ سئوینردیلر‌ سانکی‌ بؤیۆک بیر دوْستاقدان جانلارینی قورتاریبلار‌ و آزادلیق بیر نئچه ساعاتلیق دا اوْلسا‌ سحره کیمین شیرین و لذتلی گلیردی.\nایندی‌ ۶۰ و ۷۰ ایللرینین اوشاقلاریندان هانسینی‌ اوْخول‌ خاطیره‌ سی‌ قوْنوسوندا دانیشدیراندا‌ اؤیرتمنلرین‌ کؤتکلرینی‌ هئچ بیریسی اونوتماییب و هامیسی آجی بیر‌ آنی‌ کیمی بئیین‌ لریندن‌ پوْزولماییب.\nعکس : مهران چراغچی\nNotice: Trying to access array offset on value of type null in \/home\/topraq\/public_html\/wp-content\/themes\/betheme\/includes\/content-single.php on line 286\nمدیر سایت\nمطالب مرتبط\nمکتب‌ هنر و معماری باهاوس در تقابل با حکومت آلمان نازی\nدی 19, 1402\nمکتب‌ هنر و معماری باهاوس در تقابل با حکومت آلمان نازی\nاطلاعات بیشتر\nهنر، اعتراض و فضای عمومی\nدی 5, 1402\nهنر، اعتراض و فضای عمومی\nاطلاعات بیشتر\nاوربان هیپ هاپ، جنبشی در تقابل با کاهش فضای عمومی و خیانت به دموکراسی\nدی 5, 1402\nاوربان هیپ هاپ، جنبشی در تقابل با خیانت به دموکراسی\nاطلاعات بیشتر\nدیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ\nنشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *\nدیدگاه\nنام *\nایمیل *\nوب‌ سایت\nذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.\nما جهانی دموکراتیک، امن و مرفه را متصوریم که در آن آزادی و کرامت فردی حاکم باشد. باور داریم که با تقویت جامعه مدنی، ایجاد ایده‌های سیاستی جسورانه و نوآورانه، و توسعه نسل جدیدی از رهبران برای مقابله با چالش‌های جهانی، می توان از ارزش‌های دموکراتیک هر چند ناچیر، حمایت کرد.","num_words":2236,"character_repetition_ratio":0.035,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":215605.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اورتا عصرلر دؤورونون ان بؤیوک طبیبلریندن بیری - ابن سینانین \"عنعنوی طب قانونو» کیتابینا گؤره، اینسانلار ۴ اساس عونصوره (ایرقه) آیریلیر.\nبونلار: دماویلر (هاوا)، صفراویلر (آتش)، بالگامیلر (سو) و سوداویلردیر (تورپاق). بوتون اینسانلار بو دؤرد عونصوردن بیرینه و یا بیر نئچه‌سینه صاحب‌دیر. بو عونصورلر بعضی فیزیکی و روحی خصوصیتلرین یارانماسینا تأثیر ائدیر.\nمشهور طبیب ابن سینانین عونصورلری هم اینسانین کاراکترینی تثبیت ائتمک، هم ده بدنینین فیزیولوژی قورولوشونو تانیماق اوچون چوخ موهوم واسطه‌دیر.\nاینسانلار باشقا عونصورلره مئییل ائتدیی زامان غیری-ایستابیل‌لیک میدانا گلیر، بالانس پوزولور و نتیجه‌ده خسته‌لیکلر اورتایا چیخیر. مسئله اوندادیر کی، بوتون اورقان و خسته‌لیکلر ده عونصورلرله باغلی‌دیر. حکیم خسته‌نین عونصورونو معین ائتدیکدن سونرا خسته لیین معالیجه‌سینه باشلاییر.\nدئدییمیز کیمی، بوتون خسته‌لیکلر عونصورلرده تارازلیغین پوزولماسی نتیجه‌سینده میدانا گلیر. ائله بونا گؤره ده تارازلیغی قوروماق اوچون بعضی معالیجه اصوللاری حیاتا کئچیریلیر. ابن سینا «عنعنوی طب قانونو» کیتابین‌دا عونصورلرده تارازلیغی قوروماق اوچون بیتکیلردن حاضرلانان درمانلاری، حجمت و زلی معالیجه‌سینی تطبیق ائتمیی توصیه ائدیردی.\nایران‌دا ابن سینا عنعنوی طبابت ساحه‌سی اوزره ۶ ایل تحصیل آلان تورکییه‌لی درماتالوق آیدا برنجیان ۴ عونصور و اونلارین اساس خصوصیتلرینی آچیقلاییب.\nایستی عونصورلر\nدمویلر (هاوا): انلیکورک و ایری سوموک قورولوشونا صاحیبدیرلر. دریلری اسمر و یا چهرایی‌دیر. گؤزلری قارا و یا توند قهویی رنگ‌ده‌دیر. اورک-دامار، تضییق پروبلملری، دری (اکزئما، سیزاناق) و نورولوژی خسته‌لیکلره میللیدیرلر. شاعرلیک قابیلیتلری وار، چوخ جسارت‌لی و سخاوتلیدیرلر. یاخشی یادداش و زکالاری وار، گوج‌لو رهبردیرلر، دایم یئنی‌لیک آختاریشلاریندا اولورلار، ریسک ائتمکدن قورخمورلار.\nسفراویلئر (اود): سوموک قورولوشو خیردادیر. دری رنگلری ساریمتیل‌دیر. گؤزلری قهویی و آچیق-قهویی اولور. قاراجیر، اؤد کیسه‌سی خسته‌لیکلری، باش و بویون آغریسی، معده خسته‌لیکلرینه میللیدیرلر. تئز عصبیلشیب تئز ساکیتلشیرلر، چوخ آکتیو، حرکتلی‌لی اولدوقلاری اوچون آز یاتماغا اوستونلوک وئریرلر. زهینلری چوخ ایتیدیر. تلسکن تیپلردیر. هر شئی‌دن تئز بئزدیکلری اوچون هر زامان دییشیکلیک آختاریرلار.\nسویوق عونصورلر\nبالگامیلئر (سو): بدن قورولوشلاری بؤیوکدور، کؤکلمه‌یه چوخ مییللیدیرلر. دری رنگلری آغدیر. گؤزلری ماوی و یا یاشیل‌دیر. ساچلاری ساری، یا دا قارادیر. سویوق هاوا اونلارا چوخ تئز تأثیر ائدیر. قبیضلیک، رفلیوکس کیمی هزم سیستمی، آستما، برونخیت، اویناق آغریلاری کیمی خسته‌لیکلره مئییللیدیرلر. ساکیت و سویوققانلی اینسانلاردیر. نیظام-اینتیظامی چوخ سئویرلر. قایدالارا هر زامان رعایت ائدیرلر. یاواش و آستا-آستا دانیشیرلار. اجتماعی علم و مصاحبات ساحه‌لرینده باجاریقلاری ای��ه سئچیلیرلر. بعضا قورخاق و اوتانجاق اولورلار.\nسوداویلئر (تورپاق): اینجه بدن قورولوشونا مالیکدیرلر. اکثریتی قارایانیزدیر. گؤز رنگلری قهویی تونلاردادیر. ساچلاری قالین و بوروقدور. ایستی هاوانی چوخ سئویرلر. قبیضلیک، خرچنگ، دپرسسییا، روحی و سینیر خسته‌لیکلرینه مئییللیدیرلر. محافیظه کار و سرت اینسانلاردیر، قاپالی و اینتروونت تیپه عایید اینسانلاردیر. اینتروورت تیپه عایید اولانلار تنهالیغا قاپیلیر، کیتاب اوخویور، ساکیتلیک و راحت حیاتا اوستونلوک وئریر. چوخ دیققتجیلدیرلر. عنادکار اولسالار دا، کیچیک کومپلکسلری چوخدور. دتکتیولیک کیمی پئشه‌لرده یاخشی اوغور قازانیرلار.\nمعلومات اوچون بیلدی‌رک کی، ابن سینا عمومی‌لیکده ۴۵۰ اثر یازیب و گونوموزه اونلاردان ساده‌جه ۲۷۰-ی گلیب چاتیب. ابن سینا طب علمینه دایر ۴۰، فلسفه‌یه دایر ایسه ۱۵۰ اثر یازیب. اونون ایکی کیتابی - \"کتاب الشفا\" (شفا کیتابی) و \"القانون فی الطب\" (تیبب‌ده قانون) قرب اونیورسیتتلرین‌ده تدریس اولونور.\nتاریخ\n2019.02.15 \/ 09:39\nمولف\nآیتاج آراز\nShare\nشرح لر\nدیگر خبرلر\nایران‌دا ائپیدمییایا یولوخان حکیم اؤلدو\nقونشودا یئنی خسته‌لیک: نوبتی پاندمییا گؤزلنیلیر؟\nایراندا یاییلان یئنی خسته‌لیک: یولوخانلارین سایی ۹۰-آ چاتدی\nفرقینده اولمادان زهر قبول ائدیریک\nساغلام‌لیق اوچون بو قیدالاردان امتنا ائدین!\nخرچنگ داها تئز آشکارلانا بیلر\nاورک اوچون ان فایدالی قیدا: چی حالدا یئیین...\nبادیمجانین آتیلان حصه‌لرینین فایدالاری\nطب‌ده ایلک: ۱۰ مین خسته بیر نئچه گونه معالیجه اولوناجاق\nایران‌دا تهلوکه‌لی خسته‌لیک یاییلیر\nخبر خطّی\nواتساپ‌دان یئنی فونکسییا\n22:51\nغرب پایتاختلاری پوتنسیال قربانلارا چئوریله‌جکلر - پسکوو\n22:24\nلوکاشنکو اوکراینا ایله سرحده گلدی\n21:57\nزلنسکی بریتانییایا گئدیر: غرب لیدرلری ایله گؤروش...\n20:20\nمسی بونا گؤره رونالدودان اوستوندور – دی ماریا\n19:48\nنوبل مکافاتی لاورئاتلاریندان آتشکه‌سه چاغیریش\n19:19\nترکییه‌نین بیزی دستکلدیی مدتجه... - اردم\n18:50\nارمنیلرین دؤیدویو آذربایجانلی اؤلمه‌ییب\n18:23\nایران‌دا ۶ قادین فعال حبس ائدیلدی\n18:00\nایروانلا باکی آراسیندا نورماللاشما... - ناتو\n17:37\nآذربایجان خاریجی ایشلر ناظرلییی مونتنگرونو تبریک ائتدی\n17:14\nروسییادا طیاره قزاسی: اکیپاژ عضولری‌نین مییتلری تاپیلدی\n16:51\nارمنیستاندا آرتان سرعتلی حربیلشمه... - بایراموو\n16:28\nروبینیان‌دان صلح آچیقلاماسی: قیسا مدت عرضینده...\n16:05\nپزشکیانین اوشاقلیق فوتوسو یاییلدی: آناسی و آتاسی...\n15:42\nپاشینیان باکییا گلمه‌یه حاضیرلاشیر - سئنساسیون ادعا\n15:19\nایلهام علیئو آوروپا تهلکه سیزلیک تشکیلاتی‌نین باش کاتیبینی قبول ائتدی-یئنیله‌نیب\n14:56\nچین آمریکایا خبردارلیق ائتدی: سیاسی کورسو دییشمه‌سه...\n14:33\nایران سفیرینین قاراباغلا باغلی اخلاقسیز آچیقلاماسی...\n14:10\nبو حالدا ارمنیستانلا صلح ممکون دئییل\n13:49\nاونلار چتین گونلریمیزده یانیمیزدا اولدولار - پزشکیان\n13:07\nچخییا اوکراینایا ۵۰ مین سورسات وئره‌جک\n12:46\nایلهام علیئو مونتنگرونون پرزیدنتینی تبریک ائتدی\n12:25\nمشهور فوتبولچو حبس ائدیلدی\n12:04\nمرکل سریال قهرمانی اولدو\n11:43\nتورکییه‌نین ۷۵ ویلایتینده عملیات: ۱۸۱۹ نفر ساخلانیلدی\n11:23\nاوکراینا روستوودا نفت بازاسینی ووردو\n11:02\nآمریکا بیردفعه‌لیک باشا دوشمه‌لیدیر کی… - پزشکیان\n10:42\nآمریکا ایران شیرکتینه سانکسییا تطبیق ائتدی\n10:21\nپزشکیانین دونیا ایجتیماعیتینه مراجعتی یاییلدی\n10:00\nایستفاده قایدالاری مؤلیف حقوقلاری قوُرونور. معلوماتدان ایستیفاده ائتدیکده ایستیناد مطلق دیر. معلومات اینترنئت صحیفه لرینده ایستیفاده ائدیلدیکده موافیق کئچیدین قویولماسی مطلق دیر.","num_words":1238,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":126256.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آی—آیین یئر اطرافیندا فیرلانماسی واختی ایله تقریباً باشا-باش گلن و ایل سایارلاردا ایش‌لدیلن زامان اؤلچو بیریمی دیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.174,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":565895.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"متشرعه و یا متشرعه سیره سی بیر رفتار و اخلاقیاتا دئییلیر کی موستمر حالتینده بیر دینین عاقیللریندن (مثلاً ایسلام دینی نین عاقیللری) و یا بیر مذهبین عاقیللریندن (مثلاً شیعه مذهبی نین عاقیللری) باش وئریلسین.[۱]","num_words":53,"character_repetition_ratio":0.157,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":226260.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دواملی اولاراق نشره وئرمه یه چالیشدیغیم بو یازیلار, کئچن اوچ- دورت ایلین عرضینده مجازی دونیادا گؤردوکلریم, ائشیتدیکلریم و اوخودوقلاریمین معین تاثراتی کیمی قلمه آلینمیشدیلار.\nیازیلارین چوخونلوغو, آنا دیلیمیز آذربایجان تورکجه سینده یازیلمیشدیلار. لاکن استثنا اولاراق و وضعیتده ن آسیلی, بعضا فارس دیلینده ده یازماق مجبوریتینده قالمیشام.\nیازیلارین بیر چوخو, اوجادان دوشونر کیمی, اؤزوم- اؤزومه و یا یاخین بیر دوستا یازیلدیقلاری اوچون, اوخوجولارا تقدیم ائتدیکده, اونلاردا کیچیک دئییشیکلر آپارمیشام.\n(3)\nفارس شوونیزمی و آذربایجان ملتی نین دیلی و تاریخی اثرلری\nدسامبر 2015\nعزیز دوستوم م.... نین گؤنده ردییی ویدئو و بیزیم ارک- اپرا محتشم بناسینین ییخماسینا گلدیکده، اونون اوچورتماسی، هنر و معمارلیغا قارشی بویوک بیر جنایت ایدی. اسلامی رژیمین بو گونه کیمی خرابکارلیق و رذالت لرینین بیر چوخو یادلاردان چیخسادا, بالاباغ تئاتر سالونونو ویران ائتمک کیمی بیر وحشیت ینی, آذربایجانلیلار, خصوصیله تبریزلیلر اونودمایاجاقلار.\nخصوصیله کی، فیلارمونی بیناسینی ییخیب و یئرینه مسحد دوزلتدیلر.\nالبته او زامان شهرین روشنفکرلری اولان بیزلرده, او جنایتین قاباغیندا جدی بیر شکیلده دایانمادیق.\nبودا بیزه و گلن نسل لره بیر درس اولسون.\nبیر گون هئچ اولماسا ایران تورپاقلاریندا ملتیمیزین بئرلی ملی دولتی یارانسا, بو بینانین یئنی ده ن برپا اولونماسی, بوینوموزدا بیر ملی بورج دی.\nبوندان سونرا بیز آذربایجانلیلار ملی تاریخی اثرلریمیزی قوروماق اوچون, گؤزلریمیزی دورت آچمالییق.\nاونوتماماق کی, بیر ملتی آرادان آپارماق اوچون بیرینجی سی اونون دیلینی و ایکینجی سی او ملتین کئچمیشینه دلالت ائده ن هر بیر نشانه و اثری آرادان آپارماق لازیمدی.\nاو گون دوستلارا تعریف ائدیردیم کی، انقلابدان قاباق تبریزین گلستان باغیندا بیر کتابخانا واریدی. اسلام جمهوری سینده بو کتابخانانی \" کمیته\" ائله دیلر. مشهور \"حاجی محمد کمیته سی\". بو کمیته ده باش وئره ن فاجعه لر سایسیز- حساب سیز ایدی.\nسونرالار حاجی محمدین فجایعی حددینده ن آشیب و عمللری نین\"شوری\" چیخدی��یندا، جنایتلری اورت- باسدیرماق اوچون، بو آدامی مشهد یولوندا \"تصادف\" ائله تدیردیلر. ائشیتمیشدیم کی، تبریزین شهر اوتوبانی اونون آدینی داشئییر. بو خبری ائشیتدیکده ن سونرا چوخ کدرلنمیشدیم. لاکن دوستلارین بیری دئدی کی, شهر اوتوبانینا وئریلن آد, باشقا بیر \"حاج محمد\"- ه عاید دی.\nهر حالدا تصور ائدین: \"کتابخانا\"نی باغلاییب و یئرینه \"کمیته\" آچماق؟؟!!...\nمطلبده ن اوزاق دوشدوم.\nتبریز ده یاشادیغیم ایللرده, بیر آشیق دوستوم واریدی. آشیق علی. آشیق علی قدیم فرقه چیلرده ن ایدی و نئچه ایل بوندان اول وفات ائتدی. آشیق علی نین, اول بیر گونده ن اسلام رژیمینده ن زهله سی گئده ردی و بو نفرتی هر یئرده ده بیان ائده ردی. انقلابین اوللرینده, او گونلرده کی هله امیدیمیز واریدی و فکر ائدیردیک کی \"شورا کند\"ین تورپاقلاریندا اوت بیته جکدی, اونا دئدیم:\n- آغا! ( من اونو آغا سسلردیم) هر حالدا بو رژیم, شاه رژیمینده ن کی یاخشی دیر.\nآشیق علی بیر آز فکر لشدیکده ن سونرا، منه باخیب دئدی:\n- اوغول! او رژیم آذربایجانجا یازیلمیش کتابلاری کتابخانالاردان ییغیشدیریب, یاندیردی و اونلارین یئرینه فارسجا یازیلمیش کتابلاری قویدو. او کتابلارین گناهی فقط بیزیم آنا دیلیمیزده یازیلدیقلاری ایدی. بونلار ایسه حتی اونلار دوزلده ن کتابخانانی باغلاییب، یئرینه کمیته آچیبلار. بیر رژیم کی کتاب یاندیریر و یا کتابخانا باغلاییر، او رژیمده ن ملته خئیر گلمز. کتاب دوشمانی، فقط جهالتین پاسبانی اولا بیلر.\nآشیق علی نین ساوادی آز ایدی، آمما بویوک حیات تجربه سینه مالیک ایدی. آدی و خاطره سی هر زامان منله یاشار.\nاونون اشاره ائتدییی \"کتاب یاندیرماق\", ملی حکومتین مغلوبیتینده ن سونرا باش وئرمیشدی.\nتبریز شهری تهراندان گؤنده ریلن اوردونون واسیطه سیله اشغال اولدوقدان سونرا, ملی حکومته سمپاتلیق گؤسته ره ن هر کسه دیوان توتولوب, اون مینلر ضیالی, یازیچی, شاعیر, ژورنالیست, ایشچی, سندیکالیست, فرقه آپاراتی نین چالیشانلاری و ملی حکومت ده ن تورپاق رفورمو چارچیوه سینده تورپاق آلان کندلی لر, حبسه آلینیب, اشکنجه اولونوب و اعدام ائدیلمیشدیلر.\nلاکن تهراندان گؤنده ریلن دولت مامورلاری, اوردو منسوبلاری و ملی حکومته قارشی اولان یئرلی دوشمانلار, بوتون بو غدارلیق و هده- قورخو آتمسفرینی یاراتدیقدان سونرا, ازیلمیش ملتین گینه ده ملی حکومته علاقه سینی گؤردوکده, او حکومت ده ن قالان هر بیر اثر و نشانه نی محو ائتمه یه چالیشمیشدیلار. یوزلر چیرکین عمللرینین نزدینده, اونلارین ملی معارف, کولتور و مدنیت یمیزه قارشی ائتدیکلری اوچ جنایت ده ن, نمونه اولاراق آد آپارماق ایسته ییره م:\n- آذربایجان ملتی نین پولی ایله ساتین آلینمیش تبریز رادیوسونو باغلاییب و آپاراتی تهرانا آپارمیشدیلار.\n- چوخ بویوک زحمت و چتینلیکله یارادیلان تبریز یونیوئرسیته سینی باغلاییب و دانشجولارین اوخوماغینا مانع اولموشدولار.*\n- ملی حکومتین آز امکانلار و چوخ بویوک چتینلیکلرله چاپا وئردییی آنا دیلینده یازیلمیش کتابلاری – او جمله ده ن درس کتابلارینی- قالاق- قالاق تبریزین میدانلاریندا توپلاییب و اوتا چکمیشدیلر.\nحؤرمتلی رضا همرازین بو حادثه ایله علاقه ده, ایشیق سایت یندا ماراخلی بیر یازیسی وار. او یازیر:\n\"یولداش درگی ‌سینین دؤردونجو سایی‌سیندا «دان اولدوزو» باشلیقلی بیریسیندن بیر کیچیک خاطیره ده نقل اولونموشدور کی, اؤزلویونده ماراقلی ایدی. نیسگیل ائدیرم اونون بورادا گتیرمه‌سینی سیزلره:\nکتاب یاندیرما مراسمی:\nیانغین‌لاردان، قیرغین‌لاردان سونرا ایدی کی, بیر گون معارفین نامرد فراشلاری آذربایجان دیلینده نه قدر کتاب و یازی وارایدی, چوواللارا دولدوروب، بودور،‌ ها! آپاردیلار ساعات قاباغیندا خرمن قالادیلار… یولدان کئچن پاسبانلار، لات لوتلر، ژاندارمالار، باققاللار، صرافلار، دلال لاردا ییغیشدیلار… بیر چوخ آرواد، اوشاق دا \"گؤره سن آیی اوینادیرلار؟\"... دئیه, میدانا ساری یوگوردولر… بیردن، بیره صف‌لر پوزولدو…‌ هامی‌ساکت اولدو! دانشسرانین \"بدرلنمیش آیی\" او اؤلومجول جاوان ایره‌له ییردی… بیر گؤیه باخدی، بیر یئره باخدی، گؤزلوگونو گؤزونه تاخدی، فارسجا \"چیینه توپور\" بیر سؤزلر سؤیله‌دی: او ذاتین فرمایش‌لرینی ائشیدنلر گولدولر! ائشیدمه‌ینلرده \"هوررا\" چکدیلر… سونرا، او جاوان ‌آغا کبریتی چیخارتدی: کیتابلاری یاندیردی! یئدی. .. ایچدی، مورادینا یئتیشدی\"...\nبیرده کی, او تای آذربایجانین آدلیم شاعری صمد وورغون, جنوبی آذربایجاندا باش وئره ن جنایتلرده ن خبردار اولدوقدان سونرا, شوونیستلرین یاراتدیقلاری قورخو- وحشت فضاسینی بیر شعر واسیطه سیله جانلاندیرمیش و دهشت حال- هاواسینی چوخ گؤزل تصویره چکمیشدی:\nیاندیریلان کتابلار\nجلاد سنین قالاق قالاق یاندیردیغین کتابلار\nمین کمالین شهرتى دیر، مین اؤره یین آرزوسى…\nبیز کؤچوروک بو دونیادان، اونلار قالیر یادگار.\nهر ورقه نقش اولونموش نئچه انسان دویغوسی\nمین کمالین شهرتى دیر، مین اؤره یین آرزوسى…\nیاندیردیغین او کتابلار آلوولانیر… یاخشى باخ!\nاو آلوولار شعله چکیب شفق سالیر ظلمته…\nشاعرلرین نجیب روحو مزاریندان قالخاراق\nآلقیش دئییر عشقى بؤیوک، بیر قهرمان میلته.\nاو آلوولار شعله چکیب شفق سالیر ظلمته…\nجللاد! منیم دیلیمده دیر بایاتیلار، قوشمالار،\nاونلارى هئچ دویدومو سنین او داش اوره یین؟\nهر گرایلى پرده سینده مین آنانین قلبى وار…\nهر شکسته م اولادى دیر بیر مقدس دیله یین\nاونلارى هئچ دویدومو سنین او داش اوره یین؟\nسؤیله سن مى خور باخیرسان منیم شعر دیلیمه؟\nقوجا شرقین شهرتى دیر فضولى نین غزلى!\nسن مى «ترکه خر» دئییرسن اولوسوما، ائلیمه؟\nداهیلره سوت وئرمیشدیر آذربایجان گؤزه لى…\nقوجا شرقین شهرتى دیر فضولى نین غزلى!\nجللاد! یانیب اود اولسا دا، کوله دؤنمه ز آرزولار،\nطبیعتین آنا قلبى قول دوغمامیش انسانى!\nهر اؤره یین اؤز دونیاسى بیر سعادت آرزولار\nقانلار ایله یازیلمیشدیر هر آزادلیق دستانى…\nطبیعتین آنا قلبى قول دوغمامیش انسانى!\nازل باشدان دوشمنیمدیر اوزو مردار قارانلیق…\nهر تورپاغین اؤز عشقى وار، هر ملتین اؤز آدى\nکاییناتا ده ییشمه رم شهرتیمى بیر آنلیق\nمنم اودلار اؤلکه سینین گونش دونلو اولادى!\nهر تورپاغین اؤز عشقى وار، هر ملتین اؤز آدى!\nنه دیر او دار آغاجلارى، دئ، کیملردیر آسیلان؟\nاویونجاقمى گلیر سنه وطنیمین حق سسى؟\nدایان!… دایان!… اویاق گزیر هر اوره کده بیر اصلان\nبوغازیندان یاپیشاجاق اونون قادر پنجه سی!\nاویونجاقمى گلیر سنه وطنیمین حق سسى؟\nجلاد! سنمى، دئ، قیریرسان فداییلر نسلینى؟\nملتیمین صاف قانى دیر قورد کیمى ایچدییین قان!\nزامان گلیر… من دویورام اونون آیاق سسینى\nشهیدلرین قیام روحو یاپیشاجاق یاخاندان\nملتیمین صاف قانى دیر قورد کیمى ایچدییین قان!…\nبیر ورقله تاریخلرى، اوتان منیم قارشیمدا\nآنام تومریس کسمه دى مى کیخسروین باشینى؟\nکوراوغلونون، ستارخانین چلنگى وار باشیمدا\nنسیللریم قویمایاجاق داش اوستونده داشینى\nآنام تومریس کسمه دى مى کیخسروین باشینى؟\nسور آتینى، دؤرد نالا چاپ! میدان سنیندیر … آنجاق\nمن گؤروره م آل گئیینیب گلن باهار فصلینى…\nقوجا شرقین گونشى دیر یاراندیغیم بو تورپاق\nمن یئتیردیم آل بایراقلى انقلابلار نسلینى\nمن گؤروره م آل گئیینیب گلن باهار فصلینى!\nگؤردویوموز کیمی, شاعیر صمد وورغون حقلی چیخدی. نئجه کی شاهلیق رژیمی دارما- داغین اولدو, بو گون ایراندا ملتیمی اسیر توتان اسلامو - شوونیست رژیم ده, تاریخین زیبیللیک لرینه آتیلاجاقدی.\nهئچ شبهه م یوخدور کی, ملتیمین گونشی مطلق بیر گون دوغاجاقدی. ...\n________________________________________\n* ملی حکومتین مغلوبیت ینده ن سونرا هم تبریز رادیوسی, همده تبریز یونیوئرسیته سی, آذربایجانی قان دریاسیندا بوغان ارتجاع قووه لری واسیطه سیله باغلانمیشدیلار. لاکن آذربایجانلیلارین اعتراض لاری نتیجه سینده بیر مدت ده ن سونرا, یئنی ده ن آچیلسادا, رادیو دا آنا دیلینده وئریلیش لرین یئرینی فارس دیلینده گئده ن پروگراملار آلیب و بئله لیکله تبریز رادیوسو ملتیمیزی آسیمیله ائده ن اونلار اوجاغین بیرینه چئوریلمیشدی.\nتبریز دانشگاهی ایسه, ملی حکومتین مغلوبیتینده ن سونرا, اوزون ایللر بویو دیلیمیزی و زنگین تاریخیمیزی تحقیر ائدیب و کیچیلتمه یه چالیشانلارین یوواسینا چئوریلیب و ملتیمیزه یالانچی تاریخلر یازانلارین اوولاغی اولموشدور.","num_words":2075,"character_repetition_ratio":0.035,"word_repetition_ratio":0.033,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":146826.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله‌نی ویکی‌لشدیرمک لازیمدیر. لۆطفاً مقاله‌نی ویکی‌پدیا قایدالارینا اویغون دۆزنله‌یین. گرکلی دۆزنله‌مه ائدیلمه‌دن بۇ شابلون قالدیریلمامالی‌دیر.\nبو مقاله هئچ بیر قایناقا ایستیناد ائتمیر. لطفاً، اعتیبارلی قایناقلارا ایستیناد ائتمکله بۇ مقاله-نین تکمیللشدیرمه‌سینه کؤمک ائدین. قایناقسیز یازیلار گله‌جکده سیلینه بیلر.\nمنبعلری تاپین: \"بریتانیا ایمپیراتورلوغو\" – خبرلر · روزنامه‌لر · کیتابلار · scholar · JSTOR (بو شابلون پیامینین نئجه و نه‌وقت سیلینه‌جه‌ینی اؤیره‌نین)\nبریتانیا ایمپیراتورلوغو (اینگیلیسجه: British Empire) — تاریخ‌ده ان بؤیوک ایمپیراتورلوغو، بؤیوک بریتانیا طرفیندن ایداره اوْلونان دومینیونلار، موستملکه‌لر، پروتکتورالار و مانداتلاری و دیگر وابسته بؤلگه‌لردن عبارت اوْلان ایمپیراتورلوق ایدی. ۱۶-جی و ۱۷-جی یوز ایللرده بیرلشمیش کراللیق طرفیندن قۇرولان دنیز حَددیندن آرتیق موستملکه‌لر و تیجارت مرکزلری کیمی باشلامیش‌دیر. ان گۆج‌لو دؤورونده دۆنیا تاریخینده ان گئنیش توْرپاقلارا صاحیب اوْلموش ایمپئراتورلوق ایدی، بیر یوز ایل بویونجا دۆنیانین ان اؤنده گلن کۆره سل گۆجو ایدی. ۱۹۲۲-جی ایلده ۴۵۸ میلیون آدام، یعنی دۆنیا اهالیسینین دؤردده بیری، بریتانیا ایمپئراتورلوغونون حاکمیّتی آلتیندا ایدی نتیجه اعتباری‌له سیاسی، دیل و مدنی کئیفیت مشهوردور. گۆجون زیروه‌لرینده اوْلارکن، تئز-تئز «بریتانیا ایمپئراتورلوغون‌دا گۆنشین باتمادیغی» دئییلیردی، چونکی دۆنیا عۆمومی‌سین‌ده‌کی گئنیش‌لییی سببی‌له هر زامان ان آز بیر دنه توْرپاغیندا گۆن ایشیغی وار ایدی.\n۱۵-جی و ۱۶-جی یوز ایللرده‌کی جوغرافی کشفلر بویونجا ایسپانیا و پورتوقال آوروپانین دۆنیانین کشف ائتمه‌سینین قاباقجیللاری ایدی و مدت‌ده بؤیوک دنیزاشیری ایمپئراتورلوقلار قوردولار. بۇ ایمپئراتورلوقلاردا اوْلان بؤیوک سروت‌دن قیسقانان اینگیلیس، فرانسه و هولند، آمریکا و آسیادا اؤز موستملکه‌لری و تیجارت شبکه‌لرینی قورماغا باشلادیلار. ۱۷-جی و ۱۸-جی یوز ایللرده هولند و فرانسه ایله داوام ائتدیردیی بیر نئچه دنه دؤیوشون نتیجه‌سی اعتباری‌له اینگیلیس (ایسکاتلند ایله ائدیلن ۱۷۰۷ بیرلشمه قانونو'ندان سوْنرا بریتانیا)، شیمالی آمریکا و هیندوستان‌داکی اۆستون گۆج اوْلدو. بۇنونلا یاناشی، ۱۷۸۳-جو ایلده بیر موستقیل‌لیک ساواشین‌دان سوْنرا شیمالی آمریکادا اوْن اۆچ کولونییا'نین ایتیریلمه‌سی بریتانیا اۆچون بؤیوک بیر زیان ایدی و ان سیخ اهالی‌سی اوْلان اوْلان کولونییاسینی ایتیردی. بۇ گئریلمه‌یه قارشی بریتانیانین دیقّتی سوْنرادان آفریقا، آسیا و بؤیوک اوقیانوسا چکیل‌دی. ۱۸۱۵-ده ناپالئون فرانسه سینین مغلوب اوْلماسینی سوْنرا بریتانیا، بیر یوز ایل بویونجا خاریج‌دن هر هانسی بیر مقاومتین ایشتیراک آلینمایان بیر رهبرلییی وار ایدی، و دۆنیا داخیلینده توْرپاقلارینی گئنیشلندیرمه‌یه داوام ائتدی. آغ مسکونلاشماچی موستملکه‌دن داها چوْخ موختاریت وئریلیردی؛ بعضی موستملکه‌لر ده حاکمیّت اوْلاراق یئنی‌دن تصنیف ائدیلدی.\n۱۹-جو یوز ایلین سوْنونا دۇغرو آلمان و آمریکا بیرلشمیش ایالتلارینین اینکیشافی بریتانیانین ایقتیصادی لیدئرلیینی آشیندیردی. بریتانیا و آلمان آراسینداکی سوْنرا ساواش و ایقتیصادی گرگین‌لیکلر، بیرینجی دۆنیا دؤیوشونون ان بؤیوک سببلریندن ایدی و بریتانیا، ایمپراتورلوغونا چوْخ یۆکسک بیر سوییه‌ده وابسته اوْلاراق بۇ دؤیوشو کئچدی. مالییه بیر باخیم‌دان بۇ قارشیدورما بریتانیا اۆچون چوْخ گرگین بیر ائتکیسی وار ایدی و دؤیوش‌دن فوری سوْنرا ایمپئراتورلوق ان بؤیوک گئنیشلیینی قازانماسینا قارشی آرتیق بنزرسیز بیر صنایع و یا ساواش بیر گۆج دییلدی. ایکینجی دۆنیا ساواش‌سیندن غالیب چیخماسینا قارشی بریتانیا، دؤیوش بویونجا گونئی-شرقی آسیاداکی توْرپاقلاری ژاپون طرفیندن ایشغال ائدیلدی و بۇ بئله‌جه بریتانیانین پرئستیژینه ضرر وئریب ایمپئراتورلوغونون داغیلماسینا هیز وئردی. دؤیوشون بیتمه‌سیندن ایکی ایل سوْنرا بریتانیا، ان سیخ اهالی‌سی اوْلان و ان قیمت‌لی موستملکه‌سی اوْلان هیندوستانا موستقیللیینی وئردی.\n۲۰-جی یوز ایلین گئری قالانیندا آوروپا گۆجلری طرفیندن ائدیلن داها بؤیوک بیر کۆره سل دئکولونیزاسییا حرکتی مضمونون‌دا ایمپئریانین توْرپاقلارینین چوْخو موستقیللیینی قازاندی؛ بۇ مدت ۱۹۹۷-جی ایلده هونگ کونگون چینه گئری وئریلمسی‌له سوْنا چاتدی. موستقیل‌لیک‌دن سوْنرا بیر چوْخ کؤهنه بریتانیا موستملکه‌سی اینگیلیس میللتلر بیرلیگی عضوو اوْلدو. حال-حاضیردا ایسه ۱۴ بؤلگه هله بریتانیانین سووئرئن‌لییی آلتیندادیر؛ بۇنلار بریتانیانین دنیزاشیری توْرپاقلاری‌دیر.","num_words":732,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":403424.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بؤلمه:ویکی‌پدیا:تاریخ‌ده_بوگون\/نوْوامبر_۳&oldid=65213»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nویکی‌پدیا:تاریخ‌ده بوگون\/نوْوامبر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۳ نوْوامبر ۲۰۱۵، ‏۰۴:۱۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":107,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.037,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":15866.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"{{شخص بیلگی قوتوسو |آد=وینسنت پرایس |شکیل=وینسنت پرایس |شکیل آدی=Vincent Price in House on Haunted Hill (cropped).jpg |شکلین اولچوسو =260 |آیری آدلار = |قیسا بیلگی =اوْیونچو. |میللیت=آمریکالی |تحصیل = {{Nowrap|St. Louis Country Day School |دوْغوم تاریخ =۲۷ مهٔ ۱۹۱۱ |دوْغوم یئر =سنت لوئیس, آمریکا بیرلشمیش ایالتلری |اؤلوم تاریخ = |اؤلوم یئر =لوس‌آنجلس, آمریکا بیرلشمیش ایالتلری |مزارلیقی= |اؤلوم سببی= |حیات یوْلداشی= ایدیت برت وینسنت پرایس (اینگیلیسجه: Vincent Price) آمریکالی اوْیونچو. ۲۷ مئی ۱۹۱۱ ایلینده آمریکادا دۆنیایا گؤز آچیب. ۸۲ ایل عؤمر ائله‌ییب و ۲۵ اوکتبر ۱۹۹۳ میلادی تاریخینده وفات ائدیب. 1935–1993 ایللر آراسیندا سینما ساحه‌سینده چالیشیب.\nاوْینادیغی فیلم‌لر[دَییشدیر]\nایل\nProgram\nEpisode\/source\n1946 Suspense \"The Name of the Beast\"[۱]\n1946 Lux Radio Theatre Dragonwyck[۲]\n1946 Hollywood Star Time The Song of Bernadette[۳]\n1973 The Price of Fear Episode 1 to 22[۴]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ Escape and Suspense!: Suspense - The Name of the Beast. یوْخلانیلیبNovember 19, 2017.\n^ \"Theatre Date\". Harrisburg Telegraph. October 5, 1946. p. 17. https:\/\/www.newspapers.com\/clip\/3335474\/harrisburg_telegraph\/. Retrieved October 1, 2015.\n^ \"Those Were the Days\". Nostalgia Digest. 41 (2): 32–41. Spring 2015.\n^ BBC Radio 4 Extra - The Price of Fear. BBC.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Vincent Price»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۲ ژانویه ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده وینسنت پرایس گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=وینسنت_پرایس&oldid=867871»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nآمریکالی کیشی اویونچولار\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۳ مارس ۲۰۱۹، ‏۰۹:۱۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":428,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":74073.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سالام٬ Abolfazlyashar. بۆتونلوکله کؤنوللو ایشلدنلرین چالیشماسی ایله یارادیلان ویکی‌پدیا بیلیملیگی‌نین تۆرکجه دیلینده اوْلان ورژنینه خوْش گلیبسینیز.\nباشلامادان اؤنجه آشاغیداکی قایدالارلا تانیش اوْلمانیزی تؤوصیه ائدیریک:\nیارادیلان مقاله‌لری دَییشدیرمه‌یه و یا یئنی مقاله یاراتماغا تردید ائتمه‌یین، جسور اوْلون. بیر نئچه جۆمله‌لیک مقاله‌لر یاراتماقدان چکینمه‌یین.\nمقاله‌لرین بیلگی‌لیک، بیلیملیک‌لیک، طرفسیز و غرضسیز اوْلماسینا دیقّت ائدین.\nمقاله‌لری دَییشردیرمه‌دن اؤنجه دَییشدیرمه قایدالاری ایله تانیش اوْلون.\nسوْرغولارینیزا کؤمک صفحه‌لرینده جاواب آختارا بیلرسینیز. اوْردا جاواب تاپانماسانیز، ایلگیلی دانیشیق صفحه‌سینده سوْروشون.\nباشقا ایشلدنلردن یاردیم ایسته‌مکدن چکینمه‌یین، اوْنلارین دانیشیق صفحه‌لرینی دَییشدیره‌رک سواللارینیزی آرتیرین.\nیئنی یاراتدیغینیز مقاله‌لرین تۆرکجه دیلینده اوْلماسینا دیقّت ائدین. کؤچورمه یازیلیملارینی ایشه آپاران زامان یازی‌نین دیلینی یازی قۇراللاری ایله دقیقلشدیردیکدن سوْنرا مقاله‌یه آرتیرا بیلرسینیز.\nمقاله‌لرده و بۇنلارا ایلگیلی صفحه‌لرده (بؤلمه‌لر، شابلونلار و...) ایمضانیزی و آدینیزی یازمایین. عکسینه دانیشیق، سس‌وئرمه، سوال-جاواب و... فوْرمادا اوْلان یازیلارینیزین سوْنوندا ۴ تیله ~~~~ علاوه ائده‌رک ایمضالایین.\nمؤضوع سئچیمینده چتینلیک چکیرسینیزسه، آشاغیداکی صفحه‌لر سیزه یاردیم ائده‌جک:\nویکی‌پدیا:مقاله ایسته\nویکی‌پدیا: ۱۰۰۰ مقاله\nایسته‌نیلن مقاله‌لر\nیاراتماق ایسته‌دیگینیز مقاله‌نین آدینی آشاغیداکی بوْش یئره یازین و \"مقاله یارات\" دۆیمه‌سینه باسین. ایلک مقاله‌نیزی یارادین.\nویکی‌پدیا ایشلدنلری بیلیملیکلیک شخصلر دئییللرسه، اؤزلری حاقدا مقاله یارادا بیلمزلر. بۇجور بیلگیلری یالنیز اؤز ایشلدن صفحه‌لرینده وئره بیلرلر!\n--Mr,p balçi (دانیشیق) ‏۲۷ فوریه ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۵۹ (UTC)[پاسخ]\nبؤلمه‌لر[دَییشدیر]\nسلام بی بؤلمه‌لرده هم (بؤلمه:ایران کندلری) هم (بؤلمه:کوثر بؤلگه‌سی‌نین کندلری) هم ده (بؤلمه:تهران اوستانی‌نین کندلری) وار داها یئنی‌سین یاراتماقا نیاز یوخدو. Mahammad tt (دانیشیق) ‏۲ مئی ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۲۱ (UTC)[پاسخ]\nاللرینیز اقریماسین abolfazlyashar 🇦🇿 🚜 ‏ ‏۲ مئی ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۲۵ (UTC)[پاسخ]\nویکی‌آراسی[دَییشدیر]\nسلام بی، یئنی یاراتدیغیز مقاله‌لری آیری دیللرده اولان ویکی مقاله‌سینه باغلاماق اوچون کؤمک:ویکی‌آراسی صفحه‌سینی اوخویون.Trkgs (دانیشیق) ‏۱۳ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۲۲ (UTC)[پاسخ]\nچوخ تشکور ویکی‌دئیتا باغلانتی‌سی گویارام abolfazlyashar 🇦🇿 🚜 ‏ ‏۱۳ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۸:۳۵ (UTC)[پاسخ]\nویکی‌دئیتا باغلانتی‌سی قویماق قدیمکی یول‌دور و داها منسوخ اولوب. لوطفاً یئنی یولدان ویکی‌آراسی وئرین. کؤمک:ویکی‌آراسی صفحه‌سینی آخیراجان مطالعه ائله‌یین. یئنی یولدان ویکی‌آراسی وئرمک اوچون مقاله‌لرین لاپ آشاغی قیسمتینه گئدین و دسکتاب دؤیمه‌سینی وورون. سورا صفحه‌نین ساغ طرفینده اولان باغلانتی آرتیر دؤیمه‌سینی وورون. Trkgs (دانیشیق) ‏۱۳ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۹:۲۰ (UTC)[پاسخ]\nباشاریرام اونو آمما اونوتدوم کی ویکی دئیتا یا باغلیم. فعلا مقاله لر جوریرم ان شاالله هامیسین دوزلدرم abolfazlyashar 🇦🇿 🚜 ‏ ‏۱۳ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۲۰:۰۸ (UTC)[پاسخ]\nقایناق[دَییشدیر]\nسلام بی. اوستانلار مقاله‌لرینده آرتیردیغینیز یئنی اتنیک بیلگی قوتولاری اوچون سیزدن تشکور ائدیرم. آنجاق بو بیلگی‌لره قایناق دا آرتیرین لوطفاً. حؤرمتله.Trkgs (دانیشیق) ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۳۱ (UTC)[پاسخ]\nاولارین قایناقی آیری ویکیپدیا لار دی. نه جور قایناق گویام؟! abolfazlyashar 🇦🇿 🚜 ‏ ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۳۴ (UTC)[پاسخ]\n@Trkgs: abolfazlyashar 🇦🇿 🚜 ‏ ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۳۵ (UTC)[پاسخ]\nلوطفاً ویکی‌پدیا:قایناقلارا ایستیناد صفحه‌سینی مطالعه ائله‌یین. اؤزللیکله بو بؤلوم قایناق آرتیرماق اوچون‌دور.Trkgs (دانیشیق) ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، سا��ت ۱۲:۴۴ (UTC)[پاسخ]\nبؤلمه‌لر[دَییشدیر]\nبی، لوطفاً ائله بئله‌سی بؤلمه یاراتمایین! اول باخین گؤرون بؤلمه‌نین آدی نه اولاجاق (مثلاً تورکیه تورکجه‌سی‌نین ویکی‌پدیاسینا باخین، شمالی آذربایجان ویکی‌پدیاسینا باخین و حتی فارسجا ویکی‌پدیایا باخین و اورداکی آدلاری آنالیز ائله‌یین) سورا یارادین! بؤلمه:شهرلی قاطار بؤلمه‌سینی بؤلمه:مترو صفحه‌سینه یوللاندیرمیشام. لوطفاً بؤلمه:شهرلی قاطار بؤلمه‌سی‌نی داها مقاله‌لره آرتیرمایین و یئرینه بؤلمه:مترو بؤلمه‌سینی آرتیرین. منجه شهرلی قاطار اویغون بیر آد دئییل. بیرده بیزیم دیلده مترو آدیندا مقاله وار، بس منجه بؤلمه‌سی ده ائله گرک بو آد (بؤلمه:مترو) اولسون.Trkgs (دانیشیق) ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۵۸ (UTC)[پاسخ]\n@Trkgs: چوخ تشکر ادیرم جوریرم abolfazlyashar 🇦🇿 🚜 ‏ ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۰۹ (UTC)[پاسخ]\nیازی قورال‌لاری[دَییشدیر]\nبی لوطفاً ویکی‌پدیا:یازی قۇراللاری صفحه‌سینی ده مطالعه ائله‌یین.Trkgs (دانیشیق) ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۱۱ (UTC)[پاسخ]\nTranslation request[دَییشدیر]\nHello.\nCan you translate and upload the articles az:Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının himni, az:Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının bayrağı and az:Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının gerbi in South Azerbaijani Wikipedia?\nYours sincerely, Multituberculata (دانیشیق) ‏۲۲ مئی ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۱۷ (UTC)[پاسخ]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ایشلدن_دانیشیغی:Abolfazlyashar&oldid=1517287»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۳ مئی ۲۰۲۲، ‏۱۱:۵۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1199,"character_repetition_ratio":0.098,"word_repetition_ratio":0.097,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":88332.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله‌نی دوغرولاما اوچون علاوه ایستینادلار لازیم دیر. اعتیبارلی قایناقلارا ایستیناد ائیله‌ماغینان لوطفاً بو مقاله‌نین تکمیللشدیرمه‌سینه کومک ائدین. قایناقسیز متریاللارا اعتیراض و یا آرادان قالدیریلا بیلینر.\nمنبعلری تاپین: \"سید جعفر پیشه‌وری\" – خبرلر · روزنامه‌لر · کیتابلار · scholar · JSTOR (بو شابلون پیامینین نئجه و نه‌وقت سیلینه‌جه‌ینی اؤیره‌نین)\nبو مقاله‌نین لحن، تون و یا اۆسلوب ویکی‌پدیادا ایستیفاده اولونان لحن سیاستلرینی یئرینه گتیره بیلمیر. تکلیف‌لر اۆچۆن و داها یاخشی مقاله‌لر یازماق اۆچۆن ویکی‌پدیانین تعلیماتینا باخین.\nجعفر پیشه‌وری\nآذربایجان میلی حوکومتینین رئیسی\nایشده\n۲ نوامبر ۱۹۴۵ – ۱۵ نوامبر ۱۹۴۶\nقاباقکی\nقورولدو\nسونراکی\nلغو ادیلدی\nایران مجلیسینین وکیلی\nایشده\n۱۳ جولای ۱۹۴۴ لغو اولدو[۱]\nسئچکی دایره‌سی\nتبریز\nشخصی بیلگیلر\nدوغوم\nمیرجعفر جوادزاده خلخالی\n۲۶ اوت ۱۸۹۳\nزئیوه، خالخال، قاجارلار\nاؤلوم\n۱۱ ژوئن ۱۹۴۷ (۵۳ یاش)\nباکی، شوروی\nسیاسی حزبی\nآذربایجانین دموکرات حیزبی\nآیری سیاسی\nباغلانتیلاری\nروسیه‌نین سوسیال دئموکرات ایشچیلر حیزبی\nایرانین کومونیسم حیزبی (۱۹۲۰–۱۹۲۱)\nمیرجعفر پیشه‌وری (۱۸۹۳-جو ایل ۲۶ آوقوست) گونئی آذربایجانین خالخال شهری‌نین زئیوه کندینده، بیر اکینجی عائیله سینده آنادان اولموش‌دور. شاهلیق اوصول ایداره سی‌نین بوغوجو موحیطینده ایکی قات ظولوم آلتیندا یاشایان گونئی آذربایجان‌لی‌لار همیشه اولدوغو کیمی، ایقتیصادی چتینلیکدن یاخا قورتارماق اۆچون ایران-ین موختلیف شهر و ناحیه‌لرینه ایش آختارماغا گئدیردیلر. بعضاً عائیله‌سی ایله بیرلیکده آرازی کئچرک باکی-یا نئفت معدنلرینده ایشلمک اۆچون گئدن‌لرده اولوردو. بئله عائیله‌لردن بیری ده بالاجا سید جعفرین عائیله‌سی اولور. باکی-دا دا ایقتیصادی چتین‌لیک ایچره‌سینده عؤمور سورن پیشه‌وری گوندوزلری ایشله‌ییب، آخشام‌لاری بیر نئچه صینیف درس اوخویا بیلیر. او شخصی موطالیعه و فیطری ایستعدادی‌نین سایه‌سینده گؤرکم‌لی خادیم سویه‌سینه یوکسله بیلمیش‌دیر.\nپیشه‌وری‌نین کیملیگینی بیر نئچه جومله ایله کاراکتئریزه ائتمه‌لی اولساق، بئله دئملیییک: پئشه‌کار اینقیلاب‌چی، قدرت‌لی موحرریر، ایستعدادلی یازیجی، گؤرکملی تشکیلات‌چی، آلوولو ناطیق ایدی. بئله چوْخ جهت‌لی فعالیتین هر بیرینده او گؤرکم‌لی خادیم، تکرار اولونماز شخصیت کیمی اؤزونو گؤسترمیش‌دیر.\nسیاسی چالیشما[دَییشدیر]\nس.ج. پیشه‌وری ۱۹۳۴-جو ایلده رضا شاه خفیه‌سی طرفیندن حبس اولانا قدر شاهلیق رئژیمین قارشی ایراندا موختلیف اینقیلابی تشکیلات‌لاردا رهبر خادیم کیمی فعالیت گؤسترمیش‌دیر.\n۱۹۴۱-جی ایل‌ده حبس‌دن آزاد اولدوق‌دان سوْنرا نشر ائتدیردیگی «آژیر» قزئتینده چاپ اولونان «زیندان خاطیرلری» آدلی سیلسیله مقاله‌لریندن س.ج. پیشه‌وری‌نین زیندان حایاتینی داها اطراف‌لی اؤیرنیریک.\nبیر موحرریر کیمی پیشه‌وری ۱۹۲۰-جی ایلدن عؤمرونون سونونا قدر موختلیف قزئت‌لرده ایجتیماعی سیاسی و ادبی مقالهلرله چیخیش ائتمیش‌دیر. ۱۹۴۳-جو ایلده ایران‌دا دئموکراتیک مطبوعاتین واحید جیبهه‌سینی یارادان پیشه‌وری گونئی آذربایجاندا نشر اولونان قزئت‌لری ده بۇ جیبهه‌ده بیرلشدیرمک اۆچون آذربایجانا گلیر، موختلیف شهرلری گزه‌رک ییغینجاق‌لاردا منفور م. رضا شاه-ین داخیلی و خاریجی سیاستینی ایفشا ائدن ییغینجاق‌لاردا آلوولو نیطق‌لرله چیخیش ائدیر. پیشه‌ورینی اونسوز دا یاخشی تانییان دوغما خالقی، اونون بۇ چیخیش‌لارینی درین محببت و حرارت‌له قارشیلاییردی.\nمجلیس سئچکی‌لری[دَییشدیر]\nآذربایجان‌لی‌لار اون دوردونجو دؤنم ایران میلّی مجلیسینه پیشه‌ورینی تبریزدن نوماینده سئچدی‌لر. مجلیسین خیطابت کورسوسونو آذربایجانلی‌لارین خیطابت تریبونون چئویره‌جگیندن قورخویا دوشن مورتجع نوماینده‌لر اونون نوماینده‌لیک اعتبارنامه‌سینی تصدیق ائتمه‌دی‌لر. دوشمان‌لارین بۇ حرکتی پیشه‌ورینی هئچ ده روح‌دان سالمامیش، عکسینه او رئژیمه قارشی داها کسکین موباریزه آپاریر.\nمیلّی حوکومتین یارانماسی[دَییشدیر]\n۱۹۴۱-جی ایلدن سوْنرا مرکزی حوکومتین دؤزولمز ظولمونه قارشی آردیجیل موباریزه آپاران آذربایجان‌لی‌لار اینقیلابی حرکاتا رهبرلیک ائتمک اۆچون تهران-ا دفعه‌لرله تلگرام ووروب، پیشه‌ورینی، تبریزه دعوت ائدیرلر. نهایت او، ۱۹۴۵-جی ایلده تبریزه گلیر، یئرلی اینقیلاب‌چی‌لارلا بیرلیک‌ده آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نی تشکیل ائدیر. فیرقه‌نین موراجیعت نامه‌سینده دئییلیردی: \"صینفی منصوبیتیندن، جینسیندن، دیلیندن، دینیندن آسیلی اولمایاراق بوتون ایران تبعه لری فیرقیه عضوو اولا بیلر\". بۇ او دئمک ایدی کی، آ.د. ف هئچ بیر آیری ��ئچکی‌لیک قویمادان گونئی آذربایجان‌دا یاشایان بوتون میلّت‌لرین و طبقه‌لرین نوماینده‌سینی اؤز سیرالاریندا بیرلشدیرمک ایسته‌ییر. بئله ده اولور: فیرقه‌نین تشکیلیندن آز سوْنرا میلّی بورژوازیادان فهله‌یه قدر، بوتون طبقه‌لردن گلیب فیرقه‌یه عضو اولدولار. آ.د. ف بوتون آذربایجانین ایراده‌سینی تمثیل ائدن موباریز بیر تشکیلات اوْلدو و فیرقه‌نین رهبرلیگیله خالقین اینقیلابی حرکاتی اؤز نتیجه‌سی‌نی وئردی: ۱۲ دکابر ۱۹۴۵-جی ایلده آذربایجانین میلّی مجلیسی س.ج. پیشه‌وری‌نین باشچی‌لیغی ایله آذربایجان میلّی حؤکومتی‌نین تشکیلینی اعلان ائتدی.\nمیلّی حوکومتین خیدمت‌لری[دَییشدیر]\nمیلّی حؤکومت ایلک گوندن باشلایاراق آذربایجان‌لی‌لارین بیر سیرا ایقتیصادی، ایجتیماعی و مدنی حوقوق‌لاری ایله باغلی ایصلاحات‌لار کئچیرمه‌یه باشلادی. نئچه- نئچه اون ایل‌لردن بری خالقی ایستیثمار ائدن، میلّی حؤکومت یاراناندان سوْنرا اؤلکه‌دن قاچان صاحیبکارلارین فابریکالاری میلّی‌لشدی، فابریکالار فهله‌لرین اؤز ایچری‌سیندن سئچدیگی مودیریت طرفیندن ایداره اولونماغا باشلادی. صاحب‌سیز دؤولت تورپاق‌لاری، صاحیب‌لری قاچمیش توپراق‌لار کندلی‌لرین تعیین ائتدیگی نوماینده‌لر طرفیندن تورپاق‌سیز کندلی‌لر عوض‌سیز پایلاندی. آنا دیلی دؤولت دیلی اعلان اولوندو. میلّی حؤکومتین بۇ قرارینا قارشی چیخان، آنا دیلینی اینکار ائدن بورژووا عالیم‌لری‌نین تهران قزئت‌لرینده یازدیق‌لاری بؤهتان‌لارا \"آذربایجان\" قزئتینده پیشه‌وری‌نین ایمضاسی‌ایله بیر نئچه دیش سیندیریجی جاواب مقالهسی درج اولوندو. پیشه‌وری یازیردی. \"دیلیمیزه قارشی چیخان‌لار بیلمه‌لی‌دیرلر کی، آذربایجان دیلی شیره‌سینی آنالارین سینه‌سیندن، حرکتینی بابالارین اوجاغین‌دان آلیر، اونو بۇ حاق‌لاردان آییرماق غئیری-مۆمکون‌دور…\"\nآذربایجانین بوتون شهرلرینده آنا دیلینده قزئتلر و ژورنال‌لار نشر اولوندو، ایبتیدایی مکتب لر اۆچون «آنا دیلی» درسلیک لری یاراندی، تبریزده دؤولت داروالفونونو، دؤولت رادیو وئرلیش‌لری کومیتهسی، یازیچی و شاعیرلر مجلیسی، فیلارمونیا، دؤولت موزهیی، یئتیم‌لر ائوی، اونلارجا بئله ایجتیماعی مدنی موسسیسهلر آچیلدی. شهرلر آبادلاشماغا، کندلره یئنی گئنیش یول‌لار چکیلمه‌یه باشلادی.\nیئنی یارانمیش میلّی حوکومتین بوتون بۇ چتین ایش‌لرین رهبرلیک ائدن پیشه‌وری، خالقین مدنی-موعاریف ایش‌لرین خصوصی دیققت یئتیریر، اونلارین تشکیلینده شخصن ایشتیراک ائدیردی. میلّی حوکومت دورینده «آذربایجان» قزئتینده شاهلیق اوصولونون تملینی سارسیدان مقاله‌لر یازماق‌لا اؤز موحرریرلیک یاراتیجی‌لیغینی دا دوام ائتدیریردی.\nگونئی آذربایجان خالقینین میلّی آزادلیق موباریزه سی‌نین زیروهسی اوْلان «۲۱ آذر» اینقیلابی‌نین و میلّی حؤکومتین رهبری و میلّی حؤکومت دورینده حایاتا کئچیریلمیش اصلاحات‌لارین بلاواسیطه تشببوس‌چوسو اوْلان پیشه‌وری آذربایجانین بؤیوک اوغلو کیمی همیشه خالقین قلبینده یاشایاجاق‌دیر.\nپیشه‌وری‌نین شخصییه‌تی[دَییشدیر]\nس.ج. پیشه‌وری ۱۹۳۰-جو ایللردن سوْنرا ایراندا، خوصوصیله گونئی آذربایجاندا یئتیشمیش بیر چوْخ اینقیلاب‌چی‌لارین معنوی موعلیمی اولموش‌دور. بیز اینانیریق کی، بۇ بؤیوک اینسانین حایاتی، فعالیتی و یارادیجی‌لی��ی گلجک نسیلرده اؤرنک اولاجاق‌دیر.\nسید جعفر پیشه‌وری (۱۸۸۳–۱۹۴۷) شاهلیق قورولوشو علیهینه اینقیلابی حرکاتین یئتیشدیردییی گؤرکملی خادیملردن بیری‌دیر. جنوبی آذربایجاندا ۱۹۴۵–۱۹۴۶^جی ایللرده آذربایجان دئموکرات پارتیسی‌نین (آدپ) و آذربایجان میلّی حوکومتی‌نین یارانماسی و بیر ایللیک فعالیتی دؤورونده س.ج. پیشه‌وری‌نین یوکسک اینقیلابی-نظری حاضرلیغی و تشکیلاتچیلیق باجاریغی اؤزونو گؤسترمیش‌دیر.\nجنوبی آذربایجاندا ۱۹۴۵^-جی ایلین سنتیابر، دکابر آیلاریندا اینقیلابی خالق حاکیمیتی‌نین یارانماغا دوغرو گئتدییی بیر شرایطده تهراندا چیخان و ایرانین دئموکراتیک قوووتلرینه منسوب اوْلان چوْخ نوفوذلو قزئتلردن بیری یازیردی. \"حقیقی دئموکراتیک قورولوش یاراتماق اۆچون\" دؤولت حاکیمیتینی ایرتیجاع‌چی‌لاردان تمیزلمکدن، اونلاری موحاکیمه و جزالاندیرماق‌دان باشقا هئچ بیر یول یوخدور… حاکم دایرلری تمیزلمکدن باشقا بیر چاره یوخ‌دور.\"\n۱۹۴۱–۱۹۴۵-جی ایللرده شاهلیق رئژمین و ایرتیجاع‌چی حاکیمیت موناسیبتی اوولده نظردن کئچیریلن تحلیلی گؤستریر کی، همن ایللرده ایران^ین سیاسی قووولری‌نین هئچ بیری آذربایجان خالقینین و دیگر خالق‌لارین میلّی آزادلیغی مسئلهسینی قارشییا مقصد کیمی قویمامیشدی. عومومی هوجوما کئچمیش ایرتیجاع نین قارشی‌سینی آلماق، ایران آزادلیق حرکاتینا دایاق یاراتماق و آذربایجان خالقینین میلّی و دئموکراتیک آزادلیغینی تأمین ائتمک اۆچون مؤوجود سیاسی قووولردن اساسلی صورتده فرقلنن معین بیر سیاسی تشکیلاتین یارانماسی ضروری اولموشدو.\nبئله بیر سیاسی قووه ۱۹۴۵-جی ایلین ایکینجی یاریسیندا جنوبی آذربایجاندا یارانماقدا ایدی. س.ج. پیشه‌وری دئییردی: \"بیز اوزون اوزادی موطالیعه ائتدیکدن سونرا یقین حاصیل ائتدیک کی، مهم بیر تشکیلات ووجودا گلمزسه، گوندن گونه قووتلنمکده اوْلان سئلین (ایرتیجاععنین هوجومونون- م. ج)\" قاباغینی آلماق مۆمکون اولمایاجاق. اونا گؤره ده بیرینجی نؤوبهده بؤیوک بیر فیرقه یاراتماغا تشببوس ائتدیک\". آذربایجان دئموکرات پارتیسی بئله بیر سیاسی پارتی اولدو. او زامان جنوبی آذربایجاندا یئنی سیاسی پارتی‌نین یارانماسیندا فعال ایشتیراک ائتمیش مسلکداش‌لارینین دا فیکرینی ایفاده ائدهرک س.ج. پیشه وری دئمیش‌دیر: \"ایراندا مجلیس و دؤولت ماشینی تامامیله دئموکراتیزمین دوشمانی اوْلان مستبیدلرین الینه دوشوب. اونلار بۇ بؤیوک واسیطهدن ایستیفاده ائدهرک آزادلیغی و حقیقی دئموکراتیک یولوندا موباریزه ائدن فداکار قوولری ازیب محو ائتمکدهدیرلر. تهراندا کؤک سالمیش ایرتیجاع و ایستیبداد قووتی خاریجده (تهران‌دان خاریجده – م. ج) ووجودا گلن آزادلیق حرکتلرینی یاتیرماق ایشینده هئچ بیر جینایتدن گئری دورمایاجاقدیر. بۇ جینایتلر سون وئرمک اۆچون اورانین (تهرانین – م. ج) قودرتینی میلّی اختیارلار واسیطهسیله سیغدیرماق لازیم گلیر. بۇ ایشده آذربایجان همیشه اولدوغو کیمی ایندی ده قاباقجیل اولمالی‌دیر. تهران‌دان آزادلیق اومماق بؤیوک سهودیر\". ۱۹۴۵-جی ایلده ایران^ین شاهلیق رئژیمینه و ایرتیجاعچی حاکیمیتینه قارشی س.ج. پیشه‌وری‌نین توتدوغو مؤوقع دیگر سیاسی خادیملرین و قوولرین مؤوقعیندن تامامیله فرقلی ایدی.\nپیشه‌وری اینقیلابی مؤوقع توتاراق ایرانین مرکزی حؤکومتیندن قانون، عدالت و آزادلیق طلب ائدیب اینتیظاردا اوتورماغین قطعی علهینه ایدی. س.ج. پیشه‌وری آذربایجاندا بؤیوک اینقیلابی ایمکان‌لاردان ایستیفاده اولونماسینی و بئلهلیکله حاکیمیت مسئله سی‌نین و میلّی مسئلهنین اینقیلابی یول ایله حل ائدیلمهسی تکلیف ائدیلدی.\nاینقیلابی شرایطی واختیندا موعینلشدیرمک و اوندان ایستیفاده ائتمک مسئلهسی – باشقا اینقیلابی حرکات‌لاردا اولدوغو کیمی، ۱۹۴۱–۱۹۴۵-جی ایللرده آذربایجاندا میلّی-آزادلیق و دئموکراسی اوغروندا موباریزه زامانی خالق کوتللری‌نین اینقیلابی چیخیش‌لارینین واختینین دوزگون سئچیلمه سی‌نین ده بؤیوک اهممیتی اولموش‌دور.\nآذربایجاندا ایرتیجاعنین هوجومونون قارشی‌سینی آلماق و خالقین آزادلیغینا نائیل اولماق اۆچون چوْخ بؤیوک ایمکان وار ایدی. تهراندا چیخان و ایران آزادلیق جبههسینه باغلی اوْلان «بشر» قزئت ۲۳ آوقوست ۱۹۴۵_جی ایلده یازیردی: «حاکم صینیفلرین اؤزباشینالیغی حددینی گئچنده چاره خالقین موتشکیل اوصیانین‌دان عیبارتدیر. بۇ اوصیانین ائلئمئنتلری ایراندا گؤرونمکدهدیر. آذربایجان تلاطومدهدیر و اینقیلابا حاضردیر». بئله بیر شرایطده ایرانین هم ایرتیجاع‌چی، هم ده لیبرال دایرهلری آذربایجاندا خالقین اینقیلابی چیخیش‌لارینین یوبانماسینا، بونونلا دا تدریجاً سویوماسینا و نهایت قارشی‌سینین آلینماسینا چالیشیردی. لیبرال سیاسی مؤوقعیه مالیک اوْلان باهار هئچ بیر کانکرت فاکئت گؤسترمدن ادعا ائدیر کی، ایرانین مرکزی دؤولتی گویا باشقا اوستانلردن داها چوْخ آذربایجانا طرفدارلیق ائدیر. تهراندا چیخان و حاکم داییرهلرله موعین درجهده باغلی اوْلان قزئتلردن بعضیلری ایسه یازیردی: «آذربایجان‌لی‌لار اؤز احتیاج‌لارینی دئمیشلر و مرکزی دؤولتین دیقتینی جلب ائدهجکلر. یاخشی‌سی بودور کی، آذربایجان‌لی‌لار اؤز میلّی مطلبلرینی و مقصدلرینی دؤولت دن ایسته سینلر و صبیر ائتسینلر» اون دوردونجو مجلیس رئیسی‌نین موعاوینی شیراز دئپوتاتی سردار فاکر حیکمت ایسه ۲۵ سپتامبردا مجلیسده کی چیخیشیندا طلب ائدیردی کی، آذربایجاندا اؤز حوقوق‌لاری اوغروندا موباریزیه قالخمیش شخصلرین «اللری و دیللری کسیلسین». ایران^ین اون دوردونجو مجلیسی‌نین رئیسی س.م. طباطبائی ۱۹۴۵-جی ایل ۲۵ دئکابیریندا مجلیسده چیخیشیندا دئییردی: «فرض ائده لیم کی، ایراندا گؤز چارپان نؤقصان‌لار واردیر. بوتون اوستانلرده اولدوغو کیمی آذربایجان‌لی‌لارین دا دیله یی و شیکایتلری واردیر. لاکین گرک سؤزو اؤز واختیندا دئمک، بئله بیر مؤوقعده یوخ».\nهمین واخت حؤکومت آذربایجاندا خالقین اینقیلابی حرکاتی نی بوغماق اۆچون بیر طرفدن سلاحلی قووه‌لردن ایستیفاده ائتمه یی باشلادی، دیگر طرفدن واخت قازانماق اۆچون تبریزده اینقیلابی حرکاتین باش‌چی‌لاری ایله دانیشیغا گیردی. ۱۹۴۵-جی ایلین یاییندا م. صدر اینقیلابی حرکات رهبرلری ایله بیرباشا دانیشیغا دا گیردی. بۇ ایش اۆچون ایران شاه دؤولتی‌نین سیاسی خادیملریندن، او زامان آذربایجانا والی تعیین اولونموش مرتضی بیات (سهام السلطنه) شاه-ین و مرکزی حؤکومتین رسمی نوماینده سی کیمی ۱۹۴۵^-جی ۷ دسامبریندا تبریزه گلدی. دسامبرین ۸-دن ۱۱-نه قدر ایران حؤکومتی و آذربایجان خالقینین نوماینده لری آراسیندا دانیشیق‌لار گئتدی. آذربایجانین نوماینده هیئتین س.ج. پیشه‌وری باشچیلیق ائدیردی. ایران حوکومتی‌نین بۇ دانیشیق‌لاردا دا مقصدی باشقاتماق‌دان، واخت قازانماقدان، خالقی آلداتماق‌دان عیبارت ایدی. ایران دؤولتی‌نین نوماینده سی آذربایجان نوماینده لریندن حؤکومت گؤندریلمک اۆچون «آذربایجان خالقینین طلبلری‌نین سیاهی سینی» ایسته می‌شدی. آذربایجان نوماینده لری ۱۹۴۵-جی ایل نویابرین ۲۰-ده اؤزونو آذربایجان موسیسلر مجلیسی اعلان ائتمیش آذربایجان خالق کونقره سی‌نین (۲۰–۲۱٫۱۱٫۱۹۴۵-جی ایل) تبریز دئکلاراسیاسینی، قرارلارینی و بیاننامه سینی ایران دؤولتی‌نین نوماینده لرینه تقدیم ائتمیش و بیلدیرمیشدیر کی، آذربایجان خالقینین اساس طلبلری بۇ سندلرده گؤستریلمیش و واختیندا ایران شاه-ینا، مجلیسینه و حؤکومتینه گؤندریلمیش‌دیر. همن تاریخی سندلر و ایران کونستیتوسیاسینا موافیق اولاراق آذربایجان خالقی آذربایجاندا مختار حاکیمیت اورگان‌لاری یاراتماغا باشلامیش‌دیر. ایران حؤکومتی نوماینده لری آذربایجان خالقینین اساس طلبلری ایله هئچ جوره راضیلاشمادیلار، کیچیک و اهمیت‌سیز مسئله لرین موذاکره سینه ایصرار ائتدیلر و میلّی موختاریتدن ال چکیلمه سینی ایره لی سوردولر. بونلارا گؤره ده، موذاکره نتیجه سیز قورتاردی. مرتضی بیات شاها و حؤکومته معلومات وئرمک اۆچون دسامبرین ۱۱-ده تبریزدن تهرانا گئتمه لی اوْلدو.\nایرانین ایرتیجاع قووتلری بوتون واسیطه لرله خالقین اینقیلابی چیخیشینین قارشی‌سینی آلماغا چالیشدیغی بیر واختتا، س.ج. پیشه‌وری خالق اینقیلابینین یئتیشدیغینی و اونون اۆچون بؤیوک ایمکان یاراندیغینی واقتیندا گؤرموشدور. او، مقاله لرینده، نیطق و چیخیش‌لاریندا دؤنه دؤنه خبردارلیق ائدیردی کی، اینقیلابی چیخیش اۆچون یارانمیش فورصتی الدن وئرمک اولماز، الوئریش‌لی شرایطدن واختیندا ایستیفاده ائتمک لازیم‌دیر. س.ج. پیشه‌وری ۱۹۴۵-جی ایل سپتامبرین ۱۲-ده دییردی: \"فورصتدن ایستیفاده ائده بیلمک اؤزو بؤیوک ایستعداد و لیاقت ایسته ییر. بیز فورصتی الدن وئرمه یه راضی اولا بیلمه ریک. اوستان انجومنی و محل‌لی موختاریت مسئله سینی عملی صورتده حیاتا کئچیرمه لییک. \"سپتامبرین ۲۰-د ایسه او \"آذربایجان قزئتینده یازیردی: \"بیز نه قیمت اولور اولسون جهان حادیثه لری‌نین وئردیگی ایمکان‌دان ایستیفاده ائدیب آزادلیغیمیزی تأمین ائده جییک\".\nموتفیق قوشون‌لارینین ایراندا اولماسی ایرتیجاع قوولری‌نین ال-قولونو موعین درجه ده باغلامیشدی. بئله بیر شرایطده س.ج. پیشه‌وری آذربایجاندا میلّی آزادلیق حرکاتی اۆچون یارانمیش فورصتدن، الوئریش‌لی ایمکان‌دان واختیندا و تأخیر سالمادان ایستیفاده ائتمه یه چاغیریردی. او، ۱۹۴۵-جی ایل سپتامبرین ۱۲-ده «آذربایجان» قزئته سینده یازیردی: «ایندی آذربایجان خالقینین الینه بؤیوک بیر فورصت دوشموش‌دور. بون‌دان ایستیفاده ائتممک خیانت‌دیر». ۱۹۴۵-جی ایل اوْکتوبرین ۱۱-ده اون دوردونجو مجلیسده کی نیطقینده دوکتور محمد موصدیق دئییردی: «بیز ایستیفاده ائتمه لی و یاخشی مؤوقع ایندیکی مؤوقع دیر. من یقین ائدیرم کی، خاریجی قوشون‌لار بۇ مملکتدن گئدندن سونرا حاکم دایره لر بیزیم سئچکی قانونوموزون اصلاح ائدیلمه سینه راضی اولمایاجاق‌لار».\nرضا شاه-ین دیکتاتوراسی داغیلان‌دان سوْنرا جنوبی آذربایجاندا سیاسی پارتی و ایجتیماعی تشکیلات‌لارین فعالیتینی خصوصی قئید ائتمک اولار. او جوملدن آذربایجان جمعیتی، آذربایجان زحمتکشلری تشکیلاتی، دئموکراسیه طرفدارلاری مرکزی، آنتی‌فاشیست جمعیت، آذربایجان فهله و زحمتکش همکارلار ایتیفاقی، دئموکراتیک تشکیلات‌لاردان، مطبوعاتدان و شخصلردن عیبارت اوْلان آزادلیق جبهه سی و ایران خالق پارتیاسی کیمی ایجتیماعی و سیاسی تشکیلات‌لار ۱۹۴۱–۱۹۴۵-جی ایللرده آذربایجان^ین بوتون ویلایت و محل‌لریندا، شهیرلرینده، ایش و یاشاییش یئرلرینده گئنیش تشکیلات شبکه سی یاراتمیش و بؤیوک تبلیغات ایشلری گؤرموشدو. آزادلیق، دئموکراسیه و زحمتکشلرین حوقوقو اوغروندا موباریزه ائتمیشدیلر.\nبئله لیکله، س.ج. پیشه‌وری جنوبی آذربایجاندا عوموم خالق منافعینه اویغون یئنی بیر پارتی‌نین یارانماسی ضرورتینی اساسلاندیردیغین‌دان سوْنرا همن پارتی‌نین یارانماسی اوغروندا موباریزیه باشلادی. س.ج. پیشه‌وری ده اوْلان پئشه کار اینقیلابچیا مخصوص کیفیت لر اونا بئله بیر پارتی‌نین تشکیلینده موهوم رول اویناماغا ایمکان و صلاحیت وئریردی. سوسیال-ایقتیصادی حیات و آزادلیق اوغروندا موباریزه نین گئدیشی بورادا یئنی سیاسی پارتی‌نین یارانماسی اۆچون گئنیش زمین حاضیرلامیشدی. س.ج. پیشه‌وری ۱۹۴۴–۱۹۴۵-جی ایللرده آذربایجانا سفرلری زامانی بورادا یئنی سیاسی پارتی‌نین یارانماسی سایه سینده ایکینجی موهوم آددیمی آتمیش اوْلدو. او بۇ مسئله ده جنوبی آذربایجان ۱۹۰۵–۱۹۱۱-جی ایللر ایران اینقیلابین‌دان باشلایاراق فهله، کومینیست و میلّی آزادلیق حرکات‌لاریندا فعال ایشتیراک ائتمیش. اینقیلابی و دئموکراتیک پارتیلرده فعالیت گؤسترمیش گؤرکملی اینقیلاب‌چی‌لار و آدلی-سانلی آزادیخواه لارلا گؤروشموشدو. س.ج. پیشه‌وری بیر زامان آذربایجانین تبریز، خوی، سلماس، اورمو، ساراب، اردبیل، آستارا و باشقا شهرلرینده اولموش، بۇ یئرلرده فهله لرین، کندلیلرین، ضیالی‌لارین، صنعتکارلارین، فابریک-زاوود صاحیبلری‌نین، دوکانچی و تاجیرلرین، خیردا و اورتا مولکدارلارین، روحانیلرین و دؤولت قوللوق‌چولارینین ترقی پرور، وطن پرور و آزادیخواه نوماینده لری ایله شخصن گؤروشموش و صؤحبت ائتمیش‌دیر. آذربایجان خالقینین ایحتیاج‌لاری، حوقوق‌لاری و میلّی-آزادلیق مسئله لری هر طرف‌لی موذاکره ائدیلیر و اونلارین حاقّیندا فیکیرلر سؤیله نیلیردی. س.ج. پیشه‌وری بۇ گؤروشلری و موذاکیره لری بورادا ۱۹۴۴^-جو ایلین یونوندا «آژیر» قزئته سینده یازیردی: «آلتی آیلیک سئچکی موباریزه سی ایستر ایستمز منی جمعیتین داخیلینه سوق ائتدی. هر یئره گئتدیم مولکدارلارین طمطراق‌لی ائولری، کندلی لرین داخمالاری، فهله لرین منزیللری، بیر سؤزله تبریز اهالی‌سی‌نین بوتون طبقه لری ایله تانیش اولدوم. من ایسته ییردیم گزیم، گؤروم، آنلاییم و علاج یولو تاپیم، منیم مقصدیم دلیل، سند، آختارماق ایدی».\nجنوبی آذربایجانین باش‌لیجا حیاتی پروبلملرینی ایحاطه ائدن بوتون بۇ صؤحبت، موباحیصه و موذاکیرهلرین گئدیشینده اورادا یئنی سیاسی پارتی‌نین یارادان‌لارین رهبر قروپو اورتایا چیخدی، خالق یاراناجاق پارتی‌نین کوتلوی، میلّی-آزادلیق، دئموکراتیک و اینقیلابی کاراکتری و وظیفهلری موعین لشدی. بوندان سوْنرا جنوبی آذربایجاندا ۱۹۴۵-جی ایلین آوقوست-سپتامبر آیلاریندا عملی صورتده یئنی سیاسی پارتینین یارادیلماسینا باشلاندی. بۇ آرادا س.ج. پیشه‌وری یازمیش‌دیر: \"فیرقه میزی یارادان‌لار میلّی حرکاتیمیزی ووجودا گتیرمک اۆچون صینیفلری میلّی شوارلار واسیطه سیله جلب ائتمک لوزومونو جیدی بیر صورتده ترک ائتمیشلردیر. بۇ قرارا گلدیلر: \"اوول دئموکرات فیرقه سی (پارتیاسی م. ج) نامینا میلّی بیر تشکیلات ووجودا گتیرسینلر\".\nس.ج. پیشه‌وری پارتی‌نین آدینا خصوصی اهممیت وئریردی. او، بۇ عقیده ده ایدی کی، \"پارتی آد قویدوغوندا اساس مقصد نظره آلینمالی‌دیر. \"دموکرات\" آدی گئنیش صینفی اساسی اوْلان بیر پارتیه یارانماسی باخیمین‌دان. خوصوصیله جنوبی آذربایجاندا ایران مشروطه اینقیلابین‌دان و ش.م. خیابانی دوریندن خالقین بۇ کاراکترده پارتی ایله تانیش اولماسی جهتدن چوْخ موناسیب ایدی. بۇ آد پارتی‌نین دئموکراتیک وظیفه لره مالیک اولاجاغینی موعین ائدیردی.\nآذربایجان دئموکرات پارتی‌سی‌نین تشکیلی پارتی‌نین بیرینجی یازیلی سندی – موراجیعت نامه سی آذربایجان و فارس دیللرینده س.ج. پیشه‌وری طرفیندن یازیلدی. بوندان سوْنرا آذربایجان دئموکرات پارتی‌سی‌نین (آدپ) ایلک بیاننامه سی تبریز، اورمو و خوی شهرلری‌نین گؤرکم‌لی آزادیخواه‌لارین‌دان ۷۷ نفر طرفیندن ایمضا ائدیلدی و ۱۹۴۵-جی ایل سپتامبرین ۳-ده (۱۳۲۴^نجو ایل شهریور آیینین ۱۲-ده) آذربایجانین بوتون بؤیوک-کیچیک شهرلرینده یاییلدی و بۇ سند ۲ شهریور بیاننامه سی آدی ایله مشهور اولموش‌دور.\n۱۹۴۵-جی ایل سپتامبرین ۵-ده آذربایجان دئموکرات پارتی‌سی‌نین اورگانی «آذربایجان» قزئتی‌نین بیرینجی نومره سی نشر ائدیلدی. «آذربایجان» قزئته سینده س.ج. پیشه‌وری اؤزو شخصن رهبرلیک ائدیردی. دئمک اولور کی، بۇ قزئتین سیاسی، ایجتیماعی و تشکیلاتی اهممیت‌لی بوتون باش مقاله لری س.ج. پشه وری طرفیندن یازیلمیش‌دیر. قزئت آذربایجان دیلینده چیخیر، خالقا پارتی‌نین مرام و مقصدینی منطیقی و چوْخ آیدین دیلله چاتدیریردی.\n۱۹۴۵-جی ایل سپتامبرین ۱۳-ده تبریزده آدپ-نی یارادان‌لارین ایلک کونفرانسی اوْلدو. بۇ کونفرانس پارتی ایشلرینه رهبرلیک ائتمک اۆچون ۱۱ نفردن عیبارت کومیته (موسسلر کومیته سی) یاراتدی. همن کومیتیه س.ج. پیشه‌وری صدر و م.س. شبستری صدر معاوینی سئچیلدی.\n۱۹۴۵-جی ایل اوْکتوبرین ۲-ده تبریز شهرینده آذربایجان دئموکرات پارتی‌سی‌نین بیرینجی قورولتایی آچیلدی. پارتیانین ۳۸ شهر، ماهال و ویلایت تشکیلاتی قورولتایا ۲۷۷ نفر نوماینده سئچمیشدی. قورولتایین بیرینجی ایجلاسیندا ۲۴۷ نفر نوماینده ایشتیراک ائدیردی. آدپ-نین بیرینجی قورولتایینین بوتون موذاکیره لری و یازی ایشلری آذربایجان دیلینده آپاریلیردی. قورولتای آدپ-نین پروقرامینی و نیظامنامه سینی موذاکیره و قبول ائتمک دن، آدپ-نین مرکزی کومیته سی (۴۲ نفر) و مرکزی تفتیش کومیسیاسینی (۱۲ نفر) سئچدیکدن سوْنرا اوْکتوبرین ۴-ده اؤز ایشینی مووفقیتله باشا چاتدیردی. س.ج. پیشه‌وری آدپ-نین بیرینجی قورولتایینین گئدیشینه اوولدن آخیرا قدر موستقیم صورتده رهبرلیک ائتمیشدیر. قورولتای آدپ-نین مرامنامه سینی و نیظامنامه سینی قبول ائدرک ایجتیماعی حیاتین بوتون ساحه لری اوزره پارتی‌نین حرکات خطینی، پرنسیپلرینی و تشکیلات قورولوشونو موعین ائتدی.\nمرامنامده گؤستریلیردی کی خالقا گئنیش دئموکراتیک آزادلیق‌لار وئریلمه لی و موستبیدلر حاکیمیتی محو ائدیلمه لی‌دیر. س.ج. پیشه‌وری آدپ-نین مرامنامسینی بؤیله قیمتلندیرمیش‌دیر: «مرامنامنین اساس مسئله سی آذربایجان‌لی‌لارین بیر میلّت اولاراق تانینماسی و موختاری�� مسئله سی حساب اولونور».\nبؤیله لیکله، س.ج. پشه وری‌نین، تشکیلینه سعی گؤستردیگی پارتیا یاراندی و سۆرعتله بوی آتدی.\nآذربایجان دئموکرات پارتی‌سی‌نین یارانماسی موهوم موترقی و اینقیلابی حادیثه ایدی. س.ج. پیشه‌وری یازیر کی، بۇ پارتی‌نین شعارلاری چوْخ آیدین، کانکرت و باشا دوشوله جک ایدی. خالق میلّی موختاریت، دیل آزادلیغی، کندلی-مولکدار و فهله-صاحیبکار موناسیبتی‌نین دوزگون یولا قویولماسینی، خالق حاکیمیتینی تأمین ائتمک شعارلارینی چوْخ یاخشی باشا دوشوردو. اونا گؤره ده، آدپ-نین یارانماسی خالق طرفین‌دن بؤیوک ریغبت و اومیدله قارشیلاندی.\nآ.د. پ-نین ایلک بیاننامه سی نشر اولونان گوندن (۳ دسامبر ۱۹۴۵) خالق کوتله لری تبریزه پارتی‌نین و «آذربایجان» قزئته سی‌نین عونوانینا گؤندردیکلری تلگراف و مکتوب واسیطه سیله دئموکرات پارتیسین قوشولدوقلارینی بیلدیریر و بۇ پارتی قبول اولونمالارینی خواهیش ائدیردیلر. تبریزدن پارتی‌نین مرکزیندن گؤستریش گؤزلمه دن موسیسلر طرفیندن اردبیل، اهر، ماکی، ماراغا، مرند، اورمو و خوی ویلایتلرینده عجبشئرده، شیشواندا، نکدیده، جولفا، ساراب و دیگر شهرلرده پارتی‌نین تشکیلات‌لاری یاراندی. قورولتای‌دان سوْنرا ایسه آدپ اؤز تشکیلات‌لارینی پارتیا پروقرامینین و نیظامنامه سی‌نین طلبلرینه اویغون اولاراق قورمایا باشلادی. او جوملدن ایلک پارتیا تشکیلات‌لاری یارادیلدی. ۱۹۴۵-جی ایل نویابرین اووللرینه قدر آدپ-نین بوتون ویلایت و شهر تشکیلات‌لاریندا پارتیا کونفرانس‌لاری کچیریلدی.\nآذربایجان دئموکرات پارتی‌سی یاراندیغی گوندن باش خطی نین قورونماسی اوغروندا موباریزه آپارمیش‌دیر. آ.د. پ-نین ایلک بیاننامه سی یازیلیرکن بۇ پارتیانی یارادان‌لارین بیر قروپو فقط مدنی موختاریت شعاری ایره لی سورموشدولر و بۇ بیرینجی ماده بئله ده عکس اولموشدو. بۇ باره ده س.ج. پیشه‌وری بئله یازیر: «بیز بیلیریک کی، الیمیزده دؤولت تشکیلاتی، سیاسی قووه و ایختیار اولمازسا فارس موتعصیب لری بیزه مدنی موختاریت وئرمیه جکلر. مدنی موختاریت عیباره سی محدود اولدوغو اۆچون داخیلی آزادلیق و اؤز موقدراتینی اؤزو تعیین ائتسین سؤزو ایله موختاریت سؤزونو عوض ائتدیک.»\nس.ج. پیشه‌وری پارتی‌نین باش خطینی اینقیلابی مؤوقع دن و آردیجیل صورتده مودافیعه ائدیردی. اونون سعیی نتیجه سینده پارتیا قورولتاییندا باش خطی قطعیت له مودافیعه اولوندو.\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ آشنایی با تاریخ مجالس قانونگذاری در ایران دوره اول تا دوره شانزدهم [History of Legislatures in Iran (1285–1328)] (in فارسیجا). Majlis Research Center. 2005 [1384]. p. 266. 2020-12-13-ده اوریجنال-دن آرشیولشدیریلمیشدیر. 2018-04-22-ده یوخلانیب. {{cite book}}: |archive-date= \/ |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)CS1 maint: unrecognized language (link)\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سید_جعفر_پیشه‌وری&oldid=1555413»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nCS1 maint: unrecognized language\nArticles needing additional references\nAll articles needing additional references\nمقاله‌های نیازمند ویرایش سبک ویکی‌پدیا\nهمه مقاله‌های نیازمند ویرایش سبک\nآذربایجان تاریخی\nآذربایجانین تاریخی شخصیتلری\nاردبیل\nایرانلی اینقیلابچیلار\nجنوبی آذربایجانلی‌لار\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nسی‌اس۱ خطالاری: آرشیو-یوآرال\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۳ ژانویه ۲۰۲۴، ‏۲۱:۲۶ تاریخینده دَ��یشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":4824,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":206185.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شهرین بؤیوٍک پارک‌لاریندان ساییلان «میللت پارکی» اؤز اوزون عؤمروٍ‌ بویو، جوٍربه‌جوٍر اینسان‌لاری ‌قارشی‌لاییب، اونلارین احوال- روحیه‌سینی، سئوینج و کدری‌نین دؤزوٍملوٍ شاهیدی اولوبدور. اونلاردان کیمی‌سی درد الیندن قورتاریب قاچمیش، پارکین بیر بوجاغینا سیغینان؛ کیمی‌سی اؤز ایستکلیسی ایله بیرلیکده بیر دینج یئر آراییب آختاریب، شیرین رؤویالارا دالان؛ کیمی‌سی اعتیاد جایناغیندا سیخیلیب، یئرسیزلیکدن بیر گوٍشه‌یه دالدالانیب گئجه‌له‌ین؛ کیمی‌سی گنج‌لییین قانادلی آرزیلاری‌لا کیتاب الینده آغاجلار کؤلگه‌سینده وار- گل ائده‌رک دانیشگاه عشقی ایله اوچوشان، کیمی‌سی… کیمی‌سی… آنجاق هره‌سی بیر درده دالان، هر بیری بیر رنگه چالان ایدیلر…\nپارکین بؤیوٍک دروازاسی‌نین یانیندا یئرلشن قوجامان چینار، بیر آغ‌ساققال کیمی سانکی باشقا آغاجلارین هنده‌وریندن گلن‌لری قارشیلاییر، گئدن‌لری یولا سالیردی.\nاو گوٍن ایسه بو قوجامان چینار ال- اله وئریب قوشا گئدن بیر اوغلان ایله بیر قیزین شن‌لیکله گزیشمه‌لرینی، بختیارجاسینا اونون قاباغیندان سوٍزوٍب دروازادان چیخمالارینی ایزله‌دی. اونلار دئیه- گوٍله خییاوانا چیخدیلار.\nاوغلان ایییرمی‌ بئش، ایییرمی آلتی یاشار ایدی؛ اونون ائینینده‌کی قیسا قول ساریمتیل «تی‌شئرت»ین هر اوٍچ دوٍیمه‌سی آچیق ایدی. بوغازیندان آسیلان بویون باغی‌نین آلتین زنجیری ایشیلداییردی. کیبریتی مخملدن تیکیلمیش عنّابی دار شالواری اونون آریق و اوزون قیچلارینی داها آریق و اوزون گؤستریردی. او آغ ایسپورت باشماغی‌لا تلسمه‌دن ییرغالانا- ییرغالانا یئریییردی.\nقیزین زولاق- زولاق نازیک مانتووا بوٍروٍنموش نومودلو اندامی یولدان کئچن‌لردن باخیش اوموردو. قیز، اوغلان‌لا قول- قولا گئدیر، آستا- آستا پیچیلداشیر، اونون نسه سؤیلمه‌سیندن نارین- نارین گوٍلوٍردوٍ. بعضن ده دایانیر اوغلانی ‌احتیراصلی، چیلغین باخیش‌لاریلا سوٍزوٍب، سونرا باشین اونون چیینینه دؤیه‌رک اوغونوب گئدیردی.\nاوغلان او بیری الی ایله ایکی ایتین مکسیگیندن توتوب چکیردی. ایتین بؤیوٍیوٍ قولاغی ساللاق، اتلی- جانلی بیر تازی ایدی. اونون زیل قارا بویالی دریسی پار- پار پاریلداییردی. بالاجا ایت اوزون و گوٍدک قیچ ایدی. یئرییه‌نده قارنی یئرده سوٍیروٍشوٍردوٍ. اوزون قولاق‌لاری اویناقلاییردی. آغیمتیل قیوریم توٍک‌لری اونو املیک قوزویا اوخشادیردی.\nاونلارین قاباغینجا ایییرمی- اوتوز آددیم آرالی بیر کیشی گئدیردی. الینده‌کی بیرزئنت ساکی الدن- اله وئریر، گاهدان بیر گئری‌یه چئوریلیب بوغوق سسله «گئده یئیین اول»- دئیه، کیمسه‌نی سسله‌ییردی. بو سسی ائشیدجک اون- اون ایکی یاشار بیر اوغلان اوشاغی الینده‌کی توربانی دالینا آتیر، قاچا- قاچا گئدیب، اؤزوٍنوٍ کیشی‌یه یئتیریردی. آمما هله بئش- اون قدم گئتمه‌میش دؤنوٍب دالا طرف باخیردی. سونرا بیر آز گئدیر، یئنی‌دن دؤنوٍردوٍ. آنجاق ایستر- ایسته‌مز یاواش- یاواش کیشی‌دن آرا آچیب، ایت‌لره یاخین‌لاشیردی. گاه اونلارلا یاناشی گئدیر، گاه دا اونلاری آرخادان ایزله‌ییردی. هردن ده بیر الینی اوزادیب بالاجا ایتی تومارلاماق ایسته‌ییردی. آمما قارا ایتین میریلداماسیندان قورخوب گئری چکیلیردی. اوع بو ایشه دؤنه – دؤنه جان آتیر، آمما ایتین چیخیریغی اونو اوغورسوز قویوردو.\nبیر آن اوشاق دایاندی، سونرا سئوینجک چؤمبه‌لیب، الینده‌کی پیلاستیک توربانی قوردالاییب بیر تیکه چؤره‌ک چیخارتدی. قاراش- قاراش- دئیه چؤره‌یی ایته ساری اوزاتدی. ایت ایسه اونو سایمادی. موچ- موچ ائله‌ییب چؤره‌یی ایتین قاباغینا آتدی. ایت چؤره‌یی ایی‌له‌دی، آمما یئمه‌دی.\nاوشاغین اوٍزوٍنه کده‌ر چؤکدوٍ. قارا ایت اؤزوٍنوٍ قیزا ساری وئردی. اونون قیچینا ساری سوٍرتوٍشوٍب کوٍچوٍک‌لنمه‌یه باشلادی. قیز ایته دوغرو دؤندوٍ. الینی اونون باشینا چکیر، «ائی وآآ… نه نازدی بووو»- دئیه، اونون ایکی قولاغیندان یاپیشیب اؤزوٍنه ساری چکدی. اوشاق تعجّوٍبله قیزی سوٍزدوٍ. قیز ایتین کمسییین اوغلاندان آلدی. ایندیسه ایتین بیری بو الدن، بیری او الدن گئدیردی.\nاوشاغین قیریشیغی آچیلدی. گؤزلری گوٍلدوٍ. او فوٍرصتی فؤوتا وئرمه‌ییب؛ قانوو قیراغی ایله بالا ایته یاخین‌لاشدی؛ آمما اوغلانین ایتی باخیشیندان چکینه‌رک یئنه ده ایت‌دن آرا آچدی.\nکیشی‌نین «گئده، یئیین اول!» سسی یئنی‌دن ائشیدیلدی. اوغلان ایکی کؤنوٍل‌لوٍ‌ اولان کیمی بیر کیشی‌یه طرف، بیر ده ایته باخدی. سانکی سون دفه اولاراق بیر داها ایتی تومارلاماق ایسته‌یی ایله تله‌سیک ایته یاناشدی.\nهامان لحظه‌ده قارا ایت بیردن- بیره اونون اوٍستوٍنه سیچرادی. کمسیک قیزین الیندن چیخدی. اوشاق قانوودان آتیلیب خییاوانا ساری قاچدیقدا، یوخاری باشدان گلن ماشین اونو حاخلادی. بوق سسی، سونرا تورموز قیژیلتی‌سی ائشیدیلدی… موٍسافیرلر ماشین‌دان یئنیب اوشاغا طرف قاچدیلار؛ سوٍروٍجوٍ ایسه «آخ‌‌خ…» دئیه‌رک، ایکی الی ایله گؤزلرینی اؤرتوٍب باشینی فرمانا سؤیکه‌دی.\nسوٍروٍجوٍ بیر نئچه لحظه او حالدا قالدی، سونرا جاماعاتین های- کوٍیوٍندن اؤزوٍنه گلمیش کیمی ماشین‌دان یئنیب، قیچ‌لاری دالینجا سوٍروٍنه- سوٍروٍنه اؤزوٍنوٍ صحنه‌یه یئتیردی. جاماعاتی یاریب، اوشاغا باخان کیمی ایکی الی ایله باشینا دؤیوٍب «وای‌ی…»- دئیه یئره چؤکدوٍ.\nاوغلان اوجادان بیر فیشقا وئریب چیغیردی:«Blacky!!». ماشینین سسیندن هوٍرکن قارا ایت سسه دوغرو دؤندوٍ. اوغلان قاچیب اونون کمسییین توتدو. قیز اؤزوٍنوٍ اوغلانا یئتیریب، تعجّوٍبله سوروشدو «ائوآآآ… نه اولدو؟». اوغلان «نه اولاجاق ایدی، حامبال اوغلو حامبال، آز قالمیشدی Blacky –نی اؤلوٍمه وئرسین»- دئیه، قیزین قولوندان یاپیشیب چکدی. سونرا یوٍیوٍروٍب قانوو قیراغیندا دوٍشوٍب قالمیش برزئنت ساکا بیر تپیک ووروب، قیزی دالیجا چکه‌رک بوروغو بورولدو.\nبالا وای- دئیه اینیلده‌ین آتانین آرزولاری «بختیارلار»ین هارین- هارین گوٍلوٍش‌لرینده بوغولوردو. اوشاغین اوٍستوٍنه آغ پرده چکیلدیکده گؤی اوٍزوٍنوٍ سانکی قارا بولودلاراؤرتوٍردوٍ.","num_words":1324,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":147190.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان جۇمهۇریَّتی (لاتین تورکجه: Azərbaycan Cümhuriyyəti) و یا رسمی آدی ایله آذربایجان رِسپۇبلیکاسؽ (لاتین تورکجه: Azərbaycan Respublikası) — گۆنئی قافقاز‌دا بیر اؤلکه و دؤولتدیر، خزر دنیزی حوضه‌سینده یئرلشیر. قوزئی‌دن روسیه (داغیستان)[۶] ایله گورجوستان، باتی‌دان ائرمنیستان، گونئی‌دن ایران و تورکیه ایله سینیرلانیر.[۷] آذربایجانین ائکس‌کلاوی اوْلان ناخچیوان موختار جومهوریتی، ائرمنیستان ایله قوزئی-دوغودا، تورکیه ایله باتی‌دان سینیرلانیر. باشکندی باکی شهری‌دیر. آذربایجان اراضی‌سینین بیر حیصّه‌سی ائرمنیستان طرفین‌دن ایشغال ائدیلیب.[۸]\nآذربایجان جومهوریتی\nAzərbaycan Respublikası (لاتین تورک)\nبایراق\nآداق\nمیلی مارش:\nآذربایجان جومهوریتی‌نین مارشی\n\"March of Azerbaijan\"\nپایتخت\nو بؤیوک شهری\nباکی\n40°25′N 49°50′E \/ 40.417°N 49.833°E \/ 40.417; 49.833\nرسمی دیللر\nآذربایجان تورکجه‌سی\nاقلیّتده اولان دیللر\nلزگی دیلی، تاتجا، کورد دیلی، روس دیلی، تالیشجا\nدمونیم(لر)\nآذربایجان تورکو\nدؤولت\nUnitary dominant-party semi-presidential جومهوریت[۱]\n• جومهوررئیسی\nایلهام علیئو\n• موعاوینی\nمئهریبان علیئوا\n• باش وزیر\nنوروز ممدوو\nقانون اوقانی\nمیلی مجلیس\nتاریخ\n• خالق جومهوریتی\n۲۸ مئی ۱۹۱۸\n• سوسیالیست جومهوریتی\n۲۸ آوریل ۱۹۲۰\n• شوروی دن موستقیلیک\n۳۰ اوت ۱۹۹۱ (اعلان ائتدی)\n۱۸ اوکتوبر ۱۹۹۱ (موستقیللیک)\n۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ (تاماملاندی)\n• Full membership into the CIS\n۲۱ دسامبر ۱۹۹۱\n• بیرلشمیش میلتلر قورومو قبول ائدیلدی\n۲ مارس ۱۹۹۲\n• Constitution adopted\n۱۲ نوْوامبر ۱۹۹۵\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (۱۱۲ اینجی)\n• سو (%)\n۱٫۶\nجمعیت\n• ۲۰۱۹ تخمینی\n۱۰٬۰۲۷٬۸۷۴[۲] (۹۱-جی)\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (۹۹-جی)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n۲۰۱۷ تخمینی\n• جمعی\n۱۶۶٫۸۰۴ میلیارد $[۳] (۷۲-جی)\n• آدام‌باشی\n۱۷٬۴۳۲ $[۳] (۷۱-جی)\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n۲۰۱۷ تخمینی\n• جمعی\n$39.207 billion[۳]\n• آدام‌باشی\n۴٬۰۹۷ $[۳]\nجینی (۲۰۰۸)\n33.7[۴]\nاورتا\nاچ‌دی‌آی (۲۰۱۵)\n0.759[۵]\nیوخاری · ۷۸-جی\nپول واحیدی\nآذربایجان ماناتی (₼) (AZN)\nچاغ بؤلگه‌سی\nAZT (یوتی‌سی ۴:۰۰+)\nسوروجولوک طرفی\nساغ\nتیلفون کودو\n۹۹۴+\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.az\n۲۸ مای جومهوریّت گونو ۱۹۱۸-جی ایلده موسلمان شرقین‌ده ایلک مجلیس‌لی جومهوریت اوْلان آذربایجان خالق جومهوریتینین یاراندیغی گون‌دور. ۳۰ آقوست ۱۹۹۱-جی ایلده شوروی ترکیبین‌ده موتفیق جومهوریت وضعیتین‌ده اوْلان آذربایجان جومهوریتی‌نین عالی سووئتی «آذربایجان جومهوریتی‌نین دؤولت موستقیل‌لیگی‌نین برپاسی حاقین‌دا» دئکلاراسی‌یا، ۱۸ اوْکتوبر ۱۹۹۱-جی ایل تاریخین‌ده ایسه «آذربایجان جومهوریتی‌نین دؤولت موستقیل‌لیگی حاقین‌دا»، آنایاسا آکتی قبول ائتدی. بۇ تاریخ مۆعاصیر آذربایجان دؤولتی‌نین موستقیل‌لیگی‌نین برپاسی گونو ساییلیر.\nحاضردا آذربایجان قدیم تاریخ و مدنیت ارثینه مالیک دونیوی و اونیتار دؤولت اوْلوب، اتنیک آذربایجان چوخ‌لوغونا صاحب اؤلکه‌دیر. آذربایجان یئددی موستقیل تورک دؤولتین‌دن بیری‌دیر. رئسپوبلیکانین ۱۵۸ اؤلکه ایله دیپلوماتیک موناسیبتی واردیر، ۳۸ بین‌الخلق تشکیلاتین عضوودور.\nآذربایجان گوام و کیمیوی سلاح‌دان ایستیفاده قاداغاسی تشکیلاتلاری‌نین تأسیس‌چیلرین‌دن بیری‌دیر. ۱۹۹۳-جو ایلین سئپتامبرین‌دان موستقیل دؤولتلر بیرل��گینین عضوودور. ۹ مای ۲۰۰۶-جی ایلده آذربایجان بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتینین یئنی یارادیلان اینسان حاقلاری کومیته‌سینه عضو سئچیلیب. صلاحیت‌لی نماینده‌لیک ۱۹ ایول ۲۰۰۶-جی ایلدن باشلاییب. آذربایجان همچینین بیلشمیش میلتلر تشکیلاتی، اوروپادا تهلوکه‌سیزلیک و امکداشلیق تشکیلاتی، اوروپا شوراسی و ناتونون سوله نامینه طرفداش‌لیق پروقرامینین عضوودور. بون‌دان علاوه اؤلکه بیرلشمه‌ینلر حرکاتی، بین‌الخلق تیجارت تشکیلاتی و بین‌الخلق الکترورابیطه اتفاقین‌دا موشاهیده‌چی وضعیتینه مالیک‌دیر.\nبیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی باش آسامبلئیاسین‌دا ۲۴ اوْکتوبر ۲۰۱۱-جی ایل سئچکیلری زامانی آذربایجان ۱۵۵ سس توپلایاراق ۲۰۱۲–۲۰۱۴-جو ایللر اۆچون بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی تهلوکه‌سیزلیک شوراسینین ۱۰ غئیری-دایمی عضوون‌دن بیری سئچیلیب.[۹]\nایچینده‌کیلر\n۱ ائتیمولوگییا\n۲ تاریخ\n۲.۱ آنتیک ائرا\n۲.۲ فئودال دؤورو\n۲.۳ یئنی دؤور\n۲.۴ جومهوریت دؤورو\n۳ جوْغرافیا\n۳.۱ فلورا\n۳.۲ حئیوان‌لار عالمی\n۳.۳ ایشغال اولونموش آذربایجان اراضی‌لرینده اکولوژی وضعیت\n۴ گؤرونتولر\n۵ قایناقلار\nائتیمولوگییا\nدَییشدیر\nآذربایجان سؤزونون منشأیی مؤوضوسون‌دا چوْخ دییشیک گؤروش وار. بۇنلارین آراسین‌دا قاباق‌دا گلن گؤروشلر بۇنلاردیر:\nکؤهنه آسلارین آدین‌دان قایناق‌لانیر و «آسر یوردو» دئمک‌دیر.[۱۰]\nآذر، کؤهنه تۆرکجه‌ده «یوکسک»، «زنگینلرین یئری» اولاراق کئچر.\nاهمنیلر ایمپئریاسیندا قوبئرناتورلوق ائتمیش و بؤیوک ایسکندر طرفین‌دن فتحین‌دن سوْنرا وظیفه‌سینه داوام ائتمیش آتروپاتین آدین‌دان.[۱۱] قایناق‌لانیر. آتروپاتین آدینا ایستینادا بۇ بؤلگه‌یه آتروپاتئنا آدی وئریلمیش‌دیر و آذربایجانین آدی بورادان قایناقلانمیش‌دیر.\nدیگر بیر گؤروشه گؤره ایسه او بؤلگه‌ده بؤیوک بیر دؤولت قورموش اوْلان و خزر گؤلونه ده آدینی وئرن خزرلرین (کازار، کوزار، خازار) آدین‌دان قایناق‌لانیر.[۱۲]\nتاریخ\nدَییشدیر\nآنتیک ائرا\nدَییشدیر\nقوبوستان قایاسی\nداش دؤورو آذربایجاندا ۲ میلیون ۷۰۰ مین ایل بون‌دان اؤنجه باشلایاراق ائرامیزدان اول ۴ مین ایل‌لیگیه قدر داوام ائتمیش‌دیر. داش دؤورو اوچ مرحله‌دن – پالئولیت دؤورو (قدیم)، مئزولیت دؤورو (اورتا) و نئولیت دؤوروندن (یئنی داش دؤورو) عبارت اوْلموش‌دور. تخمیناً ۷۰۰ مین ایل اول اینسانلار اود الده ائتمیی اؤیره‌نه‌رک، اؤزلرینی سویوق‌دان قورونماغا، یئمک بیشیرمک، امک آلتلرینی دوزلتمه‌یه باشلادیلار. ۴۰۰–۳۰۰ مین ایل اؤنجه آذربایجان‌دا مسکونلاشمیش ایبتیدایی اینسانلارین تکامولون‌ده یئنی مرحله باش‌لانیر.\n۳۰–۱۰ مین ایل اؤنجه آذربایجان‌دا سون پالئولیت دؤورو مؤوجود ایدی. اینسانلار آرتیق یالنیز ماغارا و زاغالاردا دئییل، همچینین موختلیف چای وادیلرین‌ده تیکدیردیکلری یاشاییش مسکنلرین‌ده مسکونلاشماغا باشلاییرلار. محض بۇ دؤوره قبیله‌لرین فورمالاشماسی، ایلکین اینجسنت و اعتیقادلارین (سیتاییش، عیبادت) یارانماسی تصادف ائدیر. امک آلتلری بۇ زامان یالنیز داش‌دان دئییل، همچینین موختلیف حئیوان سومویون‌دن ده ایستحصال ائدیلیردی.\nمئزولیت آذربایجان‌دا ائر. او. ۱۱–۸ مین ایل‌لیکلری ایحاطه ائدیر. آرتیق بۇ دؤورده اکین‌چی‌لیک و حئیوان‌دارلیغین ایلکین فورمالاری یارانیر. بۇ دؤور باش‌لیجا اولاراق قوبوستانداک�� قایا اوستو رسملر و آرخئولوژی تاپینتیلار اساسین‌دا تدقیق ائدیلیب. یئر اوزون‌ده ایبتیدایی اینسانین ان زنگین «موزئیلرین‌دن» بیری ساییلان بۇ اراضی‌ده آلتی مینه‌جن قایا اوستو رسم و اونا یاخین قدیم اینسان دوشرگه‌سی آشکار ائدیلمیش‌دیر. بۇ رسملرده او دؤورکو آداملارین مشغولیتی، امک فعالیتی، اوو و بالیق‌چی‌لیق صحنه‌لری، آیین و ائتیقادلاری اؤز عکسینی تاپمیش‌دیر. آرخئولوژی ماتئریاللار و رسملر ثوبوت ائدیر کی، آرتیق بۇ دؤورده اینسانلار اوخ و کامان‌دان ایستیفاده ائتمگی بیلیردیلر.\nتونج دؤورو آذربایجان‌دا ائر. او. ۴–۱ مین ایل‌لیکلری ایحاطه ائدیر. طایفه و قبیله اتفاقلارینین یارانماسی ائله بۇ عرفه‌ده باش‌لانیر. اینسان مسکنلرینین و عومومی اهالینین سایی دورمادان آرتیر. کیچیک و اوْرتا آسیا، مئسوپوتامیا و قوزئی قافقازلا تیجارت و دیگر علاقه‌لر یوکسلن خط‌له توسعه ائدیر. آذربایجان‌دا تونج دؤورو کور-آراز آرخئولوژی مدنیتینه عایید تاپینتیلار اساسین‌دا درین‌دن اؤیرنیلمیش‌دیر. بۇ مدنیت تکجه آذربایجانی دئییل، همچینین گونئی و قوزئی-شرقی قافقازی و کیچیک آسییانین شرق اراضیلرینی ده ایحاطه ائدیردی. بۇ دؤورده اینسانلار یومشاق میسی خصوصی سوبالاردا اریدیب اونو قالایلا قاتیش‌دیراراق تونج الده ائتمگی اؤیرنیردیلر. تونج میس‌دن داها برک اوْلدوغونا گؤره تئزلیکله امک آلتلری، سلاح و بزک اشیالاری محض بۇ ماتئریال‌دان حاضیرلانماغا باش‌لانیر. بۇ دؤوره همچینین اکینچیلیک‌له‌ده صونعی سووارما سیستمینین فورمالاشماسی، باغ‌چی‌لیق تصروفاتینین تکامولو، حئیوان‌دارلیق‌دا هم ایری، هم ده خیردا بوینوزلو حئیوانلارین ساخلانماسی، آتچی‌لیق آیتی سۆرعتله اینکیشافی تصادف ائدیر. صنعت‌کارلیق‌دا مئتال ایشله‌مه، زرگرلیک، موختلیف نؤو پارچا ایستحصالی و توخوجولوق کیمی یئنی ساحه‌لر فورمالاشاراق یاییلماغا باشلاییر. اوْرتا تونج دؤورون‌ده (ائر. او. ۳–۲ مین‌ایللیگین ۱-جی یاری‌سی) مؤحکم مۆدافیعه ایستحکام‌لی ایری یاشاییش منطقه‌لری عمله گلیر. بۇ منطقه‌لرده‌کی یاشاییش ائولری، بیر قایدا اولاراق دوزبوجاق فورماسین‌دا اوْلوب بیر نئچه اوتاق‌دان عبارت ایدی. محض بۇ دؤوره موختلیف طایفه ایتیفاقارینین یارانماسی و اونلار آراسین‌دا ساواش و حربی موناقیشه‌لرین گئنیش ووسعت آلماسی تصادف ائدیر.\nفئودال دؤورو\nدَییشدیر\nقیز قالاسی\nائرامیزین ۳–۱۸-جی عصرلری آذربایجان تاریخین‌ده اوْرتا عصر و یا فئودالیزم دؤورو کیمی معلوم‌دور. تدقیقات‌چیلار بیر قایدا اولاراق بۇ دؤورو اوچ اساس مرحله‌یه بؤلورلر. ۳–۱۰ یوزیل‌لیکلر ائرکن اوْرتا عصرلر، ۱۱–۱۵-جی عصرلر کلاسسیک فئودالیزم و ۱۶–۱۸-جی عصرلر سون فئودالیزم‌دیر. بۇ دؤورده تصروفاتین اساس فورمالاری اکین‌چی‌لیک، حئیوان‌دارلیق و صنعتکارلیق اوْلموش‌دور. همین مدت اوْرتا عصر شهرلرینین یوکسلیشی و چیچکلنمه‌سی دؤورودور. اونلار هم سیاسی و اینضیباطی مرکزلر اوْلماقلا یاناشی، هم ده اقتصادیات و تیجارت‌ده، مدنی، علمی و دینی حیات‌دا موهوم رول اوْیناییردیلار. ۳–۷-جی عصرلرده‌کی آذربایجان تاریخی بیلاواسیطه ایران ساسانی ایمپئریاسی (۲۲۴–۶۵) ایله باغلی ایدی. ساسانیلرین سوْنونجو شاهینشاها ۳-جو یزدگیرد (۶۳۲–۶۵۱) عربلرین یوروشلرینین قارشی‌سینی آلماق مقصدیله واراز-قریقورا حربی یاردی�� مقصدیله موراجیعت ائدیر. آلبان اوردوسو باشین‌دا واراز-قریقورون اوْغلو جاوانشیر دورور. ۶۳۰–۶۴۲-جی ایل‌لرده او عربلره قارشی مۆحاریبه‌لرده ایشتیراک ائتمیش، ۶۳۷-جی ایلده کادیسیاداکی دؤیوش‌ده گؤستردیگی شوجاعته گؤره ۳-جو یزدگیرد طرفین‌دن موختلیف موکافات و هدیه‌لرله تلطیف ائدیلمیش‌دیر. ۱۵-جی یوز ایل‌لیگین ایکینجی یاری‌سین‌دا اردبیل و اونون اطراف اوستانلرینین یوکسلیشی باش‌لانیر. بۇ اراضی‌ده‌کی توْرپاقلار شیخ صفی‌الدین اردبیلینین (۱۲۵۲-۱۳۳۴) واریثلری طرفین‌دن ایداره ائدیلیردی. اونلار و طرف‌دارلاری ایسلامین شیعه مذهبینی قبول ائتمیش و اون ایکی شیعه ایمامینا عبادت ائدیردیلر. بۇ سبب‌دن اونلار باشلارینا اون ایکی زولاق‌لی چالما تاخیردیلار. محض بونا گؤره ده اونلارا صفویلرله یاناشی، هم ده قیزیلباشلار دا دئییردیلر.\nقاجارلار — ۱۷۹۶ و ۱۹۲۵-جی ایللر آراسین‌دا ایران و آذربایجان‌دا حاکمیت‌ده اوْلموش تورک سولاله‌سی‌دیر. قووان‌لی تورک طایفه‌سین‌دن اوْلان قاجارلار، مونقول ایشغالی زامانلارین‌دا ایروان اطرافین‌دا کؤک سالمیشلار و صفوی سولاله‌سینی آذربایجان‌دا و ایران‌دا حاکمیته گتیرن یئددی قیزیلباش-تورک طایفه‌لرین‌دن بیری اوْلموشلار.\nیئنی دؤور\nدَییشدیر\nآزسسر سسری ترکیبین‌ده\n۱۸۰۱-جی ایلده روس ایمپئرییاسی شرقی گورجوستان اراضیلرینی اؤزونه بیرلش‌دیره‌رک قافقاز جانیشینلیگینی یارادیر. بونون آردینجا ۱۸۰۲-جی ایلده روس گئنئرالی P.D.Sisianov آذربایجانی روسیایا قاتماق مقصدی ایله حربی عملیاتلارا باشلاییر. ۱۹-جو یوز ایل‌لیگین ۲-جی یاری‌سین‌دا قوزئی آذربایجانین اقتصادی حیاتی روسیادا کاپیتالیست موناسیبتلرینین اینکیشافی ایله سیخ علاقه‌لی ایدی. بۇ باخیم‌دان اؤلکه‌ده ان آیتی صورتله نفت حاصیلاتی و صنایع‌سی توسعه ائدیردی. آرتیق ۱۸۷۲-جی ایلده نفت حاصیلاتین‌دا ایجاره اوصولو تطبیق ائدیلمگه باشلاییر کی، بۇ دا همین ساحه‌ده کاپیتالیست موناسیبتلرینین اینکیشافینا گوج‌لو تکان وئریر. ۲۰-جی یوز ایل‌لیگین اول‌لرین‌ده قوزئی آذربایجان نفت ساحه‌سینده دونیادا بیرینجی یئرده ایدی. ۱۹۰۱-جی ایلده او دونیا نفت حاصیلاتینین ۵۰٪، روسیه نفتینین ایسه ۹۵٪ تأمین ائدیردی. اؤلکه‌ده کاپیتالیست موناسیبتلرینین اینکیشافی ایله پارالل کوستار صنعتکارلیق دا مؤوجود ایدی. ۲۰-جی یوز ایل‌لیگین اولین‌ده گونئی آذربایجان‌دا یاشایان اهالینین وضعیتی آغیر اولاراق قالیردی. بۇ دا جمعیتین دئمک اولار کی، بوتون طبقه‌لرین‌ده گئتدیکجه آرتان ناراضیلیغا سبب اولوردو. ۱۹۰۸-جی ایلین دسامبرین ۱۲-ده ایرانین باشکندی تهران‌دا بیر قروپ تاجیر دؤیوله‌رک حبس ائدیلمیش‌دیر. بۇ فاکت کوتلوی چیخیشلارین باشلانماسینا سبب اوْلدو. همین گون ۱۹۰۵–۱۹۱۱-جی ایل‌لر ایران اینقیلابینین باشلانماسی حساب اوْلونور.\n۱۹۲۰-جی ایلین آوریلین ۲۸-ده آذربایجان‌دا سووئت حاکمیتی قورولان‌دان بیر مدت سوْنرا دا اؤلکه اؤز موستقیل‌لیگینی ساخلایا بیلمیش‌دیر. آوریلین ۳۰-دا روسیه ایله آذربایجان آراسین‌دا حربی-اقتصادی موقاویله ایمضالانمیش‌دیر. ۱۹۲۱-جی ایلده ترکیبینه گورجوستان، ائرمنیستان و آذربایجان جومهوریتلری داخیل اوْلموش زاقافقازیا فئدئراسیاسی تشکیل ائدیل‌دی. ۱۹۲۲-جی ایل دسامبرین ۳۰-دا سووئت سوسیالیست جومهوریت‌لری اتفاقینین (سسری) یا��انماسی و زاقافقازییا فئدئراسیاسینین بۇ قوروما داخیل اولماسی ایله قوزئی آذربایجانین موستقیل‌لیگینه سون قویول‌دو. ایکینجی دونیا مۆحاریبه‌سی (۱۹۳۹–۱۹۴۵) بشریتین ۲۰-جی یوز ایل‌لیگین‌ده ان آغیر و دهشت‌لی بیر دؤور اوْلموش‌دور. آذربایجان خالقی بۇ مۆحاریبه‌ده اصل شجاعت و عزم‌کارلیق نوماییش ائتدیرمیش‌دیر. آذربایجانین سووئت دؤورو تاریخین‌ده ۱۹۶۹-جو ایل دؤنوش نقطه‌سی اولور. بۇ ایلک نؤوبه‌ده حیدر علیئوین آذربایجان کومونیست پارتیاسینین بیرینجی کاتیبی سئچیلمه‌سی ایله علاقه‌دار ایدی. آرتیق همین ایلین آقوستون‌دا اونون طرفین‌دن رئسپوبلیکادا خالق تصروفاتینا و مدنی قوروجولوغا رهبرلیگی اساس‌لی شکیل‌ده یاخشیلاش‌دیرماق، دؤولت و امک اینتیظامینی مؤحکملن‌دیرمک، کادرلارین مسولیتینی آرتیرماق خطی معین ائدیلمیش‌دیر.\nجومهوریت دؤورو\nدَییشدیر\nآذربایجان جومهوریتینین ۳-جو پرئزیدئنتی حیدر علیئو (۱۹۹۷-جی ایل)\n۱۹۹۱ و ۱۹۹۲-جی ایلین ۱-جی یاری‌سین‌دا رئسپوبلیکایا رهبرلیک ائدن شخصلر دونیادا و داغیلان اتفاق مکانین‌دا باش وئرن سیاسی پروسسلره، دونیا حادثه‌لرینین توسعه میل‌لرینه تام ضد سیاست یئری‌درک، خالقین موستقیل‌لیک ایراده‌سینین عکسینه گئده‌رک، بوتون مۆمکون واسطه‌لرله سسری-نی قورویوب ساخلاماغا، داها سوْنرا ایسه نه باهاسینا اولورسا-اولسون آذربایجانین بۇ قوه‌لرین تأثیر دایره‌سین‌دن چیخماسینا یول وئرمه‌مگه جهد گؤستریردیلر. آذربایجان رئسپوبلکاسینین موستقیل‌لیک الده ائتدیگی و سووئرئن دؤولت قوروجولوغونا باشلادیغی عرفه‌ده یعنی ۱۹۹۱ و ۱۹۹۲-جی ایللر عرضین‌ده داغ‌لیق قاراباغدا وضعیت گون‌دن-گونه گرگینلشیردی. سسری داغیلدیق‌دان سوْنرا ائرمنیستان گئنیش میقیاس‌لی حربی عملیاتلارا باشلادی. ۱۹۹۲-جی ایلین فئوریه‌سینده داغ‌لیق قاراباغین آذربایجان‌لیلار مسکونلاشدیغی خوجالی شهرین‌ده قوجالار، قادینلار و اوشاقلار دا داخیل اوْلماقلا مین نفره یاخین دینج ساکین روس حرب‌چیلرینین کمکی ایله ائرمنیلر طرفین‌دن خصوصی قدارلیقلا قتله یئتیریل‌دی. بون‌دان سوْنرا ۸ مئی‌ده ائرمنیلر آذربایجان مدنیتینین چشمه‌سی داغ‌لیق قاراباغ‌دا آذربایجان‌لیلارین دایاغی اوْلان شوشادان قووول‌دو. شوشانین سوقوطو ایله داغ‌لیق قاراباغ موختار ویلایتین‌ده اتنیک تمیزله‌مه عملیاتی باشا چات‌دی.\nآذربایجان جومهوریتینین پرئزیدئنتی ایلهام علیئو (۲۸ آوریل ۲۰۰۶-جی ایل)\n۱۹۹۲-جی ایلین مئیین ۱۸–۱۹-دا ائرمنیستان سلاح‌لی قوه‌لری داغ‌لیق قاراباغین حدودلارین‌دان اوْلان لاچین رایونونو ایشغال ائتدیلر. نتیجه‌ده ۶۳۳۴۱ لاچین ساکینلری دایمی یاشاییش یئرلرین‌دن قووول‌دو. عئینی زامان‌دا ائرمنیستان سلاح‌لی قوه‌لری آذربایجانین ناخچیوان موختار جومهوریتینین سده‌رک رایونون‌دا آذربایجان -تورکیه سرحدینین ایستراتئژی اهمیته مالیک ساحه‌سینه هوجوم ائتدی. بۇ مدت عرضین‌ده جومهوریتین سیاسی حیاتین‌دا دا موهوم حادثه‌لر جریان ائتمک‌ده ایدی. خوجالی فاجعه‌سین‌دن سوْنرا ۱۹۹۲-جی ایلین مارتین ۶-دا آذربایجان پرئزیدئنتی آیاز موطلیبوو ایستعفایا گئتمه‌یه مجبور اوْلدو. همین ایلین مایین ۱۴-ده موطلیبوو یئنی‌دن حاکمیته قاییت‌دی، مایین ۱۵-ده ایسه خالق جبهه‌سی مجلیسین بیناسینا هوجوم تشکیل ائتدی. مایین ۱۸-ده مجلیس دؤرد ��ون اول قبول ائتدیی اؤز قرارینی قانون‌سوز اوْلدوغونو اعلان ائتدی و بئله‌لیکله، موطلیبووون بیر داها حاکمیته قاییتماق جهدلری پوچ اوْلدو.\nبئله‌لیکله، بۇ تجاووز نتیجه سینده آذربایجان جومهوریتینین ۱۷ مین مربع کیلومترین‌دن چوْخ تورپاغی ایشغال اوْلونموش‌دور کی، بۇ دا اؤلکه اراضی‌سینین ۲۰ فایزینی تشکیل ائدیر. بۇ موناقیشه‌ده ۱۸۰۰۰ نفردن چوْخ اؤلکه وطنداشی هلاک اوْلموش، ۵۰ مین‌دن چوْخ آدام یارالانمیش و یا علیل اوْلموش‌دور. حیدر علیئوین آذربایجان رهبرلیگینه قاییدیشی ایله اؤلکه‌نین ایجتیماعی-سیاسی، سوسیال، اقتصادی، علمی-مدنی حیاتین‌دا، بین‌الخلق علاقه‌لرین‌ده دؤنوش یاران‌دی، علمی اساسلارا، بین‌الخلق نورما و پرینسیپلره اویغون موستقیل دؤولت قوروجولوغو باشلان‌دی.\n۱۹۹۴-جو ایلین سئپتامبرین‌دا باکی‌دا «عصرین موقاویله‌سی» آدی آلمیش نفت موقاویله‌سی باغلان‌دی. خزرین کاربوهیدروگن احتیاط‌لارینین ایشلنمه‌سینه یؤنلدیلمیش بۇ و دیگر موقاویله‌لر آذربایجانا یاخین ایل‌لرده قویولاجاق خاریجی سرمایه‌نین ۶۰ میلیارد دولاردان چوْخ اولماغینی نظرده تۇتور. بۇ موقاویله‌لر دیرلی سیاسی معنا کسب ائدیر و آذربایجانین بین‌الخلق سیاستین‌ده رولونو گوجلن‌دیرن عامل فونکسیاسینی داشیییر. آذربایجان نفتینین دونیا بازارینا نقلی ساحه‌سینده ده اوغورلو آددیملار آتیلمیش، «باکی-سوپ‌سا» بورو کمری تیکیلیب ایستیفاده‌یه وئریلمیش‌دیر. ایستراتژی اهمیت کسب ائدن «باکی-تیفلیس-جئیهان» اساس نفت ایخراج بورو کمرینین تیکینتی‌سی اوغورلا حیاتا کئچیریلمک‌ده‌دیر.\n۱۹۹۶-جی ایلین ایونون‌دان آذربایجان اوروپا شوراسینا «خصوصی قوناق» ایستاتوسو آلمیش، ۲۰۰۱-جی ایل ژانویه‌نین ۲۵-ده ایسه اونون تام حقوق‌لو عضوو اوْلموش‌دور. ۲۰۰۱-جی ایلین نویابرین ۹–۱۰-دا دونیا آذربایجان‌لیلارینین باکی‌دا کئچیریله‌ن ۱-جی قورولتایی آذربایجان دیاسپورونون فعالیتینین یاخشیلاشدیریلماسی و گوجلندیریلمه‌سی ساحه‌سینده چوْخ دیرلی قرارلار قبول ائتمیش‌دیر. ۱۹۹۸-جی ایلین اوکتوبرونون ۱۱-ده کئچیریلن سئچکیلرده حیدر علیئو سئچیجیلرین ۷۶٫۱ فایزینی توپلایاراق یئنی‌دن آذربایجان جومهوریتی‌نین پرئزیدئنتی سئچیلمیش‌دیر.\nجوْغرافیا\nدَییشدیر\nآذربایجان اراضی‌سی دوزن‌لیک و داغ‌لیق رئلیئفه مالیک اوْلوب، موطلق یوکسک‌لیگی ۲۸ م-دن (خزرساحیلی دوزن‌لیک) ۴۴۶۶ م-ا بازاردوزو داغینا قدردیر. آذربایجان جومهوریتنین اووالیق و دوزن‌لیک رئلیئفی گنجه، قازاخ، قاراباغ، میل، موغان، شیروان، سالیان، لنکران، سامور-شابران، آرازیانی و شروردان عبارت‌دیر. آذربایجان جومهوریتنین اراضی‌سی بئش جوْغرافی ویلایته بؤلونور: اونلاردان دؤردو (بؤیوک قافقاز، کیچیک قافقاز، ناخچیوان موختار جومهوریتی، لنکران) داغ‌لیق، بیری ایسه (کور-آراز و یا مرکزی آران) اووالیق‌دیر. بؤیوک قافقازین آذربایجان حیسه‌سی حدودون‌دا ایکی اساس داغ سیلسیله‌سی – باش قافقاز (بازاردوزو داغی – ۴۴۶۶ م) و یان سیلسیله (شاهداغ – ۴۲۴۳ م) اوزانیر. داغ‌لیق شیروان، قوبوستان و آبشئرون یاریم‌آداسی گونئی-شرقی قافقازدا یئرلشیر. باش قافقاز داغ سیلسیله‌سینین گونئی یاماجی اتیی بویونجا قانیخ-ایریچای داغاراسی چؤکک‌لیگی، اوندان جنوبا ایسه گئنیش جئیران‌چؤل و آجینوهور اؤنداغ‌لیغی اوزانیر. باش قافقاز سیلسیله‌سی بازاردوزو داغین‌دان شرقه آذربایجان اراضی‌سی داخیلین‌ده قوزئی-باتی‌دن (تینووروسو داغی) گونئی-شرقه دوغرو اوزانماقلا ۴۰۰۰ متردن ۱۰۲۶ متره قدر کمچی داغی آلچالیر. آذربایجان و داغیستان خالقلاری آراسین‌دا تاریخاً گئدیش-گلیش، او جمله‌دن ده تیجارت علاقه‌لری باش قافقاز سیلسیله‌سینین تینووروسو (۲۸۰۰ م)، ماچخالروسو (۲۹۰۰ م)، مالاراسا (۲۸۶۵ م)، قودورداغ (۲۵۰۰ م)، دیندی‌داغ (۲۹۹۲ م)، آتتاقای (۲۶۵۷ م)، آغبولاق (۳۲۰۰ م)، قربی سالاوات (۲۸۳۲ م)، نوهورلار (۳۲۵۰ م)، قدیم (۲۹۰۶ م)، فیی (۳۱۰۴ م) و بیر چوْخ باشقا آشیریملار واسطه‌سیله ساخلانیلمیش‌دیر. کیچیک قافقازین آذربایجان حیسه‌سینده شاهداغ (قارا-آرخاج -۲۹۰۱ م، هینالداغ – ۳۳۶۷ م)، مورووداغ گامیشداغ – ۳۷۲۴ م، قاراباغ (بؤیوک کیرس – ۲۷۲۵ م) سیرا داغلاری و قاراباغ وولکانیک یایلاسی (بؤیوک ایشیق‌لی – ۳۵۵۲ م، دلیداغ – ۳۶۱۶ م) رئلیئف‌ده اوستونلوک تشکیل ائدیر. ناخچیوان موختار جومهوریتی اراضی‌سینده دره‌لیز (کوکوداغ – ۳۱۲۰ م) و زنگزور سیرا داغلاری (قاپیجیق داغی – ۳۹۰۴ م) اوزانیر. هر ایکی سیرا داغلارین قوووشاغین‌دا بیچنک آشیریمی (۲۳۴۶ م) یئرلشیر. لنکران اووالیغی گونئی-باتی‌ده تالیش سیرا داغلاری ایله (گؤمورگؤی – ۲۴۹۳ م) سرحدلنیر. بۇ داغلارین اؤن حیسه‌سی بویو بورووار سیلسیله‌سی (۹۱۴ م)، مرکز حیسه‌سی بویو ایسه پئشته‌سر (۲۲۰۰ م) سیرا داغلاری اوزانیر.\nفلورا\nدَییشدیر\nبو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز.\nحئیوان‌لار عالمی\nدَییشدیر\nبو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز.\nایشغال اولونموش آذربایجان اراضی‌لرینده اکولوژی وضعیت\nدَییشدیر\nبو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز.\nگؤرونتولر\nدَییشدیر\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ LaPorte, Jody (2016). \"Semi-presidentialism in Azerbaijan\" (PDF). In Elgie, Robert; Moestrup, Sophia (eds.). Semi-Presidentialism in the Caucasus and Central Asia. London: Palgrave Macmillan (published 15 May 2016). pp. 91–117. doi:10.1057\/978-1-137-38781-3_4. ISBN 978-1-137-38780-6. LCCN 2016939393. OCLC 6039791976. 13 October 2017-ده یوخلانیب. LaPorte examines the dynamics of semi-presidentialism in Azerbaijan. Azerbaijan's regime is a curious hybrid, in which semi-presidential institutions operate in the larger context of authoritarianism. The author compares formal Constitutional provisions with the practice of politics in the country, suggesting that formal and informal sources of authority come together to enhance the effective powers of the presidency. In addition to the considerable formal powers laid out in the Constitution, Azerbaijan's president also benefits from the support of the ruling party and informal family and patronage networks. LaPorte concludes by discussing the theoretical implications of this symbiosis between formal and informal institutions in Azerbaijan's semi-presidential regime. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (کؤمک)CS1 maint: postscript (link)\n^ Аzərbаycаndа dеmоqrаfik vəziyyət (Azerbaijani). Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi (13 October 2017).\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ Azerbaijan. International Monetary Fund.\n^ Gini Index. World Bank. یوْخلانیلیب2 March 2011.\n^ Human Development Report 2016 – \"Human Development for everyone\". United Nations Development Programme (2016). یوْخلانیلیب21 March 2017.","num_words":4117,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":186787.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"51°17′42″N 1°07′34″E \/ 51.295°N 1.126°E \/ 51.295; 1.126موختصات: 51°17′42″N 1°07′34″E \/ 51.295°N 1.126°E \/ 51.295; 1.126\nفوردویچ (اینگیلیسی‌جه: Fordwich) بریتانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره 381 نفر دیر. بۇ شهر اینگیلیس اؤلکه‌سینده یئرلشیب.\nگؤرونتولر\n[دَییشدیر]\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nبریتانیا شهرلرین لیستی\nقایناق‌لار\n[دَییشدیر]\n^ Key Statistics; Quick Statistics: Population Density United Kingdom Census 2011 Office for National Statistics Retrieved 14 October 2016\nبو شهرلر ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=فوردویچ&oldid=642197»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with OS grid coordinates\nشهرلر قارالامالاری\nبریتانیا شهرلری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۱۰:۲۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":264,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.024,"special_characters_ratio":0.274,"stopwords_ratio":0.015,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":54982.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"يئنگه. «دده قورقود داستان»دا «قارداش آروادی» (آغجا يۆزلی يئنگمی تۆل ائله‌میشسن) و «گلین کؤچورولن زامان اوْنون يانینجا گئدن قادین» (قێسیرجا يئنگه دئرلر، بیر خاتون واردی) معناسیندا ایشلنمیشدیر. ائ.عزیزوْو يازیر: «يئنگه سؤزو «کیتابی-دده‌‌ قوْرقود»اۇن دیلینده «قارداش آروادی» معناسیندا ایشلنمیشدیر: قارینداشیم قێيаنی اؤلدورمیشسن، آغجا يۆزلی يئنگمی تۇل ائله‌میشسن. دیلین اینکیشافی‌نین ایلک چاغلاریندان «بؤيوک قارداش آروаدی» معناسیندا اوْلان يئنگه سؤزو سوْنرالار معناسینی گئنیشلندیره‌رک تоي گۆنو گلینی اوْغلان ائوینه آپاران قادین معناسیندا دا ایشلنمیشدیر. توْي زامانی همین وظیفه‌‌نی اساساً بؤيوک گلین، بؤيوک قارداشین، امینین و يا دايی‌نین آروادی ایجرا ائتدیگینه گؤره يئنگه سؤزو يеنی معنا قازانمیشدیر». فیکریمیزجه، مۆلیفین قئيدلرینی «قێسیرجا يئنگه دئرلر بیر خاتون واردی» جۆمله‌‌سینده‌کی يئنگه سؤزونه تطبیق ائتمک اوْلماز. چۆنکی همین جۆمله‌‌نین عۆمومی سئمانتیک تۇتوموندا «قارداش آروادی» معناسی يوْخ، داها چوْخ گلین کؤچورولن زامаن اوْنون يانینجا گئدن قادین معناسی آنلاشیلیر. «داستان»داکی قوْهوملوق مظمونلو «يئنگه» سؤزونون هر ایکی معناسی شیوه‌لریمیزین اکثریتینده مۆحافیظه‌‌ اوْلونموشدور. قرب لهجه‌سینده‌کی توْي گۆنو گلینه هر نؤو خیدمت ائدن ياشلی قادین آنلاملی يئنگه (يئنگه قێزنان گلئر، تادیم قێزی گتیریو اوغلانا تافشیراناتان)، همچی‌نین قارداش آروادی و يا عمی‌اوْغلو آروادینа وئریلن قوْهوملوق مزمونلو يئنگه (قارداشیمیزین آروادینا يئنگه گئيریخ') دئدیکلریمیزی تسدیقله‌يیر.\nگلین کؤچورولن زامان اوْنون يانینجا گئدن قادین\nتورکیه ده قارداش آروادی آنلامیندادیر\nیازیلیش‌لار\nلاتینجه : Yengə\nRetrieved from \"https:\/\/incubator.wikimedia.org\/w\/index.php?title=Wt\/azb\/يئنگه&oldid=3928952\"\nCategories:\nWt\/azb\/بوتون سؤزجوکلر\nWt\/azb\/تورکجه سؤزجوک\nWt\/azb\/اسکی تورکجه\nWt\/azb\/دده قورقود سؤزجوکلری\nWt\/azb\/گونئی آذربایجان سؤزجوکلری\nWt\/azb\/قوزئی آذربایجان سؤزجوکلری\nWt\/azb\/تورکیه سؤزجوکلری\nWt\/azb\/آیری تورک اؤلکه لرین سؤزجوکلری\nThis page was last edited on 8 December 2016, at 13:47.\nText is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License; additional terms may apply. See Terms of Use for details.","num_words":510,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.024,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":43860.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان قوجا شرقین ان قدیم اؤلکه لریندن بیری دیر.سون 20- جی یوز ایللیکده دونیانین ، او جمله دن آذربایجانین بیر چوخ عالیم لرینین تاریخ اتنوگرافیا ، اَرخیولوژییا ، تصویری و معمارلیق صنعت عابیده لرینین ، موسیقی مدنییت – نیین اؤیرنیلمه سی ساحه سیندکی تدقیقاتلاری ثوبوت ائدیرکی ، آذربایجانین تاریخی ، مادی و معنوی دیرلری اؤز کؤکونو سومردن قات – قات اوَولکی دؤورلردن گؤتورور.\nبو ایسه آذربایجانین اراضیسیندا یاشامیش قدیم اجدادلاریمیزین تاریخینین مدنی یوکسلیشینین باشقا خالقلارا گؤره داها قدیم اولماسینی ثوبوت ائدیر.\nیئر اوزونده قدیم اینسانلارین مسکن لشدیگی اراضی لری اؤیرنن عالیم لرین فیکرینه گؤره اَن قدیم اینسانلار شرقی آفریکادا (ایندکی کنیا و تانزانیا) اراضی لرینده یاشامیشلار.آرخیولوژی قازینتی لارا اسنتاد ائدن تدقیقاتچیلار بو اراضیلرده ایلک قدیم اینسانلارین یاشاماسین 2-3 میلیون ایل بوندان اوول لرده تصادوف ائتدیینی ثوبوت ائتمیشلر.\nآذربایجان اراضی سیندا آپاریلان چوخ ساییلی آرخیولوژی قازینتی لار زامانی قدیم اینسانلارین بو اراضی لرده قدیم داش دؤورونده یاشاماسینی اورتایا چیخارمیشدیر.\nقدیم اینسانلارین یاشادیغی دوشرگه لر.قاراباغ ، قاززاخ ، ناخجیوان ، کلبه جر اراضیلاریندا قازینتی لار زامانی داها چوخ تصادف ائدیلمیش دیر . آذربایجاندا آزیخ ، تاغلار(قاراباغ ) ، زار (کَلبه جر) ، قازما ( ناخجیوان) داش سالاحلی آوی داغ (قاززاخ) کیمی ماغارا دوشرگه لری آپاریلان آرخیولوژی تدقیقاتلاردا قدیم داش دوورو اینسانلارینین تشککولوو اینکشافی ، ایبتدائی اینسان سورو ایجماع سینین یارانماسی ، ایلکین اَمَک آلت لرینین فورمالاشماسی ، ابتدایی مشغولییت ساحه لری حاقیندا معلوماتلار اَلده اولموشدور.\nتدقیقاتلار نتیجه سینده آذربایجاندا دونیادا هله لیک معلومات اولان ان قدیم اینسان مدنییتی ایزلریندن بیری اؤیرنیلمیشدیر. بو عابیده نین ایلکین تاپیلدیغی یئرین آدیله قوروچای آرخیولوژی مدنییتی آدلانیر.\nقورو چای مدنییتی اوچ مرحله یه بولونور .بیرینجی مرحله پالئولتین ایللک تشککول (آشیله قدرکی) دؤورونو احاطه ائدیر ، ایکینجی مرحله ارکن و اورتا اشیل دوورونو ، اوچونجو مرحله ایسه سون آشیل و موستیه (mustye) دؤورونو احاطه ائدیر .بومدنییتین 1\/5 میلیون ایلدن آرتیق یاشی وار.\nقورو چای مدنییتینین پالئولیت دؤرونده قدیم اجدادلاریمیز قوری چای حوزسینده آچیق دوشر گه ده یاشامیش ، سونرالار اقلیم شرایطینین دییشمه سیله باغلی یاخینلیقداکی آچیق ماغاراسینا کؤچموشلر.\nگؤرکملی آذربایجان عالیمی ، آرخیولوژ م.ع حسین افون آچیق ماغاراسیندا آپاردیغی تدقیقات ایشلری نتیجه سینده آزیخان تروپون کشفی و اونون چینی سینانتروپونا اویغون گلمه سی علم عالمینه بیر داها ثوبوت ائتدی کی، آذربایجان تورپاغی هله بیر میلیون بئش یوز مین ایل اوول قدیم اینسانلارین مسکنی اولموشدور.طبیعی شرایطینه گوره ان قدیم اینسانلارین یاشاییشی اوچون آذربایجان اراضی سین الوریشلی اولماسی ایدعاسینی اَ. فرضعلی (ده ده قورقود یوردو) اَثرینده چوخ گوزه ل ثوبوت ائتدیریر.\nیئر اوزونده11 اقلیمدن دوققوزونون آذربایجاندا و دیگر طرفدن خزر دنیزینین وبیر چوخ گوللرین ، مئشه لرین ، داغ اراضی لرینین دوزنلیک لرین بو توپراقلاردا اولماسی اینسان فعالیتی اوچون گئنیش ایمکانلار آچمیشدیر.\nآذربایجان اراضی سینده یاشایان قدیم اجدادلاریمیزین گونده لیک حیاتیندا موسیقینین اوینادیغی رولو اویرنمک اوچون دونیا موسیقی شوناسلیغیندا قبول اولونموش و عموم دونیا موسیقی شوناسلیغیندا بیر متودولوژیا کیمی استفاده ائدیلن متودلاردان یارارلاناراق آذربایجانین قدیم دوور موسیقی مدنییتین اورتایا چیخارماقلا آذربایجان تورکلرینین یئر اوزونده ان قدیم موسیقی انعنه سینه مالیک اولدوغون شاهیدی اولاجاقیمیزا هئچ بیر شوبهه گلمیر.\nخریطه ده قدیم اینسانلارین مسکونلاشدیغی اراضیلر گوستریلمیشدیر.آذربایجان اراضیسینده قدیم اینسانین مسکونلاشدیغی اراضی لردندیر.بوفاکتین اؤزو ثوبوت ائدیر کی آذربایجان اراضی لرینده کؤچری طایفه لر یوخ ،یئرلی آبروقن(Abrogen) طایفالار مسکونلاشمیشدیر.\nشکیلده ایبتدائی اینسانلارین اوو صحنه سی گوستریلمیشدیر ر.گروبن – ین (R.Qrober) گالپینین (Qalpin) و باشقا عالیملرین فیکرینه گوره محض ایبتدائی اینسانلارین معیشیتینده موسیقی مدنییتینین ایللک روشیم لری (Roseyn) میدانا چیخمیشدیر و ایبتدائی اینسانلار موسیقی سسلریندن موعیین سیگناللارین وئریلمه سینده ، اوز آرالاریندا اونسییت باغلاماق اوچون موختلیف کومبینا سیالی سسلردن گئنیش ایستیفاده ائتمیشلر.قدیم داش دوورونون مدنییتینین اویرنیلمه سی ساحه سینده چالیشان بیر چوخ عالیملرین فیکرینه گوره موسیقی صنعتینین بعضی ساحه لرینین باشلانغیجینی بو دوورله باغلاماق اولار.\nبونلاردان اساس اوو زامانی استفاده ائدیلن موختلیف کومبینا سیالی سسلرین اجرا ائدیلمه سینده ، شیکارین بولونمه سیندن سونرا اوینالینان ابتدائی رقصلرده ، اونسییت فورماسی کیمی چیخاریلان سسلردن ، یاسدا بئشیک نغمله لرینده گؤرمک اولار.\nاونا گوره ده بیر چوخ عالیملرین فولکولور موسیقی سینین ان قدیم موسیقی انعنه سی اولماسی احتمالی اؤزونو دوغرولدور.\nبو باخیمدان آذربایجان اراضی سیندا یاشایان اجدادلاریمیزین فولکولوروندا قدیم داش دوورونه گئدیب چیخماسی منطیقی باخیمدان اؤزونی دوغرولدور.\nقدیم دوور موسیقی مدنییت نین اؤیرنیلمه سی ثوبوت ائدیر کی، اینسانلار آشاقیداکی سس کومبینا سیالاریندان استیفاده ائدیردیلر.\nآذربایجانین موسیقی تاریخی – پروفسور رافیق ایمرانی\nTags: آذربایجان آذربایجان ماهنیلاری تاریخ موسیقی تورک ماهنیلار تاریخی مدنیت موسیقی تاریخی\nاشتراک در\nوارد شدن\nاطلاع از\nنظرات جدید دنبال شده پاسخ جدید به دیدگاه های من\nاجازه می دهم از آدرس ایمیل من برای اعلان نظرات و پاسخ های جدید استفاده گردد (می توانید هر زمان كه بخواهید آنرا لغو کنید).\nLabel\nاسم*\nایمیل\nآدرس سایت\nΔ\nLabel\nاسم*\nایمیل\nآدرس سایت\nΔ\n0 نظرات\nبازخورد (Feedback) های اینلاین\nمشاهده همه دیدگاه ها\nمطالب جالب\nفرهنگ و هنر\nلباس و پوشاک\nلباس تورکان آذربایجان و چند نکته\n1 دقیقه زمان مطالعه\nائل رسمي لري\nباورها\nجشن ها و اعياد\nفرهنگ و هنر\nچرا عید سال نو 13 روز است؟\nآداب و رسوم\nجشن ها و اعياد\nرقص\nفرهنگ و هنر\nمراسم مخصوص «ایل بایرامی» با اجرای گروه قره پاپاق سولدوز – شهرستان نقده\nجستجو برای:\nنوشته‌های تازه\nباید ساده و آرام باشد! دکوراسیون اتاق خواب شما بر کیفیت خواب شما تاثیر می گذارد\nبا این روغن موهای زائد را از ریشه خشک کنید\nچگونه یک رابطه سمی را تشخیص دهیم؟\nمحرم گلدی – سید صادق موسوی ترکمانی\nاین غذا را مصرف کنید و کمبود منیزیم را برطرف کنید!\nسرطان سر و گردن علائم خود را زودتر نشان می دهد! به این سیگنال ها توجه کنید\nمیوه ارگانیک طبیعی کاکتوس ، شفابخش است\nآخرین دیدگاه‌ها\nHadi در مانقورد کیست و به چه کسانی مانقورد گفته می شود؟\nMosi در بررسی خاستگاه قوم کرد و موج های مهاجرتی آنان\nMosi در بررسی خاستگاه قوم کرد و موج های مهاجرتی آنان\nMosi در بررسی خاستگاه قوم کرد و موج های مهاجرتی آنان\nMosi در بررسی خاستگاه قوم کرد و موج های مهاجرتی آنان\nما در رسانه ها\nفیسبوک\nتویتر\nلینکدین\nوی کی\nیوتیوب\nاینستاگرام\nنوشته‌های تازه\nباید ساده و آرام باشد! دکوراسیون اتاق خواب شما بر کیفیت خواب شما تاثیر می گذارد\nبا این روغن موهای زائد را از ریشه خشک کنید\nچگونه یک رابطه سمی را تشخیص دهیم؟\nمحرم گلدی – سید صادق موسوی ترکمانی\nاین غذا را مصرف کنید و کمبود منیزیم را برطرف کنید!\nجستجو برای:\nدرباره ما\nادبیات ، فرهنگ ، تاریخ ، گردشگری ، زبان ، آثار تاریخی ، اقتصاد ، هنر و دین اقوام ایران.\nدرباره ما\nتماس با ما\nپیوندها\nفیسبوک\nتویتر\nلینکدین\nوی کی\nیوتیوب\nاینستاگرام\nتمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به نشریه الکترونیکی ائل اوبا بوده و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است | by .","num_words":1593,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.135,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":221472.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکینجی عثمان (اینگیلیسی‌جه: Osman II) عثمانی سولطانی. ایسلام دینینه اعتیقاد ائتمیشدی. آتاسی بیرینجی احمد دیر. بیرینجی مصطفی اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا بیرینجی مصطفی واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":40,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":836005.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بونون سببی عصرلرله آذربایجانین باشی اوزرینده گئدن مرکب تاریخی-اجتماعی حادثه‌لر، دوشمن قوه‌لر طرفیندن تورک‌لرین تاریخی، مدنیتی و دیلینه قارشی آپاریلان مکرلی سیاست و بو مقصدله مؤوجود اولان اساس قایناقلارین تحریف اولونماسی و تورکدیللی منبع‌لرین سیرا‌دان چیخاریلماسی‌دیر.\nآذربایجانا عایید تاریخی، جغرافی، ادبی متنلرین ترتیب و نشری زامانی ساختالاشدیریلماسی، ماتئریاللاردان مؤهوم فا��تلارین سیلینمه‌سی، یاخود تحریف اولونماسی و سایر حاللارلا قارشیلاشیریق. دیققتی جوغرافیا و تاریخ کیتابلاریندا، ائله‌جه ده ادبی متنلرده ائدیلمیش تحریفلره، کونکرئت اولا‌راق بیر نئچه فاکتا یؤنلتمک ایستییرم. بو باخیمدان،15-نجی عصرین مشهور تاریخچیسی و جغرافیاشوناس عالیمی حمداله مستوفی قزوینی‌نین 1340-جی (میلادی) ایلده یازدیغی “نزهة القلوب” اثری‌نین گؤرکملی شرق شوناس \"ای.ژ.و. گیبب\"ین کاتالوقوندا مؤوجود اولان15- جی عصرده اوزو کؤچورولموش الیازما نوسخه‌سی دیققتی جلب ائدیر. معلوم‌دور کی،\" ائ.ژ.و گیبب\" 1901-جو ایلده دونیاسینی دییشدیکدن سونرا، عالیمین کاتالوقوندا یئر آلان بعضی الیازما‌لار اونون خاطره‌سینه اتحاف اولونماقلا، لوندوندا نشر ائدیلمیش‌دیر. مستوفی قزوینی‌نین ده هم تاریخ \"گزیده\"، هم ده یاخین و اورتا شرق اؤلکه‌لری‌نین جغرافیاسینا عایید یازدیغی “نزهة القلوب” اثرلری لوندوندا 1915 و 1919-جو ایلده ترجومه اولونا‌راق نشر اولونموشدور. اونو دا قئید ائتمک لازیمدیر کی، کیتابلارین ایلک صحیفه‌سینده واختیله لوندوندا عثمانلی ایمپئریاسی‌نین سفیری اولا‌راق چالیشمیش، تورک ادبیاتیندا یئنی مکتبین قوروجولاریندان‌ بیری حساب اولونان عبدالحق حامید به یین اؤز یاخین دوستو \"ائ.ژ.و.گیبب\"ین اؤلومونه حصر ائتدیگی تورکجه بیر شعیر پارچاسی دا یئر آلمیشدیر:\n\"جمله یارانی وفاسیله ائدرکن تادیب ،\nکندی عؤمرونده وفا گؤرمه‌دی اول ذات-ی ادیب.\nگنج ایکن اولموش ایدی اؤوج-ی کماله واصیل،\nنه اولوردو یاشامیش اولسا ایدی میستئر گیبب! \"لندن.{14} . 1919\n“نزهة القلوب” اثری‌نین گ. لئ ایسترانگی طرفیند‌ن ترجومه‌سینین 1919-جو ایلده لوندون ای.ژ.بریلل نشرینده نظره چارپان جدی یانلیشلیق- ترجومه چی- مؤلفین \"عجم\" سؤزونو سهون، یاخود قصداً “فارس” سؤزو کیمی ترجومه ائتمه‌سی و بو سهوین سونراکی منبع‌لره یول آچماسی گونوموزه قدر اؤز فسادلارینی وئرمکده‌دیر. بئله کی، ترجومچی مستوفی قزوینی اثری‌نین الیازما‌لاریندا مؤوجود اولان \"عجم عراقی‌نین ذکرینده\" آدلی ایکینجی فصلین آدینی دییشدیره‌رک، \"فارس عراقی‌نین ذکرینده\" آدلاندیرمیش و او دؤورده \"عجم\" دیاری‌نین مؤوجود گئنیش کونتورلارینی تحریف ائتمیشدیر. 2- ائله بو سبب‌دن، جنوبی آذربایجانین قزوین، همد‌ان، زنجان و باشقا اراضی‌لری \"فارس عراقی\" آدی آلتیندا وئریلمیش‌دیر. تاریخدن معلوم‌دور کی، سلجوقلار دؤوروندن \"عجم عراقی\" آدلانان اراضی‌نین مهم حیصه‌سی آذربایجانا عاییددیر و12-جی عصرده ایسه بو اراضی بوتؤولوکده آذربایجان آتابئی‌لر دؤولتی‌نین ترکیبینده اولموشدور. آذربایجان آتابئی‌لر دؤولتی‌نین ترکیبینده اولان \"عراق عجم\" ده 40 شهر، آذربایجاندا ایسه 27 شهر مؤوجود ایدی. ضیا بونیادوو صدرالدین الحسینی یه ایستیناد ائده‌رک یازیردی کی: “جاهان پهلوان اول‌لر دؤولتی اؤز اوغوللاری آراسیندا بؤلوشدورمک ایسته ییردی، آنجاق مقصدینی اؤلومونه کیمی حیاتا کئچیرمه میشدیر .\nمستوفی قزوینی اؤز اثری‌نین “آذربایجان اؤلکه‌سی‌نین ذکرینده” آدلاندیردیغی اوچونجو بؤلمه‌سینده “آذربایجانین سرحدلری‌نین \"عراق عجم\"‌دن باشلاندیغینی و گئنیشلیکی‌نین سینا داغینا قدر اوزاندیغینی گؤستریر. بعضی عالیم‌لر اؤز مقاله‌لرینده سینا داغی” آدینی سهون “سیپان داغی” آدی ایله عوض ائتمیش‌لر. بو شکیلده هم مؤلفین اؤز سؤزونو - “سینا داغی” ایفاده‌سینی تحریف ائدیر، ائله‌جه ده، سلجوقلار‌ و آتابئی‌لر دؤورونده“نزهة القلوب” اثری‌نین یازیلدیغی واخت ایسه ائلخانی‌لرین حاکمیتی دؤورونده آذربایجان دؤولتی‌نین سرحدلری‌نین او زامانکی عجم عراقینی دا احاطه ائتدیگینی نظره آلمیرلار. حتی سلطان ابو سعید باها‌دور خانین دؤورونده آذربایجان، روم (کیچیک آسیا)، خوراسان، ایکی عراق- عراق عرب و عراق\nعجم ین ائلخانی‌لرین حاکمیتینده بیرلشدیریلدیگی تاریخ کیتابلاریندان‌ هامییا معلوم‌دور. همچنین‌ ادبی متن‌لر اوزرینده ده اوخشار عملیاتلار آپاریلمیشد‌یر. مثلا، آذربایجانین گؤرکملی عالیمی و ادیبی محمد سعید اوردوبادی \"قیلینج و قلم\" اثرینی یازارکن تاریخی فاکتلاری گؤسترمه یی و سالنامه‌لردن ایقتیباسلار ائتمه یی اؤزونه بورج بیلمیشدیر و اثرین بیر یئرینده سلجوقلار دؤولتی‌نین مشهور وزیری نظام الملک\" ون “سیاستنامه” اثرییندن‌، منبع‌نین یئرینی گؤسترمکله، بئله بیر \"سیتات گتیرمیش‌دیر:\n\"سلجوق حؤکمدارلاری‌نین ساراییندا شرقین مشهور شاعرلری یاشاییردی. اونلار تامامیله فارسجا یازیردی‌لار. لاکین توغرول و آلپ آرسلان یازیلان شعیرلرین تورکجه یازیلماسینا مووفق اولدولار. خصوصاً آذربایجاندا کئچیریلن (تدریس اولونان) ایران دیلی‌نین تامامیله محو ائدیلمه‌سینه نایل اولدولار. آلپ آرسلان\nباشقا حؤکمدارلار کیمی اؤزو اوچون فارس و عرب عنوانلارینی و لقب‌لرینی تاخماق ایستمه‌دی. اؤزو دایم تورکجه دانیشیب، تورکجه ده یازیردی. “سیاستنامه”، توغرول و آلپ آرسلان دؤورونه عایید حیسه )\nخیلافت، عرب اولمایان خالقلاری \"عجم\" آدلاندیریردی. \"عجم\" سؤزونون حرفی معناسی \"لال\"دئمک‌دیر.\nسلجوق حاکمیتی دؤوروندن باشلایا‌راق، عرب خیلافتی‌نین سلجوق دؤولتی‌نین ترکیبینه داخیل اولان حیصه‌سی \"عراق-ی عجم\" آدلاندیریلمیشد‌یر. سوال اولونور. م.س.اوردوبادی‌نین نومونه گتیردیگی بو حیصه “سیاستنامه”نین سونراکی نشرلرینده نیه متندن چیخاریلمیش‌دیر؟ ائله‌جه ده، هانی نظام الملک ون\nقئید ائتدیگی تورکجه یازیلان شعیرلر؟ کیم اونلاری محو ائتدی؟ باشقا بیر فاکت: تورکییه‌نین گؤرکملی شرق شوناس عالیمی\" آگاه سیرری لوند\" اوزون ایللرتوپلادیغی و 1941-جی ایلده چاپ ائتدیردیگی “دیوان ادبیاتی\" کلمه لر،رمزلر،مضمونلار و مهفوملار\" کیتابیندا پوئتیک نؤعلری آیری-آیری شعیر نومونه‌لری\nاساسیندا ایضاح ائدرکن، خاقانی شیروانی‌نین تورکجه قلمه آلدیغی ایکی بئیتینی نومونه گتیرمیش‌دیر. بو‌نلاردان بیری خاقانی‌نین قرآندان ایقتیباسلا وئردیگی بئیت‌دیر:\nکسمیش آتمیش‌دیر آنی ائتمه جدال 3 ،\nتیغ-ی \" لا يُسْئَلُ عَمَّا يَفْعَلُ \"\nمعناسی: موباحیثه ائتمه، \"(الله ین) ائتدیگی سوال اولونماز\" قیلینجی اونو کسیب آتمیش‌دیر!\n2-جی میصراعدا -\" لا يُسْئَلُ عَمَّا يَفْعَلُ \" \" انبیا\" سوره‌سی‌نین 23-جو ا يُسْئَلُ عَمَّا يَفْعَلُ وَ هُمْ يُسْئَلُونَ\n(الله) ائتدیگی عمل اوچون سوال اولونماز، (اینسان‌لار) سوال اولونار\" آیه‌سینی ایقتباس ائدن بو بئیت، سؤزسوز کی، خاقانی‌نین تورکجه یازیلمیش هر هانسی بیر ایری حجملی اثریندن گتیریلمیش نومونه‌دیر. آ.س. لوندین دینی مؤوضودا خاقانی‌دن گتیردیگی 2-نجی نومونه حضرت علی‌نین اسدالله – (عربجه- الله ین شیری دئمک‌دیر) لقبینی اؤزونده ائحتیوا ائدن شعیر پارچاسی���دیر و بئیت بئله‌دیر:\nدئدی اول مظهر-ی انواری جلی،\nاسدالله -ی ولی، یعنی علی.\n.(معناسی: او نور منبعیی آیدین دئدی کی، ولی- اسدالله، یعنی علی‌دیر)\n12-جی عصرده عرب و فارس دیلی‌نین مدره‌سه‌لرده تدریس اولونا‌راق، دیلیمیزه اساسلی شکیلده مداخیله ائتدیگی دؤورده خاقانی‌نین تورکجه سؤیله دیگی بو بئیت‌لر نه قدر ساده، گؤزل و دیله یاتیملی‌دیر.\nچوخ تأسف کی، آ.س. لوند بو میصراعلاری هانسی منبع‌دن یازدیغینی قئید ائتمه میش‌دیر. اما “دیوان ادبییاتی\"کلمه لر، رمزلر،مضمونلار و مهفوملار\" اثرینده چوخ سایلی‌ منبع‌لرگؤستریلمیش‌دیرکی، بو منبع‌لرین یئنی‌دن آراشدیرماغا جلب ائدیلمه‌سی واجیب‌دیر. بو فاکتین اؤزو، هر شئی‌دن اؤنجه، 11-12 -جی عصرلرده آذربایجان شاعرلری‌نین تورکجه موکممل شعیرلری‌نین مؤوجود اولدوغونو ثبوت ائدیر و بیزیم حال-حاضردا وظیفه‌میز، بو شعیرلرین آختاریلماسینا و اوزه چیخاریلماسینا نایل اولماق‌دیر.نظامی گنجوی‌نین تورک دیوانی‌نین دونیا کیتابخانا‌لاریندا مؤوجود اولدوغونو هله 20-جی عصرده بیر سیرا مشهور شرق شوناس عالیم‌لر تصدیقله میش‌لر. لاکین بو فاکت اوزرینده معین سبب‌لر اوزوندن گئنیش آراشدیرما‌لار آپارماق مومکون اولمامیش‌دیر.21-جی عصرین اوللرینده\" نظامی گنجوی‌نین تورک دیوانی\"نین الیازما نوسخه‌سی‌نین مصرین خدیویه کیتاب‌خاناسیندا شمس واعظی طرفیندن تاپیلا‌راق صورتی‌نین الده ائدیلمه‌سی و \"دیوان\"ین جنوبی آذربایجاندان اولان تدقیقاتچی-عالیم صدیار وظیفه ائل اوغلونون ترتیبینده و دوکتور حسین شرقی سوی تورک طرفیندن چاپا حاضیرلانماسی و 2003-جو ایلدن باشلایا‌راق، ایراندا و داها سونرا باکیدا نشر اولونماسی علمی ایجتیماعیات طرفیندن جددی ماراقلا قارشیلانمیشد‌یر. بو نشرلرده نظامی گنجوی پوئزیاسیندان سئچیلمیش تورکجه و فارسجا اوخشار ترکیبلی ایفاده‌لر توتوشدورولور و شعیرلرین اکثریتی‌نین \"نظامی گنجوی\"یه مخصوص اولدوغو ثبوتا یئتیریلیردی. همین نشرلرده شاعرین اؤز ممدوحلاری حاقیندا فیکیرلری‌نین “دیوان”دا عکس اولونماسی دا مؤهوم فاکتلاردان بیری کیمی علمی-ایجتیماعیاتین دیققتیندن یایینمامیشدی. اونو دا خاطیرلادیم کی، نظامی گنجوی‌نین تورک دیوانی ایلک دفعه نشر اولونان کیمی دوشمنیمیز اولان ائرمنی‌لر تشویشه دوشموشدولر. اونلار دورما‌دان ایران مدنیت قوروملارینا و ایجتیماعییتینه چاغیریشلار‌ ائدیر، بو نشرلرین قارشیسینی آلماق اوچون مین بیر اویونا ال آتیردیلار. لاکین بیزیم آتا‌لار \"حاق اینجه‌لر – اوزولمز\"، - دئمیش‌لر. آذربایجانین جنوبوندا صدیار وظیفه-ائل اوغلو، حسین شرقی سوی تورک، حسین محمدزاده صدیق، بارات زنجانی گؤرکملی‌ علم آداملاری طرفیندن باشلانان و باکیدا دا نظامی خودیئو، آزاده روستم اووا، علیار صفرلی، عیسی حبیب بئی‌لی، سنان ایبراهیملی و باشقا عالیم‌لر طرفین‌دن آپاریلان آختاریش‌لار بو گون اؤز بهره‌سینی وئرمکده‌دیر. نظامی گنجوی‌نین تورک دیوانیندا یئر آلان شعیرلر و اونلارین ایچریسینده شاعرین اؤز ممدوحو آتا بئی\" محمد جاهان پهلوان\" ا عنوانلادیغی “نرگیز” ردیف‌لی قصیده سی دیققتی جلب ائدیر.\nاؤنجه خاطیرلادیم کی،20 -جی عصرین 70-جی ایللریندن باشلایا‌راق، نظامی گنجوی‌نین تورک دیوانی‌نین اصلن کونیا‌لی15-جی عصر شاعری قارامانلی‌ نظامی‌نین آدینا چیخاریلماسی و بونون بعضی موباحیثه‌لر دوغورماسی فاکتی معلومدور. بعضی عالیم‌لر یانلیش اولا‌راق “نرگیز” قصیده‌سینین عثمانلی حؤکمداری محمد سلطانا اتحاف اولوندوغونو ائددعا ائدیرلر. گویا قاراما‌نلی نظامی کونیادا اولارکن، بو قصیدنی عثمانلی حؤکمدارینا حصر ائتسه ده، خسته‌لیک سببیندن ایستانبولا گئدیب چاتا بیلمه میش و کونیادا وفات ائتمیش‌دیر. موباحیثه‌لره باخمایا‌راق، تورک دیوانی‌نین صدیار وظیفه (ائل اوغلو) و حسین شرقی سوی تورک طرفیندن تهران و باکی نشرلرینده بو قصیده‌نین \"محمدجاهان پهلوان\"ا عنوانلانماسی مؤهوم ثبوتلارلا قئید اولونموش‌دور\nهمچینین گؤرکملی ایران عالیمی بارات زنجانی \"نرگیز\" قصیده‌سینی نظامی گنجوی‌نین \"محمدجاهان پهلوان\"ا یازیلمیش مدحیه‌سی حساب ائتمیش و اؤزونون\" نظامی گنجوی دیوانی‌\"نین تهران – هیجری(شمسی) 1391-جی ایل نشرینه بو قصیده نی داخیل ائتمیشد‌یر\nمعلوم‌دور کی، قدیم و اورتا عصرلر شرق پوئزیاسیندا \"نرگیز\" چیچیی‌نین پوئتیک- فلسفی آنلامی گئنیش یاییلمیش‌دیر. نرگیز - شخصلندیریلمیش مجاز کیمی – \"خاص و گؤزل آدام\"آ تشبیه اولا‌راق یشلنمیش‌دیر. عنعنوی شکیلده نرگیز چیچیی‌نین باشینداکی تاج حؤکمدارلارا مخصوص تاخت- تاجلا موقاییسه اولونموش و نرگیز اوبرازی اوجا تاخت- تاج صاحبینی بیلدیرمکله‌، جمشید، افراسیاب کیمی حؤکمدارلارین تاجینا\nبنزدیلمیش‌دیر. خاقانی شیروانی‌نین \"منطق الطّیر\" (\"قوش‌لارین صؤحبتی\") قصیده‌سینده سؤیله دیگی آشاغی‌داکی بئیت فیکریمیزی تصدیق ائدیر:\nهدهد گفت از سمن نرگس بهتر که هست\nکرسی جم ملک او و افسر افراسیاب\nهودهود دئدی: - نرگیز یاسمن‌دن یاخشی‌دیر کی،\n\"جم\" تاختی اونون مولکودور و افراسیابین افسری‌دیر\nحؤکمدارین تاجی‌نین \"نرگیز\" گولونه بنزدیلمه‌سی پوئزیادا عموم ایشله ک بیر اوبراز ایدی. هیند شاعری بیدل دهلوی‌نین \"نرگیز\" ردیف‌لی غزلینه دیققت یئتیره ک:\nابر و بهار اقبال امروز سایة کیست\nگل ‌کرد تاج برسر بال همای نرگس\n(بختین باهاری و بولود بو گون کیمین کؤلگه‌سی‌دیر؟\nهومای قانادی اوسته باشینی گول کیمی تاج ائتدی نرگیز)\nائله‌جه ده، تصووف فلسفه‌سینده، \"نرگیز\" – \"چشم-ی بیدار\"آ – \"اویاق گؤزه\"، یعنی هوشیار، عقللی آداملارا تشبیه اولا‌راق ایشله نیردی. بو مجازین \"آچیق گؤزلو\"، ایشیقلی حؤکمدار، علم و عیرفان صاحبی اولان آداملار حاقیندا ایشلنمه‌سی لوغت‌لرده یئر آلمیش‌دیر. همچنین‌ پوئتیکا کیتابلاریندا “نرگیز” اوبرازی‌نین بدیعی واسطه کیمی ایهام، ایشاره اولا‌راق ایشله ندیگی ده قئید اولونور. \"نرگیز\" قصیده‌سی‌نین آتابئی \"نصرت الدّین محمد جاهان پهلوان\"ا عنوانلانماسی شوبهه‌سیزدیر. یئری گلمیشکن، خاقانی شیروانی ده \"جاهان پهلوان\"ا مکتوب شکلینده عنوانلادیغی بیر مدحیه- قطعه‌سینده، اونا باشینا گلن‌لری - ظالیملردن ظلم گؤردوگونو عرض ائدیر و\nآتابئیی “اویاق گؤزلو” آدلاندیریر:\nششم عروس فلک را امید دامادی\nز بخت بالغ بیدار خواب دیدة اوست\n(آلتینجی فلک گلینی‌نین دامادلیق اومیدی،\nبختین اوغوروندان اونون گؤزو اویاق‌دیر)\n\"نرگیز\" قصیده‌سی‌نین مضمونونا کئچمزدن اول “جاهان پهلوان” آدی اطرافیندا قیساجا آراشدیرما آپارماق لازیم گلیر. بو آد آتابئی شمس الدّین ائلده‌نیزین بؤیوک اوغلو نصرت الدّین محمدین شوجاعتینه، قهرما‌لیغینا و جاوانلیقدان دؤیوشلرده قازاندیغ�� قالیبیتلر‌ینه گؤره اونا وئریلمیش فخری لقب‌دیر. \"جاهان پهلوانی\" لقبی یالنیز خصوصی قهرمانلیقلار گؤسترمیش ایگیدلره وئریلیردی. نظامی گنجوی “خسرو و شیرین” اثرینده قیزیل آرسلانین دیلیندن قارداشی جاهان پهلوانین آدینی بئله ایضاح ائدیر:\nبرادر کو شهنشاه جهان بود\nجهان را هم ملک هم پهلوان بود\n(منیم قارداشیم کی، جاهانین شاهنشاهی ایدی،\nجاهانا هم شاه، هم ده پهلوان ایدی)\nمعلوم‌دور کی، تاریخی-دینی شخصیت‌لرین، او جمله‌دن حؤکمدارلارین آدلاری اونلارا مخصوص ائپیتئتلرله سئخ باغلی ایدی. بو ائپیتئتلرین اکثریتی بو شخصیت‌لره تورک‌لرین وئردیکلری لقبلردیر و بو سؤزلرین ائتیمولوگیاسی تورک دیل کؤکونه باغلی‌دیر. بعضی قدیم عرب- فارس لوغتلرینده بو سؤزلرین تورک کؤکو قئید اولونموش، بعضی‌لرینده ایسه هئچ بیر قئید وئریلمه میش‌دیر. مثلا، محمد پیغمبرین لقبی \"یالاوچ\" - (یالاوچ) سؤزونون یالنیز تورک‌لر طرفیندن ایشله ندیگینی بیر چوخ قدیم منبع‌لر، او جمله‌دن محمود کاشقاری‌نین \"دیوان الغات الترک \" و خاص حاجیبین \"کوتادقو- بیلیک\" اثریند‌ه کی معلومات تصدیق ائدیر. \"یالاوچ\" سؤزونون معناسی \"خبر گتیرن\"، ائلچی، پیغمبر، بعضی منبع‌لرده ایسه \"ایشیق گتیرن\"، \"ایشیق\nساچان\" و سایر شکیلده ایضاح اولونموشد‌ور. یاخود، ابو-بکرین لقبی عرب- فارس لوغت‌لرینده (\"یار-ی غار- یارغار\") کیمی – \"ماغارا یولداشی\" معناسیندا ایضاح اولونور لاکین تورک منبع‌لری ابو بکرین بو لقبینی \"یارغان\"- (یارغان) کیمی ایضاح ائدیر. رادلووا گؤره، بو تورک سؤزودور و خصوصی آد و لیاقتی بیلدیریر، معناسی \"اصیل دوست\" دئمک‌دیر. همچنین‌بو سؤزون کؤکونده “یانماق” فعلی دایانیر..\nرادلوو \"یانار\" سؤزونو شخص آدی کیمی ایضاح ائده‌رک یازیردی تصادفی دئییل‌دیر کی، دونیانی ایکینجی دفعه سو باسارکن، الله اینسانلاری خلاص ائتمک اوچون یاناری ائلچی گؤندردی. اینسانلار یاناری ائشیتمک ایستمه‌ینده، الله اونلاری دین و دیل‌لری آیری خالقا بؤلدو \"یال\" و \"یار\" تورک سؤز کؤکلر‌ی لوغت‌لرده \"یانماق\" فعلی‌ ایله باغلانیر و بو سؤزون یالانماق”(معناسی: آتش و آلوولانماق)، \"یاناروس\" (یانار) و سایر فورما‌لاری دا فلک ین آلتینجی گلینی- گؤیون مشتری اولدوزو نظرده توتولور. مشتری پارلاق ایشیق ساچان اولدوزدور مثلا، محمود کاشقاری دیوانیندا یالتوردی”سؤزو قئیده آلینمیشدیر آلوولاندیرماق\" معناسیندا ایشلنمیش‌دیر یانماق\" سؤزوندن یارانان \"یالبیس\"(یالبس) -اود، آلوو؛ یالقون (یالقون) -اود؛\nیالینلاماق(یالینلامق) - اودلانماق، آلوولانماق؛ حتی اویغورجا:یاروق-یاروغ‌لیق، یاروس، یارون، یارکین، یارکینان (یاروغ، یاروق، یاروقلوق، یاروس،یارون،یارکن،یارکنان) – شؤله ساچماق، ایشیق‌لیق، مشعل یاند‌یرماق، ایشیقلاندیرماق و سایر فورما‌لاردا محمود کاشقاری، ابن محنّی، هندوشاه نخجوانی، نعمت اله ابن احمد لوغتلرینده، ائله‌جه ده، رادلووون مشهور لوغتینده یئر آلمیش‌دیر. بئله‌لیکله، بو گون ایشلتدیگیمیز\"آلوو\" سؤزو قدیم لوغت‌لرده \"یالو\"، \"یالو\" “یالوو”،“یاروق” فورماسیندا قئیده آلینمیش و \"یانماق\" = \"آلوولانماق\" کؤکونه باغلانمیش‌دیر. حتی نعمت اله ابن احمد اؤز لوغتینده سمندر قوشونو \"یالو\nقوشو\" – یعنی \"یانار قوش\" آدلاندیریر.\n\"جاهان پهلوان” لقبی ده تورک کؤکونه باغلی اولان “یالو” سؤزو ایله سئخ علاقه���لی‌دیر. عمومیتله، “جاهان پهلوانی” لقبی - “یالونک” (آلوو‌لو، آتش تک اولان، ایشیق‌لی، پارلاق ) قهرمان‌لارا وئریلیردی. بعضی فارس لوغت‌لرینده “یالوو” سؤزونون تورک کؤکوند‌ن تؤرمه‌سینه اهمییت وئرمه میشلر و اونو “یالونیک” شکلینده یازمیش، منشعینی گؤسترمه میش، لوغوی معناسینی - باها‌دیر، قهرمان، ایگید - کیمی ایضاح ائتمیش‌لر. گؤرکملی لوغت شوناس-عالیم علی اکبر دهخدا بو سؤزون یالنیز ایکی لوغتینده17-جی عصره عایید ناظم الاطبّا و 18-جی عصرده شعاری لوغتینده یئر آلدیغینی قئید ائدیر. لاکین عالیم ندنسه، بو سؤزون قئیده آلیندیغی هندوشاه نخجوانی و نعمت اله ابن-احمد لوغتلرینین آدلارینی چکمه میشدیر. چونکی هندوشاه نخجوانی \"صحاح العجم\" لوغتینین (واختیله منه معلوم اولان بیر نوسخه‌سینده) \"یالونک\" سؤزونو \"قیزمیش شیر، ایگید، قهرمان\" کیمی ایضاح ائتمیش و آشاغیدا (اتکده) بئله بیر قئید وئرمیش‌دیر کی \"یالونک\" –سؤزو جاهان پهلوانا عاییددیر. اما تأسف کی، هندوشاه نخجوانی ‌نین \"صحاح العجم\"\nاثری‌نین غلام حسین بگدیلی‌ طرفیندن حاضیرلانمیش متنی‌نین تهران نشری زامانی بو سؤز ایختیصار اولونا‌راق “یال” کیمی ساخلانمیش و معناسی \"ایگید\" اولا‌راق ایضاح اولونموشد‌ور. نه یاخشی کی، الیمیزده اولان نعمت اله ابن احمد لوغتینده همن سؤز \"یالولیک\" و \"یالولنک\" فورماسیندا وئریلمیش و ایضاح اولونموشدور کی، بو سؤزون معناسی \"جاهان پهلوانی\" دئمک‌دیر .\nآراشدیرما‌لار گؤستریر کی، نظامی گنجوی آذربایجان تورکجه‌سینده یازدیغی \"نرگیز\" قصیده‌سی‌نین ایلک بئیتینده محمد جاهان پهلوانین هم لقبی‌نین معناسینا، هم ده آذربایجانا گلیشینه ایشاره ائتمکله، بو قصیده‌یه اؤز مؤهورونو وورموشدور. قصیده‌نین ایلک بئیتی بئله‌دیر:\nسئحر ایله شعبه‌ده علمینده کما‌لی یوخ ایسه،\nبس نه حیله ایله آلیر اووجونا آذر نرگیز؟\n\"ووجونا آذر آلماق\"، یعنی \"اووجونا اود آلماق\" - ایفاده‌سی‌نین بیرینجی معنا قاتی جاهان پهلوانین اود، آلوولا باغلی لقبی‌نین ائپیتئتینه ایشاره‌دیر. شاعر بئیتین ایکینجی معنا قاتیندا ایسه محمد جاهان پهلوانین آذربایجاندا حاکمیته گلیشینه ایشاره ائتمیشدیر. \"آذر (اود)\" سؤزونون (آذر) شکلینده یازیلیشی دا فیکریمیزی تصدیق ائدیر. بوتون تاریخی معخزلر گؤستریر کی،\" نصرت الدّین محمد جاهان پهلوان\" آتاسی‌نین اؤلوموندن سونرا قیسا بیر مدتده آرسلان شاهین اوغلو سلطان اوچونجو \"طغرل\"و ولیعد اعلان ائتمکله، آذربایجاندا حاکمیتی الینه آلدی. آتابئی جاهان پهلوان آذربایجانین حقیقی حؤکمداری اولماقلا یاناشی، هم ده عیراق سلجوقلارینا دا باشچیلیق‌ ائدیردی. قصیده‌نین متلع بئیتینده یئر آلان “سئحر و شعبه‌ده” سؤزلری ده نظامی‌نین پوئزیا لئکسیکونونا خاص ایفاده‌لردیر. عمومیتله، “سئحر، افسون، شعبه‌ده” نظامی گنجوی‌نین چوخ سئودیگی فرازئملردیر و چوخ نفیس شکیلده بو اوبرازلاری اؤز لیریک شعیرلرینده ده ایشلتمیشدیر.\"ائی دوست\" غزلیندن بیر نومونه:\nغزلهای نظامی بر تو خواندم\nنگیرد در تو هیچ افسونم ای دوست\n(نه نظامی غز‌للرینی اوخودوم،\nهئچ اثر ائیله میر افسونوم، ائی دوست!)\n\"نرگیز\" قصیده‌سی‌نین سونراکی بیر نئچه بئیتی اوزرینده ده دایانماغی واجیب حساب ائدیرم. آتابئی محمد جاهان پهلوانین قهرمانلیغی ایله یاناشی، اونون ایشیقلی بیر شخصیت اولدوغونو، اؤلکه‌د�� علم و مدنیتی یوکسک سوییه‌یه قالدیرماسی حاقیندا تاریخی منبع‌لرده و پوئزیا نومونه‌لرینده کیفایت قدر ثبوت‌لار\nواردیر. تصادفی دئییل‌دیر کی، او دؤورون مشهور شاعرلریندن اولان جمالدّین عبدالرززاق آتابئی نصرت الدّین جاهان پهلوانین مدحینده یازدیغی:\nزهی بنفحه عدل تو زنده جان جهان\nبدست حکم تو داده فلک عنان جهان\n(جاهانین جانی سنین عدالت نفه‌سینله دیری‌دیر،\nفلک جاهانین یوینینی سنین حؤکمونه وئرمیش‌دیر. )\n-متلع‌لی قصیده‌سینده اونون حاقیندا:\n\"سنین ایشیق‌لی رایین فلک ین گونشیندن ده اوستون‌دور،\nقیلینجی‌نین شوعاسی گونشین شوعاسینا چاتیر” کیمی ایفاده‌لر ایشلتمیشدیر\nنظامی گنجوی ده “نرگیز” قصیده‌سینده محمد جاهان پهلوانین اؤز دؤورونون علم و پوئزیا نماینده‌لرینه گؤستردیگی قایغییا ایشاره ائتمیشدیر\nکیم‌دیر اول، خسرو-ی آفاق محمد خان کیم؟،\nگردی-راهین‌دن ائدر دیده منوور نرگیز!\nمعناسی: (او کیم‌دیر، دونیا شاهی محمد خان کی، گلیشیندن یولونون توزون‌دان گؤز ایشیقلانار.)\nنظامی قصیده‌سینده خصوصی دیققت پرئدمئتی اولا‌راق، آتابئی شمس الدّین ائلده‌نیزین اؤلوموند‌ن سونرا باش وئرن حادثه‌لره - چوخ گرگین بیر شرایطده اونون بؤیوک اوغلو جاهان پهلوانین حاکمیتی اله آلماسینا ایشاره‌لر واردیر. دؤورون جانلی‌، تاریخی اولایلاری طبیعت حادثه‌لرینه کؤچوروله‌رک شرح اولونور\nقالدیریب باشینی باخمادی حسددن یوخاری،\nسروین اوستونده گؤرندن بری ابهر نرگیز.\nسارالیب بنزی، عصایه نه سببدن دایانیر،\nخسته اولمادی گؤزون مکری ایله گر نرگیز.\nبو بئیت‌لری شرح ائتمک اوچون تاریخه نظر سالماق لازیم گلیر. معلوم‌دور کی، قصیده‌نین یازیلدیغی دؤورده عجم عراقی آتابئی‌لر دؤولتی‌نین ترکیبینه داخیل ایدی و بؤیوک آتابئی ائلده‌نیزین اؤلوم خبری جاهان پهلوانا یئتیشن کیمی، او، درحال \" همدان‌دان نخجوانا یولا دوشدو، دؤولت خزینه‌سینی و تاخت-تاجین املاکینی اؤز نظارتی آلتینا آلدی. آتابئی بوتون قوشونلاری بیر یئره توپلایا‌راق، حادثه‌لرین سونراکی گئدیشینی، سلطان آرسلان شاهین اونا قارشی موناسیبتینی و مقصدینی گؤزلمه‌یه باشلادی تاریخدن معلوم‌دور کی، بئله بیر گرگین دؤورده اؤز اوزرلرینده آذربایجان آتابئی‌لری‌نین آغا‌لیغینی ایستمه‌ین بعضی ایراق امیرلری جاهان پهلوانین نخجوانا گئتمه‌سیندن ایستیفاده ائده‌رک، سلطان آرسلان شاهی آذربایجان اوزرینه یوروش ائتمه‌یه تحریک ائتدی‌لر. لاکین سلطان زنجاندا خسته‌لنر‌ه ک\" همدان\" آ قاییتدی و آتابئی جاهان پهلوانی اؤز یانینا دعوت ائدیب دؤولتین ایداره اولونماسینی اونا تاپشیردی. جاهان پهلوانین حاکمیته گلدیگی عرفه‌ده باش وئرن حادثه‌لر – آذربایجان آتابئی‌لری‌نین واسسا‌لی، خوزیستان حاکمی آیدوغدو شیملانین اعتبارئندان سوء- ایستیفاده ائدیب نهاونده سوخولماسی،3-جو سلطان توغرولون عمیسی‌ شاه‌زاده محمدین ایراق توغرولون عمی‌سی شاه‌زاده محمدین ایراق سلطان‌لیغینی اله کئچیرمک نییتی ایله اصفهانا هوجومو و سایر اولایلارین جاهان پهلوان طرفیندن قهرما‌لیقلا دف اولونماسی، آذربایجان تورپاقلاری‌نین قورونماسی، نهایت، آتابئی جاهان پهلوانین \"ایسلامین پادشاهی\"، \"عجمین خاقانی\" اعلان اولونماسی حاقیندا ضیا بونیادوو منبع‌لر اساسیندا گئنیش آراشدیرما‌لار آپارمیش‌دیر. مؤوضوموزا اویغون اولا‌راق، عالیمین جاهان پهلوانین\nجسورلوغو -همدانلا اصفهان آراسینداکی مسافنی بئش گونه قطع ائده‌رک دوشمن دسته‌سینی محو ائتمه‌سی حاقیندا الحسینی‌دن گتیردیگی بیر سیتاتی خاتیرلاتماق ایستییرم: \"بو، غیرتی اؤزونه دوست و مسلکداش سئچن، اوغورسوزلوق فیکرینی کنارا آتان، متین‌لیک و قطعییتی سایه‌سینده موفقیت قازانان بیر آدامین حرکتی ایدی\"\nنظامی گنجوی‌نین قصیده‌سینده آتابئین بیر حؤکمدار اولا‌راق پارلاق اوبرازی اؤزونه مخصوص ایفاده‌لرله عکس اولونموش‌دور:\nبیر خداوند-ی جهان‌بخش-ی سماقدر کی، اونون،\nباغی قدرینده مه او مئهر اولا کمتر، نرگیز\nیاخود:\nباغی حوسنون کیمی بیر باغ بو عالمده هانی؟\nقاندا گول گئیه زیرئه، یا توتا خنجر، نرگیز\nنظامی صنعتی اؤزونو چوخ قاتلی معناسی، اوبرازلارین دقیق سئچیلمه‌سی و اوسلوبو ایله تانی‌دیر. اونون تورکجه ائله شعیرلری واردیر کی، اوخویان کیمی نظامی قلمینه مخصوص اولدوغونو آنلاماق مومکوندور 2021 - جی ایلده شیخ نظامی‌نین تورکجه دیوانی‌نین یئنی بیر الیازما نوسخه‌سی اوزون ایللر بو ساحه‌ده چالیشمیش، فداکار عالیم صدیار وظیفه ائل اوغلو طرفیندن ایراندا تاپیلدی و نوسخه حاقیندا مؤلفین گئنیش مقاله‌سی “خداآفرین” درگی‌سینده نشر اولوندو. بو نوسخه‌نین نظامی گنجوی‌نین تورکجه دیوانی‌نین خدیویه\nکیتابخاناسیندا اولان نوسخه‌سیندن بیر قدر فرقلی و زنگین، همچینین «شیخ نظامی دیوانی» آدی ایله تاپیلماسی نظاامی شوناسلیغین سون نایلیتلریندندیر.خاطیرلادیم کی، واختیله گؤرکملی متن شوناس-عالیم، اوستاد علیار صفرلی کیشوری‌نین \"دیوان\"ینی نشر ائدرکن، اونون تخمیس‌لری ایچریسنده‌ نظامی غزلینه یازدیغی بیر تخمیس دقتی جلب ائتمیشدی. بو تخمیسده نظامی گنجوی‌نین دست-خطّینی، مشهور\nپوئتیک اوبرازلارینی گؤروب اونا مخصوص اولان بئیت‌لری سئزمه مک مومکون دئییلدی اما تأسف کی، بو غزل قارامانلی نظامی‌نین دیوانیندا چاپ اولونموشدو و هامی سوسماغا مجبور اولدو.\nاما صدیار وظیفه (ائل اوغلو‌) طرفیند‌ن یئنی تاپیلان شیخ نظامی دیوانیندا دا همین شعیر واردیر و هر بئیتی، نظامی‌نین اؤزو سؤیله دیگی","num_words":4870,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":190779.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ سؤز «دده قورقود داستان»دا «قێریم» و «غریم» شکلینده ایشلنمیشدیر («منیم قێریمیم ترس اۇزامیش اوْلسون!»؛ بیز آنی سانگا غریم قوْروز، - دئدیلر»). س.الیزاده قێریم\/\/غریم سؤزونون رقیب معناسیندا اوْلدوغونو گؤستریر.1 قۇبا شیوه‌سی و قرب لهجه‌سینده فیکیر، مئيل، هوس آنلاملی «قێریم» سؤزو ایشلنمکده‌دیر (قۇبا شیوه‌سی -منیم بۇ ایشه هیچ قێریمیم يۇخدو؛2 قرب لهجه‌سی - سنینگ قێریمیننانگ من هئچ آلمئرام)3. بیزجه، «KDQ-کدق»داکی رقیب آنلاملی «قێریم»لا شیوه‌لریمیزده‌کی فیکیر، مئيل، هوس آنلاملی «قێریم» عینی سئمانتیک شاخه‌ده بیرلشیر. شیوه‌لردن گؤتوردويوموز جۆمله‌‌لرده «قێریم» سؤزونون «رقیب» معناسی بیرباشا قاورانیلمیر. آمما همین جۆمله‌‌لر متن داخیلینده ایشلندیکده «قێریم» سؤزونون «رقیب» معناسی آيدین شکیلده گؤرونور. قرب لهجه‌سیندن گؤتوردويوموز «سنینگ قێریمینانگ من هئچ آلمئرام» جۆمله‌‌سیندن سوْنرا ایشلنه بیلن «بیلمئرم من سانگا دۆشمنم، يوْخسا دوْست» جۆمله‌‌سی ده دئدیکلریمیز�� تسدیقله‌يیر.","num_words":245,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":86413.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"س- بو گون گونئی آذربایجاندا عنعنه‌وی پوئزیا ایله یاناشی، نثر ده گلیشمکده‌دیر. سیزین بو یؤنده دوشونجه‌لرینیز ندیر؟\nج- مسئله بوندادیر کی، بیز ییرمی یوز ایلین باشلانغیجیندان بو کونویا دیقت یئتیرسک، او زامان نثرله پوئزیا آراسیندا ائله بؤیوک بیر فرق گؤرمیه‌جه‌ییک. ادبی چاخناشمالار دئمک اولار کی، یوخدور. ادبی پروسئس عئینی دوزنده، دؤنمده‌دیر. معین زامان کسیمیندن سونرا گونئی آذربایجاندا یئنی بیر اوسلوبدا گلیشمه مرحله‌سی گونده‌مه گلیب. طبیعیدیر کی، بو اوسلوبون گونئی آذربایجان ادبیاتینین اینکشاف ائتمه‌سینده چاغداش دونیا ادبیاتینین دا تاثیری بؤیوکدور. دونیا ادبیاتی ایسه بو گون ایراندا یارادیجیلیق دیلی اولان فارس دیلی‌ده اؤیره‌نیلیر.\nآذربایجان مسئله‌سینه گلدیکده، ادبیات هم ژانر باخیمیندان، هم ده اوسلوب باخیمیندان سئچیلیر. بونون اساس سببی گونئی آذربایجانداکی شاعیرلرین چوخونون قوزئی آذربایجانداکی ادبی پروسئسلردن اؤرنک گؤتورمه‌سیدیر. چونکی قوزئی آذربایجاندا باش وئرن اولایلار هئچ زامان گونئی آذربایجان ادبی موحیطی اوچون یاد اولمامیشدیر. بولود قاراچورلو سهند، حبیب ساهر، علیرضا نابدل اوختای، مرضیه احمدی اوسکویی کیمی اونلو یازارلار قوزئی آذربایجان ادبیاتیندان ائتکیلنمیش اولسالار بئله، زامانلا اؤزلری بیر ادبی اوکول یارادیبلار و بو آنلام یئنی بیر مرحله‌یه چئوریلیب.\nشهریارین آدینی نییه چکمه‌دیم؟ چونکی شهریارین یاراتدیغی ادبیات تامامیله فرقلی مقاملاری اورتایا گتیرمیشدیر. سونوج اعتباری ایله، صمد وورغون، عثمان ساریوللی، سولئیمان روستم، رسول رضا، جعفر خندان، بالاش آذراوغلو، بختیار واهابزاده و علی توده‌نین گونئی آذربایجاندا گئدن ادبی پروسئسلره بیرباشا تاثیری اولوبدور. معین دؤور وار ایدی کی، ادبی اثرلری کیریل الیفباسیندان عرب الیفباسینا کؤچوروردولر. بونون سایه‌سینده ده یارادیجی اینسانلار آراسیندا بیر چوخ تانیشلیقلار یاراندی. زامانلا گونئی آذربایجان ادبی دیلی ایله قوزئی آذربایجان ادبی دیلی آنلاییشیلارینی اورتایا قویانلار اولدو. بونو حتّی”حیدر بابایا سالام” پوئماسی ایله اساسلاندیریردیلار. یاخشی بیلیرسینیز کی، “حیدربابا”نین اؤزونده ادبی دیل یوخدور. او تامامیله شیفاهی خالق ادبیاتیدیر. بو گونده‌لیک دانیشیق دیلیدیر. کونکرئت بیر مکانین لهجه‌سینده یازیلمیش بیر پوئمادیر. خوشبختلیکدن بو پلان باش توتمادی. ادبی دیلیمیز اؤز چرچیوه‌سینده اینکیشاف ائتمکده‌دیر و گونئی آذربایجانلا قوزئی آذربایجان آراسیندا گئدن ادبی دیل آنلامی اورتاق بیر شکیلده اوزلاشماقدادیر.\nگونئی آذربایجاندا نثر اؤزللیکله شیفاهی خالق ادبیاتیندان قایناقلاندی و بو یؤنده ناصر منظوری، عبدالکریم منظوری خامنه‌لی کیمی شخصیتلر یئتیشدی. اونلار شیفاهی خالق ادبیاتی اؤرنکلرینی، فولکلوروموزو توپلادیلار و او ادبی اؤرنکلرین اساسیندا بو گون گونئی آذربایجاندا ادبی نثر فورمالاشدی. مثلا، هاشیم ترلان‌ین سون زامانلاردا “گوموشو پئنجک” آدیندا چوخ گؤزل رومانی چاپ اولونوب. بو رومان نه‌اینکی اونون اؤز حیاتی، حتّی من دئیردیم کی، بو بوتون آذربایجانین طالعی دئم��دیر. آدی چکیلن روماندا آذربایجاندا گئدن پروسئسلری داخیلدن ایزله‌مک مومکوندور. آنجاق، منه گؤره، بیزیم نثر قولوموز معین چرچیوه‌ده اولماقلا یاناشی، سانکی بیر قده‌ر لنگی‌ییر. لنگیمه‌نین اصل سببی ایسه، نثرده یازیلان موضوعلارین اوزون اولدوغونا گؤره اونو درگییه و یا قزئته وئرمک، هم ده اوخوماق زامان آپاریر. چونکی یازینین یئنیدن بیلگیسایاردا ییغیلماسی واخت آپاریر. شعر ایسه، اوزاغی ایکی صحیفه‌لیک اولدوغونا گؤره، هم یازیلماسی تئز باشا گلیر، هم ده راحاتلیقلا یاییلیر. حبیب فرشبافی نظره آلدیقدا نثر کونوسوندا اونون چوخ گؤزل قلمی واردیر. ادبی پروسئسده یاخیندان ایلگیسی اولان بیری کیمی قئید ائده بیلرم کی، اونون یارادیجیلیغینی تقدیر ائدیرم. او جومله‌دن، گنجعلی صباحی، رقیه کبیری و باشقالارینی اؤرنک کیمی گؤسترمک اولار. بو اینسانلار زامانلا اؤزلری بیر اوسلوبا چئوریلیبلر، یول آچیبلار، مرحله‌یه چئوریلیبلر. بو دا اونلارین اؤزلریندن سونرا گله‌جک نسیللر اوچون بؤیوک اؤرنکدیر.\nس- گونئی آذربایجاندا ادبی اثرلرین چاپی نه سوییه‌ده‌دیر؟\nج- بو گون ادبی اثرلرین نشری چوخ ضعیف دورومدادیر. پروبلئمین اساس سبب‌لریندن بیری ایلک نؤوبه‌ده سیاسی مسئله‌دیر. باشقا طرفدن ایسه مادی پروبلئملرین اولماسیدیر. عزیز نسین، یاشار کمال و باشقا یازارلارین اثرلری ایندی گونئیده ائتکیسینی گؤسترمکده‌دیر. تکجه فیکیر باخیمیندان دئییل، سؤزلرین ایشله‌دیلمه‌سی، یازی اوسلوبو، ادبی یاناشما باخیمیندان دا تورکییه‌نین تاثیرینی گؤرمک مومکوندور. یازارلاریمیزدا آنادولو تورکجه‌سینه مئیللی‌لیک وار.\nبیزیم زنگین ادبیاتیمیزین اولماسینا باخمایاراق،بو گون اونو اوزه چیخارماق پروبلئملریمیز وار. بونونلا یاناشی، سئویندیریجی مقاملار دا واردیر. مثلا، خویلو علیرضا ذیحق آدلی یازار دوستوموز مئشکین بؤلگه‌سینین بوتون ناغیل و حئکایه‌لرینی توپلایا بیلمیشدیر. او اؤزو هم ده ناثر کیمی بیر چوخ حئکایه‌لرین مؤلیفیدیر. علی کمالی، محمدتقی زهتابی کیمی اوستاد یازارلار دا بو ساحه ده مؤحتشم ایشلر گؤرموشلر. اوشاق حئکایه‌لری ایله باغلی، شخصن منیم اؤزومده تاثیری اولان مرضیه احمدی اوسکویی کیمی ادیبلر سانکی بو پروسئسین باشلانغیجینی قویموشلار. صمد بهرنگی‌نین “بالاجا قارا بالیق” حئکایه‌سی بو گون هله ده اؤز اوستونلوگونو قورویوب ساخلاماقدادیر. بو حئکایه ییرمی یوز ایل دونیا ادبیاتینین ان نادیر اینجیلریندن بیری ساییلیر. ائله بیر اؤلکه تاپماق اولماز کی، اورادا صمد بهرنگی‌نین “بالاجا قارا بالیق” حئکایه‌سی چاپ ائدیلمه‌سین، سئویله-سئویله اوخونماسین. بیر خالقین باغریندان، اونون روحوندان قوپوب گلن اینجه دویغولاری بالاجا قارا بالیقلارین دیلی ایله ایفاده ائتمک هله کی، باشقا خالقلارین ادبی میراثی اولاراق اورتایا قویولماییب. بو گون گونئی آذربایجاندا ادبی پروسئسین داها اوستون سوییه‌ده اینکیشافی باخیمیندان بیر سیرا سورونلار موجوددور. بوتون بونلاری قطعیین دانماق اولماز. ایندی بو مسئله‌لرین تملینده بیر بوشلوق دایانیر. چونکی او بوشلوغون اصیل سببی آنا دیلینده مکتبلرین اولماماسی اوجباتیندان، اؤز دیلیمیزده اوخویوب یازا بیلمه‌مه‌ییمیزدیر. باشقا یاندان، یازیچیلاریمیز بو موضوعدا مسئولیتلی دئییللر. اونلار ادبی پروسئسه گلدیکلری ایلک دؤنمده ف��رس دیلینده یازماغا اوستونلوک وئریرلر. بو دا فارس دیلینین اؤلکه‌ده اساس یازی دیلی اولماسی ایله باغلیدیر. سونرادان بو یازارلار اؤز دیلیمیزده یاراتماغا چالیشدیقدا ترجومه‌یه بنزر یارادیجیلیق اورتایا چیخیر. اونلارین اثرلرینده‌کی جومله قورولوشو، ایفاده ائدیلن ادبی یاناشما اوسلوبو، یارادیجیلیق اؤرنکلری فارس دیلیندن کؤچورولدویونو آنیمسادیر. اینتئرنئتین یارانماسی، تئلئویزییا کاناللارینین چوخالماسی بیر چوخ مسئله‌لری شوبهه‌سیز کی، قیسمن ده اولسا حل ائده بیلیر. تأسوفلر اولسون کی، اینتئرنئتین اولماسی بئله، آز اؤنجه سؤیله‌دیگیمیز بوشلوغو دولدورا بیلمیر.\nس- گونئی آذربایجاندا ادبی تنقید وارمی؟\nج- ایندیکی دؤورده من گونئی آذربایجانداکی مدنیتین اینکیشافی باخیمیندان ادبی تنقید آنلاییشینا یاخشی باخمیرام. چونکی گونئی آذربایجاندا ادبی تنقید یارادیجیلیق ساحه‌سی کیمی تام معناسی ایله قاورانیلماییب. هم ده گونئی آذربایجان ادبی پروسئسی ائله بیر مرحله‌ده دئییل کی، تنقید اولونسون. بو گون کیم اؤزونده جسارت تاپیب آنا دیلینده یازیرسا، اونو قیمتلندیرمه‌لی‌ییک، همین یازارلارا ده‌یر وئرمه‌لی‌ییک. بلی، گونئی آذربایجاندا باتیدان، کلاسسیکادان، فولکلوردان ائتکیلنن ادبیات واردیر. بعضاً ادبی دارتیشمالار اولور. آنجاق ادبی تنقید اوزره اختصاصلاشمیش متخصص یوخدور. بیزده ادبی درنکلرین چوخو اون دوققوز یوز ایللیکده یارانمیش درنکلر کیمیدیر. ائودن-ائوه گئدیب یازدیقلاری اثرلرینی اوخویورلار. دئدیگینیز تنقید ده بو یؤنده تحصیل آلان بیر قورومون ایشیدیر.\nس- تورکییه‌ده تحصیل آلیب گلنلر ندن بو ایشی اوزه‌رلرینه گؤتورمورلر؟ ییرمی یوزیلین باشلانغیجیندا تقی رفعت، جعفر خامنه‌لی، میرزه‌علی معجز، میرزه باغچه‌بان و باشقالاری ایستانبولدا تحصیل آلیب گئری دؤندوکلرینده تبریز، اورمو، سلماس، زنگان، اردبیل، قزوین و همدان کیمی ایری مدنی شهرلرده آنادیللی ادبی یارادیجیلیغین اینکیشافینا بؤیوک تکان وئردیلر.\nج- گونئی آذربایجانین اراضیسی و اهالیسینین سایی قوزئی آذربایجاندان آلتی دفعه چوخدور. تورکییه‌ده تحصیل آلیب گئری دؤنن سویداشلاریمیز بیرینجی اولسالار بئله، دنیزده‌کی داملا کیمیدیرلر. قیرخ میلیونا یاخین تورکون یاشادیغی بؤلگه‌ده اوزاغی اون نفر تورکییه‌ده تحصیل آلیب گئری دؤنن شخصلرین تاثیری اولا بیلمز. نه‌یه گؤره اولماز؟ مسئله‌نین ضرورتینی گؤرمک و اونو ده‌یرلندیرمک لازیمدیر. بو ضرورت اودور کی، بیزیم هر ساحه‌میزده بیر بوشلوق وار. ایستر اوشاق ادبیاتیندا، شعریمیزده (معین قده‌ر)، فولکلوروموزدا، ایسترسه ده ادبی تنقیدده بو بوشلوغو گؤره بیلریک. میثال اوچون، بیز گونئی آذربایجاندا بیر درگی چاپ ائدیریک. آخی منیم ایشیم درگی چاپ ائتدیرمک دئییل. من کیمم؟ سیرادان بیر حکیم. آنجاق بو بوشلوغون سونوجو کیمی، بیز بو ایشی ائتمه‌یه مجبوروق. بیز ائتمه‌سک، کیم ائده‌جک؟ بیر زامانلار اوشاق ادبیاتینی چاپ ائدیردیک. “شنگولوم، شونگولوم، منگولوم” ،”کیبریتچی قیزین پوئماسی” ،”دوندورماچی” ،”قورو گؤل” ،”گؤروش” و س. حئکایه‌لری چاپ ائتدیردیک. اوشاق ادبیاتی اؤزو بیر مرحله‌دیر. بیز تهراندا “کوراوغلو” تاماشاسینی صحنه‌یه قویدوق. گؤروروک کی، آکتیور یوخدور و بیز اؤزوموز آکتیورلوق ائتدیک. بیز هر ایشله مشغولوق. آتدیغیمیز بو آددیملاریمیز پئشکارلیقدان چوخ اوزاقدیر. بیز نییه بو ایشلری گؤروروک؟ بو همین بوشلوغون نتیجه‌سیدیر.\nس- سیزین فیکرینیزجه بو پراکنده‌لیگی آرادان نئجه گؤتورمک اولار؟\nج- بو پراکنده‌لیگین آرادان قالخماسی اوچون ایلک نؤوبه‌ده آنا دیلینده اوکوللار آچیلمالیدیر. آراشدیرما مرکزلری و دیل قورومونون یارادیلماسی دا اؤنملیدیر. آنجاق ان اساسی آنا دیلینده باخچالارین و ابتدایی صینیفلرین آچیلماسیدیر. اوشاغین دوشونجه‌سی دیل آچیب ایلک دانیشدیغی و اؤیرندیگی دیلدن باشلاییر. ۱۹۹۰-جی ایلده باکیدا اوکوللارین، تئلئویزییا و رادیونون، مطبوعاتینین اولماسینا باخمایاراق کوچه‌ده آذربایجان تورکجه‌سینده دانیشان بو قده‌ر آدام گؤرمک مومکون دئییلدی. اینسانلار اؤولادلارینی آذربایجان تورکجه‌سینده‌کی اوکوللارا قویماق بئله ایسته‌میردیلر. چونکی آنا-آتانین پسیخولوگییاسیندا باشقا بیر آنلام حاکیم ایدی. روسلاشما پروسئسی گئدیردی. گونئیده اوکوللاردان، آراشدیرما و کولتور مرکزلریندن داها اؤنجه آنا دیلینه و میللی کیملیگینه سئوگینی یاراتماق لازیمدیر. او سئوگی یارانارسا قالان بوتون ضرورتلر اؤزونو گؤستره‌جکدیر. طبیعی کی، دیگر بیر پروبلئم کادر مسئله‌سیدیر. میرزه حسن روشدیه، میرزه جبار باغچه‌بان کیمی. میللی حؤکومت دؤنملریندن بو یانا بیز مین دفعه‌لرله تأسوفلر اولسون کی، کادر پروبلئمی ایله اوزلشمیشیک. میللی حؤکومت دؤنمینده پئداقوژی اونیوئرسیتئتین یارانماسیندان سونرا ایلک دفعه ولاراق میللی کادرلار یئتیشمه‌یه باشلادی. مسئله‌نین تملینده او سئوگی دایانیر. میللی حؤکومت دؤنمینده او مؤحتشم سئوگی وار ایدی کی، پئداقوژی اونیوئرسیتئتین آچیلماسینا ضرورت یاراتدی. او سئوگی میللتلشمه پروسئسیندن کئچیر. میللت کیمی اؤز ایستکلریمیزی اورتایا قویمایاجاغیقسا، هر بیریمیزدن باشقا بیر آواز گله‌جکسه، او زامان بیز هئچ بیر اوغور قازانا بیلمه‌یه‌جه‌ییک. اوکوللار یاراندیقدا هانسی لهجه‌ده درس کئچیلمه‌سی گوندمه‌ده گله‌جکدیر. دیل قورومو یاراندیقدا هانسی باخیشلا یاناشماق مسئله‌سی گوندمده اولاجاق. احمد کسروی‌نین، ایرج افشارین و بو کیمی قاتی آنتی تورک ایدئولوگییاسی و تورکو اینکار دوکتریناسی علمی، یوخسا باشقا بیر یول ایله تورک کیمی یاناشاجاقسان؟ بونلار فرقلی-فرقلی مقاملاردیر.\nایضاح:\n*بو مصاحبه بوندان اؤنجه آذربایجان جومهوریسنده‌کی http:\/\/atev.az سایتیندا یاییلمیشدیر.\n* ایران آذربایجانی شاعری و تدقیقاتچیسی‌ محمد قاسمی(آغشین آغکمرلی) ایندیلیکده باکیدا یاشاییر و دیش حکیمی‌دیر.","num_words":2072,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.194,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":254134.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیچیلمیش اوت ایله نه ائتمه‌لی؟ اگر سیز گؤزل، قیسا قازوندا ضعیف‌لیک هیسس ائدرسینیزسه، اونو تئز-تئز بیچین. آنجاق تئز-تئز بیچیلمه نتیجه‌سینده چوخ‌لو میقداردا بیچیلمیش اوت ییغیلیر، هانسی کی، (اگر سیز هئچنه الده ائتمیرسینیزسه) سیزه مانع اولا‌جاق. اودور کی، تانیش باغبان‌لارین چوخو اونو توللاییرلار. آنجاق من تعجب‌لنیرم کی، نه اوچون اونلار ان اوجوز باشا گلن گوبره‌یه قناعت ائتمیرلر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 23:09 | چاپ ائدین | قازون\nقازونون دوزگون بیچیلمه قایداسی نئجه‌دیر؟\nسیخ قازون الده ائتمک اوچون، اونو ��وزگون بیچمک لازیم‌دیر. اونا گؤره ده ایستنیلن جاوان آغ شام و یا شام آغاجی مهو اولموش قازوندا یاخشی گؤرونمز.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 22:30 | چاپ ائدین | قازون\nبیز یئنی قازون سالیریق\nیئنی قازونون و علاوه اوتون ان موناسیب اکیلمه واختی مای و یا یون آیلاری‌دیر، ایل یاغمورلو کئچرسه، یول آیی دا اکین اوچون الوئریش‌لی واخت حساب اولونور.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 22:07 | چاپ ائدین | قازون\nContinue: 1-3 یوخارداکی آرخیوه\nکپر کلوب حاقیندا\nKPR − بیتکیچی‌لیک کلوبو بئینلخالق باغچی‌لیق تشکیلاتی‌دیر. داها چوخ اوخویون\nتجروبه‌نیزه اساساً بیتکی‌لرین بئجریلمه و یئتیشدیریلمه اصولونو بیزیمله بؤلوشون. بو ماقاله حاقیندا یازین و بوتانیخ ژورنالیندا آنا دیلینیزده درج ائدین! دیگر معلومات‌لار اوچون بیزیمله علاقه ساخلایین.","num_words":302,"character_repetition_ratio":0.087,"word_repetition_ratio":0.061,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":186020.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان ادبی دیلینین ایشله‌کده اولان پراکتیک اوسلوبلاریندان بیری‌ده پوبلیسیست اوسلوبدور. بو اوسلوب باشقا اوسلوبلارلا موقایسه‌ده داها آز یاشلی ساییلیر. پوبلیسیست اوسلوب ایلک دفعه شیمالی آذربایجاندا و ۱۹-نجو یوزایلییین سونوندا یارانیلدی. پوبلیسیست اوسلوب آذربایجان مدنیتی و تاریخی اوچون ان بؤیوک آدیملاردان بیری ساییلیر. دوغروسو دئمک اولار کی، بو اوسلوبون مئیدانا گلمه‌سی ایله میللی ادبی دیل اورتایا قویولدو. پوبلیسیست اوسلوبون ایلگین واسیطه‌سی آذربایجان دیلینده چیخان قزئت و ژورنالار ایدی. سونرالار بو اوسلوب رادیو، تلویزیون واسیطه‌سیله داها گئنیش بیر آرئالدا، بو دیلی دانیشانلار ایله علاقه یارادا بیلدی. پوبلیسیست اوسلوب آذربایجان ادبی دیلینی آذربایجان جغرافیاسیندان کنارا آپاردی. اییرمینجی عصرین اوللریندن نشره باشلایان “ملانصرالدین” ژورنالی و اکینچی قزئتی اوروپادان میصره و هندوستاندان عرب اؤلکه‌لرینه قدر گئدیب چیخدیلار و آذربایجان ادبی دیلینی بئله بیر گئنیش مئیداندا فعالیت گؤسترمه‌یینه ایمکان یاراتدی. باشقا یؤندن بو اوسلوب کؤتله ایله علاقه‌ده اولاراق، دئمک اولار کی، یازیلی ادبی دیلی آذربایجان خالقینین ائوینه آپاردی و دیلیمیزین درینلشمه‌سینده و ثابیتلشمه‌سینده عوصسیز بیر رول اوینادی.\nایر ۱۹-نجو عصره قدر ادبی دیلیمیزده اساس آپاریجی اوسلوب بدیعی اوسلوب ساییلیردی، پوبلیسیست اوسلوبون یارانماسی ایله ، آرتیق بو ایش، اونون اساس فونکسیاسی اولدو. دیگر طرفدن علمی و دینی اوسلوب اؤز محدود ایمکانلاری و اوخوجو کمیتینه گؤره بدیعی اوسلوبون گؤلکه‌سینده ایدی و حتی هردن بیر علمی و دینی اثرلر شعر فورماسیندا یازیلیردی. آنجاق پوبلیسیست اوسلوب ائله گوجه مالیک ایدی کی، بدیعی اوسلوبو اؤز تأثیری آلتینا آلدی و بیر خیلی تئرمینلر بو اوسلوبون واسیطه سیله بدیعی، علمی و دینی اوسلوبا آخینماغا باشلادی. بونون اساس سببی اوندان عیبارت ایدی کی، آذربایجانین ضیالیلاری کیملر کی، بو اوسلوبو یاراتمیشدیلار میثال اوچون علی بیگ زردابی، سلطان مجید غنی زاده، نریمان نریمانوف، جلیل محمد قلی زاده و باشقالاری پئشه‌کار اولاراق موختلیف اختصاصلاردا تحصیل ائتمیشدیلر . اونلارین پوبلیسیست فعالیتی کؤتله‌نی آییتماق و علم و تحصیله تشویق ائتمکدن عیبارت ایدی و بو یولدا موختلیف تیپلی یازیلاردان یارارلانیردیلار. بونا گؤره ، او دؤرون مطبوعاتیندا بدیعی اثرلر ، علمی اثرلر و دینی اثرلر ایله سیاسی یازیلار چییین-چییینه درگیلرده نشر اولونوردو. دئمک پوبلیسیست اوسلوب اؤزوندن اول یارانان و مؤوجود اولان باشقا اوسلوبلاردان ییغجام شکیلده ایستیفاده ائتمک قابلییتینه نایل اولا بیلدی. بو دا بیر یاندان او چاغین آپاریجی اوسلوبو اولان بدیعی اوسلوبا حؤکم سورمه‌سینه گتیریب چیخارتدی.\nپوبلیسیست اوسلوبون باشقا تأثیرلی یونو ده او ایدی کی، او خالق دیلیندن چوخ دوزگون و یئرینده یارارلانماق یولونو تاپا بیلدی. اییرمینجی عصرین ضیالیلاری اؤز مقصدلرینده؛ کوتله‌نی آیدینلاشدیرماق و دونیادا گئده ن علمی، سوسیال، فلسفی و انقلابی دوشونجه‌لر ایله تانیش ائتمک اوچون گرگ ائله بیر دیلدن یارارلاناردیلار کی، ماکسیموم اینفورماسیا و بیلیگینی چاتدیرا بیلسینلر و بونون اوچون گرگ ائله سؤزلردن و ایفاده لردن ایستیفاده ائده‌ردیلر کی ، خالق اونو داها ساده باشا دوشسون. دئمک پوبلیسیست اوسلوب آذربایجان ادبی دیلی و کوتله آراسیندا مؤحکم بیر کؤرپو یاراتدی. ائله بونا گؤره ، بیر پارا ساده گؤرونن سؤزلر خالق دیلیندن مطبوعاتا آخدی و اورادا تئرمین دونونو گئیه‌رک بیر علمی و یا سیاسی تئرمین کیمی باشقا اوسلوبلارین فوندونا داخیل اولدو . بو گون فهله، تعطیل (اعتصاب)، نمایش (تظاهرات)، صینف (طبقه)، صینفی موباریزه (مبارزه طبقاتی)، فرقه، سرمایه‌دار و سایر کیمی سؤزلری سیاسی تئرمین کیمی انلاساق دا، واقتیله اونلار یالنیز ساده مضمونلو سؤزلر‌ایدیلر.\nپوبلیسیست اوسلوب سونرالار موختلیف واسیطه‌لردن ایستیفاده ائتدی و بیر نئچه قروپو اؤز داخیلینده یاراتدی. دئمک بو اوسلوبون داخیلینده بدیعی اوسلوب، علمی اوسلوب، دینی اوسلوب، تجاری اوسلوب و رسمی اوسلوبون بیر تظاهر فورماسی اورتایا گلدی. بو فرعی اوسلوبلارین مؤوجود اولان علمی،دینی،رسمی اوسلوبلارلا فرقی اوندان عیبارت ایدی کی، بورادا (مطبوعات دیلینده) داها سربستلیک گؤزه چارپیر. خالق دیلینین تأثیری نتیجه‌سینده بورادا جومله‌لرده سؤزلرین سیرالانماسی قئید اولونان اوسلوبلارا گؤره داها دئموکراتیک فعالیت ائدیر. علمی تئرمینلر و سایر تئرمینلر ساده بیر صورتده ایشله نیلیر.\nگؤنئی آذربایجاندا پوبلیسیست اوسلوب ۲۰-نجی عصرین اوللریندن باشلاندی. بو دا مادی- تکنیکی ایمکانلارین محدودیتینه گؤره ایدی. دوغروسو شیمالدا یارانان پوبلیسیست اوسلوب ایلک گونلریندن گونئی آذربایجاندا یاییلدی و آذربایجان خالقینین ائوینه آددیم باسدی. آنجاق بیر واسیطه کیمی او اؤز شیمالی قارداشیندان بیر آز گئج بو وسیله‌یه ال تاپدی. قاجار دؤرونون فلاکتلی شرایطی و دئسپوتیزمی بو ایشی لنگیتدی. گونئی آذربایجاندا پوبلیسیست اوسلوب مضمون اعتباریله اؤزونه مخصوص بیر یولدا آددیملادی. بورادا آذربایجان خالقی اؤز سیاسی – ایجتیماعی ایستکلری ایله برابر مدنی و فرهنگی ایستکلرینی ده اورتایا قویدو. آذربایجان دیلینده نشر ائتمک آذربایجان خالقینین ایچیندن چیخان بیر هارای ایدی کی، سیاسی- ایقتیصادی و ایجتیماعی ایستکلریندن داها اوستون ساییلیردی. آذربایجان ضیالیلاری اؤز سیاسی ایستکلرینی فارس دیلینده یازیب، بو دیلده نشر اولان درگیلرده بیلدیریردیلر. آنجاق آذربایجانجا یازماق بیر ایستک کیمی یوخ بیر منلیک و کیملیک صداسی ای��ی.\nشکیل اعتیباریله شیمالدا یارانان پوبلیسیست اوسلوب ایله گونئیده فعالیته باشلایان پوبلیسیست اوسلوبون آراسیندا هئج بیر فرق یوخ ایدی. آخی شیمالدا یارانان اوسلوب دا ، میللی باخیمدان ، اؤزو هر هانسی بیر تجروبیه سؤیکنمیردی. او یارادا-یارادا تجروبه ائدیردی و آنا دیلینی بیر سوزگجدن گئچیررک اؤز دایره‌سینده فعاللاشدیریردی. توفیق حاجییئف همین دؤورون دیلینی تدقیق ائدرکن یازیر کی ، پوبلیسیست اوسلوب ایلک چاغلاریندا اؤنجه عرب، فارس منشألی سؤزلرده فایدالانسا دا، سونراکی دؤورلرده روس سؤزلرین چکیسی آرتیر و فقرای کاسبه، عفوعمومی،نقطه نظر،مجلسه عدلیه، وزیر داخیلیه ،جاه فلاکت، قوم مبارک، اوضاع حاضر، حقوق بشریت، دور جدیده، امورات سلطنت کیمی سؤزلر ایشلکدن قووولدولار .\nگونئی آذربایجاندا پوبلیسیست اوسلوبون فعالیتی اوچ تاریخی دؤورو احاطه ائدیر: بیرنجی دؤور- یارانیشدان ملی حؤکومت دؤورونه قدر؛ ایکینجی- ملی حؤکومت دؤورو و اؤچونجو چاغداش دؤور (ایسلامی انقلابدان سونراکی دؤور).\nبیرینجی دؤرده شیمالدا و جنوبدا اولان پوبلیسیست اوسلوبلارین آراسیندا دئمک اولار کی، هئچ بیر اساسلی فرق یوخدور و بعضا اورتاق فعالیتلر همین مسأله‌نی داها مؤحکملندیریر. خاطیرلاتماق یاخشیدیر کی، ملانصرالدین ژورنالی بیر ایل تبریزده نشر اولوندو و همین دؤورده یئرلی ضیالیلار ایله بیرگه فعالیت ائتدی.\nایکینجی دؤورده ده ملی حؤکومتین دیل سیاستی خالقین اوره‌گیندن اولدوغو اوچون پوبلیسیست اوسلوبدا هئچ بیر آیریلیق علامتلری گؤزه چارپماییر. بو دؤورده پوبلیسیست اوسلوب کمیت و کیفیت جهتدن چوخ اینکیشاف ائدیر و ادبی دیلین یازیلی قولونو آذربایجان خالیقینین ائولرینه، مکتبلرینه، ایشلرینه، تارلالارینا ، تئاتر سالونلارینا، میتینکلره؛ بیر سؤزله آذربایجان تورپاغینین بؤتون گوشه‌لرینه آپاریر. گونئی آذربایجانلیلارین مدنی حیاتی و تاریخینده بو دؤورده بؤیوک بیر نایلییت الده ائدیلیر. تبریز رادیوسو و سیناما مئیدانچالاری فعالیته باشلاییر. بونلار پوبلیسیست اوسلوبون یئنی فعالیت واسیطه‌لری ایدی. ملی حؤکومت دؤورونده آذربایحان ادبی دیلینین علمی اوسلوبو، دینی اوسلوبو، بدیعی اوسلوبو، پوبلیسیست اوسلوبو و ان باشدا رسمی اوسلوبو فعالیت ائدیر و گونو-گوندن گوجلنیر.\nگونئی آذربایجاندا پوبلیسیست اوسلوبون اوچونجو دؤورو ایسلام انقلابیندان سونرا باشلانیر. همین دؤورون ایلک چاغلاریندا آذربایجان ضیالیلاری قزئت و ژورناللارین نشرینه باشلاییرلار. بو بیر طرفدن تاریخی بیر طلبین نتیجه‌سی‌ایدی، باشقا طرفدن بو مسأله ایسلامی دؤلتین انا یاساسیندا اؤز عکسینی تاپمیشدیر. پوبلیسیست اوسلوب اوچونجو دؤورونده سیاسی مضمونلا مئیدانا چیخدی و بو گونه قدر دئمک اولار کی، بو آپاریجی بیر مئل کیمی پوبلیسیست اوسلوبون مضمونوندا دورور. بورادا یئرلی درگیلر ، عموم ایران ژورنالاری و گونده لیک قزئت و هفته لیکلر ، طبله درگیلری و سایر گئنیش بیر صورتده همین اوسلوبدان فایدالانیرلار. مطبوعاتدا بدیعی، سیاسی، دینی، مدنی، ایقتیصادی، ایجتماعی، علمی مضموندا یازیلار درج اولونور. بونلار بیر قوشون کیمی آذربایجان ادبی دیلینین گوجلنمه‌سینده و یئنی-یئنی مئیدانلاری فتح ائتمه‌یه یاردیم ائدیر. آنجاق بوتون بونلارا باخمییاراق پوبلیسیست اوسلوب گونئیده آپاردیغی فعالیتینده شیمالداکی قارداشیندان آزجا دا اولسا فرقلی جهتلری بروزه وئریر. طبیعیدیر کی، بو فرقلر بیر یاندان تجروبه سیزلیکدن ، بیریاندان دا کئچمیش عنعنه‌نین دوامی کیمی گؤسترمک اولار.\nدیل هر بیر خالقین وارلیغیدیر. أگر بیر آتا-انادان دوغلان اوشاقلاری موختلیف یئرلره یولا سالساق بیر آزدان سونرا اونلارین دیللرینده یئرلی دیللرین تأثیری گؤزه چارپار، آنجاق ایر همین اؤولادلار اؤز آتا-انالارینا و دیللرینه محبتلری اولسا او تأثیرلر گؤزه گلمز و قیسا بیر زاماندا اورتادان محو اولار. شیمالی و جنوبی آذربایجاندا یاشایان قارداشلار اوزون ایللر آیریلیغدا یاشاییبلار. بیز گرگ شعورلو اولاراق اورتادا اولان خیریم-خیردا فرقلری آردان قالدیراق و بئله لیکله کئچمیشلریمیزه حؤرمت گؤسترک.\nگونئیده پوبلیسیست اوسلوبون گؤزه چارپان نورمادان کنار حاللاری آشاغیداکی شکلیلده ایضاح ائتمک اولار:\n۱-یازی نورماسیزلیغی: آذربایجان ادبی دیلی بو گون شیمالدا لاتین الیفباسیندان و جنوبدا عرب الیفباسیندان فایدالانیر. شیمالدا سریل الیفباسیندا لاتین الیفباسینا کئچمک اوچون اون ایللیک بیر زامان نظره توتوب و اونو رئالاشدیردیلار. گونئی آذربایجاندا ایلک چاغلاردان عرب الیفباسی فعالیت ائدیر. آنجاق ائله پرابلم بونونلا قورتارماییر. بورادا واحید بیر سیستئم یوخدور و اوچ تیپلی یازی گؤزه چارپیر:\nبیرینجی قروپ مشروطه و میللی حؤکومت چاغلاریندا فعالیتده اولان یازی سیستئمیندن فایدالانیرلار. بو سیستئم ایسلامی انقلابین ایلک ایللرینده اساس و آپاریجی قرافیک مئیل ساییلیردی. سونرالار ضیالیلاریمیز بو سیستئمدن ایمتیناع ائتدیلر.\nایکینجی قروپ کئچمیشدن گلن سایاغدا بیر پارا ایصلاحاتلار آپاریدلار و یازی ایله تلفوظ آراسیندا اولان فاصله‌نی آزالتدیلار. آنجاق بو قروپون ایچینده ایکی اساس خط گؤرونور . او دا بوندان عیبارتدیر کی، بعضیلری آلینما سؤزلری فارس دیلینده اولدوغو کیمی یازیرلار. ایکینجی دسته آلینما سؤزلری نئجه دئییرلر ائله ده یازیرلار.\nاوچونجو قروپ تام الیفبانی فونئتیک ائدیب و یازی ایله تلفوظ آراسیندا هئج بیر اوچورومون اولماسینی قبول ائتمه ییرلر.\n۲-لکسیک نورماسیزلیغی: گونئیده پوبلیسیست اوسلوبدا لکسیک نورماسیزلیق اساسن آلینما سؤزلره عایددیر. دوزدور بورادا بعضن یئرلی و لهجه سؤزلری ده ( هانسی کی، ادبی دیلده ایشلک دئییل) گؤزه چارپیر، آنجاق بو همین اوسلوبون کوتلوی کاراکتریندن ایره‌لی گلیر. آلینما سؤزلرین شیمال تظاهورو روس منشألی و جنوب تظاهورو فارس منشألی سؤزلردیر. بو سؤزلر هر هانسی بیر خاریجی دیله عاید اولسادا فارس و روس دیلی سوزکئچلری واسیطه‌سیله دیلیمیزه گیریرلر. ضیالیلاریمیز بونا بیر یول تاپمالیدیرلار. بیز گرگ ” یا او ، یا بو ” تفکوروندن اوزاقلاشاق. دوغرودور، بو گون دونیا سوییه‌سینده رسمی تانینان آذربایجان ادبی دیلی شیمالدا فعالیتده اولان دیلدیر. آنجاق ایر شیمالدا قرافیگ اوچون اون ایل وقت چکدی کی، سریلدن لایتنه کئچسینلر اوندا بو آلینما یوکلریندن خلاص اولماق اوچون داها اوزون بیر واقت لازیمدیر. گرگ ایش او یئره گلمسین کی، دئیه ک “او اولماسین بو اولسون”. ماراقلی بوراسیدیر کی، بو یازینین موألیفی اؤز یازیسینی تحریرییه گؤندرنده ، نشریده اولان محررلر رسمی – علمی تئرمینلری چیخاردیب یئرینه فارس دیلینده فعال اولان سؤزلری قویورلار کی، بیردن بیزیم حؤرمتلی اوخوجولار��میز باشا دوشمزلر، اوندا یاخشی آلینماز. ایر دونیادا اؤز یئریمیزه رئال باخساق بو گون آذربایجان ادبی دیلی اینترنت واسیطه‌سیله ائله او سیلینن تئرمینلرین یولو ایله چوخ سرعتله گنجلرین و هامینین شعورونا داخیل اولور.\n۳-قراماتیک نورماسیزلیغی: شیمالدا پوبلیسیست اوسلوب تام قوسیله ادبی دیلین قایدالاریندان تبعییت ائدیر و اونون بیر حیصه پارچاسی کیمی فعالیت ائدیر. گونئیده قراماتیک بر عمومی حال اولماسا دا شخصی سلیقه‌یه تابع اولوبدور. دئمک مطبوعاتا چاتان یازیلار ( اونلارین مضموندان آسیلی اولمییاراق) همین مطبوعاتدا چالیشان ضیالیلارین شخصی سلیقه سوزکئجیندن کئچیر و سونرا خالقا چاتدیریلیر. بو سوزکئجین نه قدر اؤزونو ادبی دیل نورمالارینا تابع سایماغی آدامیندان آسیلیدیر. تأسوف حالدیر کی، شخصی بیلیک و سلیقه دیلین گئدیشینه تأثیر ائتمک اردمینی اؤزونده گؤرور. دوزدور دیل اینسانا تابع اولمالی و اونون طرفیندن ایشلنیلیر، آنجاق شخصی سلیقه هئچ بیر دیله محدودیت گتیره بیلمز. عکسینه دوزگون چابا و یاخشی سئچگی دیلی زنگین ائده بیلر. نیظامی جعفروف جنوبی آذربایجان ادبی دیلینین پوبلیسیست اوسلوبوندان دانیشاندا یاخشی یازیر کی، « بو دیلی بئله خاراکتئریزه ائتمک اولار: دانیشیق دیلی سینتاکسیسی اوزه رینده ادبیلشدیرمه ایشی گئدیر ، لاکین ادبیلشدیرمه بیر قدر یاپما شکیلنده اولدوغوندان دانیشیق دیلی اونو قبول ائتمیر، بونونلا بئله فیکیر آیدین ایفاده اولونور. جنوبدا پوبلیسیست اوسلوبون بیر سیرا حاللاردا نورماتیو ایفاده طرزی ایله ده راستلاشیریق» . ألبته بو سؤز بو گون بئله ده غلیظ دئییل. پروفسور جعفروفون ایستینادی انقلابین ایلک چاغلاریندا نشر اولان مطبوعاتا دایانیر. یوخاریدا قئید ائتدیک کی، پوبلیسیست اوسلوب خالق دیلینه یاخینلاشمالیدیر کی، ماکسیموم شکیلده فیکرینی چاتدیرا بیلسین. آنجاق بورادا سؤز ، یئرلی سؤزلردن یوخ «دانیشیق دیلی اوزه رینده گئدن ادبیلشدیرمه دن» گئدیر.\n۴-شیفاهی نورماسیزلیغی: پوبلیسیستین فایدالاندیغی واسیطه لردن بیری ده رادیو و تلویزیوندور. چوخ تأسوف کی، پوبلیسیست اوسلوبون نورمالاری بورادا چوخ کوبود شکیلده پوزولور. بورادا قاریم-قاریشیق بیر دیل یارانیر کی، دیلچیلیک تئرمینینده دئسک «پیجین» دیلدیر. رادیولاردا ، خصوصا یازیلاردان اوخونولان متنلر باشدان باشا آذربایجان ادبی دیلینه یاددیر. البته بو گونکو دیلی نئجه ایل بوندان اولکی دیل ایله موقایسه ائده نده آزجا دا اولسا اورادا یاخینلاشما گؤزه چارپیر. گرگ یئرلی رادیولاریمیزدا چالیشان باجی قارداشلاریمیزا چاتدیریلسین کی، اونلار اؤز دیللریندن تمیزلمه ایشلری آپارمالیدیرلار.","num_words":2570,"character_repetition_ratio":0.071,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":313700.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هر آخشام تورکجه ورزش اوخو؛ آذربایجانین ان اؤنملی ورزش خبرلرین هر آخشام ورزش آذربایجان آخاغیندان ایزله‌یین\nورزش آذربایجان، آذربایجانین ورزش و ورزشکارلارینین سسی اولاراق ایشه باشلاییب. بیزیم بؤلگه‌میزده بئله بیر رسانه‌نین اولمادیغی اوچون بو خبر مرکزی اؤزللیکله آذربایجان شهرلرینین ورزشی اولای‌لارین سایت هابئله اینستاگرام و تلگرام آخاق‌لاریندا یایینلاماغا باشلاییب و داها گوجلنمک اوچون آددیم آتیر.\nتورکییه‌نین بسکتبالیندا چالیشان ایرانلی اویونچو، \"ایرانلی مشقچی‌لر منیم اویونومو بینمیردیلر من ایسه تورکییه تیم‌لرینده چالیشماغی ترجیح ائتدیم\" دئمیش\nhttp:\/\/azarbayjanvarzesh.ir\/news\/1900\nاؤلکه سویّه‌سینده تنیس یاریشمالاری قارشیمیزداکی هفته‌ده غربی آذربایجاندا کئچیریله‌جک\nhttp:\/\/azarbayjanvarzesh.ir\/news\/1899\nنساجی و تراکتور تیم‌لری‌نین یییه‌لری، اؤتن ایران سوپرلیگاسیندان سونرا تیم‌لرینی تاپشیرماق ایسته‌دیکلرینی دئدیلر آنجاق هر ایکی تیم بیربیرینه بنزر حئکایه‌لر یاشادیلار\nhttp:\/\/azarbayjanvarzesh.ir\/news\/1898\nتراکتور باشگاهی‌ هجوم خطینی گوجلندیرمک اوچون اؤزل بیر برنامه‌سی وار؛ بو پست دا یابانجی بیر اویونچونو تیمه گتیرمه‌یه چالیشیرلار\nhttp:\/\/azarbayjanvarzesh.ir\/news\/1897\nجمعه گونو ایرانین فوتسال لیگاسی باشلایاجاق؛ مس سونگون تیمی ایران فوتسالینین ان اوغورلو تیمی اولاراق کئچن فصلین آجی‌لیق‌لارین جبران ائتمک پئشینده‌دیر\nhttp:\/\/azarbayjanvarzesh.ir\/news\/1896\nوئریلن آمار و رقم‌لره گؤره تورکییه‌نین ۲۰۲۴ یورو یاریشمالاریندا قازاندیغی سونوج‌لار سککیز ایل بوندان اؤنجه‌کی حئکایه‌نین تکراری‌دیر","num_words":303,"character_repetition_ratio":0.114,"word_repetition_ratio":0.017,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":119246.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نوید آذربایجان - ۱۳۷۸.جی ایلیندن اورمیه‌ده تورک و فارس دیللرینده یایینلانمیش سیاسی، ایجتیماعی، ایقتیصادی و فرهنگی هفته‌لیک قزئت. قزئت یایینینا پیام ارومیه آدی ایله باشلامیشدیر.","num_words":30,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":562553.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۰ بهمن، ایران تقویمینده ایلین ۳۱۶-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۴۹ گۆن (نورمال ایل) یا ۵۰ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.264,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":291056.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"توپلومون یاریسینی تشکیل ائدن قادینلار ، آتابی لیک قوراللاری اساسیندا تاریخ بویو ایکینجی درجه لی انسانلار کیمی آغیر شرایطده یاشامیشلار معاصر دوورده ایسه ایرقچی و آنتی تورک رژیملرین کولگه سینده ایراندا یاشان تورک قادینی نئچه قات علاوه ظلم و تبعیضه معروض قالمیش و اوز میللی کیملییندن اوزاقلاشمیش دورومدادیر ، آنجاق میللی – دموکراتیک حرکتین گوجلنمه سی قادینلارین ائشیت و برابر یاشایاجاغینا بویوک اومود یاراتمیشدیر . مصاحبه لریمیزین ۷-اینجی بولومونده تانینمیش سوسیولوگ و آذربایجان فدرال-دموکرات حرکاتی ایجرائیه هیئتی نین عوضوی سایین دکتر صدیقه عدالتی ایله ” ایراندا تورک قادینین دورومو و آذربایجاندا قادین حرکتی ” قونوسونو چئشیدلی بویوتلاردان اله آلدیق. سایین دکتر عدالتی چوخ دیرلی و آکادمیک تثبیت لر ایله میللی حرکتده قادینلارین داها آرتیق رول آلماسی اوچون اونملی آدیملارین آتیلماسینی وورغولاییب دیر ….\n1-کئچمیشه باخاندا ، ایراندا فارس ناسیونالیسمی بیزی ییخماغا تاریخی قوللانمیشدیر، آذربایجان حرکتی ایسه اونون جوابیندا تاریخه سیغیندی و اؤزونو اثبات ائتمک اوچون مدرن دونیا و حقوق نورملارین یئرینه کئچمیشه دایاندی و بیر جور تاریخچی لیک حرکته حاکیم اولوب بو تاریخ حکمرانلیغی بعضأ حرکتی یاراماز نقطه لره گؤتوروب و حتی اونو بو گونون سورونلارینا دوشونمکدن اوزاق ساخلاییب ، سیزجه بو تاریخ سویلمی نه قدر یارارلی دیر یوخسا اونو بیر طرفه بوراخماق زمانی گلیب می؟\nایلک شکیللنمه مرحله لرینده بوتون سیاسی- ایجتماعی حرکتلر انسانلاری بیر آرایا گتیرمک، اورتاق بیر مسیرده حرکت ائتمک و حرکتی دوزگون بیر شکیله سالماق اوچون فرقلی هدفلری وسیله اولاراق استفاده ائدرلر. آذربایجان میللی-دموکراتیک حرکتی نین ایلک شکیللنمه آشاماسیندا دا خالقیمیزین تاریخه سیغینماسی بیر طرفدن فارسلارین اورتایا آتدیغی تئزی چوروتمک ده و اوبیری طرفدن ده خلقیمیزی اورتاق بیر هدف اوچون بیر آرایا گتیرمکده اؤنملی ایدی. البته بو دا حرکتین ایلک مرحله لرینده گرکلی ایدی و یاخشی سونوجلاری دا اولدو. بیر طرفدن بو مسئله باعث اولدو ، خلقیمیز اؤز تاریخی نی اؤیرنمک اوچون فرقلی دیللرده قایناقلارا باش ووردو، آراشدیرمالارا یؤنلدی و بو قونودا دا اؤنملی آراشدیرمالار اورتایا چیخدی. او بیری طرفدن ایسه تاریخه سیغینماق بیر وسیله کیمین خلقیمیزین بیر آرایا گلمه سینده، بیرلشمه سینده و بو وسیله ایله جمعی هویت ین شکیللنمه سی و گوجلنمه سینده اؤنملی رول اوینادی . بونون ان جانلی اؤرنه یی اوچون 1385 ایلینین خورداد قیامینی قئید ائده بیله ریک ، میللتیمیز بیلینجلی بیر شکیلده ” هارای هارای من تورکم ” شعاری ایله اؤز وارلیغینی و میللی کیملیگینی منیمسه دییینی اثبات ائتدی.\nایندی آذربایجان میللی-دموکراتیک حرکتی بو مرحله نی کئچیردیب، خالقیمیز نه ایسته دیگینی تام آنلامی ایلا بیلیر و میللی کیملیک یئرینده اوتورموش . ایندی چاغیمیزا و مدرن حقوق نورملارا اویماق اوچون بیزی هدفه یئتیرن، یولوموزو آیدینلاتان گلیشمیش تئوری لرله، انسان حاقلارینا اویغون معیارلارلا ، تمامأ دمکراتیک و مدرن ایستک لره دایاناراق ایلرله مه لی ییک.\n2-آذربایجاندا بیر قادین حرکتی وار می؟ ایندیکی دورومو نه دیر و ایرانین گئنلینده اولان قادین حرکتی ایله نه فرقلری وار؟\nآذربایجاندا ایرانین هر یئرینده اولدوغو کیمین قادین حرکتی واردیر . ان جانلی اؤرنک لری نی ده 8 مارت دونیا قادینلار گونونده کی قادینلاریمیزین فرقلی تشبثلرینده گؤره بیلیریک و عینی شکیلده وورغولاییم کی بیر میلیون امضا کامپانیاسی نین اؤنده گئدنلری و بو کامپانیانی قاباغا آپارانلارین بیر چوخو آذربایجانلی خانیملاردیر.\nاما بودا بیر گرچکدیر کی حاکیم رژیم، ایدئولوژی و توپلوم طرفیندن اویقولانان محدودیتلر آذربایجاندا قادین حرکتلری نین تام اورتایا چیخماسینا و اؤز وار اولان پتانسیلی ایله ایلرله مه سینه مانع اولور .\nتوپلومون ائو و مدرسه ، تعلیم-تربیت سیستمینه حاکیم اولان گئری قالمیش دوشونجه لر سیاسی ، ایجتماعی و عمومی شکیلده جیدی مسئله لری کیشی ایشی اولاراق دیرلندیریر ، قادینلارین ایجتماعی و سیاسی فعالیتلرینی بویوک اولچوده ائتکی له ییر . بئلنچی گئری قالمیش دوشونجه لر حاکیم ایدئولوژی طرفیندن ده اؤزللیکله گوجلندیریلیر . البته بوگون آذربایجان قادینلاری بو ذهنیتله ساواشماقدالار. اونوتمایاق کی اونلارین وئردییی ساواش ایکی ساحه ده گئدیر ، بیرینجی سی توپلومون بوتون ساحه لرینه کؤک سالمیش بو گئری قالمیش ذهنیتله ساواشماق ، ایکینجی سی یاشادیقلاری توپلومدا دموکراتیک و میللی حقلری قازانماق اوچون آپاریلان مبارزه ده . ان آجی گرچک ده بودورکی عمل ده گؤرونوب کی میللی مسئله ایله مشغول اولان بعضی بئی لر طرفیندن ده قادینلاریمیزین فعالیتی باسدیریلیب و حتی گئری قالمیش دوشونجه لرین تأثیرینده قالاراق اونلارین فعالیتلری بویوک اؤلچوده اؤنله نیلیب.\nاونوتمامالی ییق کی توپلومون یاریسینی قادینلار تشکیل ائدیر و بو قادینلار توپلومون ایکینجی یاریسینی دا یئتیشدیرن و اونلارا یول گؤسترن رولا صاحیب دیلر ، یعنی اگر آذربایجان میللی-دموکراتیک حرکتی نین گئرچک و قالیجی بیر باشاری یا یئتیشمه سینی ایسترسک قادینلاریمیزین بو حرکته قاتیلیم لارینداکی انگللری اورتادان قالدیرمالیییق .\nمدرن، دموکراتیک و مدنی بیر توپلوما صاحیب اولماغین ان تمل شرطلریندن بیری قادینلارین هر ساحه ده کی اکتیو قاتیلیمی دیر، آنجاق قادینلارین هر یؤنلو قاتیلیمی ایله میللی-دموکراتیک ایستکلریمیزه یئتیشه بیله ریک.\nسورونون ایکینجی بؤلومونه گلینجه، آذربایجان و ایران گئنلینده کی قادین حرکتلری نین فرقلی لیکلری بیر چوخ عامیله دایانیر .\nبورادا مقایسه لی بیر سورو سورورکن آماجیمیز تهران و آذربایجان شهرلرینی مقایسه ائتمک ایسه بونو گؤز اؤنونده توتمالیییق کی تهران بیر مئتروپولیتن دیر و البته کی مئتروپولیتن لرین اؤزلرینه گؤره اؤزللیکلری واردیر ، مثال اولاراق بو شهیرلر داها چوخ جمعیته صاحیب اولدوقلاریندان ، وشهرلشمه مکانیزماسی نین داها یئرلشمیش اولدوغوندان دولایی ، اورادا قاباغا آپاریلان مبارزه لرین داها چوخ اورگانیزه اولما امکانلاری واردیر .غیر دولتی قورولوشلارین داها راحات حرکت ائتمه لری ، کنترل مکانیزمینین داها ضعیف اولدوغو اوچون اعتراض حرکتلری نین شکیللنمه سی داها چوخ مومکوندور .کوچوک شهرلرده بونلارین هامی سی داها محدود بیر چرچیوه ده گئدیر . عینی شکیلده مذهب و عنعنه لرین ده رولو کوچوک شهرلرده داها گوجلودور ، بیلیریک بو ایکی عامل هر زامان قادین حرکاتی نی اولومسوز شکیلده ائتکی له میشدیر.\nبونا گؤره قادین حرکاتی تهراندا داها آیدین و گوجلو بیر شکیلده دوام ائدیر. بونودا وورغولاماق ایستیرم کی تهران دا قادین حرکتینه قاتیلانلارین ایچینده آذربایجانلی لارین سایی سی ، فارس لاردان چوخ اولماسا ، آزدا دئییل. بونونلا برابر هئچ کیمسه ده ادعا ائده مز کی مثلأ تبریزده اؤز ائشیت سیاسی و ایجتماعی حقلری نی اله گتیرمک اوچون مبارزه ائدن قادینلارین سایی باشقا بویوک شهرلردن مثال اولاراق مشهد و اصفهان دان داها آزدیر .حال بو کی آذربایجان دا و اؤزللیکله تبریزده ایجتماعی و سیاسی حرکتلرین باستیریلماسی و بونلارا اویغولانان فشار چوخ یوخاری درجه دیر .\n3- سئچیم سونراسی اعتراضلاردا تهراندا قادینلارین اؤنده اولدوقلاری و گوجلو حضورلاری اثبات اولدو ، بونون ندن لری نه دیر؟\nگئنل لیکله اؤلکه ده بوتون سیاسی ایجتماعی حرکتلرده قادینلار هر زامان اؤز قاتیلیم لارینی گؤسترمیشلر . ایران توپلوموندا اؤزللیکله جمهوری اسلامی نین قورولوشوندان بویانا ، قادینلار ان چوخ شیددته معروض قالانلارداندیلار . گئنل اولاراق جينسى آپارتايد و قادينلارين تحقير ائديلمه سى ایران اسلام جومهوریيتی نین دونيا گؤروشونون تملی دیر و بو اساسدا ایران اسلام جومهورییتینین آنا یاساسی آچیقجاسینا جینسی آپارتایدا رسمیت و قانونیت وئریب دیر.\nتوپلومون بوتون ساحه لرینده قادینلار ایکینجی درجه لی وطنداش حساب اولورلار. اؤزللیکله اسلام جومهوریتی نین مدنی و قضایی قانونلاریندا قادینلار بویوک اؤلچوده حقسیزلیکلره و ائشیت سیزلیکلره معروض قالمیشلار . بونا گؤره اؤلکه ده قادینلار هر فرصتده ، حاکیم رژیمه و بو جینسی آپارتایدا قارشی اؤز اعتراضلارینی بیلدیرمک اوچون حرکتلره قاتیلمیشلار . اؤزللیکله سئچیم سونراسی حرکتینده قادینلارین قاتیلیم لاری هم داخیلده و هم خاریجده بویوک بیر ائتکی یاراتمیش و اؤلکه نین ایماژینی بویوک اؤلچوده دئییشدیرمیشدیر . عینی زماندا بو جینسی آپارتایدا و توپلومداکی قادین علئیهینه اولان قانونلارا قارشی اؤلکه ده ایلرله مکده اولان ” بیر میلیون امضا کامپانیاسی ” نین دا قادینلارین بو حرکتده کی گئنیش قاتیلیم لاریندا بویوک رولو واردیر . بو کامپانیانین سایه سینده ، مختلف طبقه لرده اولان قادینلار مدنی و قضایی قانونلارینداکی حاقسیرلیق لاری و ائشیت سیزلیکلری اؤیرنیب و آکتیو بیر شکیلده بو تبعیضلری آرادان قالدیرماغا چالیشیرلار .باشقا شکیلده اؤزومو ایفاده ائدرسم ” بیر میلیون امضا کامپانیاسی ” قادینلاری بیلینجلی بیر شکیلده حرکته گتیردی . بوکامپانیا سبب اولدو ، بیر چوخ یئرده تابو شکلینده اولان قادین مسئله سی ، آچیق و آیدین بیر شکیلده قونوشولسون و سوز قونوسو اولسون . ” بیر میلیون امضا کامپانیاسی ” بیر چوخ باغلی قاپینی آچیب ، ایچری گیریب و قادین مسئله سینی بیر سیر اولماقدان چیخاردیب توپلومون هر بیر یئرینه یایدی.\nسون حرکتده کی قادینلارین قاتیلیمیندان بویوک موتلولوق و فخر دویدوغومو بلیرتمکله برابر بونودا سؤیله مه لی یم کی بورادا قادینلار اؤز قادین ایستکلری و قادین هویتلری ایله یوخ بلکی گئنل اعتراضی ایستکلرله و جمعی هویت ایله حرکته قاتیلمیشلار کی منجه دیققتلری بو مسئله یه و اکسیکلیکه چکمه میز گره کیر .\n4- نه دن آذربایجاندا و میللی حرکتده قادینلارین اونملی یئری یوخ و بیزیم حرکت چوخلو کیشی لردن اولوشور؟\nتاسفله میللی حرکت بیر چوخ اؤلکه ده کی میللی حرکتلر کیمین بیزده ده آغیرلیغی کیشی لره دیر و بیر کیشی حرکتی کیمین گئدیر . البته بیزیم خانیملاریمیزین دا بو حرکتده قاتیلیملاری گؤرونور اما بو اولماسی گره کن بیر شکیلده و تام پتانسیلی ایله دئییل . بونون بویوک بیر ندنی توپلومدا یئرلشمیش اولان پاتریالکال ( آتا-بی لی لیک یا پدرسالار ) دوشونجه لردیر کی حاکیم گوج و ایدئولوژی ده اویغولادیغی آپارتاید سیاستی ایله بو دوشونجه لری داها دا گوجلندیریر. بو دوشونجه لره گؤره کی عصیرلردیر بو توپلوما حاکیم اولوب و بو توپلومون بوتون دوشونجه لری نی مسموم ائدیر قادینلارین عمومی شکیلده سیاسته و جیددی مسئله لرله مشقول اولمالاری رد ائدیلیر. تأسفله بو توپلوما حاکیم گئری قالمیش دوشونجه لرین میللی حرکتده کی ائتکی سینی ده گؤروروک و بو قونو اؤزللیکله ده خانیملارین میللی مسئله یه قاتیلیم لارینی بویوک اؤلچوده آزالدیر . باشقا طرفدن ده قادینلارین یاشادیقلاری آجی تجربه لردن آلدیقلاری درسلر ، یعنی اؤنجه کی حرکتلرده هدفه یئتیشمک اوچون بیر وسیله اولاراق قوللانیلمالاری و هیچ بیر زامان اونلارین قادین ایستک و حاقلارینا اؤنم وئریلمه میشدیر، بو مسئله قادینلاریمیزین بو حرکته بویوک اؤلچوده دستک وئرمه لرینی اؤنله ییر . یعنی اگر مسئله یه درین بیر شکیلده باخساق گؤروروک کی قادین مسئله سی هله بیزیم توپلوموموزدا یئرینی آلمامیش و قادینلارین میللی حرکت ده کی قاتیلیملاریندان بحث اولونجا اونلارین ساده جه سایی اولاراق بو حرکتده وار اولمالاری و گؤرونمه لری بکله نیلیر. یعنی ب�� مسئله نین آنلامی و اؤنمی هله توپلوم طرفیندن آنلاشیلمامیش . بونا گؤره بئله دوشونورم کی بیز هر شئی دن اؤنجه بو مسئله نی تام آنلامی ایلا آیدینلاتمامیز و بو قونودا چوخ آراشدیرمالارا و دارتیشمالارا یئر وئرمه میز گره کیر. باشقا بیر مسئله ده بودور کی گونئی آذربایجاندا قادینلاریمیز هله اؤز تشکیلاتلارینی قورامامیشلار، کی بودا توپلومون اویغولادیغی او قیسیتلامالارین و بو مسئله نین اؤنمی نین داها تام آیدینلانماماسی نین نتیجه سیدیر .\nقادین فعالیتلرینده کی ان گلیشمیش حرکت بودور کی قادینلاریمیز ایلک اؤنجه اؤز مستقیل تشکیلاتلارینی قورسونلار و سونرادا باشقا تشکیلاتلارلا ایلگیلرینی قوروب ، اونلارلا رابطه ده چالیشسینلار و اونلارا دستک وئرسینلر. بونو اونوتمامالیییق کی قادینلارین میللی حرکتده هر یؤنلو و هر ساحه ده کی قاتیلیملاری اولمازسا آذربایجان میللی-دموکراتیک حرکتی تمامأ کیشی حاکیم بیر حرکت اولوب ، دموکراتیک حرکت اولما اؤزل لییینه صاحیب اولمایاجاق. بونو تأکیدأ سویله مک ایستیرم کی قادینلار آنجاق آذربایجان میللی حرکتی نده اؤزلرینین ، ایستکلرینین و حقلرینین مدافعه اولدوغونو گؤردوکلرینده بو حرکته تام پتانسیل ایله قاتیلابیلیرلر.\n5- بیلیرسیز کی بیزی آسیمیله ائتمک اوچون دیلیمیزی دئییشمک ان اونملی تاکتیک و استراتژی دیر- آسیمیله یه معروض قالان بولگه لریمیزده مطالعه ائتسک خانیملارین و قیزلارین بو اسیمیلاسیون قارشی سیندا قات- قات چوخ آسیمیله اولدوقلاری چوخ آچیق گورولور. بونون ندنلری سیزجه ندیر؟\nبو گئرچه یی گؤز اؤنونده توتمالیییق کی اؤلکه نین گئنلینده قادینلار ایکینجی درجه لی وطنداش حسابا گلیرلر و ایراندا غیر فارس میللتلر ، فارسلارا گؤره داها آشاغی بیر استاتوسا صاحیبلر . بونا باخینجا ایران توپلومونون هیرارشیک سیستمینده فارس کیشی لر بیرینجی درجه لی، فارس قادینلار ایکینجی درجه لی، غیر فارس کیشیلر اوچونجو درجه لی و غیر فارس قادینلار دؤردونجو درجه وطنداش حسابا گلیرلر. بودا بو دئمکدیر کی دوغوشدان اعتبارأ جینسیتینه گؤره ایکینجی درجه لی وطنداش استاتوسوندا اولان قادینلاریمیز اؤز میللی هویتلری نی قبول ائتدیکلرینده دؤردونجو درجه وطنداش استاتوسونا دوشه جکلرینه اینانیب ، اؤز جینسی کیملیک لرینی اینکار ائده مه دیکلریندن میللی هویتلری نی اینکار ائتمکله داها آشاغی بیر استاتوسا دوشمه یی اؤنلمه یه چالیشیرلار.\nبیر طرفدن ده پهلوی رژیمی گلیشدیردییی آسیمیلاسیون سیاستینی روانی باخیمدان باشاریلی قیلماق و تورکلری اؤزلرینه یابانجی ائتمک ، اؤز گوونلرینی و بو وسیله ایله ده، میللی هویتلرینی یوخ ائتدیرمک اوچون گنیش ضد تورک پروپاگاندالارا باش ووردو. بونلاردان ان اؤنملی سی تورکلرین ایماژلارینی توپلومون بوتون ساحه لرینده خارابلاماق ایدی. بونو ان گئنیش شکیلده انعکاس وئرن و تبلیغ ائدن ده فارس مئدیاسیدیر کی تورکلری چوخ آشاغی یئرلرده و رول لاردا گؤستریر. اؤزللیکله مئدیادا تورک قادینی یازیق، بیلینج سیز و ساوادسیز گؤسته ریلیر و البته کی بو تورکلرین علئیهینه اولان روانی تئرورون اثری توپلومدا چوخ درین اولموشدور.\nبیزیم قادینلاریمیزدان بعضی لری اؤز میللی کیملیک لرینی اینکار ائدرک استاتوس لارینی قوروماق و بو قارالامالاردان اوزاقلاشماق ایسته ییرلر. بیر گئری قالمیش دوشونجه ده بیزیم قادینلاریمیزین ایچینده اول��بیلیر کی فارسلاشما، مودرنلشمه آنلامیندا دوشونولور ، البته بو اؤزوده فارس مئدیاسینین ائتکیسینین سونوجودور. چوخ حاللاردا فارسلاردان منظور باش کند ” تهران ” نظرده توتولور . تهراندا قادینلارین نسبی آزادلیقی و ایجتماعی رابیطه لرین باشقا شهرلرله فرقلی اولماسی و چئشیتلی N.G.O و جمعیت لرین وار اولماسی ، او شهرین فارس اولوب اولماماسی ایله هئچ علاقه سی یوخدور . تهراندا فارس لارلا برابر ایراندا یاشایان باشقا مللیت لر و اؤزللیکله آشاغی یوخاری 4-3 میلیون تورک یاشاییر. شیراز ، اصفهان، مشهد، یزد و کرمان اوست-اوسته فارس شهرلری دیر. بوشهرلرین هئچ بیرینی مطلقا تهرانلا موقایسه ائتمک اولماز . بئله بیر دوشونجه لر ایستر- ایسته مز قادینلاریمیزین گنیش شکیلده آسیمیله اولمالارینا سبب اولموشدور.\n6- قادینلار ایله باشقا قونو اونلارین ساغلیق، تحصیل و …….. دورومودور. ایراندا تورک قادینلارین آراسیندا بو یاشام استانداردلاری نه سوییه ده دیر؟\nبو سورویا دقیق جواب وئرمک اوچون تورک و غیر تورک بؤلگه لرینده کی آمارلارا باخماق لازیمدیر. آمارلارا گؤره گئنل اولاراق آذربایجاندا ساوادلی لارین ساییسی باشقا بؤلگه لرله مقایسه ده اؤلکه ده 20 -اینجی مقامدادیر. بورادان یولا چیخیب و دوشونه بیلیریک کی قادینلارین آراسیندا دا ساوادلی لارین سایی سی فارس بؤلگه لرینه نظرأ داها آزدیر . گئنل اولاراق قادینلارین تحصیلی و ساغلیق دورومو نئچه عامیلدن آسیلی دیر کی ایلک باشدا یاشادیقلاری بؤلگه و عائله نین اقتصادی وضعیتی وار . آذربایجاندا اقتصادی یاتیریملارین و دوؤلتین بو بؤلگه یه وئردیگی اقتصادی دسته یین گئتدیکجه آزالماسی بؤلگه نین و اورادا یاشایانلارین اقتصادی دورومونو اولدوقجا اولومسوز شکیلده ائتکیله ییر . بونون مستقیم ائتکی سینی او بؤلگه ده یاشایانلارین عموم شکیلده و اؤزللیکله ده قادینلارین تحصیل و ساغلیق دوروموندا گؤره بیلیریک . آیریجا آذربایجاندا قادینلارین تحصیل درجه سی نین آز اولماسی بونداندیر کی تورک بؤلگه لرینده تحصیل آنا دیلینده اولمادیغی اوچون ساوادلی لارین سایی فارس بؤلگه لریندن داها آزدیر . چونکو بو بؤلگه ده بیر چوخ اوشاق تحصیل دیلینی آنلایامادیغی اوچون مدرسه نین ایلک گونلرینده تحصیلی بوراخیر . تحصیله ادامه وئرنلرین بیر چوخو ایسه عینی سبب دن یوکسک درجه ده باشارییا نائل اولمورلار . بو عامیللر زنجیر کیمین بیربیرینه باغلی دیرلار. تحصیلی اولمایان و یا آشاغی تحصیلی اولانلارین ، داها یاخشی ایشه صاحیب اولوب ، داها یاخشی اکونومیک دورومدا اولمالاری بکله نه مز و بو اونلارین یاشاییشینی بیر بوتون اولاراق ائتکیله ییر کی ساغلیق دورومودا بونون بیر پارچاسی دیر . دئمک اولارکی آذربایجان دا ساوادسیزلیغین یوخاری اولماسی و ساغلیق دورومونون یاخشی اولماماسی بو خالقین ، دوؤلت طرفیندن معروض قالدیغی ائشیت سیز ( نابرابر ) معامله دن دیر.\n7- بئیین لرده یئرلشمیش بیر ذهنیت تورکلرین داها آرتیق قادینلارا قارشی اولدوقلارینی و یا قادین حاقلارینین پوزولماسینی ادعا ائدیر بو ذهنیت نه قدر دوغرودور؟\nبودا توپلومدا حاکیم اولان ، آنتی تورک پروپاگاندالاردان بیری دیر کی تأسفله ایران توپلوموندا بویوک ائتکی بوراخمیشدیر . بو فرضیه نی چوروتن بیر چوخ سند وار اما اثبات ائدن هیچ بیر گرکچه یوخدور ، وارسا سونولسون بیزده اؤیرنک. یوخاریدا دا بحث ائتدیگیم کیمی ، قادین دورومو و قادینلار حاققینداکی ذهنیت بیر چوخ عامیلدن ائتکیله نیر کی میللتلرین یاشادیقلاری جغرافی اؤزللیکلری، او بؤلگه لرین اکونومیک دورومو و گلیر قایناقلاری بونلاردان ایکی سی دیر.\nبیر داها سیزه جان ساغلیغی دیله ییب و قاتقینیز اوچون صمیم قلبدن تشککور ائدیریک\nنوشته های مشابه\nآذربایجان و زنان ترک, حقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر, مقالات\nکتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد.\nدیدگاه ها, زنان, مقالات\nچند ساعت در بازداشت طرح نور؛ خانوم عکست را گرفتند -سمیرا ایمانی\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, حقوق بشر, زنان\nاعتراض کمپین حقوق بشر ایران به حکم اعدام شریفه محمدی\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, زنان, ویدیو\nقتل فجیع یک زن به دست همسرش\nاخبار, دیدگاه ها, زنان, مقالات\nطلاق می‌خواستند، کشته شدند؛ قتل زنان به خاطر درخواست جدایی – مریم دهکردی\nآذربایجان و زنان ترک, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر\nشعرلر – آزاده نوْروز اووا\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل... فرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخ... ممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و اله... گزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه ش... چند ساعت در بازداشت طرح نور؛ خانوم عکست را گرفتند -سمیرا ایمان... تداوم بازداشت رعنا کورکوری در زندان اوین اعتراض کمپین حقوق بشر ایران به حکم اعدام شریفه محمدی قتل فجیع یک زن به دست همسرش","num_words":3596,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":503104.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گؤنئی آزربایجانلی قادین، توپلومسال جینسیت یوکلرینی بوتون ایلیکلری ایله یاشاییر. اودا عینی مرکزده کی باجیلارینا تای قادینلیق آدینا وورولموش زنجیرلریندن قورتولماق آدینا، حاقلارینی باغیرماق ایسته ییر. آنجاق اونلارا قاووشماق اوچون تورک هوییتینی فدا ائتمه لیدیر چونکو فارس شوونیسمی اونون تورکلویونو قبوللانمیر.\nبونا قارشی اؤز وطنینده آزادلیق حرکتینه قاتیلیر و اؤزگورلوک آرزیسی ایله اؤزونو “میللتچی” آدلاندیریر. آنجاق گل گؤرکی آزربایجان میللی حرکتینده ده اؤزونه بیر یئر تاپا بیلمیر، قادین یئنه یوخدور.\nبوگون آزربایجان میللی حرکتینده بیز قادینلارین معروض قالدیغی آیری سئچکیلیک ، ماللا ذهنیتیندن چوخدا اوزاق دئییل. آزادلیقدان دم ووران قارداشلاریمیزین، قونو قادین آزادلیغی اولدوغو زامان سس سیز قالمالاری، اؤزلرینی کنارا چکمه لری وحتی قارشی دورمالاری بیزلری دریندن اینجیدیر.\nسیزدن سوروشماق ایسته ییرم؛ بو گونلرده شهرلریمیزده وئریلن شعارلاردا تکجه بیر ” قادین” کلمه سی ائشیدیرسیز؟\nآزربایجان میللی حرکتی اوچون قادین حاقلارینین اؤنمی نه دیر؟ یادا بیر اؤنمی وارمی؟\nمیللتچی قارداشلاریم “میللت”ین ایچینده قادینی هاردا گؤرور؟ آشپزخانادا ایگید اَری اوچون یئمک پیشیررکن یوخسا ساواش میدانیندا می؟\nمن بیر قادین اولاراق، بندلریمین ایچه ریسینده سیخیشتیریلیب بوغولاجاقسام ، عزیز قارداشیم “میللی حکومت ” قورولسا نه اولار؟منه نه فرق ائله ییر؟ منی یئنه ائوده اوتورماغا ایته له دینیز.\nوئریلن فراخوان لاردا بیر دفعه “قادین” و “اؤزگورلوک” کلمه سینی یان-یانا گؤرمک ایسته دیم آنجاق گؤردویوم اودورکی ادعالارین عکسینه قادین دیره نیشی آغیر گلیر.\nقادین سوسیال، اکونومیک ، سیاسال، یاسالاردا و کولتوروموزده ، کیشی ایله مگر بیر کفه ده دیرکی “قادین-کیشی ال-اله ” دئیه بیر جمله قورولور؟ قارداشیم منیم الیم سنین اولدوغون یئره یئتیشمیر، من چوخ داها آشاغیلاردایام.\n“آزربایجان قیزلاری گؤیلرین اولدوزلاری” بیزیم هانسی مطالبه میزی دیله گتیریر؟ بوگون قادینین وئردییی ساواش، اولدوزا ، چیچه گه ، قیزیلا …اوخشادیلماق اوچون دئییل، اینسانی حاقلاری و ائشیتلیک (برابری) اوچوندور. حجاب اجباریه قارشی وئریلن موباریزه ده بونون بیر سمبلودور.\nاوزون سؤزون قیساسی بونو دئمه لی یم کی قادینلار بیر آزینلیق دئییل، بلکه بو توپلومون یاریسیدیر. اگر خیاوانلاریمیزدا هر بئش کیشیه بیر قادینی گؤروروک، بونون سببینی اوتوروب دوشونمه لییک؛ قادینلار هاردادی؟ نه ایش گؤرور؟\nآزرباجان میللی حرکتینین بیر طرفی آخساییر چونکو بو حرکت ده آتاارکیل و مرد سالار سیستمین حاکیم اولدوغو ائله بو توپلومدان چیخیر و بیر آزادلیق حرکتی اولاراق قادینا اولان ذهنیتینی دَییشتیرمک اوچون چالیشمالیدیر. سون اعتراضلارا اولان توتومونا باخیلاندا، آزربایجان میللی حرکتی فمنیستی دوشونجه دن یوخسوندور و بوقونودا چاغداش بیر باخیش آچیسی قازانمادیقجا، قادینلاری اوزاق سالیر و الدن وئریر.\nسون سورو اولاراق ؛ قادین ندن اولمالیدیر؟ بونو جوابلاماق اوچون ایرانداکی سون اعتراضلاری، او بیری لری ایله قیاسلاماق یئترلیدیر؛ قادینسیز دئوریم دوشونولمز، قادین آزاد اولمادان ، آزربایجان آزاد اولماز، قادینین سسی باستیریلدیقجا، حاقلاری و موباریزه سی گؤرمزدن گلیندیکجه، اولدوغوموز یئیرده قالاریق ، قاباغا آتدیم آتماغیمیز ایمکانسیز اولار.\nگؤنئی آزربایجانلی بیر قادین اولاراق دانیشیرام و سؤزوم بوتون آزربایجان میللی حرکتی منسوب لارینا دیر؛ اؤزگورقادین ، اؤزگور آزربایجان دئیه رک بو یؤن ده کی اولوملو آتدیملارینیزی گؤزله ییرم. ساغ اولون.\nنوشته های مشابه\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nیئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبردارلیق ائدیلیب\nاخبار, زنان, فرهنگ و هنر\nپانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و تدریس است.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند\nآذربایجان و زنان ترک, حقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر, مقالات\nکتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nسنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤلدورولوب\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nفرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخت\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nیئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبر... پانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و... دو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل... فرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخ... ممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و اله... گزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه ش... چند ساعت در بازداشت طرح نور؛ خانوم عکست را گرفتند -سمیرا ایمان... تداوم بازداشت رعنا کورکوری در زندان اوین","num_words":1041,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.047,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":147177.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۳۹ نفر اهالیسی و ۱۲ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۲۱ نفری کیشی و ۱۸ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۲۳ نفری ساوادلی و ۱۲ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سیاه_خانه_(ماهنشان)&oldid=1550074»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":930,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.323,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":132120.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"صفوی طریقتی و یا صفویی، 14-جۆ عصرده آذربایجانیٛن اردبیل شهرینده صوفی شئیخ صفید-دین طرفیندن اساسیٛ قوْیۇلمۇش ایسلامی طریقت. زامانیٛندا آذربایجان، دوْغۇ آنادوْلۇ و قافقاز اراضیلرینده بؤیۆک سیاسی تسیره مالیک اوْلمۇش صفوی طریقتی،16-جیٛ عصرین اولینده شیعه مذهبینی رسمی دین کیمی قبۇل ائتمیش صفویلر دؤولتینین اساسیٛندا دۇرمۇشدۇر\nاردبیلده بؤیۆمۆش شئیخ صفی الدین ایسحاق، شیراز گزینتیسیندن سوْنرا گیلاندا یئرلشمیش و بۇرادا شئیخ زاحید گیلانینین تلبسی اوْلمۇشدۇر. داها سوْنرا زاحیدین قیٛزیٛ ایله آیله قۇران شئیخ صفید-دین، زاحیدییه طریقتینین باش مۆریدی اوْلمۇش و 1291-جی ایلده شئیخ زاحیدین وفاتیٛندان سوْنرا طریقتین پیری اوْلمۇشدۇر [۱]\nایچینده‌کیلر\n۱ صفوییه شئیخلری\n۲ شئیخ صفی الدین\n۳ نسیل شجرسی\n۴ شئیخ صفی الدین حاققیٛندا قیٛسا معلومات\n۵ صوفی درگاحیٛنیٛن وقفلری بارد\n۶ دارو الرشاد\n۷ ایستینادلار\n۸ خاریجی کئچیدلر\nصفوییه شئیخلری\nدَییشدیر\nشیخ صفی\nشئیخ شئیخ صدرالدین اردبیلی\nشئیخ خواجه الدین علی\nشئیخ ابراهیم\nشئیخ جعفر و یا شئیخ جۆنئید\nشئیخ حئیدر\nشئیخ سۇلطان علی\nشئیخ ایسماعیل\nتصوف – (عربجه: تصوف) و یا صۇفیزم (عربجهه:صوفية) — ایسلامدا گئنیش یاییٛلمیٛش ئزوْتئریک دینی و فلسفی جریان.\nتصوف ایسلام دینیندکی منوی حیاتیٛن و اخلاقی دیرلرین آدیٛدیٛر. بۇ فلسفی – دینی تعلیمده اینسانیٛن نفسی ایله مۆجادیله ائدرک اوْنۇ ایصلاح و تربیت ائتمسی، اؤز وارلیٛغیٛندان و دۆنیادان کئچرک، آللاحا قوْوۇشماسیٛ مقسدی ایزلنیلیر. بعضی صوفیلره گؤر، تصوف صولح اوْ��مایان بیر ساواش، نفسه قۇل اوْلماماق، شئیتانا آلچالماماق، نفسین نسیبینی ترک ائدرک حاققیٛن نسیبینی آختارماق، زاحیردن اۇزاقلاشیٛب باتینه یاخیٛنلاشماق، ازییتلری گیزلمک، جوْمردلیک، ظریفلیک و تمیزلیک اوْلاراق قییمتلندیریلیر. [۲] طریقت قۇرۇجۇسۇ اوْلان باشلیٛجا صوفیلر بۇنلاردیٛر: بدۆلقدیر گئیلانی (قادیریی)، حمد یسوی (یسویلیک)، حمد ریفای (ریفایلیک)،نجمددین کۆبرا (کۆبرویلیک)، شیحابددین عمر سۆحروئردی (سۆحروردیلیک)، بۇل-حسن اش-شازیلی (شازیلیک)، حاجیٛ بکتاش ولی (بکتاشیلیک)، مؤولانا جلالددین رۇمی (مؤولویلیک)، بحاددین نقشیبند (نقشیبندیلیک)، حاجیٛ بایرام ولی (بایرامیلیک)، نیمی تبریزی (حۆرۇفیلیک)، شئیخ صفی الدین اردبیلی (صفویلیک)، عمر خلوتی (خلوتیلیک).\nلۆغوی مناسیٛ \"یوْل\" آنلامیٛنا گلن طریقت تصوفی منادا آللاحا (ج.ج.) یئتیشمک اۆنۆ ریایت اوْلۇنان و بیر سیٛرا قایدا و آیینلری اوْلان یوْل دئمکدیر. صوفیلر تصوفۆن علمی-حال، دیگر علملرین ایسه علمی-قال اوْلدۇغۇنۇ بیلدیریرلر. علمی-قال زاحیر بیلگیسی اوْلۇب آغیٛلا و نقله سؤیکنیر. علمی-حال ایسه باتین بیلگیسی اوْلۇب، زحمتله الده ائدیله بیلمین، قلبه گلن بیلگینی ایفاده ائدیر. صوفیلر بۇ باخیٛمدان تصوفۆن قایناقلاریٛندان اوْلان قۇرانیٛ آنلاما و شرح ائتمده تویل مئتوْدۇندان ایستیفاده ائدیر و اؤزلرینی آنجاق حال احلی، علمی-لدۆن صاحیبی اینسانلاریٛن آنلایا بیلجکلرینی بیلدیریرلر\nشئیخ صفی الدین\nدَییشدیر\ntumb\nآذربایجانیٛن دۆنیا تاریخینه بخش ائتدیی پارلاق شخصیتلر سییاحیٛسیٛندا شئیخ صفی الدین اردبیلینین آدیٛ دا وار. اوْنۇن آدیٛ سککیز عصره یاخیٛندیٛر علم و تصوف دۆنیاسیٛندا گؤرکملی بیر شخص اوْلاراق حؤرمتله یاد ائدیلیر. اردبیلینین یاراتدیٛغیٛ صفوییه طریقتی و بۇ طریقتین اساسلاریٛ اۆزرینده قۇرۇلان، دۆنیانیٛن ان مؤحتشم دؤولتلریندن بیری اوْلان آذربایجان صفوی دؤولتی بۇ گۆن ده دۆنیا تاریخچیلری طرفیندن تدقیق ائدیلمکددیر.\nشئیخ صفی الدین 1252-جی ایلده اردبیل شهری یاخیٛنلیٛغیٛندا یئرلشن کلخوْران کندینده آنادان اوْلمۇشدۇر. نسیل شجرسی یئددینجی ایمام مۇسا ال-کازیمه (م.754-800) قدر گئدیب چاتان بۇ مۆقددس شئیخین بئشینجی اۇلۇ باباسیٛ فیرۇزشاه قیٛزیٛلباش اوْ نسیلدن، سۆلالدن اردبیله گلن و بۇرادا مسکۇنلاشان اولینجی شخص حساب اوْلۇنۇر.\nو.و.بارتوْلد بۇ سۆلالنین بانیسی شئیخ صفی الدین و اوْنۇن نسلیندن بحث ائدرکن گؤستریردی کی، “بۇ اردبیل شئیخلری، شۆبحسیز، فارس دئییل، تۆرک منشلیدیرلر”. ای.پ. پئترۇشئوسکی ده عئینی فیکری سؤیلمیشدیر: “یلک صفوی شئیخلری اردبیلده یاشامیٛشلار، اوْنلاریٛن دوْغما دیلی آذربایجان دیلی اوْلمۇشدۇر”. حاننا سوْحروئیدئ گؤر، “سفوت اس-سفا” اثرینده حامیٛ صفییه تۆرک کیمی مۆراجیت ائدیر: “ئی پیری-تۆرک”( ائی تۆرک مۆقددسی)، “تۆرک گنجی”، “تۆرک اوْغلۇ” و بۇ سببدن ده اوْنۇن تۆرک اوْلدۇغۇ شۆبحه دوْغۇرمۇر. م.عباسلیٛ شئیخ صفیددینین تۆرک منشلی اوْلماسیٛ حاقدا زنگین ماتئرالا توْپلامیٛشدیٛر. شئیخ صفی الدین اردبیلی منشجه آذربایجان تۆرکلریندن اوْلان آدلیٛ-سانلیٛ عالیم، شایر، صفوییه طریقتینین بانیسیدیر.\nاتاسیٛنیٛ اۇشاق یاشلاریٛندان ایتیرن صفییبتیدای تحسیلینی اوْنۇن دینی قانۇنلاریٛنیٛ چوْخ گنج ایکن آناسیٛنیٛن یانیٛندا اؤیرنمیش، یئنییئتمه داوامچیٛلاریٛندان آلمیٛ��دیٛر. صفی الدین دوْغما تۆرکجنی، فارس و عرب دیللرینین یاشلاریٛندا قۇرانیٛ ازبرلمیش، ایلاحییات علملرینین سیرلرینه واقیف اوْلماغا چالیٛشمیٛشدیٛر. قۇرانیٛن تفسیرینی آناسیٛندان و یئرلی اۆلمالاردان اؤیرنمیشدیر. اوْ، دینی علملرین اساسلاریٛنا ییلنمکله یاناشیٛ، فارس، عرب، گیلان و موْنقوْل دیللرینی ده مۆکممل منیمسمیشدیر.ییرمی یاشیٛندا تحسیلینی آرتیٛرماق اۆچۆن شیرازا گئدن صفیبۇرادا مشهۇر ایلاحییاتچیٛ عالیملردن رۆکنددین بئیزوی، میر آبدۇللاح و باشقالاریٛندان درس عالیمیٛش، مۆللیمی امیر آبدۇللاحیٛن مسلحتی ایله اییرمی بئش یاشیٛندا مشهۇر گیلان شئیخی حاجیٛ اد-دین زاحیدین (حیجری-615-700) مۆریدی اوْلمۇشدۇر.شئیخ صفی الدین 25 ایل تلبه کیمی اوْنۇن یانیٛندا قالمیٛش، شئیخین قیٛزیٛ ایله ائولنمیشدیر. شئیخین وفاتیٛندان (1294) سوْنرا صفی الدین اوْنۇن یئرینده صفوییه طریقتینین رهبری اوْلمۇشدۇر.وْ، 35 ایل ایرشاد و تعلیماتلارلا مشغۇل اوْلمۇش، چوْخلۇ تلبلر یئتیشدیرمیشدیر. اوْنۇن اؤمرۆنۆن داها فایدالیٛ و تسیرلی دؤورۆ محز همین ایللر اوْلمۇشدۇر. شئیخ صفیددینین شؤحرتی تئزلیکله بۆتۆن شرق دۆنیاسیٛنا، شرقی روْمایا، سۇرییایا، هیندوستانا یاییٛلمیٛشدیٛر. اوْ، شرقده اۆرفان و دین ساحسینده یئگانه شخصیت کیمی تانیٛنمیٛش، بۆتۆن مذهب و طریقتلره مۆرشید و اۇستاد اوْلا بیلمیشدیر.\nنسیل شجرسی\nدَییشدیر\nبۆلفتح صفی الدین ایسحاق ایبن اس-سئیید امینددین جبراییٛل ایبن اس-سئیید سالئح ایبن اس-سئیید قۆتبددین احمد ایبن اس-سئیید سلاحددین رشید ایبن اس-سئیید محمد ال-حافیز کلامۆللاح ایبن اس-سئییدوز ال-خواس ایبن اس-سئیید فیرۇزشاه زررینکۆلاح ایبن اس-سئیید محمد ایبن اس-سئیید شرفشاه ایبن اس-سئیید محمد اس-سئیید حسن ایبن اس-سئیید محمد ایبن اس-سئیید ابراهیم ایبن اس-سئیید جعفر ایبن اس-سئیید محمد ایبن اس-سئیید ایسماعیل ایبن اس-سئیید محمد ایبن اس-سئیید احمد ال-’رابی ایبن اس-سئیید ابۇ محمد ال-قاسیم ایبن اس-سئیید ابۆلقاسیم همزه ایبن ایمام ال-همام مۇسا ال-کازیم ایبن ال-یمام جعفر اس-سادیق ایبن ال-یمام محمد ال-باغیٛر ایبن ال-یمام علی زئینلابیدین ایبن ال-یمام اس-سئییدۆش-شۆحدا ابی آبدۇللاح ال-حۆسئین ایبن ال-میرل-مؤمینین و ایماملمۆتتقین اسدۆللاحیل-غالیب علی ایبن ابی-تالیب (سلاواتۆللاح و سلامۆحۆ الئیحیم اجمین)\nشئیخ صفی الدین حاققیٛندا قیٛسا معلومات\nدَییشدیر\n• شئیخ صفی الدین اردبیلینین یاشادیٛغیٛ ایللر - 1252-1334.\n• حیات یوْلداشیٛ – بیبی فاتیم.\n• اناسیٛ-دؤولتلۆ خاتۇن.\n• اتاسیٛ-مینددین – اوْغلۇنۇن 6 یاشیٛن اوْلاندا رحمته گئدیب. (ؤل. 1258).\n• اناسیٛنیٛن آتاسیٛ – اردبیلین بارۆق کندیندن اوْلان بابا جامال ایدی.\n• آیله ده 5-جی اؤولاد اوْلان شئیخ صفیددینین اؤزۆندن بؤیۆک 3 قارداشیٛ و 1 باجیٛسیٛ، اؤزۆندن کیچیک 2 قارداشیٛ واردیٛ. جمی 7 اؤولاد ایدیلر.\n• بؤیۆک قارداشلاریٛ-محمد، سلاحددین، ایسماعیل، کیچیک قارداشلاریٛ-ی’قۇب ایله فخرددین یۇسیف.\n• باجیٛسیٛ- بیر باجیٛسیٛ واردیٛ.\n• مۆرشیدی – شئیخ زاحید گیلانی.\n• مۆرشیدینین خیدمتینده گیلاندا اوْلدۇغۇ مۆدت – 25 ایل.\n• بیلدیی دیللر-تۆرک، عرب، پارسی (فارس) و موْغوْل دیلی، اوْ جۆملدن ده گیلک دیلی.\n• گیلاندا اؤیندیی دیل – گیلک.\n• رهبرلیک ائتدیی قۇرۇم – دارۆل-ایرشاد خانگاحیٛ.\n• رهبرلیک ائتدیی قۇرۇما مالییه دستیی وئرن شخص – فزلۇللاح رشیدددین همدانی.\n•اوْنۇنلا گؤرۆشۆب مصلحتلشن و تئز-تئز اوْنۇ زیارت ائدن حؤکمدارلار - ائلخانی حؤکمدارلاریٛندان ابۇ سید، محمد اۇلجایتۇ و حؤکۆمتده باش امیر وظیفسینده اوْلان امیر چوْبان.\nصوفی درگاحیٛنیٛن وقفلری بارد\nدَییشدیر\n1501-جی ایلده [شاه ایایسماعیل] (1501-1524) طرفیندن صفویلر دؤولتینین برقرار ائدیلمسیندن سوْنرا شئیخ صفی الدین زییارتگاحیٛنا داها چوْخ دیققت یئتیریلدی. اردبیل یئنی دؤولتین دینی و سیاسی مرکزی اوْلدۇ. بۇ دؤورده اردبیلدکی درگاحیٛن مۆتوللیلیی (شریت ائحکامیٛ اۆزره ترتیب ائدیلمیش وقفنامه آدلیٛ مۆوافیق سند اساسیٛندا مۆیین وقف املاکیٛنیٛ ایداره ائتمیه وظیفدار اوْلان بیر شخص-ئ.ن.) ان یۆکسک وظیفیه صاحیب اوْلان دؤولت آداملاریٛنیٛن علینده ایدی. زاحیدینین “سیلسیلت ان-نسب اس-صفویی” اثرینین معلوماتیٛنا گؤر، وقفین مۆتوللیلری شاه طرفیندن تیین اوْلۇنۇردۇ. 1601-جی ایل-ده [شاه ایعباسیٛن] (1587-1629) زاحیدینی بۇ وقفین مۆتوللیسی تیین ائتمسی و اوْندان اولکی مۆتوللی میرزا ایسماعیلیٛن ایشدن چیٛخاریٛلماسیٛ حاققیٛندا فرمان وئرمسینی بۇنا اؤرنک اوْلاراق گؤستره بیلریک. شاه ایکینجی عباس (1642-1666) دؤورۆنده ایسه اردبیل بؤلگسی وقفین مۆتوللیلری ایدارسیندن چیٛخاراق شاه و شاهیٛن آیله سینه باغلیٛ اوْلان “خاسسئ-ی شریف” توْرپاقلاریٛنا قاتیٛلمیٛشدیٛر”.\nصوفی درگاحیٛنیٛن وقفلری بارده آذربایجانا سیاحت ائتمیش و 1670-جی ایلده اردبیلده اوْلمۇش یان سترئیس آدلیٛ سییاح گئنیش معلومات وئریردی. اوْنۇن یازدیٛغیٛنا گؤره اردبیل شهرینده 200 ائو، 9 حامام، 8 کاروانسارای، شهر بازاریٛ، بازارداکیٛ و شهر مئیدانیٛنداکیٛ یۆزلرله دۆککان، تبریزده 100 ائو، 100 دۆککان، قزوینده بیر نئچه کاروانسارای و حامام، اردبیلین 33 کندی (کندلرین آدیٛ یازیٛلمامیٛشدیٛر)، تبریزین 2 کندی، سرابیٛن 5 کندی و همچینین آستراباد، گیلان، مۇغان و بیر چوْخ دیگر یئرلرین گلیرلری بۇ درگاحیٛن وقفینی تشکیل ائدیردی. اردبیلین اینکیشافیٛنیٛ تمین ائدن ان مۆهۆم آمیل شهرین تیجارتده ان مۆهۆم پای صاحیبی اوْلان ایپیین ایخراج یوْلۇ اۆزرینده یئرلشمسی ایدی. بۇ سببدن گؤمرۆک وئرگیسیندن گلن گلیر حسابیٛنا شهر خئیلی قازانج الده ائدیردی\nشئیخ صفی الدین ایسحاق وقفینین گلیرلرینین بؤیۆک اوْلماسیٛنیٛ زاحیدینین معلوماتلاریٛندان دا آنلاماق مۆمکۆندۆر. ائرحان آریٛکلیٛ تدقیقات اثرینده همین قایناقیه ایستینادن یازیٛردیٛ کی، “شئیخ شرف بی زاحیدی مۆتوللی اوْلدۇغۇ ایللرده وقفین بۆتۆن یئیجک (قیدا) خرجلرینی و مااشلاریٛنیٛ اؤددیکدن سوْنرا وقف اۆچۆن 1.830 تۆمنه برابر مال و مۆلک آلمیٛش، 2.000 تۆمنی ایسه وقفین خزینسین. فرانسیٛز سییاحیٛ شاردئن 1673-جۆ ایلده تبریزدن ایصفاهانا گئدرکن ساوه آدلیٛ بؤلگده اردبیل شئیخلرینین وقفینه آید بیر کاروانسارای، ایکی باغ، ایکی سۇ آنباریٛنیٛن اوْلدۇغۇنۇ و بۇنلاریٛن وقفه شاه ایعباسیٛن آروادیٛ زئینب بییمین باغیٛشلادیٛغیٛنیٛ یازیٛردیٛ. شاردئن همین مۆلکلرین ایلده 1.000 فرانک گلیر وئردیینی ده الاوه ائدیردی. بئللیکل، 17 عصرین اوْرتالاریٛندا اردبیلدکی وقفین چوْخ زنگین و خئیلی سایدا گلیر قایناقلری اوْلان وقف اوْلدۇغۇنۇ سؤیلیه بیلریک [۳]\nدارو الرشاد\nدَییشدیر\nشئیخ صفی الدین اردبیلده “دارو الرشاد”یٛن (حیدایت ائوی) باشیٛندا دۇرۇردۇ. تام باجاریٛغ��ٛ ایله تقییه پرینسیپینه امل ائدرک ائله بیر دۆنیاگؤرۆش نۆماییش ائتدیریردی کی، آیریٛ-ایریٛ ایسلام مذهبلری و طریقتلری ده اوْنۇن منوی خزینسیندن قیدالانیٛردیٛ. صفوییه طریقتی اؤزۆنمخسۇس بیر تشکیلات واسیتسیله تبلیغ اوْلۇنۇر و اۇزاق یئرلرده اوْلان نۆمایندلره چاتدیٛریٛلیٛردیٛ. بۇ تشکیلاتیٛن باشیٛندا “پیر”، یاخۇد “مۆرشید” دۇرۇردۇ. اساس ایش مۆرشید (مۆللیم) ایله مۆریدلر (تلبلر) آراسیٛندا واسیتچی روْلۇ اوْینایان خلیفنین اۆزرینه دۆشۆردۆ. خلیفه حر تایفانیٛن صوفیلرینه باشچیٛ اوْلماقلا برابر، هم ده رهبرله بیرباشا الاقده اوْلۇردۇ. خلیفلر و صوفیلر تابئچیلیکده اوْلان جامااتلا رهبر آراسیٛندا ائله مؤحکم الاقه یاراتمیٛشدیٛلار کی، بۇ الاقه گۆندن-گۆنه گئنیشلنمکده و مؤحکملنمکده ایدی.\n“بۇ سیستم سیاسته قاریٛشمیٛردیٛ و شئیخ جۆنئید کیمی بئله ده داوام ائتمیشدی. آنجاق ”دارو الرشاد” شئیخ جۆنئیددن باشلایاراق سیاسی مسللرله ده ماراقلانماغا باشلادیٛ. اۇزۇن مۆدت تشکیلاتا رهبر اوْلان اردبیل پیری بۇ تشکیلاتدان طریقتی و ایدئوْلوْjی مسللر اۆچۆن ایستیفاده ائتدی، هم ده اوْرانیٛ بؤیۆک بیر حربی و سیاسی تشکیلاتا دا چئویردی. سیاستله طریقت بیرلشرک صفوییه ایدئوْلوْگییاسیٛنیٛ فوْرمالاشدیٛردیٛ. بئله بیر زاماندا شئیخ صفیددینین فوْرمالاشدیٛردیٛغیٛ شییزم-سۇفیزم ایدئوْلوْگییاسیٛ ماحییتی ائتیباریٛ ایله سیاست و حاکیمییتدن اۇزاق قالا بیلمزدی و ایستر-یستمز “دارو الرشاد”ا رهبرلیک ائدن پیر سیاسی حرکاتلارا دا قوْشۇلمالیٛ ایدی. شئیخدن سوْنرا بیر-بیرینین آردیٛنجا سدرددین، خاجه علی ایبراحیم، شئیخ جۆنئید، شئیخ حئیدر و نحایت شاه ایسماییٛل ردبیل “دارو الرشاد”یٛنا رهبرلیک ائتمیشلر”.\nشئیخ صفی الدین 1334-جۆ ایلده اردبیل شهرینده وفات ائتمیش و بۇرادا دا دفن اوْلۇنمۇشدۇر. اوْنۇن مزاریٛنیٛن اۆزرینده تۆربه اینشا ائدیلمیش، اترافیٛندا مسجیدلر، کاروانسارایلار، مدرسلر، یاشاییٛش ائولری سالیٛنمیٛشدیٛر. بئللیکل، بۇرادا بؤیۆک بیر مدنی مرکز یارانمیٛشدیٛر. صفوی شئیخلریندن بیر چوْخۇ، اوْ جۆملدن ده شاه ایسماییٛل دا بۇرادا دفن اوْلۇنمۇشدۇر.16 عصرده ایشاه طهماسیبین حاکیمییتی دؤورۆنده (1524-1576-جیٛ ایللر) همین مقبره اؤز ایندیکی شکلینی آلمیٛشدیٛر. شئیخ سدرددین این اوْغلۇ خاجه علی سییاحپۇش آدیٛ ایله مشهۇر اوْلان شئیخ سۇلطانلی ده طریقت رهبری اوْلمۇش، آتاسیٛ شئیخ سدرددین وفات ائدندن سوْنرا اوْنۇن یئرینه کئچمیش و 38 ایل رهبرلیک ائتمیشدیر. 1426-جیٛ ایل مارس آییٛنیٛن 15-ده مکه شهرینده وفات ائدن سییاحپۇش اوْرادا دفن ائدیلمیش و مقبرسی بۇ شهرده “سئییدلی اجم” آدیٛ ایله مشهۇردۇر. اوْ دا آتاسیٛ و باباسیٛ کیمی عالیم، طریقت باشچیٛسیٛ اوْلماقلا یاناشیٛ، هم ده شایر اوْلمۇش، اولدن آخیٛرادک تصوف و ایرفانی شئیرلرله دوْلۇ اوْلان دیوانیٛ چوْخ مشهۇر اوْلاراق دیلدن-دیله گزمیشدیر.تاریخین سوْنراکیٛ مرحللرینده بۇ مۆقددس اوْجاقدان-صفوی نسلیندن شئیخ جۆنئید، شئیخ حئیدر، شاه ایسماییٛل، شاه طهماسیب، سام میرزا، لقاس میرزا، شاه عباس و باشقا علم، سنت خادیملری، مشهۇر سرکرد، دؤولت خادیملری و باشچیٛلاریٛ یئتیشمیشلر.\nتخمیناً ایکی یۆز ایله – شئیخ صفیددینین نوسی شاه ایسماعیل ختای تبریز شهرینده اؤزۆنۆ شاه ائلان ائدنه (1501-جی ایل) قدر آذربایجاندا اساس طریقت مرکز��، علم و ایرفان مبدی کیمی باش شهر روْلۇنۇ اردبیل اوْینامیٛشدیٛر. بۇرادا 1300-جۆ ایلدن ائتیبارن بیر چوْخ بینالار اینشا ائدیلمیش، مملکتین بۆتۆن یاخیٛن، اۇزاق گۇشلریندن بۇرایا علم، مریفت، طریقت اؤیرنمک ایستینلرین آخیٛنیٛ داوام ائتمیشدیر. محز بۇنۇن نتیجسی اوْلاراق 200 ایلدن سوْنرا شئیخ صفیددینین اساسیٛنیٛ قوْیدۇغۇ صفوییه طریقتینین طرفدارلاریٛ و صفوی اؤولادلاریٛ حاکیمییته ییلنیر و بیر اۇجۇ دمیرقاپیٛ دربند، بیر اۇجۇ باغدادا گئدیب چاتان بؤیۆک بیر اراضینی، ایمپئرییانیٛ 1736-جیٛ ایله – نادیر شاه افشاریٛن اؤزۆنۆ ایران شاهیٛ ائلان ائتمسینه قدر شریکسیز اوْلاراق ایداره ائدیرلر.\nایستینادلار\nدَییشدیر\nشابلون:یستینادلار\nخاریجی کئچیدلر\nدَییشدیر\nشابلون:تصوف\nبؤلمه‌:ایسلام طریقتلری\n^ Təsəvvüf\n^ Şeyx Səfi\n^ Şeyx Səfi təzkirəsi (“Səfəvətüs-səfa”nın XVI əsr türk tərcüməsi”). Bakı: Nurlan, 2010, s.11, 46, 51,52, 53,54","num_words":3560,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":40939.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"موختصاتلار: 30°20′21″N 48°18′15″E \/ 30.33917°N 48.30417°E \/ 30.33917; 48.30417موختصات: 30°20′21″N 48°18′15″E \/ 30.33917°N 48.30417°E \/ 30.33917; 48.30417\nCountry\nایران\nایران اوْستانلاری\nخوزیستان اوستانی\nایران بؤلگه‌لری\nAbadan\nBakhsh\nCentral\nجمعیت\n(2016 census)\n• شهر\n۲۳۱٬۴۷۶\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی +03:30 (ایرانین رسمی ساعاتی)\n• یای (DST)\nیوتی‌سی +04:30 (ایرانین رسمی ساعاتی)\nتاریخی\nدَییشدیر\nشهر عباسیلر دؤورون‌ده لیمان شهری کیمی فعالیّت گؤستریردی. ۱۹۸۰-جی ایلده ایران-عیراق ساواشی زامانی بو شهرین اراضی‌سین‌ده دؤیوشلر باش وئرمیش‌دی. آبادانین یاخینلیغین‌دا دجله و فرات چایلارینین قوووشماسین‌دان یارانان شتتول-عرب چایی بؤیوک نفت یاتاقلاری ایله زنگین‌دیر. عیراق بو چایین ایری لیمان شهرلری خرمشهر و آبادانین یئرلشدیی شرق ساحللرینه ادعا ائدیردی. ایران ایسه سرحددین تالوق خطی، یعنی چای یاتاغینین اورتا خطی بویونجا چکیلمه‌سینین طرفداری ایدی.","num_words":167,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.038,"special_characters_ratio":0.335,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":87401.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی\nیول‌لاندیرمالاری گیزلت\nلیست‌ده، اؤن‌اَکی قوْپارت\nنمایش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/wiki\/اؤزل:نمایه_پیشوندی\/شابلون:Chembox_ThermalConductivity\/»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":119,"character_repetition_ratio":0.013,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.109,"stopwords_ratio":0.034,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":7176.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Bilimsel Felsefenin Doğuşu-Hans Reichenbach-Çev-Cemal Yıldırım-1993-232s Kaldırıldı Merhaba, Eserin yayın hakları tarafımıza aittir. ...\n6759\n0\n« قبلی12...273274275276277278279280281282283...293294بعدی » انتخاب\nصفحه: 1 تا 294\nشهریار\nسوزلوک\nتورک لوژی\nزبان\nمیفولوژی\nFelsefe\nدده قورقود\nشعر\nفولکلور\nال یازیلاری\nآتالار سوزو\nبایاتی\nچیستان\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقی\nهر قاپیدان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 3369 کاربر\nثبت نام شده: 38947 کاربر\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":238,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.269,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":58509.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Irevan Mekanında Azerbaycanlılara Qarşı Etnik Temizleme Tarixi Ve Huquqi Aspektde-Hecer Verdiyeva-Cavid Alizade-2020-218s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nتورکولوژی\nIrevan Mekanında Azerbaycanlılara Qarşı Etnik Temizleme Tarixi Ve Huquqi Aspektde-Hecer Verdiyeva-Cavid Alizade-2020-218s\n323\n0\n2024\/6\/8\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 2618 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38928 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":341,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.217,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":45538.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قوریو (اینگیلیسجه: Goryeo، فارسجا: گوریو، عربجه: مملكة غوريو، روسجا: Корё) آسیادا بیر اسکی دؤولت. قوریو 918 میلادی ایلینده قۇرولدو و 1392 میلادی ایلینده داغیلدی.","num_words":32,"character_repetition_ratio":0.092,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.28,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":134645.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"زینب، دده-ننه‌سینین سون بئشیگی ایدی. ایکی باجیسیلا بیر قارداشی وارایدی. بئش ایل قاباقکی طایفا داعواسیندا، قیزین دده سی اؤلدورولوب، قارداشیدا دؤیولوب اؤلومجول اولوب، آردینجا آرواد-اوشاغیلا بیرلیکده دوغما کندیندن قووولموشدور. بونونلا بئله، ائولی باجیلاری ائله کندده قالیردیلار. سؤزو دئییلن ساواشدا، زینب‌گیلین ایکی حیطلریندن بیرینی، زورلا اللریندن آلیب یییه‌لنمیشدیلر. قالان حیطلرینده ده، زینب‌له ننه‌سی نرگیز دالدالانماقدایدی. بو دورومدا، دول ننه‌سی جهره اریمکله باشلارینی بیر تهر دولاندیریردی. بونلارا باخمایاراق، سککیز یاشیندا زینب، کندین او بیری اوشاقلارینا تای، سحردن آخشامادک باشی آچیق و آیاق یالین کوچه‌لرده اویناییردی. ��جالاندا ائوه دؤنوب، بلله توتوب یئییب یئنه ائشیگه قاییدیردی. اود-آلوو قیز، گئچمیشله سیخینتیلاردان خبرسیزجه‌سینه یاشاییردی.\nعاشورا گونو ایدی. گون اورتا اذانینا، هله بیر آز قالیردی. پیرموسادا، کیشیلر شاخسئی گئدیردیلر. ایمام حسین دسته‌سینده‌کیلر، علم گؤتوروب، ذوالجناح آتینی بزه‌ییب، پیرموسانین دؤره‌سینه دولاناراق، بئله نوحه‌لر اوخویوردولار:\n“ای ذوالجناح بابامی، میداندا هاردا سالدین\nسالدین اگر نه دن بس، آخیر بو حالا قالدین!”\nآغ کؤینک گئییب شاخسئی گئدنلر، قمه‌لرینی گؤیه قالدیراراق تپیک ووروردولار. ائله‌جه، باش یارماق ایسته‌ینلر، هیجانا گلرک باغیریردیلار:\n“نئجه قان آغلاماسین داش بوگون،\nکسیلیب کربلادا، یئتمیش ایکی باش بوگون.\nنئجه یارماز باشینی شیعه قیامتدی بوگون،\nمگر عباس علی، باشی سلامتدی بوگون!”\nهابئله نذری اولانلار، هره‌سی بیریاندا قوربانلیق کسیردیلر. آروادلار ایسه، قیراخدا دایانیب باش یارانلارا باخاراق، کدرلنرک آغلاییردیلار.\nاوراداکی اوشاقلار بیر آز آرالی دوروب، جریانلاری گؤرمکده ایدیلر. آنجاق او حالدا، قارا قاش-گؤز زینب بونلارین هئچ بیرینه فیکیر وئرمیردی. نییه کی بیر مودت قاباق، قیزلارین ایچینده اؤزویله بیر بویدا اولان بیر قیزین، نارین قیرمیزی گوللو آغ چادراسی گؤزونه دیمیش، خوشونا گلمیش، تکجه اونا ماراقلانمیشدی. بئله جه ده، چادرادان گؤزونو گؤتوره بیلمیردی. حسرت دولو باخیشلاریلا اوره‌گینده دئییردی: “کاش منیم ده اوجور گؤزه‌ل چادرام اولسون!”\nنئچه گون او عاشورادان گئچدی. زینب تای-توشلاریلا بیرگه، قونشولاری فاطماخالا گیلین حیطینده اویناییردیلار. او چاغدا، زینب گیلدن باشقا، بیر بالاجا اوشاغدا حیطده گؤرسنیردی. اوشاق، فاطما خالایلا او حیطده یاشایان گلینی ایممی‌نین، حسن آدلی اوغلو ایدی. بیر یاشینا آز قالان حسنین، ایلان بوغان چاغ ایدی! ایشی چوخ اولان ننه‌سی ایممی‌ده، اونو ساخلایا بیلمیردی. او یای گونونده ده، حسن ایمکله‌ییب ائودن ائشیگه گلیب توز-توپراق آراسیندا اویناییردی. یاشیدلاریلا مشغول اولان زینب، اوشاغی گؤروب، گلیب اونو گؤتوردو. قوجاغینا آلیب اؤپوب دیندیردی. بیر آزدا اویناتدی. سونرا اوشاغی آپاریب ایممی‌یه وئرمک ایستدی.\nزینب ائوه گیرمکده، بیردن-بیره، یوک یئری اوستونون نارین قیرمیزی گوللو آغ پرده‌سینه گؤزو دوشدو. اوره‌گی یئریندن اوینادی! آز قالدی اوشاق الیندن دوشسون! بو یاندان، ائوی سیل-سوپور ائدن ایممی، زینیبین اوشاق ساخلاماسینی، پنجره دن گؤروب راضی قالمیشدی و ائله بو تئزلیکده اوشاغین ائوه قاییداجاغینی گؤزله‌میردی. نه ایسه، پرده‌یه باخان زینب‌دن سوروشدو: “آی قیز، نه هویوخموسان؟!” زینب قیزاریب آنجاق هئچ بیر سؤز دئیه بیلمدی. ائله جه، گؤزو پرده‌یه تیکیلیب قالمیشیدی. ایممی یاخینلاشیب حسنی زینبین الیندن آلیب دئدی: “قیز ائله بیل پرده دن خوشون گلیب!”جوابیندا، زینب اوره‌گینی آچیب ایممییه دئدی: “عاشورا گونو بیر قیز بو پرده دن اورتموشدو!” ایممی، او سؤزه بیرآز فیکیرلشیب سوروشدو: “ایستییرسن، سنده او چادرادان اؤرتسن؟!” زینب گولومسه‌ییب اوره گی دؤیونه-دؤیونه “هن!” دئدی. ایممی پرده‌نی گؤستررک دئدی: “صاندیغیمدا بو پرده نین پارچاسیندان وار! ایه بو اوشاقدان، گلن عاشورایاجان موقایات اولسان، اوندان بیر چادرالیق بیچیب سنه وئررم! عاشورا گونو باشووا اؤرته‌سن! آنجاق چادرانی، ائله او گونون آخشامی اؤزومه قایتاراسان!!” بئله‌لیکله، ائله بیل بوتون دونیانی “یاخچی!” دئین زینبه وئردیلر. سوندا، ایممی زینبه تاپیشیردی: “بیرده، بو سؤزو بیرینه دئمه‌یسن!”\nبئله‌لیکله، کوچه‌ده اوینایان اوشاقلارین سایینا، ائله او گوندن بیر نفرده چوخالدی. چوخراق زینب گئدیب، اوشاغی ایممی دن آلیب گتیریردی. هر دندنده اوشاغی ایممی گتیریب، زینبه تاپیشیریردی. بیردنده گؤروردون، جوجوق اؤزو ایمکله‌ییب زینب گیلین یانینا گلدی. آنجاق حسن هر نه جور یئتیشسیدی، زینب، وارلیغی کیمی، اوندان موقایات اولوردو. حتی، لازیم گلنده اوشاغی دالیسینا چالیردی. هر حالدا، حسنی دیبده آپاریب ساغ-سلامت ننه سینه قایتاییردی.\nفاطماخالا او ائوده اولماسیدی، زینب اوشاغی ایممییه وئررکن، ایچری گئچیب پرده یه باخیب قاییدیردی. آمما ائوده اولاندا، زینبی گؤروب “قیزیم، گل ایچری!” دئسیدیده، قاپییا گلیب بالاسینی آلماقدا اولان ایممی، الیله ایشاره ائدیردی: “گئت! گئت!” زینبینده عاغلی بئله کسیردی کی: “ایممی قورخور، اونا چادرا وئرمه سی بللی اولسون!” اونا خاطیر، ائوه گیرمکدن چکینیب، پرده‌یه باخمامیش، قاپیدان گئری دؤنوردو.\nاو گوندن عاشورایا کیمی، زینب سئوگی دولو اوره‌گیله، اوشاغا “قوجو-قوجو” دئییب قوجاغینا آلدی. اللریندن یاپیشاراق، “چپان-چپان” دئییب چپیک چالدیردی. بیر مودت سونرا، آیاق اوستونه قالخیزیب “دادای-دادای” دئییب دادای دوردوردو. نئچه آی گئچیب، اونون قولتوقلاریندان یاپیشیب “تاتان-تاتان” دئیرک یئریتدی! تویوخ-خوروزا “جوجی”، ایته “هوو-هوو”، پیس یئمکلره “اجی”، زینبه “باجی” دئدیتدی! اوشاغین بیر طرفی اینجیینده، “گتیر اوپوم دوزلسین!” دئییب، ییخیلاندا “بؤیودون!” دئدی. هابئله گیزلنیب، “ادی”دئدی. بیر شیئ آتیب، “گئت اونو گتیر منه!” دئدی. قورخوداندا “خورتدان گلدی!” دئدی.\nیئری گلنده، زینب ایله نوکر سایاغی داورانان ایممی، نرگیزه خاطیرلادیردی: “حسن قاریشیب اوشاقلارا! سنین قیزین زینبده، بیزیم حسنی چوخ ایستیر!” آنجاق نرگیز، اوشاغیندان آرخایین اولان ایممینین سؤزلرینه باش قوشمویدو و ناراحاتدا ده‌ییلدی.\nبیر ایل، بئله‌لیکله باشا چاتدی. زینب، بوتون وارلیغیلا، آرزوسونو داشیییب گتیردی. آرتیق، عاشورا گونو یئتیشمکده ایدی. تاسوعا گئجه‌سی، زینبین گؤزلرینه یوخو گلمیردی. پرده، هی گؤزونون قاباغیندا دایانیردی! نارین قیرمیزی گوللو آغ چادرایا فیکیرلشیردی. صاباح پیرموسادا، گئچن ایل گؤرونن قیزکیمی، گؤرسنه بیلجگینه اینانیردی. دئیه‌سن، صاباح بایرام اولاجاغیدی!! آیدین صاباحدا، حسرتین سونو یئتیشیب، آرزوسونا قوووشاجاغیدی! بئله فیکیرلر بئینینه دولماقدا، یورغون قیزین کیرپیکلری آغیرلاییب، دیبده یوخویا گئتدی. یاتمیش، یوخودادا گولوردو!\nیئنه عاشورا گونو ایدی. هامی ائودن ائشیگه چیخیردی. زینب‌ده تلسه-تلسه دوروب، اولده ایممی گیله ساری یولا دوشدو. گلیب قاپیلارینی دؤیدو. او طرفدن ایممی یئتیریب قاپینی آچدی و زینبی گورجک، قاش-قاباغینی ساللاییب دئدی: “هله، حسن دورمویوب! گئت، بیر آز سونرا گل!” زینب، اوره‌گی چیرپینا-چیرپینا، اوتانا-اوتانا، ایممیه خاطیرلاتدی: “بویون عاشورادی! دئمیشدین، حسنی ساخلاسان، چادرا وئره جگم! ایندی اونو ایستیرم!!” آنجاق، ایممینین ایکی الی اولوب بیر باشی، دئدی: “ای و��ی قیز، هئچ یادیمدا ده‌ییلدی! دونن گئچه او پارچانی کسیب پرده تیکدیم! سونرا او پرده‌نی آپاریب او بیری یوک یئرینه آسدیم!” یئریندن ترپنمیه‌ین زینبی گؤرن ایممی آرتیردی: “صاباح یوخ بیریسی گون، ایمام حسین دسته سی بیزه ناهارا گلجک! او قوشا پرده لر ائومیزه یاراشیق وئریبلر!” زینبی قورشالاماغا چالیشیب سوندا دئدی: “اونون عوضینه، آیری بیر شیی سنه وئررم!” او سؤزلرله، دئیه سن، زینبین باشینا سو الدیلر! ائله بیل، بیر قوشون قانادلارینی اوزدولر! هله بیلمیردی نه ایش گؤرسون. اورادا ائله دایانمیشدی. سانکی، وئردیگینی آلا بیلمیردی!\nاو یاندان، فاطما خالا حاضیرلنیب، حیط قاپیسینا دوغرو گلمکده ایدی. اونو گؤرجک، سؤزونون آلتیندان چیخان ایممی، ال-قولونو اؤلچوب گؤزلرینی آغاردیب زینبه دئدی: “دئدیم گئت جهنم اول، زهلم گئتمیش!” داها یازیق قیز دایانا بیلمه‌ییب، اوزولرک، اوره‌کلنیب آغلایا-آغلایا ائولرینه ساری قاییدیب اوزاقلاشدی.\nحیط قاپیسیندان آغلار گیرن قیزی گؤردوکده، شاخسئی یه باخماغا گتمکده اولان نرگیز، سوروشدو: “قیز نیه آغلاییرسان؟!” و جواب ائشیتمدیکده، بئله قناعته گلدی کی:”حتما، سحری بیریله ساواشیبدی!” قاپیدان چیخمامیش، قیزی بیرده چاغیردی: “گل گئدک شاخسئی یه باخاق!” آخیردا “من گئتدیم!” دئییب حیطدن چیخدی. نرگیز، زینبین تئزلیکله چیخیب دالیسیجا گلجگینه اینانیردی. اونا گؤره، اوشاغینی یالقیز بوراخیب گئتدی.\nزینب اوتاغینا گیریب، یاز بولودو کیمی دولوب بوشالدی. آغلاماقدان یورولوب، یاتاغین آچیب یاتدی. هئچ بیلمه‌دی، بیر ایلجه گئجه-گوندوز گؤزلدیگی عاشورا، نه جور گلیب گئچدی. دردینی ایچری سالدی. ایچی ایچینی یئدی! پیرموسادان قاییدان، قیسنایاراق سئوال سوروشان ننه‌سینه، یئنه ده بیر سؤز دئمه دی. بونونلا بئله، نرگیزین ایشلرینه نوخوش اوشاغا یئتیشمکده آرتدی!\nایمامین اوچونده ایکیندی چاغی، زینب یئرینین ایچینده ایدی. او یاتان ائوده، جهره اریمکده اولان ننه‌سی، قونشو آروادیلارینین بیریله دانیشماقدا ایدی. فاطما خالاگیلین سؤزو آرایا گلدیکده، او آرواد نرگیزه دئدی: “بویون ناهارا فاطما خالا گیله دسته گلنده، گلینی ایممی، ایمام حسینین باجیسی زینبین باشینا گلن موصیبتلری ائشدیب، او قدر آغلامیشدی کی، هوشدن گئتمیشدی!” ساکیت یاتان زینب، او سؤزو ائشیتجک عوصیان ائدیب، دوروب اوتوروب قیشقیردی: “پوخ یئمیشدی!!”و یئنه اوزاندی. هویوخ قالمیش، رنگی آتان قونشو آروادی، نرگیزه خیطاب دئدی: “ای وای بو قیز نییه بئله ائله‌ییر؟! ائله بیل قیزیوون باشینا هاوا گلیب!!” حیرصی سویومایان زینب، یئنه ده گؤتورولوب، اوتوروب دیشینین دیبیندن چیخانی ایممی‌یه دئدی. تازاشدان اوزانیب، یورغانین باشینا چکدی. بو سفر، قیزاران نرگیز قیزینی قارغیدی: “آدین باتسین بالا! دوننه جن ایممی‌گیلدن چیخمیردی! نییه بئله ائله‌ییرسن ایندی؟! قره وو گئییم سنین!” بو سؤزلرله کفایتلنمه‌ییب، جهره‌نی اؤتوروب، دوروب گلیب، کئفسیز اوشاغین یورقانینی اوستوندن چکیب بئلیندن نئچه یوموروق ووردو. گلیب اوشاغی الیندن آلان، “دای بسدی گؤرر!” دئین قونشو آروادینا، “قوی اؤلونجه یادیندان چیخماسین!” دئیه، زینبه آغلایان آداما سایغیسیزلیق ائدن زینبی بوراخدی! زاواللی قیزجیغازی، ائله یوموشالتدی کی، بیلمه دی هاچان یوخویا گئتدی!\nنرگیز، گئچه چاغی بالاسینی یوخودان آییلدیب، احسان یئریندن گلن غذانی گتیریب شام یئدیتدی. سونرا، یاواش-یاواش قیزینی دیندیریب دیله توتوب، ایکیندی چاغینداکی داورانیشدان و اییمی‌دن سوروشدو. بو دؤنه، زینب قهرلنیب اولوب-بیتنلری باشدان-آیاغا ننه‌سینه سؤیلدی. گیزلتدیگی نیسگیلینی دیله گتیردی. او حینده، کورلوقلارلا یاشایان ننه‌سی، گؤزلرینه یاشلار دولارکن، ایره‌لی چکیلیب قیزینین سولغون یاناقلاریندان اؤپدو! سونرا، ننه-بالا قوجاقلاشیب آغلاشدیلار. او چاغدا، دردلشیب یونگلولشن زینب، سانکی یاواش-یاواش یاخشیلاشماغا باشلادی.\nنئچه ایل سونرا، گؤیچک زینب کندده اره گئدیب، نئچه قیز-اوغلودا اولدو. ایللر گئچیب، نوه-نتیجه لرینیده گؤردو. یاشلانسادا، هئچ زامان، اوشاقلیغیندا باشینا گلنلری اونوتانمادی. سونرالار بونا بنزه‌ر خاطیره‌لری ائشیدنده، اؤزوندن سوروشدو: “نیه گؤره، ایماملارین موصیبتلرینه آغلایان بعضی آداملار، ایندیکی یازیقلارین موصیبتلرینی چوخالدیرلار؟!”","num_words":2302,"character_repetition_ratio":0.025,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":93159.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بؤلوم ایرانین اؤلکه بؤلمه‌لرینده و دونیانین بعضی آیری اؤلکه لرینده ایستیفاده اولونور. هر بؤلوم بیر بؤلگه‌دن کیچیک و قصبه‌دن بویوک بیر بؤلمه دیر. ایراندا هر اوستان نئچه بؤلگه‌یه و هر بؤلگه نئچه بؤلومه بؤلونور. هر بؤلوم ده نئچه قصبه‌یه بؤلونور. هر بؤلومون ایداره‌چی‌سینه بخشدار و ایداره‌سینه بخشداری دئیلیر.","num_words":58,"character_repetition_ratio":0.115,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.262,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":1262812.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بوستون‌دان ائوه قایـیداندا، جک ماشینی سوروردو. اؤنده کؤرپه اوغلو بیر گری- گوت بئشییینده یاتمیشدی، آرخادا ایسه کـئلئر ایکی یاشینداکی قـیزلارینا شعر اوخویوردو.\n– یای آچیلاندا قوش‌لار باشلادیلار..؟\n– اویـناماغا- کؤرپه دئدی.\n– بئله بیر دادلی بوشقابی کیمین قاباغـینا قویماق اولماز؟\n– سولتانـین!\n– دوغرو دئدین.\n– بورنو اوزون قوشون شعرینی اوخو گؤروم.\n– بورنو اوزون قوشون شعرینی؟ من بورنو اوزون قوشون شعرینی بیلمیرم. سن بورنو اوزون قوشون شعرینی اوخویوردون. او، نـئجه باشلانـیر؟\n– نئجه باشلانـیر؟\n– من سندن سوروشورام. کیم سنه بورنو اوزون قوشون شعرینی اوخویاردی؟ میس دونی بو ایشی گؤرمزمی‌دیر؟\nجو بو کؤهنه ظارافاتا گولدو ؛ «میس دونی» سؤزو ائله بئله بیر گون آغزیندان چیخمیشدی. ایندی سوروشور: «میس دونی کیم‌دیر؟»\n– من بیلمیرم میس دونی کیم‌دیر. یالنـیز سن بیلیرسن میس دونی کیم‌دیر. او، هاچان سنه بورنو اوزون قوشون شعرینی اؤیره‌تدی.\nقـیزجـیغاز شن بیر سسله اوخوماغا باشلادی: «بورنو اوزون، بورنو اوزون تاق، تاق، تاق».\n– نه گؤزه‌ل شعردیر! کاش میس دونی منه ده بو شعری اؤیره‌دیدی.\nجک دئدی:\n– بو قاراقوش شعری‌نین ایکینجی بندی‌دیر. قاراقوش آشاغی ائـنیب بورنونو قاپدی.\nکـئلئر پیچیلدادی:\n– من ایندییه‌جن هئچ واخت بو شعری اونا اوخومامیشام.\n– سن اونو بیلیرسن. بو سنین قانـیندادیر.\nگلدیکلری یول، بیر اون دقیقه‌دن سونرا اللی کیلومتری آشاجاقدی. اوشاق یاتمیشدی. کـئلئر اونون آغـیرلـیغی آلتـیندا بیر آز اؤزونو یـئر به‌ یـئر ائله‌دی. سونرا، آنا دونوندان قادین دونونا کئچرک، انگینی جکین اوتوردوغو اوتوراجاغـین آرخاسینا، چییـنی‌نین یانـینا دایایـیب، اونون ساغ بوینو طرفیندن نفسینی اؤتوردو.\n– قوناقلـیق‌دا کیمدن داها چوخ خوشون گلدی؟- او سوروشدو.\n– دوغروسو، هئچ بیلمیرم. دئمک چتین‌دیر. لانکموردان دئـیه بیله‌رم؛ آخی او شئرمان آدامز حاقـقـیندا دئدیکلریمی باشا دوشدو.\n– هامی سنی باشا دوشدو؛ آنجاق اونلارین فیکرینجه سؤزلرین بیر آز یونگول ایدی.\n– هئچ ده بئله دئـییلدی.\n– سنجه کیم داها یاخشی ایدی، لانکمور، یوخسا فاکسی؟ – او سوروشدو. بو، کیم یاخشی‌دی؟\nاویونو اوزون واختی بیرگه سوووشدورماق اوچون، اونلارین نـئچه مئـتودلاریـندان بیری سایـیلـیردی. چوخ ضعیف اویون ایدی؛ اوندا، جکی هیجانا گتیرمک اوچون هئچ ابتدایی عنصورلر ده یوخ ایدی.\n– منجه لانکمور- کـئلئر بیر آز دوشونندن سونرا دئدی.\n– یازیـق فاکسی، آرخادان پیچاقلا وورورسان. او نه قده‌ر سنی سئویر.\n– او چوخ مهربان‌دیر آنجاق، منیم اوندان آجـیغـیم گلیر. بئله، سنجه فاکسی یاخشی‌دیر یا او اینجه چنه‌لی، یالواریش گؤزلو اوغلان؟\n– یالواریش گوزلو ‌اوغلان- او همن جاواب وئردی.\n– اه، هئچ ده جانا یاتان دئـییلدی. آدی نه ایدی؟\n– کـئراولی؟ کـئر- کـئراکـئرز؟\n– اونا اوخشار ایدی. گـئراهام کـئراکـئرز. یانـیندا اولان قـیزین آدی نه ایدی، او یـئکه قولاق‌لارلا نـئجه ده ایسته‌ملی ایدی؟\n– یازیق قـیز، بیلمیرم نییه دوشونوردو کی، او یـئکه قاراچی قـیزیل اوزوکلر اونا چوخ یاراشیرلار؟\n– آنجاق قولاق‌لاریندان اوتانمیردی، فخر ائدیردی. دئـییر بس اونلار یاراشیـقلی‌دیر. بئله‌دیر- ایسته‌ملی قـیز ایدی. گؤره‌سن اونو بیر داها گؤرمه‌یه‌جم.\n– آدیندا «و» واریدی.\n– اورلاندو، اووووو- اورلاندو، کؤپوکه اوخشار ملکه.\n– سن ده یوخ.\nاوتوبان یولون قـیراغـیندا اوزاق‌دان گؤرونن ایشیق‌لار بیر آغ هیرم یاراتمیشدی؛ موتورون خورولتو سسی منظم دئـییلدی و هردن گازوئیل قوخوسو بیردن ماشینـین ایچینه هجوم ائدیردی. یاناجاق پومپو، دوشوندو و گؤز قارشی‌سینا آتاسی‌نـین بؤیوک (مودئل‌لی) ماشینـینی خاطـیرلاتدی کی، یاناجاق اونون لوله‌سیندن توز کیمی ائشییه پوسکوروردو. اونون کؤهنه بؤیوکونون یاناجاغـینا همیشه زیر- زیبیل قاریشیردی و ماشین یولدا هیقانـیردی. – بو ماشین یاواش- یاواش بیزه خرج آچاجاق- دئـییردی، آنجاق بیر جاواب آلمازدی. آناسی ماشینی‌ساتماقدان خوشلانمـیردی. دوغرودور دؤرد ایل اولاردی کی، اونا صاحیب ایدیلر، یـئنه ده اونون آچـیق گؤی رنگینه آلـیشمامیشدی. او سرعت گؤستریجی‌سینه باخدی و دئدی: – ایییرمی اوچ مین کیلومـتر بیزه یول گئدیب- سونرا علاوه ائـتدی:\n– بورنو اوزون، بورنو اوزون تاق، تاق، تاق.\nکـئلـئر فیکیرلشدییی شئـیه بیردن- بیره گولدو. – بیلدیم. آروآیلنده اولان او کؤک کیشی کی، بوتون یایی آدادا قالـیب بیریج اویـنایـیردی و بالـیقچی‌لارین پاپاغـینی باشینا قویاردی، آدی نه ایدی؟\nاری ده کیشی‌نی خاطـیرلایاراق گولدو. دوز بئش ایل بوندان قاباق، ائولندیکلری ایلک اوچ آیی نیوهمشایـیر گؤلونون بیر عاییله‌وی دوشرگه‌سینده وای.ام.سی.ا- دا کئچیردیلر. جک اوندا ثبت کارمندی ایدی و اونون گلینی دوشرگه‌نین دوکانـینی ایداره ائدیردی. «والتر» او چوخ اینام‌لا دئدی. سونرا ایکی هئجالی ایدی. او بوتون واختـینی کیشی چادیرلاری سیراسیندا بالـیق توتماق ایله مشغول ایدی. بیز اورایا گـئدیب، اورادان دؤننده او، هله اورادا ایدی. یاردیم اوچون دمیرلرین باشیندان توتاردی. – کیشی حاقـقـیندا هر شئیی یاخشی خاطـیرلایـیردی: پیشییه اوخشار گولوشو، باشی‌نـین پئـیسرینده ساچ‌لاری‌نـین شیشمه‌سی، سسلی قارین آغری‌سی، اونون شوکولات بز‌کلی تی‌شئرتی و پارچادان تیکیلمیش باشماق‌لاری.\n– میس یانگـین کیچیک آدینی منه دیء- کـئلـئر دئدی.\nسیغاری بیر- بیری‌نین آرخاسیندان توستوله‌ین اردم‌سیز یانگ دوشرگه‌نین مسئولو ایدی. آروادی اینجه، قـیسا بویونلو، اوزون دؤرد بوجاغا اوخشایان، یاشیل قورخودوجو گؤزلری ایله بیر چوخ «یاخشی» کیشی‌لرین قادین‌لاری کیمی آجـیدیجی دیلی وار ایدی. بیر دفه او، اوشاق‌لاری ایله اوردودا اولاندا مئـیلن‌دن جکه تـئلفون ائـتدی و جکین ایشی چوخ اولدوغو اوچون اونوتدو کی، دارتمونداکی اوغلانا بونو دئسین. آرواد بیر ساعات‌دان سونرا تـئلفون ائدیب، دئیـه‌ن‌ده کی، اونلار هله ده بو اونودولموش اوشاق‌لارلا مئیلن‌ده گؤزله‌ییرلر جک اونا تـئلفوندا جاواب وئردی – نه قورخولو!- (سوآلتی تـئلفون خطّی ایش‌دن چیخمیشدی). اوندان سونرا بوتون یایی آروادی اونو – نه قورخولو- چاغـیریردی. ایش یـئرینه گیره‌ن کیمی دئـییردی: – هن، بیزیم یاخشی، نه قورخولو قوجا نـئجه‌دیر؟ و جک قـیزاراردی.\n– گـئورگـئن- او دئدی.\n– یاخشی، بس اونلارین ایکی قـیزی- کـئلئر دئدی.\n– بیری مافی ایدی، او، سؤز دینله‌ین ایدی و او بیری…\n– بیلیرم.\n– گؤزله گؤروم. مافی- بونا هم قافیه ایدی. مافی و تافی.\n– اودری. اونون قاباق دیش‌لری یـئکه و ایتیجی ایدی.\n– چوخ یاخشی. ایندی گل او کؤک کیشی حاقـقـیندا دوشونک. او، «ب» ایله باشلانـیردی. بئینس، بادس، بایرون. اونلار بیرگه دئـییلیردی، بونا گؤره اونو بیر آد کیمی خاطـیرلامیرسان. والتر بوه. بوه! آدامی حیرصلندیرمیر؟\n– بایرون اونا یاخـین‌دیر. یادیندادیر نه قده‌ر او، شافلبورد اویونوندا اوستا ایدی و ‌هر آخشام بو اویونا یاریش تشکیل ائدیردی؟\n– گئجه‌لر سالوندا پاسور اویـنایـیردی. قهوه‌یی رنگیلی، بوکولن، دمیر صندلی اوستونده اوتورماسی ائله بیل لاپ گؤزومون قاباغـیندادیر.\n– او، ایلین قالان چاغ‌لارینی فلوریدادا یاشایـیر؟ کـئلـئر، فیکیرلشنده کی، بوتون ایل بویو واخـتـینی استراحت یـئرلرینده کـئچیردیر، گولومسه‌دی، نییه کی، اگر ایسته سن بئله بیر تنبل آدامی تصوّور ائده‌سن، او آدام والتردن باشقا کیم اولا بیلردی؟\nجک قلبه چالمیش بیر آدام کیمی دئدی:\n– او، قارماق وزنه‌سی‌نین جیهازلاریـنی ساتـیردی. بازنشسته ایدی. – آنجاق بو خیاوان‌ دا باشقالاری کیمی اونون آدی گیزلنمیش مقدس یـئرینه چاتمیردی. – من ایش‌لرینی خاطـیرلاییرام، آنجاق آدلارینی یوخ- او دئدی. یالنـیز ایسته‌ییردی بیر شئی دئسین، چونکی حیس ائدیردی آروادی اونو قاباقلایـیر و بو اویوندا اوندان ایره‌لی گئدیر. – گر‌ک کی، هامی‌سینی یاخشی خاطـیرلایـیم- او دئدی، – هامی‌سی‌نـین آدینی پاسورلارین آرخاسیندا یازمیشام.\n– سؤزسوز یازمیسان. او قـیز کی، آدادا هامی‌یا داش آتـیردی، ائله بونا گؤره ده آدانی ترک ائـتمه‌لی اولدو، کیم ایدی؟\n– وای آللاه! باشی ایشله‌میردی و ‌نـئجه ده گؤزه‌ل ایدی. چوخ آز دانـیشیردی.\n– آغاج‌لارین آلتـیندا گیزلنیب دایانـیردی.\n– آتونن، نه قده‌ر یانگ اونا اوره‌یی یانـیردی! او، آیریجا موضوع کی، همیشه قاطار ایله آدایا گلیب و دئـییردی کی، قارداشی ائسپیرینک‌فیلدده پولونو وئره‌جک و یانگ دا بو مخصوص کـئره‌دیتی قبول ائدیب و سانـیردی کی، هر شئی اونون‌چوندور.\n– او شاهماتی چوخ سئویردی. چئکر اویونچولاری. ظنّیمجه سن چالـیشیردین اونا شاهماتی اؤیره‌ده‌سن.\n– هر نه‌یی کی، سن تاختا اوزه‌رینده گؤستریردین دئـییر، نه یاخشی، یا دا، سن چوخ هوشلو- باشلی‌سان.\n– سن هر نه دئـییردین همین سنی باشا دوشوب و هیستـریک گولوردو. اؤزو ده اوجادان. او، بیزی سئویردی چونکی بیز اونا قارشی چوخ مهربان ایدیک.\n– روبئرت.\n– روی، جانـیم؛ نـئجه اولار سن رویو اونوداسان؟ بیر ده پئک گـئریئس واریدی.\n– پئک، گـئریئس. او یـئکه گؤزلریله.\n– و او اوزون بورون کی، بورون دئشیک‌لری ایت بالـیغـینا اوخشایـیردی. – کـئلـئر دئدی. ایندی، اونون شیرین اوزلو اوغلان دوستونون آدینی دیء.\n– ساریشـین، پاریلدایان ساچ ایله. لورد، بلکه آدینی یاخشی یادا سالا بیلمه‌ییم. او، آنجاق بیر هفته اورادا قالدی.\n– من اونون یالنـیز گول‌دن چیممکدن گلمه‌سینی خاطیرلایـیرام. اورون آغ بدنی‌نی و خـیردا قارا اوزمک گـئـییمینی. چوخ سئکسی ایدی. اوف.\n– چوخ آغ ایدی. آنجاق جانایاتان ایدی. یاخشی‌ یاددا قالان‌دیر. جک اعـتناسیز دئدی: من هامی‌سینی بیندیم، بیر او قـیوریم ساچلی آلماندان باشقا. آپبازخانا گده‌سی. دئـییردی بس چوخ آغـیل‌لی‌دیر. چنه‌سی جوجه‌یه اوخشایـیردی.\n– او منه چوخ گؤز یـئتیردییینه گؤره سن اونو خوشلامیردین.\n– ائله‌می‌دیر؟ یاخشی فیکیرلشنده گؤرورم ائله ایدی. منی اویوندا یامان اوددوغونا گؤره اوندان زهلم گئدیر. سونراکی، او پرولی اونو اوددو، اوره‌ییم یاخشی ساکیت‌لشدی، سئویندیم.\n– ائسکوبار.\n– آدینی بیلیرم. او ائله همیشه چالـیشیردی باشی ایله بسکـئـت‌بول اویناسین.\n– بیر ده باربارا؛ او‌شوشکه، بوشانمیش کیشی.\n– والتر باربارا. والتر، با، به، بو، بی، بؤ. یایـین سونوندا خرج‌لری اوچون اوزون بیر حاق- حـساب اونا وئردیلر.\nکـئلـئر آرتـیق او گؤی کیشی‌نی گؤزله‌میردی. او، تـئز- تـئز ایره‌لی‌یه قاچـیردی و او اوزون تورانلی خاطیره‌لرین تجروبه‌سینده، بویالاردا ایزلر آختاریردی؛ ایتالیالی عاییله‌نی و اونلارین بوش پیوه قوتولارینی، اوزون بویلو قولاغی آغـیر کیشی‌نی کی، آیاق‌یالـین آیاق‌لاری بیر گؤتک آغاج‌دان یارالانمیشدی. اود قالاق‌لارینی کی، آوگوست یاغـیشی سؤندوردو، آدادا بو گونه قده‌ر گؤرمه‌میش مارالی. ماراللار قـیش‌دا شاختادا بورایا گلیب و باهار اونلاری اورادا اسلاتدی. بونلار کیشی‌نی پاخـیللادیردی- آروادین جور به جور آنـیت‌لاری و خاطیره‌لری. آرواد قوملاقدا «بئریل- بئریل» چاغـیریشی و ‌دادلی دوندورمالارلا اوشاق‌لار کی، مورای گمیسی‌نین قوللوقچولاری اونلارا بخش ائدیردیلر. آنجاق قادین ائله سرعتله بو آنـیت‌لاردا سئـیر ائدیردی کی، او ائپیزود باشی تـئز- تـئز گولوب، هردن ده قاه- قاه چکیردی. آخی اونلار بو آنلاری بیرگه یاشامیشدیلار و او فرح‌لنیردی کی، یاخشی بئله بیر اویونا باشلایـیب‌لار و بیلمیردی کی، بوندان باشقا آیری بیر اویون نئجه اولا بیلردی. اونلار تانـیش بیر یولا چـیخدیلار و آنلاری قـیسالتماق اوچون یاخشی سوروجولوک ائـتمیشدی.\nائوده اوشاق‌لاری یاتاق‌لارینا داشیدیلار – کـئلـئر اینجه کاغـیذ کیمی خـیردا کؤرپه‌نی و جک آغـیر، اتلی قـیزی. قـیزی یاتاغا اوزادان کیمی او، قارانلـیقدا بیر آن گؤزلرینی آچدی.\n– ائوده‌ییک- او قـیز دئدی.\n– ویزادرت پالچـیق‌لاری؟ ائولری‌نین یاخـین‌لـیغـیندا یـئـنی بیر یول سالـینـیزدی و قـیز چوخ خوشلانـیردی کی، تورپاغـین یـئر به یـئر اولماسینی گؤرسون.\n– پالچـیغا سحرده- جک دئدی و جو بونا راضی قالدی.\nآشاغی‌دا ایکی یاشلی آدام بوزدولابدان جینجر چیخاردیب و یـئرلی تـئلـئویزیوندا گـئجه یاریسی خبرلرینی سئـیر ائـتمه‌یه باشلادیلار. فرماندار بورکولو و کـئشیش کوشین خروشچوو و ناصیر قاریشمیشدی. بونا گؤره اونلار دا اوشاق‌لار اونلاری سحر تـئزدن اویاندیراجاغی اوچون یاتماغا گـئـتدیلر. کـئلـئر یاتاغا گیرمه‌میش یاتدی. آخی بوتون گونو اونلاری ایـلندیرمیشدی.\nجکه ائله گلیردی کی، او اؤزونو یاخشی گؤستره بیلمه‌میشدی. کـئچمیش گونلر قادینا داها پارلاق گؤرونوردو و گؤرونوردو کی، اونون اوچون اونلار داها دیرلی ایدی. قادینـین خاطـیرلادیغی بیر شئی اونو یامان اینجیدیردی. آلمانلی اوغلانـین اونا گؤز یـئـتیرمه‌سی. بو دا سبب اولدو کی، او یاواش- یاواش آروادینی یادا سالسین؛ اونون یاشـیل پالتار و قهوه رنگینده باجاق‌لاری و ال- اله اوتاق‌لاریـندان چـیخـیب اوزون توز- تورپاقلی دار یولدا سحر یـئمه‌یینه گـئـتمک‌لری. جیب ماشینـین تکرلری‌نین ایزلری هله یـئرده قالمیشدی. کـئلـئر ده قولاغی آغـیر کیشی کیمی آیاق یالـین ماشین ایزلری‌نین اوستوندن آددیم‌لایـیردی. ال‌لری، بویو آلچاق گؤرونوردو و یوروشو اونا چوخ قریبه گلیردی. قادین همیشه یـئمک اوچون اوزاق‌دان چالـینان زنگ سسینی ائشیدیردی. اونلارین قالدیغی اوتاق هر شئی‌دن اوزاق ایدی و یـئگانه ایشیق‌لاری شمع ایشیغی ایدی. هر گون‌اورتادان سونرا (بازار ائرته‌سیندن باشقا کی، کیشی اؤز توپ یولداش‌لاری ایله اویـنایـیردی) ناهار و آخشام یـئمک‌لری آراسیندا، ایچری‌ده آرواد یـئرلرینی حاضیرلایاندا، او تاختا صندلی‌سینده اوتوروب و آلا توراندا دون‌کیشوتی اوخویاردی و سئپتامبر آیـیندا، اوندا کی، سانچو اؤز سروری ایله اؤلوم یوخوسوندان قالخـیب دولسییانـین بو گؤزه‌ل، نجابت‌لی خانـیمین آرخاسیندا گـئـتمه‌لی ایدیلر، او یامان آغلادی. اونلارین قالدیقلاری اوتاق‌لارین اطرافـینی دهشتلی رقابت موباریزه‌سی بوروموشدو. اونا ائله گلیردی کی، اوتاق‌لارین پنجره‌سی یوخدور. تاخچانـین اؤنونده، کول جوسون ایچینده دایانمیشدی و بیردن- بیره گؤزله‌نیلمه‌دن ایسته‌دییی شئـیی تاپدی. او، یـئرینده دیک اوتوردو و دئدی: – کـئلـئر- و اونو اویاتماق ایسته‌مه‌دییی اوچون آستاجا دئدی: – بریگس، والتر بریگس.\n(سون)\n………………………..\nایضاح: جان آپدایک ۱۹۳۱-نجی ایل‌ده پئنسیلوانیا شهرینده آنادان اولموشدور. اونون آتاسی ریاضیات معلیمی و آناسی حئکایه و ‌رومان یازیچی‌سی ایدی. آپدایک ۱۹۵۴-نجی ایل‌ده هاروارد دانیشگاهـینی قورتاریب‌دیر. او، آمئریکانـین ایییرمینجی عصیر ادبیاتی‌نـین ان مشهور یازیچی‌لاریندان بیری سایـیلیر. بو گونه قده‌ر اوچ دفه پولییـئـتزئر جایزه‌سینی قازانمیش آپدایک فـیرانسا، ایتالیا و بیر نـئچه آوروپا اؤلکه‌لری‌نین ده اؤدول‌لرینه صاحیب اولا بیلمیشدیر. اونون اللی‌دن چوخ اثری وار کی، بیر نـئچه‌سی‌نین اساسیندا فیلیم‌لرده چکیلیب‌دیر. آپدایک- ین اثرلری اساسن عاییله و کیشی- قادین موناسیبت‌لری‌نین پئسیکولوژییاسینا حصر اولونور. اونون شخ��ییت‌لری ساده آمئریکالی عاییله عضولری‌دیرلر. ۲۰۰۴-نجی ایل‌ده تکرار پولییـئـتزئر موکافاتـینا لایـیق گؤرونن آپدایک، ۲۰۰۹ینجی ایلده سرطان خسته‌لیگیندن وفات ائتمیشدیر.","num_words":3322,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":120888.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ساغ اول شاعیر ساری گلین شعری ، چوخ گؤزل اثردیر. بو شعر قه لیبی ایسه داها گؤزل . اومورام کی بوکیمی داهادا شعرلرینیزی ” ایشیق ” دا اوخویا بیلک. سایت دان دا بو کیمی اثرلری بیزه چاتدیر ماقدان دولایی تشککور ائدیرم \/ ائل اوغلو","num_words":56,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.018,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":661295.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عمومیتله شعرین گلیشیم مرحله‌لرینده، تا بو سورالارادک، شعرلر باشلیق‌سیز اولارمیش. شعره باشلیق قویماق، عنوان سئچمک بو سورالارین سؤزودور. بو او دئمک دئییل کی، شعرلرین هامیسینین حکماً عنوانی اولمالیدیر. یوخ…عنوانسیزدا اولا بیلر. حالادا اولا بیلر. آما بعضی شعرلر باشلیقسیز اولمور! اولور آما نسه ائله بیل چاتیشمایان بیر شئیلری اولور. بو تیپلی شعرلرده، باشلیق تاماملاییجی اولور. بونو شاعیر اؤزو ان یاخشی بیلیر…\nبو شعرده او شعرلردندی. باشلیغی اولماسا، یا باشلیق یئرینه کیچیجیک بیر ایضاحی اولماسا، دوغروسو اوخوجو قالار. معما کیمی نظره گلر. یا آلینمادیغیندان ضعیف بیر اثر کیمی دیرلندیریلر. اویسا، شعرین گؤره وی اوخوجونو چتینه سالماق دئییل، اوخوجونون ذوقوندا بیر تزه‌لیک ائله‌مکدیر. اوخوجونون ذوق پیلله‌سینه، فیکیر پیلله‌سینه، تخیل پیلله‌سینه نسه تزه و گؤزه‌ل بیر شئیلر قاتماقدیر شعرین و پوئزیانین ان باشلیجا گؤره‌وی.\nبو شعر “سئوگیلی‌لر گونو”نو ترنم ائدن بیر شعردی. یایین ان سونونجو گونو… دوغال اولاراق عادی بیر گوندور، باشقا گونلره تای.. یئگانه اؤزه‌للییی او آدین اونا وئریلمه‌سیدیر. بئله اولونجا آرتیق سیرادان بیر گون دئییل، اؤزه‌ل بیر گون اولور.. دونیانین بوتون سئوگیلی‌لری، سئوگی جوتلوک‌لری، بو گون اوچون چئشیدلی سورپیریزلر دوشونور، چئشیدلی حاضیرلیقلاردا بولونور و چئشیدلی قاتقیلار قاتیرلار بو گونو داحادا گؤزه‌للشدیرمک اوچون. سئوگیلی‌لرینی داحادا موتلو ائتمکلری اوچون. هامیسیندادا ذوق و فیکیر و لذت توتوملوغو…\nبو شعری دوشونن شاعیرینده بیر سئوگیلیسی وار. یوخسا ندن بئله بیر اؤزه‌للییی و بئله بیر ذوق وئریجی شئیلری دوشونسون کی؟!.. چکیلر بیر بوجاغا و اؤز اؤزونه “احمدین، محمدین بیر سئوگیلیسی وار، منیمده قوللاریم ندن بوم بوش قالار” کیمی سؤزلر سؤیلردی.\nاو سئوگیلی یا اوزاقلاردا بیریسیدیر یادا یاخینلارداسا، گؤروشمک ایمکانلاری ندنسه، نلردنسه چوخ چتینلیک‌له باش توتان و قیساجا سوره‌ن بیر شئی اولور؛ یوخسا بو یای ایله پاییز گؤروشمه‌سی کیمی و یا گونشله آی گؤروشو کیمی ایمکانسیز اولدوغو بو قدر بو شعره یانسیمازدی. حله حتی بو سئوگیلی‌لر گؤروشمه‌ییبلرده دئیه بیلریک بیر آز درینه گئتسک…\nبو اؤزه‌ل گونون بئله بیر زامانا تصادف ائتمه‌سی، یای-پاییز و گونش-آی جوتلوک‌لری، عینی حالدا گونش-یای و پاییز-آی اوخشارلیقلاری و اؤزونون یای-پاییز و گونش-آی تامارزی جوتلوک‌لرینه بنزه‌ین سئوداسی و سئودالیسی بوندان گؤزه ل و بوندان ائتگیله‌ییجی ترنم اولو��ا بیلمزدی دوغروسو..\nگونش\nقاشلاریما بنزه‌ین\nبیر آی آراییر…\nبیر آن تاپینجا_\nدوداقلار اؤپوجوک اکیللر پاییز باغیندا…\n“بیر آن تاپینجا\nدوداقلار اؤپوجوک اکیللر پاییز باغیندا”… باخسانیز، دوداقلار اؤپوشمور، اؤپوجوکلر اکیللر!.. بئجرمک ایچین و بئجریب یئتیرمک ایچین. اؤپوجوکلر اکیللر گله‌جکده اؤپوشمک ایچین، همده پاییز باغیندا!.. دوزدو اکینی پاییزدا اکرلر، آما داحا باغدا دئییل، اکینه‌جکلرده! آما بوراسی “پاییز باغی” دئییر! یعنی ایمکانسیز بیر اکین… آما اومود وار! یوخسا نییه اکردیلرکی؟.. سونرا بیلیندییی کیمی قارانلیق دوشور اورتایا و “بیر اؤپوشمه یه” تامارزی قالیرلار گونش و آی سئوگیلی‌لری عینی حالدا همن قارانلیق و همن گئجه یای و پاییزیندا آراسینا قونور و اونلاریدا عینی گؤزله نیلن گؤروشه و عینی “بیر اؤپوشه” حسرت قویور..\nآرایا قارانلیق دوشور. آرایا گئجه قونور. آرایا حسرت دوشور. آرایا آیریلیق دوشور. گؤروشمه‌دن دوشن آیریلیق. بیر تهر اصلی کرمین آراسینا دوشن کئشیش قارا ملیک کیمی و بیر یاندان آچیلیب او بیر یاندان باغلانان قارا دویمه لر کیمی دوشور و آهلارا و آتشلره سبب اولور. بو آهدان، بو آتشدن گونشین یانقلارینا قیرمیزی سیچراییر و آیین اوزونه ساری دوشور بو آیریلیقدان. عینی ایله یای کرم کیمی آلوولار ایچینده بیشمه یه و پاییزدا ابدی خزل چئینه مه یه محکوم اولور.\nو بو حسرت و بو سئوگی و بو عشق او قدر گوجلو اولورکی، تانری بو سئوگیلی لرین و بو جوتلوک لرین گؤروشونو “قیامت” قوپارار دئیه ابدی یاساقلاییر و بو قیامتین قوپماسیندان هر کس قورخسادا، شاعیر خانیم بو قیامته و بو گؤروشه جان آتیر و اومود باغلاییر و او اوزدندیرکی،بیر آن تاپینجا، دوداقلار اؤپوجوکلر اکیر پاییز باغیندا….","num_words":888,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":178646.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بدیعی اثرده کئچمیش تصویرینده مدنی-تاریخی و تقویملره چٶکموش خصوصیتده اولان غیر دقیق عنصرلری بیلمه‌دن٬ بلکه ده بیله-بیله سونرا کی دٶورلرده عاید بو و یا باشقا بلیرتیلرینی یئنی اثرده گتیرمک.\nبیر چوخ واخت آناکرونیزم اثرده ضروری اولور. مووضونو کئچمیشدن آلان یازیچی ایستر-ایسته‌مز اٶز یاشادیغی دٶورون معین جنبه‌لرینه اثرینده یئر آچیر. بئله حاللاردا صنعتکارین اٶز زمانه‌سینین دوشونجه طرزیندن٬ گٶزەللیک حاققیندا باخیشلاریندان و نهایت گونون طلبلریندن بوتونلوگله چکینمه‌سی مومکون اولمور. تاریخی موضوعون سئچیلمه‌سینده چاغداشلیق بلاواسطه ایشتراک ائدیر. بئله گئنیش آنلامدا آناکرونیزم ضروری حالدا اٶز ماهیتی اعتباری ایله آرتیق بدیعی یارادیجیلیقدا تاریخچیلیک مسئله‌سی ایله باغلانیر. ( اٶزوده بئله بیر دورومدا عادی اولاراق اثر حاضیرلایان یازیچی اٶز زمانه‌سینه آرخالانیر٬ ائله بیر زمانیه کی٬ یازیچی‌نین گٶروشلری ده٬ اثری ده٬ کئچمیش حاققیندا تصورلری ده همین زمانه ده فورم تاپمیشدیر.) آناکرونیزمه شکسپیر و پوشکین کیمی بٶیوک کلاسیکلریمیزین یارادیجیلیغی��دا دا راست گلمک اولور. مثلا شکسپیرین قدیم روم حیاتینی تصویر ائدن “ژولیوس سزار” درامیندا بورج ساعاتینین زنگیندن دانیشیلیر٬ حالبوکی اوزمان رومدا بئله ساعاتلار هله یوخ ایدی. آلکساندر پوشکینین ” بوریس قودونف” درامیندا کی پیئسین سیماسینین چوخ اولدوغوندان ایدەآل بیر آناکرونیزم حساب ائدن بلینیسکی عین حالدا بونورد گٶزل پوئتیک یالان” آدلاندیریب و اونو همین اثر اوچون لازم سایمیشدیر. چونکی پیئسین دیلی ایله ۱۶-نجی عصرین سونو٬ ۱۷-نجی عصرین باشلانیشینداکی گرگین٬ قاریشیق دٶور حاققیندا اٶز گٶروشلرینی افاده ائدن بو یوللا اثرینی اٶز زمانه‌سینه یاخینلاشدیریر.\nکئچمیشده بوگونون آیریلماز سنتزینی وئرن اثرلر ۱۹-۲۰ نجی عصرلرین رئالیست ادبیاتیندا آز دگیلدیر. م.ف. آخوندوفون ” آلدانمیش کواکب” حکایه‌سی اونون کلاسیک نمونه‌لریندن بیریدیر. ۱۶-نجی عصرده حؤکمرانلیق ائتمیش شاه عابباسین سارایینی٬ وزیرلرینی٬ اصول-ادارەسینی افشا ائدن بو اثرده خالق نمایندەسی یوسف سراجین فعالیتی٬ اجتماعی ایدەآللاری٬ حیاتا کئچیردیگی اٶنملی اصلاحلار٬ ۱۶-نجی عصر اوچون دگیل٬ م.ف. آخوندوفون اٶز زمانه‌سی اوچون٬ ۱۹-نجو عصر اوچون او یارلی اولدوغوندان آناکرونیزم نظره گلیر. نیقولا قوقول بو یارادیجیلیق حاققیندا دئمیشدیر ” کئچمیشده بوگون وور٬ اوندا کئچمیش ایکی قات آرتیق ایشیقلانیر”.\nکئچمیشله آزاد ایلگیله‌نمک و آشیری ذهنیتدن٬ شرطی فایدالانماق حاللارینا فٶیرباخین٬ برنارد شاوین٬ برشتین و آیری گٶرکملی ایزیچیلارین یارادیجیلیغیندا داها چوخ تصادف اولونور. آمما بو صنعتکارلاردا آناکرونیزم آیری-آیری عونصورلر حالیندا اولوب٬ اسلوبی ماهیت داشیمیر.\n۲۲- آنلام و بیچیم ( مضمون و شکل)Anlam v biçim\nبدیعی اثرین آنلامینی حیات اولایلاری تشکیل ائدیر. یازیچی یاشام اولایلارینی بلیرلی بیر باخیشلا درک و تصویر ائدیرکی اثرین دوشونجه محتواسینی بیلدیرن ده همین باخیشدیر.\nیازیچی اثرین دوشونجه محتواسینی بو اثرده ایشتراک ائدنلرین حرکتلری٬ دورانیشلاری٬ فیکیر و هیجانلاری واسطه‌سیله آچیب گٶستریر. بئله‌لیکله دئمک اولارکی٬ انسانلار بلیرلی یاشام اولایلاری ایچینده ماجرالارین ایشتراکچیلاری کیمی تصویر اولونورلار. اثرده ایشتراک ائدن آداملارین و مٶلفین اونلار باره ده سٶزلری٬ یعنی اثرین دیلی تصویر ائدیلن انسان کاراکترلرینه و باشقا دوروملارا اویغون شکیلده قورولور. بئله‌لیکله آنلام یازیچینین تصویر ائتدیگی حیات لووحه‌لری٬ کاراکترلری٬ ایشتراکچیلاری محتوانی دوغرولدورسا اثرین بیچیمی و دیلی اونون شکلینی دوغرولدور.\n۲۳- آنلاتماAnlatma\nآنلاتما دویغو و دوشونجه‌نین سٶز و یازی ایله افادەسیدیر. آنلاتماق ایسته‌نیلن دویغو و دوشونجه‌لر اٶنجه ذهنیده بیچیمله‌نیر و سونرا دیله گتیرییلیر و یازیلیر. بئله‌لیکله آنلاتمانین آراجی کلیمه‌لردیر. کلیمه‌لرین دیل بیلگیسی قایدالاریلا سیرالانماسی آنلاتمانی مئیدانا گتیریر.\n۲۴- آنونیم خالق ادبیاتیAnonim xalq ədəbiyyatı\nکیمین یا کیمیلرین طرفیندن یازیلدیغی یا قوشولدوغو بللی اولمایان ادبی-بدیعی اثرلرده مٶلف اٶز آدینی سانسور یا هر بیر دلیله گٶره گٶسترمکدن چکیندیگی و یا اونو قوندارما آدلا نشر ائتدیکی یازی. بو کیمی مٶلیفی معلوم اولمایان اثرلر توپلومون اورتاق مالی ساییلیر. بونلارین باشلیجالاری شفاهی خالق ادبیاتیندان ماهنیلار٬ تاپماجالار٬ آتالارسٶزو٬ خالق داستانلاری٬ ناغیللار٬ عاشیق شعری٬ سٶیله‌دیگی عاشقین امضاسینی داشیسا بئله اثرین اٶزو و یارادیجیسی خالق ایچرسیندن چیخدیغی و کوتله ایله نفس چکدیگیندن آنونیم خالق ادبیاتی آدی داشییر.\n۲۵- آنتی تئزAntitez\nبدیعی ادبیاتدا سٶیله‌ییش و یازیدا آنلایشلارین٬ آرزولارین و سیمالارین دورومونو کسگین شکیلده اوز-اوزه قویولما اوسلوبو٬ غربی اوروپا دا انتباه دٶورونون ادبیاتیندا نمونه اولاراق پئترارکدا و سونراکی دٶورلر شعرینده گنیش یاییلمیشدیر. آنتی تئز بیر چوخ مشهور اثرلرین تملینی تشکیل ائدیر. مثلا میرزه فتحلی آخوندوفون “موسیوژوردان و درویش مستعلی شاه ” تولستویون ” دٶیوش و باریش”٬ شیللرین ” خدعه و عشق” اثرلرینده یئر آلمیشدیر. ایران ادبیاتیندا سعدی شیرازی‌نین بیر سیرا نظم و نثر اثرلرینده بو اسلوب گٶزه چارپیر: ” بیلمیرم گٶرموشم هانسی کیتابدا٬ کی شئیطانی گٶردو بیری یوخودا” و یا ” هر زامان شام دا قووزاندی بلوا٬ هرکس بیر طرفه قاچاغی اولدو…” بئیتلری ایله باشلانان شعرلری آنتی تئز فضاسیندا دئییلمیشدیر. فضولینین “توتوشدو غم اودونا٬ شاد گٶردویون کونلوم٬ مقید اولدو اول آزاد گٶردویون کونلوم” ده آنتی تئزدن جانلی مثالدیر. آنتی تئزدن اثرلرین عنوانلارینی گٶسترمکده ده استفاده ائدیلیر: “بیر آددیم ایرەلی٬ ایکی آددیم گئری”٬ قیلینج و قلم”٬ دٶیوش و باریش” و سایره.\n۲۶- آنسیکلوپدی ( دایرەالمعارف)Ansiklopedi\nآنسیکلوپدی سٶزو فرانسه دیلیندن آلینمیشدیر. بونون قارشیلیغی تورکو٬ فارسی و عربی دیللرینده (دایرەالمعارف) عنوانیله تانینماقدادیر. آیری-آیری موضوعلاردا چئشیتلی بیلگی وئرن بٶیوک اثر آنلامیندادیر. آنسیکلوپدی بوتون مادەلره آلفابئتیک سیرا ایله دوزولوب آلفابئتیک٬ بیلیم چئشیتلرینه گٶره سیرالانیرسا٬ سیستماتیک٬ بیر بیلیمی یا حرفه‌نی تام آیرینتیلاری ایله قاپساسا٬ حرفه یا تخصصی آدینی آلیر. بوگون تانینمیش آنسیکلوپدیلر آمریکا٬ فرانسه٬ ایتالیا٬ آلمان٬ انگلیس و شورا حکومتی طرفیندن نشر ائدیلمیش روسیه آنسیکلوپئدیسی‌دیر. سون یاریم قرنده تورکیه و آذربایجاندا دا آنسیکلوپدیلر نشر ائدیلمیشدیر.\n۲۷- آنتونیملرAntonimlər\nآنتونیملر آنلامجا بیر-بیرینه عکس آنلاییش بیلدیرن سٶزلردیر. آنتونیملرین جرگه‌سینده هم اٶزل آذربایجان سٶزلری٬ همده آلینما سٶزلر واردیر. اٶزل آذربایجان دیلینده اولان آنتونیملره اولگو: ایستی-سویوق٬ برک-بوش٬ بٶیوک-کیچیک٬ گئج-تئز٬ اکین-بیچین٬ آز-چوخ٬ آغ-قارا٬ گٶزل-خوسمات(چرکین)٬ آشاغا-یوخاری٬ آل-وئر٬ توت-بوراخ… آلینما سٶزلردن تشکیل اولان آنتونیملردن نمونه: ساغلام-خسته٬ محبت-نفرت٬ عادل-ظالیم٬ حٶرمت-غضب… بدیعی اثرده بو کیمی سٶزلرین یاناشی ایشله‌دیلمه‌سی یازیچینین افاده ائدەجک دوشونجه و دویغونو اوخوجویا قاباریق شکیلده چاتماسینا یاردیم ائدیر. حسین جاویدین “سیاووش” اثرینده کی تیپلردن بیرینین دیالوقوندا آنتونیملر ایشلنمیشدیر:\nآلتون٬ آلتون! او هر دردین درمانی٬\nآلتون پنجه‌سیندن قورتاران هانی\n… بو گٶستریر دئوی ملیکدن اینجه٬\nبونسوز گوندوز اولار قارانلیق گئجه.\n۲۸- آنتولوژیAntoloi\n(آنتولوژی سٶزونون اصلی یونانجا اولوب و چیچک توپلاما آنلامیندا ایشله‌دیلمیشدیر.)ادبی-بدیعی اثرلرین ایستر شعر٬ ایسترسه نثر اثرلرین ان گٶزل و ان اینجه‌لریندن سئچیلمیش اثر. ادبیات تاریخینده ایلک آنتولوژینی قدیم (میلاددان اٶنجه ۲-نجی قرنین سونو و ۱-نجی قرنین اولینده) “مله‌آکر” آدلی شاعیر ترتیب ائتمیشدیر. او “چلنگ” آدلی آنتولوژی مجموعه‌سینده اٶز شعرلریندن علاوه٬ قیرخ آلتی شاعیرین شعرلریندن ده گتیرمیشدیر. بوگون آیری-آیری شاعیرلرین سئچیلمیش اثرلرینی یا هر هانسی٬ بیر خالقین ادبیاتیندان سئچمه نمونه‌لری احاطه ائدن اثرلره آنتولوژی دئییلیر.\n۲۹- آرشیتکتوراArşitektura\nاساسدا معمارلیق آنلامینی افاده ائدن بو سٶز٬ ادبی-بدیعی اثرین واحد بیر اساسدا پلانلاشماسینا و اوندا اولان آنا حصه‌نین اثرین باشقا حصه‌لری ایله قارشیلیقلی ایلگیلری و قورولوشو افاده ائدیر. بو آنلام کومپوزیسیون (بیرلشدیرمه) تئرمینینه یاخین اولسادا٬ بونلاری بیر-بیریله قاریشدیرماق اولماز. کومپوزیسیون اثرین داخلی شکلی اولوب و بوداقلاری اونون حصه‌لری آراسیندا یئرلشمه‌سی و انکشافی مقصدینه خدمت ائدیر. حال بوکی٬ مهارتله یارادیلان آرشیتکتورا دا بدیعی اثرین آیری-آیری حصه‌لری (باشلانیش٬ قورتاریش٬ فصیللر٬ یا پردەلر٬ کیتاب و اونون جیلدی) واحد حالدا بیرلشدیریلیب٬ اونلارین مضمونا ایلگیلنمه‌سینه سبب اولور. آرشیتکتورانین اثر اوچون اٶنملی اولدوغونا ماکسیم گورگی بئله تأکید ائدیر: ” لئونید لئونوفون “اوغرو” اثرینین مٶلفیدیر. بیر زامان گله‌جک کی٬ بو اثرین قورولوشونو٬ “آرشیتکتوراسینی” جدی صورتده اٶیرەنه‌جکدیر.”\n۳۰- آپوکریفApokrif\nاورتا عصرلرده مسیحیت ادبیاتیندا “مقدسلر”ین یاشامی ایله باغلی اولان بهشت٬ جهنم٬ آخرت حاققیندا دانیشان متنلر مسیحیتدن اٶنجه و هابئله ایلک ایللرینده “آپوکریف” هامی اوچون یوخ٬ آنجاق تک بیر اولیالار و عارفلره میسر اولان متنلره دئییلیردی. سونرالار رسمی اینانجا و کلیسایا عاصی اولان٬ اونلاری رد ائدن قاباقجیلارین انکشافی ایله باغلی اولاراق آپوکریفلر دینه قارشی دورانلارین الینده مبارزه سلاحینا چئوریلیر. رسمی کلیسا آپوکریف اوخوماغی یاساق ائتمیش و بو آماجلا دا “یازیچی” کیتابلارین لیستنی دوزەلدیب یایمیشدی. بعضی کلاسیک یازیچیلار آپوکریفدن بیر تاریخی ادبی قایناق کیمی فایدالانمیشلار. نمونه اولاراق دانته ” آللاهلارین کومئدیسی” نده و داستایفسکی “کارامازوف قارداشلاری” رومانیندا آپوکریفلردن یاد ائدیلیر.\n۳۱- آسقیAsqı\nخالق ادبیاتیندا ایشله‌دیلن بیر دئییمدیر. خالق شاعیرلری آراسیندا کی شعر یازیشمالارینی قازانانلارا وئریلمک اوزەره دیوارساز٬ تفنگ٬ شمشیر٬ هئیبه کیمی جوربه جور شئیلر آسیلیر. بونلارا آسقی و اونو قازانماقدا آسقینی یئندیرمک دئییلیر.\n۳۲- عاشیقAşıq\nقافقاز٬ تورکیه و خصوصیله آذربایجان و ایران تورک سویلولارینین ائل صنعتکاری چوخ قدیم زامانلاردان عاشیغین آدی: دده٬ اوزان٬ وارساق٬ یانشان و ان سونرالار عاشیق اولموشدور. عاشیقلار خالقین دوشونجه و دویغولارینی٬ حیات و مبارزەلرینی افاده ائدن نظم و نثر اثرلر یارادیر و بو اثرلری سازین مشایعتی ایله ایفا ائدیرلر. خالق عاشیقلاری و خصوصیله اوستاد عاشیق آدیله تانینانلار هر زامان٬ هر یئرده یاراتدیقلاری سئوگی و قهرمانلیق داستانلاریندا ائل دردینین دویانی و سٶیلیه‌نی٬ حاق و عدالتین جارچیسی و افادەچیسی کیمی تانینمیشلار. عاشیق یارادیجیلیغیندا “هواجات” آدی آلمیش موسیقی و رقص هاوالارینی خالق سئویر و اونلارلا ایلگیله‌نیر. بوگونه کیمی هشتادا یاخین عاش��ق هاواسی تانینمیشدیر.\nآذبایجان عاشیق صنعتی نین تأثیری ایله قافقاز خالقلاری آراسیندا گٶرکملی عاشیقلار مئیدانا چیخمیش دیر. سایی یوزلری آشان بو عاشیقلارین آراسیندا سلیمان ستاسکی٬ سایات نووا و یتیم گورجو کیمی اوستا عاشیقلار و قوسانلار هر شئیدن چوخ آذربایجان عاشیق مکتبینین تاریخی سیناقلاری٬ یارادیجیلیق اٶزەللیکلری و اوسلوبلارینا اساسلانیر. تورکیه ده یاشاییب یاراتمیش یونس ایمره٬ قاراجا اوغلان٬ امراه و ویئسل کیمی عاشیقلار تکجه تورکیه‌نین یوخ٬ بلکه عمومیتده شرق عاشیق ادبیاتی نین اوستا سیمالاریندان ساییلیرلار. آذربایجاندا عابباس توفارقانلی٬ قوربانی٬ خسته قاسم٬ عاشیق علسگر٬ عاشیق شمشیر. بوگونکو عاشیق شعرینی گوللندیرمکده و اونا قول-قاناد وئریب معاصر عاشیقلارین یارادیجیلیق یولون ایشیقلاندیرماقدا عاشیقلارین ایفا ائتدیکلری ادبی-بدیعی اثرلر قرنلر بویو آغیزدان-آغیزا٬ نسیلدن-نسیله قورونوب٬ ائلدن-ائله گزیب یاییلمیش و بوگونه قدر گلیب چاتمیشدیر. عاشیقلارین اٶز بدیعی یارادیجیلیقلاریندا بایاتی٬ گرایلی٬ قوشما٬ تجنیس٬ مخمس کیمی قیسا و ییغجام قالیبلاریندان توتموش٬ بٶیوک داستانلارا قدر جوربه‌جور بدیعی اثرلر یاراتمیش و یاراتماقدادیرلار.\nآذربایجان فولکلورونون ان قدیم و بٶیوک شاه اثری ” دده قورقود داستانلاری”٬ “کوراوغلو”٬ “اصلی و کرم”٬ “عاشیق قریب”٬ “قاچاق نبی و اونلارلا بو کیمی داستانلارین یارانماسیندا خالق عاشیقلاری نین هر طرفلی رولو اولموشدور.\n۳۳- عاشیق هاوالاریAşıq havalaı\nآذربایجان موسیقی فولکلورونون تمل ساحه‌لریندن بیری٬ آنلاییش باخیمیندان قهرمانلیق٬ عشق٬ سئوگی٬ اٶیود وئرمه و جوشغون کاراکترلی اولور. بوگون عاشیقلارین رئپرتواریندا یوزاللی‌دن چوخ عاشیق هاوالاری و واریانتیلاری واردیر. پروفسور مرسل حکیموفون سون آراشدیرمالاریندا بوسایی ۱۹۳ چاتمیشدیر. عاشیق هاوالارینین بیر سیراسی بونلاردیر:\nیانیق کوراوغلو٬ گٶزللمه٬ دیلغمی٬ اورتا دیوانی٬ میصری٬ کرمی٬ گٶیجه گولو٬ تجنیس٬ گرایلی٬ شریلی٬ جلیلی٬ عرفانی٬ قاراچی٬ افشاری٬ مخمس شمشیری٬ هیجرانی٬ چوبان بایاتی٬ جیغالی تجنیس٬ ساری تئل٬ رومی٬ نخجوان گولو٬ اورتا جلیلی٬ نووروز٬ منصوری٬ کورد اوغلو٬ گوللوقافیه، عجمی٬ دوبیتی٬ اینجه گولو٬ کٶچری٬ غربتی٬ دربندی٬ قایتارما٬ قوبوستان شکسته‌سی٬ قاراباغ قایتارماسی٬ قایاباشی٬ باهاری٬ وورغونو٬ بورچالی٬ باش ساری تئل٬ عابباس گٶزللمه‌سی٬ آت اوستو٬ آراز باری٬ عاشیق زیادی…\n۳۴- آتالار سٶزوAtalar sözo\nشفاهی خالق ادبیاتی نین هامیدان چوخ یاییلمیش و تانینمیش نوعلریندن بیری. یاشامین بوتون ساحه‌لرینی گٶرمک و سیناقدان کئچیرمک نتیجه‌سینده یارادیلان٬ سٶز بیچیمی باخیمیندا ییغجام و آنلام جهتدن درین اولان حکمتلی سٶزلر. خالق آتالار سٶزو یاردیمی ایله یاشاما باخیشلارینی و تجربه ایله الده ائتدیکلری سونوجلارینی٬ اخلاقی-تربیه‌وی دوشونجه‌لرینی افاده ائدیر. مثلأ:\nآخار سو٬ یولونو تاپار.\nدونیا مالی٬ دونیادا قالی.\nایشلمیه‌ن دیشله‌مز.\nآرتیق چیخار٬ ائو ییخار.\nدالیدان آتیلان داش توپوغا دگر.\nآتالارسٶزو٬ شفاهی خالق ادبیاتی‌نین نوعلری کیمی٬ ائل مالیدیر. البته آیدیندیرکی٬ هر بیر آتالار سٶزو٬ خالقین ایناندیغی و حؤرمت بسله‌دیگی بیر بیلگینین٬ بیر اوزانین٬ بیر ائل آغ ساققالینین ذکاسیندان٬ دیلیندن بلکه‌��ه قلمیندن سوزموش و یاشاییشا و کوتله‌نین اینامینا اویغون اولوب یا اولمادیغیندان٬ بعضیلری اونودولوب٬ آتالار سٶزلری سیراسینا یول تاپمادیغی حالدا٬ بیر چوخلاری دیله-دیشه دوشدوگو و آنلام جهتدن بیر سیرا دگیشیکلیکلره اوغرامیش و یئنی نسیللرین اورتایا چیخماسی ایله یئنی آتالار سٶزو ایله زنگینلشمیشدیر. بو دگیشیکلیکلری قدیم یازییا آلینمیش آتالار سٶزو ایله بوگون دیللرده اولان و یا توپلانیب چاپ ائدیلمیش نمونه‌لرایله مقایسه ده گٶرمک اولور. آتالار سٶزو توپلوما ساغلام انسان اٶلگوسونون حقیقی کیملیگینی تانیدیر. هرکیمسه‌نین اٶرنک آلاجاغی دوشونجه‌سی ایله اویغون بیر اۆلگو وئریر. بوتون انسانلاری سئور و حسابا آلار. اونلارین کیشی لیگینه و گٶردوگو ایشلری قایغی و سایغی دورار. یوخسوللاری قورویور٬ حاقسیزلیقلارا گٶز اٶرتمز. اٶزونو سئون و اٶزونه لوغالانانلارا امکان وئرمز عدالته اویار بیر قوروشون یارانماسینا و قورونماسینا چالیشار. اینانجیلاریندان و حق بیلدیگی یولدان هئچ نه اونو شاشیرماز. آتالار سٶزلری دانیشیقدا و یازیدا هدفلره اویار صورتده ایشله‌دیلیر. اٶز گوندەلیک دانیشیقلاریمیزدا و یازیلاریمیزدا آتالار سٶزلرینه سیخ-سیخ یئر وئریلمیشدیر. آذربایجان قدیم کلاسیک ادبیاتیندان توتموش (ایستر نظم و ایسترسه نثرده) تا بوگونکو ادبیاتمیزدا بوتون سٶز اوستادلاریمیز آتالار سٶزلرینین جوربه‌جور نمونه‌لرینی اٶز اثرلرینده ایشلتمیش و بو سٶز اینجیلریندن فایدالانمیشلار.\n۳۵- آرتیرما (علاوه)Artırma ، əlavə)\nآرتیرما٬ یا علاوه دانیشیقدا و یازیدا بیر سٶزون یا بیرله‌شیک واحددن عبارتدیرکی٬ جومله ده اٶزوندن اٶنجه گلن عنصری ایضاح ائدیر و جمله عضولریندن هر هانسیسینا باغلی اولورسا٬ او عضوون گٶزتچیسی اولور. بو باخیمدان علاوه جمله‌نین یدکی عضوو سانیلا بیلر.\nآذربایجان٬ اودلار یوردو٬ دوغما دیارسان\nبٶیوتدون قوجاغیندا آدلی-سانلی قهرمانلار.\nایندی او ایللر ایدی تبریزدن٬ دوغولدوغو حیاتلا آشنالیق قاندیغی شهردن٬ قویوب گئتمیشدی.\nبو فصیلده٬ پاییزین سون گونلرینده٬ آغاجلار یارپاقلارین تٶکور.\n“زنگیدیر آئینه ادراکه هر صورت کی وار\nسن هنوز ای ساده-بومضمونو ادراک ائتمه‌دین”(فضولی)\n۳۶- آرخائیزمArxaızm\nهر دیلین کئچمیش دٶورانلارینا عاید اولوب٬ هم بوگونکو عموم خالق دیلینده ایشله‌دیلمه‌ین یا آز ایشله‌دیلن٬ دئمک کی مصرف تاریخی اٶتموش کوهنه سٶز٬ کوهنه افاده‌لرده اونودولور. آرخائیزم دیلده جوربه‌جور یوللارلا عمله گلیر. مثال اولاراق گوندەلیک معیشتده و اجتماعی حیاتدا معین شئیلر یا اولایلار اونودولاندا اونلارلا ایلگیلی سٶزلر و افادەلرده اونودولور. واختیله آذربایجان دیلینده ایشله‌نن سایر و (ناخوش٬ خسته)٬ یازی (چٶل) اسرک (مست٬ سرخوش) قیپیق (گٶز اٶرتوسو)٬ یایان (پیادا) و اونلارلا بو سیرا سٶزلر و افادەلرده اونودولور. بونونلا بئله٬ بدیعی اثرلرده کئچمیشله ایلگیلی حادثه‌لر و انسانلار تصویر ائدیلدیگی زامان داها جانلی تصور یاراتماق اوچون آرتیق انودولموش بعضی آرخائیک سٶزلرده ایشله‌دیلیر. هابئله بو آرخائیک سٶزلردن قدیم کلاسیکلرین اثرلرینده ایشله‌ننلری قورونمالی و اونلارین هر آنلاملاری متندن قیراخدا ایضاح ائدیلمه‌لیدیر.\n۳۷- آتماجاAtmaca\nسٶز آلتیندا قالماییب ادراک اینجه‌لیگی و حاضیرجاوابلیقلا یئرلی یئرینده خصوصیله دالاشما دا و دئی��شمه‌ ده کنایه‌لی سٶزلر و جاوابلارلا طرفی سوسدوروب یئرینه اوتورتماق. بو کیمی آداملارا آتماجاچی دئییلیر و اونلارین گئجیکمه‌دن دئدیکلری جاوابلاری بعضی حاللاردا ضربالمثل کیمی دیللره دوشور و تمثیل حالی آلیر: مثال:\nدئییرلر ایران-روسیه ساواشیندا عباس میرزا بؤیوک رشادتلردن سونرا، روس قوشونو طرفیندن باسیلیر و ایران قوشونو چاره‌سیز نخجواناه دالی اوتوردوقدا هر کس اؤزو اوچون بیر وسیله آرادیغی حالدا، نایب‌السلطنه‌نین ندیملریندن بیری میرزه فتحعلی‌ده، الی چاتمادیغیندان بیر سوپا (ایکی یاشلی قودوق) اله سالیب آیریلاری ایله نخجوانا یوللانمیشدی. ساعاتلار سونرا اوردویا چاتاندا ولیعهدین گٶزو اونا ساتاشیر و شوخلوقلا دئییر٬ “میرزا فتحعلی گئنه سوپالانمیسان”! میرزا فتحعلی گئجیکمه‌دن جواب وئریر. قوربان: اوردوی همایونی با آن همه شوکت سوپالاندی٬ عار اولدو منه یکه و تنها سوپالانماق!”\nبیر آیری مثال:\n۲۸ مرداد کودتاسیندان سونرا٬ دوقتور محمد مصدقین محاکمه‌سینده نئچه-نئچه کودتا حکومتی ال اوزەجکلریندن٬ اورادا ایشتراک ائدنلردن بیری ده بیر سلیطه آرواد ایدی. مصدق مدافعه اوچون حاضیرلاناندا اولا بیلر محکمه‌نین گئدیشیندن یا یورغونلوقدان تیترک حالدا ایدی. او سلیطه بونو گٶرونجه اوجادان سسله‌نیب دئییر: قوجا٬ بس نییه تیتریرسن. هادیر اول دوشرسن! مصدق گئجیشمه‌دن دئییر: خانم٬ نیگران اولما٬ منارجنبان دٶرد یوز ایلدیر تیترەییر٬ آمما هله آیاق اوسته‌دیر.\n۳۸- آوانقاردیزمAvanqardızm\n۲.-جی قرنده ادبیات و هنرده بیر سیرا “سول آخینلار”ا وئریلن عنوان. بو آخینین مئیدانا چیخماسی بیرینجی دونیا ساواشی ایللری و امپریالیزم قورولوشو بحرانی نین باشلانماسی ایله باغلیدیر.\nامپریالیزم ساواشینا٬ سوداگرچیلیک یاشاییش طرزینه قارشی٬ بورژوازی قورولوشونون ایکی اوزلولوگونه قارشی چیخان دومانلی و سیاسی جهتدن دوشونولمه‌میش اعتراض عنعنه‌لردن امتناع ائدیلمه‌سی ایله بیرلشمیشدی. اجتماعی شرایطه قارشی عصیانچلیق بدیعی افادەنین عادی افادەلرینه ده اویغونلاشدیریلیر٬ رئالیزم متودوندان چیکینمه‌ایله نتیجه‌لنیردی. بو اییلیشین فرانسه سوررئالیستیندەکی کیمی٬ ان افراط فورمالاری دیلده نحو قانونلارینی آرادان قالدیریب٬ بیر نوع یئنی دیل یاراتماق مرحله‌سینه گتیریب چیخاریردی.\nآوانقاردیستلردن بیرچوخلاری روسیه‌ده اکتبر انقلابینی آلقیشلامیش و اٶز اٶلکه‌لرینده امکچی صنفینین انقلابی و وورشمالاریندا ایشتراک ائتمیشلر. بونونلا بئله اونلارین توپلوما باخیشی ایدەآلیست دوروم داشییردی. بیر چوخ حاللاردا اونلار سیاستده آنارشیستلره یاخینلاشیر٬ مجرد انسان و کوتله آنلاییشلارینا ال آتیردیلار.\nبیر پارا اٶلکه‌لرین ادبیاتیندا آوانقاردیزم ۲.-نجی عصر انقلابی هنرینین انکشافیندا ارکن مرحله کیمی اورتایا چیخمیشدیر. اصلینده ده سوسیالیزم رئالیزمینین بیرچوخ گٶرکملی شاعیریلری یارادیجیلیقدا آوانقاردیزم سیرالاریندا ایشه باشلامیشدیلار. (الیوت٬ ناظیم حکمت٬ پاپلونرودا٬ یوهانس بکر و سآیر). سونرالار رئالیزم موضعینه کئچسه‌لرده٬ اونلارین یارادیجیلیغینین یئتگین دٶورونده ده آوانقاردیزم استئتیزمینه تاثیرلری اولموشدور.\nآوانقاردیزم یالنیز یاراندیغی اٶلکه‌لرین گرچک شرایطینده کی ادبی مبارزه ده اونون رولونو عینی صورتده اٶیرنمک صورتده قیمتلندیرمک اولا بیل��.\n۳۹- آیاما (قوندارما-تاخما آد)Ayama (qondarma)\nقوندارما مزەلی آد. باشقالاری طرفیندن بیر کیمسه‌یه اونون اٶزەللگینی نظره آلماقلا وئریلن تاخما آد. ائل آراسیندا ایشله‌دیلن و بعضا بدیعی ادبیاتدا دا اٶزونه یئر آچان قوندارما آد بیر سیرا آداملارین کاراکتری٬ دورومو٬ داورانیشی و گٶرونوشو ایله ایلگیلی حالدا اونلارا تاخیلیر: مثلا دیلقیر کریم٬ حیالی اکبر٬ میتیل بایرام٬ ژیگول جمشید٬ آیاقلین زهرا٬ جینگه‌نه فاطما…\n۴۰- آزاد (سربست) شعرAzad ( sərbəst) şer\nآدیندان و آنلاشیلدیغی کیمی٬ بو نوع شعرده میصراعلارین اٶلچوسو٬ هیجالارین سایی و قافیه‌لرین دوزولوشو جهتدن آزادلیغی واردیر. لاکین بو قایداسیزلیق٬ آهنگسیزلیک دگیلدیر. آزاد شعرین ده اٶزونه خاص آهنگی٬ جوشغون روحو٬ آیدین یا سمبولیک آنلامی٬ آخیجیلیغی و قافیه‌لنمه قایداسی واردیر. آزاد شعر آدربایجان ادبیاتینا اساسا قدرتلی شاعیر مایاکوفسکی و نوعا معروف تورک شاعیری ناظیم حکمتین تاثیری ایله گلمیشدیر و آذربایجان شاعیرلریندن صمد ووورغون٬ سلیمان رستم و آیریلاری بو شعرین نمونه‌لرینی یاراتمیشلار. بونونلا بئله بو شعرین آردیجیل و جلب ائدیجی نمایندەسی رسول رضا و اونون شعرلری اولموشدور.","num_words":4358,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":157461.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیری وار ایدی، بیری یوخ ایدی. آللاهدان سووای هئچ کیم یوخ ایدی. کی بیر ار و آرواد بیر ویلایتده یاشاییردیلار . بو کیشی چوخ زحمتکش, تلاشلی و اوره‌یی تونوک بیر آدام ایدی. آروادینی دا چوخ – چوخ ایستیردی. آرواد کیشیسینی چوخ ایسته‌میردی و آدیدا سرینه‌ایدی. بو آرواد او قدر بو کیشیه کنایه ویریردی کی دئییردی سنین عاغلین یوخدو، بیر شئی بیلمیرسن و او قدر بو کیشییه دئیینیردی کی بو کیشی بیلدیینی ده الدن وئرمیشدی و قوجالیردی و دیشلرینی ده یاش- یاش الدن وئریردی.\nبیرگون کیشی گئتمیشدی یئرلرین اکسین. چوخ یورغون ایدی. آخشام چاغی چؤلدن گلدی ائوه. بو آرواد بیر آز قورو چؤره‌ک گتیردی قویدو بونون قاباغینا. اما بو کیشی چوخ عصبانی اولدی دئدی آی بی مروت من بیر بئله ایشله‌ییرم و دیشم ده یوخدو، آخی من بو قورو چؤره‌یی نه تهری یئییم.؟ منیم اکدیگیم- بیچدیگیم چوخ یاخشی بوغدادیر بو چؤره‌یی ائله بیل قره‌جه‌دن پیشیرمیسن. چوخدا قره و برکدی. او واخت آرواد دئییر اصلا سن دانیشما. خوشوم گلمیر. کیشی چوخ عصبانی اولور ایستیر کی آروادینی دؤیسون. آرواد دئیر کی منیم گوناهیم دئییل کی چؤره‌گیمیز بئله اولور و اینک‌لریمیزین سودی خراب اولور. سنین باجین بغداددا بیزیم ائویمیزین بره‌کتین قاچیردیبدی. کیشی عصبانی اولور بیر آز یول آذوقه‌سی گؤتورور یوللانیر بغدادا. بیر آی- ایکی آی طول چکیر یئتیشیر باجیسینا. خبر آپاریرلار کی موشتولوق وئر نئچه ایلردن سونرا قارداشین گلیر سنی گؤره. کیشی‌نین باجیسی چوخ خوشحال اولور، دورور گئدیر قارداشینین پیشوازینا. تا کی یئتیشیر قارداشینا. قارداشی بونو سالیر آغاجین آلتینا کی سن او ایشی نییه گؤروبسن کی منیم ائویمین برکتی قاچسین! باجیسی آغلایا آغلایا سوروشورکی آی قارداش باشیوا دولانیم آخی منیم گوناهیم ندیر؟ دئییر سنه دئدیم کی او ایشی نییه گؤرمیسن منیم ائویمین برکتی و اینک‌لریمیزین سودو خراب اولوبدی. جاماحات ییغیشیر و اوضاعنی گؤرور. اما کیشینین باجیسی چوخ هوشیار اید��. دئییر قارداش بو سؤزی سنه کیم دئییر؟ دئییر منیم آروادیم. دئییر:یورولوبسان کئچ گئدک ائوه اوردا دانیشاق. گلیرلر ائوه.\nبو کیشینین باجیسی اولان محله ده بیر دوعا یازان وار ایدی, گئجه اونی ائولرینه چاغیریر حال قضیه‌نی بونا دئییر. بو درویش دئییر آی کیشی سنین آروادین سنه کلک ویریبدی. سنین آروادینین اویناشی واردیر. سنین ائوینین برکتی یئرینده‌دیر و اینک‌لرینده سودی خراب دئییل. او اونلاری اؤزو اویناشیلن یئییر، سنه ده آرتیق قیر-مقیردی دان وئریر کی مریضله‌ییپ اؤله‌سن.\nکیشی بیرآز فیکیرله شیر دئییر من بس نه ائله‌ییم؟. منه بیر یول گؤستر. بو درویش کیشی بونا دئییرکی من سنه بیر دوعا یازارام و سنه بیرده چئپیش وئرم او چئپیشین آدی حاخ چئپیشیم و حوخ چئپیشیم دی. بو چئپیش ده چوخلو حیکمت واردی. سن بو چئپیشدن هرنه ایسته‌سن اولار. قضیه ده قورتاراندا گؤررسن چئپیشده دوشدو یولا گلدی.\nکیشی بیر ایکی گوندن سونرا باجیسیندان قدردانیق ائلر گویلون آلار. درویشدن ده تشکور ائدر، باربندلین جمع‌لر، چئپیشیده گؤتورر دوشر یولا. اوز ولایتینه طرف یوللانیر، گلیر یولدا چوخ آجییر، اوتورور دئییر حاخ چپیشیم حوخ چپیشیم منه بیر دست یاخچی لباس باشماق پاپاخ و بیر دست آروادیما لباس باشماخ و بارماق اوزویو و بیردادا آجمیشام یاغچی بیر قوزولو پیلاو اول چئپیشیم. کیشی گوردو بلی بیر سوفرا آچیلدی بو ایسته‌دیگی طعام و وسایل‌لار و لباسلار یون به یونلن حاضیر آمادا اولدو. کیشی اولده بیرشوکر ائلر و خوشحال اولور قوزولو پیلاودا یئیر وسایل‌لاری دا گؤتورور یولا دوشنده گؤرور چپیشده هوپبیلدی یولا دوشدی بونین یانینا. داها کیشی مطمئن اولدی کی ایش ده حوققا یوخدو. شاد خورامان گلدی بیر موددتدن سونرا یئتیشدی ائوینه. آروادا چوخلی ساوقات گتیرمیشدی پالتاردان قیزیلدان باشماقدان…….\nآروادا دئییر آی آرواد سن دوز دئییرسن من گئتدیم باجیمی دا اؤلدوردوم برکت قاییتدی ائوه. ایندی بیر چئپیش آلیپ گئتیرمیشم داها سن زحمته دوشمیئسن هرنه یئماق ایچماق ایسته‌سک حاضیر اولاجاق. داها هئچ غم و غصه اولمییاجاق. بیر نئچه دفعه ده امتحان ائدرلر حاضیر اولار یئمک و ایچمک, اما بیرگون کیشی گئدیر ائشیگه زمی‌لرینه باغینا باش ویرسین او واخت بو آروادین اویناشی دئییر واختی کی سن دوز دئیرسن ناهار چاغیدی بو چئپیشدن بیر یاغچی شوربا و ایستی چؤره‌ک ایسته، ویراخ بیر گئینه. آرواد دئییر حاخ چئپیشیم حوخ چئپیشیم بیر یاغچی شوربا و ایستی چؤره‌ک اول چئپیشیم. او زامان چئپیش مسخره حالتینده دئییر یه یه ائلمه. آرواد عصبانی اولور. چئپیشه بیر اوخلاو ویریر, اوخلاو پاپیشیر چئپیشه, آرواددا اوخلاوا. آروادین اویناشی توللانیر آروادی قوجاقلاییرکی چئکسین چئپیشدن آرالاسین, اویناشدا یاپیشیر آروادا.\nاو زامان آروادین قونشو آروادی باشینی یویوردی. قیزین یوللور بو آروادا کی بیر یومورتا وئرسین باشیمی یویورام. قیز گئدیر صحنه‌نی گؤرور. آرواد دئییر آی قیز تئز اول بو کیشینی چک دالیا, تا قیز گلیر کیشینی دالدان قوجاقلیر. قیزدا یاپیشیر کیشیه. او زامان قونشو آروادی کی قیز یوللامیشدی کی گلسین ایکی دانا یومورتا آلسین، قیز یوبانمیشدی آرواد یاپیشدی قیزینا. قضادان همان زمان بیر درویش قاپیلاردان کؤمک‌لیک ییغیردی کی ماجرانی گؤرور کی بوردا بیر نئچه نفر یاپیشیبدی بیر- بیرینه. اما آخیرداکی بیرگؤزه‌ل خانیم باشی آچیق و بدنی ده ��غ -آپباغ ائله بیر مایادی. بو طرفه باخیر او طرفه باخیر گؤرورکی بیرکس یوخدی. گلیر آروادی قوجاقلیر کی بدنیندن بیر اؤپوش گؤتورسین, اما درویشین آغزی یاپیشیر آروادین بدنینه.\nاما سیزه کیمنن دئییم ائو ییئه‌سی ایشدن گلیر ائوه, ماجرانی گؤرور, چوخ آراملیقلا الینی اوزونو یویور, چاریقلارینی چیخاردیر, بیر آز استراحت ائدیر. سونرا دورور دهره‌نی گؤتورور دئییر حاخ چئپیشیم گوناهسیزلاری آت, گوناهلیلاری توت. چئپیشیم چئپیش هامینی بوشلور, اما آروادی و اویناشی ساخلیر. درویش, قیز, قونشی آروادی قاچیرلار و اما کیشی بوردا دهره‌نی چئکیر آروادی اویناشی قول – بود دوغراییر و اؤلدورور. وسایلینی گؤتورور دئییر حاخ چئپیشیم و حوخ چئپیشیم منی بغدادا قوی چئپیشیم. بیر آزدان سونرا کیشی گؤزونو آچیر گؤرور بغداددا دیر.","num_words":1318,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":288383.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تبریز حبس‌خاناسیندا آلتی آی ایشکنجه ائدیلدیکدن سونرا فریدون ابراهیمی تهرانین قصر قاجار زیندانینا آپاریلدی. محبوسلاری ایشکنجه ائتمکده قصر قاجار حبس‌خاناسی رئیسی‌نین بؤیوک مهارتی وار ایدی. بو زینداندا بیر محبوس تسلیم، تووبه و اعتراف ائتمه‌دن، اورا‌دان آلنی­­آچیق، ساغلام خلاص اولا بیلمزدی.\nلاکین نه قارانلیق کامئرا‌لار، نه ده آیلارلا گئجه-گوندوز داوام ائدن وحشیجه‌سینه ایشکنجه‌لرین هئچ بیری فریدونون اراده‌سینی سارسیدا بیلمه‌دی. او، محکم اراده ایله اؤز ایدئیاللاریندان‌ و بیر ایل داوام ائدن آذربایجان میللی حکومتین‌دن مدافعه ائتدی.\nمحکمه‌نین بیر اجلاسیندا اوندان سوروشولدو:\nنیه و نه اوجون اؤلوم حکمو چیخاریردین؟\nفیریدون قطعیتله جاواب وئردی؟\nاولا من تبریز اها‌لی‌سی‌نین جانانینا سوسایان قولدورلار و اوغرولار اوچون اؤلوم حکمو چیخاریردیم. میللی حکومتین قانونلاری اساسیندا اونلاری محکوم ائدیردیم.\nهانسی قانون؟ هانسی حکومت؟ ایراندا یالنیز بیر حکومت واردیر.\nفریدونون جاوابی ایسه آیدین و قطعی ایدی:\nآذربایجان حکومتی! بیزیم میللی حکومتین قانونو! او حکومت، یاشاییر و یاشایا‌جاقدار!\n***\nسحر تئزدن ژورنالیست‌لر محکمه سالونونا داخیل اولا‌راق اونلارا آیریلمیش یئرلرده یئرلشدیلر. اونلارین اکثریتی هیجان ایچینده ایدی‌لر. چونکی فیریدون تکجه بیر گنج سیاستچی دئییل، هم ده بیر اینقیلابچی، آلتی-یئددی آی اول قان ایچینده بؤغولموش میللی حرکاتدان یارانان حکومتین باش پروکرورو اولموش‌دور. منصیف‌لر هئیتی اؤز یئرلرینده یئرلشدی‌لر.\nتاماشاچیلا فیرقه دؤورونده قولدورلارین، اوغرولارین دوشمنی اولموش و خالقین حاقینی اونلاردان آلان فریدون ابراهیمینی گؤروب، دینلمک اوچون نفسلرینی سینه‌ل��ینده حبس ائتمیشدی‌لر. بو پروکرور هم توده­چی و هم ده فیرقه­چی ایدی. بو اونون اوچون حربی محکمه هئیتی طرفین‌دن بؤیوک و باغیشلانماز جزا ساییلیردی. هم بو ایکی جزا و هم ده میر خاصین \"قتله\" فیتواسی نتیجه‌سینده خان‌لارین سلاحلی قولدورلاری‌نین الی ایله بیر چوخ آذربایجان اها‌لیسی قتل عام اولدو. آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نین پروکرورو فریدون ابراهیمی بو قتل عامدان یاخا قورتاران نادر شخصلردن بیری اولا‌راق بو محکمه‌ده محاکیمه اولونوردو. او پروکرور بیر چوخ سلاحداشلاری کیمی اؤز طالعینی خالقی‌نین طالعیندن آییرماق ایسته­میردی.\nهامی گؤزله­یه­رکن محکمه صدری منصیف‌لر هئیتی‌نین یانیندا دایانمیش ضابطه اشاره ائتدی. ضابط تله­سیک یولا دوشوب سالونداکی قابینی آچاراق باییرا چیخدی. گئرییه دؤندوکده اونونلا یاناشی باشقا ایکی حربیجی فریدونو الی قانداللی و زیندان گئییمینده سالونا گتیردی.\nژورنالیستلرین فوتوآپاراتلاری ایشه دوشدو. باخیشلار اوجا بویلو، ایتی­باخیشلی و ای قانداللی فریدونا طرف زیللنه­میشدی. اونو متهیملر کورسوسونه طرف آپاریردیلار. فریدون تبسم و غرورلا ژورنالیسترین قارشیسیندان کئچرکن سانکی او، پروکرور و منصیفلر هئیتی ایسه متهیم ایدی‌لر!\nپالکوونیک زنگنه فریدونو قورخولو گؤزلرله مشاهیده ائدجه­یینی دوشونورک وحشیجه‌سینه گؤزونو اونا دیکمیشدی. لاکین اونون تصوورونون عکسینه اولا‌راق فریدون محکم اراده ایله سالونو آددیملاییردی. بو وضعیتی گؤرن زنگنه تبریز محکمه‌سینده فریدونون قارشی‌سیندا اؤزونون نه قدر ضعیف اراده‌لی و عاجیز اولدوغونا بیر داها امین اولدو. زنگنه امید ائدیردی کی، فریدونا اؤلوم حکمو چیخاریلان آن دوداقلارینداکی تبسم محو اولوب، سیماسینی غم-کدر بوریه‌جک و اونون سیماسیندا ضعیف‌لیک و تسلیم­چیلیگی گؤره‌جک. زنگنه بیر چوخ اراده‌لی شخصلر باره‌ده اؤلوم حکمو چیخاریلارکن اونلاردا قورخو و عاجیزلیک حسی‌نین شاهیدی اولموشدو. نئجه­کی فریدونون چیخارتدیغی اؤلوم حکم اونون اؤزونده بئله تأثیری بوراخمیشدی. زنگنه ده فریدون کیمی حکم چیخاریلما‌دان اؤنجه اونون مضمونوندان آگاه ایدی. بو اوزدن ده امید ائدیردی کی، چیخاریلان اؤلوم حکمو فریدوندا دا قورخو و عاجیزلیک حسینی بوراخا‌جاق‌دیر... اما فریدونون نیفرت دولو آلوو‌لو باخیشی سانکی زنگنه­نی یاندیریب-یاخیردی.\nنهایت، ساکیت‌لیک حکم سوررکن محکمه باشلاندی. اوردو مستنطیقی اونا تاپشیریلان آغیر اتهاملاری اوخودو:\nسن آذربایجان دئمکرات فرقه‌سی‌نین پروکرورو اولا‌راق اؤلوم حکمو چیخاریب و آدام اؤلدوروبسن. بو باره‌ده اؤزونو مدافعه ائده بیلرسن؟\nفریدون سویوق­قان‌لیقلا باشینی ترپه‌ده‌رک اتهاملاری قبول ائتمیش کیمی دئدی:\nمن آنجاق خالق دوشمنلری اوچون بئله حکمو چیخارمیشام. بلی آذربایجنین مختلیف عائله‌لری‌نین شیکایتلری اساسیندا اونلارنین آساییشینی پوزان قولدورلار، جانیلر و سویغونچولار اوچون بئله حکم اوخوموشام. او جمله‌دن بو جینایتکار دسته‌لری‌نین باشچیسی اولان قارنی ییرتیق کازیمی محاکیمه ائدیب دار آغاچیندان آسدیرمیشام. محبوسلارین پروبلئملرینی آراشدیریب، 21 آذر حرکاتیندان اؤنجه حبسه دوشنلرین اکثریتی خانلارین و بؤیوک ملکه‌دارلارین شیکایتلری اساسیندا حبس اولدوقلاری اوچون بوراخدیم. سونرا سؤزونه داوام ائتدی:\nآذربایجانین ایگید خالقی‌نین ایسته­یی ایله بو جینایتکارلاری محاکیمه ائتمیشم. خالقین راحت و آساییشده یاشاماسی اوچون بو پارازیتلری محو ائتمکله اونون ایسته­یینی یئرینه یئتیرمیشم.\nحربی حاکم بو سؤزلر قارشی‌سیندا ترک سلاح اولموش شخص کیمی منصیفلر هئیتینه باخدی. منصیف‌لر هئیتی‌نین صدری اوزونو فریدونا توتا‌راق سوروشدوو:\nگؤردوگون عمللردن پشیمان دئییلسن؟\nفریدون باشینی دیک توتا‌راق منصیف‌لر هئیتی‌نین گؤزونون ایچینه باخایب دئدی:\nنه اینکی پشیمان دئییلم، بلکه ائتدییم عمللریمه ده فخر ائدیرم.\nسانکی بیر آنلیغا سالوندا نفسلر کسیلیب و یئنی‌دن جانلاندی. سانکی بیر آنلیقا هامی یوخو گؤرموش کیمی اولدولار. ائشیتدیک‌لرینه اینانا بیلمیردی‌لر. گومان ائدیردیلر کی، بئله جاوابی ائشیتمه‌ییبلر. مگر الی قانداللی بیر شخص حاکم و منصیف‌لر هئیتی‌نین گؤزنه دیک باخا‌راق بئله جسارتله نیطق سؤیله‌یه بیلر؟ اما اونلار فریدونون جاوابینی ائشیتمیشدی‌لر. فریدون منصیف‌لر هئیتی‌نین قارشی‌سیندا غررورلا و محکم اراده ایله دایانیب اونلارین رئاکسیاسینی گؤزله­ییردی.\nحاکم اوزونو فریدونا توتا‌راق سوروشدو:\nیئنه ده بیر سؤز دئمک ایسته­ییرسن؟\nفریدون اوزونو زنگنه‌دن دؤندریب منصیف‌لر هئیتینه خیطابن دئدی:\nگله‌جک، آلین ترلی ایله ایشله­ییب یاشایان اینسانلار اوچون‌دور. گله‌جک الیقابارلی اینسان‌لار اوچوندور. بیلمرلیسینیز کی، همین قابارلی اللر بوتون حبس‌خانا‌لاری داغیدیب، جللاداری و ظلمکارلاری محکمه ماساسی آرخاسیندا اوتوردا‌جاق‌. گون گله‌جک اسارتده یاشایان ایران خالقلاری، زحمتکئشلری باشقا‌لاری‌نین حسابینا یاشایان وحشی مستملکه­جی‌لری کی، اونلارین اسارتینده یاشایان خالقلاری اؤز انسانی، میللی حقوقلاریندان‌ محروم ائدیب، اونلارین حیات و میللی-مدنی حاقلارینی تاپدالایارایا‌راق، تکجه طبیعی ثروتلری دئییل، هم ده الی­قابارلی اینسان‌لارین زحمتله الده ائتدیک‌لری گلیرلری حراجا قویوب، اؤز ثروت کیسه‌لری‌نین دولدورورلار، تؤرتدیک‌لری جینایت و غارتلره اعتراف ائتمه‌یه و جاواب وئرمه‌یه مجبور ائده‌جکلر.\nمنصیف‌لر هئیتی محکمه ایشتیراکچیلارین قارشی‌سیندا اؤلومون بیر نئچه آددیملیغیندا اولان اوندان بئله جسارتلی و تهدید دولو چیخیشی گؤزلمیردیلر. اما اونلار تاماشاچیلارین حضوروندا گؤروردولر کی، متهیم چیخارتدیغی اعدام حکموندن پشیمانلیق حسی یوخ، بلکه فخارت حسینی دویوردولار. بو اوزدن تاپشیریق اساسیندا اؤنجه‌دن حکمون بللی اولماسینا باخمایا‌راق یئنه ده ظاهری حفظ ائتمک اوچون باش‌لارینی بیر-بیرلرینه یاخینلاشدیریب مصلحت‌لشدیلر. قیصا پیچیلداشما‌لاردان سونرا باشلارینی قالدیریب و منصیف‌لر هئیتی‌نین صدری اوجا سسله بئله اعلان ائتدی:\nمتهیم آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی دؤورونده پروکرور اولا‌راق چیخارتدیغی اؤلوم حکمونه اعتراف ائتدیگی اوچون منصیف‌لر هئیتی سس بیرلیگی ایله اونو اعدام جزاسینا محکوم ائدیر.\nفریدون درحال محکمه‌نین حکمونو رد ائده‌رک قورخما‌دان اوجا سسله دئدی:\nمنیم طالعیمی 10 نفر خالقین جانینا سوسامیش دوشمن حل ائدیر. من بو حکمو قبول ائتمیرم. منی خالق محکمه‌سینه گؤندرین، قویون خالق محاکیمه ائتسین. نه اولور-اولسون خالقین چیخاردیغی حکمو جانلا-باشلا قبول ائتمه‌یه حاضیرام.\nعینی حالدا فریدونون دوداقلارینداکی تبسم بوتون محکمه ایشتیراکچی‌لارینی تعججب­له­ندیردمکله یاناشی، زنگنه­نی دلیلندیردی. فریدون ایکی محافیظه­چی‌نین آراسیندا سالونو ترک ائدرکن تبسمله تاماشاچیلااری سئیر ائتدیی زامان بیردن گؤزو سالونون خصوصی یئرینده اوتورموش زنگنه‌یه دوشدو. فریدون اونو عاجیز و جاره‌سیز وضعیتده گؤردوکده اوجا‌دان گولدو. اونون بو گولوشو زنگنه اوچون گؤزله­نیلمز اولدو.\nپالکوونیک زنگنه اوزو و گؤزلری قیزارمیش حالدا فریدونو یئنی‌دن تهدید ائدیب دئدی:\nگولوشونو دار آغاجیندا گؤره‌جه‌یم!\n***\nفریدونون اؤلومو تکجه تهراندا و تبریزده دئییل، بلکه سرحدین او تاییندا دا گئنیش رئاکسیایا سبب اولموشدو. بو حاقدا ایران خالق پارتیاسی‌نین(توده) قزئت‌لرینده چوخلو یازیلار یازیلیردی. بو یازیلاردا فریدونون جسارتله مدافعه‌سی، خالق و فرقه حرکانی‌نین نایلیتلری آلقیشلانیردی.\nایران اوردوسو تکجه جسارتلی و قورخماز بیر گنجله قارشی-قارشییا دئییل، بلکه خالقین دردلرینی چاره ائتمک اوچون آختاریشدا اولان بیر ایتی ذهنلی انسانلا اوز-اوزه ایدی. او ذهنلی گنج یورولما‌دان بوتون بو دردلرین گؤستریجی‌سی و ناشیری ایدی. بو ایتی ذهن صاحبی تاریخین بیر مرحله‌سینده سویغونچولار طرفیندن غارت اولموش خالقین پروکرورو وظیفه‌سینده چالیشیمیشدی. خانلار، فئودال‌لار، سارای آداملاری و کاپیتالیست اؤلکه‌لری او شخصه نیفرت ائدیر و کؤلگه‌سینی گولله‌لمک ایسته­ییردی‌لر. اما عکسینه اولا‌راق آذربایجانین زحمتکئش خالقی‌نین اکثریتی اونون وارلیغینا فخر ائدیر و غرورلا اونون حاقلی اولدوغونو گؤروب مدافعه‌سینی ایزله­ییردی....","num_words":1892,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.193,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":210275.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"وایمار (Weimar) جمهوریت ینده* سیویل جسارته مالیک اولان دموکرات انسانلارین ساییسی بیر او قدر ده چوخ دئییل ایدی. آلمان اؤلکه سینده جمهوریت اوچون ساواشان ضیالیلاردان بیری کورت توخولسکی (Kurt Tucholski) اولموشدور. او آلماندا یاشادیغی ایللرده، یورولمادان میلیتاریزمی و دادگستری نین ناسیونال سوسیالیزم ایله گیزلی باغلانتی لارینی و بئله لیکه فاشیزمه زمین حاضیرلاماغی افشا ائده ن ایره لیجی انسانلاریندان بیری اولموشدور.\nکورت توخولسکی میلادی 1890- جی ایلده برلین شهرینده دونیایا گؤز آچمیشدیر. شاعیر، یازیچی، ژورنالیست و ادبیات تنقیدچی سی توخولسکی، وایمار جمهوریتی نین باشاریلی ضیالیلرینده ن بیری ساییلیردی. 1924- جی ایلده ن پاریسده و 1929- جی ایلده ن سونرا سوئدده یاشایان توخولسکی، 1935- جی ایلده بو اؤلکه ده دونیایا گؤز یومموشدور.\nیازینین باشلیغینی متن ده ن آلمیشام. یوخسا اونون باشلیغی آلمانجا متن ده (Die Zentrale - مرکز) دیر و 2012- جی ایلده فدرال آلماندا نشر اولونان و یازیچی نین ساتیریک یازیلارینی احتوا ائده ن کتابیندان آلینمیشدیر.\n(Kurt Tucholsky-Das Grosse Lesebuch- Herausgegeben von Axel Ruckaberle)\nیازی 20- جی عصرین اوللرینده آلمان اؤلکه سینده حاکیم اولان شرطلری لاغا قویماق اوچون یازیلسادا، قابلیت سیز، بوروکراتیک، اؤلکه نین گله جگی اوچون هئچ بیر ویزییونا مالیک اولمایان میلیتاریست، ییرتیجی، فاسد و هر بیر یئنی فیکری و عملی کؤکونده قوروتماغا چالیشان ایراندا دینچی و مرکزچی بیر رژیمین باسقی سی آلتیندا یاشاماغا مجبور اولان جنوبی آذربایجانلیلاری، هم گولدوروب و همده آغلادا بیلر.\n***\nمرکز هر شئی ئی داها یاخشی بیلیر. هر شئی اونون کنترولو آلتیندادیر. بونا اینانماق کی هر شئی اونون کنترولو آلتیندادیر، ائله اودا مرکزه عاید دیر. بیرده کی مرکزین هر شئی ده ن بیر سیاهه سی واردیر. مرکز ده اوتوران آداملار یورولمادان بیر- بیری ایله دیدیشه- دیدیشه چالیشسالاردا، سنین کوره یینه ال چالیب دئییللر: \" دوستوم! سیزلر او آشاغیدا بیزیم نه ائتدیییمیزی بیله مه سینیز. بیز مرکز ده اوتورانلار ...\"\nمرکزین فیکری- ذکری و نگرانچیلیغی مرکز کیمی قالماق دیر. وای او گونه و آللاه او آشاغیداکی اورگانین دادینا چاتسین کی، ئؤزباشینا بیر ایش گؤرمه گه تشبث ائله سین. هر نه ایش اولورسا، اولسون. عاغیلا باتان و یا یانلیش بیر ایش. لازیم اولان و یا گره ک سیز بیر ایش. یانان اودو سؤندورمک اوچون اولسادا بئله، هر شئی ده ن ئؤنجه گره ک مرکزده ن سوروشماق و مرکزین نظرینی بیلمک. یوخسا مرکز کیمه لازیم دیر؟ بونو بیلمه لییک کی او اؤزلویونده مرکز اولماق اوچون، مرکزی یاراتمیشدیر! بونو هر زامان قولاقلارینیزا سیرقا ائدین! توتالیم کی او کنارداکیلار، اؤزلری ایشلری بیر ته هه ر اؤز یولونا قویماغی دا باشارمالیدیلار.\nمرکزده یالنیز عاغیللی آداملار توپلانماییبلار. خیر، اونلار همده زرنگ آداملاردیلار. بیر کیچیک ایشی گؤرمگی باشاران بیریسی، عاغیللی اولسادا، اونا زرنگ دئمک اولماز. زرنگ او دور کی او ایشی گؤرمک یئرینه یئنی بیر «رفورم» اورتایا آتسین. بودا او دئمک دیر کی، یئنی بیر اداره یارانمالیدیر. البته بو اداره ده مرکزه تابع اولمالی و مرکزین بیر حیصه سی اولمالیدیر. ... بئله لیک له بیر نفر اودون یارار و اوتوز اوچ نفرده اونون ایشینه نظارت ائده ر: مرکز ایسه ائله بو اوتوز اوچ نفرده ن عبارت دیر. مرکز آدلانان تشکیلاتین اساس ایشی، مرکزه تابع اولانلارین گوجینی، انرژی سینی و عمل قابلیت ینی کؤکونده ن قوروتماق دیر. مرکزه تابع اولانلار، مرکزین وئرمه دییی گؤستریشلری ده بئله یئرینه یئتیرمه لیدیلر. توتالیم کی بو ائله ده یاخشی گؤرونمور. آمما پاپ سهو ائسه ده، مرکز سهو ائله مز.\nآشاغیدا ایشله یه ن آدام اوچون بو هئچ ده راحات دئییل. او ایشی گؤره- گؤره آغزیندان چیخان پیس سووشلری مرکزده اوتورانلارا وئره ر؛ مرکزده ن گؤنده ریلن گؤستریشلری ییرتیب، پارچا- پارچا ائده ر؛ سونرا اونلار ایله گؤزلرینی سیله ر. بو ایشی گؤره ر- گؤرمز مرکزده اوتوران بویوک اویونبازین قیزی ایله ائولنیب و بئله لیک له ئؤنجه آدینی مرکزده کی سیاهه یه کئچیرده ر- آخی او سیاهه یه هر آدامین آدی کئچه بیلمز- و سونرا مرکزه یئرلشه ر. مرکزه یئرلشن کیمی ئؤنجه اؤسکوروب بوغازینی آچار، کراواتینی دوزلدیب و چیلیقاسی نین دوگمه لرینی باغلادیقدان سونرا، حکومت ایشلرینه باشلار: آللاهین یئر اوزونده نماینده سی اولان مرکزین آدامی کیمی، آشاغیدا ایشله ین لره یوخاریدان باخیب، مرکزده ایشله ین امکداشلاری ایله دیدیشه- دیدیشه، تورآتان کیمی باشقالاری نین الی ایله توخونموش تورون ایچینده اوتوروب، فایدالی ایشلرین قارشی سینی آلماق اوچون عاغیل سیزلیقلارا میدان وئره ر و البته کی او هر شئی ئی داها یاخشی بیلر.\n(بو آنالیز البته اوشاق باغچالاری، خارجی ایشلر وزارت خاناسی، روزنامه لر، خسته خانالار، مئشه چی لیک و بانک لار اوچون کئچه ر لی دیر. بیرده کی بیر آز گولمک اوچون اونا بیر آز قول- قاناد وئریلمیشدیر. بو هر کیم��ه اوچون کئچه رلی اولسادا، سنین چالیشدیغین موسسه اوچون البته کی کئچه رلی دئییل.)\nسون\n* آلمان اؤلکه سینین معاصیر تاریخینده میلادی 1918 ده ن 1933- جی ایله کیمی دوام ائده ن سیاسی دؤنه م، وایمار (Weimar) جمهوریتی آدلانیر. بو دؤرده بیرینجی دفعه اولاراق ئؤلکه ده پالامنته دایانان بیر دموکراتیک سیستم یارانمیشدیر. نوامبر انقلابی آدلانان خالق آیاقلانماسیندان سونرا، وایمار شهرینده چاغریلان بیر بویوک توپلانتی دان سونرا کی گلیشمه لرده، اساس قانون یازیلیب و اؤلکه، فئدرال جمهوریسی آدلاندیریلمیشدیر. آدولف هیتلرین 1933- جی ایلده اقتدارا گلمه سی ایله بو جمهوریت سونا چاتمیشدیر. (م.)","num_words":1057,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":306084.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیری وار ایدی، بیری یوخ ایدی. تاریدان سووای هئچ کیم یوخ ایدی. بیر ناخیرچی وار ایدی. او ناخیرچی نین بیر آروادی وار ایدی، بیر ده بیر قیزی. قیزی نین آدی فاطمه ایدی. ناخیرچی نین آروادی نئچه ایلدن سونرا اؤلدو. اونون بیر اؤلن آروادی نین «دده وئردی»سی اولان بیر اینَگی وار ایدی. او، اؤلندن سونرا اینک فاطمه یه ایرث قالدی. او اینک بیر سئحیر ائدیجی ایدی.\nناخیرچی یئنی‌دن ائولندی. تزه آروادی چوخ اؤزوندن راضی، عصب سیز و قاش– قاباقلی ایدی. او، فاطمه یه اذیت ائدیردی. فاطمه نین بیر اؤگئی باجیسی وار ایدی. اؤگئی باجی نین آدی سریه ایدی. سریه ده آناسی کیمی چیرکین و گؤزو گؤتورمز و گیجیکچیل ایدی. آمّا فاطمه ایسه، گؤزل و مئهریبان ایدی. ناخیرچی نین آروادی بیر گون ارینه دئدی: مال لاری صاباح فاطمه اوتاراجاغا آپاراجاق!\nصاباح اولدو و فاطمه مال لاری اوتاراجاغا آپاراندا ننه لیگی اونا بیر بؤیوک باغلاما دا چییدلی پامبیق وئردی و امر ائتدی کی بو باغلامادا اولان پامبیغی دا چییدلر، اییرر و دؤیچه لرینی ده توولار و کلف ائدیب گتیررسن. فاطمه مال لاری اوتلاغا یایدی و پامبیق باغلاماسینی قاباغا آچاندا مال لار اونا ماجال وئرمه دیینه گؤره، آغلاماغا باشلادی. ساری اینک اونون کؤمَگینه گلیب دئدی:\nنییه آغلاییرسان؟ فاطمه دئدی: نییه آغلاماییم، ننه لیگیم منه بیر بئله پامبیق وئریب، گرک آخشام بونلارین کلفینی ائوه آپارام. مال لار دا یاواش اوتلامیر بیلمیرم اونلاری هایخیرام، یوخسا پامبیغا یئتیشم. اینک دئدی بو کی بیر ایش دئییل! بو پامبیق لاری وئر من یئییم و ناهار واختی اونلارین کلفینی سنه وئریم. آمما من پامبیق لاری یئینده منیم پیله می یئل اؤزو ایله بیر قاری نین ائوینه آپاراجاق. سن ده پیله نین آردیله گئدیب او قاری نین ائوینه چاتارسان. او قاری سندن سورغولار ائده جک. سن آنجاق هن دییرسن.\nفاطمه پیله نین آردیله گئدیب، قاری نین ائوینه چاتدی. قاری اوندان سوروشدو: قیزیم دئه گؤروم منیم باش توک لریم تمیزدی یا سنین آنانین ساچ لاری؟ فاطمه گوله –گوله دئدی: سنین کی!\n– منیم ائویم و قاب قاجاغیم تمیزدی یا سنین آنانین ائوی؟ فاطمه دئدی سنین.\nقاری دئدی سن قاییداندا قارشیوا آغ- آپ آغ آخارسو چیخاجاق. سن او سو ایله ال- اوزووو یویارسان. آی کیمی پارلاق اولارسان. سونرا قیرمیزی سو آخاجاق اونونلا دا دوداغینی و یاناق لارینی یویارسان. سونرا دا قارا سو ایله قاش لارینی و کیپریک لرینی یویارسان و داهادا گؤزل لشرسن.\nفاطمه قاری نین دئدیک لرینی یئرینه یئتیردی و چوخ گؤزل اولدو. او ناخیرا چاتاندا�� گؤردو کی، کلف لر حاضیردی. او کلف لری ده گؤتوروب مال دسته سینی ده ییغیب کنده آپاردی. فاطمه نین اوگئی ننه سی اونو گؤردوکده داها دا گیجیک ائله دی. صاباحیسی مال لارین اوتاراجاغا آپارماسینی قیزی سریه یه تکلیف ائتدی. سریه یه ده بیر باغلاما پامبیق وئردی و اونلارین کلفینی آخشام اوندان آلاجاغینی بیلدیردی.\nسریه مال لاری اوتاراجاغا چاتدیراندان سونرا ایشه باشلادی، او ایشین آغیر اولدوغونو گؤروب آغلادی. ساری اینک گلیب اونا دئدی نییه آغلاییرسان. او دئدی آخی بیر بئله ایشی گؤره بیلمه یه جم. آنام دا منیمله ساواشاجاق. ساری اینک دئدی سن منیم سؤزومه باخسان، آخشام کلف لری ائوه آپاراجاقسان. او ائرته‌سی گون فاطمه یه هر نه دئمیشدی سریه یه ده دئدی. فاطمه نین باشینا گلن ایش لر اونون دا باشینا گلدی. سریه پیله نین آردیله گئدیب قاری نین ائوینه چاتدی.\nقاری اوندان سوروشدو؛ منیم باش توک لریم تمیزدی یوخسا سنین آنانینکی؟ سریه دئدی : آنامین ساچ لاری. قاری دئدی منیم ائویم تمیزدی یا سنین آنانین ائوی؟ سریه دئدی آنامین ائوی. قاری سریه یه دئدی کی، قاییداندا قارشینا آغ سو چیخاجاق اونونلا ساچ لارینی قاش و کیپریکلرینی یویارسان. سونرا قارا سو ایله ده ال –اوزونو و بدنینی یویارسان. او ائله ائتدی و چوخ چیرکین اولدو. گلیب اوتاراجاغا چاتاندا نه کلف لردن خبر وار ایدی نه ده مال لاردان. آغلایا– آغلایا ائولرینه گئدیب اولان لاری آناسینا دئدی. ناخیرچی نین آروادی بیلدی کی، بو ایش لر فاطمه نین اینَگی نین ایشیدی. صاباحیسی گون اؤزونو ناخوشلوغا ووروب دئدی: دوختورلار دئییر سنین دردی نین درمانی ساری اینک اتی دیر. ناخیرچی آروادین آلیندان باش آچمادان اینه یین باشینی کسمک ایسته ییردی کی، فاطمه ده بو سؤزو ائشیدن کیمی ناراحات اولدو.\nفاطمه گئدیب سؤزو ساری اینگه چاتدیردی. ساری اینک دئدی منیم اتیم اونلارین آغزیندا زهر اولاجاق. سنین آغزیندا ایسه، دادلی اولاجاغام. سن منیم اتیمی یئییب، سوموکلریمی بیر توربادا آوخورومدا تورپاق آلتدا باسدیرارسان. سونرا منیم سوموک لریم بیر دست لباس و بیر جوت باشماق اولاجاق. اونلارین هر ایکیسی قیزیل اولاجاق. اونلارین یانیندا بیر دسته ده قیزیل گول اولاجاق.\nبیر گون کندده توی ایدی، سریه و آناسی تویا گئتدی فاطمه نی ده بیر چالادا دوستاق ائتدیلر. فاطمه چالادان چیخیب قیزیل باشماق و لباسینی گئییب تویا گئتدی. او بیر الینده قیزیل گول لری و بیر الینده ده بیر آز دوز گؤتوردو. تویا چاتاندا توز-تورپاقلی دوزو سریه نین و اؤگئی آناسی نین گؤزونه سپدی و قیزیل گول لری تویا گلن آدام لارا وئریب ائولرینه قاییتدی.\nاو قاییتدیقدا بیر حوض گؤردو گئدیب اوندان سو ایچنده باشماغی نین تایی دوشدو سویا. او ائولرینه گلدی لباس لارینی سویوندو و آپاریب یئرینده قویدو و ائوده اوتوردو. شاهین اسماعیل آدلی بیر اوغلو وار ایدی. اسماعیل آتینی سووارماغا آپاراندا حوضداکی باشماق تایینی تاپیب اونون یییه سینه وورولدو. او، او قدر وورغون اولدو کی، سئوگی نین شدّتیندن آزارلادی. دوختورلار دئدی کی بونون درمانی قیزیل باشماق تایی نین صاحبی نین تاپیلماسیندان آسیلی دیر. تدبیر ائدن لر بئله قرارا گلدیلر کی، بوتون جاماعاتی میدانا توپلاسینلار و او قیزیل باشماق تایی هر کیمین آیاغینا گلسه، او قیز شاهزاده نین آداخلیسی اولسون و ائولنسین لر. سریه و آناسی بو خبری ائشیدن کیمی فاطمه نی قویو��ا حبس ائدیب، اؤزلری میدانا گئتدیلر. باشماق هئچ کیمین آیاغینا گلمه دی، بو آندا فاطمه نین خوروزو بیردن بیره بانلاماغا باشلادی و قیشقیردی کی، فاطمه نی ائوده حبس ائدیبدیرلر.\nخوروزون سؤزونو ائشیدن شاه امر ائتدی کی، ناخیرچی نین ائوینه گئدیب اونو دا گتیرسینلر. مأمورلار گئدیب فاطمه نی گتیردیلر و باشماغی امتحان ائتدیلر. فاطمه نین آیاغینا اولدو. فاطمه نی شاهزاده اسماعیلین آداخلیسی ائتدیلر.\nبیر گون سریه آناسیله فاطمه نین گؤروشونه گئتدیلر و اونو دولانماق بهانه سیله دریا کنارینا آپاردیلار. اونلار فاطمه نی دریایا آتدیلار. سریه فاطمه نین لباسینی گئییب شاهین ائوینه قاییتدی. شاهین اوغلو اونلارین حوققاسینی آنلادی و صاباحیسی گون فاطمه نین خوزوزو بانلاییب دئدی کی، فاطمه دریادا بیر بالیغین قارنیندا ساغ دیر. شاه بو خبری ائشیدن کیمی اوزگونچولری دریایا یوللادی. اوزگونچولر فاطمه نی تاپیپ گتیردیلر. فاطمه اریله بیرگه یاشادی آمما سریه ایله آناسی نی دار آغاجیندان آسدیلار.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nاوچ گؤزل\nاسماعیل مددی (اولکر)\nسئوگیلیم\nسلیمان ثالث\nیئددی دره‌نین سویو\nاکبر صالحی (قاداش)\nدووار\nارشد نظری\nچاپ\nیک پاسخ\nناصر ساجدی گفت:\nچهارشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۲ در ۲۲:۲۲\nقاناتان قوربان یئل بابا ارسیمیمی سال بابا.\nسانیرام خلق ایچینده بئله بیر شعری اولاجاق دیر. پامبیق یئرینه یون یا خود اونون بؤلومو ارسیم آدلانسایدی داها یاخشی اولاردی.","num_words":1466,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":293957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مصطفی هاشیم اوغلو مردانوو ۱۸۹۴-جو ایلده تیفلیسده دونیایا گؤز آچمیش و ۱۹۲۴-جو ایله قدر بورادا یاشامیشدی۱. تیفلیسین مدنی موحیطی اونون حیاتا باخیشینی هله اوشاقکن فورمالاشدیرمیشدی. بورادا گنج مصطفی تئاترا بؤیوک ماراق گؤستریردی. تیفلیسین موسلمان درام درنکلرینده ۱۹۱۰-جو ایلدن چیخیش ائدن مصطفی مردانوو ۱۹۲۱-۱۹۲۲-جی ایللرده تیفلیس آذربایجان دؤولت تئاترینین دیرئکتورو وظیفه‌سینده چالیشیر. تحصیلینی داوام ائتدیرمک اوچون موسکوایا، دؤولت تئاتر صنعتی اینستیتوتونا گئدیر، ۱۹۲۴-جو ایلده باکییا گلیر و آذربایجان دؤولت درام تئاتریندا اؤز فعالیتینی داوام ائتدیریر.\nمصطفی مردانووون یوکسک آکتیورلوق تئخنیکاسی، اوبرازی اؤزونونکولشدیرمک باجاریغی، یومشاق یومور اونون صنعتی اوچون چوخ خاراکتئریک اولان جیزگیلر ایدی. او، اوبرازی ساده‌جه یاراتمیردی، اونونلا یاشاییردی، نفس آلیردی. هله ایلکین اولاراق یاراتدیغی روللاردا کلاسیک عنعنه‌لر چوخ گوجلو ایدی.\nاونون اطرافیندا بؤیوک صنعتکارلار چالیشیردی. آذربایجانین فورمالاشمیش آکتیور مکتبی مصطفی مردانوو اوچون ده اصل تجروبه مکتبینه چئوریلدی. عباس‌میرزه شریف‌زاده، صدقی روح‌الله، آغا‌صادق گرای‌بیلی، علعسگر علی‌اکبر اوو و اون‌لارلا گؤرکملی صنعتکارلاردان اؤیرندیکلری اونون صنعت یولونا ایشیق سالدی، یئنی یارادیجیلیق آختاریشلارینا روحلاندیردی. “حاجی قارا”دا کرمعلی، “یاغیشدان چیخدیق یاغمورا دوشدوک”- ده قمبر، “نادیر شاه”دا ادهم کیمی روللاری تیفلیس تئاتریندا یارادان آکتیور، باکی تئاتریندا داها جیدی روللار اوینامالی اولدو.\nمصطفی مردانووون تئاتر یارادیجیلیغی بؤیوک بیر دؤورو احاطه ائدیر. او، میللی آکتیور��وق صنعتیمیزی اؤز گلیشی ایله زنگینلشدیردی، اونا یئنی رنگلر، چالارلار گتیردی. اوینادیغی تاماشالاردا همیشه نیکبین بیر روح حاکیم اولوردو. دئییرلر کی، او تئاترا مشقه گلنده همین گون چوخ خوش کئچردی. چونکی دئییب-گولن، شن بیر اینسان ایدی.\nمصطفی مردانوو تئاتردا ایشله‌دیگی واختلار تئز-تئز فیلملرده ده چکیلمه‌یه دعوت آلیردی. چونکی اونون آکتیور پلاستیکاسی، صیفت جیزگیلری، اوبرازی قاوراماق باجاریغی کینو آکتیورو اوچون اولدوقجا واجیب ایدی. ۱۹۲۹-جو ایلده چکیلن “سئویل” فیلمینده آکتیور آتاکیشی‌نین رولونو ایفا ائتدی. آتاکیشی رولو اصلینده چوخ مورککب خاراکتئردیر. چونکی او، چوخ جیدی پسیخولوژی وضعیتلرله قارشیلاشیر، دوشدویو موحیط، اوغلو بالاشین آزغینلیغی اونو سارسیدیر. او، بوتون وضعیتلرده اوبرازی طبیعی تقدیم ائدیر و تاماشاچی قهرمانین طالعیینه حقیقتن آجیییر.\nعمومیتله، ۲۰-جی ایللرین سونو، ۳۰-جو ایللرین اوللرینده یارانمیش اکثر فیلملرده بو آکتیورا روللار وئریلیردی و او دا سس‌سیز کینونون ایمکانلاری داخیلینده اؤز پئرسوناژلارینا حیات وئریردی. آما قارداشی، مشهور کینورئژیسور صمد مردانووون “کندلی‌لر” فیلمی مصطفی مردانوون یارادیجیلیغیندا یئنی بیر حادیثه‌ایدی. بئله کی، او، فیلمده ایکی رول یارادیردی. بیر-بیرینه ضید اولان کندلی تهمز و مئنشویک رول‌لاری آکتیور صنعتی باخیمیندان اولدوقجا تقدیر لاییقدیر.\nبو بؤیوک صنعتکارین آذربایجان کینو صنعتینده ان اوغورلو روللاریندان بیری “او اولماسین، بو اولسون” فیلمینده‌کی”اینتئلگئنت حسن بی” اولدو. بو اوبراز مصطفی مردانوون یئنی آکتیورلوق کیفیت‌لرینی اوزه چیخاردی. او، فیلمده‌کی چوخ گوجلو آکتیور آنسامبلی ایچریسینده اؤز مخصوص ایفا طرزی ایله سئچیله بیلیر. خصوصیله قوناقلیق صحنه‌سینده مشدی عبادلا دیالوقو تاماشاچیدا خوش احوال-روحیه دوغورور. “احمد هارادادیر؟” فیلمینده محمد کیشی رولو مصطفی مردانوون یارادیجیلیغیندا خصوصی اهمیت داشیییر. بو، آکتیورون عؤمرونون یئتکین چاغیندا یاراتدیغی سون روللاردان بیری ایدی. یالنیز بوندان سونرا ۱۹۶۸-جی ایلده بیز اونو “قانون نامینه” فیلمینده گؤردوک. همین ایلین دئکابرین ۱۲-ده ابدی اولاراق گؤزلرینی یومدو. اونون اوزون ایللیک یارادیجی امگی یوکسک قییمتلندیریلمیش، آذربایجانین خالق آرتیستی کیمی یوکسک فخری آدا لاییق گؤرولموش، “قیرمیزی امک بایراغی” اوردئنی و مئداللارلا تلطیف اولونموشدور.\n«۵۰ ایل آذربایجان صحنه‌سینده خاطیره‌لریم” کیتابی ۱۹۵۹-جو ایلده چاپ ائدیلمیشدیر. اؤلوموندن سونرا – ۱۹۷۳-جو ایلده “منیم معاصیرلریم” خاطیره کیتابی نشر ائدیلیب اوخوجولارا چاتدیریلمیشدیر.\nامکداشیمیز احمد عسگرپورون عرب الیفباسینا کؤچورتدویو «۵۰ ایل آذربایجان صحنه‌سینده خاطیره‌لریم” کیتابینی سیز عزیز اوخوجولارا تقدیم ائدیریک:\nمصطفی هاشیم اوغلو مردانوون فیلموقرافییاسی:\nآغاصادق گرای‌بیلی (فیلم، ۱۹۷۴)\nآذربایجان تئاترینین اوستالاری (فیلم، ۱۹۶۶)\nباکیلی‌لار (فیلم، ۱۹۳۸)\nبختیار (فیلم، ۱۹۵۵)\nبسم‌الله (فیلم، ۱۹۲۵)\nاحمد هارادادیر؟ (فیلم، ۱۹۶۳)\nامک و قیزیل‌گول (فیلم، ۱۹۶۲)\nفتحعلیخان (فیلم، ۱۹۴۷)\nگؤروش (فیلم، ۱۹۵۵)\nحاجی قارا (فیلم، ۱۹۲۹)\nایییرمی آلتی کومیسار (فیلم، ۱۹۳۳)\nکندلی‌لر (فیلم، ۱۹۳۹)\nقانون نامینه (فیلم، ۱۹۶۸)\nقارا داشلار (فیلم، ۱۹۵۶)\nلطیف (فیلم، ۱۹۳۰)\nمطبوعات فداییسی (فیلم، ۲۰۰۷)\nموختلیف ساحیللرده (فیلم، ۱۹۲۶)\nاو اولماسین، بو اولسون (فیلم، ۱۹۵۶)\nرنگلرده یاشایان کینو (وئریلیش، ۲۰۰۹)\nرومئو منیم قونشومدور (فیلم، ۱۹۶۳)\nسئویل (فیلم، ۱۹۲۹)\nصبوحی (فیلم، ۱۹۴۱)\nسحر (فیلم، ۱۹۶۰)\nسحر (وئریلیش، ۱۹۹۵)\nوولکان اوزرینده ائو (فیلم، ۱۹۲۹)\nیئنی هوریزونت (فیلم، ۱۹۴۰)\n******\nمقدمه:\nسون زامانلاردا آذربایجان تئاترشوناسلیغیندا معین بیر جانلاما نظره چارپماقدادیر. تئاتر تاریخینده آیری آیری تاماشالار گؤرکملی آکتیورلارین یارادیجیلیغینا حصر اولونموش؛ ایریلی خیردالی بیر چوخ کیتاب و مقاله‌لر نشر ائدیلمیشدیر. بونلارلا یاناشی قوجامان آکتیورلاریمیزین‌ ” خاطیره‌لری “ده چوخ اهمیته مالیکدیر: بو‌ ” خاطیره‌لر ” اؤزی اؤزلیینده قیمتلی اولماقلا برابر تئاترشوناسلیق ایچون ده اولدوقجا فایدالی بیر منبع‌دیر.\nتئاتر تاریخینه دایر بیر چوخ‌دیرلی معلوماتلار محض‌ ” خاطیره‌لر ” واسیطه‌سیله الده ائدیله بیلیر. بوتون صنعتلره نیسبتا ان چوخ اونودولان، تاریخده ان آز ایز بوراخان بؤیوک‌ ” ایتکی‌لر ” وئره‌ن تئاتر صنعتیدیر. بونا گورا‌ ” خاطیره‌لر ” اولدوقجا بؤیوک اهمیت کسب ائدیر و بیر چوخ حالدا تئاتر حادثه‌لری حاققیندا تصوور الده ائتمک ایچون بلکه ده یگانه بیر منبع وظیفه‌سینی گؤرور.\nآذربایجاندا اوزون مودت تئاتر‌شوناسلیق علمی ضعیف اینکشاف ائتدییندن تئاتر تاریخیمیزین بیر چوخ قیمتلی صحیفه‌لرینین ایتیب باتدیغی نظره آلینماسا‌ ” خاطیره‌لر “ه نقدر بؤیوک احتیاج دویولدوغو داها دا آیدین اولار. واختیله حسینقلی سارابسکی‌نین خاطیره‌لری بو جهتده یگانه بیر تشبوث ایدیسه، ایندی دئمک اولارکی آکتیور ” خاطیره‌لری‌ ” آرتیق چوخ یاییلمیش بیر ژانر اولموشدور. نشر اولونموش خاطیره‌لر ایچریسنده محمدعلی علی‌اوون‌ ” بیر اکتیورون خاطیرات دفترچه‌سیندن ” م . موراداوو صدقی روح‌الله و باشقالارینین حسین عربیسکی حاققینداکی خاطیره‌لر، ای. داغیستانلی‌نین بؤیوک صنعت اوستاسی آ. م. شریفزاده حاققینداکی قئیدلری ها بئله بیر چوخ نشر اولونمامیش، لاکین تئاتر موزه‌یینده، تئاتر جمعیتینده ائلجه ده علملز آکادئمیاسینین معمارلیق و اینجه صنعت اینستیتوندا ساخلانیلان بیر چوخ دیگر‌ ” خاطیره‌لر ” تئاتر تاریخیمیزین اویره‌نیلمه‌سی ایچون بیر منبع‌دیر.\nآکتیور‌ ” خاطیره‌لری ” ایچریسینده خالق آرتئستی مصطفی مردان‌اوون‌ ” خاطیره‌لری ” ده چوخ گؤرکملی یئر توتور. ایلک دفه چاپ اولونان بو‌ ” خاطیره‌لر ” اولدوقجا ماراقلی و قیمتلیدیر. باشقا‌ ” خاطیره‌لر ” کیمی م. مردان‌اووندا‌ ” خاطیره‌لر”ی بیر طرفدن آکتیورون اؤزو حاققیندا، دیگر طرفدن اونون موحیطی، تئاترین کئچدیی یوللار، گاسترول تاماشالاری حاققیندا موعین معلومات وئریر. عینی زاماندا م. مردان‌اوون‌ ” خاطیره‌لری ” بیر سیرا خصوصیتلریله باشقا‌ ” خاطیره‌لردن “خیلی فرقلنیر. بو خصوصیتلرین ان باشلیجاسی اودورکی م. مردان‌اوو اؤز آکتیورلوغو فعالیتینی قاباغا چکمه‌یرک، آذربایجان تئاتری تاریخینه داییر مومکون قدرگئنیش معلومات وئرمه‌یه چالیشیر. آذربایجان تئاترتاریخینه عایید وئریلن معلوماتلار همیده اونا گورا نظری جلب ائدیرکی بونلار تئاتر تاریخیمیزین نسبتا اؤز معلوم اولان صحیفه‌لرینی ایشیقلاندیریر.\nمسئله بوراسیندادیر کی، آذربایجان تئاتری دئدیکده تکجه آذربایجاندا فعالیت گؤسترن تروپالاری نظرده توتماق اولماز. ‌ ” آذربایجان تئاتری‌ ” مفهومو داها گئنیشدیر. چونکی آذربایجان تئاتری عینی زاماندا گورجوستاندا، ائرمنیستاندا، اورتا آسیادا خصوصا تورکمنستاندا، هابئله جنوبی آذربایجاندادا اینکشاف ائتمیشدیر.\nاوزون مودت قافقازیانین انظباطی و مدنی مرکزلریندن اولان تیفلیس شهرینده آذربایجان تئاتری هله کئچن عصرین آخیرلاریندان فعالیت گؤسترمه‌یه باشلامیش و بو فعالیت گئتدیکجه گئنیشله‌نرک آذربایجان تئاترینین عمومی اینکشافینا ثمره‌لی تاثیر گؤسترمیشدیر. مصطفی مردان‌اوو تیفلیسده دوغولوب بویودویوندن اونون صحنه فعالیتی بیر مودت محض بوراداکی آذربایجان تئاتریله باغلی اولموشدو. اودورکی اونون تیفلیس آذربایجان تئاتریندا گتیردییی ماراقلی فاکتلار آذربایجان تئاتری تاریخی ایچون چوخ قیمتلیدیر.\nتیفلیسده کی آذربایجان تئاتریندان بحث ائده‌رک مصطفی مردان‌اوو حاقلی اولاراق گؤستریرکی، بو تئاتر عمومیتله آذربایجان تئاتریندان تجرید اولونموش بیر شی دئییلدیر، عکسینه، تیفلیس آذربایجان تئاتری باکی تئاتریله، آذربایجان تروپالاریله یاخیندان باغلی اولموشدور: تیفلیسده کی تئاتر آذربایجان (باکی) تئاتری‌نین تاثیری آلتیندا بویوموش، اونون رئپرتواریندان و یارادیجی قووه‌لریندن استفاده ائتمیش، مفکوره اعتباریله آذربایجان تئاترینین قاباقجیل مئیللرینه یاخین اولموشدور.\nآذربایجان صحنه‌سینده چوخ شؤهرت قازانان دئموکراتیک و عوصیانکار روحلو اثرلر تیفلیس آذربایجان تئاترینین دا رئپرتوواریندا اساس یئر توتموشدور. ‌ ” اؤلولر “‌، “حاجی قنبر “‌، “باختسیز جاوان “، ‌ “داغیلان تیفاق “‌، “کاوه “‌، “قضاوت “، ‌ “قاچاقلار ” و ائلجه شرق دئسپوتیزمینی ایفشا ائدن ‌ “آغا محمد شاه قاجار ” و‌ “نادرشاه ” کیمی پیئس‌لرین تیفلیسده موفقیتیله اوینانماسی موختلیف شهرلرده فعالت گؤسترن آذربایجان تئاترینین اساس عینی بیر مفکوره‌وی ایستیقامتده اینکشاف ائتدیینی گؤستریر.\nتیفلیس صحنه سینده حسین عربینیسکی‌نین بؤیوک نفوذ قازانماسیدا بو جهتدن چوخ سجیویدی. اینقلابدان اولکی آذربایجان تئاتری‌نین ان گؤرکملی سیماسی اولان ح عربینیسکی آذربایجان تئاترینین قاباقجیل مئییللرینی تمثیل ائتمکله برابر، بؤیوک تاثیر و تلقین قووه‌سینه مالیکدی. عربینیسکی‌نین تیفلیسده گؤرونمه‌میش موفقیتله کئچن گاستروللاری تیفلیس آذربایجان تئاتری حیاتیندا موعین جانلانمایا سبب اولور. اونون اینکشافینی سورعتلندیریر. بیر چوخ باجاریقلی گنجلرین تئاترا گلمه‌سینه صحنه صنعتیله باغلانماسینا تاثیر گؤستریردی. مصطفی مردان‌اوون اؤز شخصی طالعینده عربینیسکی‌نین مهم رول اویناماسی هئچ ده تصادفی دئییلدی.\nتیفلیس آذربایجان تئاترینا حصر اولونموش صحیفه‌لردن بیر چوخ تانینمیش آذربایجان آکتیورلارینین، مثلن کرمانشاهلی علوی رجب، م. صنعانی، ا. قوربان اوو و باشقالارینین اؤز فعالیتلرینی محض تیفلیسده باشلاییب، سونرادان باکی‌یا گلدیکلرینی اؤیرنمکله برابر، آذربایجان تاماشاچی و اوخوجولارینا اؤز معلوم اولان و بلکه ده هئچ معلوم اولمایان بیر سیرا گؤرکملی آذربایجان آکتیورلارینین دا حیات و یارادیجیلیغینا دایر ماراقلی فاکتلارلا تانیش اولوروق. بو آکتیورلاردان خصوصیله مشهو�� کومیک میرزه خان قلی اووی و گؤرکملی صنعتکار میرزه علی عباس‌اوو قید ائتمک لازیمدیرکی‌ ” خاطیره‌لرین ” بیر چوخ صحیفه‌لرینده اونلارین فعالیتیندن حؤرمت و محبتله بحث ائدیلیر. ۱۹۰۵ینجی ایلدن اعتبارن تیفلیسده آذربایجان تئاترینا باشچیلیق ائدن، بیر دراماتورق، رئژیسور و آکتیور اولاراق قیزغین فعالیت گؤسترن، حیدر بی، نجف بی، کاوه، المنصور و اوتللو کیمی موختلیف و مرکب روللارین پارلاق ایفاچیسی اولان، آذربایجان تئاترینین گؤرکملی نوماینده‌لری عربینیسکی، اؤزئییر حاجی بیف، م. ا علی‌اوو، صدقی روح‌لله ایله یاخیندان امکداشلیق ائدن م. ا. عباس اوو آذربایجان تئاتر تاریخینده ان شؤهرتلی سیمالاردان بیریدیر. لاکین تاسوف کی، بو گؤزل صنعتکار حاققیندا بیزیم چوخ آز معلوماتیمیز واردیر و مصطفی مردان‌اوون‌ ” خاطیره‌لری‌ ” گئنیش اوخوجو کوتله‌سینی ایلک دفعه اولاراق م. ا. عباس اوون حیات و یارادیجیلیغی ایله آز دا اولسا تانیش ائدیر.\nمصطفی مردان‌اوون‌ ” خاطیره‌لریندن‌ ” ایستر تیفلیس و ایسترسه ده باکی تئاتر تروپالارینین ائرمنیستاندا، ایراندا و تورکیه ده گاستروللاری حاققیندا گئنیش معلومات وئریلیر. بو گاستروللارا حصر اولونموش صحیفه‌لر بیر چوخ ماراقلی احوالاتلارلا زنگین‌دیر. استانبول گاستروللاری حاققیندا وئریلن معلومات ایسه تئاترشوناسلیق علمیمیز ایچون تمامیله یئنی‌دیر. بو گاستروللارین بلاواسیطه ایشتراکچیسی اولان مصطفی مردان‌اوو استانبول تاماشالاری حاققیندا اطرافلی دانیشیر. استانبولدا چیخان‌ ” تاماشا‌ ” ژورنالیندان آذربایجان تاماشالارینا حصر اولونموش مقاله‌لردن پارچالار گتیریر. بو پارچالاردان آیدین اولورکی، مرتجع دائره‌لرین مقاومتینه باخمایاراق، آذربایجان تئاترینین تاماشالاری گئنیش استانبول تاماشاچیلاری و قاباقچیل گوروشلو تئاتر متخصیص‌لری طرفیندن چوخ یاخشی قارشیلانمیش، اوینانان اثرلر وگؤرکملی آکتیورلار حاقیندا مثبت رای‌لر سؤیلنمیشدیر. استانبولدا ایکی تروپپانین پاریسه گاسترول دعوت ائدیلمه‌سی فاکتدا گؤستریر کی آذربایجان تاماشالاری بؤیوک رغبت قازانمیشدیر. ایرواندا‌ “اؤلولر “ین‌، “کاوه ” و “نادرشاه “ین‌ بیر چوخ چتینلیکلره و مانعه‌لره باخمایاراق موفقیتله گؤستریلمه‌سی، تبریزده قادینلار اوچون خصوصی تاماشا وئریلمه‌سی ده‌ “خاطیره‌لرین ” ماراقلی صحیفه‌لریندندیر.\nآذربایجان سووئت حاکمیتی قورولماسی عرفه‌سینده سووئتلشمه‌نین ایلک ایللرینده آذربایجان تئاترینین فعالیتینه دایر‌ ” خاطیره‌لرده ” وئریلن معلوماتلارین اولدوقجا بؤیوک اهمیتی واردیر. چونکو تئاتر تاریخیمیزین بو دؤورونه عاید یازیلی منبع‌لرین وئردییی معلومات چوخ و ناتمامدیر. ‌ “همت “ین تشکیل ائتدییی‌ تاماشالار، باکی مرکزی فعله کلوبونون فعالیتی ۱۹۲۰-۱۹۲۱ینجی ایللرده ‌ “تشویقات قاطاری “نین تاماشا و کونسرت‌لری حاققیندا مصطفی مردان‌اوون یازدیقلاری شبهه‌سیز ‌ “خاطیره‌لرین ” اهمیتینی خیلی آرتیریر. ‌ “خاطیره‌لر‌ “ده نریمان نریمانوون ‌ “تشویقات قاطاری‌ “نا بؤیوک قایغی گؤسترمه‌سیندن، آذربایجان کندینده تبلیغات و تشویقات اصوللاری حاققیندا آکتیورلارا گؤستریش مصلحت‌لریندن ده بحث ائدیرلرکی، بودا چوخ قیمتلیدیر. ‌ “خاطیره‌لر‌ “ین یاخشی طرفلریندن بیریسی ده بودور کی، تئاتر حادثه‌لری تاریخی شرائط‌لر، اجتماعی موحیط‌له علاقه‌لی بیرشکیل ده ناغیل ائدیلیر. بو جهتدن آذربایجاندا و گورجوستاندا سووئت حاکمیتی قورولماسی عرفه‌سینده مصطفی مردان‌اوون هم اؤزونون همی ده آذربایجان تئاترینین فعالیتی،تاریخی شرائط فونوندا یاخشی ایشیقلاندیریلیر، تئاترین اجتماعی حیات دا رولو حاققیندا کنکرت بیر تصوور یارادیلیر.\nم. مردان‌اوون‌ “خاطره‌لر ” ی‌ده‌ ایلک باخیشدا خیردا گؤرونسه ده تئاتر تاریخی ایچون اهمیتلی اولان بیر چوخ ماراقلی فاکتلاردان بحث ائدیلیر. مشدی جمیل امیراوون‌ “سیف‌الملوک ” آدلی اوپئراسی، م. ع. عابباس اوون ‌ “ممدعلی شاه‌ “، کرمانشاهلی‌نین ‌ “اوچ جریان ” آدلی پیئس‌لری، ا. حاقوئردیوفون۱۹۱۷و۱۹۱۸ینجی ایللرده تیفلیسده ‌ “موسلمان درام جمعیتی‌‌ ” نه باشچیلیق ائتمه‌سی، عربینیسکی‌نین، فردیناند(مکر و محبت) رولونو اویناماق ایجون هوسلنمه‌سی، سولطان فیکرتین هاملئت رولو اوزرینده ایشلمه‌سی، صابرین تیفلیسده ‌ “اوتللو ” تاماشاسینا باخماسی و س فاکتلار تئاتر تاریخچی‌لرینین دیقتینی جلب ائتمه‌یه بیلمز.\nم. مردان‌اوون‌ “خاطیره‌لر”ی دئییلدیی کیمی، اؤز شخصی حیاتی و صحنه فعالیتیله ده یاخیندان باغلیدیر. آیدیندیر کی او اؤزونو تئاتر عالمیندن آییرمیر، اونون شخصی فعالیتی ده آذربایجان تئاتری تاریخینین عضوی بیر حیصه‌سیدیر. م. مردان‌اوو باشقا آکتیورلاردان داها چوخ، تیفلیس ایله باکی تئاترلاری آراسیندا علاقه‌لرین مؤحکملنمه‌سینه کؤمک ائتمیشدیر. م. مردان‌اوو بیر تئاتر خادیمی اولاراق همیشه بؤیوک تشکیلاتچیلیق فعالیتی گؤسترمیش، بیرچوخ تدبیرلرین گؤزل تشبثچو سو اولموشدیر. اودور کی اونون شخصی فعالیتی ده تئاتر تاریخی ایچون چوخ ‌دیرلیدیر.\nم. مردان‌اوون اوز “خاطیره‌لر‌”ینده‌ باشقا‌ خاطیره‌لره نیسبتا صنعتکارلیق مسئله‌لرینه داها چوخ دیققت وئرمه‌سی، شوبهه‌سیز تقدیره لاییقدیر. م. مردان‌اوو ساوادلی و مدنی بیر آکتیور کیمی تانینمیشدیر. بونون تاثیری‌ “خاطیره‌لر”ده‌ ده گؤرونمکده‌دیر. او یئری گلدیکجه، گؤرکملی صحنه اوستالارینین: ح. عربینیسکی، م. ا علی اوو، صدقی روح‌الله، م. ا. عابباس اوو، آ. م شریفزاده، علوی رجب، رضا افقانلی،. مرضیه خانیم داوود اووا، رضا طهماسیب و باشقالارینین صنعتکارلیغی حاققیندا صؤحبت آچیر. ایستانیسلاوسکی، نمیروویچ، دانچئنکو، داویداوودان میثال‌لار گتیرره‌ک آکتیور یاراداجیلیغینا، صحنه رئالیزمینه دایر فایدالی فیکیرلر یارادیر. بو جهتدن آکتیورون‌ “فرانسیز کومئدیاسی” تئاترینا دایر مشاهده و ملاحظه‌لری ده چوخ ماراقلیدیر. اونون مولیرین پیئسلرینده‌ “دون ژووان “،‌ ” ژورژ داندن “، “باغا قینینی به‌ینمز ” و س. اوینادیغی روللاری دوزگون باشا دوشمک ایچون بو موشاهیده و ملاحیظه‌لرین تاثیرینی نظره آلماماق اولماز.\nم.مردان‌اوون صنعتکارلیق مسئله‌لری اطرافینداکی فیکیرلری، اونون اؤز شخصی یارادیجیلیق پرینسئب‌لری و آیری –آیری رول‌لارینا وئردییی تحلیل‌لرله “مفتیش”ده‌ خلئستاکوو،‌ ” ۱۹۰۵ینجی ایلده” تاماشاسیندا امام وئردی،‌ “محبت‌ده ” ایسکندر‌، “سولغون چیچکلرده” عبدول و س خیلی تماملانیر و معین بیر شکیل آلیر.\nم. مردان‌اوو رئالیست بیر صنعتکار اولماق اعتباریله حیاتی‌لیق، طبیعی‌لیک و ساده‌لیک طرفداری‌دیر. “آمپلئیا‌ ” محدودیتی علیهینه ��یخسادا او هر بیر اوبراز عالمی اولدوغونو، رولون بؤیوکلوک و کیچیکلییندن دئییل، کاراکتئریندن آسیلی اولاراق، موعین سبکه مئیل ائتمه‌سینی تصدیق ائدیر. بئله اولمایاندا آکتیور چوخ زامان موفقیتسیزلییه اوغراییر کی میثال اولاراق، اؤزونون آلتون بی “اود گلینی”نده‌ رولونو گؤستریر.\nم. مردان‌اوو هر بیر آکتیورون فردی یارادیجیلیق خصوصیتلری اولدوغو کیمی فردی ایش اصولو اولدوغونو و بو باره ده هر جور‌ “ترافارئت” و‌ “اتالون”ا قارشی چیخماق ضروریتینی خصوصی قئید ائتمکده تمامیله حاقلیدیر. او، یاخشی باشا دوشور کی، رئالیزم مئتودو اونا گورا ثمره‌لی بیر یارادیجیلیق مئتودورکی حیات حقیقتینه، رئال وارلیغین توکنمز زنگین‌لیکلرینه موافیق اولاراق فردی خصوصیتلره، اسلوب، فورما و بدیعی واسیطه‌لر موختلیف‌لیینه گئنیش مئیدان وئریر. مقصد بیر هدف بیر– نئچه یول‌لار و موختلیف واسیطه‌لر رنگارنگدیر. بونا گورا دا هر بیر آکتیور حیاتی دریندن اویره‌نرک، قاباقجیل دونیا گؤروشویله سیلاحلاناراق، اؤز استعداینین فردی خصوصیتلرینی اینکشاف ائتدیرمه‌یه چالیشمالی و اؤز رول‌لارینا بو نقطه نظردن یاناشمالیدیر. محض بئله اولدوغو حالدا رولون بؤیوکلویی و یا کیچیکلییی اهمیت‌سیز گؤرونر. بو پرنسیب‌لره صادق قالدیغی ایچوندیرکی ۱۹۰۹ینجی ایلده‌ ” خور-خور” وودئویلینده سیف‌الله رولوندا ایلک دفه صحنه فعالیتینه باشلایان م. مردان‌اوو اؤزونده م. ف. آخوندواوو.، ج. ممد قولیزاده.، ج. جاببارلی، حسین جاوید، صمد وورغون، مولیر، شیللر، شکسپیر،گوگول و سایر دراماتورقلارین اثرلرینده گؤرکملی صحنه صورت‌لری یاراتماق قابلیتی تربیت ائده بیلمیشدیر.\nمصطفی مردان‌اوون‌ ” خاطیره‌لر”ی شوبهه‌سیز، تئاتر اجتماعیاتی و گئنیش اوخوجو کوتله‌لری طرفیندن ماراقلا قارشیلاناجاقدیر.\nجعفر جعفراوو\n******\nخاطیره‌نین باشلاییشی\nمن ۱۸۹۴ینجی ایلده تیفلیس شهرینده آنادان اولموشام. ائویمیز‌ “کور”ون ساحیلینده، تیفلیسین ان گؤزل صفالی یئرلریندن ساییلان شهر کناری باغین یاخینلیغینداکی‌ “وورونتوسوو‌ ” کوچه سینده ایدی. (ایندی واختانقورقوجالی کوچه‌سیدیر).\n۱۹۰۵ینجی ایلده تیفلیسده گیمنازیایا داخیل اولدوم. ۱۹۰۹ینجی ایلده گیمنازیانین دوردونجو صینفینده اوخودوغوم زامان حیاتیمدا ان بؤیوک حادیثه‌لردن بیری باش وئردی.\nتیفلیسده‌ ” کازیونی‌ ” تئاتر دا (ایندی کی ۳٫ پالئیاش ویلی) آدینا تبیلیس دولت اوپئرا و بالئت تئاتریندا ) ش. گونونون‌ “فاووست” اوپئراسی تاماشایا قویولموشدو. فاووست رولوندا گورجوستان اوپئراسینین بانی‌لریندن بیری، گؤرکملی آرتئست ساراجاشویلی چیخیش ائدیردی. بیر نئچه مکتبلی یولداشیملا همین اوپئرایا قولاق آسماغا گئتمیشدیم. بوراسینی قید ائدیم کی،او زامان طلبه‌لر تئاترا یالنیز گیمنازیا دایرئکتورونون ایجازه‌سیله، هفته ده بیر دفه، شنبه گونلری گئده بیلردیلر. ایجازه آلماق ایسه چوخ چتین ایدی. اودور کی چوخ واخت تئاترا اؤز باشینا گئدیب گالیورکادا اوتورار، فاصیله‌لرده ایسه پولیسین و گیمانازیا نظارتچیلیرینین گؤزونه دیمه‌مک ایچون یئریمیزدن ترپنمزدیک.\nبعضا فاصیله‌لرده گالیورکانین دهلیزینده گزرکن بیردن یولداشلاریمیزدان کیمی ایسه اشاره وئرردی : “گیزله‌نین حریف گلدی‌”. بیزده چیخیب هره بیر طرفده گیزلنردیک.\nفاووست اوپئراسینین تاماشاسی، خصوصن ق��جا دوکتورون دؤنوب جاوان اولماسی صحنه‌سی منه بؤیوک تاثیر باغیشلادی. او گوندن منیم بوتون استراحتیم پوزولدو، فیکریم ذیکریم تئاتر اولدو. هر گون مکتبه گئدنده ائوده منه پول وئرردیلرکی یئمه‌یه بیر شئی آلیم. من بو پولدان قناعت ائدیب تئاترا بلیط آلاردیم. یئریم همیشه گالیورکا اولاردی، بورا هم اوجوز، همده گؤزدن اوزاق ایدی. اونودا قئید ائتمک لازیمدیرکی، گالیورکادا اوتوران تاماشاچیلارین اکثریتی چوخ طلبکار تاماشاچی اولوب، مکتبلی‌لردن، طلبه‌لردن و اؤز معاش آلان ایداره قوللوقچیلاریندان عبارت ایدی. گالیورکا تاماشاچیسی آکتیورلاری چوخ سئویر، اونلاری صمیمی آلقیشلاییردی. آکتیورلار دا گالیورکا تاماشاچیسینی اونوتموردولار، پرده سالیندیقدان سونرا باش ایمه‌یه چیخدیقدا گؤزلرینی اونلاردان چکمیردیلر.\nگالیورکا تاماشاچیسی چوخ طلبکار اولدوغو کیمی بو و یا دیگر آرتئستین اویونونا داها دوزگون قیمت وئره بیلیردی. فاصیله‌لرده تاماشا باره ده آکتیورلارین اویونو باره ده اوردا بوردا قیزغین موباحثه‌لر گئدیردی، بیر چوخ گیمنازیستلر کیمی من ده بؤیوک ماراقلا بو صؤحبتلره قولاق آسیردیم.\nمن آکتیورلاری حیطده ده گورمک ایسته ییردیم. اودورکی،تاماشادان سونرا ساعاتلارلا تئاترین قاپیسینی کسیب اونلاری گؤزله‌ییردیم. بعضن تصادوفن اونلارلا سالاملاشیب بیر نئچه کلمه دانیشاردیم، بونا گورادا اؤزومو دونیادا ان خوشبخت آدام حساب ائدردیم.\nبیر دفه ایشیم دوز گتیرمه‌دی: گیمنازیانین اینیسپئکتیورو منی تئاتردا گؤروب، آغلادا آغلادا اوپئرادان قوودو. لاکن مسئله بونونلا بیتمه‌دی. ایجازه‌سیز تئاترا گئتدییم ایچون ائرته‌سی سحری منی دؤرد ساعات‌ “کارسرده” (قارانلیق زیرزمیده) ساخلادیلار.\nآنجاق نه اینسپئکتورون هده‌لری (تهدیدلری) نه ده‌ “کارسئرده” کئچیردییم آغیر ساعاتلار منی تئاتردان اوزاقلاشدیرا بیلمه‌دی. محض‌ “کارسئرده” اوتورارکن، موطلق آکتیور اولاجاغیمی سؤز وئردیم.\nتئاتر تاماشالاریندان علاوه هر ایل محرم آییندا ایجرا اولونان شبیه مراسیم‌لریده منی چوخ ماراقلاندیراردی. بوش واختلاریمدا شبیه چیخارانلارین حتی مشق‌لرینه ده گئدردیم. شبیه منظوم شکیلده یازیلان و بیر نئچه احوالات احاطه ائدن بیر پرده‌لی دیالوقلار اساسیندا قورولموش دینی تاماشا ایدی. بو تاماشالار محرم آییندا ۱۰ینجی گونو مئیدانلاردا، قبریستانلیقدا و مسجیدلرین حیه‌طینده گؤستریلیردی. اساسن ایلده بیر دفه نوماییش ائتدیریلن شبیه تاماشاسی ائله قورولموشدوکی امامین طرفدارلاری موصیبته دوشموش فلکزده کیمی، یزیدین طرفدارلاری ایسه دهشتلی سؤزلر سؤیله‌ین ییرتیجیلار کیمی گؤستریلیردی. امامیله یزیدین آراسیندا ووروشما گئدیردی. تاماشاچیلار امام طرفدارلارینین سؤزلرینه هؤنکور هؤنکور آغلاییر، یزیدین طرفدارلارینین سؤزلرینه لعنت‌لر یاغدیریرلار.\nشبیه گردان (تاماشانین رئژیسورو) همیشه تاماشادا ایشتراک ائدنلر آراسیندااولوب، کیمین نئجه حرکت ائتمه‌سینی گؤستریردی. “آرتئست‌لردن‌ ” بعضی‌لری اؤز رول‌لارینی ازبر بیلیردی، بعضی‌لری ایسه سؤزلری دفتر اوزوندن اوخویوردو. قادین روللارینی ایفا ائده‌ن کیشی‌لر قادین پالتاری گئیینمیردیلر، ساده‌جه اولاراق چیینلرینه عبا یا دا چادیرا سالیردیلار کی، بونلارین آلتیندان دا اونلارین شالوارو چکمه‌لری گؤرونوردی. امام و یزید روللارینی ایفا ائدن شخص‌لر ایسه گؤزل گئیینیر و تمام – کمال گیریم ائدیردیلر. بو شبیه تاماشالارینا خواننده و آرتئست‌لرده جلب اولونوردو. تیفلیسده یزیدین رولونو آرتئست م. ت. علسگراوو چوخ گؤزل اویناییردی.\nبیر دفه بئله بیر احوالات اولدو. امام حسین ۱۵ یاشلی قیزی فاطمه‌نین رولونو میرزه خان قلی اوو(تیفلیسده آذربایجان تئاترینین مشهور کمیک آرتئستی) ایفا ائدیردی. شبیه تاماشاسینین سونوندا امام حسینین خیمه‌گاهینا اود وورولمالی، امامین عائله سی ایسه آه – فغان ائده‌رک خیمه‌گاهدا قاچمالیدی. بو واخت م. خ. قلی اووین چینینه سالدیغی عبا تصادوفن اود توتوب آلیشدی. میرزه‌خان یانان عبانی جلد آتیب، چیغیرا-چیغیرا جماعت طرفینه قاچیر. جماعت امام حسینین قیزی فاطمه‌نین عوضینده بیغلی اوغلانی، داما داما شالوارگئیمیش میرزه خانی گؤردوکده قاه قاه چکیب گولدو.\nالبته بوتون یئنی تاماشالارا باخیردیم، حتی تئاتر تاریخینه عاید آیری آرتئست‌لرین اویونلاری حاققیندا روس دیلینده مقاله و کیتابلار اوخوماغا باشلامیشدیم. صحنه اثرلریندن ایلک دفه اوخودوغوم ح ب گوگولون‌ “مفتیش” کومئدیاسی ایدی. خلئستاکوون مونولوگو منیم چوخ خوشوما گلدییی ایچون، ائوده تک قالاندا مونولوگو همیشه تکرار ائدردیم. البته او واختلار هئچ آغلیما گلمزدی کی، بیر زامان گلجک بو مونولوگو آذربایجان دولت درام تئاتریندا خلئستاکوو رولونو اوینارکن سؤیله‌جه‌یم.\nآکتیور اولماق، صحنه ده چیخیش ائتمک فیکری بیر آن بئله اولسون باشیمدان چیخمیردی، عکسینه بو فیکر بؤیوک بیر آرزییا چئوریلیردی. هر دفه بیر آرتئسته راست گلنده ائله بیلیردیم کی دونیادا ان بؤیوک بیر آدامی گؤرورم. بعلی من آرتئست اولماق ایسته‌ییردیم.\nاونودا دئملی‌یم کی، منیم آرتئست اولماق آرزیما عائله‌میزده ضد گئده‌ن یوخیدی. البته، بو منیم ایجون بؤیوک خوشباختلیقدی. آتام حاجی هاشیم و عمیم عبدالمحمد مردان‌اوو تاجر اولمالارینا باخمایاراق، اینجه صنعتی، خصوصیله تئاتری چوخ سئویر، اونا یاخیندان کؤمک ائدیردیلر. چوخ واخت بازارا دوشوب اؤزلری تئاتر تاماشالارینین بلیط‌لرینی ساتیردیلار.\nهمین ایللرده موسلمان آرتئست‌لرینه او قدر ده اینانماییب، تئاتر بیناسینی اونلارا چتینلیکله اجاره‌یه وئریردیلر. آتام و عمیم بو ایشده آرتئست‌لره هر جور مادی و معنوی یاردیم گؤستریردیلز. آتامین بزاز توکانی تیفلیسده یاشایان مترقی آذربایجانلی ضیالیلارینین بیر نوع ییغینجاق یئری اولاردی. اورادا مکتب، تئاتر و ادبیات حاققیندا قیزغین موباحیثه‌لر گئدیردی. بو موباحیثه‌لرده‌ “موللا نصرالدین‌” ژورنالینین رئداکتوری، بؤیوک یازیچیمیز میرزه جلیل ممد قولیزاده، ژورنالین امکداشلاریندان میرزه علیقلی نجف اوو(غمگسار)، عمر فائیق،‌ “شرق روس” قزئتینین رئداکتوری ممد آغاشاه تاختینیسکی، موعللیملردن علیمیرزه نریمان اوو دا ایشتراک ائدیردیلر. آتامین یانینا تیفلیس آرتئستلریندن م. ت علسگراوو، میرزه علی عابباس اوو، اشرف یوزباش اوو، میرزه خان قولی اوو. حققی، باکی آرتئست‌لریندن حسین عربینیسکی، صدقی روح‌لله، میزه اغا علیوو، حسینقلی سرابسکی تئزتئز گلردیلر. من درسدن چیخان کیمی بیر باشا آتامین توکانینا قاچاردیم. اورادا گئدن صؤحبتلره دیققتله قولاق آساردیم.\nمن نئجه اولور-اولسون آرتئست اولماق ایسته‌ییردیم. بیر دفه چوخ فیکیرلشندن سونرا صحنه‌یه چیخیب اؤزومو سیناماغی قرار آلدیم. ۱۹۰۹ ینجی ایل نوامبرین ۲۸ئینده بیرینجی دفعه اینیمه تئاتر پالتاری گئیدیم و بیرینجی دفعه “گیریم” ائتدیم.\nایلک تاماشامیز آذربایجان دیلینده ترجومه اولونموش‌ ” خور-خور ” وودئویلی اولدو.\nحیطده،قونشوموزون زیرزمی‌سینین قاپیسینا بؤیوک بیر آفیشا ووردوق. بلیط‌لرین قیمتی اوچ قپیک دن اون قپییه قدر ایدی. تاماشا گونو گلیب چاتدی، زیرزمی قارانلیق اولدوغو ایچون‌ صحنه‌نی ایشیقلاندیرماق مسئله‌سی بیزی خیلی چتینلیگه سالدی. بیر قدر فیکیرلشدیکدن سونرا هر‌ “آرتئست‌” ائویندن بیر لامپا گتیردی،‌ صحنه‌میزی‌ ایشیقلاندیردیق. سونرا دؤشک آغلاریندان پرده دوزه‌لتدیک. گیریم یئرینه کوموردن ایستیفاده ائتدیک.\nایکینجی زنگدن سونرا تاماشا‌ سالونو آغزینا کیمی آداملا دولموشدو. آلتی مانات ۳۸ قپیک‌لیک بلیط ساتیلمیشدی، بلیط‌لرین یاریسینی من قونشولاریمیزا ساتمیشدیم، بو گلیردن دالاندارا ۴۰ قپیک‌، “سالون” کرایه‌سی وئریب، قالان پوللارا “تئاتریمیز ” ایچون لازیم شئیلر آلدیق. تاماشانی بیر هفته دن سونرا بیر داها تکرار ائتدیک. بو دفعه دؤرت مانات ۷۲ قپیکلیک بلیط ساتیلدی.\nبو تاماشالاریمیزین فعال ایشتیراکچیلاریندان نادیر ایبراهیم اوو، ایبراهیم ایصفهانلینی (ایندی گورجوستان خالق آرتئستی) قئید ائتمک ایسته‌ییرم. منیم کیمی اونلارا دا آرتئست اولماق آرزوسویله یاشاییردیلار.\nایکینجی تاماشامیزدا گیریم ائتمک ایجون تیفلیسده‌کی آذربایجان تئاتریندان میرزه خان قولی اووی دعوت ائتدیک. او منی‌ “خور-خور ” تاماشاسیندا سیف‌لله رولیندا گؤروب چوخ بیه‌ندی. صاباحیسی اویونوم باره ده آتاما و عمیمه خبر وئریب منی تعریفله‌دی. آتام صحنه ده اویناماغیما اعتراض ائله‌مه‌دی، آنجاق بیرینجی نؤوبه ده درسلریمه فیکیر وئرمه‌یی تاپشیردی.\nایلک موفقیتدن روحلاناراق من اؤز ایشیمی داوام ائتدیردیم. بیر گروپ طلبه یولداشلاریملا روس دیلینده بیر نئچه تاماشا وئردیک. منه پ کاراتیگینین‌ “وییسموندیر” وودئویلینده باش رول – اوسیپ اوسیپوویچ رازگیلدیلییئو-ین رولو تاپشیریلدی. تاماشا موفقیتله کئچدی. یئرلی مطبوعات تعریف‌لدی، منیم رولومو خصوصی اولاراق قئید ائتدی.\nالبته تعریف‌لر منی سئویندیردی، قوت و باجاریغیما اولان اینامیمی آرتیردی. عینی زاماندا منه یئنی. یئنی موفقیتلره روحلاندیردی.\nکوجوریداکی تاماشامیزا سورن خاچاتوروو رئژیسورلوق ائدیردی. او دا منیم کیمی بوتون وارلیغیلا صحنه‌یه آتیلمیشدی. سونرالار س، خاچاطوروو دا آرزوسونا چاتدی. موسکووادا، واختانگوو آدینا تئاتردا اولجه آرتئست سونرا ایسه رئژیسور اولدو.\nهمین ایلدن (۱۹۱۰ینجی ایلدن) تیفلیسده کی آذربایجان درام تئاترینین آرتئستلریله دوستلاشدیم و اونلارین وئردییی تاماشالاردا ایشتراک ائتمه‌یه باشلادیم. تیفلیسین گؤرکملی آرتئستلریندن بیری اولان میرزه علی عابباس اوو ۱۹۰۵ ینجی ایلدن تیفلیس موسلمان درام هیئت‌ینین فعال ایشتراکچیسی و تشکیلاتچیسی ایدی.\nمیرزه علی عابباس اوو شکسپیرین “اوتللو ” فاجیغه‌سینده اوتللونو، شمس‌الدین سمینین‌ “کاوه آهنگر”(دمیرچی کاوه ) درامیندا کاوه‌نین، هنریش هاینه‌نین”المنصور” درامیندا المنصورو، میرزه فتعلی آخوندوون‌ ” حاجی قارا ” کومئدیاسیندا حیدربیی، ا. حاقوئردیئوین‌ “داغیلان تیفاق” فاجیعه‌سینده نجف بی اوپئراسینی یاراتماقلا برابر، اؤزونو استعدادلی بیر رئژیسورکیمی ده تانیتمیشدی. او تیفلیس صحنه‌سینده فعالیت باشلایان میر سیف الدین کرمانشاهلی‌یا، ایبراهیم اصفهانلی‌یا، نادیر ایبراهیم اووا، محسن صنعانی‌یه، احمد نخجوانلی‌یا، علسگرسیفی‌یه، علی بایرامووا، حیدر ایسماعیل اووا، علی بالا شاه صباحلی‌یا، اسد خلیل اووا و منه اولدوقجا فایدالی مصلحت‌لر وئرردی.\nآذربایجان تئاتر صنعتینین اینکشاف ائتدیریلمه‌سینده کی بؤیوک خیدمتلرینی نظره آلاراق ۱۹۲۸ ینجی ایلده اونا گورجوستان س س ر نین آرتئستی آدی وئریلدی. میرزه علی عابباس اوو۱۹۴۲ینجی ایلده فعالیت ائتمیشدیر.\nبیر دفه‌ ایندیکی آ. س. گریبایدوف آدینا تیفلیس دولت روس درام تئاتریندا “اوتللو”نو تاماشایا قویموشدوق. او گئجه مشهور ساتیریک شاعریمیز م. ا. صابیر ده تئاترا گلمیشدی. اوتللو رولینی میرزه علی عابباس اوو، یاگو رولونو حبیب کوچرلینیسکی (کریم اوو)، دئزدئمونا رولونو ترلان خانیم برابانیوویچ اشرف یوزباش اوو، رودریقونو ایسه م. س کرمانشاهلی اویناییردی.\nم. ا. صابیر خسته خانادان تزه‌جه چیخمیشدی. سالونداکیلاردان بیر چوخونون اؤزونو یاخشی آپارماماسی، آرتئست‌لره احترام گؤسترمه‌مسی شاعرین خسته قلبینی اینجیدیردی. گؤردوم کی صابیر چوخ عصبلشیر،آپاریب صحنه آرخاسیندا ایلشدیردیم. خسته اولماغینا باخمایاراق آخیرا کیمی قالیب تاماشا ائتدی. تاماشادان چوخ راضی قالدی. حتی آیری – آیری آکتیورلاری قوجاقلاییب اوپدی ده. اوتئللو رولو باره ده بؤیوک شاعر دئدی کی، اوتئللونو میرزه علی چوخ گؤزل اویناییر: اما بیر جهته داها آرتیق فیکیر وئرمه‌لیدیر. او دا شکسپیرین اوتئللو صورتینه مناسبت‌دیر. شکسپیر قارا عیرقه منسوب اولان اوتئللونو، اونو آغ ایرقه منسوب اولان آلچاق یاقوتدان یوکسک توتور. اوتئللنو رولونو اوینایان بیر آکتیور بو جهتدن فیکیر وئرمه‌لیدیر.\nبؤیوک صابیر حاقلی‌ایدی. دوغروداندا شکسپیر بو اثریله آغ عیرقه منسوب اولان اینسانلارین قارالاردان اوستون اولماسی کیمی چوروک بیر فیکره گولور و بو فیکری قامچیلاییردی.\nتاماشادان سونرا بیز شاعری جلیل محمد قلی زاده نین ائوینه آپاردیق (صابیر اونلاردا قالیردی). شاعرین خسته‌لییی گوندن گونه شیدتلندیینه گورا ۱۹۱۱ینجی ایل اییون آیینین آخیرلاریندا صابرین اؤز خواهیشیله اونو یئنه شاماخییا آپاردیلار.\nبؤیوک شاعرین مادی وضعیتی چوخ آغیر ایدی. ائله بو زامان‌ “موللانصرالدین” ژورنالینین ۱۴ینجی نومره‌سینده بئله بیر اعلان وئریلمیشدی:\nاوخوجولاریمیزا\nکئچن واختلاردا باکی دا و تیفلیسده چیخان موسلمان قازئتلریمیزده بعضی گؤزل اشعار چاپ اولوناردی. اوخوجولاریمیزین بیر حیصه‌سی اشعار صاحیبینی تانیاردی، اما چوخلاری دا تانیمازدی. لاکین میثیلسیز اولان شاعیریمیزین کلامی او قدر موزون و معنالی ایدی کی، اوخویان شخص ائلییه بیلمزدی کی، تحسین و تقدیر ائتمه‌سین. بس هانی او شاعریمیز؟ کمال یاس‌یله جاواب وئریریک کی همان شاعریمیز نئچه آی‌دیر کی، یورغون دؤشک ایچینده خسته‌دیر. مؤحترم اوخوجولاریمیزین نظرینه بو مطلبی یئتیرمک ایسته‌ییریک کی، عزیز ادیبیمیز خسته‌لیینله برابر نه اینکی معالیجه خرجینه، بلکه عادی یومیه مصاریفینه ده محتاج‌دیر. . . . بو سوزلری یازماقدان مقصدیمیز بو مطلبی اوخوجولاریمیزا و آشنالاریمیزا یئتیرمکدیر کی خسته بو حین ده شاماخی ��هرینده‌دیر. اعانه گؤندرمک خواهیش ائدیر. قارداشلار‌ “موللا نصرالدین” ایداره سینه مراجعت ائده بیلرلر. . . .\nاو زامان روسیه نین و اورتا آسیانین بیر چوخ یئرلرینده‌ “موللا نصرالدین” ژورنالی رئداکسیاسینا اعانه گلیردی. بیز آکتیورلاردا بیر تاماشا وئریب توپلانان پولو صابرین معالیجه‌سی ایچون گؤندردیک.\nییرمینجی عصرین اوللرینده تئاتر صنعتی یئنی حیات اوغروندا موباریزه ده، آذربایجان قاباقچیل ضیالیلارینین الینده مؤحکم بیر سیلاح ایدی. تئاتر گئت گئده قاباقجیل فیکیرلر تریبوناسینا چئوریلیردی. او دؤورده تئاتر ازیلن، جهالت ایچینده ساخلانان خالقین گؤزونو آچیردی. خالقا اونون دوست دوشمنلرینی تانیتدیریردی. خالقین حسابینا یاشایان طوفیلی‌لری ایفشا ائدیردی. خالقا یئنی یئنی موباریزه یوللارینی گؤستریردی. البته او ایللرین تئاتری بوتون بونلاری آچیقدان. آچیقا ائده بیلمه‌دییی ایچون، چوخ چتین ده اولسا، دولایی یوللار آختاریب تاپیردی. گؤستریلن تاماشالار خالقین قاباقچیل ضیالیلارینین یاخیندان ایشتراکی و کؤمه‌ییله وئریلیردی. سؤز یوخ کی تیفلیسده اولان آذربایجان تئاترینین اینکشافینا باکی داکی تئاترین او زامانلار بؤیوک تأثیری اولموشدور.\nتیفلیسده کی آذربایجان تئاتری گئتدیکجه بؤیومه‌یه، اؤز اطرافینا داها چوخ هوسکار آکتیور توپلاماغا، یئنی یئنی اثرلر تاماشایا قویماغا و خصوصن چوخلو تاماشاچی کوتله‌سی جلب ائتمه‌یه باشلامیشدی. تیفلیس آذربایجان تئاترینین ایلک خادیملری دونیا مدنیتیندن بیرینجی نوبه ده روس خالقنین مدنیتیندن ثمره‌لی صورتده ایستیفاده ائدیر. عینی زاماندا میرزه فتحعلی آخونداوون. ح ب وزیراوون. سونرالار ایسه أ حاقوئردیوون و ج محمدقلی زاده‌نین اثرلریله تربیه‌لنیردیلر.\nبونونلا بئله آذربایجان تئاترینین قارا گونلری هله ده داوام ائدیردی. میللی تئاترین اینکشافینا دولت نه اینکی یاردیم ائتمیردی، بلکه ده جوربه جور یوللارلا مانعچیلیک تؤره‌دیردی. تئاتر بیناسی یوخ، تاماشا حاضیرلاماق ایچون یئر یوخ، پالتار یوخ، آرتئستلر چؤره‌ک پولو قازانماق ایچون باشقا یئرلرده ایشله‌ملی اولوردیلار؛ آخیر، جان اوزوجو ایشدن سونرا ایسه اونون ـ بونون ائوینده مشق ائدیب، تاماشا حاضیرلاییردیلار.\nیئرلی بورژووازیا نوماینده‌لری بئی‌لر (بیگ‌لر)، خانلار، روحانی‌لر آذربایجان صحنه‌سینین آرتئستلرینه بیر اویونباز کیمی باخیردیلار، اونلاری آدام یئرینه قویموردیلار، آرتئستله قوهوم اولماغی اؤزلری ایچون تحقیر حساب ائدیردیلر.\nتاماشا وئرمکدن اوتورو بینا آلماق ان چتین مسئله‌لردن بیری ایدی. تیفلیسده«آرتئستی چئسکواوبشئستوونون»(ایندیکی ش. روستاوئلی آدینا تبیلیس دولت دراما تئاتری) و «کازیونی تئاترین» بیناسی آذربایجانلی آرتئستلره بؤیوک چتینلیکله ایجاره‌یه وئریلیردی؛ بو آرتئست‌لرده پرده‌نی آچدیرماقدان اؤتری چوخ واخت اوزوک و یا ساعاتلارینی گیروو قویمالی اولوردیلار. بورادا حسین عربینیسکی‌نین «سحیرکار» اوزویویله میرزه علی عباس اوون قیزیل ساعاتینی خاطیرلاماماق اولماز.\nحسین عربینیسکی‌نین اوزویی آنجاق ایکی اوچ آی بارماغیندا اولاردی، قالان واختلار ایسه تئاتر صاحیب‌لری و آنترئپرئنیورلارین بارماقلاریندا گزدیریلردی. میرزه علی عباس اوودان سوروشدوقدا کی: گئت کازیونی تئاترین مودیریندن سوروش، ساعاتیمیز شریکلی‌دیر. من اؤزوم ائویمیزدن دفعه‌لرله خالچا آپاریب ساتمیشام، تئاتر کرایه‌سی ایچون بئی وئرمیشم.\nشوبهه‌سیز، بئله شراییطده آرتئستلرین وضعیتی اولدوقجا آغیرایدی. مشهور آرتئست حسین عربینیسکی چوخ واخت احتیاج ایچینده یاشایاردی، آنجاق اؤز آکتیورلوق ووقارینی ساخلاماق ایچون بیر کسه آغیز آچمازدی.\nمیرزه علی عباس اوو گوندوزلر قاپی ـ قاپی گزیب، تعمیر ائتمک ایچون ائولردن پالاز، خالچا ییغاردی. بیز چوخ واخت بو پالازلاردان مشق زامانی «ابولعلا»عصرینده سیاحین عباسی و یا اوتئللوون پلاشی کیمی ایستیفاده ائدردیک. آ ح اوسترووسکینین‌ “مئشه‌” اثرینده کی هئسچاستلیوتسئو و سچاستلیوتسئو کیمی یوردسیز یاشایان، تئاتر بینالاری اولمایان ح عربینیسکی، صدقی روح‌الله ه. ق. سارابسکی، م. آ. کاظمووسکی، ا علی اوو. م. موراداوو. پ. دارابلی، ابولفتح ولی، م. م. کاظیووسکی، ا. قمرلیسکی، م. ا. عباس اوو. م. خ. قلی اوو. م. ت. علی عسگراوو. ا. یوزباش اوو. م. س. کرمانشاهلی، ن. حقی و باشقالاری چوخ واخت قافقاریانین آیری ـ آیری شهرلرینی گزیب اؤز صنعتلرینی نوماییش ائتدیرردیلر.\nآذربایجان خالقینین قاباقجیل ضیالیلاری. ن. نریمان اوو. خ. ب. وزیراوو. اؤزئییرحاجی بی اوو. م. ماقومایئو. م. ماحمودبی اوو. بدل بئی. بدل بئیلی (بسته‌کار افراسیاب بدل بئیلی‌نین آتاسی ) و باشقالاری ایسه تئاتر صنعتینین اینکشاف ائتدیریلمه‌سینده هوسکار آرتئست‌لره هر واسیطه ایله کؤمک گؤستریردیلر. بوتون بو چتینلیکلره، احتیاج و تعقیب‌لره باخمایاراق آرتئستلر گئری چکیلمیردیلر، آذزبایجان تئاترینی اینکشاف ائتدیرمکله برابر، اؤز صنعتکارلیقلارینی دا آرتیریردیلار.\nمحض بئله گونلردن بیرینده من اصیل صحنه‌یه قدم قویدوم. آرتئست اولدوم.\n۱۹۱۰ینجی ایلده تیفلیس موسلمان آرتئستلرینی اولدوقجا سئویندیرن بیر حادیثه باش وئردی. «موللا نصرالدین ژورنالینین رئداکتورو جلیل محمد قلی‌زاده‌نین و بیر دسته آذربایجانلی ضیالیسینین تشبثو و کؤمه‌ییله» تیفلیسده، شیطان‌بازلاردا، بوتانئیچئسکی کوچه‌ده «آیدیتورییا» آچیلدی؛ همین واختدان باشلایاراق تیفلیسده‌کی آذربایجانلی آرتئستلر اؤز بینالاریندا مشق ائدیب تاماشالار وئریردیلر.\nبورادا منیم تروپاایله ایلک چیخیشیم، مولیئرین‌ “زوران طبیب” کومئدیاسیندا نوکر والئریک رولوندا اولدو. او گون منه ائله گلیردی کی، یئر اوزونده مندن خوشبخت آدام یوخدور. سئویندیییمدن حتی آغلاماق ایسته‌ییردیم.\nمعلومدورکی، ایلک رول آکتیورین بوتون حیاتی بویو یادیندان چیخماز. آکتیورون ایلک رولو، اونون یارادیجیلیق طالعینی حل ائده‌ن شرط‌لردن بیریدیر.\nبیرینجی رولو آلاندان سونرا بیر نئجه گون ایشتیهام تامام کسیلدی، بوغازیمدان سودا کئچمیردی. گؤروب – گؤتورمیش آکتیورلارا یاناشیب، اوینایاجاغیم رول حاققیندا اونلاردان مصلحت‌لر آلیردیم. بوتون بو گونلری اؤزومده دئییلدیم، سانکی باشقا بیر عالمده یاشاییردیم.\nنهایت تاماشا گونو گلیب چاتدی. هر گون گؤردویوم تئاتر بیناسی ائله بیل ده‌ییشمیشدی، نه ایچونجه قورخوردوم صحنه نین یولونو گوج بلاه‌ایله تاپیب آرتئست‌لرین اوتاغینا گلدیم، گئیینمه‌یه باشلادیم. سؤزون دوغروسو، نه جور اوینادیغیم یادیمدا دئییلدی، آنجاق دئدیلرکی، یاخشی اوینامیشام.\n“زوران طبیب‌” کومئدیاسیندا طبیبین یولونو میرزه خان قولی اوو اویناییردی. اونو دئمه‌لییم کی میرزه خان قولی‌اوون هئچ بیر تحصیلی اولماسادا، او اؤزونو نه اینکی استعدادلی آکتیور، همده باجاریقلی بیر رئژیسور کیمی گؤستره بیلمیشدی. تاماشانین قورولوشونودا او وئرمیشدی.\nمیرزه خان قولی‌اوون اویونو ساده و سون درجه ایناندیریجی ایدی. ائله بونا گورادا خالق اونو سئویردی. ‌ “حاجی قارا” کومئدیاسیندا کرمعلی‌نین،‌ ” حاجی قنبر ” کومئدیاسیندا حاجی قنبرین‌، ” اللی یاشیندا جاوان‌ ” اوپئرتاسیندا مورادخانین، مولیئرین‌ ” ژورژداندن ” کومئدیاسیندا ژورژدان رولونو بؤیوک مهارتله ایفا ائدن میرزه خان قولی‌اوو قوجا قاری روللارینی دا چوخ یاخشی اویناییردی.\nتیفلیس تئاترینین گؤرکملی نوماینده‌لریندن بیری اولان میرزه خان قولی اوو عؤمرونون سون گونلرینه‌دک صحنه‌دن آیریلمامیشدیر. منیم صحنه فعالیتیمده بو آرتئستین بؤیوک امه‌یی اولموشدور. او منه بیر نئچه تاماشادا رئژیسورلوق ائدیب، اولدوقجا فایدالی مصلحت‌لر وئرمیشدیر.\nمنیم ایکینجی رولوم حاجی قنبر اولموشدور؛ بو رولا منی تاماشایا رئژیسورلوق ائدن میرزه علی عابباس اوو حاضیرلامیشدیر. اوزه‌ریمه دوشن مسئولیتین بؤیوکلویونو حس ائتدییم ایچون من جیدی چالیشیردیم. م. ا. عابباس اوون مصلحتی‌یله رولومو ازبرله‌دیم، چونکو بو آکتیور ایچون نه اینکی لازیمدیر کی،ایندینین اؤزونده ده سوفلیورا احتیاج حس ائتمیرم. حتا بعضن سوفلیور اولاندا ندنسه چتینلیک چکیرم، بیلدیکلریمده آز قالا یادیمدان چیخیر. بعلی، من حاجی قنبر رولونو حاضیرلاییردیم، اؤزی‌ده بؤیوک سعی ایله.\nتاماشا گونو گلیب چاتدی. بیز زوبالوو آدینا‌ “خالق ائوینده‌” (ایندیکی آ. مارجاناشوویلی آدینا درام تئاتری) چیخیش ائدیردیک.\nصحنه یه چیخاندا منی واهیمه باسدی. اؤزومو گوجله اله آلا بیلدیم. بیرینجی پرده قورتاردی. گؤردوم کی، تاماشاچیلار ال چالیرلار. بو منی روحلاندیردی، بیر قدر ساکیت اولدوم. سئوینجک آکتیور اوتاغینا طرف یوللاندیم. بیرده گؤردوم گیمنازیانین اینجپئکتورو قاپینین آغزیندا دایانیب. او، منی حاجی قنبرین پالتاریندا، گیریمده گوروب بئله دئدی:\nصنیفده بیر کلمه دانیشا بیلمیرسن، دیلین توپوق وورور، بوردا بولبول کیمی اؤتورسن. آتانا دئه کی، صاباح گلیب سندلرینی آپارسین.\nائرته‌سی گونو منی آرتئستلیک ائتدییمه گورا گیمنازیادان قوودولار. بیر نئچه گون اؤزومه گله بیلمه‌دیم. آخی من اوخوماقُ، ساوادلی اولماق ایسته‌ییردیم: همده چوخ یاخشی باشا دوشوردوم کی آرتئست نه قدر ساوادلی اولسا صحنه ده چیخیشی دا بیر او قدر موفقیَتلی چیخار. منده ایسه اوخوماغا نه قدر بؤیوک هوس واریدی ‍‍‍‍‍‍‍‍‍آنجاق صحنه‌نی سئویردیم. منه ائله گلیردی کی بالیق سودان قیراقدا یاشایا بیلمه‌دییی کیمی من ده صحنه‌دن کناردا قالا بیلمه‌رم. ایکی یولون آیریجیندا دورموشدوم. یا صحنه‌نی ترک ائدیب گیمنازیایا قاییتمالی، یادا صحنه ده قالمالی…. آردی وار\nایضاح: مصطفی هاشیم اوغلو مردانوون حیات و یاردادیجیلیغی باره‌ده وئریلن معلومات anl. az سایتیندان آلینمیشدیر.","num_words":8295,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":164087.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نئجه کی ساتیرا هر یئرده وار، لقب اونونلا بیرلیکده تامام ‏اجتماعیاتدا واردیر. انگلیس و عرب دیللرینده لقب حاقدا اطرافلی تحقیقات اولونوب، ساتیریک ژورناللاردا، کیتابلاردا ‏تیاتور پیئس‌لرینده لقب گئنیش بیر یئر توتور. تاسفله تبریزده لقب عوموم آراسیندا اسکی عادت اولسادا، بو حاقدا ‏ایندیه قدر جیددی تحقیقات اولونماییب. ‏\nتبریزده چوخ آداملارین ایکی آدی واردیر. بیریسی سیجیلی‌ده یازیلمیش آد، او بیریسی لقب آدی کی اؤزگه‌لر اونا ‏وئریبلر، مثل اوچون: قارنی ییرتیخ کاظیم، نعره جاواد. لقب‌لر تبریزده عومومون کولتورونه قاتیلیب. بو یازی چالیشیر ‏ایمکان قدری ۱۳۵۷نجی ایلین انقلابیندان قاباق تبریزده اولان لقب وئرمک قایدالارینین کؤکونه بیر گؤز ‏دولاندیرسین.‏\nالیمیزده هیچ بیر سند یوخدور کی لقب وئرمگین فایدالارین یا زیانلارین گؤسترسین، آمما چون تامام میللت‌لر آراسیندا ‏لقب وئرمک واردیر او بابتدن دئمک اولار کی شیفاهی کولتورون بیر حیصه‌سی‌دیر. مووضویا اطرافلی باخاندا ‏گؤرونورکی لقب وئرمک هر طبقه‌نین و اجتماعی بؤلوگون دیلینده بیری بیریندن فرقلیدیر؛ بعضیسی رومانتیک، ‏بعضیسی تراژیک و چوخو کومیک اولور. آمما تبریزده لقب ایله اینسانلارین شخصی مساله‌لرینه یاناشماق ‏و اونلارین عئیبلرین آچماق، شیرین لقب‌لرین اوستون اؤرتور. تبریزده قوشولان لقب‌لری بئله تعریف ائتمک اولار:‏\nاگر آد بیر آدامین شکیلی ساییلسا، لقب او آدامین کاریکاتورودور. کاریکاتور اغراق حالدا شیشیردیلمیش شکیل‌دیر.‏\nالبته لقب وئره‌نین قصدی مهم حئساب اولور. لقب شوخلوق اوچون، تحقیر اوچون، انتقام اوچون، جیجیکلیکدن و یا ‏حتی پاخیللیق و اوندان علاوه اینانج اوزوندن دئییلیر. لقب هر یئرده اولسادا، عرب ادبیاتیندا حددن آرتیخ ‏گؤرونور. عرب دیلینده بعضی آدلار چوخ لقبه اوخشاییرلار. مثلن قارقایا دئییرلر «غراب البین». یعنی آیریلیق خبرچیسی. انگلیس دیلینده دوکتورا پیچاق دسته‌سی لقب وئریرلر. آوروپادا یازیچیلار کیتابلاریندا یاراتدیقلاری ‏پرسوناژلارا یاراشیقلی لقب‌لرده یارادیرلار.‏\nلقب وئرمک کؤهنه بیر عادتدیر. اونو ساخلاماق یوخ، بلکه اونو مدنی یوللارلا دئییشمک لازیمدیر. اینسان سئور ‏کولتور اؤلکه‌ده اینکشاف تاپارسا بئله گوبوت سوننت‌لر آرادان گئدر. غرب اؤلکه‌لرینده ادبی، رومانتیک و تنقیدی ‏لقب‌لر چوخ واردیر، آمما سوننتی اجتماعیات آراسیندا عیب آختاریب و تحقیر ائتمه‌گه لقب یارانیر. تبریزده لقب ‏وئرمک حاقدا آکادمیک تحقیقات لازیمدیر. اؤزوموزو آینا قاباغینا قویوب دیققتله باخمالییق.‏\nلقب‌لر نئچه پیلله‌ده دئییلیر:‏\n۱-بیر عائله یا بیر بؤیوک فامئل ایچینده دئییلن لقب‌لر\n۲- بیر محلله یا بیر صنف ایچینده دئییلن لقب‌لر\n۳- بیر شهر یا بیرکووشن ده دئیلن لقب‌لر\nمعروف‌دور تبریزلیلر شوخلوق اهلی، متل دئین و ده‌لی بازدیلار. ده‌لی بازلیق اوچون ده‌لی آدام گرکدیر. آداملارا ‏آد قویورلار، لقب وئریرلر، اونلاری آجیقلاندیریب جینیله‌دیب ده‌لی ائیله‌ییرلر. سونرا اونلارلا ده‌لی بازلیقا ‏باشلاییرلار. بئله گؤرونور کی بو پسیکولوژیا کؤهنه حربی کولتور علامتی‌دیر. همه‌شه و هر یئرده دؤیوشچولرین ‏روحیه‌سین یاخشی ساخلاماقا، اؤلومو، اسارتی یاددان چیخارتماغا، دؤیوشچولرین شادلیقا و گولمه‌گه احتیاجلاری ‏وار. سرکرده‌لر بونو نظره آلاراق عسکرلره شادلیق ایمکانلاری یارادیرلار، اوخویوب اویناماق تکلیف ائدیرلر، ‏دلخک گتیریرلر دؤیوشچولره گولمه‌لی حکایتلر و لطیفه‌لر تعریف ائیله‌سین و قوشونا روحیه وئرسین. بو سیاست ‏داوام تاپاندا یئرینه دوشور، یاواش- یاواش کولتوره قاریشیر و اؤز- اؤزونه تزه‌له‌نیر و آرتیر. ‏\nتبریزده بیری بیری ایله باش باشا قویماقین اساسدا اوچ کؤکو وار:‏\nبیرینجیسی حربی کولتوردور. تبریز تاریخ بویو محاریبه میدانی و کولتور قایناغی اولوب؛ محلله لرین بیر بیری ایله ‏داعواسی بو کولتورون یارانماسینا کؤمک ائیله‌ییب.\nایکینجیسی تبریزین متروپل اولماسی‌دیر. تبریز همه‌شه بؤیوک بیر تورک شهر اولوب، آیری میللت‌لر فارس‌لار، ‏کوردلر، ائرمنی‌لر و باشقالاری پول قازانماقا تبریزه گلیبلر و جماعات مجبور اولاراق اورادا یان به یان یاشاییب‌لار. ‏آمما بو میللت‌لرین آیریلیقلاری کولتور ساحه‌سینده داوام تاپیب. بیر بیرلرینین عئیبلرین آختاریب تحقیر و توهین ‏ائدیبلر و زامان کئچدیکجه لقب وئرمه و آلچاتما عادته دؤنوبدور.‏\nاوچونجوسو تبریزده بازار و بازار دیلی عصرلر بویو یارانیب یئرینه دوشوب. بازار اهلی رقابتده، اؤز ماللارین ‏یاخشی، اؤزگه مالین پیس گؤسترمکده اوستاددیلار. تبریزین بازاری دونیادا ان بؤیوک اوستو اؤرتولو بازاردیر. بورادا ‏اوستو اؤرتولو سؤز دانیشماق دب اولوب. معروفدور بازاری‌لار موشتریه چای دئینده باشلارین حجره‌دن ‏چیخاریب تیمچه باشیندا اولان قهوه‌چیه دئییرلر: «آقا مهدی چای گتیر». قهوه‌چی باشا دوشور دئییلمه‌دی نئچه دانا ‏چای گتیر، بؤیوک چای گتیر یا کیچیک چای، نهایتده آنلاییرکی تاجر دئییر: «آقا مئه‌دیر» قهوه‌چینین آدی مهدی دئییل، ‏اوندان بیلیر موشتری یاغلی مشتری دئییل چای گتیرمیر. بازاری‌لار قهوه‌چینین آدین مهدی چاغیراندا قهوه‌چی ‏دوشونور مشتری «مئه دیر» یعنی آلمامیش گئچیب گئده‌جک.‏\nلقب وئرمک عادتی آشاغا طبقه‌لرین آراسیندا هامی‌دان چوخ یاییلیبدیر، عوام آداملار هامینی لقبی ایله چاغیریرلار ‏و لقب‌لرین چوخودا اینسانلارین عضوی عیبلرین، یوخسوللوقون گؤسترمگه و یا جنسی عضولری ایله یا شخصی ‏خوصوصیتلری ایله باغلی اولور. بعضی لقب‌لرین یامان و سؤیوش ایله هئچ بیر فرقی یوخدور. بونلاری نظره آلاراق ‏دئمک اولار لقب وئرمک مدنی‌لشمه‌میش کولتوردن باش توتور. تامام اؤلکه‌لرده آشاغا طبقه‌لرین جماعاتی سؤزو ‏پیشیریب چیخارتماز، هر جور فیکیرلشیلر او جور دانیشیرلار؛ یعنی هئچ بیر تعاروف، سؤز گیزلتمک باجارمازلار. ‏عکسینه اولان یوخاری طبقه‌لر حیله‌کار اولورلار و سؤزلری تعاروف ایله قاریشدیریرلار. خولاصه اعتقادلاری وار ‏کی آللاه آداما دیل وئریب عقیده‌سین گیزلتمه‌گه. بئله دئیه‌ک: آشاغا طبقه‌لرده اونا بونا لقب وئرمک اونلارین ساده ‏فیکیرلی اولمالاریندان گلیر.‏\n‏بعضی آداملار منفی لقب وئرمک‌لری ساده‌جه جوک و لطیفه حسابلاییر و خوصوصو یا عومومو یئرلرده دئییب ‏گولورلر، بیر حالدا کی تمدونلو اؤلکه‌لرده بئله سؤزلر و بیریسینه جینسی یا شخصی عیبلری اساسدا لقب وئرمک ‏قاداغاندیر و او آدامی محکمه‌یه چکمک اولار.‏\nایکینجی دونیا ساواشیندان سونرا آوروپا شهرلرینده سربازخانا کولتورو و جیلف شوخلوق‌لار و تحقیر اوچون لقب ‏یاراتماق چوخ واریمیش، آمما اؤلکه‌لرین کولتورو موُدرن اولدوغونا و آوانگارد هنرمندلرین چالیشماغی ایله و ‏هرشئیدن آرتیق دولت‌لرین کولتورل فعالیتلری باعث اولوب لومپنی تیاتور پیئس‌لری و اینسالارا توخونان لقب‌لر ‏آرادان گئتسین. تاسفله ایراندا خصوصن آذربایجاندا بئله فعالیتلر اولماییب و دولت‌لر میللتین اویانماغینی ‏اؤزلری اوچون تهلوکه ساییب و یئری گلدیکجه لاتلیق و جاهیللیک کولتورونه مئیدان وئریبلر.‏\nتبریزده لقبلرین یوزده دوخسانی اینسانلاری تحقیر ائتمک و کیچیکلتمک اوچون قوشولور. اونا گورادا چوخ آز لقبی ‏بیر آدامین اوز به اوزونده دئییرلر، عومومیتده لقب آداملارین دالیسیجا دئییلیر یوخسا او آدام عصبلنیر، داعوا ‏دوشور، او بیریسی آداملاردان کوسونور. لقب دئمک بیر اینسانا او لقب اساسدا قیمت وئرمکدیر. او لقب کی اینسانی ‏حؤرمتلندیریر او داها لقب یوخ، بلکه فخری عونوان ساییلیر. اگر لقب تنقید سیلاحی ساییلسا دئمک اولار بو سیلاحی ‏هر بیر آیری سیلاح تکین هم یاخشی، هم ده پیس ایشلتمک اولار.‏\nمیللی فرهنگ‌ده و شیفاهی ادبیاتدا پیس ایله یاخشینی آییرماق گرکدیر، آمما پیسی قیراغا آتماغ اولماز، اودا لازیم ‏اولور دئییلسین و میللی مدنییته هر طرفلی باخیلسین. میثال اوچون فرانسادا یامان سؤزلویو «دیکسیونر دنسولت» ‏وار. بئله سؤزلوک‌لر هر زاماندا اینسانلارین بیر بیری ایله مناسبتلرین گؤستریر. مدنییتین هانکی مرحله‌ده ‏اولدوغون نیشان وئریر. اجتماعی پسیکولوژیانی یاخشی آنالیز ائتمک اوچون ضیالیلار وعالیملر بوسؤزلری بیلمه ‌لیدیرلر. خصوصن کی تشبیهات بیر ادبی صنعت ساییلیر و لقب‌لرده چوخ دیققتلی تشبیهات واردیر.‏\nتبریزده لقب وئرمک هانکی زاماندان و نه اوچون تاپیلیبدیر؟\nلقب‌لرین عومومو اولماقلارینا قطعی تاریخ دئمک اولماز، آمما هامی میللت‌لرین آراسیندا، خوصوصن دالی قالمیش ‏اؤلکه‌لرده، اینکشاف تاپمامیش اجتماعیاتدا، شیفاهی کولتورلرده، او یئرلرده کی عموم اوچون فامئل آدی رسمی ‏اولونماییب، اینسانلاری تانیماق اوچون هر آداما بیر لقب وئریلیر. لقب گرک هر آداما یاراشسین (کاریکاتور او آداما ‏اوخشاسین) یا بیر موناسیبتله دئییلسین. اونا گورا دئییرلر «لقب گؤیدن گلر» (الاسماء ینزل من السماء) بو ‏بیر عومومو قایدادیر و دونیانین هر یئرینده بئله اولور. آمما جنوب آذربایجاندا خصوصن تبریز شهرینده هزل و هجو، ‏تاریخی دلیل‌لرله عومومو اولونوب. ‏\nساتیرا تنقید مقصدیله دئییلنده «هجو» ساییلیر، شوخلوق مقصدیله دئییلنده هزل ساییلیر. تبریزده بیریسین اله سریمک، ‏بیریسینه شوشه‌کی سالماق، لوغازا قویماق، پولچوک بند ائیله‌مک بیر کولتوره چئوریلیب. بو ایش اوچون مخصوص ‏مکانلار شوهرت قازانیبلار. اونلاردان بیریسی تبریز بازاریندا «دوببه‌لر قهوه‌خاناسی» و بیریسی ده کافه مایاک ایدی. ‏چوخلی باجاریقلی آداملار گولمه‌لی سؤزلری و گولمه‌لی آدلاری یاراتماقدا هنر صاحابی اولوبلار. اونلارا «دوببه» ‏دئییرلر. تبریز مشهور آداملاریندان نقاشی معلمی رحمتلیک کریم حاجی زاده اؤزو دوببه باشی ایدی. یولداشیمیز ‏مهندیس رحیم نخبه‌یه رحیم دوببه دئیردی. معلوم اولان دوببه سؤزو نئچه جور معنا اولونوب. بیر معناسی دا فرانسا ‏دیلینده اولان «دوپه» (دوپینگ) سؤزوندن آلینیب و تورکله‌شیب و مایاسین آرتیرماق، اغراق و افراط ائتمک معنادا ‏دیر و بورادا دوببه او آداما دئییلیرکی شوخلوق ائتمکده و گولمه‌لی سؤزلری دئمکده اغراق ائتسین. بو کولتورو ‏تانیماق لازیمدیر. بئله آد قویمالار و لقب یاراتماق کوچه بازار دیلینده و فولکلور تکین یارانیر، بئله‌لیکله ایکینجی ‏آدا چئوریلیر.‏\nسندلر اوزوندن تبریزده ��یندیکی فورمادا تنقیدی لقب وئرمک مشروطه دوره‌سیندن عومومیت تاپیب. البته اوندان ‏قاباقدا واریمیش، آمما ایندیکی سایاقدا یوخ. مشروطه دورانی تبریزده تاریخی اویانیش دورانی‌دیر. او زامان نشر ‏اولان ژورناللار، لک لک، میغ میغ، موللا‌نصرالدین و… تنقیدی لقب‌لری یازی ایله، شعر ایله و کاریکاتور ایله ‏میللت آراسیندا یاییرلار و ایسته‌ییرلر میللتده «تنقیدی فیکیر» یارانسین. بو بیر بؤیوک خیدمت حئساب اولور. تاسفله ‏تنقیدی فیکیرین قاباغی آلینیر و زامان کئچدیکجه ارتجاع حاکمیت آلتیندا یالنیش لقب‌لر غلبه تاپیر و ایندیکی فورمایا ‏دوشور. یوخسا موللانصرالدین ژورنالینین اؤز یازیچیلارینین لقب یا مستعار آدلاری چوخ ماراقلیدیر: لاغ لاغی، ‏سوپورگه ساققال، هر دبیل و … میللی شاعیریمیز علی اکبر صابیرین لقبی هوپ هوپ دیر. اوآشاغیداکی شعرینده ‏بیرکیشی نین کاریکاتورون چکیر:‏\n‏ ‏دودکش کیمی بیر پاپاخ باشیندا\nآغ توکلری بللی دیر قاشیندا ‏\nگرچی قوجادیر بابام یاشیندا\nاما سوراغاندی قویما گلدی\nکرداری یاماندی قویما گلدی ‏\nتاریخ بویو میللتلر یاخشی آداملارا یاخشی لقب و پیس آداملارا پیس لقب‌لر وئریبلر. مثل اوچون\nیاخشی لقب: شاه عباس کبیر، ریچارد شیردیل، سولطان سولئیمان قانونی …‏\nپیس لقب: شاپور ذوالاکتاف، توپال پاشا، ایوان مخوف…‏\nگاهدان لقب وئرمک اینانج اوزوندن اولور. ابن‌بطوطه‌نین سفرنامه‌سینده یازدیقینا، تورک شاهلاریندان بیرینین ‏گؤزل قیزینا کوچوک (ایت بالاسی) لقب وئرمیشدیلرکی اونا گؤز وورماسینلار. گؤرونور بیرینین چوخ قیزی اولاندا ‏آللاهدان ایسته‌ییر داها اونا قیز وئرمه‌سین، قیزین آدین قویور قیزبس، تاماما، کافیه. اوغلانلارین آدین قویورلار ‏ماشاللاه و اینانیرلار کی آللاه اونو ساخلایار. بئله آدلار لقب یئرینه دئییلیر. بورادا اوشاقلارین ایکینجی آدلاری دا ‏اولور.‏\nائفوریسم، یعنی لقب گلیب آدین یئرینده اوتورماسی، تورک‌لر آراسیندا چوخدور؛ یعنی اکراه و اینانج اساسیندا بیر آدی ‏دئمه‌مک و اونون یئرینه بیر آیری آد گتیرمک، لقب یاراتمانین بیر آیری فورماسیدیر. مثلن تورکمنلر قورد آدین دیله ‏گتیرمزلر، اونون یئرینه بوری دئییرلر (ائل اوغروسوز، داغ بوروسوز بولماز). بوری سؤزو قوردون لقبی ایدی، آمما ‏ایندی آد یئرین توتوب.‏\nآذربایجاندا مخصوصن تبریزده عقرب و ایلانا «آدی باتمیش» دئییرلر. بونلار بیر نوع اینانجدان باش توتور. تورکلرین ‏اسکی اینانجی شامانیزم اولوب. شامانیزم اعتقادیندا بیرینین آدین چکنده اویله بیل اونی چاغیریرسان. ایلان و عقرب ‏آدین گتیرمزلر، اوندان اؤترو کی اونلار ائشیدرلر گلیب آدامی چالارلار.‏\nصفوی‌لر حؤکومتینده آذربایجانلیلار ایمپراتورلوق قورورلار و معروف عایله‌لر اؤزلری اوچون محتشم آدلار و ‏شؤهرتلر یارادیرلار. اوندان علاوه عثمانلی ایمپراتورلوقوندا حؤرمت اوچون میللت خادیملرینین لقبی واریدی. ‏صفوی‌لر ده وزیرلره و بؤیوک مقام صاحابلارینا شؤهرت آدی قویورلار و ایشچیلرینه ده لقب وئریرلر. مثلن ‏قیزلارآغاسی، قوُللارآغاسی و بئله‌جه لقب‌لر… بو اساسدا قاجار دؤرونده یازیلان رستم التواریخ کیتابی، صفوی‌لر ‏و زندیه دؤورونده یارانمیش قوندارما لقب‌لرله دولودور. دئمک اولار یالانچی لقب‌لر حاقدا اولان سندلر صفوی‌لر ‏دؤوروندن باشلانیر، کیتابی یازان اؤزونه «رستم الحکما» لقب و��ریب.‏\nصفوی‌لردن اول آق قویونلو و قارا قویونلو حؤکومتلرینده و یا اونلاردان مستقل اولان محلی حؤکومت‌لرده ‏شاهلارین و حاکملرین لقب‌لری واریدی، آمما اصلن و ابدن تحقیر ائتمه‌گه دئییلمیردی. نمونه اوچون اوزون حسن، ‏بؤرکو یاریق، آت سیز، قارا یوسف، آخی جیق و… ‏\nکوراوغلونون اصل آدی «روشن» دیر و کوراوغلو اونون لقبی‌دیر. کوراوغلو حماسه‌سینده هر آدامین بیر لقبی وار ‏‏– دمیرچی اوغلو ده‌لی احمد، کوسا ، کئچل حمزه و…‏\nناغیللاریمیزدا اولان قهرمانلارین لقبی وار، یانیق کرم، قاچاق نبی و…‏\nقاجار حؤکومتینده عرب سؤزلریندن آلینمیش آدلار خلافت دؤوروندن تقلید اولارکن چوخلو یاییلیر و رسمی اولونور، ‏سونرا قاجار شاهلاری و شاهزاده‌لری اونلارا خیدمت ائدنلره موناسیب لقب‌لر وئریرلر و هابئله ثروتلی آداملار ‏قاجار شاهلارینا پول و مولک وئرمکله اؤزلرینه لقب آلیرلار – ناظم الاطباء، مصدق السلطنه، مشیرالدوله، کمال ‏الملک، ظل السلطان… ‏\nقاجار شاهلاری موللالارا دینی لقب‌لر وئریرلر. مثلن ثقه‌الاسلام، حجه‌الاسلام، آیت‌الله و آیت‌الله‌العظماء ‏عنوانلاری فتحعلی شاه دؤورونده موللا احمد نراقی دان سونرا عمومی‌لشیر.‏\nگاهدان دا ثروتی اولمایان آداملار قاجار شاهلارینین بیر سؤزون گؤتوروب اؤزلرینه لقب و شهرت یارادیردیلار. میثال ‏اوچون تهراندا دؤولت تکیه‌سینده ناصرالدین شاه بیر نوحه اوخویانین سسیندن خوشلانیر، دئیر «بارک آللاه» او ‏گوندن سونرا او نوحه اوخویانین شهرتی اولور «حاجی بارک آللاه».‏\nقاجار دؤورونده تبریز شهرینده قارا میللت شاهلارین و شاهزاده لرین اداسین چیخاردیب هر آداما بیر گولمه‌لی آد ‏قویورلار و بو یولدان نالایق آداملاری کی ناحاق یئره پول وئریب طنطنه‌لی آدلار آلیبلار، تنقید وتحقیر ائدیرلر. مثلن ‏سوسمار الدوله (بو آدلا بیر کیتاب یازیلیب)، مفسدالممالیک. فضول الدوله، ذلیل السلطان و…‏\nعلی اکبر دهخدا «چرند پرند» مقاله‌لرینده چوخلو بئله گولونج لقب‌لر یارادیر و یازیر. نومونه اوچون: معشوق ‏السلطنه، محبوب الدوله، عزیز الایاله، خوشگل خلوت، قشنگ حضور، ملوس الملک…….\nشاهزاده نادر میرزا فتحعلی شاهین نوه‌سی «تاریخ و جغرافیای دارالسلطنه تبریز» کیتابیندا لقب‌لری اولان ‏آداملاردان دانیشیر. کریم شیره ای و ملیجک حاقدا یازیلان تاریخ کیتابلاریندا بو قوندارما لقب‌لردن صؤحبت اولونور. ‏کریم شیره ای ناصرالدین شاهین سرایینین دلخکی گولمه‌لی لقب یارادماقلا شهرت تاپیب. یئری گلنده بئله مسخره ‏اوچون دئییلن آدلار حؤکومتله موخالفت گؤسترمک معنادا دیر و فرهنگی تنقید حئساب اولور.‏\nمشروطه ایللرینده یاواش یاواش آوروپا دا اولدوغو قایدادا فامئلی آدلار دب اولونور و ایگیرمی ایل مشروطه‌دن ‏کئچنده رضا شاه حؤکومته یئتیشندن سونرا مشهور آداملارین لقب‌لری خان خانلیق نیشانی و لازیم اولمایان آرتیق ‏عنوان ساییلیر و رسمی لقب وئرمه‌گه سون قویولور. او عنوانلارین یئرینه دکتر، مهندیس، پروفسور، سرهنگ، ‏سرتیپ، استاندار و بو سایاق دا عنوانلار چوخالیر (مصدق السلطنه اولور دکترمصدق) سونرا هامی اوچون سیجیلل ‏وئریلیر.\nسیجیللی‌نین متنی فارس دیلینده یازیلیر و سیجیللی ده فامئل آدی یازماق ایجباری اولونور. بیر سیرا عائله‌لر ‏اؤزلرینه یاخشی فامئل آدی سئچیرلر، آمما قارا میللت بیلمیردی فامئل آدی نه دردینه ده‌یه‌جک. بئله‌لیکله بیر چوخ ‏عائله لره سیجیللی یازان اؤزو ایستدیگی شؤهرتی یازیر. خصوصا آذربایجاندا دولت مأمورلارینا امر اولونور ‏سیجیللی ده شؤهرت اوچون مطلق فارس معنالی کلمه‌لردن یازیلسین. او اساسدا دمیرچی‌نین لقبین یازیرلار ‏‏«آهنگری» تفنگچی نین شؤهرتین یازیرلار «رزمی». بئله‌لیکله آسیمیلاسیون سیاستی رسمی اولور. آمما عوموم ‏میللت سیجیللی ده فارس آدلارا باخمایاراق، اؤزلری قویموش لقب‌لرله آداملاری تانییرلار. دؤولت راپورتلاریندا ‏یازیلیرکی آذربایجانلیلار فارس معنالی سؤزلری باشا دوشمورلر و چوخ آدام عائیله‌سینه سیجیللی آلماق ایسته‌مه‌‏ییر. بعضی‌لری دئییرلر دولت غیر ایسلامی آد قویور بیزی دین دن چیخاردسین. چوخ عائیله‌لر سیجیللی آلمیردیلار، ‏قورخوردولار اوغلانلاری ایژباری آپارسینلار. بئله‌جه‌ده اولدو. هر آدامین سیجیللیسی واریدی اون سککیز یاشا ‏چاتاندا سرباز توتدولار.‏\nسیجیللی وئریلمه‌دن اول معروف اولموش عربی و تورکی آدلار یئرینده قالیر. مثلن سلطان القرائی، ایپکچی و… آمما ‏یوزده دوخسان عائیله‌لره فارسی آد یازیلیر. گاهدان دا چوخ تحقیر ائدن آد یازیرلار. هؤکماوار محلله‌سینده بیر عائیله ‌نین فامئلی آدی «سرگردان حکم آبادی» یازیلمیشدی. چونکی ائوین کیشی‌سین چاغیریرلار سیجیللی آلسین، ثبت ‏مأمورو سوروشور سنین شوهرتیوی نه یازیم؟ او کیشی جاواب وئریر «واللاه سرگردان قالمیشام فارس دیلین ‏بیلمیرم» مأمور اونون سؤزون ائشیدنده سیجیللی ده شوهرتین یازیر: سرگردان حکم آبادی.‏\nتبریزده فامئل آدینا «شوهرت» دئیرلر. سوروشورلار آدین نه دیر؟ شؤهرتین نه دیر؟ لقب هر آدامین شؤهرتی ساییلیر ‏و اونونلا تانینیر. بو لقب‌لر بعضیسی بیر محلله‌نین ایچینده دئییلیر – هؤکماوار محلله‌سینده، آجان روبابه، علی ‏قیزقین، ماللا سئید و… هؤکماوارلی لار بو آداملاری تانییرلار، آمما هؤکماواردان قیراقدا بو لقبلرین معناسی یوخدور. ‏یعنی لقب‌لرین چوخو محللی شیفاهی فرهنگده یاشاییر و نسیلدن نسیله ده‌ییشیلیر.‏\nبیر سیرا لقب‌لر بیر شهرده تانینیر و دئییلیر – تبریز شهرینده قلی‌خان سالار متجدد بیر ضیالی و خرافات‌لا موخالف ‏اولان «ساری قلی‌خان» آدلانیر، خیاوان محلله‌سینین موشاطاسی «حلمه سازاندا» و داش ماغازالارین دالیسیندا ‏اولان زورخانانین صاحابی حاج میرزا بادامی «میرزا بادام » آدی ایله تانینیر. ساری قلی‌خان حاضیر جاواب اولماقدا ‏و جینسی لطیفه‌لر دئمکده، حلمه سازاندا توی توتماقدا و میرزا بادام شاهپرستلیکده، آدلاری دیللره دوشوب. ‏حاجی ابولقاسیم جاوان پیشه‌وری حؤکومتی ایله موخالفت گؤسترمکده تانینیب. حاجی ابولقاسیم جاوان، میللی ‏حوکومت داغیلاندان سونرا تبریزده شهر انجومنینه داخیل اولور. بیرگون سوپورگه‌چیلری بیر یئره ییغیر اونلارا ‏دانیشسین، دئییر: «من هله ایکی گوندو سیاسته داخیل اولموشام، آمما ایندی بیلیرم یازیق چرچیل نه چکیر».‏\nقیزلارا و آروادلارا فامیل ایچینده آد قویورلار و ناموسی مساله‌لر باعث اولور او آد فامیلدن و همسایالاردان قیراغا ‏چیخماسین. چوخودا قادینلاردا اولان خیصلت‌لر و ظاهیرده‌کی نیشانلاری اونلارین لقبی اولور. مثلن پینتی کوبان، گزه‌‏ین فاطی، سؤزباز نرگیز، چوپور سکینه، چئری هوللیه، خاللی توران و… عایشه، خدججه، کلانتر، قوردلو کالاک، ‏شلخته و بئلنچی لقب‌لر هر محلله‌ده پیس تانینمیش، های سالان و حیاسیز آروادلارا دئییلیر. آذربایجاندا عومومیتده ‏تحقیر ائدن آدلار و جینسی لطیفه‌لرین چوخو کیشی‌لر حاقدا دئییلیر و غئیرت و ناموس مساله‌لری باعث اولور ‏آروادلار حاقدا آز سؤز چیخارتسینلار. بو موضوع آروادلارین ائوده قالیب و کوچه‌یه چیخماماسین گوستریر. هر ‏یئرده آروادلاردان آز دانیشیلیر، اودا آروادلارین حوقوقونون اولماماغین نیشان وئریر. تورکلرین تاریخینده آروادلار ‏همه‌شه کیشی‌لرله برابر ساییلیب‌لار و بودا تورک‌لرین اسگی اینانجیندان یعنی شامانیزمدن و ائل اوبا کولتوروندن ‏گلیرمیش، آمما هر یئرده تورکلر شهرلرده یاشاماغا باشلاییبلار یاواش یاواش آروادلارین حاقی آزالیب. کئچمیشده ‏تبریز شهرینده کیشی‌لر اؤزلرین غئیرتلی تانیتدیرماق اوچون آروادلاری آزادلیقدان محروم ائدیبلر. ‏\nبعضی آداملارین جیسمی نقصلری یا نشانه‌لری لقب اولور- آخساق احمد (آخساغا بیر آددیم بیر آغاج یولدور)، کار ‏ابولقاسیم (کاردان کار او آدامدیرکی ایسته میر بیرسؤزو ائشیتسین»، کچل حمزه (چئچله دئییرلر زولفعلی)، بیغلی ‏ایبراهیم، (بیغ توکوندن گیرو قویاندیر)، پوتا بؤیوک آقا (یئمکدن آز قالیر پارتلاسین)، جورو خلیل (جورولوگونه باخما ‏جؤهرینه باخ)، جین جاواد (جینه بؤرک تیکیر) و …‏\nاو آداملارین کی بیر میوه‌دن یا بیر یئمه‌لی‌دن آجیقلاری گلیر و او یئمه‌لینی یا میوه‌نی اؤزلرینه توکان ائدیبلر، ‏اونلارین لقبی اولور – بیبر رسول، علی بادیمجان، عسکر ساریمساق، شوربا قلی، ایشگنه کریم، تورش آلچا و …‏\nبعضی‌لرین حیوانلارا اوخشایان اخلاقلاری یا رفتارلاری لقب اولور – ائشک ممد (تنبل‌لیکدن ائشگه دایی دئییر)، ‏ایت خلیل (ایت اوزوندن برک اوزو وار)، تولکو قاسیم ( تولکو سوواخلی باغا گیرمز)، قیرقی ایبراهیم (سن گله نه ‏جک قیرقی شیوانی آشار)، قیتمیر غولام (قیتمیرلیقدا جویودلرین الین باغلار)، پخیل حسن ( پخیل یاراماز اولار- ‏الحسود لایسود)، گُوپچی ولی (ائیله یالان دانیش یورماق اولسون)، …‏\nبیر سیرا لقب‌لر دین و میللییت حاقدا دئییلیر میثال اوچون ارمنی آوانس، کورد عثمان، گوران رشید، جویود موسا و…‏\nبعضی لقب‌لر بیر محلله‌دن یا بیر کنددن اولمانی تمثیل ائدیر. نومونه اوچون ماحمود چهرگانلی، استاد غلامحسین ‏بیگجه خانلی (تار اوستادی)، تیمسار عباس قره‌باغلی، حاج محمد نخجوانلی و … بوآدلار سیجیللی ده یازیلان آدلارلا ‏برابردیلر. میللت اونلارین آدین ائشیدنده همی اونلاری تانییر همی ده بیلیر هارالی دیرلار. ‏\nصنعتکارلار و کاسیبکارلار و هنرمندلر اؤز ایشلری ایله آدلانیب تانینیرلار – علی بویاخچی، حجت کله‌پز، عاباس ‏نجار، حسن دمیرچی، جاواد باققال. صمد آیناچی … حاج ماحمود قاوالچی (قاوال اوستادی)، عاشیق قشم، علی نقاش، ‏عیسی تارزن…‏\nقهوه‌چی، باشماقچی، کومورچو، دستمالچی، توتونچو، فرشچی، دیره‌کچی … کیمی لقب‌لر کئچمیشده تاجیرلرین و ‏صنعتکارلارین لقبی اولوب سونرادان فامئل آدینا چئوریلیبلر. تبریزده بونلار داها لقب ساییلمیر. لقب او آدلارا ‏دئییلیر کی آدامین عیبین گؤسترسین. سوننتی اقتصادیات آرادان گئتدیکجه بئله لقب‌لر آرادان گئدیر.‏\nبعضی لقب‌لر تکجه بیر صنعت و حیرفه صاحابلارینین آراسیندا معنا وئریر. خالچاچی‌لار، باشماقچی‌لار، شوفرلر و ‏آیری صنف‌لرین ایچینده بعضی لقب‌لر او صنف‌دن قیراقدا معنا وئرمز و ایشلنمز. چونکو او حرفه‌نین اصطلاحلاری ‏لقب اولور و او اصطلاحلاری هامی بیلمزلر. هؤکماوار محلله‌سینده اینقلابدان قاباق « بئش چرک حسین» واریدی. ‏فرش توخویانلار هر اون بئش مین ایلمگه بیر «قابال» دئییرلر. فرش کرخانالاریندا هر فرش توخویان گونده اون بئش ‏مین ایلمک سالماغا یعنی قاتمالارا اون بئش مین دوگون وورماغا مجبور اولوردو. بونا قابال سالماق دئییردیلر. ‏اوشاقلار یاریم قابال سالیردیلار. هر قابال دؤرد چرک ساییلیردی. حسین بئش چرک گونده بیر قابال و بیر چرک ایلمک سالیردی. اونون الی سورعتلی و یئگین اولدوغونا «حسین بئش چرک» آدلانمیشدی.‏\nآذربایجانین کندلرینده‌ده لقب وار، آمما تبریزده اولان معنادا دئییل. کندیلی‌لر عومومیتده آداملاری حیوانلارا ‏اوخشادیب و حیوان آدین بیر آدامین آدینا یاپیشدیریرلار. مثلن بیزوو ممد، کئچی کریم، ایت خلیل و… بو لقب‌لر ‏تبریزده ده دئییلیر، آمما تحقیر ائتمک معنادا اولور. بیر حالدا کی کندلرده ساده بیر آد کیمین ایشلنیر. کندلرده، کند ‏کولتورونه اویغون لقب‌لر وار مثلن ناخیرچی قیزی (ناخیرچی قیزی یئریکله‌ینده آرپا چؤره‌گینه یئریکلر)، گؤزو ‏قانسیز احمد (آرپا چؤره‌گی داش پئنیر، گؤتور داش ایله از احمد، آی آلا گؤز آلا گؤز احمد).‏\nشمر، حرمله، یزید، عمر و… بو لقب‌لر او آداملارا قویولور کی عاشورا و تاسوعا گونلرینده کربلا واقعه‌سینین ‏شبئهین چیخارداندا اونلار امام حسینین دوشمانلارینین رولون اویناییرلار – شیمیر ریضا، عمر قلی، یزید عسکر، ‏حرمله جاببار، خولی خلیل و…‏\nکربلا واقعه‌سینده حر ریاحی چوخ مشهوردور. او یزید ابن معاویه‌نین قوشونوندان آیریلیر و امام حسینین طرفینه ‏گلیر. شیعه فرهنگینده دوشماندان آیریلان آداملار «حر» آدلانیرلار. تبریزده حر لقبی وار و حر رولون اوینایانلارا بو ‏لقب وئریلیر.‏\nبیر دفعه عاشورا گونو شبئه چیخارداندا، بیر آتلی گیریر میدانا اوجا سس ایله نعره چکیر دئییر «من حوررم» اورادا ‏اوشاقلاری ایله شبئهه تاماشایا گلن بیرقادین دئییر «آی قارداش گئت آیری یئرده هور (ایت سسی چیخارد) بورادا ‏منیم اوشاقلاریم قورخارلار».‏\nبیر محلله ده، قومارباز، قوش باز، جمال باز و… بئله‌جه لقب‌لر هر کسین آدینا یاپیشیر او آدامی اعتباردان سالیر و ‏لایی‌بالی تانیتدیریر.‏\nتورک میللتلر آراسیندا شوخلوق و میرت اهلی اولماقین درین کؤکلری واردیر. ماللانصرالدین اؤزو بؤیوک ‏بیر سیمبول‌دور. مین ایل بوندان قاباق سلطان ماحمود غزنوی‌نین ساراییندا بیر دلخک واریدی عرب تاریخچی لری ‏اونون آدین طلحک یازیبلار و عبید زاکانی اونا گولمه‌لی سؤزلر نیسبت وئریب، فارس‌لار «دلقک» سؤزون اونون ‏آدیندان گؤتوروبلر. سلطان ماحمود غضبله‌ننده طلحک گولمه‌لی سؤزلرله اونو گولدورب غضبین سویوداردی. ‏\n‏لقب وئرمک اصل ده شوخلوق اوچون تورکلر آراسیندا هر یئرده واردیر. بو لقب‌لر و آدلار هر نسیلده دئییشیلیر و تزه آدلار تاپیلیر، آمما قایدا یئرینده قالیر. هر آدام اؤلنده اونون آدی دا باتیر و تکجه او آدلار قالیرلار کی بیر خیصلت ‏اساسیندا یارانیبلار. مثلن ساری قلی‌خان جینسی لطیفه دئمکله تانینیب و عسکرانلی یالانچیلیقلا (عسکران شمال ‏آذربایجاندا یئر آدی‌دیر)، اونلار اؤلوب گئدیبلر، آمما ایندی هر کیم ایستر بیر جینسی لطیفه دئسین اونو ساری قلی‌خانا ‏نیسبت وئریر و یالان��یلیق حاقدا گولمه‌لی سؤزلر عسکرانلی یا نیسبت وئریلیر. بئله‌لیکله بو آداملاراؤز یئرلرینده بیر ‏کیچیک ماللانصرالدین اولورلار و میللت اونلارین دیلیندن اؤز سؤزلرین دئییرلر. مثال اوچون یاخین ایللرده ‏عسکرانلی عوضینه، نعره جاواد تبریزده یالانچیلیق سیمبولو اولوب، اونون دیلیندن دئییلیر: بیرگون قمه‌نی چکیب ‏یولومون اوستونده قاباغا گلنی شاققالاییردیم. یاری یولدا گویدن سس گلدی جاواد نه ایش گورورسن؟ بئله اولماز ‏‏«آخی من خلقه سن قتله؟».‏\nنعره جاواد حقیقی بیر شخص دئییل، بلکه نئچه نفر جاواد آدلی آداملار بیری ده‌لی، بیرسی سفئه، بیر آیریسی شوفر ‏اداسی چیخاردان بیر یئره ییغیلیب «نعره جاواد» آدلانیب؛ یعنی ماللانصرالدین کیمی بیر مجازی شخص اولونوب.‏\nهرعاشیقین دورانی وار. معروف لقب صاحابلاری بیر نسیلده هامی اوچون تانیش اولور، نسیل دئییشیلنده آیریسی ‏اونون یئرین توتور. تبریزده میللی حؤکومتدن سونرا عسکرانلی معروف اولور. ۱۳۴۰ نجی ایللرده ساری قلی‌خان ‏دیللره دوشور و اینقلابدان سونرا نعره جاواد گونده‌لیگه گلیر. گاهدان دا بیر گروپ میداندار اولورلار. ۱۳۴۰ نجی ‏ایللرده ساری قلی‌خان، سید عرب و سید احمدیان تبریزین مرکزینده مایاک کافه‌سین اؤزلرینه پاتوق ائتمیشدیلر و ‏تامام لقب‌لر و قارا یاخمالار و جیلف جوک‌لار اونلارین دیلیندن دئییلیردی. ‏\nاوتانجاق آداملار لقب‌دن چوخ اینجیکلی اولورلار. گورونوب کی بیر آداما لقب قوشولاندان سونرا اؤز دوغما ‏شهریندن چیخیر گئدیر غوربت اؤلکه لرده یاشاییر، بو اومودلا کی او لقب یاددان چیخاندان سونرا قاییتسین گلسین. ‏معروفدور قوناقلیقدا نا قافیل بوراخدیقی سس اوتانجاق بیر کیشی یه لقب اولور. کیشی اوتاندیقیندان تهرانا قاچیر؛ اون ‏ایلدن سونرا قاییدیر تبریزه گلیر. اؤز کوچه لرینین باشیندا بیراوشاق گؤرور سوروشور کیمین اوغلوسان نئچه یاشین ‏وار؟ اوغلان دئیر قیروو قنبرعلی نین اوغلویام، اون یاشیم وار، کلب حسن عمی او … ایل دونیایا گلمیشم. کیشی ‏گؤرور لقب تاریخ اولونوب، گلدیگیندن پئشمان اولور اورادان قاییدیر بیر داها غوربته گئدیر.‏\nآنالار اوشاقلارین تربیت ائدنده دئییرلر اخلاقیوی دوز ائیله، گؤزه‌تله اوستووه آد قویماسینلار. آد دیللره دوشدو داها ‏ییغیشدیرماق اولماز. بیر سؤزو نرگیز بیلدی تربیز بیلدی.‏\nدولتلی عائیله‌لرایچینده لقب عیب ساییلیر و ایجازه وئریلمیراوشاقلار بیرآدامی لقبی ایله چاغیرسینلار.‏\nیازینین سونوندا تبریزده کی لقب‌لردن بیرنئچه نومونه گتیریرم: ‏\n‏۱ – جیسمی نقص‌لره وئریلن لقب‌لر:\nکؤرپه ماحمود، اوش دوداخ حسن، کار غلامرضا، کور نادیر، چئچل اصلان، یانیق عابباس، دلی جاواد، ایری ‏اویری کیشی، کوفته کلب حسین، ایکی باشلی زینال، میریخ باقیر، زال ریضا، قارنی ییرتیخ کاظیم، یوموری عسکر، ‏چوپور ایبراهیم، چئری یوسوف، بورون مشد علی، چاپیخ غولام، قولی یوخ کریم، خیر خیر محسن، کوله ماحمود، چولاق ناصر، آخساق قلی، انگی ایری ایمان، قوز حاجی علی اکبر، آلتی بارماق میر ایبراهیم، جیجنکین اوغلی، داز ‏علی اصغر…‏\n۲ – تحقیراوچون دئییلن لقب‌لر\nفیشقا جاواد، جین عسکر، مال یوسوف، قیریخ حیدر، قیفیل حسین، کونز حسن، مال ممی، میمون احد، اینک احمد، ‏قیرمیزی حسین، سئرچه جلیل، جین بؤیوک آقا، نشتاب حسین، عریان اکبر، دولچا باقیر، پونزا ماحمود، قیف صمد، ‏مایا داوود، فیریلداقچی میرعلی، قجله ماحمود، اوکوز علی، دیلنچی غافار، پتی حیدر، کال ممدتقی، علی به‌داوام، ‏پوخلی باقیر، قارقا صمد، دیلقیر اسد، دینقا رحیم، پالان حسین، یئتیم علی، ننه کریم…‏","num_words":5507,"character_repetition_ratio":0.024,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":298656.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ماری تودور (اینگیلیسی‌جه: Mary Tudor Queen of France) بیر شاهزاده ایدی. ۹ اوکتوبر ۱۵۱۴ – ۱ ژانویه ۱۵۱۵ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی یئدینجی هنری (اینگیلیس) دیر.","num_words":35,"character_repetition_ratio":0.013,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":540020.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نوروز بایرامی یا دا یئنی‌گون و یا یئنی‌گون بایرامی، یاز بایرامی یا دا باهار بایرامی ( فارسجا: نو روز ) آغلارگولر آیی نین ایلک گونو و یاز فصلی نین ده ایلک گونو و قدیم خالق بایرامی دیر. نوروز شیمال یاریم‌کوره سینده آسترونومیک یازین باشلاندیغی، گئجه-گوندوز برابرلیگی گونونده (مارتین ۲۰، ۲۱، ۲۲ د) کئچیریلیر. بیر سیرا خالقلار یاز فصلی نین گلمه سینی طبیعتی نین جانلانماسی ایله باغلامیش، بو موناسیبتله شنلیکلر کئچیرمیش، اونو یئنی ایلین باشلانغیجی کیمی بایرام ائتمیشلر. قدیم زامانلاردان باشلایاراق ایران، آذربایجان جومهوریتی، افغانیستان، تاجیکیستان، اؤزبکیستان و بعضی باشقا شرق خالقلاری ایله یاناشی آذربایجانلیلاردا باهارین - یئنی ایلین گلیشینی شنلیکلرله قارشیلاییردیلار. مارتین ۲۱-ای ایران و افغانیستاندا رسمی تقویمین ایلک گونو ساییلیر. نوروز همچینین بهای تقویمی اوزره ایلین ایلک گونودور.\nنوروز\nنوروز\nایچینده‌کیلر\n۱ نوروزون منشایی و تاریخی\n۲ ارگئنه گون نَدیر؟\n۲.۱ نوروز دونیا خالقلاری نین بایرامی کیمی\n۲.۲ نوروز آذربایجاندا\n۳ ائشیک باغلانتیلار\n۴ قایناقلار\nنوروزون منشایی و تاریخی\nدَییشدیر\nنوروز بایرامی نین منشایی، اونونلا باغلی اساتیرلر، میفلر قدیمدیر. تدقیقاتچیلار نوروز بایرامی نین محض یاخین شرقین قدیم اکینچیلیکله مشغول اولان خالقلار آراسیندا مئیدانا گلدیگینی سؤیله ییرلر. نوروز بایرامی نین آیر-آیری تاریخی و افسانوی شخصیتلرین (افسانوی ایران شاهلاری کیومرس (اوئستادا قایئ مردان) جمشید و باشقالاری) آید ایله باغلاماغا چالیشمیشلار. ایسلام دینی و یاخین شرق و اورتا آسییا اؤلکهلرینده یاییلدیقدان سونرا عرب خیلافتی بو اؤلکهلرین خالقلاری نین عادت عنعنه لری نین بایراملارینی تقیب ائتمه یه باشلادی. عصرلر بویو دینی خادیملر موختلیف طریقت نوماینده لری بو بایرامی تبیی و تاریخی کؤکلریندن آییرماغا چالیشمیش، اونا دینی، مؤوهومی لیباس گئییندیرمه یه جهد گؤسترمشلر. حتّی بعضی دین خادیملری بئله بیر فرضیییه یه اویدورموشلار کی، نوروز بایرامی گویا ایو خلیفه علینین حاکیمیته (656-661) گلدیگی گونله علاقه داردیر. حالبوکی ایمام علی جولای آییندا حاکیمیته گلمیش، نوروز ایسه یازدا بایرام ائدیلیر. اصلینده، خالقین بایراملا علاقه دار کئچیردیگی مراسیملر هئچ بیر دینی ائحکاملار ایله باغلی دئییلدیر. اکثر خالقلار او جومله دن آذربایجانلیلار باهار بایرامی نین اسل ماهیتیندن دوغان بیر سیرا عادت-عنعنه لری، اویونلاری ایندییه دهک ساخلامیشلار. اورتا اسر مؤلیفلری شرق اؤلکهلرینده ایسلام دینی یازیلدیقدان سونرا دا نوروز بایرامیندا یاز عنعنه لری نین، اکینچیلیک تقویمی اعتیقادلاری نین مؤحکم یئر توتدوغونو گؤستریرلر. ابو رئیهان ال-بیرونی (۶ جی اسر) نوروز بایرامی حاقیندا موختلیف روایتلردن اونون یارانماسی سببلریندن، بو بایرام موناسیبتیله خالق آراسیندا یاییلمیش عادت-عنعنه لردن بحث ائتمیش، نوروز بایرامی نین طبیعتین اویانماسی اکینچیلیک تصروفاتی نین باشلانماسی ایله باغلی اسل دونیوی بایرام اولدوغونو قئید ائتمیشدیر. نیزامول مولک (نظام الملک) (۶ جی اسر) \" سیاست نامه \" اثرینده نوروز بایرامیندان یازین گلیشی ایله علاقه دار کئچیرلن کوتلوی خالق بایرامی کیمی بحث ائتمیشدیر. نوروزون گلیشی کلاسسیک شرق او جومله دن، آذربایجان پوئزییاسیندا گئنیش یاییلمیش \" باهارییی \" آدلی لیریک شعرلرده ده تصویر و ترننوم ائدیلیر.\nارگئنه گون نَدیر؟\nدَییشدیر\nقدیم تورکلر آراسیندا بیر ساواش دوشور و ایلخانین اوغول‌لارین چوخو اؤلور. بولاردان چوخو دا توتساق توتولور آمّا بیر سوروسو و اونلارین ایچینده کیزان ایلخانین اوغلانلاریندان بیری دوستلاری و باشچیلاری و عسکرلریندن بیر سوروسو دیری قالیرلار، بولار قاچارکن بیر یئرده گیره دوشورلر، کی بیر گئچی گئچمه‌یه یول و کؤرپو واریدی، بو کؤرپودان گئچمک اولمازیدی نیه کی هامی اوردان توشوب اؤلردیلر و قالانی آخار سو، اوت، اودچمنی و گز آغاجلاریلا دولویدو، بیر گؤزل امّا قورخمالی بیر کؤهول (غار) کیمی بیر یئر واریدی کی بولار اورادا بیر زامان قالیرلار، بیر دمیرچی اونلارین ایچینده واریمیش کی دئییر تکجه یول بیزلره داغی اَریدمَک دیر، سونرا بونلار تانریدان وئرن گوجه داغی اَریدیب و چیخارلار ایشیق و گونه و اؤزگورلوق و آزادلیغا چیخیرلار او یِئرین آدینی ارگئنه گون دئییب و او گون کی اؤزگور اولارلار اونا یئنی گون آد وئریرلر سونرا سؤز وار کی بو آد فارسجا دا نوروز آدلانیر آمّا آصلیندا بو آد گَئرک فارسجادا (خورشید تازه) دئییلیدی نیه کی اولار قارانلیخدان گونه چیخیرلار.[۱]\nنوروز دونیا خالقلاری نین بایرامی کیمی\nدَییشدیر\nهر بیر خالق بو بایراملا باغلی ائتنیک، یئرلی میلّی خوصوصیتلرینه اویغون، اؤزونمخسوس مؤوسوم نغمه لری، مراسیم نغمه لری یاراتمیشدیر. عومومیلیکده نوروز ایراندا، قافقازدا و اورتا آسیا دا، چوخ طنطنه لی شکیلده قئید ائدیلیر. ایران و آذربایجاندان علاوه تورکمنیستاندا، تاجیکیستاندا، اؤزبکیستاندا، پاکیستاندا، قازاخیستاندا وقیرغیزیستاندا بو بایرام خوصوصی طنطنه ایله قئید ائدیلیر. آلبانییادا سولطان نئوروز بایرامی دینی بایرام کیمی بکتاشیلیک طریقتی نین داعوامچیلار طرفیندن قئید ائدیلیر. عومومیتله نوروز دونیانین اکثر اؤلکه‌لرینده بو خالقلارین نوماینده لری طرفیندن گئنیش شکیلده قئید ائدیلیر. بوجور مکانلار آراسیندا لوس-آنجئلس، تورونتو، لندنی سایماق اولار. لوس آنجلس شهری‌نین اوجاق قالاماغا دایر چَتین قرارلاری وار، هئچ بیر کسه اؤز مولکونده اوجاق قالاماغا ایجازه وئریلمیر. حتّی بونا باخمایاراق جنوبی کالیفورنییادا یاشایان و نوروزو قئید ائتمک ایسته ین ایرانلیلار و آذربایجانلیلار کالیفورنییانین چیمرلیکلرینه گئدیر و اوجاق قالاماغا ایجازه وئریلمیش یئرلرده اوجاق قالاییرلار.\nنوروزو کوردلر و آذربایجان تورکلری عراقدا و تورکیه اراضیسینده قئید ائتدیکلری کیمی پارسلاردا هیندیستاندا و پاکیستاندا قئید ائدیرلر.\nن��روز آذربایجاندا\nدَییشدیر\nآذربایجاندا عادته گؤره یئنی‌گون بایرامیندا گؤیردیلن سمه نی یازین گلمه سی نین، طبیعتین جانلانماسی نین، اکینچیلیگین رمزیدیر. آذربایجان کندلیسی سمه نی گؤیرتمکله نؤوبتی تسسرروفات ایلینه برکت، بوللوق آرزولامیش، بایراما دؤرد هفته قالمیش، هر چرشنبه آخشامی و بایرام گونو تونقال قالاماقلا، ماهنی ( \" گون چیخ! \" نغمه سی و س.) قوشماقلا اودا، آتشه، گونشه اولان اعتیقاد و اینامینی ایفاده ائتمیشدیر. بوتون بو مراسیملر ایسلامدان چوخ-چوخ اول مؤوجود اولموش قدیم شرق عنعنه لری نین داوامیدیر.\nنوروز بایرامی قاباغی عادتاً ائوده حَیطده آبادلیق، تمیزلیک ایشلری آپاریلیر، آغاج اکیلیر و س. نوروز بایرامیندا شیرینیات نؤولری (قوغال، کولچ، فسه لی، پاخلاوا، شکربورا، شکرچؤرگی و س.) و پلوو بیشیریلیر. رنگبرنگ یومورتا بویانیر، مجمگی و سینیلرده خونچا بزه نیر، شام یاندیریلیر، تونقال قالانیر، سمه نی قویولور، اؤلنلرین خاطیره سی یاد ائدیلیر، کوسولولر باریشیر، قوهوم-قونشولار بیر-بیرینه قوناق گئدیر، پای گؤندریرلر. آشیقلار باهاری مدح ائدیر. اوغلان و قیزلار تزه پالتار گئییب چالیب اویناییر، یاللی گئدیرلر. جاوانلار آت چاپیب، گولشیر، کوشتو توتورلار. نوروز بایرامیندا \" هاخیشتا \" ، \" بنؤوش \" ، \" کوس-کوسا \" اویناییرلار.\nائشیک باغلانتیلار\nدَییشدیر\nویکی‌آمباردا Nowruz ایله مربوط فایل وار.\nbakupages.com نوروز بایرامی\nCelebration That Would Not Die\nنوروز عادتلری Archived 2012-03-14 at the Wayback Machine.\nBayramlar-Novruz Archived 2009-10-24 at the Wayback Machine.\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ 1. Ergenekon Destanı, Çin kaynaklarında üç rivayet hâlinde geçmektedir. Bu kaynaktaki bilgiler, başlıca iki kaynak aracılığıyla günümüze aktarılmıştır. Birinci kaynak, 13. yüzyılda İlhanlı hükümdarı Gazan Han çağında Reşidüddin tarafından yazılan Câmiü’t-Tevârih; ikinci kaynak ise 17. yüzyılda Hive hükümdarı Ebülgazi Bahadır Han tarafından yazılan Şecere-i Türk’tür. 2. Orda, ordunun kurulduğu, halkın yerleşmiş olduğu merkez anlamına gelen bir sözcüktür. Eski Türkçede “or” adı, “yer” anlamına gelmektedir. 3. Uçmağ sözcüğü, Eski Türkçede kullanılan ve günümüzdeki “cennet” kavramını karşılayan bir sözcüktür","num_words":1611,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.003,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":135932.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قلعه جوق سياه منصور (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، انگوران بؤلومو و قلعه جوق قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۶۳۴ نفر اهالیسی و ۱۶۶ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۳۰۹ نفری کیشی و ۳۲۵ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۴۱۵ نفری ساوادلی و ۱۷۵ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماه��شان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=قلعه_جوق_سیاه_منصور_(ماهنشان)&oldid=1549610»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۰۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیاز�� Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":970,"character_repetition_ratio":0.221,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.318,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.991,"perplexity_score":131044.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"تۆرک دؤولتلری تشکیلاتینین آماجی بؤلگه‌ده بعضیلرینی قورخوتماق، تهدید ائتمک دئییل اما کیمسه‌دن ده قورخمادیغینی اورتایا قویماقدیر\"\n12.03.2024 ~ 27.06.2024\n2114457\nتۆرک دؤولتلری تشکیلاتی آغ‌ساققاللار شوراسی عضولری تۆرکمنیستاندا گؤروشدو.\nباشکند عشق آبادداکی ییغینجاق‌دا کۆره‌سل و بؤلگه‌سل مسئله‌لر ایله دایانیشمانی گوجله‌ندیرمه هدفلری دانیشیلدی.\nآغ‌ساققاللار شوراسی ییغینجاغیندا تۆرکیه‌نی شورا باشقانی بینعلی ییلدیریم تمثیل ائتدی.\nییغینجاغا، تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی باش یازمانی کوبانیچ‌بک عؤمورعلییئوین یانیندا قازاقیستان، قیرقیزیستان، اؤزبکیستان و ماجاریستانین گؤندردیگی آغ‌ساققاللار قاتیلدی.\nشورا باشقانی بینعلی ییلدیریم، ییغینجاق سونراسی، ساواش و چاتیشمالارین یاشاندیغی دونیادا تشکیلاتین اؤنمینی ایضاح ائتدی.\nبینعلی ییلدیریم،\n\"تۆرک دؤولتلری تشکیلاتینین آماجی بؤلگه‌ده بعضیلرینی قورخوتماق، تهدید ائتمک دئییل اما کیمسه‌دن ده قورخمادیغینی اورتایا قویماقدیر. آماجیمیز باریشی تشویق ائتمکدیر. چونکو اوکراینا روسیا ساواشی وار. ایسرائیلین تطبیق ائتدیگی سوی‌قیریم وار. تشکیلات اولاراق بؤلگه‌ده‌کی قاریشیقلیقلارین سونا چاتماسی اوچون الیمیزدن گلن چابانی گؤستریریک\" دئدی.\nایپک یولونون اؤنمینین هر گئچه‌ن گون آرتدیغینی دا ایفاده ائد‌ن بینعلی ییلدیریم،\n\"ایپک یولو بیر باشا - دولاییلی ۶۰ اؤلکه‌نی ماراقلاندیریر و دونیا میللی گلیرینین ناخالص تولیدینین یوزده ۶۵ینه خطاب ائدیر. تۆرک سرمایه صاندیغی قورولدو، بو سرمایه صاندیغینین مرکزی ایستانبولدا. بورادا اولوشاجاق قایناقلا تۆرک دؤولتلرینده کیچیک و اورتا اؤلچکلی ایشلتمه‌لرین دستکلنیلمه‌سی هدفله‌نیر\" دئیه دانیشدی.\nاتیکتلر: #تۆرک سرمایه صاندیغی , #یپک یولو , #بینعلی ییلدیریم , #کوبانیچ‌بک عؤمورعلییئو , #عشق آباد , #آغ‌ساققاللار شوراسی , #تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی\nایلگیلی‌لی خبرلر\nباتی تراکیالی تورکلردن یونان حکومتینه تپکی\n23.07.2024\nباتی تراکیالی تورکلر، شاگیرد آزلیغی سببیله دؤرد تورک آزلیق ایبتیدای مکتبینین داها باغلانیلماسی قرارینا تپکی وئردی\nیئنی اویغور تورکجه‌سی\n22.07.2024\nبوگون اویغور تورکلرینین اؤز آنا دیلینده تحصیل آلما ایمکانلاری محدوددور\nار‌سین تاتاردان قیبریس باریش حرکاتی یورومو\n19.07.2024\nجمهورباشقانی تاتار، یونانلارین قیبریسی، یونانیستانا باغلاماغی خیال ائتدیینی خاطیرلاداراق، بونون اوچون روملارین آدادا چوخ قان تؤکدوکلرینی وورغولادی\nاسکی اویغور تورکجه‌سی\n17.07.2024\nموعاصیر تورک دیلی ساحه‌سینین جوغرافی و لینقویستیک پرینسیپلرینه گؤره گونئی-دوغو و یا کارلوک قروپوندا اولان اویغور تورکجه‌سی بو گون اساساً دوغو تورکیستاندا دانیشیلیر\n2114457\nتۆرک آغ‌ساققاللار عشق آباددا گؤروشدو\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/ed06\/1876\/f2a8\/65f0562f246e8.jpg?time=1721728032\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2024\/03\/12\/toerkh-agsqqllr-shq-abdd-gw-rwshdw-2114457\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":712,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.046,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":63403.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"“قمر” دهلیزین قارانلیغیندا بیر بوجاغا سیغیشیب، دیزلرینی قوجاقلاییب. اؤنونده‌کی قارین وئرمیش شئهلی، نمیش‌لی دووار، سانکی سینما پرده‌سی‌‌دیر؛ اوزاق‌لاری سئیر ائدیر…\nکیشی اللری بئلینده، ایتییی ایتمیش کیمی، حیطین بویوندا وار-گل ائدیر. گوللو قوناق اوتاغیندا سیزیلداییر. زاریلداییر. قمر اکیزتایی اوغلانلاری پیلله‌کان اوستونده اوتوردوب، نوبه‌ایله قاشیق- قاشیق یئمک یئدیردیر. کیشی نین یومورتاسی ترسه دوشوب سانکی. بیر یئرده دورا بیلمیر. بیر آن قوناق اوتاغیندا های قوپور. کیشی ایکی اللی باشینا چالیر:« ائویم ییخیلدی!» دئییر. قمر کیشی‌یه باخمادان اکیزتایی‌لارا یئمک یئدیردیر.\nـ «قمر!… قمر!… قمر!…»\nقمرایسه کیشینین سسینی ائشیتمه‌میش کیمی یئریندن قالخمیر. سیزیلتی سسی هر هانکی بیر خارابادا یووا سالمیش بایقوشون سسیدی سانکی ائوینی بورویوب. اونا ائله گلیر کی «قمر» سؤزو هیجا- هیجا دهلیزده هاوالاندیقدا دام- دوواری کرپیچ- کرپیج باشینا ییخیلیر. اویسه ییخیق دووارین آلتیندا قالیر…\n-«قمر…قمر…قمر…»\nندنسه بو گئجه کیشی‌نین سیزیلتی‌سی گوللونون سیزیلتیلارینا اوخشاییر…\nقمر دفعه‌لرجه اوریینده دئیسه‌‌یدی ده، گوللو آیدین- آشکار حیطین اورتاسیندا کیشی‌یه باغیرمیشدی:«سنی گؤروم پیس درده دوشه‌سن» دئمیشدی.\nقمر اؤنونده‌کی قارین وئرمیش دوواریلا دانیشیردی سانکی:«نه ده پیس درده دوشدو کیشی! دردین آغیرلیغی گوللونون اوزرینه یوخ، خارابالیخ کیمی منیم باشیما چؤکدو. ساعتدان بیر قانا بولاشمیش سودوکلو ملفه��لری ییغیشدیران گوللو دئییل‌ کی، پوخلو، قانلی، سودوکلو ملفه‌لری سودا یوماخدان اللری قارییان گوللو دئییل کی،بئلینین قاتی آچیلمایا- آچیلمایا، کیشی‌نین لشینی قالدیریب، ال- آیاغینین پوخ- پوسورون ساهمانلایان گوللو دئییل کی!»\n-«قمر…قمر…قمر…»\n«آللاه سنی باغیشلاماسین گوللو! ائله قارغیش ائیلییردین کی، عوضینی ده اؤزون اؤدویردین آخی!»\nقمر گؤزونو اؤنونده کی قارین وئرمیش دووارداکی سینما پرده سینه زیلله‌ییب…\nقاپی آچیلیب، کیشی گوللودن اؤنجه حیطه گیردی. گوللوایسه قیپ‌قیرمیزی دوداقلاریلا کیشی‌نین آرخاسیندان اونا باخیب، ریشخندایله گولدو. گوللو او ائوین یابانجیسی دئییل‌دی. کیشی‌نین قارداشی اؤلندن بری، کیشی داها همیشه‌کیندن آرتیق قارداشینین ائوینه گئت- گل ائدیردی. قمر باشقا قادینین قوخوسونو کیشی‌نین وجودوندا حیس ائتمیشدی.\nقمر سس‌سیز سمیرسیز تشتین ایچینده‌کی کیرلی پالتارلاری چنگه‌له‌دی. کیشی گوللویله اوتاغا کئچمه‌میش: «قوناق اوتاغینی گوللو اوچون حاضیرلا! بو گوندن، او دا بو ائوده قالاجاق» دئدی. قاپی دالیندان، «اوشاق‌لاری قویما گیرسین» دئییب، پنجره‌لرین پرده‌سینی سالدی. قمر وار گوجویله الینده‌کی چنگله‌له‌میش پالتاری کیرلی سویا چیرپدی:« ائوین ییخیلسین، ائویمی ییخدین کیشی!»\n-«قمر…قمر…قمررررررر»\nگوللو سیزیلدادی:« بو نه اوددو دوشدو جانیما قمر…\nقمر‌ایسه قوناق اوتاغینین پنجره‌سینین هئره‌سینده اوتوروب، یورغان دؤشک ایچینده یاتمیش گوللونون ساپ-ساری سارالمیش گؤزلرینه باخدی. آغ- آپباق بنیزینه سانکی بئش میثقال ساری کؤک اله‌میشدیلر. قارینی طبیل کیمی اولموشدو. نئجه ده اونون خسته لییندن خبرسیز گونو گوندن شیشن قارنینی یئنی دن قیسقانمیشدی. بویلو اولدوغونو سانمیشدی.\n-« قمر…قمر…موشتولوغومو وئر؛ اوغلاندی…» کیشی گوله- گوله قمرین اوتاغینین قاپیسینی آچیب، باغیرمیشدی. قمرایسه جوت قیزلارینی باغرینا باسمیشدی. کیشی گئتدیکدن سونرا الینی یئددی آیلیق بویلو اولان قارنینیا چکمیشدی:« آللاه! منی اوزو قارا ائله مه» دئمیشدی.\n-«قمر!…آی قمر…»\nقمر زیققیلدیا- زیققیلدیا زور وئریر. قارنی دوغراق- دوغراق اولور. بئلینین موهره‌لرینی بیر بیریندن آیرییلار. دوداغینی دیشی‌ایله سیخیر. باغیرماغی گلیر. حئیوان کیمی نعره چکیر…\n-« اوغلاندی …اوغلان….موشتولوغومو وئر، اوغلاندی، اوغلان!» قابیله‌یه یاردیم ائدن آناسی‌دیر قاپینی آچیب کیشی‌یه سؤیله‌ییر. قمرایسه سود گؤلونه دوشور. وجودونو سونسوز بیر آرخایینلیق بورویور. یاش گیله‌لری یاسدیغینی ایسلادیر…\n-«قمر…قمر… هارداسان قمر؟»\nقمر اوغلو نو باغرینا باسیب، دهلیزدن حیطه چیخیر. گوللو قوناق اوتاغینین ائیوانیندا اوتوروب اوغلونو امیشدیریر. کیشی ایسه الینده‌کی سیجیللی لری قمره وئریر:« ائله ایکیسینی ده سنین سیجیللینه یازدیردیم. ایکی آی بیر شئی دئییل کی! ائله اکیز تایی یازدیردیم، قوی اکیزتایی قارداش کیمی اولسونلار بیر-بیرلرینه…»\nقمر دونوخوب،ائیوانداکی گوللویه باخیر. گوللو کؤرپه‌سینی دؤشوندن آلیب، ائیواندان قوناق اوتاغینا قاچارکن:« سنی گؤروم پیس درده دوشه‌سن کیشی! اوغلومو الیمدن آلدین…»\n-« قمر…قمر…قمر…»\nقمر الینی دووارا دایاق ائدیب یئریندن قالخیر. دووارین قارین وئرمیش گچ‌لری خالچانین اوزرینه توکولور. ایکی قات اولموش بئلیندن توتوب، کیشی‌نین اوتاغینا ساری گئدیر. گئجه‌نین قارانلیغیندا هاردانسا بایقوش سسی گلیر….\nقمر…قمر…\nقمر…قمر…\nاسفند ۱۳۸۷\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nفدایی شاعر «مرادعلی قریشی(قافلانتی)»نین حیاتی و صنعتی – ۱\nقنداب علی‌یئوا\nتاختالی کؤیدن‌ مکتوب‌لار \/ اون‌آلتینجی مکتوب\nعزیز نسین اسماعیل شیخلی\nسئودالی\nصمد بهرنگی | ترجمه:\nصمد بهرنگی | چئویرن:\nعلیرضا ذیحق\nداریخیرام\nمرجان مناف‌زاده\nچاپ\n3 پاسخ\nبهروز سعیدی گفت:\nجمعه ۳۰ تیر ۱۳۹۱ در ۱۴:۱۰\nمن خویلو اولدوغونوزو بیلمیردیم تهراندا بهمن فرهنگساسیندا بیلدیم گونه باخان شهرینده دوغولموش دییه رک. اوغورلار اولسون سیزه","num_words":1090,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":108775.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Peredize Sözünün Kökü-S.Bextiyar Xusrovşahlı-Farsca-2023-10s+Firdovsi Şahnamesinde Türkce Sözler-Seccad Aydınlu-Fars-1396-27s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nآتالار سوزو\nPeredize Sözünün Kökü-S.Bextiyar Xusrovşahlı-Farsca-2023-10s+Firdovsi Şahnamesinde Türkce Sözler-Seccad Aydınlu-Fars-1396-27s\n1159\n0\n2023\/5\/12\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 2206 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38952 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":348,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.224,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":28215.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"موختصاتلار: 15°22′17″N 79°56′38″E \/ 15.371336°N 79.9440°E \/ 15.371336; 79.9440موختصات: 15°22′17″N 79°56′38″E \/ 15.371336°N 79.9440°E \/ 15.371336; 79.9440\nCountry\nهیندوستان\nایالت\nآندرا پرادش\nDistrict\nPrakasam\nTalukas\nKondapi\nدیللر\n• رسمی\nتلوقو دیلی\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی +5:30 (IST)\nPIN\n523279\nTelephone code\n08598\nچوداوارام, پراکاسام دیستریکت(اینگیلیسجه:Chodavaram, Prakasam district) هیندوستان اؤلکه‌سینین آندرا پرادش ایالتینده بیر کند دیر. بۇ کنده تلوقو دیلی دانیشیلیر.\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\nبو هیندوستان- ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=چوداوارام,_پراکاسام_دیستریکت&oldid=1229467»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nهیندوستان-قارالاماری\nهیندوستان کندلری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nیاشاییش یئری معلومات قوتوسو ایستیفاده ائدن پیس یاشاییش یئرینین نووعو اولان صفحه‌لر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۰ فوریه ۲۰۲۰، ‏۰۲:۳۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":276,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.283,"stopwords_ratio":0.014,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":30852.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوروپا قهرمانلار لیگی یادا یوفا چمپیونلار لیگا‌سی اینگیلیسجه: UEFA Champions League و یا قیسا ایستیفاده سی‌له چمپیونلار لیگا‌سی، آوروپا فۇتبول فدراسیلاری بیرلیگی (یوفا) طرفیندن هر ایل تشکیل ائدیلن و یوفاه باغلی بیرینجی لیگلردکی تاخیملارین موباریزه ائتدیی اۇلوسلار آرا‌سی فوتبول تورنمنتی. یوفا عضوو هر اؤلکه چمپیونونون (بعضی اؤلکه‌لرده ایلک بیر نئچه سیرا‌دا ایشتیراک ائدن تاخیملارین) قاتیلدیغی تشکیلات، آوروپا‌داکی ان نفوذلو تورنمنت مؤقعه سینده‌دیر.","num_words":92,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":465625.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کیتاب ایلک دفعه، ۴۵۶ صفحه‌ده، تهرانین “عنوان” یایین ائوی طرفیندن ۱۳۹۹-دا چاپ اولونوب. جیلد ایله صفحه دۆزه‌نله‌یه‌نی مهران رجبعلی‌زاده دیر.\nباشلانیشدا راوی بیرینجی شخص ایله روایتی باشلاییر. نوحه شاعیری اولوب، نئچه شعر کیتابی چیخاردان دایی، باجی‌اوغلوسونون ال-‌یازی دفتری‌نی، اوغلونا قایغی‌لانان باجی‌سیندان آلیب، باجی‌اوغلوسونون دالیسیجا گئدیر. باجی‌اوغلوسو ایله بیر قفه‌خانادا قرارلاشیر. باجی‌اوغلوسونون قفه‌خانا یولداشی، علی قولو قفه‌‌خاناچی‌نین قوهومو دَلی منصور دیر. دَلی‌ سانکی بیر آچار سؤزدۆر. روایتین هر یئرینده دلی‌لیک‌دن بیر ایز واردیر. راوی‌‌لر بیرینجی شخص اولسالار دا، یازی‌دان یازی‌یا دَییشیلیر. دایی ایلک بؤلومون راویسی دیر. باجی‌اوغلونون دفترینه کئچینجه، یئرینی باجی‌اوغ��ویا وئریر. باجی‌اوغلو دا هردن یئرینی سئوگیلی‌سی ساندیغی “رعنا”-یا وئریر. روایت‌لر بو ایکی اوغلان-قیزین دفترلریندن اوخونولور. یازی‌دا سؤزلرین یاللی‌سی‌نی گؤرمک اولور. بعضی یئرلرده سؤزلر سیجیرله‌مه کیمی سیجیرله‌نیر. راوی‌نی ماراقلاندیران کلمه‌لر یازیچی‌نین سؤزبازلیغینا یول آچیر. هر کلمه‌ده بیر یان آنلام آختاریر. بو آختاریش‌دا اوخوجونو اؤزو ایله یول‌-بیر ائله‌ییر. روایت باشلاندیغی ایلدن دالی‌یا قاییدیر. بو قاییدیش ایلکه قاییت‌سا دا، ایره‌لی‌له‌مه‌سی زامان آخاریندا بیر یؤنلو آخمیر. هردن قاباغا آخیر، هردن دالی! آنجاق، اۆست-اۆسته قاباغا یؤنه‌لی بیر آخین دیر. روایتین سونو کیتابین باشیندا وایه کیمی گلمه‌یینه باخمایاراق، بۆتونلوکده روایت آسیلی قالیر. باجی‌اوغلونون دفتریندن روایت دۆزنلی قاباغا گئدیر. دفترین سونو کیتابین سونوندا گلمه‌یینه باخمایاراق، روایت بیتمیر. ائله نظره گلیر، یازیچی روایتین سونونو تله‌سیک قورتارماق ایسته‌ییر. روایت اینقیلابین غلبه‌سی ایله سونا چاتیر. کاراکتئرلر اینقیلاب گۆنلرینده هیجان باخیمیندان زیروه‌یه دیرمانیرلار. زیروه‌ده آسیلی قالیرلار!\nروایت، اینقیلابا دایالی گۆنلر زیروه‌یه چیخیر. بیردن، اینقیلاب اولان کیمی، زیروه‌دن دۆشور. او بؤیوکلوکده اینقیلابدان سونرا، اردبیل شهرینده شاهین سون دؤنمینده سوسیال داورانیش آچی‌سیندان عئیبه‌جر گؤرونن کاراکتئرلر، اینقیلابدان سونرا دَییشمه‌دن جانلانیرلار.\nیازی، اردبیلین اینقیلاب ایل‌لرینی چوخ گؤزل تصویره چکیر. نؤحه‌یه، محرمه گؤره وئریلَن آچیقلاما، قانینا قاریشمیش بیر اردبیل‌لی‌نین یازی‌سی اولدوغونو آچیق-آشکار اورتایا قویور. اردبیل‌لی اولمایان یازار، محرم گونلرینده خالقین داورانیش‌لارینی، یاراتدیق‌لاری اورتامی جانلاندیرا بیلسه ده، اونلارین ایچینده یاشایان هیجانی قلمه آلا بیلمز.\nیازار، اوخوجونو اردبیل ایله تانیش ائله‌ییر. آنا کاراکتئر (حسن آغا) اردبیل‌دن ائشیگه چیخمامیش، اردبیله دۆشگون دیر. آنا کاراکتئری دالیسیجا چکن کاراکتئر، باشقا شهرلری گؤرموش اردبیلی باشقا یئرلر ایله توتوشدوروب، اردبیلی بَیَنمه‌ین دیر. بو ایکی گؤروش یازی-نین باشا-باشیندا چلیشگی‌ده قالیر. آنا کاراکتئرین شخصیتی ایلک، بؤیوک باباسی‌نین یاراتدیغی اورتامدا یوغرولور. اردبیلده نؤحه غالیب اولسا دا، بؤیوک باباسی اؤز چئوره‌سینده تای-توش‌لاری ایله موسیقی اورتامی یارادیب، نؤحه ایله یاناشی قاباغا آپارماغی باشاریبدیر. بؤیوک باباسیندان سونرا یولداشی «قدیر»ین ائتگی‌سینه کئچیر. «رعنا» یاردیمجی کاراکتئر حسن‌آغانین یاشاییشینا گیرندن، یاواش-یاواش حسنی ائتگی‌سی آلتینا آلیر، سونوندا سانکی ایکی کاراکتئر بیرلشیر. «حسن» اوزاقدان «رعنا»نین قارداشی کیمی گؤرونور. «رعنا»نین قارداشی «ماحی» ده «حسن»ی سانکی رعنانین قارداشی گؤرور. روایت‌ده گئدن اورتام، آتامان بیر اورتام دیر. آتامان اورتاما باخمایاراق، حسن رعنانین کؤلگه‌سینده قالیر. رعنا ایله ایلگی قورمامیشدان اؤنجه بیر کؤلگه کیمی اونون دالیسیندا سۆرونور. اونلا ایلگی‌یه کئچندن سونرا دا، شخصیت باخیمیندان اونون کؤلگه‌سیندن قورتولانمیر. «رعنا» ایله «حسن»ین بیر چوخ آنلاری کئچدییی یئرده، “کیتابخانا”دا، اونلار دۆشونجه آچاری‌نا چئوریلن تهراندان گلن فولکولور آراشدیرماجی «ریحان» ایله تانیش اولورلار. «ریحان» ایله ایکی دؤنه گؤروش‌سه‌لر ده اونلار دونیایا نئجه باخماغی اوندان اؤیره‌نیرلر. ریحان‌ین دیلیندن بو بایاتی؛ «دیلیمین اۆستۆ یارا، – آلتی قان، اۆستو یارا – دیلیم سنی کسه‌رم – نه دئدین دَیدی یارا» آچیقلانیر. اوندان سونرا، یئری گلنده بایاتی‌لاردا اولان دونیا ایله تانیش اولوروق.\nجینسیتی سؤزلر زامان-زامان او ایکیسی‌نین قارشیسینا چیخیر. هر دؤنه حسن او سؤزلری یوموشالتماغا چالیشسا بئله، رعنادا یارانان آجینی آلمیر. حسن، بؤیوک باباسیندان فولکلورو، قدیردن کیشی‌لیگی، رعنادان دا یئنی‌لیگی آلیب اؤزونده اولان اردبیل‌لی‌چیلیک ایله بیرلشدیریب، دَییشیک بیر کاراکتئر اورتایا قویور. بو اوچ شخصیتین فضاسیندا آز-چوخ دَلی‌سوولوق واردیر.\nکیتابین شیرین دیلی واردیر. قیسا-قیسا بؤلوم‌لره آیریلماسی، اوخوماغینی راحاتلادیر. کیتاب‌دا بیر چوخ دئییم‌لر ایله ایلک تانیش اولوروق. اؤرنک اۆچون: «میریتداماق؛ میریتلاماق»، بیر شئی‌یه حسرت‌له باخماق، دونوخماق»،\n۱۴-جۆ صفحه‌ده ایکینجی پاراقیراف‌دا بو جۆمله ایشله‌نیب: «قاپی‌یا یاخین اوتوروب هاوا یئمک ایستیردیم.». بو جۆمله‌ده «هاوا آلماق» یئرینه فارسجانین «هوا خوردن» عیبارتیندن چئوریلمیش«هاوا یئمک» ایشله‌نیب.\n۴۰-جی صفحه‌نین اۆچونجو پاراقیرافیندا «یئر سَرمک» ایشله‌دیب. بو کلمه فارسجادا ایشله‌نن «لحاف و تشک پهن‌کردن»-ین تۆرکجه چئوریسی دیر. بونون یئرینه «یئر سالماق» ایشله‌دیریک.\nیازیدا هردن یازیچی‌یا اؤزل کلمه یازیلیش‌لاری ایله اۆزله‌شیریک؛ میثال اۆچون:\n«عالاقاپی». بو بیرله‌شیک سؤز فارس‌لاردا «عالی قاپو» یازیلیر. سؤزون قورولوشو تۆرکودور. سؤزون ایکینجی بؤلومونون معناسی بَللی دیر. آنجاق، بیرینجی بؤلۆمونو «عالی» سانساق، بو بیرله‌شیک سؤزون دۆزولوشو «عالی قاپی» بیرله‌شیک سؤزونو «عالا قاپی‌یا» ده‌ییشدیرمز. اردبیلده «عالا قاپی» دئییلمه‌سی، «آلا قاپی» بیرلشمه سؤزونو ذئهنده جانلاندیریر.\n«اوخوجونون سسی گلر»؛ اوخوجو گئنل‌لیک‌له کیتابی اوخویانا دئییلیر. «اوخوجو» یئرینه «اوخویان» ایشله‌نر. «چالقیچی» کلمه‌نین یئرینه «چالیجی» ایشله‌دیر. «چالقیچی» یئرینه دۆشموش بیر پئشه آدی‌دیر.\n«پاسیمیزی آتدیق» یئرینه «پاسیمیزی آلدیق» گلنده سانکی سؤز یئرینه دۆشمور!\n«بؤیوک‌لَنه‌رک»، بو سؤزون یئرینه قیز اوشاقلاریندا «آغ‌بیرچک‌له‌نه‌رک»، اوغلان اوشاق‌لاریندا «آغ‌ساققال‌لاناراق یا آغ ساققال سایاغی» ایشله‌نیر.\nمن بیلمه‌دیم «سودلو آش» سؤزونو «سوت آشی»‌ یئرینه ایشله‌دیب یوخسا اونلارین ایکی باشقا آنلام‌لاری واردیر!\nکیتابین باشا-باشیندا دئفیس‌له یازیلمالی اولان کلمه‌لر، دئفیس‌سیز یازیلیب‌دیر. اولا بیلسین بیله-بیله تۆرکیه‌ده یارانان یئنی یازما آخینینی بوردا دا یئرینه سالماق ایسته‌ییر. میثال اۆچون: «یورغان-دؤشک»، «اۆزدن-گؤزدن»، «آغیز-بورنو»، «تئز-تئز»، «یورغا-یورغا»، … .\nرومانین بؤلوم-بؤلوم آیریلماسی صحنه‌لر ایله راوی‌لری دَییشدیریر. راوی‌لر بیرینجی شخص اولور. راوی ایندیکی زامان ایله کئچمیش زاماندا روایت ائدیر. یازیچی بئله روایت اولماغا کیتابین ایچینده توخونور. کئچمیشدن آیریلانمایان «حسن آغا» کئچمیشی ایندی‌ده جانلاندیریر. اونون یاشاییشی سانکی اون‌بیر یاشدان باشلاییب، یئنی یئتمه‌لیک‌ده بیتیر. او اؤزونو یئنی یئتمه‌لیک‌دن اۆسته داشی‌یا بیلمیر. ایچینده آلوولانان یئنی‌یئتمه‌لیک هوه‌سی سینما کیمی یئرلرده جانلان‌سا دا، اونو اؤز ایچینده باسدیرماغا چالیشیر. یاری‌قالمیش، ایچده آلاولانیب آغیزا گلمه‌ین بیر سئوگی دادی، حسن ایله سۆرونور. «رعنا» ایله چییین-چییین گلدی‌یینده حسن‌ هیجانلانسا دا، «رعنا»نین اونا تپگیسی اولمور، سانکی حسنی کیشی دسته‌سینده گؤرمور. رعنا باشقا اوغلان‌لار طرفیندن جینسی باسقی ایله اۆزله‌شنده، حسن گاه اوزاقدا دورور، گاه قورخاخجاسینا یاناشیر، ایسته‌دییی کیشی‌لییی اورتایا قویانمیر. بو اۆزدن ده، «رعنا»، حسنی یاخین بیر یولداش کیمی گؤرور. سانکی، اوندا حسنه گؤره باشقا حیس یارانمیر. «رعنا»، حسنین تَرسینه ایندینی ده کئچمیشده یازیر. سانکی، ایندی دن تئز قورتولوب قاچماق ایسته‌ییر. «رعنا»نین قاچاق هاواسی حسنی اؤزونه باغلاندیریر.\nکیتاب «میرزا علی اکبر صابیر» سایاغی، «عنا» ایله «حسن»ین بیرلیکده صابیرین دیلیندن، «میرزا علی اکبر صابیر» کۆلتور ائوینه یازدیق‌لاری مکتوبدا، یازیچیلیغی، صابیرین خانیمینین آغیزی ایله پیسله‌ین شعر ایله بیتیر. بو مکتوب ایله یازیچی‌، اوخوجولارا کود وئریر.","num_words":1595,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.003,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":158784.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیرینجی فرانسه جومهوریتی اینگیلیسجه: French First Republic، فرانسه‌جه: Première République، اوروپادا بیر اسکی دؤولت؛ و فرانسه دیلی رسمی دیلیدی. بیرینجی فرانسه جومهوریتی ۱۷۹۲ میلادی ایلینده قۇرولدو و ۱۸۰۴ میلادی ایلینده داغیلدی.","num_words":38,"character_repetition_ratio":0.119,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":481761.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"52°48′24″N 2°07′02″W \/ 52.8066°N 2.1171°W \/ 52.8066; -2.1171موختصات: 52°48′24″N 2°07′02″W \/ 52.8066°N 2.1171°W \/ 52.8066; -2.1171\nاستافورد (اینگیلیس) (اینگیلیسی‌جه: Stafford) بریتانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره 68472 نفر دیر. بۇ شهر اینگیلیس اؤلکه‌سینده یئرلشیب.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=استافورد_(اینگیلیس)&oldid=600078»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nArticles with OS grid coordinates\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۲۰:۰۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":183,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.034,"special_characters_ratio":0.311,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":47523.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پیام تورک ۱۳۶۹-جی ایلده موغان بؤلگه‌سینده یئرله‌شن بیله‌سووار شهرینین یاخینلیغیندا بیر کندده دونیایا گلیب. ۱۱ اوشاقلی بیر عایله‌نین سون‌بئشیگی اولان پیام حال-حاضیردا آناسی ایله بیرلیکده اردبیل شهرینده یاشاییر. او، ایراندا موسیقی قاداغالاری و چتینلیک‌لرینه باخمایاراق آیاقدا قالا بیلمیش، سسی ایله تکجه اردبیلی دئییل، اؤلکه سرحدلرینی بئله آشماغی باجارمیش ��پردیر.\nحاضیردا آذربایجانین ان چوخ دینله‌نیلن رپری کیمی تانینان پیام، شمالی آذربایجان و تورکییه‌ده ده چوخ سایدا دینله‌ییجی قازانیب. یوتیوب پلاتفورماسی واسطه‌سیله مشهورلاشان صنعتکارین بیر نئچه ماهینیسی میلیون‌لارلا باخیش قازانمیشدیر.\nپیام تورک ایراندا تورک رپینین لیدریدیر. اونون یازدیغی شعرلر تکجه اونون شخصی حیاتی و ایستک‌لری ایله باغلی اولماییب، عینی زاماندا او بیر چوخ اؤنملی سوسیال پروبلئم‌لره ده ایشاره ائدیر و بونا گؤره ده خالق آراسیندا هر هانسی بیر صنعتکار کیمی دئییل، خالقین قئیدینه قالان، اونون پروبلئم‌لری ایله دردله‌نن اینسان کیمی تانینیر.\nسون زامان‌لار پیام تورکون «گودمه» آدلی سون تراکی رقمسال پلاتفورمالارا یوکله‌نیب.\nایراندا موسیقی‌نین چتینلیک‌لری\nایراندا بعضی دینی عالیم‌لر موسیقی‌نین حرام اولدوغونو دئییرلر. بعضی‌لری ایسه بوتون موسیقی‌لری دئییل، اینسان‌لارین احوالینی دییشن، اونلاری اوینادان، الله-ین یاد ائدیلمه‌سینی اونوتدوران، اونلاری تحریک ائد‌ن موسیقی‌لری حرام حساب ائدیرلر. عینی زاماندا هانسی موسیقی‌لرین بئله اولدوغونو اؤیرنمک یئنه دینی عالیم‌لرین عؤهده‌لیگینده حساب ائدیلیر.\n۱۳۵۷-جی ایل اینقیلابیندان سونرا دئمک اولار بوتون موسیقیچی‌لر اؤلکه‌دن قاچیب یاخود اؤلکه‌ده قالیب تضییق‌لره معروض قالدیلار. اینقیلابچی قوه‌لر ائولردن موسیقی آلت‌لرینی ییغیر یاندیریر، اونون صاحیب‌لرینی ایسه اذیت ائدیردیلر. بئله‌لیکله یئنی دؤولتین موسیقییه موناسیبتی آچیق-آیدین اولدو.\nپیام تورک ایراندا تورک رپینین لیدریدیر. اونون یازدیغی شعرلر تکجه اونون شخصی حیاتی و ایستک‌لری ایله باغلی اولماییب، عینی زاماندا او بیر چوخ اؤنملی سوسیال پروبلئم‌لره ده ایشاره ائدیر و بونا گؤره ده خالق آراسیندا هر هانسی بیر صنعتکار کیمی دئییل، خالقین قئیدینه قالان، اونون پروبلئم‌لری ایله دردله‌نن اینسان کیمی تانینیر.\nلاکین زامان کئچدیکجه دؤولت ارگان‌لاری گئری چکیلیر، اوّلدن حرام کیمی بیلینن‌لر یاواش-یاواش جمعیت ایچینده اؤز یئرینی قازانیردی. حاضیردا ایراندا بیر چوخ موسیقی قروپ‌لاری و موغننی‌لر مؤوجوددور و اونلار موختلیف یئرلرده کنسرت وئریرلر. البته کی، یئنه ده ایراندا صنعتکارلار باشقا اؤلکه‌لرده اولدوغو کیمی آزاد دئییل‌لر، لاکین اینقیلاب ایل‌لرینده‌کی وضعیت خیلی دییشیب.\nموسیقیچی‌لر اؤز اثرلرینی اوّلجه «ایرشاد» ایداره‌سینه تقدیم ائتمه‌لی، ایجازه آلیندیقدان سونرا اونو یایماقدا آزاد اولورلار. کنسرت و یا باشقا فعالیت طلب‌لری ده یئنه همین ایداره‌نین نظارتی ایله حیاتا کئچیریلیر. بو ایسه او دئمکدیر کی سیاسی آتموسفردن اوزاقلاشان و دؤولتین قیرمیزی خط‌لری ساییلان سرحدلری پوزمایان موغننی‌لر ایسته‌دیکلری لیسئنزییانی(گواهی) آلا بیلیرلر. چوخ سایدا پاپ موسیقی قروپ‌لارینی و موغننی‌لرینی بونا نومونه کیمی گؤسترمک مومکوندور. لاکین یئنه هر شئی همین ایداره‌نین ایختیاریندادیر و صنعتکارلارین فعالیتینی سیغورتالایاجاق هئچ نه یوخدور. عینی زاماندا قئید ائدیلمه‌لیدیر کی، بعضی موسیقی ژانرلاری عمومیتله قانونسوز حساب ائدیلیرلر. بونلاردان بیری ده رپ‌دیر.\nرپ: یئرآلتینا حبس ائدیلن موسیقی\nحاضیردا دؤولتین باریشا بیلمه‌دیگی موسیقی نؤوع‌لریندن بیری ده رپ‌دیر. ایراندا رپ یازیلمامیش قانون‌لارا اساساً قاداغاندیر و رپرلرین سربست شکیلده فعالیتی مومکونسوزدور. بونا گؤره ده رپرلر و رپ قروپ‌لاری اکثر حال‌لاردا اؤلکه‌نین خاریجینده فعالیت گؤستریر یاخود یئرآلتی و ایللئقال(غیرقانونی) قروپ‌لار کیمی یاشاییرلار. بوتون بونلارا باخمایاراق حاضیردا ایراندا رپ موسیقیسی گون کئچدیکجه داها چوخ دینله‌ییجی قازانیر.\nسون ایل‌لر ایراندا رپ موسیقیسینه نفس آلدیران سوسیال شبکه‌لر اولوب. سوسیال شبکه‌لرین یاراتدیغی ایمکان‌لار نتیجه‌سینده صنعتکارلار همین شبکه واسیطه‌سی ایله اؤز دینله‌ییجی‌لرینی تاپیر، دؤولت ارگان‌لارینین موداخیله‌سی اولمادان اؤز اثرلرینی دینله‌ییجی‌لرینه چاتدیریرلار. بو هم ده تکجه رپین یوخ، عمومیتله موسیقیچی‌لرین داها راحت فعالیت گؤسترمه‌لرینه گتیریب چیخاریب.\nپیام تورک نئجه یوکسه‌لیب؟\nیازیلان چتینلیک‌لر هامیدا عینی سوییه‌ده دئییل. مثال اوچون تورک موسیقیسی ایله مشغول اولان صنعتکارلارین قارشیلاشدیقلاری چتینلیک هارداسا ایکی قاتدیر. مثال اوچون بیر آذربایجانلی صنعتکار هم اثرینین دیلی اوچون چتینلیک چکیر هم ده اؤلکه ایچریسینده حؤکم سورن چتینلیک‌لری قبول ائتمه‌لیدیر. ایراندا فارسجا یگانه رسمی دیلدیر و اؤلکه‌ده‌کی دیگر دیل‌لر میللی حساب ائدیلمیرلر. ایرانین چوخ‌میللتلی بیر اؤلکه اولدوغونو نظره آلدیقدا، فارس اولمایان میللت‌لرین دیل‌لری یاد دیل حساب ائدیله‌رک اونلارین صنعتکارلاری دا ایکینجی سوییه‌لی صنعتکار کیمی حساب ائدیلیرلر.\nپیام تورک بو چتینلیک‌لرین اورتاسیندا چیچکله‌نیب. او ایجازه‌سیز حساب ائدیلن موسیقی ژانریندا، اؤلکه‌نین رسمی دیلی اولمایان بیر دیلده، تورک آدی ایله فعالیت گؤستریر. او مکتب ایل‌لرینده بیر فارس رپر یولداشیندان ایلک دفعه رپ ائشیدیر. اونون موطلق تورکجه‌سینی اوخویاجاغینی دئییر و بونا دا نایل اولور.\nرپله ماراقلانان گنج پیام، فارس رپرلر آراسیندا تک قالدیغینی، بونا گؤره ده اؤزونه تورک لقبینی سئچدیگینی دئییر. او، عینی زاماندا تورک لقبی‌نین سئچیلمه سبب‌لرینین بیرینین ده اویدورما «آذری» نظریه‌سینه قارشی اولدوغونو گؤسترمک اوچون دئییر. داها سونرا اونون «منم تورک» آدلی تراکی ۲۰ میلیوندان چوخ باخیش قازانمیش، آذربایجان و تورکییه‌ده ده خیلی بینیلمیشدیر.\nپیام تورک ندن دانیشیر؟\nپیام تورکون اثرلرینده شخصی ایستک‌لر اولماقلا بیرلیکده بیر چوخ ایجتماعی مسئله‌لر ده اؤز عکسینی تاپیر. بونلارا مثال اولاراق باهالیق، قادین حقوق‌لاری، میللی مسئله‌لر و تورکلوک کیمی مسئله‌لری سایماق مومکوندور. او اصلینده تکجه اؤز شخصی طلب‌لری ایله مشغول اولان بیری کیمی دئییل، جمعیتین ایچیندن چیخان و اونون قئیدینه قالان بیر صنعتکاردیر. ائله محض بونا گؤره ده اونو صرف صنعت آدامی کیمی دئییل، اجتماعی بیر فعال کیمی ده دیرلندیرمک مومکوندور.\nپیام تورکون اثرلرینده شخصی ایستک‌لر اولماقلا بیرلیکده بیر چوخ ایجتماعی مسئله‌لر ده اؤز عکسینی تاپیر.\nپیامین ان چوخ باخیش قازانان تراکی «منم تورک» آدلی تراکیدیر. همین ماهنیدا او اؤلکه‌ده‌کی تورکلویه قارشی آپاریلان آسیمیلاسیون سیاستینه قارشی چیخیب، تورکلویو ایله فخر ائتدیگینی سؤیله‌ییر. عینی زاماندا او، ظفرله نتیجه‌له‌نن ۴۴ گونلوک وطن موحاریبه‌سینی نظره آلاراق قوزئیده چیخان گونشین گونئیده پارلادیغینی دئییر. حاضیردا بو تراک «یوتیوب»-دا ۲۰ میلیوندان چوخ باخیش قازانیب.\n«ننه ۲» آدلی تراکیندا سوسیال و ایقتیصادی سبب‌لردن دولایی وطنینی ترک ائتمه‌لی اولان آذربایجانلی‌لاردان سؤز ائدیر. «اوزو قارالار» آدلی دیگر اثرینده ایسه گونئیده‌کی چتینلیک‌لر و سوسیال پروبلئم‌لره ایشاره ائده‌‌رک گمی‌نین ساحیله یئتیشدیگینی و آرتیق پالچیق گمیردیگینی دئییر. پیام تورک هم ده بیر چوخ سئوگی ماهنیسی دا یازمیشدیر. او بوتون اثرلری ایله بیرلیکده، بیر کومپلئکس کیمی گونئی آذربایجانی و گونئی گنجینی گؤستریر.\nRelated Posts\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر, زنان\nتشکیل پرونده قضایی علیه فاطمه قلی پور؛ خبرنگار تبریزی\nآخرین ویدئوها, اخبار, دیدگاه ها, مصاحبه\nاز منظر کارشناس: آیا پزشکیان خواهد توانست به وعده های خود عمل کند ؟\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nامیر بدری تبریز ساوجیلیغی‌نین ۱۵-جی ایستینطاق شؤبه‌سینه چاغیریلیب\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nتورک مدنی فعال فاضل وزیری شیراز اینقیلاب محکمه‌‌سینه چاغیریلیب\nآخرین ویدئوها, اخبار, اخبار آذربایجان, دیدگاه ها, مقالات\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nرضا شهابی در زندان اوین در اعتصاب غذاست\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nناپدیدسازی قهری سعید زینالی و کوی دانشگاه؛ ربع قرن در ابهام گذشت\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nنامه خانم نسرین ستوده به رئیس و نمایندگان پارلمان اروپا و همچنین به نهادهای بین المللی حقوق بشری در باره دکتر احمدرضا جلالی\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر, زنان\nنامه ۱۶ زن زندانی سیاسی از اوین: کنار تمام کسانی که خطر حکم مرگ تهدیدشان می‌کند ایستاده‌ایم و خواهان توقف حکم اعدام هستیم\nتازه ها\nبلوغ سیاسی جامعه و انتظار از اپوزیسیون دمکراتیک پرده‌ی آخر نمایش انتخاباتی نظام – بهزاد کریمی\nپوتین می‌گوید اطمینان دارد روابط تهران و مسکو در دولت جدید ایران گسترش خواهد یافت\nتشکیل پرونده قضایی علیه فاطمه قلی پور؛ خبرنگار تبریزی\nتحریم گسترده نمایش انتخاباتی رژیم ولایت فقیه توسط مردم\nاز منظر کارشناس: آیا پزشکیان خواهد توانست به وعده های خود عمل کند ؟\nجناب اولف هالمار اد کریسترسون نخست وزیر محترم دولت سوئد\nامیر بدری تبریز ساوجیلیغی‌نین ۱۵-جی ایستینطاق شؤبه‌سینه چاغیریلیب\nتورک مدنی فعال فاضل وزیری شیراز اینقیلاب محکمه‌‌سینه چاغیریلیب\nدو اردوگاه در ایران و پزشکیان بسان یک ابزار : یوسف عزیزی بنی طرف\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nآخرین مقالات\nبلوغ سیاسی جامعه و انتظار از اپوزیسیون دمکراتیک پرده‌ی آخر نمایش انتخاباتی نظام – بهزاد کریمی\nدو اردوگاه در ایران و پزشکیان بسان یک ابزار : یوسف عزیزی بنی طرف\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاصلاحات در جهان و ایران و تفاوتهای آن – یونس شاملی\nغفلت گفتمانی یا شرارت ایدئولوژیک؟ – ایواز طاها\nآخرین ویدیوها\nاز منظر کارشناس: آیا پزشکیان خواهد توانست به وعده های خود عمل کند ؟\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاصلاحات در جهان و ایران و تفاوتهای آن – یونس شاملی\nبیز، رئفورمیست لر و پزشکیان – یونس شاملی\nایراندا ۱۴۰۳ – نجی جمهور رئیسی سچکیلری و تورکلر\n‎بیرلیک \/ Birlik‎\nBack To Top\nایراندا اورک خسته‌لری اوچون درمان قیتلیغی؛ ساغلیق ناظری درمان چاتیشمازلیغینی تکذیب ائدیب\nژورنالیست یونس شاملی: روند اعتراضات آزادیخواهان در ایران\nاخبار ویرانی و بیماری از آذربایجان :۴ موردمشکوک ابتلا به بیماری کرونا در خوی\nمروری بر کتاب “در تاریکی هزاره‌ها” با دکتر ضیاء صدر الاشرافی – قسمت هشتم\nواکنش وکیل یاشار سلطانی به انتشار خبر محکومیت این روزنامه‌نگار در دادگاه\nTwitter\nFacebook\nGoogle+\nYouTube\nPinterest\nTelegram\nInstagram\nTwitch\nجستجو\nبایگانی‌ها\nبایگانی‌ها انتخاب ماه جولای 2024 ژوئن 2024 می 2024 آوریل 2024 مارس 2024 فوریه 2024 ژانویه 2024 دسامبر 2023 نوامبر 2023 اکتبر 2023 سپتامبر 2023 آگوست 2023 جولای 2023 ژوئن 2023 می 2023 آوریل 2023 مارس 2023 فوریه 2023 ژانویه 2023 دسامبر 2022 نوامبر 2022 اکتبر 2022 سپتامبر 2022 آگوست 2022 جولای 2022 ژوئن 2022 می 2022 آوریل 2022 مارس 2022 فوریه 2022 ژانویه 2022 دسامبر 2021 نوامبر 2021 اکتبر 2021 سپتامبر 2021 آگوست 2021 جولای 2021 ژوئن 2021 می 2021 آوریل 2021 مارس 2021 فوریه 2021 ژانویه 2021 دسامبر 2020 نوامبر 2020 اکتبر 2020 سپتامبر 2020 آگوست 2020 جولای 2020 ژوئن 2020 می 2020 آوریل 2020 مارس 2020 فوریه 2020 ژانویه 2020 دسامبر 2019 نوامبر 2019 اکتبر 2019 سپتامبر 2019 سپتامبر 2015\nTürkcə\nEnglish\nفارسی\nآخرین مطالب\nبلوغ سیاسی جامعه و انتظار از اپوزیسیون دمکراتیک پرده‌ی آخر نمایش انتخاباتی نظام - بهزاد کریمی پوتین می‌گوید اطمینان دارد روابط تهران و مسکو در دولت جدید ایران گسترش خواهد یافت تشکیل پرونده قضایی علیه فاطمه قلی پور؛ خبرنگار تبریزی تحریم گسترده نمایش انتخاباتی رژیم ولایت فقیه توسط مردم از منظر کارشناس: آیا پزشکیان خواهد توانست به وعده های خود عمل کند ؟ جناب اولف هالمار اد کریسترسون نخست وزیر محترم دولت سوئد امیر بدری تبریز ساوجیلیغی‌نین ۱۵-جی ایستینطاق شؤبه‌سینه چاغیریلیب تورک مدنی فعال فاضل وزیری شیراز اینقیلاب محکمه‌‌سینه چاغیریلیب دو اردوگاه در ایران و پزشکیان بسان یک ابزار : یوسف عزیزی بنی طرف در انتخابات ایران چه گذشت؟ - یونس شاملی","num_words":2300,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.226,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":348811.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"المهدی\" دئیمی عربجه \"هدی\" کلمه سیندن آیریلمیش و مشتق اولموش بیر کلمه ساییلار. بو کلمه عوموم حالدا \"الاهی رهبرلیک\" آنلام و معناسینا گلر. بو کلمه قرآندا ایشلنمدیگیینه باخمایاراق مهدی آنلاییشی قرآن نین 17-اینجی سوره سی نین 97 اینجی آیه سینده عئینی کلمه کؤکوندن آیریلمیش و اونا بنزر \"مهتدِ (هدایت اولونابیلر) کلمه سینه اساسلانار. اورادا اوخویوروق:\n\"وَمَن يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ ...\nترجمه: الله هر کسی هدایت ائتسه، او هدایت اولونار ... \"[1].\nاسلامیتین باشلانیشیندان مهدی صفتی بیر مذهبی و سیاسی عنوان اولاراق ایشلنمیش. اؤرنک اولاراق عرب شاعری و محمد پیغمبرین صحابه لریندن بیری اولان حسان ابن ثابت بو عبارتی بیرینجی دفعه محمد پیغمبر اوچون ایشلتمیش[2]. شاعر سلیمان ابن صرد[3] حسین ابن علی کربلادا شهید اولاندان سونرا اونو \"مهدی و مهدی نین اوغلو دئیه قلمه آلمیش[4] . اموی خلیفه سی معاویه اؤلدوکدن سونرا \"مهدی\" آنلاییشی اؤزونه بیر سیاسی و مذهبی ماهیت قازانماغا باشلامیش. بئله لیکله مهدی بیر گؤزله نیلن و انتظاری چکیلن و حقیقی اسلامی برپا ائده بیله جک حاکیم بیر کسه نسبت وئریلمیش. بئله لیکله کوفه شهرینده المختار ابن ابی عبید (المختار بن أبي عبيد الثقفي) شخص محمد ابن الحنفية آدلینی مهدی اولاراق اجتماعیته اعلان ائتمیش. بئله لیکه مختار ثقفی، محمد ابن حنیفه آدینا متوسل اولاراق مکه-ده خلیفه اولان عبدالله ابن الزبیر[5] علیهینه باش قالدیرمیش[6] . محمد ابن حنیفه میلادین 700 اینجی ایلینده اؤلدوکدن سونرا بیر مذهبی فرقه اورتایا چیخاراق محمد حنیفه نین اؤلمدیگینی و غایب اولدوغونو و تئزلیکده بیر داها گئری گلجگینی و یئر اوزونه حاکیم اولاجاغینی ادعا ائتمیشلر[7]. بو شیعه فرقه سینی کوفه شهرینده ابو عَمرا کیسان باشچیلیق ائتدیگی اوچون بو فرقه اسلام تاریخینده کیسانیه (الکیسانیه) دئیه تانینمیش. ابو عَمرا کیسان آدلی شخص المختار ابن ابی عبید ثقفی نین محافظلریندن بیری اولموش. او محمد ابن الحنیفه نی امام و مهدی قلمه آلاراق اونا تکریم ائدرمیش. کیسانیه فرقه سی بیر چوخ کیچییک فرقه لره بؤلونموش. اونلاردان بعضیسی محمد ابن الحنیفه نی انتظار چکه رک اوندان سونرا باشقا بیر مهدی نین اولابیلمه یه جگینه اینانمازمیشلار. اونلارا گؤره ابو حنیفه نی آتاسی، علی ابن ابی طالب بئله بیر مقاما تعیین ائتمیش[8]. کیسانیه فرقه لریندن بیری ده حربیه فرقه سی ساییلار. حربیه فرقه سی مهدی آنلاییشینی ایلک اولاراق ابو هاشیمین اوغلو محمده و سونرا عبدالله ابن معاویه (ابو طلب عائیله سیندن تؤرنمیش بیریسینه) یه نسبت وئرمیشلر. محمد 746 اینجی ایل میلاد تاریخینده امویلر علیهینه باش قالدیرمیش 748- 749 اینجی ایلارینده توتساقدا اؤلدورولموش[9] .\nعربچه یازیلمیش تئولوقی اثرلرین بیرینده ادعا اولدوغونا گؤره \"حربیه فرقه سینی نین باشچیسی عبدالله ابن حرب آدلی ذات عبدالله ابن معاویه نین اؤلمدیگینی و اصفهان یاخینلیغیندا بیر داغدا گیزلندیگینی و اوسته لیک حربیه فرقه سی نین مهدی سی اولدوغونو ادعا ائتمیش. بو ادعایا اساسا بئله بیر روایتی پیغمبر بیلدیرمیش و اوندان خبر وئرمیش. او یئر اوزونو عدالت و اوجوزلوق و بوللوق ایله دولدوراجاق\"[10]. کیسانیه فرقه سی طرفیندن 8 اینجی عصرین اوللرینده اورتایا قویولموش \"غائب امام مودئلی\" امامیه شیعه سی تاریخینده ده تیکرار اولموش. بو مفکوره زامان آخاریندا سنیلیک مذهبینه ده یول تاپاراق بعضی سنی عالیملرین او جمله-دن الترمذی و ابو داود کیمی سنی عالیملرین ده یازدیغی اثرلرده منعکس اولموش. HEND MUSTAFA EL-ZALITNÎآدلی تورکیه نین کاستامونو آدلی بیلیک یوردوندا پروفسور دوقتور آلاتان باشچیلیق ائتدیگی یوکسک لیسانس تئزی نین 20 اینجی صحیفه سینده بو دوغرولتودا بیلگی وئرمیش[11]. هند مصطفی یازدیغی اثرینده محمد پیغمبره سنی عالیملر طرفیندن نسبت وئریلمیش حدیثی آلینتینی سرگیلمیش، اوخویوروق:\n\"سیزلره مژده لر اولسون. مهدی، قرئیشدن، اهل بیتیمدن بیریسی، انسانلارین اختلاف و خطا ایچینه دوشدوگو بیر زاماندا، یئر اوزو ظلم و حاقسیزلیقلا دولدوقدان سونرا اونو عدالت و انصافلا دولدوراجاقدیر\"[12].\nگؤروندوگو کیمی مهدی صفتی بیرینجی دفعه عرب شاعری و پیغمبری صحابه سی سای��لان حسان ابن ثابت طرفیندن بیر دینی و سیاسی صفت اولاراق محمد پیغمبره نسبت وئریلمیش و سونرالار بیر سیاسی و مذهبی کیملیک مقامینا یوکسلمیش بیر آد اولموش.\nامامی شیعه لیک ایسه مهدی آدی نین یانی سیرا امام مهدی، مهدی صاحب الزمان ایفاده لرینی ده بو آنلاییشا آرتیرمیش.\nایشیق سؤنمز، 11.04.2020\n[1] قرآن مجید، سوره 17، آیه 97.\n[2] حسان ابن ثابت، 563 میلاد ایلینده دوغولموش و 674 میلاد ایلینده مدینه شهرینده دونیاسینی دگیشمیش.\n[3] سليمان بن صرد، امویلر زمانیندا کوفه شهرینده مهم عرب شاعرلریندن بیری اولموش و 774 میلاد تاریخینده اؤلموش.\n1) [4] Wilferd Madelung, Mahdī. In: EI². Band V, S. 1231a\n[5] عبدالله ابن الزبیر 683- 692 میلاد ایللرینده مکه شهرینده امویلر علیهینه ساواشان و اؤزونو خلیفه قلمه آلان بیر ذات اولموش. بو خلیفه لیک مکه خلیفه لیگی دئیه تانینار و طرفدارلاری دا زبیری لر قلمه آلینار.\n[6] Wilferd Madelung، adı kecən əsər bax orada.\n[7] Heiz Halm:: Die islamische Gnosis. Die extreme Schia und die Alawiten. Artemis, Zürich\/München, 1982, S. 54.\n[8] Heinz Halm, bax orada S. 70\n[9] Heinz Halm, bax orada S. 70\n[10] Heinz Halm, bax orada S. 70\n[11] HEND MUSTAFA EL-ZALITNÎ, İSLAM AKÂİDİNDE MEHDİLİK FİKRİ, KASTAMONU –2017, S. 20: http:\/\/earsiv.kastamonu.edu.tr:8080\/xmlui\/bitstream\/handle\/123456789\/260\/HEND%20MUSTAFA%20EL-ZALITNÎ.pdf?sequence=1&isAllowed=y\n[12] İmamı Ahmet, Müsned, c.4, s.142, 4098; Ebu Davud, Sünen, Kitabu’l-Mehdi, c.4, s.306, 4282; Tirmizi, Sünen, Kitabu’l Fiten, Ma Cae Fi’l-Mehdi Babı, c.4, s.84-85, 2230; Taberani, - elmu’camiu’l-Kebir, c.10, s.161-162, 10208; el-Bezzar, Musannef, c.5, s.204-207, No: 18041808; Ebu Amr ed-Dani, Sünen, s.1046-1047, NO: 562.","num_words":1229,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.024,"special_characters_ratio":0.284,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":143896.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Note: This intentionally includes a hanging div. You need to close it after you've included any scales, etc.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:All_time_250px&oldid=352832»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nGeology templates\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۲ مارس ۲۰۱۸، ‏۱۶:۰۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":124,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.016,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.843,"perplexity_score":28386.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ارمنیستانی دستکله‌یه‌ن فرانسانی حسابا قاتمازساق، باکی یؤنه‌تیمی آوروپانین بیر چوخ اؤلکه‌سی ایله ایلیشکی‌لرینی اوست سویه‌ده داوام ائتدیریر و آوروپا اؤلکه‌لرینه سرمایه‌لر قویور\n28.11.2022 ~ 08.07.2024\n1912052\n۱۵ نوامبر ۲۰۲۲ تاریخین‌ده آذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئو آلبانی‌‌یه بیر گونولوک ایلک رسمی سفرینی گئرچکلشدیردی. آلبانی‌‌ جمهورباشقانی بایرام بگای آذربایجانلی قونومداشینی بریگادا ساراییندا مراسیمله قارشیلادی. ایکیلی و هیئتلر آراسی گؤروشمه‌لر ائدیلدی. گؤروشمه‌لرین آردین‌دان ایکی اؤلکه جمهورباشقانلاری مئدیا منسوبلاری اوچون مطبوعات کونفرانسی تشکیل ائتدیلر.\nجمهورباشقانلاری مطبوعات توپلانتیسیندا انرژی، توریزم، اقتصاد، تیجارت کیمی ساحه‌لرده امکداش‌لیق فورصتلرینی دیله گتیردیلر. جمهورباشقانی ایلهام علییئو آلبانی‌‌ انرژی اآلت‌یاپیسینین گلیشدیریلمه‌سینه سرمایه قویماغا حاضر اولدوقلارینی، اؤلکه‌نی طبیعی گاز شبکه‌سی ایله تجهیز ائده‌بیله‌جکلرینی بیلدیردی. آیریجا ایکی اؤلکه گله‌جک ایلده‌ن اعتباراً یوکسک امکداش‌لیق شوراسی ییغینجاغی دۆزنله‌مه قراری آلدیلار.\nآنلاشما تامین ائدیله‌ن بیر باشقا اؤنملی قرار، آذربایجانین تیرانا‌دا ائلچیلیک آچاجاق اولماسیدیر. بیلیندیگی اوزره، آذربایجانین آتن ائلچیسی تیرانا ائلچیسی وظیفه‌سینی بیرلیک‌ده ایجرا ائدیر.\nآذربایجان جمهور باشقانی ایلهام علییئو سفر چرچیوه‌سینده آلبانی‌‌ باشباخانی ادی راما ایله ده آیری بیر گؤروشمه گئرچکلشدیردی. گئچه‌ن آوریل آیین‌دا آلبانی‌‌ باشباخانی راما آذربایجانا گئرچکلشدیردیگی رسمی سفری چرچیوه‌سینده باکی‌دا جمهور باشقانی علییئو ایله بیر آرایا گلمیشدی.\n*\nگلیشمه‌لردن گؤرولدوگو اوزره آذربایجان-آلبانی‌‌ ایلیشکی‌لری گلیشیر. طرفلر اؤنجه انرژی ساحه‌سین‌ده امکداشلیغی گلیشدیریرلر. ایکی اؤلکه اوزون ایللردیر ترانس آدریاتیک طبیعی گاز بورو خطی پروژه‌سین‌ده بیرلیک‌ده چالیشیرلار. آذربایجان گئچدیگیمیز جولای آیین‌دا آوروپا بیرلیگی ایله ایمضالادیغی طبیعی گاز میقدارینی ایکی قاتینا چیخارما آنلاشماسینی حیاتا گئچیررکه‌ن، آلبانی‌‌ هم آلیجی هم ده ترانزیت اؤلکه اولاراق اؤن پلانا چیخیر. بو باغلامدا دسامبر آیین‌دا تورکمنیستان‌دا گئرچکلشدیریله‌جک آذربایجان-تورکیه-تورکمنیستان اوچلو ذیروه‌سینین اؤنمی بؤیوک. انرژی ساحه‌سین‌ده‌کی بو گلیشمه‌لره باخاراق آذربایجان-آلبانی‌‌ ایلیشکی‌لرینین بوندان سونرا داها دا گلیشه‌جگینی سؤیله‌یه‌بیلریک. روسیا-باتی بحرانی سوردوگو مدتجه آوروپانین انرژی گوونلیگی قونوسوندا آذربایجان داها چوخ مسئولیت آلاجاق.\nآذربایجان-آلبانی‌‌ سیاسی ایلیشکی‌لری ده اوست سویه‌ده سیر ائدیر. آذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئو آلبانی‌‌یه ایلک سفرینی گئرچکلشدیرمه‌سینه قارشیلیق، آلبانی‌‌ لیدئرلری آذربایجانا تئز تئز گئدیرلر. مثلاً، اسکی آلبانی‌‌ جمهورباشقانی ایلیر متا گئچه‌ن ژوئن آییندا گئرچکلشدیریلن ۹.حو کۆره‌سل باکی فورومونا قاتیلمیش، جمهورباشقانی علییئو ایله گؤروشموشدو. آلبانی‌‌ جمهورباشقانلاری کۆره‌سل باکی فورومونا منتظم اولاراق ایشتیراک ائدیرلر. باشباخان ادی رامانین یئددی آی اؤنجه آذربایجانا سفر گئرچکلشدیردیگینی داها اول ایفاده ائتدیک. طرفلر بیرلشمیش میللتلر، آوروپا گوونلیک و امکداشلیق تشکیلاتی، ناتو، قاراد‌نیز امکداشلیق تشکیلاتی، ایسلام امکداشلیق تشکیلاتی کیمی اولوسلارآراسی تشکیلاتلاردا امکداشلیغی داوام ائتدیریر. باکی و تیرانا یؤنه‌تیملری اولوسلارآراسی ساحه‌ده بیر بیرلرینی دستکله‌ییرلر.\nعمومیتله آذربایجانین باتی اؤلکه‌لری ایله ایلیشکی‌لری ده گلیشیر. ارمنیستانی دستکله‌یه‌ن فرانسانی حسابا قاتمازساق، باکی یؤنه‌تیمی آوروپانین بیر چوخ اؤلکه‌سی ایله ایلیشکی‌لرینی اوست سویه‌ده داوام ائتدیریر و آوروپا اؤلکه‌لرینه سرمایه‌لر قویور.\nاؤزتله، آذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئوین آلبانی‌‌ سفرینین چوخ وئریملی گئچدیگینی و ایکیلی ایلیشکی‌لرین یئنی بیر سویه‌یه یوکسلدیلدیگینی سؤیله‌یه‌بیلریک.\nاتیکتلر: #آذربایجان , #ادی راما , #بایرام بگای , #آلبانی , #ایلهام علییئو\nایلگیلی‌لی خبرلر\nیایلا چورباسی نئجه پیشیریلیر؟\n22.07.2024\n\"یایلا آشی\" یادا تورک اوصولو یوغورتلو آش\nیئنی اویغور تورکجه‌سی\n22.07.2024\nبوگون اویغور تورکلرینین اؤز آنا دیلینده تحصیل آلما ایمکانلاری محدوددور\nآوراسیا جمهوریتلرینین گوندمینده‌کی گلیشمه‌لر\n19.07.2024\n۸ جولای ۲۰۲۴ تاریخینده آغداش شهرینده آذربایجان، قازاقیستان، قیرقیزیستان، اؤزبکیستان و تاجیکیستاندان ۴ مین عسگرین ایشتیراکی ایله \"بیرلشدیک-۲۰۲۴\" عسگری مانورو باشلادی\nاسکی اویغور تورکجه‌سی\n17.07.2024\nموعاصیر تورک دیلی ساحه‌سینین جوغرافی و لینقویستیک پرینسیپلرینه گؤره گونئی-دوغو و یا کارلوک قروپوندا اولان اویغور تورکجه‌سی بو گون اساساً دوغو تورکیستاندا دانیشیلیر\n1912052\nآذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئوین آلبانی‌ سفری\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/66de\/55cb\/08c8\/63230113a7603.jpg?time=1721714866\n\/turki\/prwqrmlr\/2022\/11\/28\/adhrbyjn-jmhwrbshqny-ylhm-lyyy-wyn-albny-sfry-1912052\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":1022,"character_repetition_ratio":0.069,"word_repetition_ratio":0.049,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":129783.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Bursa Eli Kültüründe Eski Türk Inanclarınının Izler Ve Ve Bunların Türk Dünyası Sözlü Anlatmarındaki Yanstmaları-Metin Arkan-22s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nمیفولوژی\nBursa Eli Kültüründe Eski Türk Inanclarınının Izler Ve Ve Bunların Türk Dünyası Sözlü Anlatmarındaki Yanstmaları-Metin Arkan-22s\n2895\n0\n2020\/5\/18\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 3385 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38935 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":355,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.243,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":43687.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"منتخب الخاقانی فی کشف حقایق عرفانی (بیرینجی بؤلوم) - سایت دوستداران دکتر حسین محمد زاده صدیق (دوزگون)\nصفحه اصلی\nنشریه نامه صدیق\nنقشه سایت\nturkçe\nتماس با ما\nصفحه اصلی\nنشریه نامه صدیق\nنقشه سایت\nturkçe\nتماس با ما\nمنتخب الخاقانی فی کشف حقایق عرفانی (بیرینجی بؤلوم)\nچاپ\nایمیل\nتوضیحات\nدسته: تصحیح و تدوین\nمولف: ملا عبدالله زنوزی - تورکجه‌یه چئویرن: دکتر حسین محمدزاده صدیق.\nاؤن سؤز\nفلسفه‌چیلریمیزین عربجه و فارسجا یازدیقلاری فلسفی اثرلری تورکجه‌میزه قازاندیرماق و ئوز مالیمیز ائتمک، قارشیمیزدا دوران مهم وظیفه لردن بیریسی دیر. البته دیلیمیزده یازیلان فلسفی متنلر آز دگیلدیر و تورکجه‌میز بو باخیمدان دا غنی و وارلی بیر دیلدیر. و لاکین، فلسفه چیلریمیزین عربجه و فارسجایا آلیشدیقلاری ایچون، اونلارین ایشلتدیکلری چوخلو ایلاهی فلسفه اصطلاحلاری قارشیسیندا، تورکجه‌میزده، گنج نسلیمیزین یئنی و رنگارنگ طلباتینا اویغون، یئنی سؤزجوکلرو اصطلاحلاردا تاپیب، و یا وضع ائدیب ایشلتمه لییک.\nحکیم زنوزی‌نین «منتخب خاقانی» اثری‌نین بیرینجی فصلینی ائله بو مقصد ایله تورکجه‌میزه چئویریرم. تاپدیغیم و یا وضع ائتدیگیم فلسفی اصطلاحلار و سؤزجوکلرین آشاغیدا سیاهه سینی تقدیم ائدیرم. اوخوجو حکیم زنوزی‌نین ییغجام و درین سؤزلرینی باشا دوشمک ایچون، بو سیاهه‌نی یاخشی ئویرنمه‌لیدیر. اثری، من چوخ دقت ایله ترجمه ائتمیشم و تهراندا چاپ اولان فارسجا متنین، مصحح «مایل هروی» طرفیندن تصحیح یوخ، بلکه تغلیط اولونماسینا باخمایاراق، حکیم زنوزی نین ئوز الیازماسی و باشقا اثری «لمعات الهیه» یاردیمی ایله، ان دوغرو اوخونوشو تاپیب ترجمه ائتمیشم. اومید ائدیرم کی بو آخساق آددیم باشقا فلسفی اثرلریمیزین دیلیمیزه قازاندیریلماسی ایچون بیر باشلانغیچ ساییلسین.\nاسکی فلسفی اصطلاحلاریمیزین یئنی قارشیلیقلاری\nآهنگ : اویوم\nتذوت : ئوزه ک‌لیک\nابدی : سونراسیز\nترجح : ده‌یرلنمه\nازلی : ئونجه سیز\nترجح بلامرجح : ده‌یرلندیر نسیز\nاستعداد : چیخاریق ده‌یرلنمه\nالله : تانری\nتسلسل: زنجیرلمه\nامتناع : اولاسیزلیق\nتعیّن: گؤرونوشمه\nامکان : اولاسیلیق\nتقدم: قاباقلانما\nانفصال: آیریلما\nتقرر: دورقارلیق\nاولویت : قاباقجالیق\nتناقض : قارشیدلیق\nبالذات : ئوزوللو ـ ئوزکلی\nثبوت : تانیتلیق\nبالفعل : ائدیملی\nثلث: اوچلوک\nبالقوه: گوجوملو\nجماد: دونموش\nبالغیر: باشقالی\nجهت: یؤن\nبحث: سؤیلم\nحادث: اولوشلو\nتأخر: سونلانما\nحدوث : اولوشلوق\nتـأمل: دوراخساق\nحصول: اولایلیق\nتجوهر : ایچه‌ریک‌لیک\nحُکم: یوکوم\nخارج: دیش\nمرحله: دؤنه\nدَور : دؤنگه\nمطابقت: اویغونلاشماق\nرجحان : ئونجولوک\nممتنع : اولاسیز\nذات : ئوزول‌ ـ ئوزه‌ک\nممتنع الوجود : اولاسیزوارلیق\nشیئت : زادلیق\nممکن: اولاسی\nضرورت : گرک‌لیک\nممکنات: اولاسیلار\nعدد : سای\nممکن الوجود: اولاسی وارلیق\nعدم : هئچلیک ـ یوخلوق\nمقدمه : باشلیق\nعلم : بیلیم\nمعدومیت: یوخ اولما\nعینیت : گؤرونوش\nمکیف : ئوزللنمه\nعینی : گؤرونن\nموجود : واراولان\nغیر : باشقا\nموجو��یت : واراولما\nفصل : بؤلوم\nنفس: ئوزلوک\nفعلیت : ایشلک‌لیک\nنقیض : قارشید\nقدیم : اسکی\nنور : ایشیق\nکُنه : ایچه‌ریک\nواجب‌الوجود : واجیب وارلیق\nکیفیت: ئوزللیک\nواقع: اولای\nماهیت : ئوزه‌ک\nوجوب: گرکلیک\nمتکلم: کلام‌چی\nوجود: وارلیق\nمتناقض: قاراشیدلی\nوقوع : اولوش\nمحمول: گؤتوره‌ن\nهویت : ئوزلک‌لیک\nمرجح : ده‌یرلندیرن\nدکتر ح. م. صدیق\nبیرینجی بؤلوم\nواجیب وارلیغین ئوزوللو اثباتیندادیر و بیر نئچه باشلیقدان اولوشور.\nبیرینجی باشلیق:\nأوچلوک ماده‌لری: گره‌کلیک، اولاسیزلیق و اولاسیلیق بیانیندادیر.\nبیل کی گرکلیک، وارلیق موضوعو ایچون گؤتوره‌نین اثبات گره گیدیر، ایسته‌ر گؤتوره‌ن، وارلیق و ایسته‌رسه وارلیق دیشی اولسون. اولاسیزلیق، موضوع ایچون گؤتوره‌نین اثبات ائتمه‌مه گره گیدیر، ایسته‌ر وارلیق و ایسترسه وارلیق دیشی گؤتوره‌ن اولسون.\nاولاسیلیق ایسه گؤتوره‌ن اثباتی گره‌گی نین اولماماسی و موضوع ایچون اونون اثبات ائدیلمه‌مه‌سیدیر. ایسته‌ر گؤتوره‌ن وارلیق، و استه‌رسه وارلیق دیشی اولسون\nولاکین کلام بیلیمینده، گره‌کلیک، وارلیق گره‌گیدیر، اولاسیزلیق یوخلوق گره‌کی، و اولاسیلیق، وارلیق گره‌گی‌نین یوخلوغوو یوخلوقدور. بو، آدی کئچن معنالارا، بیرده‌یر ایله «ماده‌لر» و باشقا ده‌یرایله «یؤنلر» آدی وئریلیر.\nآچیقلانماسی بئله دیرکی ئوزولونده و اولوشوندا موضوعون گؤتوره‌ن ایله ایلگیسی، یوخاریداکی ئوزللیک‌لرین بیریسینه ئوزللنمه سیدیر. میثال ایچون، حیوانلیغین انسان ایله ایلگیسی، اصلینده، گرکلیک ئوزللیگی ایله ئوزللنمیشدیر و حیوانلیغین دونموش ایله ایلگیسی ئوزولونده، اولاسیزلیق ئوزللیگی ایله ئوزللنمیشدیر و یازیچیلیغین انسان ایله ایلگیسی انسانین اولاسیلیق ایله ئوزللنمه‌سیدیر.\nو بو ئوزللنمیش ئوزللیکلره‌، ئوزوللنمیش ئوزللیکلر اولدوقلارینا گؤره، «قضیه‌لر ماده‌لری» دئییلیر و عاغیل یانیندا گؤتوره‌نین موضوع ایله ایلگیسی، أوچلوک ئوزللیک‌لری ایله ئوزللنمه‌سیدیر و بونا گؤره‌ده «قضیه‌لر یؤنلویی» آدلانیر.\nو یؤنلر، گاه ماده‌لر ایله اویغونلاشیر. و بو حالدا، یوکوم دوزدور و گاه دا جوره ـ جوره اولور و بو حالدا یوکوم آدلانمیش و یالان اولور. اما بیل‌کی ماده‌لربو أوچ معنا ایله حدود لانیر. و یؤنلر بو أوچ معنا ایله حدود لانمیرلار و بلکه باشقا یؤنلرده، قضیه‌لرده ده‌یرلیدیر و میزان بیلیمینده گئنیشجه سینه آچیقلانمیشدیر.\nائله بورادان آنلاشیلیرکی واجیب وارلیق ایچون وارلیق گره کیر، یعنی وارلیغی اوندان آییرماق اولماز.\nو اولاسیز وارلیق ایچون، یوخلوق و هئچلیک گره‌کیر. یوخلوغو اوندان آییرماق اولماز. و اولاسی وارلیق ایچون ایسته‌ر وارلیق و ایسته‌‌رسه یوخلوق گره‌کمر.\nوارلیغین هر بیر شئی ایچون ایلگیسی، ئوزولونه گؤره، یا واجیب وارلیقدیر، یا اولاسیزی وارلیق و یا اولاسی وارلیقدیر. بو معنالار تک بیر شئیده توپلانا و همده بیر شئی بو معنالاردان بوشالا بیلمز. بلکه بونلارین بیریسی ایله ئوزه‌للنمه ‌لیدیر.\nاودورکی دئییرلر بو معنالار آراسیندا، گئرچک آیریلما ثابتدیر. نئجه‌کی جوت و تک آراسیندا گئرچک آیریلما واردیر. بئله‌کی، نه توپلانار و نه‌ده بوشالار. بلی، وارلیقدا ایکی گئرچک آیریلما واردیر. نئجه‌کی گئرچک آیریلما أوزو و ایکی لیک بیر آز دوشونمه ایله بلله‌نر.\nایکینجی باشلیق\nواجیب وارلیق و اولاسیز وارلیغین بؤلوملری.\nبیل کی هم واجیب وارلیق و همده اولاسیز وارلیق، ایکیه بؤلونور بیرینجی‌سی ئوزوللو، ایکینجی‌سی باشقالی وارلیقدیر.\nئوزوللو واجیب وارلیق، اودورکی وارلیق اونون ایچون گره‌کیر. ئوز ئوزولونه گؤره، بوتون آرتیق یؤنلر، ده‌یرلر و حیثیه‌لردن قیراق، «حقیقیه» اولسون یا او یؤنلر و ده‌یرلر و حیثیه‌لر «ثبوتیه» اولسون و یا «سلبیه» اولسون و یا «تعلیلیه» و یا «تقییدیه» اولسون، حتی اگر او یؤنلر و ده‌یرلر او ئوزولون اولوشوکیمی، او ئوزول اولموش اولسون. آراشدیرما و دلیل گتیرمه اقتضا سینجا، ئوزولونده واجیب وارلیغین معنا حققی بودور. نئجه کی گله‌جک سؤیلم‌لرده، آیدینلا شاجاقدیر: دیللرده و چوخ علیملر آراسیندا سؤیله‌نن سهو دیر.\nباشقالی واجیب وارلیق ایسه اودورکی اونون وارلیق گره‌گی باشقاسیندان گلسین و بودا «فیاضه علّت» دیر. ایسته‌ر باشقا علّتلره‌ده محتاج اولسون، ایسته‌ر اولماسین.\nئوزولونده اولاسیز وارلیق اودورکی، بوتون یؤنلر و حیثیه‌لردن قیراق، ئوزولونه گؤره، ایسته‌ر محض تقدیری ئوزول و ایسته‌رسه یالنیز فرضی ئوزول اولسون، گره‌کی یوخلوق و هئچلیک اولسون.\nاولاسیز وارلیغین آراشدیرما و دلیل گتیرمه اقتضاسینجا، معنا حققی بودور. دیللرده اولان سهودیر.\nو باشقالی اولاسیزی وارلیق اودورکی اونون یوخلوق و هئچلیک گره‌کی، باشقاسیندان گلسین و بودا علت یوخلوغو دور. و اولاسی وارلیق ایسه، ئوزول ایله حدودلانیر و باشقالی اولابیلمز، نئجه‌کی آیدینلاشاجاقدیر.\nأوچونجو باشلیق\nئوزوللو گرکلیک و ئوزوللو اولاسی‌لیق، باشقالی گره‌ک‌لیک و باشقالی اولا سیزلیغا توش گله‌بیلمز.\nباشقالی گرکلیک و باشقالی اولاسیزلیق، ئوزوللو اولاسی‌لیق دیر، ئوزوللو گرکلیک و یا ئوزوللو اولاسیزلیق دگیلدیر.\nبیانی بئله‌دیرکی، اگر باشقالی گرک‌لیک، ئوزوللو اولاسیزلیغا توش‌گله، ئوزوللو اولاسیزلیغین ئوزوللو اولاسیلیغا دئوریلمه‌سی گره‌که جکدیر. و یا ایکی قارشید توپلانماسی ثابت اولاجاقدیر، چونکه توش گلمه‌سیندن سونرا، باشقالی گرک‌لیک و یا ئوزوله باخماما گره‌گی قالار و یا قالماز. بیرینجی حالدا، ایکی قارشیدا توپلانماسی و ایکینجی حالدا ئوزول دئوریلمه‌سی ثابت اولاجاقدیر. و بو بیان ایله آیدین اولورکی ئوزول گرکلیک باشقالی اولاسیزلیغا توش گله بیلمز. و گاهدا، باشقالی گرک‌لیک ، ئوزوللو گرک‌‌لیگه توش گلیر. او باشقالی‌نین یوخلوغو فرض ایله، یا ئوزول گرک لیک قالار و همان ئوزول گرک‌لیک ایله‌ئوز نفسی حدّینده وار اولار و یا اولماز. بیرینجی حالدا، او باشقالی‌نین وارلیغی و گره‌کلیگی لغو اولار. و ایکینجی حالدا گرکلی ئوزولون، اولاسی ئوزوله دئوریلمه‌سی گره‌که جکدیر و فرض ائتدیگیمیز ئوزول گره‌کلی اولمایا جاقدیر.\nبئله لیکله آیدینلاشیرکی ئوزوللو اولاسیزلیق، باشقالی اولاسیزلیغا توش گله‌بیلمز.\nباشقالی گره‌ک‌لیک و باشقالی اولاسیزلیق، ئوزوللو اولاسیا حدودلانیر و بونون ایچون ماحال یوخدور. چونکه ئوزوللو اولاسیلیق، ئوز وارلیغی و ئوز یوخلوغو یوخ، بلکه ئوزوللو اولاسی‌نین اقتضاسی‌نین یوخلوغوندان عیبارتدیر.\nو ئوزول اقتضاسی یوخلوغو، باشقا اقتضاسی ایله آیغیری دگیلدیر. چونکه باشقا اقتضاسی یوخ، ئوزول اقتضاسی یوخلوغو قارشیدیدیر. و باشقا اقتضا قارشیدی، باشقا اقتضا یوخلوغودور، ئوزول اقتضا یوخلوغو دگیلدیر.\nدؤردونجو باشلیق\nاولاسیلیق، باشقالی یوخ، ئوزوللودور\nبیلدیک کی‌گره‌ک‌لیک، باشقالی و ئوزللودور. اولاسیزلیق‌دا باشقالی و ئوزوللودور. ولاکین اولاسیلیق باشقالی اولابیلمز. چونکی توش گلن، یا باشقالی اولاسیلیقدیر و یا ئوزوللو اولاسی دیر، یا ئوزوللو گره‌ک لیدیر و یا ئوزوللو اولاسیزلیق دیر.\nبیرینجی حالدا، باشقانین اقتضاسی، همان ئوزوللو اولاسیلیق دیر و یا اوندان باشقادیر. بیرینجی حالدا، او باشقانین یوخلوغو فرضینده، ئوزوللو اولاسیلیق قالار و یا قالماز. بیرینجی حالدا، اونون ده‌یرو اقتضاسی لغو اولار و ایکینجی حالدا، مقتضی‌نین ئوزوللو مقتضادان و از کئچمه‌سی گره‌کیری و بودا ماحال دیر و بلکه فرض خیلافی دیر. و ایکینجی حالدا، بیرینجی تردید گره‌کیری. بئله‌کی‌تک شئی، تک وارلیق ایچون ایکی اولاسیلیق ایله محتاج اولسون و بو معنا ایسه باطیلدیر. چونکی تکین اولاسیلیغی، وارلیق قبولوندا یئترلیدیر، یوخسا اولاسیلیق اولماز، بلکه هر ایکیسی بیر اولاسیلیق اولار و بو معنا ایسه فرضین خیلافینادیر. و اگر باشقالی اولاسیلیق، ئوزوللو گره‌ک‌لیک ایله شوش گلرسه، باشقالی اولاسیلیق توشوندا، ئوزوللو گره‌ک‌لیک یا قالارغی دیر و یا قالارغی دگیلدیر. بیرنجی حالدا تک اولان شئی هم وارلی اولمالیدیر و هم محتاج اولمالیدیر. چونکی اونون ایچون باشقالی طرفیندن اولاسیلیق ثبوتی گره‌کی ایچون،« خارجه علت گره‌‌کیر و ئوزوللو گره‌ک لیگی ایچون باشقا سینا محتاج دگیلدیر و آیدیندیر که فقر و وارلی‌لیق، قارشیدلیغین ایکی یؤنونده دیرلر. و آیدیندیر که تعلیلیه حیثیه اختلافی، موضوع ئوزولو چوخلوغونا سبب اولماز. و ایکینجی حالدا ایسه مقتضی ئوزوللو مقتضادان و از کئچمه‌لیدیر و بودا ماحال دیر.\nبئشینجی باشلیق\nاولاسی وارلیغین نئجه‌لیگی\nاولاسی وارلیق، ئوزولونه گؤره بوتون یؤنلر و زایده حیثیه لره باخمادا، وارلیق و یوخلوغون اونون ایچون گره‌کلی اولماماسیدیر. باشقا سؤزله دئسک، ئوزوللو اولاسی اودورکی، ئوزولونون نفسی، ئوزولدن ائشیکده بوتون ایشلره باخمادان، نه وارلیغی اقتضا ائدر و نه‌ده یوخلوغو اقتضا ائدر، نه وارلیقدان اولاسیزلیق ائدر و نه‌ده یوخلوقدان اولاسیزلیق ائدر.\nبورادان‌دا آیدین اولورکی اولاسیلیق درجه‌سی اولاسیلاردا، اونلارین وار اولمالاری و یوخ اولمالاریندان قاباقدیر. اما بیلمک گره‌کیرکی بو قاباقجالیق اولوشدا دگیلدیر، عاغیل دوراخساغیدیر.\nاولاسیلیغین واراولمایا ویوخ اولمایا قاباقجالیق آنلامی بودور. یوخسا ئوزه‌کلر وار اولمادان قاباق دورقارلیق، ایچه‌ریک‌لیک، تانیتلیق و ئوزه‌ک‌لیک ایله ثابت لشمه‌میشلر و او دؤنه ده اولاسیلیغا دورقارلیق و ایچه‌ریک‌لیک ایله موصوف اولموشلار و وارلیق ایله موصوف دگیلدیرلر. چونکه او ئوزه‌کلرین دورقارلیق و ایچه‌ریک‌لیک لری وار اولمادان ئونجه یا ائشیکده‌دیر و یا ذهنده‌دیر. و آیدیندیر که ائشیکده‌دیر و اولایلیق اولمادان ذهنیت دوشونوله بیلمز و اولایلیغین آنلامی، وارلیق آنلامی کیمیدیر. پس ئوزه‌کلرین ئوزه‌ک‌لیک و ایچه‌ریک‌لیک لری اولاسیلارین دورقارلیق و تانیتلیق اوللایلیغین یؤنو اولمادان اولماز.\nکسین یوخلوق حالیندا ئوزه‌ک‌لر ایچون ئوزه کلیک یوخدور، یالنیز تقدیر و فرض واردیر. نئجه‌کی ئوزه‌کلر اولاسیزلیقدادا یالنیز تقدیرلی و خالیص فرضدیر.\nبورادان‌دا آیدین اولورکی اوللاسیلیق ئوزه‌ک���لری ئوزلوکلری حدینده یالنیز ابهام، هلاکت، قارانلیق و باطیل لیک‌دیر. اونلارین ایشلک ‌لیک و ثابت‌لیگی و ایشیقلیلیغی، گؤرونن ئوزلک‌لیک و وارلیق ایشیقلاری ایله دیرکی ایشیقلار قایناغی و سیرلر معدنی و ئوزکلیک‌لر و ایشلک لیکلر باشلانغیجیندان قایناقلانیرلار. بو اینجه سؤزه تانری دیلیند ه قرآن صحیفه‌سینده بئلته اشاره اولونور:\nکُلُّ شئی هالِکُ اِلاّ وَجهَهُ[1]\nبیرجه دوشون کی بورادان «اعتزال» مذهبی باطیل اولور. چونکه اونلار یوخلوغا یوروین اولاسیلارین ثبوتونا قایل اولموشلار و اونلار ایچون، ائشیکده وارلیقدان ئونجه تانیتلیق و اولوشدا ایچه‌ریک‌لیک خیال ائتمیشلر. و بئله خیالا دوشموشلرکی اولاسیلار ئوزه‌ک ‌لری، ئونجه‌سیز ثابته‌لردیر و بعضی چیرکین مفسده‌لر ثبوتوندا یوخ، وارلیقداقاینایان علته محتاج دیرلار.\nآلتینجی باشلیق\nئوزوللو قاباقجیللیق باطیلدبر\nئوزوللو قاباقجیللیقدان مقصد، اولاسی ئوزه‌ک وارلیق و یا یوخلوغون قاباقجیللیق و ئونجولوگونو اقتضا ائدرسه، همان قاباقجیللیق و ئونجولوکده وار و یا یوخ اولمالیدیر.\nبئله‌کی اولاسیلی ئوزه‌کلر، ئوز ئوزلوگو حدّینده، زادلیق، ایچه‌ریک‌لیک و دورقارلیقلاری یوخدور. اونلارین ئوزه‌کلری، یالنیز تقدیری و خالیص فرضدیر. نئجه‌کی آیدینلاشدی، اولمایان و خالیص یوخ‌زادی، نئجه خیال ائتمک اولار؟ ئوزللیکله، ثبوتیه صیفتی اقتضاسی کی قاباقجیللیق و ئونجولوک اونلادیر. و حالبوکی ثبوتیه صیفتی اقتضاسی دیر نئجه یوخ ایچون ثابت اولابیلر؟ بو، مسلّم اولموش و آیدین دیرکی زادی فرعی‌زاده ایچون ثبوت ائتمه، اونون ایچون ثبوت ائدیلمیش اولور.\nباشقا دلیل، «لمعات الهیه‌» ده اقامه ائتمیشم. کلام کیتابلاریندا آیری دلیللرده واردیر.\nیئدینجی باشلیق\nعلّتین نئجه‌لیگی\nاولاسی‌نین عّلته احتیاجی ‌نین سببی، یالنیز اولاسیلیق دیری، اولوشلوق دگیلدیر، اولاسیلیق ایله اولوشلوق‌دا دگیلدیر، اولوشلوق شرطلی اولاسیلیق‌دا دگیلدیر.\nبو أوچ یولون هر بیریسی ایچون، کلامچیلار آراسیندان اینانانلار واردیر.\nئوزوللو قاباقجیللیغین پوچاچیخاریلماسیندان آیدین اولورکی اولاسی ئوزه‌ک لرین وارلیق و یوخلوغا گؤره نسبتی، بیردیر. پس، هر اولاسی‌نین سؤز یوخ‌کی، ایکی طرفی مساوی دیر. و ایکی طرفی‌نین مساوی اولماسینی گؤرمه‌، اولوشلوغا باخمادان،« بلکه اولوشلوق یوخلوغونو فرض ائتمکله، مساوی اولان ایکی طرفین بیری‌نین باشقاسی‌نین ایستگینده اولماسینا یئترلیدیر. بو ایسه، چوخ آیدین و آچیقدیر. بوندان باشقا، بئله اولمازسا، ده‌یرلندیر نسیز ثابت اولار. و اونون ماحال اولاسی‌دا فیطری دیر. عالیملر آراسیندان، کیمسه ایسه، اونون ماحال اولماسیندان ساری ساواشمیر. گرچی دوز دوشونولورسه، ده‌یرلنمه‌ده، ایکی قارشیدین بیر یئرده توپلانماسی گره‌کیر.\nپس، اولاسی، اوناگؤره‌کی اولاسی‌دیر، ده‌یرلندیرن وعلّت ایسته‌ییر. ایستر اولوشلو اولسون او ایستر اسکی اولسون، ایستر اولوشلولوق اونونلا گؤرونسون و یا یوخ. بوناگؤره‌دیرکی اولاسیلیغا بیلیم، افتقارا بیلیم دئمکدیر. نئجه‌کی تامّه علّته تام بیلیم ایچون ده، معلولون ئوزه للیگینه بیلیم گره‌کیر. معلول، تامه علّت ئوزه‌للیگینه، تام بیلیم ایچون گره‌کلیک ایسته‌ین دگیلدیر، بلکه مطلقه علّت ایچون تام بیلیمه گره کلیک ایسته‌ین‌دیر.\nپس، اگر معلول اولاسیلیغی افتقار ا��لارسا، و یا هر ایکی معلول أوچونجو علّت اولارسا، اولاسیلیغا بیلیم، مطلقه علّته بیلیم حساب اولونور بو، افتقار ئوزه‌للیگینه بیلیم دگیلدیر. و هابئله، اولاسیلیغا بیلیم، اوچونجو علّته گؤره، افتقارا بیلیم ساییلیر. بو، اولاسیلیغا بیلیم دگیلدیر.","num_words":3532,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.015,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":143748.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ملک باغی بولگه‌سی خوزیستان اوستانینین بولگه‌لریندن بیریدیر. بو بولگه‌نین مرکزی باغملک شهریدیر.بی بولگه ۱۳۹۵ مینجی ایلده ۱۱۴,۳۸۴ نفر خالقی وارمیش[۱]","num_words":25,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":624636.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۹ بهمن، ایران تقویمینده ایلین ۳۱۵-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۵۰ گۆن (نورمال ایل) یا ۵۱ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.266,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":291056.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دیگر طرفدن جناب مسلم عبدالله بن خازم آدلی بیر آدامی ، هانیدن خبر توتماق اوچون دارالاماره سارايينا گوندردی.\nعبدالله دئییر: هانی حبسه آليناندان سونرا بو خبری جناب مسلمه یئتیرن بیرینجی آدام ایدیم. او واخت مراد طایفاسینین قادينلاریندان بیر تعدادی ، توپللانيب سسله ییردیلر. وای ائلیمیزین حالينا ، بیز آتاسیز قالدیق.\nعبد الله دئییر: بو خبری تئزلیکله عقیل اوغلونا چاتدیردیم. حضرت صحابه لرینی – یا منصور محمد – رمزی ایله چاغیرماغا امر ائتدی.\nاو واخت اونا بيعت ائدن اون سگگیزمین نفردن عبارت ایدی. من – یا منصور محمد – چاغیردیندا سسیمی ائشیدنلر بو رمزی تکرار ائتدیلر. نهایت هامی توپلاندى.\nجناب مسلم «کنده» ، «ربيعه» طایفاسینین بایراغینی عبیدالله بن عمرو بن عزیز کندی نین الينه وئریب دئدی منیم اؤنومده حرکت ائدین.\n«مذحج» و «اسد» طایفاسینین بایراغینی ایسه عوسجه اوغلونا تاپشیریب پیاده گئتمگه امر ائتدی. «ربيع تمیم» و «همدان» طایفاسینین بایراغینی ابوثمامه به وئردی. «ربع مدینه» بایراغینی عباس بن جعده یه وئریب اؤزو «مراد» طایفاسی ایله حرکت ائتدی.\nاعیانلارین زیاد اوغلو ایله ییغینجاقلاری\nکوفه اعيانلاری نصارالار کوچه سیندن زیاد اوغلونون یانینا گلیب عقیل اوغلونون احوالاتینی خبر وئردیلر.\nعبيد الله کثیر بن شهابی چاغیریب امر وئردی کی ، مذحج طایفاسيندان سنه طرفدار اولانلارلا بیرلیکده کوفه نین کوچه بازارينا گندیب آداملاری مسلمین باشیندان داغیدین. اونلاری قورخودوب سلطانین آجیغیندان بر حذر ائدين.\nسونرا اشعث اوغلو محمده امر ائتدی کی ، «کنده» و «حضرموت» طایفاسيندان اولان تابعلری ایله آرالیغا چيخيب اونلارا قوشولانلارا آمان بایراغی وئرسینلر.\nاو، همده قعقاع بن شور دهلی یه ، شبث بن ربعی تمیمی یه ، حجار بن ابجل عجلی یه و شمر بن ذی الجوشن عامری یه عینی امرلری وئردی.\nزیاد اوغلو شبث بن ربعی ملعونلا نئچه نفر گوندردی کی ، اهالی آراسینا گئدیب یزیده بیعت ائدنلره هدیه وئره لر و معصیت اهلینی جزا و باغیشدان محروم اولماقلا قورخودوب ، شام اوردوسونون کوفه یه دوغرو حرکت ائتمک شایعه سینی یايسينلار.\nاعیانلار آمان بایراغی ایله آداملاری جناب مسلين باشیندان داغیتماق اوچون قيام ائدیرلر\nکثیر بن شهاب اهاليه اوز توتوب بئله دئدی: ای جماعت قوشولون اؤز آداملارينيزا. پیس ایشه تله سیب اؤزونوزو اؤلومه وئرمه یین ، امیرالمؤمنین یزید عسگرلری کوفه یه چاتماقدادیر.\nاو، سؤز وئریب کی ، اگر داغلیشماییب ساواشسانیز بو آخشام عائله لرینیزی عطادان محروم اندیب وار دؤولتینیزی ایسه شام عسگرلرینه بؤلوشدوره جکدير.\nگناهکارین و تاپیلمايانين يئرينه تاپیلانی و گناهی اولمایانی توتوب اؤلدوره جکدير . و بئله لیکله سیزلردن معصیت اهلی قالماياجاقدير. قالان دا اؤز أليله ذلیل اولاجاقدير. باشقا اعيانلاردا جماعته عینی سؤزلری دئدیلر.\nاهالی بو سؤزلری ائشیتدیکده داغیلیشماغا باشلاديلار. قادينلار اوغوللارینی ، قارداشلارینی یاخود ارلرینی «باشقاسی سنین ایشینی گؤرر» یا دا « ائرته سی گون شام عسگرلری گله جک آت شری باشیندان» دئيه الیندن یاپیشیب آپاریردی.\nاشعث اوغلو محمد ملعون «عماره» طایفاسی ائولرینه یاخینلاشیب گوردو کی ، عمارة بن صلخب یاراقلانیب عقيل اوغلونا یاردیمچی گئتمک ایسته ییر.\nاونو ياخالاييب زیاد اوغلونا گؤندردی. عبيدالله ایسه اونو دوستاقا سالدیردی. دیگر طرفدن جناب مسلم شورئیح اوغلو عبدالرحمانی چوخ بیر تعداد لا اشعث اوغلو محمدین ساواشینا گوندردی.\nقعقاع بن شور ملعون عراره محله سینده عقیل اوغلو ايله اصحابینین اطرافيندا دولانیردی. او اشعث ملعونا بیر مکتوب یازیب عقیل اوغلونو احاطه ائتدیگی نین خبرینی وئردی. شبث بن ربیع اؤز آداملاری ایله جناب مسلمی احاطه ائتدی.\nعباس جدلی بئله روایت ائدیر:\nعقيل اوغلو ایله دؤرت مین نفر گؤتوروب چیخدیق. دارالاماره سارایینا چاتاندا اوچ یوز نفر قالمیشدیق ، جماعت داغیلیردی آخشام چاغی مسجیدده جناب مسلم ایکه قالانلارین سایی اوتوز نفردن آرتیق دئییلدی.\nبئله لیلکه او حضرت آخشام نامازینی اوتوز نفر ایله قیلدی. عقیل اوغلو بو وضعیتی گؤردوکده «کنده» قاپیسینا دوغرو یولا دوشدو. اورایا چاتاندا یالنیز اون نفر قالمیشدی. او محلله نین قاپیسیندان چیخاندا آرتیق اونونلا قالان بیر کیمسه يوخ ایدی.\nدونوب آرخاسینا باخديقدا گؤردو کی ، اونا یول گؤستريب انوه آپارماق اوچون یاخود اونو مدافعه ائتمگه بیر کیمسه یوخدور. بئله لیکله عقیل اوغلو جناب مسلم کوفه نین تنگه لرینده باشی آشاغی ساغ – سولا باخا باخا يئرییردیسه هارا یا گئده سی اولدوغونو بیلمیردی.\nنهایت «بنی جبله» طایفاسینین محلله سینه «طوعه» آدلی بیر قادینین قاپیسیندا دایاندی ، (طوعه اشعث بن قیسین آزاد اولونموش کنیزی ایدی) او ، (اوسید حضرمی) نین آروادی ایدی.\nاونون حضرميدن بلال آدلی بیر اوغلو وار ایدی. بلال جماعته قوشولوب ائودن چیخمیشدی. آناسی اونون یولونو گؤزله ییردی.\nجناب مسلم گليب «طوعه» یه سالام وئردی. طوعه سالامینی آلدی مسلم دئدی: ای آللاه بنده سی منه سو وئر . طوعه ائوه گئدیب بیر کاسا سو گتیردی جناب مسلم قاپی دالیندا اگلشميشدي. سویو ایچندن سونرا دوروب گئتمدی.\nطوعه «ای آللاه بنده سی سو ایچمه دینمی؟» دئیه سوردو. جناب مسلم «ایچدیم» دئدی\nطوعه ، «بئله دیرسه گیت ائوینه عائله نین یانینا.» دندی.\nجناب مسلم جاواب وئرمه دی. طوعه بیرده دئدی. او حضرت يئنه دیللنمدی. طوعه دئدی: منیم حاققيمداکی فیکرینه گؤره تانریدان قورخ.\nسبحان الله ای تانرینین بنده سی گئت گیلن عائله نین یانینا . قاپیمدا دورماق سنه یاخشی دئیل. بو ایشی سنه حلال ائتمه رم. جناب مسلم آیاغا قالخيب دئدی:\nای آللاه بنده سی بو شهرده منیم بیر کیمسم نه ده دالداناجاغیم یوخدور. منه ثواب ایش گؤرمگی سئو میرسنمی؟\nبلکه بیر گون بو ثواب ایشینین مکافاتینی وئردیم. طوعه «ای آللاه بنده سی نه دئمک ایسته ییرسن» دئیه سوردو ، جناب مسلم دئدی:\nمن عقیل اوغلو مسلیمم بو آداملار یالان دانیشیب منی آلداتديلار. طوعه «سنسن می عقیل اوغلو مسلم؟» دئیه سوردوقدا مسلم «منم» دئیه جاواب وئردی.\nطوعه دئدی: کنچ ایچری و او حضرتی بیر اوطاغا آپاردی. شام گتیردیسه ، او حضرت شام یئمه دی ، چوخ کئچمه دن طوعه نین اوغلو ائوه گلدی ، آناسینین اوطاقلارین بیرینه چوخ گیر – چیخ ائتدیگینی گؤروب دئدی:\nآللاها آند اولسون سنین بو اوطاغا گیر – چیخ ائتدیگین منی چوخ قورخودور . دئیه سن بو گئجه سنده بير زاد واردیر، طوعه دئدی: بالايات دينجل بلال «آللاها آند اولسون منه دئملیسن بوسری» دئدی.\nطوعه دئدی: بالا گئت ایشینه مندن بير زاد سورما. بلال اؤز سئوالينا يئنه تأکید ائتدیگیندن طوعه چاره سیز قالیب اوغلوندان بو سری گیزلی ساخلاماغا سؤز وئرمگینی ایسته دی بلال برک آند ایچیب آناسینی خاطر جمع ائتدی. طوعه مسلمین ائولرینده اولدوغونو اونا دئدی. بلال یاتاغینا گیريب سوسدو.\nزیاد اوغلو جناب مسلمی آختاریر\nزیاد اوغلو، جناب مسلمین باشیندان کؤمکچیلرینین داغیلدیغینی گؤردوکده ، قاراووللارا مسجدين اطرافيندا اونون يولداشلارینی آختارماغا امر ائتدی. اونلار اللرینده مشعل هر یئری حتی منبرین آلتینی دا آختارديلار بیر کیمسه نی گؤرمه ییب زیاد اوغلونا خبر وئردیلر. او ملعون عمرو بن نافعی بو سؤزلری اوجا سسله دئمگه مأمور ائتدی:\nبوتون کوفه اهلی آخشام نامازینی مسجد ده قيلماليدير . بئله لیکله بیر ساعات کئچمه دن مسجد آداملا دولدو.\nبؤیوک قاراووللاردان اولان حصین بن تمیم زیاد اوغلونا دئدی: ایسته یيرسن اؤزون ناماز قیل یاخود باشقاسی سنین یئرينه قیلسین. لاکين من قورخورام دوشمنلرین سنی غفلتا اولدوره.\nعبید الله دئدی: ناماز دا قاراووللاری منیم آرخامدا قوی و اونلارا چوخ هدیه وئر. بئله لیکله زيا اوغلو السده قاپیسیندان مسجیده گیریب نامازی قیلدی.\nزیاد اوغلونون چیخیشی\nنامازدان سونرا عبيدالله منبرده آیاق اوسته دوروب تانرینی حمد و ثنا ائدندن سونرا دئدی: عقیل اوغلو آخماغی و جاهلی گوردوز کی ، آرایا نئجه آیریلیق سالدى. اونو هر کیمین ائوینده تاپساق قانی اؤز بوینونادير.\nمسلمین دیه سینی اونو بیزه تحویل وئره نه وئره جی ییک. ای آللاه بنده لری تانریدان قورخون و اؤز اطاعت و بيعتينيزه عمل ائدین.\nاو ملعون سونرا حصين ابن تمیمه دؤنوب دئدی: اگر کوفه نین بیر قاپیسی آچیق قالا یاخود عقيل اوغلو کوفه دن چیخا و اونو منیم اوچون گتیرمیه سن آنان سنسيز قالاجاقدير.\nبو شهرين بوتون ائولرینی سنین اختیارینا وئردیم. بوتون قاپیلارینا قاراوول قوي. ائرته سی گون ائولری بیر – بیر آختاریب عقیل اوغلونو تاپ.\nزیاد اوغلو منبردن انيب دارالاماره سارایینا گیردی. عمرو بن حریثه مسجد ده قالیب بیر کیمسه نی چیخماغا قويماسین دنيه أمر وئردی.\nدیگر طرفدن مختار بن عبید ثقفی «لقفا» آدلی بیر یئرده ایدی. او کوفه ليلرله بیرلیکده جناب مسلمه بیعت ائتمیشدی. همده چوخلارینی بیعته چاغیرمیشدی.\nاو حضرتین کوفه ده قيام ائتمگینی ائشیتدیکده نئچه نفر اؤز آداملاری ایله گلیب آخشام آذانیندان سونرا فیل آدلی قاپیا چاتدی.\nهانی بن ابی حبه اورادان کئچیردی مختاری يولداشلاری ایله اورادا گؤروب دئدی: بورادا نیه دوروبسونوز؟\nآداملارا قوشولوب دوز يوللا گئتمه یيرسن می؟\nمختار دئدی: سیزین بؤیوک گناهينيزا گؤره منه باشقا فيكير قالماییب. هانی وداعی دئدی: من بئله فیکیرلشميرم. آللاها آند اولسون اؤزونو اؤلومه وئریرسن.\nسونرا هانی قاییدیب مختارين احوالاتینی حریث اوغلونا سؤيله دی عبدالرحمان بن ابی عمیر ثقفی دئییر: هاني مختار احوالاتینی حریث اوغلونا خبر وئرنده اورادایدیم. حریث اوغلو منه دئدی: دور عمینه دئگیلن آغاسی مسلمین هارادا اولدوغو بللی دئییلدیر.\nاؤزونو اؤلومه وئرمه سین دوردوم گئتمگه زائد بن قدامة بن مسعود یئریندن آتیلیب دئدی: مختار بورايا گله آماندا اولاجاقمی؟\nحریث اوغلو دئدی: منیم طرفیمدن آماندادیر. اگر حوکمداری میز زیاد اوغلو مختار حاققيندا بیر ایش گؤرمک ایسته رسه من شفاعت ائده رم.\nزائد دئدی: انشاء الله خئيردن باشقا بیر شئی اولماز . عبدالرحمان سونرا دئییر: من زائد ایله بیرلیکده مختارين یانینا گلیب ماجرانی دئدیک. و اؤزونو اؤلومه وئرمه مگی اوچون اونو آند وئردیک. بئله لیکله مختار کوفه یه گیریب صاباحا کیمی حریث اوغلونون یانیندا قالدى.\nدیگر طرفدن کثیر بن شهاب حارثی عبدالاعلی بن یزید آدلی آدامی یاراقلانیب مسلمه کؤمک ائتمک اوچون گئتدیگینی گؤردوکده یاخلاییب زیاد اوغلونون یانینا آپاردی.\nعبد الاعلى دئدی: من سنین یانینا گلیردیم. زیاد اوغلو دئدی: و كنت وعدتنی ذلک من نفسک یعنی سن بو سؤزو اؤزوندن دئییرسن. و اونو حبسه سالماغا امر ائتدی.\nگئجه کئچیب دان یئری سؤکولدو و گونش دوغدو زیاد اوغلو مجلسده اگلشيب جماعته اونون یانینا گئتمگه اذن وئردی. اشعث اوغلو محمد مجلسه گیریب دئدی: آفرین اولسون حيله کار اولماییب تهمت گؤتورمه ین آداما . زیاد اوغلو، اشعث اوغلونو اؤز یانینا چکدی.\nدیگر طرفدن طوعه نین اوغلو بلال گلیب مسلمين گئجه نی طوعه نین ائوینده قالماغینی عبدالرحمانا خبر وئردی. او ایسه بو سری گیزلیجه آتاسی محمده دئدی. زیاد اوغلو سوردو : اوغلون نه دئير؟ اشعث اوغلو محمد دئدی: او عقيل اوغلونون ایولرین بیرینده اولدوغونو منه دئییر . عبيد الله آغاجلا اشعث اوغلونا ووروب «عقیل اوغلونو در حال بورایا گتير » دندی.\nقایناق : کربلا ماجراسی ، روایت : ابو مخنف لوط بن یحیاداندیر ، نشر ائدن : اسلامی تبلیغات تشکیلاتی ، تدقیقاتچی : شیخ محمد هادی یوسفی ، چئویرن : شیخ عباس امامی کرکوکلو ، دیجیتال یاییمجیلیک : ائل اوبا\nاشتراک در\nوارد شدن\nاطلاع از\nنظرات جدید دنبال شده پاسخ جدید به دیدگاه های من\nاجازه می دهم از آدرس ایمیل من برای اعلان نظرات و پاسخ های جدید استفاده گردد (می توانید هر زمان كه بخواهید آنرا لغو کنید).\nLabel\nاسم*\nایمیل\nآدرس سایت\nΔ\nLabel\nاسم*\nایمیل\nآدرس سایت\nΔ\n0 نظرات\nبازخورد (Feedback) های اینلاین\nمشاهده همه دیدگاه ها\nمطالب جالب\nدين و انديشه\nفیلم مذهبی\nمحرم گلدی – سید صادق موسوی ترکمانی\nاحکام\nدين و انديشه\nجایگاه عقل و شهوت در ملائکه ، انسان و حیوانات\nدين و انديشه\nفیلم مذهبی\nتواشیح ؛ غیر از علی (ع) که خوانده محمد (ص) برادرش\nجستجو برای:\nنوشته‌های تازه\nجغرافیای آذربایجان ؛ شهرهای ارومیه ، خوی ، اشنویه و سلماس در منابع تاریخی\nاین رژیم غذایی می تواند قرار گرفتن در معرض فلزات سمی را افزایش دهد!\nباید ساده و آرام باشد! دکوراسیون اتاق خواب شما بر کیفیت خواب شما تاثیر می گذارد\nبا این روغن موهای زائد را از ریشه خشک کنید\nچگونه یک رابطه سمی را تشخیص دهیم؟\nمحرم گلدی – سید صادق موسوی ترکمانی\nاین غذا را مصرف کنید و کمبود منیزیم را برطرف کنید!\nآخرین دیدگاه‌ها\nHadi در مانقورد کیست و به چه کسانی مانقورد گفته می شود؟\nMosi در بررسی خاستگاه قوم کرد و موج های مهاجرتی آنان\nMosi در بررسی خاستگاه قوم کرد و موج های مهاجرتی آنان\nMosi در بررسی خاستگاه قوم کرد و موج های مهاجرتی آنان\nMosi در بررسی خاستگاه قوم کرد و موج های مهاجرتی آنان\nما در رسانه ها\nفیسبوک\nتویتر\nلینکدین\nوی کی\nیوتیوب\nاینستاگرام\nنوشته‌های تازه\nجغرافیای آذربایجان ؛ شهرهای ارومیه ، خوی ، اشنویه و سلماس در منابع تاریخی\nاین رژیم غذایی می تواند قرار گرفتن در معرض فلزات سمی را افزایش دهد!\nباید ساده و آرام باشد! دکوراسیون اتاق خواب شما بر کیفیت خواب شما تاثیر می گذارد\nبا این روغن موهای زائد را از ریشه خشک کنید\nچگونه یک رابطه سمی را تشخیص دهیم؟\nجستجو برای:\nدرباره ما\nادبیات ، فرهنگ ، تاریخ ، گردشگری ، زبان ، آثار تاریخی ، اقتصاد ، هنر و دین اقوام ایران.\nدرباره ما\nتماس با ما\nپیوندها\nفیسبوک\nتویتر\nلینکدین\nوی کی\nیوتیوب\nاینستاگرام\nتمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به نشریه الکترونیکی ائل اوبا بوده و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است | by .","num_words":2972,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.084,"special_characters_ratio":0.236,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":205226.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بابک قالاسی قورولتایی آدی ایله تانینان حرکات گونئی‌ده ایللر بویونجا آذربایجانلی‌لارین کلیبر شهرینین یاخینلیغیندا یئرله‌شن بابک قالاسینا (باشقا آدی بذ قالاسی) توپلاشمالارینا وئریلن آددیر. ۱۳۵۷-جی ایل اینقیلابیندان سونرا گونئی‌ده کوتله‌ویلشمکده اولان میللی حرکاتین باشلانغیج نقطه‌سی ساییلان بو قورولتای، اوولکی ایللرده اولدوغو کیمی اولماسا دا، هله ده داوام ائدیر. لاکین ایلک باشلانان ایللرده بو قورولتای باشقا آب-هاوا ایله کئچیریلیردی.\n۱۳۵۷-جی ایل اینقیلابیندان سونرا گونئی‌ده کوتله‌ویلشمکده اولان میللی حرکاتین باشلانغیج نقطه‌سی ساییلان بو قورولتای، اوولکی ایللرده اولدوغو کیمی اولماسا دا، هله ده داوام ائدیر. لاکین ایلک باشلانان ایللرده بو قورولتای باشقا آب-هاوا ایله کئچیریلیردی.\nقورولان ایلک بابک قالاسی قورولتاییندان ۴۲ ایل کئچیر. ایران-عراق ساواشی بویونجا رنگسیزلشن بو حرکات داها سونرا هر ایل داها چوخ اینسانین ایشتیراکی ایله کوتله‌ویلشیب. بو قورولتایی ترتیب ائد‌ن شخصلر، اورادا ایشتیراک ائد‌نلرین بعضیلری آرتیق دونیالارینی دییشیبلر. لاکین او گونلرین خاطره‌لری و گله‌جک گونلرده‌کی تأثیری هله ده موباحیصه‌لره سبب اولور. عینی حالدا بابک قالاسی قورولتایی یاخین تاریخیمیزده بؤیوک بیر پروسه‌سین باشلاما نقطه‌سی کیمی گؤرونور. اونا گؤره ده تاریخیمیزی اونوتماماق و گله‌جک گونلر اوچون داها ائفئکتیو آددیملار آتماق اوچون همین ایللره قاییدیریق.\nبو قورولتای هارادان باشلاندی؟ هانسی سببلره گؤره بئله بیر قورولتای تشکیل ائدیلدی؟ حاضیردا اونون اورتادان قالخماسی و یا داها ضعیف شکیلده گرچکلشمه‌سینه نه‌لر سبب اولدو؟ بو یازیدا بابک قالاسی قورولتایینین تاریخینه، اونون یارانما سببلرینه، گونئی‌ده گئدن میللی اویانیش پروسه‌سینه تأثیرلری باره‌ده دانیشاجاغیق.\nبابک قالاسی قورولتایی نئجه یاراندی؟\nبیرینجی و ایکینجی پهلوی دؤورلری آراسیندا یارانان میللی حکومت گونئی آذربایجان‌دا میللی طلبلرین ان یوکسک سوییه‌ده سسله‌نمه‌سی ساییلیر. لاکین نهایتده میللی حکومت ییخیلیر و بونونلا دا آذربایجان‌دا تخمیناً ۳۰ ایل عرضینده میللی طلبلر کوتله‌وی فورمادا سسلنمیر.\nبابک قالاسی قورولتایی یاخین تاریخیمیزده بؤیوک بیر پروسئه‌سین باشلاما نقطه‌سی کیمی گؤرونور.\nاینقیلاب ایللرینده یارانمیش نیسبی آزادلیق اتمسفرینده کسیلن آغاجلار یئنه چیچکله‌نمه‌یه باشلادیلار. قاداغان ائدیلمیش تورک دیلی یئنیدن کوتله‌نین شوعار دیلینه چئوریلدی. لاکین اینقیلابین یاراتدیغی فیرتینا هر شئیی تأثیری آلتینا آلمیشدی. یقین کی بو فیرتینا ساکیتله‌شه‌جک و آچیلان چیچکلر میوه وئره‌جک‌دیلر.\nاینقیلابین غلبه‌سیندن تخمیناً بیر ایل یاریم سونرا ایلک بابک قالاسی قورولتایی تشکیل ائدیلیر. معین هدف اوغروندا قالایا چیخان شخصلر، تانینمیش عالیم محمد‌تقی زهتابی و یولداشلاری اولوبلار. لاکین بو عادی بیر داغچیلیق دئییل، بؤیوک بیر حرکاتین توخومونون اکیلدیی ایلک آددیم ایدی. پروفسور زهتابی‌نین بو قورولتایین بانیسی اولماسی گونئی‌ده میللی فعاللار آراسیندا قبول ائدیلمیش فاکت‌دیر.\nاینقیلابین غلبه‌سیندن تخمیناً بیر ایل یاریم سونرا ایلک بابک قالاسی قورولتایی تشکیل ائدیلیر.\nقئید ائدیلدیی کیمی اینقیلابین فیرتیناسی آزالدیقجا میللی طلبلر یئنیدن گونده‌مه گلیردی. لاکین اونو باشلاماق، کوتله‌یه یایماق یوللاری اؤنملی‌ایدی. ائله پهلوی‌لر دؤورونده ده آز سایدا اینتئللئکتوال میللی طلبلر باره‌‌سین‌ده یازیر و یاخود دانیشیردی. اینقیلاب ایللرینده آذربایجانلی یازیچیلار یئنیدن آکتیولشمیشدیلر. آنجاق هله کی کوتله ایله یاخین علاقه یوللاری قورولمامیشدی.\n۱۹۸۰-جی ایلین ایون آییندا قورولان ایلک قورولتایدا باشدا پروفسور زهتابی اولماقلا آز ساییدا اونون یاخین یولداشلاری قالایا چیخیرلار. گونئی‌لی ژورنالیست حساب ائدیر کی بابک قالاسی قورولتایلاری کوتله ایله ائلیتانین قووشدوروردو. دئمه‌لی ایلک قوروجولار بابک قالاسینی کوتله ایله یاخیندان علاقه‌لنمک اوچون سئچیبلر.\nبابک قالاسی قورولتایلاری کوتله ایله ائلیتانین قووشدوروردو. دئمه‌لی ایلک قوروجولار بابک قالاسینی کوتله ایله یاخیندان علاقه‌لنمک اوچون سئچیبلر.\nایسلامی دؤولت باشقا بیر گرگین وضعیت یاراتمیشدی. همین ایللردن ۸ ایللیک ایران-عراق ساواشی باشلاییر و اؤلکه سوییه‌سینده یئنیدن فؤوقعلاده وضعیت یارانیر. همین واختلار زهتابی ده حبس ائدیلیر و قالا قورولتایی داوام ائتمیر. بیر ده ۱۰ ایلده‌ن سونرا قورولتایا یئنیدن داوام ائدیله‌جکدی.\nداش آتماق ایله کیمسه اونون قارشی‌سینی آلا بیلمیر\nاینقیلابین یاراتدیغی فیرتینا ساکیتلشدیکجه یئنی دؤولتین سیاستی داها دا آیدینلاشیردی. پهلوی‌لر دؤورونده یئریدیلن شووینیست سیاست یئنیدن رسمی قوروملارین آنا سیاست خطینه چئوریلیردی. میللی حقوقلار یئنیدن ازیلیر و فارس مدنیتی اؤلکه مدنیتی کیمی تقدیم ائدیلیردی.\nتوخونولماسی واجیب اولان مقام ایسه ۱۹۹۰-جی ایللرده قوزئی آذربایجان‌دا میللی آزادلیق حرکاتینین یئنیدن جانلانماسی و بونونلا دا ارمنی سلاحلی قوروپلارینین دینج آذربایجان وطنداشلارینا قارشی وحشی هوجوملاریدیر. بو وضعیت فرقلی فورماتلاردا گونئ��‌ده ده اؤز عکسینی تاپیردی.\nایران‌دا ایسه زامان کئچدیکجه میللی طلبلری سسلندیره‌ن تریبونلار بوغولوردو. آذربایجانللی اینتئللئکتواللار و میللی فعاللار کوتله ایله علاقه‌یه گیرمک اوچون فرقلی صینیفلر، موهازیره‌لر تشکیل ائدیردیلر. زهتابی‌نین و باشقا عالیملرین دیل، تاریخ و دیگر موهازیره‌لرینی بونا نمونه کیمی گؤسترمک مومکوندور. لاکین داها بؤیوک کوتله‌یه یول تاپماق اوچون اونلار یئترسیز ایدی. بو ایستیقامتده قالا بؤیوک بیر تریبونا کیمی اؤنملی‌ایدی.\n۱۹۹۰-جی ایللرده بابک قالاسی قورولتایی یئنیدن کئچیریلیر. بو قورولتای تیر آیینین ایکینجی جومعه و جومعه آخشاملاری بابک خرمینین آد گونو ایله برابر گرچکلشیر. بابک خرمینین آد گونو ایولون بیری‌دیر. (تیر آیینین ۱۰-دور)\n۱۹۹۱-جی ایلده قالا قورولتایلاری ۱۰ ایللیک سوکوتوندان سونرا یئنیدن برپا اولور. قورولتایی برپا ائد‌ن یئنه ده اونو ایلک دفعه تشکیل ائد‌ن زهتابی و اونون کیمی یاشلی میللی فعاللار اولور. زامان کئچدیکجه بو قورولتای کوتله‌ویلشیر و آذربایجان‌نین بوتون شهرلریندن قالایا گئدنلرین سایی آرتیر.\nقورولتایی برپا ائد‌ن یئنه ده اونو ایلک دفعه تشکیل ائد‌ن زهتابی و اونون کیمی یاشلی میللی فعاللار اولور. زامان کئچدیکجه بو قورولتای کوتله‌ویلشیر و آذربایجان‌نین بوتون شهرلریندن قالایا گئدنلرین سایی آرتیر.\n۱۹۹۱-جی ایلده‌ن ۲۰۰۶-جی ایله‌دک اولان ۱۵ ایللیک زامان قالا قورولتایلارینین ان طنطنه‌لی ایللری اولوب. معین ائدیلمیش واختدا کلیبره دوغرو آخان کوتله‌نین قارشی‌سینی آلماق هارداسا ایمکان‌سیزایدی. پولیس قووه‌لری یوللارا پوستلار قورور، بؤیوک کوتله‌نینین جمعلشمه‌سینه مانع یارادیردی. تانینمیش میللی فعاللار قورولتایدان قاباق حبس و یا تهدید ائدیلیرلر. چوخ سایدا اینسان قورولتایدان قاباق و سونرا حبس ائدیلیردیلر. لاکین آرتیق هئچ نه اونلاری دایاندیرا بیلمیردی.\nقئید ائدیلدیی کیمی قالا قورولتایین‌دا خئیلی سایدا مراسیملر کئچیریلیردی. اکثر حاللاردا کئچیریلن مراسیملر مدنیت کونتئکستینده ایدی. رقص، شعر، موسیقی وس. لاکین میللی فعاللارین خالق ایله دانیشمالاری ان واجیب مقاملاردان حساب ائدیلیر. بو دانیشیقلاردا آنا دیلینده تحصیل حاقی، اؤلکه‌ده‌کی آیریسئچکی‌لیک، قاراباغ مسئله‌سی چوخ تکرارلانان آنا مسئله‌لر‌دن ساییلیر. نتیجه‌ده میللی سؤیله‌م بؤیوک سوییه‌ده کوتلویله‌شیر، قورولتایدا جمعیته سسله‌نیردیلر.\nهانسی بابک و نیه بابک؟\nگونئی‌ده میللی حرکات ایچره‌ریسینده بابک خرمی و اونون آدی ایله تانینان بذ قالاسی خصوصی اهمییته مالیک‌دیر. بو مؤوقئیین خالق آراسیندا دا منیمسنمه‌سی یقین کی قالا قورولتایلاری نتیجه‌سینده باش وئریب. لاکین قورولتایین قوروجولارینین اونو سئچمه‌لری هانسی سببه گؤره اولوب؟\nکئچیریلن مراسیملر مدنیت کونتئکستینده ایدی. رقص، شعر، موسیقی وس. لاکین میللی فعاللارین خالق ایله دانیشمالاری ان واجیب مقاملاردان حساب ائدیلیر. بو دانیشیقلاردا آنا دیلینده تحصیل حاقی، اؤلکه‌ده‌کی آیریسئچکی‌لیک، قاراباغ مسئله‌سی چوخ تکرارلانان آنا مسئله‌لر‌دن ساییلیر. نتیجه‌ده میللی سؤیله‌م بؤیوک سوییه‌ده کوتلویله‌شیر، قورولتایدا جمعیته سسله‌نیردیلر.\nایران‌دا تاریخ علمینده فارس اولمایان تاریخی شخصلر اؤزلری ایله ایکی‌لیک داشیییرلار. اونلارین اصلینده ان آزی ایکی کیملیکلری وار: بیری دؤولت اینستیتوتلاری و فارس تاریخچیلیینین دستکله‌دیی کیملیک، دیگری ایسه همین شخصه عایید اولدوغو ائتنیک و میللتین وئردیی و تانیدیغی کیملیک‌دیر. رسمی تاریخچی‌لیک اونو خائن حساب ائدیرسه، فارس اولمایان میللتلرین تاریخچی‌لیگی اونو میللی قهرمان حئسابلاییر و اؤز میللتی آراسیندا سئویلمه‌ینلر ایسه اکثر حاللاردا ایران تاریخچیلیینین دوردانه‌سینه چئوریلیر.\nان آز ایکی کیملییه مالیک اولان تاریخی شخصلرین بیری ده بابک خرمی‌دیر. او ایران تاریخچیلیینده عرب و ایسلام قارشیسیندا ایرانی قوروماق ایسته‌ین قهرمان، آذربایجان تاریخچیلیینده ایسه داها چوخ موستملکه‌چیلرین قارشیسیندا دوران آذربایجان اوغلودور.\nبابک قالاسی قورولتایلارینین قوروجولاری آذربایجان روایتی ایله بابکی اؤنه سوره‌رک، دومینانت تاریخچیلیین قارشیسینا چیخیبلار. عینی حالدا اونلار بابکی عرب و ایسلام دوشمه‌نی کیمی یوخ، یالنیز وطنی قورویان قهره‌مان کیمی تقدیم ائدیبلر.\nبابک قالاسینین سئچیلمه‌سینده باشقا مقاملار دا اولا بیلر. لاکین نتیجه اعتباری ایله بابک خرمی آذربایجان و ایران روایتلرینی آییران ان باریز شخص کیمی اورتادادیر.\nقورولتای نیه رنگسیزلشیر و حاضیرکی وضعیتی\nبابک قالاسی قورولتایی تخمیناً ۱۵ ایل طنطنه ایله باش توتوب. ۲۰۰۶-جی ایلده ایسه قالایا گئدن بوتون یوللار پولیس قووه‌لری طرفیندن باغلاندیقجا، قالایا یوکسلمک ایمکان‌سیز اولور. بیر ایل اولده آغیر تدبیرلر کئچیریلیب لاکین نهایتده قالایا یوکسه‌لنلر سرحدلری آشیب کئچیبلر. لاکین بو ایل سیرا خیابانلاردا ایدی.\nهمین ایلده گونئی‌ده یوز مینلرین ایشتیراکی ایله اعتراض آکسییالاری گرچکلشمیشدی. ان آزی ۱۲ شخص گولـله ووروشو نتیجه‌سینه جانینی ایتیریب، چوخ ساییدا اینسان ایسه حبسده ایدی. ۲۰۰۶-جی ایلده‌ن باشلایاراق قالا قورولتایی رنگسیزلشیر.\n۲۰۰۶-جی ایلین اعتراض آکسییالاری دؤولته ‌ده میللته ده گئنیش تاثیرلر بوراخیر. ایللرله توپلاشان عذابلار بومبا کیمی پاتلاییب، آردینجا ایسه آغیر ساکیت‌لیک گتیریر. داها سونراکی ایللرده ایسه کیچیک میقیاسلی آکسییالار ائدیلیر. ان واجیب مقام ایسه تراختور فوتبول کومانداسینین اؤلکه‌نین یوکسک لیقاسینا گلمه‌سی ایدی. تراختورون یوکسک لیگ‌ده اویناماسی، میللی حرکاتی دا یاشیل مئیدانچالارا ساری یؤنلندیردی.\nداها سونراکی ایللرده ایسه سوسیال مئدییانین یایغینلاشماسی ایله هر شخص بیر تریبونایا چئوریلدی. بونونلا دا قورولتایلارین فاکتیکی اولاراق گؤزله‌نیلن فونک‌سییاسی اورتادان قالخدی. حاضیردا دا قئید ائدیلدیی تاریخده قورولتای تشکیل ائدیلیر لاکین اوولکی ایللرله موقاییسه ائدیله بیله‌جک سووییه‌ده اولمور.\nRelated Posts\nدیدگاه ها, مقالات\nبلوغ سیاسی جامعه و انتظار از اپوزیسیون دمکراتیک پرده‌ی آخر نمایش انتخاباتی نظام – بهزاد کریمی\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر, زنان\nتشکیل پرونده قضایی علیه فاطمه قلی پور؛ خبرنگار تبریزی\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nامیر بدری تبریز ساوجیلیغی‌نین ۱۵-جی ایستینطاق شؤبه‌سینه چاغیریلیب\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nتورک مدنی فعال فاضل وزیری شیراز اینقیلاب محکمه‌‌سینه چاغیریلیب\nدیدگاه ها, مقالات\nدو اردوگاه در ایران و پزشکیان بسان یک ابزار : یوسف عزیزی بنی طرف\nآخرین ویدئوها, اخبار, اخبار آذربایجان, دیدگاه ها, مقالات\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nرضا شهابی در زندان اوین در اعتصاب غذاست\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nناپدیدسازی قهری سعید زینالی و کوی دانشگاه؛ ربع قرن در ابهام گذشت\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nنامه خانم نسرین ستوده به رئیس و نمایندگان پارلمان اروپا و همچنین به نهادهای بین المللی حقوق بشری در باره دکتر احمدرضا جلالی\nتازه ها\nبلوغ سیاسی جامعه و انتظار از اپوزیسیون دمکراتیک پرده‌ی آخر نمایش انتخاباتی نظام – بهزاد کریمی\nپوتین می‌گوید اطمینان دارد روابط تهران و مسکو در دولت جدید ایران گسترش خواهد یافت\nتشکیل پرونده قضایی علیه فاطمه قلی پور؛ خبرنگار تبریزی\nتحریم گسترده نمایش انتخاباتی رژیم ولایت فقیه توسط مردم\nاز منظر کارشناس: آیا پزشکیان خواهد توانست به وعده های خود عمل کند ؟\nجناب اولف هالمار اد کریسترسون نخست وزیر محترم دولت سوئد\nامیر بدری تبریز ساوجیلیغی‌نین ۱۵-جی ایستینطاق شؤبه‌سینه چاغیریلیب\nتورک مدنی فعال فاضل وزیری شیراز اینقیلاب محکمه‌‌سینه چاغیریلیب\nدو اردوگاه در ایران و پزشکیان بسان یک ابزار : یوسف عزیزی بنی طرف\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nآخرین مقالات\nبلوغ سیاسی جامعه و انتظار از اپوزیسیون دمکراتیک پرده‌ی آخر نمایش انتخاباتی نظام – بهزاد کریمی\nدو اردوگاه در ایران و پزشکیان بسان یک ابزار : یوسف عزیزی بنی طرف\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاصلاحات در جهان و ایران و تفاوتهای آن – یونس شاملی\nغفلت گفتمانی یا شرارت ایدئولوژیک؟ – ایواز طاها\nآخرین ویدیوها\nاز منظر کارشناس: آیا پزشکیان خواهد توانست به وعده های خود عمل کند ؟\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاصلاحات در جهان و ایران و تفاوتهای آن – یونس شاملی\nبیز، رئفورمیست لر و پزشکیان – یونس شاملی\nایراندا ۱۴۰۳ – نجی جمهور رئیسی سچکیلری و تورکلر\n‎بیرلیک \/ Birlik‎\nBack To Top\nیک زندانی در زندان سنندج اعدام شد\nسیمین صبری در مصاحبه با کانال یک :رضا پهلوی قبل از صحبت از انرژی و آب و هوا ، باید مشخص کند که…\nکرونا در آذربایجان‌غربی همچنان فوق قرمز و بحرانی\nپیام تسلیت جمعی از زندانیان سیاسی به امیرحسین مرادی و خانواده\nشرقی آزربایجان‌دا کرونا اؤلوملری تک رقمه چاتیب\nTwitter\nFacebook\nGoogle+\nYouTube\nPinterest\nTelegram\nInstagram\nTwitch\nجستجو\nبایگانی‌ها\nبایگانی‌ها انتخاب ماه جولای 2024 ژوئن 2024 می 2024 آوریل 2024 مارس 2024 فوریه 2024 ژانویه 2024 دسامبر 2023 نوامبر 2023 اکتبر 2023 سپتامبر 2023 آگوست 2023 جولای 2023 ژوئن 2023 می 2023 آوریل 2023 مارس 2023 فوریه 2023 ژانویه 2023 دسامبر 2022 نوامبر 2022 اکتبر 2022 سپتامبر 2022 آگوست 2022 جولای 2022 ژوئن 2022 می 2022 آوریل 2022 مارس 2022 فوریه 2022 ژانویه 2022 دسامبر 2021 نوامبر 2021 اکتبر 2021 سپتامبر 2021 آگوست 2021 جولای 2021 ژوئن 2021 می 2021 آوریل 2021 مارس 2021 فوریه 2021 ژانویه 2021 دسامبر 2020 نوامبر 2020 اکتبر 2020 سپتامبر 2020 آگوست 2020 جولای 2020 ژوئن 2020 می 2020 آوریل 2020 مارس 2020 فوریه 2020 ژانویه 2020 دسامبر 2019 نوامبر 2019 اکتبر 2019 سپتامبر 2019 سپتامبر 2015\nTürkcə\nEnglish\nفارسی\nآخرین مطالب\nبلوغ سیاسی جامعه و انتظار از اپوزیسیون دمکراتیک پرده‌ی آخر نمایش انتخاباتی نظام - بهزاد کریمی پوتین می‌گوید اطمینان دارد روابط تهران و مسکو در دولت جدید ایران گسترش خواهد یافت تشکیل پرونده قضایی علیه فاطمه قلی پور؛ خبرنگار تبریزی تحریم گسترده نمایش انتخاباتی رژیم ولایت فقیه توسط مردم از منظر کارشناس: آیا پزشکیان خواهد توانست به وعده های خود عمل کند ؟ جناب اولف هالمار اد کریسترسون نخست وزیر محترم دولت سوئد امیر بدری تبریز ساوجیلیغی‌نین ۱۵-جی ایستینطاق شؤبه‌سینه چاغیریلیب تورک مدنی فعال فاضل وزیری شیراز اینقیلاب محکمه‌‌سینه چاغیریلیب دو اردوگاه در ایران و پزشکیان بسان یک ابزار : یوسف عزیزی بنی طرف در انتخابات ایران چه گذشت؟ - یونس شاملی","num_words":2889,"character_repetition_ratio":0.057,"word_repetition_ratio":0.247,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":309339.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دونیا شؤهرتلی آذربایجان بسته‌کاری اوزئییر حاجی‌بیگ‌اوفون داهی فضولی‌نین «لیلی مجنون» منظومه‌سی اساسیندا یاراتدیغی اوپرا اثری تهرانین فردوسی سالونوندا صحنه‌لشه‌جکدیر. کوکلا تئاتری شیوه‌سینده تاماشایا قویولاجاق بو اثری کوکلا تئاتری ساحه‌سینین تانینمیش صنعتکاری «بهروز غریب‌پور» رهبرلیک ائده‌جکدیر. تاماشادا بو اثر اوزه‌رینده صنعتکارلیق گؤسترمیش آذربایجان خالق آرتیستلری: زینب خانلاراوا، رشید بهبوداوف و عارف بابایوفون ایفا سسلری سسله‌نه‌جکدیر. تاماشا اسفند آیی‌نین ۸یندن ۱۸ینه قده‌ر صحنه‌ده اولاجاقدیر.","num_words":105,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.186,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":405818.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Xalq Oyun, Damaqalarının Topolojyasi (Azerbaycan, Anadolu Orneklerinde)-Meleke Nizami Qızı Memmedova-2015-193s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nفولکلور\nXalq Oyun, Damaqalarının Topolojyasi (Azerbaycan, Anadolu Orneklerinde)-Meleke Nizami Qızı Memmedova-2015-193s\n275\n0\n2024\/5\/27\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 4651 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38937 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":325,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.171,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":47799.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کئچمیش دانیشیقلاردا آذربایجان تورکلوگوندن اولموش اومتچی، پان ایرانیست و فارس مدنیت راسیستلیگی گؤروشلرینی علی شریعتی نین \"ایران فرهنگی\" آنلاییشی اساسیندا نقده چکمه گه چالیشدیق. بو دانیشیقدا ایسه اؤزلرینی \"حزب کومونیست کارگری ایران – فارس\" تشکیلاتینا منسوب ائدن \"جهان وطنی\" قلمه آلان، آنجاق فارسلیق اساسینداکی گؤروشلرینی ایفاده ائتمگه چالیشان محسن ابراهیمی نین گؤروشلرینی گؤتور قوی ائتمگه چالیشاجاییق. علی شریعتی ایدئولوژی مقوله سینه دیل و مدنیت اساسلی بیر آنلام و معنا یوکلمگه چالیشمیش. بو دوغرولتودا اوخویوروق:\n\"ایدئولوژی اساسیندا اؤزگه لشمک!! پیغمبردن حدیثدیر: مَن تَشبَهُ بِقوم فَهو مِنهم\" (هرکس اؤزونو باشقا بیر قوم و طایفایا بنزتسه، او شخص، او قوم و او طایفادان ساییلار). بو آنلاییشی من \"دیل، مدنیت و ملیت\" اوزره گئنیشلتمک و تعمیم وئرمک ایسترم. او دا بو: بیر آیدین اؤز ملی کیملیگی و منلیگیندن قوپارسا، او ملیتینی اولوشدوران اؤز تاریخیندن، دیلیندن، عادت و عنعنه سیندن بیر ملی وارلیق اولاراق آیریلارسا، او اؤز بوشلوغونو اؤزگه بیر دیل و مدنیت ایله دولدورارسا، او اؤز ملی منلیگی و کیملیگینه اؤزگه ساییلار. بو \"اؤزگه لیک بیر جین کیمی اونون ذاتینا، ملی شخصیته گیره رک اونو اؤزگه لشدیرمگه و اونو اؤز ملی کیملیگینه اؤزگه ائتمگه یول آچار. بئله لیکله او شخص اؤزونو اؤز ملی کیملیگینه و انسانلارینا قارشین دگیشیک و عوضی بیر شخص حیس ائدر، عوضی دانیشار، عوضی نظریه وئرر، یولونو دا عوضی سئچر، عوضی ده عمل ائدر. عامیانه، آنجاق چوخ معنالی دئییشله دئسک، \"دگیشیک و عوضی آدم (آدم عوضی)\" اولار\"[i].\nاوسته گؤروندوگو کیمی علی شریعتی دونیا گؤروشلرینی ده دیل و مدنیت اساسلی بیر آنلاییشلا قلمه آلار. ایران ممالیکی محروسه سینده کی مسلمانلار اؤز دین و مذهبلریندن ال چکمزلر دئیه علی شریعتی \"شیعه\" مذهبی نی \"سنی\" مذهبی نین قارشیتی (مخالفی) دئیه فارسلیق و شیعه لیگی بیر بیرلرینه باغلارکن، آذربایجان تورکلوگونون شیعه لیک تاریخینده اوینادیغی نقشینی و رولونو شیعه لیک تاریخیندن سیلمک اوچون اویدوردوغو \"تشیع علوی\" دئییمینی \"تشیع صفوی\" قارشیتی قلمه آلاراق \"قومیت ایرانی\" دئییمی نی ده ایشین ایچینه سوخماقلا شیعه لیگی فارسلیغین خدمتینه آلماغا و دولاییلی اولاراق \"ایرانیت\" آنلاییشینی \"ایران فرهنگی\" دئیه تعریف ائتمگه چالیشار[ii]. علی شریعتی ایدئولوژیلری دیل و مدنیت اساسلی اله آلماسینا باخماراق یازیلی دیل و مدنیت بیلینجی مسئله سینی درک ائتمک قابلیتینده اولماز. دئمک، هرهانکی بیر تورک یوخسا فارس انسانی نین بیلینج و شعورو عربچه یوخسا روسچا شکیلله نرسه، اونون دونیا گؤروشلری ده بیلینج و شوعورا مالیک اولدوغو دیللرده اؤز عکسینی تاپار. بو دئدیکلریمیز یاخشی آنلاشیلسین دئیه اؤزونو \"حزب کومونیست کارگری ایران- فارس\" محفلینه باغلی بیلن، آذربایجان تورکلوگوندن اولموش، آنجاق جهان وطنی دئیه محسن ابراهیمی نین گؤروشلرینی \"ایرانیت یوخسا فارسلیق\" باخیمیندان اله آلماق علی شریعتی نین بیلینج و شعور مسئله سینی درک ائتمدیگینی آچیقلیغا قاویشدیرماق اوچون فایدالی ساییلار. جمهوری ایسلامی ایران حاکیمیتی نین رسمی اورقانی اولان \"ایران\" گونده لیگینده 2006 اینجی ایل آذربایجان تورکلوگو بؤجک و سوسکا بنزه دیلدیگینه داییر آذربایجان تورکلری نین بو مسئله یه اعتراض ائتدیکلری نین علیهینه آذربایجاندان اولموش محسن ابراهیمی اؤز گؤروشلرینی یازمیش، اوخویوروق:\n\"ظولم آلتیندا اولان ملیتچیلیک یوخوموزدور. ظاهیرده ایرانلی ملیتچیلیگی ایله تورک ملیتچیلیگی ایکی گوج و ایکی حرکت اولاراق بیربیرلری نین قارشیسیندا و قاباغیندا دورموشلار. بیر��نجی سی (ایرانلیسی) عظمت طلب، حاکیم، ظالیم، غالیبدیر، ایکینچیسی، تورک ملیتچیسی محکوم، مظلوم و ایشغال آلتیندادیر\"[iii].\nمؤللیفین ایفاده ائتدیگی \"ناسیونالیسم\" کلمه سی نین اوزرینده دوراقلارساق، گونئی آذربایجان میللی فعالارینا حاکیمیتچیلیک باخیمیندان نسبت وئردیگی بو ایفاده بوهتان ماهیتی داشییان بیر دئییم کیمی اورتایا آتیلمیش گؤرونر. دئمک، گونئی آذربایجان میللی حرکتی و اونا منسوب اولموش فعاللار حاکیمیتچیلیک باخیمیندان گوج اعمال ائتمک دوروموندا اولمادیقلاری اوچون بو حرکتی \"–ایسم\/-یسم\" باشلیغی آلتیندا یوروملاماق دوزگون ساییلماز. اوسته لیک \"ایرانیت\/ایرانلی اولماق\" آنلاییشینی حاکیم دیل و مدنیت گؤزو ایله قبول ائتمک اؤزلوگونده حاکیم مدنیت یانیندا یئر آلماق ساییلار. محسن ابراهیمی نین ایران ممالیکی محروسه سی وطنداشلاری اوزره \"ناسیونالیسم ایرانی و ناسیونالیسم ترک\" دئییملری، اونون دؤلتلر آراسی حقوق نورمالاریندان اولدوقجا اوزاق اولدوغونو و یالنیز فارس ایستعمارچیلیق ادبیاتیندان فایدالاناراق معنوی احتیاجلارینی گئدرمگه چالیشدیغینی، بئله لیکله مفکوره باخیمیندان اؤزونو فارس ایستعمارچیلیغی نین ترکیب حیسسه سی ائده رک دوشونجه یئریتدیگینی اورتایا قویار.\nدیل بیلیمینده 1836 -اینجی ایل هیندشیناس Christian Lassenطرفیندن اورتایا آتیلمیش \"ایران دیل قوروپو\" ایفاده سی یالنیز فارس دیلی اوچون دئییل، بیر دیل قوروپونا وئریلمیش و بیلیم اوجاقلاری طرفیندن قبول اولموش آد ساییلار[iv]. اؤرنک و نمونه اولاراق آشاغیداکی دیللر ایران دیل قوروپوندا یئر آلار:\nفارسچا ، اوردوجا، کوردچه، لورجا، نوریستانچا، بنگلادیشچه، نئپالچا، سئری لانکاچا و بیر پارا آیری دیللر \"ایران دیل قوروپو\"نا منسوب ساییلار. دئمک، دیل آنلاییشی، بیلیم و سیاست اساسلی دئییل، هر هانکی دیلی بیر جغرافی بؤلگه یه اساسلاندیرماق بیر آنلاییشی ساییلار. بو دیللر تاریخده ایران آدی آلمیش افغانستانین شرقی و هیمالیا داغلاری اطرفینا نسبت وئریلدیکلری اوچون \"ایران دیل بؤلوگو\" و قوروپو آدینی آلمیشلار.\nدئمک، سیاست دونیاسیندا بوگون ایران ممالیکی محروسه سی اوزره \"ناسیونالیسم ایرانی\" دئییم و اصطلاحینی اورتایا قویانلار ایستر، ایستمز پان ایرانیستلرین فارس ایستعمارچیلیغی مفکوره سینه قاتقیدا بولونموش اولارلار. محسن ابراهیمی نین \"ایرانیت\" اساسینداکی گؤروشلری محمدرضا شاهین اطلاعات وزیری اولموش داریوش همایون نون گؤروشلری ایله کسیشدیگی نقطه-ده یئر آلار، ظاهیرده آذربایجان تورکو اولموش، آنجاق فارس مدنیت راسیستلیگینی اؤزونه \"جهان وطنی\" بیر آنلاییش دئیه قبول ائتمیش محسن ابراهیمی دن اوخویوروق:\n\" ...پاکتورک قومپرست باندلار ایرانداکی اسلامی حؤکومت قدر بشریتین امنیتی و راحاتلیغی اوچون ضررلی و خطرلیدیرلر. بونلارین قارشیسیندا گرک دوراق. بونلار یوگوسلاوی جامعه سینی قیسا بیر زاماندا تجاووزا معروض قویان ... توجمان، کارادیج و ماللادیچ ساییلار. بونلار ایران خالقی نین خوشبختلیگی اوچون بیر بوغوم و مانع ساییلارلار. اسلام حؤکومتیندن قورتولماق و اونون علیهینه ووروشماق اوچون بونلار بؤیوک بیر بوغوم و سد اولوشدورموشلار\".[v]\nاوسته گؤروندوگو کیمی فارس مدنیت راسیستلیگینی اؤزو اوچون \"جهان وطنی\" دئیه بیر آنلاییش قبول ائتمیش محسن ابراهیمی نین بو گؤروشلری، فارس فاشیست تشکیلاتی کیمی کئچمیشده تانینمیش سومکا تشکیلاتی نین فعال عضولریندن اولموش و سونرا محمدرضاشاهین اطلاعات وزیری اولموش داریوش همایوندان دا قات قات انسانلیق دوشمنی ساییلار. بو ذات جهان وطنی دئیه یاش ایله قورونو بیرلیکده یاخیب یاندیرماغی و فارس ایستعمارچیلیغی آلتیندا یوخ ائتمگی هدف توتار. بئله لیکله حزب کومونیست کاگری ایران- فارس یانچیلاری کومونیستلیگی فارسلیق اساسیندا حاکیم ائتمک اوچون عارض و معروض تانیماریق دئیه انسانلیق علیهینه مئیدان اوخوماغا چالیشارلار. بیلیندیگی کیمی یوگوسلاوی فئدرال بیر سیستیم اساسیندا اداره اولونارمیش. زامان آخاریندا صربلر اؤز تمامیتچیلیکلرینی باشقا ملی توپلوملارا تحمیل ائتمگه چالیشدیقلاری اوچون بو فئدرال سیستیم داها داوام گتیره بیلمه میش. بئله لیکله صربیستان جمهور باشقانی میلوسوویچ هر یئرده بیر صئرب وارسا، اوراسی صربیستاندیر دئمگه باشلاماسی ایله، باریش یولو ایله چکیلمیش سرحدلر ده پوزولموش و گوناهسیز انسانلارین اؤلومونه یول آچیلمیش. دئمک، انسانلیق آنلاییشی حقوق برابرلیگی اساسیندا اولمالیدیر. \"ایران\" کلمه سی نین بیر سیاسی آلانا نسبت وئریلمه سی منظور اولارسا، بوگون بو ایران آدلانمیش ایران ممالیکی محروسه سینده مختلیف دیل و مدنیت صاحابلاری یاشامالارینا باخمایاراق سیاسی نیظام و اینتیظام باخیمیندان بیر چوخلاری اوچون قبول ائدیلمه سی آجی دا اولسا، فارس حاکیمیتچیلیک سیستیمی حؤکوم سورمکده دیر. یئری گلمیشکن بونو دا دئمکده فایدا وار: بوگون ایران دیل قوروپونا قوشا (پارالئل و موازی) اولاراق دیل بیلیمینده تورک دیللری یوخسا تورک دیل قوروپو آدی دا قبول اولموش، بیلیمه دایالی بیر آد ساییلار[vi].\nدئمک، فارس ایمپراتورلوغو و ایستعمارچیلیغی نی \"ایران میللتی\" باشلیغی آلتیندا حزب کمونیست کارگری ایران- فارس محفلی نین ناسیونالیسم \"عظمت طلب\" آدلاندیرماسی دا فارس ایستعمارچیلیغی و فارس مدنیت راسیستلیگی دوغرولتوسوندا فارس مدنیت راسیستی اولموش، ائرمنی ژوبین رازانی (منصور حکمت) یانچیلاری طرفیندن اورتایا آتیلمیش بیر یئنی تاپینتی (اختراع) ساییلار. بو تاپینتییا اساسن ایران ممالیکی محروسه سینده میللی ظولوم دئیه بیر آنلاییش قبول ائدیله بیلمز. فارس ایستعمار یانچیلاری و مدنیت راسیستلرینه گؤره دؤلت – میللت آنلاییشی رضا شاه طرفیندن اورتایا قویولموش و فارس ایستعمارچیلاری و فارس مدنیت راسیستلری طرفیندن آسدی و کسدی واسیطه سی ایله قبول اولوندوغو اوچون هر هانکی فارس اولمایان ائتنیکلرین دیل و مدنیت مسئله لری ده \"خرافاتی، قوم پرست، ناسیونالیست فاسد، مخل نظم، غیر انسانی\" دئیه قلمه آلینمالی ایمیش[vii]. محسن ابراهیمی و منصوب اولدوغو محفل، فارس حاکیم دیل و مدنیت سیستیمی نی \"ناسیونالیسم عظمت طلب\" دئیه قلمه آلماسی دا دقت چکیجی ساییلار. دئمک، باسقییا معروض قالمیش میللی حرکتلره اوسته کی چیرکین و پیس صفتلری نسبت وئرمک، اؤزلرینی منصوب بیلدیکلری حاکیم دیل و مدنیت دؤولتچیلیگی نی یاخشی صفتلر ایله بزه مک و \"بیزیم قوروپ: - یاخشی، انسانچیل، مدنی\"، \"او بیری قوروپ: - پیس و غیر انسانی و مدنیتسیز\" ایفاده لری، توپلوم تانیما بیلیمینده قوروپلار اوزره ایشلنمیش \"قوروپ دینامیکاسی\" آلمانجا Gruppen Dynamik دئیه داورانیشلار و رفتارلار ساییلار[viii]. محسن ابراهیمی گئنه ده یازمیش:\n\"... یئری گلمیشکن ناسیونالیسمین بیر باسقی آلتیندا اولمایان حرکت اولمادیغینی وورقولاماق لازیم. بو خالق بللی بیر ملت، عیرق یوخسا ملیته باغلی اولاراق ظولمه و آیری سئچکیلیگه معروض قالمیش. ظولمه معروض قالمیش ملیتچیلیک معمول اولاراق اویقولانمیش و اعمال اولموش ظولوم و آیری سئچکیلیکدن بیر اجتماعی ملزمه کیمی اؤزلرینه سیاسی مشروعیت قازانماق اوچون استفاده ائدر\"[ix].\nاوسته گؤروندوگو کیمی محسن ابراهیمی بیر ماتئریالیست کیمی بحث ائتمک ایستدیگینه باخمایاراق روحانیت دونیاسیندا سئیر و حرکت ائتمکله لمس اولوناجاق واقعیتلری ده درک ائتمک ایسته مه یه رک کلمه لر ایله اوغراشماغا و جمله قورماغا چالیشار. بئله لیکله، ناسیون کلمه سی نین نه اولدوغونو دا درک ائتمک ایستمز. یئری گلمیشکن آلمانی سؤزلوک کتابیندان ناسیون کلمه سی نین نه اولدوغونو دا اؤیرنمیش اولاق: دوغولدوغو یئر، دیل، گله نک (عنعنه)و گؤره نک (عادت)، مدنیت و سیاسی گلیشمه لر اساسیندا بیر بیرلرینه باغلی اولان توپلوم ناسیون (Nation) و خالق (Volk) ساییلار[x].\nاوسته کی وئریلمیش تعریفه اساسن ائتنیک آذربایجان: آذربایجان تورکلری نین دوغولدوقلاری یئر (. دیل: (آذربایجان تورکلری نین دانیشدیغی و اؤزلرینه ادبیات دیلی ائتدیکلری آذربایجان تورکچه سی. گله نک، گؤره نک: آذربایجان تورکلوگونه عایید اولموش معنوی دگرلر، عادت و عنعنه لر. مدنیت: آذربایجان تورکلوگونه عایید اولموش تاریخی عابیده لر و اثرلر. سیاسی گلیشمه لر: آذربایجان تورکلوگو تاریخده دیل بیلینجی و تاریخ بیلینجیندن یوخسول قالدیغی اوچون، آذربایجان مشروطه حرکاتی زامانی، آذربایجان سیاسی ائلیتی زامانی درک ائتمه یه رک خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله حاکیمیتچیلیگی فارس میللیتچیلیگی و ایستعمارچیلیغینا اودوزاراق مغلوب ائدیلمیش و بئله لیکله آذربایجان تورکلوگو مستعمره آلتینا کئچمیش بیر میللت ساییلار. دئمک، بو باسقی آلتینا آلینمیش توپلومو نماینده لیک ائدن میللی حرکت ده بو توپلومون آیریلماز بیر پارچاسی اولاراق ایستعمارچیلیغا تابع توتولموش آذربایجان تورک وارلیغی نین سیاسی ائلیتی ساییلدیغی اوچون سؤمورگه چیلیک علیهداری و قورتولوش حرکتی قلمه آلینمالیدیر. بو آنلاییشلا باسقیلارا سئیریجی قالمایاراق میللی حرکتین عضولری ده سورگون و توتساق اولماغی جان کؤنول ایله قبول ائتمیش گؤرونرلر. بئلنچی آجی واقعیتلری گؤز اؤنونه آلاراق داها آرتیق قضاوتی اوخوجولارا بوراخارساق، داها یاخشی اولار دئیه دوشونورم. محسن ابراهیمی گئنه یازیر:\n\"یوز اَللی ایل بوندان قاباق اوتوزایکی مستقیل مملکت دونیا سیاسی جغرافیاسیندا وار ایمیشسه، بوگون اونلارین سایی یوزدوقسان اولموش. دئمک، کئچمیش یوزاونبیر ایل ایچریسینده یوزقیرخبیر مملکت مستقیل اولموش. بئله لیکه هر بیر ایلدن آز بیر زامان ایچریسینده بیر ممکلت دوغولموش، تازا بیر ملت مملکت صاحابی اولموش\"[xi].\nاوسته گؤروندوگو کیمی ایدئولوژی باخیمیندان حاکیمیتچیلیگه سوسامیشلارین میللت آنلاییشلاری دیل و مدنیت اساسیندا قورولموش میللی دؤلتلر دئییل، ایدئولوژیلری اساسیندا قوردوقلاری سیاسی ایدئولوژیک محفللر دئیه اساس قلمه آلینار. دئمک، ایدئولوژی قوللاری نین انسانلیق آنلاییشلاری دیل و مدنیت اساسلی بیر مدنی آنلاییش دئییل، اوزدن ایراق قویون سوروسو کیمی انسانلاری یؤنتمک و اداره ائتمک آنلاییشینا اساسلانار. بو آنلاییش 1945 اینجی ایل سوسیال دئموکرات بیر شخص کیمی تانینمیش Georg Orwell طرفیندن یازیلمیش Animal Farm (حئیوانلار تارلاسی) دئیه انگلیستاندا چاپ اولموش کتابدا اؤز عکسینی تاپار[xii]. ایران ممالیکی محروسه سی ساکینلریندن اوزاق آدی کئچن تارلا و زمیده کی حئیوانلار برابرلیک آدینا تارلا صاحابی نین علیهینه باش قالدیراراق برابرلیک آدینا قدرت و حاکیمیتی دونوزلارا (خالق آراسیندا دوووزلارا) تسلیم ائدرلر. دونوزلار دا اؤزلرینی دوشونور و متفکر قلمه آلدیقلاری تارلاداکی حئیوانلاری اسارته چکرلر. بو دونوزلارین جانلی حؤکومت اؤرنک و نمونه سینه روسیه سؤیئتلیگینده تانیق و شاهید اولدوق، دئسک، یانلیش اولماز. روسیه چارلیغینداکی کومونیستلر ده چار حؤکومتیندن خلاص اولموش ملی توپلوملاری کومونیستلیک آدینا روسلوق اسارتینه آلماغا چالیشمیشلار. بو داورانیش و رفتار ژوبین رازانی قوروجوسو اولموش \"حزب کومونیست کارگری ایران- فارس\" تشکیلاتی نین فارس اولمایان ملی توپلوملارا یاناشماق آنلاییشی نین ایضاحی ساییلار.\nمحسن ابراهیمی نین بئلنچی فارس ایستعمار محفلینه آیاقچیلیق ائتمه سی و آذربایجان تورکلوگو علیهینه \"حزب کومونیست کاگری ایران آذربایجان کمیته سی\" یاراتماسی دا دهشت ساییلار. قیسا سؤزله دئمک جاییزسه، حاکیم اولموش بیر دیل و مدنیت اوچون کؤله دورومونا دوشموش انسانین، اؤز خالقینا اؤزگه لشمه سینه و یوخلوغا محکوم گؤرونمه سینه باخمایاراق بو موجودلارین ایستعمارچیلیق حاکیمیتی کیملیگینی میللی کیملیک دئیه قبول ائتمه سی مدنیت راسیستلیگی ساییلار.\nعلی شریعتی دیل و مدنیت اساسلی هر هانکی بیر دونیا گؤروشونه مالیک اولمایان انسانلاری اؤزگه لشمیش(از خود بیخود شدن) ایچی بوش اشیاء قلمه آلار، اوخویوروق:\n\"... بئله بیر آدام داها فرق ائتمز، تحصیل ائتمیش اولسون، متجدد یوخسا مارکسیست، یوخسا لیبرالیست، ایسترسه ده سولچو ویا ساغچی اولسون. بو مارکا و نشانلار ایچی بوش قابلارین اوستونه یاپیشدیریلمیش ائتیکئت ساییلار. بیزیم اوچون مارکسیسم ده بیر نوع اؤزگه لشمک ساییلار. دئمک، مارکسیسم ائدعا ائتدیگینه باخمایاراق اؤزو ایله بیرلیکده اؤزگه لشمگی، اؤزگه دیل و مدنیت صاحابلاری نین جیلدینده اورتایا چیخماغی اؤز ذاتیندا داشییاراق اؤزگه بیر بیچیمده و شکیلده تظاهور ائدر. مارکسیسم مطلق ماتیریالیسمه دایاندیغی و اؤزونو اساسلاندیردیغی اوچون بوتون عئلم، دوشونجه و اخلاقی دگرلری اؤز انحصارینا آلدیغی اوچون اونلاری ماتئریالیسم نظریه سی ایله توجیه ائتمگه و انساندا اولان بوتون خصلتلری ماتئریالیسم نظریه سی ایله اساسلاندیرماغا چالیشار. مارکسیسم انسانی بیر شئی و اشیاء اولاراق طبیعتده اولان کؤر و اراده سیز، بیلینجسیز بیر ماده نین خدمتینه آلماغا چالیشاراق انسان اراده سینی و اونون دگر و ارزیشلرینی نفی ائده رک \"جبرِ مادیِ تاریخ و فلسفه\" دئیه ماتیریالیسمَه دویونلمگه و انسانی بیر مستقیل ذات و فطرت اولاراق دانماغا چالیشار. بئله لیکله انسان ایستر مادی علیت اولسون، ایسترسه ده یوکسلمیش عنصور کیمی بیر علت اولاراق تظاهور ائده بیلمز. نتیجه اعتیباری ایله مسئولیت و فضیلت انساندان آلینار. بئله بیر انسان اؤزگه لشمیش، اؤزونه اؤزگه اولموش انسانلاردان بیر اؤرنک و نمونه ساییلار. بئله بیر انسان اؤزونو دیری و جانلی بیر شئی دئیه قلمه آلار. وسیله دوزتمکله ایشی یولونا قویولار و دگیشیکلیک یولوندا اؤزو بیلمدن دگیشیمه او��رار و اراده سی ده اختیاری دئییل، جامعه بطنینده جبری بیر عمل و داورانیش ساییلار. انسانین بیلینج و شعورو دا آیری و منفعل شکیلده خاریجی شئی و گؤرولموش ایشلردن ذهنینده نقش باغلامیش قلمه آلینار. ذهن ایله گؤرمگین ده رابیطه سی حرکتلی و بیر طرفلیدیر. انسانین ذاتیندا اولان گوج، طبیعتی و توپلومو تانیماق اوچون دئییل، اشیاء قارشیسیندا بیر گوزگو و آینه کیمی بیر عامیل اولاراق سئچمک، دگیشمک و ایشه آلماق اوچون استفاده اولونار. بو دا انسانین اؤزگه لشمه سی اوچون یاخشی بیر اؤرنک و مثال ساییلار\"[xiii].\nعلی شریعتی نین نظرینه گؤره دونیا گؤروشلری، اؤزللیکله مارکسیست ایدئولوژیسی پاکتلر اوزرینه وورولموش سیمگه و مارکا بنزر. بو پاکتلر اوستلرینده سیمگه و مارک داشیدیقلارینا باخمایاراق ایچلری بوش ساییلار. بو اساسدا اؤز دیل و مدنیتلرینی اساس گؤتورمه میش انسانلار دا اؤز کیملیک و منلیکلریندن آریندیقلاری، بوشالدیقلاری و اؤزگه لشدیکلری اوچون ایچی بوش پاکت ساییلار. علی شریعتی نین گلدیگی بو قناعته گؤره هر بیر تورک انسانی تورک دیلی و مدنیتینی اساس گؤتورمدیگی و تورکلوگه اؤزگه لشدیگی اوچون اؤزگه لشمیش و الیمینه اولموش (از خود بیخود شده) بیر نسنه و اشیاء ساییلار. بئله لیکله ده سولچولوق و مذهبیلیک آدینا فارسلیق اسارتینه توتولماق دا انسانلیق مقوله سی دئییل، بیر پاکت ماهیتی کسب ائتمیش بیر شئی ساییلار. علی شریعتی فارسلیغی شیعه لیک اساسیندا تانیملادیغینا باخمایاراق فارس مارکسیستلری و اؤزونو ایرانلی قلمه آلان مارکسیستلر فارسلیغا علی شریعتیدن هئچ آز دوشگون اولمامیشلار. دئمک، علی شریعتی فارسلیغی شیعه لیک اساسیندا یوروملادیغی اوچون فارسلیغی اساس گؤتورموش ساغ و سول ایدئولوژی صاحیبلرینه مئیدانی دار ائتمک ایسترکن اؤزونون ده دئموکرات اولمادیغینی اورتایا قویموش.\nایشیق سؤنمز، 30.11.2018\n[i] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، چاپ تهران، ص. 307.\n[ii] علی شریعتی، تشیع علوی و تشیع صفوی، تهران 1351، ص. 104 - 105\n[iii] محسن ابراهیمی، : ستم ملی در آذربایجان و راه حل آن! (قسمت دوم) ناسیونالیسم تحت ستم نداریم! نشریه روزنه اورگان حزب کمونیست کارگری ایران- فارس، کمیته آذربایجان، شنبه, 19 بهمن 1392!: https:\/\/rowzane.com\/notes\/7256-%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%DB%8C-%D8%B3%D8%AA%D9%85-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%AD%D9%84-%D8%A2%D9%86-%D9%82%D8%B3%D9%85%D8%AA-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85-%D8%AA%D8%AD%D8%AA-%D8%B3%D8%AA%D9%85- %D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85.html\n[iv] ایشیق سؤنمز، ایران دؤلتی و ایران دیل قوروپو آدی نین اورتایا آتیلماسی: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/Seite269.htm\n[v] محسن ابراهيمي، نفرت پراکني قومي محکوم است، انترناسیونال شماره 141، تاریخ 05.05.2006، :http:\/\/www.wpiran.org\/farsi1\/maqalat\/2006\/05may\/2905_mohsen.htm\n[vi] Turksprachen: http:\/\/de.wikipedia.org\/wiki\/Turksprachen\n[vii] باخ اورادا، ایشیق سؤنمز، حزب کمونیست کارگری ایران- فارس محفلینه باغلی اولان محسن ابراهیمی ...\n[viii] König, Oliver und Schattenhofer, Karl; Einführung in die Gruppendynamik, Heidelberg 2006.\n[ix] محسن ابراهیمی، : ستم ملی در آذربایجان و راه حل آن! (قسمت دوم) ناسیونالیسم تحت ستم نداریم!، باخ اورادا.\n[x] Wahrig, Deutsches Wörterbuch, çap Munix, S. 925.\n[xi] محسن ابراهیمی، : ستم ملی در آذربایجان و راه حل آن! (قسمت دوم) ناسیونالیسم تحت ستم نداریم!، باخ اورادا.","num_words":3801,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":150334.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Eski Anadolu Türkcesi Döneminde Yazılmış Iki Tip Kitabında Yer Alan Sağlıq Bilgisi Terimleri-Zefer Öner-42s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nدیل و دیلچیلیک\nEski Anadolu Türkcesi Döneminde Yazılmış Iki Tip Kitabında Yer Alan Sağlıq Bilgisi Terimleri-Zefer Öner-42s\n2735\n0\n2019\/5\/2\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 3698 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38935 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":341,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.211,"special_characters_ratio":0.219,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":48053.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آنادیلیمیز: هاوا نمیشلیکدی. خزر یالنیز شام آغاجینی ساغدان-سولدان دؤیوردو. یاغیش گیزلنقاچ اویناییرمیش کیمی گاه یاغیر، گاه دایانیردی.\nجمیله ائوده تکـدی. اوز-اوزونه دانیشماقدان یورولموشدو. ائله بیل ائوده‌کی هر شئی اونون کیمی یورغون و حال‌سیزدی. ایش گؤرمه‌گه طاقتی یوخ ایدی. او قدر ده یاشلی ساییلمازدی. فقط یورغونـدو، بدنی هئی سیزیلداییردی.\nحربی خیدمتده اولان اوغلو اونو زورلا حکیمه گوندره بیلمیشدی. حکیم: “شیکایتین نه‌دنـدیر”– دئیه سوروشاندا ائلجه سوسوب قالمیشدی. نه دئسین، نئجه باشا سالسین؟ هاراسی آغریـییر بیلمیردی. بیر نئچه دفعه آنالیز وئرسه ده، بیر نتیجه چیخمامیشدی.کولک تاختا پنجره‌نین آراسیندان ویـییلتی ایله ایچری گیریردی. اوتاغا داخیل اولان سویوق هاوا پنجره اونونده‌کی دیبچه‌گی و جمیله‌نین سینه‌سینی اوشودوردو.\nگوره‌سن، قونشولار نئجه‌دیر؟ یئنی ائولرینه یئرلشه بیلدیلرمی؟ بس روقَییه(رقیّه) گیل؟ بلکه ده کنده قاییتدیل��ر. یاخشی-پیس ائولری وار. بس کنده اویرشه بیله‌جکلرمی؟ عؤمر?ن-گونون بو واختی ائودن-ائشیکدن دیدرگین دوشمک راحات دئییل کی…\nکولک یان-یووره‌ده داغیدیلیب خارابایا چئوریلن ائولرین توز-تورپاغینی هاوایا سوووروردو. أری نفتچی ایدی. ائله أرینین قوخوسو اونون یادداشیندا نفت قوخوسو کیمی قالمیشدی. هر دفعه کولک نفت قوخویاندا جمیله بو قوخونو ایچینه چکردی.\nبورانی قویوب گئتمک بیر آز دا بونا گوره چتین ایدی. آخی هر یئرده کولک نفت قوخومایاجاقدی.مین بیر عذاب-اذییت’له تیکه بیلمیشدیلر بو ائوی. ائو حاضیر اولانا جان ائله یئرلرده یاشامیشدیلار کی، جمیله ایندی ده او ائولری خاطیرلادیقجا دئهشته گلیردی. آنجاق هر شئیه رغمن نه او، نه ده أری اومودونو ایتیرمه‌میشدی. بو ائوین هر داشی یوکسلدیکجه هر شیفئری یئرینه قویولدوقجا خوش گون‌لرین بیر آز داها یاخینلاشدیغینی دوشونوب سئوینمیشدیلر. ائوین بیتیب عرصه‌یه گلمه‌گی دوز یئددی ایل چکمیشدی.\nبیر ائو اینسان اوچون نه دئمکدی؟… اینسانی خوشبخت ائدن دیوار، قاپی، یا دا پنجره‌ایدی می؟ یوخسا بیر یئره عایید اولماق حیس می؟ چالخالانان شهر حایاتینـدا قورخوسوز، أمین بیر یئرده یاشاماق… اونلار دا بئله حیس ائتمیشدیلر. قورخولاری سیلینیب گئتمیشدی. ایکی اوتاق‌لی داریسقال ائو اونلارا گئن دونیا جان فراهلیق وئریردی.\nساختا کاغیذی یاستیقلارینین آلتینا قویاراق راحات یاتماق ایسته‌میشدیلر.\nیازیق عادیل، منیم کیمی سن ده گون گورمه‌دین. ایندی کیم بیلیر یئتیملرین’له هاردا دیله‌نیرسن. بلکه ده سنی گورنلر آغیز-بورنونو بوزوب گئنـدن گئدیر، سنی ایشله‌مزدن یئیَن سانیرلار. کاش کی گئتمه‌یَیدین… هئچ اولماسا بیر-بیریمیزه هایان اولاردیق.\nبیر گون محلله‌ده شاییعه یاییلدی. قارا عئینک‌لی، قارا کوستیوملو، قارا قالستوکلو آدام‌لار محلله آراسیندا گزیب نسه موذاکیره ائدیردیلر. دئییلنلره گوره بوتون ائولر سؤک?لمه‌لییدی. هامی چاشیب قالمیشدی: بس اونلار، بس اونلارین حایاتی، بس اوشاق‌لارین گله‌جگی؟ محکمه بئله قرار وئرمیش، قیلینجینی یئتیم-یئسیرین قول‌لارینا ائندیرمیشدی.هارای گلدی شیکایت ائتدیلر. محلله‌ده ألی چاتان، اونو یئتن هر کس محکمه‌نین قرارینی دایاندیرماق اوچون چالیشدی. اونلارین گوزلمه‌دیگی، اصلینده گوزله‌نن نتیجه اولدو: قرار دَگیشمه‌دی. ائولر ایجازه‌سیز تیکیلدیگی اوچون ائو صاحاب‌لارینا بیر شئی ده اودنمَیه‌جکـدی.جمیله اوغلونو جیبهه‌یه گوندرنـدن سونرا اورَگی داغ-داغایا دوشموشدو. ائله بیل نسه پیس خبر ائشیده‌جک دونیا باشینا ییخیلاجاقدی. یالقیزلیق، قورخو کیمسه‌سیزلیک کابوس کیمی اونو سیخیب طاقتـدن سالیردی. قونور گوزلرینی هئی اوزاق‌لارا دیکیب باخیر، باخیر باخیردی…قونشولار تورپاغی آلان شیرکتین تضییقینه دوزه بیلمه‌میشدیلر.\nبعضی‌لری ائله بو باشدان آغ بایراق قالدیریب بو محلله‌دن چیخیب گئتمیشدیلر. باشقالاری ایسه آتدیقلاری هر آددیمین عبث بیر ایش اولدوغونو آنلاییب بیر-بیر محلله‌نی ترک ائتمه‌یه باشلادیلار.\nشیرکت صاحابی آرخالی آدامدی، تئز بیر زاماندا تیکینتی‌یه باشلاماق اوچون جور-به‌-جور یول‌لارلا یاشایانلاری اوردان اوزاقلاشدیرماق ایسته‌ییردی. گاه ایشیغی، قازی(گازی) کسدیریر گاه ائکسکاواتورلاری(کاوشگر) گوندریب هر یئری توز-تورپاغا غرق ائدیردی. شیرکتین بیتیب-توکنمه‌ین اینصافسیزلیغیندان زارا گلن اینسانلار باش گوتوروب گئتمک مجبوریتینده قالیردیلار.\nزاواللی توکز، اوزونو یاندیرماغین بیر شئیـه یارامادی. بونلاردا ویجدان‌دان، اینصاف‌دان اثر-علامت اولمادیغینی بیلمیردین می؟ نیـیه ائله ائتـدین؟ باخ ایندی سنین ائوینین یئرینده یئل‌لر اسیر. قوی سنه ظولم ائتسینلر، ظالیمین توپ-گولـله‌سی وارسا، مظلومون دا گوگـلری یاندیران آهی وار. ائله بیلیرسن بو آج جاناوارلار بیزیم أتیمیزی دیدیب یئیَنـدن سونرا راحات‌می یاشایاجاقلار؟ یوخ، باجی، یوخ، سنین آهین کابوس اولوب اونلاری هر ایکی دونیادا بوغاجاق.جمیله گیلین ائوی محلله‌نین قیراق حیصه‌سینده یئرلشیردی. هله‌لیک اونا دَگیب-دولاشمامیشدیلار.\nچیخماسی اوچون تئز-تئز خبردارلیق ائتسه‌لر ده، جمیله دیرنمیشدی. اوغلونون حربی خیدمتـدن ترخیص اولوب گلمه‌گینی گوزله‌ییردی. تک‌باشینا أشیالاری نئجه ییغاجاقدی، ییغیب هارا گئده‌جکـدی؟\nاوغلونا ائولرینین سؤکوله‌جَگینی دئیه بیلمه‌میشدی. دئسه نه فایداسی اولاجاقدی کی؟ اونون بو یاشدا درد تاپماغینا کؤنلو راضی دئییلدی. اوغلو اونو چوخ سئویردی.\nجمیله‌نین أری اؤلنـدن سونرا آنا-اوغول بیر-بیرلرینه چوخ باغلانمیشدیلار. أل-أله وئریب کئشمه‌کئش‌لی گون‌لره بیرلیکده‌سینه گرمیشدیلر(ساواشاراق گلیب یئتیشمک). آنجاق بو دفعه جمیله تک قالمیشدی، ائو ییخماغا گلن لوتو-پوتولارین(جنایتکارلارین) اونونده یارالی جئیران کیمی چاره‌سیز و یالقیز ایدی.\nبیر دفعه أری اوغلونو بوینونا گوتوروب جمیله ایله یاناشی پارکـدا یئریـییردیلر. أری ایشله‌مکدن قابار باغلامیش، مازوتو(قازوئیل-گازوئیل) هئچ جور تمیزلنمه‌یَن ألی ایله جمیله‌نین ألینـدن توتموشدو. اوغلو ماوی سمادا دالغالانان بایراغی گورسه‌دیب آتاسیندان: “بو نه‌دیر؟” – دئیه سوروشموشدو.\nاوغلوم، بو بیزیم اوکه‌نین بایراغی دیر.\n– آتا، بایراق نه ا?چ?نـد?ر؟\nبایراق سیموولـدور، اوزگور تورپاق‌لاریمیزین هاوادا دالغالانان رمزی دیر. بایراق دالغالاندیرماق اوچون اونجه تورپاق لازیمدیر؛ تورپاق اولماسا بایراق دا اولماز.\n– بیردن تورپاغیمیز اولماسا، بو بایراغیمیز نئجه اولاجاق، آتا؟\nتورپاغی تاپدانانا، شرفی چئینلمیش اینسانا بایراق دا لازیم دئییل، اوغلوم. تورپاق‌سیز بایراق سادَجه أسگی پارچاسی ‌دیر.\nجمیله ایختییارسیز اوشویوردو ائله بیل اوتاغین بیر کونجونده گیزلنمیش بیر جوت منفور گوز اونا زیللنمیشدی. ائله بیل اونو ائودن چیخارماق اوچون او گوزلردن نیفرین توکولوردو\nقاپی تاققیلتیسی قولاغیندان کئچیب ائلئکتریک جریانی کیمی بوتون بَدَنینی گیزیلدَتـدی. أل-آیاغینی ائله بیل بوز کسمیشدی. یاواشجا قاپینین آرخاسیندا دایانیب گله‌نین کیم اولدوغونو اؤیرنمک ایسته‌دی. قاپینین او بیری یانیندا ایکی نفر دیدیشیردی. یوکسک سس’له دانیشان آدام خیریلتیلی سسی ایله او بیرینین اوستونه چیغیریردی:\nبیر أتک پول تؤکدوک، نه ایسته‌دینیز وئردیک ایندی ده گلیب منه دئییرسن کی، من باجارمیرام.\nباجارماماق دئییل إ إ، کیمسه‌سیز قادینـدی قزئته-زادا چیخسا، هامیمیز آبری‌سیز اولاریق.\n– نییه آبری‌سیز اولوروق؟ ألیمیزده قانونی سند وار. قانونا عمل ائتمه‌ین وارسا، پولیس چاغیریب آتدیراق دا باییرا، بورادا نه وار کی؟…\nقاپی بو دفعه داها شیددت’له دویولدو. جمیله یئریندن دیک آتیلدی.\nمسأله بوندادیر کی، اونجه‌دن بونلارا کاغیذ پایلانیب. بونلار اوزه چیخسا، روسوایچیلیق اولار. ایندیـیه جن گیزلتمیشیک، اوزوب-اوزوب قویروغونا گلمیشیک، تله‌سیب هر شئیـی برباد ائتمه‌یک.\nمنه باخ، بو قادینی بو ائودن آت گئتسین یوخسا قزئت‌لره ائله من اوزوم خبر وئررم.هئچ اوزولمه، بو دقیقه حل ائده‌جم.قاپی داها دا شیددت’له دویولدو جمیله سوست دوشموش أل‌لرینی اوزادیب قاپینی آچدی. قاپیدا بیری اوجابوی، قارایانیز، او بیریسی قیسابوی، توسقون ایکی کیشی واردی. قیسابوی قارا پالتار گئیینمیشدی، جمیله اونون شیرکتین آدامی اولدوغونو آنلادی. اونون اوزو غضبـدن قیپقیرمیزی اولموشدو، سیر-صیفتینـدن زهریمار یاغیردی.آی آرواد، نییه چیخیب گئتمیرسن بو ائودن؟ ایسته‌ییرسن بو ائوی باشینا ییخاق؟جمیله ائله بیل بو منفور گؤزلری تانیـییردی، ائوده حیس ائتدیگی او گوزلردی. بوتون بدنی أسیم-أسیم أسیردی:\nهئچ بیر یئره چیخیب گئتمه‌یه‌جم. بورا منیم تورپاغیمـدیر؛ هئچ بیلیرسن بو ائوی نه عذاب-أذیتله تیکمیشیک؟\n– منه باخ، سنین بورادا بیر قاریش بئله تورپاغین یوخدور، هامیسی بیزیمدیر. بو ائودن چیخیب گئتمه‌سن،اوزوم بیلیرم نه ائده‌جم. سنه گوره بوتون شیرکت دایانیب گؤزله‌ییر.\nاوزون‌بوی آدام أزیله-أزیله اونو ساکیتلشدیرمه‌یه چالیشدی\nخاهیش ائدیرم، حیرصلنمه‌یین، بو قادین پیس اینسان دئییل. کیمسه‌سیز آدامدیر. من اوزوم اونا کؤمک ائدجم، صاباح یوکلرینی داشیییب ائوی بوشالداجاغیق. لوطفا سیز ماشینا کئچیب ساکیتلشین، عصبیلشمگین، من ده گلیرم.قیسابوی آدام “بونا باخ، دئییر تورپاق منیمدیر” دئیه-دئیه بورنونون آلتینـدا دونقولداناراق اوردان اوزاقلاشـدی. اوزون‌بوی آدام ألینی اوووشدوراراق گولومسونوردو. خانیم، بیلیرسن کی بو ایشین آخیری یوخدور، هامی چیخیب گئدیب. گل بو داشی أتگینـدن توک، عیناد ائتمه گونو صاباح ائودن چیخ. من اوشاق‌لارا دئمیشم صاباح یوک ماشینی گتیزدیره‌جم، نه یوکون وارسا، ییغاریق ایچینه، هارا دئسن آپاراریق. نه اولار، عیناد ائتمه.\nاوزون‌بویلو نَفَسینی چکیب نسه قورخولو بیر شئی دئییرمیش کیمی جمیله‌یه داها دا یاخینلاشدی:\n– بونلار چوخ آدی‌پیس آدام‌لاردیلار، باجی هیر-زیر قانمیرلار، ائوی ییخارلار باشینا… منـدن دئمکـدیر، اوزون بیلرسن، دیه من گئتدیم.\nتیتره‌ین آیاقلاری جمیله‌نی داشییا بیلمیردی. قاپینین قیراغیندا دونوب قالدی. اورَگی یئرینـدن قوپورموش کیمی دویونوردو آلنیندا شیددت‌لی آغری قوپموشدو. یام-یالقیز کوچه‌ده، کیمسه‌سیز ائوده یالقیز قالمیشدی.\nجیبینده‌کی تئلئفون زنگ چالدی. بیلیردی زنگ ائدن اوغلویدو.\n– سلام، آنا، نئجه‌سن؟\nجمیله اودقونوب قوروموش بوغازینی ایسلاتـدی. گوزلری قارالیردی.\n– یاخشیـیام، اوغلوم، سن نئجه‌سن؟\nمن ده یاخشیـیام؛ أجلاف‌لار دونن یئنه بیزیم طرفه آتش آچیردیلار.\nاؤز?نـدن موغایات اول، اوغلوم.\nسن اوزولمه، آنا، لازیم گلیرسه، وطنین بیر قاریش تورپاغی اوچون جانیمی وئرَرَم. سن منی بئله گون‌لر اوچون یئتیشدیرمیسن.\nجمیله‌نین گؤز یاش‌لاری ائله بیل کیرپیک‌لریندن آسیلمیشدی، هؤنکورتو ووراراق آغلاماغا باشلادی:\n– قوربان وئرمک ایسته‌دیگین جانینا منیم جانیم قوربان اولسون، بالا. سنین آلا گؤزلرینه منیم جانیم قوربان اولسون، بالا.\nاوغلو دا گؤز یاشلارینی ساخلایا بیلمه‌دی. هر ایکیسی سس-سسه وئریب آغلاییردیلار. جمیل��‌نین هؤنکورتوسو بوغوق اینیلتی کیمی بومبوش محلله‌یه یاییلیردی… .\nنوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۱۶ مرداد ۱۳۹۶ ساعت ۵:۳۸ ق.ظ\n۱ نظر\n740 بازدید\nتویت\nچاپ\nمطالب مرتبط با : آنادیلیمیز\nهامی اوغول بؤیوتموشدو\nبو گون کی دونیامیز\nبیز نه قدر کتاب اوخوروق\nچوخدان گؤرمه‌دیییم تانیش‌لار\nتورک اوغوللارسو یئتیرین سیزمنه\nتورک اوغوللارسو یئتیرین سیزمنه\nانسان لاردا نیفرت\n۱ نظر\nارسال یک نظر\nنظر -49 - 0 از 1اولین« قبل بعد » آخرین\n0\nمینا ۱۳۹۶٫۰۵٫۱۶ در ۴:۴۰ ب.ظ\nچوخ دویغولاندیم …\nپاسخ\nنظر -49 - 0 از 1اولین« قبل بعد » آخرین\nپاسخ مینا\nنام (الزامی)\nایمیل (پست الکترونیک شما منتشر نخواهد شد ) (الزامی)\nصفحه اینترنتی شما\nبرای صرف نظر کردن از پاسخگویی اینجا را کلیک کنید\n7 + = ده\nآخرین ها از آراز\n۳ تالاب آذربایجان‌ غربی در دولت سیزدهم احیا شد\nصنعت خودرو زوایای پنهان بی‌شماری دارد که با واردات خودرو‌های کارکرده حل نمی‌شود\nفقر مسکن یک رکورد تاریخی زد\nشناسایی افراد زیر خط فقر در ایران\nقانون “جرائم خشن” بازدارندگی لازم را دارد اما احکام صادره نه!\nدو روی یک سکه اوقات فراغت دانش‌آموزان در تابستان\nبدترین مدل خوابیدن برای سلامتی مغز کدام است\nآئدس جدی شد؟ مردم لباس روشن بپوشند\nیافتن آن ۶۰ درصدی که نیامدند\nماجرای طلاق در ایران\nموضوعات خبری\nیادداشت\nگوناگون\nکونگ فو\nکاراته\nچایپاره\nچالدران\nپیرانشهر\nپلدشت\nپرونده\nویدئو\nورزشی\nوالیبال\nنقده\nمیاندواب\nمهاباد\nمنشور اخلاقی روزنامه آراز آذربایجان\nماکو\nلیگ برتر\nفوتبال\nفرهنگ و هنر\nصدای شهروند\nشوط\nشهرستان ها\nشاهین دژ\nسیاسی\nسلماس\nسردشت\nدوچرخه سواری\nدو و میدانی\nدریاچه ارومیه\nخوی\nجودو\nتکاب\nبوکان\nبه قلم سردبیر\nبسکتبال\nاقتصادی\nاشنویه\nارومیه\nاخبار ویژه\nاجتماعی\nآنادیلیمیز\n© کپی برداری از مطالب سایت فقط با ذکر منبع بلامانع میباشد – کلیه حقوق سایت متعلق است به آراز آذربایجان - روزنامه خبری آذربایجان غربی – طراحی شده توسط پارسه وب\n'); $(\"#menu ul > li:has(ul)\").append(''); $(\"#linklist > li:has(ul)\").append(''); $(\"#menu > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); $(this).addClass('active-tab'); $(this).append(''); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); $(this).removeClass('active-tab'); $(\".arrow\").remove(); }); $(\"#menu ul > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); $(this).addClass('active-tab-child'); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); $(this).removeClass('active-tab-child'); }); $(\"#linklist > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); }); \/\/ clear forms on focus $('.clearfield').each(function() { var default_value = this.value; $(this).css('color', '#555'); \/\/ this could be in the style sheet instead $(this).focus(function() { if(this.value == default_value) { this.value = ''; } }); $(this).blur(function() { if(this.value == '') { this.value = default_value; } }); }); \/\/ same height calculations $(\".slidingposts li div.title\").equalHeights(); $(\".slidingposts li div.excerpt\").equalHeights(); $(\".wea-column\").equalHeights(); $(\".story p\").equalHeights(); $(\".story .thumbntitle\").equalHeights(); $(\".bottom-cat .equal\").equalHeights(); $(\".bottom-cat p\").equalHeights(); \/\/ rounded corners calculations $(\".toptabs a\").corner(\"top 3px\"); $(\".tabbox ol\").corner(\"bottom 5px\"); $(\".morevideo a, .sliding, .next, .prev, .all, .widget_tag_cloud a, .sidebar li:parent, .rounded-regular, .rounded-orange, .rounded-black, #footer\").corner(\"5px\"); $(\"#reset\").corner(\"10px\"); $(\".post .taglist li a\").corner(\"10px\"); \/\/ force css modifications and fixes $(\".tabbox ol li:last-child\").css({'border-bottom':'0'}); $(\".removeRightBorder\").css({'border-right':'0'}); $(\".widget_tag_cloud a, .next, .prev, .all, .morevideo a, .rounded-regular\").hover( function(){ $(this).fadeTo(1, 0).css({\"background\": \"slateGray\", \"color\": \"#fff\", \"text-decoration\": \"none\"}).fadeTo(300, 1); },function(){ $(this).css({\"background\": \"#fff\", \"color\":\"#15527e\"}); } ); \/\/ plus\/minus on main page $('div.lisummary').css({'display':'none'}); $('.item-more').toggle( function() { $(this).css({'background-position' : 'bottom'}); $(this).parent().children('div').show(); }, function() { $(this).css({'background-position' : 'top'}); $(this).parent().children('div').hide(); } ); \/\/ hot news slideshow $(\"#hotnewshide\").tabs(\"#hotnews ul li\", { effect: \"slide\", fadeInSpeed: 1000, fadeOutSpeed: 200, rotate: true }).slideshow({autoplay: true, interval: 5000, clickable: false}); \/\/ main slideshow $(\".slideposts\").tabs(\".item\", { event: \"click\", effect: \"fade\", fadeInSpeed: 1000, fadeOutSpeed: 200, rotate: true }).slideshow({autoplay: true, interval: 5000, clickable: false}); \/\/ sidebar gallery $(\".gallery-items\").tabs(\".gallery a\", { effect: \"slide\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false, next: '.nextgal', prev: '.prevgal'}); \/\/ main tabs $(\".toptabs ul\").tabs(\".tabbox\", { event: \"click\", effect: \"default\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false}); \/\/ scrollable tabs $(\"ul.slidingtabs\").tabs(\"div.slidingcontent\", { event: \"click\", effect: \"default\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false}); \/\/ initialize scrollables $(\".scrollable\").scrollable({ speed: 800 }); \/\/ zooming and images $(\"a.zoom\").fancybox({ centerOnScroll: true, hideOnContentClick: true }); $(\"a.zoomgallery\").fancybox({ centerOnScroll: true, hideOnContentClick: false, titlePosition: 'over', cyclic: true }); \/\/ control threaded replies $(\"ol.commentlist li ol.children\").css({'display':'none'}); $(\"ol.commentlist li ol.children\").each(function(){ var parentCommentID = $(this).parent().attr('id'); var num = $(this).children('li').length; if (num > 0) { $(this).parent().children('div').children('div.reply').append('| نمایش پاسخ ها (' + num + ')'); if ($.cookie(parentCommentID) == 'showthread') { $(this).toggle(); } } }); \/\/ replies - threads $(\".viewreplies\").live('click', function(){ $(this).parent().parent().parent().parent().children('ol.children').toggle(); var childs = $(this).parent().parent().parent().parent().children('ol.children'); var parentCommentID = $(this).parent().parent().parent().parent().attr('id'); if (childs.is(':visible')) { \/\/ register visible cookie $.cookie(parentCommentID, 'showthread', { path: '\/', expires: 100 }); } else { $.cookie(parentCommentID, 'hidethread', { path: '\/', expires: 100 }); } }); }) (jQuery);","num_words":4033,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.072,"special_characters_ratio":0.261,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":43194.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قورخونج اَیلَج سسی ایله اؤزومه گلیب باخیشیمی خیابانا ساری یؤنلتدیم. قارا گئیملی بیری آرابانین اؤنونده یئره سریلمیشدی. ال‌لریمی جیبیمدن چیخاریب اولای یئرینه دوغرو قاچدیم. آغ ساققالی کؤکسونه قدر اوزانمیش قوجا کیشی اؤلولر کیمی قیمیلدامیردی. باشینی دیزیمین اوستونه آلیب بارماقلاریمی بورنونا دایادیم. گیرسیز ، آنجاق آردیجیل نفس آلیردی.\nآنسیزین آشاغی _ یوخاری ایگیرمی یاشلی قیز ـ من اؤلدورمه‌دیم، من اؤلدورمه‌دیم ـ باغیراراق آرابادان ائندی. قیزین سس یوکسک‌لیگیندن ائتکیله‌نیب چیغیراراق ـ اؤلمه‌ییب، یاردیم ائت آرابایا گؤتورَک ـ دئدیم. یازیق قیز خزان یارپاقلاری تکی تیر_تیر تیتره‌سه ده چتین‌لیک‌له اؤزونو آیاق اوسته ساخلاییب قوجانین آیاقلاریندان یاپیشدی. آرابانین آرخا قاپیلارینی هر ایکی یاندان آچدیم. کیشینین قولتوقلاریندان قالدیردیب اؤلوم_ظولوملا آرخا ایستوللاردا اوزاتدیم.\nقیز ـ اللرینه هووخوراراق من سوره بیلمه‌رم.\nـ اگلش ، سورمک ایسته‌سن بئله من قویمارام.\nاون دقیقه سونرا قوجانی خسته‌خانانین تعجیلی یاردیم باخیجی‌لارینا تاپشیریب گؤزله‌مه زالینین اوتراجاقلاریندا اگلشدیک.\nقیز اللرینی اؤیکه‌له‌یه‌رَک تیتره‌ک ،دوشکون سسله ـ اؤله‌جک… بیلیرم اؤله‌… ـ میزیلداییردی.\nگؤزلریمین آلتی ایلا اونو سوزدوم. بنیزی آلما کیم�� سارالمیشدی. دولومساندی. ماوی گؤزلری فیرتینالی دنیز سایاغی کؤپوروب دالغالانماق ایسته‌‌سه ایدی ده اؤزونو گوجله ساخلاییب آغلاماماغی باجاردی. آیفون تئلفونونو چیخاریب کیمه‌سه زنگ آچماق اوچون آرالاندی. من ده نوکیا ۱۱۰۰ جیب تئلفونوملا یولداشیم یوسیف‌ین نومره‌سینی ییغدیم.\nیوسیف ـ الو، اوبالی جئنتئلمن\nـ سارساقلانما، تئز اؤزونو رازی خسته‌خاناسینا یئتیر.\nیوسیف ـ دایان گؤروم اده، نه اولوب.\nـ گلرسن آنلادارام.\nیوسیف ـ اده ایگید دور گؤروم …\nباغلانتینی کسیب تئز تئلفونومو جیبیمه باسدیم. قیز قاییدیب یانیمدا اگلشدی.\nقیز ـ آتاما زنگ ائله‌دیم. منیم سوروجولوک بلگه‌م یوخدور. بیر آزدان اؤزونو یئتیره‌جک.\nائله بو آندا اوجا بویلو گؤوده‌لی بیر پولیس بیزه یاخینلاشدی.\nپولیس ـ باغیشلایین، اولایی آراشدیرماق اوچون قوللوغونوزدایام. کیم رولون آرخاسیندا ایدی؟\nقیز قایغی ایلا منه باخدی. گؤزلرینده قورخونو، پئشمانلیغی آیدینجا گؤرمک اولوردو.\nپولیس ـ سوروجو هانسی‌نیزدی؟\nـ من ایدیم. آرابانی من سوروردوم.\nچاشقینلیق‌لا اوزومه باخان قیز نه‌سه دئمک ایسته‌ییردی آنجاق منیم هیمیم‌له سوسدو. پولیسین سورغولارینی یانیتلاماق اوچون اوندان آیریلدیم.\nیاریم ساعات سونرا گؤزله‌مه زالینا گئری دؤندوم. یوسیف ایله قیز، بیر ده گوده، یوغون، کئچل بیر کیشی دانیشیردیلار. کسکین‌لیکله قیزین آتاسی اولمالی ایدی. یاخینلاشیب سلام وئردیم. کیشی الیمی صمیمیت‌له سیخیب گؤروشدو. یوسیف آجیقلی باخسا دا مجبوریت اوزوندن الینی اوزادیب گؤروشدو. کیشی منه اوز توتوب خیشیلتیلی بوغونوق سسی ایله بو قیزیم آیلار من ده باهادیرام دئدی.\nـ تانیشدیغیمیزا سئویندیم. من ده اوختایام. بو دا بیریجیک یولداشیم …\nباهادیر سؤزومون آراسینا گیردی. هه یوسیف بیزیم قونشوموزدور اونو یاخشی تانییرام.\nیوسیف ـ یاخشی تانیماق دا دئمک اولماز. سونوجدا بو شهرین بیر جئنتئلمنی وار اونو دا هر کس تانیییر .\nهر کس گولومسه‌دی.\nباهادیر ـ قیزیمین حاققیندا کیشیلیک ائدیب‌سیز. آنجاق پلیس‌لره هر شئیی آچیقلامالی‌ییق. منیم بو شهرده تانیشیم چوخدور. پیروبلئم یارانماز.\nـ آیلارین یئرینده باشقا بیریسی ده اولسا ایدی من یئنه بو ایشی گؤره‌جکدیم. آچیقلاماغا گرک یوخدور.\nآیلار ـ آما…\nـ آماسی، آنجاغی یوخدور. هم سؤزوموز ایکی اولورسا بیزه چوخا باخا بیلر.\nیوسیف ـ اوختای کوماندیر بویودولار تامام دیر. اده ظالیم اوغلو بیر اینسانین حیاتی اورتادا دیر. (یاواشجا) مال.\nیوسیفی باخیشیملا هده‌له‌دیم. الیمدن توتوب منی اونلاردان آرالاندیردی.\nیوسیف ـ بابا سن جؤمرت ،کیشی تامام. اده اورتادا قتل وار باشا دوشورسن. مال. هئچ بیلیرسن او کیشی بو شهرین ان زنگین آدامی دیر؟ بیلیرسن او قیز گونده بیر مودئل آرابا ایله اونیوئرسیتئته گلیر؟ او قیزین قویماز بیر ساعات دا توتقولو قالسین. سن نه؟ یاتیب گون‌اورتا دوروسان خرجین آز چیخسین. هر هفته اون‌دؤرد، هر آی اللی آلتی هر ایل نم نئچه ائونه گون‌اورتایا یومورتا گئجه‌یه یئر‌آلما یومورتا یئییرسن. گئدیب دوستاغا دوشرسن‌سه کیم اوردان سنی چیخاراجاق؟\nـ سن ائله بیل یئنه ده ایت انگی یئییب‌سن. سن ده بو شهرین زنگین آدامینین اوغلو ایدین آما من بیر شئی اوممادان، بیر شئی آلمادان بؤیره‌گیمی سنه وئردیم. بوراخ بو سؤزلری اولان اولوب، توربا دولوب .\nیوسیف ساغ الینی دوداغینین بو تاییندا��، او تایینا سیییرمه چکیر کیمی چکیب سوسدو. دؤزمه‌ییب یئنه مال دئدی.\nباهادیرا یاخینلاشارکن بیر آن آیلارلا گؤز گؤزه گلدیم. گونون گون‌اورتا چاغی گونش\nه باخینجا گؤزلریم قاماشان کیمی، اونون دا گؤزللیگی گؤزلریمی قاماشدیردی. ماوی گؤزلرینده دالیب گئتمه‌دن باخیشیمی اوندان آلیب باهادیرین اوزونه سالدیم. نه‌سه دئمک ایسته‌دیگیمده باخیجی‌لاردان بیریسی منی چاغیردی. دؤردوموز ده اونا ساری دؤندوک.\nباخیجی ـ خسته اؤزونه گلیب دیر. سیزی گؤرمک ایسته‌ییر.\nدرین بیر نفس آلیب بوراخدیقدان سونرا اونون آرخاسینجا یولا دوشدوم.\nقاپینی دؤیوب ایچری گیردیم . قوجا گؤزلرینی قاپادیب دیواندا اوزانمیشدی. یانیندا اگله‌شیب الینی اللریمین آراسینا آلدیم. آستاجا گؤزلرینی آچیب سلام دئدی.\nـ سلام مندن دیر دایی. نئجه‌سیز؟\nقوجا ـ ساغ اول اوغلوم. سن می منه چارپدین ؟\nنه دئیه‌جه‌گیمی بیلمه‌دیم. باشیمی آشاغی سالیب سوسدوم.\nقوجا ـ منه دئدی‌لر سن‌سن . آنجاق سن دئییلدین. آرابانی بیر قیز سوروردو. یقین اونو سئودیگین اوچون اؤزونو اونون یئرینه قویوبسان. نه ایسه، حکیم‌لر اؤنملی بیر شئی‌ییم اولمادیغینی سؤیله‌دی‌لر من ده سورون اولمادیغینا گؤره داعوا آچمادان قیزی باغیشلادیم . سورون اولسا ایدی دا بئله من شیکایت ائده‌جک دئییلدیم. صاباح منی بوراخاجاقلار .سیز گئده بیلرسیز.\nـ دایی سیزی بوردا بوراخماق اولماز. عاییله‌نیزه خبر وئرسک باری!\nقوجا ـ منیم کیمیم_کیمسه‌م یوخدور. بو حیاتدا یالقیزام.\nـ او زامان من بورادا قالاجاغام. صاباح سیزی ائوینیزه گؤتوره‌جه‌یم.\nقوجا ـ راضی دئییلم، آنجاق سن ایسته‌ییرسن‌سه منیم سؤزوم یوخدور.\nـ تامام دایی ،تامام. سن دینجَل.\nاوتاقدان چیخیب گؤزله‌مه زالینا دؤندوم. یوسیف‌له آیلار منی قارشیلادی‌لار.\nیوسیف ـ نه اولدو؟\nآیلار ـ اؤلمه‌ییب کی؟\nـ یوخ اؤلمه‌ییب.\nهر شئیی اونلارا آنلاتدیقدان سونرا آیلارلا آتاسینین گئتمه‌سینی ایسته‌دیم. اونلار دا راضیلیق وئردی‌لر.\nباهادیر منله ساغ اوللاشیب رولون آرخاسیندا اوتوردو. آیلار دا بیر آز گؤزلریمین ایچینه باخیب هر شئی اوچون چوخ ساغ اول دئییب آرابادا اوتوردو. اونلار یولا دوشدوکدن سونرا بیر سیقارئت چیخاریب اووجومون آراسیندا آلیشدیردیم. آرخامی خسته‌خانانین دیوارینا سؤیکه‌ییب سیقارئتیمه دال با دال درین قوللاب ووردوم.\nقار دنه‌لری النمه‌گه باشلامیشدی. نئچه‌نجی سیقارئتی اؤنجه‌کینین اودو ایله یاندیردیغیمین فرقینده دئییلدیم. هارا باخیردیم آیلارین سوچ‌سوز باخیشلاری ایله، قایغیلی داورانیشی گؤزومون اؤنونده جانلانیردی. گئجه یاریسی فیرتینالی دنیزین اورتاسیندا یولونو ایتیرمیش بالیقچی کیمی پیرتلاشیق دوشونجه‌لریمی سیرالاماغا چالیشیردیم آنجاق ، سانکی آجیماسیز بورولقان منی سولارین دیبینده بوغماق ایسته‌ییردی. ایچیمده دوزگوسوز بیر سکسکه وار ایدی.\nیوسیف تئز_تئز دانیشاراق منه یاخینلاشدی.\nیوسیف ـ اده شئی، مال . من ده سنی آختاریرام. گئجه اولدو . گئدک بیر شئی زهرله‌نک. بورادا بیر فست فود وار . من اؤزومه همبرگر ،سنه ده یئرآلما قیزارتماسی دئدیم. هردن بیر دگیشیک‌لیک اولمالی دیر دا. بیردن بوغازیندان گئتمه‌سه بیر یومورتا دا دئییم. هه؟ من اؤلوم هه؟ سونوجدا سنین قارین_قورساغین یئرآلما یومورتایا آلیشیب. بیردن دگیشیک‌لیک اولسا ائرور وئرر.\nقاشلاریمی دوگونله‌ییب آجیقلا باخدیم.\nیوسیف ـ اده گل دا ظارافات ائتدیم. بیر دنه بؤیرک وئریبسن ده. ائله باخیر دئییرسن آتام دیر.\nیئمکدن سونرا گؤزله‌مه زالینا دؤنوب بیر بوجاقدا بوزوشدوک. هاوا یاخشی‌جا سویوموشدو. باشیمی دیوارا سؤیکه‌ییب گؤزلریمی یومدوم.\nبیرینین سسی ایله اؤزومه گلدیم. باخیجی‌لاردان بیریسی ایکی چای ایله قارشیمدا دورموشدو.\nباخیجی ـ گئجه‌نی سحره دک تیتره‌ییب‌سیز. بویورون بیر چای ایچین. خسته‌نیز ده ییر نئچه دقیقه سونرا بوراخیلاجاق.\nچای‌لاری آلیب تشککور ائتدیم. الیم‌له یوسیفی دبرتدیم.\nیوسیف ـ اووی، اوووی،اووووی. ائوین ییخیلسین. ائوین ده یوخدور کی. آی ده‌ده بئلیم. یامان درده دوشه‌سن.\nـ مال دئنن قورتار. من کی بیلیرم اونا سانجیلانیبسان.\nیوسیف ـ اده مالسان ده. وئر او چایی جانیم چیخدی.\nچایلاری ایچدیگیمیزده قوجا دا گؤزلمه زالینا گیردی. آیاغا قالخیب گؤروشدوک. چوخ اینجیمه‌سین دئیه تئز بیر تاکسی توتوب ائوینه ساری یولا دوشدوک.\nشهرین چیخیشیندا، بؤیوک بیر باغین اؤنونده بورا دیر دئدی. آرابادان ائندیک. یوسیف ایشی اولدوغونو بیلدیریب تاکسی ایله قاییداجاغینی سؤیله‌دی. قوجا ایله بیرلیکده قاپییا دوغرو یولا دوشدوک.\nقوجا آچاری جیبیندن چیخاریب منه وئردی. بالاجا بیر تاققا ایله قاپینی آچدیم. آیاغیمی قوجانین قارا دوشن آیاق ایزلرینه باسیب ایچری گیردیم. حیطین اوجو بوجاغی گؤرونموردو. گؤز ایشله‌یینجه لوم_لوت آغاجلار گؤرونوردو.\nـ بورا سیزین دیر می؟ ائوینیز هانی بس؟\nقوجا ـ منیم دئییل. ساده‌جه بوارادا یاشاماق سیراسی منده دیر. آرخامجا گل، ائو بیر آز ایره‌لیده دیر.\nبیر نئچه دقیقه سونرا اسکی تیکیلیشی ایله دیم_دیک دوران ائو گؤرسندی. یاخینلاشارکن باشی قارا گؤوده‌سی آغ_آپباق بؤیوک بیر ایت هوره‌رَک اوستوموزه ج\nومدو. اگیلیب یئردن نه‌سه گؤتورمک ایسته‌دیم. قوجا الیمی توتدو.\nقوجا ـ قورخما، او منیم ان یاخین دوستوم‌دور. قارا باش منیم حیاتدا‌کی تک وارلیغیم دیر. اونو لاپ بالاجالیغیندان بؤیوتموشم.\nایت قوجایا یاخینلاشدی. آیاقلارینا قاپانیب اوستونو قوخلادی. سانکی اونا داریخمیشدی. کیم بیلیر ،بلکه الی اولسایدی قوجانی باغرینا باسیب اوزوندن اؤپردی. نئچه کره قوجانین چئوره‌سینه دولاندیقدان سونرا منه ساری گلدی. قویروغونو بوللاییردی. الیمی باشینا چکدیم. منیم ده اوستومو قوخلاییب ائوه دوغرو قاچدی.\nقوجا تاختا قاپییا وورلموش قیفیلی آچدی. اونون آرخاسینجا بالاجا کوریدورا گیردیم. هر ایکی یؤنده بیر اوتاق وار ایدی. ساغ قاپینی آچیب ایچری گیردیک. اوتاقدان یاشلیق قوخوسو گلیردی. پرده‌لر، دیوارداکی رسیم‌لر ،سؤیکه‌نه‌جک‌لر هامیسی آنتیک کیمی گؤرونوردو. اوتاغین دیبینده‌کی کیتاب قفسه‌سی ایلگیمی چکدی. یاخینلاشدیم. کیتابلاری گؤتوروب باخماغا ماراقلی اولسام دا اوتانجدان الیمی سورتمه‌دن قفسه‌نین اؤنونده بارداش قوروب اوتوردوم.\nقوجا ـ چوخ خوش گلدین اوختای بالا. سن اگلش من چای گتیریم.\nـ نه‌یه اؤزونو زحمته سالیرسان دایی. گل اگلش، بوراخ.\nقوجا ـ او دا نه دئمک دیر. اوندا سن دور ایکی چای سوز گتیر. ساماوار قارشی اوتاقدا دیر.\nـ باش اوستونه.\nکوریدورون سول الینده‌کی اوتاغا گیردیم. بوردان دا اورداکی کیمی شئه قوخوسو گلیردی. آنجاق هر شئی اؤز یئرینده ایدی. اورداکی کیمی دوزن‌سیزلیک یوخ ایدی. دیواردا یوزه یاخین رسیم وار ایدی. بیرینه یاخینلاشدیم. ان آزی او�� یوز ایل بوندان اؤنجه چکیلمیشدی. او بیری‌لری ده چوخ اسکی ایدی. قوجانین دیققتینی چکمه‌ییم دئیه تئز چای سوزوب اوتاقدان چیخدیم.\nـ بودا خوروز قویروغو چاییمیز.\nقوجا ـ منده سوبایا اودون قویدوم. ایندی دینجه‌لیب دانیشا بیله‌ریک. حله دئنن گؤروم هاردانسان، کیم‌لردن‌سن؟\nایلک سورغوسو قورشون کیمی اورگیمی یارالادی. بیلمه‌دن آچیق یئریمدن ووردو. گؤزلریم دولدو . باشیمی آشاغی سالدیم. بیر نئچه دقیقه سس‌سیزلیک‌له کئچدی. قوجا بیر سیقارئت آلیشدیردی. ماراغیمی باشا دوشوب قوتونو منه ساری قویدو.\nقوجا ـ آلیشدیر.\nچاخماغی چالیب درین بیر قوللاب ووردوم.\nنه‌دن دانیشماییم کی؟ ایللر سونرا منی باشا دوشه بیله‌جک بیری ایله قارشیلاشمیشام. نه‌دن ایللر بویو اورگیمده آغیرلیق ائدن یوکو اونونلا پایلاشماییم؟ هم اولا بیلر من اونو بیر داها گؤرمه‌ییم. گؤرسم ده نه ائدر؟\nخالچانین اوستوندن خیریم_خیردا زبیبیل‌لری توپلاییردیم. حیاتیمدان سؤز آچیب_آچماماغا قرار وئره بیلمیردیم. گؤزوم اوتاغین بوجاغینداکی تارا دوشدو.\nـ دایی تار سنین‌دیر؟\nگؤزلری دولدو. سانکی بو دؤنه من اونون آچیق یئرینه سیخمیشام کیمی اوزونون قانی قاچدی.\nقوجا ـ هه .\nـ چالیرسان دا؟\nقوجا ـ بیر زامانلار بیریجیک دوستوم، قارداشیم ،سیرداشیم بو تار ایدی. چوخدان دیر الیمه آلمامیشام.\nـ نییه کی؟\nقوجا ـ حئکایه‌سی اوزون‌دور . ائشیتمه‌گه واختین وار می؟\nـ هه . نییه اولماسین کی.\nقیش گئجه‌لریندن بیری ایدی. زیور خانیم یاتاق خانایا گیردی. هامی‌میز آیاغا قالخیب سیرادا دایاندیق. هئچ کیمسه او چیرکین قادینا خالا دئمک ایسته‌مه‌سه ده فالاققایا باغلانماق قورخوسوندان سلام خالا دئدیک. ال‌لرینی بئلینه ووروب فورسلا بیر_بیر اوزوموزه باخاراق اوتاغین باشینا کئچدی.\nزیور ـ قولاق‌لارینیزی آچین منی دینله‌یین. ایکی گوندن سونرا چوخ دگرلی بیر عاییله اوشاق گؤتورمک اوچون بورایا گلجک‌لر. صاباح سیزه تمیز پالتارلار وئریله‌جک . هامینیز اونلاری گئیه‌جک‌سینیز. بیردن سورو وئریرلرسه بورادا دورومونوز نئجه‌دیر؟ میننت‌دار اولدوغونوزو آنلاداجاق‌سینیز. هر کیمسه دئدیک‌لریمه اویماییب اؤزباشینالیق ائدرسه سونراسینی اؤزو بیلیر. ایندی هامی یاتاغینا گیرسین.\nزیور خانیم یاتاق اوتاغیندان چیخیب گئدیکدن سونرا یوخوم گلمه‌دی. قارانلیق دونیاما توز قدر اولسا دا اومود گلمیشدی. ایچیمدن بیر سس او عاییله سنی سئچه‌جک دئییب دوروردو. صاباح هامیدان تئز یوخودان دوروب ال_اوزومو یودوم. دیش‌لریمی تمیزله‌دیم. دیرناقلاریمی توتدوم. او عاییله‌نین منی سئچمه‌سی اوچون الیمدن گلن هر ایشی گؤرمه‌لی ایدیم. دوستوم احمد یانیما گلدی.\nاحمد ـ یئمه‌گه گئتمیرسن می ؟ ایندی قورتاراجاق ها.\nـ یوخ ـ سن گئت قارداش.\nاحمد ـ نه یامان اؤزونه یئتیشیرسن؟\nـ دئدی‌لر اوشاق گؤتورمک اوچون بیر عاییله گله‌جک . ائشیتمه‌دین می ؟\nاحمد ـ اولمایا سنی سئچه‌جک‌لرینی دوشونورسن؟\nـ نییه سئچمه‌سین‌لر کی؟\nاحمد ـ سندن _مندن کئچدی. اوشاق گؤتورن بو بالاجالاردان گؤتورر. بیزی گؤتورسه‌لر ده گونوموزون بوندان یاخشی اولاجاغینی دوشونمورم. بیزی آنجاق ایشلتمک اوچون آلارلار.\nاحمدین سؤزلری منی ائتکیله‌‌سه ده ایچیمده کؤزرن اومودو ایتیرمه‌دیم. بوتون گونو یاخشی گؤرونمک اوچون چالیشدیم. بیردن مندن بیر شئی سورارلارسا، نه دئیه‌جه‌گیمی ده دوشونوب مشق ا��تدیم. آرتیق اونل\nارین منی سئچه‌جک‌لرینه اینانیردیم. گئجه‌نی سحره دک یاتا بیلمه‌دیم. سحر یئنه هامیدان تئز اویانییب اؤزومه یئتیشدیم.\nعاییله‌نین اوشاقلارلا یالقیز دانیشا بیلمه‌لری اوچون بیزی بیر_بیر ایچری سالیردیلار. سیرا منه گلدی. اوره‌گیم سینه‌می یاریب ائشیگه چیخا بیله‌جک قدر سرت دؤیونوردو. زیور منی باخیشلاری ایله هده‌له‌ییب ایچری سالدی.\nاورتا یاشلی بیر اَر_آرواد یانلاریندا یئددی یاخود سکگیز یاشلی بیر قیزلا بیرلیکده دیواندا اوتورموشدولار. یاخینلاشدیق. سلام وئردیم. زیور خانیم منی تانیتدیریردی. قادینلا کیشی نه‌سه پیچیلدایاراق سئوگی ایله منی سوزوردولر.\nخیالاریما دالیب گئتدیم. منی اوشاقلیغا گؤتوررلرسه دونیانین ان خوشبخت آدامی اولاجاغام. سؤز وئریرم اونلارا قارشی گئرچک آتا_آنام کیمی داورانام .الیمدن گلن هئچ بیر یاخشیلیغی اونلاردان اسیرگه‌مه‌رم… .\nکیشینین سسی ایله اؤزومه گلدیم.\nکیشی ـ یاخینلاش اوغول.\nنئچه آددیم ایره‌لی گئتدیم. اللرینی توتا بیله‌جک قدر اونلارا یاخینلاشدیم. تام قادین الی ایله ساچلاریمی سیغاللایاجاق آندا قیز باغیردی.\nقیز ـ باشیندا بؤجک وار ، باشیندا بؤجک وار. . یئیه‌جک منی قورخورام آتا.\nآلنیمدا نه‌سه یئریییردی. الیمی باشیما آتدیم. الیمین ایچینده اوچ_دؤرد بیت گلدی. قیزجیغاز چیغیر_باغیر سالدی. قادین سانکی مندن ایرگنمیش کیمی زیور خانیما باخدی.\nزیور ـ چیخ، چیخ ائشیگه.\nقوردوغوم بوتون خیاللار، گؤردوگوم بوتون دوش‌لر باشیما اوچدو. آغلایاراق قاچیب اوتاقدان چیخدیم. آخشاما قدر یاتاغیمدا آغلادیم. تام بو جهننمدن قورتاراجاق آندا هر شئی آلت_اوست اولموشدو.\nصاباح تئزدن دوردوم. چتین‌لیک‌له بیر دولچا سو تاپیب باشیمی یودوم. او گوندن سونرا تمیزلیگیم‌له چوخ ایلگی‌لنیردیم. هر گون باشیمی، پالتارلاریمیی یویوردوم. گون‌لرین بیرینده نادیر باشیما سو تؤکه‌رَک یئتیم خانادان ائشیگه چیخان بیر گیزلی یولون بیلدیگینی آنلادیب، دیوارلارین آرخاسیندا بیر پارک ، اوردا دا بیر گؤلمه‌چه اولدوغونو سؤیله‌دی. من هرگون چیخیب اورادا چیمیب قاییدا بیلردیم. نادیردن گیزلی یولون یئرینی اؤیرندیم. کسکینلیک‌له او یولو دنه‌مه‌گه قرار وئردیم. گون اورتانینین قیزمارلیغیندا یئتیم خانانین آرخا حیطینه کئچدیم. دیوارلارین دیبین آختاریب نادیر دئین دلیگی تاپدیم. اورا چوخ بالاجا اولسا دا، من اورادان کئچه بیله‌جک قدر آریق ایدیم. واخت ایتیرمه‌دن اوزانیب سورونه‌رَک دلیکدن او طرفه کئچدیم. ایلک دؤنه دؤرد دیوارین آراسیندان ائشیگه چیخمیشدیم. قفسدن قورتاران قوشلار کیمی بورالاردان چیخیب گئتمک بئینیمه گلیردی. آنجاق هارا؟ منیم او یئتیم‌خانادان باشقا هئچ کیمسه‌م یوخ ایدی. پارکدا اؤزگورجه‌سینه دولاندیقدان سونرا گؤلمه‌چه‌یه یاخینلاشدیم. پالتارلاریمی چیخاریب سویا گیردیم. ایندیه‌دک دویمادیغیم دادی حیاتدان آلیردیم. عاغلیما بیر چوخ پیلان گلیردی آنجاق هئچ بیریسینی گئرچک‌لشدیره‌جک گوجوم یوخ ایدی. اورتا یاشلی ،بیغلی بیر کیشی یاخینلاشیردی. الینده بیر شوشه بیر ده تار وار ایدی. سودان چیخیب پالتارلاریمی اگنیمه آلدیم. ایلک کره یاد بیری ایله قارشی_قارشییا گلیردیم. کیشی منه چاتدیقدا شوشه‌نی باشینا چکیب گؤلمه‌چه‌نین قیراغیندا اگلشدی. گؤزو ایله یئتیم‌خانی گؤسته‌ردی.\nکیشی ـ قاچمیسان؟\nـ یو… ،یو…،یوخ.\nکی��ی ـ قاچمیسان . هاهاها.\nکئچن گونلرده اولوب بیتن‌لری اونا آنلاتدیم. او دا بو یئتیم‌خانادا اولدوغونو آنلاتدی. سونرا او دوستاقدان چیخماق اوچون الیمده بیر هونر اولماسینی وورغولادی. تارینی منه ساری اوزاتدی.\nکیشی ـ بورانین آیاقلارینا ووردوغو قاندالی آچاجاق آچار بودور. سنه تار چالماغی اؤیرده‌جه‌یم. اؤیرندیکدن سونرا بورادان قاچیب، هارداسا باشینین چاره‌سینه باخا بیلرسن. ایندی دوست اولمالی‌ییق. منیم آدیم ایسکندر دیر.\nتاری آلیب باغریما باسدیم. او گوندن سونرا هر گون‌اورتا چاغی یئتیم خانادان چیخیب تار چالماق مشقی ائدیردیم. ایسکندر هر گون منه یئمک آلیب گتیریردی. او منیمله چوخ مئهریبان داورانیردی. ایکی آی سونرا ائشیگه چیخدیغیمدا دیکسیندیم. ایسکندر اورادا دئییلدی. هر گون اوتوردوغوموز یئرده بیر تار، تارین سیم‌لرینین آراسیندا دا بیر مکتوب وار ایدی.\nسئوگیلی دوستوم\nمنیم سنه اؤیرده بیله‌جک‌لریم توکندی. سن آرتیق بو یولدان اؤزونه چؤرک چیخارا بیله‌جک قدر گؤزل چالیرسان. آنجاق اونوتما بو یولون سونو یوخ‌دور. الین میضراب توتانا دک اؤیرنمه‌گه داوام ائت. حیات نه یازیرسا یازسین سن جؤمرت‌لیکدن واز کئچمه . حیاتیندان گؤزللیک‌لر اسکیک اولماسین.\nقوجا بیردن سوسدو. اوزو قاپ_قارا اولموشدو. گؤزلری یاز بولودلاری کیمی چات_چات اولموش یاناقلارینی ایسلادیردی. بللی کی کئچمیشیندن سؤز ائتمک ،او گون‌لری تکرار یاشاماق اورگینه آغیر گلیردی. یالقیزلیق اونا یاخشی گله بیلر دئیه دوشوندوم. آیاغا قالخیب حب‌لرینی گتیردیم. بیر بارداق دا سو یانینا بوراخدیم.","num_words":4002,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":159789.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"تورکیه-آذربایجان-پاکیستان آراسینداکی امکداشلیغین گوجلندیریلمه‌سینین اوچ اؤلکه خالقلارینین رفاهینا قاتقی وئرمه‌نین یانیندا منطقه و دونیا باریشینا و ثابتلیگینه خیدمت ائدجگی اۆزرینده راضی قالینمیشدیر\"\n05.07.2024 ~ 17.07.2024\n2159656\nتورکیه-آذربایجان-پاکیستان آراسینداکی امکداشلیغین گوجلندیریلمه‌سینین منطقه و دونیا باریشینا و ثابتلیگه خیدمت ائدجگی اوزرینده راضی قالیندی.\nخاریجی ایشلر باخانلیغیندان وئریلن اورتاق آچیقلامادا، جمهورباشقانی رجب طیب اردوغان، آذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئو و پاکیستان باشباخانی شهباز شریفین ۳ جولایدا قازاقیستانین باشکندی آستانادا شانگهای امکداشلیق تشکیلاتی ۲۴.جو دؤولت باشقانلاری شوراسی وسیله‌سی ایله بیر آرایا گلدیگی؛ اوچلو ذیروه‌ده تورکیه، آذربایجان و پاکیستان آراسینداکی علاقه‌لرین اله آلیندیغی، \"غزه، قیبریس، کشمیر، ایسلاموفوبی\" کیمی منطقه و دونیادا اولان مؤوضوعلارین دگرلندیریلدیگی ایفاده ائدیلدی.\nآچیقلامادا، سؤزو گئدن ذیروه‌ده، داها اول پارلمان باشقانلاری و خاریجی ایشلر باخانلاری سویه‌سینده ییغینجاقلار تشکیل ائدیلمیش اولان اوچلو امکداشلیق مدتینین لیدئرلر سویه‌سینه داشینماسینین قرارلاشدیریلدیغی، دوست و قارداش اوچ اؤلکه آراسینداکی امکداشلیق ایمکانلارینین اینکیشاف ائتدیریلمه‌سینه دایر گوجلو ایرادنین تصدیق ائدیلدیکی وورغولاندی.\n\"تورکیه-آذربایجان-پاکیستان آراسینداکی امکداشلیغین گوجلندیریلمه‌سینین اوچ اؤلکه خالقلارینین رفاهینا قاتقی وئرمه‌نین یانیندا منطقه و دونیا باریشینا و ثابتلیگینه خیدمت ائدجگی اۆزرینده راضی قالینمیشدیر\" ایفاده‌سینه یئر وئریله‌ن آچیقلامادا، اختیلافلارین اگمنلیگه و تورپاق بۆتوولوگونه سایغی اصولو گۆز اؤنونده توتولاراق ایلگیلی اؤلکه‌لر آراسیندا دیالوگ یولویلا تحلیل ائدیلمه‌سینه ارجحیت وئریلمه‌سینه اوچ اؤلکه‌نین دستگینین وورغولاندیغی بیلدیریلدی.\nآچیقلامادا، بونلار قئید ائدیلدی:\n\"ترورلا مباریزه باشدا اولماق اوزره سرحدی آشان تهدیدلرله مباریزه‌ده اوچ اؤلکه آراسینداکی امکداشلیغین اهمیتی و بو مؤوضوعداکی اورتاق قرارلیلیق آیریجا تصدیق ائدیلمیشدیر. اوچلو امکداشلیق سۆره‌جینین آردینجا ییغینجاقلارینین اؤنوموزده‌کی دؤورنمده تورکییه، آذربایجان و پاکیستاندا تشکیل ائدیلمه‌سی قرارلاشدیریلمیشدیر\".\nاتیکتلر: #ترور , #آستانا , #شانگهای امکداشلیق تشکیلاتی , #شریف , #علییئو , #اردوغان , #امکداشلق , #پاکیستان , #آذربایجان , #تورکیه\nایلگیلی‌لی خبرلر\nباتی تراکیالی تورکلردن یونان حکومتینه تپکی\n23.07.2024\nباتی تراکیالی تورکلر، شاگیرد آزلیغی سببیله دؤرد تورک آزلیق ایبتیدای مکتبینین داها باغلانیلماسی قرارینا تپکی وئردی\nیئنی اویغور تورکجه‌سی\n22.07.2024\nبوگون اویغور تورکلرینین اؤز آنا دیلینده تحصیل آلما ایمکانلاری محدوددور\nار‌سین تاتاردان قیبریس باریش حرکاتی یورومو\n19.07.2024\nجمهورباشقانی تاتار، یونانلارین قیبریسی، یونانیستانا باغلاماغی خیال ائتدیینی خاطیرلاداراق، بونون اوچون روملارین آدادا چوخ قان تؤکدوکلرینی وورغولادی\nاسکی اویغور تورکجه‌سی\n17.07.2024\nموعاصیر تورک دیلی ساحه‌سینین جوغرافی و لینقویستیک پرینسیپلرینه گؤره گونئی-دوغو و یا کارلوک قروپوندا اولان اویغور تورکجه‌سی بو گون اساساً دوغو تورکیستاندا دانیشیلیر\n2159656\nتورکیه-آذربایجان-پاکیستان آراسینداکی امکداشلیق گوجلندیریله‌جک\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/86b1\/ee42\/b40b\/6687a25447eb2.jpg?time=1721732857\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2024\/07\/05\/twrkhyh-adhrbyjn-pkhystn-arsyndkhy-mkhdshlyq-gwjlndyrylhjkh-2159656\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":811,"character_repetition_ratio":0.072,"word_repetition_ratio":0.07,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":69205.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ترکمنچای موقاویله سی ، 1828-جی ایل 10 فئورال روسییا ایله ایران آراسیندا باغلانیب. بو موقاویله اساسیندا آذربایجان ایكی بولومه (گونئی آذربایجان-قوزئی آذربایجان) بولونور.\nتورکمنچای موقاویله متنی\nبیرینجی ماددهبوتون روسییا ایمپئراتورو حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری آراسیندا، اونلارین ورثه‌لری و تخت-تاجین واریث‌لری، اونلارین دؤولت‌لری و قارشیلیق‌لی صورت‌ده تبعه‌لری آراسیندا بوندان سونرا ابدی صولح، دوستلوق و تام راضی‌لیق اولاجاق‌دیر.\nایکینجی مادده\nبوتون روسییا ایمپئراتورو حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری حؤرمت‌له قبول ائدیرلر کی، راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لر آراسیندا باش وئرمیش و ایندی خوشبخت‌لیک‌دن قورتارمیش موحاریبه‌ایله گولوستان موقاویله‌سی‌نین قوووه‌سی اوزره قارشیلیق‌لی تعههودلر ده باشا چاتمیش‌دیر؛ اونلار گؤستریلن گولوستان موقاویله‌سی روسییا و ایران آراسیندا یاخین و اوزاق گلجه‌یه صولح و دوستلوق موناسیبت‌لری قورمالی و تصدیق ائتمه‌لی اولان ایندی‌کی شرط‌لر و قرارلارلا عوض ائتمه‌یی ضروری حساب ائتدی‌لر.\nاوچونجو مادده\nایران شاهی حضرت‌لری اؤز آدیندان و اؤز ورثه‌لری و واریث‌لری آدیندان آرازین او تایی و بو تایی اوزره ایروان خانلیغی‌نی و ناخچیوان خانلیغی‌نی روسییا ایمپئرییاسی‌نین تام مولکییت‌ینه گوذشته گئدیر. شاه حضرت‌لری بو گوذشت نتیجه‌سی‌نده، حاضیرکی موقاویله‌نین ایمضالانماسیندان ساییلماق‌لا آلتی آی‌دان گئج اولمایاراق، یوخاری‌دا آدلاری چکیلن هر ایکی خان‌لارین ایداره ائدیلمه‌سینه عایید اولان بوتون آرخیولری و ایجتیماعی سندلری روسییا رییس‌لیگینه وئرمه‌یی وعد ائدیر.\nدوردونجو مادده\nموقاویله‌یه قوشولان یوکسک طرف‌لرین راضی‌لیغی ایله هر ایکی دؤولت آراسیندا سرحدلر آشاغیداکی حودوددا قرارا آلینیر:\nسرحد خططی تورکیه تورپاق‌لاری‌نین اوجونداکی کیچیک آراراتانین زیروه‌سیندن آرالی‌دا دوز ایستیقامتده ان یاخین نؤقطه‌دن باشلایاراق او داغ‌لارین زیروه‌سیندن کئچیر؛ بورادان مایل‌لیک اوزره آراراتانین جنوب طرفیندن آخان آشاغی قاراسو چایی‌نین یوخاری‌لاری‌نا دوشور، سونرا سرحد خطی او چایین آخاری اوزره شرور قارشی‌سیندا اونون آرازا تؤکولدویو یئره‌دک داوام ائدیر؛ بو منطقه‌دن عابباس‌آباد قالاسی‌نادک آراز چایی‌نین یاتاغی اوزره گئدیر؛ بورادا قالانین آرازین ساغ ساحیلینده یئرلشن خاریجی ایستحکام‌لاری یانیندا یاریم آغاج، یعنی 3 1 \/ 2 روسییا وئرستی ائنینده بوتون ایستیقامت‌لرده دؤوره حاشییه‌لنه‌جک و او اطراف‌دا اولان تورپاق ساحه‌سی بوسبوتون محض روسییایا مخصوص اولاجاق‌دیر و بو گوندن ساییلماق‌لا ایکی آی عرضینده ان یوکسک دقیق‌لیک‌له آیریلاجاق‌دیر. سرحد خططی او یئردن، گؤستریلن دؤوره‌نین شرق طرف‌دن آرازین ساحیلی‌نه بیرلشدیگی یئردن باشلایاراق بیر داها او چایین یاتاغی‌ایله یئددی‌بولاق بره‌سینه‌دک گئدیر؛ بورادا ایران تورپاق‌لاری آراز چایی‌نین یاتاغی اوزره اوچ آغاجا، یعنی 21 روسییا وئرستی اوزاناجاق‌دیر: سونرا سرحد موغان دوزو واسیطه‌سی‌له بولقارچایادک، ایکی کیچیجیک آدینابازار و ساریقامیش چای‌لاری‌نین بیرلشمه‌سینده اوچ آغاج یعنی 21 روس وئرستی آشاغی‌دا اولان تورپاق‌لارا گئدیر؛ سرحد بورادان بولقارچایین سول ساحیلی‌ایله یوخاری؛ آدلاری چکیلن کیچیک آدینابازار و ساریقامیش چای‌لاری‌نین بیرلشمه‌سینه‌دک، سونرا شرقی آدینابازار چایی‌نین ساغ ساحیلی اوزره اونون یوخاری‌لارینادک داوام ائدیر، بورادان ایسه جیکویر یوکسک‌لیگی‌نین زیروه‌سینه‌دک ائله داوام ائدیر کی، او یوکسک‌لیک‌دن خزر دنیزی‌نه تؤکولن بوتون سولار روسییایا مخصوص اولاجاق‌دیر، ایران طرفه آخان بوتون سولار ایسه ایرانا مخصوص اولاجاق‌دیر. بورادا ایکی دؤول�� آراسینداکی سرحد داغ زیروه‌لری‌له موعه‌ییه‌ن ائدیلیر؛ قرارلاشدیریلمیش‌دیر کی، اونلارین خزر دنیزینه دوغرو ائنیشی روسییایا مخصوص اولمالی‌دیر، او بیری یانداکی ائنیشی ایسه ایرانا مخصوص‌دور. سرحد جیکویر یوکسکلیگی زیروه‌سیندن، تالیشی رش دایره سیندن آییران داغ لار اوزره قمرکوهوم زیروه سینه دک کئچیر. سولارین آخارینی ایکی یئره بؤلن داغ لارین باشی، یوخاری دا آدینابازارین یوخاری آخاری و جیکویر زیروه‌سی آراسینداکی ساحه حاققیندا دئییلن کیمی، بورادا دا ائلجه سرحد حودودونو تشکیل ائده‌جک‌دیر. سونرا سرحد خططی سولارین آخارینا عایید یوخاری‌دا شرح اولونان قایدالارا آرامسیز عمل ائتمک‌له قمرکوهون زیروه‌سیندن زوواند و رش دایره‌لرینی آییران داغ سیلسیله‌سی اوزره وئلگیج دایره‌سی‌نین سرحدلرینه دک اوزاناجاق‌دیر. بئله‌لیک‌له، آدی چکیلن داغین زیروه‌سیندن عکس طرف‌ده یئرلشن حیصصه‌سی ایستیثنا اولماق‌لا زوواند دایره‌سی روسییایا بیرلشیر. هر ایکی دؤولت آراسینداکی سرحد خططی سو آخینی‌نین یوخاریدا قئید اولونان قایدالارینا دایما اویغون اولاراق، وئلکیج دایره‌سی سرحددیندن کلوپوتانین زیروه‌سی و وئلکیج دایره‌سینده کی داغ‌لارین باش سیلسیله‌سی اوزره آستارا چایی‌نین شیمال منبعیینه‌دک، بورادان او چایین یاتاغی بویو اونون خزر دنیزی‌نه تؤکولدویو یئره‌دک داوام ائده‌جک کی، بورادا دا روسییا تورپاق‌لارینی ایران‌دان آییرمالی اولان سرحد خططی قورتاریر.\nبئشینجی مادده\nایران شاهی حضرت‌لری بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرت‌لری‌نه اؤز صمیمی دوستلوغونا ثوبوت اولاراق، بو مادده ایله هم اؤز ورثه‌لری و ایران تخت-تاجی نین واریث‌لری آدیندان، یوخاری‌دا گؤستریلن سرحد خططی آراسیندا و قافقاز سیرا داغ‌لاری و خزر دنیزی آراسیندا یئرلشن بوتون تورپاق‌لارین و بوتون آدالارین، بونون‌لا برابر همین مملکت‌لرده یاشایان بوتون کؤچری و باشقا خالق‌لارین ابدی زامانه دک روسییا ایمپئرییاسینا مخصوص اولدوغونو طنطنه ایله تانیییر.\nآلتینجی مادده\nایران شاهی حضرت‌لری هر ایکی دؤولت آراسیندا باش وئرمیش موحاریبه‌ایله روسییا ایمپئرییاسینا وورولموش خئیلی زیانا، همچینین روسییا تبعه‌لری نین دوچار اولدوغو قوربان‌لارا و ایتکییه حؤرمت علامتی اولاراق، اونلارین عوضینی پول تضمیناتی ایله اؤده‌مه‌یی عؤهده‌سینه گؤتورور. موقاویله‌یه قوشولان هر ایکی یوکسک طرف او موکافاتین مبلغینی اون کورور تومن رایجه و یا ایگیرمی میلیون گوموش مانات قرارلاشدیرمیش‌دیر، اونون واختی، اؤده‌نیش قایداسی و تامیناتی سؤزبه‌سؤز حاضیرکی تراکتاتا داخیل ائدیله بیله‌جک قوووه‌یه مالیک اولان خوصوصی موقاویله‌ده قرارلاشدیریلمیش‌دیر.\nیئددینجی مادده\nایران شاهی حضرت‌لری اؤز اعلاءحضرت اوغلو شاهزاده عباس میرزا نین اؤز ورثه‌سی و تخت-تاجین واریثی تعیین ائتمک ایلتیفاتیندا بولونان کیمی، بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرت‌لری اؤز دوستلوق موناسیبت‌لرینی و بو واریث‌لیک قایداسی نین تصدیقینه کؤمک ائتمک آرزوسونو آچیق-آشکار ثوبوت ائتمک‌دن اؤترو بوندان سونرا شاهزاده عباس میرزا حضرت‌لری نین سیماسیندا ایران تاخت-تاجی‌نین ورثه‌سی و واریثی‌نی، اونون تاختا چیخماسیندان سونرا ایسه اونو او دؤولتین قانونی حؤکم‌داری حساب ائتمه‌یی عؤهده‌سینه گؤتورور.\nسككیزینجی مادده\nروسییانین تیجارت گمی‌لری، اوول‌کی قایدا اوزره، خزر دنیزی‌نده و اونون ساحیل‌لری بویونجا آزاد اوزمک و بونونلا برابر اونلارا یاخینلاشماق حوقوقونا مالیک‌دیر؛ گمی قضاسی حال‌لاریندا ایران‌دا اونلارا هر جور کؤمک ائدیلمه‌لی‌دیر. بو اوصول‌لا ایران تیجارت گمی‌لرینده ده خزر دنیزی‌نده اوول‌کی قایدا ایله اوزمک و روسییا ساحیل‌لرینه یان آلماق حوقوقو وئریلیر کی، اورادا گمی قضاسی حال‌لاریندا اونلارا قارشیلیق‌لی صورت‌ده هر جور کؤمک گؤستریلمه‌لی‌دیر. حربی گمی‌لره گلدیک‌ده ایسه، قدیم‌ده اولدوغو کیمی، یالنیز روسییا حربی بایراغی آلتیندا اولان حربی گمی‌لر خزر دنیزینده اوزه بیلرلر؛ بو سبب‌دن ده اوول‌کی موستثنا حوقوق ایندی‌ده اونلارا وئریلیر و تصدیق ائدیلیر کی، روسییادان باشقا هئچ بیر دؤولتین خزر دنیزینده حربی گمی‌لری اولا بیلمز.\nدوققوزونجو مادده\nبوتون روسییا ایمپئراتورو حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری هر واسیطه‌ایله اونلار آراسیندا بو قدر خوشبخت‌لیک‌له برپا اولونموش صولح و دوستلوغو برقرار ائتمه‌یی آرزولایاراق، مووققت‌ی تاپشیریق‌لارین ایجراسی و یا داییمی قالماق اوچون بو و یا او بیری دؤولته گؤندریلن یوکسک سارای‌لارین (حؤکومت‌لرین) سفیرلری‌نین، ناظیرلری‌نین و ایش‌لر مووكکیل‌لری‌نین، اونلارین درجه‌سینه، راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لرین شرفینه، اونلاری بیرلشدیرن صمیمی دوست‌لوغا و یئرلی عادت‌لره اویغون اولاراق، احتیرام‌لا و (هر بیری‌نین) آیری‌لیق‌دا قبول ائدیلمه‌سینی قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده روا بیلیرلر. خوصوصی پروتوکول ایله بو و یا او بیری طرفین عمل ائتمه‌سی اوچون بو مضمون‌دا مراسیم قرارلاشدیریلاجاق‌دیر.\nاونونجو مادده\nبوتون روسییا حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری هر ایکی دؤولت آراسیندا تیجارت علاقه‌لری‌نین برپا اولونماسینی و گئنیشلنمه‌سینی صولح‌ون برقرار اولماسی‌نین ان باشلیجا خئییرخواه نتیجه‌لری‌ندن بیری سایدیق‌لاری اوچون، تام قارشی‌لیق‌لی راضی‌لیق اساسیندا حؤکم وئردی‌لر کی، تیجارته حاکیم‌لیک ائدیلمه‌سینه و قارشی‌لیق‌لی صورت ده تبعه‌لرین تهلوکه سیزلیگینه عایید اولان بوتون سرانجام‌لار سعادت‌له یولونا قویولسون و اونلار اونو قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده مووککیل‌لر طرفیندن باغلاناجاق بو صولح موقاویله‌سی نین عئینی گوج‌لو حیصصه‌سی ساییلمالی اولان و اونا علاوه ائدیلن آیریجا آکت ایله ایضاح ائتسین‌لر. ایران شاهی حضرت‌لری، قاباق‌لار اولدوغو کیمی، روسییایا تیجارتین خئیرینه طلب اولونان هر یئره کونسول‌لار و تیجارت آژئنت‌لری تعیین ائتمک حوقوقو وئریر و عؤهده‌سینه گؤتورور کی، هر ایکی‌سی‌نین میتی اون نفردن چوخ اولمایاجاق کونسول و آژئنت‌لره هامی‌لیک گؤسترسین کی، اونلار اؤز روتبه‌لرینه وئریلمیش شان-شؤوکت و اوستون‌لوک‌لردن ایستیفاده ائتسین‌لر. بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرت‌لری اؤز طرفیندن ایران شاهی حضرت‌لری نین کونسول و یا تیجارت آژئنت‌لری‌نه موناسیبت‌ده بونا تام مووافیق عمل ائدیلمه‌سینه وعد وئریر. ایران حؤکومتی‌نین روسییا آژئنتینه و یا کونسولونا اساس‌لی شیکایتی اولارسا، روسییا ناظیری (سفیری) و یا اونون شاه حضرت‌لری سارایی یانیندا ایش‌لر مووککیل‌ی، یادا اونلارین بیلاواسیطه رییسی اؤز مولاحیظه‌سینه اساسن گوناه‌کاری وظیفه‌سیندن اوزاقلاشدیرا و اونو مووققت‌ی اولاراق دیگر شخصه حواله ائده بیلر.\nاون‌بیرینجی مادده\nقارشی‌لیق‌لی صورت‌ده تبعه‌لرین بوتون طلب‌لری و موحاریبه‌ایله دایاندیریلمیش باشقا ایش‌لر صولح باغلاندیق‌دان سونرا عدالت‌له برپا اولوناجاق و حلل ائدیله‌جک‌دیر. قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده تبعه‌لرین اؤز آرالاریندا بو و یا او بیری حؤکومتین خزینه‌سینه موقاویله تعههودلری درحال و تامامی‌له تامین ائدیلمه‌لی‌دیر.\nاون‌ایكینجی مادده\nباریشیغا گلن یوکسک طرف‌لر تبعه‌لرین خئیری اوچون اؤزلری‌نین عومومی راضی‌لیغی اوزره قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده قرارا آلمیش‌دیر: اونلاردان آرازین هر ایکی طرفینده ترپنمز املاکا مالیک اولانلاری‌نا اوچ ایل واخت وئریلمه‌لی‌دیر کی، اونلار بو موددت عرضینده اونو آزاد صورت‌ده ساتسین‌لار و ده‌ییشسین‌لر. لاکین بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرت‌لری اونا عایید اولدوغونا گؤره، کئچمیش ایروان سرداری حوسئین خانی، اونون قارداشی حسن خانی و کئچمیش ناخچیوان حاکیمی کریم خانی بو ایلتیفات‌لی سرانجام‌دان کانار ائدیر.\nاون‌اوچونجو مادده\nآخیرینجی و یا بوندان قاباق‌کی موحاریبه‌نین گئدیشینده اسیر آلینمیش هر ایکی طرفین بوتون حربی اسیرلری، بونونلا برابر هر ایکی حؤکومتین نه واختسا اسیر دوشموش تبعه لری قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده آزاد ائدیلمه‌لی و دؤرد آی عرضینده قایتاریلمالی‌دیر؛ اونلار حیاتی آذوقه و دیگر طلبات‌لارلا تامین ائدیلمه‌لی و اونلاری قبول ائتمک و سونراکی یاشاییش یئرینه یوللاماغا سرانجام وئرمک اوچون هر ایکی طرف‌دن آیریلمیش کومیسسارلارا وئرمک‌دن اؤترو عابباس‌آبادا گؤندریلمه‌لی‌دیرلر. راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لر هر ایکی طرف‌دن اسیر دوشموش، لاکین اولدوق‌لاری یئرین اوزاق لیغینا و یا باشقا بیر سببه و یا وضعیته گؤره گؤستریلن موددته قایتاریلا بیلمه‌یه‌جک بوتون حربی اسیرلره، هابئله روسییا و ایران تبعه‌لرینه‌ده بو یول‌لا یاناشاجاق‌لار. هر ایکی دؤولت بئله‌لری‌نین هر بیر واخت طلب ائدیلمه‌سینده اؤزونه دقیق و غئیری-محدود حوقوق وئریر و عؤهده‌سینه گؤتورور کی، اونلار آشکار ائدیلدیک‌ده و یا اونلار حاققیندا طلب‌لر آلیندیقدا قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده اونلاری (بیر-بیرین) قایتارسین‌لار.\nاون‌دوردونجو مادده\nراضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لردن هئچ بیری آخیرینجی موحاریبه‌نین باشلانماسینادک و یا او واختی دیگری نین تبعه‌لیگینه کئچمیش اولان ساتقین‌لارین و فراری‌لرین وئریلمه‌سی‌نی طلب ائتمه‌یه‌جک‌دیر. ایران حؤکومتی بو قاچقین‌لاردان بعضی‌لری‌نین و اونلارین کؤهنه هم‌وطن‌لری‌نین و یا حاکیمیتی آلتیندا اولان‌لارین آراسیندا غرض‌لی علاقه‌لردن قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده باش وئره‌بیله‌جک ضررلی نتیجه‌لرین قارشیسینی آلماق اوچون، عؤهده‌سینه گؤتورور کی، ایندی و یا سونرالار روسییا حؤکومتی نین آدبااد گؤستردیگی آدام‌لارین آرازلا چارا چایی‌نین، اورمییا گؤلونون، جاکاتو چایی‌نین و قیزیل اوزن چایی‌نین خزر دنیزینه تؤکولدویو یئر آراسیندا یاراتدیغی حودودداکی اؤز تورپاق‌لاریندا اولماسینی قاداغان ائده‌جک‌دیر. بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرت‌لری اؤز طرفیندن ایران قاچقین‌لاری نین قاراباغ و ناخچیوان خانلیق‌لاریندا و ایروان خانلیغی‌نین آرا�� چایی‌نین ساغ ساحیلینده یئرلشن حیصصه‌سینده یورد سالماسینا و یا یاشاماسینا (هر هانسی) بیر قراردا ایجازه وئرمه‌یه‌جه‌یی‌نی وعد ائدیر. لاکین اؤزلوگونده آیدین‌دیر کی، آنجاق رسمی روتبه داشییان و یا موعه‌ییه‌ن لیاقت صاحیبی اولان آدام‌لارا: شخصی نومونه‌لری، نصیحت و گیزلی علاقه‌لری ایله کئچمیش‌ده اونلارین ایداره‌سینده و یا حاکیمیتی آلتیندا اولان اوول‌کی هم‌وطن‌لرینه ضررلی تاثیر گؤستره بیلن خان، به‌ی و دینی رییس‌لر و یا موللالارا قارشی بو شرطین گوجو وار و اولاجاق‌دیر. عومومییت‌له، هر ایکی دؤولتین ساکین‌لرینه گلدیک‌ده ایسه، راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لر قرارا آلیر کی، هر ایکی طرفین بیر دؤولت‌دن او بیرینه کئچمیش و یا بون‌دان سونرا کئچه‌جک تبعه‌لری اونلارین کئچدیگی حؤکومتین ایجازه وئردیگی هر یئرده یورد سالا و یاشایا بیلر.\nاون‌بئشینجی مادده\nشاه حضرت‌لری اؤز دؤولتینه ساکیت‌لیگی قایتارماق و اؤز تبعه‌لریندن حاضیرکی موقاویله‌ایله بو قدر خوشبخت‌لیک‌له باشا چاتمیش موحاریبه‌ده تؤره‌دیلمیش بدبخت‌لیک‌لری داها دا آرتیرا بیلن هر شئیی کانار ائتمک کیمی خئییرلی، خیلاص‌ائدیجی نییت‌له حرکت ائده‌رک، آذربایجان آدلانان ویلایتین بوتون اهالی‌سینه و مأمورلارینا بوسبوتون و تام باغیشلانما عطا ائدیر. هانسی درجه‌یه مخصوص اولماسیندان آسیلی اولمایاراق، اونلاردان هئچ کس اؤز حرکتینه و یا موحاریبه عرضینده و یا روس اوردوسونون آدی چکیلن ویلایتی مووققت‌ی توتدوغو زامان داورانیشینا گؤره تعقیب‌ه، دینی عقیده‌سینه گؤره تحقیره معروض قالمامالی‌دیر. بوندان باشقا او مأمور و ساکین‌لره بو گون‌دن باشلایاراق اؤز عاییله‌سی ایله بیرلیک‌ده ایران ویلایتی‌ندن روسییایا سربست کئچمک، حؤکومت و یئرلی رییس‌لیگین هئچ بیر مانع‌چیلیگی اولمادان اونلارین ساتلیق مالینا و یا املاکینا و اشیالارینا هر هانسی گؤمروک و وئرگی قویولمادان ترپنن مولکییت‌ینی آپارماق و ساتماق اوچون بیر ایل واخت وئریلیر. ترپنمز مولکه گلدیک‌ده ایسه، اونون ساتیلماسی و یا اونون حاقیندا اؤزخوشونا سرانجام اوچون بئش ایل‌لیک موددت موعه‌ییه‌ن ائدیلیر. لاکین بو باغیشلانما قئید اولونان بیر ایل‌لیک مودت باشا چاتانادک محکمه جزاسی دوشن گوناه و یا جینایت ایشله‌میش آدام‌لارا شامیل ائدیلمیر.\nاون‌آلتینجی مادده\nمووککیل‌لر بو صولح موقاویله‌سی ایمضالاندیقدان سونرا، قارشی‌لیق‌لی صورت‌ده تاخیره سالینمادان تعجیلی اولاراق، حربی عملییات‌لارین کسیلمه‌سی حاققیندا بوتون یئرلره خبر و لازیمی فرمان گؤندرمه‌لی‌دیر. عئینی مضمون‌دا ایکی نوسخه‌ده ترتیب ائدیلمیش، هر ایکی طرفین مووککیل‌لری طرفیندن ایمضالانمیش، اونلارین گئرب‌لی مؤهورلری ایله تصدیق ائدیلمیش و قارشی‌لیق‌لی اولاراق بیر-بیرینه وئریلمیش بو صولح موقاویله‌سی بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری طرفیندن تصدیق و راتیفاکسییا ائدیلمه‌لی و اونلارین ایمضالادیغی راتیفیکاسییا متن‌لری طنطنه‌لی شکیل‌ده هر ایکی طرفین مووکكیل‌لری طرفینجدن دؤرد آی عرضینده و یا مومکون اولدوقجا داها تئز ده‌ییش‌دیریلمه‌لی‌دیر. فئورال آیی نین 10-دا عیسانین آنادان اولماسی نین 1828-جی ایلینده تورکمنچای کندینده باغلانمیش‌دیر.","num_words":3012,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":564885.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"فاطما خانیم ستّارووا خالامین قوداسیدیر. بو قادین بؤیوک وطن موحاریبه‌‌سی‌نین یاشایان قهرمانلاریندان بیریدیر، جانلی افسانه دیر. من اونو لاپ اوشاق یاشلاریمدان تانییرام. ایلک دفعه‌ علویییه خالام‌گیلین ائوینده گؤردویوم بو زادگان گؤرونوشلو خانیمین داورانیش طرزی، دانیشیغی ماراغیما سبب اولموشدو. او منیم گؤردویوم قادینلاردان تامامیله سئچیلیردی. عادتاً، کند یئرلرینده شهر قادینی دیققتی تئز جلب ائدیر، اطرافداکی اینسانلاردا اؤزونه قارشی ماراق حیسّی اویادیر. آنام منه آنلاتدی کی، فاطما خانیم بیزیم قوهوموموزدور، خالام قیزی صولحییه‌نین قاییناناسیدیر. من اوزاق کئچمیشده قالمیش موحاریبه‌‌ خاطیره لرینی اونون اؤز دیلیندن ائشیتمیشم. بئش آیین گلینی ایکن جبهه‌یه ضابیط کیمی یوللانیب، آجلیق دا گؤروب، سایسیز- حِسابسیز اینسان فاجعه‌‌له ری‌نین‌ده شاهیدی اولوب، مرمیلرین بومباردمانی آلتیندا یارالیلاری اؤلومون جنگیندن خلاص ائدیب. جاوان بیر گلین ائوینده اری‌نین قوللوغوندا دورمالی ایکن، اوجاغینی سئوگییله ایسیتملی ایکن، دونیایا سئوگیدن دوغولان اؤولادلار گتیرملی ایکن تاپیلمایان درمان عوضینه یارالیلارا بیر پارچا قارا چؤرک وئریردی کی، اونلار آجیندان اؤلمه‌سینلر. آلدیقلاری یارالاردان داها دهشتلیسی آجلیق ایدی. گؤزه‌گؤرونمه‌ین بو دوشمن جبهه‌دن داها چوخ جان آلیردی. نه‌اینکی مرمیلر، گولله لر… فاطما خانیم بو اورک گؤینه‌دن موحاریبه‌‌ آنلارینی دانیشارکن خیالاً یئنیدن اودون- آلووون ایچینه قاییدیردی، گؤزلری کؤلگه‌لنیردی، ببکلرینه قارا بولودلار ییغیلیردی. او آجی گونلری تکراراً خاطیرلاماق اونون اوچون چتین ایدی. آمّا دانیشمالییدی… آخی او، موحاریبه‌‌نین شاهیدلریندن ایدی. اونون دئدیکلریندن اعتبارلی منبع اولا بیلمزدی. فاطما خانیم ائله دهشتلی حادثه‌‌لر دانیشیردی‌کی، آدامین داماردا قانی دونوردو. چوخ- چوخ ایللر سونرا نوبئل موکافاتی آلمیش بئلاروس یازیچیسی سوئتلانا آلئکسیی‌ائوی‌چین” موحاریبه‌‌نین قادین اولمایان اوزو” سندلی رومانینی اوخویارکن فاطما خانیمین دانیشدیقلارینی خاطیرلادیم. سونرالار همین اثر حاقیندا” ادبيّات قزئتی نده” ” اورَگیی، ضعیف اولانلاراوخوماسین” آدلی بیر یازی دا یازدیم. آشاغیداکی سطرلر همین یازیداندیر:\nبو اثر تخيّول محصولو دئییل، یازیچی هئچ نَیی اویدورمور. شاهیدلر دانیشیر، قادینلار…\n“موحاریبه‌‌ باشلایاندا سئویب- سئویلمک چاغلارینی یاشایان، اورَگیی حیات عشقییله چیرپینان و بیر گونون ایچینده اودون- آلووون ایچینه دوشموش، باشینا مرمیلر یاغان قیزلار… کؤنوللو اولاراق اؤن جبهه‌یه آتیلان، کیشیلرله چییین- چییینه دؤیوشن قیزلار، گؤردویو دهشتلردن بیر گئجه‌ده ساچی آغاران قیزلار… هلاک اولموش اری‌نین، قارداشی‌نین، سئوگیلیسی‌نین اینتیقامینی آلماق ایسته ین قادینلار، سلاحا یئریکله ین قادینلار..”..\nتاریخ جانلی شاهیدلرین دیلییله دانیشیر. بو تاریخی تاریخچیلریوخ، شاهیدلر یازیر. فاطما خانیم دا تاریخ یازان قهرمانلارداندیر. موحاریبه‌‌نین قادین اولمایان اوزونو گؤرموش بؤیوک قادین فاطما! خانیمین بو یاشدا ایتی یادداشی هر کسی حئیرتلندیریر. یوز یاشیندا بئله 75 ایل بوندان اؤ��جه باش وئرمیش حادثه‌‌لری آیرینتیلارییلا خاطیرلاییر ویئرلی- یاتاقلی دانیشیر. بیرجه دفعه‌‌ده سهوه یول وئرمیر. بو کدرلی، عینی زاماندا شرفلی خاطیره لر اونون یوز ایللیک عومرونون ماهیّتینی، جؤوهرینی اؤزونده عکس ائتدیریر. هر قادینا بئله طالع قیسمت اولمور. یوز یاشین ذیروه‌سینی فتح ائتمک هر قادی‌نین بختینه یازیلمیر. زامان دا اونون یاشینا، بیر عصری آدلایاراق ایکینجی یوزایللییه قدم‌ قویماسینا اِحتیرامینی ایفاده ائدیر. زامان اونا یئنه بو فورصتی وئریر، یادداشینا، ،صحّتینه ایتی و ساغلام موحاکیمه‌لرینه توخونمور. چونکی بو قبیل اینسانلار زامانین اؤزونه ده گره‌کدیر. تانری‌نین وئردییی حیاتی خالقا، وطنه باغیشلایان اینسانلارین عومرونون اوزونلوغو اعلاحضرت زامانین ديَرینی داها دا آرتیریر. من فاطما خانیمی سونرالار دا عائله‌‌ مجلیسلرینده گؤروردوم، فورصت دوشنده صؤحبتلرینی دینله‌ییردیم. مارکئسین دونیاجا مشهور” یوز ایلین تنهالیغی” رومانینی اوخویاندا دا فاطما خانیم گؤزلریم اؤنونه گلمیشدی. بو اثرده اَن چوخ نسیل میفی دقتیمی چکمیشدی و همین اثرین دایاق نؤقطه‌‌سی اولان بوئندیا نسلی‌نین تنهالیغی‌نین عکسینه اولاراق، ستّاراوولار نسلی‌نین یوکسه‌لیشی و بو یوکسه‌لیشه آپاران چتین، ایضطیرابلی یوللار حاقیندا دوشونموشدوم. همین نسلین تاریخچه‌سی میستیک نارراتولوژی سوژئتلرله زنگیندیر.\nمن آذربایجان کینوسونون و تئاتری‌‌نین-خانیم خاتین آکتریساسی نجیبه ملیک‌ووانین آتاسی، شاعر هاشیم بَی ثاقیب‌ین حیاتیندان بحث ائدن” فنا فاصیله‌سی” رومانینی قلمه آلارکن بو نسلین تاریخچه‌سینی اساسلی شکیلده آراشدیردیم و گؤردوم کی، هئیبت بی اوولار و ستّاروولار نسلی‌نین عومور یوللاری آذربایجانین جومهوریییت تاریخییله کسیشیر و بو اینسانلار جومهوریییتیمیزین یاشاماسی اوچون جانلارینی، واریداتلارینی فدا ائدیبلر. آنلادیم کی، هله ده تاریخین توزو آلتیندا نه قدر حقیقتلرمورگوله ییر. فاطما خانیمین حیات حکایتی ادبيّاتیمیزی سیلکلیه‌جک رومانلار اوچون زنگین ماتئریال وئریر. او، آذربایجان ایستیقلال تاریخی‌نین اَن جانلی اَن دیری اوبرازلارینداندیر. اونون دؤیوش یولو استالینقراددان باشلاییب، رومینییا، ماجاریستان فرانسایا قدر اوزانیب گئدیر. ماجاریستاندا آیاغیندان و قولوندان یارالانیر. او قلپه‌لری یئتمیش یئددی ایلدیرکی، بدنی‌نین بیر پارچاسی کیمی اؤزونده داشیییر. پاریس هوسپیتاللاریندا شفقت باجیسی کیمی سایسیز- حِسابسیز عسگرین حیاتینی اؤلومون جنگیندن خلاص ائدیب. اؤلوم ساچان تورپاقلاردا او، اینسانلارا حیات بخش ائدیردی. ظریف، چلیمسیز بیر قیزجیغاز.. …. سونراکی ایللرده علویییه خالامین فاطما خانیما همیشه حؤرمت و سایغییلا یاناشدیغینی، حاقیندا رغبت و اِحتیرام حیسّییله دانیشدیغینی گؤردوم. قودالار آراسینداکی امنيّت شرایطی خالام دونیاسینی ديَیشن گونه قدر داوام ائتدی. بونون اؤزو ده سون درجه‌‌ موستثنا حادثه‌‌لردندیر. فاطما خانیمین کاراکتئرینده‌کی ساده‌لیک و قورور، لیاقت و فداکارلیق کیمی خوصوصيّتلر قارشیلیقلی حؤرمت و سایقییا ذرّه‌‌ قدر خلل گلمه‌سینه ایمکان وئرمدی. علویییه خانیم دا کیمینله قوهوم اولدوغونون فرقینده ایدی، فاطما خانیم دا. اونلار-بیر- بیرلرینه دریندن بلد ایدیلر. فاطما خانیمین گلینی صولحیییه خا��یم دا آدلی- سانلی بیر نسلین نوماینده‌سی ایدی. آتا طرفدن ایرمینجی عصرین اوّللرینده خئیريّه‌چی کیمی تانینمیش حاجی‌آغا بَی هئیبت‌بی‌اووون و کلاسسیک شاعریمیز هاشیم بَی ثاقیبین قارداشی آغاکریم بَیین نوه‌سی ایدی، آنا طرفدن سرداری- میلّی- ستّارخانین سلاحداشی اولموش میرجاواد آغانین نوه‌سی ایدی. اؤتن عصرین اوّللرینده معاریفچیلیک یؤنونده بؤیوک خیدمتلری اولموش، پئداقوژی فعالیّتی ایله یادداشلاردا ایز قویموش، بو گون ده مینّت‌دار دویغولارلا خاطیرلانان مورتوزا اسدوللای‌ائوین باجیسی قیزی ایدی. نه آجیلار کی، اؤتن ایل قفیل اؤلوم اونو بیزدن آییردی… فاطما خانیمین اوغلو پرویز موعلّیم ده سون درجه‌‌ عالی جناب، بامزه، زارافاتجیل بیر اینسان ایدی. لاپ بو یاخینلاردا او دا اؤز یارینا قوووشدو. بو ایتکیلره تاب گتیرمک، البته‌‌ یوز یاشلی بیر اورک اوچون اولدوقجا چتیندیر. کؤکسونه ایکی دفعه‌ اوغول داغی چکیلمیش بو قادین اوزاق گنجلیک ایللرینده ایکینجی دونیا موحاریبه‌‌سی‌نین دهشتلرینی گؤرموشدو -قان-قادا اؤلوملر گؤرموشدو. هله گنج ایکن طالع اونون قلبینی اوجاقدا دمیر کیمی دؤیجله‌ییب مؤحکملتدی. هر قادین او یوکو قالدیرماق اقتداریندا دئییلدی. فاطما خانیم سئچیلمیش اینسانلاردان ایدی. حیاتین بوتون سیناقلارینا متانتله سینه گرن بو قادین بیر عصرین دیزینی یئره ووردو! قیسمتینده وطن موحاریبه‌‌سینه و بو موحاریبه‌‌نین قلبه‌یله بیتمه سینه شاهیدلیک ائتمک ده وارمیش! ایکیمینجی یوزایلین اوزو صاباحلارا دوغرو ایناملا، قورورلا آددیملایان آذربایجانیندا اونون دا دانیلماز پایی وار. ایستیقلالیمیزین پارلاماسیندا، یاشاماسیندا اَن جوزئی خیدمتلری اولان اینسانلار هر جور حؤرمت و اِحتیراما لاییقدیرلر. اونلارین هر بیری آذربایجان آدلی موقدس کیتابین بیر فصلیدیر، بیر بؤلمه‌سیدیر. یوز ایل یاشاماق هم ده تانری‌نین بیر لوطفودور. تانرینین سئچدییی اینسانلار اؤز یاشاملارییلا منصوب اولدوقلاری خالقا هر زامان باش‌اوجالیغی گتیریبلر. بو قبیل اینسانلار مملکتین هر طرفیندن گؤرونن اوجا داغ سیلسیله‌سینه بنزه‌ییر. نه خوشبخت اینسانلاریق کی، بیز ده بو اینسانلارین معنوی دونیاسیندان، یاشام فلسفه‌سیندن آز دا اولسا، اؤز پاییمیزی آلا بیلمیشیک. اونلارلا اونسيّتیمیز اولوب، کئچمیشه اونلارین گؤزویله باخمیشیق. حیاتیندا اوچ موحاریبه‌‌ گؤرموش فاطما خانیم دا او موستثنا اینسانلارداندیر. آذربایجان پرئزیدئنتی ایلهام علیی‌ائوین سرانجامییلا “ایستیقلال” اوردئنییله تلطیف اولونان فاطما خانیمی اورکدن تبریک ائدیرم! عومرونو خالقا و اونون ایستیقلالینا حصر ائتمیش بو افسانه‌وی اینسانا یالنیز و یالنیز جان‌ساغلیغی آرزولاییرام!\nنوشته های مشابه\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند\nآذربایجان و زنان ترک, حقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر, مقالات\nکتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nسنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤلدورولوب\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nفرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخت\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و الهه فولادی در زندان اوین\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nگزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه شده و در بازجویی‌ها به تجاوز جنسی و مرگ تهدید شده‌اند\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل... فرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخ... ممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و اله... گزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه ش... چند ساعت در بازداشت طرح نور؛ خانوم عکست را گرفتند -سمیرا ایمان... تداوم بازداشت رعنا کورکوری در زندان اوین اعتراض کمپین حقوق بشر ایران به حکم اعدام شریفه محمدی قتل فجیع یک زن به دست همسرش","num_words":2030,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.036,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":194337.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایران ممالیکی محروسه سینده جومهور باشقانی سئچکیلری و آذربایجاندا دورقونلوغو گئدرمک و میللتلشمه گه دوغرو آددیم\nایران ممالیکی محروسه سینده جومهور باشقانی سئچکیلری و آذربایجاندا دورقونلوغو گئدرمک و میللتلشمه گه دوغرو آددیم\nبیلیندیگی کیمی میللی مسئله دئدیکده کیمسه نین دونیا گؤروشو، توپلومدا (جامعه ده) توتدوغو یئر و پوزیسیونوندان آسیلی اولمایاراق بوتون میللت اوولادلارینی دوشوندورمه لی، چتینلیکلری آسانلاشدیرماق اوچون بو اینسانلاری بیر آرایا گتیره بیلمه لیدیر. دئمک، میللی حرکت دئدیکده فقط ادبی درگیلر اطرافیندا بیریکمیش اینسانلار نظرده توتولمور. ادبی درگیلر اطرافیندا اولان اینسانلار دیل و مدنیت باخیمیندان ازیلمیش توپلومو غیدالاندیران گوج ساییلمالی، آنجاق میللی و مدنی حاقلاری آلماق اوچون بونلار دا جامعه نین بیر عوضوو کیمی گؤرونمه لیدیرلر.\nمهدی کروبی ایله بیر سایدا اینسانلاریمیزین تهراندا گؤروش کئچیرمه سی بیر چوخلارینین نظرینجه ائله بیل بونلار بوتون تعیین و تکلیفی مهدی کروبی ایله ائده جکلر ایمیش و اؤز وظیفه لرینی یئرینه یئتیره بیلمه میشلر دئیه تنقید اولونمالیدیرلار(یئری گلمیشکن، اولونان تنقیدلر اساسیندا فایدالی فیکیرلرین اورتایا چیخماسینی دا نظردن قاچیرمامالی ییق. دئمک، ساغلام و غرضسیزتنقیدلرین اولماسی فیکیر باخیمیندان ایجتماعیت اوچون بیر زنگینلیک قایناغی ساییلمالیدیر. بو باخیمدان ساغلام و غرضسیز تنقیدچیلره ممنوعیتیمیزی بیلدیرمه نی اؤزوموزه بیر میللی و اینسانی بورج حئساب ائدیریک).\nایران ممالیکی محروسه سینده کی جومهور باشقانی سئچگیلرینه دیپلوماتیک گؤز ایله باخیلارسا، سیاست زمینه سینده بیر پیغامی بیر سیاست داییره سینه یئتیررکن، بیر شخص و یا هیئتین اؤزونو تمام ایختیار گؤسترمه سی دوزگون ساییلا بیلمز. او بیر قوروم طرفیندن گلدیگینی و اونا وئریلن میسیانی قارشی طرف ایله اورتایا قویاراق قارشی طرفین نظرینی اؤیرنمه گینی، شراییط ایجازه وئریرسه، بو مسئله دوغرولتوسوندا داها اطرافلی فیکیر یئریتمه گه و قارشی طرفین نظرینی اؤیرنمه گه چالیشماق دوشونولمه لیدیر. دئمک، دیپلومات بیر شخص و یا هیئت اؤزلوگونده نه قرار آلا بیلر، نه ده اؤزونو چیخماز بیر وضعیته سالماق ایستر. بو باخیمدان تهرانداکی میللتلر ائویندن فارس اولمایان بیر سایدا بو ائوین نماینده لری و اونلارین ��یچریسینده بیر سیرا آذربایجانلیلارین مهدی کروبی ایله گؤروشمکلری یالنیز کروبی نین نظرینی گله جک جومهور باشقانلیغی سئچیمی عرفه سینده سس آلیب و جومهور باشقانی اولماق ایسترکن فارس اولمایان میللتلرین دیل و مدنیتلری باخیمیندان وئره جگی وعده لری اساس گؤتوره رک هانکی مئتودلاردان فایدالانماغا چالیشاجاغییینی و اوندا بو قابلیتین اولوب اولمادیغینی اؤیرنمک اولمالیدیر.\nایران ممالیکی محروسه سینده کی میللی و مدنی حاقلار مقننه و مجریه اورگانلاری واسیطه سی ایله حیاته کئچمه لیدیر دئیه دوشونورسک، بو باخیمدان میللتلر ائویندن بیر نماینده کیمی گله جک جومهور سئچیمیه کاندید اولماق ایسته گن بیر ذاتی عالی ایله گؤروشمک ایسته گنلر ایستر ایستمز بیر سیاسی مأموریت اؤز بویونلارینا گؤتورموش گؤرونورلردی.\nدئمک، جومهور باشقانلیغینا آدای اولان شخص وئره جکلری وعده لر و آلاجاقلاری سسلر اساسیندا جومهور باشقانی اولدوقدان سونرا اؤز وعده سینه عمل ائتمه مزسه، اؤنجه وعده دئیه ائتدیگی بازارلیغی یئرینه یئتیرمه دیگی اوچون فارس اولمایان میللتلر طرفیندن حاکیمیته قارشین لازیم اولان سیاسی تدبیر حیاته کئچه بیلر دئیه دوشونمه لی ییک. بو بیزیم یالنیز 2005 اینجی ایلده جومهور باشقانی اولماق اوچون بیر آدای ایله اوزلشدیگیمیز مسئله دیر (بیلیندیگی کیمی کئچمیش جومهور باشقانی سئچکیلرینده فارس اولمایان دیل و مدنیتلرین نماینده لری ایله تهران مقاملاری گؤروش آلیش وئریشی ائتمه میش و فارس اولمایان توپلوملار دیل و مدنیت باخیمیندان تهران حاکیمیتی طرفیندن نظره آلینمامیشدیر).. کئچن 26 ایل ایسلام جومهوریسینین آنا یاساسینا اکلنمیش 15، 19 بندلری نظره آلارساق ، ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللتلر و اونلارین نماینده لری بو حاقسیزلیقلارا قارشین هانکی مکانیزمدن ایستفاده ائتمیشلر؟ خالق کیتله سی اولاراق آنا یاسایا اکلنمیش حاقلاردان فایدالانماق ایسته میشلر می، یوخسا بو حاقلار وئریلیرسه پیس اولماز قناعتینه گلمیشلر می؟\nآیی فیشقیراق ایله چلتیک زمیسیندن چیخمادیغینی و کئچن ایللرده جومهور باشقانی سید محمد خاتمی جنابلارینا و دینی رهبر آیت الله سید علی خامنه ای جنابلارینا یازیلیب و جاوابسیز قالدیغی مکتوبلاری نظره آلارساق، فارس شوونیستی ده اؤز شوونیستی و ایستعماری سیاستیندن ال چکمک ایستمز ایفاده سی گؤزلر اؤنونده سرگیلنمیش اولار. بو باخیمدان بیلیم و ادبیات ساحه سینده فعالیتینی یئریتمک ایسته گن عالیم و محققلره سیاسی مأموریت سیاست ایله مشغول اولمادیقلاری اوچون نه تکلیف اولمالی، نه ده اونلار بو تکلیفی اؤز بویونلارینا گؤتورمه لیدیر.\nبونلارا باخمایاراق سیاستدن سؤز گئدرکن، ایران ممالیکی محروسه سینده آذربایجان میللت منافعینی دیفاع ائدن سیاستچی دئیه کیمسه مشروطه حرکاتیندان باشلایاراق تهران حاکیمیتی طرفیندن تحمل اولونمامیش. بو باخیمدان بوگون ایران ممالیکی محروسه سینده میللی و مدنی فعاللار بیر سیاستچی مأموریتینی داشیمالی اولورلار. دئمک، تهران حاکیمیتی آذربایجان میللت مسئله سی اوزره عریضه یئری بوش قالماسین و میللتدن سس آلاراق آتلاری اوزرینده داها راحات اوتورمالارینی نظره آلاراق آذربایجان میللی و مدنی فعاللاری ایله گؤروش کئچیرمگی مقصدلرینه اویقون حئساب ائدیرلر. باشقا آلتیرناتیوه (آذربایجان میللت منافعینه اویغون سیاستچیلره) تهران حاکیمیتی ایجازه وئرمه دیگی اوچون بو بوشلوغو دولدورماق دا میللی و مدنی فعاللارا قیسمت اولموش گؤرونور.\nدئمک، آذربایجان ایجتماعیتینین آذربایجان تشکیلاتلاری واسیطه سی رأی و رغبتینی اؤیرنمه دن هانکی سیاسی بیر مأموریتدن سؤز گئده بیلر؟ بئله لیکله، دکتر جواد هیئت جنابلاری من بیر ادبی و مدنی خادیمم دئدیکده سؤزو اصل معناسیندا ایستر آذربایجان سیاسی فعاللاری آدرسینه، ایسترسه ده تهران فارس حاکیمیتینه - اؤز شخصی چیخارلارینی میللت منافعینه اوستون توتات – حاکیمیته موشتریک اولان آذربایجانلیلار آدرسینه گؤندریلمیش بیر پیغام کیمی دگرلندیلیرمه لیدیر.\nدئمک، آذربایجان ایجتماعیتینده سیاستچیلیک بوشلوغو وار. بو بوشلوغو گئدرمک (آرادان قالدیرماق) اوچون موختلیف دونیا گؤروشلریندن آسیلی اولمایاراق آذربایجانلیلار ایستر تهراندا فارس حاکیم اولان گوجلر ایله ایش بیرلیگی ائدن آذربایجانلیلار( اؤز موستقیل تشکیلاتلارینی یاراتماق ایله صفلرینی فارس شوونیسمینه اوستونلوک وئرنلردن آییرمالی) ، ایسترسه ده آذربایجان سیاسی فعاللارینی اؤزموستقیل سیاسی تشکیلاتلارینی یاراتماق اوچون دوشوندورمه لیدیر.\nیئری گلمیشکن ایران ممالیکی محروسه سی اوچون مشروطه اوغروندا ووروشان آذربایجان مجاهیدلری تهرانی فتح ائتدیکدن سونرا بیر چوخ محرومیتلره معروض قالدیقلاری، حاکیمیت بیزیمدیر دئیه اونلاری سیلاحسیز ائتمه گه قالخان دولت گوجلرینه قارشین قورشون آتمایاراق تهرانین اتابک باغیندا سیلاحسیزلاندیقدان سونرا 1909 اینجی ایلده تمجید السلطان ایمضاسی ایله ایچ ایشلر باخانلیغینا (ناظیرلیگینه) یازدیغی مکتوبون اؤنملی یئرلرینی کئچمیشدن اؤیرنمک اوچون بیرلیکده اوخویاق:\n» این فداییان ملت قریب پنجان نفر که به همراهی حضرت سردار ملی به طهران آمده ایم، گمان نمی کنیم که، از ورود الی امروز حرکاتی که موجب انزجار خاطر دولت و ملت بوده باشد از ما به عرصه بروز و حضور رسیده باشد. قریب سی کرور (15 میلیون) ملت ایران به علاوه اوروپاییان شاهد حال این فداییان ملت است که، چه اندازه زحمات کشیده و خدمات نموده ایم. نمیدانیم جه سبب شد که، این قسم موجب همه گونه بی مرحمتی های دولت و ملت واقع شدیم..... آیا ما بیچارگان غارت زدگان چه گناهی کرده ایم و چه جنایتی از ما بروز کرده بود، چه وقت دولت و اداره نظمیه از ما تفنگ خواستند از دادن آن مسامحه و تمرد کردیم، در مقابل این همه زحمات و خدمات که اظهرالشمس است به انواع عقوبات و بلیات گرفتار کردند..... خانه احسانشان آباد، رسم مهمان نوازی همین است؟ اگر مردم طهران روزها روزه میگیرند، ما بیچاره ها از مرحمت دولت و ملت شب و روز روزه میگیریم. از مال دنیا غیر از قرض برای ما چیز دیگر نگذاشتند..«(1).\nاوسته کی داورانیش تهرانداکی فارس دیل و مدنیتینه اساسلانان گوجلرین آذربایجان مجاهیدلرینه ائتدیکلری معامله سیدیر. شیخ محمد خیابانی نین آزادیستان حکومتی و سید جعفر پیشه وری نین آذربایجان میللی حکومتی ایله تهرانین نئجه یاناشدیغینی دا بیلیریک. دئمک، فارس تهران حاکیمیتی سیاست زمینه سینده آذربایجان کیملیک و منلیگینی تمثیل ائدن کیمسه نی بیر سیاستچی خادیم اولاراق تحمل ائده بیلمیر. بئله بیر مقامدا آذربایجان ادبی و ایجتماعی خادیملری موختلیف جبهه لرده ساواش آپارماق مجبوریتینده قالیر. بو دا اونلاری زامان گئدیشی ایله ییپرادا بیلر. یئری گلمیش آذرب��یجان میللتینه صادیق اوغول و قیزلاری زامانی درک ائده رک بیر چوخ بوشلوقلاری اؤز وارلیقلارینی ساوینماق ایله دولدورسون و آذربایجان میللتینه فارس شوونیسم و ایستعمارینا قارشی قویماسیندا و میللی گله جه گینی بلیرله مه سینده اؤز میللی و اینسانی وظیفه سینی اؤده میش اولسون.\nایجتماعی- فرهنگی چالیشما: بو زمینه ده چالیشانلار خالقی اؤز دیل و مدنیتینه معاریفلندیرمه لی، ایجتماعیتده آذربایجان دیل و مدنیتی نین گلیشمه سی و خالق آراسیندا زامانی الدن وئرمه دن یایقینلاشماسینا کؤمک ائتمه لی و شراییط یاراتمالیدیرلار. بو باخیمدان یازیلارین بیر بؤلومو فارسجا دا اولسا، مسئله دگیل. دئمک میللی مفکوره خالق ایچریسینده گوجلنمزسه، آیدین کسیم خالق ایچریسینده میللی منافع اوغروندا اؤزونه یئر آچا بیلمزسه، سیاست باخیمیندان حاکیم نیظام و اینتیظام ایجتماعیتده گوجه صاحیب اولمایان آیدین کسیمین سؤزونه قولاق آسماز و هر هانکی مرکزده کی حاکیمیت دگیشیکلیگی میللی مسئله اوچون اوغور گتیره بیلمز.\nایجتماعی- سیاسی چالیشما: بو زمینه ده قلم ووران و فعالیت ائدنلر آذربایجان ایجتماعیتینی سیاست باخیمیندان سیاسیلشدیرملی و آذربایجان توپلوموندا موستقیل سیاسی و ایجتماعی تشکیلاتلارین یارانماسینا تکان وئرمه لیدیرلر. بو زمینه ده قلم وورانلار میللی مسئله یه راغیب اولان اینسانلارا خیطاب ائتدیکلری اوچون یازیلارینی تورکجه یازسالار، هم اؤز تجزیه و تحلیللرینی شوونیسم کسیمه آنالیز ائتمه سی اوچون چتینلیک یارادار، هم ده اونلار بیزیم دیلی اؤیرنمک مجبوریتی قارشیسیندا قالارلار.\nدئمک، اوسته کی ایکی ساحه نین هر بیری نین اؤزللیگینی نظره آلاراق ایستر فرهنگی چالیشانلار، ایسترسه ده سیاسی چالیشانلار اولسون بیر بیرلرینه قارشین تهمت و ایفترا ایله دگیل، محبت و متانت ایله یاناشمالی و بیر بیرینه اؤز زمینه لرینده راحات حرکت ائتمه نی آنلاییشلا قارشیلامالیدیرلار.\nعلمی و ادبی چالیشما: بو زمینه ده قلم وورانلار آذربایجان دیلینین زنگینلشمه سی اوچون کئچمیش 80 ایلی نظره آلاراق دورمادان قلم وورمالیدیرلار. بو باخیمدان موختلیف سؤزلوکلر آذربایجان دیلینه ترجومه ائتمک اؤنملی گؤرونور. بئله لیکله موختلیف ساحه لرده کی آذربایجان متخصصلری اؤز دیللرینده یازیب یاراتماغا قادیر اولا بیلسین دئیه دوشونمه لی ییک.\nقایناق:\n1) عرضحال سواران و همراهان آقای سردار ملی، نمره 8809 ، موخه 14 شوال 1328 (پنجشنبه 19 نوامبر 1909)، گنجینه اسناد سال اول، دفتر دوم، تهران 1370(1991).","num_words":2094,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":322833.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایندییه‌دک دؤرد کتاب شعرینی اوخویا بیلمیشیک. گونئی آذربایجان قادین شعریمیزی تمثیل ائدیر. شعر‌لرینه بعضا آچیقلامالار، تنقیدی مقاله‌‌‌لر ایسه یازیلیب. بونونلا بئله‌ دئییلمه‌میش سؤزلر ده‌ وار هله. نیگار خیاوینین دفترلری ائله‌ جمعیتیمیزین یاشادیغی چالپاشیق حیاتی عکس ائتدیریر. بیر یاندان عنعنوی باغلیلیقلار، کئچمیشه وفالی قالماق، بیر یاندان مدرن دوشونجه‌‌‌‌لره آرخالاناراق گله‌جه‌یی منیمسه‌مک، یئنی نظام قورماغا چالیشماق. «منیم شعریم» و «کؤلگه‌ده‌ کی سس»ده‌ عنعنه و اسکی داورانیشین اوستون مؤوقعی وار. قافیه‌لی دوشونجه‌ گئت- گئده‌ میدانی بوشالتماقدا گؤرونسه‌ده‌، هله دوام ائدیر. خیال چوخ یئرده‌ بایاغی و یوروجودور. بو ایکی کتابین، اؤزه‌للیکله «منیم شعریم»ین دیلی ده‌ جیلیزدیر. «منیم شعریم»ده‌ مدرن حیاتین نشانه‌‌‌لرینی چوخ آز گؤرمک اولور. اوچونجو کتابدا، نیگار اؤزونو تاپیر و دیلینه، خیالینا، شعرینین اشیالارینا اویغونلوق وئرمه‌یه چالیشیر. آمما کتابین سونوندا گلن قوشما و اؤزه‌للیکله «شعریمه تشککور» شعر‌لری ایشینی زای ائدیر. منجه «شعریمه تشککور» بایاغی بیر فخریه‌دیر کی شاعر اونو بیاننامه کیمی اوره‌یی ایله کئچیردییی اوتورومون خاتمه‌سینده‌ بوراخیر. «الیمده‌ اللی بارماق» نیگارین سونونجو شعر‌ دفتریدیر. بو دفترده‌ دیلین و معنانین اوستون مؤوقعی وار. شاعر سربست دیلی بو کتابدا نمایش ائتدیریر و … .\nشعرین دیلی بو گون لاپ اؤن پلاندا دورور. شاعرین دیل ایله قوردوغو مناسبتین نئجه‌لییی تنقیدچینین اساس مسأله‌سیدیر. بو گون شاعر دیل ایله اویناماغی، دیله قاباریق مؤوقعی وئرمه‌یی باجارماسا، یوکسک سویه‌لی شعر‌ یاراتماغین بیر امکانین اودوزماقدادیر یقین. هردن ـ هردن دیلی قابارتماق اوچون اونون سینتاکسیسینه ال آپارماق، معین حرفلری تکراراَ ایشلتمکله اؤزه‌ل موسیقییه یول آچماق، سؤزجوکلرین ترکیبیندن یاخود سیندیریلماسیندان، اویغون اولاراق باشقا معنالار داشییان سؤزجوکلر دوزلتمک، فعل‌لرین تصریفی نورماسینی سیندیرماق و … دیلین اؤن پلانا چیخماسینا امکان وئریر. شاعر بونو باجاریرسا اوغور قازانماسی قولایلاشیر، باجارمیرسا چتینلیک چکمه‌لی‌. بوندان علاوه، اسکی سؤزجوکلر و بایاغی ایفاده‌‌‌‌لر ایسه شعرین گؤزه‌ل‌لییینه آفتدیر، دیلین هیجانلی داورانیشینا انگل تؤره‌دیر. نیگارین ایلک دفترینده‌ اسکی و دورقون دیل اوخوجونو داریخدیریر:\nآداملار آراسیندا داریخیرام\nبیلمیرم احساسلار نه بیچیمده‌‌دی منیم … . ص. ۱۵\nیاخود:\nنیسگیل دنیری آغ بنیزی پوزدو سارالتدی\nسئوگیدن پؤرتموش\nآلما یاناقلی قیزلار\nهارداسینیز؟ کؤلگه‌ … . ص. ۴۱\nسؤزجوکلر بعضاَ یانلیش آنلام داشیییرلار. بو یاراماز سهولر نیگارین ایکینجی و اوچونجو دفترلرینده‌ ده‌ وار:\nاوزالمیر \/ اوزانمیر، منیم … . ص. ۴۸ ـ اوستونهلمک \/ اوستون گلمک، همان. ص. ۷۷ ـ زویویور \/ زویولده‌ییر، همان. ص. ۸۶ـ یانغین \/ یانغی، کؤلگه‌ … . ص. ۵ و … . بو یانلیش لاپ آزی اون دؤنه یالنیز بو کتابدا گؤرسه‌نیرـ اوچاراغیندا \/ اوچاریندا و بلکه ده‌ اوچماغیندا، همان. ص. ۴۴ ـ دالغینیر \/ دالغین اولور، دالغینلاشیر، همان. ص. ۹۲ ـ دؤنوشردیم \/ دؤنردیم، شهرین … . ص. ۲۸ ـ سولهلنمیش \/ سولانماقدانمی، سولنمکدنمی؟ هر هانسی اولورسا یانلیشدیر. همان. ص. ۱۲۱٫\nیانلیش سؤزجوکلرین شعره یول تاپماسی بعضاَ ده‌ قافیه سیخینتیسیندان تؤره‌نیر. آشاغیداکی بندده‌ «دؤنوشردیم» سؤزجوکو «یئرلشردیم» و «ائولشردیم» سؤزجوکلری ایله برابر قافیه دوزلتمک اوچون ایشله‌نیب:\nشاعر اولسایدیم …\nداملایا دؤنوشردیم\nیئرلشردیم\nائولشردیم\nداملا دونیاسیندا! شهرین … . ص. ۲۸\nقافیه و عروض باشقا نقصانلارا دا سبب اولا بیلیر. شاعر بعضاَ شعرین وزنینی قوروماق اوچون بوش یئرلری ایسته‌‌مه‌دییی سؤزجوکلرله دولدورماغا مجبور اولور:\nگؤزون آلدین گؤزومدن، مهربانلیقدان نه تئز دویدون!\nمنی قوودون او قلبیندن قوناقلیقدان نه تئز دویدون منیم … ص. ۱۳\nبو بیتده‌ «او» سؤزجوکو هزج بحرینه عاید اولان مفاعیلن رکنونون ایلک هجاسی ناقص اولماسین دئیه، مجبوراَ ایشله‌نیب و چوخ دا یئرسیزدیر. هجا بؤلگولو شعر‌لرده‌ ده‌ بو کیمی گره‌ک‌مز ایشلر گؤرسه‌نیر:\nدئیرم اؤزومه، اؤیرن دنیزدن\nدایانیب دورماقدان چکین سن، چکین\nتالاشدان قورولوب حیاتین داشی\nحیاتدا دالغالان دنیزلر تکین همان. ص. ۶۵\nایکینجی مصراعدا گلن «سن» سؤزجوکو گره‌ک‌سیزدیر و یالنیز هجا ناقصلییینی آرادان قالدیرماق وظیفه‌سینی داشیییر. نیگارین ایلک دفتری دولودور بئله‌ ـ بئله‌ یارامازلیقلارلا. آرا ـ سیرا یانلیش مفهوملار گؤزه چارپیر؛ عوامیانا ایفاده‌‌‌‌لر ده‌، ایستر ایسته‌مز، شعرین سویه‌سینین آشاغیلاشماسینا سبب اولور، فارسجا ایفاده‌‌‌‌لرین گولونج شکیلده‌ تورکولشمهسی شعرین جدی و اؤجشکن اوبرازینی یئنیلدیر:\nقانادلاریم قارتال ایله پهله وورور \/ فارسجادا پهلو زدن، منیم … . ص. ۲۴٫\nنیگارین ایکینجی دفترینده‌ دیل بیر آز یومشالیر، تاریخه قوشولموش ایفاده‌‌‌‌لرین سایی آزالیر، کند معیشتینی آنلادان سؤزجوکلرله برابر مدرن حیاتی ایزله‌ین سؤزجوکلرله ده‌ راستلاشیریق؛ آنجاق سؤزجوکلرین اسکی تلفظلریندن دیره‌نیشله فایدالانماق اوخوجونو داها دا شعر‌دن اوزاقلاشدیریر. «شهرین جیریغیندا» نیگار …دا باشقا بیر نقصان دا اورتایا چیخیر. یعنی استانبول تورکوسوندن آلینمیش سؤزجوکلر اوخوجونون ذؤوقونه توخونور. منجه شاعرین بو سؤزجوکلردن فایدالانماسی هئچ ده‌ گره‌ک‌لی دئییل. بو سؤزجوکلر شعری بیر آز دا یونگوللشدیریر. یقین کی بو یاراماز داورانیشلار نیگار خیاوینین الی بوشلوغوندان دئییل، بلکه سون واختلار بعضی گنج آیدینلار آراسیندا یایقینلاشان اؤگئی ماراقدان قیدالانیر! نیگارین سونونجو دفترینه گلدیکده‌، ادبسیز سؤزلر، سؤیوشلر، اخلاقسیز قروپلارا عاید اولان ایفاده‌‌‌‌لر بول ـ بول گؤزه تاخیلیر. شاعرین دکادان چیخیشی اوخوجونون سامباللی سؤز اومولارینا سایمازیانا یاناشیر بوردا. نیگار بعضی تابولاری، اؤزه‌للیکله پاتریارخات دیلین قادین حیاتینا، اونون فیزیولوژیک دورومونا یاراتدیغی تابولاری سیندیرماقدا، همچنین قادینلارین اجتماعیلشمهسینه، اجتماعی حقوقلارینی الده‌ ائتمه‌سینه انگل تؤره‌دن تابولارین آرادان قالدیریلماسینا، قالدیریلماسا دا، جیلیزلاشماسینا، لاییقینجه ایز بوراخانلاردان بیریدیر. آمما پرنسیبسیزلیک و ادبدن اوزاق دوشمک، فرقلی بیر داورانیش اولسا بئله‌، تابو سیندیرماق دئییل. نیگار بو سهوی ائتمه‌مه‌لی‌دیر. بونونلا برابر، اونون دؤردونجو دفتری دیلین جولانگاهیدیر. شاعر بو دفترده‌ دیل ایله اویناماغی باجاریر، اونا دورلو ـ دورلو بیچیم‌لر وئره‌رک، سؤزجوکلرین دوزولوشونده‌ آخار دیله وفالی قالیر:\nآنجاق بو گونه‌دک گؤردویوم ان قورباغا ان قورقور قاغامیز «الیمده‌ … . ص. ۲۰\nیاخود:\nبیر چَتور آراق یاریم متیر دؤنر کاباب دؤنر منی\nدؤنده‌رر منی\nاو یانا دؤندرر منی یار بو یانا دؤندرر منی همان. ص. ۲۱\nجملهنین سینتاکسیسینه قایغیسیزجا یاناشاراق، شعرین دیلینه یئنی جاذبه‌‌‌لر باغیشلاییر:\nآذربایجانیمیزگیلین اؤز قاپیمیزلاریندا\n…آذربایجانیمیز گیل دیلیمیز گیل بیز گیل همان … . ص. ۲۴\nبو اؤزه‌للیکلر و سؤزجوکلرده‌ اولان «ظرافت»لر، همت شهبازینین:\n«همین ظرافت و مدارای کلمات و تصاویر ما را گاه بر آن میدارد که این اثر[کؤلگه‌ده‌ کی سس] را به عنوان یک ��ثر «پست مدرنیستی» قلمداد کنیم»،۱\nادعاسینا رغماَ، نیگارین پست مدرن شاعر و شعر‌لرینین، اؤزه‌للیکله ایکینجی کتابیندا گلن شعر‌لرین «پست مدرنیستی» شعر‌لر اولماسینا دلیل اولا بیلمز. نیگارین شعر‌لری عمومیتله عهده‌چیلیک داشیییرلار؛ حالبو کی پست مدرن شعرین ذاتیندا بئله‌ بیر شئی یوخدور. بوندان علاوه، پست مدرن شاعرلر عقله منسوب اولان باخیشدان، همچنین منتظم قورولوشدان قاچینیرلار:\n«آنان [پسامدرنیستها] در ضدیت با خردابزاری و نتایج آن، از خرد ارتباطی و کنش متقابل روی برمیگردانند، و به بیخردی، آشوب، بیمعنایی، حس، و «به گونه‌ای بینش عتیقه» پناه میبرند. مهمترین آنان ار ژرژ باتای تا میشل فوکو و ژاک دریدا ناگزیر «حوزهی مسئولیت اجتماعی» را رها میکنند و آزادی و اخلاق نو را در گستره‌ی زندگی گروههایی بسیار کوچک جستجو میکنند.» ۲\nهمچنین:\n«مدرنیسم، ساخت ظاهری شعر را پریشان میکند، اما در روابط درون متن به انسجام و انتظام میاندیشد. در پستمدرنیسم تلاش بر این است که روابط درونی هم گسیخته شوند؛ و حتی کلماتی که باید کنار هم قرار گیرند، چنان «ناغافل» باشند که بتوان گفت آنها نیز بیارتباط با هماند.»۳\nآمما نیگارین شعرینده‌ هم عقیلچیلیک وار، هم، ضعیف اولسا دا، نظام وار، هم ده‌ فردیتچیلییه یئر یوخدور.\nخیالین دا دیل کیمی، شعره شعر‌لیک باغیشلاماقدا اوستون مؤوقعی وار. خیالین گوجو اونون یئنیلیییندن آسیلیدیر. اصلینه دورسان، بایاغی خیالا هئچ خیال دئمک اولماز. زامان ـ زامان تکرارلا ایشله‌نیب، جمعیتین سؤزلوک خزینهسینه داخل اولان ایماژلار، داها خیال کیمی دئییل، سؤزجوک کیمی ایشلنمه‌لی‌دیرلر. بو گون شاعر سئوگیلیسی‌نین اوزون آیا، بویون سرو آغاجینا اوخشادیرسا اگر، اؤزون یورور. لب لعلین داها هئچ ماراغی یوخدور اوخوجویا. شاعر یئنی استعاره‌‌‌‌لر، یئنی تصویرلر یاراداراق، مخاطبی ال چاتماز انگینلیکلره قوناق ائله‌مه‌لی‌دیر. قارتال اوچارینا یول آچماق یالنیز یئنیلیکدن دوغا بیلر. شاعر اوخوجونو ایشه چکمه‌لی‌ و بئله‌لیکله اونون ذؤوقونو درینلشدیرمه‌لی‌دیر. شعرین ابهامی دا بوردان باشلانیر ائله‌. اوخوجو شعرین دولانباج کوچه‌‌‌لرینده‌ دفعه‌‌‌لرله دولاشمالی، اؤنجه‌دن قازاندیغی بیلگی‌لره سؤیکنه‌رک گیزلی خیاللاری، دیل چالارلارین کشف ائتمه‌لی‌، بلکه ده‌ یاراتمالیدیر. نیگارین ایلک دفتری دولودور کهنه بنزتمه‌‌‌‌لر و استعاره‌‌‌‌لرله. ائله‌ او قدر کی دیل بایات و یوروجودور، او قدر ده‌ مین ایللیک تصویرلر، دویغولار وار. نیگار بو دفترده‌ چوخ واخت شاعر کیمی دئییل، بیر خطیب کیمی چیخیش ائدیر. نطق ائله‌مک و شعار بوراخماق ایکینجی و اوچونجو کتابلاریندا دا آز دئییل. شاعر هاردا کی دونیانین خلیته‌سین بئینینده‌ ده‌ییشدیره بیلمه‌ییب، اوز قویوب شعارا.\nسئل کیمی کوکره‌ییب آخانلاردانام «منیم … . ص. ۱۷ ـ کؤتویوم تاریخده‌ باشیم هاوادا همان. ص. ۷۲ ـ ریاکارلیق ییغینجاغی \/ باخیشلارین پرده‌سینده‌ \/ چالخالانیر، چالخالانیر … . «کؤلگه‌ . ص. ۲۰ ـ قارانلیغی قورویان قوروقچولار همان. ص. ۷۷ ـ دیبی گؤرولمه‌ین بورولغانلاریم وار «شهرین … . ص. ۲۲ ـ سئل قاباغیندا سینماز همان. ص. ۳۹\nنیگارین ایکینجی و اوچونجو کتابیندا گئت گئده‌ خیال گئنیشله‌نیر، ایماژلار بایات دادی وئرمیر. بنزتمه‌‌‌‌لر آزالاراق، استعاره‌‌‌‌لر چوخالیر. چو�� واخت شاعرین اؤزه‌ل خیالی تجربه‌‌‌لری ایله اوز به اوز اولوروق. دئمک اولار شهرین جیریغیندا نیگار … نیگارا عاید خیالین لاپ زیروه‌سیدیر. شاعر بو کتابدا بعضاَ اوخوجونو باشقا بیر تهر گؤرمه‌یه دعوت ائله‌ییر.\n… سانجیلاریما بنزر\nایری ـ بوروق جیزیغلارلا\nنه‌یی دوشونوب،\nنه‌یی یازیرااام…؟ «شهرین … . ص. ۲۶\nبو بنزه‌تمه‌ یالنیز نیگارا عایددیر. اؤزو ده‌ قادین نیگارا و اونون یاشادیغی دوغوم سانجیسینا. همچنین:\nهاااااای …!\nسیزینله‌یم قورباغالار …!\nنهیه گولورسونوز؟\nباخیشلارینیزین قاشینماسینا\nگؤزلریم قوسور! همان. ص. ۱۶\nتانیق گتیردیییم مصراعلاردا هر شئی یئنیدیر. خیال دا، معنا دا، سؤیوش ده‌. خیال بنزه‌تمه‌یه دئییل، استعاره‌یه سؤیکه‌‌نیب. سونوجدا شعر‌ هم ابهاما اوغراییر، هم ده‌ بایاغیلیق تهلکه‌سینه دوشمور:\n«در تشبیه سهم ذهنی شعر کم است، چرا که همه چیز ظاهری است و آنقدر روشن که دیگر ابهامی وجود ندارد.» ۴\nبو سایاق گؤزه‌ل‌لیکلر «شهرین جیریغیندا» نیگار …دا چوخدور. «الیمده‌ اللی بارماق»دا، شعاردان آرتیق دیلین رنگارنگ‌لییی قاباریر. بو کتاب دیلین هل مِن مبارز اوخویان یئری اولسا بئله‌، اؤزه‌ل و بدیعی خیالدان دا فایدالانماقدادیر. بو کتابدا خیال و دیل بیر ـ بیرینی تماملاییر. شاعر، عین حالدا کی دیلین قدرتینه سؤیکه‌نه‌رک قاباریق لؤوحه‌‌‌لر یارادیر، یئنی تصویرلرین یئکونلاشدیریجی اؤزه‌للییین ده‌ نمایش ائتدیریر:\nمصبسیز دیلیم دیشیمین آرالاریندا بیر یئرلره ایلیشیب\nالیمه اللی بارماق گئیسم ده‌ دولاشیغینی آشا بیلمیرم «الیمده‌ … . ص. ۲۴\nیاخود:\nگؤردونمو کیپریکلریمه آسیلمیش سئوگیمی همان . ص. ۵۱\nشعرین باشقا بیر ائلمانی دا موسیقیدیر. موسیقی شعرین گؤزه‌ل‌لیک، لذت و تامینی آرتیرار. موسیقیسیز شعر‌ چتینلیکله اوخوجودا ماراق دوغورا بیلیر. عین حالدا شعرین موسیقیسی اونون یاددا قالماسیندا اساس رول اویناییر. قدیم ادبیاتشناسلیقلاردا موسیقی شعرین گرهیی کیمی تانینیر. سون واختلار ایسه شفیعی کدکنی شعرین تعریفینده‌ دئییر:\n«اگر شعر را «گره خوردگی عاطفه و خیال که در زبانی آهنگین شکل گرفته باشد» تعریف کنیم عناصر سازندۀ آن عبارت خواهد بود از: عاطفه، تخیل، زبان، موسیقی، تشکل. ۵\nیعنی شعرین بئش ائلمانی وار: عاطفه، خیال، دیل، فورما و موسیقی. موسیقینی شعره گره‌ک‌لی تانیمایانلار دا وار. آنجاق موسیقی شعرین گرهیی اولماسا دا، اونون یاخین یولداشیدیر یقین.\nنیگار خیاوینین شعرینده‌ موسیقینین تمام چالارلارینی گؤرمک اولار. هم عروض اؤلچوسو وار، هم هجا بؤلگوسو، هم ده‌ سؤزجوکلرین همنشینلیییندن تؤره‌نن سربست شعر‌ موسیقیسی. آنجاق اونون دوز یازیدان سئچیلمه‌ین موسیقیسیز شعر‌لری ده‌ وار. نیگارین بو سایاق شعر‌لری ایلک دفترلرینده‌ چوخدور. آمما «الیمده‌ اللی بارماق» دفتری، نثر ـ شعرلر بؤلومونو نظرده‌ توتماساق، تقریبله بو نقصاندان اوزاقدیر.\nموسیقینی انگلله‌ین خوشا گلمزلرین بیری تنافردور. تنافر (ایستر حرفده‌، ایستر کلمهده‌) شعرین ریتمینی و آخارلیغینی الیندن آلیر، سؤزون افاده‌سینی چتینلشدیره‌رک، گؤزه‌ل‌لییینی کؤلگه‌لندیریر. شاعر بونو بیلمه‌‌لی‌ و شعرینی بو کیمی ذؤوقسوز نشانه‌‌‌لردن قورومالیدیر. تنافر اوخوجونون روحوندا اوساندیریجی ایز بوراخیر. اصلینه دورسان، تنافر مطلقیتی تمثل ائدیر بیر آز. نی��ارین کتابلاریندا بو آخسارلیغی، اؤزه‌للیکله بیرینجی و ایکینجی کتابلاریندا چوخ گؤروروک:\nاوندا کیمسه اؤزونو باشقالادا بیلمزدی «منیم … . ص. ۵۵ \/ یومشاق ـ یومشاق پامبیقلادیرسان همان … . ص. ۶۱ \/ قاپازلانمیش قیپیقلارینا ـ «کؤلگه‌ … . ص. ۵۵ \/ قارا آغینی (آغینی) همان. ص. ۷۷ \/ قوملارا قاپسانمیش بیر دالغا همان. ص. ۸۷ \/ اوچا اوچا آل دیمدیینه! «شهرین … . ص. ۸۸ \/ پنجره‌‌‌لر لامپا آلمیش اله همان. ص. ۱۲۰ \/ گؤزونو اووا ـ اووا الیمده‌ … . ص. ۲۷٫\nبونونلا بئله‌ اونون اوره‌ک اوخشایان، آخار سو کیمی خوش زومزومه‌لی‌ شعری ده‌ آز دئییل:\nمن بویدا\nبوزقیر شورانلیق …\nمن بویدا\nچوروک قارانلیق …!\nسن بویدا\nبولود پیالاسی …\nسن بویدا\nگونش داملاسی …!\nدی داملا! دام … دام …!\nدام م م …لا دام م م …لا …داملا!\nدَنه دولورام …\nسنه دولورام …\nسنله دولورام …\nزَمی زَمی،\nبیره مین اولورام … شهرین … . ص. ۱۱۸\nشعرین موسیقیسی، چالارلی دیلی، یئنی تصویرلری و اشیالارین وصف ائدیلمک یئرینه گؤستریلمه‌سی (شاعر اوچونجو بندده‌ یاغیشین داملالارینی گؤسترمکده‌ و سسینی عکس ائتدیرمکده‌دیر)، اونون ماراق دوغوران فورماسینی سونوجلاییر.\nنیگارین شعری معنا و عهده‌چیلیک باخیمیندان دا اؤنملیدیر. شاعر بونو «منیم شعریم»ده‌ یاخشی باجارا بیلمه‌ییب. اونون ایلک دفتری دولودور دوشگون رمانتیک دویغولارلا. بو دوشگون دویغولار هم شاعرین سئوگی دونیاسینی قاپساییر، هم قادین حیاتینا عاید اولان سوسیال پروبلئملری، هم ده‌ اونون یالقیزلیغینی. «کؤلگه‌ده‌کی سس»ده‌ شاعرین رمانتیک چیخیشی آزالیر. شعارلا برابر، شعریت داشییان اجتماعی طلبلر ده‌ تئز ـ تئز گؤزه گؤرونور. عین حالدا بو طلبلر دایازلیقدان قورتارماقدادیر. یالنیز ایکی سونونجو کتابلاریندادیر کی نیگارین شعری فورمالاشماغا یؤنه‌لیر. یعنی شعرین محتواسی ایله قورولوشو چییین چییینه ایره‌لیله‌ییر. بو فورمالاشما هر شئی-دن آرتیق فمینیست دوشونجه‌سینی وورغولایان شعر‌لرده‌ قاباریر. دئمک اولار کی نیگارین اوخوجویلا پایلاشدیغی مضمونلارین ان صمیمی و تمامیله منیمسه‌‌دییی مضمون، قادین حیاتینین چاتیشمازلیغی، قادینلارین آلچاق مؤوقعی و بو کیمی یارامازلیقلاردیر. نیگار هاردا کی بو تئمانی آراشدیریب، باجاریقلاری قلمه فرمان وئره بیلیب. سؤزون اونون جانینین لاپ درین یئرلریندن قاینادیغی اوچون، زنگین موسیقیسی، اویغون دیلی، اؤتکم جسورلوغو وار:\nبو سوپورگه‌نی کیم مندن آلمالی؟\nمنیم یئریمه،\nکیم سانجیلانیب دوغمالی؟ «شهرین … . ص. ۱۲\nیاخود:\nآیهاااای …!\nمنی سئون کیشیلر …!\nدردیمدن اؤلن کیشیلر …!\nقیرخ مین ایلدیر بو قادین،\nبنزین سپیر اوستونه!\nعطیر ـ آدکولون یئرینه …\nو کیبریت چکیر اؤزونه … . همان. صص. ۵۷ و ۵۸\n«الیمده‌ اللی بارماق» همچنین قادین حیاتینا عاید اولان یاساق دوشونجه‌‌‌‌لری و یاساق سؤزلری، بیلرکدن، تئز ـ تئز وورغولایاراق، پاتریارخات جمعیتی مبارزهیه دعوت ائدیر:\nهئچ یئریمده‌ یئر قالمادی\nیاماجلاریم یامان سئیرانگاهین اولدو «الیمده‌ … . ص. ۱۵\nیاخود:\nایچیلمه‌یه حاضیر چاینیکده‌ دملنمکده‌یم همان. ص.۳۱\nنیگارین شعرینده‌ باشقالارینا عاید اولان ایزلری ده‌ گؤرمک ممکندور:\nداها پستیلرین اینامی،\nکتابلاری، کیشیلری یادیرغاییب،\nو آراغا، افیونا، توستویه\nدوغما داغارجیق اولموشلار «کؤلگه‌ … . ص. ۱۱\nیوخاریداکی مص��اعلار فروغ فرخزادین:\nمردابهای الکل\nبا آن بخارهای گس مسموم\nانبوه بیتحرک روشنفکران را\nبه ژرفنای خویش کشیدند\nو موشهای موذی\nاوراق زرنگار کتب را\nدر گنجه‌های کهنه جویدند ۶\nمصراعلارینی یادا سالیر. همچنین «شهرین جیریغیندا» نیگار … دفترینده‌ گلن «آدرس» شعری، سهراب سپهرینین خانهی دوست کجاست شعرینی و\nبو ورملی مور سکوت شهرین … . ص. ۲۵\nفارس شعرینین انکشاف پروسئسینده‌ معین یئر توتان جیغ بنفشی خاطیرلادیر.\n«شهرین جیریغیندا» نیگار … و الیمده‌ اللی بارماقا یومورون دا آیاغی آچیلیر. جدی دانیشیق شاعرین اؤفکه‌سینی، آجیلارینی نمایش ائتدیرمکدن عاجز اولدوغو زامان، شاعر یومور دیلینه سیغینمالیدیر. یومور جمعیتین ساغلام گئدیشاتینا انگل تؤره‌دن ایرینلری، یارامازلیقلاری وورغویلا عکس ائتدیرمکده‌ عادی دیلدن قات ـ قات باجاریقلیدیر. شاعر هاردا کی نفرتینی گؤسترمک اوچون ایلان کیمی سانجماق ایسته‌میش، یوموردان فایدالانیب. نیگار سون کتابلاریندا بو حربه‌نی تانیییر و یئری گلدیکده‌ اوندان یاردیم دیله‌ییر:\nبیرآز،\nآجیغیمین خودونو چکمم گرک!\nیوخسا\nبو قدر بوللوق بوغاجاق منی …! «شهرین … . ص. ۸۴\nیاخود:\nساغلام\nساغمال قیزیمیز …\nقیشیمیز … قاریمیز،\nقاریمیز … ووقاریمیز …\nباش قاخینجیمیز …! همان. ص. ۹۴\nشاعرین اوره‌یی وطنینین پارچالانیب ساتیلماسیندان، لاییقینجه قورونماماسیندان، ساغالماز آغرییا معروض قالیر. بو آغرینی یالنیز یومور دیلیله یولوخدورماق اولار:\nعزیزینم آآآآ…ی گؤدن یاخشی\nبیر فینجان آرادا گؤبک یاخشی\nدئییرم وطن بیرآز ییغجام بیرآز گؤدک یاخشی\nپای وئرمه‌یه آآآ…ی باااالام\nیئنه ده‌ وطن یاخشی … الیمده‌ … ص. ۲۱\nشعره عاید دانیشیقلارین اؤنملی بؤلوملریندن بیری شعرین قورولوشو حاقدا گئدن سؤزلردیر. قورولوش، دیگر ائلمان‌لارلا برابر، شعره شعر‌لیک بخش ائتمکده‌ بؤیوک رول اویناییر. سؤزجوکلری، جمله‌‌‌لری پریشانلیقدان قورویور. شاعر سؤزونو ائله‌ هؤرمه‌لی‌دیر کی، شعرین هر هانکی مصراعسین، حتی سؤزجوکون لغو ائتسن، شعرین شعر‌لییی پوزولا. اوردا گره‌ک‌سیز هئچ نه تاپا بیلمییه‌سن، سؤزجوکلرینی عینی معنا داشییان باشقا سؤزجوکلرله ده‌ ده‌ییشه بیلمییه‌سن. شعرین بئله‌ بیر قورولوشو اولمالیدیر. اگر شعرین دیلی ایله خیالی دا بو قورولوشا اویغون اولا، ماراق دوغوران بیر هارمونی باش قالدیراجاق بو مبارک اتفاقدان. نیگارین شعرینده‌ هردن ـ هردن بئله‌ حادثه‌‌‌لرله راستلاشیریق. اونون شعرینین چوخ فاییزی قورولوش باخیمیندان لنگیییر. اوخوجو ائلییه بیلر بیر مصراع، حتی بیر بندی لغو ائلییه، شعرین معناسی آمما ده‌ییشمییه. بو آخساقلیق ایستر ـ ایسته‌مز اوزون شعر‌لرده‌ لاپ قاباریر. ائله‌ اوزون شعرین قاچینیلماز اؤزه‌للیکلریندندیر بو. «منی باغیشلا» شعرینده‌ اگر آشاغیدا گلن مصراعلاری لغو ائتسک، نه شعرین معناسیندا ده‌ییشیکلیک اوز وئرر، نه ده‌ شعری ایلک دفعه اوخویانلار بیر شئیین یئرین بوش گؤررلر:\nرویالار بئشیکینده‌ سایاقلاماقدیر بو\nساوالانین سرین چارداقلاریندا\nآرخایینلیق بالینجیندا\nاویوماقدیر بو. «کؤلگه‌ … ص. ۸\nبو شعر‌ده‌ لغو ائده‌ بیله‌جه‌ییمیز مصراعلار چوخدور. همچنین اگر\nخومار باخیشلاریم قان چاناغینا دولوخسونورسا دیکسینمه‌یین «الیمده‌ … ص. ۲۳\nمصراعسینی گؤتورسک، سؤزون عادیجه گئدیشاتی چتینلییه او��راماز. یعنی شاعر بو مصراعنی شعرینده‌ گتیرمه‌سه‌یدی ده‌ اولا بیلردی، هئچ بیر نقصان دا شعری هده‌له‌مزدی. اوندا کی همت شهبازی کؤلگه‌ده‌کی سس حاققیندا «یکی از تصویریترین شعرهای موفق معاصر» حکمی وئریر، یقین کی ایماژلاری متندن آیری دوشونور و شعرین هارمونیسینه قایغی گؤسترمهییر. بو کتابدا البته کی گؤزه‌ل‌ تصویرلر چوخدور، البته کی اؤزباشینا تصویرلر ماراق دوغوراندیر، آمما بونلارین چوخو شعرین اساس یوکونو داشیماقدا هئچ رول اویناماییر. آشاغیداکی شعر‌ده‌:\nیاشات!\nیاشات سئوگی امانیندا، شعرینی\nکسکین پیچاق کیمی\nسال قایالارا دیرماشان\nیارالی آددیملارین گره‌ک‌ی کیمی\nیاپیش!\nیاپیش اونودولموش سایغیلارین،\nباکیره اته‌ییندن. «کؤلگه‌ … ص. ۷۳\n«شعر»ی «کسکین پیچاق»ا بنزهدیرسه ده‌، هم بنزتمه‌نین اؤزو بایاغیدیر و اوخوجودا ماراق دوغورا بیلمز، هم «کسکین»لییین «یاشات»ماقدان باش قالدیرماسی غریبدیر، هم ده‌ بو «شعر»ین، «آددیملارین گره‌ک‌ی» اولماسی، ادبی دوشونجه‌میزه سیغماییر. عین حالدا سؤزو گئده‌ن بنزه‌تمه‌نین «سایغیلارین باکیره اته‌یی»ایله مناسبتی یوخدور و اورتاق وظیفه‌ داشیماییرلار. بو ایضاحلارا اساساً، یاشات شعرینه «تصویری» شعر‌ دئمک یانلیشدیر و اصلینه باخسان، بیری بیرینه اویمایان مجرد تصویرلر توپلوسودور؛ بونونچون ده‌ قورولوشو آخساییر. آمما نیگارین شعرینده‌ کمپوزیسیونلو اؤرنکلر ده‌ وار. اونون بعضی شعر‌لری بدیعی خیال جولانگاهی‌دیر. تصویرلرین یئنیلییی، ایجاز، موسیقی و دیلین یکدیللییی ال ـ اله وئرنده‌، ماراق دوغوران سمفونیا یارانیر شعر‌ده‌:\nتوپراغینا\nتوخوم سپیلمک ایسته‌ییرم\nزَمی زَمی، دن دن …\nبولودونون آلتینا سریلمک …\nیاغیشیندان تیکه آلماق …\nقوردوندان اوشاغا قالماق …!\nسونرا شاعر …\nو شاعر …\nو شاعر اولماق ایسته‌ییرم\nسیلدیریم سسیندن … «شهرین … ص. ۱۱\nاوزون توتوب وطنه، آرزیلارینی دانیشیر، اؤز انکشاف پروسئسینی ترسیم ائدیر: توخوم کیمی وطن تورپاغینا سپیله‌جک، یاغیشیندان قیدالاناراق یئتکینلشهجک، تورک ائلینین میفیک قیلاووزونو آنلادان قورددان بویلو اولوب، شاعرلیک مقامینا چاتاجاق. شاعر، شاعر اولماق اوچون بو تکامل آشیریملاریندان کئچمه‌لی‌دیر. شعرین لغو ائدیله بیله‌جک هئچ بیر مصراعسی یا سؤزجوکو یوخدور. هر هانسی مصراعنی لغو ائتسن شعرین نظامی پوزولاجاق، اونون شاقولی باغلیلیغی ائله‌ بئله‌لیییندن آسیلیدیر. اوچونجو بندده‌ تکرارلا ایشله‌نن «شاعر» سؤزجوکو یالنیز و یالنیز تأکید اوچون تکرارلانیب. شعرین دیلی ده‌ محتوانی داشییا بیلن زنگین سؤزجوکلردن فورمالاشیبدیر. همچنین آشاغیداکی شعر‌ده‌ عینی شرایطی گؤرمک اولار:\nبو ویترینلرین هاراسیندان هاراسینا\nسوخولور شورگؤز گؤزلریمیز\nاوستوموزدن باشیمیزا دیرماشان سیرتیق بو آیین ـ اویونلار\nبیتمک بیلمه‌ین بو شئی ـ شویلر\nگونده‌ نئچه رکعت قیلمالیییق بو قیلدیریم قاش رئکلاملاری\nکی برکتین ایپ اوجونو دوُیومسوز قارنیمیزین اوجونا\nدویومله‌یه بیلک\nیامان چوخ یؤنلو بورجودور بو هر نه قوخولو نئونلار\nبیبر دوغراییر عصبلره جیبلره یالوارا یالوارا\nمن گئدیرم داشلارا خبر وئرم\nزاواللی نئونلار سیز قاش گؤز اوینادین هله\nبیر یول دا توپورون یئره\nایندیجه گلیرم بودور … «الیمده‌ … ص. ۳۹\nبورژوازی سیستمینه عاید اولان تبلیغاتلار، رئکلاملار، بزه‌ک‌لی ـ دوزه‌ک‌لی آلیش ـ وئریش یئرلری، شاعری ده‌ آلداتماغا، جیبلرینی بوشالتماغا چالیشیر. شاعر آمما بیلیر بونو. اونلارین عطیرلی ـ پودورلو جلوه‌‌‌لرینه اینانمیر. بیر داش گؤتوروب، نئونلاری، ویترین‌لری سیندیرماق قرارینا گلیر. شعرین قورولوشو محکم و نقصانسیزدیر. مصراعلار بیر ـ بیرینی تماملاییر. سؤزون ایماژی دا، یومورو دا، اشیالاری دا، معنا و داها دوغروسو فورما ایله آیاقلاشیر. شاعرین داش آتیب ویترینلری سیندیرماق قراری و اگر بیر آز دقیقله‌شدیرسک، بورژوازی نظامینا پوسکورمه‌سی، طبیعی بیر پروسئسین سونوجودور. بو پروسئسین هئچ پیلله‌سینی لغو ائتمک اولاسی دئییل. گره‌ک‌ بو سیاسی قورولوش اونون جیبینه ال اوزادا، بوش وعده‌‌‌‌لری اونون آج قارنینی دویورا بیلمه‌یه، شاعرین عصبلرینی قیجیقلایا و نهایتده‌ عصیان یارانا.\n۱ . نقد شعر معاصر آذربایجان، همت شهبازی، چ. اول، ص. ۳۲\n۲ . مدرنیته و اندیشه‌ی انتقادی، بابک احمدی، چ. چهارم، ص. ۲۰۲\n۳٫ گزاره‌هایی در ادبیات معاصر ایران، علی تسلیمی، چ. سوم، ص. ۲۰۸\n۴٫ طلا در مس، رضا براهنی، چ. اول، ص. ۱۱۶\n۵ . گزیده‌ی غزلیات شمس، محمدرضا شفیعی کدکنی، چ. سوم، ص. ۱۵ از پیشگفتار\n۶ . تولدی دیگر، فروغ فرخزاد، چ. اول، ص. ۹۲\n۷٫ نقد شعر معاصر آذربایجان، همت شهبازی، چ. اول، ص. ۳۱\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nگؤرکملی صنعتکار «علی کوهپایه» حیات‌لا وداعلاشدی\nایشیق\nگیله‌لردن‌‌\nمهدی قاسم‌نژاد(آیدین صاباح)\n‌گلیر باهار\nحسین آغیارلی\nتاختالی کؤیدن‌ مکتوب‌لار \/ اون‌آلتینجی مکتوب\nعزیز نسین اسماعیل شیخلی\nچاپ\n2 پاسخ\nجمال سیدطاهری گفت:\nسه شنبه ۲۳ مرداد ۱۳۹۷ در ۱۴:۳۵\nچوخ گئنیش ودرین بیرادبی تنقید.ناصر دوستموزون اللرینه ساغلئق\nحسین مصری گفت:\nسه شنبه ۲۳ مرداد ۱۳۹۷ در ۰۹:۱۴\nایلک باخیشدا سایین داوران ین تنقیدی چوخ گوزه ل بیر ایش ساییلا بیلیر.آنجاق بیر شاعیرین دورد کتابینی بیر یئرده وبیر یازی دا تنقید ایله مک منجه چتین بیر ایش د یر .نییه کی شاعیر ین شعیر دونیاسندا ،یاش وبیلگی وتجروبه سینه اولدوغوقدر دوزیاناشماق اولابیلمز.کاش سایین تنقیدچی میز داوران جنابلاری یالنیز دوردونجو کیتابینی نقد ایله یردی وچوخ – چوخ اوءرنک لر گتیره ردی ،سوءیله دییی نظرلرینه.نییه کی بیزیم ادبیاتیمیزدا تنقید هله ده ،چوخلاری نین آراسیندا ایراد توتماق آنلامینی داشییر.","num_words":5439,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":152312.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سکریپوو (چک‌جا: Skřípov) چک اؤلکه‌سینده بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر. دنیز سوُلاری سَویه‌سیندن ۵۷۸ متر یۇکسک‏لیکده یئر آلیب. سوْن نۆفوس ساییمی اساسيندا ۳۴۷ نفر ایمیش و اولوموتس اوستانیندا یئرلشیب. بۆتون چک‌دا اوْلدوغو کیمی، بۇ شهرده آنا دیلی چک دیلی دیر.\nSkřípov\nMunicipality\nنیشان\nSkřípov\nموختصاتلار: 49°34′45″N 16°49′16″E \/ 49.57917°N 16.82111°E \/ 49.57917; 16.82111موختصات: 49°34′45″N 16°49′16″E \/ 49.57917°N 16.82111°E \/ 49.57917; 16.82111\nاؤلکه\nچک جومهوریتی\nاوستان\nاولوموتس\nبؤلگه\nپروستییوف\nاراضی\n• جمع\n۱۱٫۰۷ km2 (۴٫۲۷ sq mi)\nاوجالیق\n۵۷۸ m (۱٬۸۹۶ ft)\nجمعیت\n(2006)\n• جمع\n۳۴۷\n• سیخلیق\n۳۱\/km2 (۸۱\/sq mi)\nPostal code\n798 46\nوئب سایت\nhttp:\/\/ou-skripov.cz\/\nبیرده باخ\nدَییشدیر\nچک جومهوریتی شهرلرین لیستی\nقایناق‌لار\nدَییشدیر\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلد��لری طرفیندن یارانمیش«Skřípov»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ‏۱۹ جولای ۲۰۱۸تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده سکریپوو گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو چک جومهوریتی ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.","num_words":223,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.028,"special_characters_ratio":0.318,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":48169.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شهردن چیخاندا ایکی قبریستانلیق واردیر: بیری بالاجا قبریستانلیق، یولون ساغ- سولوندا بالاجا تپه اوستونده، ایکینجیسی ایسه بؤیوک قبریستانلیق. بو بؤیوک قبریستانلیغین سول الینده یئنیجه تیکیلمیش بیر بیلی‌یوردو، ساغ الینده ایسه بیر شهرجیک واردی. گونو-گوندن مئتاستاز وئریردی بو تومورجوق. او بؤیودوکجه اینسانلار بیر- بیرلریندن داها اوزاقلاشیردیلار. اوردا یاشایان اهالی همیشه اؤزلریندیدیلر. چوخو آوتوبوسلا گل-گئت ائدیردیلر. آوتوبوسلار سسسیز- سمیرسیز اولوردو، لاپ شهرجیگین اؤزو کیمی؛ ایکی- اوچ آدام دا دانیشاندا بورجدان، خرجدن دانیشیردیلار.\nروستم آغانین دا ائوی بو شهرجیکده یئرلشیردی. اونون ائوی چوخ خرج گؤتورموشدو، آمما، هله ده تیکینتی‌نین اوزو ایله حَیَطده خرجله‌مه‌یه چوخ یئر واردی. بونلارا باخمایاراق حَیَطینده گؤزل گوللر، ها بئله بیر- ایکی آغاج، بیر بالاجا حوووض دا واردی. ایندی ایسه قیش فصلی‌نین بایرام آیی اولدوغونا گؤره گوللردن آنجاق قورو قول- بوداق قالمیشدی. روستم آغا دانیشمازدی، دانیشاندا دا چوخ واخت اؤزو- اؤزونه دانیشاردی. اوزو- باشی بیر- بیرینه قاریشمیشدی، اونا گؤره ده همیشه یورغون گؤرونوردو. هر گون ایشدن گلیب پنجره‌نین دالیندا دایانیب حَیَطه بیر باخاردی. بو گون ده او داها یورغون، داها دالغین گؤرونوردو. چانتاسی ایله جکئتینی قاپیدان گیررکن بیر بوجاغا توللاییب گلیب پنجره دالیندا دایاندی. حَیَطه باخماق ایسترکن آغزی‌نین هوفو جامی ترلتدی. الی ایله بیر گیرده اوز چکدی. “بو گؤزلری، بو آغزی، بو دا بورنو “ دئییب شکیلین بورنونو قورتارمامیش اونو پوزدو. ایندی ایسه حَیَط آیدینجاسینا گؤرونوردو.\nیولداشی سارا اریندن تئز ایشدن قاییداردی، آمما بو گونلر ایداره ده ایشلری چوخ اولدوغونا گؤره یوبانیردی بیر آز. ایچری گیررکن روستم آغانین یانینا گلیب الینی اونون بوینونا سالیب “سالام، یورولما عزیزیم! “ دئییب بیرلیکده حَیَطه باخماغا دوردولار.\n“صاباح یوخ بیریگون چرشنبه آخشامیدیر… “ سارا دئدی.\n“اولاندااا! نه اولسون کی؟ “ اری چوخ سویوقجاسینا یانیت وئردی.\n“هئچ نه؛ دئییرم بلکه بیری گون ایشدن بیر آز تئز گلسن، گئدک بازارلیغا، “- اؤزونه هئچ بیر زاد آلماق ایستمیردی، ارینه، قایناتاسینا، و بالدیزلارینا هدیه آلماق ایسته ییردی – “اوردان دا آتان گیله. چوخداندی اونلارا گئتمه‌میشیک. بیرده کی بیلیرسن دا بو عزیز گونو هامی بؤیوکلری‌نین ائوینه ییغیشیب شنلیک… “\n“نه عزیز گونو؟ ها زاماندان آتش‌پرست اولموشوق؟ “\n“گؤزه لیم! آتش پرستلیک هارا، چرشنبه آخشامی هارا؟! تاریخچیلر دئییرلر بو دب آتش پرستلیک دؤوروندن ده داها اسکی چاغلارا قاییدان آتا- بابا دبیمیزدیر. بیر ده من اودون اوستوندن آتیلماق گؤرموشم گؤزومو آچاندان بری، اودون قاباغیندا‌دیز چؤکوب آلین یئره سورتوب تاپینماق یوخ. “\n“یاخشی، یاخشی، بیزه فلسفه توخوما. ناغیل افسانه‌دن نه چیخار؟ بو باهالیقدا بو بورج- خرج ایلن بازارا گئتمک اولار؟ “\n“گؤزه لیم منیم هر زادیم وار، هئچ نه آلماق ایسته میرم. منه آنجاق بازاردا خالقین شنلیگی، اوشاقلارین “ – بو سؤزو ایشلتمکدن نیسه بیر آز چکینردی همیشه – “… اوزلرینده کی گولوشلر، بازارین های-کویو، گل-گئدی گؤزلدیر…”\n“اوشاق گؤیلون ایستیر بوشان، چیخ گئد آیریسینا. سننن‌دییل کی، دوهدورلر دئییر مننندی… “\n“اولسون، ائله دئمه، همیشه دئمیشم یئنه ده دئییرم: `من سنی مین اوشاقلا‌دییشمه‌رم` “دئییب گؤزلری یاشاردی. اری‌نین اوره‌یی چوخ‌سیخیلماسین دئیه اوندان اوزاقلاشدی. روستم آغا چیگینلری ایله سولوق(نفس) آلیردی. او اوزدن، جام گئت-گئده بوغلاندی. او داها بیر زاد گؤره بیلمزدی جامدان، نه ایسه هله ده اوردا دوردوغو یئرده دایانمیشدی.\nروستم آغا هر گون ایداره دن آوتوبوس دوراغینا تاکسی ایله گئدردی. نه ایسه بو گون یئرده گئتمک ایسته‌دی. یول اوزرینده گؤزو بیر ماغازایا ساتاشدی. ماغازا جامیندان چوخ عجیب- قریب یئنی قولچاقلار، اویونجاقلار، ها بئله چوخلو یئنی ماراقلی زادلار گؤرونوردو. او یئنیلیگین اؤزونو یوخ، یئنیلیکدن تؤرنن باشی چیخمادیغی زادلاردان خوشو گه‌لردی. جامدان ایچری باخارکن دوکانچی اونون گؤزلرینی اوخوموشدو. روستم آغانین هوفو جامی بیر آز بوغلاندیردی، اونا گؤره ده او بیر آز گئری چکیلدی. بو حالدا ساتیجی بیر بالاجا کدرلندی. جام آرخاسیندا ایکی قولچاق واردی. بیری آغ کؤینک، قارا باشماق، و قارا کوت- شالوار گئیینمیشدی. اوزاقدان چوخ سئویملی، چکیجی، و دوزلو گؤرونوردو. آلتیندا بیر کاغیذ اوستونده “دارا “ یازیلمیشدی. او بیریسی ایسه بوندان داها گؤزل، یاراشیقلی، دادلی- دوزلو بیر گلین ایدی. اونا دا “سارا “ یازمیشدیلار. دارا سارادان یوخاریدا دورموش، یئرده اوتوران سارایا اوستونلوکله باخیردی، بیر حالداکی آجی باخیشلارینی اوزونده کی گولوشلری ایله ایتیره بیلمه‌میشدی. روستم آغا درین دالمیشدی. داها جامین آرخاسی گؤرونموردو. او سانکی بیر‌سیناما ائکرانینا باخیردی.\nکوچه ده اوشاقلارلا قاریشیب اویناییردیلار. هئچ بیری باشقالاریندان سئچیلمیردی، هامیسی چیرکلی، جیندیر اوست- باشلا قوشولوب اویناییردیلار شنلیکله. بیر یای گونو قونشولاری‌نین نوه‌سی اوزاق بیر یئردن قوناق گلمیشدی آتا آناسی ایله بیرلیکده. اوشاقلار هامیسی اونلارین قاپیسینا ییغیشیب قوناغین اونلارا قوشولماسینی گؤزله ییردیلر؛ اونلار دا آتا- بابالاری کیمی قوناغی اؤزلریندن چوخ سئوردیلر. نه ایسه چوخ گؤزله‌دیکدن سونرا بیر بالاجا اوغلان ائیوانا چیخیب اوشاقلاری بیر سوزدوروب ایچری قاییتدی. سونرالار او هر گون اوشاقلارین اویونونا باخماق اوچون ائیوانا چیخاردی. او حسرتله اوشاقلارا باخاردی، آنجاق اوست- باشی باشقالاریندان سئچیلدیگینه گؤره بالاجا روستمین گؤزونده بیر ملک گؤرونوردو. بیر ده آناسی اونونلا هئچ کسین باشا دوشمه‌دیگی بیر‌دیلده دانیشیردی. نه ایسه بالاجا روستمین اونا قارشی اؤزل بیر دویغوسو واردی، اونو باشقالاریندان اوستون گؤروب اونونلا اویناماغا حسرت آپاریردی، او دا روستمی هئچ سایمیردی. اوشاقلارین هامیسی بیر نئچه گوندن سونرا بو دوروما عادت ائتدیلر، هره اؤز ایشیندیدی، اؤز اویناماسیندا، اؤز شنلیگینده. بیر بالاجا روستم ایدی ��یر ده اونو سایمایان یولداشی. او گون دارا یئنه بولقوندا یالقیز دوروب اوشاقلاری سوزدوروردو حسرتله. گون اَییلدی. اوشاقلار هامیسی داغیلیب گئتدی. روستم اوشاقلارین داغیلماسینا باخمایاراق قونشولاری گیلین ائیوانی قارشیسیندا دایانیب دالمیشدی درین دوشلرینده. او آتا-آناسی ایله بیرلیکده آوتوبوسدان یئنیب ننه‌سی گیله دوغرو گلیردیلر. چوخ تمیز گئیینمیشدی، لاپ دارا کیمی. آتاسیندان اؤنجه قاپیدان ایچری گیریب “سلام مادربزرگ “ دئدی. ننه‌سی اونو ایستی باغرینا باسیب اؤپدو، آمما او هئچ ماجال وئرمه‌دی بؤیوکلره، آردیجیل ننه‌سینه گؤردوکلریندن سؤیله‌مه‌یه باشلادی. کیمسه اونو دوزگون باشا دوشموردو آنجاق هامی گولر اوزله اونا قولاق آسیردی، او دا بو دوروما چوخ فرحله‌نیردی اؤز ایچینده. ننه‌سی اونا “بالا اؤز ‌دیلیمیزده دانیش گؤروم نه دئییرسن” دئینده حتّی آرتیقراق سئویندی. تله‌سیردی بولقونا چیخیب اوشاقلاری سوزدورسون. قاپیدان چیخارکن آناسی اونو سسله‌دی: “روستم …” . آناسی‌نین سسی “داارااا …” سسی ایله قاریشدیقدا او اؤزونه گلدی. دارا دوردوغو بولقوندان ایچری قاییتماقدایدی.\n“سالام” دئییب ایچری گیردی.\n“باغیشلایین، او قولچاق نئچه‌دیر؟” سوراراق ویترینده کی همان قولچاغی گؤستردی.\nدوکانچی بیر آز فیکیرلشیب “قیرخ مین تومن” دئدی.\n“قیرخ مین ؟! نییه نه اولوب؟” سوردو روستم آغا.\n“آغا بو دارادیر. ایندی تئهراندا بوتون دوهدور- موهدور اوشاغی، مهندیس- زاد اوشاغی … خلاصه هر نه کیلاسلی خانواده اوشاغی وار بونلاردان گؤتورور. تئلئویزییوندا گؤرمویوبسن، گئجه-گوندوز تبلیغات اولونور؟”\nقیرخ مین تومن بیر بالاجا قولچاغا حتّی او زاماندا چوخ عاغیلا‌سیغیشماز بیر پول ایدی. آمما روستم آغا هئچ بیر چنه وورمادان او پولو وئردی. بیلمیردی نییه اوندان خوشو گلیب. دوکانچی قولچاغی قوتوسونا قویوب کادولاماق ایسته‌دی.\n“ایسته مز، لوطفا “ دئیه‌رک روستم آغا قولچاغی آلیب ماغازادان چیخدی. قولچاق قوتونون تلقی آرخاسیندان روستم آغایا گولومسه ییب گؤز ووردو.\n“بو نامومکوندی ! او فقط بیر عروسکدی!” دئییب اونو قولتوغونا ووروب دوراغا دوغرو یوللاندی.\nدوراقدا صفه بنزر بیر قالابالیق واردی. او دا گلیب بو قالابالیغا قاریشدی. چوخ چکمه‌دی، اوچ روبدان سونرا توستو داغیرجاغی یئتیشدی. بیر باسا- باس اولدو ماشینا دوغرو، آمما هامی دوردوغو یئرینده برک دایاندی. سوروجو حضرتلری قاپیلاری باغلاییب یاخینداکی قهوخانایا یوللاندی. بیر- ایکی نفر دئیینن اولدو، آنجاق، دالدان هورومک ایدی هامیسی. چونکی سوروجو حضرتلری گلنده قاپییا یاخین اولانلاردان چوخلوسو اونونلا ائله کئف ـ احوال ائله‌دیلر سانکی اونلارا پول- مول وئره‌جکدی.\n“بیلیتلری گتیرین” قاپیدا حسن پاشا کیمی دایانیب امیر وئرن سوروجو بویوردو.\n“برو ، گم شو مردیکه!” بیری او آرادان سسلندی. قورباغا گؤلونه داش آتدیلار سانکی بیر آن. اورتالیقدا یئددی- سککیز یاشیندا بیر اوغلان اوشاغی واردی. هامی اونا باخدی. او یازیق دا هئچ ندن خبری اولمایاراق او سسین دالیجا روستم آغانی گزدیردی، چونکی اونا یاخین دورموشدو.\nآوتوبوس انگ- بنگ دولموشدو. یورغون ایشچیلر باشلارینی جاملارا دایاییب مورگوله‌دیلر. آیاق اوستده کی‌لر ده هره بیر یئره ال آتیب آسیلدیلار. مورگوله‌ینلری ده واردی. یول یاریسیندا سوروجو یاتانلار داماغینی پوزماق اوچون ایتی بیر بوروق وئردی. آیاق اوستده دوران بیر قوجا کیشی اؤزونو ساخلایا بیلمه ییب روستم آغایا دوغرو ییخیلدی.\n“پیر خرفتِ پدر سوخته” دئین بیر سس هامینی اؤزونه چکدی. بو سس روستم آغایا یاراشماسایدی دا هامی اونا ساری باخدی. او بیر آز قیزاردی. “بو نامومکوندی! او فقط بیر عروسکدی!” دئدی دوداقلاری آراسیندا روستم آغا.\nائوینه یاخین بیر دوراقدا روستم آغا آوتوبوسدان ائنیب آیلاردان بری سوپورگه اوزو گؤرمه میش کوچه‌یه گیردی.\n“ایندی سنی آپاریب سارایا نیشان وئررم. یوخ، یوخ. صاباح اونا سورپریز اولاراق کادو وئره‌رم. بلکه آللاه بیر گون منه دوغرو بیر دارا وئردی. دارا … سارا … نه گؤزل اولار! هه؟سن نه دئییرسن؟ … سن … آمما بو کی بیر عروسکدی!”\nیول اوسته دایانیب قولچاغا بیر موشتری گؤزو ایله باخدی. او گولومسه‌ییردی. روستم آغا چوخدان اونونلا دردلشمه‌یه باشلامیشدی. درین بیر آه چکدی. هاوا کسیردی. یئنه گؤزلری‌نین اؤنونو دومان بورودو. دارانین الیندن یاپیشیب اوشاق باخچاسینا آپاریردی. اونون دوغرو تربیت ائتمه فیکری روستم آغانی بوغموشدو. یولدا اونا باشاردیغی شعرلردن اوخویوردو:\n“من سطل آشغال هستم، توی کلاس نشستم … عمو زنجیرباف! بعلی؟ زنجیر منو بااافتی؟ . . . ”\nکوچه دن کئچن قونشولار سالام وئرمک ایسته‌دیلر اونا، آمما “یازیق هئچ اؤزونده دئییل” دئییب یان کئچدیلر.\nروستم آغا سورپریزی ساخلاماق اوچون قولچاغی قاپیدان گیررکن پیلله‌لرین آلتیندا خیریم- خیردانین ایچینه قویدو. روستم آغا همیشه سسسیز گیرردی ائوه، سارا دا چوخ واخت‌دیکسینردی، آمما اری‌نین اوزونه بئله گلمزدی. یئرینه روستم بیی سالام وئرمکده قاباقلایاردی گولر اوزو ایله. بو دؤنه ده روستم آغا ایلان کیمی ائوه سوزدو. سارا آشمانخانادا ایشلرکن گؤزل سسی ایله اوخویوردو:\n“…گئدین دئیین خان چوبانا\nگلمه‌سین بو ایل موغانا\nگلسه باتار ناحاق قانا\nآپاردی سئللر سارانی\nبیر آلا گؤزلو بالانی …”\n“او ندی اوخویورسان؟” سارانی ‌دیکسیندیردی، “قدیم اوخوماقلار! هئچ آرواد دا اوخویار؟ اوخویورسان باری تزه بیر شئی اوخو …”\n“وای…سالام، سنمی سن؟ یورولمایاسان! . . . هئچ نه … داریخمیشدیم، اؤز- اؤزومه میزیلدانیردیم اؤز ماهنیلاریمیزدان. رحمتلیک آنام یادیما دوشموشدو …”\n“دئییرم نه یاخشی اولاردی بیزیم ده بیر اوغلوموز اولاردی. آدینی دارا قویاردیم …”\n“دارا؟!”\n“هه! نییدی کی؟ داشی وار، قومو؟”\n“سن ایسته‌سن هئچ نه. آمما دارا ایله سارا هئچ واخت بیر یئره ییغیشماز، قازاندا قاینادسان بئله …”\n“نییه؟ دارا، سارا. ایکیسی ده بیر وزنیده. قافیه‌سی ده بیردی. … بیر ده تاریخی – مئللیده …”\n“هانسی تاریخ؟ هانسی میللت؟ . . . دوننجن ایسلامدان قاباغی قبول ائتمه‌ییب پیسله‌ییردیز، بو گون ایسلامی اؤتوروب کؤهنه اؤلولردن یاپیشیبسیز. بیر عدّه خالقی چاپماق اوچون هر دونا گیریر. بس‌سیزلره کی بیر قیرانلیق خئیری یوخدور نییه؟ … دوغرودورسا اؤزلری آپاریب او گؤیچک قولچاقلاری موفته‌سینه پایلاسینلار اؤز اوشاقلارینا …”\n“دی یاخشی، فلسفه توخوما گؤرک. ” همیشه بو سؤز ایله “نئیله ییم، نئجه ائله‌ییم؟” چالاردی روستم آغا.\nسارانی ایلک کره اونیوئرسیته ده کیتابخانادان چیخارکن گؤردویونو خاطیرلادی. او گوندن بری هر گون روستم آغا سارانی گؤرمک اوچون کیتابخانایا گئدیب اورالاردا وورنوخاردی، سارا ماسانین اوستونه اوچولوب کیتاب اوخویارکن. سارا کیتابخانادان چیخارکن قاچیب اؤزونو کیتاب فیشلرینی آختاران کیمی گؤسترمه‌یه چالیشاردی، سارا دا اونون ایشلرینی گؤروب آلتدان-آلتدان گولومسونردی. او همیشه دوشونردی:\n“گؤره‌سن هانسی یازیغین بالاسی یازیق بو مایماغین قیسمتی اولاجاق. ”\n“واختیمیزی او خارابادا الواطلیغا گئچیرتدیک. یا بازاری گزدیک یا خالقی پارکلاردا گوددوک. ایمتاحان گئجه‌سی ده بیر جوزوه اوخویوب نومره آلا بیلمه‌ینده ده اوستادلارا یالواردیق. هئچ اولماسین ایکی- اوچ دنه کیتاب- میتاب اوخوسایدیق، اسکیک گتیرمزدیک بونون قاباغیندا. بو دا کی آللاه گؤرستمه‌سین! کیتاب اولوب بونون آتا-آناسی، هئچ الیندن دوشمور … آمما اؤز آرامیزدی، ائله اونا گؤره ده سؤزلری بئیینه باتاندی … یوخ! کیشییه ده کیشی دئییبلر … آرواد قاباغیندا ‌سینماق بیزه یاراشماز! . . . ” دئیه‌رک باشینی آشاغی سالیب پنجره‌یه دوغرو یوللاندی.\n“سن اؤلسن! دارام اولسا قویمارام منیم کیمی اولا. هئچ واخت…” قولاغیندا قاهقا گولوش سسلری جینگیلده‌دی. اؤیرنجی اولدوغو گونلرینی آنیلادی. یولداشلاری اونا “لهجه رو باش …” دئیه‌رک لاغا قویوب آردیجا جوک دئییردیلر. او قیپ- قیرمیزی قیزارمیشدی. هر یئریندن تر آخیردی. بارماغییلا جامدا بیر گیرده اوز چکیردی. او دا ترله‌مکده ایدی. دووارین اوستونده اوتوران بیر پیشیک اونون گؤزلرینی گؤررکن قونشو داما آتیلیب اوزاقلاشدی. ایلدیریم شاخدی. دئییرلر ایلدیریم قیشین قورتولماسی دئمکدیر. آمما هاوادا زهر قوخوردو سانکی. روستم آغانین باشی فیرلاندی، اوتاغی ترسینه چئویردیلر بیردن، آیاق اوسته دورا بیلمه‌دی. تاپپیلتی سسینه سارا اؤزونو قیرقی کیمی یئتیردی. اوستالانمیشدی بو ایشده. روستم آغانین آیاقلارینی قالدیریب آلتینا ایکی- اوچ بالیش قویدو، آلنینا بیر آز سرین سو دامیزدی. روستم آغا گؤزلرینی آچماق ایسترکن سارانین گؤزوندن بیر اینجی دوشوب اری‌نین آلنینداکی شور سولارا قاریشدی.\n“اولسون داریخما دئدیم، آدینی دارا قویاریق، سن هر نه ایسته‌سن … آنجاق سن اوره‌یینی ‌سیخما عزیزیم …” دئدی سارا، گؤزل سسی تیتریه‌رک.\nهر اوتاقدا بیر گاز سوباسی اولدوغونا باخمایاراق یئنه ده سویوق ایدی بو ائو. سارا ارینی راحاتلادی. ائو-ائشیگی، قاپی- باجانی ساهمانلاییب یاتاغینا گیردی. شیمشکلرین ایشیغی، سسی یاتماغا آمان وئرمیردی. بیر ده نه ایسه “آپاردی سئللر سارانی” مئلودیسی بئینینه دوشموشدو، اوشونوردو بیر آز. اری ده همیشه اولدوغو کیمی یوخودا دئیینیب قایناشیردی. آمما بو گئجه داها چوخالمیشدی او ایشلری. آغزیندان کؤپوک آخیردی، الینی سالیب یاخاسینی‌ دیدیردی، گاهدان تپه‌سینه دؤیوب باغیریردی. سارا یاواشجا قاپینی آچیب حَیَطه چیخدی. یاغیشدان خبر یوخ ایدی، بولوتلار دا گئتدیکجه چکیلیردی. بئینینه بیر فیکیر وورموشدو. بولقون آلتیندا بیر آز اودون ییغیب ساخلامیشدی. اودونلاری توپارلاییب حَیَطین اورتاسیندا آغاجلاردان اوزاق یئرده بیر تونقال قوردو.\n“صاباح قایین- قودامی قوناق چاغیررام شاما، آخشام دا بونلاری یاندیریب شنلیک ائدریک، بلکه بو کیشی‌نین یورغونلوغو چیخسین” دئدی اؤز- اؤزونه. حَیَطه چیخاندا چیراق یاندیرمامیشدی” قوی یاتسین، یازیقدی “ دئیه ارینه.\nاوتاقدا گؤز گؤزو گؤرموردو قاییدارکن. یاتاغینا گیررکن بیر سس گلدی:\n“پدر سوخته” .\n“دانیشیقلاریمیزین سونوجودور!” دئییب آلا گؤزلری گیزلتدی اوخ کیپریکلر آلتیندا، بیر آز اؤزونو توپلایاندان سونرا.\nصاباح تئزدن قالخمیشدی روستم آغا. یاتاقدان دوروب اوز- الینی یویوب قاییداندا نه گؤردو! گؤردو سارا ساری بولبول قیزیل گوللر آراسیندا! ایستی قانی هله ده آخیردی. سارادان بیر آز او یانا بیر یئکه بیچاق، بیر آز او یانا دارا اوزانمیشدی یئرده، اوزونده کی او همیشه کی گولوشو ایله.\n“هئئئئئه، هئه … هئه … هئه …!”\n“بو نامومکوندی! او فقط بیر عروسکدی!” دئیه‌رک دارانی گؤتوردو یئردن روستم آغا. حَیَطه دوغرو گئتدی. قاپیدان چیخارکن حَیَطین اورتاسیندا قورولموش تونقالا گؤزو ساتاشدی. ائوه دؤندو. آشمانخانادان بیر کیبریت گؤتوردو، بیر آز دا کاغیذ- ماغیز. حَیَطه دؤندو. بتر یئل اسیردی. او کیبریت چکدی، یئل سؤندوردو. او کیبریت چکدی یئل سؤندوردو. کیبریت توکندی. بیر ده ائوه گئتمه لی ایدی. دارایا باخدی. کردینی قازیب اونو یئرده قویلادی،\n“هله بوردا دور، ایشیم وار سنله. سنین گولوشلرین شئیطانی دا یولدان چیخاردار. ”\nآشمانخانادان فندیی گؤتوروب قاییتدی. قاپیدان حَیَطه چیخارکن دارانی اوزو-گؤزو پالچیقلی گؤروب‌دیکسیندی. وار گوجو ایله باغیردی، آمما هئچ سسی چیخمادی. اییلیب اونو گؤتوردو. تونقالا چاتمامیش بولقونا دوغرو دؤندو. بولقون آلتیندا بیر چللک نفت واریدی. نفتین چوخونو اودونلارین اوستونه تؤکدو.\n“بو قارا او قارالارا بنزه‌مز. بو سنین فاتحه‌نی اوخویار!” دئدی دارایا. فندیی یاندیریب تونقالا توتدو. اود آلاولانیب قیرمیزی، نارینجی، ساری بویالارلا آلیشدی. قاپ- قارا توستو گؤیه قالخدی. اوجا بیر باغیرتی سسی چیخدی. گئتدیکجه باغیرتی قاهقاه گولوشلره اوخشادی.\n“چوخ شوکور! دئیه سن روستم آغا دا بایرام توتوب شنلیک ائده‌جک بو ایل!” دئدیلر ائشیدن قونشولار. آمما سسلر چوخ قاریشدی گئتدیکجه. قونشولار سسه گلدیلر. اودون آلاولاری گؤیه قالخمیشدی روستم آغا ایلان کیمی قیوریلیب آچیلارکن آلاولار ایچینده. قونشولار اونون آنجاق سون قیوریلماسینی گؤردولر. باشقا بیر ایش گؤرمه‌یه ماجال قالمامیشدی. اودون یانیندا دارا قونشولارا گولومسه‌ییردی همیشه کی گولوشو ایله.","num_words":3551,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":165561.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۴۶۳ نفر اهالیسی و ۹۶ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۲۲۴ نفری کیشی و ۲۳۹ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۳۰۶ نفری ساوادلی و ۱۱۴ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک ��وزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=قره_دره_(ماهنشان)&oldid=1549549»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۰۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":929,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.323,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":132263.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کئچن دانیشیقدا علی شریعتی نین ملتلر آراسی هر هانکی بیر دونیا گؤروشو و ایدئولوژی اورتاقلیغینی قبول ائدیلدیگی نین امپریالیست گوجلره خدمت ائتدیگی قناعتی اولدوغو اوزره بیلگی وئره رک فارس سولچو آخینلارین دا فارسلیق اطرفیندا بیلشمکلری نین واجیب اولدوغو گؤروشونو وورقولادیغی اوزره بیلگی وئردیک. بو دانیشیقدا ایسه علی شریعتی اسلام آدینا عرب خلیفه لیگینی نقد ائدرکن بوگون شیعه لیک آدینا فارس نژادپرستلیگی اوزره نه دئیه بیلرمیش\" مسئله سی اولدوقجا ماراق دوغوروجودور، اوخویوروق:\n\"...اوندان سونرا ملتلر آراسی اسلامیت آدینا خلیفه لیک الینده بیر وسیله اولاراق جاهلیتدن دوغولموش عیرق و نژاد امپریالیسمیندن باشقا بیر شئی دئییلمیش. اسلامین شعاری ملیتلرین برابر اولدوغونا اساسلاندیغی اوچون عیرق و نژاد امپریالیسمی ملیتلری یوخ ائتمگین اسلام ایله هئچ بیر بنزرلیگی یوخدور، اوسته لیک بو مسئله ایسلامیت ایله ضدیت اولوشدورار. ... بو یانلیشلیق و تاریخده کی آنلاشمازلیق بوگون اوچون ده بؤیوک بیر توزاق و تله اولاراق ظالیم و متجاووز قدرتلری ملیتلرین اصالتلرینی یوخ ائتمک، اونلارین دیل و مدنیتلرینی، مادی و معنوی دگرلرینی یوخا چکمگه خدمت ائدر. نتیجه اولاراق حقیقت و انسانیت ساغالماز ضرر و ضربه لر آلار\"[i].\nاوسته گؤروندوگو کیمی علی شریعتی اسلام آدینا امت دئیه ملیتلری بنده چکمگه واقف اولدوغونا باخمایاراق ایران ممالیکی محروسه سی اوزره فارس اولمایان ملیتلرین ملی وارلیقلاری، اونلارین دیل و مدنیتلری اوزره بیر جومله بیله یازماق ایستمه میش. اوسته لیک (بعلاوه) \"تشیع علوی و تشیع صفوی\" دئیه سنتی شیعه لیگی پیسلمک و \"ایرانیت\" آنلاییشینی والتئر هینتسین گؤروشلریندن یولاچیخاراق یئنیدن تانیملاماق و تعریف ائتمگه فارس ایستعمارچیلیغینا؛ اؤز دئییشی ایله دئمک جایزسه، فارس امپراتورلوغونا یول صاف ائتمگه چالیشمیش.\nدئمک، بوگون شیعه لیک آدینا پهلوی حاکیمیتلری زامانیندان باشلامیش دیل و مدنیت سوی قیریمی (نسل کشی فرهنگی) نین داوام ائتمه سی دوغرولتوسوندا علی شریعتی نین دوشونجه و فیکیر تؤرتدیگی (تولید ائتمگی) ده باشقا بیر سورقو اولاراق اورتایا قویولار. بئله لیکله مشروطه حرکاتیندان باشلایاراق فارس اولمایان ملیتلرین او جومله-دن آذربایجان تورک ائلیتی نین اؤز کیملیک و منلیکلرینی درک ائتمدیکلری و فارس دیل و مدنیتی نی اساس گؤتوردوکلری فارس ایستعمار عامیللری نین کؤنلونجه اولموش بیر گلیشمه ساییلار. علی شریعتی باش وئرمیش ظولوملری توجیه ائتمک اوچون یازمیش، اوخویوروق:\n\"باشدان ساواراماق ییغجام یوروم و تفسیر ایله دئسک، بو بؤیوک توزاق و تله \"انسان دونیا گؤروشو\" و \"مدنی شخصیت\" دگیشیکلیگینی یانلیش سالماقدان، یانلیش باشا دوشمکدن اورتایا چیخمیش بیر مقام ساییلار. دونیا گؤروشو و ایدئولوژیسی یوکسک آنلامدا و اصل معنادا انسانیتین مطلق دگرلری، ایده آللارینی اساس گؤتوره رک بیچیمله نر و شکیللنرک انسانین روحو ایده آللاری نین حیاتا کئچمه سینه، اونون رسالتی نین تکمیللشمه سینه و کامیل انسان اولماسینا یول آچار. ... \"مدنی شخصیت\" ایسه، بیز اونو \"ملیت\" دئیه یوروملار و تفسیر ائده ریک. بو چوخ خصلتلردن اولوشموش. بو خصلتلر بیر تاریخ سورجی و آخاریندا بیر قوروه انسانلارا اورتاق روحیه، بیلینج و شعور باغیشلامیش. بئله لیکله آدی چکیلن قوروپدان و جمعدن بیر \"اؤز (منیم قوروپوم)\" دوزتمیش. بئله لیه اونلار بیر اجتماعی واقعیت اولاراق اورتاق و شریک حیسلره مالیک اولاراق \"بیز (بیزیم قوروپ)\" یوروم و تعبیرینی درک ائتمیشلر. اونلار بو \"بیز\" آنلاییشینی باشقالار و اؤزگه لر قارشیسیندا ایفاده ائدرلر. بو انسانلارین یاشاییشلاریندا بیر طبیعی اختلاف و اجتماعی واقعیتدیر. آنجاق فاشیسم مختلیفلیک آنلام و معنادا اولان \"فرق\"ی متضاد دئیه یوروملار و تعبیر ائده رک اوستون (برتری) اولماق آنلاییشینا وارمیش اولار. بئله لیکله فاشیسم ملتلر آراسی مذهبه بنزر، هومانیستلیکه بنزر آنلاییشی یاخالامیش اولار. بو عمل کئچمیشده مذهب اساسلی امپریالیسم آنلاییشینا و بوگونوموزده ایستعمارچیلیق، یوخسا سیاسی، اقتصادی و مدنی ایستعمارچیلیغا یول آچار. ... اسلام بو آرادا اولان فرقی اقرار و اعتراف ائده رک ملی \"وارلیقلارین اصالتلرینه (اصالتهای وجودی) احترام قویاراق اونلارین آراسیندا \"تعاریف (نزاکتلی اولمانی و مدنی داورانمانی)\" آنلاشینی \"متضاد و ضدیت اولوشدورما\" آنلاییش نین یئرینه اوتورتماغا چالیشار. بئله لیکله اورتاق و مشترک بیر دونیا ایدئولوژیسی ملتلردن و انسانلاردان اوستون دئیه \"الله\" اسلامی ملتلر آراسیندا حاکم اولار\"[ii].\nاوسته گؤروندوگو کیمی علی شریعتی ایدئولوژی دئیه یالنیز دؤگم دین اینانجلارینی اساس گؤتورر. بئله لیکله کومونیسم کیمی باشقا ایدئولوژیلره هر هانکی بیر ایدولوژی آنلاییشی دئیه بوش یئر بوراخماق ایستمز. \"مدنی شخصیت\" یوخسا \"ملیت\" دئدیکده ده ایران ممالیکی محروسه سی اوچون فارس مدنیت راسیستلری نین اویدوردوقلاری تاریخی \"ایران ملیتی\" آنلاییشی نی قابارتماغا چالیشار. بو آنلاییشا اؤز دیل و مدنیتینه، ملی وارلیقلارینا صاحیب چیخمایانلار و یییه دورماق ایستمگنلر مدنی انسان قلمه آلینمازلار. بو اساسدا علی شریعتی فارس اولمایان، آنجاق فارس تشکیلاتلاری و ایدارهچیلیک اورقانلاریندا ایستر اومتچیلیک، ایسترسه ده هر هانکی بیر دونیا گؤروشو اساسیندا اؤز دیل و ملتلریندن قوپموشلاری تاریخ حافظه لرینه مالیک اولمادیقلاری و اؤز ملی بیلینج و شعورلاری نین فرقینه وارمادیقلاری اوچون اونلاری \"مدنی انسان\" دئیه قلمه آلماز. بئله لیکله علی شریعتی نین \"باز شناسی هویت ایرانی اسلامی\" آدلی یازدیغی کتاب ایکی باشی موردار بیر آغاجا بنزر. بو موردار آغاچ فارس ایستعمارچیلیغینی اساسیندا اورتایا قویولدوغو، فارس اولمایان دیل و مدنیت صاحابلارینی فارس گؤستردیگی و اونلارین ملی وارلیقلارینی تحریف ائتدیگی اوچون فارس حاکیم سیستیمی و اونون یانچیلارینی آدلاری چکیلمزسه ده، فاشیست بیر نظام و انتظامین ترکیب حیصصه سی دئیه دولاییلی قلمه آلار. باشقا یاندان ایرانیت آنلاییشی نین تملینی فارسلیق اساسیندا قبول ائتدیگی اوچون فارس اولمایانلار ملی توپلوملاری \"ایرانلی\" دئیه قبول ائتمز. دئمک، علی شریعتی نین \"تشیع علوی\" دئیه دوشونه رک تئوریزه ائتدیگی بو \"باز شناسی هویت ایرانی – اسلامی آدلی اثری جمهوری ایسلامی ایران حؤکومتی قورولدوقدان سونرا اؤز سیناو و امتحانی نی وئرمیش دگرسیز جیزما قارادان باشقا بیر دگر و ارزشه مالیک اولمادیغینی اورتایا قویموش. بو دا ایراندا اسلام آدینا حاکیم اولموش نظام و انتظامین فارس دیلی و مدنیتی اساسیندا اداره اولماسی، شیعه لیک آدینا فارس حاکیمیت سیستیمی نین تبعیض و فرق قویمادان ادارهچیلیک قابیلیتی و حاکیمیت سیستیمی اولابیلمدیگی ایله ایضاح ائدیلملیدیر. دئمک، علی شریعتی ده محمد تقی بهارلارین داوامچیسی اولاراق یالنیز \"ایرانیت\" باتلاغیندا قارقا دک بوروندان ایلیشیب قالمیش گؤرونر. بونلار اوچون انسانلیق دئدیکده \"روح ایرانی فارسی\" منظور اولونارمیش!\nتذکر: علی شریعتی-یه گؤره صفویلر واسیطه سی ایله شیعه لیک حاکیمیت ساحه سینه یوکسلمیش و تورک ائتنوسو دا \"ایرانیلشمیش (فارسلاشمیش)\". بئله لیکله علی شریعتی تورک ملی کیملیگینی و وارلیغینی ایران ممالیکی محروسه سینده دانماقلا فارس تامامیتچیلری نین و نژادپرستلری نین یانیندا یئر آلاجاغینا داییر هر هانکی بیر قوشقو و شک بوراخمامیش.\nراسیسم\nراسیستلیک و نژادپرستلیک آنلاییشی هر هانکی بیر عیرق و نژادین اوستون توتولماسی، باشقا ملی توپلوم و ائتنیکلره منسوب اولان شخصلری آیری سئچیلیگه تابع توتماق سیاستینه اساسلانماسینا باخمایاراق علی شریعتی \"ایران فرهنگی\" دئیه اؤزونه خاص بیر \"فارس مدنیت راسیستی\" ساییلار؛ بو دوغرولتودا اوخویوروق:\n\"... بو عیرقچیلیق و راسیستلیک دوشونجه لری بعضی آسیالی و ائله جه ده آفریقالی دوشونور و متفکرلره ده داریشمیش و سرایت ائتمیش. آفریقادا نئگروئیسم مکتبی یارانمیش. بیر قارا دریلی شاعیر یازمیش:\n\"سندن راضییام الله، منی قارا یاراتدین\nآغ بویاق و آغ رنگ کئچری و موقتیدیر.\nقارا بویاق، قارا رنگ همه شه لیک و ابدیت بویاغیدیر\"[iii].\nعلی شریعتی نین بو یاناشماسی نین ترسینه اولاراق منظور ائتدیگی شاعیر حاکیمیت ائتمک و اؤز ملی کیملیگی و منلیگی اساسیندا حاکیمیت قورماقدان محروم اولدوغو اوچون اؤزونو اودوزماق ایسته مه گه رک، دیرنمگه و اؤزونه توختاقلیق وئرمگه و تحمیل اولدوغو دوروم و وضعیت قارشیسیندا کیملیک و منلیگینی یاشاتمادا قرارلی اولدوغونو یانسیتماغا چالیشار. بیلیندیگی کیمی فارس ایستعمارچیلیغیندا دا \"خدایا ترا شکر، نه شدم تورک\" دئیه بیر ایفاده بیر سیرا لومپئن لر واسیطه سی ایله یاییلمیش. بونا قارشین ایسه تورکلر آراسیندا کوچه بازاردا \"خدایا ترا سپاس، که نشدیم فارس\" ایفاده سی ده یاییلمیش! دئمک ازیلمیش ملی توپلوما منسوب اولانلارین مسئله یه بئله یاناشماقلاری عرقچیلیق و نژادپرستلیک اساسیندا دئییل، عمل قارشیسیندا \"عکس العمل\" دئیه اورتایا قویولموش. فرانسه ایستعمارچیلیغی آفریقانی سؤموررکن، آفریقالیلارین اصیل فرانسیز اولدوقلارینی ایفاده ائتمیش و اونلاری آلداتماغا چالیشمیش. دئمک، قارالاردا اولان نژادپرستلیک آنلاییشی ایستعمارچی دئییل، بیر ترس و عکس العمل داورانیش اولاراق اؤزونه سیغینماق کاراکتئری داشییار. بو یاناشما \"اکسیون\" و \"رئاکسیون\" اساسلی \"اؤلوم یوخسا قالیم\" داورانیشی و مجادیه سینه اساسلانار.\nملیت و ناسیونالیسم\nعلی شریعتی ملیت و ناسیونالیسم مقوله سی اوزره یازمیش:\n\"ملیت و ملتچیلیک:امپریالیستلیک دوشونجه صاحابلاری همشه ملیت ایله دوشمنلیک ائتدیکلرینه باخمایاراق بعضی هومانیستلیگه قاپیلمیش آزاد دوشونجه لی انسانلار دا ملتچیلیگی انسان توپلوملارینی بؤلمک و اونلار�� تیکه پارچا ائتمک دئیه باشا دوشموشلر. بئله لیکله ملتین اصیللیگی و اصالتی اوزره شک ائتمیشلر. بو ادعا ائتدیکلری گؤروش ملتچیلیک دئیه بیر نوع قومیت خسته لیگی ساییلار. قومی خستله لیک مدنیتلرین اصالتینی انسان توپلولوقلاریندا داناراق اونلاری یوخ سایار\"[iv].\nعلی شریعتی نین بو گؤروشلرینه اساسا پهلویلر خاریجی گوجلر واسیطه سی ایله ایش اوستونه گلن بیر گوندن باشلایاراق بوگونه دک ایران ممالیکی محروسه سینده \"فارس حاکیمیتچیلیگی\" بیر تور و بیر نوع \"قومی\" خسته لیک ساییلار. بو قومی (میلیت) خسته لیک و مریضلیک فارس اولمایان ملی توپلوملارین وارلیقلاری و اونلارین اصالتلرینی دانماغا اساسلانار. بو قومی خسته لیک تورک ملی توپلومونو \"ترک زبان\" و عرب ملی توپلومونو \"عرب زبان\" قلمه آلاراق بو ملتلرین میللی کیملیک و منلیکلرینی دانماغا و انکار ائتمگه چالیشار. علی شریعتیدن گئنه ده اوخویوروق:\n\"... ملیتچیلیک انسانین اصالتینی عیرق و نژاد ارثینه دوگونلرکن ظاهیری گؤرونوشلر فیزیولوژیکدیر دئیه بو مسئله یه شک ایله یاناشیلار. عیرق و نژادین ارثی اولماسی اوتلار و حئیوانلار اوزره داها آرتیق دوغرو و دوزگوندور دئییلر\" .[v]\nاوسته گؤروندوگو کیمی علی شریعتی ایران ممالیکی محروسه سی نین ائتنیک توخوشونو نظره آلار و فارس باستانگرایلاری و فارس مدنیت راسیستلری نین ترسینه اولاراق \"قان و نژاد\" تئوریسیندن آرا آچماغا چالیشاراق آذربایجان تورکلوگونو؛ او جومله-دن صفویلری فارس قلمه آلدیغی، آنجاق فارس اولمایان ساسانلیلارا دوگونلمه سیندن ده بللی اولدوغو کیمی \"ایران فرهنگی\" دئیه فارس مدنیت راسیستی اولدوغونو اورتایا قویار. یانلیش آنلاشیلماسین دئیه یازدیغی متنیدن فارسچاسینی اوخویوروق:\n\"صفوی .... با گرايش به تشيع، توانستند از ياری مردم شهر و روستای ايران بهره گيرند و برای نخستين بار پس از اسلام، يک حکومت ايراني مستقل با ايراني يکپارچه پديد آرند و نهصد سال پس از ساسانيان، آن حکومت را تجديد کنند\"[vi].\nترجمه: صفوی شیعه لیگی قبول ائتمکله ایران نین خالقی نین شهرلی و کندلی سیندن کؤمک آلاراق ایسلامیتدن سونرا بیرینجی دفعه بیر ایرانلی حؤکومت و بیرلشیک ایران دؤلتی یارادالار. و دوققوز یوز ایل ساسانلیلاردان سونرا او حؤکومتی (ساسانلیلار حؤکومتینی) تازادان قورالار\".\nاوسته کی گؤروش کئچمیش دانیشیقلاردا ایشاره اولوندوغو کیمی آلمان والتئر هینتس طرفیندن فارس مؤللیفلری و تحریفچیلری نین آغزینا قویولموش بیر ایستعمارچیلیق مفکوره سی ساییلار.\nبئله لیکله علی شریعتی فارس اولمایان ائتنیکلرین ملی کیملیکلرینی دانماقلا فارس مدنیت راسیستی اولدوغونو دا یازیلاریندا یانسیتمیش اولار. \"ایران فرهنگی\" گؤروشو و نظریه سی فارس دیلی و مدنیتینی بیر مستقیل ملی وارلیق دئیه اورتایا قویماقدان یایینار و قاچیناراق فارس اولمایان ملی توپلوملارا منسوب اولموشلاری \"اسلامیت\" و \"ایرانیت\" آدینا تحمیق ائتمک و اونلارین حیس و دویقولارینی سؤمورمکله فارس ملیتچیلیگینی قوروماغا چالیشان بیر شعبده بازلیق حرکتی اورتایا قویولار. دئمک، دیل، مدنیت و اینانجلارین آلینمیش و اکتسابی اولدوغونون دوغرو اولدوغو بیر یانا دورسون، آذربایجان تورکلوگونو داناراق اونو ساسانیلیگه دویونلمک اولسا، اولسا آلینمیش و اکتسابی دئیه بیر ایستعمارچیلیق (فارس ایستعمارچیلیغی) آنلاییشی ساییلار. فارس ایستعمارچیلیغ�� دوغرولتوسوندا \"روشنفکرلرین خدمت و خیانتلری\" دئیه جلال آل احمددن ائشیتمک داها دا یئرلی ساییلار، اوخویوروق:\n\"... حؤکومتلریمیز گؤرمک ایسترسه لر، آذربایجانلی انسانین سرحددینه او طرفینه باخماسی دیل مسئله سینه اساسلانار. او ولایتلرده بیرینجی دیلین آنادیلی اولماسینا اجازه وئریلرسه، اجبار اولموش ایکینجی دیل فارسچا اولارسا، بو چتینلیکلرین و ناراحاتسیزلیقلارین هامیسی آرادان قالخار. یانیلماز و خطا ائتمزسم، بؤلگه و جغرافی قوشول و شرطلر و ملتلر آراسی سیاستلر گؤز آردی ائدیلرسه، آذربایجانین تمام چیخمازلیغی و بحرانی اونون دیل مسئله سی ساییلار. ایرانین بؤیوک ولایتلریندن بیری \" آذربایجان\" اولماسی دوغرو اولماسینا باخمایاراق آذربایجان اؤز اکینچیلیک، مالدارلیق ثروتینه آرخالاناراق نفته احتیاجی اولمادان اؤز آیاغی اوستونده دورابیلر. بیز مدنی و فرهنگی مسئله لرده اؤزگه و اؤگئی دیله احتیاجی اولمادان (آذربایجانا) مدرسه لرده، یایین باسین اورگانلاریندا (مطبوعاتدا) اؤز مدنیتی ایله اؤزونو اداره ائتمک اجازه سی وئررسک، داها سرحدلرین ائشیگینه اونلارین دقتی نین چکیلمه سیندن قورخماغا هر هانکی بیر اساس یوخدور. بوندان باشقا و علاوه اولاراق مملکتین آیدین کسیمی داها دا زنگینلشه جکدیر دئیه دوشونمک لازیم. .... ملیت آنلاییشی اورتایا چیخدیقدان، مشروطیتین باشلانیشیندان سونرا تهران حؤکومتی سیاسی و اقتصادی باخیمدان دا اولمازسا، مدنیت باخیمیندان آذربایجانی اؤز مستعمره سی بیلر. بو مدنیت ایستعمارچیلیغی نین بیرینجی پیس نتیجه سی آذربایجاندا تورک مدنیتی و دیلی نی یوخ ائتمکدیر. بو دوغرولتودا سؤزو آفریقالی قارادریلی \"امه سه زر\" آدلی شاعیره وئرمک ایستردیم. او بو زمینه ده دردلی و اورگینده ساغالماز یارالاری ایله، دئمیش: - هر مدنیتین چیچکلنمه سی اوچون بیر چرچیوه یه، بیر تیکینتی یه (ساختمانا) احتیاج وار. مستملکه چیلیگه و استعمارا توتولموش بیر خالقین یاشاییشینی اولوشدوران مدنیت، ایستعمارچی رژیم طرفیندن یوخ اولار و چورویه رک افلاسا محکوم ساییلار. بو عنصورلاردان بیری سیاسی تشکیلات و تشکیلاتچیلیق ساییلار. ... باشقا عنصور خالق دانیشان دیل ساییلار. دیلی دونموش روحیه تانیتماچیلیق (روانشناسی منجمد شده) دئیه قلمه آلمیشلار. آذربایجان نین یئرلی و خالق دیلی نی دؤولت اداره، مدرسه و مکتب و دوشونجه دیلی دئیه تانیمادیغی اوچون او دیل قحطلیگه اوغرایاراق آرادان گئدر. بو دالی اوتورماق اونون گلیشمه سی نین قارشیسینی آلاراق اونو یوخلوق ایله اوز اوزه قویار. .... فرانسه دؤلتی الجزایرده عرب دیلی نین و ماداگاسگاردا ماداگاسگار دیلی نین رسمی دیل دؤلت دیلی اولماسینا اجازه وئرمدیکده یئنی دونیا قوشوللاری و شرطلرینده بو دیللرین گلیشمک گوجلری نین قارشیسینی آلاراق الجزایرده عرب مدنیتی و ماداگاسگاردا ماداگاسگار مدنیتلرینه بؤیوک ضربت وورموش اولار\".[vii]\nاوسته جلال آل احمد ده ایشاره ائتدیگی کیمی هر بیر خالقا اؤز دیلی و مدنیتی اساسیندا تشکیلات قورماق و تشکیلاتچیلیق اجازه سی وئریلمزسه، او خالقین دیلی و مدنیتی نی یئدک چکن سیاسی و اجتماعی تشکیلاتلار اولمادیغی اوچون او دیل و مدنیت افلاسا اوغرایاراق او دیل و مدنیته ساغالماز یارالار وورولار. فارس حاکیمیتی طرفیندن کئچمیش یوز ایلده فارس اولمایان خالقلارا اؤز دیل و مدنیتلرینی اساس گؤتوره رک تشکیلاتلانماق اجازه سی و اؤز دیللرینده یازیب، اوخوماق و مستقیل ادبیات اولوشدورماق اجازه سی وئریلمدیگی اوچون بو باسقی و سرکوب دئیه آد وئریدیگیمیز عنادچی فارسلیق سیاستی باسقییا معروض قالمیش دیل و مدنیتلره اوزره وورولموش ایستعمارچیلیق و سؤمورگه چیلیک یارالاریندان بیری ساییلار. کئچمیش دوقسان ایلده آذربایجان یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلاری، آذربایجان تورکلوگونون روحی و فیزیکی گوجونون فارسلیق خدمتینه آلینماسی فارس ایستعمارچیلیغی نین \"ایچ ایستعمار\" دئیه چیبلاقلیغی نین گؤسترگه سی ساییلار.\nجلال آل احمد ده یازدیغی \"خدمت و خیانت روشنفکران ایران\" آدلی کتابیندا وورقولادیغی کیمی علی شریعتی ده آیدینلیق رسالتینه خیانت ائتمیش فارس مدنیت راسیستی و فارس ایستعمارچیلیق یانچیلاریندان بیری اولموش.\nایشیق سؤنمز، 06.10.2018\n[i] علی شریعتی، باز شناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص. 171.\n[ii] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص 171 – 172\n[iii] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص 120\n[iv] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص 120\n[v] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص 153\n[vi] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص 276.\n[vii] جلال آل احمد، در خدمت و خیانت روشنفکران، انتشارات فردوس، تهران 1372، چاپ اول، روشنفکر و مشکل زبان ترکی","num_words":3311,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":243625.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"بو سفر تورک دؤولتلری تشکیلاتینین بؤلگه‌سینده و اولوسلارآراسی ساحه‌ده‌کی آرتان سیاسی رولونون گؤستریچی‌سیدیر\"\n05.07.2023 ~ 12.06.2024\n2007351\nتورک دؤولتلری تشکیلاتی (ت‌دت) باش کاتیبی ائلچی کوبانیچبک عؤمورعلییئو، تورک دؤولتلری تشکیلاتی ایله آوروپا بیرلیگی آراسیندا \"ساغلام بیر زمین\" میدانا گتیرمک اوچون، بلژیکین باشکندی بروکسل‌ده آوروپا بیرلیگی قوروملارینا گئتدی.\nتورکیه‌نین آوروپا بیرلیگی دائمی نماینده‌سی ائلچی فاروق قایماقچی، باش کاتیب عؤمورعلییئوین بروکسله سفری سببی ایله ضیافت وئردی.\nضیافته تورک دؤولتلری تشکیلاتی عضوو اؤلکه‌لر ایله گؤزلمچی اؤلکه‌لرین ائلچیلرینین یانی سیرا آوروپا بیرلیگی کمیسیونو، آوروپا پارلمانی، آوروپا بیرلیگی شوراسیندان نماینده‌لر ایله چوخ ساییدا قوناق قاتیلدی.\nضیافتده دانیشان عؤمورعلییئو، آوروپا بیرلیگی قوروملارینا گئد‌ن ایلک تورک دؤولتلری تشکیلاتی باش کاتیبی اولدوغونو ایفاده ائد‌رک، \"بو سفر تورک دؤولتلری تشکیلاتینین بؤلگه‌سینده و اولوسلارآراسی ساحه‌ده‌کی آرتان سیاسی رولونون گؤستریچی‌سیدیر\" دئدی.\nعؤمورعلییئو، وظیفه مدتینده تورک دؤولتلری تشکیلاتی-آوروپا بیرلیگی ایلیشکیلری اوچون ساغلام بیر زمین یارادیلماسی و آوروپا بیرلیگی قوروملارییلا امکداشلیق قورولماسی اوچون چالیشاجاغینی دیله گتیردی.\nتورک دؤولتلری تشکیلاتی اؤلکه‌لرینین انرژی عرضه‌سی و گوونلیگینده اؤنملی یئری اولدوغونو، آسیا ایله آوروپا آراسین‌دا حیاتی بیر ترانزیت یولو اولدوغونو خاطیرلادان عؤمورعلییئو،\n\"تورک دؤولتلری کوره‌سل غذا و انرژی تهلوکه‌سیزلیگی ایله کسینتیسیز مال عرضه‌سینی تامین ائتمه‌یه حاضردیر\" ایفاده‌سینی ایشلتدی.\nتورکیه‌نین آوروپا بیرلیگی دائمی نماینده‌سی ائلچی قایماقچی دا تورک توپلوملارینین یالنیز اورتا آسیادا و آنادولودا دئییل، اوکراینا، بالکانلار و آوروپا کیمی گئنیش بیر جغرافیادا اولدوغونو خاطیرلاتدی.\nقایماقچی، \"اورتا آسیا و تورک دونیاسی، آوروپا اوچون اؤزللیکله نفلیات، انرژی کیمی ساحه‌لرین یانین‌دا باریش و ثابتلیک اوچون ده اؤنملی‌دیر. بو سببله تورک دؤولتلری تشکیلاتینین بروکسل‌ده داها چوخ وارلیغینین اولماسی، آوروپا بیرلیگینین تورک دؤولتلری تشکیلاتی ایله داها یاخشی و یاپیسال ایلیشکیلر گلیشدیرمه‌سی لازیم اولدوغونا اینانیریق\" دئدی.\nاتیکتلر: #تورک , #ائلچی فاروق قایماقچی , #کوبانیچبک عؤمورعلییئو , #آوروپا بیرلیگی , #تورک دؤولتلری تشکیلاتی\nایلگیلی‌لی خبرلر\nلهستان، قیریم تاتار سورگونونو \"سویقیریم\" اولاراق تانیدی\n13.07.2024\nلهستان پارلامنتینین آلت قانادی سئژم، \"قیریم تاتار خالقینا قارشی سویقیریم قوربانلارینین خاطره‌سینی یاشاتما قرارینی\" تصدیقله‌دی\nموعاصیر تورک دیلی نئچه قولا آیریلیر و هارالاردا دانیشیلیر؟\n12.07.2024\nبو گون ۲۰۰ میلیوندان چوخ اینسانین دانیشدیغی موعاصیر تورک دیلی، جوغرافی و دیلچیلیک پرینسیپلرینه گؤره تورکولوق‌لار و دیلچیلر طرفیندن ۶ قولدا تصنیف ائدیلیر\nعلی‌یئو: 21-نجی عصر تورک دونیاسینین اینکیشاف عصری اولمالی‌دیر\n06.07.2024\nآذربایجان پرئزیدئنتی بیلدیریب کی، 21-نجی عصر تورک دونیاسینین اینکیشاف عصری اولمالی‌دیر.\nقیرقیزیستاندا رادیکال بیر دینی قروپ تاثیرسیز قیلیندی\n05.07.2024\nچئوریلیشچی قروپ عضولرینین، \"سوچ ایدئولوژیسینی دستکله‌یه‌ن و عینی زاماندا فاناتیک شکیلده دینی ایدئولوژینی ساوونان\" شخصلردن اولوشدوغو ایفاده ائدیلدی\n2007351\nتورک دؤولتلری تشکیلاتی، آوروپا بیرلیگی ایله ایلیشکیلری گلیشدیریر\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/0706\/f176\/14a4\/64a50ddb0268b.jpg?time=1721030657\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2023\/07\/05\/twrkh-dw-wltlry-tshkhylty-awrwp-byrlygy-ylh-ylyshkhylry-glyshdyryr-2007351\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":808,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.033,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":84667.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذب ویکی تشکیل تاپمادان اؤنجه، بوتون آذربایجان تورکجه‌سینده یازیب اوخویانلار آذویكی‌ده بیرگه چالیشیردیلار. گونئی‌لر عرب الیفباسیندان و قوزئی‌لیلر لاتین الیفباسیندان فایدالانیردیلار.\nآزربایجان تورکجه‌سینده یولا دوشن ویکی[دَییشدیر]\nآزربایجان تورکجه‌سینده ویکی 2006-جی ایلده یولا دوشدو بو دیلده ویکی ایکی بولومده یازیلیردی و حال حاضیردادا یازیلیر: عرب و لاتین الیفبادا. بو ویکی‌ده لاتین الیفبانین سایه‌سینین آلتیندا عرب الیفبالی بولوم ائله‌ده چیچکلنه بیلمیردی و بیلمه‌دی.سونرا دا اکتیو ایستیفاده‌چی‌لر ETHP و Ebrahimi-amir و Elmaxtar (روباتلار: Ebrahimibot و Vikibot )واسیطه‌سی‌له عرب الیفبانین مقاله‌لری (آوگوست 2011 )اون مینه چاتدی. بونلارا باخمایاراق عرب الیفبالی بولوم چوخلو تضییق‌لره معروض قالدی و چوخلو دانیشیقلاردان سونرا، چالیشقان ایستیفاده‌چی‌لر موستقیل ویکی قورماق قرارینا گلدیلر.\nبو بحثلرله ماراقلی اولانلار، آشاغی‌داکی لینکلرله موراجیعت ائده بیلرلر:\n2007\n2008\n2009\n2011\n2012\nnew_languages\/Wikipedia_South_Azerbaijani\naz:İstifadəçi müzakirəsi:Mehrdad\/arxiv02\naz:Vikipediya:Səsvermə\/Bir viki iki əlifba\naz:Vikipediya:Bir viki iki əlifba\nبیرینجی مقاله‌[دَییشدیر]\nعرب الیفباسیندا بیر‌ینجی یازیلان مقاله تبریز [۱] مقاله سی‌دیر. بو مقاله ( 03:56, 1 جولار 2006‎ ) جلال آدلی ایستیفاده‌چی طرفیندن یاران‌میش‌دیر.\nکؤچورمه اوچون ایجازه[دَییشدیر]\n1391-اینجی ایلین آبان آی‌ین 21-جی گونونده دیل کومیته‌سی آزربایجان تورکجه‌سی‌نین عرب الیفبالی واریانتی اوچون کؤچورمه آراجلارین آرتیردی. گ\nگونئی آذربایجان ویکی پدیاسی نین یارانماسی[دَییشدیر]\n۲۲ ژولای ۲۰۱۵-نجی ایل (اوْدگونو \/ چهارشنبه 31 تير 1394) آزب ویکی نین آنا صفحه سی یاراندی.\n۳ آقوست ۲۰۱۵ میلادی، دۇزگونو (دوشنبه) ۱۲ مرداد ۱۳۹۴ هجری شمسی: ویکی لر آراسیندا رتبه سی: ۱۵۰ مقاله لرین سایی: ۵.۵۶۷ بوتون صفحه لر: ۳.۳۷۳ بوتون دَییشدیرمه لر: ۱۱.۶۹۷ بوتون ایشلدنلر: ۲۵۷ چالیشقان ایشلدنلر: ۳۴ درینلیک: ۱\n۳ آقوست ۲۰۱۵ میلادی: ویکی لر آراسیندا رتبه سی: ۱۴۹ مقاله لرین سایی: ۵.۶۱۰ بوتون صفحه لر: ۳.۵۶۲ بوتون دَییشدیرمه لر: ۱۲.۱۹۹ بوتون ایشلدنلر: ۲۷۷ چالیشقان ایشلدنلر: ۵۷ درینلیک: ۰\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ویکی‌پدیا:تورکجه_ویکی‌پدیانین_تاریخچه‌سی&oldid=1493763»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nویکی‌پدیا\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۷ نوْوامبر ۲۰۲۱، ‏۰۹:۴۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":530,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.081,"special_characters_ratio":0.225,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":80917.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سهندین آغ دونو، یوخاریلاردا شوش گؤرونسه‌ده، اتکلرده چین ـ چین گؤرونوردو. کندین قاپ ـ باجاسین دؤین کولک، یئرله گؤی آراسینداکی قارلاری، فیرلادیب، فیرلادیب یئره چیرپیردی. تو دئییردین، گؤیده دونوردو. بونونلا بئله، قره‌خان اؤزون باسدیریب، کورکون آرخاسینا آتیب، الینده‌کی ده‌گنک‌ایله قارداشی‌گیله یولا دوشدو. چؤلده میدان اوخویان سازاق، هر داشا، هر قلمه‌یه، هر نه‌یه دیدیکجه کوششا کوش، کوشولدوردو. ارسلان قارداشینین چاغیریش سسین ائشیتمه‌سه‌ده، ایت‌لرین هورمه‌سیندن بیر آدامین گلمه‌سین، ظن ائتدی. او، پنجره آرخاسیندان قولاق یاتیردا‌ن‌کیمی، قره‌خانین سسین تانیدی. قاپی‌نی آچاندا، آغ دوواردان سونرا، بیر شئی گؤره بیلمه‌دی. در حال سوپورگه‌نی گتیریب، قارلاری یئره تؤکدو. قارداشینین سسینه سس وئردی:\nـ آی قارداش! آی قارداش! سنی خوش گؤردوک. تئز ایچه‌ری گل‌کی، هاوا یامان سویوق‌دور. شاختا آدامین آمانین کسیر. دده‌سی ایتینن یاتمیش بو سازاقلی کولک، یاندیریب، یاخیر.\nقره‌خان دایانمادان دهلیزه تپیلدی. اوست باشین سیلکه‌لیه ـ سیلکه‌لیه: هه قارداش نئچه سن؟ دئدی. ارسلان ایسه ساغ اول سؤیله‌ییب، قارداشین اوتاغا چکدی. اوبیری اوتاقدا اولان ارکنازخانیم، قاینینا خوش گلدین دئمک اوچون، یاشماغین سالیب ، بو بیری اوتاغا گلدی. او، یئره سالینمیش دری اوسته اوتوروب، نئچه یاسدیغا سؤیکنن قره‌خانا دئدی:\nـ خوش گلمیسن؟ صفا گلمیسن؟ اوشاقلار نه قاییریر؟\nارکناز، بونو دئییب، جواب گؤزله‌مه‌دن اوزون آرخایا چئویریب سسله‌دی‌کی:\nـ آی قیز! آی پری! تئز اول. عمی‌نه بیر چای گتیر!\nپری، آناسینین سسین ائشیده‌ن‌کیمی، بیرآن‌دا دایانماییب، استکانلارا چای بوشالتدی. او آیاقلارینین بیر تایین اوتاغا قویوب، اوبیری تایین قاپی چرچیوسیندن قالدیرمامیش: سلام عمی، خوش گلمیسن؟ دئدی. قره‌خان ایسه علیک‌السلام دئییب، پری‌نین کئفین سوروشمادان، دئدی:\nـ قیز! لاپ ائله انکه بیر آدام اولوبسان؟ بو بوی بوخونلا دوه دلاّلینا دؤنوبسن؟ چوخداندی سنی گؤرمه‌میشدیم. بویور گؤره‌ک!\nپری، چای‌ سینی‌سین یئره قویوب، آناسی ارکنازین یانیندا یئره اوتوردو. نئچه دقیقه هره بیر سؤز دانیشدی. ندنسه قره‌خان بیر سایاق دانیشا بیلمیردی. او دامنان داما آتیلیب، او ال، بو الده وای گل ائله‌ییردی. سؤزلرینی ائله چئینه توپور ائدیردی‌کی، قولاق آسانلار، او دئیه‌نلرین چوخونو باشا دوشموردولر. ائله اولدوکی، ارکنازخانیم اوبیری اوتاغا گئتمه‌یی مصلحت گؤردو. اونا گؤره‌ده، اوزون پری‌یه توتوب دئدی:\nـ دور پری! دئیه‌سن عمی‌نین دده‌ن‌له آیری بیر سؤزو واردیر. بیز اوبیری اوتاقدا اولساق، اونلار راحات دانیشا بیلرلر.\nننه ـ بالا گئری قاییتدیلار. اوندان سونرادا، ایکی قارداش اولدو، بیرده بیر اوتاق. قره‌خان اؤنجه سیگاری موشلویه تاخیب، سونرا پنجره ایچینده‌کی کبریتی گؤتوروب، اودو آلیشدیردی. سیگارین توستوسو، نئچه سومورتودان سونرا، اوتاغی باشینا آلدی. قره‌خان بارماقلاری آراسینداکی موشلویو چوبالتی‌یا چالا- چالا دئدی:\nـ ارسلان! بیلیرسن هاوانین بو کسگین چاغیندا نییه بورایا گلمیشم؟ اوزون سؤزون قیسساسی. سؤز بودورکی پری بؤیوک بیر قیز اولوبدور. اون‌ایکی یاشی واردیر. اونو سئیفارا وئره‌ر ایسن، ایکی عم‌اوغلو- عم‌قیزی یاخشی یاشایارلار. اوندا، هم طایفا داغیلماز، هم‌ده سنله من راحات یاشاریق!\nبو سؤزلری ائشیدن ارسلان، اورکدن سئویندی. او طایفا داغیلمازلیغیندان ساوایی، آیری بیر مسأله‌یه‌ده فیکیر وئرمیشدی. اونا گؤره‌ده قارداشینا دئدی:\nـ قارداش! بیلیرسن‌کی منیم ائولادیم، یالنیز بو قیزدیر. منیمده آلین یازیم بئله‌ایمیش. اونا راضی اولماقدان، ساوایی‌دا، الیمدن بیر شئی‌ گلمز. دوز دئییرسن. قیزی عم اوغلوسونا وئرسم، منیم اوره‌ییم قاییملاشار. مالیمین اؤزگه جیبینه گئتمه‌سیندن آرتیق نیگرانام. بیر وار مندن قالان اؤز قارداش اوغلومون جیبینه گئده، بیرده وار، هرنه ییغیب آرتیرمیشام، اؤزگه کوره‌کنه قسمت اولا. اورک سؤزومو ایسته‌سن، منده بو ایشه راضییام.\nقره‌خان بئله ائشیده‌نده آرتیق قارداشینا ساری چکیلیب، دئدی:\nـ پس قارداش! من پری‌نی سئیفارا آلیرام.\nارسلان‌دا جواب وئردی:\nـ منده پری‌نی قارداشیم اوغلو، سئیفارا وئریرم.\nپری‌ایله سئیفارین اورتاق یاشاییشلاری، آتالارینین آلیب- وئریم‌لریندن سونرا، باشلاندی. قایدا اوزره پری، عمی‌سی‌گیله گئتمه‌لی‌ایدی. اما، بورادا ایش ترسینه اولوب، سئیفار عمی‌سی گیلده یوک ـ یاپیین یئره قویدو. ایکی عم‌اوغلو ـ عم‌قیزی‌نین ائولنمه‌ تؤره‌ن‌لری، ساده‌واری توتولدو. بونونلا بئله، یئنی یاشاییشی باشلایان ایکی گنج، بیر پارا اورک سؤزلرینی‌ده بیر ـ بیرلرینه آچمالی ایدیلر. سئیفار، ایلک اورک سؤزونو پری‌یه دئیه‌نده. گؤزونو یومدو، آغزینی آچدی:\nـ باخ! عم‌قیزی! آتام، آتانا دئیه‌ن‌کیمی، من هللم ـ قللم بیلمره‌م. هنده ـ منده‌ده سایمارام. آشکار دئییرم باشا دوشه‌سن! من ایسته‌میرم سن‌ده آنانا تای قیز دوغاسان. گره‌ک منیم اوچون نئچه اوغلان گتیره‌سن. آچ قولاغینی ائشیت. من سندن تکجه اوغلان ایسته‌ییرم. بیزیم کؤکوموز قیریلمامالی‌دیر.\nپری‌ده بیله ـ بیلمه‌یه ارینه سؤز وئردی‌کی، اونا اتلی ـ جانلی نئچه اوغول گتیرسین. اونا گؤره‌ده ائولنمه‌ گونوندن اوغلان حسرتینی اوره‌یینه سالدی.\nاؤزو اون‌اوچ یاشینی هله قورتامایان پری، تئز بویلو اولدو. او، سئیفارا اوشاغیمیز اوغلان‌دی دئسه‌ده، آنجاق اوره‌کده، شه- شک‌ده قالمیشدی. هردن اؤز اؤزونه دئییردی:\nـ آخی من هاردان بیلیم قارنیمداکی اوشاق اوغلان‌دی؟ ندن سئیفار ایکی آیاغین بیر باشماغا گئییب، مندن اوغلان ایسته‌ییر. منیم الیمده نه وارکی؟\nپری‌نین دوغان چاغی یئتنده، سئیفار قونشو کنده ایله‌نجه‌یه گئتمیشدیر. ارکناز اؤزو قاچیب، مامانی ائوه گتیردی. نئچه قوهوم اقربادا اوتاغا ییغیشیب، اوشاغین اولوم خبرینه تله‌سیردیلر. اونلارین هامیسینین گؤزو، اوغلان آدی گلن یولا، دیکیلمیشدیر. پری‌نین یانینداکی ماما، بیرده‌ن بیره سسه گلدی:\nـ سئیفارا دئیین چیراغین یاندی بالا! جوروم- جورتو بیر قیزین اولدو.\nخبری ائشیدن خانیملار، هره‌سی بیر طرفه داغیلدیلار. ائله‌بیل آری یوواسینا چؤپ اوزاتدین. سئیفارین آنا ـ باجیسی اوزلرینی تورشادیب، دئدیلر:\nـ بدقدم آداما لعنت اولسون. بیز نه ایستیردیک، اوغروموزا نه چیخدی؟ دوز دئییرلر، قیز دوغان آروادین، قیز دوغان‌دا، قیزی اولور.\nپری‌نین قیز دوغماسی قونشو کندده، سیئفارین قولاغینا چاتدی. او بئینینه قان داشلانان کیمسه‌کیمی، گاه سارالدی، گاه بوزاردی. هیرس، آز قالا باغیرساغین کسیردی. ایسته‌مه‌دی یئریندن ترپه‌نیب، اؤز ائوینه قاییدا. قونشو کندده قوناق قالیب، اؤز باشینی قاتماق ایسته‌‌دی. بونونلا بئله، اؤزونو ساخلایا بیلمه‌دی، سحره‌کیمی اؤز یئرینده قیوریلدی، آچیلدی. سحر، دان یئری سؤکولندن سونرا دیشاری چیخیب، قوناقچیلاری‌ایله ساغ اوللاشیب، کندلرینه ساری یولا دوشدو. ایکی کند اورتاسینداکی جیغیری قاباغینا قاتیب، گل ها گل، گون‌اورتا اولمامیش کندلرینه چاتدی. او دینمز- سؤیله‌مز ائوه گیریب، قایناناسینا دوداق آلتی سلام وئرسه‌ده، پری اولان اوتاغا آیاق قویدو. هله‌ یئره اوتورمامیش، اگیلیب یورقان ـ دؤشک ایچینده‌کی زاهی‌نین قولاغینین دیبینه ائله‌ بیر سیللی یاپیشدیردی‌کی، پری‌نین ائیوای سسی یان- یؤره‌نی باشینا آلدی. سئیفار سیللی‌نی ووراندان سونرا باغیردی:\nـ بو سیللی یادگارین اولسون! اینن بئله دئدیگین سؤزون اوستونده دایان‌گیلن! مگر دئمه‌میشدین‌کی اوغلان دوغاجاغام. بس هانی وئردیگین ایلقار، دانیشدیغین سؤز؟ پری‌نین گومانی، گؤز یاشیندان سونرا، بیر یانا گئتمه‌دی. آغلایا ـ آغلایا زاری‌دی:\nـ گؤره‌سن نئیله‌یه بیلردیم‌کی، اونو ائتمه‌میشم؟ اومودکی وار هر شئی‌دن یئی‌دیر. بو دؤنه اوشاغیمیز او��لان اولاجاق. اونو یقین بیل. ایندی‌‌سه باغیشلا منی، باغیشلا سئیفار!\nسئیفارایله پری‌نین یاشاییشی، کند یاشاییشی ایچه‌ریلرینده، واراقلانیردی. مال ـ داوار ساخلاماق، زمی‌ اکمک، بیچین بیچمک، سو سووارماق، اونلارین گونده‌‌لیک ایشلریندن سایا گلیردی. بونلاردان ساوایی، پری اوبیری خانیملارا تای، بیر ایشده گؤروردو. او، اوتاقلارینین فرش‌لرین‌ده توخویوب، یئره سالمیشدی. ائو ایشلری، اوشاق ساخلاماق‌دا، دئیه‌سن اونون بویونا بیچیلمیشدی. بونلارلا یاناشی، یئنه گون او گون اولدوکی، پری سئیفارین قولاغینا پیچیلدادی:\nـ بویلو اولموشام. حتم بیل‌کی بو دؤنه دوغدوم اوشاق، اوغلان اولاجاق‌دیر. سندن ساوایی آتام‌دا آناما، بونو تاپیشیرمیشدیرلار.\nایلک اوشاق، بلک‌دن تازا آچیلمیشدیر. یئنه ارکنازخانیم گئدیب مامانی چاغیرمالی اولدو. بو دؤنه سئیفار اؤزوده کندده‌ایدی. ماما، دوغوم دردینی چکن‌ پری‌ایله بیر اوتاقدا، قوهوم ـ قونشولاردا اوبیری اوتاقدا، مامانین «اوشاق، اوغلان‌دی» سسینی گؤزله‌ییردیلر. دقیقه‌لر سوووشدو، ماما بیردن بیره سسه گلدی:\nـ آی بالا! سئیفارا دئیین بؤرکونو گؤیه آتسین. اوشاق یئنه‌ده قیزدی. یازیق بالا، گؤزله گؤزون وار اولسون!\nسئیفار نه این‌دی، نه دین‌دی، دوروب چؤله چیخدی. اوبیری آداملاردا داغیلیب هره‌سی بیر یانا گئتدی. هیرسی جیه‌رین دوغرایان سئیفار، گلیب کندین بیر قایا باشیندا، یئره اوتوردو. او فیکره دالدیقجا، پری‌نین بئله یاراماز ایشلریندن آرتیق جینله‌ندی. اؤز اؤزونه دئدی:\nـ اده گیجین بیری گیج! قاباقکی‌کیمی کاریخما! زری‌ده رسوایچیلیق ائله‌دین. باری بوندا اؤزونو ساخلا! گؤنو سویا وئرمه. ایشین اوستون مالالاسان یاخشی‌دیر. گؤر اؤنونه نه چیخیر؟ تله‌سمه، تله‌سمه.\nاؤز دوشونجه‌لرینی ات ـ داش ائله‌ین سئیفار، نئچه ساعات سونرا، ائولرینه قاییتدی. یورقان- دؤشک ایچره سیزیلدایان پری، ائو قاپیسینین جیریلتیسیندان، سئیفارین ایچری گلمه‌سین، دویدو. گؤزلرینی آچیب ارین باشی اوسته گؤره‌نده، ائله بیلدی‌کی، یئنه سئیفار سیللی چکه‌جک‌دیر. اما، گؤزله‌نیلمزدن، سئیفار «عیبی یوخ، آلین یازیسی بیزیم الیمیزده دئییل‌کی» دئیه، آروادینا توختالیق وئردی. او، اوره‌ییندن نئچه سؤز کئچیردی:\nـ های ـ کوی سالیب هایلازلیق ائتمه‌دن، سس‌سیز ایش گؤرمک یاخشی‌دیر. اوز اؤرتولو اولماق، اوز آچیقلیقدان یئی‌دیر.\nگله‌جک گونلر، بیر ـ بیرینه قاریشیب اوینایان ایکی قیز اوشاغی، پری‌نین گونده‌لیک ایشلرین آرتیق چوخالتمیشدیلار. زری، نازلی‌نین اوست باشینا تورپاق سوووروردی. نازلی‌دا، زری‌نین ساچلارین الینه کئچیردنده، نئچه تئل قیریب یئره تؤکوردو. اونلار هله اوشاقلیغین ایلک آددیملاریندا، آتیلیب دوشمکده‌ایدیلرکی، یئنه‌ده پری بویلو اولدو. ماما ارسلانین ائوینه گلدی. بویلونون دوغماسینا یاردیم گؤستردی. بو دؤنه، قوهوم ـ قونشو ایله‌‌شن اوتاق، چوخ آز خانیمی اؤزونده یئرلشدیرمیشدیر. اونلاردا خالا خاطیرین قالماسین دئیه، ارکنازی صحبته توتموشدولار. مامانین سسیندن یئنه ارکنازین بدنی گیزیلتی‌یه دوشدو. ماما، چیغیردی:\nـ آی بالا! من نه ته‌هر ائله‌یم آخی! بو اوشاق‌دا قیزدی. دئیه‌سن قیز دوغارلیق پری‌نین آلین یازیسی‌دیر. آدام‌دا بئله قارابخت اولارمیش؟\nخبری ائشیده‌نلر نه‌قده‌ر ناراحات اولسالاردا، یالنیز اؤزلری بیلدیلر. اونلارین نئچه‌سی حتی گؤزلریندن یاشدا دامیزدیلار. قاش قاباق ساللاییب، دوداق بوزه‌ن‌ده اولدو. دیشاری‌دا ایله‌شن سئیفار ایسه، خبری آلان‌کیمی، بو دؤنه اوزونه، توزدا قوندورمادی. او، اؤز ایشین گؤروردو. ائوه قاییداندان سونرادا، نه پری‌نی دیندیردی، نه‌ده ارکنازی سایا گتیردی. اوسته‌لیکده، او ارسلان ایدی‌کی، قارداشی اوغلونا توختالیق وئردی. اونو دیله توتوب، تومارلادی. ائله آندیردی‌کی، سئیفارین غمینده، اودا اورتاق‌دیر.\nائوین سویوق فضاسی، اوچونجو قیز گلندن سونرا، داها آرتیق سویودو. گوللو بلک دؤورانین کئچیریب، بالا ـ بالا اوبیری باجیلاری‌ایله اویناماغا باشلادی. پری اؤزوده گونده‌لیک ایشلرین گؤره ـ گؤره قیزلاری قورویوب، بؤیودوردو. یالنیز بیر سایاقدا اؤتوشن چاغلار، نه پری‌نی، نه‌ده اونون قیزلارینی، گونده‌لیک تکرارلاردان قورتارا بیلمیردی. اوگون‌ دان یئرینین سؤکوله- سؤکولمز چاغی‌ایدی. پری یوخودان آییلیب، تندیر اسره گئتدی. پییه‌نین دوواغین گؤتوروب، تندیره تلیس توولاییب، ایچه‌رینین قره‌سین، توزون آلدی. سونرا کوفله‌نین یولونو آچیب، اودو آلیشدیردی. دوشه‌کجه‌نی سیلکه‌لیینده‌ن سونرا، یئرینه قویوب، اوستونده باغداش قوردو. کونده‌لری یاخین چکیب، تهره‌بندی اونلادی. ایلک کونده‌نی وردنه‌ایله یاییب، ایلفیده‌یه چکدی. خمیرلی ایلفیده‌نی قالدیردی، آلوولو تندیرین قیراغینا یاپسین. سول الی پییه‌نین کناریندا، ساغ الی ایلفیده آلتیندا، قالخدی‌کی خمیری تندیره چیرپسین. او آن، هم فیکرینین، هم‌ده گؤوده‌سینین تیتره‌ک واختی‌ایدی. بدنی ساغ دیزینه دایانمیشدی. کلّه‌سی ایله‌‌سینه‌سی تندیرین اوستونه یئتمیشدی. ساغ الی ایلفیده‌نی تندیرین ایچه‌ریسینه آپاریردی. گؤزلری تندیرین قیراغین گزیردی. دوزائله او واخت، آرخاسینداکی بیر تؤیوشمه ‌سسی، فیکرینی الیندن آلدی. بیرآنین ایچینده کؤره‌یینه ده‌ین ایکی شاپپا، اونو یئریندن اویناتدی. ایلفیده تندیره دوشن‌کیمی، پری اؤزوده باشی اوسته تندیره دوشدو. اود، پری‌‌نین نفس یولونا دولدو، سسینی بوغدو. یازیق آخ‌دا دئیه‌ بیلمه‌دی. پالتارلاری سرعتله اود توتوب، تندیری آرتیق آلیشدیردی. چابالییا- چابالییا آیاقلاری پییه‌نین او ال، بو الینه ده‌یسه‌ده، دیزلری چوخ تئز بوکولدو.\nسئیفار، پری‌نین یانیب جیزلاماسیندان، آرخایین اولدو. اوندان سونرادا حیه‌طه قاچیب «آی گلین، تئز اولون، پری تندیره دوشوب» دئیه، باغیردی. اؤنجه ارکنازایله ارسلان، سونرادا قوهوم- قونشولار، تندیر اسره‌ گلیب، اوچ قیز آناسینین یانیب، کؤموره دؤنموش گؤوده‌سین تندیردن چیخاریب، چیغیر ـ باغیر سالیب، شووه‌ن قوپاردیلار. اؤزلرینی شیره چکن اوشاقلار، قیشقیرتی سالیب، آنالارین چاغیردیلار. اونلاری دیله توتماق ایسته‌ین تانیشلار، یانمیش اؤلونون اوستونه بیر یورقانچا چکدیلر. پری‌نین جنازه‌سی اوسته توپلاشان آداملاردا، هر‌ه‌سی بیر نظر وئردیلر. بیری دئدی:\nـ الین برکیتمه‌میش، تندیره اییلیب، باش ـ آیاق اولموشدور.\nاو بیری دئدی:\nـ قارابخت ایدی. اؤز اؤزون اودا سالدی.\nبونلاردان ساوایی، چوخلاری‌دا سئیفارا شک ائیله‌ییب، اونو سببکار بیلدیلر. اونلار بیر ـ بیرینین قولاقلارینا پیچیلداییردیلار:\nـ بئچارانی، سئیفار تندیره سالیب. سیر ـ صفتینه باخ! آروادی اؤلنه اوخشامیر. ارکناز‌ایله نئچه قو��وم ـ اقربالاری‌دا، اداره‌یه شکایت ائده‌جه‌ییک دئیه، چوخلو شوبهه‌لر یارالدیردیلار. بونلارلا بئله، اؤتن‌لر دئمیشکن، سن سایدیغینی سای، گؤر فلک نه ساییر. ارسلان قیزین آتاسی اولاراق، اونون صاحیبی مقامیندادا، دایانمیشدی. او، اؤز نظرین بیلدیره‌ر ایکن، اؤزگه دانیشانلاری‌دا، دانیشمامازلیغا چاغیردی. او دئدی:\nـ هئچ‌کس هاواسینا دانیشماسین! بوش بوغازلیق ائله‌مه‌یین. اؤزوزو یورمایین! قیز منیم‌دیر، اؤزوم بیلره‌م نه‌جور قویلارام. من یقین بیلیره‌م‌کی او اوزو تندیره دوشوب. بونون‌دا اداره ـ میداره‌یه دخلی یوخ‌دور. ایندی جنازه‌نی قالدیرین قبرستانا ساری یولا دوشون. بوندان آرتیق دایانماق، گوناه‌دیر.\nارسلانین دئییشی‌ایله پری‌نین جنازه‌سی، کندین قبرستانلیغیندا تورپاغا تاپشیریلدی. اوندان سونرادا یاس تؤره‌نی کئچیریلیب، هره اؤز ایشینه باشین قاتدی. اؤلونون قیرخی هله چیخمامیشدی‌کی، کندده بیر خبر یاییلدی:\nـ سئیفار کلکی‌ده‌کی اسفندیارین قیزین آلیب، کنده گتیریب‌دیر.\nیاییلان خبر دوزایدی. سئیفار اوچ قیزین، بؤیوک ننه‌لرینین باشینا آتیب، اؤزو بیر آیری یاشاییش باشلامیشدی. سئیفارایله گولگزین، بئش ـ اون‌‌ ایلده، نئچه اوغلانلاری اولدو. بو یاندادا آنالارین الدن وئرمیش قیزلار، آتالارینین اوزون گؤرمه‌یه حسرت قالدیلار. زری اون‌بئش یاشیندا ایکن، قیرخ یاشلی بیر کیشی‌یه اره گئتدی. نازلی ارلیک چاغلارینا چاتسادا، اره گئتمک‌دن بیر یوللوق کنار گزدی. او، کؤنول سؤزلرینی یالنیز کیچیک باجیسی گوللویه آچدی:\nـ اولسون‌کی، سنده ائشیدیب بیلیرسن. بیزیم آنامیزی اؤز آتامیز تندیره سالیب، یاندیرمیشدیر. بؤیوک بابامیز دا آتامیزا آرخا دوروب، یازیق آنامیزین نئجه اؤلمه‌سین، اؤرت باسدیر ائله‌میشدی. حتی بؤیوک‌ننه‌‌میز ارکنازدا، آنامیزین حاققینی زای ائله‌میشدی. بونلارین ندن اولدوغو، منی چوخ دوشوندورموشدو. منجه بئله ایشلرین اوز وئرمه‌سی، چوخدا ساده گؤرونمور. کندین بوتونلویونده‌کی باغلیلیقلار، تور آتان توروکیمی توخونوب، بیزی آغیر بیر چتین‌لیکلره سالمیشدیر. بو دویونلری آچماق، بیر ایکی آدامین ایشی د‌ئییلدیر. ائل گوجو سئل گوجو دئمیشلر. تور آتان توروندان‌دا قورتارماق، ائل گوجو ایسته‌ییر. اونا گؤره‌ده اوره‌ییم اره گئتمک ایسته‌میر. اؤزوم ایشله‌ییب اؤز باشیمی ساخلایاجاغام. بونونلا بئله، سنی‌ده درس اوخوداجاغام. منجه‌ بیلگیمیزین آزلیغی، تک آنامیزی یوخ، بلکه‌ده چوخلو آنامیزا تای‌لارین، یاندیریب کوله دؤنده‌ر‌یب، دؤنده‌ره‌جکدی‌ده. یاشماغین باشینا سالیب، اونو آغزی اوسته چکن نازلی، اره گئتمه‌ییب، نئجه یئنیلمز خانیم اولدوغون اتل ـ اوبا اوزونه چکدی. الینه بئل آلیب سو سوواردی. اته‌گینه توخوم ـ تیله تؤکوب، زمی اکدی. اوراق گؤتوروب بیچین بیچدی. قویون ساغدی، آغارتی ساتدی. قازاندیغی پولون چوخونو، گوللونون درس اوخوما یولوندا خرج ائله‌دی. گوللو ایسه درس اوخویا ـ اوخویا اؤز بیلدیکلرین هم نازلی‌یه، همده‌کی کند قیزلارینین نئچه‌سینه، اؤیره‌تدی. اونلار گئت ـ کنده اؤز وارلیقلارینا اینانیب، نئچه زای اولموش حاقلارینادا، چاتا بیلدیلر. ایندی سره‌سه باخاندا، یئرلرین چوخونو، نازلی‌ایله گوللو، بیرده‌کی اونلارین تای ـ توشلاری اکیب، بیچیرلر. اونلارین چالیشقانلیغی ایله، کند خانیم‌لاری خانیم آدینی پا��لاق بیر اولدوزا دؤنده‌ریب، کندین هر یئرینه ایشیق ساچیرلار.","num_words":3396,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":175809.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شابلونو باغلی گؤسترماق اؤچون: |state=collapsed شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{طاروم بؤلگه‌سی|state=collapsed}}\nشابلونو آچیق گؤسترماق اؤچون: |state=expanded شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{طاروم بؤلگه‌سی|state=expanded}}\nشابلونو اوتوماتیک گؤسترماق اؤچون: |state=autocollapse شابلونو چاغیراندا بو حالت ایستیفاده اولونور: {{طاروم بؤلگه‌سی|state=autocollapse}}\nاگر {{navbox}}، بیر {{sidebar}} و یا باشقا بیر جدول اولسا شابلونو باغلی گؤستریر\nصفحه‌ده باشقا هئچ بیر آیتم اولماسا، شابلونو آچیق گوستریر\nاگر |state= پارامترینه هئچ بیر حالت تعیین اولماسا، Collapsible option شابلونو ایلک گورونورلؤکون |default= پارامترینن آلار. بو صفحه‌ده کی شابلون، حال حاضیرده autocollapse حالتینده دیر.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:طاروم_بؤلگه‌سی&oldid=1510669»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nایران بؤلگه‌لرینین شابلونلاری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۰ فوریه ۲۰۲۲، ‏۱۹:۱۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":279,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.085,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":40591.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رضا خانین قارا چکمه‌لرینین آلتیندان بوغازیمیزی قورتاردیغیمیزدان یالنیز بئش ایل کئچیردی. بو بئش ایلده، کئچمیش ییرمی ایلین بوشلوغونو دولدورماغا چالیشمیشدیق. کئچمیش ییرمی ایلده، آذربایجاندا اون یئددی روزنامه (گونده‌لیک) یایینلانماقدایدی. بونلارین اون آلتیسی تام فارسجا، بیری ایسه تام ائرمنی‌جه ایمیش! دئمک، اؤز توپراق‌لاریندا اؤز آنا دیلینده بیر روزنامه‌نین یایینلانماسینی بئله، آذربایجان‌دان اسیرگه‌میشدیلر. ساده‌جه روزنامه دئییلدی، تورکجه کیتاب‌لارین دا یایینلانماسینا قاداغان قویولموشدو! داها دوغروسو، بیزیم آنا دیلمیز تام یاساقلانمیشدی.\nآنجاق، رضا خانین قارا چکمه‌لرینین آلتیندان بوغازیمیزی قورتاردیغیمیز آن‌دان بری، آنا دیلیمیزی هایقیرماغا باشلامیشدیق. ایلک اولاراق، “آذربایجان” گونده‌لییینی یولا سالمیشدیق. آردیجا، تورک دیلینده تئاترلاری صحنه‌یه چیخارتمیشدیق. آردیجا آنا دیلیمیزده یازیلمیش اولان کیتاب‌لاری باسماغا (نشر ائتمه‌یه) باشلامیشدیق! آردیجا، آذر آیینین دوندوروجو هاواسیندا چیلله گئجه‌سی یئرینه بایرام هاواسینی یاشامیشدیق!\nرضا خانین قارا چکمه‌لرینین آلتیندان قورتاردیغیمیز بوغازلاریمیز نفس آلماغا باشلامیشدی! “من تورکم” دئیه، هایقیرماغا باشلامیشدی! نفس آلماغا باشلادیغیمیزدا ال‌لریمیز ده جانلانمیشدی. یئنی‌دن جانلانان ال‌لریمیز، بیر داها قلم توتماغا باشلامیشدی؛ یازماغا باشلامیشدی. یازدیق، یاراتدیق، قالاق قالاق کیتاب یایدیق!\nآنجاق، باشقا بیر چیلله گئجه‌سی یولدایدی! داها دوغروسو، قاباقکی ایلین آجیغینی بیزدن آلماغا جان آتماقدادیدی. رضا خانین قارا چکمه‌لرینین آلتیندان قورتاردیغیمیز بوغازلاریمیز، بو دؤنه، اوغلونون چکمه‌لرینین آلتیندا قالماقدایدی. یازیب، یاراتدیغیمیز قالاق قالاق کیتاب‌لار، قالاق قالاق یاندیریلماقدایدی! یئرلر آلوو، گؤی‌لرسه دومان ایدی!\nییرمینجی یوز ایل‌لییین بو قورخونج جینایتینه دونیا گؤز یومدو! هله ده گؤز یومماقدادیر. بوش وئرین پهلوی تؤکونتولرینی! اونلارین اؤز جینایت‌لرینی اؤرت-باسدیر ائتمه‌یه چالیشمالاری دوغال‌دیر. آنجاق، پهلوی‌نین یئرینده اوتوران، پهلوی‌نی چیرپماق اوچون هئچ فورصتی الدن وئرمه‌ین بوگونکو رژیم بئله، بو بؤیوکلوکده جینایتی دانماقدادیر! دئمک، آذربایجان، بوتون دوشمن‌لری بیر آرایا گتیرن، اورتاق بیر دوشمن هابئله بنزرسیز بیر وارلیق‌دیر!\nبئله‌دیر منیم ائلیم! کیتاب‌لاریمیزی یاندیردیلار، قلم‌لریمیزی سیندیردیلار، دوداق‌لاریمیزی تیکدیلر، بوغازلاریمیزی آسدیلار. آنجاق، دیلیمیزی کسه بیلمه‌دیلر. داها دوغروسو دیلیمیزی کسمه‌یه گوج‌لری چاتمادی! بئله‌لیک‌له، آنا دیلیمیز بیر داها عنقا قوشو کیمی قالاق قالاق یاندیریلمیش اولان کیتاب‌لاریمیزین کولوندن آیاغا قالخدی! بیر داها جانلاندی! بیر داها کیتاب‌لاریمیز یازیلدی!\nایندینین ایندیسی ده، کیتاب‌لاریمیز، دوشمن‌لریمیزین اوره‌یینه قورخو سالیر. بونا گؤره ده، علیرضا فرشی کیمی “تورکجه کیتاب پایلایان” یولداش‌لاریمیز دوستاق‌دیرلار. بونا گؤره ده، شاعیرلریمیزله یازیچی‌لاریمیز آغیر باسقی‌لار آلتیندادیرلار. آنجاق، بیز بیر عنقا قوشو کیمی هر زامان اؤز کولوموزدن قالخاراق یئنی‌دن جانلانماغی باشارمیشیق! باشاراجاغیق دا…\nگوناز تی وی\nپایلاش\nیازی شرح\nاول کی\nاقدامی هنرمندانه و ثبت گرافیتی در خلخال؛ به مناسبت سالگرد «کتابسوزان ۲۶ آذر ۱۳۲۵» توسط حکومت پهلوی\nنؤوبتی\nگرامیداشت شب یلدا از دیر باز تا کنون\nسیزین خوشونوزا گله بیلر مؤلف‌دن داها چوخ\nسیاست\nبیرگون گله‌جک\nخبرلر\nگؤرکملی ژورنالیست، شاعر، مترجم مژگان خانیم صیامی ابدیته قووشدو\nمدنیت\nیاخین گونلرده آشیق قشم جعفری‌نین مزارداشی تزه‌لندی. ائله بو مناسبتله او موباریز آشیغی…\nمدنیت\nگرامیداشت شب یلدا از دیر باز تا کنون\nاول کی نؤوبتی\nComments are closed.\nسۏن ؽازؽلار\nوحید نامی: من زیر بار بایدها نمی‌روم و فیلمم را به زبان مادری خودم می‌سازم\nخیال پرداز بخود دروغ میگوید، دروغگو به دیگران.\nآنا دیلی و پیشه‌وری‌نین قاییدیشی\nآقای پزشکیان امید مردمانی خسته از یکصد سال تبعیض و تحقیر اتنیکی را ناامید نفرمایید.\nایرانین ارمنستانداکی سفیری اولان مهدی سبحانی گورون نه کیمی کوستاخ لیق ائدیر؟\nAprel 2023\nBE\nÇA\nÇ\nCA\nC\nŞ\nB\n1 2\n3 4 5 6 7 8 9\n10 11 12 13 14 15 16\n17 18 19 20 21 22 23\n24 25 26 27 28 29 30\n« Mar May »\nآذربایجان دموکرات فرقه‌سی نین اورقانی اولان «آذربایجان» روزنامه‌سی نین بیرینجی سایی ۱۹۴۵-جی ایل سنتیابر آیینین ۵-ده چاپ‌دان چیخمیش‌دیر. «قزئت بیرینجی سایین‌دان باشلایاراق آذربایجان دیلین‌ده بوراخیلیردی. حاجی علی شبوستری (۱-۲۹-جو سایلار)، احمد موسوی (۹۸-۱۵۱-جی سایلار)، حمزه فتحی خوشگینابی (۱۵۲-۲۴۶-جی سایلار)، اسماعیل شمس (۲۴۷-۲۹۳-جی سایلار) روزنامه‌نین باش رئداکتورلاری اولموش‌دور. حال-حاضردا روزنامه‌نین باش رئداکتورو رحیم حسین‌زاده ‌دیر.","num_words":934,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.037,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":143035.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"“ائویم” ده شامانیزم، مارکسیزم و جهنمین قیزغین سویوغو \/ کیان خیاو (روقیه کبیری‌نین “ائویم” رومانی اوزه‌رینه بیر باخیش) – ایشیق\nپرش به محتوا\nیازیچیلار\nبیزیم‌له علاقه\nبیزیم حاقدا\nمنو\nیازیچیلار\nبیزیم‌له علاقه\nبیزیم حاقدا\nبوگون یکشنبه ۲۴ تیر ۱۴۰۳\nآنا صحیفه\nشعر\nخبر\nحئکایه\nمقاله‌\nسس\nیادداشت\nدانیشیق\nکیتاب\nسند\nمنو\nآنا صحیفه\nشعر\nخبر\nحئکایه\nمقاله‌\nسس\nیادداشت\nدانیشیق\nکیتاب\nسند\nجستجو\nجستجو\n“ائویم” ده شامانیزم، مارکسیزم و جهنمین قیزغین سویوغو \/ کیان خیاو (روقیه کبیری‌نین “ائویم” رومانی اوزه‌رینه بیر باخیش)\nایشیق\nچئویرن: ایشیق\nترجمه: ایشیق\nسسلندیرن: ایشیق\nیادداشت\nچهارشنبه ۱۷ مهر ۱۳۹۲\nاوخوماق زامانی: 14 دقیقه\nhttps:\/\/ishiq.net\/?p=6641\n“ائویم” ده شامانیزم، مارکسیزم و جهنمین قیزغین سویوغو\nکیان خیاو\n(روقیه کبیری‌نین “ائویم” رومانی اوزه‌رینه بیر باخیش)\n“قاپی قاپاندی…” گنج بیر قیز – ائویم رومانی‌نین باش کاراکتئری – دؤنوب باخدیغیندا، گؤزلری ایکی گؤزلو دمیر قاپی‌نین گؤزلرینه ساتاشدی. او قیز مارکسیست، لئنینیست، کومسومول بیر قیزایدی…\n“دانیش گؤراخ، هئچ اولماسا او لئنین بابا‌دان دانیش، ایستالین عمی‌دن دئ، قوی بیز ده فیض آپاراخ دااا!.. (آغ: ۴۳)”\nایندی او قیز سئللولدا آرخاسی اوسته اوزانیر. گؤزلرینی تاغداکی مفتیل‌لی باجایا دیکیب، اؤنجه “قوش اوچماز، کروان کئچمز” ، سونرا، “قوش اوچار، کروان دا کئچر” دئیه دوشونور…\nکومسومول قیز اؤنجه مووقتده‌یدی، ایندیسه بندده‌دیر. آنجاق بندین چوخ سویوق اولدوغوندان دولایی، یئنه ده موقتده اولماسینی دیله‌ییر:\n“دمیر قاپی بوز کیمیدی. سویوق‌دان دا سویوق ایدی. موقت‌ده‌کی ایستی سئللولا گئری دؤنمک ایسته‌ییردی… (آغ: ۱۳- ۱۴)”\nبو قیز چاغیمیزدان اوتوز ایل اؤنجه‌نین یئنیلمیش سیاستچی گنج‌لریندن بیر اؤرنک‌دیر. سیاستچی‌لیک یانیندا، ان هاوا‌لی، ان سئودا‌لی، ان وورغون بیری‌سی‌دیر ده. و ایندی او دوشدویو بندین سویوغونو دؤزمک اوچون سئوگی‌سینه سیغینما‌لی‌دیر. سئودییی بیر “قره” آدلی اوغلان وار. سئوگی‌سینی چوخ دا دیله گتیره بیلمه‌ین پلتک بیر قره. رومانین یئر- یئرینده قره‌نی دوشونمک گره‌کیر. یوخسا روماندا اولان بندین چئوره‌سی دؤزولمز اولا‌جاق. قیزین قالدیغی زینداندا قره‌یه بنزه‌ین بیر “قاراوول” وار. بو قاراوولون وارولوشو قره‌نین چاغیریشیمی‌دیر. او گؤرونونجه بو آنیلیر. شیکنجه‌لر سئوگینی آنیمسا‌دیر. قیز قاراوولو گؤردوکده، بوتونلوکله گؤزلری‌نین اؤنونده قره جانلانیر. دئمک سئوگی اولمازسا هانکیسا ساواشی سونونا واردیرماق اولماز. بو روماندا دیزی‌دن دیزییه قره‌یله قره‌نین ائکیز تایی قاراوولون بیر- بیرینه کئچیشمه‌سی ماراق‌لی‌دیر:\n“انگوشت نگاری قورتارینجا قره‌نین ائکیز تایی کیمی اوخشارلیغی اولان قاراووللا بیرگه یار�� قارانلیق بوروق- بوروق سالون‌لاردان کئچدی‌لر… اوغلانسا اونا باخما‌دان اونون اؤنونده یوخ، اونونلا بیر آیاق، بیر سیرادا گئدیردی… (آغ: ۱۷)”\nرومانین باش کاراکتئری اولان دوستاق قیز، سئوگی‌سینی دوشونمک اوچون نوستالئژیک دویغولارا قاپیلیر. کئچمیش گون‌لر آرد- آردینا گلیب بیرر- بیرر گؤز اؤنونده سیرا‌لانیر. چئشید اولای‌لار، چئشید اینسان‌لار، چئشید چئوره‌لر، قاورام‌لار، ایمگه‌لر، چاغیریشیم‌لار! باغ حیطی، آغاج‌لار، آباجی، قره، جئیران و باشقا‌لار. نوستالئژیک دویغولارا قاپیلماق اؤزو باشقا بیر یاشام‌دیر. بو یاشامی اولوشدوران اولای‌لار، پئرسونا‌لار، چئوره‌لر و دب‌لر وار. بو دب‌لرین چوخو یئری گلینجه ائویم رومانیندا مودئرن بیر آنلاتی‌یلا آنلادیلیب. اؤرنه‌یین ۲۲ نجی آغدا چؤره‌یه آند ایچمه دبی، آردینجا دا چؤرک‌دن کئچیب آذانا، آذان‌دان کئچیب داریخما‌لارا آند ایچمک اوخوجو اوچون چوخ دوشوندوروجودور. اوست- اوسته بو رومانین بیر چوخ بؤلومو چئشید دب‌لریمیز اوستونده یازیلیب. ۲۳- ۲۴ اونجو آغدا انلیک- کیرشان یاخما دبی. ۳۵ اینجیده چیلینگ- آغاج اویناما، ۵۰ نجیده قورخو گؤتورمه، ۵۵ اینجیده دیرناق توتما و سونوندا ۶۷ نجی آغدا قار آدامی دوزلتمه دبی…\nنه‌دنسه چئشید دب‌لری دوشوندوکجه شامانیزم‌دن کئچمک اولمور. گؤرونور یازار بو رومانی یازماقدا “میرچا ائلیاده” نین “شامانیزم” و “میر علی سئییدوو” ون “قام- شامان” بیتییینی گؤزلجه اوخویوب، گره‌کینجه ایچسللشدیرمیش‌دیر. رومانین یئر- یئرینده “جئیران” ین سئللولداکی واراولوشو، شامانیزمده اولان “تین چاغیریشیمی” قونوسونو آنیمسا‌دیر. دوستاق کاراکتئر بیر چئشید تینسل ایچه چکیلیشده یاشاییر کیمی‌دیر. بو ایسه شامانیزمده اولان ایچه چکیلمه‌یی آنیمسا‌دیر. دوستاق اولان کیمسه‌لر اؤلومو اؤزلرینه یاخین بیلیرلر. اونلاردا اولان آجی- آغری‌لار، اینجینمه‌لر اونلار اوچون اؤلومون باشقا واریانتینا چئوریلیر. و شامانیزمده اولان “تشرروف” ون بوتون ریتوآل‌لاریندا (مراسیم) بو سایاق سمبولیک اؤلوم‌لری آنیب دوشونمک وار. گئنل‌لیکله زینداندا اولان کیمسه‌لر سایریلیغا (خسته‌لیک) دوشورلر. شامانیزمده ده سایری‌لیقلا تشرروفون بیر- بیرینه اوخشارلیق‌لاری چوخ‌دور. تشرروفده هانکیسا بیر تینله دانیشماق اولور. بو روماندا دا باش کاراکتئرله جئیرانین دیالوق‌لاری، باش کاراکتئرین زینداندا بیر تور تشرروفه اوغراماسی دئمک‌دیر. سانکی باش کاراکتئر اؤزو بیر شامان، جئیرانسا باشقا بیر اؤلموش شامانین چاغیریلمیش تینی‌دیر:\n“جئیرانین باشقا دونیا‌دان دؤنوب، اونون یانیندا دوردوغونا هئچ شاشیرمادی… جئیران حیاتدا اولماسایدی دا، بو آن ایکی‌سی ده مدره‌سه‌نین گونش‌لی حیطینده‌یدی‌لر… (آغ: ۲۵)”\nباشقا سؤزله بو روماندا جئیران کاراکتئری‌نین وار اولوشونو باش کاراکتئرین سئللول یوخسا بندده‌کی یالنیزلیغیندان ایره‌لی گلن ایچه چکیلیش‌لری‌نین دئنه‌ییم‌لرینه یوزماق اولار. شامانیزمده یاردیمچی تین‌لر شامان‌لار اوچون گیزلی- گیزم‌لی بیر واراولوش‌دورلار. بورادا دا جئیران دوستاق قیز اوچون بوتون یاردیمچی بیر تینین رولونو اویناییر و باش کاراکتئری بئله دؤزوم و ساواشا چاغیریر:\n“جئیرانی اؤنونده اوتورموش گؤردو: اویون وئرمه، یئ!… جئیرانین سؤزونو ائشیتمه‌میش کیمی، قاشیغی قا��ین ایچینه آتدی… جئیران، بیر داها قاشیغی الینه وئردی: سفئهله‌مه! آخشاماجان آج قالارسان، دئدی… قاشیغی آغزینا آپاردی… جئیران، چؤره‌یینی ده یئ، دئدی… (آغ: ۲۷- ۲۸) جئیران اونون قولوندان یاپیشدی. اونو یئریندن قالدیرماغا چالیشدی. او، دیرسکله‌نیب قالخماغا چالیشسا دا، یئنی‌دن یئرینده اوتوردو: بوراخ، قوی اؤلوم! جئیران، دؤزمه‌لیسن، دئدی!… (آغ: ۸۲) جئیران دورما‌دان قولاغینا پیچیلداییردی: دادینا باخما، داوا کیمی یئ! درمان کیمی یئ! یئئئئ، یئئئئ، یئ!… یاشاماق اوچون ساواشما‌لیسان!… (آغ: ۸۳)”\nباش کاراکتئر اؤزو بیله‌رک‌دن اؤزونو گؤوده‌سل یوخسونلوغا ساری سوروکله‌ییر. سونرا دا اؤز خیال- خولیا‌لاریندا واخت آشیری جئیرانی قالدیغی بنده گتیریب، اوندان بیر تور یاشاماغا گوج آلماق ایسته‌ییر. اوشودویو آنلاردا بئله،\n“جئیرانین قوینونا گیریب، قیزیشماق ایسته‌ییر… (آغ: ۳۹)”\nبو دئنه‌ییمی الده ائتمک باش کاراکتئره زیندانی دؤزمک اوچون بؤیوک اوغور ساییلیر. بو ایسه شامانیزمده اولان گؤوده‌سل بیر دئنه‌ییم‌دن تینسل بیر دئنه‌ییمه وارماق‌دیر. “جئیران” بوردا اسکی ناغیل‌لاردان یئره ائندیریلمیش سانکی گؤیسل بیر قادین‌دیر:\n“او آباجی‌نین ناغیل‌لارینداکی جئیران آدلی بیر جئیران‌دیر. او یئر آلتی دونیاسینا دئییل، گؤی‌لره لاییق بیر جئیران‌دیر. ایندیسه جئیران گؤیده دئییل، یئر آلتیندا دئییل، ایکی دونیانین اورتاسیندا، بیر بینانین سونونجو قاتیندا، تک آدام‌لیق بیر سئللول‌دان باش چیخاردیب. گؤرونمز اولورسا بئله، اونون گؤزونه گؤرونور. جئیرانی اؤز یانیندا حیسس ائدیر… (آغ: ۳۸- ۳۹) جئیرانین سسی یئر آلتیندان گلیردی یوخسا یوخاری‌دان، بیلمیردی… (آغ:۸۳)”\nشامان‌لار دا گؤیسل قادین‌لارلا ایلگیده‌دیرلر. گؤیسل قادین‌لار، اؤیره‌تیم و ایچه چکیلیش‌لی دئنه‌ییم‌لرده شامان‌لارین یاردیمچی‌لاری‌دیرلار. “جئیران” دا بو روماندا سانکی باش کاراکتئره یاردیم ائتمک اوچون اونون بندینه گلیب، قادینسی بیر تین کیمی اونو زیندانین تووالئتینده بئله قوروماغا چالیشیر. آرتیق یوخلوق‌دان باش قالدیریب، سانکی “یئر آلتی دونیاسی‌نین بؤلگه‌سینده” دوستاق اولان قیزین سئللولونا گلن بو جئیران، اونون سئللولداشینا دؤنه‌رک، اونلا بیرگه یئییب ایچیر. اونلارین ایکی‌سی ده بیرلیکده اوجا سسله پیققیلداشیب گولوشورلر. و:\n“جئیران، سئللولونا گلیب- گئتمه‌سیله اونون اوچون ان بؤیوک موتلولوق گتیریر… (آغ: ۳۸)”\nجئیران آرتیق اؤلموش بیر قیز اولسا دا، نئچه دؤنه سئللولدا دوشونولوب، تینسل بیچیمده گؤرونور. شامانیزمده هانکیسا تینله گؤروشمک اؤنملی قونولاردان‌دیر. شامان‌لار اؤز ایچلرینه چکیلدیکده اؤلولرین تین‌لرینی گؤرورلر. آنجاق آییلیب اؤزلرینه گلدیکده اؤلولر داها یوخا چیخیب گؤرونمورلر. دئمک اؤلولر داها شامانا اؤزلرینی گؤسترمیرلر. بونلا بئله شامان‌لار آییلدیقدا، اؤلولری گؤرموش اولوب‌لار دئیه، اؤزلرینی چوخ گوجلنمیش دویورلار. جئیران اؤلموش بیر قیز اولسا دا، دوستاق قیز اؤز بندینده نئچه دؤنه اونو دوشونوب گؤرور، اونلا سؤیله‌شییه کئچیب، اونلا بیرلیکده یاشاییر، آنجاق بیردن بیره جئیران یوخا چیخیر. جئیران یوخا چیخدیقدان سونرا، دوستاق قیز اؤزونو داها گوج‌لو گؤرور، غورورلانیر. غورورلانیرکن اؤزونو آرتیق جان دوستونا چئوریلمیش جئیرانین خیالینا بورج‌لو بیلیر. منجه جئیران کاراکتئری‌نین بو رومانین آخیشیندا اولان رولو چوخ بؤیوک‌دور. سانکی جئیرانین سئللولدا وار اولوشو اولماسایدی، باش کاراکتئر اینجینمه‌لرینه دؤزمز، اؤلردی. باشقا سؤزله شامانیزمده اولان بیر چوخ موتیو‌لر بو روماندا اولماسایدی، رومان یازیلما‌دان اؤلوب آرا‌دان گئده بیلردی. بو رومانین چئشید بؤلوم‌لری یازیلا- یازیلا ر. کبیری‌نین میرچا ائلیاده و میر علی سئییدووون بیتیک‌لرینی اوخوماسینی و شامانیزم فلسفه‌سی‌یله اوغراشدیغینی بیلیردیم. آنجاق گئرچک‌دن ده او اوخودوق‌لارینی بونجا گؤزل ایچسللشدیریب، بونجا بؤیوک بیر باشاری‌یلا رومانا کؤچوره‌جه‌یینی سئزمیردیم. بیلدیییمیز کیمی شامان‌لارین قوروقچو تین‌لرله آراج‌سیز بیر ایلگی‌لری و دئنه‌ییم‌لری وار. اونلارلا اوز- اوزه دانیشیرلار و اونلاردان یاردیم گؤزله‌ییرلر. بو روماندا دا دئدیییم کیمی باش کاراکتئرین جئیرانلا بیر تین، بیر جان دوستلوغو یاراندیقدا سانکی اوز- اوزه دانیشیغا کئچیرلر. بؤیله‌لیکله باش کاراکتئر جئیرانین خیالیندان بؤیوک بیر ائنئرژی آلیر و بیر دوستاق کیمی قالان گون‌لرینی یاشاماق اوچون، داها دؤزوم‌لو، داها قورخماز، داها دیره‌نیش‌لی اولماغا چالیشیر:\n“غورورلانماسینی جئیرانین خیا‌لی‌نین جانلانماسینا بورجلویدو. جئیران جان دوستویدو. حیاتدا اولماسایدی بئله، اونون حیاتیندا، خیالیندا یاشاییردی. دار گون‌لری‌نین دوستویدو. بلکه ده جئیرانین گؤزلریدی اونون گؤزلرینده یووا سالمیش، قورخماز- قورخماز قاراوول قادینلا گؤز- گؤزه باخدی. قادین دینمز- دانیشماز قاپی‌نین یوخاری گؤزونو قاپاتدی… (آغ: ۸۵)”\nبو روماندا سانکی باش کاراکتئرله جئیرانین بیری اؤز، بیری اؤزلوک‌دور. بیر یاندان سولچولوق، بیر یاندان سئللولدا ایچه چکیلیش، بیر یاندان پئسیکولوژیک دوروم‌لار، بیر یاندان دا ایچده یارانان اؤز و اؤزلوک کیمی فلسفه یوک‌لو سورون‌لار، رومان بویو کاراکتئری دورومدان دوروما سوروکله‌ییر. “تک آدام‌لیق جهنمین قیزغین سویوغوندا” قالان کاراکتئر، رومانین بیر یئرینده، اؤزله اؤزلویون اوز- اوزه دایانماسی قونوسوندا بیر تور هیستئرییه قاپیلیر. زیقموند فرویدون دئدییی‌یله هیستئری یاشانان یئر و چئوره‌یله ایلگیده‌دیر. بورادا چئوره، زیندان و سئللول‌دور. گئرچکده ده بو رومانین تمل قونوسو یئر، چئوره، دئمک زیندان قونوسودور. بونو رومانین دا آدیندان (ائویم) آیدینجا آنلاماق اولور. “ائویم” دئینده “ائوین”، “ائوین” دئینده‌سه هانکیسا بیر دوستاغین “ائوی” کیمی آنیمسانیر. اویسا “ائوین” دوستاق‌لارین اؤز “ائوی” دئییل. بو رومانین آدی ایلک واریانتدا دا “ائوین ائویم دئییل” ایدی. “ائوین” ده اولان کیمسه آنباشی “ائویم- ائویم” دئیه نه‌سه‌لری دیله‌ییب، نه‌سه‌لری دوشونوب دورور. قیز یوخسا قادین کاراکتئر زیندانی دؤزه بیلمیر. زینداندا اؤلمه‌سین دئیه “ائوین” ین ایچینده “ائویم” ی دوشونور. اؤلوم‌دن باش قاچیریب اؤلومسوزلویه وارماق اوچون یاشانان یئردن، “تخییول، یوخو یوخسا دوشونجه” گوجویله ده اولموش اولسا، باشقا بیر یئرلره کؤچمک گره‌کیر. “ژولیا کریستئوا” بو قونونو “قادین‌لار زامانی” آدلی یازی‌سیندا گؤزلجه آچیقلاییب. ژ. کریستئوایا گؤره بؤیله یئرلر “تخییولی” یئرلردیر. او بو قونونو آچیقلاماق اوچون “دیب‌لی مریم” ین اؤلمه‌مه‌سینی و یوخو یوخسا یوکسه‌لیش آراجی‌یلا بیر یئردن باشقا بیر یئره گئتمه‌سینی اؤرنک گتیریر. اوزون سوره زینداندا قالا‌جاق بیری‌سی‌نین، اوسته‌لیک سینیرسیز دوشونجه‌لره ده قاپیلا‌جاق کیمسه‌نین گئنل‌لیکله هیستئریک دوروم‌لارا دوشمه‌سی دوغال حال‌دیر. آنجاق بیر رومان یازاری بونلاری منطیقی یولونا سالا‌راق یازیب یارا‌دیر. ر. کبیری ده اؤزونه اؤزل منطیقی‌یله بورادا “اؤز” له “اؤزلوک” و قارشی قارشییا قویور. باش کاراکتئر “ائوین” دن “ائویم” ی، سئللول‌دان باغ حیطینی دوشونور. نئچه آددیم‌لیق بیر سئللولدا تکباشینا دوشوندوکجه ده هیستئریک دوروما دوشور. کاراکتئر اؤزو ایسته‌مه‌دن، اونو آشاغیلایان اینسان‌لارا آغیز آچیر. اونا گؤره ده “اؤزلوک” ون “اؤز” دن آجیغی گلیر. بؤیله‌لیکله “اؤز” له “اؤزلوک” ون دارتیشیب قونوشماسی ایره‌لی گلیر. اؤزله اؤزلویون دیالوقو باشلانیر و کاراکتئر ذئهینسل بیر فاز و فانتاستیک (مؤوهوم) بیر دونیایا گیریر. زین‌داندا “اؤز”، “اؤزلوک” دن اوستون توتولور. ساواش و دیره‌نیش گوجو سارسیلا‌راق معجزه دوشونولور. و ذئهینسل اینام‌لار جانلانیر. یئنه ده شامانیزمده اولان اینانج‌لار، شیطان تینی‌نین کیمی نسنه‌لره کئچیشمه‌سی، “آباجی” نین قام- شامانلا باغلی ناغیل‌لاری، اود موتیوی، اود تانری‌سی، باش کاراکتئرین اوشاق‌لیق چاغ‌لاری، خورافه‌لر و بامباشقا خالق اینانج‌لاری. رومانین بو بؤلومونده بو قونولار گئرچک‌دن ده چوخ گؤزل بیر بیچیمده آنلادیلمیش‌دیر:\n“آباجی شیرین گولوشویله… آرد- آردینا شیطانلا دیرناغین ایلیشکی‌سین‌دن ناغیل‌لار سؤیله‌یردی: دیرناغین آلتی شئیطانین یاتاق یئری‌دیر، یوواسی‌دیر… شیطان قیرینتی‌لارینی آااات ائشییه، تؤک زیبیل قابینا داااا، آی آباجی! دئمیرسن شیطان دی دی دی دیوارین دلیک- دئ دئ دئ دئشییینده یووا قورار؟ بالا‌لار؟! بیر گون گؤردون ائوی شیطان باسیب هااا!… یئرسیز دوشونجه‌لر ایلدیریم کیمی بئینینده پارلاییب یوخا چیخیر… اونو آشاغیلایان اینسان‌لارا گؤره اؤزوندن آجیقلی‌دیر. اؤزلویونون اؤزوندن جینی توتور… اؤزویله اؤزلویو چکیش- برکیشده‌دیر. اؤزونون گؤزوندن گیله‌لر آخدیقدا، اؤزلویو مؤوهوم بیر یارادیق اؤنونده دوروب… چن کیمی‌دیر اؤزلویو… اؤزلویو اونا یاخینلاشیر. اونو اؤز چن- دومانینا بورویور. اونونلا دؤش- دؤشه دایانیر… اؤزو، اؤزونو توتا بیلمیر… اؤزلویو گئت- گئده اونا یاخینلاشیر. اونونلا بیرلشمه‌ده‌دیر… اؤزلویونون باغرینا سیغینیر… اؤزلویونه سیغیشدیغی بئله، اوشوتمه‌سینه یارارلی گلمه‌ییب، آیاق‌لاری اوشویور… آباجی‌نین دئدییی شیطان، دیرناق قیرینتی‌لاری‌نین ایچینده جا‌لانیر. شیطان بوینوزلو، چیرکین بیر یارادیق دئییل. وسوسه‌لی، هوس‌لی رنگه بویانیب. بئینی‌نین سویوغا حساس اولدوغو، مؤوهوم دوشونجه‌لرین یارانان نوقطه‌سیندن باش قالدیرمیش، ایندیسه خیالیندا شؤعله چکیر… آباجی‌نین ناغیل‌لارینداکی اود تانری‌سی‌دیر. دمیر قاپی‌دان شؤعله چکیر. اونو مؤوهوم خیال‌لاری‌نین دولانباجیندا دولاندیریر. گؤزلری یومولو، خیا‌لی مؤوهومات ایچینده گزیر… اود تانری‌سی دمیر قاپی‌نین گؤزلریندن اونا باخیر… اونو اؤزونه ساری چاغیریر. آلوو‌لانیر. اودلانیر. تک آدام‌لیق جهنمین قیزغین سویوغوندان، سئللولون شا��تا باسان هاواسیندان قورتولوب، اود ایچینده آلوولانماق ایسته‌ییر… جئیرانی بئله آناسی گوجویله نامازخانا اوتاغینا سالیب، یاتیردیب… دئشیک‌لرده گیزلنمیش شیطانی آختاریرلار… ایچیندن شئیطانین بالالادیغی شئیطانجیق‌لاری آختاریر. – سن دئییرسن کی شئیطانین بوینوزو وار؟… مؤوهوم خیال‌لار باشیندان آشیب داشیر. اود رنگینده گؤزلرینه جالانیر… بیردن بیره قالخیر. اؤزلویونو اوتوردوغو یئرده بوراخیب، ایکی گؤزلو دمیر قاپییا، قاپیدا آلوو‌لانان مؤوهوم یارادیغا ساری قاچیر. آیازلانمیش جانینی آلوو‌لارا قاتماق ایسته‌ییر. آلوولانیب ایلییینه ایشله‌ین شاختا‌دان قورتولماق ایسته‌ییر. قاپییا یئتیشدیکده آلوو محو اولوب… آیازلاییب دونماق ایسته‌میر. شاختایلا شیکنجه اولماغا دؤزومو قالماییب. یوموروق‌لارینی دورما‌دان قاپییا دؤیور: – منی بو شاختا‌دان قورتارین! هؤنکور- هؤنکور آغلاییر: – آپارین، آسین، کسین،یاندیرین؛ آنجاق منی بو شاختا‌دان قورتارین!.. (آغ: ۵۵- ۵۶- ۵۷- ۵۸- ۵۹- ۶۰- ۶۱)”\nبو کاراکتئر، اوشاق‌لیق چاغیندان بئله، اؤز دوشونجه بویوت‌لاریندا بوتون خورافه‌لرین و خالق اینانج‌لاری‌نین دوز اولوب- اولماماسینی آراییب آختاریر. اؤیله اونون بو سایاق داورانیش‌لاری دا سونوندا اونو کومسومول و ساواشلا دیره‌نیشه تاپینان بیر قیز ائدیر. سؤزسوز بوتون سوره‌لرده، بوتون سیاسال آخیم‌لارین تاریخینی یارا‌دان‌لار بو سایاق ساواشقان و دیرنگن اینسان‌لار اولوب. کارل قوستاو یونگا گؤره، تاریخی، یاشامیندا بؤیوک دئنه‌ییم‌لر الده ائدیب، او دئنه‌ییم‌لرین یول گؤسته‌ریشی‌یله، اؤز جانینی چتین‌لیک‌لره سالماغا اورک‌لی اولان کیمسه‌دن باشقا کیمسه یاراتمیر. سؤزسوز یونگون تاریخ‌دن اولان بو آنلاییشینا قارشی، جییانی واتیمونون تاریخ بیلیمینی ایدئولوژیک بیر هؤروت ساندیغینی دا گتیرمک اولار. واتیمو، بوتون تاریخ‌لر اؤزل اکینسل(کولتورل) و اقتصادی قوشول‌لارا سؤیکه‌نه‌رک یازیلیب دئییر. نه‌دنسه تاریخ‌لرده یالنیز بیر توپلومون تانینمیش قهرمان اینسان‌لارینین رولو اولان اولای‌لاردان سؤز گئدیر و یاشامین آشاغی و اورتا قاتیندا یاشایان اینسان‌لاردان سس- سوراق یوخ‌دور. اویسا “ائویم” رومانی بوتونلوکله توپلومون آشاغی قاتیندا یاشایان، اوشاقکن آتاسی اؤلموش و یوخسوللوق‌دان بیر چئشید سولچولوغا یول آلمیش، و بو نه‌دندن اوزره زیندانا دوشموش گنج بیر قیزین یاشام اؤیکوسودور. بؤیله‌لیکله بو رومان بیر مارکسیست- لئنینیست قیزین یوخسا قادینین کیشیسل تاریخی کیمی ده ساییلا بیلر. بورادا سایین یازاری بیر مورخ کیمی دیرلندیرمک ایسته‌میرم. آنجاق رومان‌داکی اولای‌لار بیر مارکسیست- لئنینیست گنج قیزین کئچمیشی‌نین بیر بؤلومودور. بو قیز، روقیه خانیم کبیری‌نین اؤزو ده اولا بیلر. اؤزل‌لیکله ده کی روقیه خانیمین اؤز کیشیسل پئرسوناسینی دا بو روماندا آیدینجا گؤروروک. بونو سئللول دووارینا چیزیلن “ر” و اونون یانیندا “ک” حرف‌لریندن سئزمک چوخ دا چتین ایش دئییل:\n“موقتین سئللولونون دیوارینی “ر” شکیلینده چیزگیله‌میشدی… چیزگیله‌دییی “ر” لر اؤزونه آییردیغی بؤلگه‌دن ائشییه چیخمیردی… الینی چیزگیله‌دییی “ر” حرفینه چکدی… غفیلدن “ر” حرفینه اوخشار بیر چیزگی گؤرور… “ر” چیزگی‌سی یانیندا باشقا بیر چیزگی گؤرونور. “ک” کیمی بیر چیزگی‌دیر… (آغ: ۳۴- ۳۵)”\nیازار سانکی بو روماندا بیر گنج قیزین فیقوروندا اؤز کئچمیشینی آنلادا‌راق، اؤز اسکی سیاسال دوشونجه‌لرینی بیر تور قیناییر. رومانین کیمی دیزی‌لرینده گنج قیزین سیاسال چالیشمالاریندان‌ اوکوندویونو دویوب گؤرمک اولور. باش کاراکتئر دؤزولمز گؤوده‌سل یوخسونلوق‌لار ایچینده‌دیر. اؤزونو گوزگوده بئله گؤره بیلمیر. زیندان قاشیغی‌نین قاباریق یئرینده اؤزونه باخماغا چالیشیر. دئمک اؤز اونوتدوغو گؤزل‌لییینه بیر داها دؤنمک ایسته‌ییر. اونا گؤره ده اؤز سیاسال دوشونجه‌لرینه و آکتیو بیر کومسومول اولدوغونا اوکونور. و بیر داها اؤز وارلیق، اؤز یاشامینا اینانماق ایسته‌ییر:\n“الین‌دن گئتمیش فورصته حئییف‌له‌نیر… هئچ اولماسا قاشیغین قاباریق یئرینده گوزگوله‌نه بیلردی. شکیلینی آپ- آیدین گؤره بیلمه‌سه‌یدی ده، وارلیغینا، یاشادیغینا اینانا بیلردی… (آغ: ۹۲)”\nرومانین یئر- یئرینده گئدن “مارکس، ایستالین، لئنین، رفیق، صمد و قارابا‌لیق” کیمی سؤزلر، بو قیزین اؤنجه دئدیییم کیمی مارکسیست- سولچو- کومسومول بیر قیز اولماسینا قانیت‌دیر…\n“هله ائشیتدیم فلسفه ییغینجاقلاریزدا مارکس بابانی، نیچه دایینی اوخویوردوز، هه؟… یوخاری‌لارداکی رفیقلریزدن ایجازه‌سیز عاشیق اولا بیلمزسیز؟… یوخسا عاشیق اولماغیزا دا ایستالینی قبیردن خورتلادیب، عمی‌دن ایجازه آلما‌لی‌سیز؟… صمدین قارا بالیغی دا بونجا شدته دایانا بیلمز دئیه، آخ- وای‌لارینی بوغازی‌نین بوغاناغیندا بوغماغا چالیشیر… (آغ: ۴۴- ۴۷)”\nاؤزل‌لیکله بو روماندا، گئنلده اوغلان تیپینده دوزه‌لن قار آدامی‌نین قیز اولماسی و قار آدامی دوزه‌لینجه، کاراکتئرین ایچینده باشلانیب بیتمه‌ین شیلتاق‌لیق چوخ دوشوندوروجودور. او، نه اولور اولسون، آنجاق قار آدامی قره‌یه دئییل، اونا بنزه‌سین ایسته‌ییر. قار آدامی‌نین باشینا قره‌نین اوغلان بؤرکو یئرینه چارقات باغلاماغا چالیشان بو قیز اوشاغی، آناسیندان گیزلین ائوین ساندیق‌خاناسینا گئده‌رک، اوزون هؤروک‌لرینی دؤشوندن آشاغی کسیب، حیطده قار آدامی‌نین چییین‌لرینه یاپیشدیریر. بو اولایدا بیر اوغلانین آغزی آچیق قالیب، گؤزونون بره‌لمه‌سی‌نین ده آلت قاتیندا دوشونولمه‌لی چوخ آنلام‌لار وار. اوشاقلیغین شیلتاق‌لیق چاغیندان اؤزونو فئمینیستی بیر باخیشلا بؤیوتمه‌یه چالیشان قیز، سؤزسوز سونوندا دا هانکیسا ساواشیمدا بولونوب، تک آدام‌لیق سئللولدا یاتماسی کسین‌دیر. قار آدامی‌نین باشیندا، چیینینده اولان هؤروک‌لر، آنانی و آباجینی بئله شاشیردیب. قار آدامی‌نین هؤرویو و قیز کاراکتئرین هؤروک‌سوزلویو، اونون آناسینی بئله آجیقلاندیریب. بونلا بئله بو کاراکتئرین آناسی‌نین دا سانکی فئمینیستی بیر دوشونجه‌سی وار. آنا اؤز قیزینی قارقیشلایاندا دا، اورک‌دن قارقیشلامیر. بویون یئره گیرسین یئرینه گیرمه‌سین، اتین تؤکولسون یئرینه تؤکولمه‌سین دئییر. آباجی بئله اونو بیر تور سووونماق ایسته‌ییر…\n“اونون ایچینده بیر شیلتاق‌لیق وار. قار آدامی اونا اوخشاسین ایسته‌ییر. قره‌نین بؤرکونو گؤتوروب اؤز چرقدینی قار آدامی‌نین باشینا سالیر… غالیب اولموش سربازا اوخشاییر… آناسیندان گیزلین آستاجا ساندیق‌خانایا دورتولور. دؤشوندن آشاغی هؤروک‌لرینی قیچی‌یله کسیب حیطه قاچیر. قار آدامی‌نین اؤنونده دورور… قار آدامی‌نین چییین‌لرینه یاپیشدیریر… آناسی… بویون یئره گیرمه‌سین، اتین تؤکولمه‌سین، قیز آخی بو نه ایشدی؟ قیز دوغدوغوم یئرده داش دوغاردیم، دئییر… (آغ: ۶۸- ۶۹)”\nبو قیزین سیاسال کئچمیشینی بیزه آنلا‌دان، همن او قیزین اؤزو، دئمک روقیه خانیم کبیری‌دیرسه، گنج چاغ‌لاریندا مارکسیزم یولوندا زیندانا دوشسه ده، بو روماندا مارکسیزمین دوز و گئرچک بیر آخیم اولوب- اولماماسیندان موطلق سؤز آچمیر. اونا گؤره ده بو رومان منجه هئچ ده ایدئولوژیک بیر رومان دئییل و اوندا اولان مارکسیزمله باغلی دیالوق‌لار، قولایجا رومانین دوغال آخیشیندا، گره‌یی اولان دیالوق‌لاردیر. خانیم کبیری بو روماندا اسکی کومسومول فیقورونو اؤز- اؤزوندن بیر قیراغا چکیب و گئرچک یولو تانیماق ادعاسیندا دا دئییل. بو رومان مودئرن بیر بیچیمده، چاغیمیزا اویغون بیر بیچه‌مله آنلادیلمیش‌دیر. مارکسیزم مودئرن فلسفه تاریخی‌نین بیر بؤلومونو اولوشدوران بیر آخیم اولدوغوندا، بورادا دا یازینسال بیر اورون شکیلینده بیر چئشید مودئرن اؤیکویه چئوریلیر. بو روماندا داها آشیری بیر ایدئولوژی‌یله اوز- اوزه دئییلیک. سایین یازار، مودئرن رومان یازماغین قورال و منطیق‌لرینه دایانا‌راق، ایسته‌نیلن دوستاق بیر کاراکتئرین باشیندان کئچمیش‌لرینی یازیب یاراتمیش‌دیر. مارکسیزم بیر فلسفه یوکلو آخیم‌دیر. و فلسفه، آنلاتی‌یلا ایلگی‌لی بیر سؤز بیلیمی دئییل دئین‌لر ده وار. آنجاق منجه ر. کبیری بونو بؤیوک بیر باشاری‌یلا گؤزل بیر آنلاتییا چئویره بیلمیش‌دیر…\nرومانین سون‌لاریندا باش کاراکتئرین اوشاق‌لیق چاغلاریندان‌ نئجه یوخسول بیر عائله‌ده یاشام سوردویویله اوزله‌شیریک. سؤزسوز بؤیله بیر دورومدا، بؤیله بیر یوخسوللوقلا یاشاماق، اینسانی بیر تور سولچو ائدیب، دین قونوسونا بئله پئسسیمیستجه داورانماغا سوروکله‌ییب، توپلومسال ساواشقانلیغا ایته‌له‌ییب، سونوندا دا زیندان بوجاق‌لارینا گؤتورر. سولچو کاراکتئر آرتیق زیندانی دؤزه بیلمیر و زیندان‌دان قورتاریب ائوه دؤنرسه، دین و مذهبه اولان آلئرژی‌سینی بئله آرا‌دان آپارماغا چالیشاجاغینی دوشونوب داشینیر. اؤز- اؤزونده بئله، نییه سولچو اولوب، بو سورون هاردان باشلانیب سوروسونا یانیت بولماق ایسته‌ییر. زین‌داندان اولدوقجا یورولوب، اولدوقجا دیره‌نیش گوجو سارسیلیب و هانکیسا بیر ساواشی دوشونمور. و اؤز باجی‌سی کیمی، آنا سؤزونه باخان کلاسیک دوشونجه‌لی بیر قیز اولسایدی دئیه دیله‌ییر. بونا گؤره ده مامورلارا یالان دانیشسا دا، اؤز- اؤزلویونده اؤزونه یالان دئیه بیلمیر:\n“آتاسی اؤلندن بری، یئمک یونگول اولسون دئییر… ایندی یاخشیجا دوشونور کی یونگول یئمک، یوخسوللوق، پاراسیزلیغا بهانه اویدورماق دئمک‌دیر. اؤز- اؤزویله آند ایچیر. ائوه دؤنورسه… آجلیغا بئله دوداغینی بوزمه‌یه‌جک. حتی کوچه باشینداکی مسجیدین میناره‌لریندن قالخان آذان سسینه دارینیب داریخمایا‌جاق… هاردان باشلاندی سوا‌لی باشیندان ال چکمیر. نه‌دن سول دوشونجه‌لرین چرچیوه‌سینه گیردی؟ نییه باجی‌سی کیمی آناسی‌نین سؤزه باخان قیزی اولا بیلمه‌دی؟ نه‌دن گنج بیر قیز کیمی اوتوروب قاپینی دؤین ائلچی‌لری گؤزله‌مه‌دی؟ نه‌دن… گیزلی- گیزلی کیتاب‌لارین ایچینه جومدو؟… مامورلارین اؤنونده سوسوب بعضن یالان دانیشسا دا، یاخشیجا بیلیر کی اؤزلویونه یالان سؤیله‌یه بیلمز… (آغ: ۸۷)”\nبو روماندا سولچولوق هانکیسا بیر سئوگیده یئنیلمک‌دن ده باشلانا بیلیر. یئنیلن بیر سئوگی‌دن سونرا کیتاب اوخوماق اورتایا چیخیر. تندیر دامینا سیغینیب کیتاب اوخوماق یئنیلمیش بیر سئوگینی اورکده یاشاتماق کیمی‌دیر. و ایتن سئوگینی سانکی کیتاب‌لارین کاراکتئرلرینده آختاریب بولماق اولور. بورادا صنعت سورونو ایره‌لی گلیر. هانکیسا بیر یازارین باخیشیندا، صنعت، سئوگی‌نین گؤزونون آتلاز بویاسینی، بال بویاسینی آنیب دوشونمک کیمی بیر نه‌سه‌دیر. بؤیله بیر صنعتچی‌لیک سؤزسوز اینسانی سولچولوغا، و اونون آردینجا زیندان سئللول‌لارینا دا یؤنلده بیلیر. کیتاب اوخویان، ایتیک دوشن سئوگیلی‌سینی، آنجاق اوخودوغو کیتاب‌لارین کاراکتئرلرینده آختاریب بولا بیلیر. کیتاب‌لاری اوخویوب درین‌لیک‌لرینه واردیقجا، اؤزونو سئوگی‌نین قهرمانی کیمی دوشونوب سایا بیلیر. اؤرنه‌یین بو رومانین سون‌لاریندا آنلادیلان ماکسیم قورکی‌نین آناسی، یوخسا صمد بئهرنگی‌نین بالاجا قارا بالیغی کیمی. داها سونرا رومانین باش کاراکتئری ماکسیم قورکی کیمی ایشچی صینیفی‌نین باش قالدیری‌لارینا قاتیلیر، یوخسا دا بالاجا قارا بالیق کیمی بؤیوک بیر ساواشا گیریر. و سئوگیلی‌سی “قارا- قره” نی ایتیرسه ده، “قورکی” نین “آنا” کیتابی‌یلا ایشچی باشقالدیری‌سی‌نین نه اولدوغونو آنلاییب، “صمد” ین ده “قارا بالیق” ینی تاپیر:\n“کیتاب‌لاری واراقلادیقجا، یئنی بیر دونیا کشف ائدیردیم… قارا- قره‌نی ایتیرسم ده، ماکسیم قورکی‌نین آناسی‌یلا یوموروغون، ایشچی‌نین نه اولدوغونو آنلادیم. آتام اؤلوم دؤشه‌یینده، صمدین قارا بالیغینی تاپدیم… قره‌نین اؤزونو، خیالینی بئله بوتؤولوکله ایتیردیم. قارا بالیق یئنی بیر جوغرافیانین، یئنی بیر بؤلگه‌نین یولونا گئدن قاپینی آچمیشدی منیم اوزومه… بلکه ده بو سؤزلرین هامی‌سی اؤزومو آلداتماق اوچون‌دور. هر شئی باغ حیطین‌دن باشلاندی. قره‌نین گئدیشی گوندن، تندیر ائویندن… (آغ: ۸۸- ۸۹)”\nبو سؤزلر بیر کاراکتئرین، یوخسا بیر یازارین ایچینده گیزلیجه توپلانیب قالان هانکیسا پوتانسیئل‌لرین اوزه چیخماسی دئمک‌دیر. مارکسیزم فلسفه‌سی مودئرنیته‌نین اینسانا وئردییی بیر آخیم کیمی دیرلندییی گؤز اؤنونده‌دیر. مودئرن و مارکسیست بیر اینسان دا یالنیز توپلومسال قاتقی‌لاردا بولونماق‌لارلا اؤز ایستک‌لرینی یانیتلایا بیلیر، اؤز تین آجلیغینی دویورا بیلیر و اؤز دویغو- دوشونجه‌لرینده بیر تور اورقاسما وارا بیلیر کیمی‌دیر. بونا گؤره ده بو رومانین باش کاراکتئری قولای- قولای سئوگیلی‌سی “قره” نین یئرینه “قارا بالیق” ی قویا بیلیر. و بو آراجلا اؤزونو اؤز چئوره‌سینه آنلادا‌راق، ایستک‌لری اوغروندا ساواشا گیریر. آنجاق اونون ایستک‌لری گوج اورقان‌لاری یؤنوندن اؤنله‌نیر. بؤیله‌لیکله بیردن بیره اؤزونو سیاست آلانلاری‌نین دوز اورتاسیندا، یاپ- یالنیز بیر سئللولون اؤز و اؤزلویو بیرلیکده کیریدن سویوغوندا گؤرور. بؤیله بیر سیاستچی گنج اؤزونو قاپ- قارانلیق بیر گئجه ایچینده دویور، سونرا دا بو گئجه‌نی نئجه ایشیق بیر سحره چاتدیرا بیله‌جه‌یینی دوشونور. بیر گؤزونده گئجه‌نین قورخوسو یووا‌لانیر، بیر گؤزونده‌سه سحره چاتماق اوچون عیناد و موباریزه‌یه قاپیلماق. بو ایکی باشلی دوشونجه اونون بوتون یاشامینی کؤل��ه‌له‌ییر. اؤز- اؤزوندن ایتیب باتیر. اؤزونو اونودوب دا، اؤز سیر- صیفتینی بئله گؤره بیلمیر. قورخویلا عیینادی بیر- بیری‌یله باریشدیرا بیلمیر. آرتیق بؤیوک اینسان‌لیغی بیر- بیری‌یله باریشدیرماق آماجی‌یلا بؤیوک بیر ساواشا قاتیلان بیر سولچو گنج، اؤز ایکی گؤزونو بئله بیر- بیری‌یله باریشدیرا بیلمیر. بو رومان، اؤزونده چوخ بؤیوک، چوخ درین بیر آنلام داشیماقدا‌دیر:\n“یالنیز اؤز ایکی گؤزونو بیر- بیری‌یله باریشدیرا بیلن کیمسه‌لر، گئجه‌لری سحره چاتدیرا بیلر!…”\n□□□\nدوزو بو روماندا، بیر آز چاتیشماز یئرلر ده واردیر. چوخ آز سؤزجوک قوللانیمیندا، دیل پروبلئم‌لری، قیراماتیک چاتیشمازلیق‌لار، “آباجی” نین اوخوجولار اوچون بیر آز اینانیلماز اولان بیلگین‌لییی، “قره” نین چلیشکی‌لی پئرسوناسی و بیر نئچه چوخ دا اؤنملی اولمایان تومجه قورولوشو…\n۱- بیلدیییمیز کیمی، هانکیسا بیر سؤزو دئینده دیلی دولاشیب توپوق ووران کیمسه‌یه، “پلتک” دئییلیر. بؤیله‌دیرسه، “دیلی پلتک” یوخسا “پلتک‌لی دیلی‌ایله” سؤز بیرلشمه‌لرینده، “دیل” سؤزو آرتیق و یئرسیز گؤرونور. (آغ: ۱۸ ده)\n۲ – کیمی تومجه‌لرده، بیر ائدیمین اوچ دؤنه یئنه‌لنمه‌سی اوخوجو اوچون یاخشی آلینمایا بیلر. بو ائدیم‌لرین ان آزیندان بیرینی باشقا بیر ائدیمله دییشمک اولاردی سانیرام. اوسته‌لیک بیر تومجه قورولوشوندا بیر سؤزجویون یالنیز آنلامینی بیلیب اونو باشقا دیلده اولان بیچیمله ایشلتمک، تورکجه‌نین قورولوشوندا آخساق‌لیق یارا‌دیر. اؤرنه‌یین “آلدیرماق” سؤزونو دولایی‌سیز فارسجادا “اعتینا ائتمک” کیمی قوللانماق گئنل‌لیکله بیزده چوخ‌دور. نه‌یسه بیر سؤزون آنلامیندان چوخ، قوللانیمی اؤنملی ساییلما‌لی‌دیر. بو ایسه اوزگونلوکله یازارلاریمیز یؤنوندن اؤزن گؤستریلمه‌ین قونولاردان‌دیر.\n“قاشیقلا دیواری چیزمک، قایا‌لاری قازمایلا قازیب سود گؤلو قازماقدان چتیندی. (آغ: ۳۷)”\nمنجه اوچونجو “قازماق” یئرینه، اؤرنه‌یین “دوزلتمک” ائدیمیندن ده قوللانماق اولاردی.\n“دیرناق قیرینتی‌لارین(آ!) آلدیرما‌دان… (آغ: ۶۲)\nمنجه “دیرناق قیرینتی‌لارین(ی!) آلدیرما‌دان” یازیلسایدی، تومجه داها گؤزل آنلادیلمیش اولاردی.\n۳ – گئنل‌لیکله قوش وورماق آراجی کیمی قوللانیلان نسنه‌یه، “ریزین- داش” دئییلیر. “ریزین داشی اوخو” یوخسا تک بیر “اوخ” سؤزونو بونا ایشلتمک یاخشی یئرینه دوشمور. “اوخون ریزین حیسه‌سی” یئرینه، منجه بیر “توماج” سؤزجویو یئتردی. سؤزسوز بونلار یئرل دئییم‌لردن اولا بیلر، آنجاق نه‌یسه بیر آنلاتی آخیشیندا سؤزلرین نئجه قوللانیمینا داها دا آرتیق زیللنمه‌لیییک:\n“بیر الینده ریزین داشی اوخو، بیر الینده ده… یئنی‌دن داشی اوخون ریزین حسه‌سینه (حصه‌سینه!) قویوب آغاجی نیشان آلیر. (آغ: ۴۸- ۴۹)”\n۴ – گونئیده “گؤزلوک” سؤزونو، اؤزل‌لیکله دانیشیقدا ایشله‌دن، یوخ درجه‌سینده آزدیر. آنجاق بو سؤزجوک، روماندا گئدن بیر دیالوقدا، اؤزو ده یابانجی بیر یئرده بیر زیندان قاراوولو دیلیندن سؤیله‌نیلیر:\n“زیل سس‌لی کاغیذ- قلمی اؤنونوه قویور: – گؤزلویونو آچ! حقین یوخ‌دور باشینی ترپه‌ده‌سن. (آغ: ۵۲)”\n۵ – بو روماندا “آباجی” کاراکتئری، سانکی قام- شامان ناغیل‌لاری‌نین بیر چوخونو بیلیر. آباجی‌نین بونجا بیلگین اولماسینی، بیر آز اوخوجو اؤزو اوچون ایچسللشدیری�� اینانا بیلمیر. رومانین بیر یئرینده بئله، آباجی بیلگین بیری‌سی ده دئییل، آرتیق تانری کیمی بؤیوک‌دور ده. بیر یئرده ده فالچی کیمی چیخیشدا بولونماقدا‌دیر. بو ایسه آباجی کاراکتئرینی چوخ چلیشکی‌لی بیر پئرسونا کیمی اورتایا قویماق‌دیر:\n“آباجی‌نین دئدییی شیطان دیرناق قیرینتی‌لاری‌نین ایچینده جانلانیر… آباجی‌نین ناغیل‌لارینداکی اود تانری‌سی‌دیر… نه یاخچی آباجی وار‌ایمیش دئیه دوشونور. بیر گون زیندان‌دان قورتولوشو اولورسا، آباجی کیمی تانرینی گؤیدن یئره ائندیرمه‌یه‌جک… آباجی هر کسین الی‌نین ایچینه باخسایدی، خط‌لرین کسیشمه‌سیندن نئجه یاشایاجاغینی سؤیله‌یه بیلردی… (آغ: ۵۸- ۵۹- ۹۱- ۹۳)”\n۶ – دوغوردان دا بو روماندا، “قره” کاراکتئری‌نین اوستونده چوخ دانیشماق اولار. منجه بو روماندا ان دوشوندوروجو کاراکتئرلرین بیری “قره” دیر. دوزو من بو رومانی هله باسیلما‌دان اؤنجه اوخویاندا دا، “قارا- قره” یله باغلی اولان باغلام‌لاری ایکی- اوچ دؤنه اوخویوب، آلینماز بیر داد آلیب دا اوستونده چوخ دوشونوردوم. آنجاق نه‌دنسه اونون دا بو روماندا “آباجی” کیمی بیر آز چلیشکی‌لی پئرسوناسی وار و بؤیله بیر تیپین ده اولوب- اولماماسینا اوخوجو قوشقویلا یاناشیر. اؤرنه‌یین بیر یئرده، سئوگی‌سینی قولایجا سئودییی قیزا آنلادا بیلمه‌ین پلتک بیر وورغون‌دور، بیر یئرده، سیر- صیفت‌دن ده اولموش اولسا، روس‌لارین آدلیم قوشوقچوسو اوسیپ ماندئلئشتاما بنزه‌ین بیر قوشوقچودور، بیر باشقا یئرده ده شار- مازی اوینا‌دان بیری‌سی. بونلا بئله، منجه “قره” کاراکتئری اولماسایدی، بو چوخ یئرینده یازیلمیش دولغون رومانین بیر بوجاغی بوش قالمیش کیمی اولا‌جاقدی…\nروقیه خانیم کبیری چوخ بؤیوک بیر باشاری‌یلا بو رومانی دوغما یازینیمیزا سونموش‌دور. بو رومان منیم اوچون چوخ اوغورلو بیر رومان‌دیر، داها دا اوغورلو اولسون دیله‌ییرم.\n۱۳۹۲\/ ۶\/ ۲۰- ۲۱\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nاوچ گؤزل\nاسماعیل مددی (اولکر)\nسئوگیلیم\nسلیمان ثالث\nیئددی دره‌نین سویو\nاکبر صالحی (قاداش)\nدووار\nارشد نظری\nچاپ\nدیدگاهتان را بنویسید\nنشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *\nدیدگاه *\nنام *\nایمیل *\nوب‌ سایت\nذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.\nΔ\nباشقا اثرلریندن\n«آخماق تولکو» موسیقیلی تئاتری‌نین آچیلیش مراسیمی کئچیریلدی\nسه شنبه ۵ تیر ۱۴۰۳\nآشیق سؤزونون کؤکو حاقیندا \/ اسلام صادق \/ جابیر اسمعیل‌زاده شاملو\nیکشنبه ۲۷ خرداد ۱۴۰۳\n«دده‌م قورقود کیتابی»نین درسدن نوسخه‌سی نفیس شکیلده یاییلدی\nشنبه ۲۶ خرداد ۱۴۰۳\nعؤموردن قالان سس‌لر\nشنبه ۲۶ خرداد ۱۴۰۳\n«اسماعیل پیل‌پایه»‌‌نین «دیشلریم تلگراف وورور» کیتابیندان اؤرپک گؤتورولدو\nپنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳\nگونئی آذربایجان ائل شاعرلری\nپنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳\nزنگانلی «عاشیق مسلم عسگری» آدینا «داستانلار» کیتابی یاییلدی\nشنبه ۱۲ خرداد ۱۴۰۳\n«ائل اوغلو»نون «آرخادا قالان ایل‌لر» کیتابی باکی‌دا نشر ائدیلدی\nدوشنبه ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳\nگزارش «رسانه مصور» از مراسم ۸۰ سالگی «حبیب فرشباف»\nسه شنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۳\nحبیب فرشباف ۸۰؛ تبریک ائدیریک\nدوشنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳\nمجله ایشیق شماره 4\nآذربایجان توی‌لاری\nمجله ایشیق شماره 3\nآذربایجان و مهاجرت مساله‌سی\nمجله ایشیق شماره 2\nآذربایجان قفه‌خانالاری\nمجله ایشیق شماره 1\nآذربایجان معلم‌لری و تحصیل مساله‌سی\n“ائویم” ده شامانیزم، مارکسیزم و جهنمین قیزغین سویوغو \/ کیان خیاو (روقیه کبیری‌نین “ائویم” رومانی اوزه‌رینه بیر باخیش)\nایشیق\nwww.ishiq.net\nآذربایجان ادبیات و اینجه‌صنعت سایتی\n“ائویم” ده شامانیزم، مارکسیزم و جهنمین قیزغین سویوغو \/ کیان خیاو (روقیه کبیری‌نین “ائویم” رومانی اوزه‌رینه بیر باخیش)\nایشیق\nwww.ishiq.net\nآذربایجان ادبیات و اینجه‌صنعت سایتی\n“ائویم” ده شامانیزم، مارکسیزم و جهنمین قیزغین سویوغو \/ کیان خیاو (روقیه کبیری‌نین “ائویم” رومانی اوزه‌رینه بیر باخیش)","num_words":7050,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.026,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":197882.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سایتینیزدا «دده قورقود» کیتابی تانیتدیرماق اوچون جیلدینین تصویرینی ‏قویوبسونوز. من بو کیتابی نئچه ایل بوندان قاباق گؤرموشدوم. ‏آنجاق منه بیر شئیی خاطیرتلاتدی و بو یازییا سبب اولدو. کیتابین ‏جیلدینده یازیلیر «درسدن یازقیسی». من هله ده اؤزومه گله ‏بیلمیرم؛ آخی بو «یازقی» سؤزونو کیم یارادیب کی، بیزیم ‏باشیمیزی بلایا سوخوبدور. او بویدا عظمتلی بیر کیتابین اوستونده ‏بو سؤز؟ یازقی سؤزو داها چوخ یازیق سؤزونو منه خاطیرلادیر. ‏بیزیم دیلیمیزده بو کیمی کیتابلاری آدلاندیرماق اوچون آد تاپیلمیردی ‏کی، اونو یازقی آدلاندیریریق. قدیملردن بوگونه قدر هامی بئله ‏کیتابلاری «ألیازما» آدلاندیریبدیر. اوندا نه اوچون بیز اونو ‏‏«یازقی» آدلاندیرمالییق؟ ‏\nتورکییه‌ده بو جور کیتابلاری «یازما- ‏yazma‏»، اوزبکلر «قول ‏یازما-‏qolyqzma‏ »، تاتارلار «قول یازما -‏‎« кулъязма‏ ‏، قازاخلار «قول ژازبا- ‏қолжазба‏ »، قیرقیزلار «قول ژازما – ‏кол жазма‏ »، تورکمنلر «ألیازما-قولیازما-‏‎ elýazma-‎golýazma‏» باشقیرلار «قولیازما- ‏ҡулъяҙма‏»، ‏آذربایجانلیلار«ألیازما- ‏əlyazma‏» دئییرلر. ایندی باشقا دیللریله ‏ایشیمیز یوخدور. نییه بونلاری سئچدیم؟ چونکی بونلار رسمی دؤولت ‏دیلی ساییلیرلار. ایندی بو یازقی هاردان گلیبدیر؟ گلین بو سؤزون ‏ائتیمولوژیسینه باخاق.\nیازقی، یاز+قی شکیلچیسیندن عمله گلیبدیر. ‏بیزده بو شکیلچی اوچ واریانتلی بیر شکیلچیدیر (‏‎-qı,-gi, -ki,‎‏). ‏دیلیمیزده –قی ایله اولان سؤزلر توپلام ۱۶ دنه‌دیر (آلغی-ساتقی، ‏بیچقی، ساتقی، دارتقی، قاتقی، چاتقی- باتقی، آتقی، قیسقی، باسقی، ‏آسقی، تاپقی، زیققی، فیققی، فاققی)، -گی ایله اولان سؤزلر ۱۴ دنه ‌دیر (بیلگی، سیلگی، گزه‌گی، اوزنگی، دوزنگی، وئرگی، گچرگی، ‏درگی، گئدرگی، سرگی، اؤترگی، گزرگی، سئوگی، جیزگی)، – کی ‏ایله اولان سؤزلر ده ۴ دنه دیر ( ایچکی، بیچکی، چکی، سئچکی ). بو ‏سؤزلره دیقتله باخسانیز، اونلارین هامیسی فعلدن ایسیم یارادیر. ‏بوراجان هر شئی اؤز قایداسیندادیر. آنجاق بیر فرق وار، بونلارین ‏هامیسی پروسسی، عملین باش وئرمه پروسئسینی بیلدیریر. فارسجا ‏دئسک اسم ذات آدلانیرلار. مثلن سئچکی دئیینده سئچمه ایشینین ‏پروسئسینی، باش وئرمه سینی گؤسترمک اوچون ایشلنیر. فرق ‏بورادادیر. هرگاه بیز یازقی سؤزونو یاراتساق- اوندان بیر مادی ‏وارلیغی یوخ، بیر پروسئسی معنا ائتمک اوچون یارارلانا بیلریک. ‏بونا گؤره ده یازقی سؤزو (دستنویس) ألیازما معناسیندا یالنیشدیر و ‏اونو ایشلتمک ده داها بویوک بیر سهودیر. ‏\nمن ماراق اوچون بو سؤزو- یازقینی، گوگئلده سئرچ ائله‌دیم و ‏گؤرونن نتیجه منی هم مأیوس ائتدی، هم ده سهویمیزین نه قدر جدی ‏بیر زیانا یول آچماسینی گؤردوم. اورادا بئله یازیلارلا اوز-اوزه گلدیم:\nیازقی یازان،\nمقاله‌لر و یازقی‌لار،\nآجی یازقی،\nآذربایجانین غیرتلی ‏جوانلارینا بیر یازقی،\nآقای جنتی اوچون بیر یازقی،\nاسکی یازقیلار،\nیازقی عائیله‌سی،\nاو یازان اوچ یازقی یازدی،\nتورکجه یازقیلار،\n‏عرب دیلینده کیتاب به نوره‌سی کتب یا یازقی‌دان قایناقلانیر،\nبو یازقی ‏طبیعت گونونده…،\nچوخ عذر ایستیرم کی چوخ بواقجا یازقی وردیم،\nباغلا بونی یازقی یازلموش کفنه،\nکیمین آدی یازقی لارا قالیبدی- یازقی ‏لارا یاخجی‌لیغی سالیبدی… ‏\nبو و بونا اوخشار سؤزلر دیلیمیزی کورلاییر. سؤز یاراتماقدا چوخ ‏ائحتیاطلی اولمالییق. بو سؤز اونا اوخشاییر کی، سن ایللر بویو ‏اوشاغیوا بیر آد قویاسان؛ نئچه ایل اوجور دا چاغیراسان، بیردن ‏بیرگون دوروب، بیری اونو باشقا بیر گوبود آد ایله آدلاندیرسین . ‏\nیازقی دیلی سهودیر، دیلیمیزده «یازی» سؤزو ایللر بویو ایشله‌‏نیبدیر. سؤزو قورتارماق اوچون سؤز حاققیندا فضولی‌دن بیر شعیری ‏سیزه پای وئریرم کی، سؤزون قدرینی یاخشی بیله‌سینیز:‏\nخلقه آغزین سرّنی هر دم قیلیر اظهار سؤز\nبو نه سّردر کیم، اولور هر لحظه یوخدان وار سؤز\nآرتیران سؤز قدرینی صدقیله قدرین آرتیرار\nکیم نه مقدار اولسه، اهلین ایلر او مقدار سؤز\nوئر سؤزه أحیا کی، توتدوقجا سنی خواب- أجل\nائده هر ساعت سنی او یوخودان بیدار سؤز\nبر نگار عنبرین خطدیر کؤنوللر آلماغا\nگؤستریرهر دم نقاب- غیبدن روخسار سؤز\nخازن گنجینه اسرادیر هردم چکر\nرشتۀ اظهاره مین – مین گوهر- اسرار سؤز\nاولمایان غواص بحر معرفت، عارف دئییل\nکیم، صدف ترکیب تندر، لؤلؤ شهوار سؤز\n****\nیازیچی‌نین علاوه‌سی:\nبورادا فضولینین غزلینین سون بیتی دوشوبدور، اونو علاوه ائتدیم:\nگر چوخ ایسترسن فضولی ، عزتین آز ائت سؤزی\nکیم چوخ اولماقدان قیلیبدیر چوخ عزیزی خوار سؤز\nبو یازیدان مقصودوم یالنیز «یازقی» سؤزونون سهو اولماسیدیر. گرگ بونو علاوه ائدیم کی، دیلیمیزین وارلانماسینین أساس یولو یئنی سؤزلرین یارانماسیدیر. بونون دا تک یولو کؤک و شکیلچیلر و یا سؤز بیرلشمه لری یولو ایله اولور. ائله یوخاریدا اولان شکیلچیلر یاردیمی ایله دیلیمیزه ایچکی (ایچیلن بیر شئی و ایچمک فعلیندن و – کی شکیلچیسیندن یارانیبدیر)، درگی ( درمک = توپلاماق معناسیندا اولان فعل و بو شکیلچی ایله یارانیبدیر)، نئچه ایل بوندان قابان آسقی (پالتارلاری آسلاماق اوچون) آسماق و بو شکیلچی ایله یارانیبدیر. دیلیمیزده اولمایان سؤزلره هر کیم سؤز یارادسا اونا آفرین دئمک لازیمدیر، آما یوز اؤلچوب بیر بیچمک ایله.\nساغ و أسن اولاسینیز\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nاوچ گؤزل\nاسماعیل مددی (اولکر)\nسئوگیلیم\nسلیمان ثالث\nیئددی دره‌نین سویو\nاکبر صالحی (قاداش)\nدووار\nارشد نظری\nچاپ\n11 پاسخ\nغلام _ قلی زاده گفت:\nسه شنبه ۳ مرداد ۱۳۹۶ در ۲۱:۱۴\nسلاملار سایین دوقتور فیروز بی رفاهی\nسایین دوقتور جان چوخ ساغ اولون چوخ گوزه ل و گوجلو کونولار ایله آیدینلیق وئریرسینیز.\nدوقتور جان لکن سیزلر ایله ارتباط یولو آختاردیم تاپا بیلمه دیم.\nبوردا گوردوم سایین دوقتور مجد فر و استاد حسن ریاضی و جنا��ینیز دوقتور رفاهی دوست و یاخین یولداش اولوبسونوز. امکانی وارسا منه هر اوچونوزون تلفون نمارالاری لازیمدیر یا ارتباط اوچون بیر کانال سوسیال\nچوخ ساغ اولون.\nاورمودان غلام_ قلی زاده\nاکبر صالحی قاداش گفت:\nشنبه ۲۸ آذر ۱۳۹۴ در ۱۹:۰۲\nجناب دوکتور سالاملار!\nوئردییینیز آچیقلامالارا گؤره مینت دارام، منی باعیشلارسینیز، ایکی سسلی آراسی قایداسی، ایکی سس سیز تایپ اولونوبدور. آنجاق بورادا او قانون دخالت ائتمیر. بورادا سس سیز حرفلرین قانونوندان فایدالانیریق. بئله کی، اگر سؤزلر کار سس سیز ایله بیترلیرلرسه، قین، قون اکلریندن اؤرنک: توتقون، باسقین، چاپقین ترسینه جینگیلتیلی سس سیزلرله سؤز بیتدیکده غین، غون دان یارارلانیر. اؤرنک: آزغین، سایغین، یورغون، پوزغون و کین، کون – گین، گون اکلری ده اینجه سسلی سؤزلرده، کار – جینگیلتی لی اساسیندا یازیلیر.\nمنیم سورغوم یالنیش یوخسا یانلیش یازی شیوه سینه گلدیکده بونو بیلمه لی یم: ایضاحلی لوغت سؤزلویونده، یانلیش گلیب. کؤک باخیمیندان دا بو دوز نظره گلیر. اؤرنک اولاراق بو قوهوم سؤزلری نظره آلاق: یانیلماق، یانیتماجا. آنجاق منده سورغو بوردان اورتایا چیخیر کی، یاراپاق، تورپاق سؤزلرینین، مئتاتئز قانون اساسیندا، یالنیش شکلینی سهو اولسادا، راحات دئییلدییینه گؤره ادبی دیلده قبول ائتمیشیک می؟\nفیروز رفاهی گفت:\nجمعه ۲۷ آذر ۱۳۹۴ در ۲۱:۵۶\nجناب صالحی بی سلام\nسیزین ایکی سوآلینیز یازی سایاغیدیر. ایکینجی سوآلینیزدا سوراق دوغرودور. بیزیم دیلیمیزده «سورماق» نه ایسه نین آرخاسیندا اولماق معناسیندادیر و بورادا «سور+ ق (شکیلچی) علاوه اولونور. ایندی بیر شئی وار کی، بو سؤز بیزیم دیلیمیزدن فارس دیلینه هله ۵-نجی هجری عصریندن قاباق کئچیبدیر. اوندا بونو «سراغ» کیمی یازیبلار و بو سؤز سونرالار ائله بو فورمادا دیلیمیزه داخیل اولوبدور. اوچونجو سوآلینیزآ گلینجه سایغین دوغرو اولور. «سایماق» فعلی حؤرمت ائله مک معناسیندادیر و بو فعله «-قی» شکیلچی علاوه اولوناراق صیفت یارادیر. آما بیر قایدا وار کی، ایکی سسیز آراسیندا اولان «ق» سسی یوموشالیر و «غ» سسینه چئوریلیر. اوندا سایغین یازماق دوزگون ساییلیر. سیزین بیرینجی سوآلینیزا گئنیش بیر ایضاح لازیمدیر. بونو من تصادوفن یازیب و «آذری» درگیسینه گؤندرمیشم. بو یاخیندا سایتا گؤندررم کی، نشر اولونسون. لوغتلرده یالنیش یازیرلار کی، منیم فیکریمجه سهودیر.\nهله لیک ساغ و سلامت اولون.\nاکبر صالحی قاداش گفت:\nچهارشنبه ۲۵ آذر ۱۳۹۴ در ۱۲:۵۵\nسلاملار! سایین اوستادیم دوکتور رفاهی جنابلاری!\nایسته ردیم، مومکونجه منیم اشاغیدا گلن سورغولاریمی یئری گلمیشکن جاوابلاندیراسینیز.\n۱- یالنیش، یوخسا یانلیش؟\n۲- سوراغ، یوخسا سوراق؟\n۳- سایقین، یوخسا سایغین؟\nاکبر صالحی قاداش گفت:\nچهارشنبه ۲۵ آذر ۱۳۹۴ در ۱۲:۲۸\nسالاملار! سایین اوستادیم، جناب دوکتور رفاهی من همیشه سیزدن اؤیرنمیشم. “یازغی” حاقدا سیزینله راضی یام. من یالنیز “غی” اکینه گؤره بو دوشونجه یه یؤنلدیم کی، یازغی نی، یازی یا یوخ، یازی وسیله سینه ایشلتمک اولار. بئله لیکله دوشوندویومو، سیزه اؤنه ری کیمی اورتایا چیخارتدیم.\nفیروز رفاهی گفت:\nسه شنبه ۲۴ آذر ۱۳۹۴ در ۲۳:۰۵\nجناب صالحی بی سلام\nمنیم او یازیدان مقصدیم “یازغی” سؤزون دیلیمیزده اولماماسی و “یازما” معناسیندا ایشلنمه سینین یالنیش اولماسی ایدی. ایندی بو قالیر اوخ��جولارا کی، او مقاله دن بیر شئیلر اؤیرنسینلر ، یا اؤیرنمسینلر. یازغی سؤزو من بیله سی آنجاق اؤزبک دیلینده و فرقلی بیر معنادا ایشلنیلیر. بو سؤز هئچ بیر دیرلی سؤزلوگده : “أسکی تورک سؤزلری سؤزلویو” ، “تورک سؤزلرینین ائتیمولوژی سؤزلویو” و تورکلرین “تاراما سؤزلویو” و س. یوخدور. أیر سیز بیر سوراغ بیلیرسینیز منه ده اؤیردین. “یازغی” سؤزونون قارشیسی دیلیمیزده ساده جه “یازی”-دیر. و بو چوخ أسکی سؤزدور ، ائحتیاج دا یوخدور کی، اونو باشقا سؤزیله دییشک. بئله سؤزلر ایشین و عملین فرایندینی و باش وئرمه سینی گؤستریر و ترکیبده بیر ایسیم کیمی ایشلتمک اولار. سیزین یازدیغینز “آسغی” دا بئله دیر. قدیملر شلواری ساخلاماق اوجون شالوارآسغیسی واریدی. یا چالغی تک بیر شئیی بیلدیرمیر آمما دیینده چالغی آلتی معنالانیر ، یا چالغی+چی اولور بیر آدام. تک باشینا او دا بیر فرایند اولور و ایسیم معناسیندا ایشلنمیر. منیم سؤزوم بودور کی، اولان سؤزه قارشی یا معادل لازیم دییل. مثلن بیزیم حؤرمتلی تدقیقاتچی دیلداشیمیز جناب شاهمرسی یازیر “قارشیت” بو سؤز ده یالنیشدیر و اونون دوزگونو ائله قارشیدیر. -ایت شکیلچیسی ایله بئله سؤز یاراتماق اولماز. نه اینکی بئله سؤرلر قیسیردیرلار ، بلکه بونا گؤره کی، دیلیمیزین قایدالاری بونا ایجازه وئرمیر. بیزیم دیلیمیزده هئچ بیر دنه ده قیسیر سؤز یوخوموزدور. بوتون سؤزلریمیزن تؤره مک قابلیتی وار: آز یا چوخ وار.\nساغ و أسن اولون.\nاکبر صالحی قاداش گفت:\nیکشنبه ۲۲ آذر ۱۳۹۴ در ۱۶:۲۹\nسلاملار سایین اوستادیم دوکتور رفاهی جنابلاری\nمن ایندی یه دک بو حاقدا فیکیرلشمه سمده، سیزین یازینیزا دوشونرکن، ساندیم بیر زاد تاپان کیمی اولموشام. وئردییینیز اؤرنکلره گؤره:\n۱- چک+ کی= چککی و موخفف اولاراق چکی اولموشدور\n۲- چالقی یوخ، چالغی یازمالی ییق. چال فئعلینین سونو “ل” جینگیلتیلی سس سیزلردن دیر.\n۳- منجه یازقی یوخ، “یازغی” اولمالی دیر. یازغی دا “ال یازما” یئرینه یوخ، یازیلان یئر و بوش کاغیذ آنلامیندا ایشلنه بیلر. اؤرنک اولاراق آس+ قی= آسیلان یئر و ائله جه ده یاز+ غی= یازیلان یئر و ان سونو بئله دوشونورم کی، کاغیذ آنلامیندا ایشلنه بیلر.\nپرویز شاهمرسی گفت:\nپنجشنبه ۵ آذر ۱۳۹۴ در ۱۹:۴۰\nسلاملار.\nسایقین رفاهای جنابلارینین یازیسینی اوخویوب اوندان سونرا یازیلان ایکی باخیشی دا ایزله دیم. رفاهی جنابلاری «نسخه» سؤزونون قارشیسیندا «یازقی» سؤزونو قویماقدان اوزگون اولوب، دئییرلر نییه «ال یازما» سؤزونو ایشلتمه میشم. بیرینجی سؤز بودور کی «ال یازما» سؤزو «سخه خطی» نین قارشیتی دیر یا «نسخه» نین؟ آذربایجاندا یا باشقا تورک اؤلکه لرده جناب رفاهی یازدیغی کیمی «ال یازما» نی هانسی سؤزه ایشله درلر. تورکو دیلینده یا دونیانین هر بیر دیری دیلینده یئنی سؤزو نئجه دوزلرلر؟ ان یاخشی ان دوزگون قارشیت نئجه یارانا بیلر. رحمتلیک پروفسور زهتابی نین «لکسیکولوژی» کتابیندا یا باشقا کتابلاردا اؤزنک اوچون فارس دیلینده محمد رضاباطنی نین یازیلاریندا بیر کؤکلو سؤز وار: یئنی سؤز یاراتمالی اولورسا گرک فعلدن دوغولوب هر نه قدر امکان وار کیچیک و دونوق اولا. اؤرنک اوچون «آلت موسیقی» سؤزونه تورکو دیلینده «چالقی» یاخشی دیر یا «ال چالان»؟ بیز «چالقی» سؤزوندن یاخشی فاعل (چالقیچی) دوزلده بیلریک یا «ال چالان» دان؟ «ال یازما» یا «قول یازما» سؤزو یاییلیب آنجاق ادبی و دیلچیلیک باخیمیندان دوزگون دئییل نییه کی دیلچیلیک اصطلاحیندا بئله سؤزلره «قیسیر سؤزلر» دئیرلر. نئجه کی فارسی دیلینده «فریب دادن» «قیسیر» دیر. دوز بودور کی «فریفتن» ایشلنسین. تورکو دیلینده بو قایدا اؤزون گؤزل گؤستریر. بو دیلده او قدر سؤز یاراتما اساسلاری آیدیندیر کی «ال یازما» کیمی «مرکّب» سؤز یاراتماغا یئر قالمیر. رفاهی و باشقا اوستادلاری بو قونو ایلگیلندیکلرینه گؤره آلقیشلاییب اونلاری دکتر محمدرضا باطنی نین «فارسی زبان عقیم» یازسینی اوخوماغا چاغیریرام. بونودا سوندا دئمک گرکدیر کی «یازقی» سؤزو تورکو دیلینده کؤکلو سؤز اولوب «نسخه» سؤزونه یاخشی قارشیتلارداندیر. یئنه بوتون یولداشلارا اولو تانریدان جان ساغلیغی دیله ییرم.\nمرتضی مجدفر گفت:\nپنجشنبه ۵ آذر ۱۳۹۴ در ۰۰:۱۶\nسلام. فیروز معلمین یازیسینین آردیندا، ارسلانین کامنتینی گؤرمک منی چکدی آپاردی ۳۶ ایل بوندان اوله. بیز دؤردوموز، یعنی من، فیروز و ارسلان، هم ده او گونکو جاوان دوستوموز و بو گونکو قدرتلی ادیب و شاعریمیز حسن ریاضی، آز بیلدییمیزه باخمایاراق، آذربایجان دیلینه دستور و سونرالار سؤزلوک یازماق فیکرینه دوشموشدوک. آنجاق چوخ آز مدتده دوشوندوک کی یازماق عوضینه، اوخوماق لازیمدیر. ارسلانین سؤزو دوز دور. بیر – ایکی آی بیر تورکیه تئلویزیون کانالینا باخیب، بیر باکی سایتیندا گزن دوستلار ، دیلیمیزه دستور یا خود سؤزلوک و دایره المعارف یازماق فیکرینه دوشورلر.\nاو ایللر بیزیم هر دؤردوموزون یولوموز، بیر دؤرد یول آیریمیندا آیریلان دؤرد نفر کیمی، دؤرد فرقلی و البته آز- چوخ بیر- بیرینه یاخین اولان یوللارا بؤلوندو و فیروز دیلچیلیکده، ارسلان ایسه، تورکیه نین پارلاق سیمالاری نین اثرلرینی آذربایجان و فارس دیللرینه ترجمه ائتمکده و حسن ریاضی ایسه نقد ادبی ساحه سینده متبحر اولودلار، من ایسه هله …\nایشیق سایتیندان ایسته ییرم بئله قیسا و یول گؤسترن یازقی لاری( باغیشلایین، یازی لاری!) تئز- تئز نشر ائتدیرسینلر. هم ده حسن ریاضی و ارسلانین یازی لاریندان بیز اوخوجولاری آرتیق راق فایدلاندیرسینلار.\nارسلان فصیحی گفت:\nچهارشنبه ۴ آذر ۱۳۹۴ در ۲۳:۳۱\nفیروز قارداش ، بو جور قوندارما سؤزلرین سایی چوخدان دؤزولمز درجه‌یه چاتیب، چوخدان اؤز حدینی آشیب.\nیئریندن دوران، بیر-ایکی تورکجه ژورنال اوخویور یاخود تورکیه و آذربایجان تلویزیونونا اؤتری بیر باخیر،\nبیر ایکی گوندن سونرا گؤرورسن کی هاوا گؤتوروب «منده سیغار ایکی جهان، من بو جهانه سیغمازام»- دئییر!\nسونرا کلمه دوزلدیر، اصطلاح یارادیر، دیلچیلیکله مشغول اولور، ادبی نظریه ایره‌لی سورور،\nاؤزوندن باشقا هئچ کیمی قبول ائله‌میر.\nبونلارا دئمک لازیمدیر کی، آی قارداش، آی باجی، بو دیل دونن یارانماییب، قدیم کئچمیشی، عنعنه‌سی، فورلاشمیش ادبی دیلی، زنگین ادبیاتی وار. سن بونلارین هامیسینی اوخویوب، سونرا اسکیکلرینی، دلیک-دئشیکلرینی یاماییرسان؟\nیوخسا نه قاییریرسان؟ دیل یئتیم اوشاغین مالی دئییل کی، هره اؤزونه پای قوپارماق ایسته‌یه. دیل خلقین مالیدیر و خلق اونو قورویاجاق.\nفیروز رفاهی گفت:\nچهارشنبه ۴ آذر ۱۳۹۴ در ۱۳:۰۶\nسلاملار\nبورادا فضولینین غزلینین سون بیتی دوشوبدور، اونو علاوه ائتدیم:\nگر چوخ ایسترسن فضولی ، عزتین آز ائت سؤزی\nکیم چوخ اولماقدان قیلیبدیر چوخ عزیزی خوار سؤز\nبو یازیدان مقصودوم یالنیز «یازقی» سؤزونون سهو اولماسیدیر. گرگ بونو علاوه ائدیم کی، دیلیمیزین وارلانماسینین أساس یولو یئنی سؤزلرین یارنماسیدیر. بونون دا تک یولو کؤم و شکیلچیلر و یا سؤز بیرلشمه لری یولو ایله اولور. ائله یوخاریدا اولان شکیلچلر یاردیمی ایله دیلیمیزه ایچکی (ایچیلن بیر شئی و ایچمک فعلیندن و – کی شکیلچیسیندن یارانیبدیر)، درگی ( درمک = توپلاماق معناسیندا اولان فعل و بو شکیلچی ایله یارانیبدیر)، نئچه ایل بوندا قابان آسقی (پالتارلاری آسلاماق اوچون) آسماق و بو شکیچی ایله یارانیبدیر. دیلیمیزده اولمایان سؤزلره هر کیم سؤز یارادسا اونا آفرین دئمک لازیمدیر، آما یوز اؤلچوب بیر بیچمک ایله.","num_words":3334,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.085,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":160770.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو کیتابدا ایران‌دا باش وئرن سو بؤحرانی حاشیه-مرکز مناسبت‌لرینده اینجه‌لنمیشدیر. دئمک حاشیه مرکز مناسبت‌لری بیر طرفدن، حاکمیتین ایلییینه‌جن ایشله‌ین فساد و ثمره‌سیزلیک (ناکارآمدی) ایسه دیگر طرفدن، سو بؤحرانینی گونو-گوندن شیددت‌لندیریب، ایران‌ اهالیسینی و اؤلکه‌نین گله‌جه‌یینی فلاکته ساری سوروکله‌ییر. بونونلا دا باشاردیقجا بو بؤحرانین کؤک‌لرینی آراشدیرماغا چالیشدیق. چونکی هر هانسی بیر مسئله‌نین کؤک‌لرینی آراشدیرمادیقدا، اونون گله‌جه‌یی اوچون بیر چیخیش یولو دا تصور ائدیله بیلمز.\nعمومیتجه مخاطب‌لر اوچون، خصوصی ایله سو بؤحرانی ایله تانیش اولمایانلاردان اؤترو؛ بیرینجی بؤلوم‌ده «قلوبال سو بؤحرانی» آدی آلتیندا؛ اینسان اوچون سویون اهمیتی و سوسوزلوغون ریسکی، تاریخ بویونجا سو مصرفی‌نین گلیشمه‌سی، دونیادا و ایران‌دا سو وضعیتی کیمی عومومی موضوعلاری آچیقلاماغا چالیشمیشیق. ایکینجی بؤلوم‌ده ایران‌دا اهالی‌نین آرتماسی ایله سو بؤحرانی‌نین ایلگیسینه باخمیشیق. اوچونجو بؤلوم‌ده ده ایران‌دا مختلف سئکتورلاردا سویون ایشله‌دیلمه‌سینی موضوع ائتمیشدیک. دئمه‌لی بیرینجی بؤلوم‌ده سو بؤحرانیندان عمومی بیر باخیش آچیسی سرگی‌له‌ییب، ایکینجی و اوچونجو بؤلوم‌ده ایسه، سو بؤحرانی و اونون عمومی وضعیتینی ایران‌دا ایزله‌مکله سؤزوموزون آردینی توتموشوق.\nدؤردونجو بؤلومدن سونرا ایرانین حاشیه-مرکز مناسبت‌لری ایله حاکیمیتین فیساد و ثمره‌سیزلییینی هدفله‌یرک، ایران‌دا سو بؤحرانینی دیگر 7 بؤلومده آچیقلاماغا چالیشمیشیق. دؤردونجو بؤلوم‌ده «بئجرمه مدلی و ایران‌دا چئوره عدالتسیزلییی» بحثه قویموشوق. بئجرمه مدلی نه‌دیر؟، بئجرمه مدلینی ائتکی‌له‌ین ان اؤنملی فاکتورلار نه‌لردیر؟، بئجرمه مدلی نه ایشه یاراییر؟، ایران‌دا بئجرمه مدلی‌نین وضعتیتی و ایران‌دا بئجرمه مدلی‌نین یوخلوغوندا چئوره عدالتسیزلییی کیمی آلت باشلیقلارلا دا بئجرمه مدلی‌نین نه اولدوغو و نئجه ایران‌دا چئوره عدالتسیزلییینه تاثیر بوراخدیغینی آددیم-آددیم اینجه‌له‌میشیک.\nبئشینجی بؤلومون عنوانی «گولخانا و چئوره عدالت‌سیزلییی»دیر. بو بؤلومده گولخانا حاققیندا عمومی تعریف‌لری وئریب، گولخانا اکینی‌نین وضعیتیندن بحث ائتمیشیک. بوردا نظره آلدیغیمیز ان اؤنملی موضوع، گولخانا اکینی‌نین سویون آز ایشلتمه‌سی و اقتصادی فایدالاریندان علاوه، مرکزی حاکمیت طرفیندن گولخانا اکینی‌نین ایرانین مرکزی منطقه‌لرده یایغین‌لاشماسی ایله اونون حاشیه منطقه‌لرده قاباغی‌نین آلینماسی‌دیر. آلتینجی بؤلوم «مکانیکلشدیرمه‌نین سووارما راندیمانینا تأثیری و سو بؤحرانی‌نین کسکین‌لشمه‌سی» عنوانی ایله ایرانین کند تصرفاتیندا سووارما یوؤندملری ایله هر بیریسی‌نین راندیمانینی بحثه قویموشدور. دئمه‌لی بئشینجی و آلتینجی بؤلوملرده ایرانین کند تصرفاتیندا سویون هدره گئتمه‌سی ایله سو بؤحرانی‌نین اورتا گلیب کسین‌لشمه‌سینی بحثه قویموشوق.\n«ایران‌دا سويون حؤضه‌لر آراسی ترانسفئری» آدلی یئددینجی بؤلوم‌ده، شیرین سویون و شور سویون دوزسوزلاشدیراراق؛ ایرانین حاشیه منطقه‌لریندن مرکز منطقه‌لرینه ترانسفئری اینجه‌لنمیشدیر. بو بؤلوم‌ده ایرانین حیاتا کئچیریلن و اؤیرنمه مرحله‌سینده اولان سو ترانسفئری پروژه‌لرینی گؤزدن کئچیرمیشیک.\nسککیزینجی بؤلوم «ایران‌دا داخیلی استعمارین سو بؤحرانینا تاثیری» آدی ایله ژورنالین اونورقا سومویو حساب ائدیله بیلر. نییه‌کی اوندان اؤنجه و اوندان سونرا قئید اولان مقاله‌لرین موضوعلارینی و یا داها دوغروسو ایرانین حاشیه-مرکز مناسبت‌لرینده‌کی باش وئرن سو بؤحرانی‌نین جامع آنالیزی‌دیر. بو بؤلوم‌ده استعمار تاریخی‌نین گلیشمه‌سی و آکادئمیسین‌لر طرفیندن فورموله ائدیلمه‌سی بوتون دئتایلاری ایله دانیشیلدیقدان سونرا، گونئی آذربایجانین ایران‌دا داخیلی مستعمره اولوب-اولماماسی و داخیلی استعمارین نئجه ایران‌داکی سو بؤحرانینا تاثیرینی تحلیل ائدیر.\nدوققوزونجو بؤلومون عنوانی «ایران آذربایجانیندا سو بؤحرانی و اوشاق ائولیلییی‌نین آرتماسی»دیر. بو و بوندان سونراکی اولان اونونجو بؤلومده، سو بؤحرانی‌نین آذربایجانلی قادینلارین یاشاملارینا بوراخدیغی تاثیرلردن بحث ائدیلیر. چوخونلوقلا گلیرلری کند تصرفاتیندان الده ائدیلن آذربایجان کیمی دالی ساخلانیلمیش منطقه‌ده، گونو-گوندن کسکین‌له‌شن سو بؤحرانی؛ عایله‌لرین کئچینه‌جک‌لرینی چتین‌لشدیرمک‌ده‌دیر. قیزلارین ارکن یاشدا اره وئریلیب ده سیفرانین باشیندان بیریسی‌نین آزالماسی، بو بؤحرانین نتیجه‌لریندن بیریسی‌دیر. بو بؤلومده سون اون بئش ایلده اوشاق یاشدا ائولندیریلمیش قیزلارین آمارلاری، سو قایناقلاری و کند تصرفاتی آمارلاری ایله توتدوشدورولموشدور. اونونجو بؤلومده ده «ایران آذربایجانیندا قادینلار و سو اعتراض‌لاری» تحلیل ائدیلمیشدیر.\nDeğerlendirmeler\nHenüz değerlendirme yapılmadı.\nSadece bu ürünü satın almış olan müşteriler yorum yapabilir.\nBunlara da bakabilirsiniz:\nJACQUES RANCİÈRE’DE ESTETİK VE POLİTİKA\n180,00₺ Sepete Ekle\nدر زندان قصر\n165,00₺ Sepete Ekle\nHYDROPOLITICS AND WATER ISSUES AFTER THE IRANIAN REVOLUTION (1979-2021) – Reza Talebi\n220,00₺ Sepete Ekle\nناسیونالیسم آریایی و دغدغه اقوام و اقلیتهای قومی-زبانی در ایران\n150,00₺ Sepete Ekle\nİndirimdeki Ürünler\nAlın Yazısı (E-kitap) 45,00₺ Orijinal fiyat: 45,00₺.40,00₺Şu andaki fiyat: 40,00₺.\nQobustan (E-dergi) Sayı: 1 30,00₺ Orijinal fiyat: 30,00₺.25,00₺Şu andaki fiyat: 25,00₺.\nQobustan (E-dergi) Sayı: 2 45,00₺ Orijinal fiyat: 45,00₺.35,00₺Şu andaki fiyat: 35,00₺.\nDuvarlardan Qopan Səslər (E-kitap) 40,00₺ Orijinal fiyat: 40,00₺.35,00₺Şu andaki fiyat: 35,00₺.\nHedefimiz, Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, İngilizce ve Farsça başta olmak üzere çeşitli dillerde kültür, sanat, edebiyat, siyaset, tarih, sosyoloji, felsefe, düşün\/bilimsel alanlarda profesyonel yayıncılık yapmaktır.\nTelefon: +90 537 940 68 54\nWhatsapp: +90 537 940 68 54\nE-posta: [email protected]\nAdres: Fetih Mah. Adil Efendi Sk. No:1 B-9 Karatay \/ Konya\nHesabım\nÜyelik Sözleşmesi\nGizlilik ve Güvenlik Politikamız\nMesafeli Satış Sözleşmesi\nTeslimat – İptal İade Koşulları\nCopyrights Qobustan Yayıncılık © 2022 | Designed by Wanderlust Design\nWeb sitemizde size en iyi deneyimi sunabilmemiz için çerezleri kullanıyoruz. Bu siteyi kullanmaya devam ederseniz, bunu kabul ettiğinizi varsayarız.Kabul EtGizlilik Politikası","num_words":1432,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.06,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":113812.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیلیندیگی کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده کئچمیشده \"حق تعیین سر نوشت حق مسلم خلقهاست\" شعارینی طوطو کیمی چئینرتوپور ائتمگه چالیشان ذاتلار سؤیئتلر بیرلیگی داغیلدیقدان سونرا خیاللارینی پوچلوغا اوغرامیش گؤره رک اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینه یاخینلاشماق و قایماق یئرینه فارس شوونیستلری ایله سسداش اولاق دئیه ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللی و مدنی آخینلاری \"پانیست، ناسیونالیسم کور و ساییره\" دئیه کئچمیش مالیخولیایی فیکیرلریندن یولا چیخاراق اوره ک بولاندیرماغا چالیشیرلار. دئمک، بو ذاتلارین نظرینجه میللی مسئله (بیر میللتین دیل و مدنیتینی قوروماق) اینسانلیق مسئله سی دئییل، ایدئولوژی خسته لیکلری اینسانلیق مسئله سی ساییلمالیدیر. یئر اورزه موختلیف ایدئولوژیلرین وار اولدوغونو و بیر میللت ایچره موختلیف ایدئولوژیلر داشییار اینسانلارین یئر آلدیقلارینی نظره آلدیقدا ایدئولوژی خسته لیگیندن حرکت ائتمگه دوشونه رک میللی وارلیقلاری یوخلوغا سوروکله مگه دوشونن ذات عالیلرین نه قدر گئریجی اولدوقلارینی باشا دوشمک او قدر ده چتین دئییلدیر. بو ذاتلاردان بیری \"علی اکبر حق پژوه\" ایمضاسی ایله ایران ممالیکی محروسه سینده میللی و مدنی آخینلارا کؤلگه دوشورمگه دوشونن ذات عالیدیر. بو ذات ایران ممالیکی محروسه سینده میللی و مدنی آخینلارا تورموز وورماق اوچون \" مرورى كوتاه بر ناسيوناليسم كور : پان تركيسم و پان ایرانیسم-1\" مقوله سی نی شمس تبریز سایتیندا یایینلاتمیشدیر(1). او یازی نی اوخودوقدان سونرا موألیف \"پان ایرانیسم\" اوزره دئیینمه دیگی و \"پان ایرانیسم\"ین نه اولدوغونو اورتایا قویمادیغی اوچون اونا وئرمیش باشلیغین آلداتیجی اولدوغو قرارینا گلمک اولار(2). بیلیندیگی کیمی \"پان ایرانیسم\" مقوله سی گئرچک آنلامی ایله ایفاده ائدرسک، \"فارس مالیخولیاچیلیغی\" آنلامی داشیماقدادیر. فارس اولترا راسیستلری \"پان ایرانیسم\" باشلیغی آلتیندا ایران دیل قوروپونا (هندو ژرمن دیل قوروپونون قولونا) عایید اولان میللتلری بیر میللت (اوخو فارس میللتی= ایران میللتی) دئیه قلمه آلماغا چالیشیرلار. اونلار بو مسئله دن یولا چیخاراق \"خاک و خون\" مقوله سینی اورتایا قویموشلار (3). بو فاشیستی تئوریه اساساً ایران دیل قوروپونا عایید اولان میللتلر( فارس، بلوچ، کورد، لور، گیلک، طالیش، پشتو، اوردو، اوسئت، و بو زومره ده اولان میللتلر) و کئچمیش خیالی ایران باستاندا یئرلشن، آنجاق ایران دیل قوروپونا عایید اولمایان میللتلرین تاریخی تورپاقلاری (آذربایجان، تورکیه نین شرق بؤلگه لری، عراق، سوریه، اوردون، فلیسطین، اؤزبکیستان، تورکمنیستان، اویغوریستان و ساییره میللتلرین تاریخی تورپاقلاری) \"خاک و خون\" تئوریسیندن یولا چیخیلاراق فارس دیل و مدنیتی آلتیندا یئر آلمالی و اورالاردا فارس دیل و مدنیتی رسمی اولمالی و بو خیالی ائمپئریاداکی میللتلرین دیل و مدنیتلری ایران ممالیکی محروسه سینده کئچمیش 81 ایلده اولدوغو کیمی زامان کئچیدی ایله یوخ اولاراق فارسچایا تبدیل اولمالیدیرلار. آشاغیدا گؤره جگیمیز دک علی اکبر حق پژوه آدلی موألیف بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللی آخینلاری \"پان ایرانیست\"لرین فاشیستی گؤروشلری نین یئرینه اوتوردوراق \"پان ایرانیسم\" مقوله سی نی دانار کیمی داورانماغا چالیشمیشدیر. زامان کئچمه دن علی اکبر حق پژوه آدلی ذاتی عالی نین گؤروشلری ایله تانیش اولاق، اوخویوروق:\n\"هم آوايى با ناسيوناليسم كور، نقشى پارازيتى در روند مبارزاتى خلق ايران براى رسيدن به دموكراسى دارد و موجب بازماندن از همراهی با مبارزه ى طبقاتى جنبش كارگرى مِی شود كه با ايجاد خلل در روند آگاهى و كشانده شدن خلق به مبارزات بنيادين، در تحكيم قدرت نيروهاى حاكميت نقش وافر خواهد داشت\" (1)\nاوسته گؤروندوگو کیمی علی اکبر حق پژوه ذات عالی نین گؤروشلرینده \"خلقهای ایران\" (موختلیف دیل و مدنتیلر) مقوله سی \"خلق ایران\" دونونا بوروندورلموش اولور. اوسته لیک میللی آخینلاری هیتلر کیمی پارازیته بنزتمگه چالیشیر. Christian A. Braun یازیر:\nآدولف هیتلرین دوشونجه سینه اساساً جوهود (یهودی) بیر پارازیت اولاراق باشقا خالقلار ایچره اورتا چیخار. هیتلر \"منیم ساواشیم\" Mein Kampf آدلی کیتابیندا یازیر: \"جوهود بیر پارازیت اولاراق خالق ایچره یاشامیش و یاشایاجاق. بیر دیلنچی، بیر ضررلی گؤبه لک کیمی دورمادان یاییلاراق هر یئری اؤز آلتینا آلماغا و اوندان آزوقالانماغا (تغذیه اولماغا) چالیشار. جوهودون وارلیغی دیلنچی کیمی دیر. هاردا او ظاهیر اولارسا، گئج یوخسا تئز خالق ایقتیادی یوخلوغا اوغرایار ( aus: HITLER, A.: Mein Kampf, 1. Band. München 193312, 334).). نازیستلرین متینلرینده خالق و توپلومدان سؤز صؤحبت اولارکن بیولوژیک (زیست شناسلیق) مئتافئرلری اولدوقچا یایقین گؤرونر. بو مئتافئرلر \"پارازیت، باکتئری، دیلنچی\" بیچیمینده اورتا چیخمیشلار. اونلارین نظرینجه خالق کیتله سینی قوروماق اوچون ساغلاملیق تدبیری آلینمالیدیر.\" (4).\nعلی اکبر حق پژوه ذات عالی نین دوشونجه لرینی نازیستلرین دوشونجه لری ایله قارشی قارشییا قویدوقدا بو ایکی دوشونجه آراسیندا پارالئللیک گؤرونور. هیتلر، جوهودلاری آلمان ناسیونال سوسیالیست آدلاندیردیغی ایدئولوژیسینه ترس گؤروردورسه، علی اکبر حق پژوه آدلی موألیف ایران ممالیکی محروسه ده کی میللی و مدنی آخینلاری ایشچی صینیفی (طبقه کارگر) قارشیسیندا بیر پارازیت کیمی قلمه آلیر. دئمک، هیتلر نازی حاکیمیت باشچیسی اولاراق جوهود میللی آزلیغیندان خلاص اولماق اوچون اوسته Christian A. Braun دا ایشاره ائتدیگی کیمی ساغلاملیق تدبیری آلماغا دوشونه رک جوهودلاری گاز اوتاقلاریندا بوغما بویوروغو وئرمیش. علی اکبر حق پژوه ایسه سوغانین ایستر باشی، ایسترسه ده دیبی اولمادیغی (هئچ کاره اولدوغو) اوچون ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللی و مدنی آخینلاری پارازیتلره بنزتمکله بو ممالیکی محروسه ده کی فارس اولمایان میللت اؤولادلارینا توهین ائتمگه چالیشیر. بلکه ده گله جکده بو ذاتلار دا ایختیار صاحابی اولسالار، ایران ممالیکی محروسه سینده کی ایشچی طبقه سینه ساغلاملیق تدبیری آلمالی ییق دئیه فارس اولمایان میللی و مدنی فعاللاری یوخ ائتمک چاباسیندا اولاجاقلار. ویا بو یازیلار اساسیندا بو فیکیرلره صاحیب اولانلار بو کیمی جینایتلره ال وورماغا دوشونه جکلر!! ؟؟. علی اکبر حق پژوه گئنه ده یازیر:\n\" تحفه هايى شوم و از پيش آماده، يكى بعد از ديگرى از سوى امپرياليست ها براى خلقهاى تحت ستم جهان در سبد هايى از سرب و به رنگى از خون منجمد كه در درونش چيزى جز باروت ونفرت يافت نمى شود، ارسال مى شوند. بوى گند كهنگى اش مشامى ظريف و آگاه را مى طلبد تا از آنچه كه در آن مستتر است، آگاهى ات دهد. يكى از اين تحف شوم ناسيوناليسم كور است كه در راستاى رشد پديده ى جهانى شدن در شكل نوين خود، سرمايه دارى جهانى ما را به دريافت ان تطميع مى كند. اين سوغاتى هاى شوم آنچه كه به پاس دارندگانش كه حاملانش نيز باشند، داده وخواهد داد چيزى جز شرم و سرافكندگى تاريخى نبوده و نخواهد بود و به آنانى كه در حسرت دست يافتن به اين سبدهاى سربى هستند، نفرت و خون تلخ تازه هم نوعان اش را هبه خواهد نمود.\"(1).\nعلی اکبر حق پژوه جنابلاری نین اؤنجه کی پاساژداکی دوشونجه لرینی نظره آلدیقدا اوسته بیر بیرینه ضد ایفاده ائتدیگی مقاملار داها دا گئرچکلیکدن اوزاق گؤرونور. بورادا موألیف باسقی آلتیندا اولان خالقلارا شفقت ایفاده سی سرگیله مه گینه باخمایاراق اونلارین میللی و مدنی حاقلارا صاحیب اولماق ایسته دیکلرینی \"تحفه هایی شوم، ناسیونالیسم کور\" دئیه امپیریالیست عامیللری کیمی قلمه آلماغا چالیشیر. یئری گلمیشکن، سوروشولمالیدیر: شئیخ محمد خیابانی حرکتی و آذربایجان میللی حرکتی هانکی امپیریالیستلر طرفیندن اورتایا آتیلمیشدیر؟ دئمک، مسئله عمی دعواسی دئییل، زمی (ایدئولوژی خسته لیگی) دعواسیدیر. گئنه ده علی اکبر حق پژوه یازیر:\n\".. ناسيوناليسم كور به شدت مورد حمايت سرمايه دارى جهانى به ويژه امپرياليسم امريكا و ايادى آن است.حمايت هاى امريكا وانگليس از فعاليتهاى پان تركيستى و پان عربيستى نمونه هايى بارزهستند كه نمونه ى از آن اخيراّ در ميهنمان ايران مشاهده و به مرگ چندين انسان بى گناه انجاميد.\" (1)\nاوسته \"پان ایرانیسم\" اوزره ایضاح ائتدیگیمیز کیمی \"فارس شوونیستلری\" اؤز میللی و مدنی سرحدلرینی آشاراق مودئرن گؤروش ایله دئسک، خیاللاریندا قوردوقلاری \"ایران بزرگ\" ایمپیرلارینا وارماق (چاتماق) آرزوسوندادیرلار. ایران ممالیکی محروسه سینده کی عرب و تورک آخینلاری نین ایستکلری ایسه، دونیا بیرلشمیش دؤولتلر تشکیلاتی 1948 اینجی ایل \"بشر حاقلاری\" دئیه قبول ائتدیکلری مادده لره اساسلانیر (5). دئمک، ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللی و مدنی آخینلاری \"پان عربیست\" و \"پان ترکیست\" دئیه قلمه آلان ذات عالیلر \"فارس راسیستلری\" و \"پان ایرانیست\" ماهیتینده عمل ائدرلر. بو دا اینسانیت مقوله سیندن حرکت ائدیلیرسه، \"تولکونون تانیغی (شاهیدی) قویروغودور\" مسئله سینی خاطیرلاتمیش اولار. علی اکبر حق پژوه گئنه یازیر:\n\".. دستگاه هاى جاسوسى وخبرى كه در خدمت امپرياليستها قرار دارد نه تنها اطلاعات كافى از تركيبات قومى و جمعيتى اين گونه جوامع را در دست دارد بلكه با شناسايى نارسايى هايى اين جوامع كه از عقب ماندگى فرهنگى توده ها و متد هاى فئوداليته اداره كنندگان آنها سرچشمه مى گيرد در بزرگ نمايى اين تحركات جهت استفاده ى ابزارى، براى شناسايى وحمايت و متشكل كردن نيرو هاى سياسى شبه روشنفكرى كه در تعصبات كور قبيله اى و قومى قرار د��رند به سرمايه گذارى هاى كلانى نيز دست مى زند در صورت عدم به نتيجه رسيدن توسط آنها، به بهانه ى هاى مختلف همانند عدم رعايت نشدن حقوق اقليت هاى قومى مذهبى، عدم وجود دموكراسى، جلوگيرى از دست يابى به تكنولوژى و توليد سلاح هاى هسته اى، به تجاوز و اشغال خاك آن كشورها دست مى زند.\" (1)\nدئمک، لای لایی باشا دوشن علی اکبر حق پژوه ذات عالیلر نه اوچون \"قومی و جمعیتی\" دئدیگی میللیتلرین حاقلاری نین وئریلمه سینی قلمه آلمایاراق اونلاری خاریجی گوجلره باغلاماغا چالیشیرلار. اولمایا ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلری اؤزو منسوب اولدوغو حزب و تشکیلات ایله دگیشیک سالمیش مقامدا یئر آلیرلار؟!. دئمک، میللی مسئله یه دوغرو و دوزگون یاناشماق ایسته گن ذات عالیلر بو مسئله نین وار اولدوغونون فرقیندا اولدوقلاری حالدا اونو خاریجی عامیللره نیسبت وئرمک دئییل، او مسئله نین حلل اولماسی نین گرکلی اولماسینی وورقولاماغا چالیشمالیدیرلار. آنجاق نه اوچون علی اکبر حق پژوه ذات عالیلر ایران ممالیکی محروسه سینده میللی و مدنی مسئله لرین حلل اولماسی نین قارشیسیندا داش دیغیرلادیر مقوله سی اوزره دوشونولدوکده ایکینجی یازیسیندا گؤره جه گیمیز دک منسوب اولدوغو تشکیلاتین مرکز کومیته سی و فارس ایستعمارچی تشکیلاتلاری نین داغیلما دوشونجه سی اورتایا چیخمیش اولور. دئمک، بو ذاتلار اؤز یانلیش دوشونجه لرینده دگیشیکلیک ائتمک یئرینه واقعیتلرین قارشیسی نی آلماغا چالیشیرلار. علی اکبر حق پژوه ذات عالی گئنه ده یازیر:\n\"... تشكيل گرد همايى ها و كميسيونهاى مختلفى همانند گردهم آيى لندن و صدور بيانيه هايى تحت نام بيانيه كنگره مليتهاى ايران و و هم آوايى احزاب سرتاسرى ايرانى همانند سازمان فداييان اكثريت، صرف انرژى هيئت سياسى ـ اجرايى سازمان در سال ٨٣ و تشكيل كميسيون خلقها و انتشار پيام به سمينار لندن در باره ى اقوام ايرانى درسياست آينده؛ نشانه هاى از تشديد نمودن و ارتقاء دادن مسا يل قومى ـ قبيله اى به يك مسئله ى بنيادى و حاد درجامعه ايران، نه تنها حاكى از شروع حركت به سوى پروسه ى افتادن اپوزيسيون در چاله ى كنده شده ى امپرياليست ها مى باشد،.... استفاده از ناسيوناليسم كور به عنوان يك آلترناتيو درمقابله با سيستم موجود درجامعه ايران نه تنها سودى براى اپوزيسيون چپ نخواهد داشت، بلكه چه بسا آنها را در معرض اتهام خيانت به كشور در اذهان عمومى ملت ايران قرار دهد.\"(1).\nاوسته موألیف ایفاده ائتدیگی قالین بلیرلدیگیمیز مقاملاری نظره آلدیقدا ایران ممالیکی محروسه سینده دانیلماز میللی و مدنی آخینلارین داوام ائتدیگینی موألیف وورقولامیش گؤرونور. آنجاق بو آخینلاری موألیف نه اوچون گؤرمزلیکدن گلیر دئیه دوشوندوکده بیر عؤمور قوللوق ائتدیگی ایدئولوژیسی سورقو سوآل آلتینا آلینمیش اولور. بئله لیکله میللی بیلینج باخیمیندان علی اکبر حق پژوه ذات عالی ده \"ایرانیت\" مقوله سینده سلفی اولان تقی ارانی نین نیهیلیست موریدلریندن ساییلمیش گؤرونور. آشاغیدا جاهان وطن اولان علی اکبر حق پژوه ذات عالی ایرانیت مقوله سینده علی توفانی کیمی عوامفریب و راسیست اولدوغونو اورتایا قویموش اولور (6)، او یازیر:\n\" .. مسلم است كه نيروهاى اپوزيسيون و روشنفكران چپ بايد پافشارى و پشتيبانى خود را درمورد مسايل حقوقى از قبيل آموزش زبانهاى ايرانى (١) وحتى زبانهاى غير ايرانى را كه اينك زبان مادرى قسمتى از مردم ايران به شمار مى آيد در تمامى مقاطع تحصيلى در مدارس كشور مان در راستاى زبان فارسى به طور صريح اعلام نمايد. زيرا آموزش به زبان مادرى هر شخص يكى از ابتدايى ترين حقوق ها براى هر مردمى است. امّا با توّسل به اين خواسته مردم (آموزش زبان مادرى) پيش كشيدن و ترويج و تبليغ فدراليسم به عنوان يك روش لازمه در اداره ى جامعه اى كه به هزار دليل و هزار برهان علمى تاريخى آشكار، بافتى در هم تنيده از نقطه نظر فرهنگى، زبانى، باور ها و سنتهاى ديرنه دارد، به هيچ وجه قابل قبول نمى تواند باشد،\"(1)\nدئمک، کئچمیشده تقی ارانیلرین دوشونجه لرینه اساساً ایرانیت مقوله سی آغیرلیق قازانیرمیشسا، بوگون میللیتلر مسئله سی نی اؤز ماهیتیندن بوشاتماق اوچون علی اکبر حق پژوه ذات عالی نین گؤروشلرینه اساساً عرب و تورک دیللرینه ده (باخ:\"حتی زبانهای غیر ایرانی\") فارس دیلی نین قیراغیندا یئر وئریلمه لی، آنجاق بو ایستکلری تبلیغ ائتمک و فئدرالیسم قونوسونو ایران ممالیکی محروسه سینده بیر ایداره ائتمه سیستیمی اولاراق اؤنه سورمک بو پان ایرانیستلرین گؤروشلرینه اساساً یول وئریلمز حئساب ائدیلیر. بو مسئله ویلادیمیر ایلیچ لنین نین دینلر قارشیسیندا اورتایا آتدیغی شرطلری خاطیرلادیر. لنین دئییردی:\n\"حاکیمیت مسئله سی موضوع اولدوقدا دین هر کسین شخصی مسئله سیدیر. آنجاق بیز دینی اؤز تشکیلاتیمز قارشیسندا بیر شخصی مسئله حئساب ائتمیریک. ایستر حاکیمیت، ایسترسه دین ایجماعلاری بیربیرلری ایله ایلیشگیده اومامالیدیرلار. هر کس ایسته دیگی اینانجا، ایستر دینچیلیک، ایستر دینسیزلیک بیر سوسیالیستین دینسیز اولدوغو کیمی اؤزونو تابع توتابیلر\"(7)\nگؤروندوگو کیمی دوشونجه و داورانیشلاری کوپی ائتمگه چالیشماق بیر چوخ زامان یانلیش موضوعلاری، دوغرو و دوزگون موضوعلارین یئرینه اوتورتموش اولار. دئمک، لنین نین دین ایله حاکیمیت رابیطه لرینی بیربیرلریندن آییرد ائتمک اوچون دوشونجه یئریتمه سینه باخمایاراق علی اکبر حق پژوه بو مسئله نی ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر موضوعسونا داشیمیش مقاودا یئر آلمیش گؤرونور. بئله لیکله علی اکبر حق پژوه تاریخین کئچمیش دؤنگه لرینده ایلیشیب قالاراق (گئریجی اولاراق) سس سیزجه سوسیالیست اولان توپلوملاردا آتئییست لیگین رسمی اولماسی کیمی، ایران ممالیکی محروسه سینده فارس دیلی نین تحمیلی حالتدن رسمی، باشقا دیل و مدنیتلری ایسه غیر رسمی اولمالارینی اؤنه سورموش آشامایا آیاق باسمیش گؤرونور. او اؤز ششونیستلیک گؤروشلرینه برائت قازاندیرماق اوچون بو میللیتلر دیل، مدنیت و اینانجلار باخیمیندان بیربیرلرینه توخونموش اولدوقلارینی ایددعا ائدیر. بئله لیکله فارس شوونیستلری و فاشیستلری سیرالاریندا اؤزونه لاییقی یئری توتموش اولور. علی اکبر حق پژوه گئنه یازیر:\n\".. بزرگ نمايى تحركات پان تركيستها در قلعه بابك كه (نگارنده از نزديك شاهد آن بودم) و قلمداد نمودن آن به مثابه يك حركت سرتاسرى ملّى در آذربايجان، با ارائه ى آمارهاى غلط از شركت وسيع مردم و وانمود كردن آن كه، گويى تمامى شركت كنندگان در سال گشت بابك خرمدين به خاطر وجود ستم ملى درآنجا جمع شده اند..\" (1)\nاوسته کی یازیدا تورک دیل و مدنیتی علیهینه هیستری علی اکبر حق پژوه ذات عالیلرین ایفاده لرینده اؤز عکسینی تاپمیش گؤرونور. او آذربایجانلیلارین میللی و مدنی حرکتینی \"پان ترکیست\" ایفاده سی ایله لکه له م��ه چالیشیر. بئله لیکله \"پان و پانیست\" مسئله لری نین ده نه اولدوغونو باشا دوشمه دیگینی آچیقجا اورتایا قویموش اولور. علی اکبر حق پژوه گئنه یازیر:\n\"... شمار هواداران جدايى طلبان را كه از پان تركيستهای ( بوز قورد چى. ملّى حركت پارتى سى) تركيه اى الهام مِی گيرند، مى شود از تعداد معتصبانى كه در جلو خليفه گرى ارامنهء تبريز در حمايت از تراژدى تلخ نسل كشى امپراتورى رو به زوال عثمانى و آتا تورك با تحريك احساسات مذهبى مردم انجام يافته بود به آسانى در يافت.\"(1)\nاوسته گؤروندوگو کیمی علی اکبر حق پژوه ذات عالی بیر یاندان آذربایجان میللی حرکتینی تورکیه ده کیچیک بیر تشکیلات حالیندا اولان تورک میللی حرکت پارتیسینه نیسبت وئرمگه چالیشیر، باشقا یاندان ایسه کئچمیشده آذربایجان شهرلرینده ارمنی جینایتکارلاری طرفیندن ائدیلمیش جینایتلره اعتیراض اولاراق تبریزده ارمنی خلیفه گرلیگی قارشیسیندا اعتیراض میتینگی کئچیرمک ایسته گنلری \"متعصب\" آدلاندیریر. علی اکبر حق پژوه آذربایجان میللی فعاللارینی \"متعصب\" ایتتیهامی ایله دامغالاماغا مشغول اولارکن یالانچی ارمنی سوی قیریمی (8) مسئله سی نی قاراباغین خوجالیدا ائرمنی جنایتکارلاری طرفیندن آذربایجان تورکلری علیهینه حیاتا کئچیردیکلری سوی قیریمی نین یئرینده اوتورتماغا چالیشیر. دئمک، تورک دیل و مدنیتینه دوشمنلیک هیستری مقامینا چاتدیقدا آذربایجان شهرلرینده ارمنی جنایتکارلاری نین تؤرتدیکلری سوی قیریم مسئله سی \" حمایت از تراژدى تلخ نسل كشى امپراتورى رو به زوال عثمانى\" دئیه قلمه آلینار. بیلیندیگی کیمی ارمنیلرین ایددعا ائتدیکلری سوی قیریم 20 مارت آییندا دئییل، بوگون قوزئی آذربایجانین خوجالی شهرینده و اطرافینداکی کندلرینده ارمنی جنایتکارلاری طرفیندن آذربایجان تورکلری علیهینه یئریتدیکلری سوی قیریم (نسل کشی) گونو ساییلیر. ارمنی خلیف گرلیگی قارشیسیندا توپلانان آذربایجان میللی فعالللاری دا بوگونو عزیزله مک اوچون ارمنی خلیفه گرلیگی قارشیسیندا توپلانماغا چالیشمیلار (13). گؤروندوگو کیمی آذربایجان میللی مسئله سی سؤز قونوسو اولدوقدا پان ایرانیستلردن دوزگون دوشونجه یئریتمه آلیناراق جونون و دیوانه حالینا دوشموش اولارلار. بو جونونلوق علی اکبر حق پژوه ذات عالی نین فیکیرلرینده ده اؤز عکسینی تاپمیش گؤرونور. علی اکبر حق پژوه اؤزونو داها بیلگین گؤسترمک اوچون دیل بیلیمینه دئییل، فارس باستانگرایلیق چؤللرینده سئیر ائتمگه باشلایاراق یازیر:\n\"... ١ـ ... نگارنده با تحقيقات چندين ساله ى خود در زبان هاى ايرانى باستان و زبان تركى باستان و لهجه هاى زبان معاصر تركى و فارسى صرف نموده ام زبان آذری (تركى) نيز جزو زبانهاى ايرانى مى دانم اين مورد را در مقدمه اى بر فيلولوژى زبان آذری (٢ جلدى) توضيح داده ام.\" (1)\nبیلیندیگی کیمی ایران دیل قوروپلاری دئییلدیکده هندو ژرمن قولونا عایید اولان تحلیلی دیللر نظرده توتولار. تحلیلی دیللرده فعللر صرف اولارکن، بؤیوک دگیشیمه اوغراماق زوروندا قالار، اؤرنک اولاراق:\nداشتن> دارم، داری، دارد، داریم، دارید، دارند\nنوشتن> نویسم، نویسی، نویسد، نویسیم، نویسید، نویسند\nگفتن> گویم، گویی، گوید، گوییم، گویید، گویند\nخواستن> خواهم، خواهی، خواهد، خواهیم، خواهید، خواهند\nکردن> کنم، کنی، کند، کنیم، کنید، کنند و ساییره.\nفارس دیلی موختلیف زامانلاردا صرف اولونارکن دئییلن \"پیشوند\" �� \"پسوند\"لر صرف اولموش فعللره آرتیریلمیش اولار، اؤرنک اولاراق:\nنوشتن> می نویسم، می نویسی، می نویسد، می نویسیم، می نویسید، می نویسند\nگفتن> می گویم، می گویی، می گوید، می گوییم، می گویید، می گویند.\nکردن> می کنم، می کنی، می کند، می کنیم، می کنید، می کنند. و ساییره\nآذربایجان تورکچه سی تورک دیل قوروپونا عایید و یاپیشقان (التصاقی) دیللر سیراسیندا یئر آلار. یاپیشقان دیللرده فعللرین کؤکو دگیشمز قالار، اؤرنک اولاراق:\nآغلاماق> آغلاییم، آغلایاسان، آغلاسین، آغلایاق، آغلایاسینیز، آغلایالار.\nاولماق> اولام، اولاسان، اولا، اولاق، اولاسینیز، اولالار.\nباخماق> باخام، باخاسان، باخا، باخاق، باخاسینیز، باخالار.\nتورک دیللرینده فعللرین کؤکونه شکیلچیلر آرتیریلماقلا موختلیف زامانلار ایفاده اولونارلار، اؤرنک اولاراق:\nآغلاماق> آغلادیم، آغلادیم، آغلادی، آغلادیق، آغلادینیز، آغلادیلار.\nاولماق> اولدوم، اولدون، اولدو، اولدوق، اولدونوز، اولدولار.\nباخماق> باخدیم، باخدین، باخدی، باخدیق، باخدیدینیز، باخدیلار. و ساییره\nگؤروندوگو کیمی دیلچیلیک باخیمیندان علی اکبر حق پژوه ذات عالی نین بیلگی و گؤروشلری ایکیزتایی اولان منوچهر مرتضوی سیراسیندا یئر آلار. بو بیلگیلر(!!) فارس شوونیستلرینه ایجتماعیتی آلداتماق اوچون گرکلی گؤرونورموش(9). زامان کئچمه دن علی اکبر حق پژوه ذات عالی نین ایکینجی مقاله سینی گؤزدن کئچیرمگه باشلامالی اولوروق. علی اکبر حق پژوه یازیر:\n\"همانطورى که براى رشد و تزايد هر ميكربى محيطى آلوده لازم است، جهان سرمايه نيز؛ در پيامدى که پس از سلاخى شدن اتحاد جماهير شوروى، به يکه تاز ميدان شدن امپرياليسم امريکا انجاميده، براى كشت مصنوعى و رشد ناسيوناليسم کور، اين محيط آلوده را مناسب حال يافته است.\" (10)\nاوسته گؤروندوگو کیمی علی اکبر حق پژوه ذات عالی آلمان نازیستلری کیمی بیولوژیک متافئرلرینی سیرالاماقلا ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللی و مدنی آخینلاری لکه له مگه چالیشیر. او بؤیوک گوج ساییلان سؤیئتلر بیرلیگی نین داغیلماسی نی روسیه کمونیست پارتیسی نین ایشغالچیلیق سیاستینده، او ایمپئریاداکی خالقین بو نیظام و اینتیظاما اینام و اینانجی نین قالمادیغیندا دئییل، \"سلاخی اتحاد شوروی\" دئیه بو مسئله نی ایپیریالیستلرین بوینونا آتماغا چالیشیر. بئله لیکله سورغو و سوآل بو: روس چارلیغینی دیزه چؤکورن، ایشچی صینیفینه باشچیلیق ائدن روسیه کمونیست پارتیسی و بولشویکلر کئچمیشده برابرلیک شعاری وئرمه لرینه باخمایاراق ایش اوستونه گلدیکدن سونرا نه اوچون موستقیل اولماق ایسته گن خالقلارین یئنی قوردوقلاری جومهوریتلری قیزیل اوردو واسیطه سی ایله قان دنیزینده بوغدولار؟ ایشغالچیلیق باخیمیندان روس چارلیغی ایله روس کمونیست پارتیسی نین آراسیندا هرهانکی بیر فرق وار دیر می؟ محمد امین رسولزاده ایستانبولدان یوزئف ایستالینه یازدیغی مکتوبدا باکی نفتی نین گورجوستاندا باکیدان داها اوجوز اولدوغونو خاطیرلاتمیش. او آذربایجان تورپاقلاری نین چار حؤکومتی واسیطه سی ایله آددیم آددیم ایشغال ائدیلدیگینه ایستالین نین نظرینی چکمگه چالیشاراق آذربایجان جومهوریتینی ایشغالی قیزیل اوردو طرفیندن داها دا سورعت ایله اولدوغونو، بئله لیکله چار حؤکومتی ایله قیزیل اوردو آراسیندا چوخ بؤیوک فرق اولمادیغینی وورقولاماغا چالیشمیشدی. دئمک، سؤویئت روسیه سینی ایمپیریالیست دؤولتلر دئییل، روسیه کومونیست پارتیسی نین ایشغالچیلیق داورانیشلاری دیزه چؤکورموش. 1968 اینجی ایلی قیزیل اوردو شرق بلوکونا عایید اولان دؤولتلرین قوشونلاری ایله بیرلیکده قیسسا زاماندا چئکوسلاواکانی ایشغال ائتدی، اوخویوروق:\n1968 اینجی ایلین آقوست آیی نین 21 اینده قیزیل اوردو و لهستان، اونقار (ماجار) و بولقار قوشونلاری چئکوسلاواکایا هوجوم ائده رک بیر نئچه ساعات ایچینده مملکتین اؤنملی موقعلرینی اله کئچیردیلر. بو ساواشدا 98 چئکوسلاواکای و 50 شرق بلوکوندان اولان عسکرلردونیالارینی دگیشدی. شرق آلمانیانین قوشونلاری بو ایشغالا قاتیلمادیقلارینا باخمایاراق سرحدلرینده حمله یه حاضیر وضعیته گتیریلمیشدیلر. چئک کومونیست پارتیسی بو ایشغالچیلیق سیاستینه مقاومت گؤستره بیلمه یه رک تسلیم اولدو. دؤولت رئیسی Ludvik Svoboda رادیو سو وسیله سی ایله چئکوسلاواکلاری ساکیتلیگه چاغیرارکن Dubçek و باشقا حاکیمیت عوضوولری توتولاراق موسکووایا آپاریلدیلار و باسقی آلتیندا قودرتدن کنارا قویولدولار. بو آرادا روسیه کومونیست پارتیسیندن سوروشدوقدا سیز ندن چئکوسلاواکای جومهوریتینی ایشغالا مغروض قویدونوز مسئله سینه روسیه کومونیست پارتیسی نین ایددعالاری - بیزدن چئکوسلاواکای کومونیست پارتیسی ایسته دیکلری کؤمک اساسیندا شرق بلوق عووضی اولان قارداش اؤلکه یه کؤمک ائتدیک ایددعالاری- چئک کومونیست پارتیسی طرفیندن یالانلانمیش. ایشغالین اوولکی گونلری چئک کومونیست پارتیسی میللی توپلانتی اوچون چاغیریش وئره رک بو ایشغالچی سیاستی محکوم ائتدی و Dubçek حاکیمیتی تأیید ائدیلدی (11). علی اکبر حق پژوه گئنه یازیر:\n\"... ناسيوناليسم کور طرحى است امپرياليستى، براى از بين بردن و درهم شكستن مقاومت افراد و نيروهاى متشكل جوامعى که به ايستادگى و گاهى نيز به مقابله، با اين سياست هاى غيرانسانى برمى خيزند.\" (10)\nبورادا علی اکبر حق پژوه ذات عالی نین میلی و مدنی آخینلار علیهینه یئریتدیکلری ایتتیهام میللی مسئله نین دیرچلمه سی واسیطه ایله فارس ایستعماری تشکیلاتلاری نین تحلیله گئمک اندیشه لرینی سرگیلمیش اولور. بو فیکیر و اندیشه هئچ ده اساسسیز دئییل، کئچمیشده فارس تشکیلاتلاری نین قوروجولاری نین % 99 اونو آذربایجانلیلار اولموشلار. آنجاق زامان کئچیدی ایله فارس ایستعمارچیلاری کیلیدی پوستلاری اللرینه کئچیره رک بو تشکیلاتچیلاری و اونلارین گله جک نسیللرینی اؤز فیکیری ایسارتلری آلتیندا ساخلاماغا چالیشمیشلار. میللی مسئله نین دیرچلمه سی فیکیر باخیمیندان ایسارتده یاشایانلارین دا میللی دامارلارینا باساراق اونلاری ایسارات زینجیریندن اوزاقلاشماغا زورلایاجاق گؤرونور. بونلارا باخمایاراق بیر سیرا فارسلیق ایسارتینده اولان ایدئولوژی قوللاری فارس شییادلیغی نین ایسارتیندن آزاد اولما قابیلیتینده اولمایاجاقلار. دئمک، بونلار یالنیز فارس ایسارتینده دئییل، سئچدیگی ایدئولوژی ایسارتینده توتولموش مقامدا یئر آلیرلار. کئچمیشده بو موقعیتده اولانلار، بو گؤرونومه دؤزنلر \"مضاعف ظلم آلتیندا یاشایانلار\" آدلانیردیلار. علی اکبر حق پژوه گئنه یازیر:\n\"...شّق ديگر پيشه كردن سياست بالايش ناسيوناليسم كور كه از اهميت وافرى برخوردار است،كشانيده شدن پاى نيروهاى عدالت خواه و طيف روشن فکران جامعه به اين مسئله و مشغول داشتن آنها به پروژهء ملت سازى ميباشد، تا بدي�� وسيله آنها را از راه مبارزه و پيكار بنيادين شان به بيراهه كشيده و با فراغت بر آمده از اين اوضاع و احوال، به چپاول و يغماگرهاى خود بپردازند.\" (10)\nاوسته ایشاره ائتدیگیمیز دک فارس ایستعارچیلاری و اونا قویروق اولان قوللوقچولاری نین اندیشه لری سراسری دئدیکلری فارس ایستعمار تشکیلاتلاری نین تحلیله گئتمک مسئله سیدیر. بو تحلیله گئتمه نین قارشیسی آلماق اوچون فارس ایستعمار گوجلری و اونلاین قویروقلاری میللی و مدنی آخینلاری خاریجی عامیللره باغلایا بیلمه لری اوچون باشاریلاری اولسا، یئری گؤیه و گؤیو یئره تیکمگه چالیشاجاقلار. بونلارا باخمایاراق زامان حؤکمونو وئرمیش گؤرونور. شرق بلوکون داغیلماسی بیر چوخ اینسانلارین بصیرتلرینی آچاراق اونلاری داها گئرچکلیگه اویوم ساخلاماغا، اؤز کیملیک، منلیکلرینه، دیل و مدنیتلرینه اؤنم وئرمگه زورلامیشدیر. دئمک، فارسلیق سیستیمی نین فارس اولمایان ویلایتلری تاراییب غارات ائتمه سی نین سون گونلری یاخینلاشمیش گؤرونور. علی اکبر حق پژوه باشاردیغی قدر \"ناسیونالیسم کور\" شعارینی تیکرار ائتدیکدن سونرا \"دؤولت\" مقوله سینه آچیقلیق گتیرمگه چالیشمیشدیر، اوخویوروق:\n\"دولت: براى مفهوم واژهء \"دولت\" در زبان هاى ايرانى باستان کلمهء خشثره (خشثره) وجود داشته كه هم به معنى نيرومندى و توانايى و هم معنى كشور و شهريار و پادشاه بوده است؛ و اولين بار در\"اوستا\" كتاب مقدس ايرانيان باستان و پس ازآن توسط دولت ايرانى مادها براى بيان دولت به کار برده مى شده است اين واژه بعد ها با به حكومت رسيدن اقوام ايرانى پارس در كتيبه هاى به جا مانده از پادشاهان هخامنشى كه به زبان ايرانى نوشته شده اند نيز به وفور ديده مى شود.... بازمانده و اشكال مختلف و دگرگونى شدهء خشترهء ايرانى باستانى مى باشند.\" (10).\nاوسته گؤروندوگو کیمی علی اکبر حق پژوه ذات عالی سیاسی دئییم اولاراق کئچمیشده \"دؤلت\" کلمه سی نین نه آنلاما گلدیگینی دئییل، خیالی کئچمیش \"ایران باستان\"دا دؤولت کلمه سی یئرینه هانکی کلمه نین ایشلنمه سی و نه آنلاما گلدیگینی ایفاده ائتمگه چالیشمیشدیر. \"خشثره\" کلمه سی نین اویستادا ایفاده اولما مسئله سینه گلدیکده بیلیندیگی کیمی زردوشتون باشقالاری طرفیندن پیغمبر اولما ایددعاسی 569 ایل میلاددان سونرا اورتایا چیخمیش و اویستا کیتابی نی یازی بیچیمینده تثبیت ائتمک 13 اونجو یوز ایل میلاددان سونرا باشلامیشدیر. دئمک 700 ایل اؤنجه یازیلمیش اویستا آدلی کیتاب \" کتاب ایرانیان باستان\" اولا بیلمز (داها آرتیق معلومات اوچون باخ: 12). گؤروندوگو کیمی علی اکبر حق پژوه، علی توفانی و ساییره لر کومونیستلیک ایددعالاریندا اولمالارینا باخمایاراق \"ایرانیت\" مقوله سی نین دالیندا گیزلنمگه چالیشان فارس راسیستلری و باستانگلرایلاریدیرلار.\nقایناقلار:\n1 علی اکبر حق پژوه: مرورى كوتاه بر ناسيوناليسم كور : پان تركيسم و پان ایرانیسم-1\nhttp:\/\/www.shamstabriz.com\/kar-nasionalism.htm\n2 \"پان عربیسم\" یئرینه آلداتیجی اولاراق یازی نین باشلیغیندا \"پان ایرانیسم\" یازیلمیشدیر.\n3 پان ایرانیسم: خاک و خون: آرمان ما برپایی دولتی مبتنی بر دو عنصر \"خاک\" و \"خون\"، سرتاسر ایران بزرگ است: http:\/\/khakokhoon.blogfa.com\/\nhttp:\/\/www.freitag.de\/2005\/43\/05430702.php\n4 Christian A. Braun Parasiten und Schmarotzer\nhttp:\/\/www.shoa.de\/content\/view\/202\/41\/ داها آرتیق بیلگی و معلومات اوچون باخ:\nAdolf Hitler: Mein Kampf\nhttp:\/\/www.dhm.de\/lemo\/html\/nazi\/innenpolitik\/meinkampf\/\n5 بیرلشمیش دؤولتلر تشکیلاتی نین عمومی ییغیناجیندا تاریخی آندلاشما: دونیا اینسان حاقلاری بیلدیرگه سی، 10 دئسامبر 1948 ترجومه علی بیگلو.\n6 ایشیق سؤنمز: فارس شوونیسمی و ایستعماری نین کثیف ماهیتی!:\nhttp:\/\/www.azadtribun.net\/x527.htm\n7 Wladimir Iljitsch Lenin, Uljanow: Relihgion und Sozialismus\nhttp:\/\/www.philos-website.de\/index_g.htm?autoren\/lenin_g.htm~main2\n8 Samul Weems kitabının özeti\nhttp:\/\/www.azatyurt.com\/samuel.htm\n9 منوچهر مرتضوی: زبان دیرین آذربایجان، بنیاد محمد افشار یزدی، تهران.\n10 علی اکبر حق پژوه: مروری کوتاه به ناسیونالیسم کور (۲) : ناسیونالیسم کور بدون هویت تاریخی. http:\/\/www.akhbar-rooz.com\/article.jsp?essayId=2468\n11 Prager Frühling: Einmarsch der Truppen der Warschauer Pakt-Staaten:\nhttp:\/\/de.wikipedia.org\/wiki\/Prager_Fr%C3%BChling#Einmarsch_der_Truppen_der_Warschauer_Pakt-Staaten\n12 ایشیق سؤنمز: اویستانین یازیلیشی:\nhttp:\/\/www.shamstabriz.com\/sonmaz-paniranist.htm\n13 تظاهرات در مقابل خلیفه گری ارامنه در تبریز (9 اسفند، 1384): خبرده اوخویوروق: \" تعدادی از آذربایجانی ها با تجمع در مقابل خلیفه گری ارامنه در تبریز شعارهایی علیه ارمنستان دادند. این تظاهرات که در سالروز کشتار مردم منطقه خوجالوی قره باغ جمهوری آذربایجان توسط ارامنه روی داد با شعارهایی مبنی بر نابودی ارمنستان و یا مرگ یا آذربایجان همراه بود و با دخالت نیروی انتظامی و امنیتی و پرتاب گاز اشک آور پایان یافت. گفته می شود عده ای در این ارتباط دستگیر شده اند. \"http:\/\/www.amirph.com\/article80.html","num_words":6711,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":154505.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو گون بیز بو یازیدا سیزلرله بیرلیکده چتین بیر یولا باشلایاجاغیق. بو یول بیزی، سؤمورگه‌چی‌لیگین اساسلارینی باشا دوشمه‌یه آپاراجاق. سؤمورگه‌چی‌لیک، موستملکه‌چیلیک، و یا کولونیالیزم استثمارین اؤزل بیر فورماسیدیر. بو، وارلی و گوجلو بیر خالقین باشقا بیر اؤلکه و یا اراضییه حؤکمرانلیغی و نظارتیدیر. بیر میللتین دیگر خالقلار و یا اراضیلر اوزرینده اؤز گوجونو و حاکیميتینی گئنیشلندیردیگی بیر گوج دینامیکاسیدیر. مشهور سؤمورگه‌چی‌ اؤلکه‌لردن بعضیلری بریتانیا ایمپئرییاسی، فرانسا و اسپانیادیر. بو یازی و اونون سؤمورگه‌چی‌‌لیک آنلاییشی فرانتز فانون، میشئل فوکو، آنجئلا داویس، آنیا لومبا و گلئن جوولت‌هارد کیمی اینتئلئکتواللارین فیکیرلرینه اساسلانیر.\nسؤمورگه‌چی‌لیک، موستملکه‌چیلیک، و یا کولونیالیزم استثمارین اؤزل بیر فورماسیدیر. بو، وارلی و گوجلو بیر خالقین باشقا بیر اؤلکه و یا اراضییه حؤکمرانلیغی و نظارتیدیر…\nسؤمورگه‌چی‌لیک اصلینده مودرن بیر فئنومئن دئییل. دونیا تاریخی، بیر جمعيیتین قونشو اراضیلری بیر‌لشدیره‌رک گئنیشلنمه‌سی و اهالیسینی یئنی فتح ائدیلمیش اراضیلرده یئرلشیب مسکونلاشدیرما نمونه‌لری ایله دولودور. لاکین ۱۶-جی عصردن اعتبارا، سؤمورگه‌چی‌لیک یئنی بیر فورما آلدی. تکنولوژینین و ناویقاسیانین گلیشمه‌سی سایه‌سینده حتی دونیانین اوجقار یئرلرینده بئله بیر اراضییه نظارت ائتمک و اورانی اله کئچیرمک مومکون اولدو. اروپالی کؤچکونلر آمریکا، استرالیا، آفریقا و آسیانین بعضی حیصه‌‌‌لری ده داخیل اولماقلا، دونیانین قالان حیصه‌‌‌سی اوزرینده زوراکیلیقلا صاحبلیک و سیاسی حؤکمرانلیق پروسئسینه باشلادیلار..\nمطالب مشابه\nفرآورده‌های ناتوانی\nتوجیهاتِ احمقانه و منافقانه‌ی حامیان ارمنستانِ غاصب\nشاهسون های آذربای��ان براساس گزارش به دولت ترکیه\/دکتر توحید ملک زاده\nاستراتژی دفاعی جمهوری اسلامی ایران در حمله به سفارت آذربایجان\nاحضار فعال مدنی آذربایجان سعید تقی پور به مرکز پلیس فتا\nسؤمورگه‌چیلیک و ایمپئریالیزم اینسانلار طرفیندن بعضا سینونیم کیمی استفاده اولونور. آما بونلار ایکی فرقلی فئنومئندیر. هم سؤمورگه‌چیلیک، هم ده ایمپئریالیزم فتح فورمالاریدیر و بو سؤموگه‌چیلره اقتصادی و سیاسی فایدالار گتیریر. منجه سؤمورگه‌چیلیگین نه اولدوغو و نئجه ایشله‌دیگینی یازماقدان اول، بو ایکیسینی آییرد ائتمه‌لی‌ییک. ایمپئریالیزم کومپلئکس و مورکب بیر مسئله‌‌دیر. اونون باشا دوشولمه‌سی اوچون آیریجا بؤیوک بیر یازییا احتیاج وار. آنجاق، ایمپئریالیزمله سؤمورگه‌چیلیک آراسینداکی اساس فرقلردن بیری آسمیلاسیوندور. ایمپئریالیزمین ان مشهور نمونه‌لریندن بیری اولان اورتادوغوداکی آمریکا ایمپئریالیزمینه مثال اولاراق باخا بیلریک.\nسؤمورگه‌چی‌لیک اصلینده مودرن بیر فئنومئن دئییل. دونیا تاریخی، بیر جمعيیتین قونشو اراضیلری بیر‌لشدیره‌رک گئنیشلنمه‌سی و اهالیسینی یئنی فتح ائدیلمیش اراضیلرده یئرلشیب مسکونلاشدیرما نمونه‌لری ایله دولودور.\nاونلار سیاسی، اقتصادی، مدنی و مئدیا تأثیرلرینی بؤیوک سويیه‌‌ده گئنیشلندیره‌رک، آمریکا بیرلشمیش ایالتلرینین حدودلاریندان کنارا چیخیبلار. آمریکا اراضیسینی حرفی معنادا گئنیشلندیرمسه ده، ماراقلارینی قوروماق اوچون اورتادوغویا حربی قوه‌لر گؤندریب. گؤرولن بو ایشلری، آمریکا ایمپئریالیزمینه عراق و افغانستاندان میلیاردلارلا دلار قازاندیریب. لاکین بونون اوچون، آمریکا اورانین یئرلی اهالیسینی آسمیله ائتمه‌یه و اونلاری «آمریکالی» تطبیق ائتمه‌یه چالیشمادی، ساده‌جه اونلارا فایدا وئرن ژئوسیاسی دؤولتی ساخلادی. دوزدور بورادا آمریکا آرزوسو و یا آمریکالی‌لیق تبلیغ ائدیلمیردی. آما بو باش وئرنلر ده آمریکالی اولماغین غرورونو آرتیردی. لاکین بوتون دونیا مئدیا واسطه‌‌‌سیله بو یالانا اینانیر. اورتادوغودا، «آزادلیق» اوغروندا دؤیوشن آمریکا عسکرلری‌نین قهرمانلارینا حصر اولونموش ان آزی 20 فیلم و یا سریال سایا بیله‌رم. قیساجا دئسک آمریکا مدنيتی و دیلی‌نین، افغان و یا عراق خالقی اوزرینده مجبوری آسمیلاسیونو یوخ ایدی. آسمیلاسیون ایمپئریالیزمین بیر حیصه‌‌‌سی اولماسا دا، سؤمورگه‌چی‌لیگین مهم بیر آلتیدیر.\nآسمیلاسیون سؤمورگه‌چی‌لیگین اساس عامللریندن بیریدیر چونکی سؤمورگه‌چی‌لیک و یا کولونیالیزم، جغرافی بیر بؤلگه‌نین نظارتی‌نین، بؤلگه‌نین یئرلی ساکینلریندن اوغورلانماسیدیر. بو، معین عیرقلرین و مدنيتلرین، دیگرلریندن آشاغی اولدوغونو دوشونن «ائتنوسئنتریزم» ( قوم‌مداری یا قوم‌محوری) پرنسیپی اوزرینده قورولوب. بونا گؤره ده اوستون اولدوقلارینی دوشونن عیرقلر، سؤمورگه‌چیلیگه حاق صاحبی اولدوقلارینی ادعا ائدیرلر. سؤمورگه‌چیلیگین مختلف فورمالاری وار، لاکین ان چوخ تانینانی کؤچکون سؤمورگه‌چیلیگی‌دیر. مثلا، انگلیس‌لر و فرانسیزلار قوزئی آمریکانی سؤمورمه‌سی، مسکونلاشان سؤمورگه‌چیلیک ایدی.\nایمپئریالیزمله سؤمورگه‌چیلیک آراسینداکی اساس فرقلردن بیری آسمیلاسیوندور.\nبوتون دونیادا سؤمورگه‌چیلیک اروپا طرفیندن گئنیشلندیکجه، زوراکیلیغا حاق قازاندیرماق ضرورتی یاراندی. ساده‌جه بیر چوخ یئرلی، قارا و آغ اولمایان جمعيتلرین رئسورسلاری اوغورلانمیردی، اونلار، هم ده بؤیوک بیر شدت ایله اوز-اوزه قالیردیلار. آغ اولمایان جمعيتلر تکجه فیزیکی و سیاسی زوراکیلیقلا دئییل، مدنی سوی‌قیریم و دیل سوی‌قیریم ایله ده اوزله‌شیبلر. بو اوغورلوق و زوراکیلیغا حاق قازاندیرماق اوچون اروپا آوروسئنتریزمینی (اروپا محوری) بهانه کیمی ایستیفاده ائتمه‌یه باشلادی. باتی سیویلیزاسییاسینا (تمدن) اساسلانان دونیاگؤروشو و یا اونو باتیلی اولمایان جمعيتلره اوستون توتان غرضلی باخیشا «آوروسئنتریزیم» دئییلیر. اؤزونو آیدین و گلیشمیش قبول ائدن باتیلی‌لار، بو قدر ائله‌دیگی غیر انسانی ایشلره بهانه آختاریردی. اونلار ایستیثمار ائتدیکلری یئرلی اینسانلاری گئریده قالمیش، گلیشمه‌میش و اهلی‌لشدیریلمه‌یه احتیاجی اولان بیر توپلوم کیمی گؤسترمه‌یه باشلادیلار. بونو قوزئی آمریکاداکی سؤمورگه‌چیلیک و یئرلی اهالی‌نین اسمیلاسیونو نمونه‌سی ایله داها یاخشی باشا دوشه بیلریک.\nاروپا سؤمورگه‌چیلیگی، کیمین اینسان کیمی قبول اولونا بیله‌جه‌یینی و بشریتین نه اولدوغونا قرار وئریردی. ۱۷-جی عصرده فرانسیز و انگلیس ایشغالچیلاری کانادایا گلدیلر، بورادا بو تورپاغین بعضی یئرلی ساکینلری حتی اونلارا ائولرینی بئله آچدیلار. اونلار تورپاغی بؤلوشمک و دینج یاشاماق اوچون، بعضا قادین اولان قبیله باشچیلاری ایله بعضی موقاویله‌لر ایمضالاییردیلار. دیگر یئرلرده، یئرلی‌لرین حیاتلاری داها آز ده‌يرلی گؤروندویو اوچون تامامیله قیرغین سالیندی. ائولر اودا وئریلدی و قادینلارا تجاووز ائدیلدی. یئرلی ساکینلر، باتیلی‌لارین الی ایله هئچ واخت بیلمه‌دیکلری ماده‌‌لرله تانیش اولدولار و حتی بعضی قبیله‌لره مجبوری نارکوتیک وئریلدی.\nآسمیلاسیون سؤمورگه‌چی‌لیگین اساس عامللریندن بیریدیر چونکی سؤمورگه‌چی‌لیک و یا کولونیالیزم، جغرافی بیر بؤلگه‌نین نظارتی‌نین، بؤلگه‌نین یئرلی ساکینلریندن اوغورلانماسیدیر.\nاوشاقلارا نه اولدو سوروشسانیز، مسیحی‌لرین کؤمه‌گی ایله اوشاقلاری شکنجه مکتبلرینه گؤندرمه‌یه باشالدیلار. بو یاشاییش مکتبلری، « Residential Schools »، کانادا حؤکومتی طرفیندن قورولان و کلیسالار طرفیندن ایداره اولونان گئنیش مکتب سیستمینه دئییلیر. اونلار یئرلی اوشاقلاری آورو-کانادا و مسیحی یاشاییش طرزینی اؤیرتمک و اونلاری آغ کانادا جمعيتینه آسمیله ائتمک مقصدی داشیییردیلار. بو میسییا زوراکیلیقلا یئرینه یئتیریلدی. بو سیستم، اوشاقلاری اوزون مدت عایله‌‌‌لریندن زورلا آییردی و اونلارا اؤز ایرثینی و مدنيتینی تانیماغی و یا اؤز دیللرینده دانیشماغی قاداغان ائتدی. بو سرت قایدالار پوزولسا، اوشاقلار جدی شکیلده جزالاندیریلیردی. یاشاییش مکتبلری‌نین کئچمیش طلبه‌‌‌لری، « Residential Schools » ایشچیلری‌نین الی ایله دهشتلی سو استیفاده‌لردن دانیشیرلار: فیزیکی، جینسی، اعاطفی و پسیخولوژی. بو مکتبلرده آکادئمیک درسلر یوخ ایدی. حؤکومتین و کلیسانین یئرلی مدنیتلری و اونلارین یاشاییش طرزلرینی کؤکدن سیلمک جهدی بو مکتبلرین سیستمیک بیر سوی‌قیریما چئویریردی. اروپالی‌لار بونو یئرلی خالقلاری «سیویل‌لشدیرمک» کیمی اساسلاندیریردیلار.\nسؤمورگه‌چیلیگین گتیردیگی آسمیلاسیونو، تاریخین سیلینمه‌سی ایله ده گؤرمک اولار. کانادانین سؤمورگه‌لشمه��سیندن سونرا یئرلی خالقلارین تاریخی سیلیندی. یوللار، شهرلر و حتی اجماعلار کیمی یئرلرین آدلاری ديیشدیریلدی. فرقلی مدنيتلره و دیللره منصوب اولان یئرلی اجماعلار آراسینداکی فرقلر یوخ ائدیلدی و بیر کیمی گؤستریلمه‌یه باشلاندی. مختلف قروپلاری هوموگئن (یکدست\/همگون) حساب ائده‌رک، بو اجماعلارین درینلیگینی و مورکب‌لیگینی یوخ حسابلادیلار. مدنی تدبیرلری قاداغان ائدن قانونلار قبول ائتدیلر. بو اینسانلاری نسیل آیریلیغینا مجبور ائتدیلر. ۲۰۲۱-جی ایلین مای آییندا، کانادانین بریتانیا کلمبیا ایالتده‌کی باغلانمیش یاشاییش مکتبینده، هئچ بیر یئرده قئید ائدیلمه‌میش ۲۰۱۵ شاگیرد قبری تاپیلدی. ۲۰۱۵ اؤلدورولن اوشاق. بو، ان سون تاپیلان مزارلیقلاردان بیریدیر، آما کانادادا اوشاق مزارلاری اولان بیر چوخ مکتب تاپیلیب. بوندان علاوه‌‌، مدنيتین، تاریخین و دیلین سؤمورگه‌چی طرفیندن سیلینمه‌سی تکجه قوزئی آمریکادا حیاتا کئچیریلمه‌ییب. عینی اصوللاری بیز هندوستانین سؤمورگه‌لشمه‌سینده ده گؤره بیلریک. هئچ بیر زامان بوتون بیر اؤلکه اولمایان و چوخ فرقلی دیللر و مدنییتلره صاحب اولان بو جغرافیا، بریتانیا ایستیثماری آلتیندا بیر یئره ییغیشماغا مجبور اولوب.\nفیکریمجه، ایرانداکی عصیانلارلا سسلرین موختلیفلیگینی ائشیتدیکجه، سؤمورگه‌چیلیگین نه اولدوغونو و ایران خالقی اوچون نه دئمک اولدوغونو اؤیرنمک تامامیله ضروری اولاراق قالیر. گلین، گونئی آذربایجان چارچوبوندا سؤمورگه‌چیلیگی موذاکیره‌ ائدک. مرکزی حؤکومتین تاریخینه نظر سالدیقدا، آچیق-آشکار سؤمورگه‌چیلیک سیاستینی گؤرمک اولار. موناقیشه ائدیلدیگی کیمی، سؤمورگه‌چیلیگین فتح ائدیلمیش اراضی اوزرینده نظارتینی ساخلاماق اوچون مختلف یؤنلری وار. بو یازیدا من آنجاق مرکزی حؤکومتین گونئی آذربایجاندا گؤردویوموز سو استفاده‌نین آسمیلاسیون یؤنونه دقت یئتیره‌جه‌یم.\nپهلوی‌لر «تک دیل، تک میللت» شوعاری ایله هوموگئن (همگون) بیر میللت یاراتماغا چالیشدیلار. بو، اروپالی‌لارین کانادا و هندوستاندا ایستیفاده ائتدیکلری عینی مقصد و تاکتیک‌دیر.\nکانادا و ایرانداکی مجبوری آسمیلاسیون پروسئسی آراسیندا چوخلو پارالئللر گؤرورم. ۱۳۲۴-جو ایلده قورولموش تبریز مرکزلی آذربایجان میللی حؤکومتی ایشغالچی فارس عسکرلری طرفیندن دئوریلدیکدن سونرا، آذربایجان سرحدلری اوستونده جدی ایستیثمار باشلادی. تاریخچی طوغرول آتابای‌ین قئید ائتدیگی کیمی، پهلوی‌لر «تک دیل، تک میللت» شوعاری ایله هوموگئن (همگون) بیر میللت یاراتماغا چالیشدیلار. بو، اروپالی‌لارین کانادا و هندوستاندا ایستیفاده ائتدیکلری عینی مقصد و تاکتیک‌دیر. آما منجه، پهلوی حؤکومتلری‌نین انگلیس و فرانسا ایله سیخ موناسیبتلرینی نظره آلساق، بو، تعجب‌لو اولمامالیدیر. مختلف ائتنیک و دیللردن عبارت اولان ایران‌دا، فارسلاشما پروسئسی باشلادی. کاناداداکی یئرلی اهالی‌نین تجروبه‌لرینه بنزر شکیلده، اوشاقلارا آنا دیللرینده دانیشماق و اؤز مدنيتلرینی یاشاتماق قاداغان ائدیلدی. بو، بیر چوخ نسیللری سارسیدان مجبوری بیر تجروبه ایدی. بونو براهنی‌نین تصویر ائتدیگی تراومادان دا گؤرمک اولار. بیزیم ده تاریخیمیزی سیلیب‌لر. بیزیم ده یوللاریمیزین، کوچه‌لریمیزین و شهرلریمیزین آدلارین ديیشدیریبلر. بیزیم ده دیلیمیزه و کولتوروموزه آشاغی گؤزله باخیلیب، اونا «محلی دیل» دامغاسی وورولوب. هندوستانلی‌لارا غیر اینسانی باخدیقلاری کیمی، بیزه ده ائششکدن پیسپیسایا قدر آدلار قویولوب. هندوستاندا یارادیلان داخیلی موحاریبه‌‌‌لر کیمی، بیزیم ده اراضیلریمیزده سرحدلری یئنیدن چکیب، بیر بیرینه مهریبان اولمایان میللتلر آراسیندا اود یارادیبلار.\nباتی‌دان آلینان و بیره بیر گؤردویوموز سؤمورگه یوللاریندان بیری ده، یئرلی‌لرین یاشادیقلاری چئوره‌نی بیله‌رکدن خاراب ائدیب، اونلاری کؤچه مجبور ائتمکدیر. کانادانین عمومی اراضیسی‌نین دئمک اولار کی، دوققوز فایزی شیرین سو ایله اؤرتولودور. ایچمه‌لی سو باخیمیندان، کانادا دونیانین ان زنگین اؤلکه‌سیدیر. اصلینده، اقلیم ديیشیکلیگی ایله باغلی آراشدیرمالار گؤستریر کی، بیر چوخ اؤلکه‌لر سو قیتلیغیندان اذيت چکسه ده، کانادا بو اؤلکه‌لردن بیری اولمایاجاق. لاکین یئرلی اهالی‌نین جمعلشدیگی اراضیلره نظر سالدیقدا، جدی سو پروبلئملری‌نین اولدوغونو گؤروروک. بو پروبلئملر تورنتو، مونترال و یا ونکوور کیمی بؤیوک شهرلرده یوخ، خصوصا یالنیز یئرلی اجماع‌لارین یاشادیغی اراضیلرده وار. کاناداداکی اصل کانادالی‌لارین سویا چیخیشی یوخدور و اونلار پالچیقلی، ایچیلمز سو ایله یاشاماغا مجبوردورلار. کانادا حؤکومتی دونیانین ان زنگین و تکنولوژی جهتدن گلیشمیش اؤلکه‌لریندن بیریدیر. دئمه‌لی، بو، گلیشمه مسئله‌‌سی دئییل، سهله‌کارلیقدیر و ائهمالدیر.\nسؤمورگه‌چیلیک (استعمار) درین بیر قویودور و آسمیلاسیون سؤمورگه‌چیلیگین (استعمارین) زهرلی قوللاریندان یالنیز بیریدیر.\nبو سؤمورگه‌چیلیک تاکتیکی‌نین گونئی آذربایجاندا تطبیق اولوندوغونو دوشونه بیلرسینیزمی؟ منجه، بونونلا اورمو گؤلو آراسیندا پارالئللری گؤرمه‌مک اوچون قصدا کور اولماق لازیمدیر. اونلارلا سدلر گؤله سو آخینی‌نین قارشیسینی آلیر. ۲۰ ایلدن آرتیقدیر کی، آذربایجانلی‌لار گؤلون بو یانلیش ایداره اولونماسی ایله باغلی اعتراض ائدیرلر. اونلار اوغور قازانا بیلمه‌دیلر، چونکی بو گون گؤلون یوخ اولدوغونو گؤروروک. اورمو گؤلونون یوخ اولماسی ایله بیز اکینچیلیک ائده بیلمه‌یه‌جه‌ییک، سوسوز قالاجاغیق، جانلی‌لارین نسلی‌نین کسیله‌جه‌یی و آذربایجاندان بؤیوک بیر کؤچون اولاجاغینی گؤره‌جه‌ییک. بوندان باشقا، تورپاغین وئریملی اولماماسی و دوز کولکلری‌نین گتیردیگی خسته‌لیکلر سببیندن بو بؤلگه‌ده یاشاماق مومکون اولمایاجاق. نفس آلماق چتین اولاجاق. نفسسیز حیات ایسه یوخدور.\nسؤمورگه‌چیلیک (استعمار) درین بیر قویودور و آسمیلاسیون سؤمورگه‌چیلیگین (استعمارین) زهرلی قوللاریندان یالنیز بیریدیر. سؤمورگه‌چیلیک عینی زاماندا بوتون بیر خالقی قصدا ظلم آلتیندا ساخلاماق اوچون اجرا اورقانلاریندان، مئدیادان، اینستیتوسیونال عیرقچیلیکدن (قورامسال عیرقچیلیک) و دیگر اصوللاردان ایستیفاده ائدیر. نؤوبتی یازیلاریمدا سؤمورگه‌چیلیگین باشقا بیر قولونو و اونون ایران و گونئی آذربایجانین زهرلی علاقه‌‌‌لری چارچوبوندا نئجه ایشله‌دیگینی موذاکیره‌ ائده‌جه‌ییک. بو یازیدان اؤیرنمک لازیم اولان بیر شئی وارسا، بو ایکی طرف آراسیندا بو علاقه‌‌‌نین قصدا قورولماسیدیر. بعضی اینسانلارین داها یاخشی شرایطده یاشاماسی تصادفی دئییل. بیر مدنيتین اوستون ساییلماسی تصادفی دئییل. و بونا اویغون اولاراق بو سیستمده هئچ بیر دوزه‌لیش یوخدور. یگانه سئچیم اونو سؤکمک و یئنیدن قورماقدیر.\nتورکان بۏزکورت\nایمپئریالیزمسؤمورگهکولونیالیزمموستملکه\nFacebookTwitterPinterestWhatsappTelegram\nخبر قبلی\nجنگ بین جمهوری آذربایجان و ایران چقدر محتمل هست؟\nخبر بعدی\nکارل گوستاو یونگ و فاشیسم\nجهت مطالعه بیشتر\nبازی خطرناک سپاه پاسداران با کارت پ.ک.ک\nجولای 11, 2024\nبو خێنا اۏ خێنالاردان دئییل آمما…\nجولای 6, 2024\nامتیازات نامرئی زبان مادری\nجولای 4, 2024\nپربازدیدترین مطالب\nFacebook Twitter Instagram Pinterest\nRecent Posts\nدو رهبر وحشی و بیابانگرد تورک بنام‌های سیدعلی خامنه‌ای و مسعود پزشکیان در چنبره وزیران باهوش پارسی\nجولای 18, 2024\nاز « دمکراسی خواهی در شعار و دیکتاتورطلبی در عمل» مردم استانهای فارس‌نشین مرکزی در آخرین انتخابات ریاست جمهوری ایران","num_words":2829,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.096,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":216085.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تریبون درگی سی نین آذربایجان قادینلارینا حصر اولموش 9 جی سایی نی پی دی اف فایلی کیمی ائندیرین. یالنیز تورکجه عرب الیفبالی و فارس دیل لی بؤلوموتریبون درگی سی نین آذربایجان قادینلارینا حصر اولموش 9 جی سایی نی پی دی اف فایلی کیمی ائندیرین. یالنیز تورکجه عرب الیفبالی و فارس دیل لی بؤلومو","num_words":64,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.764,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":854561.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هر آخشام تورکجه ورزش اوخو؛ آذربایجانین ان اؤنملی ورزش خبرلرین هر آخشام ورزش آذربایجان آخاغیندان ایزله‌یین\nورزش آذربایجان، آذربایجانین ورزش و ورزشکارلارینین سسی اولاراق ایشه باشلاییب. بیزیم بؤلگه‌میزده بئله بیر رسانه‌نین اولمادیغی اوچون بو خبر مرکزی اؤزللیکله آذربایجان شهرلرینین ورزشی اولای‌لارین سایت هابئله اینستاگرام و تلگرام آخاق‌لاریندا یایینلاماغا باشلاییب و داها گوجلنمک اوچون آددیم آتیر.\nنه مودور وار نه مشقچی؛ نصیرزاده‌نین تراکتوردان گئتمه‌سیندن ایکی هفته کئچدی آنجاق هلم یئنی مودورایله باش‌مشقچی بللی اولمامیش\nhttp:\/\/azarbayjanvarzesh.ir\/news\/1857\nتورکییه‌نین میللی تیمی ۲۰۲۴ یورو یاریشمالاریندا اتریش تیمی‌نی ایکی‌بیره اوداراق، اؤزل بیر رکورد یازمیش\nhttp:\/\/azarbayjanvarzesh.ir\/news\/1859\nیایین ایستی گونلرینده گالاتاسارای دا ایستی نقل و انتقالاتی گونلرین کئچیریر؛ گالا همیشه‌کی کیمی اوروپا یاریشمالاری اوچون گوجلو بیر تیم باغلاماق ایسته‌ییر\nhttp:\/\/azarbayjanvarzesh.ir\/news\/1860\nسونگونون آلاجاق بویوک اولدوزو گلمه‌میش گئتمه‌لی اولموش؛ یئنی فصل باشلامامیش سونگون ان اؤنملی سئچه‌نه‌گین الدن وئرمیش\nhttp:\/\/azarbayjanvarzesh.ir\/news\/1863\nتبریزین بدمینتونو ساکین، آنجاق استعدادلی؛ تبریزین بدمینتونوندا گله‌جک‌ اوچون اولدوز‌لارینین اولماسینا باخمایاراق ، پارلاق گونلریندن آرا آچمیش\nhttp:\/\/azarbayjanvarzesh.ir\/news\/1864\nشرقی آذربایجانین دوچرخه‌سورن قادینلاری اؤلکه آراسیندا کئچیریلن دوچرخه سورمک یاریشمالاریندا اوغورلار قازانمیش‌لار","num_words":287,"character_repetition_ratio":0.122,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":101292.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"54°33′43″N 0°59′15″W \/ 54.5619°N 0.9874°W \/ 54.5619; -0.9874موختصات: 54°33′43″N 0°59′15″W \/ 54.5619°N 0.9874°W \/ 54.5619; -0.9874\nاسکلتون-این-کلیولند (��ینگیلیسی‌جه: Skelton-in-Cleveland) بریتانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره 9526 نفر دیر. بۇ شهر اینگیلیس اؤلکه‌سینده یئرلشیب.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اسکلتون-این-کلیولند&oldid=601333»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nArticles with OS grid coordinates\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۲۰:۳۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":192,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.033,"special_characters_ratio":0.306,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":31637.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"علی‌رضا اردبیلی: بوگونکو نسیل، میللی حوکومت و میر جعفر پیشه‌وری‌نین خاطیره‌سینه نئجه باخیر؟ - Tribun تريبون\nتریبون\nمقالات جدید\nاکولوژی\nفرهنگ\nدیدگاه\nآلترناتیو\nمقالات\nکتابخانه\nتریبون پادکست\nجستجو\nعلی‌رضا اردبیلی: بوگونکو نسیل، میللی حوکومت و میر جعفر پیشه‌وری‌نین خاطیره‌سینه نئجه باخیر؟\nعلی‌رضا اردبیلی: 77 ایل اؤتندن سونرا، بوگونکو نسیل، میللی حوکومت و میر جعفر پیشه‌وری‌نین خاطیره‌سینه نئجه باخیر؟\nایران عراق موحاریبه‌سی‌نین سون آیلاری، سؤوئت ایتتیفاقی ایمپریاسی‌نین دا، سون آیلاری‌ایدی. بو آیلار، هابئله قوزئی آذربایجان‌ین همان ایمپریادان قوپماسی، و گونئی‌آذربایجاندا ایلک دفعه مدرن بیر میللی حرکاتین یارانماسی‌نین تملی قویولان، ایلک آیلار کیمی تاریخه دوشمه‌لی‌دیر. بئله‌لیکله، اؤزونون مین ایل اؤنجه یاراتدیغی ایمپریانین اسیرینه دؤنموش گونئی‌له، 177 ایل اؤنجه باشقا بیر ایمپریانین اسارتینه گیریفتار اولموش قوزئی‌، حاکیم قووه‌لرین اونلارا جیزدیغی سینیرلاری آشیب، یئنی عشقه دوشموشدولر. 1989ـ ی ایلین 31 دکابریندا اوز کولمیناسیا نؤقطه‌سی‌له تاریخه دوشن، آذربایجان ـ آذربایجان سرحدلری بویونجا جوشقو یاشانارکن، 1945 جی ایلین 21 آذریندن جمعی 44 ایل اؤتوردو.\nایران ایسلامی اینقیلابی هله یئنی حئساب اولوردو. گونئی‌ده ایسلامی اینقلاب آردیندان، 8 ایل‌لیک ایران عیراق موحاریبه‌سی‌نی یاشامیش نسیل، دونیانین سون ایمپریاسی‌سین چؤکمه‌سینی و بو ایمپریا چؤکوشوندن دوغان آزاد قوزئی آذربایجان‎‌ین دوغوشونا شاهید ایدی. جمعی اون ایل عرضینده، عؤمورلری ابدی گؤرونن ایکی رئژیم‌ین چؤکمه‌سی، گونئی آذربایجان گنج‌لی‌یینده، میللی رومانیزمی اویادمایا بیلمزدی. بئله‌ده اولدو. بوتون دونیانین، تله‌ویزیون ائکرانلاریندان جانلی یایینلاردا ایزله‌دی‌یی روس ایمپریاسی‌نین چؤکوشونه، گونئی آذربایجان تام باشقا بیر پریزمادان باخیردی. داها قوزئی آذربایجان، آللاه‌سیز کمونیستلرین یوواسی و \"اورسیت‌ین\" (روسیه‌نین) بیرپارچاسی اولماقدان قورتارماقدا ایدی.\nبو حالی هوانین مولودو اولان گونئی آذربایجان‌ین مدرن معنادا میللی حرکاتی‌، 1945ـ1946 تاریخلی میللی حوکومت و اونون لیدری میر جعفر پیشه‌وری‌یه نئجه باخیر؟\nنه اینکی بو سوآلین جاوابی، بئله سوآلین اؤزو ده، یئنی‌دیر. او ایللره قدر، ایراندا آذربای��ان مدنیتی‌نی هر بیر فورماتدا قوروماق، سول ایدئولوژیه باغلی سیاسی قووه‌لرین، حاشیه قایغی‌لاریندان بیرینی تشکیل ائدیردی. او زامان‌ین کمونیستلرینه، شوروی‌نین خئیردوعاسی و کمونیست میر جعفر پیشه‌وری‌نین باشچیلیغی آلتیندا یارانمیش میللی حوکومت، هئچ بیر اما و اگر اولمادان، مقدسات حئساب اولوردو. ان آزیندان، آذربایجانلی کمونیستلر اوچون بئله‌ایدی.\nهمن بدیهیات‌ین بیر سوآل حالینه گلمه‌سی، بو فاکتلا باغلی‌دیر کی، گونئی‌ده یارانان میللی حرکات‌ین، بو یئنی دالغاسی، تمامیله ایدئولوژی دیشی بیر حرکات‌دیر. یعنی، گونئی‌یین بو یئنی گنج‌لی‌یی‌، هر یاندان باخسایدی، 44 ایل اؤنجه، بیر ایل ایاقدا دورموش میللی حوکومتی گؤروردو. همان نسل، عئینی زاماندا، آرازدان بویلانیب قوزئی‌یه باخدیقدا، همان میللی حوکومته آرخا دورموش شوروی رئژیمی‌نین چؤکمه‌سینه شادلیق ائدن و او رئژیمین لغویندن سونرا، اوچونجو رسپوبلیکاسی‌نی قورماق تداروکونده اولان اؤز قوزئی پارچاسینی گؤروردو. ضیدیتلر بونونلا بیتمیردیلر. قوزئی‌ده ایلک رسپوبلیکانین، بایراغی یئنیدن یوکسلن بیر واختدا، گونئی‌ده‌ گنج‌ میللی حرکات، بیلیردی کی، میللی حوکومته، همان آذربایجان دموکراتیک جومهوریتینه دوشمن اولان، میر جعفر پیشه‌وری باشچی‌لیق ائتمیشدی!\nایراندا، 70 ایل عرضینده، آذربایجان ساوئت سوسیالیست رسپوبلیکاسی‌یندا آذربایجان مدنیتی و کیم‌لی‌یی‌نین قورونماسینی، روسیه‌نین مرحمتی و کومونیزمین موعجوزه‌سی نتیجه‌سی کیمی تبلیغ اولدوغو بیر حالدا، روس ایمپریاسی و اونونلا برابر کمونیزمین چؤکمه‌سی، گونئی‌ده اینانیلماز بیر جوشقویا سبب اولمدوشدو. پارادوکسلار بونلارلا بیتمیردی آمما حاضیرکی دانیشیغین مؤوضوعسو یالنیز بوگونکو میللی حرکات و اونون لیدری میر جعفر پیشه‌وری و میللی حوکومته وئردی‌یی قیمت‌دیر.\nسؤزون آخرینی اولده بئله خیلاصه ائتمک اولار کی، بوگون میللی حرکات 77 ایل اؤنجه جمعی بیر ایل یاشامیش میللی حوکومت و اونون لیدرینی، اؤزونون ان دیرلی معنوی وارلیغی حئساب ائدیر، اؤزونون ان سیاسی و ان گلیشمیش شوعاری اولان، \"آزادلیق، عدالت، میللی حوکومت\" شعاریندا دا بو تاریخی ایرثه، صراحتله صاحیب چیخمیشدیر. آمما میللی حرکات بو یئره نئجه گلدی؟ باشقا بیر گلیشمه مومکون دئیردی؟ نئجه اولدو کی، اورتاق مخرجی، دموکراتیک و موعاصیر دیرلر اولان حرکات‌ین ان بؤیوک اورتاق خاطیره‌سی، قوزئی آذربایجان‌ین هئچ ده ممنون اولمادیغی بیر رئژیمین، خئیردوعاسیله 21 آذر 1324 (1945) ده قورولموش میللی حوکومت و اونون لیدری میر جعفر پیشه‌وری‌دیر.\nمعلومونوز او کی، گونئی آذربایجان میللی حرکاتی، بیر پلورالسیت، دموکراتیک و اینسان حاقلارینا دایانان عئینی حالدا هر بیر توتالیتر آنلاییش‌دان اوزاق بیر حرکاتدیر. اصلینده بو هئچ‌ده طبیعت قانونو دئیردی و خصوصیله سووئتلرده، قوزئی آذربایجان و دونیادان سیلینمکده اولان ایدئولوژی‌له یاخلیغیندا تانینان بیر سیاسی رهبر، همان ایللرده گونئی‌ده مئیدانا چیخان بیر حرکاتین اورتاق بیر دیری، اولمایا دا بیلردی. نئجه کی، قوزئی آذربایجاندا، همن ایللرده، میللی آزادلیق موجادیله‌سینه رهبرلیگ ائدن، خالق جبهه‌سی اطرافیندا، میر جعفر پیشه‌وری و اونون رهبرلیک ائله‌دی‌یی بیر ایل لیک میللی حوکومته یاناشما بیر معنالی دئیردی. او ایلل��ده قوزئی‌ده بؤیوک ائتگی‌یه مالیک اولان خالق جبهه‌سی، میر جعفر پیشه‌وری‌نین اونون گونئی آذربایجان دولتچی‌لی‌یی‌نین سوبئکتی کیمی یوخ، سووئتلر رئژیمی‌نین بیر اوبیکتی گؤروردولر. او ایللرده، باکی‌دا \"پیشه‌وری آدینا مکتب\"ین و \"پیشه‌وری آدینا خیابان\"ین آدلاری‌نین دئیشدریلمه‌سی گوندمده‌ایدی. بوگون آشیری آریاچی اوگون آشیری تورکچو اولان بیر گونئیلی او ایللرده، پیشه‌وری‌نی یئنی دن اؤلدوره بیلدی‌یینی، همان زامانلار باکی‌دا بیان ائتمیشدی!\nنئجه اولدو کی، معاصر میللی حرکات، میللی حوکومت و اونون لیدری‌نین تاریخی خاطیره‌سینی دوزگون دیرلندیره بیلدی؟\nجاواب، یئنی میللی حرکاتین، ایدئولوژی‌دن، حتی ائنیک سیاست‌دن و سیاست‌ده ائتنیک کیم‌لی‌یین نقدر معناسیز اولماسی‌نین بیلینج‌ینده اولماسی دیر. عئینی ایدئولوژی و عئینی ایدئولوژی‌یه دایانان حاکمیت یا سیاسی پارتیا، فرقلی و حتی ضیدتلی ایشلرین مؤلیفی اولا بیلیرلر. میثال اوچون، ایران کمونیستلری، شاه رئژیمینده سانسور و بیر چوخ اینسان حاقلاری پوزونتولارینا قارشی سسلرینی قالدیریردیلار آمما همان کمونیست قوه‌لر سونرا لار دینی توتالیتر رئژیمین فورمالاشماسیندا، جاندان مایا قویدولار. ایش اوردا چاتدی کی، ایران‌ین ان بؤیوک فقیهی، یئنی آنا یاسادا، ولایت فقیه بندینه قارشی دوراندا، ایرانین ایکی اساس کمونیست تشکیلاتی، ولایت فقیه اصلی‌نی مودافیعه ائدنلرین سیراسیندا دوردو!\nیعنی عئینی ایدئولوژی منسوبلاری و حتی عئینی آداملارین رهبرلی‌یی آلتیندا ایداره اولان سیاسی تشکیلاتلار، بیر گون اینسان حاقلارینی مودافیعه مؤوقعینده صاباحیسی گون، ولایت فقیه سنگرینده دوردولار.\nبئله لیکه محمد امین رسول‌زاده، نریمان نریمان‌اوف، میر جعفر پیشه‌وری، صمد بهرنگی، آیت الله سید کاظم شریعتمداری، جاواد هیئت، محمد علی فرزانه و هر هانسی دیگر شخصیت، منسوب اولدوغو ایدئولوژی یا ائنیک منسوبیت اساسیندا یوخ، اونلارین بللی زمان و مکان شراییط‌ینده، کونکرت سیاسی عمللری اساسیندا دیرلندیرمه‌یه سوژه اولدولار. بو باخیمدان نه سووئت ایتتیفاقی، نه میر جعفر پیشه‌وری یا میر جعفر باقیراوف، هئچ بیری نه فی نفسه علیه‌السلام ایدیلار و نه شیطان. میللی حرکات، یالنیز اونلاردان باش وئرمیش عمللری، دیرلندیریردی. بئله‌لیکله، میللی حوکومته قارشی دوشمن کیمی عمل ائدن آیت الله سید کاظیم شریعتمداری‌نین، ولایت فقیه قارشی‌سیند، خمینی‌یه میدان اوخوماسی، مثبت حادیثه کیمی قبول اولور. واختیلا ایرانچی محمد امین رسولزاده‌، اونون شاه اثری اولان ایسلام عالمی‌نین ایلک جومهوریتی‌نین معمارلیغی فاکتی اساسیندا میللی حرکتین مقبول سیمالاریندان اولور. میر جعفر پیشه‌وری ده، اونون اسگی‌لرده، هر هانسی یالنیش آددیمی‌نی تأیید ائتمه‌دن، بیر ایل‌لیک میللی حوکومت‌ین ایجادی و ایاقدا قالماسیندا اوینادیغی عوض‌سیز رولو، اونو میللی حرکاتین ان دیرلی سیماسینا لاییق ائدیر.\nرئال حیاتدان فاکت\nمیر جعفر پیشه‌وری‌نین شاه اثری اولان، بیر ایل‌لیک میللی حوکومت، هئچ بیر کمونیستی رئژیمی بنزه‌میردی. او ایللر ده، سووئت ایتتیافی، 1937ـ1938 ایللرین میثیل‌سیز قتلی‌عاملاری یاشامیشدی. میر جعفر پیشه‌وری بو فاکتدان بیخبر اولا بیلمزدی. میر جعفر پیشه‌وری هابئله گیلان ساوئت سوسیالیست جومهوریت‌ینده اساس رول‌لاردان بیرینی اوینامیش رهبر کیمی و قوزئی‌آذربایجان‌ین ایلک جومهوریتی‌له موخالیفت‌ده اولوب، او جومهوریت‌ین بولشویکلرین 11ـ‌جی اوردوسونون باسقین‌ینا قوربان اولماسینی و بو حربی ایشغالین نتیجه‌لرینی بیلیردیی. میر جعفر پیشه‌وری، 12 شهریور بیاناتی و آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرامنامه‌سی‌ یازیلارکن، محمد امین رسولزاده هله آلمانیانین بایرن ایالتی‌نین میتن‌والد Mittenwald شهرینده حیاتی‌نین 61ـ‌جی ایلینی یاشاییردی. میرجعفر پیشه‌وری بو ایللرده کومونیزم حاقیندا نه فیکیرلشدی‌یینی بیلمیریک آمما اونون بیر ایل باشچی‌لیق ائتدی‌یی میللی حوکومت، اؤز زمانی اوچون بیر نورمال لیبرال حوکومت‌ایدی. میللی حوکومت حتی رضاشاه دینی مراسیمه قارشی وضع ائتدی‌یی محدودیتلری لغو ائتدی. آیت الله مجتهدی‌نین خاطره‌لریندن معلوم اولان بودور کی، میللی حوکومت دین و دیندارلارلا، رضاشاه‌دان قات ـ قات یوموشاق و لیبرال داورانیردی. آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرامنامه‌سینده یازیلان بیر جومله، بو وضعیت‌ین، صیرف بیر تصادوف نتیجه‌سی اولمادیغینی بیزه دئیر. اوردا اوخویوروق:\n\"گرک دونیانین حاضیرکی شراییطی‌نین یاراتدیغی فورصت‌دن ایستیفاده ائدیب، اؤز حیاتیمیزی، اوز ایستک و تمایولوموز یؤنونده یعنی حقیقی دموکراسی و آزاد حیاد اساسیندا بینا ائدک و بو فورصت‌دن ایستیفاده ائتمک اوچون، گرک طبقاتی و صینفی ضیدیتی بیر قیراغا قویاق\" (آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرامنامه‌سی، 1324ـ‌جی ایل، مهر آیی‌نین 24ـ‌ی، فارس دیل‌لی وئرسیادان ترجومه، وورغولا مندن ع. ا.)\nبو جومله‌ده کمونیزمین اصول‌الدینی ساییلان طبقاتی ضیدیت‌ین نفی اولماسی، بیر ایل لیک میللی حوکومت‌ین رئال تجروبه‌سیله بیرلیکده، بیزه چوخ شئی آنلاتیر او جومله‌دن هم میللی حوکومتین لیدری و اون حوکومتین رئال حیاتی‌نین، کمونیزمدن قطعی صورتده اوزاق اولمالارینی. داها جیدی بیر ثبوت، 12 شهریور بیاناتیندا گؤزه چارپیر. کمونیستلر عادتا هر هانسی دیگر پوپولیست‌لر کیمی، ثروت پایلاماق وعد ائتدیکلری حالدا بو سند، بیر ثروت یارادماق ایده‌سی‌نی حیاته کئچیرمه‌یه داییر بیر پروقرام‌دیر.\nایدئولوژیک زامان آنلاییشی\nایرانشهریسم، اسلام، شیعسم، و کمونیزمین عجاییب زامان آنلایشلاریندان خبریمیز وار. اونلار اوچون زامان‌ین انتخابی بیر بؤلومو، خسرت دونیا والآخرت بیر دیره چئوریرلر. صدر اسلام، قادسیه، کربلا و عاشورا، تورکمنچای، روس اینقلابی دؤورو یا صدر بولشویسم، 1332ـجی ایلین مرداد آیی‌نین 28ـ ی و بو کیمی تاریخلر، بو ایدئولوژیلره ایمان گتیرمیشلره، سیرادان بیر تاریخی حادیثه یوخ، بوتون تاریخ بویونجا، یول گوسترن و او زمانلارین فرضی یا واقعی ماجرالاریندان مرجع کیمی ایستیفاده اولماغا قادیر حادیثه‌لردیرلر. آیت الله خمینی بو حادیثه‌لرین بعضی‌لرینه، یوم‌الله(!) دئیردی. مثلا عاشورا یوم اللهی!\nبو اساسدا، عاشورا، 680ـجی میلادی ایلی‌نین اوکتیابر آیی‌نین 13ـینده باش وئریب بیتمیش بیر حادیثه دئیر و تا دونیا دونیادیر ، بشریت‌ین طالعی‌نین معینلشمه‌سینده، شیعه عالمی اوچون جیددی بیر رول اوینایا جاقدیر.\nمیللی حرکات، ایدئولوژیک بیر جریان اولمادیغینا گورا، اؤز دیرلندیرمه‌لرینده، عئینی شخص، سیاسی پارتیا یا حکومتین، فرقلی دؤورلرده، فرقلی عمل‌لرین مؤلیفی اولماسینی بیلیر و بو اساسدا، روس دوولت‌چی‌لت‌یی و شوروی رئژیمی‌نین قوزئی آذربایجانین اینکیشافیندا اوینادیقلاری رول‌لاری دا گوروه بیلیر، اونلارین قوزئی آذربایجانا دیوان توتمالارینی دا. مؤوضوعوموزا قایتیدیقدا، همین میللی حرکات، میر جعفر پیشه‌وری‌نین 1918ـ1920 دؤرونده، ایلک آذربایجان رسپوبلیکاسینا قارشی مؤوقعینی‌ده گؤرور و 1945ـ1946 آراسیندا اونون معماری اولدوغو میللی حوکومتین یارانماسی و ایاقدا قالماسیندا، پارلاق رولونو دا.\nمیللی حرکات هابئله آیدینلیقلا گؤرور کی، میر جعفر پیشه‌وری‌نین رهبرلیک ائتدی‌یی میللی حوکومت، کمونیستلرین دونیادا و بؤلگه‌ده ایجاد ائدیب ایداره ائتدیکلری توتالیتار رئژیملرین هئچ بیرینه بنزه‌میردی. بو حوکومت همان زمان 10 آی عرضینده مهاباد دا قورولموش اوندان قاباخکی دؤورون موقتی و عشیرت مدیرلری کیمی یوخ، بیر قوروجو، رفورمیست و هر بیر ساحه‌ده، آذربایجان ضیالی‌لاری و آذربایجان توپلومونون اؤزلرینی داها یاخشی و داها افکتیو بیر اصولی ایداره ایله، ایداره ائتمک لیاقتی‌نین بیر امثالی ایدی.\nجمعی 12 آی عرضینده تورک دیلی‌نی موفقیتله تحصیل سیستمینه داخیل ائتمک و آذربایجان قادینی‌نا ایراندا ایلک اولاراق سس حاقی وئرمک، کونکرت و مترقی ایشلرایدیلر. بونلاردان علاوه، میللی حوکومت، او زامانکی فئودالیته سیستم‌ینده عدالتلی و اینصافلی رفورملار ائدیب مین بیر آبادلیق و ایقتیصادی اینکیشاف پروژه‌لری‌نین مجری‌سی اولموشدور.\nتوپلومون طالعی، رهبرلرین ایدئولوژیک و حتی سیاسی اینامی یا ساوادی اساسیندا یوخ، اونلارین سیاسی رفورملار و قوروجولوق ایشینده پراکتیکی باجاریقلاری یا اوغورسوزلوق‌لاریندان تأثیر آلیر. میللی حکوموت مهاباد دا اولدوغو کیمی، صفر بیر کارنامه صاحیبی‌ده اولا بیلردی. نه قادینلارا سس حقی و نه حتی بیر فورمالیته سئچگی کئچیرمه‌میش و حتی بیر ذره فئودال اصول ایداره‌سینده رفورم ائتمه‌میش و بیر متر یول چکمه‌میش مهاباد حوکومتی البته بو باخیمدان باشقا بیر دیرلندیرمه‌یه لاییق دیر.\nبئله‌لیکله تمامیله ایدئولوژی و سیاسی تعصوبلره الوده اولان بیر محیط‌ده، آذربایجان میللی حرکاتی‌نین مودرن دؤورو، ساغلام بیر متر و معیارلا، اوز تاریخینی و تاریخی شخصیتلر و اولایلارینی دیرلندیرمه‌نی باجاریر. بو متودلا، اینسانلار و خصوصیله سیاسی لیدرلرین اینامی یوخ، اونلارین کونکرت عمللریینی قضاوت ائدیر وعینی شخصیت‌ین فرقلی عمللرینه فرقلی قیمت وئرمه‌نی باجاریر. میثال اوچون، تورکیه جومهوریتی بیرزامان 1945ـ1946 فاصیله‌سینده، میللی حوکومته قارشی تهران رئژیمی‌نین یانیندا دورور، 1990 دا تورگوت اوزالین دیلیندن، روسیه‌نین قوزئی آذربایجاندا تؤرندی‌یی 20 یانوار قتلی عامی حاقیندا دئیر: اونلار شیعه دیرلر!، 1993ـین آپریل آییندا ائلچی بی حاکیمیتینه 4 مولکی هلیکوپتر وئرمیر آمما 2020 جی ایلین سنتیابر آییندا، حربی عملیات‌دان اؤنجه اف 16 لارینی گنجه‌ده استارتدا ساخلاییر. کمونیستلره قالسا یالنیز بیر تورکیه وار و او دا خسرت دونیا والآخرت دوشمن دیر و دوشمن ده قالاجاقدیر. آمما نورمال هر عقل صاحیبی، میللی حرکات کیمی بوردا 4 فرقلی تورکیه گؤرور و هر تورکیه‌یه، اونون عملینه گؤره قیمت وئریر. میللی حرکات بئله بیر ساغلام منطیق‌له، هم میر جعفر پیشه‌وری و هم میللی حوکومته باخمیشدیر و دیرلندیرمیشدیر.\nسون سؤز\nبیر میلتین فرقلی نسیل‌لری‌نین به‌یه‌نه بیله‌جه‌یی تاریخی حادیثه‌لرین سایی چوخ اولمور. او حادیثه‌لر ده، او میللتلری، میللتلشدیریر. قوزئی آذربایجاندا ایلک جومهوریت و محمد امین رسولزاده‌نین اوینادیغی رول، او پارچامیزین هم ایکینجی جومهوریتینی‌نین تأسیسینی بولشویکلره تحمیل ائتدی و هم بوگونکو و اوچونوجو جومهوریتین یارانماسینی مومکون ائتدی. بیزیم اوچون ده، میللی حوکومت و میر جعفر پیشه‌وری نین رولو، هم بوگون حرکاتیین اورتاق خاطیره‌سی‌دیر و هم گله‌جکده هر هانسی بیر گلیشمه‌ده واز کئچیلمز میللی دیرلر کیمی رول اوینایاجاقلار.","num_words":2887,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":330839.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایرانداکی کرونا؛ صحیه‌ ناظری‌نین معاونی: اؤلکه‌نین بوتون ایالتلری قیرمیزی و یا خبردارلیق وضعيتینده‌دیر -\nSkip to content\nMenu\nخانه\nدسته بندی های مطالب\nاخبار\nحقوق بشر\nمقالات\nبیانیه ها\nزنان\nاخبار آذربایجان\nفرهنگ و هنر\nآخرین ویدئوها\nاسناد تشکیلاتی\nتماس با ما\nفارسی\nTürkcə\nEnglish\nClose Menu\nجولای 22 2020\nایرانداکی کرونا؛ صحیه‌ ناظری‌نین معاونی: اؤلکه‌نین بوتون ایالتلری قیرمیزی و یا خبردارلیق وضعيتینده‌دیر\nصحیه‌ ناظری‌نین معاونینین سؤزلرینه گؤره، 25 میلیون ایرانلی‌نین کرونایا یولوخماسی سرولوژی تستلرین اساسیندا آپاریلان آراشدیرمانین نتیجه‌سیدیر، لاکین بو، ایراندا سورو سیاستی‌نین حیاتا کئچیریلمه‌سی دئمک دئییل. خوزستان، کوردستان و هرمزگانداکی کرونانین وضعيتی ثابتلشیر و آزالیر، لاکین فارس، مازانداران، گونئی خوراساندا خسته‌لیک آرتیر و قالان ایالتلر خبردارلیق وضعيتینده‌دیرلر.\nحسن روحانی‌نین، صحیه‌ ناظرلیگیندن آلینان ایستاتیستیکایا اساساً، 25 میلیون ایرانلیین کرونایا یولوخدوغونا دایر صؤحبتینی سند‌لشدیریلدی و کرونا میلی قرارگاهی‌نین بیر عضوو بونو اینکار ائتمه‌دی و سورو توخونولمازلیق سیاستی‌نین حیاتا کئچیریلمه‌سی‌نین علامتی اولدوغونو بیلدیردی. صحیه‌ ناظرلیگی‌نین مسووللاری‌نین بو صؤحبتلری تأثیرسیز گؤسترمک اوچون آچیقلامالاری داوام ائدیر.\nصحیه‌ ناظرلیگی‌نین ساغلیق اوزره معاونی «علیرضا رئیسی»، 25 میلیون ایرانلی‌نین کرونایا یولوخدوغو باره‌ده گئدن صؤحبتلره گؤره دئدی؛ تخمینی اولاراق دئییلن بو 25 میلیون رقمی سرولوژی تستلرینه دایانان بیر آراشدیرمانین نتیجه‌سینده اورتایا چیخمیش، لاکین سرولوژی تستین خسته‌لیگین تشخیصی اوچون اهميتی یوخدور و نه عوموم‌دونیا صحیه‌ تشکیلاتی، نه ده دونیانین هر هانسی بیر اؤلکه‌سینده بو تست ایله بیر کرونا تشخیصی قویولاماز. بو تست یالنیز بیر بؤلگه‌ده خسته‌لیک وضعيتی‌نین نه اولدوغونو یوخلاماقدیر و سونرا ریاضی مودل‌لشدیرمه ایله نئچه اینسانین یولوخدوغونو تخمین ائده بیلریک.\n«علی‌رضا رئیسی»، خسته‌لیکله چوخ چاتیشما یاشایان و هله ده بو چاتیشمایا دوام ائدن خوزستان ایالتینده گونده‌لیک خسته‌خانایا یئر‌لشدیرمه سایی‌نین آزالدیغینی سؤیله‌دی. خسته‌لیکله چوخ چاتیشان کوردستاندا نیسبی ساکیتلییه دوغرو گئدیر و خوزستانا بنزر بیر وضعيتده‌دیر. هرمزگان ایالتینده وضعيتین یاخین هفته‌لرده یاخشیلاشاجاغینا اومید ائدیریک. فارس ایالتینده و شیراز شهرینده اؤلوم نیسبتی خسته‌خانایا یئر‌لشدیرمه سويه‌‌سینه گؤره آزدیر و بو همکارلاریمیزین چابالارینی گؤستریر. مازانداران و رضوی خوراسان ایالتلرینده ده یئنیدن خسته‌لرین سایی آرتماقدادیر. بوشهرده وضعيت یئنه ده قیرمیزیدیر. دکتر رئیسی‌نین سؤزلرینه گؤره، دیگر ایالتلر ده خبردارلیق وضعيتده‌دیر.\nکرونا دؤورونده‌ اینسانلارین پروبلئملریندن بیری کؤچورولمه و یاشاییش یئرینی ديَیشدیرمک مسئله‌‌سیدیر. ایرانین یول و شهرجیلیک ناظری «محمد اسلامی»، محکمه‌‌ اورقانلارینا و املاکچیلار بیرلیگی‌نین رئیسینه گؤندردیگی مکتوبدا؛ یاشاییش املاکی‌نین ایجاره موقاویله‌لری، طرفلر آراسیندا فیکیر آیریلیغی و کیراجی‌نین ایستیی حالیندا، صحیه‌ ناظرلیگی‌نین کرونانین یاییلماسی و تعجیلی وضعيتین سونا چاتماسی باره‌ده رسمی اعلانیندان سونرا اوچ آیادک اوزادیلاجاغینی و کیرایه‌‌‌چی، املاک ساتیلمادیقجا بوشالتماق مجبوریتینده اولمادیغینی قئید ائتدی.\nبیر هفته‌دن چوخدور قیرمیزی وضعيتینده اولان تهراندا خمینی خسته‌خاناسی‌نین یولوخوجو شؤبه‌سی‌نین مودیری «حمید عمادی»، خسته‌لرین سایی‌نین آرتماسینا توخوناراق دئدی؛ 1398-جی ایلین اسفندی و بو ایلین فروردین آیلاریندا خسته‌خانالارین هر شؤبه‌سی کرونا خسته‌لرینه خیدمت وئریردی آنجاق او آیلاردان فرقلی اولاراق ایندی هر خسته‌خانا قئیری کرونا خسته‌لرینه‌ده خیدمت وئرمکده‌دیر. طبّ مرکزلری‌نین آی‌سی‌یولاری‌نین بیر حیصه‌‌‌سی ده همین خسته‌لره آیریلمیش و بو سببدن کرونا خسته‌لری‌نین قبول قابیلیتی چوخ آشاغی اولموشدور. بونا گؤره، بیزده کرونا خسته‌لرینه خیدمت قابیلیتی یوخدور و کرونا خسته‌سی اولان بیریسینه خیدمت ائده‌جک یئریمیز یوخدور و ایندی ده ایمکانلاریمیزدان داها چوخ خسته‌میز واردیر.\nتخمیناً ایکی هفته‌دیر کی، قیرمیزی وضعيتده اولان دوغو آذربایجان ایالتینده تبریز طبّ علملری بیلیم‌یوردونون موعالیجه‌‌‌ ایشلری اوزره معاونی «عباس‌علی درستی» ، سون آیلاردا ایالتده 1500 طبّ چالیشانی‌نین کرونایا یولوخدوغونا دقت چکرک بیلدیردی کی، کروناداکی آغیر خسته‌لرین سایی آرتیب و حاضیردا دوغو آذربایجان‌دا کروناسی اولان خسته‌لرین دؤردده بیری اؤزل باخیم شؤبه‌سینه قبول اولونور. «روزبه رجایی»نین سؤزلرینه گؤره، دوننه قدر ایالتین خسته‌خانالاریندا تخمیناً 850 نفر کرونا خسته‌لیگی ایله خسته‌خانایا یئر‌لشدیریلمیشدی و اونلاردان 200 نفری اؤزل باخیم شؤبه‌سینه یئر‌لشدیریلمیشدیر.\nاهواز جندی شاپور طبّ علملری بیلیم‌یوردونون رئیسی، سون بیر نئچه گونده خوزستاندا خسته‌خانایا یاتیریلما دوشوشونه توخوناراق دئدی کی، ایالتده بئله داوام ائدرسه و تعلیماتلارا عمل اولونارسا، ایکی آیدیر قیرمیزی وضعيتده اولان خوزستان، یاخین بیر نئچه گونده قیرمیزی وضعيتیندن چیخاجاق، چونکی ایالت اهالیسینین هر 100 مین نفریندن اوچ نفردن آزی خسته‌خانایا یئر‌لشدیریلیر و بو 14 گون داوام ائدرسه ایالت قیرمیزی وضعيتدن چیخیر.\nقیرمیزی وضعیتده اولان ایرانین بعضی بؤلگه‌لرینده اجتماعی توپلانتیلار باغلانیب. دینی مرکزلرده باغلانان یئرلر آراسیندادیر، باخمایاراق کی بو مرکزلر کرونانین یاییلماسیندا اؤنملی رول اویناییرلار، لاکین بعضی ایالتلرده دین آداملاری و مرجع‌لرین موخالیفتی سببیندن آسانلیقلا باغلانا بیلمزلر. زنگان ایالتی‌��ین اوقاف و خیريه‌‌ ایشلری مودورو، هر هانسی بیر توپلانتی‌نین کئچیریلمه‌سی‌نین ویروسون یاییلماسیندا بیر یول اولدوغونو و کرونا قرارگاهی‌نین توپلاما یئرلرینی باغلاماق قرارینا گلدیگینی اعلان ائتدی. ایالتده 16 تیردن بو یانا باغلانان مسجیدلر، توربه‌لر، تکیه‌لر و حسینیه‌لر ده داخیل اولماقلا مقدس مکانلارین فعالیتی‌نین دوردورولماسی کرونا قرارگاهی‌نین یئنی قراری اعلان ائدیلنه قدر داوام ائده‌جه‌یینی آچیقلادی.\nزنگان‌دا، ایالتین طبّ باجیلاری ایداره‌سی‌نین موتخصیصی «ناهید کامکار»، ایالتین هر خسته‌خاناسیندا طبّ باجیلاری‌نین تخمیناً 10-12 فایزینین کرونا خسته‌لیگی کئچیردیگینی سؤیله‌یه‌رک، بو گون زنجان ایالتی‌نین طبّ باجیلاری چاتیشمازلیغی ایله اوزلشدیگینه توخوندو.\nبو گون خبردارلیق وضعيتینه گلدیگی اعلان ائدیلن مرکزی ایالتینده، والی «سیدعلی آقازاده» اراک‌دا وضعيتین قیرمیزییا چئوریلمه‌سینه توخوناراق، وضعيتی نظارت آلتینا آلماق اوچون بو شهرده و ایالتین دیگر مومکون قیرمیزی شهرلرینده محدودیتلرین تطبیق ائدیله‌جه‌یینی سؤیله‌دی. او ایالتین قیرمیزی شهرلرینده 10نفردن چوخ اینسانین توپلاشماسی‌نین قاداغا اولا بیله‌جیینی آچیقلادی. والی‌نین سؤزلرینه گؤره، اراک‌داکی امیرالمومنین خسته‌خاناسی‌نین گوجو سون ایکی گونده تامدیر و اونلار کرونا خسته‌لرینی آیت الله خوانساری خسته‌خاناسینا قبول ائتمک مجبوریتینده قالیبلار. آنجاق ایالتین خسته‌خانا یاتاقلاری‌نین توتومونون آشاغی اولماسی سببیندن وضعيت پیسلشرسه، ایالتین پروبلئملرله اوزلشه‌جه‌یینی دئدی.\nفارس ایالتینده وضعيت بیر نئچه گوندور کی، قیرمیزییا چئوریلیب. والی «عنایت‌الله رحیمی»، سون اوچ هفته‌ده کرونا خسته‌لیگی‌نین کسکین آرتماسینا و ایالتده‌کی 36 شهردن 21-نین قیرمیزی اولدوغونا توخوناراق، دئدی کی، حاضیردا نورمال خسته‌خانا یاتاقلاری‌نین 91 فاییزی و ایالت خسته‌خانالارینداکی آی‌سی‌یو یاتاقلاری‌نین 93 فاییزی کرونا خسته‌لیگی اولان خسته‌لر طرفیندن ایشغال ائدیلیب.\nصحیه‌ ناظرلیگی‌نین سؤزچوسو بو گون وضعيتی‌نین قیرمیزی اولدوغونو آچیقلادیغی کرمان ایالتینده، کرمان طبّ علملری بیلیم‌یوردونون معاونی «مرتضی هاشمیان»، کئچن ایلین اسفندینده و بو ایلین فروردین آیینین اولینده کرمان ایالتینده کرونانین ایلک زیروه‌سینده اؤزل بیر پروبلئم اولمادیغینی و خسته‌لرین سایی‌نین ایداره ائدیله بیله‌جه‌یینه دقت چکرک دئدی کی، خسته‌لرین شدتی بیر آی اؤنجه‌دن بری آرتیب و ایندی ایالتده‌کی بوتون خسته‌خانالار بو خسته‌لیکدن تأثیرله‌نیب. دکتر هاشمیانین سؤزلرینه گؤره، حاضیردا کرمان ایالتینده یوکسک اِحتیمال ایله کرونا خسته‌سی اولان 700 شوبهه‌لی خسته‌خانایا یئرلشدیریلمیشدیر.\nاردبیل ایالتینده اردبیل طبّ علملری بیلیم‌یوردونون مودورو شهرام حبیب‌زاده سون بیر نئچه گونده اردبیل، مشگین‌شهر، پارساباد و خالخال شهرلرینده ان چوخ خسته‌نین اولدوغونو و بو دؤرد شهرین قیرمیزی وضعيتده اولدوغونو سؤیله‌دی. او علاوه‌‌ ائتدی تکجه سون 24 ساعت عرضینده 71 یئنی خسته قبول ائدیلدی، اونلاردان 50 نفری آغیر خسته ایدی و 11 نفرده حیاتینی ایتیردی.\nدکتر حبیب‌زاده‌نین سؤزلرینه گؤره، اردبیل ایالتینده خسته‌خانایا یئر‌لشدیریلمیش کرونا خسته‌لری‌نین ت��پلام سایی 382 نفره چاتیب، خسته‌خانالار قیرمیزی و کریتیک وضعيتده‌دیر و خسته‌لرین سایی گونو گوندن آرتیر.\nگیلانین طبّ علملری بیلیم‌یوردونون صحیه‌ اوزره معاونی «آبتین حیدرزاده» قئید ائتدی کی، ایالتده کرونا خسته‌لری‌نین 30 فایزی سیاحت ائدنلر و اونلارلا علاقه‌‌‌ قورآن اینسانلاردیر. او ایالتده کرونا خسته‌لیگی‌نین آرتدیغینی و حاضیردا 300 نفردن چوخ اینسانین خسته‌خانایا یئر‌لشدیریلدیگینی، تخمیناً 30 نفرین وضعيتی‌نین آغیر اولدوغونو و آی‌سی‌یو شؤبه‌لرینده سونی تنفّوس وئریلدیگینی سؤیله‌دی.\nقیرمیزی وضعيتده اولان مازانداراندا، مازانداران طبّ علملری بیلیم‌یوردونون سؤزچوسو «سیمین بابایی»، مازانداران طبّ علملری بیلیم‌یوردونون حمایه‌‌‌سی آلتیندا کرونایا قارشی موباریزه ائدن صحیه‌ چالیشانلاریندان مین نفری کرونایا یولوخاراق خیدمت دؤنگوسوندن خاریج اولموشلار و کرونانین ایکینجی دالغاسیندا دیگر چالیشانلارین ایشی زورلاشمیشدیر دئدی.\nصحیه‌ ناظرلیگی‌نین بیلدیردیگینه گؤره قیرمیزی وضعيتده اولان بوشهر ایالتینده، ایالتین کرونا ایله موباریزه اوزره قورولان قرارگاهی‌نین کاتیبی «سعید کشمیری» دونن گئجه بوشهر ایالتی‌نین خسته‌خانالاریندا 56 یئنی کرونار خسته‌نین قبولونا توخوناراق دئدی کی، حال حاضیردا ایالتین خسته‌خانالاری‌نین کرونا شؤبه‌لرینده توپلام 346 خسته خسته‌خانایا یئر‌لشدیریلمیشدیر و اونلاردان 55 نفری اؤزل باخیم شؤبه‌سینده موعالیجه‌‌‌ اولونور.\nصحیه‌ ناظرلیگی‌نین سؤزچوسو «سیما سادات سالاری»، اؤلکه‌ده 2 میلیون 200 مین کرونا تستینین آلیندیغینی وورغولادی. او بو گون وئردیگی راپوردا، لرستان، البرز، دوغو آذربایجان ، باتی آذربایجان، ایلام، بوشهر، رضوی خوراسان، خوزستان، زنگان، گلستان، مازاندران، کرمان و فارس ایالتلرینین قیرمیزی وضعیتده و تهران، اصفهان، بوشهر، هرمزگان، قزوین، مرکزی، قوزئی خوراسان، گونئی خوراسان، سمنان، اردبیل، سیستان‌و‌بلوچیستان، همدان، اردبیل و کهگیلویه‌وبویراحمد ایالتلرینین ده خبردارلیق وضعیتینده اولدوغونو بیلدیردی.\nاوزرینده اوینانمامیش و گرچک ایستاتیستیکایا گؤره و صحیه‌ ناظرلیگی‌نین و بیلیم‌یوردلاری‌نین یایدیغی معلومات و استانداردلارا اساساً، تهران، گونئی خوراسان، سیستان و بلوچیستان و کرمانشاه ایالتلری حاضیردا قیرمیزی وضعیتده و هرمزگان، کوردستان، قوم و یزد ایالتلری ده خبردارلیق وضعیتده‌دیر.\nسون اولاراق قئید ائتمک لازیمدیر کی، صحیه‌‌ ناظرلیگی‌نین سؤزچوسو «سیما سادات‌لاری»، هر گون اولدوغو کیمی اوزرینده اوینانمیش ایستاتیستیکایی آچیقلادی او بو مدتده 2625 نفره کرونا تشخیصی قویولدوغونو، اونلاردان 1977 نفری‌نین خسته‌خانایا یئر‌لشدیریلدیگینی و توپلام اولاراق دا 278 مین 827 نفرین یولوخدوغونو سؤیله‌دی. عینی زاماندا دیگر 229 خسته اؤلدو و ایراندا کرونادان قایناقلانان اؤلوم ساییسی‌نین توپلامی 14 مین 634 نفره چاتدی.\nRelated Posts\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nتورک محبوس وکیل طاهر نقوی‌ اوزمانلاشدیریلمیش طبی موعالیجه‌‌‌دن محروم ائدیلیب\nاخبار, اخبار آذربایجان\nسفارت آذربایجان در تهران بازگشایی شد\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nبازداشت مجدد احسان فریدی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز\nاخبار\nآن‌چه از چگونگی تشکیل کابینۀ مسعود پزشکیان می‌دانیم\nاخبار\nگزارش‌ها از فاش شدن «نقشه» جمهوری اسلامی برای «ترور» دونالد ترامپ\nاخبار, دیدگاه ها, مقالات\nنقدِ “همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی” – دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nایرج شیرزاد فعال ملی مدنی تورک ساکن اردبیل دستگیر و روانه‌ی زندان شده است\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nاسماعیل احمدی اهر حبس‌خاناسیندان سربست بوراخیلیب\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nمیلاد جلیلی تبریز حبس‌خاناسیندان الکترونیک قانداللا سربست بوراخیلیب\nتازه ها\nتورک محبوس وکیل طاهر نقوی‌ اوزمانلاشدیریلمیش طبی موعالیجه‌‌‌دن محروم ائدیلیب\nسفارت آذربایجان در تهران بازگشایی شد\nبازداشت مجدد احسان فریدی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز\nآن‌چه از چگونگی تشکیل کابینۀ مسعود پزشکیان می‌دانیم\nگزارش‌ها از فاش شدن «نقشه» جمهوری اسلامی برای «ترور» دونالد ترامپ\nنقدِ “همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی” – دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nایرج شیرزاد فعال ملی مدنی تورک ساکن اردبیل دستگیر و روانه‌ی زندان شده است\nاسماعیل احمدی اهر حبس‌خاناسیندان سربست بوراخیلیب\nمیلاد جلیلی تبریز حبس‌خاناسیندان الکترونیک قانداللا سربست بوراخیلیب\nبیر سیرا تورک مدنی فعال ساوالان داغینا گئدرکن بیر نئچه ساعتلیق حبس ائدیلیبلر\nآخرین مقالات\nنقدِ “همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی” – دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nبلوغ سیاسی جامعه و انتظار از اپوزیسیون دمکراتیک پرده‌ی آخر نمایش انتخاباتی نظام – بهزاد کریمی\nدو اردوگاه در ایران و پزشکیان بسان یک ابزار : یوسف عزیزی بنی طرف\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاصلاحات در جهان و ایران و تفاوتهای آن – یونس شاملی\nآخرین ویدیوها\nاز منظر کارشناس: آیا پزشکیان خواهد توانست به وعده های خود عمل کند ؟\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاصلاحات در جهان و ایران و تفاوتهای آن – یونس شاملی\nبیز، رئفورمیست لر و پزشکیان – یونس شاملی\nایراندا ۱۴۰۳ – نجی جمهور رئیسی سچکیلری و تورکلر\n‎بیرلیک \/ Birlik‎\nBack To Top\nایکی عرب وطنداش گوونلیک قوروملاری طرفیندن توتولدو\nبرنامه دموکرات‌های آمریکا بازگشت به برجام و رد هدف ‘تغییر رژیم’ در ایران است\nسقوط شاخص‌های اصلی آمریکایی در ‘دوشنبه سیاه’ بازارهای مالی جهان\nقوشاچای محکمه‌‌سینده بهزاد خدابنده‌لونون ایستینطاق اوتورومو کئچیریلیب\nصمد بهرنگی معلم نسلها\nTwitter\nFacebook\nGoogle+\nYouTube\nPinterest\nTelegram\nInstagram\nTwitch\nجستجو\nبایگانی‌ها\nبایگانی‌ها انتخاب ماه جولای 2024 ژوئن 2024 می 2024 آوریل 2024 مارس 2024 فوریه 2024 ژانویه 2024 دسامبر 2023 نوامبر 2023 اکتبر 2023 سپتامبر 2023 آگوست 2023 جولای 2023 ژوئن 2023 می 2023 آوریل 2023 مارس 2023 فوریه 2023 ژانویه 2023 دسامبر 2022 نوامبر 2022 اکتبر 2022 سپتامبر 2022 آگوست 2022 جولای 2022 ژوئن 2022 می 2022 آوریل 2022 مارس 2022 فوریه 2022 ژانویه 2022 دسامبر 2021 نوامبر 2021 اکتبر 2021 سپتامبر 2021 آگوست 2021 جولای 2021 ژوئن 2021 می 2021 آوریل 2021 مارس 2021 فوریه 2021 ژانویه 2021 دسامبر 2020 نوامبر 2020 اکتبر 2020 سپتامبر 2020 آگوست 2020 جولای 2020 ژوئن 2020 می 2020 آوریل 2020 مارس 2020 فوریه 2020 ژانویه 2020 دسامبر 2019 نوامبر 2019 اکتبر 2019 سپتامبر 2019 سپتامبر 2015\nTürkcə\nEnglish\nفارسی\nآخرین مطالب\nتورک محبوس وکیل طاهر نقوی‌ اوزمانلاشدیریلمیش طبی موعالیجه‌‌‌دن محروم ائدیلیب سفارت آذربایجان در تهران بازگشایی شد بازداشت مجدد احسان فریدی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز آن‌چه از چگونگی تشکیل کابینۀ مسعود پزشکیان می‌دانیم گزارش‌ها از فاش شدن «نقشه» جمهوری اسلامی برای «ترور» دونالد ترامپ نقدِ \"همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی\" - دکتر ضیاء صدرالاشرافی ایرج شیرزاد فعال ملی مدنی تورک ساکن اردبیل دستگیر و روانه‌ی زندان شده است اسماعیل احمدی اهر حبس‌خاناسیندان سربست بوراخیلیب میلاد جلیلی تبریز حبس‌خاناسیندان الکترونیک قانداللا سربست بوراخیلیب بیر سیرا تورک مدنی فعال ساوالان داغینا گئدرکن بیر نئچه ساعتلیق حبس ائدیلیبلر","num_words":3017,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.118,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":300662.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ویکی‌پدیادا هله Eureptilia حاقّیندا مقاله یوخدور. حاضیرده باخدیغینیز صفحه‌ده Eureptilia تاکسونومییاسی حاقّیندا معلومات وار. نییه بورادا اولدوغونوزدان امین دئییلسیز؟ اوتوماتلاشدیریلمیش تاکسوباکس سیستمی ایله باشلایین.\nوالیدین: Reptilia [تاکسونومی؛ دَییشدیر]\nروتبه: cladus (کلاد کیمی گؤستریلیر)\nلینک: Eureptilia\nنسلی کسیلمیش: یوخ\nهمیشه گؤستریلیر: یوخ\nتاکسونومیک قایناقلاری: –\nوالیدینلرین تاکسونومیک قایناقلاری: –\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:Taxonomy\/Eureptilia&oldid=358737»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیرمیزی لینکلی تاکسونلارلا تاکسونومییا شابلونلاری\nیانلیش قورونما شابلونلاری اوْلان ویکی‌پدیا صفحه‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۳۱ مارس ۲۰۱۸، ‏۱۵:۴۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":218,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.005,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":34502.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ژرژ ساند (۱ ژوئیه ۱۸۰۴، پاریس–۸ ژوئن ۱۸۷۶، نوان-ویک) فرانسه یازیچیسی، بعضیلری طرفیندن فمینیست اولاراق گؤرولسه ده، اؤزو بو حرکاتا داخیل اولدوغونو قبول ائتمه‌میشدیر. مشهور بسته‌کار فریدریک شوپن‌له سئوگی علاقه‌لری اولموشدور. فرانسه‌نین ایلک قادین یازیچیسی اولاراق تانینیر.\nیاشاییشی\n[دَییشدیر]\nاصل آدی آمانتین آورورا لوسیل دوپن (فرانسیزجا: Amantine Aurore Lucile Dupin)اولان ژرژ ساند ۱۸۰۴-جو ایلده پاریسده آنادان اولموشدور. اوشاقلیغینی نه‌نه‌سی ماری دوپن‌له کئچیرمیشدیر. بئش یاشیندا ایکن او، فرانسه دیلی‌نین قراماتیکاسینی، لاتین دیلینی، جوغرافیانی، تاریخی و بوتانیکانی (بیتگی تانیما بیلیمی) اؤیرنمیشدیر. او، اوشاقلارلا ماراقلی اویونلار اویناماغی و مئشه‌ده گزمگی چوخ سئویردی. آورورا بیر نئچه ایلینی قادین صومعه‌سینده کئچیرمیشدیر.\n۱۸۳۲-جی ایلد�� او، \"ایندیانا\" اثرینی ژرژ ساند لقبی ایله یازمیشدیر. بو اثر بؤیوک موفقیت قازانمیشدیر. سونرا او، \"ولنتاین\" (۱۸۳۲) و \"کونسولو\" (۱۸۴۲) اثرلرینی یازمیشدیر. پاریسده‌کی ائوینده ژورژ ساند داهی یازیچیلارلا گؤروشوردو. اونون یاخین دوستلاری آلفرد دو موسه، هنریخ هینه،اونوره دو بالزاک، ایوان تورگینیف و موغنی پولینا ویاردو اولموشلار.\nژورژ ساند رومانلارلا یاناشی بیر نئچه ناغیل، پووست ده یازمیشدیر. ۱۹-جو عصرده یازیب-یارادان یئرلی یازیچیلاردا اولدوغو کیمی، اونون یارادیجیلیغیندا دا فرانسه‌نین عادت-عنعنه‌لری، میلّی ادبیاتی حاقیندا اثرلر واردیر.\nاوشاقلار اۆچون ژ. ساند \"نه‌نه‌مین ناغیللاری\" (۱۸۷۳)، \"ملگین توزو\"، \"گوللر ندن دانیشیر؟\" و س. ناغیللار یازمیشدیر. بو ناغیللاری اساساً اؤز نوه‌لری اۆچون یازمیشدیر. ناغیللارین سوژه‌سینی او، خالقین ایچریسیندن گؤتوروردو. ناغیللاردا پداقوژی تربیه‌یه ده اوستونلوک وئریردی. بو ناغیللاردا او، اینسانین اینسانا حؤرمتینی، کیچیکلرین بؤیوکلره حؤرمتینی، خئیری شردن آییرماغی جانلاندیرماغا چالیشمیشدیر. ژورژ ساند ۱۸۷۶-جی ایلده وفات ائتمیشدیر.\nکوراوغلو رومانی\n[دَییشدیر]\nژرژ ساندین اثرلری ایچریسینده 1833 ده یازدیغی \"کوراوغلو، پارس دستانی\" آدلی بیر رومان دا واردیر.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ژرژ_ساند&oldid=1426921»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nمقالات دارای جعبه اطلاعات\nفرانسه یازیچیلاری\nرومانتیزم\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۳ آوریل ۲۰۲۰، ‏۲۰:۰۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":475,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.004,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":90976.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Grand Est»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۱۲ آقوست ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).","num_words":17,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.165,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":408636.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هر بیچیمده اولورسا اولسون، ادبیاتیمیزین تاریخینده آنجاق کی سوسیولوژیک مولاحیظه‌لرین منیمسنیلدییی و یا یوخلوغونو آراشدیرمالییق. طبیعی کی چاغداش ادبیاتیمیزین سوسیولوژی بیلیمینه تاریخی اؤرنکلر عمومی بیر اولگولر، یؤنتملر و داها گئنیش آتموسفئرده متنلر آراسیلیق باغلامینین بیر اوجونو گئرچکلشدیره جکدیر.\nیوخاریداکی سؤالا جاواب وئرمک اوچون، بیر یاندان ادبیاتیمیزین تاریخی تنقید گئدیشینه باخمالیییق؛ باشقا یاندان دا ادبیاتیمیزین اؤزل و عمومی حالدا تاریخی- ائستاتیک بیچیمینه. یعنی ادبیاتیمیز گونوموزده اولدوغو کیمی اسکیلرده ایسه توپلوملا گئنیش ایرتیباط قورماغا ماراقلی اولدوغونو، یوخسا ماراقسیزلیغینی بیر تاریخی- ائستاتیک بَیَنیسی( ذوق زیبایی‌شناسیک) کیمی ایزله‌مه‌لییک. همده بو هر ایکی احتیمالین نئجه‌لییی ایله نَدنلیینی بیلمه‌لییک. ادبیاتیمیز اؤز توکدیجیسییله سوسیولوژیک- تاریخی و دوشونسَل ایلیگیلره بیلرکدن کئچدیینین ندنی ایله نئجه‌لییی؛ یوخسا بئله بیر ایلگیدن قاچیندیغینین ندنی ایله نئجه‌لییی، ان یول آچیجی بیر سوسیولوژیک سؤالدیر. بونون جاوابی یئرلی چاغداش ادبیاتیمیزین سوسیولوژی بیلیمینین نئجه‌لیینی کسینلیکله ائتکیلندیره‌جکدیر.\nبیلدیمیزجه اسکی ادبیاتیمیزدا و تورکجه اولاراق یئرلی بیر باخیشلاری ایچرله‌ین تاریخه گؤره پئرفئسیوناللیغی اولان ادبی تنقید متنلری یازیلمامیشدیر. بونا باخمایاراق دا گؤرورک ان آزی غزل- مرکزلی ادبیاتیمیز، فارس دیلینده بو حاقّدا یازیلانلاردان ائتکیلنیب، اورتایا قویولان عربلیییه بویانمیش ایسلامی- ایرانلی ائستاتیک قوراللارینی ایسه رعایت ائتمیشدیر.\nادبیات تنقیدی آخاریندا فارسجادا یازیلانلار عرب ادبیاتینین ائستاتیکاسینی فارس ادبیاتینین ایسلام سونراسیندا‌دا ساخلانیلمیش ادبی گَلنکلرییله بیرلیکده اورتایا قویموشدورلار. موتیو و قونو باخیمدان سامی- عرب اوسطوره‌لرییله اسکی ایران اوسطوره‌سی آدلانان فئنومئنلرین یانیندا باغیمسیز حالدا و یا بعضاً ده اونلارا قاتمیشدیر. مثلاً باغیمسیز حالدا خسرو و شیرین، شیرین و فرهاد، روستم، جمشید و بو کیمی موستقیل بیچیمده ادبی موتیو اولان اوسطوره‌وی کیملیکلری لئیلی- مجنون، ایمام علی، سولئیمان، آدم- حوّا و…کیمیلرین یانیندا ایشلتمیشدیر. بیر چوخ یئرلرده ده بنزرلی یئرلی اوسطوره‌وی- ادبی موتیولری ایسلامی یا عرب- سامی اوسطوره‌لره قاتمیشدیر. مثلاً قوراندا و توراتداکی ذوالقرنین کاراکتئری و اونونلا آنیلان هر بیر میتولوژیک ایش- ائیلمی. دئمک سوسیولوژیک ادبی بَیَنی باخیمیندان اسکی ایران اوسطوره‌لرییله ایسلام دینین یانیندا گلن باشقا اوسطوره‌لری قاتماق یا آیری- آیری متنده گؤسترمک دؤنمی ایسلامدان اوچ عصیر سونرا، یئددینجی عصیره قدر داوام ائتمیشدیر. یئددینجی عصیرده داها عیرفان سؤیلمی و اونونلا بئله عرب- ایسلام اوسطوره‌لری آغیرلیق ائدیر.\nادبی تئکنیکلر باخیمیندان دا دئمه‌لییک فارس ادبیاتی مثلاً عرب- ایسلام ائستاتیکاسیندا سئویلمه‌ییب فصاحت ایله بلاغته قارشی گؤرونن موضاف- موضاف‌الیه سیرالانماسینی بوللوقلا ایشلتمیشدیر. فارسجا دیلینده یئرلی بیر اؤزللیک اولاراق موضاف- موضاف‌الیه ایله تشکیل اولونان هارمونی، عربجه‌نین یئرلی اؤزلیکلرینه گؤره چیرکین گؤرونور. بو اوزدن ده عرب- ایسلام ادبی ایده‌آللار آخاریندا ائله ترکیبلردن چکینمه‌یی ائستاتیک بویوروغو کیمی سؤز قونوسو اولور.\nیوخاریدا ادبیات ائستاتیکاسینین ایکی قولو اولان قونوسال- تئکنیکسل باخیملاردان فارس ادبیاتینین عرب ادبی گؤروشو یانیندا تمامیله اینفیعاللی اولمادیغینی گؤسترمکدن اومدوغوموز هدف، فارس ادبیاتینین سوسیولوژیک مولاحیظه‌لرینین اؤنمسنیلدیی ایله متنلره یئرلیلیک وئرمه‌نین بیر گلنکسل- سیاسی و ایجتیماعی- کولتورل و یا خود قیساجاسی سوسیولوژیک- میلّی ایستک کیمی جانلیلیغینی ثوبوت ائتمکدیر. همین اؤزللیک اوچون ده ایران سرحدلرینده باش توتان تورک ادبیاتیندا ندن یئرلیلیین اؤنمسنیلمه‌دیینی بیر سوسیولوژیک جیدّی سورون کیمی دوشونولمه‌یه گرکلی بیلدییمیزی وورغولامالییق.\nدیلیمیزده تنقید حاقّدا موستقیل کیتابلارین یوخلوغوندان اؤترو بعضی تاریخی کیتابلارلا ادبیات تاریخینه حصر اولونموش کیتابلار، یا خود موحاکیمه اللغتین کیمی علمی کیتابلار، کشکوللار، تذکره لر و… ایپ اوجو اولابیلن هر بیر اثره موراجیعت ائتمه‌لییک.\nقئید ائدیلن متنلردن دیلیمیزده وار اولانینا چاغداش دونیامیزلا اویغون یئرلی سوسیولوژی تنقید یؤنتمینی اورتایا قویماغیمیز اوچون ایزلمه‌لییک. بونونلا بیرلیکده ایسه ادبیاتیمیزین جامیعه‌یه داییر نئجه دوشوندویونو و اونونلا قوردوغو ایرتیباطین نئجه‌لیینی ده آراشدیرمالییق. سوسیولوژیک یؤنلری اولان ادبیاتین طبیعی کی کؤکلو و گلنکسل بیر یئرلی سوسیولوژیک تنقید آخاری دا اولا بیلر. بو باخیمدان ایکی جیدّی فرقلی سونوجا واریریق:\nاعتیبار ایله امیر تئیمور و اوندان سونراکی دؤنملرده غزل- مرکزلی رسمی کیلاسیک ادبیاتیمیز داها راییجلیک قازانمیش، یازیلیب اوخونولموشدور. دئمک تورکجه‌یه گئنیشلیکله یازدیغیمیز، ایراندا ادبیاتین حؤکومت سارایلاری ایله یاواش- یاواش آییریلدیغی واختلارا قاییدیر. بونا باخمایاراق دا تورکجه ادبیاتینی باشلاییب گوجلندیرنلرینین بیر ائتکین قوروپو حؤکومت آداملارینین اؤزو اولموشدور.\nبیر سوسیولوژیک ایبهام: ایراندا تورک حاکیملرینین ندن تورکجه یوخ فارسجا یازدیرمیشلار؟ او واختداکی آذربایجانلیلار تورکجه‌یه‌می دانیشیرمیشلار؟ ندن بو قدر سوسیولوژی باخیش آچیسیندان اؤنملی قونویا ایشارت ائدن اولمامیشدیر؟ ندن کیمسه تورک دیللی شاعیرلرین فارسجا یازدیغینی بیر سوسیولوژیک زوراکیلیق کیمی اورتایا قویمامیشدیر؟ تورکجه‌یه دانیشمیرمیشلار بس نه دیله دانیشیرمیشلار؟ او دیله ندن یازماییبلار؟\nصفویلر و… باشقا سایی آز حؤکومتلر ایسه ندن تورکجه یازماغا باشلاییب آراجیلی حالدا اولسا دا بو دیله گئنیشلیکله یازماغی باشلاتدیرمیشلار؟ سون واختداکی تورک حؤکومتلر ندن یئنه فارسجا یازماغی آلقیشلامیشدیرلار؟ بو نَدنلری آختارماق ادبیاتیمیزین سوسیولوژی یؤنتملرله ایلگیلی قارانلیق یؤنلرینه ایشیق توتوب چوخلو ایبهاملاری چؤزه بیلر. بونونلا بئله یئرلی سوسیولوژی یؤنتمیمیزین بیر بؤلومونو ده تاپمیش اولاریق.\nقونو، باخیش و تئکنیک باخیمیندان اسکی ادبیاتین سوسیولوژیک یؤنلرینین قاباریلمایاجاغینی راحاتلیقلا سؤیله‌یه ببیلریک.\nآنجاق همین دلیلدن اؤترو ده تمامیله سوسیولوژیک- سیاسی اولدوغونو دا سؤیله‌یه بیلریک: چونکو اسکی ادبیات بو اؤلکه‌ده سیاسی اولاراق ایستر شاه سارایی یعنی ایدئولوژیک اولسون ایسترسه ده کیچیک خانلیقلار، وارلیلار یا چئشیدلی عیرفانی دَرنکلر او جومله‌دن‌ده رسمی خانقاهلار کیمی هرحالدا توپلومدا قاباریق هئزئمونیک قایناقلارینا دایانمیشدیر. بو اوزدن غزل- مرکزلی ادبیاتیمیز عادی شهرداشلارین آراجیلیغییلا و اوخوجولوغویلا یوخ، توپلومون اوستون صینیفلرینین آراسیندا ایجاد ائدیلمیشدیر. ادبیات گئدیشینده رولو اولان صینیفلرین آزلیغا عاییدلییی‌ایله سیاسی یؤنلره مالیکلیی، بو ادبیاتین سوسیولوژیک اورتامینی داها اؤزل بیر بیچیمه چئویریر.\nچاغداش سوسیولوژیده ایزله‌نیلن بیرچوخ قونولاری اسکی و رسمی ادبیاتیمیزدا آختارا بیلمریک. بو ادبیاتین اؤزل اورتامی، داها اؤزل بیر سوسیولوژیک صینیفین ائستاتیک سلیقه‌سینه دایانیر. ایچینده نه صینیفلر آراسی چکیش- بکیشدن، عدالتسیزلیکدن و عدالت اختاریشیندان، ائکونومیک دورومدان و باعیثلریندن و…بو کیمی سوسیولوژیسته چَکیجی گلن قونولاردان خبر وار، نه او گونکو جامیعه‌نی داها دریندن تانییب تانیتدیرماق اوچون قاباریق بیچیمده رئال حیاتدان و تاریخی اول��یلاردان. حتّی چوخلو اسکی شاعیرلریمیزین دوغوم- اؤلوم تاریخیندن بئله امین دئییلیک. بو اورتامین سوسیولوژیک دلیلی ندیر؟\nباشقا سوسیولوژیک تنقیدی اوچون ماراقلی سؤاللار: ندن غزل- مرکزلی ادبیاتیمیز مئتافورایا و یا سیمبولا بو قدر ماراق گؤسترمیشدیر؟ ندن عرب- فارس ادبیاتینین ژانرلاری ایله موسیقیسی و ادبی گلنکلریندن بو قدر فایدالانمیشدیر؟ تورک دیلی، میتولوژیسی یا یئرلی ادبی گلنکلریینه ندن ایسته‌نیلن سویّه‌ده ماراقلانمامیشدیر؟ دین ایله حاکیملرین فارس سویلو اولمادیقلاریینین بو آردا بیر رولو وارمی؟ ندن میلّی کیملییمیزی ادبیاتیمیزا قاتمادیق؟ و…بئله بیر سؤاللارا سوسیولوژی باخیملاریندان جاواب وئرمه‌یینجه یئرلی بیر ادبی سوسیولوژی بیلیمیندن دانیشماق اولماز.\nغزل- مرکزلی ادبیاتیمیزین صیرف بللی بیر سوسیولوژیک صینیفین ائستاتیک سلیقه‌سینی ایرضاء ائتدیینه گؤره ده، عادی صینیفین سئودیی ادبیات اولمامیشدیر. اسکی ادبیاتیمیزین غیر- رسمی بؤلومو اولان شیفاهی خالق ادبیاتی یا – سونرالار- یازیلی شکیلده ده اولان آشیق ادبیاتیمیز نئجه؟\nدئمه‌لی بو ادبیات بؤلومونده غزل- مرکزلی ادبیاتا گؤره سوسیولوژیک اؤزللیکلری داها چوخ گؤره بیلریک. آنجاق بو ادبیاتین دا بیر سیرا گلنکلر، یئمک- ایچمک ، گئیینیب ایشلتمک و…بو کیمی باخیملاردان تاریخی بیلگیلری واردیر. همده بعضی تورک اوسطوره‌لرینین اوسطوره‌وی بیچیمده یوخ افسانه‌وی بیچیمده اولسا بئله روایتینی گؤرورک بو بؤلومده. آنجاق ادبیاتیمیزین آشیق بؤلوم ایسه سوسیولوژیک یؤنلری گؤسترمکده بوندان یوخاری چیخماز. دلیلی ندیر؟\nمنجه بوتون دلیللر یانیندا، ادبیاتین شئعره حصر ائدیلمیش اولدوغو دا اؤنملی بیر قونودور. شئعرین روایت ایمکانلاری، روایت کیلیشه‌لری و اؤزللیکلری باشقا ائستاتیک نَدنلر یانیندا هر حالدا حئکایه و رومانا گؤره سوسیولوژیک آچیلاری سولغون اولور. بوندان اؤترودور آشیق ادبیاتیمیزین قوپوز ایله باش توتان ناغیل- شئعیر بؤلومونده سوسیولوژیک بویالار بیرآز قاتیلاشیر. غزل- مرکزلی ادبیاتدا یازیلان مثنویلرین یئرلیلییی اولسایمیش دا بلکه قوپوزلو یئرلی ناغیللاریمیز قدر سوسیولوژیک یؤنلری آغیرلیق ائدرمیش.\nیوخاریداکی مولاحیظه‌لره گؤره چاغداش ادبیاتیمیزین سوسیولوژیک یؤنونو ده سورغولایا بیلریک: چاغداش ادبیاتیمیز کئچمیش ادبیاتیمیزین داوامی دیر؟ ائله ایسه آشیق ادبیاتیمیزا داها یاخیندیر یوخسا غزل- مرکزلی ادبیاتیمیزین ائستاتیک- فلسفی روحیّه‌سینه؟ و یا خود بو باخیمدان هانسیسینا باغلانمالیدیر؟ ندن؟ باغلانمالی دئییلسه ده، بو باغیمسیزلیغین منفی و موثبت یؤنلری یا وئردیی وئره‌جه‌یی عمومی اؤزللیکلری نه‌دیر؟ نه اولاجاقدیر؟","num_words":1849,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.176,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":213645.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مقاله‌نی «نقدی» باشلامادان اول، سئوگیلی شاعرین اؤز دیلیندن یاشامینی اوخوساق گؤزلدى. آیدین باخیش بیوغرافیسی باره‌ده بئله سؤیله‌ییر:\n«آدیم آیدین باخیش، ۱۳��۴ گونش ایلینده حیاتا گؤز آچمیشام، «تبریز» شهرینده ساکینم. اوشاقلیق چاغ‌لاریم اوجان بؤلگه‌سینین «داش‌آتان» کندینده کئچیب، بو کند، خشکناب (استاد شهریارین دوغولدوغو یئر) کندی ایله یاناشی‌دیر. شعیر و ادبیاتی اوشاقلیقدان سئویردیم، بلکه‌ده بو سئوگی، بؤیوک شهریارلا و حیدربابا داغینا جغرافیا یاخینلیغینا گؤره، منیم اوره‌ییمه یول تاپمیشدیر. نه ایسه شعیر یازماغا، یالنیش بیر دوشونجه اساسیندا، همیشه الهام دالیسیجان گزیردیم، سونرالار باشا دوشدوم شعیره و یازماغا دوشونمه‌دن، بو الهام شاعره هئچ واقت گلمه‌یه‌جک. بیرینجی آددیم، باشلاماق، یازیب- پوزماق و اوخویوب- اؤیرنمک‌دیر. سونرالار ۲۸ یاشیمدا، لیسانس دؤره‌سینده تحصیل آلدیغیم زمانلار، تبریز بیلیم یوردوندا قورولان سهند ادبی درنه‌یینده اشتراک ائتدییم‌ده، شعیره ماراقلانیب، یازماغا باشلادیم. نه ایسه یازیلاریم منی راضی سالماییب، بیرینجی پیلله‌لرده شعیری بوراخدیم، سونرالار ۴۲ یاشیمدا بیرداها شعیره طرف چکیلیب یازماغا باشلادیم و ایندیسه شعیر ساحه‌سینین بیرینجی پیلله‌لرینده بیر اؤیرنجی کیمی گزیشیرم‌. بؤیوک شاعرلرین شعیرین اوخویوب لذت آلیرام. ایکی اوشاق شعیر کیتابی چیخارتمیشام؛ تانی منی ۱ (حئیوانلاری تانیماق) ۱۳۹۶ دا و تانی منی ۲ (طبیعت) ۱۳۹۷ ده. بو سون ایل‌لرده ادبیات‌لا باغلی، واقتیم اولدوغو قدر چالیشمیشام و بیرینجی شعیر کیتابیم چاپ مقدماتینی کئچیریر.»\nآیدین بئی باخیش‌دان بیر نئچه شعر اوخوموشدوم اؤنجه‌لر و حقیقتن ده کلاسیک آذربایجان تورک قالیب‌لی، گرایلی، قوشما و غزل کلمه’لرینی تانییان، بیر شاعر حسابا گلیر. و هانسی کلمه‌نین اوره‌یی نقدر چیرپینا بیلرسه و هانسی کلمه‌لردن روح و جسد و جان دوغولاسی مومکوندیرسه، اعلا درجه‌ده دوشونور. و هانسی کلمه‌لر اؤزلویونده زامانلا، تاریخی بوغوب و نئچه عصیرلر سونرا یئنی نسلیمیز ایچین آثارینی گؤستره بیلر. بلی بو سادیلانان اؤزللیک‌لری سایین آیدین باخیش بئی شعرلرینده دویارکن، گؤردوم.\nآیدین بئی عاطیفه باخیمدان آی‌دان آری، گونش‌دن دورو بیر اوره‌یی وارکن، بیر روایتی ائله‌جه ظریف و یانیخلی و سیرالی بیر معناده یارادیرکی، مخاطبینی حئیران ساخلاییر اؤزونده؛ آرتیق گؤردویونوز کیمى آیدین باخیش معللیمین بو ایکی بند گرایلی‌سینی اوخورکن، دئدییم اینجه‌لیینی گؤرورسونوز:\nبیر کپنک قوناغی‌یام\nگؤروشونه نه آپاریم؟\nبیر جوت جوراب؟ آینا- داراق؟\nیادا بیر کؤینک آپاریم!\nو…\nدوروم گئدیم سحر- سحر،\nگئج گئتسم قلبینه ده‌یر.\nکپنک‌لر گولو سئور،\nبیر دسته چیچک آپاریم.\nآرتیق گؤردویونوز کیمى آیدین باخیش معللیمین بو ایکی بند گرایلی‌سینی اوخورکن، دئدییم اینجه‌لیینی گؤرورسونوز. منجه بو عزیز شاعر کلمه دوزن‌لیینی «دوزولوشونو» یوکسک سوییه‌ده تانیرکن، یاخشی باشا دوشور.\nباخما قانادی گوموش‌دی،\nگلنده، «تک گل» دئمیشدی.\nبلکه یازیق الی بوشدو!\nقوی بیرآز چؤرک آپاریم.\nو…\nبلکه بو کپنک تک‌دی!\nنئینیر؛ جورابدی،… کؤینک‌دی،\nاونا لازیم بیر اوره‌ک‌دی،\nقوی اونا اوره‌ک آپاریم.\nمنجه، شاعر بوتون دیل نورمالارینی و شعرین دیگر ائلمنت‌لرینی پوزسون دئیه و شعرین دیل آسپئکتینی وورغولایاراق، اؤزونده گؤرکملی بیر دیل آختارمالیدیر.\nالبتده دیلی و سبکی گزیب آختارماقلا تاپماق اولاسی مومکون دئییل، چون شعیر و دیل و دیگر اؤزل��یک‌لر اشیا کیمی دئییل ایتیریب و سونرا تاپاراق مالیک اولاسان.\nآنجاق عکسینه، شاعر پوتانسیالینا و زنگین فیکیر و دوشونجه‌لرینه گؤره دیلینی و پوئتیک اوسلوبونو تاپاراق و اثرلرینده، کئچمیش و ایندی‌نین شاعرلرینه هئچ بیرینه بنزه‌مه‌مه‌یه چالیشیر و شاعر بو شکیل‌ده بنزرسیز اولور و پوئتیک باغیمسیزلیقینی، و اؤزللیکله شعرینده دیل مستقیل‌لیگینی اعلان ائدیر.\nسنین قبریستانین زیبیل دولچاسی!\nاؤلور سنله بیرگه لحظه‌لر – آنلار\nاوره‌ییم توتولور گؤزوم سولانیر\nبیرین قبریستانا آتان زمانلار\nنه غوسلون، تابیتین، نه یاس توتانین،\nجیریق قارا نایلون کفنین اولور\nاوزولمه، داریخما، غریب‌لیک اومما\nبو زیبیل دولچاسی وطنین اولور\nایشله‌دین… دئمه بس بیر عؤمور بویو-\nفلک یاتیرتمیشدی سنی سوغانا\nآخیردا اؤلومون اؤدولون اولدو،\nنئجه رحمت دئییم سنی دوغانا..\nسایین قارداشیم آیدین باخیش ایچین سؤزلر و کلمه‌لر اؤنملیدیر. نئجه کی جانلی بیر مؤوجودون روحو و جسدی وارکن، هر کلمه‌ده اؤزونه داییر روحا مالیک‌دیر. اؤزونه مخصوص دیلی، و قالارقیلیغی. بونا رغمن هاچان دیلده یارانان کلمه‌لر بیر- بیرینین کناریندا، بیر نوع اویغونلوقا چاتا بیلدی، شعیرده دیلینی، شاعر یاراتدیغی هارمونیالاردا آردینی توتوب و گئتمه‌لیدیر. البتده، بو شاعرین شعیرینی اوخومالی و گؤزل گؤسترن، فورما و ایچ ییغجاملیغی، سئچدییی مؤوضو، و اوبرازلارین یئنی‌لییی، کلمه‌لرین جانلیغی، و بعضنده خیطابی اولماقی و معین درجه‌ده دانیشیق دیلینه یاخینلیغی‌دیرررر. دئدییم واریانتلارا گؤره، بو شعیری اوخویون:\nیورولاجاق قانادی،\nگؤیدن یئره گلینجه.\nهر یاغیشین حیاتی\nگؤیدن یئره گلینجه.\nبیلمیر گولسون، آغلاسین؟\nاؤلسه، توتان یوخ یاسین.\nکیمه اوره‌ک باغلاسین؟\nگؤیدن یئره گلینجه.\nهئچ نه‌یه یوخدو واختی\nیوخدو یاتماغا تاختی\nنئجه توی توتاجاقدی-\nگؤیدن یئره گلینجه.\nبیلمیر واختی، ساعاتی\nدوغوم‌گونو، وفاتی\nهر یاغیشین حیاتی-\nگؤیدن یئره گلینجه.\nاصلینده آیدین بئی ایمگه‌لره عینیت باغیشلاییر، یعنی اوبرازلاری بئینینده فورمالاشدیراراق، اوبیئکتیولشدیریر. و شاعر آرتیق اعلا باخیمدا، عینیتله، ذهن آراسیندا ایلگی ووراراق، یاخشی بیر قارشیلیقلی علاقه گؤستره بیلیر. آیدینین شعیرلری اؤزلویونده دالغالی و جوشارلی اثرلر کیمی‌دیر. فیکریمجه شعیرررر شاعری یازیر، شاعر شعیری یوخ. نئیه کی شعیری یارادان کلمه‌لر، شاعرین روحوندا و یاشامیندا جان آتیب و یاشاییر. و اونلاری جانلیجاسینا کاغیذ اوزه‌رینده رقصه گتیریر. بؤیوک فیلسوف نیچه دئمیشکن؛ «شاعر قان ایله یازیر شعیری» بلی قاندا حرکت وار، دالغالیق وار، هیجان وار، حرکت وار، یئنیلیک وار و شاعر بونلارین هامیسینی شعیرینده یاراشیق وئررکن، جان باغیشلاییر اثرلرینه.\nقئید ائتمک لازیمدیر؛ غزل فورماسی عنعنه‌وی بیر فورما اولاراق، بوگون چاغداش سوسیال آنلاییشلاری اؤزونده توپلاشدیرمالیدیر. و خالقیمیزین، گله‌جک نسلیمیزین آرزولارینین، سیمبوللارینین و خیاللارین تنقیدسل ترجمانی اولمالیدیر. بیر نمونه:\nسن آغلاما یانیقلی- حزین گول هؤروکلو قیز\nتر- تر آیاقلانیر ائله‌بیل گول هؤروکلو قیز\nهر یول گؤرنده بؤیله سنی کؤنلوم اودلانیر\nسانکی سوخور فلک گؤزومه میل هؤروکلو قیز\nهئی دیسگینیر مزاردا آنان قبر اوچوقلاییر\nدای آغلاما اووون گؤزونو سیل هؤروکلو قیز\nقایتار گئری شیکایتینی تانری اینجی‌یه‌ر\nسپ بؤیله دونیانین باشینا کول هؤروکلو قیز\nسن آغلایاندا ترله‌دی قرآن سطیر- سطیر\nتورات اوتاندی دینمه‌دی انجیل هؤروکلو قیر\nلای- لای دئیه‌نلرین دیلینه اویما اونلارین،\nیوخدور الینده بیر تیکه نیسگیل هؤروکلو قیز\nایندی بولاقلاریندا اوزو آغ دئییل یازیق\nباشدان نسه سو واردی گلیر لیل هؤروکلو قیز\nسیندیر عدالت آدلی جامین دیکتاتورلارین\nیاغدیرماسینلا خالقا یالان دیل هؤروکلو قیز\nصولح آدلا سالدیلار قاپینیزدا ساواش سیزین\nصولحو ذلیل نجور بیلیسن بیل هؤروکلو قیز\nحتی ائشیتمیشم کی دئییبدیر یازیق نوبئل\nمنله توتون برابر اونا ایل هؤروکلو قیز\nآزادلیغین سیجیللی‌سی ایسلاق اوخونماییر\nفرعون چاغی گؤتوردو اونو نیل هؤروکلو قیز\nآچ وئر یئله هؤروکلرینین زنجیرین گولوم\nزنجیرله‌نن زمان داریخیر تئل هؤروکلو قیز\nآنجاق اینانما هئچ کیمه حتی اوچان یئله\nچون بیجلرینده اولگوسودور یئل هؤروکلو قیز\nبئل باغلاساندا باغلا بیر آیدین باخیش ائله\nیانسا یانار سنین حالینا ائل هؤروکلو قیز\nآیدین قارداشیم دئدییم سایاق، شعیرین اؤزل فضاسینا، مضمونونا و بوتون باغلی و آچیق زاویه‌لرینه کامیلن گیریشی واردیر و هانسی کلمه‌نی هاردا گتیره‌جه‌یینی آشکار حالدا بیلیب و تانیر. بو شعیرده کلمه لرین اویغونلوغونا دقت وئرین:\nآی سپن گؤزلریمین سئرچه‌سینه دن بری باخ\nتور دا قورسان دوشه‌رم، اول منه دوشمن بری باخ\nسنه خاطیر، بو داغین ساغلیغینا، قورد رؤیالیم-\nگؤی‌لرین دوزقابی‌سیندان سپیلیر چن بری باخ\nنازی ناز چکمه‌لی‌دیر تانری، بونون میننتی یوخ\nسنه خاطیر دئییرم تانریا احسن بری باخ\nبری باخما یئری گئت آی کیمی گؤی‌لرده دولان\nمن دئسم کیمدی آییم؟ سؤیله «منم من» بری باخ\nسنسیز اولسام صنمیم ائلدن آتیلمیش غریبم\nسنله اولسام منه نیسگیللی وطن‌سن بری باخ…\nهر نه شر وار منه گلسین، نه خئییر وارسا سنه\nاوزاق اولسون قادانین کؤلگه‌سی سندن بری باخ\nهارا باخسام سانیرام دونیا تیکانلیق چؤلودور\nسن باخارکن گول اچیر اوردا بو کؤشن بری باخ.\nمنجه، شاعرین اوره‌یی و روحو بیر مؤوضو و یازیب، یارادتدیقی شعیر ایچین قابار وورماسا، حقیقتن اونلاری اداره ائده بیلمه‌یه‌جکدیر. شاعرین روحوندان دویغو و شعیر آخمالی گرکدیر. و سؤزلر یاراسینی، قلبینده یاراشیق وئرمه‌لیدیر، و بو یارا، شاعر ایچین چوخ بیر گؤزل سئوگیلی کیمی چیچکلنمه‌لی‌دیر، او واختدیر کلمه‌لر شاعرین روحوندا ورم باغلایاراق، بیر اعلا وضعییتده یارادیجیلیغا ال وورمالیدیر. بو شعیری آیدین باخیش‌دان اوخویون:\nبیر سس گلیب- گلمه‌میشدن\nگؤزلریمی دلمه‌میشدن\nیوخودو قاچاندا قاچیردا !\nگؤزلریمین قوجاغیندان\nلاپ قاپینین- پنجره‌نین بوجاغیندان\nاؤزونه بیر یول آچیردا\nهانسی دیلده یالواریرسان گئتمه دایان آی بالا ایست!\nقاباغیندا دورمور اونون نه گوزارچی، نده پلیس!\nیوخودو قاچاندا قاچیردا!\nگؤزلریمدن بیر آن دویور، قویور قاچیر\nقاچاغان قیزلار کیمین‌دیر، جیبلریمی سویور قاچیر\nگؤزلریمین قاپیسینی آچیق قویور، قویور قاچیر\nنه بیلیرکی ساعات اوچدو یادا بئش‌دی!\nدای یوخونون واقتی کئچدی!!\nیوخودو قاچاندا قاچیردا!\nقیچلارینی ایپ ایله باغلاماق اولمور\nبیر درددیرکی! اونا خاطیر اوتوروب آغلاماق اولمور\nیاستیق دؤنور داشا گئجه\nدوشک سلیمان فرشینه\nخیالیندا گزیشیرسن کائناتی\nمگر چیخیر با��ا گئجه\nالین چیخیر بوشا کئجه\nیوخودو قاچاندا قاچیردا !\nبیر کویوین قوشودور اوچور، قونماق بیلمیر\nبیر ارکؤیون اوشاقدی او، قانماق بیلمیر،\nگئجه چاغی کوچه‌لرده اوشاق یوخدو، گؤره‌سن کیمله اویناییر؟\nداما چیخیب اولدوزلاری بلکه ساییر!\nیوخودو قاچاندا قاچیردا !\nبیر آیریسین یوخوسوندان آییلتمیرکی،\nسن ها دئنن:« قاییتگینان» قاییتمیرکی،\nنه باخیر بیر من اؤلومه، نه ده باخیر سن آللاها،\nیوخو دئییل ادادی بو!!\nسانکی گیزلین قادادی بو !!\nآدام دای نئینه‌سین داها،\nیوخودو قاچاندا قاچیردا.\nآیدین باخیشین چوخ اینجه و ایموسیونال دیلی وار و دیلین گؤزه‌للیک ائلئمنت‌لریندن ثمرلی استیفاده ائدیر. اصلینده بو شاعرین کلاسیک شعیرلرینده یئنی بیر دیل وار و اثرلری «نئو کلاسیک» حسابا گلیر، ساییلیر. بو گنج شاعرین اثرلرینده کی مؤوضو و مضمونا نظر سالساق، استفاده اولونان مؤوضوعون اکثریتی بکر، و توخونولمامیشدیر. و اگر بیر مؤوضو تکرارلانیرسا، چوخ یاراشیق‌لی و عاطیفی پوئتیک دیلی ایله هر کلمه ده هاوانی گؤزل یئرینه سالیب و ایشه آپارا بیلیر.\nآیدین باخیش قارداشیما یالنیز دئییرم شعیر دیلینی داها زنگینلشدیرسین چونکو ایندیکی چاغداش شعیرررر، زنگین دیلی سئوییر و داها ساده لیک زامانی چوخدان اؤتوب و کئچمیشدیرررر.\nهرحال‌دا اومید ائدیرم بو گنج شاعر پئشه‌کار یارادیجیلیغیندا باجاریقی قدر لازیم اوغورلارا ال تاپا بیلسین و یالنیز اؤز امضاسی شعیرلرینین آلتیندا اولسون. آیدینا یئنه اوغورلار…\nسون.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nاوچ گؤزل\nاسماعیل مددی (اولکر)\nسئوگیلیم\nسلیمان ثالث\nیئددی دره‌نین سویو\nاکبر صالحی (قاداش)\nدووار\nارشد نظری\nچاپ\nیک پاسخ\nجعفر بزرگ امین گفت:\nدوشنبه ۱۷ بهمن ۱۴۰۱ در ۱۸:۵۵\nکامیل دوستوم بیر بئله مثلا ادبی چالیشمادان سونرا هله بو آچیق ایلکین قونونو بیلمه میش : بیر متنین ادبی تنقیدی یا اوخونوشوندا شاعر یا یازارین بیوگرافیسیله ایلگیله نمزلر…ندن اوخونوشدان اونجه بیوگرافینی قید ائتمیش چوخ گولونج","num_words":2444,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":154357.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اشاره : متن ذیل مقاله ای به زبان ترکی شیرین قشقایی در باره هویت ایل قشقائیست که به قلم استاد اسدالله مردانی- نویسنده کتاب لغتنامه تورکی قاشقایی، نگاشته شده است. خواندن این مقاله برای ترکان خراسان، آذربایجان و .... توصیه می شود با خواندن این مقاله لغات ویژه ترکی قشقایی را که خیلی نزدیک به ترکی خراسانی هست نیز یاد می گیرید.\nآردینی اوخو\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n1 باخیش\n�\nلینک دانلود مبانی دستور زبان ترکی\nپنجشنبه 13 اسفند 1394\n�\n+0 به یه ن\nمبانی دستور زبان ترکی (آذربایجانی)\nمحمد علی فرزانه\nشامل :\nمبحث اصوات\nمبحث کلمات\nدر 61 صفحه به صورت فایل pdf\nحجم فایل 800 کیلو بایت\nکتاب مفیدی هست ... علاقه مندان میتوانند دانلود کنند لینک دانلود\nآردینی اوخو\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n0 باخیش\n�\nیئمه لی لر، دورد بولومه بولونور\nچهارشنبه 28 بهمن 1394\n�\n+0 به یه ن\nیئمه لی لر، دورد بولومه بولونور\nیئمه لی لر آراسیندا اَن دوغروسو (یعنی ویتامین و انرژی باخیمیندان ) او یئمه لی کامیل ساییلار کی بو دورد \/ دئرد\/4 بولومنن اوندا اولسون. دونیا یئمک بیلن لری آراسیندا بیزیم (چوربا,شوربا = آبگو��ت) پیتی یانیندا تره وز و دوغ اولاندا اَن یاخشی و اَن ویتامین لی و انرژیلی یئمک ساییلیر .\nآردینی اوخو\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n1 باخیش\n�\nآسان اوخوماق یوللاری\nسه شنبه 27 بهمن 1394\n�\n+0 به یه ن\nآسان اوخوماق یوللاری\n۱- اینترنت ده آختاریش بؤلومون‌ده تورکجه سؤزلری یازیب آختارین آسانلیقلا تورک دیل‌لی سایتلارا وئبلاگ لارا ال تاپا بیلرسینیز\n(اوخومالی، یازیلار، تورکی، آتالار، آناباجیلار، قارداشلار، آنادیلی، تورک دیلی و دیگر تورکجه سؤزلر)\n۲- قازئت لر(مجلات)، چاپ اولوب یاییلان(نشر) یازیلار و کیتابلاری ساتیجیلاردان آلیب یا پی دی اف(pdf) شکیل‌ده اینترنت‌دن آلا بیلرسینیز.\n۳- جیب تلفونو ساوجیق(اس ام اس ) و یا ایمیل لرینیزی آنا دیلی تورکجه‌سین‌ده یازیب و آلا بیلرسینیز\n۴- تلویزیون لاردا یازیلار سیزه چوخ یاردیمجی اولار: بجنورد اترک تی وی شبکه سینده آیدیلیق، ایشیق گئجه، اورمیه نین آذربایجان تی وی سی، تبریز ین سهند تی وی سی، اردبیل ین ساوالان تی وی سی و زنگان ین ایشراق تی وی لرینه باش وورابیلرسینیز\nآردینی اوخو\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n0 باخیش\n�\nبیر گؤزل هاتیرا (خاطره ای زیبا)\nیکشنبه 15 شهریور 1394\n�\n+0 به یه ن\nیازار : آلتین قوچانلی\nبیر گؤزل هاتیرا (خاطره ای زیبا)\nبیزیم کندده (قالادا) بیر اوغلان بار (وار) ایندی قربخ (۴۰ ) یاشیندا اولور. مونون آدی روح الله داش دمیر یادا داش گه میر دیر. گمیرماق خوراسان تورکجه سینده ائله داش یا برک (سفت و سخت) شئیی الده توتوب دیل ووروب و یالاماق دیر. رحمتلیک آتامدان روح الله نین گؤزل لقبینی یاراتدیغینی سوروشدوم. دئدئ : اوغلوم جان، نئچه ایل موندان قاباخ گئدمیشدیک چؤله آرپا بجین و درماغینه. روح الله آتاسینان گلمیشدی اؤز بئیجه لرینه (مزرعه). سورا بیر چوپان بولارین آرپاسینا داوار بوراخیر. روح الله غرورلانیب قاچا قاچا و چاپا – چاپا، گئده داوارلاری آرپادان چیخارسین. چون الی بوش گئدمیشدئ و حیوان داوارلار، چوخ آج ایمیش لار، آرپانی ایچیندن چئخمئردیلار. آتاسی قئشقیریر : ی های روح الله٬ اوغلو بالام٬ داشنان وور٬ بودا آتاسینی بویوردیغینی بوجور ائشیدیر : روح الله اوغلوم داش دمیر٬ داش گه میر. خیلاصه روح الله حیران قالیب بیلمیر ده ش هانی دمیر هانی. گاهدا داشی گمیریردی. اوندن سونرا روح الله نی آدی اولدو روح الله داش دمیر. یادا ده ش گه میر.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n2 باخیش\n�\nسنه دئدیم کی من اوغرویم (به تو گفتم که من دزدم)\nچهارشنبه 28 مرداد 1394\n�\n+0 به یه ن\nسنه دئدیم کی من اوغرویم (به تو گفتم که من دزدم)\nبیر اوغرو اوغرولاماق آماج ایله بیر کنده (قالایا) گیردی و بیر ائوین ائشیگینی چالدی، ائو ائیه سی ائشیگی آچدی و اوغرو ائو ائیه سینه دئدی: یولدان گئچن و امام ره ضانین زیاره تینه گیه من، کندین کروانسراسی هارادادی؟\nکندچی: بو کندده کروانسرا یوخدو، بویورون و بو گئجه بیزه قوناق اولون. اوغرو ایله کندچی ائوه گیردیلر، کندچی نین خاتینی چای قویدو و باشلادی یئمک بیشیرمه گه و چای ایچمکدن و یئمک یئمکدن سونرا اوغرو ایچین یورغان - دوشی سالدیلار.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n0 باخیش\n�\nتاریخیمیزی یئنیدن اوخویاق\nیکشنبه 4 مرداد 1394\n�\n+0 به یه ن\nتاریخیمیزی یئنیدن اوخویاق\nمحمد رضا خیری فام\nمن «تاریخ یالاندیر» دئینلرین سؤزونو اینانمیرام. آنجاق تاریخین یالانلارلا دولو اولدوغونو اینانیرام . بئله بیر دورومدا آراشدیریجیلارلا تاریخچیلرین گؤرولری چوخ زور و چتیندیر. اونلار گئرچکلری ، یالان و افسانه لرله دولو اولان تاریخسل بلگه لردن سئچیب آییرمالیدیرلار. بونو دا هر کس باجارماز، هر باجاران ایسه ائله مز. چاغداش تاریخیمیزده ده چوخلو یالانی چوخ، دوغروسو آز، دیرسیز کیتابلار، هابئله یالانی یاخود یالنیشی آز اولان دیرلی یازی و کیتابلار یازیلیر. آنجاق اوخوجو دا آییق- ساییق اولوب هر یازینین دوغرو-دوزگون اولدوغونو اینانمامالیدیر.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n0 باخیش\n�\nساوجیق (یام نیوزدان)\nشنبه 20 تیر 1394\n�\n+0 به یه ن\nساوجیق (یام نیوزدان)\nآنا دیلیمیز چوخ آغیر ایللر گئچیریب. منفور پهلوی رژیمنین. یاساقینا و کثیف سیاستلرینه معروض قالیب. ایندی تاسف ایله گؤرورم بیر عده نین دانیشق دیلی، گولسوز یارپاقلاری یولموش سیخنتی گتیرن بیر آغاجا اوخشاییر کی،دیلمیزین اینجه لیک، طراوت و ملاحتیندن اثر یوخدور کی هیچ فارسجا زادلاردان گوبوتجا سینا بوعیبه جر آغاجا باغلایب لار. بو رادا بیزلرین بویونوموزا آغیر بیر وظیفه دوشور کی الیمیز دان گلنی اسیر گه مه یک. بیزیم گئنیش، زنگین، و توکنمز فولکور خزینه میز واردیر > بس گلین آتا بابا دان قالان بو ملی ثیروتمیزی دیلمیزی، فولکورموزی گئچمیشیمیزی، قورویاق. پس لازم دیر فیس دا هر هاردا یازی له ریمز تورکی دیلمز دا اولسون سن اؤزوی رسمیته تانیمه سن. کیم سه دان اینتظارین اولمه سین.\nقایناق : لوگوی یام نیوز : بوردا\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n0 باخیش\n�\nنادیرین کلات داش یازیتی\nپنجشنبه 7 خرداد 1394\n�\n+0 به یه ن\nنادیرین کلات داش یازیتی\nنادیر شاه´ین تورکجه نى یازی دیلی ائتمه سیاستی\nنادیر شاه کئچمیش تورک سولطانلارینین ترسینه تورکجه نی دانیشیق دیلیندن چیخاریب یازی دیلی ائتمیشدیر. او تورکجه نی دیه رله ندیرمک اوچون آتا باباسی مولکو اوْلان کلات قالاسینین گیریش یئرینده تورکجه بیر کتیبه قازدیرمیشدیر. بو آبیده هله ده خوراسان´ین درّه گز شهرینن کلاتیندا دورور. 24 بنددن عیبارت اوْلان بو شئعرلر بؤیوک بیر قایانین 15 لییینده قازدیریلمیشدیر. خوش خطله عرب الیفباسی ایله قازان اوستانین آدی بللی اوْلماسا دا٬ شئعرلرین سؤیله یه نی آبیده نین آلتیندا قازیلمیشدیر. او دا افشارلاردان اوْلان گول بون افشار´دیر. (1) اوْنون حاققیندا معلوماتیمیز آزدیر٬ آنجاق بیلیریک نادیر شاه ساراییندا اؤنه ملی یئری واریمیش. ایسلامدان سوْنرا تورک تاریخینده هله تایی آز اوْلان بو کتیبه 57 \/ 1155 - نجی ایللرده قازیلمیشدیر. ایندی ایسه بو شئعرلر:\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n1 باخیش\n�\nتورکون دیلی ان قایدالی و قایدالی دیل\nجمعه 25 اردیبهشت 1394\n�\n+0 به یه ن\nتورکون دیلی ان قایدالی و قایدالی دیل\n1354-جو ایل ماراقلی بیر خبر یاییلدی بو خبر \" اطلاعات هفتگی \" مجله سینین نوروز بایرامینا وئردیگی سایی نین 68-جی صحیفه سینده ایدی همین صحیفه ده \" مشکل ترین زبان دنیا = دونیانین ان چتین دیلی \" باشلیغی آلتیندا بئله گلمیشدی: \" دیلچی لیک اوستادلارینین بیر عده سی بونا اینانیبلار ��ی دیل لرین ان دولاشیغی \" اندیلیجانگوا \" دئمک استرالیانین شمالیندا یاشایان یئرلی لرین دیلیدیر.\n1378گونش ایلی، 1999میلادی ایلی یونسکو تشکیلاتی طرفیندن تورک دیلی دونیانین اوچونجو جانلی و رسمی دیلی بیلدیریلدی.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n2 باخیش\n�\nآسان اوخوماق یوللاری\nجمعه 25 اردیبهشت 1394\n�\n+0 به یه ن\nآسان اوخوماق یوللاری\n۱- اینترنت ده آختاریش بؤلومون‌ده تورکجه سؤزلری یازیب آختارین آسانلیقلا تورک دیل‌لی سایتلارا وئبلاگ لارا ال تاپا بیلرسینیز.\n۲- قازئت لر(مجلات)، چاپ اولوب یاییلان یازیلار و کیتابلاری ساتیجیلاردان آلیب یا پی.دی. اف (p.d.f) شکیل‌ده اینترنت‌دن آلا بیلرسینیز.\n۳- یولداش (جیب تلفونو) ساوجیق( اس ام اس) و یامجیک ( ایمیل) لرینیزی آنا دیلی آذربایجان، خوراسان و... تورکجه‌سین‌ده یازیب و آلا بیلرسینیز.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n1 باخیش\n�\nدونیا دیل لری\nچهارشنبه 23 اردیبهشت 1394\n�\n+0 به یه ن\nدونیا دیل لری :\nدیلیمیز بو گونکو ایراندا دانیشیلان دیل تورکجه، تورک دیلی، تورکی، آذربایجان تورکجه سی، خوراسان تورکچه سی و باشقا آدلار ایله آدلانیر. بو دیل تورک دیللرینین بیر کاتا (بویوک) قولو ساییلان اوغوز شاخه سینین بیر لهجه سی دیر. بو گونکو دونیادا آذربایجانلی لار، خوراسانلی لار، قاشقاییلار، تورکمن لر و آنادولی و بیر نئچه باشقا تورک خالقلاری، اوغوز طایفالارینین نسلیندن ساییلیرلار و بو لهجه لرین آراسیندا بیر چوخ اوخشارلار و بنزییش لر واردیر.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n0 باخیش\n�\nخوْراسان تـﯚرکلرین یاشان یئرلری\nسه شنبه 22 اردیبهشت 1394\n�\n+0 به یه ن\nتـﯚرک‌خوْراسان اؤلکه‌سی هارادیر؟\nﺗـﯚرک‌خوْراسان عبارت‌دیر : کاتا یادا بؤیوک خوْراسان‌ سرحدلرینده یاشایان ﺗـﯚرک‌له‌رین بؤلگه‌سی یوخسا اسکی تاریخده دئییلن توران اؤلکه‌سینین گونئی بؤلگه‌سی؛ بو بؤلگه بوگون شامل‌ اوْلوُر : قوزئی خوْراسان، رضوی خوْراسان، گـﯚلـﯚستان، سیمنان، گونئی خوْراسان‌ و... ایالت‌لرینده یاشایان خوْراسان ﺗـﯚرک‌له‌ری‌نین آتا-بابا یئر-یوردلاری.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n2 باخیش\n�\n[1]\n�\nبلاگا گؤره\nمن اسماعیل سالاریان صاحب این وبلاگ سه کتاب چاپ شده ام 1- تمثیل و مثل ترکی خراسان 2- ناغیلار بوقچاسی 3- مثنوی یوسف و زلیخا هست و چند کتاب در زمینه زبان، ادبیات و فرهنگ ترکان خراسان آماده نموده ام که هنوز چاپ و نشر نشده اند.\n- کتاب های در خواستی شما در سراسر ایران و جهان با پست ارسال می شود. برای این منظور در لینک های زیر پیام بگذارید :","num_words":2165,"character_repetition_ratio":0.11,"word_repetition_ratio":0.103,"special_characters_ratio":0.26,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":242052.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آللاهوئردی تئیمور اوغلو باغیروف (22 آوریل 1946، آغدام – 12 ژوئن 1992، آرانزمین، خوجالی رایونو) — آذربایجانین میلّی قهرمانی، قاراباغ ساواشی‌ شهیدی، قاراباغ فوتبال کلوبونون فوتبالچی‌سی و کئچمیش باش مشقچیسی.\n1992-جی ایلده آللاهوئردی باغیروف اوچ گون عرضینده 1003 خوجالی اسیرینی ارمنی‌لرین الیندن خیلاص ائتمیشدیر.[۱][۲]\nیاشاییشی\n[دَییشدیر]\nائرکن ایل‌لری\n[دَییشدیر]\nآللاهوئردی باغیروف 1946-جی ایل آوریل آیی‌نین 22-ده آغدامدا آنادان اولوب.[۳]یئددی قیز اؤولادیندان سونرا دونیایا گلمیشدی و بونا گؤره ده عاییله‌سی آللاهین پایی سانیب، اونون آدینی آللاهوئردی قویموشدولار.[۳]بو آد هم ده اونون باباسی‌نین (آناسی طرفدن) آدی‌دیر.[۳]\nاو، گنج یاشلاریندان جسارتلی، قورخماز، سؤزوبوتؤو، حاقسیزلیغا دؤزمه‌ین و دعاواکار ایدی.[۴]حتّی موعلیم ده بیر شاگیردین حاقینی تاپدالاییردیسا، اونا اعتیراضینی بیلدیریردی.[۴]اورتا تحصیلینی آغدام شهر 1 سایلی مکتبده آلیب.[۴]اوندا همچنین گنج یاشلاریندان تشکیلاتچی‌لیق ایستعدادی واردی.[۴]\nفوتبال دؤورانی\n[دَییشدیر]\nکیچیک یاشلاریندان ایدمانا، خوصوصاً ده فوتبالا، دومیدانی و والیبال بؤیوک هوسی اولوب.[۴]مکتب ایل‌لرینده و سونراکی واخت‌لاردا ایدمانین موختلیف نؤولرینده کئچیریلن یاریش‌لاردا آغدامین غلبه قازانماسیندا رولو اولوب.[۴]او، هم ده، آغدامین \" قاراباغ \" فوتبال کلوبونون شرفینی قوروموشدور[۵]. 1970-جی ایلده فضولی‌ده \" قیزیل سونبول \" کوبوکوندا \" آغدام \" — \" جبراییل \" اوینوندا، \" آغدام \" کلوبونون کاپیتانی اولموشدور.[۶] 1976-جی ایلده کلوبون باش مشقچیسی تعیین اولموش و همین ایلده کئچیریلمیش عوموم ایتیفاق بیرینجی‌لیگینده آذربایجانین دؤردونجو یئر توتماسیندا بؤیوک سعیی اولوب.[۳] کئچمیش فوتبالچی موشفق حسینوف آللاهوئردی باغیروف حاقیندا بونو دئمیشدیر:\n\" ایلک مشقچیم، رحمت‌[۷]لیک میلّی قهرمان آللاهوئردی باغیروف اولوب. آللاهوئردی موعلیم فوتبالدان اؤنجه بیزه دوروست اولماغی اؤیرتمیشدی. بیزیم حیاتا موستقیل اولاراق آتیلماغیمیزدا رحمتلیگین بؤیوک امگی اولوب. حقیقتاً ده او، فوتبالچی‌لارا گؤزل بیر اؤرنک ایدی.[۸]\"\n1991-جی ایلده \" قاراباغ \" و \" نفتچی \" غازی‌لری آراسیندا کئچیریلن اویوندا ایشتیراک ائتمیشدیر.[۸]1:1 باشا چاتان قارشیلاشمادا آغدام کلوبونون قولونو آللاهوئردی باغیروف ووروب.[۸]\nقاراباغ ساواشی‌ و دؤیوش‌لرده ایشتیراکی\n[دَییشدیر]\nباغیروف آغدام اهالیسی طرفیندن گؤستریلن مادّی یاردیم و اؤز شخصی وسایتی ایله قاراباغ کندلرینده یارادیلمیش کیچیک اؤزونومودافیه دسته‌لرینه یاخیندان کؤمک‌لیک ائدیب.[۳][۴]آغدام رایونو اراضی‌سینده گئدن بوتون دؤیوش‌لرده مردلیکله ووروشوب. ساواشی‌ زامانی آغدام خالق جبهه‌سی‌نین صدری سئچیلمیشدیر.[۶] موستقیل آذربایجانین بایراغینی ایلک دفعه آغداما آللاهوئردی باغیروف سانجمیشدی.[۹]\n1988-جی ایلده آغدامدا ایلک مودافیعه دسته‌لری‌نین فورمالاشماسیندا بؤیوک رولو اولموشدور.[۳]همین ایلده دؤولتین خبری اولمادان عسگرانلا آغدام آراسیندا کئشیکچی پوستو یارادیلاندا اورا کؤنوللو اولاراق ایلک دفعه گئدن اونون قارداشی ائلدار باغیروف اولدو، سونرا ارمنی‌لرله همسرحد بوتون کندلرده پوست‌لار یارادیردی.[۴]\n1991-جی ایلین 1 اوکتوبر آییندا آذربایجان سیلاحلی قوو‌ّه‌‌لری‌نین آغدامداکی حربی حیصه‌لری اونون و قارداشی ائلدار باغیروفون کوماندیرلیگی آلتیندا یارادیلدی.[۳]ائلدار باغیروفون رهبرلیک ائتدیگی حربی حیصه 845 نؤمره‌لی آغدام اراضی اؤزونومودافیعه تابورو ایدی.[۳] 760 نفرلیک اولان باتالیون \"وطن اوغوللاری‌\" آدلانیردی.[۴] همین ایلده اونون قارداشی ائلدار، باکی‌دا اولان عالی سووئتین ایجلاسیندان قاییدارکن، یاشادیغی ائوین قارشیسیندا موعمالی شکیلده قتله یئتیریلمیشدیر.[۱۰] قارداشی ائلدارین اؤلوموندن سونرا باغیروف ساققال ساخلاییردی و باتالیونا رهبرلیک ائتمیشدیر.[۳][۱۱]\n1991-جی ایلین آقوست آییندا آللاهوئردی باغیروف رحیم قاضی‌یئفین مودافیعه‌سینه قالخاراق اوشاق‌لیق دوستو جعفر ایمامعلی‌یئفله ساواش حدّینه گلدیلر.[۱۲] جعفرین آچدیغی آتش نتیجه‌سینده باغیروف آیاغیندان یارالاندی.[۱۲]\n1992-جی ایلین ژانویه‌سینده آللاهوئردی باغیروفون کوماندیرلیک ائتدیگی تابور ناخچیوانلی کندینده ایشغالچی‌لارین بوتون جانلی قوو‌ّه‌‌سی و تکنیکاسی دارماداغین ائدیلمیش، 150 دؤیوشچو ایله عسگران قالاسینا قدر ایره‌لی‌له‌میش، پیرجمال کندینده کی بوتون یوکسک‌لیک‌لر توتولموش، کتوک کندی ایله اوزبه‌اوز مؤوقع قورولموشدو.[۳] بو عملیاتین باشا چاتماسی و ارمنی بایراق‌لارینی آذربایجان بایراق‌لاری ایله عوض ائتمک اوچون آللاهوئردی باغیروفون دؤیوشچولرینه جمعی ایکی ساعات لازیم اولموشدور.[۳]بو عملیاتا گؤره آللاهوئردی باغیروف \" ژنرال محمد اسدوف\" موکافاتینا لاییق گؤرولموشدور.[۱۳] 2015-جی ایلده قاراباغ قاضیسی باکیر بهبودوفون وئردیگی موصاحیبه‌دن:\n\" آللاهوئردی باغیروف یئگانه کوماندیر ایدی کی، قاباقدا گئدیردی. او، چوخ جیدی، طلبکار آدام ایدی. بیر دفعه کندی آلاندا دئدی کی، بیردن کیمسه کندده اهالینی غارت ائده، دوغما اوغلوم دا اولسا، گوللله یه‌جگم. بیز اوغورلوغا گئتمیریک، تورپاق آلماغا گئدیریک.[۱۴]\"\n1992-جی ایل مئی‌ین 3-ده ارمنی‌لر باغیروفا معلومات وئرمیشدیلر کی، آیین 8-ده شوشا ایشغال اولوناجاق.[۱۵]او دا همین معلوماتی بیزیم بوتون دؤولت قوروملارینا چاتدیرمیشدیر.[۱۵]همین آی باغیروف قرارگاها بئش عسگری چاغیرتدیریب بیرلیکده پلان حاضیرلاماغا باشلادی.[۱۶]\nآللاهوئردی باغیروفون ان بؤیوک حربی اوغورو 1992-جی ایل 12 ژوئن آرانزمین دؤیوشونده اولموشدور.[۳] آرانزمین کندی اوزره دؤیوش‌لرده اونون دسته‌سی 100 نفر ارمنی عسگرینی محو ائتمیش و 10 دوشمن عسگرینی اسیر گؤتورموشدور.[۳]\nخوجالی سوی‌قیریمی\n[دَییشدیر]\nاونون، خوجالی سوی‌قیریمی زامانی هلاک اولان‌لارین مئییت‌لری‌نین دؤیوش مئیدانیندان چیخاریلماسیندا و آذربایجانلی اسیرلرین ارمنی ایشغالچی عسگرلرین مئییت‌لری و اسیرلری ایله دَییشدیریله رک آزاد ائدیلمه‌سینده بؤیوک خیدمتی اولوب.[۴]همین عملیات‌لار کئچیریلن زامان آغدام رایونو 300 نفر هلاک اولموشدو.[۴] باغیروف ارمنی پولکوونیک ویتالی بالاسیان واسیطه‌سیله اوچ گون عرضینده 1003 خوجالی اسیرینی ارمنی‌لرین الیندن خیلاص ائتمیشدیر.[۱۷][۱۸][۱۹] باغیروف ارمنی اسیرلری آوتوبوسلا گتیریب، صاحیب‌لرینه تحویل وئردی.[۴] او، جسدلری آغدام مسجیدینده، کفنه توتدوروب تورپاغا تاپشیریردی، آغدامین قاراغاجی قبیریستان‌لیغیندا آذربایجان اسیرلری تحویل آلدی.[۲۰]\nسککیز گونلوک ارمنی اسیرلیگینده ایشگنجه‌لره معروض قالان حسین‌آغا آیدین اوغلو قولی‌یئف:\n\"منی اسیرلیکدن قورتارماق اوچون آغدام دؤیوش‌لرینده اسیر دوشموش سوریه‌دن اولان ارمنی ایله دییشمه‌لی ایدیلر. بئله ده اولدو. ارمنی‌لر میلّی قهرمان آللاهوئردی باغیروفا پول تکلیف ائتمیشدی کی، همین سوریه ارمنی‌سینی قایتارسین. آما یئری بهیشت اولسون، رحمتلیک آللاهوئردی کیشی‌لیک گؤستریب ارمنی‌نی پولا دئییل، منه دییشدی. آنامی دا بوراخمیشدیلار.[۲۱]\"\nمحض آللاهوئردی باغیروفون ویتالی بالاسانیانلا آپاردیغی دانیشیق‌لار نتیجه‌سینده حربی اوپراتور سئییدآغا مؤوسوملو و چینگیز مصطفی‌یئفین خوجالی حادیثه‌لری‌نین گؤرونتولرینی لنته آلماسی مومکون اولموشدو.[۲۲][۲۳]باغیروف خوجالی فاجیعه‌سیندن حدّیندن آرتیق سارسیلمیشدی.[۳]خوجالی قادین‌لارینی و قیزلارینی گؤرندن سونرا اؤزونه گله بیلمیردی.[۳]خوصوصاً ده 9 یاشلی قیز اوشاقی‌نین وحشیجه‌سینه اؤلومو اونا پیس تاثیر ائتمیشدیر. [۳] 2015-جی ایلده تله‌ژورنالیست نادژدا اسماعیلووانین وئردیگی موصاحیبه‌دن:\n\"اونون اوزونده کی سولموش تبسسومو، یورغون صیفتینی اونودا بیلمیرم. منه ائله گلیردی کی، بو گوجلو، جوثّه‌لی اوغلان گؤزلریمین قارشیسیندا بو دقیقه سندرله ییب ییخیلاجاق. هئچ کیم بیلمیردی کی، او نه زامان یاتیر. عومومیتله یاتیرمی؟ من چکیلیش قروپوموزون رژیسورو نامق شیرعلی‌بیگوفو اوپراتور عزت عزیزوفلا چکیلیش‌لری سحر او باشدان باشلاییردیق، ائشیدیردیک کی، آللاهوئردی آرتیق هارداسا اینسان‌لارین کؤمگینه چاتیر، اوزرینه دوشن هانسیسا عملیاتی یئرینه یئتیریر. گاه ارمنی‌لرله دانیشیق‌لاردا اولوردو، گاه مئییت دییشیردی، گاه دا آغلاییب-سیزلایان آنا-باجی‌لارین اطرافیندا اونلارا اورک-دیرک وئریر، ساچلارینی تومارلاییردی. غفیلدن گئدیب پوست‌لاری یوخلاییردی، آغدامی قورویان اوشاق‌لارین آییق-ساییق اولمالاری اوچون تاپشیریق‌لار وئریردی. بیر ده گؤروردون کی، الینه بیر دفعه ده توفنگ گؤتورمه‌ین مودافیعه‌چی‌لری سیلاحلا داورانماغی اؤیره دیر. آللاهوئردی عسگرانا – دؤیوش‌لرین ان قیزغین مرکزینه گئدیب اورادان ارمنی‌لردن یا اؤلوموزو، یا دیریمیزی آلیب گتیریردی. بو ارمنی سیلاحلی عسگرلری ایله قارشیلاشمانین هر دقیقه‌سینده اؤلوم وار ایدی...[۲۴]\"\nوفاتی\n[دَییشدیر]\n1992-جی ایلین 12 ژوئن‌ینده تجیلی ایش اوچون گئری، آغداما چاغریلان آللاهوئردی باغیروفون اولدوغو ماشین ناخچیوانیکدن گئری قاییدارکن مینایا دوشدو.[۳][۲۵][۲۶] ماشیندا اولان دیگر اوچ نفر ساغ قالسا دا، آللاهوئردی باغیروف سوروجوسو و نظامی آدلی حکیمله ایله بیرلیکده شهید اولموشدور.[۳][۲۷]تانکیست سئویل عباسووانین سؤزلرینه گؤره اونو \" آنجاق سندلریندن تانی‌یا بیلدیک.‌\" [۲۸]\nباغیروف شهید اولاندا باکی‌داکی شهیدلر خیابانیندا اونا قبیر قازیلمیشدی.[۳]لاکین موعین سبب‌لره گؤره قارداشی ائلدار باغیروفون یانیندا — آغدام رایون شهیدلر خیابانیندا دفن ائدیلمیشدیر.[۳]باکی‌داکی شهیدلر خیابانیندا آللاهوئردی باغیروف اوچون قازیلان قبیرده ایسه اوندان بیر گون سونرا شهید اولان آذربایجانین میلّی قهرمانی چینگیز مصطفی‌یئف دفن ائدیلمیشدیر.[۳]\n2014-جی ایلده فوتبالچی ائلشاد خدادادوفون وئردیگی موصاحیبه دن:\n\"آللاهوئردی باغیروف دؤیوشده شهید اولاندا هامیمیزی آغلاماق توتموشدو. اویون‌لارین بیری‌نین استارت فیتیندن سونرا ��ونون روحونو بیر دقیقه‌لیک سوکوتلا یاد ائدرکن \" قراد \" آتدیلار. مرمیا ستادیوما دوشدو. اینانین، فوتبالچی‌لاردان هئچ بیری یئریندن ترپنمه‌دی...[۲۹]\"\nشخصی حیاتی\n[دَییشدیر]\nعاییله‌لی ایدی، ائلشن آدلی اوغلو، آینور و زومرود آدلی قیزلاری وار.[۳]\nایرثی\n[دَییشدیر]\n1992-جی ایلده کوماندیر مطلب مصطفی‌یئف اونون آدینا توپخانه دیویزیونو یاراتمیشدی.[۳۰]آغدامین قوزانلی قصبه‌سی‌نین گیره‌جگینده آدینا بارلیئف قویولوب.[۳] 12 ژوئن 2010-جو ایل تاریخینده ج.جبارلی آدینا جومهوریت گنجلر کیتابخاناسیندا اونون خاطیره‌سینه حصر اولونموش تدبیر کئچیریلمیشدیر.[۱۰]\n31 مئی 2012-جی ایلده هولندین قرونینگن شهری‌نین \" Noorderlicht\" رسم قالری‌سینده هوللاند فوتوقراف دیرک یان ویسسرین \" آفساید. سورگونده اولان فوتبال \" آدلی فوتوشکیل‌لری‌نین سرگیسی و عئینی‌آدلی کیتابین تقدیماتی آللاهوئردی باغیروفون حیاتیندان بحث ائدیر.[۳۱] [۳۲] [۳۳]\n25 فوریه 2014-جو ایلده باکی‌نین بینه‌قدی رایونو بیله‌جری قصبه‌سینده ایستیفاده‌یه وئریلمیش میلّی قهرمان‌لار پارکیندا آللاهوئردی باغیروفون بوستو اوجالدیلمیشدیر.[۳۴][۳۵] آبیده‌نین آچیلیش تدبیرینده بینه‌قدی رایون ایجرا حاکیمیتی باشچیسی‌نین موعاوین‌لری، ایجرا حاکیمیتی‌نین مسئول ایشچی‌لری، دپوتات مادر موسایئف، میلّی قهرمان‌لار میرزه قولی‌یئف و بختیار آللاهوئردی‌یئف، فعال گنجلر، حربچی‌لر، مکتبلی‌لر، ایجتیماعیتین دیگر نوماینده‌لری ایشتیراک ائدیب.[۳۶]همین ایلین ژوئن آییندا قوزانلی قصبه‌سینده کی آغدام درام تئاتریندا آللاهوئردی باغیروفا حصر ائدیلمیش \"‌قارتال قامتلی قهرمان\" سندلی فیلم‌لری‌نین تقدیمات مراسیمی کئچیریلمیشدیر.[۳۷]\nادبیاتدا\n[دَییشدیر]\nواحد قاضی‌نین \" روحلار شهری \" کیتابیندا عیمارت استادیونوندا کئچیریلن اویون‌لارین تصویرینده، آللاهوئردی باغیروفدان دا بحث اولونور.[۳۸]1 سپتامبر2014-جی ایلده مقدونیه جومهوریتینده کئچیریلن بین الخالق \" استروُقا شعیر آخشام‌لاری \" فستیوالیندا شاعیر عاکف احمدگیل آللاهوئردی باغیروفا حصر ائتدیگی \" اؤلومون قارداش‌لیغی \" شعیری اوخوموشدور:\nسون‌بئشیک قارداشینی قینامیشدی بیر زامان،\nسینه‌سینی گؤینه‌دیر یاراتدیغی سؤز داغی.\nاو ایندی آنلاییر کی، حیاتین عذابیندان\nموقدس‌دیر، ازل‌دیر اؤلومون قارداش‌لیغی.\n\" اؤلومون قارداشلیغی \" ، عاکف احمدگیل[۳۹]\nفیلموقرافی\n[دَییشدیر]\nیازیچی عاقل عباسین سؤزلرینه گؤره، \" دولو \" فیلمینده کی \" کوماندیر \" اوبرازی آللاهوئردی باغیروفون اوزرینده قورولموشدور. [۴۰]\nقارتال قامتلی قهرمان (فیلم، 2014) — (تام‌متراژلی سندلی تلویزیون فیلمی)[۴۱]\nتلطیف و موکافات‌لاری\n[دَییشدیر]\nآذربایجان جومهوریتی پرزیدنتی‌نین 24 فوریه 1993-جو ایل تاریخلی 476 سایلی فرمانی ایله باغیروف آللاهوئردی تئیمور اوغلونا اؤلوموندن سونرا \"آذربایجانین میلّی قهرمانی‌\" آدینا لاییق گؤرولموشدور.[۴۲][۴۳]سونرادان حیدر علی‌یئفین فرمانی ایله آللاهوئردی باغیروفا \" قیزیل اولدوز \" مئدالی تلطیف اولونموشدور.[۳]\n1992 — آذربایجان \" ژنرال محمد اسدوف \" موکافاتی\n1993 — آذربایجان آذربایجانین میلّی قهرمانی[۴۴]\n1998 — آذربایجان \" قیزیل اولدوز \" مدالی[۳]\nاتک یازی‌لار\n[دَییشدیر]\n^ Alakbarov, Fuad. \"The story of FK Qarabag, the refugee club providing hope to a million\".www.planetfootball.com. www.planetfootball.com.İstifadə tarixi: 26 avqust2017.\n^ ardine, Bradley.\"Azerbaijan's Displaced Footballers Become European Cinderellas\".www.eurasianet.org. www.eurasianet.org.İstifadə tarixi: 26 avqust2017.\n^ ۳٫۰۰ ۳٫۰۱ ۳٫۰۲ ۳٫۰۳ ۳٫۰۴ ۳٫۰۵ ۳٫۰۶ ۳٫۰۷ ۳٫۰۸ ۳٫۰۹ ۳٫۱۰ ۳٫۱۱ ۳٫۱۲ ۳٫۱۳ ۳٫۱۴ ۳٫۱۵ ۳٫۱۶ ۳٫۱۷ ۳٫۱۸ ۳٫۱۹ ۳٫۲۰ ۳٫۲۱ ۳٫۲۲ ۳٫۲۳ ۳٫۲۴ Xocalı faciəsində 1003 nəfəri əsirlikdən alan qəhrəmanın nağılı\n^ ۴٫۰۰ ۴٫۰۱ ۴٫۰۲ ۴٫۰۳ ۴٫۰۴ ۴٫۰۵ ۴٫۰۶ ۴٫۰۷ ۴٫۰۸ ۴٫۰۹ ۴٫۱۰ ۴٫۱۱ \"Əfsanəvi qəhrəman – Allahverdi Bağırov…\". 26 avqust 2016 tarixindəarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 avqust 2016.\n^ CBC TV (20.11.2020).\"Milli Qəhrəman Allahverdi Bağırovun ruhu şaddır\" (azərb.).Youtube.com. İstifadə tarixi: 2020-11-20.\n^ ۶٫۰ ۶٫۱ Girov düşən qızlarımız, sinəsi dağlanmış əsgərimiz — Onları ermənilərdən necə azad etdik — Keçmiş döyüşçünün SÖHBƏTİ\". 2016-03-05 tarixində orijinalındanarxivləşdirilib. İstifadə tarixi:2015-08-17.\n^ Ağdam, \"İmarət\" stadionu, \"Qarabağ\" – \"Neftçi\". آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-05. یوْخلانیلیب2021-08-01.\n^ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ \"MÜŞVİQ HÜSEYNOV: \"QARABAĞ\"DAN BÖYÜK SEVGIM YOXDUR\"\". 2016-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-17.\n^ \"Gün var əsrə bərabər\"\n^ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ \"Qəhrəmanlar unudulmur\". 2016-03-05 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-17.\n^ \"Parça-parça olan əsgərin cibindəki bulkalar…\"\n^ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Qarabağ döyüşçüsündən keçmiş müdafiə nazirinə[ölü keçid]\n^ Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları. Bakı, Dərələyəz-M, 2010. səh. 160.\n^ “Erməninin başını kəsdiyimiz bıçaq indi də məndədir...”]\n^ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ \"Şuşada döyüşmüş batalyon komandirindən müharibə çağırışı\". 2015-09-10 tarixində orijinalındanarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-17.\n^ Allahverdi Bağırovla beş günüm neçə KEÇDİ…\n^ \"Allahverdi Bağırova ona görə minnətdar olmalıyıq ki …\". 2015-09-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.İstifadə tarixi: 2015-08-17.\n^ \"Çingizin şahidləri o anları xatırladı\". 2016-03-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-17.\n^ \"Erməni zabit: \"Siz bu cür qəhrəmanı necə qoruya bilmədiniz\"\". 2015-09-10 tarixində orijinalındanarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-17.\n^ \"\"Bizi \"ölüm kamerası\"ndan çıxarıb, maşına doldurdular...\" – ƏSİR DÜŞƏRGƏSİ\".gundemxeber.az. gundemxeber.az. 26 avqust 2016 tarixindəarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 avqust 2016.\n^ Qısa müddət Erməni əsirliyində olan soydaşımızın 18 illik kabusu. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-05. یوْخلانیلیب2021-08-01.\n^ \"Xocalı faciəsində 1003 nəfəri əsirlikdən alan qəhrəmanın nağılı\". www.anl.az. www.anl.az. 26 avqust 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 avqust2016.\n^ \"İşğal altında qalan qəhrəman məzarına gül aparan erməni (FOTO-VİDEO) I və II hissələr\".ideologiya.az. ideologiya.az. 26 avqust 2016 tarixindəarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 avqust 2016.\n^ “Bu şəhər dünyanın gözü baxa-baxa yer üzündən silindi” - SÖHBƏT\n^ \"Xocalıya hücum edəcəkdik, bizi satdılar…\"\n^ Allahverdi Bağırovun Xocalıda çəkilən fotosu yayıldı\n^ \"Gördüm ki, vəziyyət pisdir, ölürəm…\"\n^ Bu gecə dəhşətli qəzada ölən qazinin son müsahibəsi – Video\n^ Elşad Xudadatov: \"Ağlıma da gəlməzdi ki, Ağdamı sonuncu dəfə görürəm\"\n^ \"1003 nəfər xocalılını xilas edən Milli Qəhrəmana büst qoyuld\". oxu.az. oxu.az. 12 iyul 2016 tarixindəarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 iyul 2016.\n^ \"'Offside: Football in Exile', By Dirk-Jan Visser and Arthur Huizinga\". 2016-03-07 tarixində orijinalındanarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-17.\n^ Offside: Football in Exile — The Armenia-Azerbaijan Conflict Viewed Through Soccer. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2019-01-14. یوْخلانیلیب2021-08-01.\n^ \"Futbol, Karabağ'da da sadece futbol değildir\".2018-11-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-17.\n^ Milli Qəhrəmanlar\n^ \"1003 nəfər Xocalı sakinini əsirlikdən qurtaran Milli Qəhrəmana büst qoyuldu\". 2019-01-14 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-08-17.\n^ \"1003 nəfər xocalılını xilas edən Milli Qəhrəmana büst qoyuld\". oxu.az. oxu.az. 12 iyul 2016 tarixindəarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 iyul 2016.\n^ Vətən qəhrəman övladlarını unutmur\n^ \"Allah vermişdi Allahverdini - Allahverdi Bağırovun 70 yaşına\". 525.az. 525.az. İstifadə tarixi: 22 may 2016.\n^ Əhmədgil, Akif. \"\"Struqa şeir axşamları\"\".www.kaspi.az. www.kaspi.az. 5 March 2016 tarixindəorijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 December 2015.\n^ \"«DOLU»dakı komandir kimin obrazıdır?\".olaylar.az. olaylar.az. 17 iyun 2016 tarixindəarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 iyun 2016.\n^ \"Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları Asif Məhərrəmov və Allahverdi Bağırova həsr edilmiş sənədli filmlərin təqdimatı olmuşdur\". azertag.az. Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi. İstifadə tarixi: 29 December 2015.\n^ Ağdam Allahverdi Bağırov ile fexr edir\n^ Qarabag are exiled from their home but could shock the Champions League\n^ Yokhin, Michael. \"Qarabag: The have-a-go-heroes who beat a war – and next up Spurs?\".www.fourfourtwo.com. İstifadə tarixi: 26 October 2015.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=آللاه‌وئردی_باغیروف&oldid=1551816»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nPages using infobox military person with embed\nآذربایجان\nقاراباغ ساواشی\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nچوخلو والیدئینلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nArticles with hCards\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ اوْکتوبر ۲۰۲۳، ‏۱۳:۴۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":4319,"character_repetition_ratio":0.089,"word_repetition_ratio":0.121,"special_characters_ratio":0.237,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":51911.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ارسطونون «پوئتیکا»سی‌نین عربجه چئویریسینده ادبیاتین ماده‌‌سیندن دانیشیلاندا «محاکات»دان سؤز گئدیر. بو عربجه سؤز ارسطونون ایشلتدیییMEMISIS سؤزونون دولغون صورتده معناسینی ایفاده ائدیر. بو باخیمدان فارس تنقیدچیلیگینده ده گئنیش صورتده ایشله‌نیر. آذربایجان دیلینده «تحکیه» ایله برابر سانیلان «محاکات» سؤزونون لغوی معناسینی یامسیلاماق‌دیر؛ آنجاق احتیاط شرطی‌له دئمک اولار کی «محاکات» بیر حادیثه‌دن حئکایت ائله‌مک، بیر شئیین نئجه‌لیگیندن سؤز آچماق‌دیر. آمما بئله بیر حئکایت ائله‌مک بیر عالیم‌ین، یوخسا بیر ژورنالیست‌ین حادیثه‌لردن، گئرچک‌لیک‌دن سؤز آچیب دانیشماسیندان فرقلنیر. اونلار گئرچک‌لیکدن باجاردیقجا اولدوغو کیمی دانیشمالی‌دیرلار؛ آمما بیر صنعتکار صیرف گئرچک‌لیک‌ده اولدوغو کیمی یوخ، بلکه بیر پارا شرط – شروط‌ ایله ایسته‌دیگی کیمی دانیشا بیلر. اگر بیر عالیم یا ژورنالیست طبیعت‌ده، جمعیت‌ده اولان قایدا- قانون‌لاری آختاریر، آراشدیریر، تدقیق ائله‌ییب تاپیر، سونرا گزارش ائله‌ییرسه، صنعتکار بو قایدا – قانون‌لارا دایاناراق گئرچکلییی اؤز ایچری عالمینده یئنی‌دن یارادیر، سونرا محاکات ائله‌ییر. اورادا عینیت– اوبیئکت- حؤکم سورور؛ بورادا ذهنیت- سوبیئکت- عینی عالمی یئنی رنگه بویاییر، باشقا بیر عالم یارادیر. اورادا دخل – تصروفه یول وئریلمیر، بورادا صنعتکارین احوال- روحیه‌‌سی، دویغو- دوشونجه‌سی و اؤزه‌للییی‌نین تاثیری و تصروفی قاباریق‌دیر. مخلص کی صنعتکار گئرچکلییه اؤز باخیشی‌لا باخیر، حقیقته یول آچماق مقصدیله اونو یئنی‌دن یارادیر و محاکات ائله‌ییر. بیز بورادا بو معنانی سحر خانیمین «یانار داغ» شعرینده ایزله‌یه‌جه‌ییک:\nدیله‌دیگیم اوجالیقلار یاناشیلماز.\nدوداقلاریم یانا یانا،\nدولانیرام زامان یوردون،\nچاناق‌لارین ایچی هاوا.\nیایلیم سسی یاییلماقدا،\nیاناق‌لارین سارالماسین یاخینلادیر.\nیاماج‌لاردا،\nیالتاق‌لارین یالوارماسی،\nزیروه‌لرده،\nاصلان‌‌لارین باغیرماسی،\nیایلیم سسی یاییلماقدا،\nیایلیق‌لارین قارالماسین یاخینلادیر.\nکینه دولور چاناقلارا،\nیاخینلاشیر،\nیاواش- یاواش،\nیانار داغا،\nیاناشماغیم،\nیاناشماغین،\nیاناشماقلار.\nشعر مؤحکم بیر قورولوشا مالیک‌دیر. اوچ لؤوحه اوخوجونون اؤنونده آچلیر: بیرینجی لؤوحه‌ده شاعرین اؤز مؤوقعی گئرچکلیک ایچینده گؤستریلیر. ایکینجی پرده‌ده شاعرین باخیشی‌لا گئرچکلیکده اوز وئره‌ن حادیثه‌لری، اوضاع- احوالی گؤروروک. سون لؤوحه‌‌ده همان باخیشدان جمعیتده باش وئره‌ن ده‌ییشیک‌لیک‌لرین شاهیدی اولارا ق، گله‌جه‌یه، اولاجاغا یول آچیریق. باشقا بیر باخیشدان بو اوچ لؤوحه‌یه باخیلسا، اوچ تاریخی دؤنمی یوزماق اولار. بو اوچ دؤنم‌ین سرحدلری، واقعیت‌ده اولدوغو کیمی، پوزغوندور. عین حالدا کی اونلاری بیر- بیریندن آییرماق اولار، آنجاق آییرد ائله‌مه‌یی چتین‌دیر. بو اوچ لؤوحه‌دن اوزاقلاشساق، کناردان صحنه‌یه باخساق بیر گئنیش پرسپئکتیو گؤره‌جه‌ییک. موسیقی اعتباریله مؤحتشم سیمفونیک – پوئتیک بیر صحنه کی بیر تاریخی دؤورو بدیعی شکیلینده سسلنیر. دئمه‌لییک کی بو دؤور نورمال، دینج بیر دؤور دئییل. تاریخی باخیمدان گرگین‌لییه اوغرامیش، ده‌ییشیک‌لییه بویلو اولان بیر دؤور‌دور. ائله اونا گؤره ده شاعری داها آرتیق ماراقلاندیریر؛ اونون روحونا، جانینا هوپاراق پوئتیک ایفاده تاپماق ایستهیر. ائله ده اولور. شاعر اؤز چئوره‎سینده اولان اوضاع-احوالی گؤرور؛ اوندان قیدالانیر؛ اونو منیمسه‌ییر؛ اونلا قاریشیب قایناییر. نهایت شیددتلی تاثرات آلتیندا کؤوره‌لیر؛ آلدیغی تاثراتی ییغجام قورولوشدا، سئچمه لفظ‌‌لرده و اؤتگون بیر موسیقی‌له ترنم ائدیر:\nایلکین موومان ‌دا شاعر حیرمانا دالمیش، اومیدسیزلییه قاپسانیبدیر. آرزیلادیغی شرایطین یارانماسینا هئچ بیر اومید یولو گؤرمه‌ییر. جمعیتده کی یوخسوللوغو، فلاکتی، دوشگونلویو گؤرور، آنیر؛ اوره‌یی اودلانیر، یانیر. آنجاق اؤز اوره‌ک یانغیسینی، جانینا هوپموش قیزدیرمانی شعره چئویرمکدن باشقا بیر ایش گؤره بیلمه‌دن اوره‌ک اودونو پوسکوره‌رک یالقیز- آوارا گون کئچیرمک مجبوریتینده قالیر:\nدیله‌دیگیم اوجالیقلار یاناشیلماز\nدوداقلاریم یانا- یانا،\nدولانیرام زامان یوردون.\nچاناق‌لارین ایچی هاوا.\nآیدین‌دیر کی بئله بیر فلاکته اوغرامیش، چاناق‌‌لارینین ایچینده هاوا یئرلشن بیر میللتی توختاق ساخلاییب، تمکینه وادار ائتمک ساده‌لیک‌له مومکون دئییل. اونا گؤره ده یایلیم سسی یایلیر. تضییق، سیخینتی، بوغونتو، حؤکم سورور. اونون نتیجه‌سینده جماعت وحشته دالیر؛ قانلار دونور؛ یاناق‌لار سارالیر؛ جماعتین چوخوسو بو شراییطه قاتلاشیر، کئچینیر. اون‌لارین بیر عده‌‌سی ظالیمین قارشیسیندا دیز چؤکور؛ یالتاقلانیر؛ یالواریر. آنجاق هامی بئله دئییل. خالقین قئیرتلی اوغول- قیزی دا وار. دؤیوشکنی، ظالیمه اییلمه‌ینی، ظولمه قاتلاشمایانی دا وار. یالتاق‌لار یاماج‍لاردادیرسا، ایگیت‌لر، اصلان‌لارایسه داغ‌لاردا، زیروه‌لرده‌دیلر. اون‌لارین قیی- های سسی گئتدیکجه گورلاییر. یئنه ده یایلیم سسین ائشیدیریک. ایگیدلرین قانا بویانماسیندان آنالار، باجیلار یاسا باتیرلار، یایلیقلار قارالیر وبورادا ایضاح اولونان وضعیت شعرین ایکینجی مووما‌ن‌یندا بئلجه تصویره چکیلیب :\nیایلیم سسی یاییلماقدا،\nیاناق‌لارین سارالماسین یاخینلادیر.\nیاماج‌لاردا،\nیالتاق‌لارین یالوارماسی،\nزیروه‌لرده\nاصلان‌‌لارین باغیرماسی،\nیایلیم سسی یاییلماقدا\nیایلیق‌لارین قارالماسین یاخینلادیر.\nتضییق، بوغونتو نهایت اؤز تپکی‌سین گؤستریر، اؤز ضدینه چئوریلیر؛ جاماعاتین صبری توکه‌نیر؛ یاناق‌‌لارین سارالماسی یئرینی گؤزلرین قیزارماسینا وئریر؛ چاناق‌لارا هاوا یئرینه کین دولور. یانار داغ قارانلیق‌لار ایچره، بوغونتو، سیخینتی دنیزینده مایاق کیمی یانیر، خالقی قوووشماغا چاغیریر. اومید شاعرین دونیاسیندا جانلانیر. بئله‌لیک‌له شعرین اوچونجو موومانی اؤز بدیعی گئییمین گئییر. اومید نغمه‌سی چاغلاییر :\nکینه دولور چاناقلارا؛\nیاخینلاشیر\nیاواش یاواش\nیانار داغا\nیاناشماغیم\nیاناشماغین\nیاناشماقلار.\nبو شعره حاشیه یازماقدان منیم مقصدیم اونو معنا ائله‌مک دئییل؛ ایکی دلیله؛ بیرینجیسی بو کی هر اوخوجونون حاقی محفوظ‌دیر کی اؤزو شعری دوشونه؛ قطعن بو باجاریق اوخوجو‌لارین چوخوندا وار. اوندان کئچنده، اولا بیلر کی چوخ‌لاری منیم اوخونوشومو قبول ائله‌مه‌یه‌لر. بو شعردن باشقا بیر معنا باشا دوشه‌لر. البته بو نکته شعرین داها دا ده‌یرلی اولماسینا عاید‌دیر. مولانا دئمیشکن: «هر کسی از ظن خود شد یار من. » ایکینجی سبب بودور کی شعرده اصیل ده‌یر «نه دئمک»ده دئییل، «نئجه دئمک»ده‌دیر. آیدین‌دیر کی فقره – فلاکته اوغرامیش بیر جمعیتین، بوغونتویا، سیخینتی‌یا، تضییقه معروض قالان بیر میللت‌ین هارایا، هانسی یؤنه چکیله‌جه‌یینی بیر سوسیولوق، یوخسا یبر سیاستچی آدام داها گئنیش، داها دقیق شکیلده آراشدیرا بیلر. بس بورادا شاعرین اؤزه‌للیگی، اؤزونه مخصوص رولو نه‌ اولا بیلر؟ شعرله، غیرشعرین سرحددی هارادادیر. بورادا «نئجه دئمک»دیر کی بو سرحددی آییرد ائدیر. تنقیدین ان اؤنملی وظیفه‌لریندن بیری شعرین بو سجییه‌وی یؤنون آراشدیریب، اونون بلاغی گؤزه‌للیک‌‌لرین اوزه چیخارماق‌دیر.\nلفظ و معنا قارشیلیغی و تعهد\n«بلاغت»، سؤزون اؤتکون صورتده دئییلمه‌سینه عاید‌‌دیر. معنانی نئجه یئتیشدیرمه‌سیندن دانیشیر. سؤزون اؤتکونلویو، اوخوجویا نه قده‌ر، نئجه و نه سببه تاثیر باغیشلاماسینی آراشدیریب، آغیر یونگول ائله‌ییب ده‌یرلندیرمه‌سینه بلاغی تنقیدچیلیک دئییلیر. بو ساحه‌یه گیرمکدن اول لفظ «فورما»، و معنا «مضمون» مساله‌سین آیدینلاشدیرماق لازیم گؤرونور.\nارسطو دؤوروندن باشلایاراق چاغداش تنقیدچیلیگه قده‌ر، چئشیدلی باخیش‌لارا، مکتب‌لره باخمایاراق، بیر اساس موضوع تنقیدچی‌لری اؤزونه مشغول ائله‌ییب؛ اودا لفظ و معنا قارشیلیغی‌دیر. سئوال بودور: هانسی اوستون‌دور؟ دئمک اولار کی تنقیدین تاریخی بو اساس سئوالین نئجه جاواب وئریلمه‌سینه عاید‌دیر.\nخواجه نصیرین شعره گؤره وئردیگی نظر‌لر هله ده اعتبارلی سانیلیر. اونون نظرینجه شعرین اصل جوهری «انفعال تخیلی»‌دیر، ایسترسه بو انفعال، «انفعال تصدیقی» ایله برابرگئده، ایسترسه گئتمه‌یه. بورادا خواجه نصیر دویغو و عاطفه‌یه، گئنیش معنادا فورمایا، لفظه اوستونلوک وئریر؛ دوشونجه‌نی، مضمونو ایکینجی روتبه‌یه قویور. آمما چاغداش، مترقی تنقیدچیلیک صورتی معنادان آییریب قارشیلاشدیرمیر. اونلاری بیر بیریله قوووشموش حالت‌ده گؤرور. «شاملو» بیر یئرده د��ییر: «اگر ظاهیری صورتده باخیلسا سئودا وچیلقین‌لیق، ایدراک و دوشونجه‌دن فرقلنیر؛ آمما دقت یئتیریلسه اونلار یالنیز بیر شخص‌ین دوشونجه، ایدراک و اخلاق اؤلچولرینین گوزگوسونده اؤز‌لرینی عکس ائتدیره بیلر. » شاملونون سؤزونون جانی بودور کی هر نوع عاطفه و دویغو نهایت دوشونجه، ایدراک و اخلاق بویاسینا بویانیر و اونلاردان تاثیرلنیر. بئله‌لیک‌له صورتی معنادان، معنانی صورتدن آییرد ائتمک تکجه مساله‌نی ساده‌لشدیرمک مقصدیله اولا بیلر و لاغیر. بیر صنعتکارین ذهنینده دویغولارلا دوشونجه‌لرین آراسینا دووار چکمه‌نین ایمکانی یوخدور. شعره گلدیکده، دئمک معنا شعرده حل اولور، «مکانیستی یاناشماق» ایتهامینا معروض قالماساق، دئمک اولار قندین شربت‌ده حل اولماسی کیمی. شربت شربتلیگینده ایچیلر؛ کیمیسی قندی شربت‌دن آییرماز، مگر بیر لابراتوواردا بیر عالیمین الی‌له و تدقیقات هدفی‌له. شعری ده اوخوجو اوخویار. شاعرین عالمینه قدم قویماقلا ماراقلانار، کؤوره‌لر و معنوی حظه نایل اولدوقدا شعرین معناسیندان دا بارینار. آمما تنقیدچی بیر تدقیقاتچی کیمی شعری اینجه‌لیکله نقد ائله‌مک مقصدیله لازیم اولورسا معنانی صورتدن آییرار و شعره یارادیجیلیق باخیمیندان یاناشار. البته کی دوزگون شعر معناسیز اولا بیلمز. معنا شعردن دوغولورسا دا، آنجاق شعر معنا دئییل؛ شعر یالنیز شعردی؛ اؤز گؤرکمینده، اؤز بوتولوگونده.\nشعرده معنادان سؤز گئدنده ایستر ایسته‌مز تعهد مساله‌سی ده ایره‌لی سورولور. تعهد شعرین اؤزه‌للیگی اولماقدان اول شاعرین خصوصیتی‌دیر. بیر شاعر اگر اؤز چئوره‌سینده کی مساله‌لره دایر قایغیجیل، حساس اولورسا، مصلحت اوزره یوخ، صداقت و صمیمیتله یاشاییشا یاناشیرسا، ایستر- ایسته‌مز اونون شعری تعهدلی بیر شعر اولاجاق؛ عکسینه هر او آدام کی ذاتیندا جماعاتا دایر قایغی دویمویا، انسان‌لارین دردینه آلیشیب یانمایا، وجهینده ایکی‌اوز‌لوجه‌سینه شعرینه تعهد پالتاری گئیدیره، اونون یالانچی، آلدادیجی و ساختا سؤزلری اوخوجونون ایتی گؤزلریندن یایینمایاجاق. بئله‌لیکله هر هانسی شعر ایستر انسانین، جمعیتین و دونیانین مساله‌لرینه دایر تعهدلی اولا، ایسترسه اولمویا؛ اگر شعریته مالیک اولورسا، شعر سانیلاجاق. البتده اولا بیلر کی من بیر شعری بینمه‌یم، او منیم باخیشیمدان آسیلی‌دیر. میثال اوچون صمد وورغونون «استقبال ترانه‌سی» عنوانلی شعری اعلا بیر شعر سانیلیرسا، میکاییل مشفق‌ین لیریک شعرلری ده «ناب» شعرلر سیراسیندا حسابا گلیر. فارس شعرینده احمد شاملو، کسرایی کیمی‌لری ده وار؛ سپهری، مشیری کیمی‌لری ده. او یئرده کی شاعر دئییر: «آچ زولفونو قوی دان یئری چؤهرنده سؤکولسون\/ بال شهدی لبیندن سوزولوب شعره تؤکولسون» آزاجیق شعر صنعتی ایله تانیش اولان بیر آدام دا اوندا اولان شعریتی دویا بیلر. یا او یئرده کی سپهری دئییر: «زن زیبایی آمد لب جوی\/ آب را گل نکنید\/ روی زیبا دو برابر شده است» مومکون‌دیرمن معنانی سئومه‌یم، آمما سؤز پوئتیک‌ و شاعرانه‌دیر.\nیئنی تنقید‌چی‌لیک اوسلوبو\nیئنی تنقید‌چی‌لیک، چاغداش، مترقی نقد معنانی اؤز یئرینده قیمت‌لندیره‌رک آنجاق بونو قبول ائله‌ییر کی سؤزلرین هانسی مهارتله دیل خزینه‌سیندن سئچیلمه‌سی، اون‌لارین نه ته‌هر قورولوب یان- یانا دوزولمه‌سی، نه اندازه‌ ده عاطفی یوک داشیماسی، نه حدده خولیالانیب دویغولاشماسی و سؤزلرین آراسیندا اولان موناسیبت‌لرده نه قده‌ر یئنی‌لیک، بدیعی‌لیک یارانماسی، و نهایت هانسی درجه‌‌ده موسیقی‌لشیب موزون صورته دوشمه‌سی و ساییره‌لردیر کی شعری نظم‌دن و نثردن آییریب، قاباردیر؛ یوخسا نظم‌ین ده، نثرین ده گؤزه‌للیگی ده وار، معناسی دا، بس نه‌ اوچون اونلارا شعر آدی وئریلمه‌ییر؟ الیوت دئییر کی «شاعر اگر دوشونورسه، آنجاق او اؤز دوشونجه‌‌سینین خولیالانمیش، دویغولو صورتینی ایفاده ائله‌ییر. شاعر اؤز زمانه‌سینین دوشونجه‌لرینی، مفکوره‌لرینی پوئتیک‌لشدیریر، اؤز ایده‌یا و آمال‌‌لارینین بویاسینا بویانمیش صورتده تقدیم ائله‌ییر. »\nیئنی تنقیدچیلیکده شعر سؤکولوب یئنی‌دن قوشولور؛ سؤزلر بیر به بیر آراشدیریلیب، اونون ظاهیری معناسی – معیار دیلده اولان – و ایچ معناسی – شعرده ایچینده تاپدیغی- چیخاردیلیر؛ جومله ایچینده اونون نئجه اوتورماسی یوخلانیلیر. سؤزلرین بیر- بیرینه تاثیری گؤستریلیر؛ جومله‌لرین شعرین حال و هواسینا گؤره، معنا و مؤوقع‌یت مقامینا دایر موناسیبت‌لرینه، دوزگون، ییغجام و یئرینده ایشلنمه‌سینه دقت یئتیریلیر؛ اون‌لارین ایچینده یارانان و تررنوم اولونان موسیقی ده‌یرلندیریلیر. خولیالاری، بدیعی بزه‌ک‌لری و صنعت سیرلری آچیلیر؛ و نهایت بو سورغویا جاواب آختاریلیرکی، شعر اؤتگون دیلده، کؤورلدیجی، ترپه‌دیجی صورتده معنانی اوخوجویا یئتیره بیلیب، یوخسا یوخ ؟ شاعر اؤز ایچری عالمیندن، آنلاییشیندان، چئوره‌سیندن آلدیغی حیس‌لریندن اوخوجویا پای وئریب، اونو کؤورلده بیلیب یا یوخ؟\nآنجاق سحر خانیمین شعرینه گلدیکده بیز ده بئله بیر اوسلوب‌لا اونا یاناشمالییق:\n«دیله‌دیگیم اوجالیقلار یاناشیلماز»\n«دیله‌دیگیم» سؤزو ‌اؤز لغوی معناسیندا ایشله‌نیب. آمما «دیله‌مک»، ایسته‌مکدن، آرزو ائتمکدن و ساییره‌دن داها آرتیق کسرلی، عاطفه‌لی و پوئتیک سؤز‌دیر. «دیلک» سؤزو «آمال» کلمه‌سینه برابر اولدوقدا، چوخ شریف و بؤیوک آرزی‌لاری ایفاده ائده‌ن بیر سؤزدیر.\n«اوجالیقلار» سؤزو مجازی معنادا ایشله‌نیب. بو سؤز انسانین شانینه، شرفینه یاراشان، مادی و معنوی نائلیت‌لری الده ائتمیش، باشی اوجا بیر جمعیت‌ین یاشاییشینی ایفاده ائده‌ن بیرسیمبوول‌دی.\n«یاناشیلماز» سؤزونه داها آرتیق ایضاح لازیم‌دیر. هر دیلین اؤزونه نسبت بیر پارا قابلیت‌لری و هر سؤزون اؤزونه گؤره بیر چیخاری وار. دیلین قابلیت‌‌لریندن بیری بودور کی ائله سؤزلره مالیک اولا کی بیر گئنیش معنانی، حتی بیر جومله یا شبه جومله‌نی ایفاده ائده بیله؛ «یاناشیلماز» سؤزو ائله بیر سؤزلردن‌دیر. فارس دیلینده اونا (دست نیافتنی)، (غیرقابل حصول)، (دور از دسترس)، (نزدیک ناشدنی) وکیمی معادل‌لر تاپماق اولار. آنجاق بو بیر شاعرین مهارتیندن آسیلی‌دیر اؤز دیل خزینه‌سیندن ایسته‌دیگی سؤزلری سئچیب گؤتوره بیله. آمما من «یاناشیلماز» سؤزونون، ایشلندیگی جومله‌نین ترکیبینده، باشقا بیر کیفیتینه ده توخونماق ایستهیرم. بو سؤزده «ا» ساییت‌ینین اوچ دؤنه تکرار اولونماسی موسیقی باخیمیندان اونا بیر کیفیت باغیشلاییب کی جومله‌ده «اوجالیقلار» سؤزونو داها دا اوجالدیب؛ لاپ‌ ال‌چاتماز ائله‌ییب؛ دئمک اولار کی دیله‌یی حسرته، نیسگیله یاخینلادیب. بو نوع اینجه‌لیک بلاغت علمینده، دقیق اؤلچو‌لرله ده‌یرلنیب، «فصاحت کلام» عنوانی‌لا اونا قیمت‌ وئریلیر‌. بورادا سؤزایله موسیقی‌نین قارشیلیقلی تاثیر- تاثراتین نظرده توتمالی‌ییق.\n«دوداقلاریم یانا- یانا دولانیرام زامان یوردون» جومله‌سی ده مجازی معنا داشیییر. ساده‌جه دیلده شاعر «زمانه‌نی سوزه‌رک، آغیر- یونگول ائده‌رک شعر قوشا – قوشا عؤمور سورورم» دئمک ایستهیر؛ آمما او بو معنانی پوئتیک صورتینده ایفاده ائدیر: «دوداقلاریم یانا- یانا» مرکب استعاره‌دیر. شاعرین هنده‌ورینده اولان آجیناجاقلی دورومدان یوغرولموش اوره‌ک یانغیسی اونون دیلینده اودلو سؤزلره – شعره – چئوریلیر؛ سؤزون دئییلمه‌سیندن دوداقلار اود توتوب یانیر. «دولانیرام زامان یوردون» جومله‌سینده ایهام ایشله‌نیب. اوندان ایکی معنا چیخیر. بو ایمگه بیر یاندان «گون کئچیریب، عؤمور سورمه» معناسیندادیر؛ او بیری یاندان «یورد» سؤزو «مکان» معناسیندا اولدوغونا گؤره، «زامان یوردو» همان «زمان و مکان» تعبیری‌دیر کی فلسفه‌ عالمینده «عینی واقعیت (اوبیئکت)»لره دلالت ائده‌ر؛ بئله‌لیکله «زامان یوردون دولانماق» عیباره‌سی چئوره‌ده باش وئره‌ن واقعه‌لره دقتله یاناشیب، آراشدیرماغی محاکات ائدیر.\n«چاناق‌لارین ایچی هاوا» کنایه‌دیر. یوخسوللوقو، فقری، فلاکتی محاکات ائدیر. بورادا یالنیز مادی فلاکت یوخ، معنوی یوخسوللوق دا نظره آلینیب. بونا دلیل اوچونجو مووماندا چکیلن «کینه دولور چاناقلارا» ایماژی‌دیر. ایکی ایماژ قارشیلاناندا گؤرونور کی چاناغا تکجه «بوغدا» دئییل «کینه» ده دولا بیلر؛ آیدینلاشیر کی بورادا تکجه مادیات‌دان سؤز گئتمیر، بلکه خالقین ذهنیاتی، معنوی مؤوقعی، اون‌لارین اطرافیندا کئچن حادیثه‌لره نئجه و نه ته‌هر یاناشماسی دا نظره آلینیب‌دیر.\n«یایلیم سسی یاییلماقدا یاناق‌لارین سارالماسین یاخینلادیر». یایلیم گولله یاغینتیسی‌دیر. فارسجا «رگبار» دئمک‌دیر. «یایلیم سسی یاییلماق» تضییق و بوغونتو محاکات ائدیر. «یاناق‌لارین سارالماسی» کینایه‌دیر. وحشته دالماق، قورخویا دوشمگه ایشاره‌دیر.\nبورادا ایکی قارشیلیقلی سؤز ایکیسی ده سیموولیک معنادا ایشله‌نیب، یاماج، زیروه. یاماج داغین اتک‌لرینه دئییلر. اورادا یاشاماق داغا نسبت راحات‌دیر؛ اونا گؤره ده شاعر اورانی دوشگون‌لرین، یالتاق‌‌‌لارین، سویون آخارینا اوزن‌لرین مکانی گؤروب بیر سیموول کیمی زیروه‌نین قارشیسینا قویور. داغ بیزیم ائلده دؤیوشکن‌، قاچاق، قوچاق ایگیت‌لرین اویلاغی اولوب؛ زیروه ایسه باش‌اوجالیق نیشانه‌‌سی، اصلان‌لار یاتاغی کیمی تانینب‌دیر.\n«یایلیق‌لارین قارالماسی» ایمگهسی قادین‌‌لارین اؤز عزیزلرینین یاسینا باتماسینی محاکات ائتدیگی حالدا، سؤز آراسی نئچه‌لر ایگیدین شهادته یئتیشمه‌سینه ده ایشاره‌ ائدیر. بو تصویر «یاناق‌لارین سارالماسی» ایماژینین یانینا قویولاندا، بو ایکی تصویرین هم معنا، هم ده موسیقی باخیمیندان بیر- بیرینی اؤتکونلشدیرمه‌لری گؤزه چارپیر. بو موومان‌دا شاعر تضاد صناعتیندن اولدوقجا فایدالانیب‌دیر. بورادا، یاماجلار – زیروه‌‌‌لرله؛ یالتاقلار – اصلانلار‌لا؛ یالوارماق – باغیرماق‌لا قارشی قارشییا قویولماقلا جاماعاتین ایکی قارشیلیقلی مؤوقع‌‌دن بیر آجیناجاقلی دوروما یاناشماسی بدیعی صورتده گؤستریلیر.\n«کینه دولور چاناقلارا» ایماژی ایسه مجازی معنا داشییر. خلقین ان چیرکین، دؤزولمز دوروم��دان آجیماسینی، جاماعاتین طاقتی‌نین توکنمه‌سینی و اون‌لارین ذهنی جهتدن موباریزه‌یه حاضیرلاشماسینی گؤستریر.\n«یانار داغ» انقلاب سیموولی‌دیر، اؤز اوجالیقی‌لا، اؤز ایشیغی‌لا، اؤز ایستیسی‌له خالقی اؤزونه ساری چکیر و نهایت «یاناشماغیم، یاناشماغین، یاناشماقلار» تعبیری ان بدیعی، پوئتیک بیر گؤرکم کیمی، تکجه بیر سؤزون تکراری‌لا اوخوجونون قارشیسیندا مین‌لر آدامین هر طرفدن «یانار داغا» اوز قویوب یاخینلاشماسی‌نین پرسپئکتیوین جانلاندیریر. موسیقی بحث‌ینده بو تصویره یئنی‌دن قاییتمالی‌ییق.\nشعرین موسیقیسی\nاوردا کی دیل – آغیز سؤزدن اوسانار\nسوروشون مطلبی تئللر سؤیله‌سین\nدوداق دانیشارسا اود توتوب یانار\nگرک‌دیر زخمه‌لر، اللر سویله‌سین (ب. ق. سهند)\nشعریله موسیقی‌نین باغلیلیغی، اون‌لارین بیر کؤکدن یارانماسی بیتمیش بیر بحث‌دیر. موسیقی‌نین کؤکو طبیعتده اولان اویغونلوق و انسانین نفسینده کی آهنگدارلیق و ریتم‌سئوه‌رلیکده‌دیر. آنجاق اگر موسیقی لحن‌لر، سس‌لر آراسیندا اولورسا موسیقی الحان «غینا»، اگر لفظ‌‌‌‌لر، سؤزلر ایچینده اولورسا موسیقی الفاظ «شعر» آدلانار. تصادفی دئییل کی فارس دیلینده شعرین «سرایش»یندن، عرب دیلینده شعرین «تغنی»‌سیندن سؤز گئدیر. هله ده کی وار آذربایجاندا خواننده‌یه «مغنی» آدی وئریلیر. بئله بیر باخیش دا وار کی اولجه تکجه غینا واریمیش، سونرا انسان چالیشیر معناسیز سس‌لرین یئرینه معنالی لفظ‌‌لر قویماقلا اؤز ایستک‌لرینی، حیس‌لرینی ایفاده ائله‌سین؛ بئله‌لیکله شعر قوشماغا باشلاییر. اسکی زامانلار شاعرلرین چوخو عین حالدا موسیقیچی‌ایمیشلر. اونلار اؤز قوشدوقلاری شعرلری تغنی ائدرمیش‌لر. بو گون ده عرفان شعری و موسیقیسی، ها بئله عاشیق صنعتی آز- چوخ بئله بیر خصوصیته مالیک‌دیر. آنجاق موسیقی عالمینده سیمفونیک اثر‌لر خالص غینا اولورسا، وجهینده اوپرالار، ووکال موسیقی، موقام ماهنیلاری ایسه «شعر»یله «غنا»نین بیرلشمیش صورتی و ایفاده‌سی‌دیر.\nشعرین موسیقیسی تورک، فارس، عرب و شرقین باشقا خالق‌‌لارینین ایچینده اوچ قولدان عبارتدیر :\n۱ – ائشیک موسیقیسی (عروض، هیجا، عروض سربست‌لیگی، هیجا سربست‌لیگی)\n۲ – قیراق موسیقیسی (قافیه، ردیف)\n۳ – ایچری موسیقیسی – بو قول اؤزو ایکی بؤلومده تانینیر:\nالف – هر نوع بنزرلیک، اویغونلوق، قارشیلیق‌لار سس‌لر و فونئم (آوا)لر آراسیندا یارانیرسا بو مقوله‌ده یئرلشر. اونا فارسجا خوش‌آوایی، خوش‌نوائی؛ اینگلیسجه‌ده Euphony دئییرلر.\nب – همان بنزرلیک، اویغونلوق، قارشیلیق‌لار اگر لفظ‌‌لرین (سؤزلرین) معنوی و یا ذهنی سجیه‌لرینین آراسیندا اولورسا، او حالت معنوی موسیقی کاتاقوریاسی آلتیندا یئرلشر. میثال اوچون «جیناس»لار شعر موسیقیسی‌نین بو نوع‌ینه داخیلدی. آنجاق من شعرین موسیقیسی‌نین چئشیدلی صورتلرینه میثال، مصداق آختارسام چالیشاجام سحرین اؤز شعرینده اونلاری تاپام:\nائشیک و قیراق موسیقیسی: سحر بو شعرده دولغون صورتده وزن‌دن، قافیه‌دن و ردیف‌دن یئرلی یئرینده فایدالانیبدیر؛ البته بو ساحه‌ده هئچ بیر ایضاح لازم اولمادیغی حالدا من ایستردیم کی بیر اؤتری باخیشلا شعرین وزنین نظردن کئچیرم. شعر هیجا وزنینده قوشولوب؛ آمما شاعر اؤزونو تانینمیش بیر قالیب‌ده حصر ائله‌مه‌ییب. او دؤرد هیجانی اساس گؤتوردویو حالدا بعضی یئرده میصرانی بیر دؤردلوک‌له قورتاریب؛ یئر وار ایکی دؤردلوک‌ده (سگگیز هیجادا)، میصراع دا وار کی شاعر سؤزون اوچ دؤردلوک‌ده (اون ایکی هیجادا) دئیه بیلیب‌دیر. دئمک اولار کی بو هیجا وزنینده بیر نوع سربست‌لیک‌دیر. بورادا شاعر اؤزونو مقید ائله‌مه‌ییب سؤزون یاریمچیق قویا، یوخسا یوخ، لازیم اولمادان قالیبی دولدورماق اوچون سؤزون اوزادا کی مثلن میصراعنی یئددی، سکگیز، یا اون بیر هیجایا یئتیره.\nشعرین ایچری موسیقیسیندن دانیشماقدان اول قئید ائتمه‌لی‌ییک کی بو موسیقی چوخلو دیلین فونوتیکاسینا، سس قورولوشونا عاید‌دیر. معین چرچیوه‌ده اوندان دانیشماق ساده دئییل، یا دئمک اولار کی منیم صلاحیتیمده دئییل. منجه بو موسیقی درک ائدیلمه‌دن اول حیس اولونمالی‌دیر؛ اونا گؤره ده اونون ایضاحی موسیقی حددینده چتین‌دیر. سحرین بو شعرینده سس اویغونلوغوندان، فونئم‌لرین تکراریندان یارانان موسیقی اوخوجونو کؤور‌‌لدیب، گوجلو تاثیر آلتیندا ساخلاییر. بو آهنگدارلیق موسیقیایی تاثیریندن علاوه بعضی سؤزلرین معناسین دا وورغولاییر. بو نوع موسیقینی شعرده، اؤزه‌للیک‌له آذربایجان شعرینده آراشدیرماق چوخ ماراقلی اولا بیلر. البته مومکون‌دی آراشدیریلیب دا؛ آنجاق منیم خبریم اولماییب. بورادا آذربایجان شعرینین اوستونه وورغو قویماغین نه‌دنی بودور کی بیزیم دانیشیق دیلیمیزده ده بو صناعت بول – بول ایشله‌نیر. بو ساحه‌ده یوزلرجه سؤز بیرلشمه‌سی گؤسترمک اولار کی سس اویغونلوغو اونلاری چوخ گؤزل و اؤتگون بیر ایفاده‌لره چئویریبدیر؛ میثال اوچون: ار- آرواد ؛ ائو- ائشیک ؛ دن- دوش ؛ قاب- قاشیق ؛ یئتیم- یئسیر ؛ قایین- قودا و سایره. آذربایجان و فارس شعرینده بو موسیقی‌دن اولدوقجا فایدالانیبدیر. بورادا اؤرنک اوچون بیر نئچه نمونه گتیرمک اولار:\nشهریارین سهندیه‌سیندن بیر بند :\n(دؤشلرینده سونالار سینه‌سی تک شوخ ممه‌لرده، نه شیرین چشمه‌لرین وار.\nاو یاشیل تئللری، یئل هؤرمه‌ده آینالی سحرده، عشوه‌لی ائشمه‌لرین وار.\nقوی یاغیش یاغسا دا یاغسین، سئل اولوب آخسادا آخسین، یان‌لاروندا دره‎‌لر وار.\nقوی قلمقاشلارون اوچسون فره‌‌لرله، هامی باخسین، باشلاروندا هره‌لر وار، سیلدیریملار سره‌لر وار. )\n«سین» و «شین» صامت‌لرینین تکرار اولونماسیندان ایچری موسیقیسی شعری اؤتکونلشدیریب.\nحافظ‌ین بو میصراع‌سیندا :\n(سرو چمان من چرا میل چمن نمی‌کند؛ «چ» صامتین تکراری،)\nو اخوان ثالث‌ین بو جومله‌سینده :\n(شوش را، این شهره شهر باستان را با همه شوکت. )\n«شین» فونئمی‌نین تکراری ایچ موسیقیسی یارادیب.\nالبته شعر عالمینده بئله- بئله اؤرنگ‌لر چوخ دور، آنجاق «یانار داغ» شعرینده ده سحر خانیم دولغون صورتده بو موسیقی‌دن یارارلانیب، خصوصن یئرلی یئرینده «آ»، «ی»، «یا» سس‌لرینین تکراریندان باجاریقلا فایدالانماسی دوغرودان دا شعری بیر سیمفونیک اثره یاخینلادیب‌دیر. تصادفی دئییل کی من اوره‌ک ائله‌ییب اونو اوچ «موومان» دا ایضاح ائله‌میشم. منجه شعرین قورولوشو اوچ موومان‌دا قورولوب. ایلکین و سون موومان تام تضاد گؤستردیکده قارشی قارشییا دایانیر. اورتا موومان کؤرپو کیمی اونلاری بیر- بیرینه قوشور. اوندا هر ایکی موومان‌ین ائلمان‌لاری، ایزلری گؤرونور؛ هر ایکی موومانین تئماسی، دورومو اوندان دویولور.\nبیرینجی موومانین فضاسی اومیدسیزلیک، فلاکت، سیخینتی، بوغونتو و تمکی��‌دیر. اورادا شاعرین هر ایکی گؤزو آغلاییر. بو فضادان یالنیز کدر دویولور.\nایکینجی مووماندا اومیدله – اومیدسیزلیک، بوغونتویلا – دؤیوش، یالتاقلیق‌لا – ایگیت‌لیک، یاماج‌لا – زیروه، تمکین‌له – شهادت، سارالمیش یاناقلارلا – قارالمیش یایلیقلار بیرلیکده سسله‌نیر. بورادا شاعرین گؤزونون بیری آغلاییرسا، او بیرسی گولور. کدر دویولورسا، سئوینج ایسه حیس اولونور.\nاوچونجو موومان چاناق‌لارین کینه‌ایله دولماسیلا باشلاییر. بورادا یالنیز اومید حؤکم سورور؛ تکجه سئوینج‌دی کی پارلاییر. بورادا شاعرین هر ایکی گؤزو گولور. «یانار داغ» خالقی قوووشماغا چاغیریر. بو موومانین سونوندا\nیاناشماغیم،\nیاناشماغین،\nیاناشماقلار،\nایمگه‌سینده بیرلشمک، قوووشماق بیر کورال مارشی کیمی سسله‌نیر.\n«سون»\nقیش ۱۳۷۸\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nفدایی شاعر «مرادعلی قریشی(قافلانتی)»نین حیاتی و صنعتی – ۱\nقنداب علی‌یئوا\nتاختالی کؤیدن‌ مکتوب‌لار \/ اون‌آلتینجی مکتوب\nعزیز نسین اسماعیل شیخلی\nسئودالی\nصمد بهرنگی | ترجمه:\nصمد بهرنگی | چئویرن:\nعلیرضا ذیحق\nداریخیرام\nمرجان مناف‌زاده\nچاپ\nیک پاسخ\nحسین مصری گفت:\nسه شنبه ۲۳ مرداد ۱۳۹۷ در ۱۱:۰۵\nیاشاسین ناظیم بئیی چوخ گوءزه ل بیر تنقید اوخودوم ،گئنیش واطرافلی. نییه کی تنقیدچی بیر شعیره هر آچیدان یاناشاراق ،گوخلو شکیلده تنقید ایله ییب دیر .","num_words":5124,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.018,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.004,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":209906.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قوزيجاق سفلي (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، انگوران بؤلومو و انگوران قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع\n[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی\n[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۱۶۵ نفر اهالیسی و ۲۹ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۷۹ نفری کیشی و ۸۶ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۱۰۸ نفری ساوادلی و ۴۵ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=قوزیجاق_سفلی_(ماهنشان)&oldid=1550234»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":966,"character_repetition_ratio":0.221,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.318,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":131944.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ظهیرالدین محمد بابور (۱۴۸۳-۱۵۳۰) بؤیوک تورک هیند ایمپراطورلوغو نون قوروجوسو، کاریزماتیک تورک پادشاه، شاعیر و یازیچی. هندیستاندا سون تورک حاکميّتی تئیموروغوللاری‌نین آدی ایله باغ��یدیر. آتا طرفدن امیر تئیمور نسلیندن، \"بارلاس\" تورک بویوندان، امیر تئیمورون اوغلو میرانشاهین نوه‌سی عمر شئیخین اوغلو، آناسی چینگیز خان نسلیندن چاغاتای خانین نوه‌لریندن یونوس خانین قیزی قوتلو نگار خانیم اولان، اؤزونون و اوردوسونون تورک اولماسی ایله فخر ائدن ظهیر الدین محمّد بابور (1483-1530) 1519-جو ایلده هندیستانا گلمیشدیر. او، افقانلی دهلی سلطانی ایله یئددی ایللیک مجادله‌دن سونرا پنجابین بؤیوک شهرلرینی، دهلی ، آقرا، لوکنوو، بئنقال و بوتؤولوکده هندیستانی ایچینه آلان تاریخده مشهور تورک-حیند ایمپئراتورلوغونون (1526-1858) اساسینی قویموش، افقان امیرلرینی، هیند پرئنسلرینی، راجپوت حکمدارینی مغلوب ائده‌رک امیر تئیمورون قانونی وارثی اولموش، بت‌پرستلییه قارشی باشاریلاریندان دولایی \"قاضی\" دئیه آنیلمیشدی. تورک ادبيّاتینداکی یوکسک مؤوقئیی و شاعرلیگی ایله مشهور اولان، علمه ، صنعته یوکسک قیمت وئرن بو داهینی، تورک حکمدارلاریندان بحث ائدن بوتون اورتا عصر مولیفلری و معاصر تدقیقاتچیلار بئله آنلادیرلار: \"بابور بوتون سفرلرینده اؤز کتاب‌خاناسینی یانیندا داشیتمیش، \"بوتون ساواشلار و باشاریلار عرفه‌‌سینده ده اؤز بیوقرافیاسینی یازماغا واخت آییرمیشدی. اؤز حیاتینی تصویر ائدن تورکجه نثرله یازیلمیش \"بابورنامه\" آدلی بو بیوقرافیک شاه اثر دنیا ادبيّاتی‌نین ان دقته‌شایان اثرلریندن بیریدیر. بابور همچینین تورکجه \"عروض رساله‌سی\"، حنفی فقهینه عائد \"موبیین\" آدلی بیر اثر، تصوّفه عائد \"ریسالئیی-والدین\" و \"دیوان\" کیمی اؤنملی اثرلر یاراتمیشدیر. بابور ان اینجه و ان نفیس احاطه‌‌‌لی بیر مدنيّته صاحب ایدی. تورک دده‌‌لریندن گوجو و جسارتی میراث اولاراق آلمیش، ماهر دؤیوشچو، قیلینج‌اوینادان و اوخچو ایدی. سواریلیکده انسانی هئیرتلندیرن باشاریلاری واردی. نهنگ چایلاری اوزه‌رک کئچمیشدی. موسیقی آلت لرینی چالار و اؤزو ده موسیقی بسته‌لردی. خطّاط، دین عالمی و یازیچی ایدی. یازدیغی تورکجه و فارسجا شئیرلری اونون یوکسک سويّه‌‌لی بیر صنعتکار اولدوغونو ثبوت ائدیر. بابورون XV عصر شاعرلری‌نین هئچ بیریندن، حتی علی شیر نواییدن گئری قالمایان تمیز، صاف بیر تورک دیلی، طبیعی الهامی واردیر. دویدوغو و دوشوندوکلرینی آچیق بیر شکلده سؤیله‌میش، جورتلی مجازلاری ایله صمیمیلیکدن و طبیعیلیکدن آیریلمامیشدیر... بابور یازمیشدیر: \"اگر آتا-بابان یاخشی بیر قانون قویموشسا، اونو قورو و حیاتا کئچیر، پیس بیر قانون قویموشسا، اونو ديَیشدیر، داها یاخشیسینی یاپ\"... اونون \"بابورنامه\"سی یولی سئزارین \"خاطره‌لر\"ایندن داها جدّی و داها صمیمیدیر. بئله کی، بابور دشمنلری‌نین قصورلارینی سایارکن اونلارین اوستون جهتلرینی ده قئید ائتمیش، مردانه‌لیک گؤسترمیشدیر. قوردوغو تمل اوزرینده خلفلری قدرتلرینی داها دا آرتیرماغا داوام ائتمیشلر. بابور شاهین قوردوغو بؤیوک تورک-هیند ایمپئراتورلوغو داها اوزون و شانلی بیر تاریخه صاحب اولموشدور\". (سئچمه‌لر بیزیملیر - آ.م. باخ: گرئنارد. بابور. پاریس، 1930؛ پروف. در. لاسزلو راسونیی. تاریهتئ تورکلوک. آنکارا، 1971، سه. 190؛ کؤپرولو مئهمئت فوات. اسلام آنسیکلوپئدیسی. \"بابور\" ماده‌‌سی. ایی جلد، سه. 180-187؛ آبدولکادیر عنان. چاغاتای ائدئبییاتی، تورک دنیاسی. اییی جلد، آنکارا، 1992، سه. 93، 94؛ پروف. در. آنیل چئچئن. تورک دئولئتلئری. آنکارا، 2003، سه. 301-306). اؤزو ایکی بؤیوک تورک جاهانگیری‌نین - چینگیز خان و امیر تئیمورون وارثی اولماسینا باخمایاراق اؤز شخصی زکاسی و فعالیّتی ایله هندیستاندا ائله بیر سلطنت یاراتمیشدی کی، بو تورک سلطنتی سوندا هندیستاندا مسلمان تورک و بوددیست هیندلیلرین قاریشیغیندان یئنی بیر خالق - پاکیستان خالقی تاریخ صحنه‌‌‌سینه چیخمیشدی. بونو نظره آلان XV عصر بئنارئسلی هیند دین فیلوسوفو کابیر یازمیشدی: \"قلبین تمیزلیگی قانق چاییندا یویونماقدان داها اؤنملیدیر. هیندلیلر و تورکلر ائینی چامیر دان یاپیلمیش قابلاردیر(ظروف) . تانرینی سئون و یاخشی حرکت ائدن هر کس بیری دیگری‌نین قارداشیدیر\". (اقتباس راسونیی‌نین گؤستریلن اثریندن گؤتورولموشدور. باخ: سه. 169). بابورون یاراتدیغی هندیستانداکی بو تورک ایمپئراتورلوغونو آوروپا تاریخچیلری هئچ بیر علمی اساسا دایانمایان \"بؤیوک موغول ایمپئراتورلوغو\" آدلاندیرمیشلار. حال‌بوکی، بو آد بو دولته عائد هئچ بیر تاریخی منبع‌ده و هئچ بیر اسلام مولیفی طرفیندن ایشله‌دیلمه‌میشدیر. آغ هونلاردان باشلایاراق X-XII عصرلرده قزنه‌لیلر، XII-XIV عصرلرده دئهلی تورک سلطانلیغی، XVI-XIX عصرلرده تورک بابورلولار طرفیندن اداره‌ اولونان هندیستاندا فتیح پور-سیکری، کلکوتته، مادراس و بومبئی کیمی یئنی سالینان شهرلر، تیکیلن بؤیوک مئمارلیق عابده‌لری، جامیلر، توربه‌لر، بدیعی اثرلر ، محض تورکلرین عظمت و دوهاسی‌نین محصولودور.","num_words":939,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":136227.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۱۴۰ نفر اهالیسی و ۲۳ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۶۳ نفری کیشی و ۷۷ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۹۱ نفری ساوادلی و ۳۵ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=کاروانسرا_(ماهنشان)&oldid=1550587»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":930,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.322,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":132328.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سالام٬ Abolfazlyashar. بۆتونلوکله کؤنوللو ایشلدنلرین چالیشماسی ایله یارادیلان ویکی‌پدیا بیلیملیگی‌نین تۆرکجه دیلینده اوْلان ورژنینه خوْش گلیبسینیز.\nباشلامادان اؤنجه آشاغیداکی قایدالارلا تانیش اوْلمانیزی تؤوصیه ائدیریک:\nیارادیلان مقاله‌لری دَییشدیرمه‌یه و یا یئنی مقاله یاراتماغا تردید ائتمه‌یین، جسور اوْلون. بی�� نئچه جۆمله‌لیک مقاله‌لر یاراتماقدان چکینمه‌یین.\nمقاله‌لرین بیلگی‌لیک، بیلیملیک‌لیک، طرفسیز و غرضسیز اوْلماسینا دیقّت ائدین.\nمقاله‌لری دَییشردیرمه‌دن اؤنجه دَییشدیرمه قایدالاری ایله تانیش اوْلون.\nسوْرغولارینیزا کؤمک صفحه‌لرینده جاواب آختارا بیلرسینیز. اوْردا جاواب تاپانماسانیز، ایلگیلی دانیشیق صفحه‌سینده سوْروشون.\nباشقا ایشلدنلردن یاردیم ایسته‌مکدن چکینمه‌یین، اوْنلارین دانیشیق صفحه‌لرینی دَییشدیره‌رک سواللارینیزی آرتیرین.\nیئنی یاراتدیغینیز مقاله‌لرین تۆرکجه دیلینده اوْلماسینا دیقّت ائدین. کؤچورمه یازیلیملارینی ایشه آپاران زامان یازی‌نین دیلینی یازی قۇراللاری ایله دقیقلشدیردیکدن سوْنرا مقاله‌یه آرتیرا بیلرسینیز.\nمقاله‌لرده و بۇنلارا ایلگیلی صفحه‌لرده (بؤلمه‌لر، شابلونلار و...) ایمضانیزی و آدینیزی یازمایین. عکسینه دانیشیق، سس‌وئرمه، سوال-جاواب و... فوْرمادا اوْلان یازیلارینیزین سوْنوندا ۴ تیله ~~~~ علاوه ائده‌رک ایمضالایین.\nمؤضوع سئچیمینده چتینلیک چکیرسینیزسه، آشاغیداکی صفحه‌لر سیزه یاردیم ائده‌جک:\nویکی‌پدیا:مقاله ایسته\nویکی‌پدیا: ۱۰۰۰ مقاله\nایسته‌نیلن مقاله‌لر\nیاراتماق ایسته‌دیگینیز مقاله‌نین آدینی آشاغیداکی بوْش یئره یازین و \"مقاله یارات\" دۆیمه‌سینه باسین. ایلک مقاله‌نیزی یارادین.\nویکی‌پدیا ایشلدنلری بیلیملیکلیک شخصلر دئییللرسه، اؤزلری حاقدا مقاله یارادا بیلمزلر. بۇجور بیلگیلری یالنیز اؤز ایشلدن صفحه‌لرینده وئره بیلرلر!\n--Mr,p balçi (دانیشیق) ‏۲۷ فوریه ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۵۹ (UTC)جاواب\nبؤلمه‌لر\nدَییشدیر\nسوْن نظر: ۳ سال پیش۲ نظردانیشیقدا ۲ نفر وار\nسلام بی بؤلمه‌لرده هم (بؤلمه:ایران کندلری) هم (بؤلمه:کوثر بؤلگه‌سی‌نین کندلری) هم ده (بؤلمه:تهران اوستانی‌نین کندلری) وار داها یئنی‌سین یاراتماقا نیاز یوخدو. Mahammad tt (دانیشیق) ‏۲ مئی ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۲۱ (UTC)جاواب\nاللرینیز اقریماسین abolfazlyashar 🇦🇿 🚜 ‏ ‏۲ مئی ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۲۵ (UTC)جاواب\nویکی‌آراسی\nدَییشدیر\nسوْن نظر: ۲ سال پیش۴ نظردانیشیقدا ۲ نفر وار\nسلام بی، یئنی یاراتدیغیز مقاله‌لری آیری دیللرده اولان ویکی مقاله‌سینه باغلاماق اوچون کؤمک:ویکی‌آراسی صفحه‌سینی اوخویون.Trkgs (دانیشیق) ‏۱۳ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۲۲ (UTC)جاواب\nچوخ تشکور ویکی‌دئیتا باغلانتی‌سی گویارام abolfazlyashar 🇦🇿 🚜 ‏ ‏۱۳ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۸:۳۵ (UTC)جاواب\nویکی‌دئیتا باغلانتی‌سی قویماق قدیمکی یول‌دور و داها منسوخ اولوب. لوطفاً یئنی یولدان ویکی‌آراسی وئرین. کؤمک:ویکی‌آراسی صفحه‌سینی آخیراجان مطالعه ائله‌یین. یئنی یولدان ویکی‌آراسی وئرمک اوچون مقاله‌لرین لاپ آشاغی قیسمتینه گئدین و دسکتاب دؤیمه‌سینی وورون. سورا صفحه‌نین ساغ طرفینده اولان باغلانتی آرتیر دؤیمه‌سینی وورون. Trkgs (دانیشیق) ‏۱۳ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۹:۲۰ (UTC)جاواب\nباشاریرام اونو آمما اونوتدوم کی ویکی دئیتا یا باغلیم. فعلا مقاله لر جوریرم ان شاالله هامیسین دوزلدرم abolfazlyashar 🇦🇿 🚜 ‏ ‏۱۳ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۲۰:۰۸ (UTC)جاواب\nقایناق\nدَییشدیر\nسوْن نظر: ۲ سال پیش۴ نظردانیشیقدا ۲ نفر وار\nسلام بی. اوستانلار مقاله‌لرینده آرتیردیغینیز یئنی اتنیک بیلگی قوتولاری اوچون سیزدن تشکور ائدیرم. آنجاق بو بیلگی‌لره قایناق دا آرتیرین لوطفاً. حؤرمتله.Trkgs (دانیشیق) ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۳۱ (UTC)جاواب\nاولارین قایناقی آیری ویکیپدیا لار دی. نه جور قایناق گویام؟! abolfazlyashar 🇦🇿 🚜 ‏ ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۳۴ (UTC)جاواب\n@Trkgs: abolfazlyashar 🇦🇿 🚜 ‏ ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۳۵ (UTC)جاواب\nلوطفاً ویکی‌پدیا:قایناقلارا ایستیناد صفحه‌سینی مطالعه ائله‌یین. اؤزللیکله بو بؤلوم قایناق آرتیرماق اوچون‌دور.Trkgs (دانیشیق) ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۴۴ (UTC)جاواب\nبؤلمه‌لر\nدَییشدیر\nسوْن نظر: ۲ سال پیش۲ نظردانیشیقدا ۲ نفر وار\nبی، لوطفاً ائله بئله‌سی بؤلمه یاراتمایین! اول باخین گؤرون بؤلمه‌نین آدی نه اولاجاق (مثلاً تورکیه تورکجه‌سی‌نین ویکی‌پدیاسینا باخین، شمالی آذربایجان ویکی‌پدیاسینا باخین و حتی فارسجا ویکی‌پدیایا باخین و اورداکی آدلاری آنالیز ائله‌یین) سورا یارادین! بؤلمه:شهرلی قاطار بؤلمه‌سینی بؤلمه:مترو صفحه‌سینه یوللاندیرمیشام. لوطفاً بؤلمه:شهرلی قاطار بؤلمه‌سی‌نی داها مقاله‌لره آرتیرمایین و یئرینه بؤلمه:مترو بؤلمه‌سینی آرتیرین. منجه شهرلی قاطار اویغون بیر آد دئییل. بیرده بیزیم دیلده مترو آدیندا مقاله وار، بس منجه بؤلمه‌سی ده ائله گرک بو آد (بؤلمه:مترو) اولسون.Trkgs (دانیشیق) ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۵۸ (UTC)جاواب\n@Trkgs: چوخ تشکر ادیرم جوریرم abolfazlyashar 🇦🇿 🚜 ‏ ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۰۹ (UTC)جاواب\nیازی قورال‌لاری\nدَییشدیر\nسوْن نظر: ۲ سال پیش۱ نظردانیشیقدا ۱ نفر وار\nبی لوطفاً ویکی‌پدیا:یازی قۇراللاری صفحه‌سینی ده مطالعه ائله‌یین.Trkgs (دانیشیق) ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۱۱ (UTC)جاواب\nTranslation request\nدَییشدیر\nسوْن نظر: ۲ سال پیش۱ نظردانیشیقدا ۱ نفر وار\nHello.\nCan you translate and upload the articles az:Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının himni, az:Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının bayrağı and az:Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının gerbi in South Azerbaijani Wikipedia?\nYours sincerely, Multituberculata (دانیشیق) ‏۲۲ مئی ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۱۷ (UTC)جاواب\nمؤوضوع آرتیر\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ایشلدن_دانیشیغی:Abolfazlyashar&oldid=1517287»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":1215,"character_repetition_ratio":0.1,"word_repetition_ratio":0.157,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.018,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":90667.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سون وئریلر، بو ایل ده دورومون دگیشمه‌یه‌جگینی گؤستریر. تورکیه ایش آداملاری بو اؤلکه‌ده، ایلین ایلک ٤ آییندا ٥\/۱ میلیارد دولارلیق ایش آلدی…\nباغیمسیزلیغینی قازاندیقدان سونرا سرعتلی بیر قالخینما سورجینه گیرن تورکمنیستان، ائودن آغیر صنایعه قدر گئنیش بیر آلاندا یاتیریملار یاپیر.\nبو یاتیریملارین بؤیوک بؤلومو ایسه تورکیه ایش آداملاری طرفیندن گرچکلشدیریلیر.\nتورکیه ایش آداملاری تورکمنیستاندا گئچن ایل ٥\/٤ میلیارد دولارلیق مناقصه آلدی.\nبو ایلین ایلک فصلینده ۱ میلیارد ٥۰٥ میلیون دولارلیق مناقصه آلان تورکیه ایش آداملاری‌نین، بو ایلی، گئچن ایلدن داها یوکسک بیر رقمله تاماملاما‌لاری گؤزلنیر.\nتورکیه ایش آداملاری‌نین، تورکمنیستانین باغیمسیزلیغینی قازاندیغی ۱۹۹۱-دن سونرا آلدیقلاری ایشلرین توپلام دگری ایسه ۲۱ میلیارد دولاری آشدی.\nقايناق\n[edit | edit source]\nگئچن ایل تورکیه ان چوخ تورکمنیستاندان ایش آلدی\nRetrieved from \"https:\/\/incubator.wikimedia.org\/w\/index.php?title=Wn\/azb\/گئچن_ایل_تورکیه_ان_چوخ_تورکمنیستاندان_ایش_آلدی&oldid=5617649\"\nCategories:\nWn\/azb\/تورکیه\nWn\/azb\nThis page was last edited on 4 October 2022, at 12:24.\nText is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License; additional terms may apply. See Terms of Use for details.","num_words":252,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.994,"perplexity_score":56885.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دواملی اولاراق نشره وئرمه یه چالیشدیغیم بو یازیلار, کئچن اوچ- دورت ایلین عرضینده مجازی دونیادا گؤردوکلریم, ائشیتدیکلریم و اوخودوقلاریمین معین تاثراتی کیمی قلمه آلینمیشدیلار.\nیازیلارین چوخونلوغو, آنا دیلیمیز آذربایجان تورکجه سینده یازیلمیشدیلار. لاکن استثنا اولاراق و وضعیتده ن آسیلی, بعضا فارس دیلینده ده یازماق مجبوریتینده قالمیشام.\nیازیلارین بیر چوخو, اوجادان دوشونر کیمی, اؤزوم- اؤزومه و یا یاخین بیر دوستا یازیلدیقلاری اوچون, اوخوجولارا تقدیم ائتدیکده, اونلاردا کیچیک دئییشیکلر آپارمیشام.\n*****\n(8)\nیانوار 2016\nناظیم حکمت\nحسرتلر و هیجران لار شاعیری\nدوستلاردان بیری تورکیه نین آدلیم پاپ خواننده سی, «جم کاراجان» ین اوخودوغو «چوخ یورقونوم» ترانه سینی منه گؤنده رمیشدی. ناظیم حکمت ین آجی و حسرتله دولو بو شعری, ایللردی کی ازبریمده دی. یئری گلمیشکن دئییم کی, «جم کاراجا», ناظیمین باشقا شعرلرینده ن ده ترانه لر اوخوموشدور. او جمله ده ن « من بیر جویز آغاجییام, گولخانا پارک یندا».\nچوخ یورقونوم (یورقونام)\nمنی بکله مه (گؤزله مه) کاپتان(کاپیتان)،\nسئیر (سفر و سیاحت) دفترینی باشقاسی یازسین.\nچنارلی، قبه لی، ماوی بیر لیمان (بندر)،\nمنی او لیمان - ا چیخارامازسان.\nmavi liman\nÇok yorgunum, beni bekleme kaptan.\nSeyir defterini başkası yazsın.\nÇınarlı, kubbeli, mavi bir liman.\nBeni o limana çıkaramazsın...\nبو شعری, ناظیم حکمت میلادی 1957- جی ایلده, بولغارستان اؤلکه سینین \" وارنا\"* شهرینده یازمیشدی.\nبالکان اؤلکه لرینین بیر چوخوندا اولدوغو کیمی، عثمانلی امپراطورلوغو دؤورونده ن بو گونه کیمی، بولغارستان اؤلکه سینده ده بیر تورک آزینلیغی (اقلیت) یاشاماقدادیر. بولغارستان دؤولت لرینین بوتون پلان لانمیش مهاجرت لر و اجباری کؤچ لرینه رغما، گینه ده بو گون بولغارستاندا, جمعیتین یوزده سگگیزینه (%8) یاخین نفوسینی ( آلتی یوز مینه یاخین) تورکلر تشکیل ائدیرلر. بولغارستان تورکلرینین چوخونلوغو مسلمان دیلار.\nایکینجی دونیا ساواشیندان سونرا سوویت لر بیرلیگی (اتحاد شوروی) نین نفوذ دایره سینه داخیل اولان بولغارستاندا یارانان سوسیالیست حکومت، بیزیم ایراندا اولدوغو کیمی (تورکلری فارسلارین ایچینده اریتمک سیاستی)، تورکلری بولغارلار آراسیندا اریتمک ‌اوچون، اونلارا قارشی آسیمیلاسیون سیاستی آپاریردی. بو سیاسته بویون ایئمک ایسته‌مه یه ن تورکلرین بیر قسمی تورکیه یه مهاجرت ائدیب، قالان قسمی دا بو گونه کیمی مختلف شیوه لرله بو سیاسته قارشی مبارزه ائدیرلر.\nسوسیالیزم ایده آل لارینا اینانان ناظیم‌ حکمت، بیر طرفده ن بولغار حکومتی نین آسیمیلاسیون سیاستینه قارشی ایدی؛ آمما او بیری طرفده ن ده تورکلرین بولغارستانی ترک ائتمه لرینی ایسته مه دییی اوچون, ایکی طرفین آراسیندا واسیطه اولوب، آراچیلیق ائتمک ایسته میشدی. بو سبب ده ن مهاجرت ایللرینده ناظیم، بولغار تورکلری ایله گؤروشمک ‌اوچون، بولغارستان- ا سفرلر ائدیردی. بولغارستان دؤولتی نین وئردییی وعده لره اینانیب, اؤنجه چوخ امید بسله ین ناظیم, سونرالار زحمت لرینین نتیجه سینی آز گؤرسه ده، بولغارستاندا یاشایان تورکلرین آراسیندا چوخ حؤرمته صاحیب اولموش و چوخ سئویلیردی.\nناظیم ین بولغارستان سفرلرینین بیرینده، \"وارنا\" شهرینده یازدیغی بو شعر، اونون چوخ سئودییی ایستانبول شهری حقینده دی. ناظیم, ایستانبول حقده یازدیغی شعرلرینین بیر چوخونو, غربت ده و مهاجرت ایللرینده یازمیشدی.\nبو شعری یازدیغیندا, ناظیم آلتی ایل ایدی کی مملکتده ن اوزاقدا و مهاجرت ده یاشاییردی.\nبیر طرفده ن مهاجرت ایللری دوشوندویونده ن داها چوخ چکدییی اوچون و دیگر طرفده ن حبس ده اولدوغو ایللرده مزمن حالینه گلن اوره ک خسته لییی (Arteriosklerose-angina pektoris) و وطنی بیر دفعه ده گؤرمه ده ن، اؤلومونون یاخین اولدوغونو حس ائتمک اونو سارسیدیب و آیاقدان سالمیشدی.\nناظیم حکمت میلادی 1948- نجی ایلده بورسا زندانیندا آنگینا پئکتوریس (angina pektoris ) باشلیقلی یازدیغی شعرینده بو خسته لیگینه اشاره ائدیر:\n...سونرا, هر شفق وقتی, دوکتور\nهر شفق وقتی قلبیم\nیونان-ستاندا کوروشونا ( گول له یه) دیزیلییور.**\nسونرا, بیزیم بورادا محکوم لار اویکویا ( یوخویا) واریب\nرئویرده ن ( زندانین بهداری سی) ال- آیاق چکیلینجه\nقلبیم چاملیجا (ایستانبول محله لرینده ن) دا بیر خراب کوناک ( ائو) دا دیر\nهر گئجه دوکتور\nسونرا شو اون ایل ده ن بو یانا\nمنیم, فقیر ملتیمه اکرام ( قوناقلاماق) ائله بیلدیگیم\nبیر تک آلما - م وار الیمده, دوکتور,\nبیر قیرمیزی آلما:\nقلبیم...\nنه آرتئریو اسکلروز ( دامار خسته لییی) نه نیکوتین, نه حبس,\nایشته بو اوزده ن, دوکتورجوغوم ( دوکتور جان), بو اوزده ن\nمنده بو آنگینا پئکتوریس (اوره ک خسته لییی)\n…Sonra, her şafak vakti, doktor\nher şafak vakti kalbim\nYunanistan'da kurşuna diziliyor.\nSonra, bizim burda mahkûmlar uykuya varıp\nrevirden el ayak çekilince\nkalbim Çamlıca'da bir harap konaktadır\nher gece,\nDoktor.\nSonra, şu on yıldan bu yana\nbenim fakir milletime ikrâm edebildiğim\nBir tek elmam var elimde, doktor,\nBir kırmızı elma:\nkalbim...\nNe arteryo skleroz, ne nikotin, ne hapis,\nişte bu yüzden, doktorcuğum, bu yüzden\nbende bu angina pektoris...\nناظیم حکمت ین قلب خسته لییی گنج یاشلاریندا باشلامیشدی. ائله بو خسته لیک اوزونده ن قوشون خدمتینیه دوام ائده بیلمه میشدی. بو خسته لیک, زمان گئچدیکجه و خصوصیله آغیر شرطلر آلتیندا چکدییی حبس حیاتی و بیرده سیگار چکمک نتیجه سینده, گئت- گئده مزمن لشیب و مهاجرت ایللرینده شدت لنمیش و بوتون معالجه لره رغما, نهایت اونون اؤلومونه سبب اولموشدور.\nناظیم اصلینده بو گون یونان تورپاقلاریندا یئرلشن سالونیک شهرینده دونیایا گلمیش و لاکن ایستانبول شهرینده بویا- باشا چاتمیشدیر. سالونیک شهری بیرینجی دونیا ساواشینا قدر عثمانلی امپراطوریسی نین تورپاقلاریندا یئرلشیردی. ناظیم دوغدوغو شهرده ن دانیشماق ایسته مزدی. «بیوگرافی» شعرینده یازیر:\n1902- ده دوغدوم\nدوغدوغوم شهره دؤنمه دیم بیر داها\nگئری یه دؤنمه یی سئومم\n....\n1902'de dogdum\ndogdugum sehre dönmedim bir daha\ngeriye dönmeyi sevmem\nناظیم ایله ایستانبول آراسینداکی علاقه, سئوگی و ایلگی نین فرقلی اولدوغونو, اونون یازدیغی بیر چوخ شعرینده گؤرمک اولور.\n\"قوای میلییه\" (kuvayi Milliye)مجموعه سینه داخیل اولان شعرلرینده، ایستانبولون محله لرینی، انسانلارینی و منظره لرینی، کلمه لرله بیر رسام کیمی تصویر ائده ن ناظیم حکمت ین بو شهر- ه نه قدر باغلی اولدوغونا شاهید اولوروق:\nسیرا سرو یلرین اؤنونده ن یورو,\nچشمه یی کئچ,\nمکتب باغچاسی, مدرسه لر,\nاوردا حربیه نظارتی نین آرخا دوواریندا\nسیاه چارشابلی بیر قادین\nچؤمه لیب یئره\nداری سه ر په ر گؤرورچین لره\nو پاپلچیلر ( بیر قوی, ایکی گؤتور قمار اوینایانلار)\nشمسیه ( چتر) اوستونده پاپاز ( اویون ورقی) آچارلار.\n...\nsıra servilerin önünden yürü,\nçeşmeyi geç,\nmektep bahçesi, medreseler,\norda, Harbiye Nezareti’nin arka duvarında\nsiyah çarşaflı bir kadın\nçömelip yere\ndarı serper güvercinlere\nve papelciler\nşemsiye üstünde papaz açarlar.\n...\n«ماوی لیمان» شعرینی یازدیغی ایللرده، هومانیست، نیک بین و مبارز شاعیر و یازیچی نی, حیاتدا کئچیردییی چتین ‌گونلر سارسیدیب و اوزموشدور.\nمهاجرت ایللرینده کوچه لرینده یئریمه یین و هاواسینی جیگرلرینه چکمه یین آرزوسوندا اولان ایستانبول شهری, ناظیم اوچون هر زمان باشقا بیر معنا داشیمیشدی.\nدونیادا مثلی اولمایان ایستانبول شهری، هم مرمره دنیزی کناریندا، همده بوغاز (داردانل) واسیطه سیله قارادنیز- ه یولو اولدوغو اوچون، ایکی طرف ده ن بیر لیمان (بندر) دی.\n\"وارنا\" شهری ده بولغارستاندا قارا دنیز کناریندا بیر لیمان دی. دنیز یولچولوغوندا بو ایکی شهرین آراسینداکی مسافت بیر او قدر دئییلدی.\nایستانبول, دنیز کناریندا اولدوغو اوچون، ناظیم دنیزی قصد ائده ره ک, بو شهری \" ماوی لیمان\" آدلاندیریر.\nیئددی تپه نین اوستونده بنا اولان ایستانبولون خیاوانلاری, یئنیش- یوققوشلو دیلار. بعضی محله لر، یوکسکلیک و اوجالیقدا و بعضی سی ایسه، چوخوردا یئر آلیرلار.\n۳۲۰۰ ده ن آرتیق قبه لی و مناره لی مسجدی اولان ایستانبول-ا، اوجا بیر بنانین سون مرتبه سینده ن باخاندا، قبه لرله دولو بیر شهر کیمی نظره گلیر. سانکی شهرین هر طرفینده, یئرده ن قبه بیتمیشدی.\nبو گون اون بئش میلیوندان آرتیق سکنه سی اولان ایستانبول دا، آپارتمانلار و بنا لارین ساییسی ایله مقایسه ده، یاشیللیک آز اولسادا, کئچن عصرین اورتالاریندا, ایستانبول- ون هر یئربنده چنار آغاجلاری واریدی.\nبئله لیکله، ناظیم قارا دنیزده، تورکیه ساحلینه دوغرو‌ گئده ن بیر گمی نی گؤروب و او ‌گمی نین کاپیتان ینا خطاب اولاراق بو مصراع لاری یازیر:\n\" چوخ یورقونوم (یورقونام)\nمنی بکله مه (گؤزله مه) کاپتان(کاپیتان)،\nسئیر (سفر و سیاحت) دفترینی باشقاسی یازسین.\nچنار لی، قبه لی، ماوی بیر لیمان (بندر)،\nمنی او لیمان - ا چیخاراماسان.\nحسرتله دولو شعر, مهاجرلر اوچون زبان حال اولدوغو اوچون, آدام ین ایلیک لرینه ایشله ییر.\nاوست- اوسته اون اوچ ایل زندان دا یاتان ناظیم حکمت ین حیاتیندا, هیجران و حسرت هئچ زمان اسگیک اولمادی. زنداندا یاتان ایللرده یازدیغی بیر چوخ شعرینده, آیریلیق حسرتی دالغالانیر.\nحبس ده ن چیخدیغیندان سونرا, اللی یاشیندا و اوره یی خسته اولدوغونا رغما, اونو سربازلیغا آپارماغا ایسته دیکلری اوچون, تورکیه ده ن قاچماغا مجبور اولور. تورکیه ده ن قاچدیغی ایل, اوغلو ممد هله کؤرپه ایدی. مهاجرت ایللرینده سئودییی حیات یولداشی «منور» و بؤیومه یینی گؤرمه یه امکانی اولمایان اوغلو «ممد» ین حسرتینده یازدیغی شعرلر, تمامیله آیریلیق و حسرت نغمه لری دیلر.\nگینه «وارنا» شهرینده اوغلو «ممد» اوچون یازدیغی شعر ده بو حسرت و هیجران دردینه شاهید اولوروق:\nکارشی یاکا (اوز به اوز) مملکت,\nسسله نییوروم (سسله نیره م) وارنا – دان,\nایشیتییور موسون (ائشیدیرسن)؟\nممد! ممد!\nقارا دنیز آکییور (آخیر) دورمادان,\nده لی حسرت, ده لی حسرت,\nاوغلوم سنه سسله نیییورام\nائشیتیورموسون,\nممد! ممد!\nMemet\nKarşı yaka memleket,\nsesleniyorum Varna'dan,\nişitiyor musun?\nMemet! Memet!\nKaradeniz akıyor durmadan,\ndeli hasret, deli hasret,\noğlum, sana sesleniyorum,\nişitiyor musun?\nMemet! Memet!\nمنجه بوتون بو ایللرده یازدیغی شعرلرینی «هجران و حسرت شعرلری» آدلاندیرماق هئچ ده یانلیش و سهو دئییل.\nگینه میلادی 1957- جی ایلین باهاریندا, او شهرده یازدیغی « واپور» شعرینده حسرت ده ن و هجراندان اوره یی پارتلاماق حالینده ایدی:\nاوره ک دئییل به چاریق میش بو, ماندا (اؤکوز) گون – ونده ن,\nته په ر, ها بابام\nپارالانماز\nته په ر, داشلی یوللاری.\nبیر واپور ( کیچیک گمی) کئچه ر وارنا اؤنونده ن,\nاوی قارا دنیزین قوموش تئللری,\nبیر واپور کئچه ر بوغازا دوغرو,\nناظیم اوصول جاجیق اوکشار (نوازش ائتمک) واپورو,\nیانار اللری ...\nYürek değil be, çarıkmış bu, manda gönünden,\nteper ha babam teper\nparalanmaz\nteper taşlı yolları.\nBir vapur geçer Varna önünden,\nuy Karadeniz`in gümüş telleri,\nbir vapur geçer Boğaz`a doğru.\nNazım usulcacık okşar vapuru,\nyanar elleri...\nناظیم حکمت ین آیریلیق شعرلرینین باشقا بیرینه نظر سالماقلا, مطلبی سونا چاتدیرماق ایسته ییره م.\n«اوتوبیوگرافی» شعرینده ده یازدیغی بو مصراعلاردا حسرت و آیریلیق جوشوب, داشیر:\n... کیمی انسان اوت لارین\nکیمی انسان بالیق لارین چئشیتینی ( مختلف نوعلارینی) بیلیر\nمن آیریلیق لارین\nکیمی انسان ازبره سایار ییلدیزلاری (اولدوزلاری)\nمن حسرتلری ...\nو ...\nناظیم حکمت, ایستانبول دئیه- دئیه و ایستانبول یازا- یازا, دونیایا گؤز یوممالی اولور:\nحسرت لیک جانا یئتدی\nپئس!... ( تسلیم و مغلوبیتی قبول ائتمک علامتی)\nمنی ایستانبولوما گؤتورسون بیر ساعات لیک...\nHasretlik cana yetti\nPes!...\nBeni istanbuluma götürsün bir saatlik…\n______________________________________\n* بولغارستانین توریزمی اوچون ‌مهم اولان \"وارنا\" شهری، تورکیه سرحدینه یاخین، قارا دنیز ساحلینده یئرلشیر.\n** ناظیم, شعرین بوراسیندا ایکینجی دونیا محاربه سینده ن سونرا, 1946-1949 ایللرینده باش وئره ن داخیلی ساواشدا, انگلیس لرین حمایه سیله سلطنت رژیمی نین واسیطه سیله یونان کمونیست لرینین اعدام لارینا اشاره ائدیر. ناظیم باشقا شعرلرینده ده تورکیه نین قونشوسو اولان یونان اؤلکه سینین کومونیستلرینه اشاره ائدیر. او جمله ده ن اوغلو اوچون یازدیغی «دوغوم» شعرینده دئییر:","num_words":2602,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.025,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":121282.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سککیزینجی آنتیوخوس (اینگیلیسی‌جه: Antiochus VI Dionysus) قدیم ایران شاهی.145 or in arly ۱۴۴ میلادان قاباق - ۱۴۲\/۱ میلادان قاباق ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی الکساندر بالاس دیر. و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا تروفون واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":49,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":538430.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هیندیستان شاناگولله‌سی (Nelumbo nucifera) – بو، بوزومتول-یاشیل، ایسلانمایان یارپاق‌لاری و چهرایی چیچک‌لری ایله فوسونکار، میستیک سو بیتکی‌سی‌دیر. بوددیست‌لر اوندان دینی مراسیم‌لر اوچون ایستیفاده ائدیرلر. بیتکی‌نین بوتون حیسه‌سی یئمه‌لی‌دیر (قیدادا اساساً توخوملاریندان‌ و یئرفیندیغین‌دان ایستیفاده ائدیلیر)، بوتون جنوب-شرقی آسیا اؤلکه‌لرینده موختلیف خؤرک‌لرین هازیرلانماسیندا ایستیفاده اولونور. بو باتاق‌لیق بیتکی‌سینی آغ سوزانباغی کیمی ده بئجرمک اولار. بیزده شاناگوللنی بئجرمک چتین دئییل، آنجاق بونو نئجه ائتمیی بیلمک لازیم‌دیر.\nتوخومو اکمزدن اول اونو سومباتا‌دان تمیزلمک لازیم‌دیر، اونلارین ستهینه خصوصی مادده هوپدورولور کی، سویونو تامامیله بوراخماسین. توخوم‌لار یاخشی ایسلانمادیغینا گؤره جوجرمه‌یه ده بیلر. توخوم سومباتا‌دان تمیزلنیلمه‌دن اؤز جوجرمه قابیلیتینی مین ایل ده ساخلایا بیلر، سیز اونو سومباتا‌دان تمیزلمه‌دن سویا قویسانیز، بیر نئچه ایل اونلارین جوجرمه‌سینی گؤزلمه‌لی اولاجاقسینیز.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 18:01 | چاپ ائدین | بیتکی‌لرین بئجریلمه‌سینه گؤستریش\nچؤرکاغاجی (Artocarpus odoratissimus)\nچؤرکاغاجی (Artocarpus) توت فسیله‌سین‌دن 60 نؤوو اولان همیشیاشیل تروپیک آغاج‌دیر، جنوب-شرقی آسیادا و ساکیت اوکئان آدا‌لاریندا بئجریلیر. او، انجیر آغاجی ایله عینی منشأ‌لی‌دیر (Ficus). داها چوخ یاییلمیش و بئجریلن طبیعی چؤرکاغاجی‌دیر (Artocarpus altilis). بو فسیله‌یه مئیوه آغاجی و کول شکلینده اولان دیگر نؤو‌لر ده عاید ائدیلیر، مسئلن، آدی آرتوکارپوس (Artocarpus communis)، جئمپئداک (Artocarpus integer)، Artocarpus heterophyllus (ژاجکفرویت، نانگکا) و مارانگ و یا تاراپ (Artocarpus odoratissimus).\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:56 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nهشراتیئین بیتکی‌لرین توخوم‌لاری‌نین سپیلمه‌سی قایداسی\nبالکان یاغلیجاوتو (Pinguicula balcanica)\nهشراتیئین بیتکی‌لرین توخوم‌لاری اؤز جوجرمه قابیلیت‌لرینی قیسا مدت عرضینده ساخلاییرلار. بیر ایلدن سونرا بیر چوخ نؤو‌لرین توخوم‌لاری‌نین جوجرمه قابیلیتی آزالیر. بونا گؤره ده بو بیتکی‌لرین توخوم‌لارینی الده ائدن کیمی سپمک لازیم‌دیر.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:53 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر, بیتکی‌لرین بئجریلمه‌سینه گؤستریش\nهیندیستان فیستیغی Pongamia pinnata\nPongamia pinnata\nPongamia pinnata (هیندیستان فیستیغی, Honge Tree, Pongam Tree, Panigrahi) پاخلا‌لی‌لار فسیله‌سین‌دن یارپاغی تؤکولن آغاج‌دیر (Fabaceae)، وطنی هیندیستان حساب اولونور، جنوب-شرقی آسیادا بئجریلیر.\nهون‌دورلوگو 15–25 مئتر اولور و بؤیوک چتیر عمله گتیریر. کیچیک، آغ، چهرایی، بنؤوشیی رنگ‌لی، اتیرلی چیچک‌لر آچیر.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:50 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nشاختایا داوام‌لی پالما، اوخلو کیرپی (Rhapidophyllum hystrix)\nRhapidophyllum hystrix پالما\nرهاپیدوپهیللوم هیستریخ دونیادا شاختایا داوام‌لی نؤو‌لردن بیری حساب اولونور و بونونلا یاناشی رهاپیدوپهیللوم مونوتیپ فسیله‌سین‌دن یئگانه نؤو‌دور. طبیعتده او، آبش-نین جنوب-شرقینده باتاق‌لیق یئرلرده بیتیر. – 20 °C شاختایا و سویوغا داوام‌لی‌لیغینا گؤره، بو نؤوو آچیق هاوادا و بیزیم شرایطده بئجرمک الوئریش‌لی‌دیر. اونو موسبت خاراکتئریستیکاسینا بؤیوک اولمایان هون‌دورلوگونو (ماکسیموم 1–3 مئتر) و تیکان‌لارلا سیخ اؤرتولموش گؤزل گؤوده‌سینی علاوه ائتمک اولار.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:48 | چاپ ائدین | پالما‌لار\nبیز بیتکیئین بؤجک‌لره قارشی موباریزه آپاریریق\nتسووور ائدین کی، بیتکی یئین بؤجک‌لر هامی طرفین‌دن آرزو اولونمازدیر. بو کیچیک بؤجک‌لره (3–4 مم)، دئمک اولار کی، هر یئرده متبخ‌دن توتموش پاخلا‌لی‌لارین توخوم‌لارینا قدر راست اولونور.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:41 | چاپ ائدین | زیانوئریجی‌لر\nبیز آووکادو بئج��یریک\nآووکادو (آللیقاتور آرمود فورما‌لی – Persea americana) 6–20 م هون‌دورلوگو اولان تروپیک بیتکی‌دیر. اساساً مئکسیکا و برازیلیا اراضی‌سینده یاییلمیش‌دیر. حال-حاضردا ایسه تروپیک و سوبتروپیک اؤلکه‌لرده یئتیشدیریلیر.\nائللیپتیک، سیوری اوجلو، قالین دری‌لی، جیلا‌لی، پارلاق و یا توند یاشیل یارپاق‌لاری وار. یارپاغین عکس اوزو بوز رنگده‌دیر، پورتاغال یارپاغینی خاتیرلا‌دیر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 23:33 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nبیچیلمیش اوت ایله نه ائتمه‌لی؟\nبیچیلمیش اوت ایله نه ائتمه‌لی؟ اگر سیز گؤزل، قیسا قازوندا ضعیف‌لیک هیسس ائدرسینیزسه، اونو تئز-تئز بیچین. آنجاق تئز-تئز بیچیلمه نتیجه‌سینده چوخ‌لو میقداردا بیچیلمیش اوت ییغیلیر، هانسی کی، (اگر سیز هئچنه الده ائتمیرسینیزسه) سیزه مانع اولا‌جاق. اودور کی، تانیش باغبان‌لارین چوخو اونو توللاییرلار. آنجاق من تعجب‌لنیرم کی، نه اوچون اونلار ان اوجوز باشا گلن گوبره‌یه قناعت ائتمیرلر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 23:09 | چاپ ائدین | قازون\nقازونون دوزگون بیچیلمه قایداسی نئجه‌دیر؟\nسیخ قازون الده ائتمک اوچون، اونو دوزگون بیچمک لازیم‌دیر. اونا گؤره ده ایستنیلن جاوان آغ شام و یا شام آغاجی مهو اولموش قازوندا یاخشی گؤرونمز.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 22:30 | چاپ ائدین | قازون\nبیز یئنی قازون سالیریق\nیئنی قازونون و علاوه اوتون ان موناسیب اکیلمه واختی مای و یا یون آیلاری‌دیر، ایل یاغمورلو کئچرسه، یول آیی دا اکین اوچون الوئریش‌لی واخت حساب اولونور.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 22:07 | چاپ ائدین | قازون\nمانقونون توخوم واسطه‌سیله یئتیشدیریلمه‌سی\nیوکسک جوجرمه قابیلیتی اولان توخوم‌لاری الده ائتمک اوچون یالنیز توپلانمیش توخومو اکمک لازیم‌دیر. توخوم 20–25°C تئمپئراتوردا 2–6 ساعت عرضینده سودا ایسلادیلیر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 21:07 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nایندونئزیادا مانقونون نؤو‌لری\nاتیرلی مانقو (Mangifera odorata)\nایندونئزیادا بورنئو آداسیندا مانقونون 34 نؤوو مؤوجوددور (Mangifera)، طبیعتده بیتیر. بو نؤو‌لرین اکثریتینی مئشه‌لرین قیریلماسینا گؤره مهو اولماق تهلوکه‌سی گؤزلییر. مانقونون بیر نئچه نؤوونون، مسئلن، کالیمانتان مانقوسونون (Mangifera casturi) طبیعتده نس‌لی کسیلیب.\nبورنئو آداسیندا مانقو آغاجی‌نین بیر نئچه پئرسپئکتیو نؤوونو گؤسترمک اولار، مسئلن، Mangifera griffithi (مویین یئر آدلاری: asem raba و romian)، Mangifera pajang (asem payang)، Mangifera quadrifida (asem kipang) و Mangifera torquenda (asem putaran).\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 20:03 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nبیز پئپینو بئجریریک\nپئپینونون وطنی (بوتانیکی آدی Solanum muricatum) پئرو و یا کولومبیا اولماسی گومان ائدیلیر. حتی اونون سرهددینه باخمایا‌راق او، اورا‌دان بوتون لاتین آمئرکاسینا یاییلیب. حال حاضردا او داها چوخ بولیویادا، ائکوادوردا و یئنی زئلاندیادا بئجریلیر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 19:53 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nکیوانو Cucumis metuliferus\nکیوانو اوزون‌لوغو 10–15 سم اولان نارینجی بورانییا بنزییر، اونون „تیکان‌لاری“ اولور و اورتا عصرلره عاید سلاحی خاتیرلا‌دیر. مئیوه‌نین لتی یاشیل رنگده اولور و 5–10 مم اوزونلوقدا اولان چوخ‌لو سایدا آغ توخوم‌دان عبارت‌دیر. اگر او، کال‌دیرسا، تیکان‌لارا یاخین یاشیل زولاق‌لار اولور.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 19:29 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nContinue: 1-14 یوخارداکی آرخیوه\nکپر کلوب حاقیندا\nKPR − بیتکیچی‌لیک کلوبو بئینلخالق باغچی‌لیق تشکیلاتی‌دیر. داها چوخ اوخویون\nتجروبه‌نیزه اساساً بیتکی‌لرین بئجریلمه و یئتیشدیریلمه اصولونو بیزیمله بؤلوشون. بو ماقاله حاقیندا یازین و بوتانیخ ژورنالیندا آنا دیلینیزده درج ائدین! دیگر معلومات‌لار اوچون بیزیمله علاقه ساخلایین.","num_words":1689,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.068,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":131425.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"منیم دوستلاریمدان بیریسی شعبده بازدیر.هردن خاطیر _ حؤرمته گؤره اؤز ایشلریندن منه ده اؤیره دردی ! آما بیر گؤزل شعبده بازلیغی وار ایدی ، نه ایللاه ائله دیم منه اؤیرتمه دی کی اؤیرتمه دی . او دوستومون بو ایشی ایستر _ ایستمز منیم اوره ییمه گلمیشدی ، بیله سینه ده دئمیشدیم کی :«بیر گون یئتد کی دمیر قاپینین ، تاختا قاپییا ایشی دوشسون !»\nگونلرین بیر گونونده ، تبریزین یای فئستیواللارینین بیرین ده ، منه زنگ آچیب ، فئستیوالدا وئرلیشینین اولدوغون خاطیرلادیب منی ده بو فئستیوالا چاغیردی ! من ده کی موفته یئردن قاچماماق عادتیمدیر ، قبول ائتدیم !\n_ پیس اوشاق ! نئچه نفرسینیز؟\nمن ده بوتون طایفانی وجهه قویوب «ییرمی بئش نفریک!» دئدیم. چوخ اولدوغوموزا گؤره دئدییینه پئشمان اولموش کیمی دویولوردو ، «فیلان گون آخشام اوستو فیلان سینمانین قاباغیندا گؤزلورم ، حتمن گلرسینیز !» دئدی !\nباش اوسته دئمکدن سونرا باشقا چارام یوخ ایدی . فئستیوال گونو یئتیشیب ، بوتون قوهوم _ قونشونو بیر یئره ییغیب ، شعبده باز دوستوم دئین سینمانین قاباغینا گئتدیک ! بیر آزدان دوستومو اوردا گؤروب ۲۵ فقره موفته بیلیطی آلیب ، بیله سیندن تشککور ائدیب آیریلاندا ، دوستوم دئدی :«پیس اوشاق قارداش ! سندن بیر بالاجا ایسته ییم وار ، الیندن گلسه اونو مندن اسیرگه مه یه سن !»\n_ بونلار نه سؤزدور کیشی ؟ سن امر ائله ، من خیدمتینده یم !\n_ تراختور نئچه ایلدن سونرا بو ایل برتر لیگه گلیب ، اونا گؤره بوتون توپلانتیلاردا\/مجلیسلرده تراختورون سؤزو وار ! دوزون آختارسان منیم بیر امکداشیم وار کی بو گئجه نین وئرلیشینده منیمله اولا بیلمه یه جک ؛ منیم ده تراختورا گؤره بیر شعبده بارلیغیم وار کی اونو ایکی نفره اجرا ائتمک اولار ، افتخار وئریب منه یاردیم ائتسن ، من ده بو شعبده بازلیغی بوردا اجرا ائدرم !\n_ الیمدن گلسه ، عیبی یوخ !\nشعبده باز دوستوم ، جیبیندن بیربارماق یئکه لیکده سلیقه ایله بوکولموش ، قیرمیزی پارچا وئریب منه دئدی : «باخ بیر ! بو فئستیوالدا کیمسه بیزیم تانیش اولدوغوموزدان خبری یوخدور ! سنه وئردیییم بو بوکولو پارچانین بیر مئتیر ائنی ، ایکی مئتیر بویو وارکی اوستونده “یاشاسین تراختور” یازدیرمیشام ؛آما بو پارچانین جینسی اؤزل\/مخصوص اولدوغو ایچین ، بوکولندن سونرا بیر بارماق یئکه لیکده اولور ! بو پارچانین ائله بوکولوسون کؤینه یینین جیبینه قویاجاقسان ، منیم وئرلیش نوبتیم اولاندان سون��ا ، بیر _ ایکی شعبده بازلیق ائدیب سونرا ، تراختورون بؤیوک بیر\nبایراغین کی اونون دا اوستونده “یاشاسین تراختور” یازدیرمیشام ، اججی _ مججی ائدیب یوخ ائده جه یم ! اوندان سونرا تاماشاچیلارا دئیه جه یم :«هر کیم ایستیر بو پارچانی اونون جیبیندن چیخاردام ، الین قووزاسین !» بللیدیر کی هامی الین قووزایاجاق ، سن ده اونلارا قوشولوب الینی قالدیراجاقسان ، من ده تاماشاچیلارین ایچیندن سنی سئچیب ، صحنه یه چاغیراجاغام ! یالنیز قاباق سیرادا اوتورماکی شک ائله ین اولماسین ! بیر ده اوتوردوغون یئری منه آنلات کی گلیب تاماشاچیلارین ایچیندن سنی راحات تاپا بیلیم ! سن ده اؤزونو بیلمه مزلییه ووروب صحنه یه چیخاجاقسان !\nصحنه یه چیخاندان سونرا ، یوخ ائتدیییم پارچانین یئرینه سن ده کی پارچانی ، کؤینه یینین جیبیندن چیخاردیب ، تاماشاچیلارا گؤستره جه یم !»\nاو قیرمیزی پارچانی کؤینک جیبیمه قویوب ، قوهوملاریم ایله بیرلیکده سینمانین ایچریسینه گئتدیک . وئرلیش باشلامامیشدان اؤنجه ، اوتوردوغوم یئری دوستوما گؤستردیم کی منی راحات تاپا بیلسین ! بیر آزدان فئستیوال باشلانیب ، تئاتر اجرا اولدو ، سونرا شهریمیزین شارقیچیلارینین بیری تراختورا اوخودوغو شارقینی اوخودو ! سیرا منیم شعبده باز دوستوما چاتدی ! بیر _ ایکی اینانیلماز شعبده بازلیق ائتمه یینه گؤره تاماشاچیلارین آلقیشی سالونو بورودو ! سونرا اوستونه “یاشاسین تراختور” یازیلمیش اؤزونده کی قیرمیزی پارچانی چیخاردیب تاماشیچیلارا گؤستردی ! نم\nنه اویون بزه دی کی او پارچا بیردن بیره یوخ اولدو ! هامی تعجبله صحنه یه باخیردی ! دوستوم پارچانی یوخ ائدندن سونرا میکروفونو گؤتوروب دئدی :« هر کیم ایستیر یوخ ائتدیییم پارچانی اونون کؤینک جیبیندن چیخاردام ، الین قالدیرسین !»\nدوستوم دئین کیمی هامی الین قالدیردی ، من ده اونلارا قوشولوب ، یالاندان الیمی قووزادیم ! شعبده باز دوستوم تاماشاچیلارین ایچینه گیریب ، صحنه یه چیخماغا منی سئچدی ! قیرمیزی پارچانی کؤینه ییمین جیبیندن چیخاردیب ، جورابیما قویاندان سونرا آیاغا قالخیب صحنه یه دوغرو یولا دوشدوم . دوستوم اؤنجه میکروفونو منه توتوب ، آدیمی سوروشدو !\n_ من ابوالفضل ثوابی ۳۲ یاشیمن وار !\nمنی تانیمادیغینی ثابت ائتمه یه گؤره یالاندان دئدی : « نمنه ؟ ابوالفضل سرابی بویوردون ؟ من یاخشی ائشیده بیلمه دیم ! بیرده بویورا بیلرسن ؟\n_ سرابی یوخ ، ثوابی !\n_ بعلی… آقای ثوابی ! ایندی او ایتیردیییم پارچانی سنین کؤینه یینین جیبیندن چیخاردا بیلرم می؟\n_ نه بیلیم واللاه ؟ حتمن چیخاردا بیلرسن کی منی بورا چاغیریبسان دااای ! باشارا بیلسن ، چیخارت !\nشعبده باز الین کؤینه ییمین جیبینه سالیب پارچانی آختاریردی آما پارچادان خبر یوخ ایدی ! اه ییلیب قولاغیما پیچیلدادی : « آغای ثوابی ! پیس اوشاقلیغینا سالما ! بورا پیس اوشاقلیغین یئری دئییل !\n_ سن اؤله سن ! سن منه ایسته دیییم شعبده بازلیغی اؤیرتمه دین دااای ، هه ؟ ایندی سنین ده منه ایشین دوشر یا یوووووووووخ ؟\nدوستوم پارچانی منیم جیبیمدن آختارارکن ، تاماشاچیلار گولمکدن غش ائدیردیلر ! نقدر یالوار _ یاخار ائتدی ، پارچانین یئرین بیله سینه دئمه دیم! آختارماقدان یورولوب میکروفونو گؤتوروب تاماشاچیلارا بیر سؤز دئمک ایستیردی کی ، میکروفونو الیندن آلیب دئدیم : « عزیز تاماشاچیلار ! دوزدور بو شعبده باز دوستوموز ایندییه کیمی منی تانیماییب آما من اؤزوم ده شعبده بازام ! ایندی سیزین گؤزلرینیزین قاباغیندا ، دوستوموز یوخ ائتدییی پارچانی جورابیمدان چیخاردیب ، سیزلره گؤستره جه یم !»\nتاماشاچیلار بیر طرفه ، شعبده باز دوستوم اؤزو ده مات _ مات منه باخیردی ! شعبده باز دوستومدان اؤیرندیییم شعبده بازلیقلارین بیر _ ایکیسین اجرا ائدیب ، تاماشاچیلاری ایناندیراندان سونرا ، او یوخ ائتدییی قیرمیزی پارچانی جورابیمدان چیخاردیب ، تاماشاچیلارا گؤستردیم ! هامی تعجبله منی آلقیشلاییب ، پارچانین اوستونده “یاشاسین تراختور” کلمه لرین اوخویوردولار !\nفئستیوال قورتولاندان سونرا هامی مندن ایمضا آلیردی ، دوستوم تعجبله منیم یئنی تاپدیغیم طرفدارلاریما باخیب ، گولمه یین ساخلایا بیلمیردی !","num_words":1390,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":374037.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آلکساندر ووچیچ \"هر کسین تورکیه-یه گئتمه‌سینی توصیه ائدیرم. دوشونورم کی، هر کس بو بؤیوک اؤلکه‌نین اردوغانین رهبرلیگی آلتیندا نه لره نایل اولدوغونو گؤرمه‌لی‌دیر\" دئییب.\n08.09.2022 ~ 29.06.2024\n1877396\nصربیستان پرزیدنتی آلکساندر ووچیچ دونن اؤلکه‌سینده سفرده جمهور باشقانی رجب طیب اردوغانلا بیرگه مطبوعات کنفرانسیندا چیخیش ائدیب.\nآلکساندر ووچیچ \"هر کسین تورکیه-یه گئتمه‌سینی توصیه ائدیرم. دوشونورم کی، هر کس بو بؤیوک اؤلکه‌نین اردوغانین رهبرلیگی آلتیندا نه لره نایل اولدوغونو گؤرمه‌لی‌دیر\" دئییب.\nجمهور باشقانی اردوغانین بالکان اؤلکه‌لرینه سفری‌نین آرابولوجولوق خصوصیتی داشیدیغینی قئید ائدن ووچیچ اردوغانین صمیمی و باریش ‌سئور باجاریغینی دا وورغولاییب.\nجمهور باشقانی اردوغانا صمیمیتینه و بؤلگه‌یه وئردیگی اؤنمه گؤره تشککور ائدن ووچیچ \"تورکیه-‌یه حرمت و ماراق گؤستریریک، بورادا اؤزونوزو ائوینیزدکی کیمی حیس ائدین. هر کسین تورکیه-یه گئتمگی توصیه ائدیرم. هامی گؤرمه‌لی‌دیر کی، بو بؤیوک اؤلکه نه لره قادیر اولوب\" دئیه وورغولاییب.\nآلکساندار ووچیچ سؤزلرینه داواملا دئییب کی، تورکیه ایله بیر چوخ ساحه‌ده لاییحه‌لر حیاتا کئچیرمیشیک. ساوونما صنایعسی ساحه‌سینده ده امکداش‌لیقلا باغلی مراجعت‌لریمیز اولوب. صربیستان تورکیه اوره تیمی اولان \"بایراکتار\" اینسانسیز هاوا آراجی آلماق ایستییر و اومید ائدیریک کی، گلن ایل الده ائدجییک.\nصربیستان لیدئری سوسیال مئدیا حسابیندا جمهور باشقانی رجب طیب اردوغانین اؤلکه‌سینه سفرینی ده دیرلندیریب.\nتورکیه ایله صربیستان آراسیندا کیملیک ایله گئدیش-گلیشی تامین ائده‌جک پروتوکولا اردوغانین پای‌لاشیمینی دا داخیل ائدن ووچیچ \"جمهور باشقانی اردوغانی قوناق ائتمک هر زامان بؤیوک شرف و ایمتیازدیر\" دئییب.\nتورکیه-صربیستان موناسیبت‌لرینی معاصر تاریخین ان یوکسک سویه‌سینه قالدیردیق‌لارینی وورغولایان ووچیچ \"عزیز دوستوم رجب طیب اردوغانا تشککور ائدیرم\" ایفاده‌لردن ایستیفاده ائدیب.\nاتیکتلر: #تورکیه , #رجب طیب اردوغان , #صربیستان , #آلکساندر ووچیچ\nایلگیلی‌لی خبرلر\nتورکیه-‌ده قیرمیزی بولتن ایله آختاریلان ترورچولار ضررسیزلشدیریلیب\n14.07.2024\nتورکیه-‌نین ماردین ویلایتی‌نین دارگئچیت چؤلونده قیرمیزی بولتن ایله آختاریشدا اولان 2 ترورچو ضررسیزلشدیریلیب.\nتورکیه:ترامپا قارشی تؤره‌دیلن سوء-قصد جهدی هم ده خالقین ایراده‌��ینه هوجوم‌دور\n14.07.2024\nامریکانین سابیق پرزیدنتی و قارشی‌دان گلن سئچکی‌لرده پرزیدنت‌لیگه نامیزدلردن بیری اولان دونالد ترامپا قارشی پنسیلوانیادا سئچکی قاباغی کامپانیا زامانی ائدیلن هوجومو ان سرت شکیلده قیناییریق.\nاردوغان: اینانیرام کی، ترامپا هوجومون تحقیقاتی ان افکتیو شکیلده آپاریلا‌جاق\n14.07.2024\nامریکانین 45-جی پرزیدنتی و پرزیدنت‌لیگه نامیزدی دونالد ترامپا قارشی سوء-قصد جهدینی قطعیت ایله پیسلییرم.\nاردوغان: \" 40 ایللیک پلان‌لاری بیر نئچه ساعت ایچینده بوشا چیخدی\"\n14.07.2024\nجمهور باشقانی اردوغان، 15 جولای 2016 گئجه‌سی تورکیه‌نی ایشغال ائده‌جک‌لرینی دوشونن‌لرین 40 ایللیک پلان‌لاری‌نین بیر نئچه ساعات ایچینده بوشا چیخدیغینی سؤیله‌دی.\n1877396\nآلکساندر ووچیچ :\"هر کسین تورکیه-یه گئتمه‌سینی توصیه ائدیرم\"\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/7bfc\/8c9a\/6c15\/63188b47444e8.jpg?time=1720976913\n\/turki\/twrkhyh\/2022\/09\/08\/alkhsndr-wwchych-hr-khsyn-twrkhyh-yh-gy-tmhsyny-twsyh-y-dyrm-1877396\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":831,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.069,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":81927.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گفتنی است این سایت آرشیو مطالب منتشر شده از اسفند 89 تا دی 92 و همچنین از مهر 94 تا شهریور 95 را شامل می شود\nگزارش نقض حقوق بشر\nمجموعه گزارشات نقض حقوق بشر در آذربایجان در سالهای اخیر\nآذربایجانین گله جک ایقتیصادییاتی نین گله جک آلت پایاسی\nپنجشنبه ۰۱ فروردين ۱۳۹۲ ساعت ۱۷:۱۲ |\nگیریش «مقدمه »\nگونئی آذربایجانیمیزین مستقیللی یینی دوشونن و ایسته ین بیریسی ، خصوصیله قورومو ـ تشکیلاتی ، اونون صاباحی نیندا فیکرینده اولمالی ، 35 میللیونلوق بیر اولکه نین هانسی قایدا ـ قانونلارلا ایداره اولاجاغینی ، هانسی ایجتماعی ، ایقتیصادی اوصوللارین اویقولاناجاغینی ( تطبیق ائدیله جه یینی ) دوشونوب ، بیر ایش دوزه نی و تاسلاق (برنامه و لاییحه) کیمی میللتیمیزه تقدیم ائدیب ، آچیقلامالیدیر. ایلک مسقیللیک ایللرینده هانسی چتین لیک لرله اوز ـ اوزه ، قارشی ـ قارشی یا گله بیله جه ییمیزی نظره آلاراق میللتیمیزه توضیح وئریلمه لیدیر.\nگونئی آذربایجان تشکیلاتلاری نین ایچینده ، واحید مستقیل آذربایجان جبهه سی خاریج اولماقلا ، تاسوفله هئچ بیر تشکیلات بو موضوعلارا یئر وئرمه میشدیر. یالنیز واحید مستقیل آذربایجان جبهه سی قورولدوغو گونده ن ، گونده لیک سیاسی موباریزه سیله یاناشی ،اولکه میزین صاباحی اوچون حاضیرلیق ایشلری نین آپاریلماسینی اوز مرامنامه سینده دیله گتیرمیشدیر. بیز بو حاضیرسیزلیغین نتیجه سینی عرب اولکه لرینده شاهید اولوروق. بو حاضیرلیقسیزدان ایسه رادیکال گروپلار فایدالانیرلار.\nواحید مستقیل آذربایجان جبهه سی کئچه ن بو 30 ایله یاخین فعالییتی دوورونده میللتیمیز قارشی سیندا اوز مسئولییتی نی ده رک ائده ره ک ، اورقانی اولان « جارچی» غزئتینده بو موضوعلارا یئر وئرمیشدیر.\nآذربایجانیمیزین تاریخینده ایلک تشکیلاتدیرکی، گونئی آذربایجان اوچون 185 بندیده ن عبارت اولان آنایاسا( اساس قانون) تاسلاغینی ( لاییحه سینی) حاضیرلامیش ، عین زاماندا اوزونون اوزون و قیسا وعده لی گورمک ایسته دییی ایشلری میللتیمیزین ایختیاریندا قویموشدور.\nواحیدین عالی شوراسی ، واحید مستقیل آذربایجان جبهه سی نین مرامنامه سینده اولان مسئله لره ـ موضوعلارا داها آیدینلیق گتیرمه یی ، داها تفروعاتلا آچیقلاماغی مقصده اویقون ساییب ، ایلک و اساس موضوع اولاراق « آذربایجانین گله جک ایقتیصادی پایاسی « خیستی، یاپی سی ـ ایفیرا ایستوروکتورو» موضوسونون چئشیدلی ( موختلیف) جهتلرینی اله آلمیشدیر.\nآلت پایانین ایش دوزه نی ( برنامه سی ـ پروگرامی)\nبیر اولکه نین گلیشمه سی و اهالیسی نین ریفاه ایچینده یاشایا بیلمه سی اوچون دوغرو ـ دوزگون ایشله ین ، گلیشه ن بیر ایقتیصادی سیستئمه مالیک اولمالیدیر. بیزیم اولکه میزده اولدوغو کیمی ، دالی قالمیش اولکه لرده بو مسئله اساس چتین لیکلره ن بیری ساییلیر. چونکی هئچ بیر شئی یین قانون ـ قایداسی ، اوصول و پرنسیبی یوخدور. هر شئی دئمی شکیلده قاباغا گئدیر. بیر صورتده کی ، اولکه نین ایقتیصادییاتی نین هانسی پایالار اوستوده دوراجاغی باشدان بللی اولمالی ، اوزون و قیسا وعده لی بیر ایش دوزه نی ( برنامه سی) اولمالیدیر. بیر اولکه نی ایداره ائتمک اوچون بوتون ساحه لرده بو اساس شرطلردن ساییلیر.\nایقتیصادی آلت پایانین گره یی ( لزومی)\nایقتیصادییاتین آلت پایاسی نین ـ « یاپیسی نین برپاسی» قوروجولوغو مادی ـMaterial ، ایداریInstitutional ، و اینسانی Human kapital آلت پایالارین وارلیغیندان آسیلیدیر. بو او دئمکدیرکی ، مادی ایمکانین یانیندا لازیمی ایداری موسیسه لرین و اختصاصلی اینسان گوجونون اولماسی شرطدیر.\nگورولدویو کیمی بیر اولکه نین آلت پایاسیندان سوز گئده نده ، گنیش بیر ایش ساحه نی ایچینه آلیر ، اوزون بیر مدت یاشایان ، مادی ، ایداره جیلیک ، و توپلومسال میللی ایقتیصاتدا ایش بولونمه ایمکان ساغلاییر. چئشیدلی خصوصی و دولتی آلت پایالارین قویولماسینی مومکون قیلیر. (دولتی سرمایانین قویولماسی ایش دوزه نی ـ برنامه سی وآلت پایایا قویولان دولت یاتیریمی ).\nآلت پایانی چئشیدلی ساحه لرده اله آلماق مومکوندور.\nـ عمومی\nـ عموما آچیق آلت پایانین چئشیدی\nـ تئکنیکی آلت پایا\nـ توپلومسال(ایجتماعی) آلت پایا\nـ غئیر دولتی آلت پایا\nـ آلت پایا یاتیریمی نین خصوصییتلری\nـ آلت پایا اوچون حقوقی جهتلر\nبئله لیکه آیدین اولورکی ، آلت پایا دئییلنده ، بو خوشا گلیم ، حوسله گورولن دودورقایی بیر ایش دئییلدیر. بئله بیر آلت پایانین پیلانلاشدیریلماسیندا، ایجراسیندادا، توپلومون خصوصییتلرینی تانیان ، نظره آلان متخصیص عالیملره ائحتیاج واردیر. عین زاماندا بونودا قئید ائتمک لازیمدیرکی، بئله آلت پایانین یاتیریمی( سرمایا قویولماسی) یالنیز بیر دفعه تیکیله راق، اولدوـ بیتدی اولان بیر ایش دئییلدیر.عکسینه اونون ایشلر وضعییتده ساخلانیلماسیدا ، چاغداشلاشدیریلماسیدا دوولتین عهده لیکلرینده ن ساییلیر. حتا دوولت بئله بیر آلت پایانین نین تیکیمئه سینی ، یعنی اوز وظیفه سینی ( دوولت قارشی سیندا مسئولییت داشییان هر هانسی بیر قوروماـ شیرکته ) وئریرسه ده ان سونوندا مسئولیت داشیان اوزودور.\nتاسوفله وطنیمیز آذربایجان، اوزون بیر مدت فارس مستعمره سینده قالماسی ، و بو مستملکه چی نین خصومتلری ، آیری ـ سئچگین لیک سیاستلری نتیجه سینده اولکه میزده آلت پایا دییه بیر شئی یوخدور. بیر اولکه ده آلت پاپا اولمادان هئچ بیر ایش گورمک اولماز. خاطیرلاتماق یئرینده اولارکی، مستملکه چی نین اوزونونده لازیم اولان آلت پایاسی یوخدور\/\nمیثال اوچون ساده بیر کارخانین تیکیلیب، ایشه سالینماسیندا بئله بئله بیر آلت پایانین اولماسی شرطدیر. ( سو، کانال، یول، متخصیص ایشچی و ایداره جی ، بازارلاما ، ساتیش یئری و...) بئله بیر آلت پایا اولمادان، خاریجی سرمایانیدا اولکه یه جلب ائتمک چوخ چتیندیر. آلت یاپی نین حقوقی ، قانونی جهتلری نینده وار اولماسی شرطدیر.\nواحید مستقیل آذربایجان جبهه سی اولکه میزده ایش ساحه سی نین یارادیلماسینی ، دوزه تیم(تولید) و ساتیش ایمکانلارینی دوشونه ره ک ، آلت پایانین سرعتله قویولماسینی دوشونور. متخصیص اینسان گوجونو یئتیشدیرمک اوچون چئشیدلی ساحه لرده حرفه ـ مسللک مکتبلری نین آچیلماسینی واجب و ضروری ساییر. بو ساحه ده گلیشمیش اولکه لرین تجروبه لریندن و متخصیصلریندن یارالانماق ایسته ییر. واحید مستقیل آذربایجان جبهه سی اولکه میزین بیرینجی مرحله ده داخیلی ائحتیاجلارینی نظره آلماقلا یاناشی بو محصوللارین بازارلانماسینی ـ ساتیلماسینی نظرده توتاراق، اولکه میزه و منطقه میزه اویقون یونگول صنایعه اوستونلوک وئرمه یی دوشونور. سویون ، ایشغین( برق ین) ، کانالیزاسییونون( فاضلابین) دا مرکزلشدیرمه سینه یوخ ، بولگه لشدیرمه سینی دوشونور. ایشیق مسئله سینده اوستونلوک گونش ، یئل ، سو ، یئر ایچی ایستی سینده ن فایدلانماغی مقصده اویقون ساییر. حتا هر بیر وطنداش، ایسته دیغی تقدیرده اوزو اوز بیناسیندا ایشیق تولیدینه حقوقی ایمکانلار وئرمه یی دوشونور\nواحید مستقیل آذربایجان جبهه سی ایجتماعی آلت یاپیلارین ایچینده اولان اولاشیم و دولاشیمدا، هاوانین تمیزلی یینی و چئوره محیطین قورونماسینی نظره آلاراق، شهرلر آراسی سورعتلی قاتارلاری ، شهرلرین ایچه ریسینده ایسه ، دوزگون اوزون وعده لی پیلانلاشدیریلمیش یئر آلتی و یئر اوستو قونقالارین ایشه سالینماسینا اوستونلوک وئریر. یئر آلتی قونقالاری نین چکیلمه سیله بیرلیکده ـ پارالئل فاضلاب ( کانالیزاسییون) ایشیق ( برق) تئلئفون خط لری نین چکیلمه سی ایقتیصادی باخیمدان صرفلی اولان ایشلرده ن ساییلیر.\nمینیک ( مینمه ) ماشینلارین سایی نین آزالتیلماسی ، بئنزین یئرینه برقله ایشله ین مینیک ماشینلارینا ترجیح وئریر. هر ایل دقیق کونترولدان کئچیریلمه لرینی لازیم گورور. بو آددیملار توپلومدا اینسانلارین ساغالیغینی تامین ائتمکله یاناشی، میللی ایقتیصادییات اوچونده صرفه لی آددیم ساییلیر.\nآلت پایانین قویولماسیندا مادی ایمکان\nبیر اولکه ده ایقتیصادی پیلانلارین حیاتا کئچیریلمه سی ، آلت پایانین قویولماسی اوچون مادی قایناقلارا احتیاج واردیرعمومییتله بیر اولکه نین ایقتیصاددییاتی چئشیدلی ( موختلیف) وئرگی لرله ( مستقیم و غئیر مستقیم مالیاتلارلا) یاناشی ، اولکه نین صنایع دوه تیمی ( تولیدی) ، اکینچیلیک ساحه سینده توره تیم ین ( محصولون) ایخراجاتیندان الده ائدیله ن گلیرلرین اساسیندا دوزه نه سالینیر. بوگه لیره یئر آلتی قایناقلاری نین بللی نیسبتده ایخراجاتی دا آرتیریلمالیدیر(+)\nبوگه لیرلر اولکه نین آینسانی آلت پایاسینا Human Kapital خارجانماسی ایله یاناشی، اولکه نین ایقتیصادییاتی نین آلت پایاسی نین گلشمه سینین انا سوتونلاریندان بیری قویولموش اولور. چونکی متخصیص اینسان گوجو وارلیغی موهوم مسئله لردن سایییلیر. « بوگونه قده ر آذربایجانیمیزین ایقتیصادییاتی ، سیاسی و معاریف مسئله لری مجبوری اولاراق ایران آدلانان یئرین ایقتیصاد، سیاست و معاریف مسئله لرینده ن آسیلی دورومدادیر. یعنی ایرقچی ، مستملکه چی تئهران رئژیمینه باغلی دورومدادیر. بو رئژیمین مستملکه چیلیک سیاستی نتیجه سینده آذربایجانیمیزین حتا کلاسیک ایقتیصادی پایالاری ـ ایفیرا ایستوروکتورلری داغیدیلماغا چالیشیلمیش و چالیشیلماقدادیر. قئید ائتمک یئرینده اولارکی ، ایران آدلانان یئرین اوزونون بئله بو ساحه ده نه قیسا ، نه ده اوزون وعده لی ایش دوزه نینه مالیکدیر. ایسته ر شاه رئژیمی دوورونده اولسون ، ایسته رسه ده بو رئژیم دوورونده اولسون ، ایقتیصادییاتین بوتون ساحه لری تک طرفلی دیر. هر شئی نفت ین گه لیرینده ن آسیلی دیر. یعنی گه لن بو گه لیر حئیف ـ مئیل اولوب آرادان گئدیر.ـ واحیدین مرامنامه سی»\nواحید مستقیل آذربایجان جبهه سی نین مرامنامه سینده قئید ائدیلدییی کیمی ، گلیشمیش دونیا اولکه لرینده ایقتیصادی اولوشوملاردا( پروچئس لرده) سورعتلی بیر جووالیغین ( دینامیزمین) شاهیدی اولوروق. بو جووالیغین نتیجه لری آندان ـ انا بورس بازارلاریندا اعلان ائدیلیر. بو اولکه لر هرگون یئنی قایدا و اوصوللاردان ، حئسابلاییجی اینجه لمه(تدقیق) ماشینلاریندان ، اوزو ایشلر ماشینلاردان ( رابوتا) ، ایقتیصاد و صنعت عالیملری نین بیلی یینده ن یارارلانیب ، تئکنیکی ، ایقتیصادی گلیشمه لرینی ، قاباغا آپاریرلار. آوروپادا تکجه آلمانین صادیراتی 2012 ـ نجی ایلده1،1 بیلیون اویرو اولموشدور.\nطبیعی اولاراق دا بو صادیراتین ان بویوک حیصه سی تئکنیکی ، صنایع دوزه تیم ( تولید) ماللاری و دوزه تیم ماشینلاریدیر. بودا اولکه ایقتیصادییاتی نین گلیشمه سینه خیدمت ائتمکده ، ایش گوجونه اولان ائحتیاجین آرتماسینا سبب اولماقدادیر.\nاولکه میز آذربایجانین گله جه یینی ، میللتیمیزین ریفاهینی دوشونه ره ک ، گونئی آذربایجانیمیزین ایقتیصادییاتینی ساحمانا سالماق ، قلوباللاشمیش دونیا سوییه سینه اولاشدیرماق آنا و سون هدفیمیز اولمالیدیر.\nبونون اوچونده قیسا و اوزون وعده لی ایش دوزه نینه مالیک اولمامیز لازیمدیر. بوتون ساحه لرده آلت پایانین قویولماسیله یاناشی صنایع لشمه یه ده گئدیلمه لیدیر.\nبو یازینی یازماقدان مقصد ائله ایقتصادین اساس ساحه لرینده ن اولان صنایع بولومونو گوتورـ قوی ائتمک، قیسادا اولموش اولسادا ، بوساحه ده بعضی مسئله لره آچیق لیق گتیرمکدیر. اورتا چاغ اوصوللاری ایله ایداره اولونان بوساحه چاغیمیزا اویدورولمالیدیر.بونون اوچونده مستقیل اولاجاق گونئی آذربایجانیمیزدا تک طرفلی ایقتیصاد سیستئمینه سون قویولمالیدیر.ایقتیصادیمیزی ، ایقتیصادی پرنسیبلره اویدورمالیییق.بو اودئمکدیرکی،ایران آدلانان یئرده اولدوغو کیمی ، ایقتیصادییمیز نفت ، یاخود آیری بیر یئر آلتی قایناغیندان آسیلیدوروما دوشمه مه لیدیر.اوزوموزـ اوز آیاغیمیزین اوستونده دورماغی باجارمالی ییق.خوشبختلیکده ن آذربایجانیمیزین یئر آلتی قایناقلاری ( معدنلری) چوخدور.آمما بونلاری چیخاریب ده یه ری ـ ده یمه زینه ساتماق ، اونلاردان اولان گلیری، مصرف مالارینا خارجاماق ، تک طرفلی، باغلی ایقتیصاد دورومونا دوشمک یولودور..عکسینه بو قایناقلارین چیخاریلماسیندا، ایشله دیلمه سینده گلیشمیش اولکه لرین تجروبه لرینده ن یاردیم آلماغا و صنایع دوزه تیمینه ، قوروجولوغونا گئتمه لی ییک. بو صنایع موسیسه لری نین آچیلماسیلا ، یئنی ایش و تخصوص ساحه لری نین یارانماسینا چالیشمالیییق.طبیعی دیرکی ، یوخاریدا قئید ائدیلدییی کیمی چاغداش ( مودئرن) صنایع، متخصیص ایش گوجو طلب ائدیر.بونا گوره ده خاریجی اولکه لرین بوساحه لرده اولان موسیسه لرینده ن کومک آلمالی ییق. متخصیص ایشچی و اوزمان یئتیشدیرمه لی ییک . اوزون وعده لی اولاراق هر ساحه ده مسلک مکتب لری نین آچیلماسینا چالیشمالی ییق.بئله لیکله گنج قورشاغیمیزی ( نسلیمیزی) گله جه یین ایستکلری اساسیندا یئتیشدیرمیش اولاجاییق. بوساحه ده ده باغلی دوروما دوشمه مه لی ییک.. اوز گوجومزو ایشه سالمایییق ، خاریجده ن ایش گوجو گتیرمه یه مجبور اولمامالیییق.\nچوخ طبیعی دیرکی مستقیللی یین ایلک ایللرینده، اولکه نین شراییطینده ن آسیلی اولاراق آذربایجانیمیزین یئر آلتی ثروتلری نین ساتیمیندان الده الده ائدیله جک گه لیرلر ، اولکه نین ائحتیاجلارینی تامین ئدیلمه سیله یاناشی ، آنا پایالاری نین ( ایفیرا ایستوروکتورونون)، صنایع موسیسه لری نین قورولماسینا ، لازیمی آوادانلیغین تامینینه صرف ائدیلمه لیدیر.تیکرار ائدیریک ایران آدلانان یئرده اولدوغو کیمین ده واملی مصرف مالارینا کسینلیکله صرف ائدیلمه مه لیدیر. بونا باخمییاراق کی، ایلک باشدا کئچبجی اولاراق خالقین گونده لیکائحتیاجلاری نی تامین ائتمک مجبورییتینده ییک .\nآذربایجانیمیزآزاد بازار سیسئمی اوصولوایله ایداره اولوناجاغینا گوره ، بوصنایعین قورولماسیندادا آزاد بازار سیستئمی نین قایدالاری رغایت ائدیلمه لیدیر. بو صنایع موسیسه لری نین آچیلما شکلینی اوچه بوله بیله ریک.\n1ـ اوزللشدیریلمیش ( اینحصارلاشدیریلمیش) یئرلی سرمایا صاحیبلری نین موسیسه لری\nبئله صنایع عمومییتله یئرلی صنایعین قورولماسیندا وایشه سالینماسیندا آذربایجان دوولتی الینده ن گه لن یاردیمی اسیرگه میه جکدیر. سرمایا صاحیبلرینی بو صاحه ده سرمایا قویماغا، یاتیریم یاتیرماغا تشویق ائده جکدیر.لازیمی بورجودا وئرمه یه چالیشاجاقدیر.\n2 ـ.یئرلی و خاریجی سرمایانین اورتاقلاشا قوردوغو صنایع موسیسه لری. طبیعی اولاراق بورادا قوراسدیریجی( مونتاز) صنایعینده ن سوز گئتمیر..یونگول صنایع نظرده توتومور.\n3 ـ خاریجی سرمایا ایله قورولان صنایع موسیسه لری. آذربایجان دوولتی خاریجی سرمایاین آذربایجانا گلمه سینه تشویق ائده جکدیر..بو شکیلده چاغداش ( مودئرن) صنایعین اولکه میزده اوزونه آیاق یئری آچماقلا یاناشی ، یئرلی متخصیص لرین یئتیشدیریلمه سینه یاردیمجی اولاجاقدیر. بو دوزه تیم ( تولیدلرین) صادیراتی آذربایجانین ایقتیصادییاتینا و گلیشمه سینه یاردیم ائده جکدیر.\nواحید مستقیل آذربایجان جبهه سینه گوره بو صنایعین قورولماسیندا و ایشه سالینماسیندا چئوره محیطین قورونماسی اونودولمامالیدیر. عین زاماندا اولکه میزین ائحتیاجلاریدا نظرده توتولمالیدیر. بویوک صنایعه یوخ ، یونگول چاغداش صنایعه اوستونلوک وئریلمه لیدیر. چونکی بو مودئرن صنایع اولکه ائحتیاجلارینی تامین ائتمکله یاناشی ، قونشواو لکه لره ساتیشیدا ایقتیصادییاتیمیزین گلیشمه سینه ـ اینکیشافینا کومک ائده جکدیر.\nبورادا آیری بیر نوقطه نین اوستونده ده دورماق ایسته ردیک . اودا بودورکی ، گونئی آذربایجان اکینچیلیک اولکه سی اولدوغونا گوره بوساحه ده ده بویوک آددیملارین گوتورولمه سی نظرده آلینیر. بو ساحه آیری بیر یازیمیزدا اوز عکسینی تاپاجاقدیر. دونیامیزدا بو ساحه ده ده بویوک علمی و تئکنیکی گلیشمه لر اولوب ، اوزلویونده گئنیش بیر صنایع بولومونو ایچینه آلمیشدیر. اولکه میزین اکینچیلیک بولومونوده مودئرنمشدیرمک، چاغیمیزا ( زامانیمیزا) اویقون وضعییته گتیرمک آنا وظیفه لریمیزده ن ساییلماقلا یاناشی آلت پایانین آیری بیر سوتونو تشکیل ائتمکده دیر.\nتئکنولوژیک گلیشمه لر ـ اینکیشافلار اوچون بیلگی سایارلار تئکنولوزیسی Comutertechnologie یولو صافاتمیشدیرکی ، عمومییتله هر کئچه ن گون اوز ایشله ینلرین Automatisation. واسیطه سیله سوییه سی نین یوکسلمه سینه و دوزه تیم محصوللاری نین Industrieprudktion آرتماسینا سبب اولماقدادیر. تام اوزو ایشله ین ماشینلار یاخود تئکنیکلر صنایع تولیدینده قوندارماشعورون(بئینین) آرتماسینا آپاریب چیخاردیر.\nبودا دوزه تیمده ( تولیدده) کلاسیک ایش یئرلری نین یوخ اولماسینا سبب اولور. بو او دئمکدیرکی، ساده ایشچی ، تئکنیک ایشچی سینه چئوریلیر. اوزونو دواملی بیلگی لندیرمه زوروندادیر. پیلانلاشدیرما ، کونترول و قوروما ( موحافظه) وظیفه لرینی یوکله نیر. بونا گوره ده بو گلیشمه لرین سورعتلنمه سی گوزده ن قاچیریلمامالیدیر. بوتون بو گلیشمه لرین پایاسیدا مکتبلریمیزده قویولمالیدیر.\nبو حاقدا باشقا یازلادا وئریله جکدیر.\n(+) آچیقلاما: تاسوفله بیزیم اولکه میزده دوغرو ـ دوزگون بیر وئرگی سیسئمی ده یوخدور. حتا وئرگی نین نه اولدوغو بئله خالق اوچون آچیقلانمامیشدیر. خالق اونو حوکومتین جریمه سی کیمی گورور. بیر صورتده کی ، بو پولون کیچیک بیر حیصه سی اونون ایشله مه سی اوچون آیلیق امه یی دیر. قالان بویوک حیصه سی ایسه اولکه نین مصرفلری ،لازیم اولان یاتیریم لار( سرمایا قویما) ، آت پایالارین قویولوب ، ایشلر وضعییتده ساخلانیلماسی اوچون خارجانیر. حقیقتده حوکومت و دوولت قوللوقچولاری میللتین ایشچیلریدیر.\nبونا گوره ده بو مسئله ده میللته آچیقلانمالی ، توضیح وئریلمه لیدیر. پولسوز هئچ بیر ایش گورولمه ژ، پولسوزدا هئچ بیر ایشچی ـ فعله ایشله مز. ائله بونا گوره ده حوکومت گوردویو ایشلر اوچون خالقین قارشی سیندا مسئولییت داشیماقدا ، گوناه ایشله میش سه هر بیر ساده وطنداش کیمی جزالاندیریلمالیدیر.عین شکیلده هر بیر وطنداشدا دولت قارشی سیندا عهده لیکلرینی یئرینه یئتیرمه لیدیر. تاسوفاه بیزیم کی دالی قالمیش اولکه لرده دیکتاتورلوق حوکوم سوردویو اوچون باشدا اوتورانلار اوزلری نی میللتین قوللوقچوسو یوخ ، آغاسی کیمی آپاریریرلار. گوردوکلری ایشلر اوچونده حئسابات وئرمه یی اوزلری اوچون آر ، توهین بیلیرلر. بیر صورتده کی چوخ طبیعی بیر حالدیر.\nواحید مستقیل آذربایجان جبهه سی\nجارچي سايي 47 ،48 ،49\nآدرسهای ما - Follow us\nYouTube\n-----\nFacebook\n-----\nTwitter\nصفحه اصلی __ اخبار __ مقالات __ مصاحبه\/گزارش __ یادداشت هفته __ بحث روز __ بیانیه __ درباره آذوح __ دانلود __ جستجو __ پیوندها __ تماس __ اقتصاد آذربایجان جنوبی\nتمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به آذوح (AZOH) بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع بلامانع است.","num_words":3507,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":278311.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان دئموکراتیک پوئزییاسینین نماینده‌لریندن اولان س. طاهرین اثرلری ایله اوخوجولار ۲۰-جی عصرین ۵۰-جی ایللریندن تانیشدیر. کئچدیی آغیر حیات یولو بو و یا دیگر شکیلده یارادیجیلیغیندا عکس اولونوب. ۱۹۴۱-جی ایلده شوروی قوشونلارینین جنوبی آذربایجاندا یئرلشدیریلمه سی سهرابین عائله سینه ده اوغورلو اولور. سورگون حیاتیندان خلاص اولان عائله آیری-آیری شهرلرده ایش آختاریر. آخیردا تبریزده ایش قورورلار. تبریز موحیطی اونون دونیاگؤروشونه و فعالیتینه گوجلو تأثیر گؤستریر. اونون اوچون حیات ایستیقامتی آرتیق معینلشیر: میللی دئموکراتیک حرکاتا قوشولور. «۲۱ آذر» مئداللاری سیاهیسیندا اونون دا آدی وار. الینده سلاح فدایلرله برابر ووروشان گنج دئموکرات حربی و سیاسی قابیلیتینه گؤره آذربایجان دئموکرات پارتییاسی مرکزی کمیته سینده ایشه جلب ائدیلیر، پارتییا سیرالارینا قبول اولونور. گ.آذربایجان خالقینین مبارزه عزمی ایلک قله‌م تجروبه‌لریندن باشلایاراق، شاعرین شعرلرینده عکس اولونماغا باشلاییر. شوروی آذربایجانینا گله‌رک آلی تحصیل آلیر، فیلولوق کیمی فورمالاشیر، قزئت و ژورناللاردا امکداشلیق ائدیر، موسکوادا تحصیلینی آرتیریر. اؤمرونون یاشلی دؤورونه قدر ادبی فعالیتی ایله برابر اجتماعی-سیاسی فعالیتینی ده داوام ائتدیریر. اونون یارادیجیلیغیندا میللی-آزادلیق حرکاتی، وتنپرورلیک، خالقین موباریزه ازمی، شوروی خالقینین یاشاییشی، وطن حسرتی و س. آپاریجی مؤوضولاردیر. تبریزدن، عائله سیندن، دوغمالاریندان اوزاق اولماسی اونون حسرتینی داها دا آلوولاندیریر. وطن سؤزو ایشله‌دنده آغزیندا «دیلی یانان»، اونا سمت بارماق اوزاداندا «علی یانان»، دوشوننده قلبی یانان شاعرین کدری بؤیوک‌دور. وطنینده باخیمسیزلیقدان شهرلری کنده دؤنوب، آزادلیغینی، وار-دؤولتینی دوشمن الیندن آلیب، هئچ بیر شئی اؤز یئرینده دئییل. شاعرین اوریی یارالیدیر، دوشمنین آذریلری بیر خالق کیمی دانماسی اونا آغیر گلیر. «یاندیم-یاندیم» شعرینده بو یانغیسی قله‌مه آلینیب. آنا یوردو آغ آلوو ایچریسینده‌دیر.\nسنی نیه تانیمادیم، تانییاندا\nیاندیم-یاندیم.\nداغ اورییم دنیز کیمی قاینایاندا،\nیاندیم-یاندیم.\nاودلارا قالانان وطنی و خالقی غضب ایچریسینده‌دیر. آهلار، ناله‌لر ارشه بولند اولوب، اوریی داغلانان خالقینا دؤزوم آرزولاییر. آرزولانان گونون گلجیینه اینانیر. شاعر اؤزو بو دهشتلره دؤزه بیلمه‌ییب، ائل-اوبادان اوزاقدا یانیر. شاعر وطنینین ۲ یئره پارچالانماسینی قبول ائتمیر. «داغ سینه سینده داغ اوریی قوشا-قوشا هاچالانان» شاعر اؤزونو و خالقینی داغا دیرماشیب سون مقامدا هر دفعه گئرییه سوروشن بیر موجادیلنین ایچریسینده تاپیر. عائله‌لر ده پارچالانیب. هانکسی عائله‌یه دقت یئتیرسن، شهید اولانی، زیندانا دوشنی، سورگونه گؤندریلنی وار. شخصی عائله سینین باشینا گلنلری تبریزده اولارکن یازدیغی «اؤلومدن بیر گون قاباق» آدلی شعرینده مفصل اولاراق تصویر ائتمیشدیر. شعرده موباریزه‌ده برکیمیش، حاق یولوندا شهید اولماق حاقینا صاحب بیر تورک قادینینین – شاعرین آناسینین نصیحتینی دینله‌مه‌لی اولوروق. آنا شهید اولماغی ان یوکسک شرف ساییر، اوندان سونرا وئریلنلر آلدادیجی اولاجاق: میلیونلاری آلچاقلارین قولتوغوندا یاشاماغا یوخ، شهیدلیک زیروه سینه حاضرلاییریق. چونکی دوشمن قانیچندیر، دوشونمه‌یه حاقین و واختین یوخدور. یا قلبه چالمالیسان، یا صاباح اعدام اولوناجاققسان. آنانین حیات یولداشی، اوچ اوغلو، ایکی قیزی حاق یولوندا شهید اولوب. خالقین یولوندا موباریزه‌یه چیخان بیرینین نامرد قاباغیندا آغلاییب عائله‌یه لکه وورماغا حاقی یوخدور. آنا او قدر دردلیدیر کی، بولودلارین، بولاقلارین گؤزویله آغلاسا بئله «اوریی بوشالمایاجاق». اودور کی، اؤولادینا گولله قاباغیندا کیپریک قیرپماماغی، اعدام دیریینده بوغازینا ساریلان ایپی اونو سیخان قونداغی، بئشیی کیمی قبول ائتمیی نصیحت ائدیر.\nوطن سنی بله‌ییب‌دیر\nبیل کی، اؤلوم آیاغیندا،\nاؤلن کیمی، ایگید اوغلوم،\nسن آنادان اولاجاققسان.\nاصیل آنان\nابدیت قوجاغیندا.\nسهراب طاهرین یارادیجیلیغیندا «موباریز آدام» اوبرازینین قیمتی بؤیوک‌دور. آزادلیق اوغروندا موباریزه آپارماق، بو یولدا وارلیغینی اورتایا قویماق اوجالیقدیر. موباریز آدام اوجا اولور، مغرور اولور. آپاردیغی موباریزه وطنه شؤهرت گتیریر. اونون اوچون قانلی مهبس دیوارلاری دا بیر یومروق کیمی بیرلشمه‌یه چاغیریر. اینقیلابلار دؤورونده شاعرلرین اؤلدورولمه سی س.طاهره داها آرتیق اذیت وئریر. اونلار خالقین اینله‌ین سسیدیر. اونلارین گولله‌لنمه سی خالقین بویونباغینین قیریلیب داغیلماسینا بنزییر. نغمه‌لر یاریمچیق قالیر. اونون تؤکولن قانی قیزاران شعرلریدیر. اوریی سیزلادان بیر بنزتمه وار. بئله بنزتمه آنجاق سهراب طاهره عایید اولا بیلر.\nقانادی سحرین گؤزو ائله بیل،\nگونشین گؤزونه قان سیزدی بلکه.\nبیر ناکام شاعرین پیچیلتیلاری طبیعته یاییلیر. سهراب طاهرین یانغیسی میصراعلارا ائله چؤکوب کی، اونو شخصاً یاشامالی اولورسان. شاعرین یارالی شعرلرینین سیزیلتیلاری ائشیدیلیر. تکجه شاعر یوخ، میصراعلاری گولللنیب. خسروون، یوزبندینین یاریمچیق نغمه‌لرینی تاماملاییر س.طاهر. بونو شعرین قیزیل بندینین قیریلماسینا اوخشادیر. شاعر یاریمچیق بندلری دؤیوشه حاضرلاییرمیش کیمی نیزاما دوزور. ائله بیل قاپیدان قاییدان قوناقلاری گئری دؤنمک اوچون یولا گتیرمه‌یه چالیشیر. «شاعری اؤلدوردولر» شعرینده گئجه اؤلدرولن، آنجاق وطنینده گوندوزه چئوریلن شاعرلرین وطنده ابدیته چئوریلمه‌لری س.طاهر قله‌مینده اؤز عکسینی تاپیب.\nشاعرین تبریزده یاشایارکن یازدیغی شعرلر قمله، کدرله، اؤلومله، یانغییلا «بزنیب». کاسیبین نیسگیلی، وارلینین خوش حیاتی، کاسیبین خیففتی، وارلینین زیافتی، یاناغی سولان کاسیب اوشاغینین حسرت‌لی باخیشی، نوغول ایچینده بؤیوین وارلی اوشاغینین بیگانه‌لیگی، کوچه‌ده بوینونو بورانلار، نیمچه‌ده یول‌چویا پای وئرنلر، زیندانلارین قارانلیغی و س. کیمی وار اولان مؤوضولار سهراب طاهر پوئزییاسینین هدفینده‌دیر. سهراب طاهر و اونون یاشیدلارینین طالعیینده سنگر، موباریزه، حبس، سورگون، زیندان دیوارلاری وار. زینداندا اولان بیر شاعرین ایلهام پریسی گلنده کاغیذی اولماسا دا زیندان دیوارلاری یازی ماساسینا چئوریلیر. «زیندان دیواریندا یازیلمیش شعر» آدلی اثرده خالقی دوشمن اسارتینده اولان شاعرین گله‌جک آرزولاری قله‌مه آلینیب. او، وطنینی داردا قویوب اؤلمک ایستمیر. ایندیکی حیاتیندا چارپیشدی، ایکینجی حیاتی اوچون ده پلانلاری وار: موباریز اولاجاق، آنا دیلینی مدافعه ائد‌جک، دیل حاقینی ایتیرنلری وطنیندن اوزاقلاشدیراجاق. اؤز ایلهامی ایله خیالن زیندانی داغیدان شاعر «قولونداکی زنجیرلری» قیریب. چونکی بو سرت دونیا داغیلماسا، آذربایجان آزادلیغا قوشولا بیلمز. «تبریزده» گؤیلرده بولود سئیرلیب. چونکی بولودلار اورکلره، دردلیلرین گؤزلرینه چؤکوب. ساکیت دونیانین دالغالارینین غضبی قورخودوردو اینسانلاری. ایندی بو غضب فدایلرین بیلکلرینه، شهرلرین اوزرلرینه کؤچوب. تبریزه دوشن ساوالانین کؤلگه سی قورخا-قورخا گئری چکیلیر. سهراب طاهر بو شعرینده گؤزل تبریزینی غضب‌لی شهره دؤندرنلره نیفرتینی عکس ائتدیریب. شهرده حیات‌دان قصاص، اؤلومدن اینتیقام آلانلارین سایی چوخالیب. اون یاشلی اوشاق ۵۰ یاشلی کیشی قدر درد داشیییر، قیشین اوغلان چاغیندا بوینونون شرفینی ساتان قوجا دونیایا میدان اوخوویور. اینسانلار زامانلا آیاقلاشا بیلمیر. ساعتی اووجوندا اولان تبریزده اریگیر زامان. گرکسیز آخان سانییه‌لر گیزلی اؤلوملری، فاجعه‌لری گئرچکلشدیریر.\nشهر قاراقاباق اولوب‌دور دئین،\nباخاندا واهیمه باسیر آدامی.\nبلکه ده یایینسین دئیه پلیس‌دن\nگؤزله دانیشماغی اؤیرنیر هامی.\nشاعر ماراق‌لی بیر تصویر یارادیر: دوکانلاردا ویترینه قویولان مانیکئن خانیملار تبریزلیلره گولوش اؤیره‌دیر. آنجاق تبریزلینین قیاص آدلی اؤز گولوشو وار. محکمه‌لرده، زیندانلاردا اینسانلارا عذاب وئرن آغالارا قارشی یؤنلیب بو قصاص گولوشو. توی-دویونله یاسین بیر-بیرینه قاریشدیغی بیر زاماندا اؤز شعرلریله خالقینا دستک اولان سهراب طاهر آنلاری ساییر، صاباحی گؤزلییر – اومیدلری گؤیرده‌جک بیر صاباحی. ائله صاباحی کی، او صاباحین یوللاریندا تیکان، دومانلی گونلر اولماسین. شاعرین آناسینین دردلنه-دردلنه اوغورلو یول آرزولاماسی اصلینده اؤزونون «یارالی» حیاتینین خرونولوگییاسینی ورقله‌مه سیدیر. آنانین گنجلیگی سؤنوب، اوغلانلاری شهید اولوب، اومیدی شاعر اوغلونادیر، او دا قوربته گئدیر. بیر جئیران تک دوزوندن آیری دوشن آنا اؤولادینین وطنیندن، گؤزوندن آیری دوشمه سینه دؤزمور. علاجی یوخدور، بیرجه اونا گوجو چاتیر کی، اوغلونا اؤیود، نصیحت وئرسین، اوغورلار آرزولاسین: باری ائله یاشا کی، گنجلیین اللرده تالان اولماسین. آنانی سارسیدان قوربت یارالاری «اولماسین» شعرینده پوئتیک شکیلده قله‌مه آلینیب. دوغمالارین هیجرانی اولماسا، قوربتین درد-قمی ده بیر قدر آزالار.\nمن ده آیری دوشدوم اؤز وطنیمدن،\nگول اکدیم،\nبیتمه‌دی گول چمنیمده.\nبالام یولا دوشور،\nگئدیر منیم ده،\nقوربت‌ده گونلری توران اولماسین.\nتبریزده یاشایارکن شاعره ق. آذربایجان، باکی بیر آیری جور گؤرسنیر. دیلی بیر قارداشینا موغایات اولماغی اورییندن کئچیریر. جنوبلا شیمال آراسیندا یورغون آتا دؤنن آراز آرتیق اوشویور. شاعر اونو نه قدر اومید یورغانینا بوروسه ده ایللرین آغیرلیغی اؤز ایشینی گؤروب. شاعر آرازا کؤرپو اولماق ایستییر، اونا نغمه یازیر. هردن یالواریر، هردن حددت‌لنیر و بو حسرینی «کؤرپو طالعییم» شعرینده «آرزومون گؤزلری حسرتله دولوب» دئیه‌رک اوریینی بوشالتماغا چالیشیر. بؤیوک شاعریمیز جابیر نووروز یازیر: «... یوکسک آمال آزادلیق عشقی اونون یارادیجیلیغینی موباریزه ایله سیلاهلاندیرمیشدیر. محض بونا گؤره ده اونون یارادیجیلیغی بیر طرف‌دن غضب‌لی، بیر طرف‌دن کؤورک، بیر گؤزو ایله آغلایان، او بیری گؤزو ایله گولن، بیر سترینده ووروشا آتیلان، او بیری سطرینده فریاد قوپاران، بیر نغمه سینده گله‌جه‌یه، ایناما، اومیده چاغیران، او بیری نغمه سینده حسرت تشنه سی اولان یارادیجیلیقدیر». «ایکی طالعییم» شعرینده اوخویوروق:\nقایغیم ایکیلیدیر، ایمضام ایکیلی،\nایکی پایتاختیم وار، یولو ایکیلی.\nایکیلی عمرومو یاشاماق اوچون،\nسینه‌مین اوستوندن بیر یول چکیلیب.\nبو یول هارا گئدیر بئله؟ شاعر «آنام وطن» شعرینده بو سوالا جاواب آختاریر. بو یول شاعرین باجی آدلاندیردیغی قوربته ق. آذربایجانا گئدیر. «آنام وطن، باجیم قوربت» دئین شاعر اؤزونو بورادا قریب سانمیر. هردن «من دوغمایام، یوخسا قوناق» دئیه‌رک ده دوشونجه‌یه دالیر. آنجاق جاواب آیدیندیر. اونون ایکی یوردو، ایکی یولو وار، ایکی گؤزو، ایکی قولو وار. شاعر ایستییر کی، گؤز یاشینا هئچ کس یانماسین. اونون آغلاماسی یانیندا آتا-آناسی اولان اوشاغین ارکؤیونلوک‌دن گؤز یاشی تؤکمه سینه بنزییر. اونون وطنی گؤز یاشینا چئوریلیب قم‌لی گؤزلرینه دولوب. وطنی دوشمن اوچون دویونلو یومروق، غضب‌لی باخیشدیر. وطن کلمه سی آرزویلا، حسرتله، کدرله، نیسگیلله آنیلیر. آنجاق جنوب‌لو موجاهیدلرین، فدایلرین، شاعرلرین، یازیچیلارین، پوبلیسیستلرین «وطن» دئمسیله دیل-دوداق یانیر، وطن آغیزدا آلوولانیر. هئچ کسین وطنی جنوب‌لولارین وطنی قدر یارا آلماییب. «وطن» شعرینده شاعر قوربت‌ده دوستلارینین گولوشونده آختاریر دوغما یوردونو. بو کلمنین دئییلیشینی بیر هیمن کیمی قبول ائدیر.\nمن وطن دئییرم، دینیر آرزولار،\nآیاغا قالخیرام وطن دئینده!\nآخی کؤرپه‌لیک‌دن بو شانلی دیار\nدؤیوش هیمنی کیمی یاشاییر منده!\nدوشمن وطن اوغوللارینی پرن-پرن سالیب. ایرانین موختلیف اراضیلرینه سورگون اولونان، باشقا اؤلکه‌لره موهاجیرت ائد‌ن تورک اوغلوللاری «من اود اوغلو آذرییم» دئمک‌دن چکینمه‌ییب. شاعر اوزاق اؤلکه‌لردن گلن قوشلارین وطنینده مسکن سالماسینی قیسقانجلیقلا قارشیلاییر. اونا اؤز دوغما وطنینده اوزاق گله‌جک‌ده اولسا بئله پای وئره‌جکلرینه اینانیر: یاشاماق کیمی. ایندی سینه سی آل قان ایله لکلنمیش تورپاغی اونا چوخ گؤرورلر. خالق گاه بو، گاه دیگر شاهین نؤکرینه چئوریلیر. خالقی فارسلارین ایچریسینده اریتمه‌یه چالیشیرلار. آنجاق بونو باجارمایاجاقلار.\nمن اود گؤزلو\nمن اود اوغلو آذرییم!\nآذربایجان اؤولادییام!\nیاراسیندان قان سوزولن،\nآرزوسوندان آلوو قوپان\nبیر تورپاغین اؤز آدییام\nاؤز اودویام.\nشاعری آناسی آلوو پوسکورن بیر اؤلکنین تورپاغیندا، دؤیوشلرین اورتاسیندا دونیایا گتیریب. آرازین سویو ایله یویوندوروب. خالقین غضبی، موباریزه روحو، دؤیوش و گولش عادتی شاعرین قانینا کئچیب. اونون وطنینده اؤلن قهر‌مانلار یئنیدن دوغولور. اولی و آخیری اود اولان تورک اوغلو یاراسیندان قان سوزولن بیر تورپاغین آدینی داشیییر. وطنینده کوروغلونون قیلینجینین پاریلتیسی، فوضولینین، خطایینین شیرین سؤزو، قوللاریندا بابکین، مزده‌کیلرین گوجو وار. گاه مغلوب اولموش، گاه قالیب گلمیش آزادلیق اوجاغینین اؤولادیدیر. اونو وطنیندن قووسالار دا، بیلیر کی، انقیلاب ��اشایاجاق. تبریز و تهران دایما صاباحکی غلبسیله بوگونکو مغلوبیتینی حده‌له‌ییب.\nقووون منی بو وطندن،\nزیندانلار دا آلا بیلمز\nاینقیلابی، گوجو مندن!\nسورولسم ده آپاریرام\nاینقیلابی اؤزومله من!\n«پیشورینین هیکلی قارشیسیندا» دایاناراق دوشونجه‌لره دالان سهراب طاهر اونلار ایله بیزی قارداش آدلاندیران، خاریجی ایمپئریالیستلره لعنت یاغدیران اینقیلاب رهبرینین شانینه خوش سؤزلر دئییر. شاعر داش کورسویه چیخاراق خیابانینین یاریمچیق قالمیش نیطقینی تاماملایان، بوتون ایران خالقلارینین آزادلیغی اوچون وطنی آذربایجانی سنگره چئویرن، یازیچیلیقلا برابر سیاسی لیدئر کیمی ده فورمالاشان، هامی اوچون اومید یئری اولان بیر فیرقه یارادان س.ج.پیشورینی تبریزده شاخان بیر ایلدیریم آدلاندیریر. سویویاراق قرانیت هیکله چئوریلمیش بو ایلدیریم آردینجا بؤیوک بیر نسلی آپاردی. آنجاق سهراب طاهر پیشورینین بیر ایلده چوخ ایللرینین یورغونونا چئوریلمیش آیاقلارینین حاضرلانماماسینا تأسف‌لنیر. بیر ایلده چوخ ایللری یوروموش بو آیاقلار قیزیلدان تؤکولوب هیکله چئوریلمه‌یه لاییقدیر. پیشورینین شانلی دوروشو شاعرین دقتینی چکیر. او امیندیر کی، قبر اوسته گلنلر اونون کئچمیشینه باش اییر. گونشه تای اولان بیر فیرقه نین قوروجوسو خالقین یئرده‌کی گونشیدیر. شاعری دوشونجه‌لردن تاریخین یادداشی اویادیر. «تاریخ قالیر» شعرینده کوچه‌لرده، خیابانلاردا پولیسله ووروشدوغو زامانی خاتیرلاییر. الی و گؤزو قانلی ایبلیسله ووروشدوقدان سونرقا «آیاقدا قالماق» هر کسه نسیب اولمور. شاعر یارالی پلنگ کیمی قصاص آلماق ایستییر. زیندانلاردا، سورگونلرده دامغالانمیش، اؤز قانیندا اوزدورولن ایگیدلری خاتیرلاییر. قوللارینداکی زنجیرلر گؤز یاشیندان، قاندان پاسلانیب. شاعر صاباحکی عائله‌لرین بو گونو اونودوب خوش حیات یاشاماسی آرزوسوندادیر. شاعر گله‌جه‌یه اینانیر و اونا دوغرو گئدیر. آنجاق قان یادداشی اونودولمور، تاریخلرده قالیر.\nمن گئدیرم ایر‌لییه!\nسیفتیمه گونش دوغور،\nاولدوز-اولدوز ایشیق سالیر!\nآرخامداسا، سینه سینه\nقان چیلنمیش، اود النمیش\nتاریخ قالیر!\nتاریخ قالیر!\nشاعرین خالقینین قانینی سورانلارین شکلینی بئله گؤرمه‌یه گوجو یوخدور. بو حیات و ویجدان اوغرولاری حاقلاری اولمایان تورپاقدا مسکن سالیبلار. خالقیمیزی کیچیک حساب ائد‌نلر دوشونملیدیرلر کی، بیزیم تاریخیمیز اونلاردان بؤیوک‌دور. فدایلریمیزین شانی، ووقاری دونیا ایله بیردیر. دوشمن گوج اؤلچور، اؤزونه طرفداش تاپیر، ویجدان، شرف اؤلچقسه، اودوزاجاغینی بیلیر. جنوب‌لولارین یاشادیغی تورپاق دده‌دن، بابادان، تا زردوشت‌دن قالما تورپاقدیر. بابکلر دوغان بو تورپاغین اؤلوم زوناسینا چئوریلمه سی شاعری دهشته گتیریر. شاعر اینانیر کی، تورپاقدان گوج آلان اؤولادلاریمیز تورپاغا یئنیدن گوج وئره‌جک‌دیر. شاعر اؤزونو وطنی تبریزه مین یول قوربان وئریر. اونون وطنی ان قدیم و نادیر اینجی کیمی قورونمالیدیر. خیلقتی حیله‌دن یوغرولموش، یولداشی دایما قاتیللر، جانیلر اولموش دوشمن اوچون گله‌جک یوخدور. خالقا توشلادیغی راکئتلر اونون باشداشینا چئوریله‌جک. «ال ساخلا» شعرینین اساس مضمونو دا ائله بوندان عبارت‌دیر:\nگوجو یوخ، ویجدانی، شرفی اؤلچون،\nاوندا زور گله‌جک بو میللت یقین!\nسن بیر گون عمرونو اوزاتماق اوچون\nبیر خال��ی اؤلومه وئرمک ایستدین!\nتبریزین گئن سینه سینده هئچ کسه محل قویمادان گزن دوشمن تورپاغین حددتینی سئزمیر. بوتون اؤلکه نی تالایان بو نامرد هر شئیی خانین خزینه سینه آپاریب، اگر ایستییرسه، وطنیمیزی بو خزینه نین ایچریسینده تاپار. آذربایجان تورپاقلارینی گزدیکجه آیاق یئرلرینده قان ایزی قالیر. «تبریزین سون حکمو» دوشمندن قصاص آلماقدیر. یوردوموزو تالان ائدیب قازانجیندان خانیملارینین بارماقلارینی داش-قاشلا دولدوران، ثروتیمیزی جیبلرینه آخیدان، ائلین دؤولتینه صاحب چیخان، شاعری یوخوسوز قویان دوشمن گلجییندن بیخبردیر. گزدیی بو ائلده اؤلدورولموش فدای بالالاری، نیکنامین اوغلو، ایگید فیرودینین دوغما آناسی و س. یاشاییر، اؤج آلماق اوستونده کؤکلنیر. ایشسیز قوجا فهله ده، قیش روزیسینی مجبورن اؤز اللریله ساتان کندلی ده، اوریی دویون-دویون اولان مکتب‌لی ده قصاصا حاضرلاشیر. یاراسی آلوولو، قانلی تورپاغین اوستونده گزمک‌دن قورخمالیدیر دوشمن. تبریزه آیاق باسمامالیدیر. وطن دوشمن آیاغی دینده اینلییر. بو جنابلار تورپاغی یئنه اؤلچمه‌یه گلیبلر. گؤره سن ایندی کیمه ساتاجاقلار؟ تبریزین اونلارین بؤیوکلرینه سون سؤزو وار:\nمنه اؤیوت وئرمه، گؤزومدن ایتیل!\nتبریزین سون حکمو هله سوندادیر.\nقاییت، سن آغانا بیر خبر یئتیر،\n«تبریز یئنی عصیان قارشیسیندادیر!»\nسهراب طاهرین بوتون حیاتی وطنین آزادلیغی اوغروندا موباریزه‌یه حصر اولونوب. ۱۹۷۲-جی ایلده نشر اولونموش «بوردان بیر آتلی کئچدی» کیتابینین موقددیمه سینده اوخویوروق: «شاعرین یارادیجیلیغیندا ... شرق خالقلارینین میللی-آزادلیق حرکاتی، ایشیق‌لی گله‌جک اوغروندا آردیجیل موباریزه سی اساس یئر توتور» شاعر «جاواب وئرسین تاریخ منه» شعرینده وطنینین اوچ اینقیلاب دؤورونده آلدیغی یارالاری یادا سالیر، غضب‌لنیر. شاعر آرزولارین کؤلگه سینده وطنه اوزانان قارا الین بیلییندن توتور، آت بئلینده تانکا، توپا سینه گریر، اینسانلیغین اوجباتیندان محبوس اولموشلاری چاغیریر. ۱۹۴۶-جی ایلده ووروشا بیلمه‌دی، چونکی موهاجیر حیاتی یاشامالی اولدو. آنجاق سونراکی ایللرده بونون اوزینی آرتیقلاماسی ایله چیخدی. یارادیجیلیغینی موباریزه میدانینا چئویردی. ایندی ایسه تاریخدن حسابات ایستییر. آزادلیق اوغروندا سایسیز-حسابقسیز اینسان اؤلدورولدو. بس قوربانی اولدوغو آزادلیغی هانی؟ خیابانا چیخان شاعر موستشارین یاشادیغی سارایلاری، هتئللری گؤرور و دوشمنین آغزی قانلا کؤپوکلنن قارا قانونلارینا نیفرت یاغدیریر. نفتیمیزه شریک چیخان موشتشارلاری گؤرنده شاعر کیرپییندن دارا چکیلیر. اونون دیلینه قاداغا قویان دوشمن داغ باسیر، شاعرین دیلی یانیر. گؤز گؤره-گؤره تورپاقلاریمیزی اؤز پولوموزلا آلیب-ساتیر، ائویمیزین، عمروموزون ایشیغینی اوغورلاییر، جماعت چیراق یاندیریر. شاعرین ایستدیی تک بو حاقلارین تاپسانماسی دئییل. او ایستییر کی، قد‌ملری تورپاق اوست‌ده آزاد اولسون، اؤز دیلینده دانیشقسین، نغمه اوخوسون، آزادلیغی یاشاماغا ایختیاری اولسون. بؤیوک خالقا خیردا-خیردا حؤرمتلری لاییق بیلمیر. شاعر اؤز الیله ایتیردیی آزادلیغی چاغیریر. اونون خالقینا آزادلیق هئچ واخت باغیشلانماییب، آزادلیغی وئرمیرلر، لاییق اولان اونو قازانیر. جنوب‌لولار قارنینین چؤریینی سلاحا دییشیر. شاعر سلاحینین گوله سینی گؤزلرینین گیله سیندن دولدوروب. دلیک-دئشیک بایراغی باشی اوست‌ده قالدیریب. آرتیق تاریخدن «آزادلیغیم هانی» دئیه سوروشمور. ساده‌جه اولو تاریخین اونون وطنینی تانیماسینی ایستییر. بوردا آغیر بیر اوزلشمه وار. تبریزین کوچه‌لرینده ساکیت آددیملایان هر بیر کسین گؤرونوشو داخیلی عالمی ایله تضاد ایچریسینده‌دیر. او اینسانلار دا شاعر کیمی حاق یولوندا گولللنمیی گؤزه آلیب. هامی اویانیب، حاقینی تانیییر. اونو سسله‌مه‌یه آز قالیب.\nبو یوروشون، بو هوجومون\nآدی بیل کی، «سونونجو»دور،\nکیم ووروشور، جوشوب یانیر،\nکیم ووروشور، کیم اینانیر\nگله‌جک ده اونونکودور!\nشاعر اود پالتارلی، اود نغمه‌لی، اود تاریخلی وطنینه، اونون ساده، اما موباریز اینسانلارینا گوونیر. بعضا ده بیر نیگارانلیق چؤکور قلبینه. گونشین رنگینین دییشیکلیینده بئله معنا آختاریر. گونش چوخ سارالیب، بولودلار دا دولوب، هم ده قارالیب. «نیگارانام» دئین شاعر دوشونجه‌یه دالیر: گؤره سن بو سحر کیم گولللنیب؟ کیم کیمدن اینتیقام آلیب؟ شاختالی گئجه‌ده هانسی ایمکانسیز چؤلده قالیب؟ پریشان بیر حالدا سحرین آچیلماسینا شاهیدلیک ائدیر وطنیندن نیگاران، نیسگیل‌لی شاعر. آتاسی آزادلیق موجاهیدی ایدی، اؤزو ده اینقیلابا قوشولدو، اما آخیرا قدر تبریزده قالماغا قویمادیلار. گوناه اؤزونده اولماسا بئله بوتون عمرو بویو بونون عذابینی چک‌دی. هله طلبه اولارکن ووروشماغین دادینی بیلمیشدی. خوسروو روزبه ین شکلی جیبیندن چیخدیغینا گؤره محکمه قاباغیندا دورموشدو. همین گون حقیقت سوسوردو، عدالت اتهام اولونوردو. ایریلیک دوزلوک‌دن اینتیقام آلیردی. جنوب‌داکی «آزاد» یاشاماق آدلاندیریلان حیات محبس‌دن آغیردیر. اینقیلاب‌دان سونراکی ایللرده یاشایانلار، موبارزه‌لرینی موختلیف یوللارلا داوام ائتدیرنلر «صاباحین بو گونه سلامییام من» دئییر. شاعر همین نسلی آزاد دؤورانین، آتادان سونرا یاشانان اؤمرون و دؤیوشن تاریخین داوامی حساب ائدیر. وطن یولوندا قوربان گئدنلر، بیر عؤمور زیندان حیاتی یاشایانلار امین اولسون کی، وطنه آزادلیق گتیره‌جک ایگیدلر صاباح‌دان بو گونه سلام گؤندریر.","num_words":4044,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":140194.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"XIII-XV ƏSRLƏR TÜRK ƏDƏBİYYATINDA RƏNGLƏRİN MİFİK ANLAMI ۱۳و۱۵-جی عصرلر تورک ادبیاتیندا رنگلرین میفیک آنلامی\nمجله خداآفرین\nkhudafarin@yahoo.com 00989192281916 00989192281916\nصفحه اصلی\nآرشیو مجله\nسرمقاله\nفرهنگ\nادبیات\nدرباره ما\nتماس با ما\nBizim haqqımızda\nClose Menu\nXIII-XV ƏSRLƏR TÜRK ƏDƏBİYYATINDA RƏNGLƏRİN MİFİK ANLAMI ۱۳و۱۵-جی عصرلر تورک ادبیاتیندا رنگلرین میفیک آنلامی\nفریده هیجران (ولیئوا)\nاین آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید\nFəridə Hicran (Vəliyeva) dosent filologiya üzrə fəlsəfə doktoru\nبرگردان : دکتر حسین شرقی دره جک\nآچار سؤزلر: پوئزییا، رنگ، تصووف، میفولوگییا، شامانیزم، تفککور، طبیعت، شاعر\nخلاصه\n۱۳-جو-۱۵-جی عصرلر تورک ادبیاتی تکجه بدیعی دوشونجه‌نین دئییل، هم ده فلسفی فیکرین اساس تظاهر و ایفاده واسطه‌سی اولموش‌دور. بو چاغلاردا یاشاییب-یاراتمیش سؤز سنتکارلاری چوخ واخت بیرباشا، آچیق دئیه بیلمدیکلرینی پوئتیک رمزلرین جازیبدار پرده‌سی آلتیندا، اینجه، ظریف دویغولار و بدیعی اوبرازلارلا ایفاده ائتمیش، حاق‌سیزلیق و عدالت‌سی��لییه قارشی اعتراض سسلرینی اوجالتمیش، آزادلیق آرزولارینی سیمووللار واسطه‌سیله ایفاده ائتمیشلر. ادبیات‌دا، خصوصیله پوئزییادا ان چوخ ایشله‌نه‌ن بئله رمزلردن بیری ده طبیعت، اونداکی رنگلر و رنگلره وئریله‌ن آنلاملاردیر.\nقئید ائدک کی، عمومیتله، طبیعت حادثه‌لرینه مراجعت، اونون ان رنگارنگ بویالارلا تصویری، مؤلفین چاتدیرماق ایستدیی احوال-روحیه و اساس متلبین داها تأثیرلی ایللوستراسییاسی، حتی اوبرازلارین کاراکتئرینده‌کی چالارلارین آیدین وئریلمه‌سینده رنگلردن ایستیفاده پوئزییادا چوخ گئنیش یاییلمیش‌دیر. بو مقاله‌ده ۱۳-جو-۱۵-جی عصرلر تورک شعرینده رنگلرین منالاندیریلماسی، اونلارین میفیک آنلامیندان ایستیفاده اؤزل‌لیکلری و مؤوضویا یاناشما ایستیقامتلرینی دؤورون ان سجیوی سنتکارلارینین یارادیجلییقلاری اساسیندا آراشدیرماغا چالیشمیشیق.\nتدقیقات زامانی آراش‌دیریلان مؤوزونون تام احاطه اولونماسی اوچون دؤورون اساس ادبی پرینسیپ و ایستیقامتلرینی اؤز یارادیجلییقلاریندا عکس ائتدیرمیش یازارلارین اثرلریندن نومونه‌لر وئریلمیش، مووافیق تدقیقاتلارا مراجعت اولونموش و گلدییمیز قناعتلری اساسلاندیرماق اوچون ایستینادلار وئریلمیش‌دیر.\nاؤزوندن اوولکی ارث‌دن بهره‌لنه‌ن، قدیم و زنگین ادبی عنعنه‌لر اوزرینده یئتیشه‌ن، یئتکینلشه‌ن ۱۳-جو-۱۵-جی عصرلر تورک ادبیاتی منسوب اولدوغو، داها دقیق ایفاده ائتسک، واریثی اولدوغو بو خزینه‌دن قیدالاندیغی کیمی، اونا اؤز تؤهفه‌سینی ده وئرمیش‌دیر. طبیعی کی، حتی ان رئال گئرچک‌لیکلرین بدیعی ایفاده‌سینه اؤرنک اولا بیله‌جک پوئزییا نومونه‌لرینده ده دؤورون، زامانین ادبی-بدیعی و ائستئتیک طلبلرینه اویغون اولاراق تصووفون تأثیری حیسس اولونور. سؤز سنتکارلارینین بدیعی اؤرنکلرینده دونیانین یارانماسینا، یارادانلا بشرین قارشلییقلی موناسیبتینه، حتی دؤورون سیاسی-اجتماعی حادثه‌لرینه موناسیبت‌ده ده تصووف دونیاگؤروشو اساس یئر توتور و بونو داها چوخ رمز و سیمووللارین گئنیش ایستیفاده‌سینده، «اؤرتولو دیل»این اوستونلوک تشکیل ائتمه‌سینده آچیق-آیدین گؤروروک. تصووف ادبیاتیندا ان گئنیش یاییلمیش رمزلر سیراسیندا رنگلرین ایفاده ائتدیی موبهه‌م، سیرلی آنلاملار دا موهوم یئر توتور.\nروزیگاریمی عشق ائتدی قارا، یا اولدو دود،\nهیجر چون قم دوزخیندن سالدی ویرانمه اود.\n(۱۵، ص.۳۴)\n۱۵-جی عصر تورک حکمدار-شاعری حسین بایقارادان گتیردییمیز بو بئیت‌ده شاعر آشیقین دیلی ایله دئییر کی، هیجران قم جهنمیندن خارابا قالمیش «(جان( ائویمه» اود سالدی، گذرانیم قارا اولدو و توستویه دؤندو. بورادا بیر بیت داخیلینده سانکی بیر «سوژئت» ایشلنیلمیش‌دیر. هیجران آشیقین ویرانه قالمیش جان ائوینه اود سالیر، یانغین باش وئریر و توستو چیخیر. بورادا، طبیعی کی، «توستو»نون رنگینه ده ایشاره ائدیلمیش‌دیر.\nموطلق قئید ائتمک لازیم‌دیر کی، رنگلرین بیرباشا معنالاریندان باشقا میفیک، دینی، رمزی معنا داشیماسی هله قدیم تورک تفککور اؤرنکلرینده ده موشاهیده اولونور. بئله کی، اولو تورکون اوزاق کئچمیشینه بویلانارکه‌ن سلفلریمیزین ایدراک خزینه‌سینده‌کی حیکمت دولو دیرلری آراسیندا طبیعتین ائجازکارلیغینی موختلیف چالارلارلا عکس ائتدیره‌ن رنگلره ده لاقئید قالمادیقلارینی ایزلییریک. حیاتین بوتون ساحه‌لری��ه حسساس‌لیقلا یاناشان و ان اینجه متلبلری آراشدیرماغا جهد ائد‌ن اولو سویداشلاریمیزین تفککورونده میفولوژی آنلاییشلار و اونلارین معنا توتومو سونراکی نسیللرین ده بدیعی-پوئتیک یارادیجلییغینا بو و یا دیگر درجه‌ده تأثیرینی گؤسترمیش‌دیر.\nخالقین شیفاهی تفککورو بوتون ساحه‌لرده آپاریجی مئیار اولدوغو کیمی، رنگلرین میفیک آنلاملارینین آچیلماسیندا دا اؤز حیکمتینی اسیرگممیش‌دیر. خالقین سینامالاری بو باخیم‌دان داها کسرلی اینانجلاری آشکارا چیخاریر. اجدادلاریمیزین ان قدیم دوشونجه طرزینی، حیاتا باخیش و حادثه‌لره موناسیبتینی عکس ائتدیره‌ن سینامالار رنگلرین ده بعضی جهتلرینی آچیر. بورادا، طبیعی کی، رنگلرین آهنگی و اینسانلارا بخش ائتدیی موثبت و یا منفی ائنئرژی ده اساس رول اویناییر. رنگلرله باغلی موحاکیمه یورودرکن ایلک اؤنجه کایناتین یارانماسی حاقینداکی تسووورلر، او جمله‌دن زردوشت فلسفه‌سینده گؤستریلدیی کیمی، وارلیغین عکس‌لیکلر اوزرینده دوزه‌نله‌نمه‌سی مسئله‌سی یادا دوشور.\nقدیم تورک تفککورونده رنگلرین اؤز بیرباشا معنالاریندان باشقا، فلسفی چالار داشیماسینا ایلک تورک ائپوسلاریندا دا راست گلیریک. عمومیتله، تورک قاورامیندا رنگلرین منالاندیریلماسینی آراش‌دیرماق اوچون ایلک اؤنجه میفولوژی قایناقلارا، افسانه و روایتلره، داستان و ائپوسلارا، ایلکین یازلیی منبع‌لره باش وورماق لازیم‌دیر. بو معنادا اورخون-یئنی‌سئی عابده‌لری، کیتابی-دده قورقود داستانلاری، ماناس داستانی و س. قیمت‌لی منبلردندیر. تورک میفولوژی متنلرینده حتی تانری آدلارینا علاوه اولونان رنگ آدلاری دا تا قدیم‌دن تورکلرین رنگلرین ماهیتینه وئردیکلری دیری بیر داها تصدیق ائدیر. مثلاً، معلوم‌دور کی، قدیم آلتای تورکلرینین میفولوژی متنلرینده تانری قارا خان کیمی تقدیم اولونور. قدیم تورکلر گؤی تانرینین ایسه «آغ خان، قیزیل خان، ساری (قارا)خان، یاشیل خان آدلاریندا» (۱) دؤرد اوغلو اولدوغونا اینانمیشلار. بعضی تورک طایفالاریندا ایسه تانری، یارادیجی «بیاض یارادیجی»، «آغ آنا» دئیه قئید ائدیلیر. تورکلرین یاشادیقلاری جوغرافی آرئال‌دا آنوماستیک واحیدلرین – دنیز، داغ آدلارینین ترکیبینده ده رنگلرین ایشله‌نمه‌سی ماراق دوغورور و البته کی، آیریجا موستقیل تدقیقاتین مؤوضوسودور. مثلاً: قارا دنیز، قیرمیزی دنیز، آغ دنیز، گؤی دنیز و س. تدقیقاتلاردا گؤستریلیر کی، «تورکلرین کوسموقونیک سیستئمینده دؤرد ایستیقامت اؤزونو گؤستریر.\nبو اساس دؤرد ایستیقامتین اؤزلرینه مخصوص رنگلری واردیر: شیمالین رنگی قارا، جنوبون قیزیلی، شرقین گؤی ماوی‌سی، بعضا یاشیل، قربین ایسه آغدیر. ساری رنگ ایسه دونیانین مرکزینین گؤستریجی‌سیدیر» (۲).\nایبتیدای یارادیلیش و باشلانغیج تصووورلری ایکی عکس معنا ایفاده ائد‌ن آغ و قارا رنگلرینین میفولوژی آنلامینی دا آچیقلاییر. آغ - کاینات‌دا ایشیقلی بیر عالمین، یعنی یئر اوزرینده‌کی خؤشبخت بیر حیاتین رمزیدیر. قدیم تورک داستانی «کیتاب دده قورقود»دا آغ عینی زاماندا «هوندور»، «اوجا»، «قلبی» معنالارینی دا بیلدیریر. داستاندا آغ رنگین سئمانتیک سیموولیکاسینا دایر دیرلی تدقیقاتین مؤلفی اولان پروفسور بهلول عبدالله نین دا عمومیتله، تورک تفککورونده، شامانیزم‌ده آغین ایفاده اوبیئکتلری حاقیندا ماراقلی فیکیرلرینه راس�� گلیریک: «آلتای شامانیزمینده آغ رنگ، عمومیتله ایلاهه‌لره مخصوص بیلیندییندن شامانلار دا آغ رنگ‌لی پالتار گئییرلر. یئنه ده ائله آلتالییلارین یارادیلیش افسانه‌لرینده بیر آغ آنادان دا سؤز گئدیر. تانری اولگئن دونیانی یاراتماق حاقیندا دوشونرکه‌ن سو ایچیندن بیردن-بیره آغ آنا گؤرونور و ایشی نئجه گؤرمیی اولگئنه باشا سالیر. «آغ» سؤزو همچینین «جننت» آنلامیندا ایشلنیر. جننت‌ده ظن اولونان تانریلار دا «آغتو» آدلانیر. یعنی «آغلیلار». بو دا رنگی آغاپپاق اولماق دئمک‌دیر. ایناما گؤره، آغتولار گؤیون اوچونجو قاتیندا اوتورورلار» (۳، ۲۱۲(. زردوست فلسفه‌سینده یئرین آلتینداکی قاران‌لیق عالمین اینیکاسی اولان قارا ایسه «کیتابی-دده قورقود» عابده‌سینده و عمومیتله، قدیم تورک یازلیی عابده‌لرینده رنگله یاناشی، «تورپاق»، «یئر»، «بؤیوک» معنالارینی دا ایفاده ائتمیش‌دیر. «آغ-قارا» رنگ چالارلارینین اؤزونده بیر عکس‌لیک، تضاد و ضدیت اولدوغوندان بو مفهوملار مووافیق اولاراق «گؤی - یئر»، «خیر - شر»، «تمیز، خیرخواه روح - بدخواه روح»، «خوشبخت‌لیک - بدبخت‌لیک»، «موفقیت - اوغورسوزلوق»، «سئوینج - کدر» آنلاملاریندا دا قاورانیلمیش‌دیر.\nچوخ گومان کی، قارا رنگ هم ده تورپاغی و هر بیر اینسان اؤولادی اوچون قاچیلماز اولان اؤلومو تمثیل ائتدیینه گؤره عینی زاماندا دا گوجو سیموولیزه ائدیر. و قریبه‌دیر کی، اوزاق شرق خالقلاریندا ایسه قارا رنگ خوشبخت‌لیک و سادتین رنگی حساب اولونور، حتی بعضی دیارلاردا رنگلرین شاهی ساییلیر.\nرنگلرین اینسانین ایلکین تصووورونده بو جور یئر آلماسی، رنگ چالارلارینین حیاتی درکئتمه تصووورلری ایله باغلی منالاندیریلماسی و منیمسنیلمه‌سی اینسانلارین طبیعتی آنلاماق ایستییندن ایر‌لی گلمیش‌دیر. بئله کی، رنگلر موختلیف چالارلاردا اولدوغو کیمی موختلیف معنالاری دا ایفاده ائتمیش‌دیر. تورک میفولوژی تفککورونده درین ایزلری اولان گؤی رنگ بیر چوخ چالارلارینا گؤره موختلیف دؤورلرده اؤزونده آیری-آیری معنالاری بیرلشدیرمیش‌دیر. تورکون تاریخینده قارا و گؤی رنگلرین ماته‌م رنگی کیمی قبول ائدیلمه‌سی میره‌لی سئییدووون آراش‌دیرمالاریندا جوخ ماراقلی دلیللرله تصدیقینی تاپیر (۴). بو گون ده یاس مراسیملرینده گؤی و قارا گئیینمک عنعنه‌سی یاشاماق‌دادیر. لاکین بو باخیش معین مخز و منبع‌لرده اؤز ایلکین یوزومونو دییشیر. بونون اساس سببینی رنگلرین چالاریندا و همین رنگین هانسی اشیایا عایید اولماسیندا آختارماق داها رئال گؤرونردی. بیر جوخ افسانه‌لره اوز توتان تدقیقاتجی میرع‌لی سید اوو گؤستریر کی، سمرقندده امیر تئیمورون مقبره‌سینین زیارتی زامانی اوردا گؤی رنگ‌لی بؤیوک بیر مرمر داش دقتی جلب ائدیر و زیارت‌چی داشلا ماراقلانان زامان اونا بیل‌دیریرلر کی، بو گؤی داش امیر تئیمورون خاقان‌لیق داشیدیر. امیر تئیمور حتی سفره چیخان واختلاریندا بو داشی باغلی یئرده ساخلایارمیش، چونکی اوندا بئله بیر اینام قطعیلشیبمیش کی، بو گؤی داشین اوستونه کیم چیخسا خاقان اولار. بو اینانج طبیعی کی، گؤی رنگین گؤیله، داها دوغروسو، گؤی تانری‌سی ایله ایلگلیی اولدوغوندان ایر‌لی گلیر. آخی اسکی تورک خالقلارینین اینامینا گؤره گؤی - خاقان‌لیق، خوشبخت‌لیک گتیررمیش و گؤی رنگ ده همیشه گؤیله، گؤی تانری‌سی ایله باغلی ایشلنمیش‌دیر (۴، ص.۲۶۵). ائله محض گؤیون، حدودسوز سمانین، نهایت‌سیز دنیزین و سویون رنگی اولدوغو اوچون گؤی رنگ هم ده سرحدسیزلیین سیموولو حساب ائدیلیر.\nتورک میفیک تفککورونده‌کی رنگلردن دانیشارکه‌ن یاشیل رنگی ده خصوصی قئید ائتمک لازیم‌دیر. ساکیت‌لیک، راحت‌لیق، دینج‌لیک، سوله، اینام، اعتبار، آرزو، موراد، ایستک کیمی معنالاندیریلان یازیل رنگین ده سؤز صنعتینده چئشیدلی مقاملاردا ایشله‌نمه‌سینه راست گلینیر. اسکی افسانه‌لردن بیرینده بئله بیر فیکیر وورغولانیر کی، بوخوتئکینین یوخودا گؤردویو آغ گئییم‌لی قوجا اونا یاشیل بیر یئشیم داشی وئریر و دئییر کی، داش سیزده اولدوقجا سیز حاکم اولاجاق‌سیز. بورادا داش کولتو ایله یاناشی، رنگ سیموولیکاسینا دقت ده آیدین سئزیلیر. آغ گئییم‌لی قوجا و یاشیل رنگ‌لی یئشیم داشی و س. بوتون بو موقاییسه‌لر بیر داها تصدیقلییر کی، تاریخ بویو رنگلرین چالارلاری اسکی تورک قبیله‌لری طرفیندن دقته آلینیب، یوزوملار آراسینداکی فرقلر نظردن قاچماییب.\n۱۵-جی عصر تورک دیوان ادبیاتینین نماینده‌سی احمد داینین ده آشاغیداکی بئیتلریندن آیدین اولور کی، یاشیل رنگ گنج‌لیک، طراوت، خوش گون-گوزران معنالارینی دا ایفاده ائتمیش‌دیر.\nدون یاشیل هارا گئیوردی گولسیتان گول-گون کابا\nایشبوگون آندان ایواز -حرای موغایلان ائیلدی. (۱۴، ص.۴۷)\nو یا:\nهر آغاج کیم یاشیل آتلاس هیلاتئ شوکر ائتمدی\nاوش هازان ییلی توتوب سویدو وو اوریان ائیلئدی. (۱۴، ص.۴۷)\nایکینجی بئیت‌ده شاعر گؤستریر کی، یاشیل آتلاس گئیینه‌ن و فیراوان حالینا شوکر ائتمه‌یه‌ن آغجلاری پاییز یئلی لوت-اوریان ائل‌دی، یعنی بوللوق-برکت رمزی اولان یاشیل پالتارینی الیندن آلدی.\nایستر شیفاهی، ایسترسه ده یازلیی سؤز صنعتینده ان چوخ ایستیفاده اولونان رنگلردن بیری ده قیرمیزی رنگ‌دیر.\nآلمانین یوزون کیزاتردی نوکتئدئن بادی-حازان\nایللئ نارون غصه باغرینی کان ائیلئدی.\n(۱۴، ص.۴۷)\nقیرمیزی رنگ هم قدیم عابده‌لریمیزده، هم ۱۳-جو-۱۵-جی عصرلر تورک ادبیاتیندا سئوگی، سئوینج، شادلیق، خوش گون، اوغور، موباریزه، توی-دویون، بایرام رمزی کیمی ایشلنمیش‌دیر. بوندان باشقا، قیرمیزی گونشی، اودو، آلووو، قانی آسسوسیاسییا ائتدیریر، خوشبخت‌لیگی تمثیل ائدیر. کلاسسیک ادبیات‌دا سئوگیلینین گؤزللیینین تصویرینده، خصوصیله ده دوداقلار و یاناقلارین پوئتیک سؤزله رسمی چکیلرکن، بعضا ایسه حسرتی، آیرلییق دردینی اوخوجویا داها تأثیرلی بویالارلا چاتدیرماق ایستدیک‌ده قیرمیزی رنگ‌دن گئنیش ایستیفاده اولونموش‌دور. مثلاً:\nعالمه نئوروز سلطان اولدو ایستیقلال ایلئ،\nکئندیی گولسئن دوناتتی کیرمیزییلا آل ایلئ. (۱۲، ص. ۱۲۹)\nقدیم تورکلرین تفککور و اینانجلاریندا ان چوخ موباحثه و ضدیت‌لی فیکیرلر دوغوران رنگ ایسه ساری رنگ‌دیر. ساری – هم دونیانین مرکزی، هم حاکمیت، گوج و قیزیلین رمزی کیمی آنلاشیلمیش، هم ده منفی معنا چالارلارینی داشیمیش‌دیر. بئله کی، بو رنگ خسته‌لیگی، دوشمه‌ن‌چلییگی، خیانتی، فلاکت، نیفرت و پیس‌لیگی ده ایفاده ائتمیش‌دیر.\nآیوانین بئنزین سارارتدی اول تورونجون قابغابی\nبئنزئر او آنی گؤروب یادی زینیه‌دان ائیلئ‌دی. (۱۴، ص.۴۷(\nعمومیتله، ایستر خالق ادبیاتیندا، ایسترسه ده بدیعی ادبیات‌دا رنگلرین خصوصی مؤوقعیی همیشه وورغولانمیش، یعنی خالقین رنگلر عالمینه موناسیبتینه دایم آیدین‌لیق گتیریلمیش‌دیر.\nبشر اؤولادینین سوسیال-فلسفی، بدیعی-میفولوژی تفککورونون فورمالاشدیغی واخت‌دان رنگ چالارلارینا خصوصی میفیک موناسیبتی اولوب. چونکی رنگلر اینسانین دونیانی تانیما و درکئتمه پروسئسینده ان چوخ ایستیفاده ائدیله‌ن عنصورلردندیر.\nرنگلرین میفیک آنلامی ایله باغلی بو تسووورلر، حیسس و دویغولارین تصویرینده رنگلردن گئنیش ایستیفاده‌یه بدیعی ادبیات‌دا، خصوصیله قدیم تاریخه و زنگین عنعنه‌لره مالیک اولان تورک تصووف شعیرینده تئز-تئز راست گلیریک. حتی تدقیقات‌چیلار رنگلری کلاسسیک شعیرین آیریلماز بیر پارچاسی حساب ائدیرلر (۵، ص.۳۹۴). دیوان ادبیاتی شاعرلری رنگلرین ایفاده ائتدیی رنگارنگ معنا یوکلریندن ایستیفاده ائد‌رک شعیرلرینه زنگین‌لیک قاتمیشلار. الوانی شیرازی، مسیحی، علیشیر نوای، شیخی، حسین بایقارا، یونوس امره کیمی اورتا عصرین بیر جوخ دیرلی تصووف شاعرلرینین اثرلرینده رنگلرین معنا چالارلاری و اونلارین میفیک آنلاملاری جوخ ماراقلی و رنگارنگ میصراعلاردا عکسینی تاپمیش‌دیر.\nشیخی تخل‌لوسو ایله شعیرلر یازان مشهور گؤز حکیمی یوسیف سینان دا دیوانیندا رنگلرین ماهیتینه خالق حیکمتلری پریزماسیندان باخیر. اونون رنگلرله باغلی دوشونجه‌سینده گئنئتیک کودلار دده قورقود داستانیندا یئر آلان فیکیرلرله سسلشیر. دده قورقود داستانیندا، «قام بؤره‌نین اوغلی بام‌سی بئیرک بویونو بیان ائدک، خانیم هئی» بویونا نظر سالاق: «بئیرک بوندان کئچدی. اولو قیز قارداشلاری یانینا گل‌دی. باقدی گؤردی قیز قارداشلاری قارالی-گؤگ‌لو اوتورارلار. چاغیریب بئیرک سویلار، گؤرلیم، خانیم، نه سویلر.\nآیدیر:\nآلان صاباح یئریندن توران قیزلار!\nآغ اوتاغی قویوبان قارا اوتاغا گیره‌ن قیزلار!\nآغ جیقاریب قارا گئیه‌ن قیزلار!»\n(۶، ص.۸۰)\nگؤروندویو کیمی، قارا و گؤی رنگلر ماتمین، یاسین رمزی کیمی آنلاشیلیر. آرتیق بئیریین اؤلوموندن امین اولموش باجیلاری «آغ چیخاریب قارا گئییرلر»، «آغ اوتاغی قویوب قارا اوتاق‌دا اوتورورلار»، یعنی یاس ساخلاییرلار. ماراقلی و تقدیرلاییق‌دیر کی، داستاندا بیرباشا «یاس ساخلادیلار» دئییلمیر، پوئتیک تفککورون، بدیعی دوشونجه‌نین دیلی ایله دانیشیلیر. دده قورقود بویلاریندا بئله مقاملارا تئز-تئز راست گلیریک. «قازان بگ اوغلی اوروز بگین توتساق اولدیغی بویی بیان ائدر، خانیم، هئی!» بویوندا اسیر دوشن و اعداما محکوم ائدیله‌ن اوروز آتاسی ایله گؤروشونده اونا اورک-دیرک وئره‌رک دئییر:\nآنام منیم اوجون گؤگ گئییب قارا سارینسون\nقالین اوغوز ائلینده یاسیم توتسون!\n(۶، ص.۷۵)\nتصووف شعرینده قارا رنگه ایلاهی بیر آنلام دا علاوه اولونموش‌دور. بو ایسه هر شئیدن اول قارا رنگین طبیعت‌ده‌کی یئرده قالان بوتون رنگلری اودا بیلمک قابیلیتینه اساس‌لانیر. چونکی بوتون رنگلری اودا بیلمک اؤزلویونده بیر رنگ‌سیزلیک‌دیر و بو خصوصیت ده تصووف ادبیاتیندا «ذات ایلاهینین» و سالیکین نفسینین کامیل‌لیگی ایله قارشیلاشدیریلیر. قریبه‌دیر کی، بعضی صوفی طریقتلرینده، مثلاً کوبروییه‌لیک‌ده قارا رنگ نور، ایشیق منبعیی کیمی آنلاشیلیر (۶، ص.۱۷۹۵).\nکامو بیر نوردور اشباح او ارواح\nبو هامرا گئرجی رئنگین دو‌دی ایقداح. (۱۱، ص.۱۵۱)\nتورک شاعری الوانی شیرازی قارانی بوتون رنگلرین شاهی حساب ائدیر. شاعر بورادا یارادانلا باغلی آلیره ده ایشاره ائدیر:\nکیزیل رئنگئ یئشیل رئنگئ اینانماز\nکارادان اؤزگئ رئنگی رئنگ سانماز.\nکاتیندا جوملئ رئنگ آنون کارادور\nیارادیجی آنا اویلا یارادیر.\n(۱۱، ص.۲۰۴(\nیئری گلمیشکه‌ن دئیک کی، تصووف ادبیاتیندا دقتی جلب ائد‌ن مسئله‌لردن بیری ده نفس مرتبه‌لرینین هر بیرینین اؤزونمخصوص رنگ‌ده تصویر ائدیلمه‌سیدیر. معلوم‌دور کی، تصووف‌ده مورید معنوی کامیللشمه یولوندان بیر نئچه مرتبه‌دن کئچمه‌لیدیر. بو یول‌دا ایلک مرتبه اولان «نفس اماره» اینسانین حیوانی بیر شهوتین تأثیری آلتیندا یاشادیغی، لاکین بو حال‌دان قورتولماق اوچون قلبینده گوجلو بیر آرزونون باش قالدیردیغی بیر پیلله‌دیر. بو مرتبه‌نین رنگی ماویدیر (۱۶). ایکینجی مرتبه «نفس لووامه» آدلانیر و داها یوکسک ایدراک سوییه‌سینه قالخان مورشید بو مرتبه‌ده آرتیق آییب سایدیغی دوشونجه و حرکتلرینه گؤره پئشمان‌لیق حیسسی کئچیریر. بو مرتبه‌نین رنگی ایسه قیرمیزیدیر. بئله‌لیکله، اوچونجو مرتبه‌نین رنگی ساری، دؤردونجونون رنگی آغ، بئشینجینین یاشیل، آلتینجینین قارا، سونونجو – یئددینجی مرتبه‌نین رنگی ایسه رنگ‌سیزلیک‌دیر.\nتدقیقات‌چی ماحموت کاپلان «اسرار ده ده دیوانیندا رئنک`لئر» مقاله‌سینده اسرار دده‌نین شعرلرینده ده قارا رنگ‌دن گئنیش ایستیفاده اولوندوغو قئید ائدیلیر. تدقیقات‌چی خصوصی اولاراق قئید ائدیر کی، هر بیر شاعر کیمی اسرار ده ده ده زولف، کاکیل، خط کیمی سئوگیلینین گؤزل‌لیک ائلئمئنتلرینی گؤستررکن بو مفهوملارین تصووفی آنلاملارینین ایفاده‌سی زامانی اونلارین قارا رنگله علاقه‌سینه ده چوخ اینجه شکیل‌ده توخونموش‌دور.\nبعضی صوفی ادبیات‌دا ایسه گؤستریلیر کی، قارا رنگ نئجه مجهولدورسا، تانرینین ذاتی دا او جور مجهوللوغا بورونموش‌دور.\n۱۵-جی عصر تورک شاعری شیخی پوئزییاسیندا دا قارا رنگین عینی معنادا ایشلندیینی گؤروروک. سینانددین یوسیف گرمییانی شیخی کوتاهییه‌ده دونیایا گلمیش، سونرا ایسه ایرانا گئده‌رک، تحصیلینی اورادا تاماملامیش‌دیر. شیخی گئرمییان بیلریندن اولان یاقوب بیله مصطفی چلبییه قصیده‌لر ده حصر ائتمیش‌دیر. اؤلوم تاریخی ۱۴۲۸-جی ایل کیمی قتیلشمیش و مزارینین کوتاهییه یاخینلیغینداکی دوملوپیناردا یئرلشدیی ده گؤستریلمیش‌دیر. بیر جوخ منبع‌لرده شاعرین سید شریف ایله یاخین‌لیغی، نظامی گنجوی و حافیظ شیرازینین تأثیریندن بهرلندیی ده وورغولانیر. شیخینین «کنزالمنافی، فی آحوالی امزیج و طبایع» ، «دورر ال عقاید و کلی صایکی وغایت» کیمی اثرلری علم عالمینه معلوم‌دور. طبیعی کی، اثرلرینین بؤیوک بیر حیصه‌سی طیببی مضمون داشیییر، «دیوان»ی، «خارنامه» و «خسروو و شیرین» ترجومه‌سی ایسه اونو اوستاد بیر شاعر کیمی تانیتمیش‌دیر. حتی «خارنامه» اثری عثمانلی ادبیاتیندا ایلک هجو اثری کیمی قیمتلندیریلیر. شیخی دیوانی ایسه ایستانبول اونیوئرسیتئتینین پروفسورو عالی نیهات ترلان طرفیندن آراش‌دیریلاراق نیظاما سالینیب نشر ائدیلمیش‌دیر.\nشیخینین قارا رنگین معنالاندیرلماسینی عکس ائتدیره‌ن بیتلریندن بیرینده دئییر:\nگیدی گئجه بو ماتم ایجین جببه سیاه\nدئرت ایله گؤگه بویادی کانینی صبحگاه.\n(۸، ص.۲۱)\nبورادا شاعر قارا (سیاه) سؤزونو ایضافت ترکیبی داخیلینده، بدیعی تعیین کیمی ایشلتمیش، گئجه‌نین قارا رنگ‌ده اولماسینی بدیعی شکیل‌ده اساسلاندیرمیش و ماراقلی پوئتیک فیق��ر اولان حسن تعلیل (سببین گؤزل‌لیگی) یاراتمیش‌دیر. معلوم‌دور کی، «جوببه» عرب سؤزو اولوب اوستدن گئییله‌ن اوزون اتک‌لی، ائنلی، دویمه‌سیز گئییمین آدیدیر. شیخی یازیر کی، گئجه بو ماتم اوچون «قارا جوببه» گئیینمیش‌دیر. گؤروندویو کیمی، شاعر گؤی رنگی ده قارا کیمی درد، ماتم رمزی کیمی وئرمیش‌دیر. آشیق صبح چاغی درددن قانینی گؤی رنگه بویاییر. شیخی پوئزییاسیندا رنگلرین دورلو چالارلارینا دا ایشاره‌لر ائدیلمیش‌دیر.\nصابر او کاراریمی کومادی زولفون او گؤزون\nباغلانوبئن بو کارا گیوبئن اول آلایی (۸، ص.۴)\nکلاسسیک شعرده زولفون قارانلیق و قارا رنگی بیلدیرمه‌سی معلوم‌دور. شیخینین شعرینده ایسه ماراقلی پارالئل‌لیک یارادیلمیش‌دیر: زولف -گؤز، قارا – آلا...\nباشقا بیر شعرینده ایسه یازیر کی، سئوگلیی‌سینین زولفونون کؤلگه‌سیندن آیری دوشموش آشیقین گؤزونه آی و گون قارا رنگ‌ده گؤرونور.\nزولفونون سایه ‌سیندن آیریلالی\nگؤزومه آی او گون سیاه گئلور. (۸، ص.۱۰)\nآغ واراک‌دان گئر کیلدیی‌سا پور یازی یوزون\nدورلو رئنگئ دئفتر آچار گولشئن آیدور، آنودور.\n( ۸، ص. ۴(\nرنگلری بعضا اشیالارین ماهیتینه، داخلیی کئیفیتلرینه اویغونلاش‌دیران سؤز اوستالاری فیکیرلرینی داها اوبرازلی شکیل‌ده چاتدیرماق، اوخوجونون دقتینی جلب ائتمک اوچون اونلارین چالارلاریندان بدیعی تعیین کیمی ایستیفاده ائدیر، بعضا ایسه هر هانسی بیر اشیانین رنگینی قئید ائتمه‌دن اونا خاص چالاری بنزتمه واسطه‌سی کیمی ایشلتمیشلر.\nایا گول-روی سیمین تن گؤزون درد ایله سئنون\nیوزوم رئنگینی نئرگیس وش آجئپ می زرد او ساز ایتسئم. (۸، ص.۸۱)\nشاعر بنیزینین سارالدیغینی نرگیز گولونون ساری لچکلری ایله موقایسه ائدیر.\nعمومیتله، کلاسسیک ادبیات‌دا، او جمله‌دن ده شیخی یارادیجیلیغیندا نرگیز گولو چوخ واخت ساری رنگ ایفاده‌سینین یئرینده ایشلنمیش‌دیر. تدقیقات‌چیلار دا یازیرلار کی، رنگلر بعضا اؤز آدلارییلا، مثلاً، آغ، قارا، قیرمیزی، یاشیل، ساری کیمی آچیق شکیل‌ده، بعضا ایسه آتش، گئجه، نور، قارانلیق کیمی رنگلره دلالت ائد‌ن مفهوملارلا دولایسی بیر شکیل‌ده ایفاده ائدیلمیش‌دیر.\nنیگارا حاددونون لوطفو کومادی کومادی گولده رنگ او بو\nآپاردی گوزلئرون سیحری گؤزوندئن نرگیزین اویخو.\n(۸، ص.۷)\nتصووف ادبیاتیندا رنگلر عادتا بعضی حاللاری، مقاملاری و سیر و سلوکون مرحله‌لرینی بیلدیریر. لاکین بیر مسله نی ده خصوصی قئید ائتمک لازیم‌دیر کی، آیری-آیری طریقت و تکیه‌لرده رنگلرین ایفاده ائتدیی رمز و سیمووللار دییشه بیلیر. خصوصی قئید ائتمک لازیم‌دیر کی، طریقتلر آراسیندا رنگلرین آنلامینا ان چوخ اؤن‌م وئره‌ن کوبروییه طریقتیدیر. رنگلره وئریلن بو اؤنم اونلارین مؤوجود وارلیقلارین بیر-بیریندن فرقله‌نمه‌سینده ان اساس علامتلردن بیری اولدوغوندان ایر‌لی گلمیش‌دیر. دیگر بیر طرفی ایسه، رنگلرین یالنیز ظاهری علامت اولماییب اینسانلارین روحی-پسیخولوژی عالمی، داخلیی دونیاسی ایله باغلی جهتلرینین ده اورتایا چیخماسی ایله باغلیدیر. ماراقلیدیر کی، معاصر علم‌ده رنگلرله موعالیجه‌یه اولان میل گئتدیکجه آرتماق‌دادیر و ۲۰-جی عصرین اورتالاریندان اعتباراً یارانماق‌دا اولان «رنگ علمی» گئتدیک‌ده اؤز فعالیت و تأثیر ساحه‌سینی گئنیشله‌ندیرمک‌ده‌دیر.\nتدقیقاتلار قرآن کریم‌ده «الله ین بویاسی» ایفاده‌س��نین ایشلندیینی گؤستریر (۹). الله ین یاراتدیغی وارلیقلار دا رنگینی محض اوندان آلمیش‌دیر. ایسلامین مقدس کیتابینا گؤره، یئر اوزونده‌کی اینسانلارین دریلرینین موختلیف رنگلرده اولماسی تانرینین قودرتینه دلالت ائدیر. ایسلامی ایناملارا گؤره، رنگلر دونیانین داها جلب ائدیجی اولماسینا، گؤزللیینین آرتماسینا خیدمت ائدیر. بیر آنلیغا تصووور ائدک کی، اطرافیمیزدا هر شئی عینی رنگ‌ده‌دیر. طبیعی کی، بونو تصووورده جانلاندیرماق بئله آرزوولونمازدیر. اودور کی، طبیعتین ان موختلیف رنگلردن عبارت اولماسی تانرینین اینسان اوغلونا ان بؤیوک لوطفلریندن بیریدیر. یونوس امره ده یازیر کی:\nیانمیشام عشقینه تا کول اولونجا،\nبویاندیم رنگینه، سولمازام آیروک.\n(۱۰، ص.۱۵۰)\nخالقین حافیظه‌سینده آغرلیی، آجلیی گونلری خاطیرلادان اؤلوم صحنه‌لری ایله ایلگلیی اولان گؤی و قارا رنگلر تاریخ بویو قمی، غصه نی، کدری ایفاده ائتمکله اینسانلارین بیر جوخ حوزن‌لو مراسیملرده ایستیفاده ائتدیکلری اشیالاردا دا عکسینی تاپمیش‌دیر. یاس مراسیملرینده قارا گئییب آغلایان، آنالار باجی-قارداش داغی ایله یانیب-یاخیلان دوغمالار کدر ایجینده قوورولدوقلارینی بو رنگ‌ده گئیدیکلری پالتارلارلا ایفاده ائتدیکلرینی تصووف شاعرلرینین ده پوئزییا یارادیجیلیغیندا ایزلییریک. اورتا عصر تصووف شاعرلری آراسیندا موستثنا یارادیجلییق یولو ایله مؤقع قازانان\nشیخ الوانی شیرازینین ده رنگلرله ایلگلیی بیر جوخ دوشونجه‌لری واردیر. الوانی شیرازی ۱۴-جو عصرین سونو، ۱۵-جی عصرین اووه‌لرینده یاشامیش تورک دیلینده یازیب-یاراتمیش شاعرلردن بیریدیر. اونون حاقیندا الده ائدیله‌ن اساس معلوماتلار اثرلرینین مضمونوندان گؤتورولوب. شاعرین شیرازی تخللوصونو گؤتورمیینین سببینی ایسه آتاسینین شیرازدان آنادولویا کؤچمه‌سی ایله علاقه‌له‌ندیریرلر. اونون آراشدیریجیلاریندان اولان دوج. دوکتور مظفر\nآککوش (۱۱) گؤستریر کی، شیرازی بؤیوک موتصووف شاعر حاجی بایرام ولینین قوهومو و یا یاخین دوستلاریندان اولموش‌دور. شیرازینین بیر تککه شاعری اولدوغوندان بحث ائد‌ن واسفی ماهیر کوجاتورک ایسه الوانی شیرازینین محمود شبوسترینین «گلشن راز» اثرینی ترجومه ائتدیینی و اثره یئترلی قدر علاوه‌لر ائدیب یئنی بیر تالیف اثری کیمی اورتایا قویدوغونو دا دؤنه-دؤنه تکرار ائتمیش‌دیر. بعضی منبع‌لرده شاعرین موتصووف اولمادیغی وورغولانسا دا، مینه مئنگی و کوجاتورک آراشدیرمالاریندا اونو تصووف شاعری کیمی وورغولاییرلار (۱۳، ص.۱۳۰) باخمایاراق کی، «گلشن راز» اثرینین مؤلفی محمود شبوستریدیر، آنجاق تدقیقاتجیلارین دا قئید ائتدیکلری کیمی، اثرین ترجومه‌سینه اساساً الوانی شیرازینین تصووف شاعری اولدوغونو دئیه بیلریک.\nاصلینده داها چوخ تورک دیلینه ترجومه‌لر ائد‌ن شاعرین یارادیجیلیغیندا دقت چکن مقام اونون حادثه‌لره اؤز موناسیبتلرینی بیلدیرمه‌سی و ساده آنلاشیلان بیر دیل‌ده تالیف-ترجومه یارادیجلییغی ایله مشغول اولماسیدیر. خالق ادبیاتینین بوتون اینجه‌لیکلرینی دریندن منیمسه ین شاعرین رنگلرین میفیک یوزومونا دا دقت یئتیرمه‌سی اونون دونیاگؤروشونون و حیاتا باخیشینین درینلییندن خبر وئریر.\nداهی روشئن کیلالوم بو جیراغی\nکی تئمیز ائیلئیه کارادان آغی.\n(۱۱، ص.۲۰۳)\nحسین بایقارا ایسه یازیر:\nروزیگاریمین قارا اولم��قلیغی کئفیتین،\nای کی بیلمز گؤزو قاشی قارالاردان بیلین.\n(۱۵، ص.۱۰۱)\nیوخاریدا دا قئید ائتدییمیز کیمی، ساری رنگ خالق آراسیندا چوخ اوزاق کئجمیش‌دن خسته‌لیک، یورغونلوق رمزی کیمی معنالاندیریلسا دا، بیر چوخ تدقیقات‌چیلارین آراشدیرمالاری بو رنگین گونشه و قیزیل ائلئمئنتینه اویغون چالارلار وئرمه‌سی یؤنوندن فرقلی میفولوژی ایناملاری اورتایا قویموشلار.\nهر ساری اوز زخم ارر جیسمینده واه ناصح دیلی،\nهیجر اوخوندان هر صراحت ایجره بیر پیکان ارر.\n(۱۵، ص.۵۳)\nاورتا آسییا مینیاتورلرینده دؤیوشجولرین دبیلقه‌لرینه آغ، گؤی، قیرمیزی، ساری رنگ‌لی بایراقجیقلارین حکک ائدیلمه‌سینین سببینی آراشدیران میرع‌لی سئییدوو دا وورغولاییر (۴) کی، بو کیچیک بایراقجیقلار اولا بیل‌سین کی، عسگری فرقله‌ندیرمه روتبه‌سی اولماقلا برابر، اونون میفیک بیر اینام کیمی گونشه ساری و قیرمیزی رنگله، گوی تانری‌سینا گؤی رنگله، اولگئنه ایسه آغ رنگله سیغیندیغینی ایفاده ائدیر.\nعزم ائدیب اول غنچه یی خندان آد‌م گولزارینا،\nاوز ساری آن سیریشکین لاله‌سینی سورمانیز.\n(۱۵، ص.۷۰)\nعشق صحراسی آرا هر ساری قانلی لاله‌دیر\nاوردا باغریم داغیندان آخمیش مگر قانیم منیم. (۱۵، ص.۹۵)\nلاکین عموملییک‌ده موتصووف شاعرلرین ده اثرلرینده ساری رنگین یالنیز اوغورسوز یوزوملار ایفاده ائتدیینی ایزلییریک.\nاؤتمگیل حسن اهلی کؤیو ساری، زینهار، ای رفیق،\nگر منیم رنگیمه باخیب عبرت آل.\n(۱۵، ص.۱۰۷)\nزعفرانی-اشک ساری چؤهره‌م اوزره واه نه قم،\nکیم ساری گؤرکزدی گول، اول تازه شاخ ارغووان ( ۱۵،ص.۱۵۴(\nکایناتی، حیات‌داکی طبیعی و غیری طبیعی حادثه‌لری اکسلیکلر و اونلارین آراسینداکی موباریزه و موناسیبتلری علاقه‌له‌ندیرمک کونسئپسییاسی اورتا عصرین بوتون موتصووف شاعرلری کیمی حسین بایقارا اوچون ده تانیش ایدی. رنگلره موناسیبت‌ده داها جوخ آغی یاخشلییق، قارانی ایسه شر اونقونونون علامتی کیمی قبول ائد‌ن موتصووفلر کیمی، حسین بایقارا دا اصلینده بوتون رنگلرین ماهیتینی آچماغا سی گؤسترمیشدیر.\nحیرتیم وار، تا قارا قیلمیش لیباسین اول پری\nکیم قارانغو تونده گؤرموش آفتابی خاوری.\nشرط ارر چون هر کیشی اؤز یارینا همرنگ‌لیک،\nتوتدو جیسمیمی قارا دود اوزره کؤنلوم آزاری.\n( ۱۵، ص.۱۹۹(\nآیا مانع اولدو بو شبخین دومان، یوز شوکور کیم،\nیئتیب آهیم یئلی، قیل‌دی اول دومانی بیل ساری. (۱۵، ص.۱۹۹)\nحسین بایقارانین حیات تاریخچه‌سی اونو داها چوخ سیاسی شخصیت کیمی وورغولایان تدقیقاتجیلارینین آراش‌دیرمالاریندا قطعی تصدیقینی تاپا بیلمیش‌دیر. ابولقاضی لقبی ایله تانینان تیمور لنگ نسلیندن اولان حسین بایقارا قیاس ادین منصور اوغلو ۱۴۳۸-جی ایلده هرات شهرینده دونیایا گلمیش، یئددی یاشیندا آتاسینی ایتیرمیش، اون دؤرد یاشینا قدر آناسینین یانیندا قالاراق هرات‌دا دؤولت آباد ساراییندا یاخشی تحصیل و تربییه آلمیش‌دیر. سونرا آناسی فیروزه بییمین نصیحتلری ایله ابولقاسیم بابورون ساراییندا خیدمته باشلامیش‌دیر. ابولقاسیم بابورلا سلطان ابو سید آراسیندا موناسیبتلرین گرگین‌لیگی کسکینلشه‌نده حسین بایقارا سارایداکی ایشینی یاریمچیق قویوب ۱۴۵۴-جو ایلده ابو سیدین یانینا گلیر و بورادا باش وئره‌ن ایختیشاشلار زامانی حبس اولونور. بونو ائشیدن کیمی آناسی سمرقه‌نده گلرک اوغلونو زینداندان خلاص ائدیر. بو واخت حسین بایقارا مروه گئدیب اورادا معز الدین سنجرین حمایه‌سینه گیریر. معز الدین سنجر اونون باجاریق و قابلیتینی چوخ قیمتلندیریر، حتی قیزی بیکه سلطانی اونا وئریر. ۱۴۵۷-جی ایلده ابولقاسیم بابور وفات ائدیر.\nبو زامان حسین بایقارا تیمور شاه‌زاده‌سی کیمی خوراسان تاختینا چیخیر. حسین بایقارانین مکمل تدقیقاتجیلاریندان اولان پروفسور رامیز عسگرین وورغولادیغینا (۱۷) گؤره، منبع‌لرده اونون اون دؤرد اوغلو، اون بیر قیزی اولدوغو گؤستریلیر.\n۱۵۰۶-جو ایلده حسین بایقارا تورکوستانا حاکم اولان اؤزبکلرین هوجومونا قارشی گوجلو اوردو ایله مقاومت گؤسترمک ایستیرکن دونیاسینی دییشیر. ۶۸ یاشیندا ایکن ساغلیغیندا اینشا ائتدیردیی قوببه عالییه توربه‌سینده دفن اولونور. بایقارانین علیشیر نوای ایله دوستلوغو، اونو سارایا گتیرمه‌سی منبع‌لرده ان چوخ وورغولانان فیکیرلردندیر.\nپروفسور رامیز عسگرین (۱۷( فیکیرلرینه اساسلاناراق دئیه بیلریک کی، حسین بایقارا اورتاق تورک ادبیاتینین تانینمیش سیمالاریندان بیری اولماقلا یاناشی علمی، صنعتی، عالیمی، صنعتکاری حمایه ائد‌ن بیر شاهزاده اولموش‌دور.\nحسین بایقارا بیر شاعر کیمی ده چوخ سئویلمیش‌دیر.\nاونون اثرلرینین سایی آز اولسا دا، علم آداملارینین، سیر صنعت اوستادلارینین دقتینینی همیشه جلب ائتمیش، قیمتلندیریلمیش و دیلینین ساده‌لیگی، روانلیغی دایم وورغولانمیش‌دیر.\nگؤروندویو کیمی، تصووف ادبیاتیندا رنگلرین موختلیف معنالاردا ایشله‌نمه‌سی، رمز کیمی ایستیفاده ائدیلمه‌سی اولدوقجا گئنیش مؤوضودور. بیز پروبلئمین ان اؤنملی طرفلرینه آیدینلیق گتیرمه‌یه چالیشدیق.\nƏdəbiyyat siyahısı:\n.1.Salim Küçük. Türk kültüründe renk kavramı.\nhttps:\/\/abdullahabdurrahman.wordpress.com\/2015\/02\/27\/eski-turk-kulturunde-renk-kavrami-alintidir\/\n2. Axundova. Türk eposlarında rənglərin simvolikası.\nhttps:\/\/axundova.wordpress.com\/2017\/02\/15\/turk-eposlarinda-rənglərin-simvolikasi\/\n3.Bəhlul Abdulla. “Dədə Qorqud” kitabında ağ rəngin semantik simvolikası \/\/ Dədə Qorqud dünyası. (Məqalələr toplusu(. Bakı, Öndər nəşriyyat, 2004. Səh. 212-226.\n4.Mirəli Seyidov. Azərbaycan xalqının soykökünü düşünərkən. Bakı, “Yazıçı”, 1978.\n5. Sedat Kardaş. Nedîm’in “Olmuş sana” redifli gazelinde renklerin kullanımı. \/\/ Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Sayı \/ 62, Haziran \/ 2019, 391-407.\n6. Kitabi-Dədə Qorqud. Tərtib, transkripsiya, sadələşdirilmiş variant və müqəddimə Fərhad Zeynalov və Samət Əlizadənindir. Bakı, “Yazıçı”, 1988.\n7. Mahmut Kaplan. Esrar Dede Divanı`nda renkler. \/\/ Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8\/1 Winter 2013, p.1793-1816, ANKARA-TURKEY. Seh. 1793-1816.\n8. Şeyhi Divanı. Tarama sözlüğü və nuhsa farkları. İstanbul, Maarif matbaası, 1942.\n9. Kadir Özköse. Tasavvufta renklerin dili. \/\/\nhttps:\/\/somuncubaba.net\/dergi\/160-sayi\/tasavvufta-renklerin-dili\/\n10. Yunus Emre. Divanı. Hazırlayan Mustafa Tatçı. İstanbul, H yayınları, 2016.\n11. Elvani Şirazi`nin Gülşeni-raz tercümesi (İnceleme-metin-indeks-tıpkıbasım(. Hazırlayan Yrd.Doç.Dr. Muzaffer Akkuş. Niğde, 2004.\n12. Necati Beg Divanı. Hazırlayan Prof.Dr. Ali Hihat Tarlan. Ankara, 1992.\n13. Mine Mengi. Eski türk ədəbiyyatı tarihi. Ankara, 1999.\n14. Əhməd Dai. Divan I-II (Metin-Gramer-Dizin-Tıpkıbasım(. Hazırlayan Mehmet Özmen. Ankara, 2017.\n15. Sultan Hüseyn Bayqara. Divan. Bakı, MBM, 2011, 248 səh.\n16. Nefis mertebelerinin renkleri.\nhttps:\/\/www.nasihatler.com\/nefis-mertebelerinin-renkleri\/\n17. Ramiz Əsgər. Qılınc və qələm sultanı Hüseyn Bayqara. \/\/ Sultan Hüseyn Bayqara. Divan. Bakı, MBM, 2011. Səh. 3-14.","num_words":6889,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":121930.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سامی یوسف، آذربایجان اصیللی اینگیلیس موغنّی-سؤز یازیچیسی، آهنگسازی، پرودوسئر �� موفقیتلی بیر موسیقیچی‌دیر. دوغوش‌دان موسیقیله گوجلو بیر باغا مالیکدیر؛ ایمتییازلی بیر موسیقی منشایینه علاوه اولاراق دونیانین ان پرئستیژلی موسیقی اینستیتوتلاریندا بیری اولان لوندون‌داکی تهئ رویال آکادئمی اوف موسیج ده داخیل اولماق اوزره بیر چوخ تانینمیش آهنگسازلار موسیقی تحصیلی آلمیشدیر. \"موسیقی اونون طالعیی\" سؤزو سورپریز اولمایان، ایناملا رئاللاشاجاق بیر اؤنگؤرویدو.\nسامی، چوخ کیچیک یاشدا پیانو، سکریپکا، تار، تومباک، سانتور، دف، تاباق و عود داخیل اولماق اوزره بیر چوخ موسیقی آلتی چالماغی اؤیرندی. موسیقی ساحه سینده بیر ایز بوراخماق اۆچون درین بیر توتکو بسله‌میشدی کی، بونو اؤزون بسطله‌دیگی، نشر ائتدیگی و سؤیله‌دیگی، ایلک آلبومو آل-مواللیمی چیخاراراق رئاللاشدیرمیش اولدو. اینگیلیس-موسلمان بیر گنج بیردن میصیر و تورکیه کیمی اؤلکه‌لرین شهرلرینده دانیشیلاجاق وضعیته قدر گلدی. آلبوم یالنیز 3 میلیونون اوزرینده ساتیلماقلا قالمادی آیریجا اونا اورتا شرق، شیمالی آفریقا و جنوب-شرقی عاصییا میلتلریندن بؤیوک بیر تاکیپچی کوتله‌سی قازاندیردی. پرستیشکارلاری آراسینداکی گنجلر، گؤزل و خوشونا گلن ادبییله تاثیرلندیکلری سامینین گؤردوکلرییله اونا بیر لیدئر کیمی قیبته ائدیرلر. پرستیشکارلاری سامینین موسیقیسینین اونلارین حیاتلارینی داها یاخشییا دوغرو دییشدیگینی سؤیله‌مکدن ده چکینمه‌مکته‌لر. داها اول گؤرونمه‌میش، بو صنعتچی-هئیران علاقه سی سامینین 4 میلیونون اوزرینده ساتان، چوخلو آلقیشلانان، تقدیر گؤرن ایکینجی آلبومو می اومماهین ایشیق اوزو گؤردو و داها دا اینکیشاف ائتدی. سامی، جنن، ببج، آبج، ال-جزیر، اورتا شرق و تورکیه‌نین بیر چوخ اهمیتلی تو کانالیندا ایشتیراک ائتمیشدیر. تیمئ ژورنالی طرفیندن ایسلامین ان بؤیوک روجک اولدوزو \"و\" دونیانین ان مشهور اینگیلیس موسلمانی، گواردیان طرفیندن ایسه تامامیله مدیانین \"مشهور حرکتلیلیک\" دئیه آدلاندیردیغی بو جانلیلیغین بئیین کومانداسی ایشلرینه مؤوزو اولماسیندان اول یالنیز بیر واخت مسلسییدی. بین‌الخلق نشریات آراشدیرمالاری ائدن ایکی آیری قزئتده سامینین ان اینکیشاف ائتمیش ویدئولاری موثبت و گوجلولوک ایشاره‌سی اولاراق اؤوولدولر؛ اونون موسیقیسی اساس قرب موسیقیسینه بیر آلتئرناتیو و رقیبدیر.\nاونون مووففقیتی جق لوندوندا اولان روئهامپتون اونیوئرسیتئتی طرفیندن ده تصدیق و نتیجه اولاراق سامی موسیقییه ائتمیش اولدوغو فؤوقلاده ایشتیراک گؤره فخری آسپیرانتورا موکافاتینی آلان ایلک و ان گنج موسلمان اولموشدور. اونون موسیقیسی یالنیز لوندون و لوس-آنجئلئس تو و رادیولارینا دئییل، عئینی زاماندا عرب یاریماداسینا دا چوخ تاثیرلی بیر شکیلده نوفوز ائتمیشدیر. ایستانبول-تورکیه‌ده سامینین پئرفورمانسینی گؤرمه‌یه گلن 250.000 اینسان تاکسیم مئیدانینی هینجاهینچ دولدورموشدو. سیخلیق، غورورلا او بیزدن بیری ایدیعاسی، سامی ایله بیرلیکده اونون موکممله یاخین تورکجه‌سی یولداشلیغیندا ماهنیلار دئمیشدیلر. سامی، دؤرد قیته‌ده پئرفورمانس سرگیله‌دی، لوندوندا wئمبلئی آرئنا، لوس-آنجئلئسده سهینئ آودیتوریوم و جاپئ توwندا وئلودرومئ کیمی نوفوزلو مکانلاری هینجاهینچ دولدوردو-بوتون بونلار تئوازوویلا آنیمساتیلان شئیلردیر. اونون پئرفورمانسلاری قشنگ و اون مؤحکمجه فوکوسلانیلیل��یش، هم ائتنیک، هم ده کلاسسیک آلتلر ایستیفاده ائدیله‌رک تورکچ، اینگیلیس، عرب، فارسجا، اوردوجا، آذربایجان دیلی و مالای دئییلن ماهنیلارلا تاماملانیر. اونون، داورانیشین ساده‌لیگی و صمیمیتی ایله کوماندا تشکیل چوخ دیللیلییه اولان مئیلی اؤز طرزینی آچیقلاماقدا و نوماییشلرینی حیاتینین تجروبه‌لری حالینا دؤنوشتورمکده‌دیر.\nسامی یئنه د، شان و شؤهرتی ردد ائتمکده‌دیر. اونون اۆچون، بیر صنعتچی اولاراق مؤوقئعیی موقدس بیر گووندیر، اینسانلیغا خیدمت ائتمکله ان یاخشی شکیلده اونورلاندیریلان بیر گوون ... بوتون مسئولیتی اوستلنمکته مرحمتسیز؛ تشببوسکار مهارتلرینی دستکله‌ین و ایری ایش ساحه لری یاراتماق اۆچون سرمایه و بازارا گیریشی آچان قطعه ر-مرکزلی بیر قورولوش اولان سیلاتئجهین ایلک قلوبال ائلچیسی اولماق کیمی. wئمبلئی آرئناداکی لیوئ8 کوْنسرتینده کارماشایلا دولو دارفور بؤلگه‌سینین قوربانلارینا میلیونلارلا پاوند توپلانمیشدیر. اینگلیس حؤکومتی طرفیندن تعریفلنن کوْنسرت، تقدیر ائدیلیر حرکتلر اولاراق تعیین اولونموشدور. سامی بیرلشمیش میلتلر ایله داها یاخین ایکیترفلی موناسیبتلر چرچیوه‌سینده چالیشاراق خئیر ایشلرینده سپونسورلوق مؤوزوسوندا تشببوسکار اولموش، ساوئ تهئ جهیلدرئن ۲۰۱۰ پاکیستانداکی سئل قوربانلارینین موراللئرینین یوکسلمه‌سینه کؤمکچی اولماق اۆچون اونون کؤمک ماهنیسی هئار یوور جالل ایله اونلارا اومید و سونسوز دستک مئساژی گؤندرمیشدیر. پارچا، بیرلشمیش میلتلر اوفیسی - هومانیتار یاردیم کووردیناتؤرلوغو، ببج و جنن لیدئرلیگینده شوورلاندیرما کامپانییالارینین شوعاری حالینی آلمیشدیر.\nسامی، بیرلشمیش کراللیغین سون اون ایل عرضینده دونیایا ایخراج ائتدیگی صنعتچیلردن بیریدیر. ۷ یاشیندان بو زامانا قدر، آمیرانئ شکیلده کشف سولاردا سئیر - ایندی ایسه اورتا شرقدن آوروپایا، شیمالی آمئریکادان شیمالی آفریقایا دونیانین هر یئرینده اورک و فیکیرلردن داها چوخونو قازانمیش وضعیتده‌دیر. پوسولاسی، پرینسیپ اولاراق اؤز طرزینی \/ موسیقیسینی ائتمکدیر - \"سپیریتیقوئ\". سون آلبومو wهئرئوئر یوو آرئ ایچریسینده موسیقی و فلسفه تجللی تاپماقدا. سپیریتیقوئ، سامینین شخصیتینین بیر محصولودور. اینگیلیس-موسلمان اولماقدان غورور دویان سامی، بیرلیگین عزملی بیر مودافیعه چیسی، عئینی زاماندا اونیوئرسال دیرلره دستک و اینسان روحونون کوتسانیشی یولو ایله اؤزونو مدنیتلر آراسی آنلاییشا هسر ائتمیش بیریدیر. مقصد، آنلاییش ایله اویغونلوق حیس ای آراسینداکی اوچورومدا کؤرپو یارادیلماسی و معنوی موستقیللیگی بسله‌مکدیر. بئله‌لیکله بیرلیکده حیاتا و همریلیگین یئنی دؤورونو باشلادا بیلرسینیز. نه واخت کی فرقلی عیرقلر بیرلیکده دورور، نه زامانکی گنج یاشلی ایل، دیندارلار آقنوستیکلر ایل، قادینلار کیشیلرله بیر آغیزدان ماهنی سؤیلس، بیر بوتون اولوشتورورلارسا ایشده او زامان سپیریتیقوئ پارلار. و بو رئاللاشا بیلر. بیر چوخوموز اۆچونسه اونسوز دا رئاللاشماغا باشلامیش وضعیتده‌دیر. او ترانه‌لرین اینگلیسج،فارسجا،تورکج،عربجه وا هیندیجه اوخویور.\n۲۰۰۹-جو ایلده خوجالی سویقیریمینین ۱۸-جی ایل دؤنومونده خوصوصی بیانات وئره‌رک گوناهکارلارین جزالاندیریلماسینی طلب ائده‌رک دئییب: \"بیز هئچ بیر زامان آسیلی اولمایاجاغیق. کئچمیش سووئت ایتتیفاقیندا یئرلشن خوجالیدا تؤره‌دیلن کوتلوی قیرغینین 18-جی ایلدؤنومو قئید ائدیل‌دی. آذربایجاندا و دونیانین باشقا یئرلرینده باش وئرمیش بو و دیگر سایسیز وحشیلیکلر باره‌ده هر یئرده سسلنمه‌لیگیک. بیز سسسیزلرین و عذاب چکمیشلرین سسیگیک. اگر بیز سوسساق، اونلارین سسی سوسدورولاجاق. او زامان بو اسارت اؤزو قدر دهشتلی اولمازمی؟ هر کسه صولح و خئییر – دوعا دیله‌ییرم!\" همچنین سامی یوسوف بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتینین باریش ائلچیسیدیر\nآلبوملاری[دَییشدیر]\nآل-مواللیم (۲۰۰۳)\nمی اومماه (۲۰۰۵)\nهئرئوئر یوو آرئ (۲۰۱۰)\nسالاام (۲۰۱۲)\nتهئ جئنترئ (۲۰۱۴)\nسونگس اوف تهئ wای (۲۰۱۵)\nقایناقلار[دَییشدیر]\nhttp:\/\/www.samiyusufofficial.com\/\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سامی_یوسف&oldid=1512672»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nآذربایجان موسیقیچی\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nArticles with hCards\nویکیده اوْلمایان شکیل آمِّا ویکی‌دئتادا مووجود دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۸ مارس ۲۰۲۲، ‏۰۶:۲۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1513,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":89598.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"احمدآباد خانلیق كندی دوغو آذربایجان اوستانی نين میانا بولگه‌سی نين کاغذکنان بولومو نده اولان دوغوکاغذکنان قصبه سی نده يئرلشيب. [۱] 1385 اينجي ايلين نوفوس ساييسي اساسيندا بو كندين 122نفر اهاليسي وارايميش. <[۲]\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ امار واطلاعات ایران کندلری. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-08-24. یوْخلانیلیب2015-01-29.\n^ ایرانین آمار مرکزی، دوغو آزربايجان ايالتي نين آماری. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-07-11. یوْخلانیلیب2021-02-07.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=احمدآباد_خانلیق&oldid=1446060»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۷ فوریه ۲۰۲۱، ‏۰۵:۳۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":162,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.026,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":58022.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آیدین آرازین “آداملار گئدیر, یوخسا قاییدیر” آدلی شعر توپلوسو کشمر یاییم ائوی وریندن یاییملاندی. بو کتاب ۴ بؤلوم‌دن عبارت‌دیر: ایلک بؤلوم رادیکال سئوگی و آغ شعرلر، ایکینجی بؤلوم آدام‌لار گئدیر یوخسا قاییدیر، اوچونجو بؤلوم بالیق‌چی مونولوق‌لاری و سون بؤلومو ماهنی‌لار تشکیل ائدیب. بو کتابی معتبر کتاب ساتیش مرکزلریندن الده ائده بیلرسینیز.","num_words":65,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":615005.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بوبونیک طاعونی، یرسینیا پستیس باکتریاسی نین ندنی اولدوغو اوچ طاعون نوعوندان بیریدیر. بیر- يدّي گون سورا باکتیرالارا توخونوب، آنفلانزا کیمی علامتلر یارانیر. بو علامتلر: قيزديرما، باش آغريسي و قوسماق. بيكتيريا دَرينه گئدن يردن ياخين اولان يئرده يئنيلن و آغريلي لنف گوزلري ياييليب. هردن، پوخولان لنف گوزلرینی آچیب گتیریر.[۱][۱][۱]\nاوچ نووع طاعون، اینفئکشن یولونون سونوجو دور: بوبونیک طاعونو, سیپتیکمیک طاعونو و پمونیک طاعوون. بوبونیک وبا اساساً کئچئک حيوانلاردان آلوده بولاقلار طرفیندن یاییلیر. بو، اؤلن وبا خسته اولان حيوانين بدن سئللري ائله قاريشماسيندان دا باش آلماق اولار.[۱] بو باکتئرالار بوفونک طاعون شکلینده بالاجا کسمه له درییه گیرمکده و لیمفاسازا و لیمفا گئجه لر له گئجه ییب، اونون بویونا ندن اولورلار. آراشماق، لئمف گوزلریندن اولان قاندا، سپوتومدا و یا مایعدا اولان باکتریلرین تاپماقلا باشلاییب.[۱][۱]\nقارشی لاشماق، پوبیک یئرلرینده اؤلو حيوانلارلا دستک اولماسي کیمی توپلوم ساغلیق تدبیرلری ایله اولور. واکسینلار طاعونلارین قاباغیندا چوخ یاخشی اولمایان بیلینیپ. درماندا بیر نئچه آنتی بیوتیک یاخشی یئرلشیر، بو درایپتورومیسین، جنتامیسین و دوکسیسیکلین دن عیبارت دیر. درمان اولماسا، طاعون بو خسته لرین ۳۰-۹۰%-ینین اؤلومونه سبب اولور. اؤلوم، اگر باش وئریرسه، عادي اولاراق اون گون عرضینده اولور.[۱][۱][۳] درماندا اؤلوم خطرینین ۱۰% یاخینلاشدیریلیر. ۲۰۱۰-۱۵ ایللر آراسیندا دونیا بو ایشلرین ۳۲۴۸-ی ثبت ائدیلدی و 584-ی اؤلومه ندن اولدو. چوخ داجی اولان اؤلکه لر کونگو دموکراتیک جمهوریتی، مدغقاسقر و پرو دیر.[۳][۱][۱]\nبو وبادان قاران اؤلومون ندن اولدوغو بیلینیر کی، ۱۴-جی عصرده آسیا، اوروپا و آفریقا اؤلکه لرینه یئر آلیب و ۵۰ میلیون نفرین اؤلومونه ندن اولدو. بو، اوروپا دان یاشایانلارین ۲۵-۶۰% نچی ساییسیندا ایدی. وبادان سورا ایشچی لرین چوخو هلاک اولدو و ایشچی لیک طلبی ندنینه ایشچیلرین حقوقلاری آرتدی. بعضي تاريخچيلر بونو اوروپا ایقتصادياتينين گئدن دؤورونو گؤرورلر. بو مرض هم ده ۶-جی عصر عصرده شرق روم ایمپیراتورلوغو ایله باغلی یوسطینیانین طاعونونا و هم ده ۱۸۵۵-جی ایلده یوننان ولایتینه باش وئرن چین، مونقولویا و هیندوستانا تأثیر وئرن اوچونجو وبادان دا ندن اولموشدور.[۱][۵][۵] بوبونک (اینگیلیسجه: bubonic) سؤزجوگو یونانیجا \"گروون\" دئییلیر. \"بوبوس\" سؤزونه ده اینگیلیسجه: \"Bubus\" سؤزونه دا \"Bubes\" سؤزونه گؤره دئییلیر.\nقایناقلار:[دَییشدیر]\n^ ۱٫۰۰ ۱٫۰۱ ۱٫۰۲ ۱٫۰۳ ۱٫۰۴ ۱٫۰۵ ۱٫۰۶ ۱٫۰۷ ۱٫۰۸ ۱٫۰۹ ۱٫۱۰ ۱٫۱۱ ۱٫۱۲ ۱٫۱۳ ۱٫۱۴ ۱٫۱۵ ۱٫۱۶ Plague Fact sheet N°267 (November 2014).\n^ Plague Symptoms (13 June 2012).\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ Prentice MB, Rahalison L (April 2007). \"Plague\". Lancet. 369 (9568): 1196–207. doi:10.1016\/S0140-6736(07)60566-2. PMID 17416264. S2CID 208790222.\n^ Plague Resources for Clinicians (13 June 2012).\n^ ۵٫۰ ۵٫۱ Plague History (13 June 2012).\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بوبونیک_طاعونو&oldid=1547612»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nنامعلوم پارامترلری اوْلان معلومات قوتوسو طیبی وضعیتیندن ایستیفاده ائد�� صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ آقوست ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":703,"character_repetition_ratio":0.024,"word_repetition_ratio":0.037,"special_characters_ratio":0.247,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":115002.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۲۹ ایسفند ایران تقویمینده ایلین ۳۶۵-جی گۆنۆدۆر و نوْرمال ایلین سوْن گۆنۆدۆر هابئله اۇزون ایل‌لرین سوْنونا ۱ گۆن قالیر.","num_words":21,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":618090.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لیلی کرامتی‌نین ایکی حئکایه توپلوسونو اوخوموشام: باغلی جفته (۱۳۹۶، ناشیر: ماهواره)، – یاناقدان اؤپمک زامانی سووشدو (۱۳۹۸، ناشیر ساوالان ایگیدلری).\nایلک حئکایه توپلوسوندا گلن حئکایه‌لر (اوچ حئکایه‌نی استثنا ائتمکله) ایکینجی حئکایه توپلوسوندا دا گلیبدیر. اصلینه باخدیقدا ایکینجی کیتابدا گتیریلمه‌ین او اوچ حئکایه، داها چوخ بدیعی سیتواسییادیر. یعنی بیر موقعیت و دورومون ایضاحی‌‌دیر. بونا گؤره اونلاری حئکایه کیمی قبول ائتمک ده چتین‌دیر. عینی حالدا ایکینجی حئکایه توپلوسونا دا نئچه حئکایه آرتیریلیبدیر.\nبو ایکی اثرده دیققتیمی چکن مسئله، قادین‌لارا عاید اولان داورانیش، دانیشیق و ایفاده‌لرین گئرچک‌لیکدن دوغان طبیعی‌لیک‌لری ایدی. بو ایکی کیتابدا بیر حئکایه‌نی استثنا ائتمکله، دئمک اولارکی قالان حئکایه‌لرین موتیولرینی قادین و قادین ناتوراسی تشکیل ائدیر. بو حئکایه‌لرده قادین دونیاسیندا یارانیلان اوزدن ایراق (به اصطلاح) «بوز دونیا» (دنیای خاکستری) ایله تانیش اولوروق. جوتلوک حیاتین یاریسی حساب اولان قادین، حیاتین گئرچک‌لیک‌لری‌نین هم اوست، هم ده آلت قاتیندا قارانلیغا چالان بیر حیات سورور. یازیچی ایسه، یازی‌نین آلت قاتلاریندا اوزده یوموشاق، ایچده ایسه درین و چیلغین اعتراض کیمی گؤرونن گئرچک‌لیک‌لری بیزه گؤستریر. اؤزونو ایشیقلی حیاتا چیخارماق اوچون اعتراض ائدیر. اونون حئکایه‌لرینده قادینین بو بوز دونیادا سولماسی‌نین قارشیسی‌نین آلینماسینا جهد ائدیلسه ده وضعیت سانکی دَییشیلمه‌دن قالیر.\n«یاناقدان اؤپمک زامانی سووشدو» (۱۳۹۸: ص۴۲) حئکایه‌سینده، تحکیه‌چی قیز «شیرین»ین غرور و حیسیاتی‌نین تاپدالانماسینی بو مستویده یوزماق اولار. اونون طالعی توپلومون عنعنه‌وی باخیش بوجاقلاری ایله دویونله‌نیر. یاشجا اوندان آزاجیق کیچیک اولان قونشو اوغلانین اونا ائلچی گله‌جه‌یینی تصوور ائدن و بو تصوورله ده سئوینجینی ایچینده یاشایان قیز، داها چوخ بیر شئیدن قورخور: «قالیق قیز» قاخینجیندان. او، ائوده قالارسا بو قاخینجا معروض قالاجاقدیر. باشقا سؤزله اورتادا سئوگی یوخدور. سن دئمه قونشو اوغلو بهنام اونا یوخ، اوندان یاشجا خیردا اولان باجیسی نسرینه ائلچی‌لییه گلیبمیش. بونو بیلن شیرین، تیکدیک‌لری بوتون رؤیالاری دا پوچا چیخیر. یازیچی بونون آلت‌قاتیندا اوغلانین دا عایله‌سی‌نین عنعنه‌وی دوشونجه و اینانج‌لارینی نظره آلیر: آرادا سئوگی مسئله‌سی اولسا دا اوغلان، اؤزوندن بؤیوک قیزی آلماز! بو، توپلومون یاراتدیغی قایدالاردیر. دئمک هر ایکی عایله، اؤنملی اولان یالنیز بیر شئییه بیگانه‌دیرلر: سئوگی!\nسئوگی‌سیز جوت‌لشن جوتلوک‌لر بئجه‌رن عایله‌لرین عنعنه‌وی دوشونجه‌لری گئت-گئده توپلومون قایدا-قانون‌لارینا چئوریلیر. بئله توپلومدا سئوگی و یاخود سئوگی‌سیزلییی دیله گتیرمک ده بئله چتین‌دیر. ائلچی‌لیینه گلمه‌سینی سانان قیز، اؤز سئوگیسینی یالنیز اؤز اوره‌یینده داشییر. بونو حتتا قارشی طرفی اولان قونشو اوغلونا دا بللندیره بیلمیر. ائلچی‌لیینه گلن کیچیک باجی ایسه، اوغلانا اولمایان سئوگیسینی ده اؤز عایله‌سینه دئمه‌یه چتین‌لیک چکیر. چونکی اونون فیکرینی اؤیرنمه‌دن قرار وئرمیش‌لر عایله‌لر. او آزاجیق اؤزونو سربست آپاریر. بونو عایله‌ده گؤرن آتا ایله بؤیوک قیز ایسه باشقا جورا یوزورلار: «ایکی‌-‌اوچ دنه دَمشَک قیزا قوشولوب شینییه‌-‌شینییه بوردان ووروب اوردان چیخیلار!» (ص۴۴).\nعنعنه‌وی توپلومدا قایغی و دردی سربستجه بؤلوشمک اولمور. بونو چوخلاری عایله‌نین اخلاقی جهت‌لری ایله یوزورلار. آنجاق بو اصلینده عایله بیگانه‌لییی دئمکدیر. بو بیگانه‌لیک، انسانین خوشبخت‌لییی ایله نتیجه‌لنمه‌یه‌جکدیر. توپلومون خوشبخت‌لییی، انسانلارین فردی و عایله‌وی خوشبخت‌لییندن آسیلی‌دیر.\nاوچونجو شخص دیلی ایله دئییلن «باغلی جفته» (۱۳۹۸: ص۱۶) حئکایه‌سینده بیر معلمین، بیر کندلی قیزجیغازا زوراکیلیقلا تجاووزوندن یازارکن یازیچی ایشیندن، یاشیندان آسیلی اولمایاراق بیر توپلومون شهوت دولو احتراصیندان، بو شهوتین ایچینده ایتیب باتماسیندان سؤز آچیر.\nقادین‌لارین اوچون یارادیلان بوز دونیا آنلاییشی اوچون بو اثرده داها باشقا نمونه‌لر ده وئرمک اولار. آنجاق بونلارا کیفایت‌لنه‌رک بو باغلامدا بیر مسئله‌یه ده دیققت چکمک ایستردیم.\nاثرده اولان حئکایه‌‌لرین دیققت چکن باشقا بیر اؤزللییی تحکیه اوسلوبو ایله اویغون گلن بدیعی ایفاده‌لر و ساغلام دیل قورولوشودور. استفاده اولان دیلین طبیعی‌لییی، اوخوجو ایله ده صمیمیت باغلاری قورا بیلیر. قادین طبیعتینه عاید اولان ایفاده‌لرله یاناشی بو ایفاده‌لرین اینتوناسییاسی (لحن) هر شئیدن چوخ، دیل آخارلیغی‌نین طبیعی و صمیمی‌لیینه یاردیم ائدیر:\nایکینجی کیتابدا «آرا کسمه» (ص۷)، بیرینجی کیتابدا ایسه همان حئکایه «اوزرلیگین یانیق توستوسو» (ص۲۱) آدی ایله چاپ اولان حئکایه‌سی ده قادین طبیعتینی عکس ائتمه‌سی باخیمدان اؤنملی‌دیر. بیرینجی شخص دیلی ایله دئییلن بو گؤزل حئکایه‌ده، ائوین اوچونجو اوشاغی اولان قیز، هم ده حئکایه‌نین تحکیه‌چیسی حساب اولور. قیزلارا، قادین‌لارا عاید اولان خصوصی دئییم و ایفاده‌لر او جومله‌دن: «اوغلان اؤلوسو»، «قیزقارین»، «قیز بونو وئر، قیز اونو وئر»، «سانجی چکن‌» و… چوخ گؤزل و طبیعی آخاری ایله جومله‌لرده یئرلشیب‌لر. حئکایه اوغلان‌سئور بیر توپلومو اؤزونده عکس ائدیر. بونا سبب ایسه، ائله او توپلومون ائتدییی داورانیش‌لاری، ایناندیغی اینانج‌لاری‌‌دیر. اوشاغین اوغلان اولاجاغینی اومان «بی‌بی» سوندا قیز اولدوغونو بیلیر. اونون قیز اولدوغونو بیلن «بی‌بی»، اوغلان اوچون بؤیوک سئوینجله حاضیرلادیغی اوزرلییی، سایمازیانا دووار اوستونده قویوب گئدیر. دئمک آیری‌سئچکی‌لیک دوشونجه‌سی، عنعنه‌وی توپلوملارین دوشونجه قالیقلاریندا قالاقلانیر.\nبو اثرین بیر سیرا حئکایه‌لرینی سیتواسییا (دوروم، وضعیت حئکایه‌لری) آدلاندیرماق اولار. یازیچی رئال یا غیررئال‌لیقلارا اساسلاناراق ائپیزودلار یارادیر؛ کیچیک بیر رئال یاخود غیررئال دورومو شرح ائدیر:\n«باغلی جفته« اثرینده: «شوره‌بیلین اوره‌یی اوزولور» (ص۳۱) (قیش گونونده بوز باغلامیش شورابیله گئدن ایکی قیز، بوزلارین اوزرینده دوروب عکس سالارکن بوزلار سینیر و سودا باتیرلار. بو اولای، رئال بیر دورومون شرحی‌دیر)، «گامیش گؤلو» (ص۴۱)، «حئرانین چن دومانی» (ص۴۵)، یاناقدان اؤپمک…» اثرینده ایسه: «قره دَیه‌نک‌ده هیتلر باش یاریر» (ص۲۶)، «قندیل سایاغی سینان ائرکک» (ص۳۲)، «قوجا قاری‌نین قارغیشی» (ص۳۴)، «مانقالین اودو سؤنور» (ص۴۰)، بو نوع حئکایه‌لره (دوروم حئکایه لرینه) داخیل‌دیر.","num_words":1188,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.003,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":276289.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سید جواد میری ملی مسئله باخیمیندان سید جواد طباطبایی نین ترس کوپی سی ساییلار. دئمک، سیدجواد طباطبایی \"ایرانیت\" آنلاییشی نی فارس ملیتچیلیگی \"باستانگرایلیق و فارس راسیستلیگی\" آچی و زاویه سینده آله آلیرسا، سیدجواد میری سید جواد میری سیدجواد طباطبایی نین ترس کوپی سی اولاراق علی شریعتی دک \"ایرانیت\" آنلاییشینی \"ایران فرهنگی و فارس مدنیت راسیستلیگی\" اساسیندا قبول ائدر. بئله لیکله ظاهیرده اؤزونو آیدین قلم آلارسا دا، دیل و مدنیت بیلینجی و شعورو باخیمیندان فارس مدنیت راسیستلیگی نین کؤلگه-سیندن اؤزونو اوزاغا چکه بیلمز. کئچمیش بیر نئچه یازیدا \"ایرانیت\" آنلاییشی نی اورتایا قویدوغو اوچون اونون بعضی گؤروشلری ایله تانیش اولماق و اونو نقد ائتمک شانسیمیز اولدو[1]. یئری گلمیشکن بیر داها قیسا پایلاشیمی ایله تانیش اولاق، اوخویوروق:\n\"سخن اصلی من این است که مسئله قومیت را باید به مثابه یکی از مولفه های هویت در کنار دین و مذهب و منزلت و درآمد و جنسیت و ملیت و زبان و شهرنشینی\/روستانشینی\/عشایری مورد مطالعه قرار داد\"[2].\nاوسته گؤروندوگو و بیلیندیگی کیمی فارس دیلینده بلکه ده بیلینجلی اولاراق \"ملیت و ملیتلر\" آنلاییشی یئرینه \"قومیت\" دئییمی نی ایشلتمگی فارسلیق اوچون داها دا اویقون حئساب ائدرلر. بو اساسدا تاریخی ایران ممالیکی محروسه سینده، تحصیل سیستیمی اورتایا چیخدیقدان، رضاخان خاریجی گوجلر واسیطه سی ایله ایش اوستونه گلدیکدن و حاکیمیتچیلیک فارسلیق (فارس دیلی و مدنیتی) اساسیندا محمود افشار یزدی نین ایران دؤلتچیلیگی تئزینه اساسا \"بیر مملکت، بیر دیل و بیر بایراق\" دئیه فورموله اولموش. بئله لیکله فارس دیلی ایله تربیت اولموش، آنجاق فارسلیغا منسوب اولمایان بیر چوخ انسانلار دا احمد کسروی، حسین کاظمزاده (ایرانشهر)، تقی ارانی، سیدحسن تقی زاده، یحیی ذکاء،.... اؤزلرینی ملی منسوبیت دئیه فارسلیق ایله یورماغا و تعبیر و تفسیر ائتمگه چالیشمیش و چالیشارلار. بو باخیمدان بو ذاتلار \"ایرانیت\" کلمه سی نین اطرافیندا مانور وئرمگه و بیر بیرلرینی سوللاماغا (بیر بیرلریندن سبقت آلماغا) چالیشارلار. بئله لیکله مختلیف اَسنَکلیک و ایلاستیک حالتلر اورتایا چیخار. محمد مصدق اؤزونو ایران ملتینه منسوب دئیه فارس دیلی و مدنیتی اساسیندا جبهه ملی ایران محفلی واسیطه سی ایله فارس اولمایان دیل و مدنیتلری نماینده لیک ا��تمگه چالیشارکن، سیدجواد طباطبایی آخینی فارس آرخائیکلیگی و باستانگرایلیغی و راسیستلیگینی دیفاع ائتمگه و سیدجواد میری آخینی ایسه اوستادی علی شریعتی دک \"ایران فرهنگی\" دئیه فارس دیلی و مدنیتی نی ایرانیت اوچون ملی دئیه قلمه آلماغا چالیشار. بئله جه ملیتلر مسئله سینی \"قومیت مسئله سی\" دئیه ملیتلر مسئله سی نی ایران وطنداشلیغی مقوله سی ایله یوزماغا، یورماغا، تعبیر و تفسیر چالیشارلار. سید جواد میریدن گئنه ده اوخویوروق:\n\"در نگاه من، یکی از مطالبات مسئله تدریس زبانهای غیر فارسی (و از همه پر رنگتر زبان ترکی و و عربی و بلوچی ..) در ایران است که تبدیل به یک مطالبه اجتماعی گردیده است ولی بحث این است که این مطالبه را چگونه باید مطرح کرد و چگونه باید مدیریت کرد. اگر مطرح نمودنش در قالب سیاسی یا امنیتی و یا اسطوره ای باشد، آنگاه دچار خطای استراتژیک شده ایم ولی اگر در چارچوب حقوق شهروندی مطرح گردد آنوقت هم مدیریت آن معین میگردد و هم طرح آن قابلیت عملیاتی شدن پیدا میکند و این بحثی است که نه ربطی به نفوذ دارد و نه پای عاملان بیگانه بل نشان از بی تدبیری ما دارد که فهمی از امر متکثر اجتماعی و قاعده مند کردن این امر متکثر به سیاستگذاری امر متنوع نداریم\"[3].\nاوسته گؤروندوگو کیمی سید جواد میری ایران ممالیکی محروسه سینده کی ملیتلر مسئله سینی یالنیز \"اجتماعی\" مسئله دئیه بو مسئله نی حل ائتمک دئییل، اونون نئجه طرح اولونماسی، اوسته لیک فارس حاکیمیتی طرفیندن نئجه مدیریت اولماسی اوزره گؤروشلرینی اورتایا قویماغا چالیشار.\nملیتلر و اونلارین اوزلشدیگی چتینلیکلر ایسه بیر چوخلاری خیال ائتدیکلری هر هانکی تک ائتنیکلی ملی توپلومون اورتاق یاشادیقلاری چتینلیکلر دئییل، هر ملی توپلومون اؤزونه خاص بیر ملی مسئله ساییلار. دئمک، ملی مسئله دیل و مدنیت اساسلی و تاریخا دایالی اوخونوش و قرائت ایله اورتایا قویولموش بیر ملی وارلیق مسئله سی ساییلار. ملی وارلیقلاری هر هانکی حاکیم دیل و مدنیتین پالازی آلتیندا باسیرماغا و گیزلی توتماغا چالیشماق ایسه هر هانکی ائتنیگی و خالقی دیل و مدنیت باخیمیندان سوی قیریما (نسل کشی) تابع توتماق ساییلار.\nایشیق سؤنمز، 15.08.2018\n[1] ایشیق سؤنمز، وطنپرستلیک دئیه فارس مدنیت راسیستلیگی ایران ممالیکی محروسه سینده کی انسانلاری تورآتان دک سارمیش: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/Seite378.pdf\n1.1 ایشیق سؤنمز، تبریزده مشروطیت ائوی آد وئردیکلری تیکینتیده سید جواد طباطبایی نین دانیشیغی! https:\/\/t.me\/dilimdilimdilimdir\/1590\n1.2 ایشیق سؤنمز، آذربایجان ملی مسئله سی، آذربایجان تورکلوگونون اؤلوم یوخسا قالیم مسئله سی: www.isiqsonmaz.com\/Seite%20381.htm","num_words":999,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":250137.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"“سیویل دیرنیش” تئرمینی یالنیز تخمیناً ۱۰۰ ایلدیر کی ایستیفاده اولونور. مهاتما گاندی هیندیستاندا بریتانییا موستملکچیلیگی ایله موباریزه آپارارکن بو تئرمینی ایشلتدی و جین شارپ و کشیش جیمز لاوسون، کیمی بیر چوخ عالیم و مدنی فعال او واختدان یئنی اورتایا چیخان بو فئنومئنی تصویر ائتمک اوچون بو تئرمینی ایشلتدیلر.\nسیویل دیرنیش، سلاحسیز شخصلرین ضرر وورمادان و یا ضرر وئرمکله هده‌له‌مه‌دن ديیشیکلیگی تشویق ائتمک اوچون چئشیدلی کووردینه ائدیلمیش، قورومسال اولمایان یؤنتملردن (مثلا اعتصاب، اعتراض��ار، گؤستری، تحریم، آلترناتیو تشکیلاتلانما و بیر چوخ باشقا تاکتیکلر) ایستیفاده ائتدیگی آکتیو چاتیشما یؤنتمیدیر. اینگیلیس دیلینده سیویل تئرمینی لاتین دیلینده وطنداش معناسینی وئرن «civis» سؤزوندن گؤتورولوب. سیویل قاورامی چاغداش ایستیفاده‌سینده توپلومسال سوروملولوغون معناسینی اورتایا قویور؛ بئله کی، بعضی اینسانلار اؤز توپلوملاری آدینا حوقوق و احتیاجلارینی ایفاده ائتسینلر. “دیرنیش” تئرمینی لاتین اولان “resistere” سؤزوندندیر، بورادا “sistere” دورماق آنلامیندا اولان “stare” فعلی‌نین گوجلو فورماسیدیر و “re” اونون شدتینی آرتیردیغینی گؤستریر. بو معنادا سیویل دیرنیش ایله توپلومون بوتون طبقه‌‌‌لری بیر آرایا گله‌رک بؤیوک بیر دایانیشما و گوجله آیاغا قالخیر، عدالت و مسئولیت طلب ائدیر.\nسیویل دیرنیش‌نین بعضی یؤنتملری، مثلا، حبس‌خانا کامئرالارینی قصداً پوزماق، بیر یئتکیلی‌نین اوفیسینی ترک ائتمکدن ایمتینا ائتمک و… سون درجه‌‌‌ داغیدیجیدیر و چاتیشما یارادا بیلر. زوراکیلیق‌سیز سفربرلیگین هدفینده اولان فردلر و یا قوروملار چوخ واخت بو طرفیندن درین تهلوکه‌‌‌ حیس ائدیرلر. بو جور دیرنیش اونلارین گوجونو، دورومو و راحتلیغینی، موناقیشه‌نین حلی اوچون بیر چوخ بیرباشا واریانت اولمادان ریسکه آتیر. بو سببدن ده بو اینسانلار و قوروملار زوراکیلیق‌سیز تاکتیکلردن ایستیفاده ائدن رقیبلرینی ساخلاماق، حبس ائتمک، مقصدیؤنلو شکیلده اؤلدورمک، ایشگنجه وئرمک و باشقا گوج فورمالاری ایله باسقی آلتینا آلیرلار. زوراکیلیق‌سیز دیرنیش گؤسترنلر چوخ واخت بو جور داورانیشی گؤزله‌ییر و قارشی طرفدن اوالان زوراکیلیغا قارشی حاضرلاشیرلار. بونونلا بئله، زوراکیلیق‌سیزلیغا اینانان اعتراضچیلار زوراکیلیق تطبیق ائتمکدن چکینیرلر، چونکی زوراکیلیغین تطبیقینی مؤحکم سلاحلی گوجه قارشی باشقا تاکتیکلردن داها آز ائتکیلی حساب ائدیرلر. سیویل دیرنیشین بعضی طرفدارلاری پاسیفیزمه اینانسالار دا، اونلارین هامیسی پاسیفیزمی دستکلمیر و یا اونا اینانمیر. آیریجا، بونا باخمایاراق، بوتون پاسیفیستلر سیویل دیرنیشندن ایستیفاده ائتمیرلر.\nسیویل دیرنیش یاناشماسی چوخ واخت صحو باشا دوشولدویو اوچون بو تانیمین هر بیر اؤگه‌سینی بیر آز داها یاخیندان آراشدیرماق داها یاخشیدیر.\nبیرینجیسی، سیویل دیرنیش بیر چاتیشمازلیق یؤنتمیدیر. بو او دئمکدیر کی، سیویل دیرنیش فردلرین و یا حرکاتلارین سیاسی، توپلومسال، اقتصادی و یا اخلاقی طلبلر اوچون ایستیفاده ائتدیگی آکتیو موباریزه یؤنتمیدیر. سیویل دیرنیش چاتیشمازلیغی فعال شکیلده تشویق ائدیر، پوزغونلوق یارادیر و ایندیکی دورومو ديیشدیرمک و یا دؤنوشدورمک اوچون گوج یارادیر. بو موباریزه او زامان باش وئریر کی، اینسانلار گوجلو اینسانلارین، تشکیلاتلارین، حؤکومتلرین و یا سیاسی سیستملرین اونلارلا دوزگون داورانمادیقلارینا اینانیر و اونلار اساس عدالتسیزلیکلری آرادان قالدیران یئنی سیستملر یارادیرلار. سیویل دیرنیش پاسسیولیگین و لاقئیدلیگین پانزهریدیر.\nایکینجیسی، سیویل دیرنیش بیرباشا قارشی طرفه ضرر وئرمه‌دن سلاحسیز سیویل شخصلر طرفیندن حیاتا کئچیریلیر. ديیشیکلیک یارادان اینسانلار اؤز توپلوملارینا ائتکی گؤسترمک اوچون سوسیال، اقتصادی، مدنی و سیاسی تضییق ایله یاناشی یارادیجیلیق تجهیز ائدیلمیش عادی این��انلاردیر. سیویل دیرنیش زوراکیلیق‌سیز حرکتلر ائدیر. چوخلو آراشدیرماچیلار و اوزمانلار اوچون “سیویل دیرنیش”نین “سیویل” حیصه‌‌‌سی آچیق شکیلده سلاحلی و یا زوراکی حرکتلرین رد ائدیلمه‌سی دئمکدیر. بونونلا بئله، زوراکیلیق‌سیز و زوراکیلیق تانیملاری دا موباحیثه‌لیدیر. سیویل دیرنیش گؤسترن اینسانلار قارشی طرفله بیرباشا قارشی-قارشییا قالدیقدا، یومروق، تپیک، هوجوم و یا اؤلدورمه کیمی سلاح و یا فیزیکی هوجوملاردان ایستیفاده ائتمیرلر. آنجاق سیویل تئرمینی موطلق دوستجا، سایغیلی و یا نزاکتلی معناسینی وئرمیر. عکسینه، آراشدیرماچیلار عادتاً موداخیله‌نی، کوبود ژئستلری، اوز دؤندرمیی، عینادکار اولماغی، اوتاندیرماغی، دامغا وورماغی و رقیبلری رد ائتمیی زوراکیلیق‌سیز داورانیشلار کیمی تصنیف ائدیرلر کی، بونلار باشقا یؤنتملرله بیر‌لشدیریلرسه و ایستیفاده اولونارسا، رقیبلره و اونلارین طرفدارلارینا چوخا باخا بیلر.\nاوچونجوسو، سیویل دیرنیش بیر سیرا یؤنتملرین علاقه‌‌‌لندیریلمه‌سینی گرکتیریر. بو یاناشما حسابلانمیش و اؤنجه‌دن پلانلاشدیریلمیش موباریزه‌دیر و گوجو ساغلاماق اوچون مقصدیؤنلو شکیلده، اعتصابلار، اعتراضلار، ایشلرین دایاندیریلماسی، یوللارین کسیلمه‌سی، امکداشلیق ائتمه‌مک و یا پارالئل اقتصادی، سیاسی و سوسیال قوروملارین گلیشتیریلمه‌سی کیمی چئشیدلی یؤنتملردن ایستیفاده ائدیر. اینسانلارین کوچه‌لرده اعتراض ائتمه‌سی اونلارین سیویل دیرنیش ایله مشغول اولماسی آنلامینا گلمز. داها گئنیش بیر استراتژی‌نین بیر پارچاسی کیمی چئشیدلی مدنی قروپلار آراسیندا کووردیناسیون اولونمایان بیردن بیره اورتایا چیخان کوچه آکسییالاری نادیر حاللاردا اوزون‌موددتلی ديیشیکلیک یاراتماق گوجونو الده ائده بیلیر. آیریجا، اعتراض و یا اعتصاب تشکیل ائتمک بیر قروپو سیویل دیرنیش حرکاتی‌نین بیر پارچاسی کیمی گؤسترمز. سیویل دیرنیش نه بیر اؤزلویه صاحبدیر، نه ده ساده‌جه سمبولیک کاراکتئر داشیییر. بلکه کوردینه ائدیلمیش قروپلارلا (او جومله‌‌‌دن مدنی بیرلیکلر، گنجلر قروپلاری، بیرلیکلر، دینی قوروملار و باشقا وطنداش قروپلاری ایله) اوزون مدت موباریزه آپاراراق عومومی آماجا چاتماق اوچون بیرلیکده ایشله‌ییر.\nدؤردونجوسو، سیویل دیرنیش قورومسال اولمایان حرکتلری احاطه‌‌‌ ائدیر. باشقا سؤزله، سیویل دیرنیش قصداً اطاعتسیزلیک و اؤنجلیکله عدالتسیز و یا قئیری-قانونی اولاراق قبول ائدیلن داها بؤیوک مؤوجود قوروملار، قانونلار و سیستملردن کناردا حرکت ائتمکدیر. سیویل دیرنیش چوخ واخت مؤوجود قوروملارا مئیدان اوخوماق، رقابت آپارماق، سارسیتماق، آلت-اوست ائتمک و یا عوض ائتمک اوچون ایشله‌ییر. سس وئرمک، کامپانیا آپارماق، طومار یازماق و توپلاماق، لوببیچیلیک ائتمک، بیر کنگره عضوونو گئری چاغیرماق و وکیللیک کامپانییالاری تشکیل ائتمک عادتاً سیویل دیرنیش ساییلمیر، چونکی هامیسی عینی سیستم داخیلینده باش وئریر. رسمی کاناللاردان کناردا باش وئردیگی اوچون سیویل دیرنیش ساییلان تاکتیکلردن بعضیلری بونلاردیر: ایجازه‌سیز و یا قئیری-قانونی یوروشلر کئچیرمک، عدالتسیز قانونلاری پوزماق، اعتصاب و ایشلرین دایاندیریلماسی، وئرگیلری اؤده‌مکدن ایمتینا ائتمک و بانکلاری بلوکلاماق، محصوللاری تحریم ائتمک و یا سیاستچی‌نین اوفیسینی ایشغال ائتمک کیمی بیرباشا حرکتلردیر. بوتون بو حرکتلر عمومیتله قورومسال اولمایان حرکتلر حساب اولونور و یوزلرله باشقا نومونه وار.\nطبیعی کی، پراکتیکادا بیر چوخ سیویل دیرنیش کامپانییالاری قورومسال و قئیری-قانونی حرکتلری بیر‌لشدیریر. مثلا، آمریکا مدنی حوقوقلاری حرکاتی سیویل دیرنیشین چئشیدلی فورمالاریندان (مثلا، یوروشلر، اتوبوس تحریملری، ناهاردا اوتوراق آکسییالار، توکتیجی تحریملری، سسسیز یوروشلر، عومومی ناماز و عبادت، کوتلوی گؤستریلر، حبس‌خانالارین قصداً قالابالیقلاشدیرماسی) و بیر چوخ باشقا یؤنتملری عومومی آچیقلامالارین وئریلمه‌سی کیمی داها عنعنه‌‌وی سیاسی یؤنتملرله یاناشی، حوقوقی طبلیغاتدان، آغ ائوده و کنگره الیتلری ایله لوببیچیلیک ائتمک و دؤولت ایشلری اوچون عرقچیلییه قارشی اولان آدایلاری دستک‌له‌مکدن ایستیفاده ائتمیشدیر. آنجاق سیاسی آدایلاری دستک‌له‌مک اوچون میتینقلر کئچیرمک و یا دؤولت یئتکیلیلرینه مکتوبلار یازماق کیمی یالنیز قورومسال حرکتلره آرخالانان حرکاتلار عادتاً سیویل دیرنیش حرکاتی ساییلمیر.\nنهایت، سیویل دیرنیشین آماجی حاضرکی دوروما ائتکی ائتمکدیر. سیویل دیرنیش داها بؤیوک بیر توپلومدا ديیشیکلیک – چوخ واخت اینقیلابی ديیشیکلیک آختاریر. سیویل دیرنیش سیاسی، اقتصادی، توپلومسال، دینی و یا اخلاقی حرکتلر و ناراحاتلیقلار باره‌ده داها بؤیوک بیر قروپ آدیندان عومومی طلبلر ایره‌لی سورمک اوچون بیرلیکده ایشله‌ین قروپلار و یا ایشبیرلیکلری احاطه‌‌‌ ائدن مدنی و یا عومومی کئیفيتینه مالیکدیر. مثلا، مدنی حوقوقلار حرکاتی زامانی قارادریلی فعاللار تکجه فعاللارین حوقوقلارینی تعمین ائتمک اوچون چالیشمادیلار، عکسینه، اونلار آمریکادا هر کس اوچون آییرما، عرقچیلیک و آغ اوستونلویونون بوتون سیستمینی آرادان قالدیرماغا چالیشدیلار. مثلا، ۲۰۱۹-جو ایلین آوریل آییندا عمر البشیرین دیکتاتور حؤکومتینی دئویرن سودان اینقیلابی، بوتون سودان خالقی اوچون دموکراتیک ديیشیکلیک گتیرمک اوچون قدار بیر رئژیمی دئویردی.\nسیویل دیرنیش‌نین نه اولدوغونو آراشدیرارکن، بو دیرنیشین نه اولمادیغینی دا آنلاماق فایدالی اولا بیلر. بیرینجیسی، سیویل دیرنیش اعتراض کیمی تک بیر تکنیکین ایستیفاده‌سی دئییل. سیویل دیرنیش قصداً کؤک سالمیش حاکیميتی دئویرمه‌یه چالیشان گؤستریلر، اعتصابلار، موحاصیره، آلتئرناتیو قوروملارین یارادیلماسی و باشقا امکداشلیق ائتمه‌مه فورمالاری کیمی بیر چوخ چئشیدلی زوراکیلیق‌سیز یؤنتملری احاطه‌‌‌ ائدیر. بو یؤنتملرین باش توتماسی تشکیلات و کوردیناسیونا احتیاجی وار.\nسیویل دیرنیش کامپانییالاریندا چوخ واخت کامپانییا استراتژیسینی کوردینه ائتمه‌یه و یؤنلندیرمه‌یه یاردیم ائدن لیدئرلیک روللاریندا اولان شخصلر و یا ائتلافلار اولور. اعتراض سیویل دیرنیشین بیر پارچاسی اولا بیلر، آنجاق اعتراض بیردن بیره و اؤنملی تشکیلاتلانما اولمادان و عومومی آماجلار، استراتژیلر و یا سیویل دیرنیش کامپانییاسی‌نین تشکیلات کومیته‌لری اولمادان باش وئره بیلر.\nبللی بیر قدارلیق حالینا و یا یئنی اعلان ائدیلمیش اهانتلی سیاسته تپکی وئرمک اوچون کوچه‌لره چیخان اینسانلار اؤز غضبلرینی بیلدیریرلر، آنجاق اونلار موطلق سیویل دیرنیش ایله مشغول اولمورلار، چونکی سیویل دیرنیش داواملی فعالیت طلب ائدیر. ائتکیلی سونوج اوچون اصلینده، تکینه اعتراضلارین ائتکیسی عادتاً داها بؤیوک سیویل دیرنیش کامپانییالارین و اعتراضلارین ائتکیسیندن فرقلیدیر.\nایکینجیسی، سیویل دیرنیش چاتیشمالارین باریش یولو ایله حلی دئمک دئییل. اصلینده، سیویل دیرنیش یاپیجی شکیلده چاتیشماغی تشویق ائدیر. بونونلا بئله، چاتیشمانین حلی بیر چوخ سیویل دیرنیش کامپانییالاریندا یا حرکاتلارین اؤز موباحیثه‌لرینی و داخیلی چاتیشمالارینی حل ائتمک، یا دا رقیبلرینی دانیشیقلار ماساسی آرخاسینا چکمک اوچون سؤوده‌لشمه یولو کیمی رول اویناییر. مثلا، ۱۹۸۹-جو ایلده لهستاندا دایانیشما حرکاتی‌نین کمونیست حؤکومتینی دئویرمک اوچون ایستیفاده ائتدیگی یؤنتملردن بیری حرکاتین کمونیست پارتییاسی الیتلری ایله تاریخی ماسا دانیشیقلاری ایدی. بو دانیشیقلاردا دایانیشما حرکاتی‌نین و موخالیفتین ۳۰-دان چوخ لیدری حؤکومتی آزاد و باغیمسیز بیرلیکلرین فعالیت گؤسترمه‌سینه ایجازه وئرمه‌یه راضی سالا بیلدی. بیر نئچه آی سونرا دایانیشما کمونیست پارتییاسینی لهستان اوزرینده‌کی اتوریته‌سینه میلی سئچکیلری قازاناراق سون وئردی. بو، سووئت کمونیستلری‌نین دوغو آوروپا اوزرینده نظارتی‌نین سونا چاتماسی‌نین باشلانغیجی ایدی. دایانیشما یالنیز حؤکومتی دانیشیقلار ماساسی آرخاسینا کئچیره بیلدیگی اوچون اوغورلو اولدو، چونکی بو سیویل دیرنیش کامپانییاسی‌نین دوققوز ایلی ایچینده اوغورلو آکسییالار، او جومله‌‌‌دن اعتصابلار، فابریکلرین باغلانماسی، اعتراضلار، یئرآلتی بیلیم‌یوردلاری‌نین یارادیلماسی،Solidarnośc (دایانیشما) آدلی قئیری-قانونی قزئتی یایماق کیمی فعالیتلر ائتمیشدی.\nاوچونجوسو، سیویل دیرنیش موطلق زوراکیلیق‌سیزلیق ایله عینی دئییل، باخمایاراق کی، بو یاناشمادان ایستیفاده ائده بیلر. سیویل دیرنیشدن داها چوخ، زوراکیلیق‌سیزلیغا صادقلیک زوراکی اولمایان حرکتین هم واسطه‌‌‌لری، هم ده آماجلاری باخیمیندان سیاسی فعالیته ان دوزگون یاناشما اولدوغونا دایر معنوی موباحیثه‌لردن ایره‌لی گلیر. ایلکه‌لی زوراکیلیق‌سیزلیق معنوی سببلره اساسلاناراق قئید-شرطسیز زوراکیلیغین تطبیقینی قاداغان ائدیر. عینیله، پاسیفیزم زوراکیلیغین تطبیقینی رد ائدن و زوراکیلیغا اخلاقسیزلیق کیمی باخان ایلکه‌لی مؤوقئدیر. بیر چوخ پاسیفیستلر زوراکی اولمایان آلتئرناتیولرین زوراکی اولانلاردان داها یاخشی ایشله‌دیگینه امین اولسالار دا، اونلارین اساس عهده‌‌لیگی واسطه‌‌‌لرین معنوی دوزگونلویونه و آماجلارین دوزگونلویونه باغلیدیر.\nبو، سیویل دیرنیشه صادق اولانلار اوچون تامامیله دوغرو دئییل. اونلار ایلک نؤوبه‌‌ده اخلاق ایله دئییل، استراتژی ایله مشغول اولا بیلرلر. سیویل دیرنیشین بیر چوخ طرفدارلاری بو یؤنتمی زوراکیلیغا پراکتیک آلتئرناتیو کیمی گؤرورلر. بئله‌لیکله، اونلار سیویل دیرنیشین زوراکیلیقدان معنوی جهتدن اوستون اولوب-اولماماسیندان داها چوخ نه واخت و نئجه ایشله‌دیگینی بیلمه‌یه مئیللیدیرلر. بونونلا بئله، بونو اؤیرنن و یا زوراکیلیق‌سیزلیغی ساوونان بیر چوخ اینسانین اؤزلری پاسیفیستلردیر.\nزوراکیلیغین بوتون یؤنتملری پوزوجو، چوخ واخت قئیری-قانونی و موباحیثه‌لیدیر. عادی سیاحتچیلردن توتموش سیاسی یئتکیلیلره قدر هر کسده ناراحاتلیق و غضب یارادیرلار. زوراکیلیق‌سیزلیق یؤنتملرینده ایشتیراک ائدن اینسانلار حبس و فیزیکی ضرر ریسکی آلتیندا اولا بیلر، آنجاق زوراکیلیق‌سیزلیق یؤنتملری‌نین هئچ بیری فیزیکی ضرر وئرمک و یا باشقا شخصه ضرر وئرمکله هدهله‌مک آماجی داشیمیر.\nنه‌لر سیویل دیرنیش کامپانییالاری‌نین یارادیلماسینا سبب اولور؟\nسیویل دیرنیش کامپانییالاری چوخ‌سایلی سببلره گؤره باش وئریر. زامان کئچدیکجه بیر چوخ اینسانا قارشی ائدیلن حاقسیزلیقلار و تحقیرلرین ییغیلماسی اینسانلارین چئشیدلی یوللارلا بو پیس رفتارا مقاومت گؤسترمک اوچون بیر آرایا گلمه‌سینه سبب اولور، اونا گؤره ده اونون دقیق باشلانغیجینی بللی ائتمک چتیندیر. اونا گؤره ده بئله کوتلوی سفربرلیگین سببلری عومومی‌لشدیرمک چتیندیر.\nبونونلا بئله، سیویل دیرنیش عصیانلاری‌نین باشلانماسی ایله بیر نئچه اساس عامل علاقه‌‌‌لندیریلیر.\nسیویل دیرنیش کامپانییاسینا استارت وئرن عامللردن بیری ده اهالی‌نین چوخلوغودور. چین، هیندیستان، آمریکا و روسیا کیمی بؤیوک اؤلکه‌لرین داها چوخ سیاسی حادثه‌‌‌لرله اوزلشمه احتیمالی یوکسکدیر. باشقا فاکتور ایسه اهالی‌نین قئیری-موتناسیب حیصه‌‌‌سینی تشکیل ائدن گنجلیک قاباریقلیغی یعنی ۱۵-۲۴ یاش آراسی اولماسیدیر. بو عامل واجیبدیر، چونکی گنج فعاللار، اؤزللیکله ده اؤیرنجیلر اعتراض و دیرنیشه سؤوق ائتمه‌یه مئیللیدیرلر. چونکی اونلارین داها چوخ واختی، قازانماق اوچون داها چوخ سببی و ایتیرمک اوچون داها آز سببلری وار و اونلار چوخ واخت اوخوللار کیمی مرکز‌لشدیریلمیش یئرلرده توپلاشیرلار.\nباخمایاراق کی، بیر چوخ اینسانلار اقتصادی مأیوسلوغون کوتلوی عصیانلارین ان چوخ یاییلمیش سببی اولدوغونو دوشونورلر. آنجاق یوخسوللوق، برابرسیزلیک، تورم و یا اقتصادی شوکلار و… کیمی اقتصادی پروبلئملر سیستماتیک اولاراق ان آزی ایللر ۱۹۹۵-۲۰۱۳-جو ایللر آراسیندا کوتلوی سیویل دیرنیش موباریزه‌لری‌نین باشلاماسینا سبب اولمادی. عوضینده اوتوریتر سیستم کیمی سیاسی جینایتلر و ایشگنجه، دؤیولمه، سیاسی حبسلر و یا پولیس و یا دؤولت طرفیندن اؤزباشینا قتللر کیمی اینسان حاقلاری‌نین کوبود شکیلده پوزولماسی اساس گوناهکارلار ایدی. باشقا سؤزله، حاکیميت نه قدر باسقیجی اولارسا، اؤلکه‌ده زوراکیلیق‌سیز عصانین باش وئرمه اِحتیمالی بیر او قدر یوکسکدیر.\nآیریجا آراشدیرمالارا گؤره ائیتیم دورومو کیمی فاکتورلار؛ سون سلاحلی موناقیشه؛ ائتنیک و یا دیل داغیلیمی؛ اتوکراسی تورو (حربی، شخصی، تک پارتییالی و یا مونارشی)؛ و اقتصادی آرتیم و یا تورمون بللی بیر اؤلکه‌‌ده سیویل دیرنیشین آرتماسی ایله سیستماتیک ایلیشگیسی یوخدور.\nسیویل دیرنیش کامپانییاسی‌نین آماجی نه‌دیر؟\nبیر چوخ حرکاتلار یالنیز بیر آماجی گودمور و هرطرفلی ایستکلره مالیکدیر و بو ایستکلر عادتاً داخیلده چوخ موذاکیره‌ اولونور، اؤزللیکله ده حرکاتین داها چئشیدلی قروپلاردان طرفدارلاری وارسا. بیر چوخ فعاللار حساب ائدیر کی، تک بیر آماجا صاحب اولماقدان داها واجیب اولان آیدین و آچیق آماجا صاحب اولماقدیر.\nچوخ واخت پیس بیر شئیه سون قویولماسینی ایسته‌مک یاخشی بیر شئیه آچیق طلبی ایفاده ائتمکدن داها آسان اولدوغوندان، خالق حرکاتلاری اوچون چوخ واخت قدار دیکتاتورو حاکیميتدن اوزاقلاشدیرماق (“خالق رژیمین چؤکمه‌سینی ایسته‌ییر”) و کیمین ایداره ائتمه‌سی و یا حؤکومتلرین نئجه سئچیله‌جیی ایله باغلی راضیلیغا گلیب-گلمه‌مه‌سی حاقیندا دانیشماقدان داها آساندیر. چونکی دیکتاتورو دئویرمک آیاغا قالخماغی، حؤکومت یاراتماق ایسه واخت و دانیشیقلار طلب ائدیر.\nآچیق و آیدین آماج گودمک او دئمک اولا بیلر کی، حرکاتلار مووقتی اولاراق باشقا ادعالاردان ال چکمه‌لی و یا هئچ اولماسا حرکاتین قلبه‌سینی داها سون آماجلارا آپاراجاق بیر قروپ مقصدلره یؤنلمه‌لیدیرلر.","num_words":3089,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.18,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":214420.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آدین داقى مل ى قولیازم الار « تورکمنباش ى » مخت ومقلى نین گ یوزلرچ ھ قولیازماس ى، تورکمنیس تانینگ انیس تیتوتیندا جم ع ل ھ نن دیر.","num_words":47,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.24,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.841,"perplexity_score":215417.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیزیم کندده (قالادا) بیر اوغلان بار (وار) ایندی قربخ (۴۰ ) یاشیندا اولور. مونون آدی روح الله داش دمیر یادا داش گه میر دیر. گمیرماق خوراسان تورکجه سینده ائله داش یا برک (سفت و سخت) شئیی الده توتوب دیل ووروب و یالاماق دیر. رحمتلیک آتامدان روح الله نین گؤزل لقبینی یاراتدیغینی سوروشدوم. دئدئ : اوغلوم جان، نئچه ایل موندان قاباخ گئدمیشدیک چؤله آرپا بجین و درماغینه. روح الله آتاسینان گلمیشدی اؤز بئیجه لرینه (مزرعه). سورا بیر چوپان بولارین آرپاسینا داوار بوراخیر. روح الله غرورلانیب قاچا قاچا و چاپا – چاپا، گئده داوارلاری آرپادان چیخارسین. چون الی بوش گئدمیشدئ و حیوان داوارلار، چوخ آج ایمیش لار، آرپانی ایچیندن چئخمئردیلار. آتاسی قئشقیریر : ی های روح الله٬ اوغلو بالام٬ داشنان وور٬ بودا آتاسینی بویوردیغینی بوجور ائشیدیر : روح الله اوغلوم داش دمیر٬ داش گه میر. خیلاصه روح الله حیران قالیب بیلمیر ده ش هانی دمیر هانی. گاهدا داشی گمیریردی. اوندن سونرا روح الله نی آدی اولدو روح الله داش دمیر. یادا ده ش گه میر.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n2 باخیش\n�\nسنه دئدیم کی من اوغرویم (به تو گفتم که من دزدم)\nچهارشنبه 28 مرداد 1394\n�\n+0 به یه ن\nسنه دئدیم کی من اوغرویم (به تو گفتم که من دزدم)\nبیر اوغرو اوغرولاماق آماج ایله بیر کنده (قالایا) گیردی و بیر ائوین ائشیگینی چالدی، ائو ائیه سی ائشیگی آچدی و اوغرو ائو ائیه سینه دئدی: یولدان گئچن و امام ره ضانین زیاره تینه گیه من، کندین کروانسراسی هارادادی؟\nکندچی: بو کندده کروانسرا یوخدو، بویورون و بو گئجه بیزه قوناق اولون. اوغرو ایله کندچی ائوه گیردیلر، کندچی نین خاتینی چای قویدو و باشلادی یئمک بیشیرمه گه و چای ایچمکدن و یئمک یئمکدن سونرا اوغرو ایچین یورغان - دوشی سالدیلار.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n0 باخیش\n�\nتاریخیمیزی یئنیدن اوخویاق\nیکشنبه 4 مرداد 1394\n�\n+0 به یه ن\nتاریخیمیزی یئنیدن اوخویاق\nمحمد رضا خیری فام\nمن «تاریخ یالاندیر» دئینلرین سؤزونو اینانمیرام. آنجاق تاریخین یالانلارلا دولو اولدوغونو اینانیرام . بئله بیر دورومدا آراشدیریجیلارلا تاریخچیلرین گؤرولری چوخ زور و چتیندیر. اونلار گئرچکلری ، یالان و افسانه لرله دولو اولان تاریخسل بلگه لردن سئچیب آییرمالیدیرلار. بونو دا هر کس باجارماز، هر باجاران ایسه ائله مز. چاغداش تاریخیمیزده ده چوخلو یالانی چوخ، دوغروسو آز، دیرسیز کیتابلار، هابئله یالانی یاخود یالنیشی آز اولان دیرلی یازی و کیتابلار یازیلیر. آنجاق اوخوجو دا آییق- ساییق اولوب هر یازینین دوغرو-دوزگون اولدوغونو اینانمامالیدیر.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n0 باخیش\n�\nساوجیق (یام نیوزدان)\nشنبه 20 تیر 1394\n�\n+0 به یه ن\nساوجیق (یام نیوزدان)\nآنا دیلیمیز چوخ آغیر ایللر گئچیریب. منفور پهلوی رژیمنین. یاساقینا و کثیف سیاستلرینه معروض قالیب. ایندی تاسف ایله گؤرورم بیر عده نین دانیشق دیلی، گولسوز یارپاقلاری یولموش سیخنتی گتیرن بیر آغاجا اوخشاییر کی،دیلمیزین اینجه لیک، طراوت و ملاحتیندن اثر یوخدور کی هیچ فارسجا زادلاردان گوبوتجا سینا بوعیبه جر آغاجا باغلایب لار. بو رادا بیزلرین بویونوموزا آغیر بیر وظیفه دوشور کی الیمیز دان گلنی اسیر گه مه یک. بیزیم گئنیش، زنگین، و توکنمز فولکور خزینه میز واردیر > بس گلین آتا بابا دان قالان بو ملی ثیروتمیزی دیلمیزی، فولکورموزی گئچمیشیمیزی، قورویاق. پس لازم دیر فیس دا هر هاردا یازی له ریمز تورکی دیلمز دا اولسون سن اؤزوی رسمیته تانیمه سن. کیم سه دان اینتظارین اولمه سین.\nقایناق : لوگوی یام نیوز : بوردا\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n0 باخیش\n�\nنادیرین کلات داش یازیتی\nپنجشنبه 7 خرداد 1394\n�\n+0 به یه ن\nنادیرین کلات داش یازیتی\nنادیر شاه´ین تورکجه نى یازی دیلی ائتمه سیاستی\nنادیر شاه کئچمیش تورک سولطانلارینین ترسینه تورکجه نی دانیشیق دیلیندن چیخاریب یازی دیلی ائتمیشدیر. او تورکجه نی دیه رله ندیرمک اوچون آتا باباسی مولکو اوْلان کلات قالاسینین گیریش یئرینده تورکجه بیر کتیبه قازدیرمیشدیر. بو آبیده هله ده خوراسان´ین درّه گز شهرینن کلاتیندا دورور. 24 بنددن عیبارت اوْلان بو شئعرلر بؤیوک بیر قایانین 15 لییینده قازدیریلمیشدیر. خوش خطله عرب الیفباسی ایله قازان اوستانین آدی بللی اوْلماسا دا٬ شئعرلرین سؤیله یه نی آبیده نین آلتیندا قازیلمیشدیر. او دا افشارلاردان اوْلان گول بون افشار´دیر. (1) اوْنون حاققیندا معلوماتیمیز آزدیر٬ آنجاق بیلیریک نادیر شاه ساراییندا اؤنه ملی یئری واریمیش. ایسلامدان سوْنرا تورک تاریخینده هله تایی آز اوْلان بو کتیبه 57 \/ 1155 - نجی ایللرده قازیلمیشدیر. ایندی ایسه بو شئعرلر:\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n1 باخیش\n�\nتورکون دیلی ان قایدالی و قایدالی دیل\nجمعه 25 اردیبهشت 1394\n�\n+0 به یه ن\nتورکون دیلی ان قایدالی و قایدالی دیل\n1354-جو ایل ماراقلی بیر خبر یاییلدی بو خبر \" اطلاعات هفتگی \" مجله سینین نوروز بایرامینا وئردیگی سایی نین 68-جی صحیفه سینده ایدی همین صحیفه ده \" مشکل ترین زبان دنیا = دونیانین ان چتین دیلی \" باشلیغی آلتیندا بئله گلمیشدی: \" دیلچی لیک اوستادلارینین بیر عده سی بونا اینانیبلار کی دیل لرین ان دولاشیغی \" اندیلیجانگوا \" دئمک استرالیانین شمالیندا یاشایان یئرلی لرین دیلیدیر.\n1378گونش ایلی، 1999میلادی ایلی یونسکو تشکیلاتی طرفیندن تورک دیلی دونیانین اوچونجو جانلی و رسمی دیلی بیلدیریلدی.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n2 باخیش\n�\nآسان اوخوماق یوللاری\nجمعه 25 اردیبهشت 1394\n�\n+0 به یه ن\nآسان اوخوماق یوللاری\n۱- اینترنت ده آختاریش بؤلومون‌ده تورکجه سؤزلری یازیب آختارین آسانلیقلا تورک دیل‌لی سایتلارا وئبلاگ لارا ال تاپا بیلرسینیز.\n۲- قازئت لر(مجلات)، چاپ اولوب یاییلان یازیلار و کیتابلاری ساتیجیلاردان آلیب یا پی.دی. اف (p.d.f) شکیل‌ده اینترنت‌دن آلا بیلرسینیز.\n۳- یولداش (جیب تلفونو) ساوجیق( اس ام اس) و یامجیک ( ایمیل) لرینیزی آنا دیلی آذربایجان، خوراسان و... تورکجه‌سین‌ده یازیب و آلا بیلرسینیز.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n1 باخیش\n�\nدونیا دیل لری\nچهارشنبه 23 اردیبهشت 1394\n�\n+0 به یه ن\nدونیا دیل لری :\nدیلیمیز بو گونکو ایراندا دانیشیلان دیل تورکجه، تورک دیلی، تورکی، آذربایجان تورکجه سی، خوراسان تورکچه سی و باشقا آدلار ایله آدلانیر. بو دیل تورک دیللرینین بیر کاتا (بویوک) قولو ساییلان اوغوز شاخه سینین بیر لهجه سی دیر. بو گونکو دونیادا آذربایجانلی لار، خوراسانلی لار، قاشقاییلار، تورکمن لر و آنادولی و بیر نئچه باشقا تورک خالقلاری، اوغوز طایفالارینین نسلیندن ساییلیرلار و بو لهجه لرین آراسیندا بیر چوخ اوخشارلار و بنزییش لر واردیر.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n0 باخیش\n�\nخوْراسان تـﯚرکلرین یاشان یئرلری\nسه شنبه 22 اردیبهشت 1394\n�\n+0 به یه ن\nتـﯚرک‌خوْراسان اؤلکه‌سی هارادیر؟\nﺗـﯚرک‌خوْراسان عبارت‌دیر : کاتا یادا بؤیوک خوْراسان‌ سرحدلرینده یاشایان ﺗـﯚرک‌له‌رین بؤلگه‌سی یوخسا اسکی تاریخده دئییلن توران اؤلکه‌سینین گونئی بؤلگه‌سی؛ بو بؤلگه بوگون شامل‌ اوْلوُر : قوزئی خوْراسان، رضوی خوْراسان، گـﯚلـﯚستان، سیمنان، گونئی خوْراسان‌ و... ایالت‌لرینده یاشایان خوْراسان ﺗـﯚرک‌له‌ری‌نین آتا-بابا یئر-یوردلاری.\nآردینی اوخو\nآچار سؤزلر : تورکچه یازی,\nبؤلوم | تورکچه یازی یازار : اسماعیل سالاریان\n2 باخیش\n�\n[1]\n�\nبلاگا گؤره\nمن اسماعیل سالاریان صاحب این وبلاگ سه کتاب چاپ شده ام 1- تمثیل و مثل ترکی خراسان 2- ناغیلار بوقچاسی 3- مثنوی یوسف و زلیخا هست و چند کتاب در زمینه زبان، ادبیات و فرهنگ ترکان خراسان آماده نموده ام که هنوز چاپ و نشر نشده اند.\n- کتاب های در خواستی شما در سراسر ایران و جهان با پست ارسال می شود. برای این منظور در لینک های زیر پیام بگذارید :","num_words":1643,"character_repetition_ratio":0.104,"word_repetition_ratio":0.08,"special_characters_ratio":0.255,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":242432.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آلاو تخلصی و گئنللیکله احمد شایا آدیلا تانینان علی‌اصغر اوغلو احمد اوردوخانی (۱۳۰۴ گونش ایلی ـ ۲۳ مهر ۱۳۸۳)، آذربایجانلی یازیچی، شاعیر، دیلمانج، سؤزلوکچو و مطبوعاتچی.\nحیاتی\n[دَییشدیر]\nاحمد علی‌اصغر اوغلو اوردوخانی (سونرالار اورتانی- شایا)، ۱۳۰۴ینجی ایلین آذر آیی‌نین سون گونلرینده یئنیجه خوی شهرینده مسکونلاشمیش ائلات بیر عائله‌ده دونیایا گؤز آچمیشدیر. بالاجا احمدین‌ده اوشاقلیق ایللری شهر مدنیتی پروسسینده کئچیر. او رسمی تعلیم یاشینا چاتدیقدا مکتبه گؤندریلیر و چوخ جیددی صورتده یئنی اوصولدا تعلیم تربیه آلماسی عائیله طرفیندن ایزله‌نیلیر. بو قایغی نتیجه‌سینده‌دیر کی احمد بئش و آلتینجی صینیفده اوخویارکن «اصلی و کرم»، «مختارنامه»، «امیر ارسلان»، «نسیم عیار» کیمی کلاسیک روایتلری اؤز آنا دیلینده اوخویا بیلیر. بو باجاریق سونرالار اونون اؤز آنا دیلینده چوخ آسانلیقلا مختلف متن‌لری اوخوماغینا یاردیمچی اولور. اؤزو یازیر:«… بئله کی ۱۳۲۰ینجی ایلده طیاره‌لردن تؤکولن نوتالاری آسانلیقلا اوخویا بیلیردیم».[۱]\nدوققوزونجو صینیفه‌دک خوی شهرینده تحصیل آلان احمد، ۱۳۲۲ینجی ایل تبریز شهرینده اوغلان‌لار دانشسراسیندا تحصیله باشلاییر. بو ایللر شهریور حادیثه‌سی نتیجه‌سینده (۱۳۲۰ینجی ایلین شهریور آییندا رضاشاهین اؤلکه‌دن چیخماسی و دیکتاتورانین موقتی اولموش اولسادا دئوریلمه‌سی) اؤلکه‌ده یارانان عمومی سیاسی آتموسفرین آچیلماسی و بو سیاسی آچیلیش زمینینده نشره باشلانان بیر چوخ قزئت و روزنامه‌لر، خصوصیله گنج‌لرین سیاسی و اجتماعی فعالیتلره جلب ائدیلمه‌سینده جیددی رول اویناییر. بو پروسس‌له یاناشی شوروی آذربایجانی جومهوریسی مطبوعات اورگانلاری‌نین «قیزیل اوردو» و تبریزده‌کی «شوروی مدنیت ائوی» واسیطه‌سیله کوتله آراسیندا یاییلماسی‌دا گنج‌لری سیاسی و اجتماعی فعالیتلره، ائله‌جه‌ده آنا دیلی و میللی ادبیاتا سوق وئرمکده اساس سببلردن اولور. بو گنج‌لر آراسیندا اون‌سکگیز یاشلی احمدین‌ده تحصیل‌له یاناشی گونو گوندن آذربایجان دیل و ادبیاتینا و خصوصیله‌ده جمعیتده باش وئره‌ن مختلف سیاسی و اجتماعی حادیثه‌لره ماراغی آرتیر و اونلارلا یاناشی کوتله‌نین آغیر معیشت دورومونا چیخیش یولو آختارماق هوه‌سی اونون گنجلیک ایده‌یال‌لاریندا فورمالاشماغا باشلاییر.\nاجتماعی مسئله‌لرله باغلی ادبیات نومونه‌لری‌له ایلک دؤنه تبریز شهری‌نین تحصیل اوجاقلاریندا پولسوز پایلانان «وطن یولوندا» قزئتی واسیطه‌سیله تانیش اولور. شوروی قوشونو طرفیندن یاییلان بو قزئت بوتون گونئی آذربایجان ادبیاتی‌نین او ایللرده‌کی اینکیشافیندا رول اوینایان ان مهم عامیللردن بیریسی اولموشدور. آنجاق گنج احمدین ادبیات دونیاسینا جیددی تاثیر بوراخان دانشسرادا اوخودوغو ایللر یالنیز بیر ایل (۱۳۲۲- ۱۳۲۳) نشر عؤمرو اولان تانینمیش آذربایجان شاعری «محمد بی‌ریا»نین تشبثی‌ایله ایکی صحیفه‌ده تبریز شهرینده یاییلان، آنجاق گئنیش کوتله رغبتینی قازانان «ادبیات صحیفه‌سی» اولور. «ادبیات صحیفه‌سی»‌له گنج احمد ده ادبیات عالمینه قاتیلیر؛ شعر یازماغا باشلاییر و چوخ آز بیر مدت‌ده دوستلاری و همکلاس‌لاری آراسیندا بیر شاعر کیمی تانینماغا باشلاییر. اؤزو یازیر: «۱۳۲۲ده تبریز شهرینده اوغلان‌لار دانشسراسیندا تحصیله باشلادیقدا خیابانلاردا ساتیلان «بی‌ریا»نین سیاسی- طنز شعرلریله تانیش اولدوم. بئله‌لیک‌له آذربایجان دیلی‌ایله باغلاندیم. همان زامانلار آذربایجان دیلینده یاییلان «وطن یولوندا» روزنامه‌سی و «آذربایجان» مجله‌سی مجانی اولاراق دانشسرا طلبه‌لرینه وئریلیردی.»\n۱۳۲۴ینجی ایلین آذر آییندا آذربایجاندا قورولان میللی حکومت گنج احمدین‌ده حیاتیندا مینلر آذربایجان گنجی کیمی جیددی ده‌ییشیک‌لیک‌لر یارادیر. ادبیات ساحه‌سینده فعالیتی داهادا گئنیشله‌نیر؛ اجتماعی موضوعلاردا یازماغا داهادا مئیل گؤستریر؛ یازدیقلارینی دؤرو مطبوعاتدا یایماغا جان آتیر و یئنه‌ده شاعر «بی‌ریا»نین شعرلری تاثیری آلتیندا اجتماعی مضمونلو شعرلر یازیر. اونون ادبیات و خصوصیله شعر ساحه‌سینده گونو گوندن چیچکله‌نن استعدادی میللی حکومتین مدنیت ایشچیلری طرفیندن جاوابسیز قالمیر. ۱۳۲۴ینجی ایلین قیش آییندان نشره باشلایان (۱۲ اسفند ۱۳۲۴) و ایکینجی ۲۱ آذره‌دک نشری داوام تاپان «غلبه» هفته‌لیگی‌نین(ناشر افکار زحمتکشان آذربایجان) یازیچیلار هئیتی سیرالاریندا فعالیت گؤسترمه‌یه دعوت آلیر. محمد بی‌ریانین تشبثی و حسین جدی، حمید صفری، سهراب زمانی، عباسعلی زنوزی و مظفر درفشی‌نین امکداشلیغی ‌ایله نشر اولان بو هفته‌لیک‌له امکداشلیغا باشلاییر. اؤزو بئله یازیر:«… تدریجله فارس و آذربایجان دیلینده شعر یازماغا باشلادیم و ۱۳۲۴ینجی ایلین آخرلرینده «غلبه» روزنامه‌سی‌نین یازیچیلار هئیاتینه سئچیلدیم.»\nآذربایجاندا قورولان بیر ایل‌لیک میللی حکومت تکجه جمعیتین اجتماعی و سیاسی حیاتیندا یوخ، معارف و مدنیتین بوتون ساحه‌لرینه‌ده اؤز بلاواسیطه تاثیرینی بوراخمیشدی. نهضتین حیاتا کئچیردیگی ده‌ییشیک‌لیک پروسسینده ملی مدنیتیمیزین چیچکلنمه‌سینه بؤیوک دقت یئتیریلیردی و ادبیات ایشچیلرینه، شاعر و یازیچیلارینا خصوصی قایغی گؤستریلیردی. اونلارین تشکیلاتلانماسیندا ایلک اؤنجه تبریز شهرینده “وطن یولوندا” قزئتی‌نین نزدینده فعالیت گؤسترن “شاعرلر مجلسی” درنه‌یی‌نین بؤیوک رولو وارایدی.\nگنج احمدین استعدادی و اونون یازیچیلیق قابلیتی خصوصیله شاعر «بی‌ریا»نین گؤزوندن یایینمامیشدیر. بیر گون «بی‌ریا» آذربایجانین تانینمیش اجتماعی شخصیتی و او ایللر قیزیل اوردویلا تبریزه گلن و «وطن یولوندا» قزئتی‌نین رهبرلری سیراسیندا ادبی ایشلرله مشغول اولان ادبیاتشناس عالم «جعفر خندان»‌لا بیرلیکده اون گؤرمک مقصدیله اوخودوغو دانشسرایا گلیرلر.\nآذربایجان نهضتی‌نین قانا چکیلمه‌سی ایله، احمد بیر نئچه ایل مراغه، عجب‌شیر و یئنی‌دن تبریز شهرلرینده یاشامالی اولور و نهایت ۱۳۳۰ینجی ایل یولداشی نین همشیره‌سی «مخمل» خانیم‌لا عائیله قورور.\nاوتوزونجو ایل‌لرین اول‌لرینده باشلایان اجتماعی سیاسی حرکات یئنی‌دن گنج احمدی ادبی اجتماعی فعالیتلره چکیر. ۱۳۳۰دن ۱۳۳۳ینجی ایلین سونونادک اونون بیر چوخ مقاله و شعرلری ایستر گیزلیجه، ایسترسه‌ده آشکارجاسینا یاییلان آنا دیللی مطبوعاتدا یاییلیر. اوستاد شهریارین «حیدر بابایا سلام» منظومه‌سینه یازدیغی «حیدربابادان شهریارا مکتوب» نظیره‌سی‌نین بؤیوک بیر قیسمی ائله بو ایللره عایددیر. بو منظومه سونرالار ۱۳۴۵ینجی ایل قلمه آلینان «بابک منظومه‌سی»ایله برابر بهمن اینقلابی‌نین غلبه‌سیندن سونرا چاپ اولور. آنجاق احمدین بو دؤور ان مهم فعالیتلریندن اونودولماز آذربایجان اجتماعی و ادبی شخصیتی بهزاد بهزادی‌نین تشکیلاتچیلیغی ایله گیزلی صورتده نشر اولونان «آذربایجان» روزنامه‌سی‌نین یازیچیلار هئیتی ترکیبینده اولماسینی‌ و یئنی‌دن تشکیل اولونموش “آذربایجان شاعرلر و یازیچیلار جمعیتی”نده‌کی فعالیتینی آد چکمک اولار. «آذربایجان» روزنامه‌سی آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی‌نین اورگانی کیمی ۱۳۳۰ینجی ایلین آذر آییندان ۱۳۳۳ینجی ایلین شهریور آیینادک ۱۴۲ نومره‌ده گیزلی صورتده اول‌لر تهراندا و سونرالار تبریزده نشر ائدیلیردی. روزنامه‌نین چاپ یئری‌نین کودتا رژیمی طرفیندن تاپیلماسی اونون ایستر داخیلینده و ایسترسه‌ده اطرافیندا جمعلشن بیر چوخ آذربایجان ضیالیسی‌نین یاخالانماسینا سبب اولور. احمدده یاخالانیر و حبس ائدیلیر. بیر ایلدن آرتیق حبس‌ده اولور و مختلف عذاب و اذیتلره قاتلاشدیقدان سونرا، نهایت ۱۳۳۵ینجی ایل آزادلیغا بوراخیلیر.\n۱۳۲۴ینجی ایلین آذر آییندا آذربایجاندا قورولان میللی حکومت گنج احمدین‌ده حیاتیندا مینلر آذربایجان گنجی کیمی جیددی ده‌ییشیک‌لیک‌لر یارادیر. ادبیات ساحه‌سینده فعالیتی داهادا گئنیشله‌نیر؛ اجتماعی موضوعلاردا یازماغا داهادا مئیل گؤستریر؛ یازدیقلارینی دؤرو مطبوعاتدا یایماغا جان آتیر و یئنه‌ده شاعر «بی‌ریا»نین شعرلری تاثیری آلتیندا اجتماعی مضمونلو شعرلر یازیر. اونون ادبیات و خصوصیله شعر ساحه‌سینده گونو گوندن چیچکله‌نن استعدادی میللی حکومتین مدنیت ایشچیلری طرفیندن جاوابسیز قالمیر. ۱۳۲۴ینجی ایلین قیش آییندان نشره باشلایان (۱۲ اسفند ۱۳۲۴) و ایکینجی ۲۱ آذره‌دک نشری داوام تاپان «غلبه» هفته‌لیگی‌نین(ناشر افکار زحمتکشان آذربایجان) یازیچیلار هئیتی سیرالاریندا فعالیت گؤسترمه‌یه دعوت آلیر. محمد بی‌ریانین تشبثی و حسین جدی، حمید صفری، سهراب زمانی، عباسعلی زنوزی و مظفر درفشی‌نین امکداشلیغی ‌ایله نشر اولان بو هفته‌لیک‌له امکداشلیغا باشلاییر. اؤزو بئله یازیر:«… تدریجله فارس و آذربایجان دیلینده شعر یازماغا باشلادیم و ۱۳۲۴ینجی ایلین آخرلرینده «غلبه» روزنامه‌سی‌نین یازیچیلار هئیاتینه سئچیلدیم.»\nآذربایجاندا قورولان بیر ایل‌لیک میللی حکومت تکجه جمعیتین اجتماعی و سیاسی حیاتیندا یوخ، معارف و مدنیتین بوتون ساحه‌لرینه‌ده اؤز بلاواسیطه تاثیرینی بوراخمیشدی. نهضتین حیاتا کئچیردیگی ده‌ییشیک‌لیک پروسسینده ملی مدنیتیمیزین چیچکلنمه‌سینه بؤیوک دقت یئتیریلیردی و ادبیات ایشچیلرینه، شاعر و یازیچیلارینا خصوصی قایغی گؤستریلیردی. اونلارین تشکیلاتلانماسیندا ایلک اؤنجه تبریز شهرینده “وطن یولوندا” قزئتی‌نین نزدینده فعالیت گؤسترن “شاعرلر مجلسی” درنه‌یی‌نین بؤیوک رولو وارایدی.\nگنج احمدین استعدادی و اونون یازیچیلیق قابلیتی خصوصیله شاعر «بی‌ریا»نین گؤزوندن یایینمامیشدیر. بیر گون «بی‌ریا» آذربایجانین تانینمیش اجتماعی شخصیتی و او ایللر قیزیل اوردویلا تبریزه گلن و «وطن یولوندا» قزئتی‌نین رهبرلری سیراسیندا ادبی ایشلرله مشغول اولان ادبیاتشناس عالم «جعفر خندان»‌لا بیرلیکده اون گؤرمک مقصدیله اوخودوغو دانشسرایا گلیرلر.\nآذربایجان نهضتی‌نین قانا چکیلمه‌سی ایله، احمد بیر نئچه ایل مراغه، عجب‌شیر و یئنی‌دن تبریز شهرلرینده یاشامالی اولور و نهایت ۱۳۳۰ینجی ایل یولداشی نین همشیره‌سی «مخمل» خانیم‌لا عائیله قورور.\nاوتوزونجو ایل‌لرین اول‌لرینده باشلایان اجتماعی سیاسی حرکات یئنی‌دن گنج احمدی ادبی اجتماعی فعالیتلره چکیر. ۱۳۳۰دن ۱۳۳۳ینجی ایلین سونونادک اونون بیر چوخ مقاله و شعرلری ایستر گیزلیجه، ایسترسه‌ده آشکارجاسینا یاییلان آنا دیللی مطبوعاتدا یاییلیر. اوستاد شهریارین «حیدر بابایا سالام» منظومه‌سینه یازدیغی «حیدربابادان شهریارا مکتوب» نظیره‌سی‌نین بؤیوک بیر قیسمی ائله بو ایللره عایددیر. بو منظومه سونرالار ۱۳۴۵ینجی ایل قلمه آلینان «بابک منظومه‌سی»ایله برابر بهمن اینقلابی‌نین غلبه‌سیندن سونرا چاپ اولور. آنجاق احمدین بو دؤور ان مهم فعالیتلریندن اونودولماز آذربایجان اجتماعی و ادبی شخصیتی بهزاد بهزادی‌نین تشکیلاتچیلیغی ایله گیزلی صورتده نشر اولونان «آذربایجان» روزنامه‌سی‌نین یازیچیلار هئیتی ترکیبینده اولماسینی‌ و یئنی‌دن تشکیل اولونموش “آذربایجان شاعرلر و یازیچیلار جمعیتی”نده‌کی فعالیتینی آد چکمک اولار. «آذربایجان» روزنامه‌سی آذربایجان دموکرات فیرقه‌سی‌نین اورگانی کیمی ۱۳۳۰ینجی ایلین آذر آییندان ۱۳۳۳ینجی ایلین شهریور آیینادک ۱۴۲ نومره‌ده گیزلی صورتده اول‌لر تهراندا و سونرالار تبریزده نشر ائدیلیردی. روزنامه‌نین چاپ یئری‌نین کودتا رژیمی طرفیندن تاپیلماسی اونون ایستر داخیلینده و ایسترسه‌ده اطرافیندا جمعلشن بیر چوخ آذربایجان ضیالیسی‌نین یاخالانماسینا سبب اولور. احمدده یاخالانیر و حبس ائدیلیر. بیر ایلدن آرتیق حبس‌ده اولور و مختلف عذاب و اذیتلره قاتلاشدیقدان سونرا، نهایت ۱۳۳۵ینجی ایل آزادلیغا بوراخیلیر.\n«آیسیزگئجه‌لر» و «دومانلی گونلر» شعر مجموعه‌لری شاعرین اؤزو دئمیشکن: «آی‌سیز، ایشیق‌سیز، قارانلیق استبداد گئجه‌لرینی و او گئجه‌لرین چیسگین‌لی، دومانلی، قارلی، طوفانلی گونش‌سیز گونلرینی ایفاده ائدیر.» شاعر بو ایکی کیتابی «اینقلاب یولوندا چالیشان بوتون شریف اینسانلارا تعظیم ائده‌رک، خالقیمیزین سعادتی یولوندا شهیدلرین نجیب روحلارینا، دوستاق‌لارین، ایشکنجه‌ گؤرنلرین صبر و استقامتلرینه» تقدیم ائدیر و دئییر «قوی ائلیمیزین موباریزلری شاعر و یازیچیلاریمیزین ایلهامچیسی اولسون‌لار.»\nشاعر ۱۳۶۰ینجی ایل یاییلان دؤردونجو شعر مجموعه‌سی «گونشلی سحر» کیتابینی‌ایسه «چنلی، بورانلی، دومانلی گونلری، قارا ظولمتلی آیسیز گئجه‌لری عمومی ظفر عرفه‌سی، گونشلی سحره چاتدیران قهرمان خلقینه» تقدیم ائدیر و کیتابی‌نین ایلک صحیفه‌سینده یازیر: «منیم ایلهام منبعیم، شعریمین دادی، سؤزومون دوزو، وطنیم و ائلیم‌دیر. نه قده‌ر الیمین یازماق، باشیمین فیکیر و یارادیجیلیق قدرتی وارسا ائلیمین دردین، غمین، کدرین، شادلیغین، فرحین، گؤز یاشلارین، شیرین گولوشلرین، دؤیوشون، ظفرین، ییخیلیب دورماسین، دوشمانلا ووروشماسین، سارسیلماز ایراده‌سین، توکنمز باجاریقین شعریمین عنوانی ائده‌جه‌یم و یئنه‌ده سؤز وئریرم نه قده‌ر وار بدنده جان \/ سارسیلمادان یازاجاغام.»\nبئله‌ده اولور. اوستاد احمد شایا(آلاو) عؤمرونون سون گونلرینه‌دک بیر آن‌دا اولسون یازماقدان و یاراتماقدان دایانمیر. عؤمرونون اون‌بئش ایلدن آرتیغینی یالنیز «آذربایجانجا فارسجا و فارسجا آذربایجانجا» اون‌ مین‌لرجه لوغت احتوا ائده‌ن سؤزلوک یازماغا حصر ائدیر. نشرینه بؤیوک آرزو بسله‌دیگی بو سامباللی اثرین طالعی بو گون‌ده ادبی جمعیتیمیزی دوشوندورمه‌لیدیر. نه یازیق کی بو اثر و اونون کناریندا اوستادین عؤمور بهره‌سی اولان بیر چوخ باشقا ادبی اثرلری هئچ واخت ایشیق اوزو گؤرمه‌دی و یالنیز اوستادین اؤز الی‌ایله ترتیب ائدیلمیش بو اثرلر بو گون‌ده صاندیقچالاردا دوستاق یاشاییرلار و نه زامانادک دوستاق اولدوقلاری‌دا هله‌ده بللی دئییل.\n۱۳۶۰ینجی ایلدن بو یانا اوستاد آلاووین اساس ادبی اثرلری ایشیق اوزو گؤرمه‌ییبدیر. اونون «آذربایجان دیلی‌نین فونیتیکاسی- آغاموسی آخوندوف» و «رستنی‌های درمانی در پزشکی معاصر(ترجمه)» اثرلریندن باشقا بیر چوخ اثرلری ال یازما دفترلرینده یاییلماق انتظاریندا قالیر. نئچه دفترلیک «شعر مجموعه‌لری»، اوچ جی��ددن عبارت «ادبی- تنقیدی آراشدیرمالار»، «آذربایجان –ارمنیستان محاربه‌سی-گونده‌لیک یادداشت‌لار»، «یئددی نوع لوغت‌نامه»، «فضولی شعرینه تضمین‌لر مجموعه‌سی»، «قادین‌لار شه‌هری منظومه‌سی»، «میللی سردار ستارخان منظومه‌سی»، «جبهه‌دن جبهه‌یه» و «آیلی گئجه‌لر» و …. اثرلری هله‌ده یاییلما انتظاریندادیرلار.\nاوستاد احمد شایا(آلاو) آلتمیشینجی ایللرین اوللریندن تبریزدن عائلوی کؤچوب تهرانین کرج شه‌هرینده مسکونلاشیر. کرج شه‌هرینده اوستاد اوزون ایل‌لر یازیب یارادیر؛ خصوصیله آذربایجان سؤزلویو حاضیرلاماقدا عؤمرونون ۱۵ ایلدن آرتیغینی صرف ائدیر؛ ادبی مدنی درنک‌لرده اشتراک ائدیر و ۱۳۶۶ینجی ایلدن «ساهر ادبی- مدنی درنه‌یی»نین قورولماسیندا جیددی چالیشیر و عؤمرونون سونونادک بو درنه‌یین ادبی مدنی فعالیت‌لرینده بیر آغ ساققالی کیمی فعالجاسینا رهبرلیک ائدیر. عؤمرونون ۶۰ ایلینی آذربایجان ادبیاتی‌نین اوغروندا صرف ائده‌ن شاعر، یازیچی و آذربایجان آراشدیریجیسی اوستاد احمد شایا(آلاو) وئردیگی سؤزه وفالی قالدی. نه قده‌ر کی الی‌نین قووه‌سی، گؤزونون گؤرمه‌سی و بئینی‌نین دوشونمه‌سی واریدی‌سا یازدی، یاراتدی و سارسیلمادان آذربایجان خالقی‌نین ادبی مدنی گنجینه‌سینه اینجی‌لر بخش ائتدی. قیسا بیر خسته‌لیکدن سونرا چوخ تاسفله ۱۳۸۳ینجی ایلین مهر آیی‌نین ییرمی اۆچونده (۱۳۸۳.۷.۲۳ تاریخینده) دونیادان گئدیر.[۱][۲]\nاونون ختمینده هاشیم ترلان، حبیب فرشباف، علیایی، سؤنمز، حسین صدیق (دوزگون)، روشن خیاوی، ناظر شرفخانه‌ای، آذر مازندرانی، حسن ایلدیریم، رحیم کاویان، ع. چاپار، ائلدار موغانلی و حیات یولداشی شاعره ایشیق خانیم اوستادا حصر ائتدیک‌‌لری اثرلرینی اوخودولار.[۱]\nاثرلری\n[دَییشدیر]\nحیدربابادان شهریارا مکتوبلار (پوئما)- ۱۳۳۳- نشر اورین، تبریز، ۱۳۵۷\nدرباره مولانا و فضولی- ۱۳۳۹، آماده چاپ\nمصلوبین مشهور از صدر اسلام تا انقلاب مشروطه ایران (پایان نامه)- چاپ دانشگاه تبریز، ۱۳۴۳\nبابک منظومه سی (پوئما)- ۱۳۴۵، نشراورین، تبریز، ۱۳۵۷\nآیسیزگئجه لر(شعرمجموعه سی)- ۱۳۴۵، نشر اورین، تبریز، ۱۳۵۸\nدومانلی گونلر(شعر مجموعه سی)- ۱۳۵، نشر اورین، تبریز، ۱۳۵۹\nگونشلی سحر(شعرمجموعه سی)- ۱۳۵۷، نشر اورین، تبریز، ۱۳۶۰\nرستنی های داروئی در پزشکی معاصر (ترجمه)، «ی – دمیر اوف ، ج شکروف »،۱۳۶۰، نشر گوتنبرگ، ۱۳۶۸\nخواجه محمد نصیرالدین طوسی(ترجمه)، اثر: «حبیب محمد بیگلی»، ، ۱۳۷۰آماده چاپ\nآذربایجان ـ ائرمنستان محاربه سی حاقیندا دوشونجه لریم و گونده لیک‌لریم (مجموعه مقاله) ۱۳۷۷ – آماده چاپ\nاز جبهه به جبهه (رمان)- ترجمه. اثر (حسن سید به یلی) ۱۳۸۰ – آماده چا پ\nشعر و شاعر، ادبی تنقیدی آراشدیرمالار اوچ جیلد، مولف ۱۳۸۰- آماده چاپ\nقادینلار شه‌هری (پوئما) مؤلف ۱۳۸۰- آماده چاپ\nاومیـد سرداری (پـوئما) مؤلف ۱۳۸۰- آماده چاپ\nفضولی شعرلرینه تضمین مؤلف ۱۳۸۱ – آماده چاپ\nفرهنگ واصطلاحات الکترو تکنیک (آذربایجانی ـ فارسی) ترجمه – آماده چاپ ۱۳۸۱\nآسترونومییا تئرمینلری (فرهنگ نجوم) انگلیسی–آذربایجان فارسی ترجمه ۱۳۸۱- آماده چاپ\nشبهای مهتابی ــ (رمان) ترجمه، اثر: الیاس افندیئو ۱۳۸۲ – آماده چاپ\nمعاصر آذربایجان ادبی دیلینین اومونیملر لغتی – ترجمه، اثر حسرت علی اوغلو حسنوف ۱۳۸۲ – آماده چاپ\nآذربایجانی ـ فارسی لغت (۸۴۰۰۰) دن آرتیق لغت و اصطلاح ۱۳۵۷ـ ۱۳۸۰- آماده چاپ\nآذربایجان دیلینین فونوتیکاسی، ترجمه، اثر:آغاموسی آخوندوو ۱۳۸۳\nیئدی دفتر شعر مجموعه سی ۱۳۵۷ ـ ۱۳۸۳ – آماده چاپ\nیکدسته گل هدیه به دوستان ۱۳۵۷ ـ۱۳۸۳ (فارسیجا شعرلر) نشر افلاک ۱۳۸۴\nشعرلریندن اؤرنک\n[دَییشدیر]\nقوچ بابكه وئرین خبر\nقیلینج چكیب، آچسین سیپر\nبذ داغینا ییغسین لشكر\nاؤلكه‌میزه دوشمن گلیر.\nكوراوغلونو چاغیر گله\nالده قیلینج چیخسین چؤله\nخبر وئرین چنلی بئله\nاؤلكه میزه دوشمن گلیر.\nدوشمنلر، یان ـ یانا یاتسین\nآمریكانین آدی باتسین\nقوچ دلیلر، آت اویناتسین\nاؤلكه‌میزه دوشمن گلیر.\nدلی حسن، آلای پوزان\nدوشمنلره، قبیر قازان\nكنده، شهره، های سال اوزان\nاؤلكه‌میزه دوشمن گلیر.\nسسله گله ستارخانی\nجمع ائیله‌سین ائل ـ اوبانی\nدوشمنه توتسون دیوانی\nاؤلكه‌میزه دوشمن گلیر.\nكؤمك اۆچون خان سرداری\nچاغیر، ییغا دوستو، یاری\nووراق، ییخاق ایستعماری\nاؤلكه‌میزه دوشمن گلیر.\nقوجا، جاوان كئچك صفه\nتوپچو قارداش وور هدفه\nاجنبی‌نی ائدك خفه\nاؤلكه‌میزه دوشمن گلیر.\nفحله، كندلی اَل بیر اولاق\nالده چكیش، شنه، اوراق\nسرحدلره كئشیك دوراق\nاؤلكه میزه دوشمن گلیر.\nقایناق\n[دَییشدیر]\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ایشیق سایتی، احمد شایا (آلاو)؛ آذربایجان مفتونو و اینسانلیق وورغونو \/ ائلدار موغانلی\n^ مجله آذری، شماره ۵، ص۶؛ آجی خبر.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=احمد_شایا&oldid=1425918»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nکیمسه‌لر قارالامالاری\nیازیچیلار\nشاعیرلر\nسؤزلوک یازانلار\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۳ آوریل ۲۰۲۰، ‏۱۴:۰۵ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":3490,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.38,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":211086.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیرینجی ادوارد (اینگیلیسی‌جه: Edward I of England) بیر شاهی ایدی. ۲۰ نووامبر ۱۲۷۲ – ۷ جولای ۱۳۰۷ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. آتاسی اۆچونجو هنری (اینگیلیس) دیر.","num_words":32,"character_repetition_ratio":0.013,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.23,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":516589.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ریاضیات دوغرو حیاتین میقدار و فضا موناسیبتلرینه داییر مسئله‌لرین حلّینین (ضرورت اوزوندن) ایدئاللاشدیرما یولو ایله تاپیلماسینا اساسلانان علم دیر. ریاضیات طبیعی علملرین اساسی حساب اولونور.\nعادتا تدقیق اولونان مفهوم و پروسسلرین ایدئاللاشدیریلمیش خوصوصیّتلری اصللر شکلینده فورمالاشدیریلیر. بوندان سونرا ایسه بو اصللر اساسیندا دقیق یوللارلا باشقا منطیقی جهتجه دوغرو قضیه‌لر الده ائدیلیر. بو نظریّه عومومیلیکده تدقیق اولونان مفهوملارین ریاضی مودلینی عمله گتیریر.\nریاضیاتدا ایلکین فضا و میقدار موناسیبتلریندن چیخیش ائده‌رک داها اینتیزاعی موناسیبتلر آلینیر کی، بو دا موعاصیر ریاضیاتین مبحثیدیر.\nعنعنه‌وی اولاراق ریاضیات 2 حیصّه‌یه – نظری و تطبیقی ریاضیاتا بؤلونور. نظری ریاضیات ریاضیاتین قورولوشو داخیلینده جیدّی آنالیز آپاریلماسینی حیاتا کئچیریر. تطبیقی ریاضیات ایسه ریاضیاتلا علاقه‌لی دیگر علم و مهندیس س��حه لری اۆچون اؤز مودللرینی تقدیم ائدیر.\nبیر ده باخ\nدَییشدیر\nتطبیقی ریاضیات\nنظری ریاضیات\nدیسکرت ریاضیات\nقایناقلار\nدَییشدیر\nتورکجه‌ ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Riyaziyyat»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (09 جولای 2016 تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).","num_words":207,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.01,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":202998.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوکتبرین 30-دا عصرین لاییحه‌سی - باکی-تفلیس-قارص دمیر یولونون آچیلیشی موناسیبتیله باکی اولوسلار آراسی دنیز تیجارت لیمانیندا طنطعنه لی مراسیم کئچیریلیب.\n31.10.2017 ~ 26.06.2024\n837245\nاوکتبرین 30-دا عصرین لاییحه‌سی - باکی-تفلیس-قارص دمیر یولونون آچیلیشی موناسیبتیله باکی اولوسلار آراسی دنیز تیجارت لیمانیندا طنطعنه لی مراسیم کئچیریلیب.\nآذرتاج-ین خبرینه گؤره، آذربایجان پرزیدنتی ایلهام علی یف، بیرینجی خانیم مهریبان علی یئوا، تورکیه جمهور باشقانی رجب طیب اردوغان و خانیمی امینه اردوغان، قازاخیستانین و گورجوستان و اوزبکیستان باش ناظیرلری همچنین تاجیکیستان و تورکمنیستان جمهوریتلریندن نماینده هئیت‌لری مراسیمده ایشتیراک ائدیب‌لر.\nآذربایجان پرزیدنتی ایلهام علی یف آچیلیش مراسیمینده چیخیش ائده‌رک دئییب: “باکی-تفلیس -قارس دمیر یولونون آچیلیشی موناسیبتیله اورک‌دن تبریک ائدیرم. بوگونکو طنطعنه لی مراسیمده قارداش، دوست اؤلکه‌لردن قوناق‌لار گلمیش‌لر. من خصوصیله بو گون تورکیه جمهور باشقانی رجب طیب اردوغانی، گورجوستان، قازاخیستان، اؤزبکیستانین باش ناظیرلرینی، تاجیکیستانین، تورکمنیستانین ناظیرلرینی سالاملاییرام و بو مراسیمده ایشتیراک ائتدیک‌لرینه گؤره اونلارا درین تشککورومو بیل‌دیریرم.\nباکی-تفلیس-قارص دمیر یولو تاریخی لاییحه‌دیر، ایستراتژی اهمیت‌لی لاییحه‌دیر. بو یولون اوزون‌لوغو تخمینن 850 کیلومتردیر، اونون دا 504 کیلومتری آذربایجان اراضی‌سین‌دن کئچیر. باکی-تفلیس-قارص دمیر یولو آوروپانی آسیا ایله بیرلش‌دیرن ان قیسا و اعتبارلی یول‌دور. بو یول واسطه‌سیله بیرینجی مرحله‌ده 5 میلیون، اوندان سونراکی مرحله‌ده 17 میلیون، اوندان سونرا ایسه داها بؤیوک حجم ده یوک‌لرین داشینماسی نظرده توتولور. بیر سؤزله، باکی-تفلیس-قارص دمیر یولو آوراسیانین نقلیات خریته‌سی‌نین اؤنملی حیصه‌سینه چئوریلیر. بو یولون فعالیتی نتیجه‌سینده یول بویونجا یئرلشن اؤلکه‌لر آراسین‌داکی تیجارت حجمی و قارشی‌لیق‌لی سرمایه قویولوشو آرتا‌جاق. بو یول‌دان ایستیفاده ائدن بوتون اؤلکه‌لر آراسین‌داکی امکداش‌لیق درین‌لشه‌جک. بو یول ثابت‌لیگه و تهلوکه‌سیزلیگه خیدمت گؤستره‌جک. بو یولون ایستیفاده‌سی زامانی امینم کی، توریزمین اینکیشافی دا گئنیش وسعت آلا‌جاق، توریست‌لرین سایی آرتا‌جاق. طبیعی کی، باکی-تفلیس-قارص دمیر یولونون اوغورلو فعالیتی اؤلکه‌لریمیزین ژئوسیاسی اهمیتینی آرتیرا‌جاق و بیزیم اوچون علاوه ایمکان‌لار یارادا‌جاق\".\nسونرا گورجوستانین باش ناظیری، قازاخیستانین باش ناظیری، اؤزبکیستانین باش ناظیری چیخیش ائتدی‌لر. تورکیه‌نین باش ناظیری بینالی ییلدیریمین تبریک مکتوبو اوخوندو.\nداها سونرا تورکیه جمهور باشقانی رجب طیب اردوغان چیخیش ائتدی. او، بو سؤزلری وورغولادی: \"بو گون گلجییمیز اوچون چوخ موهوم آددیم‌لار آ��یریق. بو لاییحه ایله آسیا، آوروپا و افریقانی بیر-بیرینه باغلاییریق\".\nچیخیش‌لاردان سونرا باکی-تفلیس -قارص دمیر یولونون تیکینتی‌سی ایله باغلی ویدئو نوماییش اولوندو.\nبونونلا دا باکی-تفلیس -قارص دمیر یولو خطی ایله حرکت ائدن ایلک یوک قاطاری یولا سالیندی.\nاتیکتلر: #باکی-تفلیس-قارص دمیر یولو , #تورکیه جمهور باشقانی رجب طیب اردوغان , #عصرین لاییحه‌سی , #یوک قاطاری , #گورجوستانین باش ناظیری , #باکی اولوسلار آراسی دنیز تیجارت لیمانی\nایلگیلی‌لی خبرلر\nار‌سین تاتاردان قیبریس باریش حرکاتی یورومو\n19.07.2024\nجمهورباشقانی تاتار، یونانلارین قیبریسی، یونانیستانا باغلاماغی خیال ائتدیینی خاطیرلاداراق، بونون اوچون روملارین آدادا چوخ قان تؤکدوکلرینی وورغولادی\nاویغور تورکجه‌سی\n17.07.2024\nموعاصیر تورک دیلی ساحه‌سینین جوغرافی و لینقویستیک پرینسیپلرینه گؤره گونئی-دوغو و یا کارلوک قروپوندا اولان اویغور تورکجه‌سی بو گون اساساً دوغو تورکیستاندا دانیشیلیر\nآذربایجان‌ین تهران‌داکی سفیرلیگی یئنیدن فعالیته باشلادی\n16.07.2024\nآذربایجان خاریجی ایشلر ناظیرلیگی سفیرلیگین آچیلدیغینی تصدیقله‌دی\nایلهام علی‌یئو، اردوغانا گوندردیگی مکتوبدا نه یازدی؟\n15.07.2024\n\"۱۵ ژوئیه دموکراسی و میللی بیرلیک گونو تورک خالقینین همرای‌لیگینین، موباریزه‌سینین و میللی بیرلیگینین سمبلو اولاراق هر دایم یاشایاجاق و عصرلر کئچدیکجه داها بؤیوک بیر غرورلا خاطیرلاناجاق\"\n837245\nباکی-تفلیس-قارص دمیریولو آچیلدی\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/7735\/16b0\/5683\/59f72df8e5229.Jpeg?time=1721459500\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2017\/10\/31\/bkhy-tflys-qrs-dmyrywlw-achyldy-837245\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":951,"character_repetition_ratio":0.077,"word_repetition_ratio":0.049,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.003,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":111509.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"ارمنیستان ایله آذربایجان آراسیندا بیر باریش آناشماسینین اولماماسی، هئچ بیر اؤلکه‌نین بؤلگه‌ده‌کی فعالیت سویه‌سینی تعیین ائد‌ن فاکتور اولا بیلمز\"\n02.07.2024 ~ 07.07.2024\n2158096\nآذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علی‌یئو، ارمنیستانلا باریش آنلاشماسینین تمل شرطینین، اؤلکه‌سینه قارشی تورپاق ادعالاری اولان ارمنیستان آنایاساسینین دییشدیریلمه‌سی اولدوغونو بیلدیردی.\nآذربایجان جمهورباشقانلیغیندان وئریلن آچیقلامایا گؤره، کانادانین یئنی باکی ائلچیسی کئوین همیلتون، ایلهام علی‌یئوه گووه‌ن مکتوبونو تقدیم ائتدی. علی‌یئو، بو سیرادا ائلچی همیلتونلا صحبت ائتدی.\nآذربایجان ایله آوروپا بیرلیگینین ۱۰ اؤلکه‌سی آراسیندا استراتژیک اورتاقلیق بیلدیرگه‌سی ایمضالاندیغینی و بو ایمضالارین چوخونون ۲.جی قارا��اغ ساواشی اؤنجه‌سینده (سپتامبر-نوامبر ۲۰۲۰) آتیلدیغینی دیله گتیره‌ن علییئو، \"بو باخیمدان ارمنیستان ایله آذربایجان آراسیندا بیر باریش آناشماسینین اولماماسی، هئچ بیر اؤلکه‌نین بؤلگه‌ده‌کی فعالیت سویه‌سینی تعیین ائد‌ن فاکتور اولا بیلمز\" ایفاده‌لرینی ایشلتدی.\nعلی‌یئو، بعضی دؤولتلرین ارمنیستانین ایشغالینا سسسیز قالدیغینی و ایشغال دؤنمینده آذربایجانین تورپاق بوتونلوگونه دستک وئرمه‌دیگینی خاطیرلاداراق، بئله داوام ائتدی:\n\"ایندی بیز ایشغالچی ارمنیستان اوردوسونو ساواش میدانیندا مغلوب ائتدیکدن و تورپاقلاریمیزدان قوودوقدان سونرا بو اؤلکه‌لردن تورپاق بوتونلوگوموزو دستکله‌دیکلرینه دایر آچیقلامالار ائشیدیریک. آرتیق بعضیلرینین بیزیم تورپاق بوتونلوگوموزو تانیییب تانیماماسی اؤنملی دئییل. بو آچیقلامالار تورپاقلاریمیزین ایشغال آلتیندا اولدوغو دؤورده اؤنم ایفاده ائدیردی\".\nارمنیستانلا باریش مدتینه ده توخونان علی‌یئو، بونلاری قئید ائتدی:\n\"بو زامان آپاراجاق و البته باریش آنلاشماسینین تمل شرطی ارمنیستان آنایاساسینین دییشدیریلمه‌سیدیر. چونکو آذربایجانا قارشی تورپاق ادعالاری اولان و (آنایاسا دییشیکلیگی) اولمادان باریش انلاشماسی ایمضالانمایاجاق. \/...\/ تمل اصول اوزرینده آنلاشما تامین ائدیب بونلاری پارافلایابیلریک. آنا متن اوزرینده‌کی ایشلر ده داوام ائتدیریلر. آنجاق بو، آنایاسانی دییشدیرسه‌لر اولار\".\nاتیکتلر: #باریش , #تورپاق ادعالاری , #آنایاسا , #ارمنیستان , #کئوین همیلتون , #کانادا ائلچیسی , #ایلهام علییئو\nایلگیلی‌لی خبرلر\nار‌سین تاتاردان قیبریس باریش حرکاتی یورومو\n19.07.2024\nجمهورباشقانی تاتار، یونانلارین قیبریسی، یونانیستانا باغلاماغی خیال ائتدیینی خاطیرلاداراق، بونون اوچون روملارین آدادا چوخ قان تؤکدوکلرینی وورغولادی\nاویغور تورکجه‌سی\n17.07.2024\nموعاصیر تورک دیلی ساحه‌سینین جوغرافی و لینقویستیک پرینسیپلرینه گؤره گونئی-دوغو و یا کارلوک قروپوندا اولان اویغور تورکجه‌سی بو گون اساساً دوغو تورکیستاندا دانیشیلیر\nآذربایجان‌ین تهران‌داکی سفیرلیگی یئنیدن فعالیته باشلادی\n16.07.2024\nآذربایجان خاریجی ایشلر ناظیرلیگی سفیرلیگین آچیلدیغینی تصدیقله‌دی\nایلهام علی‌یئو، اردوغانا گوندردیگی مکتوبدا نه یازدی؟\n15.07.2024\n\"۱۵ ژوئیه دموکراسی و میللی بیرلیک گونو تورک خالقینین همرای‌لیگینین، موباریزه‌سینین و میللی بیرلیگینین سمبلو اولاراق هر دایم یاشایاجاق و عصرلر کئچدیکجه داها بؤیوک بیر غرورلا خاطیرلاناجاق\"\n2158096\nعلی‌یئو: ارمنیستان آنایاساسینی دییشدیررسه باریش اولار\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/99ab\/d172\/8ac3\/665860c2648cf.jpg?time=1721623673\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2024\/07\/02\/lyyy-w-rmnystn-anyssyny-dyyshdyrrsh-brysh-wlr-2158096\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسی�� ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":778,"character_repetition_ratio":0.049,"word_repetition_ratio":0.042,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":83023.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اؤلکه‌لر آراسی امکداشلیغین بعضی مانعلره ایلیشمه‌مه‌سی، امکداشلیغین قانونی زمینینین یارادیلماسی پارلمانلار آراسی امکداشلیغین اینکیشافینا باغلیدیر\n20.06.2024 ~ 16.07.2024\n2153196\n۳ ژوئن ۲۰۲۴ تاریخینده آلماتی شهرینده کولکتیو گوونلیک آنلاشما تشکیلاتی پارلامنتر آسامبله‌سی یغینجاغی گئرچکلشدیریلدی. صونعی ذکا تکنولوژیلری قونوسونون موذاکیره ائدیلدی یغینجاغا تشکیلاتا عضو اؤلکه‌لرین مجلیس باشقانلاری قاتیلدی. تشکیلاتدا قالیب قالماماسی دارتیشیلان ارمنیستانین مجلیس باشقانی یغینجاغا قاتیلمادی. یغینجاقدا کولکتیو گوونلیک آنلاشما تشکیلاتی پارلامنتر آسامبله‌‌سی یغینجاقلارینین دائمی اولماسی قرارا باغلاندی. قازاقیستان جمهورباشقانی قاسم جومرد توکایئو یغینجاغا گلن مجلیس باشقانلارینی قبول ائتدی.\nقازاقیستانین دؤنم باشقانلیغی سببی ایله کولکتیو گوونلیک آنلاشما تشکیلاتی یغینجاقلاری آلماتیده گئرچکلشدیریلیر. ۶ ژوئن ۲۰۲۴ تاریخینده آلماتی شهرینده کولکتیو گوونلیک آنلاشما تشکیلاتی میللی گوونلیک شوراسی باش کاتیبلری کمیته‌سی یغینجاغی ائدیلدی. ۳۱ می ۲۰۲۴ تاریخینده آلماتیده کولکتیو گوونلیک آنلاشما تشکیلاتی ساوونما باخانلاری یغینجاغی گئرچکلشدیریلمیشدی.\n۵-۶ ژوئن ۲۰۲۴ تاریخلرینده باکیدا تۆرکپا ۱۳.جو باش قورولو گئرچکلشدیریلدی. \"تۆرک دۆنیاسینین یاشیل اوفوقلاری: یاشیل گوندمین گئرچکلشدیریلمه‌سینده پارلمانلارین رولو\" باشلیغی ایله ائدیله‌ن باش قورول یغینجاغینا آذربایجان، قازاقیستان، قیرقیزیستان، قوزئی قیبریس تۆرک جمهوریتی، اؤزبکیستان مجلیس باشقانلاری و ماجاریستان مجلیس باشقان کؤمکچیسی قاتیلدی. یغینجاقدا تۆرک دؤولتلر تشکیلاتی، اولوسلارآراسی تۆرک آکادمیسی، تۆرک مدنیت و میراث وقفی، تۆرک‌سوی ایداره‌چیلری ده حاضر اولدو. یغینجاق سونوندا باکی بیلدیریسی قبول ائدیلدی. مجلیس باشقانلاری ژورنالیستلر اوچون مطبوعات کنفرانسی تشکیل ائتدیلر. بیر سونراکی تۆرکپا باش قورولو قازاقیستاندا ائدیله‌جک.\nیغینجاق چرچیوه‌سینده مجلیس باشقانلاری آراسیندا ایکیلی گؤروشمه‌لر ده ائدیلدی. آذربایجان و اؤزبکیستان مجلیسلری آراسیندا امکداشلیغی گلیشدیرمه آنلاشماسی ایمضالاندی. آذربایجان باشباخانی علی اسدوو قوزئی قیبریس تۆرک جمهوریتی مجلیس باشقانی زورلو تؤره ایله گؤروشدو.\nتۆرکپا باش قورولو چرچیوه‌سینده ایلک دفعه تۆرک جمهوریتلرینین مجلیس باش کاتیبلرینین بیرینجی یغینجاغی گئرچکلشدیریلدی. آیریجا ۵ ژوئن تاریخینده تۆرکپا ۳.جو قادین پارلامنترلار یغینجاغی و تۆرکپا ۳.جو گنج پارلامنترلار یغینجاغی دا ائدیلدی.\nآذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئو تۆرکپا باش قورولو اوچون باکیا گلن قوناقلاری قبول ائتدی. جمهورباشقانی علییئو بوراداکی دانیشماسیندا \"گون گله‌جک دۆنیانین بوتون مسئله‌لری تۆرک دؤولتلر تشکیلاتی ایله مشاویره یولویلا حل ائدیله‌جک\" دئدی.\nتۆرکپا عضوو پارلمانلارین مربوط کمیسیونلاری یغینجاقلارینی کسینتیسیز گئرچکلشدیریرلر و کمیسیون یغینجاقلارینا بیر یئنیسی علاوه اولونور. ۲۲ می ۲۰۲۴ تاریخینده آنکارادا تۆرکپا عضوو پارلمانلارین ساوونما کمیسیونلاری باشقانلاری بیرینجی یغینجاغی ائدیلدی.\n***\n۱۰ ژوئن ۲۰۲۴ تاریخینده دوشنبه‌ده اولوسلارآراسی پارلمان فورومو گئرچکلشدیریلدی. گنجلر اوچون سو قایناقلاری و دموگرافیک سوردوروله‌بیلیرلیک باشلیغی آلتیندا ائدیله‌ن فوروما ۲۰ اؤلکه‌دن نماینده‌لر قاتیلدی.\nگلیشمه‌لردن گؤرولدوگو کیمی، آوراسیا جغرافیاسیندا پارلمانلار آراسی ایش‌بیرلیکلری درینلشدیریلمکده‌دیر. اؤلکه‌لر آراسی امکداشلیغین بعضی مانعلره ایلیشمه‌مه‌سی، امکداشلیغین قانونی زمینینین یارادیلماسی پارلمانلار آراسی امکداشلیغین اینکیشافینا باغلیدیر. بو سببله پارلمانلار آراسی و پارلامنتر آسامبله‌لرین فعالیتلر اؤنم ایفاده ائدیر.\nاتیکتلر: #ؤزبکیستان , #قازاقیستان , #پارلامنتر آسامبله‌سی , #تورکپا , #تۆرک جمهوریتلری , #آذربایجان , #باکی , #آوراسیا\nایلگیلی‌لی خبرلر\nآوراسیا جمهوریتلرینین گوندمینده‌کی گلیشمه‌لر\n19.07.2024\n۸ جولای ۲۰۲۴ تاریخینده آغداش شهرینده آذربایجان، قازاقیستان، قیرقیزیستان، اؤزبکیستان و تاجیکیستاندان ۴ مین عسگرین ایشتیراکی ایله \"بیرلشدیک-۲۰۲۴\" عسگری مانورو باشلادی\nاویغور تورکجه‌سی\n17.07.2024\nموعاصیر تورک دیلی ساحه‌سینین جوغرافی و لینقویستیک پرینسیپلرینه گؤره گونئی-دوغو و یا کارلوک قروپوندا اولان اویغور تورکجه‌سی بو گون اساساً دوغو تورکیستاندا دانیشیلیر\nگئچن هفته تۆرک جمهوریت‌لرینده نه‌لر اولوب؟\n12.07.2024\nبیرلشمیش میللتلر باش کاتیبی، روسیه، چین و پاکیستان کیمی اؤلکه‌لرین لیدئرلرینین تۆرک جمهوریتلرینه سفرلری، بو اؤلکه‌لرین اولوسلارآراسی ساحه‌ده‌کی رولونون هر گئچه‌ن گون آرتدیغینین دلیلی‌دیر\nموعاصیر تورک دیلی نئچه قولا آیریلیر و هارالاردا دانیشیلیر؟\n12.07.2024\nبو گون ۲۰۰ میلیوندان چوخ اینسانین دانیشدیغی موعاصیر تورک دیلی، جوغرافی و دیلچیلیک پرینسیپلرینه گؤره تورکولوق‌لار و دیلچیلر طرفیندن ۶ قولدا تصنیف ائدیلیر\n2153196\nآوراسیا جغرافیاسیندا پارلمانلار آراسی امکداشلیق\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/f802\/799a\/ca49\/63f5e8fc52b41.jpg?time=1721620761\n\/turki\/prwqrmlr\/2024\/06\/20\/awrsy-jgrfysynd-prlmnlr-arsy-mkhdshlyq-2153196\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":1062,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.047,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":111433.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کئچمیش دانیشقدا علی شریعتی \"بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی\" کتابیندا \"بیماری روحی\" آد وئردیگی مدنیت راسیستلیگی اوزره ایضاح وئردیک[i]، علی شریعتی نین آماجی \"ایرانیت و ایران فرهنگی\" دئیه ایران ممالیکی محروسه سی��ده کی ملی و ائتنیک توپلوملاری \"فارس مدنیتی یوخسا فارس مدنیت راسیستلیگی\" اطرافیندا بیرلشدیرمک و اونلاری فارس ملتی کیمی تقدیم ائتمک اولموش. بو دوغرولتودا داها آرتیق ایضاح وئرمک اوچون آذربایجان تورکلوگوندن اولموش فارس مدنیت راسیستلری نین گؤروشلریندن حرکت ائده رک مسئله یه آچیقلیق گتیرمک لازیم گؤرونر. قیرقیز یازاری چینگیز آییتماتوف بو موجودلاری مانقوزد دئیه قلمه آلمیش. غرب ادبیاتیندا حاکیم مدنیت راسیستلیگی دئیه بو آنلاییش بیلیم اوجاقلاریندا تعریف اولونموش. یئری گلمیشکن مدنیت راسیستلیگی اوزره ایضاح وئرمک یاخشی اولار دئیه دوشونورم.\nمدنیت راسیستی: منسوب اولدوغو توپلومون دیلی، مدنیتی و میللی کیملیگینی کیچیمسه گن (تحقیر ائدن) و هر هانکی باشقا و آیری حاکیم دیل و مدنیتی اوستون توتماغا چالیشان و اونو اوستون میللی کیملیک کیمی تبلیغ ائدن شخص بیر مدنیت راسیستی ساییلار.\nحاکیم مدنیت راسیستلیگی: حاکیم دیلی و مدنیتی منیمسه میش، محکوم دیل و مدنیت صاحابلارینی حاکیم دیل و مدنیت سیاستی ایله ایضاح ائتمگه و توضیح وئرمگه چالیشان هر هانکی بیر شخص و سیاسی قوروپ، داورانیش و رفتار باخیمیندان محکوم اولماق سیاستینه تابع توتولموش دیل و مدنیتلر اوزره دانماق و انکار ائتمک سیاستی یئریتدیگی و تبلیغ ائتدیگی اوچون حاکیم مدنیت راسیستلیگینه باغلی بیر شخص یوخسا سیاسی محفل ساییلار.\nحاکیم مدنیت راسیستلیگی یوخسا مانقوردلوق داورانیش و رفتار باخیمیندان بنزر اولسالار دا، اونلارا وئریلمیش آد و ائتیکئت مملکتلردن مملکتلره باخدیقدا بیربیرلریندن فرقلی ساییلار. دئمک، روسیه فئدراسیونوندا روس اولمایان ائتنیکلره منسوب اولان، آنجاق اؤزونو بیر روس کیمی تقدیم ائدن بیر انسان، اؤرنک اولاراق چئچن، تاتار، باشقورد یوخسا قوزئی آذربایجان تورکونه، روسلوغو ملی کیملیک دئیه قبول ائتدیکلری اوچون روس مدنیت راسیستی آدی وئریلرکن فارسلیق حاکیم اولموش ایران ممالیکی محروسه سینده اصلیتی تورک، عرب، بلوچ و باشقا ائتنیکلردن اولان، آنجاق اؤزونو فارس دیلی و مدنیتی ایله تانیملایان و منسوب اولدوقلاری دیل و مدنیتی کیچیمسه گن و تحقیر ائدن شخص، هر هانکی بیر سیاسی بؤلوک و قوروپ فارس مدنیت راسیستلیگی محفلینه باغلی ساییلار.\nحاکیم مدنیت راسیستلیگی\nعلی شریعتی شخصلره حاکیم اولموش مدنیت راسیستلیگینی \"اؤز کیملیگیندن قاچما (از خودگریزی)\" قلمه آلماسینا باخمایاراق هر هانکی بیر دوشونجه و روحیه نی اووسونلاماق (شکار ائتمک) بیر نوع ملی کیملیک و منلیک تئرورو ساییلار. یئری گلمیشکن ایلک اولاراق علی شریعتی نین گؤروشونو اورتایا قویاق و اونو ایردَلمگه (تجزیه و تحلیل ائتمگه) چالیشاق، اوخویوروق:\n\"(اؤز کیملیگیندن قاچماق) بیر عموم روحی خسته لیک (بیماری روحی) ساییلار. بو خسته لیک ایستر مستقیم، ایسترسه دولاییلی (غیر مستقیم) مدنیت راسیستلیگینه توتولموش توپلوملار اوچون یایقین (سرایت ائتمیش) و کئچرلی ساییلار. بیر بؤیوک آفریقا رهبری نین کتابیندا اوخودوم؛ یازمیش: - پاریس خیابانلاریندا منیم بیر وطنداشیم فرانسه لی دوستو ایله گزرکن گؤزو آیری بیر وطنداشا دوشر و اوندان نفرت ائتمزسه، اوندان تانیشلیغینی ویا وطنداش اولدوغونو دانماغا چالیشمازسا، اونا خاریجی دوستوندان داها دا آرتیق بنزرلیک و آنلاییش گؤستررسه، من اؤز ملتیمین مستقیل اولماسینا مطمئن اولاجاغام\"[ii].\nعلی شریع��ی نین آد وئردیگی \"روح خستلیگی (بیماری روحی)\" اصلینده روح خستلیگی دئییل، حاکیم مدنیت طرفیندن ایستعمار آلتینا آلینمیش توپلومون عضولرینه آشیلانمیش (تزریق اولونموش) آشاغیلیق کوملپلئکسی اساسیندا عمل ائدن بیر تور (بیر نوع) ملی منلیک و کیملیک تئرورونا معروض قالماق داورانیشی ساییلار. بو اساسدا حاکیم و ایستعمارچی کولتور داییره لری یئرلی دیل و مدنیت صاحابلارینا اؤز دیل و مدنیتلرینده بیلینج و شعور صاحابی اولماقلارینا مانعچیلیک تؤرتمگه و اونلارا حاکیم دیل و مدنیت اساسیندا تشویق و تمجید ائتمک امکانی اختیارلاریندا قویماقلا اونلاری اؤزلری بیلمدن بیله اؤز ملی کیملیک و منلیکلرینه دوشمن مقامینا دورتموش و تشویق ائتمیش اولارلار. بئله لیکله محکوم کولتور و مدنیته باغلی شخصلرین بیر چوخو منفی نتیجه لره یول آچدیغی و حوقوق برابرلیگی تانینمادیغی مقام و موقعیتلردن اوزاقلاشاراق اؤزلرینی حاکیم دیل و مدنیت ایله ایضاح ائتمگه چالیشار. بو دئدیکلریمیزه اؤرنک و نمونه سید جواد طباطبایی، مصطفی بادکوبه ای، حجت کلاشیلری، افشین جعفرزاده لری (مستعار آدی: علی عجمی آذرآبادگانی، عجمی بادکوبه ای)لری گؤسترمک اولار[iii]. سیدجواد طباطبایی کئچمیشده مارکسیست دوشونجه سی ایله تانیش اولدوغونا باخمایاراق فارس ایستعمارچیلیق حاکیمیتی وئردیگی ایمکانلاردان یولاچیخاراق فارس مدنیت راسیستلیگینی اؤزونه \"ملی کیملیک\" دئیه قلمه آلار. بو دوغرولتودا سیدجواد طباطبایی نین گؤروشلری دقت چکیجی ساییلار، اوخویوروق:\n\"...بیلدیگیم قدر منیم اوچون سورکلی و همشه بؤیوک ایران مدنیتی مطرح اولموش. بو باخیمدان بلکه ده بو سورقو و سوآللارا جاواب وئرمک اوچون یاخشی بیر نماینده اولمایام. بو دئدیکلریمه باخمایاراق اؤز اطرافیما باخدیقچا تورکلوک دویقو و حیسسینی ایران ملیتی اولماغا اوستون و برتر توتان بیریسینی گؤرمورم. البته قارشی دورما و آنلاشمازلیق یارانماسین دئیه تورک ایفاده سینی ایشلتدیم. آذربایجانلیلار تورک دئییل! اونلار ایرانلیدیرلار و تورکچه-دن آیریلمیش بیر دیلده دانیشارلار. آذربایجان کندلرینده یئرلشمیش مهاجر تورکلر و تورکمنلر یاواش یاواش آذربایجانین یئرلیلری ایله قاریشاراق حل اولموشلار. بوگون بعضی تورکچه دامارلار (رگه ها) دا بعضی کندلرده گؤرونمه سینه باخمایاراق بؤیوک شهرلرده بئله بیر گؤرونوش یوخودر\"[iv].\nاوسته گؤروندوگو کیمی تاریخدن سوره گلمیش یازیلی تورک دیلی بیلینج و شعوروندان یوخسول و زواللی دوروما و وضعیته دوشموش سیدجواد طباطبایی \"ایران فرهنگی\" دئدیکده فارسلیغی منظور ائدر. بو اساسدا سید جواد طباطبایی تبریزده بؤیویوب بویا باشا چاتماسینا باخمایاراق اؤزونو \"ایرانلی\" دئیه \"فارسلیق\" ایله ایضاح ائدرکن او آذربایجان تورکلوگونون ملی کیملیک و منلیگینی ده فارسلیق پالازی آلتیندا باسیرماغا چالیشار. جواد طباطبایی نین گؤروشلرینه اساسا کندلرده یئرلی انسانلار اؤز تورک کیملیکلرینی قورومالارینا باخمایاراق بؤیوک شهرلرده فارس حاکیمیتی سیستیمی نین \"اؤیرنیم سیستیمی\" واسیطه سی اریتمک سیاستینه تابع توتولموشلار فارس اولاراق فارسلیغی بیر ملی کیملیک دئیه قبول ائدرمیشلر!! مسئله نی داها یاخشی باشا دوشمک اوچون فارس مدنیت ایستعمارچیلیغی نین قوروجوسو و ذکاءالمک لقبی آلمیش رضاخان نین باش وزیری فراماسون محمدعلی فروغیدن ائشیتمگه چالیشاق، اوخویوروق:\n\"ایران تعلیم و تربیتی نی و ایران دیلینی (فارسچانی) آذربایجاندا یایماق و او ایالتین انسانلارینی ایرانلی اولمایان تورک دیلیندن اوزاقلاتمانین نقدر واجیب اولدوغو هر هانکی بیر ایضاح و توضیحه احتیاجی یوخدور. ساوادلی معلمیمیز آز اولدوغو اوچون آذربایجاندا درس وئرمک قورخورام چتین اولسون.. .. هر حالدا درس وئرمگه ایلک اوخول و ابتدائی مکتبلردن باشلانمالیدیر. یازمانی و اوخومانی اؤیرتمک لازیم. هر ایشدن اؤنجه معلم شاگیردلر ایله فارسچا دانیشمالیدیر\"[v].\nاوسته گؤروندوگو کیمی اؤزلرینی بؤیوک ایران مدنیتی یانچیسی قلمه آلمیش سیدجواد طباطباییلره فراماسون محمدعلی فروغی نین تؤکدوگو تدبیرلر و نقشه لر فارسلیغی آشیلاماغا و اونو اؤز تورک ملی کیملیک و منلیگینه اؤزگه یاشاتمیش. سیستیم اساسلی هر هانکی بیر حاکیم دیلی و مدنیتی اؤز دیلی و مدنیتی نین اؤیرنیلمه سینه محروم قالمیش بیر ملی توپلوما سیریماغا چالیشماق و بو سنین ملی منلیگین و کیملیگیندیر دئمگین سونوچ و نتیجه لری علی شریعتی باشا دوشه بیلمدیگی حاکیم مدنیت راسیستلیگینه یول آچابیلر. بو دوغرولتودا تورکلوک دوشمنی کیمی تانینمیش احسان یارشاطرین اؤلوموندن یانا، تهراندا احسان یارشاطرین اؤیرنجی سی اولموش و سونرادا اونلا دوستلوق باغلارینی یاشاداراق اؤز تورکلوگونه کورک چئویرمیش بابک امیر خسروی نین لنین اوزره یازدیغی بیر انشاء خاطیره سیندن ایکی جومله ائشیتمک یئرلی اولار، اوخویوروق:\n\"یازدیغیم (انشانی) آذربایجان لهجه سی ایله (آنجاق فارسچا) هیجانلا اوخوردوم. همکیلاسلاریمین سسی یوکسلمگه باشلادی. ... ایندی که بولشویک اولموشسان، تبریزه دؤن!، گئری دؤن تبریزه! تورک خر! (دئدیلر). (بونو دا دئمه لیگم قاباق گونلرده بو همکلاسلاریمین) دئدیکلرینه مخالفت ائتدیگیم اوچون همکیلاسلاریم منی اؤلومومه دؤیموشدولر. آذری (آذربایجان تورکو) اولدوغوم اوچون باش باشا قویماسینلار دئیه چوخ چکینگن ایدیم و یالنیز قالمیشدیم، قورخوردوم. یازدیغیم مطلبه همکلاسلاریمین گؤزلنیمز اعتراضلاری منی داها دا قورخوتدو. طاقتیم کسیلدی. یازی تاختاسی و تخته سیاهین یانیندا آغلاماغا باشلادیم. جانیمی تیترتمه توتدو. احسان یارشاطر اوشاقلارا اوز توتوب دئدی: نه اوچون اوشاغی اذیت ائدیرسینیز؟ اؤزوم دئمیشدیم یازسین! چوخ دا یاخشی یازمیش. منی حیمایت ائتمه سیندن اؤزومو امنیتده حیس ائتدیم.\"[vi]\nاوسته بابک امیر خسروی ترسیم ائتدیگی فارسلیق اؤیرنیم سیستیمینده تورکلوک علیهینه اولوشان فضا و بو ذات اؤزو ده ایفاده ائتدیگی کیمی تئرورا معروض قالماسین دئیه اؤزونو \"تورک\" دئییل، \"آذری\" قلمه آلماسی، فارس تحصیل سیستیمینده ملی منلیک و کیملیک باخیمیندان نئجه بیر تئرور فضاسیندا بو ذاتین شخصیتی نین شکیللنمه سی نی حدس وورماق او قدر ده چتین دئییل. بئله لیکله \"ایرانیت\" باشلیغی آلتیندا ایستر سولچو بابک امیر خسرویلر، ایستر سه ده \"ایرانشهر\" دئیه ساغچی و پان ایرانیست سیدجواد طباطباییلرین فارس مدنیت راسیستی اولدوقلاری اؤز ایستکلری ایله اورتایا چیخمیش دئییل. دئمک، علی شریعتی نین روحی خسته لر (بیماری روحی) آد وئردیگی بو موجودلار اؤز دیل و مدنیتلرینی اساس گؤتورموش ساغلام بیر اؤیرنیم تحصیل سیستیمینده تعلیم و تربیت آلمامیشلار دئیه بو مسئله اولدوغو کیمی قبول ائتمه لی و بو فارس مدنیت راسیستلیگینه توتولموشلارین درمان و مداوا ائدیلمه لری چتین و گیج اولدوغو اولدوغونو نظره آلاراق گلجک نسیل اوچون فارس ایستعمارچیلیغیندان چیخیش و قورتولوش یولونو تاپماغا چالیشماغین واجیب اولدوغونو درک ائتمه لیییک.\nدئمک فارس مدنیت راسیستلیگی اؤز باشینا اورتایا چیخمیش دئییل، حاکیم فارس ایستعمار داییره لری نین علی شریعتی ده ایستعمارچیلیغین یولونو گؤستردیگی کیمی تاریخچیلر، جامعه شناسلار و سیاستچیلر باشلاریندا محمود افشار یزدی و محمدعلی فروغیلر طرفیندن پلانلادیقلاری سیاستین سونوچ و نتیچه سی ساییلار. بونون آدینی شخصین خستلیگی (بیماری روحی) آد قویماق دوزگون دئییل، ملی کیملیک و منلیک تئرورونون بیر حاکیم مدنیت طرفیندن سیستیملی و سیستیماتیک اعمال اولدوغونون سونوچ و نتیجه سی قلمه آلماق دوزگون تشخیص ساییلار. موضوعدان اوزاق دوشمک یاخشی اولماز دئیه بیر داها علی شریعتی نین گؤروشلرینه دؤنمه لی اولوروق؛ اوخویوروق:\n\"بو خسته لیگی و مریضلیگی \"اؤزوندن قاچماق\" آدلاندیرماق اولار. اونون ائشیک و خاریجی گؤرونوشو اؤزونو گیزلتمک و اؤزوندن نفرت ائتمک و اؤزونو باشقاسینا و اؤزگه سینه بنزتمک ساییلار. سوردل عئلمی باخیمدان و روانشناسلیق آچی و زاویه سیندن بو مسئله نی ایرده لمیش و تجزیه تحلیل ائتمیش. سوردل دئمیش: - سؤمورگه و ایستعمار اؤز چتری آلتینا آلدیغی ملته اؤزونو بیر اورک یاندیران آنا دک تانیتماغا چالیشار. روانشناسلیق باخیمیندان بو آنالیق و اوولادلیق رابیطه سی ایستعمار و مستعمره آراسیندا دوغرو و دوزگون بیر تثبیت اولموش نظریه ساییلار. آنا اوشاغینی ووردوقدا، یامانلادیقدا، اؤزوندن اوزاقلاشدیردیقدا اوشاق اؤزونو آنانین باسقی و ضربه-سیندن اماندا ساخلاماق و هده قورخوسوندان و کیچیمسه مه سیندن و تحقیر ائتمه سیندن آزاد ائتمک و بو توتولموش پیس وضعیتدن قاچماق اوچون اؤزونو آناسی نین اتگینه یاپیشدیرماغا چالیشار. بو قارشیلیقلی و ضدیتلی ایستعمار و مستعمره رابیطه سی سوردل دیالئکتیکی آدلانار\"[vii].\nدانیشیغین اوست بؤلومونده ایشاره اولدوغو و علی شریعتی ده ایستعمار و مستعمره آراسیندا اولان ایلگی و رابیطه لره اشاره ائتدیگی کیمی بوگون اؤزلرینی دوشونجه و فیکیر باخیمیندان \"سراسری\" دئیه فارس حاکیمیتی و تشکیلاتلاری نین سیاستی ایله ایضاح ائتمگه چالیشانلار فارس ایستعمارچیلیغی نین فارس اولمایان ملی توپلوملار اورزه اویقولادیغی و حیاتا کئچیردیگی باسقیلار، تحقیرلر، اجتماعی آیری سئچیلیکلر قارشیسیندا بیر عکس العمل دئیه فارس حاکیمیتینه و فارس مفکوره لی تشکیلاتلارا فارس اولمایان انسانلارین سیغینماسی – اوشاغین آنا اتگیندن یاپیشدیغی کیمی – بیر ایستعمارچیلیق و مستعمره چیلیک رابیطه سی ساییلار. دئمک، آدی چکیلن انسانلار ملی منسوبیت باخیمیندان ایستعمارچیلیق و مستعمره چیلیلیک رابیطه سینی نظره آلمادان فارس حاکیمیتینده و فارس تشکیلاتلاریندا توتدوقلاری موقعیتلری ایله اؤزلرینی فارس کؤکنلی و فارس اصیللی قلمه آلار و اؤزلرینی آلداتماغا چالیشاراق بیر آیاقچی و قوللوقچو اولدوقلارینی درک ائتمزلر. بونلار اؤزلرینی فارس دیلی و مدنیتی اساسیندا ایضاح ائتمکله فارس ایستعمارچیلیغی نین تحقیر و تضییقیندن یایینماقلارینا باخمایاراق فارس ایستعمارچیلیغی اوچون بیر قول و کؤله (برده) و فارس مدنیت راسیستی ساییلارلار. بونلارین فارس حاکیمیتی و فارس تشکیلاتلارینا خوشخدمتلیکلری، منسوب اولدوقلاری مل�� توپلوملارین فارس ایستعمارچیلیغینا معروض قالماق یوکلرینی داها دا آغیرلادار. بو شخصلر بیر چوخ زامانلار فارس حاکیمیتی نین ازیجی و قیریجی بیر قولو دک فارس اولمایان ملی توپلوملاری فارسلیق باسقی سی آلتینا آلماغا و اونلاری ازمک اوچون بیر وسیله اولارلار.\nدئمک، فارس مدنیت راسیستلری دئیه تانیملادیغیمیز و ایضاح ائتمگه چالیشدیغیمیز فارس مئییللی شخصلر اؤزلری فارس ایستعمارچیلیق تئرورونون ملی قوربانلاری ساییلار. بونلار یازیلی تورک دیل بیلینجی و شعوروندان یوخسول اولدوقلاری اوچون فارس حاکیمیتچیلیک سیستیمی و فارسلیق قرائتی قارشیسیندا عاجیز قالاراق فارسلیغی اؤزلری اوچون بیر ملی کیملیک دئیه اؤزلرینی آلداتماغا چالیشارلار.\nایشیق سؤنمز، 07.11.2018\n[i] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص. 300 -301.\n[ii] علی شریعتی، بازشناسی هویت ایرانی- اسلامی، ص.301\n[iii] آذریها، تقدیر رئیس جمهور از سیدجواد طباطبایی در جشنواره فارابی: http:\/\/www.azariha.org\/بایگانی\/item\/2306-تقدیر-رئیس-جمهور-از-سیدجواد-طباطبایی-در-جشنواره-فارابی\n[iv] سید جواد طباطبایی، جدال قدیم و جدید، دیدگاهها، زندگینامه و کارنامه علمی سید جواد طباطبایی در گفتگو با او، تاریخ نویسی جز با تکیه بر آگاهی ملی امکان پذیر نیست (آلینمیش: مهرنامه، تیر ماه 1392)، جمعه چهاردهم تیر 1392 ، - آن موقع به چه چیزهایی فکر می کردید؟ نمی توانم بگویم آن موقع چه فکرهایی داشتم. ... همیشه نوعی تصوری از بحران داشتم: http:\/\/gadim-va-jadid.blogfa.com\/post-308.aspx\n[v] محمدعلی فروغی، آلینمیش: علیرضا صرافی، شمس تبریز، شماره 169، صحیفه 28، تاریخ 13\/02\/1379\n[vi] بابک امیر خسروی، شیفتگی به لنین و سرنوشتی که برایم رقم زد به مناسبت درگذشت احسان یارشاطر: http:\/\/www.akhbar-rooz.com\/article.jsp?essayId=88673","num_words":2836,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":237598.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"خوجالی رایونو ۱۹۹۱ (میلادی)-جی ایل نوْامبر آیینین ۲۶-دا عسگران رایونو بازاسیندا یارادیلمیش‌دیر. رایونون اراضیسی ۱۹۹۱ (میلادی)-۱۹۹۲ (میلادی)-جی ایللرده ارمنی سیلاح‌لی قوه‌لری طرفیندن ایشغال ائدیلمیشدیر. ساحه‌سی ۰،۹۴ مین کیلومتر موربع، اهالی‌سی ۲۴۴۱۷ نفر (۱۹۹۱ (میلادی)-جی ایل). آذربایجان‌لیلار ۱۲۱۹۴ نفر (۲۰۰۴ (میلادی)-جو ایل)، غئیریلری ۱۲۲۲۳ نفر. رایون‌دا ۱ شهر، ۲ قصبه، ۵۰ کند اوْلموش‌دور. مرکزی خوجالی شهری‌دیر. آغدام شهری‌نین ۱۸، خان‌کندی شهری‌نین ۱۴ کیلومترلیینده، قاراباغ سیلسیله‌سینده یئرلشیر.\nجوغرافی مؤقیعتی\nدَییشدیر\nرایونون اراضیسی اساساً داغلیق‌دیر. ان هۆندور یۆکسک‌لییی قیزقالا و قیرخقیزدیر (۲۸۴۳ م، ۲۸۲۷ م). داغلیق اراضیلر استثنا اوْلماقلا، ایقلیمی مۆلاییم-ایستی‌دیر. یۆکسک داغلیق اراضیلری سوبالپ و آلپ چمنلردیر. اساس چایلاری بادارا و قارقاردیر. داغ-مشه و داغ-چمن توْرپاقلاری مؤوجوددور. اراضی‌نین ۴۰ %-ا قدری فیستیق، جؤکه، آغجاقایین، قارااغاج ایله زنگین‌دیر.\nاهالی\nدَییشدیر\n۲۰۰۹-جو ایل، ۱۵-۲۲ آوریل عۆمومؤلیکه سیاهیا آلماسینا اساساً خوجالی رایونونون ۲۶.۰۴۷[۱] (۱۲.۷۵۱[۱] نفر نفر، ۱۳.۲۹۶[۱] نفر قادین) نفر اهالیسینین ۷.۷۱۱[۱] (۳.۷۹۴[۱] نفر نفر، ۳.۹۱۷[۱] نفر قادین) نفری شهرده، ۱۸.۳۳۶[۱] (۸.۹۵۷[۱] نفری نفر، ۹.۳۷۹[۱] نفری قادین) نفری ایه کندلرده یاشامیش‌دیر .\nMilli tərkib : 2009[۱] s.a.\nاتنیک قروپلار\nجمعی\nکیشی\nقادین\nجمعی 26 047 12 751 13 296\nآذربایجان تورکلری 13 028 6 454 6 574\nائرمنیلر 12 929 6 255 6 674\nآخیسقا تورک‌‌‌لری 81 39 42\nلزگی‌‌لر 5 2 3\nروسلار 4 1 3\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ ۱٫۰۰ ۱٫۰۱ ۱٫۰۲ ۱٫۰۳ ۱٫۰۴ ۱٫۰۵ ۱٫۰۶ ۱٫۰۷ ۱٫۰۸ ۱٫۰۹ Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsi :Xocalı rayonu Archived 2012-05-11 at the Wayback Machine.\nقارداش پروژه‌لرده خوجالی رایونو گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو آذربایجان جومهوریتی-ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.","num_words":386,"character_repetition_ratio":0.058,"word_repetition_ratio":0.029,"special_characters_ratio":0.263,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":131343.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"'); $('a.print-preview').printPreview(); $('#txtShortLink').focus(function () { $(this).select(); }); });\nتاریخ : دوشنبه 16 مرداد 1396 | کد : 1450\nلینک کوتاه\nبؤیوک فقیه آيت‏ اللَّه ميرزا علي غروي علياري تبريزي\nآيت‏اللَّه حاج ميرزا علي غروي علياري تبريزي 1280 هجری شمسی ایلیننده تبریز شهرینده علم و تقوا ائوینده دنیایا گلدی. آيت‏اللَّه حاج ملاعلي علياري‌نین نوه‌لریندن اولان میرزا علی،...\nآيت‏اللَّه حاج ميرزا علي غروي علياري تبريزي 1280 هجری شمسی ایلیننده تبریز شهرینده علم و تقوا ائوینده دنیایا گلدی. آيت‏اللَّه حاج ملاعلي علياري‌نین نوه‌لریندن اولان میرزا علی، مقدماتی قورتاراندان سونرا مقدس نجف شهرینه یوللاندی و ایللر بویو ضياء الدين عراقي، ميرزاي ناييني، سيد ابوتراب خوانساري و سيدعلي آقا قاضي کیمی شخصیتلرین محضریندن استفاده ائله‌دی. او، بو مدتده اخلاق، فقه، اصول، كلام، رجال، عرفان، حكمت و فلسفه ساحه‌لرینده حد کمالا چاتدی و نجف بؤیوک مجتهدلرین الیندن اجتهاد اجازه‌سی آلدی. او بزرگوار 31 یاشیندا اولاندا جدّی آيت‏اللَّه محمد حسن علياري‌نین ایستگی اینن تبریزه قاییتدی و 65 ایل بویوندا تدریس، تحقیق، تألیف و تربیته مشغول اولدو.\nاو بؤیوک فقیه‌دن چوخلو اثرلر یادگار قالیب. آيت‏اللَّه علياري 1417 هجری قمری ایلین ذیحجه آیی‌نین 13-ده 96 یاشیندا تبریز شهرینده دنیایا گؤز یومدو و قم شهرینده خانم معصومه‌نین حرمینده تورپاغا تاپیشیریلدی.","num_words":311,"character_repetition_ratio":0.086,"word_repetition_ratio":0.238,"special_characters_ratio":0.267,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":199951.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۵۳۷-۱۵۴۰ عوثمانلی-وندیک ساواشی (اینگیلیسجه: Ottoman–Venetian War (1537–1540)) عثمانلی ایمپیراتورلوغو و قوْنشو اؤلکه‌سی قوشونو آراسیندا باش وئرن دؤیوش.آرالیق دنیزی یئرینده اوز وئرمیش‌دیر بۇ وۇروشون سوْنو عثمانلی ایمپیراتورلوغو غلبه‌سیله بیتمیش‌دیر\nگؤرونتولر\n[دَییشدیر]\nقایناق‌لار\n[دَییشدیر]\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Ottoman–Venetian War (1537–1540)»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده ۱۵۳۷-۱۵۴۰ عوثمانلی-وندیک ساواشی گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو ساواش ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=۱۵۳۷-۱۵۴۰_عوثمانلی-وندیک_ساواشی&oldid=688152»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nساواشلار\n۱۵۳۷-جی ایلده ایتالیا\n۱۵۳۷-جی ایلده عثمانلی ایمپیراتورلوغو\n۱۵۴۰-جی ایلده ایتالیا\n۱۵۴۰-جی ایلده عثمانلی ای��پیراتورلوغو\n۱۵۳۹-جو ایلده ایتالیا\n۱۵۳۹-جو ایلده عثمانلی ایمپیراتورلوغو\n۱۵۳۸-جی ایلده ایتالیا\n۱۵۳۸-جی ایلده عثمانلی ایمپیراتورلوغو\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۶ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۰:۳۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":253,"character_repetition_ratio":0.116,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":51101.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"او زامان سعید اونسی‌زاده، سید عظیم شیروانی، فیرودین بَی کؤچرلی اوشاقلارین یاش و بیلیک سويّه‌سینه، ماراق دونیالارینا اویغون اثرلر یاراتماغی موهوم وظیفه‌‌ کیمی ایره‌لی سورمکله باهم واجیبلیگینی وورغولاییردیلار: اوشاقلار اوچون یازیلان بدیعی اثرلر آنا دیللرینده قلمه آلینمالی، آز یاشلی و یئنی‌یئتمه اوخوجولارین یاش سويّه‌لری، میلّی خصوصيّتلری و آنلاما قابیلیّتلری نظرده توتولمالیدیر. اوشاقلار اوچون یازیلمیش اثرلرین سوژئتی ساده، دیلی آیدین و خلقی اولمالیدیر کی، باغچا و مکتب یاشلی اوشاقلارین نطق‌لری‌نین بدیعی ذؤقلری‌نین و دونیاگؤروشلری‌نین اینکیشافینا کؤمک ائتسین.\nهمین ایللرده مئیداندا اولان کلاسسیک اثرلریمیزین ا.خاقانی، ن. گنجوی، س. شیرازی کیمی صنعتکارلارین اثرلری یاخود””گولوستان”،”بوستان”، “لئیلی و مجنون” و.س کیتابلارین هئچ بیری آذربایجان دیلینده دئییلدی. بو اثرلرده اوشاق دونیاسی، اونلارین یاش پسیخولوگییاسی نظره آلینمامیشدی بو معنادا، ضیالی‌لارین ناراحاتلیغی سببسیز.دئییلدی ،مکتبین، معاریفین فایداسینی آنلاتماق، اوشاقلاری اوخوماغا وردیش ائتدیرمک مؤوهومات زنجیرینی علمین آچاری ایله قیرماق عزمینه‌‌ اینام حیسّی اؤنه کئچمیشدیر. ۱۹-جو عصرین اورتالاری ایدی. هله مئیداندا ملّی شعوردان ملّی ترقّیدن، ملّی دوشونجه‌دن صحبت بئله گئتمیردی آمّا عوضینده بونا آپاران آغیر یولون یولچولوغو باشلانمیشدی. ائله بیر دؤور گلمیشدی،کی ضیالیلار آذربایجاندا معاریف و مکتب شبکسه‌نین گئنیشلندیریلمه‌سی‌نین، خالقین ساوادلانماسی‌نین واجیبلیگینی آیدین درک ائدیردیلر و هر کس الینده قلم بو یولدا ملّی موجادیله‌یه آتیلمیشدی. ۲۰-جی عصرین اوّلینده اوشاق ادبيّاتی ایله مشغول اولان آیدینلار ایکی ایشی بیر آرادا گؤروردولر. اونلار هم روس، آوروپا اوشاق ادبيّاتی‌نین ان یاخشی اؤرنکلرینی دیلیمیزه چئویریر، عینی زاماندا هم روس، هم ده تورک شعرینده‌کی “فرانسیز” مودونون تأثیری ایله متنلر مئیدانا قویوردولار. مفکوره و آمال حدودسوزلوغو صنعتین ده اوفوقلرینی گئنیشلندیریردی. ۱۸۹۸-جی ایلده حاضرلانان “وطن دیلی” ندن عباس صحّتین “وطن” شعرینه قدر چئوره‌لنن بو ائستئتیک اراضیده ملّی اوشاق ادبيّاتی‌نین اؤز حرکت ترایئکتورییاسی(مسیرلر)\nجیزیلیردی.\n۲۰-جی عصرین ایلکلرینده معاریفپرور ضیالیلاری معلّم و یازیچیلاری اوشاق متنلری یازماغا تحریک ائدن سببلردن بیری ده مکتبلرده شاگردلرین مطالعه‌سی اوچون قرائت کیتابلاری‌نین یوخلوغو ایدی. اونا گؤره معاریفپرور یازیچیلار آنا دیلینده ��النیز درسلیکلر دئییل، صینیفدن خارج اوخو اوچون کیتابلارین یازیلماسی قایغیسینا دا قالیردیلار. بو ضیالیلاری اوشاق ادبيّاتی‌نین بوتون احاطه‌‌ و چالارلیغیندا اینکیشافی دوشوندوروردو یعنی نئجه یازماقلا یاناشی، هم ده نه یازماق، هانسی ژانردا متن مئیدانا قویماق بارده ناراحاتلیقلارینی اظهار ائدیردیلر. یالنیز اوشاق شعرلری، تمثیللر، ناغیللار دئییل، هم ده گوجلو حئکایه‌لرین یازیلماسی اونلاری دوشوندورن سببلر ایدی. س.م غنی‌زاده م.ت. صیدقییه یازیردی: “حئکایه‌سیز نثرسیز یئنی ادبيّاتی ایره‌لی آپارماق مومکون دئییلدیر. تأسف کی، بعضی جاوان شاعرلریمیز بو مطلبی دوشونمور‌. حئکایه‌نویس‌لییی شأنی شاعرلییه لاییق گؤرمه‌ییب باش” قاچیردیرلار.\n۲۰-جی عصرین ایلکلرینده بو ساحه‌‌ده آذربایجانچیلیق روحونو گوجلندیرن عامل‌لردن بیری ده اوشاق مطبوعاتی‌نین یارانماسی اولموشدور. بو یؤنده آتیلان بوتون آددیملار نتیجه سیز قالسا دا نهایت، “دبستان”(۱۹۰۶-۱۹۰۸) “رهبر” (۱۹۰۶-۱۹۰۷ ) کیمی ژورناللارین نشره باشلاماسی پروسئسی باش توتدو. قیسسا زاماندا قاپانان بو ژورناللاردان سونرا ایسه ۱۹۱۱-جی ایلده تشکیل اولونان “پداگوژی” کورسون ایشتیراکچیلاری اوشاقلار اوچون “مکتب” آدلی ژورنال تأسیس ائتمه‌یه قرار وئریب، بو ایشی حیاتا کئچیرمک اوچون ایجازه آلدیلار. “هر اوچ ژورنال آذربایجان اوشاق ادبيّاتی‌نین یارانماسیندا موهوم رول اوینامیشدیر… اصل اوشاق اثرلری ۱۹۰۵- جی ایله قدر یوخ درجه‌‌سینده ایدی. یئنی-یئنی مکتبلر آچان قیمتلی درسلیکلر حاضرلایان م.ع. صابیر، آ.شایق، آ.صحّت، س.س. آخوندوو، س.م. قنیزاده و باشقا یازیچی، شاعر و معاریف خادیملری اوشاق ادبيّاتی‌نین گؤزل و رنگارنگ نمونه‌لرینی آذربایجان اوشاق ژورنال‌لاری‌نین نشریندن سونرا یاراتمیشلار ا. محمدپور\nیئنی تیپلی مکتبلرین مئیدانا چیخماسی، آنا دیلینده درسلیک و درس وسایتلری‌نین یارانماسی، معاریفچیلیک دالغاسی‌نین گئنیش اینتیشاری، مطبوعات شبکه‌سی‌نین گئنیشلنمه‌سی خصوصیله اوشاقلار اوچون ژورناللارین نشره باشلاماسی، بوتون بونلار اوشاق ادبيّاتینین اینکیشافینا تکان وئرن عامللر ایدی.\nبوتؤو بیر ضیالی زومره‌سی‌نین ملّی تصّوب‌کئشلیگی سایه‌سینده یارادیلان اوشاق ادبيّاتی محض، ساغلام و تمللی باشلانغیجدان نشأت تاپدیغی اوچون بو گون ده یاشاما و وار اولما گوجونده دیر.\n***\nایلک درسلیک و اوشاق ژورناللاری ملّی-معنوی اؤزونو درکین منبعلریندن بیری کیمی\n۱۹-جو عصرین سونو ۲۰-جی عصرین ایلکینده آنا دیلی درسلیکلری یازماق و اونلارین حاضرلانماسی اوچون مئیدانا م.ف. آخوندزاده، سعید اونسی‌زاده و س.ا. شیروانی ایله برابر دؤورون دیگر ملّی مونوّرلری م.ش. واضح، .م.ن. دیده، م.ا. ائلخانوو آ.او. چئرنیایئوسکی س. ولی‌بی‌‌اوو، ر. افندییئو ده آتیلدیلار. بو شخصیّتلر آذربایجان دیلی‌نین تدریسینده ایستیفاده ائتمک اوچون درسلیک و اوخو کیتابلاری یازماق، بو کیتابلارین چاپی مقصدی ایله متبعه یاراتماق و.س نامینه هر بیر اذيّته فداکارلیقلا قاتلاشیردیلار. مثلا ۱۸۴۰-جی ایللرده م.ف آخوندزاده، م.ش. واضح‌له بیرلیکده تیفلیسده متبعه آچماغا چالیشمیش، لاکین اؤز مقصدلرینه چاتا بیلمه‌میشدیلر. بو ایشی تخمیناً ۴۰ ایلدن سونرا سعید اونسی‌زاده تیفلیسده نشرینه نایل اولدوغو “ضیا” قزئتی‌نین متبعه‌سی ایله رئ��للاشدیرا بیلمیشدیر.\nدرسلیک و اوخو کیتابلاری‌نین یارادیلماسی ایشینه ۱۹-جو عصرین ۴۰-جی ایللریندن باشلانسا دا، عصرین ۵۰-۷۰-جی ایللرینده همین ساحه‌‌ده جانلانما عمله گلمیشدیر. آنجاق بو ساحه‌‌ده بیرینجی ایش ن‌. دئمئنت‌یئوین ترتیب ائتدییی “الیفبا” و ایلک اوخو کیتابی حساب اولونور.\nمکتبلرین شبکه‌سی گئنیشلندیکجه آنا دیلی درسلیکلری‌نین و اوخو ماتئریاللاری‌نین حاضرلانماسی ایستیقامتینده فعالیّت و یارادیجیلیق آختاریشلاری یئنی وسعت آلیردی.\nعصرین ۷۰-۸۰-جی ایللرینده بیر طرفدن روحانی مجلیسلری‌نین نزدینده آچیلان “مجلیس مکتبلری، دیگر طرفدن ده اساساً مستقل اولوب خالقین و آیری-آیری جمعيّتلرین و ایمکانلی شخصلرین وسایتلری ایله فعالیّت گؤسترن اوصولی جدید مکتبلری مئیدانا چیخماغا و گئتدیکجه آرتماغا باشلادی. آذربایجان دیلینه عاید درسلیکلر بیر قایدا اولاراق مشهور روس پئدوگوگو ک.د. اوشینسکی‌نین قاباقجیل تعلیم اوصوللاری و درسلیکلری‌نین نمونه‌سی اساسیندا حاضرلانیردی. تکجه آنا دیلی درسلیکلری دئییل، شریعته و تربیه‌ مسئله‌لرینه حصر ائدیلمیش درسلیکلر ده ک.د. اوشینسکی‌نین تعلیمینه اساسلانیردی.\nاوشینسکی تعلیم و تربیه‌ ایشینده آنا دیلی‌نین رولونو یوکسک قیمتلندیرمیشدیر. اونون ایرلی سوردویو بو پرنسیپلر دؤرون دیگر معلّم و پئداگوگلاری طرفیندن مدافعه ائدیله‌رک تطبیق اولونوردو. بو حالی بیز سعید اونسی‌زاده‌نین ترتیب و نشر ائتدیردییی درسلیکلرده ده گؤروروک. اونون سؤز اوصولو ایله ترتیب ائدیب اؤزونون “ضیا” متبعه‌سینده چاپ ائتدیردییی کیتابین بیری” تعلیم الاطفال -تهذب الاخلاق” (تیفلیس )۱۸۸۲ دیگری ایسه “مکتب” اوشاقلاریمیز اوخوماقدان اؤترو ساده تورکی دیلینده ترتیب اولونموش عقاید و نصایح ریسالئیی” منظومه‌سیدیر ( تیفلیس، )۱۸۸۳ آدلانیر\nم.ن. دیده‌نین ۱۸۵۷-جی ایلده ترتیب ائدیب حاضرلادیغی، لاکین نشرینه نایل اولا بیلمه‌دییی” کیتابی نصایح”، سئید عظیم شیروانی‌نین ترتیب ائتدییی”ربیول اطفال”، میرزه علی اکبر ائلخان‌اوون ۱۸۸۰-جی ایلده “تاتار آذربایجان دیلی” درسلیکلری ده قیمتلی ایشلر سیراسیندادیر.\nبو ایللرده یاشلی نسلین نماینده‌لریندن اولان ه. زردابی، ف.کؤچرلی، س.ا. شیروانی و باشقالاری اوشاقلارین اوخوسو اوچون فولکلور نومونه‌لری توپلاییب چاپا حاضرلاییر. یاخود هم اوریژینال اثرلردن، هم ده باشقا دیللردن ترجمه و اقتباس ائتدیکلری اثرلردن یارارلاناراق درسلیک، اوخو کیتابلاری حاضرلاییردیلارسا ر. افندی‌یئو کیمی گنجلر اؤز سلفلری‌نین ایشلرینی داوام و اینکیشاف ائتدیریر. بو استقامتده اوغورلو آددیملار آتیردیلار.\nر. افندی یئو آ.او. چئرنیایئوسکی‌نین “وطن دیلی” درسلیگی‌نین حاضرلانماسینا جلب ائدیلمیش و بورادا درسلیک حاضرلانماسی پروسئسینه یاخیندان بلد اولموش، اؤز معلّیمی‌نین ایش مئتودونو منیمسه‌مک فرصتی قازانمیشدیر. بو فرصت سونراکی ایللرده رشید بَی‌ین گؤرکملی بیر معلّم پئداگوگ کیمی یئتیشمه‌سینده و معلّملیک فعالیّتینده چوخ کؤمک ائتمیشدیر. او اؤزونون ده اعتراف ائتدییی کیمی، معلّم ایشله‌دییی زامان درسلیک ساریدان قارشیلاشدیغی چتینلیکلری آرادان قالدیرماق اوچون اوّل‌لر قازاندیغی تجربه دن یارارلاناراق هم پوشکین، ژوکووسکی، کریلوو لئرمونتوو و تولستوی‌دان ائتدییی ترجمه‌لر هم ده خالق ادبيّاتیندان توپلاییب ایشله‌دییی نمونه‌لر اساسیندا بیر درسلیک ترتیب ائتمه‌یه باشلامیشدی. آنجاق همین کیتابین نشری خیلی گئج ۱۸۹۸-جی ایلده داش باسماسی و “اوشاق باغچاسی” آدی ایله ایستانبولدا باش توتموشدو دوز اون ایل اوّل ۱۸۸۸-جی ایلده ایسه آ. چئرنیایئوسکی و.س ولی‌بی‌اوون بیرگه ترتیب ائتدیکلری ” وطن دیلی” ( یی) حیصّه‌‌ درسلییی چاپدان چیخیب اوخوجولارین استفاده‌سینه وئریلمیشدیر. س. بایرامووا “وطن دیلی” کیتابی‌نین (یی) حیصّه‌‌سینه اوشاقلارین یاش و ماراق دایره سینه قاوراییش سويّه‌لرینه اویغون اوریژینال و ترجومه اثرلری داخیل ائدیلمیشدی. همین بدیعی نمونه لرین اکثريّتینی چئرنیایئوسکی‌نین خواهیشی ایله حسنلی خوان قاراداغی قلمه آلمیشدی.\nنوشته های مشابه\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nیئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبردارلیق ائدیلیب\nاخبار, زنان, فرهنگ و هنر\nپانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و تدریس است.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند\nآذربایجان و زنان ترک, حقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر, مقالات\nکتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nسنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤلدورولوب\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nفرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخت\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nیئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبر... پانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و... دو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل... فرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخ... ممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و اله... گزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه ش... چند ساعت در بازداشت طرح نور؛ خانوم عکست را گرفتند -سمیرا ایمان... تداوم بازداشت رعنا کورکوری در زندان اوین","num_words":2162,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.022,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":162820.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مین بئش یوز‌ایل‌لیک تاریخه مالک آذربایجان تورک شعری، ائنیشلی- یوخوشلو یوللاردان کئچیب، بو گونکو دؤورانا چاتمیشدیر. اون‌ایکی بویدان عبارت “دده‌ قورقود” داستانیندا، بوگونکو شعریمیزین کؤکونو گؤرمک اولار.\nوطنیمیز آذربایجان، اوزون ایل‌لر بویو عرب‌لرین و باشقا دولت‌لرین استیلاسیندا اولدوغو اوچون، حاکیم‌لرین ساراییندا عرب و فارس دیل‌لری رسمی دیل‌لر تانیندیغینا گؤره، دیلیمیزین بوی آتماغینا یول وئریلمیردی. آمما خلقیمیز اؤز ادبیاتینا، شعرینه بیگانه قالا بیلمزدی. اونا گؤره‌ده فولکلوروموز گونو- گوندن خلق آراسیندا گئنیش صورتده بوی آتماغا باشلادی. او زاماندان “دده قورقود” اوزان‌لاریندان باشلایاراق، بو گونکو عاشیقلار طرفیندن ادبیات و فولکلوروموز سینه‌دن سینه‌یه، دیل‌دن- دیله خلقیمیزین اؤز مالی اولموشدور. بایاتی‌لار، گرایلی‌لار، قوشمالار، آتالار سوزو و باشقا شفاهی ادبیات اینجی‌لری دونیا میقیاسیند�� تانینمیش و اؤزونه مهم یئر قازانمیشدیر.\nهله قرینه‌لر بوندان اول شعریمیزین ان گؤرکملی نماینده‌سی، آذربایجانین بؤیوک، رئالیست شاعری “ملاپناه واقف” اؤز “بایرام اولدو” شعرینده بئله یازمیشدیر:\nبایرام اولدو هئج بیلمیرم نئیله‌ییم\nبیزیم ائوده دولو چووال‌دا یوخدور.\nدوگویله یاغ هامی چوخدان توکنمیش\nبال هئچ اله دوشمز، موتال‌دا یوخدور.\nآللاها بیزمیشیک ناشکور بنده\nبیر سوز دئسم داها قویمازلار کنده\nخلق باتیب نوغولا، شکره، قنده\nبیزیم ائوده آختا زوغال‌دا یوخدور.\nیاخود:\nخومار- خومار باخماق گؤز قایداسی‌دیر\nلاله تک قیزارماق اوز قایداسی‌دیر\nپریشانلیق زولفون اؤز قایداسی‌دیر\nنه باد صبادن، نه شانه‌دن‌دیر.\nچوخ شاخه‌لی ادبیاتیمیزدا شعر نوع‌لریندن بیری‌ده ساتیریک(طنز) ژانریندان عبارت شعر نوعی‌دیر. دونیانین بوتون خلق‌لری طرفیندن چوخ سئویلن طنز شعرلر نوعی، اونون ایفاده شکیلی، جمعیتده اولان جهالت و عیبه‌جرلیکی افشا ائتدیگینه گؤره، اوخوجولار طرفیندن حسن رغبتله قارشیلانیر، دیل‌لر ازبری اولوب و خلق آراسیندا یاییلیر.\nطنز اثر، جمعیته اگری گؤزله باخانلارین و اونو تحقیر ائدنلرین باشلاری‌ اوستونده سسله‌نن تنقید قامچیسی‌دیر. بو قامچی صنعتکارین سوسماق بیلمه‌ین قلمی‌دیر. بو قلم دارگؤزلرین باشی اوستونده اسه- اسه، اونلارین کدر قونموش اوره‌کلری‌نین دیبینده گیزله‌نن قارا نیت‌لرینی اوزه چیخاریب، جمعیته تانیتدیریر.\nادبیاتیمیزدا بؤیوک رول اوینایان بئله طنز صنعتکارلاردان، قوزئی آذربایجانیمیزدا “میرزه علی‌اکبر صابر”، “جلیل محمدقلی‌زاده”، گونئی‌ آذربایجانیمیزدا‌ایسه “میرزه‌علی معجز شبستری” و “محمد بی‌ریا”دان آد آپارماق اولار. بو نهنگ صنعتکارلار نه‌اینکی آذربایجاندا، حتی یاخین و اورتا شرقده‌ده تانینمیش قلم صاحبلری‌ایدیلر.\nمیرزه‌علی‌اکبر صابرین صنعتینده افشا اولونان جاهل شخصیت‌لر سانکی اؤز دیللری‌ایله اؤزلرینی افشا ائدیردیلر. صابرین”اوخومورام ال چکین” شعرینده:\nاوغول منیمدیر اگر، اوخوتمورام، ال چکین!\nائیله‌مه‌یین دنگه‌سر، اوخوتمورام، ال چکین!\nائیله‌مه‌رم رحم اونون گؤزدن آخان یاشینا\nباخسین اؤزوندن بؤیوک اؤز قوچو قارداشینا\nاؤلسه‌ده وئرمم رضا شابقا قویا باشینا\nکافر اولا بیر نفر اوخوتمورام، ال چکین!\nائیله‌مه‌یین دنگه‌سر، اوخوتمورام، ال چکین!\nرضاخان و اوغلونون ۵۰‌ایل‌لیک قانلی- قادالی دؤورانیندا آذربایجان شاعرلری‌نین، یازیچی‌لاری‌نین قلم‌لری سینمیش، دفترلری باغلانمیش‌دیر. آنا دیلیمیز شووینست‌لرین طرفیندن یاساق ائدیلمیشدیر. بونا باخمایاراق شاعرلریمیز یازدیقلاری شعرلرینی اوره‌ک صاندیغیندا گیزله‌دیب، بو غدار حاکیم‌لرین علیهینه عصیانا حاضیرلاشیردیلار. آیلار، ایل‌لر اؤتدوکجه، خلق‌لرین استبداد علیهینه عصیانلاری ظفر چالدی. امپریا نوکرلری‌نین تخت- تاجی سینیب، یئرینه ملتین جمهور حاکمیتی یاراندی. ملتین گؤره‌ن گؤزلری، چیرپینان اوره‌کلری اولان شاعر و یازیچی‌لار، پولادلا سوواریلمیش قلم‌لرینی قینیندان چیخاریب، مئیدانا آتیلدیلار. “میرزه” تخلصوایله مشهور اولان محمدحسین طهماسب‌پوردا بو مئیدانا آتیلان شاعرلردن‌ایدی.\nمیرزه اؤز رئال شعرلری‌ایله چیخیش ائده‌رک، جمعیتده گئری‌ده قالان و زامانلا آددیملایا بیلمه‌ین، فقط اؤز منافعینی گودن انگل‌لرین ایچ اوزلرینی آچیب، افشا ائتمکله، جمعیتیمیزه بؤیوک خدمتلر ائدیر. میرزه‌نین طنزی جمعیتده اولان ایرنج آداملاری تنقید آتشینه توتور، اونلارا قارشی ترحم ائتمیر و بیر قامچی‌یا دؤنوب، انگل‌لرین پیکرینه ائنیر.\nمیرزه‌نین تنقید آتشینه توتولانلارین ان بیرینجیسی، شاهلیق حاکمیتی‌نین قالیقلاری و اوتانمازجاسینا سئچگی گونلرینده اربابلارین، کارخانا صاحیب‌لری‌نین طرفیندن سئچیلمک ایسته‌ین نماینده شخص‌لر‌ایدی. اونلار سئچگی‌‌لرده خلقی آلدادیب، یالان وعده‌لر وئریب و سئچیلندن سونرا، هر بیر سؤزو اونودوردولار. “آلداتماق اوچون” شعرینده میرزه یازیر:\nائوینیز آباد، عجب عدل ائده‌رم، داد ائده‌رم\nطاغوتون ائتدیگی ویرانه‌نی آباد ائده‌رم\nفسادی، رشوه‌نی گیزلینجه‌ده آزاد ائده‌رم\nحوققانی ساز ائله‌ییب، قلیانی چاغلاتماق اوچون\nمنی آللاه یارادیب ملتی آلداتماق اوچون\nمیرزه اؤز شعرلرینده یالنیز جمعیتین داخلینده کئچن موضوعلارا یاناشمیر. او خارجی اؤلکه‌لرین ایرانا اولان مناسبتی باره‌ده‌ده دوشونور و یئنی‌جه یارانمیش انقلابین علیهینه گئدن ئوطئه‌لری، دئییلن سؤزلری و دوشمانلارین ترفندلرینی آچیق گؤزله ایزله‌ییر. خصوصیله امپریالیستلرین و باشدا اولماقلا غدار امریکانین ایرانا دایر تؤرتدیگی تضییق‌لری و تولکولوگو افشا ائدیر:\nمین فن‌ایله “مک‌فارلین”ی تهرانا گتیردیک\nچکدیک یئنه آمریکانی ایرانا گتیردیک\nشخم ائیله‌دیک، اکدیک توخومو دانه بیتیردیک\nچکدیک آرادان پرده‌نی آهسته گؤتوردوک\nپیغامیمیزی حضرت ریگانه یئتیردیک\nشکر آللاها ریگانی‌ده ایمانه گتیردیک\nمین فن‌ایله “مک‌فارلین”ی تهرانا گتیردیک\nساتیرامیزین گؤرکملی نماینده‌سی “میرزه”نین یاخین و اورتا شرقده شهرت قازانمیش میرزه علی‌اکبر صابردن آلهام آلماغینی، اونون “دالدان آتیلان داش” کتابینداکی شعرلرینده آیدین گؤروروک. بو گؤزل بیر حالدیر. بو اونو گؤستریر کی میرزه کلاسیک ادبی ارثیمیزین طنز ژانرینی اوره‌کدن سئویر و اونو دریندن اؤیره‌نیر. بو میرزه‌نین کلاسیک ادبی ارثیمیزه باغلی‌لیغیندان ایره‌لی گلیر. میرزه اؤز “استقبال” آدلی شعرینده صابرین:\nویران ائدیریک ایرانی، ایران نه‌یه لازم\nبو امره بویون قویمایان انسان نه‌یه لازم\nشعریندن ایکی سطر نمونه گتیره‌رک، یازیر:\nقارنی یئکه‌لر اولدو ناهار، شامه ملازم\nصیادلر اولموش تله‌یه، دامه ملازم\nحاکملر اولوب بیر قورو احکامه ملازم\nقانون نه‌یه لازم دئیه، وجدان نه‌یه لازم\nو یاخود صابرین “آ شیروانلی‌لار” شعریندن استقبال ائدیب، بیر کارخانا صاحیبی‌نین دیلیندن کارگرلردن ناراضیلیق ائدیر:\nفکر ائله‌مزدیم آییلار کارگر\nبیر گون اولار حقین آلار کارگر\nاعتصاب ائیلر، الین ایشدن چکر\nجرعت ائدیب اربابین ائیلر پکر\nمن بونا حیرانام آ ایرانلی‌لار\nفتنه‌ی دؤورانم آ ایرانلی‌لار\nشاعر حیاتین بوتون آغیرلیغینا، گذرانین دؤزولمز شرایطینه باخمایاراق، چتین‌لیک‌لره قارشی داغ کیمی سینه گریب، دایانمیش، آمما قلمینی قینینا قویمامیشدیر. اصیل شاعر قلمسیز یاشایا بیلمز. بئله اولسایدی نظامی، نسیمی، صمد وورغون، شهریار کیمی ادبیات و شعر نهنگ‌لری وجودا گله بیلمزدی.\nگؤزه‌ل طنز شعرلر موللیفی “میرزه”نین جمعیتیمیزده هر طرفلی اولاراق خرافات، عیبه‌جرلیک، ریاکارلیق، زوراکارلیغا قارشی کسگین شعرلری واردیر. شاعر، اوزو خوش، داخلی بوش آداملاری یاخشی تانیدیغی اوچون، اونلاری قلمدن کئچیریب افشا ائده‌رک، روسوا ائتمیشدیر. “تاجر و دلال اولاسان” شعرینده یازیر:\nصنعت و فن و هنر قئیدینی دیبدن ووراسان\nتسبیح الده اوتوروب سفته آلیب، چک قیراسان\nآرشینی بئش تومنی یوز بئشه بئزتک جیراسان\nاوزادیب ساققالی گاهداندا باشی قیرخدیراسان\nلاپ بیزیم مشدی‌عباد یا اونا حانبال اولاسان\nبو گون ایراندا فقط تاجر و دلال اولاسان\n“میرزه” ساتیریک شاعر اولماقلا برابر و بو آددا شهرت قازانسادا، اونون جیدی شعرلری‌ده چوخدور. وطنه، تورپاغا، خلقینه اولان محبتی شعرارینده فریاد قوپاراراق، وطنه باغلی اولماغینی و خلقه صداقتینی گؤستریر. وطنی اولمایان شاعرین شعرلرینده، تورپاق و اونون چؤللرینده بیتن الوان گوللرین عطری‌ده اولا بیلمز. شاعر اؤز خلقی‌نین گؤرن گؤزو، چیرپینان قلبی‌‌دیر. شعر، ادبیات‌ایسه خلقلرین ذوقونو اوخشایان کلام یارپاقلاری‌دیر. شاعر، شعرین جانلی اوبرازی اولدوغو کیمی، شعرده شاعرین خمیرمایاسی‌دیر. وطنیندن، ائلیندن مایالانمایان شاعر، اونلارین معیشتی، آزادلیغی باره‌سینده‌ده فکر ائده بیلمز. “میرزه” “آدیمدیر آذربایجان” شعرینده دئییر:\nاولموشام اوستان- اوستان\nبیر طرفیم کوردوستان\nتاریخیم دولو داستان\nآنا وطنیم ایران\nآدیمدیر آذربایجان.\nانقلابلار دایاغی\nمشروطه‌نین اوجاغی\nایگیدلرین اویلاغی\nمندن آد آلمیش ایران\nآدیمدیر آذربایجان.\nگونش ایشیق و آزادلیق سیمبولودور. گونش ادعاسیز اولاراق، اؤز نورونو دونیایا یاییب، یئر کوره‌سینده انسانلارین اومیدگاهینا چئوریلرک، اونلارا حیات بخش ائتمکله دونیامیزی ایشیقلاندیریر. اگر اونون بیر دوشمنی وارسا اودا ضولمتدن عبارتدیر.\nشاعرلر گونشی آزادلیق، قارانلیغی‌ایسه ظولم آدلاندیریرلار. بؤیوک روس یازیچیسی “ماکسیم گورکی” “زندان” آدلی شعرینده بو موضوعنو بئله تصویر ائدیر:\nگون کی سحرلر چیخار، آخشام باتار\nاسکیلمز ظولمتی زندانیمین…\nایندی شاعر “میرزه”ده آل گونشی اؤزونه آزادلیق سیمبولو حساب ائده‌رک، گؤزلرینی اونا زیلله‌ییب، اونون نورلو ساچاقلاریندان الهام آلماق ایسته‌ییر. ظولمتین قانادلارینی سیندیریب، دادینی داددیغی زندانلارین دمیردن هؤرولموش بارماقجیل‌لارینی کؤکوندن قازماق آرزوسوندادیر.\nمنیم شاعر دوستوم “میرزه” هله عؤمرونون بهره‌لی چاغیندادیر. یازیب- یاراتماق، طنزین اینجه‌لیک‌لرینه وارماق و گله‌جگه دوغرو اوغورلو آددیملاماق فرصتی چوخدور. من اونا اوزون عؤمور، خوش گونلر و قلمینه‌ایسه داهادا کسکین‌لیک آرزو ائدیرم و بو آرزومو میرزه‌نین “اگر گونش اولماسا” شعرینی عزیز اوخوجولارا تقدیم ائتمکله، اونون آرزوسونا قاتیرام:","num_words":1972,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":150514.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رقص آذربایجانی قایتاغی - وب سایت جامع رقص های آذری | آذربایجانی | وب سایت جامع رقص های آذری | آذربایجانی\nخط یک : 14 11 83 33 - 041\nخط دو : 92 58 84 33 - 041\nفیسبوک\nاینستاگرام\nلینکدین\nتلگرام\nتوئیتر\nYouTube\nصفحه اصلی\nمشاهیر رقص آذربایجانی\nگالری تصاویر\nارتباط با ما\nویدئوها\nدرباره ما\nآذربایجان\n0\nصفحه اصلی\nمشاهیر رقص آذربایجانی\nگالری تصاویر\nارتباط با ما\nویدئوها\nدرباره ما\nآذربایجان\n0\n0\nوبلاگ\nخانه \/ بلاگ \/ رقص آذربایجانی قایتاغی\nرقص آذربایجانی قایتاغی\nدر بلاگ, رقص های آذربایجان خرداد ۲۴, ۱۳۹۷\nرقص قایتاغی رقصی است نزدیک به لزگینکا با گستردگی وسیع در آذربایجان و منطقه قفقاز . نوع دیگری از رقص است که در آذربایجان با عناوین اوج دوست، یئددی قارداش ، اوغلانلار رقصی اجرا میگردد. از قایتاغی در آثاری از گلینکا، روبنشتین، برودین، نیازی، قلییف، حاجییف، رستم اوف و برخی دیگر از آهنگسازان استفاده شده است.\nحرکات رقص عبارت است از چرخشها و دور زدنهای فراوان ، پرشهای فراوان در حال ایستاده بر روی انگشتان پا، حرکات روان بدون حرکت شانه ها، گرفتن دستها بحالت مشت نیمه بسته، باز کردن یک بازو در حالی که بازوی دیگر نیمه بسته نگهداشته شده و در نهایت شباهت لباسها.\nمعرفی رقص قایتاغی به زبان ترکی:\nا‌ن چوخ مباحثه دوغوران رقصدیر. بو سؤز آذربایجانین ائل ـ اوباسیندا آرتیق اوزون عصرلر بویو ایشلنمک‌ده‌دیر. رقصین اؤزوایسه ریتمیک، حرکت‌لرینین قورلوشونا گؤره عادی لئزگینکایا یاخیندیر. اونداکی جلد تئمپ، حدسیز درجه‌ده بارماق اوسته دورما، دیز اوسته فیرلانما، دؤنمه‌لر ـ لئزگینکایا خاصدیر.\nهر شئی ده‌ن اول قید ائتمک لازیمدیرکی، «قایتاغی»نین یاییلما زوناسی یئرلی احاطه‌لیدیر. لئریکده، شاهبوزدا، نخجواندا، ایلیچ رایونوندا حتی قوجامان موسیقی‌چی‌لرده بو رقص حاققیندا هئچ بیر شئی ائشیتمه‌ییبلر. لنکراندا مشهور اولان خداداد «قایتاغی»نی اؤز رئپئرتوارینا داخیل ائتمیشدیر. بو، همین رقص حاققیندا یگانه معلوماتدیر. رقصین منبعی‌نی رسپوبلیکانین شمال رایونلارینا یاخین اولان یئرلرده آختاریب ـ تاپماق لازیم گلیردی. لاکین نه شکیده نه‌ده زاقاتالادا بو رقص باره‌سینده آیدین، درست بیر آنلاییش یوخ ایدی. شکی‌ده قوجامان تارزن عبادفتح‌الله اف دانیشیرکی، قاراباغدا چوخدان بری بئله بیر آرام «قایتاغی» رقصی اولوب. ع.فتح‌الله اف تردیدله دئییرکی، «دئیه‌سن بو رقصین آدینا «قایساغی» دئییردیلر».\nگؤرونورکی رقصین کؤکلری آذربایجاندا عمله گلمه‌ییب. حقیقتاً بئله‌دیر. عباسقولو آغا باکی‌خان اوف اؤزونون «گولوستانی ـ ارم» کیتابیندا گؤستریرکی، قایتاغ داغیستانین اوچ ایالتینده‌ن بیری اولوب، دربندده‌ن شمالدا یئرلشیب.\nداغیستاندا حاضیردادا قایتاغ رایونو وار. بورادا قوجالار ایندی‌ده «قایتاغی» اویناییرلار. تاریخده‌ن معلوم‌دورکی اولکی عصرلرده هم آذربایجان، هم‌ده داغیستان اهالی‌سی تئز ـ تئز بوتؤو قبیله‌لرله بیر دییاردان دیگرینه کؤچردیلر. داغیستاندا، خصوصاً دربند رایونوندا آذربایجانلیلار، آذربایجانین، قوبا، زاقاتالا، بالاکند رایونلاریندا لزگی‌لر چوخدور. ا‌ن بؤیوک کؤچمه‌لر فتحعلی خانین دؤورونده باش وئرمیشدی. یقین‌کی، داغیستان قبیله‌لرینده‌ن بیری، محض قایتاغی قبیله‌سی‌ده رقصین یارادیجی‌سی اولموشدور. «قایتاغی»نین ریتمینده و حرکت‌لرینده‌کی داغیستان خاراکتئری بورادان ایره‌لی گلیر. آذربایجانلیلار بو احتراصلی و قشنگ رقصی قبول ائتمیش و اوندا چوخ شئیی‌ ده‌ییشمیشلر. رقصین پوپولیارلیغی او درجه‌یه گلیب چیخمیشدیر کی، آذربایجانلیلار «قایتاغی» رقصی‌نی، قارداش قایتاغ خالقی‌ایله عینی اولان بایرام شنلیکلری و طنطنه‌لی مراسملرده اویناماقلا اونو اؤزلرینین رقصی حساب ائدیرلر. خالق «قایتاغی»‌نین آهنگی زمینینده رسپوبلیکانین ��مال حصه‌سینده اؤز مئیلینه اویغون دوزوملو رقصلر یارادیر. مثلاً «آغامالی»، «گراتی»، «کندیری»، «کؤمورو» کیمی «قایتاغی» آهنگینه اویغون گلن آذربایجان رقصلری بئله یارانمیشدیر.\nمختلف «قایتاغی»لارا عینی حرکتلر خاصدیر. بونلار ـ چوخلو هرلنمه و فیرلانمالاردان، حدسیز رنگارنگ دوزوملرده‌ن، او جمله‌ده‌ن بارماق اوسته دوراراق توللانمالاردان، چیگینلری ترپتمه‌ده‌ن سوزگون طرزده اساس گزیشده‌ن، یوموروقلارین یاری دویولموش طرزده توتولماسیندان، قوللارین وضعیتینده‌ن، قولون بیری یاریم یانا آچیلدیغی حالدا، دیگر الین وزنه‌یه یاخین توتولماسی کیمی حرکتلرده‌ن و نهایت، گئییملرین اوخشارلیغیندان عبارتدیر.\nبونونلا، بیرلیکده بیزه ائله گلیرکی، «قایتاغی»نی تاماشایا حاضیرلایانلار طرفینده‌ن اونون فرقلنمه‌ین طرزده یعنی داغستان و یا گورجو لزگینکالاریندان اصلا سئچیلمه‌ین بیر طرزده قویولماسی یالنیشدیر. آذربایجان رقصلری داغستان رقصلرینده‌ن کسکین صورتده فرقله‌نیر. همده حتی، «قایتاغی» کیمی رقصده‌ن صحبت گئتدیکده بئله، آذربایجان میللی رقصلرینه خاص اولان حرکتلرین مختلف طرز دوزوملولویو، رنگارنگلیگی جهتینی یاددان چیخارماق اولماز.","num_words":986,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.029,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":163678.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قیش اؤزونو گؤسترمده‌ایدی. گئجه یاغان یاغیش یئری یامانجا ایسلاتمیشدی. سیگارئت قوطولارینی یولون کناریندا بیر تهر سهمانلاییب، قینینا گیر‌ن باغا کیمی نیمداش پنجه‌یینده اؤزونو گیزلتدی. اللرینی‌ایسه پنجه‌یین قوینوندا دالدالاییب، مشتری سوراغنیدا دایاندی…\n– آیاقلاریم یامان اوشویور آنا. داها دؤزمک اولمور.\nنازلی بئله‌جه شکایتلندی. آنا بیر آز سکوتا دالدی. اونون آغیز آچمیش باشماغینی دوشوندو. کؤکس اؤتوردوکده ساچلارینی سیغاللاییب دئدی:\n– قوی بوحانانی باشا ووروم. سنین چون پوقوستمان بیر باشماق آلیم کی …\nنازلی پوقوستمان سؤزونو ائشیدن کیمی اوزونده قیریشلار گول آچدی. اونون گولوشلری یاواش- یاواش قهقهه‌یه دؤنوب، یان اوتاغادا کئچدی. نازلی اوره‌یینجه اولان دیرلی و گوزه‌ل هر بیر شئیه پوقوستمان دئییردی. ائلنور گئجه اؤتنلری بیرداها خاطرلایارکن، بوغازیندا دویونله‌نن قهر بیر آزدا بؤیودو. بیردن اوره‌یینده بیر اوشوتمه اوز وئردی.\n– اجل مهلت وئرسئیدی، آتام قضایه اوغراماسئیدی …\nائلنورون بوغازینداکی قهر یاواش- یاواش گؤزلرینه بوشالیردی.\n– آ بالا فکر ائله‌مه، اؤزوده گلمه‌سه، نامه‌سی گلر.\nسیگارئت آلان قوجانین ظارافاتی ائلنورو اؤزوندن بیر آنلیق آییرسادا، بئینینده چاخناشان دوشونجه‌لر اونو ساکت بوراخمیردی. حتی قیشین قلینج کیمی کسیب- تؤکن سازاغینی‌دا بئله اونوتموشدو.\nسحر تئزدن یئنیجه اوزادیلمیش حانانین او باشنیدان یارپاقسیز و عریان پاییز آغاجی‌تک کال سسله:\n– آبالا اوست پالتارینی قالین ائت، سویوقلایارسان!-\nدئییلن سسین عکس صداسی هله ده قولاغیندایدی. آناسی‌نین سوموگ دولو اوزونده ایری- اویرو جیزگیلر اوره‌یینی یامان آغریدیردی. اؤز- اؤزونه دئییردی.\n– آخر نه یاشاییبسان کی …\nگؤزلرینی نامعلوم بیرنقطه‌یه زیلله‌مشیدی. سانکی بودونیادا دئییلدی.\n– من یک کفش باکلاس می‌خوام مد روز باشه. همه کفش منو با دست نشون بدن.\n– عزیزم، روزیتاجان …\nیان مغازادا باشماق توکانیندا آناسینا ناز ساتان قیزجیغاز، ائلنورون خیال دونیاسینی بیرآزدا اودلاندیردی.\nاو نازلی‌نین آغ- آبپاق قیزمیزی گوللو پوقوستمان باشماغینی گؤردوکده، اونون بوینونا ساریلدیغینی خیالدا سئیر ائدرکن، اوزونده سئوینج دولو تبسم اویناییردی. ائله بو آن «اکسیژن» هاواسی‌نین‌ های- کویوایله پوقوستمان ماشینین پنجره‌سیندن بارماقلاری آراسیندا گؤی مینلییی اوزاداراق، “مارلبورو” دئین، ساچی یاغلی یئنی یئتمه، ائلنورون خیال دونیاسینی آلت- اوست ائتدی.","num_words":525,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":109682.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مدنیت آچیسیندان “انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید” آدلی قورومون وئردیگی باشلانقیج بیانیه لره باخیش – وارلیغین سسی\nClose Menu\nآنا صحیفه\nحاققیمیزدا\nمقاله‌لر\nگوندلیک\nمصاحبه\nادبیات\nتاریخ\nشعر\nعلاقه\nLatin əlifbası\nعرب الیفباسی\nFacebook Instagram X (Twitter) YouTube RSS\nآینی‌گون, جولای 19, 2024\nLatin əlifbası\nعرب الیفباسی\nFacebook X (Twitter) Instagram YouTube RSS\nوارلیغین سسی\nآنا صحیفه\nحاققیمیزدا\nمقاله‌لر\nگوندلیک\nمصاحبه\nادبیات\nتاریخ\nشعر\nعلاقه\nوارلیغین سسی\nسیز بورداسینیزائو»گوندلیک»مدنیت آچیسیندان “انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید” آدلی قورومون وئردیگی باشلانقیج بیانیه لره باخیش\nمدنیت آچیسیندان “انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید” آدلی قورومون وئردیگی باشلانقیج بیانیه لره باخیش\n0\nBy varliginsesi on اوکتوبر 5, 2011 گوندلیک\nپایلاش\nFacebook Twitter LinkedIn Pinterest Email Tumblr Reddit VKontakte Telegram WhatsApp Copy Link\nایشیق سؤنمز\nمدنیت یوخسا کولتور لاتینجه “colere“(اکمک، یئر شوملاماق) سؤزجوک و کلمه سینه اساسلانار. هر بیر مدنیتین اؤزونه گؤره اؤزللیگی، اؤزلوگو و یؤنلیملری (جهت آلما و اوز توتما مسیرلری) وار. بو اؤزللیکلر بو مدنیتینه باغلی اولان انسانلاری اؤز اتکی و تأثیری آلتینا آلاراق اونلارین کیملیکلرینی بیچیملندیرر و شکیللندیرر. بو یؤنلیملر (جهت آلما و اوز توتما مسیرلری) انسانلارین دویقو، دوشونجه، دگر و داورانیشلارینا اتکی و تأثیر بوراخاراق اونلارین هر هانسی بیر توپلوما باغلی و منسوب اولدوقلارینی بلیرلشدیرر و معین لشدیرر.\nمدنیت اوزره یؤروملار:\nKluckhohn آ گؤره: مدنیت دوشونمه، دویما و داورانیشلارین گؤسترملیک (اؤرنک و نمونه) دوروموندا بیچیملشمه سی و گؤسترگه (نشان) واسیطه سی ایله داشینماسی ساییلار. بو گؤسترگه لر هر هانکی بیر انسان توپلومونون باشاریغی نین بلیرلنمه سینی اثر اولاراق اولوشدورار (تشکیل ائدر). مدنیتین اؤنملی اوزگی (هسته سی) کئچمیشدن گونوموزه گلن گله نک و گؤره نکلر (عادت و عنعنه) اساسیندا یارانمیش دوشونجه لر و اونلارا باغلی و دایالی اولان دگرلردن اولوشار[i].\nG. Hofstede آ گؤره: مدنیت هر هانکی ذهینده کی یازیلیم ( (Softwareساییلار. بو یازیلیم توپلوملاشما (سوسیاللاشما) سورجینده پروقراملانار. بو توپلوملاشما آخاریندا و هر شئیدن اؤنجه اوشاقلیقدا بیرینجی توپلوملاشمادا انسان دوشونمه نین، دویمانین و داورانیشین بللی گؤسترگه سینی قازانار . بو گؤسترگه لر دگر و داورانیش اولاراق گؤزللنر و تعریف اولونار[ii].\nTrampenaars آ گؤره: سویون نه اولدوغونو بیلمه گن بالیق سویون حیاتی بیر مسئله اولدوغونو باشا دوشدوکدن و بیلدیگیندن سونرا اونو لمس ائده بیلر. یاشاماق اوچون سو بالی��ا اؤنملی اولدوغو کیمی مدنیتیمیز ده بیزه او اؤلچو ده اؤنملیدیر. بیز مدنیتیمیز ایله یاشار و نفس آلاریق[iii].\nمدنیت بیر بوزداغی ایله قارشیلاشدیریلابیلر.\nبوزداغی اولاراق مدنیتین گؤرونن بؤلومو دیل، یئمک، گئییم و بوزداغی نین قابیغی آلتیندا همن گؤرونمگن بؤلومونده ایلتیشیم سایاغی (نوعی)، اینانجلار، داورانیشلار، دگرلر و دویماگؤسترگه لری (حیس ائتمه نشانه لری) یئر آلار.\nسونوچلار (نتیجه لر):\nبیز ذهنی (خیالی) پروقلاشمانین کیچیک بؤلومونون فرقیندا اولماغیمیزا باخمایاراق آیری مدنیتلردن تأثیرلنمیش انسانلارلا بیزی فرقلندیرن بنزتدیگیمیز بوزداغی نین گؤرونمز بؤلومونده کی اولان فرقلردیر.\nمدنیتلرین اوزلشمه سی:\nایکی چئشیتلی مدنیتلردن اولان شخصلر بیربیرلری ایله قارشیلاشدیقدا اونلار بیربیرلری نین داورانیشلارینی اؤز مدنی دگرلری و بیلدیکلری اساسیندا یوروملاماغا چالیشارلار.\nچئوره و موحیطیمیزی، باشقا انسانلاری و اؤزوموزو اتکی و تاثیر داییره لرینه دوشموش مدنیتیمیزین گؤزلوگو ایله گؤره ریک. بو مسئله بیز ایله اوزلشن و باشقا دیل و مدنیتدن اولان شخص اوچون ده کئچرلی ساییلار.\nمدنیتین سرگیلنمه سی اوچون فرقینا وارمادیغیمیز سورج انسان ایله چئوره و موحیطی آراسیندا آشاغیداکی شابلون بیچیمینده آخیش ائدر:\nمدنی سوزکئچ (فیلتئر)\nبیچیملنمیش و دگیشیلمز مدنی گؤسترگه\nمدنی تصرفات\nمدنیته باغلی آلیشقانلیقلار\nمدنی دگرلر و بیچیملر\n↓\n↓\n↓\n↓\n↓\nدویما (حیس ائتمه)\nیوروملاماق (تعبیر ائتمک)\nداورانیشی پروقراملاشدیرما\nداورانیشی اویقولاما (حیاتا کئچیرمه)\nدگرلندیرمه\nبیز اوسته کی بلگه لنمیش و سندلشمیش سورج لرین هانکی بویوتدا حیاتا کئچمه سی نین فرقینا وارمادان و بو سورجلری درک ائتمه دن هرگون بو سورجلر یئنیله نر و تیکرارلانار. بونلارا باخمایاراق آلدیمیز بیلگیلر، یییه لندیگیمیز تجروبه و گؤردوکلریمیز اولای و اتفاقلار بیربیرلرینی تکمیللشدیرمز، اوسته کی شابلون ایله اورتوشمز و اوست اوسته دوشمزسه، دونیا گؤروشوموز و دوشونجه میز چالخانا و بیزی آلت اوست ائده بیلر. بو چالخانما بیر چوخلارینی آوارا، یئرسیز یوردسوز ائدر، بیر چوخلارینی کؤله دورومانا سالاراق اؤز مدنیتینی آشاغیلاماغا و هر هانکی بیر مدنیته وورقون اولماغا یول آچار. بئله لیکله ده شخص بیر فرد اولاراق اؤزگه مدنیته باغلانماغی اؤزونه فخر سایار.\nاوسته ساییلمیش عئلمی گؤروشلر اساسیندا کئچمیش یوز ایلده ایران ممالیکی محروسه سینده کی آذربایجان تورکلری اؤز میللی کیملیک و منلیکلرینی درک ائتمه دن فارس ایستعمارچی تشکیلاتلارینا و فارس حاکیمیت سیستیمینه جان و باش ایله خیدمت ائتمه نی اؤزلری اوچون میللی، انسانی (!!!) و دئموکراتیک (!!!) بیر بورج سایمالارینا باخمایاراق ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورک توپلومو و باشقا فارس اولمایان ائتنیکلر یالنیز مدنی (فرهنگی) فارس ایستعمارچیلیغینا تابع توتولموش دئییل، بوتون یؤنلو (اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و ظالیمانه) فارس ایستعمارچیلیغینا تابع توتولموش ساییلارلار (گلن گونلرده بو دوغرولتودا دوشونجه و فیکیر یئریتمگه چالیشاجاییق).\nبئله بیر حاقسیزلیقلاری نظره آلاراق، یوخسا بو حاقسیزلیقلارین فرقینا باخمایاراق ایستعمارا تابع توتولموش بیر میللتین تنقیدچی، شاعیر، یازیچی، ژورنالیستلری ایستعمارچیلیق و حاقسیزلیق قارشیسیندا یاراتدیقلاری قورومو سیاسی دئییل، صنفی و مدنی دئیه “انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) آدلی بیر قورومو اورتایا آتدیقلارینا تانیق اولوروق. بئله قورومون یارانماسی اؤزلوگونده سئویندیریجی گؤرونسه و بو قورومون ایچریسینده سانبانلی شخصیتلریمیز اولسالار دا، میللی مسئله نی ایستر مصلحت، ایسترسه ده هر هانکی عوجوبات اوزوندن قابارتماق ایستمه دیکلری گونئی آذربایجانلیلار اوچون بؤیوک شانسیزلیق ساییلار. Ludwig Wittgenstein آ گؤره: سؤزجوکسوز (کلمه سیز) دوشونه رم دئیه بیلسه ایدیک، دوشونجه نی سؤزجوکلرده ایفاده ائتمه لی اولاردیق. آنجاق، یالنیز سوروشولدوقدا: ایفاده ائتمه دن اؤنجه دوشونجن وار ایدی؟ – هانکی جاوابی وئرمک اولار؟[iv]. نئجه دوغرو سؤزجوگو (کلمه نی) تاپاریق؟ سؤزجوکلر ایچیندن نئجه سئچه ریک دوغرو سؤزجوگو؟ هر زامان حؤکم ائتمه لی و ایضاحات وئرمه لی دئییل، چوخ ساده تاپاریق: – بعضاٌ بو دوغرو دئییل، بو دوغرو دئیه بیله ریک: – نیه؟ چوخ ساده “بودور”. هامیسی بو قدر[v]. بئله لیکله دیل و مدنیتی یاساق اولموش و فارس ایستعمارچیلیغینا تابع توتولموش، سورگونده یاشایان آذربایجان یازیچیلار، شاعیرلر، ژورنالیستلر و تنقیدچیلر جمعیتی نئجه یالنیز مدنی و صنفی بیر قوروم دئیه اجتماعیته اؤزونو تقدیم ائتمگه چالیشار. بو یاناشما شیعه لیکده کؤک سالمیش تقیه کولتورو ایله ایضاح ائدیلمه لیدیر می، یوخسا آذربایجان خالقی اوچون دوغرو و دوزگون قورولوشلار اولوشدورماغا بیر انگل کیمی اورتایا آتیلمیش بیر مانع دئیه قلمه آلینمالیدیر می؟[vi]وئریلمیش بیانیه لرده اوخویوروق:\n“هموطنان عزیز، در تاریخ یکم و دوم سپتامبر 2011 گروهی از نویسندگان، شاعران، منتقدان، روزنامه نگاران و پژوهشگران آذربایجانی در تبعید در استکهلم سوئد در نخستین کنگرۀ مؤسسان خود گرد آمدند و “انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید” را تشکیل دادند. آنان با پذیرفتن مفاد منشور انجمن قلم جهانی خواستار عضویت در آن انجمن شدند”[vii].\nدیلین اؤنم و اهمیتینی نظره آلاراق بو ذات اقدسلر اؤز قوراجاقلاری جمعیتی فورمالاشدیرمادان، آذربایجان آدینی یئدک چکمکلرینه باخمایاراق آذربایجان دیلینی ایستر اؤز بیانیه و سندلرینده و ایسترسه ده آذربایجانلیلارا خیطاب ائدرکن اساس گؤتورمه دن ظاهیرده قورموش جمعیتلرینی میللی ماهیتیندن بوشالداراق اونو دونیا قورولوشونا دوگونلمگه چالیشارلار. دئمک، دیل مدنیتین آیریلماز بیر بؤلومو اولماسینا باخمایاراق بو ذاتلار یؤنلمه نی میللی کیملیگه دایالی دئییل، گؤز قاماشدیریجی میللتلر آراسی قوروملارا عضو و اؤیه اولماق آرزو و ایستکلرینه دویونلمگه چالیشارلار. گئنه ده اوخویوروق:\n“ایران کشوری است کثیرالملّه با زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف، اما فضای فشار و اختناق حاکم در دوران سلسله پهلوی‌ و به دنبال آن، جمهوری اسلامی، از دیدگاه سازمان‌های حقوق بشر، به‌ویژه انجمن قلم جهانی حقیقتی کتمان ناپذیر بوده است”[viii].\nاوسته گؤروندوگو کیمی بو ذاتلار ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس ایستعمارچیلیغی نی ایستر هر هانکی مصلحت و ایسترسه ده صنفیت اوزوندن یالنیز دیکتاتورلوق حددینه دوشورمگه چالیشمیشلار. بو مسئله نی اؤنه سوررکن فارس ایستعمارچیلیق سیستیمینه دئموکراسی آچیسیندان دئموکراتلیق و تمیزلیک سویو تؤکمک دئییل، یالنیز فارس ایستعمارچیلیغینی دیکتاتورلوق چاتیسی آلتیندا گیزلتمک، یوخسا بو مسئله نی آذربایجان اجتماعیتی نین دیققتیندن یاییندیرماق مقصدینه بؤنلمیش بیر ایزلنیم کیمی گؤزه چارپار. گئنه ده اوخویوروق:\n“.. به رغم این که اکثریت جمعیت ایران را غیر فارسی زبانان تشکیل می‌دهند ولی آنان از تحصیل به زبان مادری خود محرومند. بنا بر قانون اساسی جمهوری اسلامی زبان فارسی تنها زبان تحصیلی و اداری همۀ ایرانیان محسوب می‌گردد. برهمین مبنا زبان‌های ترکی آذربایجانی، کُردی، ترکمنی، بلوچی، عربی و غیره به رسمیت شناخته نمی‌شوند. ترک‌های آذربایجان نیز مانند دیگر ملیت های ایران مجبور به تحصیل به زبان فارسی هستند”[ix].\nیئری گلمیشکن یالنیز جمهوری اسلامی دئییل، فارس حاکیمیتلری (حتی پهلویلر) ایران ممالیکی محروسه سینده تورک، کورد، تورکمن، بلوچ، عرب و باشقا دیللری رسمیته تانیماق و خالقلارا دا اؤز دیللرینده اوخویوب یازیشماغا اجازه سی وئرمه میش و وئرمزلر ده. فارس ایستعمارچیلیغی نین سؤمورگه چیلیک وسیله سی ساییلان فارسچانی خاریجده یارانمیش بو قوروپ (“انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید”) نه اوچون آذربایجانلیلارا بیر داها “دیلیمیز غیر رسمی دیر دئیه، فارس دیلی رسمی” دئیه سیریماغا چالیشار مسئله سی اؤزو ده اؤزلوگونده دوشوندوروجودور. اؤز دیلیمیز رسمی اولمامیش، دیلیمیزی باشارمیریق دئیه فارسچانی رسمیتده ساخلاماق ایستگن، اؤزلرینی آذربایجان تورکو قلمه آلان ذاتلار گلجکده هانکی دیل و مدنیت اساسیندا خالقلارینا خوشبختلیک وعده سی وئرمک ایسترلر؟ دئمک، ایستعمار آلتیندا اولموش بیر میللتین خاریجده کی یازیچی سی، شاعیری، ژورنالیستی و تنقیدچی سی اؤز دیلینده یازیب اوخومانی تمرین ائتمک ایستمزسه، بو ذاتلارین اؤز خالقلاری آدینا یاراتدیقلاری و آنجاق فارس دیل و مدنیتی اساس گؤتوردوکلری جمعیت و قوروم هانکی ایدیالارا خیدمت ائده جگی اؤزو ده دوشوندوجو ساییلمالیدیر. گئنه ده اوخویوروق:\n“….. در طول هشتاد و اندی سال، غیر از استعمار زبانی و هژمونی فرهنگی، ارمغان دیگری برای کودک آذربایجانی نیاورده‌اند. انگار وجود آذربایجان را با استعمار و استثمار سرشته‌اند و تاریخ مدرنش را با نژادپرستی و یغمای فرهنگی همزاد کرده‌اند”. در مقابل چنین سرنوشت مظلومانه‌ای، چه شگفت‌انگیز است دیدن جوانان، زنان و مردان غیوری که در ماه‌ها، هفته‌ها، و روزهای اخیر بر علیه متجاوزان به طبیعت، به محیط زیست و به فرهنگ آذربایجان دست به مبارزه و مقاومتی جانانه زده‌اند”[x].\nفاجیعه نین درینلیگینی قاورامیش اولارساق، فارس ایستعمارچیق مسئله سی “انگار” و “مینگار” اساسلی دئییل، بیر گئرچکلیک ساییلار. دئمک، فارس ایستعمارچیلیغی یالنیز دیل و مدنیت ایله نقطه له نه جک دئییل، فارس دیل و مدنیتی اساس گؤتوروله رک بو وسیله ایله ایران ممالیکی محروسه سی نین یئر آلتی، یئر اوستو قایناقلارینی، فارس اولمایان انسانلارین ذهنی و انسانی گوجونو فارسلیق اختیارینا آلماق و آشاما آشاما بو توپلوملاری فارس ائتمکله ایران ممالیکی محروسه سینده دیل و مدنیت قیرقین نی باشا چاتدیرماق دوشونولموش پلانین ترکیب حیسسه سی ساییلمالیدیر. ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس ایستعمارچیلیغینی یالنیز فارس دیلی ایله ایضاح ائتمگه چالیشانلار، هر هانگی مصلحت اوزوندن ایرانیت و فارسلیق باتلاغیندا باتاراق و خالقی دا باتیرماغا وسیله اولاجاق گؤرونرلر. بو داورانیش یالنیز هر هانکی ایدئولوژی ساپیقلیغی ایله ایضاح ائدیله بیلر[xi].\nسؤزون قیساسی: انسان مدنی حیوان ساییلدیغی، مدنیت ایله یاشامانی اؤزو اوچون آماج و هدف گؤتوردوگو اوچون، اؤز مدنیتینی یاشاتما اولاناق و ایمکانینا یییه اولمادیغی دورومدا هر هانکی بیر ایستعمارچیلیق مدنیتینده یوخلوغا محکوم اولار.\nقایناقلار و اتک یازی:\n[i]Mədəniyət baxımından aşağkdakı adresdəki yazıdan faydalanmışıq: Lehrgang Global Studies, Landesakademie für Fortbildung und Personalentwicklung an Schulen Esslingen 02.10.2008: Definition Kultur: http:\/\/lehrerfortbildung-bw.de\/bs\/bsa\/bgym\/lehrgang\/definition\/\n[ii]Bax orada.\n[iii]Bax orada.\n[iv]Ludwig Wittgenstein: Philosophische Bemerkungen, Wien 1995, S. 335.\n[v]Adı keçən əsər, haman yerdə.\n[vi]باخ: ایشیق سؤنمز، گونئی آذربایجان یازیچیلار جمعیتی نین قورولوشو دوغرولتوسوندا دوشونجه لر: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/seite279.htm\n[vii]انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید، بیانیۀ “انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید”، سه‌شنبه ۲۹ شهريور ۱٣۹۰ – ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱: http:\/\/www.oyrenci.org\/news.php?id=6831\n[viii]باخ اورادا.\n[ix]باخ اورادا.\n[x]انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید، اطلاعیه انجمن قلم آذربایجان جنوبی (ایران) در تبعید درباره مرگ دریاچه اورمیه و بازگشایی مدارس، چهارشنبه ٣۰ شهريور ۱٣۹۰ – ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۱: http:\/\/www.oyrenci.org\/news.php?id=6859\n[xi]حمید دادزاده تبریزی 1998 اینجی ایل کانادادان منه ائمیل آچاراق انگلیس دیلی نین یاخین شرقده بیر ایستعمار دیلی اولدوغو اوزره تئز یازماق ایسته دیگینی آنلاتدی. من ایسه اینگلیس دیلی یئرینه فارسچانین بیر ایستعمار دیلی دئیه بو قونو دا تئزینی یازارسا، خالقی اوچون ده فایدالی اولاجاغینی اؤنه سوردوم. سونراکی یازیلاریندان دا آنلاشیلدیغی کیمی منیم سؤزلریم قولاغیندا آری دیزیلدار دک ایدئولوژی نیهیلیستلیگی ایله اوزله شه ر و اونون گؤزلری توتولو قالاراق اونا اؤز میللتی نین نه یامان گونه قالماسینی قاوراماسینا ایجازه وئرمه دی.\nایشیق سؤنمز، 24.09.2011\nShare. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email Reddit VKontakte Telegram WhatsApp Copy Link\nPrevious Articleمي توان خود را فروخت ولی مردم خود را هرگز!\nNext Article نیاموخته ایم که چگونه خود را تسلیم کنیم\nیازی ایله باغلی\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين طنطنه لی 77 ايلليک ياش يوبيلئيی مناسبتينه اؤن سؤز\nنوامبر 20, 2023\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين اؤتوبیوقرافيياسی\nنوامبر 20, 2023\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين چيخيشی\nنوامبر 20, 2023\nFacebook X (Twitter) Instagram YouTube RSS\nوارلیغین سسی ۱۹۹۹-۲۰۲۴موعلف حقوقلاری گورونور. معلوماتدان ایستفاده ادرکن لینکدن ایستیناد اولونمالیدیر. © 2024","num_words":3142,"character_repetition_ratio":0.062,"word_repetition_ratio":0.042,"special_characters_ratio":0.218,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":139623.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"باشکند بیشکئک‌ده تشکیل ائدیله‌ن ییغینجاغا، آذربایجان، تورکیه، قیرقیزیستان، قازاقیستان، اؤزبکیستان و تورکمنیستان‌دان مقاملار و مئدیا یؤنه‌تیچیلری قاتیلدی\n17.10.2023 ~ 14.06.2024\n2052040\nتورک دؤولتلری تشکیلاتی مئدیا و بیلگی ساحه‌سینده امکداشلیق ایش قروپو ۱۰.جو ییغینجاغی قیرقیزیستان‌دا گئرچکلشدی.\nمدنیت، انفورماسیون، ایدمان و گنجلیک سیاستی باخان کؤمکچیسی چنگیز اسنگول اولونون باشقانلیغیندا باشکند بیشکئک‌ده تشکیل ائدیله‌ن ییغینجاغا، آذربایجان، تورکیه، قیرقیزیستان، قازاقیستان، اؤزبکیستان و تورکمنیستان‌دان مقاملار و مئدیا یؤنه‌تیچیلری قاتیلدی.\nییغینجاغا، تورکیه‌دن جمه��رباشقانلیغی ایله‌تیشیم باشقانلیغی توپلوم دیپلوماسیسی دایره باشقانی اوغوز گون‌ار، آنادولو آژانسی استراتژیک ایله‌تیشیم و خاریجی ایلیشکیلر مودورو حازال دوران، ت‌رت آواز دیش ایلیشکیلر و قورومسال ایله‌تیشیم مسئولو گؤکچن اوغان ایله جمهورباشقانلیغی ایله‌تیشیم باشقانلیغی مسئوللاری دا قاتیلدی.\nییغینجاقدا، تورک دؤولتلری تشکیلاتی عضوو اؤلکه‌لر آراسیندا مئدیا ساحه‌سینده بیلگی و باجاریقلارین پایلاشیمیندا امکداشلیغین اینکیشاف ائتدیریلمه‌سی ایله باغلی بیر ایللیک حرکت پلانی، اؤزبکیستان‌دا تشکیل ائدیله‌جک ۲.جی اولوسلارآراسی مئدیا فورومو، باخانلیق نماینده‌لرینه دایر تعلیم پروگرامی، اورتاق بیر خبر کانالینین قورولماسی، تورک خبر آژانسلاری بیرلیگینین یارادیلماسی موذاکیره ائدیلدی.\nمئدیا و انفورماسیون ساحه‌سینده امکداشلیق چالیشما قروپو ییغینجاغی چرچیوه‌سینده، \"صونعی ذکا اویقولاماسی چت‌جی‌پی‌تی نومونه‌سینده صونعی ذکانین اوستونلوکلری و سورونلاری\" و \"۲۱.جی عصرده بیر گوونلیک تهدیدی اولاراق هیبرید ساواشلار\" قونولو ایکی اوتوروم ائدیلدی.\nاتیکتلر: #اورتاق کانال , #قیرقیزیستان‌ , #مئدیا و بیلگی ساحه‌سینده امکداشلیق ایش قروپو , #تورک دؤولتلری تشکیلاتی\nایلگیلی‌لی خبرلر\nآذربایجان‌ین تهران‌داکی سفیرلیگی یئنیدن فعالیته باشلادی\n16.07.2024\nآذربایجان خاریجی ایشلر ناظیرلیگی سفیرلیگین آچیلدیغینی تصدیقله‌دی\nایلهام علی‌یئو، اردوغانا گوندردیگی مکتوبدا نه یازدی؟\n15.07.2024\n\"۱۵ ژوئیه دموکراسی و میللی بیرلیک گونو تورک خالقینین همرای‌لیگینین، موباریزه‌سینین و میللی بیرلیگینین سمبلو اولاراق هر دایم یاشایاجاق و عصرلر کئچدیکجه داها بؤیوک بیر غرورلا خاطیرلاناجاق\"\nلهستان، کیریم تاتار سورگونونو \"سوی‌قیریم\" اولاراق تانیدی\n13.07.2024\nلهستان پارلامنتینین آلت قانادی سئژم، \"کیریم تاتار خالقینا قارشی سوی‌قیریم قوربانلارینین خاطره‌سینی یاشاتما قرارینی\" تصدیقله‌دی\nموعاصیر تورک دیلی نئچه قولا آیریلیر و هارالاردا دانیشیلیر؟\n12.07.2024\nبو گون ۲۰۰ میلیوندان چوخ اینسانین دانیشدیغی موعاصیر تورک دیلی، جوغرافی و دیلچیلیک پرینسیپلرینه گؤره تورکولوق‌لار و دیلچیلر طرفیندن ۶ قولدا تصنیف ائدیلیر\n2052040\nتورک دؤولتلری تشکیلاتی مئدیا چالیشما قروپو توپلاندی\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/c68a\/55e4\/2faa\/652e34250aecf.jpg?time=1721323040\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2023\/10\/17\/twrkh-dw-wltlry-tshkhylty-my-dy-chlyshm-qrwpw-twplndy-2052040\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":729,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.05,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":75249.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آمریکادا یاشایان بیر سیاسی فعال علی افشاری دئییر کی، مازیار بهاری‌نین یؤنتدیگی «نامردجه ائو صاحیبلیگی» بلگه‌سلی‌نی ایزله‌مک اونونلا باغلی حبس خاطیره‌لرینی جانلاندیریر و اونونلا امپاتی حیس ائدیر.\nحبس‌خانا خاطیره‌لرینی گئری قایتارماغین سبب اولدوغو کدری ایله یاناشی، بیر ایرانلی اولاراق نزار زکادان اوتاندیغینی دا علاوه‌‌ ائتدی. خاریجی قوناق کیمی ایرانا گئتدیگینه گؤره قیمتلندیریلمک و زیروه‌ده اوتورماق عوضینه دؤرد ایل حبس جزاسینا محکوم ائدیلدی.\nنزار زکا لبنان-آمریکا وطنداشیدیر کی، ۱۳۹۴-جی ایلده ایران جمهورباشقانی‌نین قادینلار و عائله‌‌‌ ایشلری اوزره معاونی شهیندخت مولاوردی‌نین دعوتی ایله «داواملی گلیشمه‌ده قادینلارین رولو»، اوزرینده کئچیریلن بین الخلق کنفرانسدا ایشتیراک ائتمک اوچون گلدیکدن سونرا «متخاصیم اولکه‌یه جاسوسلوق ائتمک»، اتهامی ایله توتوقلاندی.\nعلی افشاری، ایران‌وایر ایله صؤحبتینه باشلایاراق قئید ائتدی کی، ایراندا گیروو گؤتورمه اوصولو آمریکانین تهرانداکی سفیرلیگینی اله کئچیرمکله باشلایان و بو گونه قدر داوام ائدن اوزون بیر تاریخه صاحیبدیر.\nحاکیميتده‌کی بوتون قروپلار بو یاناشما ایله راضیلاشیرلارمی؟\nبعضی حاللاردا بیر-بیری ایله کوردیناسیونا گیریرلر و دیگر حاللاردا، مثلا زکا پرونده‌سی کیمی، ایکی اوچ قروپ اوز-اوزه‌دیر، یا دا تهلوکه‌‌‌سیزلیک اکیبی سیاسی قوه‌لری‌نین بیر حیصه‌‌‌سی ایله قارشی-قارشییا قالیر. بعضاً سئچیلمیش و تعیین اولونموش قوروملار آراسیندا بیر اوچوروم اولور و بیر اوو تاپماغا چالیشیرلار. بو اوولار عینی خاریجی وطنداش و یا خواریجینده یاشایان ایرانلیدیر؛ خوصوصیله نووه فیزیکی و یا بونا بنزر ساحه‌‌‌لر ایله علاقه‌‌‌لی آراشدیرما یاپانلار و آمریکا مودافیه ناظرلیگی طرفیندن ماليه‌لشدیریلن یئرلرده چالیشان اؤیرنجیلر. بعضاً تهلوکه‌‌‌سیزلیک قوه‌لری بو اینسانلارین معین معلوماتلارا صاحب اولدوقلارینی و اؤز پروژه‌لرینی گلیشدیرمک اوچون ایستیفاده ائدیله بیله‌جه‌یینی دوشونور. البتده کی، بو اتهاملارین اکثريتی بیر نؤوع سناریودور و گیروولارلا اولان ایشلری توکندیکدن سونرا آنلاشمایا باغلایاراق قارشی طرفدن سون آوانسی آلماغا چالیشیرلار.\nنتیجه‌لرین او قدر ده اورک‌آچان اولمادیغی حاللار وارمی؟\nبعضی حاللاردا، «رابرت لوینسون»، کیمی، داخیل اولان تضییقلرین حِسابلانماسی صحو ایدی و او آدام اؤلدورولدو و پراکتیک اولاراق ایسلام جمهوریییتی بوتون ایشلردن فایدالانا بیلمه‌دی. اونو اؤلدورمک ایسته‌دیکلری اوچون دئییل، چوخ گومان کی، رابرت لوینسون خسته اولدوغو و حدیندن آرتیق تضییق آلتیندا اولدوغو اوچون مسئله‌نی ایداره ائده‌مه‌میشلر.\nخواریجی وطنداشلارین ساخلانیلماسی‌نین یاپیسال بیر مکانیزم اولدوغونو نظرده توتورسونوز؟\nایران حؤکمدارلاری اوچون بو ایشلرین ایداره اولونماسی و ایداره ائدیلمه‌سی‌نین بیر یولودور. ایسلام جمهوریییتی گیروو گؤتورمه سیستمیدیر. اساساً، شیعه‌‌‌لیکله اساسلانان ایسلام فوندامئنتالیزمی کؤلگه‌سی آلتیندا بؤلگه‌ده فعالیت گؤسترن حربی قوه‌لر شبکه‌سی عینی گیروو گؤتورمه متدونو ایزله‌ییر؛ باشقا سؤزله، سیاسی اراده‌لرینی ایره‌لی گؤتورمک و تهدیدلری آرادان قالدیرماق اوچون اؤلکلرین ماراقلارینی و ثابتل��گینی گیروو گؤتورورلر. آنجاق جناب نزار زکا مسئله‌‌سینده باشقا اینجه‌لیکلر و فرقلر وار.\nهانسی فرقی نظرده توتورسونوز؟\nاونون حِکایه‌‌سی، سیستمین بوتؤولوکده آمریکا و 5 + 1 اؤلکلری ایله نووه موباحیثه‌لرینده عومومی بیر نتیجه‌یه گلدیگی بیر دؤورده باش وئردی. آنجاق آنلاشمانین تفروعاتلاری و ان اساسی گله‌جیی ایله باغلی هله ده فیکیر آیریلیقلاری وار ایدی. رژیم قوه‌لری‌نین بعضیلری، او دؤورده آمریکا دؤولت مقاملارینا وئردیکلری وعده‌لری نظره آلاراق، نووه آنلاشماسینی پروبلئملرین دیگر حل یوللارینا حاضرلیق اولاراق گؤردولر. آنجاق سیستمین رهبرلیگی و تعیین اولونموش قوروملار بوتون راضیلاشمانین اؤنجه‌کی سويه‌‌ده قالماسینی و قارشیلیقلی اوزلاشما اولماسینی و داواملی و اوزون مدت ديَیشیکلییه یول آچماماسینی ایسته‌دی.\nجناب زکا، وضعيتین ان یوکسک سويه‌‌سینده بیر آی‌تی اوزمانی اولاراق ایرانا گئتدیکده، اونو گیروو آلماق ایراندا هئچ بیر شئیین ديیشمه‌دیگینی و ديیشمه‌یه‌جه‌یینی گؤسترمک اوچون یاخشی بیر قونو ایدی. چوخ گومان کی، اونونلا موناسیبت قوراراق مئساژلارینی آلا بیله‌جکلری ان یاخشی قوز اولدوغونو قیمتلندیردیلر و گؤردولر؛ بو «برجام» 2 و 3 سونوجلانمایاجاق و ایراندا اساسلی ديَیشیکلیکلر اولمایاجاق. ولایت فقیه و قوللاری، خوصوصاً اینقیلاب کئشیکچیلری ایرانین بین الخلق بیرلیک ایله موناسیبتلرینی نورماللاشدیرماقدان چکینیرلر.\nبوندا سئچیلمیش قورومون و یا حؤکومتین رولو نه اولوب؟\nحسن روحانی حؤکومتی کیمی سئچکی قوروملاری حبس و حبس کیمی ایلکین مجبوریتده رول اوینامامیش، آنجاق هم ایراندا، هم ده خاریجده اونلارین و طرفدارلاری‌نین یاراتدیغی پروبلئم سون ایگیرمی ایلده گؤستریلن سعیلردیر. ایرانداکی اتمسفر خاریجده رئکلام اولونانلاردان فرقلیدیر. بیر نؤوع، ایسلام جمهوریییتی‌نین، دئییلدیگی کیمی، عنادکار و چتین بیر سیستم اولمادیغینی و دونیا ایله اصلاحاتلار و قارشیلیقلی تأثیر گوجونه صاحب اولدوغونو سؤیله‌مک ایسته‌ییرلر. بو صحو فرضيه‌‌ ایله، هم ده زکا کیمی شخصلرین ضرر چکمه‌سینده تأثیرلی اولدولار.\nگؤروروک کی، «شهیندخت مولاوردی» خانیمین بو حادثه‌‌‌نین باش وئرمه‌سینده هئچ بیر رولو اولماماسینا باخمایاراق، بو حادثه‌‌‌یه اعتراض ائتمک ایسته‌دیکده بئله، سیستمین اوزونو کورلاماق و ایچریسینده اصلینده اولمایان ساختا بیر گؤرونتو بوراخماق اوچون ائتدیکلرینی سؤیله‌ییر.\nمنه گؤره مسئله‌‌یه بو جور باخماق قوصورلودور و اصلینده اؤزونو گیروو گؤتوره‌نین یانینا قویور. خانیم مولاوردی هر آن بیر حبسین اولونا بیله‌جه‌یینه امین دئییل. بو سببدن نه اخلاقی، نه ده سیاسی باخیمدان خاریجی وطنداشلار و ایرانلیلارا تأثیر ائدن صحو بیر گؤرونتو وئرمک حوقوقونا مالیکدیر.\nباشقا سؤزله، هم تعیین‌ائدیجی اورقانین، هم ده سئچیلن اورقانین سونوندا بو مکانیزمین یولونو توتاجاغینی سؤیله‌ییرسینیز؟\nمنجه سردار «اسماعیل قآآنی» و «محمدجواد ظریف»، هر ایکی‌سینین باخیشلاری سون نتیجه‌ده بو گیروو آلما مکانیزمینه خیدمت ائدیر. ظریف، ایرانین ایچینده‌کی گئرچکلیکلرین و حبسده اولان «نمازی» (جناب باقر و جناب سیامک نمازی) کیمی شخصلرین و بعضی قوه‌لرین تامامیله صحو بیر منظره‌سینی ایللرجه اینسان حوقوقلاری تشکیلاتلاری و خاریجی مئدیالارا رئکلام ائدیردی و ایندی ده اؤزلری یاخالانیرلار.\nنییه بو ساختا گؤرونتولری ایرانین ایچریسیندن دونیایا اؤتورمکده ایصرار ائدیرلر؟ هر حالدا، ایسلام جمهورییییتی ایرانا سیاحت ائدن و صلح ایچینده یاشاماق ایسته‌ین و معلوماتلارا سربست گیریش ایمکانی اولان آراشدیرماجی ایستمیر. بو سیستم اؤنجه‌دن ایرانی بیر آدایا چئویرمه‌یه، دونیا حادثه‌‌‌لرینه گیرمه‌مه‌یه و بؤلگه‌ده اؤزونه ایمکانلار یاراتماغا اساسلانیر؛ لبنلنداکی حزب‌الله ، یمنده‌کی حوثی قروپو و عراقداکی حشدالشعبی ایله و یا روسیه و چینله موناسیبتلری اولدوغو کیمی.\nزامانین کئچمه‌سی‌نین بو سیاستلری ديیشدیره بیلمه‌دیگینی دوشونورسوز؟ مثلا، اونلاری آیارلاماق اوچون؟\nقلوبال موناقیشه‌لرده، البته‌‌‌ کی، گیروو گؤتورمه سیاستی گئنیشله‌نیب. آنجاق اینانیرام کی، هر هانسی بیر خاریجی وطنداش و خاریجده یاشایان ایرانلی ایسلام جمهوریییتی‌نین نظرینده ديَرلی اولمایان قوروم و تشکیلاتلارا باغلی اولسالاردا ایرانا گئتمه‌مه‌لیدیر، چونکی بونلاردان هر هانسی بیری بو حادثه‌‌‌نین قوربانی اولا بیلر. بو اینسانلارین اکثريتی سیاسی شخص ديیللر و بونونلا نئجه داوراناجاغینی بیلمه‌دیکلری اوچون آسانلیقلا جدی شکیلده ضرر گؤره بیلرلر. جناب زکا ایل‌یاریم تجریدده قالمیش و ایشینین اونو اورا آپارماسی آغلینا بئله گلمیر. نه بیر موباریزدی، نه ده بو باره‌ده بیر فیکره صاحبدی.\nنییه بوتون بو اینسانلارین حقیقتاً جاسوس اولمادیغینی بیله-بیله ایشگنجه و تضییق ائدیرلر؟\nیئری گلمیشکن، جناب بهاری‌نین فیلمی بو مقامی ایضاح ائدیر. حاکم طرفین طلبلرینی یئرینه یئتیرمک اوچون تضییق آلتیندادیرلار. آدام اؤنجه بوتون اتهاملاری قبول ائدیب کامئرا قارشیسینا کئچیب اعتراف ائتسه، بلکه ده اونا یاخشی ایمکانلار یاراداجاقلار. آنجاق بو تضییقلر، شخصین توتولماسی ایله تعیین اولونان هدفه مقاومت گؤستردیکده باشلاییر. عادی معنادا اخلاقا اینانمایان بیر سیرا طرفلرله قارشیلاشیریق. قوروجو روح‌الله خمینی نیظامی قوروماغین ان واجیب ایش اولدوغونو دئمیشدی و اونلار بو سیستمین ایجراجیلاری اولدوقلاری اوچون آسانلیقلا اخلاقی آیاق آلتینا آلیرلار. یعنی سیستمین سیاسی ماراقلاری هر شئیدن اوستوندور. دفعه‌‌لرله ایسلامین اساس قایدالاری‌نین اؤلکه‌نین سیاسی ریفاهی اوچون لغو ائدیله بیله‌جه‌یینی سؤیله‌میشدی. عینی متد اینقیلابین اولیندن ائله بیر شکیلده ترجومه و ایضاح ائدیلدی کی موتهیمله هر شئی ائتمک اولار؛ تعزیز کیمی دینه آرخالاناراق هر هانسی بیر واسطه‌‌‌نین ایستیفاده‌سینی اساسلاندیران موقدس بیر مقصدی قوروماق اوچون آلداتمایا قدر.\nبو جور متدلارلا اؤزونوز قارشیلاشمیسینیز؟\nبلی. حتی یئرلی فعاللارا قارشی رفتارین خاریجی محبوسلارا نیسبتاً داها آغیر اولدوغونو دوشونورم. شخصی تجروبمدن شاهیدلیک ائده بیله‌رم کی، منی سورغولایان دسته‌نین ذره‌‌‌ قدر ده دینی اینانجی یوخدو، قلبلرینده ذره‌‌‌ قدر دینی شریعت کئچمیردی، اوتانچ و حیا آدیندا بیر شئیلری یوخدو.\nتامس هابزا گؤره، اونلارین اساس طبیعتی اینسان قیلیغینداکی قورددور. آیت الله خمینی مهدی بازرگانین باش ناظر فرمانینی وئردیگی گون ایران خالقی‌نین آنلامادیغی بیر شئی سؤیله‌دی. دئدی کی، بوندان سونرا دینی بیر حؤکومته قارشی چیخماغین دیگر حؤکومتلره قارشی چیخماقدان فرقلی اولدوغونو و جدی خرجلری و نتیجه‌لری اولدوغونو اونوتمایین. ایندیکی واختدا دا، مؤوجود رهبره گؤره، سیستمین قورونماسی برجام آنلاشماسینین ایلکین سويه‌‌ده دایاندیریلماسی اولموشدور؛ نزار زکا کیمی یوزلرله قوناغی توتوب و تجرید‌خانایا آتماق و حتی اؤلدورمک اونلار اوچون پیس بیر شئی ساییلمیر، چونکو داها بؤیوک بیر ماراق اورتادادیر!\nجناب زکانین چکدیگی عذابلارا گؤره نئجه بیر حیسینیز وار؟\nاونا حئیران اولدوم، چونکی غضبینی و کدرینی یالنیز گوناهکارلارا یؤنلده بیلدی و غضبینی ایران خالقینا عومومی‌لشدیرمه‌دی و هله ده ایران کولتورو و خالقی ایله ماراقلانیر. بو تجروبه خالقین اکثريتی ایله حؤکومتین آزلیغی آراسینداکی بوشلوغو یاخشی آنلادیغینی و خالقین یانیندا اولدوغونو تامین ائتدی. حبس اولونمازدان اؤنجه، نزار زکا، دعوتنامه‌لرین و سمینارلارین ضروریلیگی سببیندن دؤولت مقاملاری و مامورلاری ایله داها چوخ علاقه‌‌‌ قورموش اولا بیلردی، آما بو آجی تجروبه‌ده ایران خالقینا یاخینلاشدی. البتده کی، قورورلا چیخدی و اینقیلاب کئشیکچیلری اطلاعاتی‌نین و بِیت رهبری‌نین اونون اوچون حاضرلانمیش سناریولاری اؤنجه‌دن اوغورسوز و مغلوب اولموشدو.\nRelated Posts\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nتبریز حبس‌خاناسیندا آجلیق آکسیاسی کئچیرن سالار طاهرافشارین دورومو ایله باغلی بیلگی یوخدور\nاخبار\nقیدا و درمان تشکیلاتی‌نین معاونی: انسولین چاتیشمازلیغی قلوبال پروبلئمدیر، داخیلی درمانلاردان ایستیفاده ائدین\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nتورک محبوس وکیل طاهر نقوی‌ اوزمانلاشدیریلمیش طبی موعالیجه‌‌‌دن محروم ائدیلیب\nاخبار, اخبار آذربایجان\nسفارت آذربایجان در تهران بازگشایی شد\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nبازداشت مجدد احسان فریدی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز\nاخبار\nآن‌چه از چگونگی تشکیل کابینۀ مسعود پزشکیان می‌دانیم\nاخبار\nگزارش‌ها از فاش شدن «نقشه» جمهوری اسلامی برای «ترور» دونالد ترامپ\nاخبار, دیدگاه ها, مقالات\nنقدِ “همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی” – دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nایرج شیرزاد فعال ملی مدنی تورک ساکن اردبیل دستگیر و روانه‌ی زندان شده است\nتازه ها\nتبریز حبس‌خاناسیندا آجلیق آکسیاسی کئچیرن سالار طاهرافشارین دورومو ایله باغلی بیلگی یوخدور\nقیدا و درمان تشکیلاتی‌نین معاونی: انسولین چاتیشمازلیغی قلوبال پروبلئمدیر، داخیلی درمانلاردان ایستیفاده ائدین\nتورک محبوس وکیل طاهر نقوی‌ اوزمانلاشدیریلمیش طبی موعالیجه‌‌‌دن محروم ائدیلیب\nسفارت آذربایجان در تهران بازگشایی شد\nبازداشت مجدد احسان فریدی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز\nآن‌چه از چگونگی تشکیل کابینۀ مسعود پزشکیان می‌دانیم\nگزارش‌ها از فاش شدن «نقشه» جمهوری اسلامی برای «ترور» دونالد ترامپ\nنقدِ “همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی” – دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nایرج شیرزاد فعال ملی مدنی تورک ساکن اردبیل دستگیر و روانه‌ی زندان شده است\nاسماعیل احمدی اهر حبس‌خاناسیندان سربست بوراخیلیب\nآخرین مقالات\nنقدِ “همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی” – دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nبلوغ سیاسی جامعه و انتظار از اپوزیسیون دمکراتیک پرده‌ی آخر نمایش انتخاباتی نظام – بهزاد کریمی\nدو اردوگاه در ایر��ن و پزشکیان بسان یک ابزار : یوسف عزیزی بنی طرف\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاصلاحات در جهان و ایران و تفاوتهای آن – یونس شاملی\nآخرین ویدیوها\nاز منظر کارشناس: آیا پزشکیان خواهد توانست به وعده های خود عمل کند ؟\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاصلاحات در جهان و ایران و تفاوتهای آن – یونس شاملی\nبیز، رئفورمیست لر و پزشکیان – یونس شاملی\nایراندا ۱۴۰۳ – نجی جمهور رئیسی سچکیلری و تورکلر\n‎بیرلیک \/ Birlik‎\nBack To Top\nبیانیه شورای هماهنگی تشکل های صنفی فرهنگیان ایران به مناسبت دوم اسفند” روز بزرگداشت #زبان_مادری”\nسلماسین قارا قشلاق کندی اهالیسی‌نین دینج اعتراضی گوونلیک گوجلری طرفیندن شدته چئوریلیب\n۲ هفته ممنوعیت تماس و ۳ ماه ممنوعیت ملاقات فرزانه قره‌حسنلو\nکرونا ویروسونون باشلانغیجیندان بری ایران حکیملری آراسیندا ۳۰۰ اؤلوم و ۳ مین کؤچ باش وئریب\nاز منظر کارشناس – نگاهی به اتفاقات و تنش های اخیر بین ایران و پاکستان در منطقه بلوچستان\nTwitter\nFacebook\nGoogle+\nYouTube\nPinterest\nTelegram\nInstagram\nTwitch\nجستجو\nبایگانی‌ها\nبایگانی‌ها انتخاب ماه جولای 2024 ژوئن 2024 می 2024 آوریل 2024 مارس 2024 فوریه 2024 ژانویه 2024 دسامبر 2023 نوامبر 2023 اکتبر 2023 سپتامبر 2023 آگوست 2023 جولای 2023 ژوئن 2023 می 2023 آوریل 2023 مارس 2023 فوریه 2023 ژانویه 2023 دسامبر 2022 نوامبر 2022 اکتبر 2022 سپتامبر 2022 آگوست 2022 جولای 2022 ژوئن 2022 می 2022 آوریل 2022 مارس 2022 فوریه 2022 ژانویه 2022 دسامبر 2021 نوامبر 2021 اکتبر 2021 سپتامبر 2021 آگوست 2021 جولای 2021 ژوئن 2021 می 2021 آوریل 2021 مارس 2021 فوریه 2021 ژانویه 2021 دسامبر 2020 نوامبر 2020 اکتبر 2020 سپتامبر 2020 آگوست 2020 جولای 2020 ژوئن 2020 می 2020 آوریل 2020 مارس 2020 فوریه 2020 ژانویه 2020 دسامبر 2019 نوامبر 2019 اکتبر 2019 سپتامبر 2019 سپتامبر 2015\nTürkcə\nEnglish\nفارسی\nآخرین مطالب\nتبریز حبس‌خاناسیندا آجلیق آکسیاسی کئچیرن سالار طاهرافشارین دورومو ایله باغلی بیلگی یوخدور قیدا و درمان تشکیلاتی‌نین معاونی: انسولین چاتیشمازلیغی قلوبال پروبلئمدیر، داخیلی درمانلاردان ایستیفاده ائدین تورک محبوس وکیل طاهر نقوی‌ اوزمانلاشدیریلمیش طبی موعالیجه‌‌‌دن محروم ائدیلیب سفارت آذربایجان در تهران بازگشایی شد بازداشت مجدد احسان فریدی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز آن‌چه از چگونگی تشکیل کابینۀ مسعود پزشکیان می‌دانیم گزارش‌ها از فاش شدن «نقشه» جمهوری اسلامی برای «ترور» دونالد ترامپ نقدِ \"همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی\" - دکتر ضیاء صدرالاشرافی ایرج شیرزاد فعال ملی مدنی تورک ساکن اردبیل دستگیر و روانه‌ی زندان شده است اسماعیل احمدی اهر حبس‌خاناسیندان سربست بوراخیلیب","num_words":2958,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.121,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":281267.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سهندسفلي (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، ماهنشان بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو و ماه نشان قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۹۶۱ نفر اهالیسی و ۲۱۳ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۴۶۹ نفری کیشی و ۴۹۲ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۵۱۸ نفری ساوادلی و ۳۱۹ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَیی��دیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سهندسفلی_(ماهنشان)&oldid=1549833»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":969,"character_repetition_ratio":0.22,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.317,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":132614.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سیبیر خانلیغی سیبرینین باتیسیندا یئرلشن تۆرک خانلیق‌دیر. سیبری تاتارلاری، خانتی‌لار، مانسی‌لار، نئنئت‌لر و سئلکۇپ‌لار خانلیق بایراغی آلتیندا یاشامیشلار. سیبیر خانلیغی توپلۇم باخیمیندان داغینیق بیر وضعیته صاحیب ایدی. بۇ خانلیق ایسلام تاریخینین ان قۇزئیده اولان دؤولتی و تۆرک تاریخینده ساقا تۆرکلریندن سونرا ان قۇزئیده اولان خانلیق‌دیر. سیبیر خانلیغینین توپراق‌لاری ۱۵۹۸-نجی میلادی ایلده یئرماک تیموفئیئویچ یۆروشو اثرینده رۇس‌لار الینه گئچیب‌دیر.\nسیبیر خانلیغی\nسیبیر خانلیغی\n۱۴۹۰-نجی میلادی ایل–۱۵۹۸-نجی میلادی ایل\nپایتخت\nچینکی تورا (۱۴۹۳-جه)\nقاشلیق (۱۴۹۳-دن)\nعۆموُمی دیللر\nسیبری تاتار تورکجه‌سی\nسئلکوپ دیلی\nنئنئت دیلی\nخانتی دیلی\nمانسی دیلی\nدین\nایسلام, شامانیزم\nدؤولت\nخانلیق\nخان\n• ۱۴۹۰\nتای بوغا\n• ۱۵۶۳–۱۵۹۸\nکۆچۆم\nقانون اوقانی\nقورولتای\nتاریخی دؤنم\n• یارادیلدی\n۱۴۹۰-نجی میلادی ایل\n• روس تزارلیغی یۆروشو اثرینده ییخیلماسی\n۱۵۹۸-نجی میلادی ایل\nقاباقکی سونراکی\nآلتین اوردو\nروس تزارلیغی\nسیبیر خانلیغینا قاشلیق ایله چینکی تورا شهرلری باشکندلیک ائدیب‌لر.\nسیبیر خانلیغیندا ایسلام یاییلیشی اۆچون برک چالیشانلارین بیری کۆچۆم خان دیر. کۆچۆم خانین ایلک یوردونون بوخارا اولدوغو سؤیلنیلیر لکن اونون اوتراغین قیرغیز صحراسی داها بیلیرلر.[۱]\nایتیل چایینین حوضه‌سینده و سیبری‌ده تۆرک خانلیق‌لارین ییخیلیشیندان سونرا، روس‌لار گوجونون چوخالماسی ایله بیر چاغ‌دا ایسلام ایله قارشی‌لیق باشلاییر. ۱۸-نجی میلادی عصرین باشلانیشیندان روس‌لارین ایسلام‌لا قارشی‌لیق سیاستی اۆچون سیبرینین ایندی توبولسک آدلانان بؤلگه‌سینده ۷۵-ه یاخین مسجید، ویران ائدیلیر.[۲] روس تزارلیغی قویان یاسالار، روس‌لار و مسیحی‌لیگه دؤنموشلر ساکین اولان تورپاق‌لارین یاخین‌لیغیندا مسجید سالدیرماغی قاداغان و جمعیت باخیمیندان ۲۰۰ ارکک دن آز یاشییان کندلرده مسجیدلرین ییخیلماسین گرک ائتمیشدی.[۳]\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ سیبیر تاریخی، هادی اطلسی، تاتاریستان، قازان ۱۹۱۱ ص۶۹، ۷۰\n^ Muslim Religious Institutions in Imperial Russia: The Islamic World of Novouzensk District and the Kazakh Inner Horde, 1780-1910, Allen J. Frank, pp 170-171\n^ Muslim Religious Institutions in Imperial Russia: The Islamic World of Novouzensk District and the Kazakh Inner Horde, 1780-1910, Allen J. Frank, pp 167-168\nبو تورک تاریخی ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.","num_words":450,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.136,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":179599.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکینجی ایزاک (اینگیلیسی‌جه: Isaac II Angelos) روم ایمپیراتورو. ۱۱۸۵–۱۱۹۵ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. بیرینجی آندرونیکوس اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا اۆچونجو آلکسیوس واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":40,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":613966.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوتای و بو تای آدی ایله پارچالانما سوسیال وسیاسی، ادبی و مدنی علاقه‌لرین ضعیفله‌مه‌سینی سیاسی ایدئولوژیلرین یئرینه یئتیردیی بیر مرام اولاراق قارشییا قویماسینا باخمایاراق، خالقین ائتنیک یادداشی اؤزو ایله بیرگه مؤوجود رژیملره قارشی دایانیقلیق گؤستره‌جک گوجون ده اویانیشی (حرکت‌لیلیگی) اوچون اساس اولدو. آذربایجان خالقینین میللی دؤولت‌چیلیک شعورو، بوتؤولوک ایده‌آلی ائتنوسون مؤوجودلوغونون و ائتنیک کیملیینین گؤستریجیسی اولاراق زامانیندان، جوغرافی مکانیندان آسیلی اولمایاراق همیشه آنا آخاری معینلشدیرمیش‌دیر.\nائتنیک تاریخین فورمالاشماسی و اونون اورتایا قویدوغو تصور قارشیدورمالاری، مورککب سیتواسییالارین یاشانماسینی قاچیلماز ائتمیش‌دیر. خالقین فورمالاشماسی تاریخینه قدرکی یولدا ائتنیک تاریخ آیریجا بیر مرحله کیمی داها قدیملری و پروسئسین داها درینلیکلرده گئتمه منظره‌سینی دقت اؤنونه گتیریر. جوغرافییانین اورتایا قویدوغو تصور، سوسیال-سیاسی پروسئسلرین مورککب‌لیگی، آخینلارین (کؤچلرین) یوردسالما موجادیله‌سینین سرگیلدیی منظره اورتا عصرلره نیسبته‌ن داها قدیملر دایانیر و قدیملره دایاندیقجا دا موختلیف سپکیلی موباحثه‌لره، فیکیر آیریلیقلارینا یول آچیر.\nیاخین دؤورون حادثه‌لری تیمثالیندا قوزئی و گونئی آدی ایله باش وئره‌ن آسیملاسیا سیاستی اوست قاتدا زده‌له‌نمه‌لره، ایمپئرییا ایدئولوگییاسیندان گلن تأثیرلره، یئنی نیظاما حساب‌لانان سیستئمه باغلانیردیسا، آلت قاتدا تاریخی یادداشین، ائتنیک شعورون اویانیشی و اؤزونودرکی اساس اولاراق گؤتورولوردو. «گونئین ایران، قوزئیینین دا روسییا ترکیبینده اولدوغو دؤورده آذربایجاندا میللی دؤولت‌چیلیک تفککورو، آذربایجان خالقینین بوتؤولویو ایده‌آلی سؤنمه‌دی، لاکین اؤلکه‌نین قوزئیی ایله گونئی آراسیندا سوسیال-سیاسی، مدنی علاقه‌لرینین ضعیفله‌مه‌سینین اساسی قویولدو. بو او زامان باش وئردی کی، عموممیللی ایده‌آللارین فورمالاشماسینا تکان وئره‌ن دونیا میقیاسلی پروسئسلر اینتئنسیولشمک‌ده ایدی. و آذربایجان شرقله قربین تاریخی ضدیتلرینی اؤزونده بوتون کسکینلیگی ایله احتیوا ائد‌ن بیر اؤلکه‌یه چئوریلیردی» .گوجلو میللی دؤولت‌چیلیک ایدئیالاری گونئی و قوزئی بویو بوتون تضییق و سیخینتیلارا باخمایاراق، ائتنوسون دوشونجه‌سینین آلت قاتیندا همیشه اولوم\/\/قالیم سوییه‌سینده حرکتده اولموش‌دور. ۲۰-جی عصرین اوللرینین قاینارلیغی، پروسئسین اوست قاتا چیخماسی و موجادیله سوییه‌سینده اؤزونو گؤسترمه‌سی بونون پارلاق اؤرنییدیر. روس ایمپئرییا تفککورو، ائل‌جه ده شووینیزمینین معینلشدیردیی پرینسیپلر اوست قاتدا بیر-بیریندن نه قدر فرق‌لیلیکله گؤرونسه ده، آنجاق آپاریجی موسطویده عینی نیت و مراما کؤکلنمیش‌دی.\nآذربایجانین قوزئی و گونئی قاریشیق بوتؤولویونو معینلش‌دیرهن و بشر سیویلیزاسییاسینا اوزسیز تؤهفه‌لر وئره‌ن مدنیت شئدئورلری بیر ایستیقامتده اونون سیاسی قانادینی دا اؤزونده احتیوا ائتمکله و اونو یؤنله‌ندیرمه‌لرله تاریخ یولونا داوام ائتمیش‌دیر. اورتا عصرلرین درینلیکلریندن گلن کیم‌لیک موجادیله‌سی اونون هم ده خرونوتوپلارینی (زامان و مکان کونسئپتینی) بیر بوتؤو اولاراق دقت اؤنونه گتیریر و آرخایک وطن مودئلینین سونراکی زامان چرچیوه‌سینده سرگیلدیی تصوره دایانیر. ۱۹-جو عصرین اوللرینده گولوستان موقاویله‌سی (۱۲ اوکتیابر ۱۸۱۳-جو ایل)،تورکمنچای موقاویله‌سی (۱۰ فئورال ۱۸۲۸-جی ایل) ایشغال‌چیلیق حؤکم-فرمانینین بوتون آسپئکتلری ایله فورمولاسینی اورتایا قویدو. لاکین ائتنوسون دؤولت‌چیلیک شعورو، بؤیوک مدنیت یاراتماق موجادیله‌سی نه قدر سیخینتیلارا، گئریچکیلمه‌لره مجبور ائدیل‌سه ده آلت قاتدا اونا قارشی دایانما دوشونجه‌سینی باریشمازلیق آنلامیندا فورمالاشدیردی. آذربایجان دئموکراتیک جومهوریتینین یارانماسی و ائل‌جه ده گونئیده مشروطه اینقیلابی (۱۹۰۵-۱۹۱۱-جی ایللر) و سونراکی دؤنه‌ملرین تاریخی پروسئسی تورک ائپوس میفیزمیندن، صفویلرین وطن قورماق موجادیله‌سیندن (و س.) داشینیب گلنلرین گؤرکو و داوام‌لیلیغی ایدی.\nتورک ائتنیک مئتامد‌لی بیر کونسورسیوم اولاراق تورک قبیله بیرلیکلری سوییه‌سینده معینلشمیش تؤره موناسیبتلرینی، پرینسیپ کوتسال‌لیغینی، ساکرال تصورلره باغلانان آرخئتیپلری باشلیجا اولان کیمی اساس گؤتورمکله هم ده بوتون زامانلار اوچون مئنتال یاشام و اؤزونوتسدیق اولاراق معینلشدیرمیش‌دی. تنبه‌نی عصیانی (۱۸۹۱)، تبریز عصیانی (۱۹۰۶-۱۹۰۹)، جنگه‌لیلر حرکاتی (۱۹۱۷-۱۹۲۱) و س. شاه رژیمینه و اینگیلیس میسسئونئرلرینین داغیدیجی آوانتوراسینا اعتراض دالغاسی اولاراق تاریخه آغیر مؤهورونو وورماق‌دا ایدی. میللی دؤولت ایدئیاسی و میللی دؤولت‌چیلییه کؤک‌لنن ائتنیک شعور بوتون پروبلئملرین کؤکونو ایمپئرییا موستبیدلیینده، اونون آزلیقلارا قارشی یؤنلدیلمیش تاریخی ایداره‌چیلیک فلسفه‌سینده گؤروردو. بوتون بونلارین کؤکلو شکیلده حلی ایسه دایم (و واختاشیری) پوزولموش نیظامین برپاسینا، شووینیست تصورلرین کؤکوندن حلی آمالینا کؤکله‌نیردی. آذربایجان سووئت سوسیالیست رئسپوبلیکاسی مودئ‌لی سووئتلر ایمپئرییاسینین معینلشدیردیی دؤولت‌چیلیک ایئرارخییاسیندا بیلرک‌دن (بلکه ده بیلمه‌یرک‌دن) سؤوق-طبیعی ائتنیک ایده‌آلین مؤوجودلوغونا، «قارداش رئسپوبلیکالار» تیمثالیندا اویانیشینا زمین یاراتمیشدی. ایمپئرییانین داغیلماسی (سووئتلرین چؤکوشو) زامانیندان باخدیق‌دا بونلا�� میللی دؤولت تفککورونون حرکت‌لیلیگی اوچون طبیعی فونکسییا داشیماسی ایله شرط‌لنیر.\nمیللی حرکاتین دؤورون عمومی خرونیکال منظره‌سی، اجتماعی-سیاسی پروسئسلرین گئنئولوژی فاکتوراسی، تیپولوژی پارالئلیزمی و موحیط‌ده بدیعی ائستئتیک درکی مسئله‌سی باخیمیندان بیر سیرا آسپئکتده پروبلئمه دقت یئتیرمیی گرک‌لی ائدیر:\nآ) ائتنیک منسوبلوغون یاشام فلسفه‌سینین بیر پرینسیپ اولاراق معینلیگی و اونون اینواریانت مودئلینین کوتسال‌لیغینا موناسیبت؛\nب) سیاسی موحیطین ایدئولوژیسینین خالق و توپلوملارا یاناشماسینداکی باخیش فرق‌لیلیکلری؛\nج) میللی دؤولت تصورونون بوتون پارامئترلرده محوینه یؤنلندیریلمیش ایمپئرییا مفکوره‌سینین ایداره‌چیلیک مئخانیزملری؛\nچ) سیاسی آپاراتورانین اورتایا قویدوغو ایداره‌چیلیک و یاشام فلسفه‌سینین تاریخی یادداشین داغیدیجیلیغینا کؤکله‌نمه‌سی؛\nد) معینلشمیش سیاسی پرینسیپلرین رئژیم طرفیندن اساس گؤتورمه‌سینین بیر مقصد اولاراق دیکته و تلقینی؛\nائ) فارسلاش‌دیرما تئندئنسییاسینین یوخاریدان آشاغییا حیاتین موختلیف طرفلرینده باش‌لیجا معیار کیمی گؤتورولمه‌سی؛\nا) میللی دؤولت‌چیلیک مودئلینین عمومتورک سوییه‌ده (هون-قیپچاق دؤولت‌چیلیگی و اوغوز-سلجوق دؤولت‌چیلیگی) ائتنیک شعوردا درکی و اویانیشی؛\nف) دؤورون و موحیطین رئال‌لیقلاری موستویسینده باش وئره‌نلرین گرگینلیکلره، قارشیدورمالارا گتیریب چیخارماسی و س.\nبوتون بونلار گونئی آذربایجاندا میللی حرکاتین ماهیتینده اولانلاری بیر بوتؤو کیمی دقت اؤنونه گتیریر. چونکی بؤیوک مدنیتین یارادیجیلاری اولان خالقلار تاریخین هانسیسا مرحله‌لرینده قارشیلاشدیقلاری پروبلئملری حل ائتمک اوچون همیشه تاریخه و تاریخی تجروبه‌یه ایستیناد ائتمکله موشکوللری آرادان قالدیرماق یولونو توتموشلار. تبریز، زنجان اورمییا، اردبیل، قزوین، همدان و س. کیمی بؤیوک مدنیت اوجاقلاریندا زنگینلشمیش و موختلیف زامان کسیکلرینده تاریخه تؤهفه‌لر وئرمیش گونئی یئرلی شووینیزمینین ایداره‌چیلیک ایستئروتیپلرینده معینلشمیش پرینسیپلری قبول ائتمک زوروندا قالسا دا، شعورون آلت قاتیندا واختاشیری اونا اولان مؤقعینی ده اورتایا قویوردو. م.ع.معجز، ج.مممدقولوزاده، م.ع.صابیر، ا.قمگسار، ب .عباسزاده، علی فیکرت، میر مهدی اعتماد، میر مهدی چاووشی، هیلال ناصری و باشقالارینین یارادیجیلیغیندا دؤورون اجتماعی، سیاسی و سوسیال منظره‌سی بوتون تفصیلاتی ایله ماهیتی اورتایا قویور. «ایران اینقیلابی و ستار خان حرکاتی، شاه دئسپوتیزمی و شرق مطلقیتی» مسئله‌سی تفصیلاتی ایله ادبی-مدنی موحیطین دوشونجه‌سینده بیر خط اولاراق عکسینی تاپیر. «موللا نصرالدین» ژورنالینداکی «یاشا» آدلی مینیاتور (۱۹۰۸) خالقین دؤیوش عزمینی، موجادیله مرامینی دقت اؤنونه گتیریر. ج.مممدقولوزادنین «ایران فهله‌لرینین پولو هارا گئدیر»، «ایرانلیلارا»، «همهشری»، «نئجه قان آغلاماسین داش بو گون»، م.ع. صابیرین «ظل سلطانا، آماندیر، وئرمیین ایرانا یول»، «من شاه قوی شوکتم، ایران اؤزوموندور»، «بورا سای»، «میللت شرقیسی»، «رد اول قاپیدان، آغلاما زار-زار دیله‌ن‌چی»، «اهلی ایراندا، پاه اوغلان، یئنه همت گؤرونور»،»شورا گلیب شاد اولون، ایرانلیلار»، «مورتجعلر، سئوینین، کشور ایرانه یئنه»، ا.قمگسارین «دولاشما»، «آخوند»، «��ئیله‌مه قم»، «کئچر»، «اولسون»، «ایرانلیلار»، «سینه ز‌ن»، «بایرام‌لیق»، «ای محمدع‌لی، بو نؤع کی، ایراندان اکیلدین»، م.ع.معجوزون «ضیافت و فلاکت»، «میللت»، «یوخ‌دور الاج سؤیله‌دی دردی-جهالته»، «اولار، اولماز»، «اینقیلاب اولاجاق»، «اولسون گرک»، «ای مسلمانلار»، «ایران سربازلاری» و س. دؤورون سیاسی منظره‌سینی و بدیعی تفککور اینتئللئک‌سییاسینین باش وئره‌نلره موناسیبتینی آیدینلاش‌دیرماق اوچون باشلیجا اولاندی. عمومیتله، اجتماعی-سیاسی پروسئسین آذربایجان موسطویسینده قوزئی و گونئی سوییه‌سینده درکی و اونا موناسیبت بیر پروبلئم اولاراق تاریخی یادداشین معینلشدیردیی اینسانلیق کونسئپتینه باغلانیر. ا.قمگوسارین «هئچ روادیرمی اکین‌چی، جیفت‌چی یئکسر کام آلا، نازپرور شاهزادا کوچه‌لرده آج قالا» سوالیندان م.ع.صابیرین «ظل سلطان، بورا سای دؤیدوروب آلدیقلارینی، سؤیوب آلدیقلارینی، سؤیدوروب آلدیقلارینی» سؤیلدیکلرینه قدر نه وارسا بوتون اولانلار پوزولموش نیامین، مملکتین آجیناجاقلی منظره‌سینین رئاللیقلاریندان دوغموش‌دور.\n۱۹-جو عصرین سونو و ۲۰-جی عصرین اوللری سیتواسییالارین مورککب‌لیگی و دؤورون اجتماعی-سیاسی پروسئسلرینین آغیرلیغی، ایستیبدادین، میللت، خالق حالینین اوجسوزلوغو ایله سجییه‌لنیر. ۲۰-جی عصر بویو داوام ائد‌ن چالخالانمالار قوزئی‌لی و گونئیلی هر ایکی طرف‌ده زیقزاق‌لی گئدیشلرله، موجادیله‌نین موختلیف فورمالاری ایله پروبلئمین حلینه کؤکلنمیش‌دی. ایمپئرییا مفکوره‌سی و شووینیست ایداره‌چیلیک ایئرارخییاسی ائتنوسون آرخایک تفککورونده اوتوروشموش وطن قورماق موجادیله‌سینی و مقدس نیظام ایستیینی هضم ائده بیلمیردی. داها دوغروسو، یوخاریلارین ایداره‌چیلیک پرینسیپلری و خالقی چاپیب-تالاماق مفکوره‌سی، میللتین ایسه باش وئره‌نلره مؤقع گؤسترمک عزمی قارشیدورمالارا، اعتراضا، سون اولاراق اینقیلابلارا گتیریب چیخاریردی. گونئی آذربایجاندا ۱۹۰۶-۱۹۱۱-جی ایللرده، ائلجه ده ۱۹۴۱-۱۹۴۶-جی ایللرده باش وئره‌نلر و سونراکی دؤنه‌ملرین حادثه‌لری پوزولموش نیظامین برپاسی اؤرنیی، میللی موجادیله‌نین دؤنمزلیینین گؤستریجیسیدیر. ادبی و مدنی موحیطین پروسئس‌ده آوانقارد اولاراق اؤنجوللدیی و فورمالاشدیرماغا چالیشدیغی تصور خالقین میفیک یادداش‌داکی ائتنوکوسموس مفکوره‌سینه، مقدس نظامین قورونوشونا حسابلانمیشدی. میف‌دن ائپوسا، ائپوس‌دان داستانا گلن وطن قورما موجادیله‌سی و اونون ائزوتئریک قاتی (داخیلی) رئال‌لیق‌دا اولانلارین بوتون موسطویلرده ایرتیجایا کؤکلندیینی اورتایا قویوردو و بو سبب‌دن ده ائتنیک خاوسون آرادان قالدیریلماسی اوچون موجادیله‌نین اینقیلابلارلا یئکونلاشماسینی قاچیلماز ائدیردی.\nقدیم تورک دؤولت‌چیلیک مدنیتی، ائل‌جه ده سونراکی دؤورلرین تاریخی پروسسی، صفویلرین خالق، میللت هامیسی اولما مفکوره‌سی، شاه اسماعیل ختاینین میللی دؤولت قوروجولوغوندا معینلشدیردیی یول و اونون سونراکی دؤورده‌کی داوامی (موختلیف سپکیلی زده‌له‌نمه‌لره باخمایاراق)، خانلیقلار زامانینداکی سارسینما و پوزولموش نظامین برپاسی اوغروندا موباریزه اؤز تاریخی آخاری ایله اون دوققوزونجو یوزایللییه گئریله‌مه‌لرله، چاخناشمالارلا داخیل اولدو. بو ایسه سون اولاراق معلوم فاجعه‌لرین، سارسینتیل��رین، داها دهشت‌لی سوییه‌یه یوکسلمه‌سی، ایشغاللارین باش وئرمه‌سی ایله یئکونلاش‌دی. ادبیات بوتون زامانلاردا میللی مفکوره‌نین قورونوشونا، ائتنیک یادداشین بیر دیر، موجادیله فورمولو اولاراق قورونوشونا کؤکلنمیش‌دیر. داها دوغروسو، خالقا صاحب دورماق، هامیلیک فونک‌سییاسینا یوکلنمیش‌دی. آرخایک یادداش اوغوز ائلینین یارانماسی و تورکمان ائللرینین توپلوم تصورو حاقیندا سونراکی دؤنه‌ملره داشیییب گتیردیکلری تلتلشوورون فؤوقلزامانلیق و فؤوق المکانلیق مودئلینی معینلشدیریر. «اوغوزنامه‌لر» تیمثالیندا بدیعی دوشونجه‌نین اورتایا قویدوغو منظره اوفیقی و شاقولی یاناشمالاردا مؤهتشه‌م بیر موکممل‌لیگی دقت اؤنونه گتیریر. «اوغوز جمعیتینین بوتون اؤزل‌لیکلرینین پارچالانماسی اوغوزنامه‌لرده آتالارین و اوغوللارین قارشیدورماسی شکلینده عکس اولونور. بیرینجیلری عنعنه‌نین قورویوجولاری کیمی موحافظه کارلارین، ایکینجیلری ایسه پاسسیونئر قوه‌لرین عکسی سایساق، اوغوزنامه‌لرین تاریخی گئرچک‌لیگی دوزگون عکس ائتدیردیینی سؤیله‌مک اولار. بونونلا برابر، داستانداکی «قاراخان ائلی» تاریخی باخیمدان اوغوز ائلیدیر». «بیر تانری اینانجی» اساسیندا یارانان تورکمانلار عینی پرینسیپه باغلانماسی ایله تاریخی گلنیین آخارینی معینلشدیریر. اورتا عصرلرین تاریخی آخاریندا شاه اسماعیل ختایدن شاه عباسا گلنلرین منظره‌سی و سونراکی دؤنه‌ملرده باش وئره‌ن آشینمالار (مثلاً، شاه عباسین فارسلاش‌دیرما سیاستی) میللی دؤولت‌چیلیک عنعنه‌لرینه، منسوب اولدوغو خالقا موناسیبت فرق‌لیلیگی ایدی. داها دوغروسو، دؤولت‌چیلیک تصورونون زده‌له‌نمه‌سی کیمی درک اولونماقلا هم ده سونراکی پروسئسلرین گئدیشینین هانسی ایستیقامته یؤنلنمشدیر. بوتون بونلار آذربایجانین قوزئی و گونئی آدی ایله بؤلونمه‌سینه گئدن یولون رئال‌لیقلاری فونک‌سییاسینی یئرینه یئتیریر. مقدس وطنین یادلارین الینه کئچمه‌سی عکس جبهه‌ده میللی دوشونجه‌نین اویانیشی اوچون اساس اولدو.\nتبریز، ماراغا، خوی، قاراداغ، زنجان، قزوین، همدان مدنیت اوجاقلاری اولماقلا هانسی فونکسییانی یئرینه یئتیرمیش‌سه، باکی، شیروان، گؤیچه، دربند، بورچالی، گنجه، ناخچیوان، ایروان قوزئیده عینی دوشونجه‌نین کیم‌لیک کودو اولماقلا منسوبلوغون قورویوجولوق میسسییاسینا کؤکلنمیش‌دی. «بیزیم قاباغیمیزدا داغ کیمی دوران ایستیبداد شرق ایستیبدادی، شرق قارانلیغی ایدی، شاه و سلطان ایستیبدادی ایدی و اینانج ظولمتی ایدی، وطنیمیزین ایران طرفینده سلطانلارین، شاهلارین «کئیفه-مایشا»سی ایدی، یالانچی موجتهید و شیخ السلاملارین جؤولانی ایدی و خلوت دره‌ده نؤو-نؤو تولکولرین بیلیگی ایدی». بوتون بونلار و بو کیمی مسئله‌لر قارشیدورمالارا، مؤوجود پروبلئملرین داها دا چوخالماسینا، اعتراض و ناراضیلیقلارا گتیریب چیخاردیردی. بدیعی دوشونجه باش وئر‌نلری موختلیف فورمالاردا، زنگین اوسلوب رنگارنگلری ایله چاتدیرماق یولونو توتور، پروبلئمین حلی موجادیله‌سینده آپاریجی رولو اؤز اوزرینه گؤتوروردو. محمدعلی صفوت، علی اکبر دهخدا، ابراهیم ذاکیر، جعفر کاشیف، فخرالدین محضون، میر مهدی اعتماد، حبیب ساهیر، حداد، هیلال ناصری، حسین صحاف، محمد حسین شهریار، میر مهدی چاووشی، جوشقون، میر تاغی میلانی، قولو خان بورچالو، ح��ین جاوان، محمدباغیر نیکنام، بالاش آذراوغلو، هاشیم ترلان، مفتون، مظفر دیرفشی، یحیی شیدا، علی توده، اسماعیل جعفرپور، ابوالفضل حسینی، سلیمان جاهانی، حکومه بیللوری، مدینه گولگون، سهراب طاهیر، سهند، حصاری، میرزه حسین کریمی، کمالی، موسی طاهیری، هوشیار و س. کیمی اونلارلا صنتکارلارین حیاتی و یارادیجیلیغی بو موجادیله‌نین اؤرنییدیر. موختلیف بیچیملرده دئییلمیش رنگارنگ فیکیر و مولاحظه‌لر بوتونلوک‌ده تاریخی آخاری، دؤورون اجتماعی-سیاسی، ادبی-مدنی منظره‌سینی عکس ائتدیرمک و گله‌جه‌یه داشیماق باخیمیندان فوندامئنتال قایناق‌دیر.\nاجداد، کاغان، خیلاصکار، آنا وطن هامیسی، میللتین سیموولو کیمی چئشیدلی آد و تصورلری سرگیله‌ین اسکی گلنیین اورتایا قویدوغو منظره کوتسال‌لیق و اونیکال‌لیق آنلامیندا موکممل بیر تصورو پرویئکسیالاشدیرماقلا، هم ده تاریخین آغیر دؤنه‌ملرینده تکرارالاناراق اویانیشی سرگیلییر. تورک فوتوحاتینین شرق‌دن قربه دوغرو حرکت‌لیلیگی جاهانشومول دؤولت ایدئیاسینا کؤکله‌نمکله گونشین حرکت ایستیقامتینی اساس گؤتورمه آمالینی دقت اؤنونه گتیریر و تانری بویروغو کیمی قبول اولونوردو. مراسیم فولکلورو، ائتنوقرافیک یادداش، تاریخی گلنک، داستان عنعنه‌سی، افسانه روایت، ناغیل نومونه‌لرینده نظره چارپان نظام مودئلی ساغ‌دان سولا حرکت‌لیلیگی اساس گؤتورمکله رئاللاشمیشدی. زنگین مدنیت قاتلاری بیر گلنک اولاراق کوسموسون قورولوشونا و موختلیف فورمالاردا پارادیقماتیک سوییه‌نین فاکتورال کاراکتئرینه یوکلنیر. سیمووللاشمانین عمومی آخاری، آیری-آیری مراسیم اؤرنکلرینین وئردیی اینفورماسییا، ریتوال قات تورک فوتوحاتیندا بونون بیر قانونا اویغونلوغا باغلاندیغینی معینلشدیریر. تورک حرب دوهاسینین گئرچکلشدیردیی منظره بوزقورد و دیگر آد و تصورلر سوییه‌سینده سینتاقماتیک یوکله‌نمنی، ائتنوسون مودریک‌لییه و ایراده‌سینه یوکله‌نمه‌سینی بیر بوتؤو اولاراق دقت اؤنونه گتیریر. «اوغوزنامه‌لر»ده بوز قوردون حرکتی، یؤن آلماسی تیمثالیندا تاریخی یادداشی، فوتوحاتچیلیغین دؤنمزلیگی مسئله‌سینی آیدینلاشدیریر. بوتون بونلار اورتا عصره گلن یولون عمومی منظره‌سی آنلامیندا ائتنوسون دونیا نظامی تصورونه باغ‌لانیر. بایاتی، نغمه، آتالار سؤزو، مثل، میف، افسانه، روایت ائپوس، داستان نومونه‌لری بو تصورون قایناغی اولماقلا گئدیله‌ن (و گئدیله‌جک) یولون عمومی منظره‌سینی بیر کود اولاراق ایشارلییر.\nآذربایجانین ۱۹-جو عصرین اوللرینده تاریخی تجاووزه یوکله‌نمه‌سی و ایکییه پارچالانماسی اؤزلویونده هر ایکی طرف‌ده سیاسی موسطویده «ناراحات رئگیون» تصورونو اساس ائدیردی. چونکی سیاسی ایدئولوگییا اؤزو ایله بیرگه تعقیبلری، سیخینتیلاری، مؤوجود معینلشمیش ایستروکتورون زده‌له‌نمه‌سینی، بوتون کونتئکستلرده آشینمالاری اساس ائدیردی. سیاسی ایدئولوگییانین چوخشاخه‌لیلیگی، پولیفونیک منظره‌سی هم ده اونا قارشی دایانا بیله‌جک قوه‌نین یارانماسینی (فورمالاشماسینی) قاچیلماز ائدیردی. پروتورک (اؤن تورک) دوشونجه‌سینده معینلشمیش وطن قورماق مودئلی، فوتوحات‌چیلیق فلسفه‌سی مؤوجود حادثه‌لر تیمثالیندا (اولاجاقلاردا) داغیلیب بیرلشمه‌نی و یئنی دوشونجه ایله میداندا مؤوجودلوغونو اورتایا قویمانی ضروریلش‌دیریردی. ۱۹-جو عصرین ایگیرمینجی ایللریندن باشلایان قاچاق‌چیلیق حرکاتی، موختلیف شهرلری بورویه‌ن اعتراض دالغالاری، قوزئیده و گونئیده اولان پروبلئملرین چؤزومو ایستیقامتینده میللی اویانیشین سرعت‌لنن تونو بونون گؤستریجیسیدیر. «قاچاق نبی»، «قاندال ناغی»، «قارا تانریوئردی»، «موللا نور، «ستار خان»، «قاچاق کرم»، «صمد بی»، «قاچاق عیسی خان» و س. کیمی داستان نومونه‌لری تاریخی گلنک تیمثالیندا پوزولموش نظامین برپاسینا یؤنلمیش‌دی. متن\/\/متن، متن\/\/موحیط، متن\/\/سوبیئکت کونتئکستینده آیری-آیری شئدئورلرین وئردیی اینفورماسییا میللی موجادیله‌نین قوزئی و گونئی تیمثالیندا خاوسونو سرگیلییر. هونلار، گؤیتورکلر، اویغورلار، سلجوقلار، آفشین و بابک تیمثالیندا اولانلار، آلتوکان ساواشی، عثمانلیلار، امیر تئیمور، اؤزبکلر (شیبانی خان)، تئیموراوغلوللاری (مثلاً بابور خان)، قیزیلباشلار و س. تیمثالیندا تاریخین آیری-آیری دؤنه‌ملرینده باش وئره‌نلر بیر یادداش حادثه‌سی اولاراق تورک فوتوحاتینین جاهانشومول منظره‌سینی، جوغرافی آرئالیندا اولانلارین مقدس نظام قورما موجادیله‌سینی آشکارلاییر. «بوتون بونلار هر هانسی تاریخچینین اعتراف ائدیب-ائتمه‌مه‌سیندن آسیلی اولمایاراق هامینین بیلدیی عادی بیر حقیقتدیر». آذربایجانین ایکییه پارچالانماسیندان سونرانین حادثه‌لری، تاریخی پروسسین سیاسی و مدنی قاتدا درکی و معینلشدیردیی کونسئپسییا ائتنوسون اؤزونو تشکیل مودئلینه حساب‌لانیر.\nگونئیی آذربایجان جوغرافی مکان اولاراق تاریخی-مدنی دیسکورسو، ائتنوکولتورولوژی سیستئمین پارادیقماتیک منظره‌سی ایله همیشه موختلیف سپکیلی آراش‌دیرمالارین پروبلئمی اولاراق کونسئپتوال یاناشمالارا یول آچمیش‌دیر. تاریخی عدالتین پوزولماسی، بیر خالقین ایکی بؤلونه‌رک آیریلیق، محرومیتلر یاشاماسی اینسان اوغلونون درک ائده بیلمیجیی و دوشونوب چاتدیرماسی مومکونسوز مسئله‌دیر. قوزئی سوییه‌سینده ده بو عینی تصوره باغلانیر، داها دوغروسو، گونئین مؤوجود رئاللیغی درکی و سرگیلدیی مضمون بوتون پارامئترلرده گئوسییاسی، گئویقتیسادی، گئوجورافی و گئوکولتورولوژی کونسئپتده جدی بیر منظره‌نی ایشارلییر. اونا گؤره ده تاریخی-مدنی و اجتماعی-سیاسی شرایطین دیفئرئنساسییاسیندا بو بؤلونمه‌نین درکی و تقدیمی موختلیف ایستیقامتلردن یاناشمانی ضروریلشدیریر.\nآ) قوزئیی ده ایشغالین و پارچالانمانین درکی، ادبی-مدنی موحیطین باش وئره‌نلره موناسیبتی؛\nب) گونئی مؤوجود وضعیتین تاریخی-سیاسی (هم ده ایدئولوژی) و بدیعی-ائستئتیک سوییه‌ده اورتایا قویدوغو منظره.\nعمومیتله، خالقین، هانسیسا ائتنوسون ایکییه پارچالانماسی، جوغرافی و ائتنیک باخیمیندان آمانسیز آیریلمالارا معروض قالماسی تاریخین آجی درسلریدیر. آذربایجان سوییه‌سینده بو اولاجاغین اؤزونو گؤسترمه‌سی ائتنوسون یادداشیندا، تاریخی رئاللیغی درکینده علاوه پروبلئملره، اؤزونوتصدیق اینستیکتینه یوکله‌نمه‌یه اساس اولور. معیشتینده، مراسیم فولکلوروندا، موجادیله فلسفه‌سینده، یاشام طرزینده، پوزولموش نظامین برپاسیندا و س. مسئله‌لرده آشاغیدان یوخارییا بوتونلوک‌ده ائتنوسون مسئله‌یه موناسیبتی ایکییه پارچالانما و بونون حلی مسئله‌سی بیرمعنالی اولاراق گؤرونور. آرتیق ادبی-مدنی موحیط‌ده، ائل‌جه ده بوتونلوک‌ده ائتنیک آرئنادا آیریلیق، حسرت، مقدس وطنین ایکییه پارچالانماسی بیر مؤوضوع اولاراق موختلیف سوییه‌لرده اؤزونون ایفاده‌سینی تاپیر. بایاتی، نغمه، آتالار سؤزو، مثل، روایت، افسانه، ناغیل، داستان، مراسیم فولکلورو و س. تیمثالیندا خالق یادداشیندا داشلاشیر. آراز مؤوضوسونون بوتونلوک‌ده شیفاهی و یازیلی ادبیات تیمثالیندا گؤرونوشو بونون اؤرنییدیر. ۱۹-جو عصرین سونو ۲۰-جی عصرین اوللرینده آراز بویو اراضیلرده خالق‌دان توپلانان بایاتیلاردا بو آپاریجی مؤوضو اولاراق اؤزونو گؤستریر. «آرازی آییردیلار» مئتادیلینین سرگیلدیی تصور سئمیوتیک قاتیندا موختلیفیؤنلو دوشونجه‌لره، فیکیر و قناعتلرین یارانماسینا اساس اولور. مثلاً، «آرازا گمی گلدی، من دئدیم هامی گلدی، سن آغلا، آی گؤزلریم، آیریلیق دمی گلدی» پوئتیک اؤرنیینین سرگیلدیی مضمون آیریلیق سوییه‌سینده باش وئره‌ن پروسئسلری بوتون آسپئکتلری ایله چاتدیرماق مرامینا کؤکلنیر. تبریز، باکی، دربند، بورچالی، گؤیچه، ایروان، خوی، مرند، سلماس و س. قدیم تورک ائللری آیریلیق، بؤلونموش وطن تیمثالیندا بیر باشقا ایستیقامتده ادبی-بدیعی دوشونجه‌نین مؤوضوع-پروبلئماتیکاسینا چئوریلیر. «تبریزده قارداشیم، سیبیرده بالام، ائله بیر درد وارمی کی، چکممیش اولام» تصورو و میصراعنین فیکیر یوکو بونون پارلاق نومونه‌لریندندیر.\n۲۰-جی عصرین آذربایجان تیمثالیندا سرگیلدیی تاریخی تصور اجتماعی-سیاسی تبددولاتلاری، بدیعی-ائستئتیک موحیطین باش وئره‌نلری درک و منیم‌سمه فورموللاری آرخئتیپلرین اؤن جرگه‌یه چیخماسی و اونو خاطرلاتمالارلا گؤرونمه‌سی ایله شرط‌لنیر. شاه عباسین حاکمیتی دؤنمی، پایتاختین قزویندن اصفهانا کؤچورولمه‌سی (۱۶۹۸)، «قاریشیق» اراضی، ناراحات اراضی و س. تصوردن خلاص اولما کیمی پروبلئمین آرادان گؤتورولمه‌سینه حسابلانمیش آددیم ایدی. پایتاختین ایرانین ایچلرینه، درینلیکلرینه کؤچورولمه‌سی بیرمعنالی قارشیلانمادی. میللی دوشونجه‌نین اویانیشی و ناراضیلیقلارین یارانماسی اوچون بیر واسطه‌یه چئوریلدی. ادبی-مدنی دوشونجه‌ده ۱۷-جی-۱۸-جی عصرلرین اینتیباه دؤنمی کیمی وورغولانماسی صرف رئاللیقلارا، باش وئر‌ن حادثه‌لرین عمومی مضمونونا باغلانیر. آذربایجانین تاریخی تورپاقلاریندا معینلشمیش دؤولتلرین هئچ بیرینین خالقین (آذربایجانلیلارین) میللی ایده‌آللارینا کؤکله‌نمه‌مه‌سی ائتنیک یادداش‌دا اولان دؤولت‌چیلیک تصورونون زده‌له‌نمه‌سی کیمی قبول اولونوردو. سیاسی موحیط‌ده باش وئره‌ن پارادوکسال منظره (شاه عباسین فارسلاش‌دیرما سیاستی)، معینلشمیش ایستراتئژی ایداره‌چیلیک مودئ‌لی دؤورون ائلیتار فوندو و ادبی-مدنی موحیطی اوچون علاوه پروبلئملرین یارانماسی اوچون قاچیلمازلیق تصورو فورمالاش‌دیریردی. «کوراوغلو»، «اصلی و کر‌م»، «آشیق قریب»، «عباس و گولگز»، «طاهیر وزهره»، «شاه‌زاده ابوالفض»، «قوربانی»، «یاخشی و یامان»، «آرزو و قنبر» و س. کیمی شئدئورلرله خالق باش وئرمیش بوشلوغو دولدوردو و ائپیک تفککور منلیک موجادیله‌سینده سیاسی موسطویده گئدنلری میللی آسپئکتده اوزله‌یه بیلدی. بوتون بونلار اولانلار و اولاجاقلار تیمثالیندا پروسئسین عمومی آخارینی، ائپیک عنعنه‌ده داشینیش و معیار فونکسییاسینین قورونوشونو و سیاسی موسطویده ایتیریله‌نلرین یئنی مکان تیمثالیندا اؤزونو تظاهر ائت��یرمه‌سینی آشکارلاییر. شاه عباسین مرکزین ایرانین ایچریلرینه داشینماسی سیاستی یارادیجی موحیطین بؤیوک بیر حیصه‌سینین (شاعر، رسام، عالیم، هئیکلتراش و س.) اورادا یئرلشدیریلمه‌سی دیگر موسطویده یئنی بیر خططه اینکیشافا یول آچما ایله تظاهر اولوندو. ادبی-مدنی موحیط‌ده معینلشمیش کلیشه لر، کلاسسیک اوسلوب و دوشونجه طرزینین یئنی کونتئکستده خالق ایفاده طرزینه باغلانماسی و بو یؤنده دینامیکانین مؤوجودلوغو ائپوس (داستان)، روایت، احوالات سوییه‌سینده مهتشم‌لیگی دقت اؤنونه گتیردی. داها دوغروسو، ۱۶-جی عصرین میللی مفکوره کونسئپ‌سییاسی ۱۷-جی عصرده سیاسی موحیط سوییه‌سیندن نه قدر اوزاقلاشدیسا، خالقین ائتنیک کولتورولوژی تفککورو کونسئپتینده بیر او قدر اوجالیغا یول آچدی.\nآذربایجان خالقینین اجتماعی-سیاسی، ادبی-مدنی مفکوره‌سینده صفویلر و صفویلردن سونراکی دؤنم ۱۶-جی-۱۷-جی عصرین عمومی آخاری ۱-جی شاه عباسین کؤچورمه سیاستینده ماهیت مسئله‌سی اولاراق تاریخی یادداش‌دا معینلشمیش اؤزگورلوک تصورلرینین آشینماسی ایدی. «پایتاخت اصفهانا کؤچورولدوک‌دن سونرا آذربایجانین موختلیف شهرلریندن، خصوصاً تبریز تاجیرلری، علم و صنعت آداملارینی یئنی پایتاختا کؤچورور. اصفهان شهرینی تبریز حسابینا آبادلاشدیرماغا چالیشیردی.","num_words":4964,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":134301.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"فاناتیزم، چاغیمیزدا خسته اولاراق تانینان “اجبار شخصیت تیپی” نه یاخین، آیری بیر شخصیت تیپینین دوشونجه سیستمی دیر. آدیندان دا آنلاشیلدیغی کیمی “اجبار شخصیت تیپینین” فیکیر، دوشونجه و ترپنیشی دویغولاریندان یوخ، بللی اجبارلاردان قایناقلانیر. “فاناتیک شخصیت تیپی” ایسه “اجبار شخصیت تیپی”ندن داها دا آغیر و دویغودان یوخسول شرطلر آلتیندا گلیشدیگی اوچون، دویغولارینین بؤیوک بؤلومو یوخ ائدیلدیگی کیمی، آینا سلولارینین دا چوخونلوغو ائلمینی (عملکردینی) ایتیریب و یوخ اولدوغوندان، اؤز وارلیغینا قارشی هئچ بیر دویغوسو اولمادیغینین یانیندا آیری انسان و یا حیوانلار قارشیسیندا دا دویغوسوزدور. عمومی شکیلده فاناتیک شخصیت تیپینی آیدینلاتماق و آچیقلاماق اوچون، اؤنجه لیک ایله بو شخصت تیپینین فاناتیک مسلمان کولتورو ایچینده کی گلیشمه سینی آنلاتماغا چالیشدیقدان سونرا، گؤرونورده (ظاهراً) هئچ بیر دین ایله ارتباطی اولمایان تیپ لرینی و بو شخصیت تیپلرینین هامیسینین کؤکونون عینی گلیشیم پروسه سینه و عینی دوشونجه سیستمینه دایاندیغینی آچیقلاماغا چالیشاجاغام.\nفاناتیک مسلمان کولتورو ایچینده گَلیشن شخصیت تیپی\nفاناتیک مسلمان توپلومونون دگر اولچولری “آتا ارکیللیک” و “کلمه” یه دایانماقدادیر. باشدا قران اولماق اوزره، حدیثلر، روایتلر، مثاللار، رساله لر و سونوندا دین مرجعلرینین بویوردوقلاری توپلومون دگر اؤلچولرینی بَلیرلَمکده دیر.\nآئیله ایچی ارتباطلار، دئملی بیر کیشینین آروادی ایله، بیر آروادین اری ایله، بیر آتانین اوشاغی ایله، بیر قیز اوشاغینین قارداشی ایله بیر اوغلان اوشاغینین باجیسی ایله ارتباطی، عاطفی و دویغوسال کؤکوندن آیریلیب، کلمه لر و بویوروقلار اساسیندا تنظیم اولونور. بیر آتانین قیزینی، بیر آنانین اوغلونو هانسی اؤلچوده سئویب، باغرینا باسابیلمه سی، هانسی ی��شا قدر سئویب، باغرینا باسابیلمه سی، اؤز دویغولاری طرفیندن یوخ، بللی حکملرده قویولان اؤلچولره گؤره تنظیم اولور. باجی – قارداشلار آراسیندا دا عینی حکم لر سورَر. دار آنلامدا، آتا، آنا، اوشاق، باجی قارداشدان اولوشان آئیله ده اولدوغو کیمی گئنیش آنلامدا، عمی، دای، عمی اوغلو، عمی قیزی، خالا، عمه، خالا اوغلو، بیبی اوغلو و ….دان اولوشان گئنیش آئیله ده ایسه انسانین طبیعی دویغولارینا دایانان ارتباط شکیللری داها ائرکن و داها سیخی بیر شکیلده حکملر و بویوروقلار طرفیندن عیارلانیب، چرچوه لشدیریلیر. بونون یانیندا، بئله بیر آئله ده آتوریتر بیر سیستم ایشله مکده دیر. باشدا آتا اولماق اوزره، یاش اولاراق داها بؤیوک اولان اوغلان اوشاقلارینین اؤزلریندن کیچیکلر اوستونه بیر آوتوریته گوجو اعمال ائتمکلری، طبیعی شکیلده وار اولان گوج ایشلَتمه ایستَگینین یانیندا بیر ده توپلومون عمومی دگر اؤلچولریندن قایناقلانیر. ائوده بیرینجی سؤز صاحیبی آتا دیر. آتانین امرلری، ایستکلری و گؤزلَنتیلری، غیر معقول اولسالار بئله، آئیله نین اوبیری عضولری اوستونه زورلا یوکله نیرلر. آنانین و قیز اوشاقلارینین اونسوز دا سؤز حقلری یوخدور. دئملی توپلومون عمومی دگر اؤلچولری (اسلام دینینین قایدا – قانونلاری) قادینا و قیز اوشاغینا اؤز وارلیغینی اثباتلاما و اؤزونه حق تانیماسینا یول وئرمه ییر. بو شرطلر آلتیندا آتا آئیله ده مطلق سؤز صاحیبی نقشینی گؤتورور و امیرلرینی و ایستکلرینی آئیله نین اوبیری عضولرینه یوکله مکده توپلومون کلمه یه دایالی، دونوق، متحجر و دگیشمز عمومی دگر اؤلچولرینه دایانیر.\nبئله بیر آئیله ده بؤیوتولن اوشاق کیچیک یاشلاریندان باشلایاراق اؤزوندن بؤیوکلرین امیرلرینی اوتوماتیک اولاراق یئرینه گتیرمگه زورلانیر و بو امیرلرین نه قدر معقول، نه قدر آغیلدان اوزاق اولدوغونو دگرلندیرمَگه حاق، اجازه و ماجال تاپابیلمیر. بو پروسه اوشاغین یاشامیندا بللی بیر زامان دؤرونده یوخ، هر زامان، هرگون، هر ساعات و هر ثانیه ایچینده وار اولان ، ائشیکدن یوکلنَن و اوشاغین اؤز دویغو و ایستکلری نین آخاریندا اولمایان ، اون بئش – اون آلتی ایل بویونجا آرالیقسیز کئچن بیر پروسه دیر. اوشاغین طبیعی اولاراق وار اولان آختاریجیلیغی (کنجکاولیغی) وگونلوک یاشامیندا قارشیلاشدیغی اولایلاردا ندن – سونوج (علت – معلولی) ارتباطینی قورابیلمه گه چالیشماسی و بو باره ده کی سورولاری “سن بیلمیزسن، سنه مربوط دگیل، سن هله اوشاقسان، چوخ دانیشما، دئیلَنی دینله، اوشاق آغزیندان بؤیوک دانیشماز” کیمی جوالار ایله کورالتیلیب ایشدن دوشور.\nاوشاق، اطرافیندا اولوب – کئچنلری آنلاییب تجزیه – تحلیل ائده بیله جک یاشا چاتمادان اؤنجه بئله، اؤزونون دویغو و ایستکلری ایله هئچ ده باغداشمایان بیر سورو ائیلَم و ایشلَمَ معروض قالیر. دئملی پاک – میندار آییریمینا دایانان تمیزلیک ائیلَم و ایشلَملری. بو ائیلم و ایشلملر اثناسیندا آنانین و یا اونون وظیفه سینی گؤرَن شخصین پاک – میندار آییریمینا دایانان قورخو و اضطرابلاری اوشاغین طبیعی دویغولارینین یئرنه ایشله ییب، و اونون سونراکی یاشامیندا اساس بَلیرلَییجی (تعیین کننده) فاکتورا دؤنوشور. زیگموند فروید اجبار شخصیتینین اولوشومونون (تشکیلینین) بو دؤنمه دایاندیغینی آچیقلامیشسا دا، بو آچیقلاما منیم فیکریمجه یئترسیزدیر. فاناتیک مسلمان بیر آنانین و یا آتانین واس واسی لیغی، زامان آخیمیندا بو دؤنمم ایله قورتولمور. واس واسی بیر آنا عؤمور بویو واس واسی دیر، و عؤمور بویو اوشاغینی واس واسیلیغی ایله شکنجه ائتمکده دوام ائده جک. دئملی اجبار شخصیت تیپینین تشکیلی اوشاغین یاشامینداکی بللی بیر دؤنم ایله خلاصه ائدیله بیلمز. بو گلیشمه (تکامل) اون – اون بئش ایل بویونجا دوام ائتمکده دیر.\nبیلینجلی (آگاهانه) دیل اؤیگرنمه پروسه سی باشلایینجا اوشاغا، یئنه اؤز دویغو و ایستکلری ایله باغداشمایان، انتزاعی، یالنیز سؤز و کلمه یه دایانان، مفهوملار آنلاتیلیر و بونلاری اؤیگرنمه سی ایسته نیلیر:\nآتا: اوغول اصول دینینی اؤیگرن، اصول دین بئش دیر.\nاوشاق: اصول دین نه دیر؟\nآتا: دینیمیزن اصوللاری دیر\nاوشاق: دین نه دیر؟\nآتا: بیزیم دینیمیز اسلام دیر.\nاوشاق: من آنلامادیم بیزیم نه ییمیز اسلام دیر.\nآتا: دینیمز.\nاوشاق: آخی منه دئمدین کی دین نه دیر.\nآتا: چوخ دانیشما، دئدیگیمه قولاق آس و اؤیگرن!\nبئله مفهوملار و قاوراملار اوشاغین ایستگینده اولمادان، اؤز دویغو و ایستکلری ایله هئچ بیر ایلیشکیسی اولمادان زور و اجبار ایله اونون بئینینه یئرلشدیریلیر. تمیزلیک و واسواسیلیق باره سینده اولدوغو کیمی، اوشاغین بئینینین بو انتزاعی و آنلاشیلماز مفهوملار ایله دولدورولماسی بللی بیر دؤنمه خلاصه اولمور. فاناتیک مسلمان بیر آتا – آنا عؤمور بویونجا اوشاغین بئنینی، اونون ایستک و دویغولارینی گؤز اؤنونده توتمادان، زور، اجبار، هده – قورخو و حتی کؤتک ایله، بئله انتزاعی و اوشاق اوچون آنلاشیلماز مفهوملار ایله دولدورماقدا دوام ائدیرلر.\nدانیشیق دیلی عربجه اولمایان توپلوملاردا یاشایان بیر اوشاق، بو انتزاعی و آنلاشیلماز قاوراملارین اؤیگرنمه سینده ایکی قاتلی چتینلک ایله قارشی قارشیا قالیر. اوشاغا بو قاوراملاری اؤیگردن اؤزو ده بونلارین آنلاملارینی بیلمه دیگی اوچون، آچیقلاماق و ایضاح ائتمک یئرینه ایشلتدیگی تک یول آنجاق و آنجاق زور و اجباردان عبارت دیر. دانیشیق دیلی عربجه اولمایان بیر توپلومدا اوشاغا قرآن اوخوماغین، یوخسا ناماز قیلماغین اؤیگرتیلمه پروسه سینی نویروفیزیولوژی و نویرواینفورماتیک باخیشیندان گؤزدن کئچیردیگیمیزده اوشاغین بئنینده یارادیلان فورمولون آنجاق آشاغیداکی کیمی اولوشابیلمه سینی تجسم ائتمک چتین دگیل دیر:\nقول هوه الله احد = زور و اجبار\nبئله جه انسان بئنینین طبیعتینده اولان آزاد تداعی (آسوتسیاتسیون) ایشلَمی (ساخت و پرداخت اطلاعات) اوشاقلیق چاغیندان باشلایاراق اوز طبیعی و آزاد آخیمیندان جایدیریلیب و کلمه لره دایانان بللی حؤکم لره دایاندیریلیر. دئملی اوشاغین دوشونمه و فیکیرلشمه گوجو اونون هانسی موضوع اوستونده نه جور دوشونوب و نه تَهر فیکیرلشمه اجازه سی اولوب اولمادیغی ایله محدود اولور.\nدین قایدا قوراللاری یالنیز تداعی بویوتوندا (بُعد) یوخ، عینی زاماندا موتوریک (حرکتی) بویوتوندا دا ایشلنمکده (ساخت و پرداخت اولماقدا) دیرلار. دئملی اوشاق بارماغینین قانادیغیندا قانین مینداراولدوغوندان قورخو و اضظراب ایله بو بارماغی هئچ بیر یئره سورتمه مه سی اوچون بئنینین موتوریک بؤلگه سینده بللی بیر ائیلم آپارمالی دیر. الینی قیچلارینین آراسینا یاخینلاشدیرمامالی دیر، بللی ساعاتلاردا بللی سؤزلری تکرار ائدرک بللی حرکتلر ائتمه لی دیر. اوشاغین بئنینین بوتون ایگیرمی دؤر�� ساعات ایچریسینده تداعی و موتوریک بؤلوملری بللی حؤکم لر، بللی اجبارلار، بللی قاداغانلار و بونلار ایله باغلی قورخو، اضطراب و نیگارانچیلیق ایله مشغول اولور.\nبو پروسه ایچریسینده، بئنین ان اؤنملی ائیلَمی (عملکردی) کورالیب، ترسه ایشله مگه باشلاییر. بئنین (یالنیز انسان بئینی دگیل، بوتون جانلیلاردا اولان بئینین) بیرینجی و ان اؤنملی ائیلمی اورگانیزما ایله ائشیک دونیا آراسیندا بیر تعادل ساغلاماق دیر. دئملی اورگانیزمین یاشامینی ساغلاماق اوچون ائشیک دونیادا وار اولان خطرلی یاخود لذت سیز موقعیت لردن قاچماق، اورگانیزمین ساغلیغینا فایدالی اولان، یاخود لذت لی اولان موقعیتلری آختارماق دیر. فاناتیک مسلمان بیر توپلوم ایچینده، فاناتیک مسلمان بیر آئیله ده بؤیویَن اوشاغین بئینی ایسه بو بیرینجیل ائیلَمینیین یئرینی زامان ایله ایکینجیل بیر ائیلَمه بیراخاراق، آنجاق کلمه لره دایالی پارامترلردن حرکت ائدرک دوشونمه یه زورلانیر و بللی امیر و حکم لردن، بللی قاداغانلاردان حرکت ائدرک ایشله مگه مجبور قالیر. داها سونراکی زامانلاردا آنجاق کلمه لره و حؤکملره دایالی دوشونجه دن باشقا بیر دوشونجه سیستمی تانیمیر. یئیَجک، یوخسا ایچجک بیر شئیه (بیولوژیک سیستمین اساس دویغولاری) قارشی توتومو بو یئیَجگین عطری، دادی و طراوتی نین جذبه سی طرفیندن یوخ، اونون “حرام” یوخسا “حلال” سؤزو ایله یوکلَنمیش اولدوغو طرفیندن بلیرلنیر. قارشی جینسدن بیر انسان ایله دانیشماق، مصاحبت و یولداشلیق ارتباطی ایسه یئنه بو انسانین دویغولاری ایله یوخ، “محرم” یوخسا “نامحرم” سؤزو ایله یوکلنمیش اولدوغونا باغلانیر. بوتون وارلیقدا ان گوجلو اولان “آنالیق دویغوسو” بئله کلمه لر و سؤزلر ایله کورالتیلابیلیر. اوغلونون، یوخسا قیزینین اؤلدورولمه سینه “کافر” اولدوغو اوچون گؤز یومان و دویغوسوز قالان آنالار گؤرولموشدور. اوغلونو “شهید” اولماق اوچون گولّه قاباغینا گؤندرن آنالار دا آز دگیل دیر. اؤز باجیسینی “ناموسوموزا” توخوندون دئیه قمه ایله تیکه – پارچا ائدرک اؤلدورن گنج اوغلانلاردا آز گؤرونمه میشدیر. فاناتیک بیر توپلومون تربیت شکلینین انسان بئنینین بیرینجیل اِئیلَملرینی (فونکتسیونلارینی) سیلیب اونون یئرینه کلمه لره دایالی ایشله مه گه مجبور ائتدیگینی گؤسترن بو مثاللاری یوزلره قدر سایماق مومکون دور.\nبو پروسه یالنیز آئیله ایچینده یوخ، بونون یانیندا بیر ده آئیله ائشیگینده سوروب گئتمکده دیر. دئملی بوتون توپلومدا وار اولان دوشونمک پالامترلری، اینانجلار، توپلومسال عنعنه لر و مراسم لر ده بیر انسانین اؤیگرندیکلری و آئیله ایچینده آلدیغی تربیت ایله دوگونله دیگی تجربه لرین ییغیلماسی دیر. بوتون بونلار بیر انساینین شخصیتینین اولوشوموندا و گلیشیمینده رول اویناییر.\nایستر آئیله ایچینده، ایستر آئیله ائشیگینده، دئملی بوتون توپلومدا اولسون، دین و توپلوم نورملارینا اویماق، ، قایدا – قانونو اجرا ائتمک قارشیسیندا وئریلن انعام و تشویق، دین و توپلوم نورملارینا اویماماق، قایدا قانونو اجرا ائتمَمَک قارشیسیندا کسیلن جزا و جرم ایله ائش دگر دگیلدیر. اون اوچ، اون دؤرت یاشلاریندا بیر جوان هرگون پاک – مینداری رعایت ائدیب، نامازنی قیلیب، آلله آ شکر ائتمه سی قارشیسیندا اوبژکتیو اولاراق، دئملی اتی، دریسی و دویغولاری ایله آلغیلایابیله جگی بیر انعام آلماز. دین قایدا قوراللارینا اویماق قارشیسیندا آلدیغی انعام یالنیز اؤلدوکدن سونرا بهشته گئتمه وعده سیندن عبارت اولابیلر. بو وعده بئله گؤردگو هر ایش اوچون یوخ، آنجاق چوخ نادر اولاراق خاص بیر موقعیتده، آیدین و آچیق، اؤزونو اؤزلشدیره بیله جگی شکیلده قولاغینا چاتار. بونون قارشیلیغیندا ایسه قایدا قانونا اویمادیغی، دین حکم لرینی اجرا ائدمه دیگی هر سفرینده چوخ شدتلی بیر شکیلده جزالاندیریلار و هده – قورخویا تابع توتولار. دئملی بیر یول ناماز قیلمازسا، قارشی جنسدن بیریسی ایله ساده بیر گؤروشمک ایسته سه، یوخسا بونا بنزر بیر گوناه ایش گؤرسه، اؤلدوکدن سونرا جهندمده یاندیریلاجاغی هده – قورخوسوندان علاوه بیر ده اوبژکتیو اولاراق، اتی، دریسی و بوتون دویغولاری ایله حس ائدجگی بیر جزالاندیریلماغا تابع توتولار.\nمدرسه چاغی باشلایینجا اوشاق ائودن ائشیکده کی گئنیش توپلومدا دین قایدا قوراللارینا اویمایانلارین نئجه شدتلی و قورخونج بیر شکیلده جزالاندیریلدیقلارینی، توپلوم ایچینده شاللاقلاندیقلارینی، بارماق و یا ال کسیلمه سینی، انسانین ایپه چلیکلرک اؤلدورولمه سینی و بونا بنزر قورخونج اولایلاری داها یاخیندان ائشیدیب و گؤرمه گه باشلاییر. بئله جه اوشاغین اوگونه قدر ذهنینه یئرلشدیریلمیش حکم لر بیر قات داها قورخو و اضطراب ایله یوکلنیب و عینی زاماندا بیر آددیم داها انتزاعی لشدیریلیرلرک بیرئیسل یاشامیندان، ملموسلوقدان چیخیب، عمومی لشدیریلیر. آئیله ایچینده کی زور و اجبار و جزالاندیرما عینی زاماندا باخیجی و قورویوجو اولان بیر شخص طرفیندن، آتا، آنا، یوخسا آیری بیر یاخین انسان طرفیندن اعمال ائدیلدیگینه قارشین، عموم توپلوم داکی جزالاندیریلما قورخوسو قورویوجو اولمایان، یالنیز و یالنیز خشونت و اؤلوم تهلکه سی ساچان وارلیقلار طرفیندن اعمال ائدیلیر.\nکوچه ده خیاواندا اجرا اولونان جزالاندیرمالارین ائشیدیلمه سی و یا مشاهده سی آراجیلغی ایله یارانان قورخو، اوجالتیجی (بلندگو) لاردان یاییلان قورخو ساچان بللی سؤزلرین سسلندیریلمه سی ایله، (الله اکبر سسلری، قرآن آیه لری) هورولدوگونون یانیندا کوتلوی (جمعی) قورخو و طرفیندن آرتیلیریلیر و نئچه قاتینا چاتیر. کولکتیو دویغو اؤزو اؤز باشینا فرد ده نفوذ ائده بیلجک بیر گؤرونگه (فنومن) دیر. جمعی دویغو بؤیوک و گوجلو آخان بیر چای کیمی ایسه، فرد او چایین ایچینده کی بیر دامجی کیمی دیر. فرد، اؤز اختیاریندا اولمادان بو بؤیوک چایین آخینتیسیا قاتیلیب گئدر. فاناتیک بیر توپلومدا، فاناتیک بیر آئیله ده یئتیشدیریلمیش سکگیز- دوققوز یاشلارینداکی اوشاغین بئنینده قورخو و اضطراب آئیله ایچینده اولدوغو کیمی آئیله ائشیگینده ده کلمه لره باغلی بللی حکم لر ایله سمبوللاشیر. بئله بیر اوشاق گونون بیرینده خیاواندا بیر انسانین “اوغورلوق” ائتدیگی اوچون بارماغینین، یوخسا الینین کسیلدیگینی، “نامشروع” جنسی ارتباطی اولدوغو اوچون شاللاقلاندیغینی، یوخسا داشلاندیغینی، آیری بیر گوناه ایش گؤردوگو اوچون آسیلدیغینی ائشیدیب گؤردوگونده، بئله بیر اولای اثناسیندا یارانان کولکتیو قورخونو بیرئسللشدیریب، (فردیلشدیریب) اؤزونو شاللاقلانان، داشلانان، یوخسا آسیلان انسان ایله اؤزدشلشدیریر. نویرواینفورماتیک باخشیندان باخارساق اوشاغین بئنینده بئله بیر فورمول یارانیر:\nحکم لره قارشی گلمک = بوشکیلده جزالاندیریلماق\nبئله جه، بئله بیر توپلومدا یاشایان و فاناتیک تربیت آلتیندا بؤیوتولن بیر انسان عؤمرونون ایلک اون – اون بئش ایلینده هر گون، هر ساعات و هر دقیقه بئله قورخولار ایچینده یاشادیغی اوچون، بئینینه یئرلشدیریلمیش حکم لر مطلق لیک قازانیر. دوشونجه گئنیشلیگی (وسعتی) بئنینه یئرلشدیریلمیش حکم لر طرفیندن محدود اولور و حکم لر بیر “گرک” ایله یوغرولور. و یوخاریداکی فورمول بو شکلیه دؤنوشور:\nگرک حکم لری اجرا ائدم.\nحکم لر نه لردن اولوشوب؟ حکم لر یالنیز کلمه لردن اولوشب. حکم لر ائیلم (عمل) اجباری و جزالاندیریلما قورخوسو ایله یوکلنمیش کلمه لردیر: ثواب، گوناه، حرام، حلال، محرم، نامحرم، واجب، ناموس، مسلمان، کافر و …….\nفاناتیک مسلمان توپلومدا یاشایان انسانین بئینینین، یاشامینین ایلک اون بئش ایلینده، بئله کلمه لر ایله محصور اولونما پروسه سینین یانیندا ایکینجی بیر تجسمی و تصوری پروسه ده گئتمکده دیر. بو حکم لر بللی آدلار ایله تداعی ائدیلمکده دیر. آلله، محمد، علی، عمر، ابوبکر، حسین، و ……. اوشاغین بئینی کلمه لر ایله و کلمه لره دایانان توصیفات ایله بو کلمه لردن تجسملر یارادیب، گؤرمه دیگی، لمس ائتمدیگی، قوخوسونو حس ائتدمه دیگی، محبتینی و یا خشیمینی دریسی ایله حس ائتمدیگی، قیسساجاسی بو اوشاغین یاشامیندا ان کیچیک وارلیغی اولمایان شخص لر یارادیر. بو شخص لره، بو شخص لر باره سینده تعریف اولان صفت لر یاپیشدیریرد. ایکی قونشو آیئله نین بیریسینین شیعه، بیریسینین سنی اولدوغونو فیکیرلشک. دئملی یان یانا یاپیشمیش ایکی ائوده بؤیویَن، عینی مدرسه یه گئدن و عینی کلاسدا اوتوران ایکی اوشاغین ذهنینده میثال اولاراق “علی” سؤزوندن یارادیلان ایکی باغداشمایان شخصیت یاشاییر. بیر اوشاغین ذهنینده اولان “علی” رشید، صداقتلی، یتیم سئون، حق، ظلمه قارشی، عدالت گتیرن و….بونا بنزر صفتلری اولان بیر شخصیت اولدوغونا قارشین اوبیری اوشاغین ذهنینده یارادیلمیش “علی” ناحق، جعل ائدن، نادان، کلک باز، و …..کیمی صفتلری اولان بیر شخصیت اولور. عینی گؤرونگه (فنومن) آیری آدلار ایله ده تداعی اولابیلر، “عمر” “حسین” و ….بو ایکی اوشاقدان هئچ بیریسینین، او ذهنینده یارادیلمیش “علی” شخصینی گؤرمه دیگی، لمس ائتمدیگی، محبتینه ویا خشمینه معروض قالمادیغی، قیسساجا بو ایکی اوشاغین وارلیغیندا “علی” آدیندا بیر شخصین هئچ بیر نقشی اولمادیغی آیدین دیر. کلمه یه دایالی حکم لرین مطلق لیک قازاندیغی کیمی، کلمه لر ایله بئینده یارادیلمیش بئله شخصلره ده بیر مطلق لیک صفتی وئریلیر. بونون یانیندا اوشاغین دویغولاری دا بو کلمه لر اطرافیندا پولاریزه اولونور (قطبی لشیر). دئملی سئوگی، محبت، عشق، شادلیق، غم و بوتون دویغولار بو کلمه لر اطرافیندا پولاریزه اولور. “علی” نین اؤزو و دوستو اولوملو (مثبت) دویغولار ایله، “علی” نین دوشمانی ایسه اولومسوز (منفی) دویغولار ایله تداعی اولونور. عینی گؤرونگه “عمر”، “مهدی” و ….کلمه لری ایله ده ارتباطدا دا عینی پروسه نی کئچیردیر.\nکئچنلرده آئیله کؤکونو یاخشی تانیدیغیم گنج بیر فاناتیک ایله گؤروشدوگومده، “حسین کیمی رشید، شهامتلی و صادق بیر پیشوام اولدوغونا چوخ افتخار ائدیرم” دئدی. بیر آز فیکیرلشدیکدن سونرا، “اوغول، سنین بؤیوک آتانین آدی نه دیر؟” دئیه سوروشدوم. بؤیوک آتاسینین آدینی بیلیردی. “اوغول، بؤیوک آتانین آتاسینی�� آدی نه ایدی؟” اونون دا آدینی بیلیردی. “اوغول، بؤیوک آتانین آتاسینین آتاسینین آدی نه ایدی؟” سوروسونو، “بیلمیرم” ایله جوابلاندیردی. “اوغول، بؤیوک آتانین آتاسی باره سینده نه لر بیلیرسن؟ هاردا یاشاردی؟ نه ایش ایله مشغول ایدی؟ هانسی خصوصیتلری وار ایدی؟” دئیه سورومون جوابیندا، “بیلمیرم، بیلسم ده منیم اوچون بیر اؤنمی یوخدور” دئدی. “آفرین اوغول، یوز ایل اؤنجه یاشامیش و سنین، قارداشلارینین، باجیلارینین، عمی اوغلانلارینین، عمی قیزیلارینین کؤکو اولان، سنین شخصی نسلیوین کئچمیش حلقه لریندن اولان بؤیوک آتانین آتاسینین خصوصیتلرینی بیلمیرسن، بیلسن بئله، اؤنملی دگیل، دئییرسن، آنجاق مین اوچ یوز ایل اؤنجه یاشامیش بیر انسانین خصوصیتیلرینی بیلیرسن، و بو خصوصیتلره ده افتخار ائدیرسن! سینین تجسم و تخیل گؤجووه قوربان کسمَلی یم” دئدیم.\nبو اوشاغین حسین آدیندا رشید، شهامتلی و صادق بیر پیشواسی اولدوغونا افتخار ائدیگینین و بونون یانیندا بؤیوک آتاسینین آتاسیندان ان کیچیک بیر بیلگیسی اولمادیغینین ندنی آیدین دیر. بیر تک “عاشورا” گونونده، حسین باره سینده کلمه لر ایله ذهنینه یئرلشدیریلن بیلگیلر وبو کلمه لره یوکلَنَن دویغوسال یوکلر، اون آلتی – اون یئددی ایللیک عؤمرونده بؤیوک آتاسینین آتاسی باره سینده آلدیغی بیلگیلر و بو بیلگیلرایله ارتباطداکی دویغوسال یوکون نئچه مین قاتی دیر.\nبو آرادا کولکتیو (جمعی) بیلینجین و کولکتیو دویغونون رولونا چوخ دقت ائتمه لییک. کولکتیو بیلینج و کولکتیو دیوغو آخان بیر چای کیمی ایسه، بیرئی (فرد) بو چایین ایچینه دوشموش بیر یاغیش دامجیسی کیمی دیر. بیر “عاشورا” گونونده بو اوشاغین قولاغینا یئتیشن “حسین” کلمه سی یوزلرجه و مینلرجه انسانین عینی دویغولاری ایله بیرلیکده ذهنینده یئر ائتمکده یر.\nایندی فانانک دوشونجه نی تانیملاماق (تعریف ائتمک) مومکوندور: فاناتیک دوشونجه سیستمی مطلق لشدیریلمیش بللی کلمه لردن (حکم لردن) و بللی (تخیلی) شخصلرین مطلق لیگیندن و مقدصلیگیندن حرکت ائدن و بو کلمه لرین و مقدصلیکلرین چارچوه سینده محصور قالان بیر دوشونجه سیستمی دیر.\nایستر فاناتیک شیعه توپلوموندا، ایستر فاناتیک سنی توپلوموندا، ایستر فاناتیک کاتولیک، یوخسا فاناتیک پروتستان توپلوموندا، ایستر فاناتیک بودیست توپلوموندا، ایستر فاناتیک یهودی توپلوموندا اولسون، ایستر گؤرونورده (ظاهراً) هئچ بیر دینی اولمایان فاناتیک توپلومدا اولسون، فاناتیزمین دایاندیغی ایکی اصلی آیاغی بللی حکم لرین و بللی (تخیلی) شخص لرین مطلق لیگی دیر. بو ایکی مطقلیگین، زور، اجبار و قورخو آلتیندا مطلقلیک قازاندیقلاری یوخاریدا آچیقلاندی. فاناتیک شیعه توپلومدا “علی” سؤزونو اولومسوز (منفی) بیر صفت ایله تداعی ائتمک اورگانیزم اوچون بؤیوک بیر خطر اولدوغوندان، چولون اورتاسیندا بیر پلنگ ایله قارشیلامشاقدان داها بؤیوک بیر قورخونون قایناغی دیر. هر حکم و هر (تخیلی) شخصه قارشی گلمک، حکمو اجرا ائتمه مک، یوخسا او شخصین بویوروقلارینا اویماماق دا عینی اؤلچوده قورخو یارادیجی دیر. فاناتیک شخصیت، ذهنی بئله کلمه لر، و بو کلمه لرین یاراتدیغی قورخو ایله محصور اولونموش بیر انسان دیر. دووارلاری قورخودان اولوشموش بیر توتساق (زندان) دا یاشاییر. دوشونمک و رفتارینین حرکت نقطه سی، طبیعی دویغولاری یوخ، یاشامینین هر لحظه سینده قاباغینا چی��ان بو قورخولاردیر.\nفاناتیک بیر توپلومدا یاشایان بیر بیرئین یاشامینین هر ساحه سی بللی حکم لر طرفیندن قایدا قورالا باغلاندیغی کیمی ایکی جینسین، دئملی ارکک ایله قادینین، ارتباطی دا، ان سیخی شکیلده بو قایدا قورالارا و حکم لره باغلانیر. جوان اوغلان ایله جوان قیزین آراسیندا قورخو کرپیچلریندن هورولموش بیر دووار چکیلیر. یالنیز انساندا دگیل، بوتون جانلیلاردا اولان ان گوجلو یاشام انرژیسی اولان جینسی انرژی بو قورخو دوواری ایله محصور اولوب، کلمه لر ایله قویولموش حکملره یوکلنیر و بونلارای گوجلندیریر. بو گؤرونگه نی ویلهلم رایش، “فاشیزمین اجتماعی آنلاییشی”\n„Massenpsychologie des Faschismus“\nآدلی کیتابندا آچیق و آیدین بیر شکیلده توضیح ائدیبدیر.\nآنجاق ویلهم رایش جینسللیگی دار آنلامدا آنلاییب و جینسللیگین داها گئنیش یانی اولان دری ارتباطی نین رولونو آنلاتماییبدیر. دری ارتباطی (ارتباط جلدی) انسانین ان گئنیش و ان اینجه ارتباطی دیر. دری انسان وجودوندا اولان ان گئنیش و ان آیرینتیلی دویغولاری اولان آلغیلاما اورگانی دیر. اطرافیمیزدا اولان دونیانی یالنیز گؤرمک، ائشیتمک ، اییلَمک و دادماق ایله یوخ، داها گئنیش بیر آلغیلاما اورگانی اولان دریمیز ایله آنلاییریق. آنسانلار آراسی ارتباطدا دا دری ان بؤیوک رولو اویناماقدادیر. آنادان دوغولدوقدان سونرا آنا ایله ارتباطیمیزی آنجاق دری توخونماسی ایله قورویوب، و بئله جه یاشام گوجو قازانیریق. دری توخونماسی (ارتباط جلدی) اولمایان کیچیک بیر اوشاق بیر نئچه هفته ایچینده یاشام گوجونو ایتیریب اؤلور. یالنیز اوشاق اوچون دگیل، بؤیوکرده ده، دری ارتباطی اولمایان انسانلار آنلاشیلماز و علاجسیز خسته لیکلره توتولارلار. قدیم زامانلار بئله بیر خسته نی ساغالتماق اوچون اونو تازا سویولموش قویون دریسینه بوکردیلر.\nفاناتیک مسلمان بیر توپلومدا گلیشَن اوشاغین، اون بئش – اون آلتی یاشلارینا یئتیشینجه جینسل دویغولاری (ان اؤنملی سی دری ارتباطی ایستگی) باش گؤسترمه گه باشلادیغی زاماندان سونرا ان بؤیوک چتینلیکلری باشلاییر. جینسل دویغوسونو مهار ائتمه لی دیر. جینسل دویغونون ظاهره چیخماسی شاللاقلانماق، داشا باسیلماق و اؤلدولمک قورخوسو ایله یوکلو دور. تازا جاوانین (ایستر قیز اولسون، ایستر اوغلان) جینسل دویغولارینی مهار ائتمک اوچون الینه وئریلمیش وسیله ایسه گئنه کلمه یه دایانان حکم لر و بو حکم لر ایله باغلی قورخولاردیر. بو شکیلده، جینسل انرژی، داها اؤنجه دن بئیینه یوکلنمیش کلمه یه دایالی حکملرین و بو حکملر ایله باغلی قورخولارین گوجلنمه سی یولوندا ایشلنیلیر.\nفاناتیک مسلمان بیر توپلومدا بؤیویَن بیر جوان اون یئددی – اون سکگیز یاشلارینا چاتدیقدان سونرا، جنسی انرژیسینی حکم لرین و خیالی شخص لرین گوجلندیریلمه سی یولوندا ایشلتمه گه باشلادیقدان سونرا فاناتیک شخصیتین اولوشوم (تشکیل) پروسه سی قورتولموشدور. بوندان سونرا بو شخصیت آنجاق فاناتیکلیگینین گئت گئده داها سیخیلاشماسی، داها آغیرلاشماسی جهتینده اولوشومونا (تکامولونه) ادامه وئرجکدیر.","num_words":4818,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":196664.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"فیفا دونیا رئیتینقی اینگیلیسجه: FIFA World Rankings، بلژیک و فرانسه‌نین رهبرلییی آلتیندا فوتبالدا کیشی‌لرین میلّی فوتبال تیم‌لری��ین سیرالاماسیدیر.","num_words":29,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.034,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":251652.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مرمره اونیوئرسیته‌سیندن دوکتور بیلگه‌خان آلاگؤز: پزشکیانین تورک کیملیگینه ایستیناد ائتمه‌سینین بؤلگه سیاستی ایله و مقصدی ایله یاخین ایلگیسی وار\n09.07.2024 ~ 19.07.2024\n2161116\nایصلاحاتچی مسعود پزشکیان، ایران جمهور باشقانلیغی سئچکیلرینده ایکینجی توروندا یوزده ۵۳،۷ سس ایله اؤلکه‌نین ۹-جو جمهور باشقانی اولدو. ایران‌دا 62 میلیون سئچیجی اوچون 59 مین مرکزده سئچکی صاندیقلاری قورولدو. خاریج‌ده یاشایان ایران وطنداشلاری اوچون 95 اؤلکه‌ده سئچکی مرکزلری یارادیلدی. سئچکی‌لره اشتراک سوییه‌سینین یوزده 49.8 اولدوغو بیلدیریلدی. سئچکیلرده عمومی‌لیک‌ده 30 میلیون 530 مین 157 سسین اولدوغو، 16 میلیون 384 مین 403 سس توپلایان پزشکیان‌ین سسلرینین یوزده 53.7 چاتدیغی بیلدیریلدی. ایسلام‌چی محافیظه‌کار سعید جلیلی‌نین سس نیسبتی یوزده 44.4 اولاراق قالدی.\nسئچکیلر داخیلی سیاست اوچون نه دئییر؟\nابراهیم رئیسی‌نین اؤلوموندن سونرا گئچیریلن سئچکیلر ایرانین داخیلی سیاستی حاققیندا نه دئییر؟\nابراهیم رئیسی‌نین اؤلوموندن سونرا باشلایان سوره‌ده ۶ نفره نامزدلیک ایجازه‌سی وئریلدی. اونلارین آراسیندا تک ایصلاحاتچی نامزد جمهور باشقانی سئچیلن پزشکیان ایدی.\nت‌رت خبره دانیشان مرمره اونیوئرسیته‌سی اوستادی دوکتور بیلگه‌خان آلاگؤز بیر چوخ اؤنملی آدین رد ائدیلدیغی سون لیستده پزشکییان آدینین اؤنه چیخدیغینی بیلدیریر.\nآلاگؤزه گؤره، دینی لیدر علی خامنه‌ای‌نین اوره‌یینده‌کی نامیزد باشقا آد اولسا دا، او، پزشکیانین نامزدلیگینین طرفداری اولوب.\nآلاگؤز بو وضعیتی سون ایللرده اؤلکه‌ده باش وئرن پروسه‌سلرله علاقه‌لندیریر و بئله ایضاح ائدیر؛\n«۲۰۲۲-جی ایلده مهسا امینی‌نین شوبهه‌لی اؤلوموندن سونرا اؤلکه‌ده یارانان تظاهراتلار و حیجاب ایله باغلی باشلایان اعتیراضلار سرت شکیلده یاتیریلدی. بو، میللت آراسیندا دا بؤیوک چاتیشمازلیقلارا سبب اولدو. بو سببدن، خوصوصیله ۷ اکتبردان سونرا یاخین شرقده ایسرائیل ایله یارانان گرگینلی‌یین تأثیری ایله اؤلکه ایچینده بیرلیک و بوتؤولوک یئنیدن قورلومالی ایدی».\nموحافیظه‌کارلار و ایصلاحاتچیلار اوچون بو نه دئمکدیر؟\n۲۰۲۲-جی ایلده ایراندا اؤلکه ایچینده باشلایان ایغتیشاشلار زامان-زامان آرتسا دا، رئژیمین یومشاق قارنی کیمی‌ده گؤرونوردو. مهسا امینی‌ اعتیراضلاری و حیجابلا باغلی فیکیر آیریلیقلاری رئژیمی داها کؤورک ائتدی.\nبو سببدن رئیسی‌دن سونرا گئچیریله‌جک سئچکیلر چوخ اؤنملی ایدی. چونکی بو، هم اؤلکه ایچینده بیرلیگی تامین ائده‌بیلیر‌، هم‌ده ایسرائیل-آمئریکا مومکون قارشی‌دورماسیندا رئژیمین الینی گوجلندیره‌بیلردی.\nشورای نگهبان ۸۰ نامزددن یالنیز ۶-نین نامیزدلیگینه ایجازه وئردی.\nشورا ایصلاحاتچی قانادینی پزشکیانلا راضیلاشماغا مجبور ائتدیگی حالدا، موحافیظه‌کارلاری سعید جلیلی ایله قالیباف آراسیندا سئچیمه مجبور ائتدی.\nایصلاحاتچیلارین سونونجو دفعه حسن روحانی‌یه دسته‌ک وئردیگینی و بو مارژینال قروپلاشمانین پزشکیان‌لا سیستئمده بیرتهر اؤزونه یئر تاپدیغینی بیلدیرن آلاگؤز، موحافیظه‌کار طرفده پارچالانمیش بیر قورولوشون اولدوغونو بیلدیریر.\nقالیبافین تمثیل ائتدیگی عنعنه‌وی موحافیظه‌کارلار ایله جلیلی (پایداری آدلانان قورولوش) طرفیندن تمثیل اولونان موقاویمت اوخونو منیمسَین موحافیظه‌کار قورولوش آراسیندا جیدی رقابت اولدوغونا دقت چکن آلاگؤز یاریشین خامنه‌ای‌دن سونراکی دؤورله باغلی اولدوغونو بیلدیریر؛\n«بو رقابتین اؤنملی حیصّه‌سی دینی لیدر خامنه‌ای‌دن سونراکی دؤورون سناریولاریدیر. قالیباف کیمی موحافیظه‌کارلار سپاه ایله داها چوخ ایچ ایچه اولان سیاست و انقیلابی رهبرلیگی نظرده توتسالار دا، بیز اونو دا قید ائتملی‌ییک کی، جلیلینین تمثیل ائتدیگی سیاست انقیلابین قوروجو پرینسیپلرینه داها چوخ صادیقدیر و گله‌جک فانتاستیکا اساسیندا قورولور. داها چوخ سیویل و دینی ائلیتیزم. بو سببدن موحافیظه‌کارلار آراسیندا پارچالانمانین بیر مدت داوام ائده‌جه‌گینی سؤیله‌مک اولار».\nاو بیری طرفدن، سپاهین قالیبافی دسته‌کلدیگی، لاکین قالیبافین ایلک ایکی نامزد آراسیندا اولابیلمه‌دیگی اوچون پزشکیانی دسته‌کلدیگی معلومدور. آلاگؤز سپاهین دسته‌گینی آلان پزشکیانین سیستم ایچینده بیر فیگور اولدوغونو و سپاه ضیدیت تشکیل ائتمه‌ین بیر سیاست آپارماسینین گؤزلنیلدیگینی دئییر.\nخاریجی سیاستده دَییشیکلیکلر گؤزلنیلیرمی؟\nایران هم داخیلده‌، هم‌ده خاریجده چوخ سرت پروبلئملرله اوزلشیر. باتی ایله داوام ائدن نوکلئر موذاکیره‌لر و تحریملر و ایسرائیلین غزه‌یه سالدیریلاری ایله باشلایان گرگینلیک یئنی جمهور باشقانینین ان اؤنملی گوندم ماده‌لری آراسیندا اولاجاق.\nپزشکیانلا تهرانین خاریجی سیاستی نئجه فورمالاشاجاق؟\nایران هم داخیلده‌، هم‌ده خاریجده چوخ سرت پروبلئملرله اوزلشیر. غربله نووه دانیشیقلاری و سانکسییالار، ایسرائیلین غزه‌یه هوجوملاری ایله باشلایان گرگینلیک یئنی پرئزیدئنتین ان موهوم گوندم ماده‌لری آراسیندا اولاجاق.\nدوکتور بیلگه‌خان آلاگؤزه گؤره، پزشکیانین نامزدلیگینه ایجازه وئریلمه‌سی اصلینده اؤلکه‌ده خاریجی سیاستده دؤنوشون اولاجاغینین گؤستریجیسیدیر. اگر ابراهیم رئیسی‌نین سئچیلدیگی سئچکیلرده هئچ بیر ایصلاحاتچی نامزده ایجازه وئریلمسیدی، بو سئچکیلرده‌ ده ایجازه وئریلمه‌یه‌جکدی. بوتون موحافیظه‌کارلار نامزد اولا بیلردی.\nآلاگؤز دییشه‌جک سیاستلری بئله سیرالاییر؛\n\"خوصوصا‌ده نوکلئر موذاکیره‌لر و باتی ایله علاقه‌لره گلینجه‌، دئیه بیلریک کی، حاضیردا عمان اوزریندن گئدن نوکلئر موذاکیره‌لر پروسه‌سی داها دا اؤن پلانا چیخاجاق. اگر بایدن و یا هر هانسی دموکرات نامزد آمئریکادا جمهور باشقانی سئچیلرسه‌، دانیشیقلار دوام ائده‌جک، آما ترامپین نوکلئر موذاکیره‌لر اوچون هوسلی اولدوغو علامتلر وار\".\nدیگر طرفدن، ایرانین بولگه سیاستلری ‌ده ماراق دوغورور. عراقدا، یمنده‌، سوریه‌ده و لوبناندا نوفوذو اولان تهرانین سیاسی دَییشیکلیک ائدجه‌گی گؤزلنیلمیر. آلاگؤز بؤلگه‌ده «موقاویمت اوخو» دئییمینده گئرییه آددیم آتیلاجاغینی دوشونمه‌سه ده، کؤرفز اؤلکه‌لری ایله ثابیت علاقه‌لر قورماق ایسته‌یه‌جکلرینی بیلدیریر.\nایرانین مومکون یئنی خاریجی سیاستی ایله باغلی ان دیقت چکن گؤزلنتی تورکیه قونوسودور. آلاگؤز بئله ایضاح ائدیر:\n\"تورکیه ایله سون درجه ریقابتچی بیر سیاست بیزی گزله‌ییر. پزشکیانین سئچیلمه‌سینین اؤنونون آچیلماسینین دا تورکیه‌یه دؤنوک سیاست ایله یاخیندان ایلگیسی اولدوغونو دوشونورم\".\nپزشکیانین تورک کیملیگینین ایزلنه‌جک یئنی سیاستلرله یاخیندان علاقه‌لی اولدوغونا ایشاره ائدن آلاگؤز، قافقاز و اورتا آسیانی تهرانین رقابت میدانی اولاراق گؤردوغونو بیلدیریر؛\n”ایران تورکیه ایله آذربایجان آراسینداکی امکداشلیقدان، خوصوصا ۲۰۲۰-جی ایل قاراباغ ساواشیندان سون درجه ناراحاتدیر و بو سببدن تورکیه‌نین خاریجی سیاستی اوزون مدتدیر کی، اونون هدفی اولوب. او، تورکیه‌نین بؤلگه سیاستلرینی رقابت ساحه‌سی کیمی گؤرور. اورتا آسییا تورک دؤلتلری ایله قوردوغو علاقه‌لری، خوصوصا ‌ده تورکیه‌نین جنوبی قافقاز سیاستینی تورک دؤلتلری تشکیلاتی واسیطه‌سی ایله هدفه آلان ایران وار. پزشکیانین تورک کیملیگینه ایستیناد ائتمه‌سینین بؤلگه سیاستی ایله و مقصدی ایله یاخین ایلگیسی وار».\nاتیکتلر: #مسعود پزشکیان , #تورکیه , #ایران , #ابراهیم رئیسی‌\nایلگیلی‌لی خبرلر\nقوزئی قیبریس تورک جمهوریتی‌نده۲۰ اییول باریش و آزادلیق گونو قید اولوندو\n20.07.2024\nمراسیملر چرچیوه‌سینده تورکیه جمهور باشقانی رجب طیب اردوغان و قوزئی قیبریس تورک جمهوریتی جمهور باشقانی ارسین تاتار، آتاتورک عابیده‌سینه گول تقدیم ائتدیلر\nافقانیستان‌دا پارتلاما نتیجه‌سینده ۲ نفر اؤلدو\n20.07.2024\nافقانیستان مطبوعاتینین بیلگیلرینه گؤره، پروان ویلایتینین چاریکار شهرینده پارتلاما باش وئریب\nروسیادان اینترنت کسینتیسی ایله باغلی آچیقلاما\n19.07.2024\nروسیا دیجیتال اینکیشاف ناظیرلیگی، دونیا سویه‌سینده باشدا هاوالیمانلاری اولماق اوزره چوخ ساییدا سئکتورا تأثیر ائد‌ن ارتباط کسیلمه‌سینه باغلی شرح وئردی\nتورکیه‌دن بولقاریستانا یانغین سؤندورمه ایشلرینده دستک\n19.07.2024\nسویلنگراد یاخینلاریندا ۱۳ جولایدان بو یانا سوره‌ن مئشه و اراضی یانغینلارییلا مباریزه ائد‌ن بولقاریستان مقاملاری، کیرکلار ائلی والیلیگیندن سؤندورمه ایشلرینه دستک ایسته‌دی\n2161116\nایران سئچکیلرینین نتیجه‌لری نه دئییر؟\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/7e81\/ae21\/91bd\/6689368052779.jpg?time=1721624762\n\/turki\/bw-lgh\/2024\/07\/09\/yrn-sy-chkhylrynyn-ntyjhlry-nh-dy-yyr-2161116\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":1686,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.024,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":177453.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گئچه‌ن هفته اورتا آسیا جمهوریتلرینده تۆرک جمهوریتلری آراسیندا امکداشلیغی گوجله‌ندیره‌جک اؤنملی گلیشمه‌‌لر اولدو\n03.02.2023 ~ 08.07.2024\n1941790\nگئچه‌ن هفته اورتا آسیا تۆرک جمهوریتلرینده اؤنملی گلیشمه‌‌لر یاشاندی. بونلارین ان اؤنملی‌سی اولاراق اؤزبکیستان جمهور باشقانی شؤوکت میرضیایئوین قیرقیزیستانا گئرچکلشدیردیگی سفری سؤیله‌یه‌بیلریک.\nاؤزبکیستان جمهورباشقانی شؤوکت میرضیایئو، ۲۶-۲۷ ژانویه ۲۰۲۳ تاریخلرین‌ده قیرقیزیستانا دؤولت سفری گئرچکلشدیردی. جمهورباشقانی میرضیایئوی هاوالیمانیندا قیرقیزیستان جمهورباشقانی سادیر جاپاروو شخصاً قارشیلادی. ایکی اؤلکه جمهور باشقانلاری ۲۷ ژانویه تاریخین‌ده باش باشا و هیئتلر آراسی گؤروشمه‌لر گئرچکلشدیردی. گؤروشمه‌لر سونوندا ایکی اؤلکه آراسیندا، سرحدلرین تعیین اولونماسی و چوخ طرفلی استراتژیک امکداشلیغی دا احتیوا ائد‌ن، توپلام ۲۵ آنلاشما ایمضالاندی. بئله‌جه تاجیکیستان خاریجین‌ده دیگر اورتا آسیا جمهوریتلری اؤز آرالارین‌دا سرحد پروبلئملرینی بؤیوک اؤلچوده حله قوووشدورموش اولدولار.\nاؤزبکیستان جمهور باشقانی شؤوکت میرضیایئو، قیرقیزیستان سفری اوؤنجه‌سینده تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی باش کاتیبی کوبانیچبک عؤمورعلییئوی قبول ائتمیشدی. ۲۴ ژانویه تاریخین‌ده داشکند‌ده گئرچکلشن قبول‌دا، تۆرک دؤولتلری تشکیلاتینین ایشلری دانیشیلدی.\nبیر باشقا تۆرک جمهوریتلری قورولوشو اولان تۆرک سرمایه صاندیغی باشقانی باگداد آمره‌یئو، گئچه‌ن هفته ماجاریستانا سفر گئرچکلشدیردی. باگداد آمره‌یئو بوداپست‌ده ماجاریستان باشباخانی ویکتور اوربان، خاریجی ایشلر و خاریجی تیجارت باخانی پتر سیارتو، باشباخان کؤمک‌چی‌سی و مالیه باخانی میحالی وارگا ایله آیری آیری گؤروشمه‌لر گئرچکلشدیردی. باگداد آمره‌یئو باشباخان اوربان طرفین‌دن \"ماجاریستان دؤولت لیاقت نیشانی\"نا لایق گؤرولدو.\n۲۴ ژانویه تاریخینده داشکندده اقتصادی امکداشلیق تشکیلاتی خاریجی ایشلر باخانلاری ۲۶.جی ییغینجاغی ائدیلدی. ییغینجاغا تشکیلاتا عضو اؤلکه‌لرین خاریجی ایشلر باخانلاری قاتیلدی. عینی گون جمهورباشقانی شؤوکت میرضیایئو ییغینجاق چرچیوه‌سینده تۆرکیه، آذربایجان، ایران و تۆرکمنیستان خاریجی ایشلر باخانلارینی آیری آیری قبول ائتدی.\n۱۸ ژانویه تاریخین‌ده قازاقیستان، ۲۵ ژانویه تاریخین‌ده اؤزبکیستان گازپروم ایله طبیعی گاز امکداشلیق آنلاشماسی ایمضالادی. باتی اؤلکه‌لرینه صادراتی کسیله‌ن روسیا، دوغودا‌کی متفیقلری ایله امکداشلیغینا آغیرلیق وئریر.\n۲۳ ژانویه تاریخینده قازاقیستان مجلیس باشقانی ماولن آشیمبایئو قیرقیزیستانا رسمی سفر گئرچکلشدیردی. ماولن آشیمبایئو بیشکئک‌ده قیرقیزیستان مجلیس باشقانی نورلانبک شاکیئو ایله گؤروشدو. ایکی اؤلکه مجلیس باشقانلاری چنگیز آیتماتوو فورومونا قاتیلدیلار. ۲۴ ژانویه تاریخینده قیرقیزیستان جمهورباشقانی سادیر جاپاروو قازاقیستان مجلیس باشقانی آشیمبایئوی قبول ائتدی.\n۲۴ ژانویه تاریخین‌ده قازاقیستان جمهور باشقانی قاسیم جؤمرت توکایئو ساخا جمهورتی باشقانی آیسن نیکولایئو ایله گؤروشدو. گؤروشمه‌ده ایکی اؤلکه ایلیشکیلرینین گلیشدیریلمه‌سی ایمکانلاری اله آلیندی.\n***\n۲۱ ژانویه تاریخینده اورتا آسیانین بیر باشقا اؤلکه‌سی اولان تۆرکمنیستان‌دا پارلمانین ایکی قانادی بیرلشدیریلدی. یئنی یارادیلان خالق مصلحتینین باشقانی اولاراق قوربانقولو بردی‌محمدوو سئچیلدی. خالق مصلحتی عینی گون قوربانقولو بردی‌محمدووو \"میللی لیدئر\" اعلان ائتدی. قوربانقولو بردی‌محمدوو بوندان سونرا خالقا خیطاب ائده‌بیله‌جک و پارتی قورولتاییندا دانیشمابیله‌جک. خالق مصلحتی آیریجا جمهورباشقانی سردار بردی‌محمدوو \"اوردو ژنرالی\" عنوانی تقدیم ائتدی.\nاولایلاردن گؤرولدویو اۆزره، گئچه‌ن هفته اورتا آسیا جمهوریتلرینده تۆرک جمهوریتلری آراسیندا امکداشلیغی گوجله‌ندیره‌جک اؤنملی گلیشمه‌‌لر اولدو.\nاتیکتلر: #تۆرکمنیستان‌ , #قازاقیستان , #قیرقیزیستان , #کوبانیچبک عؤمورعلییئو , #اؤزبکیستان , #تۆرک جمهوریتلری , #اورتا آسیا\nایلگیلی‌لی خبرلر\nاویغور تورکجه‌سی\n17.07.2024\nموعاصیر تورک دیلی ساحه‌سینین جوغرافی و لینقویستیک پرینسیپلرینه گؤره گونئی-دوغو و یا کارلوک قروپوندا اولان اویغور تورکجه‌سی بو گون اساساً دوغو تورکیستاندا دانیشیلیر\nگئچن هفته تۆرک جمهوریت‌لرینده نه‌لر اولوب؟\n12.07.2024\nبیرلشمیش میللتلر باش کاتیبی، روسیه، چین و پاکیستان کیمی اؤلکه‌لرین لیدئرلرینین تۆرک جمهوریتلرینه سفرلری، بو اؤلکه‌لرین اولوسلارآراسی ساحه‌ده‌کی رولونون هر گئچه‌ن گون آرتدیغینین دلیلی‌دیر\nموعاصیر تورک دیلی نئچه قولا آیریلیر و هارالاردا دانیشیلیر؟\n12.07.2024\nبو گون ۲۰۰ میلیوندان چوخ اینسانین دانیشدیغی موعاصیر تورک دیلی، جوغرافی و دیلچیلیک پرینسیپلرینه گؤره تورکولوق‌لار و دیلچیلر طرفیندن ۶ قولدا تصنیف ائدیلیر\nتۆرک جمهوریتلرینین گوند‌مینده‌کی گلیشمه‌لر\n05.07.2024\nآذربایجان جمهورباشقانی ایلهام علییئو ۲۸ ژوئن ۲۰۲۴ تاریخینده میللی مجلیسی لغو ائد‌رک ائرکه‌ن سئچیم اعلان ائتدی. آذربایجان میللی مجلیسی عمومی سئچیملری ۱ سپتامبر ۲۰۲۴ تاریخینده ائدیله‌جک\n1941790\nاورتا آسیا جمهوریتلرینده گئرچکلشن اؤنملی اولایلار\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/c52f\/2016\/9a68\/62d86b7f6618e.jpg?time=1721390081\n\/turki\/prwqrmlr\/2023\/02\/03\/wrt-asy-jmhwrytlryndh-gy-rchkhlshn-w-nmly-wlylr-1941790\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":1109,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.025,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":118942.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"امیرخیز محله‌سی یا دا امیره‌قیز محله‌سی — تبریزین تاریخی محله‌لریندن بیری‌دیر، ستارخان بو محله‌دن مشروطه موباریزه‌لرین باشلادی و بیر زامان بو محله‌ده یاشامیش‌دیر.","num_words":35,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":937256.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شابلون:X9، ویکی‌پدیا شابلون قارالاماسینا خوش گلیبسینیز. بو صفحه اؤزو شابلوندور و او، شابلونون دییشدیرمه‌سی ایله باغلی تجروبه‌لر آپارماغا ایمکان وئریر. اگر مقاله‌نین دییشدیرمه‌سی ایله تجروبه ائتمک ایستییرسینیز، ویکی‌پدیا قارالاما-دان و یا اؤز ایشلدن قارالامانیزدان ایستیفاده ائدین.\nدییشمک اوچون یوخاریداکی دییش نیشانینا کلیکله‌یین، دییشیکلیکلرینیزی ائدن و تاماملادیقدان سونرا دییشیکلیکلری درج ائت دویمه‌سینی کلیکله‌یین. مضمونو دائیمی قالمایاجاق؛ قارالاما شابلونلاری هر اون ایکی ساعاتدان بیر اوتوماتیک شکلده تمیزلنیر.\nٰمولیف حوقوقو ایله قورونان، تحقیرادیجی، غیر-قانونی و یا بؤهتانلی مضمونو قارالاما قوتولاریندا یئرلشدیرمه‌یین. شابلون کودلاشدیرماسی ایله باغلی یاردیم اوچون کندمئیدانیندا فنی فورومونا موراجیعت ائدین.\nYou can also try Special:ExpandTemplates and several other template sandboxes that you can use to carry out experiments:\n{{X1}}\n{{X2}}\n{{X3}}\n{{X4}}\n{{X5}}\n{{X6}}\n{{X7}}\n{{X8}}\n{{X9}}\n{{X10}}\n{{X11}}\n{{X12}}\n{{X13}}\n{{X14}}\n{{X15}}\n{{X16}}\n{{X17}}\n{{X18}}\n{{X19}}\n{{X20}}\n{{X21}}\n{{X22}}\n{{X23}}\n{{X24}}\n{{X25}}\n{{X26}}\n{{X27}}\n{{X28}}\n{{X29}}\n{{X30}}\n{{X31}}\n{{X32}}\n{{X33}}\n{{X34}}\n{{X35}}\n{{X36}}\n{{X37}}\n{{X38}}\n{{X39}}\n{{X40}}\n{{X41}}\n{{X42}}\n{{X43}}\n{{X44}}\n{{X45}}\n{{X46}}\n{{X47}}\n{{X48}}\n{{X49}}\n{{X50}}\n{{X51}}\n{{X52}}\n{{Template sandbox}}\nYou can also conduct tests using the Wikipedia Sandbox. For instance, to transclude this template there, edit it so that it includes: {{X9}} More info\nAbout\nTemplate-related pages\nParser functions help\nSandbox games\nWord Association\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:X9&oldid=1533339»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nWikipedia transclusionless templates\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۴ نوْوامبر ۲۰۲۲، ‏۱۴:۵۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":418,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.105,"special_characters_ratio":0.327,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.969,"perplexity_score":31851.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوتای و بو تای آدی ایله پارچالانما سوسیال وسیاسی، ادبی و مدنی علاقه‌لرین ضعیفله‌مه‌سینی سیاسی ایدئولوژیلرین یئرینه یئتیردیی بیر مرام اولاراق قارشییا قویماسینا باخمایاراق، خالقین ائتنیک یادداشی اؤزو ایله بیرگه مؤوجود رژیملره قارشی دایانیقلیق گؤستره‌جک گوجون ده اویانیشی (حرکت‌لیلیگی) اوچون اساس اولدو. آذربایجان خالقینین میللی دؤولت‌چیلیک شعورو، بوتؤولوک ایده‌آلی ائتنوسون مؤوجودلوغونون و ائتنیک کیملیینین گؤستریجیسی اولاراق زامانیندان، جوغرافی مکانیندان آسیلی اولمایاراق همیشه آنا آخاری معینلشدیرمیش‌دیر.\nائتنیک تاریخین فورمالاشماسی و اونون اورتایا قویدوغو تصور قارشیدورمالاری، مورککب سیتواسییالارین یاشانماسینی قاچیلماز ائتمیش‌دیر. خالقین فورمالاشماسی تاریخینه قدرکی یولدا ائتنیک تاریخ آیریجا بیر مرحله کیمی داها قدیملری و پروسئسین داها درینلیکلرده گئتمه منظره‌سینی دقت اؤنونه گتیریر. جوغرافییانین اورتایا قویدوغو تصور، سوسیال-سیاسی پروسئسلرین مورککب‌لیگی، آخینلارین (کؤچلرین) یوردسالما موجادیله‌سینین سرگیلدیی منظره اورتا عصرلره نیسبته‌ن داها قدیملر دایانیر و قدیملره دایاندیقجا دا موختلیف سپکیلی موباحثه‌لره، فیکیر آیریلیقلارینا یول آچیر.\nیاخین دؤورون حادثه‌لری تیمثالیندا قوزئی و گونئی آدی ایله باش وئره‌ن آسیملاسیا سیاستی اوست قاتدا زده‌له‌نمه‌لره، ایمپئرییا ایدئولوگییاسیندان گلن تأثیرلره، یئنی نیظاما حساب‌لانان سیستئمه باغلانیردیسا، آلت قاتدا تاریخی یادداشین، ائتنیک شعورون اویانیشی و اؤزونودرکی اساس اولاراق گؤتورولوردو. «گونئین ایران، قوزئیینین دا روسییا ترکیبینده اولدوغو دؤورده آذربایجاندا میللی دؤولت‌چیلیک تفککورو، آذربایجان خالقینین بوتؤولویو ایده‌آلی سؤنمه‌دی، لاکین اؤلکه‌نین قوزئیی ایله گونئی آراسیندا سوسیال-سیاسی، مدنی علاقه‌لرینین ضعیفله‌مه‌سینین اساسی قویولدو. بو او زامان باش وئردی کی، عموممیللی ایده‌آللارین فورمالاشماسینا تکان وئره‌ن دونیا میقیاسلی پروسئسلر اینتئنسیولشمک‌ده ایدی. و آذربایجان شرقله قربین تاریخی ضدیتلرینی اؤزونده بوتون کسکینلیگی ایله احتیوا ائد‌ن بیر اؤلکه‌یه چئوریلیردی» .گوجلو میللی دؤولت‌چیلیک ایدئیالاری گونئی و قوزئی بویو بوتون تضییق و سیخینتیلارا باخمایاراق، ائتنوسون دوشونجه‌سینین آلت قاتیندا همیشه اولوم\/\/قالیم سوییه‌سینده حرکتده اولموش‌دور. ۲۰-جی عصرین اوللرینین قاینارلیغی، پروسئسین اوست قاتا چیخماسی و موجادیله سوییه‌سینده اؤزونو گؤسترمه‌سی بونون پارلاق اؤرنییدیر. روس ایمپئرییا تفککورو، ائل‌جه ده شووینیزمینین معینلشدیردیی پرینسیپلر اوست قاتدا بیر-بیریندن نه قدر فرق‌لیلیکله گؤرونسه ده، آنجاق آپاریجی موسطویده عینی نیت و مراما کؤکلنمیش‌دی.\nآذربایجانین قوزئی و گونئی قاریشیق بوتؤولویونو معینلش‌دیرهن و بشر سیویلیزاسییاسینا اوزسیز تؤهفه‌لر وئره‌ن مدنیت شئدئورلری بیر ایستیقامتده اونون سیاسی قانادینی دا اؤزونده احتیوا ائتمکله و اونو یؤنله‌ندیرمه‌لرله تاریخ یولونا داوام ائتمیش‌دیر. اورتا عصرلرین درینلیکلریندن گلن کیم‌لیک موجادیله‌سی اونون هم ده خرونوتوپلارینی (زامان و مکان کونسئپتینی) بیر بوتؤو اولاراق دقت اؤنونه گتیریر و آرخایک وطن مودئلینین سونراکی زامان چرچیوه‌سینده سرگیلدیی تصوره دایانیر. ۱۹-جو عصرین اوللرینده گولوستان موقاویله‌سی (۱۲ اوکتیابر ۱۸۱۳-جو ایل)،تورکمنچای موقاویله‌سی (۱۰ فئورال ۱۸۲۸-جی ایل) ایشغال‌چیلیق حؤکم-فرمانینین بوتون آسپئکتلری ایله فورمولاسینی اورتایا قویدو. لاکین ائتنوسون دؤولت‌چیلیک شعورو، بؤیوک مدنیت یاراتماق موجادیله‌سی نه قدر سیخینتیلارا، گئریچکیلمه‌لره مجبور ائدیل‌سه ده آلت قاتدا اونا قارشی دایانما دوشونجه‌سینی باریشمازلیق آنلامیندا فورمالاشدیردی. آذربایجان دئموکراتیک جومهوریتینین یارانماسی و ائل‌جه ده گونئیده مشروطه اینقیلابی (۱۹۰۵-۱۹۱۱-جی ایللر) و سونراکی دؤنه‌ملرین تاریخی پروسئسی تورک ائپوس میفیزمیندن، صفویلرین وطن قورماق موجادیله‌سیندن (و س.) داشینیب گلنلرین گؤرکو و داوام‌لیلیغی ایدی.\nتورک ائتنیک مئتامد‌لی بیر کونسورسیوم اولاراق تورک قبیله بیرلیکلری سوییه‌سینده معینلشمیش تؤره موناسیبتلرینی، پرینسیپ کوتسال‌لیغینی، ساکرال تصورلره باغلانان آرخئتیپلری باشلیجا اولان کیمی اساس گؤتورمکله هم ده بوتون زامانلار اوچون مئنتال یاشام و اؤزونوتسدیق اولاراق معینلشدیرمیش‌دی. تنبه‌نی عصیانی (۱۸۹۱)، تبریز عصیانی (۱۹۰۶-۱۹۰۹)، جنگه‌لیلر حرکاتی (۱۹۱۷-۱۹۲۱) و س. شاه رژیمینه و اینگیلیس میسسئونئرلرینین داغیدیجی آوانتوراسینا اعتراض دالغاسی اولاراق تاریخه آغیر مؤهورونو وورماق‌دا ایدی. میللی دؤولت ایدئیاسی و میللی دؤولت‌چیلییه کؤک‌لنن ائتنیک شعور بوتون پروبلئملرین کؤکونو ایمپئرییا موستبیدلیینده، اونون آزلیقلارا قارشی یؤنلدیلمیش تاریخی ایداره‌چیلیک فلسفه‌سینده گؤروردو. بوتون بونلارین کؤکلو شکیلده حلی ایسه دایم (و واختاشیری) پوزولموش نیظامین برپاسینا، شووینیست تصورلرین کؤکوندن حلی آمالینا کؤکله‌نیردی. آذربایجان سووئت سوسیالیست رئسپوبلیکاسی مودئ‌لی سووئتلر ایمپئرییاسینین معینلشدیردیی دؤولت‌چیلیک ایئرارخییاسیندا بیلرک‌دن (بلکه ده بیلمه‌یرک‌دن) سؤوق-طبیعی ائتنیک ایده‌آلین مؤوجودلوغونا، «قارداش رئسپوبلیکالار» تیمثالیندا اویانیشینا زمین یاراتمیشدی. ایمپئرییانین داغیلماسی (سووئتلرین چؤکوشو) زامانیندان باخدیق‌دا بونلار میللی دؤولت تفککورونون حرکت‌لیلیگی اوچون طبیعی فونکسییا داشیماسی ایله شرط‌لنیر.\nمیللی حرکاتین دؤورون عمومی خرونیکال منظره‌سی، اجتماعی-سیاسی پروسئسلرین گئنئولوژی فاکتوراسی، تیپولوژی پارالئلیزمی و موحیط‌ده بدیعی ائستئتیک درکی مسئله‌سی باخیمیندان بیر سیرا آسپئکتده پروبلئمه دقت یئتیرمیی گرک‌لی ائدیر:\nآ) ائتنیک منسوبلوغون یاشام فلسفه‌سینین بیر پرینسیپ اولاراق معینلیگی و اونون اینواریانت مودئلینین کوتسال‌لیغینا موناسیبت؛\nب) سیاسی موحیطین ایدئولوژیسینین خالق و توپلوملارا یاناشماسینداکی باخیش فرق‌لیلیکلری؛\nج) میللی دؤولت تصورونون بوتون پارامئترلرده محوینه یؤنلندیریلمیش ایمپئرییا مفکوره‌سینین ایداره‌چیلیک مئخانیزملری؛\nچ) سیاسی آپاراتورانین اورتایا قویدوغو ایداره‌چیلیک و یاشام فلسفه‌سینین تاریخی یادداشین داغیدیجیلیغینا کؤکله‌نمه‌سی؛\nد) معینلشمیش سیاسی پرینسیپلرین رئژیم طرفیندن اساس گؤتورمه‌سینین بیر مقصد اولاراق دیکته و تلقینی؛\nائ) فارسلاش‌دیرما تئندئنسییاسینین یوخاریدان آشاغییا حیاتین موختلیف طرفلرینده باش‌لیجا معیار کیمی گؤتورولمه‌سی؛\nا) میللی دؤولت‌چیلیک مودئلینین عمومتورک سوییه‌ده (هون-قیپچاق دؤولت‌چیلیگی و اوغوز-سلجوق دؤولت‌چیلیگی) ائتنیک شعوردا درکی و اویانیشی؛\nف) دؤورون و موحیطین رئال‌لیقلاری موستویسینده باش وئره‌نلرین گرگینلیکلره، قارشیدورمالارا گتیریب چیخارماسی و س.\nبوتون بونلار گونئی آذربایجاندا میللی حرکاتین ماهیتینده اولانلاری بیر بوتؤو کیمی دقت اؤنونه گتیریر. چونکی بؤیوک مدنیتین یارادیجیلاری اولان خالقلار تاریخین هانسیسا مرحله‌لرینده قارشیلاشدیقلاری پروبلئملری حل ائتمک اوچون همیشه تاریخه و تاریخی تجروبه‌یه ایستیناد ائتمکله موشکوللری آرادان قالدیرماق یولونو توتموشلار. تبریز، زنجان اورمییا، اردبیل، قزوین، همدان و س. کیمی بؤیوک مدنیت اوجاقلاریندا زنگینلشمیش و موختلیف زامان کسیکلرینده تاریخه تؤهفه‌لر وئرمیش گونئی یئرلی شووینیزمینین ایداره‌چیلیک ایستئروتیپلرینده معینلشمیش پرینسیپلری قبول ائتمک زوروندا قالسا دا، شعورون آلت قاتیندا واختاشیری اونا اولان مؤقعینی ده اورتایا قویوردو. م.ع.معجز، ج.مممدقولوزاده، م.ع.صابیر، ا.قمگسار، ب .عباسزاده، علی فیکرت، میر مهدی اعتماد، میر ��هدی چاووشی، هیلال ناصری و باشقالارینین یارادیجیلیغیندا دؤورون اجتماعی، سیاسی و سوسیال منظره‌سی بوتون تفصیلاتی ایله ماهیتی اورتایا قویور. «ایران اینقیلابی و ستار خان حرکاتی، شاه دئسپوتیزمی و شرق مطلقیتی» مسئله‌سی تفصیلاتی ایله ادبی-مدنی موحیطین دوشونجه‌سینده بیر خط اولاراق عکسینی تاپیر. «موللا نصرالدین» ژورنالینداکی «یاشا» آدلی مینیاتور (۱۹۰۸) خالقین دؤیوش عزمینی، موجادیله مرامینی دقت اؤنونه گتیریر. ج.مممدقولوزادنین «ایران فهله‌لرینین پولو هارا گئدیر»، «ایرانلیلارا»، «همهشری»، «نئجه قان آغلاماسین داش بو گون»، م.ع. صابیرین «ظل سلطانا، آماندیر، وئرمیین ایرانا یول»، «من شاه قوی شوکتم، ایران اؤزوموندور»، «بورا سای»، «میللت شرقیسی»، «رد اول قاپیدان، آغلاما زار-زار دیله‌ن‌چی»، «اهلی ایراندا، پاه اوغلان، یئنه همت گؤرونور»،»شورا گلیب شاد اولون، ایرانلیلار»، «مورتجعلر، سئوینین، کشور ایرانه یئنه»، ا.قمگسارین «دولاشما»، «آخوند»، «ائیله‌مه قم»، «کئچر»، «اولسون»، «ایرانلیلار»، «سینه ز‌ن»، «بایرام‌لیق»، «ای محمدع‌لی، بو نؤع کی، ایراندان اکیلدین»، م.ع.معجوزون «ضیافت و فلاکت»، «میللت»، «یوخ‌دور الاج سؤیله‌دی دردی-جهالته»، «اولار، اولماز»، «اینقیلاب اولاجاق»، «اولسون گرک»، «ای مسلمانلار»، «ایران سربازلاری» و س. دؤورون سیاسی منظره‌سینی و بدیعی تفککور اینتئللئک‌سییاسینین باش وئره‌نلره موناسیبتینی آیدینلاش‌دیرماق اوچون باشلیجا اولاندی. عمومیتله، اجتماعی-سیاسی پروسئسین آذربایجان موسطویسینده قوزئی و گونئی سوییه‌سینده درکی و اونا موناسیبت بیر پروبلئم اولاراق تاریخی یادداشین معینلشدیردیی اینسانلیق کونسئپتینه باغلانیر. ا.قمگوسارین «هئچ روادیرمی اکین‌چی، جیفت‌چی یئکسر کام آلا، نازپرور شاهزادا کوچه‌لرده آج قالا» سوالیندان م.ع.صابیرین «ظل سلطان، بورا سای دؤیدوروب آلدیقلارینی، سؤیوب آلدیقلارینی، سؤیدوروب آلدیقلارینی» سؤیلدیکلرینه قدر نه وارسا بوتون اولانلار پوزولموش نیامین، مملکتین آجیناجاقلی منظره‌سینین رئاللیقلاریندان دوغموش‌دور.\n۱۹-جو عصرین سونو و ۲۰-جی عصرین اوللری سیتواسییالارین مورککب‌لیگی و دؤورون اجتماعی-سیاسی پروسئسلرینین آغیرلیغی، ایستیبدادین، میللت، خالق حالینین اوجسوزلوغو ایله سجییه‌لنیر. ۲۰-جی عصر بویو داوام ائد‌ن چالخالانمالار قوزئی‌لی و گونئیلی هر ایکی طرف‌ده زیقزاق‌لی گئدیشلرله، موجادیله‌نین موختلیف فورمالاری ایله پروبلئمین حلینه کؤکلنمیش‌دی. ایمپئرییا مفکوره‌سی و شووینیست ایداره‌چیلیک ایئرارخییاسی ائتنوسون آرخایک تفککورونده اوتوروشموش وطن قورماق موجادیله‌سینی و مقدس نیظام ایستیینی هضم ائده بیلمیردی. داها دوغروسو، یوخاریلارین ایداره‌چیلیک پرینسیپلری و خالقی چاپیب-تالاماق مفکوره‌سی، میللتین ایسه باش وئره‌نلره مؤقع گؤسترمک عزمی قارشیدورمالارا، اعتراضا، سون اولاراق اینقیلابلارا گتیریب چیخاریردی. گونئی آذربایجاندا ۱۹۰۶-۱۹۱۱-جی ایللرده، ائلجه ده ۱۹۴۱-۱۹۴۶-جی ایللرده باش وئره‌نلر و سونراکی دؤنه‌ملرین حادثه‌لری پوزولموش نیظامین برپاسی اؤرنیی، میللی موجادیله‌نین دؤنمزلیینین گؤستریجیسیدیر. ادبی و مدنی موحیطین پروسئس‌ده آوانقارد اولاراق اؤنجوللدیی و فورمالاشدیرماغا چالیشدیغی تصور خالقین میفیک یادداش‌داکی ائتنوکوسموس مفکوره‌سینه، مقدس نظامین قورونوشونا حسابلانمیشدی. میف‌دن ائپوسا، ائپوس‌دان داستانا گلن وطن قورما موجادیله‌سی و اونون ائزوتئریک قاتی (داخیلی) رئال‌لیق‌دا اولانلارین بوتون موسطویلرده ایرتیجایا کؤکلندیینی اورتایا قویوردو و بو سبب‌دن ده ائتنیک خاوسون آرادان قالدیریلماسی اوچون موجادیله‌نین اینقیلابلارلا یئکونلاشماسینی قاچیلماز ائدیردی.\nقدیم تورک دؤولت‌چیلیک مدنیتی، ائل‌جه ده سونراکی دؤورلرین تاریخی پروسسی، صفویلرین خالق، میللت هامیسی اولما مفکوره‌سی، شاه اسماعیل ختاینین میللی دؤولت قوروجولوغوندا معینلشدیردیی یول و اونون سونراکی دؤورده‌کی داوامی (موختلیف سپکیلی زده‌له‌نمه‌لره باخمایاراق)، خانلیقلار زامانینداکی سارسینما و پوزولموش نظامین برپاسی اوغروندا موباریزه اؤز تاریخی آخاری ایله اون دوققوزونجو یوزایللییه گئریله‌مه‌لرله، چاخناشمالارلا داخیل اولدو. بو ایسه سون اولاراق معلوم فاجعه‌لرین، سارسینتیلارین، داها دهشت‌لی سوییه‌یه یوکسلمه‌سی، ایشغاللارین باش وئرمه‌سی ایله یئکونلاش‌دی. ادبیات بوتون زامانلاردا میللی مفکوره‌نین قورونوشونا، ائتنیک یادداشین بیر دیر، موجادیله فورمولو اولاراق قورونوشونا کؤکلنمیش‌دیر. داها دوغروسو، خالقا صاحب دورماق، هامیلیک فونک‌سییاسینا یوکلنمیش‌دی. آرخایک یادداش اوغوز ائلینین یارانماسی و تورکمان ائللرینین توپلوم تصورو حاقیندا سونراکی دؤنه‌ملره داشیییب گتیردیکلری تلتلشوورون فؤوقلزامانلیق و فؤوق المکانلیق مودئلینی معینلشدیریر. «اوغوزنامه‌لر» تیمثالیندا بدیعی دوشونجه‌نین اورتایا قویدوغو منظره اوفیقی و شاقولی یاناشمالاردا مؤهتشه‌م بیر موکممل‌لیگی دقت اؤنونه گتیریر. «اوغوز جمعیتینین بوتون اؤزل‌لیکلرینین پارچالانماسی اوغوزنامه‌لرده آتالارین و اوغوللارین قارشیدورماسی شکلینده عکس اولونور. بیرینجیلری عنعنه‌نین قورویوجولاری کیمی موحافظه کارلارین، ایکینجیلری ایسه پاسسیونئر قوه‌لرین عکسی سایساق، اوغوزنامه‌لرین تاریخی گئرچک‌لیگی دوزگون عکس ائتدیردیینی سؤیله‌مک اولار. بونونلا برابر، داستانداکی «قاراخان ائلی» تاریخی باخیمدان اوغوز ائلیدیر». «بیر تانری اینانجی» اساسیندا یارانان تورکمانلار عینی پرینسیپه باغلانماسی ایله تاریخی گلنیین آخارینی معینلشدیریر. اورتا عصرلرین تاریخی آخاریندا شاه اسماعیل ختایدن شاه عباسا گلنلرین منظره‌سی و سونراکی دؤنه‌ملرده باش وئره‌ن آشینمالار (مثلاً، شاه عباسین فارسلاش‌دیرما سیاستی) میللی دؤولت‌چیلیک عنعنه‌لرینه، منسوب اولدوغو خالقا موناسیبت فرق‌لیلیگی ایدی. داها دوغروسو، دؤولت‌چیلیک تصورونون زده‌له‌نمه‌سی کیمی درک اولونماقلا هم ده سونراکی پروسئسلرین گئدیشینین هانسی ایستیقامته یؤنلنمشدیر. بوتون بونلار آذربایجانین قوزئی و گونئی آدی ایله بؤلونمه‌سینه گئدن یولون رئال‌لیقلاری فونک‌سییاسینی یئرینه یئتیریر. مقدس وطنین یادلارین الینه کئچمه‌سی عکس جبهه‌ده میللی دوشونجه‌نین اویانیشی اوچون اساس اولدو.\nتبریز، ماراغا، خوی، قاراداغ، زنجان، قزوین، همدان مدنیت اوجاقلاری اولماقلا هانسی فونکسییانی یئرینه یئتیرمیش‌سه، باکی، شیروان، گؤیچه، دربند، بورچالی، گنجه، ناخچیوان، ایروان قوزئیده عینی دوشونجه‌نین کیم‌لیک کودو اولماقلا منسوبلوغون قورویوجولوق میسسییاسینا کؤکلنمیش‌دی. «بیزیم قاباغیمیزدا داغ کیمی دوران ایستیبداد شرق ایستیبدادی، شرق قارانلیغی ایدی، شاه و سلطان ایستیبدادی ایدی و اینانج ظولمتی ایدی، وطنیمیزین ایران طرفینده سلطانلارین، شاهلارین «کئیفه-مایشا»سی ایدی، یالانچی موجتهید و شیخ السلاملارین جؤولانی ایدی و خلوت دره‌ده نؤو-نؤو تولکولرین بیلیگی ایدی». بوتون بونلار و بو کیمی مسئله‌لر قارشیدورمالارا، مؤوجود پروبلئملرین داها دا چوخالماسینا، اعتراض و ناراضیلیقلارا گتیریب چیخاردیردی. بدیعی دوشونجه باش وئر‌نلری موختلیف فورمالاردا، زنگین اوسلوب رنگارنگلری ایله چاتدیرماق یولونو توتور، پروبلئمین حلی موجادیله‌سینده آپاریجی رولو اؤز اوزرینه گؤتوروردو. محمدعلی صفوت، علی اکبر دهخدا، ابراهیم ذاکیر، جعفر کاشیف، فخرالدین محضون، میر مهدی اعتماد، حبیب ساهیر، حداد، هیلال ناصری، حسین صحاف، محمد حسین شهریار، میر مهدی چاووشی، جوشقون، میر تاغی میلانی، قولو خان بورچالو، حسین جاوان، محمدباغیر نیکنام، بالاش آذراوغلو، هاشیم ترلان، مفتون، مظفر دیرفشی، یحیی شیدا، علی توده، اسماعیل جعفرپور، ابوالفضل حسینی، سلیمان جاهانی، حکومه بیللوری، مدینه گولگون، سهراب طاهیر، سهند، حصاری، میرزه حسین کریمی، کمالی، موسی طاهیری، هوشیار و س. کیمی اونلارلا صنتکارلارین حیاتی و یارادیجیلیغی بو موجادیله‌نین اؤرنییدیر. موختلیف بیچیملرده دئییلمیش رنگارنگ فیکیر و مولاحظه‌لر بوتونلوک‌ده تاریخی آخاری، دؤورون اجتماعی-سیاسی، ادبی-مدنی منظره‌سینی عکس ائتدیرمک و گله‌جه‌یه داشیماق باخیمیندان فوندامئنتال قایناق‌دیر.\nاجداد، کاغان، خیلاصکار، آنا وطن هامیسی، میللتین سیموولو کیمی چئشیدلی آد و تصورلری سرگیله‌ین اسکی گلنیین اورتایا قویدوغو منظره کوتسال‌لیق و اونیکال‌لیق آنلامیندا موکممل بیر تصورو پرویئکسیالاشدیرماقلا، هم ده تاریخین آغیر دؤنه‌ملرینده تکرارالاناراق اویانیشی سرگیلییر. تورک فوتوحاتینین شرق‌دن قربه دوغرو حرکت‌لیلیگی جاهانشومول دؤولت ایدئیاسینا کؤکله‌نمکله گونشین حرکت ایستیقامتینی اساس گؤتورمه آمالینی دقت اؤنونه گتیریر و تانری بویروغو کیمی قبول اولونوردو. مراسیم فولکلورو، ائتنوقرافیک یادداش، تاریخی گلنک، داستان عنعنه‌سی، افسانه روایت، ناغیل نومونه‌لرینده نظره چارپان نظام مودئلی ساغ‌دان سولا حرکت‌لیلیگی اساس گؤتورمکله رئاللاشمیشدی. زنگین مدنیت قاتلاری بیر گلنک اولاراق کوسموسون قورولوشونا و موختلیف فورمالاردا پارادیقماتیک سوییه‌نین فاکتورال کاراکتئرینه یوکلنیر. سیمووللاشمانین عمومی آخاری، آیری-آیری مراسیم اؤرنکلرینین وئردیی اینفورماسییا، ریتوال قات تورک فوتوحاتیندا بونون بیر قانونا اویغونلوغا باغلاندیغینی معینلشدیریر. تورک حرب دوهاسینین گئرچکلشدیردیی منظره بوزقورد و دیگر آد و تصورلر سوییه‌سینده سینتاقماتیک یوکله‌نمنی، ائتنوسون مودریک‌لییه و ایراده‌سینه یوکله‌نمه‌سینی بیر بوتؤو اولاراق دقت اؤنونه گتیریر. «اوغوزنامه‌لر»ده بوز قوردون حرکتی، یؤن آلماسی تیمثالیندا تاریخی یادداشی، فوتوحاتچیلیغین دؤنمزلیگی مسئله‌سینی آیدینلاشدیریر. بوتون بونلار اورتا عصره گلن یولون عمومی منظره‌سی آنلامیندا ائتنوسون دونیا نظامی تصورونه باغ‌لانیر. بایاتی، نغمه، آتالار سؤزو، مثل، میف، افسانه، روایت ائپوس، داستان نومونه‌لری بو تصورون قایناغی اولماقلا گئدیله‌ن (و گئدیله‌جک) یولون عمومی منظره‌سینی بیر کود اولاراق ایشارلییر.\nآذربایجانین ۱۹-جو عصرین اوللرینده تاریخی تجاووزه یوکله‌نمه‌سی و ایکییه پارچالانماسی اؤزلویونده هر ایکی طرف‌ده سیاسی موسطویده «ناراحات رئگیون» تصورونو اساس ائدیردی. چونکی سیاسی ایدئولوگییا اؤزو ایله بیرگه تعقیبلری، سیخینتیلاری، مؤوجود معینلشمیش ایستروکتورون زده‌له‌نمه‌سینی، بوتون کونتئکستلرده آشینمالاری اساس ائدیردی. سیاسی ایدئولوگییانین چوخشاخه‌لیلیگی، پولیفونیک منظره‌سی هم ده اونا قارشی دایانا بیله‌جک قوه‌نین یارانماسینی (فورمالاشماسینی) قاچیلماز ائدیردی. پروتورک (اؤن تورک) دوشونجه‌سینده معینلشمیش وطن قورماق مودئلی، فوتوحات‌چیلیق فلسفه‌سی مؤوجود حادثه‌لر تیمثالیندا (اولاجاقلاردا) داغیلیب بیرلشمه‌نی و یئنی دوشونجه ایله میداندا مؤوجودلوغونو اورتایا قویمانی ضروریلش‌دیریردی. ۱۹-جو عصرین ایگیرمینجی ایللریندن باشلایان قاچاق‌چیلیق حرکاتی، موختلیف شهرلری بورویه‌ن اعتراض دالغالاری، قوزئیده و گونئیده اولان پروبلئملرین چؤزومو ایستیقامتینده میللی اویانیشین سرعت‌لنن تونو بونون گؤستریجیسیدیر. «قاچاق نبی»، «قاندال ناغی»، «قارا تانریوئردی»، «موللا نور، «ستار خان»، «قاچاق کرم»، «صمد بی»، «قاچاق عیسی خان» و س. کیمی داستان نومونه‌لری تاریخی گلنک تیمثالیندا پوزولموش نظامین برپاسینا یؤنلمیش‌دی. متن\/\/متن، متن\/\/موحیط، متن\/\/سوبیئکت کونتئکستینده آیری-آیری شئدئورلرین وئردیی اینفورماسییا میللی موجادیله‌نین قوزئی و گونئی تیمثالیندا خاوسونو سرگیلییر. هونلار، گؤیتورکلر، اویغورلار، سلجوقلار، آفشین و بابک تیمثالیندا اولانلار، آلتوکان ساواشی، عثمانلیلار، امیر تئیمور، اؤزبکلر (شیبانی خان)، تئیموراوغلوللاری (مثلاً بابور خان)، قیزیلباشلار و س. تیمثالیندا تاریخین آیری-آیری دؤنه‌ملرینده باش وئره‌نلر بیر یادداش حادثه‌سی اولاراق تورک فوتوحاتینین جاهانشومول منظره‌سینی، جوغرافی آرئالیندا اولانلارین مقدس نظام قورما موجادیله‌سینی آشکارلاییر. «بوتون بونلار هر هانسی تاریخچینین اعتراف ائدیب-ائتمه‌مه‌سیندن آسیلی اولمایاراق هامینین بیلدیی عادی بیر حقیقتدیر». آذربایجانین ایکییه پارچالانماسیندان سونرانین حادثه‌لری، تاریخی پروسسین سیاسی و مدنی قاتدا درکی و معینلشدیردیی کونسئپسییا ائتنوسون اؤزونو تشکیل مودئلینه حساب‌لانیر.\nگونئیی آذربایجان جوغرافی مکان اولاراق تاریخی-مدنی دیسکورسو، ائتنوکولتورولوژی سیستئمین پارادیقماتیک منظره‌سی ایله همیشه موختلیف سپکیلی آراش‌دیرمالارین پروبلئمی اولاراق کونسئپتوال یاناشمالارا یول آچمیش‌دیر. تاریخی عدالتین پوزولماسی، بیر خالقین ایکی بؤلونه‌رک آیریلیق، محرومیتلر یاشاماسی اینسان اوغلونون درک ائده بیلمیجیی و دوشونوب چاتدیرماسی مومکونسوز مسئله‌دیر. قوزئی سوییه‌سینده ده بو عینی تصوره باغلانیر، داها دوغروسو، گونئین مؤوجود رئاللیغی درکی و سرگیلدیی مضمون بوتون پارامئترلرده گئوسییاسی، گئویقتیسادی، گئوجورافی و گئوکولتورولوژی کونسئپتده جدی بیر منظره‌نی ایشارلییر. اونا گؤره ده تاریخی-مدنی و اجتماعی-سیاسی شرایطین دیفئرئنساسییاسیندا بو بؤلونمه‌نین درکی و تقدیمی موختلیف ایستیقامتلرد�� یاناشمانی ضروریلشدیریر.\nآ) قوزئیی ده ایشغالین و پارچالانمانین درکی، ادبی-مدنی موحیطین باش وئره‌نلره موناسیبتی؛\nب) گونئی مؤوجود وضعیتین تاریخی-سیاسی (هم ده ایدئولوژی) و بدیعی-ائستئتیک سوییه‌ده اورتایا قویدوغو منظره.\nعمومیتله، خالقین، هانسیسا ائتنوسون ایکییه پارچالانماسی، جوغرافی و ائتنیک باخیمیندان آمانسیز آیریلمالارا معروض قالماسی تاریخین آجی درسلریدیر. آذربایجان سوییه‌سینده بو اولاجاغین اؤزونو گؤسترمه‌سی ائتنوسون یادداشیندا، تاریخی رئاللیغی درکینده علاوه پروبلئملره، اؤزونوتصدیق اینستیکتینه یوکله‌نمه‌یه اساس اولور. معیشتینده، مراسیم فولکلوروندا، موجادیله فلسفه‌سینده، یاشام طرزینده، پوزولموش نظامین برپاسیندا و س. مسئله‌لرده آشاغیدان یوخارییا بوتونلوک‌ده ائتنوسون مسئله‌یه موناسیبتی ایکییه پارچالانما و بونون حلی مسئله‌سی بیرمعنالی اولاراق گؤرونور. آرتیق ادبی-مدنی موحیط‌ده، ائل‌جه ده بوتونلوک‌ده ائتنیک آرئنادا آیریلیق، حسرت، مقدس وطنین ایکییه پارچالانماسی بیر مؤوضوع اولاراق موختلیف سوییه‌لرده اؤزونون ایفاده‌سینی تاپیر. بایاتی، نغمه، آتالار سؤزو، مثل، روایت، افسانه، ناغیل، داستان، مراسیم فولکلورو و س. تیمثالیندا خالق یادداشیندا داشلاشیر. آراز مؤوضوسونون بوتونلوک‌ده شیفاهی و یازیلی ادبیات تیمثالیندا گؤرونوشو بونون اؤرنییدیر. ۱۹-جو عصرین سونو ۲۰-جی عصرین اوللرینده آراز بویو اراضیلرده خالق‌دان توپلانان بایاتیلاردا بو آپاریجی مؤوضو اولاراق اؤزونو گؤستریر. «آرازی آییردیلار» مئتادیلینین سرگیلدیی تصور سئمیوتیک قاتیندا موختلیفیؤنلو دوشونجه‌لره، فیکیر و قناعتلرین یارانماسینا اساس اولور. مثلاً، «آرازا گمی گلدی، من دئدیم هامی گلدی، سن آغلا، آی گؤزلریم، آیریلیق دمی گلدی» پوئتیک اؤرنیینین سرگیلدیی مضمون آیریلیق سوییه‌سینده باش وئره‌ن پروسئسلری بوتون آسپئکتلری ایله چاتدیرماق مرامینا کؤکلنیر. تبریز، باکی، دربند، بورچالی، گؤیچه، ایروان، خوی، مرند، سلماس و س. قدیم تورک ائللری آیریلیق، بؤلونموش وطن تیمثالیندا بیر باشقا ایستیقامتده ادبی-بدیعی دوشونجه‌نین مؤوضوع-پروبلئماتیکاسینا چئوریلیر. «تبریزده قارداشیم، سیبیرده بالام، ائله بیر درد وارمی کی، چکممیش اولام» تصورو و میصراعنین فیکیر یوکو بونون پارلاق نومونه‌لریندندیر.\n۲۰-جی عصرین آذربایجان تیمثالیندا سرگیلدیی تاریخی تصور اجتماعی-سیاسی تبددولاتلاری، بدیعی-ائستئتیک موحیطین باش وئره‌نلری درک و منیم‌سمه فورموللاری آرخئتیپلرین اؤن جرگه‌یه چیخماسی و اونو خاطرلاتمالارلا گؤرونمه‌سی ایله شرط‌لنیر. شاه عباسین حاکمیتی دؤنمی، پایتاختین قزویندن اصفهانا کؤچورولمه‌سی (۱۶۹۸)، «قاریشیق» اراضی، ناراحات اراضی و س. تصوردن خلاص اولما کیمی پروبلئمین آرادان گؤتورولمه‌سینه حسابلانمیش آددیم ایدی. پایتاختین ایرانین ایچلرینه، درینلیکلرینه کؤچورولمه‌سی بیرمعنالی قارشیلانمادی. میللی دوشونجه‌نین اویانیشی و ناراضیلیقلارین یارانماسی اوچون بیر واسطه‌یه چئوریلدی. ادبی-مدنی دوشونجه‌ده ۱۷-جی-۱۸-جی عصرلرین اینتیباه دؤنمی کیمی وورغولانماسی صرف رئاللیقلارا، باش وئر‌ن حادثه‌لرین عمومی مضمونونا باغلانیر. آذربایجانین تاریخی تورپاقلاریندا معینلشمیش دؤولتلرین هئچ بیرینین خالقین (آذربایجانلیلارین) میللی ایده‌آللارینا کؤکله‌نمه‌مه‌سی ائتنیک یادداش‌دا اولان دؤولت‌چیلیک تصورونون زده‌له‌نمه‌سی کیمی قبول اولونوردو. سیاسی موحیط‌ده باش وئره‌ن پارادوکسال منظره (شاه عباسین فارسلاش‌دیرما سیاستی)، معینلشمیش ایستراتئژی ایداره‌چیلیک مودئ‌لی دؤورون ائلیتار فوندو و ادبی-مدنی موحیطی اوچون علاوه پروبلئملرین یارانماسی اوچون قاچیلمازلیق تصورو فورمالاش‌دیریردی. «کوراوغلو»، «اصلی و کر‌م»، «آشیق قریب»، «عباس و گولگز»، «طاهیر وزهره»، «شاه‌زاده ابوالفض»، «قوربانی»، «یاخشی و یامان»، «آرزو و قنبر» و س. کیمی شئدئورلرله خالق باش وئرمیش بوشلوغو دولدوردو و ائپیک تفککور منلیک موجادیله‌سینده سیاسی موسطویده گئدنلری میللی آسپئکتده اوزله‌یه بیلدی. بوتون بونلار اولانلار و اولاجاقلار تیمثالیندا پروسئسین عمومی آخارینی، ائپیک عنعنه‌ده داشینیش و معیار فونکسییاسینین قورونوشونو و سیاسی موسطویده ایتیریله‌نلرین یئنی مکان تیمثالیندا اؤزونو تظاهر ائتدیرمه‌سینی آشکارلاییر. شاه عباسین مرکزین ایرانین ایچریلرینه داشینماسی سیاستی یارادیجی موحیطین بؤیوک بیر حیصه‌سینین (شاعر، رسام، عالیم، هئیکلتراش و س.) اورادا یئرلشدیریلمه‌سی دیگر موسطویده یئنی بیر خططه اینکیشافا یول آچما ایله تظاهر اولوندو. ادبی-مدنی موحیط‌ده معینلشمیش کلیشه لر، کلاسسیک اوسلوب و دوشونجه طرزینین یئنی کونتئکستده خالق ایفاده طرزینه باغلانماسی و بو یؤنده دینامیکانین مؤوجودلوغو ائپوس (داستان)، روایت، احوالات سوییه‌سینده مهتشم‌لیگی دقت اؤنونه گتیردی. داها دوغروسو، ۱۶-جی عصرین میللی مفکوره کونسئپ‌سییاسی ۱۷-جی عصرده سیاسی موحیط سوییه‌سیندن نه قدر اوزاقلاشدیسا، خالقین ائتنیک کولتورولوژی تفککورو کونسئپتینده بیر او قدر اوجالیغا یول آچدی.\nآذربایجان خالقینین اجتماعی-سیاسی، ادبی-مدنی مفکوره‌سینده صفویلر و صفویلردن سونراکی دؤنم ۱۶-جی-۱۷-جی عصرین عمومی آخاری ۱-جی شاه عباسین کؤچورمه سیاستینده ماهیت مسئله‌سی اولاراق تاریخی یادداش‌دا معینلشمیش اؤزگورلوک تصورلرینین آشینماسی ایدی. «پایتاخت اصفهانا کؤچورولدوک‌دن سونرا آذربایجانین موختلیف شهرلریندن، خصوصاً تبریز تاجیرلری، علم و صنعت آداملارینی یئنی پایتاختا کؤچورور. اصفهان شهرینی تبریز حسابینا آبادلاشدیرماغا چالیشیردی.","num_words":4964,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":134301.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو بیر ساخلانیش بؤلمه دیر. ویکی‌پدیا پروژه‌سینین ساخلانیلماسی اوچون دیر، امّا بیلیکلیکین بیر حیصه‌سی‌دئییل. بو، مقاله صفحه‌لری (او صفحه‌لر کی مقاله دئییللر) ایحتیوا ائدیر، یادا وضعیت یئرینه مؤوضوع اساسیندا قروپلاشدیریر. بو بؤلمه‌نی مضمون بؤلمه‌لرینده داخیل ائتمیین.\nقیسایول‌لار\nCAT:RDR\nCAT:RE\nCAT:R\nThis category contains subcategories containing redirects. This category should not contain any redirects directly; there are so many of them that a category containing all of them would be unmanageable.\nTo add a redirect to one of the subcategories, use a redirect template. For a list of redirect templates, see Wikipedia:Template messages\/Redirect pages.\nآلت‌بؤلمه‌لر\nبۇ بؤلمه‌ده، جمعی ۴-دن، آشاغیداکی ۴ آلت‌بؤلمه واردیر.\nبوتون یؤنلندیرمه بؤلمه‌لری‏ (۶ ب)\nM\nبیرلشدیرمه‌لردن یونلندیرمه‏ (۲ ص)\nموختلیف یولاندیمالار‏ (بوش)\nT\nشابلونلارا یونلندیرمه‌لر‏ (بوش)\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بؤلمه:ویکی‌پدیا_یولاندیرمالار&oldid=1514173»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nویکی‌پدیا یولاندیریلماسی\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۶ آوریل ۲۰۲۲، ‏۱۰:۵۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":313,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.022,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":49766.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تیققیلتی سسی ائشیدیرسن. بوٍلورسن قوْنشونون قاپیسی ایشگیللندی. گؤزلریوی آچیرسان. بولورسن ساعات آلتی یاریمدیر. قونشونون کیشی‌سینین آیاق سسینه قولاق یاتیردیرسان. بیر، ایکی، اوٍچ، دؤرد… بولورسن آیاغینی بئشینجی پیلله‌یه قویاندا، سس داها قولاغیوا چاتمایاجاق. آرخان اوٍسته گَرنه‌شیرسن. قوْللارین ساچلاریوا توْخونور. اؤز وجودوندان خوشا گلیم بیر خیشیلتی‌ سسی قالخیر. تنبل- تنبل ساغا دؤنورسن. ساچین بالینجا سوٍرتوشور. گئنه ده بیر خوشا گلیم موسیقی ایله خوشا گلیم حیس… بو حیس عشقین ده‌یرینی سنه خاطیرلادیر. اوره‌یین سیخیلیر. هر گوٍنکو کیمی اوره‌ییوین سیخیلدیغینا قارشی گلیرسن. شیلتاق اوشاقلار کیمی جوٍت قیچلی یوْرقانی یاتاقدان یئره ایته‌له‌ییرسن. یومشاق بیر تیپپیلتی سسی. بولورسن تک- تنها یاتماغیوا اعتراض سسی‌دیر بو تیپپیلتی سسی.\n«هامیدان اوّل اؤزووو سئومه‌لیسن!»\nذهنیوین سسینی آیدین- آشکار ائشیدیرسن. ذهنینده‌ اعتراض ایله توْختاخلیق قارشی- قارشییا دایانیر. یئریندن قالخیرسان. آیاغا دوراندا دیزلریندن شیققیلتی سسی گلیر. آرتروز سسی… خوشا گلیم دئییل، آمما ایندیکی وارلیغیوین بیر پارچاسیدیر؛ ناساز چالینان بیر نوْت‌دور بو شیققیلتی سسی. ناساز چالینان نوْت‌لار همیشه یوْروجو و داریخمالی اوْلور. گئنه هر گون تکرار ائله‌دییین سؤزو اؤزووه تکرار ائلیرسن: «موزیسین اولسایدیم بدنیم ایله أشیالارین توْخونوشوندان بیر سمفونی یاراداردیم.»\nدمپایی‌لاریوی گئییرسن. آیاقلارین ایله دمپایی‌لارین بیر- بیرینه سوٍرتوشور. آمما بو سوٍرتوشمه‌‌نین سسینی ائشیتمیرسن، یالنیز حیس ائدیرسن. یاتاغیوی موٍرتّب ائله‌یینده یوْرقان یومشاق یئل سسی ایله یاتاغین اوٍستونه دوٍشور. بالینجیوی تاپدالاییرسان. أللرین ایله بالینجیوین توْخونوشوندان، ده‌ریسی ایسلانمیش ناغارا سسی قالخیر.\nهر گونکو کیمی تووالته گئدیرسن. سیٍار فرنگی تووالت اوٍسته اوتوروب، لذت ایله بدنیندن آخان شیریلتی سسینه قولاق یاتیردیرسان. آمونیاک‌لی اولماغینا دئییل، ذهنینده بیر چشمه‌نین گؤزه‌سیندن سو آخیر. تووالتده بو شیریلتی سسینی کشف ائدن گون او قدر هیجانلانمیشدین کی، بو سوسوزلوق زاماندا نئچه دقیقه سویو آچیق قویموشدون تا بوْش- بوْشونا تووالتین کاساسینا آخسین.\nاوْووج- اوْووج سویو اوٍزووه چیرپیرسان. اینسان جانینی دیرچلدن موسیقی سسی… اوٍزووو حوله ایله سیلمک یئرینه بوراخیرسان ده‌ریوین اوٍستونده‌کی نم آستا- آستا قوروسون. قولاغین قادیر دئییل سو قطره‌لرینین ده‌ریوه نفوذ ائتمه‌سینین سسینی ائشیتسین. بونونلا بئله، ذهنینده سوسوز بیر زه‌می سویو اؤز ایچینه چکیر.\nآینا قاباغیندا دایانیرسان. او ایسه لال دیلی ایله سنین گؤزلرینله دانیشیر. گؤزلریوین آلتینداکی قیریشیقلارا کِرِم یاخیرسان. سونرا تیپ تیپ تیپ… باغلی بیر صاندیغی دؤیمک کیمی یومشاق بیر سس قالخیر. کِرِم، قیریشیقلاری ایتیردیکجه، گؤزون باخا- باخا بو تیپ- تیپ، سنین ده، آینانین دا باشینا بؤرک قویور.\nتاختا داراغی قیوریم ساچلاریندا گزدیریرسن. ساچ ایله داراق موسیقی‌سی… ساچ ایله أل توْخونوشوندان قالخان موسیقی‌نی اؤزله‌ییر، ألیوی ساچیوا چکیرسن. گئنه یومشاق بیر خیشیلتی سسی قالخیر. اؤز ألین اؤزله‌دییین لذتی ساچیوا وئرمیر. دوْداقلارین آینادا ترپه‌نیر. سسین اوتاغین سوٍکوتونو سیندیریب، قولاغیوا دوْلور:\n«ای شانه بو گیسوی پریشانه دوْلاشما\nجان ریشته‌سی وار اوردا، چکیل یانه دوْلاشما»\nداراق ایسه گئنه ساچیوا دوْلاشیر… پیرتلاشیقلار آچیلیر. سن تبسّوم ائله‌ییرسن.\nتیق… تیق… اوجاق شؤعله‌سی یانماقدا فنده‌یین تیققیلتی سسی کسیلیر. فنده‌یی اوجاغین کنارینداکی میز اوٍسته آتیرسان. تیق!… آمما بو تیق سسینین جینسی فنده‌یین تیق سسیندن فرقلیدیر. یخچالین موتور سسی دیققتیوی چکیر.\nیخچالدان پنیر ایله اوٍزوم چیخاردیرسان. چایدان اوجاق اوٍسته اؤنجه آستاجا سیزلاییر، آز سونرا قور- قور قاینا‌ماغا باشلاییر. چای دمله‌ییرسن. همیشه سئودیین شیریلتی سسی قالخیر. پنیر ایله اوٍزومو یویورسان. گئنه شیریلتی سسی، گئنه سو سسی…\nهر گونکو کیمی میز باشیندا أیله‌شیب، سحر یئمه‌یینی یئینده دیش ایله چؤره‌یین توْخونوش سسینه دیققت وئریرسن. چایوی ایچنده هؤرتولده‌دیرسن. ایستیکان- بوْشقابی یویورسان. گئنه سو سسی ائوین ساکیت‌لییینی پوْزور.\nمیز باشیندا أیله‌شیب، کیتابدا علامت قویدوغون صفحه‌نی آچیرسان. واراقلاماق سسی… اوشاقلیغیندا بارماغیوی یاشلاییب، دفتر- کیتابی واراقلادیغین یادیوا دوٍشور. ایندیسه واراقلاماقدا اوستالاشیبسان.\nساعاتا باخیرسان. بیر زامانلار ساعاتین سسی اوتاغیوین وارلیغیندان ساییلاردی. ایندیسه موبایلیوین ساعاتینین عادت‌کرده‌سی اولوبسان. هر ثانیه‌ عددلر بیر- بیرینین آلتینا سوٍیروشوب، زامان کیچیک بیر مقیاسدا سس‌سیز- صداسیز ده‌ییشیلمکده‌دیر. ایستر- ایسته‌مز ساعات دا سنین کیمی یوخاری قالخماغا محکومدور.\nکامپیوترین آرخاسیندا أیله‌شیب، بارماقلاریوی ذهنیوین قوُللوغونا بوراخیرسان. بارماقلارین اوْتوماتیک بیر ماشین‌دیر دئیه‌سن، کئی‌بوْردون دوٍیمه‌لری اوٍستونده ضرب توتوب. بو آندا وجودووون چالیشان بؤلوم‌لری یالنیز گؤزلرین ایله بارماقلاریندیر.\nپیچاق ایله کاهی‌، یئرکؤکو ایله رنده، قابلاما ایله قاپاق، بوْشقاب ایله قاشیق توْخونوشو، یئمک ایله دیش سسی دوٍنیانین أن دادلی موسیقی‌‌سیدیر، یالنیز سس‌سیزلیکده، تنهالیقدا اینسان اونلاری دوُیار. گئنه ده هر گونکو کیمی یئمک واختی اؤز یانیندا دوٍشونورسن: «من موزیسین اولسایدیم یئمک و اینسان آدیندا بیر سمفونی یاراداردیم.»\nآخشام‌چ��غی‌دیر. گئنه ده سو سسی ائوین سس‌سیزلییینی سیندیریر. بیر اوٍشتوبین ناری یویوب، بوْشقابا قویورسان. نارلا ألیوین توْخونوشو سویون سسی آلتدا گیزله‌نیر. ناری دادمامیش، آدی آغزیوی سولاندیریب. دیل ایله داماق سسی… پیچاق گتیریب، ناری کسمک ایسته‌ینده غیرعادی بیر حادیثه‌ ایله اوٍزبه‌اوٍز اولورسان. بیر پاپیش‌تیکن نارین پوٍسگوسوندن یوخاری قالخیر.\nائوین سس‌سیزلییینده حئیرتله پاپیش‌تیکنه باخیرسان. ناری یئمکدن واز کئچیرسن. ألیوی چنه‌وه دیرسکله‌ییب، پاپیش‌تیکنی ایزله‌ییرسن. قولاغین اونون یئریشینین سسینی دوُیمور. دیل- دوداغین ترپنمه‌سه ده ذهنیوین سسینی آیدین- آشکار ائشیدیرسن: «ائله بیل داغدان یوخاری قالخیر!»\nذهنیوین سسینه اوشاق کیمی پیققیلداییب، گوٍلورسن. أییلیب دیققتله پاپیش‌تیکنین أل- آیاغینا باخیرسان. خال- خال قانادلارینین آلتیندا نه داش وار، نه ده قوم. آمما اوشاقلیق چاغلاریوین سسینی چوخ اوزاقلاردان ائشیدیرسن… بیر پاپیش‌تیکن بارماغیوین اوجوندان یوخاری قالخیر. یئددی یاشلی بیر قیز هیجانلا گوٍلور.\nساعات اوْن‌ایکی‌یه دوْغرو یوخاری قالخماقدادیر. سن ایسه یاتاغیندا یوْرقانیوین آلتینا سوٍزولورسن. یوخوندا بیر قیز اوشتوبین نارینین پوسگوسوندن یوخاری قالخیر.\nتیققیلتی سسی ائشیدیرسن. بولورسن قونشونون قاپیسی ایشگیللندی. گؤزلریوی آچیرسان. بولورسن ساعات آلتی یاریمدیر. قونشونون کیشی‌سینین آیاق سسینه قولاق یاتیردیرسان. بیر، ایکی، اوٍچ، دؤرد…","num_words":1530,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.032,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":101316.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نقده یا سولدوز شهری، سولدوز بؤلگه‌سینین مرکزی‌دیر. ۱۳۸۵-اینجی هیجری گونشلی ایلین نوفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ شهرین ۷۳٬۴۳۸ نفر اهالی‌سی وارایمیش.[۱] بۇ شهر اوستانین گونئینده یئرلشیب، قوزئی‌دن اورمیه بؤلگه‌سی، گونئی‌دن مهاباد بؤلگه‌سی دوغو دان قوشاچای و باتی دان اوشنو و خانا بؤلگه‌لرینین آراسیندا باتی آذربایجان اوستانیندا یئرلشیب‌دیر.\nNaqadeh\nنقده\nTown\nسولدوز شهریندن نئچه گؤرونتو\nلقب(لر):\nسولدوز\nNaqadeh\nموختصاتلار: 36°57′19″N 45°23′17″E \/ 36.95528°N 45.38806°E \/ 36.95528; 45.38806موختصات: 36°57′19″N 45°23′17″E \/ 36.95528°N 45.38806°E \/ 36.95528; 45.38806\nاؤلکه\nایران\nاوستان\nغربی آذربایجان اوستانی\nبؤلگه\nنقده بؤلگه‌سی\nبؤلوم\nمرکزی\nجمعیت\n(2006)\n• جمع\n۷۲٬۹۷۵\nساعات قورشاغی\nیوتی‌سی +3:30 (ایرانین رسمی ساعاتی)\n• یای (DST)\nیوتی‌سی +4:30 (ایرانین رسمی ساعاتی)\nایچینده‌کیلر\n۱ \"نقده‌ی\" و \"سولدوز\" آدی\n۲ تاریخ\n۲.۱ موعاصیر تاریخ\n۳ خالق\n۳.۱ اتنیک (قومیّت)\n۳.۲ دیل و لهجه\n۴ طبیعی دوُروم\n۴.۱ جوغرافیا\n۴.۲ جوغرافیایی یئری\n۴.۳ چای‌لار\n۴.۴ هاوا دوُرومو\n۴.۵ دپریم\n۵ فرهنگ\n۵.۱ سینما\n۵.۲ کیتابخانا\n۶ سیاست\n۶.۱ بلدیه\n۶.۲ مجلس وکیلی\n۷ مکتب‌لر\n۷.۱ عمومی مکتب‌لر\n۷.۲ بیلیم‌یوردلار\n۷.۳ دینی مکتب‌لر\n۸ شهر مؤعضل‌لری\n۹ یوللار[۳۷]\n۱۰ ایدمان\n۱۱ بهداشت و درمان\n۱۱.۱ مریضخانالار\n۱۲ مدیا و درگی‌لر\n۱۲.۱ رادیو و tv\n۱۲.۲ درگی‌لر\n۱۳ مَحله‌لر\n۱۴ گؤرمه‌لی و تاریخی یئرلر\n۱۴.۱ سوغات و ال ایشلری\n۱۴.۲ هوتل‌لر\n۱۴.۳ محلی یئمک و غذالار\n۱۵ آدلیم لار\n۱۶ قایناقلار\n\"نقده‌ی\" و \"سولدوز\" آدی\nنقده سؤزو دئمک \"نوگاتای\" (جوغاتای وزنینده) دیر کی تۆرکجه بیر سؤزدور. سولدوز آدینا ایلک دفعه امیر تیمور واختیندا راست گلمک اولور. بۇ دؤورون یازیلاریندا تورک طایفالاریندان اوْلان \"سولدوز طایفاسی\" آریق، گوجلو، ساواشچی بیر طایفا اوْلوب و سولدوزدا مسکن ائتمه‌سینه ایشاره اوْلونوب.[۲] نقده شهرینین آدی عباس میرزا نین وئردیگی حؤکمده کی سولدوز بولگه‌سینی قاراپاپاق ائلینه وئردی، نوجه ده و نقدای گلیب[۳] نوجه ده سؤزو باره‌ده آراشدیرمالاردا دئییلیر: او یئر کی سولار او یئرده باش آشاغی دوشوب و آغیرلانا و او یئری شیار کیمی آچا. اورایا تورک دیلینده \"نوعا\" یا دا \"نوعاغزی\" دئیلیر. البته نوجه ده کلمه‌سینی \"ده نو\" دا معنی ائدیرلر.[۴] نقده سؤزونون کؤکو باره‌ده چوخلو سؤزلر دئیلیب[۵]\n1-نغده ـ قاراپاپاق ائلی‌نین آروات‌لاری‌نین زینتی دیر؛\n2-نغادای ـ منطقه‌نین مغول حاکیمینین آدی دیر؛\n3-نقی‌ده ـ بیر بؤیوک سولدوز محالیندا کنددیر کی او متعلق دیر نقی خان بوزچلو یا شهرین مالکی قاجار و پهلوی دؤورسینده؛\n4-سولدوز ـ منطقه‌نین مغول حاکمی‌نین آدی؛\n5-سولی‌دوز ـ آذربایجان تۆرکجه‌سینده منطقه‌نین سولو دشت‌لرینه عایید اولور.\nسولدوز بؤلگه‌سی و سولدوز شهری‌نین آدی ۱۳۴۶-جی هیجری شمسی ایلینده بیر مصوبه ایله نقده آدیلا عوض اوْلوب.[۶]\nتاریخ\nسولدوز شهری، اورمونون گونئی‌اینده یئرلشیب و حسنلو تپه‌سی دونیانین ان قدیم مسکون اوْلموش یئرلریندن‌دیر. قاراپاپاقلار صفویه دؤورونده اصلینده سلطان‌آباد شهریندن (ایندیکی (اراک) شهریندن) گورجیستان'ین پنبک شهرینه کؤچورولموشلر. دئمک اولار داغیستان لزگی‌لری گورجیستان اهالی‌سینه هجوم گتیرمگین قارشیسیندا دایانماق اۆچون بۇ ائل گورجیستان ویلایتینه کؤچورولموشدور.[۷] سوْنرالار تورکمن‌چای عهدنامه‌سی'ندن بیر نئچه مۆدت گئچندن سوْنرا عباس میرزا ولیعهد الیله سولدوز بؤلگه‌سی سند ایله افشار اورمی طایفالاریندان آلینیب و تیول عونوانیندا قاراپاپاقلارا وئریلیب‌دیر.[۸] قاراپاپاق‌لار سولدوزا گلمه‌میشدن اؤنجه سولدوز بؤلگه‌سی'نده تک افشارلار یاشاییرمیشلار،[۹] بۇ دؤنمده سولدوز'ون حاکیمی عبدالصمدخان عبدالملکی افشار'ایدی. هابئله آیری بیر تورک طایفالاری او جومله‌دن مراغه موقدم‌لری ده اوردا حوضورلاری وار ایدی بئله کی سولدوز بؤلگه‌سینین اوچ‌دن بیری شرقی قیسمتدن مراغه موقدم‌لری نین اختیاریندا ایدی.[۱۰]\nموعاصیر تاریخ\n۵۰ گون ایران ایسلام اینقیلابی'ندان سوْنرا، کوردوستان دموکرات حیزبی ایلک بؤیوک چالیشماسیندا، کوردوستانین باشاباشیندان ۱۷مین نفر قوْشون ییغیب، حزب دفتری‌نین آچماسی آدیلا، سوُلدوزدا اسلحه‌لی بیر تظاهورات یولا سالدی. همن گونون آخشامی بوُ ایش شهری و قومیتی ساواشا دؤندو. سوُلدوز خالقیندان ۲۰۰ نفره یاخین اؤلدورولدولر. حزب، شهری توُتاندان سوْنرا خانا، پسوه و جلدیاندا یئرلشن اوچ اهمیت‌لی ساخلی‌نی توُتماق اۆچون، بوُ ایش ایله تورکلرین سوُلدوزدان گئدیب یوخسا قورخماقلاری‌نی ایسته‌ییردی. حزب بوُ ایشی گؤره بیلمه‌دی، آنجاق بؤلگه‌ده چوخلو قومیتی دؤیوشلری تورکلر و کوردلر آراسیندا باشلاندیردی. بوُ ساواشین روانی اثری هله‌ده قالیر. غلامرضا حسنی سوُلدوز ساواشیندا تورکلری ییغیب سولدوز خالقی‌نین یاردیمینا گئتدی.[۱۱]\nخالق\nاتنیک (قومیّت)\nنقده (سولدوز) شهری‌نین اهالیسین اکثراً تورکلر تشکیل ائدیرلر، بو شهرده اوْلان تورکلرین چوخونلوغو قاراپاپاق ائلیندن‌دیرلر، بیر آزی ایسه افشار ائلیندن‌دیرلر. تورکلردن سوْنرا، کوردلرده آز سایی‌دا بو شهرده یاشاییرلار.\nآذربایجان تۆرکجه‌سی‌نین خریطه‌سی\n۱۳۵۸-جی هیجری گونشلی ایلینده سولدوز شهری‌نین ۲۰ مین نفردن ۱۵ مین نفری تورک اولاراق، قالانی دا باشقا اتنیکلردن‌ایمیشلر، او جومله‌دن کوردلر، ارمنیلر و آشور‌لار.[۱۲] سولدوز شهری‌نین ۱۳۷۵-جی ایلده ۷۱،۶۰۵ نفر جمعیتی اولاراق، بۇ جمعیت‌دن شهرین بئش‌دن دؤردو تورک اولاراق، قالان ترکیبین کوردلر تشکیل وئرمیشلر، هابئله ایران-عراق ساواشی‌نین جریانیندا چوخلو عیراقلی کورد ده نقده شهرینه پناهنده اولوبلار.[۱۳] ۱۳۹۵–جی ایلین تخمینلرینه گؤره، سولدوز (نقده) شهری‌نین ۷۴٪ی شیعه مذهب تورکلردن تشکیل اولونوبدور و ۲۵٪ی سونّو مذهب کوردلردن. شهرین ۱٪ اهالیسی ده باشقا اتنیکلردن‌دیرلر.[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]\nدیل و لهجه\nقاراپاپاق ائلی‌نین دیلی تورکجه‌دیر. لهجه‌لری ایسه اؤزل صورتده بۇ ائلین آذربایجان جمهوریتینین شهرلرینده قالدیقلاری اساسیندا، باکینین تورکو لهجه‌سینه هابئله آذربایجانین او بیری شهرلری‌نین لهجه‌سینه یاخینلیغی وار. دده قورقورد تصحیح ائدن محمد علی فرزانه کیتابی‌نین مقدمه‌سینده قاراپاپاق لهجه‌سیندن آد آپاریلیب و ان یاخین لهجه دده قورقورد کیتابینین سؤزلوک‌لرینه قاراپاپاق لهجه‌سی دیر. قاراپاپاق لهجه‌سی آذربایجانین ادبی و مرکزی لهجه‌لریندن ساییلیر.[۱۸]\nطبیعی دوُروم\nحسنلی گؤلو\nجوغرافیا\nنقده شهری دنیز سولاریندان ۱۲۹۹ متیر یوخاری دا دیر.[۱۹]\nجوغرافیایی یئری\nنقده شهری ۳۶ درجه و ۵۷ دیقه قوزئی انینده و ۴۵ درجه و ۲۲ دیقه دوغو اوزوناسیندا آرالاریندا گرینویچ‌دن یئرلشیب دیر .[۲۰]\nجغرافیایی دوروم و قونشو شهرلر\nقوزئی: اورمیه شهری\nدوغو: قوشاچای شهری\nباتی: اوشنو شهری،خانا شهری\nگونئی: سویوق بولاق شهری\nچای‌لار\nسوُلدوز بؤلگه‌سینده تکجه «گدر چایی» آخماقدا دیر. بوُ چای ایران-عیراقین مرزی داغلاریندان آخیب، اوشنو دوزوندن گئچیب سوُلدوز دوزونه گئچیر. بوُ دوزده سوُیون بیر بؤلومو کانال ایله حسنلی سدّینه چکیلیب قالانی محمدیار، اورمیه جاده‌سی، سویوق‌بوُلاق، درگه‌سنگی کندی، گرده قیط کندی و ممیند کندین‌دن گئچیب گرده‌قیط قامیشلیغیندان، بوغه داغ قیراغیندان اورمو گؤلونون جَنوبی باتلاغینا تؤکولور. چایین سوُیونون اندازه‌سی موختلیف فصللرده چوخ دییشیلیر. گدار چایی باتی و چیخیا ساری آخیر.[۲۱]\nهاوا دوُرومو\nاورمو گؤلونون گونئی طرفی‌نین یاغینتی‌سی ایلده ۶۰۰ میلی‌مِتیردن آرتیق دیر.[۲۲] هابئله نقده ی ده هاوا یاری مرطوب و ملایم هوالا یای دا و سویوق قیش لاری واردیر.[۲۳]\nدپریم\nسولدوز بؤلگه‌سی زلزله خطری باخیمیندان متوسط و آشاغی دا یئرلشیب ائله کی ایندیه قدر بۇ بؤلگه ده داغیردان و خسارت ووران دپریم هله ثبت اوْلونمویوب‌دور.[۲۴]\nفرهنگ\nسینما\nنقده شهری نئچه یوز مین جمعیت ایله رفاهی و فرهنگی امکاناتین چوخولماسینا احتیاجی وار و سولدوز بؤلگه سینده ایندیلیکده ایکی سینما سالونو وار بیری خصوصی بخشینه عایید دیر بیری اداره ارشادین حوزه فرهنگی‌سینه سانکی ۱۰ ایل بوندان اونجه دولتی سازمان‌لارین حمایت ائتمه‌مه‌سی و و صاحابلارین پولو اولماماسی تعطیل اوْلوب و ائله قالیب‌دیر. ایندی‌لیکده بۇ ایکی سینما توْرپاق یئییر و سقف‌لری‌نین تؤکولمک ایمکانی واردیر. سالون‌لاری یئنی‌دن سهمان��ادیب و ایستفاده ائتمه‌سی مسئول‌لارین طرفیندن تکجه سؤز حدینده قالیب. مسئوللارین بۇ دالی چکیلمه‌سی بۇ سالون‌لارین ائله قالماغین اونملی دلیلی دیر. ایش بیلن‌لرین دئدیگینه گؤره حدودا ۱۵ میلیارد ریال بۇ سالون‌لارین یئنی‌دن سهمانلاماغینا لازیم دیر مسئول‌لار قول وئریب‌لر کی بۇ اعتباری جورله‌سین‌لر؛ سانکی ایندیه قدر بول سؤزلر ایش اوستونه گلمییب دیر.[۲۵]\nکیتابخانا\nسولدوز بؤلگه‌سی‌نین کوللیتده ۴ کیتاب‌خاناسی وار ائله کی ۶۰ مین جیلد کیتاب‌لا ۲ مین ۴۴۵ نفر اۆچون خدمات وئریر هابئله بؤلگه‌نین کیتابخانا (بیتیک ائوی) لاریندا عوضویت موفته و پولسوز دور. بۇ کتابخانا لارین بیر سیرا ایشلری عیبارت‌دیر؛ تورکجه و فارسجا شعر و ادب همایشین قورولماسی ، کیتابلارین نقدی ، تحکیه‌لر و نقیل دئمک، سازمانلار و نهادلارلا ایش بیرلیک ائتمک مۆختلیف مراسیم‌لر اۆچون، امام خمینی مریضخاناسیندا مطالعه دورماسی سولدوز کیتابخانالارین گورولموش ایشلریندن‌دیر.[۲۶][۲۷]\nسیاست\nبلدیه\nنقده بلدیهسی ۱۳۳۰ جی شمسی ایل‌لرده سولدوز بلدیه‌سی آدیندا ایشین باشلادی؛ افتتاحیه مراسیمی نصرت الملک ملکی اورمیه فرمانداری‌نین الیله اوْلدو او ایل‌لرده بۇ منطقه سولدوز آدلانیردی و اورمیه بؤلگه‌سی‌نین اوستونده ایداره اولوردی سوْنرالار ۱۳۳۷ دن نقده بؤلگه‌سی آدیندا آیریلدی.\nشهرین بلدیه ساختمانی ۱۳۴۴ جی شمسی ایلده دوزلدی\nهادی، تفصیلی، جامع طرح‌لری گئچن ایل‌لرده یئربه‌یئر اوْلدو بونلاردان عیبارت دیر:\nهادی طرحی ۱۳۴۵ شمسی ایلده\nتفصیلی طرحی ۱۳۷۹ شمسی ایلده\nجامع طرحین تصویب اوْلونماسی ۱۳۷۵ شمسی ایلده.[۲۸]\nمجلس وکیلی\nنقده و اوشنویه‌نین مجلس وکیلی ۴-جو و ۷-جی دؤوره‌ده رسول پورزمان ایدی.[۲۹]\nمکتب‌لر\nعمومی مکتب‌لر\nنقده شهری‌نین 83- 82 ایل‌لرینده 27716 عمومی مکتب طلبه‌سی‌له 140 مکتبی واریدیر بونون اساسیندا یوزده 70 درصدله 19516 نفری تورک طلبه‌لری دیر و یوزده 30 درصدله 8200 نفری کورد طلبه‌سی دیر.[۳۰]\nبیلیم‌یوردلار\nنقده‌ی شهرین اؤنملی بیلیم‌یوردولاری عیبارت دیر: پیام نور، آزاد اسلامی و بین المللی سولدوز. هابئله خالقین چوخ پایی بیلیم‌یوردلارین تحصیل خش لرین نقده بیلیم‌یوردلاردا ساواد اؤرگنمه میزانی‌لا بیر بیلمیرلر ائله کی طلبه‌لرین آتا یا دا ائولری مجبور اولاراق ترمی ده بویوک و آغیر پوللاری اؤز اوشاقلاری‌نین تحصیل‌لری اۆچون تؤکه‌لر آمّا یئرینه گلنده کیلاس‌لارین و آزمایشگاه‌ین آشاغی کئیفیتی‌له و هابئله تعطیل اوْلونماسی‌لا اوز به اوزدولر.[۳۱]\nدینی مکتب‌لر\nنقده شهرین آقالار دینی مدرسه‌سی امام صادق آدلانیب. 1373 جی ایلده اوز ایشینی باشلاییب دیر نقده ین دینی مدرسه‌سی اؤنجه 50 ایل‌لیک تیکینتی ایله 450 متر مربع‌له ایکی قات دا 25 طلبه‌سی وار ایدی؛ ایندی‌لیکده 100 طلبه ایله یئنی بیر تیکینتی اوچ قات دا 1650 مربع متیر کتابخانا و خزنه آیری بؤلوم‌لرده طلبه‌لرین اختیاریندا قویولوب و 3000 مربع متیری ده چیمن و آغاج اکیلیب دیر.[۳۲] هابئله نقده ین خانیم‌لار دینی مدرسه‌سی ده پنجشنبه گونو، 1393 جو ایل خردادین 22 سینده ایشین باشلایب دیر؛ بۇ دینی مدرسه ایکی قات دا درس کیلاسلاریلا، کتابخانه، اجتماعات سالونو، نمازخانا ایمکاناتی واردیر.[۳۳]\nشهر مؤعضل‌لری\nنقده و هابئله محمدیار شهرلری‌نین اؤنملی موشکول‌لریندن، اشقال‌لاری دوز دفع اوْلونماما��ی دیر؛ ائله کی شهرداری بونا عایید بیر ایش گورمه‌لی دیر.[۳۴] هابئله شهرین آیری بیر موشکول‌لرینده شهرین ترافیکی و نقده و محمدیار شهرلرینده کمربندی اولمامازلیغی ائله کی پیرانشهر مرزینه گئدن بویوک ماشین‌لار بۇ شهرلردن کئچیرلر داها شهرده نظامی یئرلرین اولماغی خالق اۆچون چوخلو موشکول‌لر یارادیب دیر.[۳۵][۳۶]\nیوللار[۳۷]\nنقده\nنقده\nنقده\nاورمیه - 89 کیلومِتیر تهران - 849 کیلومتیر همدان - 469 کیلومتیر\nسنندج - 357 کیلومتیر تبریز - 229 کیلومتیر اردبیل - 439 کیلومتیر\nایصفهان - 994 کیلومتیر کرج - 814 کیلومتیر ایلام - 655 کیلومتیر\nبوشهر - 1397 کیلومتیر شهرکرد - 1094 کیلومتیر بیرجند - 2007 کیلومتیر\nمشهد - 1744 کیلومتیر بجنورد - 1559 کیلومتیر اهواز - 967 کیلومتیر\nزنگان - 521 کیلومتیر سیمنان - 1069 کیلومتیر زاهیدان - 2080 کیلومتیر\nشیراز - 1479 کیلومتیر قزوین - 692 کیلومتیر قوم - 738 کیلومتیر\nکیرمان - 1585 کیلومتیر کیرمانشاه - 489 کیلومتیر یاسوج - 1327 کیلومتیر\nگورگان - 1253 کیلومتیر رشت - 716 کیلومتیر خورم‌آباد - 654 کیلومتیر\nساری - 1119 کیلومتیر اراک - 665 کیلومتیر بندرعباس - 1878 کیلومتیر\nیزد - 1236 کیلومتیر\nایدمان\nسولدوز بؤلگه‌سینده نئچه ایدمان سالونو واردیر کی بیر چوخلاری کهنه‌لیب و 15 ایلدن یاشلاری چوخدور.[۳۸] بوندان علاوه بۇ شهرین چیمن هاکیسی ایرانین آن بویوک سالونو دور بۇ سالون چیمن‌لی و آچیق فضاسی 2 مین نفرله 6 مین 500 مربع متیر ده و اوست اؤرتولو فضاسی عیبارت دیر پالتار چیخاتما یئری، اوتاق‌لار، گؤرن‌لر یئری 600 حدودوندا 3 مربع متیر ایله مساحتی ایله 13 مین مربع متیرینده دوزلیب دیر.[۳۹]\nبهداشت و درمان\nمریضخانالار\nسوُلدوزون بیماریستانی «امام خمینی» بیماریستانی دیر. بوُ بیماریستان ۱۳۱۸ده ۱۲۵ ثابیت تخت ظرفیتی ایله قوُرولوب‌دور. ایندیلیکده ۱۰۸ تخت ایله ایشله‌ییر. بیماریستان‌دا اوْلان تخصّوصلار بوُنلار دیر: داخلی، جرّاحلیق، قادینلار، اوُشاقلار، گؤز طبیب‌لیگی، اورتوپِدی، اورولوژو.[۴۰]\nمدیا و درگی‌لر\nرادیو و tv\nاورمیه دن سوْنرا نقده ین دیجیتال رادیو و tv سی بؤلگه‌لرینده ایچینده بیرنجی ساحیب بؤلگه دیر علاوه محمدیار، پیرانشهر ، اشنویه و نالوس شهرلری و ۲۷۰ کندی بۇ ایمکان دان بهره‌لنیب ائله کی ایندیه قدر ۲۹۰ مین نفر بۇ منطقه ده شهید باکری آدلانان دیجیتال شبکه دن بهره آپاریرلار.[۴۱]\nدرگی‌لر\nسولدوز بؤلگه‌سینده بیر سیرا درگی و مطبوعات‌لار و هابئله یازارلار چالیشماقدادیلار.[۴۲]\nمَحله‌لر\nنقده محله لری\nفرود آباد | پناه آباد | تپه باشی | یئددی گوز | فرمانداری | چیینه | کوهول | کوردلر محله سی | شانزده دستگاه | خیام کویو | استادیوم | مسکن مهر | چای قیراغی| فلکه ژاندارمئری| اسماعیل آباد\nگؤرمه‌لی و تاریخی یئرلر\nقالاباشی\nسولدوز شهرینین ان گؤزل و دولانمالی یئری یئددی گؤز پارکی دیر ائله کی بۇ پارک فرمانداری و شهرداری بیرلیگی ایله یئنی دن دوزلیب و هر ایل چوخلو دولانان‌لاری اؤزونه ساری چکیر؛ بۇ پارک اویون شهری ایقامتی یئری واردیر و نقده شهری‌نین گونئی دوغوسونوندا و سولطان یعقوب داغلارین اتگینده و شهرین ۳ کیلومتیرلیگینده یئرلشیب دیر.[۴۳]\nحسنلی تپه‌سی\nیئددی گوز\nسولدوز موزه‌سی\nقالاباشی\nسولدوز شهرینین اسکی گؤرونتوسو ۱۳۱۶-جی قمری ایلده گؤرونن تپه قالاباشی تپه سی دیر\nسوغات و ال ایشلری\nاوماج حالواسی سولدوز شهرینین سوغات لاریندان دیر.[۴۴] هابئله بۇ شهرین ال ایشلری عیب��رت دیر نقاشی تابلولاری و اویما اَل ایشلریندن ایشلریندن.[۴۵]\nهوتل‌لر\nایندیلیکده سولدوز شهرینده هوتل یوخدور. سانکی هتل و رستوران آدیلا سولدوز شهرینده بیر طرح ایشلنمک حالیندا دیر؛ بۇ طرح عیبارت دیر هتل، تالار، رستوران و گلین باغی بۇ طرحین یئری هنرستان شهید باهنر یاخینلیغیندا بیگم قالا کندین یولو اوستونده دیر.[۴۶]\nمحلی یئمک و غذالار\nچهمجه سولدوز بؤلگه‌سی‌نین محلی یئمک‌لریندن دیر؛ بۇ غذا دویو غاز اتیندن و اولیک آدیندا چول اوتوندان دوزه‌لیر. هابئله سولدوز بؤلگه‌سینده شورجا آدلا بیر یئمه‌لی غذا دا پیشیریلیر بۇ غذا نقده اطرافیندا و بالیستان و جلبر بؤلوم‌لرینده اولور.[۴۷][۴۸]\nآدلیم لار\nمحمد امین رضوی سلدوزی\nنقی خان بوزچلو\nدکتر مسعود ناصری\nپروفسور مهرپرور\nپروفسور منافی\nآیت‌الله رکه‌ای\nشیخ مرتضی رضوی\nسید جلیل ارومی سولدوزی\nیوسف قهرمانپور\nعبدالعظیم معبودی\nمحمد اوراز\nعلی خلخالی\nمحسن شادی\nامیر هوشنگ بزچلو\nقایناقلار\n^ http:\/\/www.amar.sci.org ایرانین آمار مرکزی، 1385 اینجی ایلین نوفوس سایی سی\n^ گنجینه دانشمندان - محمد شریف رازی - کتابفروشی اسلامیه - تهران 1352 - جلد 5 صفحه 198\n^ بینش نو. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-10-22. یوْخلانیلیب2012-12-27.\n^ وبسایت جامع شهرستان نمین نوجه ده. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-05-18. یوْخلانیلیب2012-12-27.\n^ http:\/\/www.nagadeh-ag.ir\/tabid\/1375\/Default.aspx?PageContentID=244 Archived 2018-01-29 at the Wayback Machine. فرمانداری نقده\n^ آذربایجان غربی در آیینه تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران- با همکاری استانداری آذربایجان غربی - محمد رضا محمد قلی زاد -1391 - انتشارات حسام الدین چلبی - صفحه 31\n^ بینش نو. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-10-22. یوْخلانیلیب2012-12-28.\n^ ایل قاراپاپاق - مسعود رضوی -انتشارات مولف (رضوی) - 1370 - صفحه 29\n^ تاریخ افشار؛ میرزا رشید ادیب الشعرا؛ استانداری آذربایجان غربی؛ ۱۳۴۶ خورشیدی؛ صفحهٔ ۴۰۹.\n^ بینش نو. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-04. یوْخلانیلیب2012-12-27.\n^ جلایی‌پور، حمیدرضا، «دولت پنهان»، بررسی جامعه‌شناختی عوامل تهدیدکننده جنبش اصلاحات (۱۳۷۹ ـ ۱۳۷۸)، تهران: نشر طرح نو: ۱۳۸۳، ص ۲۲۸.\n^ روزشمار سالهای بحران در تاریخ شهرستان نقده - علی صدرائی - 1383 - گنجینه هنر - 48\n^ نگاهی به تاریخ و فرهنگ ایل قاراپاپاخ - تالیف عیسی یگانه - 1369 - شمس - صفحه 24\n^ آمار و جمعیت Archived 2017-12-22 at the Wayback Machine., فرمانداری نقده\n^ جوان آنلاین:در فروردین ۱۳۵۸، جمعیت شهر نقده، ۱۹ هزار نفر برآورد می‌شد که ۱۶ هزار نفر آن ترک و ۳ هزار نفر دیگر کرد بودند. بسیاری از خانواده‌های ترک، در محله کردها منزل و کسب و کار داشتند..\n^ ارس تبار. یوخلانیلیب 25 مارس 2021.\n^ ایسنا: هسته‌ی اصلی ساکنان شهرستان نقده در آذربایجان غربی را اهالی ایل قره پاپاق تشکیل می‌دهند.\n^ نگاهی به تاریخ و فرهنگ ایل قاراپاپاخ - تالیف عیسی یگانه - 1369 - شمس - صفحه 107\n^ Global Gazetteer Version 2.2\n^ شهرداری نقده. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-02-14. یوْخلانیلیب2014-09-16.\n^ ویژگی‌های جغرافیایی، تاریخی شهرستان1 Archived 2018-01-29 at the Wayback Machine., فرمانداری نقده\n^ اقلیم استان آذربایجان غربی Archived 2014-07-22 at the Wayback Machine., سازمان هواشناسی\n^ ویستا\n^ فرمانداری نقده[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ سولدوز خبر[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ خبرگزاری فارس. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-05-15. یوْخلانیلیب2014-09-14.\n^ آینا نیوز. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-05. یوْخلانیلیب2014-09-14.\n^ شهرداری نقده. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-02-14. یوْخلانیلیب2014-09-16.\n^ رسول پورزمان Archived 2014-12-30 at the Wayback Machine., مرکز پژوهشهای مجلس\n^ فرمانداری نقده. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2017-08-30. یوْخلانیلیب2014-09-18.\n^ سولدوز خبر[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ مدیریت حوزه های علمیه استان آذربایجان غربی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-10-15. یوْخلانیلیب2021-02-06.\n^ خبرگزاری بین المللی قرآن[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ قطره\n^ فرمانداری نقده[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ نویدار[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ فاصله و مسیر نقده با برخی از مراکز استانها\n^ خبرگزاری تسنیم\n^ اداره ورزش و جوانان استان آذربایجان غربی[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ مشخصات بیمارستانهای استان آذربایجان غربی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2017-04-30. یوْخلانیلیب2014-09-05.\n^ آینانیوز[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ سولدوز خبر[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ سیری در ایران\n^ سفرخونه. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-11-30. یوْخلانیلیب2023-08-05.\n^ رسانه مجازی نگاه. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2015-08-14. یوْخلانیلیب2014-09-18.\n^ سولدوز خبر[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ مشرق[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ سایت آشپزی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-10-19. یوْخلانیلیب2021-02-06.\nاطلس گیتاشناسی استان‌های ایران [Atlas Gitashenasi Ostanhai Iran] (Gitashenasi Province Atlas of Iran)","num_words":3632,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.033,"special_characters_ratio":0.265,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":221236.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بۇ صفحه‌ده تاپیلان بعضی یازیلار تۆرک دیلینده دئییل. باشقا دیللرده اوْلان یازیلاری تۆرکجه‌یه چئویرمک‌له ویکی‌پدیایا کؤمک ائدین.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":669937.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"37010-37014, 37016-37024, 37026, 37028-37032, 37035-37036, 37039-37047, 37049-37060, 37063-37064, 37066-37069, 37121-37142\nTelephone prefix\n045, 0442\nماشین کودو\nVR\nISTAT\n023\nوئب سایت\nportale.provincia.vr.it\nگؤرونتولر\nدَییشدیر\nبیرده باخ\nدَییشدیر\nایتالیا شهرلرین لیستی\nقایناق‌لار\nدَییشدیر\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Province of Verona»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۸ آقوست ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده ورونا اوستانی گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو ایتالیایا مربوط اولان مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.","num_words":116,"character_repetition_ratio":0.024,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.352,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":34798.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:ماهنشان_بؤلگه‌سی&oldid=1549190»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nNavigational boxes without horizontal lists\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۳ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۱۷:۲۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":755,"character_repetition_ratio":0.281,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.35,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.885,"perplexity_score":119473.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Contents · General Wikispecies · Taxonavigation section · Name section · Reference section · Vernacular names section\nImage Guidelines · Author Names & Author Pages · Project Templates · Project sources · Translation\nنظره آلین کی، بیز ویکی‌نؤوعلری مۆمکون قدر طرف‌سیز دیل ساخلاماغا چالیشیریق. بونونلا بئله، ویکی‌نؤوع-ده ترجومه گئنیشلنمه‌سی قوراشدیریلیب و سیز یاردیم و تعلیمات صفحه‌لرینی ترجومه ائتمه‌یه کؤمک ائدبیلرسینیز.\nآشاغید��کی آدفضالاری داخیلینده‌کی بۆتون صفحه‌لر اَلچاتاندیر:\nویکی‌نوْوع: (Wikispecies)\nکؤمک: (Help)\nمدیاویکی: (MediaWiki)\nشابلون: (Template)\nباخمایاراق کی، بعضی دیللرده، خوصوصا ده فرانسجادا بو، عۆمومی اوْرفوقرافییا اوْلسا دا، اۇنوتمایین کی، مدیاویکی فنی سببلره گؤره آد ساحه‌سینین تعییناتی ایله ایکی نؤقطه آراسیندا هئچ واخت بوشلوق اوْلمامالیدیر. اوْدور کی، Help : دوز دئییل، Help: نۆمونه‌سیندن ایستیفاده ائدین.\nنئجه کؤمک ائتمک\nسیز ترجومه اۆچون صفحه‌لری ایشاره‌له‌مک‌له کؤمک ائده بیلرسینیز. درسلیک بورادا مؤوجوددور. ترجومه ایداره‌چیلری صفحه‌ده ترجومه‌نی اکتیولشدیره‌جکلر.\nسیز همچینین صفحه‌نین یوخاریسیندا و یا Special:Translate و Special:PageTranslation اۆزرینده «بو صفحه‌نی ترجومه ائدین» قئیدینی گؤرنده مضمونو ترجومه ائده بیلرسینیز.\nسیز همچینین Special:MyLanguage\/-دان یوخاری آدفضالاری اوْلان صفحه‌لره ایستیناد ائدن بۆتون کئچیدلره علاوه ائده بیلرسینیز. لینک، ایستیفاده‌چیلرین سئچیلمیش پارامترلرینه اۇیغون اوْلاراق ایستیفاده‌چینی صفحه‌نین دۆزگون دیل ورژنینه یؤنلندیرجک.\nمیثال: [[Wikispecies:Policy|Policy]]-ی [[Special:MyLanguage\/Wikispecies:Policy|Policy]] ایله عوض ائدین\n[[Wikispecies:Policy]] کیمی حاللار اۆچون بورو بؤلوجوسونو («|») و سونرا اوْریجینال لینکی علاوه ائدین، بئله کی: [[Special:MyLanguage\/Wikispecies:Policy|Wikispecies:Policy]]\nمقاله‌لریمیزین اکثریتینده فردی شرطلر اۆچون اینترفیسی ترجومه ائتمه‌یه کؤمک ائتمک اۆچون ویکی‌نؤوع:لوکاللاشدیرما-یا داخیل اوْلون.\nدیل آمارلاری صفحه‌سی ترجومه‌یه احتییاجی اوْلان «پیام قروپلارینی» تاپماقدا فایدالی اوْلا بیلر. ترجیح ائتدیگینیز ایزو ۶۳۹ دیل کودونو داخیل ائدین و \"آماری گؤستر\" دۆیمه‌سینی کلیکله‌یین، و سیزه هر بیر پیام قروپو اۆچون اوْنلارین مۆوافیق ترجومه صفحه‌لرینه بیرباشا کئچیدله تاماملانمیش ترجومه‌لرین درصدی تقدیم اوْلوناجاق.\nسواللار؟ لۆطفا، ترجومه ایداره‌چیلرینین بیلدیری تابلوسوندان ایستیفاده ائدین.\nRetrieved from \"https:\/\/species.wikimedia.org\/w\/index.php?title=Help:Translation\/azb&oldid=9175379\"\nCategory:\nWikispecies help\/azb\nNavigation menu\nPersonal tools\nEnglish\nNot logged in\nTalk\nContributions\nCreate account\nLog in\nNamespaces\nHelp page\nDiscussion\nتۆرکجه\nViews\nRead\nTranslate\nView history\nMore\nSearch\nNavigation\nMain page\nCommunity Portal\nDiscussions\nTemplates\nRecent changes\nRandom page\nHelp\nCharter\nRequests for Comment\nMeta-Wiki\nDonate\nTools\nWhat links here\nRelated changes\nUpload file\nSpecial pages\nPermanent link\nPage information\nGet shortened URL\nDownload QR code\nPrint\/export\nCreate a book\nDownload as PDF\nPrintable version\nIn Wikipedia\nAdd links\nThis page was last edited on 8 April 2023, at 14:43.\nText is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License; additional terms may apply. By using this site, you agree to the Terms of Use and Privacy Policy.","num_words":759,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.971,"perplexity_score":36594.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جمعه گونو ۱۴۰۳-جی ایلین فروردین آیی‌نین ۳۱-ی «ائل بیلیمی-قادین بؤلومو»نون غیرتی‌یله اؤلکه‌ده ایلک دفعه اولاراق «قادین اثرلری کتاب‌ائوی» برپا ائدیلدی -\nSkip to content\nMenu\nخانه\nاخبار\nمقالات\nحقوق بشر\nویدیو\nاسناد تشکیلاتی\nبیانیه ها\nتماس با ما\nانتخاب زبان\nفارسی\nTürkcə\nTürkce\nEnglish\nClose Menu\n23 آوریل 2024\nجمعه گونو ۱۴۰۳-جی ایلین فروردین آیی‌نین ۳۱-ی «ائل بیلیمی-قادین بؤلومو»نون غیرتی‌یله اؤلکه‌ده ایلک دفعه اولاراق «قادین اثرلری کتاب‌ائوی» برپا ائدیلدی\n“قادین اثرلری کتاب‌ائوی” را��ورو حاضیرلایان افسون سلطانی قادینلاری غیرتی و ائل‌بیلیمی موسسه‌سینین ایش‌بیرلیگی‌یله “قادین اثرلری” کتاب‌ائوی‌نین تانیتیم مراسیمی بیر گؤزل شعر ایفاسی‌یله باشلاندی: شاعرلر، یازیچی‌لار، دانشگاه استادلاری و گله‌جگین یول گؤسترنلری بو تانیتیم مجلیسینده بیر آرایا گلمیشدیلر. باشقا شهرلردن ده قوناقلار واریدی، او‌جمله‌دن ارومیه، اردبیل، مرند و مراغه‌ و میانا شهرلریندن. ایلک اؤنجه مهندس صرافی تریبون آرخاسینا کئچیب قوناقلاری سلاملادیقدان سونرا بو ییغینجاقین ندنینی قادین اثرلری کتابخاناسینین تانیتیمی بیلدیررک، اونون یانی‌سیرا دا دونیادان یئنی کوچموش اردبیل‌لی ژورنالیست و یازار مژگان خانیم صیامی‌نین خاطره‌سینی عزیزله‌دی. آرتیرمالییام کی بو دگرلی یازار خانیمین عایله‌سیندن ده مجلیس‌ده اشتراک ائتمیشدیلر.\nبو دردلی عایله‌یه باش ساغلیقی دیله‌دیکدن سونرا مهندس صرافی برنامه‌نین گئدیشاتینی قیساجا اعلام ائدیب ایلک بؤلومون هیئت مدیره‌سی یعنی خانم فرانک فرید و خانم ذکیه ذوالفقارینی یئرلرینه دعوت ائتدی . ایلک بؤلومده دانیشانلار شهریمیزین بؤیوک یازاری خانم رقیه کبیری، سوسیولوگ حسن بگ مرادی و گنج یازار اولدوز خانیم صادق اولدولار .\nسونرا خانم ذوالفقاری بیر اورک یازیسینی اوخودو، نهایت جناب مهندس صرافی کتابخانانین قورولوشو حاقیندا مبسوط ایضاحلار وئردیلر. مختصر آنتراکت‌دان سونرا ایکینجی بؤلومون هیئت مدیره‌سی جناب مهندس صرافی و اولدوز صادق یئرلرینی آلدیلار . بو بؤلومده ایلک اؤنجه مرجان خانیم مناف‌زاده تریبون آرخاسینا کئچیب تازا دونیاسینی دییشمیش ژورنالیست و یازار خانم مژگان صیامی‌نین مختصر بیوگرافی‌سینی بیان ائتدیکدن سونرا ادبیاتیمیزین بو پارلاق اولدوزونا رحمت و عایله‌سینه دوزوم دیله‌دی.\nاورمیه‌لی شاعر و یازار خانم زیبا منوچهری بو‌ بؤلومون ایکینجی دانیشانی اولاراق صحنه‌یه دعوت اولوندو. او اؤز سؤزلرینده دونیا قادین یازارلاریندان و اونلارین حیاتلارینداکی چتینلیکلردن دانیشدی. نهایتده سؤز بو کیتابخانانین قوروجولاریندان اولان خانم فرانک فریده وئریلدی. خانم فرید اؤزو دئمیشکن یوز قیرخ جیلد کتابینی یعنی اورگینی بو کتابخانایا اهدا ائتمیشدی، اورک سؤزلرینی بیان ائتدیکدن سونرا بیر پارا ایضاحلار وئریب جناب مهندس صرافی، خانم مناف‌زاده، خانم رقیه کبیری، خانم ذکیه ذولفقاری، خانم سمیه پورعلی و باشقالاریندان اهدا ائتدیکلری کیتابلار و چکدیکلری زحمتلر اوچون تشکر ائتدی. مراسیمین سونونجو بؤلومو هنری ایفالارا اختصاص وئرلمیشدی، بو بؤلومده ایلک اؤنجه تبریزین استعدادلی آپاریجی و‌ دیکلمه‌چیسی سمیرا خانیم تقی‌زاده گؤزل بیر شعر دیکلمه‌ ائدیب آردیندان بیر بداهه اجرا ائتدی. سونرا کیچیک یاشلی هنرمند فاطمه بدیع صحنه‌یه چیخیب “سلیمان‌شاه ایله قاریشقا” آدلی گؤزل بیر آذربایجان فولکلوریک ناغیلینی دانیشدی.\nنهایتده سون سؤز موسیقی‌یه وئریلیب، گنج صنعتکارلار سئویل اقدسی و نازلی مصطفائی‌نین گؤزل تار و کمانچا ایفالاری ایله مجلیسه سون وئریلدی. همین مراسیمده قوناقلار طرفیندن ۸۰ جلده یاخین قادین اثرلری اولان کتاب، یئنی قورولان کتابخانایا اهدا اولوندو.\nنوشته های مشابه\nآذربایجان و زنان ترک, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر\n‍تبسم_رضازاده«شدتی» شعر\nاخبار, حقوق بشر, زنان, مقالات\nزن‌کشی در کانادا: باران عابد «آخرین شاهد جنایت»\nاخبار, زنان\nفهرست شورای راهبری کابینه پزشکیان؛ سه زن در میان ۲۸ مرد\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nیئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبردارلیق ائدیلیب\nاخبار, زنان, فرهنگ و هنر\nپانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و تدریس است.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\n‍تبسم_رضازاده«شدتی» شعر زن‌کشی در کانادا: باران عابد «آخرین شاهد جنایت» فهرست شورای راهبری کابینه پزشکیان؛ سه زن در میان ۲۸ مرد یئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبر... پانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و... دو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل... فرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخ... ممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و اله...","num_words":975,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.083,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":240348.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Tara Platt»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۱ دسامبر ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).","num_words":19,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.163,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":641563.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان ادبیاتی‌نین اؤنملی قولو اولان، آذربایجان شفاهی خالق ادبیاتی مضمونجا درین، شکیل‌جه چوخ یؤنلو و دورلو شاخه‌لیدیر. کئچمیشین، آینینرم، توتمیزم، آنتروپومورفیک- دؤورلریندن چوخلو ایز ساخلایان بو ادبیات، نه زامان یارانیبسا‌دا، هله‌ده فعّال، چالیشقاندیر. خالقیمیزین بو گونکو یاشاییشیندا چئشیدلی مراسم-لرده: معشیت مراسملرینده، اولوم- اؤلوم، توی- یاس دب‌لرینده، موسم مراسم‌لرینده، طبیعت‌له باغلی اینانج‌لاریندا… یاشایان آغیز ادبیاتی اساطیرله باغلی، گؤی جسم‌لریله ایلیشگه-لی، طبیعت ده اولان داغ، قایا، سو، حیوان، بیتکی، داش… کیمی عناصرله باغلی چوخ دیرلی موضوع‌لاری اؤزونده توپلاییب، کیفیّت- نئجه‌لیک‌لرین آرتیق قوروموشدور. کمیّت‌د‌نده چوخلو شاخه-لری قیدالاندیران دیل ادبیاتی، نئچه- نئچه ادبیّات قوللارین منیمسه‌میش، خالقین یاشاییشیندا اؤنملی رول اوینامیشدیر. بئله قوللاردان، اساطیر، افسانه، داستان، موسیقی، پانتومیم، رقص، نغمه، اینانج‌لار، دئییم‌لر، دویوملار، سینامالار، سایالار، هولاوالار، آتالار سؤزو، تاپماجالار، مثل‌لر و … بؤلوملرین گؤسترمک ممکن‌دور. بو بؤلوملرین هر بیری، د‌نیز کیمی انگین، وسعتلی و د‌رین‌دیر.\nدئمک لازیم دئییل کی، ادبیات دونیاسیندا، ایلکین آغیز ادبیاتی، سونرا ایسه یازی ادبیاتی دوغولموشدو… آذربایجان شفاهی خلق ادبیاتی، یازی ادبیاتینا کئچیلمه‌میشدن اوزون پروسس کئچیرمیش، بو یولدادا دولای یوللارا، ائنیش- یوخوشلارا اوغرامیشدیر. بو ادبیات، یازیلی ادبیاتین چاغلاریندادا اؤز یاشاییشینا دوام وئرمیش، اوند ایز قویموش و اوندان‌دا تأثیرلنمیشدیر. ایکی ادبیاتین بیر- بیریندن تأثیر پروسسی، هابئله بو ادبیاتلارین نئجه دوغولوب، نئجه یاشاییش دؤورانی بوتون تورک دیللی خالقلاردا اورتاق‌دیر؛ لاکن، بو او دئمک دئییل کی مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی شرایط‌لرین، خصوصی‌لیگی یوخدور. بلکه‌ده اینانیریق کی اؤزونه مخصوص بیر یاشاییش محیط‌لری، بوتون اورتاقلیقلاردان ساوایی اؤزه‌للیک‌لره‌ده مالک‌دیر.\nآذربایجاندا ایکی اؤزمان موضوع هم آغیز ادبیاتی، همده دیل ادبیاتی ایله ایلیشگه‌لی اولاراق، خالقیمیزین ادبیات دونیاسیندا چوخ مهم رول اویناییر. بو ایکی موضوع ادبیاتیمیزین دیگر موضوع‌لاری ایله یاناشی اوزه چکیلدیکجه آرتیق ماراق دوغورا بیلر. دئمک، خالقیمیزین دیلینده دولاشان ”‌‌‌‌‌آد“‌‌‌‌‌لاریمیز بیر طرفدن آغیز ادبیاتیمیزین یازی ادبیاتیمیزا کئچمه‌ پروسسی، نئجه یازیلماسی، هابئله هانسی ”‌‌‌‌‌حرف“‌‌‌‌‌لردن استفاده ائدیلمه‌سی‌‌ایسه، او بیری طرفدن، ادبیاتیمیزین یوردوموزدا اولان مهم اؤزه‌للیک‌لریندن، دقّته لایق موضوع‌لاریندان ساییلیر.\nنظریمجه، دیل ادبیاتیمیزین بیر اورتاق قولونا اولدوقجا ده‌یر وئرمک‌له یاناشی، بو ادبیاتین اؤزه‌للیک‌لرینه آرتیق یاناشیب، تدقیق و تحقیق ائله‌مک گره‌کلی‌دیر. اونا گؤده ده، ”‌‌‌‌‌آدلار“‌‌‌‌‌ چئوره-سینده، هابئله یازیمیز باره‌سینده نئچه یارپاق یازماغی مصلحت گؤرورم.\nالف. آدلار چئوره‌سینده\nخالقیمیزین دیل- دوداغیندان آخان یئر، یورد، کند، طبیعتده اولان عناصر (داغ، بولاق، دره، داشی، بیتگی، چای و . . ) آدلاری آغیز ادبیاتیمیزین چوخ اؤنملی قایناغی‌دیر. بو آدلارین درینلیک‌لریندن قر‌ن‌لر بویو یاشایان د‌یرلی کیفیّت‌له، اوزه چیخدیقی، خالقیمیزین تاریخین، اساطیرین و کیملیگین بللندیریر. بو آدلار نئچه یؤنلو سیرالانا بیلر. مثال اوچون اساطیره باغلی اولان آدلار، سوی‌لارا، نسیل‌لره باغلی اولان آدلار، طبیعت عناصری ایله باغلی اولان آدلار، یادا پسوندلرده اورتاق اولان آدلار، آرنیمیزیم، توتم‌پرستلیک دؤورلرله باغلی اولان آدلار و…..\nدانیشیق دیلینده یاشایان آدلار اساس مسأله‌لرد‌ن اولاراق، بو آدلارین نئچه واریانتلی اولماغینی، اولا بیلسین کی هرد‌نده یانلیشجاسینا دئییلدیگینی یاددان چیخارمامالی‌ییق. ایرقنه چایی خالق دیلینده ایلغینا، ایلقنه کیمی‌ده دئییلر. لاکن بئله سؤزلرین هر دئییمی یازیلیب، عالیم‌لر طرفیندن توتوشدورولوب و هانسی‌سینین دوغرو سؤز اولماسی لازیم گؤرونور. بو سؤزلرین ”‌‌‌‌‌سؤز آچیمی“‌‌‌‌‌ن آچانلار، دیلیمیزین بوتون اؤزه‌للیکلرینه، او جومله‌دن آهنگ قانونونا، سسلی- سسیز، قالین- اینجه حرف‌لریمیزی… بیلرکن واژه‌نین کؤکونو تانیتدیرماقدان اساس نظر وئریرلر. آدلاریمیز چئوره‌سینده دانیشماق، اولسون کی نئچه- نئچه یازیچی آراشدیریجی‌نین نئچه عنوانلی کتابی اولا بیلر. آنجاق، هله‌لیک اؤرنک اولاراق خالقیمیزین دیلینده یاشایان بیر ”‌‌‌‌‌آد“‌‌‌‌‌ی نظرده توتماقلا، آدلاریمیزین آرتیق قورونوب، دیرلنمه‌سینی دیله‌ییرم.\n۱- دیلیمیزین سس قورولوشونا گؤره ”‌‌‌‌‌مار“‌‌‌‌‌ ایله ”‌‌‌‌‌مر“‌‌‌‌‌ سؤزلری عینی سؤزلردیر. بو سؤز چوخلو آدلاریمیزدا ایشله‌نیلمیشدیر. اوندان ساوایی، واژه‌نین عینی شکیلده ایشلنمه‌سی‌ده فارس دیلینده گؤزه چارپیر. ”‌‌‌‌‌مار“‌‌‌‌‌ین فارس دیلینده اولان معنالاریندان بیری ایلان دئمک‌دیر؛ لاکن بیزیم دیلده اولان ”‌‌‌‌‌مار“‌‌‌‌‌ سؤزونون آنلامی ”‌‌‌‌‌کبیر“‌‌‌‌‌، ”‌‌‌‌‌اصل“‌‌‌‌‌ سؤزلری‌دیر. مرنده‌ده ائشیتدیگیم، ”‌‌‌‌‌مار“‌‌‌‌‌، هامار اولمایان یئرلرین اصل آرخی دئمک‌دیر. بئله بیر یئرلرده سویون زمی‌نین هر یئرینه چاتماسی اوچون، یئرین یوخارسیندا اصل آرخ وورولور. اوست‌لردن گلن سو ایلکین بو آرخا دولوب سونرا او آرخادان آیری و کیچیک آرخالارلا زمی‌نین مختلف یئرلرینه آخا بیلر. مار یا خود اصل آرخ نه تهر‌ وورولورسا، او بیری آرخلار اونا عمود اولوب، هره‌سی اصل آرخ‌‌دان مناسب پای گؤتورور.\n”‌‌‌‌‌‌‌مار“‌‌‌‌‌ سؤزو شناخت حریت زن ایرانی کتابیندا گلمیشدیر. ”‌‌‌‌‌راگاش“‌‌‌‌‌ دولت- شهری ”‌‌‌‌‌نین‌مار“‌‌‌‌‌ الهه‌سینین حمایه‌سینده‌ایدی. اولسون کی ”‌‌‌‌‌نین‌مار“‌‌‌‌‌ ”‌‌‌‌‌کبیر الهه آنا“‌‌‌‌‌ دئمک‌دیر. ”‌‌‌‌‌مار“‌‌‌‌‌ آنا و نین ایسه الهه معناسیندادیر). ص ۱۱۳.\nمار سؤزو چوخلو کتابلاردا یازیلان آدلار سیراسیندادا گؤزه د‌ییر. اؤرنک اوچون آشاغیداکی کتابلارا اشاره اولونور:\n– تورانیان، نوشته نادر بیات: نام قدیم سمرقند ”‌‌‌‌‌مرکند“‌‌‌‌‌ بوده است (ص ۷۷). یکی از درهم‌های فرهاد دوم دارای عبارت گیان ”‌‌‌‌‌مرو“‌‌‌‌‌ است (ص ۹۹).\n– تاریخ ترکهای آسیای میانه- نوشته بار تولد- ترجمه غفار حسینی: مرکیت‌ها هم مانند نایمن‌ها، پیش از آن تحت تاثیر تبلیغات مسیحیان قرار گرفته بودند.\nبو فاکت‌لارین سایین آرتیرماق اولار. لاکن، اؤلکه‌میزده اولان مار سؤزو ایله باغلی آدلارینا‌دا توخونماق گره‌کلی‌د‌یر.\n• مارالان محلّه‌سی، تبریزین گونئی محلّه‌لریندن\n• ماراغا شهر آدی\n• مرکیت کلیبره یاخین کند آدی\n• دیاله چایی‌نین آرخارقاسیندا یئرلشن تامار منطقه‌سی\n• مره‌ت یا خود مرند شهر آدی\n• گونئی ماحالیندا دیزه‌مرجان کند آدی\n• سرئیین یئر- یورد آدلاریندان هامار، گنجه ماهاری یئر آدلاری\n• ”‌‌‌‌‌قارا داغ“‌‌‌‌‌ین اؤنملی ماحالی دیزمار ماحالی\n• آرازا تؤکولن شاهمار چای آدی\n• آراز قیراغیندا خومارلی کند آدی\n• یامچی‌نین جنوبوندا مرگید کند آدی\n• دیزمار ماحالیندا کومار کند آدی\nبو آدلارا، مارال، مارالباشی آدلاریندا آرتیرماق اولار.\nاؤلکه‌میزین ایکینجی اؤزه‌ل موضوعلاریندان کی، شفاهی خلق ادبیاتی چرچیوه‌سینده یئر‌لشه بیلر، خالقیمیزین دانیشدیغی سؤزلرین یازییا کئچیریلمه‌سیدیر. دیلیمیزین، دوققوز سسلی حرف کیمی خصوصیت‌لری بیر طرفدن، س، ص، ث کیمی حرف‌لرین بیر سسله دئییلیب، یازیلماسی مسأله‌لری او بیری طرفدن، آغیز ادبیاتیمیزین، یازیلی ادبیاتی اوزره یاشاییش پروسه‌سینی مهم مسأله‌یه چئویریر. منجه، بئله موضوع‌لار، آیری ترک دیللی‌لره اؤنملی اولماسادا، آنجاق بیزیم اؤلکه‌ده دقّته لایق مسأله‌لردندیر. بیلدیگیمیز کیمی، بیزیم دیلده اولان او- او، اؤ، او و ایـ، ایـ سسلی حرف‌لر، فارس دیلینده یالنیز ایکی سس‌له، یعنی او و ای سسی‌ایله ایشه آپاریلیر. اونا گؤره‌ده اوسته‌کی سس‌لری اولدوغو کیمی یازماماق، یازیلاریمیزی یانلیش معنالارا چکیب آپاراجاق-دیر. مثل اؤن (قاباق)، اون (فریاد)، اون (اون عدد)، اون (فارسجا آرد) حرکه‌سیز یازیلارکن یالنیز بیر معنا وئره بیله‌جکدیر و یا خود، ایل (سال) و ایلدیریم (آذرخش) کیمی سؤزلرده ”‌‌‌‌‌یـ“‌‌‌‌‌ سسی فرقلی اولاراق، فرقلی‌ده یازیلمالیدیر. بونلاردان ساوایی ”‌‌‌‌‌فتحه، ضمه، کسره“‌‌‌‌‌ نین، دیلیمیزده اولمامازلیغی اونلارین یازیلماسینی لازیم گؤرمور. لاکین ”‌‌‌‌‌و“‌‌‌‌‌ حرکه‌سی، ال (دست) کیمی یازیلارکن، داها ایشه آپاریلماییب، ”‌‌‌‌‌اَ“‌‌‌‌‌ حرکه‌سی ایسه، ال (دست) سؤز کیمی حرکه-سیز یازیلماغی طلب ائدیب، ”‌‌‌‌‌اِ“‌‌‌‌‌ حرکه‌سی‌ده ”‌‌‌‌‌ئـ“‌‌‌‌‌ حرکه‌سیندن ائل (ایل) کیمی استفاده ائدیب، یازیمیزا اؤزه‌للیک وئریر.\nدئدیکلریمیزدن بئله چیخیر کی، هر بیر حرفی نئچه شکیلده یوخ بلکه بیر شکیلده یازماقلا بیرلیکده، ط، ذ، ث،… کیمی اؤزگه دیللره مخصوص اولان حرف‌لری‌ده یازیلاریمیزدا ایشه توتمامالییق. اؤرنک اولاراق، ارباتان سؤزو اربطان و یا آزر سؤزو آذر یازیلاندا مختلف و هردنده متضاد معنالارلا توشلاشیریق. بونلاردان ساوایی، سؤزلرده اولان سس، آوالاردا، یازیلاریمیزدا گؤزله-نیلمه‌لیدیر. پای‌آن و یا خود بای‌آن سؤزو ”‌‌‌‌‌پایان“‌‌‌‌‌ کیمی یازیلاندا، سؤز فارسجادا اولان تمام معناسینی وئریر. حالبوکی، پای آن، ”‌‌‌‌‌پای“‌‌‌‌‌ یا خود ”‌‌‌‌‌بای“‌‌‌‌‌ین یئری، مکانی دئمک‌دیر. و یا کوزه (کو+زه) سؤزو کوزه کیمی یازیلاندا سو قابی معناسیندا اولور، حالبوکی کو سؤزو اساطیرله باغلی آنلاملارلا باغلیدیر…","num_words":1644,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":213847.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"میللی ساوونما باخانلیغی قایناقلاری، هفته‌لیک مطبوعات بیلگیلندیرمه ییغینجاغی سونراسیندا ژورنالیستلرین سواللارینی جاوابلادی\n13.06.2024 ~ 09.07.2024\n2152573\nآمریکا بیرلشمیش دؤولتلریندن تورکیه‌یه اف-۱۶ ساواش اوچاغی تداروکونه باغلی آنلاشمالارین ایمضالاندیغی، آیرینتیلار اوزرینده‌کی ایشلرین داوام ائتدیریلدیگی بیلدیریلدی.\nمیللی ساوونما باخانلیغی قایناقلاری، هفته‌لیک مطبوعات بیلگیلندیرمه ییغینجاغی سونراسیندا ژورنالیستلرین سواللارینی جاوابلادی.\nآمریکادان اف-۱۶ تداروکونده سون وضعیته باغلی سواللاری جاوابلاندیران قایناقلار،\n\"آنلاشمالار ایمضالانمیشدیر، آیرینتیلاری اوزرینده‌کی ایشلر قارشیلیقلی هیئتلر آراسیندا گؤروشمه‌لر واسطه‌سی ایله داوام ائتدیریلمکده‌دیر. آیرینتیلار اوزرینده وئریله‌جک قرارلار سونراسیندا اورتایا چیخاجاق آیرینتیلار سون مرحله‌ده توپلوملا پایلاشیلاجاق\" بیلگیسینی وئردی.\nباخانلیق قایناقلاری، بؤلوجو ترور هؤرگوتو پ‌کاکا\/پ‌ی‌د\/ی‌پ‌گ\/س‌دگ‌نین سوریه‌نین قوزئیینده تشکیل ائتمه‌یی پلانلادیغی و ائرته‌له‌دیگینی بیلدیردیگی سؤزده یئرلی سئچیملره باغلی سوالی دا جاوابلادی.\nآچیقلامادا،\n\"داها اؤنجه سایین جمهورباشقانیمیز (رجب طیب اردوغان) و سایین میللی ساوونما باخانیمیز (یاشار گولر) بو سئچیملرین ائدیلمه‌مه‌سی نقطه‌سینده لازیم‌ اولان اویاریلاری ائتمیشدی. بو سؤزده سئچیملرین ائرته‌‌لنمه‌دن چوخ تامامیله لغو ائدیلمه‌سی لازیم اولدوغو قونوسوندا اویارمیشدیق. ترور هؤرگوتو طرفیندن ائدیلمک ایسته‌نه‌ن بو سؤزده سئچیملر بیرلشمیش میللتلر گوونلیک شوراسینین ۲۲۵۴ ساییلی قرارینا، سوریه‌نین تورپاق بوتونلوگونه ضددیر. ائرته\" دئییلدی.\nاتیکتلر: #یاشار گولر , #رجب طیب اردوغان , #سئچیم , #سوریه , #بؤلوجو ترور هؤرگوتو پ‌کاکا , #اف-۱۶ , #آمریکا , #تورکیه\nایلگیلی‌لی خبرلر\nتورکیه‌دن ایسرائیللی باخانین حؤرمتسیزلیگینه تپکی\n22.07.2024\nایسرائیل خاریجی ایشلر باخانی کاتس، سوسیال مئدیا حسابیندا، جمهورباشقانی رجب طیب اردوغانی هدف آلان بؤهتان و تحقیر احتیوا ائد‌ن بیر پایلاشیم ائتمیشدی\nاردوغاندان بولقاریستان خالقینا مئساژ\n22.07.2024\n\"تورکیه چتین زامانلاردا دوستلارییلا دایانیشما ایچینده اولماغا داوام ائد‌جک\"\nتورکست ۶ آ دوغوداکی گئچیجی اوربیتینه چاتدی\n20.07.2024\nاولاشدیرما و آلت‌یاپی باخانی عبدالقادیر اورال‌اوغلو تورکیه‌نین ایلک یئرلی و میللی خبرلشمه ماهواره‌سی تورکست ۶ آ-نین ۵۰ درجه دوغوداکی گئچیجی اوربیتینه چاتدیغینی بیلدیردی\nاردوغان: قیبریسدا گؤروشملره و قالیجی باریش و حله نایل اولماغا حاضیریق\n20.07.2024\nتورکیه جمهور باشقانی، قوزئی قیبریس تورک جمهوریتی‌نین گوجلو و حؤرمتلی بیر دؤلته چئوریلمه‌سینه وئردیکلری دسته‌یین قالیجی اولدوغونو بیلدیردی\n2152573\nتورکیه‌یه اف-۱۶ ساواش اوچاغی ساتیش سؤزلشمه‌سی ایمضالاندی\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/434a\/cc49\/30b1\/62c3ddb71c972.jpg?time=1721631766\n\/turki\/twrkhyh\/2024\/06\/13\/twrkhyhyh-f-16-swsh-wchgy-stysh-sw-zlshmhsy-ymdlndy-2152573\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":710,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.031,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":74455.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هاروکی موراکامی* 1949-جو ایلده ژانویه آیینین 12سینده کییوتو شهرینده دونیایا گلمیشدیر. آتاسی بوت‌پرست کئشیش، آناسی ایسه ادبیات معلمی اولان هاروکی هله گنج یاشلاریندان‌ بَری ادبیاتا مئیل گؤسترمیشدیر. اوشاقلیق دؤنه‌مینی اؤز اثرلرینده تئز-تئز عکس ائتدیرن یازیچی بیر چوخ مصاحبه‌لرینده اوشاقلیقدا آتا-آناسیندان اؤیره‌ندییی گئرچکلرین اونون اوچون وازکئچیلمز اولدوغونو آچیقلامیشدیر. گنج هاروکی گنجلییی‌نین بؤیوک بیر بؤلومونو کوبئ [kobe] شهرینده کئچیرمیشدیر. توکییونون واسئدا بیلیم‌یوردونون ادبیات فاکولته‌سینی بیتیرمیش یازیچی بیلیم‌یوردو ایللرینده اوسلوبیاتین [سبک‌تانیمانین] دَه‌رین سیرّلرینی اؤیرنمیش، چئشیدلی دوغما و خارجی اثرلردن رنگارنگ تصورات‌لار آلمیشدیر. یازیچی گنج یاشلاریندان‌ کیتاب‌لارا، اؤزللیکله ده باتی [غرب] ادبیاتینا خصوصی مئیل گؤسترمیشدیر.\nبیر چوخ اثرلرینده بو ماراغی دقت مرکزینه چئویرمیش یازیچی، اؤیرنچی اولارکن ترومان کاپوتئ [Truman Kapote]، کورت وونئقوت [Kurt Vonequt]، فرانس کافکا [Frans Kafka]، کئنزابورو اوئ [Kenzaburo Oe]، یاسوناری کاواباتا [Yasunari Kavabata] کیمی داهی‌لرین اثرلرینه داها چوخ علاقه گوستر��یشدیر. طالعین یول‌لاریندا نجات اومیدی ایله یاشایان موراکامی اثرلری‌نین قهرمان‌لاری سانکی داییمی آختاریشدا‌دیرلار. ایلک باخیش‌دان مختلف کیتاب‌لارداکی قهرمان‌لاری سانکی هر هانسیسا عینیت، اورتاق مقصد آختاریشی بیرلشدیریرمیش کیمی تصورات یارا‌دیرلار. فلسفه-پیسکولوژی ژانرینین بانی‌لرین‌دن ساییلان هاروکی موراکامی 20-جی عصر ادبیاتیندا اؤزونو دوغرولتماغی تام آنلامیندا باجارمیشدیر. هاروکی موراکامی دونیانین باشاباشیندا بیر چوخ اوغورلارا ایمضا آتا‌راق چاغداش ادبیاتا حاضیردا دا اؤز پای‌لارینی وئرمکده‌دیر. ایلک اؤدولونو قونزو ژورنالیندان آلمیش یازیچی سونرا‌دان دونیا مقیاسیندا بیر چوخ اؤدوللر قازانیبدیر.\nایلک اثری اولان «پینبول-1973» 1985-جی ایلده ایشیق اوزو گؤرموش و موراکامی‌نین ویزیت کارتی اولا‌راق معاصر ادبیات چئوره‌سینده یازیچی‌نین آدینی تاریخه یازمیشدیر. موراکامی‌نین ائلئمئنتار [ابتدایی] اشیاء و حادثه‌لردن دَه‌رین فلسفی معنا چیخارماسی اونون دونیادا مشهور اولماسینین سبب‌لرین‌دن بیریدیر. ماراق‌لی‌دیر، یازیچی «پینبول-1973» اثرینی 29 یاشیندا ایکن بئیسبول مسابقه‌سینی ایزله‌یَرکن یازماغا قرار وئریب. کیچیک حجم‌لی اثرلرین‌دن ساییلان «تونی تاکیتانی» اثرینی ایسه یازیچی حیات یولداشی ایله هاوایی آدا‌لارینی گزرکن بیر دو‌لارا آلدیغی، اوستونده بؤیوک «تونی» یازی‌سی اولان سئویم‌لی کؤینه‌یی و ایکینجی دونیا ساواشی دؤنه‌مینده یاشامیش موسیقی‌چی شیزابورو تاکیتانی‌نین حیات یولوندان ایلهاملانا‌راق عرصه‌یه گتیرمیش‌دیر. ایلک باخیش‌دان اویغونسوزلوق تشکیل ائدن ایکی مفهوم، دیگر طرف‌دن ایسه عرصه‌یه گلمیش گؤزل اثر.\nهاروکی موراکامی‌نین بیر چوخ اثرلرینده سوررئالیست ایده‌لرین حؤکم سوردویو آیدین گؤرونور. بیر چوخ مصاحبه‌لرینده یازیچی بیلدیریر، حتی بعضاً اثرلری‌نین اییمسر [خوش‌بین] و یا کوسکون [بدبین] سونلوق‌لا بیتمیش اولماسینا قرار وئره بیلمیر. یازیچی‌نین فیکرینه گؤره هر کس ایسته‌دییی، گؤردویو فورم‌دا رئال‌لیغی اونون اثرلرینده تاپمیش اولا بیلر. موراکامی قئید ائدیر، بیر چوخ حال‌لاردا یازماغا باشلایارکن، اثرین مؤوضوسونو بئله اوّلجه‌دن قرارلاشدیرمیر و یا بیر مؤوضودا یازارکن قلمی اونو تاماماً باشقا جهته یؤنلدیر.\nیازیچی‌نین «نوروئژ مئشه‌سی» اثرینده، موراکامی‌نین حیات یولو، خصوصیله ده اؤیرنچی‌لیک دؤنمی غیابی اولا‌راق تصویر اولونور. بو دؤنمده یازیچی‌نین کئچیردیگی حس‌لر، یاشادیغی حاقسیزلیق‌لار، جمعیتین أیری-أکسیک‌لیک‌لری آچیق-آیدین گؤستریلیر. تصادفی دئییل، موراکامی‌یه أن بؤیوک شؤهرتی ده ائله محض بو اثر گتیرمیشدیر. بوندان باشقا موراکامی‌نین گؤزل موسیقی و آشپازلیق بیلیجی‌سی اولماسینی دا خصوصی قئید ائتمک مقصده اویغون اولاردی. بئله اثرلرینده اونون خصوصی یئمک رئسئپت‌لری [دستورالعمل-لری] قهرمان‌لارین دیلین‌دن بیر چوخ حال‌لاردا تقدیم اولونور. بو دا اؤز نؤوبه‌سینده موراکامی‌نین اوزون مدت جاز-بار [Jazz-Bar] صاحبی اولا‌راق خانیمی ایله بیرلیکده کئچیردییی دؤنمین نتیجه‌سی کیمی اؤزونو بروزه وئریر.\nموراکامی‌نین اثرلرینی اوخویارکن اوخوجو، معاصر و کلاسیک موسیقی، تاریخ، فلسفه، جوغرافیا، معاصر اینجه‌صنعت نؤو‌لری و دیگر ساحه‌لرده بیلیک‌لرینی، دونیاگ��روشونو گئنیشلندیرمیش اولور. «کافکا ساحلده» اثرینده موراکامی‌نین بؤیوک موسیقی وورغونو اولماسی آیدین گؤرونور. عمومیتله قئید ائتمک اولار، یازیچی‌نین اکثریت تشکیل ائدن اثرلرینده، خصوصیله ده «کَسه‌ین» تریلوژیسینه [اوچ بؤلوملو رومان] داخیل اولان اثرلری‌نین قهرمان‌لاری موسیقی و کیتاب عاشیقی‌دیرلر. بو دا اؤز نؤوبه‌سینده یازیچنین قهرمان‌لارینا وئردیگی بعضی شخصی خصوصیت‌لرین‌دن خبر وئریر. «اثرلریمده هر کس ایسته‌دیگینی تاپا بیلر» دئیه یازیچی چوخ واخت اوخوجولارینا مراجعت ائدیر. اونون اثرلری‌نین معنا درین‌لیگینه قرق اولدوقجا بونون حقیقتن ده بئله اولدوغو آیدین بللی اولور. یازیچی بیر چوخ حال‌لاردا ایکینجی دونیا محاربه‌سی‌نین ماهر بیلیجی‌سی کیمی ده تانینیر و بونو دا اؤز اثرلرینده مهارت‌له قئید ائتمه‌یی باجاریر.\nحاضیردا هاروکی موراکامی آمریکاین بیر چوخ اعتبارلی بیلیم‌یورد‌لاریندا نطق‌لرله چیخیش ائدیر و دونیا اوخوجولارینا اؤز تؤهفه‌لرینی وئرمکده داوام ائدیر. موراکامی‌نین اثرلری دونیانین 30-دان چوخ دیلینه ترجومه اولونوب. دونیا مقیاسیندا میلیون‌لارلا اوخوجونون قلبینه یول سالمیش، داخیلی عالمی ایله داییم باریشیقدا اولان یازیچی هئچ واخت شؤهرت آرزوسوندا اولمادیغینی هر زامان‌بی لدیرمیشدیر. حتی مصاحبه‌لری‌نین بیرینده، موخبیرین «ان بؤیوک باشارینیز نه‌دیر؟» سوالینا قیسا اولا‌راق «منیم سئویملی پیشیگیم، وفالی قادینیم و گؤزل اثرلر یاراتماق یئته‌نه‌ییم وار» دئیه جاواب وئرمیش‌دیر.\nآچیقلاما:\nهاروکی موراکامی [Haruki Murakami] چاغداش ژاپون یازیچی‌سی و ترجومه‌چی‌سی\n40 بازدید\nکدخبر: 1738\nتاریخ: خرداد 12, 1403\nمطالب مرتبط\n1 آچین پنجره لری؛ نوروز گلیر، یاز گلیر! 4 ماه پیش\n2 «قودونو گؤزلرکن» 4 ماه پیش\n3 فلسفه چهارشنبه‌های آخر زمستان در فرهنگ آذربایجان 4 ماه پیش\n4 آشیق محمدحسین دهقان 5 ماه پیش\n5 اورمیه-گؤلمان یولو گئنیشلندیریله‌جک 5 ماه پیش\nنظراتی که حاوی حرف های رکیک و افترا باشد به هیچ عنوان پذیرفته نمیشوند\nحتما با کیبورد فارسی اقدام به ارسال دیدگاه کنید فینگلیش به هیچ هنوان پذیرفته نمیشوند\nادب و احترام را در برخورد با دیگران رعایت فرمایید.\nنظرات\nدیدگاهتان را بنویسید! لغو پاسخ\nنشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *\nذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.\nجدیدترین اخبار\nزباله گردی؛حاصل فقر یا ولنگاری مدیریتی؟\nسیل ناتــوانی\nبرای یک زندگی معمولی!\nاخبار پربازدید\nآیا شغل نگهبانی-حراست سخت و زیان آور است؟\n1340 بازدید\nگذری بر اسامی محلات قدیمی و اصیل اورمیه\n347 بازدید\nتقویم دوازده حیوانی ترکی\n246 بازدید\nآشیق محمدحسین دهقان\n231 بازدید\nپایگاه خبری آنایول\nشاهراه اطلاع رسانی\nپایگاه خبری آنایول شاهراه اطلاع رسانی صاحب امتیاز و مدیرمسئول: طاهره زینالی 🏠 آدرس:ارومیه،خ‌مدنی۲،جنب بانک سینا،ساختمان ۱۲۴،طبقه ۴ واحد۲۲ 📞تماس: ۰۴۴- ۳۲۲۶۰۲۷\nدسترسی سریع\nصفحه اصلی\nاجتماعی\nدو هفته نامه «آوای آزاد»\nیادداشت\nگفتگو\nشبکه های اجتماعی\nدر شبکه های اجتماعی ما را دنبال کنید...\nصاحب امتیاز و مدیرمسئول: طاهره زینالی آدرس:ارومیه،خ‌مدنی۲،جنب بانک سینا،ساختمان ۱۲۴،طبقه ۴ واحد۲۲ تماس: 04432260276 سامانه جامع رسانه‌های کشور","num_words":1515,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":216902.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سیپلا (اینگیلیسجه: Cipla) سهامی عام و یا خالقا آچیق شیرکتدیر. بۇ شیرکت فارماکولوژی و درمان ساحه‌سینده فعالیّت گؤستریر. شیرکت Khwaja Abdul Hamied طرفیندن قۇرولموش‌دور. چالیشان ایشچی‌لرینین سایی‌سی ۲۲٬۰۳۶ نفر اوْلوب.\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ Annual Report 2013-14. Cipla (22 August 2014). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2015-01-22. یوْخلانیلیب17 September 2014.\n^ Business Responsibility Report 2013-14. Cipla (15 July 2014). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2015-03-17. یوْخلانیلیب17 September 2014.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Cipla»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۰ دسامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده سیپلا گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو شیرکت‌لر ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\nصلاحیت کونترولو\nInternational\nISNI\nVIAF\nNational\nGermany\nUnited States\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سیپلا&oldid=1451251»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nشیرکتلر قارالامالاری\nشیرکت‌لر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nISNI شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nVIAF شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nGND شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nLCCN شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۸ فوریه ۲۰۲۱، ‏۰۵:۱۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":347,"character_repetition_ratio":0.067,"word_repetition_ratio":0.036,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":81172.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکی گون قاباغ بیر امیسان کی حبیب موعلیم اونلارین کندینده اولموش، مندن حبیب موعللیمین سوردو و اونونلا علاقه باغلاماغ اوچون شرایط یارانماسینی مندن خواهیش ائتدی. و او گؤزل اینسان دان چوخ چوخ دادلی دوزلو و شیرین صؤحبت لر ائیله دی. اولدوقجا فخر ائتدیم کی اینسانلارین اوره یینده یئر آچماغ و یئر توتماغ نه قدر گؤزل ایمیش. آشک اولسون خالقیمیزین بئله سی موعللیم لرینه.\nانصار قره داغلی گفت:\nیکشنبه ۲۰ بهمن ۱۳۹۲ در ۲۱:۱۹\nباخیشینیز گؤستریر اوره یی گؤزه ل انسانسینیز ، شعرلرینیزده اوره یه هوپان و گؤزه لدیر، اللرینیزه ساغلیق .","num_words":118,"character_repetition_ratio":0.004,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":413541.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قوجا کاسکوش حریص‌لیکله هنده‌ورینی دینله‌ییردی. اونون سؤنوک گؤزلری چوخدان بری یاخشیجا سئچمیرسه ده، قولاقلاری آمما هله ده ایتی ایدی. ان خفیف، ان اینجه بیر سس ده اونون آلنینین آردیندا یئرله‌شیب ایشاران، آمما داها چئوره‌سینه اینجه‌لیب، دیققت یئتیره بیلمه‌ین بئینینه هوپوردو. آاها. ‌. ‌. ‌، بو «سیت-کوم-تو-ها »دی؛ باغیرتیلا ایت‌لری قارغییاراق، اونلاری دؤیه – دؤیه بویوندوروغلاییب سوروتمه‌یه قوشماغا چالیشیردی. «سیت-کوم-تو-ها » اونون قیز نوه‌��ی اولورسا دا او قدر باشی ایشه قاریشمیشدیر کی، قار اوزرینده اومسوق، کؤمک‌سیز یالقیزجا اوتورموش اوزگون باباسینین قایغی‌سینی چکه بیلمیردی. دوشرگه ییغشدیریب کؤچمه‌لی‌دی. اونلاری اوزون – اوزادی یول‌لار گؤزله‌ییردی. گونلرین گؤده‌لیگی لنگیمه‌یه رخصت وئرمیردی. اونلاری حیات سسله‌ییردی. ‌اؤلوم دئییل، یاشاماق حؤکمو چاغیریردی طایفانی. آمما کاسکوش، آرتیق، اؤلومه یاناشماقدایدی. ‌\nقوجا کیشی اؤز دوشونجه‌لریندن بیردن- بیره اوشندی. اؤلگون ال‌لری قاباغا اوزانیب یانینا ییغیلمیش اوفاجیق اودون توپاسینین اوزرینده اسه-اسه گزیشدی. اودون‌لارین اورادا اولماسیندان بیر داها آرخایینلاشاندان سونرا الینی شاققیلداقلی کورکونون قولتوغلاریندا گیزله‌دیب، یئنی‌دن دینله‌مه‌یه دوشدو. یاری دونموش گؤنون سرت خیشیلیتیسی اونا آندیردی کی ائل به‌یئ‌نین مارال گؤنوندن تیکیلمیش کوماسی ییغیشدیریلیب سوروتمه‌لره چاتیلمادادیر. ائل‌به‌یی اونون اؤز اوغولویدو. بویلو- بوخونلو، ار- ایگید، طایفانین ان قوچاق اووچوسویدو او. قادین‌لار دوشرگه‌نین یئر- ییغیشیغی‌لا چالیشدیغی حالدا ائل به یی‌نین سسی اوجالدی. او قادین‌لاری آغیر ترپنمه‌لرینه گؤره قیناییردی. قوجا کاسکوش قولاق‌لارینی شکله‌دی. بو دؤنه بلکه ده اونا بو سسین سون ائشیده‌جه‌یی اولاجاقمیش. «گئی هو»نین آوادانلیغی ییغیشیلیب، «توسکین »نین کی ده، یئدینجی‌نین، سگگیزینجی‌نین، دوققوزونجونون کی دا، دالی قالان تکجه شامان اولا بیلردی. اودور، اونلاردا ایشین اوستونده‌دیلر. او شامانین،‌دیر-‌دیرریگینی سوروتمه‌یه یوکلئیه – یوکلئیه، دئیینمه‌سینی ائشیدیردی. بیر اوشاق آغلادی، بیر قادین ایسه اونو اوووندورماغا حزین بیر نغمه‌یه باشلادی. «آخ ائی، طفیل کو- تی»، قوجا دوشوندو، «زئی – زئی دی، چلیمسیز بیر اوشاق‌دیر. گئجی – تئزی اؤله‌جک او؛ توندرانین دونموش توررپاغینین اوستونده اود یاندیراجاقلار؛ اونو قویلاماق اوچون بیر چولا قازاجاقلار؛ قوردلاردان قورونسون دئیه، اونون بام – بالاجا گؤده‌سینی داشلارلا اؤرتوب باسدیراجاغلار. یاخشی، نه اولسون یانی؟ بیر نئچه ایل یاخشی یا پیس، آج، یوخسا توخ قارینلا یاشاماق، سوندا اؤلوب قورتارماق! اؤلومون گؤزلری همیشه یولدادیر. اونون قارینی دایمن آج‌دیر، هامی دان داها دویمازدیر او. ‌»\nنه خبردی ؟!. ‌. ‌. ‌، آاه. ‌. ‌. ‌، کیشی‌لر سوروتمه‌یه چاتیلان یوک‌لری کندیرله‌ییب، قاییش‌لاری برکیدیردیلر. کاسکوش باشقا سس‌لری، داها بوندان بئله ائشیده بیلمه‌یه‌جه‌یئ سس‌لری دینله‌ییردی. گؤندن ائشیلمیش قیرمانج‌لارین ویییلتیسی، سوروتمه‌لری چکمه‌یه چاغیریلان ایت‌لرین میریلتیسی ،. ‌. ‌.\n«ایت‌لرین زینگیلتی‌سینه باخ !» قوجا دوشوندو: «گؤر نئجه زور ایشه، یول‌لارا قارشی‌نیفرت دویدورورلار. ‌. ‌. ‌»، ائل آدام‌لاری یولا دوشوب گئتدیلر. سوروتمه‌لر بیر- بیرینین آردینجا، آستا – آستا اوزاقلاشیب سسیزلیگه باتدیلار. اون‌لار اونون حیاتیندا دیشاری چیخیردیلار. آرتیق او عؤمورونون سون ساعاتلارینین آجی‌سینی یالقیزجاسینا دادمالی‌دی. یوخ!. ‌. ‌. ‌، قار کیمین‌سه‌نین آیاقلارینین آلتیندا خیرچ – خیرچ خیرچیلدادی. بیریسی گلیردی , گلدی یانیندا دایاندی. الینی ائهمالجا اونون باشینا قؤیدو. نه یاخشی اولاردی اوغلو بو ایشی گؤره‌یدی. باشقا قوجالاری خاطیرلادی؛ اوغلانلاری ویداعلاشمادان اونلاری بوراخیب گئتمیشدیلر. اونون ذئهنی کئچمیش‌لره کؤچمه‌ده ایدی، آمما، اوغلونون سسی اونو گئریه قایتاردی:\nـ «یاخشیسان می؟» – اوغلان سوروشدو.\nـ «یاخشی‌یام. ‌» – قوجا جاواب وئردی\n– «باخ، بونلار اودون‌دی ییغیلیب یانیوا» اوغلان سؤزونه داوام ائتدی : «اود دا یاخشیجا آلیشیب یانیر؛ بو گون سحردن هاوا بوزاریب؛ سویوق‌دی؛ گؤرونور یاغاجاق، دئیه سن ده قارلاییر. آه، ایندی، لاپ ایندیجه بئله باشلار. ‌»\nـ «هه، باشلاییر ائله بیل. ‌»\n– «ائل آداملاری مقصده تلسیرلر، اونلارین یوک‌لری آغیر، یئمک‌لری آزدیر. آجیندان قارینلاری دال‌لارینا یاپیشیب. یول اوزون، مقصد ایسه اوزاق‌دیر‌؛ تلسمک لازیم‌دیر. من اؤزوم ده گئتمه‌لییم. هر شئی یاخشی‌دیرمی ؟»\n– «یاخشی‌دیر. من ایندی ایلین سون گون‌لرینده آغاجلاردان آسیلیب قالان یارپاق کیمی‌یم. ایلک کولک اسدیکده من یئره دوشه‌جه‌یم. ایندی منیم سسیم قاری قادینلارین سسینه بنزه‌ییر. منیم گؤزلریم آرتیق گئده‌جک یولومو منه گؤسترمیر. آیاغلاریم آغیرلاشیب‌؛ آنجاق، من یورغونام . ‌. ‌. هه، یاخشی‌دیر. هر شئی یاخشی‌دی. ‌»\nاو تسلیم‌نیشانه‌سی اولاراق باشین کؤکسونه ساللاییب، آیاق آلتیندا تاپدانان قارین اینیلتی‌سی کسیله‌نه قدر گؤزله‌دی. او اوغلونون آرتیق اون یئتر ساحه‌دن دیشارا چیخماسینی دویدوغدا، هؤوولجه‌سینه الی اودونلارا اوزاندی. آخی آغیزینی آچیب اونو گودن اؤلومله اونون آراسیندا یالنیز بو اودون توپاجیغی دایانمیشدی؛ اونون حیاتینین سرحددینی، آنجاق، بو بیر نئچه تیکه اودون معیینلشدیریردی. اود، اودونلاری بیرجه – بیرجه یئیه‌جک، اونونلا یاناشی اؤلوم ده آددیم – آددیم اونا یاخینلاشاجاق‌؛ اودونون سون پارچاسینین یانیب توکنمه‌سیله برابر شاختا یورویه‌جک‌؛ ایلک اوول آیاقلار دیز چؤکه‌جک، سونرا ال‌لر تسلیم اولاجاق. کئیلشمه آستا-آستا گؤده‌نین ائشیگیندن ایچریسینه ایشلئیه‌جک، اونون باشی قاباغا ساللانیب دیزینه دوشه‌جک. نهایت توختایاجاق او، دینجه‌له‌جک‌؛ ساپ – ساده، قولایجاسینا. ‌. ‌. ‌، هامی اؤلمه‌لی‌دیر آنجاق‌؛ اؤلوم حق‌دیر !\nاو گیلئیلنمیردی اصلن. حیاتین یولو بئله ایدی. ‌دوزو او ایدی. او تورپاقلا دوغولموشدو. تورپاقلا بیرگه یاشامیشدی؛ حیات قانونلارینا تانیش ایدی. گؤده‌یه، موجودا حاکم اولان قانون بئله‌یدی. طبیعت گؤده‌یه قارشی سایغیلی دئییل‌؛ او «فرد» آدلانان موشخص بیر شخص یاخود مشخص بیر شئیئ وئجینه آلماییر، طبیعت یالنیز نووع‌لرله، سوی‌لارلا ماراقلانیر. بو اینام قوجا کاسکوشون قابا ذهنینین دوشونه بیلدیگی ان درین، ان مجرد معناایدی‌؛ یقینه چئوریلمیش، بئینینه اوتورموش بیر معنا. او بو معنانین تمثیلینی عؤمورو بویو گؤروب‌سینامیشدی. ایلک باهاردا آغاجلار شیره‌لنیر، سؤیودون تومورجوقلاری چیرتلاییب پؤهره‌لنیر‌؛ سونرا، سون باهاردا طراوتلی، کؤورک، یام – یاشیل یارپاق‌لار قورویوب قاخا دؤنور, تؤکولور. بو قیساجیق حیکایه ده حیاتین بوتون تاریخی سؤیله‌نیر. طبیعت بیر وظیفه «فرد»ین عهده‌سینه قویور، «فرد» بو تکلیفی یئرینه یئتیرسه ده اؤله‌جک، یئتیرمه‌سه‌ده، فرق ائله میر. طبیعت اونو وئجینه آلماییر. چوخلاری بو وظیفه‌یه بویون اه‌ییب، آمما بورادا «مطیع»‌دن دئییل، تکجه «اطاعت»دن سؤز گئدیر، کی یاشاییب، یاشایاجاق دا. کاس��وشون طایفاسی چوخ قدیم‌دیر. او گنجیلیگینده قوجامان ارلر گؤرموشدور؛ اونلارین آغیزیندان اونلاردان قاباقکی ارلردن ده ائشیدیب اؤرینمیشدی. بو بیر حقیقت ایدی کی طایفا یاشاییب‌؛ بو دا دوزدور کی طایفا عضولرینین «اطاعت»ی اوزریندن طایفا داواملاشیب قالیب‌؛ یول آلیب گئدیب یادیرقانمیش گئچمیش‌لرینه‌؛ خاطیرلانماز، سانا گلمز دوشرگه‌لرینه. بونونلا بئله، اونلارین هئچ بیریسی سانا سالینمیر. اونلارین هاممسی تیکه – پارا، اؤترگی حادثه‌لرایدیلر، یای گونونده گلیب کئچن بولودلار کیمی. اونون اؤزو ده بیر پارچا‌دیر، اوتوب کئچمه‌لی‌دیر. طبیعت اونا اؤنم وئرمز. طبیعت یاشایشا بیر تکلیف معین ائدیب‌؛ بیر قایدا دا قویوب اونا. حیاتین تکلیفی ابدیلیک، زاوالسیزلیق‌دیر؛ اوندا حؤکم سورن قایدا ایسه اؤلوم‌دیر. باکیره بیر قیزا باخیلاندا، گؤزل گؤیچک بیر یارانمیش‌دیر؛ دولو دؤش‌لریله، ساغلام، دولغون گؤده‌سیله. یئریشینده سکیب سوزمه، باخیشیندا یانار چیراق اولورسا دا، تکلیفی اوندان اوول بلله‌نیب‌دیر. گون کئچدیکجه اونون گؤزلرینده کی چیراق داها دا ایشیقلاشیر، اونون سکیب سوزمه‌لری گونه بیر اوتگونلشیر. اوتانقاج گنج کیشی‌لری اوز جسارتیله دجل‌لیگه دوغرو اوغرادیر. او داها گؤزللشنده، داها گؤز اوخشایان چاغیندا بیر دلیقانلی اووچو تاپیلیر، آرتیق دؤزه بیلمه‌دن یاپیشیر اونون قولوندان آپاریر کوماسینا، بیشمیش بیشیره اونا، ائو- ائشینه یئتیشه اونون، آنا اولا اونون اوشاقلارینا. ائو- ائشیه صاحاب چیخیر‌؛ اوشاق دا دوغور، آمما اوشاقلارین دوغولوشویلا برابر گؤزللیک ده اونون اوزوندن چکیلیر؛ گون کئچدیکجه قول- قانادی ساللانیر‌؛ قیچلاری دالینجا سورونور‌؛ گؤزلری اؤلگون‌لشیر، آلاجالانیر. یالنیز کئچیک اوشاقلار یانار اوجاغین ایشیغیندا قاری قادینلارین اپریمیش یاناقلاریندا شنلیک ایزینی سئچه بیلرلر! آرتیق اونون تکلیفی یئرینه یئتیریلیب. یالنیز قیساجیق یبر زامان، یونگولجه بیر قیتلیق، یوخسا، ایلکین اوزاق بیرکؤچمه کفایتدیر کی او دا قاردا – شاختا دا، یالنیزجاسینا باشینا بوراخیلا، بیر بالاجا اودون توپاسیلا برابر‌؛ اونون اؤزونون بوراخیلدیغی کیمی. قایدا – قرار بئله‌دیر. ‌\nکاسکوش دیققتله بیر تیکه اودون اوجاغا قویدو. یئنی‌دن درین دوشونجه‌لره دالدی. هر یئره هر بیر شئیه باخیرسا اولدوغو کیمی اؤز یئریندهدیر. شاختانین باشلانماسیلا میغ میغا‌لار محو اولور. ‌‌سینجاب‌لار ایسه اؤلومه ساری سوروشور. دووشان قارییب قوجالاندا کوته‌لیر، آغیرلاشیر. ایتی‌لیکدن دوشدوکده داها اؤز حریف‌لرینین قاباغیندا دیزه چؤکور. او زورابالیغدا قاشقا میمون۱قارتلاشاندا یاوالاشیر، کورلاشیر؛ قارا قاباق،سیمسیریقلی اولور، سوندا دا بیر سورو هوروشکن هاسکی‌نین گودازینا گئدیر. او نه تهر اوز آتاسینی بیر قیش گونونده «کلوندایک»ین یوخاری‌لاریندا بوشلاییب گئتدیگینی خاطیرلادی. ‌میسیونرین، مکالمه کیتابی و داوا-درمان جعبه‌سیله گلدیییندن قاباق کی قیشدایدی او. میسیونرین جعبه‌سینین آنارکن کاسکوشون آغزینین سویو دؤنه-دؤنه آخمیشدی، آمما ایندی اونون آغیزی حتا ایسلانمیردی دای. میسیونرین دینجلدیجی درمانلاری یاخشی اولموشدوسا، اونون اؤزو گئتدیکجه بیر انگله چئوریلمیشدیر. چونکو او دوشرگه‌یه ذره‌جه ات گتیرمه‌دیگی حالدا، یئمک واختی آج گؤزلوجهسینه خوره‌یه داراشیرمیش. بو ایسه اووچولارین اینجییب دونقولدانماسینا سبب اولورموش. آخیردا میسیونر «مایو»نین یاخینلاریندا آغ جئیه‌رین سویوغا وئرمیش، ستلجم‌دن اؤلموشدو. ‌سونرا کؤپکلر اونون قبیرین ائشیب، داشلارین داغیتمیشدیلار، اونون سوموکلرینین اوستونده بیر-بیرلریله بوغوشموشدولار. ‌\nکاسکوش باشقا بیر اودون اوجاغا قویوب، کئچمیشین لاپ درینلیگینه جومدو. بؤیوک قیتلیق دورانینی خاطیرلادی‌؛ او زامان کی قوجا کیشی‌لر آج قارینلاریلا اوجاغین دیبینده دوموشوب، قدیم – قدیم عنعنه‌لردن, توتغون، یایغین اووسانالاردان سؤیله‌ییرمیشدیلر. او زامان کی «یؤکون» چایینین اوچ قیش دالبادال کؤکریب داشان سویو دونموشدو. اوچ یای گلیب سوووشموشدو، یاییلان سویون دونو آچیلمامیشدی. ‌همان قیتلیقدا او آناسینی ایتیرمیشدی. یایدا قیزیل بالیغین گلمه‌سیندن خبر اولمامیشدی. ائل گؤزون تیکمیشدی قیشدا «کاریبو»نون گلمه‌سینه‌؛ قیش گلمیشدی، آمما کاریبودان دا خبر چیخمامیشدی. بئله بیر حال هئچ بیر زامان گؤرونمه‌میشدی، حتی قوجالارین حیاتی بویونجا دا. یئددینجی ایل گلیب چاتمیشدی یئنه ده کاریبو گلمه‌میشدی. ‌آرادان گئدن دوشانلارین یئری دولمامیشدی. ایت‌لر بیر دری بیر سوموک اولموشدولار. اوزون سورن او قارا دوره ده کؤرپه‌لر، اوشاقلار اینیلدئیه – اینیلدئیه اؤلوموشدولر؛ اونلارا برابر قادینلار دا، قوجالار دا قیریلمیشدیلار. طایفانین اوندا بیر آدامی ‌دیری قالیب،یازدا یئنی‌دن قاییدیب گلن گونشی بیر داها گؤره بیلمه میشدی. ‌. ‌. ‌، هه، قیتلیق بئله اولموشدو. ‌\nکاسکوش بوللوق، نعمتلی گونلر، آرخایینلیق چاغلاردا گؤرموشدو. جیلیخا اتی الدن سالیب،ائیلنمه‌یه، قوردلاماغا بوشلادیقلارینی‌؛ ایت‌لرین چوخ یئمکدن موتاللاشدیغینی، کاهیللاشدیغینی‌؛ اووو گؤروب اؤلدورمه‌دن باشینا بوراخدیقلارینی دا گؤرموشدو او. قادین‌لارین دوغومجول، تؤره‌دیجی اولدوقلاری ایللر ده، کوما‌لارین داخمالارین اوغلان – قیز اوشاغیندان قایناشدیغی واختلار دا اولموشدو اونون حیاتیندا. طایفا ارلرینین قارینلارینی یوغونلادیب هارینلاشمالاری، اسکی عیناد – عداوت‌لری یئنی‌دن آییلدیب بسله‌مه‌لری، گؤنئی سرحددین آشیب «پئللی»لره باسقین ائتمه‌لری‌؛ باتی خطتین اوتوب «تانانا»‌لارین بلکه ده سؤنموش اوجاق‌لارینین باشینا چاتمالاری و. ‌. ‌. ‌، بئله – بئله گونلری ده گؤروب‌سینامیشدی کاسکوش.\nاوشاغلیق چاغلاریندا، بوللوق ایل‌لرینین بیر گونونده، قوردلارین بیر مارالی بوداییب پارچالادیغی حادیثه اونون ذهنینده جانلاندی. کاسکوش بو صحنه‌نی یولداشی «زینگ-ها» ایله برابر، قاردا اوزاندیقلاری حالدا تاماشا ائله‌میشدی. زینگ‌ها سونرالار طایفا اووچولارینین ان جلدی، ان آلیجیسی اولموشدو. سوندا دا او «یوکون» چاییندا بورولقانا دوشوب بوغولموشدور‌؛ بیر آیدان سونرا اونون دونموش جنازه‌سینی، زویوشوب چایین قیراغینا یاخینلاشدیغیندا، تاپمیشدیلار. آمما مارالین ماجراسینا گلدیکده، او گون کاسکوش زینگ‌هایلا بیرلیکده‌، گزیب ایلنمه مقصدیله،آتالارینا قوشولوب اوولاغا گئتمیشدیلر. چای باسارین اوزرینده بیر مارالین یئنیجه قویولموش آیاق ایزلرینه، اونونلا برابر بیر نئچه قوردون لپیرلرینه توش گلمیشدیلر. لپیرچیلیکده چوخ چئویک اولان زینگ‌ها دئمیشدی: «بو بیر قوجا مارال ایمیش‌؛ سوروایله آیاغلاشا بیلمه‌دن گئری‌یه قالیبدیر . قوردلار دا اونو سورودن آییریب تکله‌ییبلر. ‌گؤرونور کی داها اونو بوشلایان دئییل‌لر.‌» ائله بیل کی دوغرودان دا او دئین کیمی ایمیش. قوردلار گئجه گؤندوز بیر آن دینجلمه‌دن دیشلرینی قیجیرا – قیجیرا،میریلداشاراق مارالی پوسوب ایزله‌میشدیلر. سون لحظه‌یه قدر اونو بوراخمامیشدیلار. کاسکوش ایلا زینگ ها دا بو ییرتیجیلیغی گؤرمه‌یه نئجه ده تلسیرمیشدیلر‌؛ چوخ گؤرمه‌لی منظره اولاجاغمیش ائله بیل او سون لحظه!\nاونلار ائحتیراصلا حادیثه‌نی ایزله‌میشدیلر. حتا او، کاسکوش، کوت گؤروشونه، ایزچیلیکده آز تجروبه‌سینه رغمن آمانسیزجاسینا لپیرلرین آردین توتوب قاباغا یؤرویورموش. اونلار قیزغین ایزله‌ییش بویو، هر آددیم آتدیقدا تازاجا یازیلمیش دهشتلی فاجعه‌نین سطیرلرین اوخویوردیلار. ایندی ایسه گلیب مارالین دایانیب دوردوغو یئره چاتمیشدیلار. هر دؤرد یاندان اوچ سایتال کیشی‌نین بویوندا اولان بیر ساحه ده قار آیاقلانیب یاپیخدیریلمیشدیر. ساحه‌نین اورتاسیندا، بیر اووون هاچالانمیش ‌دیرناغلارینین درین ناخیشلاری گؤرونوردو. اونون اطرافینداکی بوتون یئرلری قوردلارین لپیری گؤتورموشدو. گؤرونودو کی قوردلاردان بیر نئچه‌سی، او بیری‌لرینین هردن بیر یورویوب اووو دیدیشدیردیگی حالدا، قار اوسته یایخانیب دینجه‌لیرمیشلر. ‌اونلارین گؤده‌سینین ایزی قارین اوستونده ائله آچیق-آیدین ناخیشلانیب قالمیشدیر کی سانکی لاپ ایندیجه قویولموشدو. ‌قوردلاردان بیری قودوزلانمیش مارالین دلیجه‌سینه یوروشونا معروض قالمیش، اونون شیللاغینین گودازینا گئتمیشدی. بیر نئچه سومویون دیققتله یوخلانماسی حادیثه‌نین نئجه‌لیینی آیدینلاشدیریردی.\nایکینجی مقامدا اونلار چکمه‌لرینین قارا باتیب چیخماسینی بیر داها دایاندیرمیشدیلار. سانارسان بورادا سایتال مارال اومسونجاسینا اؤلوم –‌دیریم دؤیوشونه گیریشمیشدیر. بورادا اونون آرخاسی ایکی دؤنه یئره گلمیشدی‌؛ آمما یئنی‌دن قاخمیشدی. او اؤز تکلیفین یئرینه یئتیردیگی حالدا،سانکی حیات اونا نسبت قایغیلی اولمامیشدی. زینگ ها دئمیشدی «مارالین بیر یول ییخیلیب، سونرا قالخیب قاچا بیلمه‌سی گؤرونمه‌میشدی. آمما گؤرونور کی اولوبدو بو ایش. بونو شامانا دئسن، اوولجه بوتون ایزلری یوخلایاجاق، سونرا حتمن بئله ایشین اولماسیندان مات قالاجاقدی.» داها سونرا اونلار مارالین بیر یارغانا‌دیرماندیریلماسی، اورادا بیر آغاجا ایلیشیب آسلاندیغی یئره گئدیب چاتمیشدیلار. ‌حریفلر او حالدا مارالین آردیندا دایانیب اونون قاوریلیب آرخاسی اوسته اونلارین قاباغینا دوشوب،قاردا ایکی درین چولا چیخارماسینی گؤزله‌میشدیلر. ‌آرتیق اووون الده اولماسی بللی‌دی، قوردلار اونا توخونمادان باشینا بوراخمیشدیلار اونو. بوندان سونرا دا ایکی قیساجیق ‌دیرهنیب دایانما، بیر بیرینه یاخین یئرلرده اولوب سووشموشدو. ایندی ایسه جیغیرا قیزیلی ایزلر قویولموشودور. گئت – گئده سایتال اووون لپیرلری پوزغونلاشیر، بیر بیرینه یاخینلاشیردی. سوندا اونلار چکیشمه‌نین سسینی ائشیتدیلر. بو سس قوپاراقلاما باغیریشماسینا بنزه‌میردی، بو سس تله‌سیک، قیساجیق، کسیک-کسیک هارین میریلتی‌لار ایدی، آغیزلا – اتین یاخینلیغی، دئشیلن – بودون حیکایه‌سی ایدی. صحنه‌یه یاخینلاشماغا زینگ‌ها قارین اوستونده ایمکلئیه‌رک کوله‌یی کس��ب ایرلی‌لییردی. ‌اونلا یاناشی کاسکوش، طایفانین گلجک ائل به‌یئ‌سی، دیزی- دیزی سورونوردو. اونلارین گؤزلری بیر بالاجا صنوبرین آلت بوداقلارینین آرالاریندان صحنه‌یه دیکیلمیشدی‌؛ گؤردوکلری ایسه ایشین قورتاراجاغیدی آرتیق. ‌\nبو تصویر گنجیلیگین باشقا تاثراتی کیمی هنوز دا کاسکوشون ذهنینده اؤتگون ایدی‌؛ سون صحنه هله ده، اوزون ایللرین آردیندان، اونون دومانلانمیش گؤزلریینن اونونده اوول اولدوغو کیمی آپ-آیدین گؤرونوردو. ‌سونراکی ایل‌لرین بویوندا دا، کاسکوش طایفانین ائل به‌یئ‌سی، آغ ساققال‌لار ییغیناغینین باشچسی اولاندا‌؛ بویوک ایشلر گؤردویو اوچون آدی ـ سانی پئللی‌لرین آغیزیندا دولاناندا‌؛ هئچ وعده آغیزینا گتیرمه‌دییی، او غریبه آغ سوی‌لو کیشی ایله دؤش – دؤشه دؤیوشوب پیچاغلاشدیغی، و اونو اؤلدورویو گونده ده، بو سارسیدیجی تصویر اونلا بیرگه یاشامیشدی. ‌\nکاسکوش اوزون زامان، اوجاغین سؤنمه‌سینه و شاختانین سوموک‌لرینه ایشله‌ییب سانجماسینا قدر گنجیلیک گونلرینی دوشونوردو. ایکی تیکه اودون اوجاغا قویوب اودو یئنی‌دن آلیشدیریب،اودونلارین قالمیشی‌نین حسابیلا نه قدر حیاتا آسیلیب قالا بیله‌جه‌یی زامانی تخمین ائتدی. آخ، تکی «‌سیت-کوم-تو- ها» باباسینی یادینا سالیب، بیر بؤیوک قوجاق اودون ییغسایدی، او بیر نئچه ساعات آرتیقراق یاشایا بیلردی! بو آسان بیر ایشی ایمیش، آنجاق او همیشه سایماماز بیر اوشاق اولموشدو، زینگ‌ها‌نین اوغلونون اوغلو،«بیور»ون گؤزو اونو توتدوغو گوندن او دده-باباسینین حؤرمتین ساخلامامیشدی. اولسون دا، نه اولموشدو کی؟ اونون اؤزو جاوانلیغیندا عینی ایشی گؤرمه‌میشدی‌می؟ او بیر آن سکوتو دینله‌دی. بلکه ده اوغلونون اوره‌گی ریققتلندی، ایتلری یانینا سالیب قاییدیب گلدی، قوجا آتاسینی دا قوهوم- طایفا ایلا برابر اتلی- جانلی، یاغلی کاریبولارین بول اولدوغو یئرلره گؤتوردو.\nقولاق یاتیرتماقدان بئزیکدی، دینجلمز بئینی یبر آن سوسوب دایاندی. نه سس- سمیر، نه بیر هنیرتی‌دن خبر یوخویدو. آغیر سکوت ایچره ائشیدیلن تکجه سس اونون نفس آلیب وئرمه‌سی‌دی‌؛ یالقیزلیقدا، کیمسه‌سیزلیکده. آخ، قولاق آس !. ‌. ‌. ‌نه سسی ایدی او ؟! جانینا اوشوتمه دوشدو. اوزون سورن اولاما سکوتو‌ سیندیردی. ‌تانینمیش بو سس لاپ یاخیندان گلیردی. اونون آلاجالانمیش گؤزلرینین اؤنونده مارالین بودانما صحنه‌سی بیر داها قورولدو. قوجامان ائرکک مارال پارچالانمیش بؤیرویله،قانا بولانمیش ساغریسیلا، دئشیک- دئشیک اولموش بویون- بوغازیلا، شاخه‌لنمیش ایری بوینوزلاریلا بو لحظه ده چابالاییب قورتارماقدایدی. او جاناوارلارین پاریلدایان بوزومتول گؤرکمینی، ایشاران گؤزلرینی، آغاران دیشلرینی ده گؤردو. داغیلماز حالقانین دارالیب،سیخلاشدیغینی، قاری آیاغلانمیش ساحه‌نین اورتاسیندا توتغون بیر توپا یا چئوریلدیگینی ده گؤردو او\nجاناوارین سویوق بورنو کاسکوشون چنه‌سینه توخوندوقدا اونون فیکرینی کئچمیشدن داشیندیریب اولدوغو حالا قایتاردی. در حال الی اوجاغا ساری اوزانیب یانان بیر اودون پارچاسی چکیب چیخارتدی. حئیوانین انساندان ذاتی چکینمه حیسی اوزره، جاناوار هله‌لیک گئری چکیلیب، سورکلی اولادیقدا باشقالارینین ائحتیراصلی جاوابلاریلا قارشیلاشاراق، نئچه قودورغان، آغیزینین سویو آخان جاناوارین اورتاسیندا حالقالاندیلار. قوجا حا��قانین دارالماسینی حیس ائله‌دی. الینده کی اودلو کسووو دلیجه‌سینه ترپتدی، اونون پیسیکمه‌سی چیمخیرماغا چئوریلدیینه رغمن، آج گؤزلو و آزغین جاناوارلار یئرلریندن ترپشمه‌دیلر. ایندی ایسه قوردلاردان بیریسی کوکسون قاباغا وئریب سوروشه‌رک، ساغریسین‌ آردینجا چکدی. ایکینجی‌سی، اوچونجوسو ده بو ایشی گؤردو، هئچ بیریسی دالا قاییدان دئییلدی. «او نه‌دن اوترو بئله‌جه آسیلیبدیر حیاتا ؟» قوجا سون سوروغوسونو سوروب، الینده کی یانان کسووو توللادی. ‌کسوو قارا دوشدوکده جیزیلداییب سؤندو. ‌گرگین‌لیگین،چارپیشمانین شیددتلی اولدوغونا رغمن، قورولان حالقا قیریلمادی. بیر داها قوجامان ائرکک مارالین سون لحظه‌لرینده کی گؤرکمی کاسکوشون گؤزونون اونونده جانلاندی. بئزیکمیش بیرحالدا باشینی کؤکسونه بوراخدی. بوندان بئله‌نین نه اولدوغونون داها نه اهمییتی وار؟ حیاتین قانونودور. بئله دئییل‌می؟","num_words":4136,"character_repetition_ratio":0.022,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":178930.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"زرد (ایمپیراتور) (اینگیلیسی‌جه: Yellow Emperor) بیر ایمپیراتور ایدی. ۲۶۹۸–۲۵۹۸ میلادان قاباق (mythical) ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب.\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ Sima Qian, Records of the Grand Historian (Shiji 史記, ت. 100 BC), Chapter 1, \"Wudi benji\" 五帝本紀 (\"Annals of the Five Emperors\"); on Chinese Text Project (retrieved on 2016-10-08).\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=زرد_(ایمپیراتور)&oldid=632162»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nشاهلار\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۰۷:۱۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":164,"character_repetition_ratio":0.009,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.238,"stopwords_ratio":0.012,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.979,"perplexity_score":52520.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قیزیم و من (اینگیلیسجه: Two Women, تورکیه تورکجه‌سی: Kızım ve Ben, فارسجا: دو زن) فرانسه‌ده ایتالیا دیلینده دۇزلمیش دراماتیک فیلم.","num_words":26,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.269,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.981,"perplexity_score":253216.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قبریستانلیقدا ازدحامدیر. اؤلونو مزارا تاپشیرماغا ییغیشیبلار. اؤله‌نین کیم اولدوغونو بیلمیرم، آنجاق اینسانلارین آخینیندان بللی‌دیر، اؤلن تانینمیش آدام‌دیر. آرادا دوست-تانیشلاریمی گؤرورم. یاخینلاشیب، سالاملاشیرام. سایمازیانا مندن اؤتوشورلر. گول چلنگلری مزارلیقدا اولان سکی‌نین اؤن یئرینده گؤز اوخشاییر. «نه گؤزل چلنگلردیر…»\nقادینلارین احاطه‌سینده، آروادیمی و باجیلاریمی گؤرورم. «اونلارین بورادا نه ایشی؟» یاد قادینلارین احاطه‌سینده اولدوقلاری اوچون اونلارا یاخینلاشمیرام. بوتون جاماعات آیاق اوسته دیر. ایکی-اوچ، اوچ-دؤرد صحبتله‌شیرلر. «یقین اؤلن ایمکانلی و وارلی آدام اولوب، هله گؤر گول چلنگلرینه نقدر پول وئریلیب…».\nنئچه جاوان سکی‌نین اوستوندن آشاغی-یوخاری حرکت ائدیرلر. سکی‌نین اورتاسینا دانیشیق ماساسی و ماسانین اوستونه قرنفیل بوکئتی و میکروفون قویورلار. سس آرتیران جهازلاری دا دانیشیق ماساسیندان ایکی آددیم کناردا، ساغ و سول طرفده یئرلشدیریرلر. «یوخ!.. اؤلن هر کیمسه، تانینمیش و قابلیتلی اینسان اولوب! من نییه بو آدامی تانیمامیشام. من نئجه بورا گلمیشم؟ اؤله‌نین کیم اولدوغونو بیلمیرمسه، منیم بورادا نه ایشیم؟»\nاطرافا بویلانیرام. آرا-بیر گلنلر ده وار. «اودور با منیم دوستوم…» دوستلاریم چوخ اولوب، آنجاق منه صادیق قالان و آرخا دوران بیریسی، او اولوب. اجتماعی یئرلره و ادبی ییغینجاقلارا بیر یئرده گئتمیشیک. توی-نیشان و یاس مراسیملرینده بیر یئرده اولموشوق. «بس ایندی مندن خبرسیز نییه بورادادیر… اوندان سوروشوم. یقین اؤله‌نین کیم اولدوغونو منه دئیر…» اونا یاخینلاشیرام. ائله‌بیل منی گؤرمور. اورتاق دوستلاریمیزلا مباحثه‌ده‌دیر. کئچیب آرخادان چیینلرینه توخونورام. اللریمین تماسینی دویمور. قولوندان یاپیشیرام. بارماقلاریم هاوانی ایچینه آلیر. «بو نئجه اولان ایشدیر…» وار گوجومله چیغیریرام: «بو منم!.. نییه منی سایمیرسان؟ هر یئره بیر یئرده گئتمیشیک، منه نییه خبر ائله‌مه‌میسن؟!.» سانکی سسیمی ائشیتمیر. منه طرف هئچ گؤز اوجو ایله ده باخمیر. دوستلارلا شیرین صحبت ائدیر. اونونلا صحبت ائدنلرده منی سایمیرلار. «دلی اولماغیما آز قالیب.»\nکناردان ازدحامین اورتاسینا، سکی ایله اوز به اوز اوتوراجاقلار گتیریرلر. اوجا بوی، اورتا یاشلی بیر کیشی آرالیقی بوشالتماغا سسله‌ییر:\n– خانیملار و جنابلار… لطفن آرانی بوشالدین. اجازه وئرین اوشاقلار ایشلرینی راحات گؤرسونلر.\nدقتله اوتوراجاقلاری سیرایا دوزورلر. هارداسا ایکی یوز، بلکه ده اوچ یوزه یاخین اوتوراجاق، ایکی سیرا و هر سیرا دا آلتی اوتوراجاق قویورلار. امللی-باشلی آچیق هاوادا زال یارانیر. اورتا یاشلی یئنی دن جاماعاتا مراجعت ائدیر:\n– خانیملار و جنابلار… بویورون اوتوراجاقلاردا ایلشین…\nاینسانلار اوتوراجاقلارا یاخینلاشیب و یئرلرینی توتورلار. گلنلرین سایی اوتوراجاقلاردان قات-قات آرتیق اولدوغوندان کناردا آیاق اوسته دورماق مجبوریتینده اولورلار. منی سایان یوخدور. ائله‌بیل هئچ بورادا یوخام. اؤزوندن کوسن اینسانا تای بیر چینار آغاجی‌نین گؤوده‌سینه سؤیکه‌نیب، کناردان مراسیمی ایزله‌مه‌یه باشلاییرام.\nهمن او اورتا یاشلی کیشی، تریبون آرخاسینا کئچیب، میکروفون دالیندان مراجعت ائدیر:\n– خانیملار و جنابلار… بو آندان تدبیری آچیق اعلان ائدیرم. حؤرمتلی رسّامیمیز جناب «ب»دان خواهیش ائدیرم، پورترئتی گتیریب، زالا قویسون.\nجناب «ب» جاماعاتی یارا-یارا پیلله‌لردن سکی‌یه قالخیر و اللرینی باغرینا باساراق جاماعاتا باش اَییر. ایکی جاوان اوغلان، اوستو قیرمیزی مخمر پارچاسی ایلا اؤرتولموش پورترئتین ایکی طرفیندن توتاراق اونون آرخاسینجا سکی‌یه قالخیب و پورترئتی تریبون ماساسی‌نین اؤنونه، اینسانلار اوتوران سمته، گول چلنگلری‌نین اورتاسینا قویورلار. اورتا یاشلی میکروفون آرخاسیندان:\n– دوستلار… زحمت چکیب گلدیینیز اوچون، هامینیزا تشکر ائدیرم. خواهیش ائدیرم، آلقیش و ال چالماقدان امتناع ائتمکله اولدوغوموز یئرین حؤرمتینی ساخلایاق و تدبیریمیزین گئدیشاتینا شرایط یاراداق. بورادان هامینیزدان تشکر ائدیب و پورترئتین اؤرتویونون گؤتورولمه‌سینی ایستردیم.\nیئنی-یئتمه بیر اوغلان، اؤنجه‌دن اؤیردیلمیش بیر اوصوللا، زالا باش اَیه‌رک و متانتله اؤرتویو پورترئتین اوزریندن گؤتوروب، سکی‌دن ائنیب، جاماعاتین ایچینده گؤزدن ایتیر. آلقیش صداسی اطرافا یاییلیر. اورتایاشلی تریبون آرخاسیندان:\n– خواهیش ائدیرم، اولدوغوموز یئرین هارا اولدوغونو اونوتمایین….\n«… آهوو… بو منیم شکیلیم‌دیر… گؤر نه گؤزل ایشله‌نیب! بلکه مندن خبرسیز منه یوبلئی توتوبلار. منی سورپرایز ائتمک ایسته‌ییرلرمیش… آنجاق بس بورادا نییه؟ شهرده زال یوخ ایدی؟!.»\n– دوستلار… بو گون بورادا اولانلارلا برابر بوتون اؤلکه یاس ایچینده‌دیر. من بو مجلیس ده اولانلار طرفیندن بوتون اؤلکه‌یه باش ساغلیغی وئره‌رک، مرحومون عائله‌سینه تسلیت دئییرم.\n«… آی داد… ائله‌بیل اؤلن من ایمیشم. من اؤلموشمسه، بس نه اوچون بورادایام. ایندی گرگ من کفنده، قبیر ایچینده اولاردیم…»\nتریبون آرخاسیندا اولان، اطرافا گؤز گزدیررک:\n– دوستلار… بو ضایعه هامیمیزی کدرلندیریب، عمومیتله مدنی حیاتیمیزی غم و کدره سوروکله‌ییب، اونو ایتیردیکده بیر اینسان یوخ، کیملیک، دوشونجه و معارفچیلییمیزی ایتیرمیشیک. بلکه نئچه ایلده یاشاسایدی، اونون اثرلری و یازیلاری، جاوان یازار و ادیبلره یول گؤسترجیسی اولاردی، اونوتمایاق کی بو گونوموزه قدر اونون یارارلی اثرلری، ادبیات و معارفیمزده ایللرله گوندمده اولان اثرلر سیراسیندا یئر توتاجاق. دوستلار… اجازه‌نیزله مرحومون یاخین دوستو، عؤمور بویو اونون اثرلری‌نین ایلک اوخوجوسو و مرحومون ادبی اثرلرینی یاراتماغا امکان یارادان جناب فلانکسی تریبون آرخاسینا دعوت ائدیرم. تریبون آرخاسینا گلنلردن خواهیش ائدیرم واختین آزلیغینی نظره آلاراق قیسا و ییغجام شکیلده اورک سؤزلرینی پایلاشسینلار. بویورون…\nازدحامدا سکوت یاراندی. بوتون اورادا اولانلارین باخیشی سکی‌یه دیکیلدی. قالین بوغلو بیریسی کناردان سکی‌یه طرف آدیملاییب، پلله‌لری قالخاراق، بوغونو سیغاللاییب، ایره‌لی‌له‌دی. تریبون آرخاسیندا یئر توتدوقدان سونرا میکروفونا طرف اَییلرک:\n– بوتون بورادا اولانلارا، مرحومون یاخین دوست و قوهوم-اقره‌بالارینا باش ساغلیغی وئریب، تسلیت دئییرم. بؤیوک بیر وارلیغی الدن وئردییمیز اوچون هامیمیز ماتم ایچینده‌ییک. مرحومون یاخین دوست و یولداشی اولدوغوم اوچون همیشه اونونلا فخر دویموشام. اونون روحونون قارشیسیندا باش اَیَرک، بوتون ملّتمیزه تسلیت دئییرم. اونون اثرلری آرتیق سرحدلردن کناردا، قونشو اؤلکه‌لرده یاییلیب و اوخوجو رغبتینی منیمسه‌ییب، ادبی مسابقه‌لرده اودول قازانمیشدیر. او همیشه ملّتی اوچون یاشاییب و یاراتدی. ایندی آرامیزدان کؤچسه‌ده، اثرلری همیشه بیزیمله اولوب و گنج ادبیاتچی‌لاریمیزین ماراق دایره‌سینده اولاجاق. او، اؤلمزدیر… دنیا واردیرسا، او دا اثرلری ایله یاشایاجاق… روحو شاد و یولو داواملی اولسون. –دئییب، تریبونو ترک ائتدی.\n«آهوو… بو کی، منیم یاریلاریمی پیسله‌ییب، اونون-بونون یازیلاریندان گؤتوروب، اثر آدی ایلا جاماعاتا سیرییر. –دئییردی. نئجه اولدو بیر گئجه‌ده بو قدر فیکریندن دؤندو…» سکی‌دن دوشر-دوشمز اونا یاخینلاشیرام: « اَیه سن نه آغ گؤز آدامسان؟ دونه‌نه کیمی منی تخریب ائدیردین، منیم یازیلاریمی اوغورلوق حسابلاییردین، نه اولدو، بیردن-بیره منیم یازیلاریمی مؤهورله‌ییب، اونلاری اثر آدلاندیریرسان؟» ائله‌بیل سسمی ائشیتمیر، منی گؤرمور. سایمازیانا مندن اوزاقلاشیب، کناردا توپلاشان بیر دسته‌یه طرف گئدیر.\nآرا-بیر اینسانلاردان قالخیر و تریبون آرخاسیندا، او کی وار مندن تعریفله‌ییب، خوش سؤزلر و شعرلر سؤیله‌ییرلر. حتی سازلا ماهنی اوخویاندا اولدو. سوندا ساریشین بیر خانیم تریبون آرخاسینا کئچدی. عمللی-باشلی اوز-گؤزونه یئتیشیب، تاخدیغی صنعی کیپریکلری کناردان هر کس‌ده ماراق اویادیردی. ال تلفونوندان دنیانین وفاسیزلیغی حاقدا شعرینی اوخویوب، آشاغی ائندی.\nبو زامان اؤزومده بیلمه‌دن آروادیمین یانیندا دایانمیشدیم. آروادیم اوز-گؤزونو تورشوداراق، «گورباگور!.. ایندی بیلدیم گئجه‌لر صبحه‌ کیمی کیمینله تلفوندا یازیشیردین. هله آرادا گئجه‌لرده سحره یاخین گلردین. بونلارین هامیسی بو عفریته ایله باغلی ایمیش…» دوداق‌آلتی میزیلدانیردی.\nاؤزومو ساخلایا بیلمیرم: « آی آرواد!.. والله-بالله… من بو قادینی تانیمیرام. سنین ده الینه یاخشی فورصت دوشدو. بهتان وورماغا، دلیل-ثبوت کیمی بو قادینی منیم گؤزومه سوخما!.. من نه بیلیم بو کیمدیر. بلکه‌ده او منی تانییر، آنجاق من اونو هئچ واخت-هئچ یئرده خاطیرلامیرام. انصافین اولسون نه‌قدر شر-بهتان وورسان دوزرم، آنجاق بونا یوخ!!! اینان کی من بونو تانیمیرام…»\n****\nپنجره‌دن اوتاغا آغیمسوو ایشیق دوشور. اطرافی دینشه‌دیکدن، یاتاقدا اولدوغومو آنلادیم. مطبخه گئدیب، بیر استکان سو ایچدیم. پنجره‌نی آچیب، سیگارت یاندیردیم. مطبخین پنجره‌سینده اولدوزلار سایریشیردی. دان یئری سؤکولوردو… اؤلمک ایسته‌ییردیم…\n۱۴۰۱-نجی ایل آذر آیی-کرج\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nاوچ گؤزل\nاسماعیل مددی (اولکر)\nسئوگیلیم\nسلیمان ثالث\nیئددی دره‌نین سویو\nاکبر صالحی (قاداش)\nدووار\nارشد نظری\nچاپ\nیک پاسخ\nحامیدم گفت:\nجمعه ۳۰ دی ۱۴۰۱ در ۲۲:۵۴\nیازیچی دئمز ” قبریستانلیقدا ازدحامدیر” . آخی یازیچی ژورنالیست دئیل کی ، یازیچی بیر جور یازارکی اوخوجو ازدحامی دوشونسون\nمثلا بوجور یاخشی اولاردی ؛ ایگینه آتماغا یئر یوخ اییدی ، یاسا گلنلر چیگین_چیگینه یان_یانا دورموشدولار، بیریسی اوشاغینی چیگینلرینه آلمیشدی اگر بو ایشی گورمه‌سه‌ییدی حتمن ال_ایاق آتدا قالیب تاپدالاناردی …‌.\nهله ایلک سطیرلری اوخویورام حدس وورورام کی یازار اولَن شخصین دیلین‌دن دانیشیر\n“جناب فلانکسین” یئرینه ده “ب” کیمی حرف یا بیر آد یازیلسایدی یاخشی اولاردی\n«آهوو… بو کی، منیم یاریلاریمی پیسله‌ییب،…\nبوردا “یازیلاریمی”_ن نوقطاسی دوشوب و “یاریلاریمی” یازیلیب.\nال تلفونوندان دنیانین وفاسیزلیغی حاقدا شعرینی اوخویوب\nبوردا “دونیانین” “واو”ی دوشوب و “دنیانین” یازیلیب.\nکاش او ساریشین خانیم شعر اوخویاندان سونرا قضاوتی اوخوجویا وئرردیز (بو کی او ساریشین ��انیم اولَنین گیزلین یولداشی اییدی یوخسا یوخ).\nکاش بو یوخو قبیرده اولایدی و او اولو(مُرده) یوخودان دوراندا باشی لحد داشینا دَییب اولَیدی(موفته سوژه وئریرم هاااا 😂)","num_words":2037,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":116251.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دین، هربیر توپلومون تمل ساییلا بیله­جک عنصرلریندن بیریدیر. اگر آتئییستلر، بعضی آشیری (افراطی) ایدئولوژیلر و یا مالیخولیایی دوشونجه لر منسوبلارینی سایماساق ، کیمسه بو عنصرو اؤنجه دن و هر زامان توپلومدا نئگاتیو بیر ائیلم و یا گئری قالما ندنی اولاراق حئساب ائتمیر. نئجه کی دین رولونو توپلومدا هر زامان و هر دورومدا پوزیتیو حئساب ائتمکده یانلیشدیر.\nتوپلومسال آراشدیرمالاردا دین عنصرونون (و اوندان تؤره دیلن مذهبلرین) داخیل اولماسی یئنی بیر شئی دئییل و بیر چوخ آراشدیرمالاردا بونا راست گلمک اولار. اونلو “ماکس وئبر”ین پروتستان یورومو بیر چوخوموزا ایلک یادا دوشن اؤرنکدیر.\nقوزئی آذربایجانیمیزدا، گونئیدن بیرآز فرقلی اولاراق، مذهب (بورادا شیعه) او قدر گوجلو دئییل. دین (بورادا اسلام) واردیر. کیمسه نین بونا اعتراضی دا یوخ ، توپلوم دا بوندان راحاتسیز دئییل ، حتی اونو قوروماغا نییتلی ده گؤرونور. آنجاق اونلاردا دا ، دینین ضعیفلنمه سی و مذهبین گوجلنمه سی احتمالی هر زامان یوکسکدیر. ندن؟ چونکو اونلاردان اؤنجه بو یولا آددیم باسان گونئی توپلومو ، هله ده بیر دوروم ده­یرلندیرمه سی یاپماقدان ، قازاندیغینی و ایتیردی یینی آنلاماق و دونیایا (یادا ان آزیندان آیری دوشموش قارداش توپلوملارینا) آختارماقدان عاجیزدیر ، نه یازیق کی.\nاگر بیر توپلوم دیندن (و هر نه ییندن) نه آختاردیغینی و نه ایسته دی یینی بیلمزسه ، و بو قونودا یئنی باخیشلار و یئنی دوشونجه لری آلدیرمازسا ، او زامان گلر مذهب و باشقا ایدئولوژیلر تورونا دوشر و ایللر بویو سؤمورگلنمه­یه محکوم اولار. بونلاری دوشونمک و تاشینماق زامانی بیزلرده چوخدان گلیب ده کئچیب ، آنجاق دونیانی ساده جه اؤز دار سیاسی ایدئولوژیلرینده خلاصه ائدنلرین بو قونودا نه قدر محافظه کار یاناشمالارینی اینسان گؤرونجه ، سیاستین ماکیاولیستی اوزوندن اوره یی بولانیر.\nبو سانال و دوزه­لتیلمیش اؤلکه ده (ایران) ، یئنه دوزه­لتیلمیش بیر مذهبین المینی داشیماغی سویداشلارینا فخر ساییب ، بو دورومون بیرآز اولسون ده­ییشمه­سینه ایلک تپکی گؤسترن ، و اوسته لیک میللت سؤزوده آغیزلاریندان دوشمه­ین اینسانلار وار. بو ، “میللت”له “امت”ین فرقینی بیلمه­مک دئییل­ده نه­دیر؟\n***\n“تزه­پیر ده اخلاق ریاکار بیر رول ایدی. دیللر “شاه حسین ، واه ، حسین!” قیشقیریر ، باشلار سا دقتی آیری یئره چکیر. بوردا حقیقتله یالان چارپیشیردی. حقیقت طرفدارلاری اکثریتدی. بو مقدس حزن گونونده تفکرلر ماکسیمم ایکی­لشیر ، هر شئی شیطانی­لشیردی. قتل گونو شیطان دا تزه­پیره گلیر. شیطان اؤزونه بوندان صرفه­لی یئر تاپابیلمز. اصلینده گلینلر جانلارینی امام حسین یولوندا احسان دئییر…” (رافیق تاغی – عاشورا کریمینال دورومو – آلاتوران – 2004 – نو.4)\nملا­میرهاشم آغانین عاشوراسی ، ائو تیکمه سئوداسی ، فاطمه­ی زهرانین طالعی ، میرحبیب کیمی اؤولادلار و…\nبونلار شخصی حیکایه لر دئییل ، بیزه چوخ تانیدیق گلن و نئرده­ایسه یاشادیغیمیز توپلوم داورانیشلاری و خصلت­لریدیرلر.\nترانسفئر ائدیلن مذهب ، رافیق تاغی کیمی یازیچی­لاردان خوشلانمیر. اوسته­لیک بیرآز دا میللی حیس داشی­سا…\n***\nهر شئی 2006.نجی ایلده باشلادی. صنعت قزئتینه “آوروپا و بیز” یازیسینی یایینلاماق اوچون وئرنده ، رافیق تاغی باشینا نه­لر گله­جه­یینی آز-چوخ بیلیردی (نئجه کی یازیسینین ایچینده ده اونا اشاره ائدیر).\nمن او یازینی اوخودوغومدا ، ایکی مسئله منه داها اؤنملی گلدی. بیرینجیسی یانلیش بیر تصورون دوزه­لتیلمه­سی ، بعضی لری ظن ائدیرلر کی باتی (غرب) مادیات مرکزی اولدوغو اوچون ، دوغو (شرق) دا معنویات مرکزیدیر. منجه رافیق تاغی او یازیسیندا ، آوروپا و خیریستیانلیغی اسلام ایله قارشیلاشدیردیغیندا بئله بیر ظنین یانلیش اولدوغونو اورتایا قویماق ایسته میش. آنجاق مذهبلرینین های-کویونه یئم آختارانلار “محمد”پئیغمبره توهین اولموشدور دئیه ائله اورتالیغی داغیتدیلار کی بونلاری دوشونمک اولمادی.\nایکینجیسی او یازیدا گونئی آذربایجانی اونوتمایاراق ، ایرانین فارس و مذهبی رژیمینی اولدوقجا اینجیتدی. رافیقین گونئی باره سینده دوشوندوکلری چوخ اؤنملی­دیر.\nبئله بیر دورومدا ، هم رافیق تاغی و اونون کیمیلری سوسدورماق اوچون ، همده قوزئی­دکی مذهب ترانسفئری ایله مشغول اولان مزدورلارین گوجونو سیناماق اوچون ، اوپئراسیون باشلاتیلدی…\n***\n“حضور محترم مرجع عاليقدر جهان شيعه آيت الله العظمي حاج شيخ محمد فاضل لنكراني (دام عزه)\nبا سلام اخيرا يكي از روزنامه هاي جمهوري آذربايجان به نام ” صنعت ” مقاله ي رافيق تقي روزنامه نگار مرتد آذري را در صفحات خود درج نموده است كه مورد خشم و غضب مسلمانان منطقه قرار گرفته است . (همين مقاله همراه با ترجمه خدمتتان تقديم مي گردد.) نويسنده مقاله با تحليلي مي كوشد اروپا و دين آن را كه مسيحيت است از هر لحاظ برتر خاورميانه و دين آن را كه اسلام است از هر جهت پست و بي ارزش نشان بدهد. او در قسمتي از مقاله ساحت مقدس حضرت رسول اكرم (ص) را با كلمات ناپسند و نالايق توهين كرده تمامي مقدسات اسلام را به تمسخر گرفته و در پايان مقاله اعلام كرده است كه همه اين مطالب را آگاهانه از روي عمد نوشته است و باز هم خواهد نوشت.\nضمنا همين روزنامه بارها مقدسات اسلام را مورد هجوم و تحقير قرار داده حتي در چند شماره خود كتاب منفور “آيات شيطاني” سلمان رشدي را منتشر كرده است.\nسئوال:\nوظيفه مسلمانان در قبال اين امر غيرقابل تحمل چيست؟\nمقلدين حضرتعالي از آذربايجان\nبسمه تعالي\nچنين شخصي چنانچه مسلمان زاده باشد با اعترافات مذكور مرتد است و چنانچه كافر بوده از مصاديق ساب النبي است و در هر صورت برفرض چنين اعترافاتي قتل او بر هر كسي كه دسترسي داشته باشد لازم است و مسئول روزنامه مذكور كه چنين افكار و عقائدي را با علم و توجه منتشر مي كند همين حكم را دارد. خداوند اسلام و مسلمين را از شر دشمنان حفظ فرمايد يريدون ليطفوا نورالله بافواهم والله متم نوره ولوكره الكافرون.\nمحمد فاضل لنکراني\n4\/9\/85″\n(بو اؤلوم حکمو ایرانین جمهوری اسلامی قزئتینده یایینلاندی و ایندیلرده بو حکمو وئرن شخصین رسمی سیته­سینده واردیر. باخ:\nwww.lankarani.net\/far\/new\/view.php?ntx=104033)\nمحمد موحدی کی ایراندا “فاضل لنکرانی” آدی ایله تانینیر، آیت اله خمینی نین اؤزل طلبه لریندن و خمینی دن سونرا ایران حکومتی طرفیندن آچیقلانان 7 بؤیوک مجتهد دن بیری ایدی. اونون بو حکمو امضالادیقدان 7 آی سونرا اؤلدوغونو بیلیریک. مزاری قوم شهرینده دیر.\nاو اؤلمه­دن اؤنجه شیعه مذهبینین قانونلارینی و گله­نکلرینی قوللاناراق بؤیوک بیر ثیروت ییغمیشدیر. او پوللاری قوروماق اوچون اؤز اوغلونو مجتهد اعلان ائتدی و بوتون پوللارین اداره سینی اونا تاپیشیردی. بو قونودا اونون وصیتینده بعضی اشاره­لر واردیر. او اوغلونا تاپیشیردی کی او بؤیوک پولدان ،لندن شهرینده بیر بینا تیکیلسین و…\n…میل دارم که در لندن که دروازه دنیا و خانه دوم همه کشورها است مؤسسه‌ای برای ترویج مکتب اهل بیت علیهم السلام و نشر معارف شیعه اثنی عشریه تاسیس گردد…” (بو وصیتنامه نین متنی “مرکز اسناد انقلاب اسلامی”نین سیته سینده دورور:\nhttp:\/\/www.irdc.ir\/fa\/content\/1764\/default.aspx)\n***\nرافیق تاغی سون یازیسینی 10 نوامبر 2011 ده “کولیس” سیته سینه یازدی. یازی یئنه­ده ایران باره­سینده­دیر. “ایران و گلوباللاشما قاچیلمازلیغی” باشلیغینی داشییان یازی ، اولدوقجا آغیر تنقیدلری ایرانین توپلوم و حکومتینه قارشی یؤنلتمیشدیر. بو یازیدان بعضی قیسا بؤلوملر:\n“…ایران آدلی بیر دؤولت آرتیق بشریت اوچون دؤزولمز اولموشدور…تورکلویون ماهیتینی آنلامامیش ، گؤزوموزه سوخدوقلاری فردوسی بئله اینسانلیق اوچون ایده­آل اولابیلمز…معاصر ایران ، آسانلیق­لا داغیلاسی میفدیر…اؤز میللتلرینین بئله یازیب-اوخوماق حاقینی تاپدالایان دینی اؤلکه رهبرلرینه قطعیا عاغیل صاحیبی دئمک اولماز…تئوکراتییایا اینسانلیق چوخدان یوخ دئییب…چاغداش دونیادا تئوکراتیک دؤولت عئیبه­جر و قورخونجدور و…” (بو یازینین تمامینی بو آدرسده اوخویا بیلیرسینیز:\nhttp:\/\/kulis.az\/xeber_%C4%B0ran_v%C9%99_qloballa%C5%9Fma_qa%C3%A7%C4%B1lmazl%C4%B1%C4%9F%C4%B1_2595.html)\nو بو یازی یایینلاندیقدان 9 گون سونرا ، 19 نوامبر 2011 ده ، فاضل لنکرانی نین اؤلوم فتواسی ، باکی دا اجرا اولدو. رافیق تاغی پیچاقلاندی. الینده کیتاب اولماسایدی پیچاق اونو چوخدان دوغرامیشدی ، آنجاق کیتابین دا قالخان اولماسی بیر یئره قدر ایمیش ، رافیق خسته­خانادا…\n***\nگؤرونن او کی 2006 دان 2011 ایلینه قدر ، مذهب ترانسفئری داها گوجلنمیش ، مزدور و جاهیل ساییسی آرتمیشدیر. آرتیق بیر چوخ سیته و تشکیلات بو دوغرولتودا چالیشیرلار و گئنیش ماددی دستکلرله ، قوزئی ده تهلوکه لی دالغالار یاییلیر. محرم آیی یاخینلاشیر و بو سیته­لر تهدید کیمی سؤزلره آغیرلیق وئریرلر. ان کیچیک تهدیدلری “یوروویژن” موسیقی یاریشلارینین آذربایجاندا کئچیریلمه­سینه ایذین وئرمه­یه­جکلریدیر!\nطبیعی­دیر کی بو تهلوکه­لرین قارشیسیندا ، ساده جه توپلومدا یئنی دوشونجه­لرین یاییلماسی ایمکانلارینی یاراتماق دایانا بیلر. اونلاری بیر گمی­یه توپلاییب دنیزده باتیرماق کیمی سؤزلرله مشغول اولانلار نه زامان اؤزلرینه گله­جکلر چوخ دوشونورم.\nایندیکی دوروم دوام ائدرسه ، گون گلر دئموکراسی­یه زورلانان حاکمیت ، یوغون بیر مذهبی باسقی ایله قارشیلاشار و دئموکراسی ایشلرسه (کی گئج-تئز ایشله­مک زوروندادیر) شریعت حکومتی بوتون (آز-چوخ قالان) آزادلیقلارا دا سون وئرر.\nدئموکراسی­نین بئله بیر اوزو­ده وار…\nگونای تبریزی\n3\/9\/90\nShare. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email Reddit VKontakte Telegram WhatsApp Copy Link\nPrevious Articleادبییات اوزرینه موصاحیبه\nNext Article قلبی که برای مردم می تپد هرگز نمی ایستد\nیازی ایله باغلی\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين طنطنه لی 77 ايلليک ياش يوبيلئيی مناسبتينه اؤن سؤز\nنوامبر 20, 2023\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين اؤتوبیوقرافيياسی\nنوامبر 20, 2023\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين چيخيشی\nنوامبر 20, 2023\nFacebook X (Twitter) Instagram YouTube RSS\nوارلیغین سسی ۱۹۹۹-۲۰۲۴موعلف حقوقلاری گورونور. معلوماتدان ایستفاده ادرکن لینکدن ایستیناد اولونمالیدیر. © 2024","num_words":2170,"character_repetition_ratio":0.028,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.246,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":126611.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کارائیپ آدالاری یا دا کارائیپ حؤوضه‌سی — کارائیب دنیزی، کارائیب آدالاری و ساحیل اراضی‌لری‌نی ایحاطه ائدن جوغرافیایی بیر حؤوضه‌دیر. بو بؤلگه مکزیک کؤرفزی و قوزئی آمریکانین گونئی–دوغو'سوندا، اورتا آمریکانین دوغوسوندا و گونئی آمريکانین قوزئی‌اینده یئرلشیر. اهالی‌سی یاخلاشیق ۴۰ میلیون نفر دیرلار.","num_words":51,"character_repetition_ratio":0.014,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":559432.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"خلجیستان بیر منطقیه دئییلیر کی قوم اوستانی و مرکزی اوستانی نین بیر بؤیوک قیسمتلرینه شامیل اولور. خلجیستان منطقه سینین اهالیسینین چوخونلوغو خلجلر دیلار.","num_words":26,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":778815.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قیریم خالق جومهوریتی ۱۹۱۷.جی ایلده قیریم تاتار قورولتایی‌ندا اعلان ائدیلن بیر جومهوریت. پایتختی باغچه‌سارای و رسمی دیلی قیریم تاتارجاسی ایدی.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":652461.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"İzmirli İsmayıl Haqqı Hayatı-Eserleri-Dini Ve Felsefi Ilimlerdeki Mevqii- Jübilesi Ve Vefatı-Celaletdin İzmirli-1946-48s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nFelsefe\nİzmirli İsmayıl Haqqı Hayatı-Eserleri-Dini Ve Felsefi Ilimlerdeki Mevqii- Jübilesi Ve Vefatı-Celaletdin İzmirli-1946-48s\n3285\n0\n2016\/11\/24\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1925 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38928 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":352,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.239,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":22552.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آلمانیانین Göttingen شهری‌نین Georg-August بیلیم‌یوردوندا تورکولوژی، ائتنولوژی و ایران‌شوناسلیق بؤلوملرینده دیل بیلیمی اوزره تحصیل آلمیش. ��وکتورا تئزی‌نین قونوسو، آزربایجان تورکجه‌سی‌نین قاراداغ، موغان و زنگان آغیزلاری‌نین(لهجه‌لری‌نین) آراشدیرماسی اولموش.\nاون آلتینجی یوز ایللیگین باشلانیشیندان اویانیش (Renaissance) و اینسانچیلیق (Humanismus) دوشونجه‌لری آوروپادا یاییلماغا باشلامیش. بو دؤنمده اویانیش و اینسانچیلیق آخیملاری ایلگی چکیجی گؤرونمه‌لرینه باخمایاراق کیلاسیک لاتین و یونان دیللری‌نین آنتیک دؤنمینه دؤنوش دئیه آوروپا دیللری و اؤزللیکله ده آلمان دیلی‌نین گلیشمه و دیرچلمه سورَجی باشلامیش. بئله‌لیکله بیر چوخ آلمان بیلگینلری اثرلرینی آلمانجا یازمیشلار، اؤرنک اولاراق “بؤیوک یارادرمانی Die große Wundarznei ” آدلی متین‌نین یازیچیسی پاراسئلسوس Paraselsus (1536). بونون یانی سیرا آلمان دیلینده تاریخی اثرلر، اؤرنک اولاراق آلمانیا (Germania) یوخسا آلمانیانین گونلوگ اولایلاری Chronica des ganzen teutschen Landes آدلی اثر Sebastian Frank طرفیندن (1538) و چوخلو دینلیک متینلر الهیاتچیلار طرفیندن یازیلمیشلار (1517). آلمان بیلگینلری‌نین انسان سئورلیک اوزره ایلگیلنمه‌لری‌نین سونوچ و نتیجه‌سی اولاراق آلمانجا- لاتینجه سؤزلوکلر، اؤرنک اولاراق Dictionarium Latino-germanicum آدلی سؤزلوک Petrus Dasypodius طرفیندن (1535) و یئنه ده هامان آددا کیتاب Johannes Frisius (1541) طرفیندن یازیلمیشلار. بونلارین یانی سیرا آلمان دیلی اوزره بیرینجی بیلیملی و علمی چالیشمالار او جومله‌دن قیرامئر Grammatica کیتابی Valentin Ickelsamer (1534) طرفیندن و دوزگون یازما (Orthographia) کتابلاری Fabian Frangk (1531) طرفیندن یازیلمیشلار.\nآلمان دیل قوروملاری‌نین یارانماسی\nآلمان دیل و مدنیتی‌نین گله‌جه‌یینه اؤزن گؤسترن اینسانلار قونشو توپلوملاری اؤزلرینه اؤرنک آلاراق؛ اؤرنک اوچون ایتالیانین Accademia della Crusca قورومونو اؤزلرینه اولگو ائده‌رک دیل قوروملارینی یاراتماغا باشلامیشلار. بو دیل قوروملاری آلمان میللی دیلینی و ادبیاتینی گلیشدیرمه‌یی هدف آلمیشلار. بو قوروملاردان آدلیمی و تانینمیشی 1617-جی Weimer-ده قورولموش قوروم ساییلارمیش. بو قورومون اویه و عضولری باشدا قوشماچیلار و شاعرلر اولاراق اؤزگه دیللرین آلمان دیلی اوزره ائتگی و تأثیری علیهینه ساواش آچاراق آلمان دیلینده‌کی اؤزگه سؤزجوکلری آلمانلاشدیرماغا باشلامیشلار. بو تکلیف اولموش سؤزجوکلرین بیر چوخو دیل قوروملاری طرفیندن هر هانسی بیر سؤزجوگون یئرینه ایشلدیلمه‌سی اوچون قبول اولموش، بعضیلری ایسه اؤزگه سؤزجوگه توخونمادان آلمان دیلی‌نین وارلیغی ساییلاراق ساخلانمیش. قبول اولونمامیش سؤزجوکلردن آشاغیداکیلاری اؤرنک اولاراق گؤسترمک اولار: “گونوز ایشیقلادان Tagesleuchter” لاتینجه Fenster (پنجره) و “آغری تیترتمه سی Zitterweh” لاتینجه Fieber (تب) سؤزجوکلری نین یئرینه اوتورمالی ایمیشلر. بو دیل قوروملاری نین چاباسی‌نین سونوجو اولاراق بیر چوخ آلمانجا یئنی قیرامئر دئییملری یارادیلاراق لاتینجه اولان قیرامئر دئییملرینی دیشلاماقدا دا باشاریلی اولموشلار. اؤرنک اولاراق Hauptwort لاتینجه Substantiv (آد) و “Rechtschreibung لاتینجه Orthographie (دوزگون یازما) سؤزجوکلری‌نین یئرینه قبول ائدیلمیشلر. بو آرادا “دوزگون یازما” باخیمیندان آدلاری بؤیوک یازماق داها دا اؤنملی و اهمیتلی ساییلمیش. بو قونو (موضوع) 18-جی یوز ایللیگین اورتالاریندا آلمان چاپیندا قبوللوق قازانمیش[1]. زامانلا جومله‌نین سونوندا ایزگی (نقطه) قویما مسئله‌سی ده اورتایا قویولموش. بونلارا باخمایاراق بؤیوک جومله‌لری راحات اوخوماق اوچون نفس آلماق گرکن آشامالاردا اَگری جیزقی (خط) قویولارمیش. بو جیزقی نین یئرینه 17-جی یوز ایلین سونلاریندا ویرگول (،) قویما قبول ائدیلمیش. بونون یانی سیرا اونلم (!)، سورقو (؟) و ایزگیلی ویرگول (؛) دا متینلرده ایشلنمه‌یه باشلامیش. 16- جی یوز ایلین باشلانغیجیندا آلمانیادا مختلیف فورمالاشمیش آلمان آغیزلاری‌نین یازی و ادبیات دیللری وار ایمیش. آلمان دوشونورلری، قوشماچیلاری (شاعرلری) نین وئردیگی اَمَگه دایاراق بو آغیز و لهجه لر بیر- بیرلرینی بوتونلشدیرمه‌یه دوغرو گئده‌رک یالنیز ایکی یازی و ادبیات دیلی اورتادا قالمیش. بئله لیکله Wettiner ادبیات دیلی آلمان تورپاقلاری‌نین گون‌چیخان و اورتالاریندا[2] و Habsburger ادبیات دیلی آلمان تورپاقلاری‌نین گونئی گون‌چیخانیندا[3] و ساییره تانینارمیشلار. بو ایکی آلمان ادبیات دیلی پارالئل آلمان تورپاقلاریندا تانینیب ایشلندیکلرینه باخمایاراق مارتین لوتئرین اینجیل کیتابینی Wettiner ادبیات دیلینه لاتینجه‌دن چئویردیکدن سونرا 17- جی یوز ایلین سونلاریندا بو دیل داها اوستونلوک قازانماغا باشلایاراق آلمانیانین گؤنئی و قوزئیینده‌کی کاتولیک بؤلگه‌لری ده اؤز ائتگی سینین آلتینا آلاراق اؤیرَنیم و ادبیات دیلی اولموش. بئله‌لیکله ده چوخ زامان کئچمه‌دن بو دیل سوئیسین ده ادبیات دیلی اولموش. بیر سیرا آلمان دیل بیلگینلری و عالیملری مارتین لوتئری یئنی آلمان دیلی‌نین یارادیجی‌سی کیمی قلمه آلمیشلار. Wolfgang Jungabndreas 1947 -جی ایل بو دوغرولتودا یازمیش: -“مارتین لوتئر یئنی آلمان دیلی اوزره باشاریلی آددیملار گؤتوردویو اوچون بیز اونو گئرچک آنلامدا یئنی آلمان ادبیات دیلی‌نین یارادیجیسی دئیه قبول ائده بیله‌ریک[4].\nمارتین لوتئر اینجیل کیتابینی لاتینجه‌دن آلمانجایا چئویررکن بیر چوخ آلمان سؤزجوکلرینه یئنی آنلام و معنی‌لر یوکله‌مه‌یه چالیشمیش، اؤرنک اولاراق fromm “ماهر، تجربه‌لی” آنلامنیداکی بیر سؤزجوک و کلمه نی gläubig “مؤمن” آنلامیندا ایشلتمیش. آلمان دیلی آلمانیادا رسمی و ادبیات دیلی اولدوقدان سونرا سس و مورفولوژی باخیمیندان چوخلو دَییشیمه اوغرامادیغینا باخمایاراق آلمان توپلوموندا سیاسی و اجتماعی باخیمدان دورمادان دَییشیکلیک اولدوغو اوچون بیلیم و تئکنیک ساحه‌لرینده سؤز داغارجیغی باخیمیندان آلمان دیلی زنگینلشمه‌یه باشلامیش. بئله‌لیکله یئنی سؤزلر یارانماسی‌نین یانی سیرا سؤزجوکلرده آنلام دَییشیمی ده باش وئره‌رک دیل گونون احتیاجلارینی قارشیلاما باشاریغینی یاخالایابیلمیش. بو آرادا اؤزگه دیللرده آلمان دیلی اوزره ائتگی بوراخمامیش دئییللر.\nسؤزداغارجیغیندا (گنجینه لغاتدا) دَییشیکلیک\nآیدینلاتما دؤنمی (18- جی یوز ایل) یئنی بیلیم و علمین باشلانیشی اولموش. بو یئنیلیک آلمان دیلینه ده اؤز ائتگی و تأثیرینی بوراخمیش. بئله‌لیکله یئنی سؤزجوکلر اؤرنک اولاراق Sauerstoff فرانسه‌جه oxygègne (اکسیژن) سؤزجویونون یئرینه تؤرنمیش و ایشلدیلمیش. بیلیم‌دیلی‌نین یارادیلماسی ایله آیری- آیری بیلیم و علمی بؤلوملرده بیلیک یوردو پروفسورلاری و فلسفه‌چیلر واسیطه‌سی ایله یئنی دوزلمیش سؤزجوکلر، گئنل و عموم خالق دیلینه داشیناراق خالق دیلینه ده اؤز ائتگی و تأثیرینی قویماغا باشلامیش، اؤرنک اولاراق فلسفه بؤلومونده Bedeutung “آنلام”، Bewusstsein “بیلینج، شعور”، Verhältnis “دوروم، وضعیت” و ریاضی بؤلوموندن Abstand “آرا، آچیقلیق”، Schwerpunkt “آغیرلیق” و Spielraum “آرا وئرمه، حرکت آزادلیغی” و باشقا سؤزجوکلر تؤرنمیش و عموم خالق دیلینه داشینمیشلار. یئنیلیک (مودئرنلیک) و قوهوملوک بیلدیرمه دئیه چوخلو سؤزجوکلر فرانسه دیلیندن بیلیم دیلینه آلینمیش، اؤرنک اولاراق Onkel “عمی، دایی”، Tante “عمه، خالا”، Cousin “عمی اوغلو، عمه اوغلو، دایی اوغلو، خالا اوغلو” و Cousine “عمی قیزی، عمه قیزی، دایی قیزی، خالا قیزی” فرانسه دیلیندن آلمان دیلینه آلینمیشلار. چوخلو قوشماچی و بیلگینلر فرانسه دیلی‌نین ائتگی و تأثیرینه قارشی قویماغا چالیشمیشلار. اونلارین اؤنده گلنی دیل آریندیریجی‌سی کیمی تانینان Joachim Heinrich Campe اولموش. او “دیلیمیزی آچیقلاما و دیلیمیزه گیرمیش اؤزگه سؤزجوکلری آلمانلاتما” آدلی سؤزلوک کتابینی یازمیش[5]. Campe فرانسیزجا Parterre یئرینه آلمانجا Erdgeschoss “یئرقاتی، طبقه هم کف زمین” Universität یئرینه Hochschule “یوکسک اوخول”، Rendezvous یئرینه آلمانجا Stelldichein “بولوشما” کیمی سؤزجوکلری تکلیف ائتمیش و بو سؤزجوکلرین بیر چوخو دا قبول اولونموش. آلمان قوشماچیلاری و شاعیرلری ده یئنی سؤزجوکلر تؤرتمک و اونلاری یئنی قوشمالاریندا اؤزگه سؤزجوکلر یئرینه ایشلتمکله آلمان دیلی‌نین زنگینلشمه سینده قاتقیلاری اولموش. بو قوشماچیلاردان Johann Christoph Gottsched، Friedrich Gottlieb Klopstock و Johann Wolfgang von Goethe و Friedrich Schiller و باشقالاری نین آدلارینی چکمک اولار. یئری گلمیشکن او سؤزجوکلردن اؤرنک وئریلمه لیدیر: اونلار فرانسیزجا adäquat یئرینه angemessen “متناسب”، Enthusiasmus یئرینه Begeisterung “جوشقو”، Harmonie یئرینه Einklang “دوزن، هماهنگ”، borniert یئرینه beschränkt “محدود، سیخیشیق”، arrogant یئرینه hochfahrend “بورنو یوخاری، متکبر”، phantom یئرینه Gaukelbild “اویوق (شبح، مترسک)” و باشقا …\nآلمان دیلی ایله اوزره تئوریک اوغراشمالار\n17-جی و 18 –جی یوز ایلده آلمان دیلی اوزره بیلیم آچیسیندان ایلگی آرتماغا باشلایاراق سؤزلوکلر یایینلاشماغا باشلامیش. بو سؤزلوکلردن “Grosses Teutsch-Italienisches Dictonarium” یوخسا “Wort- und Red-Arten-Schatz der unvergleichlichen Hochteutsch Grund und Haupsprache (یازار: Matthias Kramer)، Teutsch-Lateinisches Wörterbuch (یازار: Johann Leonhard Frisch)، Versuch eines vollständig grammatisch-kritischen Wörterbuch der Hochteutsch Munart (یازار: Johann Christoph Adelung).\nJohann Christoph Adelung بیر نئچه قیرامئر کتابی دا یازمیش. اونلاردان آشاغیداکیلارین آدینی چکمک اولار: Grundlegung einer Deutschen Sprachkunst (1748)، Deutsche Sprachlehre (1781)، Umständliches Lehrgebäude der Deutschen Sprache (1782). 19-جو یوز ایل آلمان ایالتلرینده صنعت دئوریمی ایللری و سیاسی باخیمدان قالخینما ایللری اولدوغو اوچون 1871 – جی ایل آلمان ایالتلری Otto von Bismarck باشچیلیغی آلتیندا بیرلشمیش[6]. بیلیم و صنعتین ایره‌لیله‌مه‌سی یئنی سؤزجوکلر و یئنی آنلاملارین تؤرنمه‌سینه یول آچاراق آلمان دیلی‌نین ده گلیشمه سینه قاتقی‌سی اولموش.\nبو آرادا یئنی دیلچیلیک اورتایا چیخماغا باشلامیش. یئنی دیلچیلیگه گریم قارداشلاری (Wilhelm Grimm, Jacob Grimm) باشچیلیق ائتمیشلر. گریم قارداشلاری‌نین ایزلمچیلری (یولونون داوامچیلاری) گنج قیرامئرچیلر (Junggramatiker) اولموشلار. اونلار آلمان دیلی‌نین تاریخی گلیشمه‌سی و ائله‌جه ده ایندوگئرمان Indogerman دیللری ایله اوغراشماغا باشلامیشلار. 19-جو یوز ایللیکده بیلیم و صنعت آچیسیندان ایره‌لیله‌ییش سورعتلی اولدوغو اوچون آلمان سؤزجوک داغارجیغی دا قیسا زاماندا بؤیوموش. یئ��ی تاپینتیلار (اختراعات) اوچون یئنی آدلار وئرمک گرکدیگی اوچون elektrisch (ایلیکتیریکلی) و Elektrizität (ایلیکتیریک) و چوخلو بیرلشیک سؤزجوکلر تؤرنمه‌لی اولموش، اؤرنک اولاراق: Waschmaschine (یوماماشینی، ماشین لباسشوئی)، Nähmaschine (تیکیش‌ماشینی)، Gasanstalt (قازائوی، قازفیرماسی)، Eisenbahn (دمیریول) کیمی بیرلشیک سؤزجوک و کلمه‌لر تؤرنمیشلر. یئنی سؤزجوکلر سیاسی و اجتماعی یاشاییشدان یئنی گؤرونوملر اورتایا قویموش، اؤرنک اولاراق Reichgesetz (دؤلت یاساسی)، Streik (گیرئو، اعتصاب). 19-جو یوز ایلده اینگلیس و فرانسه دؤلتلری اقتصاد باخیمیندان گوجلو اولدوقلاری اوچون صنعت آلانیندا یارانمیش سؤزجوکلرین بیر چوخو اؤرنک اولاراق Lokomotive, Perron, Coupè, Billet و باشقالاری آدی چکیلن دؤلتلرین دیللریندن آلمان دیلینه داشینمیش ایمیش. 20-جی یوز ایللیگین باشلاریندا آلمانیادا میللی دویقو و دویارلیلیق یوکسک اولدوغو اوچون بو سؤزجوکلرین بیر چوخو آلمانلاشمیش و یئرینه آلمان سؤزجوکلری ایشلدیلمه‌یه باشلامیش .\nآلمان دیلینی بیر بیچیمده یازیب و بیر تور اوخوماق\n19-جو یوز ایلین سونونا‌دک آلمان یازی و ادبیات دیلی بیچیملنمیش و ایستاندارد دئییلمیش. بئله لیکله خالق آغیزلارینا گؤره ü, i و لاتیجه دن گلمیش y حرفلری اوست- اوسته دوشورموش، اؤرنک اولاراق: Hilfe (کؤمک) یئرینه Hülfe، Silbe (سیلاب) یئرینه Sylbe یازاردان یازارا فرقلی ایفاده اولونار و یازیلارمیش. آیریجا studieren (تحصیل آلماق) یئرینه studiren یازیلارمیش. لاتینجه‌دن گلمیش سؤزجوکلرده‌کی c حرفی یئرینه گؤره k و z یازیلارمیش، اؤرنک اولاراق: Medicin\/Medizin، Canal\/ Kanal و باشقا. 1880 –جی ایل Konrad Duden آلمان دیلینی بیر بیچیمده یازما قونوسونو اَله آلاراق اونو دوزنله‌مه‌یه چالیشاراق “آلمان دیلی‌نین دوزگون یازما سؤزلوگونو Vollständiges orthographisches Wörterbuch der deutschen Sprache” آدی آلتیندا کیتاب یایینلامیش. Konrad Duden – نین اؤنرمه‌لری 1901-جی ایل دوزگون یازما ییغینجاغیندا (کونفرانسیندا) قبول اولموش. بئله‌لیکله آلمان تاریخینده آلمان دیلی‌نین دوزگون یازیلماسی رسمی اولموش.\nقایناقلار\n[1] Maria Wagner, Historische Entwicklung der Großschreibung (GS) in der deutschen Sprache, S. 1-3.: Historische Entwicklung der Großschreibung (GS) in der deutschen Sprache(pdf).\n[2] Wettiner یا وئتینلیلر بیر آلمان شاهلیق سیلسیله‌سی اولاراق بوگونکو Sachsen، Thüringen و Lausitz بؤلگه لرینه 800 یوز ایلدن آرتیق حؤکوم سورموشلر. Wettin یوخسا Wettin Burg یئر آدی اولاراق گونده آلمانیانین Sachsen-Anhalt ایالتی‌نین Halle شهری‌نین یانیندا یئر آلار، باخ: http:\/\/de.wikipedia.org\/wiki\/Wettiner.\n[3] Habsburger یوخسا هابسبورگلولار بیر آلمان شاهلیق سیلسیله‌سی اولاراق بوگونکو سوئیس مملکتی نین Aare یوخسا Kanton Aargau ولایتی‌نین Schinznach بؤلگه‌سینده بیر یئر کیچیک یئردن آلینمیش آد ساییلار. Habsburger شاهلاری اؤتریش و مجاریستان و چئورسینده‌کی ولایتلره حؤکوم سورموشلر. سونونجو آلمان روم شاهی ایکینجی فرانچ 1804-جی ایل اؤتریش شاهلیغینی یاراتمیش و سونرا بو شاهلیق اؤتریش و مجاریستان آدی آلتیندا 1918-جی ایله‌دک حؤکوم سورمه‌سینه باخمایاراق حاکیمیتدن یئنیلگه‌یه و یوخلوغا اوغرامیش، باخ: http:\/\/de.wikipedia.org\/wiki\/Habsburg.\n[4] Wolfgang Jungandreas, Geschichte der deutschen und der englischen Sprache, Band 2, Göttingen, 1947, S. 71.\n[5] Joachim Heinrich Campe, Wörterbuch zur Erklärung und Verdeutschung der unserer Sprache aufgedrungenen fremden Wörter Braunschweig 1801- 1804.\n[6] Otto von Bismarck: http:\/\/de.wikipedia.org\/wiki\/Otto_von_Bismarck\n[7] http:\/\/de.wikipedia.org\/wiki\/Frühneuhochdeutsch\nShare. Facebook Twitter Pinterest LinkedIn Tumblr Email Reddit VKontakte Telegram WhatsApp Copy Link\nPrevious Articleپروفسور دوکتور جاواد هئيت\nNext Article آذربایجان و جنبش سبز\nیازی ایله باغلی\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين طنطنه لی 77 ايلليک ياش يوبيلئيی مناسبتينه اؤن سؤز\nنوامبر 20, 2023\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين اؤتوبیوقرافيياسی\nنوامبر 20, 2023\nدوقتور ضياء صدر الاشرافی نين چيخيشی\nنوامبر 20, 2023\nFacebook X (Twitter) Instagram YouTube RSS\nوارلیغین سسی ۱۹۹۹-۲۰۲۴موعلف حقوقلاری گورونور. معلوماتدان ایستفاده ادرکن لینکدن ایستیناد اولونمالیدیر. © 2024","num_words":3040,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":158535.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"طنز: متناسب گؤرسنن اما غیری متناسب رابیطه‌لری و حادیثه لری، ایجتیماعی پدیده لرده اوزه چیخاردیر و تکجه گولدورمک مقصدی ایله یوخ، دوشوندورمک مقصدی ایله ده اله آلینیر.\nتمسخر و یا تحقیر: شخص‌لر و یا اینسان قورپلاری هدف آلینیر، بورادا مقصد دوشوندورمک و یا دئییشدیرمک دئییل. بیر باشا هدف تخریب، آرادان آپارماق و یاخود همان شخص و یا قوروپو حاشیه ی ایتمک‌دیر.\nقادینلاری تحقیر ائدن ویدئولاردا، البته آنا رول یا باش رول دا همکارلیق ائدن قادین لارا وئریلیر. بورادا هم بو حیله نی یایماق ایسته ییرلرکی گویا بورادا بیر خانم شخصاً باش رول دا و اصلا قادینلارا تحقیر مسئله سی اولا بیلمز !\nبونا اوخشار منظره، تخریباتچی مقصد ایله تورک لری تحقیر ائدیب حاشیه یه ایتن لر ظاهراً بعضاً تورک لردیرلرکی تبارلارینی آشاغیلاییب اؤزلرینه گل ووراندا « من کی شخصاً بیر تورکم» جمله سی ایله تبلیغاتلارینا مشروعیت آختارارلار کی حاکیم میللت دن ایمتیاز آلا بیلسینلر. بوردا دا دقیقاً همین مسئله دیر. قادینلارین قادینا قارشی بئله پروقراملاردا و فیلم لرده اویناتیلماسی گرکلی و ایناندیریجیدیر.\n-کیلیشه موذیانه گولوش و طنز آدی آلتیندا یارانیر. بئله لیکله اعتراضا گلدیگیمیزده: «جانم بو شوخلوق دو سن ظرفیتین آتیر و اصلاً گوناه سنده دیر کی شوخلوق دان آنلامیرسان… » ، دئیب اعتیراض ائدن لره حتی «تحممول سوز و بی ذوق » دامغا سی ایله حمله ائدرلر و اونلارا آرتیقلیق گلیب سوسدورارلار. گنه تورک لره ده «تورک …. » دئدیک ده اعتیراض قارشیسیندا حتی تلوزیوندا اوشاق پروقراملاریندا توهینلره خیابان‌لاردا اعتیراض لارا « اصلاً توهین یوخدو بلکه تورک لر ظرفیت سیز و عصبی اینسانلاردیر » سؤزلری ، هویت لرین ایتیرمیش تورکلره دئدیتدیریرلر. (میثال اوچون فیتیله جریانین دا بی بی سی، بو رول دا عباس جوادی نی میدانا گتیرمیشدی )\nبو ویدئولاردا و حیکایه لرده و جوک لاردا، حتی بیر نمونه ده اولسا آشاغیلانان و تحقیر اولان جینس لرین نوبتی دگیشمیر و آنجاق قادین جینسی «شوعورسوز» دامغا ایله قلمه وئریلیر. پس مسئله تصادفی دئییل و اصلا ساده جه گولمک اوچون دئییل. یوخسا هر ایکیسینین نوبت ایله احمق روللارینا گیرمه لری داها دا گولمه لی اولاردی نه اینکی تکجه قادینین احمق قالماسی.\nپسیکولوژیک تخریبات تاثیرلری:\n۱-مئدیانین و حتی سوسیال مئدیانین گوجونو‌ بیلدیگمیزده ، او دا بو کیلیشه لری گولوش ساندویچی ایچینده مرتب یایماغدا اولان و ویدئولارا باخان عالیه عضولرینین شماتتینه قالیب و «گیج» دامغاسی مرزینده اؤزلرین حس ائدن قوربانی (اگر فرد دیر) و قوربانلار (اگر جمع دیر ) ، هم دانیشیغدا هم داورانیشدا ایکی قات و گرکسیز حساس اولمالی دیرلار کی بو ویدئولاردا قادین رولوندا شخصیتین لقبی اونلارا وئریلمه سین. بو استرس و اضطرابی آرتیرار.\n۲.یاواش یاواش قوربانی ویا قوربانلار دامغادان یاخا قورتارماق اوچون حتی باشقالاریندان گوجلو بونلارا گولمگه باشلاییرلار.. «باخ! من ناراحت اولمورام چون‌ منی توصیف ائتمیر. باشقا قادینلاری دئییر منی یوخ. منده سیز کیشیلر کیمینم و احمق دئییلم. ». بونو هویت سیزلشمیش تورکلرده ده کی جوک تورک …ائشیدنده هامی دان چوخ‌گولرلر بیر مودافعه مکانیزمی کیمی گؤره بیلریک. «من اونلاردان دئییلم و منیم ظرفیتیم وار و عصبانی دئییلم».\n۳.زامان کئچدیکجه آرتیق گوونی سارسمیش قوربانی یا قوربانلار حقیقتاَ اینانار کی بی عورضه و ایشه یاراماز بیر وارلیق یا دا وارلیقلارا دؤنوشورلر. اؤزونه گوون یا اعتمادی آلینمیش شخص، نه اؤز حق و حوقوقونو، نه اؤز دئدیکلرینی مودافیعه ائده بیلر و نه ده ائتدیکلریندن امین اولا بیلر. حاکم شخص یا میللتی، دوغوردان دا اؤزونو اوندان ‌گوجلو‌ و عاقیللی بیلر. بئله لیکله تهلوکه سیز بیر قول ویاخود برده اولار کی هئچ بیر اعتراضا عورضه و جسارتی قالماز.\nهدف یئرینه بئلجه یئتیشمیش اولار.\nبو انگل لر و ویروسلارلا تحریم و کسکین تنقید لرله اعتیراض و موباریزه آپارمالییق.\nبو تکجه جنسیت لرآراسی تبعیض و تحقیرلره یوخ، همده میللت لر آراسی و یا باشقا فرقلی اینسان قروپلاری آراسیندا « کنترل و مدیریت تئکنیکلری» بو ویدئو کیمی محصوللاردا، حقارت دولو محتوا ایله قاباغا آپاران پسیکوپات، خسته، اقتدارطلب شخصلر و گوجلر‌ه‌ شاهید اولدوق. بونلارین دوردورولماسی اوچون در حال قارشی قویوب و بو «طنز» لرین آرخاسیندا یاتان چوخ سخیف و آلچاق هدفلری ایفشا ائتمگه چالیشمالییق.\nدکتر سیمین صبری\nنوشته های مشابه\nآذربایجان و زنان ترک, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر\n‍تبسم_رضازاده«شدتی» شعر\nاخبار, حقوق بشر, زنان, مقالات\nزن‌کشی در کانادا: باران عابد «آخرین شاهد جنایت»\nاخبار, زنان\nفهرست شورای راهبری کابینه پزشکیان؛ سه زن در میان ۲۸ مرد\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nیئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبردارلیق ائدیلیب\nاخبار, زنان, فرهنگ و هنر\nپانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و تدریس است.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\n‍تبسم_رضازاده«شدتی» شعر زن‌کشی در کانادا: باران عابد «آخرین شاهد جنایت» فهرست شورای راهبری کابینه پزشکیان؛ سه زن در میان ۲۸ مرد یئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبر... پانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و... دو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل... فرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخ... ممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و اله...","num_words":1194,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.032,"special_characters_ratio":0.233,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":238971.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بوتون آذربایجان تک اورک حالیندا، بعضی اؤن یارغیلی دایره‌لرین تنقیدلرینه باخمایا‌راق بؤیوک بیر اورگانیزاسیون باشاریسینا داها ایمضا آتماغا حاضیرلاشیر\n02.05.2015 ~ 14.06.2024\n297905\nباکی، 2015 آوروپا اویون‌لارینا حاضیرلاشیر.\nتاریخین ایلک آوروپا اویون‌لارینا ائو صاحب‌لیگی ائده‌جک اولان باکی‌دا تکنیکی حاضرلیق‌لار تاماملاندی، بؤیوک المپیک کمپلکس‌لری بیر بیر آیاغا قالدیریلدی، باشکند باش‌دان آشاغی یئنیلندی، باکی ایدمانچی و قوناق‌لاری آغیرلامایا حاضر حالا گتیریلدی.\n12-28 ژوئن تاریخ‌لرینده باکی‌دا گئچیریله‌جک 2015 آوروپا اویون‌لارینا حاضرلیق آیلار اؤنجه‌سین‌دن باشلادی.\nتانیتیم اوچون لندن المپیک اویون‌لارینی یاپان قروپلا، آچیلیش و قاپانیش مراسیم‌لری اوچون ایسه آتن المپیک اویون‌لارینین سوروملوسو ایله آنلاشیلدی.\nآذربایجان آوروپا تاریخی‌نین بو ایلک بؤیوک اورگانیزاسیونوندان اوز آغییلا چیخماغی و 2012.جی ایلده‌‌کی یوروویسیون ماهنی یاریشماسین‌داکی باشاریسینی داوام ائتدیرمه‌یی آماجلاییر.\nآذربایجان، آیریجا آوروپانی ایدمانین قارداش‌لیق روحوندا بولوشدورمایی و یئنی آذربایجانی دونیایا تانیتماغی هدفله‌ییر.\nبوتون آذربایجان تک اورک حالیندا، بعضی اؤن یارغیلی دایره‌لرین تنقیدلرینه باخمایا‌راق بؤیوک بیر اورگانیزاسیون باشاریسینا داها ایمضا آتماغا حاضیرلاشیر.\n\"باکی-2015: بیرینجی آوروپا اویون‌لارینا دستک\" سیویل توپلوم کوالیسیونو دا اؤزل مقصدلی تنقیدلره قارشی حرکته گئچدی و \"باتینین ایکی‌لی ایستانداردلاری: دموکراسی و اینسان حاق‌لاری\" قونولو بیر توپلانتی دوزنله‌دی.\n\"باکی-2015: بیرینجی آوروپا اویون‌لارینا دستک\" سیویل توپلوم کوالیسیونو، آوروپانی ایدمانین بیرلشدیریجی روحوندا باکی 2015 آوروپا اویون‌لاریندا بولوشدورمایا و آذربایجانین هر ساحه‌ده الده ائتدیگی گلیشمه‌نی یئرینده گؤرمه‌یه چاغیردی.\nاتیکتلر:\nایلگیلی‌لی خبرلر\nآذربایجان‌ین تهران‌داکی سفیرلیگی یئنیدن فعالیته باشلادی\n16.07.2024\nآذربایجان خاریجی ایشلر ناظیرلیگی سفیرلیگین آچیلدیغینی تصدیقله‌دی\nایلهام علی‌یئو، اردوغانا گوندردیگی مکتوبدا نه یازدی؟\n15.07.2024\n\"۱۵ ژوئیه دموکراسی و میللی بیرلیک گونو تورک خالقینین همرای‌لیگینین، موباریزه‌سینین و میللی بیرلیگینین سمبلو اولاراق هر دایم یاشایاجاق و عصرلر کئچدیکجه داها بؤیوک بیر غرورلا خاطیرلاناجاق\"\nلهستان، کیریم تاتار سورگونونو \"سوی‌قیریم\" اولاراق تانیدی\n13.07.2024\nلهستان پارلامنتینین آلت قانادی سئژم، \"کیریم تاتار خالقینا قارشی سوی‌قیریم قوربانلارینین خاطره‌سینی یاشاتما قرارینی\" تصدیقله‌دی\nموعاصیر تورک دیلی نئچه قولا آیریلیر و هارالاردا دانیشیلیر؟\n12.07.2024\nبو گون ۲۰۰ میلیوندان چوخ اینسانین دانیشدیغی موعاصیر تورک دیلی، جوغرافی و دیلچیلیک پرینسیپلرینه گؤره تورکولوق‌لار و دیلچیلر طرفیندن ۶ قولدا تصنیف ائدیلیر\n297905\nباکی، 2015 آوروپا اویون‌لاری\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/10-11\/Files\/UploadedImages\/1813774938bak2015avrupaoyunlar.jpg?time=1721249272\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2015\/05\/02\/bkhy-2015-awrwp-wywnlry-1-297905\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":704,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.066,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":83451.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Ana Yaprak \/ Slideshows_ \/ گونئی آذربایجان استقلالچی تشکیلاتلار بیرلیگینین خوجالی سویقیریمی ایله باغلی بیلدیریشی\nگونئی آذربایجان استقلالچی تشکیلاتلار بیرلیگینین خوجالی سویقیریمی ایله باغلی بیلدیریشی\n۱۹۹۲ -جی ایل فئورال آیی‌نین ۲۶ – سی ( ۱۳۷۰ هجری شمسی اسفند آیی‌نین ۷- سی ) آزربایجانین قاطی دوشمنی جنایتکار ائرمنی داشناکلاری ”بویوک ائرمنستان” خولیاسی ایله، کئچمیشده اولدوغو کیمی تورک میللتینه بسله دیگی نفرتی بروزه وئرمیش و یئنی دن آذربایجان تورکونه قارشی سویقیریم تؤرتمیشدیر.\nبو حاقدا چوخلو سند و فاکتلار موجوددور. لاکین ان دهشتلی سی و انسانی دوشوندورن مسئله ائرمنی‌لرله بیرلیکده خوجالی فاجعه‌سینی تؤرتمکده اشتراک ائدن و سونرادان اسیر دوشن بیر روس عسگرینین اعتراف لاری دیر. او اعتراف اوزللیکله بیز گونئی آزربایجان تورکلری اوچون بویوک درس اولمالیدیر\nروس عسگری: ”من بیر چوخ موزدلو روس عسگری کیمی ارمنی سیلاحلی دسته‌سینده خدمت ائده‌رک خوجالییا هجومدا اشتراک ائتدیم. او گئجه خوجالی شهرینه هجوم باشلاندی و خوجالی ساکینلری‌نین اللرینده بیر نئچه قیلینج و قوش توفنگیندن باشقا هیچ بیر اودلو سیلاح یوخ ایدی.\nبو سیلاحلارلا مقاومت گوستَر‌نلر ده ائرمنی‌لرین آغیر آتش‌لری نتیجه‌سینده محو ائدیلدی و ائرمنی لر طرفیندن خوجالینین سوی قیریمی باشلاندی.\nائرمنی‌لر مدافعه‌سیز کؤرپه اوشاقلاردان توتموش قوجا قادین و کیشیلره دک هر کسی گولـله‌دن کئچیریر، هر نؤوع ویجدانسیزلیق ائدیردیلر. لاکین بونلارین اَن دهشتلی‌سی و منی ویجدان عذابینا دوچار ائده‌ن باشقا بیر حادثه اولدو.\nاو گون خوجالی‌دا ائرمنی سیلاحداشیملا، صاحب‌سیز قالمیش بیر ائوه گیریب، باهالی اَشیاء‌لاردان اؤزوموزه غنیمت گوتوردویوموز زامان باشقا اوتاقدان کورپه ر اوشاق سسی قولاغیمیزا گلدی. اللریمیز توفنگ ماشاسیندا یاواش- یاواش و احتیاطلا سس گلَن اوتاغا طرف گئتدیک، اوتاغا گیره‌رکن سارسیدیجی بیر صحنه گوزوموز اؤنونده جانلاندی :\nجاوان بیر آنا جسدی یانیندا سود اَمَر کؤرپه بیر اوشاق، اَمزیک آغزیندا باشینی آناسی‌نین سینه‌سینه دایامیشدی.\n“ کورپه اوشاق بیزی گوردوکده سانکی آتاسینی گوروبدور، آغلامسیاراق قوللارینی قالدیریب، قاباقدا اؤزونو کورپه‌یه یاخینلاشدیران ائرمنی سیلاحداشیمین قوجاغینا گَلمَک ایسته‌دی.\n“ لاکین سیلاحلی ائرمنی سیلاحداشیم کؤرپه‌نی قوجاغینا آلماق یئرینه توفنگین آغزینی کؤرپه‌نین امزیکلی آغزینا سؤیکه‌ییب ماشانی چکدی و کورپه‌نین بئینی سوورولاراق دیوارا یاخیلدی…\n“بو صحنه‌نی گوردوکده باشیم گیجَللندی، سارسیلدیم، دونیا گؤزومون قاباغیندا فیرلانماغا باشلادی؛ آیاق اوستونده دایانا بیلمه‌ییب یئره اوتوردوم ! اوزومو اله آلدیقدان سونرا یاواش – یاواش ائودن دیشاری چیخدیم. سیلاحداشیم منی بو حالدا گوردوکده سوروشدو:\nبو ایشه ناراحت اوْلدونمو؟\nدئدیم : آخی او کورپه، اونسوز دا بورادا یالقیز قالیب آجلیقدان و سویوقدان اؤله‌جک ایدی. نه اوچون بو ایشی گوردون؟\nویجدانی بیر دقیقه‌ ده اولسون بئله اینجیمه‌ین ائرمنی سیلاحداشیم دئدی :\n“بیز، خوجالی و قاراباغ‌دا آذربایجانلی بیر کورپه‌نین بیر نئچه گون یاشاماسینا بئله دؤزه بیلمه‌ریک…”\nقهرمان آزربایجان تورک میللتی:\nگونوموزده باش وئره ن بو سویقیریم، اینترنت چاغیندا و بوتون دونیا مئدیاسینین گؤزو قارشیسیندا اولدوغو حالده، بللی سبب لر اوزوندن ایسته نیلن ایلگی نی گؤرمه یب و بیر آنلامدا دونیا بو تجاوز و سویقیریما، سسیز قالدی. نه یازیق کی، بو نه ایلکدیر و اگر مستقیل واحید آزربایجان یارانماسا، نه ده سون اولاجاق.\nبیز گونئی آزربایجان تورکلری ایشغال و آغیر سیستماتیک آیری سئچکیلیگه معروض قالدیغیمیز اوچون ایللردیر پلانلی بیر شکیلده هم توپراقلاریمیز تررورچو چته لره پای وئریلیر، هم ده وطنیمیزین غرب بؤلگه لری دئموگرافیک دئیشیکلیگه معروض قالیب.\nالی قانلی ساتقین کورد چته لری عینی قانداش لاری داشناکلار کیمی بؤیوک کوردوستان خیالیندا بیزلری بیر آن قتل عام و مجبوری کؤچله توپراقلاریمیزدان تمیزله مک ایسته ییرلر. کورد چته‌لرينين کرکوکده و تلعفرده تورکلره قارشي ائتنيک تميزله‌مه سيياستي گونئي آذربايجانين غربينده باش وئره‌جکلره داير بير سيگنالدير.\nبو جنایتکار چته لر، بعضی خارجی و بؤلگه دیکتاتور، عیرقچی دولتلرین حمایه سینه سیغیناراق نه ائدیب و ائده بیله جکلرینی بیلدیییمیز اوچون مطلقا اؤنلم آلمالییق.\nگونئی آزربایجانلیلار اورمو سویقیریمینی، سیمیتکو و قاسیملو جنایتکارلارینین یاراتدیغی جنایتلری نه اونوتوب و نه اونوتدوراجاقدیر. ائله اونون اوچون بو گوندن باشلیاراق:\n1- تئررورچو چته لره آزربایجان اراضی لرینده تورپاق ساتماغا قارشی بیر کامپانیا باشلاداراق چیرکین پلانین قارشیسینی آلماق؛\n۲-تئرورچو چته لرین سمپاتلاری ایله آلیش –وئریشی کسمک ضروریدیر. چونکی بو پوللاریمیز گولَه اولوب اؤزموزه دونور و یا سرمایه اولاراق تورپاقلاریمیزین آلینماسینا و جنایتکارلارین اؤرگوتلنمه لرینه سبب اولور؛\n۳-آنا دیلیمیزه صاحیب چیخاراق ایجازه وئرمه یک سؤزده گوچمنلر کیمی گلن کورد چته لری اورگانیزه اولاراق فارس ایرقچیلاری ایله بیرلیکده گونئی آزربایجانین تورک یوردو اولدوغونو انکار ائتسینلر.\n۴-بوتون مئدیا ایمکانلارینی سفربر ائده رک ایجازه وئرمه یک، دوشمنلریمیز چیر��ین هدفلرینه چاتیب، تاریخی تورپاقلاریمیزی منیمسه سینلر. باتی مئدیاسینین کوردلره یاراتدیغی یالانچی معصوملوق اوبرازی ماسکاسینین آلتیندان اونلارین قان تؤکمه یه حاضیر اولدوقلاری و بولگه میزی یئنی بیر فلاکته سوروکله مه یه حاضر اولدوقلارینی سندلرله افشا ائدیب اونلارین ایچ اوزونو دونیایا گوسترمک؛\n۵-ایستقلالچی و قورتولوشا اینانان تشکیلاتلارینیزا قاتیلاراق داها سیستماتیک، داها گوجلو شکیلده دوشمنه قارشی ساواشالیم. شبهه سیز گوج بیرلیک ده دیر!","num_words":1121,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.004,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":224947.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"جان… جیسم… ایکیسینه‌ده توخونوب، ایکیسینی ده زده‌له‌ییب. هاردان کؤک سالمیشدی؟ بیلمیرم. هاردان کؤک سالدیغینی نه علمین باشی چیخیر، نه ده منیم. دوردوغوم یئرده کؤک آتمیشدی. نه ال توخونموشدو، نه آغیز. نه بیر کؤرپه‌نی دیرچلتمیشدی، نه ده بیر سئوگی‌یه جان وئرمیشدی. جانیمی زده‌‌له‌ییب، جینسیّتیمه قییدی.\nیارا وار باغلارلار، یارا وار داغلارلار. آمما منیم باغلانمیش یارامین داغ- دامغاسی هم جانیمین، هم ده جیسمیمین جینسیّتنه توخوندو.\nآینالانیرام. جیسمیمی آینانین دوُرولوغوندا گؤرورم. الیمی سینه‌مه چکیرم. هله ده آغرییر. قیراغا چکیلیرم… آینالانیرام… قیراغا چکیلیرم… آینالانیرام… آینا منی اؤزونده ساخلامیر. تاپدیغی کیمی ده ایتیریر. کئف‌سیزلیک‌له آینا توتماز. کئف‌سیزلیک آینانین دوُرولوغونو کاسلادیر. جیسمیم‌له جانیما باسیلمیش دامغانین ایزی کیمی. سرطان، جیسم- جانیمی زده‌‌لمه‌دن ایلیشیب آینادا قالمالی‌یدیم. اولاسی‌یدی؟ گؤره‌سن بیر گون بیر آینا تاپیلاجاق کی اینسانین ساغلاملیغینی اؤزونده ساخلاسین؟!\nدئسم کی شیمی‌درمانی سببیندن توکو تؤ‌کولموش باشیم هئچ ده وئجیمه دئییل، یالان دئمیشم. گئج- تئز، توکوم کؤکدن گؤیه‌ره‌جک. آمما دؤشوم نئجه..؟\n«آغلاماقدان ایش چیخماز»، دئدی. «اؤزووو بوراخاجاخسان. اؤزووونن ساواشمییه‌جاخسان. سنی استرس‌دن قوتارار. آرام اوتوراجاخسان تا اؤزو آستا- آستا گلیب گئچسن»\n– «ایش ایشدن کئچندن سورا؟»\n– «هله نه اولوب کی؟ اوُزون اوُزادی بیر یول وار قاباغیندا»\nاوتاندیم دؤکتوره دئیَم کی، منیم احوالیم تویدان سوراکی حنا احوالیدی. «کوردان، کاردان، چولاخدان اولسایدیم گئنه بیر سؤز…»، دئدیم.\n– «هر اورقانین اؤز یئری وار. شوکر ائله کی ایندی هر جور پروتز وار.»\n– «پروتز؟… یوخ! قوی اوندا سینه‌م تاختا کیمی قالسین، آمما پروتز یوخ!»\nسؤزومو سایماییب، سؤزونه دوام وئردی:\n– «هئش جور چالیشمییه‌جاخسان. نه فیکیرلشه‌جاخسان، نه ده چالیشاجاخسان کی فیکیرلشمییه‌سن. قوی فیکیرلر عیناً سیچان کیمی هاردان گلیر گلسین، هارا گئدیر گئتسین. سن فقط دور باخ. آنجاق پیشیک کیمی اولاری توتماق اوچون اوستلرینه جومما. فیکریوی‌نن عملین بیر اولسون. گئدنده گئت، گلنده گل، اوتوراندا اوتور. یئینده یئه، گؤیلون موسیقی ایسته‌ینده، موسیقی‌یه قولاخ وئر… آغلایاندا دا آغلا. آنجاق هئچ کیمی سایما. اؤزون اؤزووه دئه کی، ایندی آغلاماغیم گلیر، اونا گؤره ده آغلیرام. اؤلنده ده اؤل، آمما اؤلومه فیکیر وئرمه.»\nبیزیم بو حکیم انکولوژیست۲ اولمادان چوخ، پسیکولوژیست‌۳ دیر. چالیشدیم هر زادا عادی باخیم. باشاردیقجا فیکر ائله‌مه‌ییم. اونون دئدی‌یی کیمی باغداش قوردوم. بارماقلاریمی بیر- بیرینه قیفیللادیم. کوره‌ییمی دیکلتدیم دؤشومو قاباغا وئریب، گؤزلریمی یومدوم کی، بلکه ایچیمده اولان هؤشنه آستا- آستا گلیب، سوووشسون. دؤشوم تیره چکدی. آغلاماغیم گلد‌یینه گؤره آغلادیم…\nآینالانیرام. جرّاحلیقدان سورا، بو بیرینجی دفه‌دیر کی جسارت تاپیب، بو قدر آینا قاباغیندا دایانیب، اؤز جیسمیمه باخیرام. بیر آینایا باخیرام، بیر ده آینانین باشیندا چرچیوه‌لنمیش جیسمیمین بیر پارچاسینا، سرطانلی اورقانیمین شکلینه. اوزده ساغلام گؤرونور، آمما ایچدن آغاجین ایچینی قورد یئمیش کیمی‌دیر.\nآینا نه قاش- گؤزومو گؤستریر نه آغیز- بورنومو، نه ده چیین‌لریمه آغیرلیق ائله‌ین قوللاریمی. آنجاق سینه‌مده‌کی بیر جوت نور‌افکن کورلوغونو اوزومه چکیر. اوسته‌لیک هامار و کیشی کؤکسونه دؤنموش دؤشوم گؤزومه هم آغلامالی، هم ده گولمه‌لی گلیر. اوره‌ییمی یاندیران یئری بوراسیدیر کی، حتی کیشی‌لرین دؤشونده اولان مرجی بویوندا گیله ده، تاختایا دؤنموش صاف سینه‌مده گؤزه دیمیر. هامارلانمیش کؤکسومده، دریمین کسیلمیش یئرینده، تکجه اَت- دری جینسیندن اولان، بیر جوت مووازی قیرمیزی خط گؤرونور آنجاق.\nآیاغا دوروب اؤزومو آزاد بوراخیرام. چالیشیرام طبیعی باخیم هر شئیه. چالیشیرام یوخ، سهو ائله‌دیم. اصلینده چالیشمیرام. استرس، غصه، فلان قوی اؤزو گلیب کئچسین. نه ایشیم وار آخی..! بو گونلر ایشیم- پئشه‌م اؤزومله باریشماق اولوب. چالیشیرام اؤزومله نه ساواشیم، نه ده ساواشماییم. ایستیرم باشاردیقجا طبیعی داورانیم. تاپینماق کیمی. آغلاماغیم دا آغلاماغا تاپینماق‌دیر. ندنینی آختارمادان آغلاییرام. آغلاماغی نه پیس، نه ده یاخچی سانیرام. «ساده‌جه آغلایاندا آغلا، گولنده گول»، اؤزوم اؤزومه دئییرم.\nمریضخانادا قالارکن قالمیشدیم کی موبایل‌لا اؤزومدن چکدی‌ییم شکیلی وئریم ظاهیر ائله‌سینلر یا یوخ. طبیعی داورانماق فیکریمی بیر یانلیق ائلیر. ایسته‌دی‌ییم ایشی گؤرمه‌لی‌یم، نه اولور اولسون.\nشکیل‌خانایا گیرنده، استرس، غصّه، هامیسی اؤتوب، بیتمیشدی. اؤزومو یاخشی اله آلمیشدیم. ایچری گیرمه‌دن شکیل‌خانانین آینا شوشه‌سینده باشدان آشاغا، اؤزومه بیر نظر سالدیم. تاختا کؤکسوم شوشه‌نین آینالیغیندا ائله ده بتر گؤزه ویرمیردی.\n«بو شکیلی ظاهیر ائله‌ییب، سورا دا چرچیوه‌یه توتارسیز» دئییب، موبایلیمی شکیلچی‌یه ساری اوُزاتدیم. شکیلچی قبیضی میزین چکمه‌سیندن چیخاردیب، اوزرینده بیر شئی یازمادان، موبایلی اَلیمدن آلیب باخدی. قفیلدن ایلدیریم وورموش آدام کیمی بیردن- بیره رنگ روفو دَییشدی. یئریندن قالخیب:\n– «بو نه‌دی خانیم؟ اؤزووو سَریمیسن؟»\n– «نه‌دی کی، شکیل‌دی دااا»\nشکیلچی‌سه قاشلارین دؤیونله‌ییب، سیقار قوطوسونو کؤینک جئبیندن چیخاردیب، بیر سیقار آلیشدیردی:\n– «من بو ایشلردن گؤرمه‌رم… اماکن گلیب بونو منیم لابراتوواریمدا گؤرسه، توکان- بازاریمی چکیب باغلار»\nموبایلیمی آلیب، سویو سوزولموش شکیل‌خانانین قاپیسینا ساری یوللانیردیم کی، آیاغیمی ائشییه قویوب- قویمامیش بیر داها گئری دؤندوم. شکیلچی دؤندویومو گؤرجک، عصبی بیر حالدا سیقاری‌نین کؤتویونو فیلیم قوطولاری‌نین بیریسی اوزرینده ازمک ایسته‌دیکده بارماقلاری قوطونون داریسقال آغزینا ایلیشدی. گوجونن بارماقلارینی قوطونون ایچیندن چیخاردیب گؤزاوجو منه باخدی. منسه دوداغیمی قاچیرتدیم.\n«آی محترم، بو سرطانلی بیر خانیمین عملدن قاباخ عکسی‌دی. ایندی جراحلیخ ائلییبلر. ایستیر بدنی‌نین کسیلمیش قیسمتینی عؤمرو بویو اوتاغی‌نین دووارینا ووروب، یادیگار ساخلاسین. آللاه ائلمه‌میش زننده عکسی زادی دَییر کی! بیرده بون‌نان سیزین توکان بازاریزین باغلانماسینا نه دخلی وار؟»\nشکیلچی قالدی کی گولسون یوخسا کدرلنسین. بیر اؤزومه، بیر ده هامارلانمیش کؤکسومو سوزدو.\n– «آلـلاه کؤمه‌یی اولسون»\nمنسه اؤزومو سیندیرمادیم:\n– «ایندی آمازونلارا بنز‌یر»\nشوبهه‌لی بیر حالدا دلی‌یه باخان کیمی منه باخدی:\n– «آمازون ندی؟»\n– «آمازونلار یونان افسانه‌لرینده دؤیوشن خانیملاریدیلار کی، یایی دؤشلری اوسته راحاتجا چکیب، کیشی دوشمن‌لری اوخلاماغ اوچون اؤزلری بیله- بیله دؤشلرینی کسرمیشلر»\nشکیلچی قفیلدن قهقهه چکیب گولدو.\n– «مئمورینی چیخارت وئر گؤروم نئینیه بیللم… ظاهیر ائلییَن‌نن سورا فایلین سیله‌جام. سن ده شتر دیدی، ندیدی هاااا… یاخچی؟ هئش کیم بیلمه‌سین من بو شکیلی ظاهیر ائله‌میشم هاااا»\n– «سیز بونو منه بیر تابلو کیمی وئرین من ده عاغلیمین لغت‌خاناسیندا هر نه شتر وارسا سیله‌رم»\nآینانی اؤزومدن بوشالدیرام. منسیز اونون دورولوغو داها دا گؤرکملی‌دیر. کامپیوترین باشیندا اوتورمامیش بیر داها چیلپاق جانیم‌لا دیزه چؤکورم. خودخوری ائلمه‌دن بیر آز دؤزورم. استرس‌سه اؤزباشینا گلیب اؤتوشور. پروتزلری سئچمه‌یه گرک سویوق‌قانلی اولوم. حتی بو دؤنه اؤکوتمه‌یله آغلاماق ایسته‌ییرم، اؤکوتمه‌یله آغلاییب، دینجه‌لیرم. غصه‌دن بوشالیرام. ایندی عاغیللی- باشلی آدام کیمی کامپیوتر باشیندا اوتورا بیله‌رم.\nمانیتورداکی پروتزلرین شکیل‌لرینه باخیرام. بو پروتزلرین هئچ بیریسی آینانین باشینا ووردوغوم تابلویا بنزه‌میر.\nدؤکتور «هر ایکیسینده ده وار… اؤزو ده قرئیدِ سه دی»، دئمیشدی. دانیشا- دانیشا پاتولوژی‌نین آنالیز کاغیذی الینده بوزوشموشدو. دؤکتوردن اؤنجه اؤزوم گوگل‌ین آختاریش موتوروندا «قرئیدِ سه» آنلامینی آختاریب، تاپمیشدیم. سورا تک‌باشینا اوتوروب آغلامیشدیم. اوندا هله طبییعی داورانماغی، اؤزومله ساواشماماغی باشارمیردیم. آغلاماغا گؤره دئییل، اؤز حالیما اوره‌ییم یانیب، آغلامیشدیم. منی اؤیودن اولمامیشدی. غصه خیرتده‌ییمین یولون کسمیشدی. اؤزوم اؤزومه توختاقلیق وئره بیلمیردیم. اوره‌ییم ایسته‌میشدی کاشکی بیریسی تاپیلیب، منی دانلاییب، دئیردی: «اؤزووو سَریمه قیز، دور آیاغا! درمان دالیسیجا گئتماخ عوضینه اوتانمیسان اوتوروب گؤزووون آبقوراسینی سیخیسان؟ اؤلوم دئییل کی قیر- ساققیز کیمی گلیب سنه یاپیشسین. سرطاندی دااا. ماشالــلاه اؤزون کی درس اوخویوبسان بیلیسَن کی علم هر دَیقه، هر ثانیه آپدیت اولور!»\nدی گل کی، کیمسه تاپیلمامیشدی بو سؤزلری منه دئسین. علم هر ثانیه آپدیت اولسایدی دا، هله بوراجان اونون ندنینی، هاردان گلدی‌یینی، نئجه تاپیلدیغینی بللی ائده‌ بیلمه‌میشدی.\nخرچنگ سؤزونو اؤزوم اؤزومه تکرار ائله‌ینده قفیلدن خرچنگ‌لرین ماققاشا اوخشار قوللاری، کؤکسومو جیرماقلاییب، دؤشلریمی دیده‌له‌دی‌یینی حیس ائله‌میشدیم. سورا اؤز- اؤزومه «یووو، نه خرچنگ نه ده کانسر، ائله من ده هامی کیمی سرطان دئیه‌جه‌یم. سرطان سؤزو خرچنگدن داها یومشاق دیلیمده دولاشیر. سرطان یومشاق- یومشاق اینسانلارین جانینین کؤکونه ایشله‌سه ‌ده، خرچنگ سؤزو کیمی، قاباجیل دئییل، آغیزدا دولاناندا، آدامین جانینی دیده‌له‌میر. آنجاق نسه اؤلوم کیمی بیر جور قورخو سالیر آدامین اوره‌یینه»\nبون‌نان بئله دؤکتوردن سوروشدوم: «قرئیدِ سه یانی نمنه؟» او ایسه ماتملی باخیشینی منه زیلله‌دی. باخیشی ائله غصّه‌لی‌یدی کی بیر آن اؤز دردیمی ایتیریب، اونون دردینه قالدیم. دئدیم یقین دؤکتورون ده لاپ یاخین آداملاریندان بیریسی، بلکه باجیسی، بلکه ده یاشام یولداشی بو درده گرفتار اولوب کی، اؤزونو منیمله بئله اؤزدش گؤستریر.\n– قرئیدِ سه یانی اوّلین فورصتده گرَح عملِ جراحی اولاسان. جراحلیقدان سورا دا انکولوژیست یانینا گئدیب شیمی‌درمانی درمانلاری آلاسان. اؤزوده آغیر عمل‌دی. بیر آز دا باهالی‌دی. تعجّوب ائلیرم… آخی… بئله سنین یاشیوا یاراشمیر باااا!»\nدؤکتور یادیمدان چیخارتدیغیم تک‌باشینا اؤتوب کئچن قیرخ ایکی ایلی یادیما سالدی. آز قالیردی دؤکتورون سؤزلرینی دینله‌یه- دینله‌یه گؤز یاشلاریم گئنه یاناقلاریمی ایسلاتسین. او ایسه میزی‌نین اوستونده‌کی کیتابی وارقلایاراق سؤزونه دوام وئردی:\n– «هرچند، نئچه ایلدی کی ابتلا یاشی آشاغی گلیب، اما هر دردین بیر درمانی وار…. دئدین سوبایسان دا، یووو؟ سَن‌نَن سورا خانواده‌زده سرطانا مبتلا اولان وار؟.. واختی تلف ائله‌مه. یازیرام گونو صاباح گئدیب مریضخانادا یاتاسان»\nگؤز قاباغیندا اولان وجودومون قادینلیق کیملی‌یی بیر آزدان یوخا چیخاجاق ‌ایدی. بیله‌ییمه باغلادیقلاری قول‌باغی‌نین اوستونده یازیلمیش کیملی‌ییمی اوخودوم. آدیم، سوی آدیم، آتامین آدی‌نین یئری قول‌باغینا یاپیشمیش برچسبین اوستونده بوش قالمیشدی. گؤزلریم دولوخدو. دؤشلریمی اوووجلاریمدا توتدوم. اوووجلاریما آغیرلیق ائله‌دی. لَمف دویونلری اونلارین ایچینده سرطانا دؤنوب، وَز باغلاسایدی دا، هله ده یومشاق ایدیلر. اووجومو اَل دییلمه‌میش دؤشلریمین گیله‌سینده دولاندیردیم. قولتوقلاریمین آلتیندا گزدیردیم. بارماقلاریمین اوجو جویز بویدا لَمف‌لره توخوندوقدا، اؤزومدن اختیارسیز آغلادیم. پرستار قاپیدان اَییلیب، دئدی: «سانجاق، ساعات، مصنوعی دیش… هرنه واریندی چیخارت! یاریم ساعاتا جان عمل اوتاغینا گئده‌جاخسان… باخ… بونا! هله آغلیری… نه‌یین معطلی‌سن؟ دی دور عمل پالتارلاریوی گئی آخی!»\nجانیم ائله بیل سال داش ‌ایدی. گوج- بیللاهینان اونو تخت اوستوندن قالدیردیم.\nپرستار بیر داها گئری دؤنوب «تئز اول پالتاریوی دَییش آخی»، دئدی.\nاونون دئمه‌یینه اؤکوتمه وورا- وورا اَینیمیده‌کی مریض‌خانا پالتارینی چیخاردیب، کاغیذ کیمی خیشیلدایان بیر دفه‌ گئییملیک پالتاری گئینده عاغلیمدان بیر فیکیر کئچیب آغلاماغیم درحال کسیلدی. پالتاری گئیمه‌میش موبایلمیی گؤتوروب، جانیمین زده‌لنمیش بؤلگه‌سیندن بیر نئچه شکیل چکدیم. بیردن- بیره پرستاری قاپی چرچیوه‌سینده دایانمیش، اوزونو جیرماقلایارکن گؤردوم…\nآینانین باشینا وورموش شکیلی گؤتوروب، مانیتوردا گؤرونن پروتزلرله توتوشدورورام. بیر گؤزوم شکیلده، بیر گؤزوم مانیتوردا…\nدؤکتور «قارنیندان کسیب، پروتز قویماق اولار»، دئمیشدی. اَلیمی قارنیما چکیرم. آلتی آی شیمی‌درمانی سوره‌سینده، آریقلامیشام. قارنیمین نه پی‌یی قالیب، نه اَتی. کؤکسومده‌کی بیر جوت مووازی کیسیلمیش یارا ایزی بوتون حیاتیما یئترلی‌دی.\n«بیر ده تزریقی پروتز وار»، دئمیشدی دؤکتور. مانتیتورداکی شکیللری بیر بَه بیر آچیرام. تزریقی پروتز نئجه اولا بیلر، دئیه، گوگل‌دن اوخویوب، شکیلینه باخیرام. ایضاحی یازیلارینی دا بیر بَه بیر اوخویورام. سیلیکون آدلی بیر مادّه کؤکسون جراحلیق اولان یئرینه نؤوبتی اولاراق زینه- زینه تزریق اولونوب، سورا دری‌نین آلتی قوووق کیمی شیشیر…\n«گؤره‌سن قوووق دؤشون گیله‌سی اولماز؟»\nکیمسه یوخدور سوآلیمی جوابلاسین. اَلیمی هامارلاشمیش کؤکسومه چکیرم. مانیتوردا پروتزلره عاید صحیفه‌لری بیر بَه بیر دییشیرم. لیفجی‌یه بنز‌ر بیر پروتز دیقّتیمی چکیر. پروتزین گیله‌لری دوغال گیله‌لره بنزه‌ییر.\nشکیللره باخماغا دوام وئره بیلیمرم. گئنه طبیعی اولمالی‌یام. آزاد بوراخیرام اؤزومو. عادی باخیرام هر زادا. گیله اولور اولسون، اولمور اولماسین. نه اولدوغونا فیکیر وئریرم، نه ده اولمادیغینا. نه دؤشون وارلیغینی دوشونورم، نه ده یوخلوغونا. آنجاق هر زاددان اؤنملی ریلکس اولمالی‌یام. اؤزومو آزاد بوراخیرام کی غصّه اؤتوب کئچسین. نارین- نارین آغلاماق ایسته‌ییرم. آغلاییرام. سورا اؤکوتمه ووروب، هؤنکور- هؤنکور آغلاییرام…\nآبان ۱۳۹۲\nایضاح:\n۱- Wu- wei اسکی چین فلسفه‌سینده عادی و طبیعی داورانماق.\n۲- – انکولوژیست: قان متخصیصی\n۳- پسیکولوژیست: روانشناس\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nفدایی شاعر «مرادعلی قریشی(قافلانتی)»نین حیاتی و صنعتی – ۱\nقنداب علی‌یئوا\nتاختالی کؤیدن‌ مکتوب‌لار \/ اون‌آلتینجی مکتوب\nعزیز نسین اسماعیل شیخلی\nسئودالی\nصمد بهرنگی | ترجمه:\nصمد بهرنگی | چئویرن:\nعلیرضا ذیحق\nداریخیرام\nمرجان مناف‌زاده\nچاپ\n5 پاسخ\nرقیه کبیری گفت:\nسه شنبه ۱۲ خرداد ۱۳۹۴ در ۱۱:۲۷\nحؤرمتلی قلمداش، ابوالفضل جورابچی جنابلاری؛ هر بیر اثره نقد یازماق (مثبت یا منفی اولدوغونا باخمایاراق) او اثره قیمت وئرمک آنلامیندادیر. دقت‌له حکایه‌نین اوخویوب، آنالیز ائدیب، فیکیرلریزی من و اوخوجولارلا پایلاشدیغیزا گؤره سیزدن تشکور ائلیرم. یقین کی سیزین باخیشلاریزدان فایدالاناجاغام.\nسیزه یازیلاریزدا اوغورلار آرزو ائدیرم.\nسایقی‌لاریملا: رقیه کبیری\nابوالفضل جورابچی (درویش اوغلو) گفت:\nدوشنبه ۱۱ خرداد ۱۳۹۴ در ۰۴:۳۶\nحؤرمتلی رقیه خانیم کبیری کیمی بیر یازارین اثرینه نقد یازماق منیم حدیمده دگیل. آنجاق جسارت ایله، ادبیابیمیزا ماراقلی و بو ساحه ده فعال بیر اوخوجو اولاراق، نظریمه چاتانلاری یازماق ایسته ییرم.\n“وو وی” ناغیلیندا سرطان خسته لیگی سونوجوندا، دؤشلری کسیلن و شیمی تراپی سونوجوندا، ساچلاری تؤکولن اورتا یاشلی بیر خانیمین دویغولاری چوخ رئال، آچیق و عینی زاماندا درین دویغولو بیر شکیلده قلمه آلینیب. بو درورومدا اولان بیر خانیمین اؤز ساغلیغینی گوزگوده، یوخسا شکیلده اولسا بئله، قورویوب اؤزو اوچون ساخلاماسی اوخوجونون گؤز یاشینی آخیداجاق قدر دویغولو اولدوغونون یانیندا ��وخ دا رئال و گرچکچی دیر.\nبونون یانیندا، یاردیمجی بیر تراپی اولاراق مدیتاتسیون و اوزاق شرق متودلارینا اشارده ائدیلمه سی چوخ دیققت چکیجی و ادبیاتیمیزا بیر تازالیق دیر. اوروپا اؤلکه لرینده مدیتاتسیون و اوزاق شرق متودلاری بیزیم توپلوموموزدان داها چوخ تانینیر. بو باره ده یایغین بیر شکیلده بیلگیلنمه و بیلگیلندیریلمه گئدیر. روح ساغالتیجیلیق (پسیکوتراپی) عرصه سینده اوزاق شرق متودلاری جددی بیر سئچنک (آلترناتیو) اولاراق دیققته آلینیر و بیرچوخ روح ساغالتیجی اؤز خسته لرینه مدیتاتسیون توسیه ائدیر. بونون یانیندا کلاسیک و “علمی” طب بئله مدیتاتسیونو بیر پارا خسته لیکلره قارشی بیر اؤنلم (پیشگیری) اولاراق قبول ائتمکده دیر. بیزیم توپلوموموزدا ایسه “علم” این آنجاق اوروپا و امریکادان قایناقلاندیغی اینانجینا دایاناراق، مدیتاسیون و اوزاق شرق متودلاری “غیرعلمی” اولاراق توصیف ائدیلیر و بیزیم بیلیم آداملاریمیز بو متودلارا یاخین گلمکدن چکیندیگلری اوچون آنجاق شارلاتانلار بو متئدلاردان یارارلاینیرلار.\nرقیه خانیمین مدیتاتسیون و اوزاق شرف متودلارینی بو ناغیلدا بیر دوکتروون دیلیندن اوخوجویا یئتیرمه سی دوغرودان دا تحسین ائدیلملی دیر.\n“وو وی” ناغیلیندا ندن – سونوج ارتباطینا چوخ قیسا بیر اشاره ائدیلیبدیر. خسته نین جراحلیق اوتاغینا گیرمه دن قولونا باغلانان و اوستونده کیملیک بیلگیلری یازیلمیش اولان قول باغیندا آتاسینین آدینین یئری بوش قالیب. دئملی بو خانیم آتاسیز بیر قیز اولاراق یاشاییب. بو اشاره دیققتلی بیر اوخوجونون گؤزوندن قاچماسا دا، عموم اوچون سرطان ایله آتاسیزلیغین ارتباطینی آیدینلیق ایله آنلاتمیر. بو خانیمین سرطانا توتولماسیندا رول اوینایان فاکتورلار، اونون اوشاق و جوان ایکن یاشیدلاری طرفیندن اولدوغو کیمی بوتون اجتماعی محیطده “یئتیم”، “آتاسیز” اولاراق گؤستریلمه سی، آتاسیز اولدوغو اوچون قیرخ ایکی یاشینا قدر اؤزونه بیر حیات یولداشی سئچه بیلمه دیگی، بو خانیمین آناسینین دا کیشی سیز بیر خانیم اولاراق چتینلیکلره معروض قالدیغی، یاشامینی زحمت ایله سوره بیلدیگی، بلکه ده بیر چوخ زامان “آی آلله بو قیز اولماسا ایدی اؤزوم بیلردیم نه پوخ یئمه لییم” کیمی دویغولاری اولدوغونا، و بو آغیر یاشام شرطلرینین سرطانین گلیشمه سینده کی رولونا عوموم اوخوجونون آنلایابیلدیگی قدر آیدینلیق گتیریلمه میشدیر.\nبو خانیمین دؤشلرینی الدن وئرمه سینده، اونون قادینلیق کیملیگینین ده یوخ اولونماسی چوخ آیدین و آچیق آنلاتیلیبدیر. آنجاق دؤشلرینی الدن وئرمه سی ایله آنالیق دویغوسونون دا یوخ اولدوغونا اشاره ائدیلمه ییبدیر. دؤشلری کسیلدیکدن سونرا ساغ بیر آنا کیمی اوشاغینی باغرینا باسیب امیشدیرمک دویغوسونون دا یوخ اولدوغو و بو حسرت و آرزو دیله گتیریلمه ییب دیر.\nناغیلین سونو ایسه خسته خانیمین اینترنت ده پروتز دؤش مودلی آختارماسی و شرق فلسفه سینه دایانان اؤز اوغورتو (تلقین به نفس) و آغلاماق ایله راحاتلیغا قاووشماسی و نئچه نقطه ایله قورتولور. بورادا گئنه اؤزتوختاتما (خوددرمانی) وورقولاندیغی، دئملی “هر انسان سونوندا اؤزو اؤزونه یاردیمجی اولمالی دیر” دیله گتیریلدیگی چوخ مثبت و خوش گؤرولو بیر سون دور.\nآلترناتیو اولاراق، بیر – ایکی آرتیق جمله ایله بو خسته خانیمین پروتز دؤش تاخدیقدان سونرا بیر قولچاق آلیب، گئجه یاینیندا یاتیرداراق پروتز دؤشونو قولچاغیل آغزینا سالماسی، اونو اوخشاماسی و قوجاقلاییب باغرینا باسماسی ایله آنالیق دویغولارینی یاشاماغا چالیشدیغینین یانیندا بیر ده اوشاق ایکن قولچاقلارینی جانلی و روحلو اولاراق حس ائدیگینین خوش خیالیندا راحات بیر یوخویا گئتمه سی ایله سونا گله بیلردی بو ناغیل.\nحؤرمتلی رقیه خانیمین آچیق اورکلی بیر انسان اولدوغونا و منیم یازدیغیما مثبت گؤز ایله باخاجاغینا دریندن اینانیرام.\nبوتون یوردداشلاریمزا و دیلداشلاریمیزا ساغلیق، شنلیک و باشاری دیله ییرم.\nرقیه کبیری گفت:\nیکشنبه ۱۰ خرداد ۱۳۹۴ در ۱۸:۱۰\nحؤرمتلی سورگون جنابلاری، سلام.\nاورتاق دیلین باره‌سینده دئمه‌لیم کی هله‌لیکده چوخلو ندنلره گؤره تورکجه نثر یازماقدا اورتاق دیل یوخدور. آنجاق من «وو وی» حکایه‌سینده ده آیری یازیلاریم کیمی چالیشمیشام باشاردیغیم ادبی دیلده بیر روایت یازیم. آمما آرتیرمالیام کی حکایه تکنیک‌لرینه دایاناراق کاراکترلرین دیالوگلارینی هر هانسی بیر یئرین آغزی‌ایلا یازماق اولار. من ده بو شیوه‌دن فایدالانمیشام. بیر یازیچی اولاراق هر شخصین اؤز یاشادیغی یئرین لهجه‌سی‌ایله یازماقلا راضی‌لاشمیرام. اوسته‌لیک من خوی دوغومویام و تبریزده یاشاییرام.\nسایقی‌لارلا: رقیه کبیری\nمحرم پریزاد (سورگون) گفت:\nجمعه ۸ خرداد ۱۳۹۴ در ۱۹:۵۶\nسلام\nرقیه خانیم کبیری نین اللری آغریماسین. ایشیق سایتیندا گلمیش (وووی ۱)ی دؤنه دؤنه اوخودوقدا، بو ناغلیجیغی آرتیقجادان به یه ندیم. اونون جنسیت بابتیندن مووصوعا باخماسینا آرتیق ماراقلاندیم. چونکو قادینلارا مخصوص اولان خسته لییی و، او خسته لییه باغلی تؤووشنه لری ده، یالنیز قادین یازیچی لاری آرتیق آچا بیلرلر و. بونو دا رقیه خانیم کبیری دریندن آچمیشلار.\nبیزیم میللی وارلیغیمیزدا، خصوصا ادبی چالیشمالاردا ، رقیه خانیم کبیری کیمی یازیچی لار، زامانا اویغون اولان یئنی ادبیاتیمیزین زنگینلشمه سینه داها آرتیق اثر قویاجاقلار. دیرناق آراسی دئمک اولار کی فارس ادبیاتیندا دا (فروغ)ون چالیشمالاری تأثیرلی اولموشدور. ایندیلیکده شاعرلریمیزدن فریبا خانم تبریزدن و، آیلار خانیم زنگاندان آد اپارماق اولار. مدرن شعر یازان یئنی یئتمه قادین شاعرلریمیز ده، آز دئییل، ببیزیم یئنی ادبیاتیمیزدا بو اؤنملی بیر حرکت دیر.\nکبیری جنابلاریندان بیر سووالا جاواب قایتارماسینی رجا ائدیرم:\nبیزیم ادبیاتیمیزدا اورتاق دیل وارسا منه تانیتدیرسینلار اؤزوم اؤیرنمک اوچون چوخ اؤنملی دیر، چونکو (وووی ۱)ده تبریز شیوه سی آرتیقجا گؤرونور. آیا اؤزلری بیله بیله بو شیوه نی سئچمیش و یا تبریز شیوه سینی بیر اورتاق دیل بیلیرلر؟\nمن قاراپاپاق ائلیندن اولاراق سولدوزدا یاشاییرام، آیا یازیلاریمی قاراپاپاق آغزی له یازمالییام یاداکی، تبریز شیوه سی له؟ بونلاردان علاوه بیر اورتاق دیل وارسا او دیلی و او دیلده یازیلمیش بیر اثری منه تانیتدیرسالار چوخ گؤزل اولار.","num_words":4383,"character_repetition_ratio":0.025,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":149227.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آنا صفحه \/ ANA SƏHİFƏ \/ دیلین قازانیش‌ـ‌اؤیره‌نیشی \/ دیلـده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه \/ دیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۵)\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۵)\nayhan 2017-03-18 دیلـده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه, دیلین قازانیش‌ـ‌اؤیره‌نیشی یوروم یاز \/ yorum yaz 2,090 کره گؤرونوب \/ KƏRƏ GÖRÜNÜB\nYazını bu əlifbada oxuyun: TÜRKCƏ\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۵)\nدانیشیغین داوامی:\nOğlan: Süpürgə? Bəli ki, süpürgəmiz var. Tam, süpürgəmiz harda?\n(Dostunun adı “Tam” dır.)\n(بیرینجی پیلله!)\nاوغلان نه دئییر؟\n۱. اوغلان قیزا دئییر:«سوپورگه؟ بلی کی، سوپورگه‌میز وار. تام، سوپورگه‌میز هاردا؟»\n۲. اوغلان:«سوپورگه؟» سؤزونو تکرار دئیه‌ن کیمی سوروشدوقدا «بلی کی سوپورگه‌میز وار،» دئییر. سونرا دوستونا اؤز توتاراق:«تام، سوپورگه‌میز هاردا؟»سوروشور.\n(ایکینجی پیلله!)\nاوغلان نه ائدیر؟\n۱. اوغلان «سوپورگه؟» دئمک‌له قیزین ایسته‌دیگی‌نین دوزگون باشا دوشدوگونو یوخلاماق اوچون اونو بیر سورغو کیمی تکرارلاییر. سونرا، سوپورگه‌لری‌نین اولدوسونو تأیید إدیر. سونراسی دا، دوستو تام‌’‌دان سوپورگه‌لری‌نین هارادا اولدوسونو سوروشور.\n۲. اوغلان «سوپورگه؟» سؤزونو، قیزین نه ایسته‌دیگینی دوزگون باشا دوشوب-دوشمه‌دیگینی یوخلاماق اوچون اونو بیر سورغو کیمی تکرارلاییر. سوپورگه‌لری‌نین اولدوسونو تأیید إتدیکدن سونرا دا، دوستو تام‌’‌دان سوپورگه‌لری‌نین هاردا اولدوسونو سوروشماق‌’‌لا، دئمک، اوندان سوپورگه‌لری‌نین تاپیب گتیرمه‌سینی ایسته‌ییر.\n(اوچونجو پیلله!)\nسیزجه، بئله دئمک‘‌له اوغلانین سؤزلرینده نه‌کیمی بیر آنلام وار دیر؟ (اونون نه إتدیگینی اؤز ذئهنیمیزجه یوروروق!)\n۱. منجه، «سوپورگه» سؤزونوبیر سورغو کیمی تکرارلادیقدا اوغلان، اوزلشدیگی گؤزله‌نیلمز بیر دورومدا اؤزونو آلاـ‌قولای أله آلیر. إله‌لیک’‌‌‌له ده، متانت’‌‌له قیزی قارشیلاییر.سونراسی دا، أل‌لریندن گله‌نی أسیرگه‌مز بیر قونشو کیمی دوستوندان سوپورگه‌نی تاپیب گتیرمه‌سینی ایسته‌ییر\/ایستیییر.\nقورولوش‌لارین مفهوم إتگین‌لیگی:\n۱. منجه [عقیده‌یه دؤنوش]\n۲. «سوپورگه» سؤزونو بیر سورغو کیمی تکرارلادیقدا اوغلان،[وضعیت، دوروم]\n۳. اوزلشدیگی گؤزله‌نیلمز بیر دورومدا اؤزونو آلاـ‌قولای أله آلیر. [إتگین‌لیک]\n۴. إله‌لیک‌له ده،[جومله قووشدوروجو]\n۵. متانت’‌‌له قیزی قارشیلاییر. [إتگین‌لیک]\n۶. سونراسی دا، أل‌لریندن گله‌نی أسیرگه‌مز بیر قونشو کیمی دوستوندان سوپورگه‌نی تاپیب گتیرمه‌سینی ایسته‌ییر.[اصیل، ائدیجی‌لیک قورولوشو!]\n۲. منجه، «سوپورگه» سؤزونو بیر سورغو کیمی تکرارلاماق’‌‌‌لا اوغلان، اوزلشدیگی گؤزله‌نیلمز اولان یاد بیر قیزین بیردن‌بیره قاپی آغزیندا تاپیلماسی کیمی بیر دورومدا اؤزونو آلاـ‌قولای أله آلارکن، متانت’‌‌له قیزی قارشیلاییر. إله‌جه ده، سوپورگه‌لری‌نین اولدوسونو تأیید إدندنسونرا، أل‌لریندن گله‌نی أسیرگه‌مز بیر قونشو کیمی دوستو تام’‌‌دان سوپورگه‌نین هارادا اولدوسون سوروشماق’‌‌لا، دئمک، اوندان سوپورگه‌نی تاپیب گتیرمه‌سینی ایسته‌ییر\/ ایستیییر.\nسونوج:\nپیلله ۱ـ‌ده، دئییلمکدن یارانان قورولوش‌لاری گؤردوک!\nپیلله ۲ـ‌ده، إدیلمکدن یارانان قورولوش‌لاری گؤردوک!\nپیلله ۳ـ‌ده، اؤز یوروموموزدان تؤرنمیش قورولوش پارچالارینی بوروشوقلو بیر قورولوش سیستئمینه دوزه بیلدیک! ائله‌جه ده، ایکینجی پیلله سایاغیندا، إدیلمکدن یارانان قورولوش‌لاری گؤردوک.\nدیلین دانیشیقدان (دیالوقدان) سؤیله‌ییشه (مونولوقا) چئوریلمه‌سینی بیر داها یوخلاییریق! (آشاغیداکی ایکی قورولوشو بیرلیکده توتوشدوروروق!)\n۱. دانیشما (دیالوق):\nاوغلان: سوپورگه؟ بلی کی سوپورگه‌میز وار. تام، سوپورگه‌میز هاردا؟\nاوسته‌کی دیالوق بئله‌جه مونولوقا چئوریلیر:\n۲. سؤیله‌ییش (مونولوق):\nمنجه، «سوپورگه» سؤزونو بیر سورغو کیمی تکرارلاماق’‌‌‌لا اوغلان، اوزلشدیگی گؤزله‌نیلمز اولان یاد بیر قیزین بیردن‌بیره قاپی آغزیندا تاپیلماسی کیمی بیر دورومدا اؤزونو آلاـ‌قولای أله آلارکن، متانت’‌‌له قیزی قارشیلاییر. إله‌جه ده، سوپورگه‌لری‌نین اولدوسونو تأیید إدندن سونرا، أل‌لریندن گله‌نی أسیرگه‌مز بیر قونشو کیمی دوستو تام’‌‌دان سوپورگه‌نین هارادا اولدوسون سوروشماق’‌‌لا، دئمک، اوندان سوپورگه‌نی تاپیب گتیرمه‌سینی ایسته‌ییر\/ایستیییر.\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه دیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۵) دیلین قازانیش‌ـ‌اؤیره‌نیشی ناصر منظوری 2017-03-18\nayhan\nپایلاش \/ PAYLAŞ\nFacebook\nTwitter\nGoogle +\nStumbleupon\nLinkedIn\nPinterest\nتگ‌لر \/ TƏGLƏRدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه دیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۵) دیلین قازانیش‌ـ‌اؤیره‌نیشی ناصر منظوری\nیازار \/ YAZAR: ayhan\nاؤنجه‌کی \/ ÖNCƏKİ کۏمپلئکس‌لیک‌لر(۱۸)\nسونراکی \/ SONRAKI کومپلئکس‌لیک‌لر(۱۹)\nبو یازی‌یا بنزه‌ر \/ BU YAZIYA BINZIR\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۴)\n2017-03-02\nدیلـده دئیـَر‌لیکـدن ائدر‌لیگه (3)\n2017-02-23\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۲)\n2017-01-30\nبو یازینی دا اوخویون\/ BU YAZINIDA OXUYUN\nدیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۱)\nYazını bu əlifbada oxuyun: TÜRKCƏ دیلده دئیـَر‌لیکدن ائدر‌لیگه (۱) إتگین‌لیک: functionality دیلین گلیشمه‌سینده، إتگین‌لیک …","num_words":1164,"character_repetition_ratio":0.108,"word_repetition_ratio":0.27,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":79593.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو بیر ساخلانیش بؤلمه دیر. ویکی‌پدیا پروژه‌سینین ساخلانیلماسی اوچون دیر، امّا بیلیکلیکین بیر حیصه‌سی‌دئییل. بو، مقاله صفحه‌لری (او صفحه‌لر کی مقاله دئییللر) ایحتیوا ائدیر، یادا وضعیت یئرینه مؤوضوع اساسیندا قروپلاشدیریر. بو بؤلمه‌نی مضمون بؤلمه‌لرینده داخیل ائتمیین.\nThis category contains various lists of articles. These articles do not necessarily require attention; the lists are intended only for informational purposes. Lists and categories of articles that are in need of improvement can be found in بؤلمه:ویکی‌پدیا ساخلانیشی.\nآیریجا باخ: Category:Wikipedia indexes\nآلت‌بؤلمه‌لر\nبۇ بؤلمه‌ده تکجه آشاغیداکی آلت‌بؤلمه واردیر.\nص\nصلاحیت کونترولو معلوماتی اولان صفحه‌لر‏ (۱ ب)\n«ویکی‌پدیا مقاله لیستلری» بؤلمه‌سینده صفحه‌لر\nبۇ بؤلمه‌ده تکجه آشاغیداکی صفحه واردیر.\nA\nویکی‌پدیا:حیاتی مقاله‌لر\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بؤلمه:ویکی‌پدیا_مقاله_لیستلری&oldid=1509264»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nArticles with hatnote templates targeting a nonexistent page\nویکی‌پدیا لیستلر\nمقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ فوریه ۲۰۲۲، ‏۲۱:۱۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":293,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.031,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":76499.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بالبینوس (اینگیلیسی‌جه: Balbinus) روم ایمپیراتورو. ۲۲ آوریل – ۲۹ جولای 238 (with and in opposition to ) ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. بیرینجی قوردیان اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا اۆچونجو قوردیان واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":51,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":590137.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"'); $('a.print-preview').printPreview(); $('#txtShortLink').focus(function () { $(this).select(); }); });\nتاریخ : دوشنبه 6 آذر 1396 | کد : 1510\nلینک کوتاه\nجبار باخچه‌بان مملکتیمیزده استثنائی مدرسه‌لرین بانیسی\nجبار باخچه‌بان 1264 هجری شمسی ایلینده قافقازدا دنیایا گلدی و تحصیلاتین قورتاراندان سونرا ایروان شهرینده تدریسه مشغول اولدو.\nجبار باخچه‌بان 1264 هجری شمسی ایلینده قافقازدا دنیایا گلدی و تحصیلاتین قورتاراندان سونرا ایروان شهرینده تدریسه مشغول اولدو. اونون تدریسی گیزلی استعدادلارینی اوزه چیخارتدی و بیر مدت سونرا چوخلو تجربه اینن تبریزه گلدی و 1303 شمسی ایلینده تبریزده «اوشاقلار باخچه‌سی» آدیندا اوشاق ائوینی آچدی. همان ایل اوچ ناشنوا اوشاق اونون مدرسه‌سینده آد یازدیردی. و بو اونون اوچون اونلارا دانیشماغی اؤرگتماغا فرصت ساییلیردی. او یازیب اوخوماغی اؤرگتماق اوچون بو گون ممکلتیمیزده رایج اولان الفبا تعلیم مئتودی‌ ابداع ائله‌دی. او هابئله 1312-جی ایلینده تهراندا ناشنوا اوشاقلارا ایلک مدرسه‌نین بناسینی قویدو. او ناشنوا اوشاقلارا دیل اؤرگتماق اوچون بو گون معروف اولان «باخچه‌بانین دانیشان الفباسی» آدیندا یولو انتخاب ائله‌دی. بو مبتکرین چالیشمالاری نتیجه‌سینده اؤلکه ناشنوالاری‌دا او بیری انسانلارینان ارتباطا گئچه بیلدیلر. هابئله کار-لال‌لارا مخصوص تلفون اختراعسی و قیزلارا اؤرگتماق اوچون نسوان مکتبی‌نین بناسی اونون ابتکمارلاریندان ساییلیر. او، 1322-جی الینده کار-لال اوشاقلاردان حمایت جمعیتینی تأسیس ائله‌دی و تعلیم و تربیت سرّلاری، معلم ایش برنامه‌سی، اوشاقلار یاشاییشی و بخچه‌بان رباعی‌لری کیمی کتابلاری اؤزوندن یادگار قویدو. نهایتده او 1345-جی ایلین آذر آیی‌نین 4-ده 81 یاشیندا تهراندا دنیایا گؤز یومدو.","num_words":342,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.09,"special_characters_ratio":0.241,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":201305.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"الیزابت وودویل (اینگیلیسی‌جه: Elizabeth Woodville) بیر شاهزاده ایدی. ۱ مئی ۱۴۶۴ – ۳ اوکتوبر ۱۴۷۰ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب.","num_words":25,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":592476.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرکزی کمیته‌سی‌نین اوچونجو کونفرانسیندا آذربایجان دموکرات‌لاری ایله کردستان دموکرات پارتیاسی (کردستان دموکرات پارتی‌سی) آراسیندا بیر سیرا اختلاف‌لار میدانا چیخدی. کرد دموکرا ت‌لاری‌نین باشچی‌سی رحیم قاضی ۱۹۶۰ نجی ایلین مارس آیی‌نین ۶ دا کونفرانسین ایشیندن و غلام یحیی دانشیانین حرکت‌لریندن، کونفرانسدا اؤزونون و کردلرین تحقیر ائدیلمه‌سیندن آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سینه ۹ صفحه‌لیک شکایت گؤندردی. او، یازیردی: «کونفرانسدا منیم علیهیمه چیخیش ائد‌ن یولداش‌لارین بعضی‌لری یالنیز منی دگیل، منیم هلاک اولموش قارداشیمی و عمومیتله کرد خلقی‌نین شرفینی تحقیر ائتدی‌لر. بو چیخیش‌لار ملّتچی‌لیک کاراکتری داشیییر و هئچ وجه‌له بیزیم واحد پارتیا یاراتماق، ایرا‌نین بوتون دموکراتیک قوه‌‌لری‌نین فعالیّت بیرلیگینی محکم‌لندیرمک کیمی گونده‌لیک شعار‌لاریمیزا اویغون گلمیر. مثلاً، یولداش اصلانی دئدی: «آذربایجانلی‌لارا حمایه گره‌ک دگیل، بیز اؤزوموز اؤزوموزو اداره ائده بیله‌ریک...قاضی کیم‌دیر؟ عمومیتله کردستان‌دا هئچ کیم اونون فامیلیاسینی تانیمیر...» یولداش چشم‌آذر دئدی: «قاضی فئودال عائله‌سیندن چیخیب، اوندان نئجه خادم اولا بیلر...؟ بو سؤز‌لری ائشیدن یولداش دانشیان سوسدو، ایرا‌نین مترقّی قوّه‌‌لری‌نین بیرلیگینی تأمین ائتمگه «جهد» ائد‌ن یولداش سوسدو.» رحیم قاضی هله آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌‌نین ایکینجی کونفرانسینداکی چیخیشیندا کرد کادر‌لاریندان ثمره‌لی استفاده ائدیلمه‌مه‌سیندن ناراضی‌لیق ائتمیشدی و اقتصاد علم‌لری نامزدی، «آذربایجان» قزئتی‌نین رداکتورونون معاونی علی گلاویژی نظرده توتاراق بیلدیرمیشدی کی، آذربایجان سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسی علم‌لر آکادمیاسی‌نین اقتصادیات بؤلمه‌‌سینده بیر اقتصاد علم‌لری نامزدینی صابرین «هوپ‌هوپ‌نامه» کتابی حقّینده ایش یازماغا مجبور ائدیر‌لر.\nآذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین مرکزی کمیته‌سی‌ رهبرلیگی ایله یاناشی آذربایجان‌داکی کرد دموکراتیک پارتیاسی‌‌نین مسکو شهرینده‌کی کرد لیدری ملا مصطفی بارزانی ایله مناسبتی ده یاخشی دگیلدی و بارزانی دفعه‌‌لرله باکی‌داکی کرد دموکرات‌لاری‌نین باشچی‌سی کیمی رحیم سیف قاضی‌نین آذربایجان حاکمیّتی‌نین الینده بیر واسطه اولدوغو باره‌ده سووئت رهبرلیگینه شکایت‌لر یازمیشدی. ملا مصطفی‌نین مسکو شهرینده اوخویان قوهومو مصطفی سلماسی هله ۱۹۵۵ نجی ایلده باکی‌دا اولان کرد مهاجر‌لری حسامی حسن گرمیانی رحمانا یازدیغی مکتوبدااونلاری رحیم قاضی علیهینه امضا توپلاییب مسکو شهرینه گؤندرمگه تشویق ائدیردی. او، یازیردی: «بیز اونوتمامالی‌ییق کی، قارشیمیزدا بؤیوک وظیفه دایانیر، باکی‌دا بؤیوک تأثیر‌لری اولان رحیمی (رحیم قاضی - ج. ح.) و گلاویژی (علی گلاویژ - ج.ح.) محو ائتمک وظیفه‌سی… بورادا رحیم‌ین و علی‌نین اوّلکی نفوذو قالماییب. دایی (ملا مصطفی بارزانی - ج.ح.) دئدیگی کیمی اونلاری بوردا آدام یئرینه قویمور‌لار. لاکن بیز ساکتلشمه‌مه‌لی‌ییک، دشمنی ضعیف بیلیب اؤزوموزو اؤیمه‌مه‌لی‌ییک. نئجه دئییل‌لر «باشی ازیلمه‌دن ایلان اؤلو ساییلمیر». ایندی اوغور قازانماق اوچون بیز بیر جرگه‌ده مبارزه آپارماغا جهد گؤسترمه‌لی‌ییک و امکان وئرمه‌مه‌لی‌ییک دشمن‌ بیزه قارشی بیر جبهه‌ده بیرلشسین. مثلاً، تصور ائدین اگر بیزیم مراجعتیمیزده اوچ امضا‌نین یئرینه بئش امضا اولسا، اونون اهمیتی و قیمتی ۵۰۰ فایز آرتیق او‌لار… بو مسأله‌ده من ده سیزه کؤمک ائد‌ه‌جه‌گم، بو ایش اوچون فایدالی اولا بیله‌جک ساخته مکتوب‌لار حاضرلایاجاغام.» اصلینده، ملا مصطفی اؤزو ده بو ایشده ماراقلی ایدی و سووئت اتفاقیندا اولان کرد مهاجر‌لری‌نین یگانه تمثیلچی‌سی اولماق، آذربایجان‌داکی کرد دموکرات پارتیاسینی اؤزونه تابع ائتمک اوچون بوتون واسطه‌‌لردن استفاده ائدیردی. هله، ۱۹۵۴ نجو ایلده سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی یانیندا عالی پارتیا مکتبینده دینله‌ییجی او‌لارکن او، سووئت پارتیا رهبرلیگی ایله گؤروش ایسته‌میشدی و دسامبرین ۱۳ ده مرکزی کمیته‌نین خارجی علاقه‌‌لر شعبه‌سی‌‌نین امکداشی ف. وولوشین اونونلا گؤروشموشدو. صحبت زمانی بارزانی تأکیدله خواهش ائتمیشدی کی، یاخین گون‌لرده ایران آذربایجانی دموکرات پارتیاسی‌‌نین صدر معاونی تعیین ائدیلمیش رحیم قاضی حقّینده اونا معلوم اولان معلومات‌لاری سووئت یولداش‌لارین نظرینه چاتدیرسین.ملا مصطفی بیلدیردی کی، رحیم قاضی بو وظیفه‌یه تعیین ائدیلدیکدن سونرا باکی‌داکی کرد مهاجر‌لری سلماسی، رحمان گرمیانی، عزیز شامزانی و حسن حسامی‌دن مکتوب آلیب. اونلار تصدیق ائدیر‌لر کی، ایران آذربایجانی و کردستان‌دا دموکراتیک رژیم‌لرین دارماداغین ائدیلمه‌سی حقّینده ۱۹۴۷ نجی ایلده باکی‌دا معلومات آلاندا، همین وقت بو کرد یولداش‌لارلا بیرلیکده باکی‌دا حربی مکتبده اوخویان رحیم قاضی اؤز یولداش‌لارین توپلاییب و دئییب کی، «ردّ اولسون سووئت اتفاقی. یاشاسین قوام السلطنه.»اونلارین معلوماتینا گؤره ائله همین گون او، باکی‌دا ایران کونسول‌لوغونا گئدیب و اونا ایرانا قاییتماغا ویزا وئریلمه‌سینی خواهش ائدیب، اؤز یولداش‌لارینی دا بونا تحریک ائدیب. بارزانی ایله صحبتی باره‌ده مرکزی کمیته‌نین خارجی علاقه‌‌لر شعبه‌سینه معلومات حاضرلایان وولوشین یازیردی: «بارزانی‌یه مکتوب یازان کردلر و عینی زماندا بارزانی اؤزو حساب ائدیر کی، رحیم قاضی‌نین تعیناتی آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی‌نین بو آدامین اصل سیماسینی بیلمه‌مه‌سیندن ایره‌لی گلیر. بارزانی گمان ائدیر کی، رحیم قاضی بو وظیفه‌یه آذربایجان سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسی عالی سووئتی ریاست هیآتی‌نین صدری میرزا ابراهیموف طرفیندن ایره‌لی سورولوب. اونون معلوماتینا گؤره رحیم قاضی‌نین عمی‌سی محمد قاضی ۱۹۴۶ - ۱۹۴۷ نجی ایل‌لرده میرزا ابراهیموفا قیمتلی هدیه‌‌لر وئریب.» ف. وولوشی‌نین مصطفی بارزانی ایله صحبتی‌نین مضمونونو سووئت اتفاقی کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی‌نین خارجی کمونیست پارتیا‌لارلا علاقه‌‌لر شعبه‌سی‌‌نین مدیری‌نین معاونی ای. وینوقرادفو بیر گون سونرا آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی‌نین بیرینجی کاتبی امام مصطفی‌یئف‌ه گؤندرمیشدی و قاضی محمدین گویا میرزا ابراهیموفا «قیمتلی هدیه» وئرمه‌سینی آراشدیرماق اوچون مسکو شهریندن باکی‌یا کمسیون گلمیشدی. لاکن یوخلاما‌لار بارزا‌نی‌نین «گمان‌لارینی» تصدیق ائتمه‌میشدی.\nملا مصطفی بارزا‌نی آذربایجان رهبرلیگینه و سووئت آذربایجانین‌دا مهاجرت حیاتی کئچیره‌ن آزسایلی کرد مهاجر‌لرینه قارشی بئله مناسبتی داها چوخ مسکو شهریندن قایناقلانیردی. هله ۱۹۴۶ نجی ایلین دسامبریندا آذربایجان دموکرا ت‌لاری ایله یاناشی بارزا‌نی باشچی‌لیق ائتدیگی۲ مین نفر کرد آتلی‌سی جلفا منطقه‌سیندن سووئت آذربایجا‌نینا کئچه‌ن‌ده سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسیی دولت تهلکه‌سیزلیک ناظری ویکتور آباکوموفون گؤستریشی ایله اونلار نخجوا‌نین ی��رلی اهالی‌سیندن تجرید ائدیلدی‌لر. همین وقت سووئت اتفاقی تلقراف آژانسی‌نین مخبری آدی آلتیندا سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسینه گلن آذربایجان دموکرا ت‌لاری و کرد حربی دسته‌‌لرینی مشایعت ائد‌ن دولت تهلکه‌سیزلیگی ناظرلیگی‌نین خارجی کشفیات و دیوئرسیا اداره‌سی‌‌نین رئیسی ژنرال پاوئل سوداپلاتوفا آباکوموفدان تاپشیریق گلدی کی، بارزانی ایله دانیشیق‌لارا گیرسین و اونا سیاسی سیغیناجاق وعد ائتسین، اونون دسته‌‌لری‌نین اؤزبکستان‌دا مسکونلاشدیریلاجاغین بیلدیرسین. عینی زماندا سووئت رهبرلیگی‌نین آدیندان بارزانی‌یه بیلدیریلدی کی، او، و اونون ضابط‌لری‌نین بیر حصّه‌سی سووئت سوسیالیست رسپوبلیکاسیی‌نین حربی مکتب‌‌لرینده و آکادمی‌لرینده خصوصی تعلیم‌لر کئچه بیلر. پاوئل سوداپلاتوف اؤز خاطره‌‌‌لرینده یازیر: «آباکوموف منه بارزانی ایله اولان صحبتی، خصوصی ایله استالین‌ین کرد ضابط‌لرینه بیزیم نظامی تحصیل مؤسسه‌‌‌لرینده حاضرلیق کئچمه‌‌لرینه راضی‌لیق وئرمه‌سینی آذربایجان کمونیست پارتیاسی‌‌نین رهبری باقروفا دئمه‌یی قدغن ائتدی. مسأله بوندا ایدی کی، باقروف بارزانی‌دن و اونون آدام‌لاریندان ایران آذربایجانین‌دا ثابت‌لیگی پوزماق اوچون استفاده ائتمه‌گه جهد گؤستریردی. لاکن مسکو حساب ائدیردی کی، بارزانی عراق‌دا انگلیس‌پرست رئژیمین دئوریلمه‌‌سینده داها مهم رول اوینایا بیلر. و بوندان علاوه، خصوصی ایله مهم اولانی، کردلرین کمکی ایله یاخین شرق و آرالیق دنیزینده (مدیترانه‌ده) بوتون انگلیس - آمریکا نظامی قروپلاشما‌لاری‌نین نفت محصول‌لاری ایله تأمین ائدیلمه‌‌سینده مستثنا اهمیته مالک اولان عراق‌داکی (موصل) نفت معدن‌لرینی اوزون مدّته سیرادان چیخارا بیلردیک.» بارزا‌نی باکی‌دا آذربایجان دموکرات فرقه‌سینه سیغینمیش کرد آزلیغینی و اونلاری حمایه ائد‌ن یئرلی رهبرلیگی تهدید ائتمه‌سی، پرسپکتیوده یاخین شرق‌ده ثابت‌لیگین پوزولما پروسه‌سینده موسکووین ملا مصطفی‌یا یوکسک «اعتمادی» ایله باغلی ایدی. ۱۹۵۷ نجی ایلدن باشلایاراق دولت تهلکه‌سیزلیک کرد ملّی تشکیلات‌لاری و کرد طایفه‌لاری ایچری‌‌سینده ایرانا مقاومت گؤسترمک مقصدی ایله آرتیق حاضرلیق ایش‌لرینه باشلامیشدی.\nآذربایجان دموکرات فرقه‌سی صدری‌نین معاونی اولان رحیم ابوالحسن اوغلو سیف قاضی ۱۹۲۶ نجی ایلده مهاباددا روحانی تورپاق صاحبکاری عائله‌‌سینده دوغولموشدو. اونون دئبوکری کرد قبیله‌سیندن اولان آتاسی ابوالحسن مهابادین قاضی‌سی و اهالی ایچری‌‌سینده گنیش نفوذو اولان تورپاق صاحبکاری ایدی. رحیم قاضی‌نین آناسی وجیهه سیف قاضی آذربایجانلی ایدی. او، اوّلجه مهاباددا ۳ ایل‌لیک مکتبده اوخوموش، ۱۹۳۵ - ۱۹۴۱ نجی ایل‌لرده اورتا مکتبده اوخوموشدو. ۱۹۴۱ نجی ایلده سووئت اوردوسو ایرانا گیردی‌دن سونرا رحیم قاضی عمی‌سی اوغلو قاضی محمدین ۱۹۴۳ نجو ایلده یاراتدیغی «کومله ژیینه کردستان» پارتیاسینا عضو اولموشدو. ۱۹۴۵ نجی ایلده محمد قاضی، صدر قاضی و رحیم قاضی‌نین بؤیوک قارداشی محمدحسین قاضی طرفیندن کردستان دموکرات پارتیاسی یارادیلاندا رحیم قاضی ده همین پارتیا‌نین عضوو اولموشدو. ۱۹۴۶ نجی ایلین اوّل‌‌لرینده کردستان ملّی حکومتی یارادیلاندا رحیم قاضی کردستان خلق اوردوسوندا خدمت ائتمیش و ۱۹۴۶ نجی ایلین آوریلینده تحصی�� آلماق اوچون باکی نظامی مکتبینه گؤندریلمیشدی. مهاباد رسپوبلیکاسی قورولدوقدان سونرا کرد باشچی‌لاری مختلف واسطه‌‌لرله رضائیه (اورمیه)، خوی، شاپور، میاندوابین آذربایجانلی اهالی‌سی آراسیندا تبلیغات آپاریب اونلاری کرد رسپوبلیکاسینا بیرلشمگه تشویق ائدیردی‌لر و بئله تبلیغات آپاریردی‌لار کی، اگر بو شهر‌لرین آذربایجانلی اهالی‌سی کردلر طرفینه کئچسه‌‌لر اونلار وئرگی‌دن (مالیات) و نظامی مکلفیت‌دن آزاد اولوناجاق‌لار. بیر سیرا کرد باشچی‌لاری - عمر خان، نوری بگ، قوتاز بگ و باشقا‌لاری ایران آذربایجانی ملّی حکومتینی تانیمادیق‌لارین و سووئت اوردوسو چیخدیقدان سونرا سلاح گوجونه رضائیه (اورمیه)، خوی، شاپور و ماکونو کرد مختاریتین ترکیبینه قاتاجاق‌لارین آچیق افاده ائدیردی‌لر. بو مقصدله اونلار ۱۹۴۶ نجی ایلین آوریل آییندا بو شهر‌لری محاصره‌یه آلمیشدی‌لار و یالنیز آذربایجان ملّی حکومتی‌نین قطعیتی، سووئت حربی حصّه‌‌لری‌نین مداخله‌سیندن سونرا کرد سلاح‌لی دسته‌‌لری مهاباد حدود‌لارینا چکیلیب گئتمیشدی. کرد مهاباد رسپوبلیکاسی‌‌نین سقوطوندان سونرا رحیم قاضی باکی‌دا قالمیش اوّلجه آذربایجان دولت اونیوئرسیته‌سی‌نین تاریخ فاکولته‌سینه داخل اولموش، سونرا ایسه پارتیا مکتبینه گؤندریلمیشدی. ۱۹۵۱ نجی ایلده اونیورسیته‌نین آسپیرانتوراسینا داخل او‌لاراق «کردستان دموکرات پارتیاسی ایران کردستانی ملّی آزادلیق حرکاتی‌نین رهبری و تشکیلاتچی‌سی‌دیر (۱۹۴۵ - ۱۹۴۶)» موضوسون‌دا نامزدلیک تئزینی مدافعه ائتمیشدی. او، ۱۹۴۷ - ۱۹۵۳ نجو ایل‌لرده آذربایجان دموکرات پارتیاسی‌‌نین کرد بؤلمه‌سی‌نین رداکتورو و مدیری، عینی زماندا «کردستان» قزئتی‌نین رداکتورو ایشله‌میشدی. مهاباد رسپوبلیکاسی‌‌نین مغلوبیتیندن سونرا ۱۹۴۷ نجی ایلده رسپوبلیکا‌نین باشچی‌سی قاضی محمد، رحیم قاضی‌نین قارداش‌لاری مهاباددان ایران مجلسی‌‌نین عضوو صدر قاضی و کردستان ملّی حکومتی‌نین حربی ناظری محمدحسین سیف قاضی اعدام ائدیلمیشدی‌لر. هله بو حادثه‌دن اؤنجه ایران حکومتی باکی‌داکی کونسول‌لوغو واسطه‌سی ایله رحیم قاضینی ایرانا آپارماغا جهد گؤسترمیشدی، شخصاً باش ناظر قوام السلطنه‌دن اونا ایرانا قاییتماق اوچون دعوت گلمیشدی. لاکن آذربایجان کمونیست پارتیاسی مرکزی کمیته‌سی اونون ایرانا قاییتماسین مصلحت بیلمه‌میشدی. اونون مهاباددا کیچیک قارداشی عبدالله، حیات یولداشی گوهرتاژ، اوغلو حسن و باجی‌سی قالمیشدی. ۱۹۴۸ نجی ایلدن عائله عضو‌لری ایله علاقه‌سی کسیلمیشدی. رحیم سیف قاضی اوزون مدت آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین ترکیبینده","num_words":2282,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.187,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":509013.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله‌نی دوغرولاما اوچون علاوه ایستینادلار لازیم دیر. اعتیبارلی قایناقلارا ایستیناد ائیله‌ماغینان لوطفاً بو مقاله‌نین تکمیللشدیرمه‌سینه کومک ائدین. قایناقسیز متریاللارا اعتیراض و یا آرادان قالدیریلا بیلینر.\nمنبعلری تاپین: \"قایناق یاخشیلاشدیرماسی\" – خبرلر · روزنامه‌لر · کیتابلار · scholar · JSTOR (بو شابلون پیامینین نئجه و نه‌وقت سیلینه‌جه‌ینی اؤیره‌نین)\nشابلون بلگه‌له‌مه‌سی[باخ] [دییشدیر] [گئچمیش] [تمیزله‌مه]\nبو مقاله‌نی دوغرولاما اوچون علاوه ایستینادلار لازیم دیر. اعتیبارلی قایناقلارا ایستیناد ائیله‌ماغینان لوطفاً بو مقاله‌نین تکمیللشدیرمه‌سینه کومک ائدین. قایناقسیز متریاللارا اعتیراض و یا آرادان قالدیریلا بیلینر.\nمنبعلری تاپین: \"قایناق یاخشیلاشدیرماسی\" – خبرلر · روزنامه‌لر · کیتابلار · scholar · JSTOR (بو شابلون پیامینین نئجه و نه‌وقت سیلینه‌جه‌ینی اؤیره‌نین)\nیوخاریداکی بلگه‌له‌مه‌لر شابلون:قایناق یاخشیلاشدیرماسی\/بلگه-دن داخیل ائدیلیب دیر. (دییشدیر | گئچمیش)\nدییشدیریجیلر بو شابلونون قارالاما (یارات | آینا) و تست (یارات) صفحه‌لرینده تست ائده بیلرلر.\n\/بلگه آلت‌صفحه‌سینه بؤلمه‌لری علاوه ائدین. بو شابلون-ین آلت صفحه‌لری.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:قایناق_یاخشیلاشدیرماسی&oldid=1489930»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۳ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ‏۰۷:۱۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":337,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.421,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.018,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":76245.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایران اراضیسی نین دؤردده بیرینی چؤللوک و یاشانیلماز اراضی تشکیل ائدیر. یاشانیلان یئرلردن دؤرد ده بیری، یعنی ۳۰۰ مین کیلومترمربع بؤیوکلوک‌ده بیر اراضی تورکلرین یوردودور. بو آذربایجان جومهوریتین‌ده دؤرد دفعه بؤیوک، تورکییه‌نین ایسه 40% دئمک‌دیر. ایران تورکلری ایسه اؤلکه‌نین تخمیناً اوچده بیرینی تشکیل ائدیر. دئمک اولار کی، 8۵ میلیون اهالی‌سی اولان ایرانین 40-۳۵ میلیونونو تورکلر تشکیل ائدیر.\nتورکلرله یاناشی ۳ میلیونا یاخین کورد، تات، لور، گیک و تالیش دا تورک دیلینی بیلرک ایستیفاده ائدیرلر. ایران‌دا یاشایان تورکلر اساساً ۳ بؤیوک ساحه‌ده یئرلشیرلر: ۱) آذربایجان اراضی‌سی (ایرانین شیمالی قربی)؛ ۲) خوراسان (ایرانین شیمالی شرقی)؛ ۳) گونئی و مرکزی تورک یوردلاری.\nشیمالی قرب، یاخود آذربایجان اراضی‌سی ۱۷۰ مین کیلومتر مربع تشکیل ائدیر. بورادا یاشایان تورکلر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ساحه‌لرده باشقا تورکلره گؤره داها چوخ اینکیشاف ائتمیشلر.\nایران‌دا یاشایان تورکلرین اوچده دؤردو بو بؤلگه‌ده‌دیر کی، بو دا ۲۵ میلیون اینسان دئمک‌دیر. تبریز شهرینین ۴ میلیون اهالی‌سی 100 ده یوزو تورکلر، تهران شهرینین ایسه 3 ده بیری تورکلردیر. زنجان دئیلن شهردن قربه دوغرو تاریخی اراضی آذربایجان آدلانیر. زنجان‌دان شرقه دوغرو قزوین، قم، تهران، همدان مرکزی ایالتلر آدلانیر. اونون تاریخی آدی ایسه عراقی-عجم‌دیر.\nآذربایجانین گونئین‌ده و جنوب قربین‌ده تورکلر کوردلره سرحددیر. کوردلر ایسه تورک دیلینی اونسیت دیلی کیمی ایستیفاده ائدیرلر. آستارا، هشتپر و انز‌لی شهرلری تالش و تورکلردن عبارت‌دیر. تالیشلار دا کوردلر کیمی تورک دیلیندن ایستیفا‌ده ائدیرلر.\nتهران، کرج، ساوه و قم بولگه لرین‌ده تورکلرله یاناشی فارسلار دا یاشاییرلار. بو اراضیلرده ایسه تورکلر فارس دیلینی بیلیرلر.\nایرانین شیمالی قربین‌ده ‌کی تورکلرینین فورمالاشماسین‌دا اساس قدیم تورک ائللرین‌دن آوشار، بایات، بید��ل‌لی، بایین‌دیر، قیپچاق و خلج تورکلری اوستونلوک تشکیل ائدیر. بونلارلا یاناشی تکه‌لی، شاملی، زوالقدر، وارساق، چپه‌نی، کنگرلی، آیریم، قاراپاپاق، اینانلی، اوسانلی، ایسپیرلی، قره‌گؤزلو، بورچالی، آغقویونلو، قاراقویونلو، روملو، اوستاج‌لی و باشقا ائللرین آدمی چکمک اولار.\nقید ائتمک لازیم‌دیر کی، عراقی عجم‌ده تاتلار دا تورکلشرک تورک میللتینه داخیل اولموش‌دور.\nبونا باخمایاراق، قیپچاق و خلج تورکلرینین اؤزونمخصوص لهجه‌لری قورونوب ساخلانیلمیش‌دیر.\nخلج تورکجه‌سین‌ده دانیشان طایفالار قم، تفریش، سلفچئکان و اراک شهرلرین‌ده و کندلرین‌ده یاشاماقدادیرلار.\nآذربایجاندا تورکلرین ۹۹ %-ی موسلمان‌دیر.\nدئدیکلریمیزدن باشقا تورکمن تورکلری ایرانین شیمالی-شرق اراضیلرین‌ده یاشاییر. اونلارین اراضی‌سی ۲۳ مین کو. کیلومئتردیر، سایلاری ایسه ۱ میلیون‌دان چوخ‌دور و تورکمنیستان، ائله جه ده افقانیستان کیمی اؤلکه‌لرله سرحددیر.\nخوراسان تورکلری ایسه ۲ میلیون‌دان چوخ نوفو‌سا صاحب‌دیر. عمومیتله ایرانین افقانیستان سرحدلرین‌ده اولان درگز، شیروان، بوجنورد، نیشابور، ایسفراین و توربت حیدریه شهرلرین‌ده یاشاماقدادیرلار. همچینین فیندیریسک و رامیان ماحالینین اهالی‌سی ده تورک‌دور. بورادا یاشایان اهالی تورکمن تورکجه‌سینین قاریشیغی ایله آذربایجان تورکجه‌سینین قاریشیغین‌دان عبارت بیر دیل‌ده دانیشیر. ایرانین خوراسان ایالتینین تورکلرینین دانیشدیقلاری دیلی اؤزبک تورکلرینین دیلینه یاخین‌دیر.\nخوراسان تورکلرینین تشکیلین‌ده گرایلی، تیمورتاش، جیغاتای، جلایر، قارشیقوزئی، آوشار، بایات، اوستاجه، اجیرلی، کنگرلی و قاراگؤزلولر طایفا لاری ایشتیراک ائدیرلر. بونلار ایسه ۵۲ مین کو. کیلومتر اراضی‌ده مسکونلاشمیشلار.\nگونئی و اورتا ایران تورکلری. بو تورکلر ۵ طایفادان عبارتدیرلر: ۱) قاشقایلار؛ ۲) خمسه‌ لیلر؛ ۳) خوزیستان تورکلری؛ ۴) کیرمان تورکلری؛ ۵) ایصفاهان تورکلری.\nقاشقایلار فارس، چاهارماحال بختیاری، کوهکیلویه و بویوراحمد ایالتلرین‌ده یاشاییرلار. بیر قیسملری ایسه بوشهر و خوزیستان‌دا یاشاییرلار.\nاونلارین ترکیبین‌ده ایسه قایی، آوشار، بایاد و خلج طایفالاری واردیر. خمسه لیلر فارس ایالتینین شرقین‌ده اوسانلی و اینانلی طایفالارینین ترکیبین‌ده یاشاییرلار. خوزیستان تورکلری ایسه ایرانین رامهورموز و شوشتر شهرلرین‌ده، آغاجئری، آوشار و لئرکی طایفا لارین‌دان عبارت اولاراق یاشاماقدادیرلار. کیرمان تورکلری ایسه آوشار و بیچاق‌چی ائللرین‌دن عبارت‌دیر و بافت، سیرجان و جیروفت بؤلگه‌لرین‌ده یاشاییرلار. اورتا ایران تورکلری ایسه اراک شهرینین گونئیین‌ده، ایصفاهان شهرینین یاخینلیغیندا فریدن و شادقان بؤلگه‌لرین‌ده یاشاییرلار و عموماً بایاد ائلیندندیرلر. بو تورکلر چوخ قدیم زامانلاردان بورالاری اؤزلرینه مسکن ائتمیشلر. بونلارین مسکونلاشدیغی اراضی ایسه تخمیناً ۶۵ مین کو کیلومتردیر.\nاورتا ایران تورکلرینین دیلی دئمک اولار کی، آذربایجان تورکجه‌سینین موختلیف شیوه‌لرین‌دن ساییلا بیلر، آنجاق فارس دیلینین تأثیری بورالاردا داها گوجلو اولموش‌دور.\nطبیعتجه زنگین اولان آذربایجان و دیگر تورکلرین یاشادیغی اراضی زامان-زامان اصل تورکلر طرفین‌دن توتولموش و هله ده بو گون اؤزلرینی تورک حساب ائد‌رک یاشاماقدادیرلار.\nاردبیل، زنجان، خمسه، ابهر، تاروم، خوررمدره، قزوین، همدان، اسد آباد، سونقور، ساوه، اراک، زرند، قیدار، شهرکورد، ایصفاهان، شیروان، سرویلایت، نیشابور، مشهد، درگز، بوجنورد، داشلیبورون، تهران، تبریز، شهریار، کرج، لواساناد، اهر، اورمیه، مشکین (خیاو)، موغان، گرمی، بیله سووار، آصلاندوز، آستارا، هشتبر، میانا، قره‌چیمن، جولفا، مرند، ماکی، ماراغا، خوی، خدافرین، کلیبر، گرمادوز، هوراند، قاراداغ و دیگر شهرلر دئمک اولار کی، تورکلرین چوخ یاشادیغی شهرلردن‌دیر. عموماً آذربایجان تورکلری ایران‌دا آپاریجی تورکلر حساب اولونورلار و ایران اراضیسین‌ده یاشایان باشقا تورکلر بونلارا بؤیوک قارداش گؤزو ایله باخیرلار. ایران دا چوخ سایدا تورک توپونیملری ایله تانینماق‌دادیر. دئمک اولار کی، بوتون ایران اراضی‌سین‌ده تورک یئر آدلاری داغ و طایفه آدلارینا راست گلمک مومکون‌دور. بو دا قدیم تاریخه مالیک‌دیر.\nآککئتلر، لولوبیلر، قوتتیلر، هوریلر، کاسیپیلر، اوسئتلر بو اراضیلرده یاشایاراق اؤز ایزلرینی بوراخمیشلار. آذربایجان قدیم زردوشت اینانجینا گؤره مقدس مکان کیمی دیگر خالقلار طرفین‌دن زیارتگاه کیمی ایستیفاده اولونموش‌دور. موختلیف ائتنیک طایفه و قوملرین آذربایجانا گلیب یئرلشمه‌لری التصاقی دیل‌لی خالقلارلا یاناشی چوخ اوزون تاریخی مسافه قطع ائتمیش‌دیر.\nنهایت، آذربایجان عموم مدنیتینین تاریخی اینتیباهی دؤورو، یعنی ۱۲-۱۳-جو عصرلردن باشلایاراق نظری اساسلارلا اوزه چیخمیش‌دیر.\nآذربایجان‌دا موختلیف تورک سویلو طایفالارین دؤولت قرومالاری آذربایجان خالقینین قدیم تاریخه مالیک تورک خالقلاریندان بیری اولماسینین گؤستریجی‌سی‌دیر. اورتا عصرلردن فورمالاشماغا باشلایان آذربایجان-تورک اولوسو (میلیتی) اؤزونمخصوص زنگین مدنیتی ایله بو اراضیلرده یاشایان دیگر ائتنیک طایفالاری اؤز تأثیری آلتینا سالاراق عموم تورک آذربایجان مدنیتی فورماسیندا بیرلشدیرمیش‌دیر.\nبو آرادا آذربایجانین ان قدیم ائپوسو (عمومتورک دونیاسی ائپوسو) بیرینجی مین ایللیین اوراتالارین‌دان یارانماغا باشلامیش‌دیر و بو دا دده قورقود ائپوسودور. تورکمنلر، آنادولو تورکلری، آذربایجان تورکلری بو ائپوسو مشترک مدنی وارلیق کیمی قبول ائتمکددیرلر. دده قورقود ائپوسو اوغوز تورکلرینین شرق‌دن قربه آخینی ایله یارانمیش‌دیر.\nبو ائپوس‌دا تصویر ائدیلن تاریخی حادثه‌لر ۷-۱۱-جی عصرلر تاریخی جوغرافییاسین‌دا دئمک اولار کی، آذربایجان اراضی‌سیندن کنارا چیخمامیش‌دیر. کیتابین دیلی آذربایجان تورکجه‌سین‌ده قورونوب ساخلانمیش‌دیر.\nبو کیتاب‌دا یئرلی و گلمه قیپچاق تورکلری ایله اوغوز تورکلرینین سیاسی، معنوی، ایدئولوژی علاقه‌لری اؤز عکسینی تاپمیش‌دیر.\n۱۷-جی عصرلردن باشلایاراق عمومی آذربایجان ادبیاتینین اینتیباه دؤورو دئموکراتیک اساسلار اوزرین‌ده قورولموش گوجلو ائتنوکولتورولوژی گوجه مالیک‌دیر. رئالیست بدیعی-ائستئتیک ایدراکین اساس مئتودولوگییاسی بورادا فورمالاشمیش‌دیر. آذربایجان ادبیاتینین، یعنی تورک ادبیاتینین پرئدمئتی ایسه دئمک اولار کی، آذربایجان جوغرافییاسین‌دا یاشایان آذربایجان اینسانینین حیاتی‌دیر. درین کئچمیشه، زنگین تاریخه، یوکسک مدنیته، گوجلو دؤولتلره مالیک اولان آذربایجان خالقی میللی-معنوی دیرچلیشه بوتؤو میللت اولاراق آددیم آتمیش‌دیر.\nبو دا ۱۹-جو عصرین اوللرینه قدر آذربایجان عموم جغرافییاسین‌دا خالقین یارادیجیلیق ایمکانلارینین نوماییش ائتدیریلمه‌سین‌ده و پئرسپئکتیوینین معیینلشمه‌سین‌ده مهم رول اویناییر.\n۱۹-جو عصرین سونو آذربایجان تورک دیلی ایکی ایستیقامت‌ده اؤز ادبیاتینی و یارادیجیلیق یولونو داوام ائد‌رک عینی دیل و عینی روحو یاشاتماق‌دا ایدی.\nآرتیق ایران-روسیا محاربه‌لریندن سونرا گولوستان و تورکمنچای موقاویله‌لری ایله ۲ یئره پارچالانان آذربایجان خالقی و اراضی‌سی (قوزئی طرفی روسییانین ترکیبین‌ده، گونئی ایسه ایرانین ترکیبین‌ده) سیاسی-مد‌نی حیاتینی داوام ائتمک مجبوریتین‌ده قالدی.\n۲۰-جی عصرین اوللری آذربایجان‌دا ایستر قوزئی، ایسترسه ده گونئی‌ده بیر چوخ معاریف‌چی مرکزلر یارانماغا باشلادی:\nموللانصرالدین‌چیلر، فیوضات‌چیلار میللی ایدئیالار اوغروندا و آذربایجان، هم ده تورکچولوک اوغرون‌دا موباریزه آپاردیلار. قوزئی ده اؤتن عصرین ۸۰-۹۰-ایللرین‌ده میللی‌لیک ادبیات‌دا کئیفیته چئوریلمیش‌دیر. آنجاق آذربایجان تورک ادبیاتی بیری دیگریندن فرقلی اولاراق ایکی سوسیال-سیاسی بؤلگه‌ده، یعنی قوزئی و گونئی ده تظاهر ائدیردی. هر ایکی‌سی بیر خالقین یارادیجیلیق انرژیسینی عکس ائتدیریردی. آنجاق موختلیف اجتماعی-سیاسی شرایطلرده داوام ائتدیینه گؤره ایدئولوژی فرقلر اورتایا چیخیر.\nلاکین اراضی فونوندا باخدیق‌دا هر ایکی طرف‌ده یارانان ادبیات آذربایجان ادبیاتی ایدی. ادبیاتینی، دیلینی، میللی کیملیینی تا قدیملردن اؤز ژنلرین‌ده داشییان آذربایجان تورکلری شونیستلر ایشغالین‌دا اولدوقدا بئله، تاریخی تفککورونو ادبیات‌دا اینکیشاف ائتدیرمیینی باجارمیش‌دیر. آذربایجان تورکلرینین ادبیاتی، دیلی ایکی فرقلی یؤن‌ده اینکیشاف ائد‌رک قوزئی ده ۱۹۹۱-جی ایلده اؤز مستقیللیینی قازاناراق داها دقیق اینکیشاف یولونا قدم قویموش‌دور. لاکین دونیا اینسانینین بیر چوخونون بیلمدیی فاکتی، یعنی بؤلونموش آذربایجان حقیقتلری خالقین میللی شعورون‌دا اینکیشاف ائتمک‌ده‌دیر. اونا گؤره کی، خالق باشقا ایداره ائتمه سیستئمی ترکیبلرین‌ده یاشاسا دا اؤز تاریخینی، دیل و ادبیاتینی لیاقتله یاشاتماغی باجارمیش‌دیر.\nگونئی ده دیلی مین ایللردیر کی، خالق و میللی دؤولتلر طرفین‌دن ایستیفاده اولونموش‌دور.\nان قدیم دؤورلرین‌دن تورک یوردو اولماسینا دایر سون دؤورلرده بیر چوخ فاکتلار اوزه چیخیب و قیمتلی اثرلر یازیلمیش‌دیر. قوزئی اؤز موستقیللیینی یئنی‌دن الده ائتمیش و دونیادا اینفورماسییا و کوممونیکاسییا ساحه‌سین‌ده جدی ایرلیلییشلر الده ائد‌رک، هانسیسا دوزگون اولمایان قره‌ضلی تبلیغاتین اوستونون آچیلماسینا داها تئز شرایط و ایمکان یارادیر.\nایران (آذربایجان و دیگر ایران تورکلری) تورکلری آنا دیللرینین تدریسی مرکزی دؤولت طرفین‌دن یاساق اولماسینا باخمایاراق، اونو بو گونکو ادبی دیل سوییه‌سینه قدر گتیریب چیخارتماغی باجارمیشدیر. محمد رضا پهلوی دؤنمی ۱۹۴۵-جی ایلده‌ن سونرا، یعنی میللی آذربایجان حکومتینین بیر ایللیک عمرون‌دن سونرا تورک دیلینین قاداغان ائدیلمه‌سی، تورکجه یازیب اوخومانین سوچ سایلماسی تخمیناً ۵۰ ایل بو دیل‌ده دانیشان اینسانلارا بو گونلری یاشاتدی. دئمک اولار کی، ۱۹۴۵-۴۶-جی ایللردن سونرا ایران‌دا یاشایان تورکلر اؤز دیللرین‌ده هئچ بیر کیتاب و مطبوعات اورقانی نشر ائتدیره بیلمه‌دی. اوسته‌لیک مختلیف سرانجام و فرمانلارلا، تورک دیلینه تحقیر کومپانییالاری ایله بو دیلی یوخ ائتمه‌یه جهد ائتدیلر. لاکین ۱۹۷۹-جو ایلدن باشلایان خالق حرکاتی ایران‌دا شاه رژیمینی دئویردی و یئنی بیر ایران ایسلام جمهوریتی یاراندی. بو حاکمیتین ۲ ایل مدتین‌ده تورک دیلینه وئردیی میدان نتیجه‌سین‌ده یوزلرله کیتاب، ژونال و قزئت نشر ائدیلدی.\nچوخ تأسف کی، بو آزادلیغین عمرو اوزون سورمدی. یئنه تورکجه کیتاب و نشرلره محدودیت قویولدو. اوزون مدت خالقین موباریزه‌سی نتیجه‌سین‌ده یئنی‌دن یاواش-یاواش آنا دیلینین اینکیشاف اسینتی‌سی باشلادی.\nیوزلرجه طلبه درگیلری و علمی اجتماعی ادبی درگیلر، شعر توپلولاری، ادبی-مد‌نی ساحه‌ده کیتابلار ایشیق اوزو گؤرمه‌یه باشلادی. قوزئی ده نشر اولونان کیتابلانن اسکی الیفبایا چئوریلمه‌سی گونئی ده یئنی دن تاریخی-ادبی بیرلشمه‌یه سبب اولدو. حال-حاضردا گونئی ده یوزلرله یازار، شاعر، سیاست‌چی، تنقیدچی، علم آداملاری آذربایجان تورکجه‌سین‌ده یازیب یاراتماقدادیرلار. اونلاردان ان اؤنده گلنلری اوستاد شهریار، محمدعلی فرزانه، محمدتاغی زهتابی کیریش‌چی، سوی تورک، علیرضا صرراف، م.گونئی‌لی، پروفسور دوکتور حسین صدیق دوز-گون، ائل اوغلو، باریشماز، سؤنمز، منزوری، اسماعیل هادی، ووقار نعمت و اونلارلا دیرلی بیلیک، علم و مدنیت خادیملرینین آدلارینی چکمک مومکون‌دور. حال-حاضردا مشهور \"وارلیق\"، \"خدافرین\"، \"آذربایجان\" کیمی مطبوعات اورقانلاری آذربایجان تورکجه‌سینین یارادیجیلیغینی اینکیشاف ائتدیرمکددیرلر.\nبوتون دونیا تورکلرینین بیلمه‌سی لازیم‌دیر کی، بیز تورکلر بورادا - ایران‌دا ( آذربایجان) و ایرانین باشقا اراضیلرین‌ده یاشاییریق و هر گون تورک گنجلیگی میللی اؤزونودرک شعورونا ییلنرک تورک دونیاسی ایله گئنیش ساحه‌لرده علاقه قورماقدادیرلار.\nایرانشهریلر گونئی تورکلرینین سون دؤورلرده گلیب بورالاردا مسکن سالماسینین باش وئرمسینی سؤیلمه‌یه چالیشیرلار. پهلوی دؤوروندن شووینیزم ایران دؤولتینین رسمی دؤولت سیاستینه چئوریلمیش و مقصدیؤنلو اولاراق بیر سیرا شخصلر طرفیندن آذربایجان تاریخی اویدورمالارا و تحریفه معروض قالمیش‌دیر. تحریف‌چیلرین دئدیینه گؤره سلجوقلارین ۱۱-جی عصرده آذربایجانا گؤچمه‌سی ایله آذربایجانی تورکلشدیرمیشلر. اونلار تورک دیلینین آذربایجان‌دا یاییلماسینی ۷۰ ایللیک قاراقویونلو و آغقویونلولارین حاکیمیتی دؤورو ایله باغلاییر. بو جور اویدورولموش فیکیرلری تبلیغ ائد‌نلر آز دئییل‌دیر. اونلاردان احمد کسروینی، جاواد شیخ الاسلامینی و محمود افشاری گؤسترمک اولار. بو تیپ شووینیستلر گونئی ده ۳۵ میلیون‌دان آرتیق آذربایجان تورکونو فارسلاشدیرماق مقصدی گودموشلر. بئله‌لیکله ۵۰ ایل مدتین‌ده آذربایجانین فارسلاشدیریلماسی نظرده توتولوردو. قوزئی دن اسن کولک آذربایجان تورکلرینین باشی اوستون‌دن قارا بولودلار چکیلدی و حقیقت گونشی اؤزونو گؤسترمه‌یه باشلادی. بویوک آذربایجانلی عالیم و تدقیقات‌چی، مرحوم پروفسور محمد تاغی زهتابی موختلیف منبع‌لری آراشدیراراق چوخ قیمت‌لی \"ایران تورکلرینین اسکی تاریخی\"نی یازمیشلار. او، آوروپالی، بیر چوخ باشقا خالقلارین تدقیقاتچیلار و آرخئولوقلارینین کشفلرینه اساسلاناراق بئله بیر وئرسییا ایر‌لی سورور کی، تورکوستان، آذربایجان، زاقروس داغلاری، ایکی چایاراسی و اطراف اراضیلر واحید مدنیت تأثیری آلتمیندا اولموش‌دور. بونو داها چوخ همین اراضیلرده تاپیلمیش واحید مدنیت قالیقلاری ثبوت ائدیر.\nآذربایجانین قدیم تورکلرین مسکنی اولماسینا ایسلام عالیملری و تاریخچیلری ده ایشاره ائتمیشلر. عرب تاریخچی‌سی ابن هشام اؤز اثرین‌ده یازیر: \"دؤورن خلیفه‌سی عبیده سوال وئریر کی، تورک و آذربایجان ندیر؟ عبید ده جاوابین‌دا دئدی: - آذربایجان قدیم‌دن تورکلرله مسکون بیر اؤلکه‌دیر\". آذربایجان‌دا تورکلرین یاشاماسینا عرب-فارس تاریخ‌چیلریندن ابو علی محممد بلعمی ده ایشاره ائتمیش‌دیر. ابو علی محمد بلعمی \"تاریخی بلعمی\" آدلی اثرینین ۴۲-جی صحیفه سین‌ده آذربایجانین تورکلرین یاشادیغی یئر اولماسینا ایشاره ائدیر.\nآذربایجان‌دا چوخ قدیملردن آذربایجان تورکجه سی مؤوجود اولموش و دیلیمیز بیر چوخ ساحه‌لرده ایشلدیلمیش‌دیر. آذربایجان تاریخی بویو ختایی، صایب تبریزی، شیخ قاسیم انوار، حقیقی، وحیدی تبریزی، قووسی تبریزی و بیر چوخ مشهور شاعرین یئتیشدیی اراضی اولموش‌دور. عینی زامان‌دا نظره آلماق لازیم‌دیر کی، شاه اسماعیل صفوی دؤورون‌ده تبریز آذربایجانین پایتاختی اولارکن آذربایجان تورکجه‌سی هله او دؤورده رسمی دؤولت دیلی اولموش‌دور.\nآذربایجان‌دا زامان-زامان آذربایجان شعری و نثرینه عایید چوخ بؤیوک شاعرلر و یازیچیلار میدانا چیخمیش، دیلیمیز و مدنیتیمیزه چوخ قیمت‌لی اثرلر تؤوهفه ائتمیشلر. دیلیمیز و ادبیاتیمیزلا بیرباشا باغلی اولان فوضولینین تورکجه «دیوان»ی بیرینجی دفعه اولاراق ۱۸۲۸-جی ایلده تبریز شهرین‌ده چاپ ائدیلمیش‌دیر.\n«تبریز شهرین‌ده بؤیوک آذربایجان شاعری فوضولینین \"دیوان\"ı ۱۸۲۸-جی ایلدهن باشقا گئنه بو شهرده ۱۸۳۱-۱۸۴۹-۱۸۵۴ و ۱۸۵۷-جی ایللرده ده چاپ ائدیلمیش‌دیر. آذربایجان‌دا آذربایجان تورکجه‌سین‌ده هله ۱۹-جو عصرین بیرینجی یاریسین‌دان کیتابلارین نشر ائدیلمه‌سی دیلیمیزین اهمیتی و آذربایجانین تبریز باش‌دا اولماقلا، اؤنجولو اولماسین‌دان و خالقیمیزین دیلیمیزین قورونماسینا اهمیت وئرمسین‌دن ایر‌لی گلیر.\nآذربایجان‌دا مشروطه اینقیلابی و اینقیلاب عرفه سین‌ده آذربایجان تورکجه‌سین‌ده بیر چوخ قزئتلر نشر ائدیلیر، ضیالیلاریمیز و آیدینلاریمیز طرفین‌دن خالقا معاصر و موترققی فیکیرلر آشیلانیردی. همین دؤورده ده \"آذربایجان\" قزئتی تبریزده ۱۹۰۷-جی ایلده و آنا دیلی ایسه همین شهرده ۱۹۰۶-جی ایلده \"عدالت\" قزئتینین علاوه‌سی اولاراق نشر ائدیلیردی.\"\n۱۸۹۳-جو ایلده تبریزده روشدیه طرفین‌دن یئنی اصوللا تاسیس ائدیلمیش و ساواد تعلیمین‌ده معاصر متدلاردان ایستیفاده اولونان موظفرییه آدلی ایلک معاصر ایبتیدای مکتب آچیلمیش‌دیر. شیخ محمد خیابانی حرکاتی دؤورون‌ده ده آذربایجان‌دا آذربایجان تورکجه‌سی گئنیش شکیل‌ده ایستیفاده ائدیلیردی.\nحرکاتین باشچی‌سی شیخ محمد خیابانی اودلو چیخیشلارینی آذربایجان تورکجه‌سین‌ده آپاریردی. همین دؤورده چوخلو قزئتلر و ژورناللار بوراخیلیردی.\nآذربایجان دئموکرات پارتییاسینین اورقانی اولان \"تجدد\" قزئتی همین دؤورده بوراخیلماغا باشلادی. بوندان علاوه \"آزادیستان\" و \"ادب\" ژورناللاری دا نشر ائدیلیردی.\nآذربایجان خالقی گولوستان و تورکمنچای موقاویله‌لری ایله ایکییه پارچالاندیقدان سونرا بیر-بیریندن فرقلی طالع یاشامالی اولدولار.\n۱۹۲۵-جی ایلده اینگیلتره دؤولتینین ال آلتیسی اولان رضا خان تدریجا دؤولت چئوریلیشی نتیجه سین‌ده ایران‌دا شاه اولدو.\nبئله لیکله، تورک سولاله ‌سی اولان قاجار دؤولتی شووینیست سیاستی یئری‌دن پهلوی سولاله‌سی ایله عوض ائدیلدی. رضا (میر پنج) شاه حاکمیته گلدیک‌دن سونرا مرکزلشمیش دؤولت یارادیلدی و ایرانشهری شووینیزمی دؤولتین آنا سیاست خطینه چئوریلدی. ایران آدلاندینلان اؤلکه‌نین هر طرفین‌ده یاشایان آذربایجان تورکلرینین دیلی یاساق ائدیلدی. آذربایجانلیلار تورک اولمالارینا گؤره تحقیر، تعقیب و تضییقه معروض قالیردیلار. آذربایجان دیلی بوتون مکتبلردن، رسمی اورقانلاردان، تئاتر، اینجه صنعت، علم و س. ساحه‌لردن زورلا اوزاقلاشدیریلدی.\nپیشورینین باشچی‌لیغی ایله میللی آزادلیق حرکاتی باشلاییر و ۱۹۴۵-۴۶-جی ایلده ۲۱ آذر حرکاتی ایله میللی حکومت قورولور. تخمیناً بیر ایل مدتین‌ده داوام گتیرن همین حکومت آذربایجان‌دا میللی زمین‌ده چوخلو ایشلر گؤردو، آذربایجان‌دا قورولموش آذربایجان میللی حکومتی آذربایجان تورکجه‌سی حاقین‌دا بئله بیر قرار قبول ائتدی:\n۱. \"بو گون‌دن اعتباراً آذربایجان‌دا، آذربایجان دیلی رسمی دؤولت دیلی اعلان اولونور...\n۲. بوتون ایداره‌لر (دؤولت، میللی، تیجارت و ایجتیماعیت) اؤز ایشلرینی آذربایجان دیلین‌ده یازماغا مجبوردورلار...\"\n۱ ایل مدتین‌ده آذربایجان تورکجه‌سین‌ده چوخلو اثرلر و درسلیکلر چاپ ائدیلیردی. آذربایجان تورکجه سینده اونیوئرسیتئت (دانشگاه)، مکتبلر، تئاتر، موسیقی اورکستری و س. آچیلدی. \"آز بیر زامان‌دا تبریز و آذربایجانین ویلایت مرکزلرین‌ده آنا دیلین‌ده یئنی قزئت و مجموعه‌لر نشر ائدیلمه‌یه باشلادی. تبریز شهرین‌ده آذربایجان میللی مجلیسینین اورقانی \"آزاد میللت\"، آذربایجان همکارلار اتفاقینین اورقانی \"قببه\"، آذربایجان دئموکرات گنجلر تشکیلاتینین اورقانی \"جاوانلار\"، \"یئنی شرق\"، \"فریاد\"، اردبیل شهرین‌ده \"جؤودت\"، اورمییا شهرین‌ده \"اورمییا\"، زنجان شهرین‌ده \"آذر\" قزئتلری، تبریز شهرین‌ده \"شفق\"، \"دئموکرات\"، آذربایجان شاعرلری جمعیتینین اورقانی \"گونش\"، \"آذربایجان\"، \"مدنیت، میانادا \"وطن\" و س. مجموعه‌لری گؤسترمک اولار.\n۱۹۴۶-جی ایل آپرئلین ۷-ده بازار گونو اساسی قویولموش تبریز رادیوسو هر گون گون اورتادان سونرا ساعت ۴-ده اورتا دالغا ۳۱۰ مئترده ایلک دفعه وئریلیشه باشلادی. آذربایجان‌دا همین دؤورده آذربایجان تورکجه‌سین‌ده دؤولت هیمنی یارادیلدی. آذربایجان میللی هیمنینی خالقیمیزین قوجامان و موباریز شاعری سید مهدی اعتماد ناطق یازمیش، موسیقی‌سینی ایسه جاهانگیر جاهانگیرزاده بستله میش‌دیر. همین میللی هیمن بئله‌دیر:\nای وطنیم آذربایجان،\nابدی اودلاردان نیشان،\nآدلی، شانلی کئچمیشیم وار.\nسن بؤیوتدون قهرمانلار،\nقوجا شرقین چیراغیسان،\nآزادلیغین بایراغیسان.\nتاریخ بویونجا یادیگار،\nافتیخارلی آثارین وار.\nسن‌سن بیزه آنا وطن\nسن‌سن بیزه نعمت وئره‌ن.\nسن‌سن بیزه روح روان،\nیاشا-یاشا، آذربایجان!\nتأسفلر اولسون کی، همین عرفه‌ده قربله-شرق بلوکونون دونیانی پایلاشماسی ایله آذربایجانین باغمسیزلیغینا سون قویولدو. پهلوی اوردوسو یئنی‌دن ۱۹۴۶-جی ایلده آذربایجانا گیردی. و اوللکیندن ده داها سرت و شووینیستجه‌سینه آذربایجان خالقینا و اونون دیلی و مدنیتینین اینکیشافینا مانع اولدو. پهلوی رژیمی آذربایجان تورکجه‌سینی بوتون علم، مدنیت، اینجه صنعت و رسمی دؤولت اورقانلانلاریندا یاساق ائتدی.\nآذربایجان تورکجه‌سین‌ده یازیلیب، یارایدیلمیش بؤیوک بیر مدنیتی همین دیل‌ده اولان کیتابلارین کوتلوی شکیل‌ده یاندیریلیب آرادان آپاریلماسی ایله محو ائتمه‌یه چالیش‌دیلار.\n۵۰ ایللیک پهلوی رژیمی دؤورون‌ده آذربایجان خالقی اؤز دوغما یوردو آذربایجان‌دا دؤزولمز تضییقلره معروض قالدی. هئچ کیمین بیر دنه ده اولسون آذربایجان تورکجه‌سین‌ده کیتاب چاپ ائتدیرمه‌یه حاقی یوخ ایدی. آغیر شرایط‌ده آذربایجان دیلی و مدنیتینه چوخ بؤیوک ضربه‌لر وورولدو. اما بئله آغیر شرایط‌ده ده آذربایجانین قیرت‌لی اوغول و قیزلاری هر زامان خالقی معاریفلندیرمه‌یه و دیلیمیزه عایید گیزلی شکیل‌ده اثرلر یازیب-یایماغا باشلادیلار. حتی، آذربایجان ادبیاتینین ۲۰-جی عصرده گؤزل شاه اثری اولان شهریارین \"حیدر بابایا سلام\" اثری ده بو دؤورده یازیلدی. بولود قاراچورلو (سهند) آذربایجان موباریزه شعرینه میثیلسیز تؤهفه‌لر وئردی. \"سازیمین سؤزو\" کیمی دیرلی اثرلر ده محض بو دؤورده یازیلیب یاییلدی. جاببار باغچابان، صمد بهرنگی، نصرت الله فتحی، محمدعلی محزون، محمدعلی فرزانه، یدالله مفتون امینی، حبیب ساهیر، سؤنمز، حسین صدیق و علی تبریزلی کیمی شاعر و یازیچیلار قئید ائتدییمیز محدودیتلره رغما آذربایجان تورکجه‌سین‌ده اثرلر یاراداراق گیزلی شکیل‌ده چاپ ائدیب یاییردیلار. ۱۹۷۹-جو ایل ایسلام اینقیلابی باش توتدوقدان سونرا ایران ایسلام جموهوریسینین آنایاساسینین ۱۵-جی مادده‌سینه اساساً ایران‌دا یاشایان میللتلر فارس دیلی ایله یاناشی اؤز دیللرین‌ده تحصیل آلا بیلرلر. لاکین بو مادده و عینی زامان‌دا ایرانین آنا یاساسینین ۱۹-جو مادده‌سین‌ده نظره آلینمیش خالقلارین حقوقلارینین برابرلیگی تامین اولمادی و ایندییه کیمی ده همین مادده‌لر ایجرا ائدیلمیر.\nتهران، تبریز، اردبیل، اورمیه، زنجان شهرلرین‌ده موختلیف درگیلر، قزئتلر نشر اولونماغا باشلادی. \"وارلیق\"، \"دده قورقود\"، \"اولکر\"، \"کوراوغلو\"، \"گونش\"، \"اینقیلاب یولوندا\" و \"یولداش\" کیمی درگیلر نشر ائدیلیردی. بو درگیلرین بعضیلرینین عمرو قیسا اولدو. ائله اولدو کی، بیر سایی ایشیق اوزو گؤردو. شاهلیق رژیمینین شووینیست سیاستی یئنی فورمادا باش قالدیردی و مختلیف واسطه‌لرله تورک دیللی مطبوعاتین گئنیش وسعت آلماسینا ایمکان وئرمه‌دی.\nآذربایجان دیلی شیفاهی دانیشیق دیلی فورماسین‌دا بوتون آذربایجان شهرلرین‌ده عمومی اونسیت واسطه‌سی اولماق‌دان علاوه ایالت رادیو، تلویزیونلارین‌دا ایشله دیلیر و سون زامانلار دیلیمیزده چاپ اولان کیتاب و نشرلرین سایی نیسبتا چوخالماقدا ایدی آنجاق قارباغین آزادلیغیندان سونرا گئنه ده اولکه ده تورکجه کیتابلرین یایملاری محدودلاشدیریلدی. آذربایجان تورکلرینین ایران‌دا فارسلارا سای نیسبتینی نظره آلساق دیلیمیزین قات-قات تضییقلره معروض قالماسینا شاهید اولاریق. ۲۰۲۲-جی ایل بوتون چیخان کیتابلارین ۳-۵ فایزی آذربایجان تورکجه‌سین‌ده اولموش‌دور. همین ایل ۱۵ مین آددا کیتاب چاپ ائدیلیب کی، اونلاردان یالنیز ۳۰۰-او آذربایجان تورکجه���سین‌ده‌دیر.\nاورادا نشر ائدیلن قزئتلردن بعضیلری بونلاردان عبارت‌دیر: \"پیام نو\"، \"مهدی آزادی\"، \"اومید زنجان\"، \"مبین، \"صاحب\"، \"ندای آذربایجان\"، \"امین\"، \"شمس تبریز\"، \"خدا آفرین\"، \"فجری آذربایجان\"، \"میثاق\"، \"احرار\"، \"آذربایجان\". بونلارین بیر چوخونون نشری دایاندیریلمیش‌دیر. دیلیمیز و مدنیتیمیزله باغلی آذربایجانین گنج نسلی چوخ عزملی و اساسلی شکیل‌ده تدقیقاتلار آپارماغا جان آتیرلار و معاریف‌چی ایشلری ایله دیلیمیزین یاساق اولماسی ایله یارانمیش بوشلوغو دولدورماغا چالیشیرلار. آذربایجانین موختلیف شهرلرین‌ده ادبی درنکلر و اوجاقلار دا فعالیت گؤستریر. البته، همین اوجاقلارین ادبی ایجلاسلاری ائولرده و هفته‌نین بعضی گونلرین‌ده ایزن آلیناراق مدنیت مرکزلرین‌ده کئچیریلیر. آذربایجاندا سون زامانلار دیلیمیز، ادبیاتیمیز و تاریخیمیزله باغلی چوخ قیمت‌لی اثرلر ده یازیلمیش و نشر ائدیلمک اوچون ایجازه گؤزلییر. آذربایجان تورکجه‌سینین ایشلنمه دایره‌سی گئت-گئده گئنیشله نیر. اجتماعی-سیاسی، اقتصادی و مد‌نی زمین‌ده بوتون ساحه‌لری احاطه ائتمه‌یه دوغرو اینکیشاف ائدیر.سوسیال مئدییا دا دیلیمیزدن گئنیش میقیاسدا استفاده اولونور. تورک دیللی اولکه لر و توپلولوقلارا درین مدنی – علمی و کولتورال باغلار یارانیر. آچیلمیش اوزگورلوک پنجره سیندن چوخ ثمره لی استفاده اولونور.واتساپ – تلگرام- فیس بوک و یوتوبدان ادبیاتیمیزین اویره نیلمه سی و یایلماسی اوچون چوخ فایدالانلیر. گنج لر قونشو تورک دیللی اولکه لرین موسیقی و دیگر دیل پتانسیلریندن استفاده ائدیرلر. حال حاضیردا تورک دیلینده مکتب اولماسا بئله بو دیل رسمی فارس دیلیندن گئری قالمیر. بوتون ساحه لرده او جمله دن ایدمان (ورزش) تیجارت و توریزم کیمی ساحه لرده یاییقیندیر. تورک دیلی ایران دا سونموش اوجاغین کولونون آلتینداکی کوزه بنزه ییر. ملایم بیر مه اسینتیسی ایله آلولانیر و یئنی دن بوی گوسترییر. بونون دا سببی خالقین ژنلریندن گلیر. نه قدر محدودیتلرله یوخ ائتمه یه چالیشیلسادا یئنه درین کوکلر اوزریندن گویرمه یه باشلاییر.","num_words":4486,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.197,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":282516.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"سالام٬ H.ALIZADE Q. بۆتونلوکله کؤنوللو ایشلدنلرین چالیشماسی ایله یارادیلان ویکی‌پدیا بیلیملیگی‌نین تۆرکجه دیلینده اوْلان ورژنینه خوْش گلیبسینیز.\nباشلامادان اؤنجه آشاغیداکی قایدالارلا تانیش اوْلمانیزی تؤوصیه ائدیریک:\nیارادیلان مقاله‌لری دَییشدیرمه‌یه و یا یئنی مقاله یاراتماغا تردید ائتمه‌یین، جسور اوْلون. بیر نئچه جۆمله‌لیک مقاله‌لر یاراتماقدان چکینمه‌یین.\nمقاله‌لرین بیلگی‌لیک، بیلیملیک‌لیک، طرفسیز و غرضسیز اوْلماسینا دیقّت ائدین.\nمقاله‌لری دَییشردیرمه‌دن اؤنجه دَییشدیرمه قایدالاری ایله تانیش اوْلون.\nسوْرغولارینیزا کؤمک صفحه‌لرینده جاواب آختارا بیلرسینیز. اوْردا جاواب تاپانماسانیز، ایلگیلی دانیشیق صفحه‌سینده سوْروشون.\nباشقا ایشلدنلردن یاردیم ایسته‌مکدن چکینمه‌یین، اوْنلارین دانیشیق صفحه‌لرینی دَییشدیره‌رک سواللارینیزی آرتیرین.\nیئنی یاراتدیغینیز مقاله‌لرین تۆرکجه دیلینده اوْلماسینا دیقّت ائدین. کؤچورمه یازیلیملارینی ایشه آپاران زامان یازی‌نین دیلینی یازی قۇراللاری ایله دقیقلشدیردیکدن سوْنرا مقاله‌یه آرتیرا بیلرسینیز.\nمقاله‌لرده و بۇنلارا ایلگیلی صفحه‌لرده (بؤلمه‌لر، شابلونلار و...) ایمضانیزی و آدینیزی یازمایین. عکسینه دانیشیق، سس‌وئرمه، سوال-جاواب و... فوْرمادا اوْلان یازیلارینیزین سوْنوندا ۴ تیله ~~~~ علاوه ائده‌رک ایمضالایین.\nمؤضوع سئچیمینده چتینلیک چکیرسینیزسه، آشاغیداکی صفحه‌لر سیزه یاردیم ائده‌جک:\nویکی‌پدیا:مقاله ایسته\nویکی‌پدیا: ۱۰۰۰ مقاله\nایسته‌نیلن مقاله‌لر\nیاراتماق ایسته‌دیگینیز مقاله‌نین آدینی آشاغیداکی بوْش یئره یازین و \"مقاله یارات\" دۆیمه‌سینه باسین. ایلک مقاله‌نیزی یارادین.\nویکی‌پدیا ایشلدنلری بیلیملیکلیک شخصلر دئییللرسه، اؤزلری حاقدا مقاله یارادا بیلمزلر. بۇجور بیلگیلری یالنیز اؤز ایشلدن صفحه‌لرینده وئره بیلرلر!\n--Ebrahimi-amir (دانیشیق) ‏۲ آقوست ۲۰۱۵، ساعت ۰۳:۰۰ (UTC)[پاسخ]\nسلاملار[دَییشدیر]\nجامد بَی جسارتدیر؛ سیز بورانین اسکی چالیشانلاریندانسیزمی؟--Ebrahimi-amir (دانیشیق) ‏۵ سئپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۶:۴۳ (UTC)\nعلیکم سلام Ebrahimi-amir من ویکیپدیامیز قورولمادان چالیشیرام آما چالیشمام چوخ آزیدی و قورولاندان چوخالتمیشام.حامد (دانیشیق) ‏۵ سئپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۶:۴۸ (UTC)\nیاشاسین حامد بَی. اینشاالله بیرلیکده گوجلو بیر ویکی یاراداجاییق.--Ebrahimi-amir (دانیشیق) ‏۵ سئپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۶:۵۱ (UTC)\nآلله-ین ایستگییلهحامد (دانیشیق) ‏۵ سئپتامبر ۲۰۱۵، ساعت ۱۶:۵۴ (UTC)\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ایشلدن_دانیشیغی:H.ALIZADE_Q&oldid=45323»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ سپتامبر ۲۰۱۵، ‏۱۶:۵۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":566,"character_repetition_ratio":0.074,"word_repetition_ratio":0.032,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.014,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":68073.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"“بدیعی ادبیات تئرمینلرینه آچیقلامالار” عنوانی داشیان بو دفتر٬ بیر اساسی ضرورتی نظره آلاراق آرانیب-دارانمیشدیر. بدیعی ادبیاتین چوخ ساحه‌لی و سایا گلمز اثرلری و یا بدیعی و هنری یایینلاری ایله ایلگیلنلر بیر چوخ حاللاردا بو تئرمینلرله اۆز-اۆزه گلیرلر و اونلارا عاید عمومی آنلاییش و آیدینلاشماغا ال تاپماقدا بو یا او قایناغا باش وورماغا و یا بوندان و اوندان سورماغا ناچار اولدوقدا بیر چوخ حاللاردا ایسته‌دیگی اٶدنجه‌یه چاتانمیرلار.\nبو احتیاجی نظره آلاراق بو کیمی تئرمینلرین مومکون درجه‌ده آنلام و ایضاحلارلا یئدکلنمه‌سی مدتلر منی دوشوندورموش و الینیزده کی دفتر بو اوزون سورن دوشونمه‌نین یئته‌ریدیر.\nبورادا گتیریلن تئرمینلرین آیدینلاشدیرماسیندا گتیریلن آچیقلاما و بیلگیلر یوزلرله ساده سٶزلوکلردن توتموش تا نئچه-نئچه آنسیکلوپدی و ادبیاتشناسلیق اثرلرینه باش وورولدوغو حالدا٬ اونلاردان بورادا آد چکمک یئرسیز و امکانسیزدیر. آنجاق بو قایناقلارلا یاناشی نئچه قایناق دا اولوب کی٬ اونلاردان آد آپارماغی چوخ لازیم سانیرام. بو قایناقلار گٶز اٶنونده کی دفترین یارانماسیندا اٶنملی اولدوقلاری درجه‌ده آشاغیداکیلاردیر:\n۱–آکادئمیک عزیر میر احمد اوفون “ادبیاتشناسلیق تئرمینلری لغتی” باکی٬ معارف نشریاتی- ۱۹۷۸. بو اثر سون ایللرده مٶلفین یئنۍدن نظردن کئچیرمه‌سیله آذربایجان آنسیکلوپدیسی قورومو طرفیندن یاییلمیشدیر.\n۲- دوقتور جواد هئیاتین “ادبیاتشناسلیق” اثری. بو کیتاب ایلک دفعه وارلیق درگیسی‌نین بیر ساییسیندا یئرلشمیش و سونرا-۱۹۹۶نجی ایلده کیریل الیفباسیله باکیدا باسیلمیشدیر.\n۳ – ائلچین و ولایت قلی‌یفین “اٶزوموز و سٶزوموز” عنوانلی ادبی-بدیعی لغت. بو اثر باکیدا نشر اولاندان سونرا جنوبدا باب الله‌آذری اجیرلو طرفیندن عرب الیفباسینا کٶچورولور و ۱۳۷۷ ده اردبیلده یاییلمیشدیر.\n۴ – صمد ظهوری “شعر صنعتی ایران تورکجه ادبیاتیندا” اثری ۱۳۶۲- نجی ایلده چاپ ائدیلمیشدی.\n۵ – دوقتور ارسلان تکین “ادبیاتیمیزدا ایسیملر و تئرمینلر” استانبول ۱۹۹۹.\nبو اثرلر اولمادان بو دفتری گٶیدویونوز کیمی آراییب-داراماق اولا بیلسین. بو قایناقلاردان یئر به یئر فایدالانماقلا برابر٬ یئری گلینجه بیر سیرا پاراگرافلار عینی‌له گتیریلمیش و یئری گلینجه سادەلشمیش و قیسادیلمیشدیر. بوتون بو آراشدیرمالار و آراییب دارامالارلا برابر٬ هله بو دفترده توپلانان آچیقلامالار بدیعی ادبیاتین بوتون تئرمینلرینی اٶزونده یئرلشدیرمیر و یئرلشدیره‌ده بیلمزدی. بو ایزی آیدینلاریمیز و اٶزللیکله بدیعی ادبیاتین منیمسه‌مه‌لرینده بیلگینلریمیزین علمی-تدقیقی آراشدیرمالارینی طلب ائدیر. دفترده ایشله‌دیلن نثر٬ بوگون آیاقلانماقدا اولان نثریمیزه اولگو اولدوغونا امید بسله‌ییرم.\n***\n۱- آبسولوتیزم ( قئشریلیک) Absolutizm\nمطلقچیلیک٬ مستبدلیک٬ احکامی‌لیک و قئشریلیک بیر اثر یا پرنسیپده بیر مطلقین ابدیلیگینین وارلیغینا و دگیشمزلیگینه اینانماق و اثری بو مطلقیته هئچ جور علمی-تجربی باخیشا یول وئرمه‌دن اینجه‌له‌مک. آبسولوتیچیلر وارلیغین و اولایلارین٬ انسانلار آراسیندا اولان ایلگیلرین دگیشیکلیگینه اینانمازلار و ذهنیتدن دوغان احکامی عاغیل و ادراکلا اویوشماسادا و عئینیتله قارشی دورسادا٬ معتبر و ازلی- ابدی سانارلار و سٶز یوخ کی بو ضد علمی و ارتجاعی باخیشیدا هر شئیده و هر یئرده اویدورماغا جان آتارلار.\n۲- آجیتما Acıtma\nآذربایجان شفاهی ادبیاتیندا اوشاق اویونلاریندا ایلنجه آماجیله اوخونان یاری گرچک٬ یاری ظارافات قیسا منظومه. باشقاسینی آجیغا سالماق اوچون عمومن دیالوق شکلینده اوخونور٬ گاهدان دولاما دا آدلانیر و قورولوشوندا مصراعلارین اٶلچوسو و قافیه‌لرین قایدا- قانونو اولموشدور. شوخلوق و سٶز آیدینلیغی اونون اٶزللیکلریندندیر.\nگل گئدک باغا٬ من ده٬ من ده.\nچیخاق بوداغا٬ من ده٬ من ده.\nشافتالی درەک٬ من ده٬ من ده.\nباغبان گلسه٬ من ده٬ من ده.\nایتی کوشکورتسه٬من ده٬ من ده.\nایت منه هورسه٬ من ده٬ من ده.\nدورمادان قاچاق٬ من ده٬ من ده.\nآرادان چیخاق٬ من ده٬ من ده.\nحسن آغا٬\nدولدور یاراغا٬\nمیندی اولاغا٬\nیوللاندی باغا٬\nبیرقوش ووردو٬\nاودا قورباغا٬\nسالدی یاغا٬\nوئردی قوناغا٬\nقوناق یئمه‌دی٬\nاٶزو تلله‌دی٬\nبیزه وئرمه‌دی٬\nیئدی قورباغا٬\nدوشدو یاتاغا.\nآذربایجان اوشاق فولکلوروندا کئچل حاقیندا آجیتمالار داها چوخ یاییلیب.\nکئچل٬ کئچل بانیه٬\nمیندی قولئیبانیه٬\nسوردو حکیم خانیه٬\nحکیم خانا باغلیدی٬\nکئچلین باشی یاغلیدی\nکئچل دئیه‌ر وای باشیم\nقازاندا قاینار آشیم\nآشیمی ایچن اولئیدی\nباشیمی بیچن اولئیدی.\n۳- آبسوردیسم(پوچلو�� Absürdism (\n۲۰نجی عصرین ۵.-نجی ایللرینده اگزیستانسیالیزم دوشونجه‌لرین علیهینده اورتایا چیخان و بو دوشونجه‌لری لاغا قویان ادبی آخین٬ بو “آنتی تئاتر” و “آنتی درام” آخینین باشلیجا افادەسینی ا.یونسکونون “داز خواننده قادین” ۱۹۵۳) و س. بکتین ” قودونون انظاریندا” ۱۹۵۲ پیئسلرینده تاپمیشدیر. آبسوردیسلر هنرده عقیلیونا قارشی چیخیر و بو یوللا یورویونلرین آیدینلاشماسی امکانسیز اولان مسئله‌لرله اوغراشدیقلارینی لاغا قویوردولار. اونلار هنرده راسیونال جنبه‌نی انکار ائدن فلسفی- ائسته‌تیک موضعده دایانیرلار. آبسوردیستلر انسانین قضا و قدرله ایلگیلی اولان یالقیزلیغینی گٶسترن اثرلری ایله اگزیستانسیالیزم سجیه‌وی اولان چارەسیزلیک٬ فلاکتدن چیخیلمازلیق چاشدیرمالارینی شدتلندیریرلر. بو یازیچیلیق پرنسیپلری فرانسه یازیچیلاریندان ژ. اودیبرتی٬ م. دییورا٬ ژ.تاردیه و ب.ویانانین شعر و دراملاری اوچون ده سجیه‌ویدیر. بو آخینلا ایلگیلی یازیچیلارین بیر قیسمی ضد روشنفکری شعار آلتیندا انسان طبیعتینی احساسات جنسی خصلتلرله سینیرلاشدیریرلار.\n۴- آچیقلیق-آیدینلیق Açıqlıq-Aydınlıq\nسٶزلوکلرده آیری-آیری آنلاملاری ایله بیرلیکده٬ بدیعی ادبیاتدا٬ ایستر دانیشیغین یا یازی‌نین آچیق-آیدین٬ آنلایشلی٬ آخارلی و قاورامی اولماسیدیر. سٶزون نه قدر دانیشیقدا و یازیدا آنلاییشلی اولماسی و اونون هر جور قوراشدیرما و بوروشدورمادان قورونماسی٬ دینله‌ین یا اوخویانین دویغو٬ دوشونجه و ادراکینا اویغون گلیرسه٬ تاثیری دینله‌ینه و اوخویانا جانلی و یاتیملی اولاجاق. آچیقلیق ادبیاتدا بیر اسلوب اٶزەللیگیدیر و هامیدان اٶنجه اله آلدیغی اثرین بیرینجی نوبه ده موضوعونو قاوراماسینا باغلیدیر.\n۵- آچیق مکتوب məktüb\nبیر چوخ واخت بیر تک کیمسه‌نین یا بیر توپلومون و حتی یئری گلیرسه بیر خالقین قانونا اویغون حق-حقوقلارینی٬ سیاسی٬ اجتماعی٬ اقتصادی و مدنی-فرهنگی ایستکلرینی هامییا ائشیتدیرمک قصدیله یازیلان بیلدیریشه دئییرلر. آچیق مکتوبدا آدلاری یوخاریدا چکیلن ایستکلرین اجرا ائدیلمه‌سی یا اجرا ائدیلمه‌مه‌سی و یا اجرا ائدیلیب٬ ائدیلمه‌مکده دوزگون و قانونا اویغونلوقلارین نظره آلینمادیغی مسئول کیمسه‌دن یا اورقاندان طلب ائدیلر. آچیق مکتوبدا حتی بعضا درج اولونان ایستکلر خصوصدا خالقین و توپلومون همرایلیکری رجا ائدیلیر.\n۶- آچیقلاما Açıqlama\nادبی-بدیعی بیر اثرین گئنیش اوخوجو کوتلۂسینه آنلاشیلیر حالا گتیرمه قصدی ایله ایشه آپاریلان چالیشمالار. یازیچی اثرینده٬ آنلامی هرکس طرفیندن آنلاشیلمایان بیر چوخ کلیمه٬ دئییم و چئشیتلی ادبی-بدیعی افادەلر ایضاح ائدیلر. آچیقلاما دا یئر به یئر بیر اولای٬ بیر دوروم و یا بیر دویغو دوشونجه آیدینلاشدیریلیر. بو ایضاحلاری اوخوجو اٶرەنیب منیمسۂمۂدن اثرین آنلاییشیندا ایستۂدیگی مقصدە چاتیشانماز.\nبیر سیرا اثرلرده آچیقلامالار قیسا اولورسا٬ کیتابین صفحۂسینده آشاغیدا اشاره ایله وئریلیر. لاکین بیر چوخ اثرلرده مثلا نظامینین آذربایجان دیلینه ترجمۂسی کیمی اثرلرده کیتابین سونوندا ایضاح ائدیلیر.\n۷- آفیش Afış\nبیلدیریش و تبلیغ قصدیله هامینین گٶرەبیله‌جه‌یی یئرلرده آسیلان یا دووارلارا یاپیشدیریلان تصویرلی و یازیلی کاغاذ واراقلاری. اصلی جادەلرده٬ خیابالاردا٬ یول اوزونلاریندا٬ تئاتر و سینمالاردا٬ اتوبوسدا و بیر سٶزله هرگون گٶز اٶنونده فیرلانان آفیشلر٬ بوگونکو یاشامین آیریلماز بیر زورونلوغو ساییلماقدادیر. حتی واخت الوان یانیب سٶنن نئون لامپلاردا باخیشلاری اٶزلرینه چکمکده و مشتریلری بازارا سوق ائتمکده داها اوستون رولی اویناییرلار. آفیش٬ بوگونکو تبلیغ و پروپاگاندا اٶنملی یئر آلیر.\n۸- آداپته (اویغونلاشدیرما٬ قوراشدیرما) Adapte\nهر هانکی بیر دیلده یازیلمیش بدیعی-ادبی اثری٬ یئر و آداملارین آدلارینی دگیشدیریب٬ اورادا یئرآلان اولایلاری٬ عرف-عادت٬ دویوش و دوشونوشلری آختاریلدیغی دیلی دانیشانلارین حیات و یاشامینا اویغونلاتماق شکیلده اولدوقجا سربست بیرشیوه ایله چئویرمگه دئییلر. بیر بدیعی-ادبی اثری ( رومان٬ داستان٬ تئاتر و بو کیمی) سینما٬ یا صحنه‌یه اویغونلاشدیرماق و اونلاردان فرقلی بیر قوراشدیرما یا اویغورنلاشدیرما اورتایا چیخارتماغادا آداپتاسیون دئییلیر. ترکیه و آذربایجان صحنه‌لرینده بعضا بئله بیر اثرلره توخونماق اولور.\n۹- آغی Ağı\nبیر کیمسه‌نین اٶلوموندن دویولان آجیلاری آنلاتماق اوچون سٶیله‌نن شعر. آغیلار خالق ادبیاتی شعرینده هجا سایی و قالیب باخیمیندان آیری بایاتی نوعلری ایله اورتاق اولوب٬ یاس و ماتم مراسیمینده دونیادان کٶچه‌نین یاخشیلیقلارینی و ایگیتلیکلرینی اوخشاییب و اونون اٶلوموندن دویولان آجیلیقلاری یانیقلی و کدرلی سٶزلرایله سسله‌ییردیلر. روایتلره گٶره کئچمیشلرده ائل آراسیندا آغیلاری قوپوز مشایعتی ایله اوخورموشلار. یوغجولار دونیانی ترک ائدن ایگیدین سجیه‌لریندن سٶز آچیب٬ مراسیمه ییغیلانلاری آغلاداردیلار. اٶلوم ایله ایلگیلی توپلانتیلاردا یوغجولار قوپوز چالیب اوینارمیشلار. آغیلاردا بدیهیه‌چیلیک اوستون یئر توتور و بونا گٶره ده آغیلارین چوخونون قوشانلاری تانینماز. آغیلارین بیر سیراسی قورولوش جهتدن بایاتیلارلا هاماش اولماسی٬ اونلارین بایاتیلار آراسیندا یئر آچماسینا سبب اولوب:\nبو داغلار اولو داغلار\nچشمه‌لی سولو داغلار\nبوردا بیر ایگید اٶلموش\nگٶی کیشنر٬ بولود آغلار.\nآغاجدا خزل آغلار\nدیبینده گٶزەل آغلار٬\nاوغلو اٶلن آنالار\nسرگردان گزەر آغلار.\nیاشیم گٶزوم دولوسو٬\nآخار اوزوم دولوسو٬\nگیر قاپیمدان ایچری\nباخیم گٶزوم دولوسو!\nآغی بعض حسرتله دولو نیسکیللی سٶزلرله ده سسله‌نیر. بو کیمی آغیلار دا قافیه‌لی نثردن بهره آلینینر. ” آی کیمی چیخدین٬ گون تکی باتدین٬ منی ساراتدین٬ ائلی آغلاتدین…\n۱۰- آفوریزم (حکمتلی سٶزلر) Aforizm\nعمومی لشمیش٬ بیتگین درین بیر دوشونجه‌نی ییغجام٬ دقیق بیان ائدن و دیلده باغیمسیز شکیلده یاشایا بیلن کلام. آنلام درینلیگی٬ افاده اینجه‌لیگی و جانلیلیق آفوریزمده باشلیجا اٶزەللیکدیر. تک-تک و هاردا بیر یازیچی و شاعیره بئله اقبال پای دوشورکی٬ دوغما دیلینده یاراتدیغی دگرلی آفوریزملریله بو اٶلمز خزینه‌نی زنگینلشدیره بیلسین. یازیلی ادبیاتدا آفوریزم ایله چوخ اوز-اوزه گلمک اولور. نظامینین “خمسه”سینده شکسپیرین دراملاریندا٬ تولستوی و درایزرین رومانلاریندا و باشقا کلاسیکلرین اثرلرینده چوخلو آفوریزملر واردیر.\nکئچمه نامرد کٶرپوسوندن٬\nقوی آپارسین سئل سنی٬\nیاتما تولکو دالداسیندا٬\nقوی یئسین آسلان سنی.)آتالار سٶزو(\nمایوس اولما قارا گونده٬\nحیاتین اٶز قانونو وار:\nقاتی قارا بولودلاردان\nاینجی کیمی یاغیش یاغار.(نظامی)\nقیزیلی اودسادا قارا تورپاقلار٬\nیئنه قیمتینی اٶزونده ساخلار(صمد وورغون)\nاوضاع چرخ سانماکی٬ بی اختلاف اولور\nچوخ زمانه گه بولانور٬ گاه صاف اولور(ا.راجی)\nآذربایجان کلاسیکلری ایچریسینده صائبین تک بئیتلرینده آفوریزیم آشار-داشاردیر:\nمیغ-میغ گئجه یاتماز کی سورا قانینی خلقین\nآلدانما٬ اگر صبحه قدر اویماسا زاهد.(صائب)\n۱۱- آکادمیک نشرAkademik nəşr\nبیر مٶلفین اثرلرینده علمی-تنقیدی صورتده حاضیرلانمیش متن. آکادمیک نشر٬ یازیچینین بوتون یارادیجیلیق ارثینی اثرلرین اصل متنی اساسیندا قاوراییر. بو حاضیرلانماقدا صلاحیتلی بیلگینلر طرفیندن درین علمی آچیقلامالار٬ شرحلر و گٶستریشلر وئریلیر. عادت اوزەره آکادمی یایینلارینین بوراخدیغی بوتون اثرلر آکادمیک نشر آدلاندیریلیر٬ بو دوزگون دگیلدیر و آکادمیک نشر ایله آکادمیک نشریات آراسیندا درین سئچگینلیک وار.\n۱۲- آکینAkın\nقازاخ٬ قیرقیز و بعضی باشقا خالقلاردا ائل شاعیری و نغمه‌چیسینه دئییرلر. آکینلار ماهنیلارینی چالغی آلتی دومبیرانین مشایعتی ایله ایفا ائدیرلر. قازاخ آکینی جامبول جابایفین٬ قیرقیز آکینی توکتوقول ساتیلقانوفون آدلاری و اثرلری مشهوردور. بو آکینلار خالق آکینی آدی آلمیشلار. ایندیلیکده پئشه‌کار (حرفه‌چی) شاعیرلرەده آکین دئییلیر.\n۱۳- آغیچی Ağıçı\nآغیچیلار یاس مراسیمینده بدیهه سٶیله‌ین پئشه‌کار کیشیلر یا قادینلار اولموشلار. بونلار چوخ قدیم زامانلاردان تورک سویلولار آراسیندا آغیچیلیق رسم-رسومونو قوروموش و یایمیشلار. آغیچیلار هر بیر اورتایا چیخان فاجعه و ایتگی اوچون یئنی آغی قوشور و یا سینه دفتر اولان یا دیلده گزەن آغیلاری همین فاجعه‌یه اویغونلاشدیریرلار.\nقادینلار آراسیندان چیخان یاغیچیلار بدیعی تخیلی ایفاچیلیق باجاریغی ایله بیرلشدیریرلر. ایندینین بوگونونده ماتم تٶرنلرینده پئشه‌کار قادین آغیچیلاری ایله اوز-اوزه گلمک اولور. پئشه‌کار آغیچیلاردان علاوه٬ معمولی قادینلاردان بیر چوخلاری٬ خصوصیله ائل-اوبا آراسیندا٬ آغیچیلیغی منیمسه‌میش یئری گلنده بایاتیلارین دردلی-نیسکیللی آنلاملاریندان توتوملو سسله اوخویورلار.\n۱۴- آهنگAhəng\nآهنگین سٶزلوکده آیری-آیری آنلاملاری وار. بدیعده سٶزون قولاغا خوش گله‌جک شکیلده سٶیلنمه‌سینه دئییلیر. سٶزلر دوزگون و آیدین سٶیلنمه‌لی و بیر شعر یا مصراعینین یا نثر پارچاسی نین جمله‌لرین آراسیندا کی هجالارینین آراسیندا مئیدانا گلن سس اویغونلوغا و ها بئله سٶزلو موسیقیده بیر نغمه‌نین یا ترانه‌نین ایفاسیندا ایشه آپاریلان نوا٬ لحن٬ اؤلچولو سسه دئییلیر. “مصاحت” آنلامیلا قارشیلانیر.\n۱۵- آللیتراسیون Alliterasion\nسٶزلرین سس قورولوشوندا سس سیز سسلرین عینی یا بنزەر حالدا بیر-بیریله اویوشماسی دئمکدیر. مثلا: داغدا داریلار٬ سوببول ساریلار٬ قوجا قاریلار… اوخشاماسینین سٶز قورولوشوندا هجا اٶلچوسی و وزن اویوشماسیندان علاوه بیر داخلی سس اویوشومو دا واردیر. بو اویوشوم بیرینجی مصراعدا “د” سسینین٬ ایکینجی مصراعدا “س” سسینین و اوچونجو مصراعدا “ق” سسینین بوینونا دوشور. سس اویوشومو بیر چوخ حاللاردا اٶزونو ائل ادبیاتیمیزین چوخ یاییلمیش نوعلاریندن تاپماجالاردا (بیلمه‌جه‌لرده) گٶستریر. قارا قول قاپیدا یاتار ( فیصل)٬ بیر بالاجا بویو وار٬ دام دولوسو طویو وار ( لامپا)٬ ساری-ساری صاندیقلار٬ ایچی دولو فیندیقلار. قیشدا داغلار آغ گئئینیر٬ یاز قارا٬ ساغ الیله آغ کاغاذا٬ یاز ق��را. سس اویوشومو هابئله اٶزنو طبیعی سسلرین بیر سٶزده تکرار ائدیلمه‌سیندن و یا شعرین بیر مصراعسیندا یا نثرین بیر ترکیب یا جمله‌سینده ده گٶستره بیلیر. مثلا قهقهه٬ گورولتو٬ قیشقیریق٬ شارهاشار. صمد وورغونون “کهنه دوستلار” منظومه‌سینده ” پیچیلداشیر شیرین-شیرین شیلتاق لبه‌لر” ده “ش” سسی شعره شیرینلیک گتیریر و یا جمیلینین “گٶزەلیم٬ گٶزله‌گیلن گٶزلرینه وورمایا گٶز٬ یوخسا٬ گٶز- گٶز ائدیر اغیار اونو گٶرجک وورا گٶز. شعره گٶزە گلیملیک گتیرر. دگیرمانا گیردی کٶپک٬ دگیرمانچی ووردو کٶتک. بیلمیرم کٶتک یئدی کٶپدو کٶپک٬ یا دا کی یئدی کٶپدو کٶپک!\n۱۶- آللا‌قوری Allequri\nسٶزدن مجازی استفاده یوللاریندان بیری. دئییلن آنلامین کولگه‌سینده آیری بیر آنلامی و آیریجا بیر دوشونجه و معنانی بیر پارا اشارەلر و بنزتمه‌لرله گٶسترمه‌نی باجارییر. سٶز گلیشی٬ گٶیرچینین باریشی٬ ترازینین عدالتی٬ مشعلین معارف و مدنیتی٬ تولکونون حیله‌نن آنلاتدیغی کیمی٬ بو سایاق یازیلارا آللا‌قوریک و یا آلاقورولو یازیلار دئییلیر. اورتا عصرلر ادبیاتیندا٬ هابئله کلاسیزمیده آلله‌قوریدن گئنیش صورتده استفاده اولونوردو. مشهور “کلیله و دمنه” اثری و ع.ر.خلخالینین “ثعلبیه”سی آللارقوری اثرلرین خانلی اولگوسو ساییلا بیلر. آللاقوریدان رومانتیک اثرلرده٬ تمثیللرده و قصه‌لرده و عمومیتله ساتیریک اثرلرده گئنیش استفاده ائدیلیر. بئله اثرلرده عموما تولکو آدی-حیله‌گر کیمسه‌لری٬ قورد-آج گٶزلری٬ آسلان-ایگیت و مرد اوغوللاری تمثیل ائدیر… فضولینین “بنگ و باده” اثری٬ صابرین “تولکو و قارغا” و “آغاجلارین بحثی” آللاقوریک اثرلردیر. کلاسیکلر سانسورون نظرینی انتقادی-انقلابی فیکیرلردن یاییندیرماق اوچون چوخ حاللاردا آللاقورودان فایدالانمیشلار.\n۱۷- آلقیشلارAlqışlar\nکٶکو چوخ قدیملردن باش آلیب گلدیگی حالدا٬ گونو بوگون ده خلق آراسیندا یاییلمش ثابت سٶز بیرلشمه‌لریندن ساییلیر. بیر چوخ واخت “دوعا-ثنا” آدلاندیریلان آلقیشلارین اٶزەللیگی اوراسیندادیرکی٬ بیر کیمسه‌یه راضیلیق مینتدارلیغینی بیلدیرمک و یا اونون گٶردوگو یا گٶرەجه‌یی ایشی اوغورلاماق کیمی یئرلرده ایشله‌دیلیر. و آرزو دیلکلری بیلدیریر: آغ گٶز چیخاران٬ آللاه مرادینی وئرسین٬ باشینا دولانیم٬ دونیا دوردوقجا دوراسان٬ قان ائتدیم٬ قاپیندان گیردیم٬ فولکلوروموزدا آلقیشلارین آندلارلا یاخینلیغی اولدوغو کیمی٬ قارقیشلارلا آنلامدا بیر-بیریله آنتی تئز اولدوقلاری دیققته لایقدیر. دده قورقورد داستانلاریندا آلقیشلارین: ساغ واریب٬ اسن گله‌سن٬ یئرلی قاراداغین ییخیلماسین٬ کولگه‌لجه قابا آغاجین کسیلمه‌سین٬.. کیمی نمونه‌لر یئربه‌ یئر ایشلنمیشدیر.\n۱۸- آلماناخ Almanax\nچئشیتلی یازیچیلارین اثرلریندن دوغرولان و بلیرلی بیر دٶورەیه عاید اولمایان ادبی-بدیعی یایین. بو آد٬ ۱۴-۱۵ نجی عصرلرده نجوم حسابلاشمالارینی قاورایان تقویم جدوللرینه وئریلیردی.۱۶-نجی عصردن بری هر ایل یاییلان بو جدوللره شعرلر٬ خوشلاندیران یازیلار و سایره آرتیریلیردی. داها سونراکی دٶورلرده جوربه‌جور آنلاملی بدیعی و علمی اثرلری قاورایان مجموعه‌لره آلماناخ آدی وئریلیردی. ایراندا چوخدان بری هر ایل چیخان سالنامه‌لرین بعضیلری مثلا سالنامه پارس و آیریلاری بو بدیعی-علمی وظیفه‌نی داشیردیلار.\n۱۹- آند And\nشفاهی خالق ادبیاتیندا باش وئرن یا باش وئرەجک اولایلاری دینله‌ین یا دینله‌ینلری ایناندیرماق اوچون دانیشیلان سٶزون و گٶرولن ایش و اولایین دوغرو-دوزگون اولدوغونا اینانج یارتماق و حقیقتی سٶیله‌مکده اینام٬ صداقت چالارلارینی گوجلندیرمک خاطره ایشله‌دیلن ثابت سٶز بیرلشمه‌لری آند ساییلیر. آندلاردان مثال: بیر آللاها آند اولسون! ایناندیغیمیز حاققین٬ یئدیگیمیز دوز-چٶرک حاققی! ایشیغا کور باخیم… دده قورقود بویلاریندا اولان آندلاردان: اوخوما اوخلانیم٬ قیلینجیما دوغرانیم٬ اوغلوم دوغماسین! دوغورسا اون یاشینا وارماسین… بئله‌لیکله گٶستریلیرکی آندلار خالقین کئچیردیگی گلیشمه یولونون٬ اونون یاشام دورومونون٬ اینانج و اخلاقی گٶروشلرینین٬ آندلارین مضمونوندا درین تاثیری اولور. آذربایجاندا آللاها٬ پیغمبره٬ اماملارا٬ مقدس یئرلره٬ آتایا٬ آنایا٬ آند ایچمک بیرینجی یئر توتور: ایناندیغیمیز حاققی٬ یارادان حاققی٬ پیغمبرین آدینا آند اولسون٬ آتامین روحونا٬ آنامین سودونه آند اولسون. بونلاردان علاوه سویا٬ اودا٬ یئره٬ گویه٬ آیا٬ گونه٬ چٶرەیه٬ دوزا٬ گورا آندا وئرمک ده یایغیندیر. شفاهی خالق ادبیاتی ایله یاناشی بعضا یازیلی ادبیاتدا دا آندلا اوغراشیرلار: بیر اولگو صمد وورغوندان:\nآند اولسون گونشه٬ آند اولسون آیا\nقلبیمده تیکدیگیم اودلو سارایا\nباشیم آیریلسا دا بیرگون بدندن\nاۆرەییم آیریلماز آنا وطندن\n۲۰- آنا دویغو Ana duyğu\nبیر دوشونجه‌نی ایشلتمکدن داها چوخ بیر دویغونو ” کلمه گتیرمک٬ اونو اوخوجویا و دینله‌ییجییه حس ائتدیرمک. آنا دویغو یازینین تملینی دوغرولدور. یازیدا بودویغونو دستکلر دورومومدا بوتون یاردیمچی دویغو و دوشونجه‌لر بو آنا دویغویا باغلانماقلا اونونلا آنلاشیلیر و دویولور حالا گتیرریرلر. آنا دویغو اساس آنلام اولاراق دوشونولمه‌لی و آنا دویغو بو آنلادیلاردان چیخان سونوجدور. یازیلارین باشلیغی ایله دیله و قلمه گتیریلن دویغو آراسیندا سیخ باغلیلیق واردیر. بیر چوخ کره باشلیق آنا دویغونو سمبولیزه ائدەجک بیچیمده سئچیلیر.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nبیز بئله‌ییک\nناصر داوران\n«رقیه کبیری»‌نین «ماوایل» حئکایه‌سینه بیر باخیش\nعلی‌محمد بیانی\nگؤرکملی صنعتکار «علی کوهپایه» حیات‌لا وداعلاشدی\nایشیق\nگیله‌لردن‌‌\nمهدی قاسم‌نژاد(آیدین صاباح)\nچاپ\nیک پاسخ\nاکبر رضایی گفت:\nچهارشنبه ۱۶ بهمن ۱۳۹۲ در ۱۷:۲۹\nخالقین اوره یینده کندیسینه یئر آچمیش اولو بیلیجی میزین روحو شاد یئری راحات اولسون . عشق اولسون او اینسانلاراکی مزارا اوغرامیش اولسالاردا خالقین کؤکسونده و یادیندا یاشاییرلار.","num_words":4226,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":125838.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"عائیله عضولری آرتیب بؤیودوکدن سونرا یئنی عائیله لر اولوشدوردوقلاری کیمی دونیاداکی ائتنوسلار و خالقلار دا زامان آخاریندا آرتاراق موختلیف ائتنوسلار و خالقلار اولوشدورار. بو ائتنوسلاردان بیری ده کیلاسیک آنلامدا تورک بودونو و تورک خالقی ساییلار. تورک بودونو و تورک خالقی زامان آخاریندا بیر عائیله کیمی آرتاراق بوگونکو تورک خالقلارینی اولوشدورموش. دیل بیلیمینده و ملتلر آراسی بو خالقلارا بیر ائتنیک قوروپ آدی اولاراق آلمانجا Turkvölker، اینگلیسجه Turkic people (تورک خالقلاری)، تورکچه \"تورک خالقلاری\" دئییلدیگینه باخمایاراق ��لتلر آراسی یالنیز تورکیه وطنداشلارینا اثتثناسیز ملت اولاراق \"تورک ملتی\" و شخص اولاراق دا \"تورک\" دئییلر. بئله لیکله ده، تورکیه تورک ملتی ساییلمایان تورک ملتلری و میللی قوروپلاری بیلیم و بیلگی سایار چاغیندا ائله جه ده سیاست دونیاسیندا قلمه آلینمالاری اوچون مستقیل آدا صاحیب اولمالیدیرلار. قونشو خالقلار او جومله دن فارسلار، گیلکلر، کوردلر، عربلر و لورلار ایستر کئچمیشده و ایسترسه ده بوگون آذربایجان تورکلرینی \"تورک\" قلمه آلدیقلارینا باخمایاراق عثمانلیلار 1501 اینجی ایلدن باشلایاراق آذربایجان تورکلرینی \"قیزیلباش\" آدلاندیرارکن روس چارلیغی نین ایلک قونشولاری تاتاریستانداکی \"تاتارلار\" اولدوغو اوچون روسلار کئچمیشده قوزئی آذربایجانداکی تورکلری \"قافقاز تاتارلاری\" و قیریمداکی تورکلری \"قیریم تاتارلاری\" دئیه قلمه آلمیشلار.\nاوسته گؤروندگو کیمی قونشو خالقلاری او جومله دن تورک ائتنوسونو یئرینه گؤره بعضن مستقیل آد ایله آدلاندیرماق، بعضن ده جغرافی بؤلگه آدینی بیر ائتیکئت اولاراق هر هانکی بیر خالقا بنزه گن خالقین آدینا آرتیرماق هر هانکی بیر سیاسی مقصد داشیماز. آذربایجان ملتی مقوله سی ده بو دوغرولتودا دگرلندیرمه لیدیر. موضوعدان اوزاق دوشمه گک دئیه مهران بهاری ذات عالی نین آذربایجان ملتی مقوله سی اوزره یازمیش گؤروشلرینی گؤتور قوی ائتمگه چالیشاق، اوخویوروق:\n\"... دو دهه بعد حزب كمونيست روسيه، باز در تطابق با سياستهائي مشابه (فارس حاکیمیتی) و با صدور فرماني در مسكو نام تاريخي–اتنيكي ملت ترك و زبان تركي وي را يك شبه به آزربايجاني تغيير داد\"[i].\nمهران بهاری نین \"آذربایجانی (آذربایجانلی)\" اوزره سرگیلدیگی گؤروش دیل بیلیم اوجاقلاری باخیمدان گئرچکلیک و واقعیتلر ایله اوست اوسته دوشمز. روسیه چارلیغی طرفیندن آذربایجانلیلارین \"تاتار، قافقار تاتارلاری\" قلمه آلینمالارینا قارشین 1848 اینجی ایل روس مترجمی ماکاروو ایلک اولاراق آذربایجان دیلینده دانیشان تورکلری آدئربیدژانسکی دئیه قلمه آلمیش[ii]، سونرا آلمانیادا هئرمان وامبئری 1885 اینجی ایل آذربایجان تورکچه سینده دانیشانلاری یازدیغی Türkvolk” \"تورک خالقی\" کتابیندا Aserbaidschaner (آذربایجانلیلار) دئیه قلمه آلمیش[iii]، آلمان تورکولوقو کارل فوی 1903 اونجو ایل آذربایجان تورکجه سینده دانیشانلاری “آذربایجانلیلار” آدلاندیرمیش[iv]. ایران شناس هئلموت ریتئر (آلمان) 1921 اینجی ایل آذربایجان تورکچه سینده دانیشانلاری “آذربایجانلیلار” دئیه قلمه آلمیش[v]. قوزئی آذربایجان جمهوریتی 1920 اینجی ایل روسیه بولشویکلری نین ایشغالینا معروض قالدیقدان و روسیه سوسیالیست جمهوریلری نین عضوو اولدوقدان سونرا روسیه بیلیم اوجاقلاری طرفیندن قبول اولونموش آذربایجانسکیی “آذربایجانلی” آدی رسمی اولاراق روسیه سؤیئتلیک حاکیمیتی طرفیندن آذربایجان تورکجه سینی دانیشان اینسانلارا ائتنیک و میللی آد دئیه قبول ائدیلمیش. او تاریخدن اعتیبارن آذربایجان جمهوریتی وطنداشلاری بیر میللی وارلیق اولاراق آذربایجانلی قلمه آلینار. بئله لیکله ده بیرینجی دفعه آذربایجان تورکلرینه آذربایجانلی آدینی استالین قویموش دئمک تاریخی گئرچکلیک و واقعیتلر ایله اوست اوسته دوشمز. مهران بهاری قلمیندن گئنه ده اوخویوروق:\n\" ... اتنيكي-قومي شده آزربايجاني و بحران هويتي ايجاد شده توسط آن در شمال ارس، توسط شخصيتها و گروههاي واب��ته به روسيه - اغلب منسوب به طيفهاي چپ و كمونيست- از شوروي به داخل مرزهاي ايران نيز ادخال شد. اين گروه از منظر هويتي-سياسي، معتقدين به جريان روسيه ساخته آزربايجانگرائي كلاسيك و يا سنتي بشمار مي آيند و دشمني مصرانه با نام و هويت تركي ملت ترك از كليشه هاي رفتاري آنهاست\"[vi].\nمهران بهاری نین بو گؤروش بلکه ده بیر آز سایدا انسانلار اوچون کئچرلی اولسون. آنجاق بو یاناشمانی بیر ملت چاپیندا قابارتماق دوزگون گؤرونمز. اوسته ایشاره اولدوغو کیمی \"آذربایجان\" آدی نین میللی منسوبیته دؤنمه سی و تبدیل اولماسینی هر هانکی بیر خاریجی عامیل ایله ایضاح ائتمک بیلیم آچیسیندان دئییل. بو مسئله کئچمیشده کی آتا بابالاریمیزین میللی بیلینجدن یوخسول اولدوقلاری، زامانیندا اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینه دگر وئرمدیکلری و خالق کیتله سی اوزدن ایراق باشسیز قویون کیمی آرادا قالاراق بو خالقا دانیشدیغی دیلی اساسیندا خاریجده کی بیلیم اوجاقلاری طرفیندن آد وئریلمه سی ایله ایضاح ائدیلمه لیدیر. بو وئریلمیش آدین سونرا هانکی کاناللار واسیطه سی ایله گونئی آذربایجانلیلارین قولاغینا چاتماسی ایسه، اصلن اؤنملی دئییل، اؤنملی مسئله، بیر میللت اوولادی اولاراق آذربایجان تورکلری نین بیر آرایا گلمه لری، اؤز میللی منلیکلری و کیملیکلری اطرفیندا اورتاق دیل تاپمالاری و دونیا دؤلتلری و اجتماعیتی نین ایلگی و رغبتینی اؤز میللی مسئله لری اوزره جلب ائتمه لری و میللی حاکیمیتلرینی قورابیلمه لریدیر. قورولاجاق میللی حاکیمت، بوگونکو فارس ایستعمار حاکیمیتی قلمه آلدیغی آذربایجان ولایتلری دئییل، ائتنیک و بیرلشیک آذربایجان تورکلری یاشایان ولایتلرین هامیسینی ایچرمه لی و شامیل اولمالیدیر.\nغربی آذربایجاندا قاراکیلیسا و شرقی آذربایجاندا موغانشهر (پارس آباد) ایکی قوشا و بیر-بیرلرینی کسمز (موازی) خطلرین باشلانیشی دئیه گؤز اؤنونه آلارساق، بو ایکی خططین ائشیگینده، آنجاق بو ایکی خطلره یاپیشیق تورکلر یاشایان توپراقلار دا ایران ممالیکی محروسه سی نین قلبینه دوغرو اوستانٍ مرکزینی دا اؤز ایچینه آلاراق بیتیشیک تورک ائتنوسو یاشایان توپراقلار اولدوقلاری اوچون بو توپراقلارین هامیسی، ایستر شهرلر و ایسترسه ده کندلر اولسون، گونئی آذربایجان توپراقلاری دئیه حئساب ائتمه لی ییک.\nمهران بهاری گئنه ده یازیر:\n\" ... هنوز هم برخي از وابستگان به دو جريان سياسي پان ايرانيسم و آزربايجانگرائي سنتي و عقبه هاي آنها -اغلب منسوب به نسلهاي گذشته-، دست از بازي معاندانه با هويت ملي –اتنيكي خلق ترك و نام تاريخي وي برنداشته اند. آنها به سبب ناآگاهي و غفلت و عادتهاي سخت جان و يا دشمني ديرين با هويت و نام تاريخي اتنيكي و ملي خلق ترك، از هر وسيله اي براي زدودن نام و هويت ملي ترك و جايگزين كردن آنها با اسامي و هويتهاي آزري و آزربايجاني- به معناي اتنيك- استفاده مي كنند\"[vii].\nاوسته کی مهران بهاری نین آذربایجان میللی فعاللاری اوزره ایتیهام ماهیتلی گؤروشلرینی نظره آلدیقدا کئچمیش ایران ممالیکی محروسه سینده کی سیاسی و انضباطی آذربایجان ایالتی نی فارس ایستعمار حاکیمیتلری محمود افشار یزدی نین سفاریشی ایله پارام پارچا ائتمه سی و آذربایجان آدینی بو توپراقلارین اوزریندن سیلمه سی و خالق کیتله سی نین اوخوموش کسیمی نین ده بیر چوخونون بو مسئله نی درک ائتمدیگی مهران بهاری جنابلارینی \"آتام منه کؤر دئ��یش، هر کسی گؤردون، وور دئمیش!\" داورانیشینا قاپیلمیش گؤرونر (باخ: تجزيه توده واحد ترك در ايران ویا: مانند پان ايرانيستها مناطق وسيعي از ناحيه ترك نشين و آزربايجاني در شمال غرب ايران كه امروز داخل در استانهاي تهران، البرز، قم، مركزي، كرمانشاه، كردستان، گيلان، قزوين، همدان و .... قرار دارند را خارج از آزربايجان مي شمارند).\nبئله بیر داورانیش و یاناشمانین دوزگون اولمادیغینی وورقولاماق ایستردیم. اؤز کئچمیشینی و میللی تاریخینی بیلمیشلرین گؤروشونه اساسن فارس ایستعمار خاکیمیتلری باشدا رضاخان اولماقلا آذربایجان آدینی اتنیک آذربایجان توپراقلاریندان سیلدیگی و فارس ایستعمارچیلیق سیستیمی نی ائتنیک آذربایجان تورپاقلاریندا حاکم ائتدیگی اوچون هر تورک و ائله جه ده آذربایجان میللی حرکتی فعاللاری فارس ایستعمارچیلاری طرفیندن چکیلمیش بو سیاسی بؤلگه سرحدلرینی قانونی تانیمایاراق تورک اجتماعیتینی ائتنیک آذربایجان توپراقلاری اوغروندا سفربر ائتمه لیدیر. مهران بهاری \"ادعالار\" دئیه یازیر:\n\" در باره ادعاهاي فوق مي بايد گفت:... ٥-اين استدلال كه .... نام ملت ترك و نام زبان تركي مي بايد حتما با نام سرزميني كه در آن مي زيد، يعني آزربايجان يكي باشد، … ٧-بسياري از آزربايجانچيان كلاسيك كه خواهان آزربايجاني ناميدن ملت ترك و زبان تركي – هستند … آنچه كه مي بايست آزربايجاني ناميده شود نه ملت ترك و نه زبان تركي، بلكه سرزمينهاي ترك نشين پيوسته در شمال غرب ايران ميباشد\"[viii].\nدؤنه دؤنه یئنیله دیگیمیز و تیکرارلادیغیمیز دک بوگون عموم و کیلاسیک تورک آدی ایله گونئی آذربایجان میللی مسئله سینی ایلری آپارماق اولدوقجا چتین ساییلار. بیر یاندان یئر اوزرینده بوگون یالنیز ایران ممالیکی محروسه سینده فارس ایستعمارچیلیغینا توتولموش تورکلر دئییل، تورک خالقلاری و دؤلتلری وار. باشقا یاندان تورک آدی دؤلتلر آراسی و سیاسی ایلیشگیلر آچیسیندان تورکیه دؤلتی نین انحیصارینا کئچمیش ساییلار. دئمک، مسئله دیلین آدی نین دگیشیب یوخسا دگیشمه دیگی دئییل، مسئله دونیاداکی نورملارا اویقون اؤزوموزه میللی آد سئچه میز و خالق کیلته سینی اویقون بیر بیچیم و شکیلده بیر آرایا گتیرمه میزدیر. مسئله بئله اولدوقدا شخص اولاراق \"آذربایجان تورکو\"، ملت اولاراق دا \"آذربایجان ملتی\" دئییمیندن داها اویقون آد نه اولابیلر؟ مهران بهاری \"ادعالار\" بؤلومونده گئنه یازیر:\n\" ٩-نام تاريخي ملت ترك ساكن در آزربايجان ايران را از ترك به هر چيز ديگر از جمله به آزري و آزربايجاني (به عنوان نامي اتنيك-ملي) تغيير دادن، -مانند تغيير دادن نام ملت كرد و بلوچ و ... به هر چيز ديگري- نژادپرستي است. … در مورد خلق ترك، تعويض نام تاريخي وي از ترك به آزربايجاني از سوي حزب كمونيست و دولت روسيه به سال ١٩٣٧ عملي نژادپرستانه بر عليه توده ترك بود و است\"[ix].\nروسلار آذربایجانلیلارا دوغما وطنلری آذربایجان آدی دئییبل، هر هانکی بیر روسیه ایشچیسی و ژئنرالی نین اؤرنک اولاراق گنجه شهرینه کیرووآباد آدی وئردیکلری کیمی بیر روس آدی قویسایمیشلار، بو ادعالارا اینانماق اولارمیش. هر حالدا.\nمهران بهاری نین بو یاناشماسی مشهدی عبادین آداخلیسی ایله تانیش اولارکن حنادان سؤز آچدیغینی خاطیرلادار. دئمک، تاریخده کی تورک بودونو و تورک خالقی نین تاریخ آخاریندا قول بوداق آتاراق ملتلر حالینا گلمه سی و بو ملتلرین ده هر بیری ��احات تانینماسی اوچون موستقیل آدا یییه لنملری نین \"نژادپرستلیک\" ایله هانکی ایلگی و علاقه سی اولابیلر مسئله سی آرتیق نژادپرستلیک مقوله سینی دیققتدن یاییندیرمیش مقاما چاتار. اوسته ایشاره اولوندوغو کیمی زامانیندا آذربایجانلیلار میللتلشمه سورجیندن گئری قالدیقلاری و میللی مسئله آچیسیندان اؤزلرینه آد سئچمدیکلری و آدسیز قالدیقلاری اوچون بیلیم اوجاقلاری آذربایجان تورکلری نین دیل اؤزللیگی اساسیندا اونلارا آد وئرمگه چالیشمیشلار. مهران بهاری جنابلاری بو مسئله نین نژادپرستلیک ایله هانکی ایلگی و ایلیشکیسی اولماسینی ایلک اولاراق اؤزو درک ائتمه لیدیر. مهران بهاری گئنه \"ادعالار\" بؤلومونده یازمیش:\n\" ١٠- تعويض نام گروه ملي ترك به آزربايجاني، صرفا رفتاري نژادپرستانه بر عليه خلق ترك نيست. اين عمل رفتاري نژادپرستانه بر عليه گروههاي ملي غيرترك ساكن در آزربايجان نيز است. … ١١- ايجاد نام آزربايجاني به عنوان يك نام اتنيك و ملي از سوي دولت روسيه و جايگزين كردن آن با نام تاريخي اتنيكي ملت ترك در سال ١٩٣٧، عملي استعماري-نژادپرستانه و در بستر سياست انكار و امحاء ملت ترك در قفقاز جنوبي و ايجاد بحران هويتي براي وي بود. … \"[x].\nاوسته گؤروندوگو کیمی مهران بهاری ذات عالی عیرق و نژاد مسئله سینی قاباردارکن هر هانکی بیر اویونچونون \"اوینورام، اوینامیرام\" داورانیشلارینی خاطیرلاتمیش اولار. دئمک، آذبایجاندا آغیرلیقلی تورکلر یاشادیقلارینی قبول ائدرسک، آذربایجان تورکلرینی شخص اولاراق \"آذربایجان تورکو\"و باشقا ائتنیک قوروپلارین دا وار اولدوقلارینی آدلاری و ائتنیک آزینلیق حاقلاری ایله ده قلمه آلاراق بو موزائیک توپلومو \"آذربایجان ملتی\" دئیه آدلاندیرمانین نژادپرستلیک مقوله سی ایله هر هانکی بیر ایلگی و ایلیشگیسی اولوب اولمادیغینی مهران بهاری اؤزو اوچون درک ائتمه لیدیر. دئمک، آذربایجان تورکلری نین میللی مسئله لرینه حل یولو تاپارکن، \"اوینورام، اوینامیرام\" مسئله سی ان خوشا گلمز توتوم و داورانیش ساییلار. ایللر و گونلر بویو دورمادان اینتئرنئت سیته لرینده آت چاپدیرماق خالق اجتماعیتی نین دیققتینی هر هانکی خیالی بیر وارساییم ایله مشغول ائتمک دئییل، آچیق و ساچیق آرادا اولان قارانلیق مقاملارا آیدینلیق گتیرمک هر بیر آذربایجان آیدینی نین بیرینجی وظیفه سی ساییلار.\nآذربایجان آدی نین قوزئی آذربایجانلیلار اوچون میللی آد ائدیلمه سی مسئله سینه گلینجه، اوسته خاطیرلاندیغی کیمی بعضیلری فرض ائتدیکلری کیمی بو مسئله استالین و روسیه کمونیستلیگی اویونو دئییل، بو مسئله نین ایضاحی دیل بیلیمی اوجاقلاری نین روسیه سؤیئتلیگینه آذربایجان میللی آدینی نئجه تحمیل ائتدیگینده آختاریلمالیدیر. بو دوغرولتودا قیریم تاتارلاری نین آدینی اؤرنک گؤسترمک اولار. قیریم تاتارلاری ایله قازان تاتارلاری عئینی تورکچه دانیشمادیقلارینا باخمایاراق بیلم اوجاقلاری طرفیندن قیریم تاتارلارینا هر هانکی بیر دیل آدی قویولمادیغی و اؤزلری ده روسلار وئرمیش \"تاتار و قیریم تاتارلاری\" آدی نین اؤنونده باش اگدیکلری اوچون بوگون ده اونلار \"تاتار یوخسا قیریم تاتارلاری\" آدلانارلار.\nقایناقلار:\n[i] مهران بهاری، ادعای وجود ارتباط ارگانیک بین ریشه نام آزربایجان و وطن شدن آن، عوامفریبی است: http:\/\/www.oyrenci.com\/news.php?id=9692\n[ii] T. Makarov, Tatarskaya grammatika kavkazskogo narečiya, Tiflis 1848, S. 38\n[iii] Hermann Vambery, Das Türkenvolk in seinen ethnologischen und ethnographischen Beziehungen, Dresden, 1885.\n[iv] Karl Foy, Azerbaidschanische Studien mit einer Charakteristik des Südtürkischen. MSOS (W), Bd. 6 (1903), S. 127-177\n[v] Helmut Ritter, Aserbaidschanische Texte zur nordpersischen Volkskunde. Der Islam, Bd. 11 (1921), S. 181","num_words":2846,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":223310.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان‌لی آیدین و یازار، حسن راشدی 1333 جی گونش ایلینده (1954 میلادی ) آذربایجانین بۇ گونکو اردبیل اوستانینین ،گئرمی (موغان) شهری‌نین موران بولومونده یئرلشن ظاهرا \/ زاهرا\/ زهراکندینده، دونیایا گؤز آچیب.\nایلک تحصیلاتی‌نی و آلتینجی صینیفه قدر اؤز دونیایا گؤز آچدیغی کندینده و \" بیرونی زهرا \" آدیندا اوخولدا،اورتا تحصیلینی دوققوزا کیمی ده گئرمی‌ده و \" خواجه نصیر \" آدیندا مکتب ده اوخودو و\n1348 گونش ایلینده 15 یاشی وارکن تهرانا کؤچدو. دبیرستانین اوچ ایلینی تهراندا اوخودو و یوکسک تحصیلاتی‌نی الکترونیک ریشته‌سینده تهران و آمئریکادا بیتیردی. و ائله اؤز ریشته‌سینده ایشه باشلادی.\nموهندیس حسن راشدی 1356 ایل‌لریندن تورکجه کیتاب‌لارین یاییلماسی آزاد اوْلدوقدان سوْنرا آنا دیلی و اؤز هویتی حاقدا آرتیق اوخوماغا و دوشونمه‌یه باشلادی. 1357 اینقیلابیندان سوْنرا « وارلیق» ، « یولداش » کیمی تۆرکجه‌ درگی‌لری اوخویاراق، تهرانین دمشق خیاوانیندا قورولان آذربایجان انجومنی \/ انجمن آذربایجان دا سورک‌لی ایشتراک ائتدی. بۇ انجومنده موهندیس راشدی آذربایجان‌لی شاعیرلر، یازارلار، ادیب‌لر و سیاست آدام‌لاری ایله تانیشدی. بۇ شخصیت‌لردن بیری ده آذربایجانین آدلیم یازاری گنجعلی صباحی ایدی کی جناب راشدی اونونلا گؤروشرکن اونون تجروبه‌لریندن فایدالاناراق تۆرکجه‌ یازیب اوخوماق فونون‌لاری‌نی اؤیرندی.\nحسن راشدی ۱۳۵۸ ایلدن ۱۳۶۲ یه کیمی اؤز تۆرکجه‌ یازی‌لارینی تاخما آدلا درگی‌لرده چاپ ائتدیرمیش آنجاق اونون ایلک اؤز آدی‌لا چاپ اوْلان اثری، « آجی حیات » آدیندا بیر حیکایه اوْلموشدور کی « حسن موغانلی » آدی‌لا « وارلیق» درگی‌سی‌نین ۱۳۶۲ ایلین مرداد – شهریور آییندا - ۵۱ -۵۲ سیرا ساییمی‌نین ۵۴ ونجو صفحه سینده چاپ اوْلموشدور [۱].\nاو زاماندان سوْنرا موهندیس راشدی‌نین یازی‌لاری وارلیق درگی‌سینده، فروغ آزادی گونده‌لیینده، امید زنجان، نوید آذربایجان، یارپاق، دیلماج ، اؤیرنجی‌سل و باشقا آذربایجان درگی‌لرینده اؤز آدی ایله چاپ اوْلدو کی اونلارین سایی 150 دن آرتیق اولور.\n1372 ایلینده خانم نوشین موسوی (آیشین آیدا) و آقای اکبر آزاد جنابلاری‌نین امکداشلیقلاریلا « چیچکلر قورولوشو» تشکیلاتینی تهراندا قوردو و 1373، 1374، 1376 ایل‌لرینده تهران تورک اوشاق و یئنی‌یئتمه‌لری‌نین ایش‌بیرلیگی ایله، تعلیم و تربیت ایداره‌سی‌نین 16 جی ناحیه‌سی و بهمن مدنیّت اوجاغی‌نیندا پروگرام‌لار کئچیردی کی ،آذربایجان‌لی عاییله‌لرین و اوشاق‌لارین درین رغبتینی قازاندی و اونلارین طرفیندن ایستقبال اوْلوندو.\nleftموهندیس راشدی فارسجا قزئته‌لرده ده بیر چوخ مقاله‌لر ایران تورک‌لری‌نین کیملیگی‌نی مودافیعه ائتمک اوغروندا یازمیش‌دیر. راشدی جنابلاری، ایلک دفعه و سیستماتیک سویه‌ده آنادیلیمیزین یازیب اوخوماسینی و دیل بیلگی‌سی‌نی ( گرامرینی ) 1376 - جی هجری گونش ایلینده کرج شهرینده و \" گوهردشت \" (رجایی شهر ) شهرجیگی‌نین مسج��دنده اوچ آی یای تعطیلینده در س وئرمیش و 1377 - جی ایلدن ، کرجین \" اسلامی آزاد بیلیم یوردو \" ندا تحصیل آلان آذربایجان‌لی اؤیرنجی‌لرینه ، اؤزل ائولرده تدریس ائتمیش‌دیر ؛ لاکن 1379 - جو ایلدن کرجین \" اسلامی آزاد بیلیم یوردو \" تورک اؤیرنجی‌لری نین تلاشی ایله بۇ بیلیم‌یوردوندا رسمی اولاراق \" فوق برنامه \" (درس پروگراملاریندان قیراق ) سویه‌سینده بیرینجی تئرمده یالنیز اوغلان اویرنجی‌لرینه، و ایکینجی تئرم ده قیزلا اوغلان‌لارا بیرلیک‌ده درس وئرمیش‌دیر.\nراشدی جنابلاری بۇ برنامه‌دن سوْنرا ، 1381 - جی هجری گونش ایلینه دک تهرانین \" خواجه نصیر \" و \" امیر کبیر و \" کرجین \" تربیت معلم \" بیلیم یوردلاریندا آذربایجان‌لی اؤیرنجی‌لرینه ، فوق برنامه اولاراق دیل و ادبیات کیلاس‌لاری قورموش و بۇ کیلاس‌لاردا آذربایجان‌لی و ایرانین باشقا اوستان‌لرینده یاشایان و بۇ بیلیم یوردلاردا تحصیل آلان تورک اؤیرنجی‌لرینه آذربایجان ادبیاتی، مدنیّتی و تاریخیندن تدریس ائتمیش‌دیر.[۲] اوستادین بیر سیرا یازی‌لاری آذربایجان و تورکیه جمهوریت‌لری‌نین قزئته‌لرینده و آوروپادا دا چاپ اوْلموشدور. موهندیس حسن راشدی 1378 - جی ایلدن تهران ، ایصفاهان، زنگان، سبزوار و کرج بیلیم یوردلاری نین تورک اؤیرنجی‌لری طرفیندن قورولموش برنامه و قورولتای‌لاردا، عین حالدا حکیم تیلیم خان قورولتاییندادا اشتراک ائتمیش و اؤز ده‌یه‌رلی چیخیش‌لاری و مقاله‌لری‌نی بۇ مراسیم‌ده ایشتراکچی‌لارا سونموشدور .[۳][۴]\nفرهنگی - مدنی چالیشمالاری ایله باغلی توتوقلانمالاری\n[دَییشدیر]\nحسن راشدی ، آذربایجان میللتی‌نین مدنی - فرهنگی حاق‌لاری و تورک دیلی‌نین اینکیشافی و ایران‌دا یاشایان تورک‌لره توهین علیهنه اعتراض لا باغلی بیر دفعه 1385 - جی ایلین تیر آییندا و آذربایجان‌لی‌لارین \"ایران \" قزئته سینین تورک‌لره ائتدیگی توهینینه قارشی سرتاسری اعتراض‌لاریندان سوْنرا ایش یئرینده توتوقلانیب 3 آی تهرانین \" اوین \" زیندانیندا بازداشت قالدیقدان سوْنرا محکمه ده \" نظام علیهنه تبلیغ \" ایتتیهامی ایله 5 ایل موددتینه بیر ایل آسیلی (تعلیقی )زیندانا محکوم ائدیلمیش‌دیر [۵][۶] ایکینجی دفعه ایسه 1387 - جی ایلین 20 شهریور آییندا بیر افطار مراسیمینده باشقا 18 نفرله بیرلیک‌ده توتوقلانیب ایکی آی \"اوین\" زیندانیندا بازداشت قالدیقدان سوْنرا 50 میلیون تومن وثیقه ایله محکمه قورولانا قدر آزادلیقا بوراخیلمیش‌دیر ، بۇ محکمه ایندیه کیمی (پاییز 1389 ) قورولمامیشدیر! .[۷][۸][۹] محکمه سونراکی ایللرده تشکیل تاپمیش و مهندس راشدی تبرئه اولموشدور.\nاثرلری\n[دَییشدیر]\nحسن راشدی دن ایندیه کیمی آلتی اثر کیتاب شکلینده چاپ‌دان بوراخیلمیش و اوخوجولارین ایختیاریندا قویولموشدور؛ اونون کیتاب اثرلری اوخوجولارین ، اوزللیک‌له گنج‌لرین و بیلیم‌یوردو اؤیرنجی‌لری‌نین درین رغبتینی قازانمیش و دؤردونجو و بئشیجی چاپا یئتیشمیشدیر . حسن راشدی نین کیتاب اثرلری نین آدلاری بئله دیر:[۳]\n1- \" بحران هویت \" (زبان ترکی و موقعیت گذشته و کنونی آن در ایران) \/ 1383 یاز [۱۰][۱۱]\n2- «دیلیمیزین ساده قیرامئری» \/ 1383 قیش [۱۲]\n3- «ترکان و بررسی تاریخ، زبان و هویت آنها در ایران» \/ 1386 [۱۳]\n4- «'آیدینلیق' تانینمیش شخصیتلردن اؤزل سؤزلر» ۱۳۹۳ [۱۴]\n5- «دیلیمیز، وارلیغیمیز» قیش ۱۳۹۵: ناشر: آوای منجی،شهر قم[۱۵]\n6- « بازگشت به هویت خویش» سال 1397[۱��]\nهمیده حسن راشدی جنابلاری اوستاد محمدعلی فرزانه نین \"بدیعی ادبیات تئرمین لرینه آچیقلامالار \" آدلی کیتابینی ویراستارلیق ائتمیشدیر .[۱۷]\nعین حالدا 1395 جی ایل و «قوم-قم» شهرینده « آوای منجی» انتشارتی طرفیندن بوراخیلان دوکتور جواد هئیتین «خاطرات من و پدرم » 405 صحیفه لیک کیتابی حسن راشدی و اکیر آزاد طرفیندن تنظیم و ویراستارلیق ائدیلمیشدیر.[۱۸]\nمقاله‌لری\n[دَییشدیر]\nموهندیس راشدی ایندیه قدر دیلیمیز ، ادبیاتیمیز ، مدنیتیمیز و تاریخیمز حاقدا چوخلو مقاله لر یازمیش و بیلیم یوردلاریندا بۇ ساحه لرده چیخیشلاری اوْلموشدور ؛ عین حالدا موهندیس راشدی سیاست زمینه سینده آذربایجان موضوعلاری ایله باغلی اؤز یوروملاری ایله گون سیاستی ایله ده مشغول اوْلموشدور. ایندی ایسه اونون یازدیقلاری بیر پارا مقاله لرین باشلیقلاری:\nبنای پاسارگاد مقبره کوروش نیست [۱۹]\nبه مناسبت روز جهانی زبان مادری [۲۰]\nزبان آذری کسروی و تحریفهای او[۲۱]\nاؤلندن سوْنرادا میلّی یولدا چالیشاق[۲۲]\nانقلابدان سوْنرا آذربایجان مطبوعاتی[۲۳]\n27 شهریور روز ملّی شعر و ادب ایران[۲۴]\nفردوسی تطهیر می شود[۲۵]\nنوروز جشن فرا ایرانی[۲۶]\nآذربایجان جنوبی و ادعای ایران شمالی[۲۷]\n30 میلیون تراختور[۲۸]\nدغدغة ناسیونالیست‌های افراطی\nیئنی ایل بایرامی کیملردن قالمادیر\nخوجالی فاجعه‌سی[۲۹]\nنژادپرستی از نوع مانقورتیسم\nایراندا تورک دیلی نین یاییم دایره سی [۳۰]\nحقوق فرهنگی اقوام در ایران [۳۰]\nترک تحقیر شده یا ترک سرفراز تاریخ[۳۰]\nبابک قالاسی مراسیمی تاریخی ابتکار\nقایناق‌لار\n[دَییشدیر]\n^ وارلیق» درگی‌سی، ۱۳۶۲ گونش ایلی ، مرداد – شهریور آیینین ۵۱ -۵۲ سیرا ساییمی\n^ دیلیمیزن ساده قیرامئری کیتابی، اندیشه نو انتشاراتی، تهران،1383 گیریش صحیفه‌لری\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ مصاحبه‌ی اختصاصی جنبش دانشجویی آذربایجان با مهندیس حسن راشدی.\n^ مصاحبه اختصاصی جنبش دانشجویی آذربایجان با مهندس حسن راشدی\n^ [۱][دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-09-03. یوْخلانیلیب2015-02-23.\n^ [۲]\n^ [۳]\n^ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-25. یوْخلانیلیب2015-02-23.\n^ یورد[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ آدینه بولک[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ آدینه بوک- تهران انتشارات اندیشه نو [دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ آدینه بوک - تهران انتشارات اندیشه نو [دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ تهران ، انتشارات اندیشه نو\n^ ناشر: آوای منجی ، شهر قم ، ISBN:978-600-420-022-6\n^ ناشر: آوای منجی، شهر قم ISBN:978-600-420-034-9\n^ آدینه بوک[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ خاطرات من و پدرم، انتشارات « آوای منجی » قم ISBN: 09379709643\n^ بنای پاسارگاد مقبره کوروش نیست\n^ به مناسبت روز جهانی زبان مادری\n^ زبان آذری کسروی و تحریفهای او. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-09-06. یوْخلانیلیب2015-02-23.\n^ اؤلندن سونرادا میلّی یولدا چالیشاق\n^ مجله سي ، نومره :33 تاريخ: خرداد 1386 \/ويژه مطبوعات \/ انقلابدان سونرا آذربایجان مطبوعاتی[دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ [۴][دائمی اولو باغلانتیلی]\n^ فردوسی تطهیر می شود. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-03-04. یوْخلانیلیب2015-02-23.\n^ نوروز جشن فرا ایرانی\n^ آذربایجان جنوبی و ادعای ایران شمالی\n^ 30 میلیون تراختور. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-08-09. یوْخلانیلیب2015-02-23.\n^ حسن راشیدینین اوزل وئبلاگی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-07-24. یوْخلانیلیب2015-02-23.\n^ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ ۳۰٫۲ http:\/\/yurddash.arzublog.com\/category\/5665\/2\nآیریجا باخ\n[دَییشدیر]\nحسن راشدی‌نین اؤزل وئبلاگی Archived 2012-07-24 at the Wayback Machine.\nhttp:\/\/yurddash.com\/?cat=10 Archived 2011-10-20 at the Wayback Machine.\nکیمسه‌لر ایله باغلی بۇ مقاله بیر قارالامادیر. مقاله‌نی دییشدیره‌رک ویکی‌پدیایا کؤمک ائدین.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=حسن_راشدی&oldid=1557573»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر September 2023-دن\nکیمسه‌لر قارالامالاری\nآذربایجانلیلار\nکیمسه‌لر\nموغان اهالی‌سی\nآذربایجان میلی فعاللار\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی بوتون مقاله‌لر\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر February 2021-دن\nArticles with invalid date parameter in template\nدائمی اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر\nWebarchive template wayback links\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۷ مارس ۲۰۲۴، ‏۰۰:۳۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":2004,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.256,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":224985.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ظریف: تهران و ریاض آراسینداکی ناسازلیغین ادامه‌سینه تمایلمیز یوخدور - سازمان تبلیغات اسلامی آذربایجان شرقی - ترکی\nترکی | فارسی | العربیة | English | اردو | Türkçe | Français | Deutsch\nسه شنبه 26 تير 1403 - 09 محرم 1446\nآنا صفحه\nعكس لر\nلینکهای بالای آگهی متحرک سمت راست\nلینکهای پایین آگهی متحرک سمت راست\nچوخ راخ...\nسایت های مرتبط\nتبيان\nالشيعه\nنهج البلاغه\nقران کریم\nخبر گزاري قرآني\nخبر گزاري سازمان تبليغات اسلامي\nامروز : 35\nديروز : 36\nماه : 2430\n'); $('a.print-preview').printPreview(); $('#txtShortLink').focus(function () { $(this).select(); }); });\nتاریخ : پنجشنبه 19 مرداد 1396 | کد : 1457\nلینک کوتاه\nظریف: تهران و ریاض آراسینداکی ناسازلیغین ادامه‌سینه تمایلمیز یوخدور\nاؤلکه‌میزین خارجه ایشلر وزیری، بوتون اؤلکه‌لر مخصوصاً قونشو اؤلکه‌لرینن رابطه‌نی ایرانین اولویتلریندن ساییب، ایران و عربستان رابطه‌لری‌نین یاخجیلاشماسینی ایکی طرفلی احترام و مشترک منفعتلره احتراما محتاج بیلدی.\nاؤلکه‌میزین خارجه ایشلر وزیری، بوتون اؤلکه‌لر مخصوصاً قونشو اؤلکه‌لرینن رابطه‌نی ایرانین اولویتلریندن ساییب، ایران و عربستان رابطه‌لری‌نین یاخجیلاشماسینی ایکی طرفلی احترام و مشترک منفعتلره احتراما محتاج بیلدی.\nایلنانین وئردیغی خبره گؤره، خارجی ایشلر وزیری محمد جواد ظریف، اون ایکیمینجی دؤلتده تهران ریاض رابطه‌لری ناسازلیغی آرادان آپارماغا طرف گئده‌جاق یا یوخ؟ سؤالی‌نین جوابیندا دئدی: ایران تهران و ریاض آراسینداکی ناسازلیغین ادمه تاپماسینا میل‌لی دئییل.\nاو، ایرانین اساس هدفلریندن و اولویتلریندن اؤلکه‌لر مخصوصاً قونشو اؤلکه‌لرینن رابطه‌لرین توسعه تاپماسی اولدوغونا اشاره ائله‌ماغینان دئدی: ایران و عربستان رابطه‌لری‌نین یاخجیلاشماسی ایکی طرفلی احتراما و مشترک منفعتلره احتراما محتاج و منطقه‌ده افراط و جنگی آلیشدیران سیاستلره سون قویماق لازمدیر.","num_words":421,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.243,"special_characters_ratio":0.245,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":159332.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایران و یا رسمی آدی ایله ایران ایسلام جۇمهۇریَّتی (فارسجا: جمهوری اسلامی ایران) — باتی‌آسیادا بیر دؤولت و اؤلکه‌دیر. قوزئی‌دن ائرمنیستان (۳۵ کیلومتر)، آذربایجان جومهوریتی (۶۱۱ کیلومتر) و تورکمنیستانلا (۹۹۲ کیلومتر)، دوغودان افقانیستان (۹۳۶ کیلومتر) و پاکیستانلا (۹۰۹ کیلومتر)، باتی دان عراق (۱۴۵۸ کیلومتر) و تورکیه (۴۹۹ کیلومتر) ایله سینیرداش‌دیر.\nIslamic Republic of Iran\nجمهوری اسلامی ایران (فارس)\nJomhuri-ye Eslāmi-ye Irān\nبایراق\nEmblem\nشوعار:\nاستقلال، آزادی، جمهوری اسلامی\nEsteqlāl, Āzādi, Jomhuri-ye Eslāmi\n(\"Independence, freedom, the Islamic Republic\")\n(de facto)[۱]\nمیلی مارش: سرود ملی جمهوری اسلامی ایران\nSorud-e Melli-ye Jomhuri-ye Eslāmi-ye Irān\n(\"ایران ایسلام جومهوریّتی‌نین میلی مارشی\")\nپایتخت\nو بؤیوک شهری\nتهران\n35°41′N 51°25′E \/ 35.683°N 51.417°E \/ 35.683; 51.417\nرسمی دیللر\nفارس دیلی\nRecognised regional languages\nList of languages\n45%—۵۳٪ فارس دیلی\n۱۸٪—۲۷٪ تورکجه و دیگر تورک دیللری (incl. قاشقای تورکجه‌سی، تورکمن تورکجه‌سی)[۲][۳]\n9%—۱۰٪ کورد دیللری\n۷٪ گیلک دیلی و مازندران دیلی\n۶٪ لور دیلی\n۲٪ بلوچ دیلی\n۲٪ عرب دیلی\n۱٪—۲٪ دیگر دیللر[۴] (incl. ارمنی دیلی، آشور دیلی، گورجو دیلی، لک دیلی، سیمنان دیللری، تالیش دیلی، تات دیلی (ایران))\nاتنیک قروپلار\nList of ethnicities\n45%—۵۱٪ فارسلار\n۱۸٪—۲۵٪ ایران آذربایجان‌لی‌لاری\n۹٪—۱۰٪ ایران کوردلری\n۷٪ گیلک‌لر و مازندران‌لی‌لار\n۶٪ لورلار (incl. بختیاری‌لر)\n۲٪ ایران تورکمن‌لری و دیگر تورک خالقلاری\n۲٪ ایران بلوچلاری\n۲٪ ایران عرب‌لری\n۱٪—۲٪ دیگر خالقلار[۵][۶][۴]\nدین\nSee Religion in Iran\nدمونیم(لر)\nIranian\nدؤولت\nUnitary دینی حاکیمیّت presidential ایسلام جومهوریتی\n• Supreme Leader\nعلی خامنه‌ای\n• ایران ریس‌جومهورو\nسید ابراهیم رئیسی\n• Vice President\nMohammad Mokhber\n• Parliament Speaker\nمحمد باقر قالیباف\n• Chief Justice\nغلامحسین محسنی اژه‌ای\nقانون اوقانی\nایسلامی شورا مجلیسی\nEstablishment history\n• ماد ایمپراتورلوغو\nت 678 BC\n• هخامنشیلر دؤولتی\n550 BC\n• اشکانیلر\n247 BC\n• ساسانیلر\n224 AD[۷]\n• آل بویه سولاله‌سی\n۹۳۴\n• صفوی ایمپیراتورلوغو\n1501[۸]\n• افشار خاندانی\n۱۷۳۶\n• زندیه\n۱۷۵۱\n• قاجار ایمپیراتورلوغو\n۱۷۹۶\n• پهلوی حؤکومتی\n۱۵ دسامبر ۱۹۲۵\n• ایران ایسلام اینقیلابی\n۱۱ فوریه ۱۹۷۹\n• Current constitution\n۳ دسامبر ۱۹۷۹\n• Latest amendment\n۲۸ ژوئیه ۱۹۸۹\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (17th)\n• سو (%)\n1.63 (as of 2015)[۹]\nجمعیت\n• ۲۰۱۹ تخمینی\n83,183,741[۱۰] (17th)\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (162nd)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n۲۰۲۲ تخمینی\n• جمعی\n$1.246,26 trillion[۱۱] (23th)\n• آدام‌باشی\n$14,520[۱۱] (66th)\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n۲۰۲۲ تخمینی\n• جمعی\n$1.136,68 trillion[۱۱] (17st)\n• آدام‌باشی\n$13,240[۱۱] (78th)\nجینی (۲۰۱۸)\n۴۲٫۰[۱۲]\nError: Invalid Gini value\nاچ‌دی‌آی (۲۰۱۹)\n۰٫۷۸۳[۱۳]\nError: Invalid HDI value · 70th\nپول واحیدی\nایران ریالی (ریال) (IRR)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+۳:۳۰ (ایرانین رسمی ساعاتی)\n• یای (دی‌اس‌تی)\nUTC+۴:۳۰ (IRDT)\nتاریخ فورمتی\nyyyy\/mm\/dd (هیجری-شمسی تقویمی)\nسوروجولوک طرفی\nright\nتیلفون کودو\n+98\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nIR\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.ir\n.ir\nقوزئی‌دن خزر دنیزی ایله، گونئی‌دن فارس کؤرفزی و عومان دنیزی ایله ایحاطه اوْلونموش‌دور.\nاراضی‌سی ۳۱ اوستانا بؤلونموشدور. اوستانلارا رهبرلیگی داخیلی ایشلر ناظیری طرفیندن تعیین ائدیلن اوستاندارلار ائدیر. اوستانلار اؤز نؤوبه‌لرینده شهریستانلارا (بؤلگه‌لره) بؤلونورلر. شهریستانلارین ترکیبینه شهرلر و دیگر اراضیلر داخیلدیرلر. شهریستانا رهبرلیک ائدن مأمورلار بعضاً تعیین اوْلونور بعضاً ده سئچیلیرلر. عالی حاکیمیت دینی لیدئره و یا ایجرا ائدیجی شورایا مخصوصدور. قانون‌وئریجی حاکیمیت مجلیس مخصوصدور. موعاصیر ایراندا جومهوری (پرزیدنت و پارلامئنتین سئچیلمه‌سی) و تئوکراتیک ایداره فورماسی‌نین جیزگیلرینی تاپماق اولار. ۱۹۷۹-جو میلادی ایلینده و اوندان سوْنرا قبول اولونموش اساس قانون گؤره حیاتین بوتون طبقه‌لری‌نین اساسیندا ایسلام اصللری دورمالیدیر، بونا گؤره ده اؤلکه‌نی یالنیز دینه عاید اوْلان اینسانلار- عولمالار ایداره ائده بیلرلر. عالی دینی حاکیم (عؤمورلوک سئچیلیر) اؤلکه‌ده غئیری-محدود حاکیمیته مالیکدیر. دینی رهبر داخیلی و خاریجی مسئله‌لر اوزره ان عادیل حاکیم حساب اوْلونور. عالی دینی رهبر همچینین اوردویا رهبر تعیین ائتمه، موحاریبه و یا صولح اعلان ائتمه کیمی صلاحیتلره مالیکدیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخی\n۱.۱ ایسلام‌دان اؤنجه‌کی دؤور\n۱.۲ ایسلامدان سوْنراکی دؤور\n۱.۳ موعاصیر ایران\n۲ اهالی‌سی\n۲.۱ اتنیک قوروپلاری\n۲.۲ دین و مذهب\n۲.۳ دیل عائیله‌لری\n۳ ایرانین ان بؤیوک شهرلری\n۴ ایقتیصادیاتی\n۴.۱ گاز\n۴.۲ نفت\n۵ جوغرافیاسی\n۶ گؤرونتولر\n۷ نوتلار\n۸ قایناقلار\n۹ کیتابلار\n۱۰ خاریجی لینکلر\nتاریخی\nاساس مقاله: ایران تاریخی\nبوگونکو ایران اؤلکه‌سینده، اسکی زامانلاردان تاریخی دؤولتلر و تمدّۆن‌لر قورولموش‌دور، او جومله‌دن عیلامی‌لر، ماننالیلار، اورارتولار و باشقا تاریخی دؤولتلر و تمدّۆن‌لر کی بوگونکو ایران توپراقلاریندا قورولموشدورلار.\nایسلام‌دان اؤنجه‌کی دؤور\nایران اراضی‌سی‌نی مسکونلاشماسی آلت پالئولیت دؤورونه عاید دیر. میلاددان ۲۲۰۰ ایل اول‌لرینده ایرانین جنوبی-قربینده ایلک صینیف‌لی جمعیتلر مئیدانا گلمیش، اولجه آیر-آیری شهر دؤولتلری یارانمیش، سوْنرالار ائلات و عیلام، و میلاددان ۳ مینیللیک اول دورین یاریسیندا لولوبیلرین (Lullubilər) ائرکن قولدارلیق دؤولتلری مؤوجود اولموشدور. تقریباً ۲۲۰۰ ایل میلاد دان قاباق، کوتیلر (Kutilər)، عیلامیلر، سومئر (Sumer) و آکد ایمپراتورلوغوی (Akkad) مووقتی ضبط ائتمیش کاسیلر (Kassilər) ایسه میلاددان اَوَل (قاباق) ۱۸-جی _ میلاددان اَوَل (قاباق) ۱۶-جی عصرلرده بابیل و بین‌النهرینی اله کئچیره‌رک میلاددان اول ۸-جی عصرین سوْنونا کیمی بورادا حؤکمرانلیق ائتمیشلر.\nمیلاددان اَوَل ۲-جی مین ایل‌لیک سونودان ایران اراضیسینه هیند-ایران دیل‌لرینده دانیشان هیند-آوروپا طایفالاری‌نین ایران قروپوندان اوْلان آریائی-فارس طایفالاری گله‌رک باتی و مرکزی رایونلاردا مسکونلاشدیلار. ایندیکی ایرانین خوزیستان و لوریستان اراضی‌سی‌نی ایحاطه ائدن ویلایتلرله یاناشی میلاددان اول ۷-جی عصره قدر ایرانین اساس اکینچیلیک رایونلاریندا صینیفلی جمعیتلر مئیدانا گلمیش‌دیر.\nمیلاددان اَوَل تقریباً ۶۷۳–۶۷۲-جی ایلده آشوریا (آشور) علیه‌اینه باغلانمیش عوصیان نتیجه‌سینده ایران یایلاسی‌نین قوزئی‌باتی‌سیندا ماد ایمپراتورلوغو دؤولتی یاراندی. میلاددان قاباق ۶۱۶–۶۰۵-جی ایل‌لرده، میدیا بابیلیستانلا ایتیفاقدا آشوریا، ماننا، اورارتونو و ایران یایلاسی‌نین چوْخ حیصه‌سینی ایشغال ائتمیشدیر.\nمیدیانین تابع‌لیگیند�� اوْلان پارس (پارشیا، پارس، موعاصیر فارس سؤزو بوراداندیر) پادشاهلیغی ایله موحاریبه (میلاددان اول ۵۵۳–۵۵۰) نتیجه‌سینده، حاکیمیّت اهمه‌نیلر (هاخامانیشلر) سولاله‌سی‌نین الینه کئچدی. میلاددان اول ۷-جی عصرین سوْنوندا کوروش و اونون واریثلری‌نین ایشغال‌لاری نتیجه سینده اهمه‌نیلر دؤولتی‌نین سرحدی سیند چاییندان اژه دنیزین و کیچیک قافقاز داغلاریندان نیل چایینا قدر گئنیشلندی. اهمه‌نیلر دؤولتی بیرینجی دارانین حاکیمیتی دؤورونده (میلاددان اول ۵۲۱–۴۸۵) داها دا گوجلندی. تیجارت یول‌لاری اوزرینده حؤکمرانلیق غرب ایله شرق آراسیندا گئدن موباریزه اهمه‌نیلر دؤولتینی یونانیستانلا اوزون سورن موحاریبه‌لره سؤوق ائتمیشدیر. میلاددان اول ۳۳۰-جو ایلده مقدونیه‌لی ایسگندر ایرانی ایشغال ائتدی.\nمیلاددان اول ۳۱۲-جی ایلده ایران سئلوکیلر (Selevkilər) دؤولتی‌نین ترکیبینه قاتیلدی (ایسگندرین اؤلوموندن سوْنرا موستقیل‌لیک قازانان آتروپاتئنا دؤولتی یالنیز میلاددان اَوَل ۲-جی عصرین ۲۰-جی ایل‌لری‌نین سونلاریندا سئلئوکی حؤکمداری اۆچونجو آنتیوخوس حاکیمیتینی تانیمیشدیر). میلاددان سوْنرا ۲-جی عصرین اورتالاریندا ایندیکی ایران و تورکمنیستان سرحددینده یارانمیش اشکانیلر پادشاهلیغی میلاددان اول ۲-جی عصرین اورتالاریندا بوتون ایرانی حاکیمیت آلتینا آلمیشدیر. اشکانیلری مغلوب ائدن، آسیلی اوْلان فارس حؤکمداری بیرینجی اردشیر ۲۲۴-جو ایلده اشکانیلرین آخیرینجی پادشاهی بئشینجی آرتابانی مغلوب ائده‌رک، ساسانیلر دؤولتی‌نین اساسینی قویموشدور. ساسانیلر ایراندا فئودال موناسیبتلر یارانماغا باشلادی. ساسانیلر ایراندا مؤحکملندیک‌دن سوْنرا یمن، سوریا، فلسطین، میصر، آتروپاتئنا، آلبانیا (قافقاز)، ائرمنیستان و ایبئریانی اله کئچیردی. ساسانی حؤکمدارلاری هله اهمه‌نیلر دؤورونده یئریدیلن خطی- دؤولت آپاراتیندا و اوردودا فارسلارا اوستونلوک وئریلمه‌سی، اونلارین وئرگیلردن آزاد ائدیلمه‌سی سیاستینی داها دا گوجلندیرمیش، زردوشتلوگو دؤولت دینی اعلان ائتمیشلر.\nجنوبی-قافقاز (زاقافقازییا) خالقلاری‌نین ساسانی اسارتینه قارشی ۴۵۰-۴۵۱، ۴۵۷، ۴۸۱-۴۸۴ ایل‌لرده قودرتلی عوصیانلاری باش وئردی.\n۵۰۰-جو میلادی ایللردن سوْنرا گؤی تورک خاقانلیغی ایرانین سینیرلارینا یاخین اوْلدو، و ایرانین گوجلو قونشوسو اوْلدو. گؤی‌تورک خاقانلیغی ایله بیزانس ایمپیراتورلوغو بیربیرلریله بیرلیک عهدی باغلامیش‌دیرلار و ساسانیلرین علیه‌اینه ساواشیردیلار، اونلارین بیرلیگی ساسانیلرین ضعیفلشمه‌سینه سبب اوْلموشدو. یاخلاشیق ۶۰۰-جو میلادی ایللردن سوْنرا، خزر تورکلری قودرته یئتیشیب و خزر خاقانلیغینی قوردولار. خزرلر قافقازی فتح ائتدیلر و آذربایجان سینیرلارینا یئتیشیب، بالا بالا آذربایجان و ایران سینیرلارینا داخیل اوْلدولار و ایرانین قوزئی‌ده اوْلان بعضی بؤلگه‌لرین فتح ائتدیلر. ساسانیلر دؤولتینده صینیفی ضیدیتلرین کسکینلشمه‌سی و فئودال سئپاراتیزمی‌نین گوجلنمه‌سی، همچینین خزرلر و بیزانسلا آپاریلمیش اوزون سورن موحاریبه‌لر ۷. یوز ایلده عربلرین ایرانی ایشغال ائتمه‌سینی آسانلاشدیردی؛ ایسلام دینی و عرب دیلی یاییلماغا باشلادی.\nایسلامدان سوْنراکی دؤور\nعربلر ایرانی فتح ائدن‌دن سوْنرا، ایران اومویلر خیلافتی و سوْنراسی دا عباسی خلافتینین اللرینه گئچدی.\nایراندا عرب حؤکمرانلیغی ۷. میلادی یوز ایلین ۸۰-جی ایللرینه کندلی عوصیانلارینا سبب اوْلدو. ۷۴۷ مروده ابو-موسلیمین باشچیلیغی ایله اومویلر خیلافتینه قارشی خالق حرکاتی بوتون ایرانی بورودو. عابباسیلر حؤکمرانلیغی دؤورونده ماک سومباتین (۷۵۵)، اوستاد سیسین (۷۶۷) و آذربایجاندا بای‌بک‌ین باشچیلیغی‌ایله خالق عوصیانلاری باش وئردی. شووبیییه حرکاتی (شعوبیه) گئنیش ووسعت آلیردی. بوتون بونلار خیلافتین سوقوتونو سورعتلندیریردی. ۴-جو عصر دن ۶-جی عصره‌قدر ایراندا یالنیز فورمال صورتده خیلافتدن آسیلی اوْلان امیرلیکلر وار ایدی.\n۹۰۰-جو ایلده خوراسان و ایرانین شرق حیصه‌سی سامانیلر دؤولتی‌نین ترکیبینه داخیل اوْلدو (۹۹۹-آ قدر). ایرانین قوزئی‌ینده و غربینده و عیراقدا، بووئیهیلر دؤولتی (۹۳۵-۱۰۵۵) یاراندی، آذربایجان اراضی‌سینده ایسه ۴-جو عصرین سوْنوندان ۶-جی عصره‌جن ساجیلر، سالاریلر و رووادیلر دؤولتلری یاراندی.\n۱۰-جو میلادی عصر ده شهرلرین و ترانزیت تیجارتی‌نین اینکیشافی عرب حؤکمرانلیغینا سوْن قویولماسی ۱۰. یوز ایل ایراندا ایقتیصادی و معنوی یوکسه‌لیشه شرایط یاراتدی. سامانیلر دؤولتی‌نین سوقوتوندان سوْنرا، غزنوی‌لر ایش اوستونه گلدیلر. غزنویلر ایش اوستونه گلمک‌دن سوْنرا، ایرانین شرقی و مرکزی قیسمتلری، اورتا آسییانین بیر حیصه‌سی و ایندیکی افقانیستان اراضی‌سی، غزنوی‌لر دؤولتی‌نین ترکیبینه داخیل اوْلدو. ۱۰۴۰-جی میلادی ایلده سلجوق (اوغوز) تورکلری ایرانی و اونونلا هم‌سرحد اؤلکه‌لری فتح ائده‌رک بؤیوک سلجوقلو ایمپیراتورلوغونو یاراتدیلار. ۱۲. میلادی یوز ایلین اَوَللرینده بؤیوک سلجوق دؤولتی، نئچه کیچیک سولطانلیقلارا پارچالاندی؛ سولطانلیقلار ایچریسینده آتابیلرین حاکیمیتی یاراندی.\nمرکزی الموت قالاسی اوْلان ایسمایلیلر دؤولتی (۱۰۹۰-۱۲۵۶)، هابئله ائلدگزلر دؤولتی (۱۱۳۶-۱۲۲۵) ایرانین خئیلی حیصه‌سینی اله کئچیرمیشدیر. بو آرادا بیر مودت‌ده ایران و ایرانین اطراف اؤلکه‌لری خارزمشاهلار دؤولتینین الینه گئچدیلر. ۱۲۲۰-۱۲۵۶-جی میلادی ایللرده، ایران موغول‌لار طرفین‌دن ایشغال ائدیلدی. ۸-جی هیجری عصرین اورتالاری ۱۴. میلادی یوز ایلده ایران ائلخانیلر دؤولتی‌نین ترکیبینه داخیل‌ایدی، قازان خانین (۱۲۹۵-۱۳۰۴) کئچیردیگی ایصلاحاتلار ایرانین ایقتیصادی اینکیشافینا شرایط یاراتدی. ائلخانیلر دؤولتی‌نین سوقوتوندان سوْنرا ایران اراضیسی جلایریلر، موظففریلر (۱۴. یوز ایلین ۴۰–۵۰-جی ایللرینده) و فئودال دؤولتلری‌نین ترکیبینه داخیل اوْلدو. فئودال ظولمو و موغول حؤکمرانلیغی خوراساندا سربدارلار عوصیانینا (۱۴ نجو اسرین ۳۰–۸۰-جی ایللرینده) سبب اولموشدور، همچینین مازانداران و گیلاندا سئییدلر حرکاتینا (۱۳۵۰) سبب اولموشدور.\n۱۳۸۰-۱۳۹۳-جو میلادی ایللرده تئیمور ایرانی فتح ائتدی. اونون اؤلوموندن سوْنرا ایران تئیموریلر و قاراقویونلو دؤولتی آراسیندا بؤلوشدورولدو. ۱۴۶۸-جی میلادی ایلده موش دؤیوشوندا قاراقویونلو دؤولتی‌نی، آغ‌قویونلولار مغلوب ائتدیلر و آغ‌قویونلولار دؤولتی‌نی قوردولار.\nقیزیلباشلارا آرخالانان ایسماعیل، صفوی خالق کوتله‌لری‌نین عومومی نارازیلیغیندان و داخیلی چکیشمه‌لریندن ایستیفاده ائده‌رک آذربایجاندا حاکیمیتی‌نی مؤحکملندیردی و آغ‌قویونلو دؤولتینه سون قویولدو. ۱۵۰۱-ده او تبریزه داخیل اولاراق اؤزونو شاه اسماعیل اعلان ائتدی. ۱۵۰۲-ده ایسه شیعه مذهبی‌نی دؤولت دینی و دؤولت مذهبی اعلان ائتدی. ۱۵۱۰-آ قدر ایران صفویلرین حاکیمیتینه کئچدی. ۱۵۱۴-جو ایلده صفویلر آذربایجان، عیراق، کوردوستان و جنوبی قافقاز اوغروندا عثمانلی ایمپئرییاسی ایله اوزون سورن موحاریبه‌لر آپارمیشلار. ۱۶. یوز ایل آخیرلارینا قدر صفویلر دؤولتی خاراکتئر اعتیباریله آذربایجانلی و تورک دؤولتی‌ایدی. لاکین سوْنرالار تدریجاً دؤولتین ایداره‌سینده اوستونلوک فارسلارا کئچدی. قیزیلباشلارین سیاسی مؤوقعیّتی محدودلاشدیریلدی.\n۱۷۰۹-۱۷۲۲-جی ایللرده عوصیان ائتمیش افقان طایفالاری، صفویلرین باشکندی ایصفاهانی اله کئچیردیلر (۱۷۲۲ میلادی). افقان خانلیقلاری‌نین قیسا مودتلی حؤکمرانلیغی علئیه‌اینه خالق حرکاتلاری باش وئردی. افقانلار علئیه‌اینه موباریزه‌یه و عثمانلی تورکلرین اؤلکه‌دن قووولماسینا باشچیلیق ائدن نادیر شاه افشار بؤیوک فئودال ایمپئرییاسی یاراتدی (باخ-افشارلار). لاکین او اؤلدورولدوکدن سوْنرا (۱۷۴۷) بۇ دؤولت سوقوت ائتدی. کریم خان زندین حاکیمیت دؤورو (۱۷۶۰-۱۷۷۹) ایستیثنا اوْلماقلا، ایرانین ۱۸. یوز ایل تاریخی فاصیله‌سیز فئودال چکیشمه‌لری‌ایله خاراکتئریزه اوْلونور. زندیلرله-قاجارلارین اوزون سورن موحاریبه‌سی، قاجارلار سولاله‌سی‌نین (۱۷۹۶-۱۹۲۵) حاکیمیته گلمه‌سی‌ایله باشا چاتدی. ۱۷۹۵-۱۷۹۷-جی ایللرده آغا محممد شاه قاجارین باشچیلیق ائتدیگی ایران اوردوسوْنون گونئی قافقازا (او جومله‌دن قاراباغا) باسقینلار بؤیوک داغینتیلارا و قیرغینلارا سبب اوْلدو. ۱۸ نجی عصرین آخیرلاری ۱۹-جو عصر اَوَللری بؤیوک بریتانییا، روسیه و فرانسه نین ایرانی اسارت آلتینا آلماق جهدلری اؤلکه‌ده کاپوتیلیاسییا رژیمی‌نین یارادیلماسی ایرانلا بیر سیرا آوروپا دؤولتلری آراسیندا غئیری-برابر موقاویله‌لر ایمضالانماسی‌ایله نتیجه‌لندی.\nاوللر ایرانین تابئچیلیگینده اوْلان گونئی قافقاز تورپاقلاری روسیه-ایران موحاریبه‌لری نتیجه‌سینده روسیه ایمپئرییاسینا داخیل اوْلدو (گولوستان، تورکمنچای موقاویله‌سی). ایرانین آوروپا اؤلکه‌لری‌نین صنایع ماللاری اۆچون ساتیش بازارینا چئوریلمه‌سی، سوسیال ضیدیتلرین داها دا کسکینلشدیردی و آنتی-فئودال بابی عوصیانلارینا (۱۸۴۸-۱۸۵۲) سبب اوْلدو. فئودال مولکدار دایره‌لری بؤحراندان چیخیش رولونو مرکزی حاکیمیتی و دؤولتین موستقیل‌لیگینی مؤحکملتمکده و بیر-سیرا ایصلاحاتلار کئچیریلمه‌سینده گؤروردولر. میرزا تقی خان (امیرکبیر)، ناصرالدین شاه قاجارین باش‌وزیری‌ایدی، ناصرالدین شاه قاجارین فرمانی‌ایله و میرزا تقی خان‌ین چالیشمالاری‌ایله اؤلکه‌ده بعضی ایصلاحاتلار ایجرا اوْلوندو. اونلارین ایصلاحاتلاری (۱۹-جو عصرین اورتالاریندا) نتیجه‌سینده ایقتیصادیات و مدنیت ساهه‌سینده موعین ایره‌لیلیگیش اوْلدو. ۱۹-جو عصرین سوْنو-۲۰ نجی عصرین اوللرینده ایران ایمپئریالیست دؤولتلرین (بؤیوک بریتانییا، روسیه) یاریم موستملکه (مستعمره) سینه چئوریلمیشدیر. ۲۰ نجی عصرین سوْنوندان میلّی شوور توسعه ائدیر، بورژا-میلتچیلیک ایدئیالاری یاییلیر، (مولکوم خان، ه. تالیبوو، ریا زینالابدین ماراغایی (زین‌العابدین مراغه‌ای)، آغاخان کیرمانی و باشقالاری..) بورژوا طلبلری ایره‌لی سورن گیزلی جمعیتلر یارانیردی.\n۲۰-اینجی عصرین سونلاریندان ایراندا باشلایان صنایئعلشمه و ۱۹۰۵-۱۹۱۱ ایران مشروطه اینقیلابی، قاجارلاری داها دا ضعیف‌لتدی. ۱۹۱۹-جو ایلده بؤیوک بریتانییا ایراندا اؤز پروتئکتاراتینی قورماغا چالیشسادا آلینمادی، نتیجه‌ده ۱۹۲۱-جی ایلده مخصوص حربی سوواری بریقادانین رهبری رضا خان (سوْنرادان رضا شاه) اینگیلیس و دیگر آوروپا دؤولتلری‌نین دستگی‌ایله ایراندا یوخاری منصب‌لره یئتیشدیردی. ۱۹۲۵-جی ایلده رضا پهلوی (رضا شاه) اؤزون شاه اعلام ائتمک ایسته‌ایردی، بونا گؤره‌ده مجلیسی فیشار آلتینا قویماقلا، ۱۹۲۵-جی ایلده مجلیس قاجارلاری قودرت‌دن عزل، و رضا شاهی یئنی سولاله-پهلویلرین ایلک حؤکمداری کیمی تانیتدی. رضا شاه‌ین دؤورونده ایفراط فارس میلیتلیک سیاستی آپاریلدی و گئنیش میقیاسلی یئنیلنمه‌لر آپاریلدی، صنایعئ اینکیشافی اؤلو نؤقطه‌دن ترپندی، یئنی دمیریول‌لاری چکیلدی، میلّی تحصیل سیستئمی یالنیز فارس دیلینده تشکیل تاپدی.\nایکینجی دونیا موحاریبه‌سی زامانی ایران اؤز \" نئیتراللیغینی \" اعلان ائتسه‌ده اؤلکه‌ده چوْخ گوجلو فاشیست کشفیاتی واردی. بونو بیلن سووئتلر و اینگیلیس اؤز قوشونلارینی ایرانین اراضی‌سینه یئریتدیلر. شوروی قوشونلاری ایران آذربایجانینا گیردی. سسری (شوروی) ایرانین اراضی‌سینه گیرمه‌سینی ۱۹۲۲-جی ایلده ایران و شوروی آراسیندا اوْلان موقاویله‌ایله ایضاح ائتدی (همین موقاویله‌یه گؤره اگر بیر دؤولتین تهلوکه‌سیزلیگینه قارشی شرایط یارانارسا، دیگر طرف اونون اراضیسینه قوشون یئریده بیلر). شوروی و بریتانیا ایرانی ایشغال ائتمه‌یه باشلادیلار، اونلار ایرانی ایشغال ائدن‌دن سوْنرا رضا پهلوی‌نی سلطنت‌دن خلع ائدیب و عزل ائتدیلر، و اونون اؤز اوْغلون محممد رضا پهلوینی سلطنته یئتیردیلر. شوروی و بؤیوک بریتانییا قوشونلاری ایران اراضیسینده ۱۹۴۶-جی ایله کیمی قالدیلار. بۇ قوشونلارین اساس مقصدی فارس کؤرفزی و خزر دنیزینی بیرلشدیرن نقلیات یوللارینی مودافیعه ائتمه‌لی ایدی. موحاریبه قورتاردیقدان سوْنرا سووئت (شوروی) قوشونلاری نین بیر حیصه‌سی، همچینین قوشونلا بیرگه گئتمیش اوْلان آذربایجانلیلار، ایران آذربایجانیندا مسکونلاشدیلار.\n۱۹۴۵-جی میلادی ایلده آذربایجاندا بیر میلی حؤکومت یاراندی و آذربایجان، ایراندان آیریلماق ایسته‌ایردی، بو حؤکومتین آدی آذربایجان میلی حوکومتیایدی و سید جعفر پیشه‌وری باشچی‌لیغی‌ایله اعلان اوْلموشدور. آذربایجان میلی حؤکومتی، دئموکراتیک بیر حؤکومتی‌ایدی و چوخلو آزادلیقلار و حوقوقلار آذربایجان خالقینا وئرمیشدی، او جومله‌دن خالقین آنادیلی اوخول‌لاردا تدریس اوْلوندو و قادینلارا سئچکی حوقوقو وئریلدی. اَوَّل‌ده شوروی حؤکومتی، آذربایجان میلی حؤکومتیندن حیمایت ائتدی، امّا محمدرضا پهلوی شورویه ایمتیازلار وئرن‌دن سوْنرا، شوروی داها آذربایجان میلی حؤکومتیندن حیمایت ائتمه‌دی. ۱۹۴۶-جی میلادی ایلده، پهلوی قوشونلاری بیریتانیا و شوروی‌نین ریضایت‌ایله و بیریتانیا (اینگیلیس) یاردیمی‌ایله آذربایجانا هوجوم ائتدیلر و آذربایجان میلی حؤکومتی سوقوت ائتدی.\nایکینجی دونیا ساواشیندان سوْنرا، ۱۹۴۶-جی میلادی ایلده ایران اؤلکه‌سی، اینگلیس و شوروی اؤلکه‌لرینه چوخلو ایمتیازلار وئرمیشدی، و بو ایکی اؤلکه، ایرانین داخیلی ایشلرینه دخالت ائلییردیلر.\n۱۹۵۱-جی ایلده دئموکراتیک میلتچی محممد موصدیق (محمد مصدق) ایراندا یارانمیش اوْلان وضعیته قارشی قالخدی و باش ناظیر سئچیلدی. باش‌ناظیر کیمی او اؤلکه‌نین نئفت ثروتلرینه نظارتی اله کئچیرمه‌یه و آنقلو-ایران نئفت کومپانییاسی‌نی (ایندیکی ب.پ) میلّیلشدیرمه‌یه جهدی، باتی اؤلکه‌لرین ناراحات ائتمه‌یه باشلادی. موحمد موصدیق بونونلادا ایرانین \" نئیتراللیغینی \" قوروماغا چالیشیردی. بونون جاوابیندا ایسه بریتانییا ایرانا ائمبارقو قویدو. تئزلیکله آمریکا-دا بریتانییایا قوشولدو. نتیجه‌ده اؤلکه‌ده چئوریلیش اوْلدو- ناظیرلر کابینئتی قووولدو، موصدیق حبس ائدیلدی. شاه آمریکا و بؤیوک بریتانییانین دستگی‌ایله اؤلکه‌یه قاییتدی.\nنئفتدن گلن گلیرلر شاها قیسا زاماندا حربی گوجو آرتیرماغا و چوْخ سایلی ایصلاحاتلار آپارماغا شرایط یاراتدی. یئنی یوللار تیکیلدی، لیمانلاری گئنیشلندیریلدی، کندیلرین خئیرینه ایصلاحاتلار، قادینلارا سئچکی حوقوقو وئریلدی و ایره‌لیلیشلر باش وئردی.\nشاه خاریجی سییاستده ایسه غربی ؤنوملو سیاست آپاریردی. ۱۹۶۰-جی ایللرین اورتالاریندان باشلایاراق شاه‌ین موستقیل سیاست آپارماق ایستگی، غربین هئچ خوشونا گلمه‌دی. تئزلیکله غربده اونون آوتوریتار ایدارئتمه ده، اینسان حاقلارینی پوزماقدا ایتتیهام ائتدیلر. ۱۹۷۷-جی ایلده ابش-دا حاکیمیته گلمیش اوْلان پرزیدنت کارتئر و اونون ایحاته‌سی ایرانا قارشی ضید مؤوقعیّتی توتماغا و ایرانا ضید گوج‌لرله یاخینلاشماغا باشلادی. بۇ مودت عرضینده ایسه ایران داخیلینده سئید روح‌الله خمینی آرتیق اؤز اطرافیندا آنتی‌شاه قووه‌لر توپلایا بیلمیشدی. خومئینی دیندار-شیعه‌لرین دستگینه آرخالانیردی. خومئینی شاه‌ین داخیلی و خاریجی سییاستینی همچینین آقرار ایصلاحاتلاری، قادینلارا وئریلمیش سئچکی حوقوقونو تنقید ائدیردی. بۇ فعالیّتلرینه گؤره او ۱۹۶۳ و ۱۹۶۴-جو ایللرده حبس ائدیلمیش و اؤلکه خاریجینه چیخاردیلیمیشدیر. بو ایتیفاقلاردان سوْنرا، خومینی‌نی خاریجه تبعید ائتدیلر. کویت و سوْنرادا عراق، خومینی‌نین تبعید اوْلدوغو یئرلر ایدی. سوْنراکی فعالیتینی عراقدا داوام ائتدیرن خومئینی بورادا دا ایراندا خیلی قووه‌لرله علاقه ساخلاییردی، خومینی‌نی عراقدان تورکیهیه، و اوراداندا فرانسهیه تبعید ائتدیلر، اما او یئنه‌ده اوزاخدان اؤز فعالیّتلرینه داوام وئریردی. ۱۹۷۸-جی ایله کیمی شاه رژیمی اؤلکه داخیلی وضعیتی، گیزلی پولیسین حسابینا قورویوب ساخلایا بیلیردی. بۇ واختا قدر اؤلکه اراضیسینی آنتی شاه نوماییشلری بورودو. بۇ آکتیولیک تکجه خومئینی و اونون طرفدارلاریندان گلمیردی. ایران موجاهیدلری و ایران فدائیلری تشکیلاتلاری دا بۇ ایشده سسری، فلسطین آزادلیق تشکیلاتی و رادیکال عرب رژیملری‌نین دستگی‌ایله فال ایشتیراک ائدیردیلر. ایقتیصادیات سارسیلمیشدی. تئزلیکله نوماییشکارلارا قارشی قویولموش اوردو ۱۹۷۹-جو ایل فئوریه‌نین ۱۱-ده اؤز نئیتراللیغینی اعلان ائتدی، بونونلادا پهلویلرین طالیعی حلل ائدیلدی و پهلویلر حؤکومتی سوقوت ائتدی.\nموعاصیر ایران\nایرانا قاییتمیش خمینی دینی و سیاسی رهبر کیمی قارشیلاندی. مووقتی حؤکومتین لیدئری مهدی بازارقان (مهدی بازرگان) ین ایشتیراکی ایله ۱۵ نفردن عیبارت ایسلام اینقیلابی شوراسی یارادیلدی. ۱۹۷۹-جو ایلین ۱ آوریلینده اؤلکه ایران ایسلام جومهوریتی، داها سوْنرا ایسه خومین�� عؤمورلوک لیدئر اعلان ائدیلدی.\n۱۹۸۰-جی ایلده مجلیسه کئچیریلمیش سئچکیلر نتیجه سینده ایسلام جومهوریتی پارتیاسی (خومینی و اونون طرفدارلاری) اوتکو قازاندی. تئزلیکله اؤلکه پرزیدنتی ابوالحسن بنی صدر و ایسلام جومهوریتی پارتیاسی آراسیندا آچیق موباریزه باشلادی. بنی‌صدر و ایران موجاهیدلری تشکیلاتی اؤلکه‌نین کلئریکال (دین اؤلکه سییاستینه تأثیر) ایداره مئتودونون عکسینه چیخیردیلار. ۱۹۸۱-جی ایلین ژوئنینده موجاهیدلر عوصیانا قالخدی، خومینی‌نین گؤستریشی ایله مجلیس اؤلکه پرزیدنتینه ایمپیچمئنت اعلان ائتدی، پرزیدنت وظیفه‌سیندن گئتدی. یئنی پرزیدنت کئچمیش باش ناظیر رجایی اوْلدو، باش ناظیر پوستونا محمد جواد باهونر گلدی. ایل‌یاریمدان سوْنرا موجاهیدلرین عوصیانی یاتیریلدی. آقوستدا رجایی و باهونر بومبا پارتلاماسی نتیجه سینده هلاک اوْلدو. یئنی پرزیدنت سید علی خامنه‌لی اوْلدو، باش ناظیر پوستونا میر حوسین موسوی سئچیلدی. ۱۹۸۴-جو ایلده مجلیسه کئچیریلن سئچکیلرده ایسلام جومهوریتی پارتیاسی یئنیدن قالیب گلدی. ۱۹۸۵-جی ایلده کئچیریلمیش سئچکیلرده خامنه‌ای یئنیدن پرزیدنت سئچیلدی. اؤلکه‌ده گئدن پروسئسلر یوزلرله زادگان عاییله‌سینی خاریجه موهاجیرت ائتمگه مجبور ائتدی.\nایراندا باش وئرن شیعه اینقیلابی‌نین اؤلکه شیعه‌لرینه تأثیرینی آزالتماق، همچینین فارس کؤرفزینده یئگانه حاکیم اولماق ایستگی عراقی ۱۹۸۰-جی ایل ایرانا قارشی موحاریبه باشلاماغا مجبور ائتدی. هر ایکی طرفین ضعیفله‌مه‌سینده منافع گودن غرب موختلیف واختلاردا ایرانی و عراقی دستکله‌دی. عومومی زیان ۳۰۰ میلیارد دولارا چاتدی. ایرانین جنوبداکی نفت زیرساختارلاری حدسیز زیان دیدی. ۱۹۸۸-جی ایلده ایران بیرلشمیش میلت‌لر تشکیلاتی‌نین دستگی ایله کووئیت و سعودیه عربیستانی ایله دیپلوماتیک علاقه‌لره باشلادی. ۸ ایل داوام ائدن موحاریبه نتیجه سینده هئچ بیر طرف قالیب گلمه‌دی.\n۱۹۸۰-جی ایللرین سوْنوندا ایراندا موحافیظه‌کارلار و ایصلاحاتچیلار آراسیندا باش وئرن حاکیمیت داخیلی قارشیدورما ایسلام جومهوریتی پارتیاسی‌نین بوراخیلماسی ایله نتیجه‌لندی، یئنی سئچکیلرده ایصلاحاتچیلار قالیب گلدیلر. اؤلکه‌داخیلی و بین‌الخلق سیاستده رادیکال دینی سیاست مولاییملشدی.\nخومینی ۱۹۸۹-جو ایل ژوئن ۳-ده وفات ائتدی. آنایاسا دییشیکلیکلر ائدیلدی، عؤمورلوک لیدئر خامنه‌ای سئچیلدی، باش ناظیر پوستو لغو ائدیلدی. پرزیدنت مجلیسین دانیشانی اکبر هاشمی رفسنجانی سئچیلدی. یئنی حؤکومتین ترکیبینه ایصلاحاتچیلارلا یاناشی موحافیظه‌کارلار دا داخیل اولدولار.\n۱۹۹۰-جی ایلده عراق کووئیته هوجومو ایله علاقه‌دار ایرانلا صولح باغلاییب، دیپلوماتیک علاقه‌لره باشلادی. بونا باخمایاراق ایران کووئیته هوجومو پیسله‌دی، بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی‌نین تحریم‌لرینه عمل ائتدی. غرب قوشونلاری‌نین کووئیتده اولماسینی آرزولامایان ایران اونلارین فارس کؤرفزیندن چیخاریلماسینی طلب ائدیردی. ۱۹۹۱-جی ایلده کووئیتدن عراق قوشونلاری‌نین چیخاریلماسی ایله ایران-عراق موناسیبتلری یئنیدن گرگینلشدی. بونونلا یاناشی رفسنجانی ایران نفتی‌نین قربه ائکسپورتونو تأمین ائتدی.\nبونا باخمایاراق اؤلکه‌داخیلی گرگینلیک رفسنجانیه ایصلاحاتلار آپارماغا همچینین آمریکانین سیاستینی داها دا مولاییملشدیرمگه مانع اوْل��و. نتیجه‌ده اؤلکه ایقتیصادیاتی‌نین برپاسی اۆچون لازیم اوْلان خاریجی اینوئستیسییا ایرانا گلمه‌دی. ۱۹۹۳-جو ایلده رفسنجانی یئنیدن پرزیدنت سئچیلسه ده بۇ مۆشکیللری حل ائده بیلمه‌دی. آرتیق دینی دایره‌لرده اونون سیاستی‌نین تنقید ائتمگیه باشلادی. نتیجه‌ده ۱۹۹۷-جی ایلده کئچیریلمیش سئچکیلرده سید محمد خاتمی اوتکو قازاندی، غربله موناسیبتلر یاخشیلاشدی.\n۱۹۹۷–۱۹۹۸-جی ایلده دونیا بازارلایرندا نفتین قییمتی‌نین آشاغی دوشمه‌سی ایران ایقتیصادیاتینا منفی تأثیر گؤستردی.\nخاتمی ایصلاحاتلارین و غربله یاخینلاشمانین طرفداری ایدی. بۇ دا ایصلاحاتچیلار و موحافیظه‌کارلار آراسینداکی موناسیبتی کسکینلشدیردی. بۇ موناسیبت خامنه‌ای و خاتمی آراسیندا ضیدیته سبب اوْلدو. ۱۹۹۹-جو ایلین یاییندا طلبه نوماییشلری اوْلدو. ۲۰۰۰-جی ایلین ماییندا خاتمی نین قارداشی - محمد رضا خاتمی‌نین رهبرلیک ائتدیگی ایصلاحاتچیلار سئچکینی قازاندیلار. قربله ایران آراسیندا ایستیلشمه موشاهیده اولوندو. ۲۰۰۱-جی ایلده کئچیریلن سئچکیلرده خاتمی یئنیدن قالیب گلدی.\nآمریکاداکی \" ۱۱ سئپتامبر \" حادیثه‌لریندن سوْنرا ایرانین نووه تئخنولوگیالارینی توسعه ائتدیرمک نیتی اونو آمریکانین دوشمنلری سیراسینا آید ائتدی. آمریکانین \" نظارتی آلتیندا \" \" Freedom house \"، \" سوروس فوندو \" و دیگر تشکیلاتلار ایرانداکی سئپئراتچی قروپلاری مالییلشدیریر.\n۲۰۰۳-جو ایلده یئرلی ایداره‌ائتمه اورقانلارینا و ۲۰۰۴-جو ایلین فئوریه-مای مجلیس سئچکیلرده موحافیظه‌کارلار قالیب گلدیلر. ایران عراقداکی آنتی‌ناتو قوه‌لرینه دستک وئرمگه باشلادی. ایراندا داوام ائدن موحافیظه‌کار-ایصلاحاتچیلار موباریزه‌سینده کئچمیش پرزیدنت رفسنجانی‌نین رئیتینقی قالخدی. اونو ساغ‌مرکزچی قوه‌لر دستکله‌ایردیلر. ۲۰۰۵-جی ایل مجلیسه کئچیریلن سئچکیلرده موحافیظه‌کارلار اکثر یئرلری توتدولار. ایراندا کئچیریلن سون ۱۷ ژوئن ۲۰۰۵-جی ایل تاریخلی سئچکیلرین ایلکین مرحله‌سینده رفسنجانی غلبه چالسادا، ایکینجی توردا گؤزله‌نیلمه‌دن تهرانین کئچمیش شهرداری، قاتی-موحافیظه‌کار ماحمود احمدی‌نژاد ۶۲٪ سسله قالیب گلدی. ۶ آقوست ۲۰۰۵-جی ایلده ایناوروقاسییا اولوندو. احمدی‌نژاد ایسلام اینقیلابی ایده‌آل‌لارینی برپا ائتمگی، حاکیمیتی روشوت‌خورلاردان تمیزله‌مگی، اؤلکه‌ده ایسلام اصل‌لرینه اویغون سوسیالیزم قورماغی سؤز وئریب. آمریکا و ایسرایل سئچکیلرین نتیجه‌لرینی تانیمادیقلارینی بیان ائتدیلر.\nاهالی‌سی\nایران اهالی‌سی‌نین چوخونلوغو، ایرانین قوزئی و باتی اوستانلاریندا یئرلشیبلر.\nاهالی‌نین ۵۱٪ی شهر اهالیسی‌دیر. ان بؤیوک شهری تهران دیر. تهرانین اهالیسی ۱۹۲۶-۱۹۸۶-جی ایللرده ۲۱۰ مین نفردن ۶٫۵ میلیونا چاتمیشدیر. ۱۹۶۰-جی ایللرین اوَّللریندن باشلایاراق اوربانیزاسییا پروسئسی داها دا سورعتلنمیشدیر. ایندی تهراندا (تهران اوستانیندا) ۱۵ میلیون اهالی یاشاییر.\nاتنیک قوروپلاری\nایران اتنیک قوروپلاری‌نین خریطه‌سی\nاتنیکلرین خریطه‌ده رنگلری:\nفارسلار و تاتلار\nآذربایجان تورکلری و خلج تورکلری\nکوردلر\nلورلار\nقشقایی تورکلری و بیچاقچی تورکلری\nخوراسان تورکلری و تورکمنلر\nمازندرانلیلار\nگیلکلر\nعربلر\nبلوچلار\nتالیشلار\nسیستان فارسلاری و دیگر خالقلار\nاهالیسی اولمایان و یا آز مسکونلاشان اراضیلر\nاکثر اهالی‌نین ائتنیک منشأیی تورکلردن و فارسلاردان (ایراندا مسکونلاشمیش آریایی طایفالاری نین نوماینده‌لرینده) عیبارت دیر. آریایی‌لر اؤز تاریخلرین ایراندا ۱۰۰۰-ایل میلاد دان قاباق بیلیرلر و اؤز باخیشلارینا گؤره مین ایل میلاد دان قاباق بوگونکو ایران آدلانان اؤلکه‌نین توپراقلاریندا ساکین اولوبلار و ایراندا اسکی تاریخلری وار. بونا باخمایاراق تورکلر بۇ اراضیلره گلمه‌سی، تاریخچی‌لرین چوخونلوغونون گؤروشونه گؤره یوز ایل ایسلامدان قاباغا یئتیشیر، یانی یاخلاشیق ۵۰۰-جو میلادی ایللرینده، بوگونکو ایران آدلانان اؤلکه‌نین قوزئی قیسمتلرینده ساکین اولوبلار. یوز ایل ایسلامدان قاباق، گؤی تورک خاقانلیغی ایرانین قوزئی‌ده اوْلان بعضی بؤلگه‌لرین فتح ائتدی، گؤک‌تورک‌لردن سوْنرا دا خزر تورکلری ایرانین قوزئی و قوزئی باتی قیسمتلرینده ساکین اولوب و خزر خاقانلیغی‌نی قوردولار. امّا ایسلامدان سونرا دا عرب خیلافتی ایرانی فتح ائله‌مه‌گیندن سوْنرا، عربلر ایرانا گلدیلر. عرب خیلافتیندن سوْنرا دا گینه تورک-مونقول طایفالاری مرکزی، باتی و بیر نئچه قوزئی رئگیونلاردا اهالی‌نین ائتنیک منشایینه تأثیر ائتمیشدیر. ایندی بونا باخمایاراق بۇ اراضیلرده یاشایان اهالی‌نین نوماینده لرینده: فارسلاردا، کوردلرده، لورلاردا، بختیاریلرده، مازاندارانلیلاردا و تالیشلاردا آری-ایران ائتنیک منشأیی دومینیونلوق تشکیل ائدیر. شیمالدا یاشایان خالقلاردا تورک جیزگیلری اؤزونو کسکین بیروز وئریر.\nعومومیلیکده اؤلکه اراضی‌سینده ۳۰-آ یاخین خالق وار. سای باخیمیندا بیرینجی اوْلان خالق فارسلار و یا پارسیلار دیر-۴۰٪، [قایناق گؤسترین] فارسلارین سایی‌سینی دقیق دئمک مۆمکون دئییلدیر، لاکین رسمی فارسلار دایره‌لرینده بۇ رقم ۵۱٪-دیر، امّا دونیا رسمی آمارلاریندا همن ۴۰٪ یازیلیر، ایکینجی یئرده آذربایجانلیلار یا دا آذربایجان تورکلری و یا تورکلر ۳۷٪ [قایناق گؤسترین] دورور. نؤوبتی یئرلرده کوردلر ۷٪، عربلر ۳٪ [قایناق گؤسترین]، لورلار ۲٪[قایناق گؤسترین]، گیلکلر و مازاندارانلیلار هر بیری ۳٪، تورکمنلر ۱٫۱٪، خلجلر، ائرمنیلر، خزریلر و شاهسئونلر هر بیری ۰٫۵٪، چارامایکیلر و گورجولر هر بیری ۰٫۴٪، آشورلار ۰٫۳٪ تشکیل ائدیرلر. بوندان علاوه اؤلکه اراضیسینده یاشایان خالقلارا میثال چیقانلاری، قازاخلاری، قاجارلاری، یزیدلیلری، تاجیکلری، قاراپاپاقلاری، قئربیلری (زرتوشتیلیک دینینه اینانجلاری اولان)، کنگرلیلری، تئیمورتاشلاری، براهویلری و یهودیلری گؤسترمک اولار.\nدین و مذهب\nاؤلکه اهالیسی نین ۹۸٪ موسلماندیر. اهالی نین ۹۰٪-ای ایسلام شیعه طریقتینه مخصوصدور. موسلمان شیعه‌لردن ۸۵٪ ایمامیلردیر (اثنی عشری)، قالانلاری باشقا شیعه طریقتلرینه منسوبدورلار- ایسماعیل‌لیلر و علی اللهی. اؤلکه اهالیسی نین ۹٪- موسلمان سوننودور (اؤزللیکله کوردلر و تورکمنلر و بلوچلار).\nمسیحیلردن گریگوریان (ائرمنیلر)، نئستوریان (آشورلار)، روما-کاتولیک همچینین اینگیلتر و باشقا پروتئستانت کیلیسالاری‌نین نوماینده‌لری مؤوجوددور. اؤلکه‌ده همچینین بهایی‌لیک، یهودیلیک و زردوشتلوک دینلرینه منسوب اینسانلاردا مؤوجوددور.\nدیل عائیله‌لری\nایراندا عوموماً ایکی بؤیوک دیل عائیله‌سی وار؛ اهالی‌نین ۵۲٪-ی ایران دیللری (آریایی دیللری) قوروپونا منسوب اولان دیللرده دانیشیر. اهالی‌نین ۴۲٪-دن چوخو دا تورک دیللری عاییله‌سینه منسوب اولان دیللرده دانیشیر. اهالی‌نین ۶٪-ی ده باشقا دیل‌لرده دانیشیرلار.\nایرانین ان بؤیوک شهرلری\nبو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز.\nایرانین اوْن بؤیوک شهری\nمشهد؛ ایکینجی.\nتبریز؛ اوچونجو.[۱۴][۱۵][۱۶]\nایصفاهان؛ دؤردونجو.\nکرج؛ بئشینجی.\nشیراز؛ آلتینجی.\nقوم؛ یئددینجی.\nاهواز؛ سگگیزینجی.\nاورمیه؛ اوْنوْنجو.\nایقتیصادیاتی\nاساس مقاله: ایران ایقتیصادیاتی\nایران نفت صنایعی یئکسک توسعه ائتمیش آقرار-صنایع اؤلکه‌سیدیر. اؤلکه اراضیسینده نفت اعمالی و نفت-کیمیا موسیسه‌لری فعالیت گؤستریر. طبیعی ثروتلردن نفت، گاز، کؤمور، پاخیر، دمیر، مانقانلی و سینک-قورغوشون فیلیزلری ایصطهلاک ائدیلیر. اؤلکه‌ده همچینین ماشینقاییرما و مئتال‌ایشله‌مه، قیدا و تئکستیل صنایعی توسعه ائتمیشدیر. خالچالارین کوستار اوصوللا ایستحصالی گئنیش یاییلمیشدیر. بوغدا، آرپا، پاخلا، پامبیق، شکر چوغونودورو و شکر قامیشی، توتون، چای، فیندیق، پوسته گئنیش بئجریلیر. اهالی قویون، گئچی، ایری بوینوزلو مال، دوه ساخلاییر.\nاساساً خام نفت و نفت محصوللاری، مئتال فیلیزلری، کند-تصروفاتی محصوللاری نین ایخراجی اوستونلوک تشکیل ائدیر.\nاؤلکه‌یه خاریجدن آغیر ماشینقاییرما و کیمیا صنایعی، ماشین، دمیر، پولاد، تئکستیل ماللاری، کاغیذ ایدخال اوْلونور.\nاساس تیجارت امکداشلارینا تورکیه، بیرلشمیش عرب امیرلیکلری، آلمان، بؤیوک بریتانیا، ایتالیا، ژاپون داخیلدیر.\nگاز\nایران بوتون دونیادا طبیعی گاز احتیاطی‌نین ۱۶٪-نه مالیکدیر. اساس قاز یاتاقلاری کؤرفز شئلفینده همچینین اؤلکه‌نین شیمالی-شرقینده یئرلشیر.\n۲۰۱۰-جو ایلدک گاز حاصیلاتی‌نین ایلده ۲۹۰ معکب متره چاتاجاغی گؤزله‌نیلیر. بوندان سوْنرا گاز ایخراجی تام گوجویله فعالیته باشلایاجاق. ایندی گاز ایخراجی اساساً تورکیه‌یه-دیر، شیمالی-فارس آدلی گاز یاتاغیندان چیخان گازین گاز-سیخیجی زاوودلارا چاتماسی اۆچون اؤتوروجو بورولار اینشا ائدیر.\nنفت\nایران کونستیتوتسیاسینا اساساً میلی نفت حاصیل ائدن موسیسه آکسیالاری‌نین خاریجی کومپانیالارا ساتیلماسی و یا اونلارا نفت حاصیل ائتمه‌یه ایجازه وئریلمه‌سی قاداغاندیر. نفت یاتاقلاری‌نین کشفینی ایران میلی نفت کومپانیاسی آپاریر. ۱۹۹۰-جی ایللرین سونلاریندان باشلایاراق نفت سئکتورونا خاریجی اینوئستورلار گلمیش‌دیر (فرانسه-توتال و Elf Aquitaine، مالئزی-Petronas، ایتالیا- Eni همچینین چین میلی نفت کومپانیاسی). اونلار «کومپئنساسیا ائدیلمیش کونتراکتلار» اساسیندا حاصیل ائدیلمیش نفتین بیر حیصه‌سینی الده ائدیرلر، مودت بیتدیکدن سوْنرا ایسه یاتاقلاری ایران میلی نفت کومپانیاسی‌نین نظارتینه وئریرلر.\nجوغرافیاسی\nبو آلت باشلیغی گئنیشلندیرماق لازیمدیر. ائلیه بولرسیز علاوه ائتماغیزینان کومک ائدسیز.\nگؤرونتولر\nدماوند\nقاراداغ\nآمول\nنوتلار\nقایناقلار\n^ Jeroen Temperman (2010). State-Religion Relationships and Human Rights Law: Towards a Right to Religiously Neutral Governance. Brill. pp. 87–. ISBN 978-90-04-18148-9. The official motto of Iran is Takbir ('God is the Greatest' or 'God is Great'). Transliteration Allahu Akbar. As referred to in art. 18 of the constitution of Iran (1979). The de facto motto however is: 'Independence, freedom, the Islamic Republic.شابلون:'-\n^ Federation of American Scientists:...Population: 70.5 million (2007 est.)Persians, who constitute 51% of Iran’s population, dominate the central government of Iran.Roughly one out of every four Iranians is Azeri, making it Iran’s largest ethnic minority at over 18 million (some Azeris put the number higher). The Turkic-speaking Azeri community is predominantly Shiite and resides mainly in northwest Iran along the border with Azerbaijan (whose inhabitants are more secular than their Azeri cousins in Iran) and in Tehran. Although they have grievances with the current regime in Tehran, most Azeris say they are not treated as second-class citizens and are more integrated into Iranian society, business, and politics (the Supreme Leader is an ethnic Azeri) than other minorities. Predominantly Sunni Muslim, the Kurds reside mainly in the northwest part of the country (so-called Iranian Kurdistan) and comprise around 7% of Iran’s population. There are roughly 4 million Kurds living in Iran, compared to 12 million in Turkey and 6 million in Iraq. Unlike Iran’s other minorities, many of its Kurds harbor separatist tendencies. Along the Iranian-Iraqi border in southwest Iran is a population of some three million Arabs, predominantly Shiite. Arabs, whose presence in Iran stretches back 12 centuries, co-mingle freely with the local populations of Turks and Persians. Iran has roughly 1.4 million Baluchis, comprising 2% of its population. Predominantly Sunni, they reside in the Iranian section of an area known as Baluchistan, a region divided between Pakistan and Iran.\n^ Iran - Languages (en).\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام CIA وارد نشده است\n^ Library of Congress - A Country Study: Iran Table 3. Ethnic and Linguistic Groups, 1986 (exclusive of refugees)\n^ Federation of American Scientists:...Population: 70.5 million (2007 est.)Persians, who constitute 51% of Iran’s population, dominate the central government of Iran.Roughly one out of every four Iranians is Azeri, making it Iran’s largest ethnic minority at over 18 million (some Azeris put the number higher). The Turkic-speaking Azeri community is predominantly Shiite and resides mainly in northwest Iran along the border with Azerbaijan (whose inhabitants are more secular than their Azeri cousins in Iran) and in Tehran. Although they have grievances with the current regime in Tehran, most Azeris say they are not treated as second-class citizens and are more integrated into Iranian society, business, and politics (the Supreme Leader is an ethnic Azeri) than other minorities. Predominantly Sunni Muslim, the Kurds reside mainly in the northwest part of the country (so-called Iranian Kurdistan) and comprise around 7% of Iran’s population. There are roughly 4 million Kurds living in Iran, compared to 12 million in Turkey and 6 million in Iraq. Unlike Iran’s other minorities, many of its Kurds harbor separatist tendencies. Along the Iranian-Iraqi border in southwest Iran is a population of some three million Arabs, predominantly Shiite. Arabs, whose presence in Iran stretches back 12 centuries, co-mingle freely with the local populations of Turks and Persians. Iran has roughly 1.4 million Baluchis, comprising 2% of its population. Predominantly Sunni, they reside in the Iranian section of an area known as Baluchistan, a region divided between Pakistan and Iran.\n^ Sarkhosh Curtis, Vesta; Stewart, Sarah (2005), Birth of the Persian Empire: The Idea of Iran, London: I.B. Tauris, p. 108, ISBN 978-1-84511-062-8, Similarly the collapse of Sassanian Eranshahr in AD 650 did not end Iranians' national idea. The name 'Iran' disappeared from official records of the Saffarids, Samanids, Buyids, Saljuqs and their successor. But one unofficially used the name Iran, Eranshahr, and similar national designations, particularly Mamalek-e Iran or 'Iranian lands', which exactly translated the old Avestan term Ariyanam Daihunam. On the other hand, when the Safavids (not Reza Shah, as is popularly assumed) revived a national state officially known as Iran, bureaucratic usage in the Ottoman empire and even Iran itself could still refer to it by other descriptive and traditional appellations.\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Andrew J. Newman 2006 وارد نشده است\n^ Surface water and surface water change. Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD).\n^ داده‌ها و اطلاعات آماری.\n^ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ World Economic Outlook Database, October 2021. International Monetary Fund.\n^ GINI index (World Bank estimate).\n^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 December 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. 16 December 2020-ده یوخلانیب.\n^ تقسیم‌بندی مناطق دهگانه شهرداری تبریز. یوخلانیلیب ۱۵ مهٔ ۲۰۲۰.\n^ طرح مطالعاتی محله بندی شهر شیراز. یوخلانیلیب ۱۸ مهٔ ۲۰۲۰.\n^ آمارنامه شهر اصفهان ۱۳۹۵. یوخلانیلیب ۱۸ مهٔ ۲۰۲۰.\nکیتابلار\nAxworthy, Michael (2008). A History of Iran: Empire of the Mind. Basic Books. ISBN 978-0-465-09876-7. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (کؤمک)\nFoltz, Richard (2016). Iran in World History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-933550-3. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (کؤمک)\nIran: A Country Study. 2008, Washington, D.C. : Library of Congress, 354 pp.\nMikaberidze, Alexander (2011). Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia. Vol. 1. ABC-CLIO. ISBN 1-59884-336-2. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (کؤمک)\nFisher, William Bayne; Avery, P.; Hambly, G. R. G; Melville, C. (1991). The Cambridge History of Iran. Vol. 7. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-20095-4. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (کؤمک)\nRoisman, Joseph; Worthington, Ian (2011). A Companion to Ancient Macedonia. John Wiley and Sons. ISBN 978-1-4443-5163-7. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (کؤمک)","num_words":7617,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.123,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":153500.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مارقوش: ترکمنستانینگ بی طاراپلیق درجه‌سی‌نینگ دنیا اؤنگده باریجی دولت‌لری بیلن سیاسی و اقتصادی اوغورلار بیلن بیر حاطاردا علم و بیلیم بویونچا خذمات‌داشلیغی یولا قویماقدا و اؤسدیرمکده اولی اهمیتی بار بیلم، علم اولغاملارینی اؤنگده باریجی دولت‌لرینگ درجه‌سینه یترمک بو اوغوردا خلق آرا مادّی انجاملایئن بنیادینی پوختالاندیرماق اوصولیتینی کامل‌لشدیرمک اسپرتدا و سیاحت‌چیلیقدا یوقار نتیجه‌لری قازانماقدا اولی-اولی ایشلر آلنیپ باریلیار ترکمنستانینگ علم و بیلم اولغامینی اؤسدیرمکده همده کامل‌لشدیرمک اولاری دنیا درجه‌سینه چیقارماق ایلکی بیلن دنیانینگ اؤسن دولت‌لری‌نینگ بو اوغورلاداقی اؤنگده باریجی تجربه‌لرینی اوورنمگی و اولاری ملّی تجربه بیلن اویتگشدیریپ اولانماغی طالاب اتیأر. بیلم و علم بویونچا دنیا درجه‌سینی اوورنمکده خلق آرا علم- بیلم مقصد نامه‌لاری‌نینگ اولی اهمیتی بار. خلق آرا مقصد نامه‌لار حکومت آرا ایلالاشیق‌لار اساسیندا تورکمن یاشلاری‌نینگ مونگلرچه‌سی بِلاروسینگ، چین‌نگ،مالزی‌نینگ،آذر بایجانینگ،روس‌یانینگ،رومانینگ ،ترکیانینگ و کُرواسی یانینگ و بیلکی دولت‌لرینگ یوقاری اوقوو مکتب‌لرینده بلیم آلیارلار شیله هم ترکمنستانینگ خلق آرا یوقاری اوقوو مکتب‌لری دنیانینگ دورلی یورت‌لریندن طالیب‌لاری اوقووا قبول ادیلیأر. خلق آرا علم و بیلم مصدنامه‌لاری‌نینگ چأک‌لرینده دورلی تاسلامالارینگ دورموشا گچیریلمگی ترکمنستانینگ یوقار اوقوو مکتب‌لری‌نینگ و دنیانینگ اساسی علم-بیلم مرکزلری‌نینگ آراسیندا نتیجه‌لی قادناشیق‌لاری یولا قویماغینگ و اؤسدیرمگینگ آیدینگ ثبوت‌نامه‌سی دیر هنرمنلرینگ ایشجنگ آلیش-چالیش ادیلمگی طالیبلارینگ تجربه آلیش اووقولاری‌نینگ داشاری یورت‌لر دیل‌لرینی اوورنمگینگ حاضرکی زمان اوصوللارینا و ایننُواثییون تخنولژیلارینا دگیشلی مثله‌لر بویونچا اوقوولارینگ و مصلحت‌لارینگ گچیریلمگی دولت‌نگ دورلی یوقاری اوقو مکتب‌لرینده ترجمه‌چیلیک مکتب‌لرینده همده یوریته اوقوو اُتاق‌لاری‌نینگ آچیلماغی بو اوغورداقی خذماتداش‌لیغینگ ایش یوزوندأکی نتیجه‌لری‌دیر.دولت مأمت آدینداقی تورکمن ملّی دنیا ملّی دانشگاه‌سی‌نینگ مُغللیم‌لاری و طالیب‌لاری دیل‌لری و ترجمه‌چیلیگی اوورنمگینگ اوصولیتی دورلی اولغاملی دیل‌لرینگ دگشیرمه تیپ‌ولوژی ترجیمأنینگ نظاریتی و آمال‌یتی بویونچا دنیا تجربه‌سینی اوزلشدیرمک مقصدی بیلن ژاپن‌نگ سوکوبا دانشگاه‌سی بیلن باغلاشیلان علمی خذما��داشلیق باراداقی شرط‌ نامه‌نینگ چأگینده ایراندا ، ترکیه‌ده، مصرده،کویت‌ده ،چین‌دا ، کره‌ جمهوری‌سیندا، هندوستاندا، اسکاتلندا،آلماندا ، فرانسه‌دا انگلیس‌ده هنرمندلرینی کامل‌لشدیردیلر اولار داشاری یورت‌لرینگ علم و بلیم مرکزلرینده یوقاری اوقوو مکتب‌لرینده اوورنن اؤنگده باریجی تجربه‌لرینی اوقوو اوصولیتی علمی بارلاغ ایشلرینده ملّی تجربه بیلن بیرحاطاردا نتیجه‌لی اولانیارلار اوورنن اوصولیت‌لری‌نینگاساسیندا علمی- بارلاغ ایشلرینی آلیپ بارماغا ملّی روخ‌داکی اوقوو- اوصولیت توپلیملارینی دؤرتمأگه ایشجنگ قاتناشیارلار. علم و بیلم اوغروندا اؤز آرا بأهبیتلی خذماتداشلیق‌لار تازه مضمونا و اولی دپگینه ایه بولماق بیلن تورکمن-ایران قاتناشیق‌لاری خاصدا گینگه‌لیأر یاغنی عشق آباد شهرینده حرکت اتیأن ایران اسلام رسبولکاسی‌نینگ مدنیت مرکزینده تورکمن و فارس دیل‌لری‌نینگ چونگلاشدیریلیپ اؤزلشدیریلمگینگ شیله هم ایکی دولتینگ مدنی و تاریخی یازغیلاری‌نینگ ادبیات و شغیر دیوانلاری‌نینگ ایکی دیله هم ترجمه ادیلمگی گؤز باشینی قدیمیتدن آلیپ قایتیان دوست- دوغان یورت‌لرینگ مدنی میراث بابتیندا آیریلماز کؤکؤنلردیگی‌نینگ ثبوت‌ نامه‌سی‌دیر. هر بیر ییلدا ایکی دولتینگ چأگینده گچیریلیأن مدنی گونلری هم دوست دوغان ملّت‌لرینگ مدنیتی‌نینگ، تاریخی‌نینگ ادبیاتی‌نینگ تورکمن و فارس دیل‌لری‌نینگ کامل اوصولیتده اؤزلشدیریلمگینده و دویپ‌لی اووره‌نیلمگینه اولی ایتری بریأر. ایران خطینا گچیردی آماندوردی نساری 15\/9\/1394 هجری شمسی ییل.\nmedeniyet1394\/09\/20\n0 498\nفیسبوک توئیتر لینکدین ‫تامبلر ‫پین‌ترست ‫رددیت ‫VKontakte اشتراک گذاری از طریق ایمیل چاپ\nنوشته های مشابه\nساغیلق- دورموشینگ تأجی\n1394\/08\/07\nشهر ماری\n1392\/12\/18\nایران بیلن تورکمنستانینگ خوش نيت‌لی قونگشی‌چيليق قاتناشيق‌لاری\n1394\/07\/27\nترکمنستانینگ پرِِزدِنتی قربانقلی بردی محمدینگ تازه اثرلری\n1394\/05\/13\nدیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ\nنشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *\nدیدگاه *\nنام *\nایمیل *\nوب‌ سایت\nتصویر امنیتی *\nتصویر امنیتی را وارد کنید:\nΔ\nاین سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.","num_words":1129,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.184,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.938,"perplexity_score":140821.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گؤزه گؤرونمه‌ین بیر شئی وار آل کیمی. من اونوگؤرمورم، آمما حس ائدیرم، دوشونورم اونو. منی ایته‌له‌ییر اویان – بویانا…\n-آ…ها! بیر بالاجا باشی‌نیزی یوخاری قووزایین،گولون. گؤزلریز شکیل آپاراتینا باخسین. اوچه دَک ساییرام. ترپنمه‌یین کی شکیلی‌نیز خاراب اولار. حاضیر اولون! بیر… ایکی… اوچ.\n*‌ × *\nایکی گئجه اوندان سونرا، شکیلخانانین پیلله‌کانیندان اوسته چیخیردی کی شکیلینی آلسین. شکیلچی وئره‌ن قبیضی اووجوندا سیخیردی. یادینا گلدی کی ایکی گئجه اوندان اوول شکیلچی سوروشموشدو:\n– آدینیز؟\nو او آدینی دئمیشدی.\n– عادی اولسون: ۴×۶ ؟ پُستال کارتی نئجه؟\nو او جاواب وئرمیشدی:\n– بیر دَنه سی اؤرنَک اوچون.\n– صاباح یوخ، بیریسی گئجه حاضیردی…ساعات سککیزده.\nقاپینی آچمامیش ساعاتا باخدی. سککیزی کئچمیشدی. اؤز- اؤرونه پیچیلدادی:\n– شبهه سیز کی ایندی حاضیردیر.\nشکیلچی‌نین شاگیردی ماسانین آرخاسیندا اوتورموشدو. اونو گؤرجک آیاغینا دوردو. او ایسه سالامین جاوابینی وئرندن سونرا بیر اوستولون اوستونده ایلشدی. شاگیرد تانیماماقدان اوْنو سوزدو:\n– دئیه سن اؤزو یوخدو؟\n– نییه… نییه … بورادا‌ایدیلر.\n– بو قَبیض…\nقَبیضی جیبیندن چیخاریب، ماسانین اوستونه قوْیدو. شکیلچی شاگیرد اوْنو گؤتوروب اوْخویوب، سونرا باشینی احتراملا ترپتدی:\n– بلی قوربان، ائله بو گئجه‌یه‌دیر… آمما گره‌ک دؤزه‌سینیز کی اؤزو گلسین.\nایسته ییردی دئسین: « ایش – گوج… » اوستولون اوستونده اوْتوردو. شاگیرد دوشونوردو کی اوْ ، ایش- گوجونو بوراخیب گلیب شکیلینی آلسین و ایندی کی شکیلچی یوْخدور، یقین کی آجیقلی‌دیر. آمما نه ائده بیلردی؟ فیکرینه گلدی کی بیر شئی‌له اؤزونو مشغول ائله سین. باشلادی بیر آلبوْمو واراقلاماغا…\nاوْ سوْروشدو:\n– گلمه‌یه‌جک؟\n– نییه گلمه‌یه‌جک؟ ایندیجه…\nو اوْ دیواردان آسیلمیش شکیل‌لره باخماقلا مشغول اوْلدو…\nاوْن بئش دقیقه‌دَن سوْنرا شکیلچی گلدی. ائله یوْلدان یئتیشمه‌میش سؤز آچدی:\n– خوْش گلیب‌سینیز قوربان.\nو شاگیردینه دوْغرو:\n– آغا چوْخدان تشریف گتیریبلر؟\nوَ یئنه ده اوْنا:\n– ایندیجه خیدمتی‌نیزه تقدیم ائده‌رم.\nاوْ ایسه ، اوستولدان قالخیب ماسانین قارشی‌سینا گلدی. ایکی الینی ده ماسانین قیراغینا قوْیوب انتظار چکدی. شکیلچی ایش اوْتاغیندان شکیل‌لری گتیردی.\n– قوْی گؤروم بودور؟ بعلی، اؤزودور.\nاوْ الینی اوزالدیب شکیل‌لری آلدی. بیر آز باخاندان سوْنرا:\n– بونلار دئییل .سهو ائدیرسینیز.\n– نئجه؟ بویوردوز…\n– سهو ائدیرسینیز. منیم بیغیم یوْخدور، بو شکیل‌لرین بیغی وار… اوْندان علاوه من باشیما پاپاخ قوْیمارام.\nشکیلچی تئز شکیل‌لری آلیب اوولجه دیققتله اوْنلارا، سوْنرا اوْنون سیماسینا باخدی:\n– غریبه دیر… آمما سیزه چوْخ اوْخشاییر.\n– اوْخشاییر؟ واللاه نه عرض ائدیم… داها بوراسین دوشونه بیلمیرم.\nشکیلچی بیر آز دورخوندی. شاگیردی بیر آز اؤنجه دیشاری چیخمیشدی (نه ایش گؤردویونو بیلمه‌دن چیخمیشدی دیشاری ). گئدیب ایش اوْتاغیندان بیر دسته باشقا شکیل گتیریب سَردی ماسانین اوستونه. اوْنلاری آرایا- آرایا دوداغی آلتدا پیچیلدادی:\n– بونلار کی دئییل…\nبیر قیزین شکیلی ایدی.\n– بودا دئییل.\nبیر قادینینکی ایدی.\n– بودا یوْخ.\nبیر اوشاغینکی ایدی.\n– بو؟\nبیر شکیله ، بیرده اوْنا باخدی:\n– بو سیزه چوْخ اوْخشاییر. پاپاغی‌دا یوْخدور…آمما یئنه‌ده بیغی وار.\nاوْ ایسه ، باشینی ایره‌لی آپاردی:\n– گؤروم…پاپاغی یوْخدور…\nسؤزونه دوام ائتدی:\n– آخی « بو سیزه اوْخشاییر» نه سؤزدور؟ من هاردان بیلیم کی اؤزومونکو‌دور؟ من کی اؤز- اؤزومو گؤرمورم، یادیمدا دئییل کی نه ته‌هردیر. آخی ایشلری‌نیزین قایداسی ، نظمی یوْخدور کی شکیل لر اوْیان- بویان اوْلما سین؟\nنومره وورمازسینیز؟\n– نییه…نییه نومره ویراریق. ایشیمیزین قایداسی‌دا وار ، نظمی ده. آمما آمان ناشی آدامین الیندن. بو شاگیرد هامیسینی ویریب بیر- بیرینه. قاتیب- قاریشدیریب. میثال اوچون بورا بیر دیققت بویورون ، اوچ دسته شکیل وار کی هامیسی‌نین اوستونده سیزین قبیضی‌نیزین نومره سی وار… عؤمروموزون سوْن چاغلاریندا اؤزوموزه ایش آچیب شاگیرد توتدوق! ائله بیل داغ دالیندان گلیب… هئچ بیر شئی باشا دوشمور…\n– سؤزون آخیرین دئه گؤروم. من نئیل��ه‌لی‌یم؟ هاچانادَک بورادا دوراجاغام، جناب شکیلچی باشی؟\nشکیلچی ایسه یئنه ده شکیل‌لری آراماغا باشلادی.\n– بودا دئییل.\nبیر تاریخی بینانین شکیلی ایدی.\n– آها… اؤزودور.\nاوْ شکیلی قاپدی.\n– نئجه کی اؤزودور؟ هئچ نه‌یی منلن اوْخومور. منیم ژاکئتیم هاردا بئلنچی‌ایدی؟\nشکیلچی اوْتوردو. حؤوصله‌سیز جاواب وئردی:\n– داها بیزه ربطی یوْخدور. بلکه ده ایسراغا گون پالتارینیز اوْ جورایدی، بو گون‌ ده‌ییشیب‌سی‌نیز؟\n– هئچ بئله ایشین اصلی یوْخدور.\nشکیلچی یئنه آیاغا قالخیب، چیینلرینی آتدی:\n– داها بونلاردان ساوای باشقا شکیلیمیز یوْخدور. بونلاردان بیریسی دیر…\nاوْ دیشلرینی بیر- بیرینه سیخیردی. بیر آز آرام اوْلاندان سوْنرا دئدی:\n– بونلارین هئچ بیری منیم شکیلیم دئییل. آلتی دَنه۴*۶، بیر دَنه ده پستال کارتی، پولونودا آلیبسان، گره‌ک تحویل وئره سن…\nشکیلچی اوچ دسته شکیل اوْنون قاباغینا قوْیدو.\n– سیزین تحویلی‌نیزده، بَی! حیرصلنمک یئری یوْخدور. من کی باش قورتارا بیلمیرم. هر اوچوده سیزه اوْخشاییر، سیزین شکیلی نیزدیر. بیری بیغلی- پاپاغلی ، بیری بیغلی- پاپاغسیز ، بیریسی ده هم بیغسیز ، همی ده پاپاغسیز. هر هانسینی عشقی‌نیز چکیر گؤتورون…\n– عشقیم؟ اوْلمایا عشقیله‌دیر؟ جناب شکیلچی باشی! یا سنین باشینا هاوا گلیب، یادا کی منی اله سالیبسان. جانیم، سن ایش آدامی دئییلسنمی؟ هئچ سنین موشترین اوْلماییبمی؟ یا ایسته‌میرسن ایشله ییب بیر تیکه چؤره‌ک قازاناسان؟ دونیانین هاراسیندا گؤرونوب کی بیر نَفر گئدیب شکیلینی آلاندا، اوچ دسته شکیل تؤکه‌لر قاباغینا، سوْنرادا اوْنو اله سالیب دئیه‌لر کی اوچو ده جنابی نیزین شکیلی دیر، هر هانسینی کؤنلون چکسه گؤتوره بیلرسن؟ ایسراغا گون مگر کوْرایدین؟ نه بیغیم وار‌ایدی، نه پاپاغیم، نه ده کی ژاکئتیم بئلنچی‌ایدی.\nشکیلچی داها جانا دورموشدو. اللرینی بیر- بیرینه سورتوب سعی ائدیردی کی داشماسین. احترام وَ دؤزومله دئدی:\n– بو سؤزلرین هامیسی دوز، هامیسی منطیقی، منیم ده قبولومدور. آنجاق منیم بو آخماق شاگیردیمین گوناهی دیرکی بونلاری قاتیب- قاریشدیریب، یوْخسا ائله اوولجه یوباتمامیش تقدیم ائدردیم، بیر بئله سؤز- صحبت ده گرکمزدی. آمما منیم اوچون تعججوبلو یئری بوراسی‌دیر کی نئجه اوْلا بیلر بو اوچ شکیل هامیسی سیزه اوْخشاسین. لاپ ائله بیلین کی دوز اؤزونوزسونوز. داها بیلمیرم سیزینکی‌دیر یا سیزه اوْخشایان بیر باشقا آدامینکی… بیلمیرم سیزین اصلی شکیلی‌نیز نئجه او‎لوب… آخی نئجه اوْلا بیلر… نئجه او‎ْلا بیلر کی سیز اؤز سیمانیزی تانییا بیلمه‌یه‌سینیز؟\n– مگر سیز تانییا بیلیرسینیزکی من‌ده تانییا بیلم؟\n– نییه تانییا بیلمیرم؟ سیز ایندیجه بیر شکیل گؤسترین منه، هر هانسی واختینکی اوْلورسا اوْلسون، تئز دئییم منیمکی دیر یا یوخ. تعجب ائدیرم…\n– تعجب ائدیرسن؟ مگر گره‌کدیر دونیانین بوتون آداملاری اؤز شکیل‌لرینی سئچه بیلسین‌لر؟ باخما اؤزونه کی شکیلچی‌سن، ایشین بودور. هانسی توْیوق اؤز یومورتاسینی سئچه بیلر؟ گؤر نئجه جاماعاتی آلدادیرلار…اوچ- دؤرد گون اوْیناداندان سوْنرا، ایش – گوجدن قوْیاندان سوْنرا، اوْ واخت جاواب وئریرلر…\nشکیلچی آز قالمیشدی آغلاسین. جیبیندن بیر گوزگو چیخاریب وئردی اوْنا:\n– دای بو کی چتین ایش دئییل. باخ! گؤر شکیل‌لره اوْخشاییرسان یا یوخ؟\nاوْ، گوزگونو آلیب باخدی. سوْنرا ائله گوزگو الینده اوْلارکن اوستوْلون اوستونده اوْتوردو. دوداغی آلتدا آجی- آجی پیچیلداییردی.\nبیر آز کئچمیش، بیردن- بیره گوزگونو شکیلچی‌یه وئریب، باشینی اللرینه آلیب سیخدی.\nشکیلچی یاواشجا سوْروشدو:\n– گؤردون؟\nاوْ ایسه دوروب، یئنه گئتدی ماسانین قاباغینا. بیرده شکیل‌لری گؤتوروب باخاندان سوْنرا وئردی شکیلچی یه.\nشکیلچی دئدی:\n– ایَه بیر آز بورادا اوْتورسان، شکیل‌لرین ییه‌لری هامیسی گلرلر. منجه پیس اوْلماز اؤز تای- توشلارینی تانیسانسا.\nاوْ ، قاپی‌یا دوْغرو گئتدی:\n– هامیسی فیریلداق دیر. بونلارین هئچ بیری منیم شکیلیم دئییل. بیلمک اوْلمور منیم اصل شکیلیم نئجه اوْلوب. اصلن اوْلا بیلر کی کؤکوندن منیم شکیلیمی گؤتورمه میسیز. کول باشینیزا بو شکیل گؤتورمه‌ییزله.\nاوْ دیشاری چیخاندان سوْنرا شکیلچی‌ ده‌لی‌لر کیمی باشلادی اوْتاغی فیرلانماغا.\n– آز قالیب ده‌لی اوْلام ایلاهی. نئجه اؤزونو تانیمادی؟ نئجه بو شکیل‌لر هامیسی اوْنا اوْخشاییردی؟ آز قالیب… آز قالیب اؤزومو پنجره‌دَن توللایام آشاغی.","num_words":1711,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":151154.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ساهر ادبی- مدنی درنه‌یی‌نین دیرلی عضوو و آغ‌ساققالیمیز اوستاد قافلانتی‌نین آرامیزدان کؤچمه‌سیندن ۸ ایل کئچسه‌ده، هله‌ده بو آغیر ایتگی‌یه اینانا بیلمیریک. او بیزیمله یاشاییر، بیزیمله بشری ایده‌آللاری دولاشیر، اینسانلیق عشقی‌له چارپان صنعتکار اوره‌یی، اوره‌ییمیزله قوشا دؤیونور‌ و آذربایجان آدلی علوی بیر وارلیغین تمثیلچیسی کیمی هله‌ده یورویور. بیز اوستادین مزاری اوستونده اونون شرفلی خاطیره‌سینی عزیزله‌یه‌جه‌ییک، اونون وطنپرورلی‌یینی، خالق سئورلی‌یینی و بشری ایده‌آللارینی قوروماغا بیر داها سؤز وئره‌جه‌ییک. یئنه‌ده بو آنما مراسیمینده، اونونلا عهد- پیمان باغلایاجاغیق کی، “حقیقتی آنانلارین، یئر اوزونده ائل دردینی قانانلارین، الی قابار و آلنی آچیق اینسانلارین عشقینی آلقیشلایاق؛ ایللر بویو وطنه، ائله نغمه قوشاق و سؤزلریمیزی بم کی یوخ، زیل دئیه‌ک………….”\n“قافلانتی”‌نین حیاتینا اؤته‌ری بیر باخیش\nاوستاد مرادعلی قریشی(قافلانتی) آذربایجانین سئویملی، زحمتکش شاعیری‌دیر. عؤمور بویو چکدییی زحمتلر، عذابلار و چتینلیک، بیر آن‌دا اولسون اونو آیاقدان سالا بیلمه‌دی. او صاف اوره‌کلی، آچیق سوفره‌لی قوناق سئوه‌ر بیر کیشی، عائله‌سی اوچون قایغی‌کش بیر آتا و اؤز ایناندیغی دوستلارینا صداقتلی بیر آرخایدی. قافلانتی عؤمور بویو ظولمه، سیتمه، زحمت آداملارین تحقیر ائدیب، اونلارین حاققین زای ائده‌نلره درین و مقدس بیر نیفرت بسله‌دی. او اؤز خالقی‌ایله بیرلیکده بوتون اینسانلارا خوشبختلیک، بوللوق، امین- آمانلیق، گؤزه‌ل و سعادتلی بیر حیات دیله‌ین موباریز بیر شاعیر‌ایدی. او بوتون بارلی- بهرلی عؤمرونو بو یولدا چالیشمیشدی. قافلانتی اؤز یاراتدیغی اودلو- آلوولو اثرلری‌ایله آذربایجان شعرینده اؤزونه مخصوص بیر ایز آچدی. آذربایجان ادبییاتی یاشادیقجا، قافلانتی‌نین‌دا ایزی و سسی بو ادبییاتلا بیرلیکده یاشایاجاقدیر.\nقافلانتی ۱۳۱۲‌نجی ایلین یازیندا (خرداد آیی‌نین بیرینده)، میانانین چاراویماق ماحالی‌نین حیدرآباد کندینده آنادان اولوبدور. رضاخانین آذربایجاندا ایره‌لی سوردویو شووینیستی و چیرکین سیاستلرینه گؤره، قافلانتی‌نین اوشاقلیق چاغ‌لاری، آذربایجان خالقی‌نین ان چتین گون‌لرینه توش گلیر.\nیئددی یاشیندا کندلرینده‌کی میرزا ممدین مکتبینه گؤنده‌ریلیر. ۱۳۲۱‌ده مکتبی بوراخیب، عائیله‌سی‌نین معیشتینی تامین ائتمک اوچون آتاسی‌ایله بیرلیکده ایشله‌مه‌یه مجبور قالیر.\n۱۳۲۴-۲۵ ینجی ایللرده آذربایجاندا قورولان میللی حوکومت، قافلانتی‌نین‌دا عائیله‌سینی نهضتین آماج‌لارینی دوغرولتماغا طرف چکیر. او ۱۲ یاشینداایکن یئنی‌یئتمه‌لیک رؤیالارینی بو بیر ایلین بویالی خاطیره‌لری‌له ناخیشلاییر.\n۱۳۲۵ینجی ایلین آذریندن سونرا، قافلانتی‌نین‌دا فدایی عمیسی توتولور، نهضتین دوشمانلاری طرفیندن وحشیجه‌سینه کندین کوچه‌لرینده اؤلدورولور. قافلانتی‌نین عائله‌سی تالانیر و کنددن چیخاریلیر.\nکؤچدوک‌لری کندده بیر نئچه ایل یاشادیقدان سونرا، ۱۳۲۹ینجی ایلده، تهران شهرینه کؤچور و بو شهرده، اونون طالعی وطندن دیدرگین دوشموش مین‌لر آذربایجانلی‌لارین طالع‌لرینه قوووشور.\nورامین ماحالی‌نین یاخینلیغیندا ایش تاپیر و بیر یول دوزلتمه فعله‌سی کیمی بیر نئچه آی ایشله‌ییر. ایش قورتاردیقدان سونرا ۱۳۳۱ینجی ایله‌دک بئکار قالیر.\n۱۳۳۱ینجی ایلده کیچیک بیر رئزین فابریکاسیندا ایش تاپیر. گوندوزلر ایشله‌ییر، گئجه‌لرایسه درس اوخویور. قافلانتی بو ایل‌لرده عائیله‌سینی‌ده کنددن تهرانا گتیریر و قیرخینجی ایل‌لرین آخیرینا‌دک رئزین دوزلتمه فعله‌سی صیفتی‌له بو فابریکادا ایشله‌ییر. او بو ایل‌لرده یالنیز دؤرد کیلاس درس اوخویا بیلیر.\nقیرخینجی ایل‌لر قافلانتی‌نین ادبییاتا، خصوصیله عاشیق شعرینه و صنعتینه ماراق گؤسترمه ایل‌لری‌دیر. او بوش واختلارینی عاشیقلار قهوه‌خاناسیندا کئچیریر و آذربایجان شیفاهی خالق ادبییاتی قولو اولان عاشیق صنعتی‌نی دریندن منیمسه‌ییر و بونونلا برابر اؤزوده شعر یازماغا باشلاییر. قافلانتی کئچیرتدییی اضطراب‌لاری، هیجان‌لاری، سئوینج‌لرینی، کدرینی و معنوییاتیندا پوزولمایان ایریلی- خیردالی ایجتیماعی حادیثه‌لرین ایزلرینی، شعیرلرینده عکس ائتدیرمه‌یه چالیشیر. اینسانلیق عشقی‌له چارپان صنعتکار اوره‌یی، اونو کلاسیک شعریمیزین معاصیر سسله‌نن عنعنه‌لرینه باغلاییر و اولو نیظامی، نسیمی، فیضولی، واقف، ….. ساهر ایرثینده‌کی اینسان لیاقتینه حصر اولونموش صنعت یولونو یییه‌لنمه‌یه دوغرو یؤنلدیر و “اشرف مخلوقات” ساییلان اینسان ترننومچوسو اولماغا جسارت تاپاراق، اونونلا فخر ائدیر.\nقافلانتی، اللینجی ایل‌لرین اول‌لرینده، تهراندا یاشایان بیر نئچه آذربایجان شاعیرلری‌له تانیش اولور و اونلارلا علاقه یارادیر.\n۱۳۵۵ینجی ایل‌ده، آذربایجان یازاری رحمتلیک “نصرت‌الله فتحی”نین واسیطه‌سیله تهراندا فعالیت گؤسترن “دوستلار گؤروشو” ادبی درنه‌یی‌نه تانیتدیریلیر. دکتر سلام‌الله جاویدین تشبثی‌ایله قورولان بو درنک، بیر چوخ آذربایجان شاعیرلری‌نین او ایل‌لرده ادبی اینکیشافیندا اؤنملی رول اویناییر.\nبو ایل‌لرده آذربایجانین میللی شاعیری مرحوم بولود قره‌چورلو (سهند) قافلانتی‌نین استعدادلی بیر ائل شاعیری اولدوغونو دویور. سهند، قافلانتی شخصیتینده و شعرینده باریز شکیلده گؤزه چارپان جسورلوق، موباریزلیک، دؤنمزلیک کیمی غرور ��یس‌لری‌نین قایناغینی اونون زحمتله یوغرولان شرفلی یاشاییشیندا گؤرور و بیر اوستاد شاعیر کیمی قافلانتی پوئزیاسی‌نین اینکیشافیندا اؤز مثبت تاثیرینی بوراخیر.\n۱۳۵۷ینجی ایلین چؤوغونلو، بورانلی قیشیندا ایران خالق‌لاری‌نین اوزونه اینقیلاب گؤنشی‌نین شؤوقو دوشور. قافلانتی‌نین بیر سیرا شعرلری اؤز سسی‌له کاسئت شکلینده یاییلیر. همن ایلده شاعیرین بیر سیرا شعرلرینی ایحتیوا ائده‌ن “سئچیلمیش اثرلر” آدلی شعر کیتابی، تبریز شهرینده “ائلدار” نشرییاتی طرفیندن چاپ اولونور.\nیارانان ال- وئریشلی شرایط‌ده، قافلانتی شعرلرینی خالقین و زحمتکش کوتله‌نین منوییاتینی عکس ائتدیرن ادبییات نومونه‌سینه چئویریر. تهراندا یارانان ادبی محفیل‌لرین و انجومن‌لرین فعال ایشتراکچیسی کیمی چیخیش ائدیر. اثرلرینی دؤرو مطبوعاتدا، شعیر مجلیس‌لرینده و یارانان هر بیر موساعید شراییطده یاییر. همن ایل‌لرده تهراندا یاییلان “یولداش” مجلله‌سی‌نین تحریرییه هئیاتی‌له جیددی و سیخ امکداشلیق ائدیر.\n۱۳۵۸ینجی ایلده قافلانتی‌نین بیر سیرا دیگر شعرلری “مجموعه” آدلی کیتابدا ایشیق اوزو گؤرور. قافلانتی‌لا برابر، بو کیتابا تانینمیش شاعیرلریمیز حبیب ساهر، حسین دوزگون و عمران صلاحی‌نین‌ده شعرلری داخیل ائدیلمیشدیر.\n۱۳۶۰ینجی ایلده تهراندا یارانان “آذربایجان یازیچی‌لار و شاعیرلر جمعیتی” نین فعال و چالیشقان بیر عضوو کیمی فعالیت گؤسته‌ریر.\n۶۰ینجی ایل‌لردن سونرادا، قافلانتی‌نین شعرلری ایستر آذربایجاندا، ایسترسه‌ده تهراندا چیخان آذربایجان دیلینده ژورنال و قزئت‌لرده چاپ اولور و بو گونه کیمی داوام ائدیر. او جومله‌دن یولداش، اینقیلاب یولوندا، آزادلیق، یئنی یول، فروغ آزادی، عصر آزادی، کؤرپو، دده‌قورقود، آذری، بهار زنجان، خدافرین، آراز، اؤیرنجی نشرییه‌لری و ……\nایران داخیلیندن علاوه، قافلانتی‌نین اثرلری آذربایجان جومهوریسی مطبوعاتیندا گئنیش سوییه‌ده چاپ اولوب. باکی‌دا چاپ اولان “جنوبی آذربایجان آنتیلوگییاسی” و “آراز گولور” جنوب شعری مجموعه‌سی و تورکیه‌ده یاییلان “گؤنئی آذربایجانی‌نین ادبی آنتیلوگییاسی” کیمی شعر مجموعه‌لرینده‌ده قافلانتی شعری‌نین اؤز مؤوقعی و اؤز یئری واردیر.\nبو ایل‌لرده قافلانتی‌نین ائوی، بیر اومید ائوی کیمی بوتون آذربایجان شاعیرلری‌نین، یازیچی‌لاری‌نین، ادیب‌لری‌نین و ادبییات هوسکارلاری‌نین اوزونه آچیق اولور. آذربایجان ادبییاتی‌نین موختلیف ساحه‌لرینده و موختلیف یئرلرده چالیشان بیر سیرا ادبی محفیل‌لرین، شاعیر و یازیچی‌لارین آراسیندا علاقه یاراتدیغی و یئری گلنده اونلاری بیر- بیرلرینه قوووشدوردوغو اوچون، قافلانتی‌نین ائوینی ادبی بیر کؤرپو کیمی قیمتلندیرمک اولار. بو ائوده خالق شاعیرلری بالاش آذراوغلونون ، صمد وورغونون حیات یولداشی و قیزی‌نین، یازیچی دوکتور غلامرضا جمشیدی‌نین، گؤرکملی آذربایجان یازیچیسی پروفسور عزیزه جعفرزاده‌نین و بیر چوخ ادبی و مدنی شخصیت‌لرین شرفینه گونئی آذربایجان شاعیرلری‌نین ایشتیراکی‌ایله شعیر گئجه‌لری تشکیل ائدیلیبدیر. بئله‌لیکله، قافلانتی‌نین ائوینی آلتمیشینجی ایل‌لرده، ادبییاتیمیزی قورویوب یاشاتماقدا اولان ادبی بیر اوجاق آدلاندیرساق، یانیلمامیشیق.\n۱۳۶۶ینجی ایل دوستلاری هاشیم ترلان، مظفر درفشی، احمد شایا آلاو، آقازاده علیایی، خیرالله ساپلاق، سیروس لطفی، احمد پوری، حسن ایلدیریم، حسین شهرک و ائلدار موغانلی‌نین اشتراکیلا یئنیجه قورولان “جنوبی آذربایجان شاعرلری‌نین بیر گروپو” آدلی ادبی درنه‌یه قوشولور. بو درنک سونرالار “حبیب ساهر آدینا ادبی انجومن” آدی‌لا اؤز فعالیتینه داوام ائدیر.\n۱۳۶۹ینجی ایل‌ده قافلانتی‌نین یئنی بیر کیتابی شاعیر حسن ایلدیریم‌ین رئداکتورلوقویلا تهراندا “نشر مینا” طرفیندن یاییلیر. بو کیتاب “عؤمور آیناسی” آدلانیردی.\n۱۳۷۰ینجی ایل تهراندا بیر سیرا دوستلاری‌لا برابر “حبیب ساهر آدینا ادبی انجومن” آدلی درنه‌یی قورور. بو درنک سونرالار ” ساهر ادبی انجومنی” آدی‌لا اؤز فعالیتینه داوام ائدیر.\nقافلانتی اوزون ایل‌لر آرزوسوندا اولدوغو باکی شهرینه اؤز حیات یولداشی‌لا برابر ۱۳۷۰-ینجی ایلده سفر ائدیر. اورادا “آذربایجان یازیچی‌لار ایتیفاقی”‌نین قوناغی اولور. “عاشیق پری مجلیسی” بو شهرده شاعرین شرفینه شعر- موسیقی آخشامی تشکیل ائدیر و آذربایجان رادیوسو اونون حیات و یارادیجیلیغی باره‌ده وئرلیش‌لر حاضیرلاییر. بو زامان شاعیرین بیر سیرا شعرلرینه ماهنی‌لار بسله‌نیر و قوشما ، گرایلی‌لارینی آذربایجان عاشیق‌لاری سئوه- سئوه اوخویورلار.\nقافلانتی‌نین ادبی فعالیتی ۱۳۷۴ینجی ایلدن “ساهر ادبی انجومنی” درنه‌یینده داوام تاپیر. بو درنک سونرالار ” ساهر ادبی- مدنی درنه‌یی” آدی‌لا اؤز فعالیتینه داوام ائدیر.\n۱۳۷۴-ینجی ایل‌لردن سونرادا قافلانتی معیشت طرزی‌نین آغیرلاشماغینا باخمایاراق، قاباقکی هوسله یازیب، یارادیر و عضوو اولدوغو ادبی درنه‌یین تدبیرلرینده اؤز تکلیف و فعالیت‌لری‌له بیر آغ‌ساققال کیمی ایشتیراک ائدیر. او درنه‌یین طرفیندن موختلیف ایل‌لرده تشکیل ائدیلن مراسیم و یوبلئی‌لره چوخ جیددی قاتیلیردی. بوندان آسیلی اولاراق شاعر و یازیچیلاریمیزدان هاشم ترلانین ۶۵، ۷۰، ۷۵ و ۸۰ یاشی ، اوستاد یحیی شیدانین ۶۵ یاشی، حبیب فرشباف‌ین ۵۰ و ۶۰ یاشی، حبیب ساهرین ۱۰۰ یاشی، آلاوون ۷۰ یاشی، علیایی‌نین ۷۰ یاشی، گنجعلی صباحی‌نین ۱۰۰ یاشی و بالاش آذراوغلونون ۷۰ یاشی موناسیبتی‌له تشکیل اولونان مراسیم‌لرده جیددی ایشتراک ائتمیش و اؤز گؤسته‌ریش‌لری‌له بو مراسیملرین داهادا بارلی اولماقلارینا دستک وئرمیشدیر.\nسون ایل‌لر قافلانتی اؤز خاطیره‌لرینی یازماقلا مشغول اولوردو. بیرده‌کی اثرلریندن عبارت شعر مجموعه‌لرینی چاپا حاضیرلاییردی. تاسسوفله اؤلوم آمان وئرمه‌دی. ایندی قافلانتی‌نین بئش دفتردن عبارت اثرلری و اونون خاطیره یازی‌لاری ساهر ادبی- مدنی درنه‌یی‌نین ایختیاریندادیر. بو اومیدله کی تئزلیکله ایشیق اوزو گؤرسونلر.\n۱۳۸۴-ینجی ایلین دی آیی‌نین اول‌لرینده قافلانتی بئیین اینفاکتی نتیجه‌سینده اؤز ساغلاملیغی‌نی الدن وئریر و خسته‌خانادا یاتاق دوشور. حاققیندا گؤرولن یاردیم‌لار نتیجه وئرمیر.\nنهایت ۱۳۸۴-ینجی ایلین دی آیی‌نین ۱۵ینده، آذربایجان خالقی‌نین شاعر اوغلو مرادعلی قریشی(قافلانتی) آرامیزدان کؤچور. قافلانتی‌نین جنازه‌سی دوستلاری، عائیله‌سی، آذربایجان مدنیت هوسکارلاری و خصوصی‌له گنج‌لرین مشایعتی‌ایله تهرانین جنوب حیصه‌سینده یئرلشن یافت‌آباد مزارلیغیندا تورپاغا تاپشیریلیر.\nابدی خاطیره‌سینه عشق اولسون\n***************\n“قافلانتی” دان بیر نئچه شکیل\n“قافلانتی” دان بیر نئچه شعر\nعؤمور آیناسی\nوطنیمین وورغونویام، یاییلیبدیر هر یانا،\nسسیم دوشوب باشدان باشا داغا، داشا، آرانا،\nآند ایچیرم چیخاجاقدیر ائلیم آزاد دوورانا،\nآچاجاقدیر وطنیمده چیچک دئدیم، گول دئدیم،\nسینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمه‌دیم، زیل دئدیم.\n*\nیاد ائل‌لی‌لر جان آتدیلار وارلیغیمی دانماغا،\nشانلی آنا تورپاغیمدا منی اؤزگه سانماغا،\nقانمادیلار، یارانمیشام ائل اوغروندا یانماغا،\nباغلامیشام جسارتلی ائل‌لریمه بئل، دئدیم،\nسینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمه‌دیم، زیل دئدیم.\n*\nائل‌لریمه ظلم ائتدیلر اوتانمادان آشکارا،\nسینم اوسته چالین- چارپاز وورسالاردا مین یارا،\nآگیلمه‌دیم حیاتیمدا بیر آنلیق‌دا یادلارا،\nاینانمیشام اولاجاقدیر ائلین گوجو سئل دئدیم،\nسینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمه‌دیم، زیل دئدیم.\n*\nغربت ائلده دائیم توتدوم اؤز ائلیمین سوراغین،\nسؤندورمه‌دیم اوره‌ییمده وطنیمین چیراغین،\nقلم چالیب، بوزوشدوردوم دارگؤزلونون دوداغین،\nسارسیلمارام عملیمدن بیلمه‌ییبسن بیل، دئدیم،\nسینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمه‌دیم، زیل دئدیم.\n*\nآدلی- سانلی ائلیم واردیر، دئدیم- سانما من تکم،\nنسیمی‌یم، کوراوغلویام، خان ائیوازام، بابکم،\nهئچ اولماییب، اولمایاجاق مسلکیمدن ال چکم،\nبیر منه باخ، یاخشی تانی، گؤزلرینی سیل- دئدیم\nسینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمه‌دیم، زیل دئدیم.\n*\nمن اؤزومو یاد ائل‌لره قاتمامیشام، قاتمارام،\nوارلیغیمی قارا پولا ساتمامیشام، ساتمارام،\nوطنیمی گؤزلریمدن آتمامیشام، آتمارام،\nبیر گون‌ده یوخ، بیر آی‌دا یوخ، نئچه- نئچه ایل دئدیم،\nسینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمه‌دیم، زیل دئدیم.\n*\nآلقیشلادیم حقیقتی آنانلارین عشقینی،\nیئر اوزونده ائل دردینی قانانلارین عشقینی،\nالی قابار، آلنی آچیق اینسانلارین عشقینی،\nنغمه قوشدوم، ایللر بویو وطن دئدیم، دیل دئدیم،\nسینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمه‌دیم، زیل دئدیم.\n*\nیازدیقلاریم حیاتیمین آیناسی‌دیر آی ائل‌لر!\nعؤمور بویو حق اوستونده سالدیم هارای آی ائل‌لر!\nاولمایاجاق مظلوملارین حقی داها زای، ائل‌لر!\nسانجیلاجاق ظالیملرین گؤزلرینه میل، دئدیم،\nسینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمه‌دیم، زیل دئدیم.\n*\nدوشمانلارا عالم- آشکار آجی زهر دئسمده،\nسؤزلریمده عؤمور بویو بوندان بتر دئسمده،\nیورولماییب، گئجه- گوندوز، آخشام- سحر دئسمده،\n“قافلانتی”یام ائل‌لریمه شیرین- شیرین دیل دئدیم،\nسینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمه‌دیم، زیل دئدیم.\nساغلیقلا گئت\nوطن اوغلو ساغلیقلا گئت\nجانیم شاعر، گؤزوم شاعر!\nسن هله‌لیک ووصالا یئت\nمن هیجرانا دؤزوم شاعر!\n*\nکئچ آرازدان، آرخایین اول،\nدوغمالارلا قول- بویون اول،\nاوره‌یینده سئوینجله دول،\nمن گؤز یاشی سوزوم شاعر!\n*\nبخت یار اولدو ایندی سنه،\nگئتدین وطندن وطنه،\nفرصت اولار بیر گون منه\nاوندا گولر اوزوم شاعر!\n*\nیوردوموزدان اولفت آپار،\nائللریمدن صؤحبت آپار،\nسن باکی‌یا حؤرمت آپار،\nسئوینسین تبریزیم شاعر!\n*\nیوبانما گئت آرزی گیله،\nگؤز یاشینی سیله- سیله،\nآغلاما گئت گوله- گوله،\nقوی آغلاییم اؤزوم شاعر!\n*\nشاعرلرله گؤروشنده،\nقوجاقلاشیب اؤپوشنده،\n“قافلانتی”دان سؤز دوشنده\nسؤیله واردیر سؤزوم شاعر!\nیارگله، یار گله\nاؤلمه‌میشم‌گلیرسسیم\nائله یار گله، یار گله.\nقوچ- قوزونو قوربان کسیم\nبئله، یار گله- یار گله.\n*\nگتیره خوش خبر بیزه،\nسس دوشه داغلارا، دوزه،\nگول- چیچکدن اینجی دوزه-\nتئله، یار گله- یار گله.\n*\nسسله‌یه وطنداشلارین،\nوفالی یار- یولداشلارین.\nمظلوملارین گوز یاشلارین-\nسیله، یار گله- یار گله.\n*\nشنلیک دوتا بوتون ائللر،\nنغمه دئیه شیرین دیللر.\nباغلایا بیر گوموش کمر-\nبئله، یار گله- یارگله.\n*\nیاشیللانا بوز تارلالار،\nدورنا گله قاتار- قاتار.\nسوزمه‌یه دوشه سونالار-\nگؤله، یار گله- یار گله.\n*\nبیرین دئدیم قالدی یوزو،\nاوره ییمین ایچگین سؤزو.\n“قافلانتی”‌نین غملی اوزو-\nگوله، یار گله- یار گله.\nیاز گتیر منه\nسئوگیلیم سؤیله‌دیم عشقیمه اینان\nایچگین گؤزلرینی یاز گتیر منه.\nکؤنلوم توتولوبدور غمدن بو زامان\nگلنده صدفلی ساز گتیر منه.\n*\nمنه ایلهام گتیر سؤز مکانیندان\nمحبت کانیندان، اولفت کانیندان\nعشقین، حقیقتین یول ارکانیندان\nچوخ‌دا گتیرمه‌سن، آز گتیر منه.\n*\nفلاکت غباری قونور اوزومه\nدونور کیپریکلریم، باتیر گؤزومه\nقار باسیب هر یانی چیخیر دیزیمه\nباهار گتیر منه، یاز گتیر منه.\nوطن\nوطنیم شمع‌دیر یانیر\nمن‌ده پروانه- پروانه.\nوطنی سئومه‌ین، سانیر\nمنی دیوانه- دیوانه.\n*\nیاشاماق اولماز وطنسیز\nاولا بیلمز باش بدنسیز\nتحقیر ائده‌ر وطن سنسیز\nمنی بیگانه- بیگانه.\n*\nباغلیدیر اومید وطنه\nساتیلماز گلیب گئده‌نه\nسؤیله‌ییرم دؤنه دؤنه\nدئییل افسانه- افسانه.\n*\nوطندیر وارلیغین یاشی\nدرماندیر تورپاغی داشی\nوطنسیز گؤزلرین یاشی\nدؤنر عمانه- عمانه.\n*\nائللر آییلیب دورماسا\nدوشمان ضربه وورماسا\nیئنی بیر قورقو قورماسا\nقالار ویرانه- ویرانه.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nاوچ گؤزل\nاسماعیل مددی (اولکر)\nسئوگیلیم\nسلیمان ثالث\nیئددی دره‌نین سویو\nاکبر صالحی (قاداش)\nدووار\nارشد نظری\nچاپ\n4 پاسخ\nحامد گفت:\nدوشنبه ۱۱ تیر ۱۳۹۷ در ۲۱:۰۳\nسالام قارداش\nسیز استاد قافلانتی نی هاردان تانییرسیز لوتفن جاواب وئرین\nچوْنکو منده اوستادی یاخیندان تانییردیم ، من شووَر لی ام و استاد بیزیم ائوده یاشاییب\nلوتفن جاواب وئرین ??\nسردار برزم گفت:\nشنبه ۱ اردیبهشت ۱۳۹۷ در ۲۲:۰۵\nسلاملار اولسون : دئه مه لیم قافلانتی چاراویماق محالنین شیویار (شئوه ر) کندینده یاشاشیار کن ملی دموقرات حکومکتی آزربایجاندا اوز وئریر بو حادثه نی و ظلملری کی خانلار ملته ائدللر مرحوم قافلانتی سونرا اونی ۱۳۵۱ نظمه چکیر و انقلاب ظفریندن سونرا ۱۳۵۷ اسفند آییندا تبریزیده چاپ یئتیریر . الان منده اونون ایکی دیرلی اثری هنوز قلیر . بیریسی سئچیلمیش اثرلر آدیندا ۱۳۲۵-۲۴ ایلینده آزربایجاندا اولان اتفاقینه چاراویماق دا اولان خانلارین ظلمون نظمه چکیر . روحی شاد و یولی قالارقی اولسون","num_words":3347,"character_repetition_ratio":0.06,"word_repetition_ratio":0.011,"special_characters_ratio":0.21,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":153294.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قره گل (ماهنشان) کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، ماهنشان بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو و قزل گچيلو قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع\n[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی\n[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۵۵۳ نفر اهالیسی و ۱۱۴ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۳۳۳ نفری کیشی و ۲۲۰ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۴۰۹ نفری ساوادلی و ۱۰۹ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (��اهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=قره_گل_(ماهنشان)&oldid=1550433»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۲۲ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":969,"character_repetition_ratio":0.221,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.319,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":133511.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۹. یوز ایل ، میلادی تقویمینه گؤره ۱ ژانویه ۱۸۰۱ ایله ۳۱ دسامبر ۱۹۰۰ گۆنلری آراسینداکی زامان حیصّه‌سی اوْلاراق قبول ائدیلیر.\nپورتوقال شاهلیغی، عثمانلی ایمپیراتورلوغو و چینق سولاله‌سی چؤکمه‌یه باشلامیش، بابورلولر ایمپیراتورلوغو و موقدس روم ژرمن ایمپراتورلوغو ایسه سوْن تاپمیشلار دیر.\nناپلئون ساواشلاری‌ندان سوْنرا، بریتانیا ایمپیراتورلوغو، دۆنیا اهالی‌سی‌نین دؤردده بیری، یۆز اؤلچومونون ایسه اۆچده بیرینه حاکیم اوْلاراق دۆنیانین اؤندر گۆجو حالینا گلمیشدیر.","num_words":77,"character_repetition_ratio":0.061,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":521308.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آبنر سی. هاردینق (اینگیلیسجه: Abner C. Harding) آمریکالی وکیل و سیاستچی ، جومهوری حزبینین عوضوو ایدی. همیلتون بیلیم یوردا تحصیل ائله‌ییب. ۱۸۰۷ ایلینده دۆنیایا گؤز آچیب و ۱۸۷۴ میلادی ایلینده حیاتین دَییشدی.","num_words":36,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":482260.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوْخوجو کومکی اوچون، Help:Protected pagesباخین. صفحه‌لرین قورونماسی سیاستی اوچون، ویکی‌پدیا:قوْروما سیاستی باخین.\n\"WP:TPP\" داشینیبدیر بورایا. the talk pages project اوچون، Wikipedia:Talk pages project باخ.\nبو کؤمک صفحه‌سی بیر نئجه-ائتمک تعلیماتی دیر.\nبو، ویکی‌پدیا دا نئجه عمل ائتمک یا ویکی‌پدیانین بعضی قایدالاری و تجروبه اولونموش طرزلری حاقیندا معلومات وئریر. بو، ویکی‌پدیانین سیاست و یا تعلیماتلاریندان بیری دئییل، و موختلیف ایجماع و یوخلاما سویه‌لرینی عکس ائتدیره بیلر.\nقیسایول‌لار\nWP:TPP\nH:PROTECT\nقوروما سویه‌سیندن آسیلی اوْلاراق، صفحه‌ده دییشدیرمه، اوتوماتیک تصدیقلنمیش ایشلدنلر، گئنیشلندیریلمیش تصدیق ائدیلمیش ایشلدنلر، شابلون دییشدیریجیلری و یا ایداره‌چیلره محدودلاشدیریلیب. بۇنون سبب اوْلا بیله‌جی هر هانسی ناراحاتچیلیغا گؤره تأسوفلنیریک - بیز صفحه‌لری یالنیز سوْن درجه ضروری اوْلدوقدا قوروماغا و موموکن قدر تئز اوْنلاری قوروماغا چالیشیریق. بیز عادتاً یالنیز هر هانسی سببدن واندالیزمه میلی اوْلدوقلارینی گؤسترن صفحه‌لری قورویوروق. اَگر سیز ویکی‌پدیانی دییشدیرمکده تجروبه ائتمک ایستیرسینیزسه ، لطفاً، ویکی‌پدیا قارالاماسینی سینایین.\nصفحه‌ن�� کیمین و هانسی سببدن قورودوغو باره‌ده اطرافلی معلومات اۆچون باخین:\nThe talk page of the protected page\nThe protection log\nThe protection policy\nمحافظه مۆدّتینین باشا چاتماسی عادتاً فکت‌لی قورونما مکانیزمیندن آسیلی اوْلمایاراق مقاله‌یه علاوه ائدیلمیش شابلونلا گؤستریلیر. شابلوندا «بو مقاله حاضیردا ۱۳ اۇکتوبر ۲۰۱۵-جی ایل تاریخینه‌دک رئداکته اوْلونماقدان قورونور» کیمی بیر پیام گؤستریلیر. ایستیفاده مۆدّتی گؤستریلمه‌یه بیلر و عمومیتله گئجه یاریسی یو‌تی‌سی دئییل؛ اوْنو قورونما ژورنالیندا تاپماق اوْلار، اوْنون لینکی مقاله‌نین یۇخاریسینداکی شابلون پیامیندا گؤستریلیر.\nویکی‌پدیاداکی چوخ صفحه‌لر دییشدیرمه ساواش‌لرینین قارشیسینی آلماق و یا واندالیزمه نظارت ائتمک اۆچون یالنیز موقتی اوْلاراق قورونور. قیسا مدت عرضینده قورونمایان صفحه‌نی دییشدیره بیلملیسینیز. بو آرادا، لطفاً، سؤزوگئدن صفحه‌نین دانیشیق صفحه‌سینده ائتمک ایستدیگینیز دییشیکلیکلری مۆذاکیره ائتمکدن چکینمیین. بۇنونلا بئله ، بیر نئچه نؤوع صفحه غیری-بَللی مدته قورونور:\nThe آنا صفحه and all pages and images included onto it, via cascading protection\nPages in the MediaWiki namespace, which contain system messages and text for the user interface\nPages which have legally defined wording, such as the general disclaimer and the licensing policy\nTemplates which are transcluded on many pages, such as {{tl}} and {{ambox}}, which would make a tempting target for denial of service attacks\nImages which are tempting targets for vandalism, such as Image:Wiki.png. Some images are also restricted by the image blacklist\nIf you discover a page that appears to have been protected and then forgotten about, you can request to have it unprotected by posting on ویکی‌پدیا:صفحه قوْروما ایستکلری. If a page has only recently been protected, it may be best to wait a few days first, unless some resolution has been reached on the talk page.\nIf you think that an edit needs to be made to a protected page, please discuss the change first on its talk page. If the page is only semi-protected, a logged-in user will make the change if necessary. If the page is fully protected, you can use the template {{editprotected}} to attract the attention of a Wikipedia administrator who can make the change if it has consensus.\nهمچنین باخ\n[دَییشدیر]\nThis page is referenced in the Wikipedia Glossary.\nویکی‌پدیا:قوْروما سیاستی\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=کؤمک:قوْروما&oldid=1546523»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nویکی‌پدیادا نئجه\nWikipedia page help\nویکی‌پدیا صفحه‌سینین قوْرونماسی\nگیزلی بؤلمه:\nیانلیش قورونما شابلونلاری اوْلان ویکی‌پدیا صفحه‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۶ جولای ۲۰۲۳، ‏۰۹:۳۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":892,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.191,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":0.973,"perplexity_score":137785.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۰ آذر، ایران تقویمینده ایلین ۲۵۷-جی گۆنی دیر و ایلین سونونا ۱۰۸ گۆن (نورمال ایل) یا ۱۰۹ گۆن (اۇزون ایل) قالیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":257957.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ماهنی‌نین سسینی اوجالتمادان اؤنجه، قرامافوندا فیرلانان 33 دؤور دیسکین اوستوندن اینه دسته‌یینی گؤتوروب، دیسکین بیرینجی دایره‌سی‌نین اوستونه قویدو. دیلکش باشدان باشلادی: «من… موج دربدرم… از… دنیا بی‌خبرم… بحر خروشان منزل من… سیلی طوفان حاصل من…»\nگؤستردی‌یی صندلده اوتوروب- اوتورمامیش، من‌سه یئتیک خانیملار کیمی اونون اوتاغینی یوخلاماغا باشلادیم. آیریلاری‌نین ائوینه گئدنده بور- بوجاغا باش اوزالتماغی هئچ سئومه‌رم. آمما اونون اوتاغی آیریلاری‌نین اوتاغینا بنزه‌مز. آپاراجاغیم دانیشیقدا اونون اوتاغی‌نین نئجه‌لی‌یی یقین کی، موصاحیبه‌نین بیر نئچه سطیرینی دولدوراجاغینی دوشونموشدوم. اوسته‌لیک، 45 ایلدی اونون آدی، ایستر- ایسته‌مز، اؤلکه‌نین اَنتئللوکتوآل تاریخینه قاریشیبدی.\nنه‌سه اؤز کتابیندا یازدیغی سؤزلر عاغلیمدان کئچیر. اونون ضیالی، یازیچی و معلیم یولداشی، “سلیمان”، آرازدا بوغولان گوندن بَری، و همن گوندن، آدی اسطوره آدلارینین سیراسیندا یئر توتدوغو گوندن “نریمان”‌سا تهمت‌لر آلتیندا بیر تراژیک یاشام سوروب. او گوندن “سلیمان”ین آدی اونون یاشامینی، آدینی بئله کؤلگه‌له‌ییب. بیر چوخ انسان بو نسلین یاشام ماجرالارین اوخویوب، ائتگی‌لنسه ده، آنجاق هر انسانین فردیّتی، بیر ژورنالیست اولاراق، منیم دقتیمی چکیر. “سلیمان”ین اؤلومو و آدی ائله کؤک سالیب کی، بلکه “نریمان”ین نوه- نتیجه‌سینی، نبیره‌سینی بئله کؤلگه‌له‌یه‌جک.\nایندیسه، امکداشلیق ائتدی‌ییم ژورنالین موصاحیبه بؤلومونه مطلب حاضیرلاماق اوچون اونون برلین شهرینده یاشادیغی ائودن باش چیخارتمیشام. ژورنالین دفترین ترک ائتدیکده باش‌رداکتور بیرداها وورغولامیشدی:\n– «گؤروم آصلان دؤنه‌جک‌سن یوخسا تولکو؟»\nمن‌سه گوله-‌گوله:\n– «ژورنالیست‌لر تولکو سویونداندیلار یوخسا آصلان؟»،- دئمیشدیم… و باش‌رداکتور دوداغینی قاچیرتمامیشدی بئله\n– «هر نئجه اولور اولسون، دئمه‌دیکلرینی دیلی‌نین آلتیندان چک. … رستوران ماجراسی‌دا یادیندان چیخماسین!»\nاوز یانیمدا تولکو کیمی “نریمان”ی سوآللاریملا غافیلگیر ائتدی‌ییمی دوشونوردوم. بیر ایکی آددیم باش‌رداکتورون اوتاغیندان اوزاقلاشمامیشدیم کی بیر داها اونون بم سسینی آرخادان ائشیتدیم:\n– «آی قیز، یادیندان چیخماسین، حتماً سوروش گؤر “ساری”‌نین آخیری نئجه اولدو؟»\nقفیلدن دؤنوب باخدیقدا باش‌رداکتورو، ایکی آی بوندان اوّل 1000 یورویا آلدیغی قورد سویوندان اولان «آلاش» آدلی ایتینه بَنزه‌دی‌یینی دویوب، اؤزومدن تعجّوبلندیم. نه‌دن بو گونه‌جن «آلاش»لا باش‌رداکتورون بو قدر بیر- بیرلرینه بنزه‌دیکلرینی هئچ دویمامیشدیم. نه‌سه آغزیمی دولدوروب، ایسته‌دیم:\n– «مهَ‌یر ساری ایکی ایل قاباق ماشین آلتدا قالمادی؟»،- دئییم، بیردن “نریمان”ین کتابیندا اوخودوغوم «ساری» آدلی ایت یادیما دوشدو.\nباش‌رداکتورون دا قورد سویوندان اولان «ساری» آدلی بیر ایتی وارییدی. ایکی ایل قاباق باش‌رداکتورون شوخلوغو توتوب، «ساری»یا ایچگی ایچیرتمیشدی. «ساری» ایسه عاغلی قاریشیب، نه زامان خیابانا قاچمیش؛ قارانلیقدا اؤزونو بیر ماشینا چیرپارکن، ایچ- آلاتی ائشییه تؤکولموشدو. ساری اؤلندن بری باش‌رداکتور بیر ایل سوره‌سینده دئپرسیونا گیریب، اؤزوایله آند ایچمیشدی کی، داها ایچگی‌ دیلینه دَیمه‌سین. او گوندن بئله، یازیلمامیش بیر یاسایا گؤره «ساری»دان دانیشماق ژورنالین دفترینده قاداغان اولموشدو.\nنه یاخشی کی، بارا قویمادیم. یوخسا دئپرسیونا سوردوره بیلردیم «آلاش» ایته بنزه‌دییی باش‌رداکتورومو.\nنوت دفتریمی چیخاردیب، دیواری دفتره دایاق ائله‌ییب، نؤوبتی سوآللاریمین آخیرینا آرتیرمیشدیم:\nدیقت! دیقت! «ساری» یاددان چیخماسین. اؤزللیکله باش‌رداکتورا گؤره.\nیازیمین آلتیندا باش‌رداکتورون قاپی آغزیندا دورموش رسمینی جیزماقارالایاندان سونرا، «آلاش»ین شکلینی چکمه‌سه‌یدیم، گئده بیلمزدیم. تر- تله‌سیک “آلاش”ین شکلینی جیزماقارالایاندا، گئنه‌ده باش‌رداکتورون سسی گلدی:\n-«آی قیز، ساعاتیوا بیر باخ! یوباندین هاااا. ال چک بو رسّاملیق خسته‌لی‌ییندن!»\nاو دئمیشکن ائله بیل بو جیزماقارالاما منده درمانسیز بیر خسته‌لی‌یه دؤنوبموش. قلمیمین جؤوهری یازاناجان، ال چکه بیلمه‌دیم «آلاش»ین شکلینی رسم ائتمکدن. بون‌نان بئله، گئنه ده آلاشین شکلی‌نین جیزماقارالاماسی یاریمچیلیق قالدی…\nهله اوزبه‌اوز اوتورمامیشیق. او، اؤز میزی‌نین باشیندا یاناکی اَیله‌شیب، اسپیکره باغلانمیش سیم‌لری قوردالاییر. یاشلانسا دا، گؤوده‌سی ماهیر ایدمانچیلار کیمی گوجلو و یئرلی یئرینده گؤرونور. تاقچا کیمی چیین‌لری هئچ ده اَییلمه‌ییب. نهایت، منه ساری دؤنور. باخیشی قورشون کیمی آغیردی. چیین‌لریم اؤز- اؤزونه آشاغی دوشور. بلکه ده ائوینه آیاق قویوب و حیاتینا باش اوزالتدیغیمدان خوشلانمیر. گلیب، قارشیمدا ایله‌شیر. تبسّومله اوزومه گولدوکده، ائله بیل باخیشی‌نین آغیرلیغی چیینلریمدن گؤتورورلور. اؤزومو اله آلیب، بئلیمی دیکلد‌یرم. ساختا بیر تبسّوم قونور دوداغیما. نوت دفتریمی، مدادیمی، وویس رئکوردریمی چانتامدان چیخارا- چیخارا، گئنه ده گؤزوم اوتاغی‌نین بور- بوجاغینی گزمکده‌دیر. 45 ایل سوره‌سینده چکدی‌یی آغری- آجیلارین، استرس‌لرین ایزینی آختاریرام. ائوینه گلمه‌میش نه سوروشاجاغیمی، نه‌لره دیقّت ائده‌جه‌ییمی، بیربه‌بیر نوت دفتریمده یازمیشام. اوتاقدا، بیلگی‌سایار میزیندن باشقا، آیری بیر میز یوخدور. صندلیمی بیلگی‌سایار میزینه یاخینلاشدیریرام. رئکوردرین ایشله‌مه دویمه‌سینی باسیب، میز اوسته قویدوقدا، بیلگی‌سایارین بؤیرونه دوزولموش کیتابلارین آدینی گؤزاوجو اوخویورام: حافظ، شبیسترلی معجز، ما نیز در این خانه حقی داریم، گذر از خیال و…\nنوت دفتریمی دیزیم اوسته آچیب، موصاحیبه‌نی باشلاماق اوچون یازدغیم سؤزلره گؤز گزدیریرم.\n«دیقّت! دیقّت!\n“نریمان”ین ائوینین دیب- بوجاغین گؤزدن کئچیرمک یاددان چیخماسین. نیشانه‌لر… عکس‌لر… یازی‌لار…»\nگئنه ده گؤزمو ناشی‌یانا اوتاغین بور- بوجاغیندا، تاغ- تاوانیندا دولاندیراراق، اؤلکه‌مین، شهریمین اؤزله‌می اینه تک اوره‌ییمین باشینا سانجیلیر. ائویمیزی، کوچه‌میزی، قونشولاریمیزی بیربه‌بیر اؤزله‌ییرم. قونشوموز خجّه خانیم یادیما دوشور. هفته یئددی او سگگیز گون قونشولارین ائوینه وار- گل ائدیب، ائولرده اوز وئره‌ن اوچ اؤونه‌نین اولایلارینی سینه‌سینه دریب، قاپی- قاپی پایلاشان خجّه خانیم؛ ائله اونا گؤره ده، پالتارلاری‌لا اوست- اوسته 40 کیلو آغیرلیغی اولمایان همین خجّه خانیمین تاخما آدینی «بی‌بی‌سی» قویموشدوق.\nاؤزلم‌لریمی بوراخیرام اوره‌ییمین باشیندا قالسین. آنجاق «بی‌بی‌سی خجّه»نین یئرینی توتموش، اسپیکر باندلاری‌نین اوستونده‌کی داشدان یونولموش بیر جوت ویولون هئیکلینه، هئیکللردن اوتاغین بوجاغینداکی پالتارلارلا قالانمیش آسلامایا باخیرام. باشیمی قووزاییب، “نریمان”ا گؤزوم ساتاشدیقدا، هله ته‌زه باشا دوشورم کی، انسانلارین آغری- آجیلارینی، استرس‌لرینی در- دیواردا، اوتاغین دیب- بوجاغیندا دئییل، اونلارین باخیشلاریندا، سؤز- صؤحبت‌لرینده آختارمالی‌یام. “نریمان” قاشی‌یلا، اوست- اوسته قالانمیش پالتارلارا اشاره ائله‌‌ییب:\n– «قیزیم، من هئش ده مرتّب آدام دئییلم. اوتاغیم همیشه بو جور تور- تؤکونتودور».\nاونون منه «قیزیم» خطاب ائتدی‌ییندن خوشلانسام دا، اوتاندیغیمدان پول کیمی پؤرتوب، قیپ‌قیرمیزی قیزاریرام. اوسته‌لیک، اؤز الیمدن جینیم توتور. آمما اوزومه گلمه‌دن، “نریمان”ین اوزونه باخیب، دوداغیمی قاچیردیرام. اوره‌ییمده اؤز- اؤزومه:\n– «بویور! پاییوی آلدین؟»،- دئییرم.\nچانتامدان بیر قیرمیزی جوهر قلم چیخاردیب، اؤنجه یازدیغیمی قارالاییرام.\nباشیمی قووزایاندا، “نریمان”ین الیمه زیلله‌ندیغینی گؤرورم. قارالادیغیم یازی‌نین آلتیندا بیر ائو شکیلی رسم ائله‌ییب، ائله کی “نریمان” دا اوخویا بیلسین، یازیرام:\n“نریمان” تعجوبله منه باخیر. من‌سه باخیشیمی یاییندییریب، کیتاب رفینه دوغرو دؤنورم. «ائوی بوش وئر» یازسام دا، هله بور- بوجاغی یوخلاماق عاغلیمدان چیخمیر.\nکیتاب رفی اؤنجه‌دن دوشوندویوم کیمی دئییل. اونون اوتاغینا آیاق باسمامیش، رف‌لرده قیم-قیراق، اوست- اوسته قالانمیش کیتابلار عاغلیمدایدی. آمما ایندیسه بیر- بیریندن آرالی سلیقه‌یله دوزولموش کیتابلار خیالیمداکی گؤرونتونو پوزور. ایسته‌ییرم یئریمدن قالخیب، کیتابلارا بیر گؤز گزدیرمیش اولوم. آمما یاواشجا بودومو چیمدیکله‌ییب اؤز- اؤزومه: «دیش دور، یئتیشمه‌میش قوردون قئینمه‌سین!»،- دئییرم. دیواردا، هئچ اولمازسا، کیتاب رفینده کیچیک بیر چرچیوه ایچینده، گؤزوم آرازدا بوغولموش “سلیمان”ین شکیلینی آختاریر. آمما اونون یئرینه، کیتاب رفی‌نین یوخاری قاتیندا، چرچیوه ایچینده، “نریمان” ‌ایله بیر جاوان قیز، باشلاریندا کاسکت، بیر- بیرینی قوجاقلامیش، منیم اوزومه گولورلر. قیزین باشینداکی کاسکت تر یارپاقلارین رنگینده‌دیر. بونو گؤردوکده باشقا بیر رسیم جیزماقارالاییرام.\nدفتریمده یازدیغیم سوآللارا باخمادان سوروشورام:\n– «خانیمیز ائوده؟»\n– «آرواد گئدیب پیاده روی‌یه» دئییر. «آرواد» سؤزو قولاغیما دَیدیکده قلمیم قرارسیز بیر حالدا دفترینین اوستونده اویناماغا باشلاییر.\n“نریمان”‌سا گؤزلرینی منیم قلم- کاغیذیمدان یاییندیریب، چرچیوه‌ده‌کی قیزی گؤستریر:\n– «قیزیمدی»\nبیر شکیله، بیرده “نریمان”ا باخیرام. سویوق‌قانلی گؤرونسه ده، نوقطه‌نی یازمادان، اوخویانلارا بنزه‌ییر. ایللردن بری برلین‌ده یاشاسا دا، هله «امیره‌قیز»ین «داشقاچیلار» دربندی‌نین‌ دئییمینده دانیشیر: «آرواد!» نه ائش، نه حایات یولداشی، نه ده خانیم!!! منه تئز- تئز « قیزیم» دئیَن بو جناب، دئمک منی گؤز آلتیندا ساخلایاراق، سانجان ایلانا بنزه‌ییر. اؤز- اؤزومه دئییرم: «خانیم قیز! گؤز- قولاخ اول… ایلان آدامین توپوغونو گودر، آدام ایلانین باشینی…»\nدیواردان آسیلمیش بیر جوت ویولون، بیری زیل قارا و او بیریسی آچیق قهوه‌ای رنگینده‌ گؤرونور. ویولونلارا باخدیغیمی گؤرونجه: «اون دانا ویولونوم وار» دئییر. «هر هارا گئتسم خوشوم گله‌نی آلارام»\n– «دئمه‌لی ویولون کوللئکسیونئریسیز؟»\n– «یوووو… کوللئکسیونئر دئماغ اولماز… پار- پالتاریمدان گؤرورسو�� دا، هر هارا گلدی آتارام آمما هئش زادی ایتیرمه‌رم. ویولونلاریمین دا هره‌سی بیر دره‌ده»\nدیقّتله گؤزلرینه باخیرام، بلکه، فیکرینده کئچنلری‌نین ایزینی گؤزلرینده، باخیشلاریندا تاپا بیلم.\nدفتریمده یازدیغیم بیرینجی سوآلی اونا اوخویورام:\n– نه زامان “سلیمان”لا تانیش اولدوز؟ یولداشلیغیز نئچه ایل داوام ائتدی؟\nسوآلیمی ائشیتجک قفیلدن سیر- صیفتی دَییشیلیر. سویوق‌قانلیلیغی هیجان دالغاسینا دؤنور. دانیشماغا باشلاییر: – «من موسیقی باره‌سینده اوشاقلیق حیسّلریمه وفادار قالمیشام»\nاونون هیجانلی گؤرکمینی گؤروب، دانیشیقلارینی دینله‌دیکجه، انسانین نئچه یؤنلولویو عاغلیما گلیر.\n– «همیشه سینمالارین قاباغیندا دایانیب، مرضیه‌نین، دیلکشین سسینه قولاق آساندا هپروتا گئدردیم. دونیانین کلاسیک موسیقی‌لرینی ائشیدندن سورا بیلدیم کی من وورولدوغوم موسیقی‌له، کلاسیک موسیقی‌ آراسیندا چؤتگه‌ایله کامپیوتر قدر فرق وار. آمما من گئنه ده چؤتگه‌ زمانیندا دایانیب، قالدیم. ایندی ده یاشیمین بو واختیندا، گئنه ده بئلنچی موسیقی‌لری ائشیدنده، دئییرم بَه چارراره شهنازدا ایران سینماسی‌نین قاباغیندا دایانیب، هپروتا گئتمیشم».\nدؤنوب دیوارداکی قهوه‌ای ویولونو بارماغی‌یله گؤستریر:\n«من تبریزده تربیت آغزیندا بهروزون آتاسی، جعورآغانین ویولون کیلاسینا گئده‌ردیم. بهروز چوخ بَتر کیشی‌یدی. اونون تایی چتین تاپیلار. چوخ یاخچی ‌انسان‌یدی. بولوسن دا بهروز اؤلنده اونون بیر اوغلو واریدی. ائله او ایندی منیم ده اوغلومدی…»\nباخیشیندا معناسینی اؤززومه ترجمه ائده بیلمه‌دی‌ییم بیر غم- کدر وار. آمما قلمیم اؤزومدن اختیارسیز جیزماقارالاماقدادی.\nباشیم آشاغیدا باخیشینی حیسّ ائدیرم؛ جیزماقارالادیغیم ویولون شکلینی سوزور. گؤرونور اوشاق کیمی هیجانلانیبدی. اوره‌یی‌نین چیرپینتیسی، سسینی تیتره‌دیر. اؤز دئدی‌یی کیمی هله ده سئودی‌یی موسیقی‌دن دانیشاندا، اوره‌یی آز قالیر کؤکسوندن ائشییه آتیلسین؛ هله قالسین کی، ائشیدنده نه حالا دوشور!\nآرخامداکی پنجره‌دن ائله دیقّت‌له دنیزه باخیر کی، دئییرم بس 45 ایل بوندان اوّل بیرینجی دفعه گئتدی‌یی موسیقی کیلاسینی ایندیجه «تیگلر» دنیزین اوستونده قورولموش حالدا گؤرور. اونون اؤزل دونیاسینا باش اوزالتماغا جان آتیرام. بونونلا بئله اؤزومو گوج- بلایلا ساخلاییرام کی، بلکه پنجره‌یه ساری دؤنوب، اونون باخیشلاری‌نین ردّینی ایزله‌مه‌ییم. یقین کی، اونون اوچون بو پنجره چوخ اوزاقلارا آچیلیر…\nبو قدر صاف- ساده موسیقی نوستالژیاسیندان دانیشان انسانین اؤنونده، “سلیمان”ین اؤلومونه گؤره تنظیمله‌دی‌ییم سوآللاری نئجه سوروشوم، دئیه- چاش‌باش قالیرام. اونون ویولون وورغونو اولدوغونو اؤنجه‌دن بیلیردیم، آمما نه بو سویّه‌ده. تمبر، اسکناس، قوروموش کپنک، اوولانمیش حئیوانلار، پیپ، کیبریت، موشلوک، سیگار، عقیق اوزوک و… نه بیلیم بئله- بئله کوللئکسیونلاری گؤرموشدوم، امما ویولون کوللئکسیونی هئچ عاغلیما سیغمامیشدی.\nبیرینجی سوآلیمی سوروشمادان، جاوابینی آلمادان واز کئچیرم. اونسوز دا سوروشدوغوم سوآلین جاوابینی کتابیندا اوخوموشام. دفتریمده‌کی بیرینجی سوآلین اوستونه خط چکیرم.\n– “سلیمان”ی، آرازدا بوغولدوقدان سورا گؤرجک نه احوال- روحیه‌نیز واریدی؟\nایکینجی سوآلی اوخودوغومدا یقینیم واردی کی، او گئنه ده الیمه باخیر، آمما باشیمی قالدیریب،سوآلیمی سورشماق ایسته‌دیییمده، اونو هله ده 45 ایل بوندان اوّللره دالمیش گؤروروم. باخیشیندان نیسگیل جالانیر اوتاغین هاواسینا. ندنسه قلمیم کاغیذ اوستونده اوینایاراق، آیری بیر سوآل دیلیمه گلیر:\n– «عؤمروزده عاشیق اولوبسوز، هئچ؟»\nگؤزو قلم- کاغیذیمدا قالیب، دئییر:\n– «سنین او بیری خبرنیگارلارینان فرقین وار. نم نییه ایندی‌یه‌جان هئچ کیمه دئمه‌دیخلاریمی سنه دئماغیم گلیر»\nاؤز- اؤزمه « قورخما خانیم قیز»،- دئیرم. «دئیه‌سن، سانجان ایلانا بنزه‌میر. چوخ حمیل‌دی»\n“نریمان”ین خبری یوخدور کی، من ده بورا گلمه‌میش آیری ژورنالیست‌لر کیمی، بئش- اون کلیشه سوالی دفتریمده دوزمه دوزموشدوم. آمما ندنسه اونون اوتاغینا آیاق قویوب- قویمامیش، یانیق قوخوسونو حیس ائله‌دیم. اونا دئمه‌دیم، اوسته‌لیک دئمک قصدیم ده یوخدورکی «یانیق» منیم اوچون کاغیذ اوستونده یازیلمیش بیر سؤز دئییل. اونونلا دانیشدیغیم آنیلارین هر دقیقه‌سی اؤتوب کئچدیکجه، یانیق قوخوسونو داها آرتیق حیس ائدیرم. کیتابیندا یازدیغی سؤزلر عاغلیمدان کئچیر: «یانیق حیسینی آیریلارینا حیس ائتدیرمه‌مک نه ده بؤیوک بیر نعمت‌ایمیش، یوخسا دونیا قابار چالاردی» “نریمان”ا باخدیقجا اونون گؤزه گؤرونمز قابار چالمیش یارالارینی دویورام. اونونلا برابر منیم ده دَریم، اتیم، قانیم بئله یانیق قوخویور. اونا دئمیرم. امما کلیشه سوآللاریملا، ایسته‌میرم یارالارینا دوز سپیم.\n“نریمان” یئریندن قالخیب، میزین چکمه‌جه‌سیندن ایکی پاکات چیخاردیر، بیری بالاجا، او بیریسی بیر آز اوندان بؤیوک. کیچیک پاکاتی آچیب، اونون ایچیندن بیر یارپاق آغ کاغیذ گؤتورنده من‌سه دفتریمده یازیرام:\n“نریمان” بؤیوک پاکاتی گؤتوروب، پنجره‌یه ساری گئدیر. چرچیویه دایاناراق، ساغ اَلی‌نن کاغیذین ایچینه بیر آز توتون تؤکوب، پاکاتی هئره‌نین اوستونه بوراخیب، سیگار کاغیذین اؤزل بیر سلیقه‌یله بوکور. سونرا دیلینی کاغیذین بوکوک یئرینه چکیب، اونو ایسلادیر. گؤردویوم بو منظره او قدر منه دوغمادیر کی، دئییرم بس، آتام ائله ایندیجه چرچیوه‌یه دایانیب- دوروبدو. اوشاقلیق چاغلاریمدان، یادداشیمدا قالان تصویرلردن بیریسی ده آتامین پنجره‌ هئره‌سی اوسته اوتوروب، سلیقه‌یله سیگار بوکوب، اونلاری حؤوصله‌ ایله بیربه‌بیر گوموشو سیگار قوطوسونا دوزمه‌سی‌دیر.\nبون‌نان بئله، “نریمان”ین سیگار بوکدویونو بیلسم‌ ده، ندنسه اؤزومو بیلمه‌مزلی‌یه ووروب، سوروشورام:\n– «گراس‌دی؟»\nبیردن پیققیلداییب، پنجره‌دن گؤرونن دالغالی تگلر-ز دن اوز دؤنده‌ریب، یوخ دئیه، باشینی ترپه‌دیر. سیگارا قولاب وورا- وورا اؤسگوره‌رک چؤنوب، تبسّومله منه باخیب «آتووا لعنت توتون ساتان»،- دئییر.\n– «کئیفیّت‌سیزدی؟»\n-«یوخ قیزیم! قدیم زمان قوجالار چوبوخ چکنده، اؤسگورردیلر، آنجاق قوجالیقلارینا فیکیر وئرمه‌ییب، دئیردیلر بس توتون ساتان باشلارینا بؤح قویوب، کئیفیت‌سیز توتون بَتدی‌ییب اولارا»\nایکیمیزده گولوشوروک. اوتوردوغوم یئردن بویلانیب پنجره‌دن ائشییه باخیرام. ائوینه گلنده، قاپیسیندا دایانیب، بیر نئچه دقیقه دنیزه، اورمانا باخمیشدیم. ایندیسه یوخاریدان باشقا بیر گؤرونتویه شاهیدم. ساغ طرفده بیر ایکی بینا گؤیه دوغرو چکیلیبدی. سول طرفده دنیز، و دنیزدن بیر آز آرالی اورمانین یام‌ی��شیل آغاجلاری گؤرونور. سیچان یوواسینا بنز‌ر، وار- یوخ بیر تک پنجره‌سی اولان و قارشیداکی قونشو آپارتمانین پنجره‌سینه آچیلان آپارتمانیم یادیما دوشور. “نریمان”ا، هر گون بئله بیر گؤرونتویه گؤز آچدیغی اوچون قیسقانیرام.\n– «اوچ دفعه عاشیق اولموشام»،- دئییر. «بیرینجیسی باجیمین مدرسه یولداشی‌یدی. دئییردی بس من دارقاشاییردان زاددانام. یازیخ حاخلی‌یدی ده. آخی، نه دوزعمللی اَیین- باشیمیز واریدی، نه ده دوچرخه‌دن زاددان…».\nتبسّومله منه باخیب آرتیریر:\n– «گؤرردیم ها گلیرلر، کیتاب- دفتریمی دیشیمده توتوب، اللریم اوسته یئری‌یَردیم. قیزلارین هاممیسی گولوشردیلر… آمما بیر دفعه ‌ده اولموش اولسا، گؤرمه‌دیم عاشیق اولدوغوم او قیز منه گولسون. آجیغیمنان بیر- ایکی دفه خیاواندا سؤز آتمیشدیم بیله‌سینه».\nاونو اللری اوسته یئرین کیمی تصوّور ائدیب قلمیم گئنه ده کاغیذین اوزرینده بیر زادلار جیزیر.\nقلمی چانتامین ایچینه قویوب، زیپینی چکیرم. یوخسا جیزماقارالاما خسته‌لی‌یی منی موصاحیبه‌دن قویا بیلر.\n– «ایکیمینجی عاشیق اولدوغوم قیز، دانیشکده‌کی همکیلاسیم ‌ایدی. بیر گون اونا دئدیم: “من سنه عاشیق اولسام باشیما نه کول اَله‌ییم؟” چوخ دا گؤزل ایدی. آغزیم آخمیشدی ایندی او دولما دوداقلاریندان نه جواب چیخاجاخ. نه آلدی، نه ساتدی، بیردن- بیره دئدی: اؤز باشیما اله‌دیغیم کولدن بیر تَلیس ده سنه یوللارام»\nاوجادان گولورم.\n– «گولرسن قیزیم، گولرسن. گول قیزیم، من قوجایا بیر ده گول»\nدفتریمی بوکورم.\n«اوچونجوسونون ماجراسینی کیتابدا یازمیشام»\nاونون، یالنیز باشی‌نین دؤوره‌سینده قالمیش سئیرک گوموشو توکلرینه، گؤزلویو آلتدا اضطرابینی گیزلی ساخلاماغا چالیشان گؤزلرینه، گیرده اوزونون ائنینده یاپیق، یئکه بورونونا باخیرام. منه ائله گلیر کی، “نریمان” او یئکه، یاپیق بورونویلا مندن داها راحات نفس چکیب و بو دونیانین آجی- آغریلارینا گوله ده بیلر. ایندی‌یه‌جن اونونلا سایسیز- حسابسیز موصاحیبه آپاران ژورنالیست‌لر، اونون اؤزونه گؤره دئییل، دئمک “سلیمان”ین آدی‌نین کؤلگه‌سینده‌ یاشاییب و یاشاماقلا برابر آغیر تؤهمت‌لره قاتلاشان “نریمان”لا موصاحیبه آپارمیشلار. اگر باشقا ژورنالیست‌لر کیمی من ده کلیشه سوآللار سوروشسام‌، یقین کی، اونلارا تای کلیشه جاواب آلدیغیمدا شوبهه‌لنمه‌یم گرک. آمما من‌سه بیر ژورنالیست کیمی انسانلارین فردیّت‌لرین تانی‌ییب و اونلاری قلمه آلدیغیما ماراقلی اولسام دا، همیشه کلیشه‌لردن یان دورموشام.\nنوت دفتریمی میزین اوستونه بوراخیب، دئییرم:\n– «ایندیسه منه ویولون چالارمیسیز؟»\nگویا کی، ائشیتدی‌یینه اینانماییب، تعجوبله منی سوزور:\n– «قیزیم بَه سن مجلّه‌نین موصاحیبه صَفه‌لرینی نه‌یی‌نن دولدوراجاقسان؟»،- دئییر.\n– «موسیقی سسی‌له»،- دئییرم.\nثانیه آخیمی قدر دوردوغو یئرده دونوخور. سونرا پنجره‌دن اوزاقلاشیب میزه دوغرو گلیر. من‌سه یئرسیز بیر سؤز دانیشمیش آداملار کیمی، آز قالا پئشمان اولوب، سؤزومو قایتارماق ایسته‌دی‌ییمده، او ایسه «موسیقی‌له؟» سوروشاراق، اوجا سس‌له قهقهه چکیب، گولور.\nائله دوز بو آن، دیشلری دیقّتیمی چکیر. تاخما، یوخسا دوغما اولدوغونو سئچه بیلمیرم. چکینمه‌دن، بیرباش اونا گؤز- گؤزه باخدیغیمی گؤرن کیمی، بیر داها گولمه‌یه باشلاییر:\n– «موسیقی‌له… هه… بس موسیقی‌��ه…»\nبو دفعه من ده اونا قاتیلیب گولورم. گولوشه‌رک گؤزومو اوندان یایندیریرام. ایسته‌میرم دیشلری‌نین تاخما، یوخسا دوغما اولدوغونا فیکیر وئرم. اؤزومو یاخشی تانی‌ییرام. عنایین‌لیغیم توتسا اگر، گؤزله‌مه‌دییم بیر آندا، هئچ دخلی اولوب- اولمایان سؤزلر، فیکیرلر گلیب گیره‌وه‌لی‌یه‌جک منی. دئیه‌سن گئنه عنایین‌لیغیم باشلاماقدادی. اونون گؤزوندن گیزلی، یاواشجا بودومو چیمدیکله‌ییب، اوره‌ییمده اؤز- اؤزومه دئییرم: «سنه نه تاخمادی یوخسا دوغما، سن دیش حکیمیسن یوخسا ژورنالیست؟ بو قدر یول گلیبسن کی اونون دیشلریندن یازاسان، یوخسا ایشلریندن؟! آدام اول بیر آز..! عاغلیوی ییغ باشیوا، گیجَه‌لو خانیم!»\n“نریمان”‌سا اَل آتیب میزی‌نین بؤیروندن بیر ویولون گؤتوروب، سول الینده ساخلایاراق چَنه‌سینی اونون قارا چَنه‌دانیندا میزانلاییر. دئمک، ویولونو چالماق اوچون اونو ال ائوینه قویموشوموش. آرشه‌سی ده میزین اوستونده‌ بیلگی سایارین یانیندایمیش…\nاوتوردوغوم یئردن قالخیب “نریمان”دان اذن آلمادان بیر یارپاق آغ کاغیذ میزین اوستونده‌کی پاکاتدان چیخاردیب، پنجره‌یه یاخینلاشیرام. ناشی‌یانا توتون پاکاتیندان بیر چیمدیک توتون گؤتورب، کاغیذ اوسته تؤکوب، اونو یارپاق دولماسی کیمی بورگه‌له‌یندن سورا، دیلیمه چکیرم. کاغیذین ایکی باشی بیر بیرینه یاپیشیر. پنجره‎نین هئره‌سینده‌کی کول قابی‌نین بؤیروندن فندکی گؤتوروب، سیگاریمی آلیشدیریرام. توستونو دریندن کؤکسومه چکیرم. سیگار آتامین اؤپوشلری‌نین طامینی وئریر. “نریمان”‌سا دوداغیندا تبسّوم، ویولوندا دیلکشین «موج» ماهنی‌سی‌نین موسیقیسینی سیزلاماقدادی. من‌سه «تیگلر» دنیزینه دالیرام. دالغالار قرارسیزجاسینا اؤزلرینی ساحیلین قومسالینا چیرپیرلار. دالغالارین ایزینی یاخیندان گؤرمه‌ییم گلیر…\nموصاحیبه واختیم باشا چاتسا دا، شوبهه‌لی بیر سوآل باشیمدا جولان وئریر. گؤره‌سن سوروشوم یوخسا اوندان واز کئچیب، اؤزومو باش‌رداکتورون سورغو- سوآللارینا حاضیرلاماق اوچون بهانه دالیسینجا گزیم؟ بیردن عاغلیما گلیر کی، اون دوققوز ایل بوندان اوّل، ژورنالا ته‌زه گلیب ایشه باشلایاندا، ژورنالین مسئول مدیرینه دئمیشدیم کی، من کولتورال بیر قلم‌وورانام، سیاسی مسئله‌لری اؤز اهلینه وئرین، منه یوخ. بو منطیقی بیر بهانه اولا بیلر.\n«رستوران» اولایینا گؤره سوروشماقدان واز کئچیرم.\nآمما نه‌سه، سوروشمادیغیم کلیشه سوآللاریم آز دئییل. هامیسینی سوروشماق اولماسا دا، نوت دفتریمه گؤز گزدیره‌رک قفیلدن گؤزوم «دقت… دقت…ساری یاددان چیخماسین. اؤزللیکله باش‌رداکتورا گؤره» بیر نوتا ساتاشیر.\n– «ساری‌نین آخیری نئجه اولدو؟»، سوروشورام.\nبیر نئچه ثانیه آخیمی دئیه‌سن اونو ایلدیریم وورور. سونرا گؤزلری دولوخور:\n– «قیزیم، سارینی دئمه! منه اود ویردی ساری! اونون اؤلومو منی اوددادی…»\nالیم دیش دوراسی دئییل. چانتامدان قلمی چیخاردیب، جیزماقارلامایا باشلاییرام.\n“نریمان” الیمده قلمی گؤرونجه آجی بیر گولوش دوداقلاریندا اوتورور:\n«ساری دئمه، اود قیرناسی‌یدی. مَه‌یه قویاردی بیر ایکی خط بیر شئ یازام… کیتابی، خودکاری الیمنن چکردی، کؤپی‌‌اوغلو بیر قانجیغ‌نان یولداش اولموشدی. ائو قاپیسی آچیخ اولماخدا جوموردی ائشیه. آخیر بیر گون قالدی تریلی آتدا، اؤلومویله منی اوددادی ساری…»\nباش ر��اکتورون «ساری»سین یاخیندان گؤرموشدوم. آمما، “نریمان”ین «ساری»سینی اؤز کیتابیندا یازدیقلاریندان تانیمیشدیم. 45 ایل سوره‌سینده هله ده «ساری»‌نین محبتی اوره‌ییندن چیخماییب. اونون کدرلنمیش سیر- صفتینی گؤردوکده اؤز- اؤزومه: «بیر ایت‌ین اؤلوموندن کؤوره‌لیب، کدرله‌نن انسان، بونجا ایل سوره‌سینده، “سلیمان”ین اؤلوم تؤهمتی‌نین کؤلگه‌سی آلتیندا نئجه دؤزه بیلیب»، دئیه، دوشونورم. دفتریمی اونا ساری اوزالدیب، جیزماقارالادیغیم ساری‌نین شکیلینی گؤستریرم. منت‌دارلیقلا بیر «ساری»یا، بیر ده منه باخیب دئییر:\n– «قاپییدان گیرنده حیس ائله‌دیم سن او بیری خبرنیگارلارا تای دَییسن». شیرین بیر تبسّوم دوداقلارینی بورویور. گئنه ده دیشلری تاخمادیر یوخسا دوغما، دئیه فیکریمی آزدیریر.\nاؤزومو یاخشی تانیرام. دوروب بو اوتاغی ترک ائتمه‌سم عنایین‌لیغیم الیمه ایش وئره‌جک. یئریمدن قالخییب، رکوردریمی، نوت دفتریمی چانتاما قایتاردیقدا بیردن باش‌رداکتور گؤزومون اؤنونده جانلانیر. اونون تأکیدله وورغولادیغی قونویا یاناشماماق، بیلمیرم منی اونون یانیندا آصلان گؤستره‌جک یوخسا تولکو؟..\n93.1.17\nنوشته های مشابه\nاخبار, زنان\nنرخ بسیار نازل مشارکت اقتصادی زنان در ایران در مقایسه با همسایگان\nاخبار, دیدگاه ها, زنان, مقالات\nنظام بسته‌ی جمهوری اسلامی و وعده‌های انتخاباتی پزشکیان به زنان\/ الهه امانی\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nجنگ و درماندگی زنان سودان: اجبار به رابطه ی جنسی در ازای دریافت غذا\nاخبار, دیدگاه ها, زنان, مقالات\nزنجیرزنی در میدان حریف؛ نگاهی به کنشگری دختران شجاع عاشورا – جیران مقدم\nاخبار, زنان\nمجبوری حجاب اولمادان قیزلارین قاتیلدیغی عزادارلیق هیاتی‌نین مجوزی لغو ائدیلیب\nآذربایجان و زنان ترک, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر\n‍تبسم_رضازاده«شدتی» شعر\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nنرخ بسیار نازل مشارکت اقتصادی زنان در ایران در مقایسه با همسای... نظام بسته‌ی جمهوری اسلامی و وعده‌های انتخاباتی پزشکیان به زنان... جنگ و درماندگی زنان سودان: اجبار به رابطه ی جنسی در ازای دریاف... زنجیرزنی در میدان حریف؛ نگاهی به کنشگری دختران شجاع عاشورا – ج... مجبوری حجاب اولمادان قیزلارین قاتیلدیغی عزادارلیق هیاتی‌نین مج... ‍تبسم_رضازاده«شدتی» شعر زن‌کشی در کانادا: باران عابد «آخرین شاهد جنایت» فهرست شورای راهبری کابینه پزشکیان؛ سه زن در میان ۲۸ مرد یئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبر... پانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و...","num_words":5339,"character_repetition_ratio":0.029,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":107086.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تیفود (اینگیلیسجه: typhoid fever) ، یا تایفوز (اینگیلیسیجه: typhus) بیر باکتیریال عفونت دیر. علامتلر یاخشی دان آغیرینا قدر فرقلی اولا بیلر و معمولاً بو علامت لر، موعلّیم اولاندان 6 دن 30 گونه قدر باشلاییر. چوخ واخت چوخ گونلر عرضئنده تدریجی درجه ده اوجا قيزديرما باشلاییر. بو، چوخ واخت ضعیفلیک، قارن آغریسی، قوروقلوق، باش آغریسی و یاخشی قوسماقلار ایله یاناشیر. بعضي آداملارين دَرينده گلديل رنگلي لکه لرله بير شكلده يئرلشير. آغیر حاللاردا، آداملار آجیلیشمالی دیرلر. درمان اولماسا، علامتلر هفته لر و یا آیلار داوام ائده بیلر. اسهال چوخ گئجه لی دیر. اؤزگه لر بو باکتئريايا تأثیر ائتمه میش آپارارلار؛ آمّا اونلار گئنه ده بو ناخوشلوغو اؤزگه لره یاییرلار. تیفود تبی، پاراتیفود چؤیرمه سی ایله بیرلیکده کولون تره مه سینین بیر نؤعیدیر.[۱][۲][۲][۶][۲][۶][۳]\nندن، قارين و قاندا بیتن Salmonella enterica subsp. enterica serovar Typhi باكتئرياسيدير. تایفوید، اینفیکتیت اولوندوغو شخصین فاکولوسوندان آلینان یئمک و یا سو ایچمک ایله یاییلیر. خطر فاکتورلاری دا، ضعیف سانتیتئر و ضعیف هایجین وار. گئنیشلَنَن اؤلکه لرده سفره گئدنلر ده خطر آلتينداديرلار. آنجاق اینسانلار بولاشیق اولا بیلرلر. علامتلر چوخلو باشقا انتفاسا خسته لیک لره بنزه ییر. تشخیص، یا دا باکتریلرین بؤیوکلندیریلمه سی و یا قاندا، کولده و یا سوموک آغزیندا DNA-سی نین اولدوغونو آنلاماسی ایله اولور. باکتری نین تزکیه اولونماسی چتین اولا بیلر.[۶][۴][۶][۲][۳] سوموگو معاینه سی ان دقیق دیر.[۵]\nتایفوس واکسیناسی ایلک ایکی ایلده 40 - 90% داخیل اولان نیمونه لری قاباغی آلماغا قادیر. واکسینین تا ۷ ایل تک اثرلری اولا بیلر. چوخ خطرلی اولانلار و یا بو مرضین چوخ گؤروشلو اولدوغو ساحه لره گدنلر اوچون واکسیناسیون وئریلمه سی توصیه اولونور. بو مرضدن اوزاقلاشماق اوچون باشقا جهدلر ده، پاک آشاماق سو، ياخشي سانيتور و اللر يويولماقدادیر. فردین اینفئکسییاسی نین پاکلاییب تصدیق اولونماسینا قدر، فرد اؤزگه لره یئمک حاضيرلامامالیدیر. بو مرض آزیترومئسین، فلوروکینولونلار، و یا اوچونجو نسل سِفالوسپورین لار کیمی آنتی بیوتیکلرله درمان اولونور. بو آنتی بیوتیکلره قارشی موقاویمت یارادیلیب و بو ندندن بو مرضین درمانی داها چتینلندیریلیب.[۴][۲][۳][۳]\n۲۰۱۵-جی ایلده دونیا ایله ۱۲٫۵ میلیون یئنی مریض بیلدیریلدی. بو مرض هندوستاندا چوخ گؤروشور. اوشاقلار چوخ بو اثرلره دوشیرلر. آمریکادا اینتیبئتیکلرین و اینتیبئیوتیکلرین اینتیبیه لیکلرین یئنی دن و یاخشیلاشدیریلماسی سونوجوندا، ۱۹۴۰-جی ایللرده یوللاندیریلمیش اؤلکه لرده اینتیبئک لرین سایی آزالدی. هر ایل آمریکا دا 400-ده یاخین داخیل اولان آداملارا بو مرضین یئر آلان و تخمینن ۶۰۰۰ نفرین دا یئر آلیب. ۲۰۱۵-جی ایلده، دونیا ایلینده ۱۴۹۰۰۰ نفر اؤلومه ندن اولدو - ۱۹۹۰-جی ایل ده ۱۸۱۰۰۰ نفردن (جیهانی کلّئنین یئرینده یئرینه یئر آلانین %۰٫۳) آزالدی. درمان اولماسا اؤلوم خطرینین ۲۰% - دن چوخ اولماسی مومکوندور. درماندا، 1 - 4٪ آراسيندادير. تیفوس آيري بیر ناخوشلوقدير.[۳][۴][۴][۳][۴] آمما تیفوس آدینین معناسی، علامتلرین شباهتیندن اؤتري \"تایفوسا بنزر\" دئییلیر.\nقایناقلار:\n[دَییشدیر]\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ Newton, Anna E. (2014). \"3 Infectious Diseases Related To Travel\". CDC health information for international travel 2014 : the yellow book. ISBN 9780199948499. 2015-07-02-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب. {{cite book}}: |archive-date= \/ |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ Typhoid Fever (May 14, 2013).\n^ ۳٫۰۰ ۳٫۰۱ ۳٫۰۲ ۳٫۰۳ ۳٫۰۴ ۳٫۰۵ ۳٫۰۶ ۳٫۰۷ ۳٫۰۸ ۳٫۰۹ Wain J, Hendriksen RS, Mikoleit ML, Keddy KH, Ochiai RL (March 2015). \"Typhoid fever\". Lancet. 385 (9973): 1136–45. doi:10.1016\/s0140-6736(13)62708-7. PMID 25458731. S2CID 2409150.\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ ۴٫۵ \"Typhoid vaccines: WHO position paper\" (PDF). Releve Epidemiologique Hebdomadaire. 83 (6): 49–59. February 2008. PMID 18260212. April 2, 2015-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب (PDF). {{cite journal}}: |archive-date= \/ |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)\n^ ۵٫۰ ۵٫۱ Crump JA, Mintz ED (January 2010). \"Global trends in typhoid and paratyphoid Fever\". Clinical Infectious Diseases. 50 (2): 241–6. doi:10.1086\/649541. PMC 2798017. PMID 20014951.\n^ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ Typhoid Fever (May 14, 2013).\n^ Milligan R, Paul M, Richardson M, Neuberger A (May 2018). \"Vaccines for preventing typhoid fever\". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 5: CD001261. doi:10.1002\/14651858.CD001261.pub4. PMC 6494485. PMID 29851031.\n^ Vos T, Allen C, Arora M, Barber RM, Bhutta ZA, Brown A, et al. (GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence Collaborators) (October 2016). \"Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015\". Lancet. 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016\/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282.\n^ Wang H, Naghavi M, Allen C, Barber RM, Bhutta ZA, Carter A, et al. (GBD 2015 Mortality and Causes of Death Collaborators) (October 2016). \"Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015\". Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016\/s0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=تیفود&oldid=1548445»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nنامعلوم پارامترلری اوْلان معلومات قوتوسو طیبی وضعیتیندن ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nسی‌اس۱ خطالاری: آرشیو-یوآرال\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۷ آقوست ۲۰۲۳، ‏۱۸:۱۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1333,"character_repetition_ratio":0.031,"word_repetition_ratio":0.102,"special_characters_ratio":0.297,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":80855.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان دئموکراتیک پوئزییاسینین نماینده‌لریندن اولان س. طاهرین اثرلری ایله اوخوجولار ۲۰-جی عصرین ۵۰-جی ایللریندن تانیشدیر. کئچدیی آغیر حیات یولو بو و یا دیگر شکیلده یارادیجیلیغیندا عکس اولونوب. ۱۹۴۱-جی ایلده شوروی قوشونلارینین جنوبی آذربایجاندا یئرلشدیریلمه سی سهرابین عائله سینه ده اوغورلو اولور. سورگون حیاتیندان خلاص اولان عائله آیری-آیری شهرلرده ایش آختاریر. آخیردا تبریزده ایش قورورلار. تبریز موحیطی اونون دونیاگؤروشونه و فعالیتینه گوجلو تأثیر گؤستریر. اونون اوچون حیات ایستیقامتی آرتیق معینلشیر: میللی دئموکراتیک حرکاتا قوشولور. «۲۱ آذر» مئداللاری سیاهیسیندا اونون دا آدی وار. الینده سلاح فدایلرله برابر ووروشان گنج دئموکرات حربی و سیاسی قابیلیتینه گؤره آذربایجان دئموکرات پارتییاسی مرکزی کمیته سینده ایشه جلب ائدیلیر، پارتییا سیرالارینا قبول اولونور. گ.آذربایجان خالقینین مبارزه عزمی ایلک قله‌م تجروبه‌لریندن باشلایاراق، شاعرین شعرلرینده عکس اولونماغا باشلاییر. شوروی آذربایجانینا گله‌رک آلی تحصیل آلیر، فیلولوق کیمی فورمالاشیر، قزئت و ژورناللاردا امکداشلیق ائدیر، موسکوادا تحصیلینی آرتیریر. اؤمرونون یاشلی دؤورونه قدر ادبی فعالیتی ایله برابر اجتماعی-سیاسی فعالیتینی ده داوام ائتدیریر. اونون یارادیجیلیغیندا میللی-آزادلیق حرکاتی، وتنپرورلیک، خالقین موباریزه ازمی، شوروی خالقینین یاشاییشی، وطن حسرتی و س. آپاریجی مؤوضولاردیر. تبریزدن، عائله سیندن، دوغمالاریندان اوزاق اولماسی اونون حسرتینی داها دا آلوولاندیریر. وطن سؤزو ایشله‌دنده آغزیندا «دیلی یانان»، اونا سمت بارماق اوزاداندا «علی یانان»، دوشوننده قلبی یانان شاعرین کدری بؤیوک‌دور. وطنینده باخیمسیزلیقدان شهرلری کنده دؤنوب، آزادلیغینی، وار-دؤولتینی دوشمن الیندن آلیب، هئچ بیر شئی اؤز یئرینده دئییل. شاعرین اوریی یارالیدیر، دوشمنین آذریلری بیر خالق کیمی دانماسی اونا آغیر گلیر. «یاندیم-یاندیم» شعرینده بو یانغیسی قله‌مه آلینیب. آنا یوردو آغ آلوو ایچریسینده‌دیر.\nسنی نیه تانیمادیم، تانییاندا\nیاندیم-یاندیم.\nداغ اورییم دنیز کیمی قاینایاندا،\nیاندیم-یاندیم.\nاودلارا قالانان وطنی و خالقی غضب ایچریسینده‌دیر. آهلار، ناله‌لر ارشه بولند اولوب، اوریی داغلانان خالقینا دؤزوم آرزولاییر. آرزولانان گونون گلجیینه اینانیر. شاعر اؤزو بو دهشتلره دؤزه بیلمه‌ییب، ائل-اوبادان اوزاقدا یانیر. شاعر وطنینین ۲ یئره پارچالانماسینی قبول ائتمیر. «داغ سینه سینده داغ اوریی قوشا-قوشا هاچالانان» شاعر اؤزونو و خالقینی داغا دیرماشیب سون مقامدا هر دفعه گئرییه سوروشن بیر موجادیلنین ایچریسینده تاپیر. عائله‌لر ده پارچالانیب. هانکسی عائله‌یه دقت یئتیرسن، شهید اولانی، زیندانا دوشنی، سورگونه گؤندریلنی وار. شخصی عائله سینین باشینا گلنلری تبریزده اولارکن یازدیغی «اؤلومدن بیر گون قاباق» آدلی شعرینده مفصل اولاراق تصویر ائتمیشدیر. شعرده موباریزه‌ده برکیمیش، حاق یولوندا شهید اولماق حاقینا صاحب بیر تورک قادینینین – شاعرین آناسینین نصیحتینی دینله‌مه‌لی اولوروق. آنا شهید اولماغی ان یوکسک شرف ساییر، اوندان سونرا وئریلنلر آلدادیجی اولاجاق: میلیونلاری آلچاقلارین قولتوغوندا یاشاماغا یوخ، شهیدلیک زیروه سینه حاضرلاییریق. چونکی دوشمن قانیچندیر، دوشونمه‌یه حاقین و واختین یوخدور. یا قلبه چالمالیسان، یا صاباح اعدام اولوناجاققسان. آنانین حیات یولداشی، اوچ اوغلو، ایکی قیزی حاق یولوندا شهید اولوب. خالقین یولوندا موباریزه‌یه چیخان بیرینین نامرد قاباغیندا آغلاییب عائله‌یه لکه وورماغا حاقی یوخدور. آنا او قدر دردلیدیر کی، بولودلارین، بولاقلارین گؤزویله آغلاسا بئله «اوریی بوشالمایاجاق». اودور کی، اؤولادینا گولله قاباغیندا کیپریک قیرپماماغی، اعدام دیریینده بوغازینا ساریلان ایپی اونو سیخان قونداغی، بئشیی کیمی قبول ائتمیی نصیحت ائدیر.\nوطن سنی بله‌ییب‌دیر\nبیل کی، اؤلوم آیاغیندا،\nاؤلن کیمی، ایگید اوغلوم،\nسن آنادان اولاجاققسان.\nاصیل آنان\nابدیت قوجاغیندا.\nسهراب طاهرین یارادیجیلیغیندا «موباریز آدام» اوبرازینین قیمتی بؤیوک‌دور. آزادلیق اوغروندا موباریزه آپارماق، بو یولدا وارلیغینی اورتایا قویماق اوجالیقدیر. موباریز آدام اوجا اولور، مغرور اولور. آپاردیغی موباریزه وطنه شؤهرت گتیریر. اونون اوچون قانلی مهبس دیوارلاری دا بیر یومروق کیمی بیرلشمه‌یه چاغیریر. اینقیلابلار دؤورونده شاعرلرین اؤلدورولمه سی س.طاهره داها آرتیق اذیت وئریر. اونلار خالقین اینله‌ین سسیدیر. اونلارین گولله‌لنمه سی خالقین بویونباغینین قیریلیب داغیلماسینا بنزییر. نغمه‌لر یاریمچیق قالیر. اونون تؤکولن قانی قیزاران شعرلریدیر. اوریی سیزلادان بیر بنزتمه وار. بئله بنزتمه آنجاق سهراب طاهره عایید اولا بیلر.\nقانادی سحرین گؤزو ائله بیل،\nگونشین گؤزونه قان سیزدی بلکه.\nبیر ناکام شاعرین پیچیلتیلاری طبیعته یاییلیر. سهراب طاهرین یانغیسی میصراعلارا ائله چؤکوب کی، اونو شخصاً یاشامالی اولورسان. شاعرین یارالی شعرلرینین سیزیلتیلاری ائشیدیلیر. تکجه شاعر یوخ، میصراعلاری گولللنیب. خسروون، یوزبندینین یاریمچیق نغمه‌لرینی تاماملاییر س.طاهر. بونو شعرین قیزیل بندینین قیریلماسینا اوخشادیر. شاعر یاریمچیق بندلری دؤیوشه حاضرلاییرمیش کیمی نیزاما دوزور. ائله بیل قاپیدان قاییدان قوناقلاری گئری دؤنمک اوچون یولا گتیرمه‌یه چالیشیر. «شاعری اؤلدوردولر» شعرینده گئجه اؤلدرولن، آنجاق وطنینده گوندوزه چئوریلن شاعرلرین وطنده ابدیته چئوریلمه‌لری س.طاهر قله‌مینده اؤز عکسینی تاپیب.\nشاعرین تبریزده یاشایارکن یازدیغی شعرلر قمله، کدرله، اؤلومله، یانغییلا «بزنیب». کاسیبین نیسگیلی، وارلینین خوش حیاتی، کاسیبین خیففتی، وارلینین زیافتی، یاناغی سولان کاسیب اوشاغینین حسرت‌لی باخیشی، نوغول ایچینده بؤیوین وارلی اوشاغینین بیگانه‌لیگی، کوچه‌ده بوینونو بورانلار، نیمچه‌ده یول‌چویا پای وئرنلر، زیندانلارین قارانلیغی و س. کیمی وار اولان مؤوضولار سهراب طاهر پوئزییاسینین هدفینده‌دیر. سهراب طاهر و اونون یاشیدلارینین طالعیینده سنگر، موباریزه، حبس، سورگون، زیندان دیوارلاری وار. زینداندا اولان بیر شاعرین ایلهام پریسی گلنده کاغیذی اولماسا دا زیندان دیوارلاری یازی ماساسینا چئوریلیر. «زیندان دیواریندا یازیلمیش شعر» آدلی اثرده خالقی دوشمن اسارتینده اولان شاعرین گله‌جک آرزولاری قله‌مه آلینیب. او، وطنینی داردا قویوب اؤلمک ایستمیر. ایندیکی حیاتیندا چارپیشدی، ایکینجی حیاتی اوچون ده پلانلاری وار: موباریز اولاجاق، آنا دیلینی مدافعه ائد‌جک، دیل حاقینی ایتیرنلری وطنیندن اوزاقلاشدیراجاق. اؤز ایلهامی ایله خیالن زیندانی داغیدان شاعر «قولونداکی زنجیرلری» قیریب. چونکی بو سرت دونیا داغیلماسا، آذربایجان آزادلیغا قوشولا بیلمز. «تبریزده» گؤیلرده بولود سئیرلیب. چونکی بولودلار اورکلره، دردلیلرین گؤزلرینه چؤکوب. ساکیت دونیانین دالغالارینین غضبی قورخودوردو اینسانلاری. ایندی بو غضب فدایلرین بیلکلرینه، شهرلرین اوزرلرینه کؤچوب. تبریزه دوشن ساوالانین کؤلگه سی قورخا-قورخا گئری چکیلیر. سهراب طاهر بو شعرینده گؤزل تبریزینی غضب‌لی شهره دؤندرنلره نیفرتینی عکس ائتدیریب. شهرده حیات‌دان قصاص، اؤلومدن اینتیقام آلانلارین سایی چوخالیب. اون یاشلی اوشاق ۵۰ یاشلی کیشی قدر درد داشیییر، قیشین اوغلان چاغیندا بوینونون شرفینی ساتان قوجا دونیایا میدان اوخوویور. اینسانلار زامانلا آیاقلاشا بیلمیر. ساعتی اووجوندا اولان تبریزده اریگیر زامان. گرکسیز آخان سانییه‌لر گیزلی اؤلوملری، فاجعه‌لری گئرچکلشدیریر.\nشهر قاراقاباق اولوب‌دور دئین،\nباخاندا واهیمه باسیر آدامی.\nبلکه ده یایینسین دئیه پلیس‌دن\nگؤزله دانیشماغی اؤیرنیر هامی.\nشاعر ماراق‌لی بیر تصویر یارادیر: دوکانلاردا ویترینه قویولان مانیکئن خانیملار تبریزلیلره گولوش اؤیره‌دیر. آنجاق تبریزلینین قیاص آدلی اؤز گولوشو وار. محکمه‌لرده، زیندانلاردا اینسانلارا عذاب وئرن آغالارا قارشی یؤنلیب بو قصاص گولوشو. توی-دویونله یاسین بیر-بیرینه قاریشدیغی بیر زاماندا اؤز شعرلریله خالقینا دستک اولان سهراب طاهر آنلاری ساییر، صاباحی گؤزلییر – اومیدلری گؤیرده‌جک بیر صاباحی. ائله صاباحی کی، او صاباحین یوللاریندا تیکان، ��ومانلی گونلر اولماسین. شاعرین آناسینین دردلنه-دردلنه اوغورلو یول آرزولاماسی اصلینده اؤزونون «یارالی» حیاتینین خرونولوگییاسینی ورقله‌مه سیدیر. آنانین گنجلیگی سؤنوب، اوغلانلاری شهید اولوب، اومیدی شاعر اوغلونادیر، او دا قوربته گئدیر. بیر جئیران تک دوزوندن آیری دوشن آنا اؤولادینین وطنیندن، گؤزوندن آیری دوشمه سینه دؤزمور. علاجی یوخدور، بیرجه اونا گوجو چاتیر کی، اوغلونا اؤیود، نصیحت وئرسین، اوغورلار آرزولاسین: باری ائله یاشا کی، گنجلیین اللرده تالان اولماسین. آنانی سارسیدان قوربت یارالاری «اولماسین» شعرینده پوئتیک شکیلده قله‌مه آلینیب. دوغمالارین هیجرانی اولماسا، قوربتین درد-قمی ده بیر قدر آزالار.\nمن ده آیری دوشدوم اؤز وطنیمدن،\nگول اکدیم،\nبیتمه‌دی گول چمنیمده.\nبالام یولا دوشور،\nگئدیر منیم ده،\nقوربت‌ده گونلری توران اولماسین.\nتبریزده یاشایارکن شاعره ق. آذربایجان، باکی بیر آیری جور گؤرسنیر. دیلی بیر قارداشینا موغایات اولماغی اورییندن کئچیریر. جنوبلا شیمال آراسیندا یورغون آتا دؤنن آراز آرتیق اوشویور. شاعر اونو نه قدر اومید یورغانینا بوروسه ده ایللرین آغیرلیغی اؤز ایشینی گؤروب. شاعر آرازا کؤرپو اولماق ایستییر، اونا نغمه یازیر. هردن یالواریر، هردن حددت‌لنیر و بو حسرینی «کؤرپو طالعییم» شعرینده «آرزومون گؤزلری حسرتله دولوب» دئیه‌رک اوریینی بوشالتماغا چالیشیر. بؤیوک شاعریمیز جابیر نووروز یازیر: «... یوکسک آمال آزادلیق عشقی اونون یارادیجیلیغینی موباریزه ایله سیلاهلاندیرمیشدیر. محض بونا گؤره ده اونون یارادیجیلیغی بیر طرف‌دن غضب‌لی، بیر طرف‌دن کؤورک، بیر گؤزو ایله آغلایان، او بیری گؤزو ایله گولن، بیر سترینده ووروشا آتیلان، او بیری سطرینده فریاد قوپاران، بیر نغمه سینده گله‌جه‌یه، ایناما، اومیده چاغیران، او بیری نغمه سینده حسرت تشنه سی اولان یارادیجیلیقدیر». «ایکی طالعییم» شعرینده اوخویوروق:\nقایغیم ایکیلیدیر، ایمضام ایکیلی،\nایکی پایتاختیم وار، یولو ایکیلی.\nایکیلی عمرومو یاشاماق اوچون،\nسینه‌مین اوستوندن بیر یول چکیلیب.\nبو یول هارا گئدیر بئله؟ شاعر «آنام وطن» شعرینده بو سوالا جاواب آختاریر. بو یول شاعرین باجی آدلاندیردیغی قوربته ق. آذربایجانا گئدیر. «آنام وطن، باجیم قوربت» دئین شاعر اؤزونو بورادا قریب سانمیر. هردن «من دوغمایام، یوخسا قوناق» دئیه‌رک ده دوشونجه‌یه دالیر. آنجاق جاواب آیدیندیر. اونون ایکی یوردو، ایکی یولو وار، ایکی گؤزو، ایکی قولو وار. شاعر ایستییر کی، گؤز یاشینا هئچ کس یانماسین. اونون آغلاماسی یانیندا آتا-آناسی اولان اوشاغین ارکؤیونلوک‌دن گؤز یاشی تؤکمه سینه بنزییر. اونون وطنی گؤز یاشینا چئوریلیب قم‌لی گؤزلرینه دولوب. وطنی دوشمن اوچون دویونلو یومروق، غضب‌لی باخیشدیر. وطن کلمه سی آرزویلا، حسرتله، کدرله، نیسگیلله آنیلیر. آنجاق جنوب‌لو موجاهیدلرین، فدایلرین، شاعرلرین، یازیچیلارین، پوبلیسیستلرین «وطن» دئمسیله دیل-دوداق یانیر، وطن آغیزدا آلوولانیر. هئچ کسین وطنی جنوب‌لولارین وطنی قدر یارا آلماییب. «وطن» شعرینده شاعر قوربت‌ده دوستلارینین گولوشونده آختاریر دوغما یوردونو. بو کلمنین دئییلیشینی بیر هیمن کیمی قبول ائدیر.\nمن وطن دئییرم، دینیر آرزولار،\nآیاغا قالخیرام وطن دئینده!\nآخی کؤرپه‌لیک‌دن بو شانلی دیار\nدؤیوش هیمنی کیمی یاشاییر منده!\nدوشمن وطن اوغوللارینی پرن-پرن سالیب. ایرانین موختلیف اراضیلرینه سورگون اولونان، باشقا اؤلکه‌لره موهاجیرت ائد‌ن تورک اوغلوللاری «من اود اوغلو آذرییم» دئمک‌دن چکینمه‌ییب. شاعر اوزاق اؤلکه‌لردن گلن قوشلارین وطنینده مسکن سالماسینی قیسقانجلیقلا قارشیلاییر. اونا اؤز دوغما وطنینده اوزاق گله‌جک‌ده اولسا بئله پای وئره‌جکلرینه اینانیر: یاشاماق کیمی. ایندی سینه سی آل قان ایله لکلنمیش تورپاغی اونا چوخ گؤرورلر. خالق گاه بو، گاه دیگر شاهین نؤکرینه چئوریلیر. خالقی فارسلارین ایچریسینده اریتمه‌یه چالیشیرلار. آنجاق بونو باجارمایاجاقلار.\nمن اود گؤزلو\nمن اود اوغلو آذرییم!\nآذربایجان اؤولادییام!\nیاراسیندان قان سوزولن،\nآرزوسوندان آلوو قوپان\nبیر تورپاغین اؤز آدییام\nاؤز اودویام.\nشاعری آناسی آلوو پوسکورن بیر اؤلکنین تورپاغیندا، دؤیوشلرین اورتاسیندا دونیایا گتیریب. آرازین سویو ایله یویوندوروب. خالقین غضبی، موباریزه روحو، دؤیوش و گولش عادتی شاعرین قانینا کئچیب. اونون وطنینده اؤلن قهر‌مانلار یئنیدن دوغولور. اولی و آخیری اود اولان تورک اوغلو یاراسیندان قان سوزولن بیر تورپاغین آدینی داشیییر. وطنینده کوروغلونون قیلینجینین پاریلتیسی، فوضولینین، خطایینین شیرین سؤزو، قوللاریندا بابکین، مزده‌کیلرین گوجو وار. گاه مغلوب اولموش، گاه قالیب گلمیش آزادلیق اوجاغینین اؤولادیدیر. اونو وطنیندن قووسالار دا، بیلیر کی، انقیلاب یاشایاجاق. تبریز و تهران دایما صاباحکی غلبسیله بوگونکو مغلوبیتینی حده‌له‌ییب.\nقووون منی بو وطندن،\nزیندانلار دا آلا بیلمز\nاینقیلابی، گوجو مندن!\nسورولسم ده آپاریرام\nاینقیلابی اؤزومله من!\n«پیشورینین هیکلی قارشیسیندا» دایاناراق دوشونجه‌لره دالان سهراب طاهر اونلار ایله بیزی قارداش آدلاندیران، خاریجی ایمپئریالیستلره لعنت یاغدیران اینقیلاب رهبرینین شانینه خوش سؤزلر دئییر. شاعر داش کورسویه چیخاراق خیابانینین یاریمچیق قالمیش نیطقینی تاماملایان، بوتون ایران خالقلارینین آزادلیغی اوچون وطنی آذربایجانی سنگره چئویرن، یازیچیلیقلا برابر سیاسی لیدئر کیمی ده فورمالاشان، هامی اوچون اومید یئری اولان بیر فیرقه یارادان س.ج.پیشورینی تبریزده شاخان بیر ایلدیریم آدلاندیریر. سویویاراق قرانیت هیکله چئوریلمیش بو ایلدیریم آردینجا بؤیوک بیر نسلی آپاردی. آنجاق سهراب طاهر پیشورینین بیر ایلده چوخ ایللرینین یورغونونا چئوریلمیش آیاقلارینین حاضرلانماماسینا تأسف‌لنیر. بیر ایلده چوخ ایللری یوروموش بو آیاقلار قیزیلدان تؤکولوب هیکله چئوریلمه‌یه لاییقدیر. پیشورینین شانلی دوروشو شاعرین دقتینی چکیر. او امیندیر کی، قبر اوسته گلنلر اونون کئچمیشینه باش اییر. گونشه تای اولان بیر فیرقه نین قوروجوسو خالقین یئرده‌کی گونشیدیر. شاعری دوشونجه‌لردن تاریخین یادداشی اویادیر. «تاریخ قالیر» شعرینده کوچه‌لرده، خیابانلاردا پولیسله ووروشدوغو زامانی خاتیرلاییر. الی و گؤزو قانلی ایبلیسله ووروشدوقدان سونرقا «آیاقدا قالماق» هر کسه نسیب اولمور. شاعر یارالی پلنگ کیمی قصاص آلماق ایستییر. زیندانلاردا، سورگونلرده دامغالانمیش، اؤز قانیندا اوزدورولن ایگیدلری خاتیرلاییر. قوللارینداکی زنجیرلر گؤز یاشیندان، قاندان پاسلانیب. شاعر صاباحکی عائله‌لرین بو گونو اونودوب خوش حیات یاشاماسی آرزوسوندادیر. شاعر گل��‌جه‌یه اینانیر و اونا دوغرو گئدیر. آنجاق قان یادداشی اونودولمور، تاریخلرده قالیر.\nمن گئدیرم ایر‌لییه!\nسیفتیمه گونش دوغور،\nاولدوز-اولدوز ایشیق سالیر!\nآرخامداسا، سینه سینه\nقان چیلنمیش، اود النمیش\nتاریخ قالیر!\nتاریخ قالیر!\nشاعرین خالقینین قانینی سورانلارین شکلینی بئله گؤرمه‌یه گوجو یوخدور. بو حیات و ویجدان اوغرولاری حاقلاری اولمایان تورپاقدا مسکن سالیبلار. خالقیمیزی کیچیک حساب ائد‌نلر دوشونملیدیرلر کی، بیزیم تاریخیمیز اونلاردان بؤیوک‌دور. فدایلریمیزین شانی، ووقاری دونیا ایله بیردیر. دوشمن گوج اؤلچور، اؤزونه طرفداش تاپیر، ویجدان، شرف اؤلچقسه، اودوزاجاغینی بیلیر. جنوب‌لولارین یاشادیغی تورپاق دده‌دن، بابادان، تا زردوشت‌دن قالما تورپاقدیر. بابکلر دوغان بو تورپاغین اؤلوم زوناسینا چئوریلمه سی شاعری دهشته گتیریر. شاعر اینانیر کی، تورپاقدان گوج آلان اؤولادلاریمیز تورپاغا یئنیدن گوج وئره‌جک‌دیر. شاعر اؤزونو وطنی تبریزه مین یول قوربان وئریر. اونون وطنی ان قدیم و نادیر اینجی کیمی قورونمالیدیر. خیلقتی حیله‌دن یوغرولموش، یولداشی دایما قاتیللر، جانیلر اولموش دوشمن اوچون گله‌جک یوخدور. خالقا توشلادیغی راکئتلر اونون باشداشینا چئوریله‌جک. «ال ساخلا» شعرینین اساس مضمونو دا ائله بوندان عبارت‌دیر:\nگوجو یوخ، ویجدانی، شرفی اؤلچون،\nاوندا زور گله‌جک بو میللت یقین!\nسن بیر گون عمرونو اوزاتماق اوچون\nبیر خالقی اؤلومه وئرمک ایستدین!\nتبریزین گئن سینه سینده هئچ کسه محل قویمادان گزن دوشمن تورپاغین حددتینی سئزمیر. بوتون اؤلکه نی تالایان بو نامرد هر شئیی خانین خزینه سینه آپاریب، اگر ایستییرسه، وطنیمیزی بو خزینه نین ایچریسینده تاپار. آذربایجان تورپاقلارینی گزدیکجه آیاق یئرلرینده قان ایزی قالیر. «تبریزین سون حکمو» دوشمندن قصاص آلماقدیر. یوردوموزو تالان ائدیب قازانجیندان خانیملارینین بارماقلارینی داش-قاشلا دولدوران، ثروتیمیزی جیبلرینه آخیدان، ائلین دؤولتینه صاحب چیخان، شاعری یوخوسوز قویان دوشمن گلجییندن بیخبردیر. گزدیی بو ائلده اؤلدورولموش فدای بالالاری، نیکنامین اوغلو، ایگید فیرودینین دوغما آناسی و س. یاشاییر، اؤج آلماق اوستونده کؤکلنیر. ایشسیز قوجا فهله ده، قیش روزیسینی مجبورن اؤز اللریله ساتان کندلی ده، اوریی دویون-دویون اولان مکتب‌لی ده قصاصا حاضرلاشیر. یاراسی آلوولو، قانلی تورپاغین اوستونده گزمک‌دن قورخمالیدیر دوشمن. تبریزه آیاق باسمامالیدیر. وطن دوشمن آیاغی دینده اینلییر. بو جنابلار تورپاغی یئنه اؤلچمه‌یه گلیبلر. گؤره سن ایندی کیمه ساتاجاقلار؟ تبریزین اونلارین بؤیوکلرینه سون سؤزو وار:\nمنه اؤیوت وئرمه، گؤزومدن ایتیل!\nتبریزین سون حکمو هله سوندادیر.\nقاییت، سن آغانا بیر خبر یئتیر،\n«تبریز یئنی عصیان قارشیسیندادیر!»\nسهراب طاهرین بوتون حیاتی وطنین آزادلیغی اوغروندا موباریزه‌یه حصر اولونوب. ۱۹۷۲-جی ایلده نشر اولونموش «بوردان بیر آتلی کئچدی» کیتابینین موقددیمه سینده اوخویوروق: «شاعرین یارادیجیلیغیندا ... شرق خالقلارینین میللی-آزادلیق حرکاتی، ایشیق‌لی گله‌جک اوغروندا آردیجیل موباریزه سی اساس یئر توتور» شاعر «جاواب وئرسین تاریخ منه» شعرینده وطنینین اوچ اینقیلاب دؤورونده آلدیغی یارالاری یادا سالیر، غضب‌لنیر. شاعر آرزولارین کؤلگه سینده وطنه اوزانان قارا الین بیلییندن توتور، آت بئلینده تانکا، توپا سینه گریر، اینسانلیغین اوجباتیندان محبوس اولموشلاری چاغیریر. ۱۹۴۶-جی ایلده ووروشا بیلمه‌دی، چونکی موهاجیر حیاتی یاشامالی اولدو. آنجاق سونراکی ایللرده بونون اوزینی آرتیقلاماسی ایله چیخدی. یارادیجیلیغینی موباریزه میدانینا چئویردی. ایندی ایسه تاریخدن حسابات ایستییر. آزادلیق اوغروندا سایسیز-حسابقسیز اینسان اؤلدورولدو. بس قوربانی اولدوغو آزادلیغی هانی؟ خیابانا چیخان شاعر موستشارین یاشادیغی سارایلاری، هتئللری گؤرور و دوشمنین آغزی قانلا کؤپوکلنن قارا قانونلارینا نیفرت یاغدیریر. نفتیمیزه شریک چیخان موشتشارلاری گؤرنده شاعر کیرپییندن دارا چکیلیر. اونون دیلینه قاداغا قویان دوشمن داغ باسیر، شاعرین دیلی یانیر. گؤز گؤره-گؤره تورپاقلاریمیزی اؤز پولوموزلا آلیب-ساتیر، ائویمیزین، عمروموزون ایشیغینی اوغورلاییر، جماعت چیراق یاندیریر. شاعرین ایستدیی تک بو حاقلارین تاپسانماسی دئییل. او ایستییر کی، قد‌ملری تورپاق اوست‌ده آزاد اولسون، اؤز دیلینده دانیشقسین، نغمه اوخوسون، آزادلیغی یاشاماغا ایختیاری اولسون. بؤیوک خالقا خیردا-خیردا حؤرمتلری لاییق بیلمیر. شاعر اؤز الیله ایتیردیی آزادلیغی چاغیریر. اونون خالقینا آزادلیق هئچ واخت باغیشلانماییب، آزادلیغی وئرمیرلر، لاییق اولان اونو قازانیر. جنوب‌لولار قارنینین چؤریینی سلاحا دییشیر. شاعر سلاحینین گوله سینی گؤزلرینین گیله سیندن دولدوروب. دلیک-دئشیک بایراغی باشی اوست‌ده قالدیریب. آرتیق تاریخدن «آزادلیغیم هانی» دئیه سوروشمور. ساده‌جه اولو تاریخین اونون وطنینی تانیماسینی ایستییر. بوردا آغیر بیر اوزلشمه وار. تبریزین کوچه‌لرینده ساکیت آددیملایان هر بیر کسین گؤرونوشو داخیلی عالمی ایله تضاد ایچریسینده‌دیر. او اینسانلار دا شاعر کیمی حاق یولوندا گولللنمیی گؤزه آلیب. هامی اویانیب، حاقینی تانیییر. اونو سسله‌مه‌یه آز قالیب.\nبو یوروشون، بو هوجومون\nآدی بیل کی، «سونونجو»دور،\nکیم ووروشور، جوشوب یانیر،\nکیم ووروشور، کیم اینانیر\nگله‌جک ده اونونکودور!\nشاعر اود پالتارلی، اود نغمه‌لی، اود تاریخلی وطنینه، اونون ساده، اما موباریز اینسانلارینا گوونیر. بعضا ده بیر نیگارانلیق چؤکور قلبینه. گونشین رنگینین دییشیکلیینده بئله معنا آختاریر. گونش چوخ سارالیب، بولودلار دا دولوب، هم ده قارالیب. «نیگارانام» دئین شاعر دوشونجه‌یه دالیر: گؤره سن بو سحر کیم گولللنیب؟ کیم کیمدن اینتیقام آلیب؟ شاختالی گئجه‌ده هانسی ایمکانسیز چؤلده قالیب؟ پریشان بیر حالدا سحرین آچیلماسینا شاهیدلیک ائدیر وطنیندن نیگاران، نیسگیل‌لی شاعر. آتاسی آزادلیق موجاهیدی ایدی، اؤزو ده اینقیلابا قوشولدو، اما آخیرا قدر تبریزده قالماغا قویمادیلار. گوناه اؤزونده اولماسا بئله بوتون عمرو بویو بونون عذابینی چک‌دی. هله طلبه اولارکن ووروشماغین دادینی بیلمیشدی. خوسروو روزبه ین شکلی جیبیندن چیخدیغینا گؤره محکمه قاباغیندا دورموشدو. همین گون حقیقت سوسوردو، عدالت اتهام اولونوردو. ایریلیک دوزلوک‌دن اینتیقام آلیردی. جنوب‌داکی «آزاد» یاشاماق آدلاندیریلان حیات محبس‌دن آغیردیر. اینقیلاب‌دان سونراکی ایللرده یاشایانلار، موبارزه‌لرینی موختلیف یوللارلا داوام ائتدیرنلر «صاباحین بو گونه سلامییام من» دئییر. شاعر همین نسلی آزاد دؤورانین، آتادان سونرا ی��شانان اؤمرون و دؤیوشن تاریخین داوامی حساب ائدیر. وطن یولوندا قوربان گئدنلر، بیر عؤمور زیندان حیاتی یاشایانلار امین اولسون کی، وطنه آزادلیق گتیره‌جک ایگیدلر صاباح‌دان بو گونه سلام گؤندریر.","num_words":4044,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.202,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":140194.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان چاغداش ادبیاتیندا اؤن سیرالاردا دایانان شاعیرلر سیراسیندا محمدرضا ملک پور – ناظر شرفخانه ای نین آدی گؤرکملی بیر دورومدا جلوه له نیر. اونون فارسیجا و تورکجه شعرلرینده اولان گوجلو مهارتی قاباریق شکیلده اؤزونو گؤسته ریر؛ دیلی نین محکم لیگی، ادبی اینجه لیک لری و دیلین اویناقلیغی شاعیرین دیل، دوشونجه و دویغونون ظرفیت لریندن دوزگون یارارلاندیغینی آشکارا چیخاریر. ناظر قدرتلی شاعیر اولدوغو حالدا، قلمی الیندن یئره قویمایان و یاشاییش بویو قلمی الدن بوراخمایان بیر شاعیر کیمی یازیب یارادیر. ناظر اون ایکی یاشیندان شعر دونیاسینا گیرمیش و بوگون 70 ایللیک بیر شاعیر کیمی گوجلو، باجاریقلی و قوجامان شاعیریمیز کیمی دایانیر. بوگونه قدر بو 70 ایللیک شاعیرلیق دونیاسیندا هئچ بیر گون قلمی یئره قویمامیش و همیشه جانلی تصویرلر، درین دوشونجه لر و اینجه دویغولاری یاراتمیشدیر. ناظرین شعر دفترلری بونلاردان عبارتدیر:\nاولدوزلو دنیز\nشئهلی سحر\nماهنی لی چای\nاورمو دریاچه سی\nسون ایستک لر\nاونون شعرلرینده اولان اؤزه للیکلری سایماق ایسترسک بو قونولارا اشاره ائتمه لی ییک:\nناظر دقتلی بیر شاعیردیر\n2) شعرلرینده صمیمیت دالغالانیر\nآتالار سرزوندن ، خالق دئییم لریندن، دیل اینجه لیک لریندن یئرلی یئرینده گؤزلجه سینه یارارلانیر. او، دیلیمیزین اؤزه للیک لرینه تانیش دیر و بو گؤزه للیگی منیمسه میش و اونا عشق ایله یاناشیر و آنادیلینی پری لر و ملک لر دیلی کیمی گؤزل، شیرین و مقدس ساییر.\nآنجاق بو اؤزه للیک لرین آردیجا بونلاری دا آرتیرماق گره کیر:\nائل سئورلیک، وطن پرورلیک و انسان سئورلیک\nطبیعته ماراقلی اولان بیر شاعیردیر. طبیعتین گؤزه للیک لری، داغلار، یاماجلار، چایلار و سایره بوتون گؤزه للیک لریله اونون شعرلرینده جانلانیر و شاعیرین اورَک سئوگیسیله اوخشاییر.\nانسان آرزیلاری، اورک دؤیونتولری، سئوگی و محبت دویغولاری تام بوجاقلاریلا جانلی – جانلی سسله نیر و دیله گلیر.\nاورک چیرپینتیلاری بدیعی و شاعیرانه صورتده تجسم اولونور و بو تجسم شاعیرین شعر قدرتیندن آسیلی اولدوغو بللی دیر.\nشاعیرین مهارتی، پارلاق استعدادی، هر بیر ساحه ده اؤزونو گؤسته ریر. آخیجی طبعی اونون شعرلرینی موم کیمی آغیزلاردا اریدیر و اورکلره سوزدورور.\nاو طبعینی بوتون شعر فورمالاریندا و شعر قالیبلاریندا سیناییر و بو سینامالاردان باشی اوجالیقلا میدانا چیخیر. مثنوی، غزل، قوشما، گرایلی و سربست شعر اولسون اونون شعری آخساقسیز، گؤزل و اوره یه یاتان دیر.\nفلسفی گؤروشلو و کائناتا دریندن اینانان دوشونجه لی شاعیردیر.\nدرین مطالعه یه مالیک بیر شاعیردیر. او، تحصیلینی حوزه ده و بیلیم یوردوندا تاماملادیغی اوچون هم حوزه قونولارینا و هم بیلیم یوردلاری نین شیوه لریله تانیش بیر عالیم دیر. او، بؤیوک عالیم لرین، متصوفانه فیکیرلریله تانیش دیر؛ فقه و اوصولا مسلط، الهیات قونولاریلا آشنادیر، بو قونولاری شعره چکمکده بؤیوک قابیلیته مالیک اولان شاعیردیر. عئینی حالدا مدرن بیلیم لرله عؤمور سورموش و یئنی بیلیم لرله ده یاشامیشدیر. او، فلسفه نی اوخودوغونا کیفایتلنمه میش، بلکه ایللر بویو فلسفه درسلرینی تدریس ائتمیش و بونا گؤره فلسفه، حکمت و عرفانی قونولار بوتون اوجو – بوجاقلاریلا اونون شعرلرینده گؤرونمکده دیر.\nاونون شعرلریله چاغداش شعریمیزه فلسفی باخیشلار هدیه وئرمیش و دونیا گؤروشلرینی پای گتیرمیشدیر و بئله لیکله شعریمیزین دولقونلاشماسیندا بؤیوک رول اوینامیشدیر. بونلارین کناریندا ناظرین شعرلرینده گؤزل رندلیک واردیر و زاهدلری انتقاد اوددوندا یاندیریر و طنز ایله سؤزلرینی دئمه یه قادردیر:\nآماندیر قویمایین زاهد کیمی بد ذوقو رضوانه\nکی قورخوم وار او نعم المستقر بئس القرار اولسون.\nازلدن عشقیله عقل اورتاسیندا کشمکشلر وار\nاو ایستر شور و شوق اولسون، بو ایستر آه و زار اولسون.\nناظرین فلسفی و عرفانی دونیاسینی دویونجا گزمک گرکدیر تا اونون دئییم لری، شیوه سی و دونیا گؤروشو ایله انیش اولوب و گؤزه للیک لری و اینجه لیک لری آیدین صورتده گؤروب لذت دویسون. اوندا گؤره جکدیر کی شاعیرین دویدوغو گؤزه للیک لر و دونیتا گؤروشویله دونیایا باخماق نه قدر گؤزلدیر. سئوگی، انسان و مجازی عشق، عئینی حالدا تانری یا اولان عشق حقیقی دونیا نه قدر گئنیش و جذبه لی دیر. شاعیر اوره یینده اولان سئوگی – مجازی و حقیقی عشق – هر ایکیسی بیرگه چیرپینیر و بیر – بیرینی اولغونلاشدیریر. بیریندن قاچیب بیریندن آسیلی اولماییر بلکه هر ایکیسینی منیمسه ییر و لذت دویور . شاعیر بو لذتی و بو دادی اوخوجولارینا دادیزدیریر.\nاونون باخیشیندا شعرین جوهری عشقدیر و شاعیرده عشق اولمایینجا شاعیر اولاماز. او شعر یازیر اورک چیرپینتی لارینی گوجلندیریر و بو چیرپینتیلارینی شعرلرینه آخیدیر و بئله لیکله ده ایستک لرینه یاخینلاشیر. شعر شاعیرین الینده بیر وسیله دیر عشقه – سئوگیه یاخینلاشماق و اونو منیمسه مک اوچون.\nمنجه حیات بؤگلو دئییل، وئرگی دیر\nداغ دؤشوندن آخیب گلن چای کیمی.\nگونش دئدین هامی نین دیر بیرلیکده\n��ونو هئچ کیم بؤله بیلمز پای کیمی.\nسئوگی حیاتین کره کلی قونوسودور. اونسوز حیات معناسیزدیر، بوشدور. عشق – آزادلیق دیر؛ انسان سئوگی سیز یاشایا بیلمز، اولغونلاشا بیلمز. عشق انسانیین خمیرمایه سی دیر، اونون جانی و روحودور؛ یاشاییشا معنا وئره ن عشقدیر و عشق تانری وئرگیسی دیر.\nناظر آکادمیک سویه ده بیر اوستاد و عالیم شاعیردیر. شعرلرینده آخساقلیق تاپماق چتین دیر؛ شعرلرینده دقتلی بیر شاعیردیر . اونون شعره تسلطو داها آرتیقدیر او بوتون شعر فورمالاریندا و آهنگ شیوه لرینده و بحرلرین قالیبلاریندا ، شعرین بزه ک – دوزک لرینه، اینجه لیک لرینه و شعر صنعتلرینه دریندن تانیشدیر. آنجاق بونو دا آرتیرماق ایستردیم کی کلاسیک شاعیرلریمیزین عکسینه کی شعرلرینده سمبولیزم او قدر آغیر، درین و یوک آلتیندا ازیلمیشدیر کی شاعیرلرین بوتون سؤزلری باسدیریلمیش قالمیشدیر و اؤرتوک آلتیندا عرفان دا گیزلنمیشدیر کی بوگونون اوخوجولاری اونلاری آچیقلامادا چتینلیک لر چکیر و هله تفسیرلره احتیاج دویولور، ناظرین سیمگه لری آیدین آچیقدیر؛ اسکس عرفاندا هر اوخوجو اؤز تعبیرلری و اؤز دوشونجه سیله اونلارا یاناشیرسا، ناظرین سیمگه لری، ایماژلاری و ایمالاری چون ساده، شیرین و گؤ زلدیر؛ آنجاق چاغداش شعریمیزده بو عرفان آیدین، گؤزل صورتده شاعیرانه لیک لرله بیان اولور. غملر – غصه لر، شادلیقلار و شنلیک لر دقیق صورتده اؤز معناسیندا ایشله نیلیر. شاعیر لطیف و اینجه دویغولارینی تام آیدینجاسینا و آچیقلیقلا کلمه لره بورگه له ییب باسدیرما یئرینه گؤزل شکیلده و تام اینجه لیک لریله اوخوجوسونا چاتدیرماغا چالیشیر و شعریت دالغالانیر. داها هجران دئدیکده وطندن – یاردان و انسانلاردا آیریلماق معناسیندادیر، هپروت دونیاسیندا آیریلیب رئال بیر دونیا یارانیر. تانری نین سئوگیسی ده باسدیریلماییر، گؤزلجه سینه آیدین – آشکار بیان اولور و اوخوجو بو عشق و سئوگی ایله یاشایا بیلیر و منیمسه ییر.\nهمیشه دئدیگیم کیمی ناظرین شعر دیوانی بوتون شعر اوخوجولارینا، اؤزه للیکله گنج شاعیرلریمیزه درسلیک لر کیمی دیر. ایستر غزل، ایسترسه قوشما و گرایلی، حتا سربست شعرلری آخساقسیزدیر و گؤزلدیر و گنج شاعیرلر اونلاردان درس آلا بیلرلر. ناظر کلاسیک ادبیاتین اکثر نوعلرینده شعرلر یازیب و اؤز اوستادلیغینی هم لیریک و هم ساتیریک شعرلرده گؤسترمیشدیر. او هر بیر دوشونجه و دویغو اوچون و هر بیر ؤانردا شعر دئمک ایسته ییرسه ده یرلی و مناسیب فورمانی سئچیر او جمله دن لیریک شعرلره غزلی سئچدیگی حالدا، ساتیرا و طنز موضوعلارا قوشمانی یارارلی بیلیر. او بئله لیکله بدیعی دیله مالیک اولدوغونو دا گؤسته ریر. شعر فورماسینی موضوع اساسیندا سئچدیگی کیمی، بحرلری و آهنگلری ده اونلارا موناسیب سئچیر و بدیعی تصویرلر یارادیر:\nجان ائوی قارانلیقدیر، مئی چراغینی یاندیر\nتا مگر ایشیقلانسین باده دن بو کاشانه\nنوحِ عشقه دریاده باده بادبان اولسا\nتوش گلر نه تشویشه، باش ایه ر نه توفانه.\nزاهدا! گر ایچسن مئی، عقل آتین ائدرسن پئی\nسن ده اوز قویارسان هئی من کیمی بیابانه.\nعقل دفترین بوکدوم، زُهد خیرقه سین جیردیم\nدلبریم آچان گوندن لبلرینده میخانه. . .\nناظرین تام شعرلرینده ایشه آپاریلان ترکیب لر، دئییم لر، اصطلاحلار و اوخشاتما – بنزتمه لر هامیسی جانلی، گؤزل و شاعیرانه دیر . دیلین گؤ زه للیگینی دویماق اولور و اوخوجونو تورک د��لینه ماراقلاندیریر و اونون جانلی جانلی گؤزه للیک لریله تانیش ائدیر. دوغرودان دا شاعیر گوجلو اولاندا دیلی اوخوجویا سئودیریر، شعری سئودیریر و اونو شاعیرلیگه چاغیریر. غزللرینده شاعیرانه صنعت لر، بدیعی ایفاده لر، بنزتمه لر، مبالغه لر، تضادلار، پوئزییا دیلی، باهارین رنگارنگک لیگی، قوس قزحین سایسیز چالارلاری، طبیعتین گؤزه للیگینی و انسانین عظمتی گؤز اؤنونده جانلانیرو بورادا شاعیرانه ایفاده لرله برابر خالقین دانیشیق فورمالاری بیرله سیر. هر بیر غزلده موضوعا باغلی یاراشیقلی بحرلر و وزنلر دن یارارلانیر، شعرین آهنگی اوخوجودا خاص بیر دویغو یارادیر و شعری ابدی اولاراق اورکلره یاتیردا بیلیر. شعر گؤزل ناخیشلارلا بزه ییر، کلاسیک عنعنه لریله بوگونکو صنعتلری بیرلشدیریر و مرکب قالیبلاردان اوستادلیقلا فایدالانیر.\nناظرین دیل دردی واردیر، او آنادیلینه باغلی بیر شاعیردیر و دیلی نین یاساق اولدوغوندان آجینیر و بو یاسقلیق اونو دا اینجیدیر:\nگؤزومو آچاندا بیزیم اؤلکه ده\nگؤروشمک یاساقدیر، دانیشماق یاساق\nجوهریم قورویوب، قلمیم سینیب\nبو آغیر دردلردن یازیم نه سایاق؟\nاو انسانی اشرف مخلوقات ائده نی دیل سانیر و تانری انسانا سجده ائتمه یی ملائکه لره امر ائتدیگی دلیل انسانین ناطق اولدوغو و بئله لیکله ده دوشونجه لی اولدوغوندان تؤره نیر؛ آنجاق دیلی اولمایان انسانی انسانیتدن قیرانلاردیرلار. دیلی یوخ انسان عنوانلی شعرینده دئییر:\nدیل ائده ر هر کسین وارلیغین اثبات\nدیلی یوخ انسانین دیری لیگی یوخ\nائلینی – دیلینی آتیب دانانین\nدونیادا هئچ زادا ایلیشیگی یوخ.\nشاعیر بونلاری بیله رک اوجا سسله فریادا گلیر و دئییر:\nاوجادان دئییرم ائشیدین، بیلین\nوارلیغیم، حیاتیم دیلیمدیر، دیلیم\nائلیمی – دیلیمی دانا بیلمه ر\nدوغرانسام بو یولدا من دیلیم – دیلیم.\nشاعیر تاریخه تانیش بیر شاعیردیر و اونا گؤره دیلینی باغلایان ظالیملره فریاد قوپاریر و بئله سؤیله ییر:\nبیر عؤمور باغلی قفسلرده قفسلندیم من\nشیدا بولبول کیمی، آما یئنه سسلندیم من\nدیلیمی باغلادیلار، تکجه گناهیم بو ایدی\nبیر آغیز گولمه یه بو باغدا هوسلندیم من.\nناظر سؤزونو شاعیرلره دئییر و اونلاردان بئله گؤزله ییر کی اونلار دیللرینه ییه دورسونلار:\nهم الین هم قلمین تورکجه یازان وار اولسون\nسنه مولا علی هر یئرده نگهدار اولسون.\nتورکو غیرتلی شهامتلی ایگیدلر دیلی دیر\nقویمایین جان سیزه قوربان، بئله دیل خوار اولسون!\nناظر بیر شاعیردیر و شاعیرلردن گؤزله ییشی واردیر. او شاعیری نئجه گؤرمک ایسته ییر و شاعیردن انتظار نه اولا بیلر موضوعو نئچه – نئچه شعرلرینده مطرح اولور.\nحقی سؤیله دیلین دوشسه\nهم ساغین هم سولون دوشسه\nبوستان ایچره یولون دوشسه\nقول – بوداقلی تاغ اول شاعیر!\nچاغلا، شاققیلدا، جوش سئل تک\nاگمه باش هر کسه یئل تک\nداغ دا اولسان چنلی بئل تک\nسیلدیریملی داغ اول شاعیر!\nناظر چوخلو شعرلرینده شاعیرلره اوز توتوب اونلاردان گاهدان سیناماق ایسته ییر، گاه سیزلاییر و گاهدان چیغیریر. شاعیرین آرزوسو – دیله گی واردیر؛ آنجاق بو آرزی – دیلک ده مقدس دیر. اونون بیر آرزوسونا قولاق آسالیم:\nایسته مه رم خنجر اولام پولاددان\nاورکلری دلیک دلیک دلم من\nآرزیلارام دستمال اولام ایپکدن\nگؤز یاشینی آخان کیمی سیلم من.\nبئله بیر شاعیر انسانلاری آزاد و باشی اوجا ایسته ییر و اونلارا وئردیگی نصیحت بودور:\nشومشاد کیمی یاشا عؤمور باغیندا\nهئچ بیر بَیه، هئچ بیر خانا اگیلمه\nبیر آللاهین قاباغیندا اییل دور\nاوندان باشقا هئچ سلطانا اییلمه! (ص 128)\nشاعیرین آرزیلار بول – بول اولورسا دا، بوتون انسانلارین آزادلیغی و اؤلکه لرین آبادلیغی اؤن پلاندا دایانیر:\nشاعیر نه ایسته ییر؟ بیرلیک نغمه سی\nاوخونا شهرده، اوخونا کندده\nپوزولا سرحدلر، اؤته آیریلیق\nآزادلیق یاییلا هر مملکتده\nعدالت قورقوسون قوراق ایسته ییر. (ص 116)\nدوغرودور شاعیر زامانین ایستک لریندن دانیشمالی دیر. خالقین دردینی سؤیله مه لی دیر، یوخسا شمع و پروانه دن دانیشماق خالقین هئچ دردینی آزالدا بیلمه میشدیر. شاعیر دوزگون تانییان و دوزگون سؤز سؤیله ین اولمالی دیر. او دوستلاری و دوشمانلاری دوزگون تانیمالی دیر و اونلارین اوزونو خالقا تانیتدیرمالی دیر؛ بونا گؤره ده بیر سیرا تولکو صفت آسلان پالتارینا بورونسه ده، شاعیر اونلاری رسوای ائتمه لی دیر. شاعیر بو قونویا اشاره ائده رک یازیر:\nاونداکی انصافسیز انصافدان دانیشیر\nآسلانلار دونونو تولکولر گئییر\nآغیزلار ایشله ییر، بئیینلر یئییر\nپری دن، ملک دن نه یازیم سنه؟ (ص 111)\nشاعیر ائلینه باغلی اولدوغو حالدا وطنینه ده باغلی دیر و آذربایجان شاعیرین وطنی اولاراق همیشه دیلینده گزیر\nعزیزدیر وطنیم، عزیزدیر ائلیم\nبال کیمی شیریندیر آنادیلیم\nشاللاقلار آلتیندا قابارسا بئلیم\nاؤزومو یادلارا ساتان دئییلم.\nاو ائلینه وفالی قالاراق، بیر مبارز شاعیر کیمی یولوندان دؤنن دئییلدیر:\nناظیرم باشیما یاغسا مین جفا\nماحالدیر اولام بی وفا\nآلدیغیم صداقت، ساتدیغیم صفا\nآرپانی بوغدایا قاتان دئییلم.(ص 127)\nناظر سئوگی شاعیریدیر و سئوگی دن گؤزل معنالاری بسله ییر. سئوگی و محبت حاققیندا بئله سؤیله ییر:\nحیاتا روح وئره ن سئوگی دیر سئوگی\nسئوگیسیز حیاتین دوداغی گولمز\nاورکده اولماسا ایستک – محبت\nانانین هئچ زامان دؤیونه بیلمز.(ص 140)\nیئنه عشق حاققیندا بئله دانیشیر:\nعشق آتش سوزنده ی آلام بشردیر\nعشق اولماسا وارلیق بشره مایه ی شردیر\nعشق ایله چیچک قونچالانار قونچا آچار گول\nعشق ایله طراوت باغی نین گوللری تردیر.(ص 312)\nشاعیر سربست شعرلرینده ده قیسا صورتده دویغولو سؤزلرینی سؤیله مکدن واز کئچمه ییر و صاف – ساده سؤزلرله بئله سؤیله ییر:\nگونشه بنزه ین الینی اوزالت\nوفا سونبولویم\nدر، آپار منی.\nسنسیزلیک غمیندن قویما سارالام\nمحبت گولویم\nدر، آپار منی. (ص 185)\nناظرین شعر دیوانیندا اورمو دریاچه سی اوزون بیر منظومه دیر و اوستاد شهریارین سهندیه منظومه سینه بیر بنزتمه اولورسا دا، گؤزل ایماژلار و تصویرلرله دولور. سهندیه داغا خطاب اولاراق یازیلمیش و داغا سیغینیر، آنجاق ناظیر سویا – دنیزه گیرمک دیله ییر. او، اولدوزلو دنیزلره شهر سؤیله ییر و اورمو دریاچه سینی الهام قایناغی بیله رک اونا سؤیکه نیر و بیر شاه اثر یارادیر. شاعیر اورمونو مقدس وطنی نین بیر پارچاسی بیله رک اؤزونه وحی و الهام قایناغی ساییر و اوره یینی دریایا بوشلاییر و بئله دیله گلیر:\nبیر عؤموردور کی تقلا و تلاطومله جوشورسان\nقایالار داغ کیمی دورسا قاباغیندا دوروشورسان\nگئجه – گوندوز ووروشورسان\nکهنه تاریخلرین زیوری سن، زینتی سنسن\nکئچه جکلردن او خوش خاطیره لر لذتی سنسن\nجام جمدن مئی ایچن، میکده لر حؤرمتی سنسن\nچیرپینان سینه میز ایچره او حلاوتلی یادین دیر\nگزمه یه زیروه لری همت غیرت قانادین دیر\nشانل�� چیچست آدیندیر. . . (ص 86)\nاورمو دریاچه سی پوئزییاسیندا دریاچه نین اطرافیندا یاشایان بؤیوک عالیم لری شیخ محمود شبستری، خیابانی و معجز کیمی شخصیت لری یئتیردیگی اوچون آلقیشلاییر. و نهایتده شاعیر اوره یینی آچاراق بوتون دونیانین گؤزه للیگینی ایسته ییر و اوجا سسله دئییر:\nقوی بیزیم اؤلکه کیمی گون – گونش اولسون هامی یوردلار\nقوشلارین قول قانادین قوی هامیلار باشینا آچسین\nباغلارین بور – بوداغی، گول – چیچگی باشینا ساچسین\nقوی زمرد کیمی سونبوللریله ساچلارین اولسون\nاوجا داغ داشلارین اولسون. . .(ص 90)\nهامی ائولرده توی اولسون\nهامی باغلاردا بار اولسون\nگؤیون اولدوزلاری تک باغچادا گوللر یانار اولسون\nقیزلارین بخته ور اولسون\nآسلان اوغلانلارین آماله چاتیب بختیار اولسون. (ص 92)\nبو زاماندیر کی شاعیر بونا اینانیر کی داها غم – غصه بوتون دونیادان کؤچون و هامی آزاد اولاجاقدیر:\nائله بیر اؤلکه ده غم – غضه اوره کلرده قالارمی؟\nآجی حسرتلر آیاقدان مگر انسانی سالارمی؟\nاوردا گوللر سارالارمی؟\nقونچالار رنگی سولارمی\nعؤمر پیمانه سی زهریله دولارمی؟ (ص 93)\nشاعیر بیر بُعدلی اولمامیش و تکجه گؤزه للیک لری گؤرمه ییر بلکه اونونلا برابر نامردلیکلرله ده گؤرور:\nبوردا نامرد یاشاییر حؤرمتیله ، مردی بوغورلار\nهر کیم ایستیر دئیه حق باشین ازیب بورنون اوغورلار\nقانیلا قانی یویورلار.\nبوردا هر بیر دؤیونن سینه یه مین نیزه ساچیلمیش\nبوردا بیر حق آرایان ، دوغرو یازان، دوز دانیشان یوخ\nمین آیاقدان چکه نیم وار\nبیر الیمدن یاپیشان یوخ\nساواشان وار، باریشان یوخ\nرحم دن ذره نشان یوخ. . . (ص 95)\nالبتده بونلاری آردیجا شاعیر خالقینا اورک وئریر و قیشین گئده جه یینی و گوللو باهارین گلدیگینه اومود یارادیر. شاعیر آغی دا گؤرور، قارانی دا؛ شادلیغی غملرله گؤرور و رئال دونیانین گؤزه للشمه سینه یول گؤسته ریر و اورکلرده اومود، آرزیلارین چیچکلنمه سینه چالیشیر.\nناظیر شرفخانه ای سهندیه شعرینه ماراقلی اولاراق، بیر نئچه شعرینی همان هاوادا یازیب یارادیر او جمله دن شهریارین اؤلومونه حصر ائتدیگی شعرینی (ص 97) همان فورمادا یازمیش \"خالقیمین گور سسی\" (ص 102) عنوانلی شعرینی ده همان وزنده و همان سایاقدا سؤیله میشدیر.\nناظیر بیر دونیا گؤرموش، دین آدامی و اسلاما ایناملی بیر شاعیردیر و دینین اینجه لیکلریله نسبن بیر اوزمان کیمی توخونور؛ آنجاق خرافه لری ده آیدینلاشدیریر و خرافه لری مسلمانلارین گئریه قالما سببی کیمی تانییر و تکرار اولاراق خرافه لرله مبارزه آپاریر و اینانیر کی:\nملت اولسا خرافه دن آزاد\nبللی دیر مملکت اولار آباد. (ص 209)\nشاعیرین وطن سئورلیک روحیه سی اونون بوتون شعرلریندن سسی گلیر و حب الوطن من الایمان عنوانلی شعری بونون تثبیتینه یئترلی بیر سنددیر:\nای وطن! سنسن اوره ک مولکونده سلطانیم منیم\nنازنین یاریم منیم، نازنده جانانیم منیم.\nای وطن سندن تاپیب معنا حیاتیم – وارلیغیم\nای گؤزل، سندن آلیب نشأت اتیم، قانیم منیم. . . (ص 271)\nناظیرین یارادیجیلیغیندا مختلف قونولار یئر آلیر و بیر بعدلی شاعیر دئییلدیر او جمله دن طنز و لطیفه یه ده علاقه بسله ین بیر شاعیردیر. بورادا اسباب غنا و اسباب زنا شعرینی اوخویاراق اونون درین فیکیرلرینی ده اوخوماق کیمی دیر:\nبیر زورناچی نین دوشدو یولو مسجده بیر گون\nتا ائیله یه بیر میّت اوچون فاتحه خوانی\nزورناسینی گیزلتمیشیدی گرچه جیبینده\nاما ا��جونو گؤردو اونون ملا فلانی\nقیشقیردی کی ای ملحد لامذهب بی و دین\nنه اوزله گتیردین بورا اسباب غنانی؟\nائتدین حرم حضرت معبودی ملوّث\nپامال ائله دین حؤرمت آیین خدانی\nهم احمد مرسل اوره یین درده گتیردین\nهم دیده سی گریان ائله دین آل عبانی\nالقصّه ائله زورناچینی قویدو فشاره\nتا الدن اونون کؤچدو بوتون صبر و توانی\nال آتدی یاپیشدی آقانین . . . . . . . . . .\nسیخدیقجا چیغیردیردی او شیخ العظمانی\nغیض ایله دئییردی: من اگر مسجده بیر یول\nاسباب غنا حمل ائله سم جیبده نهانی\nسن بس نییه دیرماشدیریسان گؤز قاباغیندا\nهرگون نئچه یول منبره اسباب غنانی، . . . (ص 519).\nنهایت بونو دئمک لازیمدیر کی ناظیر دوزگون، باشی اوجا و خالق شاعیری دیر و دوزه دوز، ایریه ایری دئمیشدیر و عؤمرونو شرافتله – شرفله کئچیرمکده دیر:","num_words":3863,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.013,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":246814.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایکیندی چاغی اونودولموش بیر قادینین ایزینی تاپماق اوچون اونون یوز ایل بوندان اول یاشادیغی آقاسی کوچه‌سینده‌کی ائوینین قاباغیندان یولا دوشوب، امیر کوچه‌سینده‌ قاری مسجدینه چاتمیشام. مسجیدین قاپیسی آچیقدیر. آیاغیمی تکجه قارامتیل پیلله‌‌سینه قویوب، قاپیدان ایچری بویلانیرکن اؤزلویومده دئییرم: «گؤره‌سن زری خانیم مسجیدین ایچریسینه کئچیرکن همین بو قارامتیل پیلله‌یه آیاق باسیب یوخسا یوز ایلین ایچینده مسجیدین بیناسی کیمی بو پیلله‌ ده تعمیر ائدیلیب؟»\nایچری آلاقارانلیقدیر. قو دئسن، قولاق توتولار. زری خانیم حاققیندا سوروشماق اوچون آلاقارانلیق ایچینده بیر آلـلاه بنده‌سی آختارسام دا، هرهانسی بیر آلـلاه بنده‌سی گؤزه گؤرونمور. آلاقارانلیغین ایچینه کئچمک ایسته‌دییمده ندنسه بئینیمده بیر همهمه سسی قالخیب، تاریخین قالین صحیفه‌لریندن ذهنیمه بیر جیغیر آچیلیر.\nمسجیدین قارشیسینداکی چیمن‌لییه توپلانمیش انسان‌لارین أللرینده‌کی فنار(۱)لار چیمن‌لییی ایشیقلاندیریب. کیشی توپلوسو آراسیندا بسته‌بوی، نسبتا کؤک، نارین گوللو آغیمیتیل چادیراسینین ایکی اوجونو قولتوق آلتیندا توتوب، آغ یایلیغینی بوخاغی آلتدا سانجاقلامیش بیر قادینا گؤزوم ساتاشیر. دئیه‌سن آختاردیغیمی تاپمیشام. زری خانیمین گؤرکمی حاقیندا ائشیتدیکلریمه گؤره او زری خانیمین اؤزو اولمالیدیر. اونون ساغ بؤیرونده دایانمیش بیر آیری قادین دقتیمی چکیر. قادینین گئیینیشیندن چوخ دوروشوغو منی ماراقلاندیریر. جماعت فنارلارینی أللرینده ساللارکن او سول چیینینه قویدوغو فناری ساغ ألی ایله توتوب ساخلاییب، سانکی چیینی طاقچادیر. آیین یاری پارچاسی‌نین ایشیغی گؤزه گؤرونن کیمی قادینین چیینینده‌کی فنارین ایشیغی دا زری خانیمین اوزونون یاریسینی آیدینلاشدیریب، او بیری یاریسی ایسه کؤلگه‌کیمی گؤرونور. بونونلا بئله زری خانیمین سیماسی آی کیمی گؤزل و اوره‌یه اوخشایان دئییل. چاتما قاشلارینین بیری زیل قارا او بیری ایسه کاس کیمی نظره گلیر. چیینینده فنار توتموش قادینین دورشوغوندان زری خانیمین قوللوقچوسو اولدوغونو تخمین ویریرام.\nچیمن‌لیکده ایینه سالماغا یئر یوخدور. خبر بومبا کیمی شهرده پارتلاییب. خبری ائشیدن کیشی‌لر افطار آچیب- آچماز بیر فنار گؤتوروب، مسجیده ساری یولا دوشوبلر. شاه بندرخانایا(۲) یئتیشن تلگرافا گؤره داشناک‌ قشونو آندرانیک‌ین سرکرده‌لییی‌له آراز چاییندان کئچیب، خوی قالاسینا ساری حرکتده‌دیر. جماعت جنگ شوراسی‌نین حؤکمونو گؤزله‌ییرکن بیربیرلری ایله دانیشماقدادیرلار.\n«آلـلاه بالام دئییب دا، او طرفدن جیلولار بو طرفدن ده آندرانیک قشونو…»\n«دئییرلر شرفخانادا ایکی گئمی دولوسو عسگر یئندیریبلر.»\n«دونن دیلمقان‌نان گلن بیر چودار(۳) دئییردی گینه ده جیلولار اورمودا عثمانلی اردوسونا هجوم آپاریبلار.»\n«شیطانین دا عاغلینا چاتمازدی قافقازدان خویا قشون چَحسیننر، والـلاه بو اوروس‌لار شیطانین ألینی دالدان باغلییب‌لار!»\n«دولودان قورتولمامیش دامجییا راست گلن کیمی بیز ده جیلولارین مصیبتیندن قورتولمامیس داشناک‌لارا راست گلدیح، ایندی بیولوم گل بو موصیبتینی ییغیشدیر. آلـلاه اؤزو دادیمیزا چاتسین.»\n«اؤزو ده أکین- بیچینین لاپ شیرین فصلیدی، من بولورم عثمانلی اردوسو خویا چاتمامیشدان آندرانیک قشونو قاریقشا کیمی بدن(۴) ‌نین دووارلارینا داراشاجاخ.»\n«بدن ألدن گئتسه أکینچی‌نین ائوی ییخیلار، اصنافین دا توفاغی داغیلار.»\n«ایندی‌نین ایندیسی توخ قارین چؤرح یئینمیریح، هاندا قالسین بدن ده ألدن گئتسین!»\n«من دئییرم اؤلونجه ساواشمالییخ.»\n«سن دئمه‌یه ده‌یی کی، گؤزله گؤرَح شورا نه دئییر.»\n«ائشیتمیشم حاکیمین مصلحتی ایله خوی‌دا یاشایان ائرمنی‌لری اعتبارلی آغ سَققل‌لرین ائولرینه کؤچوردوبلر، قورخورلار بو هایاهایدا ائرمنی مسلمان دعواسی دا دوشسون.»\n«یئتیم، سن ائرمنی‌لرین جانینن فیکیرینده‌سن یوخسا چاخیر قیتلیغی‌نین دردی دولوب قارنیوا؟»\n«قاراداش بَه‌یَم رمضانلیخدا ساواشماخ حرام دئیی؟»\n«عمی، رمضانلیخدا چاخیر حرامدی ساواشماخ یوخ»،\n«داشناک قوشونو ائرمنی‌دی عمی، حرام حلالی نه قانیر!»\n«قارداش اوغلو، سن دئدییین حرام آیلار محرم، رجب، زیل‌قعده [ذی‌القعده]، بیر ده کی ذیل‌حجه‌دی،[ذی‌الحجه‌دی] رمضانلیخ یوخ.»\n«بَه‌یَم اوروج- آغیز دا ساواشماخ اولار آخی!»\n«دئییرلر شاه بندر أمر وئریب ساخلوو(۵) عسگرلری أرسی گردنه‌سینده پوسقو قورسونلار.»\n«عثمانلی قشونو آراسیندا چوو(۶) دوشوب کی بو سفر ایش یاشدی، شاه بندر اؤزو ده گئدیب علی احسان پاشایا عرض- حال وئرسین.»\n«یئتیم، اولمویا شاه بندر جانینی گؤتوروب، آرادان أکیلیب! سن اؤل اولار هااا.»\n«قارداش اوغلو باخ بورا گؤروم، سن بولوسن او آروادینان فنار توتان قاراواش کیمدی، نه‌چی‌دی، کیمین آروادی دی؟ بیر بئله کیشی ایچینده اونون بیردا نه ایشی وار؟»\n«دایی نئینیسن کیمدی! هر کیمیدی بیزیم کیمی ائوینده دینج اوتورانمیییب دا.»\nزری‌ خانیمین قولاغی دانیشانلارین آغیزلاریندا، گؤزو مسجدین قاپیسیندا بوتون جماعت کیمی شورانین فرمانینی گؤزله‌ییر. جوان بیر تاجیر یئریندن قالخیب، هیجانلا دانیشماغا باشلایاندا جماعتین سسی خیپ یاتیر.\n«قارداش‌لار، من مصلحت گؤرورم قافقازدان گلن قشونا مغلوب اولمامیش شهریمیزین آغ سققل‌لری آندارنیک‌ین پئشوازینا گئدیب، اونا باغیشلادیغیمیز پیشکئش‌لرینن شهریمیزی غارتدن، اهل عیالیمیزی دا اؤلومنن، اسارتدن قورتاراخ. بد‌ن باشینداکی قوروخچولاریمیزین ساییجا بئله سیلاحیمیز یوخدو، بیزلر اوروج آغیز هانسی یار- یاراغینان او سیلاحلی قشونون قاباغیندا دایاناجاییخ؟ سیزجه پاسلانمیش شامخال(۷)‌لارینان آندرانیک قشونونا غالیب گلمَح اولار؟ آندرانیک‌ین شراپنل توپلاری‌نی�� قاباغیندا بیزیم ده گولـله‌سیز بیر توپوموز وار. ناجاخ، شَه‌نه(۸) ، بئل، کولوح‌نن بئله بیر قوشونون قاباغیندا دایانماخ اولار؟ هئش خبریز وار آندرانیک هانسی خاریجی قووه‌لرین حمایه‌سی آلتیندادی؟»\nقادین سسی‌نین اوجالماسی عادت اولماسا دا، زری خانیم سس‌سیز قالانمادی. قولونو چادیرا آلتیندان چیخاریب، اوجادان سسله‌ندی: «جوان، أیینیمده‌کی بو قره‌نی گؤروسن؟ اورمودا جیلولارین قیرقینینا گلن قوهوملاریمین قره‌سی‌دی. هه‌یه، سنین سؤزللریننن بئله آننادیم کی اورمو- سلماس قیرقینی یادیننان چیخیب. دئه گؤروم سن جماعتین جانینین هایینداسان یوخسا مقام منصبه، سیکّه‌لرین جینگیلدی سسینه فیکرلشیسن؟ سن ائولرین غارت اولماسینی دوشونورسن یوخسا ارزاق آنباریوی؟ بَه‌یه بیزیم قانیمیز اورمو- سلماسدا قیریلاننارین قانیننان رهلیدی؟ سن ساواش گؤرمویوبسن جوان! دئیی‌سَن بَ آندرانیک شهری چالیب چاپاننان سورا سنی ده اهل عیالیوی دا ساغ قوینونا آلاجاخ؟»\nجماعت زری خانیمین سسینی ائشیتمکده سس صاحیبی‌نین کیم اولدوغونو بیربیرلریندن سوروشور. تاجیر ایسه اؤزونو سیندیرماییب اونون جوابیندا دئدی: «خانباجی، گئجه‌نین بو واختی سنین بیردا نه ایشین وار؟ سن گئت ائوینده نوه‌لرینه ناغیل دئه. آرواد ندی جنگ شوراسی‌نین ایشینه قاریشماق ندی؟»\nزری خانیم باروت کیمی پارتلادی: «حئیف کی سونسوزام، نوه نتیجه‌ام اولمایاجاق بو ساواشین ظفرینی اونلارا ناغیل ائله‌ییم، گون او گون اولسون سنین کیمی قورخاخلارین حئکایه‌سینی من سنین نوه‌لرینه ناغیل ائله‌ییم.»\nیئنه همهمه قوپدو. جماعت ایکی تیره‌یه بؤلونوب بیر بیرینه قاریشدی. جماعتین همهمه‌سینه حاجی‌علی‌آقا عارفی ایله حسنعلی‌خان میرپنجه مسجیددن ائشییه چیخیب منیم دایاندیغیم یئرده، مسجیدین تکجه پیلله‌کانی اوزه‌رینده دایاندیلار. حسنعلی‌خان میرپنجه عمی‌سی خانیمی زری‌نی جوان تاجیر ایله دیل به دیل دئییشیرکن گؤرونجه تعجوبدن قورویوب، قالدی. حاجی‌علی‌آقا عارفی‌ مجال وئرمه‌دی دئییشمه دوام تاپسین.\n«خوی شهری‌نین شئر اورکلی اهالی‌سی، شورانین قرارینا گؤره آندرانیک قشونوینان ساواشمالییخ. آندرانیکین توپ- توفنگی وار بیزیم ده بد‌ن کیمی حاصاریمیز وار. اوننارین سیلاحی، بیزیم سیپَریمیز وار، اینانین اوننارین سیلاحی بیزیم بدنه کار کسمز.»\nحاجی‌علی‌آقا دانیشیرکن من مسجید قارشیسیندا توپلانمیش انسانلارا باخیرام. گؤره‌سن بو انسانلارین نئچه‌سی داشناک‌لارین هجوموندا خوی شهرینی قوروماق اوچون جانلارینی فدا ائدیبلر!\nساواش و مقاومت آنلاییشی حاکیم‌لر و ملت‌لر اوچون هر زامان بیربیریندن فرقلی‌ بیر آنلاییش اولوب. حاکیم‌لر فرمان وئریب اوزاقدان اوزاغا ساواشی نظارتده ساخلاسالار دا، ساواشدا تؤکولن قانا یالنیز عسگرلر شاهید اولوبلار. یاخیندان گؤرمک هارا، حاکمیت مسندینده اوتوروب اوزاقدان اؤلولرین ساییسینی دویماق هارا! بونونلا بئله ساواش‌لار حاکیم‌لرین فرمانی ایله باشلانیر. خوی شهرینین آدی بیر چوخ داشناک حزبی عضولرینین قولاغینا توخونمادیغیندان آدیم کیمی امینم. داشناک‌ عسگرلرینین بو ساواشا قاتیلماغی‌نین سببی نه اولا بیلر؟ تورپاق؟ ساواشدا أله کئچیریلن غنیمت‌لر؟ ایرق‌چی‌لیق؟ باشقاسینی اؤلدورمک طاماحی یوخسا خوی شهرینه هجوم چکن بو عسگرلر قویون سوروسو میثالی آندارنیکین آرخاسینا دوشوبلر؟\nمسجیدین تکجه پیلله‌سینده دایانیب، تاریخ صحیفه‌‌سیندن آچیلمیش جیغیردا منیم رولوم نه اولا بیلر دئیه اؤزلویومده دوشونورم. ساده‌جه تاریخین اونوتدوغو بیر قادینین آختاریشیندایام یوخسا پئشه‌کار بیر بالیقچی کیمی تاریخین ایچیندن اوولادیغیم زری خانیمی قارماقدان آسلاییب، قادین‌لارین ایزینی تاریخ صحیفه‌لریندن سیلن تاریخچی‌لره گؤسترمک قصدیم وار؟! اؤزوم ده بیلمیرم!\nجیغیردان گلن همهمه سانکی قاسیرغادیر، یئنه منی اؤز ایچینه چکیر. بو سفر ده جمعه امامی‌نین سسی همهمه‌نی یاتیردیر. بو گون شیخین منبری‌ مسجیدین تکجه پیلله‌کانی‌دیر. بو منبر هوندور اولماسا دا، شیخین آغزیندان چیخان سؤزلر خوی تاریخی‌نین صحیفه‌لرینده حک اولموش سؤزلردیر. شیخ سؤزونو بو جمله ایله باشلاییر: «فَاِنَّ الْجِهادَ بابٌ مِنْ اَبْوابِ الْجَنَّهِ، فَتَحَهُ اللّهُ لِخاصَّهِ…»\nشیخ جهاد خطبه‌سینی اوخویاندان سونرا آرتیریر: «هامینیزین خبری واردی دین دوشمن‌لری اورموینان سلماسدا کیشی‌لری قیریب، عورت- اوشاغین باشینا نه بلالار گتیریبلر، خانیم‌باجی قئید ائتدییی کیمی منیم ده مصلحتیمه گؤره اؤلمک بئلنچی دوشمنه پئشکئش آپارماخدان یئی‌دی. بولورم آندرانیک قشونونون قاباغینا اروج- آغیز چیخماخ چتین ایشدی، من دین خادمی اولاراق اعلان ائلیرم صاباحدان تا دوشمنه غالیب گلن گونه‌جن اوروج توتوب- توتماماقدادا آزادسیز.»\nیئنه همهمه قوپدو. من ده چوخلاری کیمی شیخین فتواسینا حیران قالدیم. اروج توتماق حاقیندا وئریلن فتوادان سونرا جوان تاجیرین طرفینی توتانلار سوسدولار. جماعت بیربیرلری ایله دانیشیرکن شورا عضولری شهری قوروماق اوچون مصلحت‌لشسینلر دئیه، مسجیدین ایچینه کئچدیلر. زری خانیم ایسه قوللوقچوسونا تاپشیریقلار وئریب جنگ شوراسی‌نین عضولریندن اذن آلمامیش مسجیدین ایچینه کئچدی. قوللوقچو ایسه فناری چیینیندن آشاغی ائندیریب، باشقالاری کیمی الینده ساللادی.\nحسنعلی‌خان میرپنجه ایله علی‌آقا عارفی زری خانیمی گؤرجک جلد یئرلریندن قالخدیلار. او ایسه اؤزونو سیندیرمادان دئدی: «دئییرم قوروخچولارین یئییب- ایچه‌جح‌لرینی کیم تداروک گؤره‌جح؟ اولمویا قوروخچولار آژ- سوسوز ساواشاجاخلار؟»\nسونرا شورا عضولرینین غصب‌لی باخیشینی سایمادان باغداشا قوروب أیلشدی. حسنعلی‌خان میر پنجه‌نین اوزونده قان بوغولموشدو دییه‌سن. علی‌آقا عارفی ایسه گوله گوله دئدی: «زری خانیم افشار، آفرین سنه. واللاه سن تک باشینا آندرانیکه مئیدان اوخویاجاق قدر جسارت صاحیبی‌سن. کاش بو شهرین خانیم‌لارینین بئشدن بیری سنین کیمی جسارت‌لی اولایدی.»\nائله او آندا تبریزه گؤنده‌ریلن پیک لؤهلویه- لؤهلویه ایچری گیریب، هؤله‌سک دئدی: «جنابلار، چاغیریلمامیش قوناخلاریمیز یئتیشیبلر. آندرانیک قشونو عثمانلی عسگرلرینی أرسی(۹) گردنه‌سینده محاصیره‌یه سالیب. من ده تبریزه گئدنمه‌دیم مجبور اولدوم قئییدیم.»\nشورا عضولریندن سس چیخمادی. کیشی‌لرین اوزلری پؤرتوشوب، بیربیرلرینه باخدیلار. زری خانیمین باشینا بیر قازان قاینار سو تؤکولدولر دییه‌سن. من ایسه چیینیمه بیر أل توخوندوغونو حیس ائتدییم آن، بیردن بیره تاریخ صحیفه‌سیندن اوزومه آچیلمیش جیغیرین یولو باغلانیب، یئنه ایکیندی چاغینا آتیلدیم. زری خانیم دا، شورا عضولری ده، مسجید قارشیسینداکی همهمه سسی ده باشیمدان اوچوب یوخا چیخدی.\n«خانیم باجی مچید قاباغیندا نییه دوروبسان؟ کیمی آختاریسان؟»\nیوخودان آییلمیش کیمی هوروت- هوروت یاشلی کیشی‌نین اوزونه باخدیم. کیشی‌نین اؤزوندن چوخ ألینده‌کی کهربا تسبئح دقتیمی چکدی. او ایسه اوجا سس‌له آرتیردی: «قولاغین صاغیردی؟ من قاری مچیدی‌نین میجووورویام، دئیرم کیمی آختاریسان؟»\nگؤزومو تسبئحین کهربا مهره‌لریندن آییرمادان دئدیم: «زری خانیمین ایزینی آقاسی کوچه‌سیندن توتوب، گلیب بورا چاتمیشام.»\nکیشی تسبئحی جیبینه قویوب، منی کهربا رنگینی گؤرمک لذتیندن محروم ائدیرکن دئدی: «خانیم باجی بیردا دورماغین یاخچی دوشمز.»\n«آلـلاهین ائویدی دا. نییه یاخچی دوشمور؟»\n«نئچه ایلدی محرمیت صیغه‌سینی‌ دفترخانالاردا اوخویورلار.»\nاونون سؤزوندن گؤزلریم تپه‌مه چیخدی.\n«نه صیغه‌سی حاجی عمی! دئییرم من زری خانیمین ایزینی توتوب، گلیب قاری مسجیدینه چاتمیشام. هئش بولورسن زری خانیم کیمدی؟»\nمیجووور دئدی: «بویون مچیدده خانیم‌لارا یاس مَیلیسی یوخدی باجی!»\nمیجووور ایله بوندان آرتیق دانیشسایدیم بلکه منی دفترخانایا گئتمه‌یه دعوت ائدردی. اونو قاری مسجدی‌نین قاباغیندا اؤز حالینا بوراخیب، یوز ایل بوندان اول زری خانیم گئتدییی یولو دوام ائدیب، قالا قاپیسینا ساری یولا دوشورم. او ایسه آرخامدان سسله‌نیر: «دئمه‌دین کیمی آختاریسان؟»\nقاجار دؤروندن میراث قالمیش ائو- موزه‌‌‌نین اؤنوندن کئچیرکن اوزون مدتدن سونرا یئنه ائوین قاپیسینی آچیق گؤردویومده دوداغیما تبسم قونور. دئیه‌سن بو گون سئودیییم تاریخی مکان‌لارین قاپیلاری اؤزو-اؤزونه اوزومه آچیلیر. آیاق ساخلاییرام. ائو- موزه‌نین آچیق قاپیسیندان ایچری بویلانیب، حیطه ائنن پیلله‌لرین باشیندا دایانیب، دویونجا گؤزه اوخشایان أرسی‌لره باخیرام. أرسی‌لرین آرخاسینداکی خیال‌انگیز رنگلی شیشه‌لری، طاقچالارین تاغینداکی مقرنس‌لری یئنیدن گؤرمه‌یی گؤیلوم ایسته‌ییر.‌ مقصدیم قالا قاپیسی اولدوغو اوچون ایچری کئچمه‌سم ده یئنه تاریخ منی اؤز جیغیرینین ایچینه چکیر.\nأیین باشی توز- تورپاقلی بیر کیشی پاسلانمیش ناسیرقانی(۱۰) حیط پیلله‌لریندن یوخاری قالدیریب، قاپینین قاباغیندا یئره قویوب، یئنه زئرزمی‌یه گئری دؤنور. لؤهله‌یه- لؤهله‌یه ایکی سطیل دولوسو پاسلانمیش میخ، دمیر پارچالاری، زنجیر قیریق‌لارینی یوخاری قالدیریب، ناسیرقانین ایچینه بوشالدیرکن قاپیدان بیراز آرالی دایانمیش بیر جوت قیرمیزی یایلیقلی، چادیرالارینین اوجلارینی بئللرینده دویونله‌میش قادینا اوز توتوب، دئییر: «بو آذوقه‌لری قالا قاپیسینا آپاریسیز؟»\nدر حال او قادین‌لاری هاردا گؤردویومو خاطیرلاییرام. بو سفر قوللوقچو زری خانیمین یولونا فنار توتماییب، هر ایکیسی‌ ده أللرینده آذوقه دولو سبدلر داشیییرلار. کیشی ایسه ایچری کئچیب، پلله‌لرین باشیندان بوش سطیل‌لری کردی ایچینه تولازلاییب، گئری دؤنور. ناسیرقایا ساری گئدیرکن یئنه قادین‌لارا اوز توتور: «تئللی قالاسیندا ساواشان عسگرلرین آذوقه‌سینی ده بیزیم ائو- اوشاخ طایفالاما عهده‌لرینه آلیبلار. من ده ائله بو در-دمیری آپاریرام تئللی قالاسینا. آندرانیک سئداواردان شراپنئل‌نن بدنی توپا باغلاییب، مش‌تاغی توپچو دا بیزیم توپوموزو چیخاردیب قالانین باشینا، توپ گولـله‌سی اولمادیغینا گؤره توپو میخ، زنجیر، در-دمیرنن دولدوروب، آندرانیک قشونونو زنجیره، میخا باغلیییر.»\nقوللوچو ناسیرقانین کناریندا سبدلرینی یئره قویوب دئییر: «بیزیم کندیمیزده ده زونجوق آتان قاطیری زنجیره باغلارلار.»\nقوللوقچونون سؤزنه زری خانیمین دوداغی قاچیر. او دا الینده‌کی سبدلری یئره قویوب، کیشی‌نین دانیشیغینا قولاق آسیر. اونلاری ائو-موزه اؤنونده بوراخیب، من یئنه قالا قاپیسینا ساری یولا دوشورم. تاریخی باخیمدان اولسا دا، من یوز ایل اونلاردان اؤنده‌یم و تاریخی بیر حادیثه‌یه شاهید اولماق اوچون اونلاردان اؤنجه قالا قاپیسینا چاتمالییام.\nمئیوه آغاج اوسته یئتیشن کیمی، قالا قاپیسینا ساری آددیم آتدیقجا زری خانیم دا آستا- آستا منیم ذهنیمده یئتیشیر. او‌ اؤز یاشیدلاری کیمی عادی بیر قادین‌دیر، نه گؤزلدیر، نه چیرکین، سونسوزلوغونو نظرده آلماساق هر هانسی بیر اؤزللیک اونو یاشیدلاریندان آییرمیر. نه قهرماندیر نه ده قهرمان قیلیغینا گیرمک عاغلینا چاتیر. آمما قالا قاپی‌سی‌نین اؤنونده بوساطینی یئره دؤشه‌ین قوجا کیشی اؤز یاشیدلاری کیمی هئچ ده عادی نظره گلمیر. دونیادا آدام موزه‌سی قورولسایدی، بو کیشی عنتیقه‌ آدام‌لارین لاپ یوخاری مرتبه‌سینده یئر آلاردی. دوداغی آراسینداکی چوبوغو دا اؤزو کیمی عنتیقه‌‌دیر. آغارمیش ساچی چیین‌لرینه تؤکولموش، چوبوغون گیرده بورونج باشلیغیندا بیر جیغالا قورلانماقدادیر. آرخالیغی دئیه‌سن پالازدان تیکیلیب. یئره دؤشه‌دییی بوساطیندا داش قاشلی اوزوک‌‌- تسبئح ایله آیری قیویر- زیویر ساتیر. کیشی‌نین سیر- صیفتی جان وئریر بیر رمان کاراکترینه چئوریلسین. بو سیر- صیفته دویونجا باخیب، أزبرله‌مه‌ییم گلسه‌ ده، زری خانیم اوچون بورا گلدییمه گؤره اونون اؤنوندن رد اولوب، چاغریلمامیش قوناق کیمی قالا قاپیسی‌نین قاباغیندا، اؤرتولو بازارین گیریشینده‌، یوز ایل بوندان اول اوز وئرمیش ساواشین مرکزینده دایانیرام. دوردوغوم یئردن اؤرتولو بازارین قوس‌واری تاغی ائلخانلی‌ عسگرلرینین بورک‌لرینه بنزه‌ییر. قالا‌نین دروازاسیندان بازارین ایچه‌ریسی آلاقارانلیق گؤرونور. دروازانین هر ایکی تاییندا داش اوزره اویولموش اصلان‌لار دیشی اصلانا بنزه‌ییر. آتابابالاریمیز اصلانین ائرکک دیشی‌سی اولماز دئسه‌لر ده، هئچ زامان قادینلاری اؤزلری کیمی بیلمه‌ییب‌لر دئیه دوشونورم.\nآندرانیک هجوموندا زری خانیمین هانسی مکاندا قالا قاپیسینی بوشلاییب، قاچان عسگرلرله قارشیلاشدیغینی تخمین ویریم دئیه، گئری دؤنوب گلدیییم یولا باخاندا عنتیقه کیشی‌دن بیراز آرالی یئنه گؤزوم زری خانیم ایله قوللوقچوسونا ساتاشیر. اونلار ایسه زنبیل‌لری یئره قویوب، تعجوب ایله جین گؤرموش آداملار کیمی خندک‌دن یوخاری دیرماشیب، اؤزلرینی حاصارین باشینا چاتدیرمیش داشناک‌لارین قاباغیندان قاچان عسگرلره باخیرلار.\nعسگرلرین آیاق سسلری اوره‌ییمه قورخو سالیر. زری خانیم ایسه قوللارینی ایکی طرفه آچیب، عسگرلرین یولونو کسیب، قیشقیریر: «هه‌یه قاچین، قاچین… دئییرسیز بس جانیزی گؤتوروب، قاچا بیلرسیز؟ گؤزونوزو یوموب آچینجا داشناک‌لار شهره دولوب، اهل عیالینیزی، ائو اوبانیزی غارت ائده‌جک .سیز قورخاخلار قاچیب اؤز جانیزی قورتارساز دا بیز اؤلونجه ساواشاجاییخ…»\nعسگرلرین بیر نئچه‌سی اونون سؤزونو سایمازدان شهره ساری قاچیرلار. زری خانیم ایسه قیرمیزی یایلیغینی آچیب بایراق کیمی هاوادا یئلله‌ندیریب عسگرلرین اوزه‌رینه آتیر. عسگرلرین بیر نئچه‌سی اونون بو ایشینه آیاق ساخلاییب، هویوخموش کیمی اونا باخیب، بیردن بیره گئری قاییدیب، قالا قاپیسینا ساری هجوم گتیریب، لؤهله‌یه لؤهله‌یه پیلله‌لردن یوخاری قالخیرلار. من ایسه قادین یایلیغی‌نین خارق‌العاده گوجونه حئیران قالیرام. قالانین باشیندا ویرها ویر دوشور. یایلیق گوجوندن جسارتله‌نن عسگرلر خندکین دالیسیندان گلن گولـله‌لری سایمازدان، بدن‌ دیواریندان یوخاری دیرماشان داشناک لاری خندکه ساری گئری ایتله‌ییرلر. منسه قان- قادادان قورخدوغوما گؤره دوردوغوم یئرده دونوب، قالمیشام. او هایا هایدا زری خانیم اؤزونه گلیب، عسگرلرین اوزه‌رینه آتدیغی یایلیغینی آختاریر. یایلیق ایسه بیر دامجی سو اولوب، یئره گیریب. گؤیلوم ایسته‌ییر بوتون دورنالار، گؤیرچین‌لر، سئرچه‌لر، قارانقوش‌لار، قارتال‌لار اونون ساچیندا یووا قورسون.\n«خانیم بیر شئی آختاریسان؟»\nیوخودان دیسکینمیش آدام کیمی زیل سسه ساری دؤنورم. بیر آن نظریمه گلیر منی چاغیران زری خانیم‌دیر یایلیغی‌نین باشینا نه گلدیینی منه آنلاتماق ایسته‌ییر. آنجاق اطرافدا هئچ بیر قادین گؤرونمور. یئنه تاریخ جیغیریندان ایکیندی چاغینا آتیلسام دا زری خانیمین یایلیغی عاغلیمدان چیخمیر. گؤره‌سن او یایلیق هانسی عسگرین آیاغی آلتدا قالیب ییرتیلدی! بلکه عسگرلرین بیری اونون یایلیغینی دامدان آتیلان قیرمیزی آلما کیمی هاوادا یاخالاییب، قولتوق جیبیینده گیزلتمیشدی! اولمایا یارالانمیش بیر عسگرین یاراسینی زری‌ خانیمین یایلیغی ایله باغلادیلار! یایلیق ایله یارا باغلاماق خیالی داها آرتیق خوشوما گلیر.\nیئنه بیر آن اؤنجه ائشیتدیییم زیل سسی ائشیدیرم: «خانیم، بیر شئی آختاریسان؟»\nاطرافدا عنتیقه قوجادان باشقا کیمسه یوخدور. کیشی الی‌نین اشاره‌سی ایله منی چاغیریرکن دئییر: «گل بورا گؤروم، بیر شئی آختاریسان؟»\nکیشی‌نین بیغ- ساققالی آراسیندا قوش یوواسی کیمی آچیلمیش آغزیندان چیخان زیل سسه چاشیب، انسان وجودونون ضدیت‌لرینه حئیران قالیرام. اؤزلویومده دئییرم: «بئله محتشم گؤرکمه بو سس؟! کاشکی آغزین آچیب دانیشمازدی.»\nدر حال جنسیت اؤلچوسویله عنتیقه کیشی باره‌سینده قضاوت ائتدییمه گؤره اؤزومو قیناییرام. آخی هئچ گؤزله‌میردیم بئلنچی بیر کیشی‌نین آغزیندان زیل بیر سس چیخسین. قاباقجا دا زیل سسلی کیشی‌لر گؤرموشدوم آمما هئچ بیریسی اونون کیمی بیغ- ساققاللی دئییلدی. دییه‌سن تستسترون هورمونو یالنیز اونون بیغ- ساققالیندا کؤک سالیب.\n«قالا قاپیسیندا یوز ایل بوندان اوّل خوی شهرینی داشناک‌لارین هجوموندان قورتارمیش زری خانیمین ایزینی آختاریرام» دئییب، یئره دوزدویو اشیالارا ساری گئدیرم. او ایسه سؤزومو دینله‌میر کیمی چوبوغون باشینی چؤپ ایله قوردالاییب، ایچینده‌کی‌لری یئره بوشالتماقدادیر. اشیالارین ایچینده میجووورون ألینده گؤردویوم تسبئحه بنزه‌ر بیر کهربا تسبئحه گؤزوم ساتاشیر. اذن آلیب تسبئجی گؤتوروب مهره‌لرینه توخونورام، میجووورون تسبئحی کیمی اوزون دئییل، بوتون مهره‌لرین آراسینداکی ساپ دویونله‌نیب. هر مهره‌ ایکی دویون آراسیندا محبوس قالمیش کیمی‌دیر. بعضی مهره‌‌لرین ایچینده ایسه داش قوما بنزه‌ر شئی‌لر گؤرونور. عنتیقه کیشی‌نین سسینه باشیمی تسبئح‌دن قالدیریرام. او ایسه یالنیز گؤزلری ایله دئییل، بیغ، ساققالی‌یلا، قوش یواسی آغزی‌یلا، بلکه ده بوتون جیسم- روحویلا منه زیلله‌نیب، دانیشیر: «بو چوتکی‌نین کهربالاری اصل اوروس‌دی.»\nدئییرم: «یاریم ساعات بوندان اول بونا بنزه‌ر بیر تسبئحی قاری مسجیدی‌نین میجووورونون ألینده گؤردوم. اولمایا روس دیلینده تسبئحه چوتکی دئییلیر؟»\nمهره‌لرینین آراسینداکی دویونلرینه اشاره ائدیرکن آرتیریر: «میجوورون الینده گؤردویون مسلمان تسبئحی‌دی، بو چوتکی‌نین اوتوز مهره‌سی وار، اوتوز دویونو. خریستیان‌لار بو دویون‌لرین ساییسیجا دوعا اوخویاللار. بو چؤتکی عنتیقه‌دی، داشناک هجوموندان قالمیش قنیمت‌لردندی. باخ، قوتازین آلتینداکی خاچی گؤروسن؟»\nداشناک سؤزو ایله قوتاز آلتینداکی خاچ شکیللی کهربا مهره‌سی دقتیمی چکیر. بیرینجی باخیشدا گؤرمه‌دیییم خاچ شکیللی کهربا مهره‌سینه یئنیدن باخیرام.\n«هاردان معلوم داشناک هجوموندان قالمیش اصل روس کهرباسیدی؟»\nکیرپیک چالمادان یئنه اوزومه زیلله‌نیب، سرزنش‌لی بیر لحن ایله دئییر: «تزه گلیبسن بو شهره؟ شهرده هامی بولور من بدل اشیا ساتمارام.» سونرا اشیالارین ایچیندن بیر موجورو(۱۱)گؤتوروب منه ساری توتوب، دئییر: «بو موجورونون ایکی یوز ایلدن آرتیخ عؤمورو وار.»\nکهربا تسبئحی یئره قویوب، موجورونو آلیب ألیمده أندر- دؤندر ائدیب، قاپاغینی آچیب باغلاییرام. ایشگیلی قوپدوغونا گؤره قاپاغی یاخچی باغلانمیر. قاپاغین اوزه‌رینده رسم اولونموش مینیاتور ناخیشدان آنجاق متککه‌یه دایانمیش، بیر قادین بدنی قالیب. زامان آخمیندا قادینین اوزو ایله أللری قوپوب تؤکولوب.\nعنتیقه کیشی آرتیریر: «اؤلکه‌نی باشاباش دولانسان بونا تای عنتیقه موجورو تاپانمازسان. او مینیاتور ناخیشی گؤروسن؟»\n«نه فایداسی، أللری‌له اوزو قوپوب، تؤکولوب»دئییرم.\n«پامبیق ایچینده قالمییب کی، أل به دولانیب دا، آلـلاه بولور کیم‌لر او ایشگیلی آچیب- باغلییب‌لار.»\nقالا قاپیسینا اشاره ائدیرکن دئییرم: « یانی قدمتی قالا قاپیسیندان دا چوخدی؟»\nجوابیمی وئرمک یئرینه یئنه چوبوغونون گیرده باشینا بیر جیغالا یئرلشدیریب، بیغ ساققال آراسینداکی قوش یوواسینا اوزالدیب کبریت چکیر. جیغالانی آلیشدیریب، درین بیر قوللاب ویراندان سونرا چوبوغو آغزیندان چیخاریب، یئنه اوزومه زیلله‌نیرکن دئییر: «گئت یوخاری!»\nقیییق قومرال گؤزلری ده دوروشوغو کیمی جذبه‌لیدیر. اونون دوروشوغویلا باخیشینا ائله حئیران اولموشام سانکی زری خانیم اوچون دئییل، یالنیز بو عنتیقه کیشی‌‌یه گؤره قالا قاپیسینا گلمیشم. کیشی‌یه باخدیقجا اونون چوبوغو عاغلیمی آپاریر، ایندیه کیمی هئچ بیر چوبوق ألیمه آلمامیشام هاندا قالسین عنتیقه بیر چوبوق اولسون. او چوبوغو وئر من ده بیر قوللاب ویریم دئمک گؤیلومدن کئچسه ده دئییرم: «ائلخانلی‌لار زامانی؟»\n«بیر او قدر ده یوخ کی، بیر ایکی آددیم گل تاریخ اتاغی‌نین آشاغی باشینا!»\nگولومسه‌ییب، دئییرم:«مثلا تاریخ اتاغی‌نین آستاناسینا؟»\nیئنه سرزنش‌لی باخیشینی اوزومه تیکیر: «گؤر بو موجورو تاریخین آستاناسینا یاراشیر؟ ایندی هانسی صنعتکار بونون کیمی بیر موجورو دوزلده‌ بولر؟ اؤزو بیر یانا، بو مینیاتور ناخیش دا بیر یانا. آستانادان اوچ آددیم قئییت دالییا.»\nسؤزلری ده اؤزو کیمی عنتیقه‌دیر. صمیمی دانیشیق لحنی سسی‌نین زیل اولدوغونو اونوتدورور.\n«یانی افشار‌لار زامانیندان قالیر؟»\nیئنه چوبوغونا درین بیر قوللاب ویریب، کسگین لحن ایله دئییر: «تاریخ معلیمه‌سی‌سن؟»\n«معلیم دئیلم، تاریخ‌‌ ماراقلیسییام»\n«ائله اوندا بو موجورو سنین قیسمتینده‌ ایمیش. صاحابی اؤزو اونو منیم ننه‌مه باغیشلاییب. سن هئش پول وئرمه، بئله‌سی آپار.»\nتاریخ ماراقلیسی اولدوغومو دئدیییم اوچون پئشمان اولورام. اوندان علاوه نه جواهیریم وار نه ده قیزیلم. یالنیز آنامدان میراث قالمیش بیر عقیق اوزویوم وار اونو دا گئجه‌- گوندوز بارماغیمدان چیخارتمارام. گؤیلوم موجوروده قالسا دا، اونو کهربا تسبئحین کنارینا قئیتریرم.\nاو ایسه یئنه چوبوغون گیرده باشلیغینی چؤپ ایله قوردالاییب، ایچینده‌کیلری یئره بوشالدیر. عنتیقه کیشی‌یه ساغ اول دئییب، قالا قاپیسینا ساری یولا دوشورم. بیر آددیم آتمامیش کیشی اوجادان سسله‌نیر: «تاریخ ماراقلیسی اولماغیوا دئی، عنتیقه اشیادان باشین چیخمیر. من بیر شئی بولورم دا دئییرم آپار. بو موجورونون ایشگیلینی آچیب- باغلایانلارین بیری ده زری خانیم ایمیش.»\nآیاق ساخلاییب، هیجانلا سوروشورام: «هانسی زری خانیم؟ علی‌آقا درویش‌ین حیات یولداشی زری خانیم؟»\n«یوخ بالام، دییه‌سن دوغوردان دا بو شهرین کئچمیشیندن باشین چیخیر!»\nکیشی جیغالاسیز چوبوغویلا قالا قاپیسینا اشاره ائدیب آرتیریر: «رحمت‌لیک ننه‌م ناغیل ائلردی دوز ائله همین بو دروازانین یانینداکی حاصاردان داشناک‌لارین هجومونون قاباغینی آلدیلار. داشناک‌لار خندَیی آشیب دروازانین یانینداکی دوواردان یوخاری قالخمیشدیلار. ننه‌م ناغل ائلردی کی او قوچاق قادین یایلیغینی آچیب کیشی‌لرین اوستونه آتماسایدی، بلکه ایندی بو شهرین آدی داشناکستان‌ ایدی.»\n«سیزین رحمت‌لیک ننه تاریخ معلمه‌سی ایدی؟»\n«یوخ، ننه‌م زری خانیم افشارین قوللوقچوسویموش. قدیم زامان گلین‌لرین جئهیزی اوسته بیر قوللوقچو دا یوللارمیشلار.»\nدئییرم: «زری خانیم یایلیغینی آچیب عسگرلرین اوستونه آتاندا سیزین رحمت‌لیک ننه ده یایلیغینی آچمیشدی؟»\nمنیم سؤزومه کیشی‌ اوجا سس‌له گولور. بو سفر قوش یوواسی‌نین ایچینده‌کی ساریمتیل دیشلرینی ده گؤرورم.\n«دئییسن بس او زامان قوللوقچونو آدام یئرینه قویارمیشلار؟»\nعنتیقه کیشی حاقلیدیر. مه‌یر زری خانیم و یا اونون قوللوقچوسو رزا لوکزامبورگ‌ یا دا کلارا زتکین ایمیش؟ بو دؤرد قادین بیر عصرده یاشادیقلارینا باخمایاراق، او زامان نه زری خانیم‌لا قوللوقچوسو رزا ایله کلارانین وارلیغیندان خبری وار ایمیش نه ده خوی قالاسی آدلی بیر شهرده زری خانیم افشار کیمی تابولاری سیندیران بیر قادینین یاشادیغی اونلارین قولاغینا چاتمیشدی.\nدئییرم: «ایندیکی سیزین رحمت‌لیک ننه زری خانیمین قوللوقچوسویموش، یقین سیزه ناغل ائله‌ییب عسگرلرین اوستونه آتدیغی یاییلیق نئجه اولدو؟»\n«قدیمدن دئییبلر اؤزگه‌ مالی بیر اوووز اولار، به‌یم سنین اؤز باشینداکی یایلیق کاریوا گلمیر؟»\nاونون عجیبه سؤزونه فیکیرلشیرم. کیشی آرتیریر: «هر یایلیغین بیر ناغیلی وار. سن بئله دوشون کی زری خانیمین ایپک یایلیغی‌نی یئل اوچوردوب، داغا داشا چیرپیب، بؤلوک- بؤلوک ائله‌دی. ایپک یولوندان کئچن مسافیرلر او تیکه‌لری تاپیب، اؤز اؤلکه‌لرینه آپاردیلار. بیری قیزینین هؤروک‌لرینه باغلادی، بیر آیریسی دسمال کیمی آداخلیسینا تؤحفه وئردی بیریسی ده دامازلیق کیمی او یایلیق تیکه سینی قیمتلی اشیالارینین ایچینده ساخلادی. م�� سنین یئریوه اولسایدیم او یایلیغین ردینی توتماق یئرینه زری خانیمین الی توخوندوغو بو عنتیقه موجورونو گؤیده قاپاردیم.»\nکیشی یئنه موجورونو منه ساری توتور: «آپار! اؤزون نئچه وئریسن وئر، من بیلیرم بو سنین قیسمتینده‌دی. آپار!»\nاونون سؤزلری منی وسوسه ائتسه‌ده باشیمین ایشاره‌سی ایله یوخ دئییرم.\n«آپار! آپارماغیوا پئشمان اولمویاجاخسان.»\nکیشی یئنه قومرال گؤزلرینی گؤزلریمه زیلله‌ییر. او قیییق گؤزلرین منی هیپنوتیزم ائتدیینی حیس ائدیرم.\nموجورونو یازی میزیمین اوزه‌رینده لپ‌تابین کنارینا قویوب، چکیلیب قیراقدان باخیرکن اؤز اؤزومه دئییرم: «بویور، بو دا زری خانیمین جواهیر جعبه‌سی!»\nموجورونون عنتیقه‌لیک گؤرکمی میزین اوزه‌رینده‌کی اشیالارین ایچینده گؤزدن ایتیر. اونو میز اوزریندن گؤتوروب، کتاب قفسه‌سی‌نین لاپ یوخاری مرتبه‌سینه قویورام. یئنه ده کتابلار اونون گؤرکمینی آزالدیر. سونوندا تلویزیون کناریندا قارا شیشه میزین اوزه‌ینده ماضی ایله ایندیکی زامانین مادی نیشانه‌لرینی یان یانا اوتوردورام. بئله‌سی مدرنیزم ایله سنت پارادوکسی داها آرتیق گؤزه گلیر.\nقیراغا چکیلیب، یئنه موجورویه باخیرام. ندنسه بیر آن ساده‌لوح اولدوغومو، کیشی‌نین اویدورما سؤزونه آلداندیغیمی دوشونورم. بونونلا بئله موجورویه باخماغی خوشلاییرام. گئت- گئده اونا علاقه باغلاییرام. بیر آن تقدیره اینانان آداملار کیمی او عنتیقه قوجا یالنیز بو موجورونو منیم ألیمه چاتدیرماق اوچون قالا قاپیسی‌نین قاباغیندا أیلشمیشدی دئیه دوشونورم. کاشکی موجورونون یئرینه چوبوغونو ساتاردی. اونو چوبوقسوز تصوور ائتمک زری خانیمی قالا قاپیسی‌نین تاریخیندن سیلمک کیمی‌ گلیر منه. او عنتیقه قوجانین وارلیغیندان چوبوغونو سیلسم، بلکه اونون جذبه‌سینی آزالتمیش اولارام آمما زری خانیمی قالا قاپیسی‌نین تاریخیندن سیلسم، خوی شهرینین أن بؤیوک فاجیعه‌سی یارانار، قان تؤکولر، باش کسیلر، جیلولار اورمو- سلماسدا قیرقین سالدیغی کیمی، داشناک‌لار دا خوی‌دا قیرقین سالیب، عنتیقه قوجا دئمیشکن بو شهری داشناکستانا چئویررلر.\nگؤره‌سن زری خانیمین قوهوم‌لاری اورمودا جیلولارین قیرقینینا گلمه‌سه‌یدیلر، یئنه ده قالا قاپیسی عسگرلرینین قاباغیندا دایانیب، اونلاری ساواشماغا چاغیرارمیش؟ یئنه ده یایلیغینی آچیب، اونلارین اوزه‌رینه آتارمیش؟!\nعنتیقه قوجا حاقلی ایمیش، هر یایلیغین اؤزونه عایید اؤزل بیر ناغیلی وار. بلکه بیر گون او یایلیق‌لارا، یایلیق‌لاری اؤرتن باشلارا اؤزل ناغیل‌لار یازدیم. زینب پاشانین یایلیغی، زری خانیمین یایلیغی، رضا میرپنج باشلاردان آچان یایلیق‌لار و میرپنج‌دن قیریخ اوچ ایل سونرا باشلارا سالینان یایلیق‌لار… یئنه عنتیقه قوجانین سؤزو یادیما دوشور.\n«هر یایلیغین بیر ناغیلی وار، سن بئله دوشون کی او ایپک یایلیغی یئل اوچوردوب…»\nمبل اوزره ایلشیرم. یئنه ایپک یایلیق بایراق کیمی ذهنیمده هاوالانیب عسگرلرین آیاق‌لارینین قاباغیندا یئره دوشور. داشناک‌لارین قاباغیندان قاچان عسگرلر زری‌ خانیمین یایلیغی‌نین قاباغیندان قاچانمیرلار. داشناک‌لار عسگرلرین بدن‌لرینی، زری خانیم ایسه اونلارین روحونو نیشان توتوب، غرورلارینا توخونور. عسگرلر گئری دؤنوب قالا قاپیسینا ساری قاچیرکن یئل ایپک یایلیغی گؤیه قالدیریب، اوچوردور. یایلیق اوچور… اوچور… ��وچور…. ایپک یولوندا بیر آغاجا ایلیشیر. اورپایا گئدن کرواندا، آلمانلی بیر تاجیرین قوللوقچوسو ایپک یایلیغی گؤرونجه چالیشیر اونو آغاجین باشیندان ائندیرسین. آمما یایلیق جیریلیب، یاریسی آغاج اوسته قالیر. قوللوقچو آلمان اؤلکه‌سینده اوز وئرن عصیانلارا قاریشیب، رزا لوکزامبورگ ایله تانیش اولوب، آغاج باشیندان گؤتوردویو یایلیق تیکه‌سینی شرق تؤخفه‌سی آدینا اونا تؤحفه وئریر. رزانین جسدی برلین کانالیندا تاپیلاندا همین بو تؤحفه بُویون دستمالی کیمی بوغازینا زینت وئرمیشدی.\nیایلیغین قالان تیکه‌سی یئل ایله اوچوب، قوش کیمی شهردن شهره، باغدان باغا، آغاجدان آغاجا قونوب، ایللر سونرا شیریق کیمی اسکو آدلی بیر شهرین باغلاریندا بیر آغاجا ایلیشیر. بیر گون مرضیه آدلی بیر معلیم او ایپک شیریغی آغاجدان گؤتوروب، هؤروک‌لرینین اوجونا دویونله‌ییر و….\nآج تویوق یوخودا داری گؤرن کیمی من ایسه اویاقلیقدا فانتزی‌لره دالیرام. باشیما سالدیقلاری یایلیق ناغیل‌سیز قالدیغی حالدا، خیالیمدا اویدوردوغوم فانتزی‌لره گولمه‌ییم توتور. او عنتیقه قوجانین اویدورماسی ویروس کیمی منه سرایت ائله‌سه ده اونون یایلیق حاقیندا اویدوردوغو ناغیل منیم اویدوردوغومدان داها عاغیلا باتان ایدی.\nمبل اوسته یایلانیب، گؤزوم موجوروده فیکره دالیرام. عنتیقه کیشی‌نین سؤیله‌دیکلری‌نین اویدورما اولدوغونو بیلرک اونا اینانماغیم گلیر. شعورلو شکیلده آلدانماق آنجاق اینسان ألیندن گلن بیر ایشدیر دئیه، دوشونورم. انسان ایله اشیا آراسینداکی علاقه‌لر، بو علاقه‌لردن تؤرنمیش ساواش‌لار، تؤکولن قانلار سایا- حسابا گلمز. گؤره‌سن بو ألدن دوشموش موجورو‌ منیم یاشاییشیما نئجه معنا وئره بیلر؟ اولمویا بو موجورو ده پاندورا صاندیقچاسی کیمی اوموددان ساوایی هر شئی ایچیندن اوچوب، کؤچن بیر موجورودور! گؤره‌سن ألیمی ایچینه سالسام اووجوم اومودلا دولاجاق می؟ اومود نه رنگده‌، نه بویدا، نه شکیلده‌دیر؟!\nبیر آنلیق اومودو اووجومدا توتوم دئیه گؤزومو یوموب، موجورونون قاپاغینی آچیب ألیمی ایچینه سالیرام. ائشیکدن درین گؤرونن موجورو ایچریدن چوخ دایاز نظره گلیر. درحال گؤزومو آچیب دیبینی تیققیلدادیرام. نظره گلیر دیبی ایکی لای‌دیر. شیمشک کیمی بیر فیکر عاغلیما چاتیر. جلد یئریمدن قالخیب، پیچاق گتیریب، چتین‌لیکله موجورونون دیبینده‌کی بیرینجی تاختا لایینی قوپاریرام. قوپاردیغیم تاختانین آلتیندا بیر تیکه قیرمیزی ایپک پارچا گؤرونور. گؤزلریمه اینانا بیلیمرم. اولمایا گؤردوکلریمین هامیسی ذهنیمین اویدورماسی‌دیر! اولمویا مبل اوسته یایلانیب، یوخویا دالمیشام! یوخو گؤرسم ده، بئلنچی بیر یوخودان هئچ آییلماغیم گلمیر. سئوینجک ایپک پارچانی موجورونون دیبیندن چیخاردیب اووجومدا سیخیرام. گؤیلوم ایسته‌ییر باشیما سالینمیش یایلیغیم اوزره بیر ناغیل یازیب، اوچورتما کیمی هاوادا اوچوردوم. اووجومو آچیب- آچماماقدا ایکی هاوالی قالیرام…\n۹۷.۱۱.۱۱\n۱- فنار: خوی دئییمی فانوس آنلامیندادیر.\n۲- شاه بندر: ایران ولایت‌لرینده عثمانلی سیاسی مأمورلارینا شاه بندر دئییلرمیش. قایناق: تاریخ خوی، مهدی آقاسی\n۳- چودار: مال، حئیوان آل وئر ائدن شخص\n۴- بدن: خوی شهرینی حاصارلایان دیوارلارا بدن دئییلرمیش. آرتیرمالییام کی بو حیکایه‌ده یازیلان دیالوگلار خوی لهجه‌سی ایله یازیلیب.\n۵- ساخلوو: پادگان\n۶- ��وو: شایغه\n۷- شامخال، شمخال: بیر نوع قدیمی تفنگ آدی‌دیر.\n۸- شَه‌نه: أکینچی‌لیک آلت‌لریندن بیریدیر. خرمنی یئلله‌مک اوچون اوزون ساپلی، دمیر چنگالی اولان بیر آلت‌‌دیر.","num_words":7263,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":157131.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجان ایسلام حیزبی (لاتین تورکجه: Azərbaycan İslam Partiyası) آذربایجان جومهوریتینده قورولموش اون‌ایکی ایماملی شیعه ایسلامچی بیر حیزب دیر. حیزبی آذربایجان ملتچیسیدیر، اما پانتورکیسم استئمیر.[۱] حیزبی ده مسیحی دشمنیدیر.[۲]\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ ISLAMIC PARTY OF AZERBAIJAN FOR MILITARY SOLUTION OF KARABAKH PROBLEM.\n^ Article: AZERBAIJAN: AZERBAIJAN'S ISLAMIC PARTY WANTS CHRISTIAN MISSIONARIES BANNED.(Brief Article)\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=آذربایجان_ایسلام_حیزبی&oldid=1559447»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nآذربایجان\nآذربایجان جومهوریتی‌نین حیزب‌لری\nآذربایجان حیزب‌لری\nحیزب‌لر\nسیاست\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۰ مئی ۲۰۲۴، ‏۲۰:۳۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":200,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.02,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.983,"perplexity_score":24850.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یاشاماق هامییا گؤیچک بیر گلینین توی گونونده گولن گؤزلری اولسادا، منه ناغیللارداکی، کوپدن چیخمیش چیرکین قارینین قیریشمیش اوزودور. بیر کره بئله‌، یالانداندا آغزیمی آچیب گوله بیلمیرم. قارشیما چیخان هر کیمسه‌ده بو اوزدن، منی قاش – قاباقلی سایار. حاقلیدیلاردا. بیرینین اوزونه باخیب گولومسه‌مک ایسته‌سم، ایچیمده فیرتینا قوپار. آلار منی جایناغینا. یئردن قالدیریب گؤیه، گؤیدن یئره وورار. اونلارین گولومسه‌مه‌لری ده منه اؤگئی گلر. یالاندان گولدوکلری ایچیمه‌ دامار. آخی هانسی خوش گونلرین گؤزونه گولومسه‌ییم. گولمک یالنیز دوداقدا دئییل. گؤزلر ده، اوره‌‌کدن گولمه‌لیدیر. بونلارین دا گؤزلری او سئوینجی، او خوشبختلییی گؤسترمیر. سئوینج، گولوش، اوره‌یی آچیقلیق، مندن قاچیب آسانسورسوز یوز مرتبه‌لی بینالارین باشیندا دوروب. نه الیم چاتیر نه‌ده قالخیب اورا چیخا بیلیرم. بیر گون تانیشلارین بیری قاباغیمی کسیب دئدی: «اوزوندن – گؤزوندن زهرمار تؤکولور. بیر آز دوداقلارینی اویان ‌‌ بویانا دارت، قوی اوزون گولر گؤرسنسین. ائشیتمه‌‌ییبسن می «ترازا آنا» دئییب: «بیر بیرینیزی گولوشله قارشیلاساز اوره‌‌یینیز عشقله دولار.» ایسته‌دیم دییه‌م سن نه هایدا من نه هایدا، آنجاق واز کئچدیم.\nصاباحا توکجن اومودوم یوخدو. گؤزومده صاباحدان بیر دامجی کؤزرتی‌‌ده یوخدو. صاباح اولجاق نه اولاجاق؟ هانسی کدریمین هانسی آغریمین الیندن یاپیشیب اوونداراجاق؟ بیر گون عؤمرومه‌ آرتدیقجا آغریلاریمین، کدرلریمین، گوجوم چاتمایان یوز مرتبه‌لی ائولرین آغیرلیغی قده‌ر بئلیمده داشیدیغیم یوکون آغیرلیغینی چوخالداجاق. ایشیقلا، قارانلیغین نه اولدوغونو آنلایا بیلمیرم. گؤزلله، چیرکینی آییرد ائده بیلمیرم. سولارین دورولوغونا باخیب اؤزومو گؤرنده باشیمی سویا باسیب بوغولماق ایسته‌ییرم. ایسته‌‌مه‌دن، قولاغیما سوخولان قوشلارین سسی، بئینیمه‌ ائلکترو ‌‌ شوک وورور. هر بیر جوککولتوسو باشیمین بیر یانیندان گیریب او بیری یانیندان چیخیر. باشینیزی ندن چوخ آغریدیم، یاشاماقدان داد آلا بیلمیرم.\nدادی او آدام آلسین کی، بورجو یوخدو. بورجلولار، ائوینه ال قویماق اوچون هله بئلینه مینمه‌ییب. آرواد – اوشاغینین قارنینی دویورماق چون، ان اسگیک انسانلارا اوز وورماییب، اسگیکجه‌سینه بیرینه خیتیلانماییب. آروادی،کیشی‌سینین اوجباتیندان، اوشاقلاری اوستونه تؤکوب، دده‌سی گیله چیخیب گئتمه‌ییب. اوشاقلارینین گؤزوندن دوشمه‌ییب. منیم قونشولاریم کیمی، قاباغینی کسیب؛ ائویندن گلن گونده‌لیک ساواش های ‌‌ کویونون الیندن جانا گلموشوک دییه، بوردان چیخیب گئتمه‌یینی گؤرسک، اؤلمه‌ریک دئمه‌ییبلر.\nگونلر اؤنجه، ایش یولداشیم خداکریم منه ساری یاخینلاشیب «کنفسیوس»ون «یاشاماق چوخ ساده‌دیر بیزلر اونو چتین توتوروق» جومله‌سینی خاطیرلادیب، بئله‌ دئدی: «آ کیشی سن دئییرسن بیزیم بورجوموز، آغریمیز یوخدور؟ گرک علینین بؤرکون ولینین باشینا، ولینین بؤرکون علینین باشینا قویوب کئچینه‌سن. الله کریمدی. هر شئی دوزه‌له‌جک.» بو سؤز منی بیر آز اؤزومه‌ گتیردی. خالق نئجه، منده اونون بیری. خداکریمدن یاریم ساعات دانیشیب بیلمه‌دیکلریمی اؤرگه‌شیب، اوشاقلارا سؤز وئردیم؛ آنالارینی ائوه قایتارام. قایین آتام گیله ساری یولا دوشدوم. دئدیم؛ بیر جور‌‌ بیر تهر آروادا یالاندا اولموش اولسا وعده ‌‌ وعید وئریب، ائوه قایتاریم. سؤکوک – سؤکوک یاشاییشیمدان دوشن سون کرپیجدن باشلاییم. آروادلا چوخ دانیشدیم. آغزیمی آچیب بالاجا بیر یالان سؤیله‌دیکده آغزیمدان ووردو. من دییه‌نده کی گئری دونسن ائوی سنون آدینا سالدیرارام، دئدی: «آی بدبخت ائو قالیب منیم آدیما سالدیراسان؟ سحر – بیر گون نوزولچونون بیری الوندن چیخارداجاق. ایندی سن بیر حصیرسن بیرده ممدنصیر.»\nآروادین سؤزون نظره آلارق نوزولچویا گئتدیم. یالواریب ‌‌ یاخاریب واخت ایسته‌دیم. سؤز وئردیم، بانکدان وام گؤتوروب اونون بورجونو اؤدهدییم. نوزولچودا اولسا، یاخشی آدام ایدی. بیر نئچه‌ فاییز بورجومون اوستونه چکیب، بورج چئکیمی یئنیلشدیریب واخت وئردی. اوندان آیریلیب، بیر نئچه‌ بانکا باش ووردوم. چوخ قاشدیم آمما باجارمادیم. تانیش بیر بانک ایشچیسی واریمیزدی. اونون قاپیسینا گئتدیم. دویونجان دانیشاندان سونرا دئدی: «سن دئییرسن بلکه بانک وامی ائله‌ – بئله‌سینه وئریر؟ یوخ قارداشیم! بانکین ده فاییزی وار. نوزولچودان دا قالان دئییل. بورجونون بیر آیی یوبانسا چکیب بوغازوندان چیخاردارلار. نوزولچویا یالواریب یاخارماق اولار، آمما بانکین ایشی قانونلادیر. قانونا قارشی گله بیلمزسن.» گومانیم بانکا گلمیشدی. اودا بوشا چیخدی.\nیوخ! بو علی – ولی بؤرکو منلیک دئییل. اونو گرک چوخ ‌‌ چوخدان اؤرگه‌شئیمیشم. ایللرجه دوز اوتوروب، دوز دانیشان بیریسی، بیردن – بیره یالان دانیشا بیلمز. ائیری اولماغین دا، یالان دانیشماغین دا اؤزمانی، مکتبی وار. من آخی او مکتبه گئتمه‌میشم. ایندی آغزیمی بیر یالانا آچاندا، اوز ‌‌ گؤزوم پؤرتور، ال – آیاغیم اسیر، آغزیم سؤز توتماییر. عؤمور بویو آلدانماغا یارانمیشام. منیم کیمیلر آلدانماسا اونلار نئجه یاشایا بیلرلر؟ اونلارین دا چؤرهیی یالاندان چیخیر. آرواد ‌‌ اوشاقل��رینین قارنینی آج قویمویاجاقلارکی؟ ایندی بو یاشدا، بو ساچ – ساققالدا ائیریلییی باشدییب اؤرگنسم، نه اولار؟ آلتمیش یاشیندا زورنا اؤرگه‌شن، گؤروندا چالار دئمیشلر. دای نه ائدیم؟ منیم کی بوراجان ایمیش. اپریمیش یاخام بورجلولارین پیرتلاقلی اللرینده قالیب.\nتک علی – ولی بؤرکو دئییل، یاشاماق بئله‌ منیم ایشیم دئییل. زور دئییل کی باجارمیرام والسلام. هامی منی سو ایچمک کیمی آلدادیرسا بو او دئمک دئییل کی منده اؤزومو آلدادیم. والله هئچ اونودا باشارمیرام. اؤزومو آلداتماق باشارسایدیم چوخ ایشلر یاجاراردیم. دوداغیمی دارتیب، هامینین اوزونه گولردیم. اؤزومو خوشبخت ساناردیم. آرواد مندن آیریلماییب کیمی دوشونردیم. اوشاقلار منله فخر ائتدیینی دویاردیم. یاخام هئچ بیر ایتین الینده قالمامیش کیمی اؤزومو آپاراردیم. یوخ من باجارمیرام. من بئله‌ یاشایا بیلمیرم. الدن وئرمه‌یه هئچ نه‌ییم یوخدو. عؤمور بویو مینلر چتینلییه دؤزوب، الله‌شیب – ووروشوب ائو – ائشیک تیکه‌سن، اؤزوندن سونرادا آرواد – اوشاغینین یاشامینی دا سئوینجله قوراسان، سونوندا بیر گؤز قیرپیمیندا هامیسین ایتیرهسن. ایتیرمک یوخ بوتونلوکله آرادان گئتمک! یوخ من باجارمیرام.\nدوزو بودور کی اؤز الیمله حیاتیما سون قویوم. «برایان تریسی» دئمیشکن: «دوغرو یاشاییش سنون دوشوندویوندن آیری دئییل.» ایندی منیم باشیمدا اؤلمکدن باشقا هئچ نه یوخدور. بونو اؤز الیمله اؤزوم سئچیرم. کیمسه‌ منه دئمیر؛ گئت اؤزونو اؤلدور. بو منیم اؤزل حیاتیمدیر، کیمه‌ نه؟ من اؤزومله دوشمن اولموشام. من یئرین – گؤیون ان چیرکین آدامی، ان کؤبود اری، ان لیاقتسیز آتاسییام. بو چیرکینلیی ده اؤز الیمله بیله – بیله آرادان قالدیرمالییام. بونودا وورغولاییم کی، کیمسه‌ منیم اؤلومومو سیاسیلشدیرمه‌‌سین. کیمسه‌یه گؤره‌ دئییل، یالنیز اؤزومه‌ گؤره‌ بو ایشی گؤرورم. مینم ایشیم نه اگوستیک‌دیر(خودخواهانه) نه آلتوریستیک(دیگرخواهانه) نه ده آناموک(بی هنجاری)، بلکه ایچیمدن گلن بیر ایستکدیر. «زیگموند فروید»ون دا حاقی یوخدو منیم دالیم سوره دانیشیب منی پیسکوپات بیر خسته‌ سایا. هامینی بزهر اؤزو لوت گزهر مثلی اولماسین. او، اؤزونه یوخاری دوزادا مورفین ووروب اؤلدورمه‌دی‌می؟\nاؤزومو نئجه اؤلدورسم گؤره‌‌سن یاخشی اولار؟ اؤزومله بیر نئچه‌ مئتیر قالین ایپ گؤتوروم، سسسیز بیر یئر تاپیم، ایپی بیر آغاجدان آسیم، آیاغیمین آلتینا بئش – اون دنه کرپیج قویوم، ایپی بوغازیما کئچیرندن سونرا یاواش – یاواش کرپیجلری آیاغیملا داغیدیم. بو ایش اعدام کیمی گؤرکملی گؤرونسه ده، چوخ اعتبارلی دئییل. آخی اعدامدا دؤولت ایشینی اعتبارلی گؤرور. ایپین، آغاجین، آیاق آلتینین، آسیلان آدامین آغیر – یونگوللویو و هر نه‌یین گوجونو دوزگون اؤلچوب – بیچیرلر. داها دوغروسو اوزمان‌‌لار اؤز ایشلرینی یاخشی باشاریرلار. بوش یئره خرج گؤتوروب موفته‌سینه آد قازانماییبلار کی. منیم ایپیم چوروک چیخار، بیردن ایپ قیریلار اؤلمه‌رم! بیر یانیم ایفلیج اولار! اوندا باشیما نه داشی سالا بیلرم؟ یورغان دؤشه‌یه دوشوب، آیاقلار آلتیندا سورونه‌رم. بلکه اؤزومه‌ اود ووروب یاندیریم! بونوندا قورخولو یئری بوراسیدیر کی، جانیمین آغریسیندان اورا – بورا قاچیب باشقا یئرلری یاندیریب کیمسه‌یه ضرر وئره بیلرم. بیرده اوستومه‌ تؤکولوب، اؤلمه‌میش سؤندوررلر، اوز – گؤزوم یانیق قالار. بلکه ده سیچان داواسی تاپیم آتیم! صاباحلاری اوشاغیمین قاباعینی کسیب، دئمزلر؛ سیچان داواسی ییهنین بالاسی؟ ایسته‌میرم اونلارین آلنیندا بو دامغا قالسین. اؤزومو سودا دا بوغا بیلمه‌رم. بونا گؤره‌کی اوزمه‌یی یاخشی باجاریرام. بیلیرم نفسیم قورتاراندا، اوزوب سویون اوزونه چیخارام. ماشین آلتینا آتیلماقدا دوزگون دئییل. اولا بیلر کی قولوم، قیچیم، بئلیم سیندی آنجاق اؤلمه‌دیم. الیمده – جئبیمده ده پولوم یوخدو بیر تاپانچا آلیم، دایاییم آلنیمین دوز اورتاسینا، بئینیمی پارتلادیب ائشییه تؤکوم!\nآمبولانس سسی دای گلمیر. عزراییلی گؤرورم. تپه‌دن دیرناغا قارا پالتار ائینینده، اوز – گؤزو یانان آدام کیمی، باشینی آغ پارچا ایله ساریمیش، الینده اوزون بیر درگاز، درگازینین اوجوندان قان آخا – آخا اوستومه‌ گلیر. قاچیم می؟ قاچماییم می؟ بو اؤلومو اؤزوم ایسته‌سم ده یامان قورخولودور. گؤره‌‌سن ایلکین اولاراق درگازلا هارامی کسیب دوغرایاجاق؟ کئشگه بیر باشا بوغازیمی بیچئیدی. اووووف! نئجه دؤزه بیله‌‌جم. خیرچ سسی یادیما دوشنده جانیم تیترهییر. بو نه یاشامدی آخی؟ دوغولوب بوغازینی عزراییلین درگازینا بیچدیرمک نه دئمکدیر؟ هله کئشگه بونونلا بیته! قورخورام ال – قولومو، قیچیمی کسیب، قارنیمی سؤکوب، دیل – دوداغیمی کسندن سونرا جانیمی آلا. گؤره‌‌سن قیشغیریب، باغیریب دئسم؛ اؤلمکدن پئشمان اولموشام قبول ائدرمی، ائتمزمی؟ اینانمیرام. عزراییل منه بیر آددیم قالمیش، نوزولچو قارداش اؤزونو آرایا سوخوب دئدی:. «رحم ائله‌ ای تانرینین ائلچیسی. اؤلدورمه‌ بو یازیغی.» عزراییل بور و قالین سسی ایله اونون اوستونه چیغیردی: «گئری دور مورتدین بیری مورتد. ندن اؤلدورمه‌ییم؟ سن تانرینین ایشینه نییه قاتیشیرسان؟» نوزولچو اونا بیلدیرمک ایسته‌دی کی، منیم اونا دویونجان بورجوم وار. من اؤلسم اونون بورجلارینی کیم اؤده‌یه‌جک. چالیشدی عزراییلا مالدان – مولکدن پئشکاش گلسین. آمما عزراییل دونیا قانون یوللاریلا اونو باشا سالدی کی گئدیب منیم ورثهلریمدن بورجونو آلسین.\nآدام قالماییب قاپیمیزا ییغیشیب. تانیش، اؤزگه، قوهوم، قونشو. دییه‌سن اؤلموشم. آرا بیر آغلاماق سسی گلیر. آداملار، اوچ – اوچ، دؤرد – دؤرد بیر یئره ییغیشیب خیسین – خیسین دانیشیرلار. بیری گؤرومو سؤیور. تومبه‌تین اوغلو تومبه‌تین، سؤزونو دال بادالا ائشیدیرم. بیری دئییردی: «یولون – یولاشیغین بیلمه‌دی بدبخت. گوجو چاتمایان داشی گؤتورمک ایسته‌دی.» باشقاسی، «زهرمار تولوغو سونوندا کؤچدو .» دئییردی. نوزولچونو گؤرورم. فاتیحه‌نی هامیدان اوجا سسله چئویریر. یاخین قوهوم کیمی قاپینین آغزیندا دوروب گلن – گئدهنین سلامین آلیب، «آلله سیزونده اؤلنلروزه رحمت ائله‌سین» دئییردی. ائله‌ بیل یاس ییه‌سی بو کیشی ایمیش. آز بیلمیر کی. بیر کره بورج وئردیینی اون قاتینا چیخارتمیشدی. من اونا پول داغارجیغی ایدیم. یئنه ده آلله آتاسین رحمت ائله‌سین. بیر آغ ساققال کیمی مجلیسی دولاندیریردی. یاسا گلنلر، آزالاندان سونرا اؤزون اوغلوما ساری وئریب، جئبیندن بیر نئچه‌ کاغیذ چیخاردیب اونا گؤستردی. یاواش – یاواش دانیشیردیلار. ائشیتمه‌سم ده بیلیردیم دانیشیق، بورجلاریما چکدییم چئکلریمدن گئدیر. ائوه ییهلنمک اوچون ان اویغون واخت ایدی. اوغلوم باشینی آشاغا سالیب آغلاییردی. دئمه‌یه سؤزو یوخ ایدی. گاه گؤ��ونون گاهدا بورنونون سویونو سیلیردی. بلکه اودا منی یامانلاییردی. منه، بو گونو گؤرمک اؤلومدن داها پیس ایدی. «کئشگه اؤلمه‌‌‌سئیدیم. کئشگه باشقا یول تاپیب بوگونه دوشمه‌سئیدیم. بیر یول اولمالیدی البت. اؤلوم دئییلدی کی، چارهسی تاپیلمایا. بو نه ایش ایدی باشیما گتیردیم؟ اؤزومدن سونرا گؤر نئچه‌لرینی پیس گونه قویدوم؟\nقبیرده راحات اوزانمیش کیمی ایدیم. داها هئئئئئئئئئئچ نه یوخ ایدی. انکیر – منکیرلرین ده منله ایشلری یوخ ایدی. بیردن قولاغیما بیر سس گلدی. اوجادان نم کیمسه‌یه دئدی: «اؤزونه گلدی.» آغ گئییملی ایدی. انکیر – منکیر اولمالیدیر. ایسته‌دیم قیشقیریب دئییم: «گوناهسیزام، حاققینیز یوخدو منی جهنمه‌ آپاراسینیز.» بیر قادین، الجکلی الین باشیما قویوب دئدی: «اللها شوکور بوگون یاخشی سان.» اویان – بویانا باخدیم. نئچه‌لری منیم کیمی الینده – قولوندا سوروم اوزانمیشدیلار. الیمی اویان ‌‌ بویانیما ووردوم. یوخ. اؤلمه‌‌میشم. آلا توران ایدی. پنجره یاریمچیق آچیغ ایدی. دییه‌سن دوغوردان، صاباحین بیر دامجی کؤزرتی‌‌سی گلیردی.\nتوتالیم کی بو نئچه‌ اینتهار یولونون بیرینده اؤلدوم! مندن سونرا نه اولاجاق؟ بوتون قوهوم ‌‌ قونشو قاپییا تؤکولوب، باستیرماق اوچون موللا، نوحه‌چی چاغیریب، کفن آلیب، قبیر قازدیریب، احسان وئریب، یاس توتاجاقلار. بونلارین خرجینی کیم وئرهجک؟ الیمین ایچی کیمی بیلیرم. قوهوملاریم، بیریندن بورج گؤتوروب اوشاقلاریمین آدینا یازدیراجاقلار. دیریلیییم بیر پوخ اولمادی، اؤلومومون پوخونونو ایچینده ایل‌‌لرجه چوبالایاجاقلار. ائوده نه وارسا، دهیرین دهیمزینه ساتیب لوت قالاجاقلار.\nبونلاری بیلسمده، اؤزومو اؤلدورمکدن باشقا یولوم یوخدور. ائوی کؤکوندن ییخیلمیش، یاشامین دادی، گؤزوندن ارییب اوزونه آخمیش، گولوشلری دوداغیندا چارمیخا چکیلمیش، دیزلری، قورخولو یاشامین اؤنونده اوشاق کیمی زاغ – زاغ اسمیش، بئلی گوندن – گونه آغریلارین آرتدیغینا تاپ گتیره بیلمه‌ین بیری، اؤزون اؤلدورمه‌سین نئیله‌سین؟ یاشام اؤلومدن چتین، اؤلوم یاشامدان. باشیمی هانسی ایتین دلییینه سوخوم بس؟ نه پوخ یئییم کی بونون ایکیسیندن بیرینی یونگوللشدیریم؟\nگون باتان چاغینین بیرینده، سونو اولمایان بیر یولا دوشوب آددیملاریمی بوش – بوشونا آتیب ایرهلیله‌‌ییردیم. اؤزومده بیلمیردیم نه‌یه ائودن چیخیب هارا گئدیرم. شهرین اورتاسیندا بیر مسجیدین قاباغیندان کئچنده گؤزوم بیر یاس تؤره‌نی یازیسینداکی شکیله ساتاشدی. کئچمیش قونشوموزون بیری ایدی. اوره‌‌‌ییمده الله رحمت ائله‌سین دییه، یولوما داوام ائتمک ایسته‌ینده، بیر یازی منی دوردوردو. «کرونا خسته‌‌‌لیینه گؤره‌ یاس تؤره‌نی اولمایاجاق.» کرونا هه کرونا. چینلیلردن چیخان بولاشیجی خسته‌لیک! اؤز – اؤزومه‌ بو کرونا سؤزجویون دالبادالا دئدیم. کرونا! کرونا! هه کرونا!\nندن ایندیدک یادیما دوشمه‌ییب. کرونا! ایندی اؤلمک اوچون ان ال ‌‌وئریشلی یول. نئچه‌ واختدان سونرا بیرینجی کره باشاردیم دوداغیمدا بالاجا بیر گولوش یارادیم. اویونجاغینی ایتیریب یئنیدن تاپان اوشاق کیمی، اوچماغا قانادیم اولمادی. هله ائشیتمیشدیم کرونا ایله اؤله‌نین عایله‌سینه ۱۰ میلیوندا پول وئریرلر. تام من ایسته‌‌دییم اؤلوم. اؤز ‌‌ اؤزومه‌ «سیزه قوربان اولوم آی قیییق گؤزلو چینلیلر. سانکی منیم یاشامیمی اوخویو�� منه گؤره‌ چالیشیب بو خسته‌لیی گؤندریبسیز. جان آی جان.» دییه قیریشیغیم آچیلدی. ایندیهدک ماسکا ووروب، الجک گئییب چالیشیب کرونادان اؤزومو گؤزله‌ییردیم. سسسیز اونلاری چیخاردیب آتدیم. گلیب کئچه‌نین اوز – گؤزونه باخدیم. هانسی تانیش اؤسگوروب – آسغیریرسا، اؤزومو اونا ساری وئریب گؤروشوب قوجاقلاشماق ایسته‌دیم. نئچه‌سی قارشیمی آلیب اوزاقلاشسالاردا، قیر‌‌ ساققیز اولوب ال چکمک ایسته‌میردیم. او گوندن نئچه‌ کره کرونایا آیریلمیش خسته‌ خانا قاباغینا گئتدیم. ایته‌لییب ائشییه چیخارتسالاردا، چالیشیردیم آمبولانسلارلا گتیریلن خسته‌لره یاردیم آدینا، توخانیم. آخی بو خسته‌لیک یاخین توخانماقلا بولاشیر.\nنئچه‌ گون کئچدی. گونون چوخونو چؤلده – باییردا اولوردوم. تکی یاتماغا ائوه گلیردیم. اؤسگورمه‌یه باشلامیشدیم. الیمدن گلنه قده‌ر، چالیشیردیم اوشاقلاردان اؤزومو قورویوم. قاپینی دالدان باغلاییب هر نه‌ییمی اونلاردان آییرمیشدیم. اونلارا یاخشی آتالیق ائده بیلمه‌سمده، هئچ اولماسا مندن خسته‌لنمه‌سینلر. یازیقلار نئچه‌ کره گئجه یاریسی اؤسگورهییمین سسینه دوروب قاپینی دؤیوب؛ «آتا یاخشی دئییلسن.» دییه، خسته‌ خانایا گئتمه‌ییمی ایسته‌ییردیلر. گئت – گئده پیسله‌شیردیم. نفس چکمه‌یه گوجوم چاتمیردی. نفسیم ائله‌ دارالمیشدی کی بیرداها نفس آلماق اوچون، آز قالیردیم الیمی بوغازیما سالیب آغ جییارلاریمی ائشییه چیخاردیم. وار گوجومله‌ چالیشیردیم ایچیمده ایلیشیب قالان بیر داشی سؤکوب آتیم. هر بیر یانیم دیللی – آغیزلی بیر جان ایدی. آغری هر یانیمی بوروموشدو. بوتون گؤودم چیغیریب باغیرماغا باشلامیشدی. آغریلاریم ایچیمی چیینه‌ییردی. تیکه – تیکه ایچیمدن قوپوردوم. اسمه‌جه توتموش بوتون وارلیغیم، باش – گؤزونو دووارلارا چیرپیردی. ایسته‌دییمه‌ چاتیردیم. دییه‌سن، یاشامدا اولان آغیرلیقدان داها چوخ آغیریمیش بو موندار اؤلوم. بئله‌ بیلسه ایدیم، اؤلوم آرزولامازدیم. آمبولانس سسی گلیر. کئشگه تئزلیکله قورتارا بیلسه‌یدیم. آغریدان یئری – گؤیو جیرماق ایسته‌ییرم. ایندی بیلیرم ایشکنجه ایله آغری چکمک نه ایمیش.","num_words":3500,"character_repetition_ratio":0.019,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":141542.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"یئددینجی یوزایللیگین (قرنین) گؤرکملی (محتشم) فضل و کمال شخصیت‌لریندن بیری؛ شرق دونیاسی‌نین تانینمیش موسیقیچی‌لریندن اولان «صفی‌الدین اورموی» اولسان دا، اؤز دوغما یوردوندا یئنه ده غریب اولاجاقسان!\nمنشأجه آذربایجان تورکلریندن اولان «صفی‌الدین اورموی» آذربایجانین و ایرانین قدیم مدنیّت مرکزی ساییلان «اورمیه» شهرینده، ۶۱۳-جو قمری ایلده آنا‌دان اولموشدور. او، ابتدایی تحصیلینی اؤز وطنینده آلمیش، موسیقی ساوادی‌نین الیفباسینی و عوددا چالماغی دا بورادا اؤیرنمیشدیر. سونرا‌دان صفی‌الدین اورموی عرب خلافتی‌نین پایتختینه، بوتون یاخین و اورتا شرقین علم و مدنیت مرکزی اولان افسانه‌وی بغداد شهرینه کؤچه‌رک، دؤورونون اَن یاخشی بیلیم‌یوردلاریندان ساییلان «مستنسریه‌»ده تحصیلینی داوام ائتدیرمیشدیر. او، بورادا فلسفه‌نین، منطق‌ین، طب‌ین، ریاضیات‌ین، نجوم علمی ‌و دیل‌لرین اساسلاری ایله تانیش اولموشدور.\nموسیقی صنعتینی اؤیرنمکده داوام ائدن صفی‌الدین اورموی خطاط‌لیق��ا دا بؤیوک اوغور قازانمیشدیر. اؤنجه او، موسیقی ساحه‌سینده دئییل، خطاط کیمی‌شهرت تاپمیش و عباسی‌لر سولاله‌سی‌نین سون نماینده‌سی خلیفه المعتصم سارایینا دعوت اولونموشدور. آز واختدا خلیفه‌نین یاخین احاطه‌سینه داخل اولان صنعتکار بیر مدت‌دن سونرا سارای کیتابخاناسی‌نین باشچیسی و باش خطاطی سئچیلمیشدیر. صفی‌الدین اورموی هله سارایدا ایکن ۶۴۹-جو قمری ایلده «کتاب-الادوار» آدی ایله مشهور اولان موسیقی رساله‌سینی تاماملامیشدیر. کتاب عرب دیلینده یازیلمیش و ۱۵ فصل‌دن عبارت ایدی.\nاو، بو اثرده گتیریلن موسیقی نظریه‌سی مسئله‌لری، بو گون ده گونجل‌لیینی (تزه‌لیگینی) ایتیرمه‌میشدیر.\nموغام‌لاردان بحث ائد‌ن دوققوزونجو فصل، معاصر اوخوجوسونو داها چوخ یاخین علاقه قورا بیلر. بورادا عمومیت‌له ۱۲ موغام دستگاهی‌نین آدی چکیلیر.\nموسیقی‌نین نوت یازی‌سینا حصر ائدیلن ۱۵-جی فصل موسیقیچی و موسیقی‌بیلن‌لرین سونراکی نسیل‌لری اوچون خصوصیله ماراقلیدیر.\nصفی‌الدینین تکلیف ائتدیگی سیستم اوزره، موسیقی حرفی-عددی اصول‌لا یازیلیردی. عرب‌لره مخصوص «ابجد» سیستمی‌نین حرف‌لری سس‌لرین شرطی یوکسک‌لیگینی، رقم‌لر ایسه اونلارین اوزونلوغونو بیلدیریردی. مثال اوچون، یاریم تون‌لاردان آز فاصله‌لرین اشاره‌سی کیمی، ت، ج، ب، و سایره حرف‌لردن استفاده اولونوردو. جالب‌دیر کی، معاصر غرب نوت سیستمی‌ یاریم تون‌لاردان کیچیک فاصله‌لرین (اینتروال) یازییا آلینماسی اوچون امکان وئرمیردی و ائله بونا گؤره ده موغام‌لارین، ائله‌جه ده شرق موسیقی‌سی‌نین بوتون سس اینجه‌لیک‌لرینی (ظرافت‌لرینی) چاتدیرماقدا چتین‌لیک تؤره‌دیردی.\nبلکه ده ائله بونا گؤره شرقده ۱۹-جو عصرین سونلارینا قد‌ر اورموی سیستمیندن گئنیش استفاده اولونموشدور.\nصفی‌الدین‌ین بعضی مهم اثرلری:\n۱.‌ ایقاع (تورکجه اولمالی) – اسلام دونیاسینین مهم علمی موسیقی اثرلریندن\n۲.‌ شرفیه یا الرساله الشرقیه فی النِسَب التألیفیه و یا موسیقی کیتابی (عربجه). بو کیتاب «شرافت‌الدین هارون» آدی ایله یازیلیبدیر. بو کیتاب دا تورکجه‎یه چئوریلیبدیر.\n۳. کتاب الادوار فی حل الاوتار: بو کیتاب موسیقی رساله‌لری‌نین تاریخینده چوخ اهمیتلی‌ ساییلیر. بیر چوخ موسیقی رساله‌لرینین مولفی بونا شرح یازیبلار.\nآوروپانین ایلک مشهور موسیقی‌بیلنی «ر. ائرلانژو» و «ج. فئرمئر» بیر-بیریندن خبرسیز اولا‌راق اورموی‌نین بیر رباعی اوزرینده‌کی نوت یازیسینی معاصر نوت یازیسینا کؤچوره بیلمیشلر. ۷۰۰ ایلدن بَری سوسان مئلودی یئنی‌دن سسلنمیشدیر. آیری مشهور موسیقی‌بیلنیمیز «عبدالقـــــــــــــــــــادر ماراغالی» اؤزونون «مقاصدالالحان» اثرینده یازمیشدیر کی، عبدالمؤمن صفی‌الدین اورموی بیر چوخ گؤرکملی شخصیت‌لرین معلّمی ‌اولموشدور. بونلارین سیراسیندا شمس‌الدین سهروردی، علی سیتان، حسین زامر، توتلوق بوغا کیمی‌، تانینمیش موسیقی‌بیلنلرین آدلاری چکیلیر. صفی‌الدین ایکی یئنی موسیقی آلتی یاراتمیشدیر، «نزهه» و «مغنی».\nصفی‌الدین عمرونون سون ایللرینی یوخسوللوق ایچَری‌سینده کئچیرمیش و ۶۹۳-جو قمری ایلده بغدادداکی بورجلولار زیندانیندا، سَکسَن (هشتاد) یاشیندا دونیادان کؤچموشدور. حاضردا صفی‌الدین اورموی‌نین اثرلری‌نین ال‌یازما‌لاری لندن، ایستانبول، سن-پترزبورگ، نییویورک و دونیانین ��یری بؤیوک موزه‌لرینده ساخلانیلیر. اونون کیتاب‌لاری سونراکی عصرلرین بیر چوخ مشهور موسیقیچی‌لرینین دقتینی چکمیشدیر. اینگیلیس عالیمی «‌هئنری جورج فئرمئر» صفی‌الدیــــن اورموی حاقینـدا دئمیشدیر کی: او، سیستملی بیر مکتبین اساسینی قویموشدور و اؤزوندن سونرا گلن بوتون عرب-فارس و تورک ‌دیل‌لی معلم‌لر اونون داوامچی‌لاری ساییلا بیلر.\nبوتون بونلارا باخمایاراق، مینلر افسوس کی اورموی‌نین اؤز شهرینده، حوزه ‌هنری‌نین سالونونون آدیندان سونرا هئچ بیر خیابان یا مهم بیر مکانین آدی بو مشهور موسیقیچی‌نین آدینا بزنمه‌ییبدیر.\nآرتیق، ایرانین اجتماعی مدنیت عالی شوراسینین وئردیگی قرارا گؤره، ایران تقویمینده، بهمن آیینین (دونداران آیی) ۶-سی، صفی‌الدین اؤلن گونو، «ایرانین سسلر و نغمه‌لر» گونو آدلاندیریلیبدیر. یئری وار اورمیه و غربی آذربایجان مسئوللاری دا، بو عالیمین آدینی دیری ساخلاماق اوچون، شهرلریمیزین اعتبارلی خیابانلاریندان بیرینین ده آدینی «صفی‌الدین اورموی» آدی ایله بزه‌سینلر.\n13 بازدید\nکدخبر: 1059\nتاریخ: بهمن 6, 1402\nمطالب مرتبط\n1 موراکامی، آجی چکمیش واومیدلی بیر یازیچی 1 ماه پیش\n2 آچین پنجره لری؛ نوروز گلیر، یاز گلیر! 4 ماه پیش\n3 «قودونو گؤزلرکن» 4 ماه پیش\n4 فلسفه چهارشنبه‌های آخر زمستان در فرهنگ آذربایجان 4 ماه پیش\n5 آشیق محمدحسین دهقان 5 ماه پیش\nنظراتی که حاوی حرف های رکیک و افترا باشد به هیچ عنوان پذیرفته نمیشوند\nحتما با کیبورد فارسی اقدام به ارسال دیدگاه کنید فینگلیش به هیچ هنوان پذیرفته نمیشوند\nادب و احترام را در برخورد با دیگران رعایت فرمایید.\nنظرات\nدیدگاهتان را بنویسید! لغو پاسخ\nنشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *\nذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی می‌نویسم.\nجدیدترین اخبار\nزباله گردی؛حاصل فقر یا ولنگاری مدیریتی؟\nسیل ناتــوانی\nبرای یک زندگی معمولی!\nاخبار پربازدید\nآیا شغل نگهبانی-حراست سخت و زیان آور است؟\n1158 بازدید\nگذری بر اسامی محلات قدیمی و اصیل اورمیه\n308 بازدید\nتقویم دوازده حیوانی ترکی\n233 بازدید\nآشیق محمدحسین دهقان\n198 بازدید\nپایگاه خبری آنایول\nشاهراه اطلاع رسانی\nپایگاه خبری آنایول شاهراه اطلاع رسانی صاحب امتیاز و مدیرمسئول: طاهره زینالی 🏠 آدرس:ارومیه،خ‌مدنی۲،جنب بانک سینا،ساختمان ۱۲۴،طبقه ۴ واحد۲۲ 📞تماس: ۰۴۴- ۳۲۲۶۰۲۷\nدسترسی سریع\nصفحه اصلی\nاجتماعی\nدو هفته نامه «آوای آزاد»\nیادداشت\nگفتگو\nشبکه های اجتماعی\nدر شبکه های اجتماعی ما را دنبال کنید...\nصاحب امتیاز و مدیرمسئول: طاهره زینالی آدرس:ارومیه،خ‌مدنی۲،جنب بانک سینا،ساختمان ۱۲۴،طبقه ۴ واحد۲۲ تماس: 04432260276 سامانه جامع رسانه‌های کشور","num_words":1358,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":173445.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"برلین شهری‌نین هومبولت دانیشگاهیندا\" آذربایجان و قالیجی دموکراسی‌نین شکیل‌لنمه پروسه‌سی\"عنوانیلا سمیناری کچیریلدی -\nSkip to content\nMenu\nخانه\nدسته بندی های مطالب\nاخبار\nحقوق بشر\nمقالات\nبیانیه ها\nزنان\nاخبار آذربایجان\nفرهنگ و هنر\nآخرین ویدئوها\nاسناد تشکیلاتی\nتماس با ما\nفارسی\nTürkcə\nEnglish\nClose Menu\nمی 13 2024\nبرلین شهری‌نین هومبولت دانیشگاهیندا” آذربایجان و قالیجی دموکراسی���نین شکیل‌لنمه پروسه‌سی”عنوانیلا سمیناری کچیریلدی\nشنبه “مای” ین دوردو برلین‌ین هومبولت شهرینده، آذربایجان و قالیجی دموکراسی‌نین شکیل‌لنمه پروسه‌سی” سمیناری اوغورلا کئچیریلدی. بو سیمینار دکتر سیمین خانیم صبری‌نین شرکت ائلینلره خوش گلدین سوزلریله باشلادی. سوءزه باشلامادان اوءنجه خانم صبری سمینارا قاتیلانلاردان ایستدیلر آزادلیق، عدالت و بیرلیک یولوندا جانلارین ال وئرنلره حوءرمت نامینه، آیاغا قالخیب بیر دیقه سوکوت ائلسینلر.\nاحترام مراسیمیندن سونرا، سمینارین باشلانیشیندا سوزلرینده توضیح وئردی چوخ میلیتلی اوءلکه‌میزده بئله سمینارلار ائلیه بیلرلر مختلف بولگه‌لرده همان بولگه‌نین اکونومی، سیاسی و ژئو پولیتیکی دغدغه‌لرینی ویژه شرایطه اوداقلانماقلا اله آلسینلار. خانم صبری همچنین بئله سمینارلارین اولماغی مرکز گرا، انصارطلب و تمامیت خواهلاری کی سیاسی اجتماعی فرقلری تلویزیونی شولارلا دانماقدادیلار، مثبت بیر ایش کیمی دیرلندیریب و حتی بو سمینارین هدفلری‌نین بیری اولدوغونو ورقولادی. او ایضاح ائتدی مملکتین بیر خاص منطقه‌سینه محدود اولان بئله سمینارلار آیریمجی و استقلال طلبانه کی دئییل هئچ، اوسته لیک، کئچمیش بولگه‌سل اجتماعی اعتراضلاری، مختلیف توپلوملاردان الشدیرنده، او منطقه‌یه مختص اولان سورونلاری تاپابیلمک اولار. باشقا طرفدن هر جهتدن فرصت یاراتماغا حتی هر باهانایلا سمینارلا مخالفتچی قونوسو و بو کی بیر بولگه‌نین فعال‌لاری او بولگه‌یه گوره سمینار قویابیلرلر یوخسا یوخ و حاقلاری وارسا بو حاقی کیمدن و هانکی ارگاندان آلمالیدیلار ؟ بئله موضوعلارین اورتویا گلمسه‌سی خوش بیر اتفاق سایلیر. بو ایکی جناح آشکارا تشکل قلم و بیان آزادلیغینین یوخلوغو و دموکراتیک بیر فضا دا دوست یانا یاشاماغی ائله بوگوندن اپوزسیون آدینا( گویا بو اپوزوسیون آزاد و دمکرات بیر مملکت یاراتماق پئشینده‌دیرلر)، بیزه گورسدیرلر. بو موضوع کی بعضی لر و یا گروهلار کی ایستیه‌لر او بولگه‌لرین میلی دموکراتیک حرکتلرینی اوز آدلارینا چیخالار و صاحاب دورالار ، و یا بیریلری چئشیتلیگی مختلف بولگه‌لرده دانالار بو ندنله کی مملکت تجزیه اولماسین. بو دوشوونجه لر مملکتده بیر قرنه یاخین فردی استبداد، شاه و یا شیخ آدینا حکومتین نتیجه‌سیدیر کی، حزب‌ اولماق تجربه‌لرین یوخلوغونداندیر.\nخانم صبری‌دن‌ سونرا علیرضا اردبیلی بگ اوز واختیندا آچیلیش بولومونده گئنیش ایضاحات ویردیلر. او بونو ورغولادی کی میلتلر ایکی نوعدولار: اونلار کی بیرمشکوله دوشنده بیر بیریلریله دانیشارلار و اونلارکی دانیشانمازلار و یا دانیشماق ایستمزلر. و دئدی: اگر آلتی عاجل سورونلار و اونون راه حل‌‌لرین بویونکو بیلگیلریمله سیرالاماق ایسته‌سبدیم، بونلاری سئچردیم: ۱. جمهوری اسلامی معضلی .اونون حل یولو دموکراسیدیر. ۲. چئوره‌نین یئنیلمسی کی اونون حل یولو، جمعیتین کنترلو اورتیمی نظاملاماق و قالیجی اقتصاد آز سویویلا‌دیر‌. ۳.انکشافبن اولماماسی کی، اونون حل یولو دونیانین اقتصادیلا رقابت ائده بیلجک علم تمل‌لریله قالیجی انکشافدیر. ۴.آیری سئچگیلیک بوتون بویوت و ساحه‌لرده( قادین، اتنیکی گوروب، مذهب آزینلیقلاری, قیراقدا قالان بولگه‌لر و …) اونون حل یولو بوتون شکیللرده اولان آیری سئچگیلیکلری آرادان قالدیرماق و یان ائتکیلرینی زیانینی عوده‌مکدیر. ۵.یاشایش مدلینی تحمیل ائتمک، اونون حل یولو سکولاریستی سیاستی قبول و عمل ائتمک و شرع احکامی، سنت و محافظه‌کارلیقدان قورتولماق آزادلیغی. ۶. اوزونو یوخاری گوءرمک و دونیا و قونشولاردان طلبکار اولماق. و اونون حلی قونشو و بوءیوک قدرتلره مثبت باخماقدیر…. حتی مدرسه‌ده نئچه کیلاس آراسیندا دانیشماق” هامی هامیلا دانیشماق” هامی عدد آنلامیندا اولا بیلمز. همچنین شخصی ایستکلر و باخیش فرقلری اولماق هر کس ده هر کسله دوزگون دانیشیغا قاتیلا بیلمز. بو محدودیتلرله ناچار بو نتیجه‌یه چاتیریق، دانیشماق و طرفلری راضی سالماق قابلیتلری اولان نماینده‌لر بو دانیشیغا قاتیلا بیلرلر.”\nسونرادان بوتون چیخیشچیلار اوچ پانل ده یرلرینی تاپیب و اوز سوزلرینی دانیشدیلار.\nچیخیشچی قادینلارین کیشیلره نسبت ۴۰% تشکیل اتمسی سیمینارین گوزه گلجک باشاریلاریندان بیری الدو.\nبوتون چیخیشلار حاضیرلانلاماقدا و زمانلا بو خبرین گونجلنمه سی ایله اوخوجولارا سونولاجاقدیر.\nبونلاردان علاوه سیمین صبری یلماز مهرعلی بیگلی نین ” یازیسینی قرائت اتدی .(۱)\n1.قالارلؽ دئموْکراسؽنؽن بۇگۆنکۆ گرکلری- یلماز مهرعلی بیگلی نین\nدئموْکراسی، خالق حاکیمییتی، بۆتۆن چاتمازلؽقلارؽنا باخمایاراق بۇگۆنکۆ دۆنیادا ان چوْخ بَینیلن سیاسی دۆشۆنجه‌دیر. دئموْکراسیده حاکیمییت حاقؽ، خالقؽندؽر. آنجاق سیاست دۆنیاسؽندا، حاقؽ قۆدرت تعیین ائدیر. بئله باخؽلدؽقدا، دئموْکراسینین ایچینده باشقا بیر فیکیر‌ده وار: قۆدرت خالقدادؽر. گئرچک بیر دئموْکراسی، همده اؤز ایچینده بارؽش دا بسله‌مکده‌دیر. سیاسی ساواشلار سیاسی گۆجۆ اله کئچیرمک اۆچۆندۆرسه‌، گئرچک دئموْکراسیده بۇ ساواشلار آنلامسؽزدؽر. اوْنا گؤره کی، اینسانلار منیمسه‌یه بیله‌جکلری بیر وارلؽق اۆچۆن ساواشارلار.اَیر دئموْکراسیده قۆدرت خالقؽندلر، اوْ زامان اینسانلار و قۇرۇپلار نه‌دن اؤزلرینین اوْلمایاجاغؽ بیر قودرت اۆچۆن ساواشمالیدیرلار؟ بئله‌دیرسه، نه‌دن اوْتوْریتئر دؤلتلر یارانؽر و نئجه اوْلۇر دا خالقؽن گۆجۆنه غالیب گه‌له بیلیرلر؟ نه‌دن خالقلارؽن گۆجۆ ایله یارانان بیر سؽرا اینقیلابلاردان سوْنرا، خالق گۆجۆنۆ و خالقؽن حاکیمییت حاقؽنؽ سایمازدان گلن سیاسی سیستئملر قۇرۇلۇر؟ حتی دئموْکراسی آدی ایله قۇرۇلان سیستئملرین بیر سؽراسؽ قالارلؽ اوْلمۇر و یا حتی آددا دئموْکراسی اوْلۇر، گئرچکده یوْخ. بۇ سوْرۇلارؽن جاوابؽ، بلکه اساس سۇال اوْلان “قالارلؽ دئموْکراسینین بۇگۆنکۆ گرکلری” سوْرۇسۇنا دا اؤزلۆیۆنده جاواب داشؽیا بیلر. منجه‌، دئموْکراسینین یارانؽب و قالارلؽ اوْلماسؽ اۆچۆن ایکی اساس عامیل یعنی اوْبجکتیو و سۇبجئکتیو عامیل یاناشؽ اوْلمالؽدؽر. بیرینجیسی، دئموْکراسییه اینانج و بۇ سؤیله‌مین یایقؽنلؽغی و کؤک سالماسؽدؽر.اَیر بیر سیاسی-اجتماعی حرکتین سؤیله‌م لری ایچینده دئموْکراسی یئرلشمه‌ییبسه‌، اوْ حرکتین بیر دئموْکراتیک سیستئم دوْغۇراجاغؽ ایمکانسؽزدؽر. یعنی هر ندن اؤنجه دئموْکراسی بیر دَیر اوْلاراق، اوْ حرکتین سئچکینلری و هاوادارلارؽ آراسؽندا یایقؽنلاشمالؽدؽر. بۇ هم‌ده گئرچک دئموْکراسی اوْلمالؽدؽر. اینسانلارؽن سیاسی برابرلیینه دینیندن، جینسییؽتین‌دن و میللییتیندن آسؽلؽ اوْلمایاراق اینانان بیر دئموْکراسی.اَیر اینسانلارؽن سیاسی برابرلیگی دئدیکده‌، یالنؽز ارککلر نظرده تۇتۇلۇرسا،اَیر اوْ دئموْکراسیده قادؽنلار کیشیلرله براب حقۇقا مالیک سایؽلمؽرلارسا،اَیر آیرؽ-آیرؽ دیلدن،میللییتدن و یا دین‌دن اوْلان اینسانلارا برابر حاکیمییت حاقؽ تانؽنمؽرسا دئمه‌لی گئرچک دئموْکراسؽ سؤز قوْنۇسۇ دئییل.اَیر یۆز ایللردن قالان ارککلرین اۆستۆنلۆیۆنه توْخۇنماق ایسته‌میریکسه‌،اَیر یۆز ایلدن بری بیر میلتین باشقا میلتلره اوْلان اۆستۆنلۆیۆنه دَیمک ایسته‌میریکسه‌،اَیر بیر دین و مذهبی حاکیم قوْنۇمدا ساخلاماق ایستَییریکسه‌، دئمه‌لی دئموْکراسییه اینانج یوْخدۇر. بۇنۇن معناسی بۇدۇر کی، بیز دئموْکراسی ایستَییریک بیر شرطله کی پرئزیدئنت حتمن گرک ارکک اوْلا، شیعه اوْلا، اؤلکه‌نین رسمی دیلی حتمن گرک فارسی قالا. بیر آز داها آنلاشؽلؽر دئسه ک، دئموْکراسی ایستَییریک، سس وئرمک حاقؽ تانؽیرؽق بیر شرطله کی فیلان کسی شاه سئچه‌سیز. بئله ناقص دئموْکراسی اوْلابیلر ایرانداکی حاکیم میلتین بۇگۆنکۆ رئژیمدن ناراضؽ اوْلانلارا خوْش گلسین، آنجاق اوْنۇ بیلمه‌لیدیرلر کی، بۇ باخؽش دئموْکراتیک باخؽش دئییل. اؤنملی دئییل، بۇ باخؽشلا بۇ گۆن کیمه ظۆلم اوْلۇر، گلجَیین مظلۆمۇ یئنه‌ده عۇمۇم خالق اوْلاجاق. دۆشۆنجه‌نیز دئموْکراتیک دئییلسه‌، دئموْکراسی یارادا بیلمه‌زسیز. البته بۇ مسئله تکجه بۇگۆن ایراندا حاکیم میلت اوْلان فارسلار اۆچۆن دئییل، آذربایجان تۆرکلری اؤزللیکله گۆنئی آذربایجان میللی حرکتی اۆچۆن کئچرلیدیر ده. میللی منفعت لر آدؽ آلتؽندا،اَیر بۇگۆن اؤزۆمۆزدن اوْلمایانلارا برابر حاق تانؽمؽرساق، گله‌جک یاراداجاغیمیز سیستئمین دئموْکراتیک اوْلاجاغؽنا اۆمۆد بسله‌مک اوْلماز. بۇدا میللی حرکتیمیزین ماهیتینه قارشؽدؽر. نییه کی موْدئرن بیر حرکت اوْلاراق، اساس ایلکه‌لریمیزدن بیری میلت حاکیمییتی و دئموْکراسینین یارانماسؽدؽر. دئموْکراسینؽن یارانماسی و قالارلؽ اوْلماسؽ اۆچۆن، بۇ دَیر بۇگۆنکۆ حاکیمییتی وۇراجاق بیر آراج یوْخ، آماج اوْلمالؽدؽر. دئموْکراسینین یارانؽب قالارلؽ اوْلماسؽندا، سۇبجئکتیو عامیللردن بیری ده، خالقؽن اؤز گۆجۆنه و حاکیمییت حاقؽنا اینانماسؽدؽر. خالق حاکیمییتی اؤز حاقؽ بیلرسه و اؤز گۆجۆنه اینانارسا، اوْنا هئچ کس، هئچ قۇرۇپ و هئچ بیر باشقا میلت و اؤلکه حؤکم ائده بیلمز. هئچ بیر ایدئوْلوْژی و یا فیزیکی گۆج اوْ خالقؽ، بیر شخصه و یا عدالتسیز سیستئمه و غیر دئموْکراتیک قانۇنلارا باش اَیدیره بیلمه‌ز. دئموْکراسینین قالارلؽ اوْلماسؽندا ایکینجی عامیل اوبجئکتیو عامیلدیر. آزاد مطبوعات، آزاد ایله‌تیشیم مئدییالاری و پارتییالاشماق دیر. بۇگۆن سوْسیال شبکه‌لرین یایقؽنلاشماسؽ، تک سسلی حاکیمییتلری بۇجاغا سؽغؽشدؽرؽب، آنجاق ایران کیمی اوْتوْریتئر رئژیم لرده پارتیالارؽن یارانماسؽنا ایجازه وئریلممه‌سی گله‌جک دئموْکراتیک سیستئم اۆچۆن بیر مانع کیمی عمل ائدبیلر. بۇگۆنکۆ دۇرۇم بیر یاندان آچؽق تشکیلاتلارؽن باسدؽریلیب، گیزلین تشکیلاتلارؽن یارانماسؽنا موْتیواسییوْن یارادؽر. گیزلی تشکیلات ایسه گۆونلیک آماجؽ ایله گئت گئده تشکیلات ایچی دئموْکراسییه گؤز یۇممالؽ اوْلۇر. بۇدا غیر دئموْکراتیک تۇتۇملاری منطیقلی و عاغیللؽ بیر تۇتۇم اوْلاراق یئرینه سالؽر. یعنی دئموْکراتیک داورانؽش یئرینه، تشکیلات منفعتی آدؽنا غیر دئموْکراتیک داورانؽشلار کؤک سالؽر، منیمسه نیر و عادی لشیر. بۇ ایسه گله‌جک دئموْکراتیک سیستئمین یاراناجاغؽنا ان بؤیۆک انگل اوْلابیلر. آچؽق تشکیلاتلارؽن یارانماسؽ نقدر هزینَه یه مال اوْلۇرسا، یارانمالؽ و مدنی مۇباریزه استراتئژی سینه دایاناراق مۇباریزه سۆرمه‌لیدیر. تشکیلاتلارؽن گۆجلۆ اوْلماماسؽ باشقا بیر سوْرۇنۇ دا اوْرتایا آتماقدادؽر. سئلئبریتی لرین میداندا اولماسی و سیاسی جرَیانلارؽن بۇ سئلئبریتی لردن ابزار اوْلاراق قۇللانمالارؽ گلجه‌یه تهلۆکه‌دیر. نییه کی، سیستئم لر، پارتیالار یوْخ شخصلر تعیین ائدیجی اوْلۇرلار. بۇدا دئموْکراسی یوْخ، پوْپۇلیزمه گتیریب چؽخارار. اوْنۇن اۆچۆن ده، بیلمه‌لی‌ییک کی بۇگۆنکۆ آرا هدفه چاتماق اۆچۆن اوْپورتوْنیزمه قاپؽلماق، اۇزاق استراتئژیک هدف اوْلان دئموْکراسی اۆچۆن، هدفی پوْزماقدؽر. سوْن اوْلاراق دئمه لییم، قالارلؽ دئموْکراسی اۆچۆن بۇگۆن دئموْکراسینی بیر هدف و دَیر اوْلاراق منیمسمه لی‌ییک، بۇ یؤنده ایسه نه فانات و یالانچؽ آشؽرؽ میلتچیلیک هده لریندن قوْرخمالؽ، نه‌ده کیچیک و اوْرتا سۆرلی هدفلر اۆچۆن اوْپوْرتوْنیزمه قاپؽلمالؽیؽق. دوشونجه سینه گوره عزل اولموش وکیل ییلماز مهرعلی بیلی\nFacebookTwitterShare\nRelated Posts\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nتبریز حبس‌خاناسیندا آجلیق آکسیاسی کئچیرن سالار طاهرافشارین دورومو ایله باغلی بیلگی یوخدور\nاخبار\nقیدا و درمان تشکیلاتی‌نین معاونی: انسولین چاتیشمازلیغی قلوبال پروبلئمدیر، داخیلی درمانلاردان ایستیفاده ائدین\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nتورک محبوس وکیل طاهر نقوی‌ اوزمانلاشدیریلمیش طبی موعالیجه‌‌‌دن محروم ائدیلیب\nاخبار, اخبار آذربایجان\nسفارت آذربایجان در تهران بازگشایی شد\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nبازداشت مجدد احسان فریدی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز\nاخبار\nآن‌چه از چگونگی تشکیل کابینۀ مسعود پزشکیان می‌دانیم\nاخبار\nگزارش‌ها از فاش شدن «نقشه» جمهوری اسلامی برای «ترور» دونالد ترامپ\nاخبار, دیدگاه ها, مقالات\nنقدِ “همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی” – دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nاخبار, اخبار آذربایجان, حقوق بشر\nایرج شیرزاد فعال ملی مدنی تورک ساکن اردبیل دستگیر و روانه‌ی زندان شده است\nتازه ها\nتبریز حبس‌خاناسیندا آجلیق آکسیاسی کئچیرن سالار طاهرافشارین دورومو ایله باغلی بیلگی یوخدور\nقیدا و درمان تشکیلاتی‌نین معاونی: انسولین چاتیشمازلیغی قلوبال پروبلئمدیر، داخیلی درمانلاردان ایستیفاده ائدین\nتورک محبوس وکیل طاهر نقوی‌ اوزمانلاشدیریلمیش طبی موعالیجه‌‌‌دن محروم ائدیلیب\nسفارت آذربایجان در تهران بازگشایی شد\nبازداشت مجدد احسان فریدی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز\nآن‌چه از چگونگی تشکیل کابینۀ مسعود پزشکیان می‌دانیم\nگزارش‌ها از فاش شدن «نقشه» جمهوری اسلامی برای «ترور» دونالد ترامپ\nنقدِ “همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی” – دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nایرج شیرزاد فعال ملی مدنی تورک ساکن اردبیل دستگیر و روانه‌ی زندان شده است\nاسماعیل احمدی اهر حبس‌خاناسیندان سربست بوراخیلیب\nآخرین مقالات\nنقدِ “همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی” – دکتر ضیاء صدرالاشرافی\nبلوغ سیاسی جامعه و انتظار از اپوزیسیون دمکراتیک پرده‌ی آخر نمایش انتخاباتی نظام – بهزاد کریمی\nدو اردوگاه در ایران و پزشکیان بسان یک ابزار : یوسف عزیزی بنی طرف\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاصلاحات در جهان و ایران و تفاوتهای آن – یونس شاملی\nآخرین ویدیوها\nاز منظر کارشناس: آیا پزشکیان خواهد توانست به وعده های خود عمل کند ؟\nدر انتخابات ایران چه گذشت؟ – یونس شاملی\nاصلاحات در جهان و ایران و تفاوتهای آن – یونس شاملی\nبیز، رئفورمیست لر و پزشکیان – یونس شاملی\nایراندا ۱۴۰۳ – نجی جمهور رئیسی سچکیلری و تورکلر\n‎بیرلیک \/ Birlik‎\nBack To Top\nبرگزاری جلسه بازپرسی بابک کیومرثی و سعید سلطانی\nآذربایجان‌غربی : معدن تیتان ارومیه با ظرفیت ۱۲۰ میلیون تن در مرحله بهره‌برداری است\nهشدار بایدن به ایران: این کار را نکنید!\nمرگ ۴۸۶ نفر در تصادفات جاده‌ای ایران طی یازده روز گذشته\nهشدار شبکه بهداشت آستارا نسبت به شیوع کرونا در دید و بازدیدها\nTwitter\nFacebook\nGoogle+\nYouTube\nPinterest\nTelegram\nInstagram\nTwitch\nجستجو\nبایگانی‌ها\nبایگانی‌ها انتخاب ماه جولای 2024 ژوئن 2024 می 2024 آوریل 2024 مارس 2024 فوریه 2024 ژانویه 2024 دسامبر 2023 نوامبر 2023 اکتبر 2023 سپتامبر 2023 آگوست 2023 جولای 2023 ژوئن 2023 می 2023 آوریل 2023 مارس 2023 فوریه 2023 ژانویه 2023 دسامبر 2022 نوامبر 2022 اکتبر 2022 سپتامبر 2022 آگوست 2022 جولای 2022 ژوئن 2022 می 2022 آوریل 2022 مارس 2022 فوریه 2022 ژانویه 2022 دسامبر 2021 نوامبر 2021 اکتبر 2021 سپتامبر 2021 آگوست 2021 جولای 2021 ژوئن 2021 می 2021 آوریل 2021 مارس 2021 فوریه 2021 ژانویه 2021 دسامبر 2020 نوامبر 2020 اکتبر 2020 سپتامبر 2020 آگوست 2020 جولای 2020 ژوئن 2020 می 2020 آوریل 2020 مارس 2020 فوریه 2020 ژانویه 2020 دسامبر 2019 نوامبر 2019 اکتبر 2019 سپتامبر 2019 سپتامبر 2015\nTürkcə\nEnglish\nفارسی\nآخرین مطالب\nتبریز حبس‌خاناسیندا آجلیق آکسیاسی کئچیرن سالار طاهرافشارین دورومو ایله باغلی بیلگی یوخدور قیدا و درمان تشکیلاتی‌نین معاونی: انسولین چاتیشمازلیغی قلوبال پروبلئمدیر، داخیلی درمانلاردان ایستیفاده ائدین تورک محبوس وکیل طاهر نقوی‌ اوزمانلاشدیریلمیش طبی موعالیجه‌‌‌دن محروم ائدیلیب سفارت آذربایجان در تهران بازگشایی شد بازداشت مجدد احسان فریدی، دانشجوی مهندسی دانشگاه تبریز آن‌چه از چگونگی تشکیل کابینۀ مسعود پزشکیان می‌دانیم گزارش‌ها از فاش شدن «نقشه» جمهوری اسلامی برای «ترور» دونالد ترامپ نقدِ \"همایش ملی جهان ایرانی: ماد و هخامنشی\" - دکتر ضیاء صدرالاشرافی ایرج شیرزاد فعال ملی مدنی تورک ساکن اردبیل دستگیر و روانه‌ی زندان شده است اسماعیل احمدی اهر حبس‌خاناسیندان سربست بوراخیلیب","num_words":3463,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.111,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":132477.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اردوغان: اؤزبکیستانی قیسا مدتده بارماقلا گؤستریله‌ن بیر گوج حالینا گتیره‌ن شؤوکت قارداشیمی، گؤنولدن تبریک ائدیره‌م\n07.06.2024 ~ 10.07.2024\n2149811\nجمهورباشقانی رجب طیب اردوغان، اورتا آسیانین اوره‌گینده یئر آلان اؤزبکیستانین بؤلگه‌سل و کۆره‌سل دگرینین هر گئچه‌ن گون آرتدیغینی سؤیله‌دی.\nجمهورباشقانی اردوغان، رسمی گؤروشمه‌لر اوچون باشکند آنکارادا اولان اؤزبک قونومداشی شؤوکت میرضیایئو ایله اورتاق مطبوعات توپلانتیسی تشکیل ائتدی.\nگؤروشمه‌لرده تیجارت، اکینچیلیک، نقلیات، انرژی، مدنیت، تحصیل و ساوونما صنایعی کیمی باشلیقلاردا آتیلابیله‌جک ملموس آددیملاری اله آلدیقلارینی بیلدیرن اردوغان، بیر چوخ آنلاشمانی دا ایمضالادیقلارینی ایفاده ائتدی.\nبو آنلاشمالارین ایکی اؤلکه آراسین��اکی امکداشلیغی چئشیدلندیرمه‌یه ایمکان وئریب، عهدی (آنلاشما) زمینی گۆجلندیرجگینه ایشاره ائد‌ن اردوغان، ۳۷ میلیونا یاخینلاشان گنج و دینامیک اهالیسی ایله اورتا آسیانین اوره‌گینده یئر آلان اؤزبکیستانین بؤلگه‌سل و کۆره‌سل دگرینین هر گئچه‌ن گون آرتدیغینا دقت چکدی.\nقوناق جمهورباشقانی میرضیایئوین یئنی اؤزبکیستان اوچونجو انتیباه پروژه‌سی ایله اؤلکه‌سینه فرقلی بیر اوفوق چکدیگینی بیلدیرن اردوغان، بئله داوام ائتدی:\n\"انرژیدن اکینچیلیگه قدر گئنیش بیر ساحه‌ده تطبیق ائتدیگی اقتصادی اصلاحاتلارلا اؤزبکیستانی غبطه ائدیله‌جک نقطه‌لره داشیدی. اؤزبکیستانی قیسا مدتده بارماقلا گؤستریله‌ن بیر گوج حالینا گتیره‌ن شؤوکت قارداشیمی، گؤنولدن تبریک ائدیره‌م\".\nجمهورباشقانی اردوغانین لیدئرلیگینده، تۆرکیه‌ده خالقین رفاهینین، اؤلکه‌نین سیاسی اقتصادی و عسگری قدرتی ایله پتانسیلینین و اولوسلارآراسی توپلومداکی نفوذونون آرتیریلماسی قونوسوندا بؤیوک ایشلر گؤرولدوگونو بیلدیرن میرضیایئو ایسه تۆرکیه‌نین دونیا سویه‌سینده‌کی باشاریلاریندان موتلولوق و غرور دویدوقلارینی دیله گتیردی.\nاؤزونو اؤلکه‌سینه دعوت ائتدیگی اردوغانلا اؤنملی بؤلگه‌سل مؤوضوعلاردا فیکیر آلیش وئرینشی ائتدیگینی ایفاده ائد‌ن میرضیایئو، اولوسلارآراسی ساحه‌ده بیر بیرلرینی دستکله‌دیکلرینی، بیرلشمیش میللتلر، ایسلام امکداشلیق تشکیلاتی، تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی کیمی پلتفورملاردا دا امکداشلیغی سیخ شکیل‌ده داوام ائتدیره‌جکلرینی سؤیله‌دی.\nاتیکتلر: #تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی , #اؤزبکیستان , #آنکارا , #شؤوکت میرضیایئو , #رجب طیب اردوغان\nایلگیلی‌لی خبرلر\nبیر هفته‌ده ۷۲ تروریست ضررسیز حالا گتیریلدی\n18.07.2024\nمیللی مدافعه ناظیرلیینده ائدیله‌ن هفته‌لیک بیلگیلندیرمه ییغینجاغیندا عراق و سوریه‌نین شیمالینداکی عملیاتلار ایله باغلیسون معلوماتلار پایلاشیلدی\nایستانبول هاوا لیمانی، دونیانین ان یاخشی هاوا لیمانی سئچیلدی\n18.07.2024\nایستانبول هاوا لیمانی آمریکادا نشر اولونان سفر و تفریح سیاحت ژورنالی طرفین‌دن \"دونیانین ان یاخشی هاوا لیمانی\" آدینا لاییق گؤرولوب.\nپ‌کاکا‌لی ایکی تروریست ایستانبول‌دا یاخالاندی\n18.07.2024\nایستانبول‌دا فعالیت گؤستردیکلری معین ائدیله‌ن خلیل کد آدلی صادق توپال اوغلو و محمد ساواش ایستانبول‌دا توتولدو\nبیرلشمیش میللتلرده تورکیه‌دن فیلیسطین چاغریسی\n18.07.2024\nتورکیه‌نین بیرلشمیش میللتلر دایمی نماینده‌سی سفیر احمد ییلدیز دا \"بوتون تهلوکه‌سیزلیک شوراسی عضولرینی، ایکی دؤولتلی حله باغلیلیقلارینی ثبوت ائتمه‌لری اوچون فیلیسطین دؤولتینی تانیمایا چاغیریریق\" ایفاده‌لرینی ایشلتدی\n2149811\nاردوغان و میرضیایئو اورتاق مطبوعات توپلانتیسی تشکیل ائتدی\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/e50b\/a8a5\/0b60\/6662a0b005580.jpg?time=1721369262\n\/turki\/twrkhyh\/2024\/06\/07\/rdwgn-w-myrdyyy-w-wrtq-mtbw-t-twplntysy-tshkhyl-y-tdy-2149811\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nکولتور و صنعت\nبیلیم و تکنولوژی\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت رادیو\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":844,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.069,"special_characters_ratio":0.216,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":90420.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"رقص آذربایجانی قایتاغی - وب سایت جامع رقص های آذری | آذربایجانی | وب سایت جامع رقص های آذری | آذربایجانی\nخط یک : 14 11 83 33 - 041\nخط دو : 92 58 84 33 - 041\nفیسبوک\nاینستاگرام\nلینکدین\nتلگرام\nتوئیتر\nYouTube\nصفحه اصلی\nمشاهیر رقص آذربایجانی\nگالری تصاویر\nارتباط با ما\nویدئوها\nدرباره ما\nآذربایجان\n0\nصفحه اصلی\nمشاهیر رقص آذربایجانی\nگالری تصاویر\nارتباط با ما\nویدئوها\nدرباره ما\nآذربایجان\n0\n0\nوبلاگ\nخانه \/ بلاگ \/ رقص آذربایجانی قایتاغی\nرقص آذربایجانی قایتاغی\nدر بلاگ, رقص های آذربایجان خرداد ۲۴, ۱۳۹۷\nرقص قایتاغی رقصی است نزدیک به لزگینکا با گستردگی وسیع در آذربایجان و منطقه قفقاز . نوع دیگری از رقص است که در آذربایجان با عناوین اوج دوست، یئددی قارداش ، اوغلانلار رقصی اجرا میگردد. از قایتاغی در آثاری از گلینکا، روبنشتین، برودین، نیازی، قلییف، حاجییف، رستم اوف و برخی دیگر از آهنگسازان استفاده شده است.\nحرکات رقص عبارت است از چرخشها و دور زدنهای فراوان ، پرشهای فراوان در حال ایستاده بر روی انگشتان پا، حرکات روان بدون حرکت شانه ها، گرفتن دستها بحالت مشت نیمه بسته، باز کردن یک بازو در حالی که بازوی دیگر نیمه بسته نگهداشته شده و در نهایت شباهت لباسها.\nمعرفی رقص قایتاغی به زبان ترکی:\nا‌ن چوخ مباحثه دوغوران رقصدیر. بو سؤز آذربایجانین ائل ـ اوباسیندا آرتیق اوزون عصرلر بویو ایشلنمک‌ده‌دیر. رقصین اؤزوایسه ریتمیک، حرکت‌لرینین قورلوشونا گؤره عادی لئزگینکایا یاخیندیر. اونداکی جلد تئمپ، حدسیز درجه‌ده بارماق اوسته دورما، دیز اوسته فیرلانما، دؤنمه‌لر ـ لئزگینکایا خاصدیر.\nهر شئی ده‌ن اول قید ائتمک لازیمدیرکی، «قایتاغی»نین یاییلما زوناسی یئرلی احاطه‌لیدیر. لئریکده، شاهبوزدا، نخجواندا، ایلیچ رایونوندا حتی قوجامان موسیقی‌چی‌لرده بو رقص حاققیندا هئچ بیر شئی ائشیتمه‌ییبلر. لنکراندا مشهور اولان خداداد «قایتاغی»نی اؤز رئپئرتوارینا داخیل ائتمیشدیر. بو، همین رقص حاققیندا یگانه معلوماتدیر. رقصین منبعی‌نی رسپوبلیکانین شمال رایونلارینا یاخین اولان یئرلرده آختاریب ـ تاپماق لازیم گلیردی. لاکین نه شکیده نه‌ده زاقاتالادا بو رقص باره‌سینده آیدین، درست بیر آنلاییش یوخ ایدی. شکی‌ده قوجامان تارزن عبادفتح‌الله اف دانیشیرکی، قاراباغدا چوخدان بری بئله بیر آرام «قایتاغی» رقصی اولوب. ع.فتح‌الله اف تردیدله دئییرکی، «دئیه‌سن بو رقصین آدینا «قایساغی» دئییردیلر».\nگؤرونورکی رقصین کؤکلری آذربایجاندا عمله گلمه‌ییب. حقیقتاً بئله‌دیر. عباسقولو آغا باکی‌خان اوف اؤزونون «گولوستانی ـ ارم» کیتابیندا گؤستریرکی، قایتاغ داغیستانین اوچ ایالتینده‌ن بیری اولوب، دربندده‌ن شمالدا یئرلشیب.\nداغیستاندا حاضیردادا قایتاغ رایونو وار. بورادا قوجالار ایندی‌ده «قایتاغی» اویناییرلار. تاریخده‌ن معلوم‌دورکی اولکی عصرلرده هم آذربایجان، هم‌ده دا��یستان اهالی‌سی تئز ـ تئز بوتؤو قبیله‌لرله بیر دییاردان دیگرینه کؤچردیلر. داغیستاندا، خصوصاً دربند رایونوندا آذربایجانلیلار، آذربایجانین، قوبا، زاقاتالا، بالاکند رایونلاریندا لزگی‌لر چوخدور. ا‌ن بؤیوک کؤچمه‌لر فتحعلی خانین دؤورونده باش وئرمیشدی. یقین‌کی، داغیستان قبیله‌لرینده‌ن بیری، محض قایتاغی قبیله‌سی‌ده رقصین یارادیجی‌سی اولموشدور. «قایتاغی»نین ریتمینده و حرکت‌لرینده‌کی داغیستان خاراکتئری بورادان ایره‌لی گلیر. آذربایجانلیلار بو احتراصلی و قشنگ رقصی قبول ائتمیش و اوندا چوخ شئیی‌ ده‌ییشمیشلر. رقصین پوپولیارلیغی او درجه‌یه گلیب چیخمیشدیر کی، آذربایجانلیلار «قایتاغی» رقصی‌نی، قارداش قایتاغ خالقی‌ایله عینی اولان بایرام شنلیکلری و طنطنه‌لی مراسملرده اویناماقلا اونو اؤزلرینین رقصی حساب ائدیرلر. خالق «قایتاغی»‌نین آهنگی زمینینده رسپوبلیکانین شمال حصه‌سینده اؤز مئیلینه اویغون دوزوملو رقصلر یارادیر. مثلاً «آغامالی»، «گراتی»، «کندیری»، «کؤمورو» کیمی «قایتاغی» آهنگینه اویغون گلن آذربایجان رقصلری بئله یارانمیشدیر.\nمختلف «قایتاغی»لارا عینی حرکتلر خاصدیر. بونلار ـ چوخلو هرلنمه و فیرلانمالاردان، حدسیز رنگارنگ دوزوملرده‌ن، او جمله‌ده‌ن بارماق اوسته دوراراق توللانمالاردان، چیگینلری ترپتمه‌ده‌ن سوزگون طرزده اساس گزیشده‌ن، یوموروقلارین یاری دویولموش طرزده توتولماسیندان، قوللارین وضعیتینده‌ن، قولون بیری یاریم یانا آچیلدیغی حالدا، دیگر الین وزنه‌یه یاخین توتولماسی کیمی حرکتلرده‌ن و نهایت، گئییملرین اوخشارلیغیندان عبارتدیر.\nبونونلا، بیرلیکده بیزه ائله گلیرکی، «قایتاغی»نی تاماشایا حاضیرلایانلار طرفینده‌ن اونون فرقلنمه‌ین طرزده یعنی داغستان و یا گورجو لزگینکالاریندان اصلا سئچیلمه‌ین بیر طرزده قویولماسی یالنیشدیر. آذربایجان رقصلری داغستان رقصلرینده‌ن کسکین صورتده فرقله‌نیر. همده حتی، «قایتاغی» کیمی رقصده‌ن صحبت گئتدیکده بئله، آذربایجان میللی رقصلرینه خاص اولان حرکتلرین مختلف طرز دوزوملولویو، رنگارنگلیگی جهتینی یاددان چیخارماق اولماز.","num_words":986,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.029,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":163678.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Moeller's disease, Cheadle's disease, scorbutus,[۱] Barlow's disease, hypoascorbemia,[۱] vitamin C deficiency\nScorbutic gums, a symptom of scurvy. The triangle-shaped area between the teeth show redness of the gums.\nایختیصاص\nEndocrinology\nعلامتلر\nWeakness, feeling tired, changes to hair, sore arms and legs, gum disease, easy bleeding[۱][۲]\nسببلری\nLack of vitamin C[۱]\nریسک فاکتورلاری\nMental disorders, unusual eating habits, alcoholism, old people who live alone, intestinal malabsorption, dialysis[۲]\nتشخیص اوصولو\nBased on symptoms[۲]\nموعالیجه\nVitamin C supplements[۱]\nسیخیلیق\nRare[۲]\nایسکوربیک اسید (ویتامین C) نین یوخلوغوندان گلن بیر ناخوشلوقدور. کميليکين ایلک علامتلرينده ضعيفليک، يورغونلوق و اَل و آياغين آغريسي واردير. درمان اولماسا، قیرمیزی قان تومورلاری آزالماق، مئشین لری نین یاراغی، ساچ لرینده دَییشیقلار و دَیَردن قان آخماق باش وره بیلر. ایسکوربوت یاخینلاشدیریلیرسا، یارالارین یاخشی یاخینلانماسی، شخصیتده کی دَییشیب و آخیردا، عوفونت یا قان تؤکمکدن اؤلوم اولا بیلر.[۱][۱][۲]\nعلامتلر باشلامادان قاباق، آز یا اصلاً ویتامین C- نی یئتیش اوچون حداقل بیر آی لازیمدير. بو زاماندا، عق��ی ایضطرابلار، عاداتلار، الکول و تک ياشلیلار دا اسکوربو چوخ گؤروشه بیلر. دیگر خطر فاکتورلاری اینستیتول مالبورپشن و دیالیز دیر. چوخ حيوانلار اؤزلرینین C ویتامین لرینی تولید ائدیرکن، اینسانلار و باشقا بیر نئچه نفرین سی یوخدور. کولاجن اوچون قورولوش بلوکلرینی دوزلشدیرمک اوچون C ویتامینینه احتیاجی وار. تشخيص، عادي اولاراق، فیزیکی علامتلر، ایکس-ریالار و درماندان سوراکی یاخشیلاشمالارا اساسلانير.[۲][۲][۲][۲][۲]\nدرمان تامين سي ويتامينين آغزي ایله آلينماسي ايله باشلير. چوخ واخت بیر نئچه گون سورا یاخشیلاشما باشلاییر و بیر نئچه هفته ایله تامامن یاخشیلاشیر. ویتامین C نین قایناقلارینا سیتروم میوه لر و بیر نئچه بیتکی لر (مثال، قیزیل چکه، بروکلی و آلو) واردیر. پئشئرمک چوخ واخت تاماشالاردا ويتامين سي-ني آزالدير.[۲][۲]\nایسکوروی ایندیکی زاماندا نادیر. بو، گئنیشلندیکده یئرلشمیش اؤلکه لرده یئرلشمه یئرلشمکله باغلی داها چوخ باش وئریر. گیزلتمیش آراسيندا 5-45 فيصدي ايله ايشي گؤستريلر.[۲] ایسکورویو قدیم میصر زامانلاریندا کیمی بیلدیریلیر. بو، اوزون مسافه لرده سفره گئدنلرین محدودلاماسیندا بیر فاکتور ایدی و چوخ واخت چوخلو آدام اؤلدوروردو.[۲] گمی عصرین ده، گمی نین ۵۰%-ی بیر سفرده سکاروبتدن ایلکه جکدی. بریتانیا شاه دنیز حربی لرینده بیر ایسکوتلندی جراح، جیمز لیند، ۱۷۵۳-جی ایلده اسکوربوسون سیتروم میوه سیله اوغورلو درمان ائدیلدیگیینی ثابیت ائتدی. بونا باخمایاراق، گیلبرت بلان کیمی بیر ساغلیق رئفورماسیندان قاباق، ۱۷۹۵-جی ایلده شاه دنیز حربي لری نین اؤز دهنقلرینده لیمون شئی وئرمه سینی راضی ائتدی.[۳][۴]\nقایناقلار:[دَییشدیر]\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ Scurvy (1 September 2016). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 26 January 2017. یوْخلانیلیب26 September 2016.\n^ ۲٫۰۰ ۲٫۰۱ ۲٫۰۲ ۲٫۰۳ ۲٫۰۴ ۲٫۰۵ ۲٫۰۶ ۲٫۰۷ ۲٫۰۸ ۲٫۰۹ ۲٫۱۰ ۲٫۱۱ ۲٫۱۲ ۲٫۱۳ Agarwal, A; Shaharyar, A; Kumar, A; Bhat, MS; Mishra, M (June 2015). \"Scurvy in pediatric age group - A disease often forgotten?\". Journal of Clinical Orthopaedics and Trauma. 6 (2): 101–7. doi:10.1016\/j.jcot.2014.12.003. PMC 4411344. PMID 25983516.\n^ Price, Catherine (2017). \"The Age of Scurvy\". Distillations. Vol. 3, no. 2. pp. 12–23. January 24, 2021-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب. April 17, 2018-ده یوخلانیب. {{cite magazine}}: |archive-date= \/ |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)\n^ Hemilä, Harri (29 May 2012). A Brief History of Vitamin C and its Deficiency, Scurvy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 9 July 2014.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=ایسکوروی\/ویتامین_ث_آزلیغی&oldid=1548442»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nسی‌اس۱ خطالاری: آرشیو-یوآرال\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nنامعلوم پارامترلری اوْلان معلومات قوتوسو طیبی وضعیتیندن ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۷ آقوست ۲۰۲۳، ‏۱۸:۱۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":950,"character_repetition_ratio":0.033,"word_repetition_ratio":0.027,"special_characters_ratio":0.243,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.99,"perplexity_score":79090.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اۆچونجو قوردیان (اینگیلیسی‌جه: Gordian III) روم ایمپیراتورو. ۲۲ آوریل – ۲۹ جولای ۲۳۸ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. پوپینوس و بالبینوس اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا فیلیپ عرب واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":48,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.195,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":689560.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هندوستان (هیندجه: भारत गणराज्य؛ ) آسیانین گونئی طرفینده یئرلشیبدیر. هندوستان‌نین پایتختی یئنی دهلی شهریدیر. ۲۰۰۹ -جو ایلده اوْلان بیلگیلر اساسیندا هیندوستاندا ۱٬۱۴۸ میلیون نفر اینسان یاشاییر. هیندوستان قورودان ۶ اؤلکه – پاکیستان، چین، نپال، بوتان، بنقلادش، میانمار ایله، سودان – مالدیو آدالری، سری لانکا و اندونزی ایله همسرحددیر. اراضی‌سینه گؤره دونیادا یئددینجی (ساحه‌سی ۳،۲۸۷،۲۴۰؛km² [۲۲])، اهالی‌سینه گؤره ایسه ایکینجی یئرده‌دیر.\nهیندوستان جومهوریتی\nBhārat Gaṇarājya\nبایراق\nState Emblem\nشوعار: \"Satyameva Jayate\" (Sanskrit)\n\"Truth Alone Triumphs\"[۱]\nمیلی مارش: Jana Gana Mana\n\"Thou art the rulers of the minds of all people\"[۲][۳]\nNational song\nVande Mataram\n\"I Bow to Thee, Mother\"[a][۱][۳]\nArea controlled by India shown in dark green;\nclaimed but uncontrolled regions shown in light green.\nپایتخت\nیئنی دهلی\nبؤیوک شهری\nبمبئی\n18°58′30″N 72°49′33″E \/ 18.97500°N 72.82583°E \/ 18.97500; 72.82583\nرسمی دیللر\nهیندی دیل\nEnglish[۴][۵][nb ۱]\nRecognised regional languages\n8th Schedule\nآسام دیلی, بنقال دیلی, بودو دیلی, دوقری دیلی, Gujarati, هیندی دیل, کانادا دیلی, Kashmiri, Konkani, مایتهی‌لی, Malayalam, Manipuri, ماراتهی دیلی, نپال دیلی\nاورییا دیلی, Punjabi, سانسکریت دیلی, Santali, سیندی دیلی, تامیل دیلی, Telugu, اوردوجا[۸]\nNational language\nNone[۹][۱۰]\nدین\n79.8% هندوئیسم\n14.2% ایسلام\n2.3% مسیحیت‏\n1.7% سیکیزم\n0.7% بودیزم\n0.4% جاینیزم\n0.9% others[۱۱][۱۲]\nدمونیم(لر)\nهیندلی‌لر\nدؤولت\nفدرال حوکومت parliamentary\nجومهوریت[۱]\n• President\nPranab Mukherjee\n• Vice-President\nMohammad Hamid Ansari\n• Prime Minister\nNarendra Modi\n• Chief Justice\nT. S. Thakur[۱۳]\n• Speaker of the Lower House\nSumitra Mahajan\nقانون اوقانی\nParliament of India\n• یوخاری مجلیس\nRajya Sabha\n• آشاغی مجلیس\nLok Sabha\nIndependence\nfrom the بؤیوک بریتانیا\n• Dominion\n15 August 1947\n• جومهوریت\n26 January 1950\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value).[b] (7th)\n• سو (%)\n9.6\nجمعیت\n• 2016 تخمینی\n1,293,057,000[۱۵] (2nd)\n• 2011 census\n1,210,854,977[۱۶][۱۷] (2nd)\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (31st)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n2016 تخمینی\n• جمعی\n$8.727 trillion[۱۸] (3rd)\n• آدام‌باشی\n$6,664[۱۸] (122nd)\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n2016 تخمینی\n• جمعی\n$2.384 trillion[۱۸] (7th)\n• آدام‌باشی\n$1,820[۱۸] (141st)\nجینی (2009)\n33.9[۱۹]\nاورتا · 79th\nاچ‌دی‌آی (2014)\n0.609[۲۰]\nاورتا · 130-جی\nپول واحیدی\nIndian rupee (₹) (INR)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+05:30 (IST)\nیای ساعاتی is not observed\nتاریخ فورمتی\ndd-mm-yyyy\nسوروجولوک طرفی\nleft\nتیلفون کودو\n+91\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nIN\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.in\nother TLDs\n.ভাৰত\n.ভারত\n.ભારત\n.भारत\n.ਭਾਰਤ\n.இந்தியா\n.భారత్\nبھارت.\nایچینده‌کیلر\n۱ آدک اتیمولوژی\n۲ تاریخی\n۲.۱ معاصیر تاریخ\n۳ فیزیکی-جغرافی خصوصیّت\n۴ انضباطی اراضی بؤلگوسو\n۴.۱ اؤلکه‌نین اوستانلری\n۵ اقتصادیات\n۶ ماراقلی فاکتلر\n۷ اهالی\n۷.۱ دیل\n۷.۲ دین\n۷.۳ مدنیت\n۸ گؤرونتولر\n۹ همچینین باخ\n۱۰ قایناقلار\nآدک اتیمولوژی\nدَییشدیر\nهیندوستان آدینین هیند سؤزون‌دن یارانیب \"هیند آداملاری\" معناسین‌دا ایضاح اوْلونور.\nتاریخی\nدَییشدیر\nهیندوستان اراضی‌سین‌ده ایلک دؤولت کیمی بیزیم ائرادان اوّل ائ.ا. ۱-جی مین‌ایللیگین ایکینجی یاریسیندا یارانمیش‌دی. قدیم و اوْرتا عصرلرده هیندوستان علم، ادبیات، اینجه صنعت ساحه‌سین‌ده‌کی نایلیتلری، مۆختلیف دینی و فلسفی سیستملری شرقین بیر چوْخ سیویلیزاسییالارینا موثبت تأثیر گؤسترمیش‌دیر. ۱۶-جی عصرین اوّللرین‌دن آوروپا موستملکه‌چیلری طرفیندن تدریجه‌ن هیندوستان موستملکه‌یه چئوریلمیش و ایکی یوز ایل بؤیوک بریتانیانین تابئلیین‌ده اوْلموش‌دور. ۱۸۵۷-۱۸۵۹-جو ایللردن میلّی-آزادلیق حرکاتلاری، ۱۹۱۸-۱۹۲۲؛ ۱۹۲۸-۱۹۳۳-جو ایللرده اطاعت‌سیزلیک، ۱۹۴۶-جی ایلده حربی دنیزچیلرین عۆصیانی نتیجه‌سین‌ده ۱۹۴۷-جی ایلده هیندوستان دومینیون دۇروم آلمیش، ۱۹۵۰-جی ایلده ایسه جومهوریتی اعلان ائدیلمیش‌دیر.\nتاریخاً موستملکه‌چی‌لیک‌ده اولماسی اؤلکه‌نین سوسیال-ایقتیصادی اینکیشافینا گۆج‌لو تأثیر ائتمیش، اوزون مدت کؤهنه، مرسوم سوسیال-ایقتیصادی قورولوشون قالماسینا سبب اوْلموش‌دور. اؤلکه بریتانیانین خام علاوه‌سینه چئوریلمیش‌دیر. اقتصادیات‌دا بریتانیا کاپیتالی اساس رول اوینامیش‌دی. ناتورال چیفتلیک (مزرعه) اوستونلوک تشکیل ائدیردی. چیفتلیک (مزرعه)ین مۆعاصیر قورولوشو ایله ایشچیلرین ۵%-i مشغول اولوردو کی، اونلار دا میلّی گلیرلرین آنجاق ۱۰-۱۵%-نی اۆرتیم (تولید) ائده بیلیردیلر.\nمعاصیر تاریخ\nدَییشدیر\nایکینجی دونیا ساواشینین سونلارینا یاخین بؤیوک بریتانیانین موستملکه‌سی اوْلان هندوستان‌ده ملّی-آزادلق حرکاتی گئنیشله‌ن‌دی. بؤیوک بریتانیا هیندوستانا دومینیون حۆقوقو وئرمه‌یه مجبور اوْلدو. همین ایلین آوقوستون‌دا جواهیرلل نئهرو باشدا اوْلماقلا موقتی حؤکومت تشکیل اوْلون‌دو. لاکین بۇ تام آزادلیق دئییل‌دی. خالقین موباریزه‌سی داوام ائدیردی. بۇ موباریزه نتیجه‌سین‌ده ۱۹۴۷-جی ایلده هیندوستان‌دا اینگیلیس آغالیغینا سون قویول‌دو. همین ایلین آوقوستون ۱۵-ده هیندوستان اراضی‌سین‌ده دینی علامتلر اساس گؤتورولمکله ایکی موستقیل دؤولت، هیندوسلارین چوخلوق تشکیل ائتدیی هیندوستان و اهالی‌سی اساساً موسلمانلاردان عبارت اوْلان پاکیستان دؤولتلری قۇرولدو. ائله ایلک ایللردن بۇ دؤولتلرین بیر-بیرینه قارشی اراضی ادعالاری میدانا چیخ‌دی. غرب دؤولتلری بۇ ایکی بؤیوک دؤولتلری بیر-بیرینه قارشی مۆحاریبه‌یه سوروکله‌یه‌رک اونلارین هر ایکی‌سینی اینکیشاف‌دان ساخلاییردی. هیندوستان بۇ ادعالارین‌دا شوروی-نین، پاکیستان غربین کمکینه آرخالانیردی. کشمیر بولگه نینا صاحب‌لیک اۆزرینده ۱۹۴۸-جی ایلده بیرینجی هیندوستان-پاکیستان ساواشی باش وئردی. بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی تهلوکه‌سیزلیک شوراسینین واسطه‌چی‌لیک میس‌سییاسینین فعالیّتی سایه‌سین‌ده باریشیق الده اوْلون‌دو. قوزئی-غربی کشمیر و یا کشمیرین اوچده بیر حیصّه سی (آزاد کشمیر) پاکیستانین، قالان اراضی‌سی ایسه هیندوستان نظارتی آلت��نا دوش‌دو. ۱۹۶۵-جی ایلده کشمیر موسسیسلر مج‌لی‌سینین قبول ائتدیی آنا یاسا کشمیری هیندوستان اتفاقینین ترکیب حیصّه سی اعلان ائتدی. بو، ایکینجی هیندوستان-پاکیستان ساواشینه سبب اوْلدو. بۇ دفعه چینین موباریزه‌یه قاریشاجاغین‌دان احتیاط‌لانان شوروی-نین فعال واسطه‌چی‌لیگی ایله مۆحاریبه ۱۹۶۶-جی ایلده دایاندیریل‌دی و داشکند بیاننامه‌سی ایمضالان‌دی. کشمیر مسئله‌سی ۱۹۸۷، ۱۹۸۸، ۱۹۹۷-جی ایللرده ده ایکی دؤولت آراسیندا قان‌لی حربی توققوشمالارا سبب اوْلدو. پاکیستان کشمیر مسئله‌سینین بئینلخالق سوییه‌ده حل اوْلونماسینا چالیشیر، اونو هیندوستان ترکیب حیصّه سی کیمی تانیمیر. بورادا بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی-نین نظارتی آلتین‌دا رئفئرئندوم کئچیریلمه‌سی طلب ائدیلیر، لاکین هیندوستان بونا راضی‌لیق وئرمیر. هیندوستان اراضی‌سی ایله همسرهد اوْلان غربی پاکیستان‌دان آیریلان شرقی پاکیستان‌دا ۱۹۷۱-جی ایلده گئنیش موختاریت اوغرون‌دا موباریزه باشلانارکه‌ن هیندوستان قوْشونلارینی شرقی پاکیستان اراضی‌سینه یئریت‌دی و بورادا موستقیل بنقلادش دؤولتینین یارانماسینا کؤمک ائتدی.\n۱۹۵۰-جی ایلده هیندوستان جومهوریتی اعلان اوْلون‌دو. همین ایل قبول اوْلونموش آنا یاسا هیندوستانی ۲۲ اوستان و ۹ موتتفیق اراضی‌دن عبارت فدراتیو جومهوریتی، ایداره فوْرماسینا گؤره پارلانمئنت جومهوریتی کیمی تثبیت ائتدی. \"نئهرو خطی\"نین حیاتا کئچیریلمه‌سی سایه‌سین‌ده اؤلکه‌ده نیسبتاً ثابت دموکراتیک اینکیشافی تامین ائدن اساسلار یاران‌دی. هیندوستان‌دا هئچ واخت دؤولت چئوریلیشلری، حربی رژیملرین حاکمیّتی اولمامیش‌دیر. هیندوستانی \"دونیانین ان بؤیوک دموکراتییاسی\" آدلان‌دیریرلار. نئهرو و سلفلری، قیزی ایندیرا قان‌دی و نوه‌سی راجیو قان‌دی ۳۹ ایل هیندوستان حؤکومتینه باش‌چی‌لیق ائتمیش‌دیلر. هیندوستان میلّی کوْنقره سی اوزون مدت سیاسی حیات‌دا رئال موخالیفته راست گلمه‌دن رهبر اوْلموش‌دور. \"نئهرو خطی\" ایقتیصادی اینکیشافی سۆرعتلندیردی. اؤلکه‌ده قاریشیق اقتصادیات یارادیل‌دی، اؤزل بؤلمه ایله یاناشی دؤولت بؤلمه‌سینین اینکیشافینا دقت یئتیریل‌دی، بؤیوک صنایع آچیغا چیکمامیشی میدانا گل‌دی. یاشیل اینقیلاب ۷۰-جی ایللرده اؤلکه‌نی ارزاق تاخی‌لی ایله تامین ائتمه‌یه ایمکان وئردی. ۸۰-جی ایللرده هیندوستان‌دا بازار اصلاحاتلاری کئچیریلمه‌یه باشلان‌دی. اوّللر صنایع‌ده اساس دقت ایدخالی آزالتماغا یؤنلمیش‌دی‌سه، ایندی ایخراجا ایشله‌یه‌ن صنایع ساحه‌لرینین اینکیشاف ائتدیریلمه‌سینه اوستونلوک وئریل‌دی. هیندوستان بؤیوک اینتئللئکتوال آچیغا چیکمامیشی واردیر. ۷۰-جی ایللرده اؤلکه‌ده نۆوه انرژی‌سی الده اوْلون‌دو. هیندوستان ۱۹۸۰-جی ایلده اؤز راکئتداشیییجی‌سی واسطه‌سیله اوزایا رابطه پئیکینی بوراخ‌دی، ۹۰-جی ایللردن اعتباراً اؤلکه‌ده تاکتیکی و باللیستیک راکئتلر حاضیرلانیر. لاکین فعال دئموقرافیک سیاستین آپاریلماسینا باخمایاراق، اهالی آرتیمینین سۆرعت‌لی اولماسی، بونا قارشی اصلاحاتلارین تأثیرینی آزال‌دیر. اهالینین بؤیوک اکثریتی یوخسوللوق حدین‌دن آشاغی سوییه‌ده یاشاییر.\n۱۹۸۰-جی ایللرده هیندوستان‌دا سیقه فاناتیزمی دالغاسی قالخدی. موستقیل سیقه دؤولتی یاراتماق اوغرون‌دا موباریزه آپاران بۇ ایجمانین عضولر�� مرکزی حؤکومته تضییق واسطه‌سی کیمی تئررور کامپانییاسینا باشلادیلار. باش نازیرلر ایندیرا قان‌دی ۱۹۸۴-جو ایلده، راجیو قان‌دی ایسه ۱۹۹۱-جی ایلده بۇ تئررورون قوربانی اوْلدولار. جواب تئپکیسی کیمی هیندوسلار دا هیندوس دؤولتی یاراتماق اوغرون‌دا موباریزه‌یه باشلادیلار. انحصارچیلارین کیچیک بیر قروپونون ایقتیصادی قودرتینین آرتماسی ایله اونلارین حاکم پارتییانین رهبرلیینه تأثیری گۆجله‌نیردی. عئینی زامان‌دا آنتی‌انحصارچی قوه‌لر ده آرتیردی. حاکم پارتییا ایکی حیصّه یه پارچالان‌دی. انحصارچی قوه‌لره خیدمت ائدن ساغلاردان عبارت سیندیکات و ایندیرا قاندینین باش‌چی‌لیغی ایله سوْل-مرکزچی کوالی‌سییا یاران‌دی. ایندیرا قان‌دی \"قان‌دی خطی\"-نی داوام ائتدیردی. داخیلی پارچالانما، یارانان یئنی موناسیبتلره چئویک موناسیبت گؤستریلمه‌مه‌سی، دینی آیریسئچکی‌لیک ادعالاری، دینی-سیاسی قوه‌لرین فاللاشماسی هیندوستان میلّی کوْنقره سینین نفوذونو چوْخ آزالت‌دی. اؤلکه‌ده سیاسی بحران باش وئردی. حاکمیّت اوغرون‌دا موباریزه کسکینلش‌دی. ۱۹۷۷-۱۹۸۰-جی ایللرده جاناتا پارتییاسی، ۱۹۸۹-۱۹۹۱-جی ایللرده موخالیف میلّی جبهه حاکمیّته گل‌دی. ۱۹۹۱-۱۹۹۶-جی ایللرده هیندوستان میلّی کوْنقره سی حاکمیّتی اله آلسا دا، اونو اوزون مدت اؤزون‌ده ساخلایا بیلمه‌دی. ۱۹۹۸-جی ایلده بهاترییا جاناتا پارتییاسی حاکمیّته گل‌دی. بوتون سادالانان چتین‌لیکلره باخمایاراق، هیندوستان یئنه ده، گونئی آسیادا آپاریجی مؤوقئیینی ساخلاییر. اقتصادیاتین لیبئراللاشدیریلماسی، خاریجی کاپیتالین گئنیش جلب ائدیلمه‌سی، اؤزللش‌دیرمه اونون اینکیشافین‌دا باش‌لیجا مئیللردیر.\nفیزیکی-جغرافی خصوصیّت\nدَییشدیر\nهیندوستان تعیین گئولوژی پروسسلری یئتمیش بئش میلیون ایل اوّل باشلان‌دی، نه واخت هیندوستان سوبکونتینئنتی، اوندا (سوْنرا) گونئی سوپئرجونتینئنت قوندواناسینین حیصّه سی، northeastwards درئیفینی، اللی میلیون ایل داوام ائتمک، باشلادی، او واختکی اونفورمئد هیند اوقیانوسین‌دان. آوراسییا لؤوهه (بوشقاب) ایله سوبکونتینئنتین سوْنراکی توققوشماسی و اونون (بونون) آلتین‌دا سوبدیک‌سییا، هیمالایا باشلانغیج وئردی، پلانئتین ان یوکسک داغلاری – هان‌سی ایندی شیمال‌دا و شیمال-شرق‌ده هیندوستان یاناشیر (همسرحددیر). اوولکی دنیز دیبین‌ده فوری میدانا چیخما هیمالایینین جنوبو، لؤوهه (بوشقاب) حرکتی (حرکاتی) تدریجه‌ن مالیک اوْلماق گئنیش تکنه، یارات‌دی، هان‌سی کی ایندی چای محدود چؤکونتو ایله، دول‌دور(اول)موش اوْلدو ایندو گانگئتیج دوزنلیینی فورمالاشدیریر. بۇ دوزنلیین غربینه و اوندان (بودان) آراوال‌لی دیاپازونو ایله کسین، تار سهراسی اوزانیر. اوریژینال (ایلکین) هیندوستان لؤوهه (بوشقاب) ایندی‌سی یاریمادا ساکینی هیندوستانی، ان کؤهنه (یاش‌لی) و گئولوژی چوْخ مؤحکم کیمی ساغ قالیر و ساتپورا و ویندهیا کیمی اوزاق شیمال کیمی اوزانماق مرکزی هیندوستان‌دا یئرلشیر. بۇ پارالئل دیاپازونلار شرق‌ده ژهارکهاند-دا کؤمور ایله زنگین جهوتا ناگپور پلاتئاویا غرب‌ده قوجارات‌دا عرب دنیزی ساحلین‌دن قوه‌ده اولور (قاچیر). اونلارین جنوبلارینا، ساخلانما (قالان) یاریمادا ساکینی لاندماسس-اینا، دئکان پلاتوسو، اویغون اولاراق سوْل و ساغ‌دا ساهیلبویو دیاپازونلار، غربی قاتلار و شر��ی قات ایله دؤورلنیلیر؛ پلاتو هیندوستان‌دا، بیر میلیارددان چوْخ یاشین‌دا بعضیلرین‌ده ان کؤهنه داش فورمالاشمالارینی اؤزون‌ده ساخلاییر. بئله دب‌ده (اۆصول‌دا) تشکیل ائتمیش (ائدیلمیش)، هیندوستان قوزئی ائن دایره‌سی شرقی اوزونلوق دایره‌لری، ۶۸°۷' و ۹۷°۲۵' ۶°۴۴-اون' و ۳۵°۳۰-اون' آرالارین‌دا برابرلشین قوزئینا اوزانیر.\nهیندوستان ساحلی ۷ ۵۱۷ کیلومتر اوزونلوغون‌دادیر؛ بودان مسافه، ۵ ۴۲۳ کیلومتر (کیلومتر لیک) (۳ ۳۷۰ حربی کشفیات) یاریمادا ساکینی هیندوستانا و آندامان-آ، نیجوبار-آ و هیندوستان حربی-دنیز هیدروقرافیک دیاقراملارینا مۆافیق اولاراق لاکشادویپ ایسلاندس.[۱۳-اینا] و ۲ ۰۹۴ کیلومتر ه (کیلومتر لییه) (۱ ۳۰۱ حربی کشفیات) منسوب‌دورلار، ماتئریک ساحلی نؤوبتی‌دن عبارت‌دیر: ۴۳% قوم‌لو ساحل (چیمرلیک)، سیل‌دیریم داشلار، ۴۶% چای کئچی‌دی و یا باتاق‌لیق جواست.[۱۳]، داخیل اوْلماقلا ۱۱% داشلی ساحل\nاساس هیمالای منشأ چایلاری – هان‌سی کی زروری اولاراق هیندوستان‌دان آخان قانقی و براهماپوترانی اؤزون‌ده ساخلاییر (داخیل ائدیر)، هر ایکی‌سی، هان‌سی کی بنگال کؤرفزینه آخیر. قانقین واجیب باج وئره‌نلری (قوللاری) یامونانی و کوسی-نی اؤزون‌ده ساخلاییر (داخیل ائدیر) – کیمین کی چوْخ آشاغی قرادیئنتی هر ایل فلاکت‌لی داشقینلاری دوغوردور. اساس یاریمادا ساکینی چایلاری – کیمین کی داها سیل‌دیریم (سرت) قرادیئنتلری داشقین‌دان اونلارین سولارینین قاباغینی آلیر – قوداوارینی، ماهانادینی، کاوئری و کریشنا -، اؤزون‌ده ساخلاییر (داخیل ائدیر) کاوئری و کریشنا؛ و نارمادا و تاپتی – هان‌سی کی عرب دنیزینه آخیر. هیندوستان تانینمیش ساهیلبویو خصوصیتلری آراسیندا غربی هیندوستان‌دا و آللوویال سونداربانس دئلتاسین‌دا باتاق‌لیق کاچ راننی‌دیر – هان‌سی هیندوستان بنقلادش ایله بؤلور. هیندوستان ایکی آرخیپئلاقا مالیک‌دیر: لاکشادویپ، هیندوستان جنوب-غرب ساحلین‌دن مرجان آتولللاری؛ و آندامان و نیکوبار آدالاری، آندامان دنیزینده وولکانیک زنجیر. هیندوستان ایقلی‌می اینادلا هیمالایین و تار سهراسینین تأثیری آلتین‌دادیر، هر ایکی‌سی، هان‌سی کی موسسونلاری سورور. هیمالای اوخشار ائن دایره‌لرین‌ده چوْخ یئرلشدیی یئرلردن داها ایستی گؤرونمک‌دن، هیندوستان سوبکونتینئنتینین بؤیوک حیصّه‌سینی ساخلاماق‌دان سویوق مرکزی آسیا کاتاباتیج کولکلرینین قاباغینی آلیر. تار سهراسی جنوب-غربی یای موسسون کولکلرینی روتوبت یوکله(ایل)میشی جلب ائدن کریتیک (هلدیجی) رولو اویناییر (ایفا ائدیر) – هان‌سی کی، ایونون و اوکتوبرین آرالارین‌دا، هیندوستان‌دا اوستونلوک تشکیل ائت: تروپیک(چوخ ایستی) یاش، تروپیک(چوخ ایستی) قورو، سوبتروپیک روتوبت‌لی و داغ‌لیق.\nانضباطی اراضی بؤلگوسو\nدَییشدیر\nاینضیباطی جهت‌دن هیندوستان جومهوریتی ۲۸ اوستان و ۷ اتفاق بؤلگه‌سین‌دن عبارت‌دیر. اتفاق بؤلگه‌لری بونلاردیر: آندامان و نیکوبار آدالاری، چاندیقارخ، دادرا و ناقار هاوئ‌لی، دامان و دیو، دهلی، لاکشادویپ، پوندیچئری.\nاؤلکه‌نین اوستانلری\nدَییشدیر\nآندرا پرادش.، آروناچال پرادش، آسام، بیهار، چاتیسقارخ، قوا، هاریانا، قوجارات، هیماچال پرادئش، جام‌مو-کشمیر، جارکهاند، کارناتاکا، کرالا مادیا پرادئش ماخاراشترا، مانیپور، مئقهالایا، میزورام، ناقالاند، اوریس‌سا، پنجا��، راجاستان، سیکیم، تامیل نادو، تریپورا، اوتارانچال، اوتار پرادش، غربی بنگال. اتفاق اراضیلری: آندامان و نیکوبار آدالاری، چاندیقاره، دادرا و ناقار هاولی، دامان و دیو، دهلینین میلّی باشکند اراضی‌سی، لاکشادویپ و پودوچری.\nاقتصادیات\nدَییشدیر\nایکینجی دونیا مۆحاریبه‌سینین اوّللرین‌ده هیندوستان هر نفر حسابیله بریتانیادان ۳۶ دفعه.ژاپوندان ایسه ۷ دفعه آز چوغون اۆرتیم (تولید) ائدیردی. صنایع بیرطرفلی آپاریلیردی. یونگول صنایع داها اۆستون ایدی. ماشینقاییرما یوخ ایدی،کند چیفتلیک (مزرعه) تنززوله اوگرامیش‌دی. ساوادلیلارین خصوصی چکی‌سی ۱۸%،اورتا عؤمور مدتی ۳۲ ایل تشکیل ائدیردی. ۱۹۴۷-جی ایلده اؤلکه ایکی حیصّه یه بؤلونموش‌دور-هیندوستان و پاکیستان. هیندوستان سیاسی موستقیل‌لیک الده ائتدیک‌دن سوْنرا اؤلکه‌نین اقتصادیاتینی صنایع اساسلاری اۆزرینده قورماغا ایمکان یارانمیش‌دیر. لاکین ۱۹۵۷،۱۹۷۲،۱۹۸۵-جی ایللرده اۆرتیم (تولید)ین آرتماسین‌دا لنگیمه‌لر مؤوجود اوْلموش‌دور.\nاقتصادیاتین لنگارتی‌می بیر چوْخ حاللاردا میلّی کاپیتالین ضعیف‌لیگی ایله ایضاح ائدیلیر. اقتصادیاتین ساهوی قورولوشو. ۲۰۰۵-جی ایلده هیندوستان عومومی داخیلی محصولو ۷۷۲،۰ ملرد.هر نفره دوشه‌ن محصول ایسه ۷۰۰ دوللارا برابر اوْلموش‌دور (مؤ قایسه اۆچون قئید ائتملیگیک ki.bu گؤستریجیلر ۱۹۹۵-جی ایلده مۆافیق اولاراق ۳۴۰ ملرد. دوللار و ۳۸۷ دوللار تشکیل ائتمیش‌دیر). اودم-ین اورتایل‌لیک آرتیم سۆرعتی ایلک ۳۵-۴۰ ایلده ۳،۵%-دن آرتیق اولمامیش‌دیر. لاکین سون ایللرده بۇ گؤستریجی آرتاراق۱۹۹۹-۲۰۰۰-جی ایللرده ۶،۲%،۲۰۰۳-۲۰۰۵-جی ایللرده ایسه ۸،۴% تشکیل ائتمیش‌دیر. عومومی داخیلی محصولون ۲۵%-i کند چیفتلیک (مزرعه)ینین،۲۷%-i صنایعنین،۴۷%-i خیدمت ساحه‌لرینین پایینا دوشور. جمعی ایشچیلرین ایسه ۶۷%-i کند چیفتلیک (مزرعه)ین‌دا چالیشیرلار. هیندوستان آقرار-صنایع اؤلکه‌سی حساب ائدیلیر.\nکند چیفتلیک (مزرعه) نسبتاً ثابت و دینامیک اینکیشاف ائدیر. کند چیفتلیک (مزرعه)ینی اساسینی اکینچی‌لیک تشکیل ائدیر.کند چیفتلیک (مزرعه)ین‌دان الده اوْلونان گلیرین ۷۵%-ایبیتکیچیلیین پایینا دوشور. بئجریله‌ن توْرپاق ساحه‌سی ۱۴۱ ملن. هئکتاردیر. بونون‌دا ۱۵ ملن. هئکتاری ایلده ۲ دفعه اکیلیر. ۸۴ ملن. هئکتار صونعی سووارما ایله بئجریلیر. هیندوستان چای یئر فیندیغی،شکر قامیشی اۆرتیم (تولید)ینا گؤره بیرینجی،دویو و پامبیق اۆرتیم (تولید)ینا گؤره ایکینجی،توتون اۆرتیم (تولید)ینا گؤره اوچونجو یئری توتور. ۲۰۰۳-جو ایلده اساس کند چیفتلیک (مزرعه) محصوللاری اۆرتیم (تولید)ی-تاخیل ۲۲۵ ملن. تون(او جمله‌دن بوغ‌دا ۷۶ملن. تون،دویو ۱۳۲ ملن. تون)،چای ۷۷۰ ملن. تون،قهوه ۲۰۰ مین تون،پامبیق ۲،۱ ملن. تون،شکر قامیشی ۲۷۲ ملن. تون توتون ۶۶۰ مین تون، کارتوف ۲۱ ملن. تون اوْلموش‌دور. یئر فیندیغی و کونجوت اۆرتیم (تولید)ینا گؤره دونیا اؤلکه‌لری اوزره محصولون ۳۰%-نه مالیک‌دیر. کتان توخومو و گنگرچک یاغی اۆرتیم (تولید)ینا گؤره بیرینجی یئری توتور. ادویات محصوللاری اۆرتیم (تولید)ی چوْخ یاییلمیش‌دیر – بیبر،دارچین،راپس،زنجفیل،ساریکؤک،هیل و س. بوتون تروز و مئیوه تۆره لری واردیر. ایریبوینوزلو مال-قارانین سایینا گؤره ده هیندوستان دونیادا بیرینجی یئری توتور. دونیا اوزره جمعی جامیشلارین ۵۷%-i،اینکلرین ۱۶%-i هیندوستان پایین دوشور. ۷۵ ملن. تون سود اۆرتیم (تولید) ائدیر. ۱۳ ملن. دونوزلاری وار. اراضی‌سینین ۱۹،۳%-i مئشه‌لیک‌دیر. هیندوستان دنیزدن توتولان بالیغا گؤره ۶-جی،ایچمه‌لی سودان توتولان بالیغا گؤره ۲-جی یئری توتور. جمعی توتوتلان بالیغین حجمی-۵،۳ ملن. تون‌دور. بۇ ساحه مشغوللوغون آرتماسین‌دا و خاریجی تیجارت‌ده بؤیوک رول اویناییر. ۴۰۰ مین تون دنیز محصولو ایخراج ائدیر.\nهاسیلات صنایع‌سی باخیمین‌دان هیندوستان اقتصادیاتین اینکیشافی اۆچون کیفایت قدر مینرال احتیاطلارا مالیک‌دیر. بئله کی،دونیا دمیر فیلیزی احتیاطینین ۲۵%-ا قدری،مارقانس فیلیزی چیخاریلماسینین ۱۵%-i،سلیودانین ۶۰%-i بۇ اؤلکه‌نین پایینا دوشور. ۲۰۰۳-جو ایلده اؤلکه‌ده ۳۱۵ ملن. تون کؤمور،۳۳ ملن. تون نفت،۴۴۸ ملرد. کوت. ساعت الکتریک انرژی‌سی اۆرتیم (تولید) ائدیلمیش‌دیر. کؤمور ائهتیاتی ۱۴۸ ملرد. تون قیمتلندیریلیر. ۷،۳ ملن. تون دمیر فیلیزی، ۶،۸ mln.ton بوکسیدلر، ۳،۱ ملن. تون میس فیلیزی،۱،۷ ملن. تون مارقانس فیلیزی، ۲،۴ مین تون قیزیل، ۵۳ مین تون گوموش، ۴۰،۶ مین کارات آلماز،۶۳ مین تون قورغوشون اۆرتیم (تولید) ائدیلیر. بۇ ساحه‌لرین جمعی محصولو ۱۰،۳ ملرد. دوللارا برابردیر. اؤلکه اوزره جمعی ایخراجین ۱۶%-i بۇ ساحه‌نین پایینا دوشور.\nعومومی داخیلی محصولون ۱۸%-i ائمال صنایع‌سینی پایینا دوشور. پارچا صنایع‌سی داها بؤیوک اۆستون‌لویه مالیک‌دیر. ۹۰ ملن. نفر آدام ایشلییر. اۆرتیم (تولید)ین ۱۹%-i خیردا ال ایشلرینه اساس‌لانیر. ایخراج‌دان اوْلان گلیرین ۳۰-۳۳%-i توخوجولوق صنایع‌سی محصوللارین‌دان‌دیر. هیند کن‌دیری اۆرتیم (تولید)ینا گؤره دونیادا بیرینجی،بو ساحه‌دن اوْلان حاضیر ممولاتلار ایخراجینا گؤره ایکینجی یئری توتور. اؤلکه‌ده ۱۴۴ ملن. تون گوبره اۆرتیم (تولید) ائدیلیر. تلباتی ۷۰% اؤدییر. اجزاچی‌لیق صنایع‌سی چوْخ یوکسک سوییه‌ده اینکیشاف ائدیب. بۇ ساحه‌ده ۲۵۰ مین بؤیوک موس‌سی‌سه ایشلییر. حاضیردا جمعی صنایعنین ۱۷،۲%-i پارچا صنایع‌سینین، ۱۶،۵%-i نفت و کؤمور صنایع‌سینین،۱۴%-i یئیینتی صنایع‌سینین،۷%-i سئللووز-کاغیذ صنایع‌سینین،۵%-i ائلئکتروتئخنیکا صنایع‌سینین پایینا دوشور. ۱۹۵۰-۲۰۰۵-جی ایللرده صنایع اۆرتیم (تولید)ی ۱۵ دفعه آرتمیش‌دیر. عومومی داخیلی محصول دا ائمال صنایع‌سینین خصوصی چکی‌سی ۱۹۵۰-جی ایلدکی۱۱،۴%-دن ۲۰%-ا چاتمیش‌دیر. ائمال صنایع‌سی محصولونون عومومی حجمین‌ده آغیر صنایع ۳۲%-دن ۶۴%-دک آرتمیش‌دیر. اۆرتیم (تولید)ین قورولوشون‌دا دییشیک‌لیک یارانمیش‌دیر. اوزون مدت اۆچون نظرده توتولان ایستهلاک شئیلرینین خصوصی چکی‌سی آرتمیش‌دیر. ائمال صنایع‌سینین ساهوی قورولوشون‌دا دا دییشیک‌لیک یارانمیش‌دیر. ارزاق ماللاری،پامبیق پارچا،هیند کن‌دیری و توخوجولوق ممولاتلاری اۆرتیم (تولید)ینین خصوصی چکی‌سی ۱،۵-۲ دفعه آزالدیلمیلش‌دیر. ۱۹۵۰-جی ایللرده صنایع محصوللارینین ۶۰%-i یئیینتی و توخوجولوق ماللارین‌دان عبارت اوْلدوغو حال‌دا،۲۰۰۵-جی ایلده بۇ ۲۵%-دن آز اوْلموش‌دور. نفت محصوللارینین و ماشینقاییرمانین خصوصی چکی‌سی ۲-۳ دفعه آرتمیش‌دیر.\nاؤلکه‌ده سنایئلشمه‌نین اینکیشافی چوْخ ساحه‌لی چیفتلیک (مزرعه) کومپلکسینین یارانماسینا ایمکان وئریر. میلّی چیفتلیک (مزرعه)ین اؤز-اؤزونه اینکیشاف ائدن برقرار اولا بیله‌ن بیر سیستمه چئوریلمه‌سی اؤزونو گؤستریر. معین معنا��ا اقتصادیات‌دا ایکی‌لی بازار مؤوجوددور. بیر طرف‌دن اهالینین چوْخ حیس‌سه‌سی اۆچون زروری ایستهلاک شئیلرینه اوْلان تدییه قابیلیت‌لی طلب‌ده طلب‌ده دورغونلوق یارانیر،دیگر طرف‌دن ایسه اوزون مدته ایستیفاده ائدیله‌ن ایستهلاک شئیلرینه اوْلان تدییه قابیلیت‌لی طلب آرتیر. بوتونلوکله میلّی اقتصادیاتین اینکیشاف ائتدیریلمه‌سین‌ده خصوصی بؤلمه‌نین داها بؤیوک رولو واردیر. بئله کی،اودم-ین ۷۵%-i خصوصی بؤلمه‌ده فورمالاشیر. کند چیفتلیک (مزرعه)،یونگول ماشینقاییرما،یونگول یئیینتی و طیب صنایع‌سی، اینشاات، تیجارت، آوتوماشین نقلیاتی و دیگر ساحه‌لرده خصوصی بؤلمه داها گئنیش یاییلمیش‌دیر.\nاودم-ین تقریباً ۲۵%-i دؤولت بؤلمه‌سین‌ده یارائدیلیر. اؤلکه‌نین مۆدافیعه صنایع‌سین‌ده،انرژی،دمیریولو،آویاسییا،نقلیات،رابطه،متالوژی و س. کیمی بازا ساحه‌لرین‌ده دؤولت بؤلمه‌سینین خصوصی چکی‌سی آرتیق‌دیر.\nبیر چوْخ ساحه‌لرده دؤولت بؤلمه‌سینین خصوصی چکی‌سی داها چوخ‌دور. بونلاردان نفت چیخاریلماسی و ائمالی،کؤمور،میس،قورغوشون،سینک اۆرتیم (تولید)ی،پولاد اریدیلمه‌سینین ۶۰%-دن چوخو،آغیر ماشینقاییرما محصوللاری،گمیقاییرما،تییاره و دزگاه قاییرما و س. گؤسترمک اولار. ۲۰۰-دن چوْخ علمی-آراشدیرما اینستوتو و لاباراتورییا دؤولت بؤلمه‌سین‌ده مرکزلشدیریلیب‌دیر. ائتتکی-نه آیریلان خرجلر ۰،۷۳% تشکیل ائدیر. حاضیردا هیندوستان یوکسک الکترون تکنولوژیسینا و کوسمیک صنایع‌سینه مالیک اوْلان اؤلکه‌لر سیراسینا داخیل‌دیر. هیندوستان دونیا بازرینا تئلئکوممونیکاسییا و مئتئرولوگییا،رابطه واسطه‌لری گؤندریر. مووفقیتله اؤزونون میلّی آتوم انرژی‌سی اوزره اینکیشاف پروقرامینی حیاتا کئچیریر.\nهیندوستان‌دا الکترون صنایع‌سی و بیلیشیم تکنولوژیسی ساحه‌سین‌ده ۲۵۰ مین نفر آدام ایشلییر. بۇ ساحه‌نین محصولونون حجمی ۱۳ ملرد. دیللار،ایخراج ایسه ۸ ملرد. دوللارا برابردیر. بۇ گؤستریجیلره گؤره هیندوستان ۲-جی یئری توتور.\nهیندوستان‌دا اوتوموبیل صنایع‌سی ایلده ۶۴۲ مین مۆختلیف نؤعده اوتوموبیل بوراخیر. قارا متالوژیدا ۷ بؤیوک زاوود تام گۆجو ایله ایشلییر. ایلده ۱۰،۱ ملن. تون پولاد اۆرتیم (تولید) ائدیلیر.\nهیندوستان‌دا نقلیات سیستمی ده گئنیش ووسعت تاپمیش‌دیر. بئله کی،دمیر یولونون عومومی اوزون‌لوغو ۱۰۷ مین km-ره برابردیر. بونون دا ۲۹%-i ائلئکتریکلشدیرمیش‌دیر. هیندوستان ایئوؤ-ده ان بؤیوک تیجارت دونانماسینا مالیک‌دیر. دونانما ۴۹۰ دنیز گمی‌سی واردیر. اؤلکه‌ده ۱۱ بؤیوک و ۱۳۹ کیچیک لیمان فعالیّت گؤستریر. هیندوستان دونیادا قاباقجیل اوتوموبیل یوللاری شبکه‌سینه مالیک‌دیر. هیندوستان‌دا پوچت شبکه‌سی سیستمی ده یوکسک سوییه‌ده‌دیر. جمعی‌سی ۱۵۴ مین پوچت شبکه‌سی فعالیّت گؤستریر.\n۲۶۰-۳۰۰ ملن. نفر کاسیب‌چی‌لیق شرایطین‌ده یاشاییر.\nهیندوستان ایقتیصادی اینکیشافی آیری-آیری دؤورلرده معین خصوصیتلری ایله بیر-بیرین‌دن فرق‌لنیر. بئله کی،هیندوستان موستقیل‌لیک الده ائتدیی ایلک ۱۰ ایللیک سابیتلشمه دؤورو آدلانیر. بۇ مرحله‌ده اؤلکه‌ده چیفتلیک (مزرعه) مکانیزممینین اساسلاری فورمالاشیردی. موستقیل‌لیک الده ائدیلمه‌سیله غیری-ایقتیصادی مجبوریت و تیجارت واسطه‌سیله آیری-آیری ساحه‌لره قویولان کاپیتال واسطه‌سیله بریتانیانین سیاسی نفوذ دایره‌سینین گئنیشله‌نمه‌سینه سون قویولموش‌دور. بۇ مرحله‌ده مرکزلشدیریلمیش پلانلاشدیریلما ایله بازار علاقه‌لرینین گئنیشلندیریلمه‌سی سیاستی اساس گؤتورولموش‌دور. میلّی اقتصادیاتین اینکیشافینین ایلکین شرطلرین‌دن بیری کیمی صنایعیه قویولموش ایری کاپیتالا ماراق یاراتماق،ایدخال‌دا هیمایدارلیق سیاستی و پول نظارتی حیاتا کئچیرمک نظرده توتولوردو.\nایکینجی دؤور ۱۹۵۰-جی ایللرین اورتالارین‌دان ۱۹۶۰-جی ایللرین اورتالارینادک اوْلان واختی ایحاطه ائدیر. بۇ دؤور ایتئنسیو سنایئلشدیریلمه دؤورو کیمی سجییه‌لنیر. بورادا مؤوجود اۆرتیم (تولید) موناسیبتلرینین یئنی‌دنقورولماسی، سربست بازار موناسیبتلرینین یئنی‌دن قۇرولماسی،سربست بازار موناسیبتلرینین و خاریجی کاپیتالین محدودلاشدیریلماسی ساحه‌سین‌ده معین تدبیرلر سیستمی نظرده توتولوردو. ایدئالوژی جهت‌دن بوتون بونلار \"سوسیالیست جمعیتی\" قۇرولماسی شوعاری آلتین‌دا حیاتا کئچیریلیردی.\nدؤولت مولکیتی یارادیلماسی آشاغی‌داکی ایستیقامتلرده حیاتا کئچیریلیردی؛ موستملکه‌چیلرین حاکم دایره‌سین‌ده اوْلان مولکیتین میلّی دؤولتین ایختیارینا کئچمه‌سی؛ میلّی کاپیتالا مخصوص اوْلان بعضی خصوصی شیرکتلرین میللیلشدیریلمه‌سی؛ دؤولت یاردیمی حسابینا یئنی موس‌سه‌لر یارادیلماسی.\nسنایئلشدیریلمه ایدخالین عوضله‌نمه‌سی فوْرماسین‌دا حیاتا کئچیریلیردی. \"اؤز گۆجونه آرخالانماق\" ، \"اؤزو اؤزونو تامین ائتمک\" کورسونون اساس گؤتورولمه‌سینه،خاریجی بورجلارین رولونون آزالدیلماسی و یئرلی محصوللارین چئشیدینین گئنیشلندیریلمه‌سینه اوستونلوک وئریلیردی. همین دؤورده متالوژی،ماشینقاییرما و کیمیا صنایع‌سینین خصوصی چکی‌سی چوْخ آرتمیش‌دیر. صنایع ساحه‌لرینه آیریلان خالص کاپیتال قویولوشو ۵۰-جی ایللرده‌کی ۲۶،۴%-دن ۱۹۶۰-جی ایللرده ۴۱،۱%-ا چاتمیش‌دیر.\nآغیر صنایعنین اینکیشافی کورسونون حیاتا کئچیریلمه‌سین‌ده بیر چوْخ وتنپرور قوه‌لر موستقیللیین مؤحکمله‌نمه‌سی خاطرینه شهر بورژوازییاسینا کؤمک‌لیک گؤستریردیلر.\nتیجارت فاییتی ساحه‌سین‌ده دؤولتین رولو چوْخ آرتمیش‌دی. بوتون بونلارین نتیجه‌سین‌ده چوخساهه‌لی کومپلکس یارادیلماسی اۆچون زمین فورمالاشمیش‌دیر. عئینی زامان‌دا صنایع ایله کند چیفتلیک (مزرعه) آراسیندا غیری-موتناسیب‌لیک ده آرتیردی.\nاوچونجو مرحله ۶۰-جی ایللرین اورتالارین‌دان باشلامیش‌دیر. بۇ مرحله آغیر صنایع ایله کند چیفتلیک (مزرعه) و خیردا اۆرتیم (تولید) آراسین‌داکی غیری موتناسیبلیین لغو ائدیلمه‌سی ده پروبلم کیمی قارشی‌دا قویولموش‌دو. همین ایللرده \"یاشیل اینقیلاب\" ایستراتئگییاسینی باشلانغیجی قویولموش‌دور. یوخسول کن‌ده-کند چیفتلیک (مزرعه)ینا،خیردا اۆرتیم (تولید)ا کؤمک‌لیک ائدیلمه‌سی باره‌ده پروقرام قبول ائدیلمیش‌دیر. بۇ مرحله‌ده‌کی ایقتیصادی سیاست‌ده اساس مرحله‌لردن بیری ده ۱۹۶۹-جو ایلده بانکلارین میللیلشدیریلمه‌سی اوْلدو. بئله‌لیکله، صنایعنین و خیردا ساهیبکارلیغین مۆدافیعه ائدیلمه‌سی سیاستی و دؤولت کؤمک‌لیگی تیجارت بؤلمه‌سین‌ده سابیتلیین تامین ائدیلمه‌سینه سبب اوْلموش‌دور.\nهیندوستان اساس ساحه‌لری ایسه بونلاردیر؛\n۱) کند چیفتلیک (مزرعه) ۲) کیمیا ۳) الکترونیک ۴) نفت\nماراقلی فاکتلر\nدَییشدیر\nهیندو تقویمین‌��ه ۶ فسیل واردیر: یاز، یای، موسسون، پاییز، قیش، پرئوئرنال(یازدان اوّل)\nهیندوستان‌دان کناردا روپی‌دن ایستیفاده ائتمک غیری-قانونی حساب اوْلونور.\nهیندلی بیر کیشینین ۷۰ ایلدیر نئجه هئچنه یئمه‌دن و ایچمه‌دن یاشادیغینین مومکونلویو عالیملر بیر چوْخ تستلر ائتسه‌لر ده هله ده تاپا بیلمه‌ییبلر.\nمومبای‌داکی هاوا ایله نفس آلماق گونه ۱۰۰ سیگار چکمه‌یه برابردیر.\nدونیانین ان بؤیوک عائله‌سینه صاحب کیشی بیر هیندلی‌دیر. اونون ۳۹ آروادی و ۹۴ اوشاغی وار.\nکفارت اولاراق هیندلی بیر کیشینین ایتله ائوله‌نمه‌سی قوزئی هیندوستان‌دا قدیم عادتلردن بیری‌دیر.\nهیندوستان‌دا پولیس مأمورلاری بیغ ساخلاماق اۆچون یونگول میقداردا اؤدمه ائدیرلر.\nهیندوستان‌دا آدام اؤلدوک‌دن سوْنرا اونون جسدینی یاندیریب کولونو کیچیک بیر قابا قویوب چایا آتیرلار.\nاهالی\nدَییشدیر\nهیندوستان دونیانین ان چوخمیللت‌لی دؤولتی‌دیر. هیندلی آنلاییشی مۆختلیف دیل‌ده دانیشان بیر نئچه یوز خالق و طایفه لرین (هیندو، بنگال، پنجاب و س.) بیرلیگی کیمی باشا دوشولمه‌لی‌دیر. اؤلکه‌ده ائله بیر دیل یوخ‌دور کی، اهالینین بؤیوک اکثریتی بۇ دیل‌ده دانیش‌سین. دؤولت دیلی اؤلکه‌ده ان چوْخ سای‌لی هیندولارین دیلی‌دیر. ایکینجی دؤولت دیلی کیمی اینگیلیس دیلیندن ایستیفاده اوْلونور. بونونلا یاناشی هر بیر اوستان‌دا یئرلی خالقلارین دیلینده یئرلی حؤکومتلرین قرارلاری، قزئتلر، ژورناللار درج ائدیلیر. هیندوستان‌دا ۱۸۸۱-جی ایلدن باشلایاراق هر اون ایلده‌ن بیر اهالی سیاهییا آلینیر. عصرین اوّللرین‌دن (۱۹۰۱-جی ایلده ۲۳۸ میلیون نفر) ۲۰۰۰-جی ایلدک اؤلکه‌نین اهالی‌سی ۴،۳ دفعه آرتمیش‌دیر. بۇ دا طبیعی آرتیمین یوکسک اولماسینی ثبوت ائدیر (ایندی ایللیک آرتیم ۱،۸-۱،۹%-دیر). اهالینین سۆرعتله آرتماسی اقتصادیات‌دا علاوه چتین‌لیکلر یارادیر. بونا گؤره هیندوستان عائله پلانلاشدیریلماسی سیاستینی حیاتا کئچیره‌ن ایلک دؤولتلردن بیری‌دیر. لاکین دئموقرافلارین حسابلامالارینا گؤره اهالینین سابیتلشمه‌سی یالنیز خخی عصرین اورتالارین‌دا اولا بیلر. اهالی اؤلکه اراضی‌سی اوزره اوْلدوقجا غیری-برابر یئرلشمیش‌دیر. دنیزساهی‌لی اراضیلر، محصولدار اووالیقلار (خصوصیله هیند-قانق اووالیغی)، چایلارین وادیلری و دئلتالاری داها چوْخ مسکونلاشمیش‌دیر. ایندی اؤلکه‌نین داخیلی حیصّه لری (دئکان یایلاسی) سۆرعتله منیمسنیلیر. اؤلکه‌نین قوزئین‌دا اوجقار داغ‌لیق اراضیلر سئی‌رک مسکونلاشمیش‌دیر، حتی اینسان یاشامایان اراضیلر ده وار. ۳۰۰ میلیون نفرله شهر اهالی‌سینین سایینا گؤره هیندوستان چین‌دن سوْنرا دونیادا ایکینجی یئری توتماسینا باخمایاراق، شهر اهالی‌سینین عومومی اهالییه نیسبتینه گؤره (۳۰%) هیندوستان ضعیف اوربانیزاسییالاشمیش اؤلکه‌لر سیراسینا عاییددیر. بونونلا یاناشی اؤلکه‌ده اوربانیزاسییا پروسسی سۆرعت‌لی‌دیر. ایری و میلیون‌چو شهرلرین سایی سۆرعتله آرتیر. هیندوستان ان ایری شهرلری اؤلکه اراضی‌سی اوزره دؤردبوجاق شکلین‌ده یئرلشه‌ن کلکته، بومبئی (مومبای)، دهلی، چئننای (مدره‌سه)، اهمداباد و حئیدرآباددیر. کلکته هیندوستان ان ایری شهری‌دیر. شهرین اهالی‌سی ۱۵ میلیون نفردن آرتیق‌دیر. بۇ شهر تخمیناً ۱۵۰ ایل اوست-هیند اینگیلیس شیرکتینین اینضیباطی مرکزی اوْلموش‌دور. هیند و موسلمان معمارلیق اوسلوبو ایله تیکیلمیش و ۱۹۱۱-جی ایلدن اؤلکه‌نین باشکندی اوْلان دهلی دونیانین ان قدیم شهرلرین‌دن بیری‌دیر. هیندوستان بؤیوک شهرلرین‌ده کسکین ایقتیصادی، سوسیال و اکولوژی پروبلملر مؤوجوددور. کوچه‌لرده دیله‌ن‌چیلر، سرگردان موسیقی‌چیلر، ایلان اووسون‌چولاری، ائو-ائشیک‌سیز آداملار چوخ‌دور. اتنیک مۆختلیف لیکلرله علاقه دار شهرلرده میلّی محله‌لر فورمالاشیر، میلّی و دینی اداوت بعضاً قیرغینا سبب اولور. بیر سیرا صنایع شهرلرین‌ده (خصوصیله بومبئی) آتموسفر حدین‌دن آرتیق چوْخ چیرکلنمیش‌دیر. هیندوستان‌دا کند مسکونلاشما فوْرمالاری اوستونلوک تشکیل ائدیر. اهالینین ۷۰%-i کندلرده یاشاییر. سوواریلان اکینچی‌لیک رایونلارین‌دا کندلر خصوصیله سیخ یئرلشیب. کند ائولری اوْلدوقجا مۆختلیف لیگی ایله فرق‌لنیر. بورادا داش‌دان، تاختادان، گیل‌دن تیکیلمیش ائولره، پالما یارپاقلاری ایله اؤرتولموش کومالارا راست گلمک اولار.\nدیل\nدَییشدیر\nهیندوستان‌دا ان گئنیش یاییلمیش دیل هین‌دی دیلی‌دیر[۲۳] و اؤلکه‌نین رسمی دیللرین‌دن بیری ساییلیر[۲۴]. بیزنئس و اینضیباطی ایشلرده گئنیش یاییلمیش اینگیلیس دیلی \" یاردیم‌چی دیل\" وضیّعتدیر[۲۵]؛ هیندوستان آنا یاساسینا گؤره اؤلکه‌نین ۲۱ رسمی دیلی وار. هیندوستان‌دا دیللرین ۱۶۵۲ دیالئکتی واردیر[۲۶].\nدین\nدَییشدیر\nاساس مقاله: هیندوستان‌دا دین\nهندوستان‌ده اهالینین ۸۳ فایزی هندویستلردیر. ایندویزم جمهوریتین بوتون اوستانلارین‌ده، جام‌مو، کاشمیر و یئنی یارانمیش ناقالئند استثنا اوْلماقلا حاکم دین حساب اوْلونور. ایندویزمین ایکی اساس ایستیقامتی واردیر: ویشنویزم و شیوایزم. حال-حاضیردا ویشنا اللهینین کولتو داها گئنیش یاییلیب. لاکین بیر سیرا هیند خالقلاری آراسیندا (تامیلر، آسسامسلار) شیوای اساس گؤتورولور. بعضی یئرلرده، مثلاً، نسیلین آنا خطی ایله داوام ائتدیریلدیی مالایالار آراسیندا شاکتیزم اینکیشاف ائدیب. اورتودوکسال هیندویستلرله یاناشی اؤلکه‌ده رئفورماتور هیندویستلرین ده آردیجیللاری واردیر.\nهیندوستان موسلمان اهالی‌سی ۱۱ فایز تشکیل ائدیر. موسلمانلارین اکثریتی ایسه سوننولویون حنفی مذهبینه اعتیقاد ائدیر. مالابار ساحلین‌ده شافیی‌لیک یاییلیب، اوتتار-پرادئش و غربی بنگالییادا سوننولوک اؤزونون واههابی تئندئن‌سییاسی ایله مۆشاهیده اوْلونور. بورادا اهمدییه تریقتینین آردیجیللارینا دا راست گلمک مومکون‌دور. شیعه‌لر ایسه اساساً شهرلرده یاشاییرلار. اونلار آراسیندا ایسمای‌لیلر ده واردیر، اما اونلار سای اعتباریله اورتودوکسال شیعه‌لردن آزدیرلار. هیند ایسمای‌لیلری نیزاریلر (خوجا) و موستاریلره (بوخرا) بؤلونورلر. هیندوستان‌دا آز سای‌دا بهایلرده یاشاییرلار.\nهیندوستان‌دا ۳-جو بؤیوک دینی قروپ کریستیانلاردیر (اهالینین ۳ %). گونئی هیندوستانا ایلک خرایتیانلار هله بیرینجی مین‌ایللیگین ۱-جی عصرین‌ده گلمیشلر. حال-حاضیردا هیندوستان کریستیانلارینین یاری‌دان چوخو اؤلکه‌نین جنوبون‌دا (اساساً کئرالا اوستانین‌دا و مدره‌سه رایونون‌دا) مسکونلاشیب. ناقئلئند اوستانین‌دا دا چوْخ سای‌دا کریستیان یاشاییر. اؤلکه کریستیانلارینی ایکی قروپا بؤلمک اولار. بیرینجی قروپا هیندوستان قدیم کریستیان اهالی‌سینین سوْنراکی نسیللری عاییددیر. پورتوقال لیلار��ن اؤلکه‌یه موداخیله‌سین‌دن سوْنرا کریستیانلارا مجبوری شکیل‌ده کاتولیک‌لیگی قبول ائتدیرمیشلر. اونلاری روم ایله اونییایا داخیل اولماغا مجبور ائتمیش، بونون نتیجه‌سین‌ده ده هیندوستان‌دا سیلومالابار کلیساسی یارادیلمیش‌دیر. معین زامان کئچدیک‌دن سوْنرا بیر قروپ روم ایله موناسیبتلری پوزاراق کلیسادن اوزاقلاشمیش، لاکین اؤز اوولکی نئستئریان عنعنه‌لرینه قاییتمامیشلار. اونلار یاکوبیت (مونوفیزیت) ائهکاملارینی قبول ائتمیشلر. بئله‌لیکله، حال-حاضیردا گونئی هیندوستان‌دا قدیم کریستیان کلیسالری مؤوجوددور: سیرو –مالابار کلیساسی (خالدو-کاتولیک، ۲۱۷۸مین نفر)، سیرو-مالانکار کلیساسی (سیرو-کاتولیکلر، ۲۱۳ مین نفر)، یاکوبیت مالانکار پراووسلاو کلیساسی (۱،۵ ملن. نفر)، مقدس فوما مالابار کلیساسی (۵۵۰ مین نفر)، نئونئستوریان خالدئی کلیساسی (۵ مین نفر).\nکریستیانلارین ایکینجی قروپونون فورمالاشماسی آوروپالی میسسیونئرلرین فعالیّتی ایله باغلی‌دیر. اونلار اساساً ۱۹-جو-۲۰-جی عصرلرده اؤز فعالیّتلرینی داها دا آکتیولشدیرمیشلر. حال-حاضیردا محض بۇ قروپ کریستیانلار سای اعتباریله اوستونلوک تشکیل ائدیرلر. روم کاتولیک کلیساسی داها چوْخ نفوذا مالیک‌دیر (۹۷۰۴ مین نفر آردیجیللاری وار). کاتولیکلر داها چوْخ اؤلکه‌نین جنوبون‌دا، و ده بعضی غرب رایونلارین‌دا مسکونلاشیبلار. پروتئستانت کلیسالری (۴،۳ ملن نفر) ایچریسینده داها چوْخ آردیجیللاری اولانلار گونئی هیندوستان کلیساسی (۷۰۰ مین نفر) و قوزئی هیندوستان کلیساسی‌دیر (۱۵۳۰ مین نفر). گونئی هیندوستان کلیساسی ۱۹۴۷-جی ایلده اؤلکه‌نین جنوب حیصّه سین‌ده یاشایان پروتئستانت تشکیلاتلار طرفیندن یارائدیلیب. بون‌دان باشقا، هیندوستان‌دا باپتیستلر (۲،۱ ملن. نفر)، لوتئرانلار (۱،۱ملن. نفر)، مئننونیتلر، قورتولوش اوْردوسو (۲۲۷ مین نفر) آردیجیللاری دا واردیر.\nایندویزم‌دن آرالانمیش سیقخیزم ایندیکی زامان‌دا هیندوستان‌دا موستقیل دین کیمی تانینیر. اؤلکه اهالی‌سینین ۲ فایزینی تشکیل ائدیر. اساساً پنجاب اوستانین‌ده یاشاییرلار.\nهیندوستان‌دا همچینین ۳،۸ میلیون بوددیست یاشاییر. اونلارین اکثریتی ماخاراشتردا مسکونلاشیبلار. هیندوستان‌دا چوْخ کیچیک دینی قروپ حالین‌دا زرتۆشتیلر-فارسلار (ایران‌دان ۷-جی- ۱۲-جی عصرلرده ایسلام طرفدارلارینین تضییقین‌دن قاچیب گلنلرین نسیللری) دا واردیر. فارسلارین سایی ۱۲۰ مین نفر، دیگر معلوماتلارا گؤره ۲۰۰ مین نفردیر. بوتون هیندوستان زرتۆشتیلرینین یاری‌دان چوخو بومبئی‌ده یاشاییر. هیندوستان‌دا ایودایستلر ۸ مین نفردیرلر. اونلارین اکثریتی ماخاراشترا و کئرال‌دا مسکونلاشیبلار.\nمدنیت\nدَییشدیر\nچوخ‌لو هیندوستان فستیوالی منشأده دینی‌دیر، باخمایاراق کی بیر نئچه کاستادان و کرئدودان وابسته اولمایاراق کئچیریلیر. بعضی (بیر قدر، بیر نئچه) پوپولیار فستیوال تای پونگال-، هولی، اونام، ویژایاداسهامی، دورگا پوژا، ائید اول-او داها یارارلی – بکر اید، میلاد گونو، بوددها ژایانتی و وایساکهی. هیندوستانی اوچ میلّی بایراما مالیکدیرلر. بایراملارین (مزونیتلرین) باشقا ییغیملارینا، دوققوزون و اون ایکینین آرالارین‌دا دییشمک، رسمه‌ن فردی دؤولتلرده (وضعیتلرده، اوستانلاردا) ریایت ائدیلیر (مۆشاهیده ائدیلیر). دینی پراکتیکالار گون‌ده‌لیک حیاتین آیریلماز ��رکیبی‌دیر و چوْخ اجتماعی ایشدیر.\nمرسوم هیندوستان عائله دیرلری چوْخ حؤرمت‌لی‌دیر، باخمایاراق کی شهر عائله‌لر ایندی‌سی مرسوم مشترک عائله سیستمی ایله قوی(اول)موش اجتماعی-ایقتیصادی (سوسیال-ایقتیصادی) محدودیتلرین اوجباتین‌دان نۆوه عائله ترکیبینی اۆستون توتور.\nگؤرونتولر\nدَییشدیر\nهمچینین باخ\nدَییشدیر\nبریتانیا هیندوستانی\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ National Informatics Centre 2005.\n^ Wolpert 2003, p. 1.\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ National Symbols | National Portal of India. India.gov.in. یوْخلانیلیب6 July 2013.\n^ Hindi, not a national language: Court.\n^ Constitutional Provisions - Official Language Related Part-17 Of The Constitution Of India (Hindi). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-11-08. یوْخلانیلیب27 December 2015.\n^ Ministry of Home Affairs 1960.\n^ Profile | National Portal of India. India.gov.in. یوْخلانیلیب23 August 2013.\n^ Eighth Schedule. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2018-12-25. یوْخلانیلیب1 July 2013.\n^ Khan, Saeed (25 January 2010). \"There's no national language in India: Gujarat High Court\". http:\/\/timesofindia.indiatimes.com\/india\/Theres-no-national-language-in-India-Gujarat-High-Court\/articleshow\/5496231.cms. Retrieved 5 May 2014.\n^ Press Trust of India (25 January 2010). Hindi, not a national language: Court. یوْخلانیلیب23 December 2014.\n^ Census of India : C-1 Population By Religious Community.\n^ 2.87 million Indians have no faith, census reveals for first time.\n^ Justice TS Thakur sworn in as 43rd Chief Justice of India.\n^ Profile. india.gov.in.\n^ \"India\" IMF Population estimates.\n^ Population Enumeration Data (Final Population). Census of India.\n^ A - 2 DECADAL VARIATION IN POPULATION SINCE 1901 (PDF). Census of India.\n^ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ ۱۸٫۲ ۱۸٫۳ World Economic Outlook Database, October 2015 - Report for Selected Countries and Subjects. اولوسلارآراسی پول صندوقو (IMF). یوْخلانیلیب6 October 2015.\n^ Gini Index. World Bank. یوْخلانیلیب2 March 2011.\n^ Human Development Report 2015 Summary. The United Nations. یوْخلانیلیب14 December 2015.\n^ INDIA STATS : Million plus cities in India as per Census 2011.\n^ km.*\n^\n^ ماللیکارژون، ب. (نوو.، ۲۰۰۴)، فیفتی یئارس اوف لانگواگئ پلاننینگ فور مودئرن هین‌دی-تهئ اوففیجیال لانگواگئ اوف ایندیا، لانگواگئ ین ایندیا، وولومئ ۴، نومبئر ۱۱. ایسسن ۱۹۳۰—۲۹۴۰.\n^\n^ شابلون:جیتئ بووک\n^ \"[...] Jana Gana Mana is the National Anthem of India, subject to such alterations in the words as the Government may authorise as occasion arises; and the song Vande Mataram, which has played a historic part in the struggle for Indian freedom, shall be honoured equally with Jana Gana Mana and shall have equal status with it.\" Constituent Assembly of India 1950 .\n^ \"The country's exact size is subject to debate because some borders are disputed. The Indian government lists the total area as ۳٬۲۸۷٬۲۶۰ km2 (۱٬۲۶۹٬۲۲۰ sq mi) and the total land area as ۳٬۰۶۰٬۵۰۰ km2 (۱٬۱۸۱٬۷۰۰ sq mi); the United Nations lists the total area as ۳٬۲۸۷٬۲۶۳ km2 (۱٬۲۶۹٬۲۱۹ sq mi) and total land area as ۲٬۹۷۳٬۱۹۰ km2 (۱٬۱۴۷٬۹۶۰ sq mi).\" Library of Congress 2004 .\nقایناق خطاسی برچسب <ref> برای گروهی به نام «nb» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group=\"nb\"\/> یافت نشد.","num_words":7733,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":117524.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Tatar Mifleri-1-2-Iyaler-Işanılar-Irımlar-Fallar-Im-Tamlar-Sınamışlar- Yolalar-Qalımxan Qılmanov-Kiril-Qazan-1996-726s\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nمیفولوژی\nTatar Mifleri-1-2-Iyaler-Işanılar-Irımlar-Fallar-Im-Tamlar-Sınamışlar- Yolalar-Qalımxan Qılmanov-Kiril-Qazan-1996-726s\n3352\n0\n2016\/12\/9\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 5\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1656 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38953 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":331,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.186,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":26812.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"– ائینالی دان گلیرم. چوخداندی ناهاری یئیه‌ن کیمی، دورما گلدیم دئیه، قیرمیزی داغا دیرماشیرام. گون باشیما دؤیسه‌ده، بو دره‌دن ووروب او دره‌دن چیخیرام. ایستیرم بو داغی قاریش- قاریش دولانیب، هر بوجاغینین تاریخین یازام. ایندییه‌دک‌ده قلبه‌زن دره‌سین، داش دربندی، داشکسن‌لری، هئره دره‌نی، سیرخاب داشلارین یازمیشام. ایننن بئله‌ده قالان یئرلری یازاجاغام. من یازماسام، سن یازماسان، بس کیم یازار؟\n– بابا! من بئله بیلمزدیم. دئمه‌لی سنده یازیچی اولوبسان؟ گؤزلریمیز آیدین. من بیله‌لی بورا کیمین بیر واراقدا یازین اولمامیشدیر. اولمویا بیرده‌ن بیره چیخیش ائده‌جکسن؟ سارماشیق!\n– نئجه- نئجه؟ ائله بیل للـه‌شینی یاخشی تانیمامیسان، یولداش! اؤنونده دایانان بو یازیچی، اللی ایلدن آرتیق کاغیذ- قلم‌سیز باش یاسدیغا قویماییب‌دیر. ائله بیل یئنی یازدیقلاریمدان دا خبرین یوخدور. گئت اوخو، اوندان سونرا گؤره‌رسن هانسی یازیچی ایله قارشی قارشییا دایانمیسان!\n– ندن دانیشیرسان، سارماشیق؟ دئیه‌سن یئنه سو آتدان یاسه گئدیبسن؟ اؤزون دئنه گؤره‌ک، نه خبر، نه اَتر؟\n– ایسته‌میردیم اؤزوم، اؤزومدن خبر وئره‌م. بئله‌سی اولاندا بیر آز یئکه دوشور. سن اؤزون یاخشی بیلیرسن، شؤهرتبازلیق منه گلمه‌ییبدیر. ایندی‌ده سن سؤز آچدین من دانیشماغا مجبور اولورام. یوخسا او باره‌ده دانیشماغی، اوره‌ییم ایسته‌میردی. بعلی! عاشیقلار دئمیشکن سنه خبر وئریم، هانسی خبردن؟ همان خبردن کی گونش نیشانلی ایشیق، اونو، جار ووروبدور. اوزونلوغونو، دای دئمیرم نه بویدادی. گرک اؤزون گؤره‌سن. دوغروداندا گؤره‌نین گؤزو بؤیویور. ایچ- آلاتینی دا، دای دئمیرم نه‌لر دئییب. گرک اؤزون اوخویاسان. اینان کی اوخویانین بئینی فیشقا چکیر. تک سنه دئییرم، سنده اؤزگه‌یه دئنه. باور ائله، بو یازیمین یازیلماسی، دوز اوچ آی چکدی. بیلسن هاردان ووروب، هاردان چیخمیشام، حیران اولارسان.\n– سن دئییرسن جار چکنین گونش نیشانلی ایشیق‌دیر. سن هارا؟ اونلار هارا؟ سن کی قارانلیق کوچه‌لیسن؟ اورانی هاردان تاپدین؟\n– من هاردایام؟ سن هارداسان؟ او جارچی‌نین آچاری، باخ! اؤز جیبیمده‌دیر. میری بالانی نه گؤرموسن؟ من یازی‌دان قورتولماغیمی گؤردوم. او تیلته‌نی تیکه‌لییه- تیکه‌لییه یازیما بیر گؤز دولاندیردی. یئییب قورتاراندان سونرا دا، دئدی:\n– عجب گزارش دی! کلمه‌لری اینجی‌یه بنزیر. جمله‌لری یاقوتا اوخشور. هر ب��ر سطیر، او بیریندن اؤیمه‌لی. هر بیر بؤلوم او بیریندن سئومه‌لی.\nمیری منیم ساققیزیمی اوغورلادی. منده میری‌نین ساققیزینی اوغورلادیم. او منه پارتی دوشدو، من اونون قارنین دویوردوم. ایش یئرینه گئتدی. بایراما ایکی- اوچ گون قالمیش، یازیم گونش نیشانلی ایشیغی، داها دا ایشیقلاندیردی.\n– هله دئنه گؤره‌ک، نه یازمیسان؟ نه‌یه توخونموسان؟ هانسی مسأله‌نی اوزه چکمیسن؟ گؤرونور کی چوخ سئوینجک دوشموسن، سارماشیق!\n– بایاق دئدیم. اوخوماسان بیلمه‌سن، نه یازمیشام. یئمه‌میسن قاز اتینی، بیلمه‌میسن لذّتینی. کلمه‌لریم ائله بیر دوردانه دیر. بیر بیرینین آرخاسینجا ائله دوزولوب‌لر کی، اوخویان دئییر: یئمه‌ییم، ایچمه‌ییم او جومله‌لری بیرده اوخویوم. خلاصه دئییم. سطیرلر یاغ کیمی آخیر، معنالار شیمشک اولوب، ایشیقدا شاخیر. بونونلا بئله، اونودا دئییم کی، نئچه اوره‌یی زیغلی آدام دا، بئله بیر یازینی بگنمه‌ییب، دالیمجا بانک قویوبلار. او ال، بو الده اوتوروب منه لوغاز اوخویوبلار. عیبی یوخ! اودا اولمالی دیر. یازیقلارین خبری یوخدور خبردن. بیلمیرلر کی گونش نیشانلی ایشیغی نئجه گیجلتمیشیک. میری تیکن بؤرک لاپ اونلارا یاراشان بؤرک اولموشدور.\n– بالاخره دالداندا بانک قویان کیمسه‌لرین سؤزو، ندیر؟ آیدینلاتمادین آخی!\n– نه دئیه‌جکلر؟ مثلاً کی انتقاد ائله‌ییرلر. اونلار دئییرلر: اولاً یازینین آدی ایله اؤزو، بیر- بیرینه اویارلی دئییل. ثانیاً یازی یازانین آدی بللی اولماییبدیر. اوندان ساوایی، بو گزارش یازی قایدالاری اوزره یازیلماییبدیر. آدلارین چوخو غلط‌دیر. گزارش چوخلو یالان- پالان ایله دولودور کی هئچ، چوخلو اوز وئره‌سی ایشلری ده قیراقدا قویموشدور. واقعیت‌لر اوزونه ده پرده چکمیشدیر. هاردا گؤرونوب بیر یازیچی، بو تئزلیکده سؤزومون آردینی توتاجاغام دئیه، آمما هئچ زامان دئدیگینه عمل ائتمه‌یه؟ بونلارین سؤزونه قارشی بیلیرسن من نه دئدیم؟ نه دئدین؟ دئدیم کی:\n– گئدین آشیق اویناماغیزین دالینجا! سیز هله اوشاقسیز! بورا کیمی بیلمه‌میسیز کی سیز اوخویانلاری، من توخوموشام. نه‌قده‌ر قوما آتیلان بالیق کیمی چابالارسازدا، چابالایین. گونش نیشانلی ایشیق سیز دئیه‌ن ایشیق دئییل. سیز گؤره‌ن آغاجلاری کوره‌کلییه کسدیلر. گونش نیشانلی ایشیقدا کی اؤرت- باسدیری نه گورموسوز؟ قیچی ده اوندا، بئزده اوندا. سئودیگی قده‌ر کسر، سئودیگی قده‌رده بیچر سویودا پوفلویه- پوفلویه ایچر.\n***\nایشیق سایتی‌نین ایضاحی:\nچوخ تاسفله، بو یازیدا موللیفین سئچدیگی «سارماشیق» آدیلا لاغا قویولان شخص‌له برابر، شخصی مناقشه‌لر زمینینده «ایشیق» سایتینادا انصافسیزجاسینا تؤهمتلر وورولوب. او جومله‌دن: گویا بیر عده ایشیغین باشینا بؤرک قویور؛ ایشیق سایتیندا اؤرت- باسدیر اولور؛ ایشیقدا سانسور وار( قیچی ده اوندا، بئزده اوندا. سئودیگی قده‌ر کسر، سئودیگی قده‌رده بیچر و …)؛ ایشیق سایتینا پارتی دوشن‌لر اولور و …\nایضاح ائتمه‌لی‌ییک کی ایشیق سایتینا وورولان بو تؤهمتلر تام معنادا یئرسیزدیر. ایشیق سایتی‌نین گوناهی بودور کی موللیفین خوشو گلمه‌دیگی دوننکی اورتاق قلمداشی‌نین گؤندردیگی یازیلارینی یاییبدیر. حال بو کی، چوخ تاسفله بو یازیدا لاغا قویولان شخصین ایندییه‌دک یالنیز ایکی(۲) یازیسی و موللیفین(صمدچایلی معلمین) سایتیمیزدا یئددی(۷) یازیسی یاییلیبدیر.\nبیر داها دئمه‌لی‌ییک کی «ایشیق» بوتون آذربایجان ادبیات و اینجه‌صنعت خادیملری‌نین ائوی‌دیر. هئچ بیر آیری سئچگیلیک قویمادان ادبیاتیمیزا، اینجه صنعتیمیزه و عمومیتله میللی وارلیغیمیزا، مدنیتیمیزه و اجتماعیاتیمیزا فایدالی اولان اثرلری منتدارلیقلا یایماغا حاضیردیر. ایشیق هئچ بیر شخصی مناقشه‌لره قاریشمایاجاق و مدنی بیرلیگیمیزی قامچیلایان هئچ بیر یازی‌یادا مئیدان اولمایاجاق.","num_words":1238,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":156931.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوروپانین جنوبوندا یئرلَشن بیر اؤلکه دیر.[۱۰] بوسنییا و هرزقووین (شابلون:Lang2، (صربجه:Босна и Херцеговина, БиХ‎)) — بالکان یاریماداسینا یئرلَشن کونفدراتیو دؤولت.اؤلکه بیر بۆتونو میدانا گتیره‌ن اۆچ ائتنیک قروپا ائو صاحب‌لیگی ائتمک‌ده‌دیر: بوشناکلار، صربلر و کروْواتلار. اینگیلیسجه‌ده و داها بیر چوْخ دیل‌ده ائتنیک شخصیت گؤز قارشی‌سین‌دا تۇتولمادان بۆتون بوسنییا-هرزوقووینا خالقینا بوسنییالی دئییلیر. آنجاق تورکجه‌ده تاریخ‌دن گلن یاخین‌لیق‌دان اؤتری بوسنییالی دئییلدیی وا بوشناکلار یعنی بوسنییالی موسلمانلار لوغتی نظرده توتولار. آیریجا اؤلکه‌ده بوسنییالی و یا هرزوقووینالی اوْلماق دا آیری ائتنیک شخصیتی وورغولاماق اۆچون ایستیفاده ائدیلر. بوسنییالییام دئمک موسلمانام دئمک‌دیر. هرزوقووینالی دئمک کروْواتام دئمک‌دیر. اؤلکه اداره باخیمین‌دان ایکی عئینی دؤولت‌چی‌لییه بؤلونموش وضعیت‌ده‌دیر. بونلار، بوسنییا-هرزوقووینا فدراسییاسی و صرب جومهوریتی‌دیر.\nBosnia and Herzegovina\nBosna i Hercegovina\nБосна и Херцеговина\nبایراق\nمیلی نیشان\nمیلی مارش:\nDržavna himna Bosne i Hercegovine\nNational Anthem of Bosnia and Herzegovina\nفایل:Bosnia and Herzegovina anthem.ogg\nپایتخت\nو بؤیوک شهری\nSarajevo[۱]\n43°52′N 18°25′E \/ 43.867°N 18.417°E \/ 43.867; 18.417\nOfficial languages\nBosnian,\nCroatian and\nSerbian (de facto)\nNone (de jure)\nاتنیک قروپلار\n(2013 census[۲])\nsahib xn NN des as SS\nse zoom PSD sseanmoi\nse as ses NN km titeew\nدمونیم(لر)\nsahib xn NN des as SS\nse zoom PSD sseanmoi\nse as ses NN km titeew\nدؤولت\nFederal parliamentary\nجومهوریت[۳]\n• High Representative\nValentin Inzkoa\n• Chairman of the Presidency\nMladen Ivanićb\n• Members of the Presidency\nDragan Čovićc\nBakir Izetbegovićd\n• Prime Minister\nDenis Zvizdić\nقانون اوقانی\nParliamentary Assembly\n• یوخاری مجلیس\nHouse of Peoples\n• آشاغی مجلیس\nHouse of Representatives\nEstablishment history\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (127th)\n• سو (%)\n0.8%\nجمعیت\n• 2013 census\n3,531,159[۴]\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value).\nجی‌دی‌پی (PPP)\n2016 تخمینی\n• جمعی\n$41.127 billion[۵]\n• آدام‌باشی\n$11,647[۵]\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n2016 تخمینی\n• جمعی\n$16.306 billion[۶]\n• آدام‌باشی\n$4,617.75[۶]\nجینی (2013)\n36.2[۷]\nاورتا\nاچ‌دی‌آی (2014)\n0.733[۸]\nیوخاری · 85th\nپول واحیدی\nConvertible mark (BAM)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+1 (CET)\n• یای (دی‌اس‌تی)\nUTC+2 (CEST)\nتاریخ فورمتی\ndd. mm. yyyy. (CE)\nسوروجولوک طرفی\nright\nتیلفون کودو\n387\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nBA\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.ba\nNot a government member; the High Representative is an international civilian overseer of the Dayton peace agreement with authority to dismiss elected and non-elected officials and enact legislation.\nChair of current presidency (صرب‌‌لر)\nCurrent presidency member (کوروات‌لار)\nCurrent presidency member (Bosniak)\nاؤلکه‌نی، شیمال، غرب و جنوب‌دان کروواسی، شرق‌دن صربیستان، یئنه جنوب‌دان مونتنقرو چئو��رمک‌ده، آدریاتیک دنیزینه ایسه نم شهرینین تاپیلدیغی یئرده یالنیز ۲۰ km-لیک (لیمانی اوْلمایان) بیر ساحلی واردیر. اؤلکه‌نین جوغرافیاسی مرکز و جنوب‌دا داغ‌لیق، شیمال-غرب‌ده تپه‌لیک، شیمال-شرق‌ده دوزلوک بیر خصوصیّت سرگیلییر. دؤولتین باشکندی و ان بؤیوک شهری سارایبوسنا، بیر چوْخ یۆکسک داغلا اترافلانمیش‌دیر. بۇ جوغرافی خصوصیتین‌دن اؤتری شهر قیش توریزمینه الوئریش‌لی‌دیر و ۱۹۸۴ قیش اوْلیمپیادالارینا ائو صاحب‌لیگی ائتمیش‌دیر.\nاؤلکه‌نین اکثریتینی اؤرته‌ن بوسنییا بؤلگه‌سین‌ده ایلیمان یئر ایقلیم گؤرولر، بۇ بؤلگه‌ده یایلاری ایستی، قیشلاری قار یاغمورلو و سویوق‌دور. اؤلکه‌نین جنوب ساحللرین‌ده‌کی داها کیچیک هرزوقووینا بؤلگه‌سین‌ده ایسه تیپیک آرالیق دنیزی ایقلی‌می گؤرولر. بوسنییا-هرزوقووینا طبیعی قایناقلار باخیمین‌دان دا زنگین بیر اؤلکه‌دیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ آدین آدین اتیمولوژی(دیلین کؤکلرینی آراشدیرما بیلیم)\n۲ تاریخ\n۳ جوغرافیا\n۳.۱ ایقلیم\n۴ شهرلر\n۴.۱ اینضیباطی اراضیلر\n۴.۲ بوسنییا و هرزقووین فدراسییاسی\n۴.۳ صرب جومهوریتی\n۴.۴ برچکو دایره‌سی\n۵ حکومت\n۶ سیاست\n۷ برچکو دایره‌سی\n۸ خاریجی علاقه‌لر\n۹ سیلاح‌لی قوه‌لر\n۱۰ ایقتصادیات\n۱۱ داشینما و کوممونیکاسییالار\n۱۲ دموقرافییا\n۱۲.۱ میللتلر\n۱۳ دیل\n۱۴ دین\n۱۵ ایستینادلار\n۱۶ خاریجی کئچیدلر\n۱۷ قایناق‌لار\n۱۸ گؤرونتولر\nآدین آدین اتیمولوژی(دیلین کؤکلرینی آراشدیرما بیلیم)\nدَییشدیر\nبوسنا چایینین و ماجار دیلین‌ده \"هئرسئق\" (\"بویئوودا\" دئمک‌دیر) سؤزون‌دن یارانمیش‌دیر.\nتاریخ\nدَییشدیر\nآرالیق دنیزی ساحلین‌ده‌کی دیگر شهرلر کیمی بوسنییادا تاریخ سهنه‌سین‌ده‌کی یئرینی روم ایمپراتورلوغو ایچریسینده ‌ گؤتورموش‌دور. روم ایمپئراتورلوغونون چؤکوشون‌دن سوْنرا بوسنییانین رهبرلیگی ۱۲۰۰-جو ایللرده موستقیللیینی الده ائد‌نه قدر مۆختلیف روللارا ال دییشدیرمیش‌دیر. موستقیللیینی ۲۶۰ ایلده‌ن چوْخ بیر مدت قورویان بوسنییا کرال‌لیغی بۇ مدت بویونجا ماجارلار و صربلره قارشی تورپاقلارینی مۆدافیعه ائتمک مجبوریتین‌ده قالمیش‌دیر.\n۱۴۶۳-جو ایلده عثمانلی ایداره‌سی آلتینا کئچه‌ن بوشناکلار عئینی زامان‌دا موسلمان‌لیغی دا منیمسمیش‌دیر. موسلمان‌لیغی قبول ائد‌ن بوشناکلارین دینی عهده ‌چی‌لیکلرینی یئرینه یئتیرمه‌سینه ایجازه وئره‌ن عثمانلی ایداره‌سی بوسنییا تورپاقلارین‌دا تیکدیی یاپیسال(ساختار)لار و مسجیدلرله عئینی زامان‌دا بوشناکلارین عنعنه‌لری ایله مدنیتینه ده تأثیر ائتمیش‌دیر. ۱۸۷۸-جی ایله قدر داوام ائد‌جک اوْلان عثمانلی ایداره‌سی آلتین‌داکی دؤورده چوْخ چوْخ بوشناک عثمانلی ایداره‌سین‌ده، دؤولت رهبرلیین‌ده اهمیت‌لی وظیفه‌لره گتیریلمیش‌دیر. ضعیفله‌یه‌ن عثمانلی ایمپراتورلوغوسینی پارچالاماغا قرار وئره‌ن موتتفیقلرین مالی چتین‌لیکلر ایچری‌سین‌ده‌کی ایستانبولا نشر تضییقی نتیجه‌سینده بوسنییاداکی عثمانلی ایداره‌سی دؤیوشولمه‌دن، ایستول باشین‌دا سوْنا چاتاراق اوتریش-ماجاریستان ایمپئراتورلوغونون ایداره‌سینه کئچمیش‌دیر.\n۱۹۱۸-جی ایله قدر سوره‌جک اوْلان اوتریش-ماجاریستان ایمپراتورلوغو ایداره‌سی آلتین‌داکی دؤورده اؤلکه یئنی‌دن قۇرولوشلان‌دیریلاراق چؤکمک‌ده اوْلان عثمانلی ایمپراتورلوغو ایداره‌سی آلتین‌داکی دؤورون سوْنلارین‌دا یاشادیغی چتین‌لیکلردن اۇزاقلاشاراق ریفاها قوووشاجاق. بۇ اینکیشافلارین بؤیوک صربیستان قۇرولماسینی مقصد قویان روسیه نین مالی دستیی ایله رئاللاشدیغی شوبهه‌سیزدیر. بوسنییاداکی موسلمان نۆفوس ون عثمانلی ایداره‌سی آلتین‌داکی دیگر تورپاقلارا کؤچو و اوْنلارین ترک ائتدیی یئرلره صربلرین یئرله‌شمسیله بوسنییاداکی ائتنیک قۇرولوشون دییشمه‌سی بۇ دؤورده یاشانمیش‌دیر.\n۱۹۱۸-۱۹۴۱-جی ایللر آراسینداکی دؤور یوقوسلاوییانین ایچ قاریشیق‌لیقلاری و دؤیوشله کئچمیش‌دیر. ۱۹۴۱-۱۹۴۵-جی ایللری آراسینداکی ایکینجی دونیا دؤیوشو اثناسیندا نازیلار یوقوسلاوییانی ایشغال ائد‌رک سلووئنیانی آلمان، کروواسینی، ایتالیایا و ماکئدونییانی بولقاریستانا باغلایاراق خصوصیله یهودی و قاراچیلارا قارشی بیر ائتنیک تمیزلیک حرکتینه گیریشه‌رک توْپلاما دوشرگه‌لرین‌ده مینلرله اینسانی اؤلدوردولر.\n۱۹۴۵-۱۹۹۰-جی ایللر آراسینداکی سویوق دؤیوش دؤورونون ۳۵ ایللی تیتونون رهبرلیگی آلتیندا کئچدی. بۇ دؤورده بوسنییا – هرزوقووینانین سرحدلری ۱۹۱۸ اوّلی دؤن‌دو و بوشناکلار مدنی شخصیتلرینه یئنی‌دن قوووش‌دولار. غربین دستیی ایله یوقوسلاوییادا دؤیوشون ایزلری تئز سیلین‌دی. غرب‌لی اؤلکه‌لر یوقوسلاوییانی یالنیز ایقتیصادی دئییل عئینی زامان‌دا عسگری و سیاسی ساحه‌ده ده دستکله‌دی. ۱۹۷۰-جی ایللرده سووت موداخیله‌سی ریسکی ایله قارشیلاشیلدیغین‌دا آمریکا بیرلشمیش دؤولتلری یوقوسلاوییانی مۆدافیعه ائتمک اۆچون نۆوه گۆجه مراجعت ائده بیلجیینی آچیقلادی. سویوق دؤیوشون سوْنا چاتماسی و سوْنا چاتان کومونیست رژیمله بیرلیک‌ده پارچالانان سووتلر بیرلیین‌دن یوقوسلاوییادا تأثیرله‌ن‌دی.\n۱۹۸۶-۱۹۹۲-جی ایللر آراسیندا یاشانان قان‌لی وطنداش محاربه‌لرینین سوْنراسین‌دا یوقوسلاوییا پارچالان‌دی. حَددیندن آرتیق میللیت‌چی سلوبودان میلوسهئویجه و اوْنون دستکلدیی خادیملر طرفین‌دن بؤیوک سئربیاس(ن)ı قورما خیاللاری ایله سیستئماتیک بیر سویقیریم رئاللاشدیریل‌دی. بۇ دؤورده ۱۰.۰۰۰ین اۆزرینده بوشناک حیاتینی ایتیردی. صربلرین باشدا سارایبوسنا اوْلماق اوزره ایحاطه ائتمه آلتیندا توتدوغو شهرلری بومبالاماسینا، سنیپئر آتشی ایله گوناه‌سیز وطنداشلاری اؤلدورمه‌سینه، باشدا ضیالیلار اوْلماق اوزره سئچیلمیش کسلرین توْپلاما دوشرگه‌لرین‌ده اؤلدورولمه‌سی ایله رئاللاش‌دیریلان ائتنیک تمیزلیک حرکتینه غرب‌لی اؤلکه‌لر اۇزون مدت لازیم اوْلان تئپکینی گؤسترمه‌یه‌رک سویقیریما تاماشاچی قالدی.\n۱۹۹۲-جی لین فوْریهین‌دا موستقیللیینی اعلان ائد‌ن بوسنییا – هرزوقووینا ۷ آوریل ۱۹۹۲-جی ایلده ده آمریکا بیرلشمیش ایالتلری و دیگر غرب‌لی اؤلکه‌لر طرفین‌دن تانین‌دی و ۲۲ مئی ۱۹۹۲-جی ایلده بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتینا قبول ائدیل‌دی.\nبوسنییاداکی دؤیوش ۱۹۹۲-جی ایلین یازین‌دا باشلادی. بوسنییانین قوزئینی هدف آلان هوجوملارین آماچ بۇ بؤلگه‌لردن بوشناک و کروْواتلاری اۇزاقلاش‌دیراراق صرب دؤولتینی قورماق ایدی. صربلرین بۇ هوجوملاری بؤلگه‌ده‌کی دیگر ائتنیک قروپلار اۆچون تام بیر فلاکته چئوریلدی.\nدؤیوشون ایلک آیلارین‌دا شرق‌ده‌کی چوْخ چوْخ بوشناک شهری صربلرین هوجوملاری نتیجس(ن)i آسانجا دۆشدو. آنجاق شهری چئویره‌ن تپه‌لرین���ده کؤمییله سرئبرئنیزکا هوجوملارا قارشی اؤزونو موفقیتله مۆدافیعه ائتدی.\n۱۹۹۳-جو ایلده بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی آلتی مسکونلاشما واحیدینی \"اعتیبارلی بؤلگه\" اعلان ائتدی، سرئبرئنیت‌سادا بونلاردان بیری ایدی. مقصد سرحدلری قورونا بیلر حالا گتیره‌رک باریش اۆچون گؤروشوله بیلر بیر زمین یاراتماق ایدی. کؤمکلرین اعتیبارلی بؤلگه‌لره چاتدیریلماسی گون‌ده‌مه گلینجه بۇ تطبیق ایشغال‌چی-تجاووزکار گۆجلرله بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی عسگرلرینین ایشداش‌لیق ائتمه‌سینی طلب ائد‌رک آماچ ایله تام بیر تزاد میدانا گتیرر حالا گلدی\n۱۹۹۵-جیلین مئی یاین‌دا صربلر سارایبوسناداکی ایحاطه ائتمیی شیددتلندیردی و ناتو صربلره قارشی هاوا هوجومو تشکیل ائدیل‌دی. بونا میسسیللئمئ اوْلاراق صربلر ۶ اعتیبارلی بؤلگه‌نی بومبالایاراق ۳۰۰ بیرلشمیش میللتلر عسگرینی گیروو گؤتوردو. جۇلای ۱۹۹۵-جی ایلده گئنئرال ملادیج امرین‌ده‌کی صرب گۆجلری سرئبرئنیزکاداکی هولندلی بیرلشمیش میللتلر گۆجلرینی تسیرسیز حالا گتیره‌رک شهری هدف آلدی. تخمیناً ۲۵،۰۰۰ بوشناک صرب حده‌سی اۆزرینه شهری ترک ائد‌رک بیر باشقا اعتیبارلی بؤلگه اوْلان پوتوجارییه چات‌دی. ۵۰۰۰ موهاجیرین دوشرگه‌یه گیرمه‌سینین آردین‌دان هولندلی باریش گۆجو عسگرلری دوشرگه‌نین دولدوغونو بیل‌دیره‌رک دوشرگه‌نین گیریشینی باغلادی. بۇ حادثه، دوشرگه‌نین یاخینلارین‌داکی تخمیناً ۲۰،۰۰۰ بوشناغین صربلرین اؤلوم حده‌سینه قارشی ساوونماسیز قالماسینا یولاچتی. صربلر بؤلگه‌ده‌کی بوشناکلاری چیخارماغا باشلادیغین‌دا هولندلی بیرلیکلر موداخیله تاپیلمادی، حتی عملیّاتلارین دوز بیر شکیل‌ده رئاللاشدیریلماسی اۆچون تشکیلات‌دا کؤمک‌چی بئله اوْلدو. قادین و اۇشاقلار آیریلدیق‌دان سوْنرا عسگرلیک چاغینا گلمیش اوْلان کیشیلر آوتوبوسلارا میندیریلدیک‌دن سوْنرا دوشرگه‌نین یاخینین‌دا گولله‌یه دوزوله‌رک اؤلدورول‌دو. ایکینجی دونیا دؤیوشون‌دن سوْنراکی بۇ ان بؤیوک سویقیریم‌دا ۱۰ – ۱۵ مین بوشناکین قتل ائدیلدیی ادعا ائدیلمک‌ده‌دیر. قیزیلخاچ صلاحیت‌لیلری بۇ حادثه‌لر اثناسیندا ۷.۵۰۰ آدامین ایتدیینی بیلدیرمیش‌دیر.\nجوغرافیا\nدَییشدیر\nایقلیم\nدَییشدیر\nبوسنا-هرزوقووینادا یئرلی ایقلیم حاکم‌دیر. هاوا ایستی‌لیکلری، ان ایستی آیلار اوْلان جۇلای و آگوست‌دا ۳۰ درجه‌یه قدر چیخارکه‌ن، ان سویوق گونلر ایسه، دسامبر\nو ژانویه آیلارین‌دا یاشانماق‌دا و ایستی‌لیک -۲۰ درجه‌یه قدر دۆشمک‌ده‌دیر. عومومیتله ۴ فصل بول یاغیش آلان\/ساحه اؤلکه‌ده ان یاغیش‌لی آی ژۇئن (۱۱۰-۱۱۵ مم)، ان قوراق آی ایسه دسامبر\nدیر (۴۰-۷۰ مم). اؤلکه‌نین جنوب-غرب سئقمئنتین‌ده و نئرئتوا وادی‌سین‌ده آرالیق دنیزی ایقلی‌می گؤرولر. بۇ بؤلگه‌لرده مئیوه-تروز باغچالاری، اۆزوم باغلاری واردیر. حئیواندارلیق ایسه، اؤلکه‌نین بۆتونون‌ده ائدیلمک‌ده‌دیر.\nباش‌لیجا چایلاری اۇنا، سنه، درینا، سووا، بوسنییا و موستار کؤرپوسونون آلتین‌دان آخان نئرئتوادیر.\nباش‌لیجا طبیعی قایناقلاری کؤمور، دمیر، بوکسیت، مانقان، مئشه‌لر، میس، خروم، سینک، گولله، دۇز، باریت، آسبست، کاولین و گیپس‌دیر.\nاؤلکه‌ده‌کی الاوس(ن)ایله بیلر تورپاقلارین نیسبتی %۱۴، اوْتلاق و مئرالارین نیسبتی %۲۰، مئشه و آغاج‌لیق ساحه‌لرین نیسبتی %۳۹، دیگر تورپاقلارین نیسبتی ده %۲۷'دیر. سولانا بیله‌ن اراضی ۲۰ کم۲دیر.\nشهرلر\nدَییشدیر\nاساس مقاله: بوسنییا و هرزوقووینا شهرلرینین سیاهی‌سی\nاینضیباطی اراضیلر\nدَییشدیر\nدؤولت آیری فعالیّت گؤستره‌ن بوسنییا و هرزقووین فدراسییاسی،صرب جومهوریتی و برچکو دایره‌سین‌دن عبارت‌دیر.\nبوسنییا و هرزقووین فدراسییاسی\nدَییشدیر\nبوسنییا و هرزقو\nاۇنسک-سان\nپوساو\nتوزلا\nزئنیت‌سا-دوبوی\nبوسنا-پودرین\nاوْرتا بوسنییا\nهرزقووین-نرتوان\nغربی هرزقووین\nسارایوو\nغربی بوسنییا\nصرب جومهوریتی\nدَییشدیر\nصرب جومهوریتی ۷ بؤلگه و ۶۳ بلدییه‌دن عبارت‌دیر.\nبانیا-لوکا\nدوبوی\nبیئلینا\nزوورنیک\nسارایئوو-رومنییا\nفوچا\nتربینیئ\nبرچکو دایره‌سی\nدَییشدیر\nحکومت\nدَییشدیر\nعالی قانونوئریجی اوْرقان – میلّی پالاتا؛ خالق پالاتاسی.\nسیاست\nدَییشدیر\nسیاسی پارتییالار:\n. دموکراتیک حرکات پارتییاسی، رهبری S.Tixiچ؛\n. بوسنییا و هرزقووین اۇغرون‌دا پارتییا، رهبری س.خلیلوویچ؛\n. دموکراتیک خالق اتفاقی (بوسنییالیلار)، رهبری F.Abdایچ؛\n. دموکراتیک کروْوات بیرلیگی، رهبری B.Kolak؛\n. صرب دموکرات پارتییاسی، رهبری D.Kaviچ؛\n. بوسنییا و هرزقووین سوسیال – دموکراتیک پارتییاسی، رهبری Z.Laqumciya.\nبرچکو دایره‌سی\nدَییشدیر\nبرچکو دایره‌سی عئینی زامان‌دا هم بوسنییا و هرزقووین فئدئراسییاسینین هم ده صرب جومهوریتی ترکیب حیصّه ‌سی‌دیر.\nخاریجی علاقه‌لر\nدَییشدیر\nسیلاح‌لی قوه‌لر\nدَییشدیر\nایللیک حربی خرجلر – ۲۳۴،۳ ملن. دول. (۲۰۰۴)\nایقتصادیات\nدَییشدیر\nایخراجات: پالتار، کیمیوی ماده‌لر، مئبئل.\nایدخال: ماشین و آوادان‌لیقلار آلیجی تلاباتی ماللاری، ارزاق ماللاری.\nداشینما و کوممونیکاسییالار\nدَییشدیر\nدموقرافییا\nدَییشدیر\n۲۰۰۷-جی ایلین ژۇئن آیینین ۳۰ – نا اوْلان رسمی تخمینلره اساساً اؤلکه‌ده ۳.۸۴۲.۹۴۲ نفر اهالی یاشاییر.[۱۱]\nمیللتلر\nدَییشدیر\nبوشناکلار ۴۸% (۲.۱۸۴.۹۶۰)\nصربلر ۳۷،۱% (۱.۶۸۴.۲۴۰)\nکروْواتلار ۱۴،۳% (۶۳۷.۰۰۰)\nدیل\nدَییشدیر\nبوشناک دیلی، صرب دیلی، کروْوات دیلی\nدین\nدَییشدیر\nایسلام ۵۱% (۲.۳۲۱.۵۲۰)\nمسیحیّت ۴۷% (۲.۱۳۹.۴۴۰)\nموسلمانلار – ۴۰% پراووسلاولار – ۳۱% کاتولیکلر و پروتئستانتلار – ۱۹%\nایستینادلار\nدَییشدیر\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Constitution وارد نشده است\n^ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Popis2013 وارد نشده است\n^ CIA.\n^ \"Bosnia releases disputed census results\". Politico. 1 July 2016. http:\/\/www.politico.eu\/article\/bosnia-releases-disputed-census-results\/. Retrieved 1 July 2016.\n^ ۵٫۰ ۵٫۱ Report for Selected Countries and Subjects.\n^ ۶٫۰ ۶٫۱ Bosnia and Herzegovina. International Monetary Fund. یوْخلانیلیب5 October 2015.\n^ Distribution of family income – Gini index. The World Factbook. CIA. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-07-23. یوْخلانیلیب1 September 2009.\n^ Human Development Report 2015. United Nations (2015). یوْخلانیلیب14 December 2015.\n^ Peace Implementation Council, High Representative for Bosnia and Herzegovina, Constitutional Court of Bosnia and Herzegovina#Composition of the court, European Union Police Mission in Bosnia and Herzegovina, EUFOR Althea\n^ Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook:ٍ Europa\n^ بوسنییا و هرزوقووینا دؤولت آمار آگئنت‌لیگی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-12-10. یوْخلانیلیب2016-11-03.\nخاریجی کئچیدلر\nدَییشدیر\nآگئنجی فور ایستاتیستیجس اوْف بوسنی و هرزقووین : دئموگراپهی Archived 2009-10-04 at the Wayback Machine.","num_words":3198,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.033,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":98174.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"این وبلاگ سعی دارد تا با بهره گیری از مطالب عکس و سایر امکانات معرفی کننده روستای گردشگری و زیبای قره کلک باشد .\nشما عزیزان و دنبال کننده های محترم میتوانید مطالب و نوشته ها و عکس های خود را برای ما بفرستید تا در اختیار علاقمندان قرار بگیرد\nparviz fazli@gmail.com\n09360431509\nپرویز فضلی\nبایگانی\nفروردين ۱۴۰۲ (۱)\nبهمن ۱۴۰۱ (۱)\nدی ۱۴۰۰ (۴)\nفروردين ۱۴۰۰ (۶)\nبهمن ۱۳۹۹ (۱)\nخلاصه آمار\nپیوندهای روزانه\nپاسخ به سوالات وبلاگ نویسان\nآخرین وبلاگ های به روز شده\nزندگی به سبک بیان!\nپیوندها\nساخت وبلاگ جدید در blog.ir\nنرم افزار مهاجرت به blog.ir\nوبلاگ رسمی شرکت بیان\nصندوق بیان\nآخرین مطالب\n۰۲\/۰۱\/۲۱\nبازارهای محلی منطقه سهند آباد\n۰۱\/۱۱\/۲۲\nمعرفی روستای قره کلک\n۰۰\/۱۰\/۳۰\n100 عکس از روستای قره کلک\n۰۰\/۱۰\/۱۰\nبازی محلی چیلینگ آغاج\n۰۰\/۱۰\/۱۰\nزندگی نامه محمدعلی خان مهمید\n۰۰\/۱۰\/۱۰\nقره کلیسا در آذربایجان غربی، اولین کلیسای جامع مسیحیت جهان\n۰۰\/۰۱\/۱۸\nمراسم یادواره ی شهید عبادالله کعبی\n۰۰\/۰۱\/۰۷\nنجواهایی از جنس تاریخ با فرزندم\n۰۰\/۰۱\/۰۵\nهمایش گروه سهند آباد\n۰۰\/۰۱\/۰۳\nسرسکند آتچیلاری\nسرسکند آتچیلاری\nسه شنبه, ۳ فروردين ۱۴۰۰، ۰۴:۱۵ ق.ظ\nبیر یا ایکی یؤز ایل بوننان اؤنجه هشتری ماهالیندا خانلار حکومت ائلر میش و حقیقتا قؤل، ائل، قیلیج گؤجیله کئچینر میشلر مسلمان اینسانلارا شرع قانونیلا اؤز حدی حدودلارین تانیارمیشلار\nایختیلافلاری اولان زامان آ غ سقللر ومجتهدلر وائل خانی الیله صولحا چاتیب\nبیرگون گولور گوز اوسته قاش بیرگون باریش ،بیرگون ساواش شانلی داملا ، یاواش یاواش بیر یا ایکی یؤز ایل بوننان اؤنجه هشتری ماهالیندا خانلار حکومت ائلر میش و حقیقتا قؤل، ائل، قیلیج گؤجیله کئچینر میشلر مسلمان اینسانلارا شرع قانونیلا اؤز حدی حدودلارین تانیارمیشلار ایختیلافلاری اولان زامان آ غ سقللر ومجتهدلر وائل خانی الیله صولحا چاتیب وحقی حقدارا تاپشیرارمیشلار\nاما بعضا ایختلافلار سایه سینده خانلار طایفالار دوشمان اوردوسونا حمله آپاریب وساوشلار باشلانار میش زامانلارین بیر هیسه سینده خانلیق زامانیندا.\nسهند آوا اؤلکسینده گؤجلی ساییلان ائللردن بیری اروانلی وبیری یار احمدلی ائلی اولاراق دائم بو ایکی طایفانین آراسیندا ساواش وکش مکش. واریمیش یار احمدلی طایفاسینین بویوک باشی حاج امیر طاخجاجیج کندینده ساکین اولاراق بیر محتشم قدرت یاراتمیشدی وکئچمیش خانلار رسمیله اؤزیله فیکرلشیر کی پولونان اولار اولسون. اولماسا زوریلا سرسکند کندینه صاحیب اولارام بیر قاسید یوللایب سرسکند کندینده ایله شن اروانلی بئئ کربلایی ممی بئین اوغلی کربلایی عبدالله بئی دئیر کی مولکوزی منه ساتین یاخشی پول وئریم ایسترسیز بورادان گئدین ایستمه رسیز منه ایشلیه بیلر سیز اما کربلایی عبدالله قارداشلاریلا شور ائلییب حاج امیر خانا یوخ دئیلر بو سؤز قالیر یازدا جؤت چیخان زامان\nقارلار ارییب و یئر ده آلا بولا قار اولان گؤنلر خیر الله یاور حاج امیرین اوغلی گؤجلی وشهامتلی بیر جاوان اولاراق نئچه پارا کند دن جؤتچی ییغیر کی سرسکندین سدین کئچسین وزور دارلیقیلا سرسکند مولکینه صاحیب چیخسین جؤتچیلر طاخجاجیخ کندین نن حرکت ائلیب بیر بویوک قوشون کی سایلاری 20جوت جؤتچی و خدم وحشم وآتچیلاریلا ونئچه خلور آرپا بوقدا و اکینچیلرین زوماریلا سرسکند مولکینه گئچیرلر سدلری سؤکوب جؤتلری قوشوب ویئرلری سؤرمگه باشلییرلار بو خبر اروانلی ائلینین باشچیسی عبدالله بئیه یئتیشیر قارداشلارین وعم اوغلانلارین چاغیریب آتلاری یئهرلیب قیلینجلاری وقالخانلاری اله گؤتوریب ایاقلارین آتلارین زنگینه باسیب یولا تؤز سالاراق دؤشمانا هوجوم گئتیللر آغ داغ سمتینن آشاقا ائنیب ناهار زامانی جؤتچولردن بیر آز فاصیله آلیب ناهار یئمگه باشلیلار الله وردی بئی اروانلی\nبیر نیشانلی پارچانی بیر اؤزون آغاجا باقلاییب یئره سانجیر یئر سورنلرین موراقیبلرینن بیری بونلارا ساری گلیب سوروشور کی بوردا نه ایش گؤریسیز ؟؟\nالله وئردی بئی دئیر :فیلان فیلان اولموش سن بیزیم مولکوموزده نه ایش گؤرور سن ؟؟کور سان مگر؟\nگؤریرسن کی ناهار یئیرک آتچی سوروشور بو آغاج اوسته کی پارچا نئه دی؟؟ الله وئردی خان دئیرکی ایجازه وینن بودا کربلایی عبدالله بئین بایراقیدی ناهاروزی یئیون یئتیشریک خیدمتوزا ناهارلار یئیلیر اروانلی ویار احمدلی قالان ساواشچیلاری یئتیشیر سرسکند آتچیلاری اولده سعی ائلییلر دیلیله سؤزیله قائیله نی یاتیردیب و ساواش باشلاماسین کربلایی عبدالله خیر الله یاوری چاغیریر چوخ بحث دن سونرا خیرالله یاور وورور عبدالله بئی قوجا سر کردنی آتدان یئره دوشور بو ماجرا ساواشی باشلاییر سرسکندین اروانلی ایگیدلری بو زامانا جاخ دیفاعی حالتده اولاراق ایشی پؤزومولموش گؤریب و هجوم باشلاییلار و کهر آ تلار آق، بوز وقشقه آتلاریلا داغ داشی چاپیب هر یانان هجوم گئتیریللر آرا قاتیشیر مذهب ایتیر یار احمدلی لر دویونجا کتک یئیر وکربلای فتح الله ممی بئین قدرتلی وجاوان اوغلی خیر الله یاوریله قیلینج قیلینجا قاباقلاشیرلار کربلایی فتح الله خیر الله یاوره دئیرکی :\nگؤجا کیشینی وورماق کیشیلیکدن دئیل اونا توخلی دؤیشی دییلر ایندی اروانلینین قوچی گئلدی باشلا چاقیشماقیی گؤرک .........چوخ سؤزدن و ووروشدان سونرا خیرالله یاور آتین افزارین چؤریب قاچماقا باشلییر و فتح الله بئی اونون پشیله آ تین تعقیبینه. باشلاییر خیر الله یاور بیر یارقانا\n; یئتیشیر وفتح الله بئی اونا یئتیشن زامان خنجری ارکک آتینین یالینا باسیب آت یارقاننان اوچور وخیرالله یاور جانین قورتاریر\nسرسکند آتچیلاری ظفر قازانیب غنیمت لریله کنده گلیب و بیر بؤیوک تام تاراقی یولا سالیرلار کربلایی عبدالله بئین باج اوغلانلاری یان بولاغیندا اولاراق ساواشا قاریشمامیشلار ساواش سونا چاتانان سونرا ظفر خبری اونلارا چاتیر باج اوغلانلارین بیرین کی زوریلا ساخلامیشدی خبر گئتیرن دئیر بئی هئچ ناراحات اولما سنین دایی لارون بو داغلارین اصلانیدیلار استغفر الله هئچ اللهین دا گؤجی اونلارا چاتماز.......نئچه گؤنن سونرا حاج امیر مجتهد زنجیر آبادینی واسیطه سالیر صولح ائلیر واموالارین اونرا قیتریب و اوغلی رستم خانی فتح الله بئله قارداش ائلیب ومجتهد اونلارا قارداشلیق صیغه اوخویور او تاریخدان. اروانلی یار احمدلی قارداش ساییلب صولحیله بیرلیکده یاشاماق باشلییلار\n۰ ۰ ۰۰\/۰۱\/۰۳\nپرویز فضلی\nنظرات (۰)\nهیچ نظری هنوز ثبت نشده است\nارسال نظر\nارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.\nنام *\nپست الکترونيک\nسایت یا وبلاگ\nپیام *\nشما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:\n<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href=\"\" title=\"\">، <span style=\"\">، <div align=\"\">\nکد امنیتی *\nارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند\nنظر بصورت خصوصی ارسال شود\nنظر شما به هیچ وجه امکان عمومی شدن در قسمت نظرات را ندارد، و تنها راه پاسخگویی به آن نیز از طریق پست الکترونیک می‌باشد. بنابراین در صورتیکه مایل به دریافت پاسخ هستید، پست الکترونیک خود را وارد کنید.","num_words":1579,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.06,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":163675.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شهرین أن بسیط و ساده تعریفی؛ «سایی‌سی میندن باشلایاراق نئچه میلیونا واران انسان توپلانماسیندان یارانان بیر توپلولوق»دور. کندله شهرین اؤزل فرقی اقتصاد سیستئمینده‌دیر. شهر دئییلن توپلومون اقتصاد قایناغی صنعتله تجارت، آما کندین اقتصاد قایناغی اکینچی‌لیکله حئیوان بسله‌مکدیر. البته بو مدرن دونیانین قورولوشو باخیمینداندیر یوخسا اسکی شهرلرین بیر چوخونون اساس اقتصاد و گلیر قایناغی اکینچی‌لیک اولموشدور و ایندی ده اؤزللیکله آسیادا بو نوع شهرلر واردیرلار و اونلارا سوسیولوژیده «آگروپولیس» دئییلیر یعنی اکینچی‌لیک شهری.\nکندله شهر آراسیندا داها بیر اؤنملی فرق تانینماماقدیر. یعنی بیر انسان توپلوموندا انسان‌لار بیر-بیرینی راحاتلیق‌لا تانیسالار او توپلوم کند، آما کیمسه کیمسه‌نی تانیمیرسا اورا شهردیر. البته بو اؤزللیک چوخ اؤنم داشییان بیر اؤزللیک‌ دئییل و اؤنملی اؤزللیک‌لر داها آرتیق اقتصاد، حقوق، کولتور و اداره طرزلرینه باغلیدیر.\nکند و شهر آراسیندا اورتاق نئجه‌لیک‌لرین بیری توپلومسال درنک‌لردیر. توپلومسال درنک‌لرین شهر، کند و کؤچری عشیره‌لردن یارانان انسان توپلولوق‌لاریندا بئله ا‌ؤزل یئر و رول‌لاری واردیر. هر بیر توپلومسال درنگین قورولماسی، ایچینده اولدوغو توپلومون سیستئماتیک اداره طرزینه دوغرو یورومه‌سینه آتیلان بیر آددیمدیر. توپلومسال درنک‌لر، اورتاق دوشونجه، اورتاق مسلک، اورتاق ایش-پئشه، اورتاق سیاسی گؤوروش و هابئله باشقا اورتاقلیق‌لاری اوزره بیر آرایا گلن انسانلاردان یارانیرلار. بو درنکلرین أن اؤنملی رول‌لاری نه‌دیر؟ بونلار بوتون توپلوم‌لاردا گوج دَنگه‌سینی قورویاراق اؤلکه‌نین بوتون اقتصادی- سیاسی گوجونون بیر شخص یا بیر اؤزل قوروپ و تشکیلات الینه کئچمه‌سینه قارشی چیخیرلار. یاشادیغیمیز عصرین أن اؤنملی و آدلیم توپلومسال درنک‌لری سیاسی پارتییالاردیر. بو پارتییالارین هر بیری نئچه مین، بلکه‌ ده نئچه میلیون، اورتاق سیاسی گؤروشو اولان انسانلاری تمثیل ائدیر و اونلارین اؤز اؤلکه‌لری‌نین اداره‌سینده اولان حاقلارینی اونلار اوچون قازاندیریر. بو اساسدا منجه توپلومسال درنک‌لرین قایناغی انسانلار آراسیندا اولان بَنزَرلیک‌لر و فرقلردیر. هئچ بیر انسان توپلولوغوندا هامی بیر جور یاشاییب بیر جور دوشونمه‌ییر. بیر اؤلکه‌ده هامی بیر جور یاشاییب بیر جور دوشونورسه کسین‌لیکله او اؤلکه أن آزیندان نئچه یوز ایل دیکتاتور دوشونجه و حاکمیت آلتیندا یاشاییب، یاشایاجاق. عینی زاماندا هئچ بیر انسان توپلولوغوندا هئچ کیمسه اؤز حیات و دوشونجه‌ طرزینده یالنیز دئییل و هر کیمسه‌نین اؤزونه تای تاپاجاغی چوخ انسانلار وار، آما خاطیرلاتدیغیم کیمی بو درنک‌لرین آراسیندا بیر درنک استیثنادیر. هانسی درنک؟ مزارلیق. مساعد گؤرورسه‌نیز بو سس‌سیز- سمیرسیز درنگی «قارا درنک» آدلاندیراق.\nبو یازینی دا اوخو: آنتروپولوژی ندیر؟\nمزارلیق‌لار بوتون انسان توپلولوقلاری‌نین یانی‌سیرا یاشایان سس‌سیز درنکدیر. بو اؤزل درنک‌لر چئشیدلی‌لیک‌دن‌ دئییل تام وجودوییلا بیر اولماقدان یارانیرلار. بو قارا و سس‌سیز درنک‌‌ده، نه دوشونجه وار، نه اقتصاد، نه ده سیاست. ساده‌جه مطلق سکوتدور و سکوت. بو درنگه عوضو اولانلار نه‌دن اوردا اولدوقلاری و اوردا عوضو اولدوقلارینی بئله بیلمیر. عجبا! بئله بیر سس‌سیز- سمیرسیز خاصیت‌سیز و جانسیز مزارلاردان یارانان درنگین گره‌یی و دَیَری نه‌دیر؟ منجه بو بوتون غوغالاردان و ساواش‌لاردان سونرا دوست-دوشمانی بیرلشدیرن قارا درنگین اؤز یئرینده اؤزل فایداسی و ایشله‌وی وار. مزارلیق‌لار بوللو چئشیدلی‌لیکلر اوزره دالاشیب-دارتیشان انسان‌لارا معنوی بیر شکیلده باریش ایچینده یاشاماغا چالیشماغی دوشوندوردوکدن علاوه، هر توپلومون گؤزو اؤنونده یئر اوزونه قازیلیب یازیلان تاریخیدیر و بیلدیگیمیز کیمی تاریخده، اؤزل‌لیک‌له آرکئولوژی ساحه‌سینده، مزارلار و مزار‌لیق‌لارین دَیَری تایسیزدیر.\nمزارلیق‌لارین اولدوقجا بؤیوکلوک و تاریخلی‌لییی، اولدوقلاری شهر، کند و یوردون بؤیوکلوک و تاریخلی اولدوغونو گؤسته‌ریر. مزارلیق‌سیز هئچ بیر انسان اوتوراغی یوخدور. کؤچری‌لرین‌ده مزارلیق‌لاری وار. بیریسی یایلاق‌دا بیریسی‌ ایسه قیشلاقدا. میتولوژیک یوروم‌لاردا دا مزارلیق، اسکی‌لیک و کؤکلولوک سیموولودور. بعضی ادبی اثرلرده حتی انسان توپلولوقلارینین تاریخی کیملیک و وارلیق‌لاریندان بیر بلگه‌دیر. میثال اوچون؛ چنگیز آیتماتووون «گون وار عصره برابر» رومانیندا «آنا بئیت» آدلی اونودولموش اسکی بیر مزارلیق، اؤلمک و یوخ اولماق اوزره اولان قیرقیز کیملیگی‌نین تاریخی روحو و سیموولودور. بو مزارلیق چوخ زامان‌لاردی اؤز حالینا بوراخیلیب و اونودولوب. بو اسکی مزارلیقدا «نایمان آنا» باسدیریلیب. نایمان آنا اؤز کیملیگیندن چیخاریلیب مانقوردا دؤنن اوغلونون زَهَرلی اوخو ایله اؤلوب و بیزیم باخیشیمیزلا بیر شهیددیر. یازیچی نایمان آنانی‌ دا قیرقیز کیملیگی‌نین اولو آناسی دوغولماق قایناغی کیمی دَیَرله‌ندیریر. بس قیرقیز کیملیگی‌نین کؤک و قایناغی اولان نایمان آنا باسدیریلان اونودولموش مزارلیق، قیرقیز کیملیگی‌نین توز-تورپاق آلتیندا یاتان تاریخیدیر و بو اؤلموش-اونودولموش تاریخ «ائدیگی» آدلی قیرقیز روحو داشییان کیشی‌نین دوشونجه‌سی‌ ایله یئنی‌دن جانلانیر. ائدیگی أن اسکی و تام بیر قیرقیز کیمی یاشایان دوستو «قازانقاپ»ی آنابئیت مزارلیقیندا باسدیرماق ایسته‌ییر و بو ایستک سیموولیک صورتده، قیرقیز روحونون اؤز کیملیگینه دؤنمه‌سیدیر. بئله‌لیکله مزارلیق ساده‌جه بیر دَیَرسیز اؤلولر کلوکسیونو دئییل. مزارلیق شهرین، کندین یا اوبانین یانیندا یاشادیغی تاریخیدیر. کئچمیش‌ده اؤزللیکله قوتسال انسان‌لارین مزارلاری آشیری میفیک دوشونجه و دویغولار اساسیندا، چوخ مقدس یئرلره چئوریله‌رک زیارت ائدیلیردیلر. البته بیزیم اؤلکه‌میزده تأسفله هله‌ ده بو آشیریلیق تام گوجوایله یاشاماقدادیر.\nمزارلیق، تاریخ قونولو کتابلاریمیزدا دا وار. بیزیم تاریخیمیزده بو کتابلارین أن آدلیمی تبریز مزارلیق‌لارین تانیتدیران «روضات‌الجنان و جنات‌الجنان» آدلی بیر کتا��دیر. بو کتابین یازاری تبریزلی حافظ حسین ابن کربلایی اؤز کتابیندا تبریزین مزارلیقلاری اؤزللیک‌له قوتسال شیخ‌لار و پیرلرین مزارلارین آراشدیریب تانیتدیرمیشدیر. تانیدیغیم قدر زنگانین اوچ مزارلیق و تبریزین دقیق بیلمیرم نئچه بؤیوک و اسکی مزارلیق‌لاری وار. بو مزارلیق‌لاری سئیر ائتدیگیمیزده نئچه یوز ایل‌، بلکه مین ایلدن بری، بو شهرده یاشاییب بورایا کیملیک وئریب بورادا اؤلنلری دوشونوروک. ابن کربلایی‌نین کتابین اوخودوغوموزدا دا تبریزین نئچه مین ایلدن بری بو شهرده یاشاییب، باسدیریلدیقلاری مزارلیق‌لارین بئله یوخ اولدوغو خالقین دوشوندوکده، بو توز-توپراغا قاریشمیش انسان‌لارین تاریخی بیر افسانه‌یه چئوریلمک دویغوسو روحوموزو داریخدیریر.\nباشقا بیر یازی: اینسان حوقوقلاری عوموم دونیوی‌دیرمی؟\nمزارلیق‌لارین آرکئولوژیک اؤنملری‌ ده وار. بو ساحه‌ده هامی‌سیندان داها اسکی و داها ا‌ؤنملی‌سی تبریزین گؤی مسجدی‌نین آرخاسینداکی یئر آلتیندا تاپیلان، دمیر عصریندن قالان مزارلیقدیر. بو مزارلیق ایندی «دمیر عصرین موزه‌سی» آدی‌ایله بیر موزه کیمی گؤزوموزون اؤنونه سرگی‌له‌نمیشدیر. بو موزه-مزارلیغا باخاندا تبریزین افسانه‌لرده ده بئله قیده آلینمایان تاریخی باشیمیزی فیرلادیر. بونلار کیم‌ ایمیش‌لر؟ کیملیک‌لری نه‌ ایمیش؟ نئجه یاشاییرمیش‌لار…؟؟؟ کئشکه! آه کئشکه بونلارین بیریسی‌ ایله بیر دانیشا بیلسه‌یدیم! اونلار چوروموش گؤوده‌لری و ازیلیب- اریمیش اینجه‌لیب بیر ناخیشا دؤنن سوموک‌لری‌ ایله توپراق اوزرینه یازیب‌لار تبریزین تاریخینی، آما یازیق‌لار اولسون کی، بیز بو یازیدان بیر شئی اوخویا بیلمیریک. نه قدر اوخویا بیلمه‌سک‌ ده بو مزارلیقدان آذربایجان موزه‌سینه داشینیب اورادا سرگی‌له‌نن قوجاق-قوجاغا ابدی یوخویا دالان ایکی سئوگیلی‌نین سوموک هئیکل‌لری بؤیوک بیر تاریخ کتابیدیر. باشا-باش سئوگی و عشق دولو انسان حیاتی‌نین ساییلان بیر اؤرنگی.\nآذربایجان و تبریزین تام ترسینه، اؤز یئرینده بؤیوک بیر استثنادا وار. بو استثنا جولفا شهریدیر. ائشیتدیگیم قدری‌ ایله جولفا شهری‌نین اسکیدن مزاری-مزارلیغی یوخوموش. یعنی بورادا اؤلن هئچ کیمسه اورادا باسدیریلمیرمیش، بلکه گؤوده‌سی اؤز کندی، شهری یا ائل-اوباسینا آپاریلیب باسدیریلیرمیش. عجبا! بو قارا دَرنک‌سیز شهرده یاشایان انسانلارین بیر مزارلیقدا یاتاجاق قدر اورتاق تاریخی یوخوموش یعنی؟\n[۱] – باخ: ابن کربلایی تبریزی، حافظ حسین، روضات الجنان وجنات الجنان، به تصحیح و تعلیق جعفر سلطان القرائی، بنگاه نشر و ترجمه کتاب، تهران، ۱۳۴۴.\nآنتروپولوژی آنتروپولوگیا تاریخ تبریز جلفا دمیر عصرین موزه‌سی شهر سوسیولوژیسی مزارلیق موزه عصر آهن\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləادبیاتیمیزین حاشیه‌سینده\nسونراکي مقاله حقیقتی یازماغین بئش چتینلییی\nMüəllif haqqında\nسید مرتضی حسینی\nسید مرتضی حسینی (۱۹۸۰)، گونئی آذربایجانین زنگان ویلایتینین زؤیرون کندینده آنادان اولوب. ۲۰۰۰-جی ایلده موعلیم کیمی ایشه باشلامیشدیر. ۲۰۰۰-۲۰۰۲ ایللرینده زنگاندا پئداقوژی اوزره اؤن‌لیسانس آلدی. ۲۰۰۳-۲۰۰۵ ایللرینده تهرانین خوارزمی اونیوئرسیتئتینده تاریخ اوزره لیسانس درجه‌سی ایله مأذون اولموشدور. ۲۰۰۳-۲۰۰۵ ایللرینده اونیوئرسیتئتین تورک اؤیرنجیلر اورقانی اولان یارپاق درگی‌سینین مسئول مودورو اولموشدور. تاریخ اوزره یوکسک لیسانسینی تبریز اونیوئرسیتئتینده اوخوموش و ماکس وبرین شهر نظریه‌سی اساسیندا تبریز شهرینین ایجتیماعی قورولوشو، سلجوقلار دؤنمیندن قاجار دؤنمینه قدر، حاقیندا تئز یازمیشدیر. ۲۰۰۰-۲۰۱۱ ایللرینده زنگاندا نشر اولونان بایرام درگیسی‌نین باش‌یازاری اولموشدور. مرتضی حسینی‌نین یاییملادیغی کتابلار: ساختار اجتماعی شهر تبریز از دوره سلجوقی تا عصر مشروطه بر اساس نظریه شهر ماکس وبر. سه دریاچه یک گهواره؛ تاریخ تمدن در آذربایجان از ابتدا تا پایان عصر آهن. کول تپه گرگر. \"ایران تورک‌لری\" (محمدامین رسول‌زاده)؛ فارسجایا ترجمه ائیواز بیات‌لا بیرلیک‌ده. \"اوچ طرز سیاست\" (یوسف آغ‌چورا)؛ فارسجایا ترجمه. .\nRelated Posts\nسوسیولوگییادا توپلومسال قورولوش قاورامی\nاشلی کراسمن\nسوسیال فئنومئنولوگییا\nاشلی کراسمن\nیادلاشما و سوسیال یادلاشمانین آنلامی\nاشلی کراسمن\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nاتک‌یازی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":2041,"character_repetition_ratio":0.052,"word_repetition_ratio":0.015,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":259754.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"Clockwise, from top: Praça do Comércio, Parque Eduardo VII, Padrão dos Descobrimentos, Torre de Belém, the Sé de Lisboa, and Parque das Nações.\nFlag\nSymbol\nنام رسمی: Município de Lisboa (Municipality of Lisbon)\nریشهٔ نام: Lisboa, پورتوقال دیلی derivative of Latin Ulyssippo after Ulysses; and\/or Roman Olissipona, for the name of the تاقوس چایی\nMotto: Muito Nobre e Sempre Leal (Very Noble and Always Loyal)\nNickname: A Cidade das Sete Colinas (The City of Seven Hills), Rainha do Mar (Queen of the Sea), A Cidade da Tolerância (The City of Tolerance), A Cidade da Luz (The City of the Light)\nکشور\nشابلون:Geobox2 link\nNUTS II Region\nشابلون:Geobox2 link\nNUTS III Subregion\nشابلون:Geobox2 link\nمنطقه\nشابلون:Geobox2 link\nشهر\nشابلون:Geobox2 link\nرود\nشابلون:Geobox2 link\n- ارتفاع شابلون:Unit height\nبلندترین نقطه\n227 m\n- ارتفاع شابلون:Unit height\nLowest point\nSea level\n- elevation شابلون:Unit height\nمساحت\nشابلون:Unit area\n- شهر شابلون:Unit area\n- مترو شابلون:Unit area\nتراکم\nشابلون:Unit area density\n- City c. 1256\nLAU\nConcelho\/Câmara Municipal\n- ارتفاع شابلون:Unit height\nMunicipal chair\nHelena Roseta (PS)\nMunicipal holidays\n13 June (St. Anthony's Day)\nویکی‌انبار: Lisbon\nوب‌گاه: http:\/\/www.cm-lisboa.pt\/\nآوروپاین ان رنگ‌لی باشکندلارین‌دان بیری اوْلان لیسبون روم و ایستانبول کیمی یئددی تپه اوزرینه قورولموش‌دور.\nایچینده‌کیلر\n۱ ایقلیم\n۲ اهالی\n۳ ایدمان\n۴ قارداش شهرلر\n۵ شکیللر\n۶ قایناقلار\nایقلیم\nدَییشدیر\nلیسبون آوروپانین ان ایستی باشکندلارین‌داندیر. باهار و یای فصللری عومومیتله گونش‌لی‌دیر\nاهالی\nدَییشدیر\nشهرین اهالی‌سی ۵۶۴.۶۵۷ ایک‌ن مئتروپولودان بؤلگه‌نین اهالی‌سی ۲. ۷۶۰.۷۲۳دور. شهر ایچین‌ده‌کی اهالی ��یخ‌لیغی ۶.۶۵۸ آدام\/km² دیر. لیسبون آوروپادا ان سۆرعت‌لی بؤیویه‌ن مئتروپولودان ساحه‌لردن بیری‌دیر و بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی تخمینلرینه گؤره ۲۰۵۰-جی ایلده اهالی ۴،۵ میلیون آداما چاتاجاق.\nایدمان\nدَییشدیر\nلیسبون‌دا ان مشهور ایدمان فوتبولدور. شهرین باش‌لیجا کلوبلاری آراسین‌دا یوفانین ۵ اوْلدوزلو ایستادیوملار سیاهی‌سین‌دا اوْلان ۶۵،۰۰۰ نفرلیکدا لوژ (ایشیق ایستادیومو) ایله سل بنفیکا کلوبونون آدینی چکمک اولار. بنفیکا یوفا چمپیونلار لیقاسینی ایکی دفعه قازانمیش و یئددی دفعه فینال‌دا اوینامیش‌دیر. کلوبون مشهور اویون‌چولاری آراسین‌دا ۱۹۶۰-جی ایللرده اوسبیو، حال-حاضیردا دا روی جوستا، نونو گومس ساییلا بیلر.\nایسپورتینگ لیسبون، شهرین دیگر مشهور فوتبول کلوبودور. بۇ کلوب اؤز اویونلارینی ۵۲.۰۰۰ نفرلیک و یئنه یوفا-نین ۵ اوْلدوزلو ایستادیوملار سیاهی‌سین‌دا اوْلان ژوزه آلوالادی (ژوزه آلوالادی ایستادیومو) ایستادیومون‌دا کئچیریر. ایسپورتینگ لیسبون بیر دفعه یوفا کوبوک غالیبلری کوبوکونو قازانمیش و بیر دفعه ده یوفا کوبوکوندا فینال اوینامیش‌دیر.\nهر ایل مارس آیین‌دا اهالینین کوتلوی ایشتیراک ائتدیی و دۆنیا سوییه‌سینده‌کی بۇ جور تدبیرلرده ان چوخ آدامین توپلاندیغی قاچیشلاردان اوْلان یاری مارافون تشکیل ائدیلیر.","num_words":657,"character_repetition_ratio":0.079,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.987,"perplexity_score":84856.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لویتسن اخبرتوس یان براوئر (اینگیلیسجه: L. E. J. Brouwer) آلمانلی بیلیم اینسانی. ۲۷ فوریه ۱۸۸۱ تاریخینده دۆنیایا گؤز آچیب. ۸۵ ایل عومر ائله‌ییب و ۲ دسامبر ۱۹۶۶ میلادی تاریخینده وفات ائدیب. چالیشدیغی یئرلریندن بیری آمستردام بیلیم‌یوردو‌دیر. اوْ ریاضیات ساحه‌سینده چالیشیب.\nقایناق‌لار\n[دَییشدیر]\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«L. E. J. Brouwer»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۷ سپتامبر ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده لویتسن اخبرتوس یان براوئر گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=لویتسن_اخبرتوس_یان_براوئر&oldid=1429584»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nعالیم\nهولندلی فیلسوفلار\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nقیریلمیش فایل باغلانتیلاری اوْلان صحیفه‌لر\nنامعلوم بوش پارامترلری اولان اینفوباکس پرسون‌دان ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nArticles with hCards\nاینگیلیس دیلی سؤزجوک‌لو مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۹ ژوئن ۲۰۲۰، ‏۱۹:۲۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":263,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.192,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.004,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":83961.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قۏنشو قېزېنا خېنایاخدې توتموشدو صاباحې‌سې گۆن گلین گئده‌جکدی، آنام منه‌ گؤزَل دۏن تیکمیشدی. باشېمې گؤزَل دارادېم آنام سا‌چېمې سونبول سایاق هؤردۆ، بیرلیکده‌ خېنایاخدېیا گئتدیک. قۏناق چ��خو’یدو هامې گلن‌لر آل-ألوان گئیینمیشدیلر. گلین اۆچۆن ده‌ چئشیدلی پای‌لار گتیر‌میشدیلر. آنام دا میس تاباق آلمېشدې، قېراغې دالغالې بیر جۆت ده‌ بۆرۆنج کاسا، گلینین چۏخ خۏشو گلدی منی اؤپۆب دئدی: -بو گؤزَل قېزېن تۏیونا بۏرجوموز اۏلسون آی خالا‌، پایېن بۏل، پولون برکتلی اۏلسون. آنام: -ساغ اۏل قېزېم ساغ‌لېق’لا ایشله‌ده‌سن. سۏنرا کئچدیک اۏتاغا قۏناق‌لارېن یانېنا. چئشیدلی شیرنی‌لر مئیوه‌لر حاضېرلامېشدېلار. آنامېن یانېندا اۏتورموشدوم. چالقې‌چې‌لار جان إویندن‌ چالېردېلار، اۏخویوردولار، خانېم قاوالې ألینده‌ بئله‌ اۏینادېردې اۏلمایان کیمی. باخماقدان دۏیموردوم شېرنې‌لردن یئییم! قېز-گلین هره‌ بیر هاوا اۏینایېردې بیری دئییردی منه‌ یانېق-کرمی چال، باشقا‌سې سارې گلین هاواسې ایسته‌ییردی چالقې‌چې‌لار دا باش اۆسته‌ دئییب نمری آلېب چالېردېلار. سۏنرا جاوان‌لار أل-أله‌ وئریب گؤزَل یاللې گئتدیلر.\nسۏنرا جاوان‌لار أل-أله‌ وئریب گؤزَل یاللې گئتدیلر، بئله‌ گؤڲلۆم ایستیردی من ده‌ یاللې باجارېردېم! سۏنرا گلینی گتیردیلر اۏیناسېن، قایېن‌آناسې چۏخ نَمر وئردی چالقېچې‌لارېن سئوینمه‌ڲیندن بیلدیم، سۏنرا دا گلینین باشېنا پول سپدی شۏکۏلات آتدې منیم یانېما اۆچ شۏکۏلات دۆشدۆ تئز قاپدېم قۏیدوم جیبیمه‌. سۏنرا گلین اۏینادې، بئله‌ سئویندیم کی آنام شاباش وئردی گلینه‌ آپارام. قۏناق‌لار دا شاباش وئردیلر، یوخو منی گیرله‌میشدی سؤیکَندیم آناما، بیر زامان گؤردۆم آنام چاغېرېر؛ -قېزېم دور گئد‌ک إویمیزه‌، تۏی قورتولدو دا. اۏ گئجه‌ چۏخ خۏش کئچدی. سَحَر یوخودان دوردوغومدان بری اۏینایان‌لارې دۆشۆنۆردۆم بئله‌ گؤزَل اۏینایېردېلار. آنام چای ایچیردی اۏتوردوم یانېندا. -آی آنا دئییرَم اۏیناماق نئجه‌ یاراندې؟ ایلک اۏینایان کیم ایمیش؟ آنام گۆلۆمسه‌ییب دئدی؛ -اوزون ایل‌لر اؤنجه‌ بایرام آیې‌نېن ایلک گۆن‌لرینده‌ ایکی آداخلې چېخار‌لار چؤله‌، گئد‌ر‌لر گلین تاباغېن بزه‌مه‌ڲه کروان-قېران چیچک‌لریندن یېغېب گتیرسینلر، کروان-قېران دا قایا‌لېقدا بیتر، دېرماشار‌لار قایانېن دؤشۆنه‌، چېخار‌لار اۆسته‌، بیر آز اۏیانا بویانا بۏیلانا، کروان-قېران دا قایا‌لېقدا بیتر، دېرماشار‌لار قایانېن دؤشۆنه‌، چېخار‌لار اۆسته‌، بیر آز اۏیانا بویانا بۏیلاناندان سۏنرا کروان-قېرانې تاپارلار، اۏتورار‌لار دینجَلسینلر کی قارا بولود‌لار تۏران‌لېق سایاق کؤچرلر قایالېغا سارې، یاز آستاناسې دېر دا هاوانې بیلمک اۏلماز کی! سرت یئل أسر آردېنجا سولو قار باشلار. اۏغلان دورار تۏنقال قورسون آیاغې ایلیشر داشا اۆزۆ اۆسته‌ گلر یئره‌، بورنوندان قان آخار اۆستۆ باشې اۏ‌لار تیلېت قان! قېز ألین آیاغېن ایتیرَر بیلمَز نئیله‌سین آنجاق اۏغلانېن بورنونون قانېن کسر‌‌لر آما اۏغلانېن قۏلو ترپنمیردی، سن دئمه‌ قۏلو سېنېب! اۏغلانې سۏیوق تر با‌سار، اۆشۆتمه‌ توتار، بیر یاندان دا هاوا قاران‌لېقلا‌نار، قېزېن ایکی أ‌لی اۏ‌لار بیر باشې ایلاهی من ایندی نئیله‌ییم دورار اۏد یاندېرار هنده‌ورینده‌ اۏلان یاندېراسې هر نه‌ وارېدې گتیرَر قۏیار اۏ‌دا، اۏغلان بیرآز جانې قېزار آما ترپَنمه‌ گۆجۆ یۏخویدو بیرآز کئچر اۏد یاواشېیار، سۏیوق زۏر گلینجه‌ اۏغلان آز قالا‌ حالدان گئدیردی قېز گؤرَر دده‌ وای اۏدون یۏخ، نئینه‌ییم نئینه‌مه‌ڲیم آداخلېم اۆشۆیۆر، باشېندا سارې قېرمېزې شا‌لې وارېمېش . قېز گؤرَر دده‌ وای اۏدون یۏخ، نئینه‌ییم نئینه‌مه‌ڲیم آداخلېم اۆشۆیۆر، باشېندا سارې قېرمېزې شا‌لې وارېمېش اۏنو آ‌لار ألینه‌ باشلار اۏدو یامسېلاماغا گاه‌ أڲیلَر گاه‌ قۏوزانار، هردن آیاغېن چا‌لار هردن سۆرۆیر تام اۏد سایاق! اۏغلان قېزې گؤرَر سانار قۏجامان تۏنقالدې، جانېنا ایستی گلر، اۆشۆمک یادېندان چېخار. کندده‌ گؤرَر‌لر دده‌ وای قار یاغېر آما چیچه‌ڲه‌ گئدن‌لر گلمه‌ییبلر، نئچه‌ جاوان گئد‌ر‌لر اۏنلارې آختارماغا، قایالېغا بیرآز قالا‌ن گؤرَر‌لر قېز جېغاز آتېلېر دۆشۆر، گاه‌ آیاق سۆرۆیۆر هردن بورولور، دئیَرلر آی بالا بو نه‌دی؟ گلین نئیله‌ییر؟ یاخېنلاشاندا قېز اۏنلارې گؤرۆب قاچار قاباق‌لارېنا آی أل مندن أتک سیزدن آداخلېم یارالانېب! دئیَرلر: قۏرخما سیز یوباندېنېز گلدیک سیزی آختاراق. کؤمَک‌لَشر‌لر اۏغلانې گؤتۆرۆب بیرلیکده‌ گلر‌لر إوه‌، اۏغلانېن قۏلونو باغلایېب راحاتلاداندان سۏنرا سۏروشار‌لار آی قېز هله‌ سن نییه‌ إله‌سی یئریییردین؟ قېز دئیَر هر نه‌ یاندېرمالې تاپدېم قۏیدوم اۏجاغا، اۏدون بیتدیڲینده‌ دوردوم اۏدو یانسېلاماغا بئله‌لیک’له‌ آداخلېم اۏدو دۏغرو سانېب اۆشۆمه‌دی. هامې حئیران قالا‌ر قېزېن یئهامې حئیران قالا‌ر قېزېن یئتنه‌ڲینه! دئیَرلر آی قېز بیر ده‌ یانسېلا‌ گؤرَک، قېز یئنی‌دن اۏدو یانسېلایار. بیتدیڲینده‌ هامې أل چالېب آلقېشلایارلار. بئله‌لېک’له چئشیدلی اۏد‌لارې یانسېلایارلار بیر گۆن قمیش‌لیک اۏدو بیر گۆن گَوَن اۏدو بیر گۆن بایرام تۏنقالې، … اۏندان سۏنرا إل آرا‌سې ایش‌لری یانسېلایارلار بو اۆزۆم درَ‌ر اۏ بوغدا سَرپیب اۏد بیچَر، بیری کئچه‌ تَپَر، بئله‌لیک’له اویناماق إل آرا‌سی یارانار.\n“جانای”\nنوشته های مشابه\nآذربایجان و زنان ترک, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر\n‍تبسم_رضازاده«شدتی» شعر\nآذربایجان و زنان ترک, حقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر, مقالات\nکتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد.\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, حقوق بشر, زنان\nاعتراض کمپین حقوق بشر ایران به حکم اعدام شریفه محمدی\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, زنان, ویدیو\nقتل فجیع یک زن به دست همسرش\nآذربایجان و زنان ترک, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر\nشعرلر – آزاده نوْروز اووا\nآذربایجان و زنان ترک, اخبار, حقوق بشر, زنان\nبه گزارش رسانه‌های حقوق بشری پنج نفر از زنان کنشگر مدنی استان گیلان راهی زندان لاکان رشت شده‌اند.\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nزنجیرزنی در میدان حریف؛ نگاهی به کنشگری دختران شجاع عاشورا – ج... مجبوری حجاب اولمادان قیزلارین قاتیلدیغی عزادارلیق هیاتی‌نین مج... ‍تبسم_رضازاده«شدتی» شعر زن‌کشی در کانادا: باران عابد «آخرین شاهد جنایت» فهرست شورای راهبری کابینه پزشکیان؛ سه زن در میان ۲۸ مرد یئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبر... پانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و... دو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل...","num_words":1986,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.085,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":82170.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"موختصاتلار: 17°10′22″N 78°36′21″E \/ 17.1728855°N 78.6058242°E \/ 17.1728855; 78.6058242موختصات: 17°10′22″N 78°36′21″E \/ 17.1728855°N 78.6058242°E \/ 17.1728855; 78.6058242\nCountry\nهیندوستان\nایالت\nتلانقانا\nدیللر\n• رسمی\nتلوقو دیلی\nساعات قورشاغی\nIST\nپوچارام, رانقا ردی دیستریکت (اینگیلیسجه:Pocharam, Ranga Reddy district) هیندوستان اؤلکه‌سینین تلانقانا ایالتینده بیر کند دیر. بۇ کنده تلوقو دیلی دانیشیلیر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\nبو هیندوستان- ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=پوچارام,_رانقا_ردی_دیستریکت&oldid=1417297»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nهیندوستان-قارالاماری\nهیندوستان کندلری\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nیاشاییش یئری معلومات قوتوسو ایستیفاده ائدن پیس یاشاییش یئرینین نووعو اولان صفحه‌لر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۲ آوریل ۲۰۲۰، ‏۰۲:۳۴ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":260,"character_repetition_ratio":0.059,"word_repetition_ratio":0.024,"special_characters_ratio":0.289,"stopwords_ratio":0.015,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":34904.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قادینلار و قیزلار یول‌وئریلمز سويیه‌‌ده آیری‌سئچکیلیک و زوراکیلیقلا اوزلشیرلر. بو ایسه یانلیش اولماقلا یاناشی، هم ده اونلارین جمعيیتده تام رول اویناماقلارینا مانع اولور. بو، بوتون دونیادا مدنيیتلرده، اقتصاديیاتلاردا، سیاسی و سوسیال اینستیتوتلاردا(اجتماعی نهادلار) هله ده بو گون درین کؤک سالمیش گئندر عدالتسیزلیگی(جنسیتی تبعیض) ایله باغلیدیر.\nبیز ائله بیر دونیادا یاشاییریق کی، اورادا یوخسوللوق ایچینده یاشایان قادینلار دوغولاندان اؤلومونه قدر بؤیوک برابرسیزلیکلرله و عدالتسیزلیکلرله اوزلشیرلر. قادینلار دونیا اهالیسی‌نین یاریسینی تشکیل ائدیر و بونونلا بئله دونیا یوخسوللاری‌نین حیرت آمیز ۷۰% اونلاردان عبارتدیر. ضعیف تحصیلدن پیس قیدلانمایا(تغذیه)، ایش ایمکانلاری‌نین اولماماسینا و آشاغی معاش‌لی ایشلره قدر. چوخلاری تحصیللرینی و یا کارییرالارینی(حرفه) ترک ائتمه‌یه مجبور اولوبلار و بونا گؤره ده ساوادسیز بؤیویوبلر. تحصیل آلیب و کارییرا صاحبی اولان قادینلار دا اؤز ساحه‌‌‌لرینده چوخ حاقسیزلیقلارلا اوزلشیرلر. بو قبول‌ائدیلمز اولمالیدیر، لاکین چوخ یایغیندیر.\nقادینلارین بو وضعيیتدن چیخماسینا بیز نه ائده بیلریک سؤالی جیددی سؤاللاردان بیریدیر. قادینلارین شخصی و پئشه‌کار(حرفه‌ی) اینکیشافی اوچون قادینلارین حیاتلارینی دستک‌له‌مک، گوجلندیرمک و یئنیدن قورماق مقصدی اولمالیدیر. بو، اونلارا دولانیشیق منبعی(درآمد منبعی) یاراتماغا ایمکان وئره‌جک حیات باجاریقلاری ایله تجهیز ائده‌جک. هدف قادینلاری دستک‌له‌مک و اونلارین اوغور قازانماق و اؤزلرینه گوونمک باجاریقلارینی اینکیشاف ائتدیرمک مقصدی داشیمالیدیر.\nدونیادا قیزلارا، قادینلارا و آنالارا گوج وئرمه‌یین بیر چوخ یولو وار. بیز بوردا اونلارا دستک وئرمه‌یین ۸ یولونو گؤستره‌جییک. بو یوللار قادینلاری اجتماعی جهتدن گوجلندیرمکله یاناشی عینی زاماندا یوخسوللوغا قارشی موباریزه‌نی ده گوجلندیریر.\n۱ – اؤزونوزه حؤرمت و گووه‌نی آرتیرین\nقادینلارین چوخو کورسلار و درسلرده ایشتیراک ائتدیکدن سونرا اؤزلرینه حؤرمت و یا گوونلری‌نین اهميیتلی درجه‌‌‌ده آرتدیغینی بیلدیریرلر. قروپلار قارشیسیندا چیخیش ائتمک و فیکیرلرینی بؤلوشمکده داها راحت اولورلار. بو قادینلارین آیله‌‌‌لری، بیزنئسلری، کارییرلاری و یا پئشه‌لری اوچون ویزیون(چشم انداز) یاراتمالیدیر. قادینلار دوشوندوکلریندن داها چوخ شئیه نایل اولا بیله‌جکلرینه اینانمالیدیرلار. قادینلارین آلدیقلاری بیلیک و تشویق ایره‌لی‌له‌مکلری، اؤز گله‌جکلرینی قورماق و اوغورلاری اوچون چوخ واجیبدیر.\n۲ – اجتماعی لیدرلر یارادین\nبیر چوخ اینکیشاف ائتمکده اولان اؤلکلرده قادینلار نادیر حاللاردا اجتماعی لیدرلیک روللارینی اویناییرلار. قادینلارین کارییرلاری و بیزنئسلری بؤیودوکجه اونلار یئرلی لیدرلره چئوریلیرلر. اونلار لیدرلیک روللارینی اؤز اوزرلرینه گؤتورورلر و باشقالارینی تشویق ائتمه‌یه و اونلارا موشاویرلیک ائتمکله کؤمک ائدیرلر. قادینلار کورسلار قورورلار، کومیته‌لره قوشولور، گؤروشلره شرایط یارادیر، عدالتسیزلیکلره قارشی اؤز سسلرینی اوجالدیر و ایجمانین یاخشیلاشدیریلماسی پروقراملاری تشکیل ائدیرلر.\n۳ – حیاتینیزداکی و یا اطرافینیزداکی قادینلارا دقت گؤستردیگینیزی حیس ائتدیرین\nقادینلاری گوجلندیرمک عائله‌‌‌لریمیزدن، ایش یئرلریمیزدن و محله‌‌‌لریمیزدن باشلاییر. مثلا ائوده هر شئیی چاتدیرماغا چتینلیک چکن آنا اوچون قهوه سوزون و یا اؤز باجینیزا، قیزینیزا و یا آنانیزا اونلاری نه قدر قیمتلندیردیگینیزی سؤیله‌یین.\nمعنالی امکداشلیق واسطه‌‌‌سیله قادینلارا ایره‌لیلییشلرینده کؤمک ائده بیلریک و اونلارا سوسیال حیاتدا و اقتصاديیاتدا پوتئنسیاللارینی اوزه چیخارماقدا یاردیم ائده بیلریک. بو ایسه اونلارین مستقل اولمالارینا یاردیم ائده‌جک.\n۴– ماليیه‌‌ حللینی تامین ائدین\nعنعنه‌‌وی بانک سیستملرینه چیخیشی اولمایان و یا مادی پروبلئمی اولان قادینلارا کیچیک مبلغده بورج وئرمک اویغوندور. بو میکرو کرئدیتلر(وام) وئریلدیکده، بو قادینلار، آنالار اؤز کیچیک بیزنئسلرینی قورا و یا تکمیل‌لشدیره، اؤزلرینی و عائله‌‌‌لرینی داها یاخشی تامین ائده بیلرلر. میکرو کرئدیتلر قادینلارا ماليیه‌‌ مستقللیگی قازانماغا، گله‌جک اوچون قناعت ائتمه‌یه، اؤز هدفلری اوغروندا چالیشماغا، دوستلاری و عائله‌‌‌لری اوچون ایش یئرلری یاراتماغا و اوشاقلارینی مکتبه گؤندرمه‌یه کؤمک ائدیر. میثال اوچون « Mentors International » قادینلارا یاردیم فوندودور. اونون وئردیگی میکرو کرئدیتلری آلانلارین ۹۰ فایضی قادینلاردیر. دایمی کرئدیت مودللری‌نین اعیانه‌سی قادینلاری تکرار-تکرار دستکله‌مه‌یه کؤمک ائده‌جک.\n۵ – سوسیال و ویرتوال(مجازی) شبکلر قورون\nسوسیال شبکلر قورماقلا قادینلار داها چوخ دستک و ایجمالاریندا ديَیشیکلیک ائتمک اوچون داها گئنیش ایمکانلار الده ائدیرلر. قادینلار ویرتوال یا سوسیال اولاراق اؤز محصول، یارادیجی و فیکیرلرینی اورتایا قویدوقلاری زامان بؤیومک و وضعيیتلرینی یاخشیلاشدیرماق اوچون گوج و ایلهام آلیرلار. سوسیال حیاتدا اولوب و اؤزلرینه قارشی آلقیش، قایغی، دقت گؤردوکده گله‌جه‌یه اومیدلی اولورلار. بئله اولدوقدا، اؤیرندیکلری بیلیک، اینجه‌صعنت و بیزنئس باجاریقلارینی بؤلوشه‌رک، جمعيیتده‌کی دیگر قادینلارا کؤمک ائتمک اوچون داها چوخ ایلهام آلیرلار.\n۶ – پئشه، ایش و اینجه‌صعنت باجاریقلارینی اؤیره‌دین\n« UNICEF » ۲۰۲۱-جی ایل اوزره ایللیک حِساباتیندا تقریباً ۶۲ میلیون قیزین اساس تحصیلدن محروم ائدیلدیگینی بیلدیریر کی، بو دا اونلارین یوخسوللوق ایچینده یاشاماسی و یا گنج اؤلمه اِحتیمالینی آرتیریر. داواملی و فردی‌لشدیریلمیش، بیزنئس تعلیمی، اینجه‌صعنت کورسلاری، ایشه اساسلانان پئشه گواهینامه‌لری و اونلارین وضعيیتینه اویغون بلدچیلیک تامین ائدیلمه‌لیدیر. بو قادینلار «اوغورلو» بیزنئسله مشغول اولا بیله‌جکلرینی و یا تعلیملر سایه‌سینده داها یوکسک معاشلی و داها ثابت ایشلره وثیقه‌‌‌ قازانا بیله‌جکلرینی آنلایاندا چوخ هیجانلانیرلار.\n۷ – گلیرلری و امکلری آرتیرین\nگلیرلری آرتدیقجا قادینلار گلیرلرینی دوزگون ایداره ائتمه‌گی اؤیرنمه‌لیدیلر. اونلار اؤز امانت حِسابلارینی آچماغا و شخصی بورجلاریندان قورتولماغا تشویق اولونمالیدیرلار. بئله‌لیکله اونلار اؤز حیاتلارینی ديَیشیر و یوخسوللوغون نسیل دؤوره‌سینی(چرخه) قیریرلار.\n۸ – ساغلاملیغا تأثیر\nپئشه و اینجه‌صعنت ساحه‌‌‌سینده بیر ایشه صاحب اولماق قادینلاری یوخسوللوقدان اوزاقلاشما شانسلارینی آرتیریر. بو ایسه اونلارین ساغلیقلارینا موثبت معنادا تأثیر گؤستریر.\nپئشه‌سی و کارییراسی اولان بیر چوخ قادینلار ایندی اوشاقلارینی قیدا ديَرلری یوکسک اولان یئمکلرله قیدالاندیرماق اوچون ماليیه‌‌ ایمکانلارینا مالیکدیرلر. ثابت گلیرله بو آنالار نینکی عائله‌‌‌لرینی دولاندیرا، هم ده اونلارا درمان و دوغوشدان اول قوللوق کیمی پروفیلاکتیک(پیشگیرانه) طیبی خیدمتلر گؤستره بیلرلر.\nقایناق: Metadors International\nترجومه: اتک‌یازی ترجمه قروپو\nنوشته های مشابه\nاخبار, دیدگاه ها, زنان, مقالات\nزنجیرزنی در میدان حریف؛ نگاهی به کنشگری دختران شجاع عاشورا – جیران مقدم\nاخبار, زنان\nمجبوری حجاب اولمادان قیزلارین قاتیلدیغی عزادارلیق هیاتی‌نین مجوزی لغو ائدیلیب\nآذربایجان و زنان ترک, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر\n‍تبسم_رضازاده«شدتی» شعر\nاخبار, حقوق بشر, زنان, مقالات\nزن‌کشی در کانادا: باران عابد «آخرین شاهد جنایت»\nاخبار, زنان\nفهرست شورای راهبری کابینه پزشکیان؛ سه زن در میان ۲۸ مرد\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nیئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبردارلیق ائدیلیب\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nزنجیرزنی در میدان حریف؛ نگاهی به کنشگری دختران شجاع عاشورا – ج... مجبوری حجاب اولمادان قیزلارین قاتیلدیغی عزادارلیق هیاتی‌نین مج... ‍تبسم_رضازاده«شدتی» شعر زن‌کشی در کانادا: باران عابد «آخرین شاهد جنایت» فهرست شورای راهبری کابینه پزشکیان؛ سه زن در میان ۲۸ مرد یئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبر... پانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و... دو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جین��یتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل...","num_words":1582,"character_repetition_ratio":0.041,"word_repetition_ratio":0.034,"special_characters_ratio":0.193,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":166830.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لیماندا دایانیب قاغایی قوش‌لاری‌نین ماراقلی اوچوشلارینا باش قاتدیغیم زامان، گویا منیم «غملی چؤهره‌م» هنده‌ورده گزن پاسیوانین دقتینی اؤزونه جلب ائتمیشدی. قاغایی‌لار شیکار ائتمک اوچون، ایلک اؤنجه تام سورعتله گؤیه میلله‌نیب لاپ یوکسکلیگه چاتاندان سونرا دؤنوب عین سرعتله اوزو آشاغا شیغییاراق، گلیب دیک باشلاری اوستونده سویا سانجیلیردی‌لار. قوشلار بو ایشلرینی نه‌قده‌ر تکرار ائتسه‌لرده آنجاق بوسبوتون فایداسیز‌ایدی.\nسویون اوزو چیرکاب و قالین یاغ باغلایاراق، رنگی توتغون بیر یاشیلا چالیردی. سویون ایچینده جوربه جور زیر – زیبیل اویان- بویانا اوزوردو. او بوی‌دا لیماندا بیرجه دنه‌ده اولسون گمی گؤزه ده‌یمیردی. آنبارلار بوتون خارابالیغا چئوریلیب، یوک قالدیران جیهازلار پاسلانیب، دوشوب اویان –بویاندا قالمیشدیلار. سیچان‌لاردا بورداکی توستو باسمیش بینالاری ترک ائتمیشدی‌لر. ایل‌لر بویو ایدی کی بورانین علاقه‌سی هر یئرینن کسیلمیشدی. من قاغایی قوشلاریندان بیرینی گؤزومون آلتیندا یاتیرداراق، اونون اوچوشونو دقت‌له ایزله‌ییردیم. او بیر قارانقوش سایاغی، طوفانین عنقریبن اوز وئره‌جه‌یینی ظن ائدیب چکینه- چکینه سویا یاخینلاشاراق، هردن بیر جسارت ائدیب های- کوی سالا- سالا، گؤیه ساری میلله‌نیب او بیری قاغایی‌لارلا آیاقلاشماق ایسته‌ییردی. بو احوالاتی گؤرنده اوره‌ییمدن کئچدی کی: کاش جیبیمده بیر آز چؤره‌ک خیرداسی اولایدی، بلکه بو قوشلارین قاباغینا سپه – سپه، پیرتلاشیق اوزون بیر سیجیمی ییغیب قایدایا سالان کیمی، من‌ده او قاغایی قوشلارینی اوچدوقلاری او دار– داغینیق و موختلیف یؤنلردن چکیب چیخاریب، بیر ایستقامته یؤنلده بیلئیدیم. آنجاق نئیله‌مک من اؤزومده، او قوشلار کیمی آج و یورغون ایدیم. آنجاق غم – غصه‌لریمه باخمایاراق، اؤزومو خوشبخت حیس ائدیردیم. ائله بو خیالاردایدیم کی، بیردن – بیره گؤردوم چیگنیمدن بیر ال توتاراق، کسگین حرکتله منی فیرلادیب، امر ائدیجی بیر لحن‌له دئدی:\n– منیمله گلین!\nاونون الینی چیگنیمدن یانا آتاراق آستاجا دئدیم:\n– اولمایا سیز ده‌لی اولوبسوز؟\nآرخامدا دایانان کیمسه دئدی:\n– من سیزه خبردارلیق ائدیرم دانیشیغیزی گؤزله‌یین یولداش!\n– نه بویوردونوز آقا؟\nاو یان – پئرتی‌دن منه باخاراق، سسینی اوجالدیب هیرسلی – هیرسلی دئدی:\n– دقتلی اولون بوردا آقا! بیر زاد یوخدور،بیز هامیمیز یولداشیق!\nمن ناییلاش- ناییلاش خوشباخت باخیشلاریمی اوزاقلاردان چکیب دوز اونون جانسیز گؤزلرینه زیلله‌دیم. چوخ جیدی گؤرکمی واریدی. اوز- گؤزوندن تؤکولوردوکی، او، بوتون عؤمورونده، قارا مال کیمی، آغزیندا «قانون» کلمه سیندن ساوایی باشقا بیر زاد گؤوشه‌مه‌ییبدیر.\n– منیم نه گوناهین صاحیبی اولدوغومو بویورا بیلرسینیزمی؟\n– مه‌یر سنین او «غملی چؤهرن» خیردا بیر گوناهدیر؟\nمنی گولمک توتدو. آنجاق او گولمه‌دی. دوغرودان دا یامان هیرسلی ایدی. منه ائله گلدی کی، چون اونون دیشینه قاچغین آدام دان، فاحیشه آرواد دان، کئفلی ملواندان زاد دان بیر شئی ده‌یمه‌دیگی اوچون بئله هیرسلی‌دیر. آنجاق گؤردوم کی یوخ، قضییه چوخ جید‌دی‌دیر. ائله دوغرودان دا او منی یاخالاماق ایسته‌ییر:\n– منله گلین…\nاعتیناسیزجا سوروشدم:\n– گوناهیمین نه اولدوغونو بویورا بیلرسینیر؟\nجاواب یئرینه بیردن – بیره سول بیله‌ییمی قیفیل- زنجیرله باغلی گؤردوم. بیلدیم کی اودوزموشام. سونونجو دؤنه اولاراق سمانین گؤزه‌ل ماویلیینده جوولان وئرن قاغایی قوشلارینا باخیب، چالیشدیم کی جلد بیر حرکت‌له اؤزومو آتیم سویا. اؤز- اؤزمه دوشوندوم کی، دوشوب او کیفیر سودا بوغولماغیم منه مین پای تزه دن حبسه قاییتماقدان یئیدی. آنجاق پاسیوان ماجال وئرمه‌دن منی جلد بیر حرکت‌له ائله اؤزونه ساری چکدی کی دای قاچماقا ایمکانیم اولمادی. من بیر داها سوروشدوم :\n– من هانکی گوناهین صاحیبییم؟\n– قانونون تکلیفینه گؤره سیز اؤزوزده خوشباختلیق حیس ائتمه‌لی‌سیز!\nبیلمه دیم کی نه واخت سسیم اوجالدی:\n– ائله اونسوزدا من اوزومو خوشباخت حیس ائدیرم.\nباشینی توولایا – توولایا دئدی:\n– بس ائله ایسه سنده کی او « غملی چؤهره » نه‌دیر؟\n– چونکی سیز بویوردوغونوز، قانونون بو تکلیفی هله چوخ تزه دیر.\n– سیز نه دئییرسینیز ؟ اوتوز آلتی ساعات دان چوخدورکی، بو قانونا قول قویولوبدور و سیز بونو بیلمه‌لی‌سیز کی، هر بیر قانونا قول چکیلدیکدن ۲۴ ساعات سونرا او قانون اجرا اولمالی‌دیر.\n– بو تکلیفی من ایندی ائشیدیرم. بو ثوبوت، سیزی جزالاندیرماغین قاباغینی آلا بیلمز. چونکی، بو مسئله‌نی سیراغا گون بوتون روزنامه‌لردن، رادیودان و باشقا تئریبونلاردان اعلان ائده‌رک هامییا چاتدیریبلار و اوسته‌لیک طیاره‌لرله گؤیه چیخیب بو اعلانی بوتون شهرلرین، کندلرین، خییاوانلارینا، کوچه‌لرینه و اؤلکه‌نین بوتون داغینا، داشینا، دره‌سینه، چؤلونه، کؤوشنینه و…ده یاییبلار… بونا نه دئییرسن. هه؟ انشاللاه چوخ تئزلیکه بیلینر کی، سیز بو سون اوتوز آلتی ساعات‌ دا هارالاردا کئچیریبسینیز یولداش!؟\nاو منی بیر بوستان اوغروسو کیمی قاباغینا قاتاراق، ایته‌لییه – ایته‌لییه آپاریردی. حیس ائله‌دیم کی هاوا سویوقدیر. اینیمده پالتوووم یوخ ایدی. آجیمدان قارین – باغارساغیم باشلامیشدی قورولداماغا. بیردن- بیره باشا دوشدوم کی قانونون باشقا بیر تکلیفینه گؤره هله هئچ من اوزوموده قیرخمامیشام و باشیمین‌دا توکلری ائله او جور کیلکه‌لی قالیبدیر. خییاوانلار ساکیت ایدی.پولیس ادارسینه ده چوخ آز قالیردی. بیلیردیم کی، اونلار منی یاخا لادیقلارینا گوره تئزلیک له لازیم اولان ثوبوتو تاپیب و منی گوناهلاندیراجاق‌لار. جاوانلیق چاغلاریملا مین –بیر باغلیلیغی اولان خییاوانلاردا ن، کوچه‌لردن کئچدیکجه اوره‌ییم سیخیلیردی. اوره‌ییم همه‌شه بو کوچه‌لرده، بو خییاوانلاردان اوتوری اسیم – اسیم اسردی. اونا گؤره اؤزومله قرارا گلمیشدیم کی، لیمان دان آیریلیب بلکه گلیب بیر آز بورالاردا گزیب، دولانیم. آنجاق اوندا گؤردوکلریم هارا! ایندی گؤردوکلریم هارا! اوندا هر یئره کی باخیردین، بوتون بورالار، اوت – علف باسمیش، جور- به جور مئیوه آغاجلی، گول- آغاجلی، گوللو- چیچکلی،یام- یاشیل، آل- الوان صفالی باغ – باغاتلار ایدی‌لر. اما ایندیسه او باغ- باغات‌لارین هامیسی سؤکولوب، داغیلیب هامارلانیب، یئرلرینده جور به جور بینالار سالیناراق، تمامی ایله حربی قووه‌لرینین ایختیارینا گئچیریلیبدیر. هر هفتته‌نین سوت گونو، دوز گونو و چرشنبه گونلرینده حربی قووه‌لرین��ن بورادا کئچید مراسیملری اولور. بورادا دییشمه‌ین شئی تکی سمانین رنگی‌دیر. باخ بورانین سماسی دا، هاواسی دا، ائله اونداکی کیمی منی خوش حال‌لارا و شیرین رؤیالارا دالدیران همان سماء و همان هاوادیر. مئی ساتماغا ایزنی اولان بیر پارا مئی ساتان یئرلرده، اوز خوصوصی نیشانلارینی چیخاریب، گؤز قاباغینا قویموشدولار. بیر پارا پیوه ایچنلره‌ده ایزن وئره‌رک آدلارینی سیاهه‌لرده یازیب اوردا- بوردا دووارا یاپیشدیرمیشدی‌لار. یقین کی اونلار اؤز آدلارینی بو سیاهه‌لرده گؤرنده سئوینجلریندن اؤز دریلرینده سیغماییردیلار.\nجاماعاتین اوز- گؤزونده بیر چالیشقانلیق و اویناقلیق هاله‌سینین ایفاده‌سی گؤزه چارپیردی. جاماعاتین گؤرکمینده کی بو خاصییت و ایفاده، پاسیوانی گؤرنده داها آرتیق گؤزه ووروردو. پاسیوانی گؤرنده اونلار هامیسی آددیملارینی یئیینه‌ده‌رک بیر –بیرلرینه، گولومسه‌ییب هر شئیدن راضی قالدیقلارینی آیدینجاسینا اؤز گؤرکملرینده عکس ائتدیریردی‌لر. بوتون قادینلار اؤزلرینی شن گؤسترمگه چالیشیردی‌لار. قانونون تکلیفینه گؤره، اونلار همه‌شه اوز چؤهره‌لرینده شن ایفاده گؤسترمکله برابر دولت فهله‌لرینی‌ده گئجه‌لر ساغلام و گومراه ساخلامالی ایدی‌لار. اونا گؤره ده همه‌شه اؤز ارلرینه دادلی – تاملی خوره‌کلر پیشیریب وئرمه‌لی‌ایدیلر.\nمن گؤروردوم کی جاماعات اؤزلرینی بیزدن گیزلتمک اوچون بیزه چاتیب – چاتمامیش چوخ باجاریقلا هره بیر جوره یولونو بوروب جلد سوووشوب گئدیردیلر. میثال اوچون، بعضیلری گیزلنه – گیزلنه بیر کونجه کئچیب بیردن پیزیخیر، بعضی‌لری سورعتله ماغازالارا سوخولور، بعضی‌لری ده قاچا – قاچا گئدیب بیر ائوه گیریب قاپی‌نین دالیندا گیزله‌نرک گؤزله‌ییردیلر کی بیز گلیب اوردان گئچیب گئدندن سونرا اوردان چیخیب گئتسینلر. آنجاق بعضی‌لری ده هئچ بیر زاد ائله‌مه‌یه باجاریق ائله‌یه بیلمیردیلر. میثال اوچون: بیز خییاوانین دؤرد یول آیرینجینی کئچنده یاشلی بیر کیشی بیزه راست گلیب نه قده‌ر اللشدیسه، بوروغو دؤنمه‌یه باجاریق ائلییه بیلمه‌دی. اونون سینه‌سینده معلیم‌لیک نیشانی واریدی. آرتیق او ایندی بیر سیرا قانونو تکلیف‌لرینی یئرینه یئتیرمه‌لی ایدی. بونا بینان ایلک اؤنجه، پاسیوانا باش اییب حؤرمت ائتسین دئیه، اؤز الی ایله اؤز باشینا اوچ بمبه‌چه گوبسه‌ییب، سونرا اوچ دؤنه دال- با دال منیم اوزومه توپوره‌رک دئدی:\n– خایین کوپه‌ی اوغلو دووزون بیری دووز!\nو سونرادا سورعتله اوردان اوزاقلاشدی. بیلمه‌دیم، اونون بوغازینین قورولوقوندان ایدی یا هاوانین ایستی‌لیییندن ایدی یا نه‌دن ایدی؟ او منیم اوزومه چوخ توپورجک سالا بیلمه‌میشدی. قانونا موغاییر اولسادا، اؤزومدن آسیلی اولمایاراق پنجه‌ییمین قولوینان توپورجه‌یی اوزومدن سیلدیم. بئله اولدوقدا، پاسیوان هیرسله‌نیب بئلیمی یوموروغون اغزینا وئره‌رک، بوش بورومدن بیر ده‌وه دیزی ووروب آرام بیر لحن ایله دئدی:\n– بو، پولوسدان،سیزین اوچون،یونگول بیر جزا پاییدیر.\nباجاریق ائله‌یه بیلمه‌ییب اؤزونو پاسیواندان گیزله‌ده بیلمه‌یه‌نین، بیری ده، اوطاغی‌نین پنجره‌سینی آچیب هاواسینی ده‌ییشمک ایسته‌ین، فاحیشه بیر قادین ایدی. قانونون باشقا بیر تکلیفینه گؤره ده، او بیزی گؤره‌ن کیمی اوچ دونه اؤز اووجونو اؤپه‌رک منه ساری هاوالاندیردی. منده اوز تشکورومی ��ونا بیلدیرمک اوچون اوچ دؤنه اونا باخاراق گولومسه‌دیم. بونلارین هئچ بیریسی پاسیوانین گؤزوندن یایینمادی. آنجاق اؤزونو هئچ ده اوندا قویمادی. و اؤزونو ائله آپاردی کی گویا بو ایشلرین هئچ بیرینی گؤرمه‌دی. چونکی کیشی‌لرده، ایشلمک ایشتییاقی‌نین سویه‌سینی یوکسلتمک بو قادین‌لارین ان اؤنملی و قانونو تکلیف‌لریندن بیری ایدی و بؤیوک آقالارین بویوردوقلارینا گؤره بو قبیل قادینلارین آزادلیغینا مانعه تؤرتمک اولمازدی. آنجاق ایه‌ر آیری بیر آدام بو قبیل آزادلیقدان ایستیفاده ائتسه‌یدی چوخ آغیر جزالانا بیلردی.\nجمیعت شوناس و فلسفه چی، دوقتور «بیلای گووت» دا «فلسفه » آدلی دؤولتی بیر ژورنال دا بو مسئله‌نین اهمییتینه ایشاره ائده‌رک، دئییر:\n– بومسئله آزادلیغین اینکیشافیندا چوخ بؤیوک رول اویناییر. من اؤزوم ده دونن یوخ سیراغا گون پایتخته سفرده اولاندا بیر اکینچی‌نین ائوینین ایاق یولوسوندا همان مقاله‌نی تاپیب اوخودوم.\nبیز پولیس اداره‌سینه تزه چاتمیشدیق کی بیردن – بیره بیر هیجان سیقنالی سسله‌نرک، مژده وئردی کی، بیر آزدان سونرا؛ اؤز- گؤزلرینده خفیف بیر خوشباختلیق اولان، مین – مین وطنداشیمیز ایشدن چیخیب خییاوانلارا تؤکوله‌جک‌لر. قانونون تکلیفینه گؤره بو خییاوانلارا تؤکولن‌لرین ده هامیسی منیم اوزومه توپورمه‌لی ایدی‌لر. اما نه یاخشی کی، بو سسله‌نن سیقنال، گونده‌لیک ایشین سونونو اعلان ائده‌ن سیقنال دئییلدی. بلکه باش وزیرین «صابین و خوشباختلیق» شوعاری اساسیندا، نیظافته حاضیرلانان،سیقنالین سسی ایدی.\nمن اورا گیرن کیمی، پولیس ایداره‌سینین سئمئتدن قایریلمیش بؤیوک قاپی‌سینین اویان- بو یانیندا دایانان، سیلاحلی گؤزتچی‌لر، منی اؤز تپیک‌لریینین آلتینا سالاراق، توفنگلرینین قونداقی ایلا باش – گؤزومه و بئل- بوخونوما تاپدایا- تاپدایا، قانونون بیرینجی مادهسینین گیریشی اساسیندا دئییله‌نه گؤره لاییغی قده‌ر نوازش وئردیلر.\nایندیسه بیز اوزون بیر دالاندا، بؤیوک – بؤیوک پنجره‌لری بیر- بیر آرخاردا قویوب اؤتوب گئدیردیک. بیزیم قاباقیمیزدا کی بؤیوک دمیر قاپی، بیردن- بیره اؤز- اؤزونه آچیلدی. معلوم ایدی کی بیزیم اورا داخیل اولاجاغیمیزی گؤزتچی‌لر قاباقجادان اعلان ائتمیشدیلر و بئله گؤرونوردو کی منیم اورا داخیل اولدوغوم چوخ بؤیوک بیر حادیثه ایدی. بلی،بیر حالدا کی، او گونلر، جاماعاتین هامیسی خوشباخت، باش آشاغی و اینتیظاملی ایدی‌لار و هره ده اللشیردی کی آلدیقلاری صابین پایلاری‌ایلا دا اؤز تمیزلیک‌لرینی قورویا بیلسینلر. البته کی منیم کیمی بیر خطاکارین یاخالانیب بورا داخیل اولماسی بؤیوک بیر حادیثه حئساب اولونا بیلر.\nبیر اوطاغا گیردیک کی تقریبا، بوش ایدی. چونکی،اوردا بیر یازی ماساسی،بیر تئلفون دسته‌یی و ایکی دنه بوش صندلدن سونرا باشقا بیر شئی یوخ ایدی. من اوتاغین اورتاسیندا دایاندیم. پاسیوان بورکونو باشیندان گؤتوروب اوتوردو. اوطاغا آغیر بیر سوکوت حاکیم اولوب هئچ بیر حادیثه اوز وئرمه‌دی. اونلار همه‌شه بئله باشلارلار. حیس ائدیردیم کی اوزومون دریسی گئت به گئت ییغیشیب دارالیر. آج و یورغون ایدیم. منه ائله گلدی کی هر بیر زادیمی اودوزموشام. بیر آز سونرا، ایینلرینده، ابتدایی استینطاقچیلارین گئییمی اولان رنگی آ تمیش، اوجا بوی بیر کیشی اوطاغا گیردی. او کئچیب یئرینده اوتوروب گؤزلرینی منه ذیلله‌یرک سوروشدو:\n– ایشین…؟\n– معمولی بیر وطنداشام.\n– دوغوم تاریخینیز؟\n– مین دوققوز یوز بیرینجی ایل، ژانویه‌نین بیرینجی گونو.\n– آخیرینجی ایشینیز؟\n– محبوسلوق!\n– ایکیسی ده بیر – بیرینه باخدی.\n– بوراخیریلیش تاریخی و بوراخیریلیش یئرینیز؟\n– دونن، ۱۲ نومره‌لی بینانین ۱۳نجو سیللولو.\n– سیزین اوچون هایان دا قالماغا، ایزن وئریلیبدیر؟\n– پاییتخته.\n– بوراخیلیش حؤکمونوز؟\n– بوراخیلیش حؤکمومو جیبیمدن چیخاریب اونا ؤئردیم. او منیم بوراخیلیش حؤکمومو، دانیشدیقلاریمی یازدیغی کاغیذین،اوستونه سانجاقلادی\n– بوندان قاباقکی گوناهینیز؟\n– شن بیر گؤرکمده،اولدوغوم!\nهر ایکیسی ده بیر- بیرینه باخدی. ابتیدایی ایستینتاقچی دئدی:\n– ایضاح ائدین.\n– قاباقکی دؤوروده، باش‌ناظیرین اؤلومو موناسیبتینه گؤره،تکلیف اولاراق، هامی ماتمده اولان گون، منیم «شن چؤهره‌م » پولیسین دقتینی جلب ائده‌رک منی یاخالادیلار.\n– جزانیزین مودتی؟\n– بئش ایل.\n– اینضیباطینیز؟\n– پیس.\n– عیلت ندیر؟\n– ایشه مئییلسیزلیییم.\n– توکندی.\nسورغولارینی قورتاراندان سونرا، یئریندن قالخیت منه ساری گلیب، انگیمه بیر یوموروق زوللاماقلا، دیشلریمین اوچونو سیندیریب، آغزیما تؤکدو و بو ایش ده منیم سابیقه‌لی گوناهکار تانیندیغیما گؤره‌ایدی. ابتیدایی ایستینطاقچی اؤز ایشینی قورتاریب، اوطاغی ترک ائدندن سونرا، قهوه‌ای گئییمده اولان کوک بیر جاوان، اوطاغا وارید اولدو. او باش موستنطیق ایدی.\nموستنطیق، بؤیوک موستنطیق، باش موستنطیق؛ بیرینجی قاضی، سونونجو قاضی، هامیسی بیر به بیر او کی وار، منی ووردولار. بونلارین هامیسی منی دؤیه – دؤیه، قانونو تکلیفلرینی یئرینه گتیریسینلر دئیه، پاسیوانلاردا باشاردیقلاری قده‌ر منی بدن نوازیشیندن فئیض‌یاب ائله‌دیلر. بئش ایل بوندان قاباق «شن چؤهره‌م » اوچون منه ۱۰ ایل حبس جزاسی کسدیک‌لری کیمی، ایندی ده «غملی چؤهره‌م» اوچون منه ۱۰ ایل حبس جزاسی کسدی‌لر.\nمن اؤز – اؤزومله قرارا گلدیم کی ایر ائله‌یه بیلسم «خوشباختلیق و صابین »شوعارینین آلتیندا اون ایل داوام گتیریب، دیری قالا بیلسم، چالیشاجاغام کی بو دؤنه موطلق چؤهره‌سیز بیر آدام اولام.\nقیش:۱۳۹۰\nقایناق:\nکتاب «چهره غمگین من» نمونه‌هائی از داستانهای کوتاه آ لمانی\nتورج رهنما\nنشر چشمه.\nایضاح:\nهاینریش بُل ۱۹۱۷ ینجی ایل، دسامبر آیی‌نین ۲۱ ینده کلن شهرینده دونیایا گؤز آچدی. او، دیپلم آلدیقدان سونرا، آلمان ادبییاتی‌نین تحصیلی ایله مشغول اولدی. محاریبه باشلانان کیمی، او عسکرلییه چاغیریلیب و تحصیلینی بوراخدی. او ۱۹۳۹ نجی ایلدن ۱۹۴۵ نجی ایله قده‌ر، محاریبه‌نین موختلف جیبه‌لرینده خیدمت ائده‌رکن دفعه‌لرله یارالاندی.\nمحاریبه قورتاردیقدان سونرا، او تحصیل‌له برابر، اؤز کیچیک حیکایه‌لرینی جور به جور ادبی مجله‌لرده نشر ائتمکله مشغول اولدی. یازیچی‌نین،«قاطار واخلی‌کن چاتدی» آدلی بیرینجی اوزون حکایه‌سی ۱۹۴۹ نجی ایل ده نشر اولدو. اوندان سونرا، بُل‌ین اثرلری بیر- بیرینین دالینجا چاپ اولدی. اونون اثرلریندن و تانینمیش رومانلاریندان،۱۹۵۴ ده چاپ اولان «گوزتچیسی اولمایان ائو »،۱۹۵۹نجی ایلده چاپ اولان «ساعات دوققوز یاریمداکی بیلیارد اویونو» ۱۹۶۳ده کی چاپ اولان «بیر دلقکین دوشونجه‌لری» و ۱۹۷۱ ده کی چاپ اولان «قادی نینان بیرگه چکیلن شکیل» کیمی اثرلرینی آد آپارماق اولار. بُل یازیچیلیغی‌نین ایلک ایللرینده، وطنداشلاری‌نین طرفیندن یاخشی قارشیلاشماسادا (بو او سببدن ایدی کی، محاریبه‌دن سونرا، محاریبه‌یه پئشمانچیلیق‌لا باخان نسیل: تزه عرصه‌یه گلن بوتون صنعتکارلارا بدگومانلیقلا باخیردی‌لار.) آنجاق بو گون او، اوروپا یازیچی لارینین ایچینده، اثرلری ان چوخ اوخونان یازیچی‌لاردان بیری ساییلیر. بُل‌ین سئویملی اولماغی، تکجه آلمان دیللی‌لرین ایچینده محدودلاشمیر، او شوروی ده سئویلدیگی قده‌ر‌ده آمئریکا ملتی‌نین طرفیندن قارشیلانیب و سئویلیر. ژاپوندا سئویلدیگی قده‌رده برزیلده ده سئویلیر. و اودا بو سببدن‌دیر کی او اینسانا عاید اولان مسئله‌لری ساده بیر دیلده و اوره‌گه یاتیملی بیر یومورلا بیان ائله‌ییر.","num_words":3386,"character_repetition_ratio":0.024,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.221,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":205271.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آوراسیا، آوروپا ایله آسیانی قاپسایان جوغرافی بؤلگه‌یه وئریلن آد. آوراسییا – یئرین ان بؤیوک قارّهسی‌دیر. آوروپا و آسيا قارّه‌لریندن عیبارتدیر. آوراسیا کلیمه‌سی، آوروپا ایله آسیا (یانی آور ایله آسیا) سؤزجوکلرینین بیرلشمسیندن اولوشور.\nآدالارلا بیرلیکده ساحه‌سی 53 893 کم²-دیر، دونیا قورو اراضیسی‌نین 36%-نی تشکیل ائدیر[1]. اهالیسی 4،3 میلیارددان چوخدور و دونیا اهالیسی‌نین 3\/4 بؤلومونی تشکیل ائدیر[2]. ان اوجقار نؤقطه‌لری: قوزئیده چئلیوسکین بورنو (77°43 شم.ائ.)، گونئی‌دا پیای بورنو (1°16 شم.ائ.)، باتی‌دا روکا بورنو (9°34 ق.او.)، دوغودا دئژنیوو بورنو (169°40 ق.او.). یئر کوره‌سینین ان یوکسک زیروه‌سی ائوئرئست داغی و قورودا ان آلچاق موطلق نوقطه‌سی اؤلو دنیز (سویییه‌سی -395 م)، ان درین گؤلو بایکال و ان روطوبتلی ساحه‌سی چئراپونجی آوراسییادادیر. آوراسییانی باتی‌دان آتلانتیک اوقیانوس، قوزئیدن قوزئی بوزلو اوقیانوس، گونئی‌دن هیند اوقیانوسی، دوغودان ساکیت اوقیانوس ایحاطه ائدیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ آدینین یارانماسی\n۲ ژئولوژی کاراکتئریستیکاسی\n۳ آوراسییا یئر کوره‌سی‌نین دؤرد اوقیانوسی ایله ایحاطه اولونوب\n۴ ایقلیمی\n۵ چایلاری و گؤللری\n۶ طبیعی زونالاری\n۷ آوراسییانین ان اوجقار نوقطه‌لری\n۷.۱ آدا نوقطه‌لری\n۸ بؤیوک یاریمادالاری\n۹ ژئولوژی کاراکتئریستیکاسی\n۱۰ رئلیئفی\n۱۱ قایناقلار\n۱۲ خاریجی کئچیدلر\nآدینین یارانماسی\nدَییشدیر\nقارّه‌یه بیر چوخ آدلار وئریلمیشدیر. آلئکساندر قومبولدت اراضییه \"آسيا\" آدینی وئرمیشدیر. کارل قوستاو رویشلئ 1858-جی ایلده \"هاندبوجه دئر ژئوگراپهیئ\" کیتابیندا \"ائلئردتهئیل عاصیئن-ائوروپا\" تئرمینی ایشلتمیشدیر. \"آوراسییا\" آدینی ایلک دفعه1883-جو ایلده ژئولوق ائدوارد زوسس وئرمیشدیر.\nژئولوژی کاراکتئریستیکاسی\nدَییشدیر\nقارّه قوزئی یاریمکوره‌سینده تخمیناً 9° ق. او. و 169° ق. او. آراسیندا یئرلشیر. عئینی زاماندا آوراسییا آدالارینین بیر بؤلومو گونئی یار��مکوره‌سینده‌دیر. آوراسییانین بیر بؤلومو دوغو یاریم‌کوره‌سینده، سون باتی و دوغو بؤلومو ایسه باتی یاریمکوره‌سینده‌دیر. دونیانین ایکی بؤلومو: آوروپا و آسيانی اؤزونده بیرلشدیریر. اونلار آراسیندا سرحد آشاغیداکی ختله گئدیر: اورال داغلاری‌نین دوغو یاماجی، اورال چایی، ائمبا چایی، خزر دنیزینین باتی ساهیلی، کوما چایی، کوما–مانیج شلاله‌سی، مانیچ چایی، قارا دنیزین دوغو ساهیلی، قارا دنیزین گونئی ساهیلی، بوسفور بوغازی، مرمره دنیزی، داردانئل بوغازی، ائگئی دنیزی و آرالیق دنیزی، همچنین هیبرالتار بوغازی. بۇ سرحد تاریخی اولاراق یارانیبدیر، طبیعتده اونلار آراسیندا طبیعی سرحد یوخدور. قارّه بیر قرونت لایینین اوستونده‌دیر و واحید طبیعته مالیکدیر.\nآوراسییا یئر کوره‌سی‌نین دؤرد اوقیانوسی ایله ایحاطه اولونوب\nدَییشدیر\nقارّه باتی‌دان دوغویا 16 مین کیلومتر، قوزئی‌دن گونئی‌ا 8 مین کیلومتر اوزانیب. ساحه‌سی 53،4 میلیون کم²-دیر. بۇ قورو بؤلومون اوچده بیریدیر. آوراسییانین آدالارینین عومومی ساحه‌سی 2،75 میلیون کم²-دیر.\nایقلیمی\nدَییشدیر\nآوراسییا ان مورککب ایقلیم شراییطینه مالیک قارّه‌دیر. بونون سببلری قاره‌نین چوخ نهنگ اولماسی (باتیدن-دوغویا، قوزئی‌دن-گونئی‌ا بؤیوک مسافه‌ده اوزانماسی)، رئلیئفین مورککب‌لیگی، قاره‌نین مرکزینین اوقیانوسلاردان آرالی اولماسی، بؤیوک داغ سیستئملری‌نین یئرلشمه‌سیدیر. قاره‌نین قوزئی‌دن گونئی‌ا بؤیوک مسافه‌ده اوزانماسی اونون سطحینده گونشدن گلن ایستیلیگین غئیری-برابر پایلانماسینا سبب اولور. گونئی ائنلیلیکلرینده گونش شوعالاری یئر سطحینه داها بؤیوک بوجاق آلتیندا دوشدویونه گؤره بورا داها چوخ ایستیلیک آلیر. قوزئیا دوغرو گونش شوعالارینین دوشمه بوجاغی آزالیر و سطحین آلدیغی ایستیلیگین میقداری دا آشاغی دوشور. نتیجه‌ده قاره‌نین گونئی‌و ایله قوزئیی آراسیندا کسکین تئمپئراتور فرقی یارانیر. بؤیوک ایقلیم فرقلری قاره‌نین کنار باتی و دوغو، ائلجه ده داخیلی بؤلوم‌لری آراسیندا دا مؤوجوددور. بونون سببی قاره‌نین داخیلی بؤلوم‌لرینین ایقلیمینه اوقیانوسلارین تاثیرینین زیفله‌مه‌سیدیر. نتیجه‌ده قاره‌نین مرکزینین اوقیانوسلاردان اوزاقلیغی کونتینئنتال ایقلیم شراییطی یارادیر. بئله کی، آتلانتیک اوقیانوسی اوزریندن گلن مولاییم و روطوبتلی هاوا کوتله‌لری باتیه - آوروپایا بول یاغینتی گتیریر، ایقلیمی یومشالدیر. دوغویا حرکت ائتدیکجه بۇ هاوا کوتله‌لرینین روطوبتلیگی و ایقلیمین کونتینئنتاللیغی آزالیر. قاره‌نین ایقلیمینه قوزئی بوزلو اوقیانوسینین دا تاثیری بؤیوکدور. بۇ اوقیانوسین اوزرینده یارانان قورو و سویوق هاوا کوتله‌لری قاره‌نین گئنیش قوزئی اراضیلرینه داخیل اولاراق قیشدا شاختالی، یایدا سرین هاوا شراییطی یارادیر. قاره‌نین دوغو و گونئی بؤلوم‌لرینین ایقلیمی ایسه ایلین ایستی دؤورونده ساکیت و هیند اوقیانوسلاریندان گلن موسسون کولکلرینین تاثیری آلتیندا فورمالاشیر. یای موسسونلاری قاره‌نین کنار زونالارینا بول یاغینتی گتیردیگی حالدا، قیش موسسونلاری قارّه‌دن اوقیانوسا اسدیگیندن قیشدا بورادا قورو، آیدین هاوالار حاکیم اولور. هیند اوقیانوسیندان گلن ایستی و روطوبتلی هاوا کوتله‌لری یالنیز گونئی‌ی آسيانین ایقلیمینه تاثیر ائدیر. هوندورلوگو 7-8 کم-دن آرتیق ا��ْلان هیمالای داغلاری روطوبتلی موسسونلاری قاره‌نین داخیلی بؤلوم‌لرینه بوراخمیر. نتیجه‌ده هیمالای داغلارینین گونئی یاماجلارینا چوخ، قوزئی یاماجلارینا – تیبئت و مرکزی آسيایا اولدوقجا آز یاغینتی دوشور.\nایقلیم خریته‌سی قارّه‌ده تئمپئراتور و یاغینتیلارین پایلانماسی خوصوصیتلرینی آیدینلاشدیرماغا ایمکان وئریر. قیشدا قاره‌نین چوخ بؤلومونده اورتا تئمپئراتور 0 درجه‌دن آشاغی اولور. یالنیز آتلانتیک اوقیانوسی، آرالیق و قارا دنیز ساهیللرینده قیشدا تئمپئراتور 0 درجه‌دن یوخاری اولور. گونئی‌ی آسيادا ایسه قیش آیلاری مولاییم، حتّی ایستی اولور. قیشدا ژانویه آیینین اورتا تئمپئراتورونو گؤسترن ایزوتئرملر باتیدن دوغویا مئریدیان ایستیقامتینده دییشیر و قوزئی-دوغویا دوغرو آزالدیغی موشاهیده اولونور. آوراسییانین، ائلجه ده بوتون قوزئی یاریمکوره‌سینین \"سویوقلوق قوتبونون\" (ویمیاکون -71 درج) بورادا اولماسی تصادوفی دئییل.\nیای تئمپئراتورو قارّه‌ده بیر قدر یوکسکدیر. جولای ایزوتئرملری ائنلیک ایستیقامتینده گئدیر و یالنیز داخیلی بؤلوم‌لرده بیر قدر قوزئی-دوغویا دوغرو مئیل ائدیر. جولای آیینین اورتا تئمپئراتورو قوزئی و قوزئی-دوغو ساهیللری ایستیثنا اولماقلا هر یئرده 10 درجه‌دن یوکسکدیر. قارّه‌ده ان یوکسک تئمپئراتور عربیستان یاریماداسیندا +54 درجه موشاهیده اولونموشدور.\nایقلیم خریته‌سینده یاغینتیلارین دا غئیری-برابر پایلاندیغینی موشاهیده ائدیلیر. آتلانتیک اوقیانوسی ساهیللری ایل بویو برابر میقداردا بول یاغینتی آلیر. قاره‌نین ساکیت و هیند اوقیانوسلارینین تاثیری آلتیندا قالان دوغو و گونئی بؤلوم‌لری ده بول یاغینتی ایله تمین اولونور. دونیادا ایکینجی ان چوخ یاغینتی دوشن یئر، هیمالای داغلارینین گونئی-دوغو یاماجی – چئراپونجا (12000 مم) محض بۇ قارّه اراضیسینده‌دیر. لاکین بورادا یاغینتیلار اساساً یای آیلاریندا دوشور. قاره‌نین چوخ بؤیوک بؤلومو ایلده 500 مم-دن آز یاغینتی آلیر. داخیلی بؤلوم‌لره – مرکزی آسيایا، عربیستان یاریماداسینا، ایران یایلاسینین بعضی یئرلرینه حتّی 50 مم-دن ده آز یاغینتی دوشور. بونون سببی اوقیانوسدان اوزاقلاشدیقجا هاوا کوتله‌لرینین اؤز روطوبتینی ایتیرمه‌سی، سیرا داغلارین روطوبتلی هاوا کوتله‌لرینین قارشیسینی کسمسی ایله ایضاح ائدیلیر. قاره‌نین اراضیسینده ان آز یاغینتی روبع الخالی صحراسیندا (10 مم-ه قدر) قئیده آلینیب.\nآوراسییا یئگانه قارّه‌دیر کی، بوتون ایقلیم قورشاقلاریندا یئرلشیر. اوفوقی زوناللیق قانوناویغونلوغونا مووافیق اولاراق بورادا ائکواتوریال قورشاقدان قوتب قورشاغینا قدر بوتون قورشاقلار نؤوبلشیر: قوزئی بوزلو اوقیانوسینداکی آدالار و قوزئی ساهیلبویو آرکتیک، ایسلاندییا آداسیندان باشلامیش دوغویا دوغرو زولاق شکلینده سوبارکتیک ایقلیم قورشاقلاری یئرلشیر. آوراسییانین ان گئنیش بؤلومو مولاییم قورشاقدا یئرلشیر و مورککبلیگی ایله سئچیلیر. باتیدا، آتلانتیک اوقیانوسی ساهیللرینده مولاییم دنیز ایقلیمی، دوغویا دوغرو آردیجیل اولاراق مولاییم کونتینئنتال، کسکین کونتینئنتال، ساکیت اوقیانوس ساهیللرینده ایسه موسسون و مولاییم دنیز ایقلیم تیپلری حاکیمدیر. باتی‌دا، پرینئی یاریماداسیندان دوغود، ساکیت اوقیانوسین ساهیللرینه قدر زولاق شکلینده سوبتروپیک ایقلیم قورشاغی یئرلشیر و آرالیق دنیز ایقلیمی، کونتینئنتال، موسسون ایقلیم تیپلری آیریلیر. عربیستان یاریماداسی، فارس کؤرفزی اطرافی، ایران یایلاسینین گونئی بؤلومو، هیند-قانق اووالیغینین باتی تروپیک کونتینئنتال، هیندیستان و هیند-چین یاریمادالاری، شری-لانکا آداسی سوبئکواتوریال ایقلیم قورشاقلاریندا یئرلشیر. مالاککا یاریماداسی و زوند آدالاریندا ائکواتوریال ایقلیم قورشاغی حاکیمدیر.\nچایلاری و گؤللری\nدَییشدیر\nداخیلی سولارین حجمینه گؤره آوراسییا ان زنگین قارّه حساب اولونور. داخیلی سولارین ایستر اراضی اوزره پایلانماسینا، ایسترسه ده قیدالانماسینا و رئژیمینه گؤره قاره‌نین آیری-آیری بؤلوم‌لری آراسیندا خئیلی فرق وار. دونیادا اوزونلوغو 4000 کم-دن چوخ اوْلان 14 چایدان 7-سی محض بۇ قارّه‌ده یئرلشیر. ان بؤیوک گؤلو خزر، ان اوزون چایی یانتسزیدیر – 5800 کم. دونیانین ان درین شیرینسولو گؤلو بایکال ،ن دوزلو گؤلو اؤلو دنیز محض آوراسییا قاره‌نینده‌دیر. پامیر داغلاریندا ایسه اوزون داغ-دره بوزلاغی – فئدچئنکو بوزلاغی یئرلشیر. آوراسییانین چایلارینین فیزیکی خریته‌نی نظردن کئچیرسک، قاره‌نین کنارلاریندا چای شبکه‌سینین داها سیخ، گونئی-باتی بؤلومونده و داخیلی رایونلاریندا ایسه سئیرک اولدوغونو موشاهیده ائدریک. چایلار قاره‌نین داخیلینده‌کیداغلاردان، یوکسکلیک و یایلاردان باشلایاراق موختلیف ایستیقامتلرده آخیر. تؤکولدویو یئردن آسیلی اولاراق، آوراسییانین چایلاری 5 حوزه‌یه بؤلونور. بورادا دؤرد بؤیوک اوقیانوس حوزه‌سی ایله یاناشی دونیا اوقیانوسینا چیخیشی اولمایان داخیلی (اخارسیز) حوزه ده گئنیش ساحهتوتور. داخیلی حوزه قاره‌نین 1\/3 بؤلومونی ایحاطه ائدیر. ایقلیم شراییطیندن آسیلی اولاراق، قیدالانماسینا و رئژیمینه گؤره چایلار بیر-بیریندن خئیلی فرقله‌نیر. موختلیف حوزه لره مخصوص چایلارین قیدالانماسیندا و سو رئژیمینده‌کیفرقلرین اساس سببی یاغینتیلارین ایللیک میقداری، اونون فصیللر اوزره پایلانماسی و بوخارلانمادیر. آوراسییانین قوزئی بوزلو اوقیانوسی حوزه‌سینه عایید اوْلان چایلاری – اوب، یئنیسئی، لئنا،پئچورا و س. بۇ چایلاردان اوب ان اوزون، یئنیسئی ایسه ان بول سولو چای حساب اولونور. حوزه‌نین چایلاری یوخاری آخاردا داغ چایلاری، اورتا و آشاغی آخارلاردا ایسه تیپیک دوزنلیک چایلاریدیر. چایلارین بؤیوک مسافه‌ده گونئی‌دان قوزئیا و موختلیف ایقلیمه مالیک اوْلان اراضیلردن کئچمه‌سی اونلارین رئژیمینین مورککبلیگینه سبب اولموشدور. بۇ چایلارین اکثریتینین قیدالانماسیندا قار و یاغیش سولاری اوستونلوک تشکیل ائدیر. ایلین چوخ بؤلومونی بۇ چایلار دونور. یازدا بوزدان آزاد اوْلان چایلاردا گوجلو داشقینلار عمله گلیر. آتلانتیک اوقیانوسی حوزه‌سینین چایلاری آوروپانین یوکسکلیکلریندن، داغلاردان باشلاییر. بورادا چای شبکه‌سی داها سیخ اولسا دا، اوزون چایلار یوخدور. ان بؤیوک چای دونای چاییدیر. بۇ چای اوزونلوغونا گؤره آوروپادا ایکینجی چایدیر. دونای چایی بیر نئچه داغی، یوکسکلیگی، اووالیغی کئچه‌رک قارا دنیزه تؤکولور و منصبینده دئلتا عمله گتیریر. دونای یوخاری آخاردا تیپیک داغ چاییدیر، خیردا قوللار قبول ائدیر. اورتا آخاردا اونا ایری قوللار – دراوا، تیسا، ساوا و س. بیرلشیر. دونای بؤیوک مسافه‌ده گمیچیلیک اۆچون چوخ یارارلیدیر. چونکی او، بیر نئچه دؤولتلرین اراضیسیندن کئچیر و اونلارین چوخو اۆچون دنیزه یئگانه چیخیش یولودور. دیگر موهوم چایلاری قوزئی و بالتیک دنیزینه تؤکولن – رئین، ائلبا، ویسلا، اودئر چایلاریدیر. بۇ چایلار بول سولو اولماقلا ایل بویو گمیچیلیک اۆچون یارارلیدیر. بۇ چایلاری بیرلشدیرن کاناللارین چکیلمه‌سی اونلارین نقلیات اهمیتینی خئیلی آرتیرمیشدیر. گونئی‌ی آوروپادا آرالیق دنیزینه (رونا، پو) و بیرباشا آتلانتیک اوقیانوسینا (تاخو، قوادیانا، لاورا) تؤکولن چایلارین اکثریتی قیسا و آزسولو، گمیچیلیک اۆچون او قدر ده یارارلی اولمایان چایلاردیر. بۇ چایلار قیشدا بولسولو اولور، یایدا ایسه اولدوقجا دایازلاشیر، بعضیلری ایسه حتّی قورویور. لاکین بۇ چایلارین سووارما اهمیتی بؤیوکدور. ساکیت اوقیانوس حوزه‌سینه عایید چایلاری – یانتسزی، خوانخئ، مئکونق آمور و س. چایلاریدیر. بۇ چایلار منبعلرینی یوکسک داغلاردان و یایلالاردان گؤتورمکله دوغویا آخیر. یوخاری آخاردا چایلار داغ چایلاریدیر. سورعتلی آخینا مالیک اولدوقلاری اۆچون دوزنلییه چیخدیقدا اؤزلری ایله بیرلیکده گتیردیکلری چوخلو میقداردا قیرینتی و آسیلی ماتئریاللاری چؤکدورور. اکثر چایلاری دئلتا عمله گتیریر. بۇ حوزه‌یه عایید اوْلان چایلارین قیدالانماسیندا یاغیش سولاری اوستونلوک تشکیل ائدیر. قیدالانمادا موسسون رئژیمی اؤزونو گؤستریر. یای موسسونلارینین یاراتدیغی گوجلو یاغیشلار نتیجه‌سینده تئز-تئز داشقینلار عمله گتیریر. باشلانغیجینی یوکسک داغلارداکی بوزلاقلاردان گؤتورن چایلاردا یای داشقینلاری بوزلاقلارین اریمه‌سی ایله داها دا گوجله‌نیر. مولاییم قورشاقدا آخان چایلار قیشدا دونور. بونا گؤره اونلاردا قار و بوزلارین اریمه‌سی نتیجه‌سینده یازدا داشقینلار باش وئریر. یانتسزی چایی دوغو چین دنیزینه تؤکولرکن بؤیوک دئلتا یاراتمیشدیر. بۇ چای آوراسییانین ان اوزون چاییدیر. بؤیوک مسافه‌ده گمیچیلیک اۆچون یارارلیدیر، سووارمادا گئنیش ایستیفاده اولونور. چین اهالیسینین دؤردده بیر بؤلومو یانتسزی چایینین حوزه‌سینده یاشاییر. آوراسییانین هیند، قانق، براهماپوترا چایلاری هیند اوقیانوسی حوزه‌سینه عایید اوْلان چایلاردیر. بۇ چایلارین قیدالانماسیندا و سو رئژیمینده ده موسسون یاغیلاری بؤیوک رول اویناییر. قانق چایی سولولوغونا گؤره یالنیز آمازونکا و کونقو چایلاریندان گئری قالیر. اؤز منبعیینی هیمالای داغلاریندان گؤتورن قانق و اونون قوللاری قاره‌نین ان بول یاغینتیلی اراضیسیندن آخیر و بئنقال کؤرفزینده بؤیوک دئلتا یارادیر. گونئی و گونئی-دوغو بؤلوم‌ده چایلار داها سیخ شبکه عمله گتیریر. بۇ زونادا دا باش وئرن داشقینلار و تایفونلار رئگیونون تصروفاتینا گوجلو زییان وورور. گونئی-باتی‌دا هیند اوقیانوسینا آخان چایلاری – دجله و فرات چایلاریدیر. بۇ اراضی سوبتروپیک و تروپیک ایقلیم قورشاقلاریندا یئرلشیر و قوراق ایقلیمه مالیکدیر. بونا گؤره چایلار آزسولودور. داخیلی حوزه‌نین چایلاری قاره‌نین گونئی-باتی و داخیلی بؤلوم‌لرینده گئنیش اراضی ایحاطه ائدیر. دوغو آوروپا دوزنلیگیندن خزر دنیزینه آخان چایلارین قیدالانماسیندا قار سولاری داها اوستوندور. صحرا و یاریمسهرالاردان کئچن آمودریا، سیردریا، تاریم و س. چایلاری اؤز باشلانغیجینی قارلی-بوزلو داغلاردان گؤتوردویونه گؤره یایدا بولسولو اولورلار. وولقا چایی اوزونلوغونا گؤره آوروپانین ان بؤیوک چاییدیر. اونون اوزونلوغو 3630 کم-دیر. بیر چوخ قوللاری وار. اونلاردان اوکا و کاما ان بؤیوک قوللاریدیر. وولقا خزر دنیزینه تؤکولرکن بؤیوک دئلتا عمله گتیریر. وولقا چایی اوزرینده بیر چوخ سو آنبارلاری، هیدروتئخنیکی قورغولار یارادیلیب و سئس-لر تیکیلمیشدیر. وولقانین بؤیوک نقلیات اهمیتی واردیر. آوراسییا قاره‌نینده گؤللر چوخدور، لاکین اونلارین جوغرافی یاییلماسینا گؤره قاره‌نین آیری-آیری بؤلوم‌لری آراسیندا بؤیوک فرقلر واردیر. قوزئی- باتی‌دا گؤللر داها چوخدور. آوروپانین ان ایری گؤللری – لادوقا، اونئقا، بالاتون، سایما، وانئرن، وئتتئرن بورادا یئرلشیر. گؤللرین چوخو دؤرد دؤور بوزلاشمالارین عمله گتیردیگی سایسیز میقداردا چؤککلیکلرده یارانمیشدیر. ایقلیمین قوراق و ایستی اولدوغو داخیلی آخارسیز حوزه‌ده گؤللر آزدیر و اونلارین اکثریتی دوزلو گؤللردیر. بۇ اراضیده یئرلشن ایری گؤللر – خزر، بالخاش، آرال واختیله مؤوجود اولموش تئتیس اوقیانوسونون قالیغی حساب ائدیلیر. خزر دونیادا ساحه‌سینه گؤره ان بؤیوک گؤلدور. اونون سطحی دنیز سویییه‌سیندن -27 متر آشاغیدا یئرلشیر. خزرین ماکسیمال درینلیگی 1025 متردیر. سویون اورتا دوزلولوغو 11-13 پرومیلدیر. خزرین شئلف ساحه‌سینده و دیبینین تکینده زنگین نفت و قاز احتیاطی وار. باکی نفت رایونو کیمی دونیادا مشهوردور. بورادا دنیزدن یوکسک کئیفیتلی نفت و گاز چیخاریلیر. داغلیق اراضیلرده یئرلشن ایری گؤللرین بیر چوخ ایسه تئکتونیک منشالیدیر. اونلار یئر قابیغینین قیریلدیغی قاتلاردا یارانمیشدیر. بایکال، جئنئور، بودئن، اورمییا، ایسسیک-کول و س. محض تئکتونیک منشالی گؤللره عاییددیرلر. بایکال گؤلو 6000 کم-دن آرتیق مسافه‌ده اوزانان چؤکک‌لیگی توتور. گؤلون ائنی 25 کم-دن 80 کم-ه قدردیر. دونیانین ان درین گؤلو حساب اولونان بایکالین درینلیگی 1620 متردیر. بۇ گؤل آوراسییانین ان بؤیوک شیرین سو آنباریدیر. بایکالا 360-آ قدر چای تؤکولور. آوراسییا قاره‌نینده گؤللرین بؤیوک تصروفات اهمیتی واردیر. اونلار موهوم ایستیراحت، توریزم، کورورت اهمیتینه مالیک اولماقلا سووارمادا، معیشتد، گمیچیلیگین اینکیشافیندا بؤیوک رول اویناییر.\nآوراسییانین قوزئی بوزلو اوقیانوسی حوزه‌سینه عایید اوْلان باشلیجا چایلار: اوب، لئنا، یئنی‌سئی، پئچوره، کولیما، ایندیگیرکا و.\nآوراسییانین آتلانتیک اوقیانوسی حوزه‌سینه عایید اوْلان چایلار: دونای، سئنا، رئین، دنئپر، ویسلا، اودئر، تئمزا، قیزیل ایرماق، یئشیلیرماک، پو، ائلبا\nآوراسییانین ساکیت اوقیانوسا تؤکولن ان بؤیوک چایلاری: آمور، خوانخه، یانتسیزی، مئکونق و اورخون آوراسییانین هیند اوقیانوسی حوزه‌سینه عایید اوْلان چایلاری:هیند، قانق، براهماپوترا، ایراوادی، دجله-فرات، سالوین و س\nآوراسییادا داخیلی آخارسیز حوزه‌یه عایید اوْلان چایلار:\nخزره تؤکولنلر: وولقا، آستاراچای، اورال، قیزیل اؤزن، ائمبا، تئرئک، کور، اتراک.\nآرالا تؤکولنلر: آمودریا، سیردریا و س.\nبالخاشا تؤکولنلر: ایلیوه و س.\nطبیعی زونالاری\nدَییشدیر\nآوراسییا قاره‌نینده یئر کوره‌سینده مؤوجود اوْلان بوتون طبیعی زونالارا راست گلمک مومکوندور. بونون اساس سببی قاره‌نین بوتون ایقلیم قورشاقلاریندا یئرلشمه‌سیدیر. طبیعی زونالار خریته‌سینه نظر یئتیرسک گؤرریک کی، قارّه‌��ه قوزئی یاریمکوره‌سی اۆچون کاراکتئریک اوْلان طبیعی زونالارین هامیسینی گؤره بیلریک. بۇ دا اونون ائکواتوردان قوتب، دوغودان باتی‌یا دوغرو گئنیش مسافه‌ده اوزانماسینین نتیجه‌سی حساب اولونا بیلر. آوراسییادا طبیعی شراییطین حددن چوخ زنگینلیگی و ایقلیم قورشاقلارینین یئرلشمه‌سی، باتی‌دان-دوغویا ایقلیم تیپلرینین کونتینئنتاللیغینین آرتماسی و مورککب رئلیئف قورولوشونون اولماسی طبیعی زونالارین آشاغیداکی شکیلده یئرلشمه‌سینه گتیریب چیخارمیشدیر. آرکتیکا صحرالار زوناسی قوزئی بوزلو اوقیانوسدا یئرلشن آدالاری ایحاطه ائدیر. بوتؤولوکله آرکتیکا ایقلیم قورشاغیندا یئرلشیر. اوندان گونئی‌ا دوغرو توندرا و مئشه توندرا زونالاری اوزانیر. طبیعی زونالار خریته‌سینی نظردن کئچیرسک گؤرریک کی، باتی‌دان دوغویا دوغرو توندرا داها دا گئنیشله‌نیر. آوروپا ساهیللرینده توندرا زوناسی ائنسیز دار زولاق شکلینده باشلاییر و دوغویا طرف اونون سرحدی خئیلی گونئی‌ا مئیل ائدیر. بۇ خوصوصیت باتی‌دان دوغویا گئتدیکجه ایقلیمده کونتینئنتاللیغین آرتماسی ایله علاقه داردیر. گؤستریلن طبیعی زونالارین هامیسی اوزون سورن شاختالی قیش، چوخ قیسا یای، دایمی دونوشلوغو، بوزلاق و باتاقلیقلارین گئنیش یاییلماسی ایله سجیییله‌نیر. تورپاق اؤرتویو یاخشی اینکیشاف ائتمه‌میشدیر، بیتکی اؤرتویو نؤوجه کاساددیر. بورا کاراکتئریک تورپاقلار قلئیلی، تورفلو، باتاقلیق تورپاقلاریدیر. آرکتیکا صحرالاری و توندرا زونالارینین طبیعتی آنتروپوگئن تاثیر نتیجه‌سینده آز دییشیلیب. بونونلا بئله بعضی هئیوانلارین آزالماسی موشاهیده اولونور، بعضی یئرلر، خوصوصیله نفت و گاز چیخاریلان یئرلر چیرکلنمه‌یه معروض قالمیشدیر. آوراسییادا مئشه زوناسی گئنیش ساحهتوتور. مئشه زوناسی بورادا اوچ یاریمزونادان عیبارتدیر. قوزئی‌ده ساحه جه داها بؤیوک اراضینی ایحاطه ائدن تایقا مئشه‌لری زوناسی اوزانیر. توندرا و مئشه-توندرا زوناسینا نیسبتن بۇ زونادا یای داها ایستی و داواملی اولدوغوندان، آغاج بیتکیلری گئنیش ساحهتوتور. تایقا زوناسی دا توندرا زوناسی کیمی دوغویا دوغرو گئتدیکجه چوخ گئنیشله‌نیر. دوغویا دوغرو ایقلیمین کونتینئنتاللیغینین آرتدیغی اۆچون آوروپانین ائنسیز تایقا مئشه‌لری دوغویا طرف گئنیشله‌نیر و بؤیوک بیر اراضی توتور. تایقا زوناسیندا سویوغاداواملی – کسکین کونتینئنتال ایقلیمینده بئله یاخشی اینکیشاف ائدن آغاج نؤولری، کوکنار و شام آغاجی بیتیر. تایقادا پودزول تورپاقلار یاخشی اینکیشاف ائتمیشدیر. آوروپا اراضیسینده گئنیش ساحهتوتان قاریشیق و ائنلییارپاقلی مئشه‌لر زوناسی دوغویا گئتدیکجه ائنسیزلشیر و تامامیله یوخا چیخیر. اونلار یئنیدن یالنیز دوغودا – ساکیت اوقیانوس ساهیللرینده ائنلییارپاقلی و قاریشیق مئشه‌لر زوناسی یارادیر. قاریشیق مئشه‌لرده چیملی-پودزول تورپاقلار یاییلمیشدیر. ائنلییارپاقلی و قاریشیق مئشه‌لر زوناسی اینسانلار طرفیندن خئیلی قیریلمیشدیر. اینسان فعالیتینین تاثیری آز اوْلان تایقا مئشه‌لری قاره‌نین دوغو بؤلومونده و داغلیق اراضیلرده گئنیش ساحهتوتور. چؤل و مئشه-چؤل زونالاری اینسان فعالیتی نتیجه‌سینده داها چوخ دییشیکلره معروض قالمیشدیر. بۇ زونالار دا قاره‌نین داخیلینده تام زولاق عمله گتیرمیر. چؤللر باتی‌دا کارپات داغلاری اتکلریند�� و قارا دنیز ساهیللریندن باشلایاراق، دوغودا آلتای و بؤیوک خینقان داغلارینا قدر گئنیش بیر اراضیده یارانمیشدیر. محصولدار قارا تورپاقلار بۇ زونادا اکینچیلیگین اینکیشاف ائتمه‌سینه سبب اولموشدور. زونادا یای اوزون و ایستی کئچیر. صحرا و یاریمسهرا طبیعی زونالاری قارّه‌ده هم مولاییم قورشاقدا هم ده تروپیک و سوبتروپیک قورشاقلاردا یاییلمیشدیر. بیتکی و هئیوانلار عالمینین کاسادلیغی آز محصولدار تورپاقلارین، بعضی حاللاردا ایسه شورانلیقلارین اینکیشافی بۇ زونالارین قورو کونتینئنتال ایقلیمی ایله باغلیدیر. اوقیانوسلاردان قارّه‌یه داخیل اوْلان مولاییم و روطوبتلی هاوا کوتله‌لری داخیلی رئگیونلارا ایره‌لیله‌دیکجه اؤز روطوبتلیگینی ایتیریر. بونا گؤره داخیلی صحرا و یاریمسهرالار آز میقداردا یاغینتی آلیر. سوبتروپیک جودیارپاقلی همیشیاشیل مئشه و کوللوقلار زوناسی آرالیق دنیزی ساهیللرینی ایحاطه ائدیر. بۇ زونادا قیش آیلاری مولاییم یای آیلاری قورو و ایستی کئچیر. محصولدار قهوگی تورپاقلار اینکیشاف ائتمیشدیر. زونانین بیتکی اؤرتویو اینسانین تصروفات فعالیتینین تاثیری ایله خئیلی دییشمیشدیر. مئشه‌لر قیریلمیش، یئرینده اکین ساحه لری و پلانتاسییالار سالینمیشدیر. چینین و یاپونییانین گونئی‌ونو ایحاطه ائدن سوبتروپیک قورشاغین دوغوسوندا موسسون مئشه‌لری گئنیش ساحهتوتور. ساواننا، سوبئکواتوریال و ائکواتوریال مئشه زونالاری قاره‌نین گونئی، گونئی-دوغو بؤلوم‌لرینی و بوراداکی آدالاری ایحاطه ائدیر. ساواننا زوناسی سوبئکواتوریال قورشاغین دوزنلیک ساحه لریند، مؤوسومی روطوبتلی مئشه‌لر زوناسی ایسه هیندیستان و هیند-چین یاریمادالارینین ساهیلبویو بؤلوم‌لرینده و داغلیق اراضیلرده یاییلمیشدیر. ائکواتوریال مئشه‌لر باشلیجا اولاراق بؤیوک و کیچیک زوند آدلارینین ائکواتوربویو قورشاغیندا یئرلشیر. بۇ مئشه‌لر دایم روطوبتلی، همیشه یاشیل و چوخ زنگین ترکیبلی اولماسی ایله سئچیلیر. هر ایکی زونانین هئیوانلار عالمی اؤز زنگینلیگی ایله سئچیلیر.\nآوراسییانین ان اوجقار نوقطه‌لری\nدَییشدیر\nقارّه نوقطه‌لری\nچئلیوسکین بورنو (روسیه)، 77°43 ش. ائ. — ان اوجقار قوزئی نوقطه‌سی.\nپیای بورنو (مالایزییا) 1°16 ش. ائ. — ان اوجقار گونئی نوقطه‌سی.\nروک بورنو (پورتوقالییا)، 9º31 ق. او. — ان اوجقار باتی نوقطه‌سی.\nدئژنیوو بورنو (روسیه)، 169°42 ق. او. — ان اوجقار دوغو نوقطه‌سی.\nآدا نوقطه‌لری\nدَییشدیر\nفلیقئل بورنو (روسیه)، 81°52 ش. ائ. — ان اوجقار قوزئی آدا نوقطه‌سی.\nگونئی آداسی (کوکوس آدالاری) 12°4 ج. ائ. — ان اوجقار گونئی آدا نوقطه‌سی.\nمونشیک قایاسی (ازور آدالاری) 31º16 ق. او. — ان اوجقار باتی آدا نوقطه‌سی.\nراتمانوو آداسی (روسیه) 169°0 з. او. — ان اوجقار دوغو آدا نوقطه‌سی.\nبؤیوک یاریمادالاری\nدَییشدیر\nعربیستان یاریماداسی\nکیچیک آسيا یاریماداسی\nپیرئنئی یاریماداسی\nاسکاندیناوییا یاریماداسی\nتایمیر یاریماداسی\nچوکوت یاریماداسی\nکامچاتکا یاریماداسی\nهیند–چین یاریماداسی\nهیندیستان یاریماداسی\nآپپئنین یارماداسی\nبالکان یارماداسی\nژئولوژی کاراکتئریستیکاسی\nدَییشدیر\nآوراسییا ستروکتورونون اساس ائلئمئنتلری بئش پلاتفورما حساب ائدیلیر:\nدوغو آوروپا پلاتفورماسی — بالتیک قالخانی و اوکراینا قالخانی ایله بیرلیکده.\nسیبیر پلاتفورماسی — آلدان قالخانی ایله بیرلیکده.\nچین–کورئیا پلاتفورماسی.\nگونئی‌ی چین پلاتفورماسی.\nهیند پلاتفورماسی\nنوبی–رب قالخانینین بیر بؤلومو ده قارّه‌یه عایید ائدیلیر.\nرئلیئفی\nدَییشدیر\nدوغو آسيا و آلپ–هیمالای ژئوسیکلینال کمری موعاصیر دؤورده داها چوخ حرکتده‌دیر. قیسسارو–الایدان چوکوتکایادک اوْلان موختلیف دؤورلو ستروکتورلار داها چوخ نئوتوکتونیک حرکتده‌دیرلر. یوکسک سئیسمیک آکتیولیک داها چوخ مرکزی آسيا، اورتا آسيا و دوغو آسيا، مالای آرخیپئلاقی اۆچون کاراکتئریکدیر. فعالیتده اوْلان وولکانلار کامچاتکا یاریماداسیندا، دوغو آسيا آدالاریندا و گونئی–دوغو آسيا، ایسلاندییا و آرالیق دنیزی اراضیسینده‌دیر.","num_words":4662,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.009,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":140319.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"احمد جلایر یا دا سولطان احمد جلایر و یا معزالدین سلطان احمد بن اویس بن حسن بن حسین بن آغبوغا بن ایلکا بن جلایر _ جلایر سولطانلیغی (ایلکانیلر سولطانلیغی) نین سوْنونجو حاکیمی.[۱][۲][۳] عراق و آذربایجان منطقه‌سینده بیر سوره حؤکومت ائتمیشدیر. احمد جلایر، جلایر سولطانلیغینین آخیر سولطانی‌ایدی، و او اؤلن‌دن سونرا، جلایر سولطانلیغی آرادان گئتدی.\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ Error on call to شابلون:وب قایناقلاماسی: Parameters باغلانتی and باشلیق must be specified .\n^ شهر من تبریز، صفحهٔ ۱۸۳\n^ Error on call to شابلون:وب قایناقلاماسی: Parameters باغلانتی and باشلیق must be specified .\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=سولطان_احمد_جلایر&oldid=1144902»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۵ اوْکتوبر ۲۰۱۹، ‏۱۳:۵۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":206,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.122,"special_characters_ratio":0.208,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":103245.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ناققیشلینی دا قیزلار داها چوخ اویناردیلار. بیلمیرم ندندیر کی، اوغلانلار بو اویونا ائله ماراق گؤسترمزدیلر. حیه‌طده یا دا کوچه‌ده گج‌ایله یئرده بیر یئکه مستطیل چکردیک بویونا، اونو آرادان ایکی‌یه بؤله‌ردیک. سونرا دا ایکی دانا ائنینه جیزیق چکردیک. یعنی آلتی یئره بؤله‌ردیک و هر گؤزونده بیردن آلتی‌یه کیمی بیر نؤمره یازاردیق. بو اویونو 3- 4 نفره اویناردیق. بیر یاستی داش یا دا حیه‌ط کاشیلاری‌نین قیریغینی گتیریب اویونا باشلاردیق. ایلک اویونجو داشی نؤمره بیر خانه‌یه آتاردی. داش جیزیقلارین اوستونه دوشمه‌مه‌لی‌یدی یوخسا یاناردی و ایکینجی اویونجو اویونا باشلاردی. سونرا بیر قیچینی ایچه‌ری‌یه بوکوب، بیر آیاقلی آتیلا- آتیلا او داشی ایکینجی خانه‌یه سونرا دا اوچونجو...تا آلتینجیدان داشی ایته‌لردی ائشییه. داش جیزیقلارا ده‌یسه‌یدی اویونچو یاناردی. سونرا داشی ایکینجی خانه‌یه آتیب یئنه ده همان تهر اویناردیلار. هر واخت بیر اویونجو یانسایدی، سیرا گلردی اوبیرینه.\nآنلام‌لار\nnaqqışlı oyunu .\nقایناق‌لار\nSusan Nevadeyi Rezi\nRetrieved from \"https:\/\/incubator.wikimedia.org\/w\/index.php?title=Wt\/azb\/ناققیشلی_اویونو&oldid=4029551\"\nCategories:\nWt\/azb\/بوتون سؤزجوکلر\nWt\/azb\/فولکلور اوشاق اویونلاری\nThis page was last edited on 8 April 2017, at 16:59.\nText is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License; additional terms may apply. See Terms of Use for details.","num_words":317,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.228,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.995,"perplexity_score":76439.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیلیندیگی کیمی یئر برک اولدوقدا بیر چوخ زامان اینسانلار اؤز عمللرینه برائت قازاندیرماق ویا ایجتماعیتده فیکیر یاییندیرماق اوچون گوناهی اونون و یا بونون باشینا سالماغا چالیشار. مووضوعا کئچمه دن عموم پرینسیب اولاراق آشاغیداکی نکته لری نظره آلمالیییق:\n1) نظر وئردیکده حاکیم دورومدان اؤزوموزو اوزاق توتاراق جامعه ده سیاست زمینه سینده راییج اولان اتهاملاری اؤز فیکیر موخالیفلریمیزه خیطاب ائتمه مه لیییک.\n2) قارشی طرفین فیکرلرینی یازیلی اولاراق ایجتماعیته سرگیله یرک اونون فیکیرلری اوزره اونون خطالارینی گؤسترمک اوچون فیکیر یئریتمه گه چالیشمالیییق.\n3) یازیشیارکن ظن و گومان دگیل، اوبیئکتیو فیکیر یئریتمه لییک.\n4) باشقالاری بیزی آشاغیلاماسین دئیه اونلاری آشاغیلاماغا چالیشمامالییق.\nبو اوسته کی پرینسیبلر نظره آلینمازسا، ساغلام دانیشما و یازیشما اورتامینا اؤزوموزو ایفاده ائتمک اوچون صاحیب اولا بیلمریک.\nایندی ایسه شمس تبریز سایتی اطرافیندا بیریکن فیکیر توققوشمالارینا بیرلیکده نظر آتماغا چالیشاق.\nخرابه دگیرمان مسئله سی اوزره شمس تبریز سایتیندا اؤزلرینی خالیص آذربایجان میللی فعالی قلمه آلاراق مراسیمه شیرکت ائتمک ایسته گنلری آشاغیداکی عنوانلا گوناهلاندیرمیشدیلار، اوخویوروق:\n» ... از اين رو تجمع افرادي وابسته، بدون شناسنامه، مجعول و مجهول كه شايع است به نام اين حركت و گويا در مهرماه وبه مناسبت جدايي دو ملت آذربايجان انجام خواهد گرفت، را محكوم كرده و اعتقاد راسخ دارند، اعمالي از اين دست ساخته و پرداخته‎ي ذهن‎هايي است كه همواره سعي در بي‎اعتبار كردن و سركوب «حركت ملي آذربايجان» را دارند\"(1)\nبو اوسته کی اتهاملار، فارس شوونیستلری آذربایجان میللت مسئله سی ایله مشغول اولانلارا وورولدوغو اتهاملاردان هئچ ده فرقلنمیر. میللی مسئله اوزره ایکی گؤروش وار: بیرینجی گؤروش: ایران ایسلام جومهوریسینده آذربایجان میللت مسئله سی اوزره اولان حاقسیزلیقلارا جاواب وئریله جک و فارس شوونیسمینی ایران ایسلام جومهوریسی ایداره لریندن اوزاقلاداجاق، فارس دیلینی فارس ولایتلرینه گئری اوتورداجاق و ایراندا دیل و مدنیت اساسیندا حقوق برابرلیگینین تأمین اولونماسینا شرایط یاراناجاغینین طرفداریدیر. بو اؤزلرینی «جمعی از فعالین حرکت ملی آذربایجان» آدلاندیرانلار دا بو زومره ده یئرله شیرلر (یازیلاریندان گؤروندوگو کیمی).\nایکینجی گؤروش: فارس دیل و مدنیتینه اساسلانان هر بیر ایدئولوژی و تشکیلاتی ایران ممالیکی محروسه سینده ملتلر آراسی دیل و مدنیت اساسیندا حقوق برابرلیگی یاراتما قابیلیتنده اولمادیغینی و زامان گئدیشی ایله فارس شوونیسمینه و ایستعمارینا خدمت ائده جه گینه اینانیر.\nدئمک، آرادا فیکیر آیریلیغی وار. کئچن ایللرده آذربایجان میللی حرکتی فعاللارینین ایران ایسلام جومهوریسی مقاملارینا سایسیز مکتوبلارینین جاوابسیز قالدیغینی نظره آلدیقدا ایکینجی گؤروش صاحیبلرینین فیکیرلری هئچ ده اساسسیز دگیل.\nاوسته کی یازی شمس تبریز سیته نین مسئولو حامد ایمان جنابلاری اولدوغو حالدا ایمضاسیز یاییلمیشدی. سونرا حسن ارک و جمشید نیازی توتولاندان سونرا اونلارین آزاد اولماسی اوچون حامید ایمان جنابلاری طرفیندن چالیشاجاییق دئیه شمس تبریز سایتینا یازی درج ائدیلمیشدی. بو اؤزلوگونده کئچمیش یانلیش عملی دوغروتماق دوغرولتوسوندا بیر آددیم کیمی دگرلندیلیردی.\nبونلارا باخمایاراق تهرانین تبریزده کی حاکمیت نماینده لری طرفیندن میللی فعاللارا اویقولانان باسقیلار آشاغیداکی گؤره جه گیمیز کیمی میللی فعاللاری بیر بیرینین جانینا سالمیش گؤرونور. حامید ایمان جنابلری طرفیندن اوخویوروق:\n\" 1- چرا كنگره ستارخان را برگزار نكردم؟ .....\nو در آن جلسه به صورت ضمني توافق گرديد كه آقاي منوچهر عزيزي تقاضا را به فرمانداري بدهد و بنده نيز براي اخذ مجوز با مسئولين وارد گفتگو بشوم و مهندس اماني نيز كمبته‌اي را براي برگزاري اين امر در دفتر شمس تبريز تشكيل داده و هدايت نمايد......... و من مراسم را برگزار نكردم تا پنجاه ميليون!مثل مرده اي وبال گردن اين افراد بشود. \"(2)\nبورادا تئکنیکی باخیمدان حامد ایمان جنابلرینین اؤزونو ایجتماعیته مطرح ائتمک مسئله سی آچیقجا گؤرسه نیر. دئمک، مسئوللار ایله تماسدا اولان شخص (حامد ایمان جنابلاری) یاخشی اولاردی تقاضانی دا اؤزو فرماندار مسئوللارینا وئره و موختلیف اورگانلار آراسی بو مسئله نین رابیطه سینده فیکیرلری اؤیره نرک کنگره اوچون ایقدام ائدن تشبث قوروپونا بیر مسئول کیمی بویورتما وئره (تقدیم ائده). اگر بیر شخصین علیهینه ایجتماعیتده میللی مسئله نی لکه له یه جه منفی فیکیرلر اولوشموشسا، او بو ایشی میللت منفعتی خاطیرینا باشقا بیر فیکیرداشا بویور دئمه لیدیر.\nبو یازییا جاواب اولاراق منوچهر عزیزی جنابلاریندان » ادامه سكوت, خيانت به فرداست« آدلی یازیدا اونون حسین حسنی آدلی شخصه عنوانلانمیش یازیسی نین بعضی پاساژلارینی بیرلیکده اوخویوروق:\n\"اين پديده نوظهور حاصل پوست اندازي سوم « طيف شمس» كه بيش از دو سه ماهي از افتخار آشنايي ام با ايشان نمي گذرد و شغل شريف شان به عنوان كاسب حبيب خدا, ماتيك و كرم پودر فروشي است, اخيرا چشم مان به مقاله بلند پروازانه ايشان در سايت « طيف » روشن گرديد كه هنوز از گرد راه نرسيده در مقاله « بررسي طيف موسوم به شمس تبريز» با تمجيد فراوان دو صفحه اي از دوستمان محمد رضا لوايي(بيچاره لوايي)« كه فكر نمي كنم نقطه ظعفي داشته باشد كه مورد تمجيد حسني قرار گرفته» سپس دوست عزيزمان آقاي حسن ارك را به برزخي كمونيستي پرتاب نموده و بنده و سليماني را امر به پاكسازي از « طيف » صد حيف! شمس فرموده اند!!. \"(3)\nبورادا حسنی جنابلاری ایستر ماتیک ساتان، ایستر اکینچی اولسون، بو اونون اؤزونه مربوط. یالنیز ایجتماعی فیکیرلری باخیمیندان و ایجتماع اوچون هانکی عملده چیخیش ائده بیلمه سی (خادیم می، ظالیم می، خایین می؟ و ساییره..) آذربایجان میللی فعاللارینی ماراقلاندیرمالیدیر. بو دا بیرینی قارالاماق دگیل، مدرک اساسیندا ایجتماعیته ��یلدیریلمه لیدیر. مسئله حقوقی و جنایی اولورسا، هر مملکتده کی قانونی مقاملارا بو مسئله نی بیلدیریلمه لی ییک. . آنجاق حسین حسنی جنابلاری نین باشقا فیکیرلرینه گلدیکده اؤز مقاله سینده بونا دئگیندیگی اوچون اونو دا اؤز یئرینده تنقید ائتمک لازیمدیر.\nحسین حسنی »پیش در آمدی بر مقوله منوچهر عزیزی« آدلی یازیسیندا عزیزی جنابلارینا خیطاب یازیر:\n\" دريغ از طايفه اي كه پيراني چون تو داشته باشنداما خوش غيرت خوشم آمد. خيلي قشنگ زده اي وسط خال و خيلي قشنگ افتاده اي توي چاه .... توهم غيرتي شده اي اما نه براي اندرون كه براي روسپيان بيرون. لب و لوچه ات ازآن توست اما حرفهايت از آن ديگران . ماتيك بدهم خدمتتان ؟! پودر و غيره هم هست . عجب ناقلايي هستي\"(4).\nبورادا حسین حسنی جنابلاری بیر لات کیمی چیخیش ائده رک عزیزی جنابلارینی کیچیتمه گه چالیشیر. .حسین حسنی جنابلاری بو یازینی ایجتماعیت حضورونا خیطاب ائدرکن اؤزونو بوشالتسین دئیه عیففت کلامی دا رعایت ائتمک ایسته میر(باخ: اوسته: . .... توهم غيرتي شده اي اما نه براي اندرون كه براي روسپيان بيرون. لب و لوچه ات ازآن توست ).\nدئمک، بو ایفاده لری میللی مسئله ایله مشغول اولان بیریسی ایجتماعیت قارشیسیندا دیله گتیررکن اؤزونو بوشالتماق دگیل، اؤز باشینا نه یازیق گونه دوشدوگو اوچون وورمالیدیر. کیملر اونو بو ایشه وادار ائدیر(؟) دئیه سوروشماق اولار. بورادا ائشیکده کی ... (روسپیان بیرون) دئییرکن، حسین حسنی ذات عالی کیملری قصد ائدیر؟ خاریجده میللی مسئله ایله مشغول اولان آذربایجانلیلاری می؟ یوخسا کیملری می؟ بو مسئله بیزلری دریندن دوشوندورور.\nگئنه ده اوخویوروق:\n\"قهرمانان شما مشتي كمونيست هستند كه همه را لو داده و حكمي در حد برائت گرفتند. نيازي قبل از سايت وطنداش در اطراف مصلاي امام ، كتاب فروشي مي كرد و مشهور به\"جمشيد ماكسيم\" بود. همه شاهد اين ادعا هستند.‌\"جمشيد ماكسيم\" با \" علي حاج ابو لويي\" ( حسن ارك ) كه اخيراً وي را حاج حسن صدا مي كنند و البته علتش را بهتر مي دانيد ! به خاطر همين كمونيستي بودنشان خيلي زود جوش خوردند . و بايد پرسيد كه مگر نيازي چيزي داشت كه سايت و دكان و كامپيوتر و كتاب را به يك جا صاحب شد؟! از كجا آورده است؟!\" (4)\nاوسته گؤروندوگو کیمی بورادا دوزگون فیکیر یئریتمک یئرینه میللی مسئله موضوعسونو کیچیک بیر دونیا گؤروشو حددینه دوشوره رک آذربایجان میللت مسئله سینی ایجتماعیت دیققت نظریندن یاییندیرماغا چالیشیلیر. بورادا حسین حسنی ذات عالیلری آدی چکیلن آذربایجان میللی فعاللارینین یازیلارینی سرگیله یرک هانسی ایفاده لری ایله راضیلاشمادیقلارینی ایجتماعیته عنوانلایا بیلسه ایدیلر، هم ایجتماعیت اونون نه فیکیرده اولدوغونو، هم نه اونون فیکیرلریندن فایدالانا بیلردی دئیه دوشونمه لییک. دئمک، جمشید نیازی و حسن ارک جنابلاری داشیدیقلاری دونیا گؤروشلری اوچون دگیل، ایجتماعیت قارشیسیندا اوینادیقلاری روللاری اوچون مسئولیت داشیمالیدیرلار.\nمنوچهر عزیزی جنابلارینا خیطاب ائده رک یازیر:\n\"يادت هست كه از شوق و خوشحالي موبايلي را كه از خارج آورده بودي در دفتر شمس به كمرت بستم ؟! آن لحظه به خود گفتم كه هشتاد سال سن دارد و هنوز موبايل اش را نمي تواند ببندد چگونه مي خواهد به حركت دل ببندد؟!\"(4)\nبو اوسته کی ایفاده لر کوچه بازار ایفاده لریدیر. بو ایفاده لرین ایجتماعیته تحویل وئریلمه چکیسی یوخدور. دئمک، ایچریده او محدود ایمکان ایله اینترنئت سیته لرینده یاییلماق اوچون یازی گؤندردیکده ایچریده محدود ایمکانلار ایله بو یازیلاری اوخویانلاری دا نظره آلمالی ییق. کیم ساعاتی نئجه قولونا باغلیر، اونون اؤز مسئله سیدیر، نه ایجتماعی مسئله!","num_words":2070,"character_repetition_ratio":0.045,"word_repetition_ratio":0.02,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":218312.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"قاباقکی بؤلومده قئید ائتدیییمیز کیمی ادبی دیلین یارانماسی اوچون اساس پرینسیپلردن بیری و ان اؤنجه‌سی نورمالارین یارانماسیدیر.\nنورما نه دئمکدیر؟\nدیلچیلیک ادبیاتیندا نورما ائله بیر پروسس دیر کی، اونون نتیجه سینده هر هانسی بیر دیل قایداسی ثابیتله‌شیر و بوتون اهالی طرفیندن واحید بیر شکیلده ایشله نیلیر. ایضاحلی دیلچیلیک تئرمینلرینین مؤللیفلرینه گؤره ” نورما دیلده عینی واختدا مؤوجود اولان نیطق واریانتلاریندان اؤز فونکسیاسینی ان نومونوی شکیلده یئرینه یئتیرمه باخیمیندان فرقلندیریلیب سئچیلن و ایشله دیلن واریانت”(۱) ساییلیر. بو پروسس موقایسه و سئچمه نتیجه‌سینده باش وئریر. موقایسه و سئچمه پروسسی اوزون مدتلی بیر فعالیتدیر. هر هانسی بیر وضعیت و اوصول بورادا نورما حوقوقونو قازاندیقدان سونرا بیر چرچیوه داخیلینده سیستئم شکلینی آلیر. نورما دیلین باشقا خوصوصیتلری کیمی جانلیدیر و زامان گئچدیکجه یئنیلشیر و کؤهنه نورمالار دیلین طلباتینا گؤره یئرینی یئنی سئچیلمیش نورمالارا وئره بیلیر. بو ایضاحا اساسلاناراق دئیه بیلریک فونتیک و اورفوقرافیک نورما ائله چرچیوه‌دیر کی، اونا تابع اولماق و اونون طلباتی کیمی یازیب دانیشماق دیلین قانونلارینی رعایت ائتمکدیر ؛ عکس تقدیرده یازیب دانیشماق نورمادان کنار و شخصی داورانیشدیر. البته نظرده آلساق کی، نورمالارین فورمالاشماسیندا همین دیلی ایشله‌دن بوتون دیلداشلار ایشتراک ائدیب و اونون ثابیتلشمه‌سینده تاثیرلری اولور بو، او دئمکدیر کی، نورمادان کنار حال‌لارین مؤوجودلوغو بیر نؤوع یئنی آددیم و تشبوث ساییلمامالیدیر. میثال اوچون بو گون آهنگ قانونو بیر دمیر قانون کیمی بیزیم دیلین بیر نورماسینا تبدیل اولوب و اونو رعایت ائتمک همین دیلین طلبیدیر و هرکس بونو رعایت ائتمه‌سه بو نه اینکی بیر تشبوث ساییلماییر، بلکه دیلین فونکسیاسینا زیان یئتیریر. میثال اوچون بیز قالین سسلردن سونرا قالین و اینجه سسلردن سونرا اینجه سسی اؤز سؤزلریمیزده ایشلتمه‌یه مجبوروق. بو قایدا بیزیم سؤزلرده استثنایا یول وئرمه‌ملیدیر. آنجاق آلینما سؤزلرده وضعیت باشقا شکیلده اولا بیلر.\nبو گون آذربایجان ادبی دیلی شیمالدا مؤحکم فونتیک و اورفوقرافیک نورمایا مالیکدیر و بوتون وطنداشلار طرفیندن منیمسه‌لینیب و ایشله‌نیلیر. اورادا قرافیک و الیفبانین بیر نئچه دفعه دییشیلمه‌سینه باخمایاراق یازی قایدالاریندا هر بیر دؤورده سیستئماتیک چرچیوه مؤوجود اولوبدور. قوزئی آذربایجاندا قرافیک اشاره‌لرین دقیقلییی ایمکان وئریر کی، بیز سؤزلری نئجه دئییریک ائله یازاق و نئجه یازیریق ائله ده اوخویاق. بو بؤیوک نایلییتدیر. چونکی الیفبانین کیفیتی و بیرینجی وظیفه‌سی اوخویوب، یازماغی قولایلاشدیرماق و نتیجه‌ده ساوادلانمانی گئنیشلندیمکدیر. قرافیک اشاره‌لر گرگ موختصر و دقیق اولسون . فونتیک نورمایا گلینجه او، دیلدن کنار عامیللر و شخصی سلیقه‌لرین تاثیرینده اولمامالیدیر.\nگونئی آذربایجانا گلینجه بیز اوزون موددت دئییل کی، دیلی میللی سویه‌ده ایشله‌دیریک و بونا گؤره‌ده یازیلاریمیزدا نورمادان کنار حال‌لارا راستلاشیریق. نورمالارین ایشلنمه‌سی میللی بیر خوصوصیتدیر و بونا گؤره‌ده اونو رعایت ائتمه‌مک میللیلیکدن اوزاقلاشماقدیر. هرگاه بیر نفر آتاسینا بیر مکتوب یازیرسا، اونو دانیشیق شکلینده یازا بیلر. آتاسی دا اونو اوخویارکن اوندا اینتیم و شخصی حیسلر یارانا بیلر. آنجاق اگر بیر یازیدا بوتون جاماعات نظره آلینیرسا و یازیدا یالنیز شخصی شیوه و لهجه گودولورسه – یعنی هئچ بیر نورما رعایت اولونماییرسا، او زامان کؤتله او یازیدا غریبه حال‌لارا راستلاشاجاق و بئله یازماغی طبیعی سایمایاجاق.\nبیز گونئی آذربایجان ادبی دیلینده نورمادان کنار حال‌لارا تئز-تئز راستلاشیریق. بورادا بیر یاندان قرافیکده، باشقا بیر یاندان فونتیکده بئله حاللاری موشاهیده ائتمک مومکوندور.\nقرافیکده یارانان نورماسیزلیق حال‌لاری بیرباشا عرب الیفباسینین تاثیرینده عمله گلیر. بیز بو حاللاری بئله قروپلاشدیرا بیله‌ریک:\n۱- تورک سؤزلرینین یازیسیندا\n۲- آلینما سؤزلرینین یازیسیندا.\nتورک سؤزلرینین یازیسیندا بئله حاللار چوخ آزدیر. بورادا اساسن سائطلرین یازیلماماسی داها قاباریق گؤرونور. عرب الیفباسینین محدود ایمکانی بئله نتیجه یی اورتایا قویور و بیز سؤزلری نئجه دئییریک یازا بیلمیریک.\nسون ایللرده یازینین ثابیتلشمه‌سی اوچون معین قایدالار یازانلاریمیز طرفیندن ایشلنیلیر و اورتایا قویولور. سائطلرین دوزگون یازیلماسی و اوخونولماسی اوچون دیاکرتیک ایشاره‌لردن گئنیش ایستیفاده اولونور. دیاکرتیک ایشاره‌لرین ایشلتمسیله یازانلاریمیزین اساس مقصدلری عرب قرافیکاسینی سائطلشدیرمکدیر. بیلیرسیز کی، عرب قرافیکاسی سامیط سیستئملی بیر ایشاره سیستئمیدیر. آنجاق دیاکرتیگ ایشاره‌لر واسیطه‌سیله اونو سائطلشدیرمک اولور. آنجاق سؤز بوردادیر کی ، بیر یاندان واحید بیر قایدا- قانون یوخدور. کیم نئجه ایسته‌ییر ائله یازیر. باشقا طرفدن آتا بابالاریمیزین حیکمتلی سؤزونو خاطیرلاداق کی ، بیر عاقلسیز داشی ائله قویویا آتیر کی ، مین عاقیللی اونو چیخاردا بیلمیر. بو گون بیلمه‌مکدن ائله دیاکرتیک ایشاره‌لری دب ائدیبلر کی، ایللر چکر اونو اورتادان قالدیراق. میثال اوچون سائط ایشاره ( کی دیلده نفس آلماق اوچون لازیمدیر) اوستونده سکون ایشاره سی قویورلار کی، اونو باشقا جور اوخوسونلار. نییه سکون ایشاره‌سی سائط اوستونده. یا دیاکرتیک ایشاره‌لرین چوخلوغو آدامی چاش باش سالیر.\nسامطلرین قرافیکینده “س” و “ص” سسلرین پارالل ایشلنمه‌سینین شاهیدییک. بو دا کلاسیک عنعنه‌نین تاثیری نتیجه‌سینده‌دیر. قدیم و اورتا عصر یازیلاریمیزدا قالین سائطلرله ” ص” قرافیکی ایشله‌نیبدیر. میثال :\n“اهل‌ عشقنک‌ آهینی‌ گل‌ عاشق‌ جانانه صور\nخسرو حسننک‌ مقامین‌ روضه‌ی‌ رضوانه صور”\n(حقیقی)\n“صولو یاقوتنه مرجان صوصدیسه نه عجب،\nکه عقیق یمنه لعل بدخشان صوصدی”\n(نسیمی)\n“دون سایه صالدی باشمه بر سرو سربلند،\nکیم قدی دلربا ایدی رفتاری دلپسند”\n(فضولی)\nهمین دؤورده “ت” و “ط”،”خ”و”ق” سسلری ده قالین و اینجه اولاراق سؤزلرده ایکی شکیلده یازیلیبدبر. بو عنعنه کئچمیشه سؤیگه‌نیر و بئله قایدانی اورحون – یئنی سئی یازیلاریندا دا موشاهید�� ائدیریک.\nمعاصر دؤورده گؤنئیده بو سسلر اؤز اشاره‌لریله یازیلمالیدیر. آنجاق، یازیلاریمیزدا ثابیت بیرسیستئم اولمادیغی اوچون موختلیف سلیقه‌لر یازیمیزی دولاشیق بیر حالا سالیب و نورمادان کنار حاللارا تئز-تئز راستلاشماق مومکوندور. بورادا ز\/\/ذ، ت\/\/د ، ح\/\/ه ، س\/\/ص، ا\/\/ع ،گ\/\/ی ، ق\/\/غ و س. موازی شکیلده یازیلماسینین شاهیدییک. بیر پارا سؤزلرده بیر قرافیکی باشقا بیریسینه چئویریریک. باشقا سؤزلرده همین اشاره‌نی کسیریک. آشاغیدا کی میثالار گؤستریر کی، بیزیم ان چتین ایشیزیم و بیزی چاش باش سالان حال آلینما سؤزلرین ایملاسیدیر. من باشا دوشمورم نییه بیز گرگ باشدا اولان «غ »اشاره سینی « ق» ایله «ذ» اشاره سینی «ز» ایله «ص» اشاره سینی «س» ایله عوض ائدک و مثلن «ط» ،«ظ» ، «ض» ، «ث» اشاره لرینده بو ایشه بیگانه یاناشاق. بیرده نییه یالنیز سؤزون باشیندا؟ بس سؤزون اورتاسیندا و سونوندا نئجه اولسون؟ دوغروسو آلینما سؤزلرده گرگ یالنیز سائطلر دیاکرتیک اشاره‌لر بیر بیریندن فرقلنسین و تلفوظو آیدینلاشدیرسین. سامط سسلرین دئییشیلمه‌سی یانلیش بیر عملدیر. آشاغیداکی میثال‌لارا گؤز گزدیرک(۲):\nساباه ، صاباحیسی ، صوب ، سابین ، صابین ، روخست ، هیرسلنسین ، هیرس لندی ، دفه ، نیگار رفی بیلی ، نوولرینده ، بوغ ، اؤرگه نره م ، اؤیرن ، ،دؤیه م ، توکانینی ، زیروه سی ، زووقو ، ذووقونو ، آزوقه ، آغا من ، ایگید ، ایییدلیک، ایه ر- ایه رسه ، مگر،عاغیلا ، ساهات(زامان معناسیندا) ، ساحات(زامان معناسیندا ، ساآت ، قم – قوصه ، قم (کدر معناسیندا) ، قوربت ده دیر ، قوباردی(توز معناسیندا) ، قونچه ، اولدویومو ، سیگار ، سیغار ، دگیشیلیب ، دگیشیلیر ، دگسه ، شوآلارینین(ایشیق معناسیندا) ، شوعله ، جوما ، تاروف ، خلت ، داوا (دالاشماق معناسیندا) ، آبیده لریمیزین ، آییب ، امللی ، خان ائیوازین ، تشبوسو ، تشبوثو ، تایفالاری ، قوتوسو ، تووله ، طیاره ، تلاتوملی ، تیلیسیم لرینی ، پوچت ، پوست ، شئیتان ، حیه ط ، حیط ، حیاطلاری نین ، چئشیدلی ، یاشیدلاری ، سوراق لی ، اویغودا ، اویخویا ، زارافاتدان ، خنده ک ده ، خنده یه ، دوشمنی ، دوشمان ، واقت ، واختدان ، دوتا (توتماقدان) ، تئخنیکانین ، تئکنیکی.\nبو میثال‌لار گؤستریر کی، ثابیت بیر سیستئمه چاتماق اوچون یا علمی اوصول‌لاردان یارارلانمالیییق یا دا باشقا میللتلرین تجروبه لرینه مراجعت ائتمک لازیمدیر.\nیازی سیستئمیمیزده اولان باشقا و یئنی بیر جهت ده شکیلچیلرین علاوه اولونماسی و اونون یازی سیستئمینده عکس اولونماسیدیر. بیلمیرم بو یانلیش عنعنه‌نین بانیسی کیم اولوب کی، بعضی شکیلچیلر کؤک سؤزه قوووشوق یازیلیر و بعضیلرینده آییری یازیلیر. عومومیتله بیر سؤز دوزلدیجی و سؤز یارادیجی شکیلچیلر واسیطه‌سیله دیلیمیزده یئنی سؤز یا دا یئنی قراماتیک فورما یارادیریق. دئمک شکیلچی یئنی فورمانین بیر سئمانتیک یا قراماتیک حیصه‌سی ساییلیر . مادام کی، شکیلچی سؤزون آیریلمایان حیصه‌سیدیر ، اوندا اونو آیری یازماق باشدان آیاغا یانلیشدیر و گرگ بوتون شکیلچیلر سؤزلرین کؤکلرینه بیرلشیک یازیلسین.\nبدیعی یارادیجیلیغیمیزین موقاییسه‌لی تحلیلی گؤستریر کی، فونتیکده نورمادان کنار حاللار داها چوخ شعر دیلینده اؤزونو گؤستریر و نثر دیلیمیزده بئله حاللار چوخ آزدیر. بونون دا سببی بودور کی، بیز بئله حاللارا کلاسیک ادبیاتیمیزدا دا چوخ راستلاشیریق و بوگونه قدر کلاسیک ادبیاتیمیز بو تایدا اسکی شکیلده نشر اولونوبدور. بو نشرلرین ان بؤیوک چاتمامازلیقلاری بوندان عبارتدیر کی، اونلار ایضاحسیز نشر اولونوبلار و کتابدا اوخوجولار اوچون بو فرقلره هئچ بیر ایضاح یوخدور. نثره گلدیکده بیزیم یازیچیلار شیمالدا چیخان نثر اثرلرینی اوخویوب، یازماق قایدالارینی اونلاردان اؤیره‌نیرلر. بو دا سبب اولور کی، بیز نثر اثرلرینده نوماردان کنار حاللارا داها آز راستلاشیریق.\nپروفسور نظامی جعفروف جنوبی آذربایجان ادبی دیلینی تحلیل ائدرکن چوخ دوزگون قئید ائدیر کی، «جنوبدا ادبی دیلین فونتیک نورماسینا تاثیر ائدن قوه لر اساسن ائکسترالینکوویستیک (دیل خارجی) خاراکترلیدیر؛ بورایا موختلیف مطبوعات اورگانلارینین اساسلاندیغی عینی اورفوقرافیک پرنسیپلرین اولماماسی، هرکسین ایستدییی شکیلده یازماسی داخیلدیر». آنجاق بیر شئی آیدیندیر و او دا بودور کی، بیزیم یازیلاریمیزدا و نورمالارین ثابتلشمه‌سینده ایرلییش گؤزه چارپیر. قرافیکانی قایدایا سالماق مئیلی گونو- گوندن گوجله‌نیر و پروفسور جعفروفون سؤزیله دئسک :« زامان کئچدیکجه موختلیفلیک آرادان قالخیر، اینکشاف تاریخی اولان نورما غیرنورماتیو تظاهورلردن تمیزله‌نیر».\nقرافیک اشاره لرین دوزه‌لیشی و موختلیف دیاکرتیک اشاره‌لردن استفاده ائتمک تشبثی اون دوققوزونجو عصره عایددیر. بو ایللرده قازاندا، داشکندده و اورتا آسیانین تورک شهرلرینده یازماغی راحاتلاشدیرماق اوچون موختلیف یوللاردان و متدلاردان استفاده ائتدیلر. بیزیم ان بؤیوک چتینلیگیمیز بودور کی، اونلارین گئتدییی یولدا بیز تکرار آددیملاییریق و ایشی راحاتلاشدیرماق عوضینده اونو داها دا دولاشدیریریق.\nفونتیک نورمادان کنار حالین ان قاباریق شکلی دانیشیق طرزین ادبی یازییا ائتدییی تاثیریدیر. بو ان چوخ شعر دیلینده باش وئریر. شاعرلریمیزین شعرلرینده یئرلی شیوه لرین نوفوذو غیرنورماتیک شرایطه یول وئریر. یادا سالمالییام کی، نثر دیلی و نثر یازی بدیعی اوسلوبدان ساوایی باشقا اوسلوبلاردا دا ایشله نیلیر و بونا گؤره ده نثر یازی اوصولوندا نورملاری گؤزله مک داها واجیب ساییلیر. شعر دیلینده نورمادان کنار حاللارا گؤز یومماق اولار و بئله حاللاری بیز قوزی آذربایجان شاعیرلرینین دیلینده ده موشاهیده ائدیریک. بو تایدا بئله حاللاری آشاغیداکی شکیلده بؤلمک اولار:\n۱- تبریز ، گونئی ، مرند و سایر اوخشار شیوه لرده یازانلارین دیلینده منسوبیت حالین ایکینجی شخصینده سائطله باشلانان شکیلچیلرده « ن » عوضینه « و » سسیندن استفاده ائتمک داها چوخ یاییلمیش بیر نورمادان کنار حالدیر. بئله حالین کلاسیک عنعنه‌سی اولسا دا آرتیق بوگون مقبول ساییلماییر و عوموم ایشلک بیر قایدا ساییلماییر. میثال: گؤزله اوزووو، گلسه باشیوا ، باشیوا ، بارماغیوی ، قوربانووام ، لای لایووون.\nسنه بدخواه اولا مجروح و خسته\nگلن دوشمن قاپووا دسته دسته .\n(فدایی تبریزی)\nسنینچون نه یازیم قلم قان آغلیر\nسنی گورمه سه م ده اوره ک داریخیر\nسنین یازیلارون منی یاشادیر\nعلوی محبتسن بوتون احساسا\nیازیب یارادماق چون گلدین جهانا\n(ائلیار پولاد)\nبئلووین آغریسی دا توختایاجاق\nچوخ دا اولما نیگران آیریلماز\nکاویان هر جمعه گؤزلر یولووی\nگله جکسن نه زامان آیریلماز\n(کاویان)\n۲- ایکینجی نورمادان کنار حال «گ» سسینین ایکی سائط آراسینا دوشمه‌سیدیر کی، بو شرایطده “گ” ��سی « ی » سسینه چئوریلمه‌لیدیر. اسکی یازیلاریمیزدا “گ” یازیلیب “ی” اوخونوردو. بو دا بیلمییه نلری چاش باش سالیب و بونا گؤره هله ده “گ” اشاره سینی بعضی یازیلاردا ساخلانمیش گؤروروک.\nذوق‌ عشقونک‌ که‌ غمی‌ دنیی و عقبیه‌ دگر\nبو کونکل‌ تختنه‌ سلطان‌ دیدیلر گرچکمش\n‌\nعشقی‌ یولنده دلبرنک‌ باشنکی‌ قوی‌ حقیقیا\nکیم‌ که‌ بو یولده باشنی‌ قویمدی‌ جانفشان ‌دگل\n(حقیقی)\nمیثاللار:منلیگینی،کیملیگینی ،اگر ،اگیلیب ،گرمه دیگیم ،بیلمه دیگیم، گؤردوگوندن ،ائشیگی‌نین ، گؤندردیگی ، دئدیگی ،بشری لیگی، اینسانی لیگی ، ایگیرمی ، دئدیگینی ،نیگران ، گتیردیگی ،ائده‌جه‌گینی ، سسسیزلیگه ، جیگرینه ،دیگر.\nبو میثالاردا یالنیز جیگر،اگر،مگر،دوگمه کیمی سؤزلر آلینما اولدوقلاری اوچون مباحثه دوغورا بیلر. منیم فیکریمجه بونلاردا دا «گ» سسین موقعیی بیزی اونو «ی» سسینه چئویرمه‌ییمیزه ایمکان وئریر.\n۳- سؤزده گلن «ق» سسی دانیشیق تلفوظه اویغون «خ» ایله یازیلماسی. بو حالین دا کلاسیک عنعنه‌سی اولوب و کلاسیک اثرلریمیزده ده بئله حالا راستلاشماق مومکوندور.\nموندن‌ آیروخ‌ من‌ دا‌خی‌ جوره‌ تحمل‌ قلمزم\n‌گرچه من‌ صد جورایلن‌ اول‌ یاره‌ اقرار ایتمشم‌\n(حقیقی)\nشاهسن ملک ملاحتده سکا قولار چوق\nبری اولدور که واروب مصرده سلطان اولموش\nیاقمه جانیم ناله بی اختیارمدن صقن،\nدوکمه قانیم آب چشم اشکباریمدن صقن\n(فضولی)\nمیثاللار: آچیق>آچیخ، دونوق>دونوخ، اویخو؟>اویقو، تورپاق>تورپاخ،واخت>واقت ،بوروق>بوروخ، خالق>خالخ. بو میراثی و یا بالقوه وارلیغی، تانینمیش متدلارلا مکتبلرده تدریس ائدیب و گراماتیکین اوشاخلاریمیزا اورگدماق لازیمدی(دادیزاده، آنا دیلینین اینکیشافی، ۲۰۰۴-قایناق اینترنتده یازیچینین مقاله لری)؛\nاینسانلار، اولورسا فردی حالتده بیر اندیویدوال کیمی و یا خود بیر میللت اولاراخ بو سوزون رئال لیغین دوشونور و انلایر (دادیزاده تبریزی حمید، قونشونون امیدینه قالان کئجه نی شامسیز یاتار، ۲۰۰۴، اینترندن)؛\nاوز اوزونی آختارماخ، اوز کوکی اوسته بیتماخ و اوز چورکین اوزی یاپماخدا هامیسی بو تاریخی و میللی شعور رنسانسیندان آسیلیدیر(دادیزاده تبریزی حمید، قونشونون امیدینه قالان کئجه نی شامسیز یاتار، ۲۰۰۴، اینترندن).\nبئله سؤزلر لهجه‌لریمیزین تاثیرینده داها چوخ شعرلریمیزده اوزه چخیرلار.\n۴- نورمادان کنار یاییلمیش بیر حال دا «ی» سسین ایندیکی زاماندا اوچونجو شخصه علاوه اولونماسیدیر. بو شکلی داها چوخ تبریز، زنجان و اونا بنزر شیوه‌لریمیزده راستلاشیریق. میثال اوچون گلیر > گلیری ، قاچیر>قاچیری(۴). بو حالین عنعنه سی تبریز شیوه سینده یازان راجی و باشقالاریندا گؤرمک مومکوندور.\nفورصت دالینجا گزیری ال یئری تاپسا،\nویران قویاجاق یوردونو ای کوینه یی ساری.\nقم- قوصه کیچیک قلبینی گر دویسه سیخیلما،\nبو گون ده کئچیر آخیری قملر ده قوتاری . (قورتارار)\nاوندا کی چیخار گون یاییلار عالمه بیردن،\nاوندا کی،قارا دان یئری صوبح اولجاق آغاری . (آغارار)\n(شیدا)\nسولوب دوداقلاردا گولوش غنچه سی،\nگلمیری گولشندن بولبولون سسی.\n(کاویان)\n۵- نورمادان کنار بیر حال دا دوداق آهنگی یا دا داماق آهنگی رعایت ائتمه‌مکدیر. بئله حاللاردا دانیشیق دیلینین تاثیرینده یازیدا دا دانیشیق آهنگی داها چوخ رعایت اولونور.\nآچوب،دانیشدیقون،گؤزین،چئخوب،اویاندوق،سیزون،چینلیوم،یا��وب،دیسکینمیوم،دینمیوم، شانوز، شهرتوز، حرمتوز، وریانووی، گئچوب (چورکچی شعری،عدالت کوهیدن)؛ اویانوب، بگنمورم، اگمدون، یازسیدوق، ایینانمیوب، دگشوب، آچئیدی، تاپلئیدی،قالوب، سالوبسان، چیخوب، اولمویوب،تانیوب، قایغوسینا، توولیوب (هریسدن بیرسس، حق بیگی).\nنئیلییم، قالمیشدى قلبیمده نیسگیل\nدردلریم قالانیب، داغ اولمـوشدى بیل.\n(هاشم ترلان)\nمقبول دئییل سنین یانوندا\nبو کار-کاسیبین دعاسی نوروز؟\nسن دنیزسن من بولاق\nقوجاقون آچ گلیرم.\nآی دوستوم اوزاقدان الین سیخیرام\nمعجزون آدینی سالدین دیللره.\n(کاویان)\n۶- نورمادان کنار بیر حال دا فونتیک حادثه‌لرین یازییا تاثیریدیر. فونتیک حادثه‌لر دانیشیق دیلی اوچون سجیه ویدیر و یازیدا اولمامالیدیر. فونتیک حادثه لرینی داها چوخ بیر سسین باشقا سسه چئوریلمه‌سی ، سسلرین یئر ده ییشمه سی ، سسین اولکی یا سونراکی سسه دؤنمه‌سی، بیر سسین یا هجانین دوشمه سی و سایر ده گؤروروک . مثلن: مچیدی ، گومبز ، بیر دلیلی ده بو(دور) کی ، دسمالا ، دسبندله دی ،کتدی ، کت لی ، اولارین ،اویخویا ، ایستادیر ، چابالیر ، توپراق ، اولو(ر سس دوشمه‌سی)، چیخاریب ، پیسدیک ، بویاقلی ، بوینوزادیر، بویورورسوز.\nقوى دئییم، آدام وار، آدى بشردى،\nآمما ایلان کیمى ده‏یمه دوشردى .\n(هاشم ترلان)\nبوندان سورا دالدان بیزه داش آتما آمیرزا !\nگل بیر مایا قوی میللتی آلداتما آمیرزا !\n(کاویانی)\nادبی دیل غیرنورماتیک حالا ضد اولان بیر وارلیق دئییل. جمعییتده هر زامان دیلین موختلیف واریانتلاری مؤوجود اولور. بئله حال عکسینه دیلین گئنیش قابیلیت و داها چئویک اولماسینی گؤستریر. آنجاق بئله موختلیفلیکدن یالنیز ادبی دیلین بدیعی اوسلوبوندا استفاده ائتمک دیله بویا وئریر. بونون اوچون بدیعی دیلین شفاهی تظاهرونده دیلی باشقا حاللارلا قاریشدیرماق اونا اوسلوبی گؤزه للیک بخش ائدیر. آنجاق خاطیرلاتماق لازیمدیر کی، قرافیک و فونتیک نورما بیر تاریخی پروسه دیر کی، اونون نتیجه سینده شخصیلیک و عومومیلیک قارشی قارشیا دورور.\n…………………………………………………….\n(۱): ایضاحلی دیلچیلیک لوغتی\n(۲): اؤرنکلر چوخ اولدوغو اوچون یالنیز نومونه اولاراق بیر نئچه‌سی آذری درگیسیندن سئچیلیبدیر. عینی وضعییتی باشقا درگیلرده و کیتابلاردا دا گؤرمک مومکوندور.\n(۳): اونونجو یوزایلیکده یاشامیش مشهور شاعیرمیزدیر\n(۴): بو میثاللاری زنجان لهجه سینی تحقیق ائدن آراشدیماچیمیز جناب رزاقینین منه گؤندردییی الیازمالاریندان آلمیشام.","num_words":3731,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":178502.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"تۆرک هفته‌سی ایله آماجلانان تۆرک دونیاسینداکی امکداشلیغی و امکداشلیق تشکیلاتلارینی دیپلوماسینین مرکزی ژنو‌ده بوتون دونیایا تانیتماق\"\n25.04.2024 ~ 27.06.2024\n2132081\nتۆرک دؤولتلری تشکیلاتی باش کاتیبی کوبانیچ‌بک عؤمورعلییئو، بو ایل ایلک دفعه ۲۲-۲۵ آوریلده سوئیسده تشکیل ائدیله‌ن و تۆرک دونیاسینین تانیتیمینی آماجلایان تۆرک هفته‌سی پروگرامینی، فرقلی اؤلکه‌لرده ده تشکیل ائتمه‌یی پلانلادیقلارینی سؤیله‌دی.\nتۆرک دۆنیاسینین بوتون اؤلچولری ایله داها گئنیش کوتله‌لره چاتماسینی آماجلایان تۆرک هفته‌سی پروگرامینا قاتیلماق اۆزره سوئیسین ژنو شهرینده اولان تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی باش کاتیبی عؤمورعلییئو، آنادولو آژانسینا وئردیگی آچیقلامادا، تۆرک هفته‌سی پروگرامی چرچیوه‌سینده، شکیل سرگیلری، کنفرانسلار و بیتیش کونسرتینین تشکیل ائدیلدیگینی بیلدیردی.\nعؤمورعلییئو، \"تۆرک دؤولتلرینین آماجی اورتاق. تۆرک هفته‌سی ایله آماجلانان دا تۆرک دونیاسینداکی امکداشلیغی و امکداشلیق تشکیلاتلارینی دیپلوماسینین مرکزی ژنو‌ده بوتون دونیایا تانیتماق. تۆرک هفته‌سی پروگرامینی فرقلی اؤلکه‌لرده ده گئرچکلشدیرمه‌یی پلانلاییریق\" دئدی.\nتۆرک هفته‌سی پروگرامی چرچیوه‌سینده تشکیل ائدیله‌ن فعالیتلره ژنو‌ده اولان چوخ ساییدا فرقلی اؤلکه و اولوسلارآراسی قورولوشون نماینده‌لرینین قاتیلدیغینا دقت چکه‌ن عؤمورعلییئو، تۆرک دؤولتلرینین \"بیرلیکده داها گوجلویوک\" شعارییلا حرکت ائتدیگینی و بو امکداشلیق روحونون ۲۰۰۹دا ایمضالانان و تشکیلاتین قوروجو آنلاشماسی اولان ناخچیوان آنلاشماسیندا دا یئر آلدیغینی وورغولادی.\nتۆرک دۆنیاسینین بیر چوخ مؤوضوعدا بیرلیکده حرکت ائتمه رفلکسینین گئده‌رک داها اؤنه چیخدیغینا ایشاره ائد‌ن عؤمورعلییئو، تۆرک هفته‌سی پروگرامینین بو ویزیونو گۆجلندیردیگینی وورغولادی.\nاتیکتلر: #تۆرک دؤولتلری , #بیرلیکده داها گوجلویوک , #ژنو , #تۆرک هفته‌سی , #تۆرک دۆنیاسی , #کوبانیچ‌بک عؤمورعلییئو , #تۆرک دؤولتلری تشکیلاتی\nایلگیلی‌لی خبرلر\nار‌سین تاتاردان قیبریس باریش حرکاتی یورومو\n19.07.2024\nجمهورباشقانی تاتار، یونانلارین قیبریسی، یونانیستانا باغلاماغی خیال ائتدیینی خاطیرلاداراق، بونون اوچون روملارین آدادا چوخ قان تؤکدوکلرینی وورغولادی\nآذربایجان‌ین تهران‌داکی سفیرلیگی یئنیدن فعالیته باشلادی\n16.07.2024\nآذربایجان خاریجی ایشلر ناظیرلیگی سفیرلیگین آچیلدیغینی تصدیقله‌دی\nایلهام علی‌یئو، اردوغانا گوندردیگی مکتوبدا نه یازدی؟\n15.07.2024\n\"۱۵ ژوئیه دموکراسی و میللی بیرلیک گونو تورک خالقینین همرای‌لیگینین، موباریزه‌سینین و میللی بیرلیگینین سمبلو اولاراق هر دایم یاشایاجاق و عصرلر کئچدیکجه داها بؤیوک بیر غرورلا خاطیرلاناجاق\"\nلهستان، کیریم تاتار سورگونونو \"سوی‌قیریم\" اولاراق تانیدی\n13.07.2024\nلهستان پارلامنتینین آلت قانادی سئژم، \"کیریم تاتار خالقینا قارشی سوی‌قیریم قوربانلارینین خاطره‌سینی یاشاتما قرارینی\" تصدیقله‌دی\n2132081\nتۆرک دؤولتلرینین شعاری: بیرلیکده داها گۆجلویوک\n\/\/cdn.trt.net.tr\/images\/xlarge\/rectangle\/3530\/664a\/ba34\/662a15fe0c772.jpg?time=1721387208\n\/turki\/twrkh-dwnysy\/2024\/04\/25\/toerkh-dw-wltlrynyn-sh-ry-byrlykhdh-dh-goejlwywkh-2132081\nمولتی مئدیا\nویدئو\nفوتو قالری\nپادکست\nکاتقوریلر\nتورکیه\nتورک دونیاسی\nبؤلگه\nدونیا\nاقتصاد\nایدمان\nبیلیم و تکنولوژی\nکولتور و صنعت\nساغلیق و چئوره\nت.ر.ت\nت‌رت تاریخی\nت‌رت رادیو\nت‌رت تی‌وی\nت‌رت و.اوف.ت وورلد\nفرکانس لار\nخبرلشمک اوچون\nتورکیه رادیو تلویزیون قورومو رسمی وب سایتی. بو سرویس، آنادولو آژانسی (AA)، فرانس پرس آژانسی (AFP)،رویترز، دویچ پرس آژانس (DPA)،آتسه (ATSH)، آفه (AFE )، منا (MENA) ، ایتارتاس(ITAR TASS)، شینهوا(XINHUA) آژانسلاریندان تألیف حاقینا تابع اولان ماتریاللار ایچرمکده‌دیر. ماتریاللار و خبرلر ایذینسیز ایشله‌دیله‌بیلمز، کوپیالانابیلمز. ت.ر.ت دیش باغلانتیلارداکی سیته‌لرین ایچریگیندن سورومولو توتولابیلمز","num_words":754,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.027,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":72642.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیلیندیگی کیمی فارس تشکیلاتلاری کئچمیشده ایران ممالیکی محروسه سینده میللی مسئله لرین وار اولدوغونو قبول ائتمک ایسته میردیلر. فارس ساغ تشکیلاری ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سینی خاریجی عامیللره دویونله مگه چالیشارکن فارس سول باشلیغی آدی آلتیندا اولان تشکیلاتلار دا \"ناسیونالیسم کور\" دئیه ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سینه آغیز بوزمگه چالیشیر و اونلاری \"محللی و خورده فرهنگ\" ساحه سینه دوشورمگه جان آتیردیلار. بو اؤزلرینی سول آدلاندیران تشکیلاتلاردان بیری ده \"سازمان فدائیان خلق (اکثریت)\" دئیه فارس تشکیلاتیدیر. بو تشکیلات دا باشقا فارس تشکیلاتلاری کیمی فارس اولمایان میللتلرین دیل و مدنیتلرینی محللی آدلاندیریر و فارس دیل و مدنیتینی بو ممالیکی محروسه ده کی میللیتلرین اورتاق دیل و مدنیتلری دئیه 2005 اینجی ایلده کی کنگوره سی نین تصویبنامه سینده یازیر:\n»... ۳-۴) ما مروج و مدافع هم پيوندی های تاريخی ساکنان ايران و اشتراکات اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی کنونی آنان می باشيم و در مخالفت با تفرقه افکنی ها و نقار آفرينی های ملي، با هر نوع برتری جوئی ملی در اشکال پان ايرانيسم، پان ترکيسم، پان کرديسم و پان عربيسم و غيره مبارزه می کنيم.\"\nاوسته کی \"ما مروج و مدافع..... فرهنگی کنونی آنان می باشیم\" ایفاده سی فارس دیل و مدنیتی نی اساس گؤتورموش بیر مقوله دیر. بو مقوله یه اساساً سازمان فداییان خلق، فارس دیل و مدنیتی نی یایماغا جان آتان و فارس دیل و مدنیتی نی مدافعه ائدن بیر تشکیلاتدیر. اوسته کی مقوله ده \"اشتراکات اقتصادی، اجتماعی\" مقوله سینه گلدیکده فارس حاکیمیتی طرفیندن فارس اولمایان ویلایتلره اعمال اولموش ایستعماری سیاستلری نظره آلدیقدا فارس ایستعمار سیستیمی نین اوزانتیسی اولان بو ولایتلرده کی یئر آلتی معدن قازینتیلارینا قویولان سرمایه، بو معدنلرین فارس حاکیمیتی طرفیندن فارس ویلایتلرینه داشیناراق ایستعمار ائدیلمه سی و بو ویلایتلرده کی فارس ایداره اورگانلاری نظرده توتولور دئیه دوشونمه لی ییک. بو مقوله لری اورتاقلیق (نقاط مشترک!!) دئیه اساس گؤتوردوکده فارس ایستعمار سیستیمی اورتایا قویولموش اولار. سازمان فداییان خلق (اکثریت)، فارس دیل و مدنیتی نی اساس گؤتوره رک باشقا دیل و مدنیتلری محللی سایماق اوزره یازیر:\n\" ۳-۶) ما حق جريان های ملی در ايجاد تشکل های فرهنگی و سياسی محلی را محترم می داريم و همزمان هر انديشه و اقدامی که بخواهد سياست و برنامه در ايران را صرفاً با معيارهای ملی تعيين کند، به نقد می کشيم.\"\nاوسته گؤروندوگو کیمی بورادا سازمان فداییان خلق (اکثریت)، بیر فارس تشکیلاتی اولاراق باشقا میللیتلردن بو تشکیلاتدا اجیر دورومدا اولان شخصلری اؤز جایناغیندا توتاراق فارس اولمایان میللیتلره \"فرهنگی و سیاسی محللی\" تشکیلاتلار یاراتمالارینا داییر حؤرمت ایله یاناشاجاغینا سؤز وئرمه سینه باخمایاراق فارس دیل و مدنیتی نی ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان باشقا میللیتلره تحمیل ائتمیش مقامدا یئر آلیر. دئمک، میللی مسئله نی درک ائتمیش ذات عالیلر کؤهنه خولیاوی فیکیرلریندن واز کئچه رک بو ممالیکی محروسه ده کی میللیتلرین دیل و مدنیتلرینی اساس گؤتوره جک موختلیف میللیتلره عایید تشکیلاتلارین یارانماسینا ایمکان یاراتمالیدیرلار. دئمک، بونلارین مسئله سی ایران ممالیکی محروسه سینده میللیتلر مسئله سی نین حلل اولماسی دئییل، فارسلیق سیستیمی اساسیندا ائتنیک قارماقاریشیق اوستانلارا بؤلونموش بؤلگه لری فارس دیل و مدنیتی ایله اوزون وعده لی ایداره ائتمک و بو ائتنیکلری فارس دیل و مدنیتینده اریتمک گونون مسئله سی اولاراق بو ذاتلارین ذهنیتلرینه حاکیم گؤرونور، اوخویوروق:\n\" ۳-۵) ما از ضرورت موجوديت احزاب سراسری برای کل ايران دفاع کرده و بر اين واقعيت که احزاب دموکراتيک سراسری باورمند به حل مسئله ملی در ايران، مؤثرترين ابزار برای تأمين تفاهم عمومی در گذار به موقعيت دموکراسی مبتنی بر برابری حقوق ملی در کشور اند، تاکيد داريم.\"\nاوسته کی فیکیرلر کئچمیش سؤیئتلر بیرلیگینده کی روسیه کمونیستلریندن آلینمیش فیکیرلردیر. بیلیندیگی کیمی سؤیئتلر بیرلیگینده ده روسیه کمونیست پارتیسی باشقا ائتنوسلارین تورپاقلاریندا کمونیست پارتیسی نین قوللارینی یاراتماق و روس دیلینی اساس گؤتورمکله بو مملکتلرده عوامفریبلیک ایله حاکیمیت ائدیر و روس ایستعمارینی بو ممالیکی محروسه ده حاکیم ساخلاماغا چالیشیردی. یئری گلمیشکن سوروشولمالیدیر: - احزاب سراسری (احزاب فارس) و فارس دیلی، مدنیتی رسمی دئیه بو ممالیکی محروسه ده کی باشقا ائتنوسلارا تحمیل اولارکن هانکی دئموکراتیک اصوللاردان سؤز صؤحبت اولابیلر؟ بو محللی آدلاندیرمالار اؤز یئرینده دورسون آذربایجاندا میللی حرکتینده دیرچلیش باش وئردیکدن سونرا بهزاد کریمی، سازمان فداییان خلق (اکثریت) کادرولاری نین بیری نین قلمیندن اوخویوروق:\n\" اگرچه آمار دقيقى در دست نيست تا با قيد رقم صحيح، تعداد کل ايرانيان ترک‌زبان معلوم شود – چرا که نه ساختار پيچيده و درهم ترکيب قومى کشور چنين امکانى را به دست ميدهد و نه محدوديت‌هاى سياسى اعمال‌شده از سوى قدرت اجازه تصريح آنرا. – با اينهمه و برپايه کمترين ضريب، غيرواقعى نخواهد بود اگر از زيست ۱۷ تا ۱۸ ميليون شهروند ايرانى ترک‌زبان در ميهنمان سخن گفته شود؛ يعنى چيزى حدود يک‌چهارم اهالى کشور و جمعيتى تقريباً معادل کل اسکانديناوى که دربرگيرنده چهار کشور است.\"(1)\nاوسته گؤروندوگو کیمی بهزاد کریمی بیر آذربایجانلی اولاراق فارس تشکیلاتیندا امک وئردیگی اوچون ایران ممالیکی محروسه سی نین جمعیت ترکیبی نی بیلمک ایسته میر. بیرلشمیش دؤولتلر تشکیلاتی نین اینتئرنئت سیته سینده یاییلان معلوماتلارا اساساً ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورکلرین سایی بو ممالیکی محروسه نین فارس اهالیسیندن داها دا آرتیقدیر. بو وئریلن معلوماتلارا اساساً 1997 اینجی ایلده آذربایجان تورکلری نین سایی 24,364,000، فارس اهالی سی نین سایی 22000000 نفردیر(2). بیرلشمیش دؤلتلر تشکیلاتی نین وئردیگی سایدان 9 ایل کئچمه سینه باخمایاراق بهزاد کریمی جنابلاری ایران ممالیکی محروسه سینده کی آذربایجان تورکلری نین سایینی 17 - 18 میلیون دئیه بو توپلومون دیل و مدنیتی نی نظره آلمایاراق بو توپلومو بیر میللت دئییل، فارس حاکیمیتی نین شهروندی کیمی تقدیم ائتمیشدیر (ایضاح: دؤلت و شهروندلیک مقوله سی باخیمیندان بلکه ده بو یاناشما دوغرو گؤرونسون، سیاست و میللی ایراده اعمال ائتمک باخیمیندان بو مسئله دوغرو اولابیلمز. گونئی آذربایجان میللتی و تورپاقلاری فارس ایشغالینا تابع توتولموش سیرادا یئر آلمالیدیر) . اوسته بیرلشمیش دؤولتلر تشکیلاتی وئردیگی معلوماتی اساس گؤتوردوکده بوگو�� ایران ممالیکی محروسه سینده کی آذربایجان تورکلری نین سایی 28- 30 میلیون اولمالیدیر. سازمان فداییان خلق تشکیلاتی نین قورولتاییندا آلینان قرارلارا اساساً سایی 30 میلیونا یاخین (ایران جمعیتی نین % 40 نی) محللی دئیه قلمه آلدیقدا ایران ممالیکی محروسه سینده کی خالقلارین توپلام نفوس سایی میلیاردلاری آشیب کئچمه لی اولاردی. گؤروندوگو کیمی سازمان فداییان خلق تشکیلاتی نین ایران ممالیکی محروسه سینده آذربایجان تورکلرینی بیر محللی ائتنیک دئیه قلمه آلمالاری فارس ایستعمار سیستیمی نین ترکیب حیصصه سی حئساب ائدیلمه لیدیر. باشقا سؤزله دئسک، بهزاد کریمی ذات عالی نین گلدیگی قرارا اساساً سایی بوتون ایسکاندیناوی مملکتلری نین نفوس ساییندان چوخ اولان ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورک میللی توپلومونو فارس میللتی نین آلت مجموعه سی(!!) آدلاندیرماق دئموکراتیک پرینسیپلره اویقون گؤرونمور. باشقا بیر یازی سهراب مبشری ذات عالی نین قلمیندن ایفاده اولونموش. سهراب مبشری آذربایجان میللی حرکتی نی ایران ممالیکی محروسه سینده فارس سیستیمی ایچریسینده یئر آلاجاق حرکتین ترکیب حیصصه سی کیمی قلمه آلماغا چالیشیر. اونون دا یازی سی نین بعضی پاساژلارینی گؤزدن کئچیرمک پیس اولماز دئیه دوشونوروک، اوخویوروق:\n\".. بحثهاى داغى درباره ماهيت اعتراضات و ارتباط آن با جنبش دمکراتيک سراسرى ايران جارى است. شکافى که اين بحثها در ميان اظهارنظرکنندگان ايجاد کرده است، .... اگر بخواهيم اين جدلها را با توصيف افراطى ترين نظرات مشخص کنيم، اين صحنه را مى‌بينيم: يک سر طيف را مى‌توان به عنوان نمونه، در گردانندگان ايستگاه تلويزيونى «گوناز تى وی» ديد .. که رسالت خود را مبارزه با «شووينيسم فارس» و «احياى هويت ملى آذری» اعلام کرده است. برنامه‌هاى اين تلويزيون نه تنها حاوى حملات به مظاهر تاريخ و هويت ايرانى مانند کورش هخامنشى، ... ايران است. ناسيوناليست‌هاى آذرى و ترک، از خيزش‌هاى اعتراضى اخير به وجد آمده اند و برخى از آنها بدين اميد بسته اند که اين حرکات، سرآغاز جدايى آذربايجان ايران باشد.\"(3)\nاوسته گؤروندوگو کیمی آذربایجان میللی حرکتی نی فارس تشکیلاتلاری و فارس سیستیمی نین ترکیب حیصصه سی کیمی قلمه آلان ذات عالیلر، آذربایجان میللی حرکتی نی اولدوغو کیمی فارس آخینلاریندان (جریانلاریندان) موستقیل تقدیم ائدنلری، \"افراطی\" دئیه قلمه آلیرلار. بیلیندیگی کیمی آذربایجان میللی حرکتی، آذربایجان دیل و مدنیتینی اساس گؤتورموش موختلیف آخینلاری ایچرمکده دیر (ایستر ساغ، ایستر سول). بو آخینلاری سهراب مبشری کیمی ساغ یوخسا سول (آغ یوخسا قارا) دئیه بیر جریانا باغلاماغا چالیشماق بو حرکتی یالنیز دئموکراتیک توپلوملاردان تجرید ائتمک دئییل، ائتنیک آذربایجانلیلار آراسیندا آرا قاریشیقلیغا یول آچماق هدفی داشی ییر دئیه دوشونمه لی ییک. اوسته گؤروندوگو کیمی سهراب مبشری ذات عالی \"کوروش هخامنشی\" و ساییره فارس ائتنوسونا عایید ائدیلمیش شخصلری ده آذربایجانلیلارین میللی تاریخی شخصیتلری دئیه ایجتماعیته تقدیم ائتمگه چالیشیر. بو مسئله یالنیز فداییان خلق (اکثریت) ایله نوقطالاناجاق دئییل، بوتون فارس تشکیلاتلاری اؤزلرینه یونتامیش تاریخی شخصیتلری و تاریخی آذربایجانلیلارا دا تحمیل ائتمک ایسته ییرلر. بوندان یانا دا آذربایجان تورکلری نین تاریخی نین اؤیرنیلمه سی و تاریخی شخصیتلریندن سؤز آچیلماسی فارس راسیستلری طرفیندن ایسته نیلمز حئساب اولونار. دئمک، سازمان فداییان خلق (اکثریت)ین \"تشکلهای فرهنگی و سیاسی محللی\" دئدیکلری عیبارتده فارسلار اوچون عایید اولان دیل و مدنیت سراسری دئیه باشقا دیل و مدنیت صاحابلاری (تورک، عرب، کورد، بلوچ، لور و ساییره) اوچون ده اساس گؤتورولموش دئیه دوشونمه لی ییک. دئمک، آذربایجان تورکونون \"کوروش و داریوش\" منه عایید دئییل دئمه سی، پان ایرانیست قووه لر و فارس شوونیستلری نین \"ایران میللتی\" مقوله لرینی سورقو سوآل آلتینا چکمه سیندن حئکایت ائدیر. سهراب مبشری ذات عالی گئنه ده یازیر:\n\"... هم ناسيوناليست‌هاى ايرانى که همواره سرکوب خونين جنبش ملى آذربايجان در سال ١٣٢۵ را به بهانه «حفظ تماميت ارضى ايران» توجيه کرده‌اند و هم برخى نيروهاى چپ، وجود هر گونه ستم ملى در ايران را انکار مى‌کنند.\"(3)\nاوسته گؤروندوگو کیمی سهراب مبشری ذات عالی \"ناسیونالیست های ایرانی\" دئدیکده تمامیتچی قووه لر و فارس شوونیستلری نظرده توتولور. بئله لیکله فارس اولمایان ائتونوسلار آراسیندا میللی کسیمین وار اولماسی دانیلیر. بو مسئله نی آذربایجان میللی فعاللاری مسئله سی ایله قارشیلاشدیردیقدا فارس دئموکراتلارینا دا اینانماق دوغرو و دوزگون اولماز دئیه دوشونمه لی ییک. دئمک، بونلار فارس حاکیمیتینه پوزیسیون اولمالارینا و جاناماز سویا چکمکلرینه باخمایاراق حاکیمیته گلدیکلری تقدیرده اصالتی صئرب اولان میلوشوویچ لردن هئچ ده فرقلی اولمایاجاق گؤرونورلر. میلوشوویچ ده آلبانلی لارین صئرب اولمادیقلارینی قبول ائدیر، آنجاق صئربیستان مقوله سینده \"آلمالیق\" بؤلگه سی نی صئربیستانین ترکیب حیصصه سی کیمی حئساب ائدیردی. سهراب مبشری \"ستم مضاعف\" مقوله سینده یازیر:\n\"ستم مضاعف چيست؟\n.... همه مى‌دانيم که زبان مادرى ميليونها شهروند ايرانى، فارسى نيست. به عنوان نمونه، اغلب کودکان آذربايجانى در شش سال نخست زندگى خود، تکلم به زبان فارسى را فرا نمى‌گيرند. اما اين کودکان، وارد مدارسى مى‌شوند که برنامه درسى آنها و کتب درسى آنها در سراسر ايران، يکى است. کودکان ناآشنا به زبان فارسى، تنها بدين \"گناه\" که در خانواده‌اى غيرفارس‌زبان متولد مى‌شوند، بايد ظرف مدت نسبتاً کوتاه پنج سال، يعنى تا امتحانات نهايى دوره دبستان، خود را به سطحى برسانند که کودکان فارس‌زبان براى رسيدن به آن، فرصت بسيار بيشترى داشته‌اند. نظام آموزشى ايران از اساس اين تبعيض و ستم را در بر دارد... بودجه‌اى را که دولت به رسانه‌هاى فارسى زبان، انتشارات فارسى زبان و کمک به توليدات هنرى فارسى زبان اختصاص مى‌دهد (که البته خود اين بودجه نيز در قياس با مثلاً بودجه نظامى و امنيتى و مذهبى ناچيز است) مقايسه کنيد با کمک دولتى به توسعه و رشد زندگى فرهنگى غيرفارسى که عملاً وجود خارجى ندارد يا بسيار اندک است. آيا اين دو مورد، کافى نيست تا ثابت کند بر شهروندان ايرانى غير فارسى زبان، ستم مضاعف مى‌رود، يعنى علاوه بر ستمى که حکومتهاى استبدادى بر همه شهروندان ايران روا داشته‌اند و آنان را از حق آزادى انديشه، آزادى بيان، آزادى تشکل، آزادى تجمع و غيره محروم کرده‌اند، ستمى فزون بر اينها هم وجود دارد، ستمى که مختص ايرانيان غيرفارسى زبان است؟\"(3)\nاوسته گؤروندوگو کیمی میللی ظولوم دئدیکده مؤلیف فارس دیل و مدنیتی نی اساس گؤتوردوگو اوچون ایستر میللی مسئله نین نه اولدوغونو، ایسترسه ده میللی ظولومون نه اولدوغونو آنلامیش مقامدا یئر آلمیر. مسئله بئله اولدوقدا میللی ظولوم نه دیر دئیه بو مسئله اوچون جاواب وئرمه لی ییک.\nمیللت: اورتاق دیل، مدنیت، گله نک (عنعنه) گؤره نک (عادت) و بیرله شیک ائتنیک جوغرافی بؤلگه یه مالیک اولان توپلوملار میللت ساییلمالیدیر. هر بیر میللت اوچون پارامئترلر:\n1- دیل: اینسان اوولادی آنادان اولدوقدا اؤزو بیلمه دن هر هانکی بیر دیلده چئوره سی ایله انسیت تاپدیغی اوچون بو دیلی قورویوب یاشاتماق اونون طبیعی حاققی دیر.\n2- مدنیت: هر هانسی بیر توپلومون کئچمیشده کی و بوگونکو یاشادیغی حالدا مدنی یارادیجیلیغی اونون مدنیتی دئمکدیر (تاریخی آبیده لر، ادبیات و ساییره).\n3- گله نک و گؤره نک: کئچمیشدن گونوموزه گلن هر بیر توپلومون عادت و عنعنه لری، رسم و رسوملاری او توپلومون گله نک و گؤره نکلری ساییلار.\n4- جوغرافی بؤلگه: هر بیر توپلوم یاشایابیلمه سی و اؤز وارلیغینی سوردوره بیلمه سی اوچون او توپلوم بللی بیر جوغرافی بؤلگه یه مالیک اولمالیدیر. بو جوغرافی بؤلگه بیر مخصوص دیل، مدنیت، گله نک و گؤره نگه صاحیب اولارسا، بو جوغرافی بؤلگه میللی و جوغرافی بؤلگه آدلانار.\nاوسته کی بیر میللت اوچون گرکلی اولان پارامئتلره میللی، مدنی، سیاسی و ایجتماعی تشکیلاتلارین یارانماسی دا لازیم گؤرونور\nمیللی ظولوم: حاکیم بیر توپلوم یوخسا سیستیم طرفیندن میللی بیر توپلومون دیلینی قاداغان ائتمک، تاریخی آبیده لرینی باشقا بیر توپلوما عایید ائتدیرمک، کئچمیش تاریخینی اونوتدورماغا چالیشماق، گله نک، گؤره نکلرینی یوخلوق ایله اوزلشدیرمک و ائتنیک جوغرافی بؤلگه سینه حاکیم اولماغا ایمکان وئرمه مک و میللی، مدنی، سیاسی و ایجتماعی تشکیلاتلاری نین یارانماسینا ایجازه وئرمه مک میللی ظولوم ساییلار.\nاوسته گؤروندوگو کیمی میللی ظولوم یالنیز حاکیم و محکوم توپلوملار آراسینداکی مدرسه لرده درسلیک کیتابلاری نین بیر ساحه ده و عئینی اولماسی دئییل، بوتون میللی آتریبوتلارین حاکیم توپلوم یوخسا حاکیم سیستیم طرفیندن دانیلیب یوخ ائدیلمه سی میللی ظولوم ساییلار. سهراب مبشری گئنه ده یازیر:\n\"اما عليرغم اين شواهد روشن، ستم ملى انکار مى شود. چرا؟ اين انکار، انگيزه‌هاى متفاوت دارد. ناسيوناليستهاى ايرانى، از سلطنت‌طلب گرفته تا جمهوريخواه، در هراسند که اگر وجود ستم ملى را بپذيرند، بايد به الزامات اين پذيرش يعنى محو اين ستم نيز از طريق مثلاً کمک دولتى به ترويج و آموزش زبانهاى غيرفارسى تن دهند، امرى که از نظر آنان در درازمدت به تضعيف همبستگى همه ايرانيان و ايجاد خطر براى يکپارچگى و «تماميت ارضی» منجر مى شود.\"(3)\nاوسته گؤروندوگو کیمی \"ناسیونالیستهای ایرانی\" دئدیکده موألیف تمامیتچی قووه لر و فارس شوونیست لرینی نظرده توتور. بو یاناشمادان یولا چیخیلارسا، ایران ممالیکی محروسه سینده فارس اولمایان ائتنوسلار ایرانلی ساییلماز. دئمک، فارس سول تشکیلاتلارینا منسوب اولان ذات عالیلر بئلنچی فیکیرلره صاحابدیرسالار، آذربایجان، کورد، عرب، بلوچ و ساییره ائتنوسلارین میللیتچی لری نین ایستیقلالیت ایسته مه لری هئچ ده یئرسیز ساییلماز. بیلیندیگی کیمی آذربایجاندا آذربایجانلی نین حاکیم اولماسی میللیتلرین اؤز گله جکلرینی معینلشدیرمه مقوله سی و دونیا بیرلشمیش دؤولتلر تشکیلاتی نین قبول ائتمیش اینسان حاقلاری مقوله سینه اساس��ان مقوله دیر. سهراب مبشری ذات عالی گئنه ده یازیر:\n\"انکار ستم ملى در ميان برخى از نيروهاى دمکرات و چپ، انگيزه‌هاى ديگرى دارند. اين نيروها از آن مى‌ترسند که خواستهايى مانند برابرحقوقى غيرفارس‌زبانان با فارس‌زبانان، خواستهاى مشترک و سراسرى مانند برقرارى دمکراسى در سراسر ايران، رعايت حقوق شهروندى همه ايرانيان و برقرارى عدالت اجتماعى را تحت‌الشعاع قرار دهد و در صف متحد مبارزه براى اين خواستهاى سراسرى، خلل وارد آورد.\"(3)\nاوسته موألیف، سهراب بشیری ایفاده ائتمدن چکیندیگی مسئله، فارس تشکیلاتلاری نین ایران ممالیکی محروسه سینده میللیتلر آراسیندا داغیلما مسئله سیدیر. بو مسئله بیر چوخ فارس تشکیلات باشچیلارینی سانجیلاتمیشدیر. دونیا چاپیندا موختلیف ائتنیکلردن اولوشان ایستعماری تشکیلاتلارین میللتلشمه سورجینده داغیلماسی کیمی فارس تشکیلاتلاری دا بو مسئله دن قیسیر قاچابیلمه یه جکلر. اؤزونو \"حزب کمونیست کارگری ایران\" آدلاندیران فارس تشکیلاتی دا فارس شوونیستلیگینی قوروماق اوچون میللیت مسئله سی نین علیهینه ییک دئیه یالاندان ایجتماعیتی آلداتماغا چالیشیر. سهراب مبشری ذات عالی گئنه ده یازیر:\n\" ضرورت مبارزه با سم ناسيوناليسم\n.... ناسيوناليسم، از افراطى‌ترين شکل آن يعنى نازيسم گرفته تا اشکال «خفيف»تر مانند آنچه در جنگ جهانى اول يا در جنگ‌هاى بالکان شاهد آن بوده‌ايم، بدون ترديد لايق نشان ضدانسانى ترين ايدئولوژى مدرن است. به پاى اين ايدئولوژى، تا کنون ده‌ها ميليون انسان قربانى شده‌اند. ناسيوناليسم، يعنى تقديس مليت خود و خوار شمردن ساير مليت‌ها، چيزى نيست جز خوار شمردن انسان‌هاى ديگر و توجيه اعمال ستم و قهر بر آنان. هر جنبش ملى اگر به سم ناسيوناليستى آغشته شود، منشأ فجايع است و البته با تأسف بايد گفت هر جنبش ملى، آمادگى و آسيب‌پذيرى از سم ناسيوناليسم را دارد.\"(3)\nاوسته گؤروندوگو کیمی موألیف \"فاشیسم\" ایله \"ناسیونالیسم\" آراسیندا هئچ بیر فرق قویما قابیلیتینه مالیک دئییل. بو مسئله موألیفین دیل و مدنیتلرین نه اولدوغونو بیلمه دیگیندن ایلری گلن مسئله دئییل، بو مسئله نین نه اولدوغو قوللوق ائتمک ایسته دیگی ایدئولوژیده آختاریلمالیدیر. مهاتما گاندی معنوی ایدئولوژی اوزره دئمیش: \"اود واسیطه سی وارلی نین واری اطرافیندا بیر حئسار چکیلمیش. بو حئسار اصلاً کئچیلمزدیر. وارلی نین وارینا یوخسولون الی اوزانارسا، جنهم اهلی ساییلار. عکس حالدا یوخسول آجیندان اؤلمه لیدیر\"(4). سهراب مبشری ذات عالی دئموکراسی و میللیتلر مقوله سی اوزره یازیر:\n\"... بايد مردم غيرفارس‌زبان متقاعد شوند دمکراسى براى ايران، براى آنان لااقل تخفيف ستم ملى را نيز به ارمغان خواهد آورد و آغازگر راهى خواهد بود که کشورهاى پيشرفته‌تر در کاستن از نابرابرى هاى ملى، قومى، فرهنگى و زبانى پيموده‌اند.\"(3)\nگؤروندوگو کیمی فارس سول تشکیلاتلاری نین \"رفع ستم ملی\" مقوله لری روسیه کمونیست پارتیسیندن کوپی ائدیلمیش خضبلاتا اساسلانیر. بونلار دئموکرات مئاب اولاران پامبوق ایله باش کسمه گی (تدریجی ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلری فارسلاتما پلانی نی) اؤزلری اوچون وطنی بیر وظیفه حئساب ائدیرلر. بودور جهان وطنیلرین فارس وطنلی اولمالاری!! بو وطنی وظیفه نی نظره آلاراق فداییان خلق –اکثریت- تشکیلاتی 2005 اینجی ایلده کی قورولتاییندا فارس اولمایان میللیتلری م��لی دئیه قلمه آلمیشلار. سهراب مبشری ذات عالی گئنه ده یازیر:\n\".. آن روى سکه ناسيوناليسم ايرانى، ناسيوناليسم ترک است که حاميانى نيرومند در ترکيه، جمهورى آذربايجان و ايالات متحده دارد. اين ناسيوناليسم نيز مانند هر ملى‌گرايى ديگر، تفکرى غيرانسانى و ديروزى است و با خوار شمردن هر که غيرترک است همراه است. خشم و لبه تيز حمله اين ناسيوناليسم متوجه غيرترکهاست نه عليه ستم ملى.\"(3)\nاوسته گؤروندوگو کیمی موألیفین فیکیرلرینه اساساً \"فارسیت\" مقوله سی \"ایرانیت\" مقوله سی ایله عئینیلشمیش مقامدا یئر آلیر و فارسلارا سای باخیمیندان رقیب گؤرونن آذربایجان تورکلری \"ناسیونالیسم ترک\" دئیه قلمه آلینیر. اوسته لیک یئری گلرسه، آذربایجان میللی حرکتی نی خاریجی اؤلکه لره باغلایاجاق ایتتیهاملار دا موألیفین دیققتیندن یاییلمیر. دئمک، ائتنیک آذربایجان خالقی ایستیقلالیت یولونو سئچرسه، بو فارس قویروقلاری دئموکرات گؤرونمه گه چالیشمالارینا باخمایاراق آذربایجان خالقینی میللی باسقینا معروض قویماق اوچون فارس راسیستلری (جبهه میللی، حزب میلت، نهضت آزادی، حزب پان ایرانیست، مجاهیدین خلق و ساییره) نین یانیندا یئر آلاجاقلارینی بیلدیرمک ایسته ییرلر. بو داورانیشلار کئچمیشلرده ده تیکرار اولموشدور (نمونه سی آذربایجاندا خالق مسلمان حرکتی نین باسیلماسیدیر). سهراب مبشری ذات عالی یازیر:\n\"دولت جمهورى اسلامى و سوء استفاده از موقعيت پيش‌آمده\n..... با تعطيل کردن اين روزنامه و زندانى کردن کاريکاتوريست و سردبير آن، به يک تير دو نشان زده‌اند: هم خود را همراه با خشم برانگيخته شده در آذربايجان نموده‌اند (لابد از هم‌اکنون در تدارک سفر استانى رئيس جمهور به آن خطه‌اند) و هم يک نشريه ديگر را که صد در صد همراه با قدرت انحصارى جناح اقتدارگرا نيست، حدف کرده‌اند. انتظار از هموطنان ترک‌زبان ما در جنبش دمکراتيک اين است که اقدام ضددمکراتيک و آزادى‌ستيزانه دولت جمهورى اسلامى را محکوم کنند و خواهان آزادى دو روزنامه‌نگار دستگيرشده و ادامه کار روزنامه «ايران» شوند. پاسخ طنز و کاريکاتور، زندان و سانسور نيست، نخنديدن به شوخى و طنزى است که در اين مورد، بسيار هم ضعيف بود \" (3)\nاوسته گؤروندوگو کیمی موألیف فارس راسیستلری نین کناریندا یئر آلمیش گؤرونور. بیلیندیگی کیمی \"ایران\" قازئتی ایراندا \" سازمان خبرگزارى جمهورى اسلامى ايران\" نین رسمی اورگانیدیر. بو اورگانی تمیزلیگه چیخارماغا چالیشانلار ایکی جبهه نین بیرینده یئر آلمالیدیرلار:\n1- فارس شوونیستلیگینی و فاشیستلیگینی ایران ممالیکی محروسه سینده حاکیم ساخلاماغا چالیشانلار جبهه سینده.\n2- بو قازئته نی ایصلاحاتچی قازئتی دئیه قلمه آلماغا چالیشانلار جبهه سینده.\nاوسته گؤروندوگو کیمی موألیف اؤزونو فاشیستلیک مقوله سیندن برائت ائتمگه چالیشمیش. آنجاق ایصلاحاتچیلیق مقوله سینه گلدیکده کئچمیش 8 ایلده ایصلاتچیلار باشچیسی کیمی تانینان سیدمحمد خاتمی نین ایران ممالیکی محروسه سینده میللیتلر مسئله سی قارشیسیندا سوسماسی و 27 ایل بوندان اؤنجه قبول ائتدیکلری آنایاسالارینی (قانون اساسینی) ایجرا ائتمک ایسته مه دیکلری اونلارین دا اصل ماهیت لرینی اورتایا قویموش گؤرونور. بو مسئله لرین هر ایکیسی اورتادا اولدوغو حالدا موألیف آشاغیداکی دوروملارین (وضعلرین) بیرینده یئر آلابیلر:\n1- عوامفریب اولاراق آذربایجان ایجتماعیتینی قارشی قارشییا قویماق ایسیته ییر.\n2- حمیق اولاراق دوردوغو (قرار توتدوغو) یئری نین نه اولدوغونو بیلمیر. هر ایکی حالدا یاخشی بیر نصیحتچی کیمی اؤزونو قاباغا آپارابیلمیر. بیلیندیگی کیمی آذربایجان ایجتماعیتینده کی اعتراضلار یالنیز کاریکاتور مسئله سینه اساسلانمیر. بو مسئله کاریکاتور ایله قورتاراجاق ایدیسه، موألیف خیال ائتدیگی مسئله، بو ذاتلارین توتولماسی و \"ایران\"قازئتی نین باغلانماسی ایله حلل اولموش ساییلاردی. آنجاق بیر میللتی آلمان نازیستلری کیمی بیولوژیک موجودلارا بنزتمک (طنز!!) و اونلاری یوخ ائتمک اوچون زهرلی ایسپیریلردن فایدالانماغی فارس حاکیمیتینه توصیه ائتمک یالنیز آدولف هیتلر کیمی فیکیر صاحابلارینا عایید اولابیلردی.","num_words":5131,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":219282.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نیسگیل دولو گؤزه ل بیر شعیر اوخودوم سحر خانیم دان . ییاشاسین عزیز شاعیره میز. ایشیق سایتینادا بو ده یه رلی شعیرلری پایلاشدیغی اوچون درین تشکورومو بیلدیریره م","num_words":38,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.217,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":481427.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گونوموزون فمینیست حرکتی باشلادیغیندا، اَله آلینماسی اَن اویغون گؤرولن مسئلهلر بیرباشا، (بیر چوخ مادی آنلامدا دا امتیازلی اولان) یاخشی ائییتیم آلمیش، آغدریلی قادینلارین تجربهلرینه باغلی ایدی. فمینیست حرکت وطنداشلیق حرکتینین و جنسل اؤزگورلشمهنین ایزینی تعقیب ائتدیگی اوچون، او دؤنمده قادین بدنی قونوسونداکی مسئلهلری اؤنپلانا آلماغی داها اویغون گؤردو. کوتله مئدیاسی، فمینیست حرکتی آمئریکا گؤزللیک یاریشماسینین قوتلاما تؤرنلرینده کرسئتلرینی یاندیران قادینلار ایله باشلاییب آبورت (سقط جنین) سیراسیندا گؤزلهین قادینلار ایله داوام ائدن بیر حرکت اولاراق سونماغی سئچدی، اما حرکتین اولوشومونو سرعتلندیرن مسئلهلردن بیری جینسللیک ایدی و بورادا سؤزقونوسو اولان، قادینلارین جینسللیکلرینی نه زامان و کیمینله یاشایاجاقلارینی سئچمه حاقلاری ایدی. سوسیالیست حرکت و یا وطنداشلیق حاقلاری حرکتی، بوتون رادیکال حرکتلرده، قادین بدنلرینین جنسل سؤموروسو چوخ راستلانان بیر دوروم ایدی.\nجنسل دئوریم (ان��لاب) اولاراق آدلاندیریلان حرکت زیروهدیکن، (گئنلده ایستهنیلن شخصله ایستهنیلدییی قدر جنسل ایلیشکی آنلامینا گلن) اؤزگور عشق مسئلهسی قادینلاری ایستهنیلمهین حامیلهلیک سورونو (مسئله) ایله اوز-اوزه گتیریردی. اؤزگور عشق مسئلهسینده توپلومسال جنسیت ائشیتلیگینین یارادیلماسی اوچون قادینلارین اؤنجهلیکله گوونلی، ائتکیلی دوغوم کنترل یؤنتملرینه (مئتودلارینا) و آبورتا احتیاجلاری وار ایدی. صینفی امتیازا صاحب اولان آغدریلی قادینلار، شخصی اولاراق گئنللیکله بو گوونلییی یارادا بیلیردیلر، اما بیر چوخ قادینین بئله بیر امکانی یوخ ایدی. گئنللیکله صینفی آیریجالیغا (امتیازا) صاحب اولان قادینلار دا ایستهنیلمهین حامیلهلیک دوروموندان چوخ اوتاندیقلاری اوچون گوونلی طبی حاقلاریندان یارارلانا بیلمیردیلر. ۱۹۶۰-نجی ایللرین سونلاریندا و ۱۹۷۰-نجی ایللرین باشلاریندا آبورت حاقی اوچون مبارزه ائدن قادینلار، یاسال (قانونی) اولمایان یوللار ایله گئرچکلشدیریلن آبورت تراژدیلرینی و ایستهنیلمهین حامیلهلیکلرین سونوجو اولاراق زورلا اولان ائولیلیکلرین یاراتدیغی ایضطیرابی گؤرموشدولر. بیر چوخوموز، یاشاملاری پلانلانمامیش و ایستهنیلمهین گبهلیکلر (حامیلهلیکلر) ایله آلت-اوست اولان یئتهنکلی، یارادیجی قادینلارین اوشاقلارییدیق. آنالاریمیزین، حیاتداکی آلین یازیلارینا قارشی دویدوقلاری ناراحاتلیغا، خیال قیریقلیغینا و آجییا تانیق (شاهد) اولدوق. قادین و ائرککلر اوچون گئرچک جنسل اؤزگورلشمهنین، داها یاخشی و گوونلی دوغوم کنترل یؤنتملری، گوونلی و یاسال آبورت حاقی اولمادان گئرچکلشمهیهجهییندن آرخایین ایدیک.\nگئرییه دؤنوب باخدیغیمیز زامان، بیر بوتون اولاراق دوغوشا دایر حاقلاردان چوخ آبورتون اؤنپلانا چیخاریلماسی، حرکتین اؤن سیرالاریندا یئر آلان قادینلارین صینفی اؤنیارقیلارینین(پیشداوری) بلیرلهییجی اولدوغونو گؤستریر. آبورت مسئلهسی بوتون قادینلاری ایلگیلندیرسه ده، دوغوش ایله ایلگیلی، کوتلهلری حرکته کئچیرمکده فایدالی اولان و اؤنمسنمهسی گرکن، باشقا یاشامسال مسئلهلر ده وار ایدی. بو مسئلهلر، تمل جنسل ائییتیمدن دوغوم اؤنجهسی باخیمینا، قادینلارین قورویوجو حکیملییه، زورلا اویغولانان قیسیرلاشدیرماغا، گرکسیز سئزاریینه و یا رحمین عملیاتلا آلینماغینا و بونلارین یول آچدیغی طبی فسادلارا قدر اوزانیردی. صینفی امتیازا صاحب اولان آغدریلی قادینلار، بو مسئلهلر آراسیندا اَن چوخ ایستهنیلمهین حامیلهلیگین یول آچدیغی آجی ایله اؤزدئشلهشیر (همذات اولور) و آبورت مسئلهسینی اؤن پلانا چیخاردیردی، آمما گوونلی و یاسال آبورتا چاتماغا احتیاجی اولان تک قروپ اونلار دئییلدی. داها اؤنجه ده بلیرتیلدیگی کیمی، یوخسول و ایشچی صینفیندن اولان قادینلارا قیاسلا آبورت ائتدیرمک شانسلاری داها یوکسک ایدی. او گونلرده، قارادریلی قادینلار دا داخل اولماق اوزره یوخسول قادینلار گئنلده غئیری- رسمی اولاراق آبورت ائتدیرمهیین یوللارینی آختاریردیلار. آبورت حاقی، سادهجه آغدریلی قادینلارین مسئلهسی اولمادیغی کیمی آمریکالی قادینلارین بیر چوخو اوچون، دوغوش ایله ایلگیلی تک و یا اَن اؤنملی مسئله ده دئییلدی.\nبیر چوخو جنسیتچیلیک قارشیتی (مخالفی) اولمایان ائرکک بیلیم اینسانلارینین طرفیندن ده تنقید ائدیلن، تماما گوونلی اولماسا دا ائتکیلی دوغوم کنترل حبلری، قاد��نلارین جنسل اؤزگورلشمه مبارزهلرینده آبورت حاقیندان داها ائتکیلی اولوبدور. دوغوم کنترل حبلری ایلک دفعه یایقین بیر شکیلده ایشلتیلمهیه باشلاندیغیندا منیم کیمی ایگیرمییاشا یاخینلاشمیش اولان قادینلار، ایستهنیلمهین حامیلهلیکلرین قورخوسوندان و اوتانجیندان قورتولموشدولار. سوروملو (مسئول) بیر شکیلده اویغولانان دوغوم کنترلو، منیم کیمی، قادینلارین آبورت سئچیمی حاقینی ساوونان، آمما اؤزو اوچون آبورتو چوخ دا ترجیح ائتمهین قادینلاری، بو سورونلا شخصاً اوزلشمکدن قورتارمیش اولدو. من، جنسل اؤزگورلشمهنین ان پارلاق دؤنمینده، ایستهنیلمهین حامیلهلیک سورونو ایله هئچ قارشیلاشمادیم، اما دستلاریمین چوخو دوزنلی اولاراق ایشلهدیلن دوغوم کنترل حبلری ایله قیاسلا آبورتو داها یاخشی بیر سئچهنک اولاراق گؤردولر. چوخ واخت، آبورت بیر دوغوم کنترل یؤنتمی اولاراق ایشلهدیلیر. هر زامان ایشلتمک، قادینین آکتیو بیر جنسل یاشام یؤنوندهکی ترجیحی ایله بیرباشا اوزلشمهسی آنلامینا گلیر. ائرککلر دوغوم کنترلو قونوسوندا دقت ائدن قادینلاری گئنللیکله یونگول قادین اولاراق گؤروردولر. بعضی قادینلار اوچون جنسل آنلامدا ایشلری آخیمینا بوراخماق و «سورون»او سونرا آبورتلا چؤزمک داها رحت اولوردو. بو گون، چوخ تکرارلانان آبورتون دا، اوزون سوره ایشلهدیلن یوکسک درجهده استروژنلی اولان دوغوم کنترل حبلرینین ده ریسکسیز اولمادیغینی بیلیریک. یئنه ده قادینلار جنسل اؤزگورلویه اولاشماق و اؤز سئچیملرینی اؤزلرینین ائتمهسی حاقینا صاحب اولماقلاری اوچون ریسک آلماغی اوستون گؤرورلر.\nآبورت مسئلهسی، کوتله مئدیاسینین ایلگیسینی چکدی؛ چونکی خیریستیانلیغین کؤکدنچی (رادیکالیست) دوشونجه بیچیمینه گئرچکدن ده میدان اوخودو. بیر قادینین وارلیق ندهنینین اوشاق بؤیوتمک اولدوغو دوشونجهسینه بیرباشا قارشی چیخیردی. آبورت مسئلهسی، توپلومون ایلگیسینی قادین بدنینه ائله یؤنلتدی کی، باشقا هئچ بیر مسئله بو قونودا داها باشاریلی اولا بیلمزدی. بیرباشا کیلسهنین قارشیسیندا دوروردو. سونرالار کوتله مئدیاسی فمینیست دوشونجهلرین دقت ائتدیگی، دوغوش ایله ایلگیلی باشقا مسئلهلری گئنللیکله گؤرمزدن گلدی. قادینلارین سئزاریینده و رحمین چیخاردیلماغیندان دولایی چکدیکلری چتینلیکلر کوتله مئدیاسی اوچون ماراقلی دئییلدی. چونکی بونلار، قادینلارین بدنینی کونترول آلتینا آلان و بو بدنلر ایله نه ائتمک ایسترسه اونو ائدن کاپیتالیست، آتااَرکیل و ائرکک ائگمن تیپ سیستمینی گوندمه گتیریردی. بو آلانلارداکی توپلومسال جنسیت عدالتسیزلیگینه اوداقلانماق، چوخ محافظهکار و چوخ آنتیفمینیست دوروشونو بو گون ده سوردورن کوتله مئدیاسی اوچون، چوخ رادیکال بیر آددیم اولاردی.\n۱۹۶۰-نجی ایللرین سونلارینداکی و ۱۹۷۰-نجی ایللرین باشلارینداکی فمینیست آکتیویستلر، بیز قادینلارین ۱۹۹۰-نجی ایللرینده دوغوشا دایر حاقلارلا ایلگیلی بیر مبارزه آپارماق مجبوریتینده قالاجاغیمیزی دوشونه بیلمزدیلر. فمینیست حرکت، نسبتا آز ریسکلی دوغوم کنترل یؤنتملرینی قبول ائتدیرمک ایله بیرلیکده، گوونلی و یاسال آبورت حاقینی قازاندیران بیر کولتورل دئوریم گئرچکلشدیردیکدن سونرا، قادینلار بو حاقلارین بیر داها سورغولانمایاجاغینی دوشوندولر. اؤرگوتلو، رادیکال فمینیست کوتله اساسلی پولیتیک حرکتین بیتمهسی، دینی کؤکدنچی بیچیمده یوروملایان اؤرگوتلو ساغ قاناد پولیتیک جبههنین آنتیفمینیست طرزی ایله بیرلشینجه، آبورت یئنیدن سیاسی گوندمه گتیریلدی. قادینلارین سئچیم حاقی آرتیق سورغولانا بیلن حالا گلمیشدی.\nآبورتا قارشی اولان پلتفرم، تأسفله اَن چوخ دا دولتین قارشیلادیغی، اوجوز و گرکدییینده پولسوز ائدیلن آبورتو هدهلهییبدیر. سونوج اولاراق، مادی آنلامدا ضررلی دورومدا اولان قادینلار آجی چکرکن، هر عرقدن صینفی امتیازا صاحب اولان قادینلار، گوونلی آبورتا اَل تاپماق شانسینی، یعنی سئچیم حاقینی اَلینده توتماقدادیر. دوغوشا داییر حاقلارلا ایلگیلی طبی باخیم اوچون حکومت دستهیی اولمادیغی زمان، یوخسول و ایشچی صینفینه منسوب اولان قادینلار آبورت ائتدیرمک اولاناغینی ایتیرمکدهدیر. آبورت چوخ بؤیوک پوللار قارشیلیغیندا ائدیلمهیه باشلاندیغیندا، صینفی امتیازا صاحب اولان قادینلار اؤزلرینی تهلوکهده حس ائتمهییر، چونکی هله ده آبورت ائتدیره بیلرلر. آنجاق چوخ واخت قادینین صینفی گوجو اولمور. بو گون اسکیسیندن داها چوخ قادین، یوخسوللارین و محتاجلارین صینیفلرینه قاتیلیر. گوونلی، اوجوز و یا پولسوز آبورت حاقی اولمادان، بدنلرینین اوستوندهکی بوتون کنترلو الدن وئریرلر. آبورت، سادهجه چوخ پولو اولانلار طرفیندن ائدیله بیلر حالا گلیرسه، آبورتو یاسادیشی (قانونسوز) ائتمهیی هدفلهین توپلومسال پولیتیکالارا گئری دؤنمک ریسکینی داشیییریق دئمک. بو، بو آندا اونسوز دا بیر چوخ محافظهکار اؤلکهده گئرچکلهشیر. هر صینیفدن قادین، آبورت گوونلی، یاسال و هر قادینین آلیم گوجونه (قدرت خرید) اویغون حالا گتیرمه مبارزهسینه دوام ائتمهلیدیر.\nقادینلارین آبورت ائتدیریب-ائتدیرمهمهیی سئچمه حاقینین اولماسی، دوغوش اؤزگورلویونون یالنیزجا بیر بویوتودور (جنبهسیدیر). دوغوشا دایر هانسی حاقلارین داها اؤنملی اولدوغو، قادینین یاشینا و یاشام شرطلرینه گؤره دَییشر. ایگیرمی و اوتوز یاشلاریندا، جنسل آنلامدا آکتیو اولان و دوغوم کنترل حبلرینی گوونسیز گؤرن بیر قادین، بیر گون ایستهنیلمهین گبهلیک (حامیلهلیک) سورونو ایله اوزلشه بیلر و یاسال، گوونلی و هر قادینین آلما گوجونه اویغون آبورت حاقی، اونون اوچون اَن اؤنملی دوغوش مسئلهسی حالینا گله بیلر، اما مئنوپوز (یائسهلیک) چاغینا گلدییینده و دکترلار رحمینین آلینماسی گرکدییینی سؤیلهدییینده، بو، دوغوشا داییر اَن اؤنملی حاق مسئلهسینه دؤنه بیلر.\nبیزلر کوتلهوی (تودهای) فمینیست حرکتی یئنیدن جانلاندیرمانین یوللارینی آرایارکن دوغوشا دایر حاقلار دا فمینیست گوندمین مرکزینده قالاجاقدیر. بیز قادینلار بدنیمیز ایله ایلگیلی سئچیم ائتمه حاقینا صاحب اولماساق، یاشامیمیزین باشقا آلانلاریندا (ساحهلرینده) دا حاقلاریمیزدان واز کئچمک ریسکی دوغولار. یئنیلنمیش فمینیست حرکتده، دوغوشا دایر حاقلار دیگر هر هانسی بیر مسئله قارشیسیندا اؤنجهلیک قازاناجاقدیر. بو، یاسال، گوونلی و هر قادینین آلما گوجونه اویغون آبورت حاقی مرکزده اولمایاجاق آنلامینا گلمیر؛ اما مرکزه آلینان تک مسئله ده بو اولمایاجاقدیر. هر قادین جنسل ائییتیم، قورویوجو حکیم و دوغوم کنترل یؤنتملرینه راحاتلیقلا اَل تاپا بیلرسه، چوخ آزیمیز ایستهنیلمهین گبهلیکلر ایله قارشیلاشاریق. سونوج اولاراق، آبورت ائتدیرمه ائحتیاجی آزالار.\nیاسال، گوونلی، هر قادینین آلدیرماق گوجونه اویغون اولان آبورت مسئلهسینده یئنیلمک، قادینلارین دوغوشا دایر حاقلارینین بوتونو قونوسوندا یئنیلمهسی آنلامینا گلهجکدیر. آبورت قارشیتی (مخالیفی) حرکت، رادیکال آنتیفمینیست بیر حرکتدیر. بو قادینین، شخصی اولاراق آبورت ائتدیرمهمه حاقی واردیر. آنجاق، فمینیست حرکته باغلیلیق، سئچیم طرفداری اولماق، آبورت ائتدیرمه احتیاجی اولان بیر قادینین بونو ائتدیرمه یا دا ائتدیرمهمهیی سئچمه حاقینی ساوونماق آنلامینا گلیر. ائتکیلی دوغوم کنترل یؤنتملرینه هر زمان صاحب اولموش، دولاییسییلا یاسادیشی یوللارلا ائدیلن آبورتلارین یاراتدیغی تراژدیلری هئچ گؤرمهمیش گنج قادینلار، قادینلارین دوغوشا داییر حاقلارا صاحب اولمامالاری حالیندا نئجه گوجسوز و سؤمورویه آچیق حالا گلهجکلرینی هئچ تجربه ائتمهدیلر.\nهر یاشدان قادینلارین و مبارزهمیزده بیزه دستک وئرن ائرککلرین بو حاقلارین ندن اؤنملی اولدوغونو گؤرمهلری اوچون، «دوغوشا دایر حاقلار» باشلیغی آلتیندا یورودولهجک اطرافلی بیر دارتیشمانین اولماسی گرکیر. بو آنلاییش، بیزیم، دوغوشا دایر حاقلاری بوتون قادینلار اوچون بیر گئرچکلیک اولاراق قوروماق سؤزوموزون اساسیدیر. اؤزگورلویوموزو قوروماق و سوردورمک اوچون، دوغوشا داییر حاقلارا فمینیست بیر شکیلده اوداقلانمایا (متمرکز اولماغا) احتیاج واردیر.\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləسوسیولوقلار: پيئر بوردیو\nسونراکي مقاله زوراکیلیغا سون وئردیرمک\nMüəllif haqqında\nبئل هوکس\nFacebook\nTwitter\nGloria Jean Watkins, better known by her pen name bell hooks, is an American author, feminist, and social activist. The name \"bell hooks\" is derived from that of her maternal great-grandmother, Bell Blair Hooks.\nRelated Posts\nسوسیالیست فئمینیزم و فئمینیزمین دیگر نوع‌لری\nلیندا ناپیکوسکی\nمارسلی کیشیلر، ونوسلو قادینلار. بو بئیینلرده نه باش وئریر؟\nسارا ضروری\nقادینلاری گوجلندیرن ۸ یول\nاتک‌یازی\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nاتک‌یازی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":2618,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.019,"special_characters_ratio":0.189,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":132726.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هیندیستان شاناگولله‌سی (Nelumbo nucifera) – بو، بوزومتول-یاشیل، ایسلانمایان یارپاق‌لاری و چهرایی چیچک‌لری ایله فوسونکار، میستیک سو بیتکی‌سی‌دیر. بوددیست‌لر اوندان دینی مراسیم‌لر اوچون ایستیفاده ائدیرلر. بیتکی‌نین بوتون حیسه‌سی یئمه‌لی‌دیر (قیدادا اساساً توخوملاریندان‌ و یئرفیندیغین‌دان ایستیفاده ائدیلیر)، بوتون جنوب-شرقی آسیا اؤلکه‌لرینده موختلیف خؤرک‌لرین هازیرلانماسیندا ایستیفاده اولونور. بو باتاق‌لیق بیتکی‌سینی آغ سوزانباغی کیمی ده بئجرمک اولار. بیزده شاناگوللنی بئجرمک چتین دئییل، آنجاق بونو نئجه ائتمیی بیلمک لازیم‌دیر.\nتوخومو اکمزدن اول اونو سومباتا‌دان تمیزلمک لازیم‌دیر، اونلارین ستهینه خصوصی مادده هوپدورولور کی، سویونو تامامیله بوراخماسین. توخوم‌لار یاخشی ایسلانمادیغینا گؤره جوجرمه‌یه ده بیلر. توخوم سومباتا‌دان تمیزلنیلمه‌دن اؤز جوجرمه قابیلیتینی مین ایل ده ساخلایا بیلر، سیز اونو سومباتا‌دان تمیزلمه‌دن سویا قویسانیز، بیر نئچه ایل اونلارین جوجرمه‌سینی گؤزلمه‌لی اولاجاقسینیز.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 18:01 | چاپ ائدین | بیتکی‌لرین بئجریلمه‌سینه گؤستریش\nچؤرکاغاجی (Artocarpus odoratissimus)\nچؤرکاغاجی (Artocarpus) توت فسیله‌سین‌دن 60 نؤوو اولان همیشیاشیل تروپیک آغاج‌دیر، جنوب-شرقی آسیادا و ساکیت اوکئان آدا‌لاریندا بئجریلیر. او، انجیر آغاجی ایله عینی منشأ‌لی‌دیر (Ficus). داها چوخ یاییلمیش و بئجریلن طبیعی چؤرکاغاجی‌دیر (Artocarpus altilis). بو فسیله‌یه مئیوه آغاجی و کول شکلینده اولان دیگر نؤو‌لر ده عاید ائدیلیر، مسئلن، آدی آرتوکارپوس (Artocarpus communis)، جئمپئداک (Artocarpus integer)، Artocarpus heterophyllus (ژاجکفرویت، نانگکا) و مارانگ و یا تاراپ (Artocarpus odoratissimus).\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:56 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nهشراتیئین بیتکی‌لرین توخوم‌لاری‌نین سپیلمه‌سی قایداسی\nبالکان یاغلیجاوتو (Pinguicula balcanica)\nهشراتیئین بیتکی‌لرین توخوم‌لاری اؤز جوجرمه قابیلیت‌لرینی قیسا مدت عرضینده ساخلاییرلار. بیر ایلدن سونرا بیر چوخ نؤو‌لرین توخوم‌لاری‌نین جوجرمه قابیلیتی آزالیر. بونا گؤره ده بو بیتکی‌لرین توخوم‌لارینی الده ائدن کیمی سپمک لازیم‌دیر.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:53 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر, بیتکی‌لرین بئجریلمه‌سینه گؤستریش\nهیندیستان فیستیغی Pongamia pinnata\nPongamia pinnata\nPongamia pinnata (هیندیستان فیستیغی, Honge Tree, Pongam Tree, Panigrahi) پاخلا‌لی‌لار فسیله‌سین‌دن یارپاغی تؤکولن آغاج‌دیر (Fabaceae)، وطنی هیندیستان حساب اولونور، جنوب-شرقی آسیادا بئجریلیر.\nهون‌دورلوگو 15–25 مئتر اولور و بؤیوک چتیر عمله گتیریر. کیچیک، آغ، چهرایی، بنؤوشیی رنگ‌لی، اتیرلی چیچک‌لر آچیر.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:50 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nشاختایا داوام‌لی پالما، اوخلو کیرپی (Rhapidophyllum hystrix)\nRhapidophyllum hystrix پالما\nرهاپیدوپهیللوم هیستریخ دونیادا شاختایا داوام‌لی نؤو‌لردن بیری حساب اولونور و بونونلا یاناشی رهاپیدوپهیللوم مونوتیپ فسیله‌سین‌دن یئگانه نؤو‌دور. طبیعتده او، آبش-نین جنوب-شرقینده باتاق‌لیق یئرلرده بیتیر. – 20 °C شاختایا و سویوغا داوام‌لی‌لیغینا گؤره، بو نؤوو آچیق هاوادا و بیزیم شرایطده بئجرمک الوئریش‌لی‌دیر. اونو موسبت خاراکتئریستیکاسینا بؤیوک اولمایان هون‌دورلوگونو (ماکسیموم 1–3 مئتر) و تیکان‌لارلا سیخ اؤرتولموش گؤزل گؤوده‌سینی علاوه ائتمک اولار.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:48 | چاپ ائدین | پالما‌لار\nبیز بیتکیئین بؤجک‌لره قارشی موباریزه آپاریریق\nتسووور ائدین کی، بیتکی یئین بؤجک‌لر هامی طرفین‌دن آرزو اولونمازدیر. بو کیچیک بؤجک‌لره (3–4 مم)، دئمک اولار کی، هر یئرده متبخ‌دن توتموش پاخلا‌لی‌لارین توخوم‌لارینا قدر راست اولونور.\nداها چوخ اوخویون\nآراگون 28.12.2023 17:41 | چاپ ائدین | زیانوئریجی‌لر\nبیز آووکادو بئجریریک\nآووکادو (آللیقاتور آرمود فورما‌لی – Persea americana) 6–20 م هون‌دورلوگو اولان تروپیک بیتکی‌دیر. اساساً مئکسیکا و برازیلیا اراضی‌سینده یاییلمیش‌دیر. حال-حاضردا ایسه تروپیک و سوبتروپیک اؤلکه‌لرده یئتیشدیریلیر.\nائللیپتیک، سیوری اوجلو، قالین دری‌لی، جیلا‌لی، پارلاق و یا توند یاشیل یارپاق‌لاری وار. یارپاغین عکس اوزو بوز رنگده‌دیر، پورتاغال یارپاغینی خاتیرلا‌دیر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 23:33 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nبیچیلمیش اوت ایله نه ائتمه‌لی؟\nبیچیلمیش اوت ایله نه ائتمه‌لی؟ اگر سیز گؤزل، قیسا قازوندا ضعیف‌لیک هیسس ائدرسینیزسه، اونو تئز-تئز بیچین. آنجاق تئز-تئز بیچیلمه نتیجه‌سینده چوخ‌لو میقداردا بیچیلمیش اوت ییغیلیر، هانسی کی، (اگر سیز هئچنه الده ائتمیرسینیزسه) سیزه مانع اولا‌جاق. اودور کی، تانیش باغبان‌لارین چوخو اونو توللاییرلار. آنجاق من تعجب‌لنیرم کی، نه اوچون اونلار ان اوجوز باشا گلن گوبره‌یه قناعت ائتمیرلر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 23:09 | چاپ ائدین | قازون\nقازونون دوزگون بیچیلمه قایداسی نئجه‌دیر؟\nسیخ قازون الده ائتمک اوچون، اونو دوزگون بیچمک لازیم‌دیر. اونا گؤره ده ایستنیلن جاوان آغ شام و یا شام آغاجی مهو اولموش قازوندا یاخشی گؤرونمز.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 22:30 | چاپ ائدین | قازون\nبیز یئنی قازون سالیریق\nیئنی قازونون و علاوه اوتون ان موناسیب اکیلمه واختی مای و یا یون آیلاری‌دیر، ایل یاغمورلو کئچرسه، یول آیی دا اکین اوچون الوئریش‌لی واخت حساب اولونور.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 22:07 | چاپ ائدین | قازون\nمانقونون توخوم واسطه‌سیله یئتیشدیریلمه‌سی\nیوکسک جوجرمه قابیلیتی اولان توخوم‌لاری الده ائتمک اوچون یالنیز توپلانمیش توخومو اکمک لازیم‌دیر. توخوم 20–25°C تئمپئراتوردا 2–6 ساعت عرضینده سودا ایسلادیلیر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 21:07 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nایندونئزیادا مانقونون نؤو‌لری\nاتیرلی مانقو (Mangifera odorata)\nایندونئزیادا بورنئو آداسیندا مانقونون 34 نؤوو مؤوجوددور (Mangifera)، طبیعتده بیتیر. بو نؤو‌لرین اکثریتینی مئشه‌لرین قیریلماسینا گؤره مهو اولماق تهلوکه‌سی گؤزلییر. مانقونون بیر نئچه نؤوونون، مسئلن، کالیمانتان مانقوسونون (Mangifera casturi) طبیعتده نس‌لی کسیلیب.\nبورنئو آداسیندا مانقو آغاجی‌نین بیر نئچه پئرسپئکتیو نؤوونو گؤسترمک اولار، مسئلن، Mangifera griffithi (مویین یئر آدلاری: asem raba و romian)، Mangifera pajang (asem payang)، Mangifera quadrifida (asem kipang) و Mangifera torquenda (asem putaran).\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 20:03 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nبیز پئپینو بئجریریک\nپئپینونون وطنی (بوتانیکی آدی Solanum muricatum) پئرو و یا کولومبیا اولماسی گومان ائدیلیر. حتی اونون سرهددینه باخمایا‌راق او، اورا‌دان بوتون لاتین آمئرکاسینا یاییلیب. حال حاضردا او داها چوخ بولیویادا، ائکوادوردا و یئنی زئلاندیادا بئجریلیر.\nداها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 19:53 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nکیوانو Cucumis metuliferus\nکیوانو اوزون‌لوغو 10–15 سم اولان نارینجی بورانییا بنزییر، اونون „تیکان‌لاری“ اولور و اورتا عصرلره عاید سلاحی خاتیرلا‌دیر. مئیوه‌نین لتی یاشیل رنگده اولور و 5–10 مم اوزونلوقدا اولان چوخ‌لو سایدا آغ توخوم‌دان عبارت‌دیر. اگر او، کال‌دیرسا، تیکان‌لارا یاخین یاشیل زولاق‌لار اولور.\n��اها چوخ اوخویون\nدۇزگونو 27.12.2023 19:29 | چاپ ائدین | ائکزوتیک بیتکی‌لر\nContinue: 1-14\nکپر کلوب حاقیندا\nKPR − بیتکیچی‌لیک کلوبو بئینلخالق باغچی‌لیق تشکیلاتی‌دیر. داها چوخ اوخویون\nتجروبه‌نیزه اساساً بیتکی‌لرین بئجریلمه و یئتیشدیریلمه اصولونو بیزیمله بؤلوشون. بو ماقاله حاقیندا یازین و بوتانیخ ژورنالیندا آنا دیلینیزده درج ائدین! دیگر معلومات‌لار اوچون بیزیمله علاقه ساخلایین.","num_words":1683,"character_repetition_ratio":0.099,"word_repetition_ratio":0.068,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":131808.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله‌نی ویکی‌لشدیرمک لازیمدیر. لۆطفاً مقاله‌نی ویکی‌پدیا قایدالارینا اویغون دۆزنله‌یین. گرکلی دۆزنله‌مه ائدیلمه‌دن بۇ شابلون قالدیریلمامالی‌دیر.\nحامیله‌لیک و یا بوْیلولوق ، اۇشاقلار اۆچون بالالیق، قادین‌لاردا و خۆصوصاً دیشی جینسلی ممه‌لی حئیوان‌لاردا قاریندا یئرلَشن بیر اوْرقاندیر. لاتین دیلینده اوْنا اۇتئروس دئیلیر. قادین‌لاردا اوْ، تخمیناً آرمۇد فوْرماسیندا و بؤیوکلویۆنده اوْلور اۇشاقلیق آدلانیر. اوْنون دیواری خۆصوصی بیر نؤو ازلدن تشکیل اوْلونموشدور. ایچریسینده بوْشلوق واردیر کی، بۇنا اۇشاقلیق یا بالالیق بوْشلوغو دئیلیر. بۇ بوْشلوق (عئینیله آغیز کیمی) سئلیکلی قیشا ایله اؤرتولو اوْلور. اۇشاقلیغین یا بالالیغین یان طرفلریندن قلم قالینلیغیندا بیر جۆت بوْرولار چیخر کی، بۇنلارا اۇشاقلیق یا بالالیق بوْرولاری دئیلیر. بۇ بوْرولار واسیطه سیله یۇمۇرتا هۆجئیره اۇشاقلیق یا بالالیق بوْشلوغونا دۆشه بیلیر. اوْرادا اوْ، بؤیویرک اۇشاغا یا بالایا چئوریلیر. اۇشاق و یا بالا بؤیودوکجه اوْنونلا برابر اۇشاقلیق یا بالالیق دا بؤیویور، اۇشاق یا بالا دوْغولماغا آز قالمیش اوْ، اۆفورولموش و سۇ ایله دوْلدورولموش بیر شارا بنزیر. همین بۇ سۇیا اۇشاقلیق سۇیو دئیلیر. اۇشاق یا بالا بۇ سۇیون ایچینده اۇزرک حرکت ائدیر. اۇشاق یا بالا بؤیومک اۆچون لازیم اوْلان قیدانی آنادان بارماق بؤیوکلویونده اوْلان بیر بوْرو واسیطه سیله آلیر. بۇ بوْرویا گؤبک جیفتی دئیلیر. چۆنکی اوْنون بیر اۇجو اۇشاغین یا بالانین گؤبین، دیگر اۇجۇ ایسه اوشاقلیق یا بالالیغین دیوارینا بیتیشمیش اوْلور. بئله لیکله، اۇشاق یا بالا بۇ جیفت ایله آنانین قانی ایله بۆتون لازیم اوْلان قیدانی آلمیش اوْلور.\n4 həftəlik embrion[۱]\n8 həftəlik döl[۲]\n18 həftəlik döl[۳]\n38 həftəlik döl[۴]\n1 aylığında\n3 aylığında\n5 aylığında\n9 aylığında\nحامیللیک\nحامیللیک اینسانلاردا ۹ آی داوام ائدیر. حئیوانلاردا ایسه ۹ آیدان یا آز یا دا چوْخ اوْلا بیلیر. حامیللیک باشلایارکن اۇشاق یا بالا کیچیک اوْلدوغوندان آنانین قارنی بؤیوممیش اوْلور. اما حکیم هئچ اینجیتمدن اۇلتراس آدلانان جیحازلا اۇشاق یا بالانی مۆاینه و اوْنون شکلینی و فیلیمینی چکه بیلیر. اۇشاق یا بالا تام بؤیودۆکدن سوْنرا اۇشاقلیق یا بالالیق رئزین شار کیمی یغیلاراق اوْنو بایرا چیخاردیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ خاریجی کئچیدلر\n۲ همچینین باخ\n۳ قایناقلار\n۴ منابع\nخاریجی کئچیدلر\nدَییشدیر\nHamilələr yayda nəyə diqqət etməlidirlər[دائمی اولو باغلانتیلی]\n40 həftə hamiləlik (həftə-həftə) Archived 2016-10-20 at the Wayback Machine.\nHamiləlik həftəsi hesablayıcısı Archived 2016-07-19 at the Wayback Machine.\nAna bətnində körpə inkişaf hesablayıcısı Archived 2016-03-07 at the Wayback Machine.\nHamiləlik təqvimi Archived 2016-07-22 at the Wayback Machine.\nHamiləliyin əlamətləri Archived 2011-09-03 at the Wayback Machine.\nهمچینین باخ\nدَییشدیر\nقایناقلار\nدَییشدیر\nانگلیسیجا ویکی‌پدیا\n^ 3D Pregnancy Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine. (Image from gestational age of 6 weeks). Retrieved 2007-08-28. A rotatable 3D version of this photo is available here Archived 2007-09-14 at the Wayback Machine., and a sketch is available here Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine..\n^ 3D Pregnancy Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine. (Image from gestational age of 10 weeks). Retrieved 2007-08-28. A rotatable 3D version of this photo is available here Archived 2007-09-16 at the Wayback Machine., and a sketch is available here Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine..\n^ 3D Pregnancy Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine. (Image from gestational age of 20 weeks). Retrieved 2007-08-28. A rotatable 3D version of this photo is available here Archived 2007-09-16 at the Wayback Machine., and a sketch is available here Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine..\n^ 3D Pregnancy Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine. (Image from gestational age of 40 weeks). Retrieved 2007-08-28. A rotatable 3D version of this photo is available here Archived 2007-09-16 at the Wayback Machine., and a sketch is available here Archived 2007-09-27 at the Wayback Machine..","num_words":916,"character_repetition_ratio":0.156,"word_repetition_ratio":0.335,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.98,"perplexity_score":108572.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شعرین مرکزی خطتیندن، مرکزی جومله‌‌یه و یا مرکزی پارچایا کئچمه‌سینی دوغرولدان دیل اویونوندا، باشقا بیر خصوصیات دا دیل تخیولودور. بو ایضاحلارلا دیل اویونو آراسینداکی فرقی آنلایا بیلرسینیز و دیل اویونو و یا دیل ایله اویناماق ادعاسیندا اولان شاعرلرین اثرلری میصراع یؤنوملو اثرلردیر. بورادا شعرلرین بیر و یا بیر نئچه میصراعسی گؤزل گؤرونه بیلر، آنجاق بو گؤزه‌للیک بوتونلوکله اوستونلویه باغلی اولمادیغی اوچون، یاریمچیق اولور. همچنین اثرین تامامیله باغلیلیغی یوخدور؛ بونا رغمن تأثیرسیز و طبیعی اولاراق شعر آلا- بولا نظره گلیر؛ یعنی اگر چوخ ساده دئیه بیلسم؛ شاعر ایسته‌میشدیر بیر شعرینده بیر نوع یئنی فورما ایشه آپارسین، آمما باجاریقسیزلیغینی آپ، آیدینجاسینا مخاطبلری اوچون اعلا باخیمدا نشان وئریب و گؤستریر. بو ناشیسیزلیق شاعرین کور ادعاسیندان باش آچیر و… بو نمونه‌نی اوخویون لوطفن:\n«گئدیرم پنجره‌دن باخام خیاوانا\nخیاوان باغلیدیر\nآنجاق من\nس ئ و ی ر م چوخ یاخشی\nباخام»\n(بو شعرین! شاعرینی آد وئرمیرم)\nچوووووخ شئیلر بو قونودا دانیشماق اولار، آنجاق بورا یئری دئییل گئنیش مقامدا دانیشام.\nو آمما… دیل اویونو دا دیل تخیولونه مالیکدیر و هابئله تخیول، اثرین بوتؤولویونده یاییلیر و اثرین ترکیب حصه‌‌سی‌ایله باغلیلیغی واردیر و بو باخیشدان غئیری بوتؤولوکدن کناردا هئچ بیر قیمتی یوخدور.\nدوزگون و متفاوت دیل اویونو، دیلین یارادیجیسی‌نین نتیجه‌سی حسابا گلیر و بیر طرفدن فورمانی سئنتاکسیسی «نحو» و یا استروکتورونو «قورولوش» پوزارسا، آنجاق دیگر طرفدن اثر دونیا ادبیاتینا و مؤوضوسونا اویغون بیر یئنی قورولوش تقدیم ائدیر. و بو جیسارت یالنیز فرقیلی یازان شاعرلرده گؤرونه بیلَر و لا غئیر. چونکی بورادا بو قورولوشدور معنانی، نئچه قاتلی، نئچه اؤلچولو و بیر تئچه بوم، بویالی ائده بیلیر، یارادا بیلیررررررر و گؤستره بیلیر و دیل اویونو، آرتیق معنادان قاچماق حساب اولمور آنجاق، بو آخیندا بیر نؤوع مونولوق یارادیر. (البتده؛ بو ایضاحدا قورولوشلا، مونولوق گؤزه‌للیک وریندن، بیربیریندن داها فرقیلی‌دیر)\nفضا یارادیلماسی اثرین مؤوضوسو ایله بیرباشا باغلیدیر. طبیعی اولاراق اثرین اوسلوبونا، دیلینه و آهنگینه و عمومی چئوره‌سینه تأثیر قویوب و گؤسته‌ریر. اگر فضالاشما بیر آزدا آردیجیل احوالدا گئنیشله‌نرسه، شعر بیر نؤوع یئنیلیکلی‌یه چئوریلدییی حاللاردا اؤز طبیعی شکلینی دیَیشَه‌رک داها پوئتیکله‌شیر، داها شعرله‌شیر و داها عصیرلر بویوندا قالارقیلیق تاپیر و یاشاییر.‌ سئوگیلی شاعر محمد (ائلمان) قارداشیمین بو شعری کیمی:\nکهلیک، کهلیک یووا سالدیم\nتئللرینین …\nآراسیندا\nسن‌سه چیلپاق یُویُونُورسان\nگؤزلریمین ماراسیندا\nسنی اکدیم کردی، کردی\nکؤوشَنیمده …قوم گؤوردی\nگؤزلریمی یویوب سردی\nپاییزین، قیش یاراسیندا\nیاغ عومرومه حزین، حزین\nمنده سولوخلاسین ایزین\nیاشا سال، سال بو سن‌سیزین\nبؤلوک بؤلوک پاراسیندا.\nسایین شاعر قارداشیم ائلمان بئی گول‌محمدی ایللر بویو تانیدیغیما رغمن شاعرین قابیلییتلری حاققیندا یوکسک باخیمدا دانیشماق لازیمدیر و الده ائتدیییمیز معلوماتا گؤره بیلیریک‌کی، حؤرمتلی شاعر دیلین ایمکانلارینا هابئله پوتانسیاللارینا اعلا باخیمدا بَلددیر و لاپ بئله سون شعرینده، اؤلچولری اؤلچه بیلمیشدیر و شعرین گؤزللیینه نئچه قات آرتیرمیشدیر:\nبو اؤرنه‌یی اوخوساق گؤزل باشا دوشه‌ریک:\nآدینی اوغورلاییبلار\nعنوانسیز کوچه‌لردن\nو هر خیاوان باشیندا\nبیر سویود … شاللاقلانیر\nبوداقلار ساپاق گتیریب\nو بوجاقلار دهشت\nمرمی‌لر ….\nدیمدیک‌له‌ییر دام ، دواری\nو شَه‌هر باریت قوخوسونو\nگؤزونه چکیر\nآژیرلر اوزون یئییر توکور\nو تام سکوت ایچره\nبیر سویودو کؤچوروللر\nاللری خینالی\nو قابیرقاسیندا\nسئچمه سئچمه….\nقیزیل چیچک !….\nمزارینی چینینده داشییر\nایتلر هوروشور\nآغیرلاشیر گئجه\nو شه‌هر\nیئنه یوخوسونو ….\nسووا پیچیلدئییر !\nبعضی حاللاردا شاعر یابانجیلاشما تئخنیکاسیندان چوخ عاغیللی و یوکسک شکیلده استفاده ائتمیشدیر و بیر نؤوع آجی یومور یاراتمیشدیر کی، بودا چوخ دوشوندوروجودور.\nآذربایجان اؤنجول شعری (البتده بئش بارماق ساییندا) یاخشی شکیلده قورولوش سیندیرما، پارچالانما، پلورالیزم و یا نئچه صحنه‌لی، چوخ‌ معنالی، چوخ سَوییَه‌لی، نورمادان یایینماق و قاچماق، یابانجیلاشدیرما، پسیخوزلوژیا و پوزغونلوق و جنونلوق نومایش ائتدیردی.\nو دیلچی‌لیکده شعرده باش وئرن دیَیشیکلیکلره اویغون اولاراق قوروم باخیشلاری یوکسَلدیلیب و بو ساحه‌‌ده اؤنجوللویه دوغرو دوشونجه‌لی شاعرلر مئیدانا چیخاریب گتیردی. و بو پراسئس ادبی و فلسفی نظرییه‌لره قوشولماقلا مرکزلَشدیریلمیش «تئوری یاراتما» تاپدالانمیش قورولوشلاری رد ائتدیلر. و فرقیلی فورمالاری تصویر ائتمیه و کئچیلمه‌میش و گئدیلمه‌میش یوللاری یاشاماغا، چالیشدیلار .\nآرتیق دئمک لازیمدیر بو اوسلوبدا یازیب، یارادان شاعرلر اؤز یئنیسل دوشونجه‌لرینی و ایدییالارینی یعنی؛ پولیفونیا یوخسا نئچه سسلی‌لیک، و چیلغینلیق یازی و پارچالانما یازی و مرکزچیلیک و اوسته سادیلادیغیمیز واریانتلار ایله پوست مودرنیزم ادبیاتینا یئریتمه‌یه چالیشمیشلار.\nبلی، بو شاعرلر، مودئرنیزم دوشونجه‌لرینی اؤنجول مودئرنیسم ادبیاتا و شعره یئدیتدیریلمه‌کله، بوتون عمومی و آخساق یوللاری کؤکلو دیَیشیکلیکلره بوراخدیلار. و…\nآذربایجان یئنی لیریکانین «غزل» آخیشیندان فرقیلی اولاراق ساده‌لیک آخینی مخاطبلرینده اولدوغو قَدَر اؤزوندن راضیلیق حیسسی یارادا بیلیبدیر. و بو آخینین آراشدیریلماسی بورادا یئری مومکون اولمادان کئچیرم.\nآنجاق ساده شعر همیشه و هر زامان بو یاشادیغیمیز زامانا کیمی اولوب و اولاجاقدیر و بو یئنی جریان حسابلانمیر و یئری گلمیشکن، نئجه‌کی کوچه بازار ماهنیلارینین مخاطبلری، پئشه‌کار ماهنیلاردان داها چوخ اولدوغو کیمی، بئله شعرلرین‌ده، هر زامانلار داها بؤیوک اِئشیدیب و دیلله‌یجیسی چوخ اولوب و داها واردی. آنجاق سهو ائتمه‌مه‌لیییک، بو نوؤع شعرلری بیر، بیریندن فرقیلَندیرمک لازیمدیر. چونکی ساده شعرایله، ساده قاری، قوجا شعری آیریجا بیلمه‌لییک. همچنین بعضی ساده شعرلر ظاهیری باخیمدا بونا گؤره ساده دیرکی، اونلاردا، دیل یوکسکلییی و یئنیلییی، یئپ، یئنی فضالار و محتوالارلا قارشیلاشیریق و بونا گؤره‌ده درین و گؤزَل و یام، یاراشیقلی گؤرونور. مثلَن عزیز شاعر ائلمان گول‌محمدی دئییر:\nسطیر، سطیر چاغیران دیللرینده قان ایزی وار\nو لاختا، لاختا قیصیر گؤزلرینده، قیرمیزی وار\nآسیبدی ساغ بیله‌ییندَن ، گویرچینین فره‌سین\nییغیبدی سول جیبینه گؤیلرین نه اولدوزی وار\nبو آللاهین قارا گلمیش قان اوزلو شیطانیدیر\nبزَک بزَک بزه‌نیب چنته سینده مین اوزی وار\nاووج، اووج یاراما نیسگیلی قویوب ساریییر\nبوداق، بوداق دوز آداخلی الینده یارپیزی وار\nبو باغچانین، بویو بسته چینارلاری کسیلیب\nو ساچلاری قانا دوشموش شیکسته نرگیزی وار\nمنی گولوشلو گونه موشتولوق وئریب سورودور\nاونون نه یاغلی دیلی، نه دومانلی گوندوزی وار!\nبو شعرین ساده‌لییی هئچ واخت اونون گیزلی معنا قاتلارینا قاریشاراق، ضیدد اولا بیلمز. بو گونده چاغداش غزل اؤز مستقل و باغیمسیزلیق قوللاریندا، عینی زامانداکی گئنیش مخاطبلرینه باخمایاراق. چوخ گوجلو حالدا داوام ائدیر. و بو جریانلارین هر بیری، بیر خاراکتئر اولدوغو اوچون، بو ایکی جریانی «ساده شعر و یئنی غزل» اؤز یارادیجیلیقلاریندا و یوللاریندا قیمتلَندیرمه‌یه قویور. بئله‌لیکله‌ده، یئنی غزل اؤز امضاسی و کیملیینده عینی درجه‌‌ده اؤز اوخوجوسو و سئوییب ایسته‌یه‌نی ده وار.\nهر بیر شاعرده دیل چوخ داها فرقیلیدیر. دیل هر بیر شعرده اَن اؤنملی اوغور عاملی حِساب اولونور. اگر شاعر اؤز دیلینده کؤکلو دیَیشیکلیک ائتمسه، و اؤزونو ادبی یارادیجیلیق مئیدانیندا اؤن سیرایا قویماسا، زامانین توز، تورپاغینا قاریشاراق، اثرلریده اؤزوندن اؤنجه دفن اولاجاقدیر.\nتورک دیلی، بویالی و مختلف دیل چئشیدلَرینین، باشقا دانیشیق و یازی طرزلَرینین قاریشیغیدیر و شاعرلر شعرلرینی مومکون و اولدوغو قدر یاخشی و اعلا یازیب، یاراتماق اوچون، بو دیلین بوتون چئشید و ایمکانلاریندان استفاده ائده بیلیرلر.\nچونکی شعر دیلی، بوتون دیل نؤوع و صینیفلَرینده اولان اینسانلارین دیلیندن آلینیر و گوجلو شاعر شعرین محتوا و مؤوضوسونا اویغون اولاراق مختلف دیل نؤوعلاریندان استفاده ائده بیلمیش اولان کیمسه‌دیر. ایندیسه بلکه بیر کیمسه تاپیلیب سوروشاجاق کی؛ شعر میللت و خالقین دیلیدیر، آنجاق نه اوچون شاعرلَرین یارادیجیلیغیندا پوئتیک دیل بیرینده ضعیف و داها بیر شاعرده گوجلو گؤرونور!!! بو سووالا جاواب اولاراق، دئمک لازیمدیر هر بیر شاعرین دیلی اهمیتلی درجه‌‌ده فرقیلیدیر و هر بیر شاعرین گؤزل یازیسی و شعری آنجاق، جسارت و باجاریق، ادبی تئخنیکا دیل شیرینلییندن و… و… آسیلیدیر. بونا رغمن شعر دیلینی، عزیز خالقین دیلینه قاتماق اولماز.\n«یئنیلی‌یه دوغرو اوغراماق، یئنیلیین اؤزو ایله چوخ فرقلیدیر. یئنیلیک دورومو یئنی دیل سیستمینین یارادیلماسینا سبب اولور. نئجه‌کی مودرنیزم، کؤهنه و یئنی سیستملَر اِئلِمِنتلَرینین بیرلشمه‌سی حسابلانیر.» بونا سبب او شاعرلر کی سیستم سیندیرماغا چالیشمیشلار حتمن، یئنی بیر سیستم یارادیجیلیغینا ناییل اولموشلار.\nبو گون «یئنیلیک» آنجاق دیلده باش وئریلیر و بو یارادیجیلیغی دیله کؤچورمک، یالنیز شاعرین گؤزل و نوواتور دوشونجه‌لریندن آسیلیدیر. همچنین، شاعر اثرلرینده حادثه‌‌ و اولایلار یارادارکن دیل چئشیدلییی و گئنیشلییی حاققیندا دوشونمک گؤرکملی حالدا لازیمدیر. چونکی شعرین دیلی، تکجه معنا و مفهوملارین چاتدیریلماسی دئییل. «آنجاق فیکیر و دوشونجه‌نین اؤزودور» منجه ایندیکی چاغداش شعر هدف و آماج یئتیرمه‌سینی سئومیر، و بو چوخ گئنیش حالدا آراشدیریلماسی گرَکدیر.\nبورادا دردیم یئنه گول آچدی: نه اوچون چاغداش آذربایجان شعری چوووووخ بؤیوک بیر دیل پرابلئمینه ایلیشیب و بوراخیلمیررررر؟!؟! و دونیادا باش وئرن چوخ سورعتلی دوشونجه‌دن، حرکتدن، و هر نه‌ دیَیشمه‌لَریندن یاخاسینی قورتارا بیلمیر!؟!؟!؟!\nنییه معنانین و دیلین چورویوب کؤهنَلمه‌سی (هله کلاسیک ادبیاتی قالسین) آذربایجان آزاد و مستقل و سربست شعریمیزده بئله اؤز یولونو و فعالیتینی داوام ائتدیریب و اساس اینکیشاف و دیَیشیکلیکلری یئریندن اونودوب، و کؤکوندن دانمیش…دیرررر!؟!؟!\nبونلار دوغروداندا آذربایجان ادبیاتینین بو پرابلئملَرَه موباریزه آپاردیغینی بیلدیرن گؤیسل سواللاردیر. آنجاق دوغرو بیر جاواب یوخدور!!! و (نه قدر دیو جانینی ساخلایاجاقدیر شوشه‌ده) بیلمیرم. اووووف… کئچمک مومکون اولماسادا، کئچه‌ک.!!!\nو اما عزیز شاعریمیز ائلمان بئی گول‌محمدی شعر دیلینه رغمن گئنیش‌سل حالدا دانیشماق اولار. شاعرین دیلی بوتون اثرلرینده یعنی تامام شعر ژانریلاریندا دئمک اولار بیردیر. یعنی ائموسیونال و عاطفی، اینجه، و مودرن یاخالی بیر دیله مالیکدیر.\nبیز، شعر دیلیندن دانیشاندا، دیلدن آسیلی بیر نؤوع دیل دئییل. بلکه عادی دیله عایید اولمایان اؤزه‌ل و متفاوت بیر دیل نؤوعو نظرده توتولور و بو شاعرین دیلینه باغلیدیر.\nهابئله، بیزیم موشتری و مخاطب سئون و اونلارین نظرلرینه اویغون شعریمیز یوخدور. چونکی علمی تئخنیکا و نظرییه‌لر نظره آلینمالیدیر. هابئله پوئتیک دیلین گوجو، ادبی نثرله، آغ شعر یا سربست آراسیندا بیر فرقیلی مسافه‌ یارادیر و شعرین گؤزه‌للیی ائله اولمالیدیرکی شعرین شعریتی هر طرفدن اؤزونو گؤستره بیلمه‌لی اولسون، گره‌کدیررررر.\nهارداسا نَسَه کشف اولوناندا و یا یئنی بیر نظرییه‌ باش وئرَنده، گلیب علمی دایره‌لرده یئر توتور، و بو یئنی تئخنیکا یوخسا نظرییه، باشقا شاعرلره‌ده یاییملانیر. همچنین اَن اؤنملیسی، تورک دیلینه و ادبیاتینا اَبدی اولاراق عصیرلر بویو بیر خیدمتدیر.\nشعرده دیلین مئیدانینی و چئوره‌سینی اوستون و داها گئنیش و قوللو، بوداقلی ایشه آپارساق، شعر دیلینده شعرین، تخیولونو، دوشونجه‌سینی، قورولوشونو، فورما و موسیقی‌سینی اعلا باخیمدا دویوب و بیلمیشیک. چونکی شعر دیلی، هر شاعرین سیلاحی و بئش آتیلان توفنگی حسابا گلیر.\nسایین شاعر ائلمانین بو شعرینی اوخویون لوطفن:\nقوللاری سئویشیب آرخاسیندا\nو گؤزلرینه\nبیر اَلچین قارانلیق چؤکوب\nچارپایی اوستونده\nقایا کیمین سال\nچینار کیمین پالیت\nو غرور کیمین یئنیلمزدیر\nخیالین کؤیودوب\nو سئیر ائدیر عصیانلارینی\nآلوولار یوکسه‌لیر سکوتوندان\nو چارپایی …\nبیر دونیا داشییر\nآغیر بیر دونیاااااا\nسحرین آلا تورانلیغینی\nباشینا چکیب\nو ساپاق، ساپاق آسیلیب بوداقلاردان\nساحات بئشی یالمانیر\nو ناقوسلار شه‌هرین قولاغین یئییر\nایلک دینگیلتیسینده\nچارپایی اوشدو\nو بایراقا دوندو\nیئلله‌ندی هاوادا…\nبیر یئرده اوخوموشدوم: (ایندیکی چاغداش شاعرلر تورکجه کؤهنه و اؤلو سؤزلری ایشلتمکدن، چکینمه‌لیدیرلر!!!!) منجه بئله فیکیر، و قارا دوشونجه، کامیلن ادبییت‌دن اوزاق و سَهودیر. چونکو بیزیم آتا، بالالاریمیز ایشلتدییی سؤزلر داها اصیل تورکجه کلمه‌لردن عبارت اولور، و بو کلمه‌لری ساغلاملاشدیرماق و دیریلتمَک نه تک شاعر و یازیچیلارین، بلکه هامینین بام، باشقا وظیفه‌سی حسابا گلیر. منجه قدیم تورک و اجدادلاریمیزین سؤزلریندن استفاده ائتمه‌مک، تورک ادبیاتینا خدمت دئییل، بلکه مین بیر قات خیانتدیرررر. آرتیق، اَسکی (قدیم) سؤزلری یاخشی گؤرمَک، و دوزگون حاللاردا ایشلَتمک تورک دیلینی داها آغیرلاشدیراراق، غنی‌لشدیریررررر… بونا گؤره سایین ائلمان گول‌محمدی‌ قارداشیم، تورکون اسکی سؤزلرینی چاغداشدیراراق، شعرین دیلینی هم چاغداش غزلده و قوشمادا، گرایلی‌دا و همچنین سربست شعریمیزده داها آوانقارد دیله گیرمه‌یینی جَهد ائتمیشدیر. او، سؤزون پوتانسیالینی و ائموسیونال اینجه‌لیینی، فونئتیک «آوا» و سئمانتیک «معنا» و شیفاهی یوکونو یاخشی باخیمدا درک ائتمیشدیر.\nبو قوشا یارپاق شعر، لاکونیک و قیساجیق اولسادا آمما چوخ درین، گیزلی و آپ، آیدین و آچیق و ماوی قاتلارا مالیکدیر.\nبو شعرین سؤز به‌ سؤزو مئتافورا (استعاره) و ترکیب و ایمگه و هر بیر یاراشیق دولوسو نسنه اولا بیلر: ( کؤهنه قبیریستانلیق، قبیر – قبیر، وطن، سویقیریم، سورگون، دوستاق، و… ) بونلارین هر بیری سوندا شاعرین پوئتیک دونیاسینی آچاجاق بیر تعریف باشلیغی اولا بیلر. بو حِکایه‌لی شعرده قریبه بیر تأسسوف وار. حقیقتن چوووخ اعلا و فرقیلی. شاعر هم اؤلو یویاندی بورادا، همده باسدیران (الله و اکبر حقیقتن چووووخ حئیره‌تلندیریجی بیر شعردن اوستون بیر شاه اثردیر منجه، بو قیرقین دولو، بو اؤزونده سورگون، شاعر اؤز الیندن یاپیشیب، قاچماق ایسته‌ییر، سانکی قبریستانی بیر کفَنه بؤکوب و اؤلولر هر طرفدن دؤوره‌سینی آلمیش و وطنینی تاریخی باخیمدان اوجقارلیقدا سئیر ائدیر. واه… واه… بوردان سنین آلنیندان اؤپورم و اوره‌ییندن ای ایمگه دولو شاعر ائلمان بئی منیم عزیز قارداشیم، عشق اولسون سانا ای….\nشاعر نئجه گؤزل بیر دوشونجه‌نی تصویرلَیشدیر بوردا :\nکؤهنه قبریستاندی ایچریم، قات، قات\nهر یانیم سؤکولوب قبیر، قبیردی\nاؤزوم اؤلو یویان\nاوزوم باسدیران\nاوره‌ییم، بو قدر داش‌دی، دمیردی!!!\nاوجقار بیر وطنم\nداغین داغینام\nقیرغیندان دولویام من شه‌هر، شه‌هر\nسوی قیریم ایللرین\nقاچقینلارییام\nاؤلوب قورتارمیرام ، بیر جور، بیر تَهر\nاؤزومده سورگونم اؤزومده سورگون\nهر یانیم سیلدیریم\nهر یانیم چَپَر\nدوستاقدان بویلانیر بو اسیر بوگون\nقورتارسا دونیانین\nالیندن اؤپَر.\nلااله‌الا‌الله… نئجه دئییم، نئجه یازیم و نئجه دلی اولماییم آخی! شعر منی گؤتوروب باشینا چالیر یئره. واواهووووو… سن آللاه گؤرون شعرده پئرسپئکتیولری نئجه‌ده مهارتله گؤستریبدی بو آللاهسیز شاعرررررر!…\nائله‌ بیل کی؛ شاعرین توستوسو آلوولوجاسینا سؤنوکه، سؤنوکه اوره‌یینین اورتاسینی کول ائتمیش و گؤزوموزو قاماشدیریر شعرین گؤزه‌للییی. سانکی یومروغونو اینجه‌لیکله و بعضن غضبله، ایمگه‌نین باشینا چالیر و اؤزونو قینی، قینی وئریر ادبیاتا و اؤنجول مودئرنیسم شعر اوچون کی بو منم: استعاره‌لری و تصویرلری آلیب اللرینه سویونو چیخاریب تؤکور، واللاهی جانیمساااااان سئوگیلی شاعرررررر. یئنه‌ده و دؤنه، دؤنه بو پئشه‌کار نئو کلاسیک و گؤزل حیسس اولونان روحلو و جانلی شعری یاراتدیغینا رغمن حؤرمتلی ائلمانی اوره‌ییمین زوغوندان تبریکلر ائدیرم. بو شعر منه سیگارئت آلیشدیردی گل گؤره‌سن.\nدئییرلر: (شاعر، کلاسیک شعرلرده، وزنی، ریتمی، ردیف و قافیه‌نی قوروماق اوچون، سؤز ایشلتمه‌کده محدوددور. و قافیه‌ و فورما، شاعرین اَل، آیاغینی باغلایاراق قویمور یارادیجیلیغینا ناییل اولا بیلسین.) آمما بو جور فیکیرلره جاواب اولاراق دئمه‌لییم: اگر شاعرین سؤز و تئرمین سئچیمینده دویغو، حیسس، دوشونجه و ایدراک جیسارتی و یئنیلیک و اهمیتلی ادبی کشفلر، او قدر گوجلو اولارسا، شاعر سیخیلما زنجیرینی قیرا بیلَر. و بو محدودیتلر یارادیجیلیغینین یوکسَلیشینه یاردیم گؤستریب و داها گؤزل اثرین یارانماسینا سبب اولار. و شاعرین اَلی، قولو آچیق اولاراق، اوزگورجه‌سینه کلاسیک اثرلرینده هئچ بیر محدودییت قویولماز. آنجاق بو حالدا لازیمدیر شاعر بوتون ادبی زنگینلیکلرله دولو اولمالیدیر بلکه کلاسیک اثرلرینی آغ و سربست شعرلر کیمی یازیب، یارادا بیلسین. بونا گؤره، منجه عزیز ائلمان گول‌محمدی نئوکلاسیک شعرلری ردیف و قافیه فورماتا مالیک اولسادا، عینی حالدا، آغ شعرلر کیمیدیر :","num_words":3407,"character_repetition_ratio":0.025,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.207,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":171997.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"فیکریمیزجه، نظامی گنجوی‌ نین ایسکندرنامه‌نی یازماقدا آماجی یالنیز مقدونیه‌لی ایسکندرین تیمثالیندا عادیل حؤکمداری، عدالتلی جمعیتی تصویر ائتمک دگیل، عینی زاماندا تۆرک میلّتی‌نین قدیم‌لیگینی، تۆرک اینانجلارینی، عادت-عنعنه‌لرینی… دۆنیایا تانیتدیرماق اۏلموشدو. بو باخیمدان نظامی گنجوی‌‌نین مقدونیه‌لی ایسکندری تۆرک دۆنیاسی‌نین بیر حیصه‌سی اۏلان آزربایجانا، داها سۏنرا قیپچاق ائلینه آپارماسی تصادف اۏلا بیلمزدی. نظامی گنجوی‌ نین بورادا باشلیجا آماجی آزربایجان دا، قافقازدا، اورتا آسیادا هابئله آیری یئرلرده یاشایان تۆرکلرین عادت-عنعنه‌لرینی، مدنیتینی، دۆشۆنجه‌لرینی… آچیقلاماق اۏلموشدو. اؤرنک اۏلاراق، ایسکندری قیپچاق ائللرینه آپاران نظامی گنجوی‌ یازیر: قیپچاق تۆرکلری‌نین عادت-عنعنه‌لری بؤیۆک فاتحی مات قۏیور. اؤزللیک‌له قادینلارین اۆزلرینی اؤرتمه‌مه‌سی له کیشیلردن قاچماماسی، ایسکندری تعججۆب‌لندیریر. ایسکندر قیپچاقلارین آغساققال‌لارینی باشینا ییغاراق بو عادتلریندن أل چکمگه چاغیریر:\n«اؤرتۆلۆ دئدی چؤل قیپچاقلارینا\nمطالب مشابه\nعلی واثقی؛ فعال ملی آذربایجانی محبوس در زندان اردبیل به مرخصی اعزام شد\nکشتن فرزندان آذربایجان با توهم جدایی طلبی و دستانی که آلوده است\nنقده و راه درازِ همزیستی مسالمت آمیز و ناسیونالیسم قومی بی بی سی در حوادث نقده\/علی مرادی مراغه ای\nپیامبر حکیمان تورک مسلمان و پیامبر قرآن\nرایزنی در خصوص راه اندازی کریدور ترابوزان- تبریز در ترکیه\nاۆزۆنۆ گیزله‌مک خۏش‌دور قادینا».\nقیپچاق تۆرکلری ایسه ایسکندری باشا سالیرلار کی، اۏنلار عادتلرینی دَگیشمه‌یه‌جکلر، مقدونیه‌لی فاتح ایسه، حیله ایشلتمکله ایستگینه چاتیر.\nنظامی‌ نین یارادیجیلیغیندا زردوشتی‌لیگین، آتش‌پرست‌لیگین کسینلیک‌له پیسلنمه‌سی، ائله‌جه ده مقدونیه‌لی ایسکندری بو دین-دۆنیادان تمیزله‌دیگی اۆچۆن تعریف‌له‌مه‌سی، هئچ ده تصادف اۏلا بیلمزدی. فردوسی «شاهنامه»ده فارس دۆشۆنجه‌سینی، فارس دینی اعتیقادلارینی، فارس دۆنیاگؤرۆشۆنو تبلیغ ائتمیشدیرسه، نظامی گنجوی‌ ده «بئشلیکده، اۏ جۆمله‌دن ایسکندرنامه پوئماسیندا تۆرک یاشام طرزینی، تۆرک دۆشۆنجه‌سینی، تۆرک دینی اینانج‌لارینی، تۆرک عادت-عنعنه‌لرینی، تۆرک دۆنیاگؤرۆشۆنو… بؤیۆک اوستالیقلا گؤسترمیشدیر.\nگؤرۆندۆگۆ کیمی، نظامی گنجوی‌ نین اثرلرینده «تۆرک» عامیلی اؤزللیک‌له اؤنه چکیلمیش ائله‌جه ده آزربایجان تۆرکلرین قدیم وطنی کیمی آچیق شکیلده قئید ائدیلمیشدیر. «خسرو و شیرین» پوئماسیندا «دربند دنیزی نین بیر ساهمانیندا»، آرراندان باشلامیش ارمنه قدر» حؤکمدارلیق ائد‌ن مهین بانونون دیلیندن، نظامی تۆرکلۆگۆمۆزۆن قدیم‌لیگینی بو جور ایفاده ائدیر: «ا اۏ آیدیرسا، بیز آفتاب‌یق، او، کیخسرو، بیزسه افراسیاب‌یق».\nدئمه‌لی، آرران-برده حؤکمداری مهین بانو اؤزۆنو افراسیابین، یعنی تۆرکلرین نسیلیندن حساب ائتمیشدی. نظامی گنجوی‌ ده مهین بانونون دیلیندن بو اولوسون کؤکۆنۆن تۆرک اۏلماسی، هابئله تۆرکلرین افراسیاب (آلپ ارتونقا) کیمی حؤکمداری نین اۏلماسی ایله فخر ائدیر. اؤزللیک‌له نظامی گنجوی‌ «ایسکندرنامه» پوئماسیندا تۆرک خالقلاری نین قدیملیگینی، اۏنلارین عادت-عنعنه‌لرینی بؤیۆک اوستالیقلا عکس ائتدیرمیشدیر. بو اثرینده مقدونیه‌لی ایسکندرین قیپچاق ائللرینه سفریندن بحث ائد‌ن نظامی گنجوی‌ نین آماجی تۆرکلرین یالنیز آزربایجان دا دگیل، اۏرتا آسیا ایله بۆتۆن قافقاز ائللرینده قدیم میللت‌لردن بیری اۏلدوغونو بیلدیرمک اۏلموشدو. نظامی گنجوی‌‌نین بۆتۆن یارادیجیلیغی بیزه اۏنو دئمه‌گه اساس وئریر؛ بۆتۆنلۆک‌له، اۏ بیر تۆرک اؤلکه‌سینده، شهرینده دۆنیایا گلمیش، تۆرک کیمی بؤیۆمۆش ائله‌جه ده تۆرک آدینا قوللوق ائتمیشدیر.\nدوکتور فایق علی‌اکبرلی\nکؤچورن: عباس ائلچین\/ سۏن دۆزه‌لیش: حبیب ساسانیان(یاکاموز)\nتۆرک میلّتی‌نحکیم نظامی\nFacebookTwitterPinterestWhatsappTelegram\nخبر قبلی\nبَییم قالا (زاب) سو، یۏخسا «اورانیوم» تونئلی؟..!\nخبر بعدی\nتحلیلی بر دور اول انتخابات تاریخی تورکیه\nجهت مطالعه بیشتر\nدو رهبر وحشی و بیابانگرد تورک بنام‌های سیدعلی...\nجولای 18, 2024\nبازی خطرناک سپاه پاسداران با کارت پ.ک.ک\nجولای 11, 2024\nبو خێنا اۏ خێنالاردان دئییل آمما…\nجولای 6, 2024\nپربازدیدترین مطالب\nFacebook Twitter Instagram Pinterest\nRecent Posts\nدو رهبر وحشی و بیابانگرد تورک بنام‌های سیدعلی خامنه‌ای و مسعود پزشکیان در چنبره وزیران باهوش پارسی\nجولای 18, 2024\nاز « دمکراسی خواهی در شعار و دیکتاتورطلبی در عمل» مردم استانهای فارس‌نشین مرکزی در آخرین انتخابات ریاست جمهوری ایران","num_words":960,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.01,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":111883.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"هفته‌نین ایلک گونودور. یئدی گوندور قاپینی اؤزومه قاپاتمیشام. بلکه ده بئله‌سی هامیمیزا یاخشیدیر. اونلارین دؤره‌سینه دولانمیرام. قوی منی گؤرمه‌دن، مندن اوزاق، باری بیر آز تمیز نفس چکسین‌لر.\nپنجره‌دن باخیرام. ایکینجی قاتداکی دؤش‌سوز قونشوموز الینده ایکی بربری، آپارتمانا ساری گلیر. اوغلوم کیتاب قولتوغوندا باخیشیمین دایره‌سیندن اوزاقلاشیر. اوچونجو قاتین پنجره‌سیندن باخاندا اونون بویو اولدوغوندان دا بیرآز قیسسا گؤرونور. اریم، ماشینی ایشله‌دیر. موتورون عکس صداسی پنجره‌نین لکه‌لی، توزلو شوشه‌سینه توخونوب، گئری قاییدیر. ماشین یوللاندیقدا قولاقلاریم دینجه‌لیر.\nشوشه‌نین لکه‌لری ائله بیل اللریمه باخیر. ایل بایرامینا آز قالیر. من‌سه کئف‌سیز، داماق‌سیزام، سانکی آت باسیب، داشقاسی اوستومدن اؤتوب. ایش گؤرمک هوسی منده اؤلوب؛ یاشاماق کیمی، گولمک کیمی…\nاریم، اوغلوم، قیزیم، اوچو ده بیرگه گولنده، ائله‌ بیلدیم تنه‌بی‌نین دووارلاری اوستومه گلدی؛ قاچیب اوتاغا گیرمه‌سیدیم، دووارلارین آراسیندا ازیلردیم.\nایگیرمی گوندن سونرا ائوه دؤنموشدوم. اوغلوم گوله-گوله دئدی: «هر نه‌یین همراهین گؤرموشدوک، ماوالدان سونرا». اریم اؤسگوردو. او ایسه اؤزونه آلمادان پیققلداییب بیر ده دئدی «دوغرودان گؤر نه یاخین لیقلاری وار! موبایل؛ ماوال…!»\nمن ده اوزونه گولدوم. گولوشومده بیلمه‌دیم نه‌ایدی پارتلادی. آغزیم زققتوْو دادی وئردی. گؤزلریمدن ائله بیل بولاق شیرلادی.\nاریم گؤزنو آغارتدی. قیزیم، اوغلومون قولونو چیمدیکله‌ییب «جهنم اول» دئدی. اوغلوم دورتمه ایله قیزیمین بؤیروندن ووروب «نه دئییرم‌کی؟ ظارافات ائله‌ییرم داااا…هله شکیل چکیب، فئیس‌بوکا دا قویاجام…»\nبؤیرومده‌کی کیسه‌دن سس چیخدی. اوچو ده بیردن گولوشدولر. اؤزومون خبریم اولمادان یئل بوراخمیشدیم. قاچیب یاتاق اوتاغینا گیردیم. قاپینی قیفیل‌لادیم.\nپنجره نی آچیرام. بایرام آیی‌نین آغ یئلی پنجره‌نین تول‌ اؤرتویونو[۱] هاوادا اوینادیر. یاتاغیمین آغ ملحفه‌لرینده گزیشیر. بیلیرم! یئل، نه قدر چاغلاییب، چیرپینسا دا، ائوده بوران جمدک قوخوسونو اوتاقدان آپاراسی دئییل.\nاؤز ایچیمده، اؤزلویومه داریخیرام. داریخدیقدا بارماقلاریم یازماغا جان آتیر. بیر آیدان آرتیق‌دیر بیر کلمه اولسون بئله یازمامیشام. سانکی دوشونجه‌مین قاپیسی هؤرولوب. توزلو شوشه‌نین اوزرینده یازی یازماغا هوس‌له‌نیرم. بارماغیم شوشه‌نین اوستونده اویناییر. شوشه‌نین توزوندا یازی‌نین ایزی قالیر:«ماوایل»\nبازار\nمریض‌خانایا گئتد‌یگیم هفته‌نین ایکینجی گونویدو. گئدنده سئوینیردیم کی، قان‌سیزلیقدان، خشکیّت‌دن، عذابدان قورتاراجاغام. دئییردیم بس سود گؤلونه دوشه‌جه‌یم. دوشدوم دا…اؤزو ده… اوسته…. اوسته دایانا بیلمه‌دیم، ساغ بؤیروم اوسته دوشدوم.\nجرّاح حکیم دئدی: «سیمینت‌دن دووار اولسایدی، بورغو[۲]ایله بیر ایش گؤرمک اولاردی، اما سنین باغیرساغی‌نین یولو ائله دولوب، تیخانمیشدی کی، دولایی یول آچدیق!»\nایندی‌ ایسه دولایی یول بؤیرومدن باش آچیب. جمدک قوخوسو هر یانیمی بورویوب. پالتارلاریمی، اوست-باشیمی، جانیمی، ساچلاریمدان بئله جمدک قوخوسو گلیر. گونده نئچه دفعه پنجره‌نی آچیرام. عطیر-اودکلون دا قانیق وئرمیر. گئجه‌لر یاتا بیلمیرم. ساغ بؤیروم اوسته دوشسم دئییرم بس بؤیرومدن قوپوب جالاناجاق. قورخومدان یاتاغیما پلاستیک سالمیشام. مریض‌خانادان دؤنن گون، پلاستیکین خیشیلتی‌سیندان نه اؤزوم یاتا بیلدیم نه اریم. بیلمه‌دیم خیشیلتیدان ایدی، یوخسا پیس قوخودان، اریم گئجه یاریسی سس‌سیز-سمیرسیز یورغان یاسدیغین گؤتوروب تنه‌بییه گئتدی. او گئده‌ن قارداشدی کی، گئدیب.\nدئدیم «اوتاغیماگلمه!» آنجاق ایکی آیاغین بیر باشماغا دورتدو کی دورتدو. «قول-بویون اولاجاغیق بو گئجه» دئدی. نئجه ده قول-بویون اولدوق… ! همیشه کی کیمی دینمز-سؤیلمز سویوقدان بوزا دؤنموش آیاقلاریمی قیزدیردی. قیزیشما آیاقلاریمدان بوتون جانیما یاییلدی. الی اویلوغومدا[۳] دولاشاندا، جانیم گیزیلده‌دی. نئجه ده اوره‌ییمی ایسیتمیشدی. اوجاق کیمی ایستی اللری…! باغرینا باسیب، اوزومدن اؤپنده، شرٌ داغارجیغی-بو شیشمیش کیسه ایکیمیزین آرامیزدا قالدی. دیسکینیب، بیردن گئری چکیلدی. آغزین آچدی بیر سؤز دئسین؛ دینمه‌دی. اونا، وحشی‌جه‌سینه ساریلماغیم گلدی. اونا دال چئوردیم. حیرصیمدن دوداقلاریمی گمیردیم.\nیئنه پلاستیکین خیشیلتیسی بئینیمه دوشدو. بئلیم، کوره‌کلریم قیزیشدی. الی یاواشجا گئجه‌لییمین یاخاسیندان سینه‌مین آلتیندا‌کی کیسه‌یه دَینده، الینی غیض ایله ائله چکدی کی، یاخاما توخوندو. سانکی اییره‌نج بیر جاناوارا توخونموشدو.\nیئنه گؤزلریمدن بولاق جوشدو. بیر داها پلاستیکین خیشیلتیسی گلدیکده، یاسدیق-یورغان الینده، جین کیمی اوتاقدان ائشیگه چیخدی. ایکینجی قاتداکی دؤش‌سوز قونشوموز، یادیما دوشدو. اللریمی سینه‌مده داراقلادیم. گؤزومون یاشی دووارداکی کوبلن تابلویا باخا-باخا قورودو. پنجره‌دن سیزان ایشیغین آلتیندا، منه ائله گلیر کی، قیزیل‌ تایاقلارین[۴] آیاقلاری سویون ایچینده دئییل، لؤهمه باتاقلیقدادی سانکی. بو تابلونو، ایللر اؤنجه ایلمه-ایلمه اؤز الیم‌له آرغامیشدیم.[۵].\nبازار ائرته‌سی\nسحر یئمه­ یی اوتاغین بیر بوجاغیندا مژمه­ یی­ ده­ دیر؛آنجاق من\nاونا ال ده وورمامیشام. یئمک‌دن قورخورام. بوغازیمدان هؤپدوردومامیش، بؤیرومدن چیخیر.\nائوه دؤندویوم گون قیزیم دسترخانی گتیریب، اوتاغیمدا آچدی. «سن گلمه‌سن بیز گله‌ریک» دئدی. ایکی قاشیق یئمه‌میش بؤیرومدن کیسه نین ایچینه دوشوب، پاققیلدادی.\nاوغلوم، اؤزونو ساخلایا بیلمه‌ییب، پیققیلدادی. آغزینداکینی اودمامیش- «واللاه، لاپ ائله واختی‌دی، ایندی شکیل چکیب فئیس‌بوکدا یئرلشدیرسم بیرینجی چیخار!».\nباشینی آشاغی تیکن اریمین آغزی ترپه‌نیردی. قاشیغی-خرکن ماشینلارینا تورپاق یوکله‌ین مکانیکی قازما ایدی سانکی، آغیزینا دولو آپاریب، بوش قایتاریردی. قیزیم- دسترخان باشیندان، دوروب الی آغزیندا باییرا قاچدی.\nیئریمدن قالخیرام. سکوت ائوی بورویوب. هر کس اؤز دوه‌سین گزر دئمیشلر؛ هامی اؤز ایشینه مشغول‌دور. پنجره‌دن باییرا باخیرام. دؤش‌سوز قونشوموز بیر قوجاق گؤی-گؤیرتی، تره‌وزی[۶] گتیریر. قوجاغی، دیررک‌دیر[۷] سانکی.\nآپارتمانین قارشیسینداکی پارکدا، بایرام یئلی قارلای ارید‌یب. پنجره‌دن باخاندا سارالمیش چیمن آغ-یاشیل رنگه چالیر. بوگون-صاباح آغاجلارین جوجردییینی گؤره‌جه‌یم. بیردن بیره بؤیرومدن گؤیه‌ر‌ن باغیرساق کیمی. دؤشسوز قونشوموزون تام ترسینه. منیم بؤیرومدن گؤیه‌ر‌ن باغیرساق، اونون کسیک دؤشلری­نین یارا ایزلری هئچ ده عاغلیمدان چیخمیر.\nآسفالت اوزه‌رینده اَریمیش قار ایزی، پینتی قادینلارین شورا قویموش مانتوسونو یادیما سالیر.\nائوده کیمسه اولمایاندا سرگردان روح کیمی هر یئری گزیرم. اریمین یورغان-یاسدیغی تنه‌بیده دووار دیبینده بوکولو قالیب. اوغلومون تومانی موبلون اوستونده‌دیر.\nقاپیدان اییلیب اوشاقلارین اوتاغینا باخیرام. اوتاغین اورتاسینا داغیلان کیتابلار، قیریلمیش قوشوندور سانکی اوتاقدا یئرده قالیب.\nاوغلومون تومانین موبلون اوستوندن گؤتوروب، اوشاقلارینا اوتاغینا ساری گئدیرم. یاری‌‌یولدان قاییدیرام. گره‌ک اونلارین پار-پالتارلارینا ال وورماییم. یوخسا اونلار چیمچه‌شرلر.\nآشپازخانام‌دا هر شئیین یئری دَییشیک دوشوب. قابلامالار، قاشیق-چنگال‌لارین باشلاری آشاغی، سانکی مندن کوسموش‌لر. اوجاغین قیراغینداکی یاغ‌قابی تیکان کؤلو دور سانکی،گؤزومه باتیر.\nساماواری یوخلاییرام. هله جانی ایستی‌دیر. مژمه‌یی‌ده چای لکه‌لری وار. استیکانلارین دیبینده چای تیلیفی قورویوب، قالیب. دؤزه بیلمیرم بوراسی منیم آشپازخانام. هر شئی یئرلی-یئرینده اولمالی. بونو قیزیما دئمه‌‌لییم. هله اؤلمه‌میشم کی…! نییه قاب-قاجاغین یئری دَییشیک دوشوب…!!!\nچرشنیه آخشامی\nنه آرخاما باخا بیلیرم، نه اؤنومو آیدین گؤرورم. آرادا قالمیشام. دئییرلر”یئتیمه وای-وای دئین چوخ اولار، چؤره‌ک وئره‌ن آز.”.مریض‌خانادان گلدیییم گون، تلفونوموز سوسموردو، زنگ، زنگ اوسته گلیردی؛ اریمین- تزه سیگاری، سؤنن سیگارین کؤتویو ایله آلیشدیردیغی کیمی!\nبو گون، نه قدر پنجره قاباغیندا دوردوم، دؤشسوز قونشودان خبر اولمادی کی اولمادی. تلفونوم دا سوسوب. ایکی گوندور کی، اریم ده ایش یئریندن زنگ آچیب، احوالیمی سوروشمور. آتیلمیش، اونودولموشلار کیمی‌یم.\nگوزگو قاباغیندایام. آرخادا کیتابخانامدا سیرایلا دوزولن کیتابلار وار. گئدیب کیتابلارین بیرینی آچیرام. “اونلار اؤلمک‌له مشغول‌دورلار”کیتابین جیلدینده یازیلیب. “آن سکستونون” اؤلومله ایلگیلی شعرکیتابیدی. داریخیرام. کیتابی اوخومامیش یئرینه قایتاریرام. نه ائتدیگیمی بیلمیرم. ایتییم ایتیب سانکی…!\nیئنه گوزگو قاباغیندا دورورام. ساچلاریم کیلکه‌له‌نیب، پیر-پیرتلاشیق‌دیر. گؤزلریم چوخورا باتیب. دوداقلاریم بوزاریب. گوزگونون قاباغیندا سیرایلا دوزولموش روژلارین قاپاغینی بیر‌به‌بیر آچیب باخیرام. گؤز میدادی، بزک کیفیمین یاری‌آچیق زیپی ائشیکده قالیب. الیمی اوزومه چکیرم. قاقیرداق[۸] کیمی‌دیر. کیرئمی اووجوما سیخیب. اوزومه یاخیرام، بیرآز سیغاللاییرام. الیمی یومشانمیش یاناغیما چکیرم. چهرایی روژ دوداقلاریمدا گزیشیر. داراق، ساچلاریمین کیلکه‌سینی آچیر. گوزگوده قادینا اوخشاییرام، بیرآز دا سورمه‌له‌نیم دئیه، قارا میدادی گؤزومه چکرکن باغیرساغیم غفیل‌دن کیسه‌نین ایچینه بوشالیر. بیر آنلیق‌ اولسا دا بئله بو سوْوخا[۹] کیسه‌نی اونوتموشدوم. میدادی گوزگویه چیرپیرام. میداد گوزگوده، ایگنه بویدا قارا ایز بوراخیر. دوداقلاریمداکی روژی الیم‌له سیلیرم. روْژ، سیر-صیفتیمه، چنه‌مه یاییلیر. ساچلاریمی الیم‌له پیرتلاشدیریرام. گوزگودن، سیرک تلخه‌یی��ه بنزه‌ین بیر قادین منه باخیر…\nچرشنبه\nاودلو-اودونلو گونلریم اؤتوب. اوجاقدا قالان کؤزلردن بیر قور بئله چیرتلامیر. قولوم سوستالیب. یاتاغیمدان قالخماغا اینجاریم یوخدور. هر آی‌باشی ‌اولدوغوم کیمی، جانیم قیزدیرمالی، دؤش‌لریم داش کیمی‌دیر. توخوملوقلاریمین آکتیو زامانی‌دیر. بو قیزدیرما؛ جینسی هورمونلاریمین یوکسلمه‌سیندن‌دیر، یقین بیلیرم. دؤش‌سوز‌ قونشوموزون دوشونجه‌سی منی راحات بوراخمیر. اونون هورمونلاری‌نین یوکسلمه زامانیندا دؤشلریندن قالان یارا ایزلرینی دوشونورم. گؤره‌سن او، آی‌باشی اولارکن نه حالا دوشور؟ دؤش‌لری گیزیلده‌ییرمی…!؟ دریسی‌می بوزوشور…!؟ بلکه‌ده یارالاری‌نین یئری گؤینه‌ییر…!\nآلتیمداکی پلاستیکین خیشیلتیسی یالقیزلیغیمی اوزومه چکیر سانکی. گؤزوم، تاوانین گچ ایشله‌مه‌لرینده قالیب. دووارین چهرایی بویاسیندا، گلین‌لرین دوم‌ آغ چلنگینه اوخشاییر بو قابارتمالار.\nتنه‌بیدن گلن تلویزیون سسی، آری ویزیلتی‌سیدیر سانکی، قولاغیمدا سس‌له‌نیر. بلکه‌ده اریم، ماجرالی و چوخ هیجانلی بیر فیلیم ایزله‌ییر. آرامیزدا بیر قاپی‌لیق مسافه وار. بؤیرومده‌کی کولوستومی کیسه سایه‌سینده قاپی، سانکی هابیل دوواری‌دیر، من ده بیر فلیسطینلی قادینام.\nاگر پلاستیکین خیشیلتیسی بیرده بؤیرومده‌کی کیسه اولماسایدی، دووارین آرخاسیندا تک باشیما قیزدیرما ایچینده یانمازدیم.\nقاپی‌نین کیلیدینی بورورام. اوست-اوسته گئیدیگیم پالتارلاری سویونورام. چیل-چیلپاق گوزگوله نیرم. کاشکی دؤشسوز قادین هئچ بیر زامان گوزگو قاباغیندا اؤز چیلپاق گؤوده‌سینه باخماسین، دئییرم. بؤیرومده‌کی کیسه، هله‌لیک بوم‌بوش‌دور. یاواشجا یورغانیمین آلتینا سوزولورم. یورغانین سرینلییی، جانیمین قیزدیرماسینی آلیر. گؤزلریمی یومورام.\nجوماآخشامی\nقولومو یورغانین آلتیندان چیخاریرام. اوشویورم. یورغانی قاوزایاندا، سویوق جانیما ایشله‌ییر. هله ایندی یادیما دوشور، گئجه چیل-چیلپاق یورغانین آلتینا سویروشموشدوم. بیر شئی بؤیرومده آغیرلیق ائدیر سانکی. کیسه‌م یادیما دوشور. دوروب دییشمه‌لییم. گوزگونون قاباغیندان کئچنده قارنیمین چیزگیلرینه ساری ساللانان کولوستومی کیسه‌یه باخیرام. ندن‌سه ننه‌م یادیما دوشور. هارداسا بیر پینتی اوشاق گؤرسه‌یدی «پوخ موتالی‌دیر[۱۰]» دئیردی. دوغرودان دا ائله بؤیرومده‌کی کیسه ایله پوخ موتالینا دؤنموشم. بیر آن گوزگو قاباغیندا، چیرکین گؤوده‌لی هئیکل کیمی قورویوب قالیرام. واااای! کیسه‌نین ایچینده‌کیلر نه‌دی…؟ بونلار هاردان چیخدی…؟ یوخسا قارنیم قوردلانیب…؟ گؤر نه کیسه‌نین ایچینده قیمیلدییرلار…!\nاللریم اسیر. نه ائیله‌ییم ؟ کیمه دئییم…؟ اریمه زنگ آچیم؟ اوندا هئچ ائوه دولانماز! یوخسا قیزیما…؟ یووو…ائله اولورسا، تلفون دالیسیندا کئچینر. بلکه اوغلوم…! او-هارادا اولسا اؤزونو یئتیرر فئیس‌بوک صفحه‌سینه سورپریز بیر شکیل اوچون…! قاچیم جرّاح حکیمین یانینا…\nقورخورام کیسه‌یه باخیم. اوره‌ییم بولانیر. آخی بیردن بیره منه نه اولدو؟ بو نارینجی‌لار نه‌دی؟ شاما سوپ ایچمیشدیم. اولمایا یئرکؤکو…..!.یوخسا قوردا بنزه‌ین‌لرده سوپون اریشته‌سی…آاااخ! قورد اولسایدی اؤلردیم هاااا. بیرجه ائله قورد قویماغیم قالمیشدی. نه یاخشی ائوده هئچ کیم یوخدور. یوخسا بو حالی گؤره‌ن اوغلوم-قیزیم عومور بویو بیر قاشیق دا بئله سوپ ایچمزدیلر.\nاؤزومدن چیمچه‌شیرم، سویا جومورام. بوگون، چیله‌ین‌دن تؤکولن سو، فرقلی‌دیر دئیه‌سن. هر گون دوش آلدیغیم سودان دییشک‌دیر. سو ائله مهربان-مهربان آخیر، ائله‌بیل نازلانا-نازلانا بدنیمده اویناییر. دامجیلاری مینجیق-مینجیق بدنیم‌دن اطرافا سیچراییر. سرامیکین اوستونده سو یولونا آخیر.\nجانیمی لیف‌له‌ییرم. صابین‌لی الیم بذنیمده سویروشور. بارماغیمی باغیرساغیمین باشینا وورورام. اووووف…آجیشیر. صابین‌لی الیمی باغیرساغیمدان یوخاری چکیرم. دؤش‌سوز قونشوموز عاغلیمدان چیخمیر….\nقتفه‌نی جانیما بورویورم. گونشین ایشیغی اوتاغیمین اورتاسینا، یاتاغیمین اوستونه دوشوب. تول اؤرتویون دالیسیندان باخیرام. دؤشسوز قونشو قوجاغیندا‌کی دیبچکده، آغ-آپباغ تون چیچه‌یی[۱۱] آپارتمانا ساری گلیر….\nجوما گونو\nهفته‌نین سون گونودور. هر یئر باغلی، هر شئی تعطیل. کاشکی حیاتین دا تعطیلی اولاردی. آلتی گون یاشاییب، یئدینجی گون اؤلوب، سونرادان دیریلردیک. آلتی گوندور اؤلو کیمی‌یم. بو جمدک قوخولو، کیسه‌لی حیاتیمدا، یالنیز یازیلاریملا یاشامیشام.\nیئریمدن قالخیرام. گوزگوده اؤزومه باخیرام. قاپینی یاواشجا آچیرام. اریم، تنه‌بیده یئتیم اوشاقلار کیمی بالینجینی قوجاقلاییب، خورولداییر. اوشاقلارین اوتاغیندان ایچه‌ری گیرمیرم. قاپی‌د‌ان باخیرام. یوخودا ائله معصوم گؤرونورلر‌کی، اونلاری اؤپمه‌ییم گلیر. حاماما گیرمک ایسته‌ییرم. یئریینده کیسه‌م لاققا‌ ها لاق لاققیلداییر. اوغلوم دوز دئییر، بلکه‌ده کیسه‌مدن چکدییی شکیلیی فئیس‌بوکا قویسا، بیرینجی چیخدی…\nحامامدان چیخمیشام. پنجره‌دن آپارتمانین اؤنونده‌کی پارکا باخیرام. گئجه یاغان یاغیشدان آسفالت‌ دا دینج، توختاق گؤرونور. ساچلاریمین سویو چیگین‌لریمه دامجی‌لاییر. دؤشسوز قادین، الینده ایکی بربری آپارتمانا ساری گلیر. پنجره‌نی آچیرام. توزلو شوشه‌ده بارماغیلملا یازدیغیم “ماوایل” کلمه‌سی هله‌ده دورور. الیمی شوشه‌یه چکیرم.\nدؤشسوز قادین گؤزومدن ایته‌نه قدر، اونو ایزله‌ییرم. بو گئجه‌دن اوتاغیم تون‌چیچه‌یی‌نین عطری ایله دولاجاق دئیه، دوشونورم….\nاسفند ۱۳۹۰\nایضاح:\n———————\nبو حیکایه “ازادلیق” سایتی‌نین“کئچیرتدیگی ملی شعر، حکایه و رمان مسابقه‌سینده بیرینجی یئری قازانمیشدیر. مسابیقه نین فاینال مراسیمی باکی شهرینده، آزاد فیکیر اونیورسیته سینده کئچیریلدی. مسابیقه ۴ مرحله دن عبارت ایدی. ۱۸۰ حیکایه نین ایچینده بیرینجی مرحله ده ۲۰ سئچیلمیش اثر داورلر مؤلف لرین آدلارین بیلمه دن و کد بندی اولاراق سئچیلدی. ایکینجی مرحله ده ۲۰ حیکایه دن یازارلارین آدلاری معلوم اولاراق ۱۰ حیکایه سئچیلدی و اوچونجو مرحله ده اینترنت اوزره سس وئرمه بیر هفته مدتینده و سونجو مرحله کی دؤردونجو مرحله ایدی، داورلر سس وئرمه نی و اؤز امتیازلارین نظره آلاراق سون امتیازی وئردیلر. بو مسابیقه ده ۵ داور (منصف) واریدی . رقیه خانیم کبیری تنها شخص ایدی کی هم شعر و هم حیکایه ده بو مسابیقه یه قاتیلمیشدی. شعر مسابیقه سینده ده ۱۰ سئچیلمیش شعرین ایچینده یئرلشدی و نهایت ۶ینجی یئری قازاندی.\nرقیه خانیم کبیری نین بو حیکایه‌سی هله لیک هئچ یئرده یایینلانماییب و ایلک دفعه اولاراق “ایشیق” سایتی واسطه‌سیله سیز عزیز اوخوجولارا تقدیم ائدیلیر.\n[۱] -تول اؤرتوک: تور پرده. پرد��‌ی توری نازک.\n[۲] -باجا دلمک اوچون آلت. دریل.\n[۳] -آیاغین دیزدن ویخاری حصّه‌سی. بود.\n[۴] -قیزیل تایاق: بیر نوع بؤیوک سوقوشو. فلامینگو قوشو.\n[۵] -توخوماق. تیکمک.\n[۶] -بستان بیتگی‌لری، بامادور، بادمجان، خیار و س…\n[۷] -دیرریک: تره‌وزی‌لرین اکیلدیگی یئر.\n[۸] -جیزلیق.\n[۹] – آندیر. میراث.\n[۱۰] -پندیر و یاغ ساخلاماق اوچون دری‌دن حاضیرلانان تولوق.\n[۱۱] -گئجه‌لر عطیز ساچان گول. گل شب‌بو.\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nبیز بئله‌ییک\nناصر داوران\n«رقیه کبیری»‌نین «ماوایل» حئکایه‌سینه بیر باخیش\nعلی‌محمد بیانی\nگؤرکملی صنعتکار «علی کوهپایه» حیات‌لا وداعلاشدی\nایشیق\nگیله‌لردن‌‌\nمهدی قاسم‌نژاد(آیدین صاباح)\nچاپ\n7 پاسخ\nقابل قلیپور گفت:\nشنبه ۷ اردیبهشت ۱۳۹۲ در ۰۴:۵۹\nبسیارعالی نوشتی – منم باجم\nمحمد سلیمی گفت:\nچهارشنبه ۲۸ فروردین ۱۳۹۲ در ۱۰:۰۴\nبو داستانی اوخورکن اونا بیر نقد یازماقی بوشلو دوشدوم. گوجوم و ساوادیم چاتارسا یاراشیقلی بیر نقد یازمالییام کی اگر ده داستانین (اوچونجو قاتدا) یوکسک یئرینه ده یاراشماسا، منیم الیمین چاتارینا و سان کی داستانداکی پارکدان او پنجره یه باخاریما یاراشاجاق.\nائله دوزگون اثر اودور کی اوخویانی یازماقا بوشلو سالا!\nتورکجه طنزلر گفت:\nجمعه ۲۳ فروردین ۱۳۹۲ در ۱۷:۱۲\nیاشا . سیز بیزیم افتخاریمیز سیز\nعلی تقی زاده گفت:\nچهارشنبه ۲۲ آذر ۱۳۹۱ در ۱۳:۴۴\nدرین وحورمتلی سالاملارلا\nخانم کبیری قلم اهلی آراسیندا بئله بیر دوشونجه وار کی “بعضاً یالنیز بیر گوجلو اثر یازماقلا او اثرین اعتیبارینه یازانی کامیل شاعیر یا یازیچی آدلاندیرماق اولار.‍”\nسیزین بو حکایه او دوشونجه نین گوجلو ثبوتیدیر. باخمیاراق کی قلمیزین قودرتی وگئنیشیز روحونوز اوخوجولارا آیدیندیر.\nمن اوحکایه نین قهرمانی چکن ایشکنجه لری ، اوتانماقلاری وعذابلاری اوزو قدر یاشادیم .\nبوهمان تولستویون هونر حاقدا حقیقی سوزودور” اگر هونر صاحیبی اوز اثریله حیسس وحالین اوخوجویا کوچوره بیلسه ، یالنیز اوندا اثرینه هونر آدی قویماق اولار.”\nعومروز برکتلی اولسون\nعباس نعیمی گفت:\nسه شنبه ۲۷ تیر ۱۳۹۱ در ۰۸:۲۷\nحیکایه‌نین صمیمی دیلی، بو گونکو ایچه‌ریلی‌یی، خانیم‌لارین دورومو، و بیر چوخ ماراخلی مسئله خسته اولان‌لارین اؤز ایچ‌لریندن وئردیـیی گؤروشو، آخیجی‌لیغی‌، حیکایه‌نین جانا یاتماغینا ال-اله وئریرلر. روقیه خانیم کبیری‌نی قلمی، نثریمیزه اومودلاندیریر.\nقوجا گفت:\nیکشنبه ۲۸ خرداد ۱۳۹۱ در ۰۳:۲۷\nدئییرلی نائیلیتلرینی اورکدن تبریکله ییرم. یوللارینیز آیین-آیدین.\nnami گفت:\nدوشنبه ۲۲ خرداد ۱۳۹۱ در ۱۳:۱۳\nچوخ اوره یه یاتیم و صمیمی یازیلمیش . قلمیزه و قلم توتان اللیرزه و قلمی ایشلدن دوشونجه زه تبریک و ساغ اول دئیرم.","num_words":3944,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":101787.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوکراین دیلی (اۇکراینجا: українська мова) — ایسلاو دیللری‌نین شرقی ایسلاو دیللری یاریم قروپونا داخیل اوْلان دیل. دۆنیا‌دا تخمیناً ۴۵ میلیون اینسان ا��کراین دیلینده دانیشیر. اوْنلارین اکثریتی اوکرایندا یاشاییر. اۇکراینین رسمی دیلی.\nاوکراین دیلی دۆنیادا\nاوكراين اليفباسى\nدَییشدیر\nА а Б б В в Г г Ґ ґ Д д Е е Є є Ж ж З з И и І і Ї ї Й й К к Л л М м Н н О о П п Р р С с Т т У у Ф ф Х х Ц ц Ч ч Ш ш Щ щ Ь ь Ю ю Я я","num_words":190,"character_repetition_ratio":0.053,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.275,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.441,"perplexity_score":490261.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوستاد محمدعلی فرزانه نین دفن ائتمه عرفه سینده تبریزده نه لر اولدو مسئله سی آذربایجان آیدینلارینی اولدوقجا دوشوندورمه لیدیر\nاوستاد محمدعلی فرزانه نین دفن ائتمه عرفه سینده تبریزده نه لر اولدو مسئله سی آذربایجان آیدینلارینی اولدوقجا دوشوندورمه لیدیر\nبیلیندیگی کیمی ایران ممالیکی محروسه سی آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری طرفیندن او بؤلگه یه نظره آلدیغی پلانلارا اساساً دگیشیمه اوغرایاجاق گؤرونور. بو آرادا آذربایجان میللی فعاللاری کئچمیش یئنیلمه لردن عیبرت درسی آلمالی، خالقی دوشمن و شوونیسم خیدمتینده دئییل، آییق ساییق، اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینه اؤنم وئرمه لری اوچون سفربر ائتمه لیدیرلر دئسک، میللی منلیک و کیملیک اوغروندا دوزگون حرکت ائتمه نین نه حدده اؤنملی اولدوغونو وورقولامیش اولاریق. بو آرادا شمس تبریز سیته سی واسیطه سی ایله تبریزده کی میللی فعاللار آراسیندا آنلاشمازلیقلار وار دئیه ایجتماعیته یالان دوغرو بیلگی و معلوماتلار اؤتورولور. محمدعلی فرزانه بگین تبریزده دفن اولماسی عرفه سینده شمس تبریز سیته سینده بعضی یایینلانمیش یازی و مقاله لر اولدوقدا دوشوندوروجودور. بو مقاله لردن کیوان نعیمی ایمضاسی ایله شمس تبریز سیته سینه گؤندریلمیش یازیدا چوخلو سیرلی مقاملار وار. بو و بونا بنزر مقاملارا آچیقلیق گتیرمک و آذربایجان میللی فعاللاری و میللتی آراسیندا میللی مسئله اوزره بدبینلیک یاراتمانین قارشیسینی آلماق و بو مسئله لرین بویوتلاری نین هارادا اولماسینی اؤیرنمک و ایچریده آغیر شراییطین حؤکوم سوردوگونو نظره آلاراق آذربایجان ایجتماعیتینه خاریجده کی تانینمیش کاناللار واسیطه سی ایله بیلگی وئریلمه سی گرکلی حئساب ائدیلیر. بو مسئله نی حیاتا کئچیرمک اوچون آذربایجان میللی تشکیلاتلاری اورتاق تفتیش کومیته سی یاراتمالی و ایچریده تانیدیقلاری و ایطمینان ائتدیکلری شخصلر واسیطه سی ایله فارس سازمان امنیت مأمورلاری و اونلارین عامیللری طرفیندن خالقی میللی مسئله اوزره بدبین ائتمک ایسته گنلرین کثیف نیتلری آچیقلیغا قاویشدیریلمالیدیر.","num_words":362,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.074,"special_characters_ratio":0.196,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":386105.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دونیامیزین بؤیوک شاعیری، آزادلیق، صولح، عدالت و سئوگی نغمه‎کاری؛ موباریزه‎سی و صنعتی‎له اسطوره‎لشن ناظیم حیکمت, تورک خالقی‎نین دونیا مدنییتی‎نه بخش ائتدییی اؤلمز صنعت‎کاردیر.\nاوْنون شئعری میللی دیرلردن مایالانـیب, میللی بوْیالارا بوْیانسا دا, آنجاق اینسانلیغین, بدیعی- مدنی دیرلرینه اساس‎لانیر. اولو شاعیرین یارادیجیلیق سوزگجیندن کئچن شخصی تجروبه‎لری, یاشانتی‎لاری عومومی‎لشمیش, و بشری‎لشمیش بیر دونیا دویومو, دونیا گؤرومو سوییه‎سینه یوکسلیر. و یئنی- یئنی مضمونلار و فوْرمالاردا شئعیرلشیر. پیئس‎لره, روْمانلارا, منظومه‎لره چئوریلیر. اوْنون ��لمیندن سوزولن موختلیف بیچیملی صنعت اثرلری ایلدن-ایله کئچیرکن, دیلدن- دیله چئوریلیر. پیئس‎لری صحنه‎لشیر, روْمان و داستانلاری فیلمه چکیلیر و شئعرلری ماهنی‎لاشاراق، دونیامیزی صنعت ایشیغینا بورویور. بئله حالدا اوْ تکجه بیر خالقین دئییل,بلکه بوتون دونیانـین, بوتون اینسانلیغین دوْغما شاعیر اوْغلو, اوئلمز صنعتکاری‎دیر.\nناظیم حیکمت «کرم کیمی» یانسا دا, آمما او کول اوْلمایـیب, بلکه ابدی بیر ایشیق منبعینه دؤنوب, دونیامیزین گونو- گوندن قارالماسینا باخمایاراق, اوْ بو قاتی قارانلیقدا داها گور, داها ایشیقلی ساچماقدادیر. اوْنون صنعت یانغی‎سی اوره‎ییمیزده آلیشیر, روحوموزون قارانلیق‎لارینا ایشیق توتور، ایچ اوزوموزو نورلا، شفق‎له بزه‎ییر، بیز ده یاشاماق، سئومک هوسینی داها دا آرتـیریر. ناظیمین اثرلرینده‎کی آیدین‎لادیجی، تاثیرائدیجی، جان‎وئریجی بو سئحیرلی قووّه، اوْنون یاشادیغی حیاتـیندان دوْغوب تؤره‎نیر. اوْنون یاشایـیشیندان قایناق‎لانـیر. اوْ اؤزو اثرلری‎‎نین باش قهرمانی‎دیر. ناظیم زینداندان گؤندردیگی بیر مکتوبوندا یازیر:\n«اوچ جور یاشاماق وار، بیرینجی- یاشادیغی‌نـین فرقینده بئله اوْلماماق، یعنی یاشادیغینـی، یاشاماق دئییلن مفهومو بوتون عظمتیله درک ائتمه‌دن یاشاماق، یعنی اینسان‌لارین بؤیوک اکثرییتی کیمی … ایکینجی‌سی- هارادا اوْلورسان، هانسی شراییط‌ده وار اوْلورسان اوْل، یاشاماق بیر سعادت‌دیر سنین اوچون. دوشونمک، اوْخوماق, سئومک، دؤیوشمک، گؤرمک، ائشیتمک، چالیشماق، ایشکنجه گؤرمک، نیفرت ائتمک، بیر سؤزله بوتون بو مادی و معنوی شئی‌لر سعادت‌دیر سنین اوچون. یعنی موستقیل و آزاد یاشاماق دئییلن شئی نه گؤزل‌دیر. بونو هرآن و هر شراییط‌ده درک ائده‌سن. اوچونجو- یاشاماق ساده‌جه بیر وظیفه‌دیر سنین اوچون، بعضن اؤلمک نئجه بیر وظیفه اوْلورسا، یاشاماق دا ائله بیر وظیفه‌دیر. وئریلمیش بیر سؤزو یـئرینه یـئتیرمک کیمی. منیم اوچون یاشاماق مفهومو ایستر حبس‌ده اوْلوم، یا اوْلمایـیم. ایستر سئوگیلیمین الی الیم‌ده آی ایشیغینـی سئیر ائدیم، ایستر حبس‌خانادا اوْتاغیمین تاوانـینـی, یاشاماق بیر سعادت‌دیر. حتّا منه ائله گلیر کی، تورک ادبییاتـیندا «یاشاماق نه گؤزل شئی‌دیر» دئین ایلک شاعیر بنده‌نیزدیر».\nناظیم دوْغرودان دا دئدیگی کیمی، سئوه- سئوه، دؤیوشه- دؤیوشه، یارادا- یارادا یاشادی. وطنی‎نین، دونیانـین قورتولوش و گؤزللشمه‎سی نامینه دؤیوشدو، آغیر گونلره، زیندانلارا دؤزدو، بیر اینسان کیمی یاشادی. خالقی‎نـین، اینسانلیغین آغری آجی‎لارینی، حسرت و اومیدلرینی اؤزونونکولشدیردی، اوْنلاری یاشادی، ناظیم میللی چرچیوه‎ده، اؤزونو محدودلاشدیرمادی. اوْ اوزونو بوتون بشرییته توتدو، دونیا ادبییاتـینی، باشقا خالقلارین فوْلکلوْرونو، دریندن اؤیرندی، منیمسه‎دی. اوْنلاردان بارلاندی و اؤز یارادیجیلیغیندا باجاریقلا اوْنلاردان ایستیفاده ائتدی. ناظیم صنعتی‎نین ان قاباریق خوصوصییتی، اوْنون بشری‎لیگی، اینسانی‎لیگی‎دیر. اوْ میللی اوْلدوغو قدر ده، بئین‎المیلل‎دیر. اوْنون اثرلری هئچ بیر میللی محدودییت تانیمیر. آنجاق ناظیم شئعرینی تورک خالقی‎نین دیلی، ادبییاتی حیاتی ایله ائله قاینایـیب، قاریشیب کی، تورک دیلینی ناظیم‎سیز و ناظیمی ده تورک دیلی‎سیز تصوّور ائتمک بئله مومکون دئییل.\nناظ��م یازیر:\n«شئعریمین کؤکو یوردومون توْرپاغیندادیر. آمما بوداق‌لارینـی بوتون توْرپاق‌لارا … اوْ توْرپاق‎لار اوستونده قورولموش مدنییت‌لره, بوتون دونیامیزا اوزاتماق، ایسته‌دیم. اینسان اوْغلو هارادا، نه زامان و هانسی دیل‌ده اوْلورسا، اوْلسون، اوره‌ییمه، بئینیمه اویغون بیر شئعر سؤیله‌میش‌سه، اوْنون سؤیله‌ییشینده‌کی اوستالیغی، اینجه‌لمه‌یه اوْندان بیر شئی‌لر اؤیرنمه‌یه چالیشدیم، تکجه اؤز ادبییاتـیمیزین دئییل، شرق، قرب ادبییاتـی‌نـین بوتون اوستادلارینـی اؤزومه اوستاد ساندیم».\nناظیم حیکمت شئعری، دویغو ایله- دوشونجه‌نین بیر- بیرینه توْخونماسی، بدیعی تصویرلرله حیات حقیقت‌لری‌نین بیر یئره قوْووشدوغو، بیر- بیرینی تامام‌لادیغی بدیعی بیر وارلیق‌دیر. شئعرلری‌نین تخیّول گوجو نه‎قدر گوجلو و توتارلی‌دیرسا بیر اوْ قدر ده عئینی و حیاتی‌دیر. بو شئعرلر ساده اوْلدوقلاری حال‌دا درین‌ و اوْوسونلودورلار. اوْنلار هر اوْخونوشدا تزه گؤرونن، سؤزون حقیقی معناسیندا صنعت اثرلری‌دیر. بو اثرلرده اینسان‌لا- طبیعت، تاریخ‌له- جامیعه، دونن‌له- ساباه، اوسطوره ایله- حقیقت بیر- بیرینی عوض ائده‌رک، سئحیرلی صنعت نومونه‌سی کیمی‌ اوْخوجونون داخیلی عالمینده یـئنی‌دن جانلانماغا باشلایـیر. بونلار دونیانـین سسی، نفسییندن تؤره‌نمیش، اینسان قلبینده عکس- صدا دوْغورموش، سوْنرا سؤزلرده، دئییم‌لرده ده شئعرلشمیش دویغو دوشونجه‌لرین، بیلیک و زحمتین محصولودور.\nناظیم حیکمت چوْخ یؤنلو بیر صنعتکار ایدی. اوْ سینماچی، دراماتوْرگ، یازیچی، مطبوعات‎چی، شاعیر و هم ده رسسام ایدی. هابئله موسیقی‎نی، باشقا صنعت نؤولرینی یاخشی دویان آنلایان و سئون شاعیر ایدی. باجاریقلی صنعتکار، موختلیف صنعت ساحه‎لرینده دیرلی اثرلر یارادیب‎دیر. اوْ هر بیر صنعت نؤوونون فوْرما، مضمون اؤزونه مخصوص‎لوغونو قوْرویوب ساخلایاراق, عئینی حالدا ال‎وئریشلی شراییط‎ده شئعرینده موختلیف صنعت نؤولرینه منسوب اوْلان ایفاده طرزی، دئییم یؤنو، فوْرما خوصوصییت‎لریندن بهره‎لنرک، موختلیف مضمونلو، رنگارنگ فوْرمالی اؤلمز شئعرلر یاراتمیشدیر.\nناظیمی اوْخوماق، اؤیرنمک، باشا دوشمک اؤزو ده بیر سعادت‌دیر. ناظیمین شئعری, شاعیرده یئنی شئعر یاراتماغا و اینساندا یـئنی اینسان اوْیاتماغا قادیر اوْلان سوْلماز و ابدی یاشار بیر صنعت نومونه‌سی‌دیر!","num_words":1171,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.198,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.003,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":158493.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"باسک دیلی (Euskara) باسک لارین دانیشیلدیغی دیلدیر. باسک دیلی دیل بیلیمجیلری طرفیندن هیند-اوروپا دیللری آوروپا یا یاییلمادان اؤنجه اوروپادا دانیشیلان دیللردن آرتا قالان بیری اولاراق قبول ائدیلیر . .بو سببدن بو دیلین دونیادا دانیشیلان باشقا هیچ بیر دیلله یاخیندان قوهوم اولمایان چوخ اسکی بیر دیل اولدوغو دوشونولور .","num_words":58,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.188,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":551972.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"میرزه منصور فیوضات, ثبت احوال ایداره‌سینین وئردیگی تاپشریقلارینا گؤره مرندین هنده‌ورینده کی کندلره گئدیب خالقا یئنی واجیب اولموش سیجیل آدیندا کیملیک بلگه‌لرینی حاضیرلاییرمیش.\nگوندوزلری, آخشاما قدر بو کنددن او کنده ��ئدیب مامور اولدوغو ایشلری گؤرندن سونرا, آخشاملار هانسی کند اولورسا اولسون بیر ائوه یئرلشیب دینجلرینی آلیب یئنه‌ده ائرته‌سی گون ایشه باشلاییرمیشلار. گئجه‌لر , هر کنده‌ده دوشرگه سالدیقلاریندا کندین کاتداسینین واسیطه سیله، بیر دونیا گؤرموش آغ ساققاللا گؤروشوب دانیشماق ایسته‌یرمیشلر. بیر گئجه کاتدا اونلارلا گؤروشمکدن اؤترو بیر “درویشه مسلک” اولان, قوجا آغ‌ساققالی گتیردی.\nائوین قاپیسینا یئتیشن کیمی قوجا درویش “مناجات چکه‌رک” اؤز حضورونو اعلان ائتدی.\nمیرزه منصور فیوضات و ائوده اولان باشقا مامورلار او آغ ساققالین حؤرمتینه آیاغا قالخدیلار. درویش امام‌لار حاقیندا گؤزلله‌مه‌لر دئیه –دئیه ایچه‌ری کئچدی, گؤزلله‌مه‌سینی قورتاراندان سونرا اوتوردو.\nمیرزه منصور فیوضات دئدی:آی ساققال خوش گلمیسن بو گؤزل مناجاتین دوغوردان دا بیزیم روحوموزو اوخشادی.\nآغ ساققال دئدی: آی ساغ اول رئیس. دئدیلر سیز منی بورایا چاغیرمیسیز . من ائشیدیرم\nمیرزه منصور دئدی: بیز بو آخشام سنین دیلیندن ان اسکی ائشیتدیکلرینی یوخسا گؤردوکلرینی ائشیتمک ایستردیک.\nآغ ساققال دئدی: آی جناب رئیس ۹۰ ایلی ساغ –سالامات یاشامیشام, بو ۹۰ ایل ده چوخلو-چوخلو یئرلر گؤروب جوره به جوره آداملار گؤرموشم، آنجاق بو آن بیر کیشی‌نین احوالاتینی خاطیرلادیم. اونو سیزده دئمک ایستردیم.\nمیرزه منصوردئدی: بویور آی آغ ساققال بیز سنی دینله ییریک.\nآغ ساققال سؤزه بئله باشلادی: ۲۰ یاشیندا جاوان ایدیم . بوتون بو دوزلری , یایلاقلاری داغلاری گزیب مناجات چکیب گؤزلله‌مه دئیردیم. یاز چاغی ایدی بو گؤردوگون دوزلر جنته دؤنموشدو. لاله لر بوتون دوزون , دؤشونه یاییلمیشدی بیر آن چاییرلارین اوستونده اوزاندیم. گؤزلریمی مورگو دؤیدو. شیرین بیر یوخویا دالدیم. بیلمیرم نه قدر یاتمیشدیم یوخودان اویاندیغیمدا بیر هنیرتی ائشیتدیم. دؤندوم هنیرتی گلن یؤنه باخدیم بیر تپه‌نین اوستونده نئچه چادیرین قالدیرماسینی گؤردوم. یقین من یوخودا اولاراکن بو چادیرلار قالدیریلمیش ایدی. چادیرلارین بیریسی آغ رنگینده ایدی. او بیریسی ایسه قارا رنگینده ایدی. تپه‌دن چیخارکن مناجات چکمه‌یه باشلادیم. آغ چادیردان بیر قوللوقچو چیخیب منه باخیب، یئنی دن ایچه‌ری‌یه کئچدی. سونرا آغ چادیرین ایچیندن بیر هوندور بوی , قاراقاش گؤز , رشید بیر جاوان چیخدی. اینینده کی لزگی پالتاری اونون آرازین اوتاییندان گلمه اولماغینی سؤیله ییردی. آنجاق ساغ الینی بئلینین آرخاسیندا گیزلتمیشدی. من گؤزلله‌مه دئیه –دئیه اونون یاخینینا یئتیشدیم . ائشمه بوغلاری گولومسونوردو. گؤزلله‌مم بیتندن سونرا منه دئدی: داوریش سنین کیمین چاووش گؤرمه میشدیم. نه گؤزل مناجات چکیرسن.\nدئدیم: ساغ اول بَی الله سنی ائله جه ده عائیله نی ساخلاسین\nبَی دئدی: داوریش بیزیم چادیرین بوساغاسینا گلمیسن , ایندی ده یئمک واختی دیر . یئمک سیز بوردان قاییتماق اولماز.\nبوسؤزو ائشیدرکن بیلدیم کی بَی این خطرینه دَیمک اولماز. اودور کی بَی دئدیگی کیمی ایچه ری یه کئچدیم.\nمنی اویغون بیر یئرده اوتوردولار.\nسفره سریلدی. سفره نین باشیندا بَی اؤزو ایلشدی. قوللوقچولار منه قوللوق ائدرکن گؤردوم بَی این اؤزونه ایکی خانیم قوللوق ائدیر. بیریسی آغ خانیم ایدی, او بیریسی ایسه قارا خانیم.\nبَی بسم الله دئییب یئمه باشلایاندا , منده یئمه گه باشلادیم. بَی ائله ساغ الینی دالیندا گیزلتمیشدی. آنجاق یئمگی خانیملار اونا یئدیردیردیلر. آغ خانیم ساغ کؤندونده اوتورموشدو , قارا خانیم ایسه سول کؤندونده . یئمکدن بیر تیکه نی آغ خانیم بَیه وئریردی, باشقا تیکه نی قارا خانیم .بَی اؤز ساغ الینی آرخاسیندا گیزلتمه گیندن اؤترو , من خیلی کؤیرلدیم. بیر آن یئمکدن واز کئچدیم سونرادا گئریه چکیلدیم. بَی باشا دوشدو , دئدی: داوریش کیم سنین خطرینه دیدی؟ نه دن یئمک دن واز کئچدین؟\nمن دئدیم: والله بَی سیز ساغ الینیزی آرخانیزدا گیزلتمیسیز. دئمک منیم بوردا اولدوغوما گؤره سیز راحات دئییلسیز. سیزی راحات سیز ائتمیشم سه , داها آرتیق بورادا قالمارام.\nبَی دئدی: داوریش یئمه گینی یئه…..\nدئدیم:یوخ بَی , الینی گؤرمه یه نه کیمی , یئمک یئین دئییلم. من بونو اؤزومه بیر سایغی سیزلیق حساب ائدیرم.\nبَی حیرصلندی. حیرصلی-حیرصلی دؤنوب منه باخیب دئدی: داوریش سنین منیم الیمله ایشین اولماسین, سن یئمه گینی یئ.\nائله اوزامان دوردوم آیاغا, دئیم: بَی باغیشلا یا ساغ الینی منه گؤستررسینیز یوخسا منده بوردان چیخیب گئدرم.\nبَی بیر منه باخیب دئدی: اوندا باخ داوریش!\nاوزامان ساغ الینی, بئلینین آرخاسیندان چیخاردیب منه گؤستردی. ساغ الی بیلنگیندن بیر آزیوخاری دان یوخ ایدی.\nمن بو منظره نی گؤرن کیمی بئله بیر , گؤزل , اوجا بویلو , الی آچیق بَی این ناقیص اولماغیندان چوخ کؤیرلدیم.\nبَی دئدی:داوریش ایندی گؤردون الیمی نه دن آرخامدا گیزله ‌دیردیم.\nایندی اوتور یئمه گینی یئ, یئمک دن سونرا سنه سؤیلرم نه اولدوغونو.\nمن یئنی دن یئریمده اوتوروب یئمه گیمی یئدیم.\nیئمکدن سونرا چای گلدی. چاییی ایچیب دینجلندن سونرا بَی سوزه باشلادی , دئدی: داوریش بیز باکیلی‌ییق .\nاؤزوم تاجیرم. باکی دا بؤیوک تجارتخانا واریم .تجارت خانامین کانتری ائله دورماق بیلمز . سحردن آخشاما قدر ایشلر . گون او گون اولدوکی آنام منی ائولندیرمک ایسته دی . بیر اصیل عائیله‌نین قیزینی منه نیشانلادیلار . توی حاضیرلیقلاری باشلادی. اوزامان ائله ایندیکی کیمی ان آدلیم اولان شهر تبریز ایدی. ان گؤزل دَیرلی ماللاری تبریزده تاپیب آلماق اولاردی. بیز آلاجاقلاریمیز اوچون تبریزه ساری یولا دوشدوک. تبریزه یئتیشندن سونرا , گؤزل بیر منزیل ده دوشرگه سالدیق. ائرته سی گون چیخدیق بازارا. تبریزین بازاری نه قدر بؤیوک اولدوغو قدر بیر اوقدرده گؤزل ایدی. نه قدر گؤزل ماللار وارایدی. هر نه لازیم ایدی سه آلیردیق. یولوموزو سالدیق قیزیلچی بازارینا. قیزیلچی بازاریندا گزیردیک. بو توکاندان او توکانا کئچیردیک.بیردن بیر قادین منیم یولومو کسدی دئدی: آی بَی بورادا ایسته دیگینی تاپا بیلمزسن بوردا ساتیلان قیزیللار هامیسی “چیچقایا” بنزر.\nدئدیم: بس سنین قصد ائله دیگین ان گؤزل قیزیللار هاردا تاپیلار؟\nدئدی: منیم آرخامجا گل . بیزیم ائو ایکی کوچه اویاندادیر . چوخ تئز گئدیب گله ریک.\nدئدیم: او زامان قوی عائیله می خبردار ائله ییم .\nائله او آن بیر پارچا قیزیل چیخاردیب منه گؤستردی. من او اصیل جواهیری گؤرن کیمی , گؤزلریم قاماشدی. ائله بیل او جواهیر منی مسحور ائله دی. داها باشقا بیر شئ دوشونه بیلمه دیم . اؤز عالمیمده اؤزومه دئدیم کی ایکی کوچه اویانا گئده جه ییک بو عائیله ده هله بللی دیر کی آخشاما قدر بوردا دیرلار. گئدیب قیزیللارا باخیب تئز گله رم .\nقادین یولادوشدو, منده آرخاسیجاق . او زاماندا ائله بیر گوجه مالیک ایدیم کی هئچ کیمدن قورخمازایدیم “شوشگم” بئلیمده , قیلینجیم وموزوروم دا یانیمدا ایدی. نه دن قورخمالی ایدیم اودور کی اوره گی توخ اولارکن یولا دوشدوم . بیر نئچه کوچه دن سووشدوق . دؤنوم لردن دوندوک بیر بؤیوک قاپی نین قاباغینا یئتیشدیک. بؤیوک قاپی نین کیچیک آچیلاجاقی وارایدی. ائله بیز قاپینین قاباغینا یئتیشن کیمی کیچیک قاپی آچیلدی, اوزوموزه بو چادیردا گؤردوگون قارا خانیم چیخدی. قارا خانیم بیزی ائوه مشایعت ائله دی. ائو چوخ بؤیوک ایدی . ائوه کئچیب اوردان تنه بی یه کئچدیک. منی ان یوخاری باشدا یئرلشریردیلر. ایندی اوتورموشام گودورم قیزیللار گلسین. بیرده تَنبی نین قاپیسی آچیلدی بورادا گؤردوگون آغ خانیم ایچه ری یه کئچدی. الینده خوچا وارایدی. قادین آغ خانیما ایشاره ائله دی , آغ خانیم گلیب بیزیم قاباغیمیزدا دوروب خونچانی آچدی. خونچا یئره سریلنده, منیم گؤزلریمین چاییری آچیلدی. او قدر گؤزل قیزیللاری بیر یئرده گؤرمه میشدیم. نورمال عادی قیزیل دان چوخ عتیقه یه اوخشاییردیلار. ائله سئویندیم بئله دئمه گه گلمز.\nقیزیللاری گؤتوروب باخماغا باشلادیم. بیری –بیریسیندن گؤزل ایدیلر . هئچ عؤمرومده بئله بیر گؤزللیک گؤرمه میشدیم. منیم قیزیللارایلا باشیم قال اولدوغو زامان بیردن قاپی آچیلدی بیر بویلو –بوخونلو کیشی کئچدی ایچه‌ری یه. من دؤنوب اونا باخدیم. قادین تئز دئدی: بو منیم اوغلوم دور .\nسونرا اوغلانا دئدی: اوغلوم کئچ اوتور قاپی نین قیراغیندا قوناغیم وار . کیشی ده کئچدی ایلشدی قاپی نین قیراغیندا. من بیر باخیشلا او کیشی‌یه باخدیم گؤردوم بیر شئ دئییل ائله الیمی آتسام اونون خیرخه نه گیندن یاپیشسام جانی چیخار, اودور نیگران اولمادیم.\nیئنه تزه خونچالار گلدی .یئنی یئنی قیزیللار دؤشندی.\nاوقدر باشیم قال اولموشدوکی عائیلم یادیمدان چیخمیشدی هئچ یئنه ده بیر کیشی نین ایچه ری ‌یه گلمه گینی باشا دوشمه میشدیم. نه واختدان –نه واختا باشیمی قوزایارکن تزه کیشینی گؤردوم. بو یئنی گلن کیشی او بیریسیندن بیر آز بویلو –بوخونلو ایدی. یئنه ده اؤز عالمیمده دوشوندوم گؤردوم ائله بو ایکی کیشی نین ده یاخاسی منیم الیمه یئتیشن کیمی ایکیسی نین ده بوینونو اوزه جه یم. اودور یئنه قورخمادیم. اونلارا بیر قیقاجی باخیب الیمی قویدوم بئلیمده کی شوشگه نین قولپونا.\nقادین دئدی:اودا منیم اوغلوم دور اؤزگه دئییل قورخمایین.\nمن بیر گولومسوندوم. آل –وئر قیزیشمیشدی.\nبیر یاندان سئچیردیم بیر یاندان چنه له شیردیک. قیزیل لاردا قورتارمایان ایدی. هامیسی دا گؤزل . بوزامان بیردن قاپی آچیلدی بیر دئو بویدا کیشی کئچدی ایچه ری یه . اوقدر بویو اوزون ایدی کی قاپیدان کئچنده باشینی ایدی.\nائله دوغوردان دا ناغیللارداکی دئولری تمثیل ائله ییردی.\nبوسفر وال دؤندو. من اودئوی گؤرن کیمی اسمه جه یه دوشدوم. دوشوندوم گؤردوم او دئو الینی آتسا منیم یاخاما جوجه کیمی منیم بوینومو اوزر.\nقادین منیم اسمه جه یه دوشمه گیمی آنلادی. دئدی: قورخما اودا منیم اوغلوم دور , هئچ نیگران اولما . دئدیم: نیگران چیلیق یوخسا قورخو دئییل بیلمیرم نه دن گؤزوم قارالیب باشیم دؤندو.\nقادین دئدی: ایندیسه من سنه بیر تورکه داوا وئره رم.\nدؤنوب آغ خانیما بویوردو: آی قیز گئت او توربانی گتیر .آغ خانیم گئدیب بیر توربا گتیردی.\nقادین قاینانمیش سویون ایچینه بیر آز یارپاق توزو توکدو. هئچ بیر آز زامان کئچمه میش منه بیر قیزیشما گلدی. ائله بیلدیم کی بوتون دونیانی ییخا بیله رم. او قاپی قیراغیندا ایلشن اوچ قارداشا باخدیم گؤردوم منیم گؤزومده جوجه یه دؤنوبلر. سانکی الیمی اوزاتسام اوچونوده بیرگه بوغارام.\nائله اؤزومو گوجلو حیس ائله‌دیم کی ال آتیب شوشگه می قیلینجیمی موزورومو اوستومدن سویوندوم, بیر قیراغا قویدوم ائله باشیمی ایتیر میشدیم کی زامانین کئچمه سینی بیلمه دیم.\nبیردن قادین دئدی: بَی چوخ گئج اولوب ایندی سنین بو واختدا بو قدر قیزیل و پول ایله ائشیگه چیخماغین هئچ دوز ایش اولماز. منجه سیز گئجه نی بورادا قالین یاتین. سحر آچیلان کیمی گئدر سیز.\nاوقدر باشدان چیخمیشدیم کی هئچ فیکیرلشمه دیم آخی منی گؤزله ین وار. آخی من هارا گئتدیگیمی دئمه میشم. آنجاق گؤزوم دؤنموش ایدی. بیر دن قادین دئدی: آی آغ خانیم گل قوناغیمیزی آپار اوتاغینا.\nآغ خانیم گلر کن آیاغا دوروب آرخاسیجاق یولا دوشدوم. منیم اوتاغیم حیطین او بیریسی باشیندا ایدی. ائله حیط قاپیسیندان چیخان کیمی بو آغ خانیم منه دئدی: سن نه قدر آخماق جاوان سان سن نه قدر آغیلسیز , نه قدر ساده بیر آدامسان.\nدئدیم: نه اولوب کی؟\nدئدی:آی یازیق بونلارین ایشی ائله بودور. هاردان گلدیکلری بللی دئییل . هئچ کیم بونلاری تبریزده تانی ماییر.\nائله سنین کیمی جاهیل و فیکیرسیز ,وارلی بَی لری , قیزیل بهانه سیله بورایا گتیریب سونرا اؤلدورورلر. ایندی بیر آزدان اوغلان لاری گلیب سنی اؤلدوره جکلر.\nدئدیم: هئچ ایش گؤره بیلمزلر , اونلارا ائله قورشون یاغدیرارام گل گؤره سن. قیلینجیملا دوغرارام , شوشگمله باشلارینی اوزه رم.\nدئدی: آی یازیق هانی شوشگن، هانی قیلینجین, هانی موزورون؟\nائله او آن الیمی آتدیم گؤردوم بئلیم بوش دور. سوروشدوم بس منیم هانی بئلیمده کی لر، هانی پولوم، هانی قیزیلیم، من نئیله دیم اونلاری؟\nآغ خانیم دئدی:آی یازیق اونلارین هامیسینی سویوندون قویدون قالدی تنبی ده. ایندی قیزیللاردا اونلارین الینده پوللاردا. سیلاحین دا اوردا قالیب.\nمن دئدیم: آخی من نییه بئله اولدوم؟ نه گلدی منیم باشیما؟\nآغ خانیم دئدی: آی یازیق بونلار اووچودولار .سنین کیمی اوولاری, اوولاییرلار بونلاردان فیرلداقچی سی یوخدور.\nائله هللم –قللم دیلر تای لاری یئر اوزونده بئله یوخدور. سنه داوا ایچیرتدیلر. سن اؤزونو چوخ گوجلو حیس ائله‌ییب , قورخماییب گئدیب یاتاندان سونرا,سنی اؤلدورمک اونلارا سو کیمی اولاجاقدیر.\nبو سؤزلری ائشیتمک بیرده کی هاوانین تاثیری بیر آز او داوانین اثرینی سیرلتدی. دئدیم: آی آغ خانیم منه بؤیوک یاخشیلیق ائله دین . ایندی گؤرمنه بیر بالتادان , چاپاقدان یا اوناتای بیر شئ تاپا بیله جکسن.\nدئدی: گؤروم نئیلیرم . منی اوتاغا یئتیریب گئتدی. منده اوتوروب تیتره مه گه باشلادیم. اؤزوم ده بوتورا دوشمه گیمه مات قالدیم. نه قدر عاغیل سیز ایمیشام من . نه‌دن هارا گئتدیگیمی دئمه‌دیم. نه ‌دن تانیمادیغیم آدامین آرخاسینا دوشوب بو قتیلگاها گلدیم.\nائله بو آندا گؤردوم شوشه نی تیقیلدادیرلار. باخدیم گؤردوم بو آغ خانیم بیر پاسلی قمه تاپیب گتیریب منه . او پاسلی قمه, ان قیمتلی هدیه ساییلیردی\nدئدیم: آی آغ خانیم سن نه دن منه یاردیم ائله دین.\nدئدی: منیم طاقتیم توکندی. داها آرتیق بو ظولوم لره سس سیز قالا بیلمه دیم. ایندی بیل کی منیم ده جانیم خطرده دیر. اگر ایشینی دوز گؤره بیلمه سن منیم ده باشیم گئده جک.\nسونرا قویوب گئتدی. من تئز آیاق یالین , چوخ سس سیز جه اوتاغیمدان چیخیب یاواش-یاواش ائوه سار�� گئتدیم . تنبی نین پنجره سینین قاباغیندا دوروب قولاق وئردیم. گؤردوم قادین اوجادان گولور. سونرا سؤزلرینی ائشیتدیم . دئدی: گؤر بو جاوان بَی نه قدر آخماقدیر. بوتون سیلاحینی سویونوب تؤکدو بورایا. هئچ من بو قدر راحات بیر اووا راست گلمه میشدیم .۹ هئچ بو قدر راحات بیریسینی توراسالمامیشدیم. هئچ دؤنوب عائیله سینه هارا گلدیگینی بئله دئمه دی.\nبو سؤزلری دئییب ائله اوجادان گولوردو. بیردن دؤنوب ان کیچیک اوغلونا دئدی: اوغلوم گئت قوناغیمیزی راحاتلا.\nائله کیچیک اوغلان آیاغا دوران کیمی منده تئز آستاجا گئدیب گیردیم اوتاغا. قمه نی الیمده برک یاپیشتیم. ائله اوغلان حَیطدن اوتاغا گیرنده بوینوندان توتوب قمه نی اوره یینه سوخدوم. هئچ آخ دئیه بیلمه دی . آما منیم فیکیریم او دئوین یانیندا ایدی.\nیوخسا بو ایکی قارداش منه سو ایچیم کیمی ایدیلر. یئنه قاییتدیم اوتاغین قاباغینا قادین ائله قاه –قاها گولوردو. بو قدر ثروتین راحاتجا الینه دوشمه گی اونو لاپ بئله کئفلندیرمیشدی. بیردن دؤنوب اورتانجیل اوغلونا دئدی: آی اوغول قارداشین یوباندی. گئت گؤر هاردا قالیب گلمه دی.\nاورتانجیل اوغول دئدی: آی آنا نه قانینی قارالدیریسان بلکه ووروب دور طرفی, طرفده یئرده چابالاییر اودا دوروب او منظره یه باخیر.\nبیر آز کئچدی . قادین دئدی :آی اوغول دور گؤر آخی بو قارداشین هاردا قالدی .آخی چابالاماق نه قدر چکر کی. گئت گؤر نئیله ییر . نیه قاییتماییر.\nاورتانجیل اوغلان آیاغا دوردو.\nمن بو منظره‌نی گؤرن کیمی تئز قاییتدیم اوتاغا. اؤزومو حاضیرلادیم اورتانجیل اوغلان اوتاغا گیرن کیمی شیغادیم اوستونه آغزینی توتدوم. بیر آز منیمله گورشدی ، آما من تئز قمه نی سوخدوم اوره یینه. ایش دن دوشن کیمی سورودوم آپاردیم اوتاغین قیراغینا . لحله یه –لحله یه قاییتدیم تنبی نین قاباغینا.\nقادین ائله کئف ائله ییردی . پوللاری گؤتوروب گویه ساووروردو. بیردن دؤنوب بؤیوک اوغلانا دئدی: آی اوغول بس قارداشلارین هاردا قالدیلار . بؤیوک دئو اوغلان دئدی: آی آنا حتما ایکی قارداش اونون چابالاماسینا باخیرلار.\nقادین شهله ‌نه رک دئدی: اوغول ائله قوناقیمیز دا آز آشین دوزو دئییلدی ها. هله –هله چابالایان آداما بنزه میردی گئت گؤر آخی نه اولدو بو ایکی قارداشینا.\nدئو قارداش دوردو آیاغا. ظالیم اوغلو ظالیم اوقدر اوزون ایدی کی منیم دورد آتدیمیمی او بیر آتدیمدا آتیردی . چوخ سورعتله قاچدیم، آما هله اوتاغیما یئتیشمه میش او حَیطه گیردی . ائله حیطه یئتیشجه گین منی گؤردو. بیر نعره چکدی سونرا یوگوردو منیم اوستومه .\nمن گؤردوم بو دئوله ال به یاخا اولسام ائله منی بیر الیله بوغاجاق. اودور, بوتون گوجلو –گوجومه قمه‌نی تولازدادیم. قمه گئدیب دوز سانجیلدی اونون اوره یینین باشینا. اورکدن باغیردی. آما هله جانی قالمیشدی . سمتیرله یه- سمتیرله یه , والایلایا-والایلایا, منه ساری گلدی. گوجو قورتاران کیمی اؤلدو. ائله یئره دوشن زامان الینده کی قمه نی منه ساری تولازدادی .اوقدر گوجلو گوجونه تولازدادی کی من اؤزومو قیراغا چکدیم اما سونوندا قمه دوز دوشدو منیم بیلنگیمه , بیلنگیمی سالدی. بوتون وجودومو آغری آلدی. ییخیلدیم یئره ,اویدوم. ائله اویار اویماز بیرده گؤردوم کی قادین منیم ائوده قالان شوشگه می گؤتوروب جیحه چکه –چکه یوگوردو منیم اوستومه . داها آرتیق اینجاریم قالمامیشدی. او زامان گؤردوم کی بو قارا خانیم الینده کی دیه نه گیله او ق��دینی ووردو. قادین یئره دوشدو. باش گؤزو یاریلمیش ایدی. اوندان سونرا بو قارا خانیم شوشکه نی قادین دان آلیب گتیردی قویدو منیم اووجوما ,دئدی: باتیر بو عفریته نین اوره یینه قوی عالم الیندن قورتارسین.\nمنده سورونه –سورونه قادینا ساری گئتدیم بئله الیمی قالدیرا بیلمیردیم. یئنه بو قارا خانیم منه یاردیم ائله دی. سول ا لیمی گؤیه قالدیردی. منده شوشکه نی ائندیره رک او قادینین اوره یینی پارچالادیم. قادین بیر جیحه چکدی سونرا سوسدو. سونرا بیر شئ بیلمه دیم…. گؤز آچدیغیمدا گؤندوز ایدی. نه قدر یاتدیغیمی بیلمیردیم بیردن گؤردوم باشیمین اوستونده بو ایکی خانیم اوتوروب لار. یارالاریمی باغلامیشدیلار. سوروشدوم من نه قدر یاتمیشام , دئدیلر سن یئددی گون دور یاتمیسان.\nدئدیم: تئز منی قالدیرین گئدک عائیله مین یانینا ایندی یازیق لار الدن گئدیبلر.\nآغ خانیم کئچدی ساغ قولتوغوما , قارا خانیم کئچدی سول قولتوغوما. مسافیر منزیلینه یئتیشنده ائله بیل قیامت قوپدو. داها آرتیق آتام، ائله جه ده بوتون عائیلم منی گزمک دن یورولوب , ییر –ییغیش ائله ییب گئتمک ایسته ییردیلر. منی گؤرن کیمی ائله بیل دونیانی وئردیلر اونلارا….\nگونلر کئچدی بیز باکی‌یا قاییتدیق. من ساغالدیم اما او منه نیشانلادیقلاری قیزی آلمادیم. آخی منیم ایکی جان بورجوم وارایدی. بیری بو آغ خانیما بیریسی ده بوقارا خانیما. من بونلارین ایکیسینی ده آلدیم . ائویمده یئرلشدیردیم. بیز ایندی چوخ بختوریک. هر ایل یازدا بویایلاغا گلیریک… سنده هر یاز گلیب بیزی گؤره بیلرسن\nسونرا منه بیر آغ آت توحفه وئردی.\nمیرزه منصور فیوضات سوروشدو: گؤره سن ائله هر یاز گلیرمیش لر اورایا.\nقوجا آغ ساققال: والله جناب رئیس بیر نئچه یاز گلدیلر حتی من بیرکره سیخینتی دا قالمیشدیم اونا گؤره ده آتی ساتدیم. او یاز گلنده گئتدیم اونلاری گؤرمه ‌گه. او منی گؤرن کیمی اوزونو دؤندردی.نه قدر دانیشدیردیمسا دانیشمادی. سونرا آغ خانیمدان سوروشدوم. بَی نییه مندن کوسوب دئدی: آخی آغ آتی گؤرمه ییب اونا گؤره یقین سن اونون تحفه سینی ساتمیسان. او ایش بَیه سایقی سیزلیق حساب اولور. اودور سنی دیندیر مه یه جک.\nاوندان سونرا آغ خانیمی و قارا خانیمی واسیطه سالدیم سونوندا منیمله دانیشدی. آنجاق دئدی:آی کیشی آدام دا تحفه آتی ساتار؟\nدئدیم:بَی باغیشلا آنلامامیشام.\nنئچه یازدان سونرا داها آرتیق اونلاری گؤرمه دیم داها آرتیق بیزیم طرفلره گلمه دیلر….\n***\nمیرزه منصور فیوضات بو حقیقی حادیثه‌نی اؤز اوغلو داوود فیوضاتا دئییب، منده آتام داوود فیوضات دان ائشیدیب و یازدیم بو کاغازلارا. تانری هامی سینا رحمت ائله سین. نور ایچینده یاتدیلار.","num_words":4057,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.234,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":232810.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ادبیات‌دا پسیکوآنالیتیک[روانکاوانه] نقد، «فروید »ـین یازینسال یاپیت‌لار اوچون، اؤز نظریه‌سی اوزره یازدیغی آچیقلامالارلا باشلادی. فروید انگلیس، آلمان و روسیه ادبیاتینی دریندن تانیمیشدی. روسیه‌دن داستایئوسکی‌نی سئور بیریسی ایدی و «کارامازوف قارداش‌لاری» اوچون اؤنم‌لی بیر مقاله یازدی.\nفروید یازیلمیش اثری هر کسین یوخوسوندا گؤردویو رؤیالارلا بیر توتوب و اونلاری یازار اوچون گیزلین دیلک‌لرین گئرچک‌لشمه‌سی سانمیش. بئله بیر باخیش‌دا «یازینسال متن» یازارین نئروسیس[روان‌رنجوری] ـلییینین نیشانه‌لری‌دیر دئمک. بوندان دولایی ایسه فروید یازی‌دان یازارا دؤنمک‌له یازاری ـ یاراتدیغی رؤیالاری اوزره ـ پسیکوآنالیسیس[روانکاوی] ائدیر. فروید «داستایئوسکی و آتا قتلی» آدلی مقاله‌سینده داستایئوسکی‌نین شخصیتینی دؤرد حیصّه‌یه آییرمیش؛ هملئت اویونونو آچیقلارکن شئکسپیئرین کاراکتئرینه باخمیش؛ و لئوناردو داوینچی‌نین ده شخصیتینی یاراتدیغی یاپیت‌لاری اوزره پسیکوپاتوگرافی [آسیب‌نگاری] ائتمیش‌دیر. ماری بوناپارت ـ فرویدین شاگیردی ـ ائدگار آلئن پو ـیا توخونموش. نه ایسه بئله بیر ایله‌تیشیم ادبی نقد نظریه‌لرینده منسوخ اولموش ایندی.\nبو آچینی فرویدین اؤز شاگیردی ائرنئست جونز «هملت و اودیپ» آدلی کیتابچاسیندا دالدا قویوب و متنین اؤزونه کئچدی. او متنه اؤنم وئریب، متدن دیشاری هر زاددان واز کئچدی. بو باخیش‌دا «متن» پسیکوآنالیسیس اولونور دئمک؛ متن‌ده اولان کاراکتئرلرین داورانیش‌لاری ـ متن‌دن شاهید گتیرمک‌له ـ آچیقلانیر.\nاوچونجو آچی ادبی نقدده (پسیکوآنالیسیس آچیسیندان) ۱۹۶۰ ـلاردان بری نورمن هولند ـله باشلانمیش. اوخوجو متنین اوخوماغیندا لذت آراییر؛ فرویددان آلینمیش بو باخیشی نظرده توتماق‌لا، اوخوجونون متن‌له ایلیشگیسی اؤنم‌لی ساییلیر و پسیکوآنالیسیس اولان اوخوجو و اونون متن‌ـه اولان تپکیسی‌دیر. بئله‌لیک‌له متن‌دن مؤلفین اؤزونه، سونرا متن‌دن متن‌ـه و داها سونرا متن‌دن اوخوجویا کئچیلمیش‌دیر؛ باشقا سؤزله دئسک: ایلک باخیشدا یارادیجی‌ایدی پسیکوآنالیسیس اولان، سونرا اثرده اولان شخصیت‌لر و داها سونرا اوخوجو.\nآچیق بیر سؤز:\n“سحیربازلار دره‌سی” آدلانان رومان، آذربایجانیمیزین اوتای یازاری”کمال عبدالله”ـین اوخوناقلی نثری ایله خانم “سحر مرشد”ـین چکدییی زحمتیندن دولایی عرب الیفاسینا کؤچورولوب، “بوتا یایین ائوی” طرفیندن یاییلمیشدیر. خوشا گئتمز جلد طراحلیغی و اوندان قاباریق دال قابیغیندا یازیلان سؤزلر اینجیتسه ده آدامی، گؤزدن کئچیرمه‌لی نثری و آنلاتیسی وار بو کیتابین!\n□□□\nپئسیکوآنالیسیس آچیسیندان «سئحیربازلار دره‌سی» رومانینا، اؤنجه اؤتوردویوم اوچ آچینین ایکینجی گؤستریشی ایله باخساق: رومان‌دا ایکی باش کاراکتئر وار ایکی نسل‌دن. آنلاتی[ریوایت] بو ایکی آتابالانین اولایینا حصر اولونموش، قالان سؤزلر ایسه دئدی قودویا چئوریلیر چوخو. «جلاد محمدقلی» و اونون اوغلو «کاروان‌باشی الله‌وئردی». بو ایکی کاراکتئر رومانین آنلاتیسیندا، قتل ائدیب، گوناهکار بلکه ده گوناهسیز اینسان‌لاردان ایستر ایسته‌مز جان آلیر یا دا جان آلماق ایسته‌ییرلر. بو قتل‌لر بعضن اونلارین پاراپارا شخصیت‌لریندن دولایی‌دیر، یانی اؤزلری بئله بیلمه‌دن قتل ائدیرلر. «اؤز» دئدیییم‌ده فرویدین آنلاتدیغی Ego ـنو نظره آلیرام. بوردا اولای‌لار آلت‌بیلینجین ائتکیسی اوزه‌رینده باش وئریر؛ باشقا سؤزله: بیله بیله یوخ، بیلمه‌یه بیلمه‌یه قتله ال آچیلیر بعضن.\n۶۱جی صفحه‌ده اوخویوروق:\n«… گؤزل پرنیسه‌نین اوزون داغینیق ساچلاریندان دالغین ـ دالغین محمدقلی‌نین بارماق‌لاری گزیردی و بو زامان بیر آز دا برک قیسیلیردی محمدقلی گؤزل پرنیسه‌یه، اصلینده بو دفعه روحو قیسیلیردی اونا عیناً کؤرپه‌یکن آناسی‌نین ایستی قارنینا قیسیلدیغی کیمی. بوندان دا آلدیغی لذت بیر باشقا ایدی. عیناً آناسی ا��دی گؤزل پرنیسه. سسی ده اوخشاییردی سسینه، البته کی آرتیق اونون اوچون عیناً آناسی ایدی گؤزل پرنیسه.\/ص۶۱»\nپسیکوآنالیسیس‌دا انسانین جینسل حیاتی ایکی دؤوره‌یه بؤلونموش: دوغدوغوندان بئش یاشینا قدر (بئش‌دن ده ایره‌لی کئچدی بلکه)، و بلوغ یاشی‌ندان سونرا یاشانان جینسل حیات. اوشاق‌دا بئش یاشیندان بری جینسل دویغولار سؤنمه‌یه باشلامیش اونودولور، آنجاق بیر داها سونرالار باش قالدیراجاق!\nاوشاق بو کئچیدی یاشاییر و اونا اؤزل اولان اوبژه بو دؤوره‌ده فرقلی‌دیر. اوغلان اوشاغینا آناسی و قیز اوشاغینا آتاسی اوبژه‌دیر! اوغلان اوشاغی آناسینی تصاحب ائده‌جک و اونو اؤزونه تملّوک ائده‌جک ایشینده آتاسینی بؤیوک مانع گؤرور و اونو قاباقدان گؤتورمه‌لی‌دیر؛ ائله بونا گؤره‌دیر حؤکومدار اودیپ ـ اؤزو بیلمه‌دن ـ آتاسینی اؤلدورور!\nفرویدین آنلاتدیغی پسیکوآنالیسیس نظریه‌سینه گؤره، بو کئچیدی هر اوشاق یاشاییب کئچمه‌لی، آنجاق اودیپ عقده‌سینه دوچار اولان اوشاق بو دؤوره‌ده دوروب قالیر . اودیپ مرحله‌سینده اوشاق اَلی ایله اؤز قضیبیندن لذت آلابیلر و اونا اولان اوبژه ده آناسی‌دیر! اوشاق بو دؤوره‌نی ساغلام کئچیب اؤتورمه‌سه، بؤیودویو زامان آناسی‌نین ایماژینی باشقا قادین‌لاردا گؤره‌جک (آناسی‌نی باشقا قادین‌لارا، قیزلارا پروجئکت [فرافکنی] ائده‌جک). نئجه‌کی قیز اوشاغی آتاسینی.\nمحمدقلی‌نین ائولنمه یاشی کئچیرسه ده، نه کیمسه‌یه وورولوب نه کیمسه‌نی اؤز ائشی اولاراق قبول ائدیب. تکجه آناسینا اوخشار گؤزل پرنیسه‌نی گؤرجه‌یین «… محمدقلی‌نین گؤردویو و محمدقلی‌نی چاشدیران، فیکیرلرینی بیرـ بیرینه قاریشدیران او جوان گلین …\/ص۵۴» ـه بیر گؤیول یوخ مین گؤیول وورولور. بس نه اولدو؟!\nدوزدن بو آدام محبّت‌ده اوغوللوغونا آز قویماییب هئچ «…. بیغلار شوه اولاجاق، گؤزلر قاپ ـ قارادیر، کوره‌ن ساچلاری پاییز چمن‌لییی‌دی ائله بیل. او بیر اولان آللاه بیلیر کی سنه نه قدر محبتیم وار قلبیمده، سندن باشقا محبتیم… بیر ده ائله سنه‌دی، بیرجه دنه‌م، حیاتیم منیم، بیرجه‌م، عؤمروم ـ گونوم، جانیم ـ جییه‌ریم …\/ص۱۲۷»، گؤرونور جلاد محمدقلی محبّت صاحیبی‌دیر، آتا دا اولا بیلیر بیرینه، جلاد دا اولسا اونسیّت بسله‌یه بیلیر بو آدام! آمما ندن ایندییه کیمی تک یاشاییب و اؤزونه بیر ائش سئچمه‌ییب‌دیر؟ ایندی بو دورنا گؤزلو گؤزل پرنیسه بیردن بیره آغلینی هوشونو آلیر گئدیر؟! او آناسینی گؤرور گؤزل پرنیسه‌ده!\nایلک و سون قتل:\nمحمدقلی‌نین ایلک و سون قتلینین نده‌نینه کئچمه‌دن اونون متن‌ده آنلاتیلان شخصیتینه یاناشساق: «شئشه‌بیغ جلادباشی محمدقلی» ذاتن قاتل‌دیر، «… هه لذت ده آلیردیم آدامی آدام دالینجا شاهین امری ایله او دونیایا یولا سالاندا…\/ص۱۳۲»، کدخدا ماجراسیندا دا جلاد محمدقلی کدخدانی اؤلومه سورویه سورویه اؤز کومک‌چی‌لرینه «… تئز اولون توتون بونون آیاقلارینی، بای، بای، باخ بونا، آی آللهین حئیوانی، ساکیت اول، چیخارما منی حوصله‌دن، تپیک آتیر، آتما تپیک…\/ص۴۱» دئیه کدخدانی بیر حئیوان کیمی سلاخ‌خانایا سورویور. وزیر مشهدی علی ده محمدقلی‌دن سوردوغو زامان «… ـ شاهین قوللوغو دئییرسن سن، نه دئییرسن، نه تهَر قوللوقدو بو؟…\/ص۹۰» وزیر ده ائشیتدییی جاوابدان شاشیر قالیر، او قطعییت‌له دئییر: «… جلاد اولاردیم، آغا.\/ص۹۰».\nآمما ایلک و ��ونونجو قتلی اؤز دوغما آناسی و آناسینا بنزر گؤزل پرنیسه اولور! «… بو منیم سون قتلیم اولدو. اوولیمینجی منیم آنام ایدی، سونونجو دا کی سنین آنان…\/ص۱۳۵».\n«شئشه‌بیغ جلاد محمدقلی» ذاتن قاتل اولاراق، آناسی‌نی دا آناسی‌نین عم‌اوغلوسونو دا اؤلدورور. آرتیق اونلار خیانت ائتمیش‌لر و خیانت جلاد اوچون باغیشلانمامالی بیر گوناه‌دیر!\nبو اولای‌لا محمدقلی‌نین اودیپی دویغوسو اویانیر. (آتا ـ بیر جینایت اوزره ـ یوخ اولوب، و بو جینایت یالنیز جینسل دویغولارا گؤره اولموشدور) محمدقلی‌نین کاراکتئری پارا پارا اولور. بیر پاراسی آناسی‌نی ایسترکن اوبیر پاراسی اونو اؤلدورور. ایلک قتلینه ایشاریب «… من اؤزوم ده یاتا بیلمیردیم. آمما، باخ، منیم یوخوسوزلوغومون سببی وار ایدی. بیلیرسن من نییه یاتا بیلمیردیم؟ بیلمیرسن، هاردان بیله‌سن کی؟!… منیم بیریمجی ال قالدیریب او دونیالیق ائتدیییم قوربانیم بیلیرسن کیم ایدی؟ بیلمیرسن؟…\/ص۱۳۲» بو حسرت دولو دانیشق، هر قتلینه لذت دویان «شئشه‌بیغ جلاد محمدقلی»ـنین سؤزلری‌دیر!\nاو آناسینا بنزر گؤزل پرنیسه‌نین گؤرشونه قدر سوبای قالیر! آرتیق آتاسی‌نین یئر اوزوندن یوخ اولما اولایی (قتلی) اونون اودیپی عقده‌سی‌نی اوزه چیخاریب‌دیر.\nجلاد محمدقلی آناسی‌نی ـ ایسته‌مه‌دن ـ آتاسینا خییانت ائتدییی گوناها گؤره، گئجه واختی درین قویویا ایته‌له‌ییر. آناسی‌نی اؤلدورمک اونا بیر باشلانیش گوناهی‌دیر «… ائله… او آرواددان سونراسی داها آسان اولدو. آرتیق آسان ایدی.\/ص۱۳۲» و بو گوناه جلادین آلت‌بیلینجی‌نین یونه‌لتی‌سی ایله باش وئریر. بوردا اؤزو (Ego) دئییل بلکه اونون ذاتیندا اولان غریزه‌سی (Id) اونو عمله مجبور ائدیر. بو گوناهدان سونرا دئمک جلادین الی قیزیر و اولور ذاتیندا اولان جلاد!\nآمما نه‌دن بو جلاد اؤز سئودییی گؤزل پرنیسه‌نی ده اؤلدورور؟!\n«… اوزون گئجه‌لرین بیرینده … محمدقلی نهایت یانیندا میشیل ـ میشیل اونا قیسیلیب یاتمیش گؤزل پرنیسه‌نی بؤیروندن یاواشدان ایته‌له‌دی…\/ص۱۵۸» دوروب گؤزل پرنیسه ایله «… چیخدیلار او قایالیغین باشینا. آشاغیسی درین دره ایدی…\/ص۱۵۹» گؤزل پرنیسه‌یه اؤزو دئسه ده «واختدی\/ص۱۵۸» آنجاق بیله‌رک‌دن ایسته‌میر بو جینایه‌تی گؤرسون «… یوخ، قوی من داشی اته‌ییمدن تؤکوم، ائتمه‌ییم من بو ایشی، دوشونوب محمدقلی ایسته‌دی گؤزل پرنیسه-نی قایتاریب تزه‌دن آیاقلاری اوسته قویسون یئره … بیردن حس ائله‌دی کی، بس آخی اللرینی کی قالدیریب گؤیه، بو اللرینده بیر آغیرلیق یوخدو، کیمی قایتاریب قویور یئره؟!…\/ص۱۶۰». او اؤزو ایسته‌مه‌دن بو قتلی ائتدی. آمما یئنه بو سوال اؤز یئرینده قالیر: بو جلاد اؤز سئودییی گؤزل پرنیسه‌نی ندن اؤلدورور؟!\nپرنیسه‌یه قیسیلماق محمدقلی‌نیین آناسینی خاطیرلادیردی، و بو قیسیلماق اونون «… عیناً کؤرپه‌یکن آناسی‌نین ایستی قارنینا قیسیلدیغی کیمی… \/ص۶۱» آناسینی جانلاندیریردی گؤزونده. آناسی خائن بیریسی ایدی؛ و گؤزل پرنیسه آناسی‌نین یئرینه اوتورموش‌دور اونون آلت‌بیلینجینده. آناسی اونون عم‌اوغلوسو ایله قورغو قورموش آتاسی‌نی اؤلدورموشدولر و بو خیانت باغیشلانمامالی بیر گوناه. هر گئجه جلاد محمدقلی یاتاقدا گؤزل پرنیسه ایله یاتدیغی زامان و بیربیرینه قیسیلدیغی زامان‌لار آناسی ایدی آلت‌بیلینجینده و خیانت‌کار. و بوندان‌دی گؤزل پرنیسه���نی اللری اوسته دره‌یه آتاندان سونرا «…. گلیب گؤزلری‌نین قاباغیندا بئله بیر منظره دایاندی. آناسی‌نی ایته‌له‌ییب قویویا …\/ص۱۶۰».\nباشقا توخونمالی بیر قونو «قویو» و «دره» ایماژلاری‌دیر بو ایکی قتل‌ده. فروید «رؤیالارین تفسیری» کیتابیندا، یوخودا گؤردویوموز ایماژلاری و رؤیانین دیلینی آنلادیرکن قادین‌لیق ایماژلارینی ایچه‌ری‌سی اولان، حجمی اولان درین نسنه‌لردیر دئییر. (ائو، حجم‌لی قاب‌قاجاق، قازان، کوپه، قویو و دره) و ائرکک‌لیک سیمگه‌لری ده اوزون بیر نسنه‌لر: داغ، آغاج، ایلان… بو ایکی قتلی ده محمدقلی خیانت و جینسل اوبژه‌سینه گؤره ائتمیش‌دیر، بوندان دولایی آناسینی قویویا و گؤزل پرنیسه‌نی دره‌یه ـ قادین‌لیق اوبژه‌لرینه ـ آتیر (قایتاریر!).\nشاه قتلی:\nکاروان‌باشی «قبله عالم»ـی گوناهسیز‌ گوناهسیز‌ قتله یئتیرمک ایسته‌ییر! بونون ندنی نه اولا بیلر گؤره‌سن؟!\nبو سوالا دؤنمه‌دن؛ اودیپ عقده‌سی ایله یاناشی بیر قورخو یوخسا نیگران‌چیلیق دا وار فرویدا گؤره، و بو قورخو اخته-لیک قوورخوسو دور. فروید دئییر: اوغلان اوشاغی آناسینا گؤیوللو اولدوغو اوچون آتاسی‌نین وَریندن اونون اخته اولماغینا (بورولماغینا!) بیر نیگرانچیلیغی وار. آخی آلتی ایله اوینارکن آناسینا دوشونور، بونا گؤره ده آتاسی الی ایله اخته اولما قورخوسو اونو نیگران ائدیر!\nرومان‌دا کاروان‌باشی ایله یاناشی و اونون کؤلگه‌سی ایله گلن بیر کاراکتئر وار «خواجه ایبراهیم آغا» آدیندا. کاروان-باشی‌نین ساغ الی و دئمک اونون اولمادیغی حالدا ایشلَرینه یئتیشن کیشی‌دیر بو آغا! بلکه ائله خواجه ایبراهیم آغا کاروان‌باشی‌نین ایکینجی شخصیتی و اونون اؤزودور دئمک! بو آغانین بوتونلوک‌له اؤزونه عایید اولان بیر قونو گؤرموروک رومانین باشاباشیندا. یالنیز بیر یئرده، او دا کاروان‌باشی‌دان مشهدی علی وزیرین اؤزونه گؤره سوال ائتمه-سی «… وزیر مشهدی علی منیم باره‌مده سندن بیر سؤز سوروشمادی کی، آغرین آلیم؟!…\/ص۷۹»، آمما «منیم باره‌مده سندن بیر سؤز سوروشماق» ائله اؤزو بونا شاهد اولابیلر کی بو «من» ائله همان «سن»دی! روماندا یئرلی یئرلی گؤروروک ایبراهیم آغانین بوتون فیکری ذیکری و نیگران‌چیلیغی آغاسی‌نین‌دی و اؤزوندن باغیم‌سیز بیر دویغوسو یوخ!\nاوسته قویدوغوم فرضه متن‌دن شاهید:\n۱ ـ خواجه ایبراهیم ایلک آنلاتیلان منزل‌ده (سحربازلار دره‌سینه یاخینلاشارکن) کاروان‌باشیندان دا قاباغا کئچیب نیگران‌چیلیق‌دا ، اؤزو ده یالنیز کاروان‌باشی‌یا عایید اولان بیر قونودا! «… خواجه ایبراهیم آغانین اوره‌یی آتلاندی: ـ قوربانین اولوم، گلدیم… اوره‌ییم راحات دئییلدی، داها آز قالدی، بو قارشیداکی گدییی کئچدیک‌می، او اوزونده دره آچیلیر.\/ص۹» حال بوکی کاروان‌باشی‌نین بو قونو دا اونا جوابی چوخ سرت‌دیر. «…ـ بیلیرم، یولو منه تانیدیرسان؟! ـ یوخ قوربانین اولوم، یوخ، بیلیرم سنین ده اوره‌یین داریخیر…\/ص۹» گؤرونور خواجه ایبرایهم آغا کاروان‌باشی‌نین اوره-یینین احوالاتین‌دان دا خبرداردیر! و یئنه اونا یانیت کاروان‌باشی‌نین «… آی ایبراهیم آغا، بیر گئت سن ده بیر هؤور دینجه‌ل…\/ص۹» سؤزودور!\n۲ ـ رومانین آخیمیندا کاروان‌باشی‌یا اؤزل اولان قونو (آتاسی‌نین روحونو احضار ائتمک!) دئییله‌نده خواجه ایبراهیم آغا ایله بیرگه دئییلیر: «… کاروان‌باشی ایله خواجه ��یبراهیم آغانی سئحیربازلار دره‌سینه هیجان ـ تلاشلا تله‌سدیرن مقصدلری اصلینده اوردان اؤزلری ایله سئحیرباز سئچیب آپارماق نیت‌لری ایدی…\/ص۱۳».\n۳ ـ کاروان‌باشی‌نین «ایللردی سینه‌سینده گزدیردیی او قدیم سئررینی، نیتی‌نی\/ص۱۳» خواجه ایبراهیم آغا بیلیر، هم ده «ان بؤیوک آرزوسو\/ص۱۳» او «نیتی‌نین حیاتا کئچیرمه‌سی\/ص۱۴» دیر. حتی بو آرزوسوندا کاروان‌باشی‌دان دا قاباغا کئچیر… «… کاروان‌باشی‌دان دا آرتیق درجه‌ده اؤزو ایستیردی بو نیتی‌نین حیاتا کئچمه‌سینی..\/ص۱۴». و …\nبئله‌لیک‌له کاروان‌باشینین امینی اولان بو خواجه ایبراهیم آغا، دئمک اونون سیمگه‌سی‌دیر اخته‌لیک نیگران‌چیلیغینا. (بونلار ایکیسی ده بیر آدام! اؤلمک‌لری بئله بیر زاماندا!)\nاخته‌لیک هده‌سی کاروان‌باشی‌نی یوخوسوندا ـ اویاغیندا دینج بوراخان دئییل! و فرویدا گؤره تیکرار اولان یوخو مطلق آنلام داشی‌یان بیر مساله‌دیر. «… اوشاق‌لیق‌دان عقلیم کسن‌دن اوزو بویانا من آنجاق «انتقام» دئییب یاشامیشام، بیله‌سن. گئجه‌لر «انتقام» سؤزو یاپیشیب قالیب دوداقلاریمدا، او سؤزله یوخویا گئتمیشم، سحرلر او سؤز بیر پارچا پالچیق کیمی قورویوب دوشوب دوداقلاریمدان او بیری گئجه‌نین قوینونا…\/ص۱۴۴».\nدؤنسک اوسته اؤتوردویوم سوالا: کاروان‌باشی «قبله عالم»ـی گوناهسیز‌ گوناهسیز‌ قتله یئتیرمک ایسته‌ییر! بونون ندنی نه اولا بیلر گؤره‌سن؟! کاروان‌باشی بوتون عؤمرو نیگران قالیب‌دیر. سانکی اوشاق ایکین بورولوب (هده‌سی وار ایمیش بورولماسا دا!)، ایندی ایسه «انتقام» دئیه بیر سؤز گیریب یوخولارینا، قورخو ایچینده‌دیر هله! و بو هده‌دن قوتولماغینین علاجی اونون آتاسی‌نین یوخ اولماغی‌دیر دئمک! آنجاق کاروان‌باشی‌نین آتاسی ایللردیر یوخ!\nمملکتین شاهی رعیته آتادیر دئمک! و کاروان‌باشی‌نین آلت‌بیلینجی «قبله عالم»ـی اؤزونه آتا سئچمیش! اونو (قبله‌ی عالم) گؤتورورسه دئمک آتاسینی یوخ ائدیر و بونونلا اؤز نیگرانچیلیغینا سون قویور. فروید اؤز کیتابیندا بو مئکانیزمی (Displacement) آیدینجا آچیقلامیش‌دیر.\nایلگینج شئی بوردا آلت قتاله‌دیر. کاروان‌باشی «شاه»ی (آتاسی‌نین یئرینه اوتوران کیشی‌نی آلت‌بیلینجینده) اؤلدورمک ایسته‌ییر ده بیر عصا ایلا گؤرور بو ایشی! «… آغا، بیر سنه دئییرم، او عصانین ایچینده اوزونسوو دئشیک ـ دئشیک بیر شوشه قاب وا. زهرلی یاش هاوانی دولدوروبلار بو شوشه‌یه ییغیبلار. هر دفعه عصانی کی یئره باساجاق، زهر بوخارلاییب هاوا ایله بیر دولاجاق بونون جییه‌رلرینه…\/ص۱۵۲». عصا کی، فرویدا گؤره قضیب (اخته‌لیک هده‌سینه قارشی) سیمگه‌سی‌دیر!\nآنجاق بو قتل کاروان‌باشی الی ایله باشا چاتمیر دا اونو ائله اخته‌لیک نیگران‌چیلیغی آتاسی وریندن باسیب ییخیر! قضیب سیمگه‌سی‌نی داشی‌یان «خنجر» ساپلانیر کاروان‌باشی‌نین قلبینه «… بیلیرسن نه وار؟! گؤتور او خالچادان آسیلان خنجری الینه، گؤتور، چکینمه و الین ده تیتره‌مه‌سین. چوخ آساندی بو. وئرمه اؤزونو شاهین الینه، ظولمو بؤیوک اولاجاق. ساپلا، ساپلا قلبی‌نین باشیندان…\/ص۱۶۵».\nقایناق‌لار:\n۱ ـ فروید، سیگموند (۱۳۸۲) تفسیر خواب، شیوا رویگریان، تهران، نشر مرکز\n۲ ـ فروید، سیگموند (۱۳۸۲) رئوس نظریه روانکاوی ، حسین پاینده، فصلنامه ارغنون، شماره‌ی ۲۲\n۳ ـ رایت، الیزابت (۱۳۷۳) نقد روانکانه‌ی مدرن، حسین پاینده، فصلنامه ارغنون، شماره‌ی ۴\n۴ـ سئلدون، رامئن (۱۳۷۳) نقد روانکاوانه‌ی نمایشنامه‌ی هملت، حسین پاینده، فصلنامه ارغنون، شماره‌ی ۴\n۵ـ پاینده، حسین (۱۳۹۰) بیگانه‌ی آشنا: روانکاوی و نقد ادبی، کتاب گفتمان نقد، انتشارات نیلوفر\n۶ ـ فروید، سیگموند (۱۳۷۳) داستایوسکی و پدرکشی، حسین پاینده، فصلنامه ارغنون، شماره‌ی ۳\n۷ ـ عبداله، کمال (۱۳۹۲) سئحیربازلار دره‌سی، بوتا یاییم ائوی\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nفدایی شاعر «مرادعلی قریشی(قافلانتی)»نین حیاتی و صنعتی – ۱\nقنداب علی‌یئوا\nتاختالی کؤیدن‌ مکتوب‌لار \/ اون‌آلتینجی مکتوب\nعزیز نسین اسماعیل شیخلی\nسئودالی\nصمد بهرنگی | ترجمه:\nصمد بهرنگی | چئویرن:\nعلیرضا ذیحق\nداریخیرام\nمرجان مناف‌زاده\nچاپ\n2 پاسخ\nhəsab گفت:\nچهارشنبه ۱۷ تیر ۱۳۹۴ در ۰۹:۴۶\nساغولون.چوخ گوزل\nرقیه کبیری گفت:\nیکشنبه ۳۰ شهریور ۱۳۹۳ در ۱۱:۰۱\nساغ اولسون شریف مردی جنابلارینی. فایدالاندیم. ادبیاتیمیزین جدی تنقیدچی‌لره احتیاجی وار. یوللاری آچیق اولسون.","num_words":3644,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.016,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":215560.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اۆچونجو محمد (اینگیلیسی‌جه: Mehmed III) عثمانی سولطانی. ۱۵ ژانویه ۱۵۹۵ – ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. ایسلام دینینه اعتیقاد ائتمیشدی. آتاسی اۆچونجو مراد دیر. اۆچونجو مراد اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب و اؤزونون وفاتیندان سوْنرا بیرینجی احمد واریث کیمی تخت و تاجه صاحیب چیخیب.","num_words":49,"character_repetition_ratio":0.037,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.199,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":851483.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تخته يورد (ماهنشان) یا تاختا یورد کندی ماهنشان بؤلگه‌سینین، ماهنشان بؤلگه‌سی‌نین مرکزی بؤلومو و اورياد قصبه‌سی نده یئرله‌شیبدیر. [۱]\nجوْغرافیایی موْقع[دَییشدیر]\nبۇ کند زنجان اۇستانیندا یئرلشیبدیر.\nاهالی[دَییشدیر]\n۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۴۲۹ نفر اهالیسی و ۷۵ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۲۰۷ نفری کیشی و ۲۲۲ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن ۲۰۶ نفری ساوادلی و ۱۶۷ نفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) ��� تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (ماهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=تخته_یورد_(ماهنشان)&oldid=1549966»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۱۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":971,"character_repetition_ratio":0.22,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.317,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.992,"perplexity_score":133521.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نوروز بایرامی مراسیملریندن اولدوغو قده‌ر فارس دیلینده چوخلو کیتابلار یازیلیبدیر. اونلارین هیچ بیرینده جهد اولونماییب کی، بو بایرامین نه زاماندان باشلاندیقینی آختارالار. یالنیز بایرامین نئجه اجرا اولونماسینی قید ائدیبلر، آمما بو ایل (۱۳۸۲) بیر ایکی روزنامه ده بیر آز تحقیقات آپاریلمیشدیر(۱) دکتر نوُرجان توٍرکسوُی یازیرکی،«بوُ بایرام ایندی تورکیه ده بیر رسم کیمی تانینیر، ولی توٍرک دوٍنیاسیندا بیر بؤیوک بایرام کیمی مخصوص احترامی واردیر» مختلف دؤولت‌لرده و اؤلکه‌لرده (جمهوری آذربایجاندا، قزاقستاندا، قیرقیزستاندا، اؤزبکستاندا، افغانستاندا،ترکستاندا، باش قورد، اویغور،چوواش و کیریم تورکلرینده و قاقاووز و باتی تورکیه‌ده) نوروز بایرامی مراسیملری(۲۱ مارس دا) یوٍکسک سوییه‌ده برپا اولونار. توٍرک ائللری و اوُلوسلاری هون امپراطورلوقو تشکیل اولاندان سونرا بو بایرامی بیر مبارک گوٍن حساب ائدردیلر. عثمانلی و سلجوقلو دؤولتلرده بایرام گوٍنلری خاص شنلیک مراسیمی قورولاردی. قدیم سوداندا نوروز بایرامی یوخ‌ایمیش، لیکن محاریبه اوٍستونده توٍرکلر اورایا گئدندن سونرا اورادا دا بایرام توتولوبدور. توٍرکلرین ایچینده مختلف حکایتلر واردیر. اونلارین بیری بوزقورد بایرامی‌دیرکی، نوروز آدینا ایشله‌نر و بو بایراما طبیعت بایرامی دئیرلر. جمهوری آذربایجاندا (گؤی توٍرک)لرین اعتقادلارینا گؤره، نوروز بایرامینا ارگنه گوٍن یا بوز قوُرد بایرامی دا دئییلیر. قزاقستاندا بو بایرامی (گوٍن بایرامی و خالق بایرامی) آد دا, شنلیک مراسیمی توتارلار.\nبعضیلری ده یازیرلارکی، «بو بایرام پیشدادیلر زامانی و جمشید شاهین تختده اوتورماقینی کی، فروردین آیی‌نین بیرینجی گوٍنو ایمیش, نوروز آدلاندیریر و هخامنشلرده بو بایرام ایله تانیش ایدیلر و بو بایرامی بیر کهن و اسکی مراسیم سانیردیلار. ایراندا بیر افسانوی اولان داستان اوٍچون جمشید شاهین آذربایجانا گلن گوٍنو نوروز آدلانیبدیر، یئنه بیر افسانه‌یه گؤره جمشید شاهین زامانیندا کی اود تاپیلیب, اونا گؤره او زامان اودا سجده ائدیبلر و اودو مقدّس سانیبلار و اونا گؤره او اودون تاپیلدیقی گوٍنونو نوروز آدلاندیریبلار.(۲)\n۱-زارع بیگ یازیر: «تقی‌زاده‌نین یازدیغینا گؤره میلادین ۶۲۲ینجی ایلی ژوئن آییندا یزدگردین تخته چیخماغینی ایل دؤنومونو بایرام توتوبلار» (۳) اونلارین دئدیکلرینه گؤره جمشیدین آدی (جم) ایمیش، آذربایجانا چاتاندا تختینی بیر هوٍندور یئرده قویور، او قیزیل تاختا، شفق دوٍشور و پاریلداییر، چوٍن کی، پهلوی دیلینده گونشین شفقینه(شید) دئیرلر، او مناسبته شید کلمه‌سینی جم آدینا آرتیریرلار و اوگوٍنکو گوٍنو طمطراقلی بایرام ائدیرلر\n۲ -راشدی بیگ یازیر: «سینوهه ۳۵۰۰ ایل بوندان اسکی زاماندا یاشاییرمیش و ایران فلاتینا و ایلامیلر و سومئرلیلر آراسینا سفر ائدنده بو بایرامین مراسیملرینی ایران فلاتیندا یاشایان اولوسلار آراسیندا اجرا ائدیلمه‌سینی گؤروب و یازیبدیر(۴)\nیوخاریدا گلن سؤزلره و نظریه‌لره باخاندا گؤرونور کی، هر قوم، هرائل، هردؤولت و هر شاه اؤزونون لازیمی اولدوغو عنوانلارا گؤره بو بایرامی جشن و شنلیک توتوب و بایرام آدلاندیریبدیر. مثلا سینوهه ایله یزدگردین یا جمشیدین(۲۱۰۰) ایل فاصله‌سی واردیر؛ یا او بیری شاهلارین اوندان چوخ و آز مدت فاصله‌لری اولاـ اولا هامیسی بو بایرامی اؤز آدلارینا بایرام آدلاندیریبلار، هر حالدا پیشدادیلر، جمشیدلر، ساسانیلر، یزدگردلر، سلجوقلار موٍمکوندوٍر کی، بو بایرامی طمطراقلی و طنطنه‌لی ائتمیش اولالار، آمما بیناسینی قویان اولا بیلمزلر.\n۳-آقای تقی‌زاده یا آیریلاری‌دا ایسته‌ییبلرکی، نوروز بایرامینین باشلانیشینی و بیناسینی، جمشید شاها، یزدگرده‌،زرتشته و … یاپیشدیرالار. آمما نئیله‌ییرم بو نوروزو بیر شاها یا خانا و غیره‌یه یاپیشدیرا بیلمیرم چوٍنکی، یای قیشین و اودون تاپیلماسی میلیون ایللر اؤنجه‌یه چاتیر و بو بایرامین آرایا گلمه‌سی او زمانلارا یئتیشه بیلر کی، اوندا هئچ آوادانلیق یوخ ایمیش، هاردا قالسین کی شاه اولا….\nقدیملرده خلقین اینامی بئله ایدی کی، دوٍنیا هر ایل بیر حئیوانین اوٍستونده دولانیر، بو حئیوانلارین سایی اون ایکییه قده‌ر یئتیشیردی و هر اون ایکی ایلده ایکی دفعه تکرار اولوردو، بو ایناما گؤره هر ایل بیر حئیوانین اوٍستونده دولانسایدی او حئیوانین طبع و خویی او ایل خلقین حالینا اثر قویاردی. او حئیوانلار بونلاردان عبارت ایدیلر: سیچان، اؤکوز، پلنگ، دووشان، نهنگ، ایلان‌،آت‌،قویون یا گئچی‌،میمون‌،ایت و دونقوز.\n۴- شیعه عالیملری‌نین روایتینه و محمد باقر مجلسی‌نین امام جعفر صادق(ع)دان نقل ائتمه‌سینه گؤره، نوروز بایرامینی بیر شاد و اوغورلو گوٍن تانیدیب و بویوروبدور کی،«بو گوٍنده حضرت آدم دوٍنیایا گلیبدیر و الله بو گوٍنده گوٍن ایشیغینی یئرین اوٍزونه ساچیب و یاییب و یئللره فرمان وئریب اسه‌لر و بولوتلارا دئییب یاغسینلار تا گوٍل چیمنلر گؤیرسینلر. بو گوٍنده حضرت ابراهیم پیغمبر بوٍت‌لری سیندیریب و بو گوٍنده حضرت محمد(ص) غدیر خومدا (خم) حضرت علی (ع) نی اؤز نایبی و امام عنوانیندا مسلمانلارا تانیدیبدیر. ایندی شیعه‌لر اؤز دینی اعتقاد و سنت‌لرینه گؤره بو گوٍنو مقدس، پاک و اوغورلو بیر گوٍن تانییرلار و اونا جلال و شکوه وئریرلر.» هر حالدا نوروز بایرامی مراسیملری چوخ معروف اولدوغونا و مرتب تکرار اولماسینا گؤره عوموم آذربایجانلیلار بو مراسیملری چوخ گؤزل و اولدوغو قده‌ر عظمتلی یئرینه یئتیریرلر.\n۵- پروفسور آزاد نبی‌یوف، مراسیملر کیتابیندا(۵) یازیر« خالقیمیزین بؤیوک مراسیملریندن بیری ده نوروز بایرامی مراسیمی‌دیر». بو مراسیم هر ایل مارس آیی نین ۲۰ـ۲۱ـ۲۲ سینده (اسفند آیی نین ۲۹ـ۳۰) و کؤهنه تقویمله (۷ـ۸ـ۹)دا کئچیریلیر. نوروز شرق خالقلارینین ائرکن اکینجیلیک، محصول بوللوغو اعتقادلاری ایله باغلی بو مراسیم ائل آراسیندا بؤیوک بایرام کیمی کئچیریلمیشدیر, خالق بو بایراما(نوروزا)۴۰ گوٍن قالمیشدان تمیزلیگه باشلامیشلار.\nاوّل چرشنبه‌یه قده‌ر کی اون گوٍنده هر یئرده بؤیوک تمیزلیک ایشلری باشلانار، سایاچیلار گلن گوٍنلردن بایرام مراسیمینه تداروٍک گؤرونر و اول چرشنبه‌یه قده‌ر کی گوٍنلرده یای شومونا(شخم)، اکینینه حاضیرلیق گؤرولر، اؤکوزلر ناللانار، قاشوو (قشوو) لانار و تمیزله‌نردی. اؤکوزو اولمایان اؤکوز آلار‌، جوٍتو سینان جؤٍتو دوٍزلدردی و سایر. اصلینده اوّل چرشنبه یه قده‌ر قارشیداکی اکینچی‌لیک ایشلرینه حاضیرلیق گؤرولردی. بو یئنی امک مؤسومونه اصل خالق باخیشی و ائل حاضیرلیقی ایدی.\nچوخ ماراقلی ایدی کی سپین اوٍچون (توخوم) ساخلانان بوغدا آرپا قویولاری اوّل چرشنبه یه آچیلاردی.\nمحصول بول اولسون دئیه‌، آرپا ـ بوغدا قویولاری‌نین باشیندان‌، قیشلیغی قورتارانلارا (دن) وئریلردی‌، بوغدا قویولارینین باشیندا سمنی قویماق، هدیک آشی بیشیرمک‌، قوورما قوورماق اوٍچون‌، فقیرـ فقرایا پای پایلاناردی.\nخالقدا بئله اینام وارایدی کی اوّل چرشنبه ده بیر وئره‌نین محصولو یوٍزقات آرتیمی ایله و آرتیقی ایله گلردی.\nنوروزا قده‌ر چرشنبه‌لرین هامیسی اوغور، خوشبختلیک‌، سعادت، بوللوق و فراوانلیق رمزلری ایله بزنردی. بوٍتون بو رمزلر ایسه داها ائرکن تصوّوٍرلر، اینسانین طبیعت، محصول و امک‌له باغلی یاخجیلیق، خئیرخواهلیق، اعتقالاری ایله علاقه‌لندیریلردی.\nنوروزا قده‌رکی ایکینجی چرشنبه (چکر)‌، اوٍچونجو چرشنبه ایسه (خبر) چرشنبه یا (سوچرشنبه) آدلاناردی. هر چرشنبه‌نین اؤزونه مخصوص شنلیگی‌، آیینی و اعتقادی اولاردی.\nآخیرچرشنبه ده ایسه نوروز شنلیک‌لری داها بؤیوک طنطنه ایله قئید ائدیلمگه باشلار‌، بیر ـ بیریندن رنگارنگ نغمه‌لر اوخونار‌، آئینلر اجرا ائدیلر‌، تاماشالار‌، اویونلار گؤستریلردی.\nمختلیف تاریخی دؤور و مکانلاردا خالقین نوروز اعتقادلاری و آئین‌لری قارشیسیندا بیر سیرا دینلر عاجیز قالمیشلار. چیخیش یولونو‌، نوروزو اؤزونونکولشدیرمکده گؤرن مختلیف دین خادیملرینین بوٍتون جید ـ جهدلرینه باخمایاراق‌، نوروز اؤزونون ان مهم ایلکینلیک خصوصیتلرینی قورویوب بو گوٍنوموزه قده‌ر گتیریب چاتدیرمیشدیر. نوروز باشدان باشا روح یوٍکسکلیگی، امک جوشغونلوغو‌، تورپاغا‌، اینسانا محبت بایرامی‌دیر. نوروز یازین گلیشینه‌، تورپاغین یئنی اکینه‌، یئنی محصولا‌، بوللوغا‌، فراوان حیاتا چاغیریش بایرامی‌دیر.\nداها قدیم‌لرده طبیعتین اویانماسینا خوشبختلیک و سعادت رمزی کیمی باخان اینسانلار یازین گلیشی‌، هاوالارین ایستیلَشمه‌سی‌، یئنی اکینچیلیک مؤوسومونون باشلاماسی ایله باغلی مختلیف نغمه‌لر‌، اویونلار، مراسیم‌لر یاراتمیشلار. بوٍتون بـو ایلکین‌، ابتدائی صنعت نمونه‌لری ایسه سونرالار نوروز اطرافیندا جمعلشمیشدیر.\nنوروز مراسیمینی بعضیلری یانلیش اولاراق زرتشت‌لیکله‌، دیگرلری ایسه آیری دینلره باغلاماغلا جهد گؤسترمیشلر. لاکین بوٍتون جید ـ جهدلره باخمایاراق نوروز مراسیم‌لرینده دین‌لردن قاباق کی تصوّوٍرلر بوٍتون آیدینلیغی ایله عکس اولونماقدادیر. بو بایرامین قدیم اینسانلارین بوللوق‌، برکت‌، قدسیّتله‌، امک‌، امکچیلیک و معیشت حیاتی ایله باغلی یاراندیغینی عکس ائتدیرن سولماز شفقلری زمان گئچدیکجه داها قد‌رتله شعله‌لنمکده‌دیر.بوٍتون دینلر اونو قبول ائدنلر آراسیندا اؤزوندن اوّلکی اعتیقاد و تصوّوٍرلری سارسیتماغا جهد گؤسترمیشلر. قدیم اکینچی‌لیک بایرامی‌نین عاقبتی ده بئله اولموشدور.\nزرتشت‌لیک بو مراسیمی خالقین حافظه‌سیندن چیخارماغین موٍمکون اولمادیغینی گؤردوکده اونا آتش پرست رنگین وورموشدور. تونقال یاندیرماق‌، اود اوٍستوندن آتدانماق و سایر … کیمی عنعنه‌لرله اونو اؤزونونکولشدیرمیشدیر. بو بایرامی رغبتله قارشیلایان زرتشتلر بوٍتؤلوکده اونو زرتشتین آدی ایله باغلی یاراندیغینی رسمیلشدیرمگه ده جهد گؤسترمیشلر. لاکین بو بوللوق و برکت بایرامینین سو پرستیش‌لیگی ایله باغلی گؤنشی‌، کوٍلگی‌، یاغیش چاغیرماق‌، سمنی گؤیرتمک‌، آخیرچرشنبه‌نین مقدس‌لیگی. سایر … ایله باغلی بیر چوخ ایلکین تصوّوٍرلر قورونوب ساخلانمیشدیر.\nگؤی گؤیرتمک و ۷سین حاضیرلاماق دا بایرامین ان شیر��ن مراسیملریندن‌دیر. هفت سؤزونو اورتا آسیا میللتلرینین چوخو بیلیرلر.( هفته یئدّی گوٍندور، یئدّی آیلیق، آنادان اولماغین یئدّینجی گوٍنو، اؤلنلرین هفته‌سی، یئدّی یئرده‌، یئدّی گؤیده، گؤیون یئدّینجی مرتبه‌سینده و بئله بئله سؤزلرله، یئدّی سؤزو ایله هامی تانیشدیلار. اونا گؤره چوخ یئرلرده ۷سین کلمه سیله ده هامی تانیشدیلار. ۷سینین ان گرکلیسی گؤیرتی‌دیر کی بایراما بیر آی قالاندان آنالار، خانیملار، قیزلار ائولرده موٍختلیف توخوملاردان موٍختلیف قابلاردا و جوٍر به جوٍر کوٍزه‌لرده و گوٍلدانلاردا اکرلر کی بایراما و ایلین تحویل اولماسینا قده‌ر گؤیرسینلر و اونو ۷سین سوٍفره‌سینه آرتیرسینلار، او توخوملاردان بعضیسی بونلاردیرلار(مرجی، بوغدا، زَیَرَک، و..) بو ۷سین سوٍفره‌سینه (سووزی،سوٍنبوٍل، ساریمساق، سیرکه، سوماق، سمنی‌، سو) و آینا قرآن، اوٍزرریک بوغدا، دوٍگو، دوز و آیری- آیری شئیلرده دوٍزولردی. بو ۷سینی ایندی تهراندا(سبزه، سمنو، سنبل، سیب، سیر، سماق، سرکه، سنجد) وآینا، قرآن و اسفند ایله بزَییرلر و ایل تحویل اولاندا هامی او سوٍفره نین کناریندا اوتورارلارکی ایل دؤنسون و عائله تامامیله بیر، بیری ایله گؤروشوب و تبریک دئسینلر. آرتیرمالیام کی بو گؤیرتیلری بایرامین اون اوٍچونه قده‌ر ساخلایارلار و ۱۳نجو گوٍن او گؤیرتیلری و دیری بالیق اولورسا اونو دا بیر آخار سویا بوراخارلار. بو قونونون قالانی بو مقاله نین سونوندا گلیبدیر.\n۶- اولو بابا لاریمیز بس بو بایرامی گؤره سن نه وقت دن کئچیریلمگه باشلامیشلار ؟\nقدیم بیر توٍرک اساطیرینده بو سؤالا بئله جواب تاپماق اولور.(۶)\nاوغوز اوغلو زاغادا یاشایاندا قیشدان یامان قورخاردی. اونا گؤره ده ایلین اوٍچ فصلینده قیشا تدارک گؤرر. دوٍنیانین ناز ـ نعمتینی زاغایا ییغیب گتیرردی، بیر ایل قیش اوزون چکدی، اوغوز اوغلونون آذوقه‌سی قوتاردی. چاره سیز قالان اوغوز اوغلو بؤیوک چیلّه نین (چیلله)۳۰ نجو گونو زاغادان باییرا چیخدی کی، یئمگه بیر شئی تاپیب گتیرسین. نه قده‌ر گزدی دولاندی هئچ نه تاپمادی. ساققالی بوز باغلادی الی ـ آیاغی دوندو. کور ـ پئشمان ائوه قاییداندا یولدا بیر قورد بالاسینا راست گلدی.\n– اوغوز اوغلو بوقاردا هارادان گلیرسن و هارا گئدیرسن ؟ دئدی\n– اوغوز اوغلو باشینا گلن احوالاتی دانیشدی. ایلین آیلاریندان گیلئیلندی. دئدی کی، ائله آی وار یاخشی دولانیریق‌، ائله آی وار آجیندان قیریلیریق. آیلاری تعریف لدی‌، آیلاری یامان لادی.\nقورد بالاسی دئدی: ای اوغوز اوغلو‌، قاباقداکی یول آیریجیندا سنی بیر سوٍرو قویون‌، بیر قوجاق سوٍنبول‌، بیر جهره‌، بیرده ال دگیرمانی گؤزله‌ییر. اونلاری آلیب زاغانا آپارارسان. قویونو کسیب اتینی یئیرسن، یوٍنوندن جهره ده ایپ اگیرر، اؤزونه پالتار تیکرسن‌، دریسینی اگنینه گئیرسن. سوٍنبولون دنینی ده ال دگیرمانیندا چکر‌، اونوندان چؤرک بیشیررسن. یازا چیخارسان‌، آنجاق سنه وئردیگیم امانت‌لردن گرک موُغایات اولاسان. سوٍنبولو و قویونو اؤزون آرتیرارسان، قوزولاری الی‌نین ایچینده ساخلاییب‌، بؤیودرسن. سوٍنبولون دنینی یئره سپیب‌، اونو آلنینین تری ایله سوواراسان. دئدیکلریمه عمل ائله یه بیلمه سن یاشاماق سنین اوٍچون چتین اولاجاق.\nاوغوز اوغلو یول آیریجینا گلدی. قورد بالاسینین دئدیکلرینی گؤتوروب‌، زاغایا گتیردی. قیشی کئفی کؤک دولاندی. یازدا سوٍرونو داغلارا یایدی، سوٍنبولو تورپاغا سپدی، گئجه گوٍندوز سوٍرولرین‌، ساری سوٍنبولون قوللوغوندا دایاندی. اوغوز اوغلونا بیر بوللوق اوٍز وئردی کی، گل گؤره سن.\nاو گوٍندن اوغوز اوغلو بوٍتون ایلی ایشلدی قورد بالاسینا راست گلدیگی بؤیوک چیله‌نین اوتوزونجو گوٍنوندن ایسه بایراما حاضیرلاشماغا باشلادی. ایلین آخیر بئش گوٍنونو یئدی، ایچدی‌،چالدی، چاغیردی، قوهوم قونشویا‌، بایراما گئتدی. دئییرلر اوغوزلار ائله او واقتدان همان گوٍنو ان عزیز بایراملاریندان حساب ائله‌میشلر. ائله او گوٍندن اوغوز اوغلونون حیاتیندا یئنی گوٍن باشلامیش، او گوٍنه نوروز آدینی وئرن اوغوز اوغلو اونو هر یاز‌، بایرام ائتمیشدیر. او گوٍندن نوروز خالق آراسیندا فراوان یاشاییشا، بوللوغا، برکته‌، یارادیجی امگه چاغیریش رمزینه چئوریلمیشدیر. ائله او گوٍندن خالق بایراما ۴۰ گوٍن قالمیش حاضیرلیق‌، تمیزلیک ایشلرینه باشلامیش‌، اؤزونون نوروز قاباغی نغمه‌لرینی یاراتمیشدیر. بو نغمه‌لرده بایراما قده‌ر شؤمون باشا چاتماسی‌، قویون ـ قوزونون یازا سلامت چیخاریلماسی‌، دولون اوغورلو کئچیریلمه سی، دَلمه نین، سوٍدون، اتین، یاغین، پندیرین بول اولما سی و سایر … آرزولانمیشدیر.\nبایرام گوٍنلرینده قیزـ گلینه بایرام دونلوغو اوٍچون ایپ اییرن جهره‌یه‌، ائوده گوٍزرانلیق رمزی اولان نئهره یه غونچا گوٍللو قالیلار توخویان خانایا نغمه‌لر قوشولموشدور.\nنوروز نغمه‌لرینده ائرکن تصوّوٍرلر‌، طبیعت وارلیقلارینی اینسان جیلدینده تصوٍورلر ائتمک آنیمیست باخیشلار اؤز عکسینی تاپمیشدیر. (آنیمیزم: ابتدائی اینسانلارین هر بیر شئی نین روحو اولدوغونا اینانمالی و طبیعت قوه‌لرینه و حادثه‌لرینه روح ایسناد وئرمه سیندن عبارت اعتقادی).\nنوروز نغمه‌لری ایچریسینده قیشین قورتارماسی‌، یازین گلمه‌سینی آرزولایان نغمه‌لر خصوصی یئرتوتور. قاری ایله مارسین دئییشمه‌سینده ایسه بوٍتؤولوکده ایکی رمز‌، قیشلا یاز قارشی ـ قارشییا دایانمیشدیر. قیش نه قده‌ر سرت‌، آمانسیز اولسادا‌،یازین اراده سی قارشیسیندا مغلوب اولور‌، قاری نین سئوینجی یئره گؤیه سیغمیر.\nنوروز بایرامیندا، خلق آراسیندا بیرـ بیریندن رنگارنگ اویون و تاماشالار گؤستریلردی. بونلارین ایچریسینده آت چاپماق، اوخ آتما‌، قیلینج اویناتما‌، کمند آتما‌، زورخانا‌، اگلنجه‌، کندیر باز‌، سیم پهلوانی، مسخره‌، قاراچی و فردی تاماشالارـ خصوصی یئر توتوردو. همین تاماشالاردا اوخونان نغمه‌لر اؤزونه مخصوص اویناق وزنه مالیکدیر. خالق اؤزونون حیات، ساغلاملیق، تمیزلیک، امک رویشی و سایره… باغلی بیر چوخ آیین‌، اعتقاد و مراسیمینی نوروزلا باغلامیش‌، بئله‌لیکله ده اونلارین ائل ایچریسینده گئنیش یاییلماسینا و کوٍتلوی‌لشمه‌سینه نایل اولموشدور.\nنوروز باشدان ـ باشا روح یوٍکسکلیگی‌، امک جوشقونلوقو، تورپاغا‌، اینسانا محبّت بایرامی‌دیر. بو بایرامدا هامی اؤزونه تازا پالتار آلار، تازا پالتار تیکدیرر، قیز گلینه تازا چکمه، قیرمیزی دون گئیدیرردیلر. نوروز بایرامی‌نین داها شن و طنطنه‌لی کئچیریلمه‌سینده نوروز تاماشالاری و اویونلاری خصوصی یئر توُتور. (اکنده یوخ‌، بیچنده یوخ‌، یئینده اورتاق قارداش)، کوسا ـ کندیرباز و سیم پهلوانی‌، تاماشالاری و اونلارلا خالق اویونلاری نوروز شنلیک‌لری باره ده تصوّوٍرلریمیزی داهادا گئنیشلندیریر.\nیازین گلیشینی صبیر سیزلیکله گؤزله‌ین خالق (کوس ـ کوسا) دا یاراتدیغی رمزلرده اؤز ایسته‌دیگینی دوُزلو بیر گوٍلوشله‌، محارتله ایفاده ائدیر.\nنوروز شنلیکلری، دبدبه دن چوخ طبیعی‌لیگی، صمیمی‌لیگی ایله اؤزونه مخصوص بیر خوصوصیّتی واردیر.\nنوروز آذربایجان کندلیسی‌نین تورپاغا، اونو سئومه‌یه‌، عزیزلَمگه، تورپاقدان داها بول نعمت گؤتورمگه چاغیران امکچی خالقین بایرامی‌دیر، ائله اونا گؤره ده خالق آخیر چرشنبه‌ده شام یاندیرار، خونچا دوٍزلدر، تونقال قالایار، هره باجاردیقی کیمی نوروزا حاضیرلیق گؤرردی. ائولرده حیط‌لرده تمیزلیک ایشلری گؤرولر، باغلار، باغچالارسهمانا سالینار، آغاجلارین، گوٍل کوللارینین آرتیق زوُقلاری کسیلر، خالچا- پالاز یویولاردی، آغاج دیبلری بئللَنَر، سو آرخلاری تمیزلَنر، باغلار سولاناردی. اوشاقلارا هئیوا، فیندیق آغاجیندان گؤز موُنجوغو دوٍزلدردیلر،حتی مال قارانین بوینوزوندان بئله مونجوقلار، قیرمیزی اسگی ایله آسیلاردی. حیط باجالاردا اوٍزرلیک یاندیریلار، اوغول اوُشاق اوٍزرلیک توٍستو- سونه وئریلردی، آنالار ـ ننه‌لر، اوخویاردیلار :\nاوٍزرّیک سن هاواسـان جمعی درده داواســان\nاوزرّیک‌لر چاتداسین یامان گؤزلر پارتداسین\nآخیر چرشنبه داها طنطنه‌لی کئچریلردی. نوروز شیرینی‌لری بیشیرر، خونچالار بزه‌یردیلر. نوروز بایرامی‌نین خالق گیگی و یئنا‌سینی اؤیرنمک، ائل آراسیندا سلیقه، سهمان، تمیزلیک یاراتماق باخیمیندان خئیرلی رولو چوخ اولموشدور. آخیر چرشنبه یه قده‌ر ائو ائشیگین بوٍتون چیرکلی پالاز ـ خالچاسی تمیزلنمه‌لی، پال ـ پالتار یوُیولمالی‌، کئچه‌لی، دمیر اوو، ایل یاراسی اولانلار معالجه ائـدیلمه‌لی، هامی بایرامی ساغلام و گوٍمراه قارشیلامالی ایدی. (گیگی یئنا= خالقین ساغلاملیغینی قورویان عئلم)\nآخیر چرشنبه و نوروز گؤٍنلرینه قده‌ر آپاریلان بوٍتون بو تمیزلیک ایشلرینین ساغلاملیغا بؤیوک مثبت تاثیری اولموشدور.\nبازارلار قاباغینا یومورتا دؤیوشدورنلر ییغیشیر، سرین سووار،سروری دئینلر سو بارداقلارینا قیرمیزی باغلاییب، یئنه میدانا چیخاردیلار. ائولرده‌، میدانچالاردا، بازارلاردا یازین رمزی اولان سمنی گؤیردردیلر، تاخچالارا، رفلره دوٍزولردی، ایل همین گؤٍنلرین معین ساعاتیندا تحویل وئریلردی. کوٍهنه تقویمه گؤره هر ایل بیر حئیوان اوٍستونده اولاردی.\nنوروز عرفه‌سینده ایلین هانسی حئیوان اوٍسته تحویل وئریلمه‌سی‌، اونون شرحی اطرافیندا‌، اوزون ـ اوزادی مباحثه‌لر اولاردی.\nنوروزدا بایرام سوٍفره‌سی آچیلاردی. بورایا اساسا” میللی یئمک‌لر‌، آش، میللی شیرینی یات‌، قوورقا‌، لپه و عدس و…. قویولار، سوٍفره ده شام یاندیریلاردی. (خوشگه بر میللی رایونلاردا محل‌لرده یئتیشن محصول لاردان عبارت اولور): بادام ـ پوسته و سایر… سوٍفره‌لری بَزه ییردی. رایونلاردا محل‌لرده عومومیتله سوٍفره ده یئددی جوره مئیوه اولاردی.\nبایرام سوٍفره سی نوروزون شاملاری یاندیریلدیقدان سونرا آچیلاردی. عائله‌نین بوٍتون عوٍضولری سوٍفره‌یه اوتورار‌، بایرام یئمکلریندن یئیردیلر. نوروز آخشامی توفنگ آتمادا دبده‌ایدی.\nبایرام آخشامی باجالاردان توربالار ساللانار، قاپیلاردا پاپاق آتیلار، اوشاقلارین شن نغمه سسلری بیر ـ بیرینه قاریشاردی.\nنوروز شنلیگی گئجه یاری سینا جن اوزاناردی. جا��انلار آشیق ـ آشیق اوینار، نینی گئدر، گوٍلَشر و خان ـ خان اوینایاردیلار.\nنوروز گوٍنلرینده یاخین آداملار، قوهوم ـ قارداش‌، بیر ـ بیرینه قوناق گئدر، عزیز آداملارینا بیشیردیکلری بایرام شیرینی‌لریندن آپاراردیلار. نیشانلی قیزلارا نوروز پایی گؤندرمک ده دبده ایدی. اوغلان ائوینه ده نوروز سوٍفره‌سی قایتاریلاردی. بوٍتون بونلار ایسه آداملار، قوهوملار آراسیندا مهربانلیق، خوش اوٍنسییت دوغورار و یاخشی احوال روحیّه یاراداردی.\nنوروزون ایلک دؤرد گوٍنو ایلین فصیل‌لری ایله علاقه‌لندیریلردی. بیرینجی گوٍن گوٍنشلی کئچه‌سی ایدی، دئمک یاز یاخشی گئچه‌جک ایدی ـ ایکینجی گوٍن یاغمورلو اولسایدی‌، یای یاغمورلویدو ـ اوٍچونجو و دؤردونجو گوٍنلر قیشین و پاییزین نئجه گئچه‌جگینی بیلدیرردی. اگر نوروزون اوٍچونجو و دؤردونجو گوٍنونده یاغیش اولسایدی، آداملار قودو دوٍزلدیب میدانلاردا گزر و گوٍنشی چاغیران نغمه‌لر اوخویاردیلار.\nبایراما ۴۰ گوٍن قالمیش باشلایان نوروز شنلیک‌لری مارسین آخرینا (کؤهنه تقویمله اورتالارینا) قده‌ر داوام ائدردی.\nنوروز سرحد بیلمه‌ین، چوخ گئنیش منطقه‌ده یاییلان، یازین گلمه‌سینی، یئنی امک مؤوسومونون باشلانماسینی وصف ائیله‌ین بؤیوک ائل بایرامی‌دیر. بو گوٍن اوتایلی بو تایلی آذربایجانلا یاناشی اورتا آسیا، ترکمنستان، قیرقیزیستان، اؤزبکستان، قزّاقستان، افغانستان‌، پاکستان‌، ایران‌، توٍرکیّه و باشقا اؤلکه‌لرده یاشایان نئچه یوٍز میلیونلارلا زحمتکش اینسان، نوروزو اؤزونون عزیز بایرامی کیمی قید ائدیرلر.\nنقد و نتیجه:\n۱- بو مقاله ده گلن نوروز بایرامی‌نین باشلانغیج تاریخی، اوغوز اوغلونون زاغالاردا لوٍت یاشاما زمانینا باغلانارسا، اینانمالی اولا بیلر، چوٍن، بو نظریه کی، اوغوز ائللری زاغالاردا یاشایان زمانلاردان سونرا و قویون بسله مگه باشلایاندا و اکین اکمک ایشلرینه ال تاپاندا و یای قیشی و ایلین دؤرت فصلینی تانیاندان سونرا بئله بیر شنلیک مراسیمی و بایرامی اجرا ائتمک‌، چوخ ـ چوخ عقله گلن و اینانمالی سؤزدوٍر، چوٍنکی بئله نظره گلیرکی، اینسانین اَن بیرینجی دؤنه اولاراق کائناتی و گئجه گوٍنوزو و یای قیشی تانییاندان و بئله‌لیکله مال حئیوانی رام ائتدیکدن و اکین مسئله‌سینی باشا دوٍشندن و معیشتی یاخشیلاشاندان سونرا و قویونون نه زامان قوچا گلمه‌سینی و نه زامان دولون گلمَگینی و گؤیرتینین گؤیرمه‌سینی باشا دوٍشندن سونرا اؤزونه مخصوص بیر بایرام توتوبدورکی مختلیف دؤورلرده و مختلیف قوملار و اؤلکه‌لر آراسیندا مختلیف آدلارلا آدلانیبدیرکی اونون سابقه‌سی نئچه میلیون ایللری گئچیری، آمما اوغوز اوغلونون بیر قورد بالاسی ایله راست گلمه‌سی واریانتی، اگر افسانه‌وی و اساطیری اولسادا بیر بالاجا یانلیش (ناهماهنگ لیک)گؤزه چارپیر: اونون بیری بودورکی، قورد بالاسین اینسان یاشاییشیندا اوغوز اوغلوندان اوٍستون و بیلیجی توتولوبدور. ایکینجیسی بودورکی، قورد بالاسی اوغوز اوغلونا بیر جهره و بیرده ال دییرمانی گؤستریبدیر، یعنی قورد بالاسی، اوغوز اوغلونا یول گؤسترنده جهره و دییرمان وارایمیش، یعنی مدنیّت و ال ایشلری صنعتی وار ایمیش، آمما اوغوز اوغلو اونو بیلمیرمیش، و خلاصه‌سی بودور کی او زامان قورد بالاسی اوغوز اوغلوندان چوخ بیلیرمیش. اگر بو قورد بالاسینین یئرینه بیر آغ ساققال آداما یا افسانه���وی و گؤرونموین بیرزادا نسبت وئریلسه ایدی یا بو قوردو یوخودا گؤرسه ایدی یئنه ده اینانماق اولاردی کی شاید ده ائله اولموش اولا، آمما بو عوٍنوان کی قورد بالاسی اوغوز اوغلوندان بیلیجی ایمیش و اوغوز اوغلونا جهره دگیرمان گؤستریبدیر هئچ اینانمالی بیر سؤز منیم نظریمه گلمیر.\n۲- اینسانین یا اوغوز اوغلونون زاغالاردا یاشایان زمانیندان نئچه مین ایل اسکی اولماغی قاییدیر نئچه میلیون ایله‌، بو نظریّه‌یه باخاندا، شاهلارین هیچ بیریسی‌نین بئله بایراملاری بر پا ائتمکده نقشلری یوخدور؛ چوٍن کی بو بایرام او قده‌ر اسکی و قدیم و کهن دیرکی او زامان شاید هئچ بیر قبیله ده یوخوموش، هاردا قالسین کی خان یا حاکیم یا شاه اولا.\n۳- اینسانین زاغالاردا یاشاماسی، اودون تاپیلماسی و فصیللرین و ایستی سویوقون مختلیف آیلاردا ثابتلشمه‌سی، دوغرو و علمی و اثباتـا یئتیشمیش بیـر عونواندیر، بونلارین هامیسی ائله‌جه‌ده بو بایرام گؤٍنلرینده اولابیلر اولسون. آمما اگر آیری گوٍنلرده تاپیلسایدی (کشف اولسایدی) لازیم ایدی کی آیری گوٍنلرده بو جوٍره بایراملار وجودا گله ایدی و مراسیم توتولایدی، لیکن بو فصیللرین وجودا گلمه‌سی و اودون تاپیلماسی و اوغوزون زاغادان بـایرا چیخیب قویون‌، اؤکوز و اکینی اؤز خدمتینه توتماسینا گؤره بیر بایرام قورماق طبیعی، ساده و یقین بیر ایش‌دیر. بس بو یوخاریدا گلن سؤزلره مناسیب اولان نظریه‌لرده هئچ بیر پادشاه و یا حاکیم یا خان بو بایرامین قورولماغیندا دخیل اولا بیلمز چوٍنکی بو شاهلارین عؤمورلری هئچ بیر میلیون ایله یئتیشمیر، هاردا قالسین کی نئچه میلیون ایل اوزونلوقو اولان تاریخده جمشیدین زرتوٍشتون و یزدگردین و سایر‌لرین بیر نقشی و رولو اولا بیلسین…\nاتک یازی:\n۱ـ نوید آذربایجان نوٍمره ۲۸۶ـ۲۸۵ـ ۲۸۴نجی مخصوص نوٍمره (۱۵مارس۲۰۰۳)\n۲ـ نوید آذربایجان همان نومره صفحه ۲۳ مهندس راشدی.\n۳ـ همشهری گوٍنده لیگی ۳۰۰۷تاریخ ۲۶\/۳\/۸۳ نوروز به قدمت ایران و ایرانیان.\n۴ـ شیفاهی خالق ادبیاتی کیتابی آقای زارع.\n۵ـ بو کیتابین ترتیب ائدنی پروفسور آزاد نبی یوو و رداکتور هئیأتی آقاموسی آخونداوو پاشا افندی یوو ,توفیق حاجی یوو, علیار سفرلی, حسین عارف, میرعلی سید اوو , و هدایت بیگ‌لرین نظری آلتیندا ۱۹۹۳نجو ایلده باکیدا گنجلیک نشریاتیندا چاپ اولوبدور کی بوجوٍره مراسیملرده یوٍکسک سوییه ده تحقیق آپاریلیبدیر.\n۶ـ مراسیملر و عادتلر کیتابی, آزاد نبی یوو\nدئتال : ان خیردا تفرعات : ماشین و مکانیزمین خیردا و ایری حیصه‌لری.\nائتنوگرافیا : خالق لارین مادی و معنوی مدنیت‌لرینی و اونلارین مدنی تاریخی علاقه‌لرینی تدقیق ائدن علم. بیر خلقین ـ ائلین ـ یئرین‌، معیشت ـ عادت ـ مدنیت خصوصیت‌لری نین مجموعه سی.\nسجیوی : بیرشخصه و شئیه خاص اولان بیرخصوصیّت و او شئیی باشقاسیندان فرقلندیرن.\nگیگی یئنا : بعضی یئرلرده آنا نوازشی دئیلیر.\nگیگی یئنا : خارجی محیطون مختلف عامل‌لرین اینسان ارگانیزمینه تاثیرینی و ساغلاملیقی قوروما و تدبیرلر اؤیره نن علم.\nآنیمیزم : ابتدائی اینسانلارین هر بیر شئی نین روحو اولدوغونا اینانمالی و طبیعت قوه‌لرینه و حادثه‌لرینه روح ایسناد وئرمه سیندن عبارت اعتقادی.","num_words":5362,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.007,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":216979.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کبودراهنگ شهریستانی یا دا کورنگ شهریستانی همدان اوستانیندا یئر‌لشن بیر شهریستان دیر. بۇ بؤلگه‌سی‌نین مرکزی کبودراهنگ شهری دیر. تورکلر بۇ بؤلگه‌سی‌نین خالقینی تشکیل ائدیرلر.","num_words":35,"character_repetition_ratio":0.147,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":487073.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کلله-بئیین سینیرلری (لات. nervi cranialis) - بیرباشا کلله‌دن چؽخان سینیرلر. کلله (بئیین) سینیرلری بئیین کؤتۇیۇن‌دن باشلایؽرلار و میقداری ۱۲ جۇتدور. روم رقملری ایله نؤمره‌لنیرلر و هر بیری خصوصی آدا مالیک‌دیر. کلله سینیرلری نؤوبه ایله اؤنده‌ن دالا دوْغرۇ سایؽلؽر. وظیفه اعتباریله کلله سینیرلری اۆچ قرۇپا بؤلۆنۆر:\nحیسسی سینیرلر لات. \"nn.sensorii\"، یا دۇیغۇ سینیرلری (II،I و VIII جۇت، یعنی قوْخۇ، گؤرمه و دهلیز-ایلبیز سینیرلری)\nحرکی سینیرلر لات. \"nn. motorii\" (III, IV, VI, XI, və XII جۇت، یعنی گؤزۆن حرکی سینیری، بلوْک سینیری، اۇزاقلاشدؽرؽجؽ، علاوه و دیلالتی سینیرلر)\nقارؽشؽق سینیرلر (V, VII, IX və X جۇت، یعنی اۆچلۆ، اۆز، دیل-اۇدلاق و آزان سینیرلر). کلله سینیرلرینین بیر قیسمینین (گؤزۆن حرکی سینیرینین اۆز سینیری ایله بیرلشمیش اولان آرا سینیرین، دیل-اۇدلاق و آزان سینیرلرین) ترکیبین‌ده پاراسیمپاتیک و حرکی سینیرلرین ترکیبین‌ده سیمپاتیک لیفلر ده واردؽر.\nقوْخۇ سؽنؽرؽ\nگؤرمه سؽنؽرؽ\nگؤزۆن حرکی سؽنؽرؽ\nبلوْک سؽنؽرؽ\nکلله سینیرلرینین نؤمره‌له‌نمه‌سی[دَییشدیر]\nحیسسی سینیرلری تشکیل ائد‌ن لیفلرین هۆجئیره جیسیملری، عادتاً، مۆحیط‌ده (مرکزی سینیر سیستئمین‌دن خاریج) یئرلشه‌رک مۆوافیق قانقلیوْنلار عمله گتیریر؛ باشقا سؤزله، بو قانقلیوْنلاری تشکیل ائد‌ن یالان‌چؽ اونیپولیار هۆجئیره‌لرین اوجقار چیخینتیلاری - حیسسی سینیرلرین اؤزلرینی و مرکزی چیخینتیلاری - اونلارین کؤکلرینی عمله گتیریر. حیسسی سینیرلرین موحیط‌ده اولان قانقلیوْنلارینا باشلانغؽج نۆوه‌لر - لات. نوجلئی اوریگینیس دئییلیر.\nحرکی سینیرلری تشکیل ائد‌ن لیفلرین هۆجئیره جیسیملری ایسه بئیین کؤتۇیۇن‌ده (و یا اوْنۇرغا بئیین‌ده) یئرلشه‌رک حرکی باشلانغؽج نۆوه‌لر عمله گتیریر. قارؽشؽق سینیرلره گلدیک‌ده، اونلارین ترکیبین‌ده اولان حیسسی سینیر لیفلرینین هۆجئیره جیسیملری اۇجقاردا یئرلشه‌رک قانقلیوْن تشکیل ائدیر؛ حرکی لیفلرین هۆجئیره جیسیملری بئیین‌ده توْپلاشؽب حرکی نۆوه‌لر عمله گتیریر. بئله‌لیکله حیسسی سینیرلرین باشلانغؽج نۆوه‌لری (قانقلیوْنلاری) اۇزقاردا، حرکی سینیرلرینکی ایسه مرکزی سینیر سیستئمین‌ده یئرلشیر. حیسسی سینیرلرین و قارؽشؽق سینیرلرده اولان حیسسی لیفلرین بیر ده مرکزی سینیر سیستئمین‌ده (بئیین کؤتۇیۇن‌ده) حیسسی نۆوه‌لری اوْلۇر: بونلارا اۇز نۆوه‌لر - لات. \"nuclei terminationes (nuclei terminales - BNA)\" دئییلیر؛ همین نۆوه‌لر ایکینجی درجه نئیرونلارؽن هۆجئیره جیسیملرین‌دن تشکیل اوْلۇنۇر.\nاۆچلۆ سینیر\nاۆزاقلاشدؽرؽجؽ سینیر\nاۆز سینیری\nدهلیز-ایلبیز سینیری\nبۇرادان آیدؽن اوْلۇر کی، حرکی سینیرلرین یالنؽز باشلانغؽج نۆوه‌لری، حیسسی سینیرلرین ایسه هم باشلانغؽج ، هم ده اۇز نۆوه‌لری واردؽر. بئیین‌ده، اوْنۇرغا بئیین‌ده اوْلدۇغو کیمی، حرکی نۆوه‌لر، عادتاً، اؤن (وئنترال) طرف‌ده، حیسسی نۆوه‌لر ایسه آرخا (دورزال) طرف‌ده یئرلشیر. کلله سینیرلری اوْنۇرغا بئیین سینیرلرینه بنزدیکلرینه باخمایاراق؛ دیفئرئن‌سیاسییا اعتباریله اونلاردان فرق‌لنیر. کلله سینیرلرینین دیفئرئن‌سیاسییاسینا تأثیر ائتمیش حادیثه‌لره: ۱) دۇیغۇ اورقان|دۇیغۇ اورقانلارینین و ویسسئرال قؤوس ازه‌‌له‌لرینین اینکیشافی؛ ۲) میوْتوْملارؽن باش ناحییه‌سین‌ده رئدۇک‌سییا ائتمه‌سی عاییددیر. کلله سینیرلرینین اوْنۇرغا بئیین سینیرلرین‌دن فرقی اوندادؽر کی، اوْنۇرغا بئیین سینیرلرینین وئنترال (اؤن) و آرخا کؤکلری بیر-بیریله بیرلشدیکلری حال‌دا، کلله‌سینیرلرینین کؤکلری اؤز موستقیللیینی ساخلایؽر؛ او اوْنۇرغا بئینی سینیرلرینین، یا وئنترال و یا آرخا کؤکلرینه مۆوافیق‌دیر، مثلاً، III, IV, VI و XII جۇت کلله سینیرلری، ایحتیمال کی، دییشمیش اوْنۇرغا بئینی سینیرلرینین وئنترال کؤکلرینه و V, VII, IX, X و XI جۇت سینیرلر و اونورؤا بئینی سینیرلرینین آرخا کؤکلرینه مۆوافیق‌دیر (هومولوژی‌دیر). گؤستریله‌ن سینیرلردن III, IV و VI جۇت - اۆچ اولینجی باش سوْمیتلرله علاقه‌دار اوْلاراق اینکیشاف ائدیر و گؤز آلماسی ازه‌له‌لرینی ایننئرواسییا ائدیر. V, VII, IX, X و XI جۇت سینیرلر ویسسئرال قؤوسلرله علاقه‌دار اوْلاراق دیفئرئن‌سیاسییا ائدیر ویسسئرال قؤوس از‌ه‌له‌لرینی تجهیز ائدیر. I و II جۇت کلله سینیرلری بیلاواسیطه بئیین قوْوۇقلارؽن‌دان (لات. \"n. olfactorius \"- قوْخۇ قوْوۇغۇن‌دان، لات. \"n. opticus \"- گؤرمه قوْوۇغۇن‌دان) اینکیشاف ائدیر؛ بونلار دۇیغۇ عضولرینین خصوصی سینیرلری‌دیر. VII جۇت سینیر ده دۇیغۇ عۇضوۇ سینیری‌دیر، آنجاق منشأ جهتجه اوز سینیرلرین‌دن آیریلمیش‌دؽر. XII جۇت سینیر ایسه اوْنۇرؽا بئیین سینیرلرینین بیرلشمه‌سین‌دن عمله گلمیش‌دیر. کلله سینیرلری منشأ اعتباریله جدول‌ده گؤستریله‌ن بئیین قوْوۇقلارؽنا مۆوافیق‌دیر.\nدیل-اۇدلاق سینیری\nآزان سینیری\nعلاوه سینیری\nدیل آلتؽ سینیری\nمعلۇم اوْلدۇغو کیمی، حرکی سینیرلر مۇختلیف (ائففئکتور) ایمپۇلسلارؽ مرکزدن اۇجقار عۇضولره (سئنتروْفۇقال ایستیقامت‌ده) و حیسسی سینیرلر، عکسینه دۇیغۇ عۇضولری واسطه‌سی‌‍‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌له خاریجی مۇحیط‌دن آلؽنمؽش مۇختلیف قؽجؽقلارؽ و داخیلی عۇضولردن آلدؽقلاری ایمپیلسلارؽ مرکزه دوْغرۇ(سئنتروْپئتال ایستیقامت‌ده) داشؽیؽر.\nقایناقلار[دَییشدیر]\nProf. Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin, İnsanın Normal Anatomiyası, III cild, \"MAARİF\" Nəşriyyatı, Bakı - 1979.\nР. Д. Синельников. Атлас анатомии человека (4 тома).\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=کلله_سینیرلری&oldid=1439704»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسینیرلر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۱ ژانویه ۲۰۲۱، ‏۱۴:۲۷ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":1466,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.01,"special_characters_ratio":0.204,"stopwords_ratio":0.014,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":38956.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گؤرکملی شاعر، پوبلیسیست ائلدار موغانلی جنوبی آذربایجان میللی-دئموکراتیک ادبیاتی‌نین اوچونجو نسیل نماینده‌لریندن بیری‌دیر. اوزون ایللر ایراندا آذربایجان ادبیاتی، مدنیتی و مطبوعاتی‌نین انکشافینا خدمت ائده‌ن ائلدار موغانلی شاعرلیک و پوبلیسیستیک فعالیتی ایله یاناشی، ادبی تنقید، ترتیب و تدقیقات ایشلری ایله ده مشغول اولور. آکتیو سوسیال چالیشما‌لاری ایله یاخشی تانینان شاعر هم ده مکمل شخصیتی – یوکسک مدنیتی و نجیب اینسانی کیفیت‌لری ایله سئچیلن ضیا‌لی‌لاریمیزدان‌دیر.\nبو مقاله‌ده ائلدار موغانلی پوئزیاسی‌نین اساسینی تشکیل ائده‌ن سوسیال-سیاسی موتیو‌لریندن – اونون دارا چکیلن حزین، نیسگیللی، یوکسک ائستئتیک درجه‌یه مالیک، ایده‌یا جهتدن اهمیتلی پوئتیک دونیاسیندان بحث ائده‌جه‌ییک.\nآچار سؤزلر: جنوبی آذربایجان، پوئزیا، ائلدار موغانلی، سوسیال-سیاسی موتیو، میللی آزادلیق، مئتافوریک\nمقاله تاریخچه‌سی: گؤندریلیب – ۱۵\/۰۲\/۲۰۲۲ ؛ قبول ائدیلیب – ۲۸\/۰۲\/۲۰۲۰\nآذربایجان ادبیاتی هئچ بیر دؤورده قوتلی سیاسی حادثه‌لرله، کوتلوی حرکاتلا، خالق حیاتی ایله اییرمینجی عصرده اولدوغو قده‌ر هماهنگ سسلنمه‌میشدیر. بئله کی، جنوبی آذربایجان میللی- دئموکراتیک ادبیاتی‌نین تشکولونون محض بو عصرین ۴۰-جی ایللرینه عاید اولماسی بیر تصادف دئییلدیر.\nپروفسور وقار احمدین ده قئید ائتدییی کیمی، «اون دوققوزونجو عصرین ایکینجی یاریسیندا، اییرمینجی عصرده یاشامیش آذربایجان ضیا‌لی‌لاری دانیشیق دیلی اساسیندا ادبی دیلیمیزی قورماغا، اثرلری‌نین (ایستر بدیعی، ایستر پوبلیسیستیک) دیلینی خالقا یاخینلاشدیرماغا چالیشمیش‌لار. آنا دیلی‌نین زنگین، طبیعی و حیاتی بدیعی تصویر و ایفاده واسیطه‌لریندن استفاده ائتمک‌له اونلار بیر طرفدن خالق دیلی زمینینده ادبی دیلی فورمالاشدیرماغا چالیشمیش، ایکینجی بیر طرفدن، اثرلری‌نین بدیعی تأثیر گوجونو آرتیرماقلا خالق پسیخولوگیاسینا داها گوجلو تأثیر گؤسترمیش، اوچونجو بیر طرفدن، سونراکی دؤورلر اوچون اؤرنک-ادبی مکتب یاراتمیش‌لار» [۲، ص.۱۸۳] کی، همین مکتبین یئتیرمه‌لریندن بیری ده ائلدار موغانلی‌دیر.\n۱۹۶۰-جی ایلده جنوبی آذربایجانین موغان ماحالیندا بیر کندلی عائله‌سینده دونیایا گؤز آچان ائلدار نصرت اوغلو موغانلی‌نین اوشاقلیق و گنجلیک ایللری تلاطم و تبدلات‌لار، محاربه و انقلاب‌لار عصری اولان اییرمینجی عصرده کئچمیشدیر. ۱۹ یاشینا قده‌ر دوغولدوغو کندده، سونرا‌لار ایسه تبریزده یاشایان ائلدار موغانلی، عینی زاماندا سوسیولوگیا علم‌لری اوزره عالی تحصیل و شهر پلانلاشدیرما علمی اوزره علمی درجه آلمیشدیر. شعر و مقاله‌لری دؤوری مطبوعات و اینترنت صحیفه‌لرینده متمادی اولا‌راق یاییملانیر. حال-حاضردا تهراندا یاشاییر و بیر سوسیولوق کیمی سوسیال تدقیق ایشلری ایله مشغولدور؛ عینی زاماندا ۲۰۱۱-جی ایلدن یاراتدیغی «ایشیق» (www.İshiq.net) اینترنت درگیسی‌نین باش یازاری وظیفه‌سینده چالیشیر.\nادبی پروسئسه داخیل اولاندان بو گونه قده‌ر بو پروسئسدن آیریلمایان ائلدار موغانلی‌نین فعالیتی اوتایلی، بوتایلی آذربایجان ادبی تنقیدی‌نین و ادبی-مدنی جمعیتین دقتیندن یایینمامیشدیر. ۲۰۲۱-جی ایلین اوکتیابر آییندا «همت شهبازی»‌نین رئداکتورلوغو ایله ائلدار موغانلی‌نین ۶۰ ایللییینه حصر ائدیلن «۶۰ یاشین شرفلی حیات یولو» آدلی کیتابی چاپدان چیخدی. ۵ بؤلومدن عبارت اولان کیتابدا شاعرین ۶۰ ایللییی موناسیبتی ایله کئچیریلن یوبیلئی تدبیرینده‌کی چیخیشلارین متنی، شاعرین حاقیندا یازیلان ۴ مقاله، ۶۰-آ یاخین شعر، ۵ ادبی-تنقیدی مقاله و ۸۰-جی ایللره عاید ژورنالیست‌لیک فعالیتی ایله باغلی مصاحبه‌لری وئریلمیشدیر.\nبو کیتاب وطنپرور شاعرین حیات و یارادیجلیغینی تمامیله احاطه ائتمه‌سه ده، ائلدار موغانلی حاقیندا ترتیب ائدیلن ایلک سانباللی کیتابدیر و شاعرین بو گونه قده‌رکی حیات و فعالیتی حاقیندا اوخوجودا معین تاثرات یارادا بیلیر. کیتابدا حسن ایلدیریم، ناصر داواران، مرتضی مجدفر، ارشد نظری، حاجی هریزلی، نریمان ناظیم، هادی قاراچای، رامیز تای‌نور، زهرا یاسمن، عبدالله یالچین، روشن نوروزی، حبیب فرشباف، رحیم خیاوی، فریبا مرتضایی، کبری میرحسینی، حیدر آرازلی و علیرضا میانا‌لی، ائلدار موغانلی‌نین حیات و یارادیجیلیغینا اؤز موناسیبتلرینی بیلدیرمیش‌لر [۱۰].\nاساس حصه\nائلدار موغانلی ۱۹۷۵-جی ایللردن سونرا یئتیشن چاغداش گونئی آذربایجان شاعرلریندن‌دیر. او، ادبی یارادیجیلیغا ائرکن– ۱۶-۱۷ یاشلاریندان باشلاسا دا، آنا دیلینده یازدیغی ایلک شعرلری ایران اسلام انقلابیندان (۱۹۷۹- فئورال) سونرا فعالیته باشلایان دؤوری مطبوعاتدا، خصوصیله تبریزده نشر اولونان «فروغ آزادی» (۱۹۷۹-جو ایلدن یئنی نشره باشلاییب) گونده‌لییینده، باکی رادیوسونون جنوبی آذربایجان رئداکسیاسی وئریلیشلرینده و آذربایجانین سووئت‌لر دؤورو مطبوعاتیندا یاییلمیشدیر.\nبوتون وارلیغی – یارادیجی روحو و عملی فعالیتلری ایله منسوب اولدوغو میللتین معنوی ده‌یرلرینین کئشییینده دوران، شاعر-پوبلیسیست میسیاسینی لیاقتله یئرینه یئتیره‌ن، آذربایجان ادبی و سوسیال فیکری‌نین انکشافینا خدمت ائده‌ن ائلدار موغانلی داییما قلبینده‌کی صاف، تمیز، ایلاهی سئوگینین ایشیغیی‌لا آددیملاییر.\nسئوگی بیر دریادیر ساکیت دایانماز\nاینسانی سئومه‌ین اونو دویانماز\nسئوگیسی اولمایان شاعر اولانماز\nشاعرین قدرتی محبتده‌دیر.– دئین ائلدار موغانلی نئجه ده بیر لازیمی معنایا، گرکلی ایسته‌یه توخونور. اودا کی ائله باشلانیشیندان دئییر: سئوگیسی اولمایان اینسانی دویمایاجاق. دوزو، ائله بو معنا منجه دوزگون فیکیر، اینسانی آمال‌دیر. اونا گؤره کی، نئجه اولار سئوگینی دوشونمه‌دن، دویمادان اینسانی آمالی داشییاسان؟! هله قالسین کی، ائلدار دئین کیمی تام معنادا دئسک، محبتی اولمایان شاعر اولانماز.(۷.ص، ۹) بو سطیرلر علیرضا میانالی‌نین ائلدار موغانلی‌نین ۹۰ لیریک شعرینی احتوا ائده‌ن «شعر مجموعه‌سی» آدلی ایلک الیازما کیتابینا حصر ائتدییی مقاله‌سیندندیر.\nموغانلی‌نین شعرلری‌نین بیر حصه‌سی ۱۹۹۰-جی ایلده گؤرکملی ادبیاتشناس «یحیی شیدا»نین اؤن سؤزو ایله «حیات یوللاریندا» آدلی کیتابیندا نشر ائدیلمیشدیر. او واخت‌لار گنج شاعرین اوره‌یینده‌کی ایشیغی سئزن اوستاد یحیی شیدا کیچیک اؤن سؤزونده یازیر: «حیات یوللاری ائنیش-یوخوشلو، دؤنوم-دؤنگه‌لی‌دیر. بو یولون کاروانی صداقت و محبت واسیطه‌سیله مقصده چاتا بیلر. حیاتین یوللاری‌نین آیریمیندا مخاطره‌لر، بوغونتولار و سیخینتی‌لار پوسقودا یاتیب. اونو اؤتن یولچودا صبر، استقامت و دؤزوم گرکدیر. یوخسا، ایری-بوروق، ایلان کیمی بیر-بیرینه قیوریلمیش کئچیدلریندن سلامت جان قورتارماق مومکون دئییلدیر. «حیات یوللاریندا» آدلی بو مجموعه ائلدار موغانلی‌نین طالعینی، کئچدییی حیات یوللارینی عکس ائتدیریر. او، بو حیات یوللاریندا خیلی مضیقه‌لره توش اولوب، کؤورک قلبی سیخینتی‌لار و عذاب‌لار چکمیشدیر. لاکین اوم��د و ایناملا بو یوللاری کئچیب سیناقلاردان آلنی آچیق، اوزو آغ و مظفر چیخمیشدیر».\nجنوب پوئزیاسیندا میللی دئموکراتیک ادبیاتین ایلک دؤنملرینه خاص اولان پافوس، چاغیریش، عصیان، هارای نیدا‌لاری ساکیت و سس‌سیز طبیعتلی موغانلی‌نین یارادیجیلیغی‌نین اول‌لرینده یازدیغی شعرلری‌نین اساس موتیوینی تشکیل ائتسه ده، اونون هارای و اعتراضلاری پافوس‌دان، های-کوی‌دن، چیغیرتی و ائپوتاژدان اوزاق، بیر قده‌ر ایچدؤنوک و بدبین احوا‌لی-روحیه ایله مشایعت ائدیلیردی. باش موضوعلاری وطن، آنا دیلی، میللی کیملیک، میللی آزادلیق، امین-آمانلیق، صولح، محبت، طبیعت گؤزللیک‌لری و س. اولان بو شعرلر، عادتن کلاسیک هئجا و عروض وزنلرینده یازیلمیشدیر. بو سارسیلماز ایراده‌لی، پرینسیپیآل کاراکتئرلی شاعرین یارادیجیلیغی‌نین سونراکی مرحله‌لرینده اونون پوئتیک تخیولونون درین پسیخولوژی قاتلارا ائنیر، یئنی بدیعی ایفاده، فورما، مضمون و معنا‌لارلا اوزه چیخیر. تنقیدچی-ادبیاتشناس احمد شایا آلاوون «ائلدار موغانلی‌نین حیات یوللاری» آدلی مقاله‌سینده یازدیغی کیمی «تکامول دؤیوشو آل گونش تک اینسانین قارانلیق یوللارینا قیزیل شعالار ساچیر» [۱، ص.۵۲].\nزامان گؤستردی کی، قلم دوستلاری‌نین و خصوصا ده اوستاد یحیی شیدانین خئیر-دعاسی گنج شاعره دوشرلی اولموشدور. گونئی پوئزیاسینا یئنی سس، یئنی رنگ قاتان موغانلی چتین، سرت، کشمکئشلی «حیات یوللارینی» بودرمه‌دن قطع ائده‌رک «عمان‌لارین سوراغیندا»، «آخان اولدوزلارلا» آزادلیق گونشینه دوغرو ایرلیله‌ییر:\nسایریشیر سمادا یئنه اولدوزلار\nسانکی بو فیکریمه گولومسه‌ییرلر.\nفیکریمده فیکریمدن بیر فیکیر دوغار؛\nائله بیل اولدوزلار بئله دئییرلر:\nیاندیریر اودوموز ظولمتین کؤکون،\nیاندیقجا بعضا ده یوخ اولوروق بیز.\nبو گرگین دؤیوشده آخساق دا هر گون\nگونشه یول آچیر بو آخماغیمیز.\n«آخان اولدوزلار» آدلی شعرینده دوغما آنا تورپاغی‌نین قوجاغیندا وطن، آزادلیق اوغروندا جانلاریندان کئچن شهیدلر سمانین دؤشونده سایریشان اولدوزلارا بنزه‌دیله‌رک کیچیک بیر متن پارچاسیندا ایکی – «اولدوز» کونسئپتی ایله «فدایی» کونسئپتی‌نین آسوسیاسیاسیندان «اولدوز اینسان» و «اولدوزلارین آخیشی» (اینسانین اؤز آما‌لی اوغروندا مجادله‌سی – یانماسی) ایله – ایره‌لیلمه‌نین (تکامول) «یاشاماق یانماق‌دیر» کونسئپتوال مئتافوراسی یارانمیشدیر. بو مئتافورا‌لار بورادا «اولدوز» و «اولدوزلارین آخیشی» کونسئپت‌لری‌نین «فدایی» و «تکامول» کونسئپت‌لری‌نین کؤمه‌یی‌له آنلانیلماسیندا اؤز کوقنیتیو فونکسیاسینی یئرینه یئتیریرلر. بوندان باشقا ائله همین متنین ساده‌جه بیر «فیکریمده فیکریمدن بیر فیکیر دوغار» مصراعسیندا اوچ دفعه تکرارلانان «ف» صامتی‌نین قوتلی آلیتئراسیاسی فیکرین، دوشونجه‌نین فونئتیک اوبرازینی یارا‌دیر و بونونلا باش وئره‌ن حادثه‌نین بدیعی تأثیرینی داهادا آرتیریر.\nعمومیتله، موغانلی یارادیجیلیغی‌نین سون مرحله‌سینه عاید اولان اکثر «یاریمچیق سؤز»(۱۹۹۷)، موباریز شعریمیزین بایراقداری اوستاد حبیب ساهرین نیسگیللی اؤلومونو آنارکن)، «اوشوتمه» (۲۰۰۹)، «کوچه‌لره آچیلان یاشیل قاپی‌لار» (۲۰۱۰)، «تورپاق اؤگئی اولماز» (۲۰۱۱)، «بنؤوشه»(۲۰۱۱)، «سئوگی گونوموز» (۲۰۱۲)، «بو تورپاق وطنیم‌دیر»(۲۰۱۲)، «قارانقوش»(۲۰۱۳)، «بوتؤولوک»(۲۰۱۳)، «قاش‌لا گؤز آراسیندا»(۲۰۱۸)، «ایتگی‌لر»(۲۰۲۰) و س. شعرلرینده بئله آسوسیاتیو ایفاده اصولونا راست گلمک اولور.\nالبته، تکجه محاربه و انقلابلاری ایله دئییل، هم ده صنعت اثرلری‌نین حدودسوز مختلف‌لییی ایله تاریخده قالان اییرمینجی عصرین اؤولادی اولا‌راق گئت-گئده برک‌دن-بوش‌دان چیخیب تجروبه‌لنن، پوخته‌له‌شن موغانلی‌نین شعرلری ده ایده‌یا-بدیعی، فورما و مضمون جهتدن کامیللشیر، سونرا‌لار سربست شعر فورماسیندا سیاسی موتیو‌لی فلسفی-پسیخولوژی شعرلره داها چوخ اوستونلوک وئریر.\nائلدار موغانلی لیریک شاعردیر. موغانلی لیریزمی‌نین بوتون جاذبه‌دارلیغی، سیرری-سئحری ایسه اونون ایده‌یا گوجونده، مجازلاریندا، چوخ فونکسیا‌لی مئتافوریک آنلاملاریندا، اوکسیمورون ایفاده‌لرینده‌دیر. ساکیت، ملاییم، تمکینلی و تواضعکار طبیعتلی شاعرین داخیلی اضطرابلاری‌نین، محصولو اولا‌راق اورتایا یومشاق کسکین بیر لیریزم چیخیر: قان آغلایان سئوینج، آشکار سیرر، کیچیک بؤیوکلوک، مغلوب قهرمان، حسرتلی وصال و س. بو ایفاده خصوصیتی شاعرین پوئتیک تخیول و تفکورونون سونسوزلوغونو، اوسلوبونون بنزرسیزلییینی تامین ائدیر.\n«اوشوتمه» شعرینده حزین-حزین اوشوین لیریک منی اوره‌یی‌نین باشینا یاغان قارین سویوقلوغوندان چوخ کیرلی‌لییی اوشودور و بو اوشوتمه ایله اوخوجونون اوره‌یینده ائله بیر آتش یاخیر کی، اونو یالنیز پارچالانمیش وطنیمیزین آزادلیغی و بوتؤو‌لوگو سئوینجی سؤندوره بیلر.\nقار یاغیر…\nقار یاغیر اوره‌ییمین باشینا\nایچینی ایتیرمیش\nتامینی اونوتموش\nقارا بیر قار؛\nقریبه‌دیر روزیگار…!\nشاعر ساده‌جه یازمیر، یازدیقلارینی یاشاییر، یاخود دا یاشادیغی آنلاری یازیر و یاشادیقلارینی اوخوجویا یاشاتماغی، اونو دوشوندورمه‌یی ده باجاریر. اودور کی، مصراعلاری اوشوین دونیانین اوشوین آنلارین دا دونوب ابدی دیری قالیر. بو محرملییی، بو حزینلییی ایسه اوخوجودا یالنیز ائلدار موغانلی کیمی حساس، کؤو‌رک اوره‌کلی، درین دوشونجه‌لی، سس‌سیز دویغویوکلو صنعتکارلار یارادا بیلیر.\nقار یاغیر اوره‌ییمین باشینا،\nقارا بیر قار.\nبولانیر آغ چیچکلی قیزیل آینام،\nاوشویور بنؤوشه‌لی دونیام.\nجانلانیر آینامدا\nقاسیرغایا دوشموش جیلیز بیر داغ؛\nاته‌یی چیرکاب،\nباشی چیلپاغ.\nیازیغیم گلیر بئله داغا،\nبئله هاوایا.\nیازیغیم گلیر بئله قارا،\nبئله روزیگارا…\nائلدار موغانلی‌نین اکثر شعرلرینده مصراع اؤزوندن اؤنجکی مصراعنین آچماسی کیمی گلیر، اونا گؤره ده اوخوجودا ماراق دوغورور، هیجان یارا‌دیر، اونو فیکیرلری‌نین آرخاسینجا چکیب آپارا بیلیر:\nشه‌هرین روحونا هوپور\nسوسوزلوغا آخان باهار؛\nیاشیللاشیر قاپی‌لار\nیاشیللاشیر کوچه‌لر؛\nیاشیللاشیر خزللنمیش شهر. [۱۱]\n«آنا» شعرینده ایسه شاعرین آنا، وطن، آزادلیق، خوشبخت‌لیک، وصال حسرتلری حسرت اوبرازیندا بیرلشیر و بورادا اینتیم لیریکا یئنه ده قوتلی وطنپرورلیک موتیو‌لری ایله کسیشیر.\nآیریلیغین اود قالاییر سینه‌ده،\nآلوو‌لانیر گؤروشونه اوره‌ییم.\nآرزولاریم گول آچماسا، یئنه ده\nوصال عشقی گره‌ییمدیر، گره‌ییم. [۸، س.۳۰]\nکؤهنه حسرتلری ایلان کیمی سویولوب قابیقدان چیخان لیریک من آرتیق یئنی بیر آراییش ایزینده‌دیر؛ «انقلاب» ایسته‌ییر، چوخ سئودییی «ستارخانین بایراغینی» دالغالاندیرماق اوچ��ن یئنی ستارخان‌لار ایسته‌ییر. بونو هم ده «۳۰ ایللیک قهرینی اودان سارالمیش کوچه‌لر، قریبسه‌میش قاپی‌لار، پاییزلاشمیش،«انقلاب»دان «آزادی»یه جان آتان شهر ایسته‌ییر.\nکوچه‌لره آچیلان قاپی‌لاردا\nباهار قوخوسو وار،\nپاییز قورخوسو وار؛\nکوچه‌لره آچیلان قاپی‌لاردا\nنئچه ایلدیر دؤیوشور\nپاییزلا باهار. [۱۱]\nائلدار موغانلی رومانتیکاسی یوکسک خیا‌لی احوال-روحیه‌نی، حیاتین پارلاق جهت‌لری‌نین سجیه‌سینی عکس ائتدیرن کیفیتدیر و رئالیست شاعرین حیاتین بو و یا دیگر طرفلرینه موناسیبتینی گؤستریر. اودور کی، صنعتکارین رئال زمینله علاقه‌سی هئچ کسیلمیر. موغانلی پوئزیاسیندا حیات حقیقتی پرینسیپی زامانی‌نین مترقی ایده‌یا‌لارینا باغلی اولدوغوندان اؤزونون داها دولغون ایفاده‌سینی تاپیر.\n«یاریمچیق سؤز» شعرینده قارانلیق، ظولم، ظولمت، شر سیموول‌لارینی ایفاده ائده‌ن «کؤلگه» اوبرازی رمزی اوبرازدیر و عینی زاماندا منبع دومئن- ظولم ماشینی، مئخانیزمی، گوج کونسئپتی‌دیر. مصراعدان مصراعیا کئچدیکجه لیباسینی ده‌ییشیر و مئتوفوریکله‌شیر:\nکؤلگه‌لر سریلیب شه‌هرین اوستونه\nاوره‌یی ایرینلی،\nگؤزو کینلی،\nنفه‌سینده ظولمت قوخوسو،\nسسینده گئجه قورخوسو…\nمئتافورا‌دان مئتافورا‌لار دوغولور. آنجاق بورادا منبع دومئنین آنلاشیلماسی هدف دومئن‌لرین آنلاشیلماسیندان او قده‌ر ده آسان دئییلدیر. منبع دومئنین اینسان، قورخو، روح و س. هدف دومئن‌لری واسیطه‌سیله کونسئپتواللاشماسی منبع دومئنین داها آیدین آنلاشیلماسینا، ناکام شاعرین (حبیب ساهرین) اؤلوم آنی‌نین داها اورژینال و تأثیرلی تصویر و ترننومونه کؤمک ائدیر.\nدالغا‌سیز بایراق کیمی\nآسیلی قالیر ائیواندان\nبارماقلاری دویونلو،\nگؤزلری سحرین پنجره‌سینه تیکیلی،\nآغزی آچیق،\nسؤزو یاریمچیق؛\nبوغازیندا دویونله‌نن «آه» سؤزومو،\nیوخسا «آزا…» [۵]\nموغانلی‌نین آنا لایلاسی تک حزین و کؤو‌رک لیریکاسی‌نین اؤزه‌یینده سیاسی موتیو‌لر دورور. بو ایسه شاعرین سیاسی مفکوره‌سی‌نین ایلییینه قده‌ر ایشله‌دییینه، پوزیتیو و صاف انرژی‌لر کودلانمیش حیس و دویغولارینا تامامیله حاکم اولدوغونا دلالت ائدیر.\nاوشویور دویغولاریم،\nکؤزوندن پای اومورام.\nگؤرونمز یوخولاریم\nگؤزوندن پای اومورام.\nدوشوبدور دیله سئوگیم،\nآیلارا، ایله سئوگیم.\nپوزولور بئله سئوگیم،\nایزیندن پای اومورام.\nگئجیکیب ایلک باهاریم،\nتالانیب سئوگی واریم.\nچوخونا یوخ قراریم،\nآزیندان پای اومورام.\nاریییر یئره کؤلگم،\nاوینا‌دیر آتینی غم.\nچکیلیب دارا نغمه‌م\nسؤزوندن پای اومورام.\nاورکده بیتنیمسن،\nگول اوسته اؤتنیمسن،\nپای وئره‌ن وطنیمسن،\nاؤزوندن پای اومورام. [۳]\n«دویغولاری اوشوین، سئوگیسی دیله-دیشه دوشوب هیجراندان پوزولان، نغمه‌سی دارا چکیلن» لیریک من ان چتین آنیندا اوره‌یینده بیتن وطن عشقینه ساریلیر، اوندان کؤمک اومور. بورادا اینتیم لیریکا قوتلی وطنپرورلیک موتیو‌لری ایله کسیشیر.\nپوئتیک عالمی‌نین درینلیکلرینه غواص تک باش ووران موغانلی یارادیجلیغی‌نین بوتون دؤنملرینده زمانه‌سی‌نین و یاشادیغی جمعیتین حیاتیندا باش وئره‌ن سوسیال حادثه‌لرینه، مدنی-تاریخی مسئله‌لرینه اؤز موناسیبتینی بیلدیرمیشدیر. ۲۰۱۲-جی ایلین آوقوست آییندا ایران آذربایجانی‌نین قاراداغ ماحالیندا باش وئره‌ن گوجلو زلز‌له نتیجه‌سینده ۳۰۰-۴۰۰ نفره قده‌ر اینسان اؤلموش، بیر چوخ کندلر تامامیله محو اولموشدور. بونا باخمایا‌راق، خالقین ماتملی گونلرینده دؤلت تئلویزیاسی شنلیک و ایلنجه پروقرام‌لارینی داوام ائتدیریر، زلز‌له‌دن بیر-ایکی گون سونرا ایسه اعلان اولور کی، زلز‌له اولان بؤلگه‌ده هر شئی نورمالدیر و عایدیاتی تشکیلات‌لار بؤیوک ماشینلارلا اوچوب-تؤکولن ائولری دوزلتمه‌لی‌دیرلر. بو خبر آذربایجانلی اها‌لی‌نین تأسف و حدتینه سبب اولور. حال بوکی همین گونلر هله او اوچقونلارین آلتیندا جنازه‌لر و چوخلو اؤلولر قالمیشدیر. بو حادثه شاعر موغانلی‌نین حساس کؤنول روبابینی «قاراداغیم» (۲۰۱۲)، شعری ایله دیللندیریر. شعرده «دیری-دیری باسدیریلدیق» ایفاده‌سی ده بوندان ایره‌لی گلیر:\nقول‌لو-قانادلی قیریلدیق،\nدیری-دیری باسدیریلدیق،\nبیز آرخامیزدان وورولدوق،\nمنیم ایگیدیم، قوچاغیم،\nقاراداغیم!\nزامان یاتمادی یاتیما،\nغم النمیش حیاتیما،\nدومان چؤکوب بایاتیما،\nکدر یاغیر قوشمام، آغیم،\nقاراداغیم! [۴]\n«بایراغا چئوریلمیش سحر”(۲۰۲۰) شعری لیریک قهرمانین کونکرئت روحی وضعیتی‌نین تظاهرودور. لاکین موغانلی یارادیجیلیغیندا عمومیتله، شاعرین شخصیتی ایله اونون لیریک قهرمانی آراسیندا مؤحکم علاقه، وحدت موجودلوغو بو قهرمانین فیکیر، هیجانلارینی نه اینکی شاعرین مطلق اؤزونون، حتی بوتؤو میللتی‌نین، بشریتین فیکیر و هیجانلاری کیمی قبول ائتمه‌یه اساس وئریر.\nآیاغا قالخیب دریندن کؤکس اؤتوردو،\nیورودو دان یئری‌نین کئچیدینه،\nسحرین سرین نفه‌سی سیزدی سینه‌سینه.\nاوفوقین درینلییینده آچیلیردی بنؤوشه‌نین لای‌لای آچیلیشی،\nلایلا‌لارا قوشولوردو تورپاغین گؤزونده یارا‌لی اوچوشو،\nحالقالانمیشدی قان بویا‌لی شفق گونشین بوینونا،\nیئرله-گؤی آراسیندا تیکیلی قالمیشدی باخیشی اونا.\nبو جور متن‌لرده شاعرین پوئتیک تخیولو دیل و دوشونجه پروسئس‌لری‌نین مورکب علاقه سیستمی‌نین یارادیجیسینا چئوریلیر. اوخوجو مبالغه‌لر، ائپیتئت‌لر، تشبئه‌لر، مئتافورا‌لار، اوبرازلار بوللوغوندا، عادتا، غیب اولور. مئتافورا‌لار بورادا موختلیف کوقنیتیو (پوئتیک، سئمانتیک، لینقویستیک) فونکسیا‌لاری یئرینه یئتیریر.\nسحر امیزدیردیکجه باخیشلارینی،\nتامسیندی بئینینده لپه‌لنن قیزیلی ایللرینی، ماوی نیسگیل‌لرینی.\nگؤزلرینده گیله-گیله گؤیردی ایشیق قوخوسو،\nاوره‌یینده اریم-اریم اریدی گئجه قورخوسو.\nدارالدی شفق، سیخیلدی گونش،\nیاییلدی بنؤوشه‌نین آچیلیشینا تورپاق بویا‌لی دیلک‌لر،\nدالغا-دالغا دالغالاندی بایراغا چئوریلمیش سحر. [۷]\nبو متنده ریتملی‌لیک سینتاکتیک پارالئل‌لرله یاناشی، بورا‌داکی بوتون قراماتیک فورما‌لارین آسوسیاتیو سئمانتیکاسیندان یارانیر. ریتمیک نطق پارچاسینی ایسه داها چوخ اوقات تاماملاییر.\nنتیجه\nتحلیل‌لریمیز بئله بیر قناعته گلمه‌یه اساس وئریر کی، ائلدار موغانلی پوئزیاسی آوانقارد مئیل‌لی، فلسفی دوشونجه پوئزیاسی‌دیر و بو دوشونجه دونیاسی بوتونلوکله سوسیال-سیاسی موتیو داشیییر. اؤرنک شعر نمونه‌لریندن ده گؤردویوموز کیمی بو پوئزیا مئنتال فونددا موجود اولمایان یئنی معنالار اوچون الوئریشلی محیط یاراتماغا قادیر ائلدار موغانلی دیلینده گئرچکلییین یئنی تقدیماتی‌دیر. بو پوئزیانین ائستئتیک کامیل‌لیک درجه‌سی ایسه داییما یئنی پوئتیک مضمون و معنا آختاریشلاریندا اولان شاعرین زنگین معنوی عالمی، گوجلو تخیول و تفکور قابیلیتی، اثرلری‌نین ایده‌یا گئرچکلییی‌نین اهمیتی‌له شرطله‌نیر.\nعؤمرونون محصولدار دؤورونو یاشایان، «قیزیل آیناسینی ماوی گؤزلو باهار گؤزه‌لی‌نین قیزیلی ساچلاریندان آسان»[۶]، یاشادیغی چتین‌لیک‌لره باخمایا‌راق، یورولما‌دان ایره‌لیله‌ین، گله‌جه‌یه اینام و اومیدله باخان شاعر موغانلی‌یا سئوگی دولو دونیاسی‌نین باهارلانماسینی آرزو ائدیر، اونا شرفلی حیات یولوندا اوغورلار دیله‌ییر و اینانیریق کی، ادبی-مدنی تاریخیمیزده لیاقتلی یئر توتان ائلدار موغانلی و مسلکداش‌لاری‌نین حیات و یارادیجیلیق‌لاری ادبیا‌شناسلاریمیز طرفیندن داها گئنیش و اطرافلی شکیلده تدقیق ائدیله‌جکدیر.\nادبیات:\n۱. آلاو ش.ا. ادبی-تنقیدی آراشدیرما‌لار. ایران\/کرج، غیررسمی چاپ اولونوب (جیلد ۱)، ۱۹۹۰.\n۲. احمد. و . آذربایجان ادبیا‌شناسلیغی (ژورنال). میر جعفر پیشه‌وری‌نین پوبلیسیستیکاسی. باکی: علم و تحصیل، ۲۰۲۰، №۱.\n۳. https:\/\/ishiq.net\/seir \/20629\n۴. https:\/\/ishiq.net\/seir \/2095\n۵. https:\/\/ishiq.net\/seir \/3583\n۶. https:\/\/ishiq.net\/səs \/25586\n۷. https:\/\/ishiq.net\/səs \/26183\n۸. موغانلی ائلدار. حیات یوللاریندا. ایران\/ تهران: مینا، ۱۹۹۰.\n۹. موغانلی ائلدار. شعر مجموعه‌سی. تبریز، غیررسمی الیازما شکلینده یاییلمیشدیر، ۱۹۸۴.\n۱۰. شهبازی همت. ۶۰ یاشین شرفلی حیات یولو. تبریز: نظامی گنجوی، ۲۰۲۱.\n۱۱. www.ishiq.net\nقایناق: آذربایجان ادبیاتشناسلیغی ژورنالی نومره ۱ – ۲۰۲۲ – آذربایجان علملر آکادمیاسی‌نین نظامی گنجوی آدینا ادبیات اینستیتوتو\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nاوچ گؤزل\nاسماعیل مددی (اولکر)\nسئوگیلیم\nسلیمان ثالث\nیئددی دره‌نین سویو\nاکبر صالحی (قاداش)\nدووار\nارشد نظری\nچاپ\nیک پاسخ\nجعفر بزرگ امین گفت:\nجمعه ۱۸ شهریور ۱۴۰۱ در ۱۱:۱۳\nتام سایقیلاریملا سئویملی دوست، گوزل انسان ائلدار موغانلیا، همده یارادیجیلیغینی سایقیلایاراق، نسه بو خانیم دوکتورون سایقیلی ائلدار معللیمین شعر یارادیجیلیغیلا ایلگی بو اوزون اوزادی اوخونوشو( اصلینده توخونو شو )،اینجلمه سی گنللیکله قوزئی آذربایجاندا پئشه کار ادبی اوزمانسال متن اوخونوشونون درین بوشلوغونو گوز اونونه چکیر.قوزئی ده گنللیکله باتیدا یا ایراندا اولان یازینسال- یاپیسال- استئتیکسل دوشونسل اکادمیک آراشدیرما، اینجلمه، اله شتیرل اوخونوش گوزه چارپماییر.حتا به اصطلاح آکادمیکلری، پروفسورلاری بئله باتی نین یازینسال- استئتیکسل اوخونوشویلا تانیشلیقلاری یوخدور..اوخومامیشلار.پل ریکور، ویتگنشتایین ،رولان بارت، رنه ولک لری، تی اس الیوت ..لری اوخومومیشلار.بونلار متنیله استئتیکسل – یاپیسال- دوشونسل ایلگیله نمه دن ایچه ریکسل ایلگیلنمه گی اوستون دوتورلار..آینی بو اینجلمه کیمی..بوردادا ائلدار موغانلی وطن پرور، نیک بین ، گله جیه اینام و اومیدله باخیر، یئنی پوئتیک مضمون و معنا و…\nخانیم پروفسور آوانگارد هنرایله ادبیاتدان تام بیلگیسیز اولان بیریسی دیر..یوخسا : ائلدار شعری آوانگارد مئییللی، فلسفی دوشونجه و..سویله مزدی..آوانگارد شعرده ایلک شعرین دیلی، فرمو، باخیشی، فلسفی دوشونسللیگی مدرن اولمالیدیر..ایلدار معلم بیر سوسیال- سیاسی سولچو اولاراق، ایدئولوژیک اینانجیندان دولایی ایلک اولاراق پیامی، آنلامی ، ایچه ریکی اوخوجویا چاتدیرماغی دوشونور..بو اوزدن شعر ایله دیل ��یر آراچ کیمی قوللانیلیر.آوانگارد شاعر دئییله نده شاعر یاپی سوکومجو اولمالیدیر..هم دیلده، هم باخیشدا، هم دوشونجه ده و…خانیم دوکتورون گتیردیگی اورنکلر تام آنلامچی همده آچیقجا شعاریدیر..متافور یا استعاره نی شعرلرده وورغولاییب…بوگون دونیا شعری بئله نچی اسکی ادبی آرایه لرله یازیلمیر..بوگون نشانه یا گوسترگه ایله دیل اویونلاری دیر دونیا شعری نین استئتیکسل اوزه للیگی..\nباشقا یاپیسال چاتیشمازلیغی بو اینجلمه نین اونون چئوره سل اوزون اوزادی بیوگرافی سویله مک دیر…اون اون بئش نه بیلیم نئچه سطیری ائلدارین تانیتیمینا چالیشیب…بو تور چئوره سل یاماشمالار قوزئی ادبی توپلومونون همده ادبیاتی نین تمل چاتیشمازلیقلارینداندیر..اونلار دوغرو دوزگون ادبی تنقید ایله ادبی زیبایی شناختی اوخونوشو باشا دوشمورلر…اونلار حتا ساده بیر ادبی یازیلا یوزوملاناسی ادبی متنین فرقینده دئییللر…منجه ائلدار بی و او نسلین شعری اوز ژانری چرچیوه سینده ادبی زیبایی شناختی تنقید سوزگه جیندن کئچمه ایدیر…و استئتیکسل، بیچیمسل، یاپیسال اوزه للیکری واردیرسا اگر آچیقلانمالیدیر.","num_words":4694,"character_repetition_ratio":0.038,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.201,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":122538.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ووْلتاژ، گرگینلیک یا گئریلیم (هابئله الکتریک پوتانسیئلی فرقی آدلانیر)، الکتریک مئیدانیندا الکترونلاری الکتروایستاتیک میئدانین قاباغیندا حرکت ائتدیرن قۆوّه‌دیر. بیر الکتریک مئیدانی‌نین ایچینده‌کی ایکی نوقطه آراسینداکی پوتانسیئل فرقلی اولاراق دا تعریف اولونور.\nتعریفلر\n[دَییشدیر]\nپوتانسیئل: V = ∫ F → ( d s ) q {\\displaystyle V={\\frac {\\int {\\vec {F}}\\,(ds)}{q}}}\nووْلتاژ : U = Δ V = V ( x 1 ) − V ( x 2 ) {\\displaystyle U={\\Delta V}={V(x_{1})}-{V(x_{2})}}\nوولتاژ ایکی نوقطه‌نین آراسینداکی پوتانسیئل‌لرین فرقی اولاراق، علامتی U و یا E حرفلریدیر، بیریمی ده V حرفی ایله گؤستریلن «ووْلت»دور.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=وولتاژ&oldid=1542597»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nالکترونیک\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۹ مارس ۲۰۲۳، ‏۲۲:۳۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":240,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.254,"stopwords_ratio":0.029,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":51626.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"مۆعاهیده یا دا آندلاشما، ایکی یا دا داها چوخ دؤولتی باغلایان آنلاشما یا موقاویله‌یه دئییلیر. اسکی دیلده موعاهیده‌لره عهدنامه یا دا آندلاشما دا دئییلیردی.","num_words":28,"character_repetition_ratio":0.097,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.242,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":989117.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"چوخ گؤزل و دیرلی .اوستاد دان بیر دیله ییم وار …غزللریزیده قویون هم اوخویوب لذت آپاراخ و همده اویره نک.","num_words":30,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.275,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":223708.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آنا دیلیمیز:گئجه‌دیر. بیر اؤلکه‌نین گیله‌سینده گرگین و دیدرگین گزیشن گنجلر گلیر گئدیر گاهدان کوچه باشینی کسنلرده گؤزه چارپیر. سکیلر ��اریسقاللیقدان یازیق آغاجلارین یاماجلارینا توخونور؛ بئتون سیمینت سینیق سالخاق موزایکلر- کی چوخ واخت ماغازاچیلارین باییرا سپن سولارینی آیاقلانارکن سیچرادیب یولدان اؤتنلرین پوزوب بئزلرینه ایز لکه سالیردی – گاهدان آز قالیر اونلارین بئلینه چیخسین. گاهدان بعضی قوخولار گلیب اسکی حاماملارین آیاغینی خاطیرلادارکن، آللاه وئردی خانین ایصفاهانداکی تولانبارچی پیشیگی‌نین یاتماسینی آنلادیر.\nبورنونو توتاراق اوزونو چئویریرسن قوخولاردان قاچاسان، او حالدا گؤزون ساتاشیر اوست- اوسته یاپیشان اؤلو اعلانلارینا، اؤزل اوخول اعلانلارینا، ذولفعلی اوخوللاری رئکلاملارینا، عئینوللانین گؤز حکیملیگی اعلانینا، یدوللانین سینیقچی حکیملیگی اعلانینا و کئچمیش سئچکیلردن قالمیش قودرت خانلارین تخت اوچون ساواش رئکلاملارینا کی دام- دیوارلاری حتی ماغازالارین، تاکسیلارین مینیکلرین جاملارینی، گونون، آیین، و اولدوزلارین اوزونو سووامیشدی. ایستر-ایسته مز اللر دال جیبلرین اوزرینه زووور- اورا دا اعلان یاپیشدیرماسینلار دئیه. خییاوانلاردا ماشین الیندن او تایا کئچمک اولمور؛ بیر یاندان دا ائله درین چالالار وار کی ماشینلار اونلاردان قاچماق ایسترکن بیر- بیرلرینه چارپیر و قالابالیق داها آرتیر. بو آندا خییاوان کناریندا گؤزله‌ین قوجالارا او تایا کئچمک فورصتی ال وئریر. بو شهر آنجاق بومبار دوماندان سونرا دوشمن الینه دوشموش بیر خارابالیغا اوخشاییر.\nهره اؤز ایشینده ایدی بو خارابالیقدا، سانکی هامی اؤزوندن قاچماق ایسته ییردی. آمما طبیعت بئزیکمیشدی بو دورومدان. بئل بابا ائولرینه تله‌سن آداملارا قارشی دوروب گئری ایتله‌ییردی. کیمسه اونو باشا دوشموردو. او باغیریردی قیشقیریردی، اؤزونو دام- دیوارا چیرپیردی آنجاق سونوندا نفسدن دوشوب درین آه چکمه‌یه باشلاییردی و بو آهلار داها سونرا اسنمه‌یه دؤنوب بوتون طبیعتی مورگوله‌مه‌یه چاغیریردی. آرتیق آغاجلار یاشلی اولدوقلارینا گؤره چینارلارین مصلحتی ایله اعتیصابا چیخمیشدیلار. چینارلاردان بیری:\n“بیزلری بو خارابایا گتیریب اکمه‌دن اؤنجه سؤز وئردیلر یئریمیز گئنیش اولسون، هر گون سوواریلاق، آیاغیمیز آلتینا یاشیل چمن سریب یان-یؤوره‌میزه گول-چیچک اکسینلر. بیزلرده اونلاری کیشی سانیب ائویمیزدن اوبامیزدان اولدوق؛ دوزدور کی بیر-ایکی ایل اوول بیزلره بیرآز باخیب یئتیردیلر، آمما سونرا …”\nبیر سؤیود چینارین سؤزونو کسیب بئله دئدی:\n“ائشیتمیشم بو شهره یئنی بیر دسته گلیب باشچیلاری قارینالتیلارینا بویوروب بیزلره آرتیقراق یئتیشسینلر …”\n“دئدی- قودولارا باخمایین یولداشلار! من او دسته‌لردن باشچیلاردان چوخونو گؤروب یولا سالمیشام. بو شهرده آنجاق یاخشی گئدر یئرینه یامانی گلر. اینانماییرسینیز، صاباح باشچی جنابلاری گلرکن باخین، دؤوره‌میزده کی زیبیللری ییغیشدیرمایاجاقلار کی هئچ، بیرده شهرین زیر- زیبیلینی اؤرت- باسیر ائتمک اوچون هر نه بئیینسیز آبدال، ایشسیز وارسا توپارلاییب دؤوره‌میزه ییغاجاقلار، هله بعضی‌لری باش گؤزوموزدن‌ دیرماشیب بوینوموزدا اودیه‌جکلر. خییاوانلارین دا چالالارینی گیزلتمک اوچون آل-الوان خالیلار سالاجاقلار.\nآیاغینیز آلتینداکی تورپاغا بیر باخسانیز، تپ چئویر اولمادان هر گون او قدر باسیلیب کی داشا دؤنوب؛ نه سو کئچیر نه هاوا. نییه گونو- گوندن سارالیب بوزاریریق؟ هه … سؤیود قارداش! کسیلمه‌ییبسن آجیسینی بیلمیرسن. صاباح هر هاوا ایله اوینایان ساچاقلارین قول- قاناد اولارکن بیلرسن نه دئییرم، اونداکی کؤرپو قالیب چایین اوتاییندا!”\nسؤیود قیزاریب اوتانقیجدان نئچه یارپاغی سیسقا بیر کولک ایله بیر اویانا بیر بو یانا بورولا بورولا دوشوب زیبیللره قاریشدی. بو آندا بیر نئچه قاراغاجین اؤلوم خبری قورشون کیمی آغاجلارین اوره‌گینه سانجیلدی. هامی‌نین گؤزو او هوندور چینارا دیکیلدی.\nاو قابا آغاج ایسه سیخینتیدان بوغولوردو آنجاق قانباغی چاتلاییب جیریلیب نئچه پارچا الی، آیاغی، و کورکلری‌نین قالین قابیقلاریندان قوپوب تورپاغی اؤپه‌رک اونو لووقادان بیر آز قورتاردی؛ آخی او دایانیب دؤزمه‌لی ایدی. لاکین ایکی باشقا توت آغاجی بو درده دؤزه بیلمه‌ییب شاققیلتی ایله ایکی بؤلونوب حیرصدن چاتلادیلار.\n“ائی اولو تانری! بیر فیرتانا، بیر سئل، بیر ترپم. آخی بیزیم سنجه دؤزوموموز یوخدو!” بیر باشقا قاراغاج اللرینی گؤیه آچاراق دئدی. گؤزلری قوروموشدو، آغلاماغا یاشی قالمامیشدی؛ بیرده “ایگیده آغلاماق آر اولسون”، دئییردی، آمما گنج یاشینا باخمایاراق ساچلاری تؤکولمه‌یه باشلامیشدی.بیرینجی چینار دئدی:“داریخمایین دمیر قاپی‌نین تاختا قاپییا بیر گون ایشی دوشر. او جان بو جانا قوربان اولسون، بو قارا او قارالارا بنزه‌مز. اونلار بیر آش بیشیریم …”\nآرتیق طبیعت جانلانیب چئوریلیش باشلانمیشدی. آداملار بونو باشا دوشه بیلمزدیلر چونکو اونلار بو عظمتده چئوریلیشی آنجاق آردیجیل اولاراق زیبیله آتیلان کاغیذ پارچالاری ایله اؤلچوردولر. اونلار هر گون آخشام یاتمادان اؤنجه بو کاغیذلارین اوزه‌رینه سالینمیش قوندارما طبیعت صحنه‌لرینه باخیب سونرا ایسه بیر سیرا آنالمسیز عددلره باخیب یاشاملارینی اؤلچمک ایسته‌ییردیلر. اونلار بو ایشه آلیشمیشدیلار؛ هر گون، هر آی، و یا هر فصیلدن بیر بو کاغیذلاری دییشیب باشقاسینا باخیردیلار. یانیق قاپ-قارا آسفالت اونلار ایله آنا تورپاق آراسیندا ایللردی قارا پرده چکیب آرا آچمیشدی. لاکین او شهرده قالان یالقیز چینار چئوریلیشی تورپاقدان دویدو آییلارکن\n“یئنی باشقان ائشیتمیشدی آغاجلاری قیشدا داللایارلار، قولچوماقلارینا بویوردو آغاجلارین جانینا دوشسونلر. او باشی داشلیلار دا دئ دده‌مسن، آنام منه کور دئییب خیریلتییلا آغاجلاری دوغراییب نئچه‌لرین سوباسینی نئچه‌لرین ده جیبینی دولدوردولار؛ اؤزلری آجیندان اؤلرکن. ایندی بیر سن سن بیر من، بیرده بئش-اون بوز سرچه.”\nیازیق چینار بو دهشتلی فاجیعه‌دن باشی قاشی آغاریب بئلی بوکولدو. گئجه گوندوز سئیرک باشنی اللری آراسیندا سیخیب فیکره دالدی. اونو بو حالدا گؤرن صبا یئلی بولودلاری ایلدیرملاری، باشقا یئللری، کولکلری، سئویملی گون ایله بیرلیکده چینارین دؤوره‌سینده توپلانتییا چاغیردی. گرگین دانیشیقلار گئتدی، دردلشیب گنیشدیلر. بو آرادا هامیسی بو دورومدان بئزیکیب اوساندیقلارینی سؤیله‌دیلر. توپلانتی سونا گلمیشدی. اونلار سؤز وئردیلر ال-اله وئریب قوربان گئدن آغاجلارین اؤجونو ظالیم آداملاردان آلسینلار.گونون ایستیسی دؤزولمز اولدو. کولکلر دیش بولودلاری دنیزلره داغلارا دوغرو سوروب قاییتمادیلار. ارکک بولودلار آداملاری آلداتماق اوچون گاهدان گلیب گونون اوزونو نئچه آردیجیل گون بیر داملا بئله یاغدیرمادان توتوردولار، گاهدان دا یوخ اولوب یئرلرینی آغ یئل ایله قیزغین گونشه وئریردیلر. ایلدیریملار گاهدان آداملارین ماشینی یاشاییشینا هوجوم ائدیب ائلئکتئریک جهازلارینی یاندیریر حتی اونلارین اوست-اوسته قالانمیش کیبریت قوتوسونا بنزر ائولرینه ده رحم ائتمیردی. کولکلر اؤزلرینی کنارا چکدیگینه گؤره آداملارین تؤرتدیگی تین، هیس، توز-تورباق شهری آلت ائتمیشدی.\nفیرتانالار دونیاداکی زیر- زیبیل، نایلون پاکاتلار، توز- تورپاغینی ییغیب شهرده‌کی‌لره قاتاراق آداملارین اوز- گؤزونه چیرپیب قاتی پنجره‌دن سوخولوب یاتاقلاردان، یورقان دؤشکلردن بئله واز کئچمه‌دن دینجلیگی‌دیرلیگی اونلاردان آلمیشدی.\nظالیم آداملارین باشی سانکی اهلت داشینا دیمیشدی. اونلار اریمکده اولان آسفالتین الیندن قاچاراق یالقیز چینارا سیغینیب یالواریردیلار: آنلامامیشیق، باغیشلا بیزی، سؤز وئریریک بیر ده سیزه خور باخمایاق. آداملاردان بیر- ایکی سی آغاجلار حاققیندا گؤزل شئعرلر اوخویوب معروضه لر آپاردیلار. یالقیز چینار دیشلرینی قیجیردیب اؤز- اؤزونه دئدی:\n“ردد اولون، یالتاق اؤلوپرستلر!”\nاو سؤز وئرمیشدی باریشان دئییلدی. هر گون قالان یارپاقلارینی تؤکوب کؤلگه‌سیندن آزالدیردی. بو آرادا بیرسیغیرچین اونون کؤکسونده اسکی چاغلاردان قالان بیر آغاج ده‌لن یوواسیندا هاردانسا گلیب سیغینیب بالالامیشدی. بیر گون قارغا سیغیرچی‌نین بالالارینی دوشونه‌رک چینارا بئلجه آغیز آچدی:\n“منیم یاشیم سندن چوخ اولماسادا آز دئییل یاخشی بیلیرم بو بروووت چؤلونده نئجه کئچینم. بوز سرچه‌لرده سن اولماسان هر دلیک دئشیکده سیغینیب بیر تهر یاشاییشی سورر. آنجاق بو قوناغیمیز نئجه؟ بس اونون بالالاری؟ بس سنین سخاوتین؟”\nهامییا اؤیود وئرن چینار بو سؤزلری ائشیدیب گؤزلری یاشاردی. آمما باشینی آشاغی سالیب اوزونو اوندان گیزلتمک ایسته دی. دوشوندو ده:\n“اشی گل بو داشی اتگیندن آت. یاشی قورونون اودونا یاندیرماق اولماز.”\nباشینی قالدیریب یالنیز قوناغین بالالاری بویا باشا چاتینجا یاشیل قالیب کؤلگه سالارام، دئدی قارغایا. بئلجه سینه اوبیر داها سؤزوندن قاچان آداملارا، بوردا منم بغداد دا خلیفه دئین اشرفی مخلوقاتلارا اؤزلرینه قاییدیب سؤزلرینه ده‌یر وئریب اوستونده دورماق اوچون سون فورصتی وئردی.\nنوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۱۰ اسفند ۱۳۹۴ ساعت ۵:۵۱ ق.ظ\n۰ نظر\n791 بازدید\nتویت\nچاپ\nمطالب مرتبط با : آنادیلیمیز\nبیاز سمانین آلتیندا\nقیرمیزی بالیقلار حوْووضون اوزرینده اوزه‌ین قالمیشدی\nچایلارینین بو قدر درین‌لییینه اینانا بیلمیردی\nحیاتین آجی‌لیغیندان اوره‌ییم گؤینه‌ییر\nاوره‎ییم توفانا توتولموش دنیز کیمی تلاطومه گلمیشدی\nاوره‎ییم توفانا توتولموش دنیز کیمی تلاطومه گلمیشدی\nعؤمرو کیمی گئدن چایلارین همهمه‎سی\nدیدگاه\nنام (الزامی)\nایمیل (پست الکترونیک شما منتشر نخواهد شد ) (الزامی)\nصفحه اینترنتی شما\nبرای صرف نظر کردن از پاسخگویی اینجا را کلیک کنید\n7 + پنج =\nآخرین ها از آراز\n۳ تالاب آذربایجان‌ غربی در دولت سیزدهم احیا شد\nصنعت خودرو زوایای پنهان بی‌شماری دارد که با واردات خودرو‌های کارکرده حل نمی‌شود\nفقر مسکن یک رکورد تاریخی زد\nشناسایی افراد زیر خط فقر در ایران\nقانون “جرائم خشن” بازدارندگی لازم را دارد اما احکام صادره نه!\nدو روی یک سکه اوقات فراغت دانش‌آموزان در تابستان\nبدترین مدل خوابیدن برا�� سلامتی مغز کدام است\nآئدس جدی شد؟ مردم لباس روشن بپوشند\nیافتن آن ۶۰ درصدی که نیامدند\nماجرای طلاق در ایران\nموضوعات خبری\nیادداشت\nگوناگون\nکونگ فو\nکاراته\nچایپاره\nچالدران\nپیرانشهر\nپلدشت\nپرونده\nویدئو\nورزشی\nوالیبال\nنقده\nمیاندواب\nمهاباد\nمنشور اخلاقی روزنامه آراز آذربایجان\nماکو\nلیگ برتر\nفوتبال\nفرهنگ و هنر\nصدای شهروند\nشوط\nشهرستان ها\nشاهین دژ\nسیاسی\nسلماس\nسردشت\nدوچرخه سواری\nدو و میدانی\nدریاچه ارومیه\nخوی\nجودو\nتکاب\nبوکان\nبه قلم سردبیر\nبسکتبال\nاقتصادی\nاشنویه\nارومیه\nاخبار ویژه\nاجتماعی\nآنادیلیمیز\n© کپی برداری از مطالب سایت فقط با ذکر منبع بلامانع میباشد – کلیه حقوق سایت متعلق است به آراز آذربایجان - روزنامه خبری آذربایجان غربی – طراحی شده توسط پارسه وب\n'); $(\"#menu ul > li:has(ul)\").append(''); $(\"#linklist > li:has(ul)\").append(''); $(\"#menu > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); $(this).addClass('active-tab'); $(this).append(''); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); $(this).removeClass('active-tab'); $(\".arrow\").remove(); }); $(\"#menu ul > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); $(this).addClass('active-tab-child'); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); $(this).removeClass('active-tab-child'); }); $(\"#linklist > li:has(ul)\").hover(function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"visible\",display: \"none\"}).fadeIn(400); },function(){ $(this).find('ul:first').css({visibility: \"hidden\"}); }); \/\/ clear forms on focus $('.clearfield').each(function() { var default_value = this.value; $(this).css('color', '#555'); \/\/ this could be in the style sheet instead $(this).focus(function() { if(this.value == default_value) { this.value = ''; } }); $(this).blur(function() { if(this.value == '') { this.value = default_value; } }); }); \/\/ same height calculations $(\".slidingposts li div.title\").equalHeights(); $(\".slidingposts li div.excerpt\").equalHeights(); $(\".wea-column\").equalHeights(); $(\".story p\").equalHeights(); $(\".story .thumbntitle\").equalHeights(); $(\".bottom-cat .equal\").equalHeights(); $(\".bottom-cat p\").equalHeights(); \/\/ rounded corners calculations $(\".toptabs a\").corner(\"top 3px\"); $(\".tabbox ol\").corner(\"bottom 5px\"); $(\".morevideo a, .sliding, .next, .prev, .all, .widget_tag_cloud a, .sidebar li:parent, .rounded-regular, .rounded-orange, .rounded-black, #footer\").corner(\"5px\"); $(\"#reset\").corner(\"10px\"); $(\".post .taglist li a\").corner(\"10px\"); \/\/ force css modifications and fixes $(\".tabbox ol li:last-child\").css({'border-bottom':'0'}); $(\".removeRightBorder\").css({'border-right':'0'}); $(\".widget_tag_cloud a, .next, .prev, .all, .morevideo a, .rounded-regular\").hover( function(){ $(this).fadeTo(1, 0).css({\"background\": \"slateGray\", \"color\": \"#fff\", \"text-decoration\": \"none\"}).fadeTo(300, 1); },function(){ $(this).css({\"background\": \"#fff\", \"color\":\"#15527e\"}); } ); \/\/ plus\/minus on main page $('div.lisummary').css({'display':'none'}); $('.item-more').toggle( function() { $(this).css({'background-position' : 'bottom'}); $(this).parent().children('div').show(); }, function() { $(this).css({'background-position' : 'top'}); $(this).parent().children('div').hide(); } ); \/\/ hot news slideshow $(\"#hotnewshide\").tabs(\"#hotnews ul li\", { effect: \"slide\", fadeInSpeed: 1000, fadeOutSpeed: 200, rotate: true }).slideshow({autoplay: true, interval: 5000, clickable: false}); \/\/ main slideshow $(\".slideposts\").tabs(\".item\", { event: \"click\", effect: \"fade\", fadeInSpeed: 1000, fadeOutSpeed: 200, rotate: true }).slideshow({autoplay: true, interval: 5000, clickable: false}); \/\/ sidebar gallery $(\".gallery-items\").tabs(\".gallery a\", { effect: \"slide\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false, next: '.nextgal', prev: '.prevgal'}); \/\/ main tabs $(\".toptabs ul\").tabs(\".tabbox\", { event: \"click\", effect: \"default\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false}); \/\/ scrollable tabs $(\"ul.slidingtabs\").tabs(\"div.slidingcontent\", { event: \"click\", effect: \"default\", rotate: true }).slideshow({autoplay: false, clickable: false}); \/\/ initialize scrollables $(\".scrollable\").scrollable({ speed: 800 }); \/\/ zooming and images $(\"a.zoom\").fancybox({ centerOnScroll: true, hideOnContentClick: true }); $(\"a.zoomgallery\").fancybox({ centerOnScroll: true, hideOnContentClick: false, titlePosition: 'over', cyclic: true }); \/\/ control threaded replies $(\"ol.commentlist li ol.children\").css({'display':'none'}); $(\"ol.commentlist li ol.children\").each(function(){ var parentCommentID = $(this).parent().attr('id'); var num = $(this).children('li').length; if (num > 0) { $(this).parent().children('div').children('div.reply').append('| نمایش پاسخ ها (' + num + ')'); if ($.cookie(parentCommentID) == 'showthread') { $(this).toggle(); } } }); \/\/ replies - threads $(\".viewreplies\").live('click', function(){ $(this).parent().parent().parent().parent().children('ol.children').toggle(); var childs = $(this).parent().parent().parent().parent().children('ol.children'); var parentCommentID = $(this).parent().parent().parent().parent().attr('id'); if (childs.is(':visible')) { \/\/ register visible cookie $.cookie(parentCommentID, 'showthread', { path: '\/', expires: 100 }); } else { $.cookie(parentCommentID, 'hidethread', { path: '\/', expires: 100 }); } }); }) (jQuery);","num_words":3496,"character_repetition_ratio":0.054,"word_repetition_ratio":0.081,"special_characters_ratio":0.257,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.993,"perplexity_score":45751.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"'); $('a.print-preview').printPreview(); $('#txtShortLink').focus(function () { $(this).select(); }); });\nتاریخ : دوشنبه 6 شهريور 1396 | کد : 1489\nلینک کوتاه\nکونجودون خاصیتلری\nیاغلی دانالارین لاپ فایدالیلاریندان بیری‌ده کونجوددور. انرژی دولو بو دانانین مرکزی هندوستاندیر. و قدیم زمانلار اوندان سربازلارین جسمی وضعیتی‌نین گوجلندیرمه‌سی اوچون استفاده اولوناردی.\nکونجودون خاصیتلری\nیاغلی دانالارین لاپ فایدالیلاریندان بیری‌ده کونجوددور. انرژی دولو بو دانانین مرکزی هندوستاندیر. و قدیم زمانلار اوندان سربازلارین جسمی وضعیتی‌نین گوجلندیرمه‌سی اوچون استفاده اولوناردی.\nکونجودون ضد التهاب و آنتی اکسیدان خاصیتی تانینمیش خاصیتدیر. اونون مصرفی قانین تری گلیسیرید، پیس کلسترول و یا همانLDL و قانین قندینی آزالدار و HDL و یا همان یاخشی کلسترولو چوخالدار.\nبونلارین هامیسی اورک دامار ناخوشلوقلارین قاباغینی آلار. کونجود E ویتامینین چوخالماسینا دا سبب اولار. خانیملار هادت زمانلاریندا کونجود چوخ یئسه‌لر التهابلاری و رحم انقباضلاری آزالار و نتیجه‌ده قاعده‌لیق زمانین آغریلاری‌دا آزالار.\nکونجود هابئله یائسه خانیملارین آروادلیق هورمونلارین آخماسیندا دا تأثیرلیدیر.\nبو ماده پارکینسون ناخوشلوغونا دا یاخجی گلر و کؤرپه‌لرین مرکزی عصب سلوللارین بؤیومه‌سینه کؤمک ائلر و گؤزون ایشیغینی آرتیرار.\nبونا گؤره حامله و سوت وئرن خانیملارا کونجودون مصرفی توصیه اولور. کونجودده اولان کلسیوم‌دا داها ساغلام دیشلر و سوموکلره صاحب اولماغا کؤمک ائلر. و قانین فشارین آزالتماقدا و عضله‌لرین ایشینی یاخشیلاتماقدا نقشی وار.\nنهایتاً کونجود دمیر منبعی کیمی قانسیزلیغین درمانینا نقشی وار و اوندا اولان B ویتامینلری بدنین سوخت و سازینا کؤمک ائلر.","num_words":370,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.222,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.011,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":120734.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آذربایجاندان باشلامیش مشروطه حرکاتی نین یئنیلمه سی نین سونوچ و نتیجه سی اولاراق ایران ممالیکی محروسه سینه فارس ایستعمارچیلیغی نین حاکیم کسیلمه سینی کئچمیش یازیلاردا اورتایا قویموش[i]، اوسته لیک بؤلگه ده روسیه سؤیئتلیک ایستعماری و اینگلیس ایستعمارچیلیغینا قارشین آلمان پیرؤیس ایستعمارچیلیق حاکیمیتی نین ده دنگه اولوشدوردوغونا داییر بیلگی وئره رک دئیینمیشیک[ii]. ائله جه ده ایران ممالیکی محروسه سی روسیه سؤیئتلیگی و انگلیستان گوجلری طرفیندن ایشغال اولدوقدان سونرا قودرت بوشلوغونون یارانماسی و فارس ایستعمارچی حاکیمی��ی نین اویقولادیغی باسقیلارین آزالماسی نتیجه سینده گونئی آذربایجانلیلار آراسیندا میللی بیلینجین گلیشمه سینه یول آچماسی، گونئی آذربایجانلیلاری آذربایجان میللی حکومتی نین یاراتمالارینا دورتمه سینه ده ایشارت ائتمیش ایدیک[iii]. بونلارا باخمایاراق بابک امیر خسروی بیر فارس مدنیت راسیستی اولاراق ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلری مختلیف میللی توپلوملار دئییل، اونلاری ایران-فارس میللتی نین آلت قوروپلاری دئیه \"اقوام ایرانی\" قلمه آلماغا چالیشار[iv]. دئمک، بعضیلری بئلنچی ذاتلارین گؤروشلرینی اؤنمسه مز و گؤرمزدن گلمک ایسته سه لر ده، بیر سیرا فارس ایستعمار قووه لری بئلنچی ذاتلارین قولتوغونا قارپیز قویماغا چالیشاراق بونلاری اوزدن ایراق بیر دلی دانا دک آذربایجان تورکلری نین میللی منافعلری علیهینه اویناتماغا چالیشارلار[v]. مسئله بئله اولدوقدا قلم صاحابی بو دوروم و وضعیته داها آرتیق سئیریجی قالماق ایستمه یه رک بابک امیر خسروی نین فارس ایستعمار تشکیلاتلاری و او تشکیلاتلارداکی تورک کؤکنلی آیاقچیلارینا تحریف ماهیتینده ییرمی بیر آذر موناسبتی ایله اورتایا قویدوغو گؤروشلره موناسبت بیلدیرمک ایستر، بابک امیر خسرویدن اوخویوروق:\n\"حرمتلی یولداش وهاب، سلامدان صونرا! ازمن خواسته ای که به مناسبت سالگرد ماجرای غم انگیزفرقه ی دموکرات آذربایجان، با نشریّه ی شما، مصاحبه بکنم. نگاهی به پرسش ها براین حقیقت گواهی می دهد که تو رفیق ارجمند و سایر رفقای سازمان اکثریّت؛ پس ازاین همه اسناد ومدارک ومشاهده ی واقعیّت ها، هنوزازنهضت ملی ۲۱ آذر صحبت می کنید وشگفتا همچنان آن راجشن می گیرید! وبراین باورید که گویاآن ماجرا، یک جنبش خودجوش واصیل وبرخاسته ازمیان مردم شریف آذربایجان بوده، بااهداف«ملّی»داشته است!\"[vi]\nاوسته گؤروندگو کیمی گونئی آذربایجان میللی مسئله سینه یاناشماقدا بابک امیر خسروی هر هانکی بیر آزاد انسان، بیر دوشونجه و فیکیر صاحابی کیمی دئییل، بیر فارس تمامیتچی سی (فارس دیلی و مدنیتی راسیستی) کیمی یاناشمیش مقامدا یئر آلار. دئمک، کئچمیشده ایران ممالیکی محروسه سینده فارسلیق مفکوره سی هئژمون اولدوغو و فارس مفکوره سی آچیسیندان دا فارس ایستعمارچیلیق مقوله سی ایرانلی لیق مسئله سی قلمه آلیندیغی اوچون فارس ایستعمارچیلیغینا معروض قالمیش ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورک، عرب، بلوچ، لور و کورد میللیتلرینه منسوب اولان انسانلارین اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینه دوشونمکلری و اهمیت وئرمکلری بیر باغیشلانماز گوناه ساییلارمیش. بو اساسدا 1941.- 1946. ایله دک انگلیستان و روسیه سؤیئتلیگی ایشغالینا معروض قالمیش ایران ممالیکی محروسه سینده کی خالقلار، فارس ایستعمارچی گوجلری نین ایجازه سی اولمادان، فارسلیق ایسارتینده اولدوقلاری اوچون اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینه دوشونمه مه لی ایمیشلر. ییرمی بیر آذر مسئله سینی باهانا ائده رک سازمان فداییان خلق ایران- فارس تشکیلاتی نین دوزنلدیگی دانیشیقلار دا آذربایجان میللی مسئله سی و ییرمی بیر آذر حرکتی نین قوتلانماسی دوغرولتوسوندا دئییل، فارس ایستعمارچیلیغی آدینا وردیش (تمرین) ائتمک ایستدیکلری ایصلاحن دمکراسی آنلاییشی ساییلار. دئمک، ایرانلی لیق آدینا دا گونئی آذربایجان میللی مسئله سینی ائشیتمک قابیلیتینه یییه اولمایان بابک امیر خسرویلردن داها آرتیق نه گؤزلمک اولار دئیه فا��س ایستعمارچیلیق تشکیلاتلاریندا آیاقچیلیق ائدن هر بیر آذربایجانلی اؤز دوردوغو یئری نین نئجه بیر یئر اولدوغونو اؤزو قرار وئرمه لیدیر. گئنه ده اوخویوروق:\n\"... چنین به نظرمی رسد که شما، متاسفانه هنوزبراین باورید که رهبری آن نیز بدست فرقه ی دموکرات آذربایجان بود که در۱۲ شهریور«تاسیس» شد وسه ماه بعد قدرت را درآذربایجان بدست گرفت! ظاهراًهنوز برشما روشن نیست که ایجاد فرقه ی دموکرات آذربایجان، ازآغاز تا پایان؛ ساخته وپرداخته ی میرجعفرباقروف ها درباکو، وآن نیزطبق نقشه ورهنمودهای روزمره ی ژوزف استالین بود! شنیدن این سخنان ازسوی شما وسازمان اکثریّت که مورد علاقه واحترام من اید، و باور به این پندارها، انسان را عمیقاً غمگین ومتاسف می سازد\"[vii].\nمیللی مسئله هر بیر میللتین اؤلوم یوخسا قالیم مسئله سی اولدوغو اوچون گونئی آذربایجان میللی حؤکومتی باشچیسی میرجعفر پیشه وری ایله میرجعفر باقروف مصلحتلر آپارمیش دئیه گونئی آذربایجان میللی مسئله سینی یوژئف ایستالینه نسبت وئرمگی ده بابک امیر خسروی نین فارس ایستعمار یانچیسی اولدوغونون گؤسترگه سی ساییلار. ائله او اساسدا بوگون فارس ایستعمار تشکیلاتلاریندا کادر اولاراق خیدمت ائدن آذربایجان تورکلری نین (رقیه دانشیان و....)، بیر چوخونون کئچمیشده کی قوهوملاری نین آذربایجان دمکرات فرقه سی عضولریندن اولدوقلارینی نظره آلارساق، فارس ایستعمارچیلیغی نین هانکی بویوتلاردا عمل ائتدیگینی داها دا راحات درک ائتمک اولار. دئمک، ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلر مسئله سی بیر چوخلاری باشا دوشمک ایستمدیگی \"ایرانیت\" مسئله سی دئییل، میللیت اساسلی فارس ایستعمارچیلیق مسئله سی ساییلار. بو دوغرولتودا آذربایجان میللی حکومتی یئنیلگه یه اوغرادیقدان سونرا برازجان شهرینده کی فارسلیق توتساغی اولموش، هاشمی و حداد آدلی توتساقلارا محمدرضا شاهین باش وزیری اسدالله علم-ین ایشلتدیگی ایفاده نی ائشیتمک یاخشی اولار دئیه دوشونورم. هاشمی برازجان زیندانیندا اسدالله علمه توتساق اولارکن اؤز دردینی آنلاتماقلا بیر سورقونو دا اورتایا آتمیش، \"اطلاعات هوایی\" قزئتیندن اوخویوروق: \" 45 هزار زنداني که به اتهام عضويت در فرقه دموکرات آذربايجان زنداني بودند همگي آزاد شده اند و تنها من و دو نفر ديگر هنوز در زندان مانده ایم\" ... \"آيا اين ناشي از اشتباه است يا ميخواهيد ازشخص ما انتقام بگيريد\".\nاسدالله علم دئمیش: \"ما انتقام شخصي نه، بلکه انتقام ملي گرفته ايم\"[viii].\nگؤروندوگو کیمی حاکیم و محکوم بیر بیرلرینی سورقویا چکرکن میللی مسئله آچیسیندان (تورک یوخسا فارس) مسئله یه یاناشدیقلارینا باخمایاراق اؤزلرینی اوزدن ایراق \"ایرانلی آیدین\" قلمه آلان فارس مدنیت راسیستلری و فارس ایستعمار یانچیلاری \"ایرانیت\" آدی نین آرخاسیندا گیزلنه رک فارس ایستعمارچیلیغی و راسیستلیگینی دیفاع ائدرلر. مسئله یه اوبیئکتیو یاناشیلارسا، کئچمیشده کی توهم یوخسا خیال اوجوباتیندان بیر چوخلاری روسیه ایستعمارچیلیق سیستیمینه رحمت و شفقت گؤزو ایله یاناشدیقلارینا و یوخسا هر هانکی مصحلت اوزوندن دونیا سیاستینده کی گؤتوروشمک (یار کشی) آچیسیندان روسیه سؤیئتلیگیندن پای اومدوقلارینی نظره آلاراق مسئله نین هانکی آشامادا آخین ائتدیگینی آنلاماغا چالیشارساق، فارس ایستعمارچیلیغی قارشیسیندا الی سیلاحسیز بیر توپلومون باشچیلاری، باشدا سیدجع��ر پیشه وری روسیه ایشغالی آلتیندا اولان توپلومو اؤز میللی منلیگی و کیملیگی دوغرولتوسوندا سفربر ائتمک مسئله سینی هئچ ده جناییلشدیرمگه احتیاج گؤرونمز. میرجعفر باقروف و سید جعفر پیشه وری نین مصلحتلشمه لری سؤز قونوسو اولدوقدا بو مسئله نی اوچ آچیدان اله آلماق اولار:\n1- میرجعفر باقروف و سید جعفر پیشه وری هر ایکی سی روسیه سؤیئتلیگی و فارسلیق ایستعمارچیلیغینا توتولموش میللت اوولادلاری اولاراق روسیه سؤیئتلیگی کؤمگی ایله آذربایجان خالقینی بیرلشدیرمک دوشونجه سینه قاپیلمالاری خطا دا اولسا، بو مسئله دوشونولموش بیر سئچه نک ساییلمالیدیر. بو سئچه نک اوغورلو حیاتا کئچسه ایمش، گونئی آذربایجان میللی حؤکومتی قورولدوغو گوندن گونئی آذربایجان ایداره لرینده و ایداره چیلیک سیستیمینده آذربایجان دیل و مدنیتی حاکیمیتچیلیگینی سوردوره رک آذربایجان تورکچه سی ده قات قات زنگینلشمگه دوغرو ایلریلرمیش و انسانلاریمیز دا فارسلیغین اریتمه سیاستینه تابع توتولمازمیشلار. اوسته لیک، بوگون قاراباغ تورپاقلاری ایشغال اولموش قوزئی آذربایجان جمهوریتی دئییل، بیرلشیک و بوتون آذربایجان جمهوریتی نین یاراندیغینا تانیق اولاردیق.\n2- فارس مدنیت راسیستلری و ایستعمار یانچیلاری نین ایددعا ائتدیکلری و ایستالینه نسبت وئردیکلری قارا یاخما (گونئی آذربایجانین فارسلیق چنبره سیندن قوپماسی و روسیه سؤیئتلیگینه قوشولما مسئله سی) گؤروشلری حیاتا کئچسه ایمیش، گئنه ده 1991. ایل روسیه سؤیئتلیگی نین داغیلماسی ایله بیرلشیک آذربایجانا تانیق اولاردیق. دئمک، آذربایجان میللی مسئله سینی فارس ایستعمارچیلیق گؤزو ایله یورمساماق (تعبیر ائتمک ایستمک)، آذربایجان میللی مسئله لرینه خئییر گتیره بیلمز.\n3- گونئی آذربایجان میللی حؤکومتی ایستر ایران ممالیکی محروسه سینده موختار بیر دؤلت، ایسترسه ده اؤز مستقیللیگینی قورویاراق بؤلگه ده گونوموزه دک حاکیمیتچیلیگینی یاشادا بیلیرسه ایمیش، گئنه ده گونئی آذربایجان توپلومو بیر میللی وارلیق اولاراق بو گون اؤزونه لاییق یئری توتموش ساییلارمیش. بو مسئله گئنه ده ایکی آچیدان اله آلینابیلرمیش:\n1- گونئی آذربایجان مستقیل بیر دؤلت اولاراق گونوموزه دک اؤز میللی دؤلتچیلیگینی یاشادا بیلسه ایدی، بوگون هر هانکی بیر مانع اولمادان خالق سس وئرمک یولو ایله قوزئی و گونئی آذربایجان دئیه بیرلشیک آذربایجان دؤلتی یاراناراق بیر میللی وارلیق اولاراق باجی- قارداش حسرتینه سون قویولارمیش.\n2- گونئی آذربایجان ایران ممالیکی محروسه سی ایچریسینده مختار بیر دؤلت کیمی بو گونه دک اؤز دؤلتچیلیگینی یاشادا بیلسه ایمیش، او زامان گئنه ده ایران ممالیکی محروسه سینده بوگونکو کیمی قاباریق فارس ایستعمارچیلیق حاکیمیتی دئییل، نسبی ده اولسا، اؤز میللی دیلی و مدنیتی، یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلارینا دا صاحیب اولان بیر موختار آذربایجان حاکیمیتی اورتادا گؤرونرمیش. بئله لیکله فارس مدنیت راسیستلری و فارس ایستعمار گوجلری طرفیندن ده آذربایجان تورکلری هر هانکی بیر حئیوان معامله سینه تابع توتولمازمیشلار.\nاوسته کی گؤرونوم و منظره لر نظره آلیندیقدا بیر ازیلمیش خالق اوولادی اولاراق بوگون فارس ایستعمارچیلیغینا خوش خیدمتلیک ائتمک هئچ ده انسانلیق دئییل، رذالتین قاباریق گؤرونتوسو و گوزگوسو ساییلار.\nقایناقلار و اتک یازیلار\n[i] ایشیق سؤنمز، آذربایجان مشر��طه حرکاتی نین یئنیلمه سی نین سونوچ و نتیجه سی اولاراق فارس ایستعمارچیلیغینا گئدن یول: http:\/\/www.isiqsonmaz.com\/Seite257.htm\n[ii] ایشیق سؤنمز، \"کور رنگی\" در جنبش ملی آذربایجان\" باشلیغی ایله یازیلمیش یازییا باخیش: http:\/\/isiqsonmaz.com\/Seite%20309.htm\n[iii] ایشیق سؤنمز، باخ اوسته.\n[iv] ایشیق سؤنمز، بابک امير خسروي نين \"ميلت ندير؟\" و \"فارسی آذري\" دئيه اورتایا آتدیغی فارس نئهيليستلیگی و ایستعمارچیلیغی گؤروشلرینه باخيش: http:\/\/isiqsonmaz.com\/Seite%20307-A.htm\n[v] بهرام خراسانی، ۲۱ آذر: یادمان ملی، یا نشان وابستگی؟ چهارشنبه ۲۲ آذر ۱٣۹۱ - ۱۲ دسامبر ۲۰۱۲، (اوخویوروق: جناب آقای امیر خسروی، با سپاس از احساس مسئولیت اجتماعی شما هم میهن و پیشکسوت ارجمند؛ ۱) من در جایگاه یک کمونیست قدیمی با بیش از ۶۰ سال سن، از سالهای میانه ی ده ی چهل که کمابیش درگیر فعالیتهای سیاسی شدم، با خودم بسیار کلنجار رفتم تا به خویشتن بباورانم که رویداد ۲۱ آذر ۱٣۲۴ آذربایجان، یک جنبش دموکراتیک بوده و ادعاهای رژیم شاه و نیز ملی گراها در باره وابسته بودن آن، سخنی بی پشتوانه و بیش از هرچیز، گونه ای توده ای ستیزی و کمونیست ستیزی است. .... اما گذشت روزگار، نادرستی پندار من و درستی گفتار کسانی که رویداد آذربایجان را یک نغمه شوم جدایی خواهانه و همسو با خواست الحاق گرایانه دولت شوروی میدانست، کمابیش بر من ثابت شد. بدتر از آن، کارزار گسترده قومگرایان چپ گرای ایرانی پس از حس کردن بوی کباب حکومت اقلیم کردستان در کمابیش یک سال گذشته بود که گویی کسانی چون من، از اینکه سخن از یکپارچگی میهن خود یعنی ایران به میان می آوریم، چیزی به کسی بدهکاریم یا باید شرمنده باشیم. این رفتار قومگرایان و دفاع آشکار آنها از جدایی خواهی، باور به درستی سخن مخالفان فرقه دموکرات آذربایجان و کردستان را در من افزود. .. از اینکه برنامه ریزان آن رویداد شوم شکست خوردند و آذربایجان هنوز پاره ی تن ایران است، خرسندم.... امیدوارم به زودی بتوانم گفتاری بسنده را در این زمینه آغاز کنم. بازهم از جناب بابک امیر خسروی سپاسگذارم، و برایش زندگانی درازی آرزو میکنم. پیروز باشید. بهرام خراسانی ۲۲ آذرماه ۱٣۹۱).\n[vi] بابک امیرخسروی، ۶۵مین سالگرد نهضت ۲۱ آذر به رهبری سید جعفر پیشه وری، چند یادآوری لازم درباره کتاب پروفسور جمیل حسنلی: http:\/\/www.akhbar-rooz.com\/article.jsp?essayId=49692\n[vii] بابک امیر خسروی، باخ اورادا.\n[viii] آذربایجان (قازئته)، حزب تودهء ایرانین آذربایجان تشکیلاتی- آذربایجان دمکرات فرقه سی مرکزی کمیته سی نین اورگانی، چهارشنبه 15 اسفند، 1341 (1962)، نمره 1441، اوچونجو دؤره، آلینمیش: اطلاعات هوایی 1 دی، 1341. باخ: یادداشت یوردنت: http:\/\/yurd.net\/page.php?id_contents=0000001670","num_words":2657,"character_repetition_ratio":0.085,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":215907.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"*لینچ: لینج محکمه‌سی – آ.ب.ش.-دا عادتن زنجی‌لره و اینقیلابچی فهله‌لره وحشی‌جه‌سینه دیوان توتما، محکمه‌سیز جزا وئرمه( ۱۸-نجی عصرده یاشامیش ایرق‌چی ج. لینچ-ین آدیندان).","num_words":39,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.277,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":123663.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایراندا، سون ایللرده مشهور اولان اورهان پاموکی نظرده آلماساق، ان چوخ اوخونان تورکیه لی یازیچی و شاعرلر، ناظم حکمت، یاشار کمال و عزیز نسین اولموشلار. البته بو فقط ایرانا مخصوص دئییل، باشقا اؤلکه لرده ده بئله دیر. یونسکو نون وئردیییی آمارلارا گؤره تورکجه یازان یازیچیلار آراسیندا اورهان پاموک، یاشار کمال و ناظم حکمت ده ن سونرا، اثرلری باشقا دیللره ان چوخ ترجمه اولان یازیچی، عزیز نسین دیر.\nمن گنج محصل اولدوغوم ایللرده، عزیز نسین ین ساتیریک قیسسا ناغیللاری، کتاب اوخویانلارین اللرینده گزیردی. ایران دا عزیز نسین ین یازیلاری بیر او قدر سئویلیردی کی، اونون آدی بیر «مارکا» یا چئوریلمیشدی. کتاب نشر ایله مشغول اولانلار، بعضا اونون بیر اثرینی ایکی مختلف آد ایله نشر ائدیب و بئله لیکله داها آرتیق پول قازانیردیلار. حتی اولوردی کی مختلف یازیچیلاردان توپلانان و نشر اولونان بیر کتابدا، عزیز نسین ده ن بیر دانا ناغیل داخیل ائدیب و کتابا عزیز نسین ین آدینی وئریردیلر. او زامانلار کتاب اوخویانلارین آراسیندا، بیلمیره م ظارافات و یا جدی اولاراق دئییلیردی کی، عزیز نسین، اونون کتابلارینی فارس دیلینه چئویره نلرین بیرینه دئمیشدی کی، ایراندا منیم آدیم آلتیندا کتابلار نشر اولونور کی، من او کتابلاری هئچ نه یازیب و نه ده گؤرموشم. تاسفله بوتون بونلارا باخمایاراق، ایراندا یازیچی نین آدیندان استفاده ائدیب و قازانیلان پوللاردان، بئله بیر لیره ده اونون جیبنه گئتمه دی.\nعزیز نسین محروم و ازیلمیش انسانلارین یازیچیسی دیر. او، یازیلاریندا استبدادی، بوروکراتیزیمی، رشوت، اوغورلوق، ریا و تزویری قیناییر و دموکراسی آدینا خانخانلیق یارادان دولت خادملرینی، شخصی کاریریر اوچون گناه سیز انسانلارا پرونده دوزه لده ن گیزلی پلیس لری، خدمت آدینا انسانلاری بوروکراسی نین دولانباج کوچه لرینده اسیر ائده ن دولت ایشچی لرینی، رشوت آلمادان بیر آتدیم ایره لی آتماغا حاضر اولمایان مامورلاری، دولت و ملتین وار- یوخینی اوغورلایبیب، ایچه ری آتان منصب صاحیبلرینی، دین و اینانجی، ریا، ایکی اوزلولوک و تزویر وسیله سینه چئویره ن دین خادملرینی، لاغا قویور و ایتی تنقیدلری ایله رسوا ائدیر.\nشاهلیق دؤرونده ایکی اؤلکه نین انسانلاری، عادت لری و حیات شرطلری بیر چوخ جهت لرده ن بیربیرینه بئنزه دییینه گؤره، ایرانلی اوخوجو اوچون عزیز نسین ین یازیلاری اولدوقجا دوغما و یاخین ایدی. البته ایکی اؤلکه ده انسانلارین چوخونلوغون دانیشدیغی تورکی دیلی ده، بو یاخینلیغین مهم سبب لرینده ن بیری اولموشدور.\nهر حالدا منجه عزیز نسین ین تورکیه لی اولماسینا باخمایاراق، ایراندا بیر چوخ ایرانلی شاعر و یازیچی دان داها آدلیم و تانینمیش دیر. بوتون بونلاری نظرده آلاراق اؤزومه جسارت وئریب و آدی هر زامان یاشار بو بویوک یازیچی دان اذن آلمادان اونو «بیزیم عزیز نسین» آدلاندیریرام. یوخاریدا گلدییی کیمی عزیز نسین ایراندا بیر ساتیریک یازیچی کیمی تانینمیش دیر. ایرانلی کتاب اوخویانلاری نین بیر چوخو، اونون جدی بیر شاعر اولدوغوندان خبرسیز دیلر. عزیز نسین ین قلم ینده ن آخان شعرلر، اونون ناغیللارینین سایی سی ایله مقایسه ده چوخ اولماسادا، بو شعرلرده آزادلیق عشقی، عدالتسیزلیگه قارشی نفرت و دموکراتیزم روحی دالغالانیر. اونون بیر نئچه شعری هم مضمون و هم ده شکیل جهتینده ن چوخ یوکسک سویه ده دیر.\nیازینی قیسساتماق مقصدیله بورادا یازیچی و شاعر عزیز نسین ین یاشاییشی حاقدا کیچیک بیر توضیح ایله اونون شعرلرینده ن بیرینی وئریره م.\nبو شعرده عزیز نسین تورکیه نین آنادولو بؤلگه سینده یئرلشن «سیواس» شهرینده ن اؤز شهری کیمی آد آپارسادا، اصلینده او 1915 – جی ایلده استانبول دا آنادان اولوب و 1995- جی ایل ایزمیرین یاخینلیقلاریندا یئرلشن چشمه قصبه سینده وفات ائتمیشدیر. عزیز نسین ین باباسی سیواس شهرینه یاخین اولان بیر کند ده ن اولدوغو اوچون بعضا اونو سیواسلی اولاراق قلمه وئره نلرده اولموشدور.\nشعرین آدی «سیواس آجیسی» دیر. شاعرین 1995- جی ایلینده نشر اولونان بیر شعر مجموعه سی، آدینی بو شعر ده ن آلمیشدیر. قئید ائتمک لازیم دیر کی 1993- جی ایلده تورکیه نین هر یئرینده ن سیواس شهرینده «پیر سلطان آبدال» اوچون کئچیریلن مراسیمه گلن صنعت خادیملری، یازیچی و شاعرلرین ییغیشدیغی هتلی اوتا وئره ن فاتاتیک مسلمانلارین واسطه سیله، 37 انسان حیاتینی ایتیرمیشدیلر. مراسیم ده اشتراک ائده ن عزیز نسین، چوخ چتین لیکله جانینی قورتارا بیلمیشدی.\nشعرین بیر نئچه سؤزونو «آذربایجانلاشدیرمیشام» و اوخوماغی راحاتلاماق اوچون بیر نئچه ویرگول دا آرتیرمیشام.\nشعرین اورژینالی دا، لاتین الفباسی ایله وئریلمیش دیر.\nسیواس آجیسی\nمن تانیریم\nبو بولوت بیزیم اورانین بولوتو\nهمشهری ییز نه ده اولسا\nمنیم ایچین قالخمیش دا، سیواس دان گلمیش\nیوردومون بولوتو\nباشیمین اوستونده یئری وار\nمن بیلیره م\nبو یئل بیزیم اورانین یئلی\nهمشهری ییز نه ده اولسا\nمنیم اوچون قوپوپ گلمیش یایلادان (1)\nیوردومون یئلی\nقوروتسون دئیه آخان قانلاری\nمن آنلارام\nبو آجی، بیزیم اورا ایشی، خنجر آجیسی\nبیر اؤلکه ده نیز، نه ده اولسا\nعین دیلی دانیشساقدا\nآنلاماییز بیر- بیریمیزی\nخنجرین ناخیشی\nتانیدیم آجیسیندان\nسیواس ایشی\nمن دویاریم، دویومساریم (2)\nبیزیم اورانین سیزی سی بو (3)\nمینیب قارا بیر بولوتا سیواس ائلینده ن\nسیواس یئلینده اوچوب گلمیش\nحلال لیک ایسته مه یه\nای اوره گیمین ساغالمایان آجی لاری\nای بئنیمین دینمز (4) سانجی لاری\nگناه نه منده نه ده سنده\nگناه سنی قارانلیقلارا گؤمنلرده (5)\nنه ده اولسا یورت داشیمسان\nباغلی اولسادا، بوتون وجدان قاپیلاری اوزونه\nبیلمه لیسن، بیر یئرین وار جان ائویمده\n \nSIVAS ACISI\n \nBen tanırım\nBu bulut bizim oranın bulutu\nHemşeriyiz ne de olsa\nBenim için kalkmış ta Sıvas'tan gelmiş\nYurdumun bulutu\nBaşımın üstünde yeri var\nBen bilirim\nBu rüzgâr bizim oranın rüzgârı\nHemşerimiz ne de olsa\nBenim için kopup gelmiş yayladan\nYurdumun rüzgârı\nKurutsun diye akan kanlarımı\nBen anlarım\nBu acı bizim ora işi hançer acısı\nBir ülkedeniz ne de olsa\nAynı dili konuşsak da\nAnlamayız birbirimizi\nHançerin nakışı\nTanıdım acısından\nSıvas işi\nBen duyarım duyumsarım\nBizim oranın sızısı bu\nBinip kara bir buluta Sıvas ilinden\nSıvas rüzgârında uçup gelmiş\nHelallik dilemeye\nEy yüreğimin onmaz acıları\nEy beynimin dinmez sancıları\nSuç ne bende ne de sende\nSuç seni karanlıklara gömenlerde\nNe de olsa yurttaşımsın\nKapalı olsa da bütün vicdan kapıları yüzüne\nBilmelisin bir yerin var canevimde\n(1) یایلا: یایلاق، بیزیم آذربایجاندا کؤچه ری یاشایان ایلات ین یای فصلینده حیوانلاری اوتلاماغا آپاریب و یاشاماق اوچون مثلا ساوالان داغی اتکلرینده اوبالار قوردوغو یئر. تورکیه ده ایسه یوکسک اوتلاق یئرلرده اوبا یئرینه آغاج دان ائولر دوزه نیلیر.\n(2) دویماق: حس ائتمک و ائشیتمک. دویومسارام: حس ائده ره م دئمک دیر.\n(3) سیزی: مثلا اوره ک سیزی سی، انسانین ایچینه گیرمیش و اونوتماسی چوخ چتین اولان بیر آجی.\n(4) دینمز: ساکت له مه یه ن، بیتمه یه ن، قوروماق بیلمه یه ن.\n(5) گؤنمک: قویلاماق، باسدیرماق.\nعزیز نسین ین بو شعری «هر گونه بیر شعر» (هر گون اوچون بیر شعر) آدلی اردال دوغان ین ترتیب ائتدییی شعر مجموعه سینده ن آلینمیشدیر.","num_words":1548,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":184023.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"محمدعلی تربیت (۲۶ مئی ۱۸۷۷، تبریز — ۱۷ ژانویه ۱۹۴۰، تهران) — ضیالی، قزئته‌چی، تربیت کیتابخاناسی‌نین یارادیجیسی، مشروطه اینقیلابی‌نین ایشتیراکچیسی.\nمحمدعلی تربیت\nتبریز بلدیه باشچیسی\nایشده\n۱۹۲۸ – ۱۹۳۱\nپادشاه\nرضا پهلوی\nقاباقکی\nحاج عبدالغفار ناظم‌العداله (عدل ضرابی)\nسونراکی\nحاج حسینقلی خان جلیلی (ارفع‌الملک)\nشخصی بیلگیلر\nدوغوم\n۲۶ مئی ۱۸۷۷\nتبریز, ایران\nاؤلوم\n۱۷ ژانویه , ۱۹۴۰\nتهران, ایران\nسیاسی حزبی\nسوسیال دموکرات پارتیاسی\nحیات یولداشلاری\nهاجر تربیت\nصنعتی\nضیالی، سیاستچی، قزئته‌چی\nایچینده‌کیلر\n۱ یاشاییشی\n۲ مدنی چالیشمالاری\n۳ سیاسی چالیشمالاری\n۴ اؤلومو\n۵ قایناق‌لار\nیاشاییشی\nدَییشدیر\nمیرزه محمدعلی میرزه صادق اوغلو تربیت ۱۸۸۷-جی ایل مئی‌ین ۲۶-دا تبریز شهرینده آنادان اولوب. شهرده موترقّی فیکیرلی ضیالی کیمی تانینان میرزه صادق اوغلونو محلّه ده کی ملا زینال‌العابدین-‌ین آچدیغی ایبتیدایی مکتبه قویور. میرزه صادق اوغلونا اؤزو یاخشی بیلدیگی فنلری تدریس ائتمکله یاناشی، تبریزین آدلی-سانلی حکیم‌لریندن اولان میرزه نصرالله‌ خانین و بیر مودت تبریزده یاشامیش محمدعلیخان کوفری‌نین یانیندا اوروپا و شرق طبابتینی اؤیرنمگه گؤندریب[۱]. هر ایکی حکیمین تؤوصیه‌سیله محمدعلی فرانسه و آلمان دیل‌لرینی اؤیره‌نیب. نوجوم، ریاضیات و طیب ساحه‌سینده اؤزل درس‌لر آلماسینا باخمایاراق سونرادان پداقوژی ساحه‌یه ماراق گؤستریب. عرب، فارس، فرانسه و اینگیلیس دیل‌لرینی موکمّل اؤیره‌نیب[۱].\nمدنی چالیشمالاری\nدَییشدیر\n۱۸۹۴–۱۸۹۵-جی ایل‌لرده تبریزده حؤکومتین آچدیغی موظفریه مدرسه‌سینده طبیعت فننیندن، ۱۸۹۸–۱۹۱۲-جی ایل‌لرده ایسه یئنی آچیلمیش لوقمانیه مدرسه‌سینده نوجوم و جوغرافیادان درس دئییب. او، موعلیم ایشله‌مکله یاناشی، دایم اؤز اوزرینده چالیشمیش، دؤورون تانینمیش عالیمی میرزه عبدالله‌‌دان خوصوصی درس‌لر آلمیشدیر. اؤلوموندن سونرا عالیمین وصیتینه اویغون اولاراق شخصی کیتابخاناسی محمدعلی‌یه وئریلمیشدیر[۱].\nمحمدعلی تربیت شهرین تانینان ضیالی‌لاری سید حسن‌خان عدالت و سید محمد شبستری ایله بیر آرایا گله‌رک \"‌تربیت ‌\" آدلی یئنی تیپلی مدرسه و کیتابخانا آچیرلار. بیر مودت کئچندن سونرا کیتابخانانین تهراندا دا شؤعبه‌سی یارادیلیر[۲]. او داها سونرا تبریزده اوروپا تیپلی ایلک اجزاخانا و \" گنجینه‌‌ی فنون\" (\" بیلیک خزینه‌سی \" ) آدلی درگی تأسیس ائدیر. آیدا ایکی دفعه نشر اولونان درگی آز واختدا تبریزده تانینیر. تربیتین ایلک علمی مقاله‌لری ده بو درگیده نشر اولونور. لاکین بو یئنی‌لیک شهرین موحافیظه‌کار طبقه‌سینی قانع ائتمیر. چوخ کئچمیر، مورتجع‌لر و ایصلاحاتچی‌لار آراسیندا توققوشما باش وئریر. مورتجع‌لر مدرسه‌لری، نشریات‌لاری، قزئت-درگی رداکسیالارینی داغیدیر، دییشیک‌لیک طرفدارلارینی تحقیر و تعقیب ائتمکدن چکینمیرلر. تربیت کیتابخاناسی‌نین تهراندا شؤعبه‌سی‌نین آچیلماسی، کیتابخانالارا آسیا، آفریقا و اوروپا اؤلکه‌لریندن تورک، عرب، فارس، فرانسه و اینگیلیس دیل‌لرینده کیتاب، قزئت و درگی گتیریلمه‌سی موحاف��ظه‌کارلاری داها دا غضب‌لندیریر. تعقیب‌لردن یاخا قورتارماق، تضییق‌لردن اوزاقلاشماق اوچون محمدعلی قافقازا سیاحت ائدیر. سونرادان ایسه ایستانبولا گئدیر. بورادا او، کیتابخانالاردا علمی آختاریش‌لار آپاریر[۳].\nایستانبولدان سونرا دمشق، بئیروت، ایسگندریه و قاهیره شهرلرینه سفر ائدیر. بو شهرلرین بؤیوک کیتابخانا و علمی موسسیسه‌لری ایله علاقه قورور، گؤرکملی ضیالی‌لارلا تانیش اولور. او، بو مودتده ایلک قلم تجروبه‌سی اولان \"‌هونر اؤیره‌دن‌\" ، \"‌قدیم مدنیت‌لر‌\" ، \"‌آنا یوردوم‌\" و \" تقویمی-تربیت \" آدلی اثرلرینی یازیر. قاهیره‌دن ایستانبولا، اورادان دا قافقاز یولویلا تبریزه دؤنن محمدعلی تربیت عاییله حیاتی قورور.\nسونرادان اوتریش، فرانسه و اینگیلیسه سفر ائدیر. اوروپانی گزیب-دولاندیقدان، اوراداکی وضعیتی اؤیرندیکدن، هم‌یئرلی‌لری ایله گؤروشوب ایرانین گله‌جگینی موذاکیره ائتدیکدن سونرا ایستانبولا گلیر. بورادا یازیچی میرزه علی‌اکبر دهخدا ایله بیرلیکده ایرانلی‌لارین تشکیل ائتدیکلری \"‌سعادت‌\" انجومنینده یاخیندان ایشتیراک ائدیر. ۱۹۰۳–۱۹۱۱-جی ایل‌لرده پوبلیسیستیکا ایله آردیجیل مشغول اولان محمدعلی تربیت ۱۹۰۸-جی ایلده تبریزده نشر اولونان \" اتحاد \" قزئتی‌نین رداکتورو اولور.\nتهران آزاد ائدیلدیکده محمدعلی‌ تربیت یئنیدن تبریزه گله‌رک بورادان تکرار میلّی مجلیسه نوماینده سئچیلیر. لاکین مجلیسین فعالیتی یئنیدن دایاندیریلیر. م.تربیت ده تکرار خاریجی اؤلکه‌لره گئتمه‌لی اولور. اونون بو سفری اوزون سورور. اؤنجه قافقازا گله‌رک بوراداکی چوخ‌سایلی هم‌یئرلی‌لری و ضیالی‌لارلا گؤروشدوکدن سونرا ایستانبولا گئدیر. بیرینجی دونیا موحاریبه‌سی‌نین سونونادک ایستانبولدا سیاسی موهاجیر کیمی یاشایان محمدعلی تربیت میصیره و اوروپا اؤلکه لرینه سفر ائدیر. ایستانبولدا دا \"‌تربیت‌\" کیتابخاناسی آچان و اونو ایشله دن محمدعلی بو ایل‌لرده جیدی علمی آختاریش‌لارلا مشغول اولور. گؤرکملی آذربایجان مینیاتورچوسو و کاریکاتورچوسو میرزه حسین طاهرزاده بهزاد تبریزی‌نین بیر سیرا اثرلرینی ده \" تربیت \" کیتابخاناسی چاپ ائتدیرمیشدیر.\nمحمدعلی تربیت ایستانبولدا اولارکن ایراندا چاپ اولونان قزئت و درگی‌لر حاقیندا علمی آراشدیرما آپاریر. بو آراشدیرما اونا بؤیوک اوغور قازاندیریر. بئله کی، اینگیلیس عالیمی ادوارد براون ۱۹۱۳-جو ایلده چاپ ائتدیردیگی \"‌ایران مطبوعاتی و پوئزیاسی \" کیتابیندا محمدعلی تربیتین اثرینی اینگیلیس دیلینه ترجومه ائده‌رک اؤز کیتابیندا وئریر. چک شرقشوناسی، آکادمیک یان ریپکا دا \"‌تاجیک و فارس ادبیاتی تاریخی‌\" کیتابیندا م.تربیتین اثریندن گئنیش ایستیفاده ائدیر.\n۱۹۳۴-جو ایلده س‌س‌ری-ده فردوسی‌نین ۱۰۰۰ ایل‌لیک یوبیلئیی قئید ائدیلنده محمدعلی تربیت ده ایران نوماینده هئیتی‌نین ترکیبینده باکی‌یا گلیر. بو اونون باکی‌یا سون سفری اولور.\nمحمدعلی تربیتین چوخلو علمی-پوبلیسیستیک اثری اولسا دا، اونا ان چوخ شؤهرت گتیرن ۱۹۳۵-جی ایلده تاماملادیغی \"‌دانشمندان آذربایجان‌\" اثری اولور. چونکی بو اثرده قدیم دؤوردن ۲۰. یوزایل‌لیگین ۳۰-جو ایل‌لرینه دک یازیب یاراتمیش آذربایجانلی شاعیر، یازیچی، نقاش، رسام، خطاط، موسیقیجی، قزئته‌چی، عالیم حاقیندا بیلگی توپلانمیشدیر. آذربایجان ادبیاتی و مدنیتی حاقیندا اولدوقجا دیرلی قایناق اولان \"دانشمندان آذربایجان\" ( \" گؤرکملی علم و صنعت آدام‌لاری \" ) کیتابی ادیبین آنا دیلینه چئوریله‌رک ۱۹۸۷-جی ایلده باکیدا دا نشر ائدیلمیشدیر[۳].\nسیاسی چالیشمالاری\nدَییشدیر\nایجتیماعی-سیاسی ایشلره ده ماراق گؤسترن م.تربیت ایکینجی چاغریش ایران میلّی مجلیسینه تبریزدن نوماینده سئچیلیر. چوخ کئچمیر خاریجی گوجلرین و داخیلی ایرتیجاع‌نین تحریکی‌ ایله میلّی مجلیس داغیدیلیر. او، تعقیب‌لردن یاخا قورتارماق و دونیاگؤروشونو گئنیشلندیرمک اوچون تبریزدن باکی‌یا گلیر. بیر مودت تبریزلی‌لرین \" اتحاد\" مکتبینده مودیر ایشله‌ییر.\nتهران آزاد ائدیلدیکده محمدعلی تربیت یئنیدن تبریزه گله‌رک بورادان تکرار میلّی مجلیسه نوماینده سئچیلیر. لاکین مجلیسین فعالیتی یئنیدن دایاندیریلیر. م.تربیت ده تکرار خاریجی اؤلکه لره گئتمه‌لی اولور.\n۱۹۲۱-جی ایلده تبریزه دؤنن محمدعلی تربیتی تبریز ویلایتی‌نین معاریف ایداره‌سینه رئیس تعیین ائدیرلر. او، یارانمیش وضعیتدن ایستیفاده ائده‌رک \" گنجینه‌ی معارف‌\" آدلی درگی نشر ائتمگه باشلاییر. همین درگیده ده \" خاقانی شیروانی \" ، \" صائب تبریزی \" و بعضی علمی مقاله‌لرینی چاپ ائتدیریر. آز مودتده آذربایجانین بیر چوخ کند و قصبه سینده ایبتیدایی و اورتا مکتبین آچیلماسینا نایل اولان م.تربیت ایلک دفعه قیزلار اوچون ده ایبتیدایی و اورتا مکتب آچدیرا بیلیر. تاریخی آبیده‌لرین برپاسی و قورونماسی اوچون ده الیندن گلنی اسیرگه‌مه‌ین م.تربیت تبریز شهرینده عومومی دؤولت کیتابخاناسی‌نین و قرائت‌خاناسی‌نین آچیلماسینا دا نایل اولور. ۱۹۲۳-جو ایلدن ایسه کیتابخاناداکی کیتاب‌لارین کاتولوقونو حاضیرلاداراق حیصه -حیصه چاپ ائتدیریر.[۳]\n۱۹۲۵-جی ایلده معاریف مودیری وظیفه‌سیندن اوزاقلاشدیریلان م.تربیتی ۱۹۲۷-جی ایلده تبریز بلدیه ایداره‌سینه سئچیرلر. شهرین آبادلاشدیریلماسی، یئنی خیابان‌لارین سالینماسی اوچون بؤیوک امک صرف ائدن م.تربیت تبریزین ایلک آوروپا تیپلی پارکی اولان \"گولوستان \" پارکی‌نین سالینماسینا دا نایل اولور. ۱۹۲۷–۱۹۲۹-جو ایل‌لرده تبریز بلدیه‌سینه رهبرلیک ائدن محمدعلی تربیت سونرا دوغولدوغو شهردن ایران میلّی مجلیسینه دپوتات سئچیلدیگینه گؤره تهرانا کؤچور. اورادا ایجتیماعی و سیاسی فعالیتله یاناشی، علمی فعالیتینی ده داوام ائتدیریر.[۳]\nاؤلومو\nدَییشدیر\nمیرزه محمدعلی خان صادق اوغلو تربیت ۱۹۴۰-جی ایل ژانویه‌نین ۱۷-ده تهران شهرینده دونیاسینی دَییشیب.[۳].\nقایناق‌لار\nدَییشدیر\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ Savalan Fərəcov (5 noyabr 2014). \"Dumanlı Təbrizin işıqlı ədibi\". medeniyyet.az.\n^ Pərvanə Məmmədli (12 iyun 2008). \"Güney Azərbaycanda Maarifçilik hərəkatına bir nəzər\"[دائمی اولو باغلانتیلی]. gunaz.tv.\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ Əli Şamil (7 noyabr 2013). \"İctimai-siyasi xadim, maarifçi-jurnalist, istedadlı publisist Məhəmmədəli Tərbiyətin ömür yolu və yaradıcılığı\". ali-shamil.tr.gg.","num_words":1601,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.033,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":225423.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"۱۳۸۵-جی ایلین نۇفوس سایی‌سی اساسیندا بۇ کندین ۱۳ نفر اهالیسی و ۴ عایله‌سی وار. بۇنلاردان ۶ نفری کیشی و ۷ نفری خانیم دیرلار. بۇ کندین اهالیسیندن\nنفری ساوادلی و\nنفری ساوادسیزدیرلار.\nبیرده باخ\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین كندلری\nزنجان اوستانی\nائشیگه باغلانتی\n[دَییشدیر]\nزنجان اوستانی‌نین اوستانداری‌سی Archived 2012-12-19 at Archive.is\nقایناقلار\n[دَییشدیر]\n^ مرکز آمار ایران (۱۳۸۵). جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد (فارسجا). مرکز آمار ایران. یوخلانیلیب ۱۳۹۴.\nب\nدان\nدییش\nماهنشان بؤلگه‌سی‌\nبؤلوملر\nانگوران بولومو • مرکزی بولومو\nقصبه‌لر\nانگوران قصبه‌سی • قالاجیق قصبه‌سی • اوریاد قصبه‌سی • قیزیل‌گئچی‌لی قصبه‌سی • ماهنشان قصبه‌سی\nکندلر\nآقبلاغ حسن آباد (ماهنشان) • ارزه‌خوران (ماهنشان) • استی گل (ماهنشان) • آق کند (ماهنشان) • اکیزقشلاق (ماهنشان) • آلمالو (ماهنشان) • امام کندی (ماهنشان) • امیرآباد (ماهنشان) • انگوران (ماهنشان) • اورجک (ماهنشان) • اوغلبیک دوزکند (ماهنشان) • اوچ تاش (ماهنشان) • ایالو (ماهنشان) • ایده لو (ماهنشان) • ایلی بلاغ (ماهنشان) • ایمیر (ماهنشان) • اینچه سعیدنظام (ماهنشان) • اینچه سفلی (ماهنشان) • اینچه علیا (ماهنشان) • باغچه (ماهنشان) • برون قشلاق (ماهنشان) • بلندپرچین (ماهنشان) • بهستان (ماهنشان) • بیاملو (ماهنشان) • بیانلو (ماهنشان) • تات قشلاق (ماهنشان) • تازه‌کند فخرلو (ماهنشان) • تبریزک (ماهنشان) • تخته یورد (ماهنشان) • تک آغاج (ماهنشان) • توت آغاجی (ماهنشان) • حاجی اینک (ماهنشان) • حسن آباد (ماهنشان) • حسن آبادجدید (ماهنشان) • حسن آبادقدیم (ماهنشان) • حمزه آباد (ماهنشان) • خایینک (ماهنشان) • خضرآباد (ماهنشان) • خضرچوپان (ماهنشان) • خلج (ماهنشان) • خندق لو (ماهنشان) • خورجهان (ماهنشان) • خویین (ماهنشان) • خیرآباد (ماهنشان) • دوزکند (ماهنشان) • رز (ماهنشان) • زرگر (ماهنشان) • زماین (ماهنشان) • ساری اغل (ماهنشان) • ساغرچی (ماهنشان) • سریک (ماهنشان) • سرین دره (ماهنشان) • سرپل (ماهنشان) • سعیدکندی (ماهنشان) • سهندسفلی (ماهنشان) • سهندعلیا (ماهنشان) • سونتو (ماهنشان) • سیاه خانه (ماهنشان) • شهرک حلب (ماهنشان) • شیخ لر (ماهنشان) • علم کندی (ماهنشان) • عوج موسی (ماهنشان) • قاسم آباد (ماهنشان) • قاضی کندی (ماهنشان) • قراگل (ماهنشان) • قرقان سفلی (ماهنشان) • قرقان علیا (ماهنشان) • قره آیی (ماهنشان) • قره باطلاق (ماهنشان) • قره داش (ماهنشان) • قره دره (ماهنشان) • قره زکی (ماهنشان) • قره قشلاق (ماهنشان) • قره ناس (ماهنشان) • قره گل (ماهنشان) • قزلجه (ماهنشان) • قشلاق جوق سفلی (ماهنشان) • قشلاق جوق علیا (ماهنشان) • قلعه ارزه‌خوران (ماهنشان) • قلعه جوق (ماهنشان) • قلعه جوق سادات (ماهنشان) • قلعه جوق سیاه منصور (ماهنشان) • قواق سفلی (ماهنشان) • قواق علیا (ماهنشان) • قوزلو (ماهنشان) • قوزیجاق سفلی (ماهنشان) • قوزیجاق علیا (ماهنشان) • کاروانسرا (ماهنشان) • کاکا (ماهنشان) • کردی (ماهنشان) • کش آباد (ماهنشان) • کلیسا (ماهنشان) • کهریزبیک (ماهنشان) • کوسج سفلی (ماهنشان) • کوسج علیا (ماهنشان) • کپز (ماهنشان) • لرده شور (ماهنشان) • لهجبین (ماهنشان) • لیلان (ماهنشان) • مادآباد (ماهنشان) • مراش (ماهنشان) • مزرعه (ماهنشان) • معدن بگجه باغ (ماهنشان) • مغانلو (ماهنشان) • میانج (ماهنشان) • نصیرآباد (ماهنشان) • وزمک (ماهنشان) • وهران (ماهنشان) • یاستی قلعه (ماهنشان) • ینگجه (ماهنشان) • یوسف آباد (ماهنشان) • پری (ماهنشان) • پشتک (ماهنشان) • چای قشلاقی (ماهنشان) • چتز (ماهنشان) • چناقبلاغ (ماهنشان) • چهارطاق (ماهنشان) • چوخ بلاغ (ماهنشان) • گاوگل (ماهنشان) • گلابلو (ماهنشان) • گنج آباد (ماهنشان) • گندی (��اهنشان) • گونی (ماهنشان)\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nبو کند ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=امیرآباد_(ماهنشان)&oldid=1549657»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nWebarchive template archiveis links\nکند قارالامالاری\nزنجان اوستانی‌نین کندلری\nماهنشان بؤلگه‌سی‌نین کندلری\nگیزلی بؤلمه:\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۰۰:۰۸ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":927,"character_repetition_ratio":0.229,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.323,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.988,"perplexity_score":131761.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"GÜLŞENI RAZ - Şex Mahmıd Şebüsteri - Iş Aparan-Sediq-Düzgün - EBCED - 1381 - گلشن راز-شئخ محمود شبوستری\nPitiklər\nMəqalə Toplusu\nبیزه گؤره\nایلتیشیم\nفارسی\nAzerbaijani\nEnglish\nتورکجه\nTurkish\nتوروز - تورکجه دیل و ائتیمولوژی کیتابخاناسی\nکیتابلار\nشعر\nGÜLŞENI RAZ - Şex Mahmıd Şebüsteri - Iş Aparan-Sediq-Düzgün - EBCED - 1381 - گلشن راز-شئخ محمود شبوستری\n7514\n0\n2016\/5\/2\nسس لرین سایی 1\nسس وئرمه نین سونوجو 7\n0\nتام آد :*\nایمیل :*\nیوروم :*\ncaptcha:\nاستاد شهریار\nسؤزلوک\nتورکولوژی\nدیل و دیلچیلیک\nمیفولوژی\nFelsefe\nده ده قورقود\nشعر\nفولکلور\nأل یازمالار\nآتالار سوزو\nبایاتی\nتاپماجا\nاوشاق\nگولمه جه\nنوحه\nموسیقیمیز\nهر قونودان\nEl Bilimi Dergisi\nŞəkil\nآنلاین: 1492 ایشلدیجی\nیازیلمیش: 38958 ایشلدیجی\nتوروز\nسایین اوخوجولار!\nتوروز سیته سی بیر کولتورل اوجاق اولا‌راق دیلچی‌لیکله باغلی قونولاردان دانیشیر. بو سیته دیلچی‌لیکله باغلی دیرلی بیلگی‌لر وئرمکده‌دیر. دیلیمیزین تاریخی و ائتیمولوژی‌سی ساحه‌سینده چالیشان بو سیته، سؤزلرین کؤکو و ائتیمولوژی‌سی حاقیندا، باشقا سیته‌لردن دییشیک اولا‌راق، ائیلمله(فعل) باغلی آنلام‌لارین آچیقلاییر.\nسیته‌میزده دیلچی‌لیکله باغلی بیر چوخ کیتاب، سؤزلوک، یازی‌لار الده ائدیب اوخویابیلرسینیز. اوموروق کی بو سیته، سیز دیرلی، سایین اوخوجولار یاردیمییلا، دیلچی‌لیک قول‌لاری‌نین گلیشمه‌سی، یوکسلیشی یولوندا بیر آددیم گؤتوربیلسین.","num_words":340,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.218,"special_characters_ratio":0.235,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":49631.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"نقطه (انگلیسجه: Point)، مۆعاصیر ریاضیاتدا اساسی المنتلر��ن بیری دیر.[۱] نوقطه‌نین هئچ بیر اولچوسو یوخدور.[۲]","num_words":18,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.252,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":430484.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تورک خالقلارینین عنعنوی میللی بایراملاریندان بیری ده نووروزدور. نووروز بایرامینین تاریخی تورکلرین تاریخی قدر قدیم‌دیر.\nایسلام‌دان اول تورکلر بو بایرامی «یئنی گون»، «باهار بایرامی»، «ائرگئنئکون بایرامی» کیمی آدلارلا خاطرلاییردیلار. مئتئ خانین دؤوروندن مؤوجود اولان بو بایرام تورکلر آراسیندا طبیعت بایرامی عنعنه‌سیدیر. نظامی گنجوی «ایسکندرنامه» اثرینده ا.ا. او، یازیردی کی، نووروز ائرامیزدان اول ۳۵۰-جی ایلده تورکلر طرفیندن بؤیوک دؤولت بایرامی کیمی قئید اولونوردو. فارسلار نووروز بایرامینی ۱۱-جی عصرده قئید ائدیرلر. اونلار بونو ۱۹-جو عصردن قئید ائتمه‌یه باشلاییبلار. بو، ایفرات فارس میللت‌چیسی اولان فردوسینین تشویقی ایله باش وئردی. بعضیلری یانلیش بیلگی اساسلاناراق نووروزون تورکلره فارسلاردان گلدیینی ادعا ائدیرلر. حالبوکی نووروز تورک دونیاسینین شیمالیندان جنوبونا، قربیندن دوغوسونا قدر اوزانان گئنیش جوغرافییادا یاشایان توپلوملارین قئید ائتدیی باهار بایرامیدیر. نووروز بو جوغرافییادا اینسانلاری بیرلشدیرن، بیرلیک و همرایلیگی گوجلندیرن بیر گوندور. تورک مدنیتیندن قایناقلانان نووروز بایرامی تورک عادت-عنعنه‌لری و عادتلری ایله هر جهتدن زنگینلشن، بئش مین ایللیک تاریخه سؤیکنن میللی بایرام‌دیر. تورکلر بو تقویم دییشیکلیینی تورپاغین اویاندیغی گونله ائینیلشدیردیلر. آدریاتیک‌دن توتموش چین سددینه قدر بیر چوخ اؤلکه‌لرین منبع‌لریندن بو بایرامین تورکلردن آلیندیغینی گؤره بیلریک. آچار سؤزلر: نوروز، تورکلر، قافقاز، عثمانلی، تورکوستان آدریاتیکه بؤیوک چین سددینه اوزاتان نوروز عنعنه‌سی خلاصه نووروز تورک خالقینین عنعنوی میللی بایراملاریندان بیریدیر. نووروز بایرامینین تاریخی تورکلر قدر قدیم‌دیر. تورکلر بو گونو ایسلام‌دان اول «یئنی گون»، «باهار بایرامی»، «ائرگئنئکون بایرامی» کیمی موختلیف آدلارلا قئید ائدیردیلر. مئتئه خان تورکلرین عادت-عنعنه‌سینده بو بایرام، طبیعت شولنیی دؤوروندن بری وار. نظامی گنجویی «ایسکندرنامه» آدلی کیتابیندا تورکلر طرفیندن گئنیش میللی بایرام کیمی قئید اولونان نووروز ا.ا. ۳۵۰ ایل. فارسلار نووروز بایرامینی ۱۱-جی ایلدن قئید ائتمه‌یه باشلاییبلار. عصر بو، فارس میللت‌چیسی فردوسینین حدسیز تشویقی ایله اولموشدور. فارسلارین بعضی یانلیش معلوماتلارا اساسلاناراق نووروزون تورکلر اولدوغونو ایر‌لی سورور. نووروز ایسه شیمالدان جنوبا، شرقدن قربه گئنیش تورک دونیاسیندا یاشایان تورک توپلوملارینین قئید ائتدیی باهار بایرامیدیر. نووروز بو جوغرافییادا اینسانلاری بیرلشدیریر، بیرلیک و بیرلیک گونونو گوجلندیریر. تورک مدنیتیندن گلن نووروز بایرامی، تورک عادت-عنعنه‌لرینی، عادت-عنعنه‌لرینی، بئش مین ایللیک تاریخینی میللی بایراملار اساسیندا هر جور زنگینلشدیرمیشدیر. تورکلرین اؤزلرینی تقویم گونو کیمی تورپاق دییشیک‌لیگی اویاندیریر. آدریاتیک دنیزیندن توتموش چین سددینه قدر بیر چوخ اؤلکه‌یه عایید بیر چوخ منبع‌لرده بو بایرامین گلدیینی موشاهیده ائده بیلریک. آچار سؤزلر: نووروز، تورکلر، قافقاز، عثمانلی، تورکیستان گیریش: نووروزون تاریخی اینکیشافی ایسلام‌دان اول تورک میللتی بو بایرامی «یئنی گون»، «باهار بایرامی»، «ائرگئنئکون بایرامی» کیمی آدلارلا خاطیرلاییردی. سونراکی عصرلرده بو بایرامین آدی کیمی فارسجا «نووروز» سؤزونو ایشلتمه‌یه باشلادیلار.\nبیر چوخ باشقا مسئله‌لرده اولدوغو کیمی، بو باخیم‌دان دا آد دییشیک‌لیگی چوخ غیری-عادی بیر وضعیت دئییل. مثلاً، تورکلر 13. عصره قدر پیغمبر سؤزونون یئرینه یالواچ سؤزونو ایشلتمیشلر. سونرالار تورکلر عربجه رسول-نبی و فارسجا پیغمبر سؤزونو گؤتورموشلر. تأسف کی، بعضی اینسانلار یانلیش بیلگیه اساسلاناراق نووروزون تورکلره فارسلاردان گلدیینی ادعا ائدیرلر. آنجاق آدریاتیک‌دن توتموش چین سددینه قدر بیر چوخ اؤلکه نین منبع‌لرینده نووروزون تورکلردن آلیندیغینی گؤره بیلریک. تورکلر ایستیفاده ائتدیکلری ۱۲ حیواندان عبارت تقویمه مارتین ۲۱-ی کیمی باشلاییبلار.\nتورکلر بو تقویم‌دن هیجری تقویمه قدر ایستیفاده ائدیردیلر. چوخ ایستیفاده ائدیلن بو تقویم بو گون ده بعضی تورک توپلوملاریندا ایستیفاده اولونور. ان قدیم تورک بایرامی اولان نووروز شرق عنعنه‌لرینین داوامی اولاراق گونوموزه قدر گلیب چاتمیشدیر. چین منبع‌لرینه اساسلاناراق، هونلارین ائرامیزدان یوز ایللر اول مارتین ۲۱-ده باهار شنلیکلری کئچیردیکلری و بوگونکو نووروز بایرامی عادتلرینین ده او دؤورده مؤوجود اولدوغو معلوم‌دور. عینی عنعنه‌لر هونلاردان سونرا اویغورلاردا دا موشاهیده اولونوب. تورکلر ایسلامی قبول ائتدیک‌دن سونرا هیجری تقویمی قبول ائتسه‌لر ده، سلجوقلو سلطانی ملیکشاه مشهور ریاضیات‌چی عمر خیاما تقویم حاضرلاتدیریب. بو تقویمین باشلانغیجی ۲۱ مارت کیمی گؤتورولوب. اونلار بو تقویمه جلال-اود دئولئ ابوالفتح مئلیکشاهین آدی ایله جلالی تقویمی و یا ملیکشاه تقویمی دئییردیلر. ایبراهیم هاککی حضرتلری «معرفت نامه» آدلی اثرینده یئنی ایلی گونشین قوچ بورجونه داخیل اولدوغو گون، یعنی ۲۱ مارت (قافقاز) اولاراق تعیین ائدیر. ی ۲۰۰۰: ۲۷-۲۹). فارس اصیللی نظام المک «سیاستنامه» آدلی اثرینده نووروزون یئنی ایل اولدوغونو و تورکلرین بو بایرامی گئنیش شکیلده قئید ائتدیینی یازیر (نظام الملک ۱۹۸۹: ۳-۳۲، ۱۱۴). البیرونی (۹۷۳-۱۰۴۸) «قدیم خالقلاردان قالان امانتلر»، «کانونی معسودی» و «التفهیم» آدلی اثرلرینده نووروزدان بحث ائدرکن، نووروز بایرامینین مرکزین هر یئرینده تورکلرده هیجانلا قئید اولوندوغونو قئید ائدیر. آسیا، کیچیک آسییا و حتی اوزاق شرقده. کاشقارلی محمود «دیوان لغات تورک» کیتابیندا یازیردی کی، نووروز تورکلرین یئنی ایل گونودور. عمر خیام (۱۰۴۵-۱۱۳۱) «نوروزنامه» اثرینده تورکلرین نووروز بایرامینی بیر داها خاطرلادیر (کافکاسیالی ۲۰۰۰: ۲۸-۲۹). دیگر طرف‌دن، نظامی گنجوی «ایسکندرنامه» اثرینده ا.ا. او، یازیردی کی، نووروز ائرامیزدان اول ۳۵۰-جی ایلده تورکلر طرفیندن بؤیوک دؤولت بایرامی کیمی قئید اولونوردو (گنجویی ائت آل. ۱۹۸۲).\nیئنی گونون اساسی شومئرلره گئدیب چیخیر. شومئر افسانه‌سینه گؤره، طبیعت قیشدا محصولدارلیق تانریسی ایولون اؤلومو ایله قیش یوخوسونا گئدیر. ایولون اؤلوم تانریسی نئرقالین یئرالتی دونیاسیندان محصولون محصولدارلیق ایلاهه‌سی ایناننایشتار طرفیندن خلاص ائدیلدیی زامان طبیعت ده جانلانیر. ایول آیی و بونا گؤره ده طبیعتین اؤلوم یوخوسوندان اویانماسی خالق طرفیندن بایرام ائدیلیردی. بو افسانه تورکلرده اؤلئن-اؤلئنگ آدی ایله تانینیر (کافس اوغلو: ۲۰۰۰). فارسلار نووروز بایرامینی ۱۱-جی عصرده قئید ائدیرلر. اونلار بونو ۱۹-جو عصردن قئید ائتمه‌یه باشلاییبلار. بو، فارس میللت‌چیسی فردوسینین تشویقی ایله باش وئردی. فردوسی بو بایرامی فارسلارین بایرامی کیمی گؤسترمیشدیر. حالبوکی فارسلار نووروزو تورکلردن اؤیرنمیشلر. بو گون ده ایراندا اوتوز میلیون تورک یاشاییر. قزنویلر، سلجوقلولار، تئیموریلر، قاراقویونلولار، آققویونلولار، صفویلر، قاجارلار، آوشارلار کیمی بیر چوخ تورک دؤولتلری عصرلر بویو بو بؤلگه‌یه حاکم اولموشدور (پارماکسیز اوغلو ۱۹۸۹: ۲۱۸). فارسلار ایکی فرقلی گونو نووروز آدلاندیردیلار. بونلاردان بیری ده «نووروز نامه» کیمی تانینان شمسی تقویمینین بیرینجی آیی اولان «فروردین» آیینین بیرینجی گونودور. روایته گؤره، جم بوتون دونیانی گزدیک‌دن سونرا آذربایجانا گلیب، بورانی بینیب و تاخت-تاجینی قوروب. هم تاخت، هم ده لعل-جواهیرات‌لی پالتار و تاج دوغان گونشله نورا قرق اولموشدو. بو وضعیتی گؤرنلر «بو گونون بیر فرقلسلیگی وار، باشقا گونلر کیمی دئییل، یئنی گوندور» دئییردیلر. اونلار بو گونه «نووروز»، جمی ایسه «شید (ایشیق)» سؤزونو علاوه ائد‌رک «جمشید» آدلاندیریبلار. دیگر بیر ایران روایتی جمشیدین آتشی کشف ائتمه‌سی ایله باغلیدیر (پاکالین ۱۹۷۱: ۶۸۶). نووروز کیمی تانینان دیگر گون فروردین آیینین یئددینجی گونودور. بونا «نوروز» دئییلیر (پالا ۱۹۹۸: ۲۳۸). فارسلاردا تامامیله افسانوی کاراکتئر قازانان نووروز بو گون ده قئید اولونور. عربلرده نووروز عنعنه‌سی یوخ‌دور. چونکی قدیم عربلر و یهودیلر آراسیندا یئنی ایل گئجه‌سی پاییزا تصادف ائدیردی. نوروز عنعنه‌سینین عرب دونیاسینا ساسانی دؤولتینین عربلر طرفیندن داغیدیلماسیندان سونرا داخیل اولدوغو گؤرونور. زامان کئچدیکجه ایسلام قیافه‌سی آلدی و بو گونه قدر ده داوام ائتدی. بو روایتلری بئله سیرالاماق اولار: (اونک ۱۹۷۲) ۱. الله گئجه ایله گوندوزون برابر اولدوغو نووروزدا دونیانی یاراتمیشدیر. ۲. آد‌م نووروزدا یارادیلمیشدیر. جننتده یاشایان پیغمبر. آد‌م و حوا شیطانین آردینجا گئتدیکلری و قاداغان اولونموش مئیوه‌لری یئدیکلری اوچون آد‌م سئرئندیس آداسینا، حوا ایسه جده‌یه سورگون ائدیلدی. پئشمان الله آد‌م و حوانی باغیشلادی و نووروز گونو اونلاری عرفاتدا بیر آرایا گتیردی. ۳. یوسف پیغمبری قارداشلاری قویویا آتدیلار. یوسیفی نووروزدا بیر تاجیر خلاص ائتدی. موسانین اساسی ایله قیرمیزی دنیزی یاریب آردیجیللارینی خلاص ائتدیی گون نووروز ایدی. دئلفین طرفیندن اودولموش پیغمبر. یونوس نووروزدا ساحله بوراخیلدی. ۴. الله اینسانلاری یاراداندا کایناتداکی بوتون اولدوزلار حامل-قوچ بورجونده توپلانمیشدی. ابوالقازی باهادیر خانین تفررواتی ایله نقل ائتدیی ائرگئنئکون داستانیندا بو بایراملا باغلی معلوماتلار وار (سامی طرز: ۱۴۷۴-۱۷۷۶). تورکلرین سوننی، علوی و بئکتاشی طبقه‌لرینده نووروزلا باغلی موختلیف اینانجلار فورمالاشیب.\nبئکتاشیلر، نوروز هز. علینین آد گونو کیمی قبول ائدیرلر. همین گون هز. فاطمنین ائولندیینه اینانیرلار. علوی اینانجینا گؤره، نووروز حضرت پیغمبر طرفیندن. علینین (ع) خلیفه اعلان ائدیلدیی گوندور (نویان ۱۹۹۳: ۱۰۲-۱۰۳). لاکین نووروزلا باغلی اینانجلار نظره آلیندیقدا بو گونون طبیعتین اویانماسی ایله بیرباشا علاقه‌لی اولدوغو گؤرونور. بو فاکتی نظره آلان گؤلپینارلی نووروزون «طبیعت بایرامی» اولدوغونو بیلدیریر (گؤلپینارلی ۱۹۵۷). ۱. نووروزون تورک مدنیتینده اؤنمی تورک خالقی بوتون بایراملارین دینی و میللی اینانجدان، جمعیتی، عادت-عنعنه‌لری، دویغولاری و طبیعت حادثه‌سینی ناراحات ائد‌ن اورتاق یادداشدان یاراندیغینا اینانیر. عمومسلیک‌ده «یئنی گون» معناسینی وئرن نووروز آدلانان یاز بایرامی طبیعتده اینسان روحونون اویانماسی ایله قئید اولونان بایرام‌دیر. او دا معلوم‌دور کی، بئله بیر بایرام، یعنی فصللرین دییشمه‌سیندن دوغان خصوصی گونلر بیر چوخ خالقلارین اجتماعی حیاتیندا موختلیف آدلار آلتیندا باش وئریر. بورادا دقت چکن مقام یازین باشلادیغی واختدیر. ت\n​ تورکلر بو تقویم دییشیکلیینی تورپاغین اویاندیغی گونله عینیلشدیردیلر. تورک خالقی بو شؤوقو دعالاریندا بئله ایفاده ائدیر: «سن (تورکلرین اجدادی) ایلک دفعه گؤی گورلایاندا، یاغیشلی یئر آلتمیش نؤع گول له، آلتمیش نؤو حیوان سوروسو ایله بزدیلمیش زامان یاراندین.\nایلک دفعه کیشنه‌دی.\" (بایکارا ۱۹۹۷) چین منبع‌لریندن کوتادقو نوروزلا باغلی قئیدلر بیلیگ‌دن، کاشقارلی محموددان بیرونییه، نظام المولکون سیاستنامه‌سیندن ملیکشاهین تقویمینه، آققویونلو اوزون حسن بیین قانونلارینا قدر معلوم‌دور. دیگر طرف‌دن، سیواس حکمداری کادی بورهان الدین احمد، صفوی دؤولتینین قوروجوسو شاه اسماعیل، سلطان ۱-جی احمد و سلطان 6. موراد، قاضی مصطفی کمال آتاتورک، کازاسکئر باکی افندی و شیخ السلام یحیی افندی، شاعرلریمیز کول اوغلو، پیر سلطان آبدال، حسنو بابا، نظامی، فضولی، توسی، نوای افندی، نفی، ندیم، حسین سواد و محمت کیمی حکمدارلار عاکیف، نامیک کمال، شهریار و ماخدومکولونون اوزون مدت «نوروزییه» و یا «باهاریه» آدلی شعیرلرله نووروز بایرامینین گلیشینی قئید ائتدیکلری ده معلوم‌دور (بایکارا ۱۹۹۷). معلوم‌دور کی، تورک دونیاسیندا هونلاردان گونوموزه قدر گلیب چاتمیش طبیعتین اویانماسی معناسینی وئرن، بعضا موختلیف آدلارلا قئید اولونان نووروز شنلیکلری بو آدلارلا کئچیریلیر: نوروز، ناوروز، نووروز، سلطان- نوروز، ناورئز، نئوریس، ناوروس، نووروز، ناوریس اوییخ، نوروس، گرئات دای اوف میللئت، اولو.کون، ائرگئنئکون، بوزکورت، چاغان، کورک‌لو مارتا، باهار بایرامی، یئنی ایل، یئنی گون، دوققوزونجو مارت، مئرئکئ ، مئیرام، نارتوکان، نارتاوان، ایسیاخ بایرامی، مئوریس، باهار بایرامی، یؤروک بایرامی، آلتای کؤدورگئنی. گؤروندویو کیمی، بوتون تورک توپلوملاریندا فرقلی آدلارلا قئید اولونان نووروز بیرلیک و بیرلیک سیموولونا چئوریلمیشدیر (چای ۱۹۹۳: ۷۰-۷۲). ی. ح. حاجیبین تورک-ایسلام کلاسسیکلریندن بیری کیمی تانینان «کوتادقو بیلیگ» اثرینده یازین گلیشی، طبیعتین قیرمیزی و قیرمیزی رنگلرله بزدیلمه‌سی طبیعتین چوخ جانلی تصویرلری ائدیله‌رک ان گؤزل شکیلده تصویر ائدیلمیشدیر (چای ۱۹۹۳). : ۷۱-۷۳). تورک ادبیاتینین ۱۴-جو عصری. عصرین ان بؤیوک نماینده‌سی کایقوسوز آبدال نووروزو بئله تصویر ائدیر: «باهار فصلی گلدی، بوتون دونیا یاشیللیغا بوروندو. کاینات سؤزون اصل معناسیندا جننته چئوریلدی. چیچکلر مین رنگه بویانمیش ک��می الواندیر. بعضیلری قیرمیزی، بعضیلری آغ، بعضیلری ایسه آچیق ساریدیر (گوزل ۱۹۹۵: ۹۳-۹۵). بنؤوشه بد نظرلره چاتدی و باهاری موژده‌له‌دی. ریحان چادیرینی آچیب، لاله گلین کیمی الینه خینا ووروب، زانباق گول باغیندا یئللیر. «سوبه چاغی بولبول اوخویار، اؤردک-قازلار سو کنارینا قونار» (ائرگون ۱۹۳۵: ۱۱۵). نووروز میللی بیرلیک و همرایلیک بایرامیدیر. بو بایرامی چوباندان توتموش سلطانا قدر موختلیف مذهب و طریقتلردن اولان تورکلر بیرلیک‌ده قئید ائدیرلر. بو او دئمک‌دیر کی، بیزیم مدنیتیمیزده نووروز حقیقتن ده بیزیم اوچون میللی بیرلیین، همرایلیین، قارداشلیغین ان گؤزل نومونه‌لریندن بیرینی تمثیل ائدیر. بو باخیم‌دان دینی و میللی بایراملارین فردلرین جمعیته اینتئقراسییاسی، بیرلیین برقرار اولماسی باخیمیندان مهم فونکسییالاری واردیر. تورکلرین بیلینن ان قدیم تاریخیندن بری بایراملار بیرلیک و بوتؤولویو تامین ائد‌ن بیر خصوصیته مالیک‌دیر (کیلیچ ۲۰۰۰). موختلیف تورک توپلوملاری آراسیندا موشاهیده ائدیلن آتیشما اوولاری، تویلار، یوغلار و ضیافتلر بؤیوک جوشغو ایله قئید اولوندو. تورکلر اوچون بایراملار حقیقتن ده میللی شعور ​​و میللی بیرلیک اوچون مهم زمین یارادیر. بایراملاردا کاسیبلارا یئمک وئریلیر، اینجیینلر باریشیر، احتیاجی اولانلارا کؤمک‌لیک گؤستریلیر. قوهوملار، قونشولار، عائله آغساققاللاری زیارت ائدیلیر. بوتون بونلار جمعیتده‌کی علاقه‌لری گوجلندیریر، فردلر آراسیندا عمومی کئیفیتلری آرتیریر. بو گون طبیعتین یئنیدن جانلاندیغینا اینانیلیر. اصلینده بو جور اینانجلار ایسلام‌دان اوولکی طایفالاردا دا یایگیندیر. شومئرلرده \"تامموز\" آدی وئریلن و داها چوخ \"آتتیس\" کیمی تانینان میفولوژی قهر‌مان ایبرانیلرده \"آدون\"، یونانلاردا \"آدونیس\" کیمی تانینیر. شرقده نووروزون قرب‌ده‌کی بو افسانه‌لرله اوخشارلیغی دقتی چکیر. تورکلر آراسیندا باهارین گلیشینین سیموولو اولاراق قئید اولونان نووروز تاریخین قارانلیق دؤورلریندن بری تورکلرین مدنی شکیلده یاییلدیغی گئنیش بیر اراضیده قئید ائدیلیر و بو گون ده قئید اولونور. نووروز بو جوغرافییادا اینسانلاری بیرلشدیرن، بیرلیک و همرایلیگی گوجلندیرن بیر گوندور. ۲. عثمانلی ایمپئراتورلوغونون نوروزییه شنلیکلری سلجوقلولار و آنادولو بئسلیکلرینده یئنی ایل گئجه‌سی گونشین قوچ بورجونه گیردیی گون «نووروز» گونو کیمی قبول ائدیلیردی. نووروزون تقویمین باشلانغیجی کیمی اهمیتی عثمانلی ایمپئرییاسی دؤورونده ده داوام ائتمیشدیر. نووروز هم خالق آراسیندا، هم ده سارای عادت-عنعنه‌لرینده اؤز اهمیتینی قورویوب ساخلامیشدیر. سلجوقلو دؤولتی بو گونون یئنی ایل کیمی قبول ائدیلمه‌سی مسئله‌سینی اونون حیاتینا باغلامیش و بو گونون ایلک گونونده وئرگی ییغمیشدی. عینی عنعنه عثمانلیدا دا داوام ائتدی. اصلینده بیز بیلیریک کی، تورکیه جومهوریتی ۱۹۸۵-جی ایله قدر مارتی یئنی مالییه ایلی کیمی قئید ائدیردی. عثمانلیلاردا نووروز اوچون یازیلان شعیرلره «نوروزییه» دئییردیلر. بو مانیسلرده باهار و سئوگی وورغولانیب. «باش حکیمین هر مارتین ۲۱-ده ائتدیی چوخ خصوصی بیر شئی.\n​ سلطانین نووروز پاستاسی اوچون وئردیی \"نووروز اوجو\" هئچ واخت ۲۰۰ سیکه‌دن آز اولمامیشدیر (سامی ترز: ۱۷۴۳-۱۴۷۵). عثمانلی دؤورونده نووروز چوخ جانلی قئید اولونوردو. عثمانلی عائله‌سینی سورگون ائد‌ن کایی طایفهسینا منسوب قاراکئ‌چسلی طایفه سینین عضولرینین مارتین ۲۱-ده ارتوغرول قازینین توربه‌سی اطرافینا توپلاشاراق بورادا بایرام کئچیردیکلری معلوم‌دور. دئمک اولار کی، بو گونون آدینی مارتین ۲۱-ی سلطانین خالقین بایرامینی قئید ائتدیی و شنلیکلرده ایشتیراک ائتدیی گون اولماسی و «نووروز سلطانی»، یعنی نووروز بایرامی اولماسی ایله علاقه دار آلمیشدیر. سلطانین ایشتیراکی. چونکی عثمانلی دؤورونده تقویملر همیشه مارت آییندان باشلاییردی. بو سبب‌دن عثمانلیلاردا مالییه ایلینین باشلانغیجی نووروز کیمی قبول ائدیلمیش و دئمک اولار کی، بوتون نظامنامه‌لرده وئرگینین ایلک حصه‌سینین ییغیلدیغی گوندور. تورکلره عایید اولان و دونیانین ان دقیق تقویملریندن بیری اولان و لقب‌لی جئلâلوددئولئ ایله جلالی تقویمی آدلاندیریلان تقویمین باشلاما تاریخی قرینویچه گؤره ۲۱ مارت اولاراق سلطان ملیکشاهین دؤورونده حاضرلانمیشدیر. واخت (جومعه، ۹ رامازان ۴۷۱ هیجری). بو تاریخ عثمانلیلاردا «نووروز سلطانی» آدلانیردی و نظامنامه‌لرده‌کی مودعا ایله وئرگینین ایلک تاکسیتینین آلیندیغی واخت ایدی: «نووروز سلطانی و وئرگی درجه‌سی سونونجو پاییز آییندان اول گؤتورولور». بو مجلله‌لرده نووروز «باهارین ایلک نووروز فصلی» اولاراق ایفاده ائدیلمیشدیر (برکان ۱۹۴۳: ۲۰۴). هر ایل یئنی ایل گئجه‌سی «هدیه نوروزیه» آدلانان وزیر، وزیر و ایالت والیلری طرفیندن سلطانلارا تجهیز اولونموش آتلار و باحالی پارچالار هدییه ائدیلیردی. سادرازاملارین «نوروزییه پیشکئش» آدی ایله وئردیی هدییه‌لره مثال اولاراق ایلک عثمانلی سالنامه‌چیسی مصطفی نایما افندینین تاریخی و ایپشیر مصطفی پاشانین 6. محمده تقدیم ائتدیی نووروز حاقیندا و اونون باش وزیر تعیین اولونماسی حاقیندا معلومات وئریلدی. نووروزدا هر ایل بیرینجی میرآخورون ​​تقدیم ائدجیی قانون اولان «رکابیه پیشکئش» سببیله بیرینجی و ایکینجی مئرآخور، بؤیوک و کیچیک آهور شنلیکلری، آرپا روزنامچه‌سی کیمی دؤورون خصوصی مؤمنلری، آرپا مأمورو، پول دییشدیریجیسی، میر آخور اول کخدا و مأمور لیباس گئیینمیشلر.(اوزونچارشسلی ۱۹۴۵: ۵۰۳-۵۰۷). سارایین کناریندا، نووروزا بیر نئچه گون قالمیش اجزاچیلار کیچیک چای ایستکانلارینا و یا ایستکانلارینا ترکیبی اونلارا معلوم اولان مجونلا دولدوروب تانیش موشتریلرینه، محلنین نزاکت‌لی و ایمکانلی آداملارینا گؤندرردیلر. بو هدییه‌لری آلانلار، عادتا، اوزینده گوموش بیر مئجیدی باهاسی وئریر و اجزاچی شاگیردلرینی سئویندیریردیلر. اجزاچیدان گتیریلن عربجه سین حرفی ایله باشلایان نوروزییه و یئددی گوناه (آغیر گوناه)، یعنی سود، سیمیت، سوککئر، سالئپ، سیرکه، سوغان سئمک (بالیق) و یا هئیوا نیمچه‌یه دوزولور و ائو صاحبینین یانینا گتیریلیر و ائوده اولانلار نیمچنین اطرافینا قویولور، ایکی دیز اوسته اوتورورلار. ائوین آغاسی هامینین گؤزو اؤنونده هر کسه بو اینقرئدیئنتلردن بیر ایستکان پایلایار، گونورتا ساعتلاریندا گونشین قوچ بورجونه گیرجیی آنی گؤزلییردیلر. ساعت دوز اولاندا اولجه مجون گؤتورولر، سونرا دیگرلری «بوردا گئتدین» اونوانی ایله گؤتورولر، ائوین آغاسی اوزون-اوزادی ایل موبارک دعا ائدردی، اللر اؤپردی. مراسیم بیته‌جک‌دی. خمیری یئدیک‌دن سونرا سو، قیزیلگول و یا لیمون شربتی ایچمک عادت ایدی (حالاچ اوغلو ۱۹۹۶: ۱۸۳-۱۸۵). هر ایل نووروز بایرامیندا باش حکیملر موختلیف بیرلشمه‌لردن «نوروزییه» آدلی قیرمیزی و عطیرلی خمیر حاضرلاییب، چینی قابلاردا نووروز گئجه‌سینده سلطانا، شاه‌زاده‌یه، وزیره و مؤهتره‌مه تقدیم ائدر، موختلیف ایکراملار آلیردیلار. قارشیلیغیندا هدییه‌لر. نووروز مراسیمینی تقدیم ائد‌ن باش حکیمین سلطانین حضوروندا خز گئییندیریلمه‌سی عادت ایدی (اوزونچارشسلی ۱۹۴۵: ۳۶۶، ۳۶۷). یوخاریدا قئید ائتدییمیز کیمی، توند قیرمیزی رنگ‌لی، آغیزدا خیرتیلدایان سسلی، شکرلی مورببنی خاطرلادان نووروز پاستاسی سارایدا حاضرلانیردی و قیرخ موختلیف اینقرئدیئنتدن عبارت ایدی. بو مؤوضودا آپاریلان آراشدیرمادا بو قیرخ نؤو مادده آراسیندا؛ میخک، عطرلی بیبر، زنجفیل، زولومبا، قارا بیبر، قایماقلی تارتار، کئشنیش، کابابییه، کوکوس، خیار، ماستیک، زغفران، دارچین، دارچین چوبوغو، خاردال، میرری صافی، ائلیکسیر، ایندیقو، بیان بالی، کارانداش. ساری حالیلئ ، زیره، ساری کوک، دارچین چیچیی، موسکات، قارا زیره، داری فولفول، راوئنت، لیمون دوزو، وانیل، پورتاغال قابیغی، ایتیمیش کؤکو و شکر (اونوئر ۱۹۷۶: ۲۲۷، ۲۲۸). بو معلوماتدان سونرا آغلا شوبهه‌سیز مانیسا مئسیر بایرامی گلیر. عثمانلی دؤورونه عایید اولان نوروزییه خالق طرفیندن عنعنوی اولاراق ۱۶-جی عصره عایید ائدیلیر. بو، عصردن بری داواملی اولاراق قئید اولونان بیریدیر. ایجتیماعیت آراسیندا نووروزلا علاقه‌سی اونودولان و بو گون ده داوام ائد‌ن بو مراسیملرده شفا تاپماق اوچون چوخ سایدا اینسان ایشتیراک ائدیر. شاییه‌لره گؤره، بو عنعنه ۱۶-جی عصره گئدیب چیخیر. ۱۶-جی عصرده تصووف حکیمی مرکز مصلح الدین افندی طرفیندن باشلامیشدیر. (اونوئر ۱۹۷۶: ۲۲۵-۲۲۷). بوندان علاوه، نووروز عادت-عنعنه‌لری آراسیندا یئنی‌چری آغا ویکئله‌یه یئمک وئرردی. بو ضیافتده قوناقلارا شکرلی ادویاتلاردان حاضرلانمیش پاستا ایکرام ائدیلیردی (چای ۱۹۸۹: ۱۹۳). نه عثمانلیلاردا اولدوغو کیمی مملوکلرده ده وروزون مالییه ایلینین باشلانغیجی و یازین ایلک گونو کیمی قئید ائدیلدیی گؤرولور (بارکان ۱۹۴۳: ۲۰۰). ۳-جو عصرده تورک دؤولتی اولان صفویلرده ده نووروز قئید اولونوردو. احمد زامانیندا ائلچسلیکله ایرانا گؤندریلن دورری افندینین «سفرنامه»سینده قئید ائدیلمیشدیر (حالاچوغلو ۱۹۹۶: ۱۸۴- ۱۸۷). ۳. بوگونکو تورکیه‌ده نووروز عنعنه‌سی تورکیه‌ده نووروزلا باغلی عادت-عنعنه‌لره عرق و مذهبیندن آسسلی اولمایاراق تورکلر، کوردلر، چرکزلر و لازلار داخیلدیر؛ نوروز، نوروز، سلطان نوروز، نوروز سلطان، مارت دوکوزو، ائرگئنئکون و یؤروک کیمی آدلارلا تانینان نووروز آنادولونون موختلیف بؤلگه‌لرینده قئید اولونور (اونوئر ۱۹۷۶: ۲۲۳، ۲۲۴). مارتین ۲۱-دن ۲۲-نه کئچن گئجه قونشولار، یاخین قوهوملار بیر-بیرینی زیارت ائدیر، بیرلیک‌ده یئمک یئییرلر. سونرا بایرام ائدیرلر. قبری مارتین ۲۳-او سحر ساعتلاریندا زیارت ائد‌جکلر. گوناه ائد‌نلر باریشار، گوناهلار باغیشلانار. کند جامااتی بایراما گئتمه‌ینلردن اینجیگیر. علوی-بئکتاشی تورک توپلوملاریندا ۲۱ مارت بؤیوک مراسیملرله قئید اولونور.\nنووروز گونو جمع ریتوالی کئچیریلیر. مراسیملر گون عرضینده باشلاییر و ائرته‌سی گون سحره قدر داوام ائدیر. میدان آچیلیر، یئنی سئوگسلیلر اؤز شعیرلرینی، شعیرلرینی اوخویورلار. سونرا نوروزییه‌لر اوخونور (بئیسان اوغلو ۱۹۶۳: ۲۲۵). مارتین ۲۱-ده مانیسادا کئچیریلن شنلیکلرده خالقا پاسلانان «مسیر پاستاسی»نین ترکیبینده‌کی ادویاتلار ایله ایرانلیلارین نووروز بایرامیندا حاضرلادیقلاری «هفت‌سین» معجونو دئمک اولار کی، عینیدیر. بو گون سئنتیابر آییندا قئید اولونان ارتوغرول قاضی مراسیمی عبدالحمیدین دؤورونده نووروز گونونده کئچیریلیب. بو بایراما «یؤروک بایرامی» دا دئییرلر. مئرسینین سیلیفکئ محلینداکی کؤچری کندلر آراسیندا کئچمیشدن گونوموزه قدر نووروز موختلیف عادت-عنعنه‌لرله قئید اولونور.\nجنوب-شرقی آنادولو بؤلگه‌لرینده یئرلی خالق طرفیندن مارتین ۲۲-ده قئید اولونان نووروزا سلطان ناوروز دئییلیر. شرقی آنادولودا نووروز مارت آیینین سونوندا قئید اولونور. شرقی آنادولو توپلوملاری، علوی، سوننی و موختلیف طایفالار بو گئجه‌ده بوتون جانلی و جانسیز وارلیقلارین اللها سجده ائتدیکلرینه اینانیرلار. گون عرضینده قارشسلیقلی سفرلر ائدیلیر. اؤلن یاخینلاری اوچون دعالار اوخونور. هر ایل روزی وئریلن گون اولدوغو اوچون ایمانلاریندان اینجیینلر باریشار. بیرلیک و همرایلیک تامین ائدیلیر (فیرات ۱۹۸۱: ۲۱۷). دیگر طرف‌دن، آنادولودا نووروز بایرامیندا اوینانان اویونلار ایسه بئله‌دیر؛ گؤکبؤری، آت یاریشلاری، قیلینج ساللاما، گولش، سینسین، تئاتر، اورتا اویون، دوه اویونلاری، قیرمیزی گول اویونو، یاشیل یارپاق اویونو، آتش اویونو و س.\nبو اویونلارین بؤلگه‌دن آسسلی اولاراق موختلیف آدلاری وار. بو گون تورکیه نین اورتا و قربی آنادولو کیمی بؤلگه‌لرینده قئید اولونان خدیر ایلیاس (خدیر ائللئز) بایرامی نووروز بایرامینین (قاراچیلارین داها چوخ ماراقلاندیغی) بیر واریانتیدیر. گؤروندویو کیمی، نووروز هئچ بیر دین و طریقتله باغلی بایرام دئییل. ۴. قافقازدان اورتا آسییایا نووروز عنعنه‌سی نووروز بایرامی تورکیه، چین حاکمیتی آلتیندا اولان شرقی تورکوستان، قازاخیستان، اؤزبکیستان، تورکمنیستان، قیرغیزیستان، شیمالی آذربایجان، جنوبی آذربایجان، قربی تراکیا، ماجاریستان، مولدووا (قاقاوز)، یاکوتییا، تاتاریستان، تاجیکیستان کریم، آهیسکا، چوواش، باشقیردیستان، موصول، کرکوک، اربیل، کیپر، خاکاسییا، داغیستان و دیگر قافقاز جمهوریتلر و ایجمالاریندا قئید اولونور. دقت ائدیرسینیزسه، نووروز بوتون مسلمان تورک بؤلگه‌لرینده قئید اولونور. نووروز تورک دونیاسیندا زامان، تقویم و طبیعتله باغلی عادت-عنعنه‌لر توپلوسودور. تکجه خالق یادداشیندا دئییل، هم ده سالنامه و تاریخی اثرلرده، سیاهت کیتاب و ژورناللاریندا یاشایان، شیفاهی و یازسلی ادبیاتدا گئنیش عکسینی تاپان نووروز هم ده میللی شعور ​​عاملی کیمی بؤیوک اهمیت کسب ائدیر. سووئت حاکمیتی ایللرینده نووروزون رسمی شکیلده قاداغان ائدیلمه‌سی تورک میللی شعورونون اونودولماسینا خیدمت ائدیردی. بوتون شرق دونیاسینا یاییلان نووروزون تورکلر اوچون فرقلی اهمیتی و عظمتی وار.\nکؤکلری شومئرلره گئدیب چیخان و بوگونکو دونیادا گئنیش بیر جوغرافییایا یاییلان نووروزو قیرغیزلارلا اؤزبکلرین، تاتارلارلا قازاخلارین، باشقیردلارلا تورکمنلرین، قافقاز، آنادولو و بالکان تورکلرینین اورتاق دیری حساب ائتمک اولار.\nقاراقالپاقلاردا \"نووروز\"، کریم تورکلرینده \"نووروز\"، آذربایجاندا \"نووروز\"، کازان تورکلرینده \"نوروز\"، یوقاسلاوییا تورکلرینده \"سلطان نوروز\"، اورتا آسییادا \"نووروز نئوباهار\"، قربی تراکیا تورکلرینده \"مئوریس\"، \" مئوریس» آنادولودا. اونو «ائرگئنئکون، نوروز، خدیر نبی، خدیر ائللئز، یؤروک، مسیر بایرامی، باهار بایرامی» کیمی آدلارلا قئید ائدیرلر (کامالوو ۱۹۹۶: ۲۵۷-۲۵۹.). تورک جومهوریتلرینده ۲۱ مارت نووروز بایرامینی «میللی بایرام» اعلان ائدیبلر. اونلار بو گونو جوشقو ایله قئید ائتمه‌یه بؤیوک اهمیت وئریرلر. تورک مدنیتیندن قایناقلانان نووروز بایرامی هر جهتدن تورک عادت-عنعنه‌لری ایله زنگینلشن، بئش مین ایللیک تورک تاریخینه سؤیکنن میللی بایرام‌دیر. ۱۹۹۱-جی ایلده تورکیه‌ده بایرام اعلان ائدیلمه‌دن تورک دونیاسی ایله اورتاق بیر گون اولاراق بایرام اعلان ائدیلدی. ۴.۱. آذربایجاندا نووروز آذربایجاندا اوزون ایللردیر کی، نووروز بایرامی داوام ائدیر. ۱۱-جی-12. ۱۹-جو عصرده یاشامیش آذربایجان تورک شاعری نظامی گنجویی «ایسکندرنامه» اثرینده نووروز بایرامیندان بحث ائدیر. بو اثرده نووروز اودوندان نووروز آتشی حاضرلانیر و سوفره‌لر نووروز یئمکلری ایله دولدورولور.\n​ کیشی ایله جینسی علاقه‌ده اولماقدان صحبت گئدیر (گنجویی ۱۹۸۲). آذربایجان تورکلری زامان-زامان موستقیللیکلرینی ایتیرسه‌لر ده، نووروز عادت-عنعنه‌لرینی همیشه قورویوب ساخلامیشلار. اونلار نووروزو اؤز ایچلرینده یاشاتمیش، یئنی نسیللره اؤتورموشلر. بو گون آذربایجاندا بو بایرام نووروز آدی ایله یئنی ایل بایرامی کیمی قئید ائدیلیر، آذربایجاندا ایسه نووروز یئنی ایلین باشلانغیجی کیمی قیمتلندیریلیر. ۷ بایرامین شؤوقله قئید اولونماسینی تامین ائتمک اوچون هر ائوده اولجه‌دن حاضرلیقلار باشلاییر. 18- ۱۹-جو عصرده یاشامیش آلمان سیاحی آدام اولئارینین بو مؤوضودا یازدیقلاری دقتی چکیر. ۱۶۳۷-جی ایلین مارتیندا آذربایجانین شاماخی شهرینده کئچیریلن یئنی ایل شنلیینده ایشتیراک ائد‌ن سییاح اورادا گؤردوکلرینی بئله تصویر ائدیر: «منجم تئز-تئز اوتوردوغو یئردن قالخیب گونشین هوندورلویونه باخیر، بئله‌لیکله ده آنی گؤزلییردی. گونشین گئجه ایله گوندوزون برابرلیگی نقطه‌سینه چاتاجاغی زامان. گؤزلدیی آن گلیب چاتاندا اوجا سسله دئدی: \"یئنی ایلدیر!\" درحال توپلاردان آتش آچیلدی، شهرین قالا دیوارلاری اطرافیندا ناغارا چالیندی ​​و بایرام شنلیگی باشلادی. منججیم اولمایان کندلرده، شهرلرده یئنی ایل یاخینلاشاندا آغساققاللار دیری بالیقلاری سو ایله دولو قابا قویاردیلار. ایلین دییشدیریلمه‌سی آنیندا بالیق آرخاسی اوسته چئوریلیر. «کؤهنه ایلین سونو و یئنی ایلین باشلانغیجی بالیقلارین گئری قاییتماسیندان بللی اولاردی» (شهریار ۱۹۸۷).\nآذربایجاندا نووروز بایرامی عمومیتله مارتین ۲۰-۲۱-ده قئید اولونسا دا، بو گونلردن اوولکی دؤرد هفته نین چرشنبه‌لری ده نووروز عادت-عنعنه‌لری باخیمیندان اؤنملیدیر. بو چرشنبه‌لر مووافیق اولاراق سو چرشنبه‌سی، اود چرشنبه‌سی، یئل چرشنبه‌سی و تورپاق چرشنبه‌سی آدلانیر. بو چرشنبه‌لرده موختلیف تدبیرلر تشکیل اولونور. نووروز بایرامی گونلرینده ائولرده بایرامین اولدن بیتمیش رمزی «سمنی» (بوغدا اوتو) اؤز یئرینی توتور. دئسئرتلر بایرامین وازکئچیلمز ائلئمئنتلری آراسیندادیر. ان اهمیت‌لی نووروز دئسئرتلری شئکئربورا، پاخلاوا و ��کر چؤرییدیر.\nبایرامی تبریک ائتمک اوچون ائو-ائو گزن اوشاقلارا فیندیق، قوز، پوسته کیمی موختلیف قوز-فیندیقلاردان حاضرلانان قاریشیقلار و کونفئتلر وئریلیر. اینسانلار نووروزو اؤز ائولرینده بایراما حاضرلیق گؤره‌رک قئید ائتمکله یاناشی، هامینین ایشتیراک ائتدیی شهر و کندلرده کوتلوی ایلنجه‌لر تشکیل ائتمکله، بایرام عنعنه‌لرینه خاص تئاتر تاماشالاری نوماییش ائتدیرمکله بایراما رنگ قاتیر. بایرام گونلرینده گنجلرین و اوشاقلارین ان چوخ ایستیفاده ائتدیی و سئویملی اویونلاریندان بیری ده «کؤسا» اویونودور. گنجلردن بیرینه خز پالتارینی باشیاشاغی گئییندیریرلر. خز گئین شخص چئویک و آکتیو اینسان اولمالیدیر. بو آدامین اوزونو اونلاییب باشینا «موتال» آدلی اوزون پاپاق قویورلار.\nاونون بوینونا زنگ تاخیب پالتارینین آلتیندان قارنینا یاستیق باغلاییرلار. اونا بیر چؤمچه وئریب قاپی-قاپی آپاریرلار کی، نووروز هدییه‌لری ییغسین. ان چوخ یاییلمیش نووروز ایلنجه‌لریندن بیری ده اوشاقلارین یومورتا سیندیرماسی اویونودور. یومورتاسی قیریلان اویونو اودوزور و یومورتالارینی قالیبه وئریرلر. نووروز عادتلریندن بیری ده گئجه‌لر قاپییا قولاق آسماق عادتیدیر. بونا اویغون اولاراق گنجلر قولاقلارینی باغلاییر، قونشونون قاپیسینا یاخینلاشیر، قولاقلارینی آچیر و ایچریدن گلن سسلری ائشیتمه‌یه چالیشیرلار. ایلک ائشیتدیکلری سؤزلر گؤزل سؤزلر اولسا آرزولارین گئرچکلشجیینه اینانیلیر.\nقیشین سون ایکی آیی، ۶۰ گون بؤیوک چیللره و کیچیک چیللره بؤلونور. بؤیوک چیل اوچون ۴۰ گون، کیچیک چیل اوچون ایسه ۲۰ گون لازیم‌دیر. بؤیوک باشلانغیج گونونون گئجه‌سی \"چیللر گئجه‌سی\" آدلانیر. بو گئجه کیشیلر نیشانلی قیزلارا «چیل» دئییلن هدییه‌لر گتیریرلر. چیل بؤیوک نیمچه‌ده گؤتورولور. بو نیمچه‌ده عائله عضولرینه سووئنیرلر گتیریلیر. اونلار کورسویه توپلاشیب گئجه بویو صحبت ائدیرلر (ایدریسی ۱۹۹۵: ۲۲۹-۲۳۰) ۴.۲. اورتا آسییادا نووروز تورکمنیستاندا تورکیه و آذربایجانداکی عنعنه‌یه بنظر شکیلده قئید اولونور. تورکمن کلاسسیک شعیرلرینده نووروز سؤزونه تئز-تئز راست گلینیر. گؤرکه‌ملی تورکمن شاعری ماهتومقولونون میصراعلاری: نصیبیمیز چوخ اولمادی، پاییزدان ایستدیم سنی، دئدین قیش اوخوسون، تزه نووروزدان سنه پرستیش ائدیره‌م بونا مثالدیر (ماختومقولو ۱۹۹۳: ۴۰) .\nتورکمنیستاندا نووروز حاقیندا معلوماتلاری نشر اولونان اثرلردن اؤیرنیریک. آ. جیکیئو نشر ائتدیردیی اثرینده (Чикиев ۱۹۸۳) نووروزون آدینی چکیر. تورکمنیستاندا گون، هفته و آیا عایید آدلارین نووروزلا باغلی آدلاری وار.\nاؤزبکیستاندا نووروز بایرامی اوزون مدتدیر کی، قئید اولونور. لاکین کمونیزمین ۷۰ ایللیک حؤکمرانلیغی دؤورونده دار بیر دایره‌ده کندلی و فئرمئرلر طرفیندن عائله بایرامی کیمی قئید اولونوردو. ایندی اؤزبکیستان دؤولتی بونو خالق بایرامی کیمی قئید ائتمک قرارینا گلیب. اؤزبکیستاندا نووروز عادتا بیر هفته داوام ائدیر. اؤزبکلره گؤره نووروز؛ باهار و امک، گنج‌لیک و گؤزللیک، سئوینج و خوشبخت‌لیک بایرامیدیر. نووروز بایرامیندا اینسانلار آراسیندا دوشمن‌چلیک آرادان قالخیر، دوستلوق توخوملاری جوجره‌رک گوج‌لنیر. اینسانلار چؤللره، تپه‌لره، داغتیی اراضیلره گزمه‌یه گئدیرلر. اؤزبکیستاندا آنالار قیزلارینی و گلینلرینی اؤزلری ایله آپاریر و موختلیف مئیوه-تروزلردن یئمک حاضرلاییر، سوفره‌لری بزییر. یئمکلرله دولو قازانلار بیشیریرلر. بول ات، تروز و کره یاغی ایله مشهور اؤزبک پلووو حاضرلانماسی معلوم عادتلردن بیریدیر. بو عادت «قازان دولو» آدلانیر و «روزیمیز دولسون» (اسگروو ۱۹۹۵: ۲۳۷) آرزوسو ایله باغلیدیر. اؤزبکیستاندا نووروزون سیموولیک قهره‌مانی وار. بو قهرهمان «نووروز آتا»دیر. یاشیل پالتار گئیینیر. بو رنگ باهار رنگینین سیموولودور. بعضا اونا «بابا نوروز» اوزینه «بابا دهقان» (بابا چیفت‌چی) ده دئییرلر. مارتین ایستنیلن شنبه و یا بازار گونو اینسانلار ایماملا بیرلیک‌ده قبیریستانلیغا گئدیرلر. یاشادیقلاری ائولری تمیر ائدیب تمیزلییرلر. محله کومیته‌لری مدنی تدبیرلر، اویونلار و ایلنجه‌لر تشکیل ائدیر. شاعرلر شعیر شنلیکلری تشکیل ائدیر، قوجالار صحبت ائدیر. اؤزبکیستاندا نووروزا «نئوباهار» دا دئییرلر. اؤزبکلر و تاجیکلر اوشاقلارینا بو آدلاری قویورلار. اوغلانلارا نوروز، قیزلارا ایسه نئوباهار و باهارای آدلاری قویولور (آسکاروو ۱۹۹۵: ۲۳۷-۲۳۸).\nتورک میللتینین اورتاق بایرامی ساییلان نووروز قازاخیستاندا عصرلردیر قئید اولونور. قازاخ تورکلری نووروز اؤنجه‌سی ائولرینده عمومی تمیزلیک ایشلری آپاریر و هر کس اؤز پالتارینی گئیینیر. غضب‌لننلر باریشیر. اینسانلار بیر-بیرلری اوچون دعا ائدیرلر. قازاخلار ان آزی یئددی نؤو یئمکله حاضرلادیقلاری خصوصی یئمک حاضرلاییرلار کی، بونا «نووروز کؤژا‌سی» دئییرلر.هر کس اؤز ایمکانلاری داخیلینده نووروزو قئید ائدیر. بیری قویون کسیر، قوجالارا حؤرمت علامتی اولاراق کسیلن قویونون باشی بیشیریلیر، سوفره‌یه وئریلیر. ائوه نه قدر چوخ قوناق گلسه، ائو صاحبی بیر او قدر راضی اولار. یئمک‌دن سونرا قوناقلار ائو صاحبینه خوش آرزولار و خیر-دعا دیلییرلر. بایرام‌دا دوغولان اوشاقلارا نوروزبای و مئیرامبئک آدلارینی وئریرلر (تاجی اوغلوگیل ۱۹۹۵: ۳۲۳). آسییانین ان قدیم تورک بویلاریندان بیری اولان قیرغیزیستاندا نووروز عصرلردیر بایرام کیمی قئید اولونور. شرقی تورکوستان تاریخ‌چیسی انور بایتور، نوروز 11. عصر، چین منبع‌لرینه اساسلاناراق بیلدیریر کی، بایرام ۱۹-جو عصرده قورولموش بؤیوک قیرغیزیستان دؤولتینده قئید اولونوردو (کاراتایئو ۱۹۹۵: ۱۳۴-۱۳۶). قیرغیزلاردا نووروزلا باغلی بئله بیر سؤز-صحبت وار: «آتامیز ایسحاقین اوغلو اولان تورک آتامیز بؤیوینده جالالای آدلی بیرینین نووروز آدلی قیزی ایله ائولنمیشدی. مارتین ۲۴-نه تصادف ائد‌ن بو مقدس گون قیرغیز خالقینا میراث قالمیشدیر» (کاراتایئو ۱۹۹۵: ۱۳۵-۱۳۷). قیرغیزیستاندا نووروز بایرامی بیر هفته اول باشلاییر. اوجاقدا یئددی قازاندا یئددی نؤو خؤرک بیشیریلیر. قیزلار یئمک یئدیک‌دن سونرا اؤکوز آراباسینین آرخاسینا گاوالی آغاجینین بوداقلارینی، یاشیل اوتلاری ساریر و اؤکوزلری تارلادا سورمه‌یه باشلاییرلار. بو سیموولیک حادثه‌دیر. باهارین گلیشی و یئنی ایلده ایلک تارلادا گؤرولن ایش دئمک‌دیر. یاشلی آدام تارلادا بوغدا اکمه‌یه باشلاییر. اؤکوز آراباسینی سورن ایگید دئدی: «چو، حیوانیم (چو، گل، حیوانیم)، بونو منیم قولوم یوخ، اکینچینین قولو ائتدی! دئیه‌رک ایشه باشلاییر. اود یاندیریب اونون اوستوندن توللانماق عادتی دیگر تورک توپلوملاریندا اولدوغو کیمی قیرغیزلاردا دا مؤوجوددور. دیگر طرف‌دن، بو بایراما ایسلامی کیملیک وئرمک ایسته‌ینلر ده وار. لاکین قاقاوز، چوواش و بولقار کیمی خریستیان تورکلر ده بو بایرامی قئید ائدیرلر. دیگر طرف‌دن، نه خریستیان، نه ده مسلمان، بیر نؤو شامان اولان یاکوتییا ساکا تورکلری ده بو بایرامی قئید ائدیرلر. بو بایرام افقانیستان، پاکیستان و هیندیستاندا دا قئید اولونور. نوروز موغاللاری زامانیندا اورایا گئتمیشدی. قاراقالپاقلاردا نووروز بایرامی مارتین ۲۱-ده قئید اولونور و اوچ گون داوام ائدیر. دیگر تورک توپلوملاریندا اولدوغو کیمی، نووروز بایرامیندا دا گنج قیزلار و اوغلانلار آیری-آیری ائولره ییغیشاراق نیت ائدیر، گله‌جک اوچون دعا ائدیرلر. دوبروجادا کریم تورکلری آراسیندا نووروز عنعنه‌سی بو گون ده قئید اولونور. کریم تورکجه‌سینده نوروز سؤزو «ناورئز» کیمی یازیلیر (چای ۱۹۹۳: ۱۰۹-۱۱۱). قازان تورکلری آراسیندا نووروز دیگر تورک توپلوملاری ایله موقاییسه‌ده او قدر ده تانینمیر. بونونلا بئله، قازان تورکلرینین اجدادلاری ساییلان وولقا بولقارلاری آراسیندا بولقار قهره‌مانلاری کیمی بیر نووروز قوشماسی دا تانینیر (چای ۱۹۹۳: ۱۱۰-۱۱۱). دوبروجا تورکلری، او جمله‌دن نوقایلار دا اودون اوستوندن توللانیر. بو عنعنه \"داماسک آتلاما\" کیمی تانینیر. 5.یاخین شرقده و بالکانلاردا نووروز عنعنه‌سی.. اورتا آسییا، یاخین شرق و بالکانلار خالقلاری دا داخیل اولماقلا گئنیش بیر بؤلگه‌ده یئرلی رنگلر و اینانجلارلا قئید اولونان نووروز، هر بیر خالقین اؤز بایرامی ایله ائینیلشدیردیی و سیمووللاشدیردیغی بیر گوندور. مدنی دیرلر و ماهیت اعتباری ایله یازین گلیشی جوشقو ایله قارشسلانیر. قربی تراکیا تورکلری آراسیندا نووروز عادت-عنعنه‌سی «مئوریس» کیمی تانینیر. نووروز گونو اینسانلار کند شنلیکلرینه گئدیرلر.\nبنؤوشه‌لر تارلالاردان ییغیلیر. بو بنؤوشه‌لر همین گون شنلیکلرده ایشتیراک ائده بیلمه‌ینلره وئریلیر. نووروز مراسیملرینده ایشتیراک ائتمه‌ینلر بو بنؤوشیی ۳ دفعه قوخولاییر و گؤزلرینه چکیرلر. نوروز عنعنه‌سی یوقوسلاوییا تورکلری آراسیندا کیفایت قدر یایگیندیر و \"سلطان ناوروز\" کیمی تانینیر. نووروز گونونده ایلنجه‌لر تشکیل ائدیلیر، آرزولار ائدیلیر.\nنووروز، آنادولودا گؤرولن تطبیقلره پارالئل اولاراق کیپر تورکلری طرفیندن ده یاشانیر (چای ۱۹۹۳: ۱۱۴-۱۲۶).بو، خریستیان دونیاسینین دینی مضمونلا فورمالاشدیردیغی، ماراللارین چکدیی کیرشه‌لرله سئوینج و اومیدلر داشیدیغی «میلاد بایرامیدیر». سانتا کلاوسون سیموولو اولان قار دیاری. فرقلی بیر نومونه تشکیل ائدیر. بو شنلیکلرده شام آغاجی موتیوی اطرافیندا باهار هسرتی فورمالاشیر.\nتقویم دییشیکلیینی ده ایفاده ائد‌ن بو شنلیکلره نظر سالدیقدا تورکلرین قئید ائتدیی یاز بایرامینین دا تقویم دییشیکلیینی عکس ائتدیردیینی گؤروروک.معلوم‌دور کی، شومئرلر، بابیللیلر، کعنانلیلار، عبرانیلر و ایرانلیلار، ائل‌جه ده قدیم یونانلار و رومالیلار، طبیعتین یئنی ایلینی قارشیلاماق اوچون شنلیکلر کئچیریردیلر.\nاوزاق آسییادان بالکانلارا قدر تورک عادت-عنعنه‌لرینی بئله عمومیلشدیرمک اولار: «هونلار مارتین ۲۱-ده چؤللره گئدیر، شنلیکلر تشکیل ائدیر، تورکلر ایسه ائرگئنئکوندان چیخدیقلاری گونو عینی گونو حساب ائدیرلر» (کافس اوغلو ۱۹۹۷: ۱۱-۲۹، و س.).\n۶. نووروز روسییادا و اوزاق شرقده یاشادیر. بلکه ده نووروزون معین معنادا نه قدر اونیوئرسال اولدوغونون ان پارلاق ثبوتو کؤهنه روس بایرامیدیر. «ماسلئنیچچا» آدلانان و قیشین سونو و یازین باشلانغیجی بایرامی کیمی کئچیریلن شنلیکلر گئجه ایله گوندوزون برابرلشدیی مارتین ۲۱-دن بیر هفته اول باشلاییر و ۱۵ گون داوام ائدیر. ماسلئنیچچا \"یاغ\" معناسینی وئرن \"ماسلا\" سؤزوندن گلیر.\nشیمالین سویوغوندا \"بلین\" آدلانان یوکسک یاغلی دئسئرتین ساری رنگی اوزون قیشدا حسرتله گؤزلنیلن گونشی سیمووللاشدیریر. باهارین گلیشی ایله باغلی هر چاغدا نووروز مراسیملرینه بنظر اینانج و مراسیملره راست گلینیر. مثلاً، یاکوتلار آراسیندا گؤی تانریسینین آدی ایله مراسیملر کئچیریلدیی، اینسانلارین یاشیل آغاجلارین آلتیندا کیمیز ایچدیی، حتی اورتادا یانان اودون اوستوندن توللاندیغی معلوم‌دور. عینی شکیلده، مونقوللارین، کالمیکلارین و تونقوسلارین دا اوخشار مراسیملر تشکیل ائتدیی گؤرونور.\nمعاصر اویغور رساملیغیندا اویغورلارین نووروز شنلیکلرینی عکس ائتدیرن رسملر چکیلمیشدیر. فیردوسینین «شاهنامه»سی و نووروزو ایران عادت-عنعنه‌سی ایله علاقه‌لندیرن دیگر منبع‌لر یالنیشدیر. چونکی ۱۱-جی عصرده نووروزلا باغلی معلوماتلار وار. عصردن بری گؤرونور. معلوم اولدوغو کیمی، ایران متنلرینده میلاددان اوولکی ایللرده نووروزلا باغلی هئچ بیر قئید یوخ‌دور. لاکین هونلاردا بو قئیدلرین اولدوغو معلوم‌دور. ۱۲ حیوانلی تورک تقویمینین باشلانغیجینین ۲۱ مارت اولدوغو دا معلوم‌دور (ایلتعبیر ۱۹۹۶: ۲۰۹-۲۲۰). نتیجه: جاری قیمتلندیرمه نووروز بایرامی تورپاغا، اینسانا، طبیعته سئوگی بایرامیدیر. بو محبتله یارانان بو عادت-عنعنه‌لر، آتالار سؤزلری، خالق ماهنیلاری، خالق ماهنیلاری، شنلیکلر، خالق رقصلری اجدادلاریمیزین دونیاگؤروشونو، طبیعته، اینسانلیغا سئوگیسینی عکس ائتدیریر. بورادا هم ده ساغلام حیات طرزی، اجتماعی دیرلر، اینسان و وطن کیمی معنوی و میللی ثروتلر اؤن پلانا چکیلیر. نووروز دوستلوق، قارداشلیق، یاخشسلیق و خوشبخت‌لیک بایرامیدیر. چوخ گئنیش بیر جوغرافییادا یاشایان تورک و مسلمان خالقلارینی بیرلشدیرن میللی عادت و عنعنه‌لر توپلوسو اولان نووروز دینی بایرام کیمی قئید اولونور، میللی بیرلیک و همرایلیک سیموولو کیمی گؤرولور. اؤلکه‌لره و زامانا گؤره موختلیف عادت-عنعنه‌لر اولسا دا، نووروز یوخاریداکی عادت-عنعنه‌لرین وئردیی مئساژلاردا اولدوغو کیمی سوله، تولئرانت‌لیق، همرایلیک و خوشبخت‌لیک دئمک‌دیر. فیکریمیزجه، یئنی گون طبیعتین هر کسه هدییه‌سیدیر. بو، تکجه بیر عرق اوچون دئییل، بوتون بشریت اوچون حیات سئوینجیدیر.\nیئری گلمیشکن، بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی ۱۹۶۵-جی ایلدن بری ۱۵۰-دن چوخ اؤلکه‌ده مارتین ۲۱-ده «عمومدونیا عرقی آیری-سئچکیلیین آرادان قالدیریلماسی گونو»نو قئید ائدیر. چونکی گونش آیری-سئچکسلیک ائتمه‌دن دونیانی و بوتون بشریتی قیزدیریر. هر جانلی بیتکی، هر حیوان و هر اینسان بو یئنی گونده گونشین عدالتی ایله ایسینمه‌یه باشلاییر. عینیله، گؤره‌سن، نیه «عمومدونیا مئشه‌چیلیک گونو» مارتین ۲۱-ده ۱۵۰-دن چوخ اؤلکه‌ده قئید اولونور؟ چونکی طبیعتین ایلک دفعه فیدانلارینا قوجاق آچدیغی گون نووروز گونودور. مئشه‌لرده‌کی هر جور بیتکی باهاری قارشیلایان تورپاغا راست گلمیین سئوینجینی یاشاییر.\nبئله ��یر گوندن نئجه عرق‌چسلیک و آیری-سئچکسلیک واسطه‌سی کیمی ایستیفاده ائتمک اولار؟ نووروز تورکیه‌ده جومهوریتین ایلک ایللرینده رسمی اولاراق داوام ائدیردی. آرخا پلاندا قالان و آز قالا اونودولموش تورک خالقینا اؤز مدنی کیملیینی و کیملیینی وئرمک حرکاتی آتاتورکون باشلاتدیغی حرکات ایدی. اونا گؤره ده آتاتورک دئییر: «بیلک کی، اؤز کیملیینه صاحب اولا بیلمه‌ین میللتلر باشقا میللتلرین شیکایتیدیر. آلاجاقلاری تحصیلین حدودلاریندان آسسلی اولمایاراق، گنجلریمیزه و اوشاقلاریمیزا ایلک نؤوبه‌ده اؤز عادت-عنعنه‌لرینه، میللی عادت-عنعنه‌لرینه، تورکیه نین موستقیللیینه دوشمن اولان عنصرلرله موباریزه آپارماق لازیم اولدوغو اؤیردیلمه‌لیدیر» (آتاتورک ۱۹۸۱: ۱۹-۲۲). . دیگر طرف‌دن، اؤز کیملیگی، شخصیتی، میللی کیملیگی بخش ائدیلمیش میللته معاصر اولما یولونو ایضاح ائتمک آتاتورک حرکاتینین اساسلاریندان بیریدیر.\nجومهوریتین ایلک ایللرینه قدر رسمی بایرام اولان نووروز جومهوریتدن سونرا یالنیز معین قروپلارین قئید ائتدیی یئرلی بایراما چئوریلدی. بو یوکسک قاوراییشین نتیجه‌سی اولاراق بیلیریک کی، او، میللی مدنیتین هر بیر خیردالیغینا، ان خیردا تفررواتینا قدر بؤیوک دقت یئتیرمیشدیر. اصلینده، نووروزا اولان قایغی دا بونون گؤستریجیسی اولوب. نتیجه اعتباری ایله گؤرمک اولار کی، منبع‌سیندن آسسلی اولمایاراق،. 3. ۱۱-جی عصرده مئتئه خان زامانیندان بری مؤوجود اولان بو بایرام تورکلر آراسیندا طبیعت بایرامی عنعنه‌سیدیر. خصوصیله ۱۲۰۰ ایلدیر\n​ ماراقلیدیر کی، تورک قروپلارینین دئمک اولار کی، هئچ بیری ایله علاقه‌سی اولمایان ساکا تورکلری آراسیندا نووروز عادت-عنعنه‌لرینین ایزلری بو گون ده قالماقدادیر. اصلینده، اگر نووروز قرب‌دن و ایراندان قایناقلانان بیر عنعنه ایدیسه، بو بایرامین ساکلارا نئجه قاییتدیغینی منبع‌لره مراجعت ائد‌رک ایضاح ائتمک لازیم‌دیر. بو گون افقانیستان، ایران، ایراق، تورک دونیاسی، هیندیستان، بالکانلار و چینه قدر گئنیش بیر جوغرافییادا یاشاتیلیر. 20. عصرین اوللرینه عایید اولدوغو تثبیت ائدیلن نووروز شنلیکلری بو دؤوردن سونرا نظرچارپاجاق درجه‌ده ایتمک اوزره‌دیر.\nبو گون ایجتیماعیتین اکثریتینه معلوم دئییل، بیلنلر آراسیندا یانلیش شرح اولونور. معلوم‌دور کی، مدنی دیرلریمیزه قارشی دویارسیزلیغیمیز بیرلییمیزی، بوتؤولویوموزو سارسیتماقدا سون درجه تأثیرلیدیر. بو سبب‌دن دده قورقودو، یونوس امرنی، حاجی بئکتاش ولینی، آهی ائورانی، فضولینی، محمت عاکیفی و نووروز کیمی قدیم دؤورلردن کؤک سالان عادت و عنعنه‌لریمیزی خاطرلایاق، بایرام ائدک. نووروز عنعنه‌سی دینین، مذهبین بایرامی دئییل. بو سبب‌دن بیر مذهب و یا ائتنیک منشأ آدینی گؤسترمک و یا ایستیثمار ائتمک، اونو آیرسلیق ائلئمئنتی کیمی تقدیم ائتمه‌یه چالیشماق دوزگون دئییل. بو، تاریخین بوتون فاکتلارینا ضیددیر.\nبونونلا بئله، بؤیوک خالقلار و دؤولتلر ان ساده عنعنوی دیرلرینی بئله قورویورلار. ادبیات عسکروو، آخماتاح، (۱۹۹۵)، نوروز اؤزبکیستاندا یئنیدن خالق بایرامینا چئوریلدی، (ترجومه ائد‌ن: حسین اؤزبای)، آنکارا: آکم نشرلری. آتاتورک، م. کمال، آتاتورک سایس، (۱۹۸۱)، آنکارا: مئب یایینلاری، بارکان، اؤمئر ل.، (۱۹۴۳)، ۱۵-جی و 16. عصرلرده عثمانلی ایمپئرییاسیندا کند تصروفاتی اقتصادیاتینین حقوقی و مالییه اساسلاری، قانونلار، جیلد: ی، ایستانبول. بایکارا، تونجئر، (۱۹۹۷)، تورک کولتور آراشدیرمالاری، ایزمیر: آکادئمی کیتاپئوی. بئیسانوغلو، شؤوکت، (۱۹۶۳)، دیارباکیر، بوتون جبهه‌لری ایله ایستانبول. جیکیئو، آ.، (۱۹۸۳)، تورکمنلرین تقلید بایراملاری، فئستیواللاری و اویونلاری، آشقاباد. چای، عبدالحالوک، (۱۹۹۳)، تورک ائرگئنئکون بایرامی نوروز، آنکارا. ائرگون، س. ن.، (۱۹۳۵)، باکی-عمرو و شعیرلری، جیلد: ی، ایستانبول. ۷۲ بئشیر موستافایئو فیرات، م. شریف، (۱۹۸۱)، شرق ویلایتلری و وارتو تاریخی، آنکارا. گنجویی، نظامی، (۱۹۸۲)، ایسکندرنامه، (ترجومه ائد‌ن: عبدالله شایک)، باکی. گؤلپینارلی، آبدولباکی، (۱۹۵۷)، «نوروز: یئنی‌گون»، وطن، ۲۲ مارت، ایستانبول. گوزئل، عبدارحمان، (۱۹۹۵)، ۱۴-جو-۱۵-جی یوزییل ادبیاتیمیزدا نوروز و نوروزیئلئر، آنکارا: آکم یایینلاری. حالاچ اوغلو، یوسوف، (۱۹۹۶)، «عثمانلیلاردا نوروز شنلیکلری»، نوروز و رنگلر، تورک دونیاسیندا نوروز، ایکینجی بیلیک شنلیگی، بیلدیریلر، ۱۹-۲۱ مارت، آنکارا. ایدریسی، هبیب، (۱۹۹۵)، آنتیک ایران و آذربایجان دؤولتینده نوروز، آنکارا: آکم یایینلاری. ایلتئبیر، آبلیکیم، (۱۹۹۶)، «بوگون اویغور تورکلرینده کؤهنه عادتلر و نوروز»، نووروز و رنگلر تورک دونیاسیندا نووروز، ایکینجی بیلیک فئستیوالی، آتاتورک کولتور مرکزی، آنکارا. کافس اوغلو، ایبراهیم، (۲۰۰۰)، تورک میللی کولتور، ایستانبول. کافکاسیالی، علی، (۲۰۰۰)، «تورک کولتورونده نوروز»، بیزیم درنک ژورنالی، سایی: ۱، باکی. کامالوو، سابیر، (۱۹۹۶)، «قاراقالپاقلاردا نوروز»، نووروز و رنگلر تورک دونیاسیندا نوروز، ایکینجی بیلیک شنلیگی، سندلر، آتاتورک کولتور مرکزی، آنکارا. کاراتایئو، اولجابای ک.، (۱۹۹۵)، قیرغیز تاریخی و نووروز، آنکارا. کیلیچ، فیلیز، (۲۰۰۰)، «عثمانلی ایمپئراتورلوغوندا نوروز و کلاسسیک ادبیاتیمیز»، تورک دونیاسیندا نوروز، اوچونجو بین الخالق بیلیک فئستیوالی، بیلدیریلر، آنکارا. ماختومکولو، (۱۹۹۳)، ساییلمیش اثرلر، ۱-جی جیلد، آشقاباد. نظام المولک، (۱۹۸۹)، سیاستنامه، باکی: علم نئشریات. نویان، بئدری، (۱۹۹۳)، «نووروز، شیعه‌لرین بایراملاریندان بیری»، تدئد، سایی: یی، پروف. دؤکتور هانین تولوسا خصوصی سایی، ایزمیر. اونک، نظامئتتین (۱۹۷۲)، «آراس طایفه سینین عادت و عادتلرینده نووروز بایرامی»، تورک کولتورو درگیسی، سایی: ۱۱۹، آناکارا. پاکالین، م. زکی، (۱۹۷۱)، عثمانلیجا دئییم و تئرمینلر لوغتی، جیلد یی، ایستانبول. پالا، ایسکندر، (۱۹۹۸)، ائنسیکلوپئدیک دیوان شعیر لوغتی، جیلد: یی، آنکارا: مدنیت نازیرلیینین نشرلری. پارماکسیزوغلو، عصمت، (۱۹۸۹)، «نوروز»، تورک ائنسیکلوپئدییاسی، جیلت: 21، ایستانبول. سامی، شمس الدین، (ترز)، کاموس تورکی، ایستانبول. شهریار، م.، (۱۹۸۷)، حیدر بابایا سلاملار، باکی. تاجیوغلوگیل، توتای، (۱۹۹۵)، قازاخیستاندا نووروز شنلیکلری، آنکارا. اوزونچارشسلی، ی. ه.، (۱۹۴۵)، عثمانلی ایمپئرییاسینین سارای تشکیلاتی، آنکارا. بئشیر موستافایئو اونوئر، سهیل، (۱۹۷۶)، «تورکیه‌ده نوروز و نوروزیه»، واکیفلار دئرگیسی، جیلد: 6، آنکارا.\n​قایناق: ائوراسیا ژوورنال اوف اینتئرناتیونال ایستودیئس جیلد:۲ سایی:۳•ایول ۲۰۱۳\nبشیر مصطفی یئو\nنووروز «تزه ایل» دئمک‌دیر\nدکتر آغاوئردی خلیل،\nبه کوشش : تانای شرقی\nنووروز «تزه ایل» دئمک‌��یر، باهارین ایلک گونودور. بوتون مسلمانلارین حیاتیندا اصل یئنی ایله همین گوندن باشلانیر. نووروزون گلیشی ایله ائولره، عائله‌لره یئنی بوسات، شادلیق و سئوینج گتیریر. هامی چالیشیر کی، بو بایرامی یوکسک طنطنه ایله، اورک سئوینجی ایله، قلب فرحی ایله قارشیلاسین. هر ائوده، هر عائله‌ده نووروز بایرامینا اولجه‌دن حاضرلیق گئدیر. آنالار، باجیلار شکربورا، پاخلاوا، شورقوغال و باشقا نعمتلر بیشیریر، بوللوق و برکت رمزی اولان سمنی قویورلار.\nائل تونقال باشینا ییغیشیر، کوسولولر باریشیر، قوهوملار، دوستلار بیر-بیرینین ائوینه تبریکه گئدیرلر. گنج قیزلار، اوغلانلار مشل یاندینر، تونقال اوستوندن توللانیر، ائولره پاپاق آتیر، قولاق فالینا چیخیرلار. کوچه‌ده ده، قاتاردا دا، مکتب‌ده ده، ایداره و موسسه‌لرده ده هامینین دیلینده عینی سؤزلر سسلنیر: «بایرامینیز موبارک!»\nنووروز بایرامی حالاللیق، تمیزلیک بایرامیدیر. نووروزا بیر آی قالمیش آداملار دؤرد چرشنبه آخشامینی قئید ائدیرلر. بو چرشنبه‌لرین هر بیری اینسانلارین یاشاماسی، بوتون حیاتین وارلیغی اوچون واجیب اولان دؤرد عنصردن بیرینه - اود، تورپاق، سو و هاوایا (یئله) حصر اولونور. بو دا نووروزون دونیانین ان قدیم، ان مودریک بایراملاریندان بیری اولدوغونو گؤستریر. نووروز شنلیکلری آراسیندا ایلین آخیر چرشنبه‌سی چوخ طنطنه ایله قئید اولونور.\nنووروز بایرامی زامانی محله‌لرده، خصوصاً ده کند یئرلرینده اوشاقلار و گنجلر قاپی-قاپی گزیب بایرام پایی توپلاییر، موختلیف اویونلار کئچیریرلر. نووروزون بیر بزیی ده کوسا و کئچلدیر. اونلار اؤز اویونلاری ایله اوشاقلارا سئوینج گتیریر، اونلاری ایلندیریرلر.\nنووروز بایرامی زامانی اولوب-کئچنلر ده یاد ائدیلیر، وطن اوغروندا جانینی فدا ائد‌نلرین اویودوغو شهیدلر خیابانیندان اینسان آخینینین آیاغی کسیلمیر. بو عزیز گونلرده هئچ کس اونلاری یاد ائتمه یی اونوتمور. نووروز بایرامی خالقیمیزین حیاتا نیکبین باخیشینین، طبیعتین و اینسانلیغین قلبه‌سینه اینامینین بایرامیدیر. ایندییه قدر اؤز قوت‌لی تأثیرینی ساخلایان بو گلنکسل بایرام میشتله ان کوتلوی خالق بایرامیدیر. یوردوموزا نووروز گلیر، باهار گلیر، یاز گلیر. قارانقوشلارین قانادیندا، یاواش-یاواش قیش یوخوسوندان اویانان تورپاغین رایحه‌سینده، آغاجلارین، گول-چیچکلرین تومورجوغوندا گلیر خالقیمیزین نووروزو، یوردوموزون باهاری.\nباهار گلیر بیزیم آزاد ائللره،\nماهنی قونور دوداقلارا، دیللره.\nپارلاق گونش میدان آچیر گوللره،\nقارانقوشون موژده‌سیدیر نووروزوم!\nنووروز بایرامی ندیر و هانسی اؤلکه‌لرده کئچیریلیر\nنووروز بایرامی شیمال یاریمکوره‌سینده یازین گلیشی ایله عینی گونده قئید اولونور. ۲۱ مارت تاریخینده گئجه ایله گوندوزون برابرلشدیی بو گونده قدیم زامانلاردان بیر سیرا خالقلار ائله همچینین آذریلر ده یازین گلیشینی، طبیعتین اویانیشینی یئنی ایلین باشلانغیجی کیمی قئید ائتمیش شنلیکلر کئچیرمیشلر. بو شنلیکلر تکجه آذربایجاندا یوخ همچینین ده ایران، افقانیستان، تاجیکیستان و ازبکستاندا و بیر سیرا شرق اؤلکه‌لرینده قئید اولونور. حتی ایران و افقانیستان تکجه بونونلا کیفایت‌لنمیرلر همین گون اونلاردا تقویمین ایلک گونو حساب اولونور و یئنی ایل ۲۱ مارت تاریخینده باشلاییر.\nنووروز بایرامی ۲۰۰۹ – جو ایلده یونئسکو طرفیندن غیری -مادی مدنی ارث سیاهیسینا داخیل ائدیلمیش، ۲۰۱۰ – جو ایلده ایسه بمت (بیرلشمیش میللتلر) باش آسامبلئیاسینین ۶۴-جو سئسییاسینین ایجلاسیندا ۲۱ مارت تاریخی » ببین الخالق نووروز گونو» اعلان ائدیلمیشدیر. حال حاضردا دا بو بایرام عینی قایدا ایله قئید اولونور.\nنووروز بایرامی منشایی و تاریخی\nنوورزو بایرامی آذربایجاندا منشایی ان قدیم بایراملاردان بیریدیر. چوخ اوزون مدتلر دایم دین خادیملری و موختلیف طریقت نماینده‌لری نووروز بایرامینا دینی لیباس گئییندیرمه‌یه چالیشمیش و اونو اؤز گؤزلرینده آییرماق اوچون بو کیمی بیر سیرا ایشلر گؤرموشلر. دینی مسئله‌لرین نووروز بایرامینا تأثیری ایسه عرب خیلافتینین آذربایجانا گلیشی ایله باشلامیشدیر.\nحتی بعضیلرینین فیکرینجه بو بایرام علینین حاکمیته گلدیی گونله باغلیدیر. یعنی خالق علینین حاکمیته گلیشینی قئید ائتمک مقصدی ایله بو بایرامی ائتمیشلر. آنجاق بیلدیرک کی، علی ایول آییندا حاکمیته گلمیش نووروز بایرامی ایسه بیلدییمیز کیمی مارت آییندا قئید اولونور.\nخالقلارین چوخ حصه‌سی ائله قدیم زامانلاردان اولان عادتلری اؤزلرینده ساخلامیشلار. و معلوم اولور کی، کئچیریلن بو بایراملار، بو عادتلر هئچ بیر دینی احکاملارلا علاقه‌سی اولمادان کئچیریلیر.\nنووروز بایرامی ایله علاقه دار بیر سیرا داهی صنعت اینسانلاری دا اؤز خصوصی گؤروشلرینی دئمیشلر. ابو ریحان بیرونی نووروز بایرامی حاقیندا اؤزونمخصوص موختلیف روایتلر، نووروز بایرامی ایله خالق آراسیندا یارانمیش عادت عنعنه‌لردن و نووروز بایرامینین یارانما سببلریندن بحث ائتمیشدیر. او اؤز اثرلرینده نووروز بایرامینین هر هانسی بیر دینی بایرام یوخ طبیعتین جانلانماسی یئنی فسلین گلیشی ایله علاقه‌لی دونیوی بیر بایرام اولدوغونو قئید ائتمیشدیر.\nنووروز سوفره‌سی\nنووروز بایرامی چرشنبه‌لری\nقئید ائتدییمیز کیمی نووروز بایرامی گئجه ایله گوندوزون برابرلشدیی ۲۱ مارت تاریخینده قئید اولونور. نووروزدان اول ایسه دؤرد هفته آردیجیللیقلا هر چرشنبه گونو باشقا – باشقا آدلا قئید اولونور هانسیلار کی، آشاغیدا سیرالانیب:\nایلک چرشنبه سو چرشنبه‌سی آدلانیر. سو چرشنبه‌سی عادتا هاوالارین یاواش – یاواش ایسینمه‌یه باشلادیغی، چایلارداکی بوزلارین ارییه‌رک چایا قاریشدیغی واخت ایله اوست – اوسته دوشور.\nایلین ایکینجی چرشنبه‌سی ایسه اود چرشنبه‌سی آدلانیر. بو چرشنبه‌دن اعتباراً گونش تورپاغی داها دا قیزدیرماغا باشلاییر و اینسانلار حیأطلرینده تونقاللار قالاییب ائولرینده هر عائله عضوونه گؤره بیر شام یاندیریرلار.\nاوچونجو چرشنبه‌میز ایسه یئل چرشنبه‌سیدیر. بو گوندن اعتباراً بعضی آغاجلاردا توزلانما باشلاییر. بو ایسه دئمک اولار کولیین حسابینا عمله گلیر. نئجه کی توزلانما واختینا چاتمیش تومورجوقلاری کولک ترپه‌ده‌رک اونلاری توزلانماسی اوچون بیرلشدیریر.\nدؤردونجو و ایلین سون ایلاخیر چرشنبه‌سی ایسه تورپاق چرشنبه‌سی آدلانیر. بوتون بو دؤرد هفته عرضینده ان بیرینجی سو چرشنبه‌سی ایله طبیعت تورپاغی سولادی، اود چرشنبه‌سینده تورپاغی قیزدیردی، یئل چرشنبه‌سینده طبیعتی اویاتدی ایندی ایسه سیرا تورپاقدادیر اکین یئرلرینده ایشلر ائله محض تورپاق چرشنبه‌سینده باشلاییر.\nنووروز بایرامی کئچل ایله کوسا\nنووروز بایرامی عادتلری\nنو��روز بایرامی ایللردن بری قئید اولوندوغو اوچون واخت کئچدیکجه یئنی یئنی عادتلر عمله گلیب و نسیلدن نسیله اؤتورولوب حال حاضردا ایسه آذربایجاندا نووروز بایرامیندا آشاغیدا قئید ائتدییمیز عادتلر وار.\nپاپاق آتماق. اساساً گنجلر و اوشاقلار آراسیندا یاییلان بو عادت زامانی آتیلان پاپاغی هئچ واخت بوش قایتارمازلار دئییرلر.\nقولاق فالی دا پاپاق آتماق قدر مشهور عادتلردن بیریدیر هانسی کی، بو عادتده هر هانسی بیر ائوده دانیشیلانلار گیزلینجه دینلنیلیر اگر یاخشی صحبتلر دانیشیلیرسا اوندا بو او دئمک‌دیر کی، آرزونوز یئرینه یئته‌جک.\nتونقالدان توللانماق ایسه نؤوبتی عادتلریمیزدندیر بو عادت هم نووروز بایرامی گونو هم ده اساس اود چرشنبه‌سی گونو حیاتا کئچیریلیر.\nاوزوک فالی ایسه قیزلار آراسیندا یاییلان ان مشهور عادتلردن ساییلیر، اودور کی، ساپا باغلانمیش اوزوک سو ایله دولو بیر ایستکانین ایچریسینه سالینیر و اوزوک نئچه دفعه ایستکانین دیوارلارینا دیسه بو او دئمک‌دیر کی، قیز او یاشیندا اره گئده‌جک.\nسمنی اکمک ایسه دئمک اولار بوتون عائله‌لرده حیاتا کئچیریلن بیر عادتدیر، هر بیر عائله‌ده سمنی یئتیشدیریلیر و بو دا یازین گلیشیندن اطرافین یاشیللاشماغیندان خبر وئریر.\nیومورتا دؤیوشدورمک ایسه ائله بالاجا واختلاریمیزدان هامیمیزین ان سئودیی اولوب. یومورتاسی قیریلان طرف دیگرینین دئدیکلرینی ائتمه‌لی ایدی بو اویوندا\nبیر بیری ایله یولا گئتمه‌ین کئچل ایله کوسا ایسه آذربایجان نووروز بایرامینین اساس رمزلریندن بیریدیلر\nنووروز: ایلکین قایناقلاری و تاریخی اینکیشافی\nچئویردی : حسین شرقی دره جک\nنووروز آذربایجان خالقینین زنگین مادی و معنوی دیرلرینین مهم بیر حصه‌سینی اؤزونده احتیوا ائد‌ن بؤیوک مدنیت حادثه‌سیدیر. نووروزون ترکیبی قورولوشجا مورککب، مضمونجا درین و گئنیش احاطه‌لیدیر. معاصر دؤوروموز اوچون بو بیر میللی بایرام‌دیر. بو بایراما تاریخی اینکیشاف بویونجا باخدیغیمیز زامان اونون قدیم مدنی کؤکلره و معنوی قایناقلارا باغلی اولدوغونو گؤروروک. کئچمیشده اولدوغو کیمی، بو گون ده آذربایجاندا، دیگر تورک دؤولتلرینده و بیر چوخ قونشو اؤلکه‌لرده نووروز باهار بایرامی کیمی قئید اولونماقدادیر.\nنووروزون اساسیندا اسکی خالق مراسیملری دایانیر. دونیا خالقلارینین بیر چوخ مراسیملری ده بئله‌دیر. اونلاردان بعضیلرینه سونرالار دینی ماهیت قازاندیریلیر و بئله‌لیکله ده اسکی مراسیم مدنیتی ایله دینی عادتلر بیرلشدیریلمیش اولور. یعنی زامان کئچدیکجه اینسانلار ایمتینا ائده بیلمدیکلری ایبتیدای دؤنه‌مین عنعنه‌لرینی یئنی دؤوره اویغونلاشدیریب دینی بایراملار اولاراق قبول ائتمیشلر. نووروزون دا رسمی بایرام کیمی کئچیریلدیی قدیم و اورتا عصرلرده او، دینی افسانه‌لرله علاقلندیریلمیش و اونا دینی بیر ماهیت قازاندیرماغا جهد گؤستریلمیشدیر.\n«نووروز» حرفی معنادا یئنی گون دئمک‌دیر. اما، ایفاده ائتدیی مراسیم سئمانتیکاسینا گؤره کئچیدین بیتمه‌سی و یئنی نظامین باشلانغیجیدیر. نووروزا بوزقورد، چاغان، ائرگئنئکون، نئوروز، سلطان نئوروز، مارت دوققوزو، نووروز و س. ده دئییلمیشدیر. «نووروز» آنلاییشی بعضی دئییلیش فرقلریله بیر چوخ تورک خالقلارینین دیللرینده ایشلنمک‌ده‌دیر.\nنووروز حاقیندا معلوماتلارا بیرونی ابو ریحانین «آسارول باقیئ» (پا��یاتنیکی مینووشیخ پوکولئنی)، کاشغارلی محمودون «دیوانو لوگات-ایت تورک»، بالاساقونلو یوسیف هاس حاجیبین «کوتادقو بیلیق»، عمر خییامین «نووروزنامه»، نظام المولکون «سیاستنامه»، نظامی گنجوینین «ایسگندرنامه» و ب. اثرلرینده راست گلیریک.\nبیرونینین معاصری اولان موتفککیرلر محمود کاشغارلی و عمر خیام نووروز حاقیندا معین معلوماتلار وئرمیشلر. اونلارین اثرلرینده تکجه بو بایرامین طبیعتله و اونون قانوناویغونلوقلاری ایله علاقه‌سیندن دئییل، هم ده اونونلا باغلی مراسیملر، سینامالار و ریتواللار حاقیندا بحث ائدیلیر. مثلاً، بیرونی بئله بیر سیناما حاقیندا معلومات وئریر: «اگر نووروزون ایلک گونو گون دوغان واخت هله هئچ بیر سؤز دئمه‌دن اوچ قاشیق بال یئسن و اوچ پارچا موم یاندیرسان بوتون خسته‌لیکلردن خلاص اولارسان. دیگر بیر سیناما ایسه بئله‌دیر: «هر کیم سحر عبادتدن اؤنجه بیر آز شکر یئسه و اؤزونو زئیتون یاغی ایله یاغلاسا بوتون ایل عرضینده اونا هئچ بیر خسته‌لیک دیمز».\nقدیم دؤورلرده نووروز تکجه خالق بایرامی کیمی دئییل، عینی زاماندا، دؤولت بایرامی کیمی قئید اولونموشدور. تاریخی معلوماتلارا گؤره، نووروز بایرامی بیر آی داوام ائدیردی. بیرونینین اثریندن، عمر خیامین «نووروزنامه»سیندن آلدیغیمیز معلوماتلارا گؤره، نووروزدا یئره سو سپرمیشلر، یاخینلارا هدییه وئررمیشلر، یئللن‌جک‌ده یئللنرمیشلر، شیرنیات پایلایارمیشلار، یئددی ایللیک محصولو معینلشدیررمیشلر، ریتوال یویونماسی، چیممه‌سی و دیگر مراسیملر ایجرا ائدیلرمیش. نووروز گونونده سوفره‌یه بوغدا، آرپا، داری، قارغیدالی، نوخود، مرجیمک، دویو، کونجوت و یا لوبیا اونوندان حاضرلانمیش چئشیدلی چؤرکلر دوزرمیشلر. سوفرنین اورتاسینا یئددی جور آغاجین (سؤیود، زیتون، هئیوا، نار و س.) زوغونو، یئددی آغ پیاله، آغ دیرهم و یا یئنی دینار قویارمیشلار.\nنووروز بایرامی شنلیکلرینده کوتلوی گزینتیلر، خالق اویونلاری، یاریشلار، رقص و نغمه‌لر اوخونماسی، مزهکه‌چیلرین و کندیربازلارین چیخیشلاری اولوردو. نووروز بایرامیندا محاربه‌لر و قارشسلیقلی چکیشمه‌لر دایاندیریلیر، سوله موقاویله‌لری باغلانیر، حتی دفن بئله نؤوبتی گونلره تخیره سالینیردی. بو بایرام او قدر شاد و شن بیر بایرام اولموشدور کی، او گونلرده تکجه تمته‌راقلی طنطنه‌لر دئییل، عینی زاماندا، خسته‌لره موستثنا دقت و قایغی گؤستریلمیش، قوهوم و دوستلارا باش چکیلمیش، قوهوم و یاخینلارین مزارلاری زیارت ائدیلمیش، بیر-بیرینه قارشسلیقلی اینام و سیمپاتییا ایفاده ائدیله‌رک عمومبشری دیرلر اوستون توتولموشدور.\nنووروزون اکین‌چسلیک تقویمی ایله باغلی اولماسی تاریخ‌دن معلوم‌دور. بئله کی، بو بایرام شیمال یاریمکوره‌سینده ۲۰-۲۱ مارتدا باش وئرن یاز برابرلشمه‌سی ایله الاقلندیریلیر. طبیعتین اویانماسی، جانلانماسی، بیتکیلرین یئنیدن اؤز یاشیل رنگینه بورونمه‌سی مین ایللر بویو موشاهیده اولونموش و تجروبه‌ده تسدیقلنمیش بیر گئرچک‌لیک‌دیر. بئله بیر یئنسلشمه گونونون باشلانغیجی شمسی-گونش تقویمینین ایلک آیینین ایلک گونونه (۲۱ مارت) تصادف ائدیر. بونا گؤره ده همین گونو نووروز (یئنی گون) آدلاندیریبلار.\nآذربایجان خالقینین تجروبه‌سینده نووروز تقویم مراسیمی اولماقدان چیخدیقدان سونرا اؤز اهمیتینی آزالتمامیشدیر. بو دا اونون آرخایک ریتوالدان گلن گئنئتیک اساسلارا مالیک اولماسینین، باشقا سؤزله، بو خالقین اؤز بایرامی اولماسینین تظاهرودور.\nنووروزون منشایی ایله باغلی موختلیف ملاحظه لر مؤوجوددور. بونلاردان بیری «نووروز»اون «یارادیلیش بایرامی» اولماسیدیر. بو ملاحظه یه گؤره تانرینین دونیانی و اینسانی یاراتماسی طبیعتین یازدا دیریلمه‌سی ایله سیموولیزه اولوناراق همین واختدا بایرام کیمی قئید اولونور. دونیانین یارانماسیندا ایشتیراک ائد‌ن دؤرد عنصر دؤرد چرشنبه‌ده قئید اولونور و بو یارادیلیش پروسئ‌سینین سونو بایرام ائدیلیر.\nدیگر بیر ملاحظه یه گؤره، «نووروز» تورانلیلارین «تورا» بایرامیدیر. بو ملاحظه زنی ک. حسین اوغلو ایر‌لی سورموشدور. م. جعفرلی «نووروز»اون سوسیال-مدنی و معنوی آسپئکتینه دقتی یؤنلتمیش، اونون دینی اساسلاردان محروم اولمادیغیندان و سوسیال هارمونییانین تامین اولونماسیندا اوینادیغی موستثنا رولوندان بحث ائتمیشدیر.\nنووروز بایرامینین منشایی، اونولا باغلی اساطرلر، میفلر قدیم‌دیر. اورتا عصرلر ایران افسانه‌لرینه اساساً، نووروز بایرامی ایلک دفعه میفیک ایران شاهلاری کیومرس و یا جمشید طرفیندن تطبیق اولونموشدور. آنجاق بیرینجی پئرسوناژ داها قدیم‌دیر و «آوئستا»دا قارا مارتان آدلانان بو اوبراز ایلکین اینسان و یا بشریتین اجدادی حساب ائدیلیر. بو پئرسوناژ «آوئستا»یا، هئچ سوبهه‌سیز، توران عالمیندن داخیل اولموشدور.\nال بیرونینین یازدیغی روایت ایسه نووروزون یارانماسینی آذربایجانلا باغلاییر. بو روایته گؤره جمشید آذربایجانا گلنده قیزیل تاختا اوتورور و اینسانلار اونو اؤز چیینلرینده آپاریرلار. گونشین شواسی جمشیدین اوزرینه دوشدوکجه اینسانلار اونو گؤرورلر و سئوینجدن همین گونو بایرام ائدیرلر.\nنووروز یازین، باهارین گلیشینین بایرام ائدیلمه‌سیدیر. بو چوخ گئنیش یاییلمیش و عمومی بیر فیکیردیر. بو پریزمادان باخاراق بیر قدر ده ایر‌لی گئدن آراشدیرماچیلارا گؤره، نووروز اسکی «اینیسیاسییا» مراسیمی ایله علاقه‌لیدیر. اینسانلار طبیعتین قیشلا اؤلوب یازلا دیریلمه‌سینی بایرام ائدیرلر. نووروزدا بیز بو ریتوالین رودیمئنتینی «کوسا-کوسا» اویونوندا گؤروروک. بو اویوندا کوسانین اؤلومو سیمووللاشدیریلمیشدیر. اونون «کفنسیز اؤلمه‌سی» بئله هئچ کیمی میوس ائتمیر، عکسینه، گولدورور. کوسانین اؤلومو ریتوال ائپیزودونون اویوندا ایفاده‌سیدیر، یعنی آرخایک ریتوالین اؤزو و یا اونون بوتؤوو دئییلدیر. اما بو اویوندا آرخایک ریتوالین برپاسی اوچون چوخ اهمیت‌لی دئتاللار ساخلانمیشدیر.\nنووروز اویونلاری کومپلئکسینه داخیل اولان «کندیرباز» اویونو دا آرخایک ریتوالین و یا باشقا سؤزله، نووروزون منشایینین اؤیرنیلمه‌سینده ایستیفاده اولونا بیلر. چونکی بو اویوندا چوخ اسکی «کئچید» ریتوالی اوینانیلیر. اگر «ائرگئنئکون»او بوز قورد جیلدینده اولان شامانین آرخاسینجا گئده‌رک دار بیر کئچیددن، داغ و یا قایا آراسیندان کئچه‌رک ایجرا ائدیرلرسه، «کندیرباز» اویونوندا بو حرکتلر هاوادا، داها چتین و مورککب شرایط‌ده یئرینه یئتیریلیر.\nبوراداکی کئچید او دونیایا گئدن «قیل کؤرپونو» ده، «اوچماغا» آپاران یولو دا سیموولیزه ائده بیلر. کئچی ایسه مراسیم ایجراچیسی، مئدیاتور، «یوموش‌چو»، اؤلوم ملیی کیمی ریتوالدا، یالان‌چی و یا تلخک کیمی اویوندا ان موختلی�� فونکسییالاردا ایضاح اولونا بیلر . او دا مومکوندور کی، هیند-آوروپا مدنیتینده راست گلدییمیز ریتوال زامانی بوتون گوناهلارین یوکلنیب بوراخیلدیغی «گوناه کئچیسی»نین لوکال واریانتی همین کئچیدیر.\n«نووروز»اون تورکلرین ائرگئنئکون بایرامینین داوامی اولماسی حاقیندا دا فیکیرلر چوخ گئنیش یاییلمیشدیر. ایندی «نووروز» آدی ایله کئچیریلن بو بایرامین تورکلرین اسکی «ائرگئنئکون بایرامی» اولماسی حاقیندا فیکیرلر واردیر. بو ملاحظهیه گؤره، تورکلرین اسکیدن بری کئچیردیکلری «ائرگئنئکون بایرامی» معین بیر دؤوردن سونرا «نووروز» آدی ایله قئید اولونماغا باشلامیشدیر.\nتورک تاریخینده «ائرگئنئکوندان چیخیش» گونو «نووروز» کیمی خاطرلانمیش و بو آدلا قئید اولونماغا باشلامیشدیر. البته کی، بو سبب‌سیز دئییلدیر. ائرگئنئکون بایرامی تکجه تؤرییش دئییل، عینی زاماندا، اسکی تورکلرین ۴۰۰ ایل اذیت چکه‌رک قالدیقلاری یئردن بیر بوزقوردون یول گؤسترمه‌سی ایله خلاص اولوب چوخ گؤزل بیر یئره گلیب چیخمالاری و یئرلشمه‌لرینین بایرامیدیر. تورکلر خلاص اولدوقلاری گونه و یئرلشدیکلری یئره «ائرگئنئکون» دئییبلر. بو معنادا ائرگئنئکون هم زاماندیر، خلاص، قورتولوش گونودور، هم ده مکاندیر، یئنی و چوخ زنگین بیر یئردیر.. تورکلر همین یئره گلدیکلری گونو، همین گونده و همین یئرده گلنکسل اولاراق قئید ائدیبلر. یئنی زامانین و مکانین قئید اولوندوغو حادثه، تانرییا آلقیشئتمه ریتوالیدیر.\nباهارین گلیشی، هاوالارین ایستیلشمه‌سی، قارین اریمه‌سی، طبیعتین جانلانماسی بوتون اینسانلارا اولدوغو کیمی تورکلره ده درین تأثیر ائتمیش، هیجانلاندیرمیش و بو دییشیک‌لیگی موختلیف مراسیملرله قئید ائتمه‌لرینه سبب اولموشدور. تورک سؤزو اولان بایرام م. کاشغارلینین «دیوان»اندا «بدحرم» (بایرام) – بیر یئرین ایشیقلارلا و چیچکلرله بعضامه‌سی و اورادا سئوینج ایچینده ایلنیلمه‌سیدیر» – شکلینده ایضاح ائدیلمیشدیر.\nاسکی تورکلرین دینی مراسیم و آیینلرینین نئجه ایجرا ائدیلدیینی بو و یا باشقا شکیلده چین و عرب قایناقلاری ایله یاناشی تورک بویلارینین داستانلاریندان، خالق افسانه‌لری و روایتلرینده‌کی معلوماتلاردان اؤیرنیریک. حاضردا اسکی گلنکسل اینانجلاری و مراسیملری قورویوب ساخلامیش آلتای و یاکوت شامانلارینین کئچیردیکلری بؤیوک دینی مراسیملر بیزیم اسکی تورکلرین آیینلری حاقیندا تصووورلریمیزی گئنیشلندیریر. شامان‌چی تورکلرین معین واختلاردا کئچیردیکلری آیینلرین یاز، یای و پاییز مؤوصوملرینده باش وئریر کی، بونلارین دا چوخ قدیم دؤوردن قالدیغی شوبهه دوغورمور. اسکی تورک ایمپئراتورلوغو دؤورونده بو آیینلرین دؤولتین رسمی دینی بایراملاری اولدوغو چین قایناقلارینین وئردیی معلوماتلاردان آیدین اولور. یاز و پاییز بایراملاریندا آیینلرین ایجرا اولونماسی هونلارین زامانیندان معلوم‌دور. اسکی تورک دینینین ساخلاندیغی مونقول ایمپئراتورلوغو دؤورونده یاز بایرامی و بونونلا علاقه‌لی مراسیملر دؤولتین دینی بایراملاری اولموش و بو بایراملاردا محتشم آیینلر ایجرا ائدیلمیشدیر.\n«نووروز» ترکیب ائلئمئنتلری اعتباریله آرخایک ریتوالدیر، مؤوسوم مراسیمیدیر، تقویم بایرامیدیر و یا میللی بایرام‌دیر. بونلاردان سونونجوسو، یعنی معاصر میللی بایرام آنلاییشی اونلارین مجموسونو اؤزونده احتیو�� ائدیر.\nنووروزون ترکیبینده آرخایک ریتوال ائلئمئنتلرینین (سمنی جوجرتمه، تونقال قالاما، تونقال اوستوندن توللانما، قولاق فالی و یا قاپی دینله‌مه، یومورتا بویاما و یومورتا دؤیوشمه، قورشاق آتدی، کوسا-کوسا، کندیرباز اویونو، دئییملر، نغمه‌لر و س.) بعضا گئنیش شکیلده و بعضا ده رودیمئنتلر کیمی موشاهیده اولونماسی اونو ریتوالشوناسلیق آسپئکتیندن ده آراشدیرماغی شرتلندیریر.\nاونلارین هر بیری معین بیر ائلئمئنتله سیموولیزه اولونور. مثلاً، طبیعتله باغلی اولان و اینسانلارین یاشاییشیندا مهم اهمیت داشییان یاز مؤوسومو ایله باشلانان یاشیللانمانی «سمنی» تمثیل ائتمک‌ده‌دیر. بو ائلئمئنت طبیعتین دیریلمه‌سینی بیتکی سوییه‌سینده سیموولیزه ائدیر. بو کومپلئکسین ایچینده ان مرکزی مؤوقئیی «تونقال» توتور. تونقالین اود، آلوو، آتش معناسی بیر سیرا تورک دیللرینده آز فرقلی سؤزلرله ایشلنمک‌ده‌دیر. تونقال اسکی تورکجه‌ده گونشین دوغماسینی بیلدیرن «تانق» و گونشین قوروبونو ایفاده ائتمک اوچون ایستیفاده اولونان «تونق» کلمه‌لری ایله فونئتیک و سئمانتیک باخیم‌دان علاقه‌لیدیر. هئچ شوبهه‌سیز کی، تونقال ایلک اؤنجه گونشی و بوندان سونرا دا تانق تئنقرینی سیموولیزه ائدیر. اسکی تورکلرده گونش هم تانریدیر، هم ده یارادیجی اجداددیر.\nاینسانلارین تونقال اطرافینا توپلاشماسی، اونون اوزریندن توللانماسی، ایلک اؤنجه هر هانسی بیر شکیلده اونونلا تماس یاراتماغا جهد ائتمه‌سی دقتی چکمک‌ده‌دیر. بورادا اجداد دونیاسینا یولا سالما و تونقالدا تئنقرییه قوربان وئرمه آرخایک ریتوال حرکتلری گئرچکلشمک‌ده‌دیر. تونقال اوزریندن توللانارکن سؤسلنن «آغیرلیغیم، اوغورلوغوم بوردا قالسین» ریتوال دئییمی «تورکلرده اودون آریندیریجی» فونکسییاسی ایله ایضاح اولونورسا اولونسون، بیزجه بو چوخ بسیت و ریتوالین ساکرال ماهیتی ایله اوزلاشمایان بیر یاناشمادان اوزاغا گئتمیر. اؤزونو اودا آتان، آلووون ایچریسیندن کئچن «ریتوال پئرسوناژی» اؤزونو تانق تئنقرییه قوربان ائتمیش اولور.\nبو قوربان وئرمه ریتوال و یا سیموولیک کاراکتئر داشیییر. اؤزونو اوددا قوربان وئرن فرد تانق تئنقرینی سیموولیزه ائد‌ن تونقالدا اونونلا بیرلشیر، بوتؤولشیر، «او دونیادا»، خاوس مکانیندا اولور، اجداد روحلاری ایله، «تین»لا تماس یارادیر، اورادا ساکراللاشیر و یئنیدن اوددان چیخاراق «بو دونیایا»، کوسموس مکانینا قاییدیر.\nبیزجه، پئریفراستیک فورمادا ایشلنمه‌سینه باخمایاراق، ترکیبینده ایکی سئمانتئ‌می بیرلشدیرن ریتوال دئییمینین –«آغیرلیغین(فیزیکی) و اوغورلوغون(معنوی)» اوددا، تونقالدا قالماسی ایسه فردین فیزیکی و معنوی باخیمدان اؤزونو تانرییا قوربان وئرمه‌سینین ایفاده‌سیدیر.\nنووروز بایرامی عرفه‌سینده بایرام حاضرلیقلاری باشلانیر. بورایا ائو-ائشیین، هئیأت-باجانین تمیزلنمه‌سی، یئنی پالتارلارین آلینماسی، بایرام بازارلیغی، بایرام یئمکلرینین حاضرلانماسی و س. داخیلدیر. بایرام‌دا مقدس یئرلر زیارت ائدیلیر، قوهوملارا باش چکیلیر، بایراملاشیلیر، کوسولولر باریشیر، کاسیبلارا یاردیم ائدیلیر، بایرام پایی پاسلانیر و س. تمیزلنممیش هئیأت-باجا، کؤهنه پالتار، کاسیب‌لیق و آجلیق خاوسو سیموولیزه ائدیر. کوسولولوک، کوممونیکاتیو بحران سوسیال خاوسون ایفاده‌سیدیر. تمیزلیک، تزه پالتار، یئمکلر، خاوسون ناته‌میزلیک، کؤهنه‌لیک، آجلیق کیمی فورمالارینی آرادان قالدیریر و اونلاری یئنی نظاملا اوز ائدیر. کوسولولوک باریشلا اوزلننده سوسیال هارمونییا برپا اولونور.\nیومورتا دؤیوشدورولمه‌سی ایکی دونیانین-قیشلا یازین، سویوقلا ایستینین، خاوسلا-کوسموسون موباریزه‌سینی نوماییش ائتدیرمک‌دیر. «توخوم جوجرتمک» و یا «سمنی قویماق» دا بیر شکیلده طبیعتی جانلاندیرماق، اونا تأثیر ائتمک واسطه‌سی کیمی آنلاشیلیر. «قولاق فالی» و یا «قاپی پوسماق» یئنسلشمنین معلومات سوییه‌سینی عکس ائتدیریر.\nنووروزا عایید اولان بایرام عادتلریندن بیری ده موختلیف شکیلده آدلاندیریلان توربا آتماقدیر. نووروزلا باغلی اورتا عصرلره عایید یازسلی قایناقلاردا بو عادتلرین زردوشتلوک دؤنه‌مینده مؤوجود اولدوغو و اونون خصوصی ایجراچیلار – زردوشت کاهینلری طرفیندن یئرینه یئتیریلدیی حاقیندا معلومات وئریلیر.\nسونراکی دؤورلرده «توربا آتماق» «قورشاق آتماق» و یا «شال ساللاماق»لا اوزلنمیشدیر. البته، بورادا میشت مدنیتینده‌کی دییشیک‌لیکلر اؤز تسیرلرینی گؤسترمیشدیر.\nان یئنی دؤورون «توربا آتماق» مدنیتینده «دسمال آتماق» و «پاپاق آتماق» کیمی یئنی واسطه‌لردن ایستیفاده ائدیلدیی موشاهیده اولونماقدادیر.\nنووروز بایرامینین ریتوال اساسلارینین تحلیلیندن گلدییمیز قناعتلره گؤره، اونون یارانیشی نه زردوشتلوکله، نه ده ایسلام دینی ایله علاقه‌لیدیر. چونکی بورادا موشاهیده اولونان آرخایک ریتوال ائلئمئنتلری شامان، بوددیست، خریستیان و مسلمان تورکلرین مؤوسومله باغلی ایجرا ائتدیکلری اورتاق ریتواللاردیر.\nمنبع :خالق قزئتی.- ۲۰۱۰.- ۲۱ مارت.- ص. ۴.\nنووروز بایرامینی قید ائد‌ن دونیا اؤلکه‌لری\nچئویرن : علی محمدنیا\nان اوزون تاریخه صاحب بایراملاردان بیری اولان نووروزو بیزیمله بیرلیک‌ده قئید ائد‌ن دیگر اؤلکه‌لری تانییاق.\nائلچین حسین اف\nنووروز بایرامی خصوصاً اوشاق یاشلاریمیزدا هوسله گؤزلدییمیز و هر بیریمیزین خاطره‌لرینی بزه‌ین ان ماراقلی بایراملارداندیر. رنگ‌لی عادت-عنعنه‌لری ایله خالقیمیز اوچون خصوصی یئره صاحب اولان نووروز، هم ده یونسکونون بشریتین غیری-مادی مدنی ارث اوزره نماینده‌لیکلرینین سیاهیسینا داخیل اولونوب. بونون سببی ایسه نووروزون بیر چوخ موختلیف مدنیتلراراسی دیالوق و حؤرمت موحیطینین فورمالاشماسینا چوخ موثبت تأثیرینین اولماسیدیر. گلین، بو سئویملی بایرامیمیزی بیزیمله بیرلیک‌ده قئید ائد‌ن بعضی خالقلاری و اونلارین عادت-عنعنه‌لرینی تانییاق.\nقازاخیستان\n«ناوریز» یازین دوغولماسی معناسینی وئریر\nقازاخیستاندا «ناوریز» یازین دوغولماسی معناسینی وئریر. لاکین بایرامین باشقا آدلاری دا وار. مثلاً، «اولوس کونی» (یئنی ایلین بیرینجی گونو)، و یا «اولیستین اولی کونی» (خالقین بؤیوک گونو). قازاخ خالقی بو گونلرین گلیشی موناسیبتیله تزه پالتار گئیینیر، بیر-بیریلرینه قوناق گئدیر و هدییه‌لر آپاریرلار. قازاخ خالقینین نووروز بایرامی عادتلرینده آشیقلارین دئییشمه‌سی اولان «آلتیس»، گنجلر آراسیندا اوینانان «آلتیباکان» و بایرامین اساس یئمکلریندن ساییلان «ناوریز کوژئ» خصوصی یئر توتور. همچینین بیزده اولان عادتلرین بیر چوخو دا قازاخ خالقی طرفیندن قئید ائدیلیر.\nقیرغیزیستان\nکوک بورو اویونو\nقیرغیزیستاندا بایرام گونو سوفره‌لرده اون قاتیلمیش سمنی، یاغ و شکردن حاضرلانان \"سومئلئک\" موطلق اولمالیدیر. قیرغیزیستانین برکت و بوللوق رمزی اولان «سومئلئک»، نووروز بایرامینین اوزولونماز لذتلریندن بیریدیر. همچینین قیرغیز خالقی نووروزدا آتلی اویونلارینا بؤیوک اؤنم وئریرلر. بونا قیز قووان و کوک بورو اویونونو مثال چکمک اولار. آت اوستونده اوینانان هر ایکی اویون اؤزونخاص قایدالاری ایله سئچیلیر. قیز قووان اویونو بیر اوغلان و بیر قیزین آت یاریشینا چیخماسیندان عبارتدیر. اویونون مقصدی اوغلانین قیزا چاتماغا چالیشماسیدیر. کوک بورو اویونوندا ایسه آتلیلار کئچینین دریسی اوغروندا موباریزه آپاریرلار کی، اونو رقیب کوماندانین قاپیسینا چاتدیران طرف قالیب گلیر.\nایران\nنووروز سوفره‌سی\nایران بو اؤلکه‌لر آراسیندا نووروز بایرامینی قدیم‌دن بری اساس بایرام کیمی قئید ائد‌نلردن بیریدیر. یئنی ایلین باشلانغیجی و باهارین گلیشی بوتون ایران خالقینی دا بایرام آب-هاواسینا گتیریر و اؤلکه اراضیسینده گئنیش شکیلده فئستیواللار تشکیل اولونور. ایران خالقی بیزده اولدوغو کیمی 4 چرشنبنی ده قئید ائدیر و سوفره‌ده ۷ نؤو یئمکله باهاری قارشیلاییرلار. یومورتا بویاما، تونقال اوزریندن توللانما، پاپاق آتما کیمی عادتلر ده ایران خالقی ایله اورتاق نووروز عادتلریمیزه داخیلدیر. همچینین بایرام عرفه‌سینده یئنی گئییملرینی گئیینمک، ائولرده بایرام تمیزلیگی ائتمک بیر-بیرینه هدییه‌لرله قوناق گئتمک ایران خالقینین بایرام عنعنه‌لریندن بیر نئچه‌سیدیر.\nازبکستان\nازبکستاندا نووروزا خصوصی حساسلیقلا یاناشیلیر\nبیر چوخ اورتا آسییا اؤلکه‌سی کیمی ازبکستاندا دا نووروزا خصوصی هسساسلیقلا یاناشیلیر. خالقداکی اینانجا گؤره باهارین گلیشینی نه قدر یاخشی قئید ائتسن، همین ایلده طبیعت ده داها چوخ برکت گتیرر. بونا گؤره ده بوتون اؤلکه شنلیک آب-هاواسینا بورونور و هر کس رقص ائدیب، ماهنیلار اوخویور. اؤزبکلرین نووروز سوفره‌سینده میللی یئمکلره ده خصوصی یئر وئریلیر. شکردن حاضرلانان، آغ شوکولادا بنظر نیشالا یئمیی نووروزون اوزئدیلمز لذتلریندندیر. اؤزبک خالقینین باشقا بیر ماراقلی عادتی ایسه\nبایرام عرفه‌سینده اؤکوزلرین بوینوزونون یاغلانماسیدیر. اؤلکنین یاشلی آداملاری اؤکوزلرین بوینوزونو یاغلاییر کی، یئنی ایل برکت‌لی اولسون.\nتورکمنیستان\nتورکمنیستاندا نووروز\nتورکمنلر کؤهنه عنعنه‌لره داها یاخیندان باغلی خالق کیمی نووروزو خصوصی هوسله گؤزلیری و طمطراقلی شکیلده قئید ائدیرلر. بورادا نووروز عرفه‌سینده هر کس طبیعت قوینونا چیخیر، قویون، کئچی و اینکلردن ساغدیقلاری سوددن موختلیف سودلو یئمکلر بیشیریب سوفره‌لره قویورلار. میللی اویونلاردان اولان «مونجوقاتدی» آدلانان اویونون کمکی ایله یئنی‌یئتمه قیزلار گله‌جک‌ده تالئیین اونلارا نه قیسمت ائدجیینی یوخلاییرلار. همچینین تورکمن خالقی نووروز شنلیکلرینده خوروز دؤیوشدورمک، ایری یئللن‌جکلر، آت یاریشلاری، گولش یاریشلاری کیمی ماراقلی تدبیرلره ده یئر آییریر.\nمیللی رقصلر\nبونلار نووروزو رسمی بایرام کیمی قئید ائد‌ن خالقلاردان یالنیز بیر نئچه‌سی ایدی. ۳۵۰۰ ایللیک تاریخه صاحب بو بایرامین عادت-عنعنه‌لری ده مدنی تاریخیمیزی اؤیرنمک‌ده\nبؤیوک رول اویناییر. اگر بو معلوماتلار سنه ده ماراقلی اولدوسا، مقاله‌میزی پایلاشاراق داها چوخ اینسانا چاتماسینا کؤمک ائده بیلرسن.\nنووروز بایرامی فرقلی اؤلکه‌لرده نئجه قئید اولونور\nبو گون نووروز بایرامیدیر. نووروز بایرامینی بیر چوس تورک و مسلمان دؤولتلری قئید ائدیرلر. موختلیف اؤلکه‌لرده بو بایرامین نئجوه قئید اولونماسی ماراق دوغورور.\nآذربایجان\nآذربایجاندا عادته گؤره نووروز بایرامیندا گؤیردیلن سمنی یازین گلمه‌سینین، طبیعتین جانلانماسینین، اکینچیلیین رمزیدیر. آذربایجان کندلیسی سمنی گؤیرتمکله نؤوبتی تسسرروفات ایلینه برکت، بوللوق آرزولامیش، بایراما دؤرد هفته قالمیش، هر چرشنبه آخشامی و بایرام گونو تونقال قالاماقلا، ماهنی قوشماقلا اودا، آتشه، گونشه اولان اعتیقاد و اینامینی ایفاده ائدیب. بوتون بو مراسیملر ایسلام‌دان چوخ-چوخ اول مؤوجود اولموش قدیم شرق عنعنه‌لرینین داوامیدیر.\nنووروز بایرامی قاباغی عادتا ائوده حیأطده آبادلیق، تمیزلیک ایشلری آپاریلیر، آغاج اکیلیر و س. نووروز بایرامیندا شیرینیات نؤولری (قوغال، کولچه، فسه‌لی، پاخلاوا، شکربورا، شکرچؤریی و س.) و پلوو بیشیریلیر. رنگبرنگ یومورتا بویانیر، مجمیی و سینیلرده خونچا بعضایر، شام یاندیریلیر، تونقال قالانیر، سمنی قویولور، اؤلنلرین خاطره‌سی یاد ائدیلیر، کوسولولر باریشیر، قوهوم-قونشولار بیر-بیرینه قوناق گئدیر، پای گؤندریرلر. آشیقلار باهاری مده ائدیر. اوغلان و قیزلار تزه پالتار گئییب چالیب اویناییر، یاللی گئدیرلر. جاوانلار آت چاپیب، گولشیر، کوشتو توتورلار. نووروز بایرامیندا «هاخیشتا»، «بنؤوشه»، «کوس-کوسا» اوینایی بایرامیناساس سیمووللاری ایسه باهار قیزی، کوسا و کئچلدیر.\nعادته گؤره سوفره‌یه \"س\" حرفی ایله باشلایان ۷ نؤو ارزاق قویولور.\nنووروز تورکمنیستاندا دا قئید اولونور. نووروز ۱۹۲۲-جی ایلده تورکمن خالقینین قئید ائتدیی رسمی بایراملاری سیراسینا داخیل اولوب. بو بایرام ایکی گون یعنی، مارتین ۲۱-ی و ۲۲-سینده کئچیریلیر. تورکمنلر هم ده مارت آیینی نووروز آدلاندیریرلار. اؤلکه‌ده اونون گلیشینه بیر ایل قاباق حاضرلاشیرلار. ایکی گون اولسه ائو و حیاتیانی ساحه‌ده دریندن تمیزلیک ایشلری آپاریلیر، میللی خؤرکلر بیشیریلیر. تورکمنلره گؤره سوفره همین گون دوپدولو اولمالی بو عرفه‌ده اینسانلار بیر-بیرینه قوناق گئتملیدیرلر. دئیسلنه گؤره، قوناغا نه قدر چوخ کیشمیش، قوز، کونفئت، نابات وئریلرسه، همین ائوده ده بیر او قدر بوللوق اولار. بورادا بایرامین سیموولو نووروز بابا و گنج باهارگول حساب اولونور. سمنیدن حاضرلانان خؤرکلرین بایرام سوفره‌سینده یئر آلماسینا خصوصی اولاراق فیکیر وئریلیر. اونلار سحردن آغ مرمرلی آشقابادی قاریشباقاریش گزه‌رک شهر اهلی و قوناقلاری سالاملاییرلار. آخشاما یاخینسا شهر آمفیتئاتری بایرامین اصیل ائپیسئنترینه چئوریلیر. بورادا تورکمنیستانین تانینمیش ائسترادا اولدوز و قروپلارینین ایشتیراکی ایله کونسئرت پروقرامی وئریلیر.\nقیرغیزلار دا مارت آیینی نووروز آدلاندیریرلار. واختیله همین گون دوغولان اوغلانلارا عادته گؤره نووروزبی، قیزلاری ایسه نووروز و یا نووروزگول آدی وئریلردی. اگر بو گون قار یاغاردیسا یاخشی علامت حساب اولوناردی. تصادفی دئییل کی، قیرغیز افسانه‌لرینده قیز گؤزللیینی نووروزدا یاغان قارلا موقاییسه ائدیرلر. بایرام‌دا اوزرینه دادلی تاملار دوزولموش آغاپپاق دسترخان-سوفره سالینیر. سوفره‌ده اون قاتیلمیش سمنی، یاغ و شکردن حاضرلانان سومئلئک موطلق اولمالیدیر. اینسانلار منزیللرینی قایدایا سالیر، تزه پالتارلار گئیینیر، کوسولولر باریشیرلار. هله آودیراسپئک آدلی اویوندان دانیشمیریق. بو زامان اوغلانلار بیر-بیرینی آتدان سالمالیدیرلار. حتی خانیملارین ایشتیراک ائتدیی ایدمان یاریشلارینی دئمیریک. اوغلانلاری یاریشا دعوت ائد‌ن قیزلار قالیب گلدیکلری حالدا اونلاردان ایستنیلن آرزونو یئرینه یئتیرمیی خاهیش ائدیر، اوغلانلارسا همین قیزا ائلچی دوشه بیلیردیلر. ایندینین اؤزونده بیبکئک شهرینین مرکزی میدانی «آلاتاو» و دیگر رایون مرکزلرینده سهنجیکلر تشکیل اولونور. جیدیر میدانلاریندا آت یاریشلاری کئچیریلیر. اینسانلار گلنکسل شرق خؤریی ساییلان پلووا دا قوناق اولورلار.\nتورکیه ده نوروز\nتورکیه تورکلری بئله حساب ائدیرلر کی، مارتین گلیشی ایله قیش قورتاریر. قازیانتئپ و اونون اطرافینداکی اراضیلرده مارتین ۲۲-سی «نووروز سلطان» آدلاندیریلیر. دیاربکیرده اینسانلار گزینتییه چیخیرلار. ائوه گلن آدام‌سا موختلیف نؤو مئیوه‌لره قوناق ائدیلیر. تونجه‌لیده کیشیلر آلینلارینا قارا رنگ ووراراق سو منبع‌لرینه دوغرو حرکت ائدیر، بورادا اونلار رنگی آخیدیر و دعا ائدیرلر. مرکزی آنادولودا نووروز بایرامی «مارت دوققوزو» کیمی ده تانینیر. آنادولودا کئچیریلن دیگر مراسیملره آغاجلاری مارت گونشینین شعالاریندان قوروماق اوچون اونلارا پارچالارین (مارت لئنتی) سارینماسینی مثال چکه بیلریک. بو خصوصاً ده گیرئسون شهری اوچون خاراکتئریک‌دیر. تکیرداغدا نووروز سویوق گونلرین بیتمه‌سی و یازین گلمه‌سی حساب اولونور و «نووروز شنلیگی» آدی آلتیندا قئید اولونور. ایزمیر، اوشاق، سیواس و شبینکاراهیساردا عنعنه‌لر عینی اولاراق قالیر. مارت آیی یئنی ایلین باشلانغیجی حساب اولوندوغو اوچون اونون ایلک۱۲ گونونه گؤره ایلین نئجه کئچجیی مویینلشدیریلیر. نووروزدا س حرفی ایله باشلایان یئددی تام یئمک مصلحت گؤرولور.\nقازاخلار نووروزو ناوروز آدلاندیریرلار. بو سؤز یازین دوغولماسی معناسینی وئریر. لاکین بایرامین باشقا آدلاری دا وار. مثلاً، «اولوس کونی (یئنی لین بیرینجی گونو)»، و یا «اولیستینولی کونی (خالقین بؤیوک گونو)». نووروزون گلیشی موناسیبتیله اینسانلار تزه پالتار گئیینیر، بیر-بیرلرینه قوناق گئدیرلر. مراسیمین اساس خؤریی ترکیبینه ۷ اینقرئدیئنت داخیل اولان ناوریز-کوژئ‌دیر. او حیاتین ۷ ائلئمئنتینی سیموولیزه ائدیر. بونلارا ات، سو، دوز، یاغ، اون، تاخیل و سود داخیلدیر. اینقرئدیئنتلرسه اؤز نؤوبه‌سینده شادلیق، اوغور، مودروکلوک، ساغلاملیق، فیراوانلیق، سرعت، آرتیم و ایلاهی محافظه آنلامی داشیییر. آغساققالین قارشیسینا ناوروز-کوژئ اولان ۷ پیاله قویومالی، هر کس ۷ ائوه قوناق گئتمه‌لی و اؤز ائوینه ۷ نفری دعوت ائتمه‌لیدیر. کازاکلار بیر-بیرلرینی «کوکتئم تودی» (یازین دوغولماسی دئمک‌دیر) دئیه‌رک تبریک ائدیر. آخشاما یاخینسا آکینلارین (آشیقلارین) دومبرا آلتینین موشاییتی ایله دئییشمه‌سی-آلتیس باشلاییر. بو سحره کیمی داوام ائدیر. خیری داها چوخ تعریف ائد‌ن قالیب گلیر. کازاخیستاندا نووروز بایرامی رسمی اولاراق ۲۰۰۱-جی ایلدن قئید اولونور.\nازبکستاندا باورام گونو بایرام مئنیوسونا خصوصی اولاراق فیکیر وئریلیر. سوفره‌ده موطلق شورپا (ات بولیونوندا بیشیریلن تروزلر)، پلوو و سام‌سا (گؤیرتسلی پیروژکیلر) اولمالیدیر. سومالاکین آدینی خصوصی اولاراق قئید ائتملیگیک. بئله کی، بیشمه‌سی ۲۴ ساعت چکن بو خؤریین حاضرلانماسیندا یالنیز قادینلار ایشتیراک ائدیر و بو عمللی-باشلی مراسیم‌دیر دئسک یانیلماریق. بئله کی جوجرمیش بوغدا دنه‌لری ایری قازانا تؤکولور و توند رنگ آلینانا کیمی قاریشدیریلیر. یاز حاقیندا نغمه‌لر اوخونور. قازانین دیبینه ایسه داش و یا قوز یئرلشدیریلیر. سومالاک فینجانینا داش و یا قوزون دوشمه‌سی ایلین اوغورلو اولماسی دئمک‌دیر. بورادا نووروزلا علاقه دار اولاراق بوزبوشی و یا کوپکاری آدلی گلنکسل اویونلار دا کئچیریلیر. آتا مینمیش ایگیدلر بیر-بیرینین علیندن یهرلرینده‌کی قویون و یا کئچینی آلماغا چالیشیرلار. کوپکارییه بایرام‌دان ۷-۱۰ گون قاباق حاضرلیق گؤرولور. آغساققاللار بیر یئره توپلاشیر، اویونون قایدالارینی موذاکیره ائدیرلر. آتی سئچنده خصوصی اولاراق دقت‌لی اولماق طلب اولونور. بئله کی اونون جلدلیگی و آلچاقبوسلو اولماسی اساس شرطلردن بیری کیمی قبول ائدیلیر. سونرا گئییم سئچیلمه‌لیدیر. پالتارین اویون‌چولارین بیر-بیرینه ائندیردیکلری قام‌چی زربه‌لرینه داواملی اولماسی موطلقدیر. اونا گؤره ده ایشتیراک‌چیلار سیریقلی پامبیق خلت و شالوار گئیینمه‌لی اولورلار. قالیب گلن شخصه خالچا، سیریقلی یورغان، و یا خلت هدییه اولونور.","num_words":15525,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.003,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":166928.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"زامان سوره سیندن گئریده قالماماق ایسته ین شاعیرلریمیز همیشه تاریخی دؤنوش نؤقطه لرینده نئجه آددیم آتاجاقلارینی و ادبیاتیمیزی زامانلا اویغونلاشدیراجاقلارینی لازیمی قدر باجارمیشلار. ائله اونا گؤره دیر کی، ادبی نسیللریمیز اؤز تاریخی دؤورانلاریندا ادبی ایستکلریمیزه اویغون ادبی شخصیتلرده یئتیره بیلمیشدیر. او دور کی، تاریخ بویو هئچ بیر بوشلوغو اولمادان شعیر تاریخیمیزده ادبی نسیللریمیزین یئتیردیگی شاعیرلرین اوخوجوسو اولوروق. دونیا ادبیاتینین یاخین یوز ایللیکلرده میللیلشمه گئدیشی رونقلندیگی کیمی، بیزیم ده شعیریمیزین میللیلشمه گئدیشینی گؤزدن کئچیرنده، اونون کلاسیک ژانرلاردا عصیرلر بویو محدود مضمونلارلا یاخالاشمادا اولدوغونو گؤروروک. اونوتمایاق کی ،آزدا اولسا، میللی روحوموز همن کلاسیک ژانرلاردا دا اؤزونو یاشادا بیلمیشدیر. اؤتن یوز ایللیگن ایلکین گونلرنده و 19-جی یوز ایللیگین سون ربعوندن بری مئیدانا گلن میللی دئموکراتیک ادبیاتیمیزین دؤنوش مرحله لرینین گلیشمه سینه باخاندا ، اونو ن محتوی و قالیب باخیمیندان میللیلشه ره ک، گوندمله شیب،کؤهنه قابیقدان چیخیب، یئنی دونلا مئیدانا گلمه سینده چاغداش ادبیاتیمیزین بینؤورسینین محکم اولدوغونو گؤروروک. طبیعی دیر کی، یوز ایلدن بری(1304-گونش ایلیندن ) مدرسه و علم اوجاقلاریندا یوخ، بلکه قیسیلا- قیسیلا ائولرده و اوچ بیر- بئش بیر یارانان آز سایلی ادبی درنکلرده اؤیره نیلن ادبیاتیمیز، اؤتن یوز ایللیکده اوستاد شهریار،حبیب ساهر، بولود قارا چورلو، علیرضا نابدل، گنجعلی صباحی و... باشقالاری کیمی سؤنمز اولدوزلار یئتیرمیشدیر. اؤرنک اولاراق آدلارینی چکدیگیم ادبیات اولدوزلاری یقین کی اؤزوندن قاباق ادبی نسیللرین یئتیرمه سی اولموش��ار و اؤزلریندن سونرا عرصیه گلن ادبی نسیللرینده قیدالانماسیندا اونودولماز رول اوینامیشلار. اونوتمایاق کی اوستاد شهریارین حیدربابایا سلام پوئماسی یاراناندان سونرا اونا یازیلان بیرچوخ نظیره لر الده دیر. و اونون مضمون و قه لیبینی اؤزونه اولگو گؤتورن شاعیرلری سایماقلا قورتارماز. بونا گؤره کی، اوستاد شهریار «حیدر بابایا سلام» اثرینی میللی قه لیبیمیز اولاراق میللی روحوموزو یاشادان عاشیق ادبیاتیمیزدان گؤتورموشدور. او، اؤز گلیشیله یاساقلیقدا اولان ادبیاتیمیزی بیر داها دیرچلده بیلدی و یوزلرله ائل شاعیرلرینین اوره گینده یاتان گیزلی مصرعلری مئیدانا گتیردی. اونوتمایاق کی، آرازین اوتاییندا عرصیه گلن ادبیات همن یاساقلیق ایللرینده ده، بو تایدا پؤهره له نن ادبیاتی چوخ حاللاردا قیدالاندیرا بیلیبدیر. اوستاد شهریار میرزا علی اکبر صابر حاقیندا یازدیغی بیر شعیرینده دئییر:\n\"آذربایجان شعرینده، ایلاهی نه دئییم من.\nبیرجه اولو صابری نئچه\nنئچه شاعرین قلم چکدی اوستوندن\nبیرینجی مشروطه نین ، بیزیم ایلک اینقلابین،\nاودور بؤیوک رهبری،\nقلم ایله اویاتدی اویقویا گئدنلری.\nآچدی گؤزلریمیزی صابر چاغیریشلاری ،\nصابر هایقیریقلاری.\nبیزیم صنعت قصرینین بوتون اوستادلارینین\nصابردیر ایلهامچیسی، صابردیر بایراقداری.\"\nیاخشی بیلیریک کی، میرزا علی اکبر صابر اوستاد شهریاردان بیر نسل قاباغین شاعیریدیر. و صابر یارادیجیلیغینین تاثیر دایره سینی وورغولاییر و \"بیزیم صنعت قصرینین\/بوتون اوستادلارینین\/صابردیر ایلهامچیسی، صابردیر بایراقداری.\" دئدیکده ادبیاتین او تای-بوتای سرحدینین اولمادیغینی آپ- آیدین نیشان وئریر. طبیعی کی، اوستاد شهریار اؤزوندن ایره لی ادبی نسیللری اوخوموش، درک ائتمیش و «حیدر بابایا سالام» اثریله شعیریمیزی او فلاکتلی ایللرده بیر داها گوندمه گتیرمیشدی. اوستاد شهریار میللی روحوموزو پوئتیک بئیتلریله اویاتماقدا،ادبییاتیمیزدابیر تاریخی دؤنوش نطقه سی یارادا بیلمیشدیر. «حیدر بابایا سالام» اثرینه اونا گؤره ادبی شاهکار دئییلیر کی، آغیر ایللرین یاساقلیغیندا بوغولماقدا اولان بیر ادبیاتین سسی اولدو ، مینلرینی ده، سسه گتیره بیلدی. البتده کی بو ایش باجاریق طلب ائدیردی.یاخشی بیلیریک کی میللی روحوموزو قیدالاندیران ادبیاتیمیزین قیغیلجیملاری مشروطه اینقیلابیندان بیر نئچه اون ایللیک ایره لیدن آلیشماغا باشلامیش و مشروطه دؤوورونده فورمالاشماغا باشلامیش ، شیخ محمد خیابانی دؤوورونده میللی فلسفه سینه ییه دورموش و 1324 گونش ایلی یارانان میللی حکومت دؤورو پوتانسیئللی بیر ادبیات کیمی اورتایا چیخمیش و مطبوعات اورگانلاریندا تظاهر ائتمیشدیر. شاعیرلریمیزیت آنادان اولدوغو تاریخی آردیجیللیغی نظرده آلاراق، دیرلی خداآفرین مجلله سینده اوخویاجاغیمیز سیلسیله مقاله لرده میللی- دئموکراتیک ادبیاتیمیزین ادبی محیط لریمیزده چیچکلنن شخصیتلری ایله تانیش اولاجاغیق .\n1 - حاج رضا صراف تبریزی 1232- 1286\nشعیرلرینده «صراف» تخللوص ائد‌ن حاجی رضا صراف تبریزی 1232- جی گونش ایلینده تبریزین مشهور راستا کوچه محله‌سینده اورتا دوروملو بیر عایله ده آنادان اولموش‌، ۱۲ یاشیندا ایکن‌ آتاسینی الده‌ن وئرمیشدیر چاره‌سیزلیکدن آتاسینین تبریز بازاریندا اولان دوکانیندا مرحوم اولان آتاسینین ایشله دیگی صرافلیق پئشه‌سینی اؤیرنیب، و چؤرک قازانماغا باشلامیشدی.\nاو،۲۰ یاشیندان تبریزده فعالیت ائد‌ن «صفا» ادبی درنگینده ایشتراک ائتمیشدیر. رضا صراف تبریزی بیر مهارتلی غزل شاعری اولسادا، باشقا شعیر نؤوعلرینده ده یارادیجیلیق قابلیتینی ایثبات ائتمیشدیر اوستاد شهریار اونو آذربایجان ادبیاتینین نابغه‌لریندن بیلمیشدیر. حاج رضا صراف تبریزی نین یارادیجیلیغینین اساس حیصه سی نؤوحه و مرثیه لردن عبارت اولسادا، غزللری اونو چاغداش آذربایجان غزلینین زیروه شاعرلریندن ائده بیلیبدیر.\nشعیردیلی آخیجی وخالق واری دیر. او کلاسیک شعیر صنعتلریندن اوستادلیقلا فایدالانمیش و قالارقی شعیرلر یاراتمیشدیر اونون « دیوانی» وفاتیندان بیر ایل سونرا تبریزده چاپ اولموش وسونرالار باکی‌دا و ایستانبول‌دا دا دفعه‌لرله چاپ اولونوب یاییملانمیشدیر. 1286-جی گونش ایلینده تبریزده وفات ائتمیشدیر.\nصراف مشروطه حرکتینه قاتیلان شاعرلردن اولموش و خالقی عصیانادا چاغیرمیش‌دیر. اونون شعیرلریندن میللی روحو دیرچلدن بیر اؤرنک اوخویوروق:\nای میلت-ی اسلام اویان وقت-ی سحردی\nگؤر بیر نه خبردی؟\nبسدیر بو قدر یاتما چورورسن‌ نه خبردی؟\nدور وقت-ی سحردی\nقافیل دوشوبن‌، دینیوی دونیایه ساتیبسان\nیوز ایلدی یاتیب‌سان\nبسدیر، گؤزون آچ! سنده کسالت نه خبردی\nدور وقتی- سحردی\nمین یئردن آییلدیر سنی بیچاره احیببا\nترپنمه میش اصلا\nیاتماق بئله اولماز بو اؤلومدن‌ده بتردی\nدور وقت-ی سحردی\nتاپدیر سنی همسایه‌لرین دورما- دئییر، یات\nکئچمیش اولا هئیهات\nبو دؤورده هر کیمسه یاتا قانی هدردی\nدور وقت-ی سحردی\n*****\n2 – حکیم موللا محمد هیدجی (1233 -1314)\nحکیم موللا محمد هیدجی 1233- جی گونش ایلینده زنگان بؤلگه‌سیند‌ه یئرلشه‌ن هیدج قصبه‌سینده بیر زحمتکئش کندلی عائله‌سینده دونیایا گؤز آچمیشدی. او ایبتد‌ایی تحصیلینی دوغما کندی هیدج‌ ده باشا چاتدیراندان سونرا تحصیلینین داوامی اوچون قزوین شهرینه گئدیر و ۵ ایل ده او شهرده یاشاییر و اورادا دینی تحصیلینه داوام ائدیر.\nحکیم موللا محمد هیدجی تحصیلینی داهادا ایکمالا چاتدیرماق اوچون کربلا‌یا گئدیر و ۱۰ ایل اورادا اولان علم اوجاقلاریندا اؤیره‌نمه‌یه باشلاییر. او، همه‌ن ایللرده ، فلسفه، و باشقا دینی علملری اؤیرنیب اؤز عصرینین معتبر اوستادلاریندان اولور.\n«هیدجی» فارس،تورک و عرب دیللرینده مؤحتوالی و فلسفی شعیرلر یازمیشدیر. او، زامانین حاکملریندن گیلئیلی ایکن «هیدج» کندیندن‌ تهرانا کؤچور و عؤمرونون سونونا ده ک اورادا تجرید حالیند‌ا یاشاییر.\nحکیم موللا محمد هیدجی 79 یاشیندا تهراندا دونیاسینی دگیشیر و همن‌ شهرده تورپاغا تاپشیریلیر ایثتعمارچیلارین علیهینه اولان عالیملردندیر. اونون،عرب دیلینده یازدیغی «رسالة دوخانیه» آدلی اثری «ملا هادی سبزواری نین» «شرح-ی منظومه» آدلی اثرینه بیر آچیقلامادیر. شعیرلریند‌ه بیر چوخ ساتریک مضمونلار اولان فیلوسوف شاعریمیز اثرلریند‌ه همیشه « هیدجی» تخلوصو ایله یازارمیش.\nاو، یازدیغی ایجتماعی و فلسفی شعیرلری ایله اؤلکه‌میزده تانینمیش عالیم و شاعرلردن بیری اولموش‌دور. قئیدلره گؤره ،اونون «رسالة دوخانیه» آدلی نثر اثری 1271 - جی گونش ایلینده کربلا‌ شهرینده نشر ائدیلمیش‌دیر.\nشعیرلری «دیوان حکیم هیدجی» باشلیقی له دفعه‌لرله تبریز، زنگا‌ن و تهراندا چاپ اولونوبدور.اثرلریندن اؤرنکلر اوخویاق:\nدور بالام! صوبحه یاویخلاشدی گلیر زنگ سسی،\nقافیله دوشد‌و یولا سنده یه هرله فره‌سی.\nبو هامی آرپا سامانی هدر ائتدین نه گونه؟\nبسله ییب بیر بئله قوللوق ائله دین اولدو بسی.\nکؤپگی باغلا بالام، قاپمایا گر بعضیلری،\nلازیم اولدو قاپا، بوینوندان او چاغ آچ مره‌سی.\nمنی سیمرغ-ی سحر سسله‌دی کی: ای قاف قوشو،\nآچ قیچین باغینی، وور بیر- بیره سیندیر قفسی.\nبو هامی گولشن‌ و گولدن خس و خاشاک کؤنول،\nباغلاما هیمت ائدیب،اوتلا بو خاشاک و خسی.\nساغر! او ساده‌یه قورشانما، جاوانلیق هاچاغا؟\nآنلامازلیق نقدر؟ بوشلا هوا و هوه‌سی .\nسئودیگیم! سؤیمه‌ منی حق سنی دوزلو یارادیب،\nسنی هر کیم گؤره سئومز اورگی اؤزگه کسی.\nای اؤزو شمع-ی شبیستانینا پروانه صیفت،\nسنین عشقینده یانار «هیدجی» چیخماز نفسی.‌\n***\nبو روزگار گئچر، یاخشی روزگار گلر،\nکؤنول داریخما، غم ائتمه کی، غمگسار گلر.\nدومان دوتوب یئر اوزون، گر یاغار هوادان قار،\nگئچر گئدر بو سویوق قیش، گئنه باهار گلر.\nاگر او چاغ کی سفر ائتدی یار، گئتدی بخت،\nخوش اول گونه قاییدار بخت ایلن، اول یار گلر.\nگئجه -گونوز چکیرم آه ،تیکیرم یولا گؤز،\nگؤروم هاچاغ اول یار-ی گولعذارگلر.\nسولوب جاوانلیغیمین رنگی ،قاش و باش آغاریب،\nبلی باهاردا بیتر لاله و قیشدا قار گلر.\nتلسمه بو شهین عهدیند‌ه گر سیتم‌ یئتیشیر،\nبو شهریار گئدر، آیری شهریار گلر.\nاو شه کی دوشمانا سعادتدی رععیتی گؤردون،\nنئجه سینه‌سی اجل اوخونا دوچار گلر.\nدولانما بوش به ی‌جان، گئت اؤزونچون بیر ایش تاپ،\nدئمه منه کی به یه ام ،کسب وکار عار گلر.\nآدام! او چاغ کی گلر قونشو بورجونو ایسته ر،\nباشارمازسا وئره ،دونیا گؤزونه تار گلر.\nمثل‌ده وارکی،« ایگید اوندو،دوققوزو دوندو» ،\nاگنینده اولمادی پالتار نظرده خارگلر،\nواریم عجب کی هر نئجه لیباس اولسون،\nگیه‌ند‌ده اگنیمه من، قیسا‌ یا کی دارگلر.‌\nآلیب کمند صیفت تسبیحی اله زاهید،\nباخار گؤررکی هاچاغ دامنه شیکار گلر.\nبو حالی ترک ائیله مؤحمه ل دانیشما «هیدج لی»،\nبو سؤزده بعضیلرین قلبینه قوبار گلر.\n3.میرزا علی ثقه الاسلام1240 -1290\nموباریز عالیم، دین خادیمی، یازیچی و شاعیر شهید میرزا علی ثقه الاسلام 1240- جی گونش ایلینده تبریز شهرینده بیر روحانی عائله‌سینده آنادان اولموشد‌ور. قدیم اوصول ایله ایلک تحصیلینی تبریزده بیتیره‌ند‌ن سونرا قم شهرینه گئدیب، فقه و باشقا علملری اوخوموش،سونرا داها اطرافلی‌ بیلیک الده ائتمک اوچون عراق‌دا یئرلشه‌ن نجف و کربه‌لا شهرلرینده ۹ ایل ساکین اولاراق تحصیلینی داوام ائتدیریر. اورادا حیکمت، کلام، ادبیات، ریاضیات، نوجوم، هئییت و تاریخ علملرینی موکممل اؤیره‌نه‌رک دوغما شهری تبریزه دؤنور. مشروته اینقیلابینین اؤنملی رهبرلریند‌ن اولور. او، هم مسجیدلرده ائتدیی دانیشیقلاری ایله، هم ده دؤیوش جبهه‌لریند‌ه الی سیلاحلی‌ دؤیوشکن‌لیگیله موباریزه‌سینی عؤمرونون سون دقیقلرینه دک داوام ائتدیرمیش‌دیر.\nمشروطه اینقیلابینین رهبرلری کیمی اودا او بؤیوک اینقیلابین اوغروندا جان وئریر. بئله کی، روس کونسولو طرفیند‌ن تبریزده توتولور و صحرا حربی موحاکیمه‌سیندن سونرا 1290- جی گونش ایلینده «عاشورا» گونو سلاحداشلاری ایله بیرگه تبریزده دارا چکیلیر.شهید میرزا علی ثقه الاسلام او گون‌دن سونرا هم خالق آراسیندا، هم ده تاریخ صحیفه‌لرین‌ده «شهید» آدلانیر.\nشهید میرزه علی ثقه الاسلام ین کیتابلارینی تبریزلی تاریخچی عبدالحسین ناهید آذر مشهور «قیام- یشیخ محمد خیابانی کیتابین‌دا بئله قئید ائدیر: «دیوان شعیر»، «مرات المکتب (۷ جیلدده)»، «اگر ما آذربایجانیها غفلت کنیم»، «مشروطه یا مشروعه»، «رساله -ی سیاست»، «علم الرجال »، «لال لار کیتابی»، « زیج-ی هندی»، «تئلقرافلار مجمومه‌سی»، «ایضاح الخبار»، «تاریخ اماکن شریفه و رجال برجسته».\nشهید میرزا علی ثقه الاسلام ین دیوان اثرلری هله‌لیک چاپ اولونوب یاییلماسا دا، اونون شعیر نومونه‌لری اؤرنک اولاراق بعضی آنتولوگییالاردا قئید ائدیلمیش‌دیر. شعیر دیلی آخیجی، خالق واری‌دیر عصرینین بؤیوک عالیملریندن اولان شهید میرزه علی ثقه الاسلام عؤمرونو آذربایجان خالقی نین سعادتی وآزادلیغی یولو‌ندا فدا ائد‌ن اونودولماز شخصیتلردن‌دیر.\nخیالی یاخشی مونیس‌دیر منه شام و سحر ‌سنسیز،\nکی، سنسن اؤزگه یوخ قلبیم‌ده، بیر فیکر-ی-دیگر ‌سنسیز.\nاؤزون گؤردون صلاح- ی کاری، مندن ال چکیب گئتدین،\nمگر سنسن؟ قالان غم بیر ده مندن ال چکر ‌سنسیز ؟\nوطند‌ن آیری دوشدون، آیری دوشدون روح جیسمیمد‌ن،\nگؤزومدن عشقیله باهم‌ آخار، خون- ی جیگر ‌سنسیز.\nچیخیب ظاهرده الده‌ن دامنین، لاکین یقینیمد‌یر،\nمووافیق اولماسین بو ظلمیله حؤکم- ی قدر ‌سنسیز.\nگلرسن قورخورام بیر گون سنی گؤرمک محال اولسون،\nگئدر شاید فراقیندا بو آز نور- ی بصر ‌سنسیز.\n*****\nباشیندا بیر گؤز آچمادی بیچاره گؤزلریم\nیانیندا بیر دویونجا باخا یاره گؤزلریم.\nچوخ باخسا زولفونه، اونا عئیب ائتمه عذری وار،\nآغ سینه‌نه باخاندا، دوشوب قاره گؤزلریم.\nبیلمه‌م کی، هانسی عضوونه یارین نظر سالیم،\nبیر چاره قیل کؤنول، قالیب آواره گؤزلریم.\nیاردان فلک سیتم ایله‌ آییرسا، حیاتد‌ن\nگؤز اؤرتره‌م کی، دوشمه‌یه اغیاره گؤزلریم\n*****\nروباعی لر:\nهیجراندا کؤنول عشقیله مجنون اولدو،\nقان آغلادی او عرصه‌ده جیحون اولدو.\nبیر تک گئجه کی، باخدی گؤزل گول اوزونه،\nگؤز یاشلاری عؤمرو بویو گولگون اولدو.\nهیجران گئجه‌سینده او قیامتدن اثر وار،\nاوندا او گؤزل قمزه‌لی قامتدن اثر وار.\nاصلا کی، چاتا مقصده، مقصوده حیاتدا،\nهر کیمده کی، بیر زرره‌جه دهشتدن اثر وار.\nتوتماق اولا اوچموش اوخو، سعی ایله ایمکان،\nبلکه ده شکر آلماق اولا چؤل قامیشیندان.\nفیل بلکه قاریشقا یوواسیندا توتا مسکن‌،\nبونلار اولار، اولماز یئتیشه ک وصلینه جانان.\n4 - میرزا عبدالحسین خازن تبریزی «خازن»\n1304-1252\n«خازن» تخللوصو ‌ ایله شعیر یازان اوستاد شاعر میرزا عبدالحسین خازن تبریزی «خازن»1252 - جی گونش ایلینده تبریزده دونیایا گلدی . او، یوخسول بیر عایله‌ده بویا- باشا چاتسا دا تحصیلینی داوام ائدیب، آیدین دوشونجه‌لی بیر شاعر اولمشد‌ور. «خازن»1304- جی گونش ایلینده دایمی یاشادیغی تبریز شهرینده وفات ائتمیشدیر. او، هم نؤوحه ادبیاتینین قوللوغوند‌ا اولموش هم‌ده میللی دوشونجه‌لره دایانان شعیرلر یازمیشدیر. همیشه خالق اوچون چالیشان و یازان بیر شاعیر اولاراق، شیخ محمد خیابانی اینقلابیندا «مجاهید» دسته‌لرینه قاتیلمیش و حرکتی آلقیشلایا‌راق میللی دوشونجه‌لرین اویانیشینا قوللوق ائتمیش‌دیر. الیمیزه چاتدیقدا، اونون ایجتماعی و لیریک شعیرلری مرثیه‌لری و نؤوحه شعیرلری قدر اولماسادا، اوستادلیقلا یازیلان لیریک اثرلری واردیر. اؤرنکلر اوخویاق :\nایاقدان دوشموشم‌ ساقی الیمدن دوت ایاغ ایله،\nالینده ساغر-ی زررین گؤروم همو��ره وار اولسون.\nقیزیل گول قؤنچه‌سی تک لخته - لخته قان اولان گؤگلوم،\nآچیلماز بیرده عالمده اگر یوزمین باهار اولسون.\nنه شه‌دن چاره وار بیز میللته یاران، نه مجلیسدن،\nبیزه هر کیمسه‌ یار اولسا اونا الله یار اولسون .\n****\nهر زامان گؤنلوم قوشو یاد-ی بهاریستان ائدیر\nفیکر-ی وصل ائیله ر سیزیلدار ناله و افغان ائدیر\nبیر پری سینمیش قوشو گؤردوم دونن گولزاریده\nباشلاییب شوریله نقل-ی قوصه-ی ایران ائدیر\nسسله‌نیردی باغبانه اولما قافیل باغدان\nبئیله کی گولچین داراشمیش گولشنی تالان ائدیر\nهئیتی کابینه‌دیر اغیار اولوب همراز-ی یار\nعلم‌سیز میللت‌دی بیجا دعوی-ی ویجدان ائدیر\nاولسا هر بیر قلب ده ناموس و دین، حب-ی وطن\nبیر ائله اینسانه «خازن» جانینی قوربان ائدیر\n*****\nباغلانان زنجیری- بیداده یازیق ایرانلیلار\nاولمایان آسوده دونیاده یازیق ایرانلیلار\nتیتره‌یه‌ن بیر مرغ بیسمیل تک کف-ی جللاد ده\nصئید اولان بی رحم صیاده یازیق ایرانلیلار...\n5 - اصغر اکبرزاده ( سالک)\n(1357- 1270)\nاصغر اکبرزاده سالیک علی اکبر اوغلو - 1270 - جی گونش ایلینده اهر شهریند‌ه ایشیقلی دونیایا گؤز آچیر. او یئنی یئتمه‌لیک ایللرینی اهرده یاشاییر و گنج‌لیک ایللریند‌ه تبریز شهرینه کؤچور،اورادا دوخانیات ایداره‌سینده ایشله ییر و تقائید‌ه چاتیر.\nسالیک عؤمورونون سونونا دک ائولنمیر و تکلیکده یاشاییر. سالیک فارسجا و تورکجه شعیرلر یازارمیشدیر. او، مهارت‌لی بیر شاعر کیمی تبریز ادبی موحیطینین یئتیرمه‌سی کیمی مختلیف ژانرلاردا شعیرلر یازارمیش.\nسالیک خالقین ذؤوقونو اوخشایان ساتیرا اثرلرده یازارمیش. اونون دیوانی چاپ اولماسادا تذکیره‌لرده قدرتلی و باجاریقل بیر شاعر کیمی قلمه آلین‌یبد‌یر. او، 1357- جی گونش ایلینده تبریزده وفات ائدیر و مزاری دا تبریزده دیر.اؤرنک اولاراق شعیرلریند‌ن اوخویاق:","num_words":3293,"character_repetition_ratio":0.039,"word_repetition_ratio":0.001,"special_characters_ratio":0.231,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":163775.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"«رئپورت»-ون خبرینه گؤره، بو باره‌ده «گؤیچه-زنگه‌زور رئسپوبلیکاسی» و «غربی آذربایجانا قاییدیش» اجتماعی بیرلیی‌نین بیرگه بیاناتیندا بیلدیریلیب.\nریضوان تالیب‌اۏو و تونزاله چلبی‌یئوانین ایمضالادیغی بیانات‌دا دئییلیر:\n«تاریخاً ائرمنیلر و حاضیرکی ائرمنیستان رئسپوبلیکاسی آذربایجانلی‌لاری ائتنیک زمینده سوی‌قیریمی و دئپورتاسییا جینایتلرینه معروض قویموشلار. غربی آذربایجان‌دان – ایندیکی ائرمنیستان اراضی‌سیندن ۱۹۸۷-۱۹۹۱-جی ایللرده دئپورتاسییا ائدیلن آذربایجانلی‌لارین بؤیوک اکثریتی آذربایجان رئسپوبلیکاسیندا قاچقین‌چی‌لیق حیاتی یاشامیش، دئپورتاسییا قوربانلارینین بیر قیسمی ده قارداش اؤلکه تورکییه رئسپوبلیکاسیندا و دیگر اؤلکه‌لرده مسکونلاشمیشلار.\nمطالب مشابه\nمصرف برق مساوی قطع یارانه‌ها\nاتحادیه اروپا چین را به دلیل نسل کشی تورک های اویغور تحریم کرد\nجست‌وجو برای یافتن راننده محبوس در معدن دندی ادامه دارد\nحاجى ميرزا آقاسى صدراعظم دیوانه ی دیوانه ی توپ…!\/على مرادی مراغه ای\nتهدید یوسف کاری توسط رئیس اندرزگاه زندان اردبیل\nاطرافیمیزدا اولان بعضی دئپورتاسییا قوربانلاری ایله بیرگه آذربایجاندا مسکونلاشمیش سوی‌داشلاریمیز کیمی اؤز عادت-عنعنه‌لریمیزی قورویوب یاشاتماق، بیر-بیریمیزه کؤمک ائتمک، محروم ائدیلدیی��یز تمل اینسان حاقلاریمیزی برپا ائتمک، ائرمنی جینایتلرینه و ائرمنیستانین آذربایجان اراضی‌سینده سئپاراتچی‌لیغی دستکله‌مکله نوماییش ائتدیردیی ایکی‌اوزلولویه قارشی موباریزه آپارماق مقصدیله تشکیلاتلانماق باره‌ده قرار قبول ائتمیش و غربی آذربایجانا قاییدیش اجتماعی بیرلیینی تأسیس ائتمیشدیک. مظفر عالی باش کومان‌دان، مؤحترهم پرئزیدئنتیمیز ایلهام علی‌یئوین سرکرده‌لیگی ایله ۴۴ گونلوک وطن محاربه‌سینده قازانیلان بؤیوک ظفردن روح‌لاناراق بیرلیک بیر تشکیلات قیسمین‌ده «گؤیچه-زنگه‌زور رئسپوبلیکاسی»نین یارانماسی تشببوثونو اعلان ائتمیش‌دیر. بیز بو یول‌لا ائرمنی‌لرین تؤرَتدییی دئپورتاسییا جینایتی و سوی‌قیریما معروض قالمیش سوی‌داشلاریمیزین حاق سسینین بئین‌الخالق عالمده ائشیدیلمه‌سی اوچون علاوه ایمکانلاردان ایستیفاده ائتمه‌یه چالیشمیشیق. اؤتن مدت‌ده اعلان ائدیلمیش «گؤیچه-زنگه‌زور رئسپوبلیکاسی» طرفین‌دن قارداش تورکییه رئسپوبلیکاسی اراضی‌سینده ده نماینده‌لیک و موختلیف تأسیساتلارین فورمالاشدیریلماسی تشببوثو حیاتا کئچیریلمیش‌دیر.\nریضوان اۏو عینی زامان‌دا پرئزیدئنت جناب ایلهام علی‌یئوین غربی آذربایجان و بو بؤلگه‌دن کؤچورولن یوز مینلرله سوی‌داشیمیزین طالعی ایله باغلی مودریک دوشونجه‌لره و پلانلارا صاحب اولدوغونو گؤردوک. پرئزیدئنت ایلهام علی‌یئوین هله ۲۰۱۴-جو ایلده حربچی‌لریمیز قارشیسین‌دا چیخیش ائدرکن سؤیله‌دییی: «بو گون بیز یاخشی بیلیریک کی، ائرمنیستان دؤولتی تاریخی آذربایجان تورپاقلارین‌دا یارانیب‌دیر. ایروان خان‌لیغی، زنگه‌زور، گؤیچه محلی بیزیم تاریخی تورپاغیمیزدیر. بیز آذربایجانلی‌لار او تورپاقلارا قاییتمالیییق و قاییداجاغیق»؛ سؤزلرینین رئاللیغا سؤیکندیینی حیسس ائتدیک.\nپرئزیدئنت جناب ایلهام علی‌یئوین ۲۴ دئکابر ۲۰۲۲-جی ایل تاریخینده غربی آذربایجان ضیالیلاری ایله گؤروشونده ائتدییی چیخیشیندان سونرا غربی آذربایجانلی‌لارلا باغلی دؤولتیمیزین سیاسی خطی ایله داها یاخیندان تانیش اولدوق. پرئزیدئنت ایلهام علی‌یئوین بو ساحه‌ده حیاتا کئچیردییی سیاسی خطه اویغون غربی آذربایجان ایجماع‌سی‌نین قیسا مدت‌ده یئنی‌دن تشکیلاتلاندیغینا و بو گون چوخ بؤیوک اوغورلا فعالیت گؤستردیینه شاهید اولدوق.\nبو گون بوتون غربی آذربایجانلی‌لار اؤز پوزولموش حقوقلارینین آذربایجان پرئزیدئنتینین سیاسی ایراده‌سی، دؤولتیمیزین گوجو ایله برپا اولوناجاغینا امیندیرلر. بونا گؤره ده اونلار واحید نیتله بیر اولمالی، چاشقین‌لیق یارادان هر جور بؤلوجو آددیملاردان کنار دورمالی و غربی آذربایجانا – اؤز دوغما تورپاقلاریمیزا قاییتماق اوچون بیرگه موباریزه آپارمالیدیرلار.\nبیز ده اؤز نؤوبه‌میزده بو عالی مقصده خیدمت ائتمک نیتی ایله حاضیردا بیر تشکیلات اولاراق «گؤیچه-زنگه‌زور رئسپوبلیکاسی»نین فعالیتینی دایاندیردیغینی رسمن اعلان ائدیر و بوتون سوی‌داشلاریمیزی پرئزیدئنتیمیزین واحید سیاسی خطی اطرافیندا و بو سیاسی خطه اؤز تؤحفه‌سینی وئرمک اوچون قتعیتله فعالیت گؤسته‌ر‌ن، ائرمنیستان‌دان قووولموش آذربایجانلی‌لارین ماراقلارینی لئگیتیم(مشروع) و معتبر شکیل‌ده مدافعه ائد‌ن، غربی آذربایجانلی‌لارین هر بیرینی احاطه ائد‌ه‌رک یئگانه عمومی تشکیلاتی اولان غربی آذربایجان ایجماع‌سیندا سعی‌لرینی بون‌دان سونرا دا بیرلشدیرمه‌یه چاغیریریق.\nیولوموز دوغما تورپاغیمیز غربی آذربایجانادیر. بو یولدا هر بیریمیزه اوغورلار آرزولاییریق».\nالهام علی‌یئوغربی آذربایجانا قاییدیشگؤیچه-زنگه‌زور رئسپوبلیکاسی\nFacebookTwitterPinterestWhatsappTelegram\nخبر قبلی\nپان ایرانیسم و آذربایجان\nخبر بعدی\nتُرک‌ها ایستاده می میرند\nجهت مطالعه بیشتر\nدو رهبر وحشی و بیابانگرد تورک بنام‌های سیدعلی...\nجولای 18, 2024\nمافیای سپاه، بزرگترین تهدیدات پیش روی ریاست دکتر...\nجولای 12, 2024\nبازی خطرناک سپاه پاسداران با کارت پ.ک.ک\nجولای 11, 2024\nپربازدیدترین مطالب\nFacebook Twitter Instagram Pinterest\nRecent Posts\nدو رهبر وحشی و بیابانگرد تورک بنام‌های سیدعلی خامنه‌ای و مسعود پزشکیان در چنبره وزیران باهوش پارسی\nجولای 18, 2024\nاز « دمکراسی خواهی در شعار و دیکتاتورطلبی در عمل» مردم استانهای فارس‌نشین مرکزی در آخرین انتخابات ریاست جمهوری ایران","num_words":1045,"character_repetition_ratio":0.083,"word_repetition_ratio":0.006,"special_characters_ratio":0.182,"stopwords_ratio":0.005,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":178339.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ویکی‌ده یئنی ایشلدنسینیزسه خوش گلیدینیز! صفحه‌سینی اوخویون. دَییشدیرمه قایدالاری ایله تانیش اولون. چتینلیک وارسا کؤمک میزینده سواللارینیزی سوروشون.\nبۇرا فوروم دئییل، تکجه مقاله‌یه گؤره دانیشین.\nنزاکتلی اوْلون\nیاخشی وطنداش اوْلون\nشخصی حمله ائتمه‌یین\nیئنی ایشلدنلری اینجیتمه‌یین\nمقاله‌لر سیاست‌لری\nاوْرجینال آراشدیرما ممنوع!\nطرف‌سیز اوْلون.\nیازی‌لارینیز یوْخلانیلمالی اوْلمالی‌دیر.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=دانیشیق:یان_استوارت_(ریاضیاتچی)&oldid=248174»-دن آلینمیش‌دیر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ دسامبر ۲۰۱۷، ‏۱۸:۲۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":171,"character_repetition_ratio":0.005,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.19,"stopwords_ratio":0.018,"flagged_words_ratio":0.006,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":49039.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کتله وی (توده ای) ایش سیزلییین قورخونج جهت لرینده ن بیری ده، ایشله مک حاقی نین بیر «لطف» کیمی گؤرونمه سی دیر. ساواشلاردا اولدوغو کیمی: هر کیمین کی یئمگه کره سی وار، سیرتیق اولور.\nایشچی لرین و حتی بئله کارمندلرین بیر آرایا گلمه حاقی گونو- گونده ن اریییب و او قدر آزالمیش کی، ایش صاحیبلری ایله معاش باغلاماق اوچون آپاردیقلاری دانیشیقلاردا، اونلارین مووقعی گونو- گونده ن ضعیف له دییینه گؤره، «امک حاقی» سؤزو ایش صاحیبلرینه بیر فیرتانا تهلکه سی آنلامیندا گلیر ...\nفابریکالاردا دا اتمسفر هئچ یاخشی دئییل. البته ایش صاحیبلری هر زامان اولدوغو کیمی نیقیلداییب دئییرلر: \" قابلیت سیز ایشچی لری باشیمیزدان ائله مه یه امکانیمیز یوخدور. آخی بو گون بئله ایسته دیییمیز آدامی ایشده ن آتا بیلمیریک کی ...\"\nنگران اولمایین: اودا اولاجاقدیر. سونوندا داهادا آز معاش ایله ایشله مک، بئله ایش اؤزلویونده اینجی لرده ن و آلماسلاردان دوزه نیلمیش و ایشچی لرین باشینا قویولموش بیر تاج کیمی اولاجاقدیر.\n\"ایش ده ن آتدیغینیز او قاپی چی، آزی 30 ایل سیزین قاپی نین قاباغیندا دورموشدور ...\" ایشچی لرین نماینده سی سون زامانلاردا کافه Josty نین صاحابی نین گؤنده ر دییی آداما دئمیشدیر.\nکافه صاحابی نین گؤنده ردییی آدام: \"اؤزلویونده بو آز بیر شئی دئییل. 30 ایل بیر آدامین کافه Josty نین قاباغیندا قاپی چی کیمی دورماغا ...\"\nالبته او جمله سینی تاماملامامیشدیر. تاماملاسایدی، اوندا «اذنی اولماسی» سؤزونو ده قطعیاً دئیه جکدیر. یانی \" کافه Josty نین قاباغیندا قاپی چی کیمی دورماغا اذنی اولماسی ...\"\nاونوتماییین:\nمعاش باغلاماق و امک حاقی اوچون آپاریلان دانیشیقلار زامانی، بیری سیزه «شرف» ده ن، «اخلاق» دان و «سنت لرده ن قاینایان وظیفه» لرده ن دانیشسا، بیلین کی او سیزین باشینیزا بورک قویماق ایسته ییر.\nکورت توخولسکی میلادی 1890- جی ایلده برلین شهرینده دونیایا گؤز آچمیشدیر. شاعیر، یازیچی، ژورنالیست و ادبیات تنقیدچی سی توخولسکی، جمهوریت اوچون ساواشان و ائله جه ده وایمار جمهوریتی نین باشاریلی ضیالیلرینده ن بیری اولموشدور.\nمعاصیر دؤرده آلمان اؤلکه سینده 1918 ده ن 1933- جی ایله کیمی دوام ائده ن سیاسی دؤنه م، وایمار (Weimar) جمهوریتی آدلانیر. بو دؤرده بیرینجی دفعه اولاراق ئؤلکه ده پالامنته دایانان بیر دموکراتیک سیستم یارانمیشدیر. نوامبر انقلابی آدلانان خالق آیاقلانماسیندان سونرا، وایمار شهرینده چاغریلان بیر بویوک توپلانتی دان سونرا کی گلیشمه لرده، اساس قانون یازیلیب و اؤلکه، فئدرال جمهوریتی اعلان ائدیلمیشدیر. آدولف هیتلرین 1933- جی ایلده اقتدارا گلمه سی ایله بو جمهوریتین، عمری سونا چاتمیشدیر.\n1924- جی ایلده ن پاریسده و 1929- جی ایلده ن سونرا سوئدده یاشایان توخولسکی، 1935- جی ایلده بو اؤلکه ده دونیایا گؤز یومموشدور. او آلماندا یاشادیغی ایللرده، یورولمادان میلیتاریزمی و دادگستری نین ناسیونال سوسیالیزم ایله گیزلی باغلانتی لارینی و بئله لیکه فاشیزمه زمین حاضیرلامانی افشا ائده ن ایره لیجی انسانلاریندان بیری اولموشدور.\nترجمه ائدیلمیش یازی ( zu dürfen) 2012- جی ایل فدرال آلماندا نشر اولونان و یازیچی نین ساتیریک یازیلارینی احتوا ائده ن کتابیندان آلینمیشدیر (Kurt Tucholsky-Das Grosse Lesebuch- Herausgegeben von Axel Ruckaberle).\nیازی 20- جی عصرین اوللرینده آلمان اؤلکه سینده حاکیم اولان شرطلری لاغا قویماق اوچون یازیلسادا، عین شرطلر آلتیندا یاشاماغا مجبور اولان جنوبی آذربایجانلیلاری، هم گولدوروب و همده آغلادا بیلر.\nسون زامانلاردا ترجمه ائتدیییم «مرکز یئر اوزونده آلاهین نماینده سی دیر» یازیسی دا، ائله بو یازیچی دان دیر. (س. ح.)","num_words":687,"character_repetition_ratio":0.044,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.251,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":270714.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو شابلون ویکی‌پدیانین سورعتلی سیلینمه معیارلارینا شامیل اولا بیلر و آیدین شکلیده واندالیزم دیر. بورا آچیق و آشکار شکلیده ایشتیباه معلوماتلار و تمیزلمه زامانی خرابکارلیق اولونموش یولاندیرمالار یارالدیب. ت.س.م G3-یه باخین.%5B%5B%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7%3A%D8%AA%D8%A6%D8%B2+%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%86%D9%85%D9%87+%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%7CG3%5D%5D%3A+%5B%5BWP%3AVandalism%7CVandalism%5D%5DG3\nاَگر بۇ صفحه‌نی یاراتمیسینیزسا و سیلینمه سببی ایله راضی دئییلسینیزسه، آشاغیداکی دۆیمه‌یه کلیکله‌یه و اوْنون نییه سیلینمه‌مه‌سی لازیم اوْلدوغونا ایناندیغینیزی توضیح ائدن بیر پیام ایله بوراخا بیلرسینیز.\nاگر بو شابلون سورعتلی سیلینمه ��عیارلارینا شامیل اولماسا، یا دا دۆزلتمک نیَتینده‌سینیز، بو بیلدیریشی سیلین، اما بو بیلدیریشی اؤزونوز یاراتدیغینیز صفحه‌لردن سیلمه‌یین. اگر بو صفحه‌نی یاراتمیسینیزسا و سیلینمه سببی ایله راضی دئییلسینیزسه، آشاغیداکی دۆیمه‌یه کلیکله‌یه و اوْنون نییه سیلینمه‌مه‌سی لازیم اوْلدوغونا ایناندیغینیزی توضیح ائدن بیر پیام ایله بوراخا بیلرسینیز. سیزین پیاما جاواب یوخلاماق اوچون همچنین دانیشیق صفحه‌سینه ده داخیل اولا بیلرسینیز.\nنظره آلین کی، بۇ شابلون ایستنیلن واخت، شۆبهه‌سیز کی، سۆرعتلی سیلینمه معیارلارینا جاواب وئررسه و یا دانیشیق صفحه‌سینده یئرلشدیریلمیش توضیحلر کیفایت دئییلسه، سیلینه بیلر.\nنامیزد: شابلونو یئرلشدیرمیی نظردن کئچیرین:\n{{subst:Db-vandalism-notice|شابلون:Db-g3|header=1}} ~~~~\nمولیفین دانیشیق صفحه‌سینده.\nصفحه‌نی یازانا پیام: دانیشیق صفحه‌سینی هله دییشدیمه‌میسیز. اگر بو سرعتلی سیلینمیه اعتیراض ائتمک ایسترسیز، یوخاریداکی دویمه‌نی باسین و دانیشیق صفحه‌سینده بیر پیام یازین و آچیخلاندیرین کی بو شابلون نیه سیلینمه‌مه‌لی اولدوغونو دوشونورسوز.\nاگر دانیشیق صفحه‌سینده آرتیق یازیبسیز، اما بو پیام هله ده گورونور، صفحه‌نین کش-ین تمیزله‌مه‌یه چالیشین.\nAdministrators: check links, history (last), and logs before deletion. Consider checking Google.\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه Ziraksima توسوطیله دَییشدیریلمیشدیر (چالیشمالار | لاقلار) ۲۳:۰۶، ۴ اوْکتوبر ۲۰۲۱ (UTC) تاریخینده (۲ ایل قاباق)\nشابلون بلگه‌له‌مه‌سی[یارات] [تمیزله‌مه]\nدییشدیریجیلر بو شابلونون قارالاما (یارات | آینا) و تست (یارات) صفحه‌لرینده تست ائده بیلرلر.\n\/بلگه آلت‌صفحه‌سینه بؤلمه‌لری علاوه ائدین. بو شابلون-ین آلت صفحه‌لری.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:Db-g3&oldid=1490071»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه:\nایندکس‌لشدیریلمه‌میش صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ اوْکتوبر ۲۰۲۱، ‏۲۳:۰۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":638,"character_repetition_ratio":0.063,"word_repetition_ratio":0.134,"special_characters_ratio":0.25,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":28466.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بدیرلنمیش آیین گوموشو ایشیغین‌دان توتا-توتا داغ جیغیری ایله ایکی نفر ایرلیلییردی. ایکی‌سی ده بو یئرلره یاخشی بلد ایدی. اوشاق واختی موروق ییغماق اوچون جیغیرلاری آیاقلارینا دولاییب داغین دؤشونه او قدر قالخمیش‌دیلار کی، هر یال، هر یاماج دا اونلارا دوغما اولموش‌دو. قنیرسیز طبیعت لال سوکوتو ایله اونلارا چوخ شئیی باشا سالیر، هر قایا، هر داش سانکی بیر کیتاب اولوب، یادداشلارین‌دا اوخونوردو. باخ، اوزاق‌دان قارا، قورخونج کؤلگه کیمی گؤرونن شیش قایادان او یانا دار جیغیر کند یولونا قوووشوردو. اوجا، یامیاشیل آغاجلار سئیرکلشیر، آچیق‌لیق مئشنین اللرین‌دن توتوب دره بویو اوزانیردی. درنین قاشین‌دان چینقیل‌لی، هله ده آسفالتلانمامیش یول کئچیردی. گئدیش-گلیش اولمادیغی اوچون، گؤرونور، بیر آز دا باخیم‌سیز قالمیش‌دی. یاشایانی، ایشیق یان‌دیرانی اولمادیغی اوچون کند خارابالیغی خاتیرلادیر، اوچولوب-داغیلمیش دیوارلار خوف قاریشیق نیسگیل یارادیردی. بو دم‌ده اینسانین ایچینی یان‌دیران، ساکیتلش‌دیر‌ن بیر صاحب‌سیز ایت هورمه‌سینه، قورد اولاماسینا او قدر احتیاج وار ایدی کی، او آغرینی سؤزله ایفاده ائتمک هئچ ده آسان دئییل‌دی. ائله بیل گؤی قوببه‌سین‌دن ائنمیش، یئر آیاقلار آلتین‌دان قاچمیش‌دی. سانکی دونیانین آخیری ایدی، داها اومید تومورجوقلاری چیچکله‌مه‌یه‌جک‌دی. او چیچکلرین زریف یاناقلارینا بیر ده هئچ واخت شئه قونمایاجاق، گونش قیزیلی ذرره‌لری ایله او داملالاردا یویونوب سیغاللانمایاجاق‌دی.\nیاماجدان کند خارابالیقلاری ایله آیدین گؤرونوردو. آی ایشیغی ائله بیل اوزون ایللرین حسرت‌لیلرینی تانیییب، حسرتینه گوزگو توتموش‌دو. درنین ساغ یاخاسینا دوزولوب دوزنلییه ساری اوزانان کند سانکی اوووجون ایچینه سیغمیش‌دی. ویرانه قالمیش ائولر دردلی قوجالار کیمی بوزوشوب یوماغا دؤنموش‌دولر. دردلری آچیلیب اریش-آرغاج اولسای‌دی، بلکه ده دانیشماق‌دان یورولمازدیلار. باشلارینا نئجه یاغیش، دولو تؤکدویونو، قار الندیینی، اوزلرینه ایریشه-ایریشه یادلارین نئجه تنه ووردوغونو، دیمیش مئیوه‌لرینی اونو دره‌سی صاحبلرینی بوداغین‌دا گؤزله‌یه-گؤزله‌یه ساخلایان آغاجلارین حسرتین‌دن، گؤز یاشلارین‌دان دانیشاجاق‌دیلار. هر بیری کدرلی بیر داستان، دونیا بوی‌دا بیر درد ایدی. ساکینلری دیدرگین دوشموش کند او دردلری اوریینه نئجه ییغیب، نئجه سیغیب ساخلاییردی، اونو بیر الله بیلیر، بیر ده اؤزو. درد بؤیوک ایدی. درد بیتیب توکنن دئییل‌دی کی؟! مورادین یادیندای‌دی، بؤیوک قارداشی سردار، هئچ نه اولمامیش کیمی حیاط‌ده اویناییردی. بؤیوک دئین‌ده، اوندان ۳-۴ یاش همین بؤیوک اولاردی. آد گونونو تزه‌جه کئچیرمیش‌دیلر. اون اوچ یاشا آدلادیغی هئچ بیر آی دئییل‌دی. بیردن آتاسی هیه‌جانلا اوجادان: « سردار، اوغلوم، یئره اوزان! سردار، یئره اوزان... یئره!»- دئییب، بؤیوک قارداشینا ساری گؤتورول‌دو. اونو قوجاقلاییب، اوزو اوسته یئره اوزان‌دی. اولجه گوج‌لو مرمی ویییلتی‌سی، سونرا دهشت‌لی پارتلاییش بیر-بیرینه قاریشیب حیط‌ده چوخ قورخونج منزره یارات‌دی. تورپاق اوووج-اوووج اووولوب قلپه‌لرله اطرافا چیرپیل‌دی. ائله بیل کی، توت یارپاقلارینی کیم‌سه یولوب قوجاق-قوجاق یئره تؤک‌دو. آناسی تلاش، هیجان ایچری‌سین‌ده حیطه قاچ‌دی. « واخسئی!.. وای، باشیمیزا گلنلر!..» سؤیله‌ییب اوز-گؤزونو جیرماقلادی. دیزی اوسته یئره چؤکوب اوووج-اوووج باشینا توز-تورپاق تؤک‌دو، صیفتینی، سینه‌سینی یومروقلادی. آجی-آجی اینیل‌ده‌دی، گؤز یاشی تؤک‌دو. « اللهیم نی‌دی، نی‌دی بیزیم گوناهیمیز؟!..»-قیشقیرا-قیشقیرا یئرده اوزانیب قان ایچین‌ده چابالایان آتاسینین دؤوره‌سینه دولان‌دی. آناسی اؤزونو ایتیرمیش‌دی، هیجان‌دان بیلمیردی نئیله‌سین. گاه برک‌دن قیشقیریر، گاه ایچین‌ده اینیلدییر، گاه دا اللرینی قوشالاییب باشینی قاپازلاییردی.\nآتاسی سینسیله قارداشینی قورودو. یاخین‌دا پارتلایان مرمینین قلپه‌لری ائنلی کوریینه، بؤیرونه دولموش‌دو. پالتاری جیریلمیش، بوسبوتون قانا بولاشمیش‌دی. قارداشینا ایسه هئچ نه اولمامیش‌دی. آتاسی ائله بیل کی، اؤمرونو قارداشی سردارا وئرمیش‌دی. سول الیله هله ده سرداری برک-برک سینه‌سینه سیخیردی. سانکی ندن‌سه احتیاط ائدیر، ندن‌سه چکینیردی. هئیی-حرکتی قالمادیغین‌دان ترپنه بیلمیر، بلکه ده سون کره اوغلونو قوجاقلاییرمیش کیمی بوراخماق، بوراخماق ایسته‌میردی. اونون ایگینی، قوخوسونو جیرلرینه چکیب اؤزویله آپارماق، اؤزویله یاشاتماق ایستییردی.\nآتاسی چیچک آنانین علین‌دن توتوب گوجله دانیشیردی. آغزین‌دان گلن قان چنه‌سین‌ده توپلانیب، دامجی-دامجی یئره تؤکولوردو. گؤزون‌ده یاش گیله‌لنیر، نفه‌سی آغیر-آغیر گئدیب گلیردی.\n-گئدیرم، آن...نامم گگل...لینی... گؤرونور، منیمکی ده بورا قدرمیش... اوشاق...لار سنه امانت. چالیش اونلارا آتاسیزلیغی هیسس ائتدیرمه. اوون…للاری قلبی سس...سینیق دا بؤ-اؤیوتمه. اوجاغیمیز بو-اوش ققا-آلماسین، نه اولورسا اوو-للسون، هئچ واخت، هئچ واخت دا آا-آتیب گئتمیین. او، دده- بابا یوردوموزدور. یورد بوش قالان‌دا دوشمنلر آیاق آچار اوستوموزه. یوردسوز اولانین خوشبخت‌لیگی اولماز. یورد سئوگی‌سی تانری سئوگی‌سی‌دیر. او سئوگینی اوریینیزدن چیخارتمایین. او سئوگی اوریینیزده واا-آرسا، ایشیغینیز دا گله‌جک، هئچ واخت دا سؤؤن-نم‌یه‌جک. من همیشه یانینیزدا اولاجام، نفسینیزی، وارلیغینیزی دد-آایم هیسس ائد‌جه‌یه‌م. سیز اوو-ججا، قورورلو اولان‌دا من ده سیزینله اوجالاجاغام. ببی-ایلین کی، آغلاییب-سیتقاسانیز ممه-انی ده اینجیتمیش اولاجاقسینیز!..\nآتاسی بو سون سؤزلرینی قیرا-قیرا، اوزوله-اوزوله دئدی. چیچک آنانین اللرینی بوراخماق ایسته‌میردی. ائله بیل کی، بو دونیایلا او دونیا آراسین‌دا بیر کؤرپوده ایلیشیب قالمیش‌دی. چیرپینیردی، اللهین وئردیی عؤمورله ویدالاشماق ایسته‌میردی. بیر آز دا، بیر آز دا یاشاماق ایستییردی. سون کره، سون کره گوجونو توپلاییب آنانین اللرینی برک-برک سیخ‌دی. گؤزلرینین ایچینه، سونرا دا نهایت‌سیز گؤیلره باخیب سانکی بیر قوش کیمی اوچوب گئت‌دی. آناسی اؤزونو ساخلایا بیلمه‌دی، بیر آز دا هؤوللنیب باییل‌دی. پارتلاییش سسینه، آناسینین فریادینا حیطه آخیشان قونشولار آناسینی ائوه آپاردیلار، آتاسینی او گون دفن ائتدیلر. مورادین ایچین‌ده او گون‌دن سانکی بیر دویغو قیریلیب قال‌دی. آتاسیزلیق دویغوسو. ایلاهی، بو نه دویغو ایمیش، او گون‌دن سونرا هارا گئت‌دی‌سه، او دویغودان آیریلا بیلمه‌دی. اؤزو آتا اولسا دا، آنجاق ایچین‌ده او ایستک، او سئوگی هله اؤلممیش‌دی، یاشاییردی، زرره قدر ده اولسا، آزالمامیش‌دی.\nائولرین اوچوق-سؤکوک دیوارلاری صاحب‌سیز قالمیش یوردون باشداشی کیمی سویوق-سویوق تورپاق‌دان بویلانیردی. سینیق-سالخاق پنجره‌لرین قیریلمیش آینالارینین گؤزونه صاحبینین یوللارینا باخماق‌دان تور گلمیش‌دی. ائولرین آراسین‌داکی هاسارلار ایتمیش، کول-کوس جیغیرلاری سوپوروب باسمیش‌دی. آی ایشیغین‌دا اوزون ایللرین یادداش قیریق‌لیغینا، خاطره توزونه بورونوب دوغمالیق، اؤزل‌لیک آختارماق گونون گونورتا چاغی اوت تایاسین‌دا اینه آختارماق قدر چوخ چتینلشمیش‌دی. تک-تک قالان آغاجلار بیر عنوان پارچاسیی‌دی. دوشمنین آغلینا گلمیردی، گلسی‌دی اونلاری دا قیریب چاتاردی. باخ، بو تاوات خالانین چینار آغاجی ایدی. اوغلو ائلشنین توی گونو اکدیی آغاج. بو یاستی-یاپالاق انجیر آغاجلاری ایسه موسا کیشینین ایدی. یاخاسین‌دان بال دامان آغ، شیپشیرین انجیرلر گتیرردی. احسانات اکمیش‌دی موسا کیشی. نف‌سین‌دن کئجنه درمه دئمزدی، اوتان‌سا��ار دا، اؤزو دریب پای گؤندرردی. بو دا موختارین یوردو ایدی. ایت موختارین! اصلینه باخ‌سان، پیس آدام دئییل‌دی موختار. آنجاق نیه بو آدی اونا وئرمیش‌دیلر، کیم وئرمیش‌دی، خاتیرلایا بیلمیردیلر. بلکه، ایش یئرینه گؤره ایدی، یقین کی؟! اوندا بو هشیم کیشینین، او بیری‌سی روسته‌م دایینین، باخ... باخ، بو دا بیزیم، بیزیم اولمالیی‌دی- دئدی موراد. توت آغاجینین آلتین‌داکی قوشا سال داشلار دا یئریندی‌دی. بیر آز قارالمیش، بیر آز دا اوستلری مامیرلامیش‌دی. خاتیرلادی موراد، وضعیت پیس ایدی. کیشیلر اوو توفنگیله ده اولسا، آخشاملار یاتمیر، کن‌دی قورویوردولار. آتاسی سحر یورغون گلمیش‌دی. یوخوسوزلوق‌دان گؤزلرینین آلتی شیشمیش، ببکلرینه سانکی قان چیلنمیش‌دی. ائیوان‌دا آچیلمیش سوفره‌ده بیر تیکه چؤرک یئییب، حیطه دوشه‌رک سال داشین اوستون‌ده ایلشمیش‌دی. آجی-آجی سیقارئت توستولدیردی. گؤزلری یول چکیر، «گؤره‌سن، بو ایشلرین آخیری نئجه اولاجاق؟!»\n–دئیه اؤز-اؤزونه دوشونوردو. ائرمنیلرین حاقی-سایی ایتیرمه‌سی، قودوز ایت کیمی قودورماسی، قان-قان دئمه‌سی اونا یامان یئر ائلمیش‌دی. اونلاری قورومالی اولانلارین تمیز ائرمنی تسسوبکئش‌لیگی ایسه بوسبوتون اینامینی سارسیتمیش‌دی. سیقارئت چکیردی، آنجاق توستولنن سیقارئت یوخ، سانکی ایچین‌ده‌کی دیل آچیب دانیشان دردی، آغری-آجیسیی‌دی. حیات یولداشی چیچیین گتیردیی ککوتولو، قایماق‌لی چایی دا او بیری سال داشین اوستون‌ده سویویور، یادینا دوشموردو. ائرمنیلر سون گونلر یامان قاباغا گئتمیش‌دیلر. قراد قورغولارین‌دان دا آتیردیلار. آرخالی کؤپکلر اولدوزا هوررلر. آیدین مسلی‌دی کی، بؤیوک اویونون ایچینه دوشموش‌دولر. «ساریقولاقلار» او سلاحلاری ائرمنیلره بیله-بیله وئرمیش‌دیلر.\nموراد تئز-تئز خاطره‌لر ایچین‌دن سییریلیب چیخیر، ویرانه‌لیک ایچین‌ده چیرپینان کندلرینین آغری-آجی‌سینا باش قویوب بیر دویونجا آغلاماق ایستییردی. اورک پارچالایان او ایدی کی، کندین تکجه آدی قالمیش‌دی. مئیوه آغاجلاری بودانمادیغین‌دان، قایغی گؤرمدیین‌دن وهشیلشمیش، حیط-باجانی سوپوروب باسمیش کول-کوسلوق ایچین‌ده ایتیب-باتمیش‌دی. یای اولسای‌دی، ایلانین-چایانین علین‌دن بو یئرلردن کئچمک، بلکه ده، چتین اولاردی. یاخشی کی، هاوالار سرینلمیش، اوزو پاییزا دوغرو گئدیردی. یارپاقلارین یاناغینا ساری-ساری زر دوشوردو. گئجنین آیازی سحرین شئهینه دؤنوب، سانکی حسرت آغری‌سی، گؤز یاشی کیمی یارپاقلارین، اوتلارین یاناغینا دوزولوردو. اوللر گونش اوفوق‌دن بویلانیب سحرین یوخولو گؤزلرینی آچان‌دا بو یئرلر ائله بیل کی، جننت کیمی قوخویاردی. مورادین آناسی اونو یاتاق‌دان قالدیریب حیط-باجانی دولاشماغی، سحرین شئه‌لی هاواسین‌دان بیر دویونجا اودماغی تاپشیراردی. شیرین یوخودان دورماق، ایستی یاتاق‌دان قالخماق موراد اوچون عذاب اولسا دا، آناسینین اوزون‌دن اؤپمه‌سین‌دن، مئهریبان، ایستی باخیشلارین‌دان ازیلیب دوراردی. گئجه‌لر ایلبیزلر، گوندوزلر قومرولار، بولبوللر اؤتردی. اؤز دیللری ایله نیی‌سه اوخویاردیلار. شئه‌لی اوتلارین ایچین‌ده آیاقیالین باغی دولانیر، آغاجلارین گؤوده‌لرینی اوخشاییر، حتی هر یارپاغین، هر اوتون دوروشوغونو، گؤرونوشونو یادداشینا یازیردی. هئیبه‌سینی چینینه آتیب، آرابیر اوجادان: « هئی!.. هئیی!..»-دئیه-دئیه علین‌ده‌کی چوماغییلا مال-قارانی اؤروشه آپاران موروت دایینی سالاملایار، داروازانی آچیب « آلاگؤز» اینکلرینی، آدینا « سلیم» دئدیی دانالارینی ناخیرا قوشان آناسینا کؤمک ائدردی. سلیم اونونلا بیرینجی صینیفه گئدیردی. چوخ دانیشیر، ائله هئی یئرین‌ده قیمیلدانیر، قایناییردی. معلم ده اونا هئی « سلیم، دایان!..» ، « سلیم، دور!..» –دئییردی. موراد دا سلیمین آجیغینا دانالارینا اونون آدینی وئرمیش‌دی. لاپ یاخشی دا ائلمیش، هله بیر آز دا جیرناتماق اوچون اونون اؤزونه ده دئمیش‌دی. او دا، ائل‌مه تنبل‌لیک، آجیغا دوشوب قویونلارین‌دان بیرینه مورادین آدینی قویموش‌دو. سونرا سلیم ده دوزلمیش‌دی، مورادلا لاپ یاخین دوست اولموش‌دو. دین‌دیرمه‌سن، هئچ سسی ده چیخمازدی سلیمین. هله معلم ده تججوبلنر، « سلیم، آدینا دیلیم او قدر اؤیرشیب کی، آدینی دئمه‌ین‌ده اؤزوم ده داریخیرام، سیخیلیرام، بالا!...»- دئیردی معلم.\nوضعیت گرگینلشمیش‌دی. کند بوسبوتون آرخاسیز، کؤمک‌سیز قالمیش‌دی. قانا سوسامیش ائرمنیلر هر گون بیر ائو، بیر تیکی‌لی داغیدیردیلار. او گون مورادگیلین صینیفلرین‌ده‌کی سوناگیلین ائوی داغیدیلمیش، یاورگیلین عائله‌سی اوچورولموش ائوین آلتین‌دا قالمیش‌دی. صینیفلرین‌ده‌کی باهادورون یئری بوش قالمیش‌دی. آتاسی کند سووئتینین صدری ایدی. ائرمنیلرین یاندیردیغی ائوده عائله قاتیشیق هامی‌سی یانیب کول اولموش‌دولار.\nمورادین آناسی اونون اوزون‌دن اؤپوب، « سحرین هاواسی جننت هاواسی‌دیر، اینسانین اؤمرونو اوزادیر!...» –دئین‌ده، موراد دوداقلارینی بوزوب، سیفتینی کال آلچا یئمیش اوشاقلار کیمی تورشودوب هیرسله، هیککیله : « بس سوناگیلین، یاورگیلین، باهادورگیلین اؤمرو نیه اوزانمادی، آنا؟!..»- دئیه سوروشاردی. چیچکلردن ده گؤزل چیچک آنا توتولار، بوغولار، دانیشا بیلمزدی. هان‌دان-هانا اؤزونه گلیب : « بو آیری شئی‌دیر، اوغول! دئمه‌لی، دانیشمالی درد دئییل. هله سن اوشاق‌سان، اوریین بو آغری -آجییا دؤزمز، چیینلرین بو درده تابلاماز. اونسوز دا، من دئسه‌م ده، آنلامایاجاق‌سان، هله اوشاق‌سان، آنجاق واخت گله‌جک، هر شئیی، هر شئیی اؤزون باشا دوشه‌جک‌سن!..»- دئیردی چیچک آنا. آنا حاق‌لی ایدی. او یاش‌دا مورادگیل هله اوشاق ایدی. چوخ شئیی آنلامیردیلار. آنجاق سونانین، یاورین، باهادورون بوش قالمیش ایستولونون اوستونه آغلایا-آغلایا، سیزلایا-سیزلایا تر چیچکلر دوزن‌ده دونیا بوتون دردلری ایله باشلارینا دولاناردی. اوشاق اولسالار دا، هر گون مکتبه بیر درد گتیریب، بیر آغری آپاریردیلار. دردله، آغری-آجییلا قول-بویون یاشاییردیلار. درد ان بؤیوک مکتبدیر، دئییردیلر. مورادگیل هر گون، اوشاق اولسالار دا، او درد مکتبینی کئچیردیلر. دردله بؤیویور، دردله نفس آلیردیلار.\nمورادلا گلن صمد ده حرب‌چی ایدی. او دا بو کندده دوغولموش‌دو. آنجاق سوسور، سوسوردو. بورا آرتیق اونون اوچون سؤزون بیتدیی یئر ایدی. دوشمنلر مورادین آتاسینین اؤلدورولمه‌سین‌دن بیر هفته سونرا اونلارین دا عائله‌سینی محو ائتمیش‌دیلر. او، همین گون قونشو کن‌ده، خاور ننسیگیله گئتمیش‌دی. گئج اولدوغون‌دان ننه‌سی ساخلامیش، صاباح گئدرسن دئمیش‌دی. ائوده ده بونو بیلدیکلرین‌دن ناراحات دا دئییل‌دیلر. صاباح گلن‌ده ایسه علی اوزون‌ده قالمیش‌دی. ائرمنیلر کؤنول‌لو فعاللاری ایزل��یر، بیر-بیر آرادان گؤتوروردولر. صمدین آتاسی دا فعاللاردان ایدی. ائولرینی نئجه پارتلاتمیش‌دیلارسا، ائودن بیر دنه ده اله کئچمه‌لی شئی چیخمامیش‌دی. یئددی نفرلیک عائله‌دن آلتی‌سی محو اولموش‌دو. گؤرونور، صمدین قیسمتینه هله یاشاماق، حرب‌چی اولماق و بو قصاصی آلماق یازیلمیش‌دی.\nگوندوزو کدرلی، گئجه‌سی اویغوسوز، ویرانه کنددن سو آنباری چوخ اوزاق دئییل‌دی. بیرباشا گئتمک اولمازدی. بو یولا چوخ جدی نظارت اولونوردو. ائرمنیلر اوچ یئرده یوخلاما-نظارت منطقه‌سی قویموش‌دولار. بیر آز چتین، اوزاق دوش‌سه ده مئشنین ایچی ایله گئتملی‌دیلر. هر ایکی‌سی ائرمنی دیلینی یاخشی بیلیر، هله اوشاق‌لیق‌دان لهجه‌سینه قدر گؤتورموش‌دولر. کندین او باشین‌دا ائرمنیلر اولوردو. اوشاقلاری دا بیر مکتبه گئدیر، بیر یئرده اویناییردی. آنجاق ائله بیل بیردن-بیره کن‌ده بلا گل‌دی. اوزلری دؤن‌دو ائرمنیلرین، قاباقجادان نیی‌سه بیلیرلرمیش کیمی، اون بئش‌دن چوخ ائرمنی عائله‌لرینی باشقا یئره کؤچوروب، ائولرینه ده گئجیکن اود ووردولار. گوناهی یازیق گوناه‌سیزلارین اوستونه ییخ‌دیلار. بو، لاپ «یوخاری‌دان» آتیلمیش چامور ایدی، «ساریقولاقلار»این الیله حیاتا کئچیریلمیش‌دی. ائله بیل کینو چکیر، اینسانلارین آغری-آجیسییلا اویناییر، دونیا نه رنگ‌ده‌دیر، بیلمک ایستییردیلر. دونن چؤرک کسنلر، بوگون دوشمن کسیلیردیلر.\nچوخ دایانمادیلار. داها دایانمالی کیملری، گؤزله‌مه‌لی نلری وار ایدی کی؟! تکجه اؤت‌نلردن قالما اویالانمیش خاطره‌لری وار ایدی کی، اونلاری دا سینه‌لرینه سیخیب پاییز گئجه‌سینین چیسکینینه بورونه-بورونه چانتالارتینی چیینلرینه آتیب: « های‌دی!.. گئتدیک!.. یول‌چو یول‌دا گرک!..»- دئدیلر. مئشه‌یه گیردیلر. مئشه قارانلیق، واهیمه‌لی گؤرونوردو. کولک بوداقلاری ییرغالاییر، سارالمیش یارپاقلار قوجاق-قوجاق تؤکولوردو. آیاقلار آلتین‌دا اوینایان، خیشیل‌دایان خزللر گئجنین شئهینه بورونوب سویوقلوق و قریبه، مو‌ممالی بیر اووقات یارادیردی. ایرلیلدیکجه مئشه بیتیب توکنمیر، آغاج-آغاج، کول-کول بیر-بیرینین اللرین‌دن توتوب اوزانیردی. گاه دره‌یه ائنیر، آغ، کؤپوک‌لو سولاری شیریل‌دایان نانه‌لی، یارپیزلی بولاقلارین باشین‌دا بیر هووور دایانیر، نفس آلیر، اللری دون‌دوران سولاری اوووجلاییب ایچیر، اوز-گؤزونه، بویون-بوغازینا اللرینی سورتوب یوخوسوزلوغو، ناراحات‌لیغی اونوتدوروردولار. گاه مئشه‌یه دومان گلیر، گاه دا کولکلر آغزین‌دا سییریلیب گئدیردی. آرابیر اوزاق‌دا ایلدیریم چاخیر، گؤی گورولداییردی. دلیسوو شیمشیین آغاج کؤکلرینه بنزه‌ین اللری سمانین یاخاسین‌دا اوزاندیقجا آنی‌دن گوج‌لو ایشیق پارلاییر، مئشه‌لیک مرمی قورخوسون‌دان سنگره سیغینان عسگرلر کیمی گؤرونوردو. مورادگیل یاخشی اؤیرنمیش‌دیلر، بیلیردیلر کی، اورتا یوخلاما- نظارت منطقه‌سی هلقنین او قدر ده گوج‌لو اولمایان ضعیف نقطه‌سی‌دیر. پوست دییشمه زامانی ایگیرمی-ایگیرمی بئش دقیقه یولا نظارت زیفلییر، بلکه ده، هارداسا ایتیردی. بو واختین بیرجه دقیقه‌سی بس ایدی کی، مورادگیل یولون او اوزونه اؤته بیل‌سینلر. هله واختا وار ایدی. چانتالارینی یئره قویوب نفسلرینی دردیلر. صمد چانتاسین‌دان بیر تیکه چؤرک گؤتوروب بؤله‌رک مورادا دا وئردی. چؤرک ائله شیرین گل‌دی کی، ائله بیل هئچ بئله دادلی چؤرک یئممیش‌دیلر. آخی وطن چؤریی ایدی. گؤتورودوکلری بولاق سویون‌دان دا بیر-ایکی قورتوم ایچدیلر. مورادگیل یوخلاما-نظارت منطقه‌سین‌دن بیر آز آرالی ایدیلر. سحره دوغرو هاوا سویودوغون‌دان ایکی نظارت‌چی-علی سلاح‌لی عسگر اوجاق چاتیب اطرافینا آتیلمیش داشین اوستون‌ده اوتورموش‌دولار. اؤز دیللرین‌ده نیی‌سه اویودوب تؤکوردولر. صمد هؤوسه‌له‌سینی باسا بیلمه‌دی: « بلکه، واختی ایتیرمه‌دن آرادان گؤتورک!..»-دئدی. موراد اعتراض ائتدی. « یووخ، دوشمنی آییلتما، سس-کوی دوشر. پلانیمیز دا پوزولار...»- پیچیل‌دادی. کول-کوسون بؤیرونه قیسیلا-قیسیلا ائرمنیلرین صحبتینین ماراغی ایله سسین ائشی‌دیله بیلجیی مسافه‌یه قدر یاخینلاش‌دی.\n-آرا، آخبئر، گؤزونو دؤرد آچ. بو تورکلر کی، وار هاا... لازیم گلن‌ده لاپ ایننین ده گؤزون‌دن کئچیب گلیرلر. کؤپی اوشاغی قورخو نه اولدوغونو دا بیلمیرلر.\n-بس دئییردین، آی آکوپ، اونلارین ایچین‌ده ده بیزیم آدام وار، هه؟! بس اوندا ندن قورخورسان؟ باجین اوشاقلاری دئییل؟! نئجه اولسا، داییلارینی کی، آتمایاجاقلار. لازیم اولسا، لاپ دیشلرینی قوردالاسالار دا خبریمیز اولاجاق.\n-ائل‌دیر، آی آخبئر! ساغ اولسونلار، باجیم کارینا اونلاری یاخشی تربییه ائدیب. آتاسینین بویونو یئره سوخوم، او بؤیوکلوک‌ده وظیفنی اونا اعتبار ائدیبلر، هئچ اوشاقلارینین تربییه‌سین‌دن خبری اولوب؟! اونونکی آنجاق اوغورلاماق، ایچمک، بیر ده قادینلارلا کئف چکمک‌دیر. کارینا دا اونون یاخشی جانینی آلیب، سوروجوسویله او سؤز... آرا، سوروجوسو ده بیزلردن‌دی. آدی هووانئس اولوب، دییشدیریب ائل‌ییبلر هیدایت. اوشاق واختی توغدا بؤیویوب. تورکلرین ایچین‌ده. اونلارین موردار دیلینی ائله اؤیرنیب، دانیشان‌دا هئچ دئمزسن بو ائرمنی‌دیر. بیر آز دا گؤزل‌دی، شکیل‌لی‌دی کؤپی اوغلو. بیزیم کیمی بوینو یوغون، کون‌ده سیفت دئییل. نه بیلمک اولار، آناسی دا بلکه... هه، تورکلرین آراسین‌دا یاشاییبلار آخی؟! آرا، بو تورک کیشیلرینین ده بیر بوش داماری وار. بیزیم آخچیلری گؤرن کیمی اریییب گئدیرلر. من دئییرم، هئچ محاربه ده ائل‌مه‌یه دیمزدی. بیر سورو آخچیلریمیزله اونلاری ایپ کیمی اییریب بارماغیمیزا دولایاردیق. کارینا کیمی!.. کارینا دا آناسینا اوخشاییب. کؤپک قیزی حقیقتن گؤزل‌دیر، آنجاق گؤزو دویمور هاا، ائله اوندا، بون‌دادیر. اری اوغرشی یاخشی دولاییر، تئز-تئز بیزه ده پول گؤندریر. سئوان‌دا اونون پولونا یاخشی بیر اوتئل آچمیشیق. اوتئل دئییرم ائی سنه! نیی یوخ‌دور کی؟! قوش سودونه قدر هر شئی تاپیلار اوردا. کارینانین اری اؤت‌ن آی گلمیش‌دی. کونفرانس آدییلا. گویا، اوغرش دؤولت تدبیرینه گلیب. آنجاق نه تدبیر. بیزیم قهبه‌لرنن کئف چکیب گئت‌دی. پیس-پیس تئلئویزورا چیخیب یالان‌دان موصاحیبه ده وئردی. گویا دوستلوق‌دان اؤترو اؤلوب گئدیریک. آرا، آخبئر، بو تورکلر کی، وار هاا، بونلارین کؤکونو کسمسک، یاشاماق دا بیزه حرام‌دیر. نیه اونلارین هر شئیی اولور، بیزیم ایسه یوخ! بیزی آنالار آری دوغوب، آریلر ده الباخان اولار؟! اونون-بونون فئلینه آلدانیب، کؤلگه‌سینه سیغینار؟\n-بس نئیلیک، آکوپ، بئله یاشاماق‌می اولار؟ هر گون قورخو ایچیندییک. سحری بوش اومیدنن آچیب، آخشامی دا مین درد، قورخو ایله یولا سالیریق. آخی، دئییرلر، بیزیم اوردوموز وار، هانی او اوردو کی، یاشیمیزین بو چاغین‌دا عسگر فورماسی گئییب، الیمیزده آوتومات سلاح، سحری دیری گؤزله آچیریق.\n-بیز ترزینین پرسنگیگیک، آخبئر. اوریینی بوز کیمی ساخلا. یاتساق دا، داییمیز اویاق‌دیر، یاتماییب. حقیقتن ائله آیی‌دیر کی، آیی. بؤیوک اویونون ایچینه دوشموشوک، بو اویونو اوینامالیییق. داوا سنین، یا منیم داوام دئییل. داوا بؤیوک ادعاچیلارین داواسی‌دیر. کوکلا تئاترین‌دا ایپی اللرینه ییغیب، کوکلالاری اوینادانلاری گؤروب‌سن‌می؟! باخ، بیز همین وزیتدییک. کوکلا کیمی بیزی ده اوینادیرلار. ائله بیلیرسن بو تورپاقلاری بیزه وئره‌جکلر؟! یوخ، تورک وئریرم دئسه ده، وئرمه‌یه‌جکلر. خیردا بالیقلار بؤیوکلره یئم‌دیر. دونیا بینا اولان‌دان ائله بئله‌جه گلیب گئدیر. تاریخه باخ، اویونلارلا دولودور. بوردا قان آخمالی‌دیر، بؤیوک قان!.. دونیا قانا سوساییب.\nموراد هیرسین‌دن اؤزونو ساخلایا بیلمه‌دی. دوداغینین آلتین‌دا: « ابله اوشاغی، ابله!..»- دئدی. اللری اسدی. بارماغینی ساغ بؤیرون‌ده‌کی تاپانچاسینین تتیینین اوستونه قوی‌دو. سونرا آنی اولاراق، یوخودایمیش کیمی آییل‌دی:- بو، بؤیوک اویون‌دورسا، بس اوندا او اویونا نیه گئدیرسینیز؟ سیزین ایچینیزده بیر آغیللینیز، دوشوننینیز یوخ‌دورمو؟! بؤیوک قان دئییرسینیز، ائله او قان‌دا سیز بوغولاجاقسینیز!..\nاوزاق‌دان ماشینین ایشیقلاری قورد گؤزلری کیمی پارلادی. نؤوبه دییشیله‌جک‌دی. بو واخت باشقا ماشین بورا گله بیلمزدی. بیر آنین ایچین‌ده آکوپلا آخبئر سئوینجدن ال-آیاغا دوش‌دولر. قیشقیریشیب: « آرا، بو نه گون‌دور بیز دوشموشوک. سالایلا یوز-یوز ووراریق، جانیمیز بیر آز قیزار!..»- دئدیلر. ماشین دایانان کیمی هامی‌سی چادیرا دولوش‌دولار. سس-کویلری بیر-بیرینه قاریش‌دی. ماهنی دا اوخودولار، سونرا اونلاردان بیری (یقین کی، نؤوبنی دییش‌دیرن کومان‌دیر ایدی) چادیرین قاپی‌سی آغزینا چیخیب آوتوماتین داراغینی بوش هاوایا بوشال‌داراق، هیرسله-هیککیله تورکلرین اونوانینا دا چوخ آغیر سؤیوشلر یاغدیردی. گؤرونور، ایچیب « کیشیلشمیش‌دیلر». صمد چانتاسینی قوردالاییب، قومبارا چیخارماق ایسته‌دی. موراد روتبه‌جه اوندان بؤیوک اولدوغو اوچون چیمخیریب : « اولماز! پلانیمیزی پوزارسینیز!..»-دئدی. بیر آز گؤزله‌مک، صبرلی اولماق لازیم ایدی. چادیردا یئنه قارا-قیشقیریق قوپاجاق، بیر-بیرینی سؤیه‌جک، باشلاری اؤزلرینه قاریشاجاق‌دی. سونرا چادیردان بیر ساعتا قدر هئچ کیم چیخمایاجاق‌دی. اوندا راحتجا یولو کئچیب کؤرپونو آدلاماقلا مئشه‌یه گیرمک اولاجاق‌دی. بیله-بیله پوستو بوردا قورموش‌دولار کی، باشقا یئرده اوچوروم، قایالیق اولدوغون‌دان، کئچیلمزلیک اوجباتین‌دان کیم‌سه جهد ائد‌جک‌دی‌سه، موطلق گلیب بوردان کئچمه‌لی اولاجاق‌دی.\nمورادگیل گؤزلدیین‌دن ده تئز یولو کئچ‌دیلر. مئشه‌یه گیردیلر. سویوق، سرسری کولکلر بوداقلاری اوینادیر، مئشه اوغولداییر، یارپاقلار اوووج-اوووج، الچیم-الچیم تؤکولوردو. قیریلیب-تؤکولموش قورو بوداقلار، بیر-بیرینه گئییشمیش آغاج کؤکلری ال-آیاقلارینا دولاشیر، بؤیورتیکان کوللاری اوست-باشلارینی دیدیردی. تئز-تئز ایلدیریم چاخیر، برک قورولتو داغلارا-داشلارا چیرپیلیب عکس-سدا وئریردی. هاوادان یاغیش قوخوسو گلیردی. سو آنبارینا چاتماغا آزاجیق قالمیش، یئنه یئری- گؤیو تیتره‌دن شیمشک چاخ‌دی. سانکی گؤی قوببه‌سین‌دن قوپوب یئره دوش‌دو. یاغیشین گؤزو آچیل‌دی، نه آچیل‌دی. الله، الله، بو نه یاغیش‌دی، بئله یاغیش‌می اولاردی؟! هله ایندییه قدر بئله یاغیش گؤرممیش‌دیلر. ائله بیل چای ایدی، آخیردی، بیر آز دا کئچ‌سه، عالمی یویوب آپاراجاق‌دی. کیم بیلیر، بلکه طبیعت اینسانلارین الیله قوپاجاق بؤیوک فلاکته اعتراضینی، غضبینی بیل‌دیریردی. بیر کوغوشا سیغین‌دیلار- قوجا بیر پالید آغاجینین کوغوشونا!\n-ایلاهی، گردیشه، گئدیشه بیر باخ! اوندا دا بو کوغوشا سیغینمیشدیق. خوش گونلریمیز ایدی. ائهه!.. هانی، هانی او گونلریمیز؟! شیرین بیر خیال اولسا دا، کاش بیر آنلیغا او گونلره قایی‌دا بیلیدیک. –موراد درین‌دن بیر آه چکیب آغرییلا، یانغییلا اؤت‌نلری خاتیرلادی. هزین، کؤورک خاطره‌لر اوریینی جیرماقلادی. آتاسینین اونو بالیق توتماغا آپاردیغی گون یادینا دوش‌دو. یاز واختی ایدی. نئجه دئیرلر، طبیعتین اوغلان چاغی ایدی. گول گولو چاغیریردی، بولبول بولبولو. یاشیل‌لیق عالمی باشینا گؤتورموش‌دو. قول‌لو-بوداق‌لی آغاجلارین سویا دوشموش عکسی گونشین قیزی‌لی شفقلری آلتین‌دا برق ووروردو. لاله‌لر یاناقلارینی قیزاردیب طبیعته ناز ساتیردی. شوشانین یاراشیغی، تک-تک گؤیرن خاری بولبول ده، ائله بیل کی، قنیرسیز گؤزل‌لییه وورولوب، گؤزللیین آیاغینا گلمیش‌دی. – اللهیم، ساکیت‌لیک ایچین‌ده دونیا نئجه ده گؤزل، جازیبدار گؤرونوردو.\n– موراد اوزاق ایللرین خاطره‌لر ایشیغینا بورونوب یئنه پیچیلتییلا صمده دئدی: - او قوشقولو موتوسیکلئتله گلمیشدیک یادین‌دا قالمیش اولار. یاخشی یئمک ده گؤتورموشدوک. قارغیلاری ساحله برکیدیب، قارماقلاری سویا آتمیشدیق. گؤز یاشی کیمی دوپ‌دورو، تمیز، گؤمگؤی سولارا. آتام منی سال داشین اوستون‌ده ایلشدیریب: « احتیاط‌لی اول، سویا دوشمه‌یه‌سن هاا!..» – تاپشیردی. سویون دیبی گؤرون‌سه ده، ائله ده دایاز دئییل‌دی. دورو اولدوغون‌دان درینلیک ده نظره چارپمیر، یاشیل آغاجلارین کؤلگه‌سی تیتره‌ین سولارین قیرچین لپه‌لرینه قوشولوب آستا-آستا آتیلیب-دوشدوکجه، درینلیک ده اریییب یوخا چیخیردی. بئش تیلوودان اوچونه ده عینی واخت‌دا بالیق دوشموش‌دو. آتام ایکی‌سینی علین‌ده توتوب بیرگه ایداره ائدیر، دستیی فیرلاتماقلا ایپی ییغیب ساحله چکیردی. من ایسه چوخ چتینلیک چکیردیم. بالیق چیرپینیر، قارغینی سینه‌مه سیخ‌سام دا، ساخلایا بیلمیر، منی سویا ساری دارتیردی. آتام واختین‌دا کمکه گلمسی‌دی، یقین کی، سویا سالاجاق‌دی. حقیقتن بؤیوک بالیق ایدی. اونا قدر من بئله جانلی، بؤیوک بالیق گؤرممیشدیم. آتامین اهوالی دورولموش‌دو. هله اوسته‌لیک دوداغینین آلتین‌دا ان چوخ سئودیی قدیرین « سونا بولبوللر»اینی میزیل‌داییب اوخویوردو. آخی قاراباغ‌لی اولاسان اوخومایاسان، بو هاردا گؤرونوب کی؟! او هاوا، سو، تورپاق ایدی اوخودان. سانکی قاراباغ‌لی دونیایا گلن‌ده، اونلاری تانری بیر موغام اوسته کؤکله‌ییب، بیر ماهنی، بیر سورود قانادین‌دا دونیایا گتیریردی.\nگلمییمیزله بو تئزلیک‌ده بئله بالیق توتاجاغیمیزا اینانمیردی آتام. سؤز وئرمیش‌دی کی، بالیق کابابی وئره‌جک، ایکیمیز اوچون کیچیک قازانچادا یاخشیجا بیر بالیق شورباسی دا بیشیره‌جک‌دی. بالیق بیشیرمیی اوروسیت‌ده عسگرلیک‌ده اؤیرنمیش‌دی آتام.\nاو گون بخت یامان اوزوموزه گول‌دو. او قدر بالیق توتدوق کی، قونشوموز تاوات خالایا، موسا کیشییه ده پای وئرمیی اونوتمادیق. من گؤلون کنارین‌دان چیلچیرپی ییغدیم، آتام هوسله، سلیقیله بالیغی تمیزله‌ییب، چوبوق شیش‌ده کاباب چک‌دی. چوخ دادلی و دادی دا هئچ واخت داماغیم‌دان گئتمه‌ین بالیق شورباسی بیشیردی. ادوییالی، گؤی-گؤیرتی‌لی بالیق شورباسی. نارشراب، سبزه، آنامین ائوده قیش آزوقه‌سی اوچون هازیرلادیغی مئیوه شیره‌سی، سیرکه‌لی توتما- هفتبئجر ده گتیرمیش‌دی. هله سامووار دا اودلاییب، سامووار چایی دا ایچمیی اونوتمامیشدیق. آتام بیر سوفره آچمیش‌دی کی، هئچ گؤزومون قاباغین‌دان گئتمیر. تانری‌دان تالئییمیزه نورلو بیر گون دوشموش‌دو. آتالی گونلریمین ان خوش گونو. حیاتین قریبه گردیشی وار. چوخ واخت خوشبخت‌لیکله یانبایان یاشاییرسان، آنجاق بزن اونو گؤرمورسن. گؤرمک ایستدیین سن‌دن اوزاقلاشان‌دا، سونرا او اوزاقلیغین حسرت دومانین‌دا بوغولورسان. علین یئتمیر، اونون چاتمیر. سون‌سوز خیاللارین، اومیدلرین دولدوردوغو دونیا ایچین‌ده‌کی بوش‌لوغو دول‌دورا بیلمیر. او بوشلوق بزن سنین اؤزونو ده اودور. هیسسلرین، دویغولارین اسیری اولورسان.\nیاغیش سنگی‌سه ده، آرا-سیرا شیمشک چاخیر، چیلپاق آغاجلار سانکی بو ناگاهانی گورولتودان قورخورلارمیش کیمی بیر-بیرینه قیسیلیردیلار. کوغوش‌دا اوتورماق‌دان یورولموش «قوناقلار» اطرافی دینشه‌ییب چانتالارینی گؤتوردولر. نیزاملادیقلاری بئش یئرده پارتلاییجیلاری یئرلشدیریب، تهلوکه‌یه دوشمه‌دن اوزاقلاشاجاقلاری واختی دا نظره آلماقلا، ساعت مئخانیزملرینی ایشه سال‌دیلار. چوخ گوج‌لو پارتلاییجیلار ایدی. مقصدلرینه نایل اولماغا ائله بیری بس ائده بیلردی. قالانلاری دیل‌سیز-آغیزسیز تورپاقلارین آغری‌سینا، ویرانه قالمیش یوردلارین آجی‌سینا، یاراسینا ملهه‌م اولمالی ایدی.\nواخت اریییب گئدیردی. دایانماق اولمازدی. اونلار ایرلیلدیکجه، تهلوکه ده زهرلی نفسیله آرخالارینجا ایلان کیمی سورونوردو. یوخلاما- نظارت منطقه‌سینه چاتان‌دا چادیردان هله ده کئفلنمیش ائرمنیلرین سسی-کویو گلیردی. کیمی‌سی قیشقیریر، کیمی‌سی اوخویور، کیمی‌سی ده تورکلری سؤیمکله، ایچری‌ده‌کیلره اؤزونو گؤسترمک ایستییردی. اونلارین سسلری آیدیجا ائشیدیلیردی. یاغیش چادیری دؤیجلییر، ییغیلمیش سولارین قاپینین بؤیرون‌دن شیریلتییلا تؤکولدویو ائلئکرتریک لامپاسینین ایشیغین‌دا آیدینجا گؤرونوردو. مورادلا صمد مؤهکه‌م ایسلان‌سالار دا، جانلارین‌دا ایستی‌لیک، راحت‌لیق هیسس ائدیردیلر. مخوی پلان ایتکی‌سیز حیاتا کئچیریلمیش‌دی. یولو راحتجا کئچیب گئده بیلردیلر. آنجاق موراد صمدین ایچین‌دن کئچنلری یاخشی باشا دوشدویون‌دن بو دفعه اونو ساکیتلش‌دیرمه‌دی. علینی چینینه قویوب: - هه، جانیم، ایندی سؤز سنین‌دیر!..- دئدی. – تانری کمکین اولسون. اوریین نه دئییرسه، قوی ائله ده اولسون. دوشمن جزاسیز قالمامالی‌دیر. جزاسیز دوشمن قودوز ایتدن ده بئتردیر...\nصمد ساغ علینی گیجگاهینا طرف آپارماقلا امری باشا دوشدویونو تصدیقله‌یه‌رک: - اولدو، جناب پولکوونیک! –دئدی. چادیرین آرخا طرفین‌ده‌کی کوللوق‌دان کئچه‌رک ساکیتجه ماشینا یاخینلاش‌دی. ماشین‌دا کیمین‌سه اولمادیغینا آرخایینلاشیب، اونون بؤیرونه قیسیلماقلا ایکی ال قومباراسینی آرد-آردا چادیرین قاپی‌سینا توللادی. توز-تورپا�� گؤیه سوورول‌دو. آوتوماتی ایشه سالیب بوتؤو خزینه‌سینی اوچوب-داغیلمیش چادیرین اوستونه یاغدیردی. موراد اونا یاخینلاشیب ساکیتلش‌دیرمک ایسته‌دی. صمد ایسه بیر آز دا قزبلنیب: - سیزین وار- یوخونوزو... فایشه اوشاقلاری!!!.. – قیشقیرا-قیشقیرا، ایکینجی خزیننی ده سونا قدر بوشالتماق ایسته‌دی. موراد آوتوماتی صمدین علین‌دن آلیب اونو گوجله ساکیتلشدیردی. صمد دیزی اوسته یئره چؤکوب اللریله اوزونو اؤرت‌دو. آجی بیر فریادلا، هؤنکورتو ایله آغلادی. – آخی نیه، نیه بئله اولمالی‌دیر؟! –دئدی. – نیه اینسان قانا سوسامالی‌دیر؟ نیه خبیس، پیس نیتی ایله جننتی جهنمه دؤندرمه‌لی‌دیر؟ مگر اللهین وئردیی بیر اؤمرو ساکیت یاشاماق گوناه اولاردی‌می؟..\nموراد صمدین هیه‌جان‌دان، غضبدن علی-آیاغینین اسدیینی گؤروب، اؤزو سوکانین آرخاسینا کئچ‌دی. ماشینین سرعتینی آرتیریب، ویرانه قالمیش کندلرینه طرف سوردولر.\nمورادین آناسی چیچک خانی‌می دوغما یئرلرین خیففتی ایچری‌دن سیندیرمیش‌دی. یئدیی- ایچدیی، یاشادیغی هر گون حرام گلیردی اونا. دؤزه بیلمیردی یورد ایتکی‌سینه، یورد آغری‌سینا. اوزو گولمور، عینی آچیلمیردی. دوست-تانیش ایچین‌ده تک- تنهای‌دی ائله بیل. هئچ نه گؤزونه گؤرونمور، هئچ نیه ده محل سالیب ایچینی اووون‌دورا بیلمیردی. حیط‌ده، توت آغاجینین یانین‌دا آل-قان ایچین‌ده چابالایان، چیرپینان ارینین: « یوردسوز اولانین خوشبخت‌لیگی اولماز. هئچ واخت یوردو آتیب گئتمیین، یورد بوش قالان‌دا دوشمنلر آیاق آچار اوستوموزه!..» سؤزلری قولاغین‌دا سس‌لنیر، او آن هئچ واخت گؤزلری اؤنون‌دن چکیلمیردی. نئچه کره اؤلمک ایستییردی، اؤله بیلمیردی. وسیت ائتمیش‌دی، منی کندیمیزین قبیرستانلیغین‌دا، اریمین، دده- بابالاریمین مزارلارینین یانین‌دا دفن ائدرسینیز. او تورپاق‌دا دوغولموشام، او تورپاغا دا قویون منی. بو گون کمکیم چاتماسا دا، باری هاچان‌سا بیر گون داشا دؤنوب دوشمنه آتیلارام.\nگؤزلری هئی یول چکیردی چیچک خانیمین. هر گون شام کیمی اریگیر، هر گون اوزولوردو چیچک خانیم. اؤلوم آیاغین‌دا چیرپینیر، ازرایله جان وئرمک ایسته‌میردی. ارینین شکلینی سینه‌سینه قویان‌دا بیر آز آرام‌لیق تاپ‌دی. دوداغین‌دا آجی تبسسومله بو دونیانی ترک ائتدی. موراد بونلاری خاتیرلایا- خاطیرلایا گؤز یاشلاری ایچین‌ده حیط‌دن، توت آغاجینین آلتین‌دان بیر اوووج تورپاق گؤتوردو. آناسینین مزارینا سپمک اوچون. سونرا کند قبیرستانلیغینا گئت‌دی. گؤزلرینه اینانمادی. وحشیلیین ده بیر حدی-هودودو وار، داها بو بؤیوکلوک‌ده ده وحشی‌لیک اولا بیلمزدی. اونلار- ایکیایاق‌لی هشاراتلار نینکی دیریلر، اؤلولرله ده دوشمن‌چی‌لیک ائدیردیلر. باش داشلارینی، سینه داشلارینی سیندیریب اوووم-اوووم ائتمیش‌دیلر. بونلاری گؤرمه‌یه، دؤزمه‌یه اورک لازیم ایدی. ائیبی یوخ، دوشمنین ائلدیکلرینی مین قاتییلا اؤزونه ده قایتاراجاق‌دیلار. هر شئیین واختی، زامانی وار. تاریخ چوخ آرخالی دوشمنلر گؤروب، چوخلارینی دا آرخاسیز، مغلوب یولا سالیب. موراد چتینلیکله آتاسینین قبرینی تاپیب اوردان دا بیر اوویج تورپاق گؤتوردو. بو دونیادان سینه‌سی یارالی گئدن آناسینین قبرینه سپه‌جک‌دی. تورپاق دا بیر روح ایدی. روحلار روحلارا قاریش‌سین دئیه. قبیرستانلیغی اوزونتو ایچین‌ده دولاشان صمد اللرینی مورادین چیینلرینه قویو�� واختین آزالدیغینی یادینا سال‌دی. مورادین ائله بیل یادین‌دان چیخمیش‌دی. صمدین اونون چیینلرینه توخونماسی اونون آییلماسینا، اؤزونو اله آلماسینا کؤمک ائتدی. چوخ لنگیمک اولمازدی. بیر آزدان سو هر شئیی یویوب آپاراجاق، قارشی‌سینا چیخان نه وارسا، سینه‌سینه سیخیب چؤر-چؤپ کیمی اویناداجاق‌دی.\nاوزاق‌دا برک گورولتو قوپ‌دو. یئر تیتره‌دی. گوج‌لو آلوو پارلادی.\n-واخت‌دیر، موراد، تئز اول، داها لنگیمک اولماز!.. – دئیه صمد مورادی تلسدیردی. درنی کئچیب چاپیق قایا طرف‌دن داغا دیرماش‌دیلار. بیلیردیلر کی، او یوکسک‌لیک‌ده سئل اونلاری یاخالایا بیلمه‌یه‌جک، فلاکت یان اؤت‌جک‌دی.\nسویون شیریلتی‌سی، گتیردیی گوج‌لو کولک آخینی هیسس اولونوردو. دوشمنین واهیمه ایچری‌سین‌ده قاچیشی، هارای-هشیری، مال-قارانین بؤیورتوسو، ایتلرین اولاشماسی چوخ قورخونج و دهشت‌لی بیر منزره یاراتمیش‌دی. اینسان اولان بن‌ده بیر آنین ایچری‌سین‌ده هر شئیین آلت-اوست اولدوغونا اینانا بیلمیردی. بو، طبیعی فلاکت دئییل‌دی. بو، حاقی، عدالتی پوزولموش اینسانلارین وولکان کیمی پوسکورن غضبی، نیفرتی ایدی!.. قیامته قالمایان قصاصین کؤپوک‌لو سولاردا آخیب گئدن حسرتی، نیسگی‌لی، عالمی یاخیب-یان‌دیران اودو، آلووو ایدی!..","num_words":7015,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":138344.0,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اؤزبکیستان (اؤزبکجه: O‘zbekiston) اورتا آسیا اؤلکه‌لری‌نین بیری‌دیر. بۇ اؤلکه چین، افغانیستان، قیرقیزیستان، تورکمنیستان، قازاقیستان و تاجیکیستان اؤلکه‌لری‌له قونشودور.\nاؤزبکیستان جومهوریتی\nRepublic of Uzbekistan\nOʻzbekiston Respublikasi (اؤزبک)\nبایراق\nState emblem[۱]\nمیلی مارش: Oʻzbekiston Respublikasining davlat madhiyasi \"Serquyosh hur oʻlkam\"\n(اینگیلیسجه: State Anthem of the Republic of Uzbekistan \"My sunny free land\")\nاؤزبکیستان یئری نقشه اوستونده (green)\nپایتخت\nو بؤیوک شهری\nتاشکند\n41°19′N 69°16′E \/ 41.317°N 69.267°E \/ 41.317; 69.267\nرسمی دیللر\nاؤزبک تورکجه‌سی[۲]\nRecognised regional languages\nقاراقالپاق تورکجه‌سی (قاراقالپاغیستان بؤلگه‌سینده)[۲]\nInter-ethnic languages\nاؤزبک دیلی[۳][۴]\nقاراقالپاق دیلی\nقازاق دیلی\nروس دیلی\nتاجیک دیلی\nتاتار دیلی\nتورکمن دیلی\nقیرغیز دیلی\nاوکراین دیلی\nCentral Asian Arabic\nاتنیک قروپلار\n(2017[۵])\n83.8% اؤزبک تورکلری\n4.8% تاجیک‌لر\n2.5% قازاخ‌لار\n2.3% روسلار\n2.2% قاراقالپاق‌لار\n1.5% تاتارلار\n4.5% باشقا ائتنیک‌لر\nدین\n96.6% موسلمان\n2.3% مسیحی\n0.1% مزدیسنا\n1.0% Non-religious and others\nدمونیم(لر)\nUzbek, Uzbekistani\nدؤولت\nUnitary presidential constitutional secular republic\n• President\nShavkat Mirziyoyev\n• Prime Minister\nAbdulla Aripov\n• Chairman of the Senate\nTanzila Narbayeva\n• Chairman of the Legislative Chamber\nNurdinjan Ismailov\nقانون اوقانی\nSupreme Assembly\n• یوخاری مجلیس\nSenate\n• آشاغی مجلیس\nLegislative Chamber\nFormation\n• Emirate of Bukhara proclaimed\n1785\n• Bukharan People's Soviet Republic established\n30 April 1920\n• Uzbek SSR established after national delimitation\n27 October 1924\n• Declared independence from the Soviet Union\n1 September 1991a\n• Formally recognised\n26 December 1991\n• Admitted to the United Nations\n2 March 1992\n• Current constitution\n8 December 1992\nاراضی\n• جمعی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (56th)\n• سو (%)\n4.9\nجمعیت\n• 2020 تخمینی\n34,036,800[۶] (41st)\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (132nd)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n2020 تخمینی\n• جمعی\n$310,738 billion[۷] (55)\n• آدام‌باشی\n$9,595[۷] (113th)\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n2020 تخمینی\n• جمعی\n$60.490 billion[۷] (78th)\n• آدام‌باشی\n$1,831[۷] (144th)\nجینی (2013)\n36.7[۸][۹]\nاورتا · 88th\nاچ‌دی‌آی (2018)\n0.710[۱۰]\nیوخاری · 108th\nپول واحیدی\nUzbek som (UZS)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+5 (UZT)\nسوروجولوک طرفی\nright\nتیلفون کودو\n+998\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.uz\nOn 31 August 1991, the Supreme Soviet of the Uzbek SSR voted to declare the country independent from the Soviet Union. The next day was then declared a national holiday and a day off from work by the Uzbek government, thus became Uzbekistan's Independence Day.\nاؤزبکیستان بؤیوک بیر تاریخی اوْلان قدیم اؤلکه‌دیر. بورادا سانکی زامان اؤز \"ایمضاسینی\" قویوب. ان مؤهوم شهرلری داشکند، سمرقند، بوخارا، خیوه، کوکاند، ترمز، مویناک، شهری‌سبز دیر. اؤلکه‌ده مۆختلیف تاریخی عابیده، مسجید و موزه ییلر وار. اوْنلارین سیراسیندا بیبیخانیم مسجی‌دی، اۇلوقبی رصدخاناسی و مدره‌سه‌سی، شاخی زین‌دا مقبره‌سی، امیر تیمور و اوْنون نسلینین اۇیودوغو قور-امیر ماوزولیی، آغ-سارای، رقیستان میدانی نین آدینی چکمک اوْلار. تکجه مرکزی آسیانین مقدس شهری آدلان‌دیریلان بوخارادا ۱۴۰-آ یاخین معماری عابیده‌سی وار. قدیم خیوه ایسه مۆختلیف عصر و خالقلارا مخصوص تاریخی عابیده‌لرین مکانی اوْلدوغو اۆچون ۱۹۶۷-جی ایلده، ایچان-قالا ایسه۱۹۹۰-دا یونسکو-نون عوموم دونیا ارثینه داخیل ائدیلیب.\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخی\n۲ جوغرافیاسی\n۲.۱ فایدالی قازینتیلاری\n۳ اینضیباطی اراضی\n۴ اهالی‌سی\n۴.۱ خالق\n۵ مدنیّتی\n۶ معمارلیغی\n۷ گؤرمه‌لی یئرلر\n۸ عنعنه‌لر\n۹ اؤزبکیستان جومهوریتی آنا یاساسی\n۱۰ گؤرونتولر\n۱۱ ایستینادلار\n۱۲ خاریجی کچیدلر\n۱۳ قایناقلار\nتاریخی\nدَییشدیر\nاساس مقاله: اؤزبکیستان تاریخی\nخوارزم دیوار رسمی‌نین بیر پارچاسی.ب.ا.ا ۶-۳-جو عصر\nupleft\nساسانیلر ایمپراتورلوغونون اراضی‌سی\nسمرقندده شردور مدره‌سه‌سی\nبوخارادا اسماعیل سامانینین مقبره‌سی\nروس عسگرلری قالا قاپیلاری یاخینلیغین‌دا\nاؤزبکیستان جومهوریتی اوْرتا آسیادا، افقانیستانین قوزیین‌ده یئرلشن موستقیل تورک دؤولتی‌دیر. آلتای دیل قروپونا داخیل اوْلان مۆختلیف تورک طایفه لارینین بۇ اراضی‌ده (آمودریا و سیردریا چایلاری آراسیندا ) مسکونلاشماسی پروسسی هله قدیم دؤورلردن باشلانمیش‌دیر. ا.ا ۳-جو عصرده بۇ اراضییه کؤچ اد‌ن طایفه لر آراسیندا هونلار دا اوْلموش‌دور. هونلار داها سوْنرا اراضیلرینی گئنیشله‌ن‌دیره‌رک جنوبا و غربه دوغرو حرکت اتمیشلر. ۸-جی عصرده عرب خیلافتینین ماورننهری (ایکی چای آراسیندا آمودریا و سیردریا چایلاری آراسیندا یئرلشن توْرپاق) ایشغال اتمه‌سین‌دن سوْنرا بۇ اراضی خیلافتین سوسیال و مدنی حیاتین‌دا اساس رول اوْینایان بؤلگه لارین‌دان بیرینه چئوریلدی. اراضی‌دن کچه‌ن بؤیوک ایپک یولو شرقله-غربی بیرلشدیریر، جنوب‌دان شیمالا، شیمال‌دان جنوبا گئدن اینسانلار بۇ توْرپاقلاردان کچمه‌لی اوْلوردولار. بۇ بؤلگه‌ده یئرلشن بوخارا، سمرقند و کونیا-اۇرگنج شهرلری هیندوستان، چین، میصر، بیزانس و ایسلاو اؤلکه‌لرین‌دن گلن کاروان یوللارینین قووشاغین‌دا یئرلشیردیلر. خیلافتین یارانماسی ایسلام دینینین یاییلماسی ایله نتیجه‌له‌ن‌دی. اوْ دؤوردن ایسلام بۇ بؤلگه ‌دا حؤکمران دینه چئوریلدی و بوراداکی مدنیتین اساسینی تشکیل اتدی. ۹-جو عصرین سوْنلارین‌دا بؤلگه اینکیشاف اتدی و باشکندی بوخارا اوْلان سامانی دؤولتی یاران‌دی. سامانیلر دؤولتینین حؤکمران سولاله‌سی عرب منشأ‌لی اوْلسادا، دؤولت تورک دؤولتی ایدی. بۇ دؤولت ۱۰-جو عصرین سوْنلارینا قدر یاشادی. ۱۰-۱۲-جی عصرلر عرضینده خوراسان و ماورننهر اراضی‌سین‌ده قاراخانیلر، قزنویلر، سلجوقلار، خارزمشاهلار (تورک سولاله‌لرینین حؤکمران اوْلدوغو تورک دؤولتلری) دؤولتلری مؤوجود اوْلموش‌دور. ارازینین دایمی محاربه‌لره معروض قالماسینا باخمایاراق بۇ دؤورده مدنیت و علم یۆکسک سوییه‌ده اینکیشاف اتمیش‌دیر. سیاسی جهت‌دن موستقیل و موختار دؤولتلرین یارانماسی بؤلگه ‌دا ایقتیصادی و مدنی اینکیشافین گۆجله‌نمه‌سینه گئنیش ایمکانلار آچمیش‌دیر. بۇ دؤور تاریخ‌ده \"شرقی اینتیباه دؤورو\" کیمی تانینیر. چونکی، بۇ دؤور ایسلام و تورک عالمینه، محمود کاشغاری (XI عصرده اوْرتا آسیانین ایلک تورکشوناس-انسیکلوپ‌دییاچی عالیمی، جوغرافیاشوناس و سییاهی)، ال بیرونی (بؤیوک انسیکلوپ‌دییاچی عالیم، تاریخ، اتنوقرافییا، تبیتشوناس‌لیق، ریاضیات، نوجوم، مینرولوژی و باشقا علم ساحه‌لرینه عایید ۱۵۰-دن چوْخ اثرین مؤلفی)، ابن سینا (موسلمان دونیاسینین ان بویوک تبیبی)، خوجا احمد یاسوی (ریاضیات‌چی، جوغرافیاشوناس عالیم) کیمی آیری-آیری علم و صنعت ساحه‌سینه یئنی‌لیکلر گتیرمیش بیر چوْخ اینسانلاری بخش اتمیش‌دیر.\nبۇ دؤورلرده بیرده ایسمایلییه، سوفیزم کیمی ینی ایسلامی حرکاتلار دا میدانا چیخمیش‌دیر. بوخارا، سمرقند، مرو، اۇرگنج و خیوه ایسلام دونیاسینین مرکزی شهرلرینه چوریلمیش‌دیر. معمارلیق و اینجه صنعت سۆرعتله اینکیشاف ادیردی. ۱۱-جی عصرین اوّللرین‌ده خارزمشاه ممونون رهبرلیگی آلتیندا خارزم‌ده شرق عالیملرینین اساس علمی مرکزی اوْلان ینی آراش‌دیرما مرکزی یارادیلمیش‌دیر. بۇ مرکز سوْنرادان خارزمشاها حصر اوْلونموش و مرکزی آسیانین ایلک آکادمیسی آدلانمیش‌دیر. عرب ایستیلاسین‌دان سوْنرا اراضی آردیجیل اوْلاراق موخته‌لی تورک دؤولتلرینین – چینگیز اۇلوسونون، قیزیل اوْردا دؤولتینین و تیموریلر ایمپراتورلوغونون اراضی‌سینه داخیل اوْلموش‌دور. بۇ سۆرعت‌لی اینکیشاف ۱۳-جو عصرین اوّللرین‌ده ضعیفله‌مه‌یه باشلامیش‌دیر. بورادا اوْلان بۆتون شهرلر، سووارما سیستملری، مدنیت مرکزلری داغیلیب سیرادان چیخمیش‌دیر. لاکین امیر تیمورون و اوْنون واریثلرینین حاکمیّتی دؤورونده ارازینین سیاسی، ایقتیصادی و مدنی اینکیشافینا سمره‌لی شرایط یارانمیش‌دیر. تیمورون حاکمیّتی دؤورونده دؤولت ایداتتمه‌سی اوْنون اساس پرینسیپلرینی عکس اتدیره‌ن \"تیمور قانوننامه‌سی\" آدلانان قانون اساسین‌دا حیاتا کچیریلیردی. تیمورون اؤلومون‌دن سوْنرا اوْنون واریثلری داها جؤخ اینجه صنعتین، بیلیمین و مدنیتین اینکیشافینا دقت آییرمیش‌دیلار. خصوصیله اۇلوق بیین، شاهروخ و حسین بیقارانین دؤورلرین‌ده مدنیتین اینکیشافی اؤز زیروه‌سینه چات‌دی. ماورننهر و خوراسان نَینکی شرق‌ده و ده بۆتون آوروپادا تانین‌دی. بۇ دؤور مرکزی آسیانین ایکینجی \"اینتیباه دؤورو\" ایدی. بؤیوک فیلوسوفلار الیشیر نوای، اۇلوقبی، خوجازاده رومی، علی قوش‌چو، میرشریف گورجانی، خوجا اکرار، لیتوفی، خوندمیر، بابور و بیر چوْخ دیگر مشهورلار محض بۇ دؤورده یاشامیشلار. الیشیر نوای ۱۵-جی عصرده یاشامیش و شاه اثرلر یاراتمیش، یالنیز علم و صنعت آردینجا دییل، اؤلکه‌نین مدنی حالا گلمه‌سین‌د��، تکنیکی صنعتلرین اینکیشافین‌دا و اقتصادیاتینین گۆجله‌نمه‌سین‌ده ده بؤیوک خیدمتلری اوْلموش بیر شخصیت‌دیر. اوْ، بیرده یاخشی بیر دؤولت خادیمی، زامانین بستکار و رس‌ساملارینی ان چوْخ تشویق و حمایه اد‌نلردن بیری کیمی تانینمیش‌دیر. آنجاق اوْنون اساس بؤیوک خیدمتی \"تورکلوک\" و \"تورک دیل‌چی‌لیگی\" ساحه‌سین‌ده اوْلموش‌دور. تیموریلردن اوْلان اۇلوقبی سمرقندده‌کی علمی مرکزین تیکیلمه‌سینه شخصاً مسئول اوْلموش و بۇ مرکز حال-حاضیردا اۇلوقبی آکادمیسی آدلانیر. بۇ دؤور بیرده معمارلیق عابیده‌لرینین یارانماسی، اؤزبک شعرینین سۆرعت‌لی اینکیشافی، مینیاتور صنعتینین، الیازمالارین، نوجومنین، ریاضیاتین، تاریخین و طیبین گئنیش اینکیشافی دؤورو کیمی تانینیر. لاکین ۱۵-جی عصرین سوْنو ۱۶-جی عصرین اوّللرین‌ده تز-تز باش وره‌ن داخیلی چکیشمه‌لر تیموریلر دؤولتینین محوینی لابود اتدی. لاکین بۇ یالنیز دؤولتین محوی ایدی. بئله کی، ۱۷-جی عصرین اوّللرین‌ده تیمور نسلین‌دن اوْلان فرقانه حاکمی بابور هیندوستانی ایشغال اتدی و ینی قوردوغو دؤولتی بؤیوک بابور ایمپیراتورلوغو آدلاندیردی. اینگیلیس لر گلنه قدر هیندوستانی محض تیموریلر ایداره اتدی. ۱۷-جی عصردن اعتباراً ماورننهر درین سوسیال و ایقتیصادی چؤکوشه معروض قالدی. ۱۹-جو عصرده محمد رحیم خان خارزیم‌ده تاریخین و ادبیاتین اینکیشافینا بؤیوک دقت ورمیش‌دیر. مونیس، کومیل خارزی‌می، آغای، بیانی بۇ دؤورون یتیرمه‌لرین‌دن‌دیر. ۱۹-جو عصرین ایکینجی یاریسیندا تورکوستان حیاتی چتین سوسیال، ایقتیصادی و سیاسی حادثه‌لرله زنگین‌دیر. ۱۹-جو عصرین سوْنلارین‌دا ایسه اؤزبکیستان آیری-آیری خان‌لیقلارا پارچالانمیش شکیل‌ده روسیه ایمپیراتورلوغو طرفیندن ایشغال ادیلمیش‌دیر. عومومیتله مرکزی آسیا توْرپاقلارینین روسیه ایمپیراتورلوغو طرفیندن ایشغالی ۳ مرحله‌ده حیاتا کچیریلمیش‌دیر. بیرینجی مرحله ۱۸۶۴-۱۸۶۵-جی ایللری ایحاطه ادیر و بۇ دؤورده کوکاند خان‌لیغینین چوْخ حیصّه ‌سی ایشغال ادیلمیش‌دیر. ۱۸۶۶-۱۸۷۳-جو ایللری ایحاطه اد‌ن ایکینجی مرحله‌ده بوخارا و خیوه خان‌لیقلاری تابع ادیلمیش‌دیر. ۱۸۶۹-۱۸۸۴-جو ایللرده ایسه تورکمنیستانین ایشغالی باشا چاتدیریلمیش‌دیر. بۇ اراضی‌ده یاشایان تورکلره اؤزبک آدی ایلک دفعه ۱۳۱۳-۱۳۴۲-جی ایللرده قیزیل اوْردا دؤولتینین حؤکمداری اوْلموش قیاسددین محمد اؤزبک خان طرفیندن وریلمیش‌دیر. اؤزبک تورکلری ایسلامی محض قیزیل اوْردا دؤولتینین مؤوجود اوْلدوغو دؤورده قبول اتمیشلر. بئله کی، موسلمان اؤلکه‌لری ایله اوْلان گئنیش ایقتیصادی و سیاسی علاقه‌لر ایسلامین زادگانلار و خالق کۆتله‌لری آراسیندا گئنیش یاییلماسینا الوریش‌لی ایمکان یاراتمیش‌دیر. باتی خانین قارداشی برکه خان موسلمان‌لیغی قبول اتسه ده، ایسلام محض اؤزبک خانین حاکمیّتی دؤورونده قیزیل اوْردانین رسمی دینی اعلان اوْلونموش‌دور. امیر تیمورون اؤلومون‌دن سوْنرا ضعیفله‌یه‌ن تیمور ایمپراتورلوغونون توْرپاقلارینین آرال گؤلو و سیهون چایینین قوزیین‌ده‌کی بؤلگه‌لرین‌ده داغینیق یاشایان، سوْنرالار شیبانیلر کیمی تانینان اؤزبکلر ابول هاییر خانین رهبرلیگی آلتیندا بیرلشمیشلر. ابول هاییر خان ۱۴۲۸-جی ایلده تورادا (هازیرکی توبولسک) تاختا چیخمیش و ۴۰ ایل حؤکمران‌لیق اتمیش‌دیر. ابول های��ر خان چینگیز خانین اوْغلو جوجینین بشینجی اوْغلو و باتی خانین قارداشی اوْلان شیبانین سولاله‌سین‌دن ایدی. شیبانی خان‌لیغی (اؤزبک خان‌لیغی) ۱۴۶۸-ده تیموریلر ترفینفه‌ن لغو ائدیلمیش و ۱۵۰۰-جو ایلده محمد شیبانی خان طرفیندن (۱۴۵۱-۱۵۱۰) یئنی‌دن قۇرولموش‌دور. ابول هاییر قیسا مۆدت‌ده قوت‌لنه‌رک اطراف‌داکی دیگر بویلاری دا حاکمیّتی آلتیندا بیرلشدیرمیش، جیهون چایی ساحلین‌ده‌کی سیغناک، آرکوک، سوزاک و اؤزکنت شهرلرینی اله کچیرمیش، سیغناغی باشکند اعلان اتدیمیش‌دیر. ۱۵۶۱-ده ایسه خانلیغین باشکندی بوخارایا کؤچورولموش‌دور. کالمیکلار اۆزرینه یوروشون مغلوبیتله نتیجه‌له‌نمه‌سین‌دن سوْنرا کانای و جانیبی آدلی باشبوغلار بعضی طرفدارلاری ایله بیرلیک‌ده جیغاتای خانینین حمایه‌سینه سیغینمیش و سوْنرالار بؤلگه‌دن آیریلان بۇ اؤزبکلره قازاخ و یا قیرغیز قازاخلاری آدی وریلمیش‌دیر. ۱۵۹۹-جو ایلده شیبانیلر خان‌لیغی اصله‌ن هشترخان خان‌لیغیندان اوْلان جان خانین اوْغوللاری دین محمد، باکی محمد و والی محمد طرفیندن سوْن قۇیولموش و اراضی‌سی هشترخان خان‌لیغینا (جانوغوللاری خانه‌دانی) بیرلشدیریلمیش‌دیر.\nشیبانیلر دؤولتینین سوقوطون‌دان سوْنرا اوْنون یرلشدیی اراضی‌ده مۆختلیف واختلاردا اۆچ اساس خان‌لیق – بوخارا، خیوه و کوکاند خان‌لیقلاری یاران‌دی و بۇ خان‌لیقلار ۱۹-جو عصرین اوّللرینه قدر مؤوجود اوْلدو. بوخارا خان‌لیغی ۱۸۵ ایللیک (۱۵۹۹-۱۷۸۵) مؤوجودیتی مدتین‌ده فتح سیاستی حیاتا کچیرمه‌ییب، یالنیز اؤز موستقیللیینی قوروماقلا مشغول اوْلموش‌دور. شهر ۱۷۴۰–جی ایلده نادر شاه افشار طرفیندن ایشغال اوْلونموش‌دور. اوْنون اؤلومون‌دن سوْنرا بوخارا اؤزبک امیری خودایار بیین ایداره‌چی‌لیگی آلتینا کچمیش و ۱۷۸۵-جی ایلدک مؤوجود اوْلموش‌دور. اساسی مانگیرد سولاله‌سین‌دن اوْلان شاه موراد طرفیندن قۇیولموش و ۱۷۸۵-جی ایلده‌ن بوخارا امیرلیگی آدلانان دؤولت ۱۹۲۰-جی ایلدک مؤوجود اوْلموش‌دور. مانگیردلر سارای‌دا آتابی‌لیک و وزیرلیک وظیفه‌سینی توتوردولار.\nجوغرافیاسی\nدَییشدیر\nاؤزبکیستانین اوزای‌دان چکیلمیش شکلی\nآرال دنیزینین ۱۹۸۹ و ۲۰۰۸-جی ایللرده ساحه‌سی\nاؤک‌نین اراضی‌سی ۴۴۸.۹۰۰ km²-دیر، اوْنون ۴۲۶.۸۰۰ km²-i قورو، ۲۲.۰۰۰ km²-i ایسه سو ساحه‌سی‌دیر. اؤزبکیستان اساساً توران اوْوالیغیندا یئرلشیر. آمودریا و سیردریا چایلاری آراسینداکی گئنیش قیزیلقوم سهراسی ارازینین داها چوْخ حیصّه ‌سینی توتور. عومومیتله، اراضی‌سینین ۷۰%-i سهرا و یاریم صحرالاردان عبارت‌دیر. جومهوریتی اراضی‌سینین قالان حیصّه ‌سینی داغاراسی وادیلر (فرقانه، چیرچیک) و اوْنلاری ایحاطه اد‌ن داغلار (تیانشان، پامیر، آلتای) ایحاطه ادیر. اؤز منبع یینی داغلارداکی بوزلاقلاردان گؤتوره‌ن، حتی یایین ایستی‌سین‌ده بئله اؤز سویونو آزالتمایان آمودریا و سیردریا کیمی چایلار اوْنون طبیعتین‌ده و چیفتلیک (مزرعه)ین‌دا مؤهوم رول اوْیناییر. چایلاردان سووارما آماچله گئنیش ایستیفاده اوْلونور. چای سولارینین چوْخ حیصّه ‌سینین سووارما اۆچون ایشلدیلمه‌سی، گوبره‌لردن گئنیش ایستیفاده اکولوژی تارازلیغین پوزولماسینا گتیریب چیخاریر. آرال گؤلونده باش وره‌ن فلاکت بونا مثال اوْلا بیلر. آرال گؤلو ایندی تمام یوخ اوْلماق تهلوکه‌سی قارشی‌سین‌دادیر. بۇ، اؤزبکیستان‌دا طبیعتی مۆحافیظه تدبیرلرینین گوجلندیریلمه‌سینی، بۇ مسئله‌یه داها جدی و هرترف‌لی یاناشماغی طلب ادیر.\nفایدالی قازینتیلاری\nدَییشدیر\nاؤزبکیستان‌دا ۱۰۰ نؤعدن آرتیق مینرال احتیاط وار. اوْرتا آسیانین دیگر اؤلکه‌لرین‌دن فرق‌لی اوْلاراق اؤزبکیستانین اساس یاناجاق احتیاطی ضعیف‌دیر. کؤمور احتیاطی نیسبتاً آز اوْلسا دا، آنقرن (داشکند ویلایتین‌ده)، شارقون و بایسون (سورخاندریا ویلایتین‌ده) یاتاقلاری اساس کؤمور یاتاقلاری‌دیر. کؤمورون کشف اوْلونموش احتیاطی ۲ ملرد تون‌دور. طبیعی قاز اساس یاناجاق-انرژی سروتی‌دیر. ۲۰۰۵-جی ایلده اؤلکه اراضی‌سین‌ده ۱۳۰-دان چوْخ قاز یاتاغی آشکار ادیلمیش‌دیر. صنایع اهمیت‌لی احتیاطینین عمومی حجمی ۳ تریلیون کوب متر هسابلانمیش‌دیر. قاز احتیاطلارینین ۹۰%-i بوخارا-خیوه بؤلگه‌سین‌ده جملنیب.\nقیزیل احتیاطینا گؤره دونیادا ۵-جی یئری توتور. ۳۰-دان چوْخ قیزیل یاتاغین‌دا بیرلیک‌ده تقریباً ۴۰۰۰ تون قیزیل احتیاطی وار. قیزیل هاسیلاتینین مرکزی مورونتاو رایونودور. بۇندان باشقا داشکند، جیززخ و نامانقان ویلایتلرین‌ده قیزیل یاتاقلاری یئرلشیر.\nاؤزبکیستان‌دا اۇران احتیاطی دا چوْخ‌دور. رادیواکتیو دمیرلارین احتیاطینا گؤره دونیادا ۷-جی یئری توتور. کشف اوْلونموش احتیاطی ایسه ۵۵ مین تون‌دور. اینقیچکی (سمرقند ویلایتی) و کویتاشادا (جیززخ ویلایتی) ایسه وولفرام یاتاقلاری ایله زنگین‌دیر.\nاینضیباطی اراضی\nدَییشدیر\nاؤزبکیستان اراضی‌سین‌ده ۱۲ ویلایت، بیر موختار جومهوریتی وار. بۇ ویلایتلره بوخارا، جیززخ، نوای، قاشقادریا، سمرقند، سیردریا، سورخاندریا، داشکند، فرقانه، اندیجان، نامانقان، خارزم داخیل‌دیر. اؤزبکیستان مرکزی آسیانین ان چوْخ اهالی یاشایان حیصّه ‌سی‌دیر. بورادا ۲۹،۶ میلیون نفر اهالی یاشاییر. اتنیک ترکیبینه گؤره اهالینین ۸۲%-i اؤزبکلردیر. موستقیل‌لیک ایللرین‌ده اؤزبکیستان‌دا اقتصادیات، مدنیت، ایدمان و توریزم ساحه‌سین‌ده اهمیت‌لی اینکیشاف باش ورمیش‌دیر. اؤزبکیستان حال-حاضیردا کوریانین داوو آوتو کومپانییاسی ایله بیرلیک‌ده مینیک آوتوموبی‌لی، تۆرکیه‌نین سامکوج آوتو شیرکتلری ایله بیرلیک‌ده کیچیک آوتوبوسلار و یوک ماشینلاری، ژاپوننین ایزوسو موتور شیرکتی ایله بیرلیک‌ده آوتوبوس و یوک ماشینلاری اۆرتیم (تولید) ادیر. اؤزبکیستانین میلّی پولو سوم‌دور. اؤزبکیستان‌دا صحیّه‌نینین اینکیشافینا گئنیش دقت آیریلیر. اهالینین هر ۲۹۵ نفرینه ۱ حکیم (تراپوت) دوشور. عمومی‌لیک‌ده اؤلکه اراضی‌سین‌ده ۳۰۰۰ پولیکلینیکا فعالیّت گؤستریر. حال-حاضیردا اؤلکه‌ده ۶۰-دان چوْخ اؤزل کلینیکا وار. تخمیناً ۳۰۰۰ حکیم اؤزل قیسمتدا چالیشیر. اهالینین اوْرتا اۇزون اؤمورلولویو ۷۲ ایله برابردیر. دموقرافیک آرتیم ایلده هر ۱۰۰۰ نفره ۲۳ نفردیر.\nاهالی‌سی\nدَییشدیر\nاؤزبکیستان مرکزی آسیا جومهوریتیلاری سیاهی‌سینا داخیل‌دیر. اراضی‌سینین بؤیوک حیصّه ‌سی آموردریا و سیردریا چایلاری آراسیندا یئرلشیر. اؤلکه‌نین عمومی ساحه‌سی رسمی معلوماتلارا اساساً ۴۴۸.۹ مین km²[۱۱] ، ۱ ژانویه ۲۰۱۳-جو ایله اوْلان معلوماتا اساساً دایمی اهالی‌سی ایسه ۲۹.۹۹۴.۶۰۰[۱۲] نفردیر و اوْنون ۸۱.۷ %-i[۱۱] اؤزبکلردن عبارت‌دیر.\nخالق\nدَییشدیر\nاؤزبکیستان اهالی‌سی‌نین چوخونلوغون تورک خالقلاری تشکیل ائ��یرلر. اؤزبکیستان اهالی‌سی عومومیت‌ده اؤزبک تورکلری دیرلار و اؤزبک تورکجه‌سینده دانیشیرلار. اؤزبک‌لردن سوْنرا قاراقالپاق‌لار و تاجیک‌لر ده بو اؤلکه‌ده یاشاییرلار.\nاؤزبک تورکجه‌سینین خریطه‌سی.\nاؤزبکیستان‌دا یاشایان تاجیک‌لرین خریطه‌سی.\nمدنیّتی\nدَییشدیر\nاؤزبک مدنیتی شرقین ان پارلاق و اوْرژینال نومونه‌لرین‌دن بیری‌دیر. اوْنون میسیل‌سیز موسیقی‌سی، رسملری، تصویری صنعتی، اؤزون مخصوص مطبخی، گییم مدنیتی و معمارلیغی وار. اؤزبکلر اؤزلرینین کلاسیک و کؤنول اوْخشایان خالق ماهنیلاری ایله مشهوردور. بۇ موسیقیلر مۆختلیف ژانر و مؤوضوعلارلا کاراکتریزه اوْلونور. اؤزبک کلاسیک موسیقی‌سی شاشمقام آدلانیر. بۇ موغام ۱۶–جی عصرین سوْنلارین‌دا بوخارادا فورمالاشمیش‌دیر. ۲۰-جی عصرین ۵۰-جی ایللرین‌دن باشلایاراق بورادا کلاسیک موسیقیلرین ایفاسی رادیولاردا قاداغان ادیلمیش، آدلاری دییشدیریلریک \"فودال موسیقی‌سی\" آدلاندیریلمیش‌دیر. شاشمقام آذربایجان و اۇیغور موغاملاری ایله یاخین‌دیر. بۇ آد ترجومه‌ده آلتی موغام دمک‌دیر و موسیقینین ترکیب ایله علاقه‌لی‌دیر. شاشمقام مۆختلیف بؤلمه‌لردن عبارت‌دیر. \"کوشک\" آدلانان خالق موسیقی‌سی ده اؤزبک خالقینین میلّی-معنوی دَیَرلرین‌دن‌دیر. بۇ ماهنیلار \"او نغمه‌لری\" آدلانیر. بۇ ملودییا ژانری کومیک رقصلرله ده مۆشاهیده اوْلونور. ماهنینین متنلرینی شرقین میلّی پومالارینین حیصّه ‌لری تشکیل ادیر. لاپار – دیالوق (دییشمه) موسیقی‌دیر و اؤزبکیستانین دیگر میلّی موسیقی نؤعودور. اؤلکه‌نین بعضی یئرلرین‌ده لاپار \"اۇلان\" آدلانیر و توی مراسیملرین‌ده ایستیفاده اوْلونور (بورادا اوْ قادینین و کیشینین دیالوقو کیمی ایفا ائدیلیر). یال‌لی رقصین اؤزبکیستان‌دا ایکی نؤعو تانینیر. کلاسیک و خالق موسیقی‌سی ایله یاناشی اؤزبکیستان‌دا پوپولیار موسیقی ده اینکیشاف اتمک‌ده‌دیر.\nمعمارلیغی\nدَییشدیر\nبوخارادا مسجید\nاؤزبکیستان اراضی‌سی مدنی عابیده‌لرله اوْلدوقجا زنگین‌دیر. خصوصیله شهری و بۇ شهرلری بزه‌یه‌ن تاریخی و معمارلیق عابیده‌لری اؤزبک مدنیتینین آیریلماز حیصّه ‌لری‌دیر. داشکند، سمرقند، بوخارا، خیوه، کوکاند، ترمز، مویناک، شهریسبز – بونلار اؤزبکیستانین ان مؤهوم شهرلرین‌دن‌دیر. سمرقند شهری زرفشان چایی وادی‌سین‌ده یئرلشیر و اؤزبکیستانین ایکینجی بؤیوک شهری‌دیر. اوْنون یاشی بابیل و روم شهرلرینین یاشی ایله مؤ قایسه اوْلونا بیلر. بعضی قایناق‌لر اوْنون یاشینین ۲۵۰۰ ایل اوْلدوغونو گؤستریر. بۇ شهری شاعرلر و تاریخچیلر \"شرقین روم\"سی، \"گؤیلر آلتیندا اوْلان ان گؤزل شهر\"، \"شرق ایسلامینین میرواری‌سی\" آدلاندیرمیشلار. بیبی خانیم مسجی‌دی، رقیستان میدانی، قور-امیر مووزولیی شهرین ان مؤهتشم معمارلیق عابیده‌لرین‌دن‌دیر. مووزلی‌ده امیر تیموردان و محمد سلطان‌دان باشقا، اۇلوقبی، میرانشاه، شاهروخ خان و امیر تیمورون معنوی معلمی میر سید باراکا دا دفن اوْلونموشلار. اۇلوق بیین حاکمیّتی دؤورونده امیر تیمورون قبرینین اۆزری توند یاشیل رنگ‌لی هاده (ژاده-متامورفیک، بزک داش) داشی ایله اؤرتولموش‌دور. تیمورون قبرینی ایکی دفعه آچماغا جهد اوْلونموش‌دور. بیرینجی دفعه بۇ جه‌دی ۱۷۴۰-جی ایلده نادر شاه افشار، ایکینجی دفعه ایسه ۱۹۴۱-جی ایلده سووت باستان شیناسلاری طرفیندن ادیلمیش‌دیر. سونونجولار طرفیندن قبیر داغیدیلمیش‌دیر. قئید ادک کی، تیمورون قبری ایله یاناشی، اۇلوقبیین ده قبری آچیلمیش‌دیر و اوْنلارین سکلتلری ۱۹۴۲-جی ایلین نویابیرین‌دا ایستالینقراد دؤیوشلری باشلایارکه‌ن تکرار همین یئرده دفن ادیلمیش‌دیر. بیبی خانیم مسجی‌دی تکجه سمرقندین و اؤزبکیستانین دییل بۆتون ایسلام تورکوستانینین تانینمیش تاریخی مسجی‌دی‌دیر. مسجیدین تیکینتی‌سینه ۱۳۹۹-جو ایلده تیمور هیندوستان یوروشلرین‌دن قاییتدیق‌دان سوْنرا باشلامیش و ۱۴۰۴-جو ایلده بیتمیش‌دیر. مسجید-سارایین هئیأتین‌ده بؤیوک مرمر قوران یئرلشیر. سمرقندین دیگر معجزه‌سی اوْلان رگیستان کومپلکسی شهرین اۆریی ساییلیر. بورادا اۆچ مدره‌سه اۇلوق بی مدره‌سه‌سی (۱۴۱۷-۱۴۲۰)، شعر-دور بی مدره‌سه‌سی (۱۶۱۹-۱۶۳۶)، تیلیا-کوری بی مدره‌سه‌سی (۱۶۴۶-۱۶۶۰) یئرلشیر.\nگؤرمه‌لی یئرلر\nدَییشدیر\nسمرقند\nاؤلکه‌ده مۆختلیف تاریخی عابیده، مسجید و موزه ییلر وار. اوْنلارین سیراسیندا بیبیخانیم مسجی‌دی، اۇلوقبی رصدخاناسی و مدره‌سه‌سی، شاخی زین‌دا مقبره‌سی، امیر تیمور و اوْنون نسلینین اۇیودوغو قور-امیر مووزولیی، آغ-سارای، رقیستان میدانینین آدینی چکمک اوْلار. تکجه اوْرتا آسیانین مقدس شهری آدلان‌دیریلان بوخارادا ۱۴۰-آ یاخین معماری عابیده‌سی وار. قدیم خیوه ایسه مۆختلیف عصر و خالقلارا مخصوص تاریخی عابیده‌لرین مکانی اوْلدوغو اۆچون ۱۹۶۷-جی ایلده، ایچان-قالا ایسه ۱۹۹۰-جو ایلده یونسکو-نون عوموم دونیا ارثینه داخیل ائدیلیب.[۱۳]\nعنعنه‌لر\nدَییشدیر\nاؤزبک پلووو\nاؤزبکلره مخصوص اساس خصوصیتلردن بیری قوناقپرورلیک‌دیر. بورادا قوناق قارشیلاماق سوفره‌نین زنگین‌لیگی و عائله‌ده‌کی چاتیشمازلیقلاردان اؤنده دورور. ناهار و یا شام یمیینه دعوت‌دن ایمتیناع ائتمک دوزگون ساییلمیر، قوناق اۆچون‌سه ان اساسی دقیق‌لیک‌دیر. قوناق گدرکه‌ن سوونیر و اۇشاقلار اۆچون شیرنیات آپارماق آرزوولونان‌دیر. حؤرمت‌لی قوناقلاری او صاحبلری هئیأت‌ده قارشیلاییب حال-احوال توتدوق‌دان سوْنرا اوه دعوت ائدیرلر. سوفره‌یه ایلک اؤنجه شیرنیات، سوْنرا ایسه آغیر یئمکلر وریلیر. عومومیتله، اؤزبکلرده چاییچمه خصوصی مراسیم حساب اوْلونور. اوْنو کیشیلر دمله‌ییب پیاله‌لرده سوفره‌یه وریرلر. اگر قوناق او صاحبینین سویم‌لی‌سی‌دیرسه، اوْنون پیاله‌سینه چای آز سوزولور. بۇ، قوناقلا او صاحبی آراسینداکی قارشی‌لیق‌لی حؤرمتله ایضاح اوْلونور. بئله کی چایینی ایچ‌ن آدام یئنی‌دن اوْنا چای سوزولمه‌سینی خاهیش ادیر و بئله‌لیکله بۇ حال بیر نئچه دفعه تکرارلانیر. چاغریلمامیش قوناقلارا ایسه چایلا دولو پیاله وریلیر.[۱۳]\nاؤزبکیستان جومهوریتی آنا یاساسی\nدَییشدیر\nاؤزبکیستان جومهوریتی آنا یاساسی ۱۹۹۲-جی ایل دکابیرین ۸-i اؤزبکیستان عالی شوراسینین ۱۲-جی سس‌سییاسینین ۱۱-جی چاغیریشین‌دا قبول اوْلون‌دو. آنا یاسا پرامبولادان، ۶ بؤلمه، ۲۶ فسیل و ۱۲۸ ماده‌دن عبارت‌دیر. بیرینجی بؤلمه آنا یاسانین تمل پرینسیپلرینی، ایکینجی بؤلمه اینسان و وطنداشلارین اساس حۆقوق، آزادلیق و وظیفه‌لرینین تأمیناتینی، اۆچونجو بؤمه دؤولتین ایقتیساس‌دی و سوسیال اساسلارینی، دؤردونجو بؤلمه ایدارتمه‌نی، اراضی و دؤولت ایستوکتورونو بللی ادیر، سونونجو بؤلمه ایسه آنا یاسایا دوزلیشلرین قایداسینی ایفاده ادیر. قئید ائتمک لازیم‌دیر کی، آنا یاسانین ۱۲۸ ماده‌سین‌دن ۶۰-ı اؤزبک خالقینین و وطنداشلارینین حۆقوقی ایستاتوسنا حصر ائدیلیب. آنا یاسانین قبول ائدیلدیی گون – ۸ دسامبر اؤلکه‌ده آنا یاسا گونو کیمی قئید ائدیلیر.\nگؤرونتولر\nدَییشدیر\nایستینادلار\nدَییشدیر\n^ Constitution of the Republic of Uzbekistan. ksu.uz. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 27 June 2016. یوْخلانیلیب1 January 2015.\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ Uzbekistan: Law \"On Official Language\".\n^ Uzbek Community Profile. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2019-08-08. یوْخلانیلیب2020-06-29.\n^ Юрий Подпоренко. Бесправен, но востребован. Русский язык в Узбекистане.\n^ The World Factbook: Central Asia - Uzbekistan. Central Intelligence Agency. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2019-01-05. یوْخلانیلیب19 May 2019.\n^ Демографическая ситуация (январь-март 2020 года) (2020-04-27). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-09-04. یوْخلانیلیب2020-06-29.\n^ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ Uzbekistan. International Monetary Fund\n^ Income Gini coefficient | Human Development Reports. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 10 June 2010.\n^ GINI index – Uzbekistan. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 4 April 2015.\n^ Human Development Report 2019 (en) (PDF). United Nations Development Programme (10 December 2019). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-05-23. یوْخلانیلیب10 December 2019.\n^ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Государственный комитет Республики Узбекистан по статистике : Сведения о Республике Узбекистан Archived 2011-02-06 at the Wayback Machine.\n^ Посольство Республики Узбекистан в Кыргызстане: Численность постоянного населения составила ۲۹،۹۹۴ млн. человек Archived 2014-08-14 at the Wayback Machine. Источник: газета اۇزدایلی: Численность постоянного населения составила ۲۹،۹۹۴ млн. человек Archived 2016-08-23 at the Wayback Machine.\n^ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ بؤیوک تاریخی اوْلان قدیم، گزمه‌لی اؤلکه-اؤزبکیستان Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine. آنسپرسس. تاریخی:۲۰۰۹.۰۹.۲۸","num_words":4895,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.047,"special_characters_ratio":0.209,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":193941.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بیلیندیگی کیمی پان ایرانیستلر باشلاریندا پهلوی سلاله سی اولاراق ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان دیل و مدنیتلری یوخ ائتمه گه چالیشارکن یالنیز نیظامی گوج دگیل، میللی کیملیک و منلیک باخیمیندان بیلینجلری دوشوک اولان ایران ممالیکی محروسه ده کی فارس اولمایان اینسانلاردان دا کؤمک آلمانی اؤز مقصدلرینه اویقون حئساب ائتمیشلر. بو آرادا بعضیلرینه مقام وئره رک اونلاری اؤز دیل ومدنیتلری علیهینه شیرنیکدیرمه گه چالیشمیشلار. اؤز میللی منلیک و کیملیگیندن اوزاق دوشموش فارس ایستعمار اسارتینی قبول ائتمیش قوللار کیملیک و منلیک باخیمیندان بوشالدیقدان سونرا اؤزلرینی بیز ضددیتلی مقامدا یئر آلمیش گؤره رک بو یول ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللتلری او جومله دن آذربایجان میللتینین دیل و مدنیتینی بیر دللال کیمی حرراجا قویماغا باشلامیشلار. بیلیندیگی کیمی پهلویلر زامانی آذربایجاندا پوست و مقام صاحیبی اولان ذات عالیلر آذربایجانین نفوس ساییمینی فارس دیلینده »سر شماری« یئرینه »خر شماری« (محسنی وزیر آموزش و پرورش)، آذربایجانلیلارین دانیشدیغی دیللرینی ایفاده ائدرکن »ترکی صحبت میکنند« یئرینه »ترکی بلغور میکنند (عبدالله مستوفی، رضا شاهین آذربایجانا منصوب ائتدیگی اوستانداری)« ایفاده لرینی ایجتماعیته تحویل وئره رک آذربایجان توپلومونو کیملیک و منلیک باخیم��ندان لفظی اولاراق ترور ائتمه گه جان آتمیشلار. بو ذات عالیلردن بیری ده اؤز کیملیک و منلیگینه کوره ک چئویرمیش کئچمیشده گون چیخان آذربایجانین اوستاندارلیق پوست و منصبینه صاحیب اولان، آذربایجانین اوستانداری آدلانان، تهرانین امیر قولو ساییلان »نورالدین غروی (نجفی مرعشی)« حضرتلریدیر. او ذاتی عالی نین انصاف علی هدایته آدرسلنمیش یازیسینین بعضی پاساژلارینی بیرلیکده اوخومانی فارس ایستعمارینا دایاقلی فیکیرلر ایله تانیش اولماق اوچون مقصده اویقون حئساب ائدیریک، اوخویوروق:\n».نورالدین غروی استاندار پیشین آذربایجان شرقی\nسه‌شنبه ٢١ تير ١٣٨٤\n.. همشهری عزیزم آقای انصافعلی هدایت: خبر خروجت از ایران را در روزنامه‌ها خواندم و سخت در اندیشه فرو رفتم. این دومین بار است که در باره و برای تو دست به قلم میشوم‌. بار نخست وقتیکه پس از بازگشت از اروپا به زندان افتادی ضمن اینکه مثل همیشه و در رابطه با دیگر زندانیان اندیشه دست بکار جلب حمایت از تو شدم نامه سرگشاده‌ای به دست اندرکاران در باره تو نوشتم که تیتر آن این بود که شما را بخدا از آقای هدایت یک چهرگانی دیگری نسازید اما پیش از ارسال آن برای چاپ از خودم پرسیدم که آیا این حرف زیر سیوال بردن تمامیت ملی آقای هدایت نیست آیا این اهانت به عرق ایرانیگری او و دست آخر اهانت به او نیست که در پاسخ به خودم از فرستادن نامه خودداری کردم‌. رویدادهای بعدی درستی تردیدهای مرا هویدا کرد که درآن روزهای سخت و زجرآلود تو که دهان از خوردن بسته بودی و من سخت نگران حال تو بودم ، وقتی به مصاحبه‌های فاطمه عزیز دختر جوانت گوش کردم یا آنها را خواندم با خود گفتم باید که شالوده تنومندی از ایمان و تعهد در چارچوب این خانواده بوده باشد که چنین بار و بری داده است که باز دیدم کار درستی کردم که آن نامه را نفرستادم.«(1)\nاوسته گؤروندوگو کیمی نورالدین غروی (نجفی مرعشی) آذربایجانلی اولدوغونو ایددعا ائتمه گینه باخمایاراق آشاغیدا گؤره جه گیمیز دک میللی مسئله و فارس شوونیستلیگی باخیمندان تهرانداکی حاکیمیت مقامیندا اولان شوونیست ذات عالیلردن اؤزونو آییرما فراصتینه صاحیب دگیلدیر. دئمک، بیر یاندان انصافعلی هدایتی شهرداش، همشهرلی »همشهری« دئیه قلمه آلیر، باشقا یاندان انصافعلی منیم کیمی فیکیرلشمز دئیه پان ایرانیستی فیکیرلرینی اونا و بیر چوخلارینا آشیلاماق اوچون آچیق مکتوب بیچیمینده اورتایا قویور. او کئچمیش ایللرده انصافعلی هدایت علیهینه تهران حاکیمیتینه آچیق مکتوب یازما فیکیرینده اولدوغونو دااورتایا قویور. سونرا کئچمیشده کی خیاللاری اؤزونو دوغروتمادیغی اوچون انصافعلی هدایت ذاتلارینا آچیق مکتوب یازاراق ایران میللیتی نین بیر عوضوو دئیه میننت قویماغا چالیشیر. گئنه ده اوخویوروق:\n»....و بر تو همان خواهد رفت که بر چهرگانی رفت‌. او یک معلم ساده و یک ایرانی وطن دوست بود که زجر زندان و فریب بیگانه از او یک میرفتاح (١) دیگر ساخت. شاید اگر چهرگانی را نمی‌آزردند و می‌گذاشتند که در انتخابات شرکت کند و به مجلس برود امروز بر سر سفره جیره خواری افراطی‌ترین جناحهای مسیحی‌های صهیونیست و صهیونیست‌های یهودی نمی‌نشست‌. همانطور که اگر رجوی را به مجلس راه می‌دادند و قاسملو را ، ما امروز اینهمه خونٍ نبایست به زمین نریخته بودیم و کردستان ما اینهمه خونین و رنجور نمی‌بود.«(1)\nاوسته گؤروندوگو کیمی فارس دیل و مدنیتی ح��یرانی اولان نورالدین غروی (نجفی مرعشی)، محمد رضا شاهین آذربایجاندا ال آلتیسی اولماغینا باخمایاراق 1925 اینجی ایلدن باشلایاراق تهراندا حاکیم اولان سیستیمین نه اولدوغونو دا بیلمک ایسته مه میشدیر. بیلیندیگی کیمی 1925 اینجی ایلدن باشلایاراق تهرانداکی حاکیمتلر فارس دیل و مدنیتینی اساس گؤتورموشلر. آنلاشیلدیغی کیمی نورالدین غروی (نجفی مرعشی) طوطی دک یالنیز »بلی قوربان« و »چشم قوربان« دئمه نی اؤز کیملیک و منلیک منافعینه اوستون حئساب ائتمیشدیر. .بیلیندیگی کیمی محمود علی چهرگانی نین کاندیدلیگینه مانع اولان دیل و مدنیت باخیمیندان فارس ایستعمارینی اساس گؤتورن تهران حاکیمیتی اولموشدور. تبریز شهرداشلاری نین آذربایجان میللت مسئله سینه ماراق گؤسترمه سی و چهرگانی نین بو مسئله نی تهران مجلیسینده مطرح ائده جک دئیه چیخیش ائتمه سی تهران حاکیمیتی نین بو مسئله اوزره اندیشه ائتمه سینه یول آچمیشدیر. نورالدین غروی(نجفی مرعشی) نین فیکیرلرینه اساساً فارس بویوندوروغو آلتینا گئتمه گنلر وطن خایینی اولورموشلار. بو مفکوره محمدرضا شاه زامانی دا حؤکوم سورمکده ایدی. شاهلیق سیستیمینه موخالیف اولانلار »اجنبی عامیلی، آرازین او تاییندان گلمیشلر و ساییره..« آدلانیردی. دئمک، محمد رضا شاهین 27 ایل حاکیمیتدن اوزاقلاشیب اؤلمه سینه باخمایاراق پان ایرانیست و تمامیتچی شخصلر آلدیقلاری تعلیماتی اولدوغو کیمی یئرینه یئتیرمه گه چالیشیرلار. گئنه ده اوخویوروق:\n»... سید جعفر پیشه‌وری عضو هیات تحریریه روزنامه \"آذربایجان جزء لایتجزای ایران\" در باکو در سال ١٩١٨ بود که بعدها حلقه ارادت مسکو و باقراف را به گردن افکند و آذربایجان را تا لبه جدایی برد.«(1)\nاوسته گؤروندوگو کیمی امیر قولو، قوربان قولو ساییلان نورالدین غروی(نجفی مرعشی) حضرتلری تهران نماینده سی مظفر فیروز و آذربایجان نماینده سی سید جعفر پیشه وری آراسیندا ایمضالانمیش و آذربایجان میللی منافعینه اساساً تحمیلی قراردادنامه نی ده گؤرمزدن حرکت ائدیر. او تحمیلی قراردادنامه نی بیر داها گؤزدن کئچیرمکده فایدا وار(2). گؤروندوگو کیمی اورادا ائتنیک آذربایجان تورپاقلاری دگیل، رضاشاه زامانی آذربایجان تورپاقلاری بؤلونه رک 3 اونجو و 4 اونجو ایران اوستانلاری دئیه آذربایجان ایالتی آدی آلتیندا سید جعفر پیشه وری یه ایمضالانماسی اوچون تحمیل اولونموش بو بیر قراردادنامه دیر. بو تحمیلاتا باخمایاراق تهران حاکیمیتی اؤزو آلتینا ایمضا آتدیغی قراردادی بیله عملده قبول ائتمه میشدیر. گئنه ده اوخویوروق:\n»...ترکان عثمانی در تبریز از سرهای جوانان مناره ساخته‌اند اما تبریزی‌ها اگر هم شاه اسماعیل یا شاه عباس فرار کرده و آنان را تنها در برابر دشمن رها کرده‌اند با همه هستی شان از شرف ایرانی‌شان دفاع کرده‌اند و متجاوزان را وادار به ترک ایران کرده‌اند. گمان نکن که این تصادفی بوده است که هم شاه اسماعیل بعد از شکست در چالدران در سال ٨٩٣ شمسی از سلطان سلیم و تسلیم تبریز به دشمن وهم شاه عباس پس از شکست سال ٩٨٧ شم در برابر مرادپاشا صدراعظم سلطان احمد و باز تسلیم تبریز به ترکان عثمانی و هم محمدرضاپهلوی بعد از وقایع فرقه دمکرات و نغمه‌های جدایی طلبی در سالهای ٢٥-١٣٢٤ برای بازپس گرفتن تبریز نجنگیده‌اند چرا که در آنجا دشمن از پیش اخراج شده بود.«(1)\nاوسته گؤروندوگو کیمی تورک کیملیک و منلیگینه دوشمنلیک و هیستیری نورالدین غروی (نجفی مرعشی) ذات عالیلرین ذهنیتینده حد تانیماز مقامدادیر. بو ذات عالی نین نئجه فیکیرلشمه سینه باخمایاراق ایستر صفویلر، ایسترسه ده عثمانلیلار هر ایکیسی ائتنیک باخیمدان اوغوز تورکلری اولموش. اونلاردان اؤنجه سلجوقلولار دئگیلن اوغوز تورکلری 1034 ایللرینده نیشابور ری و قزوین تورپاقلارینی اله کئچیره رک همدانا دوغرو حرکت ائتمیشلر. 1040 ایللرینده سلجوقلولار دانداناغان ساواشیندا قزنه سلاله سینی حاکیمتدن سالاراق او بؤلگه لرده اؤز حاکیمیتلرینی موحکملتمیشلر. سلجوقلولار 1049 ایللرینده ارضروم، قارص، طرابوزان و قارا دنیزه دک تورپاقلاری و 1054 ایللرینده آذربایجان تورپاقلارینی اله کئچیرمیشلر. اونلار 1055 ایللرینده بغدادی اله کئچیره رک آل بویه حوکومتینه سون قویموشلار. اونلار بغدادین اله کئچیرمه سینی خلیفه نی شیعه حاکیمیتی نین الیندن قورتارما کیمی قلمه آلمیشلار. بونون نتیجه سینده بغداد خلیفه سی توغرول بگه سلطان لقبی وئره رک اونو بیر ایسلام مملکتی نین سلطانی کیمی رسمیته تانیمیشدیر. بئله لیکله ایران ممالیکی محروسه سینده بؤیوک سلجوقلولار و آنادولودا کیچیک سلجوقلولار دؤلتللری حاکیمیته باشلامیشلار. دئمک آنادولوداکی سلجوقلولارین دؤلت واریثی عثمانلیلار اولارکن آذربایجان و ایران ممالیکی محروسه سینده کی بؤیوک سلجوقلولارین واریثی ترتیب ایله خوارزمشاهلیلار، ایلخانلار، قارا قویونلو، آق قویونلولار و سونرا صفویلر اولموشلار. دئمک پان ایرانیستلرین ایدعاسی نین ترسینه بوگونکو آذربایجان و تورکیه تورکلری نین کئچمیش قارداشلیق باغلاری تاریخده کی سورتوشمه لرینی نظره آلمازساق اوغوز تورکلری ساییلان سلجوقلولارا دایانماقدادیر.\nآق قویونلولاری حاکیمیتدن سالان شاه اسماعیل صفوی نورالدین غروی ذات عالی ایددعا ائتدیگی کیمی آذربایجان دوشمنی دگیل، آذربایجاندا صفویلر سیلسیله سینین قوروجوسو اولاراق آذربایجانی مملکت آدلاندیرمیش تاریخی آذربایجان شخصیتلریندن بیریدیر. شاه اسماعیلین آذربایجانی مملکت آدلاندیرماسی عثمانلی تاریخی متینلرینده اؤز عکسینی تاپماقدادیر. دئمک، دینی اینانجلارا اساسلانان حاکیمیت اوغرونداکی سورتوشمه لر پان ایرانیستلره خیدمت ائده جک بیر ملزمه دگیل، تاریخی مسئله اولاراق تاریخ سئمینارلاریندا دارتیشیلمالی و اؤیره نیلمه لی مقاملاردیر. بونلارا باخمایاراق نورالدین غروی (نجفی مرعشی) نین شاه اسماعیل و شاه عباس علیهینه یازدیغی ایفاده لری کئچمیش ایران ممالیکی محروسه سینین تاریخینی بیلمز بیریسی اوخورسا، او صفوی سلاله سی نین ایران ممالیکی محروسه سی اوزره اوینادیقلاری روللاریندان اندیشه ائدر دئیه بو مسئله اوزره قیسا ایضاحات وئرمک مقصده اویقون گؤرونور. بیلیندیگی کیمی 1500 اینجی ایلده خالق قیامی نتیجه سینده صفویلردن اولان اسماعیل آق قویونلو حاکیمیتینه سون قویاراق 1501 اینجی ایلینده اؤزونو صفویلر حاکیمیتینین باشچیسی و شاه تانیتدیردی. شاه اسماعیل آذربایجاندان یولا چیخاراق گله جک 10 ایلده بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سی و گونچیخان آنادولو و عراق تورپاقلارینی حاکیمیتی آلتینا گتیره رک شیعه لیگی مملکت دینی اولاراق عثمانلیلارا قارشین رسمی ائتدی. شاه اسماعیلین اؤلوموندن (1523) سونرا عثمانلی باسقیسی صفوی حاکیمت تورپاقلارینا آرتماغا باشلادی. شاه طهماسب 1555 اینجی ایلینده پایتختی قزوین شهرینه و ش��ه عباس ایسه ایصفهانا کؤچورمه لی اولدولار. بئله لیکله آذربایجان دؤولتچیلیگی فارسلارین نفعینه ظعیفله مه گه باشلادی. بونون آردینجا دینی اینانجدان یولا چیخاراق سونراکی صفوی حاکیمیتلری، افشارلار و قاجارلار اؤز حاکیمت داییره لرینه فارسلاری دا شریک ائده رک حاکیمیتده قالماغا چالیشدیلار. بونلارا باخمایاراق آذربایجان مشروطه تجددودلیک حرکاتینین یئنیلمه سی (شیکست یئمه سی) و اینگیلیسلر واسیطه سی ایله فارس میللتچیلری و رضا میرپنجین حاکیمیته گلمه سی نتیجه سینده قاجارلار علیهینه اولان دوشمنلیک تورک دیل و مدنیتی علیهینه ایران ممالیکی محروسه سی حاکیمیت داییره لرینده آرتماغا باشلادی. گئنه ده اوخویوروق:\n»...انصافعلی گرامی: ..... اگر ترا به پان تورکیسم فرا خواندند هویت و آرمانهای بزرگ ایرانی‌ات را در مزبله قومیت گرایی که مدتها است آفتاب عمرش به لب بام رسیده است نیفکن. این نوع شوونیسم قومی اگر در پایان جنگ جهانی اول بکار ترکهای جوان آمد که سخت از بحران هویت رنج میبردند امروزه و در این دنیای بشدت جهانی شده سکه دقیانوس است که هیچ خردمند حسابگری خریدار آن نمیتواند باشد. «(1)\nاوسته گؤروندوگو کیمی اؤزونو آرمانچیل قلمه آلان نورالدین غروی (نجفی مرعشی) ذات عالی اینسان و اینسانلیغا اویقون اولان دگرلری (اینسانلارین کیملیک و منلیکلرینی) تپیک آلتینا آتماغا آذربایجان میللی فعاللارینی »پان تورکیست« ایتتیهامی ایله دامغالاماغا چالیشیر. دئمک، بو ذات عالیلرین آرمانی محمد رضا آری از مهر کیمی فارس نژادپرست و راسیستلیگینی ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان اینسانلارا تحمیل ائتمکدن عیبارتدیر. نورالدین غروی (نجفی مرعشی) ذات عالی »آرمانهای بزرگ ایرانی« دئدیکده پان ایرانیستلرین ایرنج، وحشیانه و کثیف صیفتلری نظرده توتولور دئیه دوشونمه لی ییک. بیلیندیگی کیمی شوونیسم مسئله سی بیر دیل و مدنیتی باشقا دیل و مدنیتلره اوستون توتما مسئله سیدیر. 21 اینجی عصیرده اؤز دیلینده یازیب اوخوما حاققیندان محروم اینسانلارا »شونیسمی قومی« دئیه آذربایجان میللی فعاللارینا بو ایتتیهامی نیسبت وئرنلر بیر قاشیق یوغورت ایله خزر دنیزینی »آب دوغ« دئیه آیران دوزتمک خیالیندا اولدوقلارینی اورتایا قویموش گؤرونورلر. بو ایتتیهاملار ایله فارس شوونیستلری بیر میللی آزلیق اولمالارینا باخمایاراق ایران ممالیکی محروسه سینی فارس گؤرمک ایسته ییرلر. گئنه ده نورالدین غروی (نجفی مرعشی) ذات عالیدن اوخویوروق:\n»..اگر اختلاف زبان را به رخت کشیدند که تو با فارسها ملیت جداگانه‌ای داری از شهریار خودمان مدد بگیر که می‌گوید:\nتو همایون مهد زرتشتی و ، فرزندان تو پورایرانند و پاک آیین نژاد ، آریان\nاختلاف لهجه ، ملیت نزاید بهرکس ملتی با یک زبان ، کمتر به یاد آرد زمان\nگر بدین منطق تورا گفتند ، ایرانی نه ای صبح را خوانند شام و ، آسمان را ریسمان\nهویت چیزی نیست که آنرا از کسی قرض کنیم یا بگیریم یا اگر خشمگین شدیم آنرا پس بدهیم و یا معاوضه کنیم‌. هویت در طول نسلها و قرنها ساخته می‌شود و همزاد ماست و پیوسته هم زی ما خواهد بود. هیچ بیماری به مهلکی هویت باختگی نیست.«(1)\nبیلیندیگی کیمی پهلویلر زامانی نژادپرستلیک مفکوره سی نین ایران ممالیکی محروسه سینده حاکیمیت ائتمه سی بیر چوخ اینسانلاری میللی کیملیک و منلیک باخیمیندان گیجتمیش ایدی. بو مسئله اؤزونو قوچاق بیلن احمد کسروینی ده اؤز توزاغینا سالمیش ایدی. کسروی آذربایجانین تجددودلوک زامانی اولایلارینی بیر جانلی شاهید کیمی قلمه آلماسینا باخمایاراق آذری یا زبان باستان آذربایجان و زبان پاک آدلی کیتابلاری یازماق ایله فارس شوونیسمینه اولمازین خیدمتینی ائتدی. کسروی اؤز خطاسینی بیروتدا چاپ ائتدیگی عرب دیلینده کی مقاله لری ایله دوزتمه گه چالیشارکن اوستاد محمد حسین شهریار آذربایجان دیل و مدنیتینه فارس راسیستلری طرفیندن دیوان توتولدوغو زامان »حیدر بابایا سلام« آدلی کیتابی ایله آذربایجان خالق ایجتماعیتینین ماراغینی قازاندی. او سونرالار بولوت قاراچورلو و قوزی آذربایجاندان اولان شاعیرلر ایله علاقه یاراداراق داها دا آرتیق تورک دیل و ادبیاتیندا یازیب یاراتماغا چالیشدی. او شاه زامانی فارس شوونیستلری الیندن بئزه رک تهراندان تبریزه قاچاراق تهران حاکیمیتی و فارس شوونیستلری نین مدنیتسیز داورانیشلارینی تنقید آتیشینا توتدو، اوخویوروق:\n»تهرانین غیرتی یوخ شهریاری ساخلاماغا قاچمیشام تبریزه قوی یاخشی یامان بللنسین\nباغچامیز فاسید اولوب، هر نه اکرسن آچماز یئری داشلیقدی گرک تورپاغی غربیللنسین\nمدعاسی چوخ اولان طبل تهی پر بادیق نئیله یک زورناچی نین بورنو گرک یئللن سین.\nبو گیجللنمه دن آی چرخ فلک سن ده یورول بو حیاسیز گونه گؤزلر نه قدر زیللن سین؟\n.......\nلعنت اول باد خزانه کی نظامی باغی نین بیر یاوا گولبه سری قویمادی کاکیللن سین(3).\nآرزو جلگه لرینده بیز اکن مزرعه لر دئیه سن ساقه له نیب قوی هله گوللن سین.(4)\nشهریار »تورکون دیلی« آدلی شعرینده فارس شوونیستلری و اونون اویونجاقلارینی اؤز ادبی قلمه ایله شاللاقلاماغا و قامچیلاماغا باشلادی، اوخویوروق:\n»تورکون دیلی تک سئوگیلی ایستکلی دیل اولماز اؤزگه دیله قاتسان بو اصیل دیل اصیل اولماز\nاؤز شعرینی فارسا عربه قاتماسا شاعر شعری اوخویانلار ائشیدنلر کسیل اولماز\nفارس شاعری چوخ سؤزلرینی بیزدن آپارمیش صابر کیمی بیر سفره لی شاعر پخیل اولماز\nتورکون مثلی فولکلورو دونیادا تکدیر خان یورقانی کند ایچره مثلدیر میتیل اولماز\nآذر قوشونو قیصر رومی اسیر ائتمیش کسری سؤزودور بیر بئله تاریخ ناغیل اولماز...(4).\nبونلارا باخمایاراق نورالدین غروی (نجفی مرعشی) ذات عالی نین اوستاندارانه فیکیرلریندن اوخویوروق:\n» ...آنها که در جمهوری آذربایجانند بخاطر ١٧٠ سال هجوم بی امان فرهنگی از طرف تزار و بدتر استالین ، امروزه دچار بحران پیشرفته هویت هستند و غمگنانه باید گفت که سالیانی و نسلهایی طول خواهد کشید که خویشتن خویش را بازیابند.«(1)\nاوسته گؤروندوگو کیمی پان ایرانیستلرین پهلویلر زامانی 18 قفقاز شهرلری نین(باکی، گنجه و.....) ایرانا عایید اولدوغونو ایددعا ائتدیکلری سؤویئتلر ترکیبینده آذربایجان جومهوریتینین وار اولما فیکیرلرینی پان ایرانیسلیک اوچون بیر تهلوکه کیمی اساس گؤتورولموش ایمیش. آذربایجان مسئله سی بوگون پان ایرانیستلرین قیرتلاقلاریندان یاپیشاراق اونلاری بوغما حالینا چاتارکن پان ایرانیستلر آذربایجان ایجتماعیتینه یأس آیه سی اوخوماغا باشلامیشلار. دئمک، بوگون آذربایجان جومهوریتینده دیل و مدنیت باخیمیندان بحران دئیه بیر مسئله یوخدور. اونلارین مستقیل اولماسی و آذربایجان جومهوریتی نین یارانماسی پان ایرانیستلری بحرانا سوخموش دئسک، یانیلمامیشیق. گئنه ده نورالدین غروی (نجفی مرعشی) ذات عالی نین قلمیندن اوخویوروق:\n»...ترکیه راهم گواهیم که سالیانی است آویزان ، بین شرقی بودن و غربی بودن سرگردان است و این زمان در راهروهای اتحادیه اروپایی و در پایتختهای اعضای آن بدنبال احراز هویت خود است.....ولی توی ایرانی از معدود ملتهایی هستی که در درازنای هزاره‌ها هویتت در کوره داغ و سوزان رویدادهای تلخ و شیرین و فراز و فرودهای دورانساز آبدیده شده است‌. من به آنان ، ترکها ، احترام می‌گذارم همچنانکه به عربها ، به چینی‌ها ، به افریقاییها و همه ملتهای دیگر اما دست کم برای نگهداری سلامت روان و شخصیتم چهارچشمی هویت خودم را می‌پایم.«(1)\nبیلیندیگی کیمی میللی وارلیق دیل، مدنیت، گله نک (عنعنه)، گؤره نکلر (آداب و رسوم) و بللی بیر جغرافی بؤلگه اوزرینده آنلام تاپا بیلر. بو باخیمدان بیر آذربایجانلی ایله بیر بلوچیستانلی نین هانکی اورتاق باغلاری وار دئیه دوشونورسک، بو پان ایرانیست فیکیرلره صاحیب اولان راسیستلرین نه دئمک ایسته دیکلرینی باشا دوشمکده چتینلیک چکمه مه لی ییک. بونلار ایران ممالیکی محروسه سینده میللتلر مسئله سینی داناراق فارس دیل و مدنیتی اساسیندا بیر چوخ باخیمدان بیر بیرلرینی باشا دوشمه یه جک بیر خیالی میللت یاراتماغا چالیشیرلار. نورالدین غروی (نجفی مرعشی) آمریکا مقاملارینا دئگینه رک انصافعلی هدایت ه خیطاب اولاراق یازیر:\n».. همشهری گرامی‌ام\nتو از تبار مادانی ، تو از خویشان بابکی ، تو فرزند ستارخانی مادان الفبای ٢٦ تایی را ساختند و آنرا به همگان از هر قبیله‌ای و قومی و نیز به پارسها آموختند. بابک دل در گرو عشق همه ایرانزمین داشت از خراسان بزرگ تا طبرستان و ری و اصفهان و همدان همه را سرزمین مادری خود می‌دانست و کمر بر پاسداری از آن سرزمین گرامی بسته بود چنین بود که خواسته اورا در همه ایران از خراسان تا اصفهان پذیرا شدند و در رکاب او جنگیدند. و ستارخان وقی کنسول روس پرچم کشورش را به او پیشکش کرد تا بر بالای بامش بنهد که در امان باشد میدانم که میدانی به او گفت : جناب کنسول من میخواهم که هفت دولت زیر بیرق ایران باشد و تو از من میخواهی که زیر بیرق روس بروم. وقتی محمد علیشاه مجلس را به توپ بست همه ایران خاموش شد ولی تبریز بپا خواست‌.انجمن تبریز محمد علی را از سلطنت خلع کرد. انجمن تبریز پارلمان ایران شد و همه ایران را رهبری کرد. تبریزیها محمد علیشاه را به زانو درآوردند و عین الدوله را سکه یک پول کردند. زن و مرد تبریزی سرها دادند ولی سر خم نکردند چرا که مثل همیشه تاریخ پیشتاز رهایی بودند و در آزادیخواهی سروری میکردند که دغدغه همه ایران را داشتند که سهمگین ترین محاصره که در تاریخ کم شمار است را تحمل کردند برگ درخت و علف خوردند ولی در برابر دیکتاتور خم نشدند اما تا شنیدند متجاوزان روس از مرز جلفا رد شده و به پشت دروازه‌های تبریز نزدیک میشوند به شاه تلگراف زدند که \" شاه بجای پدر و توده فرزند است‌. بیگانه نباید از رنجش بین آن دو سو ء استفاده کند‌. ما از خواست خود می‌گذریم‌...... \"من می‌دانم که تو حال مردان انجمن را و ستارخان را در آن لحظات می‌فهمی. آنان خار در چشم و استخوان در گلو از خونهای به زمین ریخته ، از زجرهای کشیده شان گذشتند که بیگانه سرزمینشان را نیالاید. «(1)\nبو اوسته کی عیبارتلری فارس شوونیستلیگینین نه اولدوغونو بیلمه گن، آنجاق اؤزونو »هامینی بزر، اؤزو لوت گزر« بیر ایگنه کیمی اولمالی دئیه دوشونن بیر کس بلکه ده بو مدا��لیقلاری ائشیدرکن یئر و گؤگده دورا بیلمه سین. آنجاق دیل و مدنیت باخیمیندان فارس شوونیستلری و پان ایرانیستلر طرفیندن بیر دوشمن کیمی معامیله اولوندوقلارینی باشا دوشنلر نورالدین غروی کیمی اوستاندارلارین(!!!) آغیللارینا حئیران قالماسین، نه ائتسین؟؟ بونلار فارس شوونیستلری نین یالنیز بالتا ساپی دگیل، بونلار اینسانلیغین اوز قاراسیدیرلار. گئنه ده اوخویوروق:\n»...تو روزنامه نگاری و بیگمان بهتر از من میدانی که چند ماهی پیش از تغییر نام اران به جمهوری آذربایجان بدست دولت مساواتچی‌ها ، وقتی گروهی از همگنان تو ، روزنامه نگاران ایرانی که زبانشان هم ترکی بود و در باکو زندگی می‌کردند ، از ترفندهایی که می‌گذشت و نیرنگهایی که برای دیگر کردن نام اران به آذربایجان آگاه شدند روزنامه‌ای بنام \"آذربایجان جزء لاینفک ایران\" در باکو چاپ کردند که در آن به آن تمهیدها می‌تاختند و از تمامیت ارضی ایران دفاع می‌کردند‌. «(1)\nاوسته گؤروندوگو کیمی نورالدین غروی (نجفی مرعشی) نین یازدیغی انصافعلی هدایته عنوانلانمیش آچیق مکتوب دگیل، پان ایرانیستلرین وا ویلا سسیدیر. پان ایرانیستلر باشلاریندا محمود افشار اولاراق تاریخی آذربایجان اراضیلری اوزریندن آذربایجان کلمه سینین سیلینمه سی اوچون اللریندن گلن شرارتی ائتمه گه چالیشمیشلار. محمود افشار 1918 اینجی ایلده آذربایجان جومهوریتی یاراندیقدا رضا شاهین ساغ الی کیمی تانینان آینده مجله سینده یازیردی، ترجومه:\n»1- بیز اؤز مئدیالاریمیزا »باکی جومهوریتی« یئرینه »آذربایجان جومهوریتی« ایستیفاده اولونماسین دئیه توصیه ائدیریک. 2- بیز حاکیمیتی عموم ایلیشگیلرینده »آذربایجان« یئرینه »اران« و یا »باکی« کلمه سینی ایستیفاده ائتمه سینی ایسته ریک. 3- باشقا قونشولاریمیزین ترسینه روس ائلچیلیگی نین بیزیم سؤزلری ائشیده جک قولاقلاری وار . بوندان یانا بیز اونلاردان اؤز حکومتلرینه »آذربایجان« یئرینه »اران« کلمه سینین ایشلتمه لرینی خاهیش ائده ریک.«(5). بو ویلایت (آذربایجان جومهوریتی) هئچ بیر زامان آذربایجان دئگیلمه میش و تاریخی کئچمیشی ده یوخ. من بو سطیرلرین یازاری آلمانیانین بئرلین شهرینده ایکن مارکوآرت (Marquart)ین دئدیکلریندن بو قناعته گلدیم.(6). محمود افشارین یالانچی ایفاده لریندن یولا چیخاراق عنایت الله رضا »آذربایجان« و »اران« آدلی کیتابی آذربایجانین تاریخی تورپاقلارینی دانماق اوچون چاپا حاضیرلادی. دئمک، بیریاندان رسمی تهران حاکیمیتی یئنی ایداره ائتمک سیستیمی آدی آلتیندا تاریخی آذربایجان اراضیلری اوزریندن آذربایجان آدینی گؤتوره رک محلده کی شهر و ولایتلرین آدینی بیر جوغرافی آدی اولاراق آذربایجان آدی یئرینه قابارتماغا چالیشدی. باشقا یاندان پان ایرانیستلر تحریفلی یازیلاری ایله آذربایجانلیلارین تاریخی یئر آدلارینی، دیل و مدنیتلرینی، منلیک و کیملیکلرینی تحریف ائتمه گه چالیشدیلار. بو شوونیستی و پان ایرانیستی داورانیشلارا باخمایاراق سامانیلر درباریندا وزیر اولان محمد بلعمی یه گؤره »آذربایجان تورپاقلاری همداندان باشلار، ابهر و زنگان شهرلرینی کئچه رک دربند شهرینده سونا چاتار«(7). گئنه ده نورالدین غروی (نجفی مرعشی) ذات عالیدن انصافعلی هدایت ه خیطاب اوخویوروق:\n»...تو فرزند خلف ستارخانی‌. که وقتی محمد علیشاه را بر انداخت و همه جا سکه بنام او میزدند‌. او که فارسی هم نمیدانست بجای اینکه رو بسوی همزبانانش در شمال ارس بیاورد ، که اگر چنان میکرد تزار روس خلعت الماس نشان به او می‌پوشاند و هزار تمکین و تامین از او می‌کرد ، رو به تهران برد‌. چرا که عشق ایرانزمین در سر داشت ولو اینکه در باغ اتابک تیر بپایش بزنند و از سر بی مروتی آن بر سرش آورند که همه میدانیم‌. و بر این باور نبود که اختلاف زبان اختلاف در ملیت را سبب میشود.\nبورادا نورالدین غروی (نجفی مرعشی) نین نه دئدیگی بللی، آنجاق تهرانین ستارخان ایله نئجه معامیله ائتدیگینی بیر سیاسی مصلحت اولاراق اؤز پان ایرانیستی دوشونجه لرینین دوغرولتوسوندا آچیقلاماق ایسته مه یه رک عوامفریبلیک ائتمه گه چالیشیر. تهرانین ستارخان و آذربایجان مجاهیدلری ایله نئجه رفتار اولوندوغو تمجید السلطان ایمضاسی ایله ایران داخیلی ایشلر وزیرینه یازیلان مکتوبدان اوخوماق بیر چوخلاری اوچون، او جومله دن پان ایرانیستی فیکیرلره آلدانانلار اوچون بو مکتوبون اوخونماسی یاخشی اولاردی، نورالدین غروی ذات عالی گئنه ده یازیر:\n».... تو خویشاوند بابکی‌. من از تو می‌خواهم که بابک باشی. چنان که گنجی هست. این آذربایجانی این شیر ژیان که غم همه ایران دارد. که آرش‌وار همه هستی‌اش را بر کمان آرمانهای آزادیخواهانه اش نهاده تا که مرز آزادی ایرانی را تا دورترین فراخنای زمان و مکان جلوتر ببرد.«(1)\nاوسته گؤروندوگو کیمی یالانچی ایصلاح طلبلرین تورونا دوشموش اکبر گنجینی ایران آدینا پان ایرانیستلر بیر بابک دئیه گؤسترمه گه چالیشیرلار. دئمک، اکبر گنجی کیملیک و منلیک باخیمیندان آذربایجانلی، اؤز آنا دیل و مدنیتی فارس شوونیستلری طرفیندن یوخلوق ایله اوزلشدیگینی دیله گتیرمه دیگی اوچون خاریجده کی فارس موخالیف تشکیلاتلار و لوس آنجلسده کی تلویزیونلار دا ایچریده کی حزب نژادپرست جبهه میللی، حزب نهضت آزادی، جبهه مشارکت ایران ایسلامی تشکیلاتلاری کیمی اکبر گنجینی اؤز پان ایرانیستی گؤروشلرینه اویقون حئساب ائدیرلر. آنجاق اکبر گنجی اؤز تورک اولدوغونو، اؤز کیملیک و منلیگینی دیفاع ائتمه گه قالخارسا، فارس شوونیستلری و شوونیستی فارس تشکیلاتلاری اونو آذربایجان میللی فعاللاری دک خبر بایکوتو ایله ایجتماعیت دیققت مرکزیندن یاییندیرماغا چالیشاجاق گؤرونورلر. بو باخیمدان فارس شوونیستلرینین اویونجاغی اولان نورالدین غروی (نجفی مرعشی) ذات عالی اینصافعلی هدایتی اکبر گنجی اولماغا چاغیردیغینین شاهیدی اولوروق، گئنه ده اوخویوروق:\n»....بر من زیاده خرده مگیر‌. نزدیک به سه هزاره است که دلواپس یکپارچگی ایران هستم و درد عشق آن مادرشهر دوست داشتنی بیقرارم کرده است‌.\nسخت بر این باورم که تو هم دغدغه ایران داری‌. پس بیا باهم همصدا شویم و با همه زور و توان فریاد زنیم: یاشاسین ایران ، یاشاسین آزادلیق. همشهری تو نورالدین غروی استاندار پیشین آذربایجان شرقی nurgharavi@yahoo.com«(1)\nگؤرندوگو کیمی باستانگرایلیق و مقاله سینین اوسته کی بؤلوملرینه باخدیقدا آریاپرستلیک نورالدین غروی حضرتلرینین جانینی اوخوموش و اوندان اینسان دگیل، ایراده سیز بیر قول یاراتمیش دوروما گتیریب چیخارتمیشدیر. نورالدین غروی (نجفی مرعشی) ذات عالی کیمی قوللار، قوربان قولولار اؤزلرینین کیم اولدوقلارینی و چؤره گی هانکی قیمته یئدیکلرینی بیله بیلمک ایسته میرلر. بونلار اوچون آقالارین بویوروقلارینی یئرینه یئتیرمک بونلارین کؤنلونجه اولورموش. بو باخیمدان ایران ممالیکی محروسه سی اوزره کئچمیش تاریخه نظر سالدیقدا هخامنشلر، کوروشلارین بین النهرین مدنیتلری علیهینه یئریتدیکلری جنایتلر باستانگرایلارین روحلارینی اوخشامیش (نوازیش ائتمیش) گؤرونور. اوندان یانا قدیم آذربایجانداکی یارانمیش مدنیتلر، ایلام مدنیتلری و ساییره لر... آریایی ساییلمادیقلاری اوچون پان ایرانیستلرین گؤزلرینی کور اولموش دوروما گتیریر چیخاریر.\nقایناقلار:\n1- نورالدین غروی استاندار پیشین آذربایجان شرقی\nسه‌شنبه ٢١ تير ١٣٨٤: http:\/\/www.iran-emrooz.net\/index.php?\/politic\/more\/2736\/\n2 http:\/\/www.adf-mk.org\/F\/af.html\n3) اوستاد شهریار بورادا آذربایجان دیلینین وضعیتینی اله آلیر. نظامی نی فارس دیلینه خیدمت ائتدیگی اوچون آذربایجاندان بیر اؤرنک اولاراق قلمه آلیر.\n4) محمد حسین شهریار، کلیات ترکی شهریار، شاطر اوغلان. چاپ 1371 تهران.\n5) محمود افشار، آینده، 1352، صحیفه 924.\n6) آدی کئچن اثر، صحیفه 922.\n7) ابو علیمحمد ابن محمد بلعمی: تاریخنامه طبری، جلد 1، تهران 1366، خبر گشادن آذربایجگان و دربند خزران صحیفه 534-529.","num_words":5885,"character_repetition_ratio":0.07,"word_repetition_ratio":0.005,"special_characters_ratio":0.229,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.001,"lang_id_score":0.997,"perplexity_score":304625.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تورک خالقلارینین عنعنوی میللی بایراملاریندان بیری ده نووروزدور. نووروز بایرامینین تاریخی تورکلرین تاریخی قدر قدیم‌دیر.\nایسلام‌دان اول تورکلر بو بایرامی «یئنی گون»، «باهار بایرامی»، «ائرگئنئکون بایرامی» کیمی آدلارلا خاطرلاییردیلار. مئتئ خانین دؤوروندن مؤوجود اولان بو بایرام تورکلر آراسیندا طبیعت بایرامی عنعنه‌سیدیر. نظامی گنجوی «ایسکندرنامه» اثرینده ا.ا. او، یازیردی کی، نووروز ائرامیزدان اول ۳۵۰-جی ایلده تورکلر طرفیندن بؤیوک دؤولت بایرامی کیمی قئید اولونوردو. فارسلار نووروز بایرامینی ۱۱-جی عصرده قئید ائدیرلر. اونلار بونو ۱۹-جو عصردن قئید ائتمه‌یه باشلاییبلار. بو، ایفرات فارس میللت‌چیسی اولان فردوسینین تشویقی ایله باش وئردی. بعضیلری یانلیش بیلگی اساسلاناراق نووروزون تورکلره فارسلاردان گلدیینی ادعا ائدیرلر. حالبوکی نووروز تورک دونیاسینین شیمالیندان جنوبونا، قربیندن دوغوسونا قدر اوزانان گئنیش جوغرافییادا یاشایان توپلوملارین قئید ائتدیی باهار بایرامیدیر. نووروز بو جوغرافییادا اینسانلاری بیرلشدیرن، بیرلیک و همرایلیگی گوجلندیرن بیر گوندور. تورک مدنیتیندن قایناقلانان نووروز بایرامی تورک عادت-عنعنه‌لری و عادتلری ایله هر جهتدن زنگینلشن، بئش مین ایللیک تاریخه سؤیکنن میللی بایرام‌دیر. تورکلر بو تقویم دییشیکلیینی تورپاغین اویاندیغی گونله ائینیلشدیردیلر. آدریاتیک‌دن توتموش چین سددینه قدر بیر چوخ اؤلکه‌لرین منبع‌لریندن بو بایرامین تورکلردن آلیندیغینی گؤره بیلریک. آچار سؤزلر: نوروز، تورکلر، قافقاز، عثمانلی، تورکوستان آدریاتیکه بؤیوک چین سددینه اوزاتان نوروز عنعنه‌سی خلاصه نووروز تورک خالقینین عنعنوی میللی بایراملاریندان بیریدیر. نووروز بایرامینین تاریخی تورکلر قدر قدیم‌دیر. تورکلر بو گونو ایسلام‌دان اول «یئنی گون»، «باهار بایرامی»، «ائرگئنئکون بایرامی» کیمی موختلیف آدلارلا قئید ائدیردیلر. مئتئه خان تورکلرین عادت-عنعنه‌سینده بو بایرام، طبیعت شولنیی دؤوروندن بری وار. نظامی گنجویی «ایسکندرنامه» آدلی کیتابیندا تورکلر طرفیندن گئنیش میللی بایرام کیمی قئید اولونان نووروز ا.ا. ۳۵۰ ایل. فارسلار نووروز بایرامینی ۱۱-جی ایلدن قئید ائتمه‌یه باشلاییبلار. عصر بو، فارس میللت‌چیسی فردوسینین حدسیز تشویقی ایله اولموشدور. فارسلارین بعضی یانلیش معلوماتلارا اساسلاناراق نووروزون تورکلر اولدوغونو ایر‌لی سورور. نووروز ایسه شیمالدان جنوبا، شرقدن قربه گئنیش تورک دونیاسیندا یاشایان تورک توپلوملارینین قئید ائتدیی باهار بایرامیدیر. نووروز بو جوغرافییادا اینسانلاری بیرلشدیریر، بیرلیک و بیرلیک گونونو گوجلندیریر. تورک مدنیتیندن گلن نووروز بایرامی، تورک عادت-عنعنه‌لرینی، عادت-عنعنه‌لرینی، بئش مین ایللیک تاریخینی میللی بایراملار اساسیندا هر جور زنگینلشدیرمیشدیر. تورکلرین اؤزلرینی تقویم گونو کیمی تورپاق دییشیک‌لیگی اویاندیریر. آدریاتیک دنیزیندن توتموش چین سددینه قدر بیر چوخ اؤلکه‌یه عایید بیر چوخ منبع‌لرده بو بایرامین گلدیینی موشاهیده ائده بیلریک. آچار سؤزلر: نووروز، تورکلر، قافقاز، عثمانلی، تورکیستان گیریش: نووروزون تاریخی اینکیشافی ایسلام‌دان اول تورک میللتی بو بایرامی «یئنی گون»، «باهار بایرامی»، «ائرگئنئکون بایرامی» کیمی آدلارلا خاطیرلاییردی. سونراکی عصرلرده بو بایرامین آدی کیمی فارسجا «نووروز» سؤزونو ایشلتمه‌یه باشلادیلار.\nبیر چوخ باشقا مسئله‌لرده اولدوغو کیمی، بو باخیم‌دان دا آد دییشیک‌لیگی چوخ غیری-عادی بیر وضعیت دئییل. مثلاً، تورکلر 13. عصره قدر پیغمبر سؤزونون یئرینه یالواچ سؤزونو ایشلتمیشلر. سونرالار تورکلر عربجه رسول-نبی و فارسجا پیغمبر سؤزونو گؤتورموشلر. تأسف کی، بعضی اینسانلار یانلیش بیلگیه اساسلاناراق نووروزون تورکلره فارسلاردان گلدیینی ادعا ائدیرلر. آنجاق آدریاتیک‌دن توتموش چین سددینه قدر بیر چوخ اؤلکه نین منبع‌لرینده نووروزون تورکلردن آلیندیغینی گؤره بیلریک. تورکلر ایستیفاده ائتدیکلری ۱۲ حیواندان عبارت تقویمه مارتین ۲۱-ی کیمی باشلاییبلار.\nتورکلر بو تقویم‌دن هیجری تقویمه قدر ایستیفاده ائدیردیلر. چوخ ایستیفاده ائدیلن بو تقویم بو گون ده بعضی تورک توپلوملاریندا ایستیفاده اولونور. ان قدیم تورک بایرامی اولان نووروز شرق عنعنه‌لرینین داوامی اولاراق گونوموزه قدر گلیب چاتمیشدیر. چین منبع‌لرینه اساسلاناراق، هونلارین ائرامیزدان یوز ایللر اول مارتین ۲۱-ده باهار شنلیکلری کئچیردیکلری و بوگونکو نووروز بایرامی عادتلرینین ده او دؤورده مؤوجود اولدوغو معلوم‌دور. عینی عنعنه‌لر هونلاردان سونرا اویغورلاردا دا موشاهیده اولونوب. تورکلر ایسلامی قبول ائتدیک‌دن سونرا هیجری تقویمی قبول ائتسه‌لر ده، سلجوقلو سلطانی ملیکشاه مشهور ریاضیات‌چی عمر خیاما تقویم حاضرلاتدیریب. بو تقویمین باشلانغیجی ۲۱ مارت کیمی گؤتورولوب. اونلار بو تقویمه جلال-اود دئولئ ابوالفتح مئلیکشاهین آدی ایله جلالی تقویمی و یا ملیکشاه تقویمی دئییردیلر. ایبراهیم هاککی حضرتلری «معرفت نامه» آدلی اثرینده یئنی ایلی گونشین قوچ بورجونه داخیل اولدوغو گون، یعنی ۲۱ مارت (قافقاز) اولاراق تعیین ائدیر. ی ۲۰۰۰: ۲۷-۲۹). فارس اصیللی نظام المک «سیاستنامه» آدلی اثرینده نووروزون یئنی ایل اولدوغونو و تورکلرین بو بایرامی گئنیش شکیلده قئید ائتدیینی یازیر (نظام الملک ۱۹۸۹: ۳-۳۲، ۱۱۴). البیرونی (۹۷۳-۱۰۴۸) «قدیم خالقلاردان قالان امانتلر»، «کانونی معسودی» و «التفهیم» آدلی اثرلرینده نووروزدان بحث ائدرکن، نووروز بایرامینین مرکزین هر یئرینده تورکلرده هیجانلا قئید اولوندوغونو قئید ائدیر. آسیا، کیچیک آسییا و حتی اوزاق شرقده. کاشقارلی محمود «دیوان لغات تورک» کیتابیندا یازیردی کی، نووروز تورکلرین یئنی ایل گونودور. عمر خیام (۱۰۴۵-۱۱۳۱) «نوروزنامه» اثرینده تورکلرین نووروز بایرامینی بیر داها خاطرلادیر (کافکاسیالی ۲۰۰۰: ۲۸-۲۹). دیگر طرف‌دن، نظامی گنجوی «ایسکندرنامه» اثرینده ا.ا. او، یازیردی کی، نووروز ائرامیزدان اول ۳۵۰-جی ایلده تورکلر طرفیندن بؤیوک دؤولت بایرامی کیمی قئید اولونوردو (گنجویی ائت آل. ۱۹۸۲).\nیئنی گونون اساسی شومئرلره گئدیب چیخیر. شومئر افسانه‌سینه گؤره، طبیعت قیشدا محصولدارلیق تانریسی ایولون اؤلومو ایله قیش یوخوسونا گئدیر. ایولون اؤلوم تانریسی نئرقالین یئرالتی دونیاسیندان محصولون محصولدارلیق ایلاهه‌سی ایناننایشتار طرفیندن خلاص ائدیلدیی زامان طبیعت ده جانلانیر. ایول آیی و بونا گؤره ده طبیعتین اؤلوم یوخوسوندان اویانماسی خالق طرفیندن بایرام ائدیلیردی. بو افسانه تورکلرده اؤلئن-اؤلئنگ آدی ایله تانینیر (کافس اوغلو: ۲۰۰۰). فارسلار نووروز بایرامینی ۱۱-جی عصرده قئید ائدیرلر. اونلار بونو ۱۹-جو عصردن قئید ائتمه‌یه باشلاییبلار. بو، فارس میللت‌چیسی فردوسینین تشویقی ایله باش وئردی. فردوسی بو بایرامی فارسلارین بایرامی کیمی گؤسترمیشدیر. حالبوکی فارسلار نووروزو تورکلردن اؤیرنمیشلر. بو گون ده ایراندا اوتوز میلیون تورک یاشاییر. قزنویلر، سلجوقلولار، تئیموریلر، قاراقویونلولار، آققویونلولار، صفویلر، قاجارلار، آوشارلار کیمی بیر چوخ تورک دؤولتلری عصرلر بویو بو بؤلگه‌یه حاکم اولموشدور (پارماکسیز اوغلو ۱۹۸۹: ۲۱۸). فارسلار ایکی فرقلی گونو نووروز آدلاندیردیلار. بونلاردان بیری ده «نووروز نامه» کیمی تانینان شمسی تقویمینین بیرینجی آیی اولان «فروردین» آیینین بیرینجی گونودور. روایته گؤره، جم بوتون دونیانی گزدیک‌دن سونرا آذربایجانا گلیب، بورانی بینیب و تاخت-تاجینی قوروب. هم تاخت، هم ده لعل-جواهیرات‌لی پالتار و تاج دوغان گونشله نورا قرق اولموشدو. بو وضعیتی گؤرنلر «بو گونون بیر فرقلسلیگی وار، باشقا گونلر کیمی دئییل، یئنی گوندور» دئییردیلر. اونلار بو گونه «نووروز»، جمی ایسه «شید (ایشیق)» سؤزونو علاوه ائد‌رک «جمشید» آدلاندیریبلار. دیگر بیر ایران روایتی جمشیدین آتشی کشف ائتمه‌سی ایله باغلیدیر (پاکالین ۱۹۷۱: ۶۸۶). نووروز کیمی تانینان دیگر گون فروردین آیینین یئددینجی گونودور. بونا «نوروز» دئییلیر (پالا ۱۹۹۸: ۲۳۸). فارسلاردا تامامیله افسانوی کاراکتئر قازانان نووروز بو گون ده قئید اولونور. عربلرده نووروز عنعنه‌سی یوخ‌دور. چونکی قدیم عربلر و یهودیلر آراسیندا یئنی ایل گئجه‌سی پاییزا تصادف ائدیردی. نوروز عنعنه‌سینین عرب دونیاسینا ساسانی دؤولتینین عربلر طرفیندن داغیدیلماسیندان سونرا داخیل اولدوغو گؤرونور. زامان کئچدیکجه ایسلام قیافه‌سی آلدی و بو گونه قدر ده داوام ائتدی. بو روایتلری بئله سیرالاماق اولار: (اونک ۱۹۷۲) ۱. الله گئجه ایله گوندوزون برابر اولدوغو نووروزدا دونیانی یاراتمیشدیر. ۲. آد‌م نووروزدا یارادیلمیشدیر. جننتده یاشایان پیغمبر. آد‌م و حوا شیطانین آردینجا گئتدیکلری و قاداغان اولونموش مئیوه‌لری یئدیکلری اوچون آد‌م سئرئندیس آداسینا، حوا ایس�� جده‌یه سورگون ائدیلدی. پئشمان الله آد‌م و حوانی باغیشلادی و نووروز گونو اونلاری عرفاتدا بیر آرایا گتیردی. ۳. یوسف پیغمبری قارداشلاری قویویا آتدیلار. یوسیفی نووروزدا بیر تاجیر خلاص ائتدی. موسانین اساسی ایله قیرمیزی دنیزی یاریب آردیجیللارینی خلاص ائتدیی گون نووروز ایدی. دئلفین طرفیندن اودولموش پیغمبر. یونوس نووروزدا ساحله بوراخیلدی. ۴. الله اینسانلاری یاراداندا کایناتداکی بوتون اولدوزلار حامل-قوچ بورجونده توپلانمیشدی. ابوالقازی باهادیر خانین تفررواتی ایله نقل ائتدیی ائرگئنئکون داستانیندا بو بایراملا باغلی معلوماتلار وار (سامی طرز: ۱۴۷۴-۱۷۷۶). تورکلرین سوننی، علوی و بئکتاشی طبقه‌لرینده نووروزلا باغلی موختلیف اینانجلار فورمالاشیب.\nبئکتاشیلر، نوروز هز. علینین آد گونو کیمی قبول ائدیرلر. همین گون هز. فاطمنین ائولندیینه اینانیرلار. علوی اینانجینا گؤره، نووروز حضرت پیغمبر طرفیندن. علینین (ع) خلیفه اعلان ائدیلدیی گوندور (نویان ۱۹۹۳: ۱۰۲-۱۰۳). لاکین نووروزلا باغلی اینانجلار نظره آلیندیقدا بو گونون طبیعتین اویانماسی ایله بیرباشا علاقه‌لی اولدوغو گؤرونور. بو فاکتی نظره آلان گؤلپینارلی نووروزون «طبیعت بایرامی» اولدوغونو بیلدیریر (گؤلپینارلی ۱۹۵۷). ۱. نووروزون تورک مدنیتینده اؤنمی تورک خالقی بوتون بایراملارین دینی و میللی اینانجدان، جمعیتی، عادت-عنعنه‌لری، دویغولاری و طبیعت حادثه‌سینی ناراحات ائد‌ن اورتاق یادداشدان یاراندیغینا اینانیر. عمومسلیک‌ده «یئنی گون» معناسینی وئرن نووروز آدلانان یاز بایرامی طبیعتده اینسان روحونون اویانماسی ایله قئید اولونان بایرام‌دیر. او دا معلوم‌دور کی، بئله بیر بایرام، یعنی فصللرین دییشمه‌سیندن دوغان خصوصی گونلر بیر چوخ خالقلارین اجتماعی حیاتیندا موختلیف آدلار آلتیندا باش وئریر. بورادا دقت چکن مقام یازین باشلادیغی واختدیر. ت\n​ تورکلر بو تقویم دییشیکلیینی تورپاغین اویاندیغی گونله عینیلشدیردیلر. تورک خالقی بو شؤوقو دعالاریندا بئله ایفاده ائدیر: «سن (تورکلرین اجدادی) ایلک دفعه گؤی گورلایاندا، یاغیشلی یئر آلتمیش نؤع گول له، آلتمیش نؤو حیوان سوروسو ایله بزدیلمیش زامان یاراندین.\nایلک دفعه کیشنه‌دی.\" (بایکارا ۱۹۹۷) چین منبع‌لریندن کوتادقو نوروزلا باغلی قئیدلر بیلیگ‌دن، کاشقارلی محموددان بیرونییه، نظام المولکون سیاستنامه‌سیندن ملیکشاهین تقویمینه، آققویونلو اوزون حسن بیین قانونلارینا قدر معلوم‌دور. دیگر طرف‌دن، سیواس حکمداری کادی بورهان الدین احمد، صفوی دؤولتینین قوروجوسو شاه اسماعیل، سلطان ۱-جی احمد و سلطان 6. موراد، قاضی مصطفی کمال آتاتورک، کازاسکئر باکی افندی و شیخ السلام یحیی افندی، شاعرلریمیز کول اوغلو، پیر سلطان آبدال، حسنو بابا، نظامی، فضولی، توسی، نوای افندی، نفی، ندیم، حسین سواد و محمت کیمی حکمدارلار عاکیف، نامیک کمال، شهریار و ماخدومکولونون اوزون مدت «نوروزییه» و یا «باهاریه» آدلی شعیرلرله نووروز بایرامینین گلیشینی قئید ائتدیکلری ده معلوم‌دور (بایکارا ۱۹۹۷). معلوم‌دور کی، تورک دونیاسیندا هونلاردان گونوموزه قدر گلیب چاتمیش طبیعتین اویانماسی معناسینی وئرن، بعضا موختلیف آدلارلا قئید اولونان نووروز شنلیکلری بو آدلارلا کئچیریلیر: نوروز، ناوروز، نووروز، سلطان- نوروز، ناورئز، نئوریس، ناوروس، نووروز، ناوریس اوییخ، نوروس، گرئات دای اوف میللئت، اولو.کون، ائرگئنئکون، بوزکورت، چاغان، کورک‌لو مارتا، باهار بایرامی، یئنی ایل، یئنی گون، دوققوزونجو مارت، مئرئکئ ، مئیرام، نارتوکان، نارتاوان، ایسیاخ بایرامی، مئوریس، باهار بایرامی، یؤروک بایرامی، آلتای کؤدورگئنی. گؤروندویو کیمی، بوتون تورک توپلوملاریندا فرقلی آدلارلا قئید اولونان نووروز بیرلیک و بیرلیک سیموولونا چئوریلمیشدیر (چای ۱۹۹۳: ۷۰-۷۲). ی. ح. حاجیبین تورک-ایسلام کلاسسیکلریندن بیری کیمی تانینان «کوتادقو بیلیگ» اثرینده یازین گلیشی، طبیعتین قیرمیزی و قیرمیزی رنگلرله بزدیلمه‌سی طبیعتین چوخ جانلی تصویرلری ائدیله‌رک ان گؤزل شکیلده تصویر ائدیلمیشدیر (چای ۱۹۹۳). : ۷۱-۷۳). تورک ادبیاتینین ۱۴-جو عصری. عصرین ان بؤیوک نماینده‌سی کایقوسوز آبدال نووروزو بئله تصویر ائدیر: «باهار فصلی گلدی، بوتون دونیا یاشیللیغا بوروندو. کاینات سؤزون اصل معناسیندا جننته چئوریلدی. چیچکلر مین رنگه بویانمیش کیمی الواندیر. بعضیلری قیرمیزی، بعضیلری آغ، بعضیلری ایسه آچیق ساریدیر (گوزل ۱۹۹۵: ۹۳-۹۵). بنؤوشه بد نظرلره چاتدی و باهاری موژده‌له‌دی. ریحان چادیرینی آچیب، لاله گلین کیمی الینه خینا ووروب، زانباق گول باغیندا یئللیر. «سوبه چاغی بولبول اوخویار، اؤردک-قازلار سو کنارینا قونار» (ائرگون ۱۹۳۵: ۱۱۵). نووروز میللی بیرلیک و همرایلیک بایرامیدیر. بو بایرامی چوباندان توتموش سلطانا قدر موختلیف مذهب و طریقتلردن اولان تورکلر بیرلیک‌ده قئید ائدیرلر. بو او دئمک‌دیر کی، بیزیم مدنیتیمیزده نووروز حقیقتن ده بیزیم اوچون میللی بیرلیین، همرایلیین، قارداشلیغین ان گؤزل نومونه‌لریندن بیرینی تمثیل ائدیر. بو باخیم‌دان دینی و میللی بایراملارین فردلرین جمعیته اینتئقراسییاسی، بیرلیین برقرار اولماسی باخیمیندان مهم فونکسییالاری واردیر. تورکلرین بیلینن ان قدیم تاریخیندن بری بایراملار بیرلیک و بوتؤولویو تامین ائد‌ن بیر خصوصیته مالیک‌دیر (کیلیچ ۲۰۰۰). موختلیف تورک توپلوملاری آراسیندا موشاهیده ائدیلن آتیشما اوولاری، تویلار، یوغلار و ضیافتلر بؤیوک جوشغو ایله قئید اولوندو. تورکلر اوچون بایراملار حقیقتن ده میللی شعور ​​و میللی بیرلیک اوچون مهم زمین یارادیر. بایراملاردا کاسیبلارا یئمک وئریلیر، اینجیینلر باریشیر، احتیاجی اولانلارا کؤمک‌لیک گؤستریلیر. قوهوملار، قونشولار، عائله آغساققاللاری زیارت ائدیلیر. بوتون بونلار جمعیتده‌کی علاقه‌لری گوجلندیریر، فردلر آراسیندا عمومی کئیفیتلری آرتیریر. بو گون طبیعتین یئنیدن جانلاندیغینا اینانیلیر. اصلینده بو جور اینانجلار ایسلام‌دان اوولکی طایفالاردا دا یایگیندیر. شومئرلرده \"تامموز\" آدی وئریلن و داها چوخ \"آتتیس\" کیمی تانینان میفولوژی قهر‌مان ایبرانیلرده \"آدون\"، یونانلاردا \"آدونیس\" کیمی تانینیر. شرقده نووروزون قرب‌ده‌کی بو افسانه‌لرله اوخشارلیغی دقتی چکیر. تورکلر آراسیندا باهارین گلیشینین سیموولو اولاراق قئید اولونان نووروز تاریخین قارانلیق دؤورلریندن بری تورکلرین مدنی شکیلده یاییلدیغی گئنیش بیر اراضیده قئید ائدیلیر و بو گون ده قئید اولونور. نووروز بو جوغرافییادا اینسانلاری بیرلشدیرن، بیرلیک و همرایلیگی گوجلندیرن بیر گوندور. ۲. عثمانلی ایمپئراتورلوغونون نوروزییه شنلیکلری سلجوقلولار و آنادولو بئسلیکلرینده یئنی ایل گئجه‌سی گونشین قوچ بورجونه گیردیی گون «نووروز» گونو کیمی قبول ائدیلیردی. نووروزون تقویمین باشلانغیجی کیمی اهمیتی عثمانلی ایمپئرییاسی دؤورونده ده داوام ائتمیشدیر. نووروز هم خالق آراسیندا، هم ده سارای عادت-عنعنه‌لرینده اؤز اهمیتینی قورویوب ساخلامیشدیر. سلجوقلو دؤولتی بو گونون یئنی ایل کیمی قبول ائدیلمه‌سی مسئله‌سینی اونون حیاتینا باغلامیش و بو گونون ایلک گونونده وئرگی ییغمیشدی. عینی عنعنه عثمانلیدا دا داوام ائتدی. اصلینده بیز بیلیریک کی، تورکیه جومهوریتی ۱۹۸۵-جی ایله قدر مارتی یئنی مالییه ایلی کیمی قئید ائدیردی. عثمانلیلاردا نووروز اوچون یازیلان شعیرلره «نوروزییه» دئییردیلر. بو مانیسلرده باهار و سئوگی وورغولانیب. «باش حکیمین هر مارتین ۲۱-ده ائتدیی چوخ خصوصی بیر شئی.\n​ سلطانین نووروز پاستاسی اوچون وئردیی \"نووروز اوجو\" هئچ واخت ۲۰۰ سیکه‌دن آز اولمامیشدیر (سامی ترز: ۱۷۴۳-۱۴۷۵). عثمانلی دؤورونده نووروز چوخ جانلی قئید اولونوردو. عثمانلی عائله‌سینی سورگون ائد‌ن کایی طایفهسینا منسوب قاراکئ‌چسلی طایفه سینین عضولرینین مارتین ۲۱-ده ارتوغرول قازینین توربه‌سی اطرافینا توپلاشاراق بورادا بایرام کئچیردیکلری معلوم‌دور. دئمک اولار کی، بو گونون آدینی مارتین ۲۱-ی سلطانین خالقین بایرامینی قئید ائتدیی و شنلیکلرده ایشتیراک ائتدیی گون اولماسی و «نووروز سلطانی»، یعنی نووروز بایرامی اولماسی ایله علاقه دار آلمیشدیر. سلطانین ایشتیراکی. چونکی عثمانلی دؤورونده تقویملر همیشه مارت آییندان باشلاییردی. بو سبب‌دن عثمانلیلاردا مالییه ایلینین باشلانغیجی نووروز کیمی قبول ائدیلمیش و دئمک اولار کی، بوتون نظامنامه‌لرده وئرگینین ایلک حصه‌سینین ییغیلدیغی گوندور. تورکلره عایید اولان و دونیانین ان دقیق تقویملریندن بیری اولان و لقب‌لی جئلâلوددئولئ ایله جلالی تقویمی آدلاندیریلان تقویمین باشلاما تاریخی قرینویچه گؤره ۲۱ مارت اولاراق سلطان ملیکشاهین دؤورونده حاضرلانمیشدیر. واخت (جومعه، ۹ رامازان ۴۷۱ هیجری). بو تاریخ عثمانلیلاردا «نووروز سلطانی» آدلانیردی و نظامنامه‌لرده‌کی مودعا ایله وئرگینین ایلک تاکسیتینین آلیندیغی واخت ایدی: «نووروز سلطانی و وئرگی درجه‌سی سونونجو پاییز آییندان اول گؤتورولور». بو مجلله‌لرده نووروز «باهارین ایلک نووروز فصلی» اولاراق ایفاده ائدیلمیشدیر (برکان ۱۹۴۳: ۲۰۴). هر ایل یئنی ایل گئجه‌سی «هدیه نوروزیه» آدلانان وزیر، وزیر و ایالت والیلری طرفیندن سلطانلارا تجهیز اولونموش آتلار و باحالی پارچالار هدییه ائدیلیردی. سادرازاملارین «نوروزییه پیشکئش» آدی ایله وئردیی هدییه‌لره مثال اولاراق ایلک عثمانلی سالنامه‌چیسی مصطفی نایما افندینین تاریخی و ایپشیر مصطفی پاشانین 6. محمده تقدیم ائتدیی نووروز حاقیندا و اونون باش وزیر تعیین اولونماسی حاقیندا معلومات وئریلدی. نووروزدا هر ایل بیرینجی میرآخورون ​​تقدیم ائدجیی قانون اولان «رکابیه پیشکئش» سببیله بیرینجی و ایکینجی مئرآخور، بؤیوک و کیچیک آهور شنلیکلری، آرپا روزنامچه‌سی کیمی دؤورون خصوصی مؤمنلری، آرپا مأمورو، پول دییشدیریجیسی، میر آخور اول کخدا و مأمور لیباس گئیینمیشلر.(اوزونچارشسلی ۱۹۴۵: ۵۰۳-۵۰۷). سارایین کناریندا، نووروزا بیر نئچه گون قالمیش اجزاچیلار کیچیک چای ایستکانلارینا و یا ایستکانلارینا ترکیبی اونلارا معلوم اولان مجونلا دولدوروب تانیش موشتریلرینه، محلنین نزاکت‌لی و ایمکانلی آداملارینا گؤندرردیلر. بو هدییه‌لری آلانلار، عادتا، اوزینده گوموش بیر مئجیدی باهاسی وئریر و اجزاچی شاگیردلرینی سئویندیریردیلر. اجزاچیدان گتیریلن عربجه سین حرفی ایله باشلایان نوروزییه و یئددی گوناه (آغیر گوناه)، یعنی سود، سیمیت، سوککئر، سالئپ، سیرکه، سوغان سئمک (بالیق) و یا هئیوا نیمچه‌یه دوزولور و ائو صاحبینین یانینا گتیریلیر و ائوده اولانلار نیمچنین اطرافینا قویولور، ایکی دیز اوسته اوتورورلار. ائوین آغاسی هامینین گؤزو اؤنونده هر کسه بو اینقرئدیئنتلردن بیر ایستکان پایلایار، گونورتا ساعتلاریندا گونشین قوچ بورجونه گیرجیی آنی گؤزلییردیلر. ساعت دوز اولاندا اولجه مجون گؤتورولر، سونرا دیگرلری «بوردا گئتدین» اونوانی ایله گؤتورولر، ائوین آغاسی اوزون-اوزادی ایل موبارک دعا ائدردی، اللر اؤپردی. مراسیم بیته‌جک‌دی. خمیری یئدیک‌دن سونرا سو، قیزیلگول و یا لیمون شربتی ایچمک عادت ایدی (حالاچ اوغلو ۱۹۹۶: ۱۸۳-۱۸۵). هر ایل نووروز بایرامیندا باش حکیملر موختلیف بیرلشمه‌لردن «نوروزییه» آدلی قیرمیزی و عطیرلی خمیر حاضرلاییب، چینی قابلاردا نووروز گئجه‌سینده سلطانا، شاه‌زاده‌یه، وزیره و مؤهتره‌مه تقدیم ائدر، موختلیف ایکراملار آلیردیلار. قارشیلیغیندا هدییه‌لر. نووروز مراسیمینی تقدیم ائد‌ن باش حکیمین سلطانین حضوروندا خز گئییندیریلمه‌سی عادت ایدی (اوزونچارشسلی ۱۹۴۵: ۳۶۶، ۳۶۷). یوخاریدا قئید ائتدییمیز کیمی، توند قیرمیزی رنگ‌لی، آغیزدا خیرتیلدایان سسلی، شکرلی مورببنی خاطرلادان نووروز پاستاسی سارایدا حاضرلانیردی و قیرخ موختلیف اینقرئدیئنتدن عبارت ایدی. بو مؤوضودا آپاریلان آراشدیرمادا بو قیرخ نؤو مادده آراسیندا؛ میخک، عطرلی بیبر، زنجفیل، زولومبا، قارا بیبر، قایماقلی تارتار، کئشنیش، کابابییه، کوکوس، خیار، ماستیک، زغفران، دارچین، دارچین چوبوغو، خاردال، میرری صافی، ائلیکسیر، ایندیقو، بیان بالی، کارانداش. ساری حالیلئ ، زیره، ساری کوک، دارچین چیچیی، موسکات، قارا زیره، داری فولفول، راوئنت، لیمون دوزو، وانیل، پورتاغال قابیغی، ایتیمیش کؤکو و شکر (اونوئر ۱۹۷۶: ۲۲۷، ۲۲۸). بو معلوماتدان سونرا آغلا شوبهه‌سیز مانیسا مئسیر بایرامی گلیر. عثمانلی دؤورونه عایید اولان نوروزییه خالق طرفیندن عنعنوی اولاراق ۱۶-جی عصره عایید ائدیلیر. بو، عصردن بری داواملی اولاراق قئید اولونان بیریدیر. ایجتیماعیت آراسیندا نووروزلا علاقه‌سی اونودولان و بو گون ده داوام ائد‌ن بو مراسیملرده شفا تاپماق اوچون چوخ سایدا اینسان ایشتیراک ائدیر. شاییه‌لره گؤره، بو عنعنه ۱۶-جی عصره گئدیب چیخیر. ۱۶-جی عصرده تصووف حکیمی مرکز مصلح الدین افندی طرفیندن باشلامیشدیر. (اونوئر ۱۹۷۶: ۲۲۵-۲۲۷). بوندان علاوه، نووروز عادت-عنعنه‌لری آراسیندا یئنی‌چری آغا ویکئله‌یه یئمک وئرردی. بو ضیافتده قوناقلارا شکرلی ادویاتلاردان حاضرلانمیش پاستا ایکرام ائدیلیردی (چای ۱۹۸۹: ۱۹۳). نه عثمانلیلاردا اولدوغو کیمی مملوکلرده ده وروزون مالییه ایلینین باشلانغیجی و یازین ایلک گونو کیمی قئید ائدیلدیی گؤرولور (بارکان ۱۹۴۳: ۲۰۰). ۳-جو عصرده تورک دؤولتی اولان صفویلرده ده نووروز قئید اولونوردو. احمد زامانیندا ائلچسلیکله ایرانا گؤندریلن دورری افندینین «سفرنامه»سینده قئید ائدیلمیشدیر (حالاچوغلو ۱۹۹۶: ۱۸۴- ۱۸۷). ۳. بوگونکو تورکیه‌ده نووروز عنعنه‌سی تورکیه‌ده نووروزلا باغلی عادت-عنعنه‌لره عرق و مذهبیندن آسسلی اولمایاراق تورکلر، کوردلر، چرکزلر و لازلار داخیلدیر؛ نوروز، نوروز، سلطان نوروز، نوروز سلطان، مارت دوکوزو، ائرگئنئکون و یؤروک کیمی آدلارلا تانینان نووروز آنادولونون موختلیف بؤلگه‌لرینده قئید اولونور (اونوئر ۱۹۷۶: ۲۲۳، ۲۲۴). مارتین ۲۱-دن ۲۲-نه کئچن گئجه قونشولار، یاخین قوهوملار بیر-بیرینی زیارت ائدیر، بیرلیک‌ده یئمک یئییرلر. سونرا بایرام ائدیرلر. قبری مارتین ۲۳-او سحر ساعتلاریندا زیارت ائد‌جکلر. گوناه ائد‌نلر باریشار، گوناهلار باغیشلانار. کند جامااتی بایراما گئتمه‌ینلردن اینجیگیر. علوی-بئکتاشی تورک توپلوملاریندا ۲۱ مارت بؤیوک مراسیملرله قئید اولونور.\nنووروز گونو جمع ریتوالی کئچیریلیر. مراسیملر گون عرضینده باشلاییر و ائرته‌سی گون سحره قدر داوام ائدیر. میدان آچیلیر، یئنی سئوگسلیلر اؤز شعیرلرینی، شعیرلرینی اوخویورلار. سونرا نوروزییه‌لر اوخونور (بئیسان اوغلو ۱۹۶۳: ۲۲۵). مارتین ۲۱-ده مانیسادا کئچیریلن شنلیکلرده خالقا پاسلانان «مسیر پاستاسی»نین ترکیبینده‌کی ادویاتلار ایله ایرانلیلارین نووروز بایرامیندا حاضرلادیقلاری «هفت‌سین» معجونو دئمک اولار کی، عینیدیر. بو گون سئنتیابر آییندا قئید اولونان ارتوغرول قاضی مراسیمی عبدالحمیدین دؤورونده نووروز گونونده کئچیریلیب. بو بایراما «یؤروک بایرامی» دا دئییرلر. مئرسینین سیلیفکئ محلینداکی کؤچری کندلر آراسیندا کئچمیشدن گونوموزه قدر نووروز موختلیف عادت-عنعنه‌لرله قئید اولونور.\nجنوب-شرقی آنادولو بؤلگه‌لرینده یئرلی خالق طرفیندن مارتین ۲۲-ده قئید اولونان نووروزا سلطان ناوروز دئییلیر. شرقی آنادولودا نووروز مارت آیینین سونوندا قئید اولونور. شرقی آنادولو توپلوملاری، علوی، سوننی و موختلیف طایفالار بو گئجه‌ده بوتون جانلی و جانسیز وارلیقلارین اللها سجده ائتدیکلرینه اینانیرلار. گون عرضینده قارشسلیقلی سفرلر ائدیلیر. اؤلن یاخینلاری اوچون دعالار اوخونور. هر ایل روزی وئریلن گون اولدوغو اوچون ایمانلاریندان اینجیینلر باریشار. بیرلیک و همرایلیک تامین ائدیلیر (فیرات ۱۹۸۱: ۲۱۷). دیگر طرف‌دن، آنادولودا نووروز بایرامیندا اوینانان اویونلار ایسه بئله‌دیر؛ گؤکبؤری، آت یاریشلاری، قیلینج ساللاما، گولش، سینسین، تئاتر، اورتا اویون، دوه اویونلاری، قیرمیزی گول اویونو، یاشیل یارپاق اویونو، آتش اویونو و س.\nبو اویونلارین بؤلگه‌دن آسسلی اولاراق موختلیف آدلاری وار. بو گون تورکیه نین اورتا و قربی آنادولو کیمی بؤلگه‌لرینده قئید اولونان خدیر ایلیاس (خدیر ائللئز) بایرامی نووروز بایرامینین (قاراچیلارین داها چوخ ماراقلاندیغی) بیر واریانتیدیر. گؤروندویو کیمی، نووروز هئچ بیر دین و طریقتله باغلی بایرام دئییل. ۴. قافقازدان اورتا آسییایا نووروز عنعنه‌سی نووروز بایرامی تورکیه، چین حاکمیتی آلتیندا اولان شرقی تورکوستان، قازاخیستان، اؤزبکیستان، تورکمنیستان، قیرغیزیستان، شیمالی آذربایجان، جنوبی آذربایجان، قربی تراکیا، ماجاریستان، مولدووا (قاقاوز)، یاکوتییا، تاتاریستان، تاجیکیستان کریم، آهیسکا، چوواش، باشقیردیستان، موصول، کرکوک، اربیل، کیپر، خاکاسییا، داغیستان و دیگر قافقاز جمهوریتلر و ایجمالاریندا قئید اولونور. دقت ائدیرسینیزسه، نووروز بوتون مسلمان تورک بؤلگه‌لرینده قئید اولونور. نووروز تورک دونیاسیندا زامان، تقویم و طبیعتله باغلی عادت-عنعنه‌لر توپلوسودور. تکجه خالق یادداشیندا دئییل، هم ده سالنامه و تاریخی اثرلرده، سیاهت کیتاب و ژورناللاریندا یاشایان، شیفاهی و یازسلی ادبیاتدا گئنیش عکسینی تاپان نووروز هم ده میللی شعور ​​عاملی کیمی بؤیوک اهمیت کسب ائدیر. سووئت حاکمیتی ایللرینده نووروزون رسمی شکیلده قاداغان ائدیلمه‌سی تورک میللی شعورونون اونودولماسینا خیدمت ائدیردی. بوتون شرق دونیاسینا یاییلان نووروزون تورکلر اوچون فرقلی اهمیتی و عظمتی وار.\nکؤکلری شومئرلره گئدیب چیخان و بوگونکو دونیادا گئنیش بیر جوغرافییایا یاییلان نووروزو قیرغیزلارلا اؤزبکلرین، تاتارلارلا قازاخلارین، باشقیردلارلا تورکمنلرین، قافقاز، آنادولو و بالکان تورکلرینین اورتاق دیری حساب ائتمک اولار.\nقاراقالپاقلاردا \"نووروز\"، کریم تورکلرینده \"نووروز\"، آذربایجاندا \"نووروز\"، کازان تورکلرینده \"نوروز\"، یوقاسلاوییا تورکلرینده \"سلطان نوروز\"، اورتا آسییادا \"نووروز نئوباهار\"، قربی تراکیا تورکلرینده \"مئوریس\"، \" مئوریس» آنادولودا. اونو «ائرگئنئکون، نوروز، خدیر نبی، خدیر ائللئز، یؤروک، مسیر بایرامی، باهار بایرامی» کیمی آدلارلا قئید ائدیرلر (کامالوو ۱۹۹۶: ۲۵۷-۲۵۹.). تورک جومهوریتلرینده ۲۱ مارت نووروز بایرامینی «میللی بایرام» اعلان ائدیبلر. اونلار بو گونو جوشقو ایله قئید ائتمه‌یه بؤیوک اهمیت وئریرلر. تورک مدنیتیندن قایناقلانان نووروز بایرامی هر جهتدن تورک عادت-عنعنه‌لری ایله زنگینلشن، بئش مین ایللیک تورک تاریخینه سؤیکنن میللی بایرام‌دیر. ۱۹۹۱-جی ایلده تورکیه‌ده بایرام اعلان ائدیلمه‌دن تورک دونیاسی ایله اورتاق بیر گون اولاراق بایرام اعلان ائدیلدی. ۴.۱. آذربایجاندا نووروز آذربایجاندا اوزون ایللردیر کی، نووروز بایرامی داوام ائدیر. ۱۱-جی-12. ۱۹-جو عصرده یاشامیش آذربایجان تورک شاعری نظامی گنجویی «ایسکندرنامه» اثرینده نووروز بایرامیندان بحث ائدیر. بو اثرده نووروز اودوندان نووروز آتشی حاضرلانیر و سوفره‌لر نووروز یئمکلری ایله دولدورولور.\n​ کیشی ایله جینسی علاقه‌ده اولماقدان صحبت گئدیر (گنجویی ۱۹۸۲). آذربایجان تورکلری زامان-زامان موستقیللیکلرینی ایتیرسه‌لر ده، نووروز عادت-عنعنه‌لرینی همیشه قورویوب ساخلامیشلار. اونلار نووروزو اؤز ایچلرینده یاشاتمیش، یئنی نسیللره اؤتورموشلر. بو گون آذربایجاندا بو بایرام نووروز آدی ایله یئنی ایل بایرامی کیمی قئید ائدیلیر، آذربایجاندا ایسه نووروز یئنی ایلین باشلانغیجی کیمی قیمتلندیریلیر. ۷ بایرامین شؤوقله قئید اولونماسینی تامین ائتمک اوچون هر ائوده اولجه‌دن حاضرلیقلار باشلاییر. 18- ۱۹-جو عصرده یاشامیش آلمان سیاحی آدام اولئارینین بو مؤوضودا یازدیقلاری دقتی چکیر. ۱۶۳۷-جی ایلین مارتیندا آذربایجانین شاماخی شهرینده کئچیریلن یئنی ایل شنلیینده ایشتیراک ائد‌ن سییاح اورادا گؤردوکلرینی بئله تصویر ائدیر: «منجم تئز-تئز اوتوردوغو یئردن قالخیب گونشین هوندورلویونه باخیر، بئله‌لیکله ده آنی گؤزلییردی. گونشین گئجه ایله گوندوزون برابرلیگی نقطه‌سینه چاتاجاغی زامان. گؤزلدیی آن گلیب چاتاندا اوجا سسله دئدی: \"یئنی ایلدیر!\" درحال توپلاردان آتش آچیلدی، شهرین قالا دیوارلاری اطرافیندا ناغارا چالیندی ​​و بایرام شنلیگی باشلادی. منججیم اولمایان کندلرده، شهرلرده یئنی ایل یاخینلاشاندا آغساققاللار دیری بالیقلاری سو ایله دولو قابا قویاردیلار. ایلین دییشدیریلمه‌سی آنیندا بالیق آرخاسی اوسته چئوریلیر. «کؤهنه ایلین سونو و یئنی ایلین باشلانغیجی بالیقلارین گئری قاییتماسیندان بللی اولاردی» (شهریار ۱۹۸۷).\nآذربایجاندا نووروز بایرامی عمومیتله مارتین ۲۰-۲۱-ده قئید اولونسا دا، بو گونلردن اوولکی دؤرد هفته نین چرشنبه‌لری ده نووروز عادت-عنعنه‌لری باخیمیندان اؤنملیدیر. بو چرشنبه‌لر مووافیق اولاراق سو چرشنبه‌سی، اود چرشنبه‌سی، یئل چرشنبه‌سی و تورپاق چرشنبه‌سی آدلانیر. بو چرشنبه‌لرده موختلیف تدبیرلر تشکیل اولونور. نووروز بایرامی گونلرینده ائولرده بایرامین اولدن بیتمیش رمزی «سمنی» (بوغدا اوتو) اؤز یئرینی توتور. دئسئرتلر بایرامین وازکئچیلمز ائلئمئنتلری آراسیندادیر. ان اهمیت‌لی نووروز دئسئرتلری شئکئربورا، پاخلاوا و شکر چؤرییدیر.\nبایرامی تبریک ائتمک اوچون ائو-ائو گزن اوشاقلارا فیندیق، قوز، پوسته کیمی موختلیف قوز-فیندیقلاردان حاضرلانان قاریشیقلار و کونفئتلر وئریلیر. اینسانلار نووروزو اؤز ائولرینده بایراما حاضرلیق گؤره‌رک قئید ائتمکله یاناشی، هامینین ایشتیراک ائتدیی شهر و کندلرده کوتلوی ایلنجه‌لر تشکیل ائتمکله، بایرام عنعنه‌لرینه خاص تئاتر تاماشالاری نوماییش ائتدیرمکله بایراما رنگ قاتیر. بایرام گونلرینده گنجلرین و اوشاقلارین ان چوخ ایستیفاده ائتدیی و سئویملی اویونلاریندان بیری ده «کؤسا» اویونودور. گنجلردن بیرینه خز پالتارینی باشیاشاغی گئییندیریرلر. خز گئین شخص چئویک و آکتیو اینسان اولمالیدیر. بو آدامین اوزونو اونلاییب باشینا «موتال» آدلی اوزون پاپاق قویورلار.\nاونون بوینونا زنگ تاخیب پالتارینین آلتیندان قارنینا یاستیق باغلاییرلار. اونا بیر چؤمچه وئریب قاپی-قاپی آپاریرلار کی، نووروز هدییه‌لری ییغسین. ان چوخ یاییلمیش نووروز ایلنجه‌لریندن بیری ده اوشاقلارین یومورتا سیندیرماسی اویونودور. یومورتاسی قیریلان اویونو اودوزور و یومورتالارینی قالیبه وئریرلر. نووروز عادتلریندن بیری ده گئجه‌لر قاپییا قولاق آسماق عادتیدیر. بونا اویغون اولاراق گنجلر قولاقلارینی باغلاییر، قونشونون قاپیسینا یاخینلاشیر، قولاقلارینی آچیر و ایچریدن گلن سسلری ائشیتمه‌یه چالیشیرلار. ایلک ائشیتدیکلری سؤزلر گؤزل سؤزلر اولسا آرزولارین گئرچکلشجیینه اینانیلیر.\nقیشین سون ایکی آیی، ۶۰ گون بؤیوک چیللره و کیچیک چیللره بؤلونور. بؤیوک چیل اوچون ۴۰ گون، کیچیک چیل اوچون ایسه ۲۰ گون لازیم‌دیر. بؤیوک باشلانغیج گونونون گئجه‌سی \"چیللر گئجه‌سی\" آدلانیر. بو گئجه کیشیلر نیشانلی قیزلارا «چیل» دئییلن هدییه‌لر گتیریرلر. چیل بؤیوک نیمچه‌ده گؤتورولور. بو نیمچه‌ده عائله عضولرینه سووئنیرلر گتیریلیر. اونلار کورسویه توپلاشیب گئجه بویو صحبت ائدیرلر (ایدریسی ۱۹۹۵: ۲۲۹-۲۳۰) ۴.۲. اورتا آسییادا نووروز تورکمنیستاندا تورکیه و آذربایجانداکی عنعنه‌یه بنظر شکیلده قئید اولونور. تورکمن کلاسسیک شعیرلرینده نووروز سؤزونه تئز-تئز راست گلینیر. گؤرکه‌ملی تورکمن شاعری ماهتومقولونون میصراعلاری: نصیبیمیز چوخ اولمادی، پاییزدان ایستدیم سنی، دئدین قیش اوخوسون، تزه نووروزدان سنه پرستیش ائدیره‌م بونا مثالدیر (ماختومقولو ۱۹۹۳: ۴۰) .\nتورکمنیستاندا نووروز حاقیندا معلوماتلاری نشر اولونان اثرلردن اؤیرنیریک. آ. جیکیئو نشر ائتدیردیی اثرینده (Чикиев ۱۹۸۳) نووروزون آدینی چکیر. تورکمنیستاندا گون، هفته و آیا عایید آدلارین نووروزلا باغلی آدلاری وار.\nاؤزبکیستاندا نووروز بایرامی اوزون مدتدیر کی، قئید اولونور. لاکین کمونیزمین ۷۰ ایللیک حؤکمرانلیغی دؤورونده دار بیر دایره‌ده کندلی و فئرمئرلر طرفیندن عائله بایرامی کیمی قئید اولونوردو. ایندی اؤزبکیستان دؤولتی بونو خالق بایرامی کیمی قئید ائتمک قرارینا گلیب. اؤزبکیستاندا نووروز عادتا بیر هفته داوام ائدیر. اؤزبکلره گؤره نووروز؛ باهار و امک، گنج‌لیک و گؤزللیک، سئوینج و خوشبخت‌لیک بایرامیدیر. نووروز بایرامیندا اینسانلار آراسیندا دوشمن‌چلیک آرادان قالخیر، دوستلوق توخوملاری جوجره‌رک گوج‌لنیر. اینسانلار چؤللره، تپه‌لره، داغتیی اراضیلره گزمه‌یه گئدیرلر. اؤزبکیستاندا آنالار قیزلارینی و گلینلرینی اؤزلری ایله آپاریر و موختلیف مئیوه-تروزلردن یئمک حاضرلاییر، سوفره‌لری بزییر. یئمکلرله دولو قازانلار بیشیریرلر. بول ات، تروز و کره یاغی ایله مشهور اؤزبک پلووو حاضرلانماسی معلوم عادتلردن بیریدیر. بو عادت «قازان دولو» آدلانیر و «روزیمیز دولسون» (اسگروو ۱۹۹۵: ۲۳۷) آرزوسو ایله باغلیدیر. اؤزبکیستاندا نووروزون سیموولیک قهره‌مانی وار. بو قهرهمان «نووروز آتا»دیر. یاشیل پالتار گئیینیر. بو رنگ باهار رنگینین سیموولودور. بعضا اونا «بابا نوروز» اوزینه «بابا دهقان» (بابا چیفت‌چی) ده دئییرلر. مارتین ایستنیلن شنبه و یا بازار گونو اینسانلار ایماملا بیرلیک‌ده قبیریستانلیغا گئدیرلر. یاشادیقلاری ائولری تمیر ائدیب تمیزلییرلر. محله کومیته‌لری مدنی تدبیرلر، اویونلار و ایلنجه‌لر تشکیل ائدیر. شاعرلر شعیر شنلیکلری تشکیل ائدیر، قوجالار صحبت ائدیر. اؤزبکیستاندا نووروزا «نئوباهار» دا دئییرلر. اؤزبکلر و تاجیکلر اوشاقلارینا بو آدلاری قویورلار. اوغلانلارا نوروز، قیزلارا ایسه نئوباهار و باهارای آدلاری قویولور (آسکاروو ۱۹۹۵: ۲۳۷-۲۳۸).\nتورک میللتینین اورتاق بایرامی ساییلان نووروز قازاخیستاندا عصرلردیر قئید اولونور. قازاخ تورکلری نووروز اؤنجه‌سی ائولرینده عمومی تمیزلیک ایشلری آپاریر و هر کس اؤز پالتارینی گئیینیر. غضب‌لننلر باریشیر. اینسانلار بیر-بیرلری اوچون دعا ائدیرلر. قازاخلار ان آزی یئددی نؤو یئمکله حاضرلادیقلاری خصوصی یئمک حاضرلاییرلار کی، بونا «نووروز کؤژا‌سی» دئییرلر.هر کس اؤز ایمکانلاری داخیلینده نووروزو قئید ائدیر. بیری قویون کسیر، قوجالارا حؤرمت علامتی اولاراق کسیلن قویونون باشی بیشیریلیر، سوفره‌یه وئریلیر. ائوه نه قدر چوخ قوناق گلسه، ائو صاحبی بیر او قدر راضی اولار. یئمک‌دن سونرا قوناقلار ائو صاحبینه خوش آرزولار و خیر-دعا دیلییرلر. بایرام‌دا دوغولان اوشاقلارا نوروزبای و مئیرامبئک آدلارینی وئریرلر (تاجی اوغلوگیل ۱۹۹۵: ۳۲۳). آسییانین ان قدیم تورک بویلاریندان بیری اولان قیرغیزیستاندا نووروز عصرلردیر بایرام کیمی قئید اولونور. شرقی تورکوستان تاریخ‌چیسی انور بایتور، نوروز 11. عصر، چین منبع‌لرینه اساسلاناراق بیلدیریر کی، بایرام ۱۹-جو عصرده قورولموش بؤیوک قیرغیزیستان دؤولتینده قئید اولونوردو (کاراتایئو ۱۹۹۵: ۱۳۴-۱۳۶). قیرغیزلاردا نووروزلا باغلی بئله بیر سؤز-صحبت وار: «آتامیز ایسحاقین اوغلو اولان تورک آتامیز بؤیوینده جالالای آدلی بیرینین نووروز آدلی قیزی ایله ائولنمیشدی. مارتین ۲۴-نه تصادف ائد‌ن بو مقدس گون قیرغیز خالقینا میراث قالمیشدیر» (کاراتایئو ۱۹۹۵: ۱۳۵-۱۳۷). قیرغیزیستاندا نووروز بایرامی بیر هفته اول باشلاییر. اوجاقدا یئددی قازاندا یئددی نؤو خؤرک بیشیریلیر. قیزلار یئمک یئدیک‌دن سونرا اؤکوز آراباسینین آرخاسینا گاوالی آغاجینین بوداقلارینی، یاشیل اوتلاری ساریر و اؤکوزلری تارلادا سورمه‌یه باشلاییرلار. بو سیموولیک حادثه‌دیر. باهارین گلیشی و یئنی ایلده ایلک تارلادا گؤرولن ایش دئمک‌دیر. یاشلی آدام تارلادا بوغدا اکمه‌یه باشلاییر. اؤکوز آراباسینی سورن ایگید دئدی: «چو، حیوانیم (چو، گل، حیوانیم)، بونو منیم قولوم یوخ، اکینچینین قولو ائتدی! دئیه‌رک ایشه باشلاییر. اود یاندیریب اونون اوستوندن توللانماق عادتی دیگر تورک توپلوملاریندا اولدوغو کیمی قیرغیزلاردا دا مؤوجوددور. دیگر طرف‌دن، بو بایراما ایسلامی کیملیک وئرمک ایسته‌ینلر ده وار. لاکین قاقاوز، چوواش و بولقار کیمی خریستیان تورکلر ده بو بایرامی قئید ائدیرلر. دیگر طرف‌دن، نه خریستیان، نه ده مسلمان، بیر نؤو شامان اولان یاکوتییا ساکا تورکلری ده بو بایرامی قئید ائدیرلر. بو بایرام افقانیستان، پاکیستان و هیندیستاندا دا قئید اولونور. نوروز موغاللاری زامانیندا اورایا گئتمیشدی. قاراقالپاقلاردا نووروز بایرامی مارتین ۲۱-ده قئید اولونور و اوچ گون داوام ائدیر. دیگر تورک توپلوملاریندا اولدوغو کیمی، نووروز بایرامیندا دا گنج قیزلار و اوغلانلار آیری-آیری ائولره ییغیشاراق نیت ائدیر، گله‌جک اوچون دعا ائدیرلر. دوبروجادا کریم تورکلری آراسیندا نووروز عنعنه‌سی بو گون ده قئید اولونور. کریم تورکجه‌سینده نوروز سؤزو «ناورئز» کیمی یازیلیر (چای ۱۹۹۳: ۱۰۹-۱۱۱). قازان تورکلری آراسیندا نووروز دیگر تورک توپلوملاری ایله موقاییسه‌ده او قدر ده تانینمیر. بونونلا بئله، قازان تورکلرینین اجدادلاری ساییلان وولقا بولقارلاری آراسیندا بولقار قهره‌مانلاری کیمی بیر نووروز قوشماسی دا تانینیر (چای ۱۹۹۳: ۱۱۰-۱۱۱). دوبروجا تورکلری، او جمله‌دن نوقایلار دا اودون اوستوندن توللانیر. بو عنعنه \"داماسک آتلاما\" کیمی تانینیر. 5.یاخین شرقده و بالکانلاردا نووروز عنعنه‌سی.. اورتا آسییا، یاخین شرق و بالکانلار خالقلاری دا داخیل اولماقلا گئنیش بیر بؤلگه‌ده یئرلی رنگلر و اینانجلارلا قئید اولونان نووروز، هر بیر خالقین اؤز بایرامی ایله ائینیلشدیردیی و سیمووللاشدیردیغی بیر گوندور. مدنی دیرلر و ماهیت اعتباری ایله یازین گلیشی جوشقو ایله قارشسلانیر. قربی تراکیا تورکلری آراسیندا نووروز عادت-عنعنه‌سی «مئوریس» کیمی تانینیر. نووروز گونو اینسانلار کند شنلیکلرینه گئدیرلر.\nبنؤوشه‌لر تارلالاردان ییغیلیر. بو بنؤوشه‌لر همین گون شنلیکلرده ایشتیراک ائده بیلمه‌ینلره وئریلیر. نووروز مراسیملرینده ایشتیراک ائتمه‌ینلر بو بنؤوشیی ۳ دفعه قوخولاییر و گؤزلرینه چکیرلر. نوروز عنعنه‌سی یوقوسلاوییا تورکلری آراسیندا کیفایت قدر یایگیندیر و \"سلطان ناوروز\" کیمی تانینیر. نووروز گونونده ایلنجه‌لر تشکیل ائدیلیر، آرزولار ائدیلیر.\nنووروز، آنادولودا گؤرولن تطبیقلره پارالئل اولاراق کیپر تورکلری طرفیندن ده یاشانیر (چای ۱۹۹۳: ۱۱۴-۱۲۶).بو، خریستیان دونیاسینین دینی مضمونلا فورمالاشدیردیغی، ماراللارین چکدیی کیرشه‌لرله سئوینج و اومیدلر داشیدیغی «میلاد بایرامیدیر». سانتا کلاوسون سیموولو اولان قار دیاری. فرقلی بیر نومونه تشکیل ائدیر. بو شنلیکلرده شام آغاجی موتیوی اطرافیندا باهار هسرتی فورمالاشیر.\nتقویم دییشیکلیینی ده ایفاده ائد‌ن بو شنلیکلره نظر سالدیقدا تورکلرین قئید ائتدیی یاز بایرامینین دا تقویم دییشیکلیینی عکس ائتدیردیینی گؤروروک.معلوم‌دور کی، شومئرلر، بابیللیلر، کعنانلیلار، عبرانیلر و ایرانلیلار، ائل‌جه ده قدیم یونانلار و رومالیلار، طبیعتین یئنی ایلینی قارشیلاماق اوچون شنلیکلر کئچیریردیلر.\nاوزاق آسییادان بالکانلارا قدر تورک عادت-عنعنه‌لرینی بئله عمومیلشدیرمک اولار: «هونلار مارتین ۲۱-ده چؤللره گئدیر، شنلیکلر تشکیل ائدیر، تورکلر ایسه ائرگئنئکوندان چیخدیقلاری گونو عینی گونو حساب ائدیرلر» (کافس اوغلو ۱۹۹۷: ۱۱-۲۹، و س.).\n۶. نووروز روسییادا و اوزاق شرقده یاشادیر. بلکه ده نووروزون معین معنادا نه قدر اونیوئرسال اولدوغونون ان پارلاق ثبوتو کؤهنه روس بایرامیدیر. «ماسلئنیچچا» آدلانان و قیشین سونو و یازین باشلانغیجی بایرامی کیمی کئچیریلن شنلیکلر گئجه ایله گوندوزون برابرلشدیی مارتین ۲۱-دن بیر هفته اول باشلاییر و ۱۵ گون داوام ائدیر. ماسلئنیچچا \"یاغ\" معناسینی وئرن \"ماسلا\" سؤزوندن گلیر.\nشیمالین سویوغوندا \"بلین\" آدلانان یوکسک یاغلی دئسئرتین ساری رنگی اوزون قیشدا حسرتله گؤزلنیلن گونشی سیمووللاشدیریر. باهارین گلیشی ایله باغلی هر چاغدا نووروز مراسیملرینه بنظر اینانج و مراسیملره راست گلینیر. مثلاً، یاکوتلار آراسیندا گؤی تانریسینین آدی ایله مراسیملر کئچیریلدیی، اینسانلارین یاشیل آغاجلارین آلتیندا کیمیز ایچدیی، حتی اورتادا یانان اودون اوستوندن توللاندیغی معلوم‌دور. عینی شکیلده، مونقوللارین، کالمیکلارین و تونقوسلارین دا اوخشار مراسیملر تشکیل ائتدیی گؤرونور.\nمعاصر اویغور رساملیغیندا اویغورلارین نووروز شنلیکلرینی عکس ائتدیرن رسملر چکیلمیشدیر. فیردوسینین «شاهنامه»سی و نووروزو ایران عادت-عنعنه‌سی ایله علاقه‌لندیرن دیگر منبع‌لر یالنیشدیر. چونکی ۱۱-جی عصرده نووروزلا باغلی معلوماتلار وار. عصردن بری گؤرونور. معلوم اولدوغو کیمی، ایران متنلرینده میلاددان اوولکی ایللرده نووروزلا باغلی هئچ بیر قئید یوخ‌دور. لاکین هونلاردا بو قئیدلرین اولدوغو معلوم‌دور. ۱۲ حیوانلی تورک تقویمینین باشلانغیجینین ۲۱ مارت اولدوغو دا معلوم‌دور (ایلتعبیر ۱۹۹۶: ۲۰۹-۲۲۰). نتیجه: جاری قیمتلندیرمه نووروز بایرامی تورپاغا، اینسانا، طبیعته سئوگی بایرامیدیر. بو محبتله یارانان بو عادت-عنعنه‌لر، آتالار سؤزلری، خالق ماهنیلاری، خالق ماهنیلاری، شنلیکلر، خالق رقصلری اجدادلاریمیزین دونیاگؤروشونو، طبیعته، اینسانلیغا سئوگیسینی عکس ائتدیریر. بورادا هم ده ساغلام حیات طرزی، اجتماعی دیرلر، اینسان و وطن کیمی معنوی و میللی ثروتلر اؤن پلانا چکیلیر. نووروز دوستلوق، قارداشلیق، یاخشسلیق و خوشبخت‌لیک بایرامیدیر. چوخ گئنیش بیر جوغرافییادا یاشایان تورک و مسلمان خالقلارینی بیرلشدیرن میللی عادت و عنعنه‌لر توپلوسو اولان نووروز دینی بایرام کیمی قئید اولونور، میللی بیرلیک و همرایلیک سیموولو کیمی گؤرولور. اؤلکه‌لره و زامانا گؤره موختلیف عادت-عنعنه‌لر اولسا دا، نووروز یوخاریداکی عادت-عنعنه‌لرین وئردیی مئساژلاردا اولدوغو کیمی سوله، تولئرانت‌لیق، همرایلیک و خوشبخت‌لیک دئمک‌دیر. فیکریمیزجه، یئنی گون طبیعتین هر کسه هدییه‌سیدیر. بو، تکجه بیر عرق اوچون دئییل، بوتون بشریت اوچون حیات سئوینجیدیر.\nیئری گلمیشکن، بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی ۱۹۶۵-جی ایلدن بری ۱۵۰-دن چوخ اؤلکه‌ده مارتین ۲۱-ده «عمومدونیا عرقی آیری-سئچکیلیین آرادان قالدیریلماسی گونو»نو قئید ائدیر. چونکی گونش آیری-سئچکسلیک ائتمه‌دن دونیانی و بوتون بشریتی قیزدیریر. هر جانلی بیتکی، هر حیوان و هر اینسان بو یئنی گونده گونشین عدالتی ایله ایسینمه‌یه باشلاییر. عینیله، گؤره‌سن، نیه «عمومدونیا مئشه‌چیلیک گونو» مارتین ۲۱-ده ۱۵۰-دن چوخ اؤلکه‌ده قئید اولونور؟ چونکی طبیعتین ایلک دفعه فیدانلارینا قوجاق آچدیغی گون نووروز گونودور. مئشه‌لرده‌کی هر جور بیتکی باهاری قارشیلایان تورپاغا راست گلمیین سئوینجینی یاشاییر.\nبئله بیر گوندن نئجه عرق‌چسلیک و آیری-سئچکسلیک واسطه‌سی کیمی ایستیفاده ائتمک اولار؟ نووروز تورکیه‌ده جومهوریتین ایلک ایللرینده رسمی اولاراق داوام ائدیردی. آرخا پلاندا قالان و آز قالا اونودولموش تورک خالقینا اؤز مدنی کیملیینی و کیملیینی وئرمک حرکاتی آتاتورکون باشلاتدیغی حرکات ایدی. اونا گؤره ده آتاتورک دئییر: «بیلک کی، اؤز کیملیینه صاحب اولا بیلمه‌ین میللتلر باشقا میللتلرین شیکایتیدیر. آلاجاقلاری تحصیلین حدودلاریندان آسسلی اولمایاراق، گنجلریمیزه و اوشاقلاریمیزا ایلک نؤوبه‌ده اؤز عادت-عنعنه‌لرینه، میللی عادت-عنعنه‌لرینه، تورکیه نین موستقیللیینه دوشمن اولان عنصرلرله موباریزه آپارماق لازیم اولدوغو اؤیردیلمه‌لیدیر» (آتاتورک ۱۹۸۱: ۱۹-۲۲). . دیگر طرف‌دن، اؤز کیملیگی، شخصیتی، میللی کیملیگی بخش ائدیلمیش میللته معاصر اولما یولونو ایضاح ائتمک آتاتورک حرکاتینین اساسلاریندان بیریدیر.\nجومهوریتین ایلک ایللرینه قدر رسمی بایرام اولان نووروز جومهوریتدن سونرا یالنیز معین قروپلارین قئید ائتدیی یئرلی بایراما چئوریلدی. بو یوکسک قاوراییشین نتیجه‌سی اولاراق بیلیریک کی، او، میللی مدنیتین هر بیر خیردالیغینا، ان خیردا تفررواتینا قدر بؤیوک دقت یئتیرمیشدیر. اصلینده، نووروزا اولان قایغی دا بونون گؤستریجیسی اولوب. نتیجه اعتباری ایله گؤرمک اولار کی، منبع‌سیندن آسسلی اولمایاراق،. 3. ۱۱-جی عصرده مئتئه خان زامانیندان بری مؤوجود اولان بو بایرام تورکلر آراسیندا طبیعت بایرامی عنعنه‌سیدیر. خصوصیله ۱۲۰۰ ایلدیر\n​ ماراقلیدیر کی، تورک قروپلارینین دئمک اولار کی، هئچ بیری ایله علاقه‌سی اولمایان ساکا تورکلری آراسیندا نووروز عادت-عنعنه‌لرینین ایزلری بو گون ده قالماقدادیر. اصلینده، اگر نووروز قرب‌دن و ایراندان قایناقلانان بیر عنعنه ایدیسه، بو بایرامین ساکلارا نئجه قاییتدیغینی منبع‌لره مراجعت ائد‌رک ایضاح ائتمک لازیم‌دیر. بو گون افقانیستان، ایران، ایراق، تورک دونیاسی، هیندیستان، بالکانلار و چینه قدر گئنیش بیر جوغرافییادا یاشاتیلیر. 20. عصرین اوللرینه عایید اولدوغو تثبیت ائدیلن نووروز شنلیکلری بو دؤوردن سونرا نظرچارپاجاق درجه‌ده ایتمک اوزره‌دیر.\nبو گون ایجتیماعیتین اکثریتینه معلوم دئییل، بیلنلر آراسیندا یانلیش شرح اولونور. معلوم‌دور کی، مدنی دیرلریمیزه قارشی دویارسیزل��غیمیز بیرلییمیزی، بوتؤولویوموزو سارسیتماقدا سون درجه تأثیرلیدیر. بو سبب‌دن دده قورقودو، یونوس امرنی، حاجی بئکتاش ولینی، آهی ائورانی، فضولینی، محمت عاکیفی و نووروز کیمی قدیم دؤورلردن کؤک سالان عادت و عنعنه‌لریمیزی خاطرلایاق، بایرام ائدک. نووروز عنعنه‌سی دینین، مذهبین بایرامی دئییل. بو سبب‌دن بیر مذهب و یا ائتنیک منشأ آدینی گؤسترمک و یا ایستیثمار ائتمک، اونو آیرسلیق ائلئمئنتی کیمی تقدیم ائتمه‌یه چالیشماق دوزگون دئییل. بو، تاریخین بوتون فاکتلارینا ضیددیر.\nبونونلا بئله، بؤیوک خالقلار و دؤولتلر ان ساده عنعنوی دیرلرینی بئله قورویورلار. ادبیات عسکروو، آخماتاح، (۱۹۹۵)، نوروز اؤزبکیستاندا یئنیدن خالق بایرامینا چئوریلدی، (ترجومه ائد‌ن: حسین اؤزبای)، آنکارا: آکم نشرلری. آتاتورک، م. کمال، آتاتورک سایس، (۱۹۸۱)، آنکارا: مئب یایینلاری، بارکان، اؤمئر ل.، (۱۹۴۳)، ۱۵-جی و 16. عصرلرده عثمانلی ایمپئرییاسیندا کند تصروفاتی اقتصادیاتینین حقوقی و مالییه اساسلاری، قانونلار، جیلد: ی، ایستانبول. بایکارا، تونجئر، (۱۹۹۷)، تورک کولتور آراشدیرمالاری، ایزمیر: آکادئمی کیتاپئوی. بئیسانوغلو، شؤوکت، (۱۹۶۳)، دیارباکیر، بوتون جبهه‌لری ایله ایستانبول. جیکیئو، آ.، (۱۹۸۳)، تورکمنلرین تقلید بایراملاری، فئستیواللاری و اویونلاری، آشقاباد. چای، عبدالحالوک، (۱۹۹۳)، تورک ائرگئنئکون بایرامی نوروز، آنکارا. ائرگون، س. ن.، (۱۹۳۵)، باکی-عمرو و شعیرلری، جیلد: ی، ایستانبول. ۷۲ بئشیر موستافایئو فیرات، م. شریف، (۱۹۸۱)، شرق ویلایتلری و وارتو تاریخی، آنکارا. گنجویی، نظامی، (۱۹۸۲)، ایسکندرنامه، (ترجومه ائد‌ن: عبدالله شایک)، باکی. گؤلپینارلی، آبدولباکی، (۱۹۵۷)، «نوروز: یئنی‌گون»، وطن، ۲۲ مارت، ایستانبول. گوزئل، عبدارحمان، (۱۹۹۵)، ۱۴-جو-۱۵-جی یوزییل ادبیاتیمیزدا نوروز و نوروزیئلئر، آنکارا: آکم یایینلاری. حالاچ اوغلو، یوسوف، (۱۹۹۶)، «عثمانلیلاردا نوروز شنلیکلری»، نوروز و رنگلر، تورک دونیاسیندا نوروز، ایکینجی بیلیک شنلیگی، بیلدیریلر، ۱۹-۲۱ مارت، آنکارا. ایدریسی، هبیب، (۱۹۹۵)، آنتیک ایران و آذربایجان دؤولتینده نوروز، آنکارا: آکم یایینلاری. ایلتئبیر، آبلیکیم، (۱۹۹۶)، «بوگون اویغور تورکلرینده کؤهنه عادتلر و نوروز»، نووروز و رنگلر تورک دونیاسیندا نووروز، ایکینجی بیلیک فئستیوالی، آتاتورک کولتور مرکزی، آنکارا. کافس اوغلو، ایبراهیم، (۲۰۰۰)، تورک میللی کولتور، ایستانبول. کافکاسیالی، علی، (۲۰۰۰)، «تورک کولتورونده نوروز»، بیزیم درنک ژورنالی، سایی: ۱، باکی. کامالوو، سابیر، (۱۹۹۶)، «قاراقالپاقلاردا نوروز»، نووروز و رنگلر تورک دونیاسیندا نوروز، ایکینجی بیلیک شنلیگی، سندلر، آتاتورک کولتور مرکزی، آنکارا. کاراتایئو، اولجابای ک.، (۱۹۹۵)، قیرغیز تاریخی و نووروز، آنکارا. کیلیچ، فیلیز، (۲۰۰۰)، «عثمانلی ایمپئراتورلوغوندا نوروز و کلاسسیک ادبیاتیمیز»، تورک دونیاسیندا نوروز، اوچونجو بین الخالق بیلیک فئستیوالی، بیلدیریلر، آنکارا. ماختومکولو، (۱۹۹۳)، ساییلمیش اثرلر، ۱-جی جیلد، آشقاباد. نظام المولک، (۱۹۸۹)، سیاستنامه، باکی: علم نئشریات. نویان، بئدری، (۱۹۹۳)، «نووروز، شیعه‌لرین بایراملاریندان بیری»، تدئد، سایی: یی، پروف. دؤکتور هانین تولوسا خصوصی سایی، ایزمیر. اونک، نظامئتتین (۱۹۷۲)، «آراس طایفه سینین عادت و عادتلرینده نووروز بایرامی»، تورک کولتورو درگیسی، سایی: ۱۱۹، آناکارا. پاکالین، م. زکی، (۱۹۷۱)، عثمانلیجا دئییم و تئرمینلر لوغتی، جیلد یی، ایستانبول. پالا، ایسکندر، (۱۹۹۸)، ائنسیکلوپئدیک دیوان شعیر لوغتی، جیلد: یی، آنکارا: مدنیت نازیرلیینین نشرلری. پارماکسیزوغلو، عصمت، (۱۹۸۹)، «نوروز»، تورک ائنسیکلوپئدییاسی، جیلت: 21، ایستانبول. سامی، شمس الدین، (ترز)، کاموس تورکی، ایستانبول. شهریار، م.، (۱۹۸۷)، حیدر بابایا سلاملار، باکی. تاجیوغلوگیل، توتای، (۱۹۹۵)، قازاخیستاندا نووروز شنلیکلری، آنکارا. اوزونچارشسلی، ی. ه.، (۱۹۴۵)، عثمانلی ایمپئرییاسینین سارای تشکیلاتی، آنکارا. بئشیر موستافایئو اونوئر، سهیل، (۱۹۷۶)، «تورکیه‌ده نوروز و نوروزیه»، واکیفلار دئرگیسی، جیلد: 6، آنکارا.\n​قایناق: ائوراسیا ژوورنال اوف اینتئرناتیونال ایستودیئس جیلد:۲ سایی:۳•ایول ۲۰۱۳\nبشیر مصطفی یئو\nنووروز «تزه ایل» دئمک‌دیر\nدکتر آغاوئردی خلیل،\nبه کوشش : تانای شرقی\nنووروز «تزه ایل» دئمک‌دیر، باهارین ایلک گونودور. بوتون مسلمانلارین حیاتیندا اصل یئنی ایله همین گوندن باشلانیر. نووروزون گلیشی ایله ائولره، عائله‌لره یئنی بوسات، شادلیق و سئوینج گتیریر. هامی چالیشیر کی، بو بایرامی یوکسک طنطنه ایله، اورک سئوینجی ایله، قلب فرحی ایله قارشیلاسین. هر ائوده، هر عائله‌ده نووروز بایرامینا اولجه‌دن حاضرلیق گئدیر. آنالار، باجیلار شکربورا، پاخلاوا، شورقوغال و باشقا نعمتلر بیشیریر، بوللوق و برکت رمزی اولان سمنی قویورلار.\nائل تونقال باشینا ییغیشیر، کوسولولر باریشیر، قوهوملار، دوستلار بیر-بیرینین ائوینه تبریکه گئدیرلر. گنج قیزلار، اوغلانلار مشل یاندینر، تونقال اوستوندن توللانیر، ائولره پاپاق آتیر، قولاق فالینا چیخیرلار. کوچه‌ده ده، قاتاردا دا، مکتب‌ده ده، ایداره و موسسه‌لرده ده هامینین دیلینده عینی سؤزلر سسلنیر: «بایرامینیز موبارک!»\nنووروز بایرامی حالاللیق، تمیزلیک بایرامیدیر. نووروزا بیر آی قالمیش آداملار دؤرد چرشنبه آخشامینی قئید ائدیرلر. بو چرشنبه‌لرین هر بیری اینسانلارین یاشاماسی، بوتون حیاتین وارلیغی اوچون واجیب اولان دؤرد عنصردن بیرینه - اود، تورپاق، سو و هاوایا (یئله) حصر اولونور. بو دا نووروزون دونیانین ان قدیم، ان مودریک بایراملاریندان بیری اولدوغونو گؤستریر. نووروز شنلیکلری آراسیندا ایلین آخیر چرشنبه‌سی چوخ طنطنه ایله قئید اولونور.\nنووروز بایرامی زامانی محله‌لرده، خصوصاً ده کند یئرلرینده اوشاقلار و گنجلر قاپی-قاپی گزیب بایرام پایی توپلاییر، موختلیف اویونلار کئچیریرلر. نووروزون بیر بزیی ده کوسا و کئچلدیر. اونلار اؤز اویونلاری ایله اوشاقلارا سئوینج گتیریر، اونلاری ایلندیریرلر.\nنووروز بایرامی زامانی اولوب-کئچنلر ده یاد ائدیلیر، وطن اوغروندا جانینی فدا ائد‌نلرین اویودوغو شهیدلر خیابانیندان اینسان آخینینین آیاغی کسیلمیر. بو عزیز گونلرده هئچ کس اونلاری یاد ائتمه یی اونوتمور. نووروز بایرامی خالقیمیزین حیاتا نیکبین باخیشینین، طبیعتین و اینسانلیغین قلبه‌سینه اینامینین بایرامیدیر. ایندییه قدر اؤز قوت‌لی تأثیرینی ساخلایان بو گلنکسل بایرام میشتله ان کوتلوی خالق بایرامیدیر. یوردوموزا نووروز گلیر، باهار گلیر، یاز گلیر. قارانقوشلارین قانادیندا، یاواش-یاواش قیش یوخوسوندان اویانان تورپاغین رایحه‌سینده، آغاجلارین، گول-چیچکلرین توم��رجوغوندا گلیر خالقیمیزین نووروزو، یوردوموزون باهاری.\nباهار گلیر بیزیم آزاد ائللره،\nماهنی قونور دوداقلارا، دیللره.\nپارلاق گونش میدان آچیر گوللره،\nقارانقوشون موژده‌سیدیر نووروزوم!\nنووروز بایرامی ندیر و هانسی اؤلکه‌لرده کئچیریلیر\nنووروز بایرامی شیمال یاریمکوره‌سینده یازین گلیشی ایله عینی گونده قئید اولونور. ۲۱ مارت تاریخینده گئجه ایله گوندوزون برابرلشدیی بو گونده قدیم زامانلاردان بیر سیرا خالقلار ائله همچینین آذریلر ده یازین گلیشینی، طبیعتین اویانیشینی یئنی ایلین باشلانغیجی کیمی قئید ائتمیش شنلیکلر کئچیرمیشلر. بو شنلیکلر تکجه آذربایجاندا یوخ همچینین ده ایران، افقانیستان، تاجیکیستان و ازبکستاندا و بیر سیرا شرق اؤلکه‌لرینده قئید اولونور. حتی ایران و افقانیستان تکجه بونونلا کیفایت‌لنمیرلر همین گون اونلاردا تقویمین ایلک گونو حساب اولونور و یئنی ایل ۲۱ مارت تاریخینده باشلاییر.\nنووروز بایرامی ۲۰۰۹ – جو ایلده یونئسکو طرفیندن غیری -مادی مدنی ارث سیاهیسینا داخیل ائدیلمیش، ۲۰۱۰ – جو ایلده ایسه بمت (بیرلشمیش میللتلر) باش آسامبلئیاسینین ۶۴-جو سئسییاسینین ایجلاسیندا ۲۱ مارت تاریخی » ببین الخالق نووروز گونو» اعلان ائدیلمیشدیر. حال حاضردا دا بو بایرام عینی قایدا ایله قئید اولونور.\nنووروز بایرامی منشایی و تاریخی\nنوورزو بایرامی آذربایجاندا منشایی ان قدیم بایراملاردان بیریدیر. چوخ اوزون مدتلر دایم دین خادیملری و موختلیف طریقت نماینده‌لری نووروز بایرامینا دینی لیباس گئییندیرمه‌یه چالیشمیش و اونو اؤز گؤزلرینده آییرماق اوچون بو کیمی بیر سیرا ایشلر گؤرموشلر. دینی مسئله‌لرین نووروز بایرامینا تأثیری ایسه عرب خیلافتینین آذربایجانا گلیشی ایله باشلامیشدیر.\nحتی بعضیلرینین فیکرینجه بو بایرام علینین حاکمیته گلدیی گونله باغلیدیر. یعنی خالق علینین حاکمیته گلیشینی قئید ائتمک مقصدی ایله بو بایرامی ائتمیشلر. آنجاق بیلدیرک کی، علی ایول آییندا حاکمیته گلمیش نووروز بایرامی ایسه بیلدییمیز کیمی مارت آییندا قئید اولونور.\nخالقلارین چوخ حصه‌سی ائله قدیم زامانلاردان اولان عادتلری اؤزلرینده ساخلامیشلار. و معلوم اولور کی، کئچیریلن بو بایراملار، بو عادتلر هئچ بیر دینی احکاملارلا علاقه‌سی اولمادان کئچیریلیر.\nنووروز بایرامی ایله علاقه دار بیر سیرا داهی صنعت اینسانلاری دا اؤز خصوصی گؤروشلرینی دئمیشلر. ابو ریحان بیرونی نووروز بایرامی حاقیندا اؤزونمخصوص موختلیف روایتلر، نووروز بایرامی ایله خالق آراسیندا یارانمیش عادت عنعنه‌لردن و نووروز بایرامینین یارانما سببلریندن بحث ائتمیشدیر. او اؤز اثرلرینده نووروز بایرامینین هر هانسی بیر دینی بایرام یوخ طبیعتین جانلانماسی یئنی فسلین گلیشی ایله علاقه‌لی دونیوی بیر بایرام اولدوغونو قئید ائتمیشدیر.\nنووروز سوفره‌سی\nنووروز بایرامی چرشنبه‌لری\nقئید ائتدییمیز کیمی نووروز بایرامی گئجه ایله گوندوزون برابرلشدیی ۲۱ مارت تاریخینده قئید اولونور. نووروزدان اول ایسه دؤرد هفته آردیجیللیقلا هر چرشنبه گونو باشقا – باشقا آدلا قئید اولونور هانسیلار کی، آشاغیدا سیرالانیب:\nایلک چرشنبه سو چرشنبه‌سی آدلانیر. سو چرشنبه‌سی عادتا هاوالارین یاواش – یاواش ایسینمه‌یه باشلادیغی، چایلارداکی بوزلارین ارییه‌رک چایا قاریشدیغی واخت ایله اوست – اوسته دوشور.\n��یلین ایکینجی چرشنبه‌سی ایسه اود چرشنبه‌سی آدلانیر. بو چرشنبه‌دن اعتباراً گونش تورپاغی داها دا قیزدیرماغا باشلاییر و اینسانلار حیأطلرینده تونقاللار قالاییب ائولرینده هر عائله عضوونه گؤره بیر شام یاندیریرلار.\nاوچونجو چرشنبه‌میز ایسه یئل چرشنبه‌سیدیر. بو گوندن اعتباراً بعضی آغاجلاردا توزلانما باشلاییر. بو ایسه دئمک اولار کولیین حسابینا عمله گلیر. نئجه کی توزلانما واختینا چاتمیش تومورجوقلاری کولک ترپه‌ده‌رک اونلاری توزلانماسی اوچون بیرلشدیریر.\nدؤردونجو و ایلین سون ایلاخیر چرشنبه‌سی ایسه تورپاق چرشنبه‌سی آدلانیر. بوتون بو دؤرد هفته عرضینده ان بیرینجی سو چرشنبه‌سی ایله طبیعت تورپاغی سولادی، اود چرشنبه‌سینده تورپاغی قیزدیردی، یئل چرشنبه‌سینده طبیعتی اویاتدی ایندی ایسه سیرا تورپاقدادیر اکین یئرلرینده ایشلر ائله محض تورپاق چرشنبه‌سینده باشلاییر.\nنووروز بایرامی کئچل ایله کوسا\nنووروز بایرامی عادتلری\nنووروز بایرامی ایللردن بری قئید اولوندوغو اوچون واخت کئچدیکجه یئنی یئنی عادتلر عمله گلیب و نسیلدن نسیله اؤتورولوب حال حاضردا ایسه آذربایجاندا نووروز بایرامیندا آشاغیدا قئید ائتدییمیز عادتلر وار.\nپاپاق آتماق. اساساً گنجلر و اوشاقلار آراسیندا یاییلان بو عادت زامانی آتیلان پاپاغی هئچ واخت بوش قایتارمازلار دئییرلر.\nقولاق فالی دا پاپاق آتماق قدر مشهور عادتلردن بیریدیر هانسی کی، بو عادتده هر هانسی بیر ائوده دانیشیلانلار گیزلینجه دینلنیلیر اگر یاخشی صحبتلر دانیشیلیرسا اوندا بو او دئمک‌دیر کی، آرزونوز یئرینه یئته‌جک.\nتونقالدان توللانماق ایسه نؤوبتی عادتلریمیزدندیر بو عادت هم نووروز بایرامی گونو هم ده اساس اود چرشنبه‌سی گونو حیاتا کئچیریلیر.\nاوزوک فالی ایسه قیزلار آراسیندا یاییلان ان مشهور عادتلردن ساییلیر، اودور کی، ساپا باغلانمیش اوزوک سو ایله دولو بیر ایستکانین ایچریسینه سالینیر و اوزوک نئچه دفعه ایستکانین دیوارلارینا دیسه بو او دئمک‌دیر کی، قیز او یاشیندا اره گئده‌جک.\nسمنی اکمک ایسه دئمک اولار بوتون عائله‌لرده حیاتا کئچیریلن بیر عادتدیر، هر بیر عائله‌ده سمنی یئتیشدیریلیر و بو دا یازین گلیشیندن اطرافین یاشیللاشماغیندان خبر وئریر.\nیومورتا دؤیوشدورمک ایسه ائله بالاجا واختلاریمیزدان هامیمیزین ان سئودیی اولوب. یومورتاسی قیریلان طرف دیگرینین دئدیکلرینی ائتمه‌لی ایدی بو اویوندا\nبیر بیری ایله یولا گئتمه‌ین کئچل ایله کوسا ایسه آذربایجان نووروز بایرامینین اساس رمزلریندن بیریدیلر\nنووروز: ایلکین قایناقلاری و تاریخی اینکیشافی\nچئویردی : حسین شرقی دره جک\nنووروز آذربایجان خالقینین زنگین مادی و معنوی دیرلرینین مهم بیر حصه‌سینی اؤزونده احتیوا ائد‌ن بؤیوک مدنیت حادثه‌سیدیر. نووروزون ترکیبی قورولوشجا مورککب، مضمونجا درین و گئنیش احاطه‌لیدیر. معاصر دؤوروموز اوچون بو بیر میللی بایرام‌دیر. بو بایراما تاریخی اینکیشاف بویونجا باخدیغیمیز زامان اونون قدیم مدنی کؤکلره و معنوی قایناقلارا باغلی اولدوغونو گؤروروک. کئچمیشده اولدوغو کیمی، بو گون ده آذربایجاندا، دیگر تورک دؤولتلرینده و بیر چوخ قونشو اؤلکه‌لرده نووروز باهار بایرامی کیمی قئید اولونماقدادیر.\nنووروزون اساسیندا اسکی خالق مراسیملری دایانیر. دونیا خالقلارینین بیر چوخ مراسیملری ده بئله‌دیر. اونلاردان بعضیلرینه سونرالار دینی ماهیت قازاندیریلیر و بئله‌لیکله ده اسکی مراسیم مدنیتی ایله دینی عادتلر بیرلشدیریلمیش اولور. یعنی زامان کئچدیکجه اینسانلار ایمتینا ائده بیلمدیکلری ایبتیدای دؤنه‌مین عنعنه‌لرینی یئنی دؤوره اویغونلاشدیریب دینی بایراملار اولاراق قبول ائتمیشلر. نووروزون دا رسمی بایرام کیمی کئچیریلدیی قدیم و اورتا عصرلرده او، دینی افسانه‌لرله علاقلندیریلمیش و اونا دینی بیر ماهیت قازاندیرماغا جهد گؤستریلمیشدیر.\n«نووروز» حرفی معنادا یئنی گون دئمک‌دیر. اما، ایفاده ائتدیی مراسیم سئمانتیکاسینا گؤره کئچیدین بیتمه‌سی و یئنی نظامین باشلانغیجیدیر. نووروزا بوزقورد، چاغان، ائرگئنئکون، نئوروز، سلطان نئوروز، مارت دوققوزو، نووروز و س. ده دئییلمیشدیر. «نووروز» آنلاییشی بعضی دئییلیش فرقلریله بیر چوخ تورک خالقلارینین دیللرینده ایشلنمک‌ده‌دیر.\nنووروز حاقیندا معلوماتلارا بیرونی ابو ریحانین «آسارول باقیئ» (پامیاتنیکی مینووشیخ پوکولئنی)، کاشغارلی محمودون «دیوانو لوگات-ایت تورک»، بالاساقونلو یوسیف هاس حاجیبین «کوتادقو بیلیق»، عمر خییامین «نووروزنامه»، نظام المولکون «سیاستنامه»، نظامی گنجوینین «ایسگندرنامه» و ب. اثرلرینده راست گلیریک.\nبیرونینین معاصری اولان موتفککیرلر محمود کاشغارلی و عمر خیام نووروز حاقیندا معین معلوماتلار وئرمیشلر. اونلارین اثرلرینده تکجه بو بایرامین طبیعتله و اونون قانوناویغونلوقلاری ایله علاقه‌سیندن دئییل، هم ده اونونلا باغلی مراسیملر، سینامالار و ریتواللار حاقیندا بحث ائدیلیر. مثلاً، بیرونی بئله بیر سیناما حاقیندا معلومات وئریر: «اگر نووروزون ایلک گونو گون دوغان واخت هله هئچ بیر سؤز دئمه‌دن اوچ قاشیق بال یئسن و اوچ پارچا موم یاندیرسان بوتون خسته‌لیکلردن خلاص اولارسان. دیگر بیر سیناما ایسه بئله‌دیر: «هر کیم سحر عبادتدن اؤنجه بیر آز شکر یئسه و اؤزونو زئیتون یاغی ایله یاغلاسا بوتون ایل عرضینده اونا هئچ بیر خسته‌لیک دیمز».\nقدیم دؤورلرده نووروز تکجه خالق بایرامی کیمی دئییل، عینی زاماندا، دؤولت بایرامی کیمی قئید اولونموشدور. تاریخی معلوماتلارا گؤره، نووروز بایرامی بیر آی داوام ائدیردی. بیرونینین اثریندن، عمر خیامین «نووروزنامه»سیندن آلدیغیمیز معلوماتلارا گؤره، نووروزدا یئره سو سپرمیشلر، یاخینلارا هدییه وئررمیشلر، یئللن‌جک‌ده یئللنرمیشلر، شیرنیات پایلایارمیشلار، یئددی ایللیک محصولو معینلشدیررمیشلر، ریتوال یویونماسی، چیممه‌سی و دیگر مراسیملر ایجرا ائدیلرمیش. نووروز گونونده سوفره‌یه بوغدا، آرپا، داری، قارغیدالی، نوخود، مرجیمک، دویو، کونجوت و یا لوبیا اونوندان حاضرلانمیش چئشیدلی چؤرکلر دوزرمیشلر. سوفرنین اورتاسینا یئددی جور آغاجین (سؤیود، زیتون، هئیوا، نار و س.) زوغونو، یئددی آغ پیاله، آغ دیرهم و یا یئنی دینار قویارمیشلار.\nنووروز بایرامی شنلیکلرینده کوتلوی گزینتیلر، خالق اویونلاری، یاریشلار، رقص و نغمه‌لر اوخونماسی، مزهکه‌چیلرین و کندیربازلارین چیخیشلاری اولوردو. نووروز بایرامیندا محاربه‌لر و قارشسلیقلی چکیشمه‌لر دایاندیریلیر، سوله موقاویله‌لری باغلانیر، حتی دفن بئله نؤوبتی گونلره تخیره سالینیردی. بو بایرام او قدر شاد و شن بیر بایرام اولموشدور کی، او گونلرده تکجه تمته‌راقلی طنطنه‌لر دئییل، عینی زاماندا، خسته���لره موستثنا دقت و قایغی گؤستریلمیش، قوهوم و دوستلارا باش چکیلمیش، قوهوم و یاخینلارین مزارلاری زیارت ائدیلمیش، بیر-بیرینه قارشسلیقلی اینام و سیمپاتییا ایفاده ائدیله‌رک عمومبشری دیرلر اوستون توتولموشدور.\nنووروزون اکین‌چسلیک تقویمی ایله باغلی اولماسی تاریخ‌دن معلوم‌دور. بئله کی، بو بایرام شیمال یاریمکوره‌سینده ۲۰-۲۱ مارتدا باش وئرن یاز برابرلشمه‌سی ایله الاقلندیریلیر. طبیعتین اویانماسی، جانلانماسی، بیتکیلرین یئنیدن اؤز یاشیل رنگینه بورونمه‌سی مین ایللر بویو موشاهیده اولونموش و تجروبه‌ده تسدیقلنمیش بیر گئرچک‌لیک‌دیر. بئله بیر یئنسلشمه گونونون باشلانغیجی شمسی-گونش تقویمینین ایلک آیینین ایلک گونونه (۲۱ مارت) تصادف ائدیر. بونا گؤره ده همین گونو نووروز (یئنی گون) آدلاندیریبلار.\nآذربایجان خالقینین تجروبه‌سینده نووروز تقویم مراسیمی اولماقدان چیخدیقدان سونرا اؤز اهمیتینی آزالتمامیشدیر. بو دا اونون آرخایک ریتوالدان گلن گئنئتیک اساسلارا مالیک اولماسینین، باشقا سؤزله، بو خالقین اؤز بایرامی اولماسینین تظاهرودور.\nنووروزون منشایی ایله باغلی موختلیف ملاحظه لر مؤوجوددور. بونلاردان بیری «نووروز»اون «یارادیلیش بایرامی» اولماسیدیر. بو ملاحظه یه گؤره تانرینین دونیانی و اینسانی یاراتماسی طبیعتین یازدا دیریلمه‌سی ایله سیموولیزه اولوناراق همین واختدا بایرام کیمی قئید اولونور. دونیانین یارانماسیندا ایشتیراک ائد‌ن دؤرد عنصر دؤرد چرشنبه‌ده قئید اولونور و بو یارادیلیش پروسئ‌سینین سونو بایرام ائدیلیر.\nدیگر بیر ملاحظه یه گؤره، «نووروز» تورانلیلارین «تورا» بایرامیدیر. بو ملاحظه زنی ک. حسین اوغلو ایر‌لی سورموشدور. م. جعفرلی «نووروز»اون سوسیال-مدنی و معنوی آسپئکتینه دقتی یؤنلتمیش، اونون دینی اساسلاردان محروم اولمادیغیندان و سوسیال هارمونییانین تامین اولونماسیندا اوینادیغی موستثنا رولوندان بحث ائتمیشدیر.\nنووروز بایرامینین منشایی، اونولا باغلی اساطرلر، میفلر قدیم‌دیر. اورتا عصرلر ایران افسانه‌لرینه اساساً، نووروز بایرامی ایلک دفعه میفیک ایران شاهلاری کیومرس و یا جمشید طرفیندن تطبیق اولونموشدور. آنجاق بیرینجی پئرسوناژ داها قدیم‌دیر و «آوئستا»دا قارا مارتان آدلانان بو اوبراز ایلکین اینسان و یا بشریتین اجدادی حساب ائدیلیر. بو پئرسوناژ «آوئستا»یا، هئچ سوبهه‌سیز، توران عالمیندن داخیل اولموشدور.\nال بیرونینین یازدیغی روایت ایسه نووروزون یارانماسینی آذربایجانلا باغلاییر. بو روایته گؤره جمشید آذربایجانا گلنده قیزیل تاختا اوتورور و اینسانلار اونو اؤز چیینلرینده آپاریرلار. گونشین شواسی جمشیدین اوزرینه دوشدوکجه اینسانلار اونو گؤرورلر و سئوینجدن همین گونو بایرام ائدیرلر.\nنووروز یازین، باهارین گلیشینین بایرام ائدیلمه‌سیدیر. بو چوخ گئنیش یاییلمیش و عمومی بیر فیکیردیر. بو پریزمادان باخاراق بیر قدر ده ایر‌لی گئدن آراشدیرماچیلارا گؤره، نووروز اسکی «اینیسیاسییا» مراسیمی ایله علاقه‌لیدیر. اینسانلار طبیعتین قیشلا اؤلوب یازلا دیریلمه‌سینی بایرام ائدیرلر. نووروزدا بیز بو ریتوالین رودیمئنتینی «کوسا-کوسا» اویونوندا گؤروروک. بو اویوندا کوسانین اؤلومو سیمووللاشدیریلمیشدیر. اونون «کفنسیز اؤلمه‌سی» بئله هئچ کیمی میوس ائتمیر، عکسینه، گولدورور. کوسانین اؤلومو ریتوال ائپیزودونون اویوندا ایفاده‌سیدیر، یعنی آرخایک ریتوالین اؤزو و یا اونون بوتؤوو دئییلدیر. اما بو اویوندا آرخایک ریتوالین برپاسی اوچون چوخ اهمیت‌لی دئتاللار ساخلانمیشدیر.\nنووروز اویونلاری کومپلئکسینه داخیل اولان «کندیرباز» اویونو دا آرخایک ریتوالین و یا باشقا سؤزله، نووروزون منشایینین اؤیرنیلمه‌سینده ایستیفاده اولونا بیلر. چونکی بو اویوندا چوخ اسکی «کئچید» ریتوالی اوینانیلیر. اگر «ائرگئنئکون»او بوز قورد جیلدینده اولان شامانین آرخاسینجا گئده‌رک دار بیر کئچیددن، داغ و یا قایا آراسیندان کئچه‌رک ایجرا ائدیرلرسه، «کندیرباز» اویونوندا بو حرکتلر هاوادا، داها چتین و مورککب شرایط‌ده یئرینه یئتیریلیر.\nبوراداکی کئچید او دونیایا گئدن «قیل کؤرپونو» ده، «اوچماغا» آپاران یولو دا سیموولیزه ائده بیلر. کئچی ایسه مراسیم ایجراچیسی، مئدیاتور، «یوموش‌چو»، اؤلوم ملیی کیمی ریتوالدا، یالان‌چی و یا تلخک کیمی اویوندا ان موختلیف فونکسییالاردا ایضاح اولونا بیلر . او دا مومکوندور کی، هیند-آوروپا مدنیتینده راست گلدییمیز ریتوال زامانی بوتون گوناهلارین یوکلنیب بوراخیلدیغی «گوناه کئچیسی»نین لوکال واریانتی همین کئچیدیر.\n«نووروز»اون تورکلرین ائرگئنئکون بایرامینین داوامی اولماسی حاقیندا دا فیکیرلر چوخ گئنیش یاییلمیشدیر. ایندی «نووروز» آدی ایله کئچیریلن بو بایرامین تورکلرین اسکی «ائرگئنئکون بایرامی» اولماسی حاقیندا فیکیرلر واردیر. بو ملاحظهیه گؤره، تورکلرین اسکیدن بری کئچیردیکلری «ائرگئنئکون بایرامی» معین بیر دؤوردن سونرا «نووروز» آدی ایله قئید اولونماغا باشلامیشدیر.\nتورک تاریخینده «ائرگئنئکوندان چیخیش» گونو «نووروز» کیمی خاطرلانمیش و بو آدلا قئید اولونماغا باشلامیشدیر. البته کی، بو سبب‌سیز دئییلدیر. ائرگئنئکون بایرامی تکجه تؤرییش دئییل، عینی زاماندا، اسکی تورکلرین ۴۰۰ ایل اذیت چکه‌رک قالدیقلاری یئردن بیر بوزقوردون یول گؤسترمه‌سی ایله خلاص اولوب چوخ گؤزل بیر یئره گلیب چیخمالاری و یئرلشمه‌لرینین بایرامیدیر. تورکلر خلاص اولدوقلاری گونه و یئرلشدیکلری یئره «ائرگئنئکون» دئییبلر. بو معنادا ائرگئنئکون هم زاماندیر، خلاص، قورتولوش گونودور، هم ده مکاندیر، یئنی و چوخ زنگین بیر یئردیر.. تورکلر همین یئره گلدیکلری گونو، همین گونده و همین یئرده گلنکسل اولاراق قئید ائدیبلر. یئنی زامانین و مکانین قئید اولوندوغو حادثه، تانرییا آلقیشئتمه ریتوالیدیر.\nباهارین گلیشی، هاوالارین ایستیلشمه‌سی، قارین اریمه‌سی، طبیعتین جانلانماسی بوتون اینسانلارا اولدوغو کیمی تورکلره ده درین تأثیر ائتمیش، هیجانلاندیرمیش و بو دییشیک‌لیگی موختلیف مراسیملرله قئید ائتمه‌لرینه سبب اولموشدور. تورک سؤزو اولان بایرام م. کاشغارلینین «دیوان»اندا «بدحرم» (بایرام) – بیر یئرین ایشیقلارلا و چیچکلرله بعضامه‌سی و اورادا سئوینج ایچینده ایلنیلمه‌سیدیر» – شکلینده ایضاح ائدیلمیشدیر.\nاسکی تورکلرین دینی مراسیم و آیینلرینین نئجه ایجرا ائدیلدیینی بو و یا باشقا شکیلده چین و عرب قایناقلاری ایله یاناشی تورک بویلارینین داستانلاریندان، خالق افسانه‌لری و روایتلرینده‌کی معلوماتلاردان اؤیرنیریک. حاضردا اسکی گلنکسل اینانجلاری و مراسیملری قورویوب ساخلامیش آلتای و یاکوت شامانلارینین کئچیردیکلری بؤیوک دینی مراسیملر بیزیم ��سکی تورکلرین آیینلری حاقیندا تصووورلریمیزی گئنیشلندیریر. شامان‌چی تورکلرین معین واختلاردا کئچیردیکلری آیینلرین یاز، یای و پاییز مؤوصوملرینده باش وئریر کی، بونلارین دا چوخ قدیم دؤوردن قالدیغی شوبهه دوغورمور. اسکی تورک ایمپئراتورلوغو دؤورونده بو آیینلرین دؤولتین رسمی دینی بایراملاری اولدوغو چین قایناقلارینین وئردیی معلوماتلاردان آیدین اولور. یاز و پاییز بایراملاریندا آیینلرین ایجرا اولونماسی هونلارین زامانیندان معلوم‌دور. اسکی تورک دینینین ساخلاندیغی مونقول ایمپئراتورلوغو دؤورونده یاز بایرامی و بونونلا علاقه‌لی مراسیملر دؤولتین دینی بایراملاری اولموش و بو بایراملاردا محتشم آیینلر ایجرا ائدیلمیشدیر.\n«نووروز» ترکیب ائلئمئنتلری اعتباریله آرخایک ریتوالدیر، مؤوسوم مراسیمیدیر، تقویم بایرامیدیر و یا میللی بایرام‌دیر. بونلاردان سونونجوسو، یعنی معاصر میللی بایرام آنلاییشی اونلارین مجموسونو اؤزونده احتیوا ائدیر.\nنووروزون ترکیبینده آرخایک ریتوال ائلئمئنتلرینین (سمنی جوجرتمه، تونقال قالاما، تونقال اوستوندن توللانما، قولاق فالی و یا قاپی دینله‌مه، یومورتا بویاما و یومورتا دؤیوشمه، قورشاق آتدی، کوسا-کوسا، کندیرباز اویونو، دئییملر، نغمه‌لر و س.) بعضا گئنیش شکیلده و بعضا ده رودیمئنتلر کیمی موشاهیده اولونماسی اونو ریتوالشوناسلیق آسپئکتیندن ده آراشدیرماغی شرتلندیریر.\nاونلارین هر بیری معین بیر ائلئمئنتله سیموولیزه اولونور. مثلاً، طبیعتله باغلی اولان و اینسانلارین یاشاییشیندا مهم اهمیت داشییان یاز مؤوسومو ایله باشلانان یاشیللانمانی «سمنی» تمثیل ائتمک‌ده‌دیر. بو ائلئمئنت طبیعتین دیریلمه‌سینی بیتکی سوییه‌سینده سیموولیزه ائدیر. بو کومپلئکسین ایچینده ان مرکزی مؤوقئیی «تونقال» توتور. تونقالین اود، آلوو، آتش معناسی بیر سیرا تورک دیللرینده آز فرقلی سؤزلرله ایشلنمک‌ده‌دیر. تونقال اسکی تورکجه‌ده گونشین دوغماسینی بیلدیرن «تانق» و گونشین قوروبونو ایفاده ائتمک اوچون ایستیفاده اولونان «تونق» کلمه‌لری ایله فونئتیک و سئمانتیک باخیم‌دان علاقه‌لیدیر. هئچ شوبهه‌سیز کی، تونقال ایلک اؤنجه گونشی و بوندان سونرا دا تانق تئنقرینی سیموولیزه ائدیر. اسکی تورکلرده گونش هم تانریدیر، هم ده یارادیجی اجداددیر.\nاینسانلارین تونقال اطرافینا توپلاشماسی، اونون اوزریندن توللانماسی، ایلک اؤنجه هر هانسی بیر شکیلده اونونلا تماس یاراتماغا جهد ائتمه‌سی دقتی چکمک‌ده‌دیر. بورادا اجداد دونیاسینا یولا سالما و تونقالدا تئنقرییه قوربان وئرمه آرخایک ریتوال حرکتلری گئرچکلشمک‌ده‌دیر. تونقال اوزریندن توللانارکن سؤسلنن «آغیرلیغیم، اوغورلوغوم بوردا قالسین» ریتوال دئییمی «تورکلرده اودون آریندیریجی» فونکسییاسی ایله ایضاح اولونورسا اولونسون، بیزجه بو چوخ بسیت و ریتوالین ساکرال ماهیتی ایله اوزلاشمایان بیر یاناشمادان اوزاغا گئتمیر. اؤزونو اودا آتان، آلووون ایچریسیندن کئچن «ریتوال پئرسوناژی» اؤزونو تانق تئنقرییه قوربان ائتمیش اولور.\nبو قوربان وئرمه ریتوال و یا سیموولیک کاراکتئر داشیییر. اؤزونو اوددا قوربان وئرن فرد تانق تئنقرینی سیموولیزه ائد‌ن تونقالدا اونونلا بیرلشیر، بوتؤولشیر، «او دونیادا»، خاوس مکانیندا اولور، اجداد روحلاری ایله، «تین»لا تماس یارادیر، اورادا ساکراللاشیر و یئنیدن اوددان چیخاراق «بو دونیایا»، کوسموس مکانینا قاییدیر.\nبیزجه، پئریفراستیک فورمادا ایشلنمه‌سینه باخمایاراق، ترکیبینده ایکی سئمانتئ‌می بیرلشدیرن ریتوال دئییمینین –«آغیرلیغین(فیزیکی) و اوغورلوغون(معنوی)» اوددا، تونقالدا قالماسی ایسه فردین فیزیکی و معنوی باخیمدان اؤزونو تانرییا قوربان وئرمه‌سینین ایفاده‌سیدیر.\nنووروز بایرامی عرفه‌سینده بایرام حاضرلیقلاری باشلانیر. بورایا ائو-ائشیین، هئیأت-باجانین تمیزلنمه‌سی، یئنی پالتارلارین آلینماسی، بایرام بازارلیغی، بایرام یئمکلرینین حاضرلانماسی و س. داخیلدیر. بایرام‌دا مقدس یئرلر زیارت ائدیلیر، قوهوملارا باش چکیلیر، بایراملاشیلیر، کوسولولر باریشیر، کاسیبلارا یاردیم ائدیلیر، بایرام پایی پاسلانیر و س. تمیزلنممیش هئیأت-باجا، کؤهنه پالتار، کاسیب‌لیق و آجلیق خاوسو سیموولیزه ائدیر. کوسولولوک، کوممونیکاتیو بحران سوسیال خاوسون ایفاده‌سیدیر. تمیزلیک، تزه پالتار، یئمکلر، خاوسون ناته‌میزلیک، کؤهنه‌لیک، آجلیق کیمی فورمالارینی آرادان قالدیریر و اونلاری یئنی نظاملا اوز ائدیر. کوسولولوک باریشلا اوزلننده سوسیال هارمونییا برپا اولونور.\nیومورتا دؤیوشدورولمه‌سی ایکی دونیانین-قیشلا یازین، سویوقلا ایستینین، خاوسلا-کوسموسون موباریزه‌سینی نوماییش ائتدیرمک‌دیر. «توخوم جوجرتمک» و یا «سمنی قویماق» دا بیر شکیلده طبیعتی جانلاندیرماق، اونا تأثیر ائتمک واسطه‌سی کیمی آنلاشیلیر. «قولاق فالی» و یا «قاپی پوسماق» یئنسلشمنین معلومات سوییه‌سینی عکس ائتدیریر.\nنووروزا عایید اولان بایرام عادتلریندن بیری ده موختلیف شکیلده آدلاندیریلان توربا آتماقدیر. نووروزلا باغلی اورتا عصرلره عایید یازسلی قایناقلاردا بو عادتلرین زردوشتلوک دؤنه‌مینده مؤوجود اولدوغو و اونون خصوصی ایجراچیلار – زردوشت کاهینلری طرفیندن یئرینه یئتیریلدیی حاقیندا معلومات وئریلیر.\nسونراکی دؤورلرده «توربا آتماق» «قورشاق آتماق» و یا «شال ساللاماق»لا اوزلنمیشدیر. البته، بورادا میشت مدنیتینده‌کی دییشیک‌لیکلر اؤز تسیرلرینی گؤسترمیشدیر.\nان یئنی دؤورون «توربا آتماق» مدنیتینده «دسمال آتماق» و «پاپاق آتماق» کیمی یئنی واسطه‌لردن ایستیفاده ائدیلدیی موشاهیده اولونماقدادیر.\nنووروز بایرامینین ریتوال اساسلارینین تحلیلیندن گلدییمیز قناعتلره گؤره، اونون یارانیشی نه زردوشتلوکله، نه ده ایسلام دینی ایله علاقه‌لیدیر. چونکی بورادا موشاهیده اولونان آرخایک ریتوال ائلئمئنتلری شامان، بوددیست، خریستیان و مسلمان تورکلرین مؤوسومله باغلی ایجرا ائتدیکلری اورتاق ریتواللاردیر.\nمنبع :خالق قزئتی.- ۲۰۱۰.- ۲۱ مارت.- ص. ۴.\nنووروز بایرامینی قید ائد‌ن دونیا اؤلکه‌لری\nچئویرن : علی محمدنیا\nان اوزون تاریخه صاحب بایراملاردان بیری اولان نووروزو بیزیمله بیرلیک‌ده قئید ائد‌ن دیگر اؤلکه‌لری تانییاق.\nائلچین حسین اف\nنووروز بایرامی خصوصاً اوشاق یاشلاریمیزدا هوسله گؤزلدییمیز و هر بیریمیزین خاطره‌لرینی بزه‌ین ان ماراقلی بایراملارداندیر. رنگ‌لی عادت-عنعنه‌لری ایله خالقیمیز اوچون خصوصی یئره صاحب اولان نووروز، هم ده یونسکونون بشریتین غیری-مادی مدنی ارث اوزره نماینده‌لیکلرینین سیاهیسینا داخیل اولونوب. بونون سببی ایسه نووروزون بیر چوخ موختلیف مدنیتلراراسی دیالوق و حؤرمت موحیطینین فورمالاشماسینا چوخ موثبت تأثیرینین اولماسیدیر. گلین، بو سئویملی بایرامیمیزی بیزیمله بیرلیک‌ده قئید ائد‌ن بعضی خالقلاری و اونلارین عادت-عنعنه‌لرینی تانییاق.\nقازاخیستان\n«ناوریز» یازین دوغولماسی معناسینی وئریر\nقازاخیستاندا «ناوریز» یازین دوغولماسی معناسینی وئریر. لاکین بایرامین باشقا آدلاری دا وار. مثلاً، «اولوس کونی» (یئنی ایلین بیرینجی گونو)، و یا «اولیستین اولی کونی» (خالقین بؤیوک گونو). قازاخ خالقی بو گونلرین گلیشی موناسیبتیله تزه پالتار گئیینیر، بیر-بیریلرینه قوناق گئدیر و هدییه‌لر آپاریرلار. قازاخ خالقینین نووروز بایرامی عادتلرینده آشیقلارین دئییشمه‌سی اولان «آلتیس»، گنجلر آراسیندا اوینانان «آلتیباکان» و بایرامین اساس یئمکلریندن ساییلان «ناوریز کوژئ» خصوصی یئر توتور. همچینین بیزده اولان عادتلرین بیر چوخو دا قازاخ خالقی طرفیندن قئید ائدیلیر.\nقیرغیزیستان\nکوک بورو اویونو\nقیرغیزیستاندا بایرام گونو سوفره‌لرده اون قاتیلمیش سمنی، یاغ و شکردن حاضرلانان \"سومئلئک\" موطلق اولمالیدیر. قیرغیزیستانین برکت و بوللوق رمزی اولان «سومئلئک»، نووروز بایرامینین اوزولونماز لذتلریندن بیریدیر. همچینین قیرغیز خالقی نووروزدا آتلی اویونلارینا بؤیوک اؤنم وئریرلر. بونا قیز قووان و کوک بورو اویونونو مثال چکمک اولار. آت اوستونده اوینانان هر ایکی اویون اؤزونخاص قایدالاری ایله سئچیلیر. قیز قووان اویونو بیر اوغلان و بیر قیزین آت یاریشینا چیخماسیندان عبارتدیر. اویونون مقصدی اوغلانین قیزا چاتماغا چالیشماسیدیر. کوک بورو اویونوندا ایسه آتلیلار کئچینین دریسی اوغروندا موباریزه آپاریرلار کی، اونو رقیب کوماندانین قاپیسینا چاتدیران طرف قالیب گلیر.\nایران\nنووروز سوفره‌سی\nایران بو اؤلکه‌لر آراسیندا نووروز بایرامینی قدیم‌دن بری اساس بایرام کیمی قئید ائد‌نلردن بیریدیر. یئنی ایلین باشلانغیجی و باهارین گلیشی بوتون ایران خالقینی دا بایرام آب-هاواسینا گتیریر و اؤلکه اراضیسینده گئنیش شکیلده فئستیواللار تشکیل اولونور. ایران خالقی بیزده اولدوغو کیمی 4 چرشنبنی ده قئید ائدیر و سوفره‌ده ۷ نؤو یئمکله باهاری قارشیلاییرلار. یومورتا بویاما، تونقال اوزریندن توللانما، پاپاق آتما کیمی عادتلر ده ایران خالقی ایله اورتاق نووروز عادتلریمیزه داخیلدیر. همچینین بایرام عرفه‌سینده یئنی گئییملرینی گئیینمک، ائولرده بایرام تمیزلیگی ائتمک بیر-بیرینه هدییه‌لرله قوناق گئتمک ایران خالقینین بایرام عنعنه‌لریندن بیر نئچه‌سیدیر.\nازبکستان\nازبکستاندا نووروزا خصوصی حساسلیقلا یاناشیلیر\nبیر چوخ اورتا آسییا اؤلکه‌سی کیمی ازبکستاندا دا نووروزا خصوصی هسساسلیقلا یاناشیلیر. خالقداکی اینانجا گؤره باهارین گلیشینی نه قدر یاخشی قئید ائتسن، همین ایلده طبیعت ده داها چوخ برکت گتیرر. بونا گؤره ده بوتون اؤلکه شنلیک آب-هاواسینا بورونور و هر کس رقص ائدیب، ماهنیلار اوخویور. اؤزبکلرین نووروز سوفره‌سینده میللی یئمکلره ده خصوصی یئر وئریلیر. شکردن حاضرلانان، آغ شوکولادا بنظر نیشالا یئمیی نووروزون اوزئدیلمز لذتلریندندیر. اؤزبک خالقینین باشقا بیر ماراقلی عادتی ایسه\nبایرام عرفه‌سینده اؤکوزلرین بوینوزونون یاغلانماسیدیر. اؤلکنین یاشلی آداملاری اؤکوزلرین بوینوزونو یاغلاییر کی، یئنی ایل برکت‌لی اولسون.\nتورکمنیستان\nتورکمنیستاندا نووروز\nتورکمنلر کؤهنه عنعنه‌لره داها یاخیندان باغلی خالق کیمی نووروزو خصوصی هوسله گؤزلیری و طمطراقلی شکیلده قئید ائدیرلر. بورادا نووروز عرفه‌سینده هر کس طبیعت قوینونا چیخیر، قویون، کئچی و اینکلردن ساغدیقلاری سوددن موختلیف سودلو یئمکلر بیشیریب سوفره‌لره قویورلار. میللی اویونلاردان اولان «مونجوقاتدی» آدلانان اویونون کمکی ایله یئنی‌یئتمه قیزلار گله‌جک‌ده تالئیین اونلارا نه قیسمت ائدجیینی یوخلاییرلار. همچینین تورکمن خالقی نووروز شنلیکلرینده خوروز دؤیوشدورمک، ایری یئللن‌جکلر، آت یاریشلاری، گولش یاریشلاری کیمی ماراقلی تدبیرلره ده یئر آییریر.\nمیللی رقصلر\nبونلار نووروزو رسمی بایرام کیمی قئید ائد‌ن خالقلاردان یالنیز بیر نئچه‌سی ایدی. ۳۵۰۰ ایللیک تاریخه صاحب بو بایرامین عادت-عنعنه‌لری ده مدنی تاریخیمیزی اؤیرنمک‌ده\nبؤیوک رول اویناییر. اگر بو معلوماتلار سنه ده ماراقلی اولدوسا، مقاله‌میزی پایلاشاراق داها چوخ اینسانا چاتماسینا کؤمک ائده بیلرسن.\nنووروز بایرامی فرقلی اؤلکه‌لرده نئجه قئید اولونور\nبو گون نووروز بایرامیدیر. نووروز بایرامینی بیر چوس تورک و مسلمان دؤولتلری قئید ائدیرلر. موختلیف اؤلکه‌لرده بو بایرامین نئجوه قئید اولونماسی ماراق دوغورور.\nآذربایجان\nآذربایجاندا عادته گؤره نووروز بایرامیندا گؤیردیلن سمنی یازین گلمه‌سینین، طبیعتین جانلانماسینین، اکینچیلیین رمزیدیر. آذربایجان کندلیسی سمنی گؤیرتمکله نؤوبتی تسسرروفات ایلینه برکت، بوللوق آرزولامیش، بایراما دؤرد هفته قالمیش، هر چرشنبه آخشامی و بایرام گونو تونقال قالاماقلا، ماهنی قوشماقلا اودا، آتشه، گونشه اولان اعتیقاد و اینامینی ایفاده ائدیب. بوتون بو مراسیملر ایسلام‌دان چوخ-چوخ اول مؤوجود اولموش قدیم شرق عنعنه‌لرینین داوامیدیر.\nنووروز بایرامی قاباغی عادتا ائوده حیأطده آبادلیق، تمیزلیک ایشلری آپاریلیر، آغاج اکیلیر و س. نووروز بایرامیندا شیرینیات نؤولری (قوغال، کولچه، فسه‌لی، پاخلاوا، شکربورا، شکرچؤریی و س.) و پلوو بیشیریلیر. رنگبرنگ یومورتا بویانیر، مجمیی و سینیلرده خونچا بعضایر، شام یاندیریلیر، تونقال قالانیر، سمنی قویولور، اؤلنلرین خاطره‌سی یاد ائدیلیر، کوسولولر باریشیر، قوهوم-قونشولار بیر-بیرینه قوناق گئدیر، پای گؤندریرلر. آشیقلار باهاری مده ائدیر. اوغلان و قیزلار تزه پالتار گئییب چالیب اویناییر، یاللی گئدیرلر. جاوانلار آت چاپیب، گولشیر، کوشتو توتورلار. نووروز بایرامیندا «هاخیشتا»، «بنؤوشه»، «کوس-کوسا» اوینایی بایرامیناساس سیمووللاری ایسه باهار قیزی، کوسا و کئچلدیر.\nعادته گؤره سوفره‌یه \"س\" حرفی ایله باشلایان ۷ نؤو ارزاق قویولور.\nنووروز تورکمنیستاندا دا قئید اولونور. نووروز ۱۹۲۲-جی ایلده تورکمن خالقینین قئید ائتدیی رسمی بایراملاری سیراسینا داخیل اولوب. بو بایرام ایکی گون یعنی، مارتین ۲۱-ی و ۲۲-سینده کئچیریلیر. تورکمنلر هم ده مارت آیینی نووروز آدلاندیریرلار. اؤلکه‌ده اونون گلیشینه بیر ایل قاباق حاضرلاشیرلار. ایکی گون اولسه ائو و حیاتیانی ساحه‌ده دریندن تمیزلیک ایشلری آپاریلیر، میللی خؤرکلر بیشیریلیر. تورکمنلره گؤره سوفره همین گون دوپدولو اولمالی بو عرفه‌ده اینسانلار بیر-بیرینه قوناق گئتملیدیرلر. دئیسلنه گؤره، قوناغا نه قدر چوخ کیشمیش، قوز، کونفئت، نابات وئریلرسه، همین ائوده ده بیر او قدر بوللوق اولار. بورادا بایرامین سیموولو نووروز بابا و گنج باهارگول حساب اولونور. سمنیدن حاضرلانان خؤرکلرین بایرام سوفره‌سینده یئر آلماسینا خصوصی اولاراق فیکیر وئریلیر. اونلار سحردن آغ مرمرلی آشقابادی قاریشباقاریش گزه‌رک شهر اهلی و قوناقلاری سالاملاییرلار. آخشاما یاخینسا شهر آمفیتئاتری بایرامین اصیل ائپیسئنترینه چئوریلیر. بورادا تورکمنیستانین تانینمیش ائسترادا اولدوز و قروپلارینین ایشتیراکی ایله کونسئرت پروقرامی وئریلیر.\nقیرغیزلار دا مارت آیینی نووروز آدلاندیریرلار. واختیله همین گون دوغولان اوغلانلارا عادته گؤره نووروزبی، قیزلاری ایسه نووروز و یا نووروزگول آدی وئریلردی. اگر بو گون قار یاغاردیسا یاخشی علامت حساب اولوناردی. تصادفی دئییل کی، قیرغیز افسانه‌لرینده قیز گؤزللیینی نووروزدا یاغان قارلا موقاییسه ائدیرلر. بایرام‌دا اوزرینه دادلی تاملار دوزولموش آغاپپاق دسترخان-سوفره سالینیر. سوفره‌ده اون قاتیلمیش سمنی، یاغ و شکردن حاضرلانان سومئلئک موطلق اولمالیدیر. اینسانلار منزیللرینی قایدایا سالیر، تزه پالتارلار گئیینیر، کوسولولر باریشیرلار. هله آودیراسپئک آدلی اویوندان دانیشمیریق. بو زامان اوغلانلار بیر-بیرینی آتدان سالمالیدیرلار. حتی خانیملارین ایشتیراک ائتدیی ایدمان یاریشلارینی دئمیریک. اوغلانلاری یاریشا دعوت ائد‌ن قیزلار قالیب گلدیکلری حالدا اونلاردان ایستنیلن آرزونو یئرینه یئتیرمیی خاهیش ائدیر، اوغلانلارسا همین قیزا ائلچی دوشه بیلیردیلر. ایندینین اؤزونده بیبکئک شهرینین مرکزی میدانی «آلاتاو» و دیگر رایون مرکزلرینده سهنجیکلر تشکیل اولونور. جیدیر میدانلاریندا آت یاریشلاری کئچیریلیر. اینسانلار گلنکسل شرق خؤریی ساییلان پلووا دا قوناق اولورلار.\nتورکیه ده نوروز\nتورکیه تورکلری بئله حساب ائدیرلر کی، مارتین گلیشی ایله قیش قورتاریر. قازیانتئپ و اونون اطرافینداکی اراضیلرده مارتین ۲۲-سی «نووروز سلطان» آدلاندیریلیر. دیاربکیرده اینسانلار گزینتییه چیخیرلار. ائوه گلن آدام‌سا موختلیف نؤو مئیوه‌لره قوناق ائدیلیر. تونجه‌لیده کیشیلر آلینلارینا قارا رنگ ووراراق سو منبع‌لرینه دوغرو حرکت ائدیر، بورادا اونلار رنگی آخیدیر و دعا ائدیرلر. مرکزی آنادولودا نووروز بایرامی «مارت دوققوزو» کیمی ده تانینیر. آنادولودا کئچیریلن دیگر مراسیملره آغاجلاری مارت گونشینین شعالاریندان قوروماق اوچون اونلارا پارچالارین (مارت لئنتی) سارینماسینی مثال چکه بیلریک. بو خصوصاً ده گیرئسون شهری اوچون خاراکتئریک‌دیر. تکیرداغدا نووروز سویوق گونلرین بیتمه‌سی و یازین گلمه‌سی حساب اولونور و «نووروز شنلیگی» آدی آلتیندا قئید اولونور. ایزمیر، اوشاق، سیواس و شبینکاراهیساردا عنعنه‌لر عینی اولاراق قالیر. مارت آیی یئنی ایلین باشلانغیجی حساب اولوندوغو اوچون اونون ایلک۱۲ گونونه گؤره ایلین نئجه کئچجیی مویینلشدیریلیر. نووروزدا س حرفی ایله باشلایان یئددی تام یئمک مصلحت گؤرولور.\nقازاخلار نووروزو ناوروز آدلاندیریرلار. بو سؤز یازین دوغولماسی معناسینی وئریر. لاکین بایرامین باشقا آدلاری دا وار. مثلاً، «اولوس کونی (یئنی لین بیرینجی گونو)»، و یا «اولیستینولی کونی (خالقین بؤیوک گونو)». نووروزون گلیشی موناسیبتیله اینسانلار تزه پالتار گئیینیر، بیر-بیرلرینه قوناق گئدیرلر. مراسی��ین اساس خؤریی ترکیبینه ۷ اینقرئدیئنت داخیل اولان ناوریز-کوژئ‌دیر. او حیاتین ۷ ائلئمئنتینی سیموولیزه ائدیر. بونلارا ات، سو، دوز، یاغ، اون، تاخیل و سود داخیلدیر. اینقرئدیئنتلرسه اؤز نؤوبه‌سینده شادلیق، اوغور، مودروکلوک، ساغلاملیق، فیراوانلیق، سرعت، آرتیم و ایلاهی محافظه آنلامی داشیییر. آغساققالین قارشیسینا ناوروز-کوژئ اولان ۷ پیاله قویومالی، هر کس ۷ ائوه قوناق گئتمه‌لی و اؤز ائوینه ۷ نفری دعوت ائتمه‌لیدیر. کازاکلار بیر-بیرلرینی «کوکتئم تودی» (یازین دوغولماسی دئمک‌دیر) دئیه‌رک تبریک ائدیر. آخشاما یاخینسا آکینلارین (آشیقلارین) دومبرا آلتینین موشاییتی ایله دئییشمه‌سی-آلتیس باشلاییر. بو سحره کیمی داوام ائدیر. خیری داها چوخ تعریف ائد‌ن قالیب گلیر. کازاخیستاندا نووروز بایرامی رسمی اولاراق ۲۰۰۱-جی ایلدن قئید اولونور.\nازبکستاندا باورام گونو بایرام مئنیوسونا خصوصی اولاراق فیکیر وئریلیر. سوفره‌ده موطلق شورپا (ات بولیونوندا بیشیریلن تروزلر)، پلوو و سام‌سا (گؤیرتسلی پیروژکیلر) اولمالیدیر. سومالاکین آدینی خصوصی اولاراق قئید ائتملیگیک. بئله کی، بیشمه‌سی ۲۴ ساعت چکن بو خؤریین حاضرلانماسیندا یالنیز قادینلار ایشتیراک ائدیر و بو عمللی-باشلی مراسیم‌دیر دئسک یانیلماریق. بئله کی جوجرمیش بوغدا دنه‌لری ایری قازانا تؤکولور و توند رنگ آلینانا کیمی قاریشدیریلیر. یاز حاقیندا نغمه‌لر اوخونور. قازانین دیبینه ایسه داش و یا قوز یئرلشدیریلیر. سومالاک فینجانینا داش و یا قوزون دوشمه‌سی ایلین اوغورلو اولماسی دئمک‌دیر. بورادا نووروزلا علاقه دار اولاراق بوزبوشی و یا کوپکاری آدلی گلنکسل اویونلار دا کئچیریلیر. آتا مینمیش ایگیدلر بیر-بیرینین علیندن یهرلرینده‌کی قویون و یا کئچینی آلماغا چالیشیرلار. کوپکارییه بایرام‌دان ۷-۱۰ گون قاباق حاضرلیق گؤرولور. آغساققاللار بیر یئره توپلاشیر، اویونون قایدالارینی موذاکیره ائدیرلر. آتی سئچنده خصوصی اولاراق دقت‌لی اولماق طلب اولونور. بئله کی اونون جلدلیگی و آلچاقبوسلو اولماسی اساس شرطلردن بیری کیمی قبول ائدیلیر. سونرا گئییم سئچیلمه‌لیدیر. پالتارین اویون‌چولارین بیر-بیرینه ائندیردیکلری قام‌چی زربه‌لرینه داواملی اولماسی موطلقدیر. اونا گؤره ده ایشتیراک‌چیلار سیریقلی پامبیق خلت و شالوار گئیینمه‌لی اولورلار. قالیب گلن شخصه خالچا، سیریقلی یورغان، و یا خلت هدییه اولونور.","num_words":15525,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.009,"special_characters_ratio":0.2,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.003,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":166928.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بورسیتیز، بورسایا تانینان بیر یا بیر نئچه مایع دولدوران کیشی نین آلتی یا یا پوخولماسی دیر. بو کیسه لرین سیروئویال غلیبه سی وار و بو سیروئوییال مایعین یولداش لیغی یارادیر.[۳][۴] بورسیتین ایله، اثر آلدیغی بؤلگه ده حرکت، حساسیت و آغریلار چتینلیگی اولا بیلر. برسیتده تدریجی باشلانما آغریسی یوخدور. قاریشیق لیق لر سیپتیک بورسیتیسه دن عیبارت اولا بیلر.[۳]\nبورسیتین ندنلرینده چوخ مصرف، عوفونت، یارالار و سوگیلی ایختلاللار واردیر. انسان بدنین ده ۱۵۰-دن چوخ بورسا وار. ان چوخ ایستیفاده اولونانلار پریپاتلر، اولئکرون، تروکانتریک و ریتروکالکانال دیر. بورسا، عضله لر، تنبللر و باشقا توخوملار سوموکون بؤلگه لرینه گئدرکن یئرلرده یئرلشیب. نورمال اولاراق، اونلار توخ��نمالار آراسیندا حرکتلرین آرتیرماسی اوچون عمل ائدیرلر. تشخيص عمومًا علامتلر و معائنات اساسيندا اولور و داها دا باشقا موعاینه لرله دا موعاینه اولونور. بو کیمی باشقا علامتلره ندن اولانلار آرتریت، سینما، تندینیت و عصبلرین سورونلاری دیر.[۳][۴][۳][۲][۳][۲]\nدرمان نورمال اولاراق دینجللیک، قار، کمپسيون و سستروئيدسيز سوْخما داوایا قارشی لار (NSAID) ايله اولور. استروئید تزریقلار و یا جراحیلر داها آز ایستیفاده اولونور. اوزون مودّتلی بورسیتده استروئید تزریقلارینین اولدوغو ایشاره لری؛ آمما ۲۰۲۰-جی ایلدن بري آزلاییب. بورسیت ارکک و قادینلار آراسيندا ائشیت شایع اولور.[۳][۲][۳][۲][۳]\nقایناقلار :\n[دَییشدیر]\n^ Hubbard, MJ; Hildebrand, BA; Battafarano, MM; Battafarano, DF (June 2018). \"Common Soft Tissue Musculoskeletal Pain Disorders\". Primary care. 45 (2): 289–303. doi:10.1016\/j.pop.2018.02.006. PMID 29759125.\n^ ۲٫۰۰ ۲٫۰۱ ۲٫۰۲ ۲٫۰۳ ۲٫۰۴ ۲٫۰۵ ۲٫۰۶ ۲٫۰۷ ۲٫۰۸ ۲٫۰۹ Aaron, DL; Patel, A; Kayiaros, S; Calfee, R (June 2011). \"Four common types of bursitis: diagnosis and management\". The Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons. 19 (6): 359–67. doi:10.5435\/00124635-201106000-00006. PMID 21628647.\n^ ۳٫۰۰ ۳٫۰۱ ۳٫۰۲ ۳٫۰۳ ۳٫۰۴ ۳٫۰۵ ۳٫۰۶ ۳٫۰۷ ۳٫۰۸ ۳٫۰۹ ۳٫۱۰ ۳٫۱۱ Williams, Christopher H.; Sternard, Britni T. (August 15, 2020.). \"Bursitis\". Bursitis. StatPearls Publishing. December 1, 2020-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب. September 23, 2020-ده یوخلانیب. {{cite book}}: Check date values in: |date= (کؤمک)\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ Vigorita, Vincent J.; Ghelman, Bernard; Mintz, Douglas (2008). Orthopaedic Pathology (Second ed.). Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins. p. 719. ISBN 978-0-7817-9670-5.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بورسیتیز&oldid=1548876»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nسی‌اس۱ خطالاری: dates\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nنامعلوم پارامترلری اوْلان معلومات قوتوسو طیبی وضعیتیندن ایستیفاده ائدن صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۵ سپتامبر ۲۰۲۳، ‏۱۸:۱۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":671,"character_repetition_ratio":0.036,"word_repetition_ratio":0.051,"special_characters_ratio":0.267,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.989,"perplexity_score":79785.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو شابلوندا هئچ بیر علاوه‌ائدیلمه‌لی اوْلمایا بیلر، چونکی this page is used by شابلون:بلگه‌له‌مه to create documentation pages.\nThis page contains the default wikitext that appears when an editor clicks \"create\" to begin creating a new template documentation page.\nدییشدیریجیلر بو شابلونون قارالاما (یارات | آینا) و تست (یارات) صفحه‌لرینده تست ائده بیلرلر.\nبو شابلون-ین آلت صفحه‌لری.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:بلگه‌له‌مه\/قاباقجادان_یوکله‌مه&oldid=1533371»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nWikipedia transclusionless templates\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۱۴ نوْوامبر ۲۰۲۲، ‏۱۸:۲۰ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":205,"character_repetition_ratio":0.048,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.203,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.976,"perplexity_score":48017.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"کانادا (اینگیلیسجه: Canada) شومالی آمریکادا یئرلشن بیر اؤلکه دیر. اون اوستان و اوچ اراضی‌سی آتلانتیکدن پاسیفیکه و شمالدان شمال بوزلو اوقیانوسونا اوزانیر، ۹.۸۹ میلیون کیلومئتر موربع (۳.۸۵ میلیون مایل موربع) ائحاطه ائدیر و عمومی اراضیه‌گوره دونیانین ایکینجی ان بویوک اؤلکه‌سینه چئوریلیر. آمریکا بیرلشمیش ایالتلرله جنوب و غرب سرحدی، ۸٬۸۹۱ کیلومئتر (۵٬۵۲۵ مایل) اوزونلوق ایله، دونیانین ایکی میلی قورو سرحدلرینین لاپ اوزونودور. کانادانین پایتختی اوتاوا دیر و اوچ بویوک مئتروپولیتن منطقه‌سی تورونتو، مونترآل و ونکوور دیر. یئرلی خالقلار مین ایللردیر دواملی صورتده ایندیکی کانادادا یاشاییرلار. ۱۶-جی عصرین باشلانیشیندا اینگیلیس و فرانسه‌دن گوندریلنلر، آتلانتیک ساحیلی بویونجا آراشدیردیلار و داها سونرا یئرلشدیلر. موختلیف نیظامی ساواشلار نتیجه‌سینده، فرانسه ۱۷۶۳-جی ایلده شمالی آمریکاداکی بوتون موستملکه‌لرین ترک ائتدی. ۱۸۶۷-جی ایلده کانادا کونفئدراسیون ایله اوچ بریتانیا قوزئی آمریکاسینین موستملکه‌سینین بیرلشمسی ایله، کانادانین دورد اوستانیندا فئدرال شکلده حاکئمیت قورولدو.\nکانادا\nبایراق\nCoat of arms\nشوعار: A mari usque ad mare (لاتینجه)\n\"From Sea to Sea\"\nمیلی مارش: \"O Canada\"\nRoyal anthem: \"God Save the Queen\"[۱]\nپایتخت\nاوتاوا\n45°24′N 75°40′W \/ 45.400°N 75.667°W \/ 45.400; -75.667\nبؤیوک شهری\nتورونتو\nرسمی دیللر\nاینگیلیسجه\nفرانسجا\nاتنیک قروپلار\n(۲۰۱۶)[۲]\nلیست\n72.9% اوروپالی\n17.7% آسیالی\n4.9% Indigenous\n3.1% African\n1.3% Latin American\n0.2% اوقیانوسیهn\nدین\n(2011)[۳]\nلیست\n67.2% مسیحی\n23.9% دین‌سیز\n3.2% ایسلام\n1.5% هیندیسم\n1.4% سیکیسم\n1.1% بودایی\n1.0% جووت\n0.6% آیریلار\nدمونیم(لر)\nCanadian\nدؤولت\nفدرالیسم پارلیمانلی\nمشروط[۴]\n• شاه\nاوچونجو چارلز\n• Governor General\nAdministrator\nvacant\nRichard Wagner\n• باش وزیر\nجاستين ترودو\nقانون اوقانی\nپارلیمان\n• یوخاری مجلیس\nسئنا\n• آشاغی مجلیس\nHouse of Commons\nایستیقلالی\nبیرلشمیش شاهلیق دان\n• کونفئدراسیون\nجولای ۱، ۱۸۶۷\n• Statute of Westminster\nدئسامبر ۱۱، ۱۹۳۱\n• Patriation\nآپریل ۱۷، ۱۹۸۲\nاراضی\n• تامام اراضی\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (۲-جی)\n• سو (%)\n۱۱.۷۶ (۲۰۱۵-دن)[۵]\n• تامام توپراق اراضی\n۹٬۰۹۳٬۵۰۷ km2 (۳٬۵۱۱٬۰۲۳ sq mi)\nجمعیت\n• Q1 2021 تخمینی\n38,048,738[۶] (۳۷-جی)\n• ۲۰۱۶ census\n35,151,728[۷]\n• سیخیلیق\nلوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (۱۸۵-جی)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n۲۰۲۱ تخمینی\n• جمعی\n$1.979 تریلیون[۸] (۱۵-جی)\n• آدام‌باشی\n$۵۱٬۷۱۳[۸] (۲۰-جی)\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n۲۰۲۱ تخمینی\n• جمعی\n$۱.۸۸۳ تریلیون[۸] (۹-جی)\n• آدام‌باشی\n$۴۹٬۲۲۲[۸] (۱۸-جی)\nجینی (۲۰۱۷)\n31.0[۹]\nاورتا\nاچ‌دی‌آی (۲۰۱۹)\n0.929[۱۰]\nچوخ‌یوخاری · ۱۶-جی\nپول واحیدی\nکانادا دولاری ($) (CAD)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC−3.5 to −8\n• یای (دی‌اس‌تی)\nUTC−2.5 to −7\nتاریخ فورمتی\nyyyy-mm-dd (AD)[۱۱]\nسوروجولوک طرفی\nساغ\nتیلفون کودو\n۱+\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.ca\n(canada.ca یادا gc.ca فئدرال دوولت\nایشلرینه ایستیفاده اولونار)\nایکی رسمی دیلی اینگیلیس دیلی ایله فرانسه دیلی دیر. ۲۰۱۱ ایلینین سایمینا گؤره ۳۳٬۴۷۶٬۶۸۸ جمعیتی وار. توپراغی‌نین سویوخلوغونا گؤره چوْخ بؤلگه‌لرینده اینسان یاشامیر. جمعییتینین ۹۰٪ آمریکا نین مرزینه یاخین یاشییرلار. جمعییتی چوْخ اوْلان شهرلری تورونتو، مونترآل و ونکوور دیر.\nایچینده‌کیلر\n۱ آدینین توره‌��ه‌سی\n۲ تاریخی\n۲.۱ یئری خالقلار\n۲.۲ اوروپا موستملکه‌سی\n۲.۳ اینگیلیس شومالی آمریکا\n۲.۴ کونفئدراسیا و گئنیشلنمه\n۲.۵ ۲۰-جی عصرین اوللری\n۲.۶ موعاصیر دوور\n۳ جوغرافیا\n۳.۱ بیوموختلیفلیک\n۳.۲ ایقلیم\n۴ حوکومت و سیاست\n۴.۱ قانون\n۴.۲ خاریجی و نیظامی ایرتیباطلار\n۴.۳ اوستانلار و اراضیلار\n۵ ایقتصاد\n۵.۱ علم و تکنولوژی\n۵.۲ پول-اعتیبار سیستمی\n۵.۳ پول اعتیبار موناسیبتلری‌نین اساسلاری\n۵.۴ صنایع‌سی\n۶ اهالی‌سی\n۶.۱ دین\n۶.۲ تحصیل\n۷ طبیعی احتیاطلار\n۸ اراضی\n۸.۱ اوستان و بؤلگه‌لر\n۸.۲ اوستانلارین مجلیس بینلاری\n۹ دیللر\n۱۰ گؤرونتولر\n۱۱ قایناقلار\n۱۲ خاریجی لینکلر\nآدینین توره‌مه‌سی\nدَییشدیر\nحال-حاضیرده کانادا کلمه‌سینین توره‌مه و ریشه باره‌سینده موختلیف تئورولار و نظریه‌لر دئییلیر. بو گون بو آد، سنت لارنس ایروکوئیانلار دیلینده کاناتا (kanata) معناسین قبول ائدیلیر و بو کلمه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نین معناسی تورکجه‌ده کند، قصبه و یا یاشاییش یئری نه چئوریله بیلر. [۱۲]\nتاریخی\nدَییشدیر\nکانادانین آوروپالیلار طرفیندن ایشغالینادک بۇرادا اسکیمولار و هیندولار یاشاییردی. ۱۶۰۵-جی ایلده فرانسوی لر، ۱۶۲۳-جو ایلده ایسه اینگیلیس لر کانادا اراضیسینده ایلک یاشاییش منطقه‌لری‌نین اساسینی قوْیدولار. ۱۸-جی عصرین اوْرتالاریندا (۱۷۵۶-۱۷۶۳) فرانسه و بؤیوک بریتانیا آراسیندا یددی ایللیک ساواش‌ده بریتانیالیلارین غلبه‌سی نتیجه سینده کانادا بریتانیانین موستملکه‌سینه چئوریلمیش و یالنیز ۱۹۳۱-جی ایلده موستقیل‌لیک الده ائتمیشدیر.\nیئری خالقلار\nدَییشدیر\nاوروپا موستملکه‌سی\nدَییشدیر\nاینگیلیس شومالی آمریکا\nدَییشدیر\nکونفئدراسیا و گئنیشلنمه\nدَییشدیر\n۲۰-جی عصرین اوللری\nدَییشدیر\nموعاصیر دوور\nدَییشدیر\nجوغرافیا\nدَییشدیر\nبیوموختلیفلیک\nدَییشدیر\nایقلیم\nدَییشدیر\nحوکومت و سیاست\nدَییشدیر\nقانون\nدَییشدیر\nخاریجی و نیظامی ایرتیباطلار\nدَییشدیر\nاوستانلار و اراضیلار\nدَییشدیر\nایقتصاد\nدَییشدیر\nکانادا «بؤیوک یددی‌لیک» قروپونا داخیل اوْلان دؤولتلردن بیردیر. اؤلکه‌نین ایقتصادیاتی اۇزون مدت «انینه»، سوْن اوْن ایللیکلر عرضینده ایسه گرگین هیزده «دری‌نینه» توسعه ائدیر. اؤلکه‌نین هیزلی اینکیشافینا آشاغی‌داکی عامیللر ائتکی ائتمیشدیر.\nموستملکه آسیلیلیغینین تئزلیک‌له لغو ائدیلمه‌سی\nاهالی‌نین سایینین نیسبتاً آز اوْلماسی ایله اوْلدوقجا بؤیوک توْرپاق و مینرال قایناقلارا صاحیب اوْلماسی\nکۆتلوی (توده) موهاجیر و گرگین خاریجی کاپیتال آخینی\nایشچی قوه‌سینین چاتیشماماسی ایله علاقه دار تکنیکین هیزلی اینکیشافی\nعلم و تکنولوژی\nدَییشدیر\nپول-اعتیبار سیستمی\nدَییشدیر\nتورونتو شهری. ایشگوزار مرکز\nتورونتونون مرکزی.\nکانادانین پول اعتیبار سیستمی تاریخاً فورمالاشماغا باشلامیش‌دیر. بۇ ۱۸۶۷–جی ایله قدر تشکول تاپمیش‌دیر. کانادانین دؤولت کیمی یارانماسینا قدر پول موناسیبتلری‌نین کوللونیال تیپی مؤوجود ایدی. بۇرادا پول کیمی فرانسه، ایسپانیا، پورتوقال گوموش پوللاری و بیرده کاغیذ پوللار دا دؤور ائدیردی.\n۱۶۷۰-جی ایلدن مۆبادیله واسطه‌سی کیمی کانادادا دۇز ایشلنیردی. لاکین بۇ داخیلی موناسیبتلره نیسبتاً آز یئر توتردو. بۇ زاماندا کانادادا هامینین ددیی کیمی تیجرت دؤورییه‌سی بیرباشا امتهه‌لرین مۆبادیله‌سی‌له باش وریردی. امت��ه‌لرین بیرباشا مۆبادیله‌سی داخیلی بازاردا بیر نئچه سببه گؤره باش وئریری‌دی: یوْللارین پیس دۇروم‌ده اوْلماسی، یئرلی بازارلارین محدود اوْلماسی و.س. کاغیذ پولون مۆبادیله‌سینه شرایط یاران‌سا دا، ۱۶۸۵-جی ایلده فرانسه کوللونیلاری بۇنا قارشی چیخدیلار. کاغیذ پوللار ۱۸ –جی عصرین سوْنلاریندا فرانسه کوللونیلارینین حاکمیّتی‌نین سوْنا چاتدیغی دؤورده تشکول تاپماغا باشلادی. ۱۸۲۵–جی ایلده اینگیلیسنین رسمی اوْلاراق قیزیل مونومتالیزمه کئچمه‌سی تصدیق اوْلوندوق‌دان سوْنرا کانادانین پول واحیدی فونت ایسترلینق اوْلدو.\n۱۸۷۰-جی ایلدن کانادانین پول واحیدی کانادا دوللاری اوْلدو. بۇ پول واحیدی بریتانیا فونت ایسترلینقینه اساساً تشکول تاپ‌دی. کانادا دوللاریی، نهایت آمریکا بیرلشمیش ایالتلری دوللاری ایله دییش‌دیری‌له بیلینردی هانسی کی، اوْ دا بئله قیزیلا اساسلانیردی. ۱۹۰۸–جی ایلدن اؤلکه‌ده قپیکلر-دمیر پوللار کسیلمه‌یه باشلادی. اساس گوموش اوْلماق اعتباری‌له، دمیر پوللار ۱۹۰۸-۱۹۱۹–جو ایللر آراسی کسیلیردی. بانکنوتلارین امیسسی‌سینین مرکزلشدیرمه‌سی ۱۹۳۵-جی ایلده کانادا بانکینین یارانماسینا سبب اوْلدو. اونون میلّیلشدیرمه‌سی ایسه ۱۹۳۸ –جی ایله تصادوف ائدیر.\nکانادا ایله آزاد تیجارت حاقیندا سازیش ایمزالایان اؤلکه‌لرین خریطه‌سی. توند گؤی‌له-ایمزالانمیش، آچیق گؤی-ایمضالاناجاق اؤلکه‌لر.\nساواش‌دن سوْنراکی اینفلیاسی\nساواش‌دن سوْنراکی دؤورده اؤلکه‌ده اینفلیاسی دالغاسی باشلادی. بۇنون سببلری، کوریادا ساواش، خام و اینوستیسی «بوم» لاری، آمریکا بیرلشمیش ایالتلری-آ خام و یاریمفابریکاتلارین ایخراجینین آرتیمی و س. اوْلموش‌دور.\nباخمایاراق کی، کانادا دوللاری داخیلی هسابلاشمالاردا ایستیفاده ائدیلیر، اوْنون پول رزرولرینه باغلی‌لیغی بۇ پول واحیدینی دۆنیا پول سیستمینین حسّاس پولونا چویریب. چونکی، کانادا دوللاری اینتقراسیانین نتیجه‌سی اوْلاراق آمریکا بیرلشمیش ایالتلری دوللارینا ایستیقامتلنیب و اوْنا قارشی چوْخ حسّاس‌دیر.\nکانادا حاکمیّتی ۱۹۶۹-۱۹۷۵-جی ایللرده قیمتلرین و ایش حاقینین آرتیمینی محدودلاشدیرماغا چالیشیردی. لاکین، بۇ تدبیرلر فای‌داسیز اوْلدو، چونکی حاکمیّت قیمتلره و ایش حاقینا ائتکی گؤسترن مونوپولیانی دایان‌دیرا بیلمه‌دی.\nاینفلیاسی کانادادا ۱۹۹۰-جی ایلده ۵٫۲ ٪-دن ۱۹۹۳-جو ایلده ۱٫۸-٪-ا دۆشدو و ۱۹۹۴-جو ایلده ۰٫۲٪ تشکیل ائتدی کی، بۇ دا بۆتون موهریبه‌دن سوْنراکی دؤورده قئیده آلینان ان آشاغی گؤستریجی ایدی. ۱۹۹۶-جی ایلده یۇمشاق اعتیبار-پول سیاستینه باخمایاراق، اینفلیاسی تمپی ۱٫۵ ٪ تشکیل ائتمیش دی.\nپول اعتیبار موناسیبتلری‌نین اساسلاری\nدَییشدیر\nکانادادا پول اعتیبار موناسیبتلرینده اساس روْلو چک عملیّاتلاری تۇتور. چکلر پول حسابلارینین ۹۰٪-نی تۇتور. کانادا اهالی‌سی آرتیق بۇ عملیّاتلارا اۇیغونلاشمیش و اوْنلار اۆچون بۇ داها راحت‌دیر. نقدسیز دؤورییه‌ده، اینکیشافین نتیجه‌سی اوْلاراق، اعتیبار کارتلاری اؤنملی روْل اوْیناییر. ۱۹۷۰-جی ایله قدر کانادا دوللاری آمریکا بیرلشمیش ایالتلری دوللارینا مؤحکم باغلی ایدی. ۱۹۷۰-جی ایلین مئیین‌دان سوْنرا کانادا حاکمیّتی اعلان ائتدی کی، کانادا بانکی آمریکا بیرلشمیش ایالتلری دوللاری، دیگر پوللار و کانادا دوللاری آراسیندا مزن��ه پاریتتینی تثبیت ائتمه‌یه‌جهk.Belهلیکله، میلّی پول اۆزن پولیا چئوریلدی. کانادانین پول کردیت سیاستی اساساً اؤلکه‌نین میلّی پول‌سینین مؤهکملنمه‌سینه و سابیتلینه یؤنلیب کی، بۇ دا اینفلیاسییا و کانادا دوللارینین مزننه کورسونا نظارت‌له الده ائدیلیر. چاغداش دؤورده اؤلکه‌نین پول-اعتیبار سیاستی‌نین اساس آلتی حاکمیّته و دیگر کوممرسی بانکلارینا مخصوص دپوزیتلرین یردییشمه‌سی و عکس حرکتی‌دیر.\nبۇنو قئید ائتمک لازیمدیر کی، کانادا خاریجی تیجارت دؤورییه‌سینین ۲\/۳ حیصّه سی آمریکا بیرلشمیش ایالتلریا مخصوص‌دور. بۇ پروسِس‌ده آمریکا بیرلشمیش ایالتلری دولارین‌دان ایستیفاده ائدیلیر. اما غربی آوروپا و اۇزاق شرق اؤلکه‌لری‌له تیجارت‌ده کانادا فونت-ایسترلینق‌دن ایستیفاده ائدیر.\nکانادا ایقتصادیاتینین حدسیز آچیق‌لیغی و اوْنون آمریکا بیرلشمیش ایالتلری ایقتصادیاتی ایله تاریخی علاقه‌لری کانادا حاکمیّتینی دۆنیا پول بازارلارین‌داکی حادیثه‌لری ایزلمیی مجبور ائدیر. ۸۰-جی ایللردن باشلایاراق کانادا پول سیاستی‌نین اساس آماچ کانادا دوللارینین مزننه‌سینی آمریکا بیرلشمیش ایالتلری دوللارینا نیسبتاً ثابت ساخلاماق‌دیر.\nصنایع‌سی\nدَییشدیر\nکانادادا کولک انرژی‌سی اۆرتیم (تولید) ائدن توربینلر\nبۆتون توسعه ائتمیش اؤلکه‌لرده اوْلدوغو کیمی کانادادا دا صنایع‌نین ساهوی ترکیب مورکّب‌دیر. انرژی چیفتلیک (مزرعه) نفت و طبیعی قازا، هم ده کانادادا الکتریک انرژیسینین ۲\/۳-دن آرتیغینی وئرن سس-لره اساس‌لانیر. اؤلکه‌ده آتوم انرژی‌سی توسعه ائدیر. امالدیجی صنایع‌نین یاپیسال (ساختار) ون‌دا متالوژی و ماشینقاییرما حاکم مؤقع تۇتور. قارا متاللورگیانین باشلیجا مرکزی هامیلتوندور. اۇجوز الکتریک انرژی‌سینه و زنگین یئرلی خاما (بوکسیت استثنا اوْلماقلا) اساسلانان الوان متالوژی، اؤزل‌له قایانا و یامایکادان گتیریلن بوکسیت اساسیندا آلومینیوم اۆرتیم (تولید) ی ساحه‌سی گۆج‌لو توسعه ائتمیشدیر. قارا متالوژی‌دان فرقلی اوْلاراق بۇ ساحه ایخراجات اهمیتی داشیییر.\nماشینقاییرما نقلیات ماشینلاری اۆرتیم (تولید) ی، رادیولکترونیکا، جیهازقاییرما ایله، هم ده مشه تداروکو و آغاج آمالی اۆچون ماشین و آوادان‌لیق اۆرتیم (تولید) ی ایله تمثیل اوْلونور. قارا متالوژی فابریکالاری کیمی ماشینقاییرما موسّسه‌لری‌نین ده بؤیوک حیصّه سی گؤل ساحلی و مقدس لاورنتی چایی بوْیونجا (تورونتو، مونرال و س) یئرلشیر. کانادادا چیفتلیک (مزرعه) ین قدیمی ساحه‌سی مشه تداروکو، آغاج آمالی و سللولوز-کاغیذ صنایع‌سی‌دیر. مشه ماده لرینین بؤیوک حیصّه‌سینی بریتانیا کولومبیاسی وئریر. مشه صنایعسینین ایری مرکزی وانکووردیر. کیمیا صنایعسینین ان ایری موسّسه‌لری باتی ایالتلری‌نین ایری و اوْرتا شهرلرینده یئرلشیر. اساساً ایدخال خاما اساسلانان یۆنگول صنایع اؤلکه‌نین نیازینین یالنیز یاری‌سینی تأمین ائدیر. یۆنگول صنایع موسّسه‌لری بۆتون ایالتلرده وار.\nاهالی‌سی\nدَییشدیر\nتورونتو شهری کانادانین ایقتیصادی مرکزی حساب اوْلونور\nکانادانین اراضیسی مین ایللرله چاغداش هیندو و اسکیمولارین سویلاری طرفیندن، ۴ عصر اؤنجه ایسه آوروپالیلار طرفیندن مسکونلاشمیش‌دیر. مۆختلیف اؤلکه‌لردن ایممیقراسی پروسسینین اۇزون مدت داوام ائتمه‌سی اؤلکه اهالیسینین اتنیک ترکیبینه جدی ائتکی گؤسترمیش‌دیر.\nایندی اؤلکه‌ده اهالی‌نین بؤیوک حیصّه‌سینی اینگیلیس منشألی (۱۳ میلیون نفر) و کوبک ویلایتینده مسکونلاشان فرانسه منشألی کانادالیلار (۹ میلیون نفر) تشکیل ائدیر. دیگر اتنیک قروپلار (آلمانلار، ایتالیالار، اوکراین‌لیلار، روسلار و ب) اهالی‌نین ۳۳ ٪-نی، یئرلی اهالی ایسه ۱٫۳ ٪-نی تشکیل ائدیر.\nاهالی اؤلکه اراضیسی اۆزره غیری-برابر، باشلیجا اوْلاراق آمریکا بیرلشمیش ایالتلری-لا سرحد بوْیونجا داها سیخ یرلشمیش‌دیر. اهالی‌نین ۷۷۷٪-ای۷٪- شهرلرده یاشاییر. ایلده ۳۰ مین نفرین کانادایا ایممیقراسی ائتمه‌سی اهالی‌نین آرتیمینا موثبت ائتکی گؤستریر. ایری میلیون‌چو شهرلری مونرال، تورونتو و ونکووردیر. قوزئی‌دا ایری توْرپاق ساحه‌لری ایسه دمک اوْلار کی، منیمسنیلمه‌ایب. کانادانین حیاتیندا بیر چوْخ شئی گۆج‌لو گونئی قوْنشوسو آمریکا بیرلشمیش ایالتلری-لا موناسیبتلرله مویینلشیر. دۆنیادا بیر–بیری ایله ایکیترف‌لی تیجارت حجمینه گؤره آمریکا بیرلشمیش ایالتلری و کانادا ایله رقابته گیره بیله‌جک باشقا جوت اؤلکه یوْخدور.\nکانادانین آمریکا بیرلشمیش ایالتلری و مکزیک ایله بیرگه ایمزالادیغی شیمالی آمریکا سازیشی اؤلکه‌ده تیجارتین بیردن –بیره یوکسلیشینه سبب اوْلدو. اما بیر چوْخ پروبلملر حل اوْلونمامیش قالدی. اساس ناراضی‌لیق ایسه آمریکا بیرلشمیش ایالتلری-این کانادا ایخراجاتینا منفی ائتکی ائدن فعالیّتی‌دیر – مثلاً، کانادا مشه‌سینه اوْلان تاریف و آمریکا فرمرلرینه آرتان مادی یاردیم. کانادا ایله آمریکا بیرلشمیش ایالتلری آراسیندا دیگر مۆباحیثه‌یه سبب ایسه اطراف مۆحیطین چیرکلنمه‌سی‌دیر. سرحد بوْیونجا اۇزانان آمریکا فابریکالاری و آلیاسکاداکی نفت صنایع‌سی چیرکلنمه‌یه اساس سبب گؤستریلیر. خاریجی سیاست سفراسیندا کانادا گونئی قوْنشوسون‌دان فرقلی کورس‌دادیر. مثلاً، کانادا آمریکا بیرلشمیش ایالتلری-این اعلان ائتدیی تررورلا ساواش اۆچون اؤز قوْشونلاریندان ایستیفاده ائتمک قرارینی وئردی، اما اوْنلاری عیراقا گؤندرمه‌دی. کانادا آمریکانین کوبایا قویدوغو تیجارت امبارقوسونو دا دستکلمیر. ۲۰۰۱-جی ایل ۱۱ سپتامبر حادیثه‌سیندن سوْنرا اساس آکتوال پروبلم تررورچولارین ۹ مین km اۇزونلوق‌دا اوْلان آمریکا-کانادا سرحددین‌دن کچه بیلمه‌سینین قارشی‌سینی آلماق اوْلوب. بۇ، هر ایکی دؤولتی داها فعّال بیلیشیم مۆبادیله‌سی آپارماغا شؤوق ائتدی. ایممیقراسی کانادایا دۆنیانین ان زنگین اؤلکه‌لریندن بیری اوْلماغا کؤمک ائتدی. میلّتلراراسی کونفلیکتلر بۇ اؤلکه‌ده چوْخ نادر حاللاردا اوْلور. گؤچ ائتمک سیاستینی یومشاقلیغین‌دان سوْن زامانلار اؤلکه‌یه آسیادان چوْخلو موهاجیرلر گلیر. کانادانین آبوری‌ژنلری (یئرلی اهالی‌سی) – هیندو طایفه لری اهالی‌نین ایکی فایزین‌دن آزینی تشکیل ائدیر.\nیئرلی ایداره اوْرقانلاری ایله هیندو خالقی آراسیندا توْرپاقلارین و طبیعی قایناقلارین ایستیفاده‌سی ایله باغلی صلاحیتلرین بللیلشدیرمه‌سی پروبلمی آرتیق اۇزون ایللردیر کی، ایجتیمایتین دیقّت مرکزینده قالماق‌دا داوام ائدیر. داخیلی سیاستین اساس پروبلمی ایسه کوبک ایالتی‌نین فرانسیزدیل‌لی اهالیسینین اۇزون ایللردن بری داوام ائدن سپارات‌چی مؤقیعتی‌دیر. ۱۹۵۵-جی ایلده بۇ پروبلم‌له باغلی کچیریلن سوْنونجو رفرندوم‌دا کوبکین تاتمامی‌له موستقیل اوْلماسینی ایستینلر سسلرین یاری‌سیندان بیر آز توْپلایاراق مغلوب اوْلدولار. اما همین واخت‌دان ایجتیماعی فیکرین سورغوسو موستقیل‌لیک طرفدارلارینین آزالدیغینی قئید ائدیر. ۲۰۰۳-جو ایلده یئرلی سئچکی کوبکین موستقیللیینه چالیشانلارین مغلوبیتی ایله نتیجه لندی. کوبکین اوْریژینال‌لیغی کۇنوسو ۲۰۰۶-جی ایلین سوْنون‌دا داها دا توسعه ائتدی. بئله کی، مجلیس کوبک‌لیلرین کانادینین ترکیبینده آیری بیر میلّت اوْلدوغونو مویینلشدیردی. بۇ قرار، اساساً، سیموولیک کاراکتر داشیییر و اؤلکه‌نین آنا یاساسی و دیگر قانونلاریندا قئید اوْلونماییب. کانادا سوْن زامانلار آرکتیکا ایله غیری-دقیق سرحدله آیریلمیش عرضیلرده حاکمیّت حۆقوقو باره‌ده داها فعّال بیاناتلار وئریر. بۇنونلا یاناشی، آمریکا بیرلشمیش ایالتلری و دانمارک دا بعضی رایونلارا اؤز حۆقوقلاری اوْلدوقلارینی ایرلی سوروبلر. گئنیش، لاکین هله تدقیق ائدیلممیش نفت و قاز احتیاطلارینین کیمه مخصوص اوْلاجاغی بۇ مۆباحیثه‌لرین نتیجه‌سیندن وابسته‌دیر.\nدین\nدَییشدیر\nکریستیانلار\n۷۷.۲%\nدین‌سیز\n۱۷%\nآیری\n۶.۲%\nماده پایلانماسی\nکی کریستیانلار ساییسیندا ۴۳٬۶% کاتولیکدیر.\nتحصیل\nدَییشدیر\nManitoba Universitetiمانیتوبا بیلیم یوردو\nاؤلکه‌نین تحصیل سیستمینه دؤولت مکتبلری داخیل اوْلدوغو کیمی، اؤزل مکتبلر ده داخیلدیر. آنا یاسایا گؤره تحصیل یالنیز ایالتین ایختیاریندا یئرلشیر. نتیجه‌ده، مۆختلیف اؤلکه‌لرده تحصیل سیستمی اهمیت‌لی درجه‌ده مۆختلیف اوْلا بیلر.\nلاکین، عۆمومی‌لیکده اؤلکه‌ده تحصیل ایستاندارلاری عئینی درجه‌ده یۆکسک‌دیر. کانادا بیلیم یوردولاری‌نین دیپلوملاری بۆتون دۆنیادا تانینیر. کانادا اۇنیورسیتلری چاغداش مادی-تکنیکی آوادان‌لیقلا تجهیز ائدیلیر و یاخشی کیتابخانالاری وار. کانادا عالی مکتبلری‌نین اساس طرفی علم و تجروبه ایله سیخ علاقه‌دیر. عۆمومی‌لیکده کانادانین عالی تحصیل سیستمی آمریکا بیرلشمیش ایالتلری عالی تحصیل سیستمینه اۇیغون‌دور.\nبیر حال‌دا کی، کانادادا ایکی دؤولت دیلی – اینگیلیس و فرانسه دیلی وار، طلبه‌لر بۇ ایکی دیللردن بیرینده تحصیل آلا بیلر. بعضی بیلیم یوردولرده تحصیلین ایکی دیل‌ده اوْلماسینا باخمایاراق، طلبه‌لرین داخیل اوْلماسی اۆچون ایکی دیلی یاخشی بیلمک ائله ده واجیب دئییل.\nطبیعی احتیاطلار\nدَییشدیر\nکانادانین طبیعی قایناقلاری اوْلدوقجا بؤیوک و مۆختلیف دیر. بۇنلارا الوان، نجیب و نادر دمیرلر، دمیر فیلیزی، اورانوس، نفت، طبیعی قاز، داش کؤمور، آسبست و باشقا مینراللار داخیلدیر. بۇنونلا یاناشی چَتین طبیعی شرایطه مالیک اوْلان قوزئی اراضیلری‌نین زنگین مینرال قایناقلاری هله منیمسنیلمه‌ایب. هیدرونرژی قایناقلارینین بؤیوک چیفتلیک (مزرعه) اهمیتی وار و آچیغا چیکمامیش احتیاطینا گؤره دۆنیادا بیرینجی یئرلردن بیرینی تۇتور. هم ده بۇ احتیاطلار اؤلکه اراضیسی اۆزره برابر پایلانمیش‌دیر. قوزئی‌دا فیل‌لی-ماککنزی چای سیستمی، باتی‌ده داغ چایلاری، مرکزده ساسکاچوان-نلسون، شرق‌ده اری و اوْنتاریو گؤللری آراسیندا نیاقارا شلاله‌سی داها بؤیوک احتیاطلارا مالیک‌دیر. هم نقلیات اۆچون، هم ده توریزمین اینکیشافی اۆچون مشه‌لرله ایحاطه اوْلونموش چوْخسای‌لی گؤللرین بؤیوک اهمیتی وار. مشه قایناقلاری دۆنیا میقیاس��ندا اهمیته مالیک‌دیر. اؤلکه اراضیسینین ۱\/۳-دن چوْخو اینیارپاق‌لی مشه‌لرله اؤرتولودور.\nاراضی\nدَییشدیر\nکانادا اراضیسینین اؤلچوسونه گؤره روسیه دان سوْنرا دۆنیادا ایکینجی یئری تۇتور. اؤلکه‌نین اراضیسی بیر چوْخ طبیعی زونالارلا (آرکتیکا بوزلاقلاری ندان توتموش چؤللره قدر) تمثیل اوْلونور. یئرینده دوزن‌لیکلر اۆستونلوک تشکیل ائدیر. غربینده اۇزانان کوردیلیر داغ سیستمی اینسانلارین چیفتلیک (مزرعه) فعالیّتینی چتینلشدیریر. لاکین کانادانین آمریکا بیرلشمیش ایالتلری-لا سرحد اوْلماسی، تاریخاً اؤلکه‌ده ایشگوزار اینسانلارین مسکونلاشماسی و اۆچ اوقیانوس سولارینین اوْنو ایحاطه ائتمه‌سی اؤلکه‌نین هیزله توسعه ائتمه‌سینه سبب اوْلموش‌دور.\nاوستان و بؤلگه‌لر\nدَییشدیر\nکانادانین اون اوستانی و اوچ اراضی‌سی و مرکزلرینی گوسترن و تیکلنبیلن نقشه‌سی\nA clickable map of Canada exhibiting its ten provinces and three territories, and their capitals.\nبایراق\nنیشان\nاوستان\nقیسا\nآدی\nمرکز[۱۳]\nبویوک شهری\n(اهلی اساسندا)[۱۴]\nکونفدراسیونا\nگیریشمه\nتاریخی\nاهالی\n(جولای ۲۰۱۶)[۱۵]\nساحه: توْپراق (km۲)[۱۶]\nساحه: سۇ (km۲)[۱۶]\nساحه: بۆتون (km۲)[۱۶]\nرسمی دیلی[۱۷]\nمجلیسی‌ده\nوکیل ساییسی[۱۸]\nسنا مجلیسنده\nوکیل ساییسی[۱۸]\nاونتاریو\nON تورونتو تورونتو ۰ختا: یانلیش زامانجولای ۱، ۱۸۶۷ ۱۳٬۹۸۳٬۰۰۰ ۹۱۷٬۷۴۱ ۱۵۸٬۶۵۴ ۱٬۰۷۵٬۳۹۵ اینگیلیس ۱۲۱ ۲۴\nکئبئک\nQC کئبئک مونترآل ۰ختا: یانلیش زامانجولای ۱، ۱۸۶۷ ۸٬۳۲۶٬۱۰۰ ۱٬۳۵۶٬۱۲۸ ۱۸۵٬۹۲۸ ۱٬۵۴۲٬۰۵۶ فرانسه ۷۸ ۲۴\nنوا اسکوشیا\nNS هلیفکس هلیفکس ۰ختا: یانلیش زامانجولای ۱، ۱۸۶۷ ۹۴۹٬۵۰۰ ۵۳٬۳۳۸ ۱٬۹۴۶ ۵۵٬۲۸۴ اینگیلیس ۱۱ ۱۰\nنیوبرانزویک\nNB فردریکتون سنت جان ۰ختا: یانلیش زامانجولای ۱، ۱۸۶۷ ۷۵۶٬۸۰۰ ۷۱٬۴۵۰ ۱٬۴۵۸ ۷۲٬۹۰۸ اینگیلیس و فرانسه ۱۰ ۱۰\nمنیتوبا\nMB وینیپگ وینیپگ ۰ختا: یانلیش زامانجولای ۱۵، ۱۸۷۰ ۱٬۳۱۸٬۱۰۰ ۶۴۷٬۷۹۷ ۹۴٬۲۴۱ ۶۴۷٬۷۹۷ اینگیلیس ۱۴ ۶\nبریتیش کولومبیا\nBC ویکتوریا ونکوور ۰ختا: یانلیش زامانجولای ۲۰، ۱۸۷۱ ۴٬۷۵۱٬۶۰۰ ۹۲۵٬۱۸۶ ۱۹٬۵۴۹ ۹۴۴٬۷۳۵ اینگیلیس ۴۲ ۶\nپرنس ادوارد آداسی\nPE شارلوت‌تاون شارلوت‌تاون ۰ختا: یانلیش زامانجولای ۱، ۱۸۷۳ ۱۴۸٬۶۰۰ ۵٬۶۶۰ ۰ ۵٬۶۶۰ اینگیلیس ۴ ۴\nساسکاچووان\nSK رجاینا ساسکاتون ۰ختا: یانلیش زامانسپتامبر ۱، ۱۹۰۵ ۱٬۱۵۰٬۶۰۰ ۵۹۱٬۶۷۰ ۵۹٬۳۶۶ ۶۵۱٬۰۳۶ اینگیلیس ۱۴ ۶\nآلبئرتا\nAB ادمونتون کلگری ۰ختا: یانلیش زامانسپتامبر ۱، ۱۹۰۵ ۴٬۲۵۲٬۹۰۰ ۶۴۲٬۳۱۷ ۱۹٬۵۳۱ ۶۶۱٬۸۴۸ اینگیلیس ۳۴ ۶\nنیوفاندلند و لابرادور\nNL سنت جونز سنت جونز ۰ختا: یانلیش زامانمارس ۳۱، ۱۹۴۹ ۵۳۰٬۱۰۰ ۳۷۳٬۸۷۲ ۳۱٬۳۴۰ ۴۰۵٬۲۱۲ اینگیلیس ۷ ۶\nجمع\n7007361673000000000♠۳۶٬۱۶۷٬۳۰۰\n7006549091800000000♠۵٬۴۹۰٬۹۱۸\n7005572013000000000♠۵۷۲٬۰۱۳\n7006606293100000000♠۶٬۰۶۲٬۹۳۱\n—\n7002335000000000000♠۳۳۵\n7002102000000000000♠۱۰۲\nاوستانلارین مجلیس بینلاری\nدَییشدیر\nBritish Columbia Parliament Buildings\nAlberta Legislative Building\nSaskatchewan Legislative Building\nManitoba Legislative Building\nOntario Legislative Building\nParliament Building (Quebec)\nConfederation Building (Newfoundland and Labrador)\nNew Brunswick Legislative Building\nProvince House (Nova Scotia)\nProvince House (Prince Edward Island)\nدیللر\nدَییشدیر\nاینگیلیسجه\n۶۷.۱%\nفرانسه‌جه\n۲۱.۵%\nچینجه\n۲.۶%\nآیری\n۸.۸%\nماده پایلانماسی\nاینگیلیس دیلی: ۲۰٬۵۸۴٬۷۷۵ (۶۷٫۱٪)\nفرانسه دیلی: ۶٬۶۰۸٬۱۲۵ (۲۱٫۵٪)\nچین دیلی: ۷۹۰٬۰۳۵ (۲٫۶٪)\nپنجاب دیلی: ۲۷۸٬۵۰۰ (۰٫۸٪)\nایسپانیا دیلی: ۲۰۹٬۹۵۵ (۰٫۷٪)\nایتالیا دیلی: ۱۷۰٬۳۳۰ (۰٫۶٪)\nعرب دیلی: ۱۴۴٬۷۴۵ (۰٫۵٪)\nآلمان دیلی: ۱۲۸٬۳۵۰ (۰٫۴٪)\nفیللیپین دیلی: ۱۱۹٬۳۴۵ (۰٫۴٪)\nویتنام دیلی: ۱۱۱٬۴۴۰ (۰٫۴٪)\nپورتوگال دیلی: ۱۰۳٬۸۷۵ (۰٫۳٪)\nاۇردو دیلی: ۱۰۲٬۸۰۵ (۰٫۳٪)\nلهیستان دیلی: ۱۰۱٬۵۷۵ (۰٫۳٪)\nکوریا دیلی: ۱۰۱٬۵۰۰ (۰٫۳٪)\nفارس دیلی: ۹۷٬۲۲۰ (۰٫۳٪)\nروس دیلی: ۹۳٬۸۰۵ (۰٫۳٪)\nتامیل دیلی: ۹۲٬۶۸۰ (۰٫۳٪)\nیونان دیلی: ۵۵٬۱۰۰ (۰٫۲٪)\nگوجاراتی دیلی: ۵۲٬۷۱۵ (۰٫۲٪)\nرومین دیلی: ۵۱٬۰۶۰ (۰٫۲٪)\nگؤرونتولر\nدَییشدیر\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ Royal Anthem. Government of Canada (August 11, 2017).\n^ 2016 Census of Population—Ethnic Origin, Catalog no. 98-400-X2016187. Statistics Canada (October 25, 2017).\n^ 2011 National Household Survey. Statistics Canada (May 8, 2013).\n^ Dowding, Keith; Dumont, Patrick (2014). The Selection of Ministers around the World. Taylor & Francis. p. 395. ISBN 978-1-317-63444-7.\n^ Surface water and surface water change. Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD).\n^ Population estimates, quarterly. Statistics Canada.\n^ Population size and growth in Canada: Key results from the 2016 Census. Statistics Canada (February 8, 2017).\n^ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ World Economic Outlook Database. اولوسلارآراسی پول صندوقو (April 2021).\n^ Income inequality. OECD.\n^ Human Development Report 2020 (en). United Nations Development Programme (2020).\n^ The Government of Canada and Standards Council of Canada prescribe ISO 8601 as the country's official all-numeric date format: Public Works and Government Services Canada Translation Bureau (1997). \"5.14: Dates\". The Canadian style: A guide to writing and editing (Revised ed.). Dundurn Press. p. 97. ISBN 978-1-55002-276-6. The dd\/mm\/yy and mm\/dd\/yy formats also remain in common use; see Date and time notation in Canada.\n^ Olson, James Stuart; Shadle, Robert (1991). Historical Dictionary of European Imperialism. Greenwood Publishing Group. p. 109. ISBN 978-0-313-26257-9.\n^ Provinces and Territories. Government of Canada (2013). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-02-09. یوْخلانیلیبAugust 6, 2013.\n^ Place name (2013). Census Profile. Statistic Canada. یوْخلانیلیبAugust 6, 2013.\n^ Population by year, by province and territory (2010-2014) in thousands. Statistic Canada.\n^ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ Land and freshwater area, by province and territory. Statistics Canada (2005). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-05-24. یوْخلانیلیبAugust 4, 2013.\n^ Official Language Policies of the Canadian Provinces. Fraser Institute (2012). یوْخلانیلیبAugust 6, 2012.\n^ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ Guide to the Canadian House of Commons. Parliament of Canada (2012). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2019-01-07. یوْخلانیلیبAugust 6, 2013.\nکانادا Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine.\nخاریجی لینکلر\nدَییشدیر\nCanada from کولورادو بولدر بیلیم‌یوردو Libraries GovPubs\nکانادا Curlie دا\nCanada from بی‌بی‌سی نیوز\nCanada Archived 2019-04-30 at the Wayback Machine. from the CIA's The World Factbook\nCanada profile from the OECD\nCanadiana: The National Bibliography of Canada from Library and Archives Canada\nKey Development Forecasts for Canada from International Futures\nOfficial website of the Government of Canada\nOfficial website of the Governor General of Canada\nOfficial website of the Prime Ministers of Canada\nCanada's official website for travel and tourism\nOfficial website of Destination Canada Archived 2013-04-26 at the Wayback Machine.\nA Guide to the Sources Archived 2016-08-22 at the Wayback Machine. from International Council for Canadian Studies","num_words":4719,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.028,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":124403.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آی گون علی اصغر قیزی کاظیم اوا (دوغوم : 26 ژانویه 1971 ، باکی) آذربایجانین مشهور موغنّی سی ، بسته کاری ، پاپ موسیقی چی سی و آکتریساسی دیر. آذربایجان رئسپوبلیکاسینین امکدار آرتیستی دیر.\nحیات[دَییشدیر]\nآی گون کاظیم اوا 1971 – جی ایل ژانویه آیینین 26-دا آنادان اولموشدور.آذربایجان پوپ موسیقی سی تاریخینده ان پارلاق اولدوزلاردان بیری دیر. دیگر قادین موغنّی لرله مقایسه ائتدیکده اونون آلبوم لاری اؤلکه ده ان بؤیوک میقداردا ساتیلیر. ایلک دفعه حرفه ای (professional) صحنه یه 1988 – جی ایل \"باکی پاییزی\" یارشماسی ایله چیخ��یش دیر. و ایلک قران پرینی (qran prini) ده اورادا قازانمیش دیر. 1989 – جو ایله یورمالادا کئچیریلمیش بین‌الخلق کونکورسدا ، 1992 – جی ایلده \"آسیا داوسی\" ، 1996 – جی ایلده ایستانبول دا کئچیریلمیش بین‌الخلق یاریشمانین لاورئاتی (laureatı) اولموشدور.2000 – جی ایلده اوچ نومیناسی یا اوزره قراند مکافاتینا لایق گؤرولموشدور. ایلین موغنّی سی ایلین کنسرتی – \"آی گون بیر گون\" ایلین موفق (hit) ماهنی سی – \"گئجه لر\" 2001 – جی ایلده آی گون یئنی دن اوچ نومیناسی یا اوزه قراند مکافاتینا لایق گؤرولموشدور. ایلین موغنّی سی ایلین هیت ماهنی سی - Я и ты- ایلین کنسرتی – \"Я девушка восточнaя\" آی گون کاظیم اوانین ایندی یه کیمی 10 (اونا) یاخین سولو کنسرتی اولموشدور. بونلاردان 1999 \"آی گون بیر گون\"، 2000 – جی ایلده \"Я девушка восточная\" ، 2001 – جی ایلده \"قیری عادی شوو\" ، 2006 – جی ایلده مسکوادا محتشم یوبیلی کونسرتینی سؤیلمک اولار. ایندی یه کیمی 15 دیسکی ایشیق اوزو گؤرموشدور. 2001 – جی ایلده آی گون کاظیم اوا آذربایجان رئسپوبلیکاسینین امکدار آرتیستی آدینا لایق گؤرولموشدور.\nآی گون کاظیم اوا آذربایجان دان کنار کنسرت لر ده وئریر. اونلاردان ان مشهورو 2006 – دا مسکوادا دؤولت کرمل ساراییندا تشکیل اولونان کنسرت دیر. بوندان ساوایی ، کاظیم اوا آذربایجاندا یئتیم اوشاقلار اۆچون خیریه کنسرتی لری ده تشکیل ائدیر.\n2005 – ده آی گون کاظیم اوا رئجیسسور عاریف قاضی یفین \"خاری بولبول لر\" موسیقی لی فیلمین بوش رولوندا چکیلیب.\nحال حاضیردا آی گون کاظیم اوا \"Best Model of Azerbaijan\" مسابیقه سینین رهبری دیر.\nآلبوم لار[دَییشدیر]\nسئوگی گوللری (1997)\nای منیم دونیام (1999)\nآی گون (2000)\nسئودیم (2001)\nسون سوز (2004)\nسئوه رن می ؟ (2005)\nخاریجی کئچیدلر[دَییشدیر]\nآی گون کاظیم اوا آزارکشلر سایتی\nام پی تری - لر[دائمی اولو باغلانتیلی] Mp3-az.com سایتیندا\nشکیل لری Archived 2009-01-24 at the Wayback Machine.\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=آی‌گون_کاظیم‌اوا&oldid=1456494»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر March 2021-دن\nآذربایجانلی موغنی‌لر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nاؤلو ائشیک باغلانتیلی بوتون مقاله‌لر\nArticles with invalid date parameter in template\nدائمی اؤلو ائشیک باغلانتیلی مقاله‌لر\nWebarchive template wayback links\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲ مارس ۲۰۲۱، ‏۱۴:۲۳ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":661,"character_repetition_ratio":0.073,"word_repetition_ratio":0.003,"special_characters_ratio":0.264,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":164725.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"لوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی\/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (238th)\nجی‌دی‌پی (PPP)\n2015 تخمینی\n• جمعی\n$36.6 billion\n• آدام‌باشی\n$11,024\nجی‌دی‌پی (نامینل)\n2015 تخمینی\n• جمعی\n$12.5 billion\n• آدام‌باشی\n$4,353\nجینی (2011)\n36.5[۹]\nاورتا\nاچ‌دی‌آی (2015)\n0.735[۱۰]\nیوخاری · 92nd\nپول واحیدی\nTögrög (MNT)\nچاغ بؤلگه‌سی\nUTC+7\/+8[۱۱]\n• یای (دی‌اس‌تی)\nUTC+8[۱۲]\nتاریخ فورمتی\nyyyy-mm-dd (CE)\nسوروجولوک طرفی\nright\nتیلفون کودو\n+976\nایزو ۳۱۶۶ کودو\nMN\nاینترنت ال‌تی‌دی\n.mn, .мон\nگونئی و دوغو داخیلی موغولیستان (چین)، باتیدان قازاقی��تان، قوزئی دن روسیه ایله قونشودور. اؤلکه اها‌لیسینین ۵۱،۲ فایزی شهرلرده یاشاییر، اها‌لیسینین ۹۵ فایزی اوْخویوب-یازماغی باجاریر. اها‌لی ایله باغلی موغولیستانین ان بؤیوک پروبلمی نفرلرین سایینین آز اوْلما‌سی‌دیر. شورویلر دؤنمینده روسیه نین ائتکی دایره‌سینده اوْلان موغولیستاندا نفرلری‌نین بؤیوک قیسمی مشروب ایچکیلره آلوده اوْلوبلار. نفرلرین سایینین آزالدیغی موغولیستاندا حاضیردا ۶ قادینا ۱ نفر دۆشور. نفرلرین سایی آز اوْلدوغو اۆچون بۇ اؤلکه‌ده قیزلار دئییل، اولنه‌جک نفرلر اۆچون باش‌لیق پولو ایستنیلیر. ۴۵ میلیون مال-قارانین اوْلدوغو موغولیستاندا باش‌لیق اۆچون ده ائله مال-قارا وئریلیر[۱۳]. ایقتصادیاتین باشلیجا ساحه‌سی اوْلان کند چیفتلیک (مزرعه)یندا (مادی نعمتلر اۆرتیم (تولید)ی ساحه‌سینده چالیشانلارین ۴۰%-i آقرار ساحه‌نین پایینا دۆشور. کند چیفتلیک (مزرعه) اۆزره عۆمومی محصولون ۷۰%-نی حئیواندارلیق، ۳۰%-نی تاخیل‌چی‌لیق وئریر) ۱۹۹۱-۱۹۹۲-جی ایللرده کئچمیش دؤولت کند چیفتلیک (مزرعه) بیرلیکلری‌نین یئرینده سهامدار شیرکتلر یاراندی. اوْنلارین سایی ۴۰۰-ی یاخین ایدی. اؤلکه‌ده مال-قارانین اؤزللشدیرمه‌سی اساساً باشا چاتدیریل‌دی. همین دؤورده کیچیک و بؤیوک صنایع موسّسه‌لری‌نین ده اؤزللشدیرمه‌سی گئنیشلندیریل‌دی. آرتیق ۱۹۹۲-جی ایلین سوْنرالاریندا اؤلکه‌ده عۆمومی صنایع محصولونون ۴۳%-ی، تیکینتی-مونتاژ ایشلری‌نین ۴۶%-ی اؤزل بؤلمه‌نین پایینا دۆشوردو. اؤزل بؤلمه مال دؤورییه‌سینین ۷۰%-نی تامین ائدیردی.\n۱۹۹۰-جی ایللرین اوّلینده موغولیستان \"آچیق قاپیلار\" سیاستی یورودور، مۆمکون اوْلان بۆتون اؤلکه‌لرله تیجارت علاقه‌لری یارا‌دیر و اوْنو اینکیشاف ائتدیریر. ژاپون، تورکیه، آمریکا بیرلشمیش ایالتلری، آلمان، کوره، سنقاپور، هونگ کونگ و.. . کیمی اؤلکه‌لر موغولیستانین تیجارت طرفداشلاری‌دیر. تکجه آمریکا بیرلشمیش ایالتلری-لا اوْلان خاریجی تیجارت دؤورییه‌سی ۱۹۹۲-جی ایلده ۴۰۰ میلیون دوللار حجمینده اوْلموش‌دور. بۇنون موقابیلینده روسیه ایله تیجارت علاقه‌لری‌نین سوییه‌سی آشاغی دوشموش‌دو. تحصیل سیستمینده کؤک‌لو دییشیک‌لیکلر آپاریلمیش‌دیر. ایلک اؤزل تدریس موسّسه‌لری یارادیلمیش، بیلیم یوردو سیستمی یئنی‌دن قۇرولموش‌دور. بانک و مالییه ایشی‌نین تنظیم ائدیلمه‌سی اۆچون ۱۹۹۱-جی ایلده بانکلار حاقیندا قانون، ۱۹۹۴-جو ایلده ایسه پول حاقیندا قانون، ۱۹۹۵-جی ایلده قیمت‌لی کاغیذلارحاقیندا قانون قبول ائدیلمیشدیر. ۱۹۹۶-جی ایلده دؤولته مخصوص اوْلان تیجاری بانکلاری لغو ائدیلمیش، عوضینده دؤولته مخصوص امانت بانکی و برپا بانکی تأسیس اوْلونموش‌دور.\nایقتیصادی ساحه‌ده داخیلی عۆمومی محصولون آرتیمینا اؤزل دیقّت وئریلیردی. پلان‌دا آرتیم هر ایل اۆچون ۵% حجمینده نظرده توتول‌سا‌دا ۱۹۹۶-جی ایلده بۇ رقم ۳% اوْلموش‌دور. ۱۹۹۶-جی ایلده خاریجی تیجارت دؤورییه‌سی ۸۶۱،۲ میلیون دوللار مبلغینده اوْلموش‌دور. همین ایلده موغولیستانین تیجارت علاقه‌سی ساخلادیغی اؤلکه‌لرین سایی ۷۰-ا چاتمیشدی. موغولیستان ۱۹۹۶-جی ایلدن دۆنیا تیجارت تشکیلاتینین عضوودور.\nعومومیت‌له ۱۹۹۶-جی ایل موغول خالقینین سیا‌سی سئچیم ایلی اوْلدو. همین ایلده موغولیستان میلّی-دموکرات حزبینین و موغولیستان سوسیال-دموکرات حزبینین تشکیل ائتدیی دموکراتیک اتفاقلارین ائتلاف مجلیس سئچکیلرینی اۇددو. بۇندان سوْنرا دموکراتی و اصلاحاتلار کورسو داها دا درینلشدی. موغولیستان بولگه نین بیر سیرا پروبلملری‌نین حلی ایستیقامتینده پوزیتیو مؤقع توتماغا باشلا‌دی.\nموغولیستان دۆنیا بیرلیگی‌نین عضوو کیمی بؤلگه ‌دا و اۇلوسلار آرا‌سی پروبلملرین حلینده فعال و پوزیتیو روْل اوْیناماغا چالیشیر. اوْنون خاریجی سیاستینده اۆچ باشلیجا ایستیقامتی قئید ائتمک اوْلار. بۇنلاردان، بیرینجی‌سی، روسیه فدراسییاسی، چین خالق جومهوریتی ایله دوستلوق موناسیبتلرینی داها دا مؤهکملن‌دیرمک، اوّلکی دؤورلردن فرقلی اوْلا‌راق بۇ اؤلکه‌لرله موناسیبت‌ده اوْنلاردان هئچ بیرینه اۆستونلوک وئرمه‌مک، اوْنلارلا بالانس‌لاشدیریلمیش امکداشلیغا سؤی‌کنه‌رک دوستلوق موناسیبتلرینی اینکیشاف اتدیرمک‌دیر. بۇنونلا یاناشی قئید ائتمک لازیمدیر کی، موغولیستان ایله بۇ ایکی اؤلکه آراسیندا جدی پروبلملر ساخلانیلماق‌دا‌دیر. روسیه فدراسیاسیندا بوریات و موغوللارین یاشاما‌سی و یاشادیغی اراضی پروبلمی، چخر-ده ایسه ایچ موغولیستان پروبلمی طرفلردن هر بیرینه دیگرینه قارشی ادعا قال‌دیرماق شان‌سی وئریر. بۇ باخیم‌دان ۶۰-جی ایللرده، اؤزل‌له چین‌ده \"مدنی اینقیلاب\" دؤورونده بیر سیرا چین‌لی دؤولت و سیاست آداملارینین موغولیستانین موستقل‌لییی و اراضی بوتؤولویونو تهدید ائدن بیاناتلارینی، موغولیستان اراضیلرینده شوروی قوْشونلارینین یئرلشدیریلمه‌‌سی، بۇ اوْردو بیرلشمه‌لری‌نین ۱۹۸۷-جی ایلدن باشلایا‌راق اوْرا‌دان چیخاریلما‌سی و پروسسین ۱۹۹۲-جی ایلده باشا چاتما‌سی و ... کیمی حقایقلاری خاطیرلاماق ایستردیک.\nایکینجی ایستیقامت غربین و شرقین یۆکسک اینکیشاف ائتمیش اؤلکه‌لری‌له علاقه‌لری گئنیشلن‌دیرمک، اوْنلارین سیا‌سی و مالییه دستیینه نایل اوْلماق‌دیر. بۇ اؤلکه‌لردن آمریکا بیرلشمیش ایالتلری، ژاپون، آلمان، قوزئی کوره، تۆرکیه، اوتریش کیمی اؤلکه‌لر اؤن سیرا‌دا گلیرلر.\nاۆچونجو ایستیقامت آسیا‌دا اؤز مؤوقیینی مؤحکم لتمک، بؤلگه ‌داکی سیا‌سی و ایقتیصادی ادغام پروسسینده عملی ایشتیراکا جهد گؤسترمک‌دیر.\nدؤردونجو ایستیقامت بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی و اوْنون آیری-آیری تشکیلاتلاری، دۆنیا بانکی، اۇلوسلار آرا‌سی پول-اعتیبار فوندو، آسیا اینکیشاف بانکی و .. کیمی اۇلوسلار آرا‌سی مالییه و ایقتیصادی تشکیلاتلار ایله ایشداش‌لیغی گئنیشلن‌دیرمک‌دیر.\nسیاستین اۇغورلو نتیجه‌سی کیمی سؤی‌له‌مک لازیمدیر کی، موغولیستان محض همین دؤولتلرین کمکی ایله اؤلکه‌نین دۇرومی‌نین یاخشیلاشدیریلما‌سی حاقیندا عۆمومی میلّی پروقرام حاضیرلامیش‌دیر و بۇ پلانین حیاتا کئچیریلمه‌سی ۲۰۰۰-جی ایله قدر اوْلان مۆدّتی نظرده تۇتور.\nقایناقلار\nدَییشدیر\n^ Official Documents to be in Mongolian Script. UB Post (June 21, 2011). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on November 1, 2011. یوْخلانیلیب2010-07-11.\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ Mongolia. World Factbook. CIA. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2010-12-29. یوْخلانیلیبAugust 9, 2015.\n^ Shugart, Matthew Søberg (September 2005). \"Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns\" (PDF). Graduate School of International Relations and Pacific Studies. United States: University of California, San Diego. August 19, 2008-ده اوریجنال (PDF)-دن آرشیولشدیریلمیشدیر. 21 February 2016-ده یوخلانیب. {{cite journal}}: |archive-date= \/ |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک); Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (کؤمک) Archived 2008-08-19 at the Wayback Machine.\n^ Shugart, Matthew Søberg (December 2005). \"Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns\" (PDF). French Politics. Palgrave Macmillan Journals. 3 (3): pp. 323–351. doi:10.1057\/palgrave.fp.8200087. 2016-03-04-ده اوریجنال (PDF)-دن آرشیولشدیریلمیشدیر. 21 February 2016-ده یوخلانیب. Even if the president has no discretion in the forming of cabinets or the right to dissolve parliament, his or her constitutional authority can be regarded as 'quite considerable' in Duverger's sense if cabinet legislation approved in parliament can be blocked by the people's elected agent. Such powers are especially relevant if an extraordinary majority is required to override a veto, as in Mongolia, Poland, and Senegal. {{cite journal}}: |archive-date= \/ |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک); |pages= has extra text (کؤمک)\n^ Odonkhuu, Munkhsaikhan (12 February 2016). Mongolia: A Vain Constitutional Attempt to Consolidate Parliamentary Democracy. International IDEA. “Mongolia is sometimes described as a semi-presidential system because, while the prime minister and cabinet are collectively responsible to the SGKh, the president is popularly elected, and his\/her powers are much broader than the conventional powers of heads of state in parliamentary systems.”\n^ Official landuse balanse data (2007)[اولو باغلانتی]\n^ National Statistical Office of Mongolia. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-04-15. یوْخلانیلیب2017-07-01.\n^ ۸٫۰ ۸٫۱ Apr 2016\n^ Gini Index. World Bank. یوْخلانیلیبMarch 2, 2011.\n^ 2016 Human Development Report. United Nations Development Programme (2016). یوْخلانیلیب21 March 2017.\n^ Mongolia Standard Time is GMT (UTC) +8, some areas of Mongolia use GMT (UTC) +7. Time Temperature.com. یوْخلانیلیب2007-09-30.","num_words":1712,"character_repetition_ratio":0.04,"word_repetition_ratio":0.038,"special_characters_ratio":0.226,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":142554.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ائل عاشیغی، عاشیق حسن اسکندری‌نین رهبرلیگی‌ایله تبریز عاشیقلار گروهونون یئنی کنسرتی تبریز شهرینده کئچیریله‌جکدیر. تبریز موسیقی انجومنی‌ و گؤزل قوپوز شرکتی‌نین امکداشلیغی ‌ایله کئچیریله‌جک بو کنسرتده عاشیق حسن‌دن باشقا، آذربایجانین تانینمیش اوستاد عاشیقلاریندان عاشیق اشرف حسین‌پور، عاشیق عوض عبادپور و گؤرکملی آذربایجان عاشیقی عاشیق رسول قربانی‌ده (فوناف عنوانیندا) چیخیش ائده‌جک‌دیرلر. کنسرت اردیبهشت آیی‌نین ۱۹ و ۲۰ ینجی گونلری آخشام ساعات ۸ دن ستارخان بولواریندا یئرلشن الغدیر مدنیت ساراییندا باشلاناجاقدیر. مدنیت سارایی‌نین دقیق عنوان، کنسرتین باشلانیش ساعاتی و بلیط‌لرین ساتیش یئرلری بئله‌دیر:","num_words":124,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.172,"stopwords_ratio":0.016,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":423524.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"…«ای قارلا هؤرولموش داغلار و ای دومان اورتموش زیروه‌لر،‌ بیزیم ائله نه‌لر گئچدی؟. . . ای قارلا هؤرولموش داغلار و ای دومان چولقامیش زیروه‌لر، سنین یاماجیندا رنگ به رنگ چادیرلارینی قورانلارا نه‌لر گئچدی؟»\n***\n“فرود» گرگین‌پور، ائلیندن، آیری دوشموش ائل‌سیماسی، ائلین اوجاغیندان و ایستی اته‌گیندن آیریلمیش بیر موسیقیچی، اوزون ایللر کؤچدو، لاکین مقصدی نه ییلاق و نه ده قیشلاق اولدوغوندان، کوچ پاییزا ساری، زمانین خزانینا ساری باش توتدو. تهرانا گلدی،‌ ادبیات دانشکده‌سینه گئتدی و سونرا موسیقی دانشکده‌سینه قاتلاشانماییب، ائله قاییتدی و یئنی‌دن تهرانا دؤندو،‌تازادان ائله، ‌سمیرم، آباده، شیراز و ان سونوندا یئنه تهران! موسیقیچی ایدی. ائلین موسیقیسینی آتاسی حبیب‌اله، قارداشی فرهاد و حیات یولداشی افسانه کیمی ‌سینه-‌سینه ییغمیشدی. «چنگی» طایفاسیندان دگیلدی، «عاشیقلار» طایفاسیندان دا دگیلدی. ایلی رت��ه‌ده داها اوستون دورومدا ایدی.\nآتاسی و دودومانی ائلین اوستون لایه‌لریندان ایدیلار. لاکین اصلی صاحبلری ائلین آشاغی طبقه‌سی اولان چنگیلر، عاشیقلار وساربانلار فرهنگین روایتچیسی و قوروجوسو ایدیلر. فرهنگ و موسیقی ائلین تاریخی و جانی برک اولان طبقاتی فاصله‌سینی دولدوروردو. “فرود»ون اصلی هاماشلاری ائلده ایللر بویو و حتا چوخ واختلار داها، اوندان سونرادا همین آشاغی لایه، همین قشقائی ائلینین فرهنگ و سنتلرینی قورویانلار ایدی. عاشیق احمد، عاشیق حمزه، عاشیق اسماعیل و عاشیق شیوه‌سی‌نین عاشقی مهدیقلی و اوندان الده اولان نوارلار و چنگیلر فرامرز و گنجی و . . . ساربانلاردان شاهمیرزا . . . و ماه پرویز و آفتاب کیمی خانیم اوخویانلار.\nکؤچری قشقائی: قوناق قشقایی بوگون قرنلر اؤز دومانلی و ابهاملی یوردوندان ایراق اولدوغو حالدا هله‌لیک‌ فارس ایالتینده ائوصاحبی‌دیر، مشقتده اولان ائو صاحبی. بیر ائل کی ایندی نه ثابت اوتوراجاغی وار، نه ده گریشه‌جاغی. زمانه‌نین و تاریخین یارالاری ایله دولو.\nکؤچری قشقائی: قوناق قشقایی بوگون قرنلر اؤز دومانلی و ابهاملی یوردوندان ایراق اولدوغو حالدا هله‌لیک‌ فارس ایالتینده ائوصاحبی‌دیر.\nگزه‌ین‌دیر، آمما نه دوننکی کیمی ییلاقدا و قیشلاقدا زمان‌سیزلیق و مکانسیزلیق گزینتیسی! اولدوقجا آغیر و دوشونولمز و تدبیرسیز تقدیر. ائله بیر تدبیرکی ایشه یاراماز، اونودا تقدیر آپاردی.\nچنگیلر نئجه اولدولار او کره‌نئی‌لری‌نین باغیرتیسی و نقاره‌لرین کورولتوسو ایله؟ عاشیقلار نئجه اولدو چگورلاری‌نین زخمه‌لری ایله؟ ۱۳۲۰ ایللردن سازین باشینا نه‌لر گلدی کی، بیرده گؤرونمه‌دی. قار کیمی سو اولدو و یاشیللیقلارین بوگون چؤلون و قومساللارا چئوریلدیگی یئره جوموب باتدیلار. سون لحظه‌لرینی ائلین اوستون خانلاریندان صمصام خانین اللرینده گئچیردی. ساربانلارا نئی‌لری‌نین پیچیلتیسی و طایفالاری‌نین آراسیندا چوخ قدیم زمانلاردان اوخوماق جوازی اولان قادینلارا و قیزلارا نه گلدی؟\nهئچوقت روزگار مرادلاریله فیرلانمایان کره‌نای، سورنا و نقاره چالان و هرحالدا ائلین گونلرینه شیرینلیک قاتان، چنگیلر هارایا گئتدیلر؟ قشقایی ائلی موسیقی‌سیندن بیر قسمی‌نین روایتچیسی اولانلار، شادلیقلاردا و شنلیکلرده، دؤیوشلرده و غرالاردا، ‌یوخسول و الی داردا چالقیچیلار «دوه اوتاران ساربانلار و قصه سؤیله‌ین عاشیقلار، کتیرا چینیمارانلار، کنگره دره‌نلر، چوبانلار، مهترلر، دؤره گزن ساتیچیلار، بالتاچیلار (اودون ‌سیندیرانلار، عمله‌لر، ایشسیزلر، باشی بوشلار هامیلیقجا ائلین ان آشاغی لایه‌سیندن، فقیر و اللری داردا قالدیغیندان دللک‌لیگله، حامامچیلیغا، جان سورتمه‌یه، اوشاق کسمه‌یه، ‌دیش چکمه‌یه و. . . و دعوا دالاشلاردا ائل بؤیوکلرینه فدائی اولان، لاکین فتح و غلبه‌دن هئچ بیرنه آپارمایانلار . . .) آوارالیقدا و چتینلیکده او بیری طبقه‌لرین غم و کدرلرینه شریک اولان و ماتم‌لرده هامیدان چوخ آغلایانلار، چنگیلر ایدی. آروادلاری ائلین ان یاخشی مرثیه دئینلری و ماتم سؤیله‌ینلری ایدی . . . و پریزاد آدیندا بیر قادین دگرلی صوتی ایله ائلین ایگیت‌لری‌نین ماتمینده قارا اؤرپک باشینا سالیب یاخا ییرتاردی . . . داشین اوره‌گینی سویوداردی . . . طویلار، شنلیکلر و بایراملار چنگیلر اولمادان یاریمازدیلار . . . اونلار اویناماقلارا �� یول- یولاجاقلارا جان و قدرت وئریردیلر. ائلین روح و روانینا شادلیق و طرب جالاییردیلار و شادیانالیقلاری قورویوردولار. چنگیلرین کره‌ناسی‌نین گور هاواسی و «سحر اوخوماغی”نین هیجانلی کوشولتوسو تازا ایلین چاتماسینی ائلین تقویمسیز جماعتینه چاتدیریردی. چنگیلرین نقاره‌سیندن یوکسه‌لن سس، طوی شنلیکلری‌نین باشلانماسینی داغینیق و سس چاتار یئرده اولمایان چادیرلارا یئتیریردی. گلینلر حجله‌یه گئتمه‌دن ائوین اودونون اطرافیندا فیرلانیر و عائله‌نین چؤره‌گینی بئللرینه باغلار و آتا ائوی اوجاغینی اؤپمک اوچون باش اییب سجده ائدیردیلر، بورادا چنگیلر «آنا خداحافظ» نغمه‌سینی گؤنول جوشدوران آهنگله اوخویاندا گؤزلر سئوینج یاشلاریندا اوزوردو …\n«فرود»» بونلارین هامیسینی گؤردو و هامیسی ایله یاشادی و بوتون غملرینده شریک اولدو. عاشیقلار: بیرلیکده اولان طایفا و بو سون یاریم قرنیده قارکیمی ارییب سو اولانلار و زمانین قومساللاریندا ایتیب باتانلار. بیر یوخا چیخمیش نسل و حتا چنگیلردن داها ایتیب باتمیش، کؤچری حتا ائلین اؤزوندن داها چوخ کؤچری، مهاجر در مهاجر. بو ساز و سؤز اوستادلاری‌نین گلیب گلمه‌سی ایله قشقایی موسیقیسی قات- قات گئنیشلندی. اونلار ائل ایچینده اریدیلر و موسیقیلری قشقایی موسیقیسی ادبیاتی‌نین بیر قولو اولدو. عاشیقلار خسرو آهنگلرینی، گرایلینی، باش گرایلینی و اونلارجا آیری آهنگلری، داستانلار و روایتلر گتیردیلر. ائله بیر روایتلر کی، بوتون قافقاز، قافقاز آشیری تورک سویلولاردان توتموش تا آناتواو. تورکمنستان و حتا مغولستان تا سیبری تاتارلاری ایله اورتاقلاشا ایدی. اونلار قشقایی قورومونون موسیقیسینی اله آلدیلار، روایتلرین و داستانلارین، عاشیق غریب و صنم، کوراوغلو، شاه اسماعیل، طاهر و زهره، محمود و نگار . . . روایتلری و داستانلاریندا چکورا زخمه‌‌لر ووردولار. او سازکی سون اون ایللردن بویانا یوخا چیخدی. اوندان سونرا کمانی. کمانچانین ‌سیمینه چکدیلر و دالینجادا آرشه‌نی ویولونا و زخمه‌نی تارا توتوشدوردولار. هامیسی اریدی سو اولدو. هم اؤزلری. هم ناغیللاری و هم ده سازلاری. بیر نئچه‌لری عؤمورلرینین سونوندا شیرازین حلبی آبادیندا، ائودن چوخ آلونکه اوخشایان ائولرده یاشادیلار و دونیادان گئتدیلر.\nاونلارین سونوجوسو عاشیق اسماعیل جعفرنیا- ایدی ۱۳۷۴ده شیرازین اطرافیندا فلاکت حالدا اؤلدو. و عاشیقلار سلاله‌سیندن داود نکیسا ایدی کی سون نفسلرینی هاماشسیز و آداشسیز ائلده چکیردی بؤیوک بیرسیرا پرده ده، بئلی ایکی قات بیر قوجا ملکلر ‌سیماسیندا سه تار الینده کونول آلیشدیران آهنگلرایله طوفان قوپاردی و هامینی حیرته و لذته غرق ائتدی. او تیپ قوجالاردان کی جوانلاری دیزه کؤچدورور. آغارمیش توکلردن بیر اکلیل آلنی اوسته وار ایدی. هنرقصری چوخ اوجا- ایدی. آدی داوود و گنیه‌سی نکیسا ایدی . . . بوتون طایفالارین اونون شاگردلیگینه و بؤیوکلوگونه باش ائیمکدن باشقا چاره‌لری یوخ‌ایدی. جماعت نکیسانین نغمه‌لرینی دینله‌مکده طاقتسیز ایدیلر. هرکس هریئرده ایدی اوزونو اونون سه‌تاری‌نین سسینی دینله‌مگه یاخینلاشدیردی. سورولرین گؤزتچیلری ده سورولرینی بوراخدیلار و دینله‌مگه گلدیلر. اوزون بارماقلاری و کؤنول اوخشایان زخمه‌لری ییرتیجیلارین عؤمرونه سون قویدو . . . مغاملاری، شیوه‌لری و آهنگلری خانلا چوبان، کلانترله رعیت و یول قورویانلار یول کسه‌نی تسلیم و اویوشماغا وادار ائتدی. هامی عبادت و غلاملیقدا دایانیب دوردولار و باشقا اوخویانلار، ایستی و جاذبه‌لری سسلر ایله . . . «او غرور و غیرت یارادان سسلرکی یوردون هیجرانیندا و اوردان کؤچمکده رذیل و غصه‌لی اولموشدورلار. چاغلایان چایدان اینجه بیر آرخ قالمیشدی. اینجه بیر آرخ کی گاهدان زمزمه‌سی ائشیدیلردی». و «فرود»» بونلارین هامیسینی گؤرموش، هامیسی‌ایله یاشامیش وبوتون کدرلرینی بؤلوشموشدور وساربانلار ویوخسول دوه گودنلر، نئی چالانلار واوخویانلار و روایتلر قشقایی موسیقی‌سینین آیری بیر بوداغی «گؤروشی» لهجه‌سیله دانیشان و قشقایی‌نین باشقا لهجه‌لریندن فرقلنن بیر بؤلومو. بو بؤلومون آروادلاری و قیزلاری بوتون قشقای بؤیوکلری آراسیندا نغمه‌کارلیغین جوازینی ائتدیکلری حالدا، یاشاییشی بوتون آشاغی بؤلوکلر کیمی چتینلیک و زورلا باشا آپاریردیلار وشاهمیرزا تایی گؤرونمزتاراوستادی کیمی اؤز نئیی ایله هامینی جادو ائدیردی. ایستر خان و ایستر رعیت اولور اولسون بیر قات کؤینک ایدی، لاکین داغا- دره یه حکومت ائدیردی. ائلین هنرلی چالیقیچیسی یوخسول گؤروندوگو حالدا ‌دیرسکلری و دیزلری‌نین سوموکلری ایتی خنجر کیمی پالتاری‌نین کهنه پارچاسینی دیدیب ائشیکه چیخیردی. دؤرد دانا ئوندمسیز یاماق کؤهنه کت شلوارینی بزه‌ییردی. کهنه مکلی گیوه‌لری‌نین سونرادان سالینما گون پنجه‌سی وار ایدی. دوگمه‌سیز یاخاسینا قیفیل سنجاق وورموشدو . . . شاهمیرزانین آجیناجاقلی دورومو اولدوغو حالدا کؤنوللر وجانلار دونیاسینا حاکم ایدی.\n«ف\nرود» بونلارین هامیسینی گؤردو و هامیسی ایله یاشادی و هامی غملرینه اورتاق اولدو و آفتاب آدیندا گؤنش کیمی بیر قادین، ویلان و مجنون بیر اوخویان کی سسی‌نین سحری ایله ائلی حئیران ائدیردی. کدری ائل کدری ایدی کی تازادان ائله قاییتسین. یاشایشین تصویری ایدی یاشایشدا و گؤزگوسو گؤزلرده! آفتابی – سسینی واؤزونو- هم ایچدیلر وهم سوموردولار، اوراجاق کی هرنغمه‌دن و هر حیاتدان بوشالدی، هر کسدن و هرنه‌دن محتاج، هامیدان یالقیز، هامیدان پناهسیز، گون قاباغیندا قورولموش چمنلر کیمی و سونوندا افتخار زیروه‌سینده و بوتون گونلرینی اونونلا و اونون سسیله گئچمیشه تاپشیران خانلارین گؤز اؤنونده اریدی، پوچا چیخدی و زمانا قووشدو. عینا ائلین اوتلاقلاری و چمنلری کیمی کی قورو و داغینیق ناله‌لردن باشقا هئچ نه‌یی یوخ ایدی . . . چؤله دؤنموشدو، آت ایلخیلاریندان داها خبر یوخ ایدی، قویونلار اسکیلمیشدی. یئرده قالان چالیلار ایکی هفته‌نی ده اؤده‌مزدیلر،‌ توپراغی سوسلاشیب، یئری بوته‌دن ‌سیلکینیب، چمن قورویوب و اوت آمانسیز قالیب. گؤنش اؤزولوگونده چمنزار ایدی یاشیل و رنگی، چمنزار چمنزارلیقدا، لاکین ائلین چمنزارلاری قورود و طراوتین ایستردی. منیم فروغوم، گل چمنزارا . . . منیم گؤنشیم!\n«فرود» بونلارین هامیسینی گؤردو و هامیسی ایله یاشادی و بوگون ائلدن قالان فراقلارین، ائلدن ایراقلیق، زمان و مکاندان اوزاقلاشان ائل زماندا حل اولموش و گئدیر کی تاریخدن ده ‌سیلینسین و «فرود» بوگون کاغاذ اوسته گلمه‌میش درد و غملری و کدرلری ایله هله ده وار و هله ده سروانلارین، عاشیقلارین و چنگی‌لرین ‌سینه‌سی نعره چکیر. افسوس کی بوایل همیشه نعره چکمیش و هله ده چکیر!\n«فرود» هله ده وار. او ائلین یادگاری‌دیر، او ائلین صنع��کاری‌دیر. عاشیقلار، ساربانلار و بعضا چنگیلر اولمایاندا او ائلین موسیقی و فرهنگ راویسی‌دیر. بوتون کدری ایله بوینوندا آغیر یوکو وار. او زمانه طومارینی ییغمیش و سومویونو ازمیش بیر فرهنگین روایتچیسیدیر. او بیر بوجاغا‌ سیغیندیغی حالدا بیر نعره‌دیر بیر سس‌سیز نعره‌سینده. بوتون عاشیقلارین، بوتون چنگیلرین و بوتون ساربانلارین، ماه پرویزین، آفتابین، فرامرز و نکیسانین نعره‌سی، بوتون چوبانلار، مهترلر، بیچینچیلر. بالتاچیلار.\n«فرود» هله ده وار. او ائلین یادگاری‌دیراو ائلین صنعتکاری‌دیرعاشیقلار، ساربانلار وبعضا چنگیلر اولمایاندا اوائلین موسیقی وفرهنگ راویسیدیر. بوتون کدری ایله بوینوندا آغیر یوکو وار. او زمانه طومارینی ییغمیش وسومویونو ازمیش بیر فرهنگین روایتچیسیدیر.\nائلین یوخسول فعله‌لری قوبولارا قویلانمیش چمنلردن کنگر چیخانلار و کتیرا ‌سیغانلار. «فرود» عین سس‌سیزلیکده باغیرتی‌دیر، لاکین هانسی قولاغینان اونون باغیرتسینی ائشیتمک اولور؟ آغزیندا گؤزونده تیکان او قیشقیریر:\n«من بو یاشیل باغی گؤز یاشیله سووارمیشام؛ نه‌دن گؤلشنی اؤزگه‌لرین\/ تیکانی منیم اولسون (گرایلی شعریندن بیر فراز)\n«فرود»ون باغیرتیسی ائل چمنلیکلرین‌نین باغیرتسیدیر. جوشان بولاقلارین و عظمتلی شکارگاهلارین قورویوب تیکانلیغا چئویریلمه‌سیدیر. آیا بو باغیرتیلار گئچیب گئدن آغیر ایللرین، ساتیلمیش و آپاریلمیش بیر فرهنگینین باغیرتیلاری دگیل؟\nآغیر ایل ایدی. گؤی بولودسوز و یئر یاغیش‌سیز ایدی. هر سحر آچیلاندا رحمیسیز گونش پارلیردی و هر غروب چاتاندا آی اوتانمازجا ایشیلدیردی. ائل آداملاری اولدوزلارین گؤلوشمه‌سیندن جانا گلمیشدیلر. بولوددان آغلاماق ایستردیلر،‌ آیین و گونون ایشیغیندان بئزیکمیشدیلر. بولود ایستردیلر. قارا و توتغون بولود. گئجه چولقانمیش آغیر و آمانسیز بولودکی جواهر دوغورسون و گوهر سپسین. آداملار اوزاق افقلری، اوجا داغلاری و آچیق چؤللری گؤرمکدن بئزیکمشدیلر.\n«من بو یاشیل باغی گؤز یاشیله سووارمیشام؛ نه‌دن گؤلشنی اؤزگه‌لرین\/ تیکانی منیم اولسون (گرایلی شعریندن بیر فراز)\nسیس (دومان) آرزیسیندا ایدیلر. قالین و شبنم ایله دولو ‌سیس. بلکه داغین و چؤلون ‌سیماسینی اؤرته و باخیشلاری اوتانماز پاریلتیدان قوروسون. آغاجلارین باری چیپلاق بوداقلاری ارچالانمیش قابیقلاری ایله یاغیش تمناسیندا او قدر اگیلدیلر کی ‌سیندیلار… آیا «فرود»ون بوگونکو حکایتی او آغیر ایللرین حکایتی‌دیر؟ آیا «فرود»ون باخیشی بوتون ایشیقلیقلاردان ال اوزموش ووجودونون یاریم -چیلاق بوداقلاری یاغیش تمناسی ایله ایکی قات اولموشدو. آیا داغین قاری هله اریمه‌ییب؟ آیا کهریزین سویونا ال آپارماق ممکون اولاسی دگیل؟ آیا هله ده یوغوردو پیچاقلا کسیرلر؟ . . . آیا هله قیشلاقلار دورور؟ قیشلاق دئمه بیر جان بئجه‌رن بهشت. گول و یاشیللیق ایله بزه‌نمیش دوزلوکلر دورور؟ شور شیرین کوللار، برکتلی داغ اتکلری (یاماجلار) یئر بادامی کوللاری ایله اؤرتولو . . . قیشلاق یوخ. بلکه آچیلمیش کرامتلی بیرسفره‌ایدی قوچلارا، ماراللارا، آهولارا و تیهولارا، سورولره وسورو قورویانلارا، دوه‌یه و سروانا و هامیدان چوخ قویونا و چوبانا. آیا هله ده آتلار آز تاپیلان ومشهور سویلاریله (خرسان، نسمان، وزنه، شراک و . . .) دورورلار؟ آتلار اؤرک آلدادان و جور به جور (آغ، قیزیل، زرین، کهر، قره کهر، کرند، سمند، ایلق و . . .) و آلینلاریندا خیرداجا خاللارلا. آدینا قشقه دئیلن خاللار و قشقایلی‌نین خوش اقباللیق و جاه و جلال نشانه‌سی ایدی… آیا هله ده یایسیز ایللر و قیشسیز ایللر، او ایللر کی تکجه باهار و پاییزی واریدی، زمرد باهارلار و ساری قیزیل پاییزلار . . . آیا هله ده ائلین زوربالاری‌نین سورولری او بیری‌لرین سورولریندن باشدادیر؟ ایلخانی سورولری گوللو- اوتلاقلی یئرلرده اوتلوردولار. قوروغون عطیرلی اوتلاریندان، یایلاغین شنبله‌لیله‌سیندن و قیشلاغین جاشیریندن یئیردیلر. بولاغین و قناتین دورو سویوندان ایچیردیلر. شاد- شن کؤک و قووراق ایدیلار. اؤز اوبیریسی نوعلرینه، فقیر عائله‌لرین توکو تؤکولموش واونلارین تؤکونتولرینی یئینلره بنزه‌میردیلر.\nدوغروسو ائلین باشیندان نه‌لر آشدی؟ قشقه‌یه و قاشقایلی‌یا نه گلدی؟ «فرود»ا نه‌لر اولدو؟ ائلین ساده حکومتی گئتدی، ائلین عرف و عادتی پوزولدو، قانون و انضباط گلمه‌دی. ایلاتی یاشایشین اویوشماسی پوزولدو، عجیبه قاتما قاریشیقلیق اولدو. سؤزون سونو… کؤچون آخر دفعه‌سی اونون ان آغیری و آیغیریسدیر. آغیرلیق مهم دگیل، اونون اویوشمازلیغی اذیت ائدیردی…\nبودا قشقای سوادسیز شاعری محزونون شعریندن بیر تیکه:\nقارلی داغلارین یاماجیندان قاینایان سولار، سئیلاب کیمی عؤمورومون نخلینی یودو آپاردی، داها بولاقلاردان سو جوشمور. تدبیر ایشه گلمیر اونودا تقدیر آپاردی! ساقی دولدور ایستر بولانلیق اولسون، ایستر دورو. فلک جوربورتمه‌دن سن چالیش جوبورت. دونیا یئیلاغا بنزه‌ر، انسان گئچییه و اجل قوردا…\n(نقل قوللار بوتونلوکله محمد بهمن بیگی‌دن‌دیر. او قهرمان دؤیوشچو ائل آدامیله آدیم به آدیم درد چکدیی او شئیی گؤردو کی ائل اونو گؤرمک فرصتینده دگیلدی. بوتون روایتلر اوندان‌دیر، حتا اونلارکی ساییلا بللنمه‌میشدی و بوتون بیلدیریلر قشقایین چئویک چنگاوری «فرود» گرگین‌پورداندیر.\n***\n*بو دویغولار، حسرتلر و نیسگیللرله جوشوب چاغلایان یازی، «ماهور» درگی‌سی‌نین ۱۲-نجی ساییندا ۱۳۸۰-نجی گؤنش ایلی درج ائدیلمیشدیر.","num_words":3400,"character_repetition_ratio":0.026,"word_repetition_ratio":0.034,"special_characters_ratio":0.213,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":189736.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو بؤلمه‌ده‌کی صفحه‌لر یولاندیرمادیر، بیر . بو بؤلمه‌یه یولاندیرما علاوه ائتمک اوچون ، #REDIRECT [[Target page name]]. -دان سونرا ایکینجی یئنی سطیرده {{Redirect category shell|(redirect template link)}} -نی یئرلشدیرین (بیر سطیر کئچین) داها علاوه معلومات اوچون لینکلری ایزله‌یین. هئچ وقت یولاندیرما شابلونلارینین عوض ائتمه‌یین، و اونلاری یوموشاق یولاندیرمالارا یئرلشدیرمه‌یین.\nهمچنین یولاندیرما شابلونلارینین تام لیستینه و یولاندیرما اوسلوب تعلیماتینا باخین.\nبو بیر ساخلانیش بؤلمه دیر. ویکی‌پدیا پروژه‌سینین ساخلانیلماسی اوچون دیر، امّا بیلیکلیکین بیر حیصه‌سی‌دئییل. بو، مقاله صفحه‌لری (او صفحه‌لر کی مقاله دئییللر) ایحتیوا ائدیر، یادا وضعیت یئرینه مؤوضوع اساسیندا قروپلاشدیریر. بو بؤلمه‌نی مضمون بؤلمه‌لرینده داخیل ائتمیین.\nبو بیر ایزلین بؤلمه دیر. اؤزو اوچون ایلک نووبتده صفحه‌لرین لیستین قورور و ساخلاییر. شابلونلار توسوطیله صفحه‌لری ایزلمه بولمه‌لرینه علاوه ائدیر. اونلار بیلیکلیکین بؤلمه‌لره آیریلماق طرحینین بیر حیصه‌سیندن دئیللر.\nبو بؤلمه ا��شلدنلره گیزلیدیر. ایشلدنلر بو بؤلمه‌نی گورمک اوچون ترجیحلر صفحه‌سینده عوض ائده بیلرلر (گورونوش←گیزلی بؤلمه‌لری گوستر).\nبو بؤلمه‌لر «چوخ دیقت» طلب ائدن صفحه‌لرین سیاهیسینی ایزله‌مک، یاراتماق و تشکیل ائتمک اوچون ایستیفاده ائدیله بیلر (مثلا، کوهنلمیش سینتکسلردن ایستفاده ائدن صفحه‌لر)، و یا کیمینسه ان قیسا زاماندا دییشیکلیک ائدیلمه‌سی لازیم اولا بیلر.\nبو بؤلمه‌لر همچینین عوضولرینی و یا آلت-بؤلمه‌لری داها بؤیوک و داها ثمرلی لیستده بیرلشدیرمه‌یه خیدمت ائدیر (discriminated by classifications).\nبو شابلون یالنیز category آدفضاسینا داخیل ائدیلمه‌لیدیر.\nشابلون بلگه‌له‌مه‌سی[یارات] [تمیزله‌مه]\nدییشدیریجیلر بو شابلونون قارالاما (یارات | آینا) و تست (یارات) صفحه‌لرینده تست ائده بیلرلر.\n\/بلگه آلت‌صفحه‌سینه بؤلمه‌لری علاوه ائدین. بو شابلون-ین آلت صفحه‌لری.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=شابلون:Redirect_category&oldid=1542570»-دن آلینمیش‌دیر\nگیزلی بؤلمه:\nیانلیش آدفضالاریندا شابلونلاری اوْلان صفحه‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۲۹ مارس ۲۰۲۳، ‏۲۰:۳۹ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":499,"character_repetition_ratio":0.05,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.002,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":99460.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تبریز عاشیقلاری گروپونون یئنی کونسرتی اسفند آیی‌نین ۱۸ و ۱۹ینجی گونلری تبریز شهرینده کئچیریله‌جک. ائل عاشیقی عاشیق حسن اسکندری‌نین باشچلیغی ایله فعالیت گؤسترن بو موسیفی گروپونون چیخیشی “مجتمع فرهنگی هنری تبریز”ین اقبال آذر آدینا سالونوندا اولاجاقدیر. کونسرت هر ایکی گونده ساعات یئددی‌دن باشلاناجاقدیر. کونسرتین بلیط لرینی آشاغیداکی آدرس‌لردن الده ائتمک اولار:","num_words":77,"character_repetition_ratio":0.046,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.181,"stopwords_ratio":0.026,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":358475.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"دۇغو آسیا ((چینجه:东亚‎)، (کوْره‌جه:동아시아‎)، ژاپونجا: 東アジア) — آسیانین دۇغو حیصّه‌سی. دۇغو آسیایا روسیه‌نین اوزاق شرقی ، چین، تایوان، ژاپون، قوزئی کوره، گونئی کوره و موغولیستان عایید ائدیلیر. ۱.۵ میلیارد آدام اهالی‌سی ایله بۆتون دۆنیا اهالیسی‌نین دؤردده بیری دۇغو آسیادا یاشاییر.","num_words":54,"character_repetition_ratio":0.008,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.258,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":442602.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"\"سؤمورگه چیلیک یوخسا ایستعمارچیلیق بیر تور (نوع) حاکیمیتچیلیک آدیدیر. بو حاکیمیتچیلیک سیستیمینده سؤمورگه آلتیندا قالمیشلار و مستعمره اولموشلار دیل و مدنیت باخیمیندن فرقلی ساییلان، مرکزی دؤلتین چیخار و منفعتلرینه خاطیر و یئرلیلرین مدنیتی نی گؤز آردی ائدن و اونلارین یاشاییشلارینا حاکیم کسیلن قووه لر طرفیندن یؤنلدیکلری اوچون حاکیم گوج سؤمورگه چی و ایستعمارچی ساییلار. یئنی زامانه ده سؤمورگه چی و ایستعمار گوجلری اؤزلری نین اوستون و حاقلی اولمالارینی ایدئولوژی تئوریلر ایله ده اساسلاندیرماغا چالیشارلار.\"[i]\nاوسته کی Jürgen Osterhammel این گؤروشلری فارس حاکیمیتی نین ایران ممالیکی محروسه سی نین فارس اولمایان ائتنوسلار یاشادیقلاری بؤلگه لرده یئریتدیگی سیاستی نین جانی اولاراق فارس ایستعمارچیلیغی دئیه کاغیذ اوزره آلابیله جگیمیز آکادئمیک داییره لرده ایشلنیلمیش علمی سندی ساییلار. بیلیندیگی کیمی فارس ایستعمارچیلاری فارس اولمایان ولایتلرده فارس دیل و مدنیتی اساسیندا قوردوقلاری فارس اداره لری وسیله سی ایله فارس مرکزیتچیلیگی نین چیخار و منفعتلرینی نظره آلاراق یئرلی خالقلارین دیل و مدنیتلرینی گؤز آردی ائتمک ایله بو دیل و مدنیتلره دیوان توتماغا چالیشار. اوسته لیک \"نژاد آریا (نژاد پاک[ii]، زبان فارسی (زبان پاک)[iii]، اینتئرنئت تمیز[iv] دئیه فارس دیل و مدنیتی نین اوستون ساییلماسینی ایران ممالیکی محروسه سینده کی توپلوملارا آشیلاماغا چالیشاراق دوشونجه و فیکیر باخیمیندان فارس اولمایان میللتلردن و فارس ایستعمارچیلیق کؤله لیگینی قبول ائتمیشلردن ده کؤمک آلماغا چالیشارلار[v].\nآفریقا تاریخچی سی فیلیپ کورتین-ه ((Philip Curtin گؤره ده هر هانکی بیر مدنیت صاحیبلری نین فرقلی بیر مدنیتده اولان خالق یوخسا ملتین یاشاییشینا دیل و مدنیت باخیمیندان حاکیم کسیلمه سی ایستعمارچیلیق دئمکدیر[vi]. فیلیپ کورتین نین گلدیگی بو عئلمی قناعته باخمایاراق بعضن اؤلکه لرده اؤزگه دیل و مدنیت حاکیملیگی هر هانکی بیر توپلومدا غیر قانونی ساییلمامیش. اؤرنک اولاراق 1571- 1798 اینجی ایللر مصر تورپاقلارینا عثمانلی تورکلری نین حاکیمیتچیلیگی بیر چوخ یئرلی عربلر طرفیندن ایسلامیت آچیسیندان قانونی ساییلارمیش. عثمانلی حاکیمیتی مسلمان اولدوغو اوچون عثمانلی تورکلری و عثمانلی تورکچه سینی اؤزلرینه حاکیمیت دیلی ائتدیکلرینه باخمایاراق مصر تورپاقلارینا حاکیم کسیلمه لری مصرلی عربلری ناراحات ائتمیش دئییل، عثمانلی حاکیمیتی ایسلامیته سؤیکندیگی و ایسلام آدی آلتیندا حکومت ائتدیگی اوچون مصرین عرب خالقی امتچیلیگین تحمیغینه اوغرایاراق و امتچیلیک مقوله سیندن یولاچیخاراق عثمانلی حاکیمیتی نی مصر تورپاقلاریندا قانونی مصر حکومتی کیمی قبول ائتمیش ایمیش\".[vii]\nتاریخده اوسته کی گؤرونومون بنزری ایران ممالیکی محروسه سینده تورک حاکیمتلری و تورک اولمایان باشقا ائتنوسلار، او جومله دن فارس، عرب، کورد، لور، بلوچ و باشقالاری اوچون ده کئچرلی ساییلارمیش. غزنه تورکلری باشلاریندا سلطان محمود حاکیمیتچیلیگی سامانیلردن اله کئچره رک فارسچانی دیوان دیلی ائتمیش، اوندان سونرا دا سلجوقلولار گئنه ده فارسچانی دیوان دیلی دئیه خوارزملره، اونلار موغوللار، آق قویونلو، قارا قویونلو، صفویلر، افشارلار و قاجارلارا الدن اله تسلیم ائده رک ایسلامیت آدینا حاکیمیت ائتمیشلر. او زامانلار آوروپاداکی سوسیال دئموکراسی اتکی و تأثیر داییره سینه دوشموش آذربایجان باشدا تبریز شهری اولاراق میللی مسئله و میللی کیملیک اوزره آغیرلیق قویماق و تورکچه نی رسمی ائتمک یئرینه بوگون ده بیر چو�� بصیرت باغلی آنجاق اؤزلرینی سولچو و دئموکرات آدلاندیران آذربایجانلی مایماقلار اولاراق فارس ایستعمارچیلیق و حاکیمیتچیلیک مسئله سی نی یالنیز دیکتاتورلوق و دئموکراتلیق اساسیندا یوروملادیقلاری کیمی او زامانلار دا آذربایجان مشروطیت حرکاتی نین یئنیلگه سی (شکست یئدیگی) نین سونوجو اولاراق ایران ممالیکی محروسه سی نین رسمی مذهبی شیعه دئیه بو کلمه نی \"قانون اساسی ایران (فارس)\" متممینه آرتیرماقلا آذربایجان تورک آیدینی تحمیغه اوغرایاراق ایران ممالیکی محروسه سینی فارسلیق حاکیمیتی نین شخصی مولکو کیمی قبول ائتمیش، اوخویوروق:\n\"مذهب رسمی ممالکی محروسه ایران اسلام و طریقۀ حقّۀ جعفریۀ اثنی عشریه است. باید پادشاه ممالکی محروسه ایران دارا و مروّج این مذهب باشد\"[viii].\nشیعه لیک اساسیندا قورولموش میللی دؤلتچیلیک مقوله سی او گونه دک اؤز دیلینده ساوادسیز یاشامیش اوزدن ایراق آذربایجان تورک آیدینی داها آرتیق اؤز کیملیگی و منلیگی اوزره دوشونمک فورصتی تاپمایاراق قافقاز واسیطه سی ایله روسیه سوسیال دئموکراسیسیندان و عثمانلی واسیطه سی ایله غرب دئموکراسی سیندن بیر شئیلر اؤیرندیگینی دئموکرات بیر توپلوم، نیظام و انتظام یاراتماق آدینا تشکیلات و حزب یاراتماق ایسترکن فارس دیلی اساسیندا گئرچک آنلامدا فارسلار اوچون تشکیلاتلار بیچیملندیرمگه و فورمالاشدیرماغا باشلامیش. فارس میللیتچیلری بو تشکیلاتلارا قانع اولمایاراق کئچمیش یازیلاردا ایشاره اولوندوغو کیمی، علی دشتی \"ایران نو\" و علی اکبر سیاسی \"ایران جوان\" و محمد تقی بهار دا \"حزب دمکرات ایران\" فارس تشکیلاتلارینی یاراتماغا باشلامیشلار. بئله لیکله کئچمیشدن او گونه دک دیوان دیلی دئیه تانینان فارسچا، تشکیلاتچیلیق باخیمیندان دا ایستر حاکیمیت داییره لرینده و ایسترسه ده ایران ممالیکی محروسه سی نین مخالفت تشکیلاتلاریندا رسمیلشمگه باشلایاراق آذربایجان تورکلری شیعه مذهب اولدوقلاری اوچون مشروطه آنایاساسی آرتیریمینا (متمم) شیعه لیک مقوله سی نین اکلنمه سی (آرتیریلماسی) ایله میللی بیلینج آچیسیندان آذربایجان تورکلرینی بؤیوک تحمیقه اوغراداراق الی یاراقلی و سیلاحلی آذربایجان مجاهیدلرینی داها دا زور دوروما دوشورموش. بیر چوخ اوزدن ایراق آذربایجان سیاستچیلری، او جومله دن آذربایجان مشروطه تاریخینی یازمیش احمد کسروی، آنایاسا آرتیریمینی (متمم قانون اساسی نی) یازماقدا اشتراک ائدن سیدحسن تقی زاده، \"ایران جوان\" محفلی نین خاریجده کی تمثیلجیسی حسین کاظمزاده تبریزی و بیر چوخلاری میللی مسئله آچیسیندان فارس نئهیلیستیگینه قاپیلاراق فارس میللتچیلری سیراسیندا یئر آلماقلا و آذربایجان تورکلوگونو فارس ایستعمارچیلیغی قارشیسیندا تک و باشسیز قویموشلار. بئله لیکله 1268 (1889) اینجی ایلدن میرزا حسن رشدیه تبریزلی باشچیلیغی ایله ایران ممالیکی محروسه سینه گتیریلمیش یئنی تحصیل سیستیمی آذربایجان تورکلری نین میللی چیخارلاری دئییل، فارس ایستعمارچیلیق مفکوره سینه یارامیش مقامدا یئر آلمیش[ix].\nفارس ایستعمار حاکیمیتلری اؤز ایستعمارچی نیتلرینی حیاتا کئچیرمک اوچون فارس دیلینی فارس اولمایان ائتنیکلرین ایالت و ولایتلرینده ده اداره دیلی ائده رک اونلارا فارسلیغی، فارس دیل و مدنیتی نی آشیلاماق واسیطه سی ایله بو انسانلاری ذهنی باخیمدان ایرانلی (اوخو: فارس) ائتمگه، بئله لیکله ده چوخ راحاتل��قلا بو خالقلارین یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلارینی سؤمورمگه باشلامیشلار. بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سینده فارس ایستعمارچیلیغی فارس حاکیمیتی و فارس تشکیلاتلاری طرفیندن فارس اولمایان ائتنوسلار علیهینه حیاتا کئچمکده دیر.\nایچ ایستعمار (عربچه: الاستعمار الداخلی، آلمانچا: Innerer Kolonialismus، انگلیسچه internal colonialism)\nایچ ایستعمار دئییمی هر هانکی باسقی آلتنیدا اولموش ائتنیکلری اشغال آلتیندا توتان حاکیمیت سیستیمینه وئریلمیش آد ساییلار. ایچ ایستعمار حاکیم اولموش مملکتلرده کی یئرلی خالقلار یئنی ایستعمار (Neokolonialismus) سیستیمینده ایداره اولموش میللتلر دک آشاغیداکی قوشول و شرطلرده یاشامالی اولارلار:\n1 میللی حاکیمیت: حاکیمیت قورما اقتدارینی مرکز حاکیمیت اونلارین الیندن آلماسینا باخمایاراق اونلار اؤز بؤلگه لرینده یاشاما اولاناق و ایمکانینا مالیک اولارلار (ایران ممالیکی محروسه سینده بو وضعیت داها دا آجیناجاقلیدیر. اؤرنک اولاراق آذربایجان تورکو، ایستر فارسلیق خیدمتینه آلینمیش سرمایاسینی بؤیوتمک، ایسترسه ده اؤز یاشاییشینی سورمک اوچون آذربایجان تورپاقلارینی ترک ائتمک مجبوریتینده قالاراق ذهنی و فیکیزی گوجونو فارس حاکیمییتی نین اختیارینا قویمالی اولار).\n2 اؤز میللتلری نین چیخاری و منفعتی دوغرولتوسوندا تصمیم توتما: حاکیم میللتین سئچگینلری (Elite) ایله قارشیلاشدیردیقدا اونلار اؤز میللتلری نین چیخاری و منفعتلری دوغرولتوسوندا تصمیم توتماغا گوج اعمال ائده بیلمزلر.\n3 سیاسی و حقوقی باخیمدان: اونلاری ایداره ائتمک مرکز حاکیمیت و بو حاکیمیتین ایالت و ولایتلرده کی نماینده لیکلری نین الینه وئریلر.\n4 دیل و مدنیت اعمال ائتمک باخیمیندان: اونلار سیاسی و نیظامی ایداره لرده هئچ بیر اتکی و تأثیر صاحابی اولمازلار.\n5 یئرلی ساکینلرین حق و حقوقلاری: مرکز حاکیمیت طرفیندن بلله نر و معینله شر.\n6 میللی کیملیک آچیسیندان: اونلار حاکیم دیل و مدنیته عایید دئییل، باشقا ائتنیک (Rasse) قوروپلار اولوشدورلارلار (تشکیل ائدرلر)\n7 منسوبیت آچیسیندان: مرکز حاکیمیت طرفیندن میللی (nationale) ساییلان دیل و مدنیته عایید دئییل، اونلار چوخونلوق اولاراق باشقا دیل و مدنیته عایید ساییلارلار.\nاستثمارچیلیق و فارس استثمارچیلیغی\nاستثمار (انگلیسچه Exploitation، آلمانجا Ausbeutung) کیمسه نی قییمسیزجا (رحمسیزجه سینه) سؤمورمک و جانینی اوخوماق داورانیشلارینا ایشارتدیر. مارکسیست تئوریلرینه گؤره باشقا بیریسی نین طرفیندن ساغیلماق و قصب اولماق استثمار ساییلار. چون زامانلار قییمسیزجا بیری نین انسانی گوجونو ساغماق منظور اولونار. بعضن کیشیلرین قادینلاردان و صنعتی دؤلتلرین گلیشمکده اولان مملکتلردن یئرسیز و یانلیش فایدالانماسی یوخسا طبیعی قایناقلارینی تالاماق، بعضن ده اؤلچو و حددن آرتیق باهاچیللیق (احتکار و باها ساتماق) ائتمک و آرتیق پول آلماغا چالیشماق دا استثمار مقوله سینه اساسلانار. استثمارین کیلاسیک بیچیمی و شکیلی کؤله لیکدیر (قوللوقدور). چوخلاری چوخلارینی ایستر اقتصادی، اجتماعی و ایسترسه ده دویقو باخیمیندان (احساسی) سؤمورمک و استثمار ائتمک ایستر. دینی باخیمدان سؤمورمک و استثمار ائتمک ده تانینمیش استثمار ساییلار. مؤمینلر اینانجلاری آچیسیندان دئییل، هر هانکی بیر ماللا یوخسا شارلاتانین وعده سی اساسیندا بهشته گئده رم دئیه ذکات و خمس وئررسه، استثمار اولونمو�� ساییلار. اوندان یانا دا انسانلارین دین اینانجلاریندان یانلیش فایدالانانلار استثمارچی ساییلار ....\nکؤله چیلیکده (کؤله ساخلاماقدا) هر شئی آچیق و آشکار و دوزگونجه سینه (صادیقانه) اورتادا گؤرونمه سینه باخمایاراق آشاغیداکی اوزرینده دوراجاغیمیز سؤمورگچیلیک و استثمارچیلیق آل ائدیلمیش و آلداتیلمیش بویوتلاردا حیاتا کئچرلر:\nاقتصادی استثمار (َökonomische Ausbeutung):\nکئچمیشده عدالتسیز مزد دئییل، ایشلگه نین یاشاییشینی مالی باخیمدان تأمین ائتمک اوچون وئریلمه سی گره کن مزد سؤز قونوسو یئترلی و کافیدیر دئیه سؤز قونوسو اولماسینا باخمایاراق گونوموزده وئریلمیش مزد، گؤرولموش ایش ایله اؤتوشمزسه، اقتصادی استثمار حیاتا کئچمیش ساییلار. بیر ده، هفته ده 40 ساعاتدان آرتیق ایش گؤرولرسه، گؤرولن ایش اوچون ساعاتینا داها آرتیق مزد وئریلمه لیدیر. بو مسئله سونقولانماسا (رعیت ائدیلمزسه)، استثمار سؤز قونوسو اولار. ایداره لرده چالیشانلار نئچه ایللردن سونرا اؤدول و انعام آلمالی دئییل، زامانیندا وئردیکلری امک اوچون مزد آلمالیدیرلار. بیر چوخ ایشچیلر ایش یئریندن قاویلارلار دئیه مزد اوزره دیرنمک ایستمه یه رک دؤلت طرفیندن اقتصادی استثمار اولونارلار.\nاقتصادی استعمار و استثمار (ökonomische Kolonialisierung und Ausbeutung)\n1925 اینجی ایلدن فارس حاکیمیتلری ایران ممالیکی محروسه سی نین ائتنیک فارس اولمایان تورپاقلاریندا فارس ایداره چیلیک سیستیمی نی قوراراق و فارسلیق چیخار و منافعی اساسیندا فارس اولمایان بؤلگه لرده یاتیریم و سرمایا یاتیرماغین قاباغینی آلارکن، فارس مفکوره سی نی یایماقلا آذربایجان سرمایاداری اوچون فارس بؤلگه لرینده یاتیریم یاتیرماغا اویقون قوشول و شراییط یارادیلمیش دئیه آذربایجان یاتیریم و سرمایاسینی فارس توپلومونون خیدمتینه آلماغا چالیشماسی اقتصادی استعمار و استثمار ساییلار. بو دوروم آذربایجان تورپاقلاریندان فارس ولایتلرینه یاتیریم و سرمایانین آخیمینا یولو هامارلارکن ائتینک آذربایجان تورپاقلاریندا ایشسیزلیگه یول آچاراق خالق کیتله سی نین سفالت دوروما دوشمه سینه یول آچمیش و یول آچار. فارس اولمایان ائتنیکلرین اقتصادی وضعیتلری نین سفالت دورومونا دوشدوکلرینه باخمایاراق قان ایچن سولوک (زالو) دک فارس ایستعمارچیلیغی و استثمارچیلیغی ایستر میللتلر و ایسترسه ده شخصلر چاپیندا ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان بؤلگه لری چاپیپ تالامانی اؤزو اوچون بیرینجی هدف دئیه سئچمیش ساییلار.\nظالیمجه سینه استثمار و ایستعمار (Ausbeutung aus Ungerechtigkeit):\nفارس اولمایان ائتنوسلارا منسوب اولان انسانلار اوسته کی چتینلیکلری گئدرمک و اؤزلری و عاییله لرینی عابیرلی آیاق اوسته توتماق و دیری ساخلاماق و مادی باخیمدان اؤلمه یاشا دئیه کئچینمک اوچون آتا و بابا تورپاقلارینی فارس حاکیمیتی نین ایش یئری دئیه شراییط یاراتدیغی تورپاقلارا دوغرو ترک ائده رک ائتنیک و میللی توخوشلارینی الدن وئره رک بیر میللی و مدنی توپلوم دئییل، تکجه بیر انسان، یوخسا آوارا دوروما دوشموش دوشمن کیمی فارسلیق سیستیمی نین خیدمتینده اریمگه محکوم اولارلار. دئمک، ایلک آشامادا فارس اولمایان ائتنوسلارین یاتیریم و سرمایالارینی فارس حاکیمیتی اویقون گؤردوگو ولایتلره آخیتماق، سونرا دا اونلاری بیر میللی وارلیق اولاراق اؤز ائتنیک باغلاریندان قوپارماغی فارس حاکیمیتلری اؤزلری او��ون بیر هدف دئیه نظره آلمیش ساییلارلار. مسئله بونلا دا سونا چاتاجاق دئییل، فارس اولمایان ائتنوسلارین فیزیکی گوجلری فارسلیق خیدمتینه آلیندیقدان سونرا فارس حاکیمیتی اونلارین یئر آلتی، یئر اوستو قایناقلارینی و خادم مادده لرینی ده ماشینلارلا فارس ولایتلرینه فارسلیق توپلومونو دیرچلتمک و گلیشدیرمک اوچون سفربر ائتمگه چالیشار.\nمیللی استثمار (nationale Ausbeutung):\nفارس ایستعمارچیلیغی و استثمارلیغیی فارس اولمایان ائتنوسلارین یاتیریم، سرمایا و یئر آلتی و یئر اوستو قایناقلارینا دا یئتینمه یه رک (قناعت ائتمه یه رک) فارس دیلی ارتباط دیلی و رسمی دیل دئیه اؤیرنیم و اؤیرتمه سیستیمی واسیطه سی ایله فارس دیل و مدنیتی نی فارس اولمایان ائتنوسلارین ایستر فارس ولایتلرینه آخین ائتمیش کسیمینده، ایسترسه ده اونلارین ائتنیک بؤلگه لرینده کی توپلوملار آراسی انسانلارا \"ایرانیت\" و \"میللیت ایرانی آدی آلتیندا آشیلاماق (تزریق ائتمک) ایله بیر یاندان اونلاردا اولان میللی بیلینجی باسدیرار، باشقا یاندان اونلاری فارس ایداره اورقانلاری، سیاسی و اجتماعی تشکیلاتلارینا قوشاراق اونلاری اریتمکله فارسلیغین آیریلماز ترکیبب حیصصه سی ائده رک فارس سیستیمینی ائتینک باخیمدان گوونجه آلتینا آلمیش اولار[x].\nدیل و مدنیت استعمارلیغی و استثمارلیغی (sprachliche und kulturelle Ausbeutung)\nفارس حاکیمیت سیستیمی باشقا دیل و مدنیتلری اریتمه آشاماسینا چاتدیقدان سونرا قان سوران سولوک (زالوsülük ) دک فارس حاکیمیت دیلی بو ائتنیکلرین دیللرینی یوخ ائتمک ایله فارس حاکیمیت اورقانلاری یئرلی خالقلارین یئر آلتیندان چیخمیش و گلجکده تاریخلرینه آیدینلیق گتیره بیلچک و بو خالقلاری دونیا توپلوملارینا بیر مدنی خالق کیمی تقدیم ائده بیلجک تاریخی و مدنی عابیده لرینی (Artefakten) فارسلیق اساسیندا یوزدورمانین یانی سیرا بوگون فارسلیغین باشکندی ساییلان تهران موزه لرینه داشیماقدان بیله چکینمزلر. فارس حاکیمیتچیلیگی یئرلی خالقلارین گلنک و گؤره نک لری نین (عادت و عنعنه لری نین) بیر بؤلومونو فارس مدنیتی ایله عئینیلشدیره رک باشقا بؤلومونو ده فارسلیق اوچون قازاناراق فارسلیغین اؤزونونکو کیمی گؤسترمگه چالیشار. بوگون فارس دیل آغالیغی نین واسیطه سی ایله فارس اولمایان ائتنیکلر آراسیندا بیله فارسچا دوشونمه لره تانیق اولوروق. بو اولونتو و گؤرونوم (Phänomen) فارسچا اوخوموش کسیم آراسیندا داها دا قاباریق گؤرونمکده دیر. دیل باخیمیندان اؤرنکلر:\nساده جومله: گئدیم ائوه باش ووروم (آذرباجانلی ائوه گئدر، آنجاق ائوه باشینی وورماز) – بروم به خانه سری بزنم.\nاله سالماق (آذربایجان تورکچه سینده آدامی اله سالمازلار، آنجاق آدامی اوینادارلار. آدام ایله اوشاق ایله داوراندیقلاری کیمی داورانارلار)- کسی را دست انداختن.\nسؤزو یئره سالماق (ائشیتمه مک، سؤز ائشیتمه مک)- حرف کسی را به زمین انداختین.\nتئلفون وورماق (تئلفونلاشماق) – تلفن زدن.\nهاوا یئمک (هاوالانماق) – هوا خوردن.\nسویوق دگمک (اوشوتمک) - سرما خوردن\nکؤتک یئمک (دؤیولمک) – کتک خوردن\nیئره دگمک (ییخیلماق، دوشمک) – زمین خوردن\nبونلار فارسچادا \"زدن، خوردن، انداختن\" یاردیمجی فعللری ایله تورکچه اگلملرین (فعللرین) یئرینه اوتورموش و تورکچه کیمی ایفاده اولونان عیبارتلردیر. جومله قورولوشو دا فارس ایستثمار آفتیندن اماندا قالمامیش:\nگلدیم بورا سنی گؤرم (سنی گؤرمک اوچو�� بورایا گلدیم) – آمدم اینجا ترا ببینم.\nبعضی دوروم و حاللاردا بیلینج آلتی اولاراق شخص آنا دیلی نین اتکی و تأثیریندن اوزاقلانابیلمه یه رک \"غلط\" فارسچا دانیشماغا زورلارنار، اؤرنک اولاراق:\nبرای اینکه سنی گؤروم گلدیم بورا (سنی گؤرمک اوچون بورایا گلدیم)- آمدم اینجا که، ترا ببینم.\nدیل دوشونمه نین آیریلماز بیر بؤلومو اولدوغو اوچون ایستعمار دیلی ایله تربیتلنمک انسانلاری اؤز میللی کیملیک و منلیکلرینه اؤزگه یاشاداراق بیر چوخ زامان بعضیلرینی اؤز دیل و مدنیتلرینه و حتی اؤزلرینه دوشمن و غنیم ده ائده بیلر. بوگون پان ایرانیست و فارس مدنیت راسیستلری نین سیراسیندا بیر چوخ ائتنیک منسوبیتی تورک اولان شخصلره تانیق اولمامیز (اؤرنک اولاراق کئچمیشده آذربایجان دئمکورات فرقه سی حاکیمیتی نین معاریف وزیری اولموش نصرت الله جهانشاهلو، نادر پیمائی، محمد ارسی، سالار سیف الدینی، پیمان پاکمهر، بابک امیر خسروی، زینال لهراسبی و ....) بیزلری چاشدیرارکن فارس ایستعمارچیلیق جنایتی نین درینلیگینی داها دا یاخشی قاورامالی و درک ائتمه لی ییک. بونلارا گؤره انسانلیق فارسلیق ایله باشلامیش، فارس اولوب و فارس قالماقلا دا سونا چاتمالیدیر!!!. اوندان یانا دا ایرانلی ساییلماق فارس اولماق ایله ائشیت و برابر ساییلارمیش!!\nسیاسی استثمار (politische Ausbeutung):\nسیاسی استثمار ایستر کئچمیشده و ایسترسه ده گونوموزده آشاغیداکی آلانلاردا حیاتا کئچر:\n- ایستعمار ایله اوزلشمیش بؤلگه و مملکتلرده\n- گئری قالمیش مملکتلرده\n- گئری قالمیش مملکتلری ایداره ائتمک ایشلرینده\n- بیر سیاسی اختلافا قاتیلماغا زورلاماقدا (آمریکا بیرلشمیش شتاتلاری نین باشقا دؤلتلری عراق ساواشینا جلب ائتمه سی و ...)\nفارس حاکیمیتی فارس اولمایان ائتنوسلارا سیاسی قوروم و جمعیت یاراتماغا اجازه وئرمه یه رک بو ائتنیکلری سیاست یئریتمک، اؤز میللی منلیک و کیملیکلرینی قوروماق آچیسیندان یوخ دورومونا دوشورمک ایستر. بئله لیکله ده بو ائتنیکلره منسوب اولان و سیاست ایله ایلگیلنمک ایستگن شخصلر فارس حاکیمیت داییره لری، اجتماعی، سیاسی و مدنی اورقانلاریندا بیر آیاقچی خادیم کیمی ایشلمک زوروندا قالارلار. بوگون ایستر فارس حاکیمیتی نین حاکیمیتده اولان جمهوری ایسلامی، ایسترسه حاکیمیتچیلیک و ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللیتلر آچیسیندان جمهوری ایسلامی حاکیمیتینه پوزیسیون ساییلان جبهه مشارکت، سازمان مجاهدین انقلاب، جبهه فاشیستی میللی فارس (حزب ملت، حزب پرگهر، حزب ملت، حزب پان ایرانیست و ...)، فارس ملی مذهبیلری (نهضت آزادی، جنبش مسلمان مبارز، مستضعفین و ....)، مجاهدین خلق فارس، حزب توده فارس، زولیخا جیگری دک پارام پارچا اولان فارسلیغین فدایی قالیقلاری (فداییان خلق – اکثریت، اتحاد فداییان، چریکهای فداییان خلق، چریکهای فداییان خلق –اقلیت،.... و ایسترسه ده راه کارگر فارس سیرالاریندا دوشونجه و فیکیر دوستاغی ساییلان و فارس اولمایان ائتنوسلار منسوب اولان ذاتلار آدی چکیلن تشکیلاتلار طرفیندن بیر موزدور و اجیر کیمی فارس اولمایان میللیتلرین (اؤز میللتلری نین)، او جومله دن آذربایجان میللی حرکتی نین صفلرینه بئشینجی دیرک (Fünfte Kolonne) کیمی سوخولماغی، یئری گلرکن بو میللیتلرین میللی حرکتلرینی ایدئولوژی نیهیلیستلیگی و فارسلیق آدینا یئنیلگه یه اوغراتماغی اؤزلری اوچون میللی وظیفه و شرف بیلن ذاتلار فارس استثمار سیاستی نین کؤله و برده لری ساییلار.\nاجتماعی استثمار\nاجتماعی استثمار موختلیف بویوتلاردا و زمینه لرده اؤرنک اولاراق انسانلارین وظیفه لنمه لرینده یوخسا سئچگینلر (Elite) بؤلومونده یئر آللابیلمدیکلرینده و باشقا .... اؤزونو گؤسترر.:\n1- انسانلارین وظیفه لنمه سی: بیر انسان یالنیز وظیفه لنسه و وظیفه لی گؤرونسه، شخصیت اولاراق تانینمادیغی اوچون استثمار اولونار. بو مسئله ایش یئرلرینده ده حیاتا کئچر، اؤرنک اولاراق: بیر ایش انسانین ایلگی و علاقه سی و باشاریغی ایله اویوشمازسا، باشقا ایشی داها یاخشی گؤره بیلررسه، آنجاق چاره سیزلیک اوزوندن باشقا ایشی گؤرمک زوروندا قالارسا، استثمارا تابع توتولموش اولار. انسانی وظیفه لندیرمک انساندان سایقی و بؤیوکلوگو اسیرگمک (دریغ ائتمک) ساییلار. کانت بؤیوکلوگه (شرفه) اؤزنمگی (دقت یئتیرمگی) بئله ایفاده ائتمیش: \"داورانیشیندا انسانلیغی ایستر اؤز شخصینده، ایسترسه ده هر هانکی باشقا بیر شخصده یالنیز بیر آراچ و وسیله دئییل، بیر هدف کیمی قوللانماغا (ایشه سالماغا) چالیش[xi]. کانت-آ گؤره: \"بیر نسنه (شئی ء) قیمتلی اولدوقدا باشقا بیر نسنه ایله دگیشیله بیلر. بیر نسنه بوتون قیمتلردن اوستون ساییلدیقدا باشقا بیر نسنه ایله دگیشیله جک دئییل، او بؤیوک و عظمتلی بیر مقاما یییه لنمیش اولار[xii]. انسان دگیشیله جک بیر جنس اولمادیغی اوچون اونا قیمت قویماق اولماز. انسانین وارلیغی اقتصاد بازاریندا چکی داشینا (وزن) گلمز. انسان بیر اؤزنه (فاعل) اولاراق بؤیوکلوگه یییه دیر. اوندان یانا فایدالی و گرکلی اولماق مقوله لریندن اوزاق ساییلار. باشقا سؤزله دئسک، انسانلارین بیربیرلری ایله برابر گؤرونمه لری اونلاری بیر بیرلری ایله قارشیلاشدیریلماماقدادیر (مقایسه ائتمه مکده دیر). بو نئجه لیک (کیفیت) بؤیوکلوک (عزت و شرف) ساییلار. آلمان آنایاساسیندا یازیلمیش: \"انسانین بؤیوکلوگو (عزت، شرف) توخونولمازدیرDie Würde der Menschen ist untastbar! !\".\n2- انسانین سئچگینلر بؤلومده قبول اولونماماسی: بیر انسان اجتماعی بیر سیستیمده، یوخسا سئچگینلر بؤلومونده یئر آلماغا چالیشارسا، اونا بو دوغرولتودا بوش وعده لر وئریله رک اونون اومودو یئرینه یئتیشمزسه، او شحص اجتماعی استثمارا تابع توتولموش ساییلار. بو دئدیگیمی بیر اؤرنک ایله آچیقلاماغا چالیشاجاغام. تورکیه ده ماستئرلیگینی یازمیش و دوکتورا اؤیرنجیسی اولاراق ایستر تورکیه و ایسترسه ده آلمانیا مملکتی نین آکادئمیک سئچگینلر بؤلومونده یئر آلماغی اؤزونه بیر آماج ائدن اؤیرنجی دؤرد ایل آلمانیادا بیر پروفئسور ایله امکداشلیق ائتمیش دوکتورا کتابی اؤلچو و حددینه چاتمیش، آنجاق عئین زاماندا تورکیه ده اؤنجه کی پروفئسورونون یانیندا اؤنجه یاپدیغی دوکتورا چالیشماسینی ساویناراق دوکتورا عنوانینی قازانار و آلمانیادا دا دوکتورا عنوانینی آلماغا قالخارکن آلمانیاداکی پروفئسورو اونا اؤز توتوب؛ \"افندیم، سن تورکیه دن دوکتورسون، داها بورادا دوکتورا آلماغا ائحتیاجین یوخ!\" دئدیکده، اؤیرنجی سویو سوزولموش کئچمیش دؤرت ایل چکدیگی زحمتلرینی هئچه گئتمیش سایار. بو دا اؤزلوگونده اجتماعی استثمار ساییلار.\n3- یالاندان سوسیال دامغاسی وورماق: Friedrich August von Hayek –آ گؤره سوسیال سؤزجوگو دقیق اولمادیغی اوچون سوسیال دوزگونلوک دئیه بیر گئرچکلیک ده یوخدور. سوسیال اقتصادی بازار، اقتصادی بازار دئییل، دؤلت اتکی و تأثیر داییره سینه آلینمیش و پلانلانمیش اقتصاد ساییلار. سوسیال عدالتین عدالت ایله هرهانکی بیر ایلگی و ایلیشگی سی یوخدور. Laut Ulpain آ گؤره عدالت ثابت و دگیشیلمز بیر آنلاییش اولاراق هر کسین اؤز حقینا یئتیشمه سی بیر ایستک و آرزو ساییلار[xiii]. بو حق اجتماعی عدالت ده اولاناقسیز اولدوغو اوچون اجتماعی عدالت دئییمی ده بیر دئییم اولاراق اؤز اؤنمینی ایتیرمیش اولار. اجتماعی عدالت دئییمی روسیه سؤیئتلیگینده اولدوغو کیمی دوگم اولاراق قلمه آلیندیقدا چوخلو انسانلاری ظلمه ایله اوزلشدیره بیلره رک اجتماعی ایستثمارا یول آچار.\nقایناقلار:\n[i] Jürgen Osterhammel, Kolonialismus: Geschichte, Formen und Folgen, München, 1995, S.21.\n[ii] انجمنهای گفتگو، فقط پان ایرانیست ها و نئونازی ها بخوانند: در ایران پان ایرانیسم بر مبنای اندیشه های نازیسم وجود ندارد: http:\/\/donbaleh.com\/viewtopic\/609\n[iii] Əhməd Kəsrəvi, Zabān-i Pāk, Tehran, çap 1324 (1945).\n[iv] اینترنت تمیز و آبکشی می‌شود و به صورت اینترنت ملی «اینترانت»‌ وارد مدرسه می‌شود: http:\/\/www.tabnak.ir\/fa\/news\/193239\/\n[v] Bax. Hizbe Pan Iranist; Frmane Ariya (Areya Najadi Bartar ast): http:\/\/farmane-ariya.blogspot.com\/; Payegahe Daryushe Bozurg: http:\/\/ahura2500.persianblog.ir\/ ; Areya Arman: http:\/\/www.ariarman.com\/ ; Hushang Taleª; Hezbe Pan Iranist; Azarabadegan: http:\/\/www.azarpadgan.com\/ Iran Sarzamine Parsiyan: http:\/\/azarpad.persianblog.ir\/\n[vi] Philip D. Curtin: The Black Experience of Colonialism and Imperialism, in: Sidney W. Mintz: Slavery, Colonialism and Racism, W W Norton & Co Ltd., 1975.\n[vii] Bax. Üstə Jürgen Osterhammel, S. 19.\n[viii] Supplementary Fundamental Laws of October 7, 1907, in Browne, The Persian Revolution, pp 372-84.\n[ix] داها آرتیق بیلگی اوچون باخ. ایشیق سؤنمز، آذربایجان مشروطه حرکاتی نین یئنیلمه سی نین سونوچ و نتیجه سی اولاراق فارس ایستعمارچیلیغینا گئدن یول: http:\/\/durna.eu\/sonmez_mesh.htm\n[x] آوروپایا هر هانکی بیر مملکتدن گلن کوچموشلری اریتمه و آسیمیلاسیون دئییل، اینتیگریته ایفاده سی ایله یئرلی توپلوملا آیاقلاشدیرماغا چالیشارلار.","num_words":4952,"character_repetition_ratio":0.056,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.206,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":205331.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پاییزین کدرلی گونشی، گون باتارین قانلی گؤلونده‌ بوغولدوقدا، سون شعآلارینی نیسگیل بویالی شه‌‌هرین پنجره‌‌لریندن یـیغیشدیریر. ائولرین بیرینده‌ گنج بیر قادین، تلفونون دسته‌‎یین الینده‌ سیخیر. ذهنی‎نین آلاتورانلیغیندا یولونو ایتیرمیش قادین، یالواریجی لحن ایله‌ دانیشیر: «… یوخ دوکتور! یوخ دوکتور! یوخ. سیزدن خاهیش ائله‌‎ییر‎م ائوه‌ تشریف گتیریز، خاهیش ائله‌‎ییر‎م دوکتور…، بو ائشییه‌ چیخارتمالی دئییل. هامییا دئمیشم گئدیب موسافیرته‌… بیلمیرم نئجه‌ دئییم! عجیب- غریب دانیشیر. اصلن باشا دوشمک اولمور نه‌ دئییر؛ من کی گیجلمیشم دوکتور. دئمه‌‎ینن اولماز، گره‌‎ک گلیب گوره‌‎سیز».\nآرواد دسته‌‎یی قویور؛ کاناپایا سؤیکه‌‎نیب، فیکره‌ دالیر. «صادیق»ین کئچن اوچ گونده‌ دانیشدیغی قات- قاریشیق سؤزلر، اونون ذهنینده‌ یان- یانا دوزولور: «یانی نه‌ اولسون؟! بیرد‎ن- بیره‌ بونون باشینا نه‌ گلدی؟!…»\nلحظه‌‎لر آغیر – آغیر سورونور. ساعاتـین سسی آیدینجاسینا ائوه‌ یایـیلیر. هله‌ اوتاقدان بیر سس گلمیر، آمما او، هر لحظه‌ صادیق‌ین باغیرتیسینی گؤزله‌‎ییر. آرتـیق دیکسینمیر، عادت ائله‌‎ییب سانکی!\nجاملارین دالیندان قاتی قارانلیق ایچری سیزیر؛ آروادین ذهنینه‌ چؤکور. گؤزلری باخارکن اویغویا قاپسانیر: قدیم حیط‎لریدی. تای- توشلاری ایله‌ «آیاق جیزیغی» اویناییرلار. ساللاخ ممی، الینده‌ بیر پیچاق، یاللاه‌ دئیه‌- دئیه‌ دالانین پیلله‌‎لریندن حیطه‌ یئنیر. نئچه‌ کلمه‌ آناسی‌لا دانیشدیقدان سونرا، الین آتـیب «مریم»ین خوروزونون قانادیندان توتور؛ آیاغی‎نین آلتـینا قویور. مریم، هله‌ نه‌ اولاجاغینی باشا دوشمه‌‎میش، خوروزون باشی کسیلیر. باشسیز خوروز گؤزله‌‌نیلمز بیر چیرپینتی‌لا قانادینی ممی‎نین آیاغی‎نین آلتـیندان قورتاریر، اؤزونو باخچایا آتـیر. اونون چیرپینتـی‎سیندان، باخچاداکی گول- گؤیرنتـی‎لر آل قانا بویانیر. مریم قیشقیراراق، اؤزونو بؤیوک آناسینا یئتـیریب، اونون دیزلرینی قوجاقلاییر…\nاؤز قیشقیرتـیسیندان‎‎می‎دی، یوخسا صادیق‌ین باغیرتیسیندان، آنجاق او یئریندن سیچراییب، اؤزونو اوتاغا یئتـیریر. صادیق قان – تر ایچینده‌، گؤزلرین تاوانا دیره‌‎ییب: «دی گؤر نه‌‎ قده‌‎ر چابالاییب مریم؟! گؤر نه‌ قده‌‎ر چیرپینیب مریم؟!» جومله‌‎سینی تـکرار- تـکرار دئدیکده‌، سانکی چیلغین روحونا سیغیناجاق آختاریر. مریم مطبخه‌ قاچیر. بیر بارداق سو ایله‌ قاییدیر. سویو صادیق‌ین اوزونه‌ چیله‌‎ییب، اونو اؤزونه‌ گتـیریر. صادیق، آستا- آستا توختاییب اویور. مریم ایسه‌ اویغودا گؤردویو اوشاقلیق خاطیره‌‎سینه‌ یئنی‎دن قاییتدیقدا، خوروزو بیر داه‌ا ذهنینده‌ یارادیر: «سحرین آلا تورانیندا، خوروز خوجانیشین‎ده‌ غرور ایله‌ باشینی دیک توتوب، سوکوتو یاران بانی‎ ایله‌، یاتانلاری آییلتماغا چاغیریر… سونرا ساللاخ ممی…، اونون رحم‎سیز پیچاغی …. مریم‎ین اوره‌‎یی سیخیلیر، گؤزلری یاشالیر…\nدرین دویغولارا دالمیش مریم، زنگین چالینماسی ایله‌ آییلیر. دوکتوردی؛ «نئجه‌‎سیز مریم خانیم»- دئیه‌، ایچری گیریر. مریم‎له‌ بیرلیکده‌ اوتاغا کئچیرلر. دوکتور تختـین قیراغیندا اوتورور. الین صادیق‌ین آلنینا قویوب، سسله‌‎ییر:\n– صادیق … صادیق! منم سیاووش. دور گؤروم نه‌‎یین‎دی!.\nصادیق‌ین گؤزلری آچیلیر. قیزارمیش گؤزلرینین قیراغی شیشیب پؤرتموشدو. قیزمار نفسیندن قایساقلانمیش دوداقلاری چاتلاییب، شیریم- شیریم اولموشدو. اوزون زامان دینمز- دانیشماز، دونوق باخیشلا دوکتورو سوزور؛ سونرا سوروشور:\n– سن ده‌ گؤردون اونو؟ گؤردون نه‌ گونه‌ سالمیشدیلار؟! دئییرم آخی بی‌شرف…. بی‌شرف… قیچیندان نییه‌ بس؟! دئییر: اوشاقلارین اللری ا‎سیب. سؤزه‌ باخ، سؤزه‌! اوشاقلارین اللری اسیب! باخ سؤزه‌… باخ سؤزه‌!\nالین اوزادیب، دوکتورون الیندن یاپیشیب، اؤزونه‌ ساری چکیر: «الیوی بیر قوی باشیما، گؤر نئجه‌ زوققولداییر، بئینیم!… بئینیم ترپه‌‎نیب سیاووش! یوخ دای… یوخ، من دوزه‌‎لن دئییلم. دای من دوز‎لمم، سیاووش»- دئیه‌، سوسور. سیاووش مریم‌ـه‌ ساری دؤنور: «قیزماسی چوخ یوخاری‎دی»- دئیه‌، ایسلاق بیر دسمال ایسته‌‎ییر. مریم بیر له‌‎ین سو، بیر دسمال، بیر شیشه‌ آلکول گتـیریر. سیاووش دسمالی ایسلادیب، صادیق‌ین آلنینا قویور. صادیق دسمالی آلنیندان آتـیب باغیریر:\n– بوشلا بابا، بوشلا منی! من دوزه‌‎لن دئییلم… من دوز… من دو….\nسیاووش اونون چیینیندن باسیر: «دی دایان، قوی قیزدیرمانی یئندیریم. آخی‎!- دئیه‌، اونو یئنی‎دن یاتـیردیر. صادیق‎، آغیر نفس آلا- آلا زاریلدایاراق، ساییقلاییر:\n– گؤزومو یومورام، گلیر یوخوما. ال چکمیر او، گولور منه‌… او… او منیم سققه‌‎لیمه‌ گولور. آخی سن ده‌‎ کیشی‌سن؟! سن… سن ده‌ ده‌ شرف وار؟! یوخ، یوخدور. دوز… دوز دئییر او، یوخدور… یوخدور. گیریب منیم بئینیمه‌ سیاووش!، بئینیمده‌ چابالیر او؛ چیرپینیر سیاووش… چیرپینیر…!»!\nسیاووش، هله‌‎ده‌، اونون آیاقلارین له‌‌ین‌ده‌ سرینله‌‎دیر، آمما قیزدیرما یئنن دئییل. صادیق‎ ائله‌‎جه‌ صادالاییر:\n– کئشگه‌…، کئشگه‌ گؤرمه‌‎یئیدیم اونو. آخ یانداخ کولو… یانداخ کولو…! بیر یانداخ کولون الینده‌ سیخیب ساخلامیش، دیک منه‌ ساری، ائله‌ او جور… ائله‌ او حالدا، قولو قورویوب، قالمیشدی… ائله‌ بیل منه‌ وئریردی؛ ائله‌ بیل دئییردی گل!… گل! آقای دوکتور بو دا دسته‌ گول! گل… گل آپار قوی د‎ده‌‌وین گؤرونا… گه‌… گه‌… گل آپار!».\nقیزدیرما اطرافا یاییلیر. صادیق‎‎ین بارلانمیش آغزی قوخویور. جووجولرینده‌ قایساقلانمیش آغ کؤپوک گؤزه‌ چارپیر. قه‌‌هر بوغازینا ییغیشدیقدا زورلا اؤزونو توپلاییر:\n– آخ‎خ… سیاووش بودو… بو… بو… بودونون بیر طرفی‌نین اتی بوتون گئتمیشدی؛ گئدیب لاپ سومویونه‌ چیخمیشدی. بی شرف دئییر اوشاقلارین الی اسیب… بی… بی‎شرف…، بی‎شرفلر. گؤره‌‌سن آللاه‌، گؤر نه‌‎ قده‌‎ر چابالاییب، گؤر نه‌ قده‌‎ر چیرپینیب، سیاووش، گو… گو… گؤر، نئجه‌… گؤر…!\nسؤزون چاتدیرا بیلمه‌‎د‎ن صادیق، هؤنکورتو ایله‌ آغلاماغا باشلاییر. سیاووش، مریم‌دن صادیق‌ین درمانلارینی گتیرمه‌‌یی ایسته‌‌ییر. الی اسه‌- اسه‌، بیر آمپول سورنگه‌ چکیب، صادیق‌ـا وورور. صادیق‎، یواش- یواش ساکیت‎‎لشیب، اویور.\nاوتاقدان چیخیرلار. سیاووش بیر لیوان سو ایسته‌‎ییر؛ سویو ایچیر، توما گئدیر. سونرا سوروشور:\n– جریان نه‌‎دی؟، هاچاندان بئله‌ اولوب؟\nمریم دئییر:\n– چرشنبه‌… او گئجه‌ چوخ بئواقت گلدی. گئجه‌ یاریسی ایدی گلدی، یاتدی. صاباح، سحر تئزدن، گون تازا چیخمیشدی، «پزشک قانونی»دن تلفون آچدیلار. شه‌لندیم؛ دئدیم، ایندی کی پزشک قانونی اولماز. دئدیلر دسته‌‎یی وئر دوکتورون اؤزونه‌. آییلتدیم؛ دانیشدی. بیلافاصیله‌ گئییندی، گئتدی. بیر ساعات چکمه‌‎دی قاییتدی. من، صبحانه‌‎نی دؤشه‌‎دیم، گؤردوم کی سیغار یاندیردی. دئدیم: آج قارنینا نه‌ خبردی؟ دینمه‌‎دی. بیر دنه‌ چای ایچدی، یئنی‎دن سیغار یاندیردی. گؤردوم ناراحات‎دی. سوروشدوم: نه‌ خبر ایدی؟ دئدی: اؤلونو باسدیرماق اوچون ایجازه‌‎نامه‌ ایسته‌‎ییردیلر. گؤردوم، قه‌‌هر‎دن دوداغی اسیر. دئدیم: اونون‎دا ناراحاتچیلیغی وار؟ دئدی: آخی، جاوان قیز ایدی. سوروشدوم: کیم‎ایدی… دئدی، بیلمه‌‎دیم. دئدیم: نییه‌ اؤلموشدو؟ بیردن اؤزوندن چیخدی، اوستومه‌ چیغیردی: «مفتّیش‎لییی قورتاریرسان یا یوخ». دای من بیر سؤز دئمه‌‎دیم. گئتدی ایداره‌‎یه‌. ساعات اون‎‌بیر ایدی قاییتدی؛ گیردی اوتاغا. گئتدیم گؤردوم پالتارلی تختین اوستونده‌ اوزانیب، یاتـیب. ائله‌ او یاتـیش‎دی کی یاتـیب. داییم یوخو گؤرور. سایقیلاییر یوخودا…،پیس وضعیتده‌ یوخودان قالخیر…».\nسیاووشون گؤزلری قالی‎نین گول‎لرینه‌ زیلله‌‎نیب، باشین قالدیرمادان سوروشور:\n– یاخشی، نه‌ دئییر؟\nمریم‌ین سسی سانکی قویودان چیخیر:\n– نه‌ دئیه‌‎جک! ایندی دئدیک‎لرینی؛ قاتـیر قاریشدیریر. بیر سؤزو بلکه‌ یوز دفه‌ دئییر… من نئیله‌‎ملی‎یم؟ قورخورام دوکتور… قورخورام د‎لی اولا آخیردا…!\nمریم قه���‌هرلنیر. سیاووش هئچ نه‌ دئمیر. مریم ایسته‌‌دیی کیمی اوره‌‎یین بوشالدیر؛ سونرا گؤزلری‎نین یاشینی سیلیب، سارسیلمیش حالدا «نئیله‌‎مه‌‎لی‎ییک دوکتور!؟»- دئیه‌، گؤزلرین سیاووشا تیکیر. سیاووش «شاید ائوده‌ توختادا بیلک، آنجاق اگر بیماریستانلیق اولسا، بوردا یاتا بیلمز. بوردا یاتسا، ایش چیخاردار»- دئیه‌، کؤکسون اؤتورور…\n٭٭٭\nگونلر بیر – بیری نین آردینجا سوووشور. سیاووش، هر گون صادیق‌ا باش چکیر. اونون داوا – درمانینا یئتیشیر. صادیق ایسه‌ ایندی نه‌ قیزدیریر، نه‌ سایقیلاییر، نه‌ ده‌ باغیریر؛ آنجاق هئچ بیر سوز دانیشمیر؛ داییم توموب، فیکره‌ دالیر. سوسقون حالدا گؤزو بیر نوقطه‌‎یه‌ دیره‌‌نیر؛ اؤز ایچینده‌ یاشاییر. سون گؤروشده‌ سیاووش اونو محبتّ‎له‌ سوزوب، سونرا دئییر:\n– شوکور آللاه‌ا دای حالین یاخشیلاشیب. من دئییرم یاپیشاسان مریم‌ین الیندن، بئش- اون گون گئده‌‌سن شیمالا. قوی بیر آب- هاوان دا د‎ییشیلسین.\nصادیق اونون جاوابیندا «فعلن کی استعفامی یوللامیشام ایداره‌‎یه‌، جاواب گؤزله‌‎ییرم» – دئییر. سونرا درین بیر آه‌ چکه‌‎ر‎ک، سؤزونون آردینی توتور: «اوننان سونرا گؤروم نئیله‌‎ملی‎یم»\nبو لحظه‌، مریم، سؤزه‌ قاریشیر:\n– تصمیمی وار گئده‌، آمما تک گئدیر. منی آپارماق ایسته‌‎میر. دئییرم تک گئتسن من نیگران قاللام آخی…\nمریم سؤزونون قالمیشینی اوتور. نئچه‌ لحظه‌ سوکوت ایله‌ اؤتور. سیاووش باخیشی ایله‌ صادیق‎دان جاواب ایسته‌‎ییر. صادیق جاواب وئریر:\n– ایستیرم گئدم، آمما شیمالا گئتمک ایسته‌‎میرم. من ایستیرم «بوزقوش»ا گئده‌‌م. مریم‌ی من اوردا نئیله‌‎ییم. اوبادا منیم تار- تانیشیم چوخدور، آمما آروادیلان جور گلمز. بیر ده‌ دوزون ایسته‌‎سن ایسته‌‎ییرم بیر مدت تک اولام. تک‎لیک آختاریرام. فقط ایسته‌‎ییرم تک اولام. ناراحات اولما مریم، بو منه‌ لازیمدی. من بیر سا‎یخاش یئر آختاریرام بیر آز فیکیر‎لشم. بالاخره‌، من اؤز تکلیفیمی گره‌‎ک مشخّص ائله‌‎‎یم. آخی من بو دونیادا نه‌‎چی‎یم. سن دیء سیاووش، من نه‌‎چی‎یم… نه‌‎چی‎یم؟».\nصادیق‎ سؤزون بیتیریب سوروجو گؤزلرینی سیاووشا تیکیر. «من نه‌‎چی‎یم؟» سؤزو اوتاغین فضاسیندا هر‎له‌‎نیر؛ قاسیرغا کیمی تاوانا، در- دووارا ده‌‎ییب قاییدیر؛ عکس صداسی سیاووشون قولاغیندا سسله‌‎نیر: «من نه‌‎چی‎یم؟…»، «من نه‌‎چی‎یم؟…»\nمریم‌ین یاناغینا آخان یاش و بیردن- بیره‌ اوره‌‎یینی بوشالتماسی بیر نئچه‌ آنلیق اولورسادا، سیاووشو بو بورولغاندان قورتاریر:\n– منی بو حالدا قویوب، گئتمه‌… من سننن‎ ده‌ پیس گونده‌‎یم، صادیق! بس من‎نن نییه‌ قاچیرسان؟.\nمریم دانیشیر، آمما سیاووش اونون دئدییی‎نین، اونون گیلایه‌‎لرینین بیرین ائشیدیر، بئشین ائشیتمیر. او دوشدویو دورومدان چیخماغا چالیشیر. صادیق ایسه‌ مریم‌ی توختادماق ایسته‌‌ییر؛ اونون اوره‌‎یین آلماغا، چالیشیر:\n– من ایندی اؤزومدن قاچیرام مریم! یاخشی، اگر اؤزون ایستیرسن گل؛ یاخشی، گل!\nآمما، سیاووش اؤز عالمینده‌‎دیر. او اؤز ایچینده‌ چیرپینیر؛ بوغولان آداما بنزه‌‌ییر. هردن بیر کلمه‌، بعضا ده‌ بیر جومله‌ ائشیدیر؛ بیر شئیی سئچیر، آنجاق یئنی‎دن اؤزونه‌ دالیر. اونجا اوتاغین تاوانی گئتدیکجه‌ آلچاقلاشیر؛ دووارلار بیر بیرینه‌ یاخینلاشیر؛ اوتاق کیچیلیر؛ فضا دارالیر.\nسی��ووش، نه‌ واخت ائودن چیخماسینی دویمادان، اؤزونو ائشیکده‌ حیسّ ائله‌‎ییر. گئجه‌ یاریسینا یاخینلاشیر؛ یول سایخاش، شه‌‎هر دینج‎دیر؛ تکه‌- توک آدام گل- گئت‌ده‌‌دیر، آمما سیاووش اونلارین هئچ بیریسینی گؤرمور. «من نه‌‎چی‎یم؟» سورغوسو دالبادال قولاغیندا سسله‌‎نیر. سانکی صادیق اونون آردینجا اؤز سورغوسونو تکرار- تکرار سوروشور. سیاووش بیر آن حیسّ ائله‌‎ییر بو صادیق‌ین سسی دئییل، بو اونون اؤز سسی‎دی. هویوخور، یان یؤوره‌‎سینه‌ باخیر، ا‌ؤزونه‌ گلیر: «من هارا گئدیرم؟! ائله‌ بیل یولو سهو گلمیشم!”- دئیه‌، گئرییه‌ دؤنور. زیل قارانلیقدا گؤزلری یاخشی سئچمیر؛ اوچ- دورد یول گؤزلرین اوووشدورور؛ مؤحکم یوموب آچیر، سونرا ایسه‌ یئنی‌دن یولا دوشور…","num_words":2428,"character_repetition_ratio":0.027,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.224,"stopwords_ratio":0.014,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":135166.2,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلدن دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ایران ممالیکی محروسه سینده میللی مسئله، شوونیست مئییللی و تمامیتچی قووه لرین بو مسئله یه یاناشمالاری!\nایران ممالیکی محروسه سی نین چوخ میللتلی اولدوغونو آرتیق دونیا ایجتماعیتی دویموش و باشا دوشموش دورومدادیر. بو آرادا فارس شوونیستلری و تمامیتچی قووه لری کئچمیشده کی کیمی زیرنانی گئن باشیندان دار باشینا دوغرو پوفلمگه و ایران ممالیکی محروسه سینی تک دیل و مدینتلی (فارس دیل و مدنیتلی) گؤسترمگه چالیشدیقلاری نین آراسی کسیلمه دن داوام ائدیر. اونلار اؤز عوامفریب گؤروشلرینی ایران ممالیکی محروسه سی و دونیا ایجتماعیتینه یانسیتماق اوچون شهروندلیک مقوله سینی بیر میللیت مقوله سی کیمی اورتایا قویماغا چالیشیرلار. کئچمیشده سیدضیا صدرالاشرافی ده شهروندلیک مقوله سینی میللیت مقوله سی عئینی گؤسترمگه چالیشمیشدی. بونلارا باخمایاراق صدرالاشرافی فارس شوونیستلری و تمامیتچی قووه لری نین ترسینه ایراندا دیل و مدنیت باخیمیندان موختلیف ائتنیکلرین وار اولدوقلارینی آنجاق اونلار بیر دؤولت ایداره سینده یاشادیقلاری اوچون بو توپلوملاری بیر میللتی اولوشدوران قومیتلر کیمی تقدیم ائتمه گه چالیشمیشدی (1، 1.1). فارس شوونیستلری ایسه ایران ممالیکی محروسه سینده فارس دیل و مدنیتی نین یئرلی و باشقا دیل و مدنیتلری ایسه خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله بیر اشیاء کیمی بو ممالیکی محروسه یه یوکلنمیش دئیه ایددعا ائتمگه داوام ائتمیشلر. بو ایددعالار نژادپرستلیک تئوریسینه قاپیلمیش محمود افشار یزدی نین بیر دیل، بیر مملکت و بیر دؤولت تئوریلینه اساسلانیر(2، 2.1). بو ذات عالیلر ایران ممالیکی محروسه سینی رضاشاهین خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله اله کئچیردیگینی، بیر دیل، بیر مدنیت اساسیندا اولوشدوران سیاسی سیستیمی اساس گؤتوره رک \"ایران میللتی\" ایفاده سینی \"فارس میللتی\" یئرینه ایشه آپارماقلا بیر یاندان ایران ممالیکی محروسه سینده فارس اولمایان میللی وارلیقلاری \"ایران\" کلمه سی ایله فارس قالیبی��دا ازیب یوخ ائتمه گه، باشقا یاندان فارس دیل و مدنیتی نی \"ایران میللتی\" قالیبیندا ایران ممالیکی محروسه سی و دونیا ایجتماعیتینه تقدیم ائتمه گه چالیشمیش و چالیشیرلار. فارس شوونیستلری و تمامیتچی قووه لری نین\"ایران ممالیکی محروسه سی\" نی \"ایران\" و فارس دیل و مدنیتی ایله یؤنه دیلمیش (ایداره ائدیلمیش) توپلومو \"ایران میللتی\" آدلاندیرمالاری ایران ممالیکی محروسه سی نین کثیرالملله اولدوغونو دانماقدان عیبارتدیر. زامانی قاچیرمادان \"نامه\" درگیسی طرفیندن یووارلاق ماسا اطرافیندا ایران ممالیکی محروسه سی اوزره بیر دانیشیق آپاریلمیش- و ماسادا حزب نژادپرست جبهه میللی فارس نماینده سی نین ده گؤروشلری دیققت چکیجیدیر - بو گؤروشلری گؤزدن کئچیرمگه چالیشاق. حزب نژادپرست جبهه میللی فارس مسئولو کوروش زعیم ایفاده ائدیر:\n\" زعيم: به‌عقيده‌ی من، ما در ايران مسأله‌ای به نام قوميت به‌طوری‌كه مجزا از بدنه‌ی ملت و مسأله‌ی ملی باشد، نداريم؛ هرچند اخيراً واژه‌ی قوميت و مليت را خيلی با هم جابه‌جا می‌كنند. از ديدگاه من مليت يك تعريف بين‌المللی دارد يعنی Nation، يعنی مردمی كه زبان، قانون‌اساسی، مرزهای مشترك و دولت مشترك دارند.\"(3).\nاوسته گؤروندوگو کیمی کوروش زعیم بورادا سؤزلر ایله اویناماغا چالیشیر. او ایران ممالیکی محروسه سینده میللتلر مسئله سینی \"قومیت\" ساحه سینه دوشوره رک ایران (اوخو: فارس) میللتیندن آیری بیر میللی مسئله نین اولمادیغینی ایددعا ائدیر. بو گؤروشه اساساً ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللیتلره فارس دیل و مدنیتی حاکیم اولدوغو اوچون بو میللتلر ایران (اوخو: فارس) میللتی نین آیریلماز (بدنه ی ملت) بؤلومو کیمی نظره آلینمالی، بئله لیکله \"میللیت\" مسئله سی نین ایران ممالیکی محروسه سینده یوخ اولدوغو قناعتینه گلینمه لیدیر. کوروش زعیم میللیتلر مسئله سینی \"شهروندلیک\" ساحه سینه دوشوره رک تحمیل اولموش فارسجانی \"زبان مشترک\"، تهران حاکیمیتی اوچون یازیلمیش قانون اساسی نی \"قانون اساسی مشترک\"، تهران حاکیمیتی و دونیا دؤولتلر طرفیندن دؤولتلر آراسی تانینمیش سرحدلری \"مرزهای مشترک\" و فارس دیل و مدنیتینه اساسلانمیش دؤولتی \"دولت مشترک\" دئیه قلمه آلیر. بئله لیکله چوخلو مباحیثه لی مقاملار اورتایا چیخیر.\n1- اورتاق دیل (زبان مشترک): بیلیندیگی کیمی اینسان اوغلو آنا نطنینده آناسی نین سسی ایله تانیش اولور و یئری گلدیکده او دیلده اؤز چئوره و موحیطینی تانیماغا باشلاییر. بو اینسان توتساق (اسیر) و سورگونلوکده دوغولورسا، اؤزگه بیر دیلده دونیا گؤز آچار. بئله لیکله اؤز کیملیک و منلیگینه اؤزگه لشمیش اولار. دئمک، آزاد اینسان و آزاد میللتلرین هر بیری نین اؤزونه اؤزل (خاص) دیللری اولار. فارس توپلومو اوچون فارسچا دوغما و آنا دیلیدیرسه، تورک توپلومو اوچون تورک دیلی، عرب توپلومو اوچون عرب دیلی و ساییره دوغما و میللت اوولادلاری نین آراسیندا بو دیل اورتاق (مشترک) ساییلابیلر. آنجاق بیر سایدا تمامیتچی، باستانگرای و خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللتلره تحمیل اولموش فارسجانی اورتاق (مشترک) دیل گؤسترمگه چالیشماق بو توپلوملار آراسیندا اؤگئی و دوغما مسئله سینی اورتایا قویماغا یول آچار. دئمک، سایی تورکلردن آز اولان فارسلارین دیلی نه اوچون اورتاق (مشترک)، سایی فارسلاردان چوخ اولان تورکلرین دیلی نه اوچون اؤزگ�� و خاریجی عامیل کیمی قلمه آلینمالیدیر؟ اوسته کی یاناشمالارا دیققت یئتیردیکده فارس شوونیستلری و تمامیتچی قووه لر طرفیندن تورک دیل و مدنیتی نین ایران ممالیکی محروسه سینه اؤزگه (بیگانه) ساییلدیغی و عوام خالق کیتله سی نین ده بو شارلاتانلیقلارا ایناندیقلاری اورتایا چیخمیش اولار. اینسان و میللتلری اؤز کیملیک و منلیکلرینه اؤزگه یاشاتماغا چالیشماق یالنیز باشقا بیر دیلی بو توپلوملارا تحمیل ائتمک و بو توپلوملاری ایستعمار ائتمک واسیطه سی ایله حیاتا کئچه بیلر. بو سایدیغیمیز ندنلری نظره آلاراق بوگونکو فارس دیل و مدنیتی ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللت و ائتنوسلار اوچون ایستعمار ماهیتی داشییر دئیه دوشونمه لی ییک.\n2- آنا یاسا (قانون اساسی): آنا یاسا بیر مملکتین نئجه ایداره اولونماسینا داییر قانون وئریجی اورقان طرفیندن یازیلماسینا باخمایاراق مملکتین ایجرا ائدیجی اورقانی بو قانونلاری ایجرا ائدر و قهریه اورقانی دا بو قانونلارین حیاتا کئچمه سینه کؤمک ائدر.\nدئمک، بیر ممالیکی محروسه اوچون آنا یاسا یازیلمادان توپلوملار آراسی ایلیشگی و رابیطه نین هانکی دیلده، یوخسا دیللرده اولماسی بو توپلوملارین باشچیلاری نین بیر آرایا گلمه سی نتیجه سینده و خالق سس وئرمه یولو ایله بلیرلنمه لیدیر. بو مسئله رضاخانین حاکیمیت چئوریلیشی، یوخسا ایسلام جومهوریسینه \"آری\" یا \"نه\" دئمک واسیطه سی ایله دئییل، میللتلر آراسی خالق سس وئرمه یولو ایله و میللتلرین ایستکلری ایله اؤز عکسینی تاپمالیدیر. میللتلر اؤز صلاح و مصلحتلرینی بیر ممالیکی محروسه ده باشقا توپلوملار ایله بیرلیکده یاشامادا گؤرورسه لر، اؤز دیل و مدنیتلرینی نظره آلاراق هانکی دیل، یوخسا دیللری اساس گؤتورمه لری سؤزقونوسو (موضوع) اولابیلر. باشقا حالدا هر میللتین اؤز گله جگینی موستقیل بلیرله مه سی او میللتین دوغال و طبیعی حاققیدیر. بئله لیکله بو توپلوملار بیلینجلی اولاراق اؤز گله جکلرینی و حاکیمیتلری نین هانکی سیستیم اساسیندا (فئدرال می؟ کون فئدرال می؟) اولماسینی خالق سس وئرمه یولو ایله بلیرله میش اولارلار. بو اینسانی و ایجتماعی مسئله لر نظره آلینمادان فارس دیل و مدنیتی نی اساس گؤتورموش قانون وئریجی اورقان فارس دیل و مدنیتیندن اوزاق دوشمک ایسته مز دئیه دوشونمه لی ییک. بوندان یانا دا فارس حاکیمیتی نین ایسلام آدینا یازیلمیش آنا یاساسینا میلتلر اوزره چیندیرقاز اکلنمیش حاقلار 15 و 19 بندلر دئیه حیاتا کئچمه دیگی نین یانی سیرا فارس حاکیمیت سیستیمی نین مصلحت گؤرمه دیگی عجوباتیندان یئری گلدیکده بیر داها قانون وئریجی اورقانا \"مجلیس شورای ایسلامیه\" سس وئرین دئیه بو مسئله حاللاندیریلیر. بو یاناشمالار مجلیسدن سس آلما دئییل، مسئله نین حل اولمادیغینا داییر شرعی دون گئیدیرمکدن عیبارتدیر. بیلیندیگی کیمی آنایاسا ایلک اولاراق قانون وئریجی اورقان (فارس میللت مجلیسی) طرفیندن قبول اولونموش. مملکتلرده نظره آلینمیش قانونلارا اساساً آنایاسایا ترس اولان شخص و قوروپلار میللتین ایستگینه سایقی گؤسترمزلر دئیه میللی مجلیسه یول وئریلمزلر. دئمک، موختلیف دیللرین یازیلیب اوخونمالاری فارس حاکیمیت سیستیمی نین ایشینه گلمه دیگی اوچون ایجرا ائدیجی اورقانا گرکلی بویوروقلار وئریلمه دن بو قانونلار آسقییا آلینیر دئیه دوشونمه لی ییک. بئله لیکله قهریه اورقانی نین ایجرا ائ��یجی اورقانا بو مسئله لرین حیاتا کئچمه سینه کؤمک ائتمه سینه داییر بیر گرک ده قالمیر. دئمک، فارس دیلینی اساس گؤتورموش آنایاسا فارس شوونیستلری و تمامیتچیلری ایددعا ائتدیکلری \"قانون اساسی مشترک\" دئییل، بو آنایاسا فارس میللتی و حاکیمیتی نین آنایاساسی قلمه آلینمالیدیر.\n3- اورتاق سرحدلر (مزهای مشترک): هر بیر میللتین دیل و مدنیتینی اساس گؤتورموش نیظام و اینتیظام او میللتین حاکیمیتی ساییلمالیدیر. دئمک، فارس دیل و مدنیتی نی اساس گؤتورموش ایران ممالیکی محروسه سینه حاکیم کسیلمیش نیظام و اینتیظام \"فارس نیظام و اینتیظامی\"، او مملکتین ده سرحدلری دیل و مدنیت حاکیم اولما باخیمیندان فارس ایستعماری نین حاکیم اولدوغو سرحددات، یوخسا \"فارس ایمپئریاسی\" ساییلمالیدیر. دئمک، فارس حاکیمیتی طرفیندن اینسانی نورمالار دیققته آلینمادیغی تقدیرده \"مرزهای مشترک!\" دئیه بیر مقوله اورتادا گؤرونمور.\n4- اورتاق دؤولت (دولت مشترک): بیر دؤلته ائتنیک قوروپلارین و میللتلرین اورتاق اولوب اولمادیقلاری، او دؤلتی اولوشدوران آتریبوتلاردان آسیلیدیر. دئمک، ائتنیک قوروپلار و میللتلر اؤزلرینی ایداره ائتمک اوچون میللی حاکیمیته مالیک اولمالیدیرلار. بو میللی حاکیمیتلرین اؤزلری اوچون موستقیل آتریبوتلاری اولمالیدیر (میللی مارش، میللی بایراق و ساییره). اوسته کی آتریبوتلاری نظره آلاراق بو ائتنیک و میللی حاکیمیتلر بیر-بیرلری ایله اؤز موناسیبتلرینی گلیشدیره رک اورتاق دؤولتین، یوخسا قورومون یارانماسینا یول آچمالیدیرلار. دئمک، بوگونکو تهران حاکیمیتی ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللتلرین اورتاق دؤولتلری اولسایدی، تهران حاکیمیتی موختلیف ائتنیک حاکمیتلرین بیر قرارا وارماسی ایله قورولان حاکیمیت اولاردی. او حاکیمیت رضاشاهین و خاریجی گوجلرین حاکیمیت چئویریلیشلری ایله دئییل، بو میللتلرین ایستکلرینی تمثیل ائده جک حاکیمیتلرین اولوشدوردوقلاری اوست قوروم کیمی اورتایا چیخابیلردی. بئله لیکله بو اوست قوروم، یوخسا حاکیمیت فارس اولمایان میللتلره اؤگئی موناسیبت بسله مزدی. اؤرنک اولاراق او مملکتده کی میللتلرین آنا دیللری و مدنیتلری حاکیمیتلرینه وئرگی وئردیکلری اوچون حاکیمیت طرفیندن حیمایت اولوناردی. بو حیمایت اولونما یالنیز سؤزد ه دئییل، بو میللتلرین آنا دیللرینده ایلک اوخولدان اونیوئرسیته لره قدر یازیب اوخوماغا کؤمک اوچون حاکیمیتلری وساییط آییرمانی اؤزو اوچون بیرینجی آددیم حئساب ائدردی. بو میللتلرین تاریخی آبیده لری نین قورونماسی اوچون دؤولتلری موستقیل موزه تیکینتیلر قورمانی اؤزلری اوچون بیر بورج بیلردی. بو موزه لر بو میللتلرین کئچمیش مدنیتلری نین بیر بؤلومونو تمثیل ائتمه لی اولاردیلار. بو میللتلرین آنا دیللری نین قورونماسی و گلیشمه سی اووچون بو دیللره اؤزل (مخصوص) دیل قوروملاری نین یارادیلماسینا داییر حاکیمیتلری میلی خزینه دن کؤمک آییراردی. گؤروندوگو کیمی \"فارس حاکیمیتی\" نی \"اورتاق دؤولت\" دئیه قلمه آلماق گولونج اولاردی. گئنه ده کوروش زعیم حزب نژادپرست جبهه میللی فارس مسئولوندان اوخویوروق:\n\" اما قوميت يا Ethnicity شامل اقوام مهاجری است كه كاملاً در فرهنگ يك ملت ذوب نشده‌اند و البته به‌نظر من در ايران چنين پديده‌ای وجود ندارد.\"(3)\nدئمک، کوروش زعیمین گلدیگی قناعته اساساً ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان ائتن��سلار هامیسی فارس دیل و مدنیتینده اریمیش مقامدا یئر آلیرلار. دئمک، ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللی آخینلار فارس شوونیستلیگی علیهینه دئییل، کوروش زعیملر ده محمدرضا پهلوی ایددعا ائتدیگی کیمی سرحدلرین او طرفیندن گلن خاریجی عامیللرایمیشلر!! بو ذات عالیلرین شوونیستی و فاشیستی گؤروشونه اساساً ایران ممالیکی محروسه سی بیر دیل و بیر مدنیتلی بیر اؤلکه دیر. دئمک، اینقلابین اوولینده بو ذات عالیلرین (حزب جبهه میللی، نهضت آزادی، میللی مذهبی ها، حزب میللت تشکیلاتلاری) فارس حاکیمیت پوستلارینی اله کئچیرمه لرینه باخمایاراق چیلقین فارس شوونیستلیگینی حیاتا کئچیرمگه جهد گؤستردیکلری اوچون آیت الله خمینی الیله مسجید ترک ادبلیک یئری دئییل دئیه، چؤله آتیلدیقلارینا تانیغ اولدوق. گئنه ده کوروش زعیم ایفاده سیندن اوخویوروق:\n\"... ما مثل يك خمير شيرينی هستيم كه هزاران سال است همه‌ی اجزای آن، درهم آميخته است. اين چند تيره‌ی آريايی كه وارد ايران شده‌اند، مادها، پارس‌ها و پارت‌ها به‌عنوان تيره‌های اصلی و نيز كُردها و آذری‌ها از همان تيره‌ها هستند كه همگی چند‌هزار سال است در اين سرزمين به‌سرمی‌برند و با هم آميخته شده‌اند.\" (3)\nاوسته گؤروندووگو کیمی دیل و مدنیت فرقلیکلری فارس نژادپرستلیکلری نین عوامفریبلیگینه قوربان وئریلمگه چالیشیلیر. بونلار ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان توپلوملاری فارس دیل و مدنیتینه بوروندوره رک اونلاری یییه جک شیرینی خیال ائدیرلر. بیلیندیگی کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده 3 دیل قوروپونا عایید میللتلر یاشاییرلار.\n1- تورک دیل قوروپو: آذربایجان تورکلری و تورکمنلر\n2- هندژرمن دیل قوروپو: فارسلار، بلوچلار، لورلار، گیلکلر، کوردلر و ساییره\n3- سامی دیل قوروپو: عربلر.\nمسئله بئله اولدوقدا سورقو سوآل بو: - بوگون ایران ممالیکی محروسه سینده کی فرقلیکلری گؤز آردی ائده رک 20 اینجی یوز ایلین اوولینده خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله قوراشدیریلمیش یالانچی گؤروشلری تاریخ دئیه بو ممالیکی محروسه ده کی اینسانلارا سیریماغا چالیشماق بو اینسانلاری تحمیق ائتمک دئییل می؟ 21 اینجی عصیرده یاشادیغیمیز اوچون توپلوملارا سایقی ایله داورانمانی هر کیمسه دن گؤزله مه لی ییک. تاریخ بوتو آذربایجانلی و ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورکلر اؤزلرینی تورک تانیمالارینا و آدلاندیرمالارینا باخمایاراق بوگون ده گونئی آذربایجانلی و ایران ممالیکی محروسه سی نین باشقا یئرلرینده یاشایان تورکلر اؤزلرینی تورک آدلاندیردیقلاری اوچون اونلارا دیل قوروپو باخیمیندان تورک میللتلری سیرالاریندا یئر وئرمک هر بیر چاغداش و مدنی اینسانین بورجودور. هر بیر مدنی اینسان Selbst Determination (اؤزونو باشقالاریندان آییرد ائتمه، اؤزونو ایضاح ائتمه) دوغرولتوسوندا دوشونمه لیدیر. بو دئدیکلریمیزه باخمایاراق فارس شوونیستلری، ایستعمارچیلاری و تمامیتچیلریندن اؤزونو تانیملاما دوغرولتوسوندا اولان گؤزلنتیلر ده یئرسیز اولاردی قناعتینه گلمک زورونداییق. گئنه ده کوروش زعیم ذات عالیدن اوخویوروق:\n\"... البته ما اقليت مذهبی داريم ولی اقليت قومی نداريم؛ مگر اقليت‌های زبانی مثل قوم تركمن. آخرين قومی كه به ايران مهاجرت كرده است، تركمن‌ها بودند كه شايد تاحدی بتوان به آن‌ها قوم تركمن اطلاق‌كرد. هر‌چند آن‌ها هم در فرهنگ ايرانی كاملاً ذوب شده‌اند. قشقايی‌ها قبيله‌ای بودند كه صدها سال پيش وارد ايران شدند و شما نمی‌توانيد آن‌ها را از فارس‌ها جداكنيد.\" (3)\nایران ممالیکی محروسه سینده فارسلارین بیر میللی آزلیق اولدوغونو قلمه آلانلار بلکه ده کوروش زعیم جنابلارینا حاق وئرمیش اولسونلار. بو گؤروشه اساساً ایران ممالیکی محروسه سینده نه میللی دؤولت وار، نه ده میللی مملکت! آنجاق کوروش زعیم جنابلاری نین تورکمنلری دیل باخیمیندان قوم قمله آلما مسئله سی عئین حالدا میللتلر مسئله سی یئرینه دینی اینانجلاری قابارتما مسئله سی هئچ ده تعجوب دوغورمامالیدیر. محمود افشار یزدی 80 ایل بوندان اؤنجه توپوردوکلرینی حزب نژادپرست جبهه میللی فارس مسئوللاری ایندی یالاماغا باشلامیشلار. بو عملین گئجیکمه سی بو نژادپرستلرین تنبیل اولدوغوندان ایلری گلمیر، بو گون زامان بو مسئله نی گرکدیریر. رضاشاه خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله قاجارلاردان حاکیمیتی چئوریلیش واسیطه سی ایله اله آلدیغی زامان دا ایران ممالیکی محروسه سینده ارمنی و یهودولار بیر دینی آزلیق کیمی قلمه آلینیردی. شاهلیق سیستیمی نین آنایاساسیندا شیعه اثنی عشری رسمی مذهب تانینماسینا باخمایاراق سایی میلیونلاری آشقین سنی لر مذهبی آزلیق دئیه قلمه آلینمیردی. دئمک، زامانین ایلریلمه سینه باخمایاراق فارس ایستعمارچی سیاستچیلری نین ذهنیتی کئچمیشلرده ایلیشیب قالمیشدیر دئیه دوشونمه لی ییک. بیلیندیگی کیمی تورکمنلر ده ایران ممالیکی محروسه سینده باشقا میللتلر کیمی بؤلونموش تورکمن میللتی نین ترکیب حیصصه سی دیرلر. ایران ممالیکی محروسه سی نین تورکمن صحرا دئییلن بؤلگه لرینده یاشایان تورکمنلر موختلیف قوم، طایفا و عشیرت لره بؤلونور. بو قوم و طایفالار تورکمن میللتی نین ترکیب حیصصه سی دیرلر. بو دانیشیغا قاتیلانلاردان بیری ده اؤزونو آراشدیرماجی و سیاسی فعال قلمه آلان عبدی جنالاریدیر، اوخویوروق:\n\"عبدی: اين‌كه ما مسأله‌ای به‌نام قوميت داريم يا نه‌، از دو زاويه قابل بررسی است؛ يكی زاويه‌ی پوزيتيو يا تحصلی و ديگری زاويه‌ی تفهمی. از زاويه‌ی پوزيتيو می‌توان با صحبت‌های آقای زعيم موافق بود كه اين تيره‌ها با هم درهم آميخته‌اند كه بايد در مورد آن بررسی و تحقيق صورت بگيرد. حتی بعضی‌ها، مسأله‌ی زبان را تا حد لهجه پايين می‌آورند يا در مورد آذری‌ها گفته می‌شود با ايرانی‌ها هيچ فرقی نمی‌كنند و تنها زبان‌شان تغيير كرده است. بحث آريايی‌ها كه بگذريم، تازه پنج، شش، درصد از مردم ما سیّد هستند و در ساخت قدرت هم نفوذ دارند كه از اقوام سامی هستند و عرب به‌حساب می‌آيند؛ ... در مسأله‌ی نژاد، ما فقط كمی با تركمن‌ها آن‌هم در حدّ خيلی‌خيلی‌كم تفاوت داريم. ميان ما و ساير قوميت‌ها مرز چندانی وجود ندارد. اما در ميان همه‌ی متغيرها مسأله‌ی مذهب فوق‌العاده جدی است.\"(3)\nبورادا عبدی جنابلاری دا ام+ الکلثوم= ام الکلثوم دئیه کوروش زعیم ذات عالی نین چئنر توپور ائتدیکلری ایفاده لری بیر داها ایفاده ائتمگه چالیشمیش گؤرونور. عبدی نین گؤروشونه اساساً یالنیز \"سید\" مقوله سی عربلیک سام دیل و مدنیتلرینه مرحمت ائتمیش مقامدا یئر آلیر. دئمک، کئچمیشده پیغمبر اوولادی ساییلان حضراتلارین اوشاقلاری نین ایران ممالیکی محروسه سینه گله رک بو خالقلار ایله ائولنیب ایچ ایچه یاشامالاری بو توپلوملار ایچریسینده دیل و مدنیت باخیمیندان فارس، تورک، کورد، گیلک �� ساییره اولمالاری اونلارین عرب اولدوقلاریندان هئچ نه دگیشمه میش، بو داغینیق و عرب دیل و مدنیتیندن اوزاقلاشمیش اینسانلار عربلر دئیه ایران ممالیکی محروسه سینده قودرت نوفوذونا صاحیب ایمیشلر!!!. ایران ممالیکی محروسه سینده میللیتلر مسئله سینه بئلنچی یاناشانلاری سیاستچی دئییل، یالنیز شارلاتان آدلاندیرماق اولار. بونلار خوزیستانداکی عربلرین میللی مسئله لرینه گلدیکده لام کام دئیه دوداغی دوداق اوستونه گؤتور قوی ائتمک ایسته مزلر. گئنه ده عبدی ذات عالیدن اوخویوروق:\n\".. بنابراين ما چون فارس هستيم نمی‌توانيم واقعيت مسأله را ناديده بگيريم. اما چرا چنين اتفاقی روی می‌دهد؟ چرا در ذهنيت كسانی كه كرد، ترك، عرب و ... هستند، اين موضوع مطرح است كه به آن‌ها اجحاف می‌شود؟ چون اوست كه منشأ اين تمايز هويتی است. از سوی ديگر می‌توانم بگويم كه با همه‌ی اين‌ها، در اين مقطع مسأله‌ی قومی و زبانی مسأله‌ی اول ما نيست. مسأله‌ی اول ما دموكراسی است و البته مقّدم بر دموكراسی، حاكميت قانون است. ... در بحث قوميت، چون من فارس هستم نمی‌توانم عليه آن ساختار تبعيض‌آميز موضع قومی بگيرم. و بنابراين ناچارم از بُعد دموكراسی به مسأله بپردازم...\" (3)\nدئمک، ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان میللیتلرین مسئله سی اوزدن ایراق فارس آیدینلاری نین مسئله سی دئییل. بو مسئله نی فارس اولمایان میللیتلرین میللی بیلینجلی اینسانلاری دا آنلامیش مقامدا یئر آلیرلار. یالنیز ایدئولوژی باتلاغیندا ایلیشیب قالمیش آذربایجان دینچیسی، سولچوسو و ایرانچیسی فارس کؤر ائدرلریندن امامزاده دئیه شفاعت گؤزله ییرلر. فارسلارا گؤره فارسچیلیق اساسیندا قبول اولموش قانونلاری ایجرا ائتمک دئموکراسیدان داها یاخشی اولاردی. دئمک، میللیتلر مسئله سی حلل اولمادان دئموکراسی ایران ممالیکی محروسه سینده اولامایاجاغی اوچون ایلک اولاراق فارسچیلیق اساسیندا قبول اولموش قانونلارین عمل ائدیلمه سی گرکلی گؤرونور. ایران ممالیکی محروسه سینده میللیتلر مسئله سینه داییر عبدی جنابلاری فارس اولدوغو اوچون میللی ظولمون علیهینه چیخیش ائتمک ایسته میر. دئمک، قودرت، وار دؤولت دوزلو سو کیمیدیر. قودرت صاحیبی اولان توپلوم و اونون عوضوولری اؤزلرینی قودرتدن آشاغی دوشورمک ایسته مزلر دئیه دوشونمه لی و هر میللت اوولادی اؤز میللتی نین موستقیل یاشاماسی اوچون گون آغلامالیدیر. بئله لیکله فارس ایستعمارچی تشکیلاتلاری (ایستر ساغ، ایستر سول) دئیه اونلاردا پادوچولوق ائدن آذربایجانلیلار، تورکمنلر و ساییره لر فارس تشکیلاتلارینداکی تحمیق اولموش دورومدان اؤزلرینی نجات وئرمه لیدیرلر دئیه دوشونمه لی ییک. گئنه کوروش زعیم ذات عالیدن اوخویوروق:\n\"زعيم: اين درست نيست كه تمايز قوميتی ايجادكنيم. هزاران سال است كه زبان فارسی، زبان رسمی است و مثلاً زبان بلوچی يكی از زير شاخه‌های آن است.\" (3)\nکوروش زعیم ذات عالی نین فارس دیلینی 1000 رسمیت وئرمه سی هانکی خالق سس وئرمه سینه (رئفراندوما) اساسلانیر دئیه دوشونمه لی ییک! فارس دیلینی قزنه لی و سلجوق تورکلری 300 ایل عربلر ایران ممالیکی محروسه سینه حاکیم کسیلدیکدن سونرا دیوان دیلی دئیه بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سینه گتیرمیشلر. بو دیل تورک شاهلاری واسیطه سی دیوان دیلی اولدوغو حالدا، تورک دیلی قوشون دیلی، عرب دیلی ایسه دین و فلسفه دیلی اولاراق 20 اینجی یوز ایلین اووللرینه دک ایران ممالیکی محروسه سینه حؤکوم سورموشلر. یالنیز رضا میرپنج خاریجی عامیللر واسیطه سی ایله حاکیمیت چئوریلیشینه قول چکدیکدن سونرا فارس دیلی ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان ایجتماعیتلره فارس ایداره لری طرفیندن تحمیل اولموش بیر دیلدیر. بلوچ دیلی نین فارسچا ایله هانکی موناسیبتیندن آسیلی اولمایاراق بوگون بلوچلار اؤزلرینی بیر میللت کیمی تانیملاییر. 21 اینجی عصرین Selbst Determination مقوله سیندن یولا چیخاراق بلوچ توپلومونو فارس شوونیستلری و تمامیتچیلری دئییل، بلوچلار قونشولارینا قارشین اؤزلری تعریفله مه لی و هانکی توپلوما داها یاخین اولدوقلارینی اونلار اؤزلری بلیرله مه لیدیرلر. گئنه ده کوروش زعیم ذات عالیدن اوخویوروق:\n\"..امروزه حتی در يزد كسانی وجوددارند كه به زبان تاتی صحبت می‌كنند و ما زبانشان را نمی‌فهميم. آيا می‌توان گفت كه آن‌ها غيرايرانی هستند؟\" (3)\nگؤروندوگو کیمی فارسلارین بو ایرانلی اولوب اولماماق مقوله لری ایرنج بیرمقاما چاتمیشدیر. دئمک، تاتی دیلینی بیر فارس آنلامیر و باشا دورمورسه و فارس شوونیستلری فارسچانی تاتا تحمیل ائتمگه چالیشیرسالار، بو تات توپلومو علیهینه فارس شوونیستلری طرفیندن یئریدیلن ظولم دئییل می؟ کوروش زعیم و سیستیم اولاراق فارس شوونیسمی تاتی توپلومونو آنادیلینده یازیب اوخوماقدان محروم ائتمه گه چالیشارسا، کوروش زعیم و فارس حاکیمیتی شوونیست دئیه دونیا ایجتماعیتی طرفیندن قلمه آلینمازمی؟ گئنه ده کوروش زعیم ذات عالیدن اوخویوروق:\n\"... مسأله‌ی خوزستان و آذربايجان و كردستان مربوط به زمانی است كه انگليس و شوروری از ايران خارج شدند و تلاش‌كردند نارضايتی‌ها را به رنگ قومی در آورند و از آن برای پايگاه نفوذ خود استفاده‌كنند. اگرچه اين مشكل در دهه‌ی سی حل‌شد، اما امروز اين مشكل دوباره ايجاد و تشديد شده است.\"(3)\nگؤروندوگو کیمی فارس شوونیستلری و تمامیتچی قووه لری سویوق ساواشین باشلانیشی نتیجه سینده آذربایجان میللی مسئله سینین فارس شوونیستلرینه قوربان اولدوغونو بیر حل دئیه قلمه آلیرلار. میللی مسئله 1325 ایل حل اولموشسایدی، بوگون چیبان کیمی یئنیدن باش آچماغا حاضیرلاشمازدی. اوگون بؤیوک قودرتلرین باشلاتدیغی سویوق ساواش نتیجه سینده آذربایجان دئموکرات فیرقه سی نین باشچیسی و آذربایجان میللی حؤکومتی نین رئیسی سید جعفر پیشه وری یه مظفر فیروز طرفیندن تحمیل اولموش 10 مادده لی ایستمعاری آنلاشمایا دا فارس حاکیمیتی احتیرام ایله یاناشمادی (4). نتیجه ده مسئله بؤیوک اؤلچوده چیبان کیمی ایرینله ییب گونوموزه داشیناراق بوگون فارس شوونیسمی و ایستعماری، ایران ممالیکی محروسه سینده کی یئریتدیگی مدنی سوی قیریم (Kultur Genozid ) اوچون حئسابات وئرمه لیدیر دوشونمه لی ییک. گئنه ده کوروش زعیم ذات عالیدن اوخویوروق:\n\"مثلاً زرتشتيان بيش از همه‌ی ما حق آب‌وگِل دارند اما حق ندارند فرمانده‌ی نظامی، رييس‌جمهور، استان‌دار و حتی بخش‌دار شوند. بنابراين، نبايد فكركنيم ايرانيان عرب‌زبان می‌خواهند جدا شوند. ...اگر كردهای عراق يا تركيه می‌خواهند جداشوند، به‌اين‌علت است كه خودشان را ترك يا عراقی نمی‌دانند بلكه ايرانی می‌دانند و ما می‌توانيم آن‌ها را جذب‌كنيم.\" (3)\nزردوشتلرین مافوق بشر اولدوقلارینی و ایراندا داها آرتیق تورپاق حاققینا مالیک اولمالارینی فارس باستانگرایلاری د��نه دؤنه اؤنه سورمه لرینه باخمایاراق زردوشت دینی نین بوگونکو ایران ممالیکی محروسه سی ایله هئچ بیر علاقه سی یوخ ایمیش. زردوشت کیتابی \"اویستا\" میلادین 13 اونجو یوز ایلینده اویدورما ناغیللارین متینه کؤچورولمه سی ایله گئرچکلشمیشدیر؛ داها آرتیق معلومات اوچون باخ (5، 5.1).\nکورد و عرب مسئله سینه گلدیکده پان ایرانیستلرین میللی مسئله یه یاناشماسی بعضیلرینه گؤره ایکی ایستانداردلی، بعضیلرینه گؤره ایستاندارسیز معده یئلی بوراخماق کیمی قلمه آلینیر. دئمک، پان ایرانیبستلرین شوونیستی گؤروشلرینه اساساً ایران ممالیکی محروسه سینده کورد و عرب دئیه میللی مسئله یوخ ایمیش! عربلر \"ایرانیان عرب زبان\"، کوردلر ایسه آذربایجانلیلار ایله بیرلیکده اصیل ایرانلی (فارس!!) قمله آلینیرلار. آنجاق قونشو دؤولتلر مسئله سینه گلدیکده کوردلرین تورکیه دن و عیراقدان آیریلمالاری کوردلر تورک و عرب اولمادیقلاری اوچون پان ایرانیستلر طرفیندن اونلارا ایرانلی دئیه تورکیه و عیراق دؤلتلری ترکیبیندن آیریلمالاری اوچون برائت حؤکمو یازیلیر. نتیجه ده تورکیه و عیراقداکی کوردلرین چوخوردان چیخیب پان ایرانیستلرین قویولارینا دوشمه لری آرزو ائدیلیر (باخ اوسته: ما می توانیم آنها را جذب کنیم). گئنه ده کوروش زعیم ذات عالیدن اوخویوروق:\n\"... مشكل ما تبعيض مذهبی است؛ كردها و بلوچ‌ها از ما ايرانی‌تر هستند اما به‌دليل مذهبشان در تبعيض قرار‌گرفته‌اند. ما در ايران تبعيض‌نژادی نداريم اما تمايز مذهبی داريم و اين مسأله، به نوعی احساس تفاوت منجرشده كه سرچشمه آن، احساس مورد تبعيض واقع‌شدن است.\" (3)\nواقعیتلری گؤرمک ایسته مه گن، یوخسا گؤره رک اؤزونو کؤرلوگه ووران ذات عالیلر یئنی دونیا دوزنینه اساساً عیبرت درسلرینی آلاجاق گؤرونورلر. دئمک، مسئله بیر مملکتین تابعیتی اولوب اولماماق دئییل، مسئله او مملکتده اینسانجاسینا بیر توپلوملا معامیله اولوب اولمادیغی سؤز قونوسو اولمالیدیر. ایران ممالیکی محروسه سینده فارس نژادپرستلیگی و باستانگرایلیغی حاکیم اولدوغو اوچون 1000 فارس دیلینی دیوان دیلی ائتمیش، ایران ممالیکی محروسه سینی عرب خلافتیندن قورویان تورک میللتی بوگون اؤز تاریخی تورپاقلاریندا، اؤز ائو ائشیکلرینده تحقیر آلتیندا اؤزگه لیک حیسسی کئچیریر دئیه دوشونمه لی ییک. بو مسئله فارس نژادپرستلیگی ایله علاقه دار دئییل می؟ نه اوچون اساسسیز ساری نژاد دئیه فارس فاشیستلری ایران ممالیکی محروسه سینده کی تورک ایجتماعیتلرینی کوچومسه مگه چالیشیر و اونلاری میللی تئرورا معروض قویورلار؟ ایران ممالیکی محروسه سینده میللی تبعیض یوخدورسا، نه اوچون میللتلرین اؤز دیللرینده یازیب اوخوماسی راسیست حزب جبهه میللی باشچیلاری طرفیندن ایران ممالیکی محروسه سی نین تورپاق بوتونلوگونه بیر خطر کیمی قلمه آلینیر (6)؟ گئنه ده کوروش زعیم ذات عالیدن اوخویوروق:\n\"...در زمان دولت عثمانی، چون نتوانستند شمال غربی ايران را تصرف‌كنند. نخستين كاری كه كردند، آن‌بود كه برای گسترش زبان تركی در شمال غرب ايران بودجه اختصاص دادند و كتاب‌هايی با مضمون هويت‌های مصنوعی مغولی و تاتاری ساختند.\" (3)\nگؤروندوگو کیمی بورادا کوروش زعیم آتالاری کوروش کبیرلرین خاطیره سینده یاشاییر. بیلیندیگی کیمی اوزون حسن آق قویونلو زامانیندان آذربایجان حاکیمیتلری و عثمانلیلار آراسیندا ساواش اولماسینا باخمایاراق عثمانلی ایمپراتورلوغونا قارشین آذربایجان تورکلری صفوی سلاله سینی ایش اوستونه گتیردیلر. شاه اسماعیل باشدا اولماقلا آذربایجان اوغوللاری، قیز و گلینی آتلاناراق دونیا گؤروشلری و مذهب اینانجلاری اساسیندا آذربایجان مملکتینی قوروماق اوچون اؤز دیلداشلاری عثمانلی قوشونو باشلاریندا سلطان سلیم عثمانلی اولماقلا امانسیز ساواش آپاردیلار. بو ساواش چالدیران دؤیوشونده آذربایجان قوشونلاری نین یئنیلمه سی ایله نتیجه لندی. باشقا یاندان تاریخ بویو تورک سلاله لری چوخلو مملکتلره حاکیمیت ائتمه لرینه باخمایاراق هئچ بیر خالقی تورکلشدیرمگه چالیشمامیشلار. بونا اؤرنک عرب مملکتلرینی و بالکانداکی میللتلری گؤسترمک اولار. عثمانلیلار 1400 اینجی ایللردن بالکانلارا و عرب مملکتلرینه حاکیم کسیلدیکلرینه باخمایاراق او تورپاقلاردا باشقا ائتنیکدن کیمسه نی تورکلشدیرمگه دوشونمه میشلر. آذربایجانا گلدیکده آذربایجانین کئچمیشده خزر تورکلریندن باشلایان تاریخینی نظره آلاراق تورکیه دن داها اؤنجه آذربایجان تورکلرین مملکتی اولموش. تورک مملکتینی تورکلشدیرمک اوچون موغول کیملیگینی اونا یونتاماق هئچ ده عقل و منطیغا سیغماز گؤرونور. یالنیز عوامفریبلر، عقل و منطیق باخیمیندان گئری قالمیشلار آتماجا سؤزلر ایله اؤزلرینی یورماغا چالیشارلار. کئچمیشده بو گئری قالمیشلار آذربایجانلیلارین مغوللار الی ایله تورک اولدوقلارینی ایددعا ائدیردیلر. بوگون ایسه تورک آذربایجانلیلاری عثمانلی تورکلری موغول کیملیگی ایله تورک ائتدیکلرینی ایددعا ائدیرلر. غرب تاریخچیلرینه گؤره عربلره نهاونده حمله ائتدیکلری زامان (642 میلاد ایلینده) آذربایجاندا تورکلر یاشاماقدایدیلار(7). بئله لیکله فارس شوونیستلری و تمامیتچیلری نین موغوللار و عثمانلی تورکلری واسیطه سی ایله آذربایجانلیلارین تورک اولدوقلاری ایددعاسی یالانلانمیش اولور. گئنه ده کوروش زعیم ذات عالیدن اوخویوروق:\n\"... اگر شما به‌هركسی كه گويش خاصی دارد بگوييد آن‌را آموزش‌بده كه تخم تجزيه پاشيده می‌شود. اگر به آن‌ها اجازه دهيم زبان خود را آموزش دهند تا ده سال ديگر بچه‌های ما همديگر را درك نخواهندكرد و ارتباط‌ها قطع خواهد شد. اين خود يك تجزيه‌ی غير فيزيكی است. در آن صورت اگر به هر منقطه‌ی كشور برويم، بايد يك مترجم همراه داشته باشيم تا زبان همديگر را بفهميم. ....\" (3).\nگؤروندوگو کیمی حزب نژادپرست جبهه میللی مسئوللاری دیل و مدنیتلرین دوشمنی ساییلاجاق موجودلاردیر. بونلار سؤز ده ایسه دئموکرات معابلیق ایددعاسینا قاپیلاراق گه ییرمگه چالیشیرلار. بونلار کئچمیش 80 ایلده موختلیف تشکیلاتلار حزب دئموکرات ایران، حزب میللت ایران آدی آلتیندا دیل و مدنیت باخیمیندان قالمامیشین جینایتینی ائتمیش گؤرونورلر. رضا میرپنجلری ایران ممالیکی محروسه سینده میللتلرین کوره گینه میندیرنلر ده بو ذاتلار اولموشلار. آنجاق جیبلری فرقلندیکلری اوچون منه وئر حرکتینه قاپیلاراق حاکیمیته پوزیسیون اولماغا چالیشمیشلار. بوگون ده بو ذاتلار کئچمیشده جومهور باشقانی سید محمد خاتمی یه یازدیقلاری مکتوبلاری نظره آلارساق، جمهوری ایسلامی حاکیمیتی ایله ائوجیک ائوجیک اویناماغا چالیشیرلار. بعضاً ده فارس پوزیسیونوندان اوزاق دوشمه سینلر دئیه موخالیفت دونونا بورونمگه چالیشیرلار. بودور مصدقچی حزب نژادپرست جبهه میللی فارس فاشیستلری نین داورانیشلاری! گئنه ده حزب نژادپرست جبهه میللی مسئولو کوروش زعیم ذات عالیدن اوخویوروق:\n\"زعيم: زبان ما در زمان هخامنشيان فارسی پهلوی بود. زبان پهلوی دو شاخه داشته، يكی پهلوی جنوبی كه فارسی است و ديگری پهلوی شمالی كه آذری است. زبانی كه در آذربايجان صحبت می‌شود، پهلوی شمالی است. بعد از حمله‌ی مغولان و سلجوقيان، واژه‌های مغولی و تاتاری وارد آن زبان شد و بخشی از دستور زبان خود را به آن تحميل‌كرد. تا ٣٠٠سال پيش، زبان دربار امپراتوری عثمانی، فارسی بوده است. ..... شما اگر به آذربايجان كه امروز يك استان است نگاه كنيد، نام شهرها، رودها و ... همه چيز فارسی است.\" (3)\nگؤروندوگو کیمی حزب نژادپرست جبهه میللی فارس عووضو اولان کوروش زعیم ذات عالی ممه نی پپه دن آییرد ائتمک قابیلینده اولماق ایستمه یه رک ایکی آیاغینی باشماغی نین بیر تایینا سوخاراق \"تویوق بیر قیچلیدیر بیر قیچلی\" دئمه گه چالیشیر. بوگونکو آذربایجان دیلی ایستر گئرامئر، ایسترسه ده سؤز داغارجیغی باخیمیندان فارسجادان قات قات زنگین اولماسینا باخمایاراق کوروش زعیم آذربایجان دیلی نی \"پهلوی شمالی از نوع فارسی\" آدلاندیریر. بو جفنگیات یالنیز کوروش زعیم ذات عالی ایله یکونلاشمیر. کئچمیشده تهران اونیوئرسیته سی نین رئیسی اولان محمود افشار یزدی نین اوغلو ایراج افشار سیستانی دا بو کیمی ایفاده لری عئلمی دئیه \"ایرانشناسلیق آدینا\" یازدیغی کیتابلاریندا ایشلتمکدن چکینمه میشدیر، اوخویوروق:\n\"آذری ها اصیل ترین افراد ایرانی و از نژاد آریایی هستند. این قوم از نژاد قدیم آرین است که زبان و خصوصیات کلی ایرانیان دوره هخامنیشی، اشکانی . ساسانی را حفظ کرده است.\" (8).\nتورکیه ده حاکیمیت دیلی مسئله سینه گلدیکده عثمانلی ایمپئریاسی قورولمادان اؤنجه قارامان بگی محمد قارامان 13 مای 1277 تاریخینده تورکچه نی رسمی دیل ائده رک اؤز بگلیگی اوچون قبول ائتمیش (9) و سونرا عثمانلی ایمپئراتورلوغو بو عنعنه نی یاشاتمیش. دئمک، سلطان سلیملرین فارسچا بیلمه سی فارس دیلی نین رسمی اولماسی دئییل، عثمانلی سلطانلاری اؤز ولیعهدلری، گله جگین سلطانلارینا قونشو دؤولتلرین دیللرینی اؤیرنمگی بیر تکلیف کیمی تقدیم ائتمیشلر. دئمک، کوروش زعیم ذات عالی نین بو ایددعاسی دا اساسسیز گؤرونور. آنجاق آذربایجان شهر و کندلری نین آدلاری نین فارس اولما مسئله سینه گلدیکده آذربایجان میللتی نین شهر، کند، داغ داش، چای و آدالاری نین آدلارینین تورکچه دن فارسچا دگیشدیریلمه سی محمود افشار یزدی نین وئردیگی بویوروقلار اساسیندا 80 ایل اؤنجه دن باشلامیش و بوگون ده ایسلام جومهوریسی اورقانلاری طرفیندن ایسلام آدینا حیاتا کئچیریلمکده دیر. بونا تانیغ اورمیه گؤلونون شاه زامانیندان اماندا قالمیش آدلاری نین کئچن ایلده (2005 ده) تورکچه دن فارسچایا یئنی آدلاری دئیه مکتب و مدرسه مسئوللارینا اونلاری اؤیرنجیلره اؤیرتمک اوچون تکلیف ائتمه مسئله لری و ساییره نی گؤسترمک اولار. دئمک، فارس شوونیست سیستیمی ایستر تورک، ایسترسه ده عرب کیملیگیندن بو میللتلرین تاریخی تورپاقلاری اوزره بیله آدلاری تحمل ائتمه قابیلیتینه مالیک دئییلدیر دئیه دوشونمه لی ییک\nقایناقلار:\n1 سید ضیاالدین صدرالاشرافی: كثرت‌ قومی‌ و هویت‌ ملی‌ ایرانیان‌، تریبون 2.\nhttp:\/\/www.tribun.com\/nr2\/tr204.PDF\n1.1 سید ضیاالدین صدرالاشرافی: تعریف‌ از ملت‌ ایران‌ و هویت‌ ایرانیان، تریبون 3:\nhttp:\/\/www.tribun.com\/nr3\/tr312.pdf\n2 ایشیق سؤنمز، پان ایرانیستلرین نژادپرستلیگی: http:\/\/www.azerses.org\/666.htm\n2.1 ایشیق سؤنمز: پان ایرانیستلرین میللی کیملیک دئیه ایران مقوله لری!\nhttp:\/\/www.shamstabriz.com\/sonmaz-iran.htm\n3 ايستادن روی زمين ايرانی: ميزگرد ماهنامه‌ی نامه:\nhttp:\/\/politic.iran-emrooz.net\/index.php?\/politic\/more\/7538\/\n4 موافقنامه نمايندگان اعزامی آذربايجان به تهران با دولت: http:\/\/www.adf-mk.org\/F\/af.html\n5 ایشیق سؤنمز: پان ایرانیستلرین دیل و مدنیت تحریف ائتمه مسئله لری!: http:\/\/www.shamstabriz.com\/sonmaz-paniranist.htm\n5.1 ایشیق سؤنمز: اویستانین یازیلیشی: http:\/\/www.azadtribun.net\/x123.htm\n6 اعتراض جمعی از اعضای جبهه ملی ايران به يك تصميم وزارت آموزش و پرورش، پنجشنبه 23 بهمن 1382: http:\/\/news.iran-emrooz.de\/more.php?id=3041_0_7_0_M\n7 Haussig, Hans W. Die Geschichte Zentralasien und der Seidenstraße in islamischer Zeit; Darmstadt 1988, sehife 117.\n8 ایرج افشار سیستانی، آذربایجانشرقی (مجموعه ایرانشناسی 11)، جلد 2، صحیفه 801.\n9 TÜRKÇE’NİN YENİDEN DEVLET DİLİ OLUŞUNUN 728. YILI: http:\/\/www.milliegemenlik.gov.tr\/karaman_dilbayrami.htm","num_words":7197,"character_repetition_ratio":0.08,"word_repetition_ratio":0.008,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":230711.4,"cluster_detection":-1}
+{"text":"ویکی‌ده یئنی ایشلدنسینیزسه خوش گلیدینیز! صفحه‌سینی اوخویون. دَییشدیرمه قایدالاری ایله تانیش اولون. چتینلیک وارسا کؤمک میزینده سواللارینیزی سوروشون.\nبۇرا فوروم دئییل، تکجه مقاله‌یه گؤره دانیشین.\nنزاکتلی اوْلون\nیاخشی وطنداش اوْلون\nشخصی حمله ائتمه‌یین\nیئنی ایشلدنلری اینجیتمه‌یین\nمقاله‌لر سیاست‌لری\nاوْرجینال آراشدیرما ممنوع!\nطرف‌سیز اوْلون.\nیازی‌لارینیز یوْخلانیلمالی اوْلمالی‌دیر.\n«گ» یوخسا «ق» ؟!\nدَییشدیر\nسوْن نظر: ۲ سال پیش۴ نظردانیشیقدا ۴ نفر وار\n@Trkgs, Elmaxtar, Alp Er Tunqa, Ziraksima, Abbas elçin, Aydın Sümərinli, Abolfazlyashar, Salman.oglu, and Yossardaz: و باشقا یولداشلار:\nبیلدیگیمیز کیمی یازی قوراللاری‌نین 9\/3-جو بندینه دایاناراق، «اوْرژینال ایملاسی G ایله یازیلان و آذربایجان لاتین الیفباسیندا Q ایله ایفاده ائدیلن سس، بیزده «ق» ایله یازیلاجاق: اوْرتوقرافی، قرامر، قاز».\nآنجاق بعضی کلمه‌لر وار کی هم اوْرجینال یازیلیشیندا و هم قوزئی آذربایجاندا (لاتین الیفباسیندا) G ایله یازیلیر، آمما بیز تلفوظلارینا دایاناراق اوْنلاری Q (ق) ایله یازمیشیق. میثال اۆچون: Google --> قوقل \/ Telegram --> تلقرام. حتی قاباقجا بیر سس‌وئرمه نتیجه‌سینده لاتینجه Kiloqram-ی، یازی قوراللارینا قارشی اوْلاراق «کیلوگیرم» فوْرموندا یازماغی ترجیح ائتمیشیک.\nایندی سؤز یئتیشیر اوْ کلمه‌لره کی ایچینده ایشلنن «G»، بیزده هم «ق» و هم «گ» تلفوظ اوْلابیلیر. مثلا: Hamburger --> همبرگر یا همبرقر \/ Hamburg --> هامبورق یا هامبورگ \/ Bergman --> برگمن یا برقمن \/ Sergei --> سرگئی یا سرقئی \/ Texas --> تگزاس یا تقزاس (یا اصلا تکزاس؟) \/ Samsung --> سامسونگ یا سامسونق.\nمنجه بیر واحید یازیلیش طرزی سئچمه‌لی‌ییک، چونکو نئجه کی گؤرونور بو صفحه بیر دفعه حؤرمتلی M.XIII بی طرفیندن سامسونگ-دان سامسونق-ا و بیر دفعه ده باشقا حؤرمتلی ایشلدن طرفیندن اوْنون ترسینه داشینیبدیر. بئله دییشیکلیکلرین قاباغینی آلماق اۆچون بیر ایجماع گرکیر منجه. لوطفا سیز ده بو قوْنو ایله ایلگیلی اؤز نظرلرینیزی پایلاشین. سایغیلاریملا -- Bir Morty (دانیشیق) ‏۱۱ فوریه ۲۰۲۲، ساعت ۰۰:۲۱ (UTC)جاواب\n@Bir morty: بو واجیب مؤوضوعا داخیل اولدوغونوز اوچون تشکور ائدیرم. منجه، بوتون حاللاردا گ-دان G-نین موعادیلی کیمی ایستیف��ده ائتمک داها یاخشی‌دیر. اوچ سببه گؤره: بیرینجی‌سی، بیز بوتون حاللاردا k اوچون‌ده ک-دان ایستیفاده ائدیریک؛ بیر حالدا کی جنوب لهجه‌سین‌ده، کربلا، باکی و کیرمان (کئچمیش‌دن داها چوخ ایستیفاده اولونان کلمه‌لر) و کاشان، کازیرون و کانادا (کئچمیش‌ده آز تانینان کلمه‌لر) کیمی سؤزلرده ک-نی فرقلی تلفوظ ائدیریک (باخمایاراق کی، شیمال لهجه‌سین‌ده هامی‌سی عئینی شکیل‌ده تلفوظ اولونور). گ حاقین‌دادا، دئیه‌سن، گ حرفی اوزون‌مدت آرامیزدا اولان گیلان و گونبذ کیمی سؤزلرده بیر شکیل‌ده و گوگل و سامسونگ کیمی کئچمیش‌ده چوخ راست گلینمه‌ین سؤزلرده بیر آیری شکیل‌ده تلفوظ اولونور (یئنه‌ده باخمایاراق کی، شیمال لهجه‌سین‌ده هامی‌سی عئینی شکیل‌ده تلفوظ اولونور). آما منجه ایستراسبورگ کیمی داها یئنی تانینمیش سؤزلرده گیلان کیمی تلفوظ ائدیله بیلر و گ عئینی گ-دیر. ایکینجی‌سی، بو سؤزلرین یازیلیشین‌دا واحیدلیک اولمالی‌دیر و بوتون دیللرده، او جومله‌دن شیمال لهجه‌سین‌ده عئینی شکیل‌ده یازیلان گ دیلیمیزده بیر چوخ شکیل‌لرده اولمامالی‌دیر (البته قئید ائتدیم کی، بو نئچه‌شکیل‌لیق یالنیز بو کلمه‌لرین تورکجه‌ده یاییلدیغی زامان دؤورو ایله باغلی‌دیر). نهایت، ویکی‌پدیادا معیار سؤزون خالق آراسین‌دا عومومی‌لیگی‌دیر. تورک‌لر سامسونگ یازیسی ایله داها چوخ تانیشدیرلارسا، ویکی‌پدیا بو کلمه‌نین باشقا شکیلینی عومومی‌لشدیرمه‌مه‌لی‌دیر. حؤرمتله --علم‌آختار (دانیشیق) ‏۱۱ فوریه ۲۰۲۲، ساعت ۰۶:۱۲ (UTC)جاواب\n\"G\" حرفلی یابانچی سؤزلری الیفبامیزا کؤچورولنده دیلیمیزین آهنگ قانونونونا اویمالی‌دیر. یعنی \"G\" حرفی داشییان هجا اینجه‌دیرسه \"گ\" کیمی یازیلمالی‌ ( اؤرنک: همبرگر، سرگئی،برگمن) ، هجا قالیندیر‌سا \"ق\" کیمی یازیلمالی‌دیر (اؤرنک: قاز، قیرام، قیرامر و...)\nسامسونگ و هولدینگ کیمی کلمه‌لره گلدیکده، کلمه‌لرین سونداکی \"نگ\"، اسکی تورکجه‌ و بعضی چاغداش تورکجه‌لرده \"نون غنه\" حرفی دئییلن و \"نگ\" کیمی یازیلیب تلفوظ اولان حرفه تام بنزه‌دیگی نظره گلیر \"نگ\" کیمی یازیلسا داها اویغوندور. — بو ایمضاسیز یازی Abbas elçin (دانیشیق • چالیشمالار) طرفیندن آرتیریلمیش‌دیر.\nسلام حؤرمتلی بی لر منجه سامسونگ یازماق تلقرام یازماق داها اویقون دور چۆن بیزیم دمگیمیز نقدر یازماقیمیزا یاخین اولسا او قدر اویقون اولور — بو ایمضاسیز یازی Aydın Sümərinli (دانیشیق • چالیشمالار) طرفیندن آرتیریلمیش‌دیر.\nسلاملار. تکجه اوستده‌کی آدلار باره‌سینده منجه معیار دیلیمیزده‌کی تلفوظونا گؤره قوگل (قوقل و گوگل ایکیسی ده یانلیشدیر منجه)، کیلوقرام، قرام، تلقرام، اینستاقرام، همبرگر، سرگئی، برگمن، هامبورگ، تگزاس و سامسونگ کیمی یازیلیشلاری داها اویغوندور. آنجاق تاسوفله بیزیم دیلیمیز و خطیمیز رسمی اولمادیغی اۆچون و دیل قورومو تشکیلاتیمیز اولمادیغی اۆچون، اوستده‌کی کلمه‌لردن آرتیق G ایله یازیلان چوخلو کلمه‌لرده بو موشکول واردیر و حؤرمتلی Bir morty بی اوستده ایشاره ائتدیگی کیمی بیز تورکجه ویکی‌پدیا ایشلدنلری اولاراق G حرفی ایله یازیلان کلمه‌لره گؤره اؤزوموز بیر واحید و ایستاندارد یازیلیش طرزی سئچمه‌لی‌ییک. ایستاندارد یازیلیش طرزی سئچمک اۆچون حله‌لیک منیم خاص بیر نظریم یوخدور و باشقا ایشلدنلرین نظرین گؤزله‌ییرم. آنجاق حله‌لیک ایستاندارد بیر یازیلیش طرزی سئچمه‌یه قدر، باشلیقلاری G ایله اولان مقاله‌لرین آدین دییشمک ایسته‌یَن ایشلدنلر، آد دییشمه‌دن اؤنجه مقاله‌لرین دانیشیق صفحه‌لرینده بو قونونو مطرح ائتمه‌لیدیرلر و G ایله اولان مقاله‌لرین آدلارین ایجماع اساسیندا دییشدیرمه‌لیدیرلر. البته بو منیم شخصی نظریمدیر. حؤرمتله Trkgs (دانیشیق) ‏۱۱ فوریه ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۲۵ (UTC)جاواب\nسلام حؤرمتلی بی‌لر، منجه ده ائلچین بی و Trkgs بیلری بویوردوغو کیمی، آلینما سؤزجوکلرده G حرفی‌نین نئجه یازیلماسی سس اۇیغونلوغو قانونو اساسیندا نئجه تلفوظ اولونماسینا باغلیدیر.--Alp Er Tunqa ☎ ‏۱۲ فوریه ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۲۷ (UTC)جاواب","num_words":1228,"character_repetition_ratio":0.047,"word_repetition_ratio":0.017,"special_characters_ratio":0.227,"stopwords_ratio":0.007,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":234221.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"خان یم هئی . دده م قورقود گئتدی. هرگلن گئتدی . گلن اولسادا گئده جک . دلی دومرول عزرائیله مئیدان اوخوسادا ، یئنه گئتدی . باسات لار اوخ باتماز تپه گؤزلرین، گؤزلریندن وورسالاردا ، اونلاردا گئتدی . جان شیرین عؤمور عزیز. آمما شیرین جان دا گئتدی . اوزان لار بوی بؤیلاییب قوپوزلاری لا مین لر نغمه داغا داشا سالسالاردا ، اونلاردا کؤچدو. آمما سینه دن سینه یه گزه ن دستان لار هئچ گئتمه دی . اوغوزلار یاشادی . بو توپراقدا پاره پاره هره بیر دییاردا عؤمور سورسه لرده ، تاریخین بوستانیندا ایللر بویو دیرچه لیب جان تاپیپ داد باغیشلادیلار. آلا گؤزلو ماراللار و اصلان سودو اَممیش ای ییت لربوی باشا چاتیب هره بیر یوردا دوشسه لرده اوغوز تورک لری هئچ واخت اولو سوی لارینی اونوتمادیلار .\nخان یم هئی . یوزلر ایل کئچسه ده دده قورقود میراثی، صدفلی قوپوز بیزه امانت قالدی . بیراوزان اولوب کؤکسوم دن پینار تک چوشان دستان لاری ائله هدیه ائتدیم . یئرین اوچماق اولسون خان یم . منده گئژتئز گئده رجی یم . یادلار منی جانا گَتدی . آمما من اوساندیمادیم . دیلیمی قوپارتدیلار. سازلا قلم له سؤزه گلدیم . بیر بوی وار دیلیم ده ، اونو سؤیله ییم . تاریخ لر بویو آدی یاشایان اوغوز آتامیزا هدیه اولسون . آذر ایله بایجان دان دانیشیرام . ایکی گنج دن. بیری نیظامی نین لیلی سیندن گؤزه ل بیری شیرین ین فرهادیندان ای ییت و نیگارین کوراوغلوسوندان دَلی. اوزون ایللر ماجرادان اؤتسه ده سانکی ائله بو گونلرایدی خان یم .\nبیر آی وار ایدی مین لر اولدوز . گونش ده گلیب گئتمک ده . گئجه میز گوندوز اولوردو گوندوزوموز گئجه . یئر فیرلانیردی آمما گونئی ، گونئی ده قالیردی ، قوزئی ده قوزئی ده . دلی دومول ده یوخ ایدی آرادا جوشوب آخا ن وتاریخ دن قوجامان چایا قورو اولمازسادا بیرسینماز و تیتره مز یئنی بیرکؤرپو سالسین . بوتون اوغوز تورک لری قیرخ گئجه گوندوز کئف مجلیسی قوروب، قولو پولاد ای ییت لر ، ساچلاری دالغا ووران اینجه بئللی گؤزه ل قیزلار، اوزان لارین قوپوزلاری و شراب کوپ لری نین تأ ثیری له چال چاغیر و رقص ائتمک ده ایدلر. یاد دیللی سوی لار ، تورک لرین شن لی یین دن حسدلری قاغزانیب یوروشه حاضیر لاندیلار . دوستجا داورانیب تورک ائللری نین قوناقجیل لیک لرینه گووه نه رک اونلارین ایچینه نوفوذ ائتدیلر . قرار قویدولار آذرخاتونی کی آز اَر و پهلوان تاپیلاردی اونون قیلینجیندان جان قورتارا اسیر توتوب آپارالار و اوغوزلار دینجه لیب یاتاندا بوتون قوپوز لاری دا بیر یئره ییغیب اودلاسینلار.\nخان یم هئی ! بئله ده اولدو و بایجان سئوگیلی سی نین قاچیریلدیغینی بیلیب قافلان لار سودو ایله یئتیشدیردی یی بوزقوردا پناه آپاردی . اوندان ایسته دی آذرین ایزینی بولماقدا اونا یاردیم ائتسین . نئجه کی بوز قوردون سولاله سی بورانلی وچیسگین لی قارانلیق بیر یول دا تورک ائللری نه یول گؤستریب اونلارین سویونو یاشاتماقدا بؤیوک رول اوینامیشدی اودا بو توپراقین شرفین قوروماقدا اوغوزلارا و بایجانا جان یولداشی اولسون . آلاولانمیش قوپوز لار هله ائلین جانینی سیخیردی و آذرین اسیر دوشدویو ، زیروه سی بولودلارا دایانان داغلار کیمی چی یین لرینه آغیرلیق سالیردی .\nقازان خانا بو اهانت بَرک توخوندو . ییرمی دؤرد ولایت دن یئنیلمز پهلوان ای ییت لری چاغیریب ، یاراقلاندیریب یئتمیش دوه حاضیرلادیب اونلاری تاجیر صیفَتینده بایجان لا بوزقوردا یولداش ائتدی . ای ییت لر قارا دونلو اهریمن لره قارشی یولا چیخارکن اوزان لاردان بیر ی قوپوزون دیلله ن دیره رکن بؤیله دئدی:\nآغری داغیندان ائنیب ساوالاندان کئچن ای ییت لر\nسهندی گؤرسه نیز بیزدن ده اونا سالام سؤیله یین\nقییمایین سالدیرین یادلارا ، جاندان کئچن ای ییت لر\nتوران لا خزره جوشان آرازا ، قالام سؤیله یین ...\nبایجان قاراجیق قاشقای آتین مینیب بوزقوردلا بیرلیک ده کاروانین اؤنونه دوشدولر . چوخ گئتدیلر آزگئتدیلر دره تپه دوز گئتدیلرو بوزقورد ایله بایجانا یار گئتدیلر . چاتدیلار بیر قالایا . دمیر قاپی دربند میثالی . هؤرولموش اوجا داش دووارلی بیر هئیبت لی قالا . قالا قاپیسی آچیلارکن تاجیر گئییم لی بیر سورو یوک یاپلی، دوه لرله ایچری گیردیلر . قافیله بیر کروانسادا قوناقلانارکن بوز قورد آپاردی بایجانی اهریمن لر قالا سیندا ، قاپی سی قیفیل لی بیرباغا. باغدان حزین بیر آواز قولاغا چاتیردی . بایجان یاخین لاشدی گؤردوآذرین سسی دیر . نیسگیل لی دویغولارین ماهنی ائدیب یاردان ائل دن آیری دوشدویون دن اوخویوری . جان ائوین دن سئودی یی و موراد وئریب موراد آلمادیقی بایجان دان نغمه لر سؤیله ییری . بایجان باغین دووارینا کمند آتیب اؤزون یوخاری چکمک ایسته سه ده کمند آلوولانیب کولو قالدی . بو باغین سئحیرلی اولدوغون آنلادی . قاراجیق قاشقای آتین چاپاراق چاتدی یولداشلارا . سؤیله دی : \" گؤردوز بیرگون اولدو گلمه دیم ایکی گون اولدو بوز قورددا گلمه دی، قارا دونلو اهریمن لرگؤزون دن گیزلی یاراقلانین سیلاحلانین گلین بوللور باغا . \"\nبایجان لا بوز قورد یئنه گلیب چاتدیلار بوللور باغا . اوغوزخان دان امانت قالمیش قیلینجی لا باغین قیفیلی نا بیر ضربه ائندیریب قیفیل بؤلوک بؤلوک اولوب هره سی بیر اود پارچاسینا دؤندو . باشین قالدیریب یوخاری باخدیقدا یئددی باشلی بیر اژدها گؤردو . هر باشدان اود پوسکوروردو . بیر باشی اؤلوم دئییب شعله چکرکن ، باشقا باشلارآیریلیق ، حسد ، نیفرت ، قورخوو طاماح دان سؤز آچیب آلاو پوسکورمک ده ایلر . بایجان قاراجیق قاشقای آتینی چاپارکن اوخ آتیب سونگوقوللانیب قیلینج چکیب اژدهانین هر آلتی باشینی قانلارینا قَلطان ائدیب توپراقا ساووردی .آمما اؤلوم آتشی پوسکورَن باشا نئیله دی دلی دومرول کیمی غالیب گلن مه دی . بوزقورد گؤز ائیله دی آلوولو باشی بوراخ منه ! اؤزون گیر باغا آذری قورتار.\nبایجان گیردی باغا ، جنّتین لاپ اوجاغی . بولاغلارین قایناغی. آغاجلاردان بال سوزوردو آرخلاردان شراب آخیردی . آمما اوچ بوللورحاصار، دوستاق اولوب جان سیخیردی . بیرینده حوری میثاللی گؤزه للر دوز آی پارچاسی . ساچلارقاپ قارا شَوه کیمی یا قیزیل چالارلی لی گونش کیمی دارانمیش و هؤروکلو . گؤزلری سورمه لی و قاشلاری کامان . یاناقلارآلما کیمی قیزارمیش ودوداقلارایسه ، اولدوزکیمی پارلایان گولوش لر. اونلاراهریمن لردن ، قادین لارین اؤزگرلوک حاقلارینی ایسته ین کس لر . ایکینجی حاصاردا قوللو بودلو پولاد ایراده لی ای ییت لر . آزادلیق هایلایان وظولمه قارشی دوشونن قافالی دویغولو ارکک اینسانلار. اوچونجونده هله باش بیر یاسدیقا قویمادیقی ، قول بوینونا هؤرمه دی یی و لب لبینه سورمه دی یی ایلدیریم کیمی آت چاپان و سلجان خاتون تک قیلینج چکیب اوخ آتان سئوگیلی سی اینجه بئل آذرخاتون . حاصارلار آمما سئحیرلی . نه اوخ باتیر نه قیلینج کسیرونه سونگو اثر ائیلیر . او تَردن وتلاش دان بیر گؤلون کناریندا یورقونلوق دان و چاره سیزلیک دن دینجه لرکن قاناد قاناد ا وئره ن مَلَک لرگؤله قونوب چیم مه یه باشلادیلار. ملک لردن بیری سسلندی : \" ای جاندان دویوب یول آزان و عشق آتشی له یانان ووقارلی ای ییت . ال ال اوسته قویوب اوتورماقدان بیر زاد چیخماز . اژدهانین اؤلوم جارلایان و آلاوپوسکوره ن باشینی قوپارتمایینجا سن بو سِحره غالیب گلن مه یه جک سن . آمما اونودما کی اونون باشی یئره ساوریلینجا اونلارجا قارا دونلو سیلاحلی اهریمن ظاهیر اولاجاقدیر . تک باشینا اونلارلا قارشی قارشی ساواشماق مومکون دئییل . هالای پوزان و دلی دولو یاراقلی یولداشلار لازیم . اژدهانین لئشین دن تؤره نن اهریمن لر اؤلمه یینجه بو بوللور حاصارلار سینمایاجاقلار .\" بونلاری دینله ین بایجان ائله ساندی هر گؤردویو و ائشیتدی یی یوخوکیمین ایدی . آمما باش قالدیراندا مَلَک لرین قاناد قانادا چالیب اوچمالارینی گؤردو . اوره یی دولدو ،گؤزلری یاشاردی و غملی – غملی بو سؤزلری آوازلا مَلَک سیمالی آذرخاتونا اوخودو :\nدنیزین اولدوزو گؤیلرین نورو\nبولاق گؤرمه دیم گؤزلریندن دورو\nداغلاردا مارال لار اولوبلار سورو\nاصلان تک یورویوب گلیرلر گؤزل\nایکی گون اولدو اوچ گون، نه بوزقورددان خبر اولدو نه بایجان دان . ای ییت لر سیلاح لانیب ساواشا گئتمه یه قرار قویدولار . تورک ائللرینده بیر دده بابا سؤزو وار دئیه ر\" سیلاحسیز ائل ، چیپلاق قادین دئمک دیر.\" اونون اوچون ده یاراق لانیب قورشانیب دمیر ناللی یئل تک قوشان آتلاریلا چاپماغا باشلادیلار. آتلارین آیاقلاریندان قیغیلجیم قالخاراق توز دومان هر یئری بورودو . اونلار هله چاتمادان بوزقورد گؤرودو بو اژدهایا باتماق اولموری و بایجان قان تر ایچره بوتون دؤیوش و چابالاری لا اونون جانین آلانمیری . بوزقورد بیر یول تاپیپ اژدهانی قَضَب لن دیره رک دالیجا سالیب ، بیر اوچوروما ساری یولا دوشدو . هر ایکیسی قاچاقاچ دا بوزقورد دوش ها دوش ده آیاق ساخلادی آمما اژدها تووون آلانماییب اوجا بیر داغدان دره یه دوشوب پارام پارچا اولدو . بایجان ماجرانی یاخین دان گؤره رک گؤردو اونلارجا قارا دونلو اهریمن ، اوزاق لاردان قارا بولود کیمی اوزه رلرینه چؤکورلر . بایجان قاشقای آتین چاپیپ بوز قورد ایله بیرلیک ده باغا ساری گؤتورلن دیلر. اهریمن لرده یئتیریب قیلینج چکیب اونلاری قیرماق ایسته رکن اوغوز پهلوان لاری دادلارینا چاتدیلار . بایجان لا چی یین به چی یینه وئریب ساواش آچدیلار. قیلینج لار چکیلیب اوخلار یاغدیلار. آتلار کیشنه رکن جان قورخوبیلمه ین اوغوزائل لری ی نی�� دؤیوشجول ای ییت لری دومانلارسالیب هره بیراهریمنی اؤلدوررکن قانلارینی گؤیه فیشقیرد یب ساعاتلارلا دؤیوش داوام ائتدی . تکجه بیری قالمیشدی کی نه آذر اونون الیندن گله بیلیردی نه بایجانین اوخلاری اونا اثر ائدیردی . جنگاورلر اونلاری دومانلار ایچره گؤرسه لرده بوگئجیشمه نین و یئنیلمز لی یین سیررینی هله بیلمیردیلر . بو آرادا بوزقورد او قارا دونلونون گؤزلرینده الماس کیمی پارلایان بیر ایشیق سئچدی . یورویوب مئیدانا گیردی وقارا دونلونو نون اوزگؤزونو هدف توتوب پنجه لرینی سالدی اهریمن ین گؤزلرینه و اونلاری یئرین دن دیدیب قوپارارکن قارا دونلو ضربه لر ائندیرسه ده گؤزلری بوللور کیمی سینیب تیکه پارچا اولدو . ائل ظفر چالدی آمما بوزقورد قانلارو یارالار ایچینده سون نفس لرینی چکه رک بایجانا آنلاتدی کی کوچوجوک یاورولارینی ،بسله نمک اوچون قورد لار سوروسونه تاپشیرسین . هاوا بوزاریردی کی بوزقوردا\nاؤلوم قالیب گلدی آمما تورک ائللرینده ابدیته قَدَربوزقوردلاریاشایاجاقلار . بایجانین گؤزلری قان یاش ایچره ایدی کی ای ییت لر چاتاراق اونلارین سردارلاری اوختای لا آیدینا خبر وئردیلر هوندور بیرداغین اته یینده بوزقوردو توپراقا وئره لر . سحراِئرکن ، ای ییت لر باغا گیرمه دن بیر گور چایین کناریندا دینجه لیب یارالارینی باغلارکن گؤیده یوزلر قارانقوش گؤروندو . بیری قوندو بایجانین چیی نینه ویوزلری بیر سالخیم لی بؤیوک قامتلی سویودآغاجی نین قول بوداغینا . بایجان یئریندن قالخیب قوشلارا ساری گئتدی و گؤردو چای دابیرخنجرلی بالاجا قارا بالیق گؤی دن هله کؤچمه ین آی لا دانیشیری . بالاجا قارا بالیق دنیزه گئتمک دن دئییری و اؤزگور یاشاماغ اوچون نه تهلوکه لری آتلاتماق لازیم دیر . اودئییردی :\" اؤلوم هرآن منی جایناغینا چکه بیلر آمما اؤنملی اودور کی منیم یاشاماغیم یا اؤلوموم خالقین سعادتینده نه قدر رول اوینایا بیلر . \" بایجان ایسته دی بالاجاقارا بالیقی سؤزه توتا کی گؤردواو درین لره جومدو و بالاجا بیر قیرمیزی بالیق آردیجا گئدیری. قارانقوش لار اوچدولار و چیی نینده اوتوران قارانقوش آیریلیق نغمه سی سؤیله ییب سمادا قاناد آچدی . چای ایسه کئچمیش دن ایندی یه جان گلیب ،گله جه یول دؤیوردو. نییه کی دنیزه چاتماغا بالاجا قارا بالیقا یاردیم ائتمه لی ایدی . اوختای بایجانا یاخین گلینجه کیشنه ین آتلار اونلاری سسلیردیلر . اوختای لا بایجان دوروب گلرکن آیدین اونلارا توش گلیب بایجان اونلارا دنیزدن و بالاجا بیر قارابالیق لا قارانقوش لاردان سؤز آچدی . ای ییت لر یولا دوشوب باغا ساری گئده رکن بیر جنت گؤردولر . شلاله لردن شراب آخیب مارال لار اویناشیردیلار . هریان یام یاشیل وآل الوان مین لر رنگه چالان گول لر اوزه رینه قونان آری لار پتک لره بال داشی ییردیلار وبوللور حاصارلارا گونش ووردوقجا پاریلتی لاری یوزلر آغاج ، یول گئدیردی . بولبول لر، سئیره لر چَح چَح ووروب قیزیل آلمالار بوداق لاردا گولوردولر . بایجان ، هایدی دئییب یولداش لارلا بیرلیک ده بوللور حاصارلارا قارشی عمود ، سونگووقیلینج ایله یوروش ائتدیلر . حاصارلار بیربه بیرپاره پاره اولوب خیرها خیریئره ساورولارکن هر سینمیش پارچا بیر بایقوشا چئوریلیب گؤیه اوچدو. دوستاق اولموش قادین لار و اَرککلر اؤزگورلویه قاووشوب تورک ائللرینه آلقیش لار یاغدیردیلار . اونلار هامیسی قوتولوش هارایی چکیب ویداع ائدره کن گیزلینده دؤیوش آپاران ائلداش گنج لرینه قاتیشماق اوچون یولا دوشدولر . آذرله بایجان دا سینه سینه یه وئریب قول بویون اولدولار . پهلوان لاردا شنلیک ائدیب رقصه باشلادیلار. بیر گئجه اوردا دینجه لرکن سحر اولجاق آتلاریندان یوک یاپی آچیب یئنه تاجیر قیلیغینا دوشوب کاروانسارایا ساری یول آلدیلار .\nصاباحکی گون یولا دوشه رک بیر کؤرپودن کئچه رکن آذرخاتون چایا باخیب یوزلرجه بئلینده خنجر، قیرمیزی بالیق لار گؤردو کی بیر دالغا دالیجا سوزولوب اوزورلر . آذراونلاری بایجانا گؤسته ره رک دئدی : \" خیردا بالیق لار دسته دسته قورخمادان سیلاحا بورونوب بو گور چایدا چیمیرلر. منیم سؤزوم اوآردی کسیلمز دالغا دا دیر کی اوزاقدان اوزون هؤروک لوبیر قادین کیمی گؤرسه نیر . \" بایجان اونا گؤردویو بالاجا قارا بالیقدان دانیشدی ودئدی : \" اودالغانین گؤزه ل بیر قادینا اوخشارلیغینی منده دویوب گؤرورم و اولا- اولمایا قیرمیزی بالیقین لارایله او دالغا قیز ، بالاجا قارا بالیقین یولونو دوام ائده ن لردیلر . \"\nکاروانچی لار بوتون ایضطیراب لارلا اهریمن لرین قالاسیندان و یوردوندان دیشاری چیخارکن اوختای ایله آیدین آتلارینا مینیب ظفر موشتولوغو وئرمک اوچون اوغوز ائللرینه ساری چنلی بئل لی داغلارا دیرماشدیلار . سهنده چاتارکن اونلاری گؤزله ین بیر قارانقوش قارقالارا دئدی کی یولداشلاری اولدوزلا یاشارا خبر وئرسین لر کی آذربایجانین ظفرینی، قازان خانا چاتدیرسینلار و اوزانلار قوپوزلارینی چالماغا باشلاسین لار .\nخان یم هئی داها نه دئییم کی قازان خان بو ظفری قوتلاماق اوچون شن لیک اعلان ائتدی وخزردن باشلاییب\" دَماوند\"ین سینیرلارینا قَدَر، بوتون تورک ائللری شن لی یه باشلادیلار. قازان خان بیر بؤیوک اورد ایله یولا چیخاراق آراز اوسته قورولموش کؤرپو اوزه رینده آذرایله بایجانی باغرینا باسیب اونلارین ایفتیخارینا بوتون اوغوز تورپاقلارینی آذربایجان آدلاندیردی . خان یم هئی بیرده دئییم کی هامی گئده رکن اوختای دا گئتدی آیدین دا . قارا ساچلی آی پارایا اوخشایان او دالغادا گئتدی . آذرخاتون ایله بایجان خان دا کؤچدو. آمما آذربایجان توپراقی تاریخ بویو قالاراق یاشارلیقا قاووشوبدور .","num_words":3123,"character_repetition_ratio":0.032,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.223,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":466955.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"گؤی‌تورک خاقانلیغی٬ آسیا هۇن خاقانلیغیندان سوْنرا٬ تۆرکلرین یاراتدیغی ان بۇیوک حؤکومت اوْلاراق تاریخ عرصه‌سینه چیخدیغی کیمی «تۆرک» آدینی دا رسمی اوْلاراق حؤکومت آدی حالینا گتیرمیش و «تۆرک» آدی‌نین بۆتون دۆنیا طرفیندن تانینماسینا سبب اوْلموش بیر ایمپیراتورلوقدور.[۲]\nگؤی‌تۆرک ایمپراتوْرلوغو\nبیرینجی گؤی‌تۆرکلر\n۵۵۲ — ۷۴۵\nبایراق\nباشکند اؤتۆکن[۱]\nبؤیوک شهرلر بارسهان٬ چالدیوار٬ چارگلن-چۇمغال٬ آتباش٬ شیرداق‌بگ٬ ناناگلدی٬ فرغانا٬ یاسسیکوغارت٬ چیکیرجیک[۱]\nدیل(لر) قدیم تۆرک دیلی\nدین تنگری‌چیلیک\nایداره ائتمه فورماسی قۇرولتای\nسولاله آشینا\nبیرینجی گؤی تۆرک خاقانلیغی\n- ۵۵۱-۵۵۲ بۇمین خاقان\n- ۵۵۲-۵��۳ قارا ایسسیق خاقان\n- ۵۵۳-۵۷۵ مۇغان خاقان\n- ۵۷۲-۵۸۱ تاسپار خاقان\n- ۵۸۱-۵۸۲ ایشبارا خاقان\nآدی جۆربه‌جۆر قایناقلاردا، بیلگه خاقان ایله کۆل تیگین یازیلاریندا تۆروک، کؤک تۆروک و آزلیق طرفیندن قبول اوْلونموش یاناشمایا گؤره اؤکوک تۆروک، توْنیوکوک یازیلاریندا ایسه تۆرک شکلینده خاطیرلانماقدادیر. گؤی تورکلردن چین منبع‌لرینده توژوئ (چین 突厥) شکلینده بحث اوْلونور.\nگؤی‌تۆرک خاقانلیغی‌نین ان اؤنملی اؤزللیگی٬ شرقی ساخالارلا٬ باتی‌داکی بولغارلارین بیر قیسمی خاریج٬ بۆتون تۆرک بوْیلارینی بیر آرایا ییغماسی‌دیر.[۲] گؤی‌تۆرک خاقانلیغی ۵۵۲-۷۴۵ ایلینه‌چن وارلیغینی سۆرموشدور.[۱] گؤی‌تۆرکلر٬ هۇن ایمپراتورلوغونون ییخیلماسی ایله آسیا استِپ‌لرینه یاییلان هۇن توْپلولوق‌لاریندان بیری اوْلان آشینا قبیله‌سینه دایانیر.[۳]\n۵۳۴ ایلینده٬ تۆرک-توْپا حؤکومتی ایکی‌یه بؤلونورکن٬ چینین قۇزئیینده‌کی بۆتون آسیا بۇزقیرلاری ایله ساسانلی حؤکومتینه‌دک بۆتون باتی‌آسیا٬ ائفتالیت‌لر ایله ژۇآن-ژوآن‌لار آراسیندا بؤلونموش ایدی.[۲]\nگؤی‌تورک خاقانلیغی٬ ۶-جی یوزایلین اوْرتاسیندا٬ آسیانین دوْغوسوندا چین دؤولتی‌نین٬ باتی‌سیندا ساسانلی حؤکومتی‌نین سینیرلادیغی ایچ آسیا بوْزقیرلاریندا٬ دوْغودا آوارلار٬ باتی‌دا ائفتال\/ آغ‌هۇنلار ایله ائدیلن ساواشلار سوْنوجوندا اوْرتایا چیخدی. ایلک خاقانلاری دوْغو قانادینی ایداره ائدن بۇمین خاقان٬ باتی قانادینی یؤنه‌درکن قارداشی٬ ایستمی خاندیر.[۱]\nایچینده‌کیلر\n۱ تاریخ\n۲ آدی‌نین منشأ‌یی\n۳ ایداره و اوْردو\n۳.۱ گؤی‌تۆرکلر اوْردوسو\n۴ بیرینجی گؤی تۆرک خاقانلیغی\n۴.۱ بۇمین خاقان دؤنمی (۵۵۱–۵۵۲)\n۴.۲ قارا ایسسیق خاقان (۵۵۲-۵۵۳)\n۴.۳ مۇغان دؤنمی (۵۵۳-۵۷۲)\n۴.۴ ایپک تیجارتی مسأله‌سی\n۴.۵ تاسپار خاقان (۵۷۲ - ۵۸۱)\n۴.۶ ایشبارا خاقانین حاکمیتی (581 - 582)\n۵ گؤی‌تۆرک ایمپراتوْرلوغونون بؤلونمه‌سی\n۶ شرقی گؤی تۆرک خاقانلیغی\n۶.۱ ایشبارا خاقانین حاکمیتی (582 - 587)\n۶.۲ باغا خاقانین حاکمیتی (587 - 589)\n۶.۳ تۇلان خاقان دؤنمی (589 - 600)\n۶.۴ یامی خاقانین حاکمیتی (600-609)\n۶.۵ شیبی خاقانین حاکمیتی (609-619)\n۶.۶ چۇلا خاقانین حاکمیتی (619-621)\n۶.۷ ایللیگ خاقانین حاکمیتی (621-630)\n۶.۸ کۆرشاد اینقیلابی (639)\n۷ غربی گؤی تورک خاقانلیغی\n۷.۱ تاردو خاقانین ایلک ایللری و حاکمیتی\n۷.۲ تامان خاقانین حاکمیتی (603 - 611)\n۷.۳ شئکوی خاقانین حاکمیتی (611 - 618)\n۷.۴ توْنق يابقو خاقانین حاکمیتی (618 - 628)\n۷.۵ سی یابقو خاقانین حاکمیتی (631 - 633)\n۷.۶ غربی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین ضعیفله‌مه‌سی و سقوطو\n۸ ایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی\n۸.۱ ایلتریش خاقانین حاکمیتی (۶۸۰ - ۶۹۱)\n۸.۲ قاپاغان خاقانین حاکمیتی (۶۹۱ - ۷۱۶)\n۸.۳ بیلگه خاقانین حاکمیتی\n۸.۴ ایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین ضعیفله‌مه‌سی و سقوطو\n۹ ایداره ائتمه\n۱۰ مدنیت\n۱۱ میراث\n۱۲ قایناقلار\n۱۳ گؤرونتولر\nتاریخ\nدَییشدیر\nتۆرک خاقانلیغی‌نین بانیلری بۇمین و ایستمی قارداشلاری اوْلموشدور. شیمالی کریم و قفقازدا داخیل اوْلماقلا چین اراضیلریندن بیزانس امپریاسینادک توْرپاقلار تۆرک خاقانلیغینا داخیل ایدی. خاقانلیغین مرکزی اوْرخوْن چایی (مغولیستان) حؤوزه‌‌‌سینده یئرلشیردی. یئددی عصرین اوللرینده تۆرک خاقانلیغی بیر-بیری ایله ساواشماغا باشلایان غربی تۆرک خاقانلیغینا و شرقی تۆرک خاقانلیغینا پارچالاندی. غربی تۆر�� خاقانلیغی قۆدرتلی دؤولته چئوریلدی. ساسانیلر و بیزانس امپریالاری اوْنونلا حسابلاشماغا و اتفاقا گیرمه‌یه چالیشیردیلار. غربی تۆرک خاقانلیغی ایستمی‌نین اوْغلو تاردو خاقانین حاکمیتی ایللرینده اؤزونون ان یۆکسک چیچکلنمه دؤورونه چاتدی. اوْ، قارا دنیزین شیمال ساحلی چؤللرینده اۇغورلو مۇحاریبه‌‌لر آپاریر، ساسانیلره قارشی مۇحاریبه‌‌ده بیزانس امپریاسینا کؤمک ائدیردی. شرقی تۆرکوستانا یۆروشه چێخان داتوْو اوْنو تۇتوب اؤز اراضیلرینه بیرلشدیردی. 634-جۆ ایلده غربی تۆرک خاقانلیغیندا انظباطی اصلاحات کئچیریلدی و اوْ، اوْن \"اوْخ\"آ (حیصه‌‌یه) بؤلوندو. حربی یۆروشلردن الده ائدیلن چوْخلو غنیمت، تابع اوْلونموش طایفالاردان آلینان خراج، خاقانلیغین اراضیسینده‌کی کاروان یوْللاریندان گؤتورولن گمرک گلیری اوْنو کفایت قدر زنگین دؤولته چئویردی. آرخئوْلوْقلار تۆرک اعیانلاری‌نین قبیرلریندن قێزیل و گۆموش سلاح و بزک اشیالاری، چوْخ سایدا موختلیف آت یۆینلری 389 آشکار ائتمیشلر. دؤیوشچولرین شرفینه کوادرات فوْرمالی، داشلا ایحاطه‌‌لی خێردا آنما \"معبد\"لری اینشا ائدیلیردی. دایره‌نین ایچریسینده اؤلموش دؤیوشچونو تصویر ائدن هئیکل، رۇنا یازیلی ایستئلالار و اوْنون اؤلدوردویو دۆشمنلری بیلدیرن اوْتوز-قێرخ دنه قایا پارچاسی قوْیارمیشلار. 639-جۇ ایلده غربی تۆرک خاقانلیغی دۇلو و نۇشیبی آدی ایله ایکی یئره پارچالاندی. ضعیفله‌میش غربی تۆرک خاقانلیغی‌نین آسیاداکی توْرپاقلاری تئزلیکله عربلر طرفیندن ضبط اوْلوندو. غربی تۆرک خاقانلیغی‌نین یئرینی خزر خاقانلیغی تۇتدو. شرقی تۆرک خاقانلیغی 745-جی ایلده اۇیغورلار طرفیندن دارماداغین ائدیلدی.\nآدی‌نین منشأ‌یی\nدَییشدیر\nگؤی تۆرک خاقانلیغی تاریخده ایلک دفعه‌‌ آدیندا تۆرک سؤزونو ایشله‌دن دؤولت اوْلدوغو اۆچون مهم اؤنمه صاحبدیر. آدینین معناسی ایله باغلی مۆختلیف مباحثه‌لر واردیر. گؤی تورک خاقانلیغی حاقیندا یازیلی منبعلرده تۆرک خاقانلیغی اوْلاراق بحث ائدیلیر. گؤی تورک سؤزونون ایسه اوْرخوْن عابده‌لرینده‌کی اؤکوک تۆروک سؤزوندن تؤره‌دیگی و تلفّظونون ساده‌لشدیریلمه‌سی اۆچون گؤی تورک شکلینده قبول اوْلوندوغو ادعا اوْلونور. گؤی تورک سؤزونده‌کی ایلک حیصه‌جیگی‌نین گؤک و یا اؤکوک اوْلاراق قبول ائدیلمه‌سی ایله مۇوافیق اوْلاراق سماوی و یا دینی معنا داشیدیغی احتمال اوْلونور. تۆرک سؤزونون معناسی ایله باغلی دا بیر سێرا واریانتلار واردیر. تۆرک سؤزونه یاخین ایفاده‌لره قدیم روْم و چین منبعلرینده راست گلینیر. بیر عصرده پوْمپوْنی مئلا و بؤیوک پلینی آزوْوون شرقینده یاشایان اینسانلاردان تۇرجائ\/تیرجائ اوْلاراق بحث ائدیر. چین منبعلرینده تیئه-لئ، تو-جۆئه، تینگ-لینگ شکلینده ایستیفاده اوْلونان ایفاده‌لرین ده تۆرک سؤزونو بیلدیردیگی دۆشونولور. اوْرخوْن عابده‌لرینده ایسه تۆرک و یا تۆروک اوْلاراق خاتیرلانیر. اوْن عصره عاید اۇیغور یازیلاریندا تۆرک سؤزو \"گۆج\"، \"قۆووه\" معناسیندا ایشله‌نیلیر. آ.وئمبئرییه گؤره تۆرک سؤزو تؤره‌مک سؤزو ایله عئینی معنالی اوْلوب تؤره‌یَن، چوْخالان معناسینا گلیر. ضیا گؤی آلپا گؤره تۆرک سؤزو تؤره‌لی سؤزو ایله عئینی معنالی اوْلوب قانون صاحبی معناسینا گلیر. قاشقارلی محمود ایسه تۆرک آدینین تۆرکلره تانری طرفیندن وئریلدیگینی قئید ائده‌رک، سؤزون \"گ��جلیک\"، \"قۆووه\"، \"قۆدرت\" و یا \"یئتکینلیک\" معنالاریندا ایشلندیگینی بیلدیریر.\nایداره و اوْردو\nدَییشدیر\nدؤولتی خاقان عۆنوان‌لی حؤکومدار ایداره ائدیردی. خاقان‌دا «بیلگه»لیک٬ «آلپ»لیق و «اردم»لی‌لیک اؤزللیک‌لری آختاریلیردی. ائل دئییلن اؤلکه‌نی بیلگیلی٬ قاهرامان٬ اؤزو سؤزو دوْغرو٬ اردملی دؤولت باشقانی ایداره ائدیردی. خاقانین وظیفه‌لری آراسیندا دؤیوش گۆجو ایله دؤولتی قۇرما و دۆزنه قوْیما٬ یئنی آلینان یئرلره ایسکان٬ «تؤره» یانی قانون‌لاری دۆزنله‌مک٬ خالقی دوْیوروب گئیدیرمک وار ایدی. اؤلکه گئنیش بؤلگه تشکیلاتی لازیمینجا دوْغو باتی اوْلماق اۆزره ایکی‌لی دؤولت سیستِمینه گؤره ایداره ائدیلیردی.[۱]\nخاقانین آروادینا «خاتین» دئییلیردی. خاغاندان سوْنرا گلن یۆکسک رۆتبه یابغولوق‌دور. گؤی‌تۆرکلر٬ دؤولت ایداره‌سی‌نین ان سوْیلو٬ تجرۆبه‌لی تۆرک بوْیلارینین الینده قالماسینا دیقّت ائتمیش‌دیرلر. اؤنجه‌لری سیاسی بیر اوْلان یابغویا٬ دؤولت گئنیش‌له‌دیک‌جه ایحتیجاج چوْخالمیش. باتی تۆرکیستان کیمی بؤلگه‌لره ده یئنی‌لری تعیین ائتمیش‌دیر. شاهزاده‌لره تیگین ویا تگین٬ شاد؛ آروادلارینا دا قوْنچۇی آدی وئریلیردی. تیگین‌لر٬ گئنل والی‌لیک٬ قوْشون‌باشی اوْلماق کیمی اؤنملی مأموریت‌لری تاپیشیراردی. بوْی حؤکومدارینا «خان» دئییلیردی. تارکان٬ چۇر٬ تۇدون٬ بؤیوک مأموریت‌لردن‌دیر.[۱]\nگؤی‌تۆرکلر اوْردوسو\nدَییشدیر\nگؤی‌تۆرک اوْردوسو٬ یۆکسلمه دۆنمینده آسیانین ان گۆجلو عسگری قووّه‌سی ایدی. اوْردونون اۆچ‌ده ایکی‌سی آت‌لی٬ بیری ده پیادا ایدی. ساواش‌لاردا سۆرعتلی حرکت ائتمک اساس ایدی. گئجه-گۆندوز مؤحکم گئدیش‌له یوْل آلان و آت‌لارینا نؤوبه ایله مینن تۆرک آتلی‌سی٬ اینتیظار ائدیلمه‌دیک حال‌دا٬ هئچ‌بیر خبر آلما شانسی بۇراخمادان دۆشمان اوْردوسونا سالدیریردی. ساواش‌دا دۆشمان عسگر سایی‌سی یۆزمین‌لری تاپسا٬ تۆرک اوْردوسو قیردیریلماز ایدی. بوْزقیر تاکتیگی ایله ایلک اؤنجه گئری چکیلینیردی. مرکز اساسیندان آیریلان دۆشمان٬ وۇرقاچ و پارتیزان ساواشی ایله ضربه‌لن‌دیریلیب٬ آنی حمله ایله یوْخ ائدیلیردی. گؤی‌تۆرک‌لرین بایراق و تۇغرالاری‌نین تپه‌سینده قیزیل‌دان دۆزلمیش قۇرد باشی گؤرونوردو. تۇغ ایله بارابان دا باغیم‌سیزلیق نیشانه‌سی ایدی. گؤی‌تۆرکلرین باشکندی اؤتۆکن ایدی. بۇراسی اوْرخوْن چایی ایله سلنگه چایی‌نین تاریم قوْلو آراسیندا٬ اوْرمان‌لار ایچینده بیتکی اؤرتوگو و سۇیو بوْل بیر شهر ایدی. اؤتوکن‌دن باشقا بارس‌خان٬ چارگلن-چۇمغال٬ چالدیوار٬ آت‌باش٬ شیرداق‌بگ٬ ناناگلدی٬ فرغانا٬ یاسسی‌قۇغارت٬ چیکیرجیک٬ اساس گؤی‌تۆرک شهرلری ایدی.[۱]\nبیرینجی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nدَییشدیر\nبۇمین خاقان دؤنمی (۵۵۱–۵۵۲)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: بومین خاقان\nبۇمین خاقان آشینا سوْیونا منسوبدور. آشینا سوْیو٬ بۇمینین یؤنتیمینده تیجاری ایشلر آماجی ایله چین اؤلکه‌سینه دوْغرو ایرلیله‌دیلر. بۇ دؤنمده بؤلگه‌ده اؤنملی بیر گۆج صاحیبی اوْلان توْپا ایمپراتورلوغو گۆجسوزله‌میش و ایکی دۆشمان یئره بؤلونموش ایدی. باتی توْپا ایمپراتورلوغو٬ دۆشمانی دوْغو توْپا و ژوآن-ژوآن ایمپیراتورلوقلاری‌نین باسقی‌لارینا قارشی آشینا قبیله‌سی ایله یاخشی علاقه قۇرماغا چالیشیردی. بۇمین خان٬ ۵۴۶-جی ایلده اوْیماغی‌نین محصوللاری‌نی تقدیم ائتمک و تیجاری رابیطه‌لرینی گۆجلندیرمک آماجی ایله باتی توْپایا ائلچی گؤندردی. عئینی دؤنمده تؤلس آدی ایله اوْرتایا چیخان قاوْکۆلر ژوآن-ژوآن‌لارا حمله ائتمگه حاضیر ایدی. بۇمین خان٬ تابع اوْلدوغو ژوآن-ژوآن حۆکومتینه خیدمت ائتمک اۆچون سیاسی بیر مانوْور ائده‌رک تؤلس‌لر ایله ساواشیر. کسین بیر ظفر قازاناراق تؤلس‌لری داغیداراق تؤلس توْپلولوق‌لارینی اؤزونه باغلار. بۇمین خان٬ بۇ یۆروشو ایله تؤلس توْپلولوق‌لارینی ایچینه قاتاراق گۆجلنیر ده٬ ژوآن-ژوآن ایمپراتورلوغونا ائتدیگی خیدمت ایله سیاسی بیر مانوْور ائتمیش اوْلور.[۳]\nبۇمین خان٬ بۇ ظفردن سوْنرا جسارت آلاراق ژوآن-ژوآن باش‌بۇغونون قیزینی ایستر. آنجاق باشبوغ٬ بۇمینه ائلچی گؤندره‌رک «سیز بیزیم دمیرچی‌لیک ائدن عادی کؤله‌لریمیزسینیز٬ بۇنا نئجه جسارت ائدرسینیز» سؤزونو چاتدیرار. بۇمین خان٬ بۇ دۇروما عصبی‌لشه‌رک ائلچینی اؤلدورور و گۆجسوزله‌ین باتی توْپا ایمپراتوْرونون قیزینی ایستر. چتین دۇرومدا اوْلان باتی توْپا٬ بۇمین ایله قوْهوم اوْلماغی قبول ائدر و ۵۵۱-جی ایلده بۇمین خان ایله باتی توْپا پرنسسی ائولنیر. بئله‌لیک‌له بۇمین خان ایله باتی توْپا ایمپراتولوغو ایتّیفاق قۇرموش اوْلور. ۵۵۲-جی ایلده ایسه باتی توْپا ایله بیرلشه‌رک ژوآن-ژوآن ایمپراتورلوغو ایله ساواشا گیریشیر. بۇ ساواشین سوْنوندا ژوآن-ژوآن حۆکومتی مغلوب اوْلار. گؤی‌تورکلر٬ بۇ تاریخده عملاً قۇرولموش و اعلان ائدیلمیش اوْلور. بۇمین قاخان٬ ۵۵۲-جی ایلده گؤی‌تورکلر دؤولتی‌نی قۇردو٬ آنجاق عئینی ایلده اؤلدو. اوْندان سوْنرا دؤولتین شرق قوْلونا اوْغلو قارا ایسسیق خاقان، غرب قوْلونا ایسه ایستمی يابقو باشچیلیق ائتمیشدیر.ایستمی يابقو دئ-فاکتوْ حاکمیته مالیک اوْلسا دا اؤزونو خاقان اعلان ائتمه‌دی. .[۳]\nقارا ایسسیق خاقان (۵۵۲-۵۵۳)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: قارا ایسسیق خاقان\nقارا ایسسیق خاقان٬ قیسا بیر سۆره حۆکومت ائتمیش‌دیر. قیسا سۆره‌لی حۆکومت دؤنمینده ژوآن-ژوآن حۆکومتی ییخیلدیق‌دان سوْنرا موْغوْلیستان بؤلگه‌سینی گؤی‌تۆرک‌لره بۇراخاراق بیر قیسمی توْپا دؤولتی‌نین استپ‌لرینه٬ بیر بؤلومو ده اۇروپایا ساری گئده‌رک بؤلگه‌ده‌کی حۆکومت‌لره سیغینیرلار. گؤی‌تۆرکلر و توْپا حۆکومت‌لری آراسیندا ائدیلن مۆذاکیره سوْنوجوندا٬ توْپا حۆکومتینه سیغینان ژوآن-ژوآن‌لار گؤی‌تۆرکلره تسلیم ائدیلیر و ۵۵۵-جی ایلده اؤلدورولورلر. ژوآن-ژوآن‌لارین ییخیلماسیندان سوْنرا٬ گؤی‌تۆرکلر اۆزونو موْغولیستان و تبّته چئویریر. آنجاق قارا ایسسیق خاقان آرتیق ایره‌له‌یه‌مه‌دن اؤلور و یئرینه قارداشی مۇغان خاقان گلیر.[۳]\nمۇغان دؤنمی (۵۵۳-۵۷۲)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: موغان خاقان\nمۇغان اۇزون بیر مۆدّت گؤی‌تۆرکلرین خاقانی اوْلدو. مۇغان خان دؤنمی گؤی‌تۆرکلرین یۆکسلمه دؤنمی تانیلیر. مۇغان ایداره‌سینده‌کی گؤی‌تورکلر٬ باتی توْپا ایله ایتّیفاق ائده‌رک موْغوْللاری و تبّت‌لی‌لری مغلوب ائده‌رک اؤز توْرپاق‌لارینی گئنیشلتیرلر. توْپا ایمپراتورلوغو٬ بۇ دؤنمده محو اوْلاراق تۆرک توْپلولوق‌لاری‌نین ایچری‌سینه قاریشمیش‌دیر.[۳]\nمۇغان ژوآن-ژوآن حۆکومتی‌نین قالینتی‌لارینی بۆتون‌لۆکله مغلوب ائتدیکدن سوْنرا٬ دوْغودا تۇنقوزلاری٬ قۇزئی‌ده ایسه قیرغیزلاری تابعیّت آلتینا آلدی. چین‌ده باتی وئی حۆکومتی‌نین یئرینه گئچن چوْۇلار ایله٬ دوْغو وئی‌ین یئرینی آلان تسی‌لر اۆزرینده ده نۆفوذونو یئرلشدیردی. باتی‌دا ساسانی شاهی انوشیروان٬ ائفتالیتلردن قۇرتولماق اۆچون ایستمی‌خانین قیزی ایله ائولنه‌رک ائفتالیتلره قارشی گؤی‌تۆرکلر ایله ایتّیفاق قۇردو. ۵۶۳-۵۶۷-جی ایللری آراسیندا ائفتالیت دؤولتی مغلوب اوْلدو. ائفتالیت اراضی‌سی ساسانلی حۆکومتی ایله گؤی‌تۆرکلر آراسیندا بؤلونوب٬ جئیحون چایی‌نین قۇزئیی گؤی‌تۆرکلرینکی اوْلدو. بئله‌جه ماوراءالنّهر٬ فرغانانین بیر قیسمی٬ باتی تۆرکیستانین گۆنئیی٬ کاشغر و خوْتن گؤی‌تۆرکلر توْرپاغی اوْلدو.[۲]\nایپک تیجارتی مسأله‌سی\nدَییشدیر\nبۇ ظفر ایله٬ ایپک تیجارت یوْلو دا گؤی‌تۆرکلرین حاکیمیّتی آلتینا دۆشدو. ایپک تیجارتی‌نه باخان ماوراءالنّهر خالقی٬ ساسانیلردن ایپک ساتماق ایجازه‌سینی آلماق اۆچون٬ ایستمی خاندان ساسانی شاهینا واسیطه اوْلماقلارینی ایسته‌دیلر؛ ایستمی خانین قبول ائتمه‌سی ایله٬ مانیاخ آدلی بیر سوْغدلونون باشچی‌لیغینداکی بیر ائلچی‌لیک هئیأتی ایرانا گؤندریلدی. آنجاق هیندوستان‌دان دنیز یوْلویلا بیزانسا گئدن ایپک تیجارتی‌نین کوْنترولونو اله گتیرمک ایله٬ ایپک تیجارتی‌نین اینحیصارینی اؤز الینه آلماق ایسته‌یَن ساسانلی دؤولتی٬ بۇ هئیأته مۆساعیده گؤسترمه‌دی. ایستمی خان یئنه بیر هئیأت یوْللادی؛ آنجاق بۇ هئیأتین بیر قیسمی زهرله‌نه‌رک اؤلدو. بئله‌جه ایستمی‌خان ساسانیلر ایله دوْست یاشاما ایمکانی‌نین اوْلمادیغینی دۆشوندو.[۲]\nمانیاخ٬ ایران‌دا تاپانمادیغی بازارلامانی بیزانسدا آختارماق اۆچون اؤزونون وظیفه‌لندیریلمه‌سینی ایسته‌دی. ۵۶۷-ده بیر ائلچی‌لیک هئیأتی بیزانسا گؤندریلدی. ۵۶۸-ده مانیاخ قاییدارکن٬ بیزانس ائلچی‌سی ده اوْنون یانینا قاتیلدی. بئله‌جه بیزانس ایله گؤی‌تۆرکلر ساسانیلره قارشی ساواشا گیردیلر. ایستمی خان بیر طرفدن جئیحونون باتی‌سیندا حرکته گئچرکن٬ بیر یاندان دا قۇزئی‌دن آذربایجانا یئنمیش ایدی. ۵۷۱ ایلینده ایسه ساسانیلرله بیزانس آراسیندا ساواش باشلاندی. گؤی‌تۆرکلرین خزر قۇزئیینده‌کی حرکات بیزانسی شۆبهه‌لندیردی٬ بۇ سبب‌له گؤی‌تۆرکلرین دۆشمانی اوْلان آوارلارا کؤمکلیک ائتدی‌لر. بیزانسین بۇ ایشی٬ گؤی‌تۆرکلری عصبی‌لشدیردی؛ بئله‌جه ایستمی خان ساسانیلره قارشی اوْلان ساواشی دایاندیردی. بۇ دفعه بیزانس ایستمی خانی ساواشا قاندیرماق اۆچون چالیشماغا باشلامیشدی. آنجاق ۵۷۲-جی ایلده مۇغان خاقان٬ ۵۷۶-جی ایلده ایسه ایستمی خان اؤلدو.[۲]\nتاسپار خاقان (۵۷۲ - ۵۸۱)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: تاسپار خاقان\nتاسپار خاقان قارداشی مۇغان خاقان کیمی چینله یاخشی علاقه‌‌لر قۇرماغا و چینده‌کی داخیلی قاریشیقلیقدان ایستیفاده ائتمه‌یه چالیشدی. چیندن گلن هدیه‌‌لردن سوْنرا ایکی دؤولت آراسیندا تیجارت علاقه‌‌لری اینکیشاف ائتمه‌یه باشلادی. تیجارت علاقه‌لری‌نین درینلشمه‌سی، راحت حیاط طرزینه اۇیغونلاشما تۆرک توْپلولوقلاری آراسیندا چین مدنیتی‌نین یاییلماسینا سبب اوْلدو. حتی چینلی میسسیوْنئرلرین فعالیتی نتیجه‌سینده تاسپار خاقان بۇدیزمی قبول ائتمیشدی. تاسپار خاقان ایکییه بؤلونموش چینین حیصه‌‌لری ایله (غربده تسی؛ شرقده چوْو) بالانسلی سیاست قۇرماغا چالیشسا دا بۇنا نایل اوْلمامیشدیر. 577-جی ایلده چوْو ایله تسی آراسیندا مۇحاریبه‌‌ باشلادی. نتیجه‌ده چوْو تسینی مغلوب ائده‌رک توْرپاقلارینی اؤزونه تابع ائتدی. بۇندان سوْنرا گؤیتورک خاقانلیغی ایله چوْو آراسیندا مۆناسیبتلر پوْزولدو. تاسپار خاقان اوْردوسو ایله چینه دوْغرو ایره‌لیله‌یه‌رک پکن و اطرافینی غارت ائتدی.\nتاسپار خاقان دا دؤولتین شرق بؤلگه‌سینی ایداره ائدیردی. غربی ایداره ائدن ایستمی یابقو اصلینده تاسپار خاقانا تابع اوْلسا دا مۆستقیل حرکت ائدیردی. ایستمی یابقو 576-جێ ایلده اؤلدوکدن سوْنرا یئرینه اوْغلو تاردو کئچدی. بۇندان سوْنرا تاسپار خاقانین حاکمیتی ضعیفله‌مه‌یه باشلادی. تاسپار خاقان چینله یاخشی مۆناسیبتلر قۇرماغی باجارمادی و گؤیتورک خاقانلیغی ضعیفله‌مه‌یه باشلادی. تاسپار خاقان اوْنا تابع اوْلان دؤولتین شرق قوْلونو دا ایکی حیصه‌‌یه آییراراق اوْنا تابع اوْلماق شرطی ایله قارداشی کوْلوْنون اوْغلو ایشبارانی شرقه، کیچیک قارداشی ژوْتانی ایسه غربه حاکم تعیین ائتدی.\nتاسپار خاقانلا چین آراسینداکی آنلاشمازلیقلار هر ایکی دؤولتین داخیلی ایشلرینه جدی تأثیر گؤستردی. چینده سۇی سۆلاله‌سی فۆرصتدن ایستیفاده ائده‌رک حاکمیتی اله کئچیردی. بۇندان سوْنرا چینده بیرلیک یاراندی.\n581-جی ایلده تاسپار خاقان اؤلدو. اوْنون اؤلوموندن سوْنرا کیمین خاقان اوْلماسی اۇغروندا گؤیتورک وطنداش مۇحاریبه‌‌سی باشلادی. تاسپار خاقان اؤلوموندن اول حاکمیتی مۇغان خاقانین اوْغلو آپایا وصییت ائتسه ده، قۇرولتای آپانین حۆقوقو اوْلمادیغینا گؤره تاسپار خاقانین اوْغلو آمراکی یئنی خاقان سئچدی. بۇنا باخمایاراق ائله همین ایل آمراک خاقان ایشبارا خاقانین لئهینه حاکمیتدن ال چکدی.\nایشبارا خاقانین حاکمیتی (581 - 582)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: ایشبارا خاقان\nایشبارا خاقان حاکمیته کئچدیگی دؤورده گؤیتورک خاقانلیغیندا آرا مۇحاریبه‌‌لری شدّتلنمیش و دؤولت ضعیفله‌میشدی. دؤولتین غرب قوْلونو ایداره ائدن تاردو آرتیق شرقین حاکمیتینی قبول ائتمه‌یه‌رک مۆستقیل سیاست یئریتمه‌یه چالیشیردی. چینده‌کی سۇی سۆلاله‌سی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین شرق و قرب قوْلو آراسینداکی آنلاشمازلیقلاردان ایستیفاده ائده‌رک تاردویا ائلچیلر گؤندردی. چین تۆرک تاجیرلرینی اؤلکه‌سیندن چێخاردی. بۇ حادثه‌‌ گؤیتورک خاقانلیغی‌نین شرق قوْلونون وضعیتینی داها دا پیسلشدیردی. قێتلیق و یوْخسوللوق باش قالدیردی. بۇ سببدن شرقده یاشایان بوْیلارین بیر قیسمی غربه کؤچدو.\nسۇی سۆلاله‌سی‌نین ده دستکی نتیجه‌سینده تاردو ایشبارا خاقانین حاکمیتینی تانیمادیغینی اعلان ائتدی. بۇ حادثه‌‌دن سوْنرا گؤیتورک خاقانلیغی فاکتیکی اوْلاراق شرقی گؤیتورک و غربی گؤیتورک خاقانلیقلارینا پارچالاندی. ایشبارا خاقانین حاکمیتینده دؤولتین یانلیز شرق اراضیلری قالدی.\nگؤی‌تۆرک ایمپراتوْرلوغونون بؤلونمه‌سی\nدَییشدیر\nمیلادی ۶۰۰-ده باتی و دوْغو گؤی‌تۆرک خاقانلیغی\nگؤی‌تۆرک ایمپیراتورلوغونون ان گئنیش سرحدلری\nاساس مقاله‌لر: ایشبارا خاقان و تاردو خاقان\nمۇغان خاقانین بؤیوک اوْغلو تالوْپیئن‌ین آناسی‌نین اصیل اوْلمادیغی اۆچون٬ آتاسی اوْنون تاختا چیخماسینی ایسته‌مه‌ییب یئرینه قارداشی تاپوْنو تاپیشیرمیش ایدی. تاپوْ اؤلرکن٬ یئرینه اوْغلو دئییل٬ تالوْپیئن‌ین تاختا چیخماسینی تاپیشیرمیش ایدی. آنجاق اؤلدوکدن س��ْنرا اؤلکه بؤیوک‌باشلاری تاپوْنون اوْغلو آنلوْنو خاقان سئچمک ایسته‌دیلر٬ آنجاق آنلوْ تاختدان بؤیوک عمی‌سی قوْلونون اوْغلو ایشبارا نفعینه واز کئچدی. بئله‌جه ۵۸۱-جی ایلینده ایشبارا گؤی‌تۆرکلرین ۵-جی خاقانی اوْلدو٬ تالوپیئن ایسه اؤز امرینده اوْلانلارلا بیرلیکده یئنی خاقانین امری آلتیندا چالیشماغا باشلاییب ۵۸۲-جی ایلده خاقانلا بیرلیکده چینه قارشی ساواشا قاتیلدی.[۲]\nایشبارا٬ جسارت و قهرمانلیغی ایله تانیلمیش تالوْپیئن‌دن آجیقلانیردی. چینه قارشی ساواشین یئنیلگی ایله قۇرتولونجا٬ بۆتون قۆوّتلری ایله تالوپیئنین اۆستونه گئدیب٬ اوْنا باغلی عسگرلری داغیدیب٬ آناسی‌نی یاخالاییب اؤلدوردو. بئله‌جه تالوپیئن تاردو یانینا سیغیندی.[۲]\nتاردو جسارت و ساواشچیلیغی ایله آتاسینا بنزه‌یه‌رک٬ خاقانا باغلی اوْلماغی داها چکه بیلمه‌ییری. اوْ چاغدا توْپا دؤولتی‌نین یئرینه کئچه‌رک٬ چین بیرلیگی‌نی یئنی‌دن قۇرران سۇی سولاسه‌سی ده٬ چینه ان بؤیوک تهلۆکه‌نی گؤی‌تۆرک ایمپراتورلوغو گؤردوگوندن٬ تاردۇیا ائلچی‌لیک هئیأتی گؤندردی. بئله‌جه تاردو ۵۸۲-جی ایلده چینه قارشی ساواشا گیرن ایشبارایا قاتیلمادی؛ ساواش سوْنراسیندا تالوپیئن اوْنا سیغینجا٬ ایشبارا خاقانین عالی حاکیمیتی‌نی تانیمادیغینی رسماً اعلان ائتدیب تالوپئینه ۱۰۰٫۰۰۰ نفرلیک بیر قۆوّت تاپیشیراراق ایشبارا اۆستونه گؤندردی. بئله‌جه ۵۵۲-ده اوْرتایا چیخان گؤی‌تۆرک ایمپراتورلوغو٬ ۳۰ ایل بیر قالدیقدان سوْنرا دوْغو گؤی‌تۆرک خاقانلیغی و باتی گؤی‌تۆرک خاقانلیغینا بؤلوندو.[۲]\nشرقی گؤی تۆرک خاقانلیغی\nدَییشدیر\nاساس مقاله: شرقی گؤی تورک خاقانلیغی\nبیرینجی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین ایکییه پارچالانماسیندان سوْنرا مئیدانا گلن شرقی گؤیتورک خاقانلیغی تۆرک تاریخینده اؤنملی بیر یئره صاحبدیر. مدنی و سوْسیال جهتدن هۇنلارین دؤورونه گؤره داها سۆرعتله اینکیشاف ائدن تۆرک توْپلولوقلاری تۇتدوقلاری گئنیش اراضیلره یاییلاراق سوْنرادان قۇرولاجاق تۆرک دؤولتلری اۆچون زمین یاراتمیشلار. شرقی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین سقوطوندان سوْنرا مئیدانا گلن تۆرک دؤولتلری تۆرکلرین وارلیغی و مدنیتینی اۇروپایا قدر یایمیشدیر. بیرینجی گؤیتورک خاقانلیغی ایکییه پارچالانماسینا و چینین تضییقلرینه باخمایاراق شرقی گؤیتورک خاقانلیغی وارلیغینی داوام ائتدیرمه‌یه چالیشمیشدیر.\nایشبارا خاقانین حاکمیتی (582 - 587)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: ایشبارا خاقان\n585-جی ایلده آرتان عصیانلار و خاریجی تضییقلر نتیجه‌سینده ایشبارا خاقان چین حاکمیتینی قبول ائتمیش و چیندن کؤمک ایسته‌میشدیر. شرقی گؤيتورک خاقانلیغینی حاکمیتی آلتینا آلان چینین اصل مقصدی چین اۆچون تهلوکه‌‌ اوْلان تۆرکلرده داخیل اوْلماقلا بۆتون مرکزی آسیا خالقلارینی چینلیلشدیرمک ایدی. بۇ سببدن چین شرقی گؤيتورکلری چینجه دانیشماغا، چینلیلر کیمی گئيینمه‌يه و چین عادتلرینی قبول ائتمه‌يه مجبور ائتمیشدیر. بۇ سببدن ایشبارا خاقان بۇ مؤوضوع حاقیندا 585-جی ایلده چین ایمپیراتوْرونا مکتوب يازمیشدیر. ایشبارا خاقان چین ایمپیراتوْرونا يازدیغی مکتوبدا بئله دئمیشدیر:\nسیزه تابع اوْلاجاق، خراج وئره‌جک، قيمتلی آتلار هدیه‌‌ ائده‌جه‌يم. لاکین دیلیمیزی ديَیشدیره بیلمه‌رم. اۇزون ساچلاریمیزی کسدیره بیلمه‌رم. خالقیما چین گئيیملری گئيدیره بیلمه‌رم. عادتلرینیزی، قانونلارینیزی قبول ائده بیلمه‌رم. چۆنکی بۇ مؤوضوعدا بۆتون میللتیم، حساسلیقلا دؤيونن تک بیر اۆرکدیر.\nایشبارا خاقانلا تالوْپیئن‌ین ساواشی ۵۸۲-دن ۵۸۷-دک سۆردو. بۇ ساواشین ان اؤنملی نتیجه‌سی٬ دوْغو گؤی‌تۆرکلرین گئتدیکجه گۆجسوزله‌مه‌سی اوْلماقدایدی. ۵۸۷-جی ایلده خاقانین قارداشی باغا خاقان٬ تالوْپیئنی اسیر ائتدی؛ عئینی زاماندا خاقان اؤلدو. ایشبارادان سوْنرا قارداشی باغا خاقان دوْغو گؤی‌تۆرکلرین خاقانی اوْلدو٬ آنجاق همن ایلده اؤلدو. باغا خاقان اؤلونجه ایشبارا اوْغلو تۇلان ایله چۇلوْهۇ اوْغلو تۇلی٬ تخته چیخماق اۆچون قارشی-قارشی‌یا گلدیلر؛ اؤلکه‌نین باش‌بیلنلری٬ خاقانلیغی تۇلانین حاقّی بیلدی.[۴]\nباغا خاقانین حاکمیتی (587 - 589)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: باغا خاقان\nباغا خاقان جمعی ایکی ایل حاکمیتده قالا بیلدی. ایشبارا خاقانین دؤورونده اوْلان چتینلیکلرین داوامی اوْلاراق وضعیت داها دا پیسلشدی. بۇ سببدن تۆرک بوْيلاری عصیانا باشلادی. باغا خاقانین يئگانه گۆج منبعي اوْلان تۆرک توْپلولوقلاری آردیجیل باش وئرن کؤچلرله داها دا ضعیفله‌دی. باغا خاقاندان سوْنرا تۇلان خاقان حاکمیته کئچدی.\nتۇلان خاقان دؤنمی (589 - 600)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: تولان خاقان\nتۇلانین خاقانلیغی دؤنمینده٬ دوْغو ایله باتی آراسینداکی ساواش داوام ائده‌رک اوْردولاری نئچه مرتبه قارشی-قارشی‌یا گلدیلر. ۵۹۹-جی ایلده تۇلی تختی اله کئچیرمک اۆچون چینلیلردن کؤمک آلدی. بۇنون اۆزرینه تۇلان خاقان دا باتی خاقانی تاردۇ ایله آنلاشاراق تۇلی‌نی مغلوب ائتدی. تۇلی چین سارایینا قاچیب «کیمین» خاقان عۆنوانینی آلاراق تخت اۆزرینده‌کی ایدّیعاسینا داوام ائتدی. چینلی‌لر ایسه بۇ ایدّیعانی دستکله‌ییردیلر. تۇلان ۵۹۹-جو ایلینین آخیرلاریندا اؤز آداملاری طرفیندن اؤلدورولدو. تۇلان اؤلدورولونجه٬ تاردۇ «بیلگه خاقان» عۆنوانینی آلاراق٬ اؤزونو دوْغو گؤی‌تۆرکلرین خاقانی دا اعلان ائتدی. آنجاق چین ایمپیراتورلوغو «کیمین خاقانی» دوْغو خاقانی اوْلاراق تانیماقدایدی. ۶۰۳-جو ایلده تاردۇ قاچماغا مجبور قالینجا٬ یامی خاقان دوْغو خاقان‌لیغی اله کئچیره بیلدی.[۴]\nیامی خاقانین حاکمیتی (600-609)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: یامی خاقان\nیامی خاقان گؤیتورک خاقانلیغی رسما پارچالاناندان سوْنرا حاکمیته کئچن ایلک خاقاندیر. اوْنون حاکمیتی ایللرینده چینین شرقی و غربی گؤیتورک خاقانلیقلارینا اوْلان تضییقی گئتدیکجه آرتدی. چین گؤیتورکلرین شاهزاده‌لری آراسیندا اوْلان ناراضیلیقلاری گۆجلندیره‌رک نۆفوذونو آرتیرماغا چالیشیردی. یامی خاقانین حیات یوْلداشی سۇی سۆلاله‌سیندن اوْلان شاهزاده آن ایدی.\nغربی گؤیتورک خاقانی تاردو اوّلجه چینله یاخشی مۆناسیبتده ایدی. تاردو خاقان شرقی گؤیتورک خاقانلیغینی دا اؤزونه تابع ائتمه‌یه چالیشدیقدان سوْنرا چینله بۇ مۆناسیبتلر پوْزولدو. چین یامی خاقاندان تاردو خاقانا قارشی ایستیفاده ائتمه‌یه چالیشدی. یامی خاقان چیندن آسیلیلیغی قبول ائتمیش، حتی ایشبارا خاقانین قبول ائتمه‌دیگی مدنی جهتدن چینلیلشمه‌یه گؤز یۇمموشدو. یامی خاقانین حاکمیتی ایللرینده شرقی گؤیتورک خاقانلیغی ضعیفله‌دی. 609-جۇ ایلده یامی خاقان اؤلدوکدن سوْنرا یئرینه اوْغلو شیبی حاکمیته کئچدی.\nشیبی خاقانین حاکمیتی (609-619)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: شیبی خاقان\nشی��ی خاقان شرقی گؤيتورک خاقانلیغی‌نین سقوطونو داياندیرماغی باجاردی. آتاسی کیمی اوْ دا چینلی شاهزاده ایله ائولی ایدی، آمّا اوْ، چینین بئشینجی کوْلوْننا فعالیتینه ایجازه وئرمه‌دی. حاکمیتی‌نین ایلک ایللرینده آرا مۇحاریبه‌‌لرینه دقتینی آرتیراراق اوْنلارین قارشیسینی آلدی. قێسا مدتده غربده تبّت دن شرقده آمورا قدر اوْلان بؤلگه‌نی اؤزونه تابع ائتدی.\nشیبی خاقان چینله ياخشی مۆناسیبتلر قۇرماغا چالیشمادی. بؤلگه‌ده‌کی وارلیغینی داوام ائتدیره بیلمک اۆچون چینه قارشی چێخاراق مۆباریزه آپارماق سیاستینی يئریتدی. غربی گؤيتورک خاقانلیغی‌نین خاقانی اوْلان تامان چینله ياخینلاشاراق اوْرايا کؤچموشدو. شیبی خاقان تامانین چینله ياخین مۆناسیبتلر قۇرماسیندان راضیلیق ائتمه‌دی. شیبی خاقان مسئله‌‌يه قاریشاراق تامانی چینین الیندن آلدی و اؤلدوردو.\nچین شرقی گؤيتورک خاقانلیغی‌نین گۆجلنمه‌سیندن راضی دئيیلدی. چین داها اوللر گؤيتورک شاهزاده‌لری آراسیندا مۆناقیشه ياراداراق خاقانلیغی ضعیفلتمه‌يه نایل اوْلموشدو. بۇ دفعه‌‌ ده شیبی خاقانین قارداشی اوْلان چیکی شادا خاقانلیق تکلیف اوْلوندو. بۇنا باخماياراق چیکی شاد بۇ تکلیفی قبول ائتمه‌دی و اوْنونلا ائولنمه‌سی اۆچون گؤندریلن چینلی شاهزاده‌نی گئری قايتاردی. بۇ اۇغورسوزلوقدان سوْنرا چین شیبی خاقانین سرکرده‌لرینده بیرینی اؤلدوردو. چین سرکرده‌نین جسدینی گؤيتورکلره گؤندردی و اوْنون چینله علاقه‌‌ قۇرماغا چالیشدیغینی، آمّا گؤيتورکلرله اوْلان دوْستلوق علاقه‌‌لری سببیندن اؤلدورولدويونو بیلدیردی. بۇ يوْللا شیبی خاقانین سرکرده‌لرینه قارشی اوْلان اعتیمادینی سارسیتماغا چالیشان چین يئنه ده اۇغور قازانمادی. شیبی خاقان چینه گؤندریلن خراجی داياندیردی و مۇحاریبه‌‌ حاضیرلیقلارینا باشلادی.\nشیبی خاقان چین ایمپئراتوْرونون اؤلکه‌سی‌نین شیمال بؤلگه‌سینه گئدجک خبرینی آلدیقدان سوْنرا اوْنو اله کئچیرمک اۆچون حرکته کئچدی. بۇ دؤورده چینده وطنداش مۇحاریبه‌‌سی شدّتلنمیشدی. 616-جێ ایله قدر داوام ائدن مۇحاریبه‌‌ بیر نتیجه وئرمه‌دی. 617-جی ایلده چین ایمپیرياسی داغیلدی. شیبی خاقان چینه يۆروش ائدرکن خسته‌لنه‌رک اؤلدو. بۇ وضعیتدن لی يۇان ایستیفاده ائتدی و تان سۆلاله‌سی‌نین اساسینی قوْيدو.\nشیبی خاقانین 619-جۇ ایلده اؤلمه‌سیندن سوْنرا يئرینه قارداشی چۇلا کئچدی.\nچۇلا خاقانین حاکمیتی (619-621)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: چولا خاقان\nچۇلا خاقان حاکمیتی ایللرینده قارداشی شیبی خاقانین سیاستینی داوام ائتدیردی. چۇلا خاقانین حاکمیتی ایللرینده چینده وطنداش مۇحاریبه‌‌سی داوام ائدیردی. اوْ، سۇی سۆلاله‌سیندن اوْلان ادعاچیلاری لی یۇانا قارشی مۆدافعه‌‌ ائدیردی. بۇ سیاستی یئریتمکله چینده اوْلان قاریشیقلیغی داها دا آرتیرماغا چالیشیردی. چۇلا خاقان دا چینلی شاهزاده ایله ائولی ایدی. اوْنون حاکمیتی اۇزون مدت داوام ائتمه‌دی. چۇلا خاقان 621-جی ایلده خسته‌لنه‌رک اؤلدو. اوْندان سوْنرا قارداشی ایللیگ حاکمیته کئچدی.\nایللیگ خاقانین حاکمیتی (621-630)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: ایللیگ خاقان\nایللیگ خاقان دوْغو گؤی‌تۆرکلرین سوْن خاقانی‌دیر. ایللیگ خاقان دا شیبی خاقان و چۇلا خاقانین چینه قارشی اوْلان چَتین سیاستینی داوام ائتدیردی. داواملی هۆجۇملارلا چینی سیخیشدیریردی. چین قایناقلار�� ایللیگ خاقانین ۶۲۴ و ۶۲۶-جی ایللرده چین باشکندی‌نین قاپیلاریناجا دایاندیغینی یازیر. ۶۲۶-جی ایلده‌کی ساواشین سوْنوندا چین-گؤی‌تۆرک آراسیندا آنلاشما ایمضالاندی. آنجاق بۇ ایللیگ خاقانین چینه سوْن هۆجۇمو اوْلوردو. هر نه قدر هۆجوم سیاستی آپارسا دا اوْنون دؤورونده شرقی گؤیتورکلر ان ضعیف دؤورونه قدم قوْیدو. چینه قارشی تشکیل ائتدیگی نیظامسیز مۇحاریبه‌‌لرده اۇغور قازانا بیلمه‌دی و حاکمیتی گئتدیکجه ضعیفله‌دی. گؤیتورکلره تابع اوْلان خالقلار بۇ ضعیفله‌مه‌دن ایستیفاده ائتمه‌یه چالیشاراق عصیان قالدیردیلار. سئیانتوْ خانی اینجو خانین باشچیلیق ائتدیگی عصیان اوْنو تان سۆلاله‌سی قارشیسیندا کؤمکسیز قوْیدو. چینه ائتدیگی اۇغورسوز یۆروشده مغلوب اوْلدوقدان سوْنرا اسیر دۆشدو و 4 ایلدن سوْنرا اؤلدو. 630-جۇ ایلده ایللیگ خاقانین اؤلومو، هم ده شرقی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین سقوطونا سبب اوْلدو. بۇندان سوْنرا دوْغو گؤی‌تۆرکلر چین طرفیندن بیر نوع تابع دؤولت حالینا گتیریلدی و باشلارینا ایکی عۆمۇمی والی وئریلدی.[۴]\nکۆرشاد اینقیلابی (639)\nدَییشدیر\nاساس مقاله‌لر: کورشاد، کیلیبی خاقان، چئبی خاقان، آشینا نیشوفو، و آشینا فونیان\nایللیگ خاقانین اؤلوموندن سوْنرا شرقی گؤیتورک خاقانلیغی سقوط ائتمیشدی و شرقی گؤیتورکلر چیندن آسیلی حالا دۆشه‌رک بؤلگه‌یه سپه‌لنمیشدی. گؤیتورک شاهزاده‌لرینه چینده وظیفه‌‌لر وئریله‌رک اوْنلاری آسسیمیلیاسیا ائتمه‌یه چالیشیردیلار. کۆرشاد شرقی گؤیتورک خاقانی اوْلموش شیبی خاقانین اوْغلو ایدی و چینده یۆکسک حربی وظیفه‌‌یه گتیریلمیشدی. کۆرشاد 639-جۇ ایلده چین ایمپیراتوْرونو اسیر گؤتورمک پلانی حاضیرلادی. قارداشی تؤلیس خاقانین اوْغلو آشینا هوْلوْکو و 40 نفرلیک قروپلا بۇ پلانی یئرینه یئتیرمگه چالیشدی. پلانین حیاتا کئچیریله‌جگی گۆن فێرتینا اوْلدوغوندان ایمپیراتوْر سارایدان چێخمادی. کۆرشاد و اطرافینداکیلار چین ایمپیراتوْرونون سارایینا هۆجوم ائتدیلر. اۇزون مدت دؤیوشسه‌لر ده اۇغور قازانا بیلمیرلر و سارایین آتلارینی اوْغورلایاراق وئی چایینی کئچدیلر. اوْنلارین چوْخو چین اوْردوسو طرفیندن اؤلدورولدو.\nعصیاندا نظرده تۇتولان نتیجه الده اوْلونماسا دا، عصیان چین ایمپیراتوْرونو قوْرخوتدوغو اۆچون خاقانلیغی برپا ائتمک قرارینا گلدی. بۇ دؤورده حاکمیته کئچیریلن خاقانلار چین دؤولتینه تابع ایدی و ژیمی سیستمی خاقانلاری کیمی تانینیر. ژیمی سیستمی خاقانلارینا آردیجیل اوْلاراق کیلیبی خاقان، چئبی خاقان، آشینا نیشوفو و آشینا فۇنیان داخیلدی. ایلتئریش خاقان ایکینجی گؤیتورک خاقانلیغینی قۇرانا قدر اوْنلار، شرقی گؤیتورکلر چیندن آسیلی قالدیلار.\nغربی گؤی تورک خاقانلیغی\nدَییشدیر\nاساس مقاله: غربی گؤی تورک خاقانلیغی\nتاردو خاقانین ایلک ایللری و حاکمیتی\nدَییشدیر\nاساس مقاله: تاردو خاقان\nتاردو خاقان مۆستقیللیگینی اعلان ائتدیکدن سوْنرا اؤزونه تابع اوْلان اراضیلری گئنیشلندیره‌رک حاکمیتینی گۆجلندیردی. غربی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین سرحدلری غربی تبتدن کریما قدر گئنیشلنمیشدی. تاردو خاقان بیزانسلا مۇحاریبه‌‌لرده ضعیفله‌ین ساسانیلرله مۆباریزه‌سی نتیجه‌سینده حتی بۇ دؤولتین داخیلی ایشلرینه قاریشا بیلیردی. تاردو خاقان حاکمیتینی مؤحکملندیردیکدن سوْنرا اساس مقصدی شرقی گؤی تورک خاقانلیغی��ی دا اؤزونه تابع ائتمک و چینی تضییق آلتیندا ساخلاماقدی. تاردو خاقان مقصدینی حیاتا کئچیرمک اۆچون چینه قارشی یۆروشه باشلادی، لاکین مغلوب اوْلدو. بۇ مغلوبیتدن سوْنرا تاردو خاقان ضعیفله‌دی. تاردو خاقانین اؤلوموندن سوْنرا حاکمیته اوْغلو تامان خاقان کئچمیشدی.\nتامان خاقانین حاکمیتی (603 - 611)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: تامان خاقان\nتامان خاقان تاردو خاقاندان سوْنرا حاکمیته کئچمیشدی. تامان خاقان تاردو خاقانین عکسینه اوْلاراق چینله یاخشی مۆناسیبتلر قۇرماغا چالیشمیشدی. تامان خاقان حاکمیته کیچیک یاشلاریندا کئچمیشدی و اوْنون کیچیکلیگیندن ایستیفاده ائدن تئلئوتلار عصیان قالدیراراق اوْنون اوْردولارینی مغلوب ائتدی. داها سوْنرا 610-جۇ ایلده تامان خاقانا قارشی عصیان باش وئردی. یانق سوْوخ تئگینین اوْغلو شئکوی یئنی خاقان اعلان اوْلوندو. تامان خاقان چینه قاچدی. بۇ وضعیتدن ناراحات اوْلان شرقی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین حؤکمداری شیبی خاقان تامان خاقانی چیندن آلدی و اؤلدوردو. تامان خاقانین حاکمیتی ایللری غربی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین ضعیفله‌یه‌رک داغیلماغا باشلادیغی دؤورون باشلانغیجی حساب اوْلونور.\nشئکوی خاقانین حاکمیتی (611 - 618)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: شئکوی خاقان\nشئکوی خاقان تامان خاقاندان سوْنرا حاکمیته کئچدی، آمّا اوْنون دؤورو جدی بیر حادثه‌‌ ایله یاددا قالمادی. قێسا مدتلی حاکمیتینده تامان خاقانین دؤورونده آرتان چین تأثیریندن قۇرتولا بیلمسه ده، چینله مۆناسیبتلردن اۇزاق قالماغا چالیشمیشدی. حاکمیتی ایللرینده شیبی خاقانلا مۇحاریبه‌‌لر آپاردی. شئکوی خاقان 618-جی ایلده اؤلدو.\nتوْنق يابقو خاقانین حاکمیتی (618 - 628)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: تونق يابقو خاقان\nتوْنق يابقو خاقان تاردو خاقانین کیچیک نوه‌سی ایدی. توْنق يابقو خاقانین حاکمیتی ایللرینده غربی گؤيتورک خاقانلیغی چینده باش وئرن داخیلی مۆناقیشه‌لر نتیجه‌سینده مستقل سیاست يۆروتمه‌يه باشلامیشدی. توْنق يابقو خاقانین دؤورو غربی گؤيتورک خاقانلیغی‌نین ان گۆجلو دؤورو حساب اوْلونور.اوْ، اوْردوداکی نیظامسیزلیقلاری آرادان قالدیراراق تؤلؤسلرین قالدیردیغی عصیانلاری ياتیردی. اوْنون حاکمیتی ایللرینده تان سۆلاله‌سی ایله ده ياخشی مۆناسیبتلر قۇرولموشدو. توْنق يابقو خاقان تان سۆلاله‌سیندن اوْلان شاهزاده ایله ائولنمیشدی. اوْ، ساسانیلره قارشی بیزانسلا متفق اوْلموشدو. متفق قۆووه‌لری‌نین هۆجوملاری نتیجه‌سینده ساسانیلر اۆزرینده مهم غلبه‌لر الده اوْلونموشدو. 628-جی ایلده توْنق يابقو خاقانین اؤلوموندن سوْنرا غربی گؤيتورک خاقانلیغی ضعیفله‌يه‌رک سقوط مرحله‌‌سینه قدم قوْيدو.\nخزر خاقانلیغی‌نین يارانماسیندا توْنق يابقو خاقانین روْلو اوْلموشدور. اوْنون حاکمیتی ایللرینده قافقازین شادی، يابقوسو و تۇدونو اوْلان بؤری شاد توْنق يابقو خاقان اؤلدوکدن سوْنرا مستقل سیاست يئریتمه‌يه باشلادی و خزر خاقانلیغی‌نین اساسینی قوْيدو.\nسی یابقو خاقانین حاکمیتی (631 - 633)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: سی یابقو خاقان\nسی یابقو خاقان توْنق یابقو خاقانین اوْغلو ایدی.اوْ، حاکمیته نۇشیبیلرین دستگی ایله گلمیشدی. اوْنون حاکمیتی ایللرینده غربی گؤیتورک خاقانلیغی ضعیفله‌دی و اؤلکه‌ده چینین تأثیری یئنیدن آرتدی. سی یابقو خاقان توْنق یابقو خاقانین دؤورونده اوْلان بیرلیگی یئنیدن تامی�� ائده بیلمه‌دی. بۇ سببدن نۇشیبی قوْلونون ایستکلرینی قارشیلایا بیلمه‌دی و اوْنلار طرفیندن حاکمیتدن اۇزاقلاشدیریلدی. سی یابقو خاقان قانقلیلارین یانینا قاچدی و بلخ شهرینده اؤلدو.\nغربی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین ضعیفله‌مه‌سی و سقوطو\nدَییشدیر\nاساس مقاله‌لر: نیشا تۇلو خاقان، ایشبارا تئریش خاقان، یوکوک شاد، ایربیس شئکوی خاقان، و خاللیق ایشبارا یابقو خاقان\nسی یابقو خاقانین اؤلومو و شرقی گؤیتورک خاقانلیغی‌نین سقوطوندان سوْنرا غربی گؤیتورک خاقانلیغی چینین هدفینه چئوریلدی. سی یابقو خاقاندان سوْنرا حاکمیته نیشا تۇلو خاقان کئچسه ده، اوْ، بیر ایلدن سوْنرا خسته‌لنه‌رک اؤلدو. نیشا تۇلو خاقاندان سوْنرا حاکمیته قارداشی ایشبارا تئریش خاقان گلدی. اوْنون حاکمیتی ایللرینده چینین تأثیری داها دا آرتدی و طایفالار عصیان قالدیردی. بۇ قاریشیقلیغی فرصت بیلن چین اوْردوسو خاقانی اؤلدوردو. ایشبارا تئریش خاقانین اؤلوموندن سوْنرا شرقده نۇشیبیلرین دستکله‌دیگی خاللیق ایشبارا یابقو خاقان، غربده ایسه تۇلولارین دستکله‌دیگی شرقی گؤیتورک خاقانلیغیندان اوْلان ایللیگ خاقانین اوْغلو یۆکوک شاد حاکمیته گلدی. بیر نئچه ایل سوْنرا خزر خاقانی ایربیس شئکوی خاقان دا اؤزونو غربی گؤیتورک خاقانی اعلان ائتدی. خاللیق ایشبارا یابقو خاقان و یۆکوک شاد آراسیندا گئدن مۆباریزه‌دن سوْنرا 638-جی ایلده ایلی چایی صولح ایمضالاندی. بۇ صولحا گؤره ایلی چایی‌نین شیمالی یۆکوک شاد و اوْنو دستکله‌ین تۇلو طایفالارینا، جنوبو ایسه خاللیق ایشبارا یابقو خاقان و اوْنو دستکله‌ین نۇشیبی طایفالارینا وئریلدی. بۇنا باخمایاراق بۇ صولح اۇزون مدت داوام ائتمه‌دی. 642-جی ایلده تۇلو طایفالاری یۆکوک شادی دستکله‌مکدن ال چکدی و بۇنو فرصت بیلن نۇشیبیلر یۆکوک شادی مغلوب ائتدیلر. یۆکوک شاد کۇندوز شهرینه قاچدی و اوْرادا دا اؤلدو. بعضی تاریخچیلر طرفیندن ایلک خزر خاقانی اوْلدوغو ادعا اوْلونان ایربیس شئکوی خاقان دا حاکمیته ادعالی ایدی، آمّا 650-جی ایلده خاللیق ایشبارا یابقو خاقان طرفیندن اؤلدورولدو. خاللیق ایشبارا یابقو خاقان ایسه حاکمیتینی 657-جی ایله قدر داوام ائتدیره بیلدی. اوْ، حاکمیتی ایللرینده چینه قارشی مۆباریزه آپارماغا چالیشدی. تۆرکئش و قارلوقلاری اطرافیندا بیرلشدیرمه‌یه نایل اوْلسا دا، چینله مۆباریزه‌ده اۇغور قازانا بیلمه‌دی. خاللیق ایشبارا یابقو خاقان اسیر آلیناراق چانقانا گتیریلدی و بئله‌لیکله غربی گؤیتورک خاقانلیغی سقوط ائتدی.\nایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی\nدَییشدیر\nاساس مقاله: ایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی\nشرقی و غربی گؤیتورک خاقانلیقلاری‌نین سقوطوندان سوْنرا گؤیتورکلر چین اسارتینه دۆشدولر. بۇ اسارت ۶۸۰-جی ایله قدر داوام ائتدی. چین اسارتی ایللرینده مۆختلیف تۆرک توْپلولوقلاری اؤز وارلیقلارینی قوْرویاراق داوام ائتدیردیلر. ۶۸۰-جی ایلده قۇتلوق ایلتریش خاقان چین اسارتیندن خلاص اوْلاراق ایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین اساسینی قوْیدو. ایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی باشقا آدلا قۇتلوق خاقانلیغی اوْلاراق تانینیر.\nایلتریش خاقانین حاکمیتی (۶۸۰ - ۶۹۱)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: ایلتریش خاقان\n۶۸۰-جی ایلده آشینا سوْيوندان اوْلان قۇتلوق چینه عصیان ائده‌رک ایکینجی گؤيتورک خاقانلیغی‌نین اساسینی قوْيدو. قێسا مدت عرضینده اؤتوکنی خاقانلیغین مرکزی ائده‌رک اؤلکه‌نی نیظاما سالدی. داها سوْنرا اوْردوسونو گۆجلندیردی، يئنی سیاست و استراتژی‌لرینی معينلشدیردی. بۇ سببدن ده دؤولتی توْپلايان، نیظاملايان معناسینی وئرن ایلتریش آدینی گؤتوردو. اوْنون حاکمیتی ایللرینده اۇزون مدت اسارت آلتیندا قالان تۆرک توْپلولوقلاری يئنیدن بیر بايراق آلتیندا بیرلشدی. ایلتریش خاقانین اوْردولاری‌نین تضییقی نتیجه‌سینده چینه آغیر ضربه‌‌لر وۇرولدو. چینه اوْلان بیر يۆروشونده 23 شهری اله کئچیریب اوْقیانوسا قدر ایره‌لیله‌دیگی چین منبع‌لرینده قئيد اوْلونموشدور. ایلتریش خاقانین اؤلوموندن سوْنرا قارداشی قاپاغان خاقان حاکمیته کئچدی.\nقاپاغان خاقانین حاکمیتی (۶۹۱ - ۷۱۶)\nدَییشدیر\nاساس مقاله: قاپاغان خاقان\nقاپاغان خاقان دا قارداشی ایلتریش خاقانین سیاستینه ياخین بیر سیاست يئریتدی. قاپاغان خاقان ایلتریش خاقانین چینه اوْلان تضییقینی داها دا آرتیراراق دفعه‌‌لرله چین اۆزرینه هۆجوما کئچدی. يۆروشلرینده اۇغورلو اوْلان قاپاغان خاقان دؤولتین گۆجونو آرتیراراق تأثیر دایره‌سینی گئنیشلندیردی. ایلتریش خاقان دؤوروندن باشلايان تۆرکلری يئنیدن بیر بايراق آلتیندا توْپلاماق سیاستی قاپاغان خاقانین دؤورونده تام شکیلده نتیجه وئردی. اوْنون حاکمیتی ایللرینده قێرغیزلار، تۆرکئشلر، باسمیللار دا تابع ائدیلدی. داها سوْنرا قارلوقلار و اوْغوزلارین دا تابع ائدیلمه‌سی ایله بۇ ایش سوْنوجلاندی.\nقاپاغان خاقانین حاکمیتی ایللرینده حربی اۇغورلارلا ياناشی آپاریلان اکینچیلیک ساحه‌سینده آپاریلان اصلاحاتلار نتیجه‌سینده تۆرک توْپلولوقلاری‌نین رفاه سویه‌سی يۆکسلدی. اوْنون دؤورونده حیاتا کئچیریلن توْخوم اصلاحاتی و چینین ایستیفاده ائتدیگی مئتوْدلارین ایستیفاده اوْلونماسی نتیجه‌سینده بۇ ساحه‌‌ده جدی ایره‌لیليیش الده اوْلوندو.\nقاپاغان خاقانین حاکمیتده اوْلدوغو ۲۵ ایل عرضینده تۆرک توْپلولوقلاری هم اقتصادی، هم ده مدنی جهتدن اینکیشاف ائتدی. ۷۱۶۶-جی ایلده اوْنون اؤلوموندن سوْنرا يئرینه اینئل خاقان کئچسه ده، اوْ، کۆل تئگین طرفیندن اله کئچیریله‌رک اؤلدورولدو.\nبیلگه خاقانین حاکمیتی\nدَییشدیر\nبیلگه خاقان داش‌یازماسی\nاساس مقاله: بیلگه خاقان\nبیلگه خاقانین اصل آدی بؤگو ایدی. تاختا چێخدیقدان سوْنرا بیلگه آدینی قبول ائتدی. ایلتریش و قاپاغان خاقانین دؤورونده یاتیریلان عصیانلار بیلگه خاقانین حاکمیتی‌نین ایلک ایللرینده یئنیدن باش قالدیردی. اوْ، بۇ عصیانلاری یاتیردی و دؤولتین نیظامی‌نین پوْزولماسی‌نین قارشیسینی آلدی. بۇ عصیانلار دؤورونده تابع اوْلماقدان یایینان قارلوقلار و اۇیغورلار یئنیدن تابع ائدیلدی. بۇ عصیانلاردا گؤیتورک خاقانلیغی‌نین آرتان تضییقینی ضعیفلتمک ایسته‌ین چینین تأثیری واردی. بۇ سببدن چینی جزالاندیرماق اۆچون توْنیوکوکون رهبرلیگینده‌کی گؤیتورک اوْردوسو چینه هۆجوما کئچدی. باش وئرن دؤیوشده یۆان چئنین رهبرلیگینده‌کی ۳۰۰۰۰۰ نفردن عبارت اوْلان چین اوْردوسونون مغلوب ائدیلمه‌سی چینه آغیر ضربه‌‌ وۇردو. ۷۲۲-جی ایلدن سوْنرا اوْنلارین مقاومتی‌نین قێریلماسی‌نین آردیندان چینله صولح مۆناسیبتلری قۇرولدو.\nبیلگه خاقانین حاکمیتی ایللرینده تۆرک توْپلولوقلاری مدنی جهتدن داها دا ایره‌لیله‌دیلر. بیلگه خاقان اوْتوراقلاشماغا، بۇددیزم و تاوْیزمه اوْلان ��اراغیندان توْنیوکوکون مصولحتلری نتیجه‌سینده داشیندی.\n۷۳۱-جی ایلده بیلگه خاقانین قارداشی کۆل تیگین اؤلدو. اوْنون اؤلوموندن سوْنرا چینله اوْلان مۆناسیبتلر یئنیدن پوْزولدو. ۷۳۳-جۆ ایلده باش وئرن دؤیوشده چین اوْردولاری مغلوب ائدیلدی. ۷۳۴-جۆ ایلده بیلگه خاقان بۇیروق چوْر طرفیندن زهرلندیریلدی. اؤلمزدن اوّل اوْنو و عائله‌‌سینی جزالاندیردی.\nایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین ضعیفله‌مه‌سی و سقوطو\nدَییشدیر\nاساس مقاله‌لر: یوْللیق خاقان، بیلگه قۇتلوق خان، اوْزمیش تئقین خان، و کولون بَی\nبیلگه خاقانین اؤلوموندن سوْنرا دؤولتده قاریشیقلیق و عصیانلار باش قالدیردی. بیلگه خاقانین اؤلوموندن گؤی تورک خاقانلیغی‌نین داغیلماسینا قدر اوْلان ۱۱ ایل عرضینده یوْللیق خاقان، بیلگه قۇتلوق خان، اوْزمیش تئقین خان و کۇلون بَی حاکمیتده اوْلموشدو. اوْنلارین حاکمیتی ایللرینده خاقانلیقدا چین تأثیری یئنیدن آرتمیش، گؤیتورکلره تابع اوْلان باسمیللار، قارلوقلار و اۇیغورلار تابعچیلیکدن چێخمیشدی. سوْنونجو گؤیتورک خاقانی اۇیغورلارلا مۆباریزه‌ده مغلوب اوْلدو و حبس اوْلوناراق اؤلدورولدو. اۇیغورلارین رهبری قۇتلوق بیلگه کۆل خاقان اؤتوکنده خاقان اعلان اوْلوندو. بئله‌لیکله ۷۴۴-جی ایلده گؤیتورک خاقانلیغینا باشقا بیر تۆرک دؤولتی اوْلان اۇیغور خاقانلیغی طرفیندن سوْن قوْیولدو.\nایداره ائتمه\nدَییشدیر\nآذربایجانین ۵ ماناتلیق اسکیناسی‌نین آرخا اۆزونده اوْرخوْن-یئنی سئی الیفباسی و گۆل تئگین کیتابه‌سی چاپ اوْلونوب. کیتابه‌ده یازیلیر: \"تۆرک میللتی‌نین آدی، سانی یوْخ اوْلماسین دئیه، آتام خاقانی و آنام خاتونو اۇجالتمیش اوْلان تانری، دؤولت وئرن تانری، تۆرک میللتی‌نین آدی، سانی یوْخ اوْلماسین دئیه، منی اوْ تاختا اوْتورتدو. تانری لۆطف ائتدیگی اۆچون، من ده قۇتلو اوْلدوغوم اۆچون خاقان اوْلدوم\".\nگؤی تورک خاقانلیغیندا مهم قرارلار قبول اوْلونارکن، خاقان سئچیلرکن، اینسان و حئیوانلار ساییلارکن قۇرولتای توْپلانیردی. گؤی تورک خاقانلیغی‌نین باشیندا خاقان تیتولو داشییان حؤکمدار دایانیردی. خاقان مۇحاریبه‌‌لر آپارمالی، دؤولت ایشلرینی قایدایا سالمالی، تؤره‌لره عمل اوْلونماسینا نظارت ائتمه‌لی و اهالی‌نین احتیاجلارینی قارشیلامالی ایدی. گؤی تورک خاقانلیغی‌نین سرحدلری گئنیشلندیکجه اؤلکه شرق و غرب اوْلاراق ایداره اوْلونوردو. بیر قایدا اوْلاراق بیرینجی گؤی تورک خاقانلیغی پارچالانانا قدر غرب شرقدن آسیلی ایدی. خاقانین حیات یوْلداشی خاتون تیتولو داشیییردی. خاقاندان سوْنرا گلن شخص یابقو تیتولو داشیییردی. خاقانلیغین قۇرولدوغو ایلک ایللرده بیر یابقو واردی. سوْنرالار دؤولتین سرحدلری گئنیشلندیکجه یابقولارین سایی آرتدی. ایلک حؤکمدار اوْلان بۇمین خاقانین دؤورونده اوْنون دوْغما قارداشی اوْلان ایستمی یابقو تیتولو داشیییردی. گؤی تورک شاهزاده‌لری تیگین (تئگین) و یا شاد تیتولو داشیییردی. اوْنلار بؤلگه‌لره حاکم تعیین اوْلونور، اوْردو بیرلیکلرینی ایداره ائدیردیلر. شاهزاده‌لرین حیات یوْلداشلاری کوْنچوی تیتولو داشیییردی. بوْی حؤکمدارلاری خان تیتولو داشیییردی. بۇنلاردان باشقا تارخان، چۇر، آپا و تۇدون کیمی یۆکسک وظیفه‌‌لر ده واردی.\nگؤی تورک خاقانلیغیندا دؤولت ایل آدلانیردی. بیلگه خاقان و کۆل تئگین عابده‌لرینده دؤولتین بیر حیصه‌‌سی معناسیندا یئر-سۇ آنلاییشیندان ایستیفاده اوْلونور. گؤیتورکلره گؤره خالق و توْرپاق دؤولتی عمله گتیرن ایکی اؤنملی عنصردولار. گؤیتورک خاقانلیغیندا سیاسی اقتدار قۇت آنلاییشی ایله ایفاده اوْلونوردو. قۇتون صاحبی دؤولتین ده صاحبی اوْلوردو. حاکمیتین ایلاهی منشأ‌لی اوْلدوغو قبول اوْلونوردو. کۆل تئگین عابده‌سینده بۇ اؤز عکسینی تاپمیشدی. گؤی تورک خاقانلیغیندا خالق بۇدون آدلانیردی.\nمدنیت\nدَییشدیر\nگؤی تۆرکجه و آذربایجان تۆرکجه‌سینده اوْلان بعضی سایلارین مقایسه‌سی: (سوْلدا آذربایجان تۆرکجه‌سی، ساغدا گؤی تۆرکجه)\nبیر - بیر\nایکی - ایکی\nاۆچ - اۆچ\nدؤرد - تؤرت\nبئش - بیش\nآلتی - آلتی\nیئددی - ییدی\nسککیز - سئکیز\nدوْققوز - توْکوز\nاوْن - اوْن\nگؤی تورکلر کؤچری حیات طرزی کئچیریردیلر. آپاریلان تدقیقاتلار و آراشدیرمالار نتیجه‌سینده گؤیتورکلره عاید اوْلان یازیلی عابده‌لر و قالینتیلار تاپیلمیشدیر. گؤیتورکلرین دیللرینه اۇیغون یازی سیستمی واردی. ۳۸ حرفدن عبارت اوْلان گؤی تورک الیفباسیندا سطرلر ساغدان سوْلا اوْخونوردو. بعضی حاللاردا سوْلدان ساغا اوْخونان حاللارا دا راست گلینیر. بۇ الیفبا ایله یازیلمیش اوْرخوْن-یئنی سئی عابده‌لری تۆرک دیلی‌نین یئددی عصرده اینکیشاف ائتمیش مدنی دیل اوْلدوغونو گؤستریر. گؤیتورکلردن گئرییه قالان ان اؤنملی عابده‌لره اوْرخوْن-یئنیسئی عابده‌لری عایددیر. بۇ عابده‌لر قدیم تۆرک دیلینی اؤیرنمک باخیمیندان اؤنملیدیر. اوْرخوْن عابده‌لرینه اوْنگین، کۆل تئگین، بیلگه خاقان، توْنیوکوک، کۇلی-چوْر، موْیون-چوْر، ایشئ-آسهئت، هوْیتو-تئمیر و سۇجی عابده‌لری داخیلدیر. یئنی سئی عابده‌لری ایسه اوْرخوْن عابده‌لرینه نیسبتن داها ساده دیلله یازیلمیشدیر و تدقیقاتچیلارین فیکرینجه اوْرخوْن عابده‌لریندن داها قدیم حساب اوْلونور.\nمیراث\nدَییشدیر\nگؤی تورک خاقانلیغی آدیندا تۆرک سؤزو ایشلنن ایلک دؤولت اوْلدوغوندان تۆرک تاریخینده مهم اؤنَمه صاحبدیر. گؤیتورک خاقانلیغی بؤیوک هۇن ایمپئریاسی پارچالاناندان سوْنرا بوْزقیردا یاشایان تۆرک توْپلولوقلارینی یئنیدن بیر بایراق آلتیندا بیرلشدیرمیشدیر. اوْنلاردان گئرییه قالان یازیلی عابده‌لر تۆرکلرین یازی مدنیتینه صاحب اوْلماسینی گؤسترمک باخیمیندان ان دیَرلی ثبوتلار حساب اوْلونور. خزر خاقانلیغی و شاتوْلارین اؤز اساسلارینی گؤیتورکلردن گؤتوردویو قبول اوْلونموشدور.\nگؤیتورکلر دؤوروندن بۇگونه یارادیلیش و ارگنه قون داستانلاری گلیب چێخمیشدیر. همچنین گؤی تورک تاریخینه عاید اوْلان کۆرشاد اینقیلابی و ایکینجی گؤی تورک خاقانلیغی‌نین قۇرولماسی چاغداش دؤور بدیعی ادبیاتینا دا تأثیر گؤسترمیشدیر. بئله کی، حسین نیهال آتسیز طرفیندن یازیلمیش اوْلان \"بوْزقوردلارین اؤلومو\" و \"بوْزقوردلار دیریلیر\" اثرلری بۇ حادثه‌‌لر اساسیندا یازیلمیشدیر.\nقایناقلار\nدَییشدیر\nآذربایجان جۆمهۇریتی تۆرکجه‌سی ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Göytürk xaqanlığı»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۱۸ نوْوامبر ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ Gökterkler, Türkçebilgi\n^ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ ۲٫۸ «ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبر��ز ۱۳۹۰، ص ۲۱۰-۲۰۲\n^ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ Göktürkler, Türk Tarihim\n^ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ «ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۱۱-۲۱۵","num_words":8676,"character_repetition_ratio":0.081,"word_repetition_ratio":0.014,"special_characters_ratio":0.193,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":218445.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو هفته ایران‌دا ایسلام اینقیلابینین ۴۰ ایللیی قید ائدیلدی. ۱۹۷۹-جو ایل فئورالین ۱۱-ده باش وئره‌ن حادثه‌لر آمریکانین دستکلدیی ایران شاهی محمد رضا پهلوینین سوقوطو و ایسلام‌چیلارین حاکمیته گلیشی ایله نتیجه‌له‌ندی. بیرلشمیش ایشتاتلارلا اونیللردیر دوشمه‌نچیلیک فونون‌دا ایران ایسلام رسپوبلیکاسی حربی گوجونون آرتیریلماسی و یاخین شرق رئگیونون‌دا نفوذونون گوجله‌نمه‌سینه چالیشیب.\nAxar.az خبر وئریر کی، آذربایجانین ایران‌دا کئچمیش سفیری نصیب نصیب‌لی ایران اینقیلابینین تاریخی درسلری و ایران‌دا یاشایان آذربایجان‌لیلارین دورومو حاق‌دا دانیشیب.\nایران ایسلام اینقیلابی خالقین مونارخییا و شاه رئژیمینین ایستیبدادینا قارشی موباریزه‌سی ایله باشلاییب ایسلام‌چیلارین حاکمیته گلیشی ایله باشا چاتدی. «اقتصادی باخیمدان شاه دؤنه‌می ایران اقتصادیاتی نفته دایالی غیری-افکتیو بیر اقتصادیات ایدی. باخمایاراق کی، ۱۹۷۳-جو ایلده‌ن سونرا نفتین قیمتی بیر نئچه دفعه باهالاندی، اؤلکه‌یه چوخ میقداردا نفت دلارلاری گلدی، اما ایران اقتصادیاتی غیری-افکتیو کاراکتئرینی قورودو. یئنی گلن خمینی رژیمی دئدی کی، شاه اقتصادی مدلی دوغرو دئییل‌دی، `بیز توحید اقتصادیاتینی قوراجاغیق`. توحید اقتصادیاتی، اؤزو-اؤزونه یئته‌جک بیر اقتصادیات قورمالی ایدیلر. بو گون ایران اقتصادیاتی یئنه ده نفته دایالی بیر اقتصادیات‌دیر.»\n«موخالیفلر او زامانلار دئییردیلر کی، شاه رژیمین‌ده عدالت پرینسیپی گؤزلنیلمیر. شاه دؤنه‌می سوسیال باخیم‌دان تارازلیغین پوزولدوغو بیر دؤنه‌م ایدی. موخالیفلر او زامانلار دئییردیلر کی، ایسلام‌دا بئله ائقالیتاریست بیر پرینسیپ وار.\nاو واخت دا ائوین رپرسییالارین، ایشگه‌نجه‌لرین بیر سیموولو ایدی، بو گون ده سیموولو اولاراق قالیر.\nیعنی عادیل بؤلگو پرینسیپی‌دیر. و بونا اساساً `بیز سوسیال حیات یئنی‌دن دییشدیرجییک. یعنی مستضعفلر دئییله‌ن جمعیتین آشاغی طبقه‌لرینین ایستاتوسو دییشه‌جک`. دییشدیمی؟ دییشمه‌دی. ۴۰ ایلدیر همین وضعیت‌دیر. ایران‌دا جمعیتین نئچه فایزی یوخسوللوق حدین‌ده‌دیر و بو داها دا آرتدی. او زامان اگر ۳۶ میلیون ایدیسه، بو بو گون ۸۰ میلیون‌دور و او نیسبت‌ده گؤتوره‌نده گؤروروک کی، یوخسوللوق سوییه‌سی بیر آز دا آرتدی.»\n«شاه رژیمی رپرسیو بیر رژیم، غیری-دموکراتیک بیر رژیم ایدی و اینقیلابین ایشتیراکچیلاری دا اؤلکه‌ده نورمال اینسانا یاراشان بیر رژیمین اولماسینی ایسته‌دیلر. اما یئنه ده ایران‌دا بیر رپرسیو رژیم وار. او زامان بو سیاسی پلیسین آدی ساواک ایدی، ایندی اطلاعات-دیر. او واخت دا ائوین رپرسییالارین، ایشگه‌نجه‌لرین بیر سیموولو ایدی، بو گون ده سیموولو اولاراق قالیر. خاریجی سیاست‌ده ده نه دییشیک‌لیک اولدو؟ او زامان دا شاه رژیمی ایرانی بؤلگه‌نین حاکم، یا دا اساس دؤولتی بیلیردی، بو گون ده او ایددیادادیرلار. بو گون بلکه ده او ادعالاری بیر آز دا گئنیشلندیرمیشلر.»\n«دونیا سیاستین‌ده ۱۹۷۹-جو ایلین فئورالین‌دا اولان ایسلام اینقیلابی دقته دیر بیر حادثه ایدی. چونکی بؤیوک بیر اؤلکه‌ده بیر اینقیلاب اولموشدو...آیت اللاه طباطبای آیاتوللاه خمینینین معلمی ایدی. ایسلام انقیلابیندان سونرا اوندان سوروشورلار کی، `ایسلام اینقیلابیندا بیز نه قدر قوربان وئردیک`. جواب چوخ ماراقلیدیر. دئدی کی، ` ایسلام اینقیلابیندا بیزیم بیرجه دنه قوربانیمیز اولدو. او دا ایسلامین اؤزو`.\nایدئولوگییا نه قدر دیشسه بئله، اما حاکمیتین کاراکتری دییشمیینجه، او زامان بو میللی سیاستده ده دییشیکلیک اولماز و اولمادی.\nان عمومی لشدیریجی جواب `۴۰ ایللیک تجروبه نه وئردی دونیا تاریخینه؟`اودور کی، عقل‌لی میللتلر، عقل‌لی حاکمیتلر بو یولو تعقیب ائتمیین، بو یوللا گئتمیین زررلی، زیان‌لی، فایداسیز اولدوغونو گؤردولر. البته کی، ۸۰ میلیونلوق ایران اهالی‌سی چوخ بؤیوک قوربانلار وئره-وئره. رپرسیو ایدی و بو گون ده رپرسیو رژیم‌دیر... ایران‌داکی رژیمین ۴۰ ایل قالماسی رپرسییایا اساس‌لانیر. اوراداکی او باسقی سیستمینه اساس‌لانیر. میلیونلارلا اینسانلار، ایران توپلومونون ساغلام حیصه‌سی بو اؤلکه‌نی ترک ائتدی. میلیونلارلا اینسانلار رپرسییایا معروض قالدی و بو بوشلوق‌دا بو رپرسیو رژیم اؤز وارلیغینی تثبیت ائتدی، قورودو. دونیا سیاستین‌ده ان بؤیوک تجروبه سیاسی ایسلامین افکت‌سیز بیر مودئل یاراتماغی اولدو.»\n«آذربایجان‌لیلار شاه رژیمین‌دن ده، اونون ییخیلماسین‌دان دا چوخ شئی گؤزلییردیلر. یئنه اینقیلاب اولدو. یئنی‌دن پریشان اولدولار. چونکی خمینی بو حرکات دؤنه‌مین‌ده چوخ بؤیوک وعدلر وئرمیش‌دی. اونون یانین‌دا اولان لیبئرال، کمونیست، ایسلام‌چی قوه‌لرین هامی‌سی غیری-فارسلارین دا حقوقلارینین تعمین ائدیلجیی حاقین‌دا بیاناتلار وئردیلر. باش‌دا خمینی اولماقلا. اما آیاقلارینی محکمله‌دن‌دن سونرا بو وعدلری اونوتدولار…\nحاکمیتین `چالماسی` دییشدی، اما کاراکتری دییشمدی.\nحاکمیتین کاراکترینه باخساق، دؤولتین کاراکترینه باخساق، فارس دؤولتی کاراکترینده اولان و غیری-فارسلارا ایکینجی درجه‌لی بیر اهالی کیمی یاناشان بیر حاکمیتدیر. یعنی حاکمیتین `چالماسی` دییشدی، اما کاراکتری دییشمدی. آذربایجانلیلار ایلک اوللر بیر شئیلر گؤزلییردیلر، اما چوخ تئزلیکله معلوم اولدو کی، بونلاردان بؤیوک بیر شئیلر گؤزله‌مک اؤزو ساده لؤحلوک‌دور. چونکی ایدئولوگییا نه قدر دییشسه بئله، اما حاکمیتین کاراکتری دییشمیینجه، او زامان بو میللی سیاستده ده دییشیک‌لیک اولماز و اولمادی...باخمایاراق کی، ایران ایسلام جمهوریتینین آنا یاساسین‌دا چوخ جزعی بیر دییشیکلیک اولدو. دئییلدی کی، ایران پولی ائتنیک بیر میللت‌دیر. یعنی بو `قوملردن` عبارت‌دیر. و اورادا بیر بند وار، بو مشهوردور. بونو دا بیزیم گونئی‌لیلر چوخ یاخشی بیلیرلر. ادبیات درسلرین‌ده فارس دیلی ایله یاناشی یئرلی دیللرین ایشلدیلمه‌سینه ده ایجازه وئریلیردی. بو، غیری-فارسلارا وئریلمیش بیر `صدقه` ایدی. اونا بئله عمل ائتمه‌دیلر.»\nتاریخ\n2019.02.18 \/ 20:44\nمولف\nآینوره مممدووا\nShare\nشرح لر\nدیگر خبرلر\nمارکوو: باکی‌دان اوکراینایا سلاح وئرمه‌سی طلب اولونور\nارمنی ایله ائوله‌نه‌ن، دیله‌نه‌ن آذربایجانلی میلیونچو…\n۲۰۲۳ گونئی آذربایجان‌دا نئجه یاددا ق��لدی؟\nرایسایا قاراباغ اوچون آمریکادا وئریلن باهالی اوزوک – فوتو\n\"آذربایجان\" آدی تورکمنچای سازشینده - تاریخی فاکت\nآتاتورک ناخچیوانلا سرحدی جیبینین پولو ایله آلیب؟\nاوردوموز قافانا نظارت ائدیر - یئنی ویدئو\nبو، ایرانین آذربایجان‌لیلارا دوشمن مناسیبتی‌دیر\nسارا خاتونون بو خواهشینی ۲-جی محمت ائشیتمیر…\nایران دهشتلرینین عکس اولوندوغو کتاب…\nخبر خطّی\nارمنیستان‌دان ایرانلا مخفی حربی سازیشله باغلی آچیقلاما\n13:14\nایسگندر-م خارکووو ووردو: ۴۰ اجنبی، ۶۰ اوکراینالی اؤلدو - ویدئو\n12:55\nمجبوری حجابا گؤره گنج قادین گولله‌له‌ندی\n12:36\nایران پلیسی ایکی اتنیک بلوجو گولله‌له‌دی\n12:17\nاسد گؤزلنیلمه‌دن موسکوایا گئتدی، پوتینله گؤروشدو\n11:58\nبایدن یاریشدان چیخماغی‌نین اصل سببینی اعلان ائتدی\n11:39\nگونئیلی تدقیقاتچی تورکییه‌دن دئپورتاسییا اولونا بیلر\n11:20\nآذربایجان و ارمنیستان سرحدچیلری آراسیندا اینسیدئنت\n11:01\nایران \"نظامی بین‌الخالق فوندو\" یاراتدی\n10:42\nتهرانین ایروانلا گیزلی سلاح سازیشی نیه ایندی افشا اولدو؟\n10:23\nنئتانیاهو ایرانا قارشی \"یئنی ناتو\" تکلیف ائتدی\n10:04\n«متا» بو اؤلکه‌ده ۶۳ مین فیسبوک حسابینی سیلدی\n09:57\nبایدنین امتناسی صحتی ایله باغلی دئییل - آغ ائو\n09:38\nبریتانیا سفیری ایران خارجی ایشل ر ناظیرلیینه چاغیریلدی\n09:19\nخامنه‌ای ایوریت دیلینده یازدی: حماسی دیز چؤکدوره بیلمه‌دیلر!\n09:00\nنتانیاهو آمریکا کنگرسینده ایرانا میدان اوخودو\n24 اییول 23:54\nقیریجیلاریمیز روس طیاره‌لرینی وورمایاجاق - شولتس\n24 اییول 23:25\nاوکراینا ایله باغلی آچیق دانیشیقلار آپاریریق - فیدان\n24 اییول 23:04\nتورکیه مجلسینده ملت‌وکیللری البیاخا اولدو - ویدئو\n24 اییول 22:45\nنتانیاهونون قالدیغی هتله باسقین: ماسایا قورد تؤکدولر - ویدئو\n24 اییول 22:24\nهرتزوگو پاریسده طیاره‌دن دوشمه‌یه قویمادیلار\n24 اییول 22:03\nکیرانتسدا ارمنی اؤزلرینین باسدیردیقلاری مینایا دوشدو\n24 اییول 21:42\nگیزلی سازش: ایران ارمنیستانا هانسی سلاحلاری ساتیر؟\n24 اییول 21:21\nتورکیه‌ده‌کی فرانسیز مکتبلری باغلانا بیلر\n24 اییول 21:00\nآمریکا بو اؤلکه‌دن قوشونلاری چیخاردیر\n24 اییول 20:39\nروس ضابطین ماشینینی پارتلادان شخص تورکیه‌ده اله کئچدی\n24 اییول 20:18\nترامپ و هاریسین دباتی بو تاریخ‌ده اولاجاق\n24 اییول 19:34\nآمریکا-ارمنیستان حربی تعلیمی باشا چاتدی\n24 اییول 19:15\nایرانلا سرحدده سلاح‌لی اینسیدنت: خسارت آلان وار\n24 اییول 18:56\nبایراموو اسرائیل رسمی‌سی ایله گؤروشدو\n24 اییول 18:47\nایستفاده قایدالاری مؤلیف حقوقلاری قوُرونور. معلوماتدان ایستیفاده ائتدیکده ایستیناد مطلق دیر. معلومات اینترنئت صحیفه لرینده ایستیفاده ائدیلدیکده موافیق کئچیدین قویولماسی مطلق دیر.","num_words":1643,"character_repetition_ratio":0.042,"word_repetition_ratio":0.024,"special_characters_ratio":0.222,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":211525.9,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اوسترالیا و نیوزیلند بانکی (شیرکت) (اینگیلیسجه: Australia and New Zealand Banking Group) سهامی عام و یا خالقا آچیق شیرکتدیر. بۇ شیرکت مالییه و بانک ساحه‌سینده فعالیّت گؤستریر. چالیشان ایشچی‌لرینین سایی‌سی ۵۰٬۱۵۲ نفر اوْلوب.\nگؤرونتولر[دَییشدیر]\nفایل:ANZ head office.jpg\nقایناق‌لار[دَییشدیر]\n^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ Annual Report 2015. ANZ (3 November 2015). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2016-02-17. یوْخلانیلیب14 February 2016.\nاینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Australia and New Zealand Banking Group»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور.( ۲۰ دسامبر ۲۰۱۸ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).\nقارداش پروژه‌لرده اوسترالیا و نیوزیلند بانکی (شیرکت) گؤره داها آرتیق بیلگی‌لر تاپابیلرسینیز.\nفایل‌لار ویکی‌آمباردا\nبو شیرکت‌لر ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز.\nب\nدان\nدییش\nصلاحیت کونترولو\nInternational\nISNI\nVIAF\n2\n3\nNational\nGermany\nUnited States\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اوسترالیا_و_نیوزیلند_بانکی_(شیرکت)&oldid=1446943»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه‌لر:\nشیرکتلر قارالامالاری\nشیرکت‌لر\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nصفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی\nقیریلمیش فایل باغلانتیلاری اوْلان صحیفه‌لر\nبوتون قارالاما مقاله‌لری\nISNI شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nVIAF شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nGND شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nLCCN شناسه‌سی‌له مقاله‌لر\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۷ فوریه ۲۰۲۱، ‏۰۹:۲۱ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":354,"character_repetition_ratio":0.064,"word_repetition_ratio":0.012,"special_characters_ratio":0.212,"stopwords_ratio":0.008,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":82298.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو بیر ساخلانیش بؤلمه دیر. ویکی‌پدیا پروژه‌سینین ساخلانیلماسی اوچون دیر، امّا بیلیکلیکین بیر حیصه‌سی‌دئییل. بو، مقاله صفحه‌لری (او صفحه‌لر کی مقاله دئییللر) ایحتیوا ائدیر، یادا وضعیت یئرینه مؤوضوع اساسیندا قروپلاشدیریر. بو بؤلمه‌نی مضمون بؤلمه‌لرینده داخیل ائتمیین.\n«ویکی‌پدیا مرکزلشدیریلمیش دانیشیق» بؤلمه‌سینده صفحه‌لر\nبۇ بؤلمه‌ده تکجه آشاغیداکی صفحه واردیر.\nویکی‌پدیا:مرکزلشدیریلمیش دانیشیق\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=بؤلمه:ویکی‌پدیا_مرکزلشدیریلمیش_دانیشیق&oldid=1535819»-دن آلینمیش‌دیر","num_words":102,"character_repetition_ratio":0.066,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.211,"stopwords_ratio":0.039,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":27908.6,"cluster_detection":-1}
+{"text":"54°34′37″N 2°29′06″W \/ 54.577°N 2.485°W \/ 54.577; -2.485موختصات: 54°34′37″N 2°29′06″W \/ 54.577°N 2.485°W \/ 54.577; -2.485\nاپلبی-این-وستمورلند (اینگیلیسی‌جه: Appleby-in-Westmorland) بریتانیادا بیر یاشاییش منطقه‌سی‌دیر سوْن نۆفوس تخمین‌لرینه گؤره 3048 نفر دیر. بۇ شهر اینگیلیس اؤلکه‌سینده یئرلشیب.\n«https:\/\/azb.wikipedia.org\/w\/index.php?title=اپلبی-این-وستمورلند&oldid=606311»-دن آلینمیش‌دیر\nبؤلمه:\nArticles with OS grid coordinates\nگیزلی بؤلمه‌لر:\nقیسا توضیح ایله مقاله‌لری\nقیسا توضیح ویکی‌دیتا-دان فرقلیدیر\nموختصاتلار ویکی‌دئیتادا\nبۇ صفحه‌‌ سوْن دفعه ‏۴ دسامبر ۲۰۱۸، ‏۲۳:۱۶ تاریخینده دَییشدیریلمیشدیر.\nیازی Creative Commons Attribution-ShareAlike License 4.0 آلتیندا مووجوددور؛ آرتیق شرطلر آرتیریلا بیلر. بو سایتی ایشلتمکله سیز ایشلتمه شرطلری و گیزلیلیک سیاستی ایله راضیلشیرسینیز. ویکی‌پدیا® منفعت‌سیز تشکیلاتی اولان ویکی‌مدیا فوندونون قئید آلینمیش تیجارت علامتیدیر.","num_words":192,"character_repetition_ratio":0.065,"word_repetition_ratio":0.033,"special_characters_ratio":0.299,"stopwords_ratio":0.01,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":28561.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"بو مقاله، ۲۰۲۱-جی ایلین ایون آیی‌نین ۲۸-ده رابرت لانگلی طرفیندن «ThoughtCo» سایتیندا درج ائدیلمیشدیر و متن اتک‌یازی ترجومه قروپو طرفیندن آذربایجان تورکجه‌سینه ترجومه ائدیلمیشدیر.\nنئولیبرالیزم ایقتیصادی فاکتورلارین نظارتینی حکومتدن اؤزل سئکتورا اؤتورمه‌یه چالیشارکن، آزاد بازار کاپیتالیزمی‌نین دَیَرینی وورغولایان سیاسی و ایقتیصادی سیاست مدلیدیر. اؤزللشدیرمه، تنظیمله‌مه‌نین لغوی (deregulation ،مقررات‌زدایی)، قلوباللاشما و آزاد تیجارت سیاست‌لرینی ده اؤزونده جمعلشدیره‌رک، عادتا، بلکه ده سهوا «لِسه فِر»(بوراخین ائتسینلر، laissez-faire) و یا «موداخیله‌سیز ایقتیصادی مدل»(hands-off) ایقتیصادیاتلا علاقه‌لندیریلیر. نئولیبرالیزم ۱۹۴۵-جی ایلدن ۱۹۸۰-جی ایله قدر یاییلمیش کاپیتالیزمین کینز‌چی دؤورونون ۱۸۰ درجه دییشمه‌سی حساب اولونور.\nنئولیبرالیزمین منشأ‌لری\nنئولیبرالیزم تئرمینی ایلک دفعه ۱۹۳۸-جی ایلده پاریس‌ده تانینمیش ایقتیصادچی‌لارین ایشتیراک ائتدیگی کنفرانسدا ایستیفاده ائدیلمیشدیر. والتر لیپپمن، فردریش هایک و لودویگ فون میزس-ین داخیل اولدوغو قروپ، نئولیبرالیزمی «قیمت مکانیزمی‌نین واجیبلیگی، آزاد (ایقتیصادی) تشببوث، رقابت سیستئمی و گوجلو و طرفسیز دؤولت» کیمی معینلشدیردی.\nهر ایکیسی نازیست‌لرین نظارتینده اولان اتریشدن سورگون ائدیلمیش لودویگ فون میزس و فردریش هایک سوسیال دموکراسینی دؤولتین ایقتیصادییاتا جدی موداخیله‌سی اولاراق گؤروردولر. اونلار آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لری پرئزیدئنتی فرانکلین روزولت‌ین نیو دیل (روزولتین یئنی کورسو، New Deal) پروقرام‌لاری و ایکینجی دونیا موحاریبه‌سیندن سونرا بؤیوک بریتانیانین ریفاه دؤولتی‌نین یوکسه‌لیشینی بونا نومونه کیمی گؤستریردیلر. میزس و هایک بو جور سوسیال دموکراسینی ایستئحصال(تولید) و ثروت اوزَرینده کوللئکتیو مولکیتی اولان نازیسم و کمونیزمله عینی سوسیال-ایقتیصادی طیفده قیمتلندیریردیلر.\nمونت پلرین جمعیتی\nایکینجی دونیا موحاریبه‌سی زامانی بؤیوک اؤلچوده اونودولان نئولیبرالیزم ۱۹۴۷-جی ایلده مونت پلرین جمعیتی‌نین قورولماسی ایله یئنیدن دستک آلدی. فردریش هایک، لودویگ فون میزس و میلتون فریدمن ده داخیل اولماقلا تانینمیش کلاسیک و نئولیبرال ایقتیصادچی‌لار، فیلوسوف‌لار و تاریخچی‌لردن عبارت اولان مونت پلرین جمعیتی اؤزونو آزاد بازار، فردی حقوق‌لار و آچیق جمعیت ایده‌آل‌لارینین ایره‌‌لیله‌مه‌سینه حصر ائتمیشدیر.\nدرنک ایلک میسیا بیاناتیندا دونیا حکومت‌لرینین بیر چوخونون اؤز خالقی اوزَرینده صاحب اولدوغو گوجون آرتماسی نتیجه‌سینده یارانان «مدنیته یؤنه‌لیک تهلوکه‌لرین» آرتماسی ایله باغلی ناراحاتلیغینی ایفاده ائتدی. بیانات، ایکینجی دونیا موحاریبه‌سیندن سونراکی ایقتیصادییات و سیاست، مرکزی و شرقی آوروپاداکی شرق بلوکو اؤلکه‌لرینده کمونیزمین یاییلماسیندان و دموکراتیک غرب بلوکو ایقتیصادیات‌لاریندا بحران دؤورونده سوسیالیزمین آرتان حؤکمرانلیغیندان تاثیرلندیگی بیر واختدا وئریلیب. ۱۹۴۴-جو ایلده – بیرینجی خانیم النور روزولت ژوسف ایستالینی تعریفله‌یرکن، آلبرت انیشتین سوسیالیزمی مدافعه ائدرکن – فردریش هایک «کؤله‌لییه گئدن یول»(The Road to Serfdom) آدلی مقاله‌سینی نشر ائتدی. تئز-تئز ایستیناد ائدیلن بو دیسکور��دا هایک، فردی حقوق‌لارین و قانونون اوستونلویونون تدریجا باسدیریلما‌سی(سرکوب ائدیلمه‌سی) یولو ایله ایستئحصال(تولید) واسیطه‌لری اوزَرینده حکومتین نظارتی‌نین تهلوکه‌لرینه قارشی جوشغولو بیر خبردارلیق ائتدی.\n۱۹۸۰-جی ایل‌لرین اوّل‌لرینده آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لری پرئزیدئنتی رونالد ریگانین و بؤیوک بریتانیانین باش ناظیری مارگارت تاچرین ایداره سیستم‌لری، آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لری و بؤیوک بریتانییانین بوتون دؤور عرضینده معروض قالدیغی کرونیکی (داواملی) ایستاقفلیاسییانی(رکود تورمی) آرادان قالدیرماق اوچون بیر نئچه نئولیبرال ایقتیصادی اصلاحات‌لارین حیاتا کئچیریلمه‌سینده مونت پلرین جمعیتی‌نین ایده‌آل‌لاریندان ایستیفاده ائتدیلر. رونالد ریگانین ۱۹۸۰-جی ایل کامپانییا هئیتینده‌کی ۷۶ ایقتیصادی موشاویردن ۲۲-سی، او جمله‌دن ریگانین ایقتیصادی موشاویرلر شوراسی‌نین صدری اولان میلتون فریدمن، مونت پلرین جمعیتی‌نین عضولری ایدی.\nهئچ واخت هئچ بیر سیاسی پارتینی دستکله‌مه‌یه‌جه‌یینه و یا تبلیغاتلا مشغول اولمایاجاغینا سؤز وئرن مونت پلرین جمعیتی، عضولرینین «حاضیردا دؤولت قوروم‌لاری طرفیندن تامین ائدیلن بیر چوخ فونکسییانین(ایشله‌وین، کارکردین) یئرینه سربست بازار ایقتیصادییاتی‌نین کئچه بیله‌جه‌یی یول‌لاری کشف ائتمک» اوچون چالیشدیغی منتظم گؤروش‌لر کئچیرمه‌یه داوام ائدیر.\nاساس آنلاییش‌لار\nنئولیبرال ایقتیصادی سیاست‌لر کاپیتالیزمین ایکی اساسینی وورغولاییر: دئرئگولیاسییا(مقررات زدایی) – صنایع اوزرینده حکومت نظارتی‌نین لغوی – و اؤزللشدیرمه – مولکیتین و یا بیزنسین حکومتدن اؤزل سئکتورا کئچمه‌سی. آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرینده دؤولتین کنترولوندا اولمایان صنایع‌لرین تاریخی نومونه‌لرینه هاوا یولو، تئلئکمونیکاسییا (ارتباطات) و یوک داشیما صنایعی داخیلدیر. اؤزللشدیرمه نومونه‌لری آراسیندا، تیجاری مقصد داشییان خصوصی حبس‌خانالار فورموندا جزا سیستئمی و دؤولت‌لرآراسی اتوموبیل یولو اینشاسی ساییلا بیلیر.\nداها ساده دیلله دئسک، نئولیبرالیزم ایقتیصادی عامیل‌لرین مولکیتینی و نظارتینی حکومتدن اؤزل سئکتورا کئچیرمه‌یه چالیشیر و کمونیست و سوسیالیست دؤولت‌لرینده عمومی اولان جدی شکیلده تنظیمله‌نن بازار عوضینه قلوباللاشما و آزاد بازار کاپیتالیزمینه اوستونلوک وئریر. بوندان علاوه، نئولیبرال‌لار دؤولت خرج‌لرینده درین آزالمالارا نایل اولماقلا اؤزل سئکتورون ایقتیصادیاتا تأثیرینی آرتیرماغا چالیشیرلار.\nپراکتیکادا نئولیبرالیزمین مقصدلری بؤیوک درجه‌ده حکومتدن آسیلیدیر. بو شکیلده، نئولیبرالیزم حقیقتا ده کلاسیک لیبئرالیزمین «مداخیله‌سیز ایقتیصادی مدل» لسه-فر ایقتیصادی سیاست‌لری ایله ضدیت تشکیل ائدیر. کلاسیک لیبئرالیزمدن فرقلی اولاراق، نئولیبرالیزم کونستروکتیویستدیر(قورولوشچودور) و بوتون جمعیتده بازارا نظارت اصلاحات‌لارین حیاتا کئچیرمه‌سی اوچون حکومتین گوجلو موداخیله‌سینی طلب ائدیر.\nارسطونون تعلیمیندن بری سیاسی و سوسیال علم آدام‌لاری خصوصاً ده تمثیلچی دموکراسی‌لرده نئولیبرال کاپیتالیزم و سوسیالیزم دَیَرلرینین کسیشه‌جه‌یینی بیلیرلر. زنگین کاپیتالیست‌لر حکومتدن قازانج پتانسیلینی محدودلاشدیرماماغی طلب ائتمکله یاناشی، حکومتدن اونلارین ثروت‌لرینی مدافعه ائتمه‌یی ده طلب ائده‌‌جکلر. عینی زاماندا، یوخسول‌لار حکومتدن بو ثروتدن داها بؤیوک پای الده ائتمک اوچون اونلارا کؤمک ائد‌ه‌جک سیاست‌لر حیاتا کئچیرمه‌یی طلب ائد‌ه‌جکلر.\nنئولیبرالیزمین تنقیدلری\nخصوصیله ۲۰۰۸-۲۰۰۹-جو ایل‌لرین قلوبال مالییه بحرانیندان سونرا نئولیبرالیزم هم سول، هم ده ساغچی سیاستچی‌لر و ایقتیصادچی‌لار طرفیندن تنقید ائدیلیب. نئولیبرالیزمین اساس تنقیدلریندن بعضی‌لری بونلاردیر:\nبازار فوندامئنتالیزمی(بنیادگرایی بازار)\nتنقیدچی‌لر ادعا ائدیرلر کی، نئولیبرالیزمین آزاد بازار سیاستی‌نین تحصیل و صحییه کیمی معین ساحه‌لرده تطبیقی اوچون تبلیغاتی موناسیب دئییل، چونکی ایجتیماعی خیدمت‌لر عنعنه‌وی تیجارت و صنایع بازارلاری کیمی منفعت پتانسیلی ایله ایداره اولونمور. نئولیبرالیزمین تنقیدچی‌لرینین فیکرینجه اونون بوتؤولوکده آزاد بازار یاناشماسی، تمل سوسیال خیدمت‌لرین گؤستریلمه‌سینده غیربرابرلیگی آرتیرا بیلر و نتیجه‌ده عمومی ایقتیصادیاتا اوزون‌موددتلی زیانا سبب اولا بیلر.\nشیرکت‌لرین دومینانتلیغی (سلطه شرکت‌ها)\nنئولیبئرالیزم، دئمک اولار کی، بؤیوک شیرکت‌لره انحصاری گوج‌لر وئرن و ایستئحصالین فایدالارینین اکثریتینی اوست صینیف‌لره کؤچورن ایقتیصادی و سیاسی سیاست‌لری تشویق ائتدیگی اوچون تنقید اولونور. مثلاً، ایقتیصادچی‌لار جیمی پک و آدام تیکل نئولیبرالیزمین، چوخ گوجلنمیش شیرکت‌لره اینسان‌لارین اؤزلریندن چوخ اونلارین گونلوک حیاتی‌نین اساس شرط‌لرینی تعیین ائتمه‌سینه ایجازه وئردیگینی ادعا ائدیرلر.\nقلوباللاشمانین تهلوکه‌لری\nایقتیصادچی‌لار لورنا فوکس و داوید او’ماهونی «معنوی ریتوریکا و قاچقینلیغین کریمینالیزاسییاسی(Moral Rhetoric and the Criminalisation of Squatting)» آدلی کیتاب‌لاریندا نئولیبرالیزمین قلوباللاشمانی تشویق ائتمه‌سینی، یئنی بیر سوسیال صینیف اولان «پریکاریات»-ین یارانماسینا سبب اولدوغونو ادعا ائدیرلر. بو وضعیت اینسان‌لارین مادی و پسیخولوژی ریفاهینا ضرر وئررک، اونلارین اؤن گؤرولمه‌ین و تهلوکه‌سیزلیگی اولمایان بیر وضعیتده یاشاماغا مجبور ائدیلدیگینی بیلدیریرلر. کرنل اونیوئرسیته‌سی‌نین سیاسی علم‌لر اوزره عالیمی دانیل کیندرمان ایسه پریکاریاتین «حاشییه‌ده(کناردا) یاشام»-این اومیدسیزلیگی‌نین تکجه آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرینده بیر ایلده ۱۲۰،۰۰۰ آرتیق اؤلومه سبب اولا بیله‌جه‌یینی سؤیله‌ییر.\nبرابرسیزلیک\nبلکه ده نئولیبرالیزمین ان گئنیش یاییلمیش تنقیدی اونون سیاستی‌نین صینیف اساسلی ایقتیصادی برابرسیزلییه سبب اولماسی و قلوبال یوخسوللوغو آرتیرماسیدیر. آشاغی گلیرلی اینسان‌لار آلیجیلیق قابیلیتینی ایتیردیکجه، وارلی‌لار داها دا زنگینله‌شیر و داها چوخ پول ییغماق میلی شدتله‌نیر، بئله‌لیکله نئولیبرال‌لارین ثروتین آشاغی طبقه‌لره «سیزماسی» ایدعالارینی (اؤزلری) انگلله‌ییرلر.\nمثلاً، ایقتیصادچی‌لار داوید هاول و مامادو دیالو نئولیبرال سیاست‌لرین آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لرینده ثروتین اهمیتلی درجه‌ده برابرسیز پایلانماسینا سبب اولدوغونو ایره‌‌لی سوروبلر. هر هانسی بیر زاماندا آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لری اهالیسی‌نین یوخاری گلیرلی ۱%-ی اؤلکه ثروتی‌نین تخمیناً ۴۰%-نی، او جمله‌دن سهم، ایستیقراض و قارشیلیقلی فوندل��ر کیمی بوتون سرمایه‌گذاری‌لرین ۵۰%-نی نظارتده ساخلاییر. عینی زاماندا، اهالینین آشاغی ۸۰%-ی بوتون ثروتین جمعی ۷%-نی، آشاغی ۴۰%-ی ایسه ثروتین ۱%-دن آزینا صاحیبدیرلر. هاول و دیالو دئییرلر کی، ۱۹۸۰-جی ایل‌لرین سون‌لاریندان تطبیق ائدیلن نئولیبرال سیاست‌لر آمئریکا بیرلشمیش دؤولت‌لری تاریخینده ثروتین ان چوخ برابرسیزلیکله پایلانماسینا سبب اولوب، معاصر اورتا طبقه‌نی یوخسول‌لاردان چتینلیکله آییرد ائده‌‌جک حالا گتیریب.\nاینسان ریفاهینا قایغی‌نین اولماماسی\nنئولیبرالیزمین داها یئنی بیر تنقیدی اونون اینسان ریفاهینا قایغیسیزلیغا سبب اولماسیدیر. سوسیال-ایقتیصادی برابرسیزلیکله باغلی تنقیدلره اویغون اولاراق، بو تنقید نئولیبرالیزمین اؤزللشدیرمه‌یه و دایم آرتان منفعته اوستونلوک وئره‌رک، اینسان وضعیتینی یاخشیلاشدیراجاق، اما پتانسیل اولاراق منفتی آزالدا بیله‌جک تطبیق‌لری تشویق ائتمه‌دیگینی ایره‌‌لی سورور.\nمثلاً، نئولیبرالیزم داها داواملی، اطراف موحیطه دوستجا یاناشمالاری داها چوخ خرج طلب ائتدیکلری اوچون تشویق ائتمه‌یه بیلر، بو دا آرد-آردا اکولوژیک بحران‌لارا سبب اولا بیلر (بو دا اؤز نؤوبه‌سینده، داها چوخ یوخسول و ایشچی طبقه‌لره تأثیر ائدیر). عینی زاماندا، منفعتی آرتیران، لاکین اینسان‌لارا ضرر وئرن فعالیت‌لری تشویق ائده بیلر، مثلاً، یوکسک طلبات و احتیاج دؤورونده حیاتی واجیب درمان‌لارین و یا تجهیزاتین قیمتینی آرتیرماق.\nمکزیک پرئزیدئنتی لوپز اوبرادور ۲۰۲۰-جی ایلین مای آییندا یایینلادیغی آلتی صحیفه‌لیک بیر بیاناتیندا، کووید-۱۹ پاندئمییاسی‌نین نئولیبرال مدلین یالنیز ایقتیصادی اوغورلا ماراقلاندیغینی، «اینسان‌لارین ریفاهینا و یا نئولیبرالیزمین سونسوز آرتیم طبیعتی‌نین گتیردیگی اکولوژی ضررلره قایغی گؤسترمه‌دیگینی» ثبوت ائتدیگینی ادعا ائتدی.\nلوپز اوبرادور همچینین پاندئمییا ایله باغلی طیببی قورغولارین آلینماسیندا یاشانان چتینلیک‌لرین، نئولیبرال سیاست‌لرین سبب اولدوغو میللت‌لر آراسیندا «جیلیز همرای‌لیک» اولدوغونو اورتایا قویدوغونو بیلدیردی. او، پاندئمییانین «نئولیبرال مدلین سون مرحله‌سینده اولدوغونو گؤسترمک اوچون گلدیگینی» وورغولادی.\nاتک یازی اتک یازی ترجمه اینسان ریفاهی بازار فوندامئنتالیزمی برابرسیزلیک رابرت لانگلی قلوباللاشما مونت پلرین جمعیتی نئولیبرالیزم\nPaylaş. Twitter Facebook Google+ Pinterest LinkedIn Tumblr Email\nƏvvəlki məqaləبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nسونراکي مقاله آذربایجان و ۱۴۰۳ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nMüəllif haqqında\nرابرت لانگلی\nRelated Posts\nبس کولتور تام اولاراق ندیر؟\nنیکی لیسا کولی\nفئیک یوخسا دوغرو؟ خبرلری اؤزونوز نئجه یوخلایا بیلرسیز و دوغرو‌لاری نئجه سئچمک اولار؟\nوین دیویس\nاینفلیاسییانین خرج‌لری\nجودی بئگز\nŞərhlər bağlıdır.\nان چوخ باخيلانلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nاتک‌یازی\nنه ائده بیله‌ریک؟ پروبلئم حللی‌نین بیر پارچاسی اولماق\nآللان جی جانسون\nقیرمیزی یوخ، ساری آلما\nابراهیم ساوالان\nفمینیست پولیتیکا: دیره‌نیش نؤقطه‌میز\nبئل هوکس\nمنه قارشی یارادیلمیش من\nرامین جبارلی\nسون يازيلار\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴��۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nآذربایجان و ۱۴۰۳ ایران رئیس جمهور سئچکیلری\nحاقيميزدا\nاتک‌يازي دوشونجه وئب‌ سايتيدير. بو سايتدا سوسيال علم‌لره عايد يازيلار نشر ائديلير. بو ایمئيل آدرئسي واسيطه‌سي ايله بيزيمله","num_words":2477,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.013,"special_characters_ratio":0.175,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":156246.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"تاریخینیندن، کئچمیشیندن درس آلابیلمه ین بوگونونکو عمل و ترس عملدن ده درس آلا بیلمز. دئمک توپلوملاردا بوگونکو شراییط کئچمیشدن، صاباح کی شرایط بوگوندن فرقلی اولماسینا باخمایاراق بیر چوخلاری کئچمیشی بو گون ایله قارشیلاشدیراراق یاشادیقلاری دونیا ایجتماعییتی و سیاسی ایجتماعی سیستیملری نظره آلمادان یالنیز اؤزلری اوچون دییل، چوخ میللتلی (مولتی ناسیونال) ایران ممالیکی محروسه سی اوچون اولگو یونتاماغا چالیشیرام دئیه دوشونور. آنجاق بو اولگو اوزرینده دریندن فیکیر یئریتمه گه باشلادیقدا بونلار یا کئچمیشده کی پاس باسمیش خولیالاریندان اؤزلرینی اوزاقلاشدیرا بیلمیر، یا دا بیله رکدن اؤز حزبی و قوروهی منفعتلریندن یولا چیخاراق ایجتماعی و سیاسی شرایطی کونتورول آلتینا آلماق اوچون ایجتماعییتین گؤزونه تورپاق آتماغا و عوامفریبلیک ائتمه گه چالیشیر. دئمک دوننکی دیکته اولونموش خیالی کئمیشلری بوگونکو چتین شراییطه حل یولو کیمی گؤسترمه گه چالیشانلار تاریخی موضوعنون دیکته اولوندوغو محیطی و فیکیر یئریتدیکده نقده چکمه دن گلجک اوچون حل یولو گؤسترمه گه چالیشدیقدا عملسیز عالیملره و یا ائرکک آرییا بنزر گؤرونرلر. ائرکک آری بال وئرمه دیگی کیمی، بیر محیطه حاکیم اولان فیکیر آخینینی نظره آلمادان، او موحیط اوزره دوزگون تحلیل یئریتمه دن و اونو نقده چکمه دن او محیطه حاکیم اولان سیستیمدن اولگو چیخارماغا چالیشماق دا یاخشی و ثمره لی اولا بیلمز. آشاغیدا بعضی پاسازلارینی بیرلیکده اوخویاجاغیمیز یازی علی سالاری آدلی مؤلیفین سیلسیله یازیلاریندان بیریدیر. بو یازی یالنیز فارس ایجتماعییتی دییل، ایران ممالیکی محروسه سیندکی باشقا میللتلر اوچون ده دولاییلی اولاراق خیطاب اولوندوغو اوچون اونون بعضی پاساژلارینی بیرلیکده اوخویوروق:\n\" آنروز که مسلمانان بتوانند اکثريت غير مسلمان جمعيت کرهً زمين (که مسلمانان فقط حدود يک ششم آنرا، و شيعيان حدود يک شصتم آنرا تشکيل می دهند)، را بعنوان انسان های با حقوق برابر بپذيرند، و بخصوص به جای حکم به کفر و الحاد و ارتداد و نفاق، در درون خانه، مخالفين عقيدتی خود را بتوانند تحمل کنند؛ آنگاه بی شک بزرگترين مانع دموکراسی و ترقی از سر راه جوامع مسلمان نيز برداشته شده است\"(1).\nبورادا گؤروندوگو کیمی مؤلیف اؤز دونیا گؤروشونون اسیری اولاراق ایران ممالیکی محروسه سی اوچون حل یولونو جامعه یه حاکیم اولان دیل و مدنیت نا برابرلیگی و زمان گئدیشی ایله بو توپلوملار آراسیندا مستملکه و مستملکه چیلیک معامیله سینین باش وئرمه سی، میللی و مدنی وارلیقلار حاکیم دیل و مدنیت طرفیندن سیخیشاراق میللی و مدنی قارشی دورمایا یول آچماسیندا دییل، مؤلیف اؤز قوروهی و حزبی گؤروشوندن یولا چیخاراق مسلمانچیلیق وغیر مسلمانچیلیق ایفاده سی ایله ایران ممالیکی محروسه سینده یارانان قارشی دورمایا حل یولو گؤسترمه گه چالیشیر. بونلارین گؤروشونده مسلمانلار غیر مسلمانلارا زور دئدیکلری اوچون دونیا ایجتماعیتینده دئموکراسیا دوغرو زمینه یارانمیر. ایندی سورقو سوؤال بو: کؤکو کسیلمیش پهلویلر زامانی ایران ممالیکی محروسه سینده دئموکراسی وار می ایدی؟ او زامان حزب رستاخیز شاه موخالیفلری ایله نئجه رفتار ائدیردی؟ صمد بهرنگیلر، نه اوچون اؤز آنا دیللرینده یازیب یارادا بیلمیردیلر؟ بو محمد رضا شاهین دئموکرات اولماسیندان ایلری گلیردی می؟ نه اوچون بوگون راسیستلیکلری گون کیمی آشکار اولان حزب جبهه ملی، نهضت باصطلاح آزادی، حزب ملت و دئموکرات مأب سولچو فارس تشکیلاتلاری ایران رستاخیز پارتیسی طرفیندن سیخیشیلیردیلار؟\nایران ممالیکی محروسه سینده بیر دیل و مدنیتین وارلیغینا اینانانلار یالنیز آزادلیق و بعضاًً عریضه یئری بوش قالماسین دئیه فئدرالیسم کلمه سینی بیر آغیز باغلاما وسیله سی کیمی ایشه آپاریرلار. اینانج آزادلیغی مووضوسوندا اوخویوروق:\n\"آزادی عقيده بواقع شاه چراغ دوران روشنگری و رنسانس 1350 – 1600) ميلادي) در اروپای مسيحی بود. برافراشتن آزادی مذهب و عقيده، بمثابه اصلی ترين پيام پروتستانيزم، بمنظور رفرم مذهبی کليسای کاتوليک، در قرن شانزدهم ميلادی، حياتی ترين نقش را در روياندن بذر دموکراسي، و به تبع آن موضوعيت يافتن احترام به حقوق و آزادی های فردی و نيز به حريم و مالکيت خصوصي، در جوامع عمدتاً غيرکاتوليک اروپا ايفا کرد. تا اينکه نهايتا، کليسای کاتوليک با مرکزيت واتيکان نيز مجبور شد برای جبران مافات و عقب ماندگی هايش درهفتم دسامبر 1965 ميلادی در دومين کنگره خود Second Vatican Council آزادی مذهبيDeclaration of Religious Freedom را اعلان نمايد (1). اين رويداد تاريخی در واقع موتور محرک و نقش تعيين کننده ای در براه افتادن موج سوم دمکراسی در کشورهای عمدتاً کاتوليک نشين اروپا مانند اسپانيا، پرتغال، يونان و بدنبالش کشورهای اروپای لاتين و شرق اروپا، بعد از فروپاشی بلوک شرق ايفا نمود. آيا اسلام و مسلمانان را از اين رفرم مذهبی گريزی هست؟\"(1).\nگؤروندویو کیمی دیل و مدنیت آزادلیغی یئرینه ائله بیل ایران یالنیز فارسلاردان عبارتدیر. اورادا باشقا ائتنیکلر اولمادیغی اوچون اینانج و بیان آزادلیغینا ائحتیاج دویولمش گؤرونور. دیلی و مدنیتی دانیلمیش ملتلر اوچون سیزین دیلینیز یوخدور ویا فارس اولمالیسینیز دئیرکن ایفاده و بیان اوچون یئر وار می کی، بیان آزادلیغینا دا نوبت چاتسین؟ دئمک، ایران ممالیکی محروسی سینده کی میللتلر نابرابر بیر شراییطده یاشاییرلار. فارس دیل و مدنیتی مستملکه چی ماهیت داشییاراق بیر قاتیل کیمی فارس اولمایان میلتلرین دیل و مدنیتلری ایله ایران ممالیکی محروسه سینده رفتار ائدیر. دئمک فارس ایجتماعییتینده اینانج و بیان آزادلیغینین اولمادیغی، فارس اولمایان ایران ممالیکی محروسه سینده کی میلتلرین دیل و مدنیتلرینه مانع یاراتماغا براعت قازاندیرا بیلمز. بو اؤزلرینی دئومکرات کیمی گؤسترمه که چالیشان فارس تشکیلاتلاری ندن فارس اولمایان میلتلرین ایستکلری قارشیسیندا سکوت ائدرک بو میلتلری خبر بایکوتونا معروض قویموشلار؟ بو سوؤاللاری بو تشکیلاتلاردا پادوچولوق ائدن آذرباجانلیلار، کوردلر، لورلار، بلوچلار، تورکمنلر، عربلر، تالیشلار، گیلکلر، لورلکلر و سائیره اؤز ویجدانلارینا موراجعت ائدرک سوروشموشلار می؟\nدئمک شاهنامه چیلر و فارس باستانگرایلاری بیان آزادلیغی و اینانج آزادلیغی نامینه اؤز خیاللارینی باشقالارینا یوکله مه گه چالیشلارکن بیر قاتیل کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده فارس اولمایان اینسانلارین حاقلارینی چئینه میش اولورلار. گئنه ده اوخویوروق:\n\"... اگرچه برای ورود به دوران گذار به دموکراسي، اعتقاد به آزادی عقيده مانند \"آزادی مخالف\" و \"ايران برای همهً ايرانيان\" (که شعارهای قابل تقدير ولی ناکام اصلاح طلبان بوده است) ضروري؛ ولی کافی نيست. چرا که تازه پس از آن عبور تئوريک، به مشکلات عملی پی ريزی دمکراسي، يعنی ساختن يک بنای سياسي، اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی مدرن، پی می بريم که نياز به اراده و پشتکار، دانش و تخصص، برنامه و مديريت، تکنيک و تکنولوژی دارد. آنوقت برای رفع آن ضعف های عينی و عملي، منجمله کمبود امکانات، الزامات، و فقدان سرمايه های مادی و معنوی مجبوريم آنرا ازديگران وام بگيريم. همانطور که اروپائيان در دوران رنسانس در بسياری زمينه ها از مسلمانان وام گرفتند. مرتجعين و متحجرين مذهبی و عقيدتی خودشان را راحت کرده اند؛ آنها اتّفاقاً برای شانه خالی کردن از مواجهه با همين واقعيات سرسخت و نامتعين است که حاضرنيستند از تصلب فکری و دنيای خرافی خود خارج شوند. بهمين دليل است که مرتجع و بنياد گرا ناميده می شوند. چرا که با هرچه و هرکه امروزی است سر دشمنی دارند؛ و بنا براين با جنگ و ويرانی ؛ سرکوب و استبداد، جهل و عقب ماندگی عجين اند؛ و کيست که نداند آوار کردن و سرکوب از ساختن بنايی مدرن، مانند دموکراسي، سهل تر است ....\"(1).\nبورادا گؤروندوگو کیمی خیال ائتدیکلری مدرنلیک ده فارس دیل و مدنیتی اساسیندا دوشونولور و یالنیز جامعه نی مدرن ائتمک اوچون آوروپایا اوز توتمانی و بئله لیکله دینچیلر اؤز منافعلرینین خطره دوشمه سیندن قورخور دئیه عوامفریبلیگه چالیشیرلار. ایران ممالیکی محروسه سینده دیل و مدنیت آزادلیغی، ملتلر آراسی حقوق برابرلیگی تانینمادان ییرمی بیرینجی عصیرده هانکی مدرنلیکدن و اینسانلیقدان سؤز گئده بیلر؟ دئمک، مرتجع ایفاده سینی ایشله درکن بو حضراتلار ملتلر مسئله سی اوزره حقوق برابرلیگی، دیل و مدنیت آزادلیغینی گؤز اؤنونه آلاراق بیر آز دا اؤز مرتجعلیکلرینه دیققت یئتیرمه لیدیرلر.\nخاک بر دهنت، تو همان که گویی دئموکرات هستی؟!!\nگئنه ده اوخویوروق:\n\"ما آدميان، برغم تنوع رنگ پوست و زبان و نيز تعلّقات گوناگون جغرافيايی و يا اعتقادی ، نيازهای مادی و ذاتی مشترک داريم. اين نيازهای مادّی و معنوی مشترک، ای بسا پس از تجربهً همهً راهها، به پاسخ های مشترک می انجامند. پاسخ ها و راه حل هايی که در شکل و محتوا نافی هر نوع تبعيض اعم از نژادي، قومي، مذهبي، جنسي، سياسي، اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی باشند. بعبارتی ارزشها و قوانين جهانشمول لاجرم مضمونی يگانه بخش، آزادی بخش، و رهايی بخش (عدالت طلبانه) می يابند. جهانشمول بودن اعلاميه حقوق بشر را می توان يکی از اين پاسخ ها دانست. روشن است که کسی نمی تواند مدّعی رفع تمام آن تبعيضات در نظام دمکراسی شود. ولي، دمکراسی بهترين نظام سياسی ممکن و موجود است که به تجربه، بهتر ازهر نظام سياسی ديگر، بستر رفع آن تبعيضات را فراهم می کند\"(1).\nبورادا گؤروندوگو کیمی بیر یاندان مادی مسئله نی اؤنه چکرک فارس اولمایان ایران ممالیکی محروسه سینده کی ایجتماعیتین گؤزونه تورپاق آتماغا و خرمن وعده سی وئرر کیمی میللی و مدنی مسئله لری ایران ممالیک محروسه سینده دیقتدن یاییندیرماغا چالیشیر. آنجاق خالا خاطیرینیز قالماسین دئیه اعلامیه جهانی حقوق بشر مقوله سینی وارلیقلاری فارس دیل و مدنیت مستملکچی لیگی آلتیندا تالان اولانلارا ایحاله ائدیر. بو همان محمد رضا شاه قبول ائتدیگی بشر حقوقلارینین بیاننامه سیدیر. بو بیاننامه یه اساسلاناراق 1925 ایللریند دن بو گونه دک بیرینجی دفعه حاکیمیت چئوریلیشی واسیطه سی ایله قورولموش ایراندا ایران ایسلام جومهوریسی قانونلاریندا فارس اولمایان میلتلر اوچون اؤز دیللرینده ده یازیب اوخوما حاققی تانینمیش، آنجاق عمله گلدیکده فارس دیل و مدنیت مستملکه چیلیگی خطره دوشمه سین دئیه اؤزلری ایران ایسلامین خبره لر مجلیسینده قبول ائتدیکلری اصللری ایجرا ائتمه دن تمکین ائدیرلر.\nگؤروندوگو کیمی بیر دیل وبیر مدنیته دوشوننلرین ایجتماعی درکی ده بوندان آرتیق اولا بیلمزدی.\nمهندس مهدی بازرگان دا اینقلاب حاکیمیتینین باشچیسی اولماسینا باخمایاراق دئمیشدی: بیز یاغیش ایستیردیک، سئل گلدی (ما باران میخواستیم سیل آمد).\nدئمک، اینقلاب واسیطه سی ایله قورولان حاکیمیتینین باشچیسی نین کیم اولدوغو، نه اینقلاب رهبرینه، نه ده اینقلاب ائتدیک دئین ایران ممالیکی محروسه سینده کی خالقلارا بللی دییلمیش. بئله لیکله نژادپرست پرویز ورجاوندلر، داریوش فروهرلر موقت حاکیمیتین کابینه سینی اله کئچیردیلر. سونرالار ابولحسن بنی صدری ده ایران ایسلام جومهوریسی اوچون جومهور باشقانی و صادیق قطبزاده ده ایران ایسلام رادیو تلویزیونون باشچیسی بیر سؤزله دئسک، نژادپرستلرایله پان ایرانیستلر حاکیمت پوستلارینی قبضه ائتمیشیک دئمه گه باشلادیلار. ائله بیل ایراندا فارس دیل و مدنیتیندن باشقا هئچ نه یوخ ایمیش. بنی صدر ایران ایسلام جومهور باشقانی اولارکن، کئچمیشده گونی آذربایجانا گئتمه سینی و اورادا ایستالینین عکسینی بیر آذربایجانلینین اوتاقیندا گؤردوگونو و بو کیمدیر (؟) دئیه سوروشدوم دئدیگینی و تبریزلیگه سیز ائنترناسیونال دییل، انترسینیز(ائششک سینیز) دئدیم ایفاده سینی ایران ایسلام رادیوتئلویزیونوندان ایران ایجتماعیتینه بیلدیریردی.\nبو فاشیستی و راسیستی داورانیشلار بیر سایدا میللی روحیه لی آذربایجانلینی آیت الله سید کاظیم شریعتمداری طرفینه ایته له دی. آیت الله شریعتمداری دا دینین سیاسته قاریشدیغینین یاخشی اولمادیغینی و فقیه ولایتی ایله راضی اولمادیغینی خالق ملسمان پارتیسینین قورولماسی ایله بیلدیردی. بو یول موقت حاکیمیت کابینه سی نین نفت وزیری اولان حسن نزیه شریعتمداری حرکتینه سوخولماغا چالیشدی. بونلار اوچون مرام و مسلک دییل، حاکیمیت شانسی اولان هر بیر آخینی کونتورولدا ساخلاماق و یئری گلدیکده کیلیدی و حساس پوستلارا صاحیب اولماق نظرده توتولموشدو.\nبو آرادا یوخاریدا مؤلیف دئدیگی دکی پرولتر طرفدارلاری ایله مستضعفین طرفدارلاری بیر بیرینی سوللامادا (بیر بیریندن سبقت آلمادا) ایجتماعییتین قولاغینی کار ائدیردیلر. ایران ممالیکی محروسه سینده میللی و مدنی حاقلار ایران ایسلام اساس قانونوندا یازیلماسینا باخمایاراق گئنه شاه زامانی دکی بوکولوب فراموشخانه یه آتیلمیشدی. سولچولوق ایددعاسیندا اولان تشکیلاتلار دا بو جومهوری ایسلامینین آنا یاساسینا یازیلمیش بندلردن- اینسانلیق نامینه ده ایستر اولسون - سؤز صؤحبت ائتمیردیلر. اونلار بو میللی و اینسانی مسئله نین مطرح اولونماسینی بورژوازیا بیر خدمت کیمی باشا دوشوردولر. آنجاق پان ایران��ستلرین کؤنلونو آلماق اوچون بومیللی مسئله نی تمامیت عرضی قالیبینده اؤرت باسیر ائتمه گه چالیشیردیلار. ساده سؤز ایله دئسک، اؤزلرینی فارس دیل و مدنیتینه قوروجو کیمی گرسترمه گه چالیشیردیلار.\nبئله لیکله تشکیلات اویونلاریندان جانا گلن کیتله ایران باشلیغی آلتیندا اولان موختلیف فارسچی تشکیلات و قورولوشلاری - دینسیزین الیندن ایمانسیز گلر دئیه - باش باشا بوراخدی.\nبو منظره لری گؤز اؤنونده یاشادارکن پهلوی زامانیندا فارس اولمایان ائتنیکلر اوچون میللی و مدنی تضییقلرین حددن آرتیق اولماسی بو خالقلارین بیر چوخ اوولادلارینی اؤز کیملیک و منلیگینه دوشمن کسیلمه سینی ده یاددان چیخارتمامالی ییق. بو اینسانلار دا منلیک و کیملیک بیلینجی یوخلوق مقامینا چاتمیشدی. بو مریض، اؤز منلیک و کیملیگینه دوشمن کسیلمیش اینسانلاری ساغاتماق اوچون اونلارا میللی بیلینج وئرمک گره کیردی. بئله لیکله چوخ زامان آپارماسینا باخمایاراق آذربایجان میللی فعاللاری بو یارالارا مرحم قویماق، اونلاری ساغاتماق و خالق قوجاغینا قایتارماق اوچون آیدینلادیجی مقاله لر یازمالی وائتنیک گونی آذربایجان ایجتماعییتینده آیدینلاتما دوورونو یاشامالی اولدو. گئنه ده اوخویوروق:\n\"اقدام حزب دموکرات کردستان، مبنی بر برسميت شناختن فدراليسم شايان قدردانی و پشتيبانی است. در واقع ايران بيش از عراق به جمهوری فدرال نيازمند است چرا که علاوه بر گسترده تر بودن، از تنوع قومی و زبانی بيشتری برخوردار است. به گواه تاريخ، کورش کبير، بدليل احترام به حقوق کليه اديان و اقوام، دوران شکوه و شکوفايی ايران را به ثبت داد. ولی شاهان صفوی که (مانند خميني) روءيای امپراطوری شيعه، در مقابل امپراطوری عثمانی (سني) در سر می پروراندند، سرمنشاً تبعيض مذهبی و قومی و در نتيجه بسا جنگ ها و ويرانی ها در درون خانه شدند که مملکت را بروز سياه امروز کشاند. در همين دو انقلاب اخير، مشروطه و ضد سلطنتي، نقطهً انحراف و در نتيجه تسلط ارتجاع و استبداد با سرکوب مطالبات قومی آغاز شد. چرا که آزادی خواهان از دانش و تجربهً کافی برای پاسخگويی به مطالبات قومی برخوردار نبودند. بعد از انقلاب مشروطه رضا خان آمد تا غائلهً سرحدات کشور منجمله آذربايجان و کردستان را خاموش کند؛ و پس از انقلاب ضد سلطنتی نيز نخستين درگيری ها که دست ارتجاع را باز کرد از ترکمنستان و کردستان شروع شد، که متعافب آن، سايهً شوم ارتجاع و استبداد سراسر کشور را فرا گرفت. روشنفکران دوران انقلاب مشروطه در کنار خواست \"عدالت خانه\"، برای حل مسائل قومی به \"انجمن های ايالتی و ولايتي\" رسيدند. ياد طالقانی بخير که با چنين کولاباری راهی کردستان شد ولی نهايتا دار و دستهً مرتجع و بی شعوری که در حزب جمهوری اسلامی جمع شده بودند (در صدر آنها بهشتي، رفسنجانی و خامنه اي)، آنچه را او خواست نکردند و بقول خودش، می دانست که چرا نکردند\"(1).\nیوخاریدا گؤروندوگو کیمی مؤلیف باستانگرایلیق مفکوره سی نی قولتوغو آلتیندا داشییاراق فئدرالیسم مطرح ائدیر. بو دا عوامفریبلیکدن باشقا هئچ نه اولا بیلمز. دئمک بونلارین کبیر کوروشلاری بابل حاکیمیتینی ییخارکن بین النهرینده کی مدنیتلری ده یوخ ائتدی. ناصر پور پیرارین یازدیغی دوازده قرن سکوت کتابلارینا اساساً کوروش یهودیت ایجماسینا اویونجاق اولاراق یهودیلردن آلدیغی مالی کؤمک واسیطه سیله بابل حاکیمیتی دوستاغیندا اولان یهودیلری ب��ر موزدور (پول واسیطه سی ایله) اولاراق آزاد ائتمیش و بین النهرینده کی مدنیتلری یوخ ائتمه گه چالیشمیشدی.\nگئنه ده پورپیرارین آراشدیرمالارینا اساساً هخامنشلر باشلاریندا کوروش اولاراق کؤچه به لیک ایله هیات کئچیریر، اؤزلری ائلات اولدوقلاری اوچون موغوللارین ترسینه بوتون آبادلیقلاری و شهرلری یوخ ائتمه گه تشبث گؤسترمیشلر. دئمک، باستانگرایلارین مغوللاری پیسله مه سی اؤزلری دئدیگی کیمی» دست پیش گیر تا پس نیفتی« ماهیتی داشییر.\nبیلیندیگی کیمی تورک قاجار ائمپیریاسی علیهینه ووروشان آذربایجان مجاهدلری تهرانی آلدیقدان سونرا کراواتلی فارس شوونیستلری واسیطه سی ایله گوللندیلر. بو دا آذربایجان مجاهدلرینین ایران ممالیکی محروسه سینده کی خالقلار اوچون ائتنیک انجمنهای ایالتی و ولایتی مطرح ائتدیکلری و دئموکراسی گؤروشلری اوچون وئریلن انعام ساییلمالی.\nصفویلره گلدیکده صفویلرین شیعه لیگه رغبتی ایدئولوژی بیر گؤروش ایدی. مقاله نین اوولینده ایشاره اولوندوغو کیمی هر بیر فیکیر آخینینی اؤز یئرینده و زامانینا حاکیم کسیلن سیاسی و ایجتماعی شرایطی نظره آلاراق ده یرلندیرمک ایسته مه سک، یانلیش نتیجه لر آلمیش اولاریق. دئمک ایدئولوژی گؤروشلر تاریخ بویو اؤزلرینه ایجتماعیتده یئر آچماق اوچون باشقا ایدئولوژیلری و او ایدئوژیلری داشییان اینسانلاری سیخیشدیرمالی اولموشلار( دینی باخیمدان علی شریعتینین مذهب علیه مذهب کیتابیندان چوخلو درسلر آلماق اولار). اوزاغا گئتمک ایسته مه سک، ایران تاریخینده بو داورانیشلارا سایسیز فاکتلار ایله جاواب تاپا بیله ریک، اؤرنک اوچون مانی و مزدک حرکتلری، سربداران و اسماعیلیه حرکتی باشلاریندا حسن صاباح (سنی سلجوقلولاری ترور ائتمک واسیطه سی ایله اؤز دونیا گؤروشلرینی یایماق ایستیردیلر). صفویلر اؤزو ایران ممالیکی محروسه سینه حاکیم اولان بوگونکو گؤروش ایله دئسک، آذربایجانلی و اؤز فامیللری آق قویونلولار علیهینه و سونرا دا اؤز سویداشلاری اولان عثمانلیلار علیهینه ایلک اولاراق اینانج، سونرا ایسه اؤز حاکیمتلرینی قوروما باخیمیندان ووروشموشلار.\nاوزاغا گئتمه یک، گونوموزده ایران ممالیکی محروسه سینین اکثریتینین اینانجی اولان شیعه مذهبی، آتا بابالاری شیعه اولان و اؤزلری شیعه کولتورو ایله بؤیوینلرین بیر چوخو کومونیسم و سوسیالیم آدی آلتیندا شیعه لیگه دوشمنلیک ائتمه گه باشلاماسینی نظره آلارساق، تاریخده کی اینانج آخینلارینی دا بو مسئله یه جاواب وئرمک اوچون آراشدیرماغا ائحتیاج قالماز. بو شخصلرین بعضی سی آتا و آنالاری واسیطه سی ایله تهران حاکیمیتی گوجلرینه توتولاراق اؤلوم جزاسینه محکوم اولدولار. حتی آیت الله علی مشکینی اؤز اوغلونو اعدام جزاسینا محکوم ائتدیردی. دئمک اینانج آخینلارینی اؤز یئرلرینده، زامانیندا و حاکیم کسیلن سیاسی و ایجتماعی شرایطی نظره آلاراق ده یرلندیرمک ایشین دوزگون و علمی یولودور.\nایراندا دئموکراسی مسئله سینه گلدیکده، فارس شوونیسم فیکیرلرینی بوراخمادان دئموکرات اولماق اولماز. دئمک فارس تشکیلاریندا درسلیک کیتابلاری واسیطه سی ایله عربلر و تورکلر علیهینه هیستریک و دوشمنلیک قالیبینده اؤیرندیکلری اونوداراق یئنیدن باشلاییب اؤیرنمه گه جان آتمادان دئموکرات اولماق ایمکانسیز گؤرونور.\nبو هیستریک گؤروشلر ایله تربیه اولماق قارشیداکی اینسانی بیر اینسان کیمی دییل، قارشیدا دوران بیر مانع کیمی ده یرلندیرمه لره یول آچیر. بوندان یانا دا فارس تشکیلاتلاری ساغ و سول تانیمادان ایرانداکی میللیتلر مسئله سینده شوونیست و شوونیست مئییللیدیرلر. بو شوونیستلیک موختلیف بویوتلاردا اؤزونو عیان ائدر (بعضی تشکیلاتلاردا باستانگرایلیق و پان ایرانیستلیک یورومو ایله، بعضیلرینده ائمپیریالیستلرین ایران داخیلی ایشلرینه موداخیله ائتمه بهانه لری دکی. بونلار هامیسی بیر سؤز ده ایران مرز پر گهر، چو ایران نباشد، تن من مباد عنوانلاریندا. دئمک اینسانلارا و اینسانلیغا ده یر وئریلمز. بو دور ایران ممالیکی محروسه سینده کی اوزله شیلن چتینلیکلر). اوخویوروق:\n\"از طرفي، تحقق فدراليسم در ايران، منوط به خلاصی از چنگال ارتجاع مذهبی و تحقق آزادی در کشور است. والاً اولويت دادن به فدراليسم قبل از دموکراسی جز توقع بی جا ازديکتاتوری مذهبی حاکم، يعنی ناديده گرفتن خواست اساسی و مشترک تمام ايرانيان، در دستيابی به آزادي، نتيجه ای در برنخواهد داشت. تعابيری که تنها زبان مشترک و يا مذهب مشترک را نشان ملت و يا امّت واحد می دانند تعابيری است که با فاشيسم در ايتاليا و نازيسم هيتلری و نيز بنيادگرايی خمينی و خامنه ای و ملاعمر تجربه شده و با خون و بهای بيکران به درس عبرت و تجربهً تاريخی بدل گشته اند. ازچنين رويکرد های خطرناک، يک بعدی و بدفرجام در تعريف ملت بايستی بطور جدی پرهيز نمود. مفاهيم سياسی همچون پديده های ديگر همراه با زمان تغيير می کنند\"(1).\nبورادا علی سالاری بگین ایچ اوزو آچیلماغا باشلاییر. دئمک بو یول ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایان خالقلار آراسینداکی مطرح اولموش فئدرال مووضوعسونو بیز دئموکرات اینسانلاریق دئیه اوستله نه رک بو میللتلری ایسلام جومهوریتی علیهینه سفربر ائتمک نظرده توتولور. حاکیمیت دییشیکلیگیندن سونرا دا فارس اولمایان میللتلرین اوولادلارینا سوسو وئره رک (آلداداراق) گئدینیز آتیلمانیزا بوراسی فارس مملکتیدیر، آنجاق آدی ایراندیر، دئمک ایسته ییرلر.\nبونلارین موشترک ایستک دئدیکلری ایسلام جومهوریسینین ییخیلماسیدیر. دئمک ایسلام جومهوریسی ییخیلدیقدان سونرا گئنه فارس شوونیست تشکیلاتلاری ایش باشینا گله جک و فارس اولمایان میللتلر ده بو شوونیستلیگین آلتیندا اینیلده یه رک جان وئرمه لی اولاجاقلار. بودور بو دئومکرات مآب فارس شوونیست تشکیلاتلارینین چکدیگی نقشه لر و قوردوغو توزاقلار. بونلار ایلانی سید احمد الی ایله اؤلدورمک ایسته ییرلر. آنجاق شوونیسمین باشی دا بیر گون سید احمد الی ایله ازیله بیلر دیئه سید احمدلری آلداتمق ایسته ییرلر.\nبو شوونیستلرین فیکیرلشدیکلرینین ترسینه ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللتلرین اوولادلاری اؤز دوشونجه لرینه اویقون و اؤز ملتلرینه دایالی مستقل تشکیلاتلارینی یاراتمالی وایلک اؤنجه هر میللتین میللی و ایجتماعی تشکیلاتلاری بیر جیبهه فورماسیندا بیرله شه رک، فارس شوونیسمینه قارشین فارس اولمایان اوتنیکلر ایله ایستراتژیک بیرلیک و هئگئمون اولوشدورمالیدیرلار. فارس دیل و مستملکه چیلیک آفتینی ازیلمیش خالقلار بیربیرینه کؤمک ائتمه دن چتین آرادان قالدیرا بیلرلر دئیه دوشونمه لی و ایستراتژیک اورتاقلیغی گلیشدیرمه گه اهمیت وئرمک فارس اولمایان ائتنیکلرین بیرینجی وظیفه لریندن ساییلمالیدیر.\nاوخویوروق:\n\"... وقتی \"نظام ايدئولوژيک\" حاکم (ولايت مطلقه فقيه)، ما��ند آنچه دربرخی از کشورهای بلوک شرق، بخصوص در شوری سابق تجربه شد، از حلّ معضلات رو به تزايد جامعه عاجز است و راه رفرم و اصلاح را سدّ می کند؛ و با سرکوب بی حدّ جلوی مطالبات جامعه می گيرد؛ از آنجا که جامعه زنده و پوياست؛ وقتی درب را برويش ببنديد از پنجره راه نجات خود را می جويد. بعبارتی وقتی راه رشد و انطباق فعّال با شرايط بسته می شود، جامعه يک گام عقب نهاده، و مردم، خواه نا خواه، برای ابراز وجود و هويتی که از آنان دريغ شده به پيوندهای پيشين اعم از قومي، نژادی و مذهبی برگشته و زبان حال مشترک و نيروی سياسی خود را باز می يابند. براين سياق استمرار استبداد مذهبی که حياتش متکی بر تبعيض عقيدتی است؛ و برآن اساس شهروندان را به درجه بندی می کند؛ بانی اصلی ستم قومی و فرهنگي، و در نتيجه مهم ترين تهديد يکپارچگی ايران و وحدت ملی ايرانيان بشمار می رود\"(1).\nبورادا گؤروندوگو کیمی ایران ممالیکی محروسه سینده میللی و مدنی ایستکلرین مطرح اولونماسی ارتجاعی بیر گؤرونوم کیمی ده یرلندیریلیر. دئمک فارس شوونیسم تشکیلاتلاری و ایادیلرینین قورخوسو دا ایران ممالیکی محروسه سینده کی توپلوملارین میللی و مدنی بیلینجه صاحیب اولمالاریندان عبارتدیر. بونلار توپلومو حمیق و فارس حئیرانلیغینا مسخ اولموش گؤرمک ایسته ییرلر. شوونیستی گوجلر اوچون توپلومون بیلینجلی حرکت ائتمه سی بیر فاجیعه ساییلار. بونلار چوخ میللتلی بیر سیاسی و ایجتماعی سیستیمده موختلیف ائتنیکلرین تشکیلاتلارینا دولاییلی اولاراق ملتلشمه و تشکیلاتلانما حاققی تانیمادیقلارینا باخمایاراق آدلارینی دئموکرات دا قویورلر. هیتلر یالنیز ائتنیک آلمان توپلومونا ناسیونال سوسیالیست تشکیلاتلاریندان باشقا تشکیلاتلاردا (او جومله دن سوسیال دئموکرات، دئومکرات مسیح تشکیلاریندا و ساییره) اولماقلارینا اجازه وئرمک ایسته میردی. هیتلرین هندی ژرمن عمی اوغلولاری فارس اولمایان میللتلرین اوولادلاری اوچون تشکیلاتلانمانی بیر ارتجاعی مسئله کیمی ده یرلندیررک اونلاری بو مسئله دن چکیندیرمه گه چاغیریر. دئمک ده ده چیخان آغاجی بالالاری بوتاق بوتاق گزمک ایسته ییر. بو دا دئموکراتلیق آدینا، هیتلرین ناسیونال سوسیالیست اولماسی کیمی!!. اوخویوروق:\n\"..لازم به ذکر است که يکی از عوارض شکست پروژهً اصلاحات دوم خرداد، افزايش بحران عدم مشروعيت رژيم ولايت فقيه است. اين پديده باعث سمت و سو يافتن مطالبات عمومي، منجمله قومی و منطقه ای به خارج از نظام می شود. برسميت شناختن جمهوری فدرال از طرف نيروهای اپوزيسيون می تواند پاسخی درخور به مطالبات قومی و منطقه ای باشد تا ضمن جلوگيری از هرزروی اين پتانسيل (در مسير تجزيه و تلاشی کشور) آنرا در مسير استقرار دموکراسی کاناليزه کرده و به اهرم فشاری کارآ بر عليه ارتجاع حاکم تبديل شود. اميد است که ساير نيروهای اپوزيسيون از اين مهم دريغ نکنند\"(1).\nبو ایفاده لری یوخاریدا کی پاساژلارداکی ایفاده لر ایله قارشیلاشدیردیقدا بونلارین فیکیر باخیمیندان نه قدر داغینیق دورومدا اولدوقلارینی و اللرینی کولا و کوسا آتدیقلارینین شاهیدی اولوروق. بو پاساژدا حضراتلار اؤز دئموکرات اولدوقلارینی سرگیله مه گه چالیشمالارینا باخمایاراق ایرانداکی میللتلر مسئله سینی کونترول آلتینا آلماق و اونلاری اساسی بیچیمده تشکیلاتلانماغا اجازه وئرمه مک نظرده توتولور. دئمک، گوجلرین تلف اولماسی ویا اولماماس�� اوچون کیمه خیطاب اولونور فارس تشکیلاتلارینا می، یوخسا بوتون ایران ممالیکی محروسه سینده یاشایان ائتنیکلره و اونلارین تشکیلات نماینده لرینه می؟ گؤروندوگو کیمی بورادا ایپین اوجو الیمیزدن قاچماسین دئیه ملتلری فارس شوونیسم علیه نه تشکیلاتلانما یئرینه حاکیمیت علیهینه ترغیب و تشویق ائدیرلر. آیندی بونلارین آندینا ایناناق می، یوخسا خوروسون قولتوقلاری آلتیندا گیزلتدیکلری یئله گینه می؟","num_words":5617,"character_repetition_ratio":0.055,"word_repetition_ratio":0.002,"special_characters_ratio":0.214,"stopwords_ratio":0.002,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":237133.8,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آنا یاسا — دؤولتین عالی قانونودور، عالی حۆقوقی قوه‌یه مالیک‌دیر و همین دؤولتین سیا‌سی، حۆقوقی و ایقتیصادی سیستملرین اساسلارینی تثبیت ائدیر، وطنداشلارینین حۆقوق و آزادلیقلارینی اعلان ائدیر و ضمانت وئریر. آنا یاسا سؤزونون حرفی معنا‌سی «قورماق، یاراتماق، اسا‌سینی قویماق» دئمک‌دیر. آنا یاسا دؤولتین بیر فنومن کیمی ماهیتینی آچیقلایان، قانونوریجی‌لیک، ایجرا و محکمه اوْرقانلارینین خۆصوصیت لرینی عکس ائتدیرن، جمعیت، شخصیت و دؤولت آراسینداکی قارشی‌لیق‌لی موناسیبتلری بللی ائدن ان یۆکسک حۆقوقی قوه‌یه مالیک اوْلان حۆقوقی سنددیر. بیر قایدا اوْلا‌راق آنا یاسالاری ایکی اساس نؤعه تصنیف ائدیرلر: یازی‌لی و تاریخ‌دن ایر‌لی گلن شیفاهی حۆقوقی قایدالار. یازی‌لی آنا یاسالار یا واحید نورماتیو آکت‌دیر (چوخ دؤولتلرده)، یا دا بیر نئچه آنا یاسا قانونلارینین مجموسودور (مثلاً، سوئد آنا یاساسی، ایسپانیا آنا یاساسی، فنلاند آنا یاساسی). یازیلمامیش آنا یاسالاردا آنا یاسا نورمالاری چوْخ سایدا آکتلاردا و بیرده عادتلرده تثبیت اوْلونموش‌دور (آنقلو-ساکس حۆقوقی عائله‌سی اۆچون خۆصوصی‌دیر (آمریکا بیرلشمیش ایالتلری استثنا اوْلماقلا)، بؤیوک بریتانیا آنا یاساسی). دۆنیا‌دا آنا یاسا وطنی اینگیلیس ساییلیر، اوْرا‌دا ایلک آنا یاسا آکتی آزادلیقلارین بؤیوک توْپ‌لوسو اوْلموش‌دور. ایلک یازی‌لی آنا یاسا آمریکا بیرلشمیش ایالتلری آنا یاساسی‌دیر کی، چوْخلو دییشیک‌لیلرله بۇ گۆن ده قوه‌ده‌دیر.","num_words":253,"character_repetition_ratio":0.068,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.185,"stopwords_ratio":0.004,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":456361.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"شاه محمد خدابنده (اینگیلیسی‌جه: Mohammad Khodabanda) بیر شاهزاده ایدی. ۱۱ فوریه ۱۵۷۸ – اوکتوبر ۱۵۸۷ ایل‌لر آراسیندا حؤکومت ائدیب. ایسلام دینینه اعتیقاد ائتمیشدی. ایکینجی شاه ایسماعیل اؤلوموندن سوْنرا حؤکومتی اله کئچدیب.","num_words":40,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.215,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":504865.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"(مقاله)دانیشیقایشلدنایشلد�� دانیشیغیویکی‌پدیاویکی‌پدیا دانیشیغیفایلفایل دانیشیغیمدیاویکیمدیاویکی دانیشیغیشابلونشابلون دانیشیغیکؤمککؤمک دانیشیغیبؤلمهبؤلمه دانیشیغیپوْرتالپوْرتال دانیشیغیTimedTextTimedText talkماژولماژول دانیشیغی","num_words":79,"character_repetition_ratio":0.023,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.066,"stopwords_ratio":0.038,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.996,"perplexity_score":13396.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آیلار پالتوسونو چیخاریب دیوارداکی آسقیدان آسدیقدان سونرا شالینی بوینونا آتیب سوبایا ساری گئتدی. چایدانین قاپاغینی گؤتوروب ایچینی قوخلادی.\nآیلار ـ هوووم. خوروز قویروغو چایین دا حاضیر دیر. گؤروم ایسته‌کان‌لارین دا تمیز اولورسا اؤزوموزو ایکی چایا قوناق ائدیم.\nکیتاب قفسه‌‌سی‌نین یانینداکی بالاجا ماسانین اوستوندن ایسته‌کان گؤتورورکن گؤزلری قفسه‌ده‌کی ایسته‌کانا دوشدو. اوزونو منه ساری چئویرمه‌دن گولومسه‌دی.\nآیلار ـ سلیقه‌لی اولدوغونو سانمیشدیم. آما ساندیغیم قدر ده دئییلمیش‌سن.\nباشیمی آشاغی سالیب هئچ بیر شئی سؤیله‌مه‌دیم. ایسته‌کانی گؤتوروب الینده فیرلاییب هر طرفینه باخدی.\nآیلار ـ _گوله‌رَک_ باخ بوراسیندا دا دوداق روژو وار دیر. دئمک منیم کئچن دؤنه چای ایچدیگیم ایسته‌کانی یومادان ساخلاییبسان. ائله دئییل می؟ آما بئله ایش‌لره گرک یوخ‌دور. بوندان بئله من تئز_تئز بورادا چای ایچه‌جه‌یم. هر دؤنه ایسته‌کانی قیراغا قویسان سنه چوخا باخار.\nـ سن گؤزلرین‌له بو کاسیب‌یانا ائوه توختاق‌لیق گتیر گئریسینی بوش وئر.\nآیلار ـ من ده بورایا گئریسینی دانیشماق اوچون گلدیم. باخ اوختای هر شئی سن گؤردوگون کیمی دئییل. اولا بیلسین من سنین گؤزونده زنگین، موتلو، قایغی‌سیز بیری کیمی گؤرونورم آنجاق تام عکسینه دیر. سئوینج چوخدان بیزیم عاییله‌دن کؤچوب گئدیب دیر. آتام‌لا آنامین سویو بیر یئره آخمیر. من لاپ بالاجا اولان چاغدان سانکی بیر_بیری ایله اؤزگه دیرلر کیمی کئچینیرلر. پول اونلارین گؤزلرینی ائله کور ائله‌ییب کی منی، جانلاریندان بیر پارچا، بیری‌جیک قیزلارینی بئله گؤرمورلر. آتام دا ، آنام دا کئف‌جیل آداملار دیرلار. من ده اونلارین کئف‌لرینین قوربانی اولموشام. آنام ایلین اون آیینی دوبایدا کئچیریر. آتام دا هر هفته ائویمیزده قوناق‌لیق سالیر. من ده اونون باسقیسی ایله قوناقلارا قوللوق ائتمک زوروندا قالیرام. بئلنچی بیر حیاتدا یاشاماماق اوچون اینتحار ائتمک ایسته‌ییردیم. آنجاق دوز پیلانلادیغیم اؤلومو گئرچک‌لشدیره‌جه‌گیم گون او قضا باش وئردی و سن‌له تانیش اولدوم.\nـ یاشاماغینا نه‌دن اولدوم‌سا نه موتلو منه.\nآیلار ـ اینتحاردان واز کئچدیم. _بیر آز سس‌سیزلیکدن سونرا_ آنجاق بو قدر دئییل. آنام بیر نئچه گونه بورایا گله‌جک. اونلار منی باشلاریندان آچماق اوچون خالام اوغلو یاشارلا ائولندیرمک ایسته‌ییرلر.\nسون نئچه جومله‌دن سونرا اؤزونو اَله آلا بیلمه‌دی. یاش داملالاری آزغین دالغالار کیمی چاغلاییب یاناقلارینی ایسلاتدی. اونون آغلاماسینا دؤزه بیلمیردیم. بیر یاندان دا بو ایشین هارا گئدیب چیخاجاغینی دوشونونجه اؤزومو قورخو باسیردی. دوغدوغوم گوندن هر آن یانیت‌سیز سورغولارین اؤنونده عاجیز قالان من یئنه ده چتین دورومدا قالمیشدیم. آلیشقانلیق اوزوندن اؤز_اؤزومه اوره‌گینین سسینی دینله دئدیم.\nگؤزلریمی یوموب آیلارین باشینی چیگنیمه سؤیکه‌ییب گؤز یاشلارینی سیلدیم. ایچیمده او گونه قدر دویمادیغیم بیر سئوینج وار ایدی. سانکی او دا یاشادیغی آنین دادینی چیخاریر کیمی قیمیلدامیردی.\nآیلار ـ اوختای من سنی سئویرم. نه اولار منی یالقیز بوراخما.\nـ بوراخمارام.\nآیلار ـ سؤز وئریرسن می؟\nـ سؤز.\nآیلار گئتدیکدن نئچه دقیقه سونرا قاپی چالیندی. چالیمیندان یوسیف اولدوغونو آنلادیم. قاپینی آچیب ایچری گیردیم.\nیوسیف ـ قاباقلار قاپی آغزیندا خوش گلدین دئییب ایچری آلاردین. سنی قینامیرام.سئوگیلی جانان اولان یئرده اغیار ایله نه سلام علیک.\nـ نه دئییرسن اؤز _اؤزونه؟\nیوسیف ـ اده مال مندن گیزلتمه‌گه چالیشما کی ، ایکی ساعات دیر گؤزله‌یرم آیلار چیخا گئده من گلیب بیر خوروز قویروغو چای ایچه‌م.\nـ چایین بیری نئچه‌ دیر به‌یم؟ خیاباندا دا ایچه بیلردین.\nیوسیف ـ من چایا پول وئرسه‌م سنین کیمی پوتور اولارام. او زامان گرک گونده اوچ ائونه یئرآلما یومورتا یئیه‌م.\nاونسوز دا سنین چایین هئچ یئرده یوخدور. دور گؤزل اوغلان ایکی چای گتیر گؤروم نه دانیشیردینیز.\nـ اؤزون سوز منیم کئیفیم یوخدور.\nاولانلاری یوسیفه آنلاتدیم. او دا منیم سؤزلریمدن شاشیردی. بیر نئچه دقیقه منی اله سالیب گوله‌ندن سونرا بیر چیرتمیق ووروب تاپدیم دئیه‌رَک یئنه گولدو.\nنه‌یی تاپدین؟\nیوسیف ـ سنی بو فلاکتدن قورتاراجاق یولو تاپدیم. آتا_آنام همیشه سنین منه ائتدیگین یاخشیلیغی بیر شکیلده اؤده‌شمک ایسته‌ییرلر. گون بو گون‌دور. هم اونلار سنی ان آزی منیم قدر سئویرلر. من اونلارلا دانیشارام. آیلارین الینی سنین الینه قویماق آن ایچینده اولاجاق.\nـ آخی منیم ائولنمک اوچون هئچ بیر شئی‌ییم یوخدور. یوسیف ـ اده مال یئنه اؤزونو او یولا ووردون مو؟ آتام هر شئی‌یی یولونا قویاجاق. سن راحات اول. پولدو وار، ائودی وار. ایش ده دوزلر داها نه ایسته‌ییرسن؟ باخ آتام هاچاندان سنه دئییر بو ماغارانی بوراخ گل بیزیم اوست قاتدا یاشا آنجاق سن قبول ائتمیرسن.\nیوسیف اوینایاراق دوروب حاضیرلاندی.\nـ هارا؟\nیوسیف ـ گئدیم آنام‌لا دانیشیم ائلچی‌لیک ایش‌لرینی گؤرسون.\nـ دور. اولماز. قوی گؤرک نه اولور.\nیوسیف ـ _ قاپیدان چیخاراق_ من گئتدیم چال اویناسین اژدر….\nکئشکه اولانلاری یوسیفه آنلاتماسایدیم دئیه دوشوندوم. الیمی پالتومون جیبینه سالدیم. سیقارئتیم قورتارمیشدی. اورا_بورانی آختاریب بیر آز خیردا پول تاپدیم. هاوا آلیب سیقارئت چکمک اوچون ائشیگه چیخدیم. پیرتلاشیق دوشونجه‌لر ایچینده الیمی جیبیمه سالیب یولا دوشدوم.\nتار سسی ایله اؤزومه گلدیم. یئریمده میخلانیب چئوره‌یه گؤز گزدیردیم. ان آزی ایکی ساعات یول یئریدیگیمین فرقینده اولمامیشدیم. دیوارین دیبینده آشاغی_یوخاری اون‌اوچ یاشلی ، ساچلاری بورما اوغلان اوشاغی تار چالیردی. اونو گؤرونجه قوجا یادیما دوشدو. بیر نئچه دقیقه دوردوغوم یئرده چالدیغی ماهنینی دینله‌دیم. سانکی اونونلا تانیشیق کیمی بیر_بیریمیزه باخیردیق. یاخینلاشیب سلاملاشدیم. آیاغا قالخیب من‌له گؤروشوب آدی‌نین صمد اولدوغونو سؤیله‌دی.\nـ چوخ گؤزل چالیرسان. اللرینه ساغلیق.\nصمد ـ چوخ ساغ اولون.\nـ بو خییاباندا کیمسه یوخدور. هاوا دا چوخ سویوق‌دور. نه‌دن بورادا چالیرسان؟\nصمد ـ چاره‌سیزلیکدن. باشقا خییابان‌لاردا چالماغی یاساقلاییب‌لار. _دولومساناراق_ باجیم خسته‌دیر. اونو حکیمه آپارماق گرک دیر.\nـ ائوینیز هاردا دیر؟\nصمد ـ ائویمیز یوخدور. شهر قیراغیندا بالاجا بیر چادیردا یاشاییریق.\nصمد دردلریمین اوستونه یئنی بیر درد آرتیردی. منیم طالئیمده بوتون آجیلاری، آغریلاری ، چتین‌لیک‌لری اؤزونه ساری چکن نه‌سه اولمالی دیر. یوخسا بو قدری ده آنورمال دیر.\nیوسیفه زنگ آچیب تئز اؤزونو یئتیرمه‌سینی ایسته‌دیم. صمدله بیرلیکده چادیرلارینا دوغرو یولا دوشدوک. یول بویونجا یوسیف‌ین دیشی باغارساغینی کسیردی. آنجاق منه ده بیر سؤز دئمیردی. چاتدیغیمیزدا صمد ائنیب چادیرا گیردی. یوسیف‌له آرابادا اونو گؤزله‌دیک.\nیوسیف ـ اده، مال سن بو بدبخت‌لیک‌لری هاردان تاپیرسان؟ سن اؤزون دونیانین ان بدبخت آدامیسان آخی سنه نه کیم نئجه یاشاییر. اونلارین وکیلی‌سن؟ نه‌چی‌سن؟\nـ حله بیر دؤز. یازیق‌لارین دورومونو گؤرمورسن می؟ بلکه الیمیزدن بیر ایش گلدی.\nصمدی چادیردان چیخیب گلین دئیه ایشارت وئردی.\nیوسیف‌ین آرخاسینجا من ده ایچری گیردیم. آی پارچاسی کیمی بیر قیز جیریق یورغان دؤشه‌گین ایچینده ایدی. باشی‌نین ایشارتی ایله بیزله سلام‌لاشدی.\nصمد ـ باجیم زینب. ایگیرمی ایکی یاشی وار. آلتی آی دیر خسته دیر. بوغازیندا بادام‌جیق وار. هئچ بیر شئی یئیه بیلمیر. آز قالیر ایچ‌آلاتینی بئله قوسسون. حکیم‌لر عملییات لازیم اولدوغونو سؤیله‌ییب‌لر آنجاق پولوموز یوخ‌دور. اونون اوچون ده دورومو داها پیس اولوب.\nیوسیف زینبین گؤزل‌لیگینه حئیران اولموشدو. گؤزلرینی اونا دیکیب اوندان باشقا هئچ کیمسه‌نی گؤرمز اولموشدو. اونا قیقاجی باخدیغیمدا سئودایا دوشدوگونو آنلادیم.\nدیرسَگیم‌له بؤیرونه توخانیب زینبی گئجیکمه‌دن خسته‌خانایا گؤتوره‌جه‌گیمیزی سؤیله‌دیم.\nیوسیف ـ هه، هه. هم ده بو دقیقه. بادامجیق دا خسته‌لیک دیر کی او اوجباتدان بیر اینسانین حیاتی تهلوکه‌یه دوشسون؟\nصمد، هَمَن زینبی حاضیرلا خسته‌خانایا گئدیریک.\nیوسیف‌له برابر چادیردان ائشیگه چیخدیق. او آنا قدر اونو او قدر جیددی گؤرمه‌میشدیم.\nـ ائله بیل تاپدیغیم بدبخت‌لیک چوخ دا پیس اولمادی.\nیوسیف ـ نئجه یانی؟\nـ ائله بیل سونوندا دویون اولاجاق. گؤزلریندن زینبه وورلدوغون آنلاشیلیر.\nیوسیف ـ نه…، نه سئوگی‌سی اده مال. من، من ساده‌جه یاردیم ائتمک ایسته‌ییرم.\nـ _ گوله‌رَک_ ائله مَ مَ مَ ایندن بللی دیر.\nزینبی خسته‌خانایا گؤتوردوک. بوتون ایش‌لرینی یوسیف اوسته‌له‌نیب عملییات اولماسینی ساغلادی.\nعملییاتدان ایکی گون سونرا زینبی بوراخاجاق‌دیرلار.\nایکی گونون ایچینده یوسیف‌له منیم ائویمین اوست قاتینی اونلار اوچون توتوب. یئنی آوادانلیق‌لار آلیب حاضیرلادیق.\nایکی گون سونرا یوسیف اونلاری یئنی ائولرینه گتیردی. قاپیدان ایچری گیردیک‌لرینده گؤزلرینده‌ سئوینجی گؤرمک اولوردو. صمد هیجاندان یئره‌_گؤیه سیغمایان قوشلار کیمی قانادلانماق ایسته‌ییردی. زینب ایسه سانکی حیاتی‌نین ان خوشبخت اولدوغو آنی یاشاییر کیمی ال_آیاغینی ایتیرمیشدی.\nائوه قورولدوقدان سونرا یوسیف گؤزلری ایله منه هیم ائله‌ییب اؤنجه‌دن پیلان‌لادیغیمیز حرکتی باشلا دئیه ایشارت وئردی. من ده باشیملا اونو اونایلادیم.\nـ زینب باجی ایندی ایسه سنین اللرین‌له حاضیرلانمیش چایی ایچیب ، دوزلتدیگین یئمه‌‌گی یئمک واختی گلدی. گؤروم بیزه نه بیشیره‌جک‌سیز؟\nزینب ـ باش اوستونه، چای حاضیر دیر. آما بورادا یئمک دوزلتمک اوچون بیر شئی یوخدور.\nیوسیف ـ _الی ایله آلنینا ووراراق_ آااخ، اونلار یادیمدان چیخیب. من صمد‌له گئدیم هم یئمه‌گه بیر شئی ، هم ده یئمک بیشیرمک اوچون بیر شئی‌لر آلیم. زینب خانیم بیزه شام یئمه‌گی دوزلت\nسین.\nاونلار گئتدیکدن سونرا زینب ایکی چای سوزوب مطبخدن گلدی. سؤزو هاردان باشلاییب نئجه دئیه‌جه‌گیمده قالمیشدیم. چایدان بیر قورتوم ایچدیم.\nـ هوووم. چوخ دادلی دیر. هامی منیم چاییمی اؤیور آنجاق سیزین دمله‌دیگینیز چای داها دادلی دیر.\nزینب ـ چوخ ساغ اولون. سیزدن تشککور ائتمک گرک دیر، بیزیم حاققیمیزدا جؤمردلیک ائتدینیز.\nـ نه دئمک. اؤزل بیر ایش گؤرمه‌میشیک. زینب خانیم ایذین وئریرسه‌نیز سیزه بیر اؤنری سونماق ایسته‌ییرم.\nزینب ـ بویورون.\nـ باخین من، من….\nزینب ـ _گولومسه‌یه‌رَک_ سیز نه؟\nـ من سؤز بازلیق باجارمیرام. بوروشدورماق دا بیلمیرم. ریجا ائدیرم سؤزومدن اینجیمه‌یین. یوسیف، سیزله ائولنمک قرارینا گلیب دیر. مندن سیزین اونونلا ایلگیلی نه دوشوندوگونوزو سوروشماغیمی ایسته‌دی.\nزینب بیر آز دوشوندوکدن سونرا کؤنوللو اولدوغونو بیلدیریب. چای ماهناسی ایله مطبخه دؤندو. ائله او آندا یوسیف گیلده ایچری گیردی‌لر. صمد باجی‌سینا یاردیم ائتمک اوچون بیزدن آیریلدی. یوسیف گؤزلری‌نین ایشارتی ایله نه اولدو دئیه سوردو.\nـ دئدی اونونکو منله توتماز. آختارسین تایین تاپسین.\nبیر آندا رنگی گچ کیمی آغ_آپباق اولدو. سانکی دونیا باشینا ییخیلدی. گولومسه‌یبب اله سالاندان سونرا زینب‌ین قبول ائتدیگینی بیلدیردیم. یئمکدن سونرا اونلاردان آیریلیب قوجایا باش چکمک اوچون یولا دوشدوم.\nبیر نئچه دؤنه قاپینی چالدیقدان سونرا قارا‌باشین سسینی دویدوم. قاپی آچیلدی. قوجا ایله قوجاقلاشیب اؤپوشدوم. قاراباش آیاقلاریما ساریلدی. اونو تومارلاییب قوجانین آردینجا یولا دوشدوم.\nتاختا قاپیدان ایچری گیردیک. سول الده‌کی اوتاقدان ایکی چای سوزوب قوجانین یانینا دؤندوم.\nقوجا ـ بیر دفعه‌لیک گئتدیگینی سانمیشدیم.\nـ اولور مو هئچ دایی. چوخ تئز گله‌جکدیم آما باشیما ایش‌لر گلدی. اونون اوچون گئجیکدیم.\nقوجا ـ اولسون. کیشی‌نین باشینا ایش گلر. دئنن حله نه‌لر اولدو.\nبو دؤنه دوشونمه‌دن هر شئی‌یی اونا سؤیله‌‌دیم. ماراقلا منیم سؤزلریمی دینله‌‌ییب. آرا_سیرا سیقارئت قوتوسونو منه ساری اوزادیردی. سؤزلریم بیتینجه درین بیر آه چکدی. بیر آز سس‌سیز قالیب سونرا اوزونو منه چئویردی.\nقوجا ـ بو ائوده آنتیک آیین_اویون چوخ‌دور. بیرینی آپار سات. سئودیگین‌له عاییله قور.\nـ اولماز. من بورا یاردیم ایسته‌مک اوچون دئییل حئکایه‌نیزین آردینی ائشیتمک اوچون گلدیم.\nقوجا ـ سنی اولمایان اوغلوم یئرینه قویدوم. یئنه ده نئجه اؤزون اویغون گؤرورسن. کئچن دؤنه هاردا قالدیق؟\nـ ایسکندرین سیز اوچون قویدوغو مکتوبدا قالمیشدیق.\nقوجا ـ هه. یادیما گلدی.\nاو گوندن سونرا بیر داها یئتیم‌خانایا گئری دؤنمه‌دیم. هر گون خییابانلاردا تار چالیردیم. ایلک گونلرده یئمک پولومو بئله چیتین‌لیک‌له تاپیردیم. گئجه‌لری پارک‌لاردا، سس‌سیز کوچه‌لرده یاتیردیم. سونرالار خالق منی تانیدیقجا گلیریم چوخالدی. گئجه‌لری یاتماق اوچون شهرین آشاغی باشینداکی بیر موسافیر خانادا اوتاق توتموشدوم. گون‌لرین بیر گونونده موسافیرخانانین اؤنونده الی_اوزو کیرلی، پالتارلاری جیندیر بیر قیزی گؤردوم. دیوارین قیراغیندا اوزانیب قالمیشدی. اینسانلار گلیب یانیندان کئچسه‌لر ده باشلارینی بئله چئویریب اونا باخمیردیلار. یاخینلاشیب قیزی یئردن قالدیردیم. اؤلوم‌له پنجه‌لشدیگی آیدین ایدی. بیر آرابا توتوب اونو حکیم یانینا آپاردیم. حکیم تداوی اوچون بیر آی سوره‌جینده خسته خانادا یاتماسی لازیم اولدوغونو بیلدیردی. ایش‌لری گؤروب قیزی خسته‌خانایا یئرلشدیردیم. بیر آی ایشله‌دیگیم بوتون پوللاردان ساده‌جه یئمک پولومو گؤتوروب قالانینی اونا خرجله‌دیم. سونونجو گون اونون دورومونو گؤرمک اوچون یانینا گئتدیم. ایلک گون گؤردوگوم قارا _ جیلیز قیزین یئرینده جئیران گؤزلو ، ساچلاری قارا، باخیشلاری ایلا هر کسین دیققتینی چکن بیری وار ایدی. یاخینلاشیب سلام وئردیم. گؤزلریمین ایچینه باخدی آنجاق هئچ بیر شئی سؤیله‌مه‌دی. الینی الیمه آلیب بیر داها سلام سؤیله‌دیم آما یئنه ده هئچ بیر شئی دئمه‌دی. حکیم اوتاغا گیریب دورومو گؤرونجه اونون بیر آرا دانیشا بیلمه‌یه‌جه‌گینی بیلدیردی.\nقیزی خسته‌خانادان آلیب توتدوغوم اوتاغا گؤتوردوم. ایلک هفته یاتاقدان بئله دورا بیلمیردی. بوتون ایش‌لرینده اونا یاردیم ائدیردیم. یئمک بیشیریردیم. پالتارلارینی یویوردوم. آرا_سیرا یانیندا اوتوروردوم. دقیقه‌لرجه گؤزلریمیزی بیر_بیریمیزه دیکیردیک. او دقیقه‌لر حیاتدا یاشادیغیم ان موتلو آنلار ایدی. ایچیمده اونا قارشی قوتسال بیر سئودا جوجرمکده ایدی.\nبیر هفته سونرا تار چالماق اوچون ائشیگه چیخدیم. سحردن آخشاما دَک خییاباندا تار چالدیم. آخشام بیر چَلَنگ چیچک ، بیر ده اونا یئنی گئییم‌لر آلیب ائوه دؤندوم.\nاون ایکی ساعات تار چالمیشدیم. گؤزلریم یئری بئله گؤرموردولر. آنجاق بو یورقونلوغون سونوندا ایچدن سئوینه‌جه‌گیمدن آرخایین ایدیم. قاپینی چالیب ایچری گیرمک ایسته‌دیم. تام بیر آیاغیم ای\nچریده، بیر آیاغیم ائشیکده ایکن قورویوب قالدیم. ایچر‌ینی یئمک قوخوسو بوروموشدو. اوسته‌لیک هر یئر پاریلداییردی. قیز دا دیوانین اوستونده اوتورموشدو. منی گؤرجک قاپی‌نین اؤنونه گلدی. الی ایله منی میخلاندیغیم یئردن چکیب ایچری سالدی. بیر نئچه دقیقه بیر_بیریمیزه باخدیقدان سونرا عئینی آندا ایکیمیز ده گولومسه‌دیک. اونا ساریلیب یاناقلارینی اؤپمه‌مک اوچون اؤزومو زورلا ساخلادیم. چیچک‌لری ،پالتارلاری اونا وئریب دیواندا اگلشدیم. اونون چای سوزمه‌سینی سئیر ائده‌رَک تانریما بو موتلولوقلاری یاشاتدیغی اوچون تشککور ائتدیم.\nتام او گوندن سونرا خییاباندا تار چالارکن علی آدلی بیر کافه رئستوران یی‌یه‌سی ایله تانیشدیم. منی کافه‌سینده تار چالماق اوچون دعوت ائتدی. بیر نئچه گون رئستوراندا چالدیقدان سونرا علی بَی ایله بیر ایل اورادا تار چالماق اوچون سؤزلَشدیک. دوروموم گئتدیک‌جه یاخشی اولوردو. هم آیلیق آلیردیم هم ده اورادا ایله‌نَن اینسانلار ایشیم یاخشی اولدوغو اوچون انعام وئریردی‌لر. قیسا زاماندان سونرا شهرین اورتالاریندان بیر ائو آلدیم. قیزلا بیرلیکده اورایا داشیندیق. گون‌لر بیر _بیری‌نین آردیندان گلیب کئچدی. هر شئی گونو_گوندن داها دا گؤزل اولوردو.\nگون‌لرین بیرینده رحیم آدلی بیر موغننی ایله تانیش اولدوم. اونونلا دا ایش بیرلیگی آپاریب پول آلیردیم. دوستلوغوموز درینلَشدیک‌جه اونو قارداش بلله‌دیم. ماهنی‌لاری‌نین تارینی من چالیردیم. منیم چالغی‌لاریم سایه‌سینده ایکیمیز ده خالق آراسیندا تانینمیشدیق. یئنی ماهنی‌لاری هردن اونون ائوینده مشق ائتسه ایدیک ده چوخلو منیم ائویمده اولوردوق.\nبیر گون کافه‌دن ائرکن چیخیب ائوه دؤندوم. حیط قاپیسیندان ایچری گیردیکده دوموتوب قالدیم. ایچریدن سانکی دونیانین ان گؤزل سسلی موغننیسی‌نین سسی گلیردی. قولاقلاریمی بیر آز ایتیلتدیم. بو ماهنی منیم یازیب بسله‌دیگیم ماهنی ایدی. آنجاق او گونه دَک رحیمدن باشقا هئچ کیمسه او ماهنینی اوخومامیشدی. اویسا ائشیتدیگیم سس بیر قادین سسی ایدی. یاواشجا ایچری گیردیم. گؤزلریمه اینانا بیلمیردیم. آیلارجا منله دانیشمایان قیز گؤزلرینی باغلاییب بولبول کیمی چه‌چه ووروب سئگاه چکیردی. غفیلدن گؤزلرینی آچیب منی گؤردو. اوزونون رنگی آتدی. باشینی آشاغی سالیب سوسدو. یاخینلاشیب اؤنونده اگلشدیم. دقیقه‌لرجه اونون اوزونه باخدیقدان سونرا اللرینی توتدوم.\nـ سن ، سن دانیشا بیلیرسن می؟\nقیز ـ _ باشی‌نین ایشارتی ایله _ هه.\nـ بس نه‌دن …. نه‌دن من‌له دانیشمیردین. سنین بیر سؤزوندن اؤترو آلوولانیب یاندیغیمی گؤرمه‌دین می؟ سنه اینانا بیلمیرم. دانیشا بیلدیگین حالدا نه‌دن آدینی بئله منه سؤیله‌مه‌ییب سوسدون؟\nقیز باشینی آشاغی سالدی. آرامیزا داریخدیریجی سس‌سیزلیک چؤکدو. اونا ائتدیگیم اونجا یاخشیلیقدان سونرا دوروم منی چوخ اینجیدیردی. حیطه چیخیب بیر سیقارئت یاندیرماق اوچون آیاغا قالخدیم. قیز سول الیمدن توتوب منی اؤزونه ساری چکیب بوینوما ساریلدی. بیر نئچه دقیقه هؤنکور_هؤنکور آغلاییب باشینی چیگنیمه یاسلادی.\nقیز ـ قورخدوم. دانیشارسام سنی ایتیره‌رَم دئیه دوشوندوم. سن منی دامودان قورتاریب اوچماغا گؤتوردون. گئجه‌لری _گوندوزلری سنین‌له بیر کلمه کسه بیلمک اوچون تانری‌یا یالواردیم. آنجاق دیلیم آچیلدیقدان سونرا سنین سئوگینی، محببتینی ایتیرمکدن قورخدوم. اونون اوچون ده دوعالاریما باخمایاراق آیلارجا ساده‌جه سنین حیات باغیشلایان باخیشلارین‌لا کئچیندیم. دانیشماماق منیم اوچون دونیانین ان چتین ایشی اولسا دا آنجاق سنین یانیندا اولا بیلمک اوچون او ایشی گؤردوم.\nساچلارینی سیغاللاییب گؤز یاشلارینی سیله‌رَک گؤزلریمی گؤزلرینه دیکیب آلنیندان اؤپدوم.\nـ بو کاسیبا آدینی پای وئریرسن می؟\nقیز ـ _سئوینه‌رَک_ آدیم اولدوز.\nـ سن گئرچکدن ده اولدوزسان.\nاو گوندن آیلار کئچدی. هر گئجه‌ گزمه‌گه چیخیردیق. من تار چالیردیم. او دا منیم بسله‌دیگیم ماهنی‌لاری اوخویوردو. بیر_بیریمیزی اؤلومونه سئویردیک. سونرالار اونا ائولی‌لیک اؤنردیم. او دا من‌له ائولنمه‌یی قبول ائتدی. اونونلا یووا قورماق اوچون دویون حاضیرلیق‌لارینا بئله باشلامیشدیم کی او اوغورسوز گئجه‌ده هر شئی قاریشدی.\nمنیم یازدیغیم ماهنی ان سئودیگی ماهنی ایدی. اونو هر گئجه اوخویاردی. او گئجه اونو اوخودوقدان سونرا من‌له اؤنملی بیر ایش دانیشاجاغینی سؤیله‌دی. همیشه‌کی کیمی سؤزلرینی ایچدن‌لیک‌له قارشیلادیم.\nاولدوز ـ اوختای من موغننی اولماق ایسته‌ییرم. منده بو باجاریق وارکن نه‌دن اونو قوللانمیرام.\nموسیقی‌نین ایچینده اولدوغوم اوچون موغننی‌لیگین اؤزللیک‌له ده قادینلار اوچون نئجه بیر چیرکین دونیا اولدوغونو بیلیردیم. او اوزدن اولدوزون ایسته‌گینه یوخ دئدیم. آنجاق او من موغننی اولماق ایسته‌ییرم دئیه‌رَک توتدورموشدو. بیر نئچه گون چکیش_پکیش‌له کئچدی. هر گئجه بو قونونون اوزرینده دانیشیردیق. نه قدر واز کئچمک اوچون اونا دانیشسام دا سؤزومون کَسَری اولمادی.سونوندا موغننی اولماق ایسته‌ییرسه مندن آیریلماسینی سؤیله‌دیم.\nاوندان ایکی گون سونرا ائوه دؤندوکده اولدوزو ائوده گؤرمه‌دیم. گوزگویه یاپیشدیردیغی بیر مکتوبدا مندن امک‌لریم اوچون تشککور ائدیب آیریلدیغینی بیلدیرمیشدی. اوندان سونرا منیم قوردوغوم دوش‌لر باشیما ییخیلدی. ایشه گئتمه‌دیم. بیر زاماندان سونرا پوللاریم قورتاردی. ائوی ساتیب باشقا بیر ائو ایجاره ائتدیم. نه گئجه‌نی نه ده گوندوزو ائودن ائشیگه چیخمیردیم. گون‌لرین بیرینده کافه‌سینده ایشله‌دیگیم علی گؤروشومه گلدی. سؤزو اولوزدان سالیب اونون نئجه پوزغونلوغا دوشدوگونو ، اولدوزون رحیم طرفیندن بو ایشه چکیلدیگینی اصلینده آلداندیغینی آچیقلادی. اونون هر بیر سؤزو توخماق ضربه‌سی کیمی باشیما ائندی. حیاتین، یاشامین آنلامینی ایتیردیم. دوروم گئتدیکجه داها پیس اولدو. بیر نئچه آی سونرا یئنه ده اؤزومو یامان کؤکده خییابانلاردا گؤردوم. ائودن _ائشیکدن پولدان بیرجه تاریم منه قالمیشدی.\nگون‌لرین بیرینده منه یاخینلاشان بیرینی گؤرونجه شاشیردیم. گؤزلریمه اینانا بیلمیردیم. ال‌لریمله گؤزلریمی اووخالاییب داها دیققت‌له باخدیم. دوغرو گؤروردوم. آیاغا قالخیب قوللاریمی آچیب ایسکندر دئیه‌رَک باغیریب اونو باغریما باسدیم. ایسکندر منی بو باغا گتیردی.\nسون جومله‌دن سونرا سانکی قوجانین حئکایه‌سی قورتارمیش کیمی سوسدو. گؤز یاشلاری توکنمک بیلمیردی. اوزونون بویاسی سیقارئتی‌نین کولو رنگینه دؤنموشدو. سسی خیریلداییردی. سیقارئتینه داها درین بیر قوللاب ووروب باخیشلارینی گؤزومون ایچینه سالدی. نه ائده‌جه‌گیمی، نه دئیه‌جه‌گیمی بیلمیردیم.\nقوجا ـ هه، ایسکندر یئنیدن منی دردلردن قورتاردی. اولدوزو اونوتماق اوچون الیندن گله‌نی اسیرگه‌مه‌دی. آنجاق سونوندا اوره‌گیمه دینمه‌ین بیر درد یوکله‌دی. اونون اؤلومو منیم بئلیمی سیندیردی. اونون یوخلوغونا حله ده اینانا بیلمیرم. گؤردوگون بو ائو اونون منه بوراخدیغی میراث دیر.اونا دا بیر باشقا جؤمرد کیشیدن قالمیشمیش. بو ائو یوز ایل‌لرجه بئله‌جه الدن_اله گلیب منه چاتیب دیر. اونون اوچون ده سنه دئییردیم ساده‌جه یاشاماق سیراسی منده دیر.\nبو گون منیم اوره‌گیم چوخ بوشالدی. سون دفعه اولاراق تار چالماق ایسته‌ییرم. اولدوزون ان سئودیگی ماهنی‌نی سنه چالاجاغام.\nآیاغا قالخیب تاری گتیریب یانینا قویدوم. قوجانین احوالاتی غریبه‌ ایدی. آردیجیل آه چکیب گؤز یاشی اله‌ییردی. تارینی باغرینا باسدی. گؤزلرینی یوموب میضرابی تارین تئل‌لرینده گزدیرمه‌گه باشلادی. او ماهنی‌نی ایندیه قدر چوخلو موغننی‌لردن ائشیتمیشدیم. من ده گؤزلریمی یوموب قوجا ایله اولدوزون سئوگی حئکایه‌سینی دوشوندوم. منیم ده گؤز یاشلاریم آخماغا باشلادی آنجاق اونو داها اوزمه‌ییم دئیه تئز یاشلاری یاناغیمدان سیلدیم.\nماهنی قورتاردی. قوجا گؤزلرینی آچیب درین بیر نفس آلیب تاری بؤیرونه بوراخدی. بئش_اون دقیقه ایکیمیز ده سوسدوق. نه‌سه سورماق اوچون باشیمی قالدیردیغیم دا قوجانی گؤزلرینین باغلی اولدوغونو گؤردوم. بیر آز یاخینلاشدیم. یوخویا گئتمیشدی. حالینا آجیدیغیم اوچون اوستونه بیر یورقان آتیب. یالقیزلیق اونا یاخشی گلر دئیه ائودن چیخدیم.\nیول بویونجا اونون کدرلی حیاتینی دوشوندوم. اونون نه چتین‌لیک‌لره قاتلاندیغینی دوشونونجه اؤزومون دردلریمی اونودوردوم. ایستم‌سیزجه ال��مه آچارلاری آلدیغیمدا اؤزومه گلدیم. قاپی‌نین آراسینداکی مکتوب دیققتیمی چکدی. کاغاذی قاپی‌نین آراسیندان چکیب قاتینی آچدیم.\nآیلار آناسی‌نین گلدیگینی، هم ده تانیشماق اوچون منی آخشام یئمه‌گینه گؤزله‌دیک‌لرینی سؤیله‌میشدی.\nواخت‌سیز بیر دعوت اولسا دا آیلاری قیرماییب اونلارا گئده‌جه‌گیمه قرار وئردیم. واخت ایتیرمه‌دن حاضیرلانیب یولا دوشدوم.\nباهادیرلا سلاملاشیب ایچری گیردیم. منی صمیمیت‌له قارشیلادی. قوللوقچولاردان بیری چای گتیردی. بیر آز دانیشاندان سونرا آیلارلا آناسی دا گلدی‌لر.\nقادینین قیرخ_قیرخ‌بئش یاشی اولدوغونو نه گؤوده بیچیمیندن، نه ده گؤزل‌لیگیندن تخمین ائتمک اولمازدی. دری‌سینه بیر قیریش بئله دوشمه‌میشدی. گوده دامن گئدیگی اوچون قیچلاری‌نین پاریلتیسی آدامین گؤزونو قاماشدیریردی. دؤش‌لرینین اوست حیصه‌سی یاخاسیز قارا گئییمیندن ائشیکده قالمیشدی.\nیاخینلاشیب من‌له گؤروشدو. آیلار دا سلاملاشیب الی ایله منی گؤستردی.\nآیلار ـ آنا سنه دانیشدیغیم اوغلان اوختای. اوختای سنه ده دانیشدیغیم آنام ایپک.\nتانیشلیقدان سونرا آرامیزدا عادی دانیشیقلار گئتدی. یئمکدن سونرا ایپک خانیم صاباح منیم ائویمه گلیب آیلارلا منیم باره‌مده دانیشاجاغینی سؤیله‌دی.\nبوتون گونو ائودن ائشگیه چیخماییب ایپک خانیمی گؤزله‌دیم. سونوندا آخشام باشی قاپی چالیندی. سلاملاشیب اونو ایچری دعوت ائتدیم. قاپی‌نین آراسیندان اوتاغا بیر باخیش سالدیقدان سونرا ایچری کئچمه‌دن منی شهر دیشیندا‌کی ویلالارینا گؤتورمک ایسته‌دیگینی سؤیله‌دی. بو سایغی‌سیزل\nیغینی بگنمه‌سم ده آیلار اوچون قبول ائتدیم.\nیاریم ساعات سونرا بؤیوک بیر باغا گیردیک. آرابانی بیر عیمارتین اؤنونده ساخلادی. ایچری گیردیک. اؤنجه زنگین‌لیک‌لرینی منه گؤسترمک اوچون عیمارتین هر یئرینی منه گؤستریب لوکس اشیاءلاریندان دانیشدی. سونرا قوناق سالونوندا‌کی شومینه‌نین اؤنونده‌کی ایکی اوتراجاغین بیرینده اگلشمه‌گیمی اؤنردی. سول یانداکی اوتراجاقدا اوتوردوم. شومینه‌دن بیر آز آرالی اولان دولابدان بیر شوشه گؤتوروب قیرجاناراق اوزونو منه ساری چئویردی.\nایپک ـ ویسکی می؟ ، یوخسا شاراب می ایچیرسن؟\nـ چوخ ساغ اولون من ایچمه‌یه‌جه‌یم.\nایپک ـ آاا! نه‌دن؟\nـ جانیم ایسته‌میر. تشککور.\nـ حاییف اولدو. ائله بیل بو گؤزل گئجه‌نین دادینی چیخارماق چتین اولاجاق.\nبارداغیندان بیر آتیم ایچیب. اوست پالتارلارینی سویونودو. بارداغینی الینه آلیب دون گئجه گئیدیگی پالتارلارلا منیم اؤنومده اوتوردو. ساغ قیچینی سول قیچی‌نین اوستوندن آشیردی.\nایپک ـ باخ اوختای آیلار هر شئیی منه دانیشیب دیر. سن گنج‌سن گؤیچک اوغلانسان. ائولنمک سنین الینی چوخ شئی‌لردن کسیب حیاتیدا سنی چئشیدلی سیخینتیلار ایچینه آتاجاق. من بیله‌رَکدن سنی بو عیمارتده گزدیردیم کی آرامیزداکی چلیشکی‌لری گؤره بیله‌سن. آیلار دا سن ده آیری_آیری دونیانین آداملاری‌سیز. سیزده‌کی بو دویغو اؤتری دیر. ائولندیکدن سونرا بیر_بیرینیزله یولا گئتمه‌یه‌جک‌سیز. آیلارین بَزَک پولوسو سنین بیر آی گلیریندن چوخ‌دور. آنجاق سن اوزولمه، حله گنج‌سن اؤزونو یوخاری‌لارا چکه بیلرسن.\nایپک منله دانیشارکن گؤزلریمین ایچینه باخاراق نازلانیردی. الینی قیچی‌نین آچیق حیصه‌سینه چکه‌رَک منی اؤزونه ساری چکمک ایسته‌ییردی. قارانلیق اوتاقدا ش��مینه‌دن چیخیب اونون قصورسوز بدنینه یاییلان سیسقا ایشقلار دا اونا یاردیم ائدیردی.\nاونو یانیتلاماق اوچون بیر آز دوشوندوم.\nـ من سیزین قدر وارلی اولماسام دا ویجدانیم وار دیر. من آیلاری اوره‌کدن سئویرم.\nایپک ـ _ قاه_قاها چکه‌رَک_ ویجدان… ، باخ گؤزل اوغلان بو دونیادا هر شئی پول‌لا اؤلچولور. بیز زنگین‌لر سیزین باشینیزی قاتماق اوچون بو سؤزلری دوزلتمیشیک. پولون اولماسا ویجدانین دا یوخدور. باخ سن گنج یاشیندا هر شئی‌یین صاحیبی اولا بیلرسن. آنجاق ایسته‌دیگین هر شئیی الده ائتمک اوچون ساده‌جه منیم اولمالیسان.\nایپک‌ین او سؤزوندن سونرا آیاغا قالخیب اورادان چیخدیم. بئینیم ایشله‌میردی. بیر آنا نئجه اؤز قیزی حاققیندا بو ایشی گؤره بیلردی. من اونون قیزینی ایسته‌ییردیم او ایسه منیم اونونلا اولماغیمی ایسته‌ییردی. سینیردن بوتون گؤوده‌م تیتره‌مه‌گه باشلامیشدی. باغدان چیخیب خییابانا دوغرو قاچدیم. کئچن آرابالارین بیری‌نین اؤنونه آتیلدیم. آدام سؤیوش وئرمک اوچون باشینی پنجره‌دن چیخاردی. منیم دورومومو گؤرونجه واز کئچدی. اونونلا شهره دؤندوم.\nپالتارلاریمی چیخاریب یاتاغیمدا اوزاندیم. آیلاری،آناسینی،آتاسینی دوشونوب اؤزومو اونلارلا توتوشدوردوم. بیز گئرچکدن ده آیری دونیالارین آداملاری ایدیق. ایستم‌سیزجه گؤز یاشلاریم یاناقلاریمدان آخیب بوغازیما سوزدو.\nبیر هفته ائودن ائشیگه چیخمادیم. نه گلن‌لره قاپینی آچدیم نه ده تئلفونومو یانیتلادیم.\nقاپی چالیندی.\nکیمسه‌نی گؤرمک ایسته‌میردیم. بیر داها چالیندی. یئنه ده آچمادیم. داها سرت چالیندی. سانکی بیری بوتون گوجو ایله قاپییا ضربه ائندیریردی. بیر آز سونرا ضربه‌لرله برابر یوسیف‌ین سسینی دویدوم.\nیوسیف ـ آچما ، جانین جهنمه. من گئدیرم هئچ اولمازسا بوراخدیغیم مکتوبو گؤتور. اؤزونو اورایا دوستاق ائتمک یولو دئییلدی اوختای کوماندیر. آرتیق هر شئی بیتدی.\nنئچه دقیقه سونرا آیاغا قالخیب قاپی‌نین آراسیندان مکتوبو گؤتوردوم. کاغاذین قاتینی آچدیم.\nسئوگیلی اوختای. آنامین سنه سؤیله‌دیک‌لرینی اؤیرندیم. آچیقلاما وئرمک اوچون گلدیم.آنجاق قاپی‌نی آچمادین. عاییله‌م تام سنین دوشوندوگون کیمی اولسا دا من دوشوندوگون کیمی دئییلم. اولانلاری دویدوغومدا حیات منیم اوچون سونا چاتدی. بوندان اؤنجه ده سونا چاتمیشدی. سنین‌له تانیشماق منی یئنی‌دن حیاتا باغلاسا دا نه یازیق کی آلین یازیسینی سیلمک اولماز. دون گئجه یاشار زورلا منیم قیزلیغیمی پوزدو. من اؤنجه پلانلادیغیم اؤلومو گئرچک‌لشدیرمک اوچون یولا چیخیرام. یوکسک اولاسی‌لیق‌لا سن بو یازیلاری اوخویاندا من حیاتدا اولمایاجاغام. منی باغیشلا. سنی چوخ سئویرم.\nگؤزلریم قارانلیق چالدی. اوتاق باشیما فیرلانیردی. اوخودوق‌لاریما اینانا بیلمیردیم. گئرچه‌گی اؤیرنمک اوچون آیلار گیلین ائولرینه گئتدیم. هر یئره قارا وورموشدولار. حیات منیم اوچون ده سونا چاتمیشدی. آلدیغیم هر نفس اوچون اؤزومدن آجیغیم گلیردی. سرسم کیمی خیابانلاری دولاشیردیم. آخشام باشی قوجانین ائوی‌نین اؤنونده ایدیم. دردلریمی اونونلا پایلاشماق اوچون قاپینی چالدیم. بیر آز کئچسه‌ ده اوندان خبر اولمادی. بیر داها دا چالدیم. نئچه دقیقه سونرا\nقاراباشین سسینی دویدوم. یئنه قاپی‌نی چالدیم. قاراباش حیطده اؤلومونه هوروردو. بیر تاققا ووروب قاپینی آچدیم. یازیق ایت اولایاراق قاچیب آی��قلاریما ساریلدی. گؤزلرینده آغیر غم وار ایدی. قوجایا نه‌سه اولدوغونو آنلادیم. قاچیب اوتاغا گیردیم. قوجا یاتاقدا ایدی. یانیندا دا بیر مکتوب وار ایدی. سسله‌دیم آنجاق های وئرمه‌دی. یاخینلاشیب نبضینی توتدوم.\nاوره‌گیم آز قالیردی سینه‌می یاریب ائشیگه چیخسین. باشیمی قوجانین دؤش‌لرینه یاسلاییب هؤنکوردوم. اؤزومه گلدیگیمده مکتوبو آچیب اوخودوم. ایسکندردن میراث قالان ائوی منیم آدیما ووردوغونو ،اونو بیر امانت اولاراق قورویوب باشقا بیرینه وئرمه‌گیمی ایسته‌میشدی. سونوندا دا حیطده بؤیوک چینار اطرافیندا بیر نئچه مزار اولدوغونو بیلدیریب اونو دا اورادا باسدیرماغیمی یازمیشدی. چتین‌لیک‌له وصییتی یئرینه یئتیریب گئجه‌نین قارانلیغیندا قوجانی باسدیردیم.\nائوی سنین آدینا وورماق اوچون بوتون ایشلرینی گؤرموشم. آرتیق بو ائو سنین دیر. اونو قورویوب باشقا بیرینه امانت ائدرسن.\nصمد دفتری باغلادی. یاشلی گؤزلرله یوسیف‌له زینب‌ین اوچ یاشلاریندا اولان ائکیز اوشاقلاری‌ اوختای‌لا آیلارین الیندن توتوب قوجا چینارین یانیندان آیریلدی.","num_words":6083,"character_repetition_ratio":0.03,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.205,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":181309.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آی—آیین یئر اطرافیندا فیرلانماسی واختی ایله تقریباً باشا-باش گلن و ایل سایارلاردا ایش‌لدیلن زامان اؤلچو بیریمی دیر.","num_words":24,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.174,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":565895.7,"cluster_detection":-1}
+{"text":"باتی آذربایجانین جیلولوق فاجعه‌سی‌نین خیلاصکاری و ایسلام بیرلیگینده آذربایجانین والیسی، اوروملوسردار، مجدالسلطنه‌نین قیزی مستوره افشار 1259- دا آنادان اولدو. آناسی، آذربایجانین گؤرکملی والیسی، ایمامقلی میرزا ملک قاسمی عائله سیندندیر. مستوره افشارخانم، قادینلارین طبیعی حاقلارین ألده ائتمک مبارزه سینده ایلک جیدیی چالیشانلارداندیر. مستوره خانیم چوخ هوشلو اولوب و همن اوشاق چاغلاریندان آنا دیلی آذربایجان تورکجه سیندن علاوه ، فرانسه، روس، انگلیس و فارس دیللرینده اؤرگشیبدیر. یئنی یئتمه و جوانلیق چاغلارین تفلیس و استانبولدا کئچیریب ، چوخلو تجربه لرله وطنه قایدیب، کولتور وسوسیال فعالیتلره باشلاییر. او “محترم اسکندری ” خانیمین یاردیمیلا 1301- جی ایلده “جمعیت نسوان وطنخواه” ( وطن سئور قادینلارجمعیتی) نی قورور، و 1303ش. جی ایلده – مستوره افشار خانیم اوجمعیته رئیس سئچیلیر. بو توپلومون هدفلری: قیزلارین تعلیمی، ملی صنعتین انکشافی، یاشلی قادینلارین تعلیمی، گلیری اولمایان قادینلاردان حمایه، کاسیب قادینلارا خسته خانا دوزلتمک و گئنلده قادینلارین حاقلارین أله گتیرمگیدیر.\nمستوره خانم افشار، قادینلارین دورومونون دوزلمسینه، ایلک آتدیم قانونلارین اصلاح اولونماسینی بیلیردی. “جمعیت نسوان وطن خواه”ین درگیلریلری‌نین سایلارینی‌نین بیرینده، جمعیت طرفیندن، مجلسین عالی مقامینا خطاب، عملی اؤنرلرین یازیر . مستوره خانیم اونلارجا مقاله، قادین حاقلاری قونوسوندا یازماق و جیددی دانیشماقلاریلا یاناشی، ایران تاریخینده ایلک اولاراق دوغو قادینلارین کنگره‌سینی تهراندا، اؤز ائوینده تشکیل وئریب و چوخلواوغور قازانیبدیر. بین‌الخالق دوغو قادینلاری نین ایکینجی کنگره سی، 1311- آذرآیی تهراندا کئچیریلدی و نئچه ��ولکه، او جمله: تورکیه ،سوریه، لبنان، مصر، تونس، عراق ،هندوستان و باشقا اؤلکه لردن قادین نماینده لری تهرانا گلدیلر. بو آرادا مستوره خانم “جمعیت نسوان وطن خواهین” رئیسی اولاراق بو کنگره ده چوخ ماراقلا حضورو اولوب، اونلارا اؤنری وئریر: کنگره نین بیرینجی جلسه سه‌سی، هدفلر و حاشیه لری سورقولاماغا گؤره، اونون ائوینده تشکیل تاپسین. همن بو جلسه لرده اکثریتین اویویلا ریاست هئیتی سئچیلیر. قادین گنگره‌سی‌نین ریاست هئیتی بولاردان عبارتیدیر: مستوره افشار، صدیقه دولت آبادی، فخرعادل خلعتبری، نورالهدی منگنه، شازدا ملوک خانم اسکندری، عفت‌الملوک خواجه نوری ،فخرآفاق پارسا و اون بیر نفر باشقا قادینلار. تاسفله او زاماندا جمعیت نسوانین، مدنی چالیشمالاری رضا شاهین استبدادی روحیاتیلا اویغون دئیلدی. و 1312-جی ایلده ده، 195 رسمی اویه‌یله رضا خانین امریله داغیلیر. مستوره خانم افشار، جمعیتین رئیسی اولان زاماندا، قادینلارین گئجه لر تعلیم کیلاسلاریندا داواملی فعالیت ائدیردی. او عؤمرونون آخیرلرینده تهراندا یتیم اوشاقلارین نظارتچی‌سی اولموشدو. او بوتون عؤمرونو قادین حاقلاری یولوندا چالیشماقدان سونرا نهایت 1325-جی ایلده 65- یاشیندا آللاهین رحمتینه قاوشدو. روحوشاد، یولو داواملی اولسون.\nنوشته های مشابه\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nیئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبردارلیق ائدیلیب\nاخبار, زنان, فرهنگ و هنر\nپانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و تدریس است.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nدو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند\nآذربایجان و زنان ترک, حقوق بشر, دیدگاه ها, زنان, فرهنگ و ادبیات, فرهنگ و هنر, مقالات\nکتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد.\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nسنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤلدورولوب\nاخبار, حقوق بشر, زنان\nفرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخت\nBack To Top\nAll rights reserved for www.turkqadini.com\nآحرین مطالب\nیئنی ائیتیم ایلینده ۸۰-۷۰ مین موعلیم چاتمازلیغی ایله باغلی خبر... پانته آبهرام، بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، ممنوع الفعالیت و... دو خواهر نوجوان در تهران خودکشی کردند کتاب «حقوق زن در خانواده» به زبان ترکی منتشر شد. سنندج‌ده قادین جینایتی؛ قادین حیات یولداشی طرفیندن بیچاقلا اؤل... فرانسه حق پناهندگی را برای همه ی زنان افغانستانی به رسمیت شناخ... ممنوعیت تماس و ملاقات؛ گزارشی از آخرین وضعیت پخشان عزیزی و اله... گزارشگر ویژه سازمان ملل: شش زن مدافع حقوق بشر در ایران شکنجه ش... چند ساعت در بازداشت طرح نور؛ خانوم عکست را گرفتند -سمیرا ایمان... تداوم بازداشت رعنا کورکوری در زندان اوین","num_words":876,"character_repetition_ratio":0.051,"word_repetition_ratio":0.055,"special_characters_ratio":0.232,"stopwords_ratio":0.006,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.998,"perplexity_score":174206.5,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"پارچه‌ای شالواردان خوشوم گلمز. هم اه‌یینیمدن دوشن کیمی اولار، هم ده بیر اون یاش آتار یاشیمین اوستونه. آمما نئیلییم؟ قبیر اوستوده لی شالوارینان توتماز.قارا پارچه ای شالوار و قوندارا باشماق. لاپ توز-تورپاق مالی. کیم بو دَبی قویوب؟ اوتوشولار منجه!\nسحر بیلدیم داییم اؤلوب. تهرانداکی قارداشیم زنگ آچمیشدی. من یوخولویدوم. دئدیم بیر ده دئسین. تئلفون دالیسیندان تک-تک کلمه‌لری هؤججوله‌دی. “آدایی، گئجه، قورتاریب” دئدی”. دو، گئت، قبیر اوستونه.” باجی اوغلولوق وظیفه‌سینی یئرینه یئتیرمک منه دوشوردو. قارداشیمی قینامادیم. دای‌قیزیمی آلیب گؤرر.\nیاریم ساعات دولاندیقدان سونرا نهایت ماشینا پرت بیر یئرده یئر تاپدیم. میرده‌شیرخانایا اوزاق بیر یئرده. ماشیندان یئنیب گونش گؤزلویومو آلدیم الیمه .او بیری الیمی ده جیبیمه آتدیم. پارچه‌ای شالوارین بو حوسنونو سئویرم. ال جیبده راحات دولانیر. آنجاق عادت اوزوندن قیچیمین توکلرینی چکمه‌یی ده یادیما سالیر. الیمینن توکلری بیر-بیر چکه-چکه میرده‌شیرخانایا ساری یوللاندیم. اینجیدیردی آمما خوشوم دا گلیردی. اوشویوردو اللریم. بیلمیرم اؤلو گؤرمک هیجانی ایدی یوخسا گئجه‌کی کفله‌مه‌نین اثری. هر حالدا گئدیب میرده‌شیرخانانین قاپیسیندا دایاندیم. ایچه‌ری گئتمه‌یه قصدیم یوخ ایدی. ایچه‌ریدن کیفیت‌سیز کافورون اییی رحمتلیک آنامین رئگل اییینه بنزیردی. گونش گؤزلویوم گؤزومده ایدی. قوی هئچ کس تانیماسین منی دئییردیم. یا دا نه بیلیم دوشونوردوم گؤزلوک گؤزومده اولا-اولا، بیری یاخینلاشیب منه سلام وئرسه داها چوخ سئوینه‌رم. مثلا بیر قیز گلیب” سلام آقای…”( آدیمی دئمکده زورلانسا داها یاخشی اولار) “من سیزین آخیر داستانیزی چوخ به‌یه‌ندیم. سیز اوردا جامعه‌میزین موشگوللرینی چوخ گؤزل انتزاعی بیر فضادا گؤرستمیسیز” دئسه، بالاجا بیر گولومسه‌رم اونا. سونرا بیر آیریسی ( موهوم دئییل قیز اولسون یا اوغلان) آدیمی ائشیدیب منه ساری گلسه. سونرا بیر آیریسی. سونرا آیریلاری. من ده چیخیب دئسم ” ائئئئ… دوستلار، گؤروسوز کی بوردا چوخ عزیز بیر تانیشیمین مراسیمینه گلمیشم، ایجازه وئرین مناسیب بیر وقتده گؤروشاخ”. آرا بارماغیملا گؤزلویومو بورنوما یاخینلاتدیم. بیردن-بیره بیلمیرم نم-کیم قولتوغومدان یاپیشیب ایچه‌رییه سوخدو منی. قاپییا چیرپا-چیرپا ایچه‌ری کئچدیم. فیشاردان گؤزلریمی باغلادیم. آچاندا آغلاشان آروادلارین ایچینده ایدیم. نفسیم دالی قاییتدی .زحمتینن یول آچیب دووارا سؤیکه‌ندیم. های-کوی سسی دووارلارا ده‌ییب ایکی‌یه ضرب اولوردو سونرا دؤرده، سونرا اون آلتی‌یا. جوره‌به‌جوره دوعالار آسیلمیشدی دووارلارا. سالونو، باشا-باش دوزولن مهتابی چیراقلاری ایشیقلاندیریردی. یا دا ایشیقلاندیرمیردی. گوندوزویدو آخی. هردن بیری گؤز ووروردو .مهتابی‌لری دئییرم. نئچه‌سی ده کؤکوندن یانیمیردی هئچ. هر دؤرد مهتابی‌دن سونرا بیر آسلاما پنکه فیرلانیردی. سالونون اورتالاریندا دا اؤلولرین آدلاری یئکه بیر ال-سی-دی مانیتوردا یازیلمیشدی. اؤلولر سیراینان یویولوردولار.دایی‌مین آدی هله یازیلمامیشدی. آرادا بیر، اوتاقلارین قاپیسی آچیلیردی. قیشقیریق سسی سالونو گؤتوروردو. اوخشاما سس‌لری اوجالیردی.\nمن قیراقدان قاباغا گئدیردیم. ساغ چیینیم دووارا سورتولوردو. بیردن قاباغیما یئکه بیر گولدان چیخدی. گولو یوخ ایدی. هاردان اولا‌بیلردی؟. آدامین نفسی ترسه دؤنور هاندا قالسین گول.گولدانین قیراغی سینمیشدی. سینان یئرینی قویموشدولار تورپاغین اوستونه. گولدانی کئچیب دووارین یانیندان یئنه قاباغا گئتدیم. ایسته‌میردیم قور-قوهومون گؤزونه گؤرونم. آخی بیلمیردیم اونلارینان اوزله‌شسم نه دئیه‌م. “آخیر غمیز اولسون” یعنی سیرا سنیندیر! سن اؤل کی داها غم گؤرمه‌یه‌سن. یا دا” باشیز ساغولسون” یعنی اؤلدو کی اؤلدو سن ایشینده اول!. بونلارا دوشونه-دوشونه قاباقداکی قالابالیغی تانیش گؤردوم. بیر چوخونو تانیردیم آما ائله بو بیرچوخون بیرچوخونو خیاواندا دا گؤرسم یولومو ده‌ییشه‌ردیم. ائله بونا گؤره سالونون اورتاسینا گئتدیم. بونو ائله‌مه‌مه‌‌لی ایدیم. دالیدان گلن بیر دالغا منی بیر اوتاغین قاپیسینا ساری چکدی. قالدیم آروادلارینان کیشی‌لرین آراسیندا. محشر ائله بورا اولمالیدیر دئیه دوشوندوم. قاپی آچیق ایدی. اؤلو گؤرونوردو. قوجا بیر کیشی ایدی. اوستونه بوینونا کیمی بیر مله‌فه چکمیشدیلر. ایکی-اوچ نفر سانیرام اوشاقلاریندان دؤور‌ه‌‌سینی آلمیشدی. قاپینین بو تایینداسا هنگامه وارایدی. منیم وئجیمه دئییلدی. راحاتجا اوزانان یعنی اوزادیلان قوجا کیشی‌یه باخیردم. دوشوندوم او دا لاپ آز منیم قدر هئچ نه وئجینه دئییل. امتحانلارین استرسی ورقه‌نی آلمامیشدان اولار. ائله‌کی ورقه‌نی آلدین دئیرسن؛ ” هن ! باخمامیشام،حققیمدی.گلن دفعه، اؤلوم ده‌یی کی ! ” اؤلویه دوشوندوم. اؤزومه دئدیم ایندی بیردن دوروب اوشاقلارینا حیرصلی-حیرصلی ” قویون چیخین گئدین ائویزه. باش-بئیینیمی آپاردیز” دئسه هئچ تعجب ائله‌مه‌رم. دوشوندوم خورتلاییب میرده‌شیره” بی زحمت قولاغیمین ایچینده پساب قالیب” دئسه، لاپ اعلا اولار. اوندا گؤردون آیاق آلتیندا قالان کیم، هوشدان گئدن کیم، بیر ده گؤره‌رسن میرده‌شیر اؤزو ده ائله اوردا تیر اوزانیب..\n” ایهیم! نه قشنگ !.عجب بیر زاماندا یازماغیم گلدی” دئدیم اؤز-اؤزومه. مثلا بیر اؤلو خورتلایییب بیر اون ایل ده یاشایا. مثلا آللاهدان بیر آوانس آلا، یا دا عزرائیل ایشی پوخلادیغینی باشا‌دوشوب ایش-ایشدن کئچمه‌میش، یعنی اؤلو قویلانمامیش هر شئی‌ای بله-بؤیورد ائله‌یه. آمما اؤتور بو فضالاری دئدیم اؤزومه. ال چک ظنز فضالاریندان. اصلینه دورسان، من ائله ده طناز آدام دئییلم. خصوصا جوکلارین ایچینه آفتافا گؤتوره‎رم. آما نئیلییم کی بئله یازماغیم گلیردی. ائله قالابالیغین ایچینده دوشونه-دوشونه الینده بیر لیف‌‌ینن حسن آدلی بیری حیکا‌یه‌مه گیردی. حسن، میرده‌شیرلرین مخصوص پالتارینی گئیمیشدی. دیرسه‌یه قدر چیرمالانمیشدی. دمپایی‌لرینی سوروتلوردو. گلیب قاباغیمدان سووشدو. آرخاسیندان کافور اییی اوزانیردی. ساغ آیاغینی دا چکیردی. دوشوندوم. اؤزومه دئدیم: “اؤزودو کی وار. اؤلو خورتلاسین. لاپ اولده ده حسن میرده‌شیر گؤرسون. سورا دا فاتحه ! “. آمما اؤلونون خورتلاماسیندا قالدیم. دئدیم بلکه هئچ کؤکوندن اؤلو –زاد اولماسا داها یاخشی اولار؟ .مثلا کیریخیب اؤلو دئیه بیرینی گتیرسه‌یدیلر میرده‌شیرخانایا. یا دا نه بیلیم اؤز آیاغی ایله گلسه‌یدی! نئجه اولاردی؟ ساده بیر یویونماق اوچون.\nمیرده‌شیر سؤزو هر‌شئی‌دن قاباق او معروف قارقیشی یادیما سالیر. تورکجه‌سی ده یوخدو لامصبین. من بالاجا واختیمدا آنامین هر دفعه حیرصلننده ” سنی گؤروم میرده‌شی یوسون ” دئمه‌سیندن چوخ قورخاردیم. اؤلومدن هئچ بیر تصووروم یوخ ایدی. میرده‌شیری جویود-ونن بیر ردیفده بیرشئی بیلردیم. اصلینده او زامان آنامینان گئدردیم حاماما. هفته‌ده بیر یول اوست خیاوانداکی ژاله حامامینا. ایندی منیم یادیمدا او حاماملاردان نه قالسا آخشام یادا دوشن سحرکی یوخو قدردیر. آمما آیدا بیر دفعه آتامینان گئتدیکلریم پیس یوخو کیمی یادیمدا قالیب. آنام” حامام یئریمی” آتامین قولتوغونا وئرن گونلر، آنامینان دوز دئمه‌دییم گونلر اولاردی.آنامدان پیس ایی گلردی. سؤزونه باخمازدیم. او دا “سنی گؤروم میرده‌شی یوسون” دئیه‌نده من حامامداکی هر هانسی کیشی‌نی میرده‌شیر فرض ائله‌ردیم.\nاودور کی ایندی میرده‌شیرخانا آدی منه قاشینما وئریر. حسن میرده‌شیر یئنه گلیب گؤزومون قاباغیندان کئچدی. بیر نفر ده اؤز آیاغییلا میرده‌شیرخانانین پیلله‌لرینی یاواش-یاواش یوخاری چیخدی. میرده‌شیرخانایا یویونماق اوچون گلمیشدی. فالچی دئمیشدی بیله‌سینه. دئمیشدی “یوونمالیسان”…” یودورتمالیسان اؤزوو” دئمیشدی. بئله ده آرتیرمیشدی ” اؤلولر کیمی میرده‌شیرخانادا یوونمالیسان “. اؤز آیاغیینان گلن آدام معطل قالدی. زیققینیب ” بو اولان ایش ده‌یی کی آخی” دئدی.\nفالچی چیراقلاری یاندیریب” دا دو گئت” دئدی.” سن اوللی ده‌‌یی‌سن. اَیه ایستیسن قورتولاسان عذابی ویجداندان یولو بودو”\nقاپینین قاباغی خلوت ایدی. اؤز آیاغینان گلن آدام تله‌سمه‌دی. گؤز آلتی بیر اویانا باخدی بیر بویانا. موبایلینی جیبیندن چیخاردیب بیر شوماره توتدو.\n– الو ؟ … سلام … من…من هامانام کی… بلی… دونن ها دانیشدیم سیزینن…بلی…گلمیشم بلی…ائله بودو با قاپینین…هانسی اوتاق؟…آهان، گلدیم،گلدیم.\nکوتونو دوزه‌لدیب ایچه‌ری گیردی. قوندارالارینین تاققا-توققو قووزاندی. سئیره‌ک ساچلارینی یانا دارامیشدی. ساغ یانا. یوخ، اؤزونون طرفیندن باخساق سول یانا. بویو اوزون ایدی، چوخ اوزون. بیردن دایاندی. ساغ آیاغینی باشماقدان چیخاردیب توپوغونو سول آیاغینا سورتدو. تازدان باشماغینی گئییب قاپیلارین اوستونده‌کی شوماره‌لری اوخویا-اوخویا قاباغا گلدی. اوتوز یئتدینجی قاپینین قاباغیندا دوردو. ساغ الینی باشینا قدر قووزاییب قاپینی اوست چرچووایا یاخین بیر یئرده دؤیدو. ساهاتی کؤینه‌یینین آلتیندان چیخیب پاریلدادی.”رولئکس” دئییلدی. ایچه‌ریدن بیری سسلندی.\n– ناوار ؟\nاؤز آیاغییلا گلن آدام ( اؤ.آ.گا ) اودقونا-اودقونا : “من زنگ وورموشدوم…بایاق…”دئیه-دئیه حسن میرده‌شیر او طرفدن قاپینی آچیب اؤ.آ.گا-نین یانیندان سووشدو. قاپی یارییا کیمی آچیق قالدی. اؤ.آ.گا بویلاندی باخدی. ایچه‌ریده بیر اؤلونو اوزادیب اوستونه مله‌فه چکمیشدیلر. نه قدر بو وئجینه اولمادان اوزانان اؤلو قوجا کیشی‌یه بنزیردی. من آرا ساکینلشندن سونرا بیر آز قیراغا چکیلیب تابلویا باخدیم. قوهوموموزون آدی تابلویا گلمیشدی. بو آرادا اؤ.آ.گا ایچه‌ری کئچیب قاباقجا دانیشدیغی میرده‌شیرله گؤروشدو. کوتونو چیخارتدی، ساهاتینی جیبینه قویدو. شالوارینین زیپینی آچدی. کؤینه‌یینی چیخارتدی. میرده‌شیر اوتوز یئتدینجی اوتاغین قاپیسینی باغلادی.\nاؤ.آ.گا لوم-لوت اولمادان بیر مله‌فه ایسته‌دی. میرده‌شیر حیرصله‌نیب دئدی :” اؤل قوتول” .\nاؤ.آ.گا تختده اوتوروب الینی قیچلارینین آراسیندا ساخلادی. میرده‌شیر دئدی :” اوره‌ییوه گلمه‌سین.” اؤ.آ.گا جاواب وئردی؛” یوخ بابام.” سونرا دیل آلتی بوشلادیغی آرواد دوستونو یامانلادی.\nاؤ.آ.گا تختده اوزاندیقدان سونرا گؤز آلتی یان تختده‌کی اؤلویه ��اخدی.اؤز-اؤزونه” به بونون فامئلی زادی یوخدو” دئیه دوشوندو. فامئلی وارایدی آنجاق ترافیکده قالمیشدیلار. میرده‌شیر دئدی “قورخموسان کی ؟ “\nاؤ.آ.گا دئدی ” اولسون ، فقط تئز اولون” میرده‌شیر باشینی ده‌برتدی : “رئیس بیلسه دریمه سامان ته‌پر. بونون دا فامئللری یوبانیب ” اؤ.آ.گا دئدی: “ترافیکده قالیبلار حتما.” میرده‌شیر الجکلرینی گئیدی. سویو آچدی آنجاق صابینی تاپا‌بیلمه‌دی. اؤ.آ.گا-یا ساری دؤنوب دئدی : “یئریندن ترپشمه صابین گتیریم گلیم”\nاؤ.آ.گا تختین اوستونده اوزاناقلی قالدی. آیاقلاری بالدیرلاریندان آشاغی، تختدن ائشیکده قالمیشدی. الینی اوزادیب رفدن بیر مله‌فه گؤتوردو. ایکی قات ووروب چکدی اوستونه. سونرا اؤلویه باخدی سونرا دووارلارا سونرا یئنه اؤلویه. داریخیب تختدن یئندی. مله‌فه‌نی حامام فیته‌سی کیمی بئلینه دولادی. اؤلویه ساری گئدیب اللری اسه-اسه مله‌فه‌نی اوزونه چکدی. سونرا اؤلونون تختینی پرده‌نین دالیسینا آپاردی. اؤز-اؤزونه دئدی : “هله بی گؤرونمه گؤروم”. اؤ.آ.گا پرده‌نی اؤرته-اؤرته رفین اوستونده ایکی قالیب صابین گؤردو. دیل‌آلتی “کور گده گؤرمییب” دئدی. و من بئله ایسته‌میشدیم!. ایندی حسن میرده‌شیر بیردن-بیره ایچه‌ری گلمه‌لییدی. اؤلوموزون آدینی چاغیردیلار. من گؤزلویومو چیخاردیب دووارا سؤیکه‌ندیم. اؤ.آ.گا هله ده اوتاغین ایچینده دولانیردی. او بیری میرده‌شیری معطل ائله‌دیم. بیر دفعه آروادی زنگ ائله‌دی. بیر دفعه رئیس صؤحبته توتدو. بیر دفعه ده صابین سالوندا الیندن زویوب ایتدی. میرده‌شیر یامان دئیه‌-دئیه یئنه آمبارا گئتدی. قوهوملاریم آغلاشیردیلار. اصلینده طرف، یعنی بیزیم اؤلو، منظوروم داییمدیر، گؤردویونو گؤرموشدو. نئچه ایل ایدی اؤلومونو گؤزلوردولر. بیر بویدو بیر چارپایا بیر ده کوچه‌لرینین آغزی. بیرزامانلار چوخ چالیشدیم آغریندان سؤز آلیب حیکایه‌سینی یازام. آمما هوشو باشیندا دئییلدی. بیلدییم قدر آلزایمر توتموشدو. بیر دفعه سلام وئریب یانیندا چؤمبله‌نتی اوتوردوم. آیاغا قالخیب زیققینا-زیققینا منه” بویور ایله‌ش آداش” دئدی. من ده دئدیم” ساغول بالا، گئدیرم کوکه آلام سن ده قاچ ائوه ننه‌ن گؤزلور”. چارپایاسینی گؤتوروب گئتدی. پئشمان اولدوم. ” داش-باشیوا” دئدیم اؤزومه. گؤزلری چتین گؤرردی. بیر دفعه هله آزمامیشدان سسیمی تانیدی. اوجادان سلام وئرمیشدیم. سونرا اؤزومو تانیتدیرمیشدیم؛” منم ائئ ، فیلانی! باج‌اوغلون” گؤزلری گؤرونمه‌سین دئیه همیشه گؤزونده قارا گؤزلوک اولاردی. گؤزلویونو چیخاردیب گؤزلرینی گؤستردی. نارین گؤزلرینده قارا قالمامیشدی. یازیق سسی‌نن دئدی:\n” هن! قوجالیغی قیناما. هاممینی کؤلگه گؤرورم. گؤرسن دوز-گئدیب گلیرم بیل بیلمه‌میشم کیمسن. دا قوجالیقدی دا…” دوغرودان دوشوندوم بو بوقدر ایلی نییه یاشادی؟ نه یاشاماسی ؟ سوروندو! هئچ کیم صاحاب دورمادی. یئنه آنام دیری اولسایدی یئتیشردی بیله‌سینه. اؤلدو گئتدی. یاخاسینی قورتاردی دئییردی هاممی.\nمیرده‌شیر یوووب قورتولموشدو. اؤ.آ.گا ساعاتینی قولونا باغلاییب اوتاقدان چیخماقدایدی. ساغ الینی شالوار جیبینه قویوب سالونون دووارلارینا باخا-باخا اصلی قاپییا ساری یوللاندی. من داییمین نامازینا دورموشدوم. سون سیرادایدیم. اؤ.آ.گا تاققا-توق سالا-سالا گلیب نامازخانانین قاباغیندان کئچدی. حسن میرده‌شیر ائشیکدن گیردی میرده‌شیرخا��ایا. ساغ آیاغینی یامان چکیردی. گلیب اؤ.آ.گا-نین قاباغیندان سووشدو. دوز یاریسیجا اولاردی. سووشا-سووشا اؤ.آ.گا-ینان باخیشدی. سووشدوقدان سونرا دا باخدی. بلکه اؤز آیاغییلا گلن آدامی بیریینن ده‌ییشیک سالمیشدی. من، حسن میرده‌شیره، سالونون آراسیندا قالان صابینا و اونون یانینداکی قیراغی سینان گولدانا دوشوندوم. قیراقدا دوروب باخدیم. لا اله الا الله.\n***\n*: بو حکایه صباحی اؤیکو یاریشماسی‌نین بیرینجی ایلینده ۵۰ حکایه ایچینده بیرینجی یئرده دایاناراق بیر میلیون تومن اؤدولو قازانیبدیر.\nمنبع: http:\/\/sabahiodulu.blogfa.com\nدانلود\nنسخه اصلی این مطلب\nگؤرکملی صنعتکار «علی کوهپایه» حیات‌لا وداعلاشدی\nایشیق\nگیله‌لردن‌‌\nمهدی قاسم‌نژاد(آیدین صاباح)\n‌گلیر باهار\nحسین آغیارلی\nتاختالی کؤیدن‌ مکتوب‌لار \/ اون‌آلتینجی مکتوب\nعزیز نسین اسماعیل شیخلی\nچاپ\nیک پاسخ\nسلیمان زاده گفت:\nشنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۲ در ۱۶:۰۸\nسلام\nداستان خیلی کش رفته و بی مورد طولانی شده و این باعث خستگی خواننده میشه. از نویسنده محترم تقاضا مندم به این مورد توجه داشته باشند.","num_words":3065,"character_repetition_ratio":0.034,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.22,"stopwords_ratio":0.001,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":112264.1,"cluster_detection":-1}
+{"text":"آشاغیدا یئنی و ایشلنمیش کیتاب‌لار ساتان خاریجی کئچیدلرده سیز آختاردیغینیز کیتاب حاقیندا علاوه معلومات آلا بیلرسیز:","num_words":23,"character_repetition_ratio":0.0,"word_repetition_ratio":0.0,"special_characters_ratio":0.158,"stopwords_ratio":0.0,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":1.0,"perplexity_score":398915.3,"cluster_detection":-1}
+{"text":"اون بئش اردیبهشت وارلیق درگیسی‌نین یایینا باشلادیغی گون، \"تورکولوژی گونو\" اولاراق اعلان ائدیلدی - Wn\/azb - Wikimedia Incubator\nJump to content\nMain menu\nMain menu\nmove to sidebar\nhide\nNavigation\nMain page\nList of wikis\nCommunity portal\nAll recent changes\nHelp\nManual\nDonate\nNavigation\nMain page\nRecent changes\nRandom page\nSearch\nSearch\nEnglish\nCreate account\nLog in\nPersonal tools\nCreate account\nLog in\nPages for logged out editors learn more\nContributions\nTalk\nContents\nmove to sidebar\nhide\nBeginning\n۱ قايناق\nToggle the table of contents\nWn\/azb\/اون بئش اردیبهشت وارلیق درگیسی‌نین یایینا باشلادیغی گون، \"تورکولوژی گونو\" اولاراق اعلان ائدیلدی\nAdd languages\nAdd links\nPage\nDiscussion\nتۆرکجه\nRead\nEdit\nEdit source\nView history\nTools\nTools\nmove to sidebar\nhide\nActions\nRead\nEdit\nEdit source\nView history\nGeneral\nWhat links here\nRelated changes\nUpload file\nSpecial pages\nPermanent link\nPage information\nCite this page\nGet shortened URL\nDownload QR code\nPrint\/export\nCreate a book\nDownload as PDF\nPrintable version\nFrom Wikimedia Incubator\n< Wn‎ | azb\nWn > azb > اون بئش اردیبهشت وارلیق درگیسی‌نین یایینا باشلادیغی گون، \"تورکولوژی گونو\" اولاراق اعلان ائدیلدی\n\"تورکجه‌نین وارلیغی اوچون ۱-جی تورکولوژی گونو\" سمپوزیومو، دونن تورکیه اونیورسیته‌لریندن بیر چوخ بیلیم‌آدامی‌نین قاتیلیمی ایله آنکارا اونیورسیته‌سی دیل و تاریخ-جوغرافیا فاکولته‌سینده دوزنلندی.\nچاغداش تورک لهجه‌لری و ادبیاتلاری بؤلومو طرفیندن دوزنلنن توپلانتیدا، دونیانین مختلیف جوغرافیا‌لاریندا یوخ اولما تهلوکه‌سیله قارشی قارشییا قالان بعضی تورک دیل و لهجه‌لری‌نین دورومویلا ایلگیلی بیلیمسل بیلدیریلر سونولدو.\nتورک دونیاسی‌نین بؤیوک کولتور آداملاری اسماعیل بگ قاسپیرا‌لی، پروفسور دوکتور جواد هیئت و عبدالله توقای‌ین آدی‌نین وئریلدیگی اوچ آیری اوتورومدا، تورک توپلولوقلاری‌نین قارشی قارشییا قالدیغی دیل سورونلاری، دیلین حیاتیتی باغلامیندا تورکجه‌نین دورومو و بو توپلولوقلاردا کیملیک مسئله‌سی کیمی قونولار اله آلیندی.\nآنکارا اونیورسیته‌سی چاغداش تورک لهجه‌لری و ادبیاتلاری بؤلومو باشقانی پروفسور دکتر سما باروتجو اؤز اؤندر، سمپوزیومدا، پروفسور دوکتور جواد هیئت طرفیندن ۳۲ ایلدن بری ایراندا آذربایجان تورکجه‌سیله یایینلانماقدا اولان وارلیق درگیسی‌نین ایلک ساییسی‌نین چیخدیغی ٥ مای (۱٥ اردیبهشت) گونونون، \"تورکولوژی گونو\" اولاراق اعلان ائدیلمه‌سی‌نین چوخ اصابتلی اولدوغونو وورغولایاراق، بو گونون اؤنوموزده‌کی ایللرده دیگر تورک جمهوریتلری و توپلولوقلاریندا دا قوتلاناجاغینی اومود ائتدیگینی سؤیله‌دی.\nپرفسور دوکتور احمد بیجان ارجیلاسون وارلیق درگیسی‌نین چاغداش ایران تورکلویونون قورونماسیندا، گلیشمه‌سینده و دونیادا وارلیغی‌نین یانسیدیلماسیندا بؤیوک رول اوینایدیغینی بلیرته‌رک، وارلیق مکتبی‌نین تورکلوک بیلینجینه صاحیب اولان یئنی نسیلین یئتیشیمه‌سینده‌کی اؤنمینه دقت چکدی.\nپروفسور دوکتور احمد بیجان ارجیلاسون آیریجا ناصر شاهگلی‌نین بیلدیریسینده بحث ائتدیگی یوخ اولما تهلوکه‌سیله قارشی قارشییا قالان دیللرین یئنیدن جانلانماسیندا، دیلین توپلوم ایچینده و دیشینداکی قونومو و سایقینلیغی؛ او دیلده دانیشانلارین نفوسو؛ رسمی و رسمی اولمایان قورومسال دستک (اگیتیم، مئدیا وس.) کیمی اؤنملی فاکتورلارین یانیندا توپلومو یؤنلندیره‌بیلن شخصیتلرین اورتایا چیخیشی‌ فاکتورونون دا دؤنوش نقطه‌سی یارادابیله‌جک بیر ائتکن اولدوغونو سؤیله‌دی. پروفسور ارجیلاسون دانیشماسی‌نین داوامیندا پروفسور دوکتور جواد هیئتی بو قونودا تورکلوک اوچون اؤرنک گؤستردی.\nسمپوزیومون سونوندا دگرلندیرمه دانیشماسی آپاران پروفسور دوکتور اوفوق تاوقول، پروفسوردوکتور احمد بیجان ارجیلاسون، پروفسور دورسون ییلدیریم و یاردیمجی دوچنت دوکتور گولسوم کیللی ده تورکجه‌نین بعضی بؤلگه‌لرده یوخ اولما و یا آلان دارالماسی ایله قارشی قارشییا قالدیغینی بلیرته‌رک، وارلیق درگیسی‌نین ایلک ساییسی‌نین یایینلاندیغی ٥ مای (۱٥ اردیبشهت) گونونون \"تورکولوژی گونو\" اولاراق اعلان ائدیلمه‌سی‌نین یئرینده بیر قرار اولدوغونا دقت چکدیلر. پروفسور دوکتور سما باروتجو: 5 مای وارلیق درگیسی‌نین یایین حیاتینا باشلادیغی گونون \"تورکولوژی گونو\" اولاراق اعلان ائدیلمه‌سی چوخ اصابتلی بیر قراردیر آیریجا تهران تورکلری‌نین ایرانداکی سوسیال، اکونومیک و کولتورل قونومو ایله ایلگی سمپوزیومدا سونولان بیلیمسل وئریلر، تهران نفوسونون ان آز یاریسی‌نین تورکلردن اولوشدوغو، ایستانبولدان سونرا ایکینجی بؤیوک تورک شهری اولاراق بیلیندیگی، تهرانین تورک سلاله‌لری‌نین گیریشمی ایله ایراندا بوگونکو قونومونو قازاندیغی وورغولاندی.\nسمپوزیومدا سونولان بیلدیری باشلیقلاری بئله‌دیر:\nمحمدرضا هیئت؛ \"تهران تورکلرینده کیملیک مسئله‌سی\"\nمئی قوئو؛ \"دیل حیاتیتی باغلامیندا ساری اویغور تورکجه‌سی‌نین دورومو\"\nناصر خاضع شاهگلی؛ شهرور آق آتابای؛ \"دیل حیاتیتی باغلامیندا ایران تورکمنلری‌نین دورومو\"\nعصمت قیلیچ؛ \"دیل حیاتیتی باغلامیندا ساها تورکجه‌سی‌نین دورومو\"\nتوغبا ساری‌قایا؛ \"دیل حیاتیتی باغلامیندا تووا تورکجه‌سی‌نین دورومو\"\nآرتوم دینچ؛ \"دیللر آراسی ائتکیلشیم سورجینده دیللرین ایشله‌وسللیگی و گلیشیم��\"\nنورجیهان گونش؛ \"دیل حیاتیتی باغلامیندا بولغاریستان تورکلری‌نین دیل دورومو\"\nابراهیم آری‌قان؛ \"دیل حیاتیتی باغلامیندا چوواش تورکجه‌سی‌نین دورومو\"\nموسی رحیمی؛ \"دیل حیاتیتی باغلامیندا خلج تورکلری‌نین دورومو\"\nقايناق\n[edit | edit source]\nاون بئش اردیبهشت وارلیق درگیسی‌نین یایینا باشلادیغی گون، \"تورکولوژی گونو\" اولاراق اعلان ائدیلدی\nRetrieved from \"https:\/\/incubator.wikimedia.org\/w\/index.php?title=Wn\/azb\/اون_بئش_اردیبهشت_وارلیق_درگیسی‌نین_یایینا_باشلادیغی_گون،_%22تورکولوژی_گونو%22_اولاراق_اعلان_ائدیلدی&oldid=5617630\"\nCategories:\nWn\/azb\/گونئی آذربایجان\nWn\/azb\nThis page was last edited on 4 October 2022, at 12:24.\nText is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike License; additional terms may apply. See Terms of Use for details.","num_words":1181,"character_repetition_ratio":0.091,"word_repetition_ratio":0.027,"special_characters_ratio":0.178,"stopwords_ratio":0.003,"flagged_words_ratio":0.0,"lang_id_score":0.999,"perplexity_score":111379.4,"cluster_detection":-1}